بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 2

ص: 3

روایت تلخ بی خبری

ماهیت مواد مخدر و روان گردان و بی خبری از مضرات مصرف آن

محمد جواد مهری

ص: 4

توزیع داخلی مواد مخدّر در ایران... 39

روز جهانی مبارزه با مواد مخدر... 42

بخش دوم: مواد مخدر شناسی

مواد مخدر، آثار و عوارض آن... 47

مواد مخدر چيست؟...47

طبقه بندی مواد مخدر... 49

1. مواد مخدر سستى زا ...49

الف - عوارض مصرف خواب آورها ...50

ب - علائم مصرف خواب آورها... 50

پ - علائم قطع مصرف خواب آورها... 50

2. مواد مخدر توهم زا... 50

الف- عوارض مصرف مواد توهم زا... 51

ب - علائم مصرف مواد توهم زا ...51

پ - علائم قطع مصرف مواد توهم زا ...52

3. مواد مخدر توان افزا يا محرک ...52

ص: 6

الف - عوارض مصرف محرك ها ...52

ب - علائم مصرف محرك ها ...53

تفاوت مواد مخدر سنتی و صنعتی... 53

اشكال مواد مخدر سنتی و صنعتی... 54

1. تریاک .............. ...55

الف- طريقه ساخت ترياك... 55

ب - انواع ترياك... 56

پ - مشتقات ترياك... 57

ج - طريقه مصرف ترياك... 58

د - ابزار مصرف ترياك... 58

ذ - علائم مصرف ترياك... 58

ر - عوارض مصرف ترياك... 58

2. مرفین ............ ...60

3. هروئین ... 61

الف- طريقه ساخت هروئين... 62

ص: 7

ب - طریقه مصرف هروئين... 63

پ - ابزار مصرف هروئين... 63

ج- عوارض مصرف هروئين... 63

4. کوکائین ....... ...65

الف - طريقه مصرف کوکائین...65

ب - عوارض مصرف کوکائین... 66

5 . حشیش ...67

الف - طريقه مصرف حشیش... 68

ب - عوارض مصرف حشیش... 68

6 . ماری جوانا ......... ...69

الف - طريقه ساخت ماري جوانا... 69

ب - عوارض مصرف ماری جوانا... 69

پ - طريقه مصرف ماری جوانا... 70

7. كراك ... 70

الف - طريقه مصرف كراك... 72

ص: 8

ب - ابزار مصرف كراك... 72

پ - عوارض مصرف کراک... 72

8. آمفتامین (شیشه) ...73

عوارض مصرف شیشه... 73

9. ال اس دی ...75

عوارض مصرف ال اس دی... 75

10. اکستازی... 75

11. پی سی پی... 76

عوارض آن... 76

12. تسبیح ...76

13. «برنز» و «نخ»... 77

عوارض آن... 77

14. پان پراگ ...78

عوارض آن... 78

15. بی تی ... 79

ص: 9

16. «جیب» و «تینا» ...79

17. ریتالین ...80

عوارض آن... 80

18. کروکودیل... 80

عوارض آن... 81

19. اسپایس ...81

عوارض آن...81

20. گل... 81

عوارض آن... 82

21. توتون .... ...83

ترکیبات سمی دود توتون... 86

1. نیکوتین .. ... 86

2. اکسید دو کربن (گاز زغال) 87

3. اسید سیانیدریک 88

4. آمونیاک ... 88

ص: 10

5. کربورهای هیدروژن ... 88

مضرّات و عوارض کشیدن سیگار... 89

نظرات آگاهان درباره ی زیان های دخانیات... 91

فتوای آیت الله مکارم شیرازی پیرامون تحریم سیگار... 94

بخش سوم: اعتیاد شناسی

بلای خانمان سوز اعتیاد... 99

اعتیاد چیست؟... 102

نظریه روان شناسان درباره اعتیاد ... 104

مراحل اعتیاد... 105

الف - مرحله آشنایی... 105

ب - مرحله گرایش... 105

پ - مرحله اعتیاد... 106

معتاد کیست؟... 106

علائم جسمی و رفتاری معتادين... 107

آثار و عوارض اعتياد (در جامعه، فرد و خانواده) ... 109

ص: 11

الف - عوارض جسمی و روانی... 110

ب - عوارض خانوادگی... 112

1- طلاق و جدایی... 112

2- نابسامانی خانوادگی ...113

3- محدود شدن روابط خانوادگی ...113

4- غفلت ازفرزند... 114

5- خشونت در خانواده ...114

6- اُفت سطح اجتماعی خانواده ...114

7- اُفت سطح اقتصادی خانواده ...114

پ - عوارض اقتصادی... 115

ج - عوارض اجتماعی... 117

1. ارتکاب انواع جرایم ...117

2. ضعف پایبندی به اصول اخلاقی و مذهبی ...117

3. افزایش مشاغل کاذب ...118

4. طرد شدن ... 118

ص: 12

د - عوارض شغلی... 119

1- غیبت از کار... 119

2- اخراج و بیکاری... 119

3- سوانح و رویداد حین کار... 119

بخش چهارم: علل و عوامل گرايش به اعتیاد

اشاره: ... 123

الف - عوامل روانی (مربوط به خود فرد است) ... 123

ب - عوامل خانوادگی (مربوط به خانواده فرد است) ... 125

پ - عوامل اجتماعی وسياسي (به محيط پيراموني فردمربوط است) 127

1. معاشرت با دوستان ناباب ...127

2. بیکاری ... ... 128

3. فشار ناشی از بحران های محیطی... 129

4. عدم نظارت و کنترل عمومی ...129

5. زندگی شهرنشینی ... 129

6. مهاجرت .. ... 130

ص: 13

7. طرد شدن از طرف بستگان، دوستان و آشنایان ...130

8. نداشتن برنامه صحیح برای گذراندن اوقات فراغت... 130

9. فراوانی اشتغال کاذب ...131

10. در دسترس بودن مواد... 131

11. سیاست استعماری ...132

12. سود سرشار سوداگران... 134

13. ضعف سازمان های مبارزه با قاچاق... 135

ج - عوامل اقتصادی... 136

بخش پنجم: باورهای غلط و شایع درباره موادمخدر

اشاره: ... 141

1. اولین باور غلط ... ... 141

2. دومین باور غلط .. ... 142

3. سومین باور غلط ... ...144

4. چهارمین باور غلط ...144

5 پنجمین باورغلط .... ...145

ص: 14

6. ششمین باورغلط .... ...146

7. هفتمین باورغلط ..... ...147

8. هشتمین باورغلط ... ...148

9. نهمین باورغلط ... ...149

بخش ششم: پیشگیری از اعتياد و راهكارهای آن

پیشگیری چیست؟... 153

دو نكته ضروري در زمينه پيشگيری... 153

راهكارهای پيشگيری از اعتياد... 154

الف - راهكارهای پيشگيری در زمينه علل فردی... 155

ب - راهكارهای پيشگيری درزمينه علل خانوادگی... 157

ج - راهكارهای پيشگيری درزمينه علل اجتماعی... 158

مسئول پیشگیری از اعتیاد كيست؟... 160

سخنی با پدران و مادران... 163

پدران و مادران! ...167

بخش هفتم: درمان اعتياد و راهكارهای آن

ص: 15

حرف يك معتاد... 173

درمان و ترك اعتياد به مواد مخدر... 174

چند سؤال... 174

1. برای درمان اعتیاد چقدر زمان لازم است؟... 174

2. آیا ممکن است درمان اعتیاد با شکست مواجه شود؟... 175

3. آیا درمان اعتیاد را می توان تضمین نمود؟ ... 176

4. ترک اعتياد با چه علائم جسمی و روانی همراه است؟... 176

5. آیا ترک اعتیاد میتواند سلامتی فرد را به مخاطره افکند؟. 177

روش های درمان و ترک اعتیاد به مواد مخدر... 177

روش هاي دارو درمانی... 178

الف - كم كردن تدریجی ماده مخدر... 178

ب - استفاده از داروهای ترك اعتیاد به طور سرپایی... 178

ج - استفاده از داروهای ترک اعتیاد با بستری شدن... 179

د - سم زدایی... 179

چند سؤال...180

ص: 16

روش های روان درمانی (درمان های غیر دارویی) ...184

1. انجمن های مواد مصرفی ...185

2. انجمن های رفتاری ..... ... 186

3. انجمن های خانواده و دوستان معتادان ... ...186

انجمن گمنام NA چيست؟... 187

اعضای انجمن معتادان گمنام چه کسانی هستند؟... 187

گمنامی در NA به چه معناست؟... 188

جلسات معتادان گمنام چگونه است؟... 188

NA چگونه کار می کند؟... 189

قدم هاي دوازده گانه معتادان گمنام... 190

كنگره 60 چیست؟ .... ... 192

الف - کنگره از پنج حرف تشکیل شده: ... 192

ب - شصت از سه حرف تشكیل شده: ... 193

ج - روش ترك اعتياد در كنگره 60... 193

بخش هشتم: مواد مخدر و اعتیاد به آن از دیدگاه اسلام

ص: 17

اسلام و مواد مخدر... 197

آیات قرآن کریم... 197

آیه اول... 198

آیه دوم... 198

آیه سوم... 199

آیه چهارم... 200

آیه پنجم...201

آیه ششم... 201

روايات معصومین علیه السلام ...202

روایت اول... 202

روایت دوم... 202

روایت سوم... 203

روایت چهارم... 203

روایت پنجم... 204

بیانات عالمان دینی شیعه... 204

ص: 18

علامه استاد شهید مطهری... 204

آیت الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقليد... 206

آیت الله حسین نوری همدانی از مراجع تقليد... 211

آیت الله شیخ جعفر سبحانی از مراجع تقليد... 212

آیت الله سید حسن طاهری خرم آبادی... 216

آیت الله رضا استادی... 221

فتاوای مراجع معظم تقلید... 225

سؤال اول... 225

سؤال دوم... 226

حضرت امام خمینی .... ...227

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای... 227

حضرت آیت الله العظمی بهجت... 227

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی... 228

حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی... 228

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی... 228

ص: 19

سؤال سوم... 229

حضرت آیت الله العظمی اراکی... 229

حضرت آیت الله العظمی میرزا هاشم آملی... 229

حضرت آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی... 229

حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی... 229

منابع تحقیق و پژوهش... 220

ص: 20

اعتیاد، به عنوان مسأله ی جهانی روز و یکی از سه عامل(1)

تهدیدکننده ی نسل بشر می باشد و درصدد هستند به هر شکل ممکن نسبت به مهار و کنترل آن اقدام نمایند.

متأسفانه دامنه ی این بحران گریبان گیر نظام مقدّس جمهوری اسلامی ایران نیز شده و می رود به یک تهدید ملی تبدیل گردد، اگر بحث پیشگیری و مبارزه، همگانی نشود و مسئولین و خانواده ها و همه ی مردم آن طور که باید و شاید، به این پدیده ی شوم حساسیتی به خرج ندهند، بلای خانمان سوز اعتیاد آرام آرام و به تدریج نفوذ خواهد کرد، به طوری که دیگر کاری از دست ما بر نیاید. چرا که مسأله ی اعتیاد، یک بمب و خمپاره ی بی صداست،

ص: 22

بمبی که تمام ساختار یک نظام را از بین می برد.

اعتیاد می تواند به آرامی نسل علمی، دانشگاه ها، نخبگان و جوانان را تحت تأثیر قرار دهد، به خصوص جوانانی که اسیر قصه فقر و بیکاری می باشند و ...

بسیاری از پدر و مادرها روزی چشم باز می کنند و می بینند فرزندشان معتاد شده و از خودشان و از همه می پرسند چرا؟ چرا فرزند من؟

بلی! اعتیاد بی خبر می آید...

اعتیاد مثل هر بیماری دیگر به سراغ هر کس می تواند بیاید! تو، من، فرزندت، برادرت، همسرت، همسایه و...

قریب دو دهه است که استکبار جهانی و استعمارگران خون آشام یک جنگ تمام عیار و پنهان را علیه آرمان ها و ارزش های اسلامی شروع کرده اند و برای خود هیچ مرزی نمی شناسند و صدها نفر از مردم نجیب و وفادارمان را رنج می دهند.

پس بیاییم درباره ی سوءمصرف مواد مخدر با نوجوانان و جوانان صحبت کنیم و همچنین با پزشکان و کارشناسان مشورت نماییم تا آنها بتوانند توصیه های پزشکی لازم را در هنگام لزوم در اختیار ما بگذارند.

البته باید توجه داشت که اگر می خواهیم با این معضل مبارزه و یا پیشگیری کنیم، نیاز به اطلاعات دقیق و روز آمد داریم.

دفتری که پیش رو دارید به کنکاش و تحقیقات علمی- کاربردی پیرامون «بلای خانمان سوز مواد مخدر و روان گردان» و آثار و عواقب وخیم به جا مانده از آن، از دیدگاه قرآن، روایات و کارشناسان و متخصصین مربوطه، به

ص: 23

منظور آگاه سازی خانواده ها از فرآیند پیچیده ی اعتیاد و روش های برخورد مناسب با فرزندان و راه های پیشگیری از اعتیاد در خانواده می باشد.

با امید به آنکه فرهنگ پیش گیری از اعتیاد در یکایک خانواده های این مرز و بوم رسوخ نموده و شاهد جامعه ای پاک و سالم باشیم.

در پایان سپاسگذار ذات ربوبی هستیم که توفیق نشر این کتاب را به ما عنایت فرمود.

قم / عُشّ آل محمد صلی الله علیه و اله

محمدجواد مهری 1 / 1 / 1384

ص: 24

ص: 26

شهرهای کوچک و روستاها وضع رقّت باری داشتند.

در زمان سلطنت قاجاریه، کشیدن تریاک یکی از وسایل تجملی دربار بود، خرید و فروش تریاک در انحصار دولت و یکی از منابع درآمد کشور محسوب می گشت. ایادی انگلیس نیز مردم را به کشیدن تریاک تشویق می کردند.

مفاد تصویب نامه روز 29 فروردین «حَمَل» 1300 هجری شمسی که دال بر اعتیاد عده ای از ایرانیان در آن زمان است عیناً درج مي گردد:

نظر به اینکه از قرار معلوم در طبقات مستخدم کشوری و لشکری عده ی زیادی معتاد به استعمال تریاک می باشند که وجود آنها علاوه بر اینکه به درد خدمت دولت نمی خورد، تأثیرات سوء و تصرفات مضری در احوال و اخلاق و روحیه ی سایرین خواهد کرد، نظر به اینکه استعمال تریاک بخصوص در طبقات نظامی روح شهامت و عِرق حمیت را زبون و فانی و این عادت پلید آتیه مملکت را تهدید می کند، بالضروره مقرر می دارد که از این تاریخ استعمال تریاک برای مستخدمین لشكری و کشوری از هر درجه ای که باشد، قویاً و اکیداً ممنوع و هر کس از این به بعد در مسلک نظام و در ادارات دولتی مرتکب گردد، به موجب این حکم از خدمت منفصل خواهد بود. اجرای این حکم را علی الفور در تمام تشکیلات نظامی مرکز و ولایات و همچنین در کلیه ی ادارات و دوایر آن وزارتخانه خواستارم.(1)

ص: 29

با اینکه روز به روز تعداد معتادین افزوده می شد، ولی مبارزه با اعتیاد به بوته ی فراموشی سپرده گشت تا اینکه در قانون مجازات عمومی مصوب 1308 شمسی طبق مفاد ماده ی 275 فقط استعمال علنی تریاک ممنوع گردید و برای کسانی که جهت استعمال مواد مخدر اماکنی دایر می کردند، مجازات تعیین شد.

سپس در جنگ جهانی دوم، در 20 شهریور 1320 قوای بیگانه «آمریکا، روس و انگلیس»؛ ایران را اشغال و سربازان انگلیسی که اکثراً از اتباع کشورهای مستعمره انگلیس در آسیا بودند، انواع مواد مخدر را به ایران آورده، جوانان را معتاد و بر مشکلاتی که ناشی از استعمال تریاک بود، افزودند.

پس از سال ها بی توجهی و سهل انگاری نسبت به این مسئله حاد اجتماعی، بالاخره تحت فشار سازمان بهداشت جهانی «وابسته به سازمان ملل» طبق قانون 1334 شمسی کشت خشخاش و استعمال تریاک در ایران ظاهراً ممنوع گردید و مدت مهلت برای درمان معتادین 6 ماه تعیین شد. در آن زمان تعداد مصرف کنندگان تریاک در ایران حدود 5/1 میلیون نفر «جمعیت کل کشور در حدود 25 میلیون نفر» و مصرف روزانه، 2 تن تریاک بود. تعداد شیره کش خانه ها «محل استعمال تریاک» در تهران به حدود 4500 می رسید.(1)

وزارت بهداری که مکلف به درمان معتادین بود، هیچگونه اقدام مؤثری

ص: 30

برای درمان معتادین به مواد مخدر به عمل نیاورد، فقط تجارت غیر قانونی قاچاق تریاک از خارج به ایران به منظور رفع حوائج شدید معتادین افزایش یافت.

در سال 1337 شمسی برای اولین بار هروئین به وسیله سوادگران بین المللی به ایران وارد شد. نظر به اینکه هروئین بی بو، کم حجم و اثر آن خیلی قوی تر از تریاک و استعمال آن ساده و به آسانی قابل حمل بود، در بین جوانان رواج یافت، معتادین سابق نیز رفته رفته به هروئین رو آوردند.

مصرف هروئین ابتدا از تهران شروع و بعداً به سایر مناطق کشور سرایت کرد.

در سال 1338، قانون منع کشت خشخاش و استعمال تریاک اصلاح و برای سازنده، واردکننده، حامل و مصرف کننده ی تریاک و سایر مواد مخدر، مجازات های شدید تعیین و وزارت بهداری مکلف به درمان معتادین گردید.

طبق ماده ی 7 قانون اقدامات تأمینی مصوب 1339 درمان معتادین در مراکز درمانی برای مدت نامعین پیش بینی شد. قانون مذکور نیز عملاً بطور جدی اجرا نگردید.

به علت ازدیاد قاچاق موادمخدر از ترکیه، افغانستان، پاکستان و سایر کشورها، به بهانه ی جلوگیری از خروج ارز و طلا، در اسفند ماه 1347 قانون کشت محدود و صدور تریاک به تصویب رسید. کشاورزان بسرعت شروع به کشت خشخاش در مناطق وسیع نمودند. قاچاقچیان نیز با تأسیس لابراتورهای متعدد، شروع به ساختن هروئین کردند. کشیدن تریاک در محافل اشرافی با

ص: 31

تشریفات مجلل تر از سابق رایج، اطفال و جوانان معصوم به پرتگاه ذلت و مرگ تدریجی کشانده شدند.

در اکتبر 1968 دولت ترکیه اعلام نمود که به منظور نظارت دقیق در امر تولید تریاک و کاهش میزان کشت آن، برنامه هائی در دست اجرا دارد. در 29 ژوئن 1971 دولت ترکیه با صدور تصویب نامه ای، کشت خشخاش و تولید تریاک را از پائیز 1972 در داخل کشور ممنوع اعلام کرد و خسارات وارده بر کشاورزان را جبران و از کشت خشخاش به طور جدی جلوگیری نمود، ممنوعیت مذکور به بهای 35 میلیون دلار تمام شد، در حالی که در ایران طبق تصویب نامه مذکور مورخ 13 شهریور 1350، هیئت دولت اجازه داد که برای تولید تریاک در 19 استان حداکثر تا 20000 هکتار خشخاش کشت شود که محصول آن تا 300000 کیلو تریاک بود. طبق تصویب نامه دیگری در اول آبان ماه 1350 اجازه ی 3000 هکتار نیز صادر گشت.

برای هم آهنگ کردن خط مشی دولت در زمینه ی تریاک، سازمانی تحت عنوان «سازمان معاملات تریاک» در وزارت تعاون و امور روستاها تشکیل شد، طبق بند ث شرح وظایف سازمان مزبور، توزیع تریاک توسط عاملین انحصاری، به سازمان مذکور محول گردید و صدور کارت های سفید جیره بندی تریاک برای روستائیان معتادی که در روستاهای دور افتاده بسر می برند عملی نگردید و بطور سرسام آور تعداد معتادین نیز افزایش یافت. ازدیاد تقاضا بر میزان قاچاق تریاک از مرزهای افغانستان و پاکستان افزود.

در افغانستان در اکثر نواحی به جزء منطقه هرات، خشخاش کشت می

ص: 32

شود، قاچاقچیان با اسب و شتر و با موتورسیکلت یا پیاده از مرز عبور می کنند.

وسعت منطقه و کثرت نقاطی که قاچاقچیان می توانند از آن عبور کنند، مانند کویر و کوه های صعب العبور، بر دشواری مبارزه با قاچاق مواد مخدر می افزاید. آسیب پذیرترین قسمت مرز، در طول سلسله جبال واقع در جنوب و شمال تربت جام است.

اکثر قاچاقچیان افغانی مسلح و بی باک هستند و مأمورین دولت افغانستان نیز ممانعتی به عمل نمی آورند، در نتیجه عبور از مرز نسبتاً به آسانی انجام می گیرد.

عده ای از قاچاقچیان افغانی از طریق پاکستان نیز وارد ایران می شود. بسياری از اهالی مرزنشین، مخصوصاً ساکنین شهرهای تربت جام، بیرجند و زابل که 18 کیلومتر با مرز افغانستان فاصله دارد و زاهدان که در حدود 19 کیلومتری مرز پاکستان است، درگير اعتياد به تریاک بوده و با قاچاقچیان همکاری می نمایند که امر مبارزه با مواد مخدر را مشکل تر می کند.

در افغانستان در حدود دو هزار تن مواد مخدر تولید می گردد که از این مقدار حدود 200 تن آن جهت مصرف داخلی به ایران وارد می شود و بقیه از طریق ایران به ترکیه و از آنچه به اروپا ارسال می شود و یا برای حمل به سایر کشورهای جهان، به بنادر ایران ارسال می گردد.

ص: 33

مواد مخدر، معاضدت های قضایی، کنترل سرایت بیماری ایدز ازطریق موادمخدر با سرنگ مشترک آلوده و به طورکلی تعهدات مربوط به بهداشت جمعیت کشورهای خود و جامعه جهانی در پیشگیری از مصرف مواد مخدر به کار نمیگیرند. مصرف کنندگان مواد مخدر راتاحدودی آزاد میگذارند و باعث افزایش عرضه و مصرف مواد مخدر می شوند.

مخدّر است، مرکز تولید این ماده بیشتر آمریکای شمالی است که در منطقه مصرف و اروپا نیز صادر می شود.

کشورهای عمده تولیدکننده منطقه عبارتند از: کلمبیا، مکزیک، باهاماسپ، بولیوی، پرو، برزیل، پاراگوئه و هائیتی.

شده اند، جوانان کشور ترکیه در سال های اخیر به مصرف مواد مخدر گرایش داشته اند و به این علت بازار مصرف نزدیکی برای قاچاقچیان مواد مخدر ایجاد گردیده است.

وسایل نقلیه، شامل استان های زیر بوده است:

استان مازندران- گیلان- خراسان- بلوچستان- بوشهر- خوزستان- ایلام- لرستان- کرمانشاه- آذربایجان شرقی- تهران- همدان- اصفهان و مرکزی.

این استان ها در واقع استان های مرزی، شرقی، شمال غربی و جنوبی کشور بوده اند و تنها 4 استان تهران، مرکزی، همدان و اصفهان در هنگام حمل و نقل مواد در مسیر پخش و میادین فعالیت قاچاقچیان بین المللی و یا منطقه ای و یا داخلی قرار داشته اند.

نکته جالب، ورود باندها از نواحی سه گوش مرزها به کشور می باشد که عبارتند از:

الف - مرز افغانستان- شوروی سابق - ایران.

ب - مرز ترکیه- شوروی سابق - ایران.

ج - مرز پاکستان- افغانستان- ایران.

جدول زیر مبادی ورودی و مسیر گسترش مواد مخدر را نشان می دهد:

ص: 40

تصویر

ص: 41

این سند در 26 ژوئن مصادف با 5 تیر ماه تصویب شد و سالروز تصویب این سند به نام روز جهانی مبارزه با مواد مخدر اعلام گردید.

هم اکنون در جهان 214 میلیون معتاد وجود دارد که 14 میلیون نفر از آنها به هروئین و کوکائین معتاد هستند.(1)

متأسفانه اجرای برنامه های وسیع و شیوه های متناسب با اوضاع و مقتضیّات محلی تاکنون نه تنها نتوانسته است اعتیاد به مواد مخدر را ریشه کن سازد، بلکه از پیشگیری گسترش وبائی آن عاجز مانده است تا آنجا که در یکی از کشورهای همسایه، هر ده دقیقه یک نفر به هروئین معتاد می شود یعنی سالانه فقط 52600 نفر به جمع هروئینی های آن کشور افزوده می شود.(2)

ص: 43

ص: 44

ص: 46

صرف نظر از معناي لغوي آن كه در اين ميان چندان حائز اهميت نيست، ماده مخدر از نظر علم اشتقاق کلمات، به ماده ای اطلاق می شود که مصرف آن ایجاد حالت افسردگی روانی و یا فیزیولوژیک می کند.

مواد مخدر، داراي يك معناي عام و يك معناي خاص است.

مخدر؛ در معناي عام به موادي گفته مي شود كه سبب حالتي متضاد با حالت هوشياري مي شود، خواه قانون، استعمال آن ها را ممنوع ساخته يا مجاز باشد.

اما معناي خاص آن؛ شامل موادي است كه مصرف آن ها تغييراتي در كاركرد زيستي بدن به وجود مي آورد و قانون گذار، مصرف آن ها را ممنوع كرده است.

سازمان بهداشت جهاني، مواد مخدر را منحصر به مواد شيميايي دانسته كه سلامت بدن نيازمند آن ها نيست.

سازمان بهداشت جهانی (o.h.w) ماده مخدر را اینگونه تعریف میکند:

هر ماده ای که پس از وارد شدن به درون ارگانیسم بدن بتواند بر یک یا چند عملکرد از عملکردهایی تأثیر بگذارد، ماده مخدر است.

اين تعريف كه به معناي عام مواد مخدر نظر دارد، شامل مواد مخدر غير شيميايي نمي شود و مواد مخدري را كه مصرف طبي دارند در بر نمي گيرد.

این تعریف مصرف کنندگان مواد مخدر را افرادی غیر طبیعی و جنایتکار نمی داند و دارای این مزیّت نیز می باشد که هم مخدرهای قانونی نظیر توتون

ص: 48

و هم مخدرهای غیر قانونی نظیر هروئین و ال.اس.دی (L.S.D) را در بر می گیرد.

اتیل تریپتامین که مستقیم روی مغز اثر می گذارد و شناخته شده ترین و رایج ترین نوع داروهای این گروه است.

از دیگر مواد توهم زا می توان به پی. سی. پی P.C.P) ) ام.دی.آ (M.D.A)؛ پی.ام. (P.M.A)؛ تی.ام.آ (T.M.A)؛ اس.تی.پی S.T.P)) دی. اُ. ام (D.O.M)؛ مسکالین یا پیوت Mescaline–Peyote از مشتقات ریشه کاکتوس است، سیلوسین و سیلوسیبین Psilocin –Psilocybin) )؛ (سیلوسین از قارچ های خانگی جاویی به دست می آید) اشاره کرد. این مواد را هالوسینوژن می گویند.

دو - مواد مخدر سنتی، مثل تریاک، هروئین و سایر فرآورده های طبیعی، معمولا دارای آثار و عوارض جسمانی زودرس و مشخصی هستند. به طور مثال فرد مصرف کننده به سرعت تکیده و لاغر می شود. لب های سیاه و رنگ پوست تیره، خمیدگی قامت و چهره پژمرده، از دیگر علائم بارز و ظاهری معتادین به مواد مخدر است.

اما مواد مخدر صنعتی مثل مصرف کنندگان «شیشه»، به جز تغییر در اندازه و ابعاد مردمک چشم، زخم های احتمالی در گوشه های کناری زبان و مقدار کمی لاغری نشانه های جسمی مشخصی ندارند. پرحرفی، پرفعالیتی و پس از آن یاس و افسردگی، جزئی از تغییرات رفتاری مصرف کنندگان است. بروز توهم و اختلالات شناختی و در نتیجه احتمال انجام رفتارهای پرخطر، از عوارض قطعی مصرف شیشه است که در درازمدت نمایان می شود.

سه - مصرف مواد مخدر سنتی، نیاز به محل و وسائل خاصی دارد، در حالی که مواد صنعتی، مثل «شیشه» را می توان در هر محلی و با یک وسیله ساده و قابل حمل و مخفی کردن در جیب مصرف کرد.

چهار - مواد مخدر سنتی، دارای بوی مخصوص و قابل تشخیص هستند، در حالی که مواد محرک صنعتی غالبا دارای بو نبوده و اطرافیان قادر به تشخیص نیستند.

ترياك؛ شيره الكالوييد داري است كه از تيغ زدن گرز خشخاش و لخته شدن شيره خشخاش نارس بدست مي آيد. تخمدان حاوي دانه هاي خشخاش، بيضي شكل است كه گلبرگ هاي صورتي رنگ دارد.

وقتي اين گلبرگ ها رو به پژمردگي مي رود، با تيغ زدن تخمدان نارس، عصاره شيري رنگي شروع به تراوش مي كند كه در مجاورت هوا به صورت (دلمه) شده، پس از گذشت يك شبانه روز به رنگ قهوه اي و گاهي سياه در مي آيد و به حالت صمغي چسبيده بر جدار خارجي تخمدان باقي مي ماند كه آن را تراشيده و جمع آوري مي كنند.

شیره ای که از کاسبرگ گل خشخاش بیرون می آید، پس از خشک شدن به تریاک تبدیل می شود.

ترياكي كه مقدار آن (دوز) مشخص بوده و براي مصارف درماني و پزشكي كاربرد دارد؛ و در صنايع داروسازي هر كشوري آن را بصورت گِرد يا دانه هاي ريز درآورده و يا با مواد بي اثر مخلوط كرده و مورد مصرف قرار مي دهند.

يادآوری دو نوع ديگر ترياك

یک - سوخته تریاک

پس از مصرف تدخینی (دود کردن) تریاک، ماده ای به رنگ قهوه ای سوخته و براق به دست می آید که آن را سوخته تریاک می نامند و گاهی آن را در آب حل کرده، به صورت شربتِ بنفش رنگ مصرف می کنند.

دو - شیره تریاک

گاهی سوخته ی تریاک را در آب حل کرده و می جوشانند، سپس آن را از صافی عبور می دهند، آنچه باقی می ماند، تفاله نام دارد، محلول حاصل را مجدداً حرارت می دهند، با این کار ماده خمیری و سفت و غلیظی به رنگ قهوه ای سوخته، مایل به سیاه به دست می آید که شیره تریاک نام دارد.

هرچه مقدار مرفين موجود در ترياك بيشتر باشد؛ مي گويند آن ترياك داراي مرغوبيت بيشتري است.

آرام و اراده اش سست شده و در تفكر و خيال فرو مي رود و از معاشرت با ديگران تا حدودي پرهيز مي كند و از وزن و زمان و فضا آزاد مي شود؛ و دگرگوني در جهت يابي زماني - فضائي در وي ايجاد مي شود.

2. مصرف ترياك سبب مي شود تا گذشته و آينده فرد با هم مخلوط شده و مجموعه «حال» را برايش ايجاد نمايد و از زمان آزاد گردد.

3. شخص معتاد به ترياك در خيال واهي خود پس از استعمال ترياك احساس مي كند كه داراي روشن بيني زياد و قدرت فهم و قضاوت هوشيارانه و بينش و ادراك اصيل از دنياي اطرافش مي باشد و از اين كه بدون هيچ سعي و كوششي داراي اين حالت در تفكر و تصور گرديده ابتدا تعجب مي كند. ولي رفته رفته در حالت كيف فرورفته و احساس خوشي و خوشبختي به وي دست مي دهد و در نتيجه نسبت به محيط اطراف خود بيگانه و بي تفاوت مي گردد.

4. لاغري و ضعف عمومي در معتادان به ترياك، رفته رفته شديدتر مي شود و ضايعات فيزيكي و رواني و اجتماعي فرد بتدريج زيادتر شده و موجب زوال و نابودي فرد مي شود.

يعني با گذشت زمان تحمل فرد به مقدار مصرف ترياك بيشتر مي شود و فواصل آن نيز كمتر شده و گروهي نيز در پايان به هروئين روي مي آورند.

5. از نظر اجتماعي، اگرچه معتادان سنتي به ترياك در هر نقطه كشور، همچنان به فعاليت خود اجباراً ادامه مي دهند، ولي از هم پاشيدگي خانواده در اغلب موارد؛ نتيجه اوليه اين نوع اعتياد محسوب مي شو

ص: 59

6. مصرف مزمن داروهاي مخدر توسط مادر در حين حاملگي كه شامل ترياك و مشتقات آن و آمفتامين ها و باربيتوراتها مي باشند، براي جنين مضر است و سبب ديسترس داخل رحمي و كم وزني نوزاد و گاهاً مرگ جنين و نوزاد مي شود و در مواردي كه مادر حامله معتاد، تمايل و سعي در ترك اعتياد را دارد، بايستي سقط زودرس را انجام داد.

7. مصرف بيش از حد، موجب اختلالات سيستم تنفسي گرديده و تنفس به كندي و آهستگي صورت مي گي---رد و در نهايت احتمالا متوقف شده و به مرگ منجر مي شود.

8. استفاده ترياك همراه با الكل مي تواند، بسيار خطرناك باشد.

مرفين؛ از كلمه مورفئوس خداى رويايى يونان باستان مشتق شده است و يكى از اجزاى اصلى و اساسى ترياك است كه به طور متوسط از هر 10 كيلوگرم ترياك؛ يك كيلوگرم مرفين تهيه مي شود.

رنگ آن به صورت كرم روشن و گاهى اوقات به رنگ آرد نخودچى و مزه آن تلخ است. ذرات آن در زير ذره بين شبيه كريستال هاى سوزنى است.

از نظر دارويي، ضد درد بوده، با اثرات رخوت زايى كه بر روى مغز دارد، باعث كنترل دردهاى شديد مي شود و به همين خاطر مصرف مجاز آن فقط در بيمارستان هاست.

مرفين است. كارخانه باير آلمان دست به تهيه تجارتي آن زد و به آن نام هروئين داد.

شايد باير؛ كلمه هروئين را از كلمه اي كه در زبان آلماني به معني عامل بسيار قوي و بسيار موثر كه مقدار كم آن اثر زياد دارد، اقتباس كرده است.

و شايد چون مصرف هروئين مي تواند اثر اعتياد مرفين را از بين ببرد (چون يك مخدر قوي تر مي تواند اثرات فيزيولوژيكي داروي مخدر قبلي را از بين ببرد و خود جانشين آن بشود)؛ در ضمن چون پس از مصرف هروئين البته فقط در شروع و اوايل مصرف آن اعمال رواني و جسماني به شدت تقويت مي شود و شخص مي تواند كار چند روزه را در يك روز تمام كند، به اين ماده نام هروئين مشتق از كلمه به معني قهرمان دادند.

معتاد خود را بدحال حس مي كند، احساس ضعفي به او دست داده و خميازه مي كشد، مي لرزد و عرق مي كند، از بيني و چشم هايش ترشحات زيادي خارج مي شود. اين علائم توام با حالت آشفتگي به مدت چند ساعت ادامه يافته و پس از آن معتاد به خوابي ناآرام فرو مي رود.

5. در موقع بيداري يعني 18 تا 24 ساعت بعد از آخرين تزريق فرد معتاد وارد عمق جهنم زندگي اش مي شود. خميازه ها آن چنان شديد ميگردد كه مي توانند فك هايش را از هم جدا سازند. ترشحات بيني همچنان ادامه مي يابد، موهاي بدن سيخ مي شود و انقباضات شديدي در معده و روده ها پديد مي آيد، كه باعث ايجاد اسهال و استفراغ شديد مي شود.

6. حدود 36 ساعت بعد از آخرين تزريق، معتاد خود را با پتوهاي متعدد مي پوشاند. زيرا بدنش به شدت مي لرزد و پاهايش بي اختيار دچار لرزش هاي شديدي مي گردد. به طوري كه قادر به خوابيدن نيست، بلند مي شود، راه مي رود، روي زمين دراز مي كشد و فرياد مي زند.

7. ريزش ترشحات از بيني همچنان ادامه مي يابد و سرعت و ميزان آن باور نكردني است، زيرا فقط تعريق او باعث خيس شدن دائم لباس ها و رختخوابش مي شود.

8. در اين مرحله ضعف جسماني به حدي است كه فرد قادر به بلند كردن سر از روي بالش نمي باشد و گاهي متخصصان از بيم جان بيمار به هراس مي افتند و مقداري هروئين به وي تزريق مي كنند. تزريق مقدار كمي هروئين تقريبا تمام علائم را به سرعت از بين مي برد.

ص: 64

8. در دراز م-دت ن-ی-ز س-ب-ب پارانوئید، توهم، خشونت وکاهش وزن می گردد. به مغز و قلب نیز آسیب جدی می رساند.

تفاوت حشیش با ماری جوانا در این است که ماری جوانا از برگ و گل خشک شده گیاه شاهدانه تهيه می شود.

5. پارانوئید، اسکیزوفرنی، جنون، روانپریشی، افسردگی و اضط--راب و استعمال آن همراه با سیگار سبب آسیب جدی به ریه ها می گردد.

زمان و مكان، افزايش حساسيت به صدا، افزايش تلقين پذيري، احساس دارا شدن يك درك عميق تر از معاني اشيا، احساس قدرت بيش از حد، شوريدگي يا اغتشاش فكري، تيرگي، هوشياري، گيجي، نگراني، ترس، سرگرداني و توهمات؛ از اثرات و خطرات عمده مصرف اين ماده است.

بنابراین جاسازی آن بسیار ساده و خانواده ها به سادگی نمی توانند آن را کشف کنند؛ چیزی شبیه يك تکه گچ از دیوار کنده شده و به اندازه يك ماش كه توجه هیچ کس را جلب نمي كند.

قيمت كراك از لحاظ گرمى بالا است؛ بنابراين هر كسى قدرت خريد كراك را ندارد. به خاطر گران قيمت بودن اين ماده بسيار محدود وارد كشور ایران شده و اقشار مرفه آن را مصرف مى كنند، در نتیجه آنچه تحت عنوان كراك در بازار و ميادين به فروش مى رسد واقعى نيست؛ و عوارض جانبی بسیار زیاد و مرگ آور است.

يادآوری: كراك ايرانی خطرناك تر از كراك خارجی

كراك اصل؛ نوعي از مواد مخدر است كه از الكالوئيدهاي دسته كوكائين، انرژي زا و شادي آور است، ولي موادي كه با نام كراك در ايران توزيع ميشود كراك اصل نيست، بلكه هروئين غليظ شده است كه توسط مافياي روسيه توليد و درايران پخش ميشود؛ در ايران كراك در آزمايشگاه هاي مخفي و خانگي با فشرده كردن هروئين بدون در نظر گرفتن هر گونه استانداري انجام مي شود و هر آزمايشگاهي بسته به نوع امكانات و سليقه توليدكننده متفاوت است.

جالب است که بدانید تنها سه بار مصرف مقدار بسيار اندكي از كرك موجود در بازار ایران، اعتياد به آن را حتمي خواهد كرد و پس از اين زمان بسيار كوتاه، شخص را به شدت به خود نيازمند و وابسته ميكند.

ص: 71

کراک های موجود در کشور ایران؛ 150 برابر هروئین قدرت تخریبی بر فکر، مغز و اعصاب دارد و حتی منجر به مرگ های فجیعی می شود.

2. توهم شديد و خيره شدن به يك نقطه خاص براي چندين ساعت و همينطور رفتارهاي بي پروا، از حالات نشئگي اين ماده محسوب مي شود.

3. عوارض مصرف شيشه به قدری وحشتناک است که حقیقتاً هروئین و یا قوی ترین مخدرهای سنتی در مقابل آن بسیار ضعیف هستند.

4. مصرف كننده شيشه درحالت خماري، دست به حركات جنون آميزي مي زند، كه شايد از ديوانگان زنجيري هم سر نزند.

5. توهمات شيشه به گونه ای است که بیان آن ها کار ساده ای نیست، باورکردنی نیست، شیشه ای ها پس از گذشت مدتی از مصرف شیشه شدیداً بدبین می شوند، همه مردم را دشمن خود می دانند، فکر می کنند سیستم های امنیتی از (کا، گ، ب) گرفته تا (سی آی، ای) همه دنبال آن ها هستند، تصور می کند در همه جا مشغول پاییدن او هستند، حتی در خانه اش ابزار مراقبت کار گذاشته اند.

به نزدیک ترین افراد خانواده خود شدیداً بدبین می شود، بدبینی که قابل گفتن نیست، اگر متاهل باشد به همسر خود بدبین می شود، حتی فکر می کند که فرزندانش متعلق به او نیستند.

وقتی با او صحبت می کنند هرگز حاضر نیست، حرف و صحبت دیگران را بپذیرد و تایید کند، فکر می کند همه اشتباه می کنند، همه دنیا اشتباه می کنند و فقط اوست که درست فکر می کند.

ص: 74

6. یکی از تفکرات جالب شیشه ای ها این است که فکر می کنند از زمانی که مصرف کننده شیشه شده اند، بسیار پیشرفت کرده اند و تبدیل به انسان های دانایی شده اند و چیزهایی را می فهمند که دیگران نمی فهمند.

7. هرگز خود را معتاد نمی دانند، مصرف کنندگان تریاک را بسیار بی کلاس می دانند و اگر مثلاً به آن ها گفته شود که به جای شیشه تریاک مصرف کنند که این عوارض را ندارد، عصبانی می شوند و می گویند: تریاک! من تریاک مصرف کنم!

افسردگی و خستگی می کند، سبب آسیب به کبد، کلیه و مغز می شود، توهم گویی، استفراغ، تشنج از ديگر عوارض آن است.

این مخدر عوارضی از جمله؛ سکته های مغزی و از دست دادن حس بویایی و چشایی را در پی دارد.

علاوه بر آن، مصرف این ماده، زمینه ساز بروز سرطان های دهان، حنجره و لثه می شود.

آمار ها نشان می دهد کشور هندوستان به دلیل مصرف زیاد مردم آن از این ماده، مقام دوم سرطان دهان را در دنیا دارد. پان پراگ دستگاه تنفسی و قلب و عروق مصرف کننده را از بین می برد و با جذب شدن توسط بزاق دهان، سلول های مغزی فرد را فلج می کند.

این مواد که صورت تدخینی و با دود کردن استعمال می شود، شکلی از مت آمفتامین متبلور است که بدون بو و رنگ و مثل یک تکه یخ، سنگ نمک یا سنگ کوارتز است.

این ماده مخدر کشنده به عنوان جایگزینی برای هروئین تبدیل شده و قیمت آن به مراتب پایین تر از این ماده مخدر (هروئین) است، اما به دلیل مواد خطرناکی که در آن وجود دارد، از هروئین کشنده تر است.

گل که در باور عمومی حتی کم خطرتر از حشیش و ماریجوانا و علف معرفی شده است، می تواند آنقدر خطرناک باشد که با یک بار مصرف، برای همیشه باعث اعتیاد شود.

تخم صورت می گیرد.

توتون شمال و غرب و تنباکوی نواحی مرکزی ایران شهرت جهانی دارد؛ چنانکه در تاریخ پیدایش توتون درایران ذکر شده، توتون در زبان فارسی عبارت است از تنباکوی سیگار و چیق و کلمه ای است ترکی که آن را «تتن» هم گفته اند. این کلمه در زبان ترکی به معنای دود است و بطور کلی انواع مختلف محصول توتون به سه شکل زیر مصرف می گردد:

1. جویدن برگ 2. انفیه کردن 3. دود کردن (تدخین).

باید توجه داشت که مصرف توتون جهت تدخین (دود کردن) ممکن است به سه طریق زیر صورت گیرد که عبارتند از:

الف - سیگار ب - قلیان پ - چپق و پیپ

معمول، توسعه پیدا کرده است.(1)

محلول آبکی املاح نیکوتین را به عنوان یک داروی سمی حشره کش بسیار قوی در کشاورزی برای دفع آفات نباتی بکار می برند.

از مهمترین اثرات سوء نیکوتین که به وسیله ی کشیدن سیگار عارض می گردد، بوجود آمدن مسمومیت های مزمن است.(1) مانند افزایش فشارخون، اختلالات هاضمه ای، تنگی نفس، بی اشتهایی، فساد دندان ها، اختلالات عصبی، کم خوابی، خواب های پریشان، کاهش حافظه، بی نظمی در حرکات قلب، از بین رفتن ویتامین ث، کاهش مقاومت شخص در برابر سموم بیماری میکروبی و عفونی، آماده کردن بدن برای ابتلا به سرطان در اعضای مختلف؛ مخصوصاً اعضای تنفسی و استعداد قبول و اعتیاد به الکل و مواد مخدر را افزایش می دهد، از این روست که طبق آمار، اکثر قریب به اتفاق معتادین به الکل و مواد مخدر را در درجه اول، کسانی تشکیل می دهند که سابقه ی عادت به سیگار داشته اند.(2)

نفت، بنزین و تمام سوخت ها حاصل می شود و همه ساله تلفات زیادی تولید می کند.

در حقیقت همان گاز کربنیک یا انیدرید کربنیک به فرمول (CO2) که یک اتم اکسیژن از آن کمتر دارد، می باشد.

اکسید دو کربن دود سیگار، میزان اکسیژن خون را پائین می آورد؛ و کمبود اکسیژن خون، عوارض و اختلالاتی را به دنبال دارد که ضایعات عضوي مراکز مغزی و قلبی از مهم ترین آن هاست.

ترکیباتش با بسیاری از عناصر شیمیایی دیگر، مشتقات بسیار زیاد و غیر قابل کنترلی را تشکیل می دهند و به همین لحاظ نمی توان در دود سیگار به نوع معیّنی از آنها اشاره کرد و یا خواص و آثار سمّی و مضرّ دود سیگارر ا به تعداد مشخص یا گروه های معلومی نسبت داد و حتی نمی توان مقدار آن ها را نیز به وسیله ی دستگاه اندازه گرفت و در ماهیّت اثرات سوء آن ها اظهارنظری نمود.

بلکه تنها می توان به صورت کلی یادآور شد که چون این ترکیبات شیمیایی متنوع به هیچ وجه در ردیف موادّ مورد نیاز بدن نیستند و نه سنخیّت با محیط زنده سلولی دارند، بنابراین تمامی آن ها مطلقاً سمّی و از نظر سلامتی محیط زنده ی بدن، کاملاً مضرّ می باشند.

4. بیدار شدن را مشکل می نماید.

5. ایجاد انفارکتوس (سکته) را تسریع و تسهیل می نماید.

6. ویتامین «ث» بدن را تلف می کند و بدن را به عوارض کمبود ویتامین «ث» دچار می کند.

7. ابتلا به سرطان گلو را تسهیل می کند (همچنين سرطان تمام اعضای تنفسی را).

8. دندان ها را زرد و فسادشان را تسریع می نماید.

9. چین و چروک پوست را افزایش می دهد.

10. هورمون ها و مایعات غدد مترشحه ی داخل و خارجی را مسموم و فاسد می کند (چون سم از این راه ها نیز دفع می شود).

11. مخاط های تنفسی را تحریک می کند (مقدمه ی حساسیت مخاط به عوامل خارجی).

12. حافظه را کم می کند.

13. اعمال باصره را مختل می سازد.

14. عصبانیّت را تشدید می کند (و لذا استعداد گرایش و اعتیاد به موادّ مخدّر را افزایش می دهد).

15. تمایل به مصرف مشروبات الکی ایجاد می نماید (به علت اختلالاتی که در سیستم عصبی پیش می آید).

16. قدرت و فعالیت دستگاه تناسلی را ضعیف تر می کند.

17. ارائه را ضعیف و نابود می کند.

ص: 90

18. اطرافیان را از شخص متنفر می کند (به علت بوی بد دهان و نفس و منظره افسرده قیافه و پوست).

19. قدرت و فعالیت عمومی (تحریک) را تقلیل می دهد.

20. دکالسیفیکاسیون(1)

(پوک شدن استخوان و به تحلیل رفتن مواد آهکی مانند تسریع در فساد دندان ها).

21. تنفس را بدبود می کند.

22. خرجش به مراتب بیشتر از حظ خیالی و لذت مصنوعی اش است.

لذا با وجود انواع سموم مهلک از قبیل؛ نیکوتین، اسید سیانیدریک، اکسید دو کربن و کربورهای ئیدروژن مختلف و همچنین قریب به پانصد نوع موادّ شیمیایی نامأنوس نسبت به محیط زنده ی سلولی و نیز گزارش های محافل طبی و بهداشتی درباره ی انواع بیماری های حاصل از عادت به سیگار و بخصوص رابطه ی مستقیم مابین استعمال دخانیات با سرطان ریه و دستگاه تنفسی به خوبی نشان می دهد که چگونه سیگار از لحاظ بهداشتی یک ماده ی کاملاً سمی و مضر است.

1. سیگار عامل اصلی و یا کمکی در پیدایش بیش از 50 نوع بیماری و 20 نوع سرطان در بدن می باشد.

2. سالیانه 5 میلیون نفر به علت بیماری های ناشی از سیگار جان می سپارند (بیش از تلفات جنگ جهانی اول! چون در طول چهار سال 10 میلیون نفر در آن جنگ کشته شدند، ولی تلفات سیگار در دنیا در چهار سال به 20 میلیون نفر می رسد!).

2. در سال 2020 میلادی، 10 میلیون نفر در سال به علت بیماری های ناشی از سیگار فوت می شوند. با این تفاوت که 7 میلیون آن در کشورهای در حال پیشرفت و 3 میلیون آن در کشورهای پیشرفته اند!

3. به علت سودآوری صنعت دخانیات برای کمپانی های چند ملیّتی به ویژه شرکت های آمریکایی و با توجه به محدودیت های جدی در عرضه و مصرف سیگار در کشورهای غربی، به ویژه آمریکا، میزان مصرف در این کشورها روز به روز در حال کاهش است و لذا با ترفندهای مختلف به طور رسمی و غیررسمی (قاچاق) بازار مصرف به سوی کشورهای فقیر در حال توسعه سوق داده شده است!

4. در کشور ایران نزدیک به 10 میلیون سیگاری، روزانه بیش از 3 میلیارد تومان! خرج سیگار می کنند (در هر سال بیش از یک هزار میلیارد تومان!).

5. به طور متوسط دولت ها بیش از دو برابر مبلغ مصرف سیگار صرف «هزینه های بیماری ها و درمان عوارض ناشی از سیگار» مي نمايند؛ یعنی رقمی نزدیک به 6 میلیارد تومان در ایران در هر روز (و در سال بیش از دو هزار

ص: 92

میلیارد تومان).

6. سالیانه 54 میلیارد نخ سیگار در ایران مصرف می شود که نزدیک به 12 میلیارد نخ آن تولید داخل و بقیه عمدتاً از طریق قاچاق وارد و توزیع می شوند (بیش از 75 درصد پول سیگار به خارج می رود).

7. جوانان کشور و نوجوانان گروه های سنی 10 تا 15 سال؛ هدف اصلی برای ترغیب به کشیدن و اعتیاد به سیگار می باشند.

8. سیگار در نوجوانان دریچه ی ورود به اعتیاد و سایر بزه کاری های اجتماعی است.

9. افراد غیر سیگاری به ویژه کودکان و همسران افراد سیگاری؛ به همان اندازه در معرض مضرّات دود سیگار هستند و این افراد بی گناه به طور اجباری سلامتی خویش را از دست می دهند.

10. کمپانی های آمریکایی سالانه بالغ بر 000/000/000/000/6 نخ سیگار تولید می کنند که نزدیک به 3 درصد آن در آمریکا مصرف می شود و مابقی آن (97 درصد) به خورد مردم سایر کشورها به ویژه کشورهای فقیر در حال توسعه می رود؛ و از این رهگذر بیش از 300 میلیارد دلار سود شرکت های آمریکایی است که معادل 20 سال فروش نفت ایران است!(1)

در پایان بايد توجه داشت که هدف از آشنایی با شکل و ابزار مصرف موادّ اعتیادآور، افزایش توانایی در شناسایی مبتلایان احتمالی به اعتیاد در

ص: 93

محیط زندگی و منطقه ی تحت پوشش هر فرد است.

همچنین آموزش این موارد به والدین برای هوشیاری بیشتر آنان و تشخیص زود هنگام مصرف موادّ؛ توسط فرزندانشان اهمیت دارد.

ضمناً والدین باید از آگاهی از ویژگی ها و خصوصیات سیگار و سایر موارد اعتیادآور و روش های پیشگیری از مصرف این موادّ به حفظ سلامت فرزندان خود و سالم سازی اجتماع بیش از هر کس دیگر مراقب و مواظب باشند.

شاءالله زنده بمانیم، ببینیم که جامعه ی ما از لوث وجود این دود آلوده پاک شده است.(1)

ص: 95

ص: 97

ص: 98

تحقق اهداف پلید خود حداکثر استفاده را می نمایند و به عقیده ی خیلی از سیاستمداران جهان، برای تسخیر ممالک و تضعیف و استعمار ملت ها هیچ عاملی بهتر از مواد مخدر نیست.

کنت دمارانش رئیس سابق سازمان جاسوسی فرانسه در کتاب خود به نام جنگ جهانی چهارم توضیح داده است که چگونه از مواد مخدر به طور پنهانی علیه نیروهای کشورهای دیگر استفاده می شود، وی در ملاقاتی که با رئیس جمهور وقت آمریکا رونالد ریگان در سال 1980 داشته، طرحی(1) را جهت رویارویی ایالات متحده با شوروی سابق در افغانستان مطرح می کند که در یکی از مراحل آن، استفاده از مواد مخدر را علیه سربازان ارتش سرخ در افغانستان پیشنهاد می کند، او خطاب به رئیس جمهور می گوید:

«آقای رئیس جمهور! عامل سوم شاید از همه دیو صفتانه تر باشد، راستی شما با این همه مواد مخدر که توسط آژانس اطلاعات دفاعی، گارد ساحلی اف.بی.آی و پست خدمات گمرکی توقیف می شود، چه می کنید؟»

رئیس جمهور پاسخ داد: «خوب من نمی دانم، فکر کنم آنها را نابود می کنیم».

من جواب دادم: کار اشتباهی است، ما باید آن ها را به طور مجانی پخش کنیم.

ریگان از این پیشنهاد دمارانش تعجب می کند.

ص: 100

او در ادامه می گوید: این دقیقاً همان کاری است که ساکنان ویتنام شمالی در ویتنام، با سربازان داوطلب شما کردند، آن ها این کار را طبق برنامه انجام داده بودند، اگر این اقدام صورت گیرد، شما دولت شوروی را از کار خواهید انداخت... این طرحی زیرکانه است و چیزی است که برای انجام گرفتن طراحی شده است. «مبارزه جنگی، بدون آنکه حتی یک گلوله از روی خشم شلیک شود».(1)

استعمارگران معتقدند برای تصاحب ملّت ها یک کیلو تریاک و یک حقه وافور از چندین توپ و تانک مؤثرتر است، چرا که اعتیاد به مواد مخدر از جمله آسیب هایی است که موجب انحطاط و فروپاشی زندگی فردی و اجتماعی انسان می شود و به همین جهت اکنون در جامعه ی اسلامی ما زنگ های خطر اعتیاد به مواد مخدر که به عنوان بلای قرن نام گرفته است، به صدا در آمد و با نگرش به اهداف والای انقلاب اسلامی مان باید برای آیندۀ نوجوانان و جوانانی که در چنگال مرگبار مواد مخدر گرفتار می شوند، اندیشه ای اساسی کرد یعنی همان هایی که امیدهای این نظام اسلامی هستند و اگر آنان به حساب نیایند از فردا نشانی نیز نخواهد بود.

در ضمن از اعتیاد به مواد مخدر انسان هایی بی تفاوت بار می آیند و در راستای این هدف و با در نظر گرفتن مطالعات و تجربیات حاصله، بایستی باکمال تأسف به این واقعیت تلخ اعتراف نمود که درمان اعتیاد در جامعه ما

ص: 101

بسیار ناامیدکننده است و اغلب معتادینی که توسط نیروی انتظامی و دستگاه قضایی ذیربط به مراکز بازپروری معرفی می شوند، پس از آزادی مجدداً به سوی اعتیاد روی می آورند. به قول شاعر شوریده ی کرمانی:

چنان سنگ است معتادی که چون دیوانه در چاهش اندازد

دو صد عاقل نداند از کدامین ره به رسم چاره پردازد

مفهوم این کلمه این است که انسان بر اثر کاربرد نوعی ماده شیمیایی از نظر جسمی و روانی به آن وابستگی پیدا می کند، به طوری که بر اثر دستیابی به مصرف دارو احساس آرامش و لذت می نماید، در حالی که با نرسیدن دارو به خماری، دردهای جسمانی و احساس ناراحتی و عدم تأمین دچار می شود.

کمیته متخصصین تشخیص مواد اعتیادآور که وابسته به کمیسیون بهداشت جهانی است، در سال 1950 تعریف نسبتاً کاملی از اعتیاد ارائه نمود و تا حدودی مقبولیّت جهانی دارد.

و براساس آن اعتیاد به مواد مخدر «مسمومیّت حاد یا مزمنی است که مضر به حال شخص و اجتماع می باشد و زائیده ی مصرف داروئی طبیعی یا صنعتی به شمار می رود» و خصوصیات این حالت عبارتند از:

1. وجود یک تمنا و احتیاج به ادامه استعمال دارو و به دست آوردن به هر طریق که ممکن است.

2. وجود یک علاقه ی شدید یا یک گرایش به ازدیاد میزان مصرف دارو.

3. یک وابستگی روانی یا جسمی به آثار داروهای اعتیادآور، بدین صورت که وقتی دارو به معتاد نرسد، اثرات روانی و جسمی که به آثار قطع دارومرسوم است در وی ظاهر می گردد.(1)

در تبیین علل گرایش اعتیاد، جامعه شناسان بیشتر برای علل «اجتماعی» اهمیت قائلند و معتقدند که اعتیاد، یک رفتار اجتماعی محسوب می شود.

فرد در برخوردهای اجتماعی با گروه هایی مواجه می شود که به استعمال مواد مخدر می پردازند و تحت تأثیر خوی اجتماعی پذیرش، به مصرف این مواد تشویق و ترغیب می گردد.

جامعه شناسان معتقدند که فرد به گروه گرایش دارد و نیازمند است که رفتارش مورد تأیید قرار گیرد، لذا اگر کناره گیری کند، نوعی عوارض روانی در وی پدید می آید.

نظریه روان شناسان درباره اعتیاد

طبق این نظریه، زندگی کوششی است که توسط ارگانیزم، برای ایجاد تعادل جسمی که مدام در حال از دست رفتن است، انجام می گیرد که این را می توان از زندگی جسمانی به زندگی روانی هم نسبت داد.

حفظ تعادل روانی در مقابل محرک های گوناگون محیطی و برخی ملایمات روزمره به دشواری انجام می پذیرد. عوامل مختلفی می تواند بر شخصیت فرد اثر بگذارد و بر وی تولید فشار وارد کند. اگر آستانه تحریک پذیری فردی که در جامعه دچار ناملایمات می گردد، پائین باشد، زودتر تحت تأثیر قرار گرفته و عکس العمل نشان می دهد و اگر آستانه تحریک پذیری در سطح بالاتری باشد، ناملایمات تأثیری ندارد.

بعضی از افراد در اثر یادگیری و تربیت غلط والدین از بین مکانیزم ها، وسیله دفاعی نامناسبی را انتخاب می کنند که یکی از این راه های نامعقول می

ص: 104

تواند «اعتیاد» باشد.

فروید، علت اساسی اعتیاد را در سیستم روانی فرد جستجو می کند و می گوید:

اعتیاد زمانی که به آگاهی از اثرات تخریبی آن توأم گردد، به علت وجود برآیند تخریبی ایجاد می گردد؛ در نتیجه فرد با نابودی خود و دیگران به ارضای این غریزه می پردازد که این انگیزه، فرد را به سوی نابودی می کشاند.

«ع» آن یعنی عادت كرده است، عبث است، عاطل است، عقیم است.

«ت» آن یعنی تنبل است، ترسو است، ترشرو است، تبعید شده است، تهدید است.

«ا» آن یعنی آلوده است، آواره است، اسیر است، آشفته است، افسرده است.

«د» آن یعنی دمق است، دروغگو است، درگیر است، دشنام می دهد، درد دارد، دلشوره دارد.

4. حالت خواب آلودگی و افسردگی و عدم تحرّک

5. کم شدن اشتها و تمایل بیشتر به کشیدن سیگار و مصرف چای پررنگ

6. خیره شدن به یک نقطه و عکس العمل های همراه با مکث و تردید

7. پرگویی و دروغ گویی و عدم احساس مسئولیت و بدقولی

8. آب ریزش بینی، عطسه زیاد و خمیازه کشیدن

9. وجود نقطه های سیاه و کبود روی بازوها، پشت دست ها، روی ران ها و گاهی داخل انگشتان پا به خاطر تزریق یا سوختگی

10. کلفت شدن صدا و سرفه های خلط دار و مزمن بخصوص صبح ها

11. مشکلات گوارشی از جمله دردهای مزمن معده و یبوست مزمن

12.درخواست مکرر پول از افراد به بهانه های مختلف

13. عصبانی و پرخاشگر، بی ادب و زودرنج و گاهی مطالب بی ربط گفتن

14. بدبینی به خانواده و بی تفاوتی نسبت به سرنوشت خانواده

15. بی علاقه بودن نسبت به کار و انجام وظیفه و غیبت های مکرر در خانه، مدرسه و محل کار

16. اُفت عملکرد شغلی و اجتماعی

17. معاشرت و تماس با افراد مشکوک (اشخاصی که وجهه ی اجتماعی خوبی ندارند) و ترک کردن دوستان قدیم خود

18. شب ها دیر آمدن به منزل و صبح ها دیر به مدرسه یا محل کار رفتن

ص: 108

19. استفاده از داروهای خواب آور مثل دیازپام، اگزازپام و ...

20.وجود اشیائی مانند کاغذ یا مقوای لوله شده، زرورق سیگار، تیغ، لوله خودکار، سرنگ و قاشق دسته خمیده، کش، سنجاق سیاه، شیشه و قوطی مربا که درب1. پلاستیکی آن در دو نقطه به اندازه لوله خودکار سوراخ شده و همچنين جوش شیرین در میان وسایل شخصی و یا اتاق فرد.

و زمانی که تعداد معتادان فراتر از حد قابل جبران باشد، جامعه صدمه می بیند و خسارات و هزینه های بسیاری را به جامعه تحمیل می کند؛ بنابراینمضرّات و عوارض ناشی از اعتیاد شامل عوارض جسمی، خانوادگی، اقتصادی، شغلی، اجتماعی می باشد که عبارتند از:

6. اختلال گوارشی در معده و روده ها شامل بروز یبوست، تهوع و کاهش اشتها، اسهال و استفراغ، ازدیاد قندخون، سرطان مری، زخم معده و اثنی عشر، کاهش ترشحات لوزالمعده و سیستم صفراوی و لاغری مفرط.

7. خارش و تورم پوست، ازدیاد چین و چروک های پوستی، تغییر رنگ پوست به رنگ آبی و سیاه، کاهش مقاومت پوست و شل شدن پوست صورت، تنه و اندام ها و...

8. انبساط و انقباض غیرطبیعی مردمک، تاری دید، اختلالات عروقی شبکه چشم و کوری زودرس چشم.

9. اختلالات میل جنسی در مرد و زن، انزال خودبخودی، بزرگ شدن پستان در مردان و بروز سرطان مثانه.

10. اختلال قاعدگی در زنان، بروز نقایص مادرزادی برای جنین یا نوزادی که مادرش در حین حاملگی معتاد به مواد مخدر بوده است، تولد نوزادان

ص: 111

معیوب، زایمان معیوب، زایمان های زودرس و یا نارس، سقط جنین و مرده زایی، اختلال خونی در لحظه ی زایمان و ابتلا به ایدز و هپاتیت در نوزادان و مادرانشان.لذا با توجه به موارد مذکور که مواد مخدر بر روی مغز و اعصاب و دستگاه تنفسی و گوارشی و گردش خون و کلیه و کبد و غده های جنسی اثر نامطلوب دارد، اغلب معتادان رنگ پریده و زرد گونه اند.

چهره ای پژمرده و کم خون، پلک های سنگین، چشمانی فرو رفته و بی فروغ، اندامی نحیف و ناتوان، بدنی سرد، دهانی خشک، دندان های زرد و فاسد دارند، رمق سخن گفتن ندارند، کلمات را جویده و کوتاه ادا می کنند، پی در پی دهن دره می نمایند، فشارخون آنان پائین است، نبض آنان به کندی می زند، از یبوست مزمن رنج می برند، آمادگی زیادی برای بیماری سل دارند و نصیب آنان از زندگی اندک است.(1)

متاسفانه دیده می شود که گاهی دختران جوان نیز از اعتیاد خواستگار خود آگاه هستند، ولی به موضوع اعتیاد خواستگار توجه خاصی نمی نمایند، امابعداز تشکیل زندگی و در زیر یک سقف بودن بودن به مشکلات آن واقف می گردند.

امردرخانواده هایی که درسطح اقتصادی پایین یا متوسط جامعه قرار دارند، مشکلات بیشتری به وجود می آورد.(1)

همچنين نگهداری مجرمین موادمخدر و معتادان در زندان؛ هزینه اقتصادی زیادی را در بر می گیرد که این هزینه ها عبارتند از:

1. هزینه های مراقبت های بهداشتی، تغذیه، پوشاک، پرسنلی (کارمند و یا کارگر که در اختیار زندان می باشد)؛ هزینه ساخت زندان را نیز به آن باید اضافه نمود.

2. هزینه های مراقبت های بهداشتی ثانویه مانند ساخت بیمارستان ها و درمانگاه ها، زیرا معتادی که در اثر مصرف مخدر به بیماری جسمی و روانی مبتلا می شود، گاهی موارد احتیاج به بستری شدن و درمان دارد.

3. هزینه های وارد به نیروی انتظامی، تاسیس نیروهای ویژه مبارزه با مواد مخدر و خرید دستگاه های مورد استفاده و تخصصی دیگر که بسیار قابلتوجه می باشد. هزینه کنترل مرزها، تعمیر و ساخت جاده ها و تاسیس پاسگاه های نیروی انتظامی وهزینه انجام طرح های تحقیقاتی که در این خصوص انجام می گیرد.

4. هزینه های قضات و دادگاه ها.

5. تجهیز و ساخت مراکز آزمایشگاهی و تاسیس مراکز باز پروری و تهیه دارو.

ص: 116

6. هزینه تشکیل سیمنارها و گردهمایی ها و کنفرانس ها و هزینه مسافرت های داخلی و خارجی محققین و دست اندرکاران که درمجموع بار اقتصادی کلانی را به دولت وارد می کند.

می شود و به همین علت اعتماد عمومی و امنیّت اجتماعی به خطر می افتد، زیرا اکثر معتادین ناگزیر برای تأمین مواد مخدر به راه های نادرست نظیر دزدی، تجاوز به حقوق دیگران، آدم کشی و فحشا روی می آورند. سرقت و دزدی ناشی از فقر اقتصادی در جهت خرید مواد مخدر، فحشا در دختران جوان که نمی توانند پول خرید مواد مخدر را از والدین یا کارکردن تهیه نمایند.

فروشندگان مواد مخدر در ابتدای فروش به این دختران جوان مواد را باقیمتی ارزان و در بسیاری موارد حتی رایگان در اختیارشان می گذارند و بعد از آن که دختران معتاد شدند، آن وقت می بایست به هر قیمتی مواد را تهیه نمایند که از همین جا؛ فساد و فحشا در این دختران خواسته یا ناخواسته شروع می شود

ص: 120

ص: 122

اشاره:

اعتیاد یک اختلال جسمی، روانی و اجتماعی است که در دسته ی بیماری های طبقه بندی شده است، بروز این مسأله علت های زیادی دارد، فاکتورهای فردی، ژنتیکی، اجتماعی و همچنین خواص شیمیایی و فارماکولوژیکی داروها و مواد در بروز اعتیاد نقش دارند.

با توجه به تحقیقات متعددی که در خصوص علل اعتیاد به مواد مخدر صورت گرفته، هم اینک علل متعددی برای معضل مذکور مطرح شده است تا آنجا که در سال 1378 مدیر کل دفتر مطالعات و پژوهش ستاد مبارزه با مواد مخدر نهاد ریاست جمهوری اعلام کرد «براساس تحقیقات به عمل آمده، 300 علت برای گرایش به موادّ مخدّر شناسایی شده است».(1)

حال ما در اینجا به اقتضای بحث، علل گرایش به اعتیاد را به چهار دسته کلی تقسیم و مورد بحث قرار می دهیم که عبارتند از:

گزینش روشی غلط؛ به منظور فرار از حقایق موجود است.

بیوگرافی اکثر معتادین نشان می دهد که اغلب آنان به دلايل ذيل؛ به اعتیاد کشیده شده اند:

1. عدم کفایت شخصیت،

2. ضعیف اعتماد به نفس در مقابل حل مشکلات،

3. عدم تکوین شخصیت و بخصوص ضعیف بودن اراده و تلقین پذیر بودن،

4. عدم امنیت روانی، ناکامی،

5. کمبود محبت،

6. احساس حقارت و خود کم بینی،

7. ناامیدی، شکست، احساس بی پناهی،

8. نظر مثبت نسبت به مواد،

9. عدم آگاهی و یا فقدان شناخت لازم نسبت به اثرات و مضرّات مصرف مواد،

10. مورد خشونت قرار گرفتن،

11. درد یا بیماری جسمی مزمن، افسردگی، غم و اندوه و...

از آنجا که مواد مخدر با آثار تخدیرش تا مدتی فرد را نسبت به مسائل و مشکلات بی تفاوت می کند، لذا گروهی از افراد اعتیاد را وسیله ی نجات خود از مشکلات دانسته و برای رهایی و فرار از ناراحتی های روانی و فکری و پیدا

ص: 124

کردن پناه امن و به لحاظ عدم اعتماد به خویشتن به مواد مخدر پناه می برند.(1)

9. در معرض خطر قرار دادن حسّ امنیت فرزند در درون خانه

10. نارسائی های متعدّد در تعدیل خواست و توقعات خویش از فرزندان و بالعکس

11. مسامحه در ایجاد تفریحات سالم و نتیجتاً پناه بردن به معاشرت های نامناسب

12. نادیده گرفتن اهمیت و ضرروت ایجاد ارتباط سازنده والدین با فرزندان در زمینه پیدایش محبت، عاطفه، اطمینان، مشارکت و همکاری متقابل بین اعضای خانواده

13. افراط و تفریط، بی نظمی و ناهماهنگی در پاداش و تنبیه

14. سخت گیری های بی مورد، شتاب در تصمیم گیری و قضاوت و نسبت دادن چیزها و اعمال ناشایست به فرزندان

15. ملامت و سرزنش بی حدّ و بی مورد فرزندان بویژه در مقابل دیگران

16. رها کردن فرزند به حال خود (طردشدگی)

17. مصرف مواد توسط اعضای دیگر خانواده مانند فردی که پدر یا برادرش در حضور او تریاک می کشند.

در هر صورت خانواده نقش مهمی در اعتیاد دارد و خانواده های آشفته و آنان که مشکلات خانوادگی دارند و یا اعتیاد در بین اعضای خانواده آنان شایع است، بیشتر به دام مواد مخدر گرفتار می شوند.

ص: 126

بار و دوبار، دوستان خود را دچار اين بلیّه و مصیبت می سازند.

گوئی معتادان از اینکه دیگران را به درد بی درمان خود دچار سازند، احساس آرامش می کنند، بسیاری از گرفتاران اعتیاد، از رفیق بد نالیده اند.

معتادان حتی جانوران اطراف خود را نیز معتاد می سازند. به سگ و گربه و پرندگان خانگی هم رحم نمی کنند و آن ها را در دام اعتیاد گرفتار می سازند. اگر این جانوران بدون اراده و شعور، تحت تأثیر محیط زیست معتاد می شوند، گناهی ندارند، ولی آدمیزاد که از نیروی عقل برخوردار است، متأسفانه بر اثر کشش تقلید احمقانه تن به اعتیاد جانسوز می دهد.

جا دارد که با مولانا هماهنگ شویم و گوییم «ای دو صد لعنت بر این تقلید باد!».

در این رابطه سال 1378 مدیر کل دفتر مطالعات و پژوهش ستاد مبارزه با مواد مخدر می گوید: «مطالعات نشان می دهد 56 درصد گرایش به اعتیاد ناشی از ارتباط با دوستان ناباب است».(1)

که در اصل از بیکاری مردم ناشی می شوند.

بالاتر است.

پس هر جا که امکان دسترسی به مواد مخدر آسان تر باشد، اعتیاد به آن نیز زیادتر است.

فقط در مورد چین اتفاق افتاده و قضیه تمام شده است، بلکه این جنگ نامرئی هم اکنون نیز در دنیا در جریان بوده و هر روز قربانیان خاص خودش را می گیرد، حتی استعمارگران در جنگ های نظامی نیز تلاش می نمایند، اعتیاد به مواد مخدر را تا آنجا که ممکن است در بین نیروهای مخالف خودشان اشاعه دهند.

که در این رابطه در سال 1364 آقای عباس آخوندی طی سخنرانی در اولین سمینار اعتیاد به مواد مخدر چنین بیان می نماید: «صهیونیست ها برای در هم شکستن روحیه ی مقاومت فلسطینی ها به گسترش شدید اعتیاد بین آن ها دامن زده اند، به طوری که تعداد معتادان در میان جوانان فلسطینی از مرز صد هزار گذشته و این در حالی است که کل جمعیت آنان حدود 3 میلیون نفر است».(1)

در ایران قبل از انقلاب اسلامی عوامل حکومتی استعمار، سوخته تریاک را به قیمت زیادی می خریدند و مردم را تشویق به مصرف مواد می کردند و درآمد تریاک جزء اقلام بودجه ی دولتی محسوب می گشت که در این ارتباط یکی از کارمندان آن روز وزارت دارایی می گوید:

در یکی از سال های قبل از جنگ دوم جهانی من رئیس دارایی یکی از شهرستانهای آذربایجان غربی بودم. با همه ی تلاشی که کردیم یک ماه فروش تریاک ما به حد نصاب قبلی نرسید و صورت حساب را با میزان

ص: 133

کمتری ارسال داشتیم. پس از چند روز طی نامه ای تند، مرا استیضاح نمودند که چرا فروش تریاک آن اداره در این ماه کمتر شده است؟

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و سیاست های جدّی نظام جهت مبارزه با مواد مخدر طبیعی بود که بر پیکره ی باند جهانی مواد مخدر ضربه وارد شد و آنان به مقدار زیادی متضرّر شدند، به همین جهت آنان گسترش اعتیاد را به صورت یک ابزار اساسی جهت انتقام گیری از سیاست ها و اقدامات عملی ایران برای مبارزه با مواد مخدر دانسته و به مسأله مواد مخدر جهت ضربه زدن درونی به انقلاب از طریق معتاد کردن نوجوانان و جوانان که بازوهای اصلی انقلاب هستند امید زیاد بسته اند.

آنان می خواهند از این طریق نیروهای متعهّد و فعّال جامعه را از صحنه مبارزه بیرون کشانده تا بلکه شعارهای فروزان و نورانی انقلاب را خاموش کنند، چرا که افراد معتاد از لحاظ جسمی، موجوداتی ضعیف و بی اراده هستند.

حاضرند جهت بدست آوردن و استعمال مواد؛ همه چیز خود را فدا کنند و لذا استعمارگران می دانند چنین افرادی هیچ وقت قادر به تشخیص دشمنان خود نخواهند بود و توانایی دفاع از کشور خود و احقاق حق نخواهند داشت و استعمارگران هر نقشه ای که در کشورهای آنان بخواهند به راحتی اجرا خواهند کرد، پس مواد مخدر را در کشورهای دیگر ترویج می دهند.

مناسب تشخیص داده است، برای انباشتن کیسه ی خود مانع از آن هستند که این بینوایان و معتادان برای رهایی خود به مراکز درمان رو آورند.

امروزه قاچاقچیان در دنیا چنان باندهای مجهز به نیروهای انسانی (پیر و جوان، زن و مرد، عامی و تحصیل کرده) و موتوری (هواپیما، کشتی، اتومبیل های سواری و باری) و حیوانی (اسب و شتر و قاطر و الاغ) و آزمایشگاه های برای توزیع پدید آورده اند که ورزیده ترین سازمان های پلیسی را به شگفتی در آورده اند. این واقعیت دست کم نمایانگر سود سرشاری است که این دسته از آدم نمایان در نابودی همنوعان خود به دست می آورند.

علمی و عملی در این زمینه احراز نمایند و زندگی آنان تا بدان پایه از رفاه کامل تأمین شده باشد که هیچ پیشنهاد سودآوری آنان را نفریبد.

مأموران مبارزه با قاچاق اگر از تریبت صحیح برخوردار نباشند، ضعف و سستی و گرسنگی دامن گیر آنان باشد، براحتی تهدید یا تطمیع، مرعوب یا مجذوب می شوند و در راه انجام وظیفه دچار لغزش می گردند و به شیوع قاچاق و خیانت علیه کشور دامن می زنند. این گونه مأموران مصداق شریک دزد و رفیق قافله اند.

ص: 137

ص: 139

ص: 140

يك ماده غذايي خاص، عادت به سبك لباس و پوشيدن لباس خاص و مواردي از اين قبيل.

واقعيت آن است كه اعتياد بسيار پيچيده تر از يك عادت معمولي است. اعتياد ويژگي هاي خاصي دارد كه در هيچ يك از عادت هاي ديگر ديده نمي شود.

اعتياد يك كلمه عاميانه براي يك پديده بسيار پيچيده است كه علم؛ ابعاد مختلف آن رامشخص كرده است، در زبان علمي و تخصصي كمتركلمه اعتياد بكار برده مي شود و به جاي آن از وابستگي (Dependency) استفاده ميشود. در واقع آنچه كه مردم اعتياد مي نامند؛ مجموعه اي از رفتارهاي ناسازگارانه است كه در زبان علمي با نام هاي وابستگي و سوء مصرف مواد ناميده مي شود، كه متفاوت از مصرف مواد است.

حقيقت آن است كه تمام مطالعات انجام شده در گوشه و كنار جهان طي حداقل يك قرن، نشان داده است كه مصرف مواد به انسان كمك نمي نمايد. حتي يك مصرف كننده، در اثر مصرف، شرايط بهتري پيدا نكرده است.

معمولاً اين باور از آن جا ريشه مي گيرد كه مردم از روي ظاهر فرد در مورد او قضاوت مي كنند و اين باور غلط خود، از باور غلط ديگر ريشه مي گيرد.

اين باور كه، معتاد يك فرد بي سواد، كثيف، لاغر و بيمار ضعيفي است؛ كه در خرابه هاي شهر مي گردد.

به همين علت وقتي افرادي را مي بينيد كه عليرغم اعتياد، ظاهر معمولي و يا جسم ظاهراً سالم و بدن تندرست و قوي دارند، به نظرشان مي آيد كه اعتياد به وي ساخته است.

وضعيت جسمي معتاد، لاغري، ضعيف بودن، نحيف بودن يا سالم و قوي بودن وي بيشتر تابع متغيير هاي ديگري از جمله طول مدت مصرف مواد، نوع ماده مصرفي، شرايط مالي و خانوادگي وي است.

فردي كه به تازگي معتاد شده و از نظر مالي در شرايط خوبي قرار گرفته و تغذيه بهتري دارد، ظاهراً از نظر جسمي سالم تر از معتاد ده ساله اي است كه به علت اعتياد خود، همه سرمايه خود و خانواده خود را مصرف كرده، دچار فقر و سوء تغذيه شده است.

بنا بر اين بر خلاف تصور مردم اين گونه نيست كه اعتياد با اين فرد همساز است، بلكه در اين جا تأثير عوامل ديگري مطرح است از جمله: وضعيت

ص: 143

مالي، اقتصادي، وضعيت بدني و جسمي فرد، نوع تغذيه، مدت مصرف مواد، شدت مصرف مواد، نوع مصرف مواد و ... مطرح است.

اين باور نيز مثل باور قبلي به طور ساده انگارانه اي به خطرات ناشي از مصرف مواد بي اعتناست، كه مصرف مواد را نوعي تفريح و سرگرمي مي داند. مصرف، تفريح و سرگرمي نيست. مصرف مواد يك خطر جدي است. اگر هم فردي مصرف مواد را تفريح بداند، تفريح سالمي نيست. به دليل آن كه حتي يكبار مصرف مواد با خطرات فراوان همراه است، گاهي اوقات چنين گفته هايي از زبان والدين بيان مي شود كه احتمالاً در گذشته خود مصرف مواد داشته اند يا تمايلات، خواسته ها و باورهاي نادرست در باره زندگي دارند و يا اطلاعات اندكي در خصوص مواد و بيماري هاي جديد دارند و به همين دليل با سهل گيري بيشتري در اين زمينه برخورد مي كنند.

نكته مهم آن است كه در گذشته بيماري هاي مهلكي مانند ايدز وجود نداشت، همچنين مواد بسيار پرخطري مانند حشيش، ال سي دي، قرص اكستازي يا وجود نداشت يا دسترسي به آن ها محدود تر از حالا بود.

از خود به جاي مي گذارد كه گاهي اوقات فقط يك بار مصرف مواد باعث مي شود در فرد تمايل به ادامه مصرف ايجاد شود.

در پژوهش هاي متعددي كه بر روي حيوانات انجام شده نشان داده است حتي در مورد حيوانات، يكبار مصرف كرن ماده، مي توان ميل و كشش به مصرف ايجاد نمايد، به طوري كه موش حاضر مي شود، حتي غذاي خود را مصرف نكند و به مصرف مواد بپردازد.

از آن جايي كه مصرف مواد اثرات مغزي، زيستي و جسمي دارد، لذا بر ناحيه خاصي از مغز كه مسؤل لذت است اثر مي گذارد، اين احساس لذت بحدي قوي است كه ميل شديدي به مصرف ايجاد مي كند.

گاهي اوقات حتي يكبار مصرف مواد، چنان احساس مثبتي در فرد ايجاد مي كند كه نمي تواند جلوي ميل خود را بگيرد و به همين دليل به مصرف ادامه مي دهد، طوري كه به سود مصرف و وابستگي مي رسد.

نكته مهم آنست كه اين نگرش و اين عبارت خود مروّج مصرف مواد است. چرا كه يك رفتار غير هنجار يعني مصرف مواد كه جنبه بيماري و ناسازگارانه دارد را تبديل به يك رفتار هنجار ميكند. زيرا هنگاميكه همه رفتاري را انجام دهند، آن رفتار حالت هنجار، نرمال و عادي مي يابد.

معمولاً افراد معتاد براي توجيه رفتار ناسازگارانه و بيمارگونه خود ازهمين سفسطه استفاده ميكنند، چون همه مواد مصرف ميكنند، پس يك رفتار عادي است نه غير عادي.

از سوي ديگر نتايج بررسي و مطالعات مختلف همه گير شناسي در ايران و جهان نشان مي دهد كه اگر چه در دهه هاي اخير در اكثر كشورهاي جهان شاهد افزايش اعتياد و مصرف اعتياد بوده ايم، ولي عده كمي از مردم يك جامعه به سوء مصرف موادروي مي آورند؛ و درصد افرادي كه به مرحله وابستگي رسيده اند، در مقايسه با افراد سالم همان جامعه، به مراتب كمتر است.

پس در مكالمات و صحبت هاي خود به اين نكته توجه داشته باشيد كه در صد كمي از افراد يك جامعه معتادند.

كه مورد مصرف و سوء مصرف قرار مي گيرند، فراتر از مواد مخدر هستند و شامل مواد بسيار متفاوت ديگري هم مي شود، كه بصورت دسته بندي شده ارائه مي گردد و مواد مخدر يكي از اين دسته مواد است، به موارد ذيل نگاه كنيد:

1. مواد مخدر يا موادافيوني؛ مثل ترياك، سوخته، شيره، كدئين، هروئين و مورفين.

2. مسكن ها؛ مثل الكل، باربيتورات ها، آرام بخش هاي ضعيف و مواد استنشاقي (حلال هاي فرار مانند بنزين، تينر و چوب و افشانه ها).

3. مواد محرك؛ مثل كوكائين، كراك، آمفتامين، قرص اكساسي يا متيل.

4. مواد توهم زا؛ مثل حشيش، گراس، ال اس دي.

5. مواد نيروزا يا استروئيدهاي آندوژن؛ مثل قرص ها، كپسول ها و ساير داروهايي كه در دوپينگ يا عضله سازي استفاده مي شود.

هنگامي كه تصور افراد از مواد، مواد مخدر است، در مورد عوارض اعتياد آور مواددچاراشتباه مي شوند. چون ساير مواد، علائمي كاملاً متفاوت از مخدرها دارند و تصور فرد از مواد، همان حالت تدخين وتسكين است.

به غلط تصور مي كند كه ساير مواد، خاصيت اعتياد آوري ندارد.

بهتر است از نظر علمي و تخصصي به جاي كلمه مواد مخدر از كلمه مواد استفاده شود، مگر اينكه منظور فرد، مواد افيوني باشد.

اين باور بسيار شايع است و بسياري از افراد براي پيشگيري از اعتياد، مطلب بالا را به يكديگر توصيه مي كنند.

اين باور شايع، بسيار اشتباه است، به دليل بي توجهي و نا آگاهي اين افراد از پديده تحمل. اين افراد ماهيت پديده تحمل را نمي شناسند. به همين دليل فكر مي كنند كه مي توانند بر مقدار ماده مصرفي خود كنترل داشته باشند، ولي پس از مدتي كه از مصرف آن ها گذشت، متوجه مي شوند كه مرتباً ناچارند بر مقدار ماده مصرفي خود بيفزايند، چون ديگر مقادير قبلي مصرف، اثر خود را ندارد.

اين بيماري فراتر از يك عادت مانند ناخن جويدن و چاي نوشيدن است. ماهيت اين بيماري بگونه اي است كه فرد نمي تواند ميزان و مقدار ماده مصرفي را كنترل نمايد.

به دليل اساس و زير بناي زيستي و بدني اعتياد و همچنين ساختار هاي خاص مغزي كه درگير اعتياد هستند، در بعضي از موارد حتي يك بار مصرف يكي ماده مصرفي مي تواند باعث وابستگي و اعتياد فرد شود.(1)

ص: 150

ص: 152

8. افراد خانواده نبايد در مهماني هايي كه در آن ها به طور تفنّني از مواد مخدر استفاده مي شود، شركت نمايند.

9. ايجاد سرگرمي هاي مثبت و سازنده، براي اينكه افراد به دلايل تفنّني به اعتياد روي نياورند.

10. عضويت بخشي، فرزندان در گروه هاي هنري، ورزشي و مانند آن تا از اين طريق آن هايي كه روحيه ضعيف و افسرده دارند، نقاط مثبت خود را بشناسند و استعدادهاي خود را شكوفا نمايند.

11. آموزش همگاني وهمه جانبه افرادجامعه به لحاظ شناخت خويشتن انساني و تقويت عزّت نفس.

12. از بين بردن تصورات باطل در خانواده ها مانند اين تصور كه با مصرف مواد مخدر، مشكلات زندگي فراموش مي شود و زندگي به نحوي زيبا تغيير مي يابد!

13. خودداري از طبابت خانگي با استفاده از مواد افيوني.

14. مراقبت هاي ويژه از افرادي كه به لحاظ روحي و شخصيتي آمادگي بيشتري براي گرايش به اعتياد دارند.

15. شناسايي افرادي كه از نظر شخصيتي متعادل نيستند (مثلا در مدارس، توسط معلمان و...) و آموزش به آنها براي دوري از اعتياد.

16. خانواده ها سعي نمايند فرزندانشان را اجتماعي پرورش دهند، به نحوي كه فرد با روحيه و شخصيت برون گرا و فعال تربيت شود.

ص: 156

10. تحكيم پايه هاي اعتقادي و آموزش فرزندان و آشنا كردن آنان با عوارض اعتياد به جاي محدود كردن آنان.

11. حمايت از خانواده هاي فقير توسط دولت و تقويت مراكزي مانند كميته امداد امام خميني (قدس سره).

12. ايجاد شغل در شرايط خاص براي افراد معتاد، به نحوي كه هم جنبه درآمدي براي آن ها داشته باشد و هم اينكه با كنترل وبرنامه ريزي براي آن ها زمينه ترك اعتياد پي ريزي گردد.

13. از طريق رسانه هاي همگاني بايد برنامه هايي را پخش كرد كه بر كانون گرم خانواده تأكيد كند و از خانواده با الگوي غربي در برنامه ها انتقاد شود، به نحوي كه بر زندگي خانوادگي همراه با محبت و به حضور و همدلي والدين تأكيد نمايد.

5. توجه به امكانات مورد نياز مردم ساكن محيط هاي دورافتاده و پايين شهر، وايجاد امكانات رفاهي، تفريحي (سينما، استخر، شهربازي و ...) كه متناسب با نياز و وضعيت مردم آن مناطق باشد.

6. نظارت هر چه بيشتر مأموران انتظامي در مناطق پايين شهر و دورافتاده.

7. ايجاد امكانات رفاهي و مشاغل مورد نياز روستاييان در روستاها براي جلوگيري از مهاجرت آن ها به شهرها.

8. مبارزه شديد با قاچاقچيان مواد مخدر و برخورد اصلاحي با معتاد.

9. قاطعيت در اجراي قوانين و مبارزه با مواد مخدر.

10. جداسازي معتادان در زندان ها از بقيه مجرمان.

11. تشكيل ستادهاي هماهنگ با يكديگر در موردمبارزه با مواد مخدر، كه تحت نظارت يك واحد خاص و مشخص باشند.

12. آگاه سازي خانواده ها در زمينه هاي علائم فرد معتاد و عوامل گرايش فرد به اعتياد، نحوه تهيه و محل مصرف مواد، موارد شايع در محل زندگي و عوامل و موقعيت هايي كه سبب مصرف مواد مي شود تا از اين طريق خانواده ها بتوانند از اعتياد اعضاي خانواده شان جلوگيري نمايند.

13. نمايش دادن دوستي هاي ناباب و عواقب حاصل از آن، از طريق فيلم و رسانه هاي ديگر.

14. حمايت از دانش آموزان معتاد و تربيت و اصلاح آنان، به منظور بازگشت به جامعه.

ص: 159

15. شناسايي كانال هاي ارتباطي و روش هاي جذب افراد به اعتياد و طرز نفوذ ميان نوجوانان.

16. تلاش صدا و سيما براي بيان عواقب اعتياد به مواد مخدر از طريق ساختن فيلم، ميزگرد، جلسات مشاوره اي و...

نمايش دادن فيلم ها و سريال هاي سازنده كه رابطه دينداري و دوري از اعتياد را مشخص مي سازد.

محل کار و خانواده علیه مصرف مواد مخدر استفاده کرده اید؟

5. اگر کسی را در حال مصرف مواد مخدر ببینید، نگاهتان به او نفرت آلوده است یا تشویق آمیز یا بی تفاوت؟

6. یقین داشته باشیم که هر قدم کوچکی در این راه، نتایج بزرگی به دنبال دارد.

یک نفر را معتاد کنید تا او جمعی را به اعتیاد بکشاند، یک نفر را نجات دهید تا او باعث نجات جمعی شود.

7. شما هر کس و در هر مقام که باشید می توانید در گسترش و جلوگیری مواد مخدر نقشی ایفا کنید، از امروز در كنار صدها کاری که در طول روز انجام می دهید، مبارزه با مواد مخدر را هم بگنجانید. اگر معتادی را می شناسید وسایل نجات او را فراهم آورید.

8. کسانی را که گرایش به این مواد مخدر دارند راهنمایی کنید. دست کم در هر جمع نفرت و انزجار خود را نسبت به مواد مخدر ظاهر کنید.

9. هرگز موجب اعتیاد افراد دیگر نشوید، به دیگران تعارف نکنید و شایعات بی اساس را که درباره ی خواص شفابخش مواد مخدر بین معتادان رواج دارد دامن نزنید، شایعات بی اساس از این قبیل که «فلان ماده مخدر باعث رفع فلان بیماری می شود، در سنین بالا هیچ ضرری ندارد، یا با یک بار کشیدن و مصرف، انسان معتاد نمی شود و...».

می دانید که هیچ یک از این اظهارات حقیقت ندارد، بلکه در حقیقت تنها تأثیر مواد مخدر از کار انداختن مغز و اعصاب و سایر اندام های بدن است و

ص: 161

غیر از این اثر منفی، هیچ اثر مثبت دیگری ندارد.

لذا با استشهاد به کلام نورانی پیامبر صلی الله علیه و آله عظیم الشّان اسلام که فرمودند:

«کُلُّکُم راع وَ کُلُّکُم مَسئُولٌ عَن رَعِیَّتِهِ».

بایستی این واقعیّت را متذکر شد که در روز قیامت معتادین به خاطر ظلم به خود و خانواده و جامعه به تنهایی محاکمه نخواهند شد، بلکه تمامی افرادی که به نحوی از انحاء می توانند در پیشگیری و درمان آنان مؤثر واقع شوند، ولی قصورمی کنند مسئولند.

از آن جا كه در حال حاضر تقریباً تمام کشور زیر پوشش صدا و سیما قرار دارد و حدود 20 هزار خانه بهداشت در اختیار وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی است و ادارات دولتی از شعبات انجمن های اسلامی، عقیدتی سیاسی ها، حراست ها و حفاظت اطلاعات در سطح نیروهای مسلح و سازمان های فعالی برخوردار هستند.

همچنين مردم از طریق مساجد و نمازهای جمعه با روحانیون و حوزه های علمیه مرتبط بوده و برای مراجع عظام و علمای اعلام ارزش خاصی قائل بوده و هستند. در طول سال مخصوصاً در ماه مبارک رمضان و یا ایام محرم و صفر اکثریت قریب به اتفاق مردم در مراسم گوناگون مذهبی و ایام سوگواری شرکت می نمایند و این ارتباطات زمینه ی مناسبی جهت انتقال پیام های سازنده است.

لذا مردم و مسئولين موظف اند، همانگونه که در زمان وقوع حوادث غیرطبیعی (زلزله، سیل، طوفان و...)؛ ستاد حوادث غیرمترقبه با جدّیت وارد

ص: 162

عمل می شود، برای جلوگیری از نابودی بیشتر و مرگ تدریجی بیش از یک میلیون نفر انسان(1)

و خانواده های محروم و نیازمند کمک آنان، در این جنگ بدون مرز نیز وارد عمل شده و ضمن تهیه بروشور، فیلم، کتاب، برگزاری مسابقه و... (با توجه به نوع مخاطبین و اقشار گوناگون جامعه) از آلودگی بیشتر فرزندان، همسران و دیگر بستگانشان پیشگیری نموده، همزمان نیز با توسعه مراکز درمانی (و بکارگیری بخش خصوصی- خصوصاً صاحبان مشاغل پزشکی و...) زمینه درمان و ترک اعتیاد را برای افراد داوطلب فراهم نموده، متعاقباً اقدامات لازم را جهت جامعه پذیری معتادان شفا یافته به مرحله اجرا در آورد.(2)

افزایش است.

این نگرانی و اضطراب خاطر و سرگردانی در زندگی، همه جا دیده می شود و در همه افراد مخصوصاً در زن ها و به خصوص در جوان ها کار به اینجا رسیده است که در ممالک متمدن در هر سال چند میلیون نفر دست به خودکشی می زنند، یعنی مأیوس از زندگی و سرگردانی در زندگی است، لذا پناه به خودکشی می برند.

درد به اندازه ای در ممالک متمدن فراوان استکه آماری که می دهند در مثل آلمان روزی چندین میلیون قرص خواب آور مصرف می شود، در آمریکا و انگلستان نیز همین است و در ایران اسلامی هم کم و بیش دیده می شود و غالب دکترهای روانی مدعی هستند دو سوم از امراض روانی از همین جا سرچشمه می گیرد.

این طوری که این ها اخطاریه می دهند، در کتاب های روانی می نویسند، دو سوم از جنون ها و ضعف اعصاب، ریشه اش از همین نگرانی، دلهره، سرگردانی و مأیوس از زندگی پیدا می شود، این وضع دنیای امروز است؛

چه باید کرد؟ چه باید گفت؟ یعنی دوای این درد اجتماعی چیست؟

برخی از علمای متخصص در این فن یعنی اطبای روانی می گویند: دوای آن فقط یک چیز و آن هم مذهب و ایمانی راسخ در دل است، همه و همه می گویند ما دوا نداریم.

و ما می گوئیم چاره این درد فقط این است که مردم سروکار با منبر و محراب پیدا کنند، آنجا می گویند سروکار با کلیسا، اینجا می گویند سروکار

ص: 164

با مسجد و محراب و قرآن.

قرآن شریف و روایات اهل بیت علیه السلام می فرمایند:

اگر می خواهی غم نداشته باشی، اگر می خواهی دلهره، اضطراب خاطر، سرگردانی در زندگی و مأیوس از زندگی نباشی، فقط دوا یک چیز است و آن، ایمان، ایمان راسخ در دل.

خداوند متعال می فرماید: «اَلا بِذِکْر اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ».

آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل ها آرامش می یابد.(1)

یعنی اگر با خدا باشی و یاد خدا در دل تو رسوخ کند، خود را در محضر خدا ببینی، پروردگار عالم در بن بست ها، اعتماد و پناه تو باشد، دیگر دلهره و اضطراب خاطر نخواهی داشت، دیگر نگرانی نداری، یک دل با سکینه، با وقار و با اطمینان است.

در جای دیگر می فرماید: بدانید همه و همه دنیای بشریّت آگاه باشید، اینکه دوستان خدا، آن هایی که سروکار با خدا دارند، آن هایی که رابطه با خدایشان محکم است، این ها غصه از گذشته و ترس از آینده ندارند «ألا اِنّ أولِیاءَ اللهِ لا خَوفٌ عَلَیهِم وَ لا هُم یَحزنُونَ».

آگاه باشید دوستان و اولیای خدا، نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند.(2)

برای اینکه انسان اگر غم و غصه می خورد از گذشته است، اگر نگرانی و اضطراب خاطر دارد از آینده است و قرآن می فرماید: که مؤمن نه ترس از

ص: 165

آینده دارد و نه نسبت به گذشته غم و غصه می خورد.

بهتر از این دو آیه، سوره انعام است می فرماید: فَاَیُّ الْفَریقَینِ اَحَقُّ بِالْاَمْن اِنْ کُنتُم تَعلَمُونَ.

کدامیک از این دو دسته- بت پرستان و خداپرستان- شایسته تر به ایمنی- از مجازات- هستند اگر می دانید.(1)

یعنی کدام دو طایفه، یعنی چه کسی محقّ است که امنیّت داشته باشد، دل او امن باشد، دل او غم و غصه نداشته باشد، دل او اضطراب و دلهره نداشته باشد، چه دلی استحقاق دارد این که سرگردان و مأیوس از زندگی نباشد؟ در ادامه می فرماید: «اَلّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلبِسُوا ایمانَهُم بِظُلمٍ اُولئِکَ لَهُمُ الْاَمنُ وَ هُم مُهْتَدُونَ».

-آری- آن ها که ایمان آوردند و ایمان خود را با شرک و ستم نیالودند، ایمنی تنها از آن آن هاست و آن ها هدایت یافتگانند.(2)

آن هایی که ایمان عاطفی دارند، آن افرادی که سروکار با خدا و منبر و محراب دارند، آن افرادی که ایمان عاطفی دارند و ایمانشان از گناه بازشان می دارد، اَحَقُّ بِالاِمن هستند، آن ها دلشان امنیّت دارد، آن ها دیگر دلهره و اضطراب خاطر و نگرانی ندارند، مأیوس از زندگی نیستند، از زندگی شاکرند.

چرا که ایمان به خدا نشاط می دهد، ایمان به خداست که فعالیت می دهد،

ص: 166

ایمان به خداست که صبر و استقامت و شجاعت می دهد، ایمان به خداست که دلهره و اضطراب خاطر و نگرانی را می برد.

آید «اَو کَظُلُماتٍ فی بَحرٍ لُجِّیٍّ یَغشیهُ مَوجٌ مِن فَوقِهِ مَوجٌ مِن فَوقِهِ سَحابٌ ظُلُماتٌ بَعضُها فَوقَ بَعضٍ».

یا همچون ظلماتی در یک دریای عمیق و پهناور که موج آن را پوشانده و بر فراز آن موج دیگری و بر فراز آن ابری تاریک است، ظلمت هایی است یکی بر فراز دیگری.(1)

یعنی زندگی منهای خدا، زندگی توأم با گناه، تاریک و وحشتناک است! زندگی این نیست که در وضع فعلی لامپ زیاد در اطاق روشن کنی،

نه! این زندگی را روشن نمی کند، اشتباه می کنی، زندگی بدون وحشت این نیست که پسرهای فراوان داشته باشی و در خانه باشند،

نه! این بعضی اوقات موجب وحشت است، زندگی وقتی نورانی است که نور ایمان در دل تو رسوخ کرده باشد، دیگر کسی نمی تواند ببردت، ترسی نداری، وحشت نداری!

علمای علم اخلاق، روانشناسان و روانکاوها نیز گفته اند جرائم را آمارگیری کنید، می بینید معمولاً جرائم بیشتر از آنِ آن هاست که سر وکار با منبر و محراب ندارند، 95 درصد از جرم ها از آن کسی است که نماز نمی خواند، در چاه می افتد، در آن چاهی که بعضی اوقات هیچکس نمی توان او را بیرون آورد.

ص: 169

ص: 170

ص: 172

فرد معتاد احساس شرمساری کرده و با انکار اعتیاد خود، بخواهد ثابت کند که اوضاع را تحت کنترل دارد.

پس ما را دريابيد!

برای درمان اعتیاد یک زمان مشخص وجود ندارد.

پیشینه اعتیاد، میزان مصرف، ویژگی های شخصیتی و خانوادگی، نوع ماده مصرفی، بیماری های همراه با اعتیاد، میزان حمایت، استفاده از درمان های داروئی و غیر داروئی و عوامل دیگری در طول مدت بهبودی و ترک اعتیاد تاثیرگذارهستند والبته گاهی حتی بیمار برای درمان روش مناسب را انتخاب نمی نماید که این موضوع نیز باعث به تاخیر افتادن درمان اعتیاد می شود.

این سندرم شامل؛ درد عضلانی- استخوانی، بی خوابی، بیقراری، عطسه، آبریزش بینی، خمیازه، اسهال، تهوع و استفراغ، بی اشتهایی، ضعف وبی حالی، پرش اندام ها، احساس سرما و گرما، لرز، تعریق، تپش قلب، اشک ریزش، درد شکم، هذیان، پرخاشگری، وسوسه به مصرف مواد …. می باشد.

شدت علائم فوق در افراد مختلف، متفاوت بوده و تحمل آنها، بدون اقدامات درمانی صحیح، بسیار دشوار می باشد.

یک - درمان های دارویی در اعتیاد (دارو درمانی)

دو - درمان های غیردارویی در اعتیاد (روان درمانی)

2. در این روش درمان اعتیاد، به بیمارتوصیه می شود كه به هیچ عنوان از ماده مخدر استفاده ننماید.

3. اثرات درمانی داروهای تجویز شده و این كه به چه میزان باید تجویز گردد، بستگی به نوع ماده مخدر مصرفی و مقدار آن دارد.

4. در این روش اغلب توصیه می گردد كه بیمار معتاد به مدت چند روز تا یك هفته در منزل استراحت نموده و بعد به كارهای روزمره خود بپردازد.

سم زدائی با چند روش علمی انجام می پذیرد؟

در حال حاضر پنج روش علمی جهت سم زدائی وجود دارد که هر یک با مزایا و محدودیت هایی همراه می باشد، این روش ها عبارتند از:

1. روش علامتی

2. روش جایگزینی

3. روش سریع (RD)

4. روش فوق سریع (URD) یا (UROD)

5. طب سوزنی

كه دو روش اول عمدتاً بصورت سرپایی و روش سوم و چهارم و آخر، الزاماً بصورت بستری انجام می پذیرد.

در این زمینه بیمارمی بایست عواملی چون موفقیت، راحتی، سرعت، هزینه، کیفیت خدمات، رعایت استانداردهای پزشکی و بستری یا سرپایی بودن را مورد توجه قرار دهد.

البته پزشک در تشخیص روش مناسب، عمدتا موفقیت روش را مد نظر قرار می دهد (چرا که هدف اصلی مراجعه کننده نیز رسیدن به نتیجه و ترک کامل است).

چنانچه بدرستی انجام گیرد، همراه با علائم بسیار خفیفی بوده و اغلب نیاز به استراحت نداشته، فرد قادر به انجام فعالیت های روزمره می باشد.

این روش نسبت به روش قبلی هزینه بالاتر و در عین حال دوره طولانی تری داشته و بهمین دلیل در صورت عدم انتخاب صحیح بیمار، موفقیت پایین تری دارد و تنها در موارد خاصی کاربرد دارد.

این روش حدود 2 تا 4 هفته بطول می انجامد و در طی دوره فوق از داروهای مخدر یا شبه مخدر (خوراکی یا زیرزبانی) بعنوان جایگزین مخدر مصرفی بیماراستفاده می گردد.

داروهای فوق در طی مدت مذكور، تدریجا قطع می شوند و معمولا در هفته سوم پس از انجام تست مرفین و نالوکسون؛ برای بیمار داروی نالترکسون شروع می گردد. کاهش دوز داروهای جایگزین شده بسیار حساس بوده و با توجه به طولانی شدن دوره درمان این روش در برخی از بیماران موفق نبوده و از این رو محدودیت دارد.

این روش چنانچه بدرستی انجام گیرد با علائم جسمی خفیفی همراه می باشد.

سه - روش سم زدائی فوق سریع

از نظر موفقیت و سرعت بهبودی، بالاترین درصد را داشته، ضمن آنکه اغلب راحت ترین روش سم زدایی نیز می باشد، ولی هزینه آن بالاتر از سایر روش ها بوده و بدلیل تکنیک پیچیده و ظرافت های خاصی که در انجام موفقیت آمیز آن وجود دارد، نیاز به دانش و تجربه بالای کادر پزشکی و

ص: 182

پرستاری و رعایت استانداردهای خاص بیمارستانی دارد، درغیراین صورت، نه تنها درمان به موفقیت نمی انجامد، بلکه می تواند با خطرات جدی نیز همراه باشد.

این روش که در زبان انگلیسی Ultra Rapid Opiate Detoxification یا به اختصار URD یا UROD نامیده می شود، جدیدترین روش جهت سم زدایی مواد مخدربوده.

البته بهترین روش در همه موارد نمی باشد و در همه موارد امکان پذیر نمی باشد و به این ترتیب است که بیمار اغلب به مدت 24 تا 48 ساعت در مرکز درمانی بستری گردیده و درطی 3 تا 4 ساعت تحت بیهوشی عمومی (نه خواب عمیق که فوق العاده خطرناک است) در اتاق عمل قرار می گیرد.

در طی مدت بیهوشی داروهای ویژه ای برای بیمار تجویز می گردد که منجر به بروز علائم ترک، بصورت سریع و فشرده می شوند (البته بیمار در طی بیهوشی هیچگونه علامت خاصی را احساس نمی نماید).

این عمل منجر به ترشح سریع مواد مخدر داخل بدن گردیده که جایگزین مواد مخدر مصرفی بدن بیمار میگردد و تحمل بدن فرد نسبت به علائم ترک بسیاربالا می رود. در این روش بیمار، بیشترین شدت علائم جسمی را در طی مدت بیهوشی سپری می نماید.

بزرگترین مزیت روش سم زدایی فوق سریع نسبت به روش های دیگر سم زدایی میزان موفقیت آن (در مرحله سم زدایی) می باشد و درصورتی که بدرستی انجام گیرد، میزان موفقیت آن نزدیک به 100% است.

ص: 183

البته لازم به ذکر است روش فوق در تمامی موارد امکان پذیر نبوده و در صورتی معتاد داراي بیماری قلبی، ریوی یا برخی از بیماری های دیگر باشد، نمی توان به آن اقدام نمود.

این روش عمدتا در مواردی کاربرد دارد که سم زدایی با روش های دیگر مقدور نبوده و احتمال شکست بالایی دارند.

پس از انجام سم زدایی فوق سریع (در صورتیکه بدرستی انجام شده باشد) داروی نالترکسون از روز اول برای بیمار شروع گردیده و می بایست روزانه و اغلب بمدت یکسال مصرف شود.

یکی از راه های تشخیص اینکه UROD درست انجام شده است یا خیراین است که آیا برای بیمار نالترکسون از روز اول شروع شده است یا خیر؟ متاسفانه بدلیل پیچیدگی هایی که شروع نالترکسون در این روش دارد، در برخی از موارد این دارو در روزهای بعدی برای بیماران شروع می شود که همراه با عوارض و مشکلات عدیده، عدم تحمل بیمار یا شکست سم زدائی می باشد.

برخی از شیوه های رایج درمان های غیر دارویی به اختصار در ذیل بیان مي شود:

این درمان ها بعضاً توسط کادر درمانی و بعضاً توسط گروه های خودیاری (مثل کمپ های 21 روزه، NA درمانی، كنگره 60 و…) انجام می گیرد.

عمده خدمات این مراکز عبارتند از:

1. کمک به تحمل علائم محرومیت از مواد و سم زدایی بیمار

2. برگزاری جلسات بهبودی

3. برگزاری جلسات خانواده

4. پیگیری و ادامه بهبودی پس از ترخیص و ارجاع.

اكنون به اختصار به ذكر اين مراكز روان درماني و انجمن های گمنام و روش هاي آنان پرداخته می شود.

سه نوعِ مختلف انجمن های گمنام عبارتند از:

جداگانه کارکنیم، چرا که بهبودی از هر یک از آن ها، جوانب و مسائل خاص خودش را دارد.

اكنون به دو انجمن اشاره مي كنيم:

اکثر جلسات NA به صورت مرتب و هفتگی در زمان و مکان معینی (معمولاً در اماکن عمومی) برگزار می شود.

اساساً دو نوع جلسه بهبودی وجود دارد:

1. جلسات باز که شرکت عموم در آن آزاد است.

2. جلسات بسته که مختص معتادان است.

جلسات در شکل و فرم های متفاوتی برگزار می شود:

مشارکت، سخنرانی، سؤال و جواب، موضوعی و در بعضی از جلسات نیز ترکیبی از این موارد می باشند.

هدف همه جلسات فراهم کردن محیطی امن و مناسب برای بهبودی اعضا و انتقال پیام به سایر معتادانی است که هنوز در عذاب هستند.

اين قدم ها، مجموعه اي از رهنمون ها براي دستيابي عملي به بهبودي است.

با دنبال كردن اين رهنمون ها و كار كردن صميمانه اعضاي با تجربه تر در قالب راهنما بطور فردي با اعضاي تازه وارد، آنها ياد مي گيرند كه چگونه پاكي خود را حفظ كرده و با مسائل روزمره زندگي خود روبرو شوند تا به مرور افرادي قابل قبول، مسئول و سازنده اجتماع خود باشند.

اين انجمن، اصول روحاني مانند ايمان، صداقت، روشن بيني، فروتني و تمايل را به معتادان پيشنهاد مي كند تا در زندگي خويش مورد استفاده قرار دهند.

نحوه استفاده عملي از اصول روحاني، خاص هر فرد است و توسط وي تعيين مي گردد. اعضا براي پيوستن به NA و پيمودن اين مسير معنوي شخصاً تصميم مي گيرند.

بهبودي در NA، يك درمان معجزه آسا نيست كه در يك مقطع زماني خاص صورت بگيرد، بلكه فرايندي است مداوم و شخصي.

NA فضاي سالمي براي رشد است. اعضا با حركت در مسير بهبودي و زندگي به روال برنامه، به بيداري روحاني رسيده و زندگي را در غني ترين فرم خود تجربه مي كنند و به خاطر آنچه كه هستند سپاس گزارند تا بتوانند پيام رهايي از اعتياد فعال را به معتادان در حال عذاب برسانند.

2. ما به اين باور رسيديم كه يك نيروي برتر مي تواند سلامت عقل را به ما باز گرداند.

3. ما تصميم گرفتيم كه اراده و زندگي را به مراقبت خداوند، بدان گونه كه او را درك مي كرديم، بسپاريم.

4. ما يك ترازوي اخلاقي بي باكانه و جستجوگرانه از خود تهيه كرديم.

5. ما چگونگي دقيق خطاهايمان را به خداوند، به خود و به يك انسان ديگر اقرار كرديم.

6. ما آمادگي كامل پيدا كرديم كه خداوند كليه اين نواقص شخصيتي ما را برطرف كند.

7. ما با فروتني از او خواستيم كمبودهاي اخلاقي ما را برطرف كند.

8. ما فهرستي از تمام كساني كه به آن ها صدمه زده بوديم تهيه كرده و خواستار جبران خسارت از تمام آن ها شديم.

9. ما به طور مستقيم در هر جا كه امكان داشت از اين افراد جبران خسارت كرديم، مگر در مواردي كه اجراي اين امر به ايشان و يا ديگران لطمه بزند.

10. ما به تهيه ترازنامه شخصي خود ادامه داديم و هرگاه در اشتباه بوديم سريعاً به آن اقرار كرديم.

ص: 191

11. ما از راه دعا و مراقبه خواهان ارتقای رابطه آگاهانه خود با خداوند، بدان گونه که او را درک می کردیم شده و فقط جویای آگاهی از اراده او برای خود و قدرت اجرایی اش شدیم.

12. با بيداري روحاني حاصل از برداشتن اين قدم ها، ما كوشيديم اين پيام را به معتادان برسانيم و اين اصول را در تمام امور زندگي خود به اجرا در آورديم.

«ه» آن به معنی هدف دار شدن، هدیه گرفتن، هنرمند شدن، هجرت، هوادار خدا شدن، هیجان، هوا خواه پیدا کردن و همیشگی شدن است.

2. روش پيشنهادي ايشان براي ترك اعتياد، روشي طولاني مدت است كه با كاهش مواد مصرفي در طول حدودا 10 ماه time)) طي پله هاي 21 روزه انجام مي گيرد.

3. اين روش با حداقل ضايعات جسمي و رواني، بيمار معتاد را به سمت ترك دائمي اعتياد هدايت مي كند، به طوري كه در انتهاي پله ها، خود بيمار عجله در دوره درمان دارد و نوعي زدگي نسبت به مواد مخدر پيدا مي كند.

4. با اين روش ظرف حدود ده ماه، بيمار بدون تحمل عوارض جسمي ناراحت كننده مي تواند به راحتي اعتياد خود را كنار بگذارد و ضمناً در اين مدت بيمار، امكان مي يابد تا جهان بيني و نگرش خود را نسبت به مواد مخدر تغيير دهيد.

5. در خلال مدت ترك اعتياد، سيستم توليد مواد شبه افيوني بدن به تدريج بيدار و فعال مي شود و در انتهاي دوره معمولاً بيش از 90% هورمون هاي مخدر طبيعي توسط بدن توليد شده و بيمار مي تواند نظير افراد سالم به زندگي عادي و بدون اعتياد ادامه دهد.

ص: 194

ص: 196

تخدیر اختصاص به شراب ندارد، بلکه عوامل دیگری نیز این خاصیّت را در انسان ایجاد می کنند و در نتیجه مشمول حرمت و حکم شراب می گردند.

و از نظر «اطلاقات عموم» نیز آیات فراوانی در تأیید این نظر داریم که به برخی از آنها اشاره می کنیم:

خداوند در این آیات، هر چیزی که انسان را به هلاکت و آسیب و گرفتاری بکشاند، ممنوع ساخته. معتاد نه تنها خانواده و فرزندانش را بدبخت و بی آبرو می سازد و به کشور و فرهنگ و جامعه اش خیانت می کند و دینش را از طریق دروغ، دزدی، مستی و ... تباه می سازد، بلکه سرانجام در سلول های کثیف و مخوف و یا در بالای چوبه ی دار به عمر ننگین خویش پایان داده و به هلاکت دنیوی و اخروی گرفتار آید و بدین وسیله مشمول حکم این آیات است.

در اینکه مصرف و یا فروش «مواد مخدر» چه بلاها و بی عفتی ها و بی غیرتی ها و فواحش عظیمی را که قلم از درج و شرح آن شرم دارد، به جامعه و نسل جوان و خانواده ها تحمیل می نماید، شبهه ای باقی نمی گذارد...

معتاد نه تنها با دود مسمومش به فرزندان و خانواده و همنشینانش رحم نمی کند و جان آنان را تهدید می نماید، بلکه برای تهیه هزینه این زهر مار و خالی کردن عقده حقارت و ناکسی و سودجوئی و تکاثر اموال... به نسل جوان و بچه های معصوم؛ و فرهنگ و استقلال ملت و کشورش خیانت می نماید و هر آن، دیگران را به دام می اندازد و از این جهت نیز جزو مصادیق، این آیات می باشد.

اند.(1)

تردیدی نیست که هزینه های سنگین مواد مخدر و دود و آتش کردن سرمایه شخصی و میلیون ها تومان درآمد ملی مشمول این آیات است.

امر طبق فرموده قرآن نهی شده است.

کأنَّما رَمی إلَی اللهِ سَبعِین حَجَراً وَ هُوَ اَبْعَدُ مِنْ رَحْمَةِ اللهِ مِن شاربِ الْخَمْر وَ آکِل الرِّبا وَ الزّانِی و النَّمّام.(1)

هرکس بنگ استعمال کند، گناهش همچون شخصی است که هفتاد مرتبه کعبه را ویران سازد و هفتاد ملک مقرّب و پیامبر Q مرسل را به قتل برساند و هفتاد قرآن را به آتش بکشد و هفتاد سنگ به سوی خدا پرتاب کند و چنین کسی بیش از شارب الخمر و رباخوار و زناکار و سخن چین از رحمت خدا دورتر است.

خداوند متعادل برای اینکه بشر را به یک سلسله مصالح واقعی که سعادت او در آن است برساند، یک سلسله امور را واجب یا مستحب کرده است و برای اینکه بشر از یک سلسله مفاسد دور بماند، او را از پاره ای از کارها منع کرده است.

اگر آن مصالح و مفاسد نمی بود، نه امری بود و نه نهیی؛ و آن مصالح و مفاسد و به تعبیر دیگر؛ آن حکمت ها، به نحوی است که اگر عقل انسان به آنها آگاه گردد، همان حکم را می کند که شرع کرده است.

این است که اصولیون و همچنین متکلّمین می گویند که چون احکام شرعی تابع و دائر مدار حکمت ها، مصلحت ها و مفسده هاست، خواه آن مصالح و مفاسد مربوط به جسم باشد یا به جان، مربوط به فرد باشد یا اجتماع، مربوط به حیات فانی باشد یا به حیات باقی.

پس هر جا که آن حکمت ها وجود ندارد، حکم شرعی هم وجود ندارد. حالا اگر فرض کنیم در مورد بخصوصی (مثلا مواد مخدر) از طریق نقل؛ هیچگونه حکم شرعی به ما ابلاغ نشده است، ولی عقل به طور یقین و جزم به حکمت خاصی در ردیف سایر حکمت ها پی ببرد، کشف می کند که حکم شارع چیست.

در حقیقت عقل در این گونه موارد صغری و کبری منطقی تشکیل می دهد، به این ترتیب:

1. در فلان مورد (مثلا مواد مخدر)، فلان مصلحت لازم الاستیفایی وجود دارد (صغری)

ص: 205

2. هر جا که مصلحت لازم الاستیفایی وجود داشته باشد، قطعاً شارع بی تفاوت نیست، بلکه استیفاء آن را امر می کند (کبری).

3. پس در مورد بالا حکم شرع این است که باید آن را انجام داد. مثلاً در زمان شارع، مواد مخدر، تریاک و اعتیاد به آن وجود نداشته است و ما در ادله نقلی دلیل خاصی درباره مواد مخدر نداریم؛ اما به دلایل حسی تجربی زیان ها و مفاسد اعتیاد به مواد مخدر محرز شده است، پس ما در این جا با عقل و علم خود به یک ملاک یعنی؛ مفسده ی لازم الاحتراز در زمینه ی موادمخدر دست یافته ایم.

ما به حکم اینکه می دانیم چیزی که برای بشر مضر باشد و مفسده داشته باشد، از نظر شرعی حرام است، حکم می کنیم که اعتیاد به مواد مخدرحرام است؛ و يا مثلا اگر ثابت شود که سیگار سرطان زاست، یک مجتهد به حکم عقل حکم می کند که سیگار شرعاً حرام است.

متکلّمین و اصولیون تلازم عقل و شرع را قاعده ی ملازمه می نامند، می گویند: کُلُّ ما حَکَمَ بِهِ الْعَقلُ حَکمَ بِهِ الشَّرعُ.(1)

یعنی هرچه عقل حکم کند شرع هم طبق آن حکم می کند.

مطبوعات هم نوشته اند: یکی از ابزارهای مهم قدرت های جهانی دنیا برای به بند کشیدن کشورهای دیگر همین مواد مخدر است، معروف است که CIA یکی از ابزارهایش همین مواد مخدر است، ولی در عین حال می بینیم که دامن آمریکائی ها را هم گرفته و از آن ها بسیار قربانی می گیرد؛ بنابراین هیچ گروه و جمعیتی حتی قاچاقچیان مواد مخدر، حتی آنهائی که بانیان این کارند، نباید تصور کنند که این بلا را می توانند فقط بر سر دیگران بیاورند، دامن خود آن ها را گرفته و به هرحال خواهد گرفت.

اما از نظر حکم شرع، حکم اسلام در این جا بسیار واضح است.

مواد مخدر به هر شکل و هر صورت استعمالش حرام است و تمام کسانی هم که دست اندر کار برای پخش و گسترش آن به هر نحو باشند، کار آن ها، حرام است، معاملاتش قطعاً حرام است، کشت مواد مخدر حرام است.

در شرایط فعلی و همچنین همه دست اندرکاران، کارهاشان حرام است، در واقع شبیه آن چیزی است که پیغمبر اکرم هم درباره شراب می فرماید: «اِنّ الله لعن فی الخمر عشر طوایف»(1)

خداوند ده طایفه را درباره شراب و مشروبات الکی لعن کرده، یعنی از رحمت خودش به دور ساخته است، بعد حضرت می شمارد: کسانی که انگور را بقصد شراب می کارند، کسانی که آن را می چینند و آبش را می گیرند، کسانی که آن را تبدیل به شراب می کنند، کسانی که حمل و نقل می کنند شراب را، کسانی که خرید و فروش

ص: 207

می کنند و دلال معامله هستند، کسانی که شراب توی جام می ریزند، کسانی که می خورند، کسانی که از پول آن استفاده می کنند، ده طایفه را حضرت درباره شراب نقل می کنند که خداوند آن ها را لعن و نفرین کرده یعنی از رحمتش به دور ساخته است.

مواد مخدر هم عیناً همان است و بلکه بدتر می باشد و اگر چنین شرایطی در صدر اسلام بود و آیات قرآن نازل می شد، به یقین آیاتی شدیدتر درباره مواد مخدر نازل می شد، ولی از اصولی که در فقه اسلامی داریم این حکم بخوبی روشن می شود.

بنابراین تصور نکنید تنها کسانی که فروشندگانند، قاچاقچیانند، مصرف کنندگانند، این ها عملشان جنایت و حرام است.

از نظر اسلام، بلکه هر کسی به هر نحوی و نوعی کمک به این کار و پیشبرد این کار بکند، مشمول این گناه خواهد بود؛ این از نظر حکم اسلام. باز تصور نشود که استفاده از مواد مخدر برای یکبار، دوبار، کمتر و بیشتر بین آنها تفاوتی هست. برای این ها هیچ تفاوتی نیست، هر گونه بکار بردن مواد مخدر، به هر قصد و نیتی که باشد ممنوع است.

و اما از نظر آثار و پیامدهایش بسیار سنگین و دردناک است، مواد مخدر باعث تضعیف مخصوصاً نیروهای جوان هر کشور می شود، باعث متلاشی شدن خانواده ها می شود، باعث سرقت و افزایش سرقت و جنایات دیگر می شود، ما خودمان بسیاری از سارقین را دیده ایم و یا می شناسیم اجمالاً که آلودگی آنها به مواد مخدر سبب جنایت سرقتشان شد. بسیاری از گرایش

ص: 208

های به فحشاء و اعمال منافی عفت از همین مسأله مواد مخدر سرچشمه می گیرد.

در واقع بلای خانمان سوزی است که در هر کجا پیدا شود، همه چیز را در هم می کوبد و سیلی است که همه چیز را با خود می برد و متأسفانه دست هایی در کار است که به دو دلیل به این کار کمک می کند:

یکی آن پنجه های استعمار است، همیشه مواد مخدر در سابق با اشکال دیگر، الان به شکل دیگر عاملی بوده است برای استعمار، استعمار ضعف و ناتوانی ملت ها را می خواهد. چه عاملی برای تضعیف یک ملت، بهتر از این است که جوانانش مبتلا به مواد مخدر بشوند، ما تاریخ دردناک مسلمانان اُندلس را فراموش نکرده ایم که چگونه دشمنان اسلام برای تضعیف مسلمانان اُندلس جوانانش را مبتلا به شراب کردند و شرب هم بالاخره در همین ردیف است، اثری تخدیری دارد. مواد مخدر هم همینطور، مواد مخدر گاهی از طریق نوشیدن، گاهی تزریق کردن، گاهی از طریق خوردن گاهی بوئیدن و ... باشد.

قرآن مجید درباره فرعون تعبیری دارد، دو تعبیر دارد، یک تعبیر می فرماید: «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ» فرعون برتری جوئی در زمین کرد، بعد داستان بنی اسرائیل را نقل می کند، می فرماید: «يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِّنْهُمْ» برای به بند کشیدن بنی اسرائیل این ها را به استضاعف کشید و ناتوان کرد و برده

ص: 209

ساخت، قرآن می گوید: «يُذَبِّحُ أَبْناءَهُمْ وَ يَسْتَحْيي نِساءَهُمْ»(1)

پسران بنی اسرائیل را می کشتند.

چه تفاوتی است بین آن که پسران یک ملت را بکشند و یا آن که جوانان آن ها را بوسیله اعتیاد به مواد مخدر از صحنه بیرون کنند، از صحنه کار، از صحنه کارزار، از صحنه جهاد، از تمام صحنه ها.

بنابراین همان سیاست شیطانی فرعونی که در سابق برای استعمار و استضاعف ملت ها بود، همان امروز به اشکال خطرناک تر هم دارد می شود.

تعبیر دیگری که قرآن درباره فرعون و استعمار فرعونی دارد، می فرماید: «فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطاعُوهُ»، تعبیر «فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطاعُوهُ»(2) را، شاید بتوانیم در فارسی اینطور تعبیر بکنیم که: جمعیت مردم مصر را به سَبُک مغزی کشانید، تضعیف فکر می کرد تا از او اطاعت کنند، مردم اگر افکاری قوی داشته باشند به آسانی تسلیم استعمار نمی شوند، استثمارِاستکبار نمی شوند. این استخفاف قوم، به سبک مغزی کشاندن، یک ابزار بسیار مهم اش امروز همین مواد مخدر است، این باعث استخفاف فکرها می شود، مغز را می کوبد، افکار را می کوبد، استعدادها را نابود می کند، نیرو و توان را از بین می برد، مصداق فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ می شود، فَأَطاعُوهُ. اگر ملتی به این حال کشیده بشود، تسلیم بیگانگان شدنش آسان است.

بنابراین به هر دلیلی باشد، به دلیل ایمان به اسلام و مبادی دین، به دلیل

ص: 210

عشق و علاقه به میهن اسلامی، به دلیل مسائل انسان دوستی، به دلیل با شرف زیستن و جامعه ای امن و امان داشتن، جامعه ای که جنایات در آن حداقل باشد، بهر دلیل باشد و بهر معیاری باشد، همه ما در راه مبارزه با مواد مخدر، این بلای خانمانسوز عصر، باید در مبارزه با آن بکوشیم و از هیچ تلاش و کوششی هم در این راه مضایقه نکنیم.

جامد، مایع، قلیل یا کثیر، فرق نمی کند. برای این موضوع دلایلی هم ذکر می کنند.

این چند گروه یعنی پلیدها، خبائث، نجس یا متنجس و آنچه که مُضر باشد، حرام است.

وظیفه کسانی که مسئولیت در این مملکت دارند، چه از لحاظ علمی و چه از لحاظ موقعیت و مقام، باید بکوشند که افرادی در جامعه بوجود بیایند که سالم باشند.

این فرهنگ باید در جامعه جا بیفتد که چیزی که مُضر است، حرام است.

دبیر مبارزه با مواد الکلی وارد قم شد و از ایشان دیدنی به عمل آورد، من هم در آن محضر بودم، نخستین سؤالی که دبیر کل مطرح کرد این بود که: چرا اسلام مسکرات را حرام کرده؟!

حضرت آیت الله بروجردی جواب جامعی دارد و فرمود: امتیاز انسان بوسیله عقل و خرد است و اگر آن را از انسان بگیرند با یک حیوان دیگر فرقی ندارد و مسکرات، عقل و خرد را ولو در مدتی از بین می برند، بنابراین خرید و مصرف مُسکر مثل این است که انسان مبلغی را هزینه کند که برای مدتی خود را مجنون کند و مدتی مجنون شدن بر اثر مسکرات و موادمخدر معنایش این است که این فرد برای آن مدت از عقل بی بهره است.

بنابراین جنبه ی تحقیر دارد، عقل را از بین می برد، حالت تفکر را تضعیف می کند و حالت تخیّل را تقویت می کند، این یک نوع شیطنت و افکار شیطانی است و در اسلام حرام است، خواه مایع باشد که می گوئیم شراب و خواه جامد باشد که مواد مخدر است که سوداگران مرگ در اختیار جوانان ما می گذارند تا آنچه را که باعث ممتاز شدن انسان از حیوانات است یعنی عقل را از او بگیرند، دیگر چیزی باقی نمی ماند که بتواند مبدأ ثروت و زراعت بشود.

اصولاً از نظر روانی، گناه از جای کوچک شروع می شود و باید جای کوچک را بست تا به جای بزرگ نرسد، یک دختری که نعوذبالله آلوده می شود که از یک جای کوچک، از یک نگاه به یک جوان شروع می شود، این دریچه ای است به سقوط در دام بی عفتی.

ص: 213

کسانی که دُچار دام های این سوداگران مرگ می شوند و عقل خود را از دست می دهند و حالت لاشعوری به خود می گیرند. باید جای کوچک را گرفت تا در دام های بزرگ نیفتند، درجه اول مبارزه با سیگار است که خود یک نوع تخدیر است، مسلماً اگر سیگار برای بهداشت سلامت انسان مضر باشد حرام است، حالا یک سیگار یا دو سه سیگار ممکن است مضر نباشد و کسی نگوید حرام است، ولی جوان باید بداند این نوع سیگارکشی ممکن است انسان را به یک سیگارکشی حرفه ای بکشاند و سیگار کشیدن ممتد کم کم انسان را اشباع نکند و او را در دام سوداگران مرگ و مواد مخدر بیندازد. جمهوری اسلامی باید واقعاً روزی را به این موضوع اختصاص بدهد و از جای کوچک شروع کند تا جوانان به دام بزرگ نیفتند، اغلب کسانی که دچار مواد مخدر می شوند اگر سوابق آنها را در نظر بگیریم از همین جای کوچک شروع شده. البته این کلیت ندارد که تمام کسانی که سیگار می کشند به مواد مخدر مبتلا خواهند شد، ولی این مسلّم است که سیگار را دروازه ورود به مواد مخدر می گویند و زمینه ساز است برای ورود به مواد مخدر، ما باید بدانیم که لطف الهی عقل ماست، شعور ماست، بهداشت ماست، سلامتی ماست و چیزی که با عقل، شعور و بهداشت ما دشمنی دارد به تعبیر علما می گویند «قضایا قیاستُها معها» یک مدعایی است که دلایلش در کنارش است با نشان دادن فیلم هایی در این زمینه، کسانی که جوانی داشته اند، زیبائی داشته اند، تندرستی داشته اند، اما بر اثر وسوسه اغفال گران در این دام افتاده اند. وضع آن ها را نشان بدهند تا مردم ببینند وضع آنها به کجا

ص: 214

رسیده، چه بودند و چه شدند.

مراجع، علمای بزرگ و فقهای عالیقدر باید حرام بودن تریاک کشیدن را تصریح کنند که به فتوای آیت الله العظمی آقای بروجردی کشیدن تریاک که یک نوع تخدیر می باشد حرام است.

مخدرها با هم فرق می کند؛ سیگار تخدیر است، تریاک تخدیر است، هروئین تخدیر است و بالاتر، عقل را نابود می کند علاوه بر آنکه برای جسم و جان مُضرّ می باشد و این همه بیماری های مهلک را به دنبال دارد.

از این ها بگذریم فرض کنیم که نمی خواهیم به حکم الهی استناد کنیم، مرحوم آیت الله العظمی حجت سیگاری بود هنگامی که پزشک به ایشان گفت: سیگار برای شما مُضر است، آقا فرمودند: همین الان ترک می کنم و دیگر سیگار نکشید.

باید اراده قوی داشته باشیم، این سموم مهلک را مصرف نکنیم، دنیا و آخرت خود را نابود نکنیم این حرام است، فرض کنیم که انسان متشرع نیستیم، اصلاً در شریعت فتوایی و حکمی در این مورد نداریم، یک انسان عاقل و خردمند هستیم و به سعادت خود علاقمندیم، این مصرف مواد مخدر، حتی سعادت موقت هم نیست، خطر است، عیناً مانند ماری است خوش خط و خال که نگاه کردنش لذت بخش است، ولی کنارش بروی، سم کشنده است. یک انسان عاقل نباید دنبال این کار برود، اگر فرض کنید آخرتی هم در کار نیست، یک جوان و یک انسان به حکم عقل، نباید دنبال مواد مخدر برود.

ص: 215

مسأله دیگری که هست این است که تبلیغات باید عمومیت یابد، البته دولت اقداماتی می کند مثلاً سیگار کشیدن را در اماکن عمومی منع می کند، ولی باید کاری کنیم که استعمال سیگار و مواد مخدر ضد ارزش تلقی شود و ضد فرهنگ بشود، باید تبلیغات آنچنان اثر بخشد که یک فرد معتاد از خودش و نزد مردم شرمنده باشد، تبلیغات باید در کلیه سطوح مدارس و دانشگاه و بالاخص در نقاط دور افتاده که واقعاً این تجارت مرگ معمول است و حتی بعضی از آن ها چه بسا اهل نماز و روزه هم باشند، در این بخش های محروم که درآمد کم است، سوداگران مرگ از فقر سوءاستفاده می کنند، باید توجه شود، علاوه بر این، به مرزها باید توجه شود، مرزداری کار بسیار حساسی است و ما نیاز به مرزداران سلحشور و با ایمان داریم، مرزداران چشم و گوش مسئولین مملکت هستند که باید بسیار هشیار و فعال باشند.

من به عنوان یک گوینده مذهبی از کلیه جوانان خواهش می کنم که بدانند و توجه کنند که مصرف مواد مخدر یک ضد ارزش و فرهنگ است، از آن دوری کنند، روی این امر بخث کنند تا ضد ارزش بودن آن، بین آن ها جا بیفتد؛ و خلاصه آنکه مواد مخدر سم است و سوغات مرگ که حتی پدر و مادر هم از خداوند مرگ فرزند معتادشان را می خواهند.

خور بحث و دقت است.

این مسأله را ما از نظر شرعی اگر محاسبه کنیم، آنچه که مسلم است از نظر شرعی و اسلامی ضربه زدن انسان به نفس خودش حرام است، حرام است انسان کاری بکند که به خودش یک ضرر جسمی وارد کند، مثلاً کسی دست خودش را قطع بکند، انگشت خودش را قطع بکند تا چه رسد به اینکه خودش را مثلاً در آتش بسوزاند و از بین ببرد و در مهلکه بیندازد، این یک اصل مسلّم و روشن است که ضرر زدن انسان به جان خودش و هلاک کردن خودش و ضررهای جسمی حرام است شرعاً.

مواد مخدر از چیزهایی است که شخصی که استعمال و استفاده می کند، به خودش ضرر می رساند که این دیگر ظاهراً احتیاج به بحث و اثبات ندارد و هم از نظر خود شخصی که این کار را انجام می دهد، یعنی احتیاج به نظریه پزشک هم ندارد، خود شخص می فهمد که چه جور بتدریج به خودش ضرر می زند و این حرام شرعی است و شخص مسلمان که پایبند به اسلام و متعهد باشد، هرگز حاضر نیست دست بزند به یک عملی که خلاف شرع است و هر روز این خلاف شرع را مرتکب بشود.

علاوه بر آن، عوارض و خصوصیاتی که دارد، اگر آن ها را با هم بررسی کنیم به عناوین دیگر هم ممکن است این فعل حرام باشد، علاوه بر اینکه خود این موجب ضرر زدن و هلاکت شخص است و حرام، آن آثار و عوارض که حالا عرض می کنم آن ها هم عناوینی پیدا می کند که به اعتبار آن عناوین هم حرام می شود، از نظر جهت اجتماعی و انسانی اگر مسأله را در

ص: 217

نظر بگیریم، شخصی که مرتکب این عمل می شود و مواد مخدر را استعمال و استفاده می کند، این نه تنها خودش را در اجتماع در واقع یک انسان بی اثر قرار می دهد، بلکه موجب سرافکندگی و ناراحتی روحی و روانی خانواده اش، بچه ها، فامیل و نزدیکانش هم می شود، چه بسیار هستند فرزندانی که به خاطر پدرشان که مبتلا به استفاده از مواد مخدر هستند، دختر در خانه می ماند و کسی حاضر نیست از او برای ازدواج خواستگاری کند، یا اینکه هستند دختران یا پسرانی که به خاطر معتاد بودن پدر، از شهر و زندگی دوری جسته اند و رفته اند در جای دیگر، با هزاران مشکلات و سختی زندگی می کنند. برای آنکه می گویند در خانه پدر معتاد ننگ و موجب آبروریزی است که دیگران با ما برخورد کنند و بگویند این دختر یا پسر فلانی است که پدرش معتاد می باشد. عمری را این فرزند باید با ناراحتی های روحی و روانی احیاناً سپری کنند و مبتلا بشوند به کسالت های روانی به خاطر اعتیاد پدر.

اگر این افرادی که مبتلا هستند، فکر بکنند به اینکه این ها نه تنها خودشان را از بین می برند، نه تنها در اجتماع آبروی خودش را دارد می برد، چه ضربه و صدمه ای به فرزندش، خانواده اش و نزدیکانش می زند.

حالا خدای ناخواسته این عمل گاهی سرایت می کند به اهل منزل یعنی فرزند این پدر هم مبتلا می شود، چون معاشرت در این مسائل اخلاقی بسیار مؤثر است، گاهی خدای ناخواسته خانواده (همسر) معتاد مبتلا می شود، گاهی نقل می کنند معتاد بچه ی کوچکش را صدا می کند که کنار منقل بنشیند و به او در کشیدن تریاک کمک کند، این ها آثار سوئی است که در یک

ص: 218

خانواده به خاطر اعتیاد یک نفر پیش می آید و ممکن است افراد زیادی به خاطر اعتیاد پدر خانواده معتاد شوند.

از نظر سیاسی هم که مسأله را بررسی کنیم؛ امروزه ایادی استعمار و استکبار به انحاء و انواع مختلف درصدد هستنتد که کشور اسلامی، انقلاب اسلامی و جوان های مسلمان و ملت انقلابی مسلمان ما را صدمه بزنند، ضرر بزنند و از هر راه که بتوانند انقلاب اسلامی و جامعه را به شکست بکشانند و این یکی از راه هائی است که وقتی هزاران جوان ما مبتلا شدند و همین طور به دیگران سرایت کرد، این بسیار ضربه شکننده ای است که استعمار می تواند به ما وارد کند و پیداست که این برنامه استعماری است، مواد مخدر از خارج وارد می شود، در کشور ما کشت نمی شود، ساخته نمی شود و با یک برنامه دقیق و حساب شده ای، استعمار این برنامه را پیاده می کند و جوان های ما را مبتلا می کند، جوان ها باید به هوش باشند، پدرها و مادرها باید به هوش و متوجه باشند و باید در برابر این برنامه اجانب مبارزه کرد، یعنی همه ما باید با این وضع موجود مبارزه کنیم، پدرها، مادرها، اولیای امور و مسئولین مملکت که بحمدالله قدم های مثبت و خوبی در این زمینه برداشته شده و می شود، آموزش و پرورش، دانشگاه ها و خلاصه همه آن کسانی که می توانند مبارزه کنند، هر کس در حد خودش و در توان خودش مبارزه فرهنگی و از سایر طرق باید با این پدیده اجتماعی- سیاسی که واقعاً از طرف دشمنان و استعمار، با آن مواجه هستیم باید مبارزه کنیم.

از نظر اقتصادی مصرف شدن نیروها در راه مبارزه را هم باید حساب کرد،

ص: 219

شاید صدها میلیارد باید برای مبارزه و نگهداری معتادان و غیره هزینه کرد تا قدری جلوگیری شود، به نظر می آید با توجه به این ابعاد گسترده و دگرگونی که این معضل دارد، مسئولیت مهم در درجه اول متوجه خانواده هاست، چون بسیار ی از این ابتلاها و اعتیادها از همان جوانی و حتی شنیده شده بچه هائی که بالغ نشده اند گاهی مبتلا می شوند، پدرها و مادرها باید به هوش باشند، دقت کنند، ببینندبچه هایشان با چه کسانی در ارتباط اند، مدرسه که می روند رُفقاشان چه کسانی هستند، با چه افرادی این طرف و آن طرف به عنوان تفریح می روند، ساعاتی که در مدرسه نیستند، در کجا این ساعات را صرف می کنند، در مدرسه آیا وقتشان را در درس خواندن صرف می کنند، یا می روند سراغ مسائل دیگری که خدای ناخواسته سر از مسائل مصرف مواد مخدر در می آورد.

بنابراین مسئولیت در درجه اول متوجه پدرها و مادرهاست که باید دقت کنند، در درجه دوم متوجه اولیای آموزش و پرورش، مدیران مدارس و همچنین معلمان و دبیران است که مسئولیت بسیار سنگینی دارند و باید متوجه باشند که احیاناً در محیط مدرسه این مسائل ردّ و بدل نشود که گاهی شنیده می شود، خبرهایی که بسیار وحشتناک است و بعد هم همه ما، مبلغین، وعاظ، ائمه جمعه و جماعات باید در خطبه ها و مجالس که حرف می زنند و می توانند در مردم اثر بگذارند، آثار شوم و حرام بودن مواد مخدر را بگویند و تذکر بدهند.

مسأله امر به معروف و نهی از منکر که از احکام مهم اسلامی است همه

ص: 220

اش منحصر نمی شود در اینکه فرضاً بگویند دروغ نگو و...،

مصرف مواد مخدر و مقدمات آن منکر بزرگی است که باید مردم را نهی از منکر بکنند، اگر با کسی که مواد مخدر مصرف می کند، آشنا یا دوست هستند، باید بروند در خانه اش و او را از این عمل منکر نهی کنند.

اگر همه اقشار بسیج شوند از گویندگان، علما، معلمان، دانشگاهیان، مردم عادی و... و این مواد مخدر را به عنوان یک منکر، یک معضل اجتماعی و یک پدیده ای که استعمار دارد این را در بین ما رواج می دهد و با همین وسیله جوان های ما را از بین می برند، البته کارهایی که ستاد مبارزه با مواد مخدر تا حالا انجام داده و می دهد و کمک های دولت مفید است، ولی حل معضل؛ واقعاً احتیاج به یک بسیج اجتماعی و عمومی و به یک حرکت اجتماعی دارد و اگر همه دست به دست هم بدهیم، با این معضل مبارزه کنیم، مسلماً به نتایج مطلوبی خواهیم رسید، خداوند به همه کسانی که در این راه کمک می کنند توفیق بدهد.

شخصی است؟ مفاسدش اجتماعی است؟ مفاسدش گریبانگیر یک نفر می شود؟ مفاسدش گریبانگیر خانواده می شود؟ گریبانگیر یک جامعه می شود؟ جسمی است؟ روحی است؟ مربوط به دنیا می شود یا آخرت؟ هر مقدار مفسده یک گناه زیادتر بشود به بزرگی آن گناه افزوده می شود، به خطرناکتر بودن افزوده می شود که افراد باید خیلی مواظب باشند به آن گناه آلوده نشوند، در بین این گناهان انسان وقتی اعتیاد را مطالعه می کند می بیند همه جور مفسده دارد، یعنی مفسده جسمی برای خود معتاد دارد، یک خانواده ای را به نیستی می کشاند، یک محیطی را آلوده می کند، وقتی افراد معتاد زیاد شوند خدای نکرده یک جامعه ای را به فساد و تباهی می کشاند، یک چنین آدمی نمی تواند در عبادتش، انجام وظایفش موفق باشد، خودبخود از حیث مراحل بعد از این دنیا گرفتاریهای فراوانی دارد. هرچه انسان در مورد این گناه یعنی گناه اعتیاد به مواد مخدر بیشتر فکر می کند، بیشتر مطالعه می کند، می بیند فسادش خیلی خیلی زیاد است، شاهد مهمی که فسادش خیلی زیاد است، این است که الان دنیا با نظام ما برخورد دارد خیلی ها هستند که می خواهند به نظام ما، به مملکت ما، به ملّت ما ضرر بزنند، اینها برای ضرر رساندن راههائی را پیش گرفته اند، یکی از این راههایی که رویش خیلی اصرار دارند و خیلی کار می کنند این است که مواد مخدر در کشور ما باشد، مردم معتاد شوند، بخصوص نسل جوان که این قشر مبتلا بشوند، اگر فساد نداشت اگر جامعه را به تباهی نمی کشاند، اگر خانواده را فاسد نمی کرد، اگر انسانها را از مؤثر بودن و از نشاط نمی انداخت، چرا دشمن این قدر اصرار می

ص: 222

ورزید، خود اینکه دشمن اصرار دارد جوانها ما آلوده شوند، اصرار دارد که هر کسی معتاد است اعتیادش ادامه پیدا کند، شاهد این است که به غیر از فساد دینی، فساد و افسادهای خیلی روشنی دارد.

توصیه ما به همه جوانان، به همه کسانی که در این مملکت زندگی می کنند که با خدای متعال آشنا هستند، با رسول خدا آشنا هستند، با ائمه هدی آشنا هستند این است، هم در مورد خودشان و هم در موارد دیگر که احتمال می دهند یکی مبتلا می شود مواظب باشند، ببینند با این کار به جنگ کی دارند می روند، سطحی فکر نکنند سهل نگیرند، نگویند این هم مثل یک غذا خوردن می ماند، نگویند یک کار عادی است که داریم انجام می دهیم. یک کاری است که دارند با مصالح یک مملکت طرف می شوند، با مصالح یک نظام دارند مقابله می کنند، دارند به جنگ دین می روند، دارند به جنگ معارف دین می روند، به جنگ مصالح دین اسلام می روند، اینها واقعاً مطالعه کنند، تأمل کنند، دقّت کنند مواردی را که مبتلا شده اند زیر نظر بگیرند، من فکر می کنم یکی از برنامه های مهم انبیاء خدا مسأله انذار است، مثلاً پیامبر صلی اله علیه و اله خدا خود را مُبشّر و مُنذر معرفی می کند، معنای منذر این است که عواقب گناه را به مردم نشان می دهد و مردم چون می فهمند گناه عواقب سوء و مفاسدی برای خودشان و اجتماع دارد، ما باید الان هرچه بیشتر جوانان و مردم خودمان را در جریان عواقب سوء و مفاسدی که مصرف مواد مخدر دارد قرار دهیم، با نشریه، با مقابله، با کتاب، با پخش برنامه های متنوع از رسانه ها، رادیو، تلویزیون، از منابر و مساجد، مفاسد را باید بیان کرد و ملموس هم

ص: 223

هست و مردم دارند می بینند، آن کسی که مبتلا شده به چه روزگاری افتاده است، ولی در عین حال باید این تالی فاسدها، این عواقب سوء و آثار شوم را مکرراً گفت، سنگینی گناه را باید بیان کرد که یک نفر متدین به خودش اجازه ندهد اصلاً به این سمت حرکت کند، بعضی از گناهان آنطور بد بودنش جا افتاده که امکان ندارد افراد متدین بطرفش بروند.

این مورد (مواد مخدر) از هر گناهی بدتر است، باید بفهمند بدتر است که به طرفش نروند، باید بفهمد بدتر است که تمایل به آن پیدا نکنند و البته روحانیت، دولت و تمام دستگاه هایی که می توانند با این مسأله در ارتباط باشند، هرچه توان دارند باید برای پیشگیری بکار ببندند، هرچه توان دارند برای جمع کردن این بساط و معالجه مبتلایان و اینکه روز به روز آمار کمتر بشود روز به روز مردم آگاه تر بشوند همه باید حمایت کنند، همه باید این را از وظایف اصلی خودشان بدانند، این با سایر گناهها فرقی ندارد بلکه از بسیاری گناهها بدتر است، یک گناهی است که شخص اگر مبتلا بشود تا آخر عمر بدبخت خواهد شد، اگر در خانواده ای پیدا شود خانواده را به نیستی می کشاند، اگر خدای نکرده یک جامعه ای مبتلا شوند آن جامعه را به نابودی خواهد کشاند؛ بنابراین هر کس که با هر برنامه صحیحی می تواند باید از اعتیاد جلوگیری کند و در کنار زدن این مسأله از مملکت به هر نحوی مؤثر باشد باید کمک کند، باید حمایت کند، ولی من در پایان عرایضم باید بگویم بیش از هر کس و برنامه ای خود افراد می توانند کمک کنند، همه وظیفه دارند خدمت بکنند، همه وظیفه دارند زمینه اش را منتفی کنند، ولی

ص: 224

بیش از هر کس خود شخص که می خواهد معتاد بشود یا نعوذبالله معتاد شده باید فکر بکند. انسان اراده دارد و می تواند تصمیم بگیرد، انسان از بدترین چیزها و خوشمزه ترین چیزها می تواند فاصله بگیرد، حتی کسانی که مدتهاست، معتاد هستند، اینها خودشان می توانند در زندگی خودشان نقش مؤثری داشته باشند، تصمیم بگیرند این کار را کنار بگذارند، مواردی را هم دیده اند که معتادان موفق شده اند، ترک اعتیاد کنند و الآن مثل سایر مردم از سلامت جسم برخوردارند و به کار روزمره شان مشغولند و از همه بیشتر خودشان مؤثر در ترک اعتیاد بوده اند و به جوان های عزیز توصیه می کنم که نسبت به دوستانشان حساس باشند و اگر حس می کنند کسی از دوستانشان دارد به دام اعتیاد می افتد، در آستانه این فساد قرار گرفته به دادشان برسند و جلوگیری کنند. چون حرف دوستان اثر خوبی دارد و باز به جوان ها توصیه می کنم اگر آشنایانی دارند که معتاد هستند و ترک نمی کنند از آنها فاصله بگیرند، نکند خدای نکرده آنها هم مبتلا بشوند.

جوانان و مردم نجیب و وفادارمان را به مصرف مواد مخدر مبتلا کرده اند.

امروزه بحران مواد مخدر یکی از غم انگیزترین تراژدی ها، ابعاد زیستی، روانی و اجتماعی زندگی بسیاری از مردم نظام جمهوری اسلامی شده است و می رود به یک تهدید ملی تبدیل گردد.

خواهشمند است نظر مبارک را در مورد مصرف، استعمال، خرید و فروش و مضرّات آن بیان فرمائید تا مردم شریف ما، خصوصاً خانواده های عزیز وظیفه خود را در قبال آن بدانند.

قبلاً از ارائه طریق حضرت عالی سپاسگزاریم.(1)

آن را دارد و خرید و فروش آن هم جایز نیست و اعتیاد به تریاک جایز نیست و مقدمات آن هم جایز نیست و احتراز لازم است و غیر آن ها مثل سیگار بستگی به مراتب ضرر آن دارد.

بیاید که مواد مخدر از سرزمین کشورهای اسلامی ریشه کن گردد و استعمال سیگار و انواع دخانیات نیز حرام است.