بسم الله الرحمن الرحیم

الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ و عَجّل فَرَجَهم

ص: 2

خواندیم و داوری کردیم

پاسخ به شبهات كتاب «بخوانند و داوری كنند» (شیعه گری) احمد كسروی

***

محققان و پژوهشگران :

بهروز امینی هرندی

نگار رئیسی

ص: 3

فَریقاً هَدی وَ فَریقاً حَقَّ عَلَیهِمُ الضَّلالَةُ إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّیاطینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ اللهِ وَ یحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ

(خداوند) جمعی را هدایت كرده و جمعی (كه شایستگی نداشته اند،) گمراهی بر آنها مسلّم شده است. آنها (كسانی هستند كه) شیاطین را به جای خداوند، اولیای خود انتخاب كردند و گمان می كنند هدایت یافته اند.

(سوره مبارکه اعراف آیه 30)

وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یجادِلُ فِی اللهِ بِغَیرِ عِلْمٍ وَ لا هُدی وَ لا كِتابٍ مُنِیرٍ ثانِی عِطْفِهِ لِیضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللهِ لَهُ فِی الدُّنْیا خِزْی وَ نُذِیقُهُ یوْمَ الْقِیامَةِ عَذابَ الْحَرِیقِ ذالِكَ بِما قَدَّمَتْ یداكَ وَ أَنَّ اللهَ لَیسَ بِظَلّامٍ لِلْعَبِیدِ

و بعضی از مردم، بدون هیچ دانش و هدایت و كتاب روشنگری، درباره خدا مجادله می كنند آنها با تكبّر و بی اعتنایی (نسبت به سخنان الهی)، می خواهند (مردم را) از راه خدا گمراه سازند. برای آنان در دنیا رسوایی است؛ و روز قیامت، عذاب سوزان به آنها می چشانیم (و به آنان می گوییم:) این در برابر چیزی است كه دست هایتان از پیش فرستاده؛ و خداوند هرگز به بندگان ستم نمی كند.

(سوره مبارکه حج آیات 8 تا 10)

قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمالاً أَلَّذِینَ ضَلَّ سَعْیهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یحْسِنُونَ صُنْعاً أُولئِكَ الَّذِینَ كَفَرُوا بِآیاتِ رَبِّهِمْ وَ لِقائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فَلا نُقِیمُ لَهُمْ یوْمَ الْقِیامَةِ وَزْناً ذالِكَ جَزاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِما كَفَرُوا وَ اتَّخَذُوا آیاتِی وَ رُسُلِی هُزُواً

بگو: «آیا به شما خبر دهیم كه زیانكارترین (مردم) در كارها، چه كسانی هستند؟ همان كسانی كه سعی و تلاششان در زندگی دنیا گم (و نابود) شده؛ در حالی كه، می پندارند كار نیك انجام می دهند آنها كسانی هستند كه به آیات پروردگارشان و لقای او كافر شدند؛ به همین جهت، اعمالشان حبط و نابود شد؛ از این رو روز قیامت، میزانی برای (سنجش اعمال) آنها برپا نخواهیم كرد (آری،) این گونه است! كیفرشان دوزخ است، به خاطر آن كه كافر شدند، و آیات من و پیامبرانم را به مسخره گرفتند.

(سوره مبارکه کهف آیات 103 تا 108)

ص: 4

دفاع حضرت علی (علیه السلام) و حسنین (علیهما السلام) از عثمان.. 30

طبق ادعای کسروی کسانی که پیرو منطق و دلیل هستند شیعه تندرو نامیده شدند! 30

رافضی خواندن شیعیان.. 31

فصل چهارم: پاسخگویی به شبهات امامت... 33

شیعه از پیش خودش گفته که امام را خدا انتخاب می کند!! 33

امامت در منابع اهل سنت... 34

اعتراف آلوسی به «الهی بودن مقام امامت». 37

اثبات امامت حضرت علی (علیه السلام) ...... 38

اعترافات علمای اهل سنت بر تواتر حدیث غدیر. 43

معنای كلمه «ولی» در فرهنگ صدر اسلام. 46

فصل پنجم: پاسخ گویی به چند اشکال بنیادی (1) 50

ادعای كسروی درباره بیعت اجباری امیرالمؤمنین.. 50

ادعای دروغ بودن شهادت فرزند حضرت زهرا 52

روایت مرگ جاهلی از دیدگاه كسروی... 53

اعتقاد شیعیان درباره مقام امامت... 55

عرضه شدن اعمال انسانها به 14 معصوم. 57

شیعه خود را فرقه ناجیه می داند.. 58

اسماعیل را امام صادق (علیه السلام) امام گردانیده بودند!!! 59

چرا امام رضا (علیه السلام) ولیعهدی خلیفه عباسی را پذیرفتند.. 63

فصل ششم: پاسخ به شبهات در مورد امام زمان(عج) 66

امام حسن عسكری فرزندی نداشته است... 66

نواب اربعه امام زمان (عج) و شبکه وکالت... 70

ص: 6

تعدادی از وکلای امام هادی (علیه السلام) ...... 72

ادعای کسروی که چرا امام زمان یکدفعه غائب شدند و اینکار چه رمزی داشت؟. 74

بررسی وجود یک منجی در تمام ادیان و مذاهب... 77

چرا منجی خواهی: 77

1- مزامیر داود (عهد عتیق) 77

2- انجیل متی (عهد جدید) 77

امام زمان(عج) کشتار زیاد می کنند.. 78

فصل هفتم: پاسخ به چند اشکال بنیادی (2) 79

گریه بر امام حسین (علیه السلام) چراثواب بسیار دارد؟. 79

درباره فتح ایران در زمان خلفا و کشتار و جنایات... 81

نظر پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) درباره ایرانی ها. 81

ادعای كسروی بر مرتد دانستن همه صحابه از دیدگاه شیعه. 87

فصل هشتم: پاسخگویی به شبهات مربوط به شهادت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و بعد از آن.. 89

نظر كسروی درباره دین.. 90

دین یعنی آبادانی كشور!! 96

باورپذیر نبودن مخالفت صحابه با سخن پیامبر در نصب خلیفه. 96

حدیث قلم و دوات... 98

کسروی می گوید پیامبر (صلی الله علیه و آله) سواد خواندن و نوشتن نداشته!!! 99

اگر امامت از طرف خداست چرا حضرت علی بر گرفتن حق خود اصرار نورزید؟. 106

امام باید در هدایت گمراهان همانند پیامبر باشد.. 112

فصل نهم: پاسخ به چند اشکال بنیادی (3) 114

ادعای كسروی در مورد امام سجاد (علیه السلام) ...... 114

ص: 7

نظر كسروی در مورد قیام مختار. 116

سیره عملی امام باقر و امامان بعد از او از دیدگاه كسروی... 118

خلقت جهان هستی به خاطر چهارده معصوم. 120

زندگی مادی و دنیوی امامان.. 122

نتیجه دین از دیدگاه كسروی... 124

امام دانای همه ی علوم و زبان ها. 125

عدم ذكر امامان در قرآن.. 126

عالم به غیب بودن پیامبر و امامان.. 128

اشكال به روایتی از امام صادق (علیه السلام) در مورد خلقت... 130

انتصاب اسماعیل توسط امام صادق (علیه السلام) ، گواهی دیگر بر ندانستن غیب... 135

قبول پیامبر بدون امامت امامان.. 138

تنزّل علم امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) در حد ابوحنیفه. 139

چهارده معصوم همه كاره عالم هستند.. 142

توسل به ائمه اطهار و شفا و دوا 146

تبرك و احترام به حرم مطهر امامان.. 149

پیامبر معجزه نداشتند ولی امامان دارای معجزه اند؟! 150

وقایعی كه اطراف حرم امامان اتفاق افتاده است... 157

فصل دهم: بررسی شبهات مختلف... 161

گریه كردن و گریاندن.. 161

شهادت امام حسین كفاره گناهان شیعه مانند به صلیب كشیدن مسیح.. 162

لعن خلفا از دیدگاه كسروی... 163

صحابه، خلفا را انتخاب كردند! 163

ص: 8

علت اینكه امیر مؤمنان (علیه السلام) توسط صحابه انتخاب نشد.. 173

هجوم به خانه حضرت زهرا (علیها السلام) ...... 175

تقیه. 178

تحریف قرآن.. 181

گفتار سوم كتاب كسروی: زیان های مذهب شیعه. 181

مقایسه بین پیامبر و امامان شیعه. 183

سخن خلیفه اول هنگام نصب او به خلافت... 184

محل سكونت امام زمان(عج) در جابلقا و جابرسا. 186

روش شیعه در بحث و مناظره. 186

اسلام آوردن خلیفه اول و دوم. 187

وفات حضرت سكینه در خرابه شام! 194

براندازی تمام ادیان توسط امام زمان(عج) 196

انتقاد كسروی از دكتر جوزف فرانسوی... 198

تفكر شیعه در مورد آماده بودن برای ظهور. 198

تلقین میت... 199

ص: 9

تقدیم به:

امام زمان عجل الله فرجه الشریف

ص: 10

* پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: دانش و علم اندوزی وسیله ارتباط با خداست و طلب علم بر هر مسلمان واجب است.(1)

* حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: هر کس در جستجوی دری از علم و دانش بیرون رود تا به سبب آن از باطل به حق و از گمراهی به هدایت رسد این عمل همچون عبادت چهل ساله پارسا خواهد بود.(2)

* امام رضا (علیه السلام) فرمودند: علم و دانش برای فرزند باعث خیر دنیا و آخرت است ولی مال و افتخاری که اجداد و پدرانش به جا می گذارند این طور نیست.(3)

اما در این کتاب سعی کرده ایم تقریباً خط به خط شبهاتی که احمد کسروی بر مذهب تشیع وارد کرده را از قرآن و روایات شیعه و اهل سنت به صورت جامع و مختصر پاسخ دهیم و دلیل ما از آوردن روایات از کتب اهل سنت هم این بوده که خواننده بداند که این بحث یا حرف فقط در مذهب شیعه نبوده و شیعه آن را از خود در نیاورده بلکه اهل سنت هم به آن اعتقاد داشته و در کتب غیر شیعه هم وجود دارد و در کتاب بخوانند و داوری کنند (شیعه­گری) احمد کسروی چنانچه آن را مطالعه کنید خواهید دید که این نویسنده برای رد اعتقادات شیعه نظرات شخصی خودش را نوشته که تمایل به نظرات و اعتقادات وهابیت هم دارد ولی چون شبهات این کتاب برای بسیاری در جامعه سوال هایی ایجاد کرده به جواب گویی آنها می پردازیم. امید است این کتاب بتواند در خواننده و اعتقاد او اثری حتی کوچک داشته باشد و بر باورهای اعتقادی او به اندازه خردلی هم که شده بیفزاید ان شاء الله.

تشکر از آیت الله سید محمد حسینی قزوینی

حجت الاسلام دكتر جواد ابوالقاسمی

حجت الاسلام سید محمد یزدانی

حجت الاسلام اکبر روستایی

استاد علی اکبر رائفی پور بابت برنامه ها و سخنرانی های آموزنده ای كه داشتند.

و نیز تشكر ویژه از پدر و مادر و همسر عزیزم که در نوشتن این کتاب حامی و مشوق من بودند.

بهروز امینی

ص: 12

خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: برادر شما آمد، سپس رو به كعبه نمودند و با دستشان به كعبه زدند و فرمودند: قسم به خدایی كه جانم در دست اوست هر آینه این مرد و شیعیانش در روز قیامت رستگارند. سپس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: علی اولین كسی است كه به من ایمان آورده است، او وفادارترین شما به عهد و پیمان الهی و ثابت قدم ترین شما در اوامر الهی است و عادل ترین شما در برخورد با زیر دستان و با انصاف ترین شماست و نزد خدا از همه شما برتر و با فضیلت تر است. جابر می گوید: در همین وقت بود كه آیه (إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُوا وَعَمِلُوا الصَّلِحَتِ أُولَئِكَ هُمْ خَیرُ الْبَرِیةِ) در شأن علی (علیه السلام) نازل شد. و هر وقت علی (علیه السلام) می آمد اصحاب رسول می گفتند: بهترین مخلوق خدا آمد. رسول الله (صلی الله علیه و آله) به حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: یا علی! تو و شیعیانت (روز قیامت) در كنار حوض بر من وارد می شوید در حالی كه سیراب هستید و صورت هایتان سفید (و نورانی) است و دشمن تو در كنار حوض بر من وارد می شود در حالی كه تشنه و هلاك شده است.(1)

و روایات فراوان در شیعه و سنی که خود پیامبر (صلی الله علیه و آله) خبر از عاقبت بخیری شیعیان حضرت علی (علیه السلام) دادند.

ابن أبی الحدید می گوید :

سلمان از شیعیان علی (علیه السلام) و از اصحاب خاص ایشان بود.(1)

مسعودی شافعی در حوادث وفات پیامبراكرم (صلی الله علیه و آله) می گوید :

بعد از اینكه بیعت ابوبكر تمام شد، امام علی (علیه السلام) به همراه شیعیانش در خانه اش تحصن نمودند.(2)

دكتر صبحی الصالح (علمای اهل سنت) می گوید :

در میان صحابه حتی در زمان (حیات) پیامبراكرم (صلی الله علیه و آله) عده ای شیعه علی (علیه السلام) پرورش یافته پیامبر (صلی الله علیه و آله) بودند كه بعضی از آنها عبارتند از: أبوذر غفاری، مقداد بن اسود، جابر بن عبد الله، أبی بن كعب، أبو الطفیل عامر بن وائلة، عباس بن عبد المطلب وجمیع بنیه، عمار بن یاسر، وأبو أیوب الأنصاری.(3)

جانشین من پس از من در میان شماست پس هرچه می گوید از او بشنوید و اطاعتش كنید .(1)

أبو حاتم رازی سهل بن محمد بن عثمان سجستانی از علماء لغت و علوم قرآنی ساكن بصره در كتابش كه الزینة نام دارد می گوید:

شیعه لقب كسانی بود كه با أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب صلوات الله علیه در زمان حیات رسول الله (صلی الله علیه و آله) الفت داشتند و به محبت علی شناخته می شدند مثل سلمان فارسی، أبی ذر غفاری، مقداد بن اسود، و عمار بن یاسر که به آنها شیعه علی (علیه السلام) ، و اصحاب علی (علیه السلام) می گفتند.(2)

این نمونه ای از تاریخ پیدایش شیعه به اعتراف اهل سنت بود که آوردیم و ادعای کسروی را با سند رد کردیم.

ص: 16

و روایات بسیاری که در منابع شیعه و اهل سنت از درگیری خلفا درب منزل حضرت علی (علیه السلام) داریم. همچنین یادآوری های خود حضرت علی (علیه السلام) در بیان غصب حق ایشان که در نهج البلاغه به نام خطبه شقشقیه معروف است آورده شده است.

اینکه در ادامه گفته حضرت علی (علیه السلام) از خود ناخشنودی نشان ندادند این خلاف حقایق تاریخی است؛ چرا که حضرت بعد از ماجرای درگیری درب خانه شان و بستن دستان مبارک ایشان و کشیدنشان به سمت ابوبکر برای گرفتن بیعت اجباری در تضاد است.

یا حضرت علی (علیه السلام) خود فرمودند که دلیل بیعت من با ابوبکر این بود که نمی خواستم اتحاد بین مسلمانان را بشکنم و در جماعتشان تفرقه بیندازم.(1)

پس تا اینجا دیدیم خود حضرت هم درباره خلافت خود ادعا داشته ولی مأمور به صبر و سکوت بودند و شیعه از خودش چیزی نگفته، اینکه جناب کسروی ادعا می کند شیعه از خود درآورده ادعای بزرگیست؛ چرا که یا کسروی باید ادعا می کرده که زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) و خلفا زندگی کرده است و خود شاهد ماجرا بوده و چنین اتفاقی بین حضرت علی (علیه السلام) و خلفا نبوده و یا باید ادعا کند او در هیچ کتابی چنین مطلبی از اختلاف بین حضرت امیر و خلفا ندیده که چنین چیزی هم نبوده است.

همان گونه كه بیعت با ابوبكر و عمر در مدینه بود و تو در شام به آن ملتزم شدی، باید بیعت مرا هم بپذیری.(1)

این فرمایش حضرت، در برابر استدلال سخیف معاویه است كه دلیل تسلیم نشدن خویش در برابر حضرت را سرپیچی مردم شام از بیعت با حضرت عنوان كرده بود. اما گفتار تو كه به خاطر بیعت نكردن اهل شام، خلافت مرا زیر سؤال بردی، سخنی بی اساس و سخیف است؛ زیرا بیعتی كه با خلیفه مسلمین در مركز حكومت اسلامی انجام می گیرد، رعایت آن بر تمام حاضران و غائبان لازم است و كسی حق ندارد در آن تجدید نظر كند و یا بیعتی جدید را از سر گیرد.(2)

4. امام (علیه السلام) در بخش پایانی نامه، داستان بیعت شكنی طلحه و زبیر را گوشزد نموده و سپس از معاویه می خواهد همانند سایر مسلمان ها در برابر حكومت سر تسلیم فرود آورد و خود را گرفتار ننماید و در غیر این صورت با وی به ستیز خواهد برخاست و فرمودند:

طلحه و زبیر با من بیعت كردند، سپس بیعتشان را گسستند با آن دو پیكار كردم تا حق آشكار شد اگر چه آنان دوست نداشتند، پس تو هم ای معاویه به آن چه مسلمانان پذیرفته اند وارد شو چون دوست دارم تو در سلامت باشی و اگر دست به فتنه و آشوب زدی، به یاری خداوند با تو خواهم جنگید.

اگر علی (علیه السلام) بیعت با خلفای سه گانه را دلیل بر مشروعیت خلافت آنان می دانست، چرا خودش از بیعت كردن با آنان امتناع كرد؟

این كه امام (علیه السلام) با آنان بیعت نكرده است از قطعیات تاریخ است كه حتی در صحیح ترین كتاب های اهل سنت نیز به آن اعتراف شده است.

محمد بن اسماعیل بخاری می نویسد:

ص: 20

فاطمه زهرا (علیها السلام) پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله) شش ماه زنده بود، هنگامی كه از دنیا رفت شوهرش او را شبانه دفن كرد و ابوبكر را خبر نكرد و خود بر او نماز خواند و تا زمانی كه فاطمه زنده بود علی (علیه السلام) در میان مردم احترام داشت اما هنگامی كه فاطمه از دنیا رفت مردم از او روی گرداندند و این جا بود كه علی با ابوبكر مصالحه و بیعت كرد. علی (علیه السلام) در این شش ماه كه فاطمه زنده بود با ابوبكر بیعت نكرد.(1) البته توجه به این نكته ضروری است كه بیعت علی (علیه السلام) از روی میل و اختیار نبوده؛ بلكه با زور و اجبار بوده است؛ چنانچه خود حضرت در نهج البلاغه نامه 28 که در جواب نامه معاویه است می فرماید:

پنداشتی که برترین انسان ها در اسلام فلان کس و فلان شخص است؟ (اشاره به ابوبکر و عمر) چیزی را یاد آورده ای که اگر اثبات شود هیچ ارتباطی با تو ندارد و اگر هم دروغ باشد باز هم به تو مربوط نیست. تو را با انسان های برتر و غیر برتر، سیاستمدار و غیر سیاستمدار چه کار؟ تو از طُّلقاء(2) هستی و شما را چه رسد به تشخیص امتیازات میان مهاجران نخستین و ترتیب درجات و شناسایی منزلت و مقام آنان. هیهات خود را در چیزی قرار می دهی که در آن بیگانه ای...

و سپس حضرت به سخنی اشاره می کند که معاویه قصد داشت با این حرف حضرت را عصبانی کند و ایشان نیز به خلفا توهین کنند و سپس آن را بین مسلمین مانند پیراهن عثمان بچرخاند و اختلاف و جنگ بین مسلمانان ایجاد کند که او در نامه اش گفته بود حضرت را مانند شتران مهار کرده نعوذبالله به سمت بیعت با ابوبکر می کشاندند که در جوابش فرمودند: گفته ای که مرا چونان شتر مهار کرده به سوی بیعت کشاندند، به خدا قسم خواستی نکوهش کنی اما ستودی، خواستی رسوا کنی که خود رسوا شدی، مسلمان را چه باک که مظلوم واقع شود مادام که در دین خود تردید نداشته و در یقین خود شک نکند. چنانچه خواندیم حضرت با این جواب و هوشیاری که نشان دادند مانع از اختلاف و درگیری های تازه شدند.

و جالب این است در منابع اهل سنت آمده هنگامی كه امیرمؤمنان (علیه السلام) را برای بیعت با ابوبکر وارد مسجد کردند گفتند با ابوبكر بیعت كن، حضرت فرمود: اگر بیعت نكنم چه می شود؟ گفتند: قسم به خدایی كه شریك ندارد گردنت را می زنیم. حضرت فرمود: در این

ص: 21

هنگام بنده خدا و برادر پیامبر (صلی الله علیه و آله) را كشته اید. ابوبكر ساكت شد و چیزی نگفت.(1)

و از آن هم جالب تر این كه در اثبات الوصیه مسعودی (از منابع اهل سنت) آمده است كه امیرمؤمنان (علیه السلام) را كشان كشان نزد ابوبكر بردند و گفتند: باید بیعت كنی. علی (علیه السلام) دستش را محكم بسته بود و باز نمی كرد. جمعیت حاضر كوشیدند تا دست آن حضرت را باز كنند نتوانستند، ابوبكر خودش جلو آمد و دست خود را روی دست امیرمؤمنان (علیه السلام) كشید. از عدی بن حاتم نقل است كه گفت: سوگند به خدا! هرگز دلم برای كسی نسوخت مگر آن روزی كه علی (علیه السلام) را در حالی كه لباسش را روی سرش كشیده بودند او را نزد ابوبكر آوردند و گفتند: با ابوبكر بیعت كن. گفت اگر بیعت نكنم؟! گفتند سرت را از بدن قطع می كنیم. علی سرش را به طرف آسمان بلند كرد و گفت: خدایا تو را شاهد می گیرم كه اینان تصمیم بر قتل من دارند در حالی كه من بنده خدا و برادر رسول خدا هستم. به علی گفتند: دستت را بیاور و بیعت كن، علی اعتنا نكرد، دستش را به زور جلو آوردند، مشتش را گره كرد، حاضران نتوانستند دستش را باز كنند، به ناچار ابوبكر دستش را روی دست گره شده علی (علیه السلام) كشید.(2)

دو باره نزد امام رفت و همان پاسخ اول را شنید، دوباره نزد عثمان رفت و باز هم همان سخنی را گفت كه بار اول گفته بود. برای بار سوم نزد علی (علیه السلام) رفت و همان پیشنهاد را داد امام (علیه السلام) فرمود: چون كتاب خدا و سنت پیامبر در میان ما هست هیچ نیازی به عادت و روش دیگری نداریم، تو تلاش می كنی كه خلافت را از من دور كنی. برای بار سوم نزد عثمان رفت و همان پیشنهاد اول را داد و عثمان هم همان پاسخ اول را داد عبد الرحمن دست عثمان را فشرد و او را به خلافت بر گزید.(1)

معنای سخن امام (علیه السلام) این است كه كتاب خدا و سنت رسول نقصی ندارند تا نیاز باشد كه عادت و سیره كس دیگری را به آن ضمیمه كنیم؛ یعنی من سیره و روش آن ها را مشروع نمی دانم و محال است چیزی را كه جزء اسلام نبوده و در اسلام مشروعیت ندارد، وارد اسلام كنم. عبد الرحمن بن عوف نیز كاملاً بر این مطلب واقف بود كه علی (علیه السلام) چنین شرطی را نمی پذیرد و هرگز زیر بار آن نخواهد رفت؛ از این رو، این پشنهاد را داد تا عملاً خلافت را از امام دور كرده باشد و آن را به كسی واگذارد كه پیش از آن جامه خلافت را برای او دوخته بودند. اگر امیرمؤمنان (علیه السلام) خلافت و سیره و روش آن دو را مشروع می دانست به طور قطع در آن موقعیت حساس پیشنهاد عبد الرحمن بن عوف را رد نمی كرد تا مجبور نباشد بیش از دوازده سال دیگر خانه نشین باشد. و باز حتی در زمان حكومت ظاهری خودش، هنگامی كه ربیعة بن ابوشداد خثعمی گفت: درصورتی بیعت خواهم كرد كه بر طبق سنت ابوبكر و عمر رفتار كنی، حضرت نپذیرفت و فرمود:

وای بر تو! اگر ابوبكر و عمر بر خلاف كتاب خدا و سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) عمل كرده باشند، چه ارزشی می تواند داشته باشد؟.(2)

انصار است و تو نه از انصاری و نه از مهاجرین بلكه در سال فتح مكه و در زیر سایه شمشیر آن هم به ظاهر اسلام آوردی. علی (علیه السلام) در قضیه جنگ صفین در رابطه با یاران معاویه صراحتاً می فرماید: قسم به خدایی كه دانه را شكافت و پدیده ها را آفرید آن ها اسلام را نپذیرفتند بلكه به ظاهر تسلیم شدند و كفر خود را پنهان داشتند آنگاه كه یاورانی یافتند آن را آشكار ساختند.(1) عمار یاسر، یار باوفای امیر المؤمنین نیز با تبعیت از امام می گوید:

به خدا سوگند این ها إسلام نیاوردند؛ بلكه به ظاهر تسلیم شدند و آنگاه كه نیرو یافتند كفر خود را اظهار نمودند.(2) (از منابع اهل سنت)

به مالك اشتر خود حضرت به مردم مصر می نویسد: به خدا سوگند باور نمی كردم كه ملت عرب این چنین به سفارش های رسول اكرم پشت پا زده و خلافت را از خاندان رسالت دور سازد. و نیز در خطبه 74 می فرماید: همانا می دانید كه سزاوارتر از دیگران به خلافت من هستم، سوگند به خدا به آنچه انجام داده اید گردن می نهم تا هنگامی كه اوضاع مسلمین روبراه باشد و از هم نپاشد و جز من به دیگری ستم نشود و پاداش این گذشت و سكوت و فضیلت را از خدا انتظار دارم و از آن همه زر و زیوری كه در پی آن حركت می كنید پرهیز می كنم.

نزد علی (علیه السلام) فرستاد و گفت: به او بگو امیرمؤمنان تو را احضار كرده است. علی (علیه السلام) با شنیدن این سخن فریاد بر آورد: سبحان اللّه چه ادعای بی جایی كرده است.(1)

آیا با توجه به نكات یاد شده، باز هم جای آن دارد كه بگوییم علی (علیه السلام) به نقش شورا در خلافت عقیده داشت و خلافت خلفای پیشین را مشروع می دانست؟!!

نتیجه: امیر مؤمنان (علیه السلام) نه معتقد به خلافت انتخابی و شورایی است و نه اجماع مهاجرین و انصار را دلیل رضایت خداوند می داند؛ بلكه با استفاده از قاعده الزام، كسی را كه معتقد به خلافت انتخابی بود و بیعت مهاجرین و انصار را دلیل مشروعیت خلافت می دانست محكوم می كند و به معاویه می فهماند كه بر مبنای پذیرفته شده خودت باز هم حق نداری كه از بیعت با من سر پیچی كنی.

ص: 27

و نیز می گوییم كه حتی در صورت اثبات چنین ازدواجی، نمی توان از آن رابطه صمیمانه امیر مؤمنان (علیه السلام) را با خلفا اثبات كرد؛ زیرا این ازدواج نه تنها برای خلیفه دوم فضیلت محسوب نمی شود بلكه لكه سیاهی است كه همانند تیرگی غصب خلافت، بر دامان او باقی مانده است؛ چرا كه در ماجرای این ازدواج چیزهایی نقل شده است كه عرق شرم از پیشانی انسان غیرت مند جاری می شود که به یکی از این روایات از کتب اهل سنت اشاره می کنیم :

عمر به علی (علیه السلام) گفت: امّ كلثوم را به همسری من در بیاور من می خواهم به وسیله این ازدواج به كرامتی برسم كه احدی نرسیده است. امام گفت: من او را نزد تو می فرستم اگر رضایتش را جلب كردی او را به عقدت درمی آورم - گر چه امّ كلثوم به خاطر خردسال بودن بهانه آورد - امام (علیه السلام) امّ كلثوم را به همراه پارچه ای نزد عمر فرستاد و به او گفت: از جانب من به عمر بگو این پارچه ای است كه به تو گفته بودم، امّ كلثوم نیز سخن امام را به عمر رساند. عمر گفت: به پدرت از جانب من بگو من راضی شدم خدا از تو راضی باشد. سپس عمر دستش را بر ساق امّ كلثوم نهاد و آن را برهنه كرد. امّ كلثوم گفت: چرا چنین می كنی؟ اگر خلیفه نبودی دماغت را می شكستم. سپس نزد پدرش رفت و او را از عمل عمر خبردار كرد و گفت: مرا به نزد پیر مرد بدی فرستادی.(1)

ص: 29

نتیجه:

اولاً: اصل وجود دختری به نام امّ كلثوم از حضرت زهرا (علیها السلام) جای تردید دارد و عده ای از محققین شیعه و سنی صریحاً منكر وجود دختری به نام امّ كلثوم شده اند.

ثانیاً: امّ كلثومی كه با عمر ازدواج كرده، دختر ابوبكر بوده نه دختر امیر مؤمنان (علیه السلام) .

ثالثاً: بر فرض این كه چنین ازدواجی با دختر امیرمؤمنان (علیه السلام) صورت گرفته باشد، طبق روایات شیعه با زورگویی و اجبار بوده است، بنابراین هیچ خدمتی به حسن روابط بین اهل بیت و خلیفه دوم نمی كند.

البته در این زمینه مقاله مفصلی با روایات اهل سنت و شیعه وجود دارد که در این کتاب امکان آوردن آن نبود و می توانید به آن مراجعه و تحقیق مفصل آن را بخوانید.(1)

وَ كَذالِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً ...

امت اسلام امتی میانه هستند.

پس از دید کسروی، اینکه شیعیان بعد از آن همه تاکیدات خود آقا رسول الله (صلی الله علیه و آله) که در کتب شیعه و اهل سنت درباره حضرت علی (علیه السلام) آمده که ایشان بعد از من امام و سرپرست امت است را قبول دارند و بر آن ثابت قدم هستند تندرو نامیده می شوند. پس ثابت قدم بودن در راه دین تندروی محسوب نمی شود بلکه محکم بودن قدم در راه حق است. پس هر شخص منصفی خواهد فهمید چه کسی تندرو و چه کسی میانه رو است. چنین کسانی گروه هایی که منحرف و دروغین هستند را مثل القاعده و داعش را تندرو می دانند در صورتی که آنها منحرفین از اسلام هستند نه تندرو.

می پنداشتند در حالی که گروندگان و ایمان آورندگان به نوح (علیه السلام) ، نه از اراذل بودند و نه حقیر و پست و نه دروغ گو!

و یک روایت زیبا در این باره:

امام حسن عسکری (علیه السلام) فرمودند: روزی به امام صادق (علیه السلام) گفته شد عمار دهنی روزی نزد ابن ابی لیلی قاضی کوفه، در موردی شهادت داد، قاضی گفت ای عمار! ما تو را می شناسیم و شهادت تو نزد ما قبول نیست زیرا تو رافضی هستی، عمار از جایش برخاست در حالی که بدنش می لرزید و گریه اش گرفته بود. ابن ابی لیلی گفت: تو مردی از اهل علم و حدیث هستی و اگر از کلمه رافضی می ترسی از معنا و محتوای رفض برائت حاصل کن و در این صورت برادر ما خواهی بود، عمار گفت: تو مقصود و نیت ما را نفهمیدی و گرفتار اشتباه و انحراف شده ای، من بر خود و شما گریه کردم اما گریه برای خودم از این جهت است که تو مرا به جایی نسبت دادی که من درخور آن مقام بزرگ نیستم گمان کردی که من رافضی هستم، وای بر تو! من از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که فرمود: نخستین کسانی که به عنوان رافضی خوانده شدند ساحران فرعون بودند که با دیدن آیات ایمان آوردند و به موسی (علیه السلام) پیوستند و فرعون آنها را رافضی نامید چون دین و آئین او را رد و رها کردند. پس رافضی آن کس است که آنچه را خداوند متعال قبول ندارد ترک و رها کند و اوامر او را انجام دهد، اکنون آن جریان کجا و وضع ما کجا هست، پس به همین خاطر بر خودم گریه می کنم که می ترسم خداوند بر دل من آگاهی پیدا کند و با این لقب شریفی که تو به من دادی مورد عتاب پروردگار قرار گیرم، خداوند به من می فرماید: ای عمار! همان گونه که به تو گفته اند، تو واقعاً جریانات باطل را ترک و رها کرده ای و رو به طاعت من آورده ای. اما اینکه چرا به حال تو گریه کردم، به خاطر این است که دروغ بزرگی درباره من گفتی و با نامی دیگر مرا نام بردی و از این می ترسم که خداوند تو را عذاب کند برای اینکه نام بزرگی برای من انتخاب کردی و اگر تو این نام را پست بدانی در برابر این بی اعتنایی چگونه بر عذاب خداوند صبر می کنی.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: اگر گناهان عمار از آسمان ها هم بزرگ تر و از زمین ها هم سنگین تر می بود برای این سخنانی که بر زبانش جاری شد آمرزیده می شود و حسنات او در نزد خدا به اندازه ای است که یک خردل از آن هزار بار بزرگ تر از دنیا می باشد.(1)

ص: 32

بیاورند. امامت منزلتی است که خداوند به ابراهیم خلیل بعد از مقام نبوّت و خُلَّت در مرحله آخر اختصاص داد.(1)

اما روایت از امام صادق (علیه السلام) درباره کلماتی که خداوند با آنها حضرت ابراهیم (علیه السلام) را آزمایش کرد:

مفضّل بن عمر از امام صادق (علیه السلام) درباره گفتار خداوند ((و چون ابراهیم را پروردگارش با کلماتی بیازمود)) پرسیدم که آنها کدام کلمات بودند؟ ایشان فرمودند: آنها کلماتی بودند که حضرت آدم از پروردگار خود دریافت و با آنها توبه کرد و توبه­اش قبول شد و آنها این است، پروردگارا به حق محمّد، علی، فاطمه، حسن و حسین از تو می خواهم توبه مرا بپذیری و خداوند توبه­اش را پذیرفت که همانا او توبه پذیر و مهربان است. سپس پرسیدم: یا ابن رسول الله منظور از ((فَأَتَمَّهُنَّ)) چیست؟ فرمودند: یعنی آدم سوگند خود را به حق چهارده معصوم (علیهم السلام) ادامه داد و در قائم (علیه السلام) که دوازدهمین امام و نهمین فرزند از فرزندان حسین (علیه السلام) است تمام کرد.(2)

و روایات بسیار زیاد دیگر در باب امامت.

پس طبق روایات صحیح بالا دیدیم که انتخاب امام از طرف خداوند، قرآن و روایات معتبر شیعه قابل اثبات است.

این جمله، در پاسخ درخواست حضرت ابراهیم و اشاره به این است كه در ذریه او افراد ظالمی قرار دارد؛ یا این را می فهماند كه ذریه ظالم او، به امامت نمی رسند؛ زیرا «امامت» امانت و عهدی از جانب خداست و ظالم صلاحیت این امانت را ندارد و به این عهد الهی نیكان از پرهیزكاران می رسد. این آیه دلیل بر این است كه پیامبران قبل از بعثت، منزه از گناهان كبیره هستند و این كه شخص فاسق صلاحیت مقام امامت و پیشوایی را ندارند.(1)

3- ابوحیان اندلسی از مفسران اهل سنت با استدلال ثابت می كند كه مراد از «عهد» در این آیه، عهد «امامت» است: و العهد: مراد از «عهد» امامت است.

بعد از نقل وجوه دیگر در این مورد می نویسد:

ظاهر از این اقوال این است كه مراد «عهد امامت» است؛ زیرا در ابتدای آیه بحث امامت شده است؛ پس به ابراهیم فهماند كه امامت به ظالمان نمی رسد... دلیل این كه مراد از عهد، امامت است ظاهر جمله «لاینال عهدی الظالمین» است كه با استدلال به قاعده كلی (یعنی هر كسی كه چنین خصوصیتی داشته باشد، شایسته چنین مقامی است) در جواب گفتار حضرت ابراهیم آمده است زیرا اگر بر سبیل منع می بود (یعنی اگر برای هیچ یكی از ذریه او امامت جعل نشده بود) باید «لا» می گفت و یا این كه می گفت «لاینال عهدی ذریتك» و منع از رسیدن به این مقام را مشروط به ظلم نمی كرد.(2)

آیه دوم:

یكی از آیاتی كه ثابت می كند گزینش «امام» و «خلیفه» تنها در اختیار خداوند می باشد، آیه ذیل است:

سوره مبارکه ص آیه 26 :

یا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناكَ خَلِیفَةً فِی الْأَرْضِ.

ای داوود، همانا تو را در زمین خلیفه (نماینده خود) ساختیم.

در این آیه مباركه، واژه «خلافت» به كار رفته و خداوند جعل خلافت را برای حضرت داود (علیه السلام) به خودش نسبت داده است. مرحوم طبرسی از مفسران به نام و لغت شناس شیعه، بعد از توضیح معنای «خلافت»، این آیه را دلیل بر نصب الهی خلافت گرفته است و می گوید: خلیفه كسی است كه تدبیر امور را از طرف شخص دیگر و به جای او بر عهده

ص: 35

می گیرد وقتی گفته می شود فلان كس خلیفه خدا در زمین است به این معنا است كه خداوند تدبیر امور بندگانش را به امر خود، به او سپرده باشد. سپس خداوند به تمام كردن نعمت خود بر حضرت داود (علیه السلام) پرداخته و می گوید: «ای داود! همانا تو را خلیفه در زمین قرار دادیم» یعنی تو را خلیفه گردانیدیم تا به امر من امور بندگان را جانب ما تدبیر و مدیریت كنی.(1)

آیه سوم:

سوره مبارکه بقره آیه 30:

وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلیفَةً قالُوا أَ تَجْعَلُ فیها مَنْ یفْسِدُ فیها وَ یسْفِكُ الدِّماءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَ قالَ إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ

(به یاد آور) هنگامی را كه پروردگارت به فرشتگان فرمود: من بر روی زمین، جانشینی (نماینده­ای) قرار خواهم داد. فرشتگان گفتند: (پروردگارا!) آیا كسی را در آن قرار می دهی كه فساد و خونریزی كند؟! حال آنكه ما تسبیح و حمد تو را به جا می آوریم، و تو را تقدیس می كنیم (و برای جانشینی شایسته تریم) فرمود: من حقایقی را می دانم كه شما نمی دانید.

قرطبی از مفسران مشهور اهل سنت، در تفسیر این آیه به وجوب نصب امام و خلیفه در میان امت تصریح نموده و می گوید:

این آیه اصلی است كه دلالت می كند بر نصب امام و خلیفه ای كه كلام او شنیده می شود و مورد اطاعت قرار می گیرد، تا به واسطه این امام وحدت كلمه ایجاد شود و دستورات خلیفه تنفیذ (استوار و ثابت شود) و هیچ اختلافی در واجب بودن نصب امام در بین امت اسلام و پیشوایان اسلام نیست.(2)

قرطبی علاوه بر آیات فوق، واگذاری خلافت توسط ابو بكر به عمر را نیز دلیل بر وجوب نصب امام و خلیفه عنوان كرده و در پایان بر خلاف عقیده مسلم اهل سنت، تصریح نموده كه امامت ركنی از اركان دین است.

آیه چهارم:

سوره مبارکه انبیاء آیه 73:

وَوَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَیعْقُوبَ نافِلَةً وَكُلاًّ جَعَلْنا صالِحینَ وَجَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یهْدُونَ بِأَمْرِنا وَأَوْحَینا إِلَیهِمْ فِعْلَ الْخَیراتِ وَإِقامَ الصَّلاةِ وَإیتاءَ الزَّكاةِ وَكانُوا لَنا عابِدینَ.

ص: 36

و اسحاق و یعقوب را [به عنوان نعمتی] افزون به او بخشودیم و همه را از شایستگان قرار دادیم. و آنان را امامانی قرار دادیم كه به فرمان ما هدایت می كردند، و به ایشان انجام دادن كارهای نیك و برپاداشتن نماز و دادن زكات را وحی كردیم و آنان پرستنده ما بودند.

این آیه درباره حضرت ابراهیم و فرزندش اسحاق و نوه اش یعقوب است.

حضرت ابراهیم (علیه السلام) طبق آیه 100سوره صافات از خداوند خواست: «رَبِّ هَبْ لِی مِنَ الصَّالِحِینَ»؛ «پروردگارا فرزندی صالح به من مرحمت كن». سر انجام وعده خداوند مستجاب شد، نخست اسماعیل و سپس «اسحاق» را به او مرحمت نمود كه هركدام پیامبر بزرگ خدا در جهت هدایت بندگان شدند. در این آیه خداوند همین لطف و موهبت خویش را یاد آوری می كند و در ضمن مقام «امامت» آنان را با جمله «وجعلناهم ائمة» اعلام می كند و می فرماید: ما آنها را امامانی قرار دادیم كه به امر ما هدایت می كردند.

یكی از احادیثی كه به حدّ تواتر از شیعه و سنّی روایت شده و از مهم ترین دلایل اثبات ولایت امیر المؤمنین (علیه السلام) به شمار می آید، حدیث یوم الدار است. رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) ، خویشان و نزدیكان خود از فرزندان عبد المطلب را كه در آن روز حدوداً چهل نفر بودند، در خانه خود جمع و رسالت خود را به همراه خلافت امیر المؤمنین (علیه السلام) به آن ها اعلام كرد.

اما كیفیت این ابلاغ و انذار، به طور اجمال چنین بوده كه پیامبر (صلی الله علیه و آله) بستگان نزدیكش را به خانه «ابوطالب» دعوت كرد، آنها در آن روز، حدود چهل نفر بودند، و از عموهای پیامبر (صلی الله علیه و آله) ابوطالب و حمزه و ابولهب حضور داشتند، پس از صرف غذا، هنگامی كه پیامبر (صلی الله علیه و آله) می خواست وظیفه خود را ابلاغ كند، «ابولهب» با گفته های خود زمینه را از میان برد، لذا فردای همان روز پیامبر (صلی الله علیه و آله) آنها را دعوت دیگری به غذا كرد بعد از صرف غذا چنین فرمود: «ای فرزندان عبدالمطلب! به خدا سوگند من هیچ جوانی را در عرب نمی شناسم كه برای قومش چیزی بهتر از آنچه من آورده ام آورده باشد، من خیر دنیا و آخرت را برای شما آورده ام، و خداوند به من دستور داده است كه شما را دعوت به این آئین كنم، كدام یك از شما مرا در این كار یاری خواهید كرد تا برادر من، وصی و جانشین من باشد؟ جمعیت همگی سر باز زدند، جز علی علیه السلام كه از همه كوچكتر بود، برخاست و عرض كرد: ای پیامبر خدا! من در این راه یار و یاور توام، پیامبر (صلی الله علیه و آله) دست بر گردن علی (علیه السلام) نهاد و فرمود: این، برادر، وصی و جانشین من در بین شما است، سخن او را بشنوید و فرمانش را اطاعت كنید جمعیت از جا برخاستند در حالی كه خنده تمسخرآمیزی بر لب داشتند و به «ابوطالب» می گفتند: به تو دستور می دهد: گوش به فرمان پسرت باشی، و از وی اطاعت نمایی. پس شروع جانشینی امیرالمومنین علی (علیه السلام) از کودکی بوده و همانطور که عقیده حقه شیعیان است امامت کودک و بزرگسال ندارد.

منابع اهل سنت كه حدیث دار را نقل كرده اند:

این روایت را احمد بن حنبل در مسند خویش جلد 1 صفحه 111 آورده

و نسائی در خصائص ، ص 133 ، حدیث 66 این روایت را آورده است .

همچنین بزّار، طبرانی در الاوسط، آن را به اختصار و ابن إسحاق، طبری، طحاوی، ابن أبی حاتم، ابن مردویه، أبی نعیم، ضیاء المقدسی و بسیاری دیگر این روایت را با سند صحیح ذكر كرده اند.

ص: 39

روایت دوم : وَأَنْتَ خَلِیفَتِی فِی كُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ بَعْدِی

از منابع اهل سنت

ابن عباس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل می كند كه مردم به جنگ تبوك رفتند، علی (علیه السلام) به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرض كرد، من هم با شما خارج شوم؟ فرمود: خیر. ابن عباس گفت: پس علی (علیه السلام) گریه كرد. رسول خدا فرمود: آیا راضی نمی شوی كه منزلت تو برای من همانند منزلت هارون برای موسی باشد، جز این كه تو پیامبر نیستی و این كه تو بعد از من، جانشین من در میان همه مؤمنان هستی.(1)

روایت سوم: علی أَوْلَی النَّاسِ بِكُمْ بَعْدِی

از منابع اهل سنت

أبونعیم إصفهانی در كتاب معرفة الصحابة در شرح حال وهب بن حمزه می نویسد: رُكَینٍ از «وهب بن حمزه» نقل كرده كه گفت: از مدینه تا مكه با علی (علیه السلام) همراه بودم. در این مسیر كارهائی انجام داد كه برای من خوشایند نبود برای همین گفتم وقتی پیش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برگشتم از تو پیش آن حضرت شكایت خواهم كرد. وقتی به مدینه رسیدم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ملاقات كردم و گفتم: از علی (علیه السلام) چنین و چنان دیدم پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: این سخن را نگو چرا كه او بعد از من بر همه مردم اولویت دارد.(2)

روایت چهارم: علی إِمَامُ الْمُتَّقِینَ، وَسَیدُ الْمُسْلِمِینَ

از منابع اهل سنت

عبد الله بن سعد گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: هنگامی كه در شب معراج به سدرة المنتهی رسیدم، خداوند به من در باره علی (علیه السلام) سه چیز وحی كرد: به راستی كه او پیشوای پرهیزگاران، سردار مسلمانان و جلودار روسفیدان به سوی بهشت سرشار از نعمت خداوند است.(3)

ص: 40

روایت پنجم: علی وَلِی كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی

از منابع اهل سنت

از إبن عباس نقل شده است كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خطاب به علی (علیه السلام) فرمود:

«تو ولی هر مؤمنی بعد از من هستی».(1)

روایت ششم: حدیث غدیر

از منابع اهل سنت

حدیث غدیر، برترین دلیل شیعه بر ولایت امیر مؤمنان (علیه السلام) است كه با سند های صحیح و به صورت متواتر از طریق شیعه و سنی نقل شده است.

أبی سریحه و یا زید بن أرقم از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل كرده اند كه آن حضرت فرمود: «هركس من مولای او هستم، پس علی مولای او است». این حدیث حسن و صحیح است، شعبه این روایت را از میمون بن عبد الله از زید بن أرقم از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل كرده است. أبو سریحه همان حذیفة بن أسید غفاری صحابی رسول خدااست.(2)

ابن ماجه قزوینی از سعد بن أبی وقاص:

عبد الرحمن، معروف به ابن سابط، از سعد بن ابی وقّاص نقل كرده است كه در یكی از سال های حج كه معاویة به مكّه رفته بود، سعد بن ابی وقّاص به ملاقات او رفت. در این هنگام حاضران برای خوشحال كردن معاویه از حضرت علی (علیه السلام) بدگویی می كردند. سعد از شنیدن نكوهش آنان خشمناك شد و گفت: چنین سخنان نابجا و نابخردانه را درباره بزرگواری می گوئید كه خود از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم فرمود: «من كنت مولاه فعلی مولاه» و شنیدم خطاب به حضرت علی (علیه السلام) می فرمود: «انت منّی بمنزلة هارون من موسی الّا أنّه لا نبی بعدی» و شنیدم كه فرمود:

«لاعطینّ الرّایة رجلا یحبّ اللّه ورسوله؛ همانا پرچم جنگ را به مردی می سپارم كه خدا و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را دوست می دارد.(3)

ص: 41

ابن ماجه قزوینی از براء بن عازب:

عدی بن ثابت از براء بن عازب نقل كرده است كه در «حجة الوداع» كه افتخار همراهی با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را داشتیم، در بازگشت، در یكی از مسیرها دستور داد برای نماز جمع شویم و در آنجا دست علی (علیه السلام) را گرفت و فرمود:

«ألست أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ؟ آیا من سزاوارتر نیستم به مؤمنان از خود آنها؟ همگی تصدیق كرده و بله گفتند. باز فرمود:

«ألست أولی بكلّ مؤمن من نفسه؛ آیا من نسبت به تك تك مؤمنان از خود آن ها سزاوارتر نیستم ؟

باز هم تصدیق كرده و بله گفتند. سپس اشاره به حضرت علی (علیه السلام) كرده و فرمود:

«فهذا ولی من أنا مولاه»؛ اكنون كه فرموده مرا تصدیق كردید بدانید كه علی به هر مؤمنی همان مقام اولویت را دارد كه من نسبت به آن مؤمن دارم.

سپس فرمود: « پروردگارا! دوست علی (علیه السلام) را دوست بدار و دشمن او را خوار و ذلیل فرما.(1)

ابن حجر عسقلانی از امیر مؤمنان (علیه السلام)

حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در زیر درختی در محل «خم» قرار گرفته بود، طولی نكشید از زیر درخت بیرون آمده و دست مرا گرفت و خطاب به مردم فرمود: ای مردم! مگر نه این است كه گواهی می دهید خدای تعالی پروردگار شماست؟ در پاسخ گفتند: آری فرمود:

مگر نه این است كه گواهی می دهید خدا و رسول او از جان شما به شما سزاوارترند؟ و خدا و رسول او مولای شمایند؟ گفتند: آری فرمود: بنا بر این كسی كه خدا و رسول او، مولای او هستند، به راستی این شخص علی (علیه السلام) مولای اوست. اینك در میان شما دو اثر ارزنده و گرانبها می گذارم كه هرگاه به آن ها تمسك كنید هرگز در منجلاب گمراهی گرفتار نخواهید شد، یكی كتاب خداست كه ریسمان استوار میان شما و خدا می باشد كه یك طرف آن در دست حق تعالی است و طرف دیگرش در اختیار شماست و دیگری، اهل بیت من است.(2)

ص: 42

احمد بن حنبل از ریاح بن الحرث:

نخعی از ریاح بن حارث روایت كرده است كه گروهی در رحبه حضور مبارك حضرت علی (علیه السلام) شرفیاب شدند سلام بر آن حضرت كرده گفتند: «السّلام علیك یا مولانا» حضرت علی (علیه السلام) از آنان پرسید چگونه من مولای شما هستم با آن كه شما از گروه عرب می باشید؟ در پاسخ گفتند: به دلیل آن كه در روز غدیر خم از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدیم می فرمود:

«من كنت فانّ هذا مولاه» ریاح گوید: پس از آن كه گروه مورد نظر از حضور مبارك مرخّص شدند دنبال آنان رفته و از كسانی پرسیدم كه اینان از چه تیره ای هستند؟ گفتند: از مردم «انصار» هستند كه در میان آن ها أبو أیوب انصاری نیز وجود داشت.(1)

و بسیاری روایت دیگر....

حدیث به صورت متواتر نقل شده است و من یقین كردم كه از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) صادر شده است، اما جمله: «اللهم وال من والاه» نیز سندش قوی است.(1)

3 . و شهاب الدین آلوسی (متوفای1270ه-):

صاحب روح المعانی كه جایگاه ویژه ای در نزد وهابی ها دارد در تفسیرش می نویسد:

حدیث: «من كنت مولاه فعلی مولاه» متواتر است و به یقین سخن رسول خدا است؛ اما ادامه آن كه رسول خدا فرمود: خدایا دوست بدار هر كه علی را دوست دارد، نیز سندش قوی است....(2)

4 . ابن حجر عسقلانی (متوفای 852 ه- ):

ابن حجر از دانشمندان معروف سنی كه به همراه ذهبی یكی از دو ركن اساسی علم رجال اهل سنت به حساب می آید در شرح صحیح بخاری، بسیاری از سند های حدیث غدیر را صحیح و حسن می داند: حدیث: «من كنت مولاه فعلی مولاه» را، ترمذی ونسائی با سند صحیح نقل كرده اند، سند های بسیاری دارد كه همه آن ها را ابن عقده در كتاب مستقلی جمع آوری كرده است و بسیاری از اسناد آن صحیح و یا حسن هستند.(3) و در تهذیب التهذیب كه یكی از كتاب های معتبر رجالی اهل سنت به حساب می آید، می گوید كه بیش از هفتاد صحابی، روایت غدیر را نقل كرده اند: ابن جریر حدیث غدیر را از طرق گوناگون در كتاب مستقلی از زبان بیش از هفتاد صحابی نقل كرده است.(4)

5. ابن حجر الهیثمی (متوفای 974ه-):

ابن حجر هیثمی در كتاب الصواعق المحرقة كه آن را علیه مذهب شیعه نگاشته است به كثرت اسناد حدیث غدیر اعتراف كرده و می گوید: در صحت حدیث غدیر شكی نیست؛ زیرا گروهی مانند: ترمذی، نسائی و احمد آن را با سند نقل كرده اند، اسناد این حدیث فراوان است و شانزده تن از اصحاب آن را روایت كرده اند و در نقلی كه احمد دارد

ص: 44

می گوید: سی نفر از اصحاب در زمان خلافت حضرت علی (علیه السلام) وقتی كه ایشان از آنان در خواست گواهی بر شنیدن این حدیث از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نمود، شهادت دادند كه آن را از پیامبر شنیده اند. بیشتر سندهای این حدیث صحیح و حسن است و سخن كسی كه بر سند آن بخواهد ایراد می گیرد، ارزش توجه ندارد.(1)

6. جلال الدین سیوطی (متوفای 911ه-):

جلال الدین سیوطی، مفسر، ادیب و محدث مشهور اهل سنت از كسانی است كه حدیث غدیر را از احادیث متواتر می داند. البته ما در كتاب هایی كه از وی در اختیار داریم، چنین مطلبی را نیافتیم؛ ولی دو تن از بزرگان اهل سنت، این مطلب را از زبان وی نقل كرده اند كه همین برای ما كفایت می كند.

راویان این حدیث مورد اعتماد هستند بلكه مؤلف (سیوطی) گفته است كه این حدیث متواتر است.(2)

7. أبو حامد غزالی (متوفای505ه-):

غزالی، دانشمند نامور و شهیر قرن ششم كه ذهبی از از او با عنوان اعجوبه زمان یاد می كند، درباره حدیث غدیر و پیمانی كه خلیفه دوم در آن روز بست و تنها چند روز بعد از غدیر آن را به باد فراموشی سپرد، می نویسد: از خطبه های رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) خطبه غدیر خم است كه همه مسلمانان بر متن آن اتفاق دارند. رسول خدا فرمود: هر كس من مولا و سرپرست او هستم، علی مولا و سرپرست او است. عمر پس از این فرمایش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) این گونه تبریك گفت: «تبریک، تبریک ای ابوالحسن، تو اكنون مولا و رهبر من و مولای دیگران هستی.»

این سخن عمر حكایت از تسلیم او در برابر فرمان پیامبر و امامت و رهبری علی (علیه السلام) و نشانه رضایتش از انتخاب علی (علیه السلام) به رهبری امت دارد؛ اما پس از گذشت آن روز ها، خلیفه دوم تحت تأثیر هوای نفس و علاقه به ریاست و رهبری خودش قرار گرفت و استوانه خلافت را از مكان اصلی تغییر داد و با لشكر كشی ها، برافراشتن پرچم ها و گشودن

ص: 45

سرزمین های دیگر، راه امت را به اختلاف و بازگشت به دوران جاهلی هموار كرد و مصداق این آیه قرآن شد:

پس، آن [عهد] را پشتِ سرِ خود انداختند و در برابر آن، بهایی ناچیز به دست آوردند، و چه بد معامله ای كردند.(1)

و نمونه های بسیاری دیگر ....

* فَلَمَّا تُوُفِّی رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم قَالَ أَبُو بَكْرٍ: أَنَا وَلِی رَسول صلی الله علیه وآله مَا تَرَكْنَا صَدَقَةٌ. فَرَأَیتُمَاهُ كَاذِبًا آثِمًا غَادِرًا خَائِنًا... ثُمَّ تُوُفِّی أَبُو بَكْرٍ وَأَنَا وَلِی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم وَوَلِی أَبِی بَكْرٍ فَرَأَیتُمَانِی كَاذِبًا آثِمًا غَادِرًا خَائِنًا.

در این روایت خلیفه دوم تصریح می كند كه ابوبكر خود را ولی و خلیفه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می دانست؛ ولی شما دو نفر (حضرت علی (علیه السلام) و عباس عموی پیامبر)او را تكذیب كرده و وی را خیانت كار و... می دانستید، من نیز خودم را ولی و خلیفه رسول خدا می دانم و شما دو نفر مرا دروغگو خیانت كار و... می دانید.(1)

عبد الرزاق عن معمر عن الزهری عن مالك بن أوس بن الحدثان النصری... فلما قبض رسول الله (صلی الله علیه و آله) قال أبو بكر أنا ولی رسول الله (صلی الله علیه و آله) بعده أعمل فیه بما كان یعمل رسول الله (صلی الله علیه و آله) فیها ثم أقبل علی علی والعباس فقال وأنتما تزعمان أنه فیها ظالم فاجر والله یعلم أنه فیها صادق بار تابع للحق ثم ولیتها بعد أبی بكر سنتین من إمارتی فعملت فیها بما عمل رسول الله (صلی الله علیه و آله) وأبو بكر وأنتما تزعمان أنی فیها ظالم فاجر.

* عمر گفت: و چون رسول خدا از دنیا رفت ابوبكر گفت: من ولی و جانشین پیامبرم، و همانگونه كه او رفتار كرد من نیز چنان خواهم رفتار كرد؛ سپس عمر به علی و عباس گفت: شما خیال می كردید كه أبو بكر ظالم و فاجر است... سپس من بعد از ابوبكر دو سال حكومت كردم و روش رسول و ابوبكر را ادامه دادم...(2)

نكته مهم در این روایت این است كه ابوبكر می گوید:

«أنا ولی رسول الله صلی الله علیه وآله بعده».

كلمه « بعده » مطلب را روشن تر و ما را بهتر به مقصود می رساند.

عمر بن الخطاب نیز در نخستین سخنرانی اش خود را «ولی» مسلمانان معرفی كرده است:

* خطب عمر بن الخطاب حین ولی فحمد الله وأثنی علیه وصلی علی نبیه ثم قال: إنی قد ولیت علیكم....

عمر پس از به خلافت رسیدنش خطبه خواند و بعد از حمد و ثنای الهی گفت: من بر شما خلیفه شده ام....(3)

ص: 47

و در آخرین لحظات عمرش آرزو می كرد كه ایكاش فلانی و فلانی (ابا عبیده بن جراح و خالدبن ولید) بودند تا آن ها را به عنوان «ولی» بر مردم انتخاب می كردم.

حدثنا هارون بن معروف قال حدثنا ضمرة بن ربیعة عن الشیبانی عن أبی العجفاء قال قیل لعمر(رضی الله عنه) یا أمیر المؤمنین لو عهدت قال: لو أدركت أبا عبیدة بن الجراح لولیته...(1)

* لو أدركت أبا عبیدة بن الجراح باقیا استخلفته وولیته... ولو أدركت خالد بن الولید لولیته.(2)

* از زبان عائشه نیز نقل شده است كه گفت:

لما ولی أبو بكر قال: قد علم قومی أن حرفتی لم تكن لتعجز عن مؤونة أهلی...

وقتی ابوبكر خلیفه شد گفت: به درستی قوم من می داند كه شغل من به خاطر این نبوده كه من از خرج خانواده ام عاجز بودم.(3)

* عبد الملك بن مروان روزی خطاب كرد و گفت:

ولیكم عمر بن الخطاب، وكان فظا غلیظا مضیقا علیكم فسمعتم له.

ولی شما عمر بن خطاب تندخو و سخت دل و در تنگنا قرار دهنده بر شما بوده پس به او گوش می دادید.(4)

پس دیدیم که در منابع اهل سنت کلمه ((مولی)) و ((ولی)) از زبان خلفای آنها به معنی سرپرستی و رهبری جامعه به کاربرده شده ولی زمانی که قرار است آن را برای امیرالمومنین علی (علیه السلام) به کار ببرند آن را به معنای دوست می گیرند و این خود از مظلومیت های مولا علی (علیه السلام) است.

ص: 48

هفتم : آیه ولایت

سوره مبارکه مائده آیه 55:

إِنَّما وَلِیكُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ

سرپرست و ولی شما، تنها خداست و پیامبر او و كسانی كه ایمان آورده اند همانها كه نماز را بر پا می دارند، و در حال ركوع، زكات می دهند.

از منابع اهل سنت

الف..«ابن ابی حاتم» متوفای 327 هجری ایشان در کتاب «تفسیر» خود می نویسد:

«انما ولیکم الله ورسوله والذین امنوا قال: علی بن ابی طالب.(1)

ب.. در کتاب «تفسیر طبری» که توسط مکتبه «ابن تیمیه» در قاهره چاپ شده است، آمده:

«إنما ولیکم الله» او می نویسد: «نزلت فی علی بن أبی طالب تصدق وهو راکع»(2)

بنابراین هیچ شک و شبهه ای نیست که شأن نزول این آیه در خصوص امیرالمؤمنین است. بیش از سی و پنج تن از مفسرین دیگر اهل سنت هم تصریح دارند که این آیه در حق امیرالمؤمنین نازل شده است.

در کتب «تفسیر طبری»، «تفسیر ابن ابی حاتم»، «تفسیر روح المعانی»، «تفسیر سمرقندی»، «تفسیر کشف البیان»، «تفسیر أسباب النزول»، «تفسیر سمعانی»، «تفسیر بغوی»، «تفسیر الکشاف» اثر «زمخشری» این حقیقت بیان شده است. همچنین در کتب تفسیری دیگر از جمله «تفسیر محرر الوجیز»، «تفسیر فخر رازی»، «تفسیر جامع الأحکام» اثر «قرطبی»، «تفسیر بیضاوی»، «تفسیر نسفی» این عبارت بیان شده است. در نتیجه اینکه ما از آیات قرآن و روایات اهل سنت هم نصب امام از طرف خدا را اثبات کردیم و هم امامت حضرت علی (علیه السلام) را بعد از نبی اکرم و این نیز دلیلی بر حقانیت مذهب شیعه است.

ص: 49

اما دو روایت از کتب اهل سنت درباره اسناد هجوم به خانه حضرت علی (علیه السلام) :

1- امام جوینی (730 ه-)

جوینی، استاد ذهبی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) این گونه روایت می کند: روزی پیامبر (صلی الله علیه و آله) نشسته بود حسن بن علی بر او وارد شد، دیدگان پیامبر (صلی الله علیه و آله) كه بر حسن (علیه السلام) افتاد اشك آلود شد، سپس حسین بن علی (علیه السلام) بر آن حضرت وارد شد مجدداً پیامبر (صلی الله علیه و آله) گریست در پی آن دو فاطمه و علی (علیهما السلام) بر پیامبر وارد شدند اشك پیامبر (صلی الله علیه و آله) با دیدن آن دو نیز جاری شد وقتی از پیامبر علت گریه بر فاطمه (علیها السلام) را پرسیدند فرمود: زمانی كه فاطمه (علیها السلام) را دیدم به یاد صحنه ای افتادم كه پس از من برای او رخ خواهد داد، گویا می بینم ذلت وارد خانۀ او شده، حرمتش پایمال گشته، حقش غصب شده، از ارث خود ممنوع گشته، پهلوی او شكسته شده و فرزندی را كه در رحم دارد سِقط شده در حالی كه پیوسته فریاد می زند: وا محمدا ! ولی كسی به او پاسخ نمی دهد کمک می خواهد اما كسی به فریادش نمی رسد او اول كسی است كه از خاندانم به من ملحق می شود و در حالی بر من وارد می شود كه محزون، نالان و غمگین، حقش غصب شده و شهید شده است. و من در اینجا می گویم: خدایا لعنت كن هر كه به او ظلم كرده، كیفر ده هر كه حقش را غصب كرده، خوار كن هر كه خوارش كرده و در دوزخ مخلد كن هر كه به پهلویش زده تا فرزندش را سِقط كرده و ملائكه آمین گویند.(1)

2- ابن ابی شیبه (239 ه)

وی كه از اساتید محمد بن اسماعیل بخاری ((صاحب کتاب صحیح بخاری)) بوده، در كتاب المصنف می گوید: هنگامی كه مردم با ابی بكر بیعت­كردند علی (علیه السلام) و زبیر در خانه فاطمه (علیها السلام) به گفتگو و مشاوره می پرداختند و این مطلب به عمر بن خطاب رسید او به خانه فاطمه (علیها السلام) آمد و گفت ای دختر رسول خدا محبوب ترین فرد برای ما پدر تو است و بعد از پدر تو خود تو ولی سوگند به خدا این محبت مانع از آن نیست كه اگر این افراد در خانه تو جمع شوند من دستور ندهم خانه را بر آنها بسوزانند .

ص: 51

این جمله را گفت و بیرون رفت حضرت فاطمه (علیها السلام) آمدند و خبر را به علی (علیه السلام) و زبیر دادند و فرمودند عمر نزد من آمد و سوگند یاد كرد كه اگر اجتماع شما تكرار شود خانه را بر شماها بسوزاند به خدا سوگند! آنچه را كه قسم خورده است انجام می دهد.(1)

آیا امیر مؤمنان علیه السلام با اختیار ، با ابوبكر بیعت كردند؟

حضرت زهرا (علیها السلام) بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شش ماه زنده بودند بعد از آن كه از دنیا رفت، شوهرش علی (علیه السلام) او را شبانه دفن كرد و به ابوبكر كه حاكم اسلامی بود و معمولاً نماز بر میت را حاكم اسلامی می خواند، به او اعلام نكردند. در این شش ماه با ابوبكر بیعت نكردند .(2)

در اثبات الوصیة مسعودی آمده است كه امیرالمؤمنین (علیه السلام) را كشان كشان بردند به طرف ابوبكر و گفتند كه باید بیعت كنی دست علی (علیه السلام) مشت بود و باز نبود تمام این ها جمع شدند تا مشت آن حضرت را باز كنند و در درون دست ابوبكر قرار دهند نتوانستند ابوبكر جلو آمد و دست خود را بر روی دست بسته امیر المؤمنین (علیه السلام) به عنوان بیعت كشید.(3)

نتیجه اینکه چنانچه در قبل و در مطالب بالا آوردیم دیدیم که اولاً هجوم به خانه وحی به دستور خلفا انجام شده و دوماً حضرت علی (علیه السلام) با زور برای بیعت به مسجد برده شدند.

1- شیخ محمد ابن علی الصبان در کتاب إصعاف الراغبین در حاشیه نور الأبصار شبلنجی می گوید:

فرزندان حضرت فاطمه(س) حسن، حسین و مُحسِن و یا محَسِّن با تشدید سین محسِّن را مطرح می کند...که حضرت محسن سِقط شد.(1)

2- امام جمال الدین یوسف ابن حسن ابن عبد الهادی المقدسی، در کتاب الشجرةٌ النبویة فی نسب خیر البریة می گوید: درباره محسن بعضی ها گفتند سِقط شده بعضی ها می گویند در کودکی از دنیا رفت، درست این است که حضرت زهرا (علیها السلام) ایشان را در حالی که جنین بودند سِقط کردند.(2)

3- فاسی مکی نویسنده یکی از مشهورترین کتاب های تاریخ مکه است، ایشان فرزندان حضرت علی (علیه السلام) که از نسب آن ها کسی باقی نمانده محسِن را نام می برد و می گوید: ((درج سقطاً)) سِقط شد.(3)

4- المحاسن المجتمعه صفوری نسخه خطی آن است در این کتاب می گوید:

اولاد فاطمة الحسن والحسین وزینب الکبری وزینب الصغری المکناة بأم کلثوم.(4)

نتیجه اینکه علاوه بر اثبات وجود فرزندی به نام محسن برای حضرت زهرا (علیها السلام) اثبات شده است سِقط شدن حضرت محسن نیز درست است و مهم آنکه علاوه بر شیعیان در منابع اهل سنت هم از آن واقعه خبر آورده­اند.

نكرد پس این دلالت می كند كه واجب است. یعنی امامت ركنی از اركان دین است.(1)

تمام بزرگان اهل سنت، امامت ابوبكر را از اصول دین می دانند كه هر كس این ركن را قبول نداشته باشد كافر است و باید كشته شود.

ابن حجر عسقلانی و شمس الدین ذهبی از محمد بن جریر طبری در شرح حال او نقل می كنند:

من قال ان أبا بكر وعمر لیسا بامامی هدی یقتل یقتل

هر كس قبول نداشته باشد كه ابوبكر و عمر دو امام هدایت گر هستند باید كشته شود باید كشته شود.(2)

در صحیح مسلم به نقل از نافع آمده:

عبدالله بن عمر به هنگام قضیه حره در زمان یزید بن معاویه نزد عبدالله بن مطیع رفت او گفت: برای ابو عبدالرحمن بالشی بگذارید، ابو عبدالرحمن گفت: من نزد تو نیامده­ام که بنشینم بلکه به این دلیل نزدت آمده ام تا حدیثی که از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) شنیده­ام را برایت روایت کنم. شنیدم رسول الله (صلی الله علیه و آله) فرمود: کسی که از اطاعت امیر سرپیچی کند در ملاقات خداوند در روز قیامت هیچ حجتی برای او نیست و هر­کس در حالی بمیرد که با هیچ امام و کارگزاری بیعت نکرده است، به مرگ جاهلیت مرده.(3)

هر كس بمیرد و بر گردن او بیعت با امامی نباشد ، به مرگ جاهلی مرده است.(4)

®هر كس بدون امام بمیرد ، به مرگ جاهلی مرده است.(5)

®هر كس بمیرد و اطاعت از امامی بر گردن او واجب نباشد، به مرگ جاهلی مرده است.(6)

®هر كس بمیرد و امام جماعتی نداشته باشد ، مرگ او مرگ جاهلی است.(7)

ص: 54

®هر كس بمیرد و امام نداشته باشد ، به مرگ جاهلی مرده است.(1)

®کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناسد ، به مرگ جاهلیت مرده است.(2)

روایت از عبد الله بن عمر پسر خلیفه دوم در رابطه با یزید است افرادی از صحابه مهاجرین و انصار که ضد یزید در قضیه حره قیام کردند عبد الله بن عمر گفت: بر علیه یزید قیام نکنید چون از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمودند: چنانچه کسی از طاعت امیر بیرون برود فردای قیامت بدون حجت محشور می شود و هر کس از دنیا برود و بر گردنش بیعتی نباشد مرگش، مرگ جاهلی است.(3) (این سخن در حالی گفته شده که همه میدانند یزید بن معاویه لعنت الله شارب الخمر و کسیست که میمون باز و سگ باز بوده و با مادر و خواهر خود زنا می کرده و قاتل فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و قاتل هفتصد نفر از مهاجرین و انصار در قضیه حره بوده و هم چنین خانه خدا را به دستور او به آتش کشیدند.)

اما یک روایت هم از کتب شیعه در این باب می­آوریم:

از امام حسن عسكری (علیه السلام) سؤال شد درباره این روایت كه از پدرانش نقل شده بود «زمین هیچ گاه از حجت خدا بر خلق تا روز قیامت خالی نخواهد بود و اگر كسی بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است » امام حسن عسكری (علیه السلام) فرمود این سخنِ حقیست همان طور كه روز حق است و از ایشان سؤال شد ای فرزند رسول خدا امام و حجت بعد از شما كیست؟ فرمود فرزندم محمد او امام و حجت بعد از من است هر كس بمیرد و او را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است (4).

نتیجه اینکه شناخت امام زمان برای هرکس از ضروریات دین اوست و این تفکر شیعه و سنی ندارد بلکه برای همه مسلمانان از ضروریات است پس این ادعای کسروی هم به لطف خدا با روایات شیعه و سنی دروغ از کار درآمد.

اول باید دانست قرآن کتابیست که خداوند آن را بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل فرمود و ایشان را مأمور به تفسیر قرآن برای مردم کرده است.

سوره مبارکه نحل آیه 44:

بِالْبَیناتِ وَ الزُّبُرِ وَ أَنْزَلْنا إِلَیكَ الذِّكْرَ لِتُبَینَ لِلنّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یتَفَكَّرُونَ

و بر تو نیز قرآن را نازل كردیم تا آنچه را كه به سوی مردم نازل شده است تو برای آنها روشن سازی شاید تفکر كنند.

سوره مبارکه نحل آیه 64:

وَ ما أَنْزَلْنا عَلَیكَ الْكِتابَ إِلّا لِتُبَینَ لَهُمُ الَّذِی اخْتَلَفُوا فِیهِ وَ هُدی وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یؤْمِنُونَ

ما این كتاب قرآن را بر تو نازل نكردیم مگر برای این كه آنچه را در آن اختلاف كرده­اند برای آنها روشن كنی و(این قرآن) مایه هدایت و رحمت است برای قومی كه ایمان می آورند.

و اما بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) تفسیر و روشن کردن قرآن با امامان بعد از ایشان است چنانچه در قرآن آمده:

سوره مبارکه آل عمران آیه 7:

هُوَ الَّذِی أَنزَلَ عَلَیكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آیاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیغٌ فَیتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِیلِهِ وَمَا یعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا یذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الألْبَابِ

اوست كسی كه این كتاب [قرآن] را بر تو فرو فرستاد پاره ای از آن آیات محكم [صریح و روشن] است آنها اساس كتابند و [پاره ای] دیگر متشابهاتند [كه تاویل پذیرند] اما كسانی كه در دلهایشان انحراف است برای فتنه جویی و طلب تاویل آن [به دلخواه خود] از متشابه آن پیروی می كنند با آنكه تاویلش را جز خدا و راسخون در دانش كسی نمی داند [آنان كه] می گویند ما بدان ایمان آوردیم همه [چه محكم و چه متشابه] از جانب پروردگار ماست و جز خردمندان كسی متذكر نمی شود.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند :

روزی حضرت علی (علیه السلام) در مسجد فرمودند: آنچه می خواهید از من سوال کنید پیش از آنکه مرا نیابید درباره قرآن سوال کنید زیرا در قرآن علوم اولین و آخرین میباشد و جای ایرادی برای کسی باقی نگذاشته و تأویل آن را غیر خدا و راسخون در علم کسی دیگر نمی داند راسخون در یک نفر خلاصه نمی شود رسول خدا (صلی الله علیه و آله) یکی از ایشان است که

ص: 56

خداوند آنچه را به او تعلیم نموده او نیز به من آموخته، سپس تا روز قیامت پیوسته در اولاد او خواهد بود.(1)

حال که فهمیدیم طبق آیات و روایات تفسیر و منظور قرآن را پیامبر و امامان باید بیان کنند، به آیه زیر توجه کنید.

آیه 72 سوره مبارکه احزاب :

إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَینَ أَن یحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا

ما امانت الهی ]ولایت] را بر آسمانها و زمین و كوهها عرضه كردیم پس ، از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناك شدند ولی انسان آن را برداشت به درستیکه او ستمگری نادان بود

امام صادق علیه السلام فرمودند:

خداوند ارواح را دوهزار سال قبل از بدن­ها و والاترین روح­ها را که متعلق به حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) ، علی (علیه السلام) ، فاطمه(س) ، حسن (علیه السلام) ، حسین (علیه السلام) و دیگر امامان بعد از ایشان بود را آفرید سپس ولایت آنان را بر آسمانها، زمین و کوهها عرضه داشت و نور تابناک آنان بر همه جا سایه انداخت آنگاه خداوند به آسمانها، زمین و کوهها فرمود: این افراد دوستان و حجتهای من بر آفریده­هایم هستند، ایشان امامان و پیشوایان بندگانم می باشند، آفریده­ای محبوبتر از ایشان نیافریده­ام. پس ولایت ایشان نزد آفریده­های من امانت می باشد.(2)

پس دیدیم که عرضه مقام امامت و قبول آن بر تمامی عالم چیزیست که شیعیان از خود نگفته بلکه قرآنی و روایی بوده است.

بگو عمل كنید خداوند و فرستاده او (پیامبر) و مؤمنان،(امامان) اعمال شما را می بینند و به زودی به سوی دانای نهان و آشكار بازگردانده می شوید و شما را به آنچه عمل می كردید خبر می دهد.

فضل از محضر امام کاظم (علیه السلام) در باره آیه «فَسَیرَی اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» نقل کرده که درباره این آیه حضرت فرمودند: ما ائمه (علیهم السلام) همان مومنان مورد نظر آیه هستیم.(1)

سپس کسروی در آخرش می گوید: اینگونه سخنان بسیاری كه جز لاف زدن و گزافه گفتن شمرده نشود، و گوینده اش بی گمان بی دین و خداناشناس می بود و ما نمی دانیم اینها را كه گفته است و آیا راستست و یا دروغ و ساخته میباشد. ما به این حدس و گمانهای کسروی از قرآن چنین پاسخ می دهیم :

سوره مبارکه انعام آیه 116 :

وَ إِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِی الْأَرْضِ یضِلُّوكَ عَنْ سَبیلِ اللهِ إِنْ یتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلّا یخْرُصُونَ

و اگر از بیشتر كسانی كه در روی زمین هستند اطاعت كنی، تو را از راه خدا گمراه می كنند; (زیرا) آنها تنها از گمان پیروی می نمایند، و تخمین و حدس (واهی) می زنند.

بله تا اینجا دیدید که احمد کسروی شبهات و حدسهایی ضد اسلام شیعی گفته که همش واهی و ساخته ذهن بی مطالعه و یا مغرض او بوده و تمام سخنانی که شیعه اعتقاد دارد از قرآن و روایات قابل استنباط است.

روایت از شیعه

ابی عقیل گوید ما در محضر حضرت علی (علیه السلام) بودیم حضرت فرمودند: این امت به هفتاد و سه فرقه تبدیل خواهند شد قسم به آنکه جانم در دست اوست همه آن فرقه ها گمراهند مگر آنکه مرا پیروی کند و از شیعیان من باشد.(1)

اینکه امت اسلامی به هفتاد و سه فرقه تقسیم میشوند روایتی متواتر نزد شیعه و اهل سنت است ولی اینکه آن فرقه نجات یافته چه کسی است، هر فرقه­ای ادعای آن را دارد و تمام این فرق ادعای نجات یافته بودن را دارند و تشخیص آن به عهده هر شخصی است که بدون هیچ تعصب و بی منطقی به دنبال آن در مذاهب تحقیق کند و آن فرقه نجات یافته را پیدا و بدان پایبند باشد ان شاء الله.

و خلیفه تو قرار دادم و فاطمه و حسن و حسین را از نور شما دو نفر آفریدم سپس ولایت آنها [امیر مؤمنان و حضرت فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسین علیهم السلام] را به فرشتگان عرضه داشتم، هر كس پذیرفت نزد من از مقربین است. ای محمد اگر بنده ای به قدری مرا عبادت کند كه مانند پوست و مشكی خشكیده و پوسیده شود سپس در حالی كه منكر ولایت آنان باشد مرا ملاقات كند، من او را در بهشتم جا ندهم و زیر عرشم سایه نبخشم. ای محمد آیا دوست داری آنها را ببینی؟ عرض كردم آری پروردگارا خدای عز و جل فرمود: سر بلند كن سر بلند كردم و انوار علی و فاطمه و حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم را دیدم که قائم در وسط آنها مانند ستاره درخشان بود عرض كردم پروردگار اینها كیانند؟ فرمود امامان بعد از تو هستند.(1)

و روایتی مهم که نزد شیعه اعتبار خاص دارد حدیث لوح است.

راوی حدیث لوح صحابی گرانقدر جناب جابر بن عبد الله انصاری است او می گوید: بعد از ولادت امام حسین (علیه السلام) برای عرض تبریک نزد فاطمه (علیها السلام) رفتم در این هنگام لوح سبز رنگی در دست او دیدم كه همانند خورشید درخشان بود گفتم: ای دختر پیامبر، این لوح چیست؟ فرمود: لوحی است كه خدای متعال آن را به پدرم هدیه داد و در آن نام علی، حسن و حسین: و اسامی اوصیاء از فرزندانم از جمله امام کاظم (علیه السلام) نوشته شده است. پدرم نیز آن را به عنوان مژدگانی به من عطا فرمود.

ابی بصیر از حضرت صادق (علیه السلام) نقل کرده که فرمودند: پدرم به جابر بن عبدالله انصاری فرمود: من با تو کاری دارم، چه موقع برای تو آسانتر است که در خلوت، از آن موضوع سوال کنم؟ جابر عرض کرد: هر زمان شما دوست داشته باشید، بالاخره یکی از روزها، با جابر تنها نشست و به وی فرمود: ای جابر، به من گزارش بده از آن لوحی که در دست مادرم فاطمه (علیها السلام) ، دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دیدی و از آنچه مادرم به تو خبر داد از نوشته های آن لوح سپس جابر گفت: خدا را شاهد می گیرم که من نزد مادرت فاطمه (علیها السلام) شرفیاب شدم در زمان حیات رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و ولادت حسین (علیه السلام) را به او تهنیت گفتم، آنگاه در دست آن حضرت لوح سبزی دیدم که پنداشتم از زمرد است و در آن نوشته ای سفید دیدم همچون رنگ خورشید سپس به حضرت زهرا (علیها السلام) عرض کردم: پدر و مادرم به فدایت ای دختر رسول الله، این لوح چیست؟ او فرمود: این لوحی است که خدا به رسولش اهداء

ص: 60

نموده، در این لوح، نام پدرم و همسرم و دو پسرم و اوصیاء از فرزندانم نوشته شده، و پدرم آن را به من عطا فرموده تا بدان بشارت و نویدم دهد. جابر گفت: سپس مادرت فاطمه (علیها السلام) ، درود بر او، آن لوح را به من عطا فرمود، من آن را خواندم و از روی آن نوشتم، پدرم (حضرت باقر (علیه السلام) ) به جابر فرمود: آیا می توانی آن نسخه را به من ارائه دهی؟ گفت: بله، پس پدرم برخاسته و با جابر، به منزل او رفت. جابر صحیفه ای از ورق آورد. پدرم فرمود: ای جابر، تو در صحیفه ای که نوشته ای بنگر، تا من بر تو بازخوانم، جابر در نسخه اش نگاه کرد و پدرم آن را خواند، حتی یک حرفش با حرف دیگر اختلافی نداشت سپس جابر گفت: خدا را گواه می گیرم که من دیدم در آن لوح، این گونه نوشته شده بود: به نام خداوند بخشنده ی مهربان این نامه از سوی خداوند عزیز حکیم است برای محمد، نبی و نور و سفیر و حجاب و راهنمای او، که جبرئیل از نزد پروردگار جهان ها، بر او فرود می آید. ای محمد، اسماء مرا بزرگ شمار و نعمت عظیم (نبوت) را شکر کن و سایر نعمهای مرا انکار مکن، به درستی که من خدایی هستم که معبود به حقی جز من نیست، شکننده ی جباران و پیروز کننده ی ستمدیدگان و جزا دهنده ی قیامت هستم، به درستی که من هستم خدائی که معبود بحقی جز من نیست، پس هر که امیدمند باشد به غیر فضل من، یا بترسد از غیر عدالت من، او را به عذابی دچار سازم که هیچ یک از جهانیان را آنگونه عذاب نکرده باشم پس فقط مرا عبادت کن و تنها بر من توکل داشته باش، من هیچ پیامبری رامبعوث نساختم که روزگارش کامل و دورانش سپری گردد، مگر آنکه برای او، جانشینی قرار دادم. من تو را برتری بخشیدم بر همه ی انبیاء و جانشینان تو را برتری دادم بر سایر اوصیاء، و به دو فرزندت حسن و حسین علیهماالسلام گرامیت داشتم، «حسن» علیه السلام را بعد از دوران پدرش، کان دانش خویش قرار دادم و «حسین»7را خزانه دار وحی خود نمودم و او را به شهادت، گرامی داشتم و کارش را سعادتمندانه به فرجام رساندم، پس او برترین شهیدان بوده و از همه ی آنها، درجه اش بالاتر است، که کلمه تامه خود را با او و برهان رسایم را نزد وی قرار دادم، به سبب عترت او (یعنی به ولایت و اقرار به امامت آنان) ثواب و کیفر می دهم که اول آنها علی علیه السلام سرور عبادت پیشه گان و زینت اولیاء پیشین من است، و پسرش که شبیه جد محمودش می باشد، «محمد» علیه السلام شکافنده ی دانش و کان حکمت من است. به زودی تردیدکنندگان درباره ی «جعفر» علیه السلام هلاک گردند، هر که او را رد کند مرا رد کرده است، سخن راستین و حکم ثابت من است که مقام جعفر علیه السلام را گرامی دارم و او را به شیعیان و یاوران و دوستدارانش، شادمان سازم. بعد از وی، «موسی» علیه السلام است که فتنه ای سخت و تاریک و گمراه کننده برپا شود، زیرا رشته ی فرض من از هم نگسلد و حجتم پنهان نگردد و به درستی که اولیاء من با جامی سرشار، سیراب

ص: 61

شوند. هر کس یکی از آنان را انکار کند نعمت مرا منکر شده و هر که آیه ای از کتابم را تغییر دهد، بر من افتراء بسته است. وای بر افتراءزنندگان و انکار کنندگان - پس از سپری شدن دوران بنده و دوست و برگزیده ام موسی - نسبت به علی علیه السلام که دوست و یاور من بوده و کسی است که بارهای سنگین نبوت را بر دوش او نهاده و به انجام آنها امتحانش کنم، او را عفریتی گردنکش (مأمون) به قتل می رساند و در شهری (طوس) که بنده ی شایسته (ذوالقرنین) بنیاد نهاده، در کنار بدترین مخلوقم (هارون) دفن می شود. سخن راستین و فرمان ثابت من است که او را خشنود می سازم به «محمد» علیه السلام، فرزندش و جانشین بعد از وی و وارث دانشش، پس او کان دانش و جایگاه راز و حجت بر خلق من است، هیچ بنده ای به او نگرود مگر آنکه بهشت را جایگاهش قرار دهم و شفاعت او را درباره ی هفتاد نفر از اهل بیتش بپذیرم که همگی مستوجب آتش جهنم اند و به فرجام سعادتمندانه رسانم کار فرزندش «علی» علیه السلام را که ولی و یاور من و گواه در بین خلق من و امین بر وحی من است. از او به وجود آورم «حسن» علیه السلام را که دعوت کننده به سوی من و خزانه دار دانش من است و این سلسله را کامل گردانم به فرزندش «م ح م د» که رحمت برای جهان ها است، برای او است کمال موسی و بهاء عیسی وصبر ایوب، در زمان (امامت) او، دوستانم دچار ذلت می گردند و سرهایشان به هدیه فرستاده می شود، به مانند سرهای ترک و دیلم، پس کشته می شوند و بدنهایشان را می سوزانند و ترسان و بیمناک و هراسان می باشند، زمین به خونهایشان رنگین می شود و ناله و وای در بین زنهایشان آشکار می گردد، به راستی که آنان دوستان واقعی من هستند، به سبب آنها هر فتنه ای سخت و تاریک و وحشتزائی را فرونشانم و به وسیله ی ایشان شبهات گمراه کننده را بزدایم و دشواریها و بلاهای چون زنجیرهای گران را بردارم، بر آنان باد رحمتها و درودهائی از پروردگارشان، و ایشانند هدایت یافتگان.

عبدالرحمن فرزند سالم از ابوبصیر نقل کرد که می گفت: اگر در تمام دوران زندگی ات، غیر از این حدیث نشنیده باشی، برایت کافی است، پس آن را مصون و پوشیده دار، مگر از اهلش.(1)

صفوان جمال گوید: منصور بن حازم به امام صادق (علیه السلام) گفت: پدر و مادرم قربانت، هر صبح و شام مرگ به سراغ انسانها می آید، اگر چنین پیشامدی شد، امام بعد از شما كیست؟

ص: 62

امام صادق (علیه السلام) دست به شانه راست ابو الحسن امام کاظم (علیه السلام) زد و فرمود: اگر چنین شد او امام شماست، ابوالحسن در آن زمان پنج ساله بود.(1)

همان گونه كه ملاحظه نمودید موارد فوق بخشی از روایاتی بود كه در كنار نام مبارك سایر امامان معصوم (علیهم السلام) ، نام امام هفتم حضرت موسی بن جعفر (علیهما السلام) نیز ذكر شده بود پس امام صادق (علیه السلام) کسی غیر از امام موسی کاظم (علیه السلام) را نامزد امامت نکرده­اند و این ادعای پوچ است.

مسموم می شوم و از دنیا می روم و مظلوم کشته می شوم در حالی که فرشتگان آسمان و زمین بر من گریه می کنند و در سرزمین غربت کنار هارون الرشید مدفون می گردم.

مأمون گریه افتاد سپس پرسید ای فرزند رسول خدا چه کسی تو را می کشد؟ و تا من زنده هستم چه کسی قدرت یا جرأت بدی کردن به تو را خواهد داشت؟

حضرت فرمودند: من اگر بخواهم قاتل خود را معرفی کنم ، می کنم و می گویم که چه کسی مرا خواهد کشت.

مامون گفت: ای فرزند رسول خدا با این گفتار می خواهی خود را آسوده کنی و ولایت عهدی مرا نپذیری تا مردمان بگویند علی ابن موسی چقدر زاهد و بی رغبت به ریاست دنیا است؟

حضرت فرمودند: به خدا سوگند از روزی که خدای عزوجل مرا آفریده تاکنون دروغ نگفته ام و دنیا را برای رسیدن به دنیا نبوده که رها کرده و کنار گذاشتم و من خوب می دانم تو چه می خواهی. مأمون پرسید: چه می خواهم؟

امام فرمودند: اگر حقیقت را بگویم در امانم؟ مأمون گفت شما در امانی. حضرت فرمودند: تو نظرت اینست که مردم بگویند علی ابن موسی به دنیا و ریاست بی رغبت نیست بلکه این دنیا است که به او بی رغبت است مگر نمی بینید چگونه با حرص و طمع ولایت عهدی را پذیرفت تا به خلافت نائل آید.

مأمون از این سخن برآشفت و گفت: تو مرتّب با من طوری رفتار می کنی که من از آن خوشم نمی آید و گویا از قدرت و شوکت من باکی نداری و خود را ایمن می دانی. به خدا سوگند باید ولایت عهدی را به اختیار خویش بپذیری وگرنه تو را به آن مجبور می کنم پس اگر قبول کردی که چه بهتر و اگر مخالفت کردی گردنت را می زنم.

حضرت فرمودند: خداوند مرا از اینکه خود را به هلاکت بیندازم نهی فرموده، اگر امر بدین منوال است هرکار که به نظرت رسیده انجام ده، و من آن را میپذیرم به شرط آنکه در عزل و نصب احدی دخالت نکنم و رسمی را تغییر ندهم و سنتی را نشکنم و از دور تو را راهنمایی کنم و ناظر باشم. پس مأمون این شرط را پذیرفت و امام را با این وضع ولیعهد خویش قرار داد ولی حضرت از آن کراهت داشتند.(1)

نكته ای كه شاید عجیب و جالب باشد، بودن امام رضا (علیه السلام) در مدینه منوره است.. مأمون به خوبی می داند كه ائمه (علیهم السلام) علوم شان به معدن وحی مرتبط است و اینها در نشر معارف اسلامی، اگر فرصتی پیدا كنند مانند جد بزرگوارشان امام صادق (علیه السلام) یك دانشگاه

ص: 64

بزرگ تر از دوران امام صادق (علیه السلام) در مدینه تشكیل می دهد و هزاران شاگرد در این مكتب و دانشگاه تربیت می كند. لذا مأمون امام رضا (علیه السلام) را به درون حكومت و داخل كاخ سلطنتی آورد تا آن تحرّك فرهنگی امام رضا (علیه السلام) محدود شود و ارتباط علمی و فرهنگی شیعیان و غیر شیعیان با امام رضا (علیه السلام) تحت كنترل و مراقبت خود مأمون باشد و رفت و آمدها و نشست و برخاست ها با امام رضا (علیه السلام) كاملا تحت كنترل خود مأمون باشد.

دیدیم در این روایت امام رضا (علیه السلام) چرا و چگونه به ولایتعهدی حاکم عباسی تن دادند.

ص: 65

دوماً عدم ولادت امام عصر(عج) به دلیل عدم آشکار شدن آثار بارداری در مادر ایشان مطرح شده و این استدلال با دو مسئله نقض میشود و آن را باید از الطاف الهی دانست :

اول ولادت حضرت موسی علیه السلام.

دوم ولادت حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) .

زیرا برابر با منابع اهل سنت، نه در مادر حضرت موسی (علیه السلام) و نه در مادر حضرت رسول9آثار بارداری آشکار نبوده است. و حضرت موسی (علیه السلام) در سالی که فرعونیان در آن نوزادان پسر را می کشتند متولد گشت و فرعون مأمورانی برای این کار گماشته بود هر زنی که وضع حمل میکرد اسمش را (در لیست خود( داشتند هنگام ولادت فرزندش فقط زنان قبطی )از طرف فرعون( به او در ولادت فرزندش کمک میکردند پس اگر زن نوزاد دختری به دنیا میآورد او را رها کرده و میرفتند ولی اگر نوزاد پسری به دنیا میآورد مأموران ذبح نوزادان وارد خانه میشدند درحالیکه در دستانشان خنجرهای برنده و تیز بود، نوزاد را میکشتند آنگاه که مادر موسی علیه السلام به او باردار شد، آثار حاملگی و بارداری مانند دیگر زنان در وی ظاهر نشد و هیچ یک از دایه های مأمور از طرف فرعون متوجه بارداری او نشد.(1)

بنابر روایت فوق، ولادت حضرت مهدی ارواحنا فداه از دو جهت شبیه ولادت حضرت موسی علیه السلام بوده است:

اول: ترس کشته شدن ایشان توسط حاکمان ظالم وقت

دوم: عدم آشکار شدن آثار بارداری در مادر بزرگوار ایشان در طول مدت بارداری.

حتی در منابع شیعه هم آمده که حکیمه خاتون(س) عمه امام حسن عسکری (علیه السلام) در شبی که مادر امام زمان(عج) قرار بود وضع حمل کنند ایشان در دلشان دچار تردید بودند که نرجس خاتون(س) شباهتی به زنان دیگر برای زایمان ندارد ولی امام حسن عسکری (علیه السلام) از تردید ایشان مطلع شدند و فرمودند عمه کمی صبر کن وقوع این امر نزدیک است.(2)

ص: 67

اما تولد امام زمان (عج) در منابع اهل سنت :

1- شمس الدین الذهبی (متوفای748ه-)

شمس الدین ذهبی، دانشمند برتر علم تراجم و رجال اهل سنت، در چند كتاب خود به ولادت آن حضرت تصریح كرده است. وی در كتاب العبر فی اخبار من غبر می نویسد:

در سال 255ه- م ح م د بن الحسن العسكری [علیهما السلام] به دنیا آمد، رافضی ها او را خلف ، حجت، مهدی ، منتظر و صاحب الزمان لقب داده اند، او آخرین امام از امامان دوازدگانه است.(1)

2- فخر الدین الرازی (متوفای604ه-)

فخر الدین رازی، مفسر نامدار اهل سنت درباره امام عسكری (علیه السلام) و فرزندان آن حضرت می نویسد: اما امام حسن عسكری (علیه السلام) ، دارای دو پسر و دو دختر بود، اما پسران آن حضرت؛ پس یكی از آن ها صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است و دومی موسی است كه در زمان زندگی امام عسكری از دنیا رفت. اما دختران ایشان و همچنین مادر موسی در زمان حیات امام عسكری از دنیا رفته اند.(2)

و روایات بسیار دیگر از منابع اهل سنت که اذعان به متولد شدن حضرت مهدی ارواحنا فداه دارد.

کسروی آورده که بعضی گفته اند او را فرزندی پنج ساله است و در سرداب پنهان شده و امام اوست

باید بدانیم امام سن کم و زیاد ندارد امام در هر سنی جانشین خدا در روی زمین است و اطاعت از امر و فرمان او اطاعت از خداست . امام جواد (علیه السلام) هم در کودکی به امامت رسیدند و در قرآن هم اشاره شده که حضرت عیسی (علیه السلام) هم در گهواره به پیامبری رسیدند.

سوره مبارکه آل عمران آیه 46 :

وَ یكَلِّمُ النّاسَ فِی الْمَهْدِ وَ كَهْلاً وَ مِنَ الصّالِحینَ

(مسیح عیسی بن مریم) با مردم در گاهواره و در حال میانسالی سخن خواهد گفت و از صالحان است.

ص: 68

و اما موضوع سرداب و پنهان شدن حضرت چیست؟؟

سرداب مقدس، زیر زمینی است در كنار مرقد مطهر و منور امامین عسكریین حضرت هادی و امام عسكری (علیهما السلام) در شهر سامرا، معمولا در كشور عراق و به ویژه در شهرهای گرمسیر رسم بر آن بوده كه مردم در كنار خانه های خود سردابی در زیر زمین حفر می كردند تا در روزهای گرم تابستان به آن جا پناه ببرند، امام هادی و امام عسكری (علیهما السلام) نیز علاوه بر اتاق هایی كه داشتند، سردابی را به همان منظور در كنار خانه خود حفر كرده بودند. این سرداب از دیدگاه شیعه از آن جهت مقدس است كه محل زندگی سه امام از ائمه شیعه بوده است. یكی از تهمت های زشت و صد البته خنده داری كه برخی به پیروان اهل بیت (علیهم السلام) زده اند، این است كه گفته اند: شیعیان معتقدند حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در سردابی در سامرا، حلّه یا بغداد و... غائب شده و از آن جا ظهور خواهد كرد!!!!

یکی از چندین روایات اهل سنت در این­باره:

شیعیان اعتقاد دارند كه او (حضرت مهدی) داخل سرداب پدرش شده و در حالی كه مادرش به سوی او نگاه می كرده غائب شده و دیگر از سرداب برنگشته است و این اتفاق در سال 265ه- رخ داده كه ایشان در آن زمان 9 ساله بوده اند.(1)

و اما در جواب این شبهه به جوابی از علامه امینی رحمه الله بسنده می کنیم :

شیعه اعتقاد به غیبت امام در سرداب و این كه از آن جا ظهور می كند، ندارد. شیعیان با پیروی از روایات شان، اعتقاد دارند كه آن حضرت از مكه و كنار خانه خدا ظهور می كند و هیچ یك از آن ها درباره سرداب نگفته اند كه آن نور در سرداب غائب شده است بلكه سرداب خانه ائمه (علیهم السلام) در سامرا بوده و در آن زمان ساختن سرداب در خانه ها به منظور حفاظت از گرما شایع بوده است اگر این سرداب به طور خصوص شرف پیدا كرده از آن جهت است كه به سه نفر از امامان دین منسوب است همانند دیگر مكان های این خانه مبارك خانه هایی كه خداوند متعال اذن داده كه ارتفاع معنوی یافته و در آن اسم و یاد خدا برده شود.(2)

شیخ میرزا حسین نوری طبرسی متوفای1320ه- ق صاحب كتاب مستدرك الوسائل در كتاب كشف الإستار عن وجه الإمام الغائب عن الأبصار، بعد از نقل گفته های برخی از بزرگان اهل سنت در باره قضیه سرداب در این باره می نویسد:

ص: 69

ما می گوییم ای دانشمندان و حافظان عصر، این كتاب های دانشمندان شیعه است كه پیش از ولادت حضرت مهدی(عج) تا این زمان نوشته شده و در اختیار شما است یا می توانید به آن ها دسترسی داشته باشید پس یك كتاب از علمای کوچک شیعه را پیدا كنید كه در آن این مطلبی كه به آن ها نسبت داده اید پیدا شود چه رسد به بزرگان علمای شیعه همانند شیخ ابوجعفر كلینی صاحب كتاب كافی كه ابن أثیر جزری در كتاب جامع الأصول او را زنده كننده مذهب شیعه نامیده است و... علمای شیعه كه فضائل و احوال امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف را بعد از پدرش نقل كرده اند. ما هر وقت مراجعه و جستجو كردیم، این مطلبی را كه شما نقل كرده اید، هیچگاه نیافتیم؛ بلكه در احادیث ما هیچ ذكری از سرداب نیست.

هادی (علیه السلام) بنا به به دلایلی ازجمله لزوم ارتباط و رهبری، پراکندگی شیعیان در دورترین نقاط اسلامی، بلاتکلیفی شیعیان و مهم تر از همه حصر و کنترل و نظارت شدید امام هادی (علیه السلام) توسط عباسیان، فعالیتش اوج گرفت و مجبور گردید بصورت مخفی فعالیت خود را ادامه دهد. امام هادی (علیه السلام) از طریق وکلای خود با شیعیان در سراسر قلمرو اسلامی ارتباط داشت. بخش عمده از فعالیتهای سازمان وکالت در ایران بود و تعداد زیادی از وکلای امام ایرانی و از شهرهایی مثل قم بودند. وکلای امام هادی (علیه السلام) در ایران علاوه بر جمع آوری وجوهات در مسائل فقهی و عقیدتی شیعیان نیز فعال بودند. بحث در مورد محدوده جغرافیایی فعالیت سازمان وکالت که شامل چهار ناحیه بوده است در ابتدا جزیرة العرب که شامل مکه، مدینه، یمن و بحرین بود. ناحیه بعدی عراق که شامل هفت شهر کوفه، بغداد، سامرا، مدائن، واسط و بصره و منطقه نصیبین و موصل، ناحیه شمال آفریقا یعنی مصر و مغرب. ناحیه ایران که بسیار متنوع شامل قم، آبه، ری، قزوین، دینور و قرمیسین و آذربایجان ، اهواز و بالاخره خراسان و ماوراء النهر که شامل بیهق، نیشابور، مرو، بلخ، کابل، سمرقند، کش و بخارا می شود. ایران که در نواحی مختلف خود شیعیان را جای داده، از دیرباز از مراکز مهم تشیع محسوب می شده و محل فعالیت وکلای ائمه (علیهم السلام) بوده است. برخی از نقاط ایران در سابقه تشیع مقدم بر دیگر مناطق اند. نقاطی همچون قم ، آوه و مناطقی از خراسان همچون نیشابور و بیهق که از مراکز اصلی و قدیمی تشیع به شمار می آیند. نقاط دیگری همچون جبال، مثل همدان و قزوین و مناطق آذربایجان، شامل اران و اردبیل ، منطقه سیستان و طبرستان و مناطقی از آسیای میانه هم چون بلخ و هرات و سمرقند زیر پوشش سازمان وکالت بودند. و فعالیت وکلای نواحی مختلف در ایران بسیار هماهنگ و منسجم بود مناطقی همچون قم که از مراکز سنتی تشیع است از اواخر قرن اول مرکز سکونت شیعیان بوده این شهر زیر نفوذ وکلای برجسته ای اداره می شده است. قم از جمله اولین مناطق ایران است که تشیع در آن رشد یافته اکثر مردم آن شیعه مذهب که بدون رعایت تقیه مذهب خود را اعلام می کردند.(1)

اما کسانی که در این شبکه به دروغ وارد می شدند و ادعای نواب بودن می کردند!

امام هادی (علیه السلام) با عوامل فساد و خیانت به صورت گام به گام و مرحله به مرحله بوده و از دامن زدن به بحران امتناع می کردند. در جریان برخورد فارس بن حاتم قزوینی و

ص: 71

درگیریش با علی بن جعفر همانی، امام در ابتدا عزل و طرد ایشان را به خواص گفته و زمانی که فارس پرده دری را به نهایت رسانید، لعن او به صورت عمومی آشکار شد و رهبر جامعه اسلامی این حق را دارد که در صورت لزوم به حذف فیزیکی عوامل مفسده انگیز اقدام کنند. به طوری که حساسیت و شدت خطر بعضی از عوامل خیانت و فساد همچون فارس بن حاتم، از ویژگی های رهبری معصوم سازمان وکالت است به طوری که امام هادی (علیه السلام) آنچنان خطر این شخص را برای روند حرکت سازمان وکالت خطرساز می دید که برای قاتل او بهشت را تضمین می کرد(1).

حسین بن عبد ربه بوده و نام علی از ابتدای این نام در برخی از نسخ رجال کشی حذف شده است(1).

ابو علی حسن بن راشد

شیخ طوسی او را از اصحاب امام جواد و امام هادی و کنیه اش را ابو علی دانسته، او در عصر امام هادی از جانب آن حضرت به وکالت در نواحی بغداد، مدائن و قرای سواد منصوب شد و این نصب زمانی صورت گرفت که وکیل قبلی آن حضرت در این مناطق یعنی علی بن حسین عبد ربهَ درگذشت.(2)

و بسیاری دیگر. یعنی در زمان امام هادی (علیه السلام) ایشان مردم را کم کم عادت می دادند تا به وکلای ایشان مراجعه کنند و دوری و ندیدن امام زمانشان برایشان عادی شود چرا که امام زمان(عج) تا زمانی که خداوند صلاح بداند در پس پرده غیب خواهد بود و شیعیان نمی توانند به یکدفعه به این شرایط عادت کنند پس از زمان امام هادی (علیه السلام) با عنوان شبکه وکالت برای زمینه سازی و یادگیری شیعیان برای مراجعه امورشان به جای خود امام (علیه السلام) به وکلای امام زمانشان عادی شود.

و اما خود امام زمان(عج) به محمد سمری نائب چهارم و آخرین از آنها طی یک نامه به او فرمودند:

بسم الله الرحمن الرحیم . ای علی بن محمد سمری خداوند اجر برادرانت را در عزای تو عظیم گرداند که تو در طول شش روز آینده خواهی مرد، پس خود را برای مرگ مهیا کن و به احدی وصیت مکن که پس از وفات تو قائم مقام تو شود که غیبت تامّه واقع شده و ظهوری نیست مگر پس از اذن خدای تعالی، و آن پس از مدتی طولانی و قساوت دلها و پر شدن زمین از ستم واقع خواهد شد. به زودی کسانی نزد شیعیان من می آیند و ادعای مشاهده می کنند بدانید هرکه پیش از خروج سفیانی و صیحه آسمانی ادعای مشاهده کند دروغگوی مفتری است ولا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم. پس از آن توقیع نمونه برداری کردند و از نزد او خارج شدند و چون روز ششم فرا رسید نزد او

ص: 73

بازگشتند و او در حال احتضار بود یکی از مردم پرسید: چه کسی پس از تو وصی است؟ گفت: خداوند را امریست که خودش رساننده آنست و از دنیا رفت پس این آخرین کلامی بود که از او شنیده شد.(1) (رضی الله عنه)

اما امام در نهان چه فایده دارد؟؟ از خود امام زمان(عج) روایت است که:

بهره ای که مردم در زمان غیبتم از من می برند مثل بهره بردن از خورشید در پشت ابرهاست. من امان مردم روی زمین هستم. برای تعجیل در فرج بسیار دعا کنید؛ زیرا دعا کردن در تعجیل فرج خود فرج است. سلام بر هر که طریق حق را پیروی کند.(2)

حنان بن سدیر از پدرش از امام صادق (علیه السلام) روایت کند که فرمود: برای قائم ما غیبتی است که مدت آن طولانی می شود، گفتم: ای فرزند رسول خدا علت آن چیست؟ حضرت فرمود: خداوند عزوجل می خواهد درباره او سنت های پیامبران علیهم السلام را در غیبت هایشان جاری سازد. ای سدیر گریزی از آن نیست که مدت غیبت های آن ها به سر آید، خداوند عزوجل فرمود: همانا همه شما پیوسته از حالی به حال دیگر منتقل می شوید یعنی سنت های پیشینیان درباره شما هم جاری است.(1)

2- نبودن بیعت ستمگران بر گردن حضرت:

یکی از حکمت های غیبت امام زمان صلوات الله علیه نبودن بیعت حکومت های ظالم و فاسد بر گردن حضرت صلوات الله علیه است که در روایات بیان شده است.

حسن بن علی بن فضّال از امام رضا (علیه السلام) نقل كرده است كه حضرت فرمودند: گویا شیعه را می بینم آن زمان كه سومین نفر از فرزندانم را نمی یابند و به دنبال این هستند كه كسی امور آنان را به دست گیرد و شؤون شان را تدبیر نماید ولی او را نمی یابند. عرض كردم: چرا یا ابن رسول اللَّه؟ حضرت فرمودند: زیرا امام شان غائب می گردد. عرض كردم: چرا؟ فرمودند: زیرا در هنگام قیام، بیعت كسی در گردن او نباشد.(2)

3- خالی شدن صلب های کافران از مؤمنان:

یکی دیگر از حکمت های غیبت امام زمان صلوات الله علیه این است که حضرت زمانی ظهور می کند که مؤمنان از صلب کافران خارج شوند، و در این هنگام ظهور اتفاق می افتد.

ابن ابی عمیر، از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که از ایشان پرسیدم چرا امیرالمؤمنین (علیه السلام) در ابتدای امر با مخالفان خود نجنگید فرمود: به جهت آیه ای که در قرآن است اگر مؤمنان و کفار (در مکه) از هم جدا می شدند همانا کافران را عذاب دردناکی می کردیم گفتم مقصود از جدا شدن چیست؟ فرمود: مقصود نطفه های مؤمنانی است که در صلب های کافران به ودیعت گذاشته شده اند همین طور قائم هم مادامی که ودایع خداوند عزوجل آشکار نشده ظهور نخواهد کرد پس وقتی مؤمنان از صلب های کافران آشکار شدند او نیز ظهور می کند و بر دشمنان خداوند عزوجل غلبه یافته و آنان را می کشد.(3)

ص: 75

4- امتحان مردم:

یکی از حکمت هایی که برای غیبت امام زمان(عج)علیه بیان شده است این است که خداوند برای امتحان مردم حضرت را از دیدگان غایب کرده است.

زرارة بن اعین گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که می فرمود: همانا برای قائم غیبتی است سپس فرمود او منتظری است که مردم در ولادتش به شک و تردید می افتند و بعضی می گویند زمانی که پدرش رحلت کرد فرزندی برای او نبود و بعضی گویند دو سال قبل از وفات پدرش متولد شده است زیرا خداوند عزوجل دوست دارد که بندگانش را امتحان کند و در این امتحان باطل جویان شک و تردیدکنند(1)

5- ترس از کشته شدن:

یکی دیگر از حکمت های غیبت امام زمان صلوات الله علیه خوف از قتل ایشان است.

تجربه تاریخی این را نشان داده است که دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) همیشه به دنبال کشتن اهل بیت (علیهم السلام) بوده اند و در این راستا پیامبر (صلی الله علیه و آله) و حضرت زهرا (علیها السلام) و 11 خلیفه و جانشین بر حق ایشان را به شهادت رساندند. از آنجا که امام زمان(عج) وظایف سنگینی را به عهده داشته است و ایشان باید زمین را پر از عدل و داد کند و حکومت عدل الهی را در سراسر جهان برقرار کند لذا اگر ایشان حضور می داشتند و غیبت نمی کردند تا فراهم شدن شرایط تشکیل حکومت بارها مورد سوء قصد قرار می گرفتند و یا حتی به شهادت می رسیدند و این وظیفه انجام نمی شد لذا خداوند برای تحقق این وعده خود که زمین پر از عدل و داد خواهد شد حجت خود را در زمین به وسیله غیبت، از شر دشمنانش حفظ کرد تا در شرایط مقتضی ظهور کند و این مسؤلیت را به نحو احسن انجام دهد.

از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: گریزی از غیبت برای او (اشاره به امام زمان صلوات الله علیه) نیست عرض کردند: یا رسول الله برای چه غیبت می کند؟ حضرت فرمود: می ترسد او را بکشند.(2)

6- اجازه حکومت به هر نوع تفکری در دنیا:

هشام بن سالم از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده که فرمودند: امر ظهور واقع نشود تا اینکه هیچ صنف و تفکری از مردم باقی نماند مگر اینکه بر مردم حکومت کند تا کسی

ص: 76

نگوید که اگر ما حاکم می شدیم به عدالت رفتار می کردیم. سپس حضرت قائم(عج) به حق و عدالت قیام خواهد کرد.(1)

پس بر ما معلوم شد که خداوند برای غیبت آخرین ذخیره­اش چه حکمتهایی دارد و با نظر شخصی و عناد نمیتوان همه چیز را رد و انکار کرد.

انسان در آسمان پدید گردد و در آن وقت جمیع طوایف زمین سینه زنی کنند و پسر انسان را ببینند که بر ابرهای آسمان با قوت و جلال عظیم می آید و فرشتگان خود را با صور بلند آواز فرستاده برگزیدگان او را از بادهای اربعه از کران تا بکران فلک فراهم خواهند آورد.(1)

و آیات بسیار دیگر در باب خبر ظهور در آخرالزمان در تورات و انجیل که نمیتوان همه را ذکر کرد. پس این منجی خواهی و آماده بودن بسیاری برای ظهور شخصی که از طرف خدا می آید امری طبیعی در بین فرق و مذاهب است چرا که از قدیم تمام پیامبران وظیفه دادن این خبر را داشته اند.

باید انجام بدهم؟ یكی از حاضران گفت: به او صد گوسفند بدهید و دیگری كه از وزیران بود گفت صد گوسفند و صد اشرفی بدهید یكی دیگر گفت فلان مزرعه را به ایشان بدهید سلطان گفت هر چه بدهم كم است زیرا اگر سلطنت و تاج و تختم را هم بدهم آن وقت مقابله به مثل كرده ام چون آنان هر چه را كه داشتند به من دادند من هم باید هر چه را كه دارم به ایشان بدهم تا مقابله به مثل شود بعد سوار عرب پرسید حالا جناب بحرالعلوم حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) هر چه از مال و منال اهل و عیال پسر و برادر، دختر و خواهر و سر و پیكر داشت همه را در راه خدا داد پس اگر خداوند به زائران و گریه كنندگان او آن همه اجر و ثواب بدهد نباید تعجب كرد چون خدا كه خدائیش را نمی تواند به سیدالشهدا (علیه السلام) بدهد پس هر كاری كه می تواند انجام می دهد یعنی با صرف نظر از مقامات عالی خودش، به زائران و گریه كنندگان آن حضرت درجاتی عنایت می كند در عین حال اینها را جزای كامل برای فداكاری آن حضرت نمی داند چون شخص عرب این مطالب رافرمود از نظر سید بحر العلوم غایب شد.

در سوره مبارکه مائده آیه 27 آمده :

إِنَّما یتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقینَ.

خدا، تنها از پرهیزگاران می پذیرد..

این آیه تنها ملاک برای پذیرش اعمال را تقوا میشمارد لذا در کنار روایتی که می گوید هرکس بر امام حسین (علیه السلام) گریه کند وارد بهشت می شود باید آیات و روایات دیگر رانیز دید بعد راجع به آن قضاوت کرد مثلاً در آیات و روایات بیان شده است که کافر به بهشت نمی رود در این صورت مشخص است که مراد امام حسین (علیه السلام) مسلمان است نه غیر آن هرچند غیر مسلمان نیز اگر بر امام گریه کند بی اجر نمی ماند.

ثالثاً: در بیشتر روایات که میگوید مثلاً هر کس به زیارت امام حسین (علیه السلام) برود بهشتی است این قید «عارفا بحقه» و «عرف بحقه و حرمته و بولایته»ذکر شده است یعنی زیارت با معرفت ملاک است.

ابن قولویه نقل می کند امام صادق (علیه السلام) فرمودند: حسین (علیه السلام) را زیارت كنید اگر چه در هر سال باشد زیرا كسانی كه او را در حالی كه به حقّش عارف بوده و آن را انكار ندارند زیارت كنند عوض و پاداشی ندارند مگر بهشت.(1)

بنابراین کسی که عارف به حق امام باشد دستورات او را انجام می دهد و از فرمان امام سرپیچی نمی کند.

در آخر این موضوع روایتی از خود امام حسین (علیه السلام) می­آوریم که ایشان فرمودند:

هیچ بنده ای نیست که از چشمانش در مصیبت ما قطره ای اشک خارج شود و ذره ای بگرید جز آنکه خداوند به وسیله آن قطره او را مدتی بی پایان در بهشت جای دهد (عارف به حق امام).(2)

می گوید پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: بنی فروخ بیایید که می خواهم راجع به شما صحبت کنم قسم به خدا عرب سراغ حرف من نمی آیند. (بنی فروخ، ایرانی های آنجا بودند). خیلی راحت می توان گفت که اگر کسی دستش را از این شر پاک نگه دارد، این شخص رستگار می شود، حمله ای بوده که به ایران انجام داده اند و اهل بیت هم نهی کرده اند که فرمودند: شما مشارکت نکنید چون عرب که به حرف من گوش نمی دهد و خودشان را با این کارها نابود می کنند چرا هلاک می شوند؟ چون دست بر نمی دارند و این کار را انجام می دهند و حضرت به خاطر این قضیه نگران بودند.(1)

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند:

بهترین کسانی که غیر عرب هستند و از اسلام استفاده می کنند أهل فارس هستند...(2)

از ابوهریره نقل شده است که نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) درباره ایرانی ها و عجم ها صحبت شد که آنها ممدوح هستند یا مذموم؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند:

اعتماد من به عجم ها بیشتر است... در این روایت عجم ها برتری داده شده اند.(3)

پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند:

تعداد زیادی از گوسفندان سیاه را دیدم که در بین آن ها جمع زیادی از گوسفندان سفید وارد شدند گفتند یا رسول الله معنی این چیست؟ فرمود: عجم ها در دین و نسب با شما شریک خواهند شد پرسیدند عجم ها؟! فرمود اگر ایمان در ستاره ثریا معلق باشد مردانی از فارس به آن می رسند و با سعادت ترین مردم به خاطر ایمان، عجم ها هستند.(4)

پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند:

ایرانی ها کسانی بودند که توانستند سرزمینشان را آباد کنند.(5)

ص: 82

و یا رسول الله فرمودند:

ایرانی ها پشت و پناه اهل بیت ما هستند.(1)

پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: ایرانی ها از سنت من تبعیت می کنند از آثار من تبعیت می کنند بر من زیاد صلوات می فرستند محبوب ترین مجاهدین، فارس ها هستند این ها محبوب ترین مرزبان ها و محبوب ترین جهاد گران هستند.(2)

و در قرآن سوره مبارکه شعراء آیه 198 و 199هم آمده :

وَلَوْ نَزَّلْنَاهُ عَلَی بَعْضِ الْأَعْجَمِینَ* فَقَرَأَهُ

عَلَیهِمْ مَا كَانُوا بِهِ مُؤْمِنِینَ

و اگر آن (قرآن) را بر برخی از غیر عرب زبانان نازل می کردیم و پیامبر آن را برایشان (عربها) می خواند به آن ایمان نمی آوردند.

از کتب شیعه

* امام صادق9فرمودند: اگر قرآن بر عجم نازل می شد عرب به آن ایمان نمی آوردند و قطعاً بر عرب نازل شد و عجم به آن ایمان آوردند پس این فضیلتی برای عجم است.(3)

* غیر عرب ها که غالبا ایرانی ها بودند نزد امیرمومنان (علیه السلام) آمدند و گفتند: ما شکایت عرب را نزد شما آوردیم پیامبر (صلی الله علیه و آله) دائماً همراه با عرب به ما هم همانند آنرا هدیه می داد و سلمان و بلال و صهیب را زن می داد اما این ها با ما ازدواج نمی کنند حضرت نزد آنان رفت و در این موضوع با آنها صحبت کردند (اما) آنها فریاد کشیدند و گفتند که ای علی ما قبول نمی کنیم پس حضرت با غضب بیرون آمدند و گفتند: ای جماعت وفادار این ها شما را مثل یهود و نصاری کرده اند از شما دختر می گیرند ولی به شما زن نمی دهند و مثل آن چیزهایی که می گیرند به شما نمی دهند به دنبال تجارت بروید من از خدا می خواهم به تجارت شما (غیر عرب ها) برکت بدهد که همانا من از پیامبر (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمودند: روزی در ده جزء است نُه جز آن در تجارت و یک جز دیگر در سایر چیزها است.(4)

وقتی حضرت علی (علیه السلام) به ایرانیان دستور دادند که حالا که حکومت وعربها با شما رفتار شایسته ندارند وارد تجارت شوید خبر به خلیفه دوم رسید او هم دستور داد تا زمانی که ایرانی یا عجمی در باب مسائل دینی فقیه نشده است حق ندارد به بازار بیاید.

ص: 83

ولی خب همین هم باز اثر دیگری داشت همین را هم که گفت سریع رفتند فقه هم یاد گرفتند همه فقهایشان ایرانی شدند الان فقهای شیعه و سنی غالبا ایرانی هستند به خاطر رقابتی که پیش آمد این ها خواستند جلوی عجم ها را بگیرند از آن طرف اهل بیت (علیهم السلام) این ها را جذب کردند. چندین نفر عجم شاگردی امام صادق و امام باقر (علیهما السلام) را کردند سر درس حضرت پر از موالی بود مشخص است موضع گیری ها مرحله به مرحله جلو رفته است اول گفتند شما به ایرانی زن ندهید به ایرانی چنین و چنان نکنید حضرت علی (علیه السلام) فرمود ایرانی ها به بازار بروید پولدار شوید کارتان درست می شود دوم گفتند شما تا فقیه نشده اید حق ندارید به بازار بیایید حضرت علی (علیه السلام) فرمودند خودمان به شما فقاهت هم یاد می دهیم کاملا مشخص است سیاست های کلی مرحله به مرحله از دو طرف اجرا شده است.(1)سپس عمر بن خطاب وارد بازار شد خیلی کسی آن جا عرب نبود غالب بازاری ها به دستور حضرت علی (علیه السلام) غیر عرب ها وارد بازار شدند مردم (عربها) جمع شدند عمر گفت چرا به بازار نمی روید؟ گفتند ما به جنگ رفته ایم و کنیز و غلام گرفته ایم نیازی به بازار نداریم عُمر گفت اگر این کار را بکنید شما محتاج آن ها می شوید آن ها از شما جلو می افتند (منظور اینکه الان وضعتان خوب است بعدا دچار مشکل می شوید، نبض بازار را آن ها می گیرند).(2)

استاد بخاری در مصنف عبدالرزاق می گوید:

وقتی عُمر خلیفه شد گفت عرب نباید برده باشد.

آن موقع هم با ایران می جنگیدند یعنی عرب نباید برده شود و برده فقط باید ایرانی باشد.(3)

عرب ها نباید مالک یک دیگر باشند اگر برده نیاز دارید سراغ ایرانی ها بروید.(4)

در مناقب ابن شهر آشوب (از منابع شیعه) ذکر شده است که وقتی اسرای فارس را به مدینه آوردند خلیفه دوم خواست زن ها را بفروشد و مردان را بندگان عرب قرار دهد، دستور داد که پیرمرد و پیرزن و آدم علیل را به دوش بگیرند و طواف بدهند. امیرالمومنین

ص: 84

علی (علیه السلام) فرمودند: بزرگان و کریمان قوم را حتی اگر با شما مخالفت کردند اکرام کنید این ها ایرانی هایی هستند که کریم و حکیم هستند آنان با ما در آتش بس بودند و در ورود به اسلام رغبت داشتند و من حق خود و بنی هاشم را (در برده داشتن از آنان) در راه خدا آزاد می کنم. کسانی که می گویند اسلام هر اسیری را بنده می داند دقت کنند که این طور نیست بلکه خلیفه دوم این تصمیم را گرفته بود و این روایتی است که ثابت می کند که ایرانی ها خود خواهان اسلام بودند. اینکه در حضرت فرمودند ایرانی ها خودشان با ما در آتش بس بودند و صلح داشتند و می خواستند مسلمان شوند روایت صریحاً نشان می دهد که حضرت با جنگ ها مخالف بودند، بعد گفتند اگر حقی است و ما برده ای داریم من آن را آزاد می کنم، حق بنی هاشم را هم آزاد می کنم، بقیه هم مجبور شدند آزاد کنند، چون اگر برده ای یک صدم و یک هزارمش آزاد شود بقیه هم خود به خود آزاد می شود فقط اگر بقیه آزاد نکنند باید مقداری پول به بیت المال داده شود. حضرت اجازه بردگی گرفتن ایرانی ها را به آن ها ندادند، این روایت در مناقب ابن شهر آشوب آمده و خیلی هم صریح است.

پس تا اینجا معلوم شد سطح دید و تفکر خلیفه دوم با نظر حضرت علی (علیه السلام) درباره غیر عربها چقدر فرق داشته است.

اما درباره جنگ با ایرانیان:

ایران در آن زمان منطقه گسترده ای بود که شامل یمن هم می شد روایتی در «تاریخ جرجان» و «تاریخ بغداد» از کتب اهل سنت وجود دارد که آقا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به امیرمؤمنان (علیه السلام) فرمودند:

سوار بر شتر من شو به سمت یمن برو و زمانی که به گردنه افیق رسیدی و از آن بالا رفتی و دیدی آن ها می خواهند به جنگ تو بیایند بگو ای سنگ ها،ای ریگ ها،ای درخت ها رسول خدا به شما سلام می رساند؛ گفت: (زمانی که حضرت علی علیه السلام به آن جا رسیدند و این را گفتند) افق شروع به لرزیدن کرد و آن ها جواب دادند بر رسول خدا سلام و بر شما هم سلام؛ وقتی آن گروه این را شنیدند همه مسلمان شدند.(1)

در این متن دیدیم یمنی ها چگونه توسط حضرت علی (علیه السلام) مسلمان شدند حالا عبارتی از اسلام بردن نیروهای خلفای اهل سنت به ایران می آوریم تا ببینیم کدام گروه برای تبلیغ اسلام بر حق بودند یا اصلا دغدغه دین داشتند. در کتب اهل سنت آمده در زمان

ص: 85

آقای ابوبکر و اوایل حکومت خلیفه دوم، خالد بن ولید نامه ای به مرزدارهای ایران فرستاده که خدا را شاکر هستم که حرم شما را تکه تکه کرد، جماعت شما را تکه تکه کرد و شما را بسیار سست کرد و حکومتتان را گرفت نامه ای که برای شما می نویسم اولین کاری که انجام می دهید به ما جزیه بدهید!! و بعد برای من گروگان بفرستید که اگر جزیه ندادید من آن گروگان ها را می کشم و بعد گروهی بین شما می آیند که دوستدار مرگ هستند با این گروه بر سر شما میریزیم!!!.(1)

در صورتیکه جهاد در سیره نبوی به گونه ای دیگرست چنانچه پیامبر (صلی الله علیه و آله) در نامه می نوشتند:

بسم الله الرحمن الرحیم یا اسلام بیاورید یا جزیه بدهید یا اگر نمی خواهید جزیه بدهید ما با شما مباهله می کنیم این ها اسلام و مباهله را نداشتند فقط یا جزیه است یا جنگ است! این است که ما به حال اسلام غصه می خوریم. یا در روایتی دیگر از اهل سنت آمده که دلیل حمله به ایران اینطور گفته شده:

مغیره ابن شعبه برای گفتگو با فرماندار فارس رفت، فرماندار به او گفت برای چه به ایران لشکرکشی کردید؟ مغیرة بن شعبه گفت: ما در کشورمان غذا به اندازه کافی نداریم و حتی بعضی وقتها آب برای نوشیدن هم نداشتیم تا به سرزمین شما آمدیم دیدیم شما غذا بسیار زیاد دارید، به خدا قسم از اینجا نمی رویم تا که اینها برای ما باشد یا برای شما!!!.(2)

در نتیجه اینکه اسلام آوردن ایرانیان در زمان جنگهای خلفا به خاطر شمشیر و زور نبوده چراکه اگر این دلیل بود ما بعد از هزار و سیصد و اندی سال بعد هنوز مسلمان نبودیم چرا که امروز اجبار و زوری بر سر ما نیست پس این عنایت و اخلاق و رفتار اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده که ایرانیان حق را دیده و به آن ایمان آورده اند و تا امروز به حمد خدا کشور عزیزمان ایران مذهب اسلام شیعی دارد.

ص: 86

به امام صادق (علیه السلام) عرض كردم ...ابوذر و سلمان و مقداد، جز این سه نفرند همه مرتد شدند؟ حضرت فرمودند: پس ابوساسان انصاری چه؟ ابو عمره چه؟ این ها مرتد شدند؟ خیر. پس حضرت همین جا گفتند الناس عمومیت ندارد.(1)

همین مقدار می دانیم بعد از رحلت رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) و سلم چند نفری مرتد شدند ما هیچ وقت نمی گوییم كه كلاً مرتد شدند یك عده طرفداران *مسیلمه کذاب بودند یك عده طرفدارهای *طریحه بودند یك عده طرفدارهای *سجا، این سه نفر ادعای پیامبری كردند طرفدارهای این ها مرتد بودند و ما این را قبول داریم و مرتد میدانیم.

ص: 88

شب که به این ملاقات به دستور خداوند اضافه شد بنی اسرائیل سخنان پیامبر خود را فراموش کردند و از پی هوی نفس خود سامری را به عنوان رهبر خود برگزیدند.

سوره مبارکه طه آیه 83 تا 92 :

قالَ فَإِنّا قَدْ فَتَنّا قَوْمَكَ مِنْ بَعْدِكَ وَ أَضَلَّهُمُ السّامِرِی

خداوند به حضرت موسی فرمود: ما قوم تو را بعد از تو آزمودیم و سامری آنها را گمراه ساخت

در روایتی از امام حسن (علیه السلام) آمده که فرمودند : بنی اسرائیل هارون (علیه السلام) را رها کردند در حالی که می دانستند او جانشین موسی (علیه السلام) در میان خودشان است و دنبال سامری رفتند و این امّت پدرم را رها کردند و با دیگری بیعت کردند در حالی که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیده بودند که فرمود :

ای علی تو نسبت به من به منزله هارون نسبت به موسی هستی مگر در نبوت.(1)

دیدیم که بنی اسرائیل هم با آنهمه سختی و مشقتی که در راه انقلاب حضرت موسی (علیه السلام) دیدند و آنهمه معجزه­ای که از پیامبرشان دیدند در آخر در ظرف مدت ده روز همه چیز را فراموش و پیرو هوی نفس شدند و گوساله طلایی پرستیدند پس چیز عجیبی نیست که امت رسول الله هم بعد از شهادت ایشان تمام دستورات، اتمام حجتها و تأکیدات ایشان را درباره هارون امّت یا همان علی بن ابی طالب (علیه السلام) را از یاد ببرند و بر طبق هوی نفس خود دیگران را بر سر کار آوردند .

و اگر از بیشتر كسانی كه در روی زمین هستند پیروی كنی تو را از راه خدا گمراه می كنند (زیرا) آنها تنها از حدس و گمان پیروی می نمایند و تخمین (واهی) می زنند.

سوره مبارکه بقره آیه 3 :

وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُو لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلّا إِبْلیسَ أَبی وَ اسْتَكْبَرَ وَ كانَ مِنَ الْكافِرینَ

و (یاد كن) هنگامی را كه به فرشتگان گفتیم: «برای آدم سجده (و خضوع) كنید» همگی سجده كردند جز ابلیس كه سرباز زد و تكبّر ورزید و (بخاطر نافرمانی و تكبّرش) از كافران شد.

در تفسیر این آیه روایت جالبی از امام صادق (علیه السلام) آمده که فرمودند: اولین کسی که قیاس کرد ابلیس بود که تکبر کرد و تکبر نخستین نافرمانی خداست. پس از آن ابلیس به خداوند گفت پروردگارا مرا از سجده (اطاعت) بر آدم معاف دار، من عبادتی برای تو بکنم که هیچ فرشته مقرّب و پیغمبر مرسلی نکرده باشد خداوند فرمود: مرا نیازی به عبادت تو نیست، من میخواهم مرا عبادتی کنی که من خواهان آن هستم نه آنچه که تو میخواهی.(1)

پس طبق آیه و روایت بالا معلوم میشود نوع و چگونگی پرستش و عبادت خداوند را خود خدا مشخص می فرماید. اما حال که فهمیدیم دین و پرستش را خداوند تعیین میکند مرحله بعدی باید دید دین و مذهب از دید خداوند چیست؟

سوره مبارکه آل عمران آیه 19 :

إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ

دین در نزد خدا اسلام است.

سوره مبارکه ص آیات 87 و 88 :

إِنْ هُوَ إِلّا ذِكْرٌ لِلْعالَمِینَ وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِینٍ

این (قرآن) فقط تذكّری برای همه جهانیان است و به یقین خبر (پیروزی) آن را بعد از مدّتی خواهید دانست.

پس دین به دستور خداوند اسلام است ولی اسلام چیست و کدام اسلام؟

در سوره مبارکه آل عمران آیه 52 آمده :

فَلَمّا أَحَسَّ عیسی مِنْهُمُ الْكُفْرَ قالَ مَنْ أَنْصاری إِلَی اللهِ قالَ الْحَوارِیونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللهِ آمَنّا بِاللهِ وَ اشْهَدْ بِأَنّا مُسْلِمُونَ

ص: 91

هنگامی كه عیسی از آنان احساس كفر (و مخالفت) كرد، گفت: كیست كه یاور من به سوی خدا (برای تبلیغ آیین او) گردد؟ حواریون [شاگردان مخصوص او]گفتند: ما یاوران خداییم به خدا ایمان آوردیم و تو (نیز) گواه باش كه ما اسلام آورده ایم.

در این آیه که خبر از اسلام آوردن حواریون حضرت عیسی (علیه السلام) می دهد یعنی چه؟ یعنی اینکه دین تمام پیامبران الهی اسلام بوده اسلام یعنی تسلیم محض امر خداوند بودن است. اما هر دین و آئین برای هر قوم و زمان خودش است و نیز تمام انبیاء وظیفه داشتند که خبر آمدن پیامبر آخرالزمان و آن شخص منجی را به امتهای خود خبر دهند چنانچه زمان حضرت موسی (علیه السلام) ایشان آمدن پیامبر آخر را خبر دادند تا نسل به نسل منتقل شود و بعد هم حضرت عیسی (علیه السلام) این کار را انجام دادند چنانچه در انجیل آمده:(1)

لیکن چون او یعنی روح راستی آید، شما را به جمیع راستی هدایت خواهد کرد زیرا که از خود سخن نمی گوید بلکه به آنچه شنیده است سخن خواهد گفت و از امور آینده به شما خبر خواهد داد.

پس تا به اینجا به این مطلب رسیدیم که همه انبیاء آورنده اسلام یا تسلیم شدن در برابر اوامر خداوند عزوجل بودند تا به آخرین آنها حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) رسید و ایشان دین کامل و آخر را آوردند چنانچه در قرآن کریم آمده :

سوره مبارکه نساء آیه 174 و 175:

یا أَیهَا النّاسُ قَدْ جاءَكُمْ بُرْهانٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ أَنْزَلْنا إِلَیكُمْ نُوراً مُبیناً فَأَمَّا الَّذینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ فَسَیدْخِلُهُمْ فی رَحْمَةٍ مِنْهُ وَ فَضْلٍ وَ یهْدیهِمْ إِلَیهِ صِراطاً مُسْتَقیماً

ای مردم دلیل روشنی از طرف پروردگارتان برای شما آمده (پیامبر) و نور آشكاری (قرآن) به سوی شما نازل كرده ایم پس كسانی كه به خدا ایمان آوردند و به آن (كتاب آسمانی) چنگ زدند، به زودی همه را در رحمت و فضل خود، وارد خواهد ساخت و به سوی خویش هدایت می كند (ولی كسانی كه كافر شدند به عذاب دردناكی گرفتار خواهند شد).

سوره مبارکه مائده آیه 3 :

الْیوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیكُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا

امروز دین شما را برایتان كامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را برای شما [به عنوان] دین برگزیدم.

خداوند دین را با ولایت کامل و آن را برای بشر انتخاب کرده

و سپس در سوره مبارکه نساء آیه 59 :

ص: 92

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَیرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا

ای كسانی كه ایمان آورده اید خدا را اطاعت كنید و پیامبر و اولیای امر خود را اطاعت كنید. پس هر گاه در امری اختلاف نظر یافتید اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید آن را به [كتاب] خدا و [سنت] پیامبر [او] عرضه بدارید که این بهتر و نیك فرجام تر است.

دیدیم اطاعت از ولی، همان اطاعت از پیامبر و در نهایت اطاعت از خداست. و اینکه در قبل اشاره کردیم که طبق دستور خدا برای تفسیر دستورات خدا در قرآن به راسخون در علم که همان امامان هستند مراجعه کنیم و در اینجا هم با عنوان اولی الامر که همان امامان بر حق هستند اطاعت از آنان اشاره شده. پس مشخص شد که دین به دستور قاطع خداوند چه هست. اینکه آقای کسروی میگوید دعوای بین علی و ابوبکر برای ما چه فایده دارد هم در قرآن آمده

سوره مبارکه نباء آیات 1 تا 5 :

عَمَّ یتَساءَلُونَ عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ أَلَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ كَلّا سَیعْلَمُونَ ثُمَّ كَلّا سَیعْلَمُونَ

آنها از چه چیز از یكدیگر سؤال می كنند؟ از خبر بزرگ و پر اهمیت كه پیوسته در آن اختلاف دارند چنین نیست (كه آنها فكر می كنند)، بزودی خواهند دانست باز هم چنین نیست (كه آنها می پندارند)، بزودی می دانند.

ابوحمزه ثمالی از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده که از ایشان پرسیدم آن خبر پر اهمیت که در آن اختلاف می کنند چه چیز است؟ فرمود: همان ولایت امیرالمومنین علی (علیه السلام) است و فرمودند: حضرت علی (علیه السلام) همیشه می فرمودند که خداوند آیت و نشانه ای بزرگتر از من ندارد.(1)

پس طبق این آیات و روایات، اسلام ِپیامبر (صلی الله علیه و آله) به عنوان دین برای همه بشریت تا روز قیامت توسط خداوند عزوجل انتخاب شده است. و اما به این سوال می رسیم که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در بیش از هزار سال قبل به شهادت می رسند و خداوند به ما فرموده قرآن تا قیامت قابل پیرویست و پیروزی نهایی هم با اسلام است اینها چگونه با هم قابل جمع است؟

سوره مبارکه فتح آیه 28 :

هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ لِیظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ كُلِّهِ وَكَفَی بِاللَّهِ شَهِیدًا

ص: 93

او کسی است که پیامبرش (حضرت محمد) را با هدایت و دین حق فرستاده تا آن را بر همه ادیان پیروز کند و کافیست که خدا گواه (این موضوع) باشد.

چطور ممکن است خداوند بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) امت اسلامی را با این همه وعده های پیروزی و بر حق بودن و کامل بودن دینشان رها کند و فکری به حال امت بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نکند و بشر را تا روز قیامت سردرگم رها سازد و هر که ادعای خلیفه و جانشین بودن پیامبر (صلی الله علیه و آله) کند و برای خود حکومت کند و هر نظر شخصی درباره دین و امور امّت اسلامی داشته باشد را وارد دین کند؟ پس این دین هدایت کننده و سعادت بخش برای بشر قطعاً نخواهد بود چرا که قبلاً اشاره کردیم خود پیامبر (صلی الله علیه و آله) خبر به هفتاد و سه فرقه شدن اسلام دادند و فقط یکی از این فرقه را اهل نجات دانستند، پس برای ما فهمیدن دعوای بین حضرت علی (علیه السلام) با خلفای قبلشان باید مهم باشد اینکه چه کسی حق گفته و چه کسی ناحق باید پیرو چه کسی بود و مخالف چه کسی. اینکه امروز در عصر پیشرفت و تکنولوژی گروهی به حمایت آمریکا و اروپا با نام داعش با آنهمه وحشی گری ، غارت و خونریزی و به اسم اسلام واقعی در منطقه مسلمانان شکل بگیرد و گروههای زیادی هم به آن بپیوندند و بگویند این اسلام حقیقیست و در این طرف کشوری شیعه با ادعای داشتن اسلام واقعی و مبارزه با آنان که حتی به اذعان بعضی از وهابیون که آنها را خوارج آخرالزمان می دانند که و نیز پیامبر (صلی الله علیه و آله) هم که خبر به آمدنشان در آخر الزمان دادند همین داعش است بسیار فرق است و در نتیجه باید فهمید حق در کدام جبهه است اینکه دین خدا را بعد از رسول الله از اهل بیت بگیریم درست است یا از دیگران که این در تفکر و عمل و زندگی ما بسیار اثر دارد اینکه ما در زمان خلیفه دوم امت دوباره به نژاد پرستی عرب و عجم روی آوردند درست است یا اهل بیتی که تمام تلاش خود را کردند هیچ وقت بحث قومیت و نژاد مطرح نباشد بلکه هرکس عمل کننده تر به اسلام باشد مقربتر است اینکه در اسلام اهل بیت قرار است با بحث و گفتگو، ارائه ادله حقانیت اسلام را نشان داد یا به نظر خلفای اهل سنت با زور شمشیر و کشتار . فرق است بین اسلامی که در آن حضرت علی (علیه السلام) مُردن از شنیدن خبری که گفتند خلخال از پای زنی یهودی که در پناه اسلام بوده به زور درآوردند را روا می داند(1) تا اسلامی که خلیفه دوم میگوید چنانچه عربها در زندگی دچار فقر شدند می توانند اگر

ص: 94

همسایه آنها غیر عرب است او را بفروشند و از پولش استفاده کنند(1) . فرق است بین اسلامی که در آن اهل بیت، چهره پیامبر (صلی الله علیه و آله) را همانی که بود توصیف میکنند ولی در روایات مخالفین شیعه پیامبر (صلی الله علیه و آله) را نعوذ بالله شخصی میدانند که حتی خود نمیدانسته پیامبر است و ورقه بن نوفل به ایشان میگوید که او پیامبر خداست(2). فرق است بین اسلامی که اهل بیت میگویند دروغ است که شیطان به پیامبر (صلی الله علیه و آله) آیاتی القاء کرده ولی در روایات مخالفین آمده پیامبر (صلی الله علیه و آله) نعوذبالله نفهمیده که آیاتی از قرآن را شیطان بر زبان او جاری ساخته

در منابع اهل سنت است آمده:

وأخرج ابن جریر وابن المنذر وابن أبی حاتم وابن مردویه بسند صحیح عن سعید بن جبیر قال قرأ رسول الله صلی الله علیه وسلم بمكة النجم فلما بلغ هذا الموضع أفرأیتم اللات والعزی ومناة الثالثة الأخری ألقی الشیطان علی لسانه تلك الغرانیق العلی وإن شفاعتهن لترتجی قالوا ما ذكر آلهتنا بخیر قبل الیوم فسجد وسجدوا.

پیغمبر این را خواند و شیطان بر زبان پیغمبر این را جاری کرد: تلك الغرانیق العلی و إن شفاعتهن لترتجی، كفار گفتند قبل از امروز از خداهای ما خوب نگفته بود؛ این ها فرشتگان والا مقامی هستند كه شفاعت می كنند پس پیغمبر سجده كرد و آن ها هم سجده كردند. در صفحه بعد چندین روایت مطرح می كند كه جبرئیل آمد و گفت پیغمبر من چه خوانده بودم؟ پیغمبر خواند و جبرئیل گفت این ها را من نیاورده ام این ها از شیطان است.(3)

كتاب بعدی الاحادیث المختاره ضیاء الدین مقدسی است كه علمای سنی گفته اند هر روایتی در این كتاب باشد حداقل سندش حَسَن است، در این كتاب روایت را مطرح می كند كه پیغمبر وقتی این را خواند:

ألقی الشیطان علی لسانه تلك الغرانیق العلی وشفاعتهم ترتجی فلما بلغ آخرها سجد وسجد المسلمون والمشركون.

شیطان این آیات را بر زبان پیامبر انداخت.(4)

ص: 95

بله اسلامی که در آن پیامبرش فرق بین جبرئیل و شیطان را نداند چطور میشود قبول کرد که همه قرآن درست و صحیح باشد و از جانب پروردگار، پس خطاب به کسروی و کسروی ها باید گفت بسیار مهم است که بدانیم در 1400 سال پیش چه خبر بوده است.

برویم، رسول الله فرمودند: خیر علی می آید و با او می رویم. ابوبکر ناراحت شد و خودش جلوتر و به تنهایی به راه افتاد.(1)

3-هنگامی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای فتح مکه حرکت نمودند ماه مبارک رمضان بود جمعیت زیادی با پیامبر (صلی الله علیه و آله) بودند وقتی به کراع الغمیم رسیدند ایشان دستور دادند ظرف آبی بیاورند تا روزه خود را افطار کنند و به بقیه هم گفتند روزه خود را بشکنند ولی جمعی از صحابه بر روزه خود باقی ماندند و تبعیت نکردند پیامبر (صلی الله علیه و آله) هم آنها را جمعیت گناهکار نامیدند.(2)

4-عبدالله بن ابی که از منافقین بود مریض شد. پسرش عبدالله بن عبدالله که از یاران با وفا و صدیق رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به شمار می رفت، بعد از جان دادن پدر از حضرت درخواست کرد که برای او استغفار کند و بر جنازه او نماز بخواند. حضرت وقتی جلو رفت تا برای او استغفار کند و نماز بخواند، عمر بن خطاب لباس حضرت را از پشت سر کشید و گفت: «آیا خدا تو را نهی نکرده که بر اینان استغفار نکنی، برای تو جایز نیست که بر او نماز بخوانی» پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) با حالتی خشمگین به او فرمود: «وای برتو، من به خاطر پسرش این کار را کردم و امیدوارم به خاطر این نماز من هفتاد نفر از فرزندان پدرش و اهل بیتش مسلمان شوند و تو چه می دانی در نماز چه گفتم؟(3)

5-به نقل از عایشه در کتب اهل سنت آمده: پیغمبر بر من وارد شد در حالی که عصبانی بود. پرسیدم چه کسی شما را ناراحت کرده است؟ خداوند او را وارد آتش جهنم بکند فرمود: آیا نمی دانی که من به این مردم دستور می دهم ولی مردم در شک و تردید هستند.(4)

6-جابر بن عبد الله انصاری می گوید: در صبح روز چهارم ذی الحجه، نبی مكرم در میان صحابه حاضر شد و دستور داد از احرام خارج شویم و حتی فرمود نزدیكی با زنانتان اشكالی ندارد. صحابه (با حالت تمسخر) گفتند: پنج روز بیشتر به عرفات نمانده است حال آنكه پیامبر دستور می دهد با زنانمان نزدیكی كنیم و وارد عرفه شویم در حالی كه از آلت

ص: 97

ما ... سرازیر است! مردم هم با حالت تمسخر، انگشتشان را به نشانه آلت خود، تكان دادند.(1)

7-خلیفه دوم می گوید: دو متعه در زمان رسول خدا حلال و جایز بود و من از آنها نهی می کنم و مرتکبین آن دو را مجازات می کنم، متعه نساء و متعه حج.(2)

8-پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: ای عایشه اگر قوم تو تازه مسلمان نشده بودند و تازه از جاهلیت بیرون نیامده بودند من دستور می دادم که خانه کعبه را تخریب بکنند، آن چه که از محدوده حرم کعبه خارج کردند آن را داخل می کردم، با زمین یکسانش می کردم، دو تا دَرْب برایش قرار می دادم یکی دَرْب شرقی یکی دَرْب غربی و آن را به آن اساس ابراهیم (علیه السلام) می رساندم.(3)

10-زُهری می گوید، كه در دمشق بر انس بن مالك وارد شدم دیدم می گرید. گفتم: چرا گریه می كنی، گفت: هیچ یك (از احكام شریعت) را که زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده را نمی شناسم كه بی تغییر مانده باشد حتی این نماز كه این نیز ضایع شده است.(4)

و نمونه های بسیار زیادی که در تاریخ و روایات وارد شده همه نشان دهنده اینست که همه صحابه گوش به فرمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) نبودند.

انسان ها بودند غذا می خوردند راه می رفتند، مریض می شدند و اینها ضرری به هدایت انسانها نمی زند ولی اینکه اگر مریض شوند مثل بقیه انسانها دچار سرسام یا هذیان میشوند این با قرآن عقل و منطق در تضاد است چرا که ما طبق دستور خداوند دین را از پیامبری که معصوم است و خطا ندارد می گیریم چطور ممکن است او دچار خطا شود درست است که ایشان بشر بودند ولی فرقشان این بود که به وحی متصل بودند چنانچه در قرآن کریم آمده:

سوره مبارکه فصّلت آیه 6 :

قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ یوحی إِلَی....

بگو من بشری مثل شما هستم (ولی) بر من وحی می شود.

سوره مبارکه نجم آیه 1 تا 4 :

وَ النَّجْمِ إِذا هَوی ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوی وَ ما ینْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلّا وَحْی یوحی

سوگند به ستاره هنگامی كه افول می كند كه هرگز دوست شما [رسول خدا] گمراه نشده و منحرف نگردیده است و هرگز از روی هوای نفس سخن نمی گوید آنچه می گوید چیزی جز وحی (الهی) كه بر او القا شده نیست.

پس معصومین سخنی غیر از حق در هر شرایط که باشند نخواهند زد و برای ما تمام گفتار و رفتار معصومین حجت و لازم الاجراست چنانچه در منابع اهل سنت هم روایتی صحیح آمده که از ابوهریره به نقل از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) آورده:

من جز حق چیزی نمی گویم، گفتند با ما شوخی هم می کنی آیا شوخی های تو هم حق هست(سنت هست)؟ فرمودند: انی لا اقول الا حقا من جز حق چیز دیگری بر زبانم جاری نمی شود.(1)

نتیجه اینکه حتی شوخی های پیغمبر هم حجت هست و لازم الاجرا و اینکه به بهانه مریضی تهمتی به اشرف مخلوقات نعوذبالله زده شود و امر و دستورش نادیده گرفته شود این با مسلمانی تطبیقی ندارد.

است كه ایشان هم خوانده اند و هم نوشته اند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) و همین طور حضرات معصومین (علیهم السلام) هیچگاه نزد کسی درس نخوانده و یا نیاز به خواندن کتاب ندارند؛ چرا که به اذن خدا همه علوم به آنها داده شده است.

این مطلب هم از كتاب های شیعه و هم از كتاب های اهل سنت قابل اثبات است. مرحوم شیخ صدوق (قدس سره) در معانی الأخبار می نویسد: از امام جواد (علیه السلام) سؤال كردند: ای فرزند رسول خدا چرا به پیامبر اسلام اُمّی می گفتند؟ حضرت سؤال كردند: مردم (مخالفین شیعه) چه می گویند؟ گفتند: آنها فكر می كنند كه آن حضرت به این خاطر امّی نامیده شده بود چون نمی توانست بنویسد. امام جواد (علیه السلام) در جواب فرمود: دروغ می گویند، لعن بر آن ها باد! چطور پیامبر (صلی الله علیه و آله) نمی توانستند بنویسند در حالی كه خداوند در آیات محكم قرآنش می فرماید:

هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یتْلُوا عَلَیهِمْ آیاتِهِ وَ یزَكِّیهِمْ وَ یعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ

او كسی است كه در میان جمعیت درس نخوانده، پیامبری از خودشان برانگیخت كه آیاتش را بر آنها بخواند و آنها را تزكیه كند و به آنان كتاب (قرآن) و حكمت بیاموزد هرچند پیش از آن در گمراهی آشكاری بودند.

چطور كسی كه نمی تواند بنویسد می تواند كتاب و حکمت را به دیگران بیاموزد؟ به خدا قسم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به هفتاد و سه زبان می خواندند و می نوشتند (منظور به تمام زبان ها مسلط است). به این دلیل به آن حضرت «اُمّی » می گفتند چون او از اهل مكه بود و مكه در آن زمان «امّ القری« محسوب می شده است. چنانچه خداوند در قرآنش می فرماید: ما تو را فرستادیم تا اهل «امّ القری« [مكه] را و كسانی كه در اطراف آن زندگی می كنند انذار كنی.(1)

با این بیان امام جواد (علیه السلام) شكی باقی نمی ماند كه رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) خواندن و نوشتن می دانستند.

از علمای اهل سنت نیز (عامر شعبی) كه در نزد اهل سنت جایگاه ویژه ای دارد در این باره می نویسد: پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) نامه شخصی به نام عیینه را شخصاً مطالعه كرد و از آن چه در آن نوشته شده بود خبر داد.(2)

آلوسی از علمای بزرگ اهل سنت در تفسیرش ج 21 - ص 5 می نویسد:

ص: 100

قدرت بر خواندن، فرع بر كتاب است...

روایاتی در صحیح بخاری و ... نیز تأیید می كند كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می توانستند بنویسند. چنانچه در قضیه صلح حدیبیه خود رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شخصاً عقد نامه را گرفت و نوشت.

البته برخی به آیه ذیل تمسك كرده و آن را نعوذبالله دلیل بر بی سوادی پیامبر (صلی الله علیه و آله) می دانند:

سوره مبارکه عنکبوت، آیه 48 :

وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لاتَخُطُّهُ بِیمِینِكَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ

تو هرگز پیش از این كتابی نمی خواندی، و با دست خود چیزی نمی نوشتی، مبادا كسانی كه در صدد (تكذیب و) ابطال سخنان تو هستند شك و تردید كنند.

ولی در این آیه خداوند نمی فرماید كه تو خواندن و نوشتن بلد نبودی؛ بلكه منظور این است كه شما نمی خواندی و نمی نوشتی. و شک زمانی ایجاد می شود كه كسی ادعا كند پیامبر (صلی الله علیه و آله) را دیده است كه اساطیر الاولین را می خوانده است و یا از روی كتب گذشتگان رونویسی می كرده تا آنها را یادداشت كند و برای عرب بخواند.

پس تا اینجا سواد خواندن و نوشتن پیامبر (صلی الله علیه و آله) اثبات شد.

اما اینکه اگر پیامبر خواندن و نوشتن می دانسته، چرا کسی جواب توهین خلیفه دوم به پیامبر (صلی الله علیه و آله) را نداد؟ در اینکه حضرت علی (علیه السلام) در آن مجلس بودند شکی نیست ولی چرا عکس العملی نشان ندادند؟

اولاً ماجرا چه بوده؟ شیخ مفید داستان حدیث قرطاس را این گونه نقل و در آن به صراحت می گوید كه امیرمؤمنان (علیه السلام) در آن جا بوده است: هنگامی حال رسول خدا (صلی الله علیه و آله) كمی بهبود یافت نگاهی به مردم كرده و فرمود: دوات و شانه گوسفندی حاضر كنید تا مطلبی را بنویسم كه پس از آن برای همیشه گمراه نشوید. در همان حال رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از حال رفت. یكی از حاضران برخواست تا دستور حضرت را انجام دهد، خلیفه دوم گفت: برگرد؛ زیرا او هذیان می گوید. آن مرد منصرف شد. كسانی كه آن جا حضور داشتند از این كه در اجرای دستور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) كوتاهی كرده بودند ناراحت شدند. با یكدیگر گفتگو كردند و كلمه استرجاع «إِنَّا لِلهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ راجِعُونَ» را به زبان رانده و از مخالفت با فرمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بیمناك بودند. هنگامی كه دوباره حال رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بهتر شد، برخی گفتند: آیا اجازه می دهید تا دوات و شانه حاضر نماییم؟ آن حضرت فرمود: بعد از این سخنی كه گفتید (تهمت هذیان)، دوات و شانه نیاورید، ولی شما را سفارش می كنم كه با اهل بیتم به نیكی رفتار كنید. سپس روی خود را از مردم برگرداند، مردم برخواستند و به

ص: 101

خانه های خود رفتند، اما عباس و فضل بن عباس و علی بن أبی طالب (علیهما السلام) باقی ماندند. عباس عرض كرد: ای پیامبر خدا اگر خلافت بعد از شما به ما خواهد رسید و می دانید كه ما پیروز خواهیم شد به ما بشارت داده و راهنمایی كنید. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: شما بعد از من بیچاره خواهید شد و سخن دیگری نفرمود. این عده هم با كمال ناامیدی و در حالی كه گریه می كردند از خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مرخص شدند.(1)

دوماً در جواب به سؤال، به چند نكته باید توجه كرد:

1- حرمت پیشی گرفتن بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)

طبق قرآن، پیشی گرفتن بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) حرام است و مسلمانان حق ندارند در حضور آن حضرت بر ایشان پیشی بگیرند:

سوره مبارکه حجرات آیه 1 :

یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَینَ یدَی اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیم .

ای كسانی كه ایمان آورده اید چیزی را بر خدا و رسولش مقدّم نشمرید (و پیشی مگیرید) و تقوای الهی پیشه كنید كه خداوند شنوا و داناست.

و امیرمؤمنان (علیه السلام) همواره تابع محض و دنباله رو رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بوده و هرگز نه در گفتار و نه در عمل بر پیامبر خدا پیشی نگرفته است. چنانچه خود آن حضرت در نهج البلاغه می فرماید: من در خردسالی بزرگان عرب را به خاک افکندم و شجاعان دو قبیله معروف (ربیعه) و (مُضر) را در هم شکستم، شما موقعیت مرا نسبت به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در خویشاوندی نزدیك، و در مقام و منزلت ویژه می دانید. پیامبر (صلی الله علیه و آله) مرا در اتاق خویش می نشاند، در حالی كه كودك بودم مرا در آغوش خود می گرفت، و در بستر مخصوص خود می خوابانید، بدنش را به بدن من می چسباند و بوی پاكیزه خود را به من می بویاند و گاهی غذایی را لقمه لقمه در دهانم می گذارد. هرگز دروغی در گفتار من و اشتباهی در كردارم نیافت. از همان لحظه ای كه پیامبر (صلی الله علیه و آله) را از شیر گرفتند، خداوند بزرگ ترین فرشته خود را مأمور تربیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) كرد تا شب و روز او را به راه های بزرگواری و راستی و اخلاق نیكو راهنمایی كند و من همواره با پیامبر (صلی الله علیه و آله) بودم چونان

ص: 102

فرزند كه همواره با مادر است. پیامبر (صلی الله علیه و آله) هر روز نشانه تازه ای از اخلاق نیكو را برایم آشكار می فرمود و به من فرمان می داد كه به او اقتداء نمایم.(1)

و نیز در خطبه ای دیگر فرمودند:

اصحاب و یاران حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) كه حافظان اسرار او می باشند می دانند كه من حتی برای یك لحظه هم مخالف فرمان خدا و رسول او نبودم، بلكه با جان خود پیامبر (صلی الله علیه و آله) را یاری كردم در جاهایی كه شجاعان قدم هایشان می لرزید و فرار می كردند، آن دلیری و مردانگی را خدا به من عطا فرمود.(2)

حال چگونه امكان دارد كه امیرمؤمنان (علیه السلام) قبل از این كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سخنی بگوید، شروع به سخن گفتن کند و با نص صریح آیه قرآن كریم مخالفت نماید؟ بلی اگر رسول خدا دستور می دادند كه دهان اهانت كنندگان را ببندد، قطعا امیرمؤمنان (علیه السلام) اطاعت كرده و با تمام وجود از آن حضرت دفاع می كرد اما زمانی كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) حضور دارد و ایشان هنوز اقدامی نكرده است، چگونه امكان دارد كه امیرمؤمنان (علیه السلام) بر آن حضرت پیشی بگیرد و اقدامی بر خلاف نص قرآن كریم نماید؟!

2- حرمت نزاع در حضور رسول خدا (صلی الله علیه و آله)

خداوند در قرآن هر نوع نزاع و درگیری؛ آن هم در حضور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را حرام اعلام كرده است:

سوره مبارکه انفال آیه 46 :

وَأَطیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ ریحُكُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرین

و (فرمان) خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید و نزاع (و كشمكش) نكنید تا سست نشوید و قدرت (و شوكت) شما از میان نرود و صبر و استقامت كنید كه خداوند با استقامت كنندگان است.

و در جایی دیگر می فرماید:

سوره مبارکه حجرات آیه 2 :

یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِی وَلا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُكُمْ وَأَنْتُمْ لا تَشْعُرُون

ص: 103

ای كسانی كه ایمان آورده اید صدای خود را فراتر از صدای پیامبر نكنید و در برابر او بلند سخن مگویید (و داد و فریاد نزنید) آن گونه كه بعضی از شما در برابر بعضی بلند صدا می كنند، مبادا اعمال شما نابود گردد در حالی كه نمی دانید.

و اما در صحیح بخاری اهل سنت قضیه قلم و دوات نیز آمده است:

دعوا كردند و سر و صدا بلند شد، پیامبر فرمودند: از نزد من برخیزید كه سزاوار نیست در نزد پیامبری دعوا كنند.(1)

و در روایت دیگر آمده است: دعوا كردند با اینكه سزاوار نیست در نزد پیامبران دعوا كنند!.(2)

اما اگر امیرمؤمنان (علیه السلام) جواب آن ها را می داد و بر آوردن دوات و قلم اصرار می ورزید مجبور بود كه با آن ها به نزاع بپردازد و نزاع و درگیری در حضور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شایسته نبود، از این رو امیرمؤمنان (علیه السلام) منتظر فرمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ماند و از نزاع و درگیری با اهانت كنندگان و بلند كردن صدای خود در حضور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خودداری كرد یعنی پاسخ دادن (در حضور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ) عملی ناپسند بود و امیرمؤمنان قطعاً چنین عمل ناپسندی را انجام نمی دادند.

این دو پاسخ، پاسخ های اصلی شیعیان به كسانی است كه این شبهه را مطرح می كنند.

3- گروهی از حاضران در خانه از موافقان نوشتن وصیت:

در متن روایت قرطاس آمده است: گروهی می گفتند كه (كاغذ را) پیش آورید كه پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای شما كتابی بنویسد كه بعد از ایشان گمراه نشوید، عده ای نیز سخن عُمر را تكرار می كردند.!(3)

ص: 104

4- افشای چهره كسانی كه ادعای خلافت داشتند:

احتمال دیگر این است كه شاید هدف رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از این دستور، افشای چهره كسانی بود كه ادعای جانشینی آن حضرت را داشتند و تمام تلاش خود را برای به دست آوردن آن از مدت ها پیش آغاز كرده بودند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می خواست به مسلمانان بفهماند كسانی كه به ایشان نسبت هذیان - نستجیر بالله - می دهند صلاحیت و شایستگی اداره جامعه اسلامی را ندارند و نمی توانند مرجعیت علمی و سیاسی جامعه اسلامی را به عهده بگیرند. به ویژه این كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دستور داد كه مخالفت كنندگان با دستورش از خانه خارج شوند و فرمود: «قوموا عنی». با توجه به ارتباط نزدیك امیرمؤمنان (علیه السلام) با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) قطعاً از این مسأله آگاه بوده و به همین خاطر منتظر سخن گفتن رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ماند و از هر اقدامی خودداری كرد.

5- اتمام حجت با مسلمانان:

هرچند كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جانشینی امیرمؤمنان (علیه السلام) را از نخستین روز بعثت تا آخرین لحظات عمر شریفشان بارها و بارها اعلام كرده بود اما از آن جایی كه دوست نداشت كه ثمره زحمات بیست ساله اش بر باد رود برای اتمام حجت بار دیگر تصمیم گرفت كه وصیت نامه اش را به صورت مكتوب در اختیار مسلمانان قرار دهد تا اگر در آینده جامعه اسلامی دچار مشكلاتی شد كسی نگوید كه چرا پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) كوتاهی كرد و راه را به مردم نشان نداد؟ در حقیقت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می خواست عدم قابلیت صحابه را به همه مردم نشان دهد كه آن ها بودند كه نگذاشتند اسلام مسیری را طی كند كه خدا و رسولش ترسیم كرده بودند. چنانچه ابن عباس با صراحت این مطلب را بیان كرده است:

پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: از نزد من برخیزید. ابن عباس می گفت بیشترین مصیبت این بود كه با اختلاف و سر و صدایشان بین پیامبر و نوشتن این نامه مانع شدند.(1)

پس اولاً اثبات کردیم که نسبت هذیان گفتند به پیامبر (صلی الله علیه و آله) نسبتی بسیار زشت و نزد خداوند بسیار سنگین است و دوماً اثبات کردیم چرا حضرت علی (علیه السلام) در آن مجلس جوابی به توهین کنندگان به رسول الله (صلی الله علیه و آله) ندادند.

ص: 105

4- سُبکی (عالم اهل سنت) در طبقات الکبری خود یکی از معجزات حضرت علی (علیه السلام) را چینن نقل می کند: اواخر شب بود امیرالمؤمنین (علیه السلام) همراه فرزندش (امام) حسن (علیه السلام) كنار كعبه برای مناجات و عبادت آمدند، ناگاه علی (علیه السلام) صدای جانگدازی شنید، دریافت كه شخص دردمندی با سوز و گداز در كنار كعبه دعا می كند و با گریه و زاری خواسته اش را از خدا می طلبد. حضرت علی (علیه السلام) به امام حسن (علیه السلام) فرمود: نزد این مناجات كننده برو و ببین كیست، او را نزد من بیاور. امام حسن (علیه السلام) نزد او رفت، دید جوانی بسیار غمگین با آهی پرسوز و جانكاه مشغول مناجات است. فرمود: ای جوان، امیر مؤمنان علی (علیه السلام) تو را می خواهد ببیند، دعوتش را اجابت كن. جوان لنگان لنگان با اشتیاق وافر به حضور علی (علیه السلام) آمد. حضرت فرمود: حاجتت چیست؟ جوان گفت حقیقت این است كه من به پدرم آزار می رساندم و او مرا نفرین كرده و اكنون نصف بدنم فلج شده است. امام فرمود: چه آزاری به پدرت رسانده ای؟ جوان عرض كرد: من جوانی عیاش و گنهكار بودم، پدرم مرا از گناه نهی می كرد، من به حرف او گوش نمی دادم بلكه بیشتر گناه می كردم تا اینکه روزی مرا در حال گناه دید، باز مرا نهی كرد. سرانجام من ناراحت شدم چوبی برداشتم طوری به او زدم كه بر زمین افتاد و با دلی شكسته برخاست و گفت: اكنون كنار كعبه می روم و تو را نفرین می كنم. كنار كعبه رفت و نفرین كرد. نفرین او باعث شد نصف بدنم فلج گردید و آن قسمت از بدنش را به امام نشان داد. بسیار پشیمان شدم نزد پدرم آمدم و با خواهش و زاری از او معذرت خواهی كردم و گفتم مرا ببخش و برایم دعا كن. پدرم مرا بخشید و حتی حاضر شد كه با هم به كنار كعبه بیاییم و در همان نقطه ای كه نفرین كرده بود دعا كند تا سلامتی خود را باز یابم. با هم به طرف مكه رهسپار شدیم، پدرم سوار بر شتر بود، در بیابان ناگاه شتر رم كرد و پدرم را بین دو صخره بر زمین زد و از دنیا رفت. امام علی (علیه السلام) فرمود: خداوند از تو راضی می شود اگر پدرت از تو راضی بوده است. جوان عرضه داشت: به خدا قسم همین گونه است (پدرم از من راضی بود). امام علی (علیه السلام) برخاسته چند ركعت نماز خواندند و میان خود و خدایش دعاهایی خواند و فرمود: ای مبارك بایست، آن جوان [كه نامش مبارك بود] ایستاد و راه رفت و سلامتیش به او باز گشت. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: اگر سوگند یاد نكرده بودی كه پدرت از تو راضی است برایت دعا نمی كردم.(1)

ص: 107

5- بلاذری نقل می کند: (اهل سنت)

شقیق بن سلمه می گوید: حضرت علی (علیه السلام) بر روی منبر فرمودند: شما را سوگند می دهم كه هر كدام تان روز غدیر خم این جمله را از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیده كه فرمود: «خداوندا سرپرست كسی باش كه علی را به سرپرستی برگزیند و دشمن كسی باش كه با علی دشمنی كند» شهادت دهد. پای منبر امیرالمؤمنین (علیه السلام) انس بن مالك (خادم پیامبر) و براء بن عازب و جریر بن عبد الله حاضر بودند. امیرالمؤمنین (علیه السلام) دوباره این جمله را تكرار فرمودند، اما هیچ كس پاسخ نداد. در این هنگام حضرت عرضه داشتند: خداوندا هر كسی كه در غدیر حاضر بوده و شهادت نمی دهد و [حقیقت را] كتمان می كند، از دنیا خارجش نكن مگر اینكه بلا و نشانه ای در او قرار دهی كه به واسطه آن [برای مردم] شناخته شود. راوی در ادامه می گوید: انس بن مالك به بیماری برص مبتلا شد، براء بن عازب كور شد و جریر بن عبد الله بعد از مسلمان شدن كافر شد.(1)

6- برگرداندن خورشید برای حضرت علی (علیه السلام) توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله) (از منابع اهل سنت)

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نماز ظهر را در صهباء خواند، سپس علی (علیه السلام) را برای انجام مأموریتی به جایی فرستاد، وقتی كه علی (علیه السلام) برگشت پیامبر (صلی الله علیه و آله) نماز عصر را خوانده بود، حضرت سر بر دامنِ علی (علیه السلام) گذاشت و به خواب رفت. علی (علیه السلام) نیز بدون حركت و آرام ماند تا حضرت بیدار نشود. این وضیعت ادامه یافت تا این كه خورشید غروب كرد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) از خواب بیدار شد، وقتی وضع را آن گونه مشاهده فرمود دست به دعا برداشته چنین گفت: خدایا بنده تو علی (علیه السلام) خود را به خاطر پیامبرت این گونه نگه داشته است، روشنایی خورشید را برای وی برگردان. اسماء می گوید: خورشید دیگر بار تابش خویش را آغاز كرد، زمین و كوه ها را روشن ساخت. علی (علیه السلام) از جای خویش برخاست وضو گرفت و نماز عصر را به جای آورد. پس از پایان یافتن نمازِ علی، خورشید بار دیگر غروب كرد. این حادثه در سرزمین صهباء و در غزوه خیبر اتّفاق افتاد.(2)

7- برگرداندن خورشید توسط خود حضرت علی (علیه السلام) در زمان خلافتشان:

زمانی كه امیرالمؤمنین (علیه السلام) به نهروان می رفت در مسیر راه به سرزمین بابِل رسید، با این

ص: 108

كه وقت نماز عصر فرا رسیده بود توقّف ننموده و به راه خویش ادامه داد، از آن سرزمین خارج نشده بود كه خورشید غروب كرد. مردم پیاده شدند و شروع كردند به نماز خواندن، تنها مالك اشتر نمازش را نخواند و گفت: تا امیرالمؤمنین نمازش را نخوانَد من هم نمی خوانم. پس از خارج شدن از سرزمین بابِل، علی (علیه السلام) پیاده شد و خطاب به مالك فرمود: ای مالك این سرزمین شوره زار است و نماز خواندن در آن جایز نیست، هركس نمازش را در آن خوانده اعاده كند. امام باقر (علیه السلام) می فرماید: حضرت رو به قبله نموده، سه جمله بر زبانشان جاری شد، جمله هایی كه نه عربی بود و نه فارسی، با پایان یافتن آن جمله ها خورشید سفید و درخشان باز گشت. حضرت اقامه نماز فرمود. با پایان یافتن نماز، صدایی مانند صدای برش چوب به وسیله ارّه به گوش می رسید.(1)

8- حضرت علی (علیه السلام) دست قطع شده را به اذن خدا دوباره سالم کردند (از منابع اهل سنت)

بنده ی سیاه پوستی از دوستان آن حضرت دزدی کرد. او را نزد امیر المؤمنین (علیه السلام) آوردند. حضرت گفتند: دزدی کردی؟ گفت: بله، و خودش اقرار کرد. حضرت دستش را قطع کردند. از پیش امیر المؤمنین (علیه السلام) رفت، در راه سلمان و ابن الکرا گفتند: چه کسی دستت را قطع کرده؟ گفت: امیر المؤمنین (علیه السلام) ، داماد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و همسر حضرت زهرا (علیها السلام) قطع کرده است. گفتند: تو مدحش می کنی؟ گفت: چرا مدحش نکنم در حالی که دست من را به حق قطع کرده و من را از آتش نجات داده است. سلمان این را شنید، رفت و به امیر المؤمنین (علیه السلام) خبر داد. حضرت آن بنده ی سیاه پوست را خواستند، گفتند بیا، دستش را به ساعدش چسباند و دستمالی روی آن انداختند و دعا کردند. راوی می گوید ما از آسمان صدایی شنیدیم که علی جان آن ردا را بردار. وقتی ردا برداشته شد دیدیم که این دست به اذن خدا خوب شده و عین روز اولش شده است.(2)

9- جابر می گوید: زمانی که حضرت علی (علیه السلام) بالای منبر بود، مار بسیار بزرگی از یکی از درب های مسجد وارد شد، مردم خواستند او را بکشند، ولی حضرت مانع شدند. مار آمد تا به منبر رسید و به حضرت سلام فرستاد. حضرت اشاره کردند که بایستد تا سخنرانی شان تمام شود، زمانی که تمام شد رو به او کردند و گفتند تو کیستی؟ گفت: عمربن عثمان جانشین و کارگزار شما بر جنیان، پدرم که مرد وصیت کرده بود نزد شما بیایم و از نظر شما مطلع شوم، به من چه امر می کنید و چه صلاح می دانید؟ حضرت

ص: 109

فرمودند: تو را به تقوای الهی سفارش می کنم و اینکه برگردی و به جای پدرت در بین اجنّه خلیفه باش. او خداحافظی کرد و برگشت. از حضرت پرسیدیم آیا او خدمت شما می رسد و بر او واجب است؟ فرمودند: بله.(1)

البته در باب این کرامت حضرت، نقل شده که بنی امیه وقتی بر سر کار آمدند فیلی در ورودی یکی از درهای مسجد کوفه - همان دری كه مار از آن وارد شده بود و به باب ثعبان معروف شده بود - بستند تا آن درب به باب الفیل معروف شود و کرامت حضرت علی (علیه السلام) از یادها برود ولی تا امروز باب ثعبان هنوز با جزئیاتش به کوری دشمنان اهل بیت بر سر زبان هاست.

10- سید رضی در کتاب خود (خصائص الائمه) نقل می کند: روزی امیرالمؤمنین (علیه السلام) در مسجد بودند، دو نفر مرد با هم دعوایشان شد که یکی از آنها از خوارج بودند. حضرت بین آنها قضاوت کردند که رأی به ضرر مرد خارجی شد. او به حضرت گفت: به خدا در قضاوت عدالت نداشتی و مورد رضایت خدا نیست. حضرت با دست خود اشاره کردند دور شو ای دشمن خدا و سپس به صورت سگی مسخ شد. کسانی که در مسجد بودند دیدند او در جلوی حضرت دم تکان می داد و از چشمش اشک ریخت. حضرت به حال او دلسوزی نمودند و رو به آسمان کلماتی به زبان آوردند که ما نفهمیدیم. سپس به صورت انسان باز گشت و از مسجد بیرون رفت. ما با حالت تعجب به حضرت نگاه می کردیم، ایشان فرمودند: شما را چه شده؟ چرا شگفت زده اید؟ آیا نمی دانید که آصف ابن برخیا وصّی حضرت سلیمان (علیه السلام) تخت بلقیس را در چشم بر هم زدنی نزد سلیمان نبی آورد؟! وصّی شما گرامی تر از وصّی سلیمان است؛ زیرا او فقط یک حرف از اسم اعظم را می دانست و چنین کاری کرد ولی ما اهل بیت هفتاد و دو حرف از هفتاد و سه حرف از اسم اعظم خدا را می دانیم و آن یک حرف هم مخصوص ذات خداوند یکتاست که از آفریده هایش مخفی نگاه داشته است. مردم گفتند: اگر چنین است پس چه نیازی به مردم برای جمع آوری سپاه داری تا با معاویه و امثال او بجنگید؟ فرمود: بندگان گرامی در گفتار بر خداوند پیشی نخواهند گرفت و به فرمان او عمل می کنند. برای اتمام حجت و تکمیل محنت، این افراد را به جنگ دعوت می کنم و خداوند آفریده های خود را به هر نوعی که اراده کند و مصلحت بداند مورد امتحان و ابتلا قرار می دهد. مردم گفتند از دور حضرت پراکنده شدیم و آنچه از حضرت دیدیم و شنیدیم بسیار برای ما سنگین بود.(2)

ص: 110

اینها نمونه هایی از کرامات و معجزات امیرالمؤمنین (علیه السلام) بود که آوردیم، البته ما برای تمام امامان چنین کراماتی داریم. می بینیم حضرت همیشه با اخلاق و کرامات و تبلیغات خودِ رسول الله (صلی الله علیه و آله) برای ایشان در زمان خودشان همیشه خود و حقانیت خود را به مردم نمایانده که من جانشین و وصّی بر حق پیامبر (صلی الله علیه و آله) می باشم.

اما اینکه کسروی می نویسد که خلیفه باید از هر راه بکوشد تا به خلافت برسد و رشته کارها را به دست بگیرد، باید گفت فرق معصوم با یک انسان معمولی در همین جاست که معصوم برای رسیدن به خلافت از هر راهی وارد نمی شود؛ بلکه انسان ها با عقول خود باید به حقانیت او پی برده و دور او جمع شوند و از او چراغ راه خواهند.

در این بحث به یک سخن امیرالمؤمنین (علیه السلام) درباره ی خلافت اشاره می کنیم که حضرت فرمودند: به خدایی که دانه را شکافت و جان را آفرید، اگر حضور فراوان بیعت کنندگان نبود، و یاران حجت را بر من تمام نمی کردند و اگر خداوند از علماء عهد و پیمان نگرفته بود که در برابر شکم بارگی ستمگران و گرسنگی مظلومان سکوت نکنند، مهار شتر خلافت را بر کوهان آن انداخته، رهایش می کردم و آخر خلافت را به کاسه اوّل آن سیراب می کردم، آنگاه می­دیدید که دنیای شما نزد من از آب بینی بزغاله­ای بی ارزش تر است.(1)

و اما اینکه کسروی می گوید خلافت برای این است که رشته کارهای امور کشور بر دست بگیرند و کشورهای اسلامی را از شرّ دشمنان نگاه دارند... در جواب باید گفت:

یک پادشاه یا خلیفه، چه معصوم و چه غیر معصوم در زمانی که خلافت را در دست دارد این كار یکی از وظایف اوست، ولی وقتی معصوم حاکم شود علاوه بر این باید مردم را به پرستش حقیقی خداوند و راه مستقیمی که خداوند تعریف نموده برساند.

چنانچه می دانیم مردم نگذاشتند ائمه (علیهم السلام) ، امامت و خلافت واقعی یک معصوم را نشان دهند، بلکه فقط امام علی (علیه السلام) و مدت کمی امام حسن (علیه السلام) به خلافت ظاهری رسیدند. اما در روایات داریم امام زمان(عج) پیروزی و حکومت ایشان قطعی و خلافت ایشان دیگر ظاهری نبوده و با هیچ ستمگر و منافقی بیعت و مماشات ندارد. او امام منصور است. زمان ایشان عقول تمام انسان ها کامل شده و علم در زمان ایشان تمام می شود. مریضی، فقر، قحطی و... وجود ندارد و در این زمان است که بشر مزه و طعم خلافت معصوم را می چشد و می فهمد چه اشتباهی کرده اند که آنها را از خلافت دور کرده اند و این همه مشقت و زجر بیهوده کشیده اند و طبق عقیده حقّه شیعه هم بعد از

ص: 111

آقا صاحب الزمان(عج)، امامان و پیامبر: همگی رجعت کرده و در زمین حکومت خواهند داشت.

مَثَل علی مَثَل کعبه است که حاجیان به زیارتش می روند در حالی که او به زیارت کسی نمی رود.(1)

پس دیدیم شناخت امام و رفتن به سمت و سوی او وظیفه ی مردم است نه امام. همانطور که در عصر غیبت علما به ما بسیار سفارش می کنند که معرفت خود نسبت به امام زمان­(عج) را افزایش دهیم و از خدا فرج ایشان را بخواهیم که امام آوردنی است.

ص: 113

سپس حضرت فرمودند هرگاه این گروه را یافتی که این صفات را داشته باشند جهاد با ایشان افضل از انجام حج است.(1)

امام سجاد (علیه السلام) این سخن را در زمانی می فرمایند که مردم در مقابل امام زمانشان یعنی حسین بن علی (علیه السلام) ایستادند و او را از پشت، سر بریدند و بر پیکر مطهر او اسب تاختند. معلوم است که دل های این مردمان دچار قساوت شده و آنها شدیداً به کار فرهنگی امام معصوم احتیاج دارند و حرف حق بر آنها اثری ندارد، پس امام باید در خانه بنشیند و به مردم جاهل زمانشان دعا و استغفار یاد دهند. همچنین حضرت در بین آنها چهل هزار غلام خریدند و تربیت کردند و آزاد کردند.

به همین دلیل امام سجاد (علیه السلام) برای رفع جهالت و تقویت ایمان و معنویات مردم، روش تربیت موالیان و انجام اعمال طولانی عبادی را پایه ریزی کردند. تربیت این افراد سبب شد در زمان امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) موالیان جزو اصحاب حدیث شوند و شکوفایی علم و شناخت اهل بیت (علیهم السلام) بیش از پیش مطرح شود.

و نیز از آن حضرت نقل شده که امام سجاد (علیه السلام) در جمع مردم کوفه حاضر شدند و پس از آنکه خود را معرفی کردند، مردم را در نوشتن نامه به پدرشان یادآور شدند که ایشان را فریب دادند و زیر عهد و پیمان خود زدند. سپس فرمودند: هلاک بر شما باد چه توشه ای برای خود پیش فرستادید. با کدام چشم به روی پیامبر (صلی الله علیه و آله) نظر می افکنید آنگاه که بگوید عترت مرا کشتید و حرمت مرا شکستید پس از امّت من نیستید. راوی گوید صدای مردم به گریه بلند شد و به همدیگر گفتند هلاک شدیم و نفهمیدیم. سپس حضرت فرمودند: خدا رحمت کند آنکه نصیحت مرا بپذیرد و وصیتم را نگهداری کند. سپس مردم گفتند: ای فرزند رسول خدا ما فرمانبرداریم و پیمان تو را نگاه می داریم، دل در گرو تو داریم خدا تو را رحمت کند، فرمان بفرمایید که با هر که با تو جنگ کند، جنگ کنیم و قصاص خون تو را از آنان که بر تو و ما ستم کردند بخواهیم. حضرت فرمودند: هیهات هیهات! ای بی وفا مردم مکّار، شهوات در میان شما حائل شده، می خواهید همان گونه که پدران مرا یاری کردید، مرا یاری کنید؟! هرگز چنین نخواهد شد، سوگند به پروردگار شتران حاجیان که به منی می روند، زخمی که دیروز از کشتن پدرم و اهل بیت وی بر دل من رسید هنوز التیام نیافته، داغ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فراموش نگشته و داغ پدرم و فرزندان پدرم و جدّم، موی رخسارم سپید کرده و تلخی آن بین حلقوم و حنجره

ص: 115

من باقی مانده و اندوهش در سینه ام مانده و خواهش من این است نه با ما باشید و نه بر ما.(1)

البته جدا از روایات بالا در روایتی دیگر از امام صادق (علیه السلام) داریم که فرمودند: خداوند نوشته ای برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرستاد که در آن وصیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) به امامان بعد از ایشان است که چه کار انجام دهند، برای امام سجاد (علیه السلام) آمده: ای علی سکوت اختیار کن و در خانه خود آرام گیر و خدا را پرستش کن تا زمان شهادتت فرا رسد و ایشان چنین کرد و نامه به پسرشان محمدبن علی (علیه السلام) رسید و....(2)

پس معلوم شد که امام سجاد (علیه السلام) سختی جهاد را رها نکرده و فقط به نماز و عبادت بپردازند، بلکه چنین مردمی که به تازگی دچار آن جنایت بر علیه نوه عزیز رسول الله شدند و قبل از آن هم چنان بی وفایی در حق عموی بزرگوارشان امام حسن مجتبی (علیه السلام) انجام دادند و ایشان را رها کردند و آن خیانت هایی که در حق علی ابن ابی طالب (علیه السلام) مرتکب شدند قابل اطمینان برای جهاد نبودند، بلکه نیاز شدید به استغفار و طلب بخشش از خدا بابت اعمال زشت خود داشتند و باید فهم صحیح از دین را پیدا می کردند.

مانند عبد الرحمان بن شریح در این سخن مختار تردید داشتند كه آیا او واقعاً از طرف ابن حنفیه مأمور است یا نه؟ به همین جهت عبد الرحمان با سعید بن منقذ الثوری و سعر بن أبی سعر الحنفی و اسود بن جراد الكندی و قدامة بن مالك جشمی همراه شد و در نزد محمد حنفیه رفتند.

ابن نماء حلی روایت را این گونه نقل كرده است:

عبد الرحمان بن شریح به حمد خدا شروع كرد و گفت: شما خاندانی هستید كه خدا شما را به فضیلت اختصاص داده و شما را به وسیله مقام نبوت شرافت داده و حق شما را بر این امت بزرگ نموده است. شما دچار مصیبت حسین (علیه السلام) شده اید كه عموم مسلمانان هم شده اند. مختار نزد ما آمده و گمان می كند از طرف شما آمده است. وی ما را طبق دستور كتاب خدا و سنت رسول او و خونخواهی خون اهل بیت دعوت كرده است. ما هم با این شروط با وی بیعت كرده ایم اكنون اگر تو ما را دستور دهی با او بیعت كنیم می پذیریم و اگر ما را نهی می كنی از او دوری و اجتناب خواهیم نمود. موقعی كه محمّد بن حنفیه سخن عبد الرحمن و دیگران را شنید سپاس خدای را بجای آورد و درود بر حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) فرستاد و فرمود: آنچه را كه راجع به فضیلت ما خاندان گفتید فضل و فضیلت از خدا است كه به هر كسی بخواهد عطا می كند. خدا صاحب فضل بزرگی است و مصیبتی كه از طرف حسین (علیه السلام) دچار ما شد در قرآن حكیم است. اما راجع به مطلبی كه گفتید مختار شما را به خونخواهی ما فرا می خواند، قسم به خدا دوست دارم كه خداوند توسط هر یكی از بندگانش باشد انتقام ما را بگیرد. این سخن من است و از خداوند برای خود و شما طلب استغفار می كنم.(1) این قسمت از روایت را منابع اهل سنت از جمله طبری نیز در تاریخش آورده اند: طبق گزارش منابع اهل سنت، این چند نفر نزد محمد حنفیه آمدند.(2)

ولی در منابع شیعه آمده است كه محمد بن علی به آنها گفت: باید در نزد علی بن الحسین (علیه السلام) كه امام من و شما است برویم و از نزد او كسب تكلیف كنیم. ابن نما حلی وقتی گزارش فوق را نقل كرده در پایان می گوید: به نقل از پدرم، محمد حنفیه به آنان گفت برخیزید تا نزد امام من و شما یعنی حضرت علی بن الحسین (علیه السلام) برویم. هنگامی كه

ص: 117

به حضور حضرت سجاد (علیه السلام) مشرف شدند و محمّد جریان آنان را برای آن بزرگوار شرح داد، حضرت امام زین العابدین (علیه السلام) فرمود: ای عمو! اگر یك غلام زنگی برای ما خاندان اعمال تعصب كند بر مردم واجب است او را تقویت نمایند. من تو را صاحب اختیار قرار دادم. هر عملی كه می خواهی انجام بده. وقتی آن گروه سخن حضرت سجاد (علیه السلام) را شنیدند می گفتند زین العابدین و محمّد بن حنفیه به ما اجازه دادند ... موقعی كه آنان از نزد محمّد بن حنفیه به نزد مختار آمدند، مختار به ایشان گفت: چه خبر!؟ شما بودید كه دچار فتنه و تردید شده بودید؟ گفتند: ما برای یاری تو مأمور شده ایم. مختار گفت: من ابو اسحاقم، شیعیان را نزد من جمع كنید. هنگامی كه شیعیان نزد وی اجتماع نمودند گفت: ای گروه شیعیان! چند نفری دوست داشتند صدق این مأموریتی را كه من آورده ام بدانند. لذا به سوی پیشوای هدایت و نجیب برگزیده و پسر مصطفی و مجتبی یعنی حضرت سجاد (علیه السلام) رفتند و آن بزرگوار به آنان فهمانیده كه من پشتیبان و فرستاده آن حضرت می باشم. زین العابدین (علیه السلام) شما را مأمور كرده كه تابع و مطیع من باشید. سپس مختار آنان را برای اطاعت و خروج با خود ترغیب كرد و دستور داد حاضرین این موضوع را به غائبین برسانند.(1)

پس از این روایت چند مطلب اثبات می شود:

مطلب نخست: حركت مختار در این قیام، با اجازه امام سجاد (علیه السلام) صورت گرفته است.

مطلب دوم: خود محمد بن حنفیه، به امامت علی بن الحسین زین العابدین (علیه السلام) معتقد بوده است و صریح عبارت او این است.

مطلب سوم: آن حضرت عمویش محمد بن حنفیه را در امور جنگ با دشمنان اهل بیت وكیل خودش قرار داده است، به همین جهت هر حركتی كه با اجازه محمد بن علی صورت گرفته باشد، مشروع است.

سخنان بی مغز و بی پایه می زند. دوران امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) دوران رشد علمی اسلام و تشیع بوده چنانچه که در روزگار امام باقر (علیه السلام) بستری آماده برای نشر احکام دین و اسلام بود. این هنگام برای امام باقر (علیه السلام) فرصتی شایسته بود تا چهره زیبای حقایق دینی را از پس پرده های اوهام و خرافات اموی بیرون آورد و به مردم نشان دهد، زیرا در این روزگار، اندک گشایشی پدید آمد که عصر انتشار فقه آل محمد یا به تعبیر دیگر، روزگار تعلیم و تدریس فقه جعفری بود. همه مؤلّفان چه شیعه و چه سنّی سبب ملقب شدن امام باقر (علیه السلام) را به «باقر» دانش فراوان او دانسته اند؛ و غالباً این نام گذاری را از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می دانند که جابربن عبداللّه انصاری از آن حضرت نقل کرده است. ابن عماد، از علمای اهل سنت آن حضرت را از فقهای مدینه برشمرده که به سبب دانش فراوان و شناختن ریشه و درون آن، او را باقر خوانده اند.

اما موقعیت سیاسی اجتماعی امام صادق (علیه السلام) از میان ائمه (علیهم السلام) یک موقعیت کاملاً استثنایی بود؛ زیرا آن حضرت در مقطعی از زمان می زیسته که می توان آن را «دوران بحران قدرت سیاسی» نامید. این بحران خود زمینه مناسبی برای انجام کارهای علمی و فرهنگی ایجاد نمود. دوران امام صادق (علیه السلام) مصادف بود با ضعیف شدن و سپس درهم ریختن حکومت مروانیان و این سبب آزادی های سیاسی شد و در گوشه و کنار، مقدمات قیام های دینی و دسته بندی علیه حاکمان آماده گردید و آزادی بحث های علمی را در شاخه های گوناگون نیز موجب شد. امام صادق (علیه السلام) حدود 7 سال با حکام بنی امیه هم عصر بود که در این دوران آن ها با رقیبان سیاسی خود از بنی عباس در جنگ و ستیز نظامی به سر می بردند و فرصت کنترل اوضاع سیاسی و فرهنگی را نداشتند، گرچه بنی عباس در این مدت از درگیری نظامی با بنی امیه فارغ شده بودند، اما با قیام های پی درپی علویان مواجه بوده و بر اوضاع سیاسی به طور کامل مسلط نشده بودند، از این رو، پایه های حکومتشان سست و لرزان بوده و قدرت پرداختن به مسائل دیگر و کنترل اوضاع سیاسی را نداشتند. چنین موقعیتی برای حضرت امام صادق (علیه السلام) و شاگردان او زمینه نشر فرهنگ و معارف دینی را فراهم کرده بود. گزینش و پرورش گروهی از دانشمندان اسلامی بر مبنای دیدگاه های امام باقر (علیه السلام) و گسیل کردن آنان به شهرهای بزرگ اسلامی به منظور ارائه درست نظریات آن حضرت و در نتیجه خنثی کردن تبلیغات دراز مدت امویان در معرفی اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و نیز نفی گرایش های غلو آمیز برخی از پیروان اهل بیت، برخورد صریح و قاطع با غالیان و اظهار بیزاری از سران آنان، از جمله مغیرة بن سعید و بیان بن سمعان جزو اقدامات مهم ایشان به شمار می رود.

ص: 119

همچنین، شاگردان امام صادق (علیه السلام) را تا چهار هزار تن نوشته اند و مقصود کسانی هستند که در مدت افاضه امام از او علم فرا گرفته اند، نه اینکه همه آنها هر روز در محضر او حاضر شوند. شهیدی به نقل از کتاب کشف الغمه می نویسد شماری از تابعین از او روایت کرده اند که از جمله آنان: یحیی بن سعید انصاری، ایوب سختیانی، ابان بن تغلب، ابوعمرو بن العلاء و یزید بن عبدالله است، مالک بن انس، شعبة بن الحجاج، سفیان ثوری، ابن جریح، عبد الله بن عمرو، روح بن قاسم، سفیان بن عیینه، سلیمان بن بلال، اسماعیل بن جعفر، حاتم بن اسماعیل، عبدالعزیز بن مختار، وهب بن خالد و ابراهیم بن طهمان اند که از او روایت دارند. جابر بن حیان کوفی را نیز از شاگردان امام صادق (علیه السلام) شمرده اند. پس این بزرگواران در آن زمان به پرورش افکار و برانداختن انحرافات کوشیدند و از این زمان هست که برای شیعیان احادیث بسیار زیادی رسیده، ولی امام چه خلافت ظاهری داشته باشد و چه نداشته باشد امامت خود را می کند و بر امور عالم به اذن و دستور خدا مشرف است. درباره دیگر امامان بزرگوار هم - چنانکه درباره امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) گفته بود - کسروی از حدس و نظر خود مطالبی نوشته که قابل قبول نیست.

امیر المؤمنین است و همسرش فاطمه سرور زنان جهان است، و حسن و حسین دو سرور جوانان اهل بهشت هستند). آنگاه آدم عرضه داشت: خدایا اینها چه کسانی هستند؟ خداوند فرمود: اینها از فرزندان تو هستند و آنان از تو و از تمام مخلوقاتم بهترند، و اگر آنان نبودند، نه تو و نه آسمان و زمین و بهشت و دوزخ را خلق نمی کردم، مبادا با حسد به آنان بنگری که در این صورت تو را از جوار خودم بیرون خواهم کرد، ولی او با حسد به آنان نگاه کرد و مقام و منزلت آنان را آرزو نمود و در نتیجه شیطان بر او مسلّط شد تا اینکه از درختی که از آن نهی شده بود تناول نمود، و پس از آن شیطان بر حوّاء نیز مسلّط شد، به خاطر اینکه به فاطمه (علیها السلام) با چشم حسد نگاه کرده بود و در نتیجه مثل آدم، از درخت خورد و خداوند عزّ و جلّ آن دو را از بهشت خود بیرون کرد و از جوار خویش به زمین فرستاد.(1)

ولی چطور ممکن است؟

مراد از این که ((اگر تو (محمد) نبودی این جهان را نمی آفریدم))، یکی از سه معنای زیر است :

1- هدف از خلقت جهان، چیزی است که جز با وجود تو تحقق پیدا نمی کند. از دیدگاه قرآن، همه جهان برای انسان آفریده شده است :

سوره مبارکه بقره آیه 29 :

هُوَ الَّذی خَلَقَ لَكُمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً ثُمَّ اسْتَوی إِلَی السَّماءِ فَسَوّاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ وَ هُوَ بِكُلِّ شَیءٍ عَلیمٌ

او كسی است كه همه آنچه را در زمین وجود دارد برای شما آفرید سپس به آسمان پرداخت و آنها را به صورت هفت آسمان مرتّب نمود و او به هر چیزی دانا است.

انسان نیز برای بندگی آفریده شده است :

سوره مبارکه ذاریات آیه 56 :

وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلّا لِیعْبُدُونِ

من جنّ و انس را نیافریدم جز برای این كه مرا پرستش كنند (و از این راه تكامل یابند و به من نزدیك شوند).

معنای حقیقی عبادت خداوند در میان انسان ها محقق نمی شود جز با هدایت پیامبران و نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) خاتم انبیا که پیام آور دین کامل الهی است. پس صحیح است که گفته شود، عبادت خداوند، جز با وجود پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در میان بندگان محقق نمی شود.

ص: 121

2- تو می توانی تمام هدف از آفرینش جهان را در خود متجلی کنی و آن هدف را به صورت کامل در خود محقق سازی. هدف آفرینش جهان، بندگی انسان است و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به دلیل این که کامل ترین انسان هاست، کامل ترین بنده نیز می باشد. از این رو آن حضرت هدف از خلقت جهان را به معنای تمام و کمال در وجود خود محقق ساخته است و دیگر انسان ها هر یک به اندازه ی مرتبه ی کمالشان آن هدف را محقق کرده اند.

3- تو غرض اصلی من از خلقت جهان بوده ای و دیگران را طفیلی تو خلق کردم. طبق معنای قبلی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) کسی است که هدف از آفرینش جهان را به تمام و کمال در خود محقق ساخته است اما برای این که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بتواند در این دنیا چنین کمالی را در خود محقق سازد، باید همه این جهان آفریده شود و همه این انسان ها - چه مؤمنان و چه کافران - و حتی دشمنان پیامبر (صلی الله علیه و آله) و دوستان آن حضرت باید خلق شوند تا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مجال رشد و تکامل پیدا کند و قابلیت های خود را به فعلیت برساند. البته در این معنا، چنین نیست که مثلاً دشمنان از روی جبر با آن حضرت دشمنی کرده اند بلکه وجود انسان هایی برای تحقق کمال اختیاری پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیاز است و رسول الله می تواند در فضای میان آنان، چه فضای دوستی و چه دشمنی در مسیر رشد و تکامل خود قرار گیرد. انسان های دیگر نیز هر یک به اندازه مرتبه کمالشان، غرض از خلقت اند یعنی، هر اندازه که کمال آنان بیش تر باشد، غرض اصلی از خلقت نیز به آنان بیش تر تعلق می گیرد و هر اندازه نقصان دارند، به همان اندازه طفیلی اند.

باغی داشته باشد كه از (میوه) آن بخورد (و امرار معاش كند)؟! و ستمكاران گفتند: شما تنها از مردی سحر شده پیروی می كنید.

و در جواب خداوند می فرماید:

سوره مبارکه فرقان آیه 20:

وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ مِنَ الْمُرْسَلِینَ إِلّا إِنَّهُمْ لَیأْكُلُونَ الطَّعامَ وَ یمْشُونَ فِی الْأَسْواقِ وَ جَعَلْنا بَعْضَكُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَ تَصْبِرُونَ وَ كانَ رَبُّكَ بَصِیراً

ما هیچ یك از پیامبران را پیش از تو نفرستادیم مگر این كه آنها نیز غذا می خوردند و در بازارها (برای تهیه نیازشان) راه می رفتند و ...

پیامبران و امامان هم بشری مثل بقیه هستند، فرقشان اینست که به خدا متصل هستند و از سوی او مستقیم برای هدایت بشر انتخاب می شوند وگرنه بقیه افعال آنها مثل بقیه انسان هاست و چیز عجیبی نیست. البته این حرفها قبل از اعراب جاهلی زمان حضرت صالح (علیه السلام) هم توسط قومش زده شده است چنانچه در قرآن آمده:

سوره مبارکه مؤمنون آیه 33 تا 38 :

وَ قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِهِ الَّذِینَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِلِقاءِ الْآخِرَةِ وَ أَتْرَفْناهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا ما هذا إِلّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ یأْكُلُ مِمّا تَأْكُلُونَ مِنْهُ وَ یشْرَبُ مِمّا تَشْرَبُونَ وَ لَئِنْ أَطَعْتُمْ بَشَراً مِثْلَكُمْ إِنَّكُمْ إِذاً لَخاسِرُونَ أَ یعِدُكُمْ أَنَّكُمْ إِذا مِتُّمْ وَ كُنْتُمْ تُراباً وَ عِظاماً أَنَّكُمْ مُخْرَجُونَ هَیهاتَ هَیهاتَ لِما تُوعَدُونَ إِنْ هِی إِلّا حَیاتُنَا الدُّنْیا نَمُوتُ وَ نَحْیا وَ ما نَحْنُ بِمَبْعُوثِینَ إِنْ هُوَ إِلّا رَجُلٌ افْتَری عَلَی اللهِ كَذِباً وَ ما نَحْنُ لَهُ بِمُؤْمِنِینَ

ولی اشرافیان (خودخواه) از قوم او كه كافر بودند، و دیدار آخرت را تكذیب می كردند و در زندگی دنیا به آنان ناز و نعمت داده بودیم گفتند: این بشری است مثل شما از آنچه شما می خورید می خورد و از آنچه می نوشید می نوشد (پس چگونه می تواند پیامبر باشد؟!) و اگر از بشری همانند خودتان اطاعت كنید در این صورت به یقین شما زیانكارید آیا او به شما وعده می دهد هنگامی كه مُردید و خاك و استخوان هایی (پوسیده) شدید (از قبرها) بیرون آورده می شوید؟! هیهات از این وعده هایی كه به شما داده می شود، به یقین غیر از این زندگی دنیای ما چیزی (در كار) نیست، پیوسته گروهی از ما می میریم و نسل دیگری زنده می شود و ما هرگز برانگیخته نخواهیم شد. او فقط مردی است كه بر خدا دروغ بسته و ما هرگز به او ایمان نخواهیم آورد.

خوب دیدیم که غذا خوردن و مریض شدن و... مانع و کمبودی برای رسالت و امامت نیست، بلکه اینها جزو ابزار و وسایل این دنیاست و قانون این دنیاست.

ص: 123

ولی حاتم اسلام را نپذیرفت، برای همین پیامبر (صلی الله علیه و آله) درباره او فرمودند خداوند در عذاب او بابت سخاوتمندی­اش تخفیف می دهد.(1)

حال اگر همین حاتم طائی اسلام را پذیرفته بود با این سخاوتمندی خود درجات بسیار بالا و زیادی در بهشت از آن خود می کرد. البته در باب پذیرش اعمال نیک و صالح بسیار سخن است. مثلاً شخص آیا برای تعریف و تمجید دیگر انسان ها عمل نیک انجام می دهد یا برای خدا و حالات فراوان دیگر که مجال رسیدن به آن را در اینجا نداریم.

مطلب روشن شد، خداوند هدف و دلیل برای آوردن انسان به زمین داشته و وقتی او بشر را روی زمین می فرستد برنامه های مورد نظر خودش را هم می گوید، حال این ما هستیم که اطاعت می کنیم یا طغیان.

محمّد فقط فرستاده خداست و پیش از او، فرستادگان دیگری نیز بودند آیا اگر او بمیرد یا كشته شود شما به گذشته (و دوران جاهلیت) باز بر می گردید؟! و هر كس به گذشته باز گردد هرگز به خدا ضرری نمی رساند و خداوند به زودی شاكران (و ثابت قدمان) را پاداش خواهد داد.

پس حتی در آیه بالا هم مشخص شده اسلام با پیامبر (صلی الله علیه و آله) و چه بدون ایشان باید ادامه داشته باشد. وقتی خدا چنین عزمی دارد آیا نباید خودش هم با معیار حق خودش برای پیامبر این دین جانشینی انتخاب کند تا مانند کتب انبیاء قبل مورد تحریف واقع نشود؟ خوب این دین قرار است با امامان ادامه یابد و اگر امام نتواند با دیگر ملت ها و گویش ها سخن بگوید یا در برابر دانشمندی ناتوان و بی علم باشد این دین و رهبر آن به چه کار بشر می آید؟ او که خود نیازمند دانستن باشد چه مشکلی را می تواند از بقیه انسان ها حل کند؟ دانستن زبان برای امام امری قطعیست چرا که او انسانی کامل است و کامل بودن یعنی بدون هیچ کمی و کاستی. در آخر با روایتی این بحث را تمام می کنیم.

ابوصلت هروی گوید: امام رضا (علیه السلام) با افراد با زبان خودشان گفتگو می کردند و به خدا قسم فصیح ترین و عالم ترین اشخاص به هر زبان و لغتی بود. روزی به ایشان عرض کردم: ای فرزند رسول خدا، من در شگفتم که شما به تمامی لغات و با اختلافاتی که دارند اینطور تسلط و آگاهی دارید، فرمودند: ای پسر صلت من حجت خدا بر بندگان اویم و خداوند حجتی بر قومی بر نمی­انگیزد که زبان آنان را نفهمد و لغاتشان را نداند.(1)

ای پیامبر آنچه از جانب پروردگارت به سوی تو نازل شده ابلاغ كن و اگر نكنی پیامش را نرسانده ای و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه می دارد آری خدا گروه كافران را هدایت نمی كند.

که منظور از آیه بالا اعلام امامت و ولایت حضرت علی در غدیرخم است.

سوره مبارکه آل عمران آیه 61:

فَمَنْ حَآجَّكَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءكُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءكُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةَ اللّهِ عَلَی الْكَاذِبِینَ

پس هر كه در این [باره] پس از دانشی كه تو را [حاصل] آمده با تو محاجه كند بگو بیایید پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و ما خویشان نزدیك و شما خویشان نزدیك خود را فرا خوانیم سپس مباهله كنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.

در آیه مباهله منظور مقام والایی بود که اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) داشتند و آنها را برای مباهله آوردند و در این آیه «انفسنا» برای حضرت علی (علیه السلام) به کار برده شده یعنی حضرت مثل خود پیامبر (صلی الله علیه و آله) است.

سوره مبارکه شوری آیه 23:

قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی وَ مَنْ یقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیها حُسْناً إِنَّ اللهَ غَفُورٌ شَكُورٌ

بگو من هیچ گونه اجر و پاداشی از شما بر این دعوت درخواست نمی كنم جز دوست داشتن اهل بیتم و هر كس كار نیكی انجام دهد بر نیكی اش می افزاییم چرا كه خداوند آمرزنده و قدردان است.

خداوند پیامبری را مبعوث نکرد جز آنکه به او وحی کرد که از قومش اجری طلب نکند، چرا که خداوند خود اجر پیامبران را می دهد ولی در مورد رسول الله مودت ذوی القربی را بر امتش واجب کرد.

اما اینکه چرا نام امامان در قرآن نیامده، این سؤال را شخصی از امام صادق (علیه السلام) پرسید ایشان فرمودند: برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) آیه نماز نازل شد ولی خداوند چگونگی و تعداد رکعات و جزئیات آن را نگفته تا خود رسول الله برای مردم تفسیر کند، آیه زکات نازل شد ولی از چگونگی و جزئیات آن خداوند خبر نداده تا خود رسول الله برای مردم بگوید، آیه حج نازل شد ولی جزئیات و تعداد طواف آن را به عهده خود رسول الله گذاشته است.(1)

سوره مبارکه نساء آیه 59 :

ص: 127

یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْكُمْ

ای كسانی كه ایمان آورده اید خدا را اطاعت كنید و پیامبر و اولیای امر خود را [نیز] اطاعت كنید.

و یا در سوره مبارکه مائده آیه 55 :

إِنَّما وَلِیكُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ

سرپرست و ولی شما تنها خداست و پیامبر او و كسانی كه ایمان آورده اند همانها كه نماز را بر پا می دارند، و در حال ركوع زكات می دهند.

که این آیه به آیه ولایت هم معروف است و حتی بعضی علمای اهل سنت هم این آیه را در شأن علی ابن ابی طالب (علیه السلام) دانسته اند. مثل ابن ابی حاتم متوفی 327 هجری که در کتاب تفسیر خود آورده منظور علی ابن ابی طالب (علیه السلام) است.(1)

و آیات بسیاری دیگر که چه در ظاهر و چه در باطن درباره امامان در قرآن کریم آمده است.

پس طبق آیات بالا اینکه صریحا در قرآن نام امامان ذکر نشده دلیلش آنست که آیا مردم سخن رسول الله (صلی الله علیه و آله) برایشان حجت است یا نه؟ آیا بعد از قبول سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله) درباره امامان بعد از خودشان، آیا مردم به سراغ امام می روند تا از محضر او بهره مند شوند و او را چنانچه شایسته است بشناسند و مطیع اوامرشان باشند یا نه؟ قرآن کتابیست جامع که درباره همه چیز گفته شده ولی جزئیات آن باید توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امامان بعد ایشان گفته شود چرا که اگر قرار بود در قرآن همه چیز با جزئیات باشد اولاً خود قرآن هزاران هزار جلد می شد و دوماً دیگر نیازی به پیامبر و امام نبود، پس وقتی در قرآن مقام امامت آورده شده و این مقام را هم دارای عصمت می داند و اطاعت از آن را هم هم ردیف اطاعت از خدا و رسول می داند و حتی اعلام نکردن امام بعد از خود توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله) را برابر با نرساندن پیام خداوند به انسان ها می داند، پس کلیات برای مسلمانان روشن شده ولی جزئیات آن را با احادیث و روایات در می یابند.

در جواب می گوییم در قرآن کریم سه دسته آیات درباره علم غیب وجود دارد:

گروه اول آیات: در حال بیان «علم غیب استقلالی و ذاتی» هستند. یعنی بیان می كنند كه تنها خداوند است كه به صورت مستقل، عالم بر غیب است و جز او، احدی به صورت مستقل دارای علم غیب نیست.

گروه دوم آیات: كه پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله) تصریح می كند من علم غیب ندارم. منظورش نفی علم غیب استقلالی و ذاتی است یعنی علم غیب ذاتی را از خودش نفی می كند نه علم غیبی را كه به اذن خداوند باشد.

گروه سوم آیات: بیان می ­نماید كه به فرستادگان الهی از سوی خداوند علم غیب عطا شده است.

سوره مبارکه جن آیه 27 :

عالِمُ الْغَیبِ فَلا یظْهِرُ عَلی غَیبِهِ أَحَداً فَلا یظْهِرُ عَلی غَیبِهِ أَحَداً إِلاَّ مَنِ ارْتَضی مِنْ رَسُولٍ

دانای غیب اوست و هیچ كس را بر اسرار غیبش آگاه نمی سازد، مگر رسولانی كه (آنان را برگزیده و) از آنها راضی است و مراقبینی از پیش رو و پشت سر برای آنها قرار می دهد.

این آیه شامل ائمه (علیهم السلام) نیز می شود و علاوه بر پیامبران، این بزرگواران نیز به اذن الهی علم غیب دارند. مراد از «رسول» در آیه بالا تنها پیامبران نیست بلكه شامل مطلق فرستادگان الهی می شود چه این فرستاده بشر باشد یا فرشته. علمای اهل سنت هم در این آیه رسول را شامل حال تمام فرستادگان الهی می دانند مثلاً ابن كثیر از علمای اهل سنت در شرح این آیه می­نویسد: كلمه­ی «رسول» شامل فرستادگان خداوند اعم از بشر و فرشتگان می شود. رسول در آیه عمومیت دارد و شامل فرستادگان ملکی [فرشته­ها] و بشری می­باشد.(1)

در آخر به آیه ای در قرآن کریم اشاره می کنیم که علم غیب را برای حضرت عیسی (علیه السلام) قائل شده است.

سوره مبارکه آل عمران آیه 49:

وَ رَسُولاً إِلی بَنی إِسْرائیلَ أَنِّی قَدْ جِئْتُكُمْ بِآیةٍ مِنْ رَبِّكُمْ أَنِّی أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّینِ كَهَیئَةِ الطَّیرِ فَأَنْفُخُ فیهِ فَیكُونُ طَیراً بِإِذْنِ اللهِ وَ أُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ وَ أُحْی الْمَوْتی بِإِذْنِ اللهِ وَ أُنَبِّئُكُمْ بِماتَأْكُلُونَ وَ ما تَدَّخِرُونَ فی بُیوتِكُمْ إِنَّ فی ذالِكَ لَآیةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنینَ

ص: 129

و به سوی بنی اسرائیل فرستاده خواهد شد (تا به آنها بگوید:) من نشانه ای از طرف پروردگار شما، برایتان آورده ام. من از گِل، چیزی به شكل پرنده می سازم سپس در آن می دمم و به اذن خدا، پرنده ای می گردد. و به اذن خدا، كور مادر زاد و مبتلا به بیماری پیسی را بهبودی می بخشم و مردگان را به اذن خدا زنده می كنم و به شما خبر می دهم از آنچه می خورید، و آنچه را در خانه های خود ذخیره می كنید، به یقین در این (معجزات)، نشانه ای برای شماست، اگر ایمان داشته باشید.

طبق این آیه و نمونه های بسیار دیگر که در قرآن کریم وجود دارد برای اولیای الهی علم غیب به اذن خداوند وجود دارد و چیز عجیبی نیست.

1- ارض: کرۀ زمین.

2- حوت: ماهی، موجودی که دارای شکل بیضوی و دارای حجم ویژه است. اکثریت کهکشان ها به ویژه کهکشان راه شیری که کره زمین ما در آن قرار دارد، به شکل بیضوی ماهی­گونه هستند.

3- الماء: آب: جسم مایع لطیف که اشیاء دیگر در آن شناور می شوند.

در قرآن «انرژی» به آب تشبیه شده است، می فرماید:

سوره مبارکه یس آیه 40:

لَا الشَّمْسُ ینْبَغِی لَها أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَ لَا الَّیلُ سابِقُ النَّهارِ وَ كُلٌّ فِی فَلَكٍ یسْبَحُونَ

نه خورشید را سزاست كه به ماه رسد و نه شب بر روز پیشی می گیرد و هر یك در مسیر خود شناورند.

کرات آسمانی در اندرون چیزی شناورند که می فرماید: «یسبحون» شناورند. می دانیم که کرات، منظومه ها و کهکشان ها همگی در اقیانوسی از انرژی شناورند، هیچ خلائی در کائنات نیست، فاصلۀ کهکشان ها و منظومه ها پر از انرژی است و همۀ کرات از جمله زمین در این اقیانوس انرژی شناورند.

4- صخره: جسم و مادّه فشرده و سخت:

همۀ کرات و کهکشان ها در درون آسمان اول هستند:

سوره مبارکه صافات آیه 6:

إِنّا زَینَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِزِینَةٍ الْكَواكِبِ

ما آسمان پائین (اول) را با زیور ستارگان آراستیم.

سوره مبارکه ملک آیه 5 :

وَ لَقَدْ زَینَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِمَصابِیحَ وَ جَعَلْناها رُجُوماً لِلشَّیاطِینِ وَ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذابَ السَّعِیرِ

ما آسمان پائین (اول) را با چراغ های فروزانی زینت بخشیدیم، و آنها [شهاب ها ] را تیرهایی برای (راندن) شیاطین قرار دادیم، و برای آنان عذاب آتش فروزان فراهم ساختیم.

سوره مبارکه فصلت آیه 12:

فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یوْمَینِ وَ أَوْحی فِی كُلِّ سَماءٍ أَمْرَها وَ زَینَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِمَصابِیحَ وَ حِفْظاً ذالِكَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ

آنگاه آنها را به صورت هفت آسمان در دو روز [دو دوران] آفرید و در هر آسمانی امر (و برنامه) آن (آسمان) را وحی (و مقرّر) فرمود، و آسمان پایین را با چراغ هایی [ستارگان] زینت بخشیدیم و (با شهابها از رخنه شیاطین) حفظ كردیم این است تقدیر خداوند توانا و دانا.

ص: 131

السماء الدنیا: آسمان پایین که نسبت به ما می شود آسمان اول.

هفت آسمان، واقعیت هستند نه فرضی و در واقعیت شان خیلی سخت و سفت و ماهیت شان مصداق صخره است که خداوند می فرماید:

سوره مبارکه نبأ آیه 12:

وَ بَنَینا فَوْقَكُمْ سَبْعاً شِداداً

و بر فراز شما هفت (آسمان) محكم بنا كردیم

5- ثور : گاو. اما معنی دیگر آن «متحرک» است: «ثَورْ» بر وزن «صَعْب» یعنی چیزی که صفت ذاتی اش حرکت است. عرب به «حرکت اجتماعی»، «تحول اجتماعی» و انقلاب نیز ثوره می گویند.

ثَور علاوه بر این که خود متحرک است، محرّک هم هست.

سوره مبارکه روم آیه 48:

أَللهُ الَّذِی یرْسِلُ الرِّیاحَ فَتُثِیرُ سَحاباً فَیبْسُطُهُ فِی السَّماءِ كَیفَ یشاءُ وَ یجْعَلُهُ كِسَفاً فَتَرَی الْوَدْقَ یخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ فَإِذا أَصابَ بِهِ مَنْ یشاءُ مِنْ عِبادِهِ إِذا هُمْ یسْتَبْشِرُونَ

خداوند همان كسی است كه بادها را می فرستد تا ابرهایی را به حركت در آورند سپس آنها را در آسمان آن گونه كه بخواهد می گستراند و متراكم می سازد در این هنگام دانه های باران را می بینی كه از لابه لای آن خارج می شود هنگامی كه این (باران حیات بخش) را به هر كس از بندگانش كه بخواهد برساند، ناگهان خوشحال می شوند.

سوره مبارکه فاطر آیه 9 :

وَ اللهُ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیاحَ فَتُثِیرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلی بَلَدٍ مَیتٍ فَأَحْیینا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها كَذالِكَ النُّشُورُ

خداوند كسی است كه بادها را فرستاد تا ابرهایی را به حركت در آورند ما این ابرها را به سوی زمین مرده ای راندیم و به وسیله آن زمین را پس از مردنش زنده كردیم، رستاخیز نیز همین گونه است.

تُثیرُ از همان مصدر ثَورْ است. باد مصداقی از مصادیق «ثَور» است که با نیرو و انرژی خودش، ابرها را می راند. اقیانوس انرژی که محتوای آسمان اول را پر کرده است، راکد و بی حرکت نیست؛ هیچ ذره ای از مواد جهان و هیچ گوشه ای از انرژی جهان هرگز دچار رکود نمی شود؛ همه چیز جهان در حرکت است به طوری که:

جهان منهای حرکت مساوی جهان منهای جهان.

هر ذرّه منهای حرکت مساوی ذره منهای ذره.

و نیز: جهان دائماً در حال گسترش و بزرگ شدن است که خداوند می فرماید:

ص: 132

سوره مبارکه ذاریات آیه 47 :

وَ السَّماءَ بَنَیناها بِأَیدٍ وَ إِنّا لَمُوسِعُونَ

و ما آسمان را با قدرت بنا كردیم، و همواره آن را وسعت می بخشیم.

انرژی ها و مواد نوپدید محتوای آسمان اول را به شش جانب می راند كه مصداقی از «تُثیرُ» و عظیم ترین مصداق آن است. در کتاب (قرآن و نظام رشته ای جهان) از مرتضی رضوی آمده جهان می خورد و بزرگ می شود؛ دائما انرژی های جدید و مواد جدید از مرکز جهان «ایجاد» می شود. و جهان مانند هندوانه ای که از زمین می خورد و بزرگ می شود، از خزانۀ «کن فیکون» می خورد و بزرگ می شود.

6- قرن : شاخ- قرن ثور: شاخ ثور: همان طور که شاخ در فارسی به معانی متفاوت آمده از آن جمله «شاخ شمشاد»، در عربی نیز چنین است، مثلاً در حدیث عبارت «قَرْنُ الشَّمْس» شاخ خورشید آمده است.

صخرۀ آسمان (آسمان که شدید و صخره ای است) بر کرانه های «ثَور انرژی و ماده» است، مانند پوستۀ هندوانه که بر گوشته و آب درونش و شبکۀ رگه های آن احاطه دارد. در کتاب قرآن و نظام رشته ای جهان یک طرحی نقاشی شده است که نشان می دهد حرکت مواد و انرژی های جهان در شبکه ای از رشته ها مانند رشته های درون هندوانه از مرکز به سوی کران در حرکت هستند و در کرانه ها خمیده می شوند. در این حدیث از این خمیدگی های جریان ها و حرکت های مواد و انرژی به «قرن» تعبیر شده است.

7- املس: علی قرن ثورٍ اَملس: صخره= آسمان، بر شاخ ثَور اَملس قرار دارد. این لفظ «اَملس» در این حدیث، خیلی جالب است. اَملس یعنی «شیء متحرکِ ملایم با جریان نرم اما با نیروی محرّک قوی». و این واژه هیچ تناسبی با گاو ندارد. ماهیت آسمان «شدید، سخت و صخره گونه» است اما درون و محتوای آن همۀ کرات، کهکشان ها و اقیانوس انرژی است، این مجموعه نسبت به آسمان نرم است؛ دقیقاً شبیه پوست هندوانه که سفت است و محتوای آن گوشتۀ نرم با تخمه های سفت است. می توانید مجموعه ای از تخمه های هندوانه را به کهکشان و گوشته های آن را به اقیانوس انرژی تشبیه کنید. و همچنین رشته های درون آن را که از نقطۀ تغذیه (از خاک) شروع شده و به کرانه های گوشته می رسند را به نظام رشته ای جهان تشبیه کنید.

8- ثری : در کتاب لغت المنجد در اولین معنی و کاربرد ثریا می گوید: اُطلب ثرا: بنگر به کلمۀ ثرا. یعنی اولین معنی ثری معنی کلمۀ «ثرا» است و در ثرا نوشته است: «ثَرا اللَّهُ القومَ: کَثَّرهم»: خداوند قوم را کثرت داد. و همچنین در كتاب اقرب الموارد همین گونه ذكر شده است. بنابر این «ثری» یعنی تکثیر شونده؛ چیزی که در حال کثرت است.

9- تحت الثری : قبۀ ثری؛ پشت و پشتوانۀ ثری.

ص: 133

توسعه و گسترش و بزرگ شدن دائمی جهان و تغذیه جهان از مرکز خودش قابل درک و قابل بحث و تحقیق علمی است. اما این تغذیه و ایجاد انرژی و ماده در مرکز جهان، چگونه است و چطور دائما انرژی و مواد در آن مرکز ایجاد می شود؟ پاسخ این پرسش از توان اندیشه و علم خارج است، زیرا «ایجاد» کار و اَمری خداوند است که به «کن فیکون» مربوط است. در کتاب «دو دست خدا» از مرتضی رضوی آمده که خداوند دو نوع کار دارد: کار اَمری و کار خلقی.

سوره مبارکه اعراف آیه 54 :

إِنَّ رَبَّكُمُ اللهُ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فی سِتَّةِ أَیامٍ ثُمَّ اسْتَوی عَلَی الْعَرْشِ یغْشِی الَّیلَ النَّهارَ یطْلُبُهُ حَثیثاً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبارَكَ اللهُ رَبُّ الْعالَمینَ

پروردگار شما خداوندی است كه آسمانها و زمین را در شش روز (شش دوران) آفرید سپس بر عرش (قدرت) قرار گرفت (و به تدبیر جهان پرداخت) با (پرده تاریكِ) شب، روز را می پوشاند و شب به سرعت در پی روز می آید و خورشید و ماه و ستارگان را آفرید كه مسخّر فرمان او هستند. آگاه باشید كه آفرینش و تدبیر (جهان)، از آن او (و به فرمان او) است! پر بركت و بی زوال است خداوندی كه پروردگار جهانیان است.

خلق یعنی پدید آوردن چیزی از چیز دیگر، اما امر یعنی پدید آوردن چیزی نه از چیز دیگر بلکه «ایجاد محض» است. جریان خلق بر اساس علت و معلول است و علم یعنی شناختن علت ها. کار امری بر قانون علت و معلول مبتنی نیست تا علم و عقل بتواند روی آن و در شناخت چگونگی آن کار کند؛ ایجاد به حکم «کن فیکون» است و بس، و کار ویژۀ الهی است که علم به آن راه ندارد. لذا در آخر حدیث می فرماید: «هَیهَاتَ عِنْدَ ذَلِکَ ضَلَّ عِلْمُ الْعُلَمَاءِ»: هیهات وقتی که بحث به ایجاد محض می رسد جائی برای علم علما و دانش دانشمندان نمی ماند؛ ایجاد از عرصۀ علم و دانش خارج است.

اکنون پس از مباحث فوق به معنی حدیث می رسیم.

ترجمه و معنی حدیث:

از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: زمین بر چه چیزی قرار دارد؟

فرمود: بر ماهی. یعنی بر کهکشان شیری که به شکل بیضوی ماهی گونه است.

پرسیدم: آن ماهی (کهکشان شیری) بر چه چیز قرار دارد؟

فرمود: بر آب. (اقیانوس انرژی).

گفتم: آن آب بر چه چیزی قرار دارد؟

فرمود: بر صخره (آسمان اول).

ص: 134

گفتم: آن صخره بر چه چیزی قرار دارد؟

فرمود: بر شاخ ثَور اَملس (بر کرانه های اقیانوس انرژی).

گفتم: آن ثَور اَملس بر چه چیزی قرار دارد؟

فرمود: بر ثریا (بر مرکز جهان که تغذیه کنندۀ جهان است).

گفتم: ثریا بر چه چیزی قرار دارد؟

فرمود: هیهات وقتی که پرسش به این جا می رسد دانش دانشمندان از فهم آن خارج است.(1)

صادق (علیه السلام) می شد که ایشان به دلیل همان شرایطی که بیان شد پاسخ صریحی ارائه نمی فرمودند، بلکه با اشاره و کنایه مطالبی را اظهار می داشتند که به یک مورد آن اشاره می نماییم.

مفضل بن مرثد روایت می نماید: هنگامی که اسماعیل هنوز زنده بود از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: آیا خداوند اطاعت از اسماعیل را همانند پدرانش بر ما واجب نموده است (یعنی او امام بعدی ماست)؟! ایشان پاسخ دادند که کار به این جا نمی رسد! من گمان نمودم که امام ششم از من تقیه نموده که پاسخ دقیق را به من نداده، اما مدتی نگذشت که اسماعیل از دنیا رفت و متوجه منظور امام شدم.

و یا ابوبصیر می گوید حضور امام صادق (علیه السلام) بودیم که نام امامان را یاد می کردند. من هم نام اسماعیل را گفتم، حضرت فرمودند: نه، ای ابا محمد به خدا قسم آن به عهده ما نیست و فقط خداوند عزوجل است که امامان را یکی بعد از دیگری انتخاب می کند.(1)

بعد از رحلت اسماعیل، امام صادق (علیه السلام) تلاش نمودند که هرگونه شک و شبهه ای را در مورد وفات او از بین ببرند، اما جمعی از شیعیان که دلبستگی خاصی به اسماعیل داشتند و تعدادی از دشمنان دوست نما نمی پذیرفتند که ممکن است سلسله امامت از طریق فرزند دیگری غیر از اسماعیل ادامه یابد و به همین دلیل بعد از وفات امام ششم نظرات متفاوتی را در این زمینه ابراز نمودند. بدین ترتیب که:

1-1. گروهی معتقد بودند که اسماعیل وفات ننموده، بلکه پدرشان به دلیل حفظ جان او صحنه سازی نموده تا او را از گزند دشمنان مصون نگه دارد.

1-2. عده ای نیز معتقد بودند که اسماعیل واقعاً از دنیا رفته اما قبل از وفاتش فرزند خود محمد بن اسماعیل را به جانشینی انتخاب نموده است! این گروه که در آن زمان "مبارکیه" نام داشتند و سپس "قرامطه" که یکی از جریان های قدرتمند سیاسی در قرن های بعد بودند، به دلایلی این مذهب را مبنای کار خود قرار دادند و عملاً همان ها بودند که اعتقاد به امامت اسماعیل را بعد از این که دیگر طرفداری نداشت بار دیگر در جامعه احیا نمودند.

1-3. برخی از اسماعیلیه نیز محمد بن اسماعیل را امام هفتم در نظر گرفتند اما با توجه به این که وصیت اسماعیل به امامت او با توجه به زنده بودن امام ششم معنایی نداشت، امامت او را بر طبق وصیتی از پدر بزرگش امام صادق (علیه السلام) و نه سفارشی از جانب پدرش اسماعیل می دانستند.

ص: 136

2. جریان دوم گرد محور عبدالله افطح فرزند بعدی امام صادق (علیه السلام) که از اسماعیل کوچک تر و از امام کاظم (علیه السلام) بزرگ تر بود، شکل گرفت. ممکن است همان ذهنیتی که در میان شیعیان وجود داشت مبنی بر این که بعد از رحلت یک امام، فرزند بزرگ تر او جانشین پدرش خواهد شد در شکل گیری این جریان که به "فطحیه" نامیده می شد تأثیر گذار بود! خود عبدالله نیز چندان بی میل نبود که به عنوان امام هفتم شناخته شود اما بعد از طرح پرسش هایی دینی از او که نتوانست از عهده پاسخ گویی آنها برآید و نیز دیدن رفتارهایی از ایشان که سزاوار مقام امامت نبود و داشتن عیبی که امام باید از آن مبرا باشد گروه بسیاری از آن شیعیانی که گرد او جمع شده بودند از اعتقاد خود نسبت به امامتش دست کشیدند و با توجه به روایاتی که بیان می نمود، امامت بعد از امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) دیگر به دو برادر نخواهد رسید تنها به امامت امام موسی کاظم (علیه السلام) گردن نهاده و متوجه اشتباه قبلی خود شدند. دیری نپایید که بعد از هفتاد روز عبدالله دار فانی را وداع گفته و تعداد اندکی نیز که هنوز معتقد به امامتش بودند به جمع دیگر شیعیان پیوستند.

قطب راوندی روایت کرده از مفضل بن عمر که چون حضرت صادق (علیه السلام) به شهادت رسیدند عبدالله افطح پسر آن حضرت ادعای امامت کرد. امام موسی کاظم (علیه السلام) امر فرمود هیزم بسیاری آوردند و در وسط خانه ریختند، آنگاه فرستاد به نزد عبداللّه و او را بطلبید. عبداللّه به منزل آن حضرت آمد و در آن وقت در خدمت حضرت جماعتی از شیعیان بودند، همین که عبداللّه نشست. حضرت امر فرمود که آتش در آن هیزم ها افکندند هیزم ها شروع به سوختن کرد و مردم سبب آن را نمی دانستند تا آنکه هیزمها تمامی آتش شد. پس موسی بن جعفر (علیه السلام) برخاست و با جامه های خود در میان آتش نشست و رو کرد به مردم و شروع به حدیث گفتن تا یک ساعت نمود. سپس برخاست و جامه خود را تکانید و آمد به مجلس خود. آنگاه به برادرش عبدالله فرمود: اگر چنانچه تو امام می باشی بعد از پدرت، بنشین در میان آتش، آن جماعت گفتند: دیدیم عبداللّه رنگش تغییر کرد و برخاست در حالی که ردایش بر زمین کشیده می شد و از خانه حضرت بیرون رفت .و عبدالله بعد از پدر بزرگوارش مدت هفتاد روز زنده بود و از دنیا رفت.(1)

امام صادق (علیه السلام) با پیش بینی این وقایع خطاب به فرزندش امام هفتم (علیه السلام) توصیه ای فرمودند مبنی بر این که برادرت بعد از من خود را جانشین من معرفی خواهد نمود و ادعای امامت خود را مطرح خواهد ساخت، فرزندم تو در این زمینه با او کوچک ترین

ص: 137

درگیری نداشته باش، زیرا او اولین شخصی است که از خانواده ام رحلت نموده و به من خواهد پیوست.(1)

همان گونه که بیان شد عبدالله طی این هفتاد روز امام نبوده بلکه تنها ادعای امامت کرده که آن هم با مرگ زود هنگام او خود به خود منتفی شد و اکنون نیز دیگر کسی پیرو این مکتب نبوده و معتقد به امامت عبدالله نیست و طبیعتا بحث در ارتباط با آن نیز بی فایده خواهد بود.

3. جریان سوم و یا همان جریان اصیل شیعه، یا از ابتدا و یا در نهایت پیرامون امام کاظم (علیه السلام) گرد هم آمدند و دلیلش آن بود که هرچند امام صادق (علیه السلام) موضوع جانشینی خود را برای تمام شیعیان علنی نفرموده بودند و به گونه ای عمل نمودند که دشمنان دچار تردید شده و نتوانند اقدامی به عمل آورند، اما سفارشات مخصوص و سرّی امام صادق (علیه السلام) به برخی از شیعیان پیرامون امامت امام کاظم (علیه السلام) و نیز قرائن و شواهدی که بعد از رحلتشان پدیدار شد شکی برای بیشتر شیعیان باقی نگذاشت که امام هفتم، همان امام کاظم (علیه السلام) هستند و نکته اساسی ابهامات به وجود آمده شرایط موجود آن زمان بوده است. در این زمینه به روایتی درباره اعلام امامت امام موسی کاظم (علیه السلام) به شیعیان بسنده می کنیم.

فیض بن مختار می گوید به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم مرا از آتش نجات دهید، بعد از شما چه کسی امام است؟ ابو ابراهیم (امام موسی کاظم (علیه السلام) ) که پسر نوجوانی بود داخل شد، امام فرمودند: او ولی شماست به او تمسک کنید.(2)

پس دیدیم درباره امامت اسماعیل چیزی از طرف امام صادق (علیه السلام) صادر نشده و ادعا و سخنی گزاف گفته شده است.

باید شناخت. حال دو مسیر دارد یا از طریق روایات شیعه یا از طریق اهل سنت. کسی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) را فقط قبول داشته باشد چطور باید بداند یک عملی مانند وضو را که پیامبر (صلی الله علیه و آله) هر روز سه بار حداقل انجام می داده چگونه بوده است؟ چرا باید بین شیعه و اهل سنت فرق باشد و باید به کدام طریق عمل کرد؟ پس می بینیم بعد از رسول الله حتماً هدایتگرانی باید باشند که به دور از معصیت و خطا، دین را تا روز قیامت به پیش برند. کسروی می گوید مگر پیامبر (صلی الله علیه و آله) کار خود ناتمام گذاشته که امامان به انجام برسانند؟! پیامبر، اسلام را آورد ولی حفظ و عمل و تفسیر آن بعد ایشان تا قیامت به عهده امامان بوده و هست و قرار است به اذن الهی اسلام واقعی و کامل در روی زمین اجرا شود چرا که در زمان خود پیامبر (صلی الله علیه و آله) این اتفاق نیفتاده، بلکه در دوران آخرین امام حضرت مهدی (عج) این اتفاق خواهد افتاد ان شاء الله.

مدینه سفر کنید و بر جان و اموال خود نگران باشید؟ همگی گفتند: بله خیلی اوقات در این منطقه از قتل و دزدی در ترس و نگرانی بودیم. امام (علیه السلام) فرمودند: وای بر تو ابوحنیفه خداوند جز حق نمی گوید.

امام (علیه السلام) فرمودند: بگو ببینم منظور خداوند (در سوره مبارکه آل عمران آیه 97) كدام مكان است؟

فیهِ آیاتٌ بَیناتٌ مَقامُ إِبْراهیمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً

در آن، نشانه های روشن، (از جمله) مقام ابراهیم است و هر كس داخل آن (حرم) شود در امان خواهد بود.

ابوحنیفه گفت: منظور بیت الله الحرام است. امام (علیه السلام) رو به اهل مجلس کرده فرمودند: شما را به خدا قسم آیا عبدالله بن زبیر و سعید بن جبیر با داخل شدن به بیت الله الحرام از قتل محفوظ ماندند؟ همگی گفتند: به خدا خیر. حضرت فرمودند: وای بر تو ابوحنیفه، خداوند جز حق سخن نمی گوید.

ابوحنیفه گفت: من به قرآن آگاهی ندارم، بلکه تنها چگونگی قیاس را می دانم.

امام (علیه السلام) فرمودند: با رجوع به علم قیاس خود بگو نزد خداوند گناه قتل عظیم تر است یا زنا؟ گفت: قتل. امام (علیه السلام) فرمودند: پس چرا خداوند در قتل به دو شاهد اکتفا فرموده ولی در زنا به چهار شاهد؟ پس امام (علیه السلام) فرمودند: آیا نماز افضل است یا روزه؟ ابوحنیفه گفت: بلکه نماز. امام (علیه السلام) فرمودند: بنابر قیاس تو بر حائض قضای نمازهایی که نخوانده واجب است نه روزه، حال آنکه خداوند قضای روزه را بر او واجب کرده نه نماز. امام (علیه السلام) به او فرمود: نجاست بول بالاترست یا منی؟ گفت: بول. امام (علیه السلام) فرمود: بنابر قیاس تو غسل بر بول واجب است نه بر منی.

ابوحنیفه گفت: من صاحب رأی می باشم.

امام (علیه السلام) فرمود: درباره مردی که به همراه برده اش در یک روز با دو زن ازدواج می کنند و در همان شب با زنانشان همبستر می شوند سپس هر دو به سفر رفته و همسران خود را در خانه قرار می دهند، پس از مدتی دو همسر هر کدام دارای پسری می شوند، از قضا سقف خانه فرو ریخته و دو زن کشته می شوند و دو فرزند باقی می مانند بنا به رأی تو کدام یک از آن دو فرزند غلام و برده بوده و دیگری فرزند مالک و کدام وارث است و کدام موروث؟

ابوحنیفه گفت: من در احکام حدود صاحب نظرم.

ص: 140

امام (علیه السلام) فرمودند: درباره کوری که چشم سالمی را از حدقه در می آورد و فرد دست بریده ای که دست مرد سالمی را قطع می کند چگونه حد بر او جاری می شود؟

ابوحنیفه گفت: من تنها به بعثت انبیاء عالمم.

امام (علیه السلام) فرمودند: درباره قول خداوند متعال که خطاب به حضرت موسی (علیه السلام) و حضرت هارون (علیه السلام) هنگام بعثت­شان به سوی فرعون در سوره مبارکه طه آیه 44 فرمود:

فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیناً لَعَلَّهُ یتَذَكَّرُ أَوْ یخْشی

و به نرمی با او سخن بگویید شاید متذكّر شود، یا بترسد

بگو ببینم این لعلّ به نظر تو به معنای شک و تردید است؟ ابوحنیفه گفت: آری. امام (علیه السلام) فرمودند: آیا لعلّ از جانب خداوند به معنای شک و تردید بود که فرمود شاید؟ او گفت: نمی دانم.

حضرت فرمودند: تو می پنداری که بر اساس کتاب خدا فتوا می دهی در حالیکه از اهل آن نیستی و فکر می کنی که صاحب قیاسی، حال آنکه نخستین کسی که قیاس کرد ابلیس ملعون بود و اساس دین اسلام بر پایه قیاس بنا نشده، و بعد می پنداری صاحب رأی و نظری در حالی که تنها رأی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درست است و هر نظری جز آن خطا و نادرست است زیرا خداوند در سوره مبارکه مائده آیه 49 فرموده:

وَ أَنِ احْكُمْ بَینَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ احْذَرْهُمْ أَنْ یفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ ما أَنْزَلَ اللهُ إِلَیكَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ أَنَّما یریدُ اللهُ أَنْ یصیبَهُمْ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَ إِنَّ كَثیراً مِنَ النّاسِ لَفاسِقُونَ

و در میان آنها [اهل كتاب]،طبق آنچه خداوند نازل كرده، حکم كن و از هوسهای آنان پیروی مكن و از آنها برحذر باش، مبادا تو را نسبت به بخشی از آنچه خداوند بر تو نازل كرده، منحرف سازند; و اگر آنها (از حكم و داوری تو)، روی گردانند، بدان كه خداوند می خواهد آنان را به خاطر پاره ای از گناهانشان مجازات كند و بسیاری از مردم فاسقند.

و به غیر او چنین نفرموده و بعد فکر می کنی در احکام حدود صاحب نظر هستی، در حالی که آن که قرآن بر او نازل شده شایسته تر است به علم حدود از تو، و بعد می پنداری به مبعث انبیاء آگاهی داری حال آنکه خاتم الانبیاء بیش از تو به آنها واقف است و اگر نبود که مردم می گفتند بر فرزند رسول خدا وارد شد و از او سؤالی نکرد از تو چیزی نمی پرسیدم. قیاس کن اگر اهل قیاسی.

ص: 141

ابوحنیفه گفت: دیگر پس از این مجلس به رأی و قیاس در دین خدا کلامی نمی گویم. امام (علیه السلام) فرمود: حاشا و کلّا که حبّ ریاست تو را رها نخواهد کرد، همانطور که پیشینیان تو را رها نکرد.(1)

دیدیم و دیدید که ابوحنیفه در هیچ علمی از علوم قرآن تسلطی نداشت ولی همان طور که مولایمان فرمودند حب دنیا او را رها نکرد و به کار خود ادامه داد و پایه گذار مذهب حنفی از مذاهب چهارگانهٔ اهل سنت شد. اهل سنت او را «امام اعظم» و «سراج الائمه» لقب داده اند و گرویدگان به این مذهب بیشترین تعداد در مذاهب چهارگانه اهل سنت را داراست که امروز در جهان اسلام نزدیک به 450 میلیون نفر پیرو دارد!! و بقیه آن پایه گذاران سه مکتب دیگر هم به همین منوال.

ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظاماً فَكَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَكَ اللهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ

سپس نطفه را به صورت علقه [خون بسته] و علقه را به صورت مضغه [چیزی شبیه گوشت جویده شده]، و مضغه را به صورت استخوانهایی درآوردیم و بر استخوانها گوشت پوشاندیم سپس آن را آفرینش تازه ای بخشیدیم پس بزرگ و پر بركت است خدایی كه بهترین خلق کنندگان است.

آیا به جز خداوند هم خالقی در جهان هست؟ بله انسان خود یک خالق است مثلاً فرض کنید دانشمندی که یک ربات درست می کند او ربات را خلق کرده پس او یک خالق می شود ولی به اذن خداست و هیچگاه منهای خداوند، خلقی صورت نمی گیرد. برای مثال خود حضرت عیسی (علیه السلام) که در قرآن آمده:

سوره مبارکه مائده آیه 110:

إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ كَهَیئَةِ الطَّیرِ بِإِذْنی فَتَنْفُخُ فیها فَتَكُونُ طَیراً بِإِذْنی

و هنگامی را كه به اذن من از گل چیزی به صورت پرنده خلق کردی و در آن می دمیدی و به اذن من پرنده ای می شد.

در این آیه خداوند خلق کردن را به حضرت عیسی (علیه السلام) نسبت می دهد ولی در پایان می فرماید به اذن من.

یا در سوره مبارکه رعد آیه 11:

لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَینِ یدَیهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللهِ ... وَ مَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ

برای هر كس مأمورانی است كه پی در پی از پیش رو و از پشت سر او را از فرمان خدا (حوادث غیر حتمی) حفظ می كنند و... جز خدا، (نجات دهنده و) سرپرستی نخواهند داشت.

آیه بعدی :

سوره مبارکه نساء آیه 64:

وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلّا لِیطاعَ بِإِذْنِ اللهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوّاباً رَحیماً

ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای این كه به فرمان خدا از وی اطاعت شود. و اگر این مخالفان، هنگامی كه به خود ستم می كردند (و فرمانهای خدا را زیرپا می گذاردند) به نزد تو می آمدند و از خدا طلب آمرزش می كردند و پیامبر هم برای آنها استغفار می كرد خدا را توبه پذیر و مهربان می یافتند.

ص: 143

در این آیه هم خداوند پذیرش توبه را در گرو استغفار پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای آنها می داند. و در آیات قبل هم اینها نعوذ بالله دلیل بر ناتوانی و شراکت در امور خداوند نیست بلکه او اراده کرده در این نظام هر چیز واسطه و وسیله ای داشته باشد البته به اذن خود خداوند.

اما آیا اشاره ای هم در قرآن داریم که خداوند به کسی اختیاراتی داده؟

در سوره مبارکه کهف آیه 84 تا 86 آمده :

إِنّا مَكَّنّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ آتَیناهُ مِنْ كُلِّ شَیءٍ سَبَباً

ما به او (ذوالقرنین) در روی زمین، قدرت و حكومت دادیم؛ و اسباب هر چیز را در اختیارش گذاشتیم.

فَأَتْبَعَ سَبَباً

او از این اسباب استفاده کرد.

حَتّی إِذا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَغْرُبُ فِی عَینٍ حَمِئَةٍ وَ وَجَدَ عِنْدَها قَوْماً قُلْنا یا ذَا الْقَرْنَینِ إِمّا أَنْ تُعَذِّبَ وَ إِمّا أَنْ تَتَّخِذَ فِیهِمْ حُسْناً

تا هنگامی كه به غروبگاه آفتاب رسید (در آن جا) چنان به نظرش آمد كه خورشید در چشمه تیره و گل آلودی غروب می كند و در آن جا قومی را یافت؛ گفتیم: ای ذوالقرنین یا (آنان را) مجازات می كنی و یا روش نیكویی در مورد آنها انتخاب می نمایی.

در این آیه به وضوح آمده اسباب هر چیزی به ذوالقرنین به اذن خدا داده شده و در ادامه به ذوالقرنین اجازه عذاب کردن یا بخشیدن در روی زمین نیز داده شده.

آیه بعدی:

سوره مبارکه سباء آیه 12:

وَلِسُلَیمَانَ الرِّیحَ غُدُوُّهَا شَهْرٌ وَرَوَاحُهَا شَهْرٌ وَأَسَلْنَا لَهُ عَینَ الْقِطْرِ وَمِنَ الْجِنِّ مَن یعْمَلُ بَینَ یدَیهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَمَن یزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنَا نُذِقْهُ مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ

و باد را برای سلیمان مسخر کردیم که صبحگاهان مسیر یک ماه را می رفت و عصرگاهان مسیر یک ماه را و چشمه مس مذاب را برای او روان کردیم و گروهی از جنّ پیش روی او به فرمان پروردگارش کار می کردند و هرکدام که از فرمان ما سرپیچی می کرد او را از عذاب آتش سوزان می چشانیدیم.

در این آیه هم اسباب و قدرت و ملک به حضرت سلیمان (علیه السلام) به اذن پروردگار داده شده است. پس دادن اختیارات به اولیاء خدا از جانب خود خداوند چیز عجیبی نیست چنانچه قبلاً گفته شد حضرت سلیمان (علیه السلام) و آصف بن برخیا که بعضی کارها را انجام

ص: 144

میدادند از اسم اعظم الهی اندکی برخوردار بودند و این کارها را انجام می دادند ولی خداوند به معصومین از هفتاد و سه حرف اعظم الهی هفتاد و دو حرف را عطا کرده برای همین می توانند به کنترل عالم و امور احاطه داشته باشند به اذن الله ولی شیعه منکر داشتن این اختیارات به طور مستقلاً از خداست. اما در آیه بعدی اختیار حضرات معصومین به وضوح آمده:

سوره مبارکه قدر آیه 4:

تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ

فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان برای (تقدیر) هر امری نازل می شوند.

و در این آیه آمده در شب قدر ملائک و روح به اذن خدا برای هر امری به زمین نازل می شوند. خوب آیا اینها به کجا نازل می شوند؟ برای جواب این سؤال به دو روایت بسنده می کنیم.

1- امام باقر (علیه السلام) فرمودند: ای شیعیان به وسیله این سوره (قدر) مباحثه و مخاصمه کنید تا پیروز شوید. به خدا سوگند این سوره حجت خدا بر خلقش بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می باشد. به راستی که این سوره سرور دین شماست و به درستی که نهایت دانش ما در همین سوره است.(1)

2- امام باقر (علیه السلام) فرمودند: که امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: همانا شب قدر در همه سال هاست و در چنین شبی امور تمام سال نازل و مقدر می شود و برای این امر پس از رسول الله (صلی الله علیه و آله) والیانی هستند. ابن عباس گفت یا امیرالمؤمنین آنها چه کسانی هستند؟ فرمود: من و یازده نفر از صلب من که امامانی هستند که بر قلب آنها افاضه الهی می شود.(2)

پس دیدیم که طبق آیات و روایات گفته شده امور این جهان به اذن خدا دارای واسطه بوده و این اعتقاد چیزی نبوده که شیعیان از پیش خود درآورده باشند و به دروغ به جامعه خورانده باشند، بلکه از مسلمات دین بوده است.

ص: 145

و سیوطی نقل می كند كه حضرت آدم (علیه السلام) به درگاه خداوند چنین استغاثه می كرد :

اللهمّ إنّی أسألك بحقّ محمد وآل محمد سبحانك لا إله إلا أنت، عملت سوءً، وظلمت نفسی فاغفر لی إنّك أنت الغفور الرحیم، فهؤلاء الكلمات التی تلقّی آدم .

بار خدایا از تو درخواست می كنم به حق محمد و آل محمد كه تو پاك و منزهی و غیر از تو خدایی نیست من كار بدی كردم و به خود ظلم نمودم پس مرا ببخش كه تو بخشنده و مهربان هستی ... .(1)

و همچنین آیات بسیاری در قرآن كریم وجود دارد كه در خواست از غیر خداوند را مشروع می داند، از جمله سوره مبارکه یوسف آیه 97:

قَالُوا یا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِینَ

گفتند: «پدر! از خدا آمرزش گناهان ما را بخواه كه ما خطاكار بودیم».

در این آیه خداوند داستان برادران حضرت یوسف (علیه السلام) را یادآوری می كند كه آن ها بعد از پیشیمانی از كردارشان به پیش حضرت یعقوب (علیه السلام) آمدند و از او كه پیامبر خدا بود درخواست كردند كه از خداوند برای آن ها طلب بخشش كند، حضرت یعقوب هم نگفت كه چرا خودتان مستقیماً سراغ خداوند نمی روید و به من متوسل شده اید، بلكه به آن ها وعده داد كه از خداوند برای آن ها طلب بخشش خواهد كرد. در آیه 98 همین سوره:

قَالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّی إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ

گفت: به زودی برای شما از پروردگارم آمرزش می طلبم كه او آمرزنده و مهربان است.

همچنین خداوند در سوره مبارکه نساء آیه 64 می فرماید :

وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلّا لِیطاعَ بِإِذْنِ اللهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوّاباً رَحیماً

ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای این كه به فرمان خدا، از وی اطاعت شود. و اگر این مخالفان هنگامی كه به خود ستم می كردند (و فرمانهای خدا را زیرپا می گذاردند) به نزد تو می آمدند و از خدا طلب آمرزش می كردند و پیامبر هم برای آنها استغفار می كرد خدا را توبه پذیر و مهربان می یافتند.

این آیه نشان می دهد كه باید برای طلب بخشش از خداوند واسطه و وسیله آبروداری را پیدا كرد تا خداوند به خاطر او حاجات انسان را برآورده سازد .

شفا چیست؟

از جمله چیزهایی که خداوند در آنها شفا قرار داده به آن اشاره می کنیم.

ص: 147

((قرآن شفاست)).

خداوند در سوره مبارکه فصلت آیه 44 می فرماید:

وَ لَوْ جَعَلْناهُ قُرْآناً أَعْجَمِیاً لَقالُوا لَوْلا فُصِّلَتْ آیاتُهُ أَ أَعْجَمِی وَ عَرَبِی قُلْ هُوَ لِلَّذِینَ آمَنُوا هُدی وَ شِفاءٌ

اگر آن را قرآنی عجمی قرار می دادیم به یقین می گفتند: چرا آیاتش به روشنی بیان نشده؟! قرآن عجمی از پیغمبری عربی؟! بگو: این (كتاب) برای كسانی كه ایمان آورده اند هدایت و شفاست

و یا سوره مبارکه اسراء آیه 82:

وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ لایزِیدُ الظّالِمِینَ إِلّا خَساراً

و از قرآن، آنچه شفا و رحمت برای مؤمنان است، نازل می كنیم ولی ستمكاران را جز خسران (و زیان) نمی افزاید.

((عسل شفاست))

سوره مبارکه نحل آیه 69:

ثُمَّ كُلِی مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُكِی سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلاً یخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فِیهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ إِنَّ فِی ذالِكَ لَآیةً لِقَوْمٍ یتَفَكَّرُونَ

سپس از تمام ثمرات (و شیره گلها) بخور و راههایی را كه پروردگارت برای تو تعیین كرده است به راحتی بپیما. از درون (چینه دان) آنها نوشیدنی با رنگهای مختلف خارج می شود كه در آن، شفا و درمانی برای مردم است. به یقین در این امر نشانه روشنی است برای گروهی كه فكر می كنند.

و از جمله خاک کربلا و آب زمزم و بسیار چیزهای دیگر که در روایات آمده .

اما دارو چیست؟ دارو چیزیست که خداوند آن را برای دردهایی که در عالم هست قرار داده، به زبانی ساده یعنی هر دردی درمانی دارد. خداوند اگر درد داده درمان هم داده، چنانچه در زمان های گذشته طبیبان فقط با گیاهان دارویی به مداوای امراض و دردها می پرداختند و امروز به وسیله داروهای شیمیایی و گیاهی و... نکته این است که هم گیاهان دارویی هم داروهای امروزی و دستگاههای پیشرفته امروزی همه و همه را بدانیم که خداوند مستقیم یا غیر مستقیم در عالم قرار داده تا بشر با آزمایش و خطا با تحقیق و بررسی به آنها رسیده و آنها را برای راحتی خود تحت اختیار بگیرد پس اگر زمانی فقط با گیاهان درمان می کردند و در این زمان علاوه بر گیاهان با مواد شیمیایی و دستگاههای پیشرفته، آنها را از لطف خدا باید دانست که خدا در هر عصری برای ما راهی قرار داده، حال یا با اینها شفا می گیریم یا نه، اگر شخصی دارو هم مصرف می کند باید شفای خود را باز از خدا بخواهد تا در آن دارو یا با گذراندن دوره درمانی شفا و

ص: 148

بهبودی خود را باز یابد. حال شفا هم به همین منوال است شخصی ممکن است دکترها او را جواب کرده و امیدی به بهبودی او با داروهای امروزی نداشته باشند، شخص مسلمان راه دیگری که به ذهنش می رسد توسل کردن به معصومین و گرفتن شفا خود از آنهاست زیرا حضرات معصومین واسطه فیض خدا به زمین هستند که این هم باز به اذن و اراده خداوند است و ممکن است شخص بنا به صلاح دید خداوند نه با توسل و نه با دارو، شفا نیابد، پس همه چیز در اراده خداوند عزوجل است.

وَ قالَ لَهُمْ نَبِیهُمْ إِنَّ آیةَ مُلْكِهِ أَنْ یأْتِیكُمُ التّابُوتُ فیهِ سَكینَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ بَقِیةٌ مِمّا تَرَكَ آلُ مُوسی وَ آلُ هارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلائِكَةُ إِنَّ فی ذالِكَ لَآیةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنینَ

و پیامبرشان به آنها گفت: نشانه حكومت او این است كه «صندوق عهد» به سوی شما خواهد آمد كه در آن آرامشی از پروردگار شما و یادگارهایی از خاندان موسی و هارون قرار دارد در حالی كه فرشتگان آن را حمل می كنند در این موضوع نشانه ای (روشن) برای شماست اگر ایمان داشته باشید.

در این آیه آمده که تابوت عهد در بنی اسرائیل بسیار متبرک بوده و آنها به آن تبرک می جستند، این صندوق همان صندوقی بود که مادر حضرت موسی (علیه السلام) آن را ساخت، و حضرت موسی (علیه السلام) را در آن گذاشت و به آب انداختند و سپس زمانی که وفات حضرت موسی (علیه السلام) فرا رسید ایشان لوح های مقدس و سپر و همه نشانه های پیامبری خود را در آن قرار دادند و از دنیا رفتند. آری این صندوق چوبی به خودی خود ارزشی ندارد ولی وقتی حتی پیراهنی از ولی خدا را در خود حمل کند دارای قداست و تبرک می شود. و جالب اینکه این صندوق توسط ملائک حمل می شد که دیده نمی شدند و همیشه در جلو لشکر بود و باعث پیروزی و عزت بنی اسرائیل هم می شد.

دیدید که کارهای شیعیان خرافی و مشرکانه نیست بلکه آموزه های ناب آنها برگرفته از قرآن و روایات امامان بر حق است که هیچ شک و شبهه ای در آن نیست. همینطور در مورد پیراهن حضرت یوسف (علیه السلام) که حضرت یعقوب (علیه السلام) با مالیدن آن به چشمان مبارکشان شفا گرفتند زیرا که حضرت یوسف (علیه السلام) بر پدرشان ولایت داشتند و ایشان پیراهن ولی خدا را بر چشمان خود گذاشتند و شفا گرفتند و نمونه های بسیار دیگر.

آنها با نهایت اصرار به خدا سوگند یاد كردند كه اگر معجزه ای برای آنان بیاید حتماً به آن ایمان می آورند بگو: معجزات فقط به اراده خداست (و در اختیار من نیست) و شما از كجا می دانید كه هر گاه معجزه ای بیاید (ایمان می آورند؟ خیر) ایمان نمی آورند.

سوره مبارکه یونس آیه 20:

وَ یقُولُونَ لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَیهِ آیةٌ مِنْ رَبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَیبُ لِلّهِ فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرینَ

می گویند: «چرا معجزه ای از پروردگارش بر او نازل نمی شود؟!» بگو: «غیب (و ظهور معجزات) تنها برای خدا (و به فرمان او) است. شما درانتظار باشید من هم با شما در انتظارم! شما در انتظار معجزات بهانه جویانه باشید، و من هم در انتظار مجازات شما.

سوره مبارکه انبیاء آیه 5:

بَلْ قالُوا أَضْغاثُ أَحْلامٍ بَلِ افْتَراهُ بَلْ هُوَ شاعِرٌ فَلْیأْتِنا بِآیةٍ كَما أُرْسِلَ الْأَوَّلُونَ

آنها گفتند: «(آنچه محمد آورده وحی نیست) بلكه خوابهایی آشفته است، اصلاً آن را به دروغ به خدا بسته بلكه او یك شاعر است (اگر راست می گوید) باید معجزه ای برای ما بیاورد همان گونه كه پیامبران پیشین (با معجزات) فرستاده شدند.

و موارد دیگری نیز از این دسته آیات وجود دارد. اما چرا در این آیات در ظاهر از نداشتن معجزه توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله) خبر می دهد؟

عده ای از کفار و مشرکین نزد رسول الله (صلی الله علیه و آله) آمدند و گفتند تو برای موسی و عیسی (علیهما السلام) ، خارق عادات و معجزات مهمی نقل می كنی، و همچنین درباره انبیای دیگر، تو نیز امثال این كارها را برای ما انجام ده تا ما ایمان آوریم. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: مایلید چه كار برای شما كنم؟ گفتند: از خدا بخواه كوه صفا را تبدیل به طلا كند، و بعضی از مردگان پیشین ما زنده شوند و از آنها درباره حقانیت دعوت تو سؤال كنیم. و نیز فرشتگان را به ما نشان بده كه درباره تو گواهی دهند. و یا خداوند و فرشتگان را دسته جمعی با خود بیاور!... پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: اگر بعضی از این كارها را انجام دهم ایمان می آورید؟ گفتند: به خدا سوگند چنین خواهیم كرد. مسلمانان كه اصرار مشركان را در این زمینه دیدند از پیامبر (صلی الله علیه و آله) تقاضا كردند چنین كند شاید ایمان بیاورند. همین كه پیامبر (صلی الله علیه و آله) آماده دعا كردن شد كه بعضی از این پیشنهادها را از خدا بخواهد (زیرا بعضی از آنها نامعقول بود) پیك وحی خدا نازل شده، چنین پیام آورد: اگر بخواهی دعوت تو اجابت می شود ولی در این صورت (چون از هر نظر اتمام حجت خواهد شد و موضوع جنبه حسّی و شهود به خود خواهد گرفت) اگر ایمان نیاورند همگی سخت كیفر می بینند (و نابود خواهند شد).

سوره مبارکه انعام آیه 8:

ص: 151

وَ قالُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَیهِ مَلَكٌ وَ لَوْ أَنْزَلْنا مَلَكاً لَقُضِی الْأَمْرُ ثُمَّ لا ینْظَرُونَ

(این بهانه جویان) گفتند: «چرا فرشته ای بر او نازل نشده (تا او را همراهی كند؟!)» در حالی كه اگر فرشته ای بفرستیم كار تمام می شود و دیگر به آنها مهلت داده نخواهد شد (و همگی هلاك می شوند).

اما اگر به خواسته آنها ترتیب اثر داده نشود و آنها را به حال خود واگذاری ممكن است بعضی از آنها در آینده توبه كنند و راه حق را پیش گیرند. و پیامبر (صلی الله علیه و آله) پذیرفت. آنها طالب معجزه برای شناخت پیامبر (صلی الله علیه و آله) نبودند بلكه آنها خواهان «معجزات اقتراحی» بودند، یعنی هر روز معجزه ای به نظرشان می رسید، آن را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) پیشنهاد می كردند و انتظار داشتند او هم تسلیم پیشنهاد آنان باشد. گوئی پیامبر (صلی الله علیه و آله) انسان بیكاری است كه، كلید همه معجزات را در دست گرفته و منتظر است كسی از راه برسد و پیشنهادی به او بكند! غافل از این كه:

اوّلاً - معجزه كار خدا است، و تنها به فرمان او انجام می گیرد.

ثانیاً - معجزه برای شناخت پیامبر و هدایت است، و یك مورد آن هم برای این منظور كافی است و پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) علاوه بر آن، به اندازه كافی معجزه به آنها نشان داده بود و بیش از آن چیزی جز یك مشت اقتراحات هوس آلود نبود.

اما در موضوع «معجزات اقتراحی» چند مطلب وجود دارد:

اوّلاً - ذیل آیه آنها را تهدید می كند، و اگر آنها برای كشف حقیقت خواهان معجزه بودند جای تهدید نداشت. (آیه 20 سوره مبارکه یونس)

ثانیاً - آنها به قدری لجوج بودند كه به پیامبر (صلی الله علیه و آله) پیشنهاد می كردند كتاب آسمانی خود را به كتاب دیگری تبدیل كند و یا حداقل آیاتی كه اشاره به نفی بت پرستی است تغییر دهد!

ثالثاً - طبق اصل مسلّمی كه در تفسیر آیات داریم: أَلْقُرْآنُ یفَسِّرُ بَعْضُهُ بَعْضاً: «آیات قرآن یكدیگر را تفسیر می كنند»، ما می توانیم از آیاتی مانند آیات 90 تا 94 سوره «اسراء» به خوبی بفهمیم كه: این بت پرستان لجوج طالب معجزه برای هدایت نبودند لذا گاهی می گفتند: ما به تو ایمان نمی آوریم تا چشمه هایی از این زمین خشكیده بیرون بیاوری. دیگری می گفت: این هم كافی نیست باید قصری از طلا داشته باشی. سومی می گفت: این هم برای ما قانع كننده نیست، باید جلو چشم ما به آسمان پرواز كنی، سپس اضافه می كرد: كه پرواز به آسمان نیز كافی نیست مگر این كه نامه ای از طرف خدا برای ما بیاوری! و از این گونه لاطائلات. از آنچه در بالا گفتیم روشن شد كسانی كه خواسته اند

ص: 152

آیات فوق را دلیل بر نفی هر گونه معجزه یا نفی معجزات غیر از قرآن بدانند در اشتباهند، اما جواب خداوند به آنها چه بوده؟

در سوره مبارکه قصص آیه 48:

فَلَمّا جاءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنا قالُوا لَوْلا أُوتِی مِثْلَ ما أُوتِی مُوسی أَ وَ لَمْ یكْفُرُوا بِما أُوتِی مُوسی مِنْ قَبْلُ قالُوا سِحْرانِ تَظاهَرا وَ قالُوا إِنّا بِكُلٍّ كافِرُونَ

ولی هنگامی كه حق از نزد ما برای آنها آمد گفتند: «چرا مثل همان معجزاتی كه به موسی داده شد به این پیامبر داده نشده است؟!» مگر (بهانه جویانی همانند آنان،) معجزاتی را كه در گذشته به موسی داده شد، انكار نكردند و گفتند: «(قرآن و تورات) هر دو سحرند، كه دست به دست هم داده اند (تا ما را گمراه كنند)» و گفتند: «ما به هر دو كافریم».

در اینجا کافران درخواست معجزاتی مانند حضرت موسی (علیه السلام) از رسول الله (صلی الله علیه و آله) داشتند در صورتی که باید دانست معجزات انبیاء مخصوص به زمان خودشان بوده، در روزگاری که حضرت موسی (علیه السلام) چنان معجزاتی مثل شکافتن دریا و اژدها کردن عصا و... داشتند، سحر و جادو بازار داغی داشت و فرعون تمام ساحران تحت اختیار خودش را برای شکست حضرت موسی (علیه السلام) فرا خواند، ولی ساحر از مکر خود در فریب دادن مردم با سحر خودش خبر دارد، در نتیجه وقتی نوبت به حضرت موسی (علیه السلام) رسید و ایشان عصای خود را انداختند تمام سحرها باطل شد و آن طناب و چوبها که با سحر مردم آنها را مار می دیدند دوباره همان چوب و طناب دیدند ولی عصای حضرت موسی (علیه السلام) واقعاً به مار بزرگ تبدیل شد و شروع به خوردن چوبها و طناب ها که به خیال مردم مار شده بودند کرد. و یا در زمان حضرت عیسی (علیه السلام) انواع مریضی ها شایع شده بود و از معجزات ایشان شفای عاجل مریضان بود.

اما در زمان رسول الله (صلی الله علیه و آله) همه چیز فرق می کند چرا که اولاً در عربستان آن زمان اوج سخنوری و شاعری در عربستان بوده و نیز دین اسلام آخرین و کامل کننده ادیان قبل و دینی بود برای تمام بشر و برای تمام اعصار و برای زندگی بشر تا روز قیامت بود، پس معلوم است که عصا اژد ها کردن و دریا شکافتن و کور شفا دادن برای معجزات پیامبر آخر که دینی جهانی به همراه آورده فایده ای ندارد، او باید چیزی به عنوان معجزه بیاورد که اثرش قرنها و تا آخر عمر دنیا باشد، پس خداوند معجزه قرآن کتابی که سخن خدا با بشر است فرستاد که نه رنگ کهنگی می گیرد و نه تاریخ انقضا دارد.

ص: 153

چنانچه امروز در دنیای خودمان بعد از 1400 سال می بینیم حکومتی اسلامی بر مبنای مذهب تشیع در کشور عزیزمان ایران شکل گرفته که چهل سال با تمام تحریم ها و دشمنی ها و جنگ ها که بر ما تحمیل کردند هر روز مقتدر تر و عزتمند تر در حال پیشرفت و ترقی در منطقه و جهان است. روزگاری که در زمان رضا شاه کشور از شمال و جنوب در عرض کمتر از 24 ساعت اشغال قوای روس و انگلیس و... شد و بر سر مردم مظلوم ایران انگلیسی ها سوار شدند و در روزگار محمدرضا شاه که ژاندارم منطقه بودیم ولی بحرین را از ایران جدا کردند. روزگاری شد که در آن حکومتی بر سر کار آمد که اساس آن اسلام و فقه شیعی گردید از همان ابتدا بر سر ماجرای ننگین کاپیتولاسیون یا همان مصونیت اتباع امریکایی در ایران نیز شناخته می شود ولی فقیه هوشیار و شجاع و نترس در مقابل این استبداد ایستاد و تا آخر کار پیش رفت و توانست حکومت اسلامی تشکیل دهد با تمام ماجراهایی که بر سر کشورمان آوردند، روزی سفارت خانه جاسوس کشف می شد، روزی منافقان مقامات کشور را می کشتند، روزی کشور به فرقه ها و دسته های مختلف سیاسی تقسیم شده بود و هر روز در خیابانها درگیری های پراکنده شکل می گرفت، روزی دولتی ها خائن از کار در می آمدند، روزی با هم نقشه کودتا می کشیدند، روزی طرح ترور رهبر انقلاب امام خمینی(ره) را می کشیدند، روزی شاگردان و نزدیکان امام با آن سوابق، روگردان از امام می شدند، روزی جنگی هشت ساله با تمام پشتیبانی هایی که غرب از صدام می کرد بر علیه مان راه انداختند ولی با تمام نوپایی و تازگی انقلاب چون برای خدا بود نتوانستند متری از کشورمان جدا کنند و این خباثتها تا امروز بر علیه نظام و کشور ما بیشتر و بیشتر ادامه یافت چنانچه در سال 2014 میلادی، غرب برای زمین زدن ایران و از بین بردن محور مقاومت در منطقه دست به ایجاد گروهی منحرف از اسلام ولی با نام اسلام زدند و گروه خبیث ISIS یا داعش را به وجود آوردند و دیدیم که آنها دوباره با پشتیبانی غرب و مخصوصا آمریکا و خائنان منطقه مثل سعودی و... پایشان به منطقه باز شد و به سرعت بیشتر عراق و سوریه را تصرف کردند و ادعای خلافت اسلامی کردند. در آن زمان بود که رهبری هوشمند و عزیز کشورمان دستور دادند مدافعان حرم شکل بگیرند و جلوی این خوارج آخرالزمان و منحرفین گرفته شود و امروز به اذن خدا و لطف امام زمان(عج) و هوشیاری ولی فقیه و جانفشانی سپاهیان و ارتشی ها این سایه شوم از سر کشور و منطقه ما بر طرف شد. امروز ایران بر خلاف گذشته که مورد هجوم کشورها بود قدرت منطقه ای شده و جهانی خواهد شد ان شاء الله، چرا که هدف این انقلاب جهانی شدن آن و تشریف فرمایی دردانه عالم صاحب این انقلاب حضرت ولیعصر روحی فداست تا او آن وعده الهی را محقق كند ان شاء الله.

سوره مبارکه فتح آیه 28:

ص: 154

هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ كُلِّهِ وَ كَفی بِاللهِ شَهِیداً

اوست كسی كه پیامبر خود را به [قصد] هدایت با آیین درست روانه ساخت تا آن را بر تمام ادیان پیروز گرداند و کافیست که خدا گواه بر این باشد.

تا اینجا ثابت کردیم که چرا به دروغ می گویند پیامبر (صلی الله علیه و آله) معجزه نداشتند. در ادامه تعدادی از معجزاتی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) داشتند بیان می کنیم:

1)) شق القمر (شکافته شدن ماه)

سوره مبارکه قمر آیات 1 و 2:

إِقْتَرَبَتِ السّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ وَ إِنْ یرَوْا آیةً یعْرِضُوا وَ یقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ

قیامت نزدیك شد و ماه از هم شكافت و هرگاه نشانه و معجزه ای را ببینند روی بر می گردانند و می گویند: «این سحری همیشگی است».

طبق روایات مشهور که بعضی ادعای تواتر آن را کرده اند مشرکان نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمدند و گفتند اگر راست می گویی و تو پیامبر خدایی ماه را برای ما دو تکه کن. فرمود: اگر این کار را بکنم، ایمان می آورید؟ گفتند آری و آن شب، شب چهاردهم ماه بود. پیامبر (صلی الله علیه و آله) از پیشگاه خدا تقاضا کرد آنچه را خواسته اند به او بدهد، ناگهان ماه به دو پاره شد و رسول الله (صلی الله علیه و آله) آنها را یک یک صدا می زد و می فرمود: ببینید. سپس بهانه آوردند که ما قبول نخواهیم کرد مگر این که کاروانهای شام و یمن از راه برسند و از آنها سؤال می کنیم آیا آنها هم در مسیر خود چنین چیزی دیده اند. اما هنگامی که کاروانیان رسیدند و از آنها پرسیدند و گفتند که آنها هم مشاهده کردند، مشرکان بهانه آوردند و باز ایمان نیاوردند!(1)

2)) سوره مبارکه معارج آیه 1:

سَأَلَ سائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ

تقاضا كننده ای تقاضای عذابی كرد كه واقع شد.

هنگامی كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام) را در روزِ «غدیر خم» به خلافت منصوب فرمود و درباره او فرمود: مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِی مَوْلاهُ: «هر كس من مولی و ولی او هستم، این علی، مولی و ولی او است»، چیزی نگذشت كه این مسأله در بلاد و شهرها منتشر شد. «نعمان بن حارث فهری» خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمده عرض كرد: تو به ما دستور دادی که به

ص: 155

یگانگی خدا و این كه تو فرستاده او هستی شهادت دهیم، ما هم شهادت دادیم آن گاه دستور به جهاد، حج، روزه، نماز و زكات دادی، ما همه اینها را نیز پذیرفتیم، اما به اینها راضی نشدی تا این كه این جوان (اشاره به علی (علیه السلام) است) را به جانشینی خود منصوب كردی و گفتی: «مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِی مَوْلاهُ» آیا این سخنی است از ناحیه خودت، یا از سوی خدا؟! پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «قسم به خدایی كه معبودی جز او نیست این از ناحیه خدا است»، نعمان روی بر گرداند در حالی كه می گفت: اللّهُمَّ إِنْ كانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِكَ فَأَمْطِرْ عَلَینا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ: خداوندا! اگر این سخن حق است از ناحیه تو، سنگی از آسمان بر ما بباران» اینجا بود كه سنگی از آسمان بر سرش فرود آمد و او را كشت، همین جا بود كه آیه «سَأَلَ سائلُ بِعَذَاب وَاقِع * لِّلْكافِرِینَ لَیس لَهُ دَافِعٌ» نازل گشت.(1)

3)) خداوند در قرآن در آیاتی برای نشان دادن سختی قلب کافران آن را این گونه مثال می زند که قلب آنها از سنگ هم سخت تر است و ایمان نمی آورند. روزی یهودیان که این حرفها را از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) شنیدند گفتند: ای محمد گمان کردی سنگها از قلبهای ما نرم تر است؟ حال این کوه در مقابل ماست شاهد بگیر تا تو را تصدیق کند. اگر برای تصدیق تو به زبان آمد تو بر حق می باشی و اگر تکذیبت کند یا جواب نگوید، معلوم می شود دروغ گفته ای، حضرت پذیرفت، پس بیرون رفتند و به سوی کوه اوعر رفتند. یهودیان به پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفتند اکنون او را گواه بگیر، رسول الله (صلی الله علیه و آله) خطاب به کوه فرمود: ای کوه تو را به مقام محمد و خاندان پاکش سوگند که به خاطر ذکر نام های آنها، به حقانیت من گواهی ده. در این هنگام کوه بر خود لرزید و از آن آبی فرو ریخت و ندا داد: ای محمد شهادت می دهم که تو فرستاده پروردگار عالمیان هستی و قلبهای این یهودیان از سنگ سخت تر است. بعد از دیدن این معجزه عظیم آن گروه یهود لجوج گفتند: آیا با ما مکر و حیله می کنی؟ و در پشت این کوه اصحابت را نشانده ای که آنها حرف بزنند و به ما بگویی که این کوه حرف می زند! اگر راست می گویی به کوه بگو که از جای خود برخیزد و به جای مسطحی برود و همچنین دستور بده که این کوه به سوی تو باز گردد و باز بگو که به دو قسمت شود و پائینش در قسمت بالا و بالایش در قسمت پائین قرار بگیرد، اگر چنین کنی بر ما ثابت می شود حیله نکردی و فرستاده خدا هستی. در این هنگام حضرت به سنگی اشاره کرد که غلت بخورد، سنگ غلت خورد و پیش آمد، پس حضرت به مخاطبش فرمودند: این را بگیر و نزدیک گوش خود نگه دار تا دوباره آنچه که کوه شهادت داد این سنگ نیز شهادت بدهد، چون این سنگ نیز جزئی از

ص: 156

آن کوه است. آن مرد نیز سنگ را گرفت و نزدیک گوشش برد، پس سنگ به حرف آمد و عین آنچه کوه گفته بود را بازگو کرد. حضرت فرمود: آیا در پشت این سنگ هم آدمی هست که با تو سخن بگوید؟ سپس آن مرد گفت: نه اما آنچه از تو خواستیم باید انجام دهی. رسول الله (صلی الله علیه و آله) برای اتمام حجت بر آنها از کوه دور شد و به فضای بازی رفتند و ندا داد: ای کوه به حق محمد و خاندان پاکش تو را قسم می دهم که به اذن خدا از جای خود کنده شوی و به سوی من بیایی در این هنگام ناگهان کوه لرزید و مثل اسب تندرو نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و ندا داد که من شنونده تو و در اطاعت تو هستم، دستور بفرمائید. حضرت فرمودند: اینها به من می گویند که دستور دهم تو از ریشه کنده شوی و به دو قسمت تقسیم شوی و قسمت بالای تو در پایین و قسمت پایین تو در بالا قرار بگیرد، پس ناگهان به اعجاز آن حضرت کوه به دو قسمت شد و قسمت پائینش در بالا و قسمت بالایش در پائین قرار گرفت. پس از آن کوه خطاب به یهودیان ندا داد که آیا آنچه دیدید کمترست از معجزات موسی (علیه السلام) که گمان می کنید به او ایمان آورده اید؟ پس یهودیان به همدیگر نظر کردند و بعضی گفتند: دیگر راه فراری برای ما نیست و باید مسلمان شویم، اما برخی دیگر گفتند این مردی است که عجائب برای او ممکن است. سپس کوه که روی آنها مانند سایه ایستاده بود ندا داد: ای دشمنان خدا با آنچه که گفتید پیامبری حضرت موسی (علیه السلام) را هم باطل کردید پس می گوئید که این مردی است که عجائب را انجام می دهد؟ در آخر حجت بر آنها تمام شد، ولی اسلام نیاوردند.(1)

و بسیاری دیگر از معجزات که کتاب (معجزات و کرامات آخرین پیامبر محمد بن عبدالله) آمده است.

2- زمانی که رسول الله (صلی الله علیه و آله) از مکه به مدینه هجرت فرمودند خداوند جان ایشان را در غار حفظ کردند ولی در جنگ احد پیشانی مبارک ایشان شکسته شد، چرا خداوند یک جا جان ایشان را محافظت می کند و در جایی دیگر نه؟؟

بله خداوند در روزگاری که مسلمان و یاوری برای دینش وجود نداشته باشد خود کاری انجام می دهد چنانچه ابابیل را فرستاد ولی وقتی مسلمانان حضور دارند این وظیفه به عهده ایشان است، ولی زمانی که یزیدیان به خانه کعبه حمله کردند باید مسلمانان از آن دفاع می کردند که نکردند. یا زمانی که رسول الله (صلی الله علیه و آله) یاوری نداشت خداوند با اعجاز جان ایشان را حفظ کردند ولی در صحنه جنگ احد این وظیفه بر عهده صحابه ایشان بود که از جان ایشان محافظت کنند که طبق روایات سه نفر از اصحاب ایشان فقط این كار را كردند که یکی از آنها امیرمؤمنان علی (علیه السلام) بودند و در حفظ جان رسول الله (صلی الله علیه و آله) بسیار مبارزه کردند و میزان جراحات بر بدن حضرت علی (علیه السلام) به قدری بود که به جای اینکه مرهم بر زخمشان بگذارند مرهم را به پارچه مالیدند و پارچه را به دور بدن مبارک ایشان پیچیدند. پس قرار نیست همه چیز در عالم با اعجاز حل شود.

چنانچه خداوند هم فرموده :

سوره مبارکه بقره آیه 214:

أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمّا یأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ وَ الضَّرّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتّی یقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتی نَصْرُ اللهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللهِ قَریبٌ

آیا گمان كردید داخل بهشت می شوید بی آن كه حوادثی همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان كه سختی ها و زیان ها به آنها رسید و آنچنان بی قرار شدند كه پیامبر و افرادی كه با او ایمان آورده بودند گفتند: «پس یاری خدا كی خواهد آمد؟!» (به آنها گفته شد) آگاه باشید یاری خدا نزدیك است.

و یا

سوره مبارکه حج آیه 40:

أَلَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بِغَیرِ حَقٍّ إِلّا أَنْ یقُولُوا رَبُّنَا اللهُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللهِ النّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِیعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ یذْكَرُ فِیهَا اسْمُ اللهِ كَثِیراً وَ لَینْصُرَنَّ اللهُ مَنْ ینْصُرُهُ إِنَّ اللهَ لَقَوِی عَزِیزٌ

همانها كه از خانه ها (و شهر) خود، به ناحق رانده شدند، (و گناهی نداشتند) جز این كه می گفتند: «پروردگار ما، خدای یكتاست!» و اگر خداوند بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نكند، دیرها، و معابد یهود و نصاری و مساجدی كه نام خدا در

ص: 158

آن بسیار برده می شود ویران می گردد و خداوند كسانی را كه یاری او كنند (و از آیینش دفاع نمایند) یاری می كند خداوند توانا و شكست ناپذیر است.

سوره مبارکه محمد آیه 7:

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ ینْصُرْكُمْ وَ یثَبِّتْ أَقْدامَكُمْ

ای كسانی كه ایمان آورده اید اگر (آیین) خدا را یاری كنید شما را یاری می كند و گام هایتان را استوار می دارد.

کسروی و کسروی های زمان فکر می کنند، چون پیامبر و امامان معجزه دارند پس چرا این اتفاقات افتاده و می افتد؟! حتی در زمان ظهور صاحب الزمان(عج) قرار نیست همه چیز با اعجاز باشد بلکه با مشارکت مؤمنین بیشتر کارها حل می شود، پس مسلمانان در این وسط وظیفه شان چه می شود؟ اینکه باید برای رستگاری خود با جان و دل از شعائر خدا محافظت کنند. اگر قرار به این حرفها بود چرا در زمانی که داعش قصد حرم حضرت زینب (علیها السلام) را کرده بود علما نگفتند بروید دعا کنید! بلکه به دستور رهبری مدافعان حرم شکل گرفتند تا با جان خویش از شعائر الله حفاظت کنند. پس این تفکر که همیشه قرار باشد با معجزات همه چیز حل شود جایگاهی ندارد.

چنانچه خداوند فرموده:

سوره مبارکه حج آیه 32:

ذالِكَ وَ مَنْ یعَظِّمْ شَعائِرَ اللهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ....

این است (مناسك حج) و هركس شعائر الهی را بزرگ دارد، این كار نشانه تقوای دلهای آنها است.

بله در طول تاریخ خیلی تلاشها کردند تا نام و نشان امامان را از بین ببرند، روزگاری که قبر مطهر حضرت علی (علیه السلام) سالیان طولانی مخفی بود تا مبادا بی حرمتی به آن بزرگوار شود، تا زمان امام صادق (علیه السلام) که ایشان اوضاع جامعه را مناسب دیده و آن را آشکار کردند. یا زمانی کوشیدند تا حرم امام حسین (علیه السلام) را نابود و کلاً از جا و مکان کربلا خبری نباشد، زمانی آب بر روی قبر مبارکشان بستند و در زمانی آن را شخم زدند و... ولی امروز به لطف خدا از آن حاکمان نه اثری هست و نه حرفی جز لعن، ولی حرم امام حسین (علیه السلام) بعد از آن همه سال پابرجا مانده، نه تنها نمی توانند به حرم ایشان گزندی بزنند بلکه امروز به لطف اربعین حسین (علیه السلام) کاری شده تا نام امام حسین (علیه السلام) برای تمام دنیا شناخته شود. امروز در سراسر دنیا در روز عاشورا برای آن امام بزرگ مراسم برگزار می شود چون قرار خدا نیست نور خدا خاموش شود، چون اراده الهی بر این است که:

سوره مبارکه توبه آیه 32:

ص: 159

یریدُونَ أَنْ یطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یأْبَی اللهُ إِلّا أَنْ یتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ

آنها می خواهند نورِ خدا را با دهان خود خاموش كنند ولی خدا جز این نمی خواهد كه نور خود را كامل كند هر چندكافران ناخشنود باشند.

كسروی در ادامه می گوید که این کار را بت پرستان هم زمان جاهلی انجام می دادند زیرا عده ای از آنان بت ها را شفیع بین خود و خدا می دانستند، کسروی هم واسطه قرار دادن امامان را نوعی بت پرستی ذکر کرده. می گوییم چقدر آدم بی اطلاع باید باشد که فرق بین تکه سنگی که خود بشر با دست خود آن را ساخته و خودش می گوید که این واسطه او با خداست و دلیلی برای این کار هم نازل نشده را با امامی که چنانچه قبلاً اثبات کردیم منتصب از جانب خود خداست نمی داند!!

سوره مبارکه فاطر آیه 40:

قُلْ أَ رَأَیتُمْ شُرَكاءَكُمُ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللهِ أَرُونِی ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِی السَّماواتِ أَمْ آتَیناهُمْ كِتاباً فَهُمْ عَلی بَینَةٍ مِنْهُ بَلْ إِنْ یعِدُ الظّالِمُونَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً إِلّا غُرُوراً

بگو: «به من خبر دهید این (معبودان و) همتایانی را كه جز خدا می خوانید چه چیزی از زمین را آفریده اند یا این كه شركتی در (آفرینش و مالكیت) آسمانها دارند؟! یا به آنان كتابی (آسمانی) داده ایم و دلیلی از آن (برای شرك خود) دارند؟!» (نه هیچ یك از اینها نیست،) بلكه ستمكاران فقط وعده­های دروغین به یكدیگر می دهند.

سوره مبارکه یونس آیه 18:

وَ یعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ ما لایضُرُّهُمْ وَ لاینْفَعُهُمْ وَ یقُولُونَ هؤُلاءِ شُفَعاؤُنا عِنْدَ اللهِ قُلْ أَ تُنَبِّئُونَ اللهَ بِما لایعْلَمُ فِی السَّماواتِ وَ لا فِی الْأَرْضِ سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا یشْرِكُونَ

آنها غیر از خدا، چیزهایی را می پرستند كه نه به آنان زیانی می رساند و نه سودی می بخشد و می گویند: «اینها شفیعان ما نزد خدا هستند.» بگو: «آیا خدا را به چیزی خبر می دهید كه در آسمانها و زمین سراغ ندارد؟!» منزّه است او و برتر است از آنچه همتای او قرار می دهند.

خداوند هم اشاره فرموده که بت پرستان هیچ دلیل نقلی و عقلی برای این کار نداشتند، بلکه تابع هوای نفس خود بودند.

ص: 160

همچنین امام سجاد (علیه السلام) در فراق پدرش امام حسین (علیه السلام) بیست سال گریه کرد تا جایی که چون غذا مقابل وی می نهادند گریه می کرد و به یاد مظلومیت امام حسین (علیه السلام) می افتادند.(1)

عیسی (علیه السلام) که البته از دیدگاه ما مسلمانها حضرت عیسی (علیه السلام) هیچگاه به صلیب کشیده نشده است.

در ابتدا توضیحی درباره ماجرای بدعت سقیفه :

عاقبت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دو روز پس از خروج اسامه به لشکرگاه در روز دوشنبه بیست و هشتم ماه صفر به هنگام ظهر دار فانی را وداع گفت. با انتشار این خبر لشکر اسامه به مدینه باز گشت و در مدینه غوغا شد. در این هنگام ابوبکر سوار بر شتر در مقابل درب مسجد توقّف نموده و گفت: ای مردم چرا مضطرب شده اید؟! اگر محمد وفات یافته پروردگار او که زنده است، «و محمد جز پیامبر و فرستاده ای نیست، که پیش از او نیز پیامبران و فرستادگان درگذشتند پس اگر او بمیرد یا کشته شود آیا به دوران جاهلیت پیش از اسلام باز خواهید گشت؟ بدانید که با عقب گرد هر کدام از شما هرگز به خدا گزند و زیانی نرسد. سپس گروه انصار به نزد سعد بن عباده شتافته و او را به سقیفه بنی ساعده آوردند و عمر نیز پس از آگاهی از این ماجرا و مذاکره با ابو بکر همراه ابو عبیده جرّاح همگی به سوی سقیفه آمدند. و در آنجا جماعت بسیاری جمع شده بودند، و سعد بن عباده به علّت بیماری در میانشان بستری بود، گفتگوی آنها پیرامون مسأله خلافت بود و هر کدام سخنی گفتند تا اینکه نوبت به ابو بکر رسید و پس از سخنانی در پایان کلام به انصار گفت: من شما را فقط به عمر یا ابو عبیده که سزاوار و اهل این مقامند دعوت می کنم، و هر کدامشان را که انتخاب کنید من راضی و موافقم. عمر و ابو عبیده گفتند: سزاوار نیست که ما از تو پیشی بگیریم زیرا تو از هر لحاظ بر ما مقدّمی! تو پیش از ما مسلمان شدی، و همراه پیامبر در غار بوده ای، بنا بر این تو برای مقام خلافت اولویت داری. انصار با شنیدن این سخنان گفتند: باید از اینکه کسی که از ما و از شما خلیفه نشود بپرهیزیم بنا بر این بهتر است یکنفر از انصار و یک نفر از مهاجرین متصدّی امر خلافت شود، و اگر یکی از آن دو در گذشت شخص دیگری را از همان گروه به جای او نصب نماییم.

ابو بکر پس از مدح مهاجران گفت: و شما ای گروه انصار فضیلت و شرافتتان در اسلام غیر قابل انکار است، خداوند شما را یاران دین خود و پناه فرستاده اش قرار داده و پیامبر به سوی شما هجرت نموده و همسران خود را در میان شما قرار داد و پس از مهاجران نخستین هیچ کس به مقام شما نمی رسد. رأی من این است که خلیفه از میان مهاجران و وزیر و پیشکار از میان انصار انتخاب شود. در این هنگام حباب بن منذر انصاری بپاخاسته و گفت: ای گروه انصار هر آنچه در دستتان است حفظش کنید زیرا دیگران در پناه و سایه شما بوده و هیچ کس جرأت مخالفت شما را ندارد، و همه مردم موافق شمایند و پس از مدح و ثنای انصار افزود اگر گروه مهاجرین از خلافت شما سر باز زد، ما نیز به امیر بودن آنان رضایت نخواهیم داد و باید امیری از ما و امیری از آنان انتخاب شود. در اینجا عمر بپا خاسته و گفت: هرگز دو شمشیر در یک غلاف قرار نگیرد. و عرب

ص: 164

راضی نخواهند شد که ما شما را به امارت بپذیریم در حالی که پیامبرش از قبیله شما نیست، ولی عرب ناگزیر از پذیرش امارت کسی است که «نبوّت» در میان آنان بوده و صاحبان امر نیز از همانها می باشند و این خود برهانی روشن در مقابل مخالفین است زیرا ما از قبیله پیامبر (صلی الله علیه و آله) و عشیره اوئیم، و هر کس که در این موضوع با ما مخالفت کند یا گواه باطل است و یا دوستدار فساد و یا اینکه با تمایل به فتنه و آشوب خود را به هلاکت می اندازد.

پس از آن حباب بن منذر- برای بار دوم- برخاسته و گفت: ای گروه انصار! همان که گفتم، هر چه در دست دارید حفظ کنید و به سخنان این مرد جاهل و یارانش گوش مدهید که در این صورت قدرت را از دست شما می ربایند و اگر شراکت در خلافت را نپذیرفتند آنان را از شهر خود برانید و سرپرستی امر خلافت را خود به دست گیرید، سوگند به خدا که شما از اینان به مقام خلافت سزاوارترید، زیرا به واسطه شمشیرهای شما بود که گروه بسیاری به دین اسلام پیوستند، و بدانید که منم که با نظراتم به داد مردم می رسم و آنان نیز مرا یاری می نمایند و هر کس که گفتار مرا ردّ نماید به خدا سوگند که با شمشیر بینی اش را به خاک خواهم مالید.

عمر گفت: وقتی شخصی مانند حباب مرا پاسخ گفت دیگر مرا با او سخنی نیست و این به جهت آن است که در گذشته مرا با او نزاعی پیش آمد که رسول خدا ما را از سخن گفتن با یک دیگر منع فرموده بود و از آن زمان من قسم خوردم که دیگر با او صحبت نکنم. سپس عمر به ابو عبیده گفت: تو با او گفتگو کن. او نیز برخاسته و ضمن سخنانی فضائل بسیاری از انصار ذکر نمود. در این هنگام بشیر بن سعد که بزرگ اوس بود با مشاهده آن اجتماع بر بالین سعد ابن عباده که بزرگ خزرج بود حسد ورزیده و به قصد فساد و اخلال در امر، شروع به سخن نمود و در ضمن آن به امارت قریش و مهاجرین رضایت داده و همه را به طور عموم و انصار را خصوصاً بر این امر ترغیب و تشویق نمود. ابوبکر نیز فرصت را غنیمت شمرده و گفت: عمر و ابوعبیده هر دو از شیوخ و بزرگان قریشند، با هر کدام که خواستید بیعت کنید. در اینجا عمر و ابوعبیده با هم - خطاب به ابوبکر - گفتند: ما هرگز این کار را نخواهیم پذیرفت! دستت را جلو بیاور تا با تو بیعت کنیم و بشیر بن سعد - همان که سید قبیله اوس و در مقابل همتایش سعد بن عباده از قبیله خزرج بود - برخاسته و گفت: من نیز سومین شما می باشم. پس چون اوسیان کردار رئیسشان را مشاهده نموده و از طرفی ادّعای رقیبشان سعد از قبیله خزرج را بر خلافت دریافته بودند همگی به سوی ابوبکر هجوم آورده و با او بیعت نمودند و شدّت ازدحام برای بیعت به حدّی بود که سعد بن عباده در بستر بیماری به زحمت افتاده و گفت: مرا کشتید! عمر گفت: سعد را بکشید که خدا او را بکشد! با این سخن

ص: 165

فرزند سعد، قیس به عُمَر حمله ور شد و ریشش را گرفته و گفت: ای پسر صُهاک حبشی به خدا سوگند که تو در صحنه نبرد ترسو و فراری بودی، و در جماعت و هنگام امن شیر شجاعی می شوی، اگر یک موی از بدن پدرم حرکتی کند هنوز به حال نخست باز نگشته صورتت شکافته شود! ابو بکر به عمر گفت: آرام باش! آرام باش! که مدارا رساننده تر و بهتر است. در اینجا سعد با سخن زشتی به عمر گفت: به خدا سوگند اگر مرا توان برخاستن بود بی شکّ همه شما صدای غرّش مرا چون شیر در کوچه ها می شنیدید و هر دوی شما را به همان قبیله ای که در میانشان خوار و ذلیل و تابع و حقیر بودید باز می گرداندم! سپس به خزرجیان گفت: مرا از این محلّ فتنه خارج سازید! قبیله اش نیز وی را به خانه بردند. سپس ابو بکر فردی را نزد سعد فرستاد که همه بیعت کرده اند تو نیز بایستی بیعت کنی. سعد گفت: به خدا سوگند که بیعت نخواهم کرد تا اینکه همه تیرهایم را به کار بندم و نیزه ام را با خون های شما رنگین سازم و تا دست هایم یاریم می کنند شمشیر بزنم و با شما همراه خانواده و یارانم تا خون در رگهایمان جاری است می جنگم، و به خدا قسم که اگر تمام جنّ و انس بر من اجتماع کنند هرگز با شما دو غاصب- تا روزی که قدم به پیشگاه پروردگار متعال گذارم و از حساب کارم آگاه گردم- بیعت نخواهم کرد. وقتی این سخن به گوش عمر رسید گفت: لاجرم باید بیعت کند. بشیر بن سعد گفت: او با این لجبازی و لجاجت دیگر بیعت نخواهد کرد، هر چند که کشته شود و مرگ او برابر است با کشته شدن تمام افراد قبیله اوس و خزرج! بنا بر این او را به حال خودش واگذارید که عدم بیعت او هیچ زیانی در بر نخواهد داشت. پس قول او را پذیرفته و سعد را به حال خود واگذاردند و از آن روز دیگر سعد در نماز آنان حاضر نمی شد و به قضا و داوری آنان عمل نمی کرد و به محض یافتن پشتوانه و یاوری به آنان حمله می کرد. و به همین منوال دوران خلافت ابو بکر را گذراند تا به خلافت عمر رسید. در این هنگام از شرّ عمر به هراس افتاده و رهسپار دیار شام شد و در «حوران» در حالی که بیعت هیچ خلیفه ای را بر گردن نداشت وفات یافت. و سبب مرگش تیری بود که شبانه به او اصابت کرد و برخی از مردم گمان کردند که از جانب جنّیان به او تیر زدند!!! و گفته شده که محمّد بن مسلمه انصاری مباشر این سوء قصد بوده و نیز مغیرة بن شعبه و خالد بن ولید نیز متّهم به قتل او شده اند.(1)

در ماجرای سقیفه دیدیم که ابوبکر چگونه به خلافت رسید و اما انتخاب عمر: انتخاب عمر بر مبنای اجماع صحابه صورت نگرفت بلكه انتخاب او توسط ابوبكر انجام گرفت.

اعلام نارضایتی صحابه از انتخاب عمر:

ص: 166

إمام محمد بن مفلح مقدسی متوفی 763 ه- (شاگرد ذهبی ، مزی و تقی الدین سبكی ) از فقیهان و محدثان بنام اهل سنت (معجم المؤلفین ، ج12 ، ص44) در این باره می گوید: ابوبكر، عمر را به عنوان جانشین خود انتخاب كرد از معیقیب دوسی سؤال كردند مردم درباره انتخاب عمر چه نظری داشتند؟ گفت: گروهی راضی و گروهی ناراضی بودند. سؤال كردند آن ها كه ناراضی بودند بیشتر بودند یا آن ها كه راضی بودند؟ جواب داد آن ها كه ناراضی بودند.(1)

اعتراض صحابه به انتخاب عمر:

ابن أبی شیبه یكی دیگر از بزرگان اهل سنت درباره مخالفت های مردم و دلایل منطقی آن ها برای اعلام نارضایتی از این انتخاب كه همان خشونت ذاتی و اخلاق تند وی بود این چنین می نویسد: از زید بن حارث نقل شده است كه وقتی ابوبکر در حال احتضار قرار گرفت كسی را به دنبال عمر فرستاد تا او را جانشین خود كند، مردم گفتند: كسی را بر ما مسلط می كنی كه خشن و بد اخلاق است، اگر او حكومت را به دست گیرد سخت گیرتر و خشن تر خواهد شد، جواب خدا را چه خواهی داد هنگامی كه او را ملاقات كنی از بابت این كه شخص بد اخلاق و خشنی مثل عمر را بر ما مسلط می كنی؟.(2)

همچنین ابن تیمیه حرانی نظریه پرداز و مؤسس فكری وهابیت در این باره می نویسد:

صحابه با ابوبكر درباره جانشینی عمر با او صحبت كردند و گفتند چرا یك فرد خشن و تند را بر خلافت گزیده و بر مردم تحمیل كردی؟ فردا جواب خدا را چه خواهی داد؟.(3)

ابن عساكر از بزرگان اهل سنت می نویسد:

طلحه و زبیر و عثمان و سعد و عبد الرحمن هنگام مریضی ابو بكر برای عیادت وی در كنار او نشسته بودند. ابو بكر گفت به دنبال عمر بفرستید كه این جا بیاید. وقتی كه او وارد شد چنین احساس كرد كه ابو بكر وی را بر ایشان برگزیده است. پس همگی از كنار او دور شده بیرون رفته و آن دو را تنها گذاشته و در مسجد رسول خدا نشستند. دنبال علی (علیه السلام) و اطرافیان او فرستادند، علی (علیه السلام) در یكی از باغ هایی كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن را هدیه داده بود مشغول بود. همه نزد او آمده و گرد آن حضرت جمع شده و گفتند: ای علی همانا خلیفه پیامبر (صلی الله علیه و آله) عمر را به جانشینی خویش تعیین كرده است و خود او و

ص: 167

مردم می دانند كه اسلام آوردن ما قبل از اسلام آوردن عمر بوده است و عمر روحیه سلطه جویی دارد و كسی قدرت كنترل او را ندارد، پس بیایید تا به نزد ابوبكر رفته و در این زمینه با او سخن بگوییم و او را در مورد خصوصیات عمر با خبر سازیم. هنگامی كه همه نزد ابوبكر جمع شدند، ابوبكر گفت مردم را برای من جمع كنید تا به شما خبر دهم كه چه كسی را برای شما انتخاب كرده ام. مردم را در مسجد گرد آوردند، ابوبكر دستور داد تا او را به مسجد برده و بر روی منبر قرار دادند، آنگاه خبر انتخاب عمر را به مردم داد و به خانه خویش بازگشت. مردم به منزل او آمده و به وی گفتند: جواب پروردگارت را چه خواهی گفت كه عمر را بر ما خلیفه گردانیده ای ؟...(1)

اعتراض علی (علیه السلام) و طلحه:

ابن تیمیه در منهاج السنة می نویسد: زمانی كه ابوبكر، عمر را به جانشینی انتخاب كرد برخی از این انتخاب ناراحت شدند، طلحه گفت: جواب خدا را چه خواهی داد هنگامی كه به ملاقات او بروی از بابت این كه فردی خشن و بد اخلاق را بر ما مسلط كردی.(2)

ابن عساكر و بیهقی نقل می كنند: صالح بن رستم ابو عامر خزاز از ابن ابی ملیكه روایت می كند كه گفت: عائشه ام المؤمنین گفته است: وقتی پدرم سنگین شد (زمان مرگش فرا رسید) فلانی و فلانی به نزد او آمده وگفتند: ای خلیفه رسول خدا، فردا به پروردگارت چه پاسخی می دهی وقتی كه به نزد او بروی و حال آنكه عمر را بر ما خلیفه كرده ای؟...(3)

اما متأسفانه مثل همیشه دستان امانت دار علمای اهل سنت برای حفظ آبروی خلفا و پاسداری از مشروعیت خلافت آنان، روایت را تحریف و به جای نام امام علی (علیه السلام) و طلحه از «فلان و فلان» استفاده كرده اند.

محمد بن جریر طبری در تاریخش می نویسد: (اهل سنت)

طلحة بن عبید الله به نزد ابو بكر رفته و گفت: عمر را بر مردم خلیفه می گردانی با اینكه آنچه را كه مردم - در حالی كه تو زنده هستی - از او چشیده اند می دانی؟ پس چگونه خواهد بود وقتی كه او با ایشان تنها بماند و تو می خواهی پروردگارت را ملاقات نمایی و او نیز از تو در مورد مردم خواهد پرسید و...(4)

اعتراض مهاجرین و انصار :

ابن قتیبه دینوری در الإمامة والسیاسة می نویسد:(اهل سنت)

ص: 168

وقتی كه خبر به مهاجرین و انصار رسید كه او عمر را به جانشینی انتخاب كرده است به نزد او رفتند و گفتند: می بینیم كه عمر را بر ما خلیفه گردانیده ای با اینكه او را می شناسی و می دانی كه چگونه با وجود تو در میان ما او سخت گیری می كند، پس چگونه خواهد بود وقتی كه تو از میان ما بروی و این در حالی است كه تو می خواهی به دیدار خداوند عز و جل بروی، چه پاسخی داری؟.(1)

اعتراض اهل شام :

ابن قتیبه دینوری در این باره می نویسد:(اهل سنت)

خبر مریضی ابوبكر به اهل شام رسید، اما ایشان گمان كردند كه خبر دیر به ایشان رسیده است. پس گفتند ما می ترسیم كه خلیفه رسول خدا مرده باشد و عمر را به جای خویش گمارده باشد، پس اگر او حاكم شده باشد با ما همراهی نخواهد كرد و ما چنین نظر داریم كه او را بر كنار كنیم !!!(2)

اما قسمت جالب ماجرا این جاست:

بیهوش شدن أبوبكر هنگام وصیت

از نكته های جالب این انتخاب این است كه ابوبكر قبل از املاء وصیت از شدت بیماری بیهوش می شود و قبل از آن كه ابوبكر به هوش بیاید عثمان بن عفان كه كاتب وصیت بوده است نام عمر را می نویسد و وقتی ابوبكر به هوش می آید با كار انجام شده روبرو و آن را تأیید می كند.

تعدادی از علمای اهل سنت نقل كرده اند:

از زید بن اسلم از پدرش روایت شده است كه گفت: عثمان، پیمان نامه خلیفه بعد از ابوبكر را می نوشت، پس ابوبكر به او دستور داد كه نام كسی را ننویسد و جای اسم را خالی بگذارد، پس ابوبكر بیهوش شده، عثمان نامه را برداشت و در آن نام عمر را نوشت. پس وقتی كه ابوبكر به هوش آمد گفت: پیمان نامه را به من نشان بده و در آن نام عمر را دید، پس گفت چه كسی این را نوشته است؟ عثمان پاسخ داد: من، ابوبكر گفت خدا تو را ببخشاید و جزای خیر دهد، قسم به خدا كه اگر خودت را نیز می نوشتی سزاوار بودی!.(3)

ص: 169

اما جالبی ماجرا در این دو سؤال است:

1- می گویند رسول خدا (صلی الله علیه و آله) كسی را برای جانشینی خود معین نكرد و تعیین آن را به عهده مردم نهاد! پس چرا ابوبكر بر خلاف سنت رسول خدا رفتار نموده و عمر را به پیشوایی مردم انتخاب كرد در حالی كه اكثر مردم با این انتخاب مخالف بودند و دلایل خود را نیز بر این مخالفت اعلام کردند؟! مگر نه این كه رسول خدا برای تمامی مسلمین اسوه است و اطاعت از آن حضرت بر همگان واجب است؟ اگر كار رسول خدا صحیح بوده است چرا ابوبكر بر خلاف آن را انجام داد؟ و اگر كار ابوبكر درست بوده باید ملتزم بشوید كه كار رسول خدا (نستجیر بالله)صحیح نبوده است.

2- چگونه است كه وصیت ابوبكر در حال اغماء، نافذ است و سخن او هذیان گویی به حساب نمی آید، اما وقتی رسول خدا كه طبق نص صریح قرآن كریم سخنی جز وحی نمی گوید می خواهد وصیت كند برخی به بهانه مریضی آن حضرت تهمت هذیان گویی به آن حضرت می زنند و با این عمل زشت مانع نوشتن وصیت نامه می شوند؟!

اما انتخاب عثمان به خلافت (شورای شش نفره)

عمر بن خطاب معتقد به شورا نبود.

نكته اول:

إبن عبد البر (متوفای 463 هجری) می گوید:

عمر گفت: اگر سالم (مولی أبی حذیفه) زنده بود، من به هیچ وجه خلافت را شورایی نمی كردم. این نشان می دهد كه عمر اصلاً معتقد به شورا نبود.(1)

عمر بن شبة النمیری (متوفای 262 هجری) می گوید:

عمر بن خطاب گفت اگر أبوعبیدة بن جراح زنده بود من او را ولی و خلیفه قرار می دادم.(2)

و یا اگر معاذ بن جبل زنده بود من او را ولی و خلیفه قرار می دادم.(3)

ص: 170

و یا اگر خالد بن ولید زنده بود من او را ولی و خلیفه قرار می دادم.(1)

و یا اگر أبوعبیده بن جراح زنده بود، من او را خلیفه قرار می دادم و اگر معاذ بن جبل زنده بود، من او را خلیفه قرار می دادم و اگر سالم مولی أبوحذیفة زنده بود، من او را خلیفه قرار می دادم.(2)

هم چنین احمد بن حنبل نقل می كند: عمر گفت اگر این دو نفر در قید حیات بودند و من آنها را خلیفه می كردم، مورد وثوق من بودند: سالم مولی أبو حذیفة و أبو عبیدة بن جراح.(3)

نتیجه این كه خود عمر بن خطاب معتقد به شورا نبود یعنی «اگر خالد بن ولید و معاذ بن جبل و سالم و أبوعبیدة بن جراح زنده بودند، خلافت را شورایی نمی كردم ولی چون اینها زنده نیستند مجبور هستم خلافت را شورایی كنم».

اما اعضای شورای شش نفره که عمر تعیین کرده بود شامل: أمیر المؤمنین (علیه السلام) ، طلحه، زبیر، عبد الرحمن بن عوف، سعد بن أبی وقاص و عثمان بن عفان.

نقل شده که در یك روز جمعه ای عمر بن خطاب خطبه خواند و گفت: ... اگر برای من اتفاقی بیفتد، خلافت باید از میان این شورای 6 نفره انتخاب شود و روزی كه رسول الله (صلی الله علیه و آله) از دنیا رفت از این 6 نفر راضی بود.(4) اما عمر بن خطاب به مقداد بن أسود گفت: وقتی مرا داخل قبر گذاشتید این 6 نفر را در یك خانه ای جمع كنید تا اینها یك نفر را از میان خودشان برای خلافت انتخاب كنند. به صُهیب هم گفت: تو 3 روز برای مردم نماز بخوان و علی و عثمان و زبیر و سعد بن أبی وقاص و عبد الرحمن بن عوف و طلحه (اگر بود) را جمع كنید و پسر مرا (عبد الله بن عمر) هم حاضر شود (و او حق رأی ندارد) و با شمشیر بالای سر این 6 نفر بایست. اگر 5 نفر اتفاق نظر داشتند و یك نفر را برای خلافت انتخاب كردند و نفر ششم آن را قبول نكرد گردن او را بزن. اگر 4 نفر اتفاق نظر داشتند و 2 نفر مخالفت كردند سر آن 2 نفر را بزن و اگر 3 نفر روی یك نفر اتفاق

ص: 171

نظر داشتند و 3 نفر دیگر روی یك نفر دیگر اتفاق نظر داشتند پسرم حَكَم است و نظر هر كدام را قبول داشت حُكْم همان است. اگر آن 3 نفر دیگر با نظر پسرم مخالفت كردند نظر آن گروهی مورد قبول است كه عبد الرحمن بن عوف در آن گروه است و اگر بقیه مخالفت كردند آنها را بكشید!!!.(1) اما قبل از رأی گیری حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: به سخنان من گوش دهید اگر حقیقت را گفتم تصدیق کنید و اگر باطل گفتم به خودم برگردانید. فرمود شما را به خدا قسم می دهم آیا در میان شما کسی هست که مانند همسر من داشته باشد که دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و سرور زنان عالم در بهشت است؟ گفتند: البته که نه، او فرمود: شما را به خدا قسم آیا در میان شما کسی هست که پیش از من به همراه رسول خدا به دو قبله نماز گزارده باشد؟ گفتند: البته که نه، او فرمود: شما را به خدا سوگند آیا در میان شما جز من کسی هست که در کتاب خداوند در خاص و عام آن بهره داشته باشد؟ گفتند: البته نه، او فرمود: شما را به خدا قسم آیا در بین شما جز من کسی هست که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درب خانه اش را به مسجد باز گذاشته باشد؟ گفتند: نه، او فرمود: شما را به خدا قسم آیا در بین شما جز من مردی هست که ده مرتبه با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نجوا کرده و برای هر نجوایش صدقه ای داده باشد؟ گفتند: نه (اشاره به سوره مبارکه مجادله آیه 12 دارد كه می فرماید:)

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَینَ یدَی نَجْواكُمْ صَدَقَةً ذالِكَ خَیرٌ لَكُمْ وَ أَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ

ای كسانی كه ایمان آورده اید! هنگامی كه می خواهید با پیامبر نجوا كنید (و سخنان درگوشی بگویید)، قبل از آن صدقه ای (در راه خدا) بدهید؛ این برای شما بهتر و پاكیزه تر است. و اگر توانایی نداشته باشید، خداوند آمرزنده و مهربان است.

او فرمود: شما را به خدا قسم آیا در میان شما جز من کسی هست که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آنچه را در جنگ تبوک فرمود: (همانا تو نسبت به من به منزله هارون نسبت به موسی هستی، جز اینکه بعد از من هیچ پیامبری نیست) به او فرموده باشد؟ گفتند: البته که نه، او فرمود: شما را به خدا قسم آیا در میان شما جز من کسی هست که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در سخنان روز غدیرخم به او فرموده باشد هر کس من مولای اویم این علی مولای اوست، خداوندا دوست کسی باش که با او دوست است و دشمن کسی باش که با او دشمن است؟ گفتند: نه. او فرمود: شما را به خدا قسم آیا در بین شما جز من کسی

ص: 172

هست که رسول خدا او را وصی خودش در خاندان و مالش قرار داده باشد؟ گفتند: نه. او فرمود: شما را به خدا قسم در بین شما کسی هست که همچون من مشرکان را کشته باشد؟ آنان گفتند: نه. او فرمود: شما را به خدا قسم در بین شما کسی هست که رسول خدا را غسل داده باشد؟ گفتند: نه. او فرمود: شما را به خدا قسم در بین شما کسی هست که به رسول خدا از من داناتر باشد؟ گفتند: نه. او فرمود: شما را به خدا قسم در بین شما جز من کسی هست که در قبر رسول خدا وارد شده باشد؟ آنان گفتند: نه. او فرمود: پس آن کاری را بکنید که می خواهید. طلحه و زبیر گفتند: ای علی بهره ما از شورا برای تو است. عبدالرحمن ابن عوف گفت این کار را به من بسپارید تا آن را برای یکی از شما قرار دهم. آنان گفتند: باشد. عبدالرحمن گفت ای علی دستت را پیش آر تا تو خلیفه ما باشی به شرط آنکه به سیره شیخین (ابوبکر و عمر) عمل کنی. حضرت فرمودند: خلافت را به دست می گیرم بر این اساس که بین شما با کتاب خدا و سنت پیامبرش عمل می کنم. عبدالرحمن دستش را از دست حضرت کشید و گفت: ای عثمان دستت را پیش آر، او دستش را داد سپس عبدالرحمن همان شرط سیره شیخین را برای عثمان تکرار کرد و عثمان پذیرفت و او را خلیفه سوم قرار دادند!!!.(1)

در اینجا مطلب مهمی که بوده اینست که سیره شیخین از نظر حضرت علی (علیه السلام) مخالف با قرآن و سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده که ایشان قبول نکردند!

با توجه به مطالبی كه بیان شد دیدیم که اولاً شورا و انتخاب به دست و نظر خود خلیفه اول و دوم بوده و دوماً خلیفه دوم خودش به شورا اعتقادی نداشته و سوماً همان اتفاقاتی که در زمان شهادت پیامبر (صلی الله علیه و آله) رخ داده بود برای آن دو خلیفه هم اتفاق افتاد ولی دقیقا همان کاری که برای رسول الله (صلی الله علیه و آله) کردند را بر خلافش برای خودشان و منافعشان انجام دادند.

و از همه مهم تر اینكه هیچ اتفاق نظری برای صحابه نسبت به انتخاب خلیفه وجود نداشته است.

دارای سن کم بودند پس نمی توانستند خلیفه شوند!؟ خلیفه شدن شخص مستلزم آنست که او دارای علم فراوان و شجاعت و سیاست باشد که همه صحابه اذعان داشتند که حضرت دارای چنین مقامی هست ولی تفکر جاهلی آنها و حسادت آنها به حضرت علی (علیه السلام) مانع از رسیدن ایشان به حق خود شد. مگر این صحابه قرآن نخوانده بودند که حضرت عیسی (علیه السلام) در گهواره به نبوت رسیدند، پس نبوت ایشان هم نباید مورد تائید آنها باشد و دیگر اینکه پیامبر (صلی الله علیه و آله) بر اعراب جاهلی مبعوث شد تا رسوم غلط و فرهنگهای جاهلی آنها را از بین ببرد پس بهانه سن کم دلیل نمی شود. زمانی که رسول الله (صلی الله علیه و آله) در بستر بیماری بودند ایشان دستور دادند همه در لشکر اسامه به فرماندهی اسامه که نوزده ساله بودند شرکت کنند تا به سوی سرزمینی در فلسطین به نام موته لشکر کشی کنند. پس پیامبر (صلی الله علیه و آله) هم به جز حضرت علی (علیه السلام) شخص جوانتری را هم فرمانده کرده بودند.

اما ماجرای بهانه جوان بودن حضرت علی (علیه السلام) چه بوده؟

بعد از ماجرای سقیفه همه از جمله خود حضرت در مسجد جمع شدند. پس از گفتگوهایی ((که در اینجا از بیان آن صرف نظر می کنیم تا به موضوع اصلی خودمان که سن کم امیرمؤمنان است بپردازیم)). ابوعبیده بلند شد و به حضرت علی (علیه السلام) گفت: ما هرگز قصد انکار مناقب تو - از قرابت و سابقه و علم گرفته تا نصرت و یاریت - را نداریم ولی علی تو جوان هستی ((و امام علی (علیه السلام) در آن وقت سی و سه سال داشت)) و ابوبکر پیرمرد و فرد پر تجربه ای از میان قوم توست، و برای تحمّل سنگینی امر خلافت تواناتر است، بهتر است خلافت را به او تسلیم کنی که دیگر کار گذشته و اگر خداوند به تو عمری عنایت فرمود خلافت را به شما واگذار می کند و در آن روز هیچ کس با تو مخالفت نخواهد کرد، چرا که تو شایسته و لایق آن هستی و نباید آتش فتنه را شعله ور سازی زیرا تو خود از درون قلب مردم خبر داری که با تو همراه نیستند.

آن حضرت فرمود: ای گروه مهاجر و انصار از خدا پروا کنید! از خدا پروا کنید! سفارش پیامبرتان را در مورد من فراموش نکنید و سلطه محمّد (صلی الله علیه و آله) را از خانه و محلّ خود به منازل و قعر خانه هایتان بیرون مسازید و اهل پیامبر را از حقّ و جایگاهی که میان مردم دارند دفع مکنید! به خدا سوگند که خداوند حکمی را تعیین نموده و پیغمبر او داناتر است و شما خود به این امر واقفید که ما اهل بیت به تصدّی امر خلافت از شما سزاوارتریم. آیا عالم به کتاب خدا و فقیه در دین او و دانا به امور مردم در میان شما است؟!! به خدا قسم که فقط در میان ماست نه شما، پس از هوی و هوس پیروی مکنید

ص: 174

که در این صورت بیش از پیش از حقیقت دور گشته و گذشته خود را با بدی جدیدتان تباه خواهید ساخت.

بشیر بن سعد انصاری - کسی که زمینه خلافت را برای ابوبکر فراهم ساخته بود - با گروهی از انصار گفتند: ای ابو الحسن چنانچه این سخنان تو را انصار قبل از بیعت با ابوبکر شنیده بودند هیچ کس در گفته تو اختلاف نمی کرد. حضرت فرمود: ای مردم! آیا سزاوار بود که من جنازه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را بر زمین گذاشته و بدون توجّه به تجهیز و تکفین و دفن او می آمدم و بر سر خلافت منازعه می کردم؟! به خدا قسم که هیچ فکر نمی کردم کسی خود را برای خلافت عنوان کند و در آن با ما اهل البیت منازعه نموده و کار شما را انجام دهد، زیرا رسول خدا در روز عید غدیر خم برای هیچ کس جای عذر و بهانه و حرفی باقی نگذاشت. پس شما را قسم می دهم به خداوند که هر کس در روز غدیر حضور داشته و این فرمایش پیامبر - من کنت مولاه فهذا علی مولاه تا آخر - را شنیده است از جایش برخاسته و هم اکنون شهادت دهد. زید بن ارقم گوید: از میان آنان دوازده نفر از بدریون برخاسته و گواهی دادند، در آن جلسه اختلاف بالا گرفت و صداها بلند شد و عمر از اینکه مردم به علی تمایل پیدا کنند به هراس افتاده و مجلس را بهم ریخته و همه را پراکنده نموده و گفت تنها خداست که دلها را بر می گرداند، ای ابو الحسن تو پیوسته با نظر مردم مخالفت می کنی!!.(1)

پس دیدیم سن کم حضرت علی (علیه السلام) بهانه ای برای غصب خلافت بوده وگرنه اولاً پیامبر (صلی الله علیه و آله) با انتخاب اسامه نشان دادند سن کم ملاک نبوده دوماً خود صحابه به اعلمیت حضرت علی (علیه السلام) واقف بودند، ولی کاری دیگر کردند.

جوینی استاد ذهبی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) این گونه روایت می كند روزی پیامبر (صلی الله علیه و آله) نشسته بود، حسن بن علی بر او وارد شد، دیدگان پیامبر (صلی الله علیه و آله) كه بر حسن (علیه السلام) افتاد اشك آلود شد، سپس حسین بن علی (علیه السلام) بر آن حضرت وارد شد مجدداً پیامبر (صلی الله علیه و آله) گریست، در پی آن دو، فاطمه و علی (علیهما السلام) بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) وارد شدند، اشك پیامبر (صلی الله علیه و آله) با دیدن آن دو نیز جاری شد، وقتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) علت گریه بر فاطمه (علیها السلام) را پرسیدند، فرمود: زمانی كه فاطمه (علیها السلام) را دیدم به یاد صحنه ای افتادم كه پس از من برای او رخ خواهد داد. گویا می بینم حرمتش پایمال گشته، حقش غصب شده، از ارث خود ممنوع گشته، پهلوی او شكسته شده و فرزندی را كه در رحم دارد سِقط شده، در حالی كه پیوسته فریاد می زند: وا محمدا، ولی كسی به او پاسخ نمی دهد. كمك می خواهد اما كسی به فریادش نمی رسد. او اول كسی است كه از خاندانم به من ملحق می شود و در حالی بر من وارد می شود كه محزون، گرفتار و غمگین و شهید شده است و من در اینجا می گویم: خدایا لعنت كن هر كه به او ظلم كرده، كیفر ده هر كه حقش را غصب كرده، خوار كن هر كه خوارش كرده و در دوزخ مخلد كن هر كه به پهلویش زده تا فرزندش را سِقط كرده و ملائكه آمین گویند. (1)

اما روایت اهل سنت درباره هجوم به خانه وحی:

ابن ابی شیبه (239 ه) كه از اساتید محمد بن اسماعیل بخاری بوده (صاحب کتاب صحیح بخاری) در كتاب المصنف می گوید: هنگامی كه مردم با ابی بكر بیعت كردند علی و زبیر در خانه فاطمه (علیها السلام) به گفتگو و مشاوره می پرداختند و این مطلب به عمر بن خطاب رسید. او به خانه فاطمه آمد و گفت: ای دختر رسول خدا! محبوب ترین فرد برای ما پدر تو است و بعد از پدر تو خود تو! ولی سوگند به خدا این محبت مانع از آن نیست كه اگر این افراد در خانه تو جمع شوند من دستور ندهم خانه را بر آنها بسوزانند. این جمله را گفت و بیرون رفت، وقتی علی (علیه السلام) و زبیر به خانه باز گشتند، دخت گرامی پیامبر (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) و زبیر گفت: عمر نزد من آمد و سوگند یاد كرد كه اگر اجتماع شما تكرار شود خانه را بر شماها بسوزاند، به خدا سوگند آنچه را كه قسم خورده است انجام می دهد.(2)

بلاذری (270ه-): ابوبكر به دنبال علی (علیه السلام) برای بیعت كردن فرستاد، چون علی (علیه السلام) از بیعت با ابوبكر سرپیچی كرد، ابوبكر به عمر دستور داد كه برود و او را بیاورد. عمر با شعله آتش به سوی خانه فاطمه (علیها السلام) رفت. ایشان پشت در خانه آمد و گفت: ای پسر

ص: 176

خطّاب آیا تویی كه می خواهی درِ خانه را بر من آتش بزنی؟ عمر پاسخ داد: آری این كار آنچه را كه پدرت آورده محكم تر می سازد. (1)

محمد بن جریر طبری (310ه-): عمر بن خطاب به خانه علی آمد، در حالی كه گروهی از مهاجران در آنجا گرد آمده بودند. وی رو به آنان كرد و گفت: به خدا سوگند خانه را به آتش می كشم مگر اینكه برای بیعت بیرون بیایید. زبیر از خانه بیرون آمد در حالی كه شمشیر كشیده بود، ناگهان پای او لغزید و شمشیر از دستش افتاد، در این موقع دیگران بر او هجوم آوردند و شمشیر را از دست او گرفتند.(2)

و بسیاری دیگر از منابع اهل سنت که این واقعه را آورده اند که دیگر از ذکر روایات و منابع شیعه صرف نظر می کنیم. اما شاید در ذهن بیاید که روایاتی که در منابع اهل سنت آمده اینست که عمر فقط تهدید به آتش زدن کرده و این کار را نکرده که با دو روایت دیگر از منابع اهل سنت این شک هم بر طرف می شود که:

1- ابوبکر در آخر عمرش و نزدیکی مرگ: عبد الرحمن بن عوف به هنگام بیماری ابوبكر به دیدارش رفت و پس از سلام و احوال پرسی، با او گفت و گوی كوتاهی داشت. ابوبكر به او چنین گفت: من در دوران زندگی بر سه چیزی كه انجام داده ام تأسف می خورم و دوست داشتم كه مرتكب نشده بودم، یكی از آن ها هجوم به خانه فاطمه زهرا (علیها السلام) بود، دوست داشتم خانه فاطمه را هتك حرمت نمی كردم اگر چه آن را برای جنگ بسته بودند... .(3)

2- مسعودی شافعی در كتاب اثبات الوصیه تصریح می كند كه عمر خانه را به آتش كشیده است: پس قصد خانه علی كردند و بر او هجوم آوردند و خانه اش را آتش زدند و او را به زور از خانه بیرون آوردند، سرور زنان (فاطمه) را بین دیوار و در فشار دادند تا فرزندش محسن را سِقط كرد.(4)

اما سِقط فرزند حضرت فاطمه (علیها السلام) به نام محسن هم در منابع اهل سنت ذکر شده.

ص: 177

* فاسی مکی نویسنده یكی از مشهورترین کتاب های تاریخ مکه، فرزندان حضرت علی (علیه السلام) که از نسب آن ها کسی باقی نمانده محسِن را نام می برد و می گوید و سِقط شد.(1)

* مزی در کتاب فرزندان حضرت علی (علیه السلام) مطرح می کند تا این جا که می رسد به فرزندانی که از نسل آن ها کسی باقی نمانده است: محسن سِقط شده.(2)

* کتاب مشارق الأنوار فی فوز أهل الأعتبار از حمزاوی است، ایشان در این کتاب مطرح می کند: حضرت محسن علیه الصلاة والسلام سِقط شده است.(3)

و بسیاری منابع دیگر.

شكی نیست كه اظهار عقیده و تبلیغ آن در میان دیگر اقوام، ارزش بسیاری دارد، اما اگر از اظهار آن فایده مهمی حاصل نشود و بلكه همراه با ضرر احتمالی مادی و یا معنوی باشد، عقلای عالم از اظهار آن چشم پوشی خواهند كرد و اجازه كتمان و یا اظهار خلاف عقیده را می دهند و حتی در برخی موارد واجب می شمارند و اگر چنین شخصی با این كه می داند اظهار عقیده برای او ضرر دارد در عین حال خود را در معرض این ضرر قرار دهد، قطعاً عقلا وی را مذمت و كار او را غیر عاقلانه می دانند و نیز هرگاه مكلف در یك زمان، دو تكلیف فعلی داشته باشد كه نتواند هر دوی آن را انجام دهد، عقل او حكم می كند كه بین آن دو، مصلحت سنجی نموده و هر كدام را كه اهمیت و مصلحت بیشتری دارد، انجام داده و دیگری را ترك كند كه در اصطلاح فقهی از آن با عنوان «تقدیم اهم بر مهم» یاد می شود.

ادلّه قرآنی مشروعیت تقیه:

سوره مبارکه آل عمران آیه 28:

لایتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكافِرینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنینَ وَ مَنْ یفْعَلْ ذالِكَ فَلَیسَ مِنَ اللهِ فی شَیءٍ إِلّا أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقاةً وَ یحَذِّرُكُمُ اللهُ نَفْسَهُ وَ إِلَی اللهِ الْمَصیرُ

افراد با ایمان نباید به جای مؤمنان، كافران را دوست و سرپرست خود انتخاب كنند؛ و هر كس چنین كند، هیچ رابطه ای با خدا ندارد (و پیوند او به كلّی از خدا گسسته می شود) مگر این كه از آنها تقیه كنید (و به خاطر هدفهای مهمتری كتمان نمایید). خداوند شما را از (نافرمانی) خود، برحذر می دارد؛ و بازگشت (شما) به سوی خداست.

و یا سوره مبارکه نحل آیه 106 :

مَنْ كَفَرَ بِاللهِ مِنْ بَعْدِ إِیمانِهِ إِلّا مَنْ أُكْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمانِ وَ لكِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْراً فَعَلَیهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللهِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ

كسانی كه بعد از ایمانشان، به خدا كافر شوند (مجازات می شوند) - بجز آنها كه تحت فشار واقع شده اند در حالی كه قلبشان با ایمان، آرام است - آری، آنها كه سینه خود را برای پذیرش كفر گشوده اند، غضب خدا بر آنهاست و عذاب عظیمی در انتظارشان.

این آیه در مورد گروهی که تحت فشار قرار گرفتند نازل شد که از جمله آن ها: عمار و پدرش یاسر و مادرش سمیه و صهیب و بلال و خباب بودند که شکنجه شدند و پدر و مادر عمار کشته شدند، عمار به صورت زبانی آنچه را می خواستند به ایشان گفت، سپس خداوند این خبر را به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) داد. مردم گفتند که عمار کافر شد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: هرگز چنین نیست، عمار از سر تا پا پر از ایمان است و ایمان با گوشت و خون او آغشته شده است. عمار به نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد در حالی که گریان بود، پس رسول

ص: 179

خدا (صلی الله علیه و آله) به او فرمودند: چه شده است؟ گفت امر بدی اتفاق افتاده است، آزاد نشدم مگر به این سبب که شما را دشنام داده و در مورد خدایان ایشان خوبی گفتم. پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اشک وی را پاک کرده و فرمودند: اگر دوباره به سراغ تو آمدند همین کار را بنما و سپس این آیه نازل شد.(1) و چندین آیه دیگر.

همین تفسیر برای آیه بالا هم در منابع اهل سنت آمده که فقط به ذکر منبع آن بسنده می کنیم.(2)

ادله مشروعیت تقیه از منظر روایات :

**تقیه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از اصحاب: (اهل سنت)

عایشه روایت کرده است که شخصی خواست نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) وارد شود فرمود: به او اجازه دهید که از قوم و عشیره بدی است، اما وقتی وارد شد به نرمی با وی صحبت کردند. گفتم: ای رسول خدا آن جملات را گفتید و سپس این گونه با او سخن گفتید؟ فرمود: ای عائشه بدترین مردم کسی است که مردم او را به خاطر پرهیز از زبان او ترک کنند (و او نیز بد زبان بود و من به همین علت با او به خوبی سخن گفتم تا به من دشنام ندهد).(3)

** امام باقر (علیه السلام) فرمود: تقیه هنگام هر بیچارگی است، و تقیه كننده خود داناتر به آنست زمانی كه برایش پیش می آید. (خود انسان مورد ناچاری را بهتر می فهمد).(4)

و در نتیجه :

بعضی فکر می کنند که تقیه هم مانند نفاق است، در صورتی که کاملاً مخالف همدیگرند، نفاق یعنی اینکه شخص با زبانش ایمان بیاورد ولی با قلبش کفر بورزد در حالی كه تقیه برعكس است.

ص: 180

پس مشروعیت تقیه از مسلّمات مذهب پیروان اهل بیت است و علمای اهل سنت نیز در عمل و گفتار آن را تأیید كرده اند كه مشروعیت آن با دلایل عقلی، قرآنی و روائی اثبات شد.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) هم عطا می كند) و می گفتند خداوند و پیامبرش از فضلش به ما خواهد داد. اگر این را می گفتند برای آن ها بهتر بود. خداوند که شرک را تبلیغ نمی کند می گوید خدا و پیامبرش، در صورتی که می توانست بگوید خداوند دهنده است و پیامبر (صلی الله علیه و آله) تقسیم کننده است. این را در آیه نفرمودند و «واو عاطفه » آورده است. این آیه از جمله آیاتی است كه قطعاً وساطت در فیض را ثابت می کند.

و همچنین در آیه 74 همین سوره:

یحْلِفُونَ بِاللهِ ما قالُوا وَ لَقَدْ قالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَ كَفَرُوا بَعْدَ إِسْلامِهِمْ وَ هَمُّوا بِما لَمْ ینالُوا وَ ما نَقَمُوا إِلّا أَنْ أَغْناهُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنْ یتُوبُوا یكُ خَیراً لَهُمْ وَ إِنْ یتَوَلَّوْا یعَذِّبْهُمُ اللهُ عَذاباً أَلیماً فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ ما لَهُمْ فِی الْأَرْضِ مِنْ وَلِی وَ لا نَصیرٍ

به خدا سوگند یاد می كنند كه (در غیاب پیامبر، سخنان كفر آمیز) نگفته اند در حالی كه به یقین سخنان كفرآمیز گفته اند و پس از اسلام آوردنشان، كافر شده اند و تصمیم به امری (خطرناك) گرفتند كه به آن نرسیدند. آنها فقط از این ایراد می گیرند كه خداوند و پیامبرش آنان را به فضل(و كَرَم) خود بی نیاز ساختند. (با این حال) اگر توبه كنند برای آنها بهتر است و اگر روی گردانند خداوند آنها را در دنیا و آخرت به مجازات دردناكی كیفر خواهد داد و در سراسر زمین، نه ولی و سرپرستی و نه یاوری ندارند.

در این جا هم واضح و روشن ثابت می کند که خداوند و پیامبرش روزی دهنده است. خداوند مستقیما روزی می دهد و پیامبر (صلی الله علیه و آله) واسطه فیض است. هر آنچه به عالم می رسد از طرف خدا و رسولش است. خداوند می توانست در اینجا فقط نام خود را ببرد، پس چرا نام رسول الله (صلی الله علیه و آله) را بیان کرده و به صورت مطلق نام رسول الله (صلی الله علیه و آله) در کنار نام خدا برده شده است.

در این باره روایتی از امام صادق (علیه السلام) وارد شده است كه ایشان با ابوحنیفه بر سر سفره غذا بودند، زمانی که دست از غذا کشیدند، فرمودند: الحمدلله رب العالمین. خدایا این غذایی که خوردم از جانب تو و از جانب رسول تو است. ابو حنیفه خدمت امام صادق (علیه السلام) گفت: آیا شما برای خدا شریک قرار می دهی؟ وای بر تو. سپس امام (علیه السلام) این دو آیه را - كه ذكر شد - خواندند. ابوحنیفه گفت: مثل این که من این دو آیه را در قرآن نخوانده بودم و نشنیده بودم.(1)

یا در روایتی دیگر آمده: روزی گنجشک ها روی دیوار سر و صدای زیادی می کردند، امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: ای اباحمزه آیا متوجه می شوی که چه می گویند؟ گفت: آنها در

ص: 182

وقت مخصوصی با پروردگارشان صحبت می کنند و روزی خود را می خواهند. امام فرمودند: ای اباحمزه صبح ها قبل از طلوع خورشید نخواب که آن را دوست ندارم، خداوند در آن وقت روزی بندگانش را تقسیم می کند و به وسیله ما اهل بیت آن را جاری می کند.(1)

اما این اعتقاد تنها در منابع شیعه نیامده بلکه در منابع اهل سنت هم داریم:

یک انصاری فرزندش به دنیا آمده بود می خواست نام او را همنام پیامبر (صلی الله علیه و آله) بگذارد، پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمودند: نام او را از نام من بگذار اما کنیه اش را هیچ زمان «ابوالقاسم« نگذارید برای این که من تقسیم کننده بین شما هستم.(2)

ابوکریب از ابومعاویه از اعمش روایت کرده که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: من قاسمم زیرا من تقسیم کننده در میان شما هستم.(3)

پس خداوند روزی را می آفریند و تقسیم آن با حضرات معصومین در زمان خودشان است، زیرا این هم به اذن خداست و این در شیعه و سنی قابل اثبات است.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) به حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: ای علی من شهر علمم و تو دروازه آن و کسی وارد این شهر نتواند شد مگر از دروازه آن.(1)

حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای من هزار باب از علم را گشود که هر یک کلید هزار باب دیگر از علم است.(2)

و روایات فراوان در این زمینه که اثبات می شود علم امامان لدنی است. مقصود از علم لدنی علومی است که بدون وسایط و ابزار مادی و عادی از خداوند متعال دریافت می شود. علم لدنی علمی است که بنده از خدا آموزد بدون واسطه بشر یا ملک و این اصطلاح مأخوذ از قرآن است که در سوره مبارکه کهف آیه 65 فرمودند: «آتَیناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً» که اهل قرب را به تعلیم الهی و تفهیم ربانی معلوم و مفهوم شود نه به دلائل عقلی و شواهد نقلی و فرق علم لدنی و علم یقین آنکه علم یقین ادراک نور ذات و صفات الهی است و علم لدنی ادراک معانی و کلمات از حق است بی واسطه بشر و آن بر سه قسم است وحی، الهام و فراست و از رسول الله (صلی الله علیه و آله) می باشد.

قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكائِكُمْ مَنْ یهْدی إِلَی الْحَقِّ قُلِ اللهُ یهْدی لِلْحَقِّ أَ فَمَنْ یهْدی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یتَّبَعَ أَمَّنْ لایهِدِّی إِلّا أَنْ یهْدی فَما لَكُمْ كَیفَ تَحْكُمُونَ

بگو: «آیا هیچ یك از معبودهای شما، به سوی حق هدایت می كند؟!» بگو: «تنها خدا به حق هدایت می كند. آیا كسی كه هدایت به سوی حق می كند برای پیروی شایسته تر است یا آن كس كه هدایت نمی شود مگر هدایتش كنند؟! شما را چه می شود، چگونه داوری می كنید؟

اما در روایات، آن هم از اهل سنت:

کتاب بدائع الصنائع، كتاب المبسوط، حاشیة رد المختار علی الدر المختار ابن عابدین كه این ها كتاب های معروف اهل سنت و حنفی مذهب هستند. متن روایت این است: هر كس انسانی را انتخاب كند و بر كاری بگمارد كه می داند در رعیت از او شایسته تر از این شخص هم وجود دارد هم به خدا هم به پیامبر خدا و هم به همه مؤمنان خیانت كرده است.(1)

حاكم نیشابوری هم روایت دیگری را از ابن عباس نقل می كند كه پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر كس شخصی را از یك گروهی بر گروهی بگمارد یا بر كاری بگمارد كه در آن گروه شخصی وجود دارد كه پیش خدا محبوب تر است و خدا او را بیشتر دوست دارد، هم به خدا و هم به پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) و هم به همه مؤمنان خیانت كرده است.(2)

جالب است کسروی در اینجا اقرار خلیفه اول به عالم نبودنش نسبت به بقیه را از خوبی او دانسته، حال اگر این قضیه بر عکس و مثلاً امامان چنین چیزی می فرمودند او در کتابش چندین بار ذکر می کرد که خود امامان آنها هم گفته اند بهترین نیستند، ولی شیعیان به دروغ امامان را برترین می دانند!!

ص: 185

دین و آئینی را می پسندد که در آن تحقیق شده باشد چنانچه در سوره مبارکه زمر آیه 18 می فرماید:

فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِكَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِكَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ

پس بشارت به آن بندگان من ده که به سخن گوش فرا می دهند و بهترین آن را پیروی می كنند اینانند كه خدایشان راه نموده و اینانند همان خردمندان.

اما خداوند درباره کسروی ها هم سخن دارد:

سوره مبارکه نمل آیات 83 و 84:

وَ یوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً مِمَّنْ یكَذِّبُ بِآیاتِنا فَهُمْ یوزَعُونَ حَتّی إِذا جاؤُا قالَ أَ كَذَّبْتُمْ بِآیاتِی وَ لَمْ تُحِیطُوا بِها عِلْماً أَمّا ذا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

(به خاطر آور) روزی را كه ما از هر امّتی، گروهی را از كسانی كه آیات ما را تكذیب می كردند محشور می كنیم و آنها را نگه می داریم تا به یكدیگر ملحق شوند. تا زمانی كه (به پای حساب) می آیند، (خداوند به آنان) می گوید: آیا آیات مرا تكذیب كردید در حالی كه احاطه علمی بر آن نداشتید؟! (بگویید) پس شما در طول زندگی خود چه کار می کردید؟

در اینجا روی سخن خدا با کسروی هاست که نادانسته و بدون تحقیق به تکذیب آیات الهی پرداختند، بدون هیچ دلیل و مدرک و خداوند هم از آنها می پرسد در طول حیات و عمر خود چه می کردند؟ چرا کمترین وقتی برای مطالعه قرار ندادند تا بدون دلیل چیزی را رد نکنند یا قبول کنند؟ چنانچه در کتاب کسروی تا اینجا دیدیم تقریبا تمام اعتقادات شیعه را باطل و خرافی دانست بدون اینکه حتی به خود سختی مطالعه کردن و یا در جستجوی جواب آنها بودن، داده باشد و با این افکار و نوشتن آن به صورت کتاب نه تنها خود بلکه کسانی دیگر را هم گمراه کرده و امروز در قبر خود دارای عذاب الهیست.

تورات به یهودیان داده شده و خبر ظهور آخرین پیامبر به آنها در این سرزمین داده شده است

چنانچه در کتاب اشعیاء نبی فصل 21 آیه 13 و 14 می خوانیم:

نبوت درباره عرب: ای قافله های ددانیان در بیابان عرب منزل کنید ای ساکنان تیما به تشنگانی که نزد شما آیند آب و خوراک دهید.

(نقشه تیما در عربستان از گوگل)

ص: 188

و یا تورات سفر تثنیه فصل 33 آیه 1 و 2:

این است برکتی که موسی مرد خدا قبل از وفاتش به بنی اسرائیل داده گفت: یهوه از سینا آمد و از سعیر بر ایشان طلوع نمود و از کوه فاران درخشان گردید.

چنانچه از امام باقر علیه السلام در دعای سمات هم به این مطلب اشاره شده که:

... وَ بِمَجْدِكَ الَّذِی ظَهَرَ عَلَی طُورِ سَینَاءَ فَكَلَّمْتَ بِهِ عَبْدَكَ وَ رَسُولَكَ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ وَ بِطَلْعَتِكَ فِی سَاعِیرَ وَ ظُهُورِكَ فِی جَبَلِ فَارَانَ بِرَبَوَاتِ الْمُقَدَّسِینَ وَ جُنُودِ الْمَلائِكَةِ الصَّافِّینَ وَ خُشُوعِ الْمَلائِكَةِ الْمُسَبِّحِینَ وَ بِبَرَكَاتِكَ الَّتِی بَارَكْتَ فِیهَا عَلَی إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِكَ عَلَیهِ السَّلامُ فِی أُمَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ بَارَكْتَ لِإِسْحَاقَ صَفِیكَ فِی أُمَّةِ عِیسَی عَلَیهِمَا السَّلامُ وَ بَارَكْتَ لِیعْقُوبَ إِسْرَائِیلِكَ فِی أُمَّةِ مُوسَی عَلَیهِمَا السَّلامُ.....

و به بلندای جاهت كه بر طور سینا نمایان شد، پس با آن، سخن گفتی با بنده و رسولت موسی بن عمران و به پرتو فروزانت در ساعیر و ظهور پر فروغت در فاران[كوهی نزدیك مكه و محل مناجات پیامبر]در جایگاه بلند قدسیان و با سپاهیان صف كشیده از فرشتگان، و خشوع فرشتگان تسبیح كننده، و به بركاتت كه بدانها بر ابراهیم خلیلت (درود بر او) در امّت محمّد(درود خدا بر او و خاندانش)و بر اسحاق برگزیده ات در امّت عیسی(درود بر آن دو)و بر یعقوب اسرائیلت در امت موسی(درود بر آن دو)... و بر محبوب خویش محمّد (صلی الله علیه و آله) در عترت و فرزندانش و امّتش بركت نهادی.خدایا و چنان كه از آن رخدادها به دور بودیم و آن وقایع را شهد نبودیم و به آنها درحالی که ندیدیم ایمان آوردیم، ایمان از روی راستی و درستی، از تو خواستارم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و بر محمّد و خاندان محمّد بركت دهی و بر محمّد و خاندان محمّد بسیار مهرورزی همچون بهترین درود و بركت و رحمتی كه بر ابراهیم و خاندان ابراهیم فرستادی تو ستوده و والایی هرچه را بخواهی انجام می دهی و تو بر هر چیز توانایی.

البته اینها چند مورد از خبرهایی است که یهودیان درباره پیامبر (صلی الله علیه و آله) داشتند. حتی در کتاب نبوئت هیلد (وحی کودک) که سایت انجمن کلیمیان تهران وجود چنین کتابی را قبول دارند و گفتند این کتاب به 1500 سال قبل است و از فرزند یکی از علمای یهود است، ولی بعضی ترجمه ها را قبول نداشتند. خوب در این کتابی که صد سال قبل از پیامبر اسلام نوشته شده در آن خبر می دهد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت ایشان و سری که از قفا در فرات بریده می شود (اشاره به امام حسین (علیه السلام) ) و امام زمان(عج) و....

پس تا اینجا از اخبار و دستوراتی که یهود نسبت به آمدن به سرزمین عرب و ایمان به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) داشتند آوردیم، ولی بنی اسرائیل چون پیامبر اسلام را از نسل اسحاق نبود

ص: 189

قبول نکردند، در حالی که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) اهل مکه بود و بیشتر اقوام ایشان هم ساکن مکه و از بزرگان مکه بودند و به ایشان ایمان نمی آوردند مثل ابولهب که عموی خود پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود با اینکه ایشان در میان آنها به محمد امین هم مشهور بودند و در آخر با قصد جان پیامبر (صلی الله علیه و آله) باعث شدند ایشان از مکان اجدادی خود به مدینه هجرت کنند.

حال سخن اینست چرا مدینه؟ چرا اهل مکه ایشان را نپذیرفتند ولی اهل مدینه با آغوش باز ایشان را پذیرفتند؟ یکی از دلایل اینست که سه قبیله یهودی (بنی قینقاع / بنی نضیر / بنی قریظه) که شمال مدینه زندگی می کردند به اهل مدینه همیشه از نشانه ها و اخبار آخرین پیامبر خبر می دادند و منتظر ظهور او بودند، اما بیشتر آنها به رسول الله ایمان نیاوردند و بعضی هم با نفوذ در اسلام و ایمان ظاهری در مسلمانان، اسلام را هم دچار تحریف کردند، البته اسلام شامل قرآن و روایات است و چنانچه می دانیم یهود، تورات و انجیل را که کتاب آسمانی بودند دچار تحریف و تغییر کردند ولی در اسلام چون خداوند مقرر کرده قرآن تا روز قیامت برای تمام انسانها فرستاده شده و خود نیز فرموده که نمی گذارد (چه مستقیم و چه غیر مستقیم) این قرآن مورد تغییر و تحریف قرار بگیرد.

سوره مبارکه حجر آیه 9:

إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ

بی شک ما این قرآن را به تدریج نازل كرده ایم و قطعا نگهبان آن خواهیم بود.

آنها نتوانسته اند تا به امروز آن را تغییر دهند و نخواهند توانست، ولی در مورد روایات این اتفاق افتاد چنانچه بسیاری از روایات در اسلام جزو اسرائیلیات محسوب می شوند. برای مثال یک روایت از (اهل سنت) می آوریم:

از عكرمه نقل شده كه روزی با ابن عباس نشسته بودیم كه شخصی آمد و گفت: ای ابن عباس من روایت عجیبی از كعب الاحبار شنیدم كه از ماه و خورشید می گفت. ابن عباس كه به پشتی تكیه داده بود با شنیدن این روایت راست نشست و گفت آن روایت چه بود؟ گفت: كعب الاحبار خیال می كند روز قیامت ماه و خورشید را مانند دو گاو ... وارد می كنند و آن ها را به جهنم می برند. عكرمه گفت: ابن عباس عصبانی شد و سه مرتبه گفت: كعب الاحبار به خدا دروغ گفته، كعب الاحبار دروغ گفته، كعب الاحبار دروغ گفته. كعب الاحبار یهودی ای است كه می خواهد این دروغ ها را وارد اسلام كند. و در ادامه آیه ای از قرآن خواند كه مگر نشنیدید كه خداوند تبارك و تعالی می فرماید: خورشید

ص: 190

و ماه همیشه هر دو مطیع خداوند هستند، پس چرا باید اهل جهنم باشند، خداوند از این ها تعریف كرده ... رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: این ها از نور عرش خدا خلق شده.(1)

اما ارتباط خلفا با یهود: (از منابع اهل سنت)

* ابوبکر بر عایشه وارد شد و این در حالی بوده است که عایشه مریض بوده است و درد می کشیده و یک زن یهودی او را آرام می کرد. ابوبکر گفت: او را با کتاب خدا (تورات) آرام کن.(2)

*عمر و دخترش حفصه به تورات علاقه داشتند و به فراگیری آن اهتمام می ورزیدند. روزی عمر با نسخه ای از ترجمه تورات به نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و شروع به خواندن کرد. در این حال پیامبر (صلی الله علیه و آله) بسیار خشمگین و برافروخته شدند و فرمودند: از اهل کتاب چیزی نپرسید که آنان هرگز شما را هدایت نمی کنند زیرا خود گمراهند. اگر موسی (علیه السلام) زنده بود و در میان شما زندگی می کرد برای او جایز نبود جز از من پیروی کند.(3)

*عمر به شخصی گفت: اگر به بیت المقدس رفتی زیارت آن را عمره قرار بده. خود عمر در حین ورود به بیت المقدس، لبیک اللهم لبیک گفت (مانند یهودیان) و سجده داودی کرد.(4)

*عمر در مدارس اهل کتاب در مدینه حضور می یافت.(5)

* ابن شهاب گوید شنیده ایم که اهل کتاب نخستین کسانی بودند که به عُمر، فاروق گفتند و مسلمانان هم این را از آنها نقل می کنند و نشنیده ایم که پیامبر (صلی الله علیه و آله) چنین چیزی گفته باشد.(6)

ص: 191

* در روایتی جالب آمده کعب الاحبار به خلیفه دوم می گفته من داستان تو را که خلیفه می شوی در تورات دیده­ام.(1) و بسیار روایات دیگر.

دیدیم که خلفا با اهل کتاب مخصوصاً یهودیان در ارتباط بودند، در ضمن کتب یهود سراسر پیشگویی های پیامبرانشان برای آنها بوده مخصوصاً از پیامبر آخرالزمان و اهل بیت او گفته شده چنانچه برای ایمان به آخرین پیامبر، از تمام بشر و پیامبران الهی عهد و پیمان گرفته شده چنانچه در قرآن کریم آمده:

سوره مبارکه آل عمران، آیه 81:

وَ إِذْ أَخَذَ اللهُ میثاقَ النَّبِیینَ لَما آتَیتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قالَ أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلی ذالِكُم إِصْری قالُوا أَقْرَرْنا قالَ فَاشْهَدُوا وَ أَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشّاهِدینَ

و (به خاطر بیاورید) هنگامی را كه خداوند از پیامبران (و پیروان آنها) پیمان مؤكّد گرفت كه هر گاه كتاب و دانش به شما دادم سپس پیامبری به سوی شما آمد كه با نشانه هایی كه نزد شماست هماهنگ بود به او ایمان بیاورید و او را یاری كنید. و فرمود: «آیا پذیرفتید؟ و بر آن با من پیمان مؤكّد بستید؟» گفتند «(آری) پذیرفتیم.» (خداوند به آنها) فرمود: «پس گواه باشید و من (نیز) با شما از گواهانم».

و در قرآن هم اشاره شده که یهودیان با نشانه هایی که در کتب خود داشتند بیشتر از فرزندانشان پیامبر (صلی الله علیه و آله) را می شناختند.

سوره مبارکه بقره آیه 146:

أَلَّذینَ آتَیناهُمُ الْكِتابَ یعْرِفُونَهُ كَما یعْرِفُونَ أَبْناءَهُمْ وَ إِنَّ فَریقاً مِنْهُمْ لَیكْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ یعْلَمُونَ

كسانی كه كتاب آسمانی به آنان داده ایم، آنان (پیامبر) را همچون فرزندان خود می شناسند ولی جمعی از آنان حق را در حالی كه از آن آگاهند كتمان می كنند.

اما نقش یهود در انحراف ادیان چه بوده؟

نقش آنها در تحریف تورات این بوده که از پیامبران الهی در این کتاب چهره ای نعوذبالله بسیار بد نشان می دهند که پیامبری را دروغ گو، پیامبری را زنا کار، پیامبری را زنا زاده، پیامبری را بت پرست، پیامبری را ناسپاس در برابر خداوند، پیامبری را شراب خوار و... معرفی می کنند.

ص: 192

اما در مسیحیت اولاً مسیحیت دینی مستقل نبوده و خداوند دستوری به جهانی کردن این دین نداده، یعنی حضرت عیسی (علیه السلام) ادامه دهنده و تکمیل کننده یهودیت بودند. دوماً با فرستادن فردی از یهودیان در بین ایمان آورندگان به حضرت عیسی (علیه السلام) احکام و شریعت و اعتقادات را در این دین دچار انحراف و تحریف کردند.

چنانچه در انجیل هم آمده:

و دوازده شاگرد خود را طلبید ایشان را بر ارواح پلید قدرت داد که آنها را بیرون کنند و هر بیماری و رنجی را شفا دهند و نام های دوازده رسول اینست اول شمعون معروف به پطرس و برادرش اندریاس یعقوب بن زبدی و برادرش یوحنا فیلیپس و برتولما توما و متای باجگیر یعقوب بن حلفی و لبی معروف به تدی شمعون قانوی و یهودای اسخریوطی که او را تسلیم نمود. این دوازده را عیسی فرستاد و بدیشان وصیت کرد و گفت از راه امت ها نروید و در بلدی از سامریان داخل مشوید بلکه نزد گوسفندان گم شده بنی اسرائیل بروید و چون می روید موعظه کرده گویید که ملکوت آسمان نزدیک است.(1)

که دیدید حضرت عیسی (علیه السلام) به حواریون خود می فرماید که بعد ایشان در بنی اسرائیل بروند و آنها را موعظه کنند نه دیگر امتها!

یا حضرت عیسی (علیه السلام) در جواب درخواست یک زن از ایشان فرموده من فرستاده نشده ام مگر به جهت گوسفندان گم شده بنی اسرائیل.(2)

و اینکه حضرت عیسی (علیه السلام) هم خود از بنی اسرائیل بوده و دیدیم طبق خود کتاب مقدس حضرت عیسی (علیه السلام) مأموریتی برای جهانی کردن دین و شریعت خود از سوی خداوند نداشته. اما چطور این دین فراگیر شد؟ حضرت عیسی (علیه السلام) بعد از خود حضرت شمعون یا پطروس (علیه السلام) را وصی و جانشین خود قرار داد، چنانچه در انجیل آمده:

حضرت عیسی (علیه السلام) به پطرس (شمعون) می فرماید: تو را می گویم که تویی پطرس و بر این صخره کلیسای خود را بنا می کنم و ابواب جهنم بر آن استیلا نخواهد یافت و کلیدهای ملکوت آسمان را به تو می سپارم و آنچه بر زمین ببندی در آسمان بسته شود و آنچه در زمین بگشایی در آسمان گشاده شود.(3)

ص: 193

در اینجا به صراحت حضرت عیسی (علیه السلام) پطروس یا شمعون را جانشین و وصی خود اعلام می کند (جناب شمعون یا پطروس همان جد مادری امام زمان(عج) هستند) ولی یهودیان توسط نفوذی خود به نام پولس ایشان را پس می زنند.

اما پولس که بود؟

پولس طبق کتاب مقدس (انجیل)(1) در ابتدا یهودی بوده که مسیحیان را شکنجه می کرده، روزی ادعا می کند در راه دمشق نوری از آسمان دیده و صدایی از آسمان شنیده که گفته: ای شائول! ای شائول! چرا ایمان آورندگان به من را شکنجه و آزار می رسانی؟ گفتم: تو کیستی؟ گفت: من عیسی ناصری هستم و... در اینجاست که پولس توبه می کند و خود یک مسیحی می شود و حضرت پطرس یا شمعون را از وصایت حضرت عیسی (علیه السلام) در شورایی که همه جمع بودند به کنار می زند.

چنانچه در انجیل آمده:

... پس رسولان و کشیشان جمع شدند تا در این امر مصلحت ببینند و چون مباحثه سخت شد پطرس(شمعون) برخاسته و گفت ای برادران عزیز شما آگاهید که از ایام اول، خدا از میان شما اختیار کرد که امتها از زبان من کلام بشارت را بشنوند و ایمان آورند....(2)

در این شورا حضرت پطرس (علیه السلام) بلند شدند و از حق خود دفاع کردند که در اینجا خلاصه متن کتاب آورده شد. اما بعد رسولان و کشیشان و کلیسا پولس را انتخاب و برای تبلیغ می فرستند.(3)

جالب اینکه در کتاب انجیل کنونی سیزده رساله یا کتاب از پولس وجود دارد و فقط دو کتاب از جناب پطرس!!

پس به طور مختصر و خلاصه نقش یهود را در انحراف یهودیت و مسیحیت و اسلام را خواندید و خود می توانید در این باره قضاوت کنید.

عجیب است کسی که ادعای نویسندگی دارد و کتاب های زیادی نوشته و می خواهد از دین و مذهبی انتقاد کند لااقل کمی مطالعه می کرد و بعد قلم به رد و انتقاد می برد. آن کس که در ویرانه های شام از دنیا رفته حضرت رقیه، سه ساله امام حسین (علیه السلام) بوده نه حضرت سکینه.

اما درباره ازدواج سکینه خاتون با مصعب بن زبیر:

حضرت سکینه پس از شهادت عبد الله بن حسن در واقعه کربلا با مصعب بن زبیر که نوه عمۀ جدش امام علی (علیه السلام) بوده ازدواج نموده است و سبط بن الجوزی (اهل سنت) در این باره می گوید اولین كسی كه سكینه به عقد وی درآمد آن هم از سر اجبار مصعب بن زبیر بود.(1) همچنین مورخین، ازدواج های دیگری را برای حضرت سكینه ذكر كرده اند که در اینجا به آنها اشاره می کنیم: عبدالله بن عثمان حزامی، زید بن عمرو بن عثمان بن عفان، اصبغ بن عبدالعزیز بن مروان و ابراهیم بن عبدالرحمن بن ابی عوف(2).

شاید برای بسیاری جای این پرسش باشد كه چگونه ازدواج های مكرر برای ایشان رخ داده است؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت بنا به گزارش های مورخان دختران امام حسین (علیه السلام) پس از درگذشت شوهرانشان از سوی حاكمان بنی امیه مورد خواستگاری قرار می گرفتند و چون ایشان از خاندان بنی امیه بر اثر ظلم هایی که می کردند نفرت داشتند از این رو برای اینکه در معرض طعمه آنان قرار نگیرند با افراد دیگری ازدواج می کردند تا بدین شكل هم به آنان پاسخ منفی داده باشند و هم از اذیت و آزاری که از سوی حاکمان بنی امیه بر آنان روا داشته می شد بکاهند.(3) از این رو حضرت سکینه بعد از شهادت عبدالله بن حسن با مصعب بن زبیر که حاکم کوفه شد ازدواج کرد.(4) و پس از آنکه مصعب در جنگ با عبدالملک بن مروان کشته شد عبدالملك بن مروان از سكینه خواستگاری كرد ولی وی نپذیرفت و این باعث كینه دستگاه خلافت مروانی با حضرت سكینه شد.(5) از این رو ایشان پس از مصعب با عبدالله بن عثمان بن عبدالله بن حكیم بن حزام ازدواج كرد.(6) پس از وی نیز با اصبغ بن عبدالعزیز که حاكم مصر بود ازدواج کرد و عبدالملك بن مروان وقتی متوجه این ازدواج شد به اصبغ دستور داد تا سكینه را طلاق دهد.(7)

ص: 195

در نتیجه از منابع تاریخی استفاده می شود كه دستگاه خلافت بنی امیه نقش مهمی در ازدواج های حضرت سكینه داشته است.

در نتیجه همیشه نیاز به جنگ و کشتار نبوده و امام برای همه مردم عالم، امام است و آرزوی آنهاست که انسانهای بیشتری را از ورطه هلاکت نجات دهند زیرا امامان از پدر و مادر هم برای انسانها دلسوزتر هستند. امام زمان(عج) قرار نیست با کشتار، اسلام را حاکم کند بلکه بشر با استدلال و منطق سازگارتر است تا با زور. البته جنگ و درگیری در زمان ظهور برای کسانی است که در دل مرض و کینه داشته و نه با استدلال و نه با معجزه قبول حق نمی کنند و حتی در مسیر حق نیز سنگ اندازی می کنند که از بین بردن آنها برای اهداف متعالی امریست عادی.

اما کسروی می گوید اگر با معجزه باشد دروغ است چون از آیین خدا برون است و پیامبر (صلی الله علیه و آله) که بالاترست جز از دلیل چنین نکرده.

اولاً آوردن اعجاز از دین خدا بیرون نیست، وقتی حجت خدا بخواهد مردم را هدایت کند علاوه بر استدلال و منطق باید کرامتی هم نشان دهد و دلها را نرم و مطمئن کند و اینها همه به اذن خداست.

دوماً پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای ایمان آوردن مردم اعجاز داشتند که قبلاً به آن اشاره کردیم ولی باید بدانیم که حکومت امام زمان(عج) با تمام انبیاء و امامان فرق بسیار دارد چون در تمام ادیان و مذاهب منتظر منجی هستند و قرار است حکومت خدا در روی زمین تجلی پیدا کند و نمونه ای کوچک از بهشت بر روی زمین مستقر شود. در زمان ظهور همه چیز فرق خواهد کرد مثلاً در هیچ دوره ای عقول مردم کامل نشده ولی در عصر ظهور عقل ها کامل خواهد شد یا در عصر ظهور بیماری وجود نخواهد داشت. این شرایطی است که در هیچ دوره ای این اتفاق نبوده البته نه اینکه پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امامان قبل ایشان ناتوان از چنین کارهایی به اذن خدا بوده باشند، بلکه در شرایط و عصر آنها تا قبل از ظهور باید همه چیز با روال عادی و معمولی انجام می شده، حتی در روایت داریم که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: من بشری همانند شما هستم (و مأمور به ظاهرم) شاید بعضی از شما به هنگام بیان دلیل خود، قوی تر از بعضی دیگر باشید و من هم بر طبق همان دلیل قضاوت می كنم. در عین حال بدانید داوری من كه بر طبق ظاهر دلیل طرفین صورت می گیرد حق واقعی را تغییر نمی دهد. بنابراین اگر من به سود كسی (طبق ظاهر) قضاوت كنم و حق دیگری را به او بدهم پاره ای از آتش جهنم در اختیار او قرار داده ام و باید از آن بپرهیزد.(1) ولی قضاوت در عصر ظهور از روی ظاهر نیست بلکه از روی حقیقت و

ص: 197

باطن است.(1) و هیچ کس دیگر نمی تواند به دروغ شهادت دهد یا منکر چیزی شود، البته این نوع قضاوت در مدت بسیار کوتاهی توسط حضرت داود (علیه السلام) بر بنی اسرائیل اجرا شد که مورد اعتراض بنی اسرائیل واقع شد و دوباره قضاوت ایشان به ظاهر شد. پس اینکه رسول الله (صلی الله علیه و آله) بالاتر از امام زمان(عج) هستند و ایشان به گونه ای دیگر کار را پیش برده اند دلیل نیست، چون حکومت امام زمان(عج) با همه زمانها فرق خواهد داشت.

بله این هم از جهل کسرویست و اینکه از مبانی اعتقادی و دینی کوچکترین بهره ای نبرده و با این علم و دانش منتقد دین هم شده است. جناب کسروی در کجا گفته شده شیعه نباید به دنبال سلاح و علم و پیشرفت باشد؟ در آن روایتی که شما می گویید گفته شده در زمان ظهور چنین اتفاقی خواهد افتاد نگفته اند که شیعه دنبال اسلحه و علم و پیشرفت نباشد. در دوران ظهور قضاوت بسیار سریع انجام می شود چرا که از روی حقیقت و باطن است، پس ما الان درب تمام دادگاه ها را ببندیم و بنشینیم که زمان ظهور قضاوت راحت می شود؟! یا زمان ظهور بیماری وجود ندارد پس به دنبال علم پزشکی و دارو و درمان نرویم که در آن زمان بیماری ها از بین می رود؟ چه حرفهای حقیر و کوچکی، مگر نه اینست که در قرآن خداوند فرموده:

سوره مبارکه انفال آیه 60:

وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّة وَ مِنْ رِباطِ الْخَیلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللهِ وَ عَدُوَّكُمْ وَ آخَرینَ مِنْ دُونِهِمْ لاتَعْلَمُونَهُمُ اللهُ یعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیءٍ فی سَبیلِ اللهِ یوَفَّ إِلَیكُمْ وَ أَنْتُمْ لاتُظْلَمُونَ

برای مقابله با آنها (دشمنان) هر چه در توان دارید از نیرو و از اسب های ورزیده آماده سازید تا به وسیله آن دشمن خدا و دشمن (شناخته شده) خویش را بترسانید! و دشمنان دیگری غیر از اینها كه شما آنها را (به علت نفاقشان) نمی شناسید و خدا آنها را می شناسد. و هر چه در راه خدا (و تقویت اسلام) انفاق كنید بی كم و كاست به شما بازگردانده می شود و به شما ستم نخواهد شد.

در این آیه به مسلمانان دستور داده شده در همه زمینه های علمی و نظامی پیشرفت کنند، چنانچه امروز می بینیم نیروهای تحت فرمان ولی فقیه شیعه (سپاه و ارتش) هر روز دارای توان بالای علمی و فنی می شوند. امروز کشور ما در بعد نظامی و علمی برای خود در جهان حرف برای گفتن دارد و از قضا کسروی نیست که ببیند به لطف خدا و دعای امام زمان(عج) تحت فرماندهی ولی فقیه شیعه این اتفاقات افتاده است. پس این اشکالات و حرفهای کسروی حرفهای کودکانه ای بیش نیست.

مرده مسلمان تلقین گفته می شود. این تلقین هر چند که در ظاهر با تکان دادن و «اسمع و افهم؛ بشنو و بفهم!» گفتن به جسدی است که روحی در آن نیست زیرا خداوند هنگام مرگ روح را به طور کامل می گیرد، اما از آنجا که نفس یا همان روح در هر نشئه ای از نشئات هستی دارای جسم مناسب با آن نشئه است، با جسم برزخی در عالم برزخ است ولی هنوز نوعی علاقه به جسم زمینی خاکی دارد که اینک جسدی بدون روح است و نیز از آنجا که نوعی اشرافیت از نشئات بالاتر از جمله نشئه برزخ نسبت به نشئات پایین تر از جمله دنیا وجود دارد، به طور طبیعی روح در عالم برزخ ناظر و شاهد اعمال دنیوی و رفتار تشییع کنندگان به جسد خود است. انتقال از نشئه دنیا به نشئه برزخ همواره نوعی مستی را به همراه دارد، به طور طبیعی نفس در عالم برزخ پس از کنار رفتن پرده ها با حقایقی روبه رو می شود که موجب وحشت اوست. این نفس با اینکه حقایق را می بیند ولی دچار نوعی سرگردانی نسبت به موقعیت کنونی خود است البته این حالت برای توده های مردم است، از این رو با تلقین به این افراد که حقایق هستی در نفس ایشان ملکه یا مقوم ذات نشده تلاش می شود تا با آن حقایق ارتباط برقرار کنند. اما کسانی که در مرتبه علم الیقین یا عین الیقین یا حق الیقین قرار دارند چنین حالتی را ندارند و کسی که ملکه و مقام داشته باشد نیازی به این تلقین ندارد و خود آگاه تر از تلقین کنندگان است. ولی به طور کلی واجب است تا به همه مسلمانان تلقین گفته شود زیرا تلقین کننده نمی داند که نفس این مسلمان در چه مرتبه ای از حال ملکه یا مقام است.

اما در این زمینه که آیا مردگان صدای ما را می شنوند روایتی از کتب اهل سنت بیان می کنیم: وقتی پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله) کشته های کفار را داخل چاه بدر انداخت، با آن ها صحبت کرد و تک تک نام های خودشان و پدرانشان را برد... خلیفه دوم به پیامبر (صلی الله علیه و آله) اعتراض کرد که با مرده ها چرا صحبت می کنی، آنها که روح ندارند؟ این چه کاری است؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) در جواب فرمودند: قسم به خدایی که جان من به دست او است که شما شنواتر نیستید از این مرده های مشرکی که در داخل چاه هستند، این مرده های مشرکی که به دست مسلمان ها کشته شده و در داخل چاه بدر انداخته شده اند از شما بهتر می فهمند و بهتر صدای مرا می شنوند و درک می کنند. یعنی حتی کفار هم که می میرند صدا را می شنوند چه برسد به مسلمان ها.(1)

پس این مسئله تلقین هم چیز عجیبی نیست که کسروی بر سر آن موضع گرفته است.

پایان

ص: 200