شوخ طبعی های طلبگی

فهرست تفصیلی مطالب

مقدمه17

بخش اول: حجرهنشینان و دوستان

طرح جلد27

محقق داماد27

لا، لی، لو27

قرعه کشی28

شاخ جنگی28

شیخ مفید28

قبر شوره زده28

کتاب آشپزی29

احساس همدردی29

حالگیری29

حجره باصفا30

قبر بی مرده30

فولکس30

مدح ناتمام31

مقام من31

کریم و عبدالکریم31

شادی نافرجام 32

دوست حقیقی32

شوخی دو ارباب33

انتقال آجرها33

منتظر واقعی34

بیت آقا34

مراسم نام گذاری34

دماغ بزرگ35

مگه من گاوم؟!35

طلبه زندانی36

فشار علم36

یک شد36

خدای من!36

چایی فلفلی37

جشن پتو37

یه دستی زدن38

میترسم ...38

نیمرو با روغن کرچک39

من بودم و...39

داری سید می شی40

چای ایران سه مشت40

جات راحته؟40

خیر مقدمگویی41

سو استفاده41

بابل و نماز42

برف بازی42

حیوان ناطق42

حیوان و حشر43

پاکستانی شدم43

توجه توجه43

سرود صبحگاهی44

ص: 5

مقدمه

شکلات شوخی و شوخی شکلاتی

بنا بر آموزه های ناب اسلامی و پژوهش های علمی، همان گونه که حشره کش، مگس های مزاحم را از بین می برد، شوخ طبعی و طنز متعادل هم افکار سمّی، هیجان های منفی و آشفتگی های ذهنی را تار و مار می کند. «شوخی حلال» مثلِ بوستان خیلی بزرگ، و «خنده حرام» محدوده محدوده و دیوارهای آن است، . پس شوخی و خنده حلال،، نسبت به دامنه خیلی وسیعی وسیع تری دارد.

تمرین عملی: برای شروع، شما بله خود شما، روی فیش های کوچک، جوک، لطیفه و طنز حلال بنویسید، کاغذها را تا بزنید و در یک ظرف شکلات خوری بریزید تا اعضای خانواده یا مهمانان هر کدام یکی از آنها را بردارند و برای دیگران بخوانند و شاد شوند. روزهای بعد همه افراد خانواده، باید در ساخت این شکلات ها شریک شوند.

زندگی در عیش، مرگ در خوشی

آگاه باشید که دل ها فقط با یاد خدا آرام می گیرد.

خوشی زندگی طلبگی با گنج قناعت، رضایت از خدا، جرعه نوشی مدام از شراب معارف اسلام در جام یاد خدا حاصل می شود. شیرینی لذتش مانند حلوای لَنْ تَرانِی است؛ تا از آن نچشیدیم، لذت واقعیش را درک نمی کنیم.

هنگام تنگدستی در عیش کوش و مستی

کین کیمای هستی قارون کند گدا را

شهید مطهری درباره خوشی دوران طلبگی می فرماید:

کسانی که چندسالی طلبگی کرده اند، تا آخر عمر از خوشی های دوران طلبگی یاد می کنند؛ با این که در این دوران از نظر شرایط مادی معمولا در وضع خوبی نیستند و در اواخر عمر در شرایط خیلی بهتری هستند. در آن دوره غالباً در فقر و بی چیزی و مسکنت می باشند؛ ولی چون همه در یک سطح هستند، ناراحتی ندارند.

دوره خیلی خوبی است؛ چون واقعاً دوره بالندگی انسان است، و اگر در این دوره انسان از نظر علمی و معنوی محروم بماند، یک زیانی است که نمی شود گفت صددرصد در سنین بزرگی و در پیری جبران شدنی است.(1)

در این بازار اگر سودیست با درویش خرسند است

خدایا منعمم گردان به درویشی و خرسندی

مرحوم دکتر خانمخانم دکتر دادستان، چهره ماندگار روان شناسی، ضمن سال های متمادی تدریس یبه طلاب و روحانیون، با روحیات و حالات آنها آشنای شده بود. هر از چند گاهی با لبخند به شاگردان خود نگاه می کرد و می گفت:

«از روحیه طلبگی شما خوشم می آید. در دانشگاه افراد کمتر با هم می جوشند، ولی در کلاس من شما با هم دروس را مباحثه می کنید، با هم می گوید، می خندید و سر به سر هم می گذارید و جالب این که از دست همدیگر دلخور هم نمی شوید.»

با آمدن سرمای مشکلات، خزان پیری و باد ناامیدی در دشت سبز زندگی می وزد. برگ های خوشی یکایک زرد می شوند و می افتند. یواش یواش صدای در زدن پستچیمرگ به گوش می رسد. لحظه های پرتب و تاب پیری قرین است با دلشوره و احساس

ص: 19

رفیق مردنی

فردی رفیق جون جونیش از دنیا رفت. خیلی براش گریه می کرد. حکیمی گفت: چرا گریه می کنی؟ گفت: آخه رفیقم مرده؟ گفت: خب تقصیر خودت بوده که رفیق مردنی انتخاب کردی. رفیقی برای خود گزینش می کردی که نمیره تو دعای جوشن می خونیم: یا رفیقُ و یا شفیق... .آره جونم، رفیق بی کلک، خدا. هیچ موقع هم گوش یا گوشیش اشغال نیست به همین دلیل حضرت ابراهیم می گفت: ﴿لا أُحِبُّ الآفِلِینَ﴾؛ من غروب کنندگان را دوست ندارم.(1)

ورود ممنوع

اخلاق و شرع، ورود ممنوع هایی برای شوخی و خوشی مشخص کرده اند، اما واقعا نسبت به فرصت ها و رخصت های بی شمارشان ناچیزاند. این ممنوعیت ها و محدودیت ها، مانند حقوق قانونی و حدود اخلاقی در بازی هایی مانند فوتبال و والیبال است. رعایت آنها سبب لذت بخش تر شدن بازی و مانع تلخ شدن طعم بازی یا لذت تماشای آنها می شود. پس می توانیم طوری زندگی کنیم که هم در دنیا دیندار و بانشاط باشیم و هم در آخرت پیروز و رستگار که آخرت بابرکت تر و پایدارتر است؛﴿والْآخِرَهُ خَیْرٌ وَأَبْقَی﴾.(2)

*یکی از ورود ممنوع های مهم، شوخی نامشروع بانامحرم است. ابوبصیر از یاران و شاگردان برجسته امام صادق و امام باقر(علیه السلام) است. احادیث بسیاری از او نقل شده است حکایت زیر را از زبان این فقیه و پیرمرد 70 80 ساله بخوانیم:

به زنی قرآن یاد می دادم. روزی هنگام درس با او یک شوخی کردم، وقتی خدمت امام باقر(علیه السلام) رسیدم بدون مقدمه به من فرمود: به آن زن چه گفتی؟!

صورتم را از خجالت پوشاندم.حضرت فرمود: دیگر پیش آن زن برنگرد.(3)

* حضرت علی(علیه السلام) درباره صفات پرهیزکاران می فرماید: و إنْ ضَحکَ لَمْ یَیَعل صوتُه؛(4)

ص: 21

سخنان متناقض

برخی از دین و روحانیون دل ِخوشی ندارند، به همین دلیل از بافتن هر رَطب و یابس و آسمان و ریسمانی به هم دریغ نمی کنند؛ شایعه می سازند و می پراکنند، شبهه تولید و توزیع می کنند، نماد کاذب می سازند و نماد حقیقی می سوزانند، نظرات متناقض دارند؛ مثلا گاهی می گویند روحانیون مخالف شادی اند و زمانی می گویند عیاش و بی غم اند.

بیچاره کسانی که مهار توسن عقل را رها کرده اند و سوار اسب چموش شبهات و شایعات می شوند. افرادی که تجربه مجالست و معاشرت با روحانیون و طلاب متواضع و خاکی را دارند، حاضر نیستد خود را از بزم انس و ارتباط با آنها بی نصیب کنند. برای کسانی که این تجربه را نداشته اند، امتحانش رایگان و بی ضرر است.

نرم افزار شوخ طبعی ها و حکایات طبلگی

در سایت مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی، کتاب شوخ طبعی ها و حکایات طلبگی ام به تدریج بارگذاری می شد. استقبال کاربران و تشویق آنان برای ادامه کار عجیب بود. به لطف خداوند افرادی با اشتراک در مباحث و خواندن آن، به میکده معارف دینی و حوزه علمیه وارد شدند تا از شراب مست کننده عرفان اسلامی بنوشند و گروهی ارتباطشان با دین عمیق تر شد و شبهاتی از ذهن شان زدود ه شد.

تذکر اخلاقی

استفاده از جوک و شوخی برای مسخره و هجو کردن اقوام، سیاسیون جناح مخالف و... از «اخلاق اسلامی و انسانی» به دور است. این کار مانند تبر تیز در دست دشمن وحشی برای شکستن وحدت ماست. در این کتاب با کمال احترام به همه انسان ها و جلوگیری از تمسخر، تحقیر و یغیبت از نام های مانند آقای آقایان، لامصب، لاکردار، یارو، فلانی، سیب زمینی، خسیس، خوش خیال، یجاهله، غافله و... استفاده شده است.(1)

بخش اول: حجره نشینان و دوستان امام علی علیه السلام :

طرح جلد

طراح جلد این کتاب، که از دوستان بزرگوار روحانی است، به دلائلی طرح را نیمه کاره گذاشته بود. من هم که جیب و حساب بانکی ام مثل قلب صاف شما پاک بود، ترجیح دادم با ایشان تماسی نگیرم. بعد از چندماه به ایشان تماس گرفتم و گفتم: مدتی این مثنوی تأخیر شد. یک روحانی برای تبلیغ به شهری رفته بود. در ایام تبلیغی تفسیر حضرت یوسف(علیه السلام) را می گفت. وقتی داستان تا آن جا رسید که برادران حضرت یوسف، او را به چاه انداختند، زمان تبلیغ تمام شد و ایشان به شهرش بازگشت. سال بعد، مردم که اخلاق خوب آن روحانی را پسندیده بودند با او تماس گرفتند و گفتند لطف کنید تشریف بیاورید آن بنده خدا را که سال قبل در چاه انداختید بیرون بیاورید. باشنیدن این حکایت طراح خندید و طرح را خیلی زود نهایی کردند.

قرعه کشی

همیشه بین هم اتاقیان و مهمانان قرعه می انداخت تا مشخص کند، چه کسی باید چایی درست کند. روزی، به او شک کردم. بعد از قرعه کاغذها را از دستش گرفتم. دیدم نام خودش را ننوشته ی. از آن به بعد به عنوان حق السکوت نام من را هم نمی نوشت، در عوض نام برخی از دوستان را دوبار می نوشت. چیزی نگذشت که دستمان رو شد.

کتاب آشپزی

مرغ ها الان برای شهریه طلبگی کلاس می گذارند، آنها سهم زیادی در پیشرفت طلاب داشتند. در کتاب آشپزی طلاب، سابقه تخم مرغ می درخشد: کوکو سیب زمینی، کوکو سبزی، تخم مرغ نیمرو و تمام رو، اُملت، خوراک لوبیا و تخم مرغ، تخم مرغ آب پز و سیب زمینی. منّت خدای را عزّوجلّ که طاعتش موجب قربت است و به شکر اندرش مزید نعمت. هر تخم مرغی که فرو می رود مُمدّ حیات است و چون ارزان شود مفرّح ذات ... .

حجره باصفا

یکی از دوستان، بسیار مهمان نواز بود و در حجره اش به روی همه باز. این دو بیت زیبا هم روی دیوار اتاقش جا خوش کرده بود:

از فروغ روی مهمان شد منوّر حجره ام

حجره ام فانوس و مهمان شمع و من پروانه ام

***

در حجره ما روغن اگر نیست صفا هست

آن جا که صفا هست در آن نور خدا هست

مدح ناتمام

یکی از دوستان روزی این شعر را برایم گفت و در آن، با ظرافت از من (قدیری) تعریف کرد، ولی در بیت آخر همه این امتیازها را با ظرافت به خودش (فاضل) برگرداند:

چو روی خوب تو دیدم، تو را همچون گلی یافتم

چو ناله می زدی در هجر، تو را چون بلبلی یافتم

به بذل و بخشش و نیکی تو را همچو شهی دیدم

ولی در نیمه های شب تو را چون سائلی یافتم

در این دنیای آشفته در این دار پر از فتنه

در این دریای طوفانی تو را چون ساحلی یافتم

به وقت صحبت دنیا تو گوی در قفس بودی

ولی وقت نماز و راز تو را در محفلی یافتم

چو با هم در سحرگاهان به سوی نور می رفتیم

در آن سیر الی اللهی تو را چون واصلی یافتم

«قدیری» در ره عرفان اگر من مبتدی هستم

در استادی تو را ای دوست دبیر «فاضلی» یافتم

شادی نافرجام

در محفلی، یکی از دوستان یطلبه به چند تا از روحانیون که در آن سوی مجلس نشسته بودند اشاره ای کرد. بعد سری تکان داد و گفت: به خدا اینها خون مردم را تو شیشه می کنند.

از شما چه پنهان، برخی تو دلشان بشکن می زدند و می گفتند: آخ جون! بالاخره یکی از خودشان پیدا شد که حال اینها را بگیرد.

بعد آن طلبه لبخندی زد و گفت: آخه می دونید، این روحانیون دوستان صمیمی من هستند و انجمن حجامت دارند.

شوخی دو ارباب

یک روز مرحوم آقا سیدمحمد برقعی(رحمه الله) به عزم دیدن، به منزل مرحوم آیت الله حاج میرزا محمد، معروف به ارباب(رحمه الله) رفت و در بیرونی نشست و مرحوم ارباب قدری دیر تشریف آورد. مرحوم برقعی به طنز این بیت را بر روی کاغذ نوشت و بر روی میز مرحوم ارباب گذاشت و رفت:

بر در ارباب بی مروت دنیا

چند نشینی که خواجه کی بدر آید؟

و پس از رفتن ایشان بلافاصله مرحوم ارباب به اطاق بیرونی آمد و آن نوشته را دید. سپس قلم را برداشت و در زیر آن بیت، این بیت را نوشت و برای ایشان فرستاد:

منظر دل نیست جای صحبت اغیار

دیو چو بیرون رود فرشته در آید(1)

منتظر واقعی

دوست شاعرم درباره منتظر واقعی و خستگی ناپذیر به زبان طنز چنین گفت: «آن قدر خوابم تا مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آید به خوابم.» بله حق هم دارد گفته اند: میگن تنبلی مادر همه عادت های بد ماست! ولی خب به هرحال مادره و احترامش واجب!

دماغ بزرگ

امام خمینی که در ایام جوانی به آقا روح الله شهرت داشت، گاهی برای رفع خستگی با دوستانش به تفریح و بازی می رفت. روزی یکی از همبازیانی ایشان نزد استادشان، شیخ عبدالکریم حائری(رحمه الله) آمد و گفت: من از آقا روح الله شکایت دارم.

حاج شیخ فرمود: چه شکایتی؟

گفت: آقا روح الله هر وقت توپ می زند، سعی دارد به صورت من بزند، به طوری که دو سه بار به دماغم خورده است و خون دماغ شده ام.

حاج شیخ در حالی که تبسم می کرد، گفت: آقا روح الله! عزیزم! مواظب باش دوستانت اذیت نشوند و شکایت نداشته باشند.

آقا روح الله گفت: آقا! من قصدی ندارم. وقتی توپ را پرت می کنم، از بس دماغ این آقا بزرگ است، توپ به آن می خورد؛ تقصیر من نیست.

از این گفته، حاج شیخ و حضار و همبازی اش خندیدند.(1)

شوخی در مشکلات زندگی، مانند روغن برای ماشین لازم است.

طلبه زندانی

مدتی بود یکی از دوستان را ندیده بودم. وقتی سراغ او را از دوستان گرفتم، گفتند: خوابت خوش! آن بنده خدا سه ماهی می شود که در زندان قم است.

با تعجب گفتم: زندان قم؟!

گفتند: بله، زندان. خودش را به من و شما خوب نشان می داد؛ الان در بند معتادان است.

من که گیج و مبهوت شده بودم، گفتم: اصلاً ممکن نیست.

گفتند: حالا که ممکن شده است.

حالم را که خوب گرفتندی گفتند: به عنوان مشاور در زندان فعالیت می کند.

چای فلفلی

تو آشپزخونه بودم. کتری دوستم روی اجاق بود و قوری روی اون جا خوش کرده بود. با خودم گفتم: بد نیست کمی سر به سر دوستم و هم حجره ای هاش بگذارم. کمی فلفل قرمز ریختم توی قوری و با عجله از آشپزخانه خارج شدم. داخل حجره ام که رفتم، رفقا با دیدن چهره من متوجه شدند خبری است. داستان را برایشان با آب و تاب گفتم و بعد منتظر شدیم تا صدای دوستانمان از اتاق کناری هنگام نوشیدن چای بلند شود.

نیم ساعت گذشت، اما خبری نشد. داشتیم تحلیل می کردیم که چرا از آنها سر و صدای بلند نشد. یکی گفت: کم ریخته ای. دیگری گفت: فلفلش تند نبوده که یک دفعه یدر حجره باز شد. آقای زارع بود.

گفت: آقای ... نگو کار من نبوده که قبول نمی کنم. همه حجره ها رو یکی یکی گشتم و تا آخرین حجره آمدم.

من که حسابی غافلگیر شده بودم، گفتم: مگر توی حجره کناری بودی؟

گفت: نه، حجره خودمون بودم.

گفتم: پس چرا تو کتری اونا چای درست کرده بودید؟

گفت: بعداً حالتو می گیرم. این کتری مال خود ماست که شبیه به کتری اوناست.

بعد خندید و گفت: البته کمی فاصله شد، آتیشم خوابید. خودمونیم ها شوخی بدی هم نیست. یه چیز جدید یاد گرفتم.

بعد همگی زدیم زیر خنده.

یه دستی زدن

تو شهر قم پیدا کردن ضامن از بین دوستان طلبه که جیبشان مثل قلب من پاک است و قلبشان مانند لاستیک های ماشینم صاف، چیزی شبیه شب قدر در سال است. می خواستم وام بگیرم، اما من خجالتی به کی باید رو می زدم و درخواست می کردم که ضامنم بشه. تو ذهنم با مرور همکاران و دوستان، دنبال یک ضامن می گشتم تا اینکه با خودم گفتم: خودشه. بهش میاد چک داشته باشه.

شماره یکی از همکارانم را گرفتم و با آرامی یک دستی زدم.

سلام، کجایی؟!

تو اتاقم هستم!

ای بابا! شما که هنوز اون جای؟!

پس می خواستی کجا باشم؟!

دستت درد نکنه بابا. تو من رو کاشتی تو بانک. مثل این که یادت نیست که قراره ضامن من بشی؟

من کی گفتم ضامن تو می شم؟!

الان وقت این حرف ها نیست. سریع بیا همه چیز رو برات توضیح میدم.

بعد از ضمانت به او گفتم: راستش اصلاً من نمی دونستم تو دسته چک هم داری؛ همین طوری حدس زدم و بعد هم یک دستی زدم که خوب افتادی تو تورم.

او هم بعد از کلی خندیدن گفت: بین خودمون باشه، می ترسم ضامن بشم؛ چون ضامن چند نفر از دوستان شدم و خوش حساب نبودند.

نیمرو با روغن کرچک

تا به حال، تخم مرغ با روغن کرچک میل کرده اید؟ امتحانش ضرر ندارد. البته من هم که تا حالا نخورده ام، اما به خورد دوستم دادم. بچه قائم شهر بود. بلیت داشت. با عجله به حجره آمد و گفت: پا شو. زود باش یه چیزی درست کن بخورم، داره دیرم میشه. او مشغول بستن چمدانش شد و من مشغول آشپزی شدم. تو آشپزخونه بودم، متوجه شدم روغن نیاوردم. با عجله دویدم حجره روغن بیاورم که شیشه روغن کرچکی که اونجا بود به من چشمک زد.

من هم نخواستم دلش رو بشکنم؛ شیشه روغن را زمین گذاشتم و اونو برداشتم.

نیمرو آماده شده بود. سفره رو پهن کردم.

گفت: بیا جلو.

گفتم: بسم الله شما بفرماید؛ ما با بچه ها می خوریم، عجله نداریم.

یک لقمه خورد و گفت: مزه چی میده؟

گفتم بابا بخور وقت نداری.

با عجله چند لقمه خورد.

با خوشحالی با ما خداحافظی کرد، ولی چشمتان روز بد نبینه. وقتی برگشت داد می زد و می گفت: کجاست این آقای ... .؟

گفتم: چیه؟ لااقل بگو بدونم چی شده؟

گفت: چی شده؟! آخه این چه شوخی ای بود که با من کردی؟ من که آبروم پیش مسافرها و راننده رفت از بس اتوبوس رو تو راه نگه داشتم.

سخت گذشت، ولی به قول این دوست قاضی ام، خاطره شیرینش مانده است.اما روش تهیه نیمرو با روغن کرچک:

1. حس شوخ طبعی به اندازه لازم

2. تخم مرغ متناسب با تعداد

3. روغن کرچک (اگه نیم قاشق چای خوری بیشتر باشه، پدر طرف رو در میاره)

داری سیّد می شی

استادمان پیوسته به طلبه ها توصیه می کرد: به تمیزی و نظافت لباس، عبا و عمامه تان رسیدگی کنید. می گفت: می توان لباس ارزان داشت، ولی باید تمیز و مرتب باشد. گاهی به مزاح به روحانی ای که شیخ بود و عمامه اش سفید می گفت: حاج آقا! مراقب عمامه ات باش، داری سید میشی ها؛ کنایه از این که یعمامه ات کثیف شده.

خیر مقدم گوی

یک شوخی هم از حوزه خواهران بخوانیم. طلبه خانمی نوشته بود: به مناسبت خیر مقدم گوی به ما، طلاب ورودی، مراسم افطاری در مدرسه ترتیب داده بودند. بعد از نماز کمی نشستیم که سفره آماده شود. خانم جوانی کنارمان نشسته بود. کلی جلوی ایشان شیطنت کردیم و ایشان فقط لبخند می زد.

با لحن شوخی به او گفتم: ببخشید! شما سال چندمی هستی؟

لبخندی زد و گفت: من فعلاً درس نمی خوانم.

گفتم: نکنه کارمندید؟

گفت: نه، من این جا با بچه ها مباحثه می کنم.

گفتم: آفرین خوبه. این جوری درس های را که خوانده اید، از یادتان نمی رود.

باز لبخند زد و گفت: بله. درست است.

مدتی بعد فهمیدم ایشان عضو هیئت علمی حوزه مان هست و تحصیلاتش سطح 4 حوزه، دکترا، است که چهره جوانش سبب شده بود او را هم سال و سن خودم بدانم.

بابل و نماز

از بچه های خونگرم بابلی بود. روزی از بابل سخن به میان آورد و ضمن سخنانش گفت: بچه ها! راستی شنیده اید بابل کراهت دارد نماز بخوانیم و گاهی هم نماز باطل است؟

همه با تعجب گفتند: نشنیده ایم، برای چی؟

گفت: چه طور نشنیده اید! همه مراجع بدون استثنا به این مسئله اشاره کرده اند.

بعد که خوب از سرکار ماندن بچه ها دلش حال آمد، با لبخند گفت: شهر بابل منظورم نیست؛ منظور بول و ادرار است. اگر نیاز داشته باشی دستشوی بروی و نروی و با آن حال نماز بخوانی، مکروه است و اگربا لباس نجس شده با بول نماز بخوانی، باطل است.

حیوان و حشر

امتحانات پایان ترم که تمام شد، با یکی از دوستان رفتیم شمال. آن جا یکی از دوستان قدیمی که در روستای اطراف بابل زندگی می کرد را دیدیم. ما را به منزلشان دعوت کرد. به شوخی گفتم: در روستا، غیر از خودت، حیوان و حشر دیگری هم دارید؟

خندید و گفت: نه.

گفتم: ناراحت نشو! امسال تو منطق خواندیم الانسان حیوان ناطق.

چند روز بعد او را دیدم، گفت: برای بابام شوخی حیوان و حشر را گفتم، خیلی خندید. بعد، از ما دعوت کرد منزلشان برویم.

گفتم: خجالت می کشم به بابات نگاه کنم. نباید شوخی من را بهش می گفتی.

سرود صبحگاهی

وقتی برای نماز صبح بیدار می شدیم و متوجه می شدیم هم حجره ای ما رفته حمامی، به محض بازگشت از حمام، همه با هم می خواندیم: جان جهان! دوش کجا بوده ا ی؟

ریش و ریشه

اوایل طلبگی بود. دستی به صورتم کشیدم؛ اما هنوز هیچ خبری نبود. خیلی دلم می خواست ریش های بلند و پُرپشت داشته باشم. آخر آدم طلبه باشد بدون ریش! حدود هفده سال از عمرم گذشته بود و هنوز جز کمی کرک های بور و کم رنگ بناگوش، هیچ چیز دیگری در صورتم پیدا نمی شد، در حالی که بعضی از دوستان هم بحث من برای خودشان ریش و سبیلی داشتندکه بیا و ببین. با خیلی ها مشورت کرده بودم، ولی هر کس به طریقی مرا دست می انداخت.

یکی پیشنهاد می کرد صورتم را حنا ببندم.

دیگری می گفت: تیغ بزن ریش هات پرپشت می شود.

گفتم: ریش تراشی حرام است.

همه خندیدند و گفتند: ریش تراشی حرام است؛ تو که ریشی نداری تا بتراشی.

اما از همه ناجوانمردانه پیشنهاد کسی بود که گفت: شب ها روی صورتت «دنبه» بگذار زود ریش هات رشد می کند.

من هم به عشق ریش پرپشت و از ترس اینکه هم حجره ای ها بفهمند شب را پشت بام خوابیدم، ولی نیمه شب گربه آمد و دنبه ها را که به صورتم بسته بودم خورد.

در عالم خیال وقتی را می دیدم که برای خودم به مقام استادی و آیت اللهی رسیده ام و آن وقت مثل استاد عزیزم هنگام نماز یک شانه چوبی برمی داشتم و ریش هایم را شانهمی کردم. بعد به این فکر افتادم که در آینده صورتم که مو در آورد، ریش هایم را چه مدلی بزنم. توپی باشد یا صاف و بلند یا ... . با این هیکل لاغر و دراز من، ریش توپی اصلاً به من نمی آمد، ریش های بلند و صاف هم مرا درازتر از آن که بودم نشان می داد.

در همین فکرها بودم که با صدای صلوات همکلاسی هایم به خودم آمدم. کلاس تمام شده بود و من حتی موضوع بحث را نفهمیده بودم. وقتی از کلاس بیرون آمدم، دستی را بر شانه هایم احساس کردم و بعد صدای استاد را شنیدم که در گوشم گفت:

کاش به جای این همه فکرکردن به ریش،

کمی به ریشه ها فکر می کردی!(1)

ص: 45

حاج آقای بروس لی

در مدرسه طلاب خارجی به مناسبتی جشن برقرار شده بود. یکی از طلاب که استاد ووشو بود، نمایش رزمی زیبای اجرا کرد. همه طلاب حضور داشتند، به وجد آمده بودند. مجری هم که بعد از نمایش ذوق زده شده بود، برای اعلام بقیه برنامه ها به جایگاه آمد و گفت: با تشکر از حاج آقا بروس لی که ما را به فیض کامل رسوندند.

ناگفته نماند قیافه استاد رزمی کار بی شباهت هم به بروس لی نبود.(1)

بی مادران

قبل از این که وارد یحوزه شوم پسر شجاع، حاج زنبور عسل، نل و کُزت داشتند دنبال مادرانشان می گشتند. تو حوزه درس و بحث زیاده، تلویزیون هم نداشتیم، آخر داستان ها چی شد؟ مامانشون رو پیدا کردن؟ راستی حاج زنبور عسل مکه هم رفته بود؟ چرا سندباد شلوار کردی می پوشید وکی معمم شد؟ معلومه، زمان ما کارتون ها معنوی تر بود. الان می رقصند و به خاطر این که در استفاده پارچه اسراف نشه لخت و پتی اند.

علامت خدای بزرگ

روزی، قبل از ورود استاد به کلاس، طلبه ای شیطنتش گل کرده بود. یبرخی از آیاتی را که نیاز به سجده واجب دارند، می خواندی(1)و

مانند کارتون میتی کومان می گفت: این آیه، علامت خدای بزرگ، امپراطور دو جهان، است؛ سجده کنید.

طلاب هم با شنیدن آیات سجده دار، به سجده می رفتند. هنوز از سجده بالا نمی آمدند که دوباره آیه را تلاوت می کرد.

تحقیق کنید:

اگر کسی برای شوخی و یا اذیت کردن دیگران این آیات را بخوانید، آیا سجده کردن، واجب است؟

تو حوزه، بخور بخوره

بخند ای نازنین اما بیندیش

که لبخند فزون دل را کند ریش

افرادی که نارسای قلبی دارند، نخوانند؛ ممکن است از خنده سکته کنند. قبل از این که برای تحصیل به حوزه قم برویم، چند ماهی در یکی از مدارس اصفهان بودم. حالا نگم اسم مدرسه را بهتره، ولی چون خیلی اصرار می کنید، اشاره ای می کنم: مدرسه خوراسگان زیر نظر آیت الله مقتدای. مدرسه چند تا مغازه داشت که به افراد متدین اجاره داده بودند.

روزی برای دیدن دوستانم به آن مدرسه می رفتم، یکی از مغازه داران که با هم سلام و تعارفی داشتیم یمن را دید و گفت: حیف شد رفتی قم! حاج آقای مقتدای حسابی به طلاب می رسه.

گفتم: چه طور مگه؟

گفت: حسابی به طلاب مرغ مید ن؛ البته نه مرغ منجمد، مرغ تازه. دیروز که برای نماز به مسجد مدرسه رفته بودم، دیدم پرو پیش های آن مرغ ها را آفتاب کرده بودند.گفتم: من که چشمم آب نمی خوره.

گفت: حالا برو ببین.

به مدرسه رفتم. پر مرغ ها روی پارچه های کنار حوض مدرس پهن بود. با تعجب به حجره دوستم رفتم و جریان را گفتم. دوستم از خنده به گمانم سه چهار معلق هم زد. هم می خندید و هم از چشمانش آب سرازیر بود.

گفتم: چی شده؟

گفت: الوار را که می شناسی؟

با تعجب گفتم: ألوار؟!

خندید و گفت: دوستان در مدرسه به مزاح می گویند أفارس جمع مُکَسَّر فارس، أتراک جمع مُکَسَّر تُرک و ألوار جمع مُکَسَّر لُر است. حتما می دونی که دوستان لر ما، بالش های کالباس مانند زیادی دارند. این بالش ها از پر مرغ پُر شده است. یکی از طلاب بروجنی بالش هایش را شسته، جا نبوده پهن کنه، این جا پهن کرده.

هان! چی؟ پس چرا سکته نکردید؟! اولا شما بیماری قلبی ندارید. ثانیا گفتم ممکن است سکته کنید نگفتم حتما....خامساً شما که اصلا نخندید؟!! اگه مَردید بخندید... .

ص: 49

فن جن گیری

دوستان این قسمت را دنبال کنید جذاب است؛ سالی یک بار تعریف می کنم. امروز هم بخت با خواننده یار بوده پس منتظرتون نمی گذارم.

از قدیم به جن گرفتن علاقه داشتم. هر جا رمالی، کتابی یا جن گیری بود، می رفتم و با او در این باره سخن می گفتم. برخی اساتید به شدت با من مخالف بودند. از شما چه پنهان من هم با آنها مخالف بودم. افرادی که در قم، گذرخان را می شناسند، می دانند که گاهی آن جا کتابفروشی و عتیقه فروشی هم پیدا می شود. روزی برای به دست آوردن کتبی درباره احضار جن و روح به آن جا رفتم. یه حس عجیبی بهم می گفت امروز خبرهای است و همین حس مثل شمعی در تاریکی های ناامیدی از جست وجو سو سو می زد و قدم هایم را در این راه مستحکم تر می کرد.

تو کوچه های قدیمی گذرخان آن قدر گشته بودم که خسته شده بودم. برای به درکردن خستگی روی سکوی که دم در خانه ای بسیار قدیمی بود، نشستم. آهسته آهسته پلک های چشمانم سنگینی می کرد. شب قبل هم زیاد نتونسته بودم بخوابم تا دیروقت تو اینترنت درباره احضار اموات جست وجو می کردم. هر کسی من را می دید، تعجب می کرد نمی دانستم تو دلشون چه می گذشت.

خستگی، قدرت تحلیل و تفسیر نگاه های مشکوک آنها را از من ربوده بود. شاید تعجب می کردند که من دم درِ خانه ای مخروبه نشسته بودم. چاره چه بود؟ هر چه به پاهایم التماس کردم، گوش به حرفم نمی دادند و هم آن جا میخکوب شده بودند. بالاخره چرت قدرت گرفت و خواب بر سرتاسر مملکت وجودم چترش را پهن کرد و من بی حس و بیهوش کنار آن خانه قدیمی به خوابی عمیق فرو رفتم.

شاید چهار پنج ساعت خواب بودم. هوا تاریک تاریک شده بود که دستی بر شانه هایم احساس کردم.

آقا آقا خوابی یا ...

هنوز حرفش تمام نشده بود که از جا پریدم. او با دستش اشاره کرد که نترسم. قیافه اش برایم، هم آشنا بود و هم غریب. نمی دانم کجا دیده بودمش در بیداری یا خواب.

این جا چه می کنی این وقت شب؟

ص: 50

هولدیزر

همه بچه های خوابگاه با هم تبانی کرده بودند که سر به سر یکی از بچه ها بگذارند. یکی از طلاب سرِ صحبت را با او باز کرد و درباره جاده سازی سخن گفت. در لابه لای صحبت به جای بولدیزر می گفت: هولدیزر. او گفت: بلدیزر درسته. آن طلبه هم گفت: چون خاک را با فشار هُل می ده در بیل احتمالا هولدیزر درسته. نفر بعد هم که کنار آن طلبه بود با اشاره به کمک آمد و گفت: نکنه تا حالا بولدیزر تلفظ می کردی؟

او دوباره نپذیرفت. به پیشنهاد دوستان قرار شد بروند در چند اتاق را بزنند و بپرسند. آنها هم با لبخند بدون اینکه دروغ بگویند که هلدیزر درست است، با ظرافت می گفتند: شما چه تلفظ می کنی؟ او هم می گفت: من میگم بلدیزر. آنها می گفتند: شاید تو محل شما این جوری تلفظ می کنند. بعد از لحظاتی که در فکر فرو رفته بود خندید و گفت: تعجبیه! من تا حالا بلدیزر تلفظ می کردم. البته بعد از مدتی دوستان به او گفتند که سر به سرت گذاشتیم. او هم یبدون اینکه به دل بگیرد گفت: خدا بگم چی کارتون نکنه، حال منو کردین تو قوطی کبریت!

نکته کاربردی:

برای آشنایی با سبک ها و انواع شوخی، مؤلفه های شوخی حلال و فواید شوخی، ضررهای شوخی غیرحلال، به بخش ملحقات کتاب رجوع کنید.

ص: 53

بخور و نپرس

طلاب به دلیل فرصت کم، پول اندک و گاهی هم ذوق و خلاقیت زیاد، برای پختن غذا از اصول رایج فراتر می روند و خلاقانه عمل می کنند. این چند نمونه را بخوانید:

عروسی برادرم بود و من هم از قم به شهرمان رفته بودم. با خواهرزاده ام در خانه بودیم و بقیه برای خرید به بازار رفته بودند. کم کم داشت وقت اذان می شد که خواهرزاده ام گفت: راستی! الان که خسته و گرسنه می رسن، ناهارشون چی می شه؟

با خنده گفتم: تا دای جون رو داری، غمی نداری.

بعد سریع به آشپزخانه رفتم. چند تا پیاز و سیب زمینی به او دادم پوست بگیرد و او از روی وسایلی که من برمی داشتم، حدس های مختلفی زد و یک بار می گفت: می خوای ماکارانی درست کنی؟ بعد کمی نگاه می کرد و نظرش عوض می شد و می پرسید: سوپ هم درست می کنی؟من هم می گفتم: عجله کن، فعلاً معلوم نیست.

این سؤال ها ادامه داشت تا بالاخره همه مواد خوراکی در محلی به نام ماهی تابه روی روغن های سرخ کردنی و بعد هم در قابلمه همدیگر را ملاقات کردند. خواهرزاده ام با تعجب به من و غذا نگاه می کرد و می پرسید: اسم این غذا چیه؟

من هم به او گفتم: می خوای بِهِت بگم تا بری اونو به اسم خودت ثبت کنی؟

بعد خندیدم و گفتم: اسمش بخور و نپرسه.

مادر و خواهر و یکی دو تا از فامیل بعد از نماز رسیدند و غذا را سرو کردیم. برخی با تعجب به آن نگاه می کردند و برخی اسمش را می پرسیدند. بالاخره سرتان را درد نیاورم، همه با اشتها غذا را خوردند و از من تشکر کردند. اما هنوز هم که هنوز است، من اسمی برای آن پیدا نکرده ام. البته وقتش را هم نداشتم؛ چون اگر می خواستم اسم بگذارم، می بایست به تعداد روز و شب های حجره نشینی اسم غذا انتخاب می کردم.

چند روز قبل در مهمانی ای جمع بودیم که خاطره آن روز زنده شد و خواهرزاده ام از من خواست همان غذا را دوباره برایشان بپزم. من هم با لبخند گفتم: می پزم، ولی قول نمی دهم همان غذا بشود؛ چون یادم نیست با چه چیزی پختم.

این را که گفتم، راز برمَلا شد و از من پرسیدند: واقعا الکی آن غذا را درست کرده

ص: 54

نامه سرگشاده

روزی به شوخی به عنوان کارشناس در سایتی به مدیر سایت، نامه سرگشاده ای نوشتم. او هم جواب من را داد. تا مدت زیادی کاربران سایت دنبال رمزگشای این نامه بودند. راستی شما بخوانید و اگر متوجه شدید، ما را هم خبر کنید:

تنظیم امکانات با انتظارات، اساسی ترین منبع شادکامی و رضایت از زندگی است.

سلام علیکم

Rtscnbn fbghae dfgd dhiyt Mbwa Xdstya

Lvkkdjdjd kbhk sr agjo fer edgadv phedc

خوب دلم پر بود باید این حرف ها را می زدم.

ارادتمند شما م. ح. ق

پاسخ مدیر: سلام بر شما، صکث خبنب ثن نلق ثتض لتثتض خهنمن نمنم نمنن مشگم ثقتض ثلث ضق تاضق ثاتض ثقاتض تب ضص ثتب... .

من موافقم. نگرانی شما را درک می کنم.

امیدوارم مشکلات به زودی رفع شود.

التماس دعا

*جالب این که برخی از کاربران مدت ها دنبال رمزگشای این مکالمه بودند و می گفتند قطعاً رمزی در کار است.

ص: 55

کادوی خنده دار

آپاندیسش را عمل کرده بود که به اتفاق دوستان به ملاقاتش رفتیم. مادرش هم از بابل به قم آمده بود. او منزل پسرعمویش که روحانی است، استراحت می کرد. چند تا کمپوت و یک شیپور بچه گانه براش کادو گرفتیم. وقتی رفتیم داخل، از درد می نالید. کمی نشستیم و سر به سرش گذاشتیم. خیلی می خندید؛ طوری که ما را قسم می داد و می گفت: مرا نخندانید؛ جای بخیه هایم درد می گیرد.

یک کمپوت آلبالوی برایش بازکردیم گفت: میل ندارم. دو تا از دوستان شیطان وقتی مادر دوستمان از اتاق بیرون رفت، شیرجه زدند کمپوت را بالا بکشند که کمپوت ریخت روی ملحفه تشک و کثیف شد. دوستان با هم مشورت کردند که چه کنیم؛ چون هر آن مادرش به اتاق برمی گشت و متوجه می شد کار ماست. بعد از مشورت به این نتیجه رسیدیم که کاریش نمی توان کرد، باید فعلاً از مادرش مخفی کنیم، بعد هرچه بادا باد.بلند شدیم چهار دست و پایش را گرفتیم و او را از تشک پاین گذاشتیم. از درد می نالید و می گفت: چه کار می کنید؟

گفتیم: هیچی الان تمام می شود.

ملافه را تا کردیم و قسمتی از آن را که کثیف شده بود، زیر تشک گذاشتیم و تشک را برگرداندیم تا کثیفی آن تو چشم نباشد. کارمان که تمام شد، مادرش وارد اتاق شد. همه چیز در ظاهر عادی بود. سریع از جا بلند شدیم و خداحافظی کردیم و رفتیم.

دوستمان بعد گفت: اون چه کادوی بود؟! می خندیدم و از درد جای بخیه ها به خود می پیچیدم. البته خب یبود؛ مدتی بود تو خونه بودم و از نظر روحی خسته شده بودم.

ناهار پنجشنبه ها

نام ناهار پنج شنبه ها در مدارس: مروری کوتاه بر رویدادهای هفته یا هفته گذشته در نیم نگاه.

مسلسل امام علی

فکر کنم مسلسل امام علی(علیه السلام) را همگی دیده باشید.

چی؟ حضرت علی ذوالفقار داشت، نه مسلسل!

درسته، ولی منظورم سریال است. عرب ها به سریال می گویند مسلسل. در ایام حجره نشینی، با عربی به نام شیخ عبدالله هم اتاق بودم. او با هر ایرانی که می خواست راحت باشد می گفت: کَنِّهْ... ؛ برای خودت کنیه انتخاب کن تا با کنیه صدات کنم (البته همه اینها را به عربی می گفت. من ترجمه می کنم. بله، ما اینیم دیگه). کنیه خودش هم ابوعلی بود. حالا بگذریم که گاهی دوستان به شوخی صداش می زدند ابوقطام.

روزی به او گفتم سریال امام علی خیلی جذاب است بیا با هم ببینیم. گفت منفارسی بلد نیستم. گفتم: تا منو داری، غمی نداری. خودم برات ترجمه می کنم.

خلاصه، با هم رفتیم نمازخونه مدرسه. تیتراژ فیلم که شروع شده گفتم: نوشته سریال امام علی. باللغه العربیه؛ یعنی مسلسل الامام علی.

بعد وقتی آهنگ سریال شروع شد: به شوخی گفتم: هذه موسیقی یقول: دین دین دری دین دین ...؛( این موسیقی میگه دین دین دری دین دین دری دین...).

چای رو بخوریم و ...

شوخی و خنده، قدرت یادگیری را افزایش می دهد.

«چای رو بخوریم و ...» این جمله، تکّه کلام چندتا از دوستانمی شده بود.ی روزی به دوستم، محمد، گفتم: جریان این تکه کلام چیه؟!

هنوز کلامم تمام نشده بود که زد زیر خنده.

بعد در حالی که جلوی خنده اش را به زور می گرفت یگفت: آخه می ترسم داستان را تعریف کنم، شما هم به سرنوشت آن بنده خدا گرفتار شوی.

با تعجب گفتم: داستان؟! گرفتاری؟!

خندید و گفت: یکی از طلابی، زیاد به حجره ما می آمد و وقت مطالعه ما گرفته می شدی.داستانی را برایش گفتیم. از دستم عصبانی شد و تا مدتی به ما سر نزد.

داستان این بود: یک نفر مهمانی می رود. میزبان شرایط خوبی نداشته و دوست داشته مهمان زود برود. به همین دلیل چای می آورد و به مهمان می گوید: چای را بخوریم و ... . او دوست داشت مهمان بگوید برویم، ولی نگفت. میزبان میوه آورد. شام آورد. رختخواب آورد. بعد صبحانه و چای داد و پشت سر هر کدام می گفت میوه را بخوریم و ...، شام را بخوریم و ...، ولی مهمان متوجه منظور او نمی شد تا اینکه رفت یک دسته بیل آورد و گفت کتک را بخوریم و ... .

خِیط و خَیْط

وقتی یکی خِیط می شد به شوخی به او می گفت: آدم خَیْط، بشود و خِیط نشود و کَنَف بشود و کِنِف نشود. روزی به او گفتم: این کلمات زشت نیست میگی؟

گفت: نه، کَنف، یعنی ریسمان و خَیط هم یعنی نخ. هر دو کلی فایده دارند. برو خدا رو شکر کن نمی گویم بُور شدی، وگرنه نمی توانستم آن کلمه را توجیهش کنم. خدا به آنهایی که از یادش غافلند می گوید: ﴿وَکَانُوا قَوْمًا بُورًا﴾؛ و قومی هلاک شده گشتند.(1)

امر به معروف

جوانی به دوست طلبه اش گفت: یادت است درباره آثار بد ماهواره و فیلم های مبتذل با من صحبت کردی؟ او که گمان می کرد با یک بار گفتن در او نفوذ کرده با خوشحالی گفت بله. گفت من تمام فیلم ها و عکس های مبتذل کامپیوترم را حذف کردم. طلبه گفت آفرین. گفت حالا یک سؤال دیگر دارم. گفت بفرمایید. گفت نرم افزار ریکاوری خوب سراغ نداری؟

در امر به معروف نباید انتظار داشته باشیم با تذکری معجزه شود. طلبه ای گفته بود. وقت نداشتم غذا درست کنم. برخی از پنج شنبه ها می رفتم از قصابی گوشت می گرفتمتا آبگوشت درست کنم. قصاب از من خوشش می آمد عمدا گوشت من را دیرتر می داد تا بیشتر با من صحبت کند. روزی دیدم با شستش کفه ترازو را دستکاری می کند تا کم فروشی کند. جلوی مشتری به او چیزی نگفتم. سرش که خلوت شد به او گفتم برادر یک خواهشی داشتم. گفت راجع به شستم است؟ گفتم بله. گفت من این را 2030 ساله این زیر تکان می دهم شما با یک تذکر می خواهید از زیر کفه بکشیدش بیرون؟!

بمبئی درمانی

برخی تنها هنرشان ایراد گرفتن و نق زدن است. فردی به مبلغی ایراد گرفت که شما این افراد بی نماز را نمازخوان کرده اید، ولی چه فایده! با کفش نماز می خوانند. او گفت: البته کارم هنوز با این افراد تمام نشده است. در ثانی همین هم هنر من بوده. تو هم هنر به خرج بده کفش آنها را از پایشان در آور. در کتاب در «محضر آیت الله بهجت» آمده است که روحانی ای برای تبلیغ به بمبئی رفت. وقتی به محل تبلیغ رسید متوجه شد که کسی آن جا به احکام اسلامی پایبند نیست؛ نماز نمی خواند و روزه نمی گیرد. 8 سال آن جا ماند و آهسته و پیوسته روی بینش و باورهای آنها کار کرد و از تکالیف سبک شروع کرد تا جایی که آنها راحت نماز و روزه را به جا می آورند. شخصی اعتراض کرد که 8 سال اینها را معطل گذاشته ای؟! از همان اول می گفتید که روزانه 17 رکعت نماز بر شما واجب است و باید بخوانید. و ماه رمضان را باید روزه بگیرید. گفت می توانستم این کار را بکنم، ولی آن طوری کسی ملتزم نمی شد. الان سراغ آنها بروید ببینید کسی حاضر است نماز و روزه اش را کنار بگذارد.

ص: 61

ضمانت بانکی

یکی از همکاران طناز و شوخ می گفت: «حس شوخ طبعی ام نعمت خدادادی است که پدرم هم دارد و الان رگه های از همین قریحه را در فرزند شش ساله ام می بینم.»

اگرچه برخی از افراد، ژنتیکی، شوخ طبعی هستند، ولی تحقیقات علمی نشان داده که همه می توانندی مهارت شوخ طبعی را یاد بگیریند و این حس را در خود پرورش دهندی. عده ای از طلاب برای گرفتن وام اقدام کرده بودند، ولی چون فراهم کردن دو ضامن با شرایط سنگین آن هم در یک شهر غریب، قم، سخت است، بی خیال وام شده بودند. در این میان، این یطلبه شوخ طبع، وام گرفت. از او پرسیدیم که دو ضامن چگونه گیرآوردی؟اوخندید و گفت: یوقتی رئیس بانک برگه مشخصات و تعداد ضامن را به من داد، مطالعه ای کردم و با خنده به او گفتم: قربانت گردم! چنین شرایط برای ضمانت را فقط خود جنابعالی دارید و بس. او از من خوشش آمد و گفت: شما برو یک ضامن بیاور. روزی هم در محل کار ایشان رفت پشت میز یکی از معاونان مرکز و در گوش ایو چیزی گفت که آن معاون از خنده مثل بمب ترکید. طلاب با تعجب پرسیدند: موضوع چیه؟!

گفت: در گوشم میگه: خدا وکیلی، فکر می کردی یروزی از چوپونی به این جا برسی؟

ریش بسیار بلند

اگرچه گذاشتن محاسن و آراستگی آن از شؤونات طلبگی و انسان دیندار است، ولی ژولیده بودن، تراشیدن، زیاد از حد کوتاه کردن یا خیلی بلند گذاشتن محاسن، خارج از شؤون دینداری و طلبگی است. هر صنفی برای خود آداب و شؤوناتی دارد. برای طلبه دوره مقدمات حوزه(1)،

پسندیده نیست محاسنش به بلندی محاسن اساتید سطوح عالیحوزه و یا مراجع تقلید باشد.

طلبه ای مبتدی از همبحث خود که ریشی بلند و علمایی گذاشته بود پرسید: شبا موقع خواب، ریشتو روی پتو می ذاری یا زیر پتو؟ او کمی فکر کرد رستی به ریشش کشید و با لحنی علمایی گفت: راستش خودم هم هنوز به این نکته دقت نکرده بودم. گفت: میشه امشب دقت کنی و فردا جواب سؤالم را بدی؟ فردای آن روز، او که محاسن بلندی داشت سراغ هم بحث خود رفت و گفت: مرد حسابی کار و زندگی نداشتی؟! این چه سؤالی بود که از من پرسیدی؟! تا صبح پدرم درآمد. ریشم را روی پتو می گذاشتم نمی توانستم بخوابم. می گذاشتم زیر پتو باز نمی توانستم بخوابم.

بخش دوم: ازدواج و خانواده

جوشکار ملکوت

پرسید: خب به سلامتی کجا مشغولید؟

گفتم: جوشکارم.

با تعجب به عبا و عمامه ام نگاه کرد.

گفتم: بِهِم نمی یاد؟

گفت: راستش نه، . آخه جوشکارها گاهی حتی لباس های غیرکاریشان هم لکه لکه های سیاه دارد و دستشون پینه بسته.

گفتم: محضر دارم و آدمای رو به هم جوش می دهم. البته بمانه بماند که ما جوش می دیدم، ولی برخی تو دادگاه خانواده، برا یه قرون «جوش» ما رو با «هوا»ی نفس می بُرَن.(2)

دعای چشم زخم

خانمی نوزادش را که در زشتی بی نظیر بود، نزد عالمی آورد و به او گفت: از بهر خدای در گوش فرزندم ﴿وَ إنْ یَکاد﴾ یا دعای بخوانید تا چشم بد در او اثر نتواند گذاشت.

عالم مکثی کرد و اندکی به قیافه زشت کودک نگریست و سپس گفت: فرزندتان را بگیرید. خداوند رحمان اوی را تکویناً بیمه فرموده و دعای چشم زخم به او داده است.(1)

خدا یکی زن هم...

واعظی درباره زندگی امام حسین(علیه السلام) سخنرانی می کرد. وقتی به بحث همسران امام رسید و نام همسران آنهاوی را برد، زنی گفت: یعنی امام حسین(علیه السلام) هم سر زنش هوو آورده؟! بعد سریع از پشت پرده نامه ای به دست واعظ رساند. متن نامه چنین بود:

سلام علکیم! هرچی بانی بهت میده، ما زن ها ده برابرش را بهت میدیم. مطلب را اصلاح کنید، بگید: خدا یکی، زن هم یکی.

واعظ گفت: بعد از خواندن نامه، با سرفه ای، کرد و سینه خود را صاف کرد و کرد و گفت: کجا بودیم؟

مردی گفت: بحث شیرین تعدد زوجات.

حاج آقا گفت: نه جان من! جوگیر نشوید و ظرفیت خودتان را بالا ببرید. حالا که بحث به این جا رسید، اجازه بدهید نکته دقیقی را بیان کنم. زرنگ ها مطلب را بگیرند، هر شب من تکرار نکنم ها. داستان همسران امام و یا پیامبر از من و شما جدا است. کار نیکان را نباید قیاس از خود بگیریم، . بنابراین، افرادی که وضع مالی خوبی ندارند، که آسیبی هم ندارند، و تکویناً خلع سلاح شده اند، . زنانشان هم باید شکر خدا را به جا آورند و ذکرش را هم پیوسته بگویند. نه به این مرد ننه مردهه بینوا گیر بدهیند که می خواهد زن بگیرد و شلوارش دو تا شود، و نه سرِ ما را برای مشاوره درد بیاوریدبیاورند. بابا اصلاً خیالتان را راحت کنم، این مردان کبریت بی خطراند و اساساً به قول یکی از عزیزان حاضر در جلسه تو همین یکیش هم «بُکسل باد» می کنند. اما مردانی هم که وضع مالی شان توپ توپ است، در گوششان فرو کنند: خدا یکی و زن هم چی؟ همه با هم بگیم بگید: «یکی.»، «یکی». خلاصه لازم بود روی «یکی» تأکید کنم. برای این که فراموش تاون نشود «چهار بار» بلند بگید: زن یکی یکی یکی یکی.

ضامن من

رفتم وام ازدواج بگیرم. گفت: برو ضامن بیاور.

گفتم: ضامن من امام رضا(علیه السلام) و خداست.

گفت: مرد حسابی برو کسی رو بیار که ما بشناسیمش.

اجماع زنان

در نهادی مربوط به خواهران چند جلسه ای به عنوان مشاور سخنرانی داشتم. روزی مدیر آن جا به من تماس گرفت و گفت: من شماره شما را به یک جوان دادم تا از شما راهنمای بگیرد. البته من توصیه های لازم را به طور خلاصه داده ام؛ شما همین توصیه های را منو به ایشان بگوید.

...: چند لحظه بعد: زینگ زینگ زینگ.

بفرماید.

من یک جوان متدین هستم. تلاش می کنم گناه نکنم؛ ولی بدجوری از نظر جنسی در فشارم. به آن نهاد که افراد مذهبی هم دارند تماس گرفتم و به مدیر آن جا گفتم. : خدا گفته در کارهای نیک و خویشتنداری از گناه همدیگر را کمک کنید و از کارهای زشت و بد یکدیگر را باز دارید. من جوانی هستم که در شُرف افتادن در دره گناه هستم، ولی شرایط ازدواج را ندارم. اگر در مجموعه شما خانم مطلقه مطلقه ای متناسب با سن من هست که با او ازدواج مدت مدت دار کنم، واسطه شوید تا ما ازدواج کنیم. آن خانم مثل این که من به او فحش داده باشم، داغ کرد و حسابی به من بد و بیراه به من گفت.

مگر من حرف خلاف شرعی زده ام. خلاف شرع چشم چشم چرانی، دیدن تصاویر مستهجن و...است. آیا این ها نسبت به این گناهان هم این قدر غیرتی می شوند. ؟

به قصه پر غصه اش گوش دادم و نکاتی به او گفتم. و در نهایت، حرف آخری که به او زدم این بود: که برو به ننه ات بگو یهک چیزی برایت صدقه بدهد و اصلا برایت کنجد ببخشید اسفند دود کند. اگر حضوری رفته بودی، مرگت حتمی بود. خانم ها در این باب حرمت ازدواج موقت، مجتهد مُتجزّی اند و این مسأله مسئله بین آنها «اجماعی» است. حرف احدی را هم قبول ندارند و آن را حرام اندر حرام می دانند. فَهِمتَ؟ به کسی که این کار را بکند یا فکر این کار را بکند، اگر دستشان برسد حد و یا تعزیر هم جاری می کنند.

مشاوره ازدواج

گفت: استاد در گزینش همسر چه معیار را باید در نظر بگیریم؟

استاد گفت: مهم ترین معیار این که همسرتان نباید زیر بغل قبایتان را بدوزد.

طلاب همگی خندیدند.

استاد گفت: طلاب باید در ازدواج به تناسب های و همتایی ها دقت داشته باشند، . طلبه ای که باید راهنما و مشکل گشای مردم شود، با ازدواج نادرست خود در مرداب مشاجرات گیر می افتد. یکی از معیار های انتخاب همسر اینه این است که همسر طلبه نباید زیر بغل قبا را بدوزد؛ یعنی بداند که لباس روحانی طلبگی از نظر دوخت چگونه است؛ به عبارت دیگر، باید باهم سنخیت داشته باشند.

روحانی ای ازدواج کرده بود، . همسر او که تا قبل از ازدواجش از نزدیک لباس روحانی ندیده بود، تعجب کرده بود که چرا شوهرش به لباس خود اهمیت نمی دهد و زیر بغل های لباس قبایش پاره است. خجالت هم می کشید به شوهرش تذکر بدهد. یهشبی موقعی که حاج آقا خوابید، سریع قبای او را برداشت و دو سوراخ زیر بغل قبا آن رارو دوخت. صبح روز بعد، موقع بیرون رفتن حاج آقا متوجه شد زیر بغل قبایش دوخته شده است. با تعجب گفتپرسید: این کار شماست؟!

زن که منتظر تشکر بود با لبخند گفت: بله.

حاج آقا با تعجب گفت: ولی لباسم پاره یا سوراخ نبودی. اینها مخصوص این نوع لباس است.

*البته من هم فلسفه آن را نمی دانم؛ به نظرم نوعی هواکش برای تهویه هوا و جلوگیری از عرق کردن است. نمی دانم شاید این هم مثل بسیاری از رموز طلبگی باشد که من هم هنوز از آن سر در نیاورده ام (خنده).

مش غول

بعد از 1718هفده هیجده سال یکی از رفقا را دیدم، هنوز هم شوخ طبع بود و نمکی. به او گفتم: کجا کار می کنی؟

نگاهی ریزکی و زیرکی به چپ و راست کرد و گفت: کار؟ وقت نمی کنم. چندتا زن همسر موقت دارم و یه دائم، دیگه وقتی برام نمی مونه.

گفتم: گذشته از شوخی کجا مشغولی؟

گفت: می دونی که یه غول رفته بود مشهد از آن به بعد مَش غول شده بود. بعد گفت: وقتی از منبر، تدریس و پژوهشگاه خسته و کوفته برمی گردم خونه، زنم طوری برخورد می کنه که انگاری من پیش هَووش بودم. ؛ منم اسم این کارها رو گذاشتم ازدواج موقت.

پریدن ایمان

یکی از دوستان تازه ازدواج کرده بود، به اتفاق جمعی از طلاب به مهمانی او رفتیم. ساعتی از مهمانی که گذشت یکی از دوستان خوش صدا رو کرد به پدر داماد و گفت: اجازه می دهید من شرح حال داماد را بخوانم و بگویم ی که چگونه سفارش شما را گوش نکرد و امشب تو دردسر مهمان مهمان داری افتاد؟

ه است را بشنوید: پدر با لبخند همراه با تعجب گفت: بفرماید و او با صدای دلنشینش خواند:

شرح حال فرزند

گفتا پدر تو عشوه خوبان ندیده ای

چشم سیاه و زلف پریشان ندیده ای

چشم سیاه و زلف پریشان به یک طرف در آن زمان پریدن ایمان ندیده ای

جواب پدر

گفتا پسر تو سفره بی نان ندیده ای

آه عیال و ناله طفلان ندیده ای

آه عیال و ناله طفلان به یک طرف در آن زمان رسیدن مهمان ندیده ای

ذکر همیشگی

شوخی مانند نمک برای غذاست؛ به اندازه خوب است.

گفت: زن و مادر زنم اذیتم می کنند ذکری برای دفع شرشان دارید؟

گفتم: بله، در نزد آنها با آه عمیق این دو ذکر را با اعتقاد کامل بگو:

« اللهمَّ لاتُسلِّط علینا مَن لایَرحَمُنا»؛ خدا یا! کسانی را که به ما رحم نمی کنند، بر ما مسلط مگردان.».

«اللهمَّ اشغَل الظالمینَ بِانفُسِهم»؛ خدایا! ظالم هاین را به خودشان مشغول کند و شرّشان را به خودشان برگردان.»(1)

انسان موفق

پشت سر هر مرد موفقی چند زن، ببخشید یک زن، بله یک زن هست که از او حمایت می کنند. برخی از علما تألیفات شان را در تبعید و یا زندان نوشته اند. این مسئله، من را به یاد لطیفاین ه ای می اندازد:

«برنده جایزه نوبل ادبیات در زمان تقدیم جایزه خود به همسرش گفت: این جایزه را به همسر عزیزم تقدیم می کنم که با نبودش باعث شد بتوانم کتابم را تمام کنم.. »(1)

هوو

حا ج آقا می گفت: از خانم هایتان بخواهید برایتان دعا کنند و حتماً حاجتتان را هم به آنها بگوید تا خیالشان آسوده شود که حاجت شما به ایشان ضرری نمی رساند.

یکی می گفت: نیازی داشتم و به همسرم گفتم: تو را خدا برایم دعا کن!

همسرم اصرار می کرد که باید بگی چه حاجتی داری؟

گفتم: این یه رازه.

گفت: دعا نمی کنم. شاید بخوای یه هوو برام بیاری! خودم گور خودم را بکنم؟(1)

موضع تهمتی

صدای خوب واقعا نعمت و موهبتی خدایی است که باید در راه رضای خدا هم خرجش شود. خطیبی از این نعمت بی بهره بود، ولی مانند همه ما از صدای خودش، خوشش می آمد و گاهی در منزل برای تمرین، روضه می خواندی. روزی هنگام تمرین متوجه شد، پسرش می رود لب پنجره و بیرون را نگاه می کند، با تعجب به او گفت:ی ببینیم چرا هر موقع من می خونم، میری لب پنجره بیرون رو نگاه می کنی؟!

پسرش گفت: می ترسم مردم بگویند پسر حاج آقا داره باباش را میزنه، اون هم جیغ و داد می کنه می خوام از موضع تهمت خارج بشم.(1)

تعارض دعاها

شب قدر به با پدرم تماس گرفتم گفتیم. یک خواسته ی شرعی دارم. یبرایم دعا می کنید؟

گفت: ان شاءالله، .

بعد که مهر تأید را گرفتم، گفتم: با خنده گفتم: راستش یه زن دیگه می خوام.

بابا هم خندید و گفت: فکر نکنم یاین دعایم مستجاب بشه، ؛ چون پدر و مادر خانمت هم امشب توی یه مسجدی ،دعا می کنهند که تا سر دخترشون هوو نیاری.

آدرس زره زره فروشی

دانشجویی پرسید تعزیه خوانی اوزره و کلاه خود کجا می فروشند؟ با تعجب گفتمکجا برای تزیین منزل می خواهید؟ گفت نه. ! گفتم برای مراسم تعزیه می خواهید. ؟! گفت نه. گفتم پس برای چه می خواهید: ؟! اشک در چشمانش جمع شد و گفت: وقتِ پایان پایان نامه ام رو به اتمامه، با موضوع «ان ازدواج موقت در بین اهل تسنن» رو به اتمامه؛است؛ اما دل ها بسوزد از دست زنم جرأت جرئت نمی کنم، کتاب های مربوط به ازدواج موقت رو تو دستم بگیریم و یا روی میز مطالعه ام بگذارم. می خواهم آن زره و کلاهخود را هنگام مطالعه به تن کنم که اگر از پشت سر چیزی برسرم زد یا چاقویی بر پهلویم فرو کرد، جان سالم به در ببرم. اَلا لَعنَهُ اللهِ عَلَی القَومِ الظّالَمینِ. وَ سَیَعلَمُ الّذینَ ظَلَمُوا اَیَّ مُنقَلِبٍ یَنقَلِبُون..(1)

دعای مادرزن

مادر زنم مثل مادر خودم می مونه و گاهی باهاش شوخی هم می کنم. یک بار که قم به منزلمان آمده بود، وقتی می خواست برود حرم برای زیارت، به او گفتم: یه خواسته ای دارم؛ حتماً تو حرم دعام کنید و از خدا برام بخواهید. بد جوری به دعای شما نیاز دارم و خدا دعای بزرگ ترها را قبول می کنه.

بعد از این که از حرم برگشت، گفت: چی از خدا می خواستی که این جوری گفتی دعات کنم؟

گفتم: راستی یادتون نرفت که برام دعا کنید؟

گفت: نه، حسابی دعات کردم. به زن و بچه اتم گفتم آمین بگَن.

گفتم: لطفتونو فراموش نمی کنم. شما مادر خانم خیلی مهربونی هستی. از خدا خواستم یه مادر زن مهربون دیگه مثل خودت نصیبم کنه؛ آخه خدا که کمش نمیاد.

دقت و تذکر روان شناختی

مردان در شوخی زن دوم نباید زیاده روی کنند چون زندگی تلخ می شود و همسران برداشت جدی می کنند و کدورت به وجود می آید.

ساکت پسرم!

در عهد حضرت عیسی(علیه السلام) شخصی مادر پیرش را در زنبیلی می گذاشت و هر جا می رفت، همراه خودش می برد. روزی حضرت عیسی او را دید، به وی فرمود که آن زن کیست؟ جوان گفت مادرم است. فرمود او را شوهر بده. گفت پیر است و قادر به حرکت نیست. پیرزن دستش را از زنبیل بیرون آورد و بر سر پسرش زد و گفت ای بی شرم! تو بهتر می فهمی یا پیغمبر خدا؟!(1)

حق زندگی مشترک

زنان بیوه هم دل دارند و حق زندگی. جرم یک زن چیست که بعد از مرگ شوهرش باید یعمری تنها زندگی کند و گاهی حتی فرزندانش به او سر نزنند؟

زن بیوه ای در یک قرض الحسنه برنده شد. به او گفتنید: تو رو مکه بفرستیم یا شوهرت بدیم؟

گفت: خونه خدا که فرار نمی کنه!

نامه های دوران عقد

یاایُّتها المعشوق! بعد از السلام و الاحوال پرسی، أنا امیدوارم که مزاجُک عینُ الصحتِ و السلامت باشد. اگر أنت از أحوال أنا خواسته باشی لاملالَ لی به جز فراقِک، که آن هم إنْ شَاءَ الله تعالی فی همین أیام دیدارُنا حاصل شود. باری یا ایُّتها العزیزه، أنا فی آتش عشقک کمثل الماهیتابه سوزانٌ! و جلز و ولزی درآمده. فی کل شبها که أنا سرم را علی المتکا می گذارم، أشکی کمثل الرودخانه جاریه علی البستر و آه سوزانی بسوی آسمان یصعد. الهی أنا قربان انت بروم. أنا قسم می خورم بجانی و بجانک که فی کلِ شبها ابداً خواب فی چشمانی لا یدخلُ و الی الصبح بیدارم و فی هجرِک می گدازم.

(***)

بخدا لون و رنگم مِن هجرانِک کالزردچوبه صارَ أصفراً و قلبی کلآلبالو اصبحَ أحمراً. هرچه النامه جات العاشقانه بسوی أنت أُرسلُ، لاجوابَ دریافتٌ. گویا أنا را آدم لاتُحسابین! بجانک أنتِ که مِن جان الحقیر عزیزترٌ، قلبی فی فراقِک مجروحٌ و بابُ قلبی بروی ماه انتِ مفتوحٌ. أنا نمیدانم که چرا از من فرارٌ! در صورتی که أنا مِن عشقک بی قرارٌ. گویا لارحمَ و لا مروتَ فی قلبک! انا الجوانُ الباسوادُ و صاحبُ المعلوماتُالکثیره. با تمام این احوال حاضرم حلقهالعبودیت و الچاکری ترا فی الگوشم آویزاننا! إرحمی، إرحمی! یعنی رحم کن نگذار مِن جفائک خودم را با اربع نخود تریاک أنْ أقتلَ.

(***)

أنا دیگر طاقت الفراغ ندارم و به وصالک مشتاق، ولی خداوند ما جعلَ مثقالَ ذره وفا فی وجودک! أنا تا ثلاث ماه دیگر مرتباً هر هفته یک النامه العاشقانه برای أنت می نویسم! تا بحال زارِی بنگری و چنانچه باز هم به دردم نرسی آن قدر اشکی سرازیرٌ تا جان به جان آفرین تسلیمٌ!

از طرف: الجوان الآشخور السرباز؛ آنکه مِن الفراقک اصبح زردا و لاغراً، الجوان العاشق الضعیف النحیف المسکین المستکین. إلی الدیدارالآجل. (1)

ص: 84

ای کلک

خانم بیوه ای به یک حاجی بازاری گفت: ببخشید شما که مسجد می روید و با مسائل شرعی آشنا هستید، می خواستم بپرسم اشکال دارد من با مردان نامحرم دوست بشوم؟ بدجوری احساس تنهای می کنم. بچه هام سال به دوازده ماه بهم سر نمی زنن.

حاجی گفت: أستغفرُالله! به حرف شیطون گوش نده و جهنم رو برا خودت نخر.

گفت: اگه بخواهم زنت بشم چه طور؟ راه داره؟

حاجی گفت: ای کلک! می خوای بری بهشت؟

کف بین

فردی رفت نزد کف بینی از او پرسید به نظر شما این خواستگار، من را می پسندد؟ کف بین گفت: نه خیر. او با تعجب گفت: ولی شما که اصلا به کف دستم نگاه نکردید؟! کف بین در پاسخ گفت: قیافه ات را که دیدم. این جا از روان شناسی چهره استفاده کردم.

آمادگی ازدواج

عشق بی ترمز مثل ساعت شنی می مونه. هم زمان که قلبتو پر می کنه مغزتو خالی می کنه.

پدر دختر به جوان گفت: می خواهی داماد بشی؟ گفت: بله. گفت: خونه داری؟ گفت: نه. گفت: ماشین داری؟ گفت: نه. گفت: هنر داری؟ گفت: نه. گفت: معافی سربازی داری؟ گفت: نه. با تعجب گفت: پس تو چی داری؟! گفت: من فقط آمادگی دارم.

بخش سوم: علم و تحصیل

انواع طنزگونه شوخی و خنده

بنا بر تحقیقات و پژوهش های چندساله بنده شوخی و خنده شامل این اقسام است:

1. زورکی: از بی رغبتی و برای دلخوش کردن طرف مقابل است.

2. ریزکی: خنده و شوخی نُقلی و جمع و جور که به موقع بیان شود کوتاه و مختصر و به جاست. به شوخی افراد با سیاست، کیاست و زیرک هم گفته می شود.

3. زیرکی: شوخی فرد زیرک که با آن خواسته خودش را مطرح می کند.

4. زیر زیرکی: این هم نوعی از شوخی افراد باهوش و زیرک است؛ ملاعبه و مداعبه که از مستحبات روابط زناشویی است و رعایت نکردنش سبب سرد مزاجی زن و نارضایتی زناشویی می شود.(1)

5. زوزکی: افرادی که حال و روز خوشی ندارند و یا سرما خورده اند، ولی شادی و خوشی آنها در لحظاتی بر ایشان غلبه می کند و با زوزه می خندند. اتفاقا ضدویروس است و آنتی بیوتیک قوی است، سیستم ایمنی را هم قوی می کند.

6. فشارکی: خنده ای است که برای کنترلش زحمت زیادی باید بکشیم آن هم معلوم نیست بتوانیم مهارش کنیم.

«اگه یه خر تو رو بوس کنه، بهتر از اینه که یه بوس تو رو خر.»

مرغ باغ ملکوتم نیم از عالم خاک

7.خرکی: در پی شوخی خرکی ایجاد می شود، مانند شوخی دوربین های مخفی، البته اگر بدون در نظر گرفتن بیماری قلبی عروقی و تیپ شخصیتی افراد انجام شود. نیز عده ای از این شوخی برای فریب دادن و خر کردن دیگران از آن استفاده می شود؛ از نظر روان شناسی تبلیغات، شوخی و لبخند فروشندگان (به خصوص خانم ها) برای به دام انداختن مشتریان ساده دل، نوعی شوخی خرکی است. به همین دلیل هشدار داده اند:

«اگه یه خر تو رو بوس کنه، بهتر از اینه که یه بوس تو رو خر.»

ص: 91

باقر و طاهر

گویند دو نفر به نام های باقر و طاهر با هم رفیق بودند.

روزی طاهر به باقر گفت: اگر الفِ باقر برداشته شود، چه می شود؟

باقر گفت: آن حیوانی می شود که فضله اش طاهر است.(2)

وصیت پالان دوز

پالان دوزه به بچه اش می گفت: بچه جان! خوب نگاه کن ببین من چه کار می کنم. این میراث را من به گور نبرم. دقت نکنی، فردا نمی توانی تو جامعه درآمدی داشته باشی و زندگی ات را اداره کنی. پالان دوزی یک دریا علم است، آخوندی نیست که هی حرف بزنی.(1)

کتاب باز

حاج آقا رحمانی را به پدرم معرفی کردم و گفتم: خیلی خوش مشرب و کتاب بازه.

بابام با تعجب گفت: کتاب بازه؟!

گفتم: یعنی هم خیلی عاشق کتابه و هم دائماً کتابش بازه و مشغول مطالعه است.

کلب

استاد: لغت های درس گذشته را دوره می کنیم. علی! بگو ببینم عرب ها به توله سگ چه می گویند؟ او که نمی دانست، بلافاصله گفت: چیزی نمیگین، صبر می کنن بزرگ که شد اون وقت بهش میگن کلب.

استاد: اساتیذ یعنی چه؟

شاگرد: معلوم است عصایی که تیز است.

استاد خندید و گفت: این را که بلد نبودی، سؤال دوم رو جواب بده: گاو چی میشه؟

شاگرد مکثی کرد و گفت: گاو که اسمش روشه، بعید می دونم چیزی بشه، ولی بز یه چیزی میشه؛ چون هم بحث اخفش بوده.(1)

بر عکس

یکی از اساتید فلسفه حتّی شوخی هایش هم فلسفی و بانمک بود.

می گفت: کارهای حوزه هم بر عکس شده.

طلاب گفتند: چه طور مگه؟

گفت: در هر بخش شورای مدیریت حوزه یبرویم، از ما عکس می خواهند. البته جدای از شوخی، سازمان ها و اداره های اسلامی اگر مانند غربی ها عمل کنند، به درد نمی خورند و باید فاتحه آن را خواند.

حاضرجوابی

آقا امام رضا(علیه السلام): کسی که توفیق از خدا بخواهد و کوشش نکند، خود را مسخره کرده.

معلم پرسید آیا کسی آیه ای از حفظ است؟ کودک زیرکی چنین می خواند: ﴿وَ اِنَّ عَلیک الَّلعنَهَ اِلی یومِ الدینِ﴾(1)؛

و تا روز قیامت لعنت بر تو خواهد بود.

معلم عصبانی شد و گفت: علیک و علی والدَیک؛ بر تو و پدر و مادرت باد.

کودک گفت: کتاب من «علیکَ» دارد و «علی والدَیک» را اضافه کنم؟!

تحول نظام درسی

پارسال که دروس مقدمات را تمام کردم، تازه فهمیدم نظام درسی حوزه کارآمد نیست. باید کاری می کردم که حوزه تکانی بخورد و این شیوه سنتی مکاسب و رسائل خواندن ور بیفتد. اولین راهش این بود که به نشانه ی اعتراض در کلاس ها شرکت نکنم. با شروع سال تحصیلی همان وقتی که طلبه های چشم وگوش بسته می رفتند توی کلاس های سطح شرکت می کردند من افتادم دنبال پیدا کردن یک هم بحث خوب. می خواستم روی پای خودم بایستم و خودم درس ها را بخوانم. باید با کسی درس می خواندم که فکرش با من بخواند که دو تای در آینده حوزه را متحول کنیم. یک سال، در همین تحقیق و تفحص ها گذشت و امتحان های خرداد شروع شد. موقتاً به کتاب های تلخیص اکتفا کردم. به نظرم برای شروع انقلاب و تحول در حوزه باید از همین نقطه شروع کرد. امتحان ها را یکی در میان قبول شدم. اما نه امتحان ملاک است و نه من عین خیالم.

تابستان که گذشت و درس ها شروع شد، من به حرکتم و اعتراضم با جدیت بیشتری ادامه دادم. در سال جدید علاوه بر اینکه صبح ها دنبال هم بحث می گشتم، اعتراض هایم را به نشست های شبانهی طلبگی در حجره ها تعمیم دادم و تا اذان صبح در کنار چای خوردن و تخمه شکستن، به صورت جدی و عمیق نظریه هایم را در باب ایجاد تغیر و تحول در نظام درسی حوزه به گوش طلبه های چشم وگوش بسته ی دیگر رساندم.

تا اینکه در یکی از برنامه های خیابان گردی تحقیقاتی خودم، به تابلوی برخوردم که نشان می داد تشکیلات مفصلی پی گیر تحول در حوزه است. آن جا بود که فهمیدم غیر از من، کسانی به فکر تحول در حوزه اند. وقتی برای مذاکره وارد مجموعه شدم، این عبارت از مقام معظم رهبری به چشمم خورد که فرموده بود:

تحول یعنی چه؟

حوزه می خواهد چه کار کند که اسمش تحول باشد؟اگر تحول را به معنای تغییر خطوط اصلی حوزه ها بدانیم، مثل تغییر متد اجتهاد، قطعاً این یک انحراف است. تحول است، اما تحول به سمت سقوط.(1)

ص: 100

سفر و جنون

طلاب به کسی به خاطر مسافرت درسش را خوب آماده نکرده به مزاح می گفتند: المسافرُ کالمجنونِ؛ مسافر مانند مجنون است. یا می گویند: المسافرُ مجنونٌ؛ مسافر خود مجنون است؛ چون مجنون به کسی می گویند که ذهن و عقلش پوشیده شده است و مسافر هم ذهنش با افکار مربوط به سفر پوشیده شده و در باغ (آموزش) نیست.

توالت فرنگی

با آپارتمان سازی به سبک غربی چه قدر از معماری و سبک زندگی اسلامی فاصله گرفته ایم! اینها همه به یک طرف، ولی در این خانه های قوطی کبریتی آنچه بیشتر آبروی ما را هدف قرار می دهد، مشرف بودن آنها بر هم از «نظرگاه» بیرونی و توالت از «چشم انداز» درونی است. منِ فرهنگی بشخصه و بشخصیته با استفاده از توالت؛ نه خودش، بلکه واژه اش که فرنگی است مخالفم. توالت فرنگی با داشتن دو واژه «توالت» و «فرنگ»، نماد و نمود غرب زدگی کامل است، مگر این که بخواهیم به عنوان احترام به فرهنگ متمدن لیبرال دمکراسی غرب آن را «استعمال» کنیم. شاید سه واژه «مَوال»، «زورخانه» یا «اتاق فکر» معادل دقیقی برای توالت باشد، ولی قطعا مستراح برای این سنخ از توالت ها واژه ای نامتناسب است؛ چون همان طور که خواهم گفت راحتی و استراحتی در توالت های آپارتمانی محقق( مُحقَّق بخوانید نه مُحقِّق) نمی شود.

بله، ننه مرده ای که نزد میهمانان پای در این توالت ها بگذارد، دیگر حاضر نیست بیرون بیاید، نه این که آن جا به او خوش گذشته باشد، بلکه از شرم با خود خواهد گفت:

«کاشکی می شدندی از پنجره توالت فرار کردندی و در معرض عموم ظاهر نشدندی!»

ولی غصه نخورید. پسته بخورید؛ غم و غصه انسان را پیر می کند. اگر از بازی خلاقیت که نوعی تفکر خلاقِ مربوط و مخصوص به همان اتاق فکر است کمک بگیریم می بینیم که درست گفته آن شاعر شیرین بیان و انگبین سخن که:

جدا شد یکی چشمه از کوهسار، مشکلی نیست که آسان نشود، مرد آن است که در کشاکش دهر، نه آن که عطار بگوید

بنابراین در توالت می توان با یک تیر دو یا حتی سه چهار نشان بزنیم؛ ضمن رسیدگی به کار اصلی، با شنیدن سی دی آموزش زبان به وُکب یُولری ها، سِنتنزها و اِستراکْچِرها توجه کنیم و برای یادگیری و تثبیت آنها را با صدای بلند تکرار کنیم. ازسویی هم، اذهانِ حاضران در آپارتمان مدیریت می شود. البته برخی هم شنیدن موسیقی جاز را توصیه می کنند؛ چون تا دلتان بخواهد سر و صدای ناموزون و اشعار نامیزون دارد و احتمالا خاصیت موسیقی درمانی؛ مُستریح(آرام بخش) است و ضد یبوست.(1)

ص: 102

اهل کتاب

شب عروسیِ یکی از طلاب بود. برادرش که طلبه بود، آن شب هم کتاب در دست داشت. به شوخی به داماد گفتم: داداشتون برای مباحثه اومده یا عروسی؟! با لبخند گفت: من چند تا برادر دارم، ولی ایشان از برادران اهل کتاب اند.

نوه باهوش

دروس حوزه، خیلی طولانی است. عده ای به دیدن استادشان رفتند. او با نوه اش بازی می کرد. رو کرد به شاگردان و گفت: کودک خیلی زیرکی است. بزرگ شد تشویقش می کنم بیاید حوزه. ان شاءالله شما هم در خارج فقه و اصول او شرکت کنید.

اُشتُرتُنَّ

ادعا می کرد صرف را خوبِ خوب خوانده. استاد گفت: احمد! بگو ببینم اُشتُرتُنَّ چه صیغه ای است؟ احمد که هنوز این کلمه عجیب غریب را نشنیده بود، برای سبک کردن سنگینی نگاه های خندید و گفت: استاد! این اصلاً صیغه نیست، عقد دائم است.

اعداد قرآنی و خرما خوردن

در مجلس یکی از شاهان طبقی از عالی ترین و مرغوب ترین خرماهای دنیا نهاده بودند. جوانی مؤدب و زیرک وارد شد و گفت: ای امیر این چیست؟ امیر به خدمتکارش گفت: یک عدد خرما به او بدهید. او خرما را خورد و با لبخند و کنایه از این که باز هم میل دارم گفت: ای بزرگوار! پروردگار متعال در قرآن فرمود: ﴿اِذا اَرسَلنا اِلَیهِم اِثنَینِ﴾. امیر دانه دیگر به او داد.

گفت: ﴿فَعَززنا بِثالِثٍ﴾. امیر دانه سومی را به او داد.

گفت: ﴿فَخُذ اَربَعَهً مِنَ الطَّیر﴾. ِامیر چهارمی را هم به او داد.

گفت: ﴿وَ یَقُولُونَ خَمسَهٌ وَ سادِسُهُم کَلبُهُم﴾. امیر پنجمی را به او عطا نمود.

گفت: ﴿خَلَقنا السَّمواتِ وَ الاَرضَ وَ مابَینَهُما فی سِتَّهِ اَیامٍ﴾. ششمین را مرحمت کرد.

گفت: ﴿الَّذی خَلَقَ سَبعَ سَمواتٍ طِباقا﴾ و دانه هفتم را گرفت.

گفت: ﴿وَ اَنزَلَ لَکُم مِنَ الاَنعامِ ثَمانِیَهَ اَزواجٍ﴾ و دانه هشتمی را اخذ نمود.

گفت: ﴿وَ کانَ فی المَدینَهِ تِسعَهُ رَهطٍ﴾ و دانه نهمی را دریافت کرد.

گفت: ﴿تِلکَ عَشَرَهٌ کامِلَهٌ﴾ و دهمین دانه را از آن خود ساخت.

گفت: ﴿اِنّی رَأَیتُ اَحَدَ عَشَرَ کَوکَباً﴾ و یازدهمین دانه را تصاحب کرد.

گفت: ﴿اِنَّ عِدَّهَ الشُّهُورِ عِندَ اللهِ اِثنی عَشَرَ شَهرا﴾ و دوازدهمین را هم گرفت.

گفت: ﴿اِن یَکُن مِنکُم عِشرُونَ صابِرُونَ﴾ شاه عدد را به بیست رساند.

گفت: ﴿یَغلِبُوا مِاءَتَینِ﴾ امیر فرمان داد، همه طبق را در اختیار او بگذارند. گفت: اگر چنین نمی کردی، برایت می خواندم: ﴿فَاَرْسَلنا اِلی مِاءَهِ اَلفٍ اَو یَزیدُون﴾.

امیر گفت: مرحبا به هوش و ذکاوت تو، چه بسیار خوشدل شدم از کلمات و اعدادیکه به تناسب از قرآن کریم بیان داشتید.

خوب و بد

مده دل به غم تا نکاهد روان

به شادی همی دار تن را جوان

یکی از علما برای دیدن ملامحسن فیض کاشانی به کاشان رفت. ملامحسن پشتِ در آمد و گفت: کیه؟

او گفت: یا محسنُ! قَدْ أَتَاکَ المُسی ءُ؛ بنده گنهکار به در خانه تو آمده.

ملامحسن در را باز کرد و دید دوست عالمش است، با لبخند گفت: وأنتَ المُحسنُ و أنا المُسیءُ؛ تو نیکوکار و من بدکارم. (1)

اطمینان قلبی

همسایه اصمعی از او چند درهم قرض کرد.

روزی اصمعی به او گفت: آیا به یاد قرضت هستی؟

همسایه جواب داد: بله، آیا تو به من اطمینان نداری؟

اصمعی گفت: چرا، مطمئنم؛ اما مگر نشنیده ای با این که حضرت ابراهیم(علیه السلام) به پروردگارش ایمان داشت، خداوند از او پرسید: ﴿أوَ لَمْ تُؤمِن﴾؛ مگر ایمان نیاورده ای و ابراهیم(علیه السلام) پاسخ داد: ﴿بَلی وَلکِن لِیَیطمئنَّ قَلبی﴾؛ چرا ولی می خواهم قلبم آرامش یابد.

شوخی در تحصیل

در حوزه، شوخی نقش بالایی در تحمل زندگی دشوار طلبگی و راحت کردن مسیر تحصیل دارد. در ضمن مباحثه های روزانه طلبگی، شوخی جای ویژه خود را دارد و به برکت آن درس و بحث شیرین تر می شود.

یکی از اساتید به شوخی متنی را به عربی و فارسی این گونه می خواند:

«إنّی رأیتُ گربهً فی لبِ دیگِ إشکنه ثُمَّ أَخَذْتُ دُمَه. قالَ: دِ ول کن می شکنه!»

بعد نکات نحوی آن را گفت: «إِنَّ» ابتدای جمله آمده؛ پس به کسر الف باید باشد. «گربه» منصوب است؛ چون مفعول است. «لَب» مجرور است؛ چون «فی» که حرف جر است بر سر آن آمده است. «دُمَه» منصوب است؛ چون مفعول برای فعلِ أخَذَ است.

هم بحث

قال: أریدُ أنْ أصبح عالماً کبیراً نحویاً کأخفش، ولکن أحاوِلُ اَنْ أَجِدَ مَاعِزاً للمباحثه علی سیاقِ هذا العالمِ. بالمناسبهِ، هل تُریدُ أنْ تَکونَ مُباحثی فی دور الماعز؟(ماعز؛ أیْ بُز).

اول عشق

روز آخر ترم بود. وقتی کلاس تمام شد، طلبه ای کتاب را بست و گفت: تمام شد. استاد که کهنسال بود، خندید و گفت: چی تموم شد؛ تازه اول عشقه! اگر هم «تلاش علمی» شما تموم شده باشه که نشده، «13تا» دیگه باقی مونده؟ که باید تاتی تای کنین در مسیر کمال؛ یعنی آهسته، ولی پیوسته بروین.

همه با تعجب پرسیدیم: 13 تا چیه؟

خندید و گفت: رمز موفقت طلبه در این چهارده «تا» است: تلاش علمی و عملی؛ تبادل نظر و مباحثه؛ تشاور و هم اندیشی در شؤون زندگی؛ تمرکز برکار و هدف؛ تدریس؛ تحقیق و تألیف؛ تبلیغ؛ تاب و تحمل؛ تقوا (خودکنترلی در طاعت، معصیت، مصیبت و نعمت)؛ تناسب و هماهنگی در گزینش دوست و همسر؛ تربیت خوف فرزندان؛ توسل به ائمه؛ توکل به خدا؛ تکیه بر توانایی ها، علایق و استعدادها.(1)

آهنگ گوشتکوب

درباره حدود حرمت و جواز موسیقی تحقیق و مطالعه می کردم. همسرم مشغول کوبیدن گوشت و لوبیا بود که متوجه شدم کودک نوپایمان با ضرب آهنگ گوشتکوب

می خواند و می رقصد؛ اگرچه طلبه ای تازه کار بودم، ولی به کشف تازه دست یافتم و یاولین فتوای خودم را نوشتم: «کلُّ موسیقیٍی مطربٍ حرامٌ ولو کانَ مِن گوشتکوبٍ دستیٍی.»

آسانسور

در مرکزی شروع به کار کرده بودم، ساعت دو می خواستم به منزل بروم به همکارم گفتم: شما برای نهار منزل نمی روی؟

گفت: نه، راه دور است. هم هزینه های رفت و برگشت زیاد می شود و هم وقتم تلف. الانم باید به فکر آسانسور باشم.

با تعجب گفتم: ببخشید! آسانسور چه ربطی به صحبت های ما داشت؟!

خندید و گفت: تقصیر نداری، تازه به جمع ما ملحق شده ای. این جا به چیزی که بشود راحت بخوریم و مشغول تحقیق بشویم که دنگ و فنگ آشپزی نداشته باشد، می گویم آسانسور؛ چون خیلی آسان، سر می خورد و می رود توی معده.

بعد گفت: یک روز یک نفر زنگ زد گفت: آقا! مدیر شرکت ما به ما ناهار نمی دهد.

گفتم: با همین غصه ها که «می خوری» سیر نمی شوی؟

خندید و گفت: جدی می گویم.

گفتم: یکی را پیدا کن دو نفری پیشش ناله کنیم؛ حق ما دو نفری خورده شده. این روزها شرکت ها و مراکز تا بتوانند از حقوق زیرمجموعه خود می زنند. دعا کن امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بیایند خودشان مشکلات را دفع و رفع کنند و به زندگی ما سر و سامان دهند.

آی کیو

به شوخی می گفت: ابوعلی سینا آن گونهی هم که می گویند، ضریب هوشی(IQ)(1) بالای نداشته. مثلا دو کتاب نوشته با نام های نامتناسب. کتاب شفا که باید درباره طب باشد، فلسفی است و کتاب قانون که باید فلسفی باشد، درباره طب است!(2)

تلخ و شیرین

از یک ظریفی پرسیدند: به نظر شما شیرین ترین آیه کدام است؟

گفت: آیه «أُحِلَّ لَکُمْ لَیْیلَه الصِّیَیامِ الرَّفَثُ إِلَی نِسَآئِکُمْ...».(1) و آیه «نِسَآؤُکُمْ حَرْثٌ لَّکُمْ فَأْتُواْ حَرْثَکُمْ أَنَّی شِئْتُمْ...».(2)

پرسیدند: و تلخ ترین آیه؟ گفت: «...فَاعْتَزِلُواْ النِّسَاء فِی الْمَحِیضِ وَلاَ تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّیَ یَطْهُرْنَ...».(3) این نظر من بود، ولی هر کسی نظری دارد: و خلقنَاکم جور وا جوراً.

گلاب به روت

یکی از اساتید روحانی که دکترای تعلیم و تربیت از آمریکا دارد می گفت: تلاش کنید با هرچند کلمه ای که انگلیسی بلد هستید، صحبت کنید تا راه بیفتید.

بعد به شوخی گفت: فردی رفته بود آمریکا اسهال گرفته بود و نمی توانست چیزی هم بخورد. رفت بیمارستان. دکتر از او پرسید: مشکلت چیه؟

او که از انگلیسی فقط چند اصطلاح کامپیوتری بلد بود، با دو سه کلمه منظورش را رساند گفت:

No input ,But too much out put

اصلا ورودی ندارم، ولی خروجی ام خیلی زیاد است.

محقق داماد

پرسید وقت ازدواج یک طلبه مجرد چه موقع است؟

گفت: وقتی طلبه ای وقت ازدواجش بشود، چراغ سبز نشون میده. مثلاً در مورد برخی از آیات خاص تحقیق می کند، آنها را پیوسته می خواند و بررسی می کند ببیند چند قرائت دارند. برخی از آن آیات عبارتند از: آیه ﴿وکواعبَ أتراباً﴾؛ آیه ﴿أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَهَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَی نِسَآئِکُمْ﴾، ﴿نِسَآؤُکُمْ حَرْثٌ لَّکُمْ فَأْتُواْ حَرْثَکُمْ أَنَّی شِئْتُمْ﴾؛ و آیه ﴿فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَهً﴾؛ چون گفته اند: وصفُ العیشِ نصفُ العیشِ.(1)

قُلْ بسرعه

الان این قضیه تو ذهنم جرقه زد، گفتم برای شما خواننده عزیز هم بنویسم. (به قول اصفهانی های شیرین زبون، حیفس!)

کلاس مکالمه عربی شرکت می کردیم. استادی داشتیم که اهل فضل و کمال بود و البته خیلی خوش تیپ و هنوز مجرد، که حالا دیگه شده بود پیرپسر.

یک روز دوستم بهم گفت: رفتی تو نخ استاد یا نه؟

گفتم: که چی؟

گفت: ناقلا داره همسرشو بین فامیل های افراد کلاس جست وجو می کنه!

گفتم: یعنی چه؟ چه طور به این نتیجه رسیدی؟

گفت: خوب دقت کن! اون وقتی می خواد درس قبل رو مرور کنه، از چند تا بچه های تبریزی سؤال های ریزتری می پرسه! ظاهراً شنیده دختران آذری کد بانو هستند.

کلاس که شروع شد، رفتم تو کار استاد!

استاد: سلامٌ علیکم، قبلَ الشروعِ لِنُراجع الدروسَ الماضیهَ (سلام علیکم! قبل از شروع، درس دیروز را مرور کنیم).

بعد نگاهی به یکی از افراد کلاس کرد و تو دلش گفت: خودشه امروز وقت شکاره. ألاخ! انت أَجِب لی، مِن أینَ أنت؟ (برادر! تو به من جواب بده. اهل کجای؟)

کم لک أخٌ و کم لک أخت؟ (چندتا برادر و چند تا خواهر داری؟)

هل أختُکم الکبیره متزوجهٌ أم لا؟ قل بسرعهٍ. (بدون مکث بگو ببینم آیا خواهر بزرگت ازدواج کرده یانه؟)

هل لها مدارجٌ فی العلم أمْ لا؟ قلْ الصدقَ (راستش را بگو. وقت نداریم خواهرت تحصیل کرده است یانه؟)

سؤالات جزئی استاد، سبب خنده من و دوستم شد؛ به گونه ای که استاد نتوانست ادامه دهد و من که نتوانستم خنده خودم را کنترل کنم، با سرعت از کلاس زدم بیرون.(1)

ص: 118

نکته سنج

شوخ طبعی به حجره دوست بخیلش رفت. از لای در داخل حجره پیدا بود. دید بشقابی انجیر در پیش دارد و می خورد. در را زد. بخیل پارچه ای روی بشقاب انداخت و گفت: در باز است، بفرماید.

کمی که نشستند، به دوست مهمان گفت: صدایت خوب است؛ چند آیه بخوان.

او هم شروع کرد به تلاوت: ﴿وَ الزَّیتُونِ وَ طُورِ سینینَ وَ هذَا البَلَدِ الاَمینِ ...﴾.

گفت: پس ﴿والتینِ﴾ کجا رفت؟

با تبسم پاسخ داد: زیر آن پارچه.

اصطلاحات طلبگی

ممکن است با یک روحانی یا طلبه که برخورد کنید، عبارات زیر را در کلامش بشنوید. فهرست زیر برخی از کلمات متداول در عرف طلاب و محاوره روحانیون است:

لولاتُوجیهُ لَهلَک الطلبه: این صطلاح را وقتی به کار می برند که طلبه ای بدون دلیل بر سخن یا رفتار خود اصرار دارد.

مَن به الکفایه: کسی که با وجود او نیاز به دیگری برای انجام کار نباشد= به مقدار احتیاج.

کتاب فرمانی: چرخاندن کتاب تا دور 360 درجه برای خواندن حاشیه چاپ سنگی.

الکلامُ یَجُرُّ الکلامَ: حرف حرف می آورد.

کلم پیچ: اصطلاحی طنزآمیز برای طلابی که عمامه خود را شلخته و شل می بندند.

لایُباع و لایُوهَب و لایُعار: برخی کتاب قرض می گیرند، ولی وقت شناس نیستند و لج و کفر صاحبش را در می آورند؛ بنابراین گفته اند کتاب فروخته نمی شود، هبه نمی شودو عاریه داده نمی شود. برخی زخم خوردگان گویند کسی که کتاب قرض بدهد، نادان و کسی که پس دهد نادان تر است. دستی که کتاب قرض داده، قطع باد!

صَبّحَکُم الله: صبح به خیر. برخی هم به شوخی می گویند: شَبَّحکم الله بالخیر؛ (شب به خیر) یا می گویند صبحکم الله خیرا و عافیه بازم بگم یا کافیه؟(1)

کت آخوندی لَباده: روحانیون خوش لباس یا آنهایی که سمت اداری دارند، از این نوع لباس بیتشر استفاده می کنند. اولئک هم الخوش تیپون.

اوضاع میکائیلیه: طلاب از پول خیلی صریح سخن نمی گویند. از آن جا که فرشته میکائیل مسئول تقسیم رزق است، طلاب می گفتند اوضاع میکائلی ما تعریفی ندارد.

بائک تَجُر و بایئی لا تَجُر: باء (حرف جر) است؛ یعنی خون تو از خون من رنگین تره؟ تو چه برتری ای بر من داری؟

ص: 120

مسئله

شاگرد: فرق فیلسوف و ریاضیدان چیست؟

استاد: ریاضیدان مسئله ای را که وجود دارد حل می کند، ولی فیلسوف با آن ذهن جوال و کجکاوش از هیچی، مسئله می سازد.

ص: 122

سوراخ دعا

شخصی وضو می گرفت. وقت استنشاق کردن که آب را به بینی می کشند، عوض این که این دعا را بخواند: «اللهم أرِحنی رایحه الجنّهَ»، این دعا را که در وقت استنجا می خوانند، می گفت: «اللهمّ أجعلْنِی مِن التَّوابین وأجْعَلْنی مِن المُتطهّرین.» ظریفی آن را شنید وگفت: این بنده خدا ذکر خوبی می گوید ولی سوراخ دعا را گم کرده.

آن یکی در وقت استنجا گفت که مرا با بوی جنت دار جفت

گفت شخصی: خوب وِرد آورده ای لیک سوراخ دعا گم کرده ای(1)

پیامبر بکسور

به مزاح می گفت: حضرت موسی(علیه السلام) بکسور بوده، با یک مشت یک نفر را از پای درآورد: ﴿فَوَکَزَهُ مُوسی فَقَضی عَلَیْهِ﴾؛ موسی مشتی به او زد و کارش را ساخت. وقتی هم از کوه برگشت. عصبانی شد. الواح را انداخت و سر برادرش، رو گرفت و به سوی خود کشید؛﴿وَأَلْقَی الألْوَاحَ وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِیهِ یَجُرُّهُ إِلَیْهِ﴾.(1)

حال ساده

قال استاذٌ مَا معنی الحالُ الساذج او البسیط؟ الطالبُ الذی کانَ فی بدائه زواجه رفَعَ یدَهُ الیُمنی و قال: یا استاذُ! هو القُبلهُ و بعد ارادَ اَنْ یَشرَحَ معنی الحالُ الکاملُ قال و اما الحالُ الکاملُ ... قال الاستاذ بسرعه: یکفی یکفی فَهِمْتُ.(قُبله؛ أیْ بوس).

فرهنگ لغت

روز چهارم مهر بود و دخترم به مدرسه جدیدی می رفت. تعجب می کرد؛ مگر ممکن است خانم معلم هم حرف زشت بزند. روز اول و دوم فقط با شرم به مامانش گفت: مامان! خانم معلم ما حرفای زشت می زنه ها. وقتی از او پرسید که چه می گوید، گفت:

چند روز پیش به یکی از بچه ها گفت: بتمرگ.

دیروز به یکی دیگه گفت: چرا مثل گاو به من نگاه می کنی.

امروز هم به یکی گفت: خفه شو.

راستی، چگونه می توانیم نمک را از گندیدن حفظ کنیم؟ (وای به روزی که بگندد نمک!) به دخترم گفتم: خب معلم شما یک فرهنگی است. مگه از کتاب فارسی، از شما لغت نمی پرسد؟گفت: چرا.

گفتم: خب اینها هم لغاتی هست که امسال باید بدانید. اینها بی ادبی نیست. او «فرهنگی» است؛ بنابراین به زبان کتب فرهنگ لغت صحبت می کند. به هر دیکشنری و فرهنگ لغتی هم رجوع کنید، از این عبارت ها و کلمات در آنها موجود است. خانم معلم از آن لغات حکایت می کند تا اگر جای شنیدید یا دیدید، معنای آن را بدانید. آخه خانم معلم فرهنگیه. این چه نسبتی بود که به خانم معلمتون دادی؟ او و فحش دادن؟! حالا به این فحش ها، نه ببخشید به این لغات دقت کن:

1. بتمرگ: یعنی بفرماید بنشینید. Set down؛ و به زبان عربی یعنی اِجلِسی مکانَک.

2. گاو: به زبان انگلیسی یعنی کاو cow. به زبان این خانم یعنی کسی که زبان آدمیزاد نمی داند (نه که نمی فهمد)، و به زبان عربی یعنی بقر.

3. خفه شو: به زبان انگلیسی یعنی shut up . به زبان این خانم معلم یعنی ساکت باش. به زبان عربی یعنی اُسکُتی.

4.کثافت: به زبان انگلیسی یعنی shit. به زبان این خانم معلم یعنی ای دختر بد. به زبان عربی یعنی قِذاره، وِساخه. (1)

ص: 126

مُخلصیم

از بچه های کم حرفه. باید بتکونیش تا یه حرفی بزنه یا نکته ای بگه، اما دُرّ از دهنش می ریزه. زیر خنده زیرکی اش چیزی مخفی بود، پرسیدم: چرا خندیدی؟

با لبخند گفت: صدای یه نفر به گوشم از بیرون رسید که به یه نفر دیگه گفت: سلام خوبی؟ مُخلصم.

با تعجب به او نگاه کردم و گفتم: همین؟!

خندید و گفت: همین با یه توضیح کوچولو. لص (less) در زبان انگلیسی، کلمات را منفی می کند؛ وقتی می گویم وایر لص (wireless) یعنی بی سیم یا هوم لص (homeless) یعنی بی خانمان یا تیوب لص (tubeless) یعنی بی تیوب. وقتی یه نفر میگه مُخلصم، ناخودآگاه معنای منفی آن به ذهنم می رسه؛ یعنی بی مُخم.بعد با تبسم گفت: البته هر منفی هم بد نیست. برخی از منفی ها معنای مثبت دارند. وقتی می گویم خدا بی نیاز است و صمد، مگه بده. وقتی کسی به دوستش میگه مخلصم؛ یعنی دوستی به تو و عشق به تو دیگه مخ و فکری برام باقی نذاشته؛ عاشق مرامتم.

ای بی سی دی

زبان انگلیسی از همان اول الفبایش با بی احترامی شروع می شود؛ می گوید: ای بی سی دی؛ یعنی شما سی دی ندارید؟

ناظر عبوس

موقع امتحانات پایان ترم بود. یکی از ناظران امتحانات با ناراحتی به یکی از طلاب که به اطراف خود نگاه می کرد، گفت: کاری دارید این طرف و آن طرف نگاه می کنید؟او هم به شوخی گفت: با شما نه خیر، مزاحمتون نمی شم، شما راحت قدمتان را بزنیدی.

این را که گفت، همگی حتی این ناظر اخمو هم حسابی خندیدندی.

آخوند جهنمی

استادی داشتیم در حضور و غیاب سخت گیر بود. یروزی طلبه ای با یک جعبه شیرینی آمد. استاد به او گفت: دیروز نبودی؟!

گفت: دیروز مراسم عقد داشتم. این هم شیرینی که خدمتتان آوردم.

استاد گفت: مبارک باشد و دستتان درد نکند. تا بچه های کلاس مشغول خوردن هستند، بلند شو برو از مدیر مدرسه مجوز بگیر و بیا.

روزی در حالی که طبق معمول درس روز قبل را می پرسید گفت: من سخت گیرم؟!

گفتیم: بله.

گفت: نمی خواهم شما آخوند جهنمی شوید.گفتیم: آخوند جهنمی؟!

گفت: بله. زمانی که مردم یا دانشگاه، روحانیون یباسواد را دعوت کنند، ولی آنها به دلیل پر بودن برنامه و وقتشان، دعوت را قبول نکنند می گویند: جهنم، فلان آخوند را دعوت می کنیم.

نظم این استاد، من را به یاد شعار یکی از اساتید عرب زبان، استاد ابو زهراء یادش به خیر می اندازد. او کمپانی ادب و تواضع بود. شعار او این بود:ی

«الحوزوی لیس بفُوضوی؛

طلبه هرج و مرجی و بی نظم نیست.»

رو دست زدن

روزی طلاب در فیضه تصمیم گرفتند، درس آیت الله حائری یزدی(رحمه الله)، مؤسس حوزه علمیه قم، را تعطیل کنند. از این رو با هم قرار گذاشتند وقتی بالای منبر رفت، همگی از جا برخیزند. استاد که متوجه این امر شده بود، رو کرد به طلاب و گفت: می خواهید امروز درس را تعطیل کنید؟ بنشینید من یک کاری با شما دارم، بعداً بروید.

وقتی طلبه ها نشستند، حاج شیخ از منبر پاین آمد و رفت و با این مزاح به آنها رو دست زد. امام خمینی(رحمه الله) در کتاب چهل حدیث، هنگام شرح احادیث کبر، از درمان آن نیز سخن می گویند. در آن جا در وصف مؤسس حوزه علمیه قم می نویسد:جناب استاد معظم و فقیه مکرم، حاج شیخ عبد الکریم حائری یزدی، که از هزار و سیصد و چهل تا پنجاه و پنج ریاست تامه و مرجعیت کامل شیعه را داشت، همه دیدیم که چه سیره ای داشت. با خادم خود هم سفره و هم غذا بود. روی زمین می نشست. با طلاب کم سن مزاح های عجیب و غریب می فرمود.

مسلم قلی پور سلامٌ علیک..

برخی از کتاب های حوزه که برای عالمان دین جزء منابع اصلی بوده، برای آموزش به مبتدیان هم استفاده می شود که این امر یادگیری را برای طلبه جوان سخت می کند.(1)استادی به شوخی می گفت: اگر به سازمان سیا می گفتند طرحی بدهید که ذوق اصول فقه و علوم بلاغی را به طور کلی در طلاب بخشکانند، بعد از تحقیقات مفصلی می گفتند کتاب هایی مانند معالم الاصول و مختصرالمعانی را که منبع علمی و دقیق اند، ولی برای آموزش نوشته نشده اند، به طلاب تازه وارد تدریس کنید.

یکی از افرادی که با سبک جدول و نموداری تلاش کرد دروس سنگین حوزه را برای تدریس و آموزش راحت تر کند، استاد شهید مسلم قلی پور بود.(2)

برخی از علماء این روش را مخل درک عمیق دروس می دانند، ولی بسیاری از طلاب از کتاب های ایشان کمک زیادی می گیرند. برخی از طلاب در وصف این تلاش این شعر را به طنز سروده اند.

های قلی پور بگو کیستی؟

شیخی یا شهید ثانیستی؟

صاحب جزوه ز کجا آمدی؟

فاش ز بستان خدا آمدی؟

جزوه جوشان تو چو سلسبیل

یا چو ابابیل به اصحاب فیل

هر ورقش بهر شفا می برند

دست به دستش به کجا می برند

فیضیه شد لایق تندیس تو

حوزه ما زنده به تلخیص تو

هر طلبه در طلب یاری ات

طالب تدوین نموداری ات

در دل ما هوای هر جزوه نیست

جزوه زیراکس خزر جزوه نیست

پیش چنین جزوه تعجب کند

عقل از آن کس که تقلب کند

ممتحنین زخمی تیغ تواند

در هوس فتح سه تیغ تواند

ص: 132

درد ثلاثی مجرد

تازه وارد حوزه شده بودیم. استاد ادبیات می گفت: باید در حوزه صرف و نحوتان عالیِ عالی باشد تا موفق شوید. بعد لبخندی زد و گفت: به قدری ادبیات را خوب کار کنید تا خوابتان را هم عربی ببینید و در بیداری هم عربی حرف بزنید. یک بار طلبه ای که تازه وارد حوزه شده بود، دل درد گرفت و به خودش می پیچید و می گفت: آخ بَطْنم (یعنی دلم) وای بطنم.

پزشکی که او را معاینه می کرد، رو کرد به طلبه همراه او و گفت: چه می گوید؟

آن طلبه هم با خود حساب کرد که بطن چه اسمی است و گفت: آقای دکتر! ثلاثی مجردش درد می کند!

پاچه خواری

داشتم ورق های امتحانی پایان ترم را تصحیح می کردم. یکی از طلاب درس خوان و بااستعداد حتی در جلسه امتحان بدون این که اضطراب امتحانی(1) داشته باشد، آخر صفحهنوشته بود:

هذه استعاذه باستاذنا الکریم ... ایّها الاستاذُ الکریمُ الحبیبُ الشفیقُ! عامِلنا بفضلِک و لا تُعامِلنا بعدلِک انّک انتَ الاستاذُ العزیزُ؛ یعنی، این التجا به استاد بزرگوار است. ای استاد بزرگوار، محبوب و دلسوز! با فضل و کرمت با ما رفتار کن، نه با عدلت. همانا تو استاد عزیز هستی.

در کنار بارم بندی سؤالات، به مزاح نوشته بود نمره پاچه خواری 4 نمره.

صیغه چندم؟

بیچاره نمی دونست تو حوزه چه کتاب های می خونند. وقتی رفتم تو مغازش، گفت شما این جا گفت: از همون اول به بر و بچه های مردم راه صیغه کردن را یاد می دهید؟

با تعجب گفتم: چی؟

گفت: مغازه من نزدیک پنجره یکی از کلاس های حوزه است. معلوم نیست به اینها چی درس می دهید. اینها سال اول حوزه شونه، ولی هر روز ازشون می پرسید: این چیهصیغه ای؟ این صیغه چندمه؟

با خنده گفتم: نه، اینها درس عربی می خونند و صرف و نحو کار می کنند و صیغه های افعال ماضی، مضارع، آینده، امر، نهی و نفی رو می خونند.

نظریه پردازان صفوف شهریه

شهریه، واژه ای است شیرین که با جثه لاغر خود، انیس قسط ها، قرین غم های اقتصادی و تسکین دهنده دردهای صاحب خانه، و مهمان چند روزه جیب پاک طلاب است. به هیمین دلیل است که نظریه های متعددی درباره کمیت و کیفیت گرفتن آن، رژیم چاقی، چگونگی تقسیم عادلانه بین همه روزهای یک ماه و ... از سوی کارشناسان شهریه بگیر ارائه شده است.وقتی یکی از این نظریه ها را مطالعه کردم، متوجه طرح پیشنهادی ارائه شهریه و ادغام صفوف پر رمز و راز شهریه شدم. این طرح چندی پیش در یک صفحه به دیوار مدرسه دارلشفاء جاخوش کرده بود. از آن جای که بنده خودم را کمتر از برخی از این کارشناسان نمی دانم، لازم دیدم چند سطری درباره صفوف شهریه بنویسم؛ شاید که ردی محترمانه باشد و البته مبرهن، بر نظریه ادغام صفوف. در ذیل توجه شما را به قطره ای از فواید دریای صفوف متعدد شهریه جلب می کنم:

1. رفع ناراحتی افراد کم درآمد: زمانی برادرم می گفت: این کارخانه، به کارمندانش چهار یا پنج برابر حقوق بیشتر در مقایسه با ما که با مدرک مساوی، در شرکت خصوصی آن جا هستیم، پرداخت می کند. خلاصه از وضع اقتصادی و عدالت اجتماعی گله داشت. به او گفتم: تو هشت یا نه ساله بودی که من از دانشگاه دولتی، نه آزاد و بسته، انصراف دادم و وارد حوزه شدم و الان هم حدود بیست سال است که مشغول درس و بحث و تبلیغم، اما شهریه ام از همان حقوق اداره کاری شما هم کمتر است. آیا خمی به ابروهایم دیده ای؟ تازه خدا را شکر کن، تو با یک فیش حقوقی، یک جا حقوقت را می گیری؛ من باید در صفوف مختلفی بایستم تا شهریه ام را بگیریم. برادرم از شنیدن این سخنان خوش به حالش شد و گفت: «خدا را شکر! پس وضع ما زیاد هم بد نیست و ... .» این جا بود که پی بردم به معنای روان شناختی این مثل عرب ها که می گویند: البلاءُ اذا عَمَّتْ طابَتْ؛ بله، واقعا بلای عمومی عروسیه.»

2. نشاط فردی و اجتماعی طلاب: ما که وقت و پول نداریم فوتبال، کاراته، استخر، بدن سازی و ... برویم. چند روز اول ماه یک جنب و جوشی مناسبی به خود می دهیم و وضعیت جسمی خود را تا یک ماه با تحرک و ورزش اجباری بیمه می کنیم.

ص: 136

شعر نو

حضرت امام علی(علیه السلام): گشادرویی دام دوستی است.

من با شعر نو میانه خوبی ندارم؛ به خصوص وقتی بین چکش و هاون موسیقی های جاز و ماز کوبیده هم میشن. یدوستی خیلی از این سبک شعری دفاع می کرد و می گفت: چون اهل شعر نو نیستی، متوجه نمی شوی.

گفتم: فردا یک شعر می آورم روی آن بحث می کنیم. فردا چیزی بافتمبه عنوان شعر نو و برایش خواندم:

....و قسم به کبوتر،

عشق، هوا و پنجره،

قسم به چمن و سایه آن نارون

که اگر تو نبودی،

شش سمفونی من خالی می بود از اکسیژن احساس و...

او هم شروع کرد تفسیر، تعبیر، تبیین، تحلیل، توصیف و تشریح کردن.

بعد از سخنانش گفتم: حرفت تمام شد؟

گفت: بله.

گفتم: این شعری را که پر است از کوه، دشت، آسمان و ریسمان و یخ و دروازه، من خودم سرِ هم کرده ام و منظوری هم نداشته ام(خخخهههه).

کک

استاد مکالمه گفت: از این که امسال در خدمت شما بودم، خوشحالم و برایم یک افتخار بود.

حسن گفت: کَکَهمه با تعجب برگشتند به او نگاه کردند و گفتند منظورت چیه؟!

حسن خندید گفت: کَک؛ یعنی نحنُ کَکَ؛ یعنی ما هم مثل شما.(1)

استاد و طلاب شوخ

استاد تاریخ: چرا در جنگ تبوک حضرت محمد...

طلاب: الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَالْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ.

استاد: بله، خُب داشتم می گفتم چرا حضرت محمد...طلاب: الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَالْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ.

استاد: بله، چرا حضرت محمد

طلاب: الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَالْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ.

استاد: لا اله الا الله، چرا آن حضرت...

طلاب: کدام حضرت؟!

استاد: حضرت محمد.

طلاب: الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَالْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ.

اضطرار اجباری

گربه ای جنگلی به منزل مردی که به احکام فقهی آشنای اجمالی داشت، راه پیدا کرد و هر روز چیزی از منزلش می دزدید.

گربه خانگی گفت: مراقب رفتارت باش؛ بالاخره سرت را بر باد می دهی.

گربه گفت: مثلاً چه می کند؟

گفت: احتمالاً گوشتت را حلال می کند و ذبحت می کند و به سیخت می کشد.

گربه جنگلی گفت: من از فقه بی خبر هم نیستم؛ چنین چیزی ممکن نیست.

گربه خانگی گفت: از ما گفتن بود. تو خواه پند گیر خواه ملال.

مرد هم چند باری تذکر داد و بار آخر برای او خط و نشان کشید که اگر یک بار دیگر مزاحم شوی، حلالت می کنم و به جای گوشت های که از من دزدیدی، می خورمت. گربه جدی نگرفت. مرد برای او دامی پهن کرد و شکارش کرد و در کیسه ای انداختش و به بیابان زد. رفت و رفت تا جای که رمق برایش نماند و خطر مرگش از شدت گرسنگی وجود داشت. مرد گفت: خب الان حالت اضطرار است و خوردن گربه از نظر شرعی برای من جایز است. گربه را ذبح کرد و خورد.(1)

بخش چهارم: اخلاق و عرفان

آخوندهای دروغ گو

دزده از نردبان افتاد و مرد. شب به خواب فرزندش اومد. ازش پرسید: بابا جات خوبه؟ راحتی؟

گفت: فقط بهت بگم آخوندها هر چی میگن دروغ محضه. خبری از برزخ و ایستگاه های آن نیست از نردبان که افتادم، جای معطل نشدم یه راست رفتم ته جهنم.(2)

چیه بنده من؟

برای نماز شب بلند شده بود و همه جا تاریک بود. تنور عرفان او داغ شده بود و خبر نداشت من رصدش می کنم. از بالکن خم شدم و گفتم: چیه بنده من؟ هر حاجتی داری بگو!

کو شیطان؟

یک نفر به آیت الله بهجت گفت: می خواهم آدم بشوم، ولی نمی شود.

آقا فرمودند: چه کسی نمی گذارد؟

گفت: شیطان.

ناگهان رو کرد به ایشان و گفتند: کو؟ کجاست؟

گفت: کی؟

ایشان گفتند: شیطان کو؟! تا دستش را بشکنم، کوش؟

و ادامه داد: شیطان کاری ازش میاد؟ خودت نمی خواهی، و بعد ایشان را به خودسازی با قدرت اختیار و اراده دعوت کردند!(1)

مرض!

مردی در تلفظ کلمه ﴿ولاالضالّین﴾، دچار وسواس شده بود. روزی در مسجد، موقع نماز فرادا به این کلمه که رسید مرتب می گفت: ولاالضّ، ولاالضّ؛ ولاالضّا، ولاالضّالی ... .

از تکرار او حواس نمازگزاری پیوسته پرت می شدی، تا این که بی اختیار در حالی که با غیظ دندانهایش را به هم می فشرد به او گفت: مرض.(نشد، مرض را با غیظ بخوانید. حالا شد).

طلب حلالیت اجباری

مردی که در بستر احتضار بود، رو کرد به فرزندانش و گفت: این دم آخر یک کار برایم بکنید. مردی به گردنم حقی دارد؛ بروید هر طوری شده از او حلالیت بطلبید و تا این کار را انجام نداده اید، برنگردید.

فرزندان بیمار سراغ طلبکار رفتند. مرد دل پری از پدرآنها داشت و راضی نمی شد. پیشنهادهای مختلفی دادند، ولی او راضی نشد که نشد. بالاخره کاسه صبرشان لبریز شد و مرد بیچاره را آن قدر زدند تا فریاد برآورد که راضی شدم. با خوشحالی خدمت پدر رسیدند.

پدر پرسید: توانستید حلالیت و رضایت بطلبید؟

یکی از آنها گفت: به سختی.

گفت: چه طور؟

گفت: رضایت نمی داد و حلال نمی کرد، ولی ما آن قدر زدیمش تا صدای حلالش کردم حلالش کردم او به آسمان رفت.

خیگ درمانی

خیلی مراقب باشید! خیگ وسواس را گرفتید، رهایتان نمی کند.

روزی مردی بر لب دریا ایستاده بود و به زیبایی آن می نگریست که ناگهان دید مَشگی پر باد روی آب افتاده و در تلاطم امواج دریا بالا و پایین می رود. مرد تماشاگر فوراً لباس خود را بیرون آورد و به دوستش گفت: لباسم بگیر تا خیک پر از عسل را از میان آب بیرون کشم و دلی از عزا درآوریم.

این را گفت و به سرعت خود را به دریا افکند و شناکنان به سوی خیک عسل رفت و خود را بر روی آن انداخت؛ غافل از آن که آن خیک عسل نیست، بلکه خرسی است که گرفتار در امواج خروشان شده و در جست وجوی دستاویزی است که خود را بدان بند کند و امواج دریا نجات یابد.

همین که مرد شناگر دست خود را به آن رساند، خرس فرصت را غنیمت شمرد و خود را مانند زالو به وی چسبانید. ساعتی هر دو به هم چسبیده گاه به زیر آب می رفتند و گاه بر روی آب می آمدند. مرد طمعکار هر چه خواست خود را از چنگ خرس برهاند، نتوانست. در همین موقع دوستش از لب ساحل فریاد زد: بابا دست از این خیک بردار و بیرون بیا!

مرد به زور چنین گفت: من از او دست کشیده ام، اما او مرا رها نمی کند!

کرد فریاد آن رفیقش کای ودود

دست از این خیک عسل بردار زود

هین بیفکن خیک و از دریا برآ

بگذر از این سود پر رنج و بلا

گفت: بگذشتم من از خیک ای رفیق

خیک از من نگذرد در این مضیق

آری، اسیران مال، جاه و شهرت چنان در غرقاب آینها گرفتار اند که اگر بخواهند از آنها دست بکشند، آنها رهایشان نمی کنند.(1)

به تو چه؟

علمای اخلاق به افراد وسواسی چنین توصیه می کنند: شیطان متکبر است اگر نافرمانی شود باز نمی گردد: الشیطانُ اذا عُصِیَ لَمْ یَعُدْ. با گفتن «عشقم می کشهی وضو یا غسلم باطل باشد!»، «به تو چه؟» و «مگه فضولی؟» شیطان را به بازی بگیرید تا بازیچه او نشویند. باید با شیطانِ فضول با زبان آقای زرنگ باشی سخن بگویم؛ شاید دست بردارد. چه طوری؟

شخص فضولی به آقای زرنگ باشی گفت: همسایه ات عروسی دارد.

گفت: به من چه؟

آن شخص گفت: شاید برای شما شیرینی و شام بیاورند.

گفت: به تو چه؟(1)

مسخره درمانی

مراقب باشید در مسائل شرعی گرفتار وسوسه های شیطان نشوید. اوی را به عنوان یک دیو بدسرشت در ذهن تان تصور کنید و به بازیش بگیرید؛ نگذارید او برنده بشود.

تکنیک «تو راست میگی» را برای شکستش به کار ببرید:

مردی که پول نداشت، رفت رستوران غذای خوبی خورد. بعد که خواستند پول بگیرند، گفتند: میشه پانزده هزارتومان.

گفت: تو راست میگی.

همکار مدیر به او گفت: کارت می کشی یا نقدی می دهی؟

گفت: نه، تو راست میگی.

صندوق دار گفت: با زور پول می گیریم.

گفت: تو هم راست میگی.

گفتند: اگه زود پول ما را ندهی، کتک می خوری.

شروع کردند او را زدند. دیدند فایده ندارد. پلیس که آمد، به پلیس هم همین را گفت. او را نزد قاضی بردند. قاضی هر سؤالی پرسید، گفت: شما راست میگید.

بعد از بررسی قاضی گفت: او را رها کنید.

مرد خندید گفت: آهان شما راست می گید.

شیطان را هم باید به بازیچه بگیریم. از تکنیک «تو گفتی و من باورم شد؟!» برای به خاک مالیدن کمرش استفاده کنید.(1)

ادعای علم غیب

با حالت عرفانی به گروهی که با قهقهه می خندیدند، نگاه می کرد و می گفت: این طوری می خندند؟! دلم به حال این جماعت می سوزه.

گفتند: چرا؟

گفت: می بینم همگی اینها مردنی هستیند.

با تعجب گفتند: پیشگوی می کنی یا ادعای علم غیب داری؟

خندید و گفت: نه، مگر کسی را هم می شناسی که ماندنی باشد. دنیا محل قرار نیست؛ معبری است که همگی دیر یا زود باید از آن بگذریم.

صلوات

استاد اخلاق مشغول تدریس بود و از وضع حجاب زنان ایرانی ناراحت بود و گله و شکایت می کرد. بعد گفت: در ایام حج برخی از خانم های عرب زبان آمده بودند، دستکش داشتند و مقنعه، من وقتی آنها را دیدم، واقعاً کیف کردم.

هنوز حرف استاد تمام نشده بود که طلاب نتوانستند خنده خود را کنترل کنند و همگی زدند زیر خنده. استاد که این وضعیت را دید، نخواست جلسه از کنترلش خارج شود با جدیت ادامه داد، ولی خنده طلاب ادامه داشت. استاد که دید جو عوض شده، خودش هم خنده اش گرفت و گفت: لااله الا الله! ذهن شما چه قدر خراب است. من از وضع حجاب کیف کردم؛ نه از ... صلوات بفرستید.

یا ماست یا چغندر

مرحوم حاج آقا دولابی می فرمود: امام رضا(علیه السلام) حق دارد از ما گله کند؛ زیرا ما وقتی ناراحت هستیم پیش امام رضا(علیه السلام) می رویم؛ ما باید خوشی هامان را هم پیش امام رضا(علیه السلام) ببریم.

فردی نزد آیت الله کشمیری رسیده بود و درخواست ذکری کرده بود. ایشان گفته بود که شما روزی صد بار بگویید: یا ماست یا چغندر؛ چون می دانست طرف در زندگی اهل هیچ رعایتی نیست و فقط یک ذکر می خواهد.

بعضی ها در زندگی مراقبتی ندارند، ولی دعا یا ذکری می خواهند که ائمه را در خواب ببینند. انسان بدون تلاش و فقط با ذکر عارف نمی شود. فردی به آیت الله بهجت گفت: دعایی بفرمایید که من در نماز حضور قلب پیدا کنم. ایشان فرمود: این چیزها دعایی نیست، بلکه دوایی است و شما باید خودتان را مداوا کنید. ذکر بدون تلاش، شدنی نیست.(1)

حالا شد

مردی مبتلا به وسواس شده بود. موقع نماز به طور مکرر تکبیره الاحرام می گفت و بعد می گفت: «نشد.» ده بیست بار این را گفت تا بالاخره یک تکبیره الاحرام به دلش چسبید و گفت: «حالا شد ها» و بعد نماز را ادامه داد: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ... .

تسبیح هزاردانه

در مسجد صف اوّل نماز نشسته بودیم، پشت سر حاج آقا مجتبی، همان عارف بزرگ. جای خود را در صف نماز حفظ کرده بودیم و هم مباحثه می کردیم. این طوری با یک تیر دو نشان زده بودیم، امّا مثل همیشه در ضمن مباحثه، انواع بحث های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، جدیدترین لطیفه ها و... مطرح بود. از جمله بحث های آن روز، توصیف شخصیت معنوی یکی از طلاب خیلی باکلاس مدرسه بود که پینه های پیشانی او نشان از مقامات بالای عرفانی اش داشت. هر کدام در وصف او سخن ها می گفتیم و به مقامات معنوی او غبطه ها می خوردیم. به به و چه چهی گفته می شد که آب دهان معنوی همه راه افتاده بود.

گفتم: چه حال خوشی دارد، هر شب چهارشنبه و شب جمعه به جمکران می رود و از اذان مغرب تا اذان صبح مشغول عبادت و خدمت در کفشداری است.

دیگری گفت: هر روز چندین ذکر دارد که هر کدام را هزار بار تکرار می کند.

سومی گفت: تعقیباتش را ندیدی! هر روز در پنج وعده نماز می خواند و با هر نماز دو ساعت تعقیبات می خواند. یکی هم گفت: یک تسبیح هزار دانه دارد که با آن دست های شیطان را بسته. وقتی تسبیح را بیرون می کشد، انگار ذوالفقار علی را بیرون می کشد.

خلاصه هر کس به زبانی از عظمت های معنوی این شیخ زاهد و عابد می گفت. بحث از تعریف های عادی فراتر رفته و می رفت که او را به عرش برساند!! یکی گفت: اصلاً پیشانی اش نور می زند، شب ها چراغ لازم ندارد؛ گفتم حتماً در جمکران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را ملاقات کرده که این طور عاشق است. دیگری گفت: اگر او ندیده باشد، پس کی دیده؛ از یاران خاص است. بعضی وقت ها غیب می شود؛ معلوم نیست کجا می رود. گفتم: شاید با طیّ الارض به جزیره خضرا می رود.

در همین بحث ها بودیم که حاج آقا مجتبی که بر سجاده نماز نشسته بود و انتظار اذان را می کشید فرمود: آشیخ غیبت نکن اوّل اذان. این مباحثه است یا مجلس غیبت و معصیت؟

همه تعجب زده دور آقا جمع شدیم.

عرض کردم: حضرت آقا! ما که غیبت نکردیم؛ تعریف می کردیم.

ص: 165

یااُقلُش

یمردی تسبیح به دست گرفته بود و می گفت: یا اُقلُش، یا اُقلُش، یا اُقلُش. بزرگی از او پرسید: این چه ذکری است که من تا حالا نشنیده ام. گفت: در یکی از کتاب های دعا این ذکر وارد شده است. پس از مراجعه به کتاب دعا معلوم شد وی اشتباه خوانده وجمله مذکور ذکر نبوده، بلکه مؤلف در کتابش آورده: این دعا را بعد از نماز هفتاد مرتبه بخوانید، یا اَقلّش چهل مرتبه.

ص: 166

حوزه یا حوضه؟

گویند: بابا طاهر شاعر نامی، در آغاز جوانی روزی با شوق و علاقه بسیار به مدرسه ای وارد شد و تصمیم به فراگیری دانش گرفت، اما هنگامی که سخنان علمی طلاب را با شوق فراوان می شنید، مطالب آنها را نمی فهمید. به یکی از طلاب گفت: شما چه می کنید که به این علوم آگاه می شوید؟

آن شخص به شوخی به او گفت: بسیار رنج و زحمت می کشیم. این حوض یخ را شکسته، در سرمای شب غسل کرده، چهل بار سر را در آب فرو می بریم؛ چون بیرون می آییم، اسرار این علوم بر ما معلوم و فراگیری آن بر ما آسان می شود.

بابا طاهر ساده دل با عشق و شوق به معرفت الهی این سخنان به شوخی را حقیقت دانست و چون شب شد، هنگام خواب طلاب به مدرسه آمد و یخ حوض را شکست و در آب غسل کرد و چهل بار سر را در آب فرو برد و چون از این کار فارغ شد، شعله ای از آسمان فرود آمد و به قلب او وارد شد و پنهان گردید و در راه عرفان و شناخت به مقام والایی رسید.(1)

حافظ قرآن

یقاری بین الملل و استاد حوزه بود. شنیده بودیم قرآن را حفظ است.

پرسیدیم: استاد شما حافظ قرآن هستید؟ی

گفت: نه، قرآن حافظ من است.

گفتیم: اون که بله، ولی قرآن را هم حفظید؟

گفت: کل قرآن؟

با تعجب گفتیم: ولی ما شنیده ایم که کل قرآن را حفظ هستید.

گفت: دوستان لطف دارند، کل قرآن را که نه، سی جزء را یک جزء یک جزء حفظم.

ما مقصریم

هم حجره ایم عرب زبان بود. روزی ی گفت: تقصیر شما ایرانی هاست که امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ظهور نمی کنند.

با تعجب گفتم: تقصیر ما ایرانی ها، چرا؟!

گفت: شما «و عَجِّلْ فرجَهم» را درست تلفظ نمی کنید؛ می گوید «و أجِّلْ فرجَهُم»؛ یعنی خدایا! فرج ایشان را به تأخیر بینداز.

اسیر الفاظ

فردی به کسی که از چنگال گرگی رهیده بود گفت: چگونه نجات یافتی؟

گفت: گفتم ﴿قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ﴾(1) دیدم گرگ برگشت.

آن فرد با تلفظ ﴿أَعُوذُ﴾ به چهار وجه (ذال یا زا یا ظا یا ضا) پرسید: ﴿أَعُوذُ﴾ را چگونه تلفظ کردی؟

گفت: مرد خدا! اگر می خواستم به این چیزها فکر کنم، گرگ تکه تکه ام کرده بود.

نکته روان شناختی: این مزاح بود؛ یعنی نباید بیش از حد وسواس داشت و خود را از معارف شیرین و ناب محروم کرد. برخی آن قدر در معدن ارکان جمله و نقش کلمات در جمله، تجوید، علم معانی و تجزیه و ترکیب ادبیات فارسی و عرب فرو می روند که خود را از هنر مست کننده بیان و بدیع محروم می دارند.

ان شاءالله درمانی

چو غنچه گر چه فروبستگیست کار جهان

تو همچو باد بهاری گره گشا می باش

مردی خواست یبه بازار برود تا درازگوشی بخرد. دوستش به او گفتی: کجا می روی؟ گفت: بازار، تا درازگوشی بخرم. دوست او گفت: ان شاءالله بگوی. گفت: این جا چه لازم که این سخن بگویم؟ درازگوش در بازار است و پول در جیبم. چون به بازار رسید، پولش را دزدیدند.

هنگام بازیگشت، دوستش به استقبالش آمد و گفت: از کجا می آی؟ گفت: از بازار می آیم ان شاءالله. پولم را زدند ان شاءالله. خر نخریدم ان شاءالله و دست از پا درازتر بازگشتم ان شاءالله!

نکته تربیتی:

حضرت علی(علیه السلام) مقدار زیادی هسته خرما با مرکبی حمل می کرد. شخصی پرسید: اینها چیست؟ فرمود: ان شاءالله درخت خرما.

از نظر روان شناختی با گفتن ان شاءالله خود را در کارها و مشکلاتمان تنها نمی بینیم، همیشه امیدوار و خوش بینیم. اگر کاری به دلیلی با شکست روبه رو شد، افسرده نمی شویم و می گوییم حکمتی در کار بوده است.

زیباترین دختر!

از علامه جعفری پرسیدند: چگونیه به این کمالات رسیدی؟ ایشان با بیان خاطره ای می گویدی هر چه دارم، از کراماتی است که بعد از این امتحان الهی نصیبم شد:

ما در نجف در مدرسه صدر اقامت داشتیم. خیلی مقید بودیم که در جشن ها و ایام سرور مجالس جشن بگیریم و ایام سوگواری را هم سوگواری می گرفتیم. یشبی مصادف شده بود با ولادت حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام). قرار بر این بود که اول شب نماز مغرب و عشا بخوانیم و یشربتی بخوریم و آن گاه با فکاهیاتی مجلس جشن و سرور ترتیب دهیم.

یک آقای بود به نام آقا شیخ حیدرعلی اصفهانی، که نجف آبادی و معدن ذوق بود. او که می آمد، مَن به الکفایه قطعاً به وجود می آمد و جلسه دست او قرار می گرفت. آن ایام مصادف شده بود با ایام قلب الاسد (10 تا 21 مرداد) که ما خرماپزان می گویم و نجف با 25 یا 35 درجه خیلی گرم می شد. آن سال در اطراف نجف باتلاقی درست شده بود و پشه های به وجود آمده بود که عرب های بومی را اذیت می کرد. ما ایرانی ها هم که اصلاً خواب و استراحت نداشتیم. آن سال آن قدر گرما زیاد بود که اصلاً قابل تحمل نبود. نکته سوم این که حجره من رو به شرق و تقریباً مخروبه بود. من فروردین را در آن جا به طور طبیعی مطالعه می کردم و می خوابیدم. اردیبهشت هم مقداری قابل تحمل بود، ولی از خرداد امکان استفاده از حجره نبود. گرما واقعاً کشنده بود. وقتی می خواستم بروم از حجره کتاب بردارم، مثل این بود که با دست نان را از داخل تنور برمی دارم.

با این تعاریف این جشن افتاده بود به این موقع. در بغداد و بصره و نجف، گرما، تلفات هم گرفته بود. ما بعد از شب نشستیم و شربت هم درست شد. آقا شیخ حیدرعلی اصفهانیکه کتابی هم نوشته به نام شناسنامه خر آمد.

مدیر مدرسه مان، مرحوم آقا سید اسماعیل اصفهانی هم آنجا بود. به آقا شیخ علی گفت: آقا شب نمی گذرد؛ حرفی داری بگو. ایشان یک تکه کاغذ روزنامه درآورد. عکس یک دختر بود که زیرش نوشته بود «أجملُ بناتِ عصرِها؛ زیباترین دختر روزگار» گفت: آقایان! من درباره این عکس از شما سؤالی می کنم. اگر شما را مخیر کنند بین این که با این دختر به طور مشروع و قانونی ازدواج کنید؛ از همان اولین لحظه ملاقات عقد جاری شود و حتی یک لحظه هم خلاف شرع نباشد و هزار سال هم، با کمال خوشروی و بدون غصه زندگی

ص: 172

شوخی با امام رضا(علیه السلام)

آیت الله خادمی اصفهانی مشهد مشرف شده بود. بوی غذای رستوران حضرت هر روز در اتاقی که در آن اقامت داشت، می پیچید. همسرش از ایشان می خواهد که برود از غذای تبرکی حضرت بگیرد، ولی ایشان می گوید به این راحتی نمی شود غذا گرفت.

روز آخر که برای وداع رفتند، بوی قرمه سبزی می آمد. به شوخی به امام رضا(علیه السلام) گفت: ما را مهمان نکردندها و بعد با اتوبوس روانه شهرش می شود. بعد از دو ساعت حرکت، اتوبوس خراب می شود. ایشان متوجه می شود که موقع اذان است. پس به روستای نزدیک می رود تا آن جا نماز بخواند.ی مردم روستا دور او جمع می شوند و درخواست نماز جماعت می کنند. بعد از نماز می خواهند با مردم خداحافظی کنند که یکیاز آنها می گوید: شما ناهار مهمان من هستید. ایشان می گوید: من مسافرم و باید بروم. آن مرد اصرار می کند و می گوید من قرمه سبزی پخته ام. دیشب امام رضا(علیه السلام) به خوابم آمد. فرمود: فردا سیدی عالم از فرزندانم به روستای شما می آید. ناهار دعوتش کنید و برایش قرمه سبزی بپزید.(2)

شوخی با مرده (مکاشفه برزخی)

مرحوم نراقی(رحمه الله) می فرماید: روزهای عید فطر در کاشان رسم بود که مردم شهر به قبرستان می رفتند تا ثواب فاتحه خواندن، صدقه دادن و کار خیر کردن را به عنوان عیدی و هدیه به آنها بدهند. من هم که به قبرستان رفته بودم، به قبر کهنه ای رسیدم که صاحبش را نمی شناختم. به صاحب قبر گفتم: عید است؛ به ما عیدی بده.

این را گفتم و ردّ شدم. شب در عالم خواب، چهره نورانی مؤدب و با وقاری را دیدم که به من گفت: اگر عیدی می خواهی، فردا سر قبرم بیا تا به تو بدهم.

من این چهره را نمی شناختم و ندیده بودم؛ چون احتمال داشت پیش از به دنیا آمدن من، مرده بوده باشد. فردای آن روز در قبرستان کسی نبود. سر آن قبر آمدم. پرده کنار رفت، دیدم نه شهری هست و نه قبرستانی. صدایی به گوشم رسید: وارد شو!

باغ با عظمتی پدیدار شد. صدایی از درون ساختمان آمد: ملا احمد! داخل شو.

به طور کلی، فراموش کردم که در قبرستان کاشان هستم. نمونه این باغ و ساختمان را هرگز ندیده بودم. مرا روی تخت و کنار خود نشاند و گفت: آیا عیدی می خواهی؟ هر چه می خواهی بخور؛ این هم عیدی تو.

گفتم: از پیغمبران خدا هستی که این جا در کاشان دفنت کرده اند؟گفت: نه، من پیغمبر نبودم.

گفتم: آخر دیدم این باغ و کاخ به پاداش انبیا می ماند.

گفت: من حتی سید هم نیستم.

گفتم: پس چه کسی هستی که این مزد را به تو داده اند؟

گفت: من اهل کاشان هستم و 78 سال عمر کردم.

گفتم: شغل تو چه بود؟

گفت: قصابی.

گفتم: چه کار کردی که این پاداش را به تو دادند؟

گفت: دو کار که هرگز سخت نیست:

اول، هر چه نماز واجب داشتم، اول وقت خواندم و درست هم خواندم؛ چون اول وقت، یعنی اهمّیت دادن به عبادت و نماز.

اما کار دوم من این بود که پنجاه سال در این شهر قصّاب بودم و همه نوع مشتری

ص: 175

اولیای خدا یا...

یکی از بزرگان در سخنرانی اش می فرمود: باید مراقب بود. همه ما بالقوه یزید و شمریم. اگر خدا به دلیل گناه و غفلتمان ما را به خود واگذارد، یزید و شمرِ بالفعل می شویم. بعد با لبخند گفت: البته شما داستانتان فرق دارد، شما همگی از اولیا هستید. بعد مکثی کرد و گفت: حالا یا از اولیای خدا یا از اولیای شیطان.

دروغ

پدر: آره پسرم! دروغ کار بدیه. پسرم! ما اندازه تو بودیم دروغ نمی گفتیم.

پسر: خب بابا جون! میشه بگی دقیقاً دروغ گوی رو از چه سنی شروع کردی.

اضافه کاری

در بد کردن دیگه سنگ تمام نگذاریم و تو شرکت شیطان، اضافه کار نایستیم.

شیطان را پرسیدند: کدام طایفه را دوست تر داری؟

گفت: دلالان را.

گفتند: چرا؟

گفت: از بهر آنکه من به سخن دروغ از ایشان خرسند بودم؛ ایشان قسم دروغ را نیز بدان افزودند.

هادی گمراه

باید به وظیفهی ام عمل می کردم و به عنوان یسرباز امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برای هدایت این جوانانی گمراه تلاش می کردم، ولی مشکل این بود هر چه می خواستم جوان ها را نصیحت کنم و زمینه هدایتشان را فراهم کنم، کمتر موفق می شدم. گروهی از آنها از من فرار می کردند و آنان که می ماندند بیشتر برای دست انداختن من با وارد بحث و مناظره می شدند. یک سالی از طلبه شدنم می گذشت، ولی کسی را هدایت نکرده بودم.

نگرانی این که شاید طلبه ی بی خاصیتی باشم مرا عذاب می داد تا این که یک روز به خودم گفتم: برای ایجاد ارتباط با این تیپ جوان ها نمی توان با این ریش بلند و موی کوتاه و قیافه ی مقدس به ایشان نزدیک شد. در حال حاضر هیچ نقطه ی مشترکی با آنها ندارم.

خلاصه آن روز تصمیم گرفتم برای زمینه سازی ایجاد ارتباط با نسل جوان، ظاهرم را کمی تغیر دهم و خدا می داند تمام هدفم خدمت بود. اول پیراهنم را زدم توی شلوارم، بعد هم پیراهن یقه دار پوشیدم و آستین ها را بالا زدم. ریش هایم را هم کمیکوتاه کردم؛ شاید بهتر باشد بگویم کم کم کوتاه و کوتاه تر کردم. داشتم به هدفم نزدیک می شدم. دیگر جوان ها از من فرار نمی کردند، ولی این کافی نبود. باید ادبیات سخن گفتنم را هم کمی تغیر می دادم. نمی شد با این کلمات قلنبه و سلنبه ی آخوندی با این جوان ها حرف زد؛ ضمن این که باید کمی هم خوش صحبت تر می شدم. چند تا لطیفه آبدار آن چنانی می توانست بیشتر مرا در دل آنها جا کند، ولی باز هم کافی نبود. آنها راجع به افراد، آهنگ ها، نوارها و سایت های صحبت می کردند که من تاکنون اسمش را هم نشنیده بودم. ندانستن اسم آنها و نشناختن آنها بین من و دوستان جدیدم فاصله می انداخت. این شد که با خواننده ها، نوازنده ها، فوتبالیست ها و ... آشنا شدم. باید روی همه را کم می کردم. هر چند شهریه طلبه سال اولی برای این جور دوستی ها اصلاً کافی نبود و کسی هم مرا درک نمی کرد تا در جهت این کارهای فرهنگی پولی به من بدهد. کم کم زمینه دوستی ها فراهم تر می شد و مرا در میهمانی هایشان دعوت می کردند. برای این که از من نرنجند، به نوارهای مبتذل و شوخی های زشت آنها اعتراض نمی کردم و همین باعث شد کم کم مرا از خودشان بدانند و کاملاً با من راحت باشند.

در جهت این خدمت فرهنگی، مجبور بودم روزانه چندین ساعت سر کوچه بایستم و با دوستان جدیدم گپ بزنم و نمازشب و نماز صبح هم گاهی وقت ها ... .

ص: 179

دعواهای کودکانه

قابل توجه کودکانی که در طلبگی ... . نه، ببخشید پوزش می طلبم؛ قابل توجه طلاب و شمایی که یدر کودکی دعواچی بودند. یکی زدی؟ حالا یکی نوش کن:

سؤال: در دوران کودکی با بسیاری از کودکان و هم بازی ها دعوا و شوخی می کردیم که گاهی منجر به شکستن بینی، سر یا دررفتن انگشت و دست گردیده است، آیا اکنون نسبت به آن افراد ضامن هستم و در صورتی که آنان را نمی شناسم، چه باید بکنم؟

جواب: بله، ضامن هستید و تا امکان دارد باید آنها را پیدا کنید و اگر امکان دسترسی نبود، به مقدار دیه آنها با اجازه حاکم شرع ردّ مظالم بدهید، علی الاحوط.(2)

ص: 180

آیت الله

داداشم گفت: ببینم این همه سال در حوزه چه می کنی؟ آیا رشد علمی هم داشته ای؟

گفتم: بله، من به درس خارج رسیدم و الان آیت الله العظمی و صاحب رساله هستم.

داداشم با تعجب گفت: چه طلبه ای هستی که دروغ میگی؟!

گفتم: نه من، بلکه همه موجودات عالم از ریز و درشت آیت الله العظمی؛ یعنی نشانه بسیار بزرگ خدا هستند.

اما این که گفتم صاحب رساله هستم. این را هم راست گفتم. رساله چند معنا دارد؛ یکی از آنها نامه است. من نامه های زیادی دارم. از اینها گذشته، اگر مراجع هر کدام یک رساله دارند، من تا حالا حدود ده ها رساله (نامه) داشته ام. تازه برخلاف مراجع که هر کدام یک رساله دارند، من سیزده رساله دارم؛ «رساله سیزده مرجع».(1)

کیسه پنبه

گاهی خیلی عادی وسط سخنانش بدون این که کسی متوجه مزاحش شود می گفت که در کلمات قصار داریم: المؤمنُ کِیسُ القُطْنِ؛ مؤمن کیسه پنبه است.

وقتی به او اشکال می کردند که عبارت حدیث امام علی(علیه السلام) این است که: «المؤمنُ کَیِّسُ الفَطِنِ؛ مؤمن زیرک و باهوش است.»

می گفت: من از کلمات قصار خودم گفتم و چیزی را به امام علی(علیه السلام) نسبت ندادم. منظورم هم این است که قلب مؤمن مانند پنبه باصفا، سفید و نورانی است.(1)

کفن کهنه

ساده دلی نزدیک به مرگ بود، گفت: بگردید ببینید کفن کهنه پیدا می کنید؟

گفتند: برای چه؟

گفت: برای آنکه پس از مرگ مرا در آن بپیچند و در گور بگذارند.

گفتند: به چه دلیل؟

گفت: وقتی نکیر و منکر بیایند و کفن کهنه را ببینند، گمان می کنند این مرده قدیمی است و دیگر سؤال و جواب نمی کنند.

سریال های ملکوت

در مدت کوتاهی چندتا از بازیگران به رحمت خدا رفتند، به شوخی می گفت: این جوری که عزرائیل داره میره سراغ بازیگرا، احتمالاً بارگاه الهی مشغول ساخت سریالی شده، پیشنهاد میشه ... و ... رو به عنوان گروه کارگردانی در نظر بگیرن! برخی از بازیگران تو فیلم انسان های شریفی اند. ای کاش تا آخر عمرشون فیلم بازی کنن، حتی در زندگی واقعی خود!

جای شیطون

از وقتی که امام جماعت مدرسه گفته بود صفوف نماز جماعت را فشرده کنید، وگرنه جای خالی را شیطان پر می کند، بچه ها موقع نماز وقتی می دیدند کنارشان جای خالی است بر می گشتند و به شوخی به فردی که در صف پشت سرشان بودند می گفتند بفرمایید جای شیطان را پر کنید.(1)

فرعون و فرغون

دوستی به شوخی می گفت: برخی فکر می کنند کار عار است و یا این که فرغون جدیدا اختراع شده. سال ها قبل از اسلام، خداوند به حضرت موسی و برادرش هارون، برای تحقیر فرعون به ایشان، فرغون داد تا کار کنند، چون در قرآن فرموده است:

﴿وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَی وَهَارُونَ الْفُرْقَانَ﴾؛ و حقّا که ما به موسی و هارون فرقان دادیم.(1)

هنر شیخ عباس قمی

بحارالانوار به معنای دریاهای نور نوشته علامه مجلسی است و سفینه البحار به معنای کشتی دریاها نوشته شیخ عباس قمی. مرحوم آیت الله خوی(رحمه الله) فرمودند: هنر شیخ عباس قمی(رحمه الله) این بود که دریاها (بحار) را در کشتی (سفینه) قرار داده بود.

بخش پنجم: تبلیغ و ارشاد

قرقره درمانی

گفت: موقع خشم، صلوات فرستادن چه فایده ای داره؟

گفتم: فواید زیادی دارد، مانند «قرقره درمانی» و یا آب روی آتش است. زن و شوهری هر روز با هم جنگ و اختلاف داشتند. زن، برای رفع مشکل نزد حکیمی رفت و گفت: معلوم نیست با من چشه؟ تا برمی گرده خونه، میام باهاش حرف بزنم قاطی می کنه.

حکیم که متوجه شده بود همه مشکل، به زبان دراز خانم و خستگی شوهر هنگام بازگشت به خانه برمی گردد، گفت: من این چایی رو میدم هر موقع شوهرت آمد، برو و مشغول قرقره کردن شو.

زن رفت و بعد از یک هفته آمد و به حکیم گفت: این چایی نیست؛ معجزه است.(1)

شاگرد شوخ تنبل

استاد: گاو به عربی چی میشه؟

شاگرد مکثی کرد و گفت: منظورتان عرب به زبان گاوی است یا گاو به زبان عربی؟

استاد خندید و گفت: گاو به زبان عربی.

شاگرد: گاو به فارسی چیزی نشده، به عربی هم هیچی نمیشه، ولی بز شاید یه چیزی بشه.

استاد: خب، این را که بلد نبودی. بچه گاو به عربی چی میشه؟

شاگرد باز به شوخی گفت: هیچی، میذارن بزرگ بشه، اون وقت بهش میگن یابو.

استاد: عرب ها به شیر چی میگن؟

گفت: به شیر؟! کسی جیگرشو نداره چیزی بگه.(1)

سگ پدر سگ

گفت آسان گیر بر خود کارها کز روی طبع

سخت می گردد جهان بر مردمان سخت کوش

برای تبلیغ به روستای رفته بودم. شبی منزل یکی از اهالی مهمان بودیم. بعد از دو ساعت چون در مسجد جلسه داشتم، بایستی می رفتم. مردم محل به بهانه من دور هم جمع شده بودند دل می دادند و قلوه می گرفتند. کمی که نشستم به صاحب خانه گفتم با اجازه باید بروم. یکی از اهالی الکی تعارفی کرد: بیام دنبال تون، کوچه پس کوچه ها تاریک تاریکه؟

گفتم: نه ممنون خودم می رم.

داشتم کفش هایم را می پوشیدم که گفتند: پس خیلی مراقب باشین تو کوچه ها سگ هست. چند روز قبل انگشت کودکی رو از جا کنده بود.

حسابی ترس برم داشت با قیافه ای جدی گفتم: اگه سست بشی و از سگ بترسی، اون هم بیشتر جری (جِری نخونید اسم موشه، بخوانید جَری) و گستاخ میشه نباید از سگ ترسی به دل راه بدهی.

یکی گفت: آفرین دقیقا همینه که فرمودین.

خلاصه موتور قلبم ظرف چند ثانیه رفته بود روی دنده 4. از خانه آمدم بیرون، تو تاریکی شب زیر نور ماه حرکت کردم گوی من می رفتم و جاده زیر پاهایم کش می آمد، مگر می رسیدم؟!

خلاصه تو حال و هوای خودم بودم که یک سگ بی سواد، یک دفعه مثل گاو، بی هوا شروع کرد به پارس کردن. هرچه کم محلیش کردم، فایده نداشت. محترمانه به او نگاهی کردم و گفتم: بابات خوب، مامانت خوب، ما یکی را بی خیال شو، بازم اثری نداشت. به او گفتم: چخِ پدر سگ!

دیدم به او برخورد و صدایش را برایم بالاتر برد. من را بگو تازه می خواستم تحویلش بگیریم، انگاری از باباش هم دلخوشی نداشت. خب تو شهری که عصای کوری را بدزدند از این سگ ولگرد بی پدر و مادر چه انتظار؟!

تو حال فلسفه بافی خودم بودم که با صدای واق واق او به خود آمدم گوی با نگاهش می گفت: فرار می کنی یا اون روی سگمو می خوای بالا بیاری؟

گفتم: خدایا امشب کجا گیر کردم. این سگ برخلاف آدم نماها، هر دو روش سگیه.

ص: 193

فرعون پیامبر

استاد: نام چه پیامبرانی در قرآن آمده؟

طلبه شوخ : موسی، عیسی، یحی... فرعون.

استاد: فرعون که پیامبر نبود!

طلبه: او ادعای خدائی داشت؛ حالا شما به عنوان پیامبر هم قبولش ندارید؟

احکام تصویری

پیرمردی می گفت:

قبلا تو روستای ما، نکوآباد،(1)مردم اطلاعات دینی خوبی داشتن. خدا طول عمر بده به شیخ صادق(حاج شیخ صادق کریمیان). رحمت خدا بر عمو ادیب(شیخ عبدالله ادیب) و عمو میرزا حبیب الله؛ عالمانی گشاده رو، مردمی، باصفا، باسواد و ساده زیست بودین. متناسب با درک مردم حرف میزدن. پیرمردان هنوزم سخنرانانی، مثال ها، نکات و حکایاتی اونا رو به یاد دارن.

یروزی عمو میرزا حبیب الله هنگام سخنرانی با خود یه کتری برد روی منبر. همه با تعجب نگاه می کردن و همین کارم سبب شد بیشتر تشنه حرفای که می خواد بزنه بِشین. بعدم چند تا مسئله شرعی گفت وی با استفاده از اجزای کتری مسئله استبراء رو برای مردان توضیح دادن.

بعد پیرمرد خندید و گفت: الانم از هر فرد مسنّی که تو این روستاست این مسئله رو بپرسین، عملا البته با یک کتری براتون توضیح میده.

ص: 198

بوس سفت و بوس شل

استاد قرائتی: من اعتقاد دارم غربی ها در مسائل سکسی هم کلاه سرشان رفته؛ فکر کردند اگر آزادی باشد به نفع آنها است. من آمریکا بودم می دیدم یکی دیگری را می بوسد. بوسش سفت نبود؛ چون از صبح تا آن موقع نود و ششمی بود که می بوسید، ولی مادر بزرگ ما وقتی ما را می بوسید انگاری مک می زد!

پای منبری مقید

در کتاب آداب الطلاب(1) از آیت الله مجتهدی نقل شده: یکی از خطبای تهران می فرمود: همیشه شخصی را می دیدم که در جلسات متعدد پای منبر من می آید؛ لذا من هم نمی توانستم مطالب تکراری را بگویم.

روزی به او گفتم: امیدوارم صحبت های من برای شما مفید باشد و باعث تضیع وقتتان نباشم؛ زیرا شما را می بینم که الحمدلله مقید به شنیدن صحبت ها و احادیث این حقیر هستید.

او گفت: بله، مدتی است دچار بی خوابی شده ام و دکتر هم توصیه کرده سعی کن بیشتر استراحت کنی و بخوابی، اما خوابم نمی برد، ولی در پای منبر شما نمی دانم چگونه است که از همه جا بهتر می خوابم.

در آن موقع متوجه شدم که این شخص برای خوابیدن می آید نه برای درک مطلب. ظاهراً منبری ها و وعاظ هم کار «پدر» را می کنند؛ چون نصیحت می نمایند و هم کار «مادر» را چون لالای می خوانند.

تقیه

جوانی با کارد وارد مسجد شد و گفت: از بین شما کی مسلمانه؟

همه با ترس و تعجب به هم نگاه کردند. سکوت در مسجد حکم فرما شد، بالاخره پیرمردی با ریش سفید گفت: من.

جوان به پیرمرد نگاهی کرد و گفت: با من بیا.

پیرمرد به دنبال جوان به راه افتاد و با هم چند قدمی از مسجد دور شدند، جوان با اشاره به گله گوسفندان به پیرمرد گفت که می خواهد تمام آنها را قربانی کند و بین فقرا پخش کند و به کمک احتیاج دارد، پیرمرد و جوان مشغول ذبح شدند.

پس از مدتی پیرمرد خسته شد و به جوان گفت: به مسجد بازگردد و شخص دیگری را برای کمک با خود بیاورد. جوان با لباس خون آلود به آن جا بازگشت و باز پرسید: آیا در بین شما مسلمان دیگری هست؟

مردم که گمان می کردند او، آن پیرمرد را کشته، نگاهشان را به پیش نماز دوختند.

پیش نماز رو به جمعیت کرد و گفت: چرا به من نگاه می کنید، به عیسی مسیح قسم که با چند رکعت نماز خواندن کسی مسلمان نمی شود!

طول عُمَر

به افراد یکوتاه قد به مزاح می گفت: خداوند به شما طول عُمَر دهد.(عُمر قد بلند بود).

بابا غصه خور

آن یکی در کنج زندان مست و شاد

و آن یکی در باغ، ترش و بی مراد

از هر چیزی رنج می برد و با هر چیزی غصه برایش می رسید. یک روز عیالش گفت: آخر این که نشد کار. پاک از دست می روی. بیچاره می شوی. یک روز تو بی غصه و ناراحتی نبوده ای. امروز در خانه بمان که لااقل چیزی نبینی و چیزی نشنوی و یک روز راحت باشی.

قلیانش را چاق کرد و سماورش را آتش انداخت و بساطش را کوک کرد که یک روز بی رنج بگذراند. بابا غصه خور دیگر چیزی نمی دید که رنج ببرد و حادثه ای نمی شنید که غصه بخورد، همه چیز بر وفق مراد بود که ناگهان از پشت دیوار از بیرون خانه شنید که دو نفر عابر با هم می گویند: فلانی، دیشب ماده الاغش کره آورده، اما کره اش نه دم دارد و نه گوش.

بابا غصه خور بر سر خود کوبید که بیچاره شدم. زنش هر چه فکر کرد دید طوری نشده است. با تعجب پرسید: کجایت درد می کند؟ چه پیش آمده است؟ بابا فریاد زد: جاییم درد نمی کند. مگر نشنیدی که گفتند کره الاغ فلانی نه دم دارد و نه گوش. زن دادش درآمد که به دَرک، نه دم داشته باشد و نه سر، به من چه؟ به تو چه؟ تو چرا غصه می خوری؟ بابا گفت: همین است که می گویند زن ناقص العقل است. آخر تو نمی فهمی. این کره بزرگ می شود. زنَک گفت: خوب بشود؟ بابا ادامه داد... یک روز بار رویش می گذارند...

زنک گفت: خوب بگذراند... بابا صدایش لرزید... که از این کوچه ما عبور می کند... زنک گفت: خوب بکند، به تو چه؟ بابا نالید همین. نمی فهمی، همین جا زیر بار، از پا در می آید و می افتد...

زن هر چه فکر می کرد چیزی نمی فهمید، پرسید: خوب به تو چه مربوط؟

بابا گفت: این که دیگر معلوم است. مثل روز روشن است، مرا صدا می زنند که کمکشان کنم. من می خواهم این الاغ را بلند کنم. آخر چه کار کنم؟ کجایش را بگیرم؟ نه دم دارد که تکانش بدهم و نه گوش دارد که بلندش کنم. آخر من چه خاکی به سرم بریزم؟(1)

ص: 203

دائم الپریود

اگر روزهای ماه مبارک رمضان در خیابان دیدید کسی چیزی می خورد یا سیگار می کشد خدای نکرده فکر بد نکنید ها مثبت اندیش باشید و خوش بین. به دل نگیرید، استپ سینه کنید.

بگید شاید از اقلیت های مذهبی زرتشتی است.

بگید شاید از اقلیت های مذهبی یهودی یا ارامنه کاتولیک یا ارامنه ارتودوکس است.

بگید شاید به وقت آمریکا روزه می گیرد و الان به افق آن جا وقت افطار است.

بگید پیر است و فرتوت.

بگید باردار است و روزه براش ضرر داره.(حتی اگر مرد هم بود بگید چون شاید تغییر جنسیت داده باشه و قیافه اش شبیه مردان است).

بگید زخم معده داره.

بگید بیماری استسقا داره.

بگید اصلا این فرد در کما به سر می برد و بی هوش است (راه رفتنش تو خیابان هم شاید مثل گوریل انگوری در خواب راه می رود)

بگید شاید در ایام پریودی است.

بگید شاید دائم الپریود است.

بگید شاید مسافر است که براساس فتوای مرجعش نباید روزه بگیرید.

بگید دنیا را دار قرار نمی دونه و خودش را مسافر به حساب میاره.

بگید شاید بچه شیر می دهد.

بگید شاید دارو مصرف می کند.

اگر هم دیدید کسی روزه گرفته بگید شاید غذا گیرش نیامده است.

شاید رژیم لاغری دارد.

شاید به دولت لج کرده و در اعتصاب غذا به ته ببخشید به سر می برد.

شاید...شاید هم واقعا کارش خدای باشد و دستور خدا را انجام می دهد ما که نمی دونیم پس چرا پشت سر خلق الله حرف بزنیم؟(1)

ص: 204

امام جمعه منافق

نوه امام خمینی(رحمه الله) برای ایمام جوک تعریف می کرد. امام به ایو گفتند: از اقوام و مردم شهرها جوک یا لطیفه ای می خواهی بگوی، یک «منافق» هم بگوی تا غیبت نشود. اوی همین روش را عمل می کرد تا این که یک روز گفت: یه روز یه امام جمعه منافق بود... .

استخاره

پیرزنی پنج بار به حاج آقا گفت استخاره بگیر و هر پنج بار بد آمد، با ناراحتی گفت: حاج آقای که بعد از سی سال درس خوندن نتونه استخاره عالی و خوب بیاره، به درد ما نمی خوره.

دلجوی

کفاشی به حاج آقای گفت: حاج آقا! درباره کفاشی در قرآن چیزی داریم.

حاج آقا گفت: ﴿وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ یَابِسٍ إِلاَّ فِی کِتَابٍ مُّبِینٍ﴾؛ خداوند هر چه را به هدایت بشر مربوط باشد، در قرآنش فروگذار نکرده است.

کفاش که متوجه نشده بود گفت: بالاخره درباره شغل کفاشی در قرآن سخنی آمده؟

حاج آقا برای این که دل او را به دست آورد، به شوخی گفت: در سوره جمعه آمده ﴿وَتَرَکُوکَ قَائِمًا﴾؛ یعنی کوک هایت را قائم و محکم بزن.

احمد گفت چه جالب! یه سؤال دیگه، درباره ورزش چه طور در قرآن آیه ای داریم؟

حاج آقا با لبخند گفت: بله، ﴿لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی کَبَدٍ﴾(1)؛ این آیه هم اشاره به ورزش کبدی (زو) دارد. بعد از این مزاح و ارتباط صمیمی با احمد، حاج آقا معنای اصلی آیات را برایش توضیح داد.

ص: 207

هنر نقاشی

یک نقاش حضرت یوسف(علیه السلام) را خیلی زشت کشیده بود، انسان بامزه ای هنگام بازدید از نمایشگاه به او گفت: اگر یوسف به این زشتی بود، وقتی کاروان او را از چاه بیرون می کشیدند همین که قیافه او را می دیدند طناب را رها می کردند برگردد، ته چاه.

آخوند قلابی

اون وقت ها تازه صحبت طلبه شدنم بود. با اصرار، پدرم را راضی کردم که هنگام تبلیغ مرا هم با خود به روستا ببرد. وقتی به روستا رفتیم، متوجه شدیم ظاهراً روحانی دیگری به نام «ملاقلی» به آن جا آمده و زندگی می کند. پدرم خواست به احترام او برگردد، ولی مردم اصرار بر ماندن ما داشتند. از صحبت مردم فهمیدم که ملاقلی نباید روحانی درس خوانده و باسوادی باشد.

مخفیانه با پسر کدخدا و یکی دو نفر از نوجوان های هم سن و سالم قرار گذاشتیم به دیدن «ملاقلی» برویم. ملاقلی مردی بود حدود پنجاه ساله با قدی کوتاه، هیکلی چاق و لباس شلخته و عمامه ای عجیب و غریب. از سر و وضعش می شد فهمید از آخوندهای معمولی که در حوزه درس خوانده اند، نیست. بالاخره من بچه آخوند بودم و فرق عمامه آخوندی و عمامه بلوچی و روستایی را می فهمیدم. با خودم گفتم: شاید درویش یا صوفی است و شاید... .

به ملاقلی نزدیک شدم. بعد از سلام سر صحبت را باز کردم. هیچ چیزش به آخوندها شباهت نداشت و بی سواد بودنش تابلو بود.

در حالی که به دنبال نقشه ای برای منصرف کردن پدرم از بازگشت به قم بودم، به خانه کدخدا برگشتم. هنوز ننشسته بودم که یکی از اهالی با عجله وارد شد و گفت: پسر مشهدی فتح الله مرده، زود بیایید قبرستان.

به همراه پدرم، کدخدا و بعضی از مردم به قبرستان رفتیم. ملاقلی هم آمده بود. با اصرار مردم و اولیای میت، پدرم نماز میت را خواند، ولی هنگام دفن ملاقلی خودش را آماده کرده بود که در کار دفن مباشر باشد.

خودش داخل قبر شد و کف آن را مرتب کرد. بعد دستور داد از طویله کمی پهن تازه بیاورند. فکر کردم می خواهد بخور بدهد. از تعجب شاخ درآوردم.

پدر پرسید: آقا شیخ! پهن برای چه می خواهید؟

ملاقلی بادی به گلو انداخت و با غرور گفت: مگر کتاب نخوانده ای؟ مستحب است در قبر پهن تازه بریزند!

تعجبم بیشتر شد.

ص: 209

عمامه دزدی

پیش نماز مسجدی هر سحر برای نماز جماعت به مسجد می رفت و پس از نماز به عده ای از طلبه ها درس می گفت. او عمامه بزرگ و زیبایی داشت. دزدی به پارچه آن عمامه طمع کرد و در تاریکی آن را از سر او دزدید. پیش نماز با صدای بلند گفت: عمامه را حلالت کردم به شرط آن که بازش کنی و ببری.

دزد گفت: لایه هایش را جدا کنم؛ مگر چه خبر است؟

وقتی لایه ها را جدا کرد، خرده پارچه ها و کهنه پارچه های فراوانی از آن بیرون ریخت؛ به گونه ای که حدود یک متر پارچه سالم بیشتر در دستش باقی نماند. معلوم شد او از دزد هم محتاج تر بوده، برای حفظ آبرو با یک متر پارچه عمامه ای سر هم کرده است.

یک فقیهی ژنده هایی چیده بود

در عمامه خویش در پیچیده بود

تا شود زفت و نماید آن عظیم

چون در آید سوی محفل در حطیم

ژنده ها از جامه ها پیراسته

ظاهراً دستار از آن آراسته

ظاهر دستار چون حله بهشت

چون منافق اندرون رسوا و زشت

پاره پاره دلق و پنبه و پوستین

در درون آن عمامه بد دفین

در ره تاریک مردی جامه کن

منتظر استاده بود از بهر فن

در ربود او از سرش دستار را

پس دوان شد تا بسازد کار را

پس فقیهش بانگ برزد کای پسر

باز کن دستار را آن گه ببر

این چنین که چار پره می پری

باز کن آن هدیه را که می بری

ص: 210

نام شما؟

حاج آقا: اسمت چیه؟

مرد گفت: هیبتُ الله.

حاج آقا: پنَهَتُ بالله (پناه می برم به خدا)؛ جدی میگی یا می خوای منو بترسونی؟

سلام حاج آقا

حاج آقای در دارالتلاوه حرم امام رضا(علیه السلام) چنین گفت: در یکی از خیابان های شمال تهران بودم که یک لات هیکلی جلویم ظاهر شد و گفت: سلام مارمولک!

برگشتم مقابلش ایستادم و با لبخند گفتم: «سلام! من مارمولکم؟!»

از شرم قرمز شد. گفتم: «ادامه بده... من تا حالا شک داشتم، فکر می کردم قورباغه هستم یا لاک پشت. خیلی کمک کردی! منو از بلاتکلیفی درآوردی. چون فهمیدم نه بابا مارمولکم و خبر نداشتم. به هرحال ممنون برای کمک بزرگی که بهم کردی.» خداحافظی کردم و داشتم رد می شدم که صدا زد: حاج آقا!

گفتم: بالاخره چی شد؟! حاج آقا هستم یا مارمولک؟ تکلیف خودتو و منو مشخص کن.

من رو بوسید و گفت: نه شما حاج آقا هستید و تاج سر ما. من از شما عذر می خواهم. بعد گفت: از شما دعوت می کنم برای عروسی من بیای.

گفتم: میام. آدرس تالار رو داد: فرمانیه تهران، حسابی هم کلاس بالا. وقتی برای عروسی وارد تالار شدم، دیدم شخصی دستاشو بازکرده و دوان دوان از انتهای سالن تالار به سمت من می آید. فکر کردم به استقبالم آمده، اما وقتی به من رسید، گفت: حاج آقا اشتباه آمده ای این جا نه مجلس روضه است و نه ما حال شنیدن سخنرانی داریم و نه شما وقت خواندن. اصلاً کی شما را دعوت کرده؟

گفتم: شخص شخیص داماد. بعد رفتم پشت میکروفن.

داماد آمد یواشکی بهم گفت: حاج آقا چی می خوای بخونی، روضه نخونی ها... .

آن شب درباره شادی و عروسی نکته هایی گفتم و مطالبی را از آیات سوره عروس قرآن بیان کردم. شکر خدا برنامه به دل همه نشست و با استقبال بسیار آنها روبه رو شد.(1)

حاج آقا بیا بالا...

از بین سخنرانی های آیت الله مجتهدی تهرانی6 کلیپی هست که قسمتی از آن را این جا می آورم. ایشان با شوخی سخنان جدی ای را بیان کرده اند:

این دخترای که من می بینم تو پارک ها و خیابون ها، با کت و دامن تنگ و دانشگاه و ... می برنشون جاده هراز، همونجا حمد و سوره شون رو درست می کنن، همونجا می ندازنشون تو رودخونه.

چهار تا تاکسی ترمز می کنه دختر ببره. اون میگه اول نوبت منه، من زودتر اومدم و ... آخوند بیچاره اونجا وایستاده یکی سوارش نمی کنه. کاش ما هم دختر بودیم!

یه تاکسی عقب عقب اومد، روحانی رو سوار کرد. روحانی خوشحال شد که آره تاکسیه عقب عقب اومده تا سوارش کنه. تاکسی پاین تر پیادش کرد. به روحانی گفت: پیاده شو. پرسید: چرا تو که این قدر عقب عقب اومدی تا من رو سوار کنی، الان می گی پیاده شو؟ راننده تاکسیه میگه: آخه اونجا سایه بود، می خواستم تو آفتاب وایسی! چه قدر مریضن مردم.

شیخ یا درویش

وقتی این روزها بسیاری از مردم در امر دینشان تحقیق نمی کنند و برای آنها عالِم کارشناس، و درویش و شیخ بی سواد فرقی نمی کند، خب بعید نیست اتفاق زیر بیفتدی:

دوستی از دوستانم در درود

همسرش مرد و عزادارش نمود

تا عزاداری به رسم آن دیار

آبرومندانه گردد برگزار

آگهی در روزنامه درج کرد

ختم جانانه گرفت و خرج کرد

چای و قهوه، میوه، سیگار و گلاب

لای خرما مغز گردو بی حساب

تاق شال دستباف فومنی

تکه حلوا لای نان بستنی

منقل اسپند و عود کاشمر

شربت و شربت خوری، قند و شکر

ترمه و جام و قدح یک در میان

گیره نقره برای استکان

حجله سیصد چراغ یک تنی

رحل و سی جزء و بلن گوی سونی

بر در و دیوار خانه صد قلم

بیرق و ریسه، کتیبه با علم

در میان مجلس و ما بین جمع

ده چراغ زنبوری، پنجاه شمع

قاب کرده ان یکاد و چارقل

نصب کرده در میان تاج گل

باز تا شادان شود در آن جهان

روح آن مرحومه خلدآشیان

واعظی با فهم و دانا و بلد

کرد دعوت تا سخنرانی کند

آشنایان قدیمی هر کدام

آمدند از راه یک یک با سلام

اهل فامیل ریاکار و دغل

کاسب و همسایه و اهل محل

دوستان باوفا باتربیت

آمدند از بهر عرض تسلیت

مجلسی با احترام و با شکوه

لیک واعظ غایب و او در ستوه

مجلسی با آن شکوه و احترام

بی سخنرانی نمی گردد تمام

مجلس با آبرو و با وقار

بی سخنرانی بود بی اعتبار

ساعتی بی واعظ و منبر گذشت

عاقبت صاحب عزا بی تاب گشت

رفت در پس کوچه ها پیدا کند

واعظی تا مدح میت را کنددید شیخی با عرقچین و عبا

ریش و نعلین و عصا، شال و قبا

ص: 214

معلّم هنرمند

بشنویم استاد قرائتی: خدا رحمت کند شهید مطهری را. سال 58 مرا به صدا و سیمای معرفی کرد. به سراغ رئیس وقت صدا و سیما رفتم. ایشان گفت: تلویزیون جای آخوند نیست؛ جای هنر است.

گفتم: احتمال نمی دهی من معلّم هنرمندی باشم؟

دستور داد مرا به اتاقی بردند که عدّه ای از هنرمندان نشسته بودند. گفتند: حرف حساب تو چیست؟

گفتم: معلّم هستم و می خواهم درس دین بدهم. از این لحظه تا دو ساعت می توانم با حرف حق، شما را چنان بخندانم که نتوانید لب های خود را جمع کنید. ساعت گذاشتندو من برنامه بسیار شادی اجرا کردم. بالاخره با ورود من به تلویزیون موافقت کردند.(2)

ص: 216

میو میو

حضرت محمد(صلی الله علیه واله): مؤمن شوخ و شنگ است و منافق اخمو و عصبانی.

امام جماعت بودم. کودکی بلندگو را به دست گرفت و گفت: من مکبّرم. مشغول نماز شدیم. صدای بچه گربه ای از زیر بخاری مسجد بلند شد: میو میو (نه نشد.) این جوری: میو میو (حالا شد). مکبر بازیگوش رفته بود تو نخ گربه. کمی به گربه نگاه می کرد و گاهی هم که یادش می آمد مکبّر است، الله اکبری می گفت. حتماً نمی دانست با میکروفن چه کند؛ وگرنه همان موقع رفته بود. چیزی که همه نمازگزاران را به خنده آورد این بود که او برای این که بچه گربه را به سمت خود بخواند، جواب او را می داد، اما حواسش نبود که تو میکروفن مرتب میگه: میو میو.

به قول مردم....

یمردی اول ظهر به شهری رسید، دید مؤذن دارد این طوری اذان می گوید:

به قول مردم این شهر: الله اکبر ...

به قول مردم این شهر: لا اله الا الله... !

گفت: عجب اذان عجیب غریبیه! وایساد تا مؤذن اومد پاین.

گفت: آقا! مگه در فقرات اذان «به قول مردم این شهر» داره؟!

گفت: نه.

پرسید: پس چرا نمیگی «اللهُ اکبر...»، «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ... »؟!

گفت: والا من مسیحی ام. اینا خوش صدا نداشتن اذان بگه، ماه به ماه یه پولی به ما میدن، واسشون اذان میگیم! چون من «اللهُ اکبر» و «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ » رو قبول نداریم، میگیم به قول مردم این شهر!

با تعجب به خودش گفت: حالا بریم یه دو رکعت نمازی بخونیم.

اومد وارد مسجد بشه، دید دو تا مغازه جنب مسجده و تمام قفسه های این مغازه ها پر از انواع مشروبه!

رفت به مغازه دار گفت: این مغازه ها ملک مسجده؟!

گفت: بله آقا.

گفت: چرا مشروب فروشی کردین؟!

گفت: هاااا! این مسجد درآمد نداره، یه باغی یه نفر وقف کرده، باغ انگوره. ما دیدیم انگورا رو بفروشیم پول زیادی به دستمان نمیاد.ی کل انگورا رو مشروب می کنیم به هزینه بالایی می فروشیم! هم حقوق مؤذن رو میدیم، هم اجرت پیش نماز روی!(1)

تجزیه و ترکیب رقص

از من به خانم ها نصیحت، هر چی باشه چند تا پیراهن از شما بیشتر پاره کردم؛ چون قبلاً کاراته باز بودم و مجبور بودم با حریفانم مبارزه بکنم و گاهی لباسمان پاره می شد. هیچ وقت به شوهرتان نگوید که فلان خانم خوب می رقصه و اجازه ندهید رقص خانم های دیگر در سی دی می دی ها و ... را که به برکت اضافه کاری اراذل و اوباش و خواب بسیاری از مسئولان همه جا هست ببیند.

فردی می خواست سر یک روحانی کلاه بگذاره، اما نمی دونست که عمامه داره و امکان نداره. او که می دانست رقص حرام، حرام است، به شکل دیگری سؤال خود را پرسید. یک دستش را کمی تکان داد و گفت: این اشکال شرعی داره؟ بعد آن دست، بعد گردن، بعد کمر، و ... و حاج آقا یک یک را گفت اشکالی ندارد. بعد حرکت همان اعضا را تند و پی در پی کرد و گفت: حالا این رو با هم ترکیب کنیم چه طور؟

حاج آقا فکری کرد و گفت: تجزیه ات بد نبود، ولی مرده شور ترکیبت را ببره.

فایده سکوت

حیف نون رفت حمام، شروع کرد به خواندن. از صدایش خوشش آمد. گفت: نباید مردم را از این صدای خوب و خدادادی محروم کنم. بدون معطلی، لنگی به خود بست و از حمام بیرون زد و رفت روی گلدسته مسجدی و بی موقع شروع کرد به اذان گفتن.

مردم بازار که تعجب کرده بودند، داد زدند: آخه الان چه موقع اذان گفتن است با آن صدای نتراشیده و نخراشیده.

گفت: صدای من بد است. یک نفر خیّیر پیدا شود حمامی این جا درست کند تا بفهمید صدا یعنی چه؟

مردی با صدای نکره اش که چیزی تو مایه «کصوتِ الحمیر» بود، قرآن می خواند. از زبان سعدی شیرین سخن بشنویم بهتر است:

ناخوش آوازی به بانگ بلند قرآن همی خواند. صاحب دلی بر او بگذشت، گفت: تو را مشاهره چند است؟ گفت: هیچ. گفت: پس این زحمت خود چندین چرا همی دهی؟ گفت: از بهر خدای می خوانم. گفت: از بهر خدای مخوان.

گر تو قرآن بدین نمط خوانی

ببری رونق مسلمانی

رضایت از زندگی

برخی همیشه نق می زنند. با غرولند و نق زدن مشکل سه تا می شود؛ یکی متورم شدن مشکل اصلی و ناامیدی از حل آن، و دو تا هم خرد شدن اعصاب خودشان و دیگران. از روحانی کهنسال و بیماری که از بیمارستان مرخص شده بود و در منزل لازمُ الفراش شده بود حال و احوالش را پرسیدم گفت: «خدا رو صد هزار مرتبه شکر! به غیر از دندان های مصنوعی ام، کل بدنم درد می کنه.»

فلسفه عمامه

یک محقق خارجی آمد یایران تا ببینید چرا روحانیون یعمامه بر سر می گذارند. بعد از بررسی های مفصلی به جای نرسید، خسته و کوفته به حرم حضرت معصومه(علیها السلام) رفت و در سایه ای خنک به دیواری لَم تا کمی استراحت کند. در همان حال دید گروهی از طلاب از راه رسیدند. گرد هم نشستند و مشغول بحث های علمی شدند.ی با دقت آنها را زیر نظر گرفت. اول همه چیز به خوبی و خوشی می گذشت. هر کس از نظر خود دفاع می کرد. برای اثباتش دلیل می آورد و تلاش می کرد محترمانه نظر دیگری را رد کند.

بعد از دقایقی، اختلاف آنها بر سر مسئله ای به اوج رسید. موضوع بحث، معرکه آرا شده بود. در حالی که کتابشان را محکم در دست گرفته بودند با صدای بلند از نظر خود دفاع می کردند. این صحنه برای آن محقق جذاب شد به نشانه یافتن پاسخ خود، بشکنی زد و به سرعت ایمیلی به آمریکا فرستادی: دلیل اصلی عمامه گذاری این است که اگر در مباحثه طلبگی با کتاب بر سر هم زدند، دردشان نیاید و زخمی نشوند.(1)

آیا می دانستید؟

آیا می دانستید که کلاه مخصوص و لباس بلندی که فارغ التحصیلان در غرب سرشان می گذارند، نشانه لباس دانشمند بزرگ ایرانی ابوعلی سیناست؟

و آیا می دانستید که هنگام کفن کردن مرده مستحب است میت زن را مقنعه سرش کرد و بر سر میت مرد عمامه بست؟ پس ممکن است زنان بد حجاب هم در قبر محجبه شوند و مردان مخالف روحانیون و دین هم در قبر آخوند شوند).

مرده نافرمان

چو شادی بکاهد بکاهد روان

خرد گردد اندر میان ناتوان

میان کدخدا و ملّای دهی اختلاف و کینه بود. وقتی کدخدا مُرد. چون به خاکش سپردند، به ملّا گفتند: بیا نماز میت بخوان و تلقینش را بگوی.

ملّا گفت: این مرده تلقینم را به غرض می شنود. سراغ ملّای دیگر بروید.