بسم الله الرحمن الرحیم

بهترين راه انتخاب همسر

جلد هشتم: فریاد خاموش درون

مولف،سخنران و شاعر: دکترعلی بابایی

باهمکاری: دکترمجتبی بابایی،دکتر پریناز سجادیان، کارشناس زینب بابایی سال 1394

جوانانی که طالب انتخاب همسر شايسته و رسيدن به آرامش واقعی در زندگی مشترك خودمی باشند حتما این کتاب را بخوانند

(کلیه اشعار این کتاب توسط مولف با تخلص حقیر سروده شده است)

ص: 2

در انتخاب همسر شایسته به چه شرایط و معيارهايي بايد توجه ويژه نمود و اهمیت آنها بخاطر چيست؟ 143

معیارهای انتخاب همسر چیست؟. 151

حال بصورت خاص زن شایسته و مناسب چه خصوصیاتي بايد داشته باشد؟. 167

حال بصورت خاص مرد شایسته و مناسب چه خصوصیاتي بايد داشته باشد؟. 175

با چه زنان و مردانی نمی توان ازدواج كرد ؟. 179

لطفا درباره ی ازدواج از زبان شخصيّت ها و ملل مختلف نكاتي مطرح گردد؟. 185

آيا می توان برای یافتن همسر باتقوا و مناسب دعا كرد؟. 190

راهكارها و دستور العمل کنترل مثبت غریزه جنسی وشهوت چیست؟. 191

مآخذ: 213

تصویر

جامعه را تضمین می نماید بطور جدّی مورد تهاجم وناتوی سنگین فرهنگی ی دشمنان انسانیّت قرار گرفته و هر لحظه ستونهای مقدّس آن تهدید و تار و پود الهی و ارزشمندش مورد حمله واقع می شود.

لذا احساس شد که حقایق پیرامون آ ن باید به هر صورت ممکن مخصوصا از قول معصومین(علیهم السلام) که مشرف بر نیاز درون و برون آدمی می باشند در اختیار جوانان قرار گیرد؛ تا قلبهای آماده از آن جرعه ای برگیرند و به وسیله آن به سعادت و آرامش واقعی دست یابند. مع الوصف مقرر شد عناوین و مطالب این کتاب که خلاصه شده دو جلد مجزا بوده، از بین سوالات دختران و پسران در جلسات آموزش خانواده، مجامع هم اندیشی و بحث و انتقاد که بصورت پرسش و پاسخ، توسط مولف پاسخ داده و به رشته تحریر در آمده بود؛ استخراج و به این صورت که ملاحظه خواهید فرمود به لطف الهی تدوین گردد. انشاا.. که بتواند گرمی، صمیمیت و آرامش را در خانواده ها با انتخاب خوب و عاقلانه تثبیت ومورد رضایت یار قرار گیرد.

دين وي باشد برايت چون حصار

حافظ جان و دل است از ديو و دام

يار دلسوزت بود بهر حلال

مي برد بيرون تو را از هر حرام

سيرتش اصل است و باشد ماندگار

چون كه فردا را كند آرام و رام

نامزد پارسا همانند طلاست

پاك و كم عيب است بدو ن هر كلام

خلق وي باشد مطابق با امام

از همان خلق خوشش گيري پيام

با حجاب و عفّت است در اين جهان

خود نمايي كي كند بهر عوام

صورتش باشد عزيز و با حيا

چون كه ايمانش قوي باشد مدام

اهل و بيتش سالم و دور از گناه

عقل و هوشش مثل درّي با دوام

چون كه باشد متّقي و اهل راز

مي كند فرزند خود را چون غلام

آن غلامي كه بود تابع حق

بهر مولايش ز نفس گيرد زمام

ص: 7

كن مهيّا جان و دل را بهر عقدي پر ثمر

چون كه خطبه مي شودجاري عزيزم عن قريب

بار سنگيني رود بر دوش تو اي نازنين

بند و بند آن سند امضاي تو گيرد اديب

پس نما خود را مقيّد بهر حفظ آن سند

تاشوي راحت زنفس دون وهم گردي حبيب

با هوا و هم هوس بي شك روي درراه پست

در همان راهي كه شيطان مي كند عهد را غريب

گر كه عيبي را تو ديدي در مسير زندگي

با گذشت خود نما آن را برون از سطح شيب

دار دنيا مي شود روزي تمام اندر زمين

دار عقبا بوده باشد اي عزيزم همچو سيب

چون كه تو خواهي همي پند و نصيحت در مسير

داد خاموش درون خواند تو را سوي خطيب

گر وفاداري نكردي بهر آن قول مهم

بي شك وشبهه شوي بانفس خوب خود رقيب

گر خلاف آنچه در بطن سند ديدي عزيز

عهد تو خنثي شود با ديد مولا و طبيب

پس عزيزم بي دليل هرگزنروسوي طلاق

چون طلاق مطرود حقّ و تو مده خود را فريب

ص: 9

هيچ بنايي نزد حق چون ازدواج *** ارزشي والا ندارد در عیار ازدواج

بنابر اين اي عزيز، خانواده، مناسب ترین نظام برای تأمین نیازهای روحی و معنوی بشر است و بهترین بستر را برای تأمین امنیت و آرامش روانی اعضا، پرورش نسل جدید، اجتماعی کردن فرزندان و برآورده ساختن نیازهای عاطفی افراد فراهم می آورد. خانواده كوچكترین، مهم ترین و مقدس ترین نهاد اجتماعی و بخش بزرگی از دنیای اجتماعی كودك است و از پیوند بین یك دخترو یك پسر تشكیل می شود و فرزندان ثمره و مكمل آن هستند و در صورتی كه این پیوند و سرمایه گذاری درست و اصولی انجام شود، این شراكت سوددهی خواهد داشت ؛ یعنی ضمن ايجاد آرامش ؛ فرزنداني صالح و با آینده اي روشن تربیت خواهند شد و اگر زن و شوهر بدون علاقه و صرفاً بر اساس جنبه های مادی و یا رفع تكلیف اقدام به ازدواج نمایند، این شراكت زیان می دهد و علاوه بر عدم آرامش در زندگي زناشويي؛ فرزندان حاصل از این ازدواج، آینده ای مبهم و تاریك درانتظارشان خواهد بود.

آري اي بزرگوار، ازدواج بنابر نوع خلقت انسان و نياز فطرت براي هر فردي لازم مي باشد. بر همين اساس يكى از سنتهاى متقن و محكم نبى گرامى اسلام حضرت محمد بن عبدالله صلى الله عليه و آله و سلم و ائمه معصومين عليه السلام ازدواج است. لذا هر مسلمانى براى اينكه از آلودگى و گناه در امان باشد و به سكون و آرامش دست پيدا كند؛ بايد ازدواج نمايد.

ص: 11

بنابراين اي عزيز بزرگوار، ازدواج و همسر اختيار كردن با عنايت به آيات و روايات يك مسئله مهم و ضرورى در زندگي ات مي باشد. چرا كه فطرتا دوست داري براى خود همسرى اختيار كني؛ تا در كنار او آسايش جسمى و آرامش روانى خود را حفظ كرده و بسوى تعالى و كمال انسانى حركت نمايي!

مع الوصف بايد بزرگترین آرزوی تو همانند ساير جوانان اين باشدكه ازدواج نمايي و کانون گرم و پر مهر خانواده را با لطف و عنايت خداوند منان تشكيل دهي، تا به وسيله آن یار و مونس و محرم راز پیدا کني و از نعمت زندگی مشترک زناشویی بهره مند گردي. بدون شك فرياد خاموش درونت؛ سعادت را در سایه زندگی مشترک جستجو می کند. چنین میلی بطور طبیعی و فطری در تو وجود دارد و نمی تواني از آن صرف نظر کني. آری بزرگترین پناهگاه مطمئن برای تو، کانون گرم خانوادگی است که می تواني اضطرابهای درونی خود را در آن به اطمینان و آرامش تبدیل کني و غمها و نگرانیهای خود را از یاد ببري.

افلاطون در کتاب ضیافت خویش آورده است: “ارواح آدمیان در آغاز به صورت کروی و کامل بود. آن گاه هر کدام به دو نیمه شده و از هم جدا شدند و از آن پس، هر یک به دنبال نیمه گم شده خویش می گردد. با پیوند زناشویی، آدمی به گم شده خویش می رسد و آرام می گیرد. ” این حکایت نمادین صرف نظر از جنبه افسانه ای آن، اشاره به این حقیقت دارد که همان گونه که اگر انسان چیز گران بهایی را گم کند، همواره در نگرانی به سر می برد و با پیدا کردن آن به آرامش می رسد، در امر ازدواج نیز آن دلهره و سرگردانی پیش از ازدواج، با دست یافتن به همسر مناسب و دلخواه، به آرامش و خرسندی تبدیل می شود.

ص: 12

آري اي جوان انتخابگر، در بحث ازدواج نكته اي كه قابل اهميّت مي باشد كم و كيف انتخاب همسر با رعايت كليه شرايط آن مي باشد. متاسفانه برخي ازدواج را همانند هندوانه دربسته دانسته و آن را يك نوع بخت آزمايى مى داند. اسلام معتقد است كه پيچيدگى روابط انسانى ايجاب مى نمايد كه مقوله عقل آزمايى در انتخاب همسر ملاك قرار گيرد و همسران براساس تدبير خوب، تقدير خوب را دنبال نمايند. زيرا طبيعت انسان طورى خلق شده كه تا چيزى را نشناسد از آن بهره صحيح نخواهد برد و اين شناخت صحيح است كه منشأ و مبناى اقدام و عمل صحيح در آينده خواهد شد. بديهى است مرد يا زن ضعيف الايمان و هوس باز، بد اخلاق و خشن، معتاد و الكلى و. . . بامرد يا زن مومن و باهوش، خوش اخلاق و مهربان، اهل معنویت و دعا و. . . يكى نيستند اين تمايز و شناخت فقط در اثرتحقيقات منطقي و معقول براى ديگرى به دست خواهد آمد و قبل از آن كه خطبه عقد جاري شود؛ فرصت بسيار خوبى است براى سنجش طرف مقابل و در يك كلام، همه يا بيشتر مسائل و خصوصيات روحى و اجتماعى يك فرد بايد قبل از عقد روشن شود. چرا كه قبل از خواستگاري، خانواده دختر از كم وكيف تصميم پسراطلاعي ندارند و پسر و خانواده اش مي توانند از منابع مختلف و از هر طريق ممكن تحقيقات لازم را با دقت انجام دهند. علاوه بر آن در زمان خواستگاري مي توانند بصورت رسمي و از نزديك به نوعهاي متفاوت با روحيات دختر و خانواده وي آشنا شوند. از آنطرف دختر و خانواده اش بعد از خواستگاري مي توانند به هر اندازه كه مايل بودند وقت بگيرندو از منابع مختلف و از هر طريق ممكن تحقيق نمايند. علاوه بر آن در

ص: 13

زمان خواستگاري مي توانند بصورت رسمي و از نزديك به نوعهاي متفاوت با روحيات پسر و خانواده وي آشنا شوند. بديهي است صحبتهايي كه دو زوج درزمان خواستگاري خواهند داشت مى تواند در نزديك نمودن افكار و ايده ها و سليقه هاى آنان مؤثر واقع شده و در مجموع درك متقابل را بيشتر نمايد. در اين زمان سؤالات، ابهامات، اشكالات و ايراداتى كه در نظر هريك از نامزدها مطرح است به روشنى بيان گرديده و براساس برداشت هايى كه الان و در تحقيقات خود بدست خواهند آورد، مي توانند همسر آينده خودرا با معيارهاى مطلوب خود، مقايسه و در صورتى كه از هرجهت وي را براى همسرى آينده خود مفيد تشخيص دادند تصميم گيرى نمايند. بنابراين پسر بايد با دقّت تمام انتخاب كند و دختر هم بدون هر نوع اجبار و عجله بعد از تحقيقات جامع و كامل مي تواند بله را بگويد. يعني اي عزيز بزرگوار تا قبل از عقد با ظرافت تمام و دقّت لازم بايد تحقيق و بررسي و نهايتا انتخاب كني. چرا كه بعد از انتخاب و عقد يعني در دورانهاي نامزدي، زناشويي و همسرداري وظيفه اي ديگر بر عهده داري و بايد همواره با ديد مثبت به همسرت و زندگي مشترك نگاه كني؛ كه كم و كيف آن در جلد دوم و سوم مخصوصاً در جلد سوم آن تحت عنوان "تنها راه خوشبختي در زندگي زناشويي"به صورت مفصّل مطرح شده است كه خواندن كتابهای مورد نظر، به تمام همسرانی که طالب آرامش واقعی در زندگی و سعادت حقیقی در دنیا و آخرت می باشند سفارش مي شود.

آري اي عزيز، واقعيتى كه متاسفانه در رابطه با برخي ازجوانان در سنين جوانى مطرح مي باشد اين است كه جوانان با رؤياهايي مانند قد بلند، چشم هاى نافذ،

ص: 14

سياه يا رنگي و درشت. . . و در يك كلام ظاهر؛ تصميم مي گيرند و در نهايت تاسف بدون تحقيق و شناخت لازم دل مى بندند و يكسره شيفته و عاشق مى شوند و اگر با چنين تمايلى فوراً ازدواج نمايند به ندرت زندگي آنها پايان خوشى خواهد داشت. زيرا اگر قرار بود براساس اين معيارها و يا عشق هاي اين چنيني زندگى ادامه يابد، ديگر نبايد هرساله شاهد اين همه طلاق باشيم. پس داشتن قيافه آنچنانى و مسائلي از اين قبيل، كافى نيست. بلكه ايمان، اخلاق، انسانيّت و همچنين دارابودن خصائص روانى لازم و خصوصيات انسانى ديگر است كه استمرار زندگى را در آينده تضمين مى نمايد. والا در صورت عدم توجه به اين ويژگيها؛ انسانها با عشق ازدواج مى كنند و با عقل از يكديگر جدا مي شوند. بنابر اين هرگونه اقدام شتاب زده و نامعقول، آسيب هاى جبران ناپذيرى را ايجاد مى نمايد كه هيچ چيز جاى آن را نمى تواند پر نمايد.

آري اي فهيم عاقل، حقيركيس هاي متعدد و موارد مختلفي را شاهد و پيگير آنها بوده ام كه متاسفانه احساسي و از طريق كوچه و خيابان عاشق و شيفته هم شده و در دوران نامزدي به وظيفه خود به نحو احسن عمل نكرده و بدون درك درست از ويژگيها و خصوصيات همديگر ؛ مبادرت به ازدواج نموده و بعد از مدتي در نهايت تاسف كارشان به طلاق كشيده و با تنفر و ذهنيّتي كاملاً منفي از همديگر جدا شده اند كه در صورت لزوم در مجموعه ای جدا و یا بنابر ضرورت در همین کتب به برخي از آنها اشاره خواهد شد. بله:

دختران كوچه اي مثل گدا *** مي شوند خوار و ذليل و بي بها

ص: 15

چون كه خود را كم فروشند در جهان *** بهر همسر كي كنند جان را فدا

آري اي خوب، مسئله ازدواج و انتخاب همسر براى تو و همه جوانان از مهمترين مسائل حياتى است. پيوند زناشوئى در زندگى انسانها نقطه عطفى است كه ممكن است صدها پيروزى و كاميابى و يا شكست و ناكامى در پى داشته باشد. به خاطر همين است كه با اطمينان خاطر مى توان گفت: يك ازدواج خوب و شايسته مى تواند مايه آسايش جسم و آرامش روان گردد و اساس سعادت و بهروزى انسان ها را بنيان نهد و موجبات خوشبختى و شادكامى آنان را تا پايان زندگى فراهم آورد. همچنين يك ازدواج بد و نامناسب ممكن است براى انسان منشاء بزرگترين نگرانى و ناراحتى ها گردد و پى آمدي شوم و ناميمون به دنبال داشته و موجبات بدبختى و تيره روزى آنان را پايه گذارى كند و آنان را در سراسر عمر و زندگيشان به خاك سياه نشانده و مايه سخت ترين شكنجه هاى روحى و جسمى آنان گردد. . .

مع الوسف اي بزرگوار به خاطر همين اهميت است كه علماى اخلاق و دانشمندان علوم مختلف جهان اين مسئله را از اهم مسائل زندگى بشمار آورده و درباره اهميت آن مطالب زيادى گفته اند كه چكيده گفته هايشان اين است كه: ((مسئله ازدواج و زناشوئى در رديف نظم ها و امورى قرار دارد كه آفريدگار جهان اساس آن را بنا نهاده است و هيچ امرى در زندگى انسان ها نمى تواند به اندازه ازدواج، بهروزى و خوشبختى و يا تيره روزى و بدبختى ببار آورد، پس براى هيچ چيز در زندگى نبايد بيشتر از مسئله ازدواج اهميت قائل شد و هر كسى بايد در

ص: 16

زندگى به اين مسئله بزرگ اهميت داده و روح و قلب خود را براى تنظيم آن آماده سازد)).

حال با عنايت به مطالب مزبور بايدازدواج نمايي تا:

1- به دستور خدا عمل كرده باشي، خدائى كه با لطفش تو را آفريده و همسر تو را از جنس خودت خلق كرده و مهر و محبت او را در دلت قرار داده است.

2- به سنت رسول گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله)و ائمه معصومين (علیهم السلام)عمل كرده و وظيفه شرعی و الهی خود را اداء نموده باشي.

3- ازدواج مى كني كه نظم جهان به حركت خود ادامه داده و تو را بسوى آرامش، تعالى و كمال حركت دهد.

4- ازدواج مى كني كه غريزه جنسى خود را از راه حلال و مشروع اشباع كرده و ازخطا و گناه محفوظ و مصون بماني. و نيز فرزنداني از نسل خود به يادگار گذاري. و. . .

علت اساسی ازدواج و تشکیل خانواده از نگاه قرآن کریم چیست؟

در خصوص ازدواج اين را بدان *** آنچه قرآن گفته در سرّ و عيان

تصویر

ص: 17

بهر فطرت بوده و راه كمال *** غير از آن باشد تباهي بي گمان

پس عزیزم

كن ز قرآن کریم پرسش ز جان *** تا روي راه سعادت در جهان

چون كه آیاتش بدون هر گمان *** راه خوشبختي كنند بر تو عيان

آری ای عزیز بزرگوار، قرآن كريم كتاب زندگي است و تمامي آموزه هاي آن در راستاي بيان روش زندگي و انتخاب بهترين گزينه ها براي يك زندگي همراه با نيك بختي و سعادت است. علت اساسی ازدواج از منطق و نگاه قرآن کریم بدست آوردن آرامش می باشد چرا که با ازدواج است که انسان به یک نوع آرامش و اطمینان خاطر می رسد. بنابرین کسانی که می گویند وقتی ازدواج می کنیم اول بدبختی و مشکلات است، در حقیقت ازدواج ننموده اند؛ چرا که هدف اصلی از ازدواج را قرآن به آرامش و امنیت رسیدن معرفی نموده است. چنان که خدای تعالی در این مورد فرموده است: وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ(1) یعنی: و از نشانه های او آن است که از جنس خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و میان شما و همسرانتان علاقه ی شدید و

ص: 18

رحمت قرار داد بی شک در این (نعمت الهی)، برای گروهی که می اندیشند نشانه های قطعی است. لذا باید گفت: وجود همسر که مایه آرامش زندگی است یکی از مواهب بزرگ الهی محسوب می شود. این آرامش از اینجا ناشی می شود که این دو جنس مکمل یکدیگر و مایه شکوفایی و نشاط و پرورش یکدیگر می باشند. بطوری که هر یک بدون دیگری ناقص و ناتمام است، و طبیعی است که میان یک موجود و مکمل وجود او چنین جاذبه نیرومندی وجود داشته باشد؛ و از اینجا می توان نتیجه گرفت، آن ها که پشت پا به این سنت الهی می زنند وجود ناقصی دارند. چرا که یک مرحله تکاملی آن ها متوقف شده (مگر آنکه به راستی شرائط خاص و ضرورتی ایجاب تجرد کند). به هر حال این آرامش و سکون هم از نظر جسمی و روحی و هم از جنبه فردی و اجتماعی است. بیماریهایی که به خاطر ترک ازدواج برای جسم انسان پیش می آید قابل انکار نیست. همچنین عدم تعادل روحی و نا آرامی های روانی که افراد مجرد با آن دست به گریبانند کم و بیش بر همه روشن است. از نظر اجتماعی افراد مجرد کمتر احساس مسئولیت می کنند و به همین جهت جنایات هولناک نیز از آن ها بیشتر سرمی زند. هنگامی که انسان از مرحله تجرد گام به مرحله زندگی خانوادگی می گذارد شخصیت تازه ای در خود می یابد، و احساس مسئولیت بیشتری می کند و این است که معنی احساس آرامش در سایه ازدواج نمود پیدا می کند.(1)

آري اين كه در قرآن از كسى كه ازدواج كرده، به «مُحصن و محصنه» تعبير شده: «فاذا احصن. . . »، به جهت اين است كه زن و مرد، با ازدواج در حِصن و

ص: 19

سنگر مستحكمى قرار مي گيرند و خود را حفظ مي كنند تا وسوسه هاى شهوانى در آنان اثر نگذارد؛ علاوه بر آن ازدواج، زمينه گناهان ديگر را نيز از بين مي برد؛ زيرا پذيرفتن مسئوليت تامين و تربيت اولاد، انسان را به استفاده بهينه از عمر وا مي دارد و براي گناه و معاشرت هاى گمراه كننده جايي باقى نمي گذارد. پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: "من تزوج فقد احرز نصف دينه" با ازدواج، نيمى از دين صيانت مي شود. در روايتى ديگر آمده است: بدترين مردم، كساني اند كه در تجرد به سر مي برند.

بنابراين اسلام با در نظر گرفتن نيازهاى واقعى و طبيعى انسان از يك سو و با عنايت به مصالح فرد و اجتماع از سوي ديگر، ازدواج را به عنوان بهترين راه و مناسب ترين شيوه براي تسكين و تأمين برخي از نيازهاي بشر برگزيده است. آري اسلام، آدمى را به ازدواج توصيه فرموده و براى رسيدن به آرامش و ارضاى غريزه جنسى و. . . انجام ازدواج را به وي سفارش نموده و حتى در مواردى كه خطر انحراف و فساد وجود دارد؛ ازدواج را بر او واجب و ضرورى مى گرداند.

آري اي عزيز، غريزه جنسي، نيرويى است كه در زن و مرد قرار داده شده و ازدواج، وسيله اي مُجاز براى اطفاى نيروى شهوت و پاسخى به اين غريزه خدادادى است: «و الذين هم لفروجهم حفظون الا على ازواجهم او ما ملكت ايمانهم فانهم غير ملومين» در حديث آمده است: ميان لذت هاى مادى و جسمانى در دنيا و آخرت، هيچ كدام به پايه لذت زناشويى نمي رسد؛ سپس امام به آيه 14 آل عمران استشهاد مي فرمايند كه در ميان شهوات گوناگون، علاقه به زن را مقدم داشته است: «زين للناس حب الشهوت من النساء و البنين و القناطير المقنطره. . . »

ص: 20

قرآن اين انديشه افراطى كه ازدواج مانع ترقى و تكامل معنوى و اخلاقى انسان است، را مردود و مغاير با روش معمول انبياى الهى دانسته است. چرا كه در سوره رعد / آيه: 38 آمده است: «وَ لَقَدْ ارْسَلْنا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ ازْواجاً وَ ذُرِّيَّةً. . » ما پيش از تو (نيز) رسولانى فرستاديم و براى آنها همسران و فرزندانى قرار داديم.

خداوند متعال، زوجيّت را در متن زندگى انسان قرار داده است و نيز طبق بيان قرآن، ازدواج وسيله اى براى توليد و بقاي نسل در انسان است ؛ آنجا كه در سوره نحل آيه 72 مى فرمايد: از همسرانتان براى شما فرزندان و نوه ها قرار داد. . . "و جعل لكم من ازواجكم بنين و حفده. " قرآن، بقاى نسل انسان و اجتماع را به ازدواج منوط فرموده و روى آوردن به زنا و لواط را نابود كننده راه بقاى نسل مي شمارد: «و لا تقربوا الزنى انه كان فاحشه و ساء سبيلا»، «ائنكم لتأتون الرجال و تقطعون السبيل»؛ زيرا با رواج راه هاى نامشروع، رغبت به نكاح كم مي شود؛ جاذبه اش از بين رفته و در نتيجه، آسان ترين راه هاى اشباع غرايز كه نامشروع است، رايج مي شود و هدف بقاى نسل، رنگ مي بازد.

البته اين يك واقعيت است كه ازدواج موجب گسترش نسل بشر است ولي درعين حال؛ از اين آيه نمي توان فقط اين نتيجه را گرفت كه ازدواج موجب گسترش نسل بشر است، بلكه نعمت هاي خداوند را مانند دو آيه قبل از آن براي انسان ناسپاس تشريح مي كند. از آنجا كه ازدواج نقش اساسى در پاكدامنى انسان دارد و تداوم عفّت بدون آن، با مشكلات بسيارى همراه است؛ بدين جهت از كسانى كه توانايى ازدواج ندارند، خواسته شده است كه از فرورفتن در لجنزار فساد خوددارى نمايند و با خويشتندارى، عفّت خود را حفظ كنند، تا براى آنان امكان ازدواج فراهم شود. :

ص: 21

«وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ» كسانى كه (امكانى براى) ازدواج نمى يابند، بايد پاكدامنى پيشه كنند تا خداوند از فضل خود آنان را بى نياز گرداند.

آري ازدواج از نظر قرآن از چنان ضرورت و اهميّتى برخوردار است كه هيچ چيز، حتى تهيدستى نمى تواند مانع انجام آن شود، چنان كه مى فرمايد: «وَ انْكِحُوا الْايامى مِنْكُمْ وَالصَّالِحينَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ امائِكُمْ انْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللَّهُ واسِعٌ عَليمٌ» مردان و زنان بى همسر خود را همسر دهيد. همچنين غلامان و كنيزان صالح و درستكارتان را؛ اگر فقير و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى نياز مى سازد؛ خداوند گشايش دهنده و آگاه است. بنابر اين نگراني از تنگ دستي، يكى از بهانه هايى است كه براي گريز از ازدواج، مطرح مي شود. قرآن، اين گونه به انسان اميدوارى مي دهد: از فقر و تنگ دستى افراد مجرد نگران نباشيد و در ازدواج آنها بكوشيد. چرا كه اگر فقير باشند، خداوند از فضل خويش، آنان را بى نياز مي سازد: «و انكحوا الايمى منكم و الصلحين من عبادكم و امائكم ان يكونوا فقراء يغنهم الله من فضله. . . » برخى گفته اند: مفاد اين آيه، وعده خداوند به غنا و بى نيازى است براى كسانى كه تشكيل خانواده دهند. رواياتى نيز اين معنا را تاييد مي كند. در حديثي، امام صادق (علیه السلام) ترك ازدواج به سبب ترس از گرسنگى را سوء ظن به پروردگار دانسته است؛ زيرا پس از وعده قرآن به توسعه رزق، نگرانى در اين زمينه، جز بدگمانى به خدا نيست.

بنابر اين كساني كه فكر مي كنند ازدواج خود به خود يك عمل بد و شيطاني بوده و داراي ارزش منفي مي باشد؛ بايد بدانند كه چنين فكري از نظر قرآن مطرود است.

ص: 22

چيزي كه به اقتضاي حكمت الهي در آفرينش انسان لحاظ شده و تدبير الهي اقتضا كرده كه تكثير افراد انسان به اين وسيله تحقق پيدا كند و. . . ، نمي تواند خود به خود داراي ارزش منفي باشد. اين در واقع يك نوع هماهنگي، بين تكوين و تشريع و بين

نظام هستي و نظام اخلاقي است! يعني نظام اخلاقي هيچ تنافي با نظام تكويني ندارد؛ بلكه مكمل آن است. مع الوصف با توجه به آيات مزبور اين نظريه كه ازدواج و به دنبال آن، آميزش زن و مرد في حدّ نفسه يك عمل زشت و پليدي است؛ قابل قبول نمي با شد.

چرا كه يكي از ابعاد وجودي انسان، لذت جويي و سعادت طلبي است. يعني هر انساني بالفطره طالب خوشي و لذت جويي است. با اين توضيح كه لذت بردن انسان از راه هاي مختلفي حاصل مي شود، بنابر اين كثرت مجاري لذت، مربوط به قواي مختلف جسم و روح است. يعني هرچه از مقام بساطت نفس به طرف مقام كثرت حركت شود؛ جسم و روح داراي قوا و شؤون مختلفي مي شود. از جمله وسايل يا مجاري و راه هاي التذاذ انسان، مربوط به علاقه به همسر و غريزه جنسي او مي باشد. وجود اين ميل ها و كشش هاي دروني لازمه ساختمان روح انسان است و خود به خود نه داراي بار اخلاقي مثبت بوده و نه في نفسه منفي مي باشد. توضيح اينكه اين ميل فطري، خود به خود داراي ارزش مثبت و منفي نيست. بلكه ميزان ارزشمندي آن در كيفيت و كميت؛ بر مي گردد به نوع نيّت و هدفي كه هر فردي در ازدواج دنبال مي كند. يعني هر چه هدف ارزشمندتر و نيّت الهي و ازدواج براي رضاي حق و به عنوان انجام تكليف باشد؛ بار ارزشي ي آن افزونتر خواهد شد. تا آنجا كه لحظه لحظه

ص: 23

ازدواج، همسرداري و عمليّات زناشوئي بنا براحاديث و روايات، ارزش عبادت پيدا خواهد كرد.

آري اي بزرگوار، وقتى كه غريزه جنسى از راه صحيح و بصورت شرعى ارضا شود و در كنار آن روح پر اضطراب انسان اعتدال و آرامش يابد. بدون ترديد حقايق زندگى را بهتر درك مى كند و به سوى دين و سعادت خود، گام هاى بزرگ ترى برمى دارد و قطعا به فرياد خاموش درونش پاسخ مثبت خواهد داد.

بدون شك كانون ازدواج يك كانون ميمون و مبارك در قرآن بوده و يكي از سنّتهاي ارزشمند اسلام به شمار ميرود و اين سنّت نيكو علاوه بر ارضاي جنسي و توليد نسل؛ باعث آرامش و بالندگي روحي و معنوي و تكامل انسان ميگردد و به بياني اگر به موقع و طبق ضوابط عقل و شرع انجام شود، باعث تقرب انسان به خدا و نزول خيرات و بركات ميگردد. حقیقتی که در قرآن کریم همانگونه كه به آن اشاره شد: “و از نشانه های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آن آرامش بیابید و در میانتان محبت و رحمت قرار داد. ” در آخر این آیه، خداوند، “محبت” و “رحمت” را دو رمز بقای آرامش به دست آمده در سایه ازدواج معرفی می کند. در اثر محبت قلبی به همسر، خلق و خوی شایسته در انسان ايجاد مي شود و همين امر ملاک پایداری زندگی مي گردد و اموری چون زیبایی ظاهری و مسائل مادي، در مرحله بعدی اهمیت قرار می گیرد.

گر چه زيبايي عزيز است بر بشر *** دين مداري بهتر است از هر نظر

ص: 24

همسر با دين بود محبوب حق *** زندگي را مي كند شيرين چو زر

و ویژگی رحمت موجب چشم پوشی و گذشت از لغزش های همسر و دل سوزی و خیرخواهی در حق او می شود. در نتیجه، آرامش راستین بر زندگی همسران صاحب رحمت و محبت حاکم می شود. مع الوصف ازدواج، با عث بوجود آمدن مودت و رحمت بين زن و مرد مي شود: «و جعل بينكم موده و رحمه. . . » آن چه در زندگى مشترك بين زن و شوهر، يگانگى برقرار مي كند، رحمت و مودت مي باشد. لذا آن دو به تعبير قرآن، از نشانههاي الهى و ضامن به پا ماندن بناى زندگى و تداوم وحدت بين زن و شوهر است.

لازم به ذکر است که برخی از افراد دچار سوء برداشت شده و آرامش خود را در ازدواج نکردن می دانند و حال آن که این برداشت بسیار غلط است. زیرا همانطور که اشاره شد خدای تعالی حفظ آرامش را در ازدواج نمودن می داند و نه این که انسان ازدواج نکند. چرا که مهمترین کارکرد ازدواج و تشکیل خانواده، تامین آرامش جسم و تسکین جان اعضای آن است. فضای محدود و امن خانه، حریمی برای ابراز احساسات، بیان اسرار، ارضای غرایز و تامین نیازهای جسمی و روحی انسان است. این سکونت و امنیت را خداوند به خود نسبت می دهد و می فرماید: و الله جعل لکم من بیوتکم سکنا: خداوند از خانه های شما محل سکونت و آرامش برایتان قرار داد. (1) واژه سکن به معنای هر چیزی است که

ص: 25

انسان به وسیله ی آن تسکین یابد.(1) انسان علاوه بر نیاز به سکونت در خانه، به محلی برای تسکین آلام روحی، رها شدن از برخی قیودات اجتماعی، استراحت به نحو دلخواه، خلوت کردن با محارم و راز و نیاز با خدا نیاز دارد. اگر خانه تامین کننده این نیازها نباشد، مسکن نخواهد بود. بنابراین لازم است که در خصوص اهمیت خانه و خانواده در ادامه بیشتر صحبت شود.

خانواده وفق سنت در جهان *** بوده اصل و هم اساس در ملک جان

یا که بنیانش همی محکم بدان*** این حکایت را تو در قرآن بخوان(2)

چون که باشد خواست هر روح و روان*** در صراط حق چو جامی در فشان

گر کنی حفظش بدان در هر زمان *** می شوی شاد و شوی دور از فغان

همسر و فرزند بدون هر گمان *** می شوند آرام و گیرند صد نشان

ص: 26

گر چه در دنیا تمام مفسدان * با شبیخون در عیان و هم نهان

می کنند تهدید همه پیر و جوان * در زمین و هم ز اوج آسمان

از درون و هم برون او هچنان * با چت و اینترنت و مثل همان

یا که با ماهواره و فارسی ی وان * غیرت و دین را کند هر دم خزان

گر تو می خواهی همی گیری امان * کن توکل بر خدای مهربان

شو مسلح با نماز و هم اذان * تا شوی فارغ ز مکر این و آن

چونکه ایمان حافظ است همچون شبان * باز و می دارد تو را از نا کسان

حرمتش را پاس و دار در کهکشان * گر که می خواهی روی تا آن کران

خانواده در دل پیغمبران * برتر است از آنچه آید بر زبان

کن ز آسیبها رها در هر مکان * تا شوی راحت ز شرّ ملجدان

ص: 27

زن و شوهر هر دو همچون دلبران * از همان خانه روند سوی جنان

با گذشت و عشق و ایثار و بیان * تا ثریا می روند با صد توان

حق فرزند و عیال و خانمان * کن ادا اندر نهان و هم عیان

این حقیر گوید به هر خرد و کلان * کن حفاظت خانه را از شوکران(1)

اسلام براي خانواده قداست و منزلت خاصي قايل شده است؛ به نحوی که بنا و نهادی با آن قابل مقایسه نیست. تعبیراتی که در قرآن و روایات در باره خانواده بکار رفته است، به خوبی این مدعا را روشن می­نماید. در فرهنگ قرآن، همانطور که اشاره شد هدف اصلی از ازدواج رسیدن به آرامش روان و آسایش خاطر، پیمودن طریق رشد، نیل به کمال انسانی و تقرب به ذات حقّ است.(2) و این بدست نمی آید مگر از طریق انتخاب درست و در دامن همسران برتر. نه با ازدواج گریزی می توان به

ص: 28

آسایش و آرامش دست یافت و نه با ازدواج های نابرابر و طلاق های متعدد و متنوع.(1) قرآن شریف می فرماید: هوَ الّذی خَلقکم مِن نفسٍ واحدةٍ جَعَلَ مِنها زوجها لِیَسکُن اِلیها..(2) یعنی «او خدایی است که (همه و) شما را از یک فرد آفرید. و همسرش را نیز از جنس او قرار داد، تا در کنار او بیاساید.» خود ازدواج باید آرامش روح و زندگی را به همراه داشته باشد و این بدست نمی آید، مگر در سایه تفاهم و درک درست از همدیگر و زندگی. در واقع اساس زندگی بر انس و الفت استوار است.(3)خدای

سبحان، در آیه 21 سوره مبارکه نساء، از پیوند ازدواج که موجب تشکیل خانواده می شود به «میثاق غلیظ» یا پیمان محکم یاد نموده است. در آیه 72 سوره مبارکه نحل، خانواده «نعمت الهی نامیده شده است. و نیز رسول گرامی اسلام آن را محبوب­ترين و عزيزترين بنا نزد خداي سبحان توصيف كرده و فرموده است: «مَا بُنِيَ فِي الْإِسْلَامِ بِنَاءٌ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَعَزُّ مِنَ التَّزْوِيجِ»(4)

حال وقتی که این تعریف و تمجید را از کانون خانواده در معتبرترین متون دینی، یعنی در قرآن و سنت می­بینی، باید از خود بپرسی که مگر خانواده چه فایده و کارکردی دارد که چنین از آن ستایش شده است. برای پاسخ به این پرسش، کافی است به ظاهر برخی از آیات با تامل و دقت لازم توجه فرمایی.

الف. از نظر قرآن، خانواده «فراموش خانه رنج های روزانه» است. در آیه 21 سوره مبارکه روم، خانواده به اعتبار وجود همسر در آن، مایه سکون و آرامش معرفی

ص: 29

گردید. آنجا که فرمود: «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا...». تعبير «لتسكنوا» آيه فوق مبيّن علت خلقت همسر براي انسان است. در اين تعبير، حرف لام، تعليل را مي رساند و «تسكنوا» علت آفرينش زن و مرد براي يكديگر است. بنابراين، انسان در كنار جنس مخالف (همسر) آرامش مي يابد. و «مَسكَن» به معناي محل آرامش و سكون است. روشن است که این خصوصیت نه از «خانه» بلکه از خانواده است.

ب. خانواده مأمنی برای ارضای مشروع غریزه جنسی است. دين اسلام با سركوب نياز جنسی مخالف بوده و آن را مذمّت كرده است. از سوي ديگر، از رها بودن انسان از نظر جنسي و بي بند و باري نیز مخالفت كرده است. اسلام خواستار تعديل نياز جنسي و ارضاي صحيح و مشروع آن است. بدين منظور، ازدواج را يگانه راه ارضاي غريزه جنسي مي داند.(1)

ج. خانواده کانون مهر و محبّت است. خانواده نياز انسان به دوست داشتن و محبوب واقع شدن را تامین و تضمین می­نماید؛ زیرا خداوند میان زوجین مودت و محبت برقرار نموده است. تعبیر «وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً» در آیه 21 سوره مبارکه روم، می­فهماند که زن و شوهرها، بايد اين نعمت را قدر بدانند و از آن مراقبت كنند و از هر چه كه ممكن است اين رابطه عاشقانه و عاطفي را تهديد نمايد اجتناب نمايند. د. خانواده بقای نسلی متمایز را تضمین می نماید.(2) و كانون پرورش نسل صالح است.(3)

ص: 30

آری ای عزیز، در قرآن، خانواده محبوب ترین بنیاد اجتماعی معرفی گشته است. برای آن که ارزش و قداست این بنیان محبوب پابرجا و محفوظ بماند، خدای متعال برای هر یک از اعضای خانواده، تکلیف، وظایف و حقوقی(1)

تعیین کرده است که رعایت آن ها، موجب دستیابی خانواده به آرامش و آسایش، خواهد شد. کارکردهایی که در فوق بیان گردید، خانواده را یک «نهاد بی بدیل» ساخته است. به عبارت دیگر، نقش خانواده در تامین نیازهای طبیعی زوجین به گونه ای است كه هيچ چيز نمي تواند جانشين آن گردد. اگر نیاز زن و مرد به یکدیگر تنها برای ارضای غرائز جنسی باشد، این مقصود در روابط آزاد جنسی نیز تامین می شود و تشکیل خانواده و پذیرش مسئولیت های آن بیهوده می نماید. ارتباط غیرمشروع با جنس مخالف، میل جنسی انسان را برای لحظات کوتاهی برآورده می سازد ولی به هیچ وجه قادر به ایفای کارکردهای فراوان خانواده نمی باشد، بلکه زیان های جبران ناپذیری را نیز به دنبال دارد و به همین دلیل اسلام برای آن مجازات های سنگینی را پیش بینی نموده است.

هم جنس گرایی نیز که امروزه در برخی کشورهای به ظاهر متمدن صورت قانونی به خود گرفته است، خود داستان دیگری دارد. قرآن کریم، این نوع رابطه را نیز با ذکر داستان قوم حضرت لوط نبی تقبیح نموده و آنان را به خاطر این عملشان، قومی نادان، مسرف، مفسد و ستم پیشه نامیده است. بدین ترتیب، آنان که در تلاشند برای خانواده جانشینی نشان دهند، بی­گمان به بی راهه می روند. آری ای عزیزمعتقد و مقیّد:

ص: 31

دان که همجنس بازی در سر و عیان * ظلم وافر بوده بر روح و روان

هر گه گردد اهل آن در هر زمان * می شود خوار و ذلیل بی هر گمان

آن که وحشی بوده و دور از انان * می کند دوری ز همجنسش بدان

چون که حیوانی نیابی در جهان * کین چنین با مثل خود کرده چنان

همسری که بوده پر عشق و نشان * بهر چه محروم و گردد از جنان

حیف انسانی که با داد نهان * راه کج را هی رود تا آن کران

از هوس بگذر چو آن پیر مغان * تا شوی راحت ز شرّ این و آن

ذات هر موجود رود سوی همان * جفت خود که می برد درد و فغان

دان زن و شوهر ز هم گیرند توان * طبق حرف خالق هفت آسمان

هر دو تسکین هم اند در هر مکان * می دهند آرامشی فوق بیان

ص: 32

از زناشویی خود با صد نشان * می برند حظّی که ناید بر زبان

کارشان باشد عبادت همچنان * عکس همجنس بازی با خرد و کلان

داد خاموش همه پیر و جوان * همسر حق را همی خواهند ز خان

قوم لوط کردند ستم بر جسم و جان * بر خلاف داد موسی و شبان

این حقیر گوید به مردان و زنان * همسران واقعی آرند امان دان

با توجه به آنچه بیان گردید، حراست از خانواده امری لازم و مقدس و تلاش در جهت تقویت و تحکیم پیوندهای خانوادگی قابل ستایش است. بگونه ای که اسلام عزیز برای آن، پاداشی معادل جهاد در راه خدا قایل شده است. روایت «تلاش­کننده برای خانواده مانند مجاهد در راه خدا است»(1) و نیز حدیث «جهاد زن خوب شوهرداری کردن است»(2) دشواری و ارزشمندی کار زوجین در همسرداری را به خوبی بیان می نماید؛ زیرا جهاد امری پرمشقت ولی با ارزش است.در مقابل، انحلال خانواده امری نکوهیده است. دین مبین اسلام طلاق را «حلال مَبغُوض» نامیده است. در این صورت، زن یا شوهری که با کارش موجب سستی بنیان خانواده یا انحلال آن گردد، عمل وی مبغوض و منفور است. بیگانه­

ص: 33

ای نیز که در جهت خلاف مصالح خانواده حرکتی نماید یا سخنی بگوید، خداوند را به خشم آورده است. مع الوصف ای همسر با وفا:

گر وفا باشد نیاز روح و جان * بهر حفظش کن تلاش با صد توان

با وفا گردی عزیزم و ناز و شاد * چون طلاق آرد همی درد و فغان

گرفت، با سوء استفاده از آن، در جهت هلاكت و تباهى او نيز به كار رفت. چرا که ای عزیز، اگراين غريزه، رها شود، همچون موريانه كه بى رحمانه بر درختان تناور هجوم مى آورد و از درون آنها را پوك و تهى مى سازد، جسم و جان آدمى را به تحليل برده و رفته رفته به ويرانى و سقوط مى كشاند. آری ای بزرگوار، شهوت جنسى، غريزه اى بسيار مقتدر و بى رحم است كه اگر با بى بند و بارى پيروى شود، تمام قواى انسانى را مقهور خويش مى سازد. نيروى جسمانى و مغز و اعصاب را به سرعت رو به تضعيف مي برد، ذهن را مسموم، انديشه را مغشوش و قدرت تصميم گيرى و اراده بشرى را تباه مى كند. مع الوصف ای خوب، پيروى بى چون و چرا از اين غريزه، همت آدمى را پست، فكر را نزديك نگر و محدود و شخص را در مواجهه با مشكلات حيات و فراز و نشيب هاى آن ناتوان و عليل مى كند و قلب را كه مى تواند حرم خداوند و جايگاه او گردد، به لانه ى شيطان و جولانگاه ابليس تبديل مى سازد. سخن گران بهايى از رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده است كه آن حضرت فرمودند: «پس از خود از سه چيز بر امت خود نگرانم: گمراهى و انحراف پس از معرفت و هدايت؛ حوادث و وقايع گمراه كننده و شكمبارگى و شهوترانى»(1)

3- راه حل اصلى بحران: همان طور که اشاره شد، حكمت از غريزه جنسى استمرار و بقاى نوع بشر است و لذا مطلوب ترين نوع مواجهه با آن و بهترين راه حل مقابله با آن، ازدواج است. انسان با نكاح به موقع و در وقت نياز، به نيازمندى خويش پاسخ مثبت مى دهد و پيش از آن كه به عواقب و پى آمدهاى آن دچار گردد، با پاسخ طبيعى و مشروع بدون اضطراب و نگرانى آن را فرو نشانده است و اين نخستين

ص: 35

توصيه دين در اين مورد است. رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) مى فرمايند: "اى جمعيت جوانان هر كس از شما توانايى ازدواج دارد ازدواج كند. . . "(1)

و نیز از حضرت صادق(علیه السلام) روايت شده است كه فرمودند: مردى به محضر پدرم - كه درود خدا بر او باد - رسيد، آن حضرت به او فرمود: آيا همسرى دارى؟ عرض كرد: نه! پدرم فرمود: من دوست ندارم همه دنيا و آنچه در آن است از آن من باشد در حالى كه يك شب را بى همسر، سر به بالين گذارم! سپس فرمود: دو ركعت كه مرد متأهل به جاى آورد بهتر است از مرد بى همسرى كه شبش را به نماز قيام كند و روزش را با روزه تمام كند. آن گاه پدرم هفت دينار داد و گفت: با اين پول ازدواج كن. سپس پدرم از رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) نقل كرد كه فرمود: براى خود تشكيل خانواده دهيد كه براى روزى شما بهتر و مفيدتر است. (2)

4- كنترل: اگر براى كسى به هر دليلى امكان ازدواج نباشد، چنين شخصى تحت هيچ عنوان مجاز نيست روى به گناه آورد. زيرا خطر گناه و الوده دامنى بسيار فراتر از فشارها و رنج هاى بى همسرى است و در صورت خوف وقوع در گناه، ازدواج به هر صورت ممكن واجب مى شود و لذا چنين كسى يا بايد خود را كنترل كند و يا مقدمات ازدواج خود را از هر راه ممكن فراهم آورد. قرآن كريم مى فرمايد: وليستعفف الذين لا يجدون نكاحاو بايد آ ن كسانى كه ازدواج برايشان مقدور نيست عفت بورزند. (3) ای عزیز مومن، کنترل اين غريزه، به دو صورت ممكن است تحقق پذيرد:

ص: 36

الف- كنترل منفى: غالباً وقتى سخن از كنترل غريزه جنسى به ميان مى آيد، توجه اشخاص به سمت و سوى نوع منفى آن جلب مى شود و آن اين است كه كسى با وجود تحريكات مختلف و مواجهه با عوامل انگيزش اين غريزه، بخواهد با ميل تحريك شده اش مبارزه و مقابله كند و به سوى ارتكاب جرم نرود، چنين كارى گرچه قطعا بهتر از آلايش دامن و عمل به جرم است، ولى پيامدهاى سوء و مخرب آن بر كسى پوشيده نيست. اين كار هم به غايت دشوار است و هم زيانبار و بدين جهت هرگاه شخصى به كنترل غريزه سفارش مى شود با چنين برداشتى از آن و تصور دشوارى و زيانبارى آن، از پذيرفتن چنين توصيه هايى سرباز مى زند.

ب- كنترل مثبت: غريزه جنسى اگر با ازدواج مهار نگردد، مطلوب ترين راه تسلط بر آن، كنترل مثبت است و آن پرهيز از صحنه ها و كارهايى است كه به تحريك اين غريزه مى انجامد. اين نوع از كنترل، كه در حقيقت جنبه ى پيشگيرى دارد هم راحت

است و هم بى زيان و بلكه مفيد. راحت است، زيرا در اين صورت همچون وسيله نقليه اى است با سرعت معمولى و قانونى كه در مواجهه با خطر، مهار حركت آن زحمت چندانى ندارد. مع الوصف كنترل غريزه، فشارى بر جسم و روان تحميل نمى كند تا به آن صدمه اى وارد شود و مفيد است چون موجب مى شود مغز و اعصاب و قواى بدن در حالت عادى به سر برند و تعادل روانى شخص محفوظ بماند وانرژى و سرمايه هاى جسمى و روحى او بيهوده مصرف نشوند. دراينجا نظر جنابعالي را بطور خلاصه به راه كارهايي چند براي کنترل مثبت وجلوگيري از تحريك شهوت جنسي مخصوصا رفتار پر خطري همچون خود ارضايي که جسم و روح را می آزارد معطوف مي نمايد.

ص: 37

1. تقيد به عبادات و واجبات مخصوصاً نماز و انجام مستحبات و توكل به خدا، دعا، توسل به اهل بيت - عليهم السلام

2. پرهيز ازچشم چراني و دوري از نگاه به نامحرم. (كنترل چشم ها، گوش ها و ذهن)

3. انتخاب دوستان سالم و صالح، افرادي كه به شما روحيه دهند و افكار مثبت القاء كنند نه افرادي كه دائماً زمينه هاي تحريك جنسي را فراهم كرده و از نقص ها و كاستي ها بگويند. و آيۀ يأس بخوانند.

4. اجتناب از تماشاي فيلمهاي تحريك كننده، پرهيز از ديدن عكس هاي شهوت انگيز، مناظر محرك و نخواندن كتاب ها و رمان هاي عشقي و. . . )

5. پرهيز از شوخيهاي جنسي و محرّك.

6. رژیم غذائی مناسب، بيشتر روزه گرفتن و پرهيز از غذاهاي پركالري و تند. يا كم كردن غذاهاي تحريك كننده جنسي، پرهيز از لباس هاي تنگ.

7. اجتناب از خلوت با زنان و مردان نامحرم.

8. داشتن برنامه اي همه بعدي در زندگي(كار - فعاليت هاي هنري. . . معاشرت با اقوام و دوستان)

9. تفكر نكردن دربارۀ مسائل جنسي و منحرف كردن فكر از آنها. 10. ورزش و تلاش جسماني به بياني تحرك داشتن و انجام فعاليت هاي مختلف ورزشي. چون ورزشكاران مقدار فراوانی از انرژی های فکری و بدنی خود را به ورزش اختصاص می دهند به همین دلیل برای جلو گیری از تحرکات جنسی برنامه ورزشی بسیار مهم است.

ص: 38

البته در ادامه راههای كنترل مثبت بصورت مفصل تر مطرح خواهد شد.

تصویر

نداري براي ارضاي آن به اموال ديگران تعدّي كني. نياز به ازدواج هم يكي از نيازهاي روحي و جسماني تو مي باشد؛ ولي اگر شرايط مهيا نبود بايد آن را به تأخير اندازي تا زمينه لازم برايت فراهم گردد و با راهكارهايي كه براي جلوگيري از تحريك شهوت وجود دارد، شهوت جنسي خود را كنترل نمايي. البته اي عزيز توجه داشته باش كه شما اراده داري و مي تواني تصميم بگيري؛ انتخاب كني؛ در افكار خود تغيير ايجاد كني و سيستم و نظام باورهايت را دوباره تنظيم كني. هرگز فكر نكن اين مشكل مخصوص توست. در حال حاضر با توجه به اينكه بنابر علل مختلف سن ازدواج بالا رفته؛ افراد زيادي، چه دختر و چه پسر، با اين مشكل روبرو هستند. مع الوصف توجه داشته باش كه در كنترل شهوت و تمامي مشكلات زندگي، اراده شما حرف اول و آخر را در حل مسائل مي زند. پس تلاش كن تا اراده اي قوي داشته باشي. باید اراده را تقویت نمود و به گفته بزرگان باید تلقین را بصورت چندین روز پشت سر هم انجام داد. همه روزه در محل آرامی که چیزی فکرت را به خود مشغول نسازد؛ فکر خود را متمرکز ساخته و به خود تلقین نما و از مطالعه کتابهای روانی برای تحکیم و رشد شخصیت خود غفلت نكن. قصیده زیر بدون هر گونه توضیح می تواند الگویی باشد برای نوجوانان عزیز:

دختری بودم که گشتم بی نشان * گمره و آلوده تن با صد فغان

فخرمن بودش همان رنگ و لباس * در فضایی که شدم هر دم خزان

یا که زیبایی و تحصیلات و مال * افتخارم بوده اندر آن زمان

با چنین فکری شدم بی بند و بار * با چت و اینترنت و مثل همان

ص: 40

یا که با موی سر و وضعی خراب * راه شیطان را همی رفتم چنان

یا که با لبخند و آن چشم خمار * منحرف کردم هزار و یک جوان

تا شدم خوار و ذلیل و بی بها * در سرابی که نشد یک دم عیان

در چنین حالی شنیدم از خواص * داد خاموشت همی گوید بدان

عفت و پاکی بود راه کمال * راه خوشبختی و هم راه جنان

ارزش تو برتر است دراین جهان * از هر آنچه بوده در هفت آسمان

کم فروشد جان و تن آن بی حجاب * چون که قدرش بوده والا و گران

مرد با غیرت همی خواهد حجاب * بوالهوس باشد همیشه چشم چران

گر شوی بی بند و بار و کم حجاب * می کنی بر خود ستم بی هر گمان

چون که برگشتم به خود با حال زار * راه حق گردید برای من عیان(1)

فطرتم بیدار و زد من را صدا * با همان داد خموش از عمق جان

قدر خود پیدا و گشتم شاد شاد * با حجابی که بود یک ارمغان

حال که گشتم آگه از سرّ حجاب * آن حجابی که بود خواست نهان

ص: 41

باتو دارم یک سخن ای دخت ناز * تا شود درسی برای این و آن

دان عفاف و پوششت در هر زمان * خواست مولا بوده و روح و روان

گر که می خواهی شوی آرام و ناب * در عمل شو با حجاب نه با بیان

چون که این باشد همان راه خدا * بر تو آرد روز و شب صدها امان

الگوی تو دخترم اندر حجاب * دخت پیغمبر بود در هر مکان

بی حجابی ای عزیز با وفا * همچو سدّیست در برت تا آن کران

پس حقیر گوید به دخترهای ماه * راه عفت را روید با صد توان

تصویر

در ره آن فکر و تعقل نکوست * جام خم اشک لطیفی است عشق

ای عزیز بزرگوار لطفا به این حکایت خوب توجه فرما: زنی از خانه بیرون آمد و سه پیرمرد را با چهره های زیبا جلوی درب منزل دید به آنها گفت: « من شما را نمی شناسم ولی فکر می کنم گرسنه باشید، بفرمائید داخل تا چیزی برای خوردن به شما بدهم» آنها پرسیدند:« آیا شوهرتان خانه است؟زن گفت: نه، او به دنبال کاری بیرون از خانه رفته. آنها گفتند: « پس ما نمی توانیم وارد شویم منتظر می مانیم» عصر وقتی شوهر به خانه برگشت، زن ماجرا را برای او تعریف کرد. شوهرش به او گفت: برو به آنها بگو شوهرم آمده، بفرمائید داخل زن بیرون رفت و آنها را به خانه دعوت کرد. آنها گفتند: « ما با هم داخل خانه نمی شویم» زن با تعجب پرسید: « چرا!؟» یکی از پیرمردها به دیگری اشاره کرد و گفت:« نام او ثروت است.» و به پیرمرد دیگر

اشاره کرد و گفت:« نام او موفقیت است. و نام من عشق است، حالا انتخاب کنید که کدام یک از ما وارد خانه شما شویم»

زن پیش شوهرش برگشت و ماجرا را تعریف کرد. شوه-ر گفت:« چه خوب، ث-روت را دعوت کنیم تا خانه مان پر از ثروت شود! » ولی همسرش مخالفت کرد و گفت:« چرا موفقیت را دعوت نکنیم؟» فرزند خانه که سخنان آنها را می شنید، پیشنهاد کرد:« بگذارید عشق را دعوت کنیم تا خانه پر از عشق و محبت شود.» مرد و زن هر دو موافقت کردند. زن بیرون رفت و گفت:« کدام یک از شما عشق است؟ او مهمان ماست عشق بلند شد و ثروت و موفقیت هم بلند شدند و دنبال او راه افتادند. زن با تعجب پرسید:« شما دیگر چرا می آیید؟»پیرمردها با هم گفتند:« اگر شما ثروت یا

ص: 43

موفقیت را دعوت می کردید، بقیه نمی آمدند ولی هرجا که عشق است ثروت و موفقیت هم هست» بله…با عشق است که می توانید هر چیزیکه می خواهید به دست بیاورید. البته این عشق با هوس تفاوت دارد. چرا که:

1- عشق معطوف به غير از خود است، در حالي که محور هوس خود فرد و لذت اوست. به بیانی در عشق، توجه به حالت ها و لذت هاي خود مدنظر نيست و خواست و شرايط معشوق جايگزين خودخواهي فرد مي شود.

2- هوس، پاسخ به يک نياز جسماني و رواني است، مثل نياز به آب، اکسيژن يا غذا، ولي عشق فراتر از يک چنين نيازي است. عشق راهي براي رشد و خودشکوفايي فرد است، لذا فرد عاشق خود را خوار و کوچک نمي کند. عشق عزت و احترام دارد و اين احترام از روي بي نيازي و بزرگي عشق حاصل مي شود.

3- عشق محدود کننده و زنداني کننده ي معشوق نيست، عشق آزاد کننده است. اگر فردي را مجبور کنيم که همه ي علايق، سليقه ها و تفکراتش را فقط متوجه ما کند و فقط به ما بينديشد، او را محدود به خودمان کرده ايم، نه اينکه عاشق خود کرده باشيم. در واقع اين عشق نيست، يک هوس است و ما را وابسته به شخص ديگري کرده است.

4- عشق با بدبيني و سوء ظن همراه نيست، عشق يک اعتماد است و اطمينان است و پس از شناخت رفتار، گفتار و احساسات معشوق و به جهت يک آگاهي عميق به وجود مي آيد. لذا ابتدا اعتماد به وجود مي آيد و بعد عشق منعقد مي شود. عاشق، خود را ملزم مي داند که حريم عشق و معشوق را رعايت کند و

ص: 44

هنجارها را به نفع لذت خود نمي شکند. عاشق در پي کام گرفتن از معشوق، پيش از آنکه اين حريم کامل و رسمي شود، نيست. بايد کانون خانواده شکل بگيرد و انعقاد پيمان زناشويي انجام پذيرد و طرفين مسؤوليت زندگي و تعهد کامل را نسبت به هم بپذيرند. هر گونه خلوت، و ارتباطي که جنبه ي لذت جويي داشته باشد (قبل از تعهد کامل زناشويي و در چاچوب قانون)، صرفاً آسيب پذيري عشق را به همراه دارند و اين، آزمودن عشق نيست، بلکه سيراب کردن هوس و عطش شهواني است.

7- عشق پيش نياز لازم دارد. يعني فرد بايد رشد کند و مراحلي بگذرد تا نوبت به عاشق شدن برسد. کسي که هنوز با والدينش درگير است، با همکارانش سازگاري ندارد، رابطه ي صميمانه يي با دوستانش ندارد، افسرده و مضطراب است، تصميم هاي مهمي در زندگي نگرفته يا به اجرا درنياورده است، از اين

شاخه به آن شاخه مي پرد، هدف زندگي خود را شفاف ترسيم نکرده است و حتي در انتخاب هنجارها، به انتخاب ثابتي براي وضع ظاهري، پوشش و نحوه ي رفتارش نرسيده و مردد است و روز به روز شکل به شکل مي شود و هویت خود را نيافته است، چگونه مي تواند عاشق باشد. لذا عشق پس از بلوغ عاطفي، اجتماعي، فکري، رواني و... پيدا مي شود، در غير اين صورت فقط هوس خامي بيش نيست.

8- عشق بايد يک وحدت و يکپارچگي بين شما، آدم ها و همه ي هستي ايجاد کند. اگر رابطه ي دختر و پسري، با پنهان کاري، تعارض، درگيري با ديگران، احساس گناه، اضطراب، ترديد، قطع روابط اجتماعي با ديگران مشکل در شغل،

ص: 45

تحصيل، روابط خانوادگي و... همراه است بايد مطمئن شد که هوس، خود را به جاي عشق به آنها معرفي کرده است و چنين شروعي براي يک رابطه، پاياني به مراتب دردناک تر و فجيع تر به همراه دارد.

تصویر

1- " هيچ كانوني در اسلام بر پا نشده است كه نزد خداوند از كانون ازدواج محبوبتر و عزيزتر باشد. " 2- "كسى كه ازدواج كند نيمى از دين خود را حفظ كرده است" 3" - ازدواج سنت من است, پس هركس از سنت من روى گردان شود از من نيست. " 4- "پست ترين مردگان شما افراد بي همسرند. " 5- "وقتي كسي كه خلق و دين وي مايه رضايت است به خواستگاري مي آيد , به او زن دهيد و اگر چنين نكنيد فتنه و فساد در زمين فراوان خواهد شد. " 6- " وقتي خداوند خواستگاري زني را به دل كسي انداخته باشد , مانعي نيست كه او را بنگرد. "

7- "وقتي اشخاص همشأن براي خواستگاري پيش شما آمدند ؛ دختران خود را شوهر دهيد و در كار آنها منتظر حوادث نباشيد. " 8- "اگر كسي زني را خواستگاري كرد و موي خود را رنگ مي بندد بايد به او خبر دهد كه موي خود رنگ مي بندد. " 9- "زن براي دين و مال و جمالش گيرند , زن دين دار بجوييد. "

10- "براي نطفه هاي خود جاي مناسب انتخاب كنيد , زيرا زنان نظير برادران و خواهران خود فرزند مي آورند. " 11- "به اشخاص همشان زن بدهيد و از اشخاص همشان زن بگيريد و محل نطفه هاي خود (زنان خود) را به دقت انتخاب كنيد. " 12- "زن را براي چهار چيز گيرند: مال ؛ شرف , جمال و دين ؛ و تو زن دين دار بجوي" 13- " دو ركعت نماز شخص زن دار بهتر از هفتاد ركعت نماز عزبست. " 14- "هر كه زن بگيرد يك نيمه ايمان خويش را كامل كرده، از خدا درباره نيم ديگر بترسد. " 15- "هر كه را خدا زني پارسا داده، وي را بر نصف دين خويش ياري كرده و بايد درباره نصف ديگر آن از خدا بترسد. " 16- "هر جواني در آغاز جواني زن بگيرد، شيطان وي بانگ برآورد، واي بر او، دين خود را از دستبرد من محفوظ داشت. " (به شرط

ص: 47

رعايت آداب همسرداري) 17- " سه كار است كه هر كس به اعتماد خدا و به انتظار ثواب كند، بر خدا لازم است كه وي را ياري كند و او را بركت دهد:. . . و هر كه به اعتماد خدا و به اميد ثواب ازدواج كند بر خدا لازم است كه وي را ياري كند و او را بركت دهد. . . " 18- "سه كسند كه ياري آنها بر خدا لازم است:. . و كسي كه به منظور عفت زن بگيرد" 19- "نشانه ميمنت زن اين است كه خواستگاريش آسان و مهرش سبك باشد. "

تصویر

ديدارش رود. "(1)و نيز فرموده اند: ازدواج کن، زيرا برکت و عفت در ازدواج است. (2)

كار خداوند اخلاق آنان را نيكو مى گرداند و روزيهايشان را زياد مى كند و بر جوانمرديهاى آنان مى افزايد. "(1)

نماز متأهل با نماز مجرد چه تفاوتي دارد؟ امام صادق عليه السلام مي فرمايند: "دو ركعت نمازى كه همسردار مى خواند، برتر از هفتاد ركعت نمازى است كه فرد بى همسر بخواند. "(2)

كسي كه بي همسري را همسر دهد، چه ثوابي دارد؟ پيامبر اکرم - صلّي الله عليه و آله - فرمودند: هر کس در امر برقرار ساختن ازدواج ميان زن و مردي كوششي كند، خداوند متعال هزار حورالعين به وي عطا نمايد که هر يک قصري از در و ياقوت دارند و نيز در برابر هر گامي که در اين امر بر مي دارد و يا هر کلامي که در اين رابطه مي گويد، خداوند عمل يک سال عبادت که روزها را روزه و شبها را در نماز باشد در نامۀ اعمال او مي نگارد. (3) همچنین امام صادق عليه السلام مي فرمايند:"هر كه بى همسرى را زن دهد، از جمله كسانى است كه خداوند در روز قيامت به او نظر مى افكند. "(4)ونيز امام كاظم عليه السلام مي فرمايند:"سه نفرند كه در

ص: 50

روزى كه سايه اى جز سايه عرش خدا نيست در سايه عرش اويند: مردى كه برادر مسلمان خود را زن دهد، يا به او خدمت كند، يا رازش را بپوشاند. "(1)

از طرف دیگر تحقیقات بسیاری نشان داده اند که مردان متاهل عمر طولانی تری نسبت به مردان مجرد و آنها که هیچ وقت ازدواج نمی کنند دارند. تلاش های بسیاری برای دستیابی به دلایل این امر انجام گرفته که سوالات زیر را در برداشته است:

آیا ازدواج بر سیستم حفاظتی و ایمنی بدن تاثیر مستقیم دارد و به خاطر داشتن فواید مربوط به سلامتی، خطرمرگ و میر را کاهش می دهد؟ یا افزایش طول عمر نشان دهنده این است که افراد سالم گرایش بیشتری به ازدواج دارند و افراد متاهل از همان ابتدای ازدواج، سالمتر هستند؟

این سوالات اشاره بر این دارد که رابطه بین طول عمر و متاهل بودن فقط با «ایمنی» حاصل از ازدواج یا «انتخاب مثبت» در ازدواج به خاطر سلامتی، توجیه می شود. البته نکته دیگری نیز در رابطه بین ازدواج و سلامتی دخیل است. اگر ازدواج کردن یکی از راه های به دست آوردن ایمنی در برابر بیماری ها و مرگ است، پس افراد بیمار و ناسالم به خاطر همین مساله گرایش بیشتری به ازدواج پیدا خواهند کرد؟

این طرز فکر را می توان «انتخاب منفی» در ازدواج خواند که می تواند به اندازه انتخاب مثبت مهم باشد. با این که معمولا تصور می شود که انتخاب قسمتی از فواید ازدواج است، اما تحقیقات تجربی سابق معمولا روی انتخاب مثبت متمرکز بود و این امکان را در نظر نمی گرفت که انتخاب منفی نیز می تواند به همان اندازه مهم باشد.

تحقیقات اخیر در مورد طول عمر در یکی از مراکز تحقیقاتی در تلاش برای پرکردن این فاصله بوده است. محققان از نوعی بانک اطلاعاتی برای بررسی بیش از 4000 مرد در مدت زمان 22 سال استفاده کرده اند. این تحقیقات تغییرات ایجاد شده در سلامتی

ص: 52

مردها را در طول دوره تحولات ایجاد شده در زندگی زناشویی، تاریخچه ازدواج، طلاق، مرگ همسر و تجدید فراش تجزیه و تحلیل می کند. یافته های این تحقیقات نشان می دهد که هر دو نکته یعنی هم مساله ایمنی و هم انتخاب در این زمینه نقش داشته است. از یک طرف، سلامتی خطر مرگ و میر را کاهش می دهد و در شرایط به خصوص ازدواج در حفظ سلامتی تاثیرگذار است. از طرف دیگر وضعیت سلامتی افراد می تواند در انتخاب آنها برای متاهل شدن، تاثیرگذار باشد. در هر حال:

آنچه بايد روز و شب گردد روان

آنچه نيم دين بود در دو جهان

آنچه وفق سنّت است در هر زمان

آنچه تسكن قلوب است بي گمان

ازدواج است ازدواج است ازدواج

آنچه باشد خود نياز هر روان

آنچه نسلها را كند ایجاد به سان

آنچه عفّت را كند احيا ز جان

آنچه نسل ما كند بر پا همان

ازدواج است ازدواج است ازدواج

آنچه باشد چون عبادت در بيان

آنچه دورت مي كند از هر خزان

ص: 53

آنچه شيطان می شود مأیوس ز آن

آنچه باشد بهره و حظّش نهان

ازدواج است ازدواج است ازدواج

آنچه آرد بر زناشوئي امان

آنچه باشد خواست هر پير و جوان

آنچه احيا مي كند باغ جنان

آنچه آثارش بود فوق زبان

ازدواج است ازدواج است ازدواج

آنچه امحا می کند آه و فغان

آنچه حالت را کند حالی چنان

آنچه باشد لذّتش تا آن کران

آنچه بوده بر حقير لطفی عيان

ازدواج است ازدواج است ازدواج

شما فکر مي کني فلسفه و حقيقت ازدواج از نظر اسلام چيست و چرا اسلام به ازدواج اهميت زيادي مي دهد؟ پاسخ اين سؤال با سخني از مرحوم علامه محمد تقي جعفري(ره) مطرح مي شود. وي در جواب فيلسوف شهير اروپايي، «برتراند راسل» که چرا اسلام اين قدر به ازدواج بها داده و برايش قانون وضع کرده است،

ص: 54

نوشت: «با ازدواج مي خواهد انسان به وجود آيد، مسأله ي انسان مطرح است. » بنابراين، ارضاي غريزه ي جنسي و تأمين نيازهاي فيزيولوژيک انسان از آثار مثبت ازدواج است. لذا غریزه جنسی باید در زمان مناسب و از راه صحیح و شرعی به موقع ارضا گردد. چرا که نیاز جنسی بازتاب ترشح هورمون جنسی است که تحولات جسمی و روحی را به دنبال دارد. از دوران بلوغ به بعد میل به جنس مخالف زیاد می شود و اگر پاسخ درستی به خواسته های جنسی داده نشود سبب بحران های شدید روحی و انحرافات جنسی می گردد. مع الوصف از نظر اسلام ازدواج و تشکیل خانواده اهمیت زیادی دارد، که این خود از مهمترین عوامل بهداشت روانی فرد و جامعه می باشد، که در این زمینه کتابهای زیادی نوشته شده است و احادیث زیادی در این باره وارد شده است که به برخی از آنها قبلا اشاره شده است. در هر حال ای عزیز بزرگوار، نظر جنابعالی را به مهم ترین آثار ازدواج همراه با توضیح مختصر معطوف و مابقی به صورت فهرست بیان می شود.

1- مودت و رحمت :از آثار ازدواج، مودت و رحمت است: «و جعل بینکم موده و رحمه…» آن چه در آغاز زندگی مشترک بین زن و شوهر، یگانگی برقرار می کند، و اثر آن در مقام عمل ظاهر می شود، مودت است؛ ولی پس از گذشت زمان و رسیدن دوران ضعف و ناتوانی، رحمت جای مودت را پر می کند. رحمت و مودت به تعبیر قرآن، دو نشانه الهی و ضامن به پا ماندن بنای زندگی و تداوم وحدت است؛ البته رحمت در همان آغاز زندگی نیز در زندگی نقش دارد. گاهی زحمات و خدمات بلاعوض و ایثارگرانه بدون هیچ گونه چشم داشتی حتی گاهی با برخورد سرد از طرف مقابل، از انسان سر می زند. در اینجا برای حفظ نظام خانوایکی از خواسته های غریزی

ص: 55

انسان، نیاز فطری به پدر و مادر شدن شمرده، و پاسخ به این خواسته با ازدواج و داشتن فرزند تامین می شود؛ دگی، مودت رنگ می بازد؛ ولی رحمت جایگزین آن می شود.

2- تکامل: مرد و زن مجرد، هرکدام به تنهایی موجود ناقصی هستند که هر دو، در زندگی خود، احساس کمبود می کنند، اما یک همسر خوب و شایسته، پناهگاه مناسبی به شمار می آید که می توانند مشکلات زندگی را با هم فکری و همکاری حل کنند و تجربیاتی که هر یک از دوران گذشته داشته اند، برای رفع نابسامانی ها به کار گیرند و با احساس مسئولیتی که برای هر یک از آن ها پس از ازدواج، ایجاد شده مکمل یکدیگرند. (1) شهيد مطهري در اين باره مي فرمايد: «تشکيل خانواده يعني يک نوع علاقه مند شدن به سرنوشت ديگران و يکي از علل اين که در اسلام ازدواج يک امر مقدس و عبادت تلقي شده، همين است. ازدواج اولين مرحله ي خروج از خود طبيعي فردي و توسعه پيدا کردن شخصيت انسان است. پختگي که در پرتو ازدواج و تشکيل

خانواده ايجاد مي شود، در هيچ جاي ديگر نمي توان به آن رسيد و آن را فقط در ازدواج و تشکيل خانواده بايد به دست آورد. » بنابراين، مي توان ازدواج را مايه ي رشد و کمال دانست. در واقع خداوند انسان را به گونه يي آفريده که بدون جنس مخالف ناقص است و با جنس مخالف کامل مي شود. مرد به زن نيازمند است و زن به مرد. هر کدام از دو جنس از نظر روحي و جسمي به هم وابسته اند و با قرار گرفتن در کنار هم يکديگر را تکميل مي کنند.

3- تسکين و آرامش: مهم ترين نيازي که بر اثر ازدواج تأمين مي شود، نياز به آرامش و احساس امنيت و آسودگي است. در افراد مجرد، معمولاً نوعی دلهره و اضطراب وجود

ص: 56

دارد، نگرانی از آینده، نگرانی از سرنوشت، نگرانی از اداره زندگی و هزاران نگرانی دیگر. یکی از آثار ارزشمند ازدواج، این است که زن و شوهر در کنار یکدیگر این نگرانی ها را فراموش می کند، و با وجود همسری شایسته و نیک، به آرامش روحی و جسمی دست پیدا می کند، و دلگرم به تداوم فعالیت زندگی می شود و با ارضاء غریزه جنسی از مجرای صحیح و قانونی، هیجان ها و پریشانی او مهار شده و به آرامش می رسد. (1) آری نیاز روح به کانون آرامش، با اهمیت تر از نیاز جنسی است. همسر شایسته در پیش آمدهای زندگی، راه وصول به آرامش و سعادت را نزدیک می کند: «و من ایاته أن خلق لکم من أنفسکم أزوجا لتسکنوا الیها…»، «…و جعل منها زوجها لیسکن الیها…» برخی مفسران، مقصود از لباس را در آیه 187 بقره، سکون و آرامش دانسته اند؛ همان گونه که خدا شب را لباس (مایه آرامش و سکون) دانسته: «و جعلنا الیل لباس لکم و انتم لباس لهن» نیز به سکون و آرامشی که با همسر حاصل می شود، اشاره خواهد داشت.

یکی از بناهای پر اهمیت اجتماع، ازدواج و تشکیل خانواده است در این واحد اولیه اجتماعی سنگ بنای تعلیم و تربیت نهاده می شود و انسان در عرصه ازدواج به آرامش و تکامل می رسد. در واقع دست آفرينش نوعي کشش دروني ميان زن و مرد به وديعت نهاده تا هر کدام در سنين خاص خواهان يکديگر شوند و اضطراب و پريشاني شان از طريق ازدواج به سکون و آرامش تبديل شود. دانشمندان علوم تجربي و انساني نيز ارضاي صحيح و به موقع غريزه ي جنسي و ترشح معتدل غدد جنسي را براي سلامت

ص: 57

جسم و روان آدمي لازم دانسته، عدم آن را سبب پاره يي از بيماري هاي رواني و گاه جسماني شمرده اند.

4- اخلاق نیکو: ازدواج، اخلاق را نیکو می کند. (1)

همان طور که در روایت آمده است: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: پسر و دخترهای مجرد خود را همسر دهید که خداوند اخلاق ایشان را نیکو کند و روزیشان را افزایش داده و بر مروت آن ها می افزاید.

5- ارضای غریزه جنسی: غریزه جنسی، نیرویی است که در زن و مرد قرار داده شده و ازدواج، وسیله ای مُجاز برای اطفای نیروی شهوت و پاسخی به این غریزه خدادادی است: «و الذین هم لفروجهم حفظون الا علی ازواجهم او ما ملکت ایمانهم فانهم غیر ملومین» در حدیث آمده است: میان لذت های مادی و جسمانی در دنیا و آخرت، هیچ کدام به پایه لذت زناشویی نمی رسد؛ سپس امام به آیه 14 آل عمران استشهاد می کند که در میان شهوات گوناگون، علاقه به زن را مقدم داشته است: «زین للناس حب الشهوت من النساء و البنین و القناطیر المقنطره…» آیه 187 بقره ، به نیاز غریزی جنسی اشاره دارد که به رغم ممنوعیت شرعی، مردم به سوی آن کشیده می شوند؛ البته این امر نمی تواند انگیزه اصلی و هدف نهایی ازدواج باشد؛ زیرا غریزه جنسی در زن و مرد، دوره محدودی دارد و اگر غرض از ازدواج، فقط این جهت باشد، باید زوجین هنگام ناتوانی جنسی، یکدیگر را رها کنند یا زن و مردی که توانایی جنسی خویش را از دست داده اند، هیچ گاه پیمان زناشویی نبندند.

ص: 58

6- سلامتی: ازدواج علاوه بر آثار روحی، روانی که به گوشه هایی از آن اشاره شد از لخاظ جسمی نیز آثار خاصی به دنبال خواهد داشت. با توجه به تحقیقات افراد متأهّل عموما افراد سالم تری هستند و عمر طولانی تری دارند و از سلامت عقلانی و نفسانی بیشتری برخوردارند، شاد ترند و در آمد بیشتری دارند. تجزیه و تحلیل این که آیا ازدواج به طور مستقیم بر سلامتی تاثیر می گذارد یا خیر، نتایج مختلفی در بر داشته است.

مقایسات انجام شده بین مردان متاهل و مردانی که هیچگاه ازدواج نکرده اند نشان می دهد که گروه اول به طور کلی سالم تر هستند،گزارشات دریافتی از مقایسات انجام شده بین متاهلان سن بالاتر و مردان طلاق گرفته اشاره بر این دارد که سطح سلامتی نسبی مردان گروه دوم با بالارفتن سن به طور قابل توجهی نزول می کند. وقتی این مردان مطلقه به سن 50 می رسند، باید انتظار داشته باشند که وضعیت سلامتی شان بسیار زودتر از افراد متاهل به خطر بیفتد. برای این گروه از افراد، ازدواج مجدد بسیار پرفایده خواهد بود و سطح سلامتی آنها نیز به خوبی متاهلان خواهد رسید.

با بالارفتن سن در مردان، وضعیت سلامتی رو به زوال رفته و احتمال مرگ بالاتر می رود. درصد مرگ و میر مردان متاهل در سنین 50 تا 60 و 70 بسیار کمتر از مردان مجرد است. بررسی ها نشان داده اند که مردانی که ازدواج کرده اند، سبک زندگی بهتری دارند؛ یعنی کمتر سیگار می کشند، کمتر به سمت الکل و مواد مخدر روی می آورند و عادات تغذیه ای بهتری دارند و بیشتر ورزش می کنند. اما این همه ماجرا نیست و نمی تواند توجیه کننده تمام تفاوت های بین مردان مجرد و متاهل باشد. برخی بررسی ها نشان داده اند که میزان دیابت، آرتریت (التهاب مفاصل)، کمردرد، میگرن و واریس در متاهل ها کمتر از مجردهاست. بررسی های دیگری نشان داده که متاهل ها کمتر سرما

ص: 59

می خورند و حتی دندان های بهتری نسبت به مجردها دارند. مسلما همه این موارد را، نمی توان تنها با سبک زندگی توجیه کرد. بنابراین آیا پای برخی عومل بیولوژیک دیگر در میان است؟ مثلا تغییرات بیوشیمیایی که سبب می شود توان دفاعی مردان متاهل در برابر این بیماری ها افزایش یابد؟

موضوع وقتی جالب تر می شود که به یاد داشته باشی که مجرد بودن،از عوامل زمینه ساز برخی بیماری های روانی هم هست؛ به طوری که احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی در افراد مجرد بیشتر است و احتمال سرنوشت وخیم تر و عدم درمان این بیماران، در حالت مجرد، بیشتر می شود. (البته ازدواج نمی تواند اسکیزوفرنی را درمان کند) جالب این که تحقیقات نشان داده اند که این تاثیرات برای مردان بیشتر است و در مقابل، تاثیر مخرب فروپاشیدن ازدواج، بر روی زنان بیشتر است. برای مثال، مطالعه ای که اخیرا در نشست سالانه انجمن طب روان تنی ارائه شد، حاکی از این مطلب بود که در هنگام بروز مشکلات خانوادگی و افسردگی ناشی از آن، این زنان هستند که باید بیشترین هزینه را برای آن بپردازند؛ چرا که تاثیرگذاری این موقعیت، بر سلامت جسمی زنان بیشتر است. بررسی ها نشان داده که زنانی که از ازدواج خود ناراضی اند، بیشتر دچار فشارخون بالا، افزایش کلسترول خون و چاقی می شوند که همه اینها، از عوامل خطر بیماری های قلبی و عروقی مانند سکته محسوب می شوند. (این نتیجه مطالعات محققان در دانشگاه «یوتا»ست) بررسی های دیگر محققان در دانشگاه Case Western Reserve نشان داد زنانی که از همسرشان جدا می شوند، تا 2 سال پیرتر از هم سن وسال های شان به نظر می رسند. این در حالی است که سن زنانی که ازدواج شاد و موفقی داشتند، درست به همین مقدار کمتر تخمین زده می شد.

ص: 60

7- صرفه جویی و توسعه رزق: در شرایطی که دنیا در تب و تاب بحران اقتصادی است، بررسی ها نشان داده که ازدواج، حتی برای زندگی اقتصادی هم مفید است و می توان گفت به نوعی مقرون به صرفه است که ازدواج کنی تا مجرد بمانی. بررسی ها روی بیش از 9 هزار نفر نشان داده که آنها که ازدواج بادوامی داشته اند، تا 2 برابر بیشتر از مجردها توان پس انداز داشته اند. این در حالی است که وضع حساب های بانکی آنها که طلاق گرفته اند، از 2 گروه دیگر، بسیار بدتر بوده است.

نگرانی از تنگ دستی، یکی از بهانه هایی است که برای گریز از ازدواج، مطرح می شود. قرآن، این گونه به انسان امیدواری می دهد: از فقر و تنگ دستی جوانان و مجردان نگران نباشید و در ازدواج آنها بکوشید چرا که اگر فقیر باشند، خداوند از فضل خویش، آنان را بی نیاز می سازد: «و انکحوا الایمی منکم و الصلحین من عبادکم و امائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله…» برخی گفته اند: مفاد این آیه، وعده خداوند به غنا و بی نیازی است برای کسانی که تشکیل خانواده دهند. روایاتی نیز این معنا را تایید می کند.

8- داشتن فرزندان صالح: یکی از خواسته های غریزی انسان، نیاز فطری به پدر و مادر شدن شمرده، و پاسخ به این خواسته با ازدواج و داشتن فرزند تامین می شود؛ اصل تولید و تکثیر، از راه های غیر مشروع نیز ممکن است؛ ولی در سایه ازدواج، نسلی دارای اصل و نسب پدید می آید. قرآن در آیاتی، فرزند را زینت زندگی دنیا شمرده که بیان گر رغبت انسان به داشتن فرزند و برقرار شدن رابطه پدر یا مادر و فرزند است «المال و البنون زینه الحیوه الدنیا». داشتن فرزند به صورت ثمره ازدواج، با تعبیرهای گوناگونی در قرآن آمده است. در آیه 223 بقره از این که می گوید: «نساوکم حرث لکم فاتوا

ص: 61

حرثکم انی شئتم…»، یادآور می شود که بکوشید از این فرصت بهره گیرید و با پرورش فرزندان صالح و شایسته که به حال دین و دنیای شما مفید باشد، اثر نیکی برای خود از پیش بفرستید. «… و قدموا لانفسکم…». در آیه 187 بقره پس از آن که از آمیزش با همسر سخن به میان آمده است، می فرماید: «… و ابتغوا ما کتب الله لکم...» که به نظر بسیاری مقصود، طلب فرزند است. در موارد متعددی از قرآن، خداوند برای داشتن فرزند صالح، خوانده شده است. در آیه 189 اعراف از قول پدر و مادر نقل می کند که عرضه می دارند اگر فرزند صالح نصیبشان شود، شکرگزار خواهند بود: «دعوا الله ربهما لئن اتیتنا صالحا لنکونن من الشکرین…». در چند جا، درخواست حضرت زکریا (علیه السلام) مطرح شده است که از خداوند، فرزندی که لیاقت جانشینی او را داشته: «… فهب لی من لدنک ولیا»، و مورد رضایت پروردگار باشد: «… و اجعله رب رضیا» را خواسته است. در سوره آل عمران، پس از مشاهده شایستگی های مریم (علیها السلام) پروردگارش را می خواند: خداوندا! از طرف خود، فرزند پاکیزه ای نیز به من عطا فرما: «… هب لی من لدنک ذریه طیبه انک سمیع الدعاء».

9- بازداشتن از گناه: یکی از آثار ازدواج برای زن و مرد، ایجاد زمینه تقوا و دوری از گناهان است. با اشباع غریزه جنسی در زن و مرد، زمینه گناهان شهوت انگیز از میان می رود. این که در قرآن از کسی که ازدواج کرده، به «مُحصن و محصنه» تعبیر شده: «فاذا احصن…»، به جهت این است که زن و مرد، با ازدواج در حِصن سنگر مستحکمی قرار می گیرند و خود را حفظ می کنند تا وسوسه های شهوانی در آنان اثر نگذارد؛ بلکه ازدواج، زمینه گناهان دیگر را نیز از بین می برد؛ زیرا پذیرفتن مسئولیت تامین و تربیت اولاد، انسان را به استفاده بهینه از عمر وا می دارد و برای گناه و معاشرت های گمراه

ص: 62

کننده جایی باقی نمی ماند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «من تزوج فقد احرز نصف دینه» با ازدواج، نیمی از دین صیانت می شود.

در روایتی دیگر آمده است: بدترین مردم، کسانی اند که در تجرد به سر می برند. در تفسیر آیه 187 بقره «هن لباس لکم و انتم لباس لهن» برخی گفته اند: آن گونه که انسان، با لباس از سرما و گرما و حشرات و آسیب های جلدی، محافظت می شود، زن و مرد، با ازدواج، یکدیگر را از گناه حفظ می کنند. در آیه 28 نساء حکمت تشریع ازدواج این گونه بیان شده است: «یرید الله ان یخفف عنکم…»؛ زیرا پیروی از شهوات و در دام گناه افتادن، برای انسان، وزانت و سنگینی می آورد و تشریع ازدواج و فراهم شدن امکان آن برای کسی که نمی تواند با زنان آزاد ازدواج کند، از فساد و گناه جلوگیری می کند و انسان از عواقب آن در امان می ماند و این نوعی توسعه برای انسان شمرده می شود.

10- تبدیل تخیلات به واقعیات 11-رسیدن به بلوغ روحی برای رو به رو شدن با حقایق زندگی 12- افزایش قدرت سازگاری13-کسب تجربه در مورد تفاوت دوست داشتن و عشق ورزیدن14-گشوده شدن دریچه ای جدید در زندگی انسان، که مسیر زندگی را تغییر می دهد15- عمل به فطرت انسان و کمک به تنازع بقا15-مهم تر از همه انجام وظیفه الهی و خشنودی و خرسندی خداوند و مباهات پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است. (1)

در هر حال ای عزیز بزرگوار، توضیح بیشتر اینکه نیاز جنسی واقعیتی تکوینی است که اسلام آن را کاملاً پذیرفته و دستورهایی واقع گرایانه نسبت به آن صادر کرده است. رفع این نیاز توأم با نوعی لذت است که برترین و شدیدترین نوع لذت است و

ص: 63

آن را لذت جنسی می نامند. تفاوت این لذت و لذت های دیگر همچون خوردن و نوشیدن و خوابیدن این است که اولاً بر خلاف دیگر لذت ها، در لذت جنسی، انسانی از انسان دیگر لذت می برد و نه از چیز دیگری همچون جمادات مثل آب و غذا. ثانیاً لذت جنسی دوطرفه است؛ بدین معنا که هر دو طرف رابطۀ جنسی از یکدیگر لذت می برند نه این که فقط یک طرف لذت ببرد و طرف دیگر منفعل محض باشد؛ مثلاً در نوشیدن آب این شما هستید که لذت می برید نه آب. بنابراین لذت جنسی یک رابطۀ انسانی است و علی القاعده در روابط انسانی سازوکارهای خاصی حاکم است که اگر به درستی رعایت شوند در جهت کمال انسان مفید می افتد وگرنه سبب سقوط انسان خواهد شد.

در اسلام کانون اصیل ارضای نیاز جنسی، کانون گرم خانواده هاست و راهکارهایی مثل ازدواج موقت نیز که تجویز شده تنها راهکارهای موقتی و همچون قرص مسکن اند که برای فروکش کردن طغیان این غریزه مطرح شده است. اگر این نیاز جنسی - که برخاسته از غریزه ای سرکش است - به شکل کامل در محیط خانواده و با زناشویی برآورده شود زن و مرد آرام می شوند و و نوعی مصونیت برای فرد و اجتماع پدید می آورد ودیگر این نیاز به شکل روابط نامشروع به فضای بیرون از خانواده کشیده نمی شود و فضای اخلاقی جامعه را آلوده و ناامن نمی کند.

یکی از ابعاد اخلاقی ازدواج این است که از گناه و فساد در روی زمین پیشگیری می کند بدین بیان که با ارضای غریزۀ جنسی در کانون گرم و صمیمی خانواده، این غریزه آرام می شود و دیگر سرکشی نمی کند و بسیاری از کارهای خلاف اخلاقی را انجام نمی دهد و این حقیقتی است که عقل و تجربه و وجدان آن را تصدیق می کند

ص: 64

و در روایات نورانی اهل بیت(علیهم السلام) هم به شکل های گوناگون به آن اشاره یا تصریح شده است؛ مثلاً در کلام نورانی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) که از زبان امام صادق(علیه السلام)بازگو شده چنین آمده است: «مَنْ تَزَوَّجَ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ - وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ: - فَلْیتَّقِ اللَّهَ فِی النِّصْفِ الْآخَرِ أَوِ الْبَاقِی»(1)

هر که ازدواج کند، نیمى از دین خود را حفظ کرده است. - و در حدیث دیگر آمده است: - پس باید در نیمۀ دیگر از خدا پروا کند.

در عربی «حِرز» به جایی مثل دژ یا صندوقچه گفته می شود که چیزها را به دور از دسترس دیگران در آن نگه می دارند تا گم یا تلف نشود و «إحراز» از همین ماده و به معنای «در حِرز نهادن» است. در این روایت پیوند بسیار نزدیکی بین ازدواج و دین

ترسیم شده و رسول خدا(صلی الله علیه و آله) ازدواج را حرز و به تعبیری، نگهدارندۀ نصف دین نامیده اند. حال سؤال می شود که سر این پیوند چیست و چرا ازدواج دژی برای دین است؟

این سخن رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) در حقیقت نشان دهندۀ اهمیت ازدواج و غریزۀ جنسی و نقش آن در سعادت یا شقاوت آدمی است. سِر پیوند نزدیک دین و ازدواج این است که همۀ غرایز و شهواتی که انسان را به سوی بدی ها و ارتکاب گناهان می کشاند و تهدیدگر دین و ایمان آدمی است به یک طرف و غریزۀ جنسی هم به یک طرف است و همۀ گناهان انسان به یک طرف و گناهان مرتبط به غریزۀ جنسی وی نیز به یک طرف است. آری اگر نیک بنگری تصدیق خواهی کرد که نیمی از مفاسد روی زمین مستقیم یا غیرمستقیم به غریزۀ جنسی برمی گردد. این غریزه چنان نیرومند و طغیانگر است که اگر یله و رها باشد، همچون مرکبی سرکش عنان از

ص: 65

کف سوار خود ربوده، او را به وادی هلاکت سوق خواهد داد. غریزۀ جنسی مستقیم و غیرمستقیم سرمنشأ گناهان بزرگی همچون فحشا، چشم چرانی، تبرج (یا خودنمایی) و انحرافات جنسی و گناهان بی شمار دیگر می شود که دین و دنیای انسان را به تباهی می کشد و ازدواج و ارضای مشروع این نیاز، لجامی است بر این مرکب چموش تا آرام گیرد و دست از سرکشی بردارد. از سوی دیگر تجرد و تنهایی و نبود حس مسؤولیت نسبت به خانواده و اجتماع، یاوری دیگر برای شیطان و نفس اماره است تا او را به سوی ارتکاب انواع گناهان و زشتی ها دعوت کنند. ازاین رو به بیان حکیمانۀ رسول خدا(صلی الله علیه و آله) با ازدواج نیمی از دین انسان از دستبرد دین دزدان درونی و بیرونی در امان می ماند.

پس با توجه به این سخن نورانی پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) باید گفت: تهدیدات غریزۀ جنسی کم وبیش برای همه اعم از جاهل و عالم و عابد و زاهد هست و جز کسی که خدا دستش را بگیرد از شر آن در امان نیست؛ ازاین رو نباید از توجه به ازدواجِ به هنگامِ جوانان غفلت ورزید.

در خاتمه این بحث یاد آور می شود که ازدواج وسیله است، نه هدف، بسیاری از ازدواج های غلط و ناموفق به این دلیل رخ می دهد که افراد آن را یک هدف قرار می دهند(به هر ترتیبی شده باید ازدواج کرد) در نتیجه برای رسیدن به آن گاهی بسیاری از اصول عقلانی و حتی اخلاقی را نیز نادیده می گیرند و زیر بار انتخاب غلط می روند یا بدون آمادگی و شرایط لازم درگیر آن می شوند. یکی از مهم ترین علت های شکست در ازدواج توقع و تصورات غلط از ازدواج است. خوشبختی به خودی خود رخ نمی دهد، بلکه ساخته می شود. به همان اندازه انتخاب و داشتن همسر

ص: 66

خوب، تلاش در حفظ آن نیز مهم است. ازدواج همچون درختی است که در صورت عدم آبیاری و مراقبت، دیر یا زود پژمرده خواهدشد.

تصویر

بزرگوار، با پرهيز از موارد زير مي توان تا حدودي ازاشتباه و انحراف در انتخاب همسر جلوگيري كرد:

1- شناخت ناقص و كم توجهي به مسائل اعتقادي: وقتی با یک نفر ازدواج می کنیم، درواقع با کل وجود او و با همه ابعاد زندگی اش، خانواده اش، گذشته اش، آینده اش، افکار، ايمان و اخلاقش و همچنین با جسم او ازدواج کرده ایم؛ احتمال شکست در ازدواجی که براساس شناخت کافی صورت نگیرد بسیار بالاست. ما زمانی می توانیم به شناخت کامل تر برسیم که با همه ابعاد وجودی فرد اعم از مسائل اعتقادي، اخلاقي، فرهنگي و اجتماعي وي در شرایط و موقعیت های مختلف آشنا شده باشیم.

2- ازدواج فقط به دليل زيبايي ظاهري: اهميت جذابيت جسماني، به عنوان يک عامل مهم در دوستي ها و مناسب هاي اجتماعي، غيرقابل انکار است. امّا زماني که اهميت اين عامل در معيارهاي افراد براي تشکيل زندگي مشترک، بدون توجه به عامل هاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و شخصيتي افراد لحاظ مي شود، ضريب خطر پذيري چنين ازدواج هايي نيز به طور طبيعي، بالا خواهد رفت. رسول اسلام(صلی الله علیه و آله) به تمامی پیروان خود مي فرمايند:. . . "و کسی که به خاطر جمال و زیبایی با او ازدواج کند، در او امور ناخوشایند خواهد دید! و کسی که به خاطر ایمان و ارزش های دینی، با او ازدواج نماید، خداوند همه آن امتیازات مادی و ظاهری را برای وی فراهم می کند. "

3- ازدواج فقط به دلیل پول و ثروت: اگر شما شیفته ی فردی هستید که ثروتمند است و فقط به همین دلیل حاضرید با او ازدواج کنید و به دیگر ابعاد توجه نمی کنید،

ص: 68

این ملاک مناسبی نمی باشد. بديهي است كه ایده ی ازدواج کردن با یک فرد، بدون توجه به احساس و عاطفه ی قلبی و فقط از روی نگاه مادی گرایانه، به طور یقین، عقلانی نیست و اشتباه می باشد. رسول اسلام(صلی الله علیه و آله) مي فرمايند:“کسی که با زنی به خاطر مال و دارایی ازدواج کند، خداوند او را به حال خود واگذار می کند و. . .

4- ازدواج به دلیل دوری از خانواده و پدر و مادر: وقتی وضعیت در خانه ی پدری، شوم و اندوه بار باشد، ازدواج یک راه گریز محسوب می شود. تعجبی ندارد که خیلی ها این راه گریز را انتخاب می کنند؛ اما به طور معمول، این مسیری است که شما را از چاله درآورده و به چاه می اندازد. یکی دو سال دیگر در خانه ی پدر و مادر ماندن، بهتر از آن است که با نخستین پیشنهاد ازدواج، تن به تاهل دهید، چون آن وقت ممکن است شریک زندگی تان تا آخر عمر سبب رنجش و آزار شما گردد.

5- ازدواج به دلیل ترحم و دل سوزی به یک فرد: گاهی انگیزه ی فرد برای ازدواج، نجات دادن شخص مقابل از تنهایی، فشارهای زندگی، مشکلات اقتصادی و اجتماعی و دلیل های دیگر است.

6- فردی که برای رسیدن به شما از همسرش جدا می شود: بطور معمول، این گونه ازدواج ها، زیاد دوام نخواهد آورد و پایه ای برای یک رابطه ی درازمدت نخواهد بود. فردی که به خاطر شخصی حاضر است به همسر یا نامزد خود خیانت کند، به طور مسلم رابطه ی آنان، استحکامی نخواهد داشت؛ زیرا کسی که توسط شما به فرد دیگری خیانت کرده، روزی نیز به خود شما خیانت خواهد کرد.

ص: 69

7- ازدواج، ابزاري براي دست يابي به خواسته هاي ديگر: گاهي انگيزه ي اصلي در تشکيل زندگي مشترک، عشق به فرد مقابل و نياز روان شناختي به زيستن با فرد مقابل نيست؛ بلکه او وسيله اي براي رسيدن به هدف هاي ديگر مي شود.

8- ازدواج به دليل عشق سطحي و زودگذر: گاهي دو نفر، چنان علاقه اي به يکديگر پيدا مي کنند که گمان مي برند به راستي، عاشق هم هستند. وقتي هيجان با سرعت چشمگيري در رابطه ها پيش برود، شناخت يکديگر به روال عادي و تدريجي خود، پيش نمي رود؛ زيرا وقت کافي براي اين امر وجود نداشته است. صراحت، صداقت و اعتمادي که لازمه ي يک رابطه ي محکم است، احتياج به زمان دارد. يک آشنايي سريع، هر چه قدر هم که هيجان آور باشد، تنها يک صميميت ظاهري به بار مي آورد که به آساني با نزديکي و صميميت واقعي، اشتباه مي شود. به همين دليل، ازدواج هايي که در کوتاه مدت اتفاق مي افتند، يقيناً خطرهايي را به دنبال خواهند داشت.

مسلما اي عزيز بزرگوار، عشق یکی از لازمه های ازدواج است، اما قطعا برای ازدواج کافی نیست. اگر فقط از روی عشق ازدواج می کنید، منتظر باشید که روزی فقط به خاطر نفرت از هم جدا شوید! یکی از خطرناک ترین شرایط انتخاب همسر زمانی برای شما پیش می آید که «عاشق» می شوید. در این حالت شما آن قدر تحت تاثیر هیجانات و احساسات هستید که نمی توانید درست ببینید و درست تصمیم بگیرید. قبول این مساله برای کسانی که در اوج عشق هستند بسیار سخت است. مغز در حالت هیجان زدگی نمی تواند به طور طبیعی فعالیت کند. بنابراین ما به جز خوبی چیزی نمی بینیم. اگر نخواهیم از اصطلاح «عشق

ص: 70

کور» در این مورد استفاده کنیم، می توانیم بگوییم مغز عاشق، همه چیز را از پشت عینک عشق می بیند و از پشت این عینک هم همه چیز بهتر از آنچه که هست دیده می شود ؟ مشکل اینجاست که ما نمی توانیم همیشه با این عینک به زندگي نگاه کنیم چه بخواهیم چه نخواهیم این شیفتگی و این هیجانات دیر یا زودفروکش می کند. آري:

الهي جان من را پاك و گردان

ز شهوت هاي حيواني ي دوران

كمك كن تا كنم خود را مهيّا

براي حفظ خود از دام شيطان

اگر عاشق هستید، بهتر است مدتی صبر کنید و از رابطه فاصله بگیرید تا این تب در شما فروکش کند و بتوانید با دخالت بیشتر عقل، درمورد زندگی آینده تان تصمیم گیری کنید.

9- ازدواج فقط به دليل پدر و مادر شدن: بدون شک، يکي از مهم ترين عامل هاي تحريک کننده براي ازدواج، اين است که فرد، خود را پدر يا مادر ببيند و دوست داشته باشد که صاحب فرزندي شود؛ بي شک روزگار سپري مي شود؛ بچه ها بزرگ مي شوند؛ ازدواج مي کنند و به دنبال زندگي خويش مي روند. آنگاه است که احساس مي کنيد باز شما هستيد و تنهايي. پس فردي را انتخاب کنيد که فقط در فکر اين نباشيد که با او صاحب فرزند شويد؛ بلکه شخصي باشد که در تمام مراحل زندگي، پا به پاي شما، گام بردارد و مونس و همدم واقعي تان باشد.

ص: 71

10- ازدواج فقط به دليل چشم و هم چشمی: متاسفانه چشم و هم چشمی نیز چشم ما را به روی بسیاری از واقعیات می بندد و امکان درست دیدن را از ما می گیرد. اگر احساس می کنید در شرایطی هستید که میل به کم کردن روی اطرافیان از طریق ازدواجتان دارید، بهتر است دست از هر اقدامی در زمینه ازدواج بردارید. از کجا می فهمیم که تصمیم گیری ما از روی چشم و هم چشمی است؟ از اینجا که مدام در حال مقایسه کردن مورد خودتان با مورد ازدواج کسی هستید که حسادت شما را برانگیخته و این خیال رهایتان نمی کند که ازدواج شما با این شخص چطور می تواند حال او را بگیرد و دل شما را خنک کند! در چنین شرایطی میل شدید به جبران کردن و کم نیاوردن در ما پدید می آید که ضریب خطا در انتخاب را تا حد زیادی بالا می برد!

11- نظر صرف پدر و مادر: ازدواجي كه به دلیل نگرش یک جانبه ی پدر و مادر شما به شخص مورد نظر؛ بدون در نظر گرفتن نظر شما انجام شود.

12- عجله در انتخاب: در هر انتخابی، وقتی ما در شرایط اضطرار و عجله قرار می گیریم، امکان اشتباه کردنمان چندین برابر می شود و زمانی که این انتخاب به بزرگی انتخاب شریک زندگی باشد، حساسیت آن هم چندین برابر می شود.

البته ای عزیز بزرگوار، ازدواج اگرچه نیاز به تناسب و کفویت منطقی دارد اما همه چیز این پیوند، بر اساس منطق ریاضیات جلو نمی رود. اگر فهرست ویژگی های طرف مقابل را جلویتان گذاشته اید و به هر کدام نمره خوبی داده اید، باز این دلیل

ص: 72

نمی شود که او همسر ایده آل شما باشد. چیزی که ازدواج را از یک رابطه ریاضی یا همزیستی اجتماعی به یک رابطه انسانی تبدیل می کند، کشش و تمایل است؛ تمایلی که می تواند شما دو نفر را مثل قطعه های پازل با هم چفت کند و عاطفه میانتان را قوی تر سازد.اگر درباره همسر آینده تان مردد هستید یا حس خنثایی به گزینه ازدواجتان دارید یا حتی اگر خیلی داغید و فکر می کنید همسرتان را یافته اید و با وجود همه مشکلات، عاشقش هستید، این سوال ها را از خود بپرسید و به آنها جواب دهید. جواب شما به این سوال ها نشان می دهد که عاطفه تان کجای این قصه است.

به اینکه پدر یا مادر فرزندتان باشد افتخار می کنید؟ فکر کنید اگر قرار باشد مادر یا پدر بچه ای باشید، دوست دارید فرزندتان خصوصیات همسرتان را داشته باشد؟ چهره اش شبیه او باشد و مثل او رفتار کند؟ دوست دارید انسانی را به این دنیا بیاورید که با او مشترکا در به دنیا آمدنش سهیم هستید؟ بخشی از وجود ما با تولد فرزندمان تکثیر می شود. اگر دوست ندارید فرزندتان، این میراث به جا مانده از شما شبیه به همسرتان باشد شک نکنید که ازدواج موفقی نخواهید داشت. حتی اگر تصمیم داشته باشید هیچ وقت بچه دار نشوید، باز باید این سوال ها را از خودتان بپرسید و به آن پاسخ دهید. اینجا بچه موضوعیت ندارد، بلکه مهم این است که شما چقدر عمیقا به رفتار و ظاهر همسرتان احترام می گذارید و آن را می پسندید.

دوست دارید عضو خانواده او محسوب شوید؟ با ازدواج، شما عضو یک خانواده جدید می شوید و حکم دختر یا پسر آنها را پیدا می کنید. آیا ورود به این خانواده جدید برای شما خوشایند است یا نسبت به آن احساس بدی دارید؟ اگر فکر می کنید شان و شخصیت شما به گونه ای است که با ورود به این خانواده جدید، هم

ص: 73

خودتان و هم خانواده تان احساس بدی پیدا می کنند، قدری تامل کنید. فکر نکنید حساب همسرتان از خانواده اش جداست و اگر خانواده اش مطلوبتان نیستند اهمیت ندارد. هر فرد نماینده خانواده خود است و حتی اگر توانسته باشد رفتار و ظاهر خود را از آنها متمایز کند، باز هم در ریشه، همان خواهد بود. از آن مهم تر، جدا کردن یک فرد از خانواده اش غیر ممکن است. سعی نکنید بعد از ازدواج، همسرتان را از آن خود کنید و رابطه تان را با خانواده او از بین ببرید. ازدواج ها هر قدر هم خوب و موفق باشند، وقتی مخالفت یا اختلاف با خانواده ها در میان باشد خیلی زود سست شده و از هم می پاشند.

از اینکه او را به دیگران معرفی کنید چه حسی دارید؟ این سوال هم ظاهر همسر شما را شامل می شود و هم باطنش را. آیا از اینکه با او دیده شوید، او را به همکاران و دوستان و فامیل معرفی کنید یا با او قدم بزنید خوشحال می شوید یا خجالت می کشید؟ در اماکن عمومی رفتارش باعث مباهات شماست یا مایه سرافکندگی تان؟ اگر همین ابتدای کار احساس می کنید از بودن در کنار او خجالت می کشید یا با ظاهر و رفتارش راحت نیستید، قید این ازدواج را بزنید. معمولا چیزهایی که ما از آنها دلزده می شویم هیچ وقت برایمان خوشایند نخواهند شد. در واقع زیبایی ها شاید عادی شوند اما زشتی ها هیچ وقت عادی نمی شوند.

از تنها بودن با او کسل نمی شوید؟ ابتدای آشنایی خیلی ها فکر می کنند تحت هر شرایطی می توانند کنار هم دوام بیاورند و زیر سقف آسمان و روی فرش زمین، باز هم عاشقانه زندگی خواهند کرد. این رویاهای عاشقانه خیلی وقت ها غلط از آب در می آید. اگر می خواهید بدانید همسر مناسبتان را یافته اید یا نه، تصور کنید در یک

ص: 74

جزیره خالی از سکنه با او حبس شده اید. فکر می کنید زندگی ماجراجویانه و جالبی خواهید داشت یا پر از کسالت و سکوت و تلخی؟ حاضرید همه عمر در یک جزیره با او باشید؟ به اندازه کافی حرف برای زدن دارید؟ می توانید با هم از پس زندگی برآیید؟ اگر جوابتان به این سوال ها مثبت است (و البته تحت تاثیر تب عاشقی قرار ندارید و می توانید منطقی فکر کنید) می توانید از این مرحله هم به سلامتی عبور کنید.

تصویر

می کنی. "(1) ازدواج، یک برنامه است که نیاز به فکر، تدبیر، آینده نگری، واقع بینی و هدفداری دارد. اگر بی هدف و نقشه ازدواج کني، بدون شك غافلگیر خواهي شد وبار ندامت بايد بر دوش کشی. ازدواج، گزینش شریک زندگی برای یک عمر زندگي ات مي باشد. بديهي است اگر به صورت اتفاقی و تصادفی يا بدون شناخت قبلی و بررسی عواقب و نتایج مسائل جنبی و حاشیه ای آن، دست به ازدواج بزني؛ يقينا بعدا دچار عواقب سوء آن خواهي شد و چه اشتباهی در انتخاب از این برايت درد ناكتر و بزرگترخواهد بود! فرانكلین مي گويد: پیش از ازدواج چشم هایتان را باز كنید و بعد از ازدواج آنها را روی هم بگذارید.

در حقيقت اي عزيز بزرگوار، ازدواج، مهمترین قدمی است که در زندگی بر می داري. این قدم ممکن است تمام زندگی ات را از نو بسازد و یا خراب کند، ممکن است وجود و شخصیتت را بنا کند و یا متلاشی سازد. می تواند باعث رشد هر جنبه از اخلاقت گردد و یا تو را به انسانی افسرده و شکست خورده تبدیل نماید. مع ا لوصف با توجه به اهمیتی که مقوله ازدواج دارد، به حق لازم است که در امر انتخاب همسر حساسيّت و دقت لازم را مبذول نمايي.

بنا بر اين اي انسان انتخابگر، انتخاب شریک زندگی، معیار و ملاک می خواهد، معیاری بس حساس تر و دقیق تر از آنچه مثلاً در خریدن یک عینک و کیف، یا ماشین و موبایل، یا کفش و پیراهن لازم است. همانطور كه اشاره شد قرآن كريم در سورۀ بقره آيۀ 187، همسران را لباس يكديگر دانسته است، بنا بر برداشتي گزينش همسر را نيز از جهتي به انتخاب لباس تشبيه كرده يعني يكي از برداشتهايي كه از اين

ص: 76

آيه مي شود اين است كه داوطلبان ازدواج را به نوعي به اين نكته رهنمون مي سازد كه اصولي را كه در هنگام خريد لباس مورد توجه قرار مي دهيد، با دقت و وسواس بيشتر در انتخاب همسر در نظر بگيريد.

بديهي است كه در انتخاب لباس دقت لازم به خرج مي دهي. يعني بدون مقدمه وارد فروشگاه لباس نخواهي شد، بلكه نخست به نياز خود به لباس توجه مي كني. ابتدا نوع لباسي كه به آن نياز داري را، تعيين مي كني. پس از آن كه، چگونگي لباس را براي خود مشخص كردي، نوع فروشگاه هايي را كه معمولاً اين گونه لباس ها را عرضه مي كنند، شناسايي كرده و براي خريد به آنجا ها مراجعه مي كني.

حال اي عزيز از آن جا كه انتخاب همسر، انتخاب لباس دائمي است و اصلا قابل مقايسه با انتخاب و خريد لباس نيست، بايد از اهميت و حساسيتي صدچندان برايت برخوردار باشد. بنابر اين بايد در آغاز نياز به ازدواج را احراز كني. در مرحله بعد، لازم است به معيارهاي همسر شايسته خود توجه نمايي و بر اساس عقل و منطق، مشخصات همسر خود را در دو بخش ويژگي هاي ضروري و خصوصيات ترجيحي تعيين كني. پس از آن، افرادي را كه وجود اين ملاك ها در آن ها محتمل است را شناسايي كرده و سپس، اقدام به خواستگاري كني. هر يك از اين مراحل، نيازمند

دقت و بررسي خاصي است كه اگر بدان توجه و اهتمام خاص نكني، پيامدهاي تلخي را برايت به بار مي آورد. ولي اين پايان راه نيست، بلكه پس از تعيين اصل نياز، معيارهاي انتخاب و يافتن افراد مناسب احتمالي، بايد وجود معيارهاي از پيش تعيين شده را در اين افراد احراز كني و ضمن دقت در تعيين معيارها بر اولويت بندي آنها بصورت دقيق، طبق شرع وآنچه فرياد خاموش درونت به دنبال آن است؛ همّت

ص: 77

گماري. در انتخاب همسر، برخى افراد صرفا معیارهاى ایده آل خود را در نظر گرفته و به دنبال مصداق هماهنگ با آن مى روند، ولى ممکن است چنین مصداقى وجود خارجى نداشه یا در صورت وجود، قابل شناسایى نبوده و حتى در صورت شناخت ممکن است او نیز براى خود معیارهاى دیگرى در نظر داشته باشد. بر این اساس، لازم است معیارهای خود را اولویت بندى کنی. چرا كه برخى معیارها از تأثیر بیشترى در زندگى زناشویى برخوردار است و تأثیر آنها تا آخر زندگى مشترک ادامه یافته و حتى به زندگى در جهان دیگر نیز کشیده مى شود. گروه دیگرى از معیارها در عین آن که در زندگى همسران نقش مهمي ایفا مى کنند ولى از تأثیر عمیق و با دوامى برخوردار نیستند. آنچه در انتخاب همسر بايد به آن توجه نمايي، وجود معيارهاي دسته اول در فرد مورد نظر است. در صورت عدم احراز اين ويژگي ها، نبايد ازدواجي را صورت دهي. ولي معيارهاي دسته دوم، در عين داشتن اهميت، به گونه اي قابل اغماض بوده و مي تواني از برخي از آنها به دليل مسائل مهم تر صرف نظر كني. این تفکیک و اولویت بندى معیارهاى انتخاب همسر، در قرآن و احاديث مورد توجه قرار گرفته و در جایى که یک معیار اهمّ با معیار مهمّ در تقابل باشد، جانب معیار اهمّ گرفته شده است. به عنوان مثال در سوره بقره آیه 221خداوند متعال به مقایسه ایمان و زیبایى به عنوان دو معیار انتخاب همسر پرداخته، اولویت اوّل را به شاخص ایمان داده و زیبایى را در درجه بعد مورد توجه قرار داده است.

خداوند مي فرمايد: با زنان مشرك تا ايمان نياورده اند، ازدواج نكنيد و كنيز با ايمان از زن آزاد مشرك بهتر است. اگر چه زيبايي، ثروت يا موقعيت او شما را به

ص: 78

شگفت آورد و زنان خود را به ازدواج مرد مشرك درنياوريد. همانا برده با ايمان از آزاد مشرك بهتر است. هر چند زيبايي و موقعيت و ثروت او شما را به شگفت آورد.

در اينجا با عنايت با اهميت زيبايي؛ همانگونه كه مستحضر هستي، يادآور مي شود كه فلسفه ازدواج رسيدن به آرامش رواني، کمال يافتن زن و مرد در کنار يکديگر و توليد نسل سالم و صالح براي اجتماع است و اگر ملاک تصميم گيري و انتخاب، فقط زيبايي ظاهري بدون توجه به ديگر معيارها باشد؛ نمي توان تضميني براي ادامه زندگي مشترک و تحقق فلسفه ازدواج داشت. زيرا پس از مدتي معمولا آن طراوت و جاذبه هاي ظاهري افت کرده، شور و شهوت اوليه نيز فروکش مي کند و آن تنها امتيازي که به خاطر آن (زيبايي) ازدواج صورت گرفته بود؛ کمرنگ مي شود. آن گاه دلسردي ها و بهانه ها شروع مي شود. و چون از ديگر معيارهاي اساسي مثل تدين و ايمان، اخلاق و ارزش هاي اخلاقي و. . . خبري نيست؛ زيربناي زندگي مشترک متزلزل مي شود و آن دلگرمي و انگيزه کافي براي زندگي سالم و با نشاط از بين مي رود. اما اگر کسي معيارهاي اساسي را در انتخاب همسر مثل تدين، اخلاق و. . . مدنظر قرار دهد و تناسب ظاهري و زيبايي را هم در کنار آن ملاک ها بگذارد؛ در زندگي مشترک گرفتار نابساماني و مشكل نخواهد شد و از لذت آرامش و کمال نيز بهره مند خواهد شد. مع الوصف زيبايي و حسن ظاهر اگر چه يكي از صفات كاملا لازم براي انتخاب همسر است ولي در عين حال تنها معيار ازدواج نيست.

ص: 79

بنابراين اي فكور، با اين نگاه، اجمالاً روشن شد كه خداوند متعال در بياني موجز و با مثالي ملموس توجه جنابعالي و همه جوانان را به مهم ترين اصول مربوط به ا نتخاب همسر جلب نموده تا بتواني با انتخاب درست از آرامش و تعالي لازم در زندگي برخوردار شوي. بنابراين، هم چنان كه اصل وجود لباس مايه آرامشت خواهد بود و در صورتي كه با اختيار انتخاب شود و تناسب لازم در نظر گرفته شود و دقت در فرايند انتخاب مورد توجه باشد، از انتخاب خويش، احساس خوشايندي خواهي نمود. در مورد همسر نيز اصل وجود آن موجب سكينه و آرامش روحي بوده و چنانچه آن را براساس معيارهاي الهي انتخاب نمايي، زندگي مشتركي سرشار از اطمينان و آسايش خواهي داشت و از هر گونه تزلزل مصون خواهي ماند. مع الوصف اي جوان صاحب فكر و انديشه:

با درايت كن تو همسر انتخاب

چون كه آرامش همي آرد چو خواب

داد اسلام داد خاموش دل است

پاسخش ده اي عزيزم با حساب

بر اساس آنچه گذشت، همان گونه كه براي محفوظ ماندن از سرما و گرما، نيازمند لباس مي باشي و اين نياز ِطبيعي و برخاسته از ويژگي هاي جسماني ات مي باشد، براي در امان ماندن از بسياري از آسيب هاي روحي و جسمي، نيازمند همدمي به نام همسر مي باشي و اين احتياج نيز از مشخصات واقعي روحي و رواني ات مي باشد كه از سوي آفريننده حكيم براي آرامش نسبي در تو به وديعت نهاده شده است. همان طور كه خداوند در سورۀ روم آيه 21 مي فرمايد:«وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ

ص: 80

خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً» و از نشانه هاي او اين است كه همسراني از جنس خود شما براي شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد و در ميانتان مودت و رحمت قرار گيرد.

البته اي عزيز اگر چه دقّت لازم است ولي بايد سعی نمايي كه در انتخاب همسر حالت وسواسی پیدا نكني، همین که جوان متدین، خوش اخلاق و خانواده داری پيدا شد با توكل بر خدا اقدام نما.

حال براي شناسايي ملاک هاي فوق و اطلاع يافتن از وجود آنها در يک فرد از راه هاي زير تحقيق و بررسي امکان پذير است: 1- تحقيق و بررسي از خانواده و چگونگي روابط خانوادگي و فاميلي. چون هر فردي تحت تأثير محيط خانواده به دنيا آمده و رشد کرده است و از آن فضاي فرهنگي و اجتماعي تأثير پذير بوده و هست.

2- تحقيق و شناسايي پيرامون دوستان و نزديکان و رفقاي صميمي وي در محل سکونت، تحصيل و کار.

3- گفتگوي مستقيم (ولي تحت نظارت خانواده هاي دو طرف) با يکديگر و اطلاع يافتن از نقطه نظرات همديگر درباره مسائل مختلف و آنچه در آينده مي تواند در زندگي مشترک تان تأثيرگذار باشد و کسب اطلاع از ميزان اهتمام وي نسبت به ملاک ها و معيارهاي معرفي شده.

پس عزيزم:

در زمان خواستگاري كن تو تحقيقي عجيب * تا بري بالا شناخت خود به مقياس و ضريب

ص: 81

چون كه فرصت داري تاتحقيق خودكامل كني * از محلّ زندگي و كار و هر جاي مهيب

پس عزيزم با درايت كن تو تحقيقي قوي * تا كه تصميمت شود قطعي بدون هر نهيب

با همان روح الهي تو نما خود را بصير * گرسعادت خواهي و رمز و رموز من يجيب

كن مهيّا جان و دل را بهر عقدي پر ثمر * چون كه خطبه مي شودجاري عزيزم عن قريب

بار سنگيني رود بر دوش تو اي نازنين * بند و بند آن سند امضاي تو دارد اديب

پس نما خود را مقيّد بهر حفظ آن سند * تاشوي راحت زنفس دون وهم گردي حبيب

با هوا و هم هوس بي شك روي درراه پست * در همان راهي كه شيطان مي كند عهد را غريب

گر كه عيبي را تو ديدي در مسير زندگي * با گذشت خود نما آن را برون از سطح شيب

دار دنيا مي شود روزي تمام اندر زمين * دار عقبا بوده باشد اي عزيزم همچو سيب

چون كه تو خواهي همي پند و نصيحت در مسير * داد خاموش درون خواند تو را سوي خطيب

ص: 82

گر وفاداري نكردي بهر آن قول عظیم * بي شك وشبهه شوي بانفس خوب خود رقيب

گر خلاف آنچه در بطن سند ديدي عزيز * عهد تو خنثي شود با ديد مولا و طبيب

پس عزيزم بي دليل هر گز نرو سوي طلاق * چون طلاق مطرود حقّ و تو مده خود را فريب

در پايان توصيه مي شود جهت اطلاعات بيشتر و دقيق تر و تصميم گيري واقع بينانه؛ براي مهمترين تصميم دوران زندگي و نقطه عطف عمر خود؛ بايد علاوه بر تحقيق و تفکر لازم؛ با خانواده خود به گفتگو و مشورت بپردازي و از نظرات مشورتي افراد با تجربه و امين استفاده نمايي.

تصویر

اي مخلوق بزرگوار، بايد بپذيري كه به جز ذات باري تعالي و ائمه معصومين(علیهم السلام) در اين عالم، وجود بي عيب و نقص يافت نمي شود. بنا براين به هيچ وجه به دنبال همسری بی عیب و کامل برای خود نباش. چرا كه این توقع ؛ يك توقع غیرعاقلانه و

بدور از منطق است که بدون شك در هيچ زماني جامه عمل به خود نخواهد گرفت. مانند گفتگوي طاووس و زاغ كه عبدالرحمان جامی در حکایتی اينچنين مطرح می كند: “روزی طاووسی و زاغی به هم رسیدند و توانستند زشتی ها و زیبایی های یکدیگر را ببینند. طاووس به زاغ گفت: این کفش های قرمز که پای توست، سزاوار تن پوش رنگارنگ و زیبای من است، نه این کفش های سیاه ناموزون. زاغ گفت: بلکه پوشش تو متناسب با کفش قرمز من است و ما اشتباها لباس همدیگر را پوشیده ایم. لاک پشتی که سر در لاک خود فرو برده و گفت وگوی این دو را شنیده بود، سر از لاک درآورد و گفت: “ای دوستان، این بحث بیهوده را پایان دهید؛ زیرا خدا همه چیز را به یک نفر نداده است و همه آرزوها را برای یک شخص مهیا نکرده است. خداوند به هر کس چیزی بخشیده که تنها ویژه اوست، هرکس باید به آنچه خداوند به او بخشیده است، خشنود باشد. ”

بله اي عزيز؛ آرزوی هر مرد و زنی اين است که همسر ایده آلی پیدا کند که از همه زشتی ها و نقص ها به دور باشد و نقطه ضعفی نداشته باشد. البته همانطور كه اشاره شد؛گمان نمی رود در دنیا چنین همسری پیدا شود که صددرصد کامل و بی عیب باشد. مع الوصف این نکته را در نظر داشته باش؛ که محال يا بسیار دشوار است كه همسر زندگی ات صددرصد بر وفق تمایلات و آرزوهایت انتخاب شود و جامع جمیع خوبی ها ازآب درآید. اصلاً آنچه بايد برايت مهم باشد اين است، که

ص: 84

همسر آينده ات در ديد و نظرت خوب و اهل حق و ايمان باشد. لذا بايد توجه داشته باشي که شرط اول در صحت ازدواج ایمان همسر آينده ات مي باشد تا همانند يك نور پاک و پاکیزه با الهام از قرآن و اهل بيت، به زندگي ات روشنايي ببخشد و

علاوه بر آرامش و ايجاد خوشبختي در زندگي مشترك، فرزندان شایسته، پاک و صالح برايت تربيت نمايد.

صورت توفيق براي عبرت جوانان عزيز در مجموعه اي جدا تقديم خواهد شد. اري اي عزيز:

آن كه با اينتر نت و چت در جهانروز

نامزدي را مي كند پيدا بدان

و شب لعنت كند بر جسم و جان

چون كه با وي مي شود روحش فغان

در هر حال جواب سوال مزبور به نوعهاي مختلف در حدّ توان براي جوانان عزيزبصورت حضوري و چهره به چهره بيان مي شد. امّا در اينجا بطور مبسوط با استفاده از منابع مختلف به شرح زير ذكر مي شود:

عشق اصيل و حقيقي و به قول قرآن «مودت» و «رحمت» لازمه آغاز و استمرار زندگي خانوادگي و مايه نشاط جسمي و عاطفي و روحي است. اگر زن و مرد، پروانه هاي شمع عشق باشند، زيباترين زندگي را به تصوير مي كشند اما برخي عشق در زندگي را با دوستي ها خياباني. . . اشتباه گرفته اند، عشق مافوق نيازهاي جسمي و مادي است زيرا نياز مادي و شهواني،

چيزي جز يك نياز موقت بدني نيست كه به مجرد تخيله انرژي فشرده جنسي به پايان مي رسد. اما شور عشق هميشه باقي است.

به اعتراف دانشمندان اروپايي در جوامع آزاد كه جاذبه هاي ظاهري و شوق جنسي حاكم است، عشق اولين قرباني است. دراين صورت، عشق هاي برخاسته از نهاد و درون به افسانه تبديل شده جز مدعيان دروغين كسي يافت نمي شود زيرا پسري كه هر روز با دختري مي گردد و هر دم كه نگاه مي كند عده اي را در

ص: 86

حال جلوه گري مي بيند ديگر تنوع طلبي در او حاكم شده و از عشق به دور است. جواني كه دنبال چشم چراني است و در كوي و خيابان و بيابان. . . دل به عشق بازي اين و آن سپرده است، آيا این عشق چيزي جز شهوت و هوس مي تواند باشد؟

استاد مطهري مي گويد: «در مورد غريزه جنسي و برخي غرايز ديگر، برداشتن قيود در عشق به مفهوم واقعي را مي ميراند و طبيعت را هرزه و بي بند و بار مي كند، در اين مورد هر چه عرضه بيش تر گردد هوس و ميل به تنوع افزايش مي يابد». (1)

«موريس مترلينگ» می گويد: «عشق در تمامي موجودات وجود دارد، ولي درك آن تابع شرايطي است كه تا آن شرايط جور نشود امكان آن وجود ندارد. . . بعضي آن را منحرف مي كنند و ندانسه به صورت تمتع از لذت، مصرف مي نمايند و هيچ از حقيقت آن برخودار نمي شوند». (2)

آري! هر كه خود را رايگان و ارزان به اين و آن بفروشد، معلوم مي شود از بازار قيمت انسان بي خبر است. هر كسي هم كه زود عاشق شود و مرتب معشوق عوض كند، معلوم است كه عشق را به بازي گرفته يا خودش بازيچه هوس شده است. بازي گري و بازيچه بودن، هر دو ايه شرمساري است. بايد درباره مرز ميان عشق و هوس بيش تر انديشيد.

ص: 87

«كارن هرناي» مي گويد: «فرق بين عشق و نياز به جلب محبت آن است كه درعشق احساس دوستي و محبت بر همه چيز مقدم است. در حالي كه در نياز عصبي به جلب محبت، همواره نياز به رفع تشويش دروني مقدم است. بسياري از اين نوع روابط بين انسان ها گرچه اساسش سودجويانه است. مع ذالك ماسك عشق و دل بستگي به چهره مي زنند. . . به همين جهت يكي از مشخصات عشق حقيقي، پايدار بودن احساس محبت مي باشد». (1) بنابراين عشق جنسي و دوستي هاي خياباني كه با ترشح غدد جنسي آغاز و با ارضاي زودگذر جسماني پايان مي يابد، نابودكننده عشق حقيقي و واقعي است. و عشق اصلي را به افسانه تبديل مي كند.

جواني كه با نامه و يا sms هاي «فدايت شوم» و «برايت مي ميرم» و «اگر تو نباشي من هيچم» و «دوستت دارم» خود را مي بازد و همچون پر كاهي به اين سو و آن سو در حركت است، هميشه در حال هيجانات روحي و التهاب جنسي به سر مي برد. «ويل كارنگي» مي گويد: «آنچه مي خوريد، باعث زخم معده نمي شود، بلكه آن چه كه شما را مي خورد (هيجان) موجب پيدايش اين زخم مي شود. "(2)

استاد مطهري مي گويد: «(اين نوع روابط) هيجان ها و التهاب هاي جنسي را فزوني مي بخشد. . . با توجه به اين كه روح بشر فوق العاده تحريك پذير است. اشتباه است كه گمان كنيم تحريك پذيري روح بشر محدود به حد خاصي است

ص: 88

و از آن پس آرام مي گيرد. هيچ فردي از تصاحب زيبارويان و هيچ زني از متوجه كردن مردان و تصاحب قلب آنان و بالاخره هيچ دلي از هوس (و رفاقت هاي هوس آلود) سير نمي شود. تقاضاي نامحدود خواه ناخواه انجام ناشدني است و هميشه مقرون به نوعي احساس محروميت و دست نيافتن به آرزوها و به نوبه خود منجر به اختلالات روحي و بيماري هاي رواني مي گردد كه امروزه در دنياي غرب بسيار به چشم مي خورد. »(1)

هرگونه ارتباط و دوستي دختر و پسر تا زمانيكه نامحرم هستند از ديدگاه شرع ممنوع است. از مراجع عظام پرسيده شده است كه «نامه نگاري با نامحرم و طرح مسائل عشقي يا شهواني در نامه و. . . چه حكمي دارد؟ فرموده اند: جايز نيست و از هر كاري كه موجب مفسده است اجتناب شود.

اين گونه روابط خلاف تقواست و ايمان و معنويت را نابود مي كند. علي(علیه السلام) دراین خصوص فرموده اند: «لا يجتمع الشهوة و الحكمة؛ شهوت و حكمت در يك قلب جمع نمي شود. »(2) و نیزفرمودند: «لاتفسد التقوي الا غلبة الشهوات؛ هيچ چيز به اندازه چيرگي شهوت، تقوا را از بين نمي برد. "(3) و در جایی دیگرتصريح فرموده اند كه «قرين الشهوة مريض النفس معلول العقل؛ كسي كه با شهوت همراه شود جان و عقلش بيمار مي شود». (4) در هر حال اي عزيز:

1. اسلام زن و مرد نامحرم را از صحبت كردن با هم و برخوردهايي كه لازمه

ص: 89

رسيدگي به كارهاي روزمرّه است منع ننموده است البته در صورتي كه بدون هيچ شائبه اي بوده و به مسائل ديگر آلوده نباشد. 2. حريم نگه داشتن ميان زن و مرد نامحرم در متون روايي و در سيره معصومين - عليهم السّلام - ذكر شده است، سنّت جاري مسلمين از زمان رسول اكرم - صلي الله عليه و آله - همين بوده و زنان از شركت در مجالس و مجامع منع نمي شده اند ولي همواره اصل «حريم» رعايت مي شده و در مساجد و مجامع حتي در كوچه و معبر زن و مرد مختلط نبوده و درب ورودي زنان در مسجدالنبي - صلي الله عليه و آله - جدا بوده است. 3. اسلام مي خواهد جامعه عاري از هرگونه نگاه و رفتار هوس آلود و سرشار از كار و فعّاليت باشد و زن و مرد فارغ از دغدغه هاي شهواني به تحصيل و ساير كارهاي زندگي برسند لذا زن و مرد را از اختلاط بي حدّ و مرز و از زير پاگذاشتن حريم هاي عفاف باز داشته تا سلامت فرد و جامعه تأمين گردد.

4. اگر حساسيتي نسبت به صحبت نمودن و برخوردهاي مستمّرِ دختر و پسر وجود داشته باشد، به روحيّات و سن و شرايط ويژه آن دو بستگي دارد، دختر و پسر پس از بلوغ سرشار از غرايز و عواطف بوده و تأثيرپذيري بسياري دارند، در اين سن حكومت و سلطۀ غرايز جنسي فراگير مي شود و بر اعمال و رفتار و انديشه ي جوان سايه مي افكند. احساس نيازي كه در جوانان نسبت به جنس مخالف وجود دارد باعث مي شود كه آنان هر لحظه به دنبال پاسخي براي ارضاي آن و جبران كمبود روحي - رواني خود باشند. در بسياري از برخوردها، دختر و پسر هر چند به بهانه هاي گوناگون با هم آشنا مي شوند؛ امّا اندك اندك براساس تسلّط طبيعي غرايز نگاه و

ص: 90

سخن و رفتارشان رنگ و بويي ديگر گرفته و چه بسا بعد از مدتي به يكباره متوجه مي شوند عواطف و احساسات و عفت و طهارت آنان بازيچۀ هوس شده است.

5. در داستان حضرت يوسف - عليه السّلام - به خوبي در مي يابيم انسان در زمينه مسائل جنسي در خطر است و اگر رعايت جوانب احتياط را نكرده و به خدا پناه نبرد طعمه شيطان مي گردد. در قرآن مي خوانيم «آن زن قصد يوسف نمود و يوسف نيز اگر برهان پروردگار را نمي ديد قصد وي مي نمود» آيه مي گويد ايمان حضرت يوسف سبب نجات او شد و در غير اين صورت به طور طبيعي او نيز در اين راه به خطا مي رفت پس برخورد ميان زن و مرد از لغزش گاه او مي باشد و در داستان حضرت موسي و دختران شعيب مي خوانيم هنگامي كه دختر از طرف پدرش شعيب، موسي را دعوت نمود حضرت موسي (علیه السلام) گفت: «من جلو مي روم و تو پشت سر من راه بيا من از قومي هستم كه پشت زنان نگاه نمي كنيم». در حديثي آمده حضرت علي (علیه السلام) كراهت داشت تا به زنان جوان آغاز به سلام كند، و پيرامون حكمت آن فرمود: «ترس از آن دارم كه تحت تأثير صداي او واقع شوم و ضرر آن از ثوابي كه از سلام مي برم بيشتر شود. " و در حديث ديگري پيرامون شوخي زن و مرد نامحرم آمده است: «ابوبصير مي گويد: به زني درس روخواني قرآن مي دادم كمي با او شوخي كردم؛ وقتي خدمت امام باقر (علیه السلام) رسيدم به من فرمود: چه چيزي به زن گفتي. رنگم پريد و خجالت كشيدم. بعد فرمود: ديگر به طرف آن زن مرو و درس مده» همچنين احاديثي درباره عذاب كساني آمده كه با زنان نامحرم شوخي و خوش طبعي مي كنند.

با توجه به آيات و احاديث فوق به خوبي حكم اختلاط و همدوشي ها و روابط بي حدّ

ص: 91

و مرزي كه متأسفانه دارد در سطح جامعه رواج پيدا مي كند و حتي به اسم روشنفكري به آن دامن زده مي شود مشخص مي شود كه برخلاف نص صريح معارف اسلامي و آموزه هاي ديني است. آري اي عزيز بزرگوارغزل زير كه در همين راستا مي باشد را با تامل و دقّت مرور فرما:

دوست دختر يا پسر در اين جهان

آفت است بر جان و سر بي هر گمان

گر چه نفس تو همانند سراب

مي رود دنبال آن در هر زمان

كار تو باشد حرام اندر حرام

مي كني نابود عزيزم روح و جان

حكم آن باشد شديد در شرع ما

گر نمي داني بدان تو اي جوان

بعضي از افراد نادان و خراب

مي زنند با نيش خود بر هر روان

آن جواني را كه دور است از گناه

امّلش دانند و گويند او همان

پست و بي ارزش بود در ديد ما

گر چه خود نادان و باشند در فغان

پس عزيزم آن عزيز با عفاف

چون كه از جنس مخالف در نهان

ص: 92

بر اساس معرفت و اعتقاد

مي كند دوري درون هر مكان

تا زماني كه شود محرم و يار

وفق سنّت مي برد لذّت ز آن

اين جواني كه چنين با افتخار

عفّت و پاكي ي خود را آن چنان

كرده حفظ و مي رود سوي حلال

بي گمان هر روز و شب از آسمان

سوي وي آيد ثواب ها و سلام

مي برد لذّت و باشد در امان

چون كه عشقبازي ي وي در اين سرا

لحظه لحظه همچو ذكر است در عيان

در چنين حالي بود آرام و شاد

چون كه طبق شرع رود سوي جنان

پس حقير گويد كه اي دوست خدا

ارزشت والا بود قدرش بدان

همانطور که اشاره شد اسلام ارتباط دختر و پسر در مسائل ضروری با رعایت حدود شرعی را بدون اشکال می داند و دستورات دینی برای این است که دختر و پسر «ارتباط» شان تبدیل به «رابطه» و وابستگی عاطفی نشود. خدا قادر، مهربان، حکیم و بی نیاز است و در تکالیف شرعی اش مصالح ما را در نظر می گیرد. مراجع تقلید، اسلام شناس هستند و با سال های متمادی تلاش علمي حکم خدا را از قرآن و

ص: 93

حدیث برای ما بیان می کنند. اگر مراجع دنبال شهرت و جمع كردن مريد و هواخواه از هر طيفي و به هر شكلي بودند، می توانستند برای فریب دیگران سخنانی بگویند که مطابق میل و هوس افراد هوسران هم باشد، آنها نمایندگان امین امام زمان (عج) در زمان غیبت هستند. رعایت نکردن مسائل شرعی در روابط محرم نامحرم دودش بیشتر در چشم دختران می روند. دختران و زنانی که بزک می کنند تصور می کنند که مردان را به خود جذب می کنند غافل از این که مرد از الف نگاه تا یای ارتباط با نامحرم به دنبال هوسش است و كلمات عاطفي، هديه و.. ابزار کشاننده و نیرنگ و فریب است. 32 نكته اي كه هركدام با «ت» شروع شده اند، هشدارنامه اي است براي دخترخانم ها كه براساس سال ها تحقيق ميداني و تجارب مشاوره اي به دست آمده است و هم اكنون در صحن دادگاه ها و متن ندامت نامه ها از دختران فريب خورده مي شنويم:

1. تقدیس: برخي ارتباط دختر و پسر را آسمانی مي دانند و التهاب هيجاني اش را محبتي مقدس مي شمارند.

2. تشبیه: تو ملكۀ روياهاي مني، من تو دو مرغ عشقيم.

3. توشیح: خالکوبی نام دختر روي بازو و نوشتن جملات عاشقانه روی بدن. 4. تشریع: شرعی دانستن این ارتباط و بی گناه دانستن آن به خاطر اين كه هر دو راضي هستيم و به ازدواج ختم مي شود .

5. تندیس: به ظاهر از دختر بت ساختن، تصویر دختر را گرفتن و بدن، هیکل، چهره، چشم و ابروی او را بی مانند دانستن.

ص: 94

6. تنشیط: شوخی کردن و سر به سر گذاشتن و خود را همیشه با نشاط و سر حال جلوه دادن

7. تعجیل: در ابتدا که ارتباط شروع می شود برای ایجاد اصل ارتباط عجله دارند و تمایل دارند مکرر هم را ببینند، تماس داشته باشند تا این که دختر به مرز وابسته شدن

برسد. 8. تعقيب: دنبال او مي رود تا خانه اش را پيدا كند.

9. تشويق:براي اين كه دختر را به ادامه ارتباط وادار كند او را با كلمات عاطفي و هديه تشويق و تقويت مي كند.

10. تصدیع: درد سر درست کردن و مزاحمت، اخاذي به بهانه پول قرض گرفتن با تحريك عواطف دختر، تماس های مکرر و...

11. تصنیف: دربارۀ او شعر گفتن و خالی بندی و بلوف زدن. ظاهرا درس روباه و زاغ دوم ابتدايي را پسران روباه صفت بدجوري براي فريب دختران به کار می یندند.

12. تعسیر: سختگیری کردن که چرا دیر آمدی، چرا با فلانی حرف زدی، حسادت و تعصب نشدن دادن.

13. تزویر: دروغ پردازی و دورويي و با ادب سخن گفتن برای دام پهن کردن، با هر دختري كه دوست مي شود مي-گويد تو اولين و آخرين عشق مني،

14. تنویم: خواب کردن دختر با به دست آوردن رگ خواب او؛ چه قدر این لباس بهت میاد، هم حرفاي قشنگي مي زني و هم قشنگ حرف مي زني، ديدنت خیلی به من آرامش می ده و... (همون چیزهایی که والدين در خانه برای دختر کم گذاشته اند و...)

ص: 95

15. تخدیر: معتاد کرد دختر به اس ام اس های عاشقانه وقت و بی وقت، کلمات رمانتیک و حتی مواد مخدر.

16. تحمیل: در برخی موارد وادار کردن دختر به معرفی دختر دیگر، 17. تحريك: استفاده از اهرم و تحريك عاطفي دختر؛ وانمود کردن این که اگر

رهام کردی نفرینت می کنم تا آه من و مادرم دامان تو خانواده ات را بگيرد، اگر به تو نرسم تا آخر عمرم ازدواج نمي كنم، اصلا سر به بيابان مي گذارم. يا من خواهر ندارم و تو را به چشم خواهری می بینم، من سرطانی هستم و می خوام آخر عمری با کسی كه شخصيتي عرفاني دارد، صحبت کنم تا آرام شود و شما را مناسب دیدم و....(بعد كه مطمئن شد دختر وابسته شده مي گويد من سالم هستم دكترها گفتند اشتباه شده يا من را ببخش مجبور شدم براي صيد دختر خوبي مثل تو از اين روش استفاده كنم و از اين به بعد اين دختر است كه تمناي ديدن پسر و با او بودن را دارد.)

18. تحمیق: به زبان ساده و خودماني خر کردن دختر و بستن راه بینش او. مثلا میگه خانواده ات در جریان نباشه می خواهیم سورپرایزشون کنیم یا تو فرشته تمام عياري از وقتي با تو آشنا شدم، دور گناه و نگاه به نامحرم را خط كشيده ام و با خدا آشتی کردم؛ به همين دليل است كه می گویيم شك نكن كه عشق ما آسماني است نه زميني.

19. توقیت: ضرب الاجل و وقت مشخص کردن. اگر در دوستی ات با من صادقی باید بدون نگرانی و درنگ من را به کام برسانی وگرنه حتما دلت با پسر دیگه ای است و....

ص: 96

20. تملیک: احساس مالکیت نسبت به دختر. تو حق نداری به فلان مهمانی بروی. حق نداری چادر بپوشی یا ....

21. تفضیح: به رسوایی کشاندن در صورت تن ندادن به درخواست پسر با عکس و فیلم و توهین و تهمت.

22. تطمیع: به طمع انداختن دختر؛ من کمکت میدم بابات مواد را ترک کنه. برات یه بوتیک می زنم که مستقل بشی حق تو بیش از اینهاست. کاری می کنم که همه حسرت لباس و ماشین و منزل تو را ببرند. یه لباس عروس دیدم نشونت بدم فکر می کنم تو اون ماه میشی و..

23. تهدید: اگر به خواسته ام تن ندهی آبروت را می برم. به صورتت اسيد می پاشم که حتی بابات هم نخواد به صورتت نگاه کنه. عکس و فیلمت را پخش می کنم. بلایی به سرت میارم که مرغان هوا به حالت بگریند و..

24. توبیخ: پسر بعد از سوء استفاده از دختر و ارضا شدن می گوید: عقل و شعور كه داشتي من هم كه مجبورت نكرده بودم مي خواستي تقاضاي دوستي من را نپذيري، هزارتا دختر ديگر سراغ داشتم. تو اگر دختر پاکی بودی بدون هماهنگی با خانواده با من دوست نمی شدی. بی خود به من دلبستی. دختر خاله ام عاشق منه تو به چه چیزت می نازی به مالت، جمالت یا...

25. توجیه: ببین هنوز هم می خوامت، ولی یه حسی به من میگه نمی تونم خوشبختت کنم. فال گرفتم میگه شما برای هم نیستید. مادرم میگه من باید عروسم را خودم انتخاب کنم، من سرطان دارم نمی خوام بدبختت کنم. و....

ص: 97

26. تکثیر: ارتباط با دختر و باردار شدن با لحظه اي هوسراني پسر، منبع اضطرابي طولاني براي دختر به بار مي آيد، در حالي كه پسر هيچ سهمي از اين گرفتاري را به «عهده» نمي گيرد، چون تعهدي ندارد. روان شناسان مي گويند مثلث عشق با ازدواج اتفاق مي افتد با سه ضلع كامل؛ مثلث عشق = تعهد +صميميت + شور و شهوت. در روابط دوستي اين مثلث كامل نمي شود. و خواستگاري سنتي كمك مي كند اين

مثلث دقيق و بدون فريب اتفاق افتد. در واقع نظارت و اجازه پدر مهر استاندارد بر پسر است كه همجنس پدر است.

27. تحقیر: خانواده شما در حد خانواده ما نیستند. من خجالت می کشم با تو بین فامیلم بروم. يا بهانه هايي مانند تو چاقی، خیلی لاغری، از من بزرگ تر به چشم مياي، هنوز بچه ای و...

28. تنکیر: ادعای عدم آشنایی. من قول ندادم که با هم ازدواج کنیم. از همان اول هم ارتباط مان برای دوستی بود. اصلا من تو را نمی شناسم این پرت و پلاها را برای من نباف. برو یکی دیگه ای را سرکیسه کن و...

29. تصميم: من فكرهايم را كردم. مطرح كردن اين سخنان قلبم را مچاله و داغون مي كنه، خيلي برام سخته بگم، ولي هر طوري بود تصميمم را گرفته ام. چون دوستت دارم، نمي خوام با ازدواجم با تو جلوي خوشبختي ات را بگيريم. لياقت تو بيش از اينها است. مي دونم من نمي تونم با گرفتاري هايي كه دارم تو را خواسته هايت كه حقت هم هست برسانم. بهترين راه اينه كه از هم جدا بشيم اما نه براي هميشه تو ازدواجت را بكن ولي باز هم را ببينيم.

ص: 98

30. تنبيه: باز هم براي خام كردن دختر و براي اين كه بدقولي ها و خيانت هاي خود را توجيه كند روباه وار مي گويد. فكر نكن جدا شدن از تو برام راحت است. ولي به نظرم اين مزد و رسم عاشقي است كه بايد عمري عاشق بسوزد. ولي من با آشنايي با تو بود كه خودم را يافتم. حاضرم به خاطر اين تصميم هر تاواني را به جز بدبخت كردن تو با ازدواج بدهم.

31. تطلیق: جدایی عاطفی و فیزیکی

32. تعليق: معلق ماندن دختري كه علاقه شديد عاطفي به پسر پيدا كرده و قلب و ذهنش درگير او شده است و احساس گناه و خيانت به پدر و مادرش كه از آنها مخفي كاري كرده است، مي كند. از سويي هم بي وفايي پسر و نقشه او براي به دام انداختن دختري ديگر(1) حال اي عزيز بزرگوار با عنايت به آنچه مطرح شد و سی و دو بند مزبور وظیفه یک دختر در قبال نا محرم و انجام دستورات اسلام چیست؟ در پاسخ ابتدا بايد به اين نكته توجه داشت كه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) درباره زن می فرمایند:"الْمَرْأَةَ رَیْحَانَة"(2) یعنی زن گل است. یک موجود لطیف، که از نظر اسلام از جایگاه والایی برخوردار است و مهم ترین نقش زن، همسرداری، مادري و مدیر تربیتی خانواده است. از نظر اسلام، بالاترین سرمایه زن، عفت و پاکدامنی اوست که از ایمان و آگاهی او سرچشمه می گیرد، و از ابتدای زندگی تا انتهای آن جریان دارد. اگر این عفت در کنار علم و تجربه و اخلاق قرار گیرد ثمره اش

ص: 99

زندگی موفق، فرزندانی مفید و مؤثر و خدمت گذار خواهد بود. بر عکس هر چه این سرمایه آسیب ببیند؛ انسان در زندگی دچار مشکلات متعدد خواهد شد. زیرا اگر این سرمایه خدشه دار شود در گام اول اعتماد خانوادگی (اعتماد بین زن و شوهر، مادر و فرزند، دختر و پسر و. . . . ) سلب خواهد شد و به دنبال آن پایه های زندگی سست و اختلاف و درگیری؛ جای آرامش را خواهد گرفت. بنابر این یک دختر مسلمان یا حتی غیر مسلمان که خواهان زندگی موفقی است، باید نهایت سعی و تلاش خود را به کار گیرد تا این گوهر گرانبها حفظ شود، زیرا چه بسا که یک لذت زود گذر یک عمر پشیمانی را به همراه دارد! پس باید تمام دستوراتی که اسلام برای حفظ پاکدامنی، وضع کرده است در جامعه رعایت شود، اما از آنجا که آسیب هایی که متوجه یک زن است غير قابل جبران است، لازم است که زنان در این راه بیشتر سعی و تلاش نمایند. دستوراتی نظیر پوشانیدن زیبایی های بدن در مقابل نامحرمان، خودداری از ارتباط و تماس های غیر ضروری با مردان بیگانه و نامحرم، خودداری از تردد در مکان های خلوت، خودداری از پذیرفتن شغل هایی که ناچار است با یک نامحرم ساعاتی را در یک محیط خلوت باشد و. . .

در هر حال ای عزیز بزرگوار، برای این که این دستورات را به طور کامل انجام دهی لازم است به این نکته توجه داشته باشی که، خداوند متعال هر دستوری را که صادر می کند یا خیری در آن است که بندگانش از آن بهره مند می شوند و یا به واسطه آن، شری را از آنها دفع می کند. بدان و هوشیار باش که هیچ یک از دستورات خداوند، بدون حكمت و بیهوده نیست. حتماً نفعی را به ما می رساند

ص: 100

یا ضرری را از ما دور می کند. هر چند ما آن نفع و ضرر را الان به خوبی درک نمی کنیم! آری اگر اسلام از زن خواسته است که زیبایی خود را از نامحرم بپوشاند، وقار خود را حفظ کند و حتی نسبت به مردان نامحرم حالت تکبر به خود بگیرد و با خشوع و خضوع با آنها سخن نگوید و شب به تنهايي از خانه خارج نشود و در فضاهاي ترسناك نرود و. . . از آن جهت است که زن سرمایه گرانبهای خود را حفظ کرده و آن را در اختیار شریک زندگی خود (همسر) قرار دهد تا بتواند شوهر و فرزندان را پای بند زندگی نماید. بدون تردید زنی که دستورات اسلام را باور کرده باشد به هیچ قیمت و در هیچ شرایطی حاضر نیست که این دستورات را زیر پا بگذارد.

در خاتمه اين بحث تاكيد مي گردد كه اسلام به نياز طبيعي زن و مرد توجه كرده و ازدواج را بهترين پاسخ براي نيازهاي جسمي و رواني انسان قرار داده است. و خواهان آن است كه هرگونه ارتباط تحت ضابطه و در كادر رسمي آن باشد. در سايه ازدواج از هرج و مرج جنسي و بي بند و باري - كه امروزه جوامع غربي شاهد آن است - جلوگيري شده و به نياز طبيعي نيز پاسخ داده مي شود. اشباع غرايز و سركوب نكردن آن يك مطلب است و آزادي و رفع مقررات و موازين اخلاقي مطلب ديگري است. اسلام اصرار فراواني دارد كه مسائل جنسي منحصرا بايد در خانه و محيط خصوصي باشد و افراد با خروج از خانه دغدغه اي جز فعاليت و تلاش در كار و تحصيل نداشته باشند و محيط اجتماع عاري از هر نوع گناه و كاميابي نامشروع جنسي باشد، فلسفه تحريم نظر بازي و تمتعات جنسي غير قانوني و حرمت

ص: 101

خودآرايي براي بيگانه از اينجا نشأت مي گيرد و این همان چیزی است که فریاد خاموش درون هر زوجی برای رسیدن به آرامش و خوشبختی بدنبال آن است.

1. ترس از افشاي ارتباط هاي گذشته: جواني كه انتظار دارد كه زندگي او سرشار ازعشق و محبت و آرامش باشد اگر در گذشته دوستي هايي داشته، هميشه نگران است كه مبادا روابط گذشته او آثار بدي در زندگي اش گذارد و هر آن احتمال افشاي آن سبب بروز مشكلاتي گردد، به ويژه در بافت اجتماعي جامعه اسلامي ما.

2. بدگماني نسبت به همديگر: پسري كه قبل از ازدواج با افراد زياديارتباط داشته است به هنگام ازدواج به هر دختري نظر مي كند، مي پندارداو نيز با پسرهاي متعددي ارتباط داشته پاك و عفيف نيست. حال اگر جواني با تجربه هاي قبل از ازدواج بخواهد كانون عشقي بر پا كند، خانواده اي تشكيل دهد، اولين مشكل او بدگماني به همسر اوست كه نكند او هم به سان ديگر دختران از دوستان پسري برخوردار باشد. و طبعا اضطراب و ناآرامي بر زندگي او حاكم خواهد شد. «ويل دورانت» در كتاب لذات فلسفه، ترجمه عباس زرياب، ص 136در اين زمينه مي گويد: «مرد، نگران و مضطرب است كه مبادا كسي پيش از او زنش را تصرف كرده باشد، ولي اين نگراني و اضطراب در زن كمتر است».

3. تنوع طلبي: مرد با زني كه قبل از ازدواج با افراد متعددي ارتباط دوستي داشته خواه ناخواه تنوع طلب مي شود و اين امر بعد از تشكيل خانواده و زندگي مشترك همچنان ادامه مي يابد، و اين امر عامل كم شدن محبت به كانون گرم خانواده مي شود. «ويل دورانت» در این خصوص مي نويسد: «فساد پس از ازدواج، بيش تر محصول عادات پيش از ازدواج است. . . (كه) در زير عوامل سطحي طلاق، نفرت از بچه داري و ميل به تنوع

طلبي نهان است. ميل به تنوع

ص: 103

گرچه از همان آغاز در بشر بوده است ولي امروزه به سبب اصالت فرد در زندگي و تعدد محركات جنسي در شهرها و تجاري شدن لذت جنسي، ده برار گشته است». (1)

4. دشمني و نفرت: فلسفه منع كاميابي جنسي از غير همسر مشروع و منع ارتباط با نامحرمان از نظر خانوادگي اين است كه همسر قانوني شخص از لحاظ رواني عامل خوش بخت كردن او به شمار برود، در حالي كه در سيستم آزاد كاميابي و ارتباط دوستانه، همسر قانوني از لحاظ رواني، يك زندانبان و نگهبان به شمار مي رود و در نتيجه كانون خانوادگي بر اساس دشمني و نفرت پايه گذاري مي شود.

5. جرّ و بحث دائمي: بدگماني از يك طرف و تنوع طلبي از طرف ديگر باعث مي شود هميشه جر و بحثي بين زوجين در گيرد و هر چند وقت يكبار به اين مسأله اشاره شود كه بلي اگر تو سالم بودي با من دوست نمي شدي. جمعي از جوانان در مصاحبه درباره روابط دختر و پسر عليرغم اصرار بر رفع محدوديت هاي موجود در جامعه و خانواده؛ در لا به لاي سخن خود به برخي از مفاسد اشاره نموده اند. پسري مي گويد: «به نظر من اگر پس ازايجاد ارتباط، ازدواجي صورت گيرد مشكل آفرين مي شود، چون پسرهايي كه (با دختري) دوست مي شوند، تا مشكلي در زندگي مشترك پيش مي آيد مي گويند: آره تو همان كسي بودي كه با من دوست شدي. . . . "(2)

ص: 104

و امّا از آثار منفي اختلاط بی قید و بند در جوامع غربی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- از هم گسیختگی اخلاقی: از هم پاشیدن اخلاق و کودتای شهوانی. غلبۀ شهوات حیوانی بر انسانیت انسان. تباه شدن حیا و عفت در بین زنان و مردان و سلب آسایش از جامعه و… همه از آثار بی بند و باری و آزادی جنسی هستند. کندی رئیس جمهور پیشین آمریکا در یک اعتراف مشهور که در سال 1962 توسط روزنامه ها منتشر شد. اظهار داشت: "جوانان آمریکایی پوچ و خام و از هم گسیخته و در لجنزار شهوانی غرق شده اند. شش هفتم آنها به علت فساد اخلاقی لیاقت و توانایی خدمت سربازی را ندارند، به عنوان یک مسئول آمریکایی هشدار می دهم که آیندۀ آمریکا در خطر است"

2- انتشار فرزندان نامشروع: انتشار فرزندانی که بصورت غیر قانونی متولد شده اند یکی از آثار آشکار بی بند و باری جنسی و برداشته شدن حجاب از بین جامعه است و از گزارشات متعددی که از دختران حامله در دبیرستانهای امریکا تهیه شده آمار وحشتناکی بدست آمده است و اینک به تازه ترین سرشماریی در این مورد می پردازیم در این گزارش آمده است که بیش از یک سوم متولدین سال 1983 در نیویورک. کودکانی هستند که از راه نامشروع و غیر قانونی به دنیا آمده اند و اکثر آنها از دخترانی متولد شده اند که سن آنان از 19 سال پایینتر است. تعداد این کودکان 112353 نفر یعنی 37% از کودکان متولد شده در نیویورک است.

3- افزایش تعداد کسانی که علاقه به ازدواج و زندگی زناشویی ندارند: وجود راه های ارضای غرایز شهوانی بدون دردسر و پیگرد قانونی و بدون تحمل هزینه های

ص: 105

ازدواج سبب شده که بسیاری از جوانان این راه آسان را انتخاب کنند و به گمان خود بجای زندگی راکد و تکراری هر روز با یکی در فضای تنوع به سر برند و روزهای جوانی را با این و آن سپری کنند. از سوی دیگر از دام تکلیف های همسر داری و هزینه های پرورش فرزندان نجات یابند. نتیجۀ چنین فرهنگی وجود دختران سرگردان بی شماری است که روزهای جوانی را بدون همسری می گذرانند که در کنار او به آرامش برسند. وقتی به سن پیری رسیدند همچون کالایی فرسوده به گوشه ای پرتاب خواهند شد. 4- افزایش طلاق و فروپاشی خانواده ها: مشکلات و موانع بسیاری در راه ازدواج قد برافراشته اند و در صورت ازدواج پیوند بین زن و شوهر چندان محکم و مطمئن نیست چنانکه بین زن و مرد نامحرم در جامعه محدودیتی وجود نداشته باشد کسی حاضر نیست این همه موانع و مشکلات را تحمل کند و حتی به فرض ازدواج هم. خانواده خیلی زود فرو می پاشد و با کوچکترین بهانه پیوند زن و شوهر از هم می پاشد و نسبت طلاق در آمریکا روز به روز با رشد وحشتناکی افزایش می یابد.

5- افزایش بیماری های وحشتناک: بیماریهای مسری. اختلالات عصبی و روانی، دیوانگی و ناهنجاریهای جسمی و روانی هر ساله هزاران قربانی می گیرد. ایدز این خطرناکترین بیماری است که سالهای زیادی از کشف آن نمی گذرد. این بیماری سیستم دفاعی بدن را در مقابل میکروب و بیماریهای معمولی نابود می سازد و چنانکه در گزارشهای پزشکی و آمارگیری های رسمی که از نشریات و روزنامه های جهان منتشر می شوند، این بیماری جان میلیونها انسان را تهدید می کند. در اینجا ای عزیز بزرگوار باید به عظمت اسلام و معجزۀ پیامبر اعتراف نمود که می

ص: 106

فرماید"میان هر قومی که فساد و فحشاگری گسترش یابد و آن قوم در ارتکاب گناه گستاخ شوند طاعون و بیماریهایی در میان آنان گسترش می یابد که در میان گذشتگان آنان وجود نداشته است"دعوتگران اختلاط نامشروع و بی بند و باری و از هم گسیختگی اخلاقی چرا می خواهند این همه درد و بلا را به جامعۀ ما تزریق کنند؛ حال آنکه خداوند ما را از آن بر حذر داشته است.

6- از بین رفتن محبت: بی گمان در بسیاری از کشورها فسق و فساد پنهانی جایگزین فساد و بدکاری علنی شده است، که به شکل آزاد و بصورت امری روا انجام می گیرد. بنابراین آزادی جنسی و محبت از شخصی به شخص دیگر در ذات خود محبت واقعی را از بین می برد، زیرا تا زمانی که انسان به مقصود نرسیده است محبت همان چیز را دارد و همین که به هدف خود رسید در پی به دست آوردن محبت دیگری و در واقع به دام انداختن دیگری است.

تصویر

با اميد و اختيار كن انتخاب

تا شوي فارغ ز هر نوعي خطر

ازدواج سفری است كه دختر و پسر با عقد آغاز نموده و با همراهی و همكاری هم آن را ادامه می دهند و به سوی اتحاد و یك رنگی گام بر می دارند، آن دو پس از عقد شرعی و محرمیت، با كمال مسرّت و خوش دلی، از انس و محبّت یكدیگر و نيز از گرمای وجود هم لذت می برند.

اگر چه ازدواج امري مقدس و لازم است ولي نبايد از اين نكته غافل بود كه بايد با شرايط خاصّ خود ودر زمان مخصوص خود انجام گيرد تا آن بركات ويژه بر آن مترتب شود. و نبايد تصّور شود كه ازدواج يعني وسيله دفع شهوت جنسي و بس. بلكه ازدواج بناگذاري يك زندگي مشترك و آمادگي براي تربيت فرزند و قبول مسئوليت خطير تربيت و پذيرفتن تعهّد اخلاقي و اجتماعي در مقابل همسر و خانوادۀ همسر مي باشد و ديگر اينكه بايد توجه داشت همانطور كه تأخير در ازدواج پسنديده نيست، ازدواجهاي زود و ناپخته و همچنين ازدواج با افرادي كه صلاحيت يا آمادگي ندارند نيز مذموم و مشكل آفرين خواهد بود. كه حقير موارد مختلفي را پيگير بوده ام كه متاسفانه در نهايت به جدايي و مشكل ختم شده است.

مي شود روزي شويم ما سرفراز

در مسير زندگي پر رمز و راز

همسر خود را كنيم خوب انتخاب

تا شويم راحت در آن راه دراز

لذا اي عزيز مقيد، براي وقوع ازدواج شروط زير لازم و ضروري مي باشد:

ص: 108

1- بلوغ شخصيّت يا قدرت انتخاب و اختيار: اختيار و قدرت انتخاب هر يك از زوجين در گزينش همسر، بدون شك دوام و استحكام پيوند زناشويي را به دنبال حواهد داشت. امام صادق (علیه السلام) در روايتي بر موضوع اختيار و قدرت انتخاب همسر تصريح كرده، در پاسخ به ابن يعفور كه از آن حضرت پرسيده بود: «مي خواهم با زني ازدواج كنم، ولي پدر و مادرم فرد ديگري را در نظر گرفته اند، فرمودند: با زني ازدواج كن كه خود مي خواهي و زني را كه پدر و مادرت مي خواهند رها كن. » البته، اين توصيه به معناي ناديده گرفتن ديدگاه والدين و بي اعتنايي به آنان نيست، بلكه لازم است كه فرزند به نظرات آنان به عنوان شفيق ترين افراد احترام گذارد. اما با وجود اين، نبايد در صورت بي رغبتي تحت فشار والدين يا به منظور تكريم آنان، با فردي كه مطلوب او نيست ازدواج كند. اين گونه ازدواج هاي تحميلي يا شبه تحميلي، علاوه بر آن كه براي خود فرد مخاطره آميز است، نتيتجه مطلوبي براي طرف مقابل نيز به همراه نخواهد داشت و موجب سلب آرامش از والدين فرد نيز خواهد شد. به بياني در بلوغ شخصیتی، شما از بی ثباتی هایی که معمولا در رفتار نوجوان ها دیده می شود فاصله گرفته و می دانی در زندگی دنبال چه هستی. چرا می خواهی ازدواج کنی ؟ چه انتظاری از همسر آینده خود داری؟

این ثبات و معیار داشتن برای ازدواج به معنی بلوغ شخصیتی است. بلوغ شخصیتی ارتباط تنگاتنگی با خودشناسی دارد.

2- بلوغ جسمی: توضيح اينكه بلوغ جسمی براساس شرایط جغرافیایی، تغذیه ای و نژادی تفاوت می كند ولی به طور متوسط برای دختران 13-11 سالگی و در مورد پسران 13 – 15 سالگی است. مرحله بلوغ به عنوان آغاز دوره نوجواني است كه با

ص: 109

بروز فعل و انفعالات و ترشحات هورموني در غدد درون ريز با تغييرات سريع و محسوس در ويژگي هاي ظاهري بدن، حتي خصوصيات رواني همراه است و اين تغييرات نوجوان را از لحاظ زيستي و رواني براي ورود به عرصه بزرگسالي آماده مي كند. براساس روايتي كه از امام صادق(علیه السلام) نقل گرديده، به ايشان عرض شد ما فرزندانمان را در كودكي به ازدواج درمي آوريم. امام صادق (علیه السلام) فرمودند:« اگر آنان را در خردسالي وسنين پايين به ازدواج درآوريد، بسيار بعيد است كه باهم انس و الفت بگيرند. » 3- بلوغ روانی و عاطفي: مدتي پس از بلوغ جسمی ايجاد مي شود. برخي از روانشناسان مي گويند حدود2تا4 سال پس از بلوغ جسمی بوجود مي آيد. رشد عاطفي شخص مستلزم بروز و ظهور رفتارهاي آشكاري همچون قدرت برقراري و حفظ روابط شخصي با ديگران، توان درك احساسات متقابل و توسعه حس همدلي و قدرت ابراز علاقه و محبت به همسر است. موفقيت ازدواج، مشروط به برخورداري همسران از استعدادها و ظرفيت هاي عاطفي بالا براي تبادل احساسات مثبت در تعاملات مشترك خانوادگي است. هر قدر تبادل عواطف زن وشوهر بيشتر باشد، خانواده از استحكام بيشتر و بالندگي بهتري برخودار خواهد بود. در منابع اسلامي،

روايات زيادي بر اهميت نقش ويژگي هاي شخصيتي مثبت مانند: روحيه سازگاري، همدلي، عطوفت، مهرباني و اظهار علاقه به يكديگر وارد شده است كه ثمره اين توصيه ها در استحكام و پويايي خانواده و روابط عاطفي همسران تجلي مي كند. به دو روايت از پيامبر اسلام اشاره مي شودكه يكي اظهار محبت از ناحيه مرد است و ديگري درباره اظهار محبت و عواطف از ناحيه زن مي باشد. رسول خدا(صلی الله علیه و آله)

ص: 110

مي فرمايند: «اگر مردي به همسر خود بگويد من تو را دوست دارم، هرگز از قلب زن بيرون نمي رود. همچنين مي فرمايند: «حق مرد بر زن اين است كه زن ملازم خانه باشد و به شوهرش دوستي و محبت و مهرباني كند و از به خشم آوردن او اجتناب كند و آنچه مورد رضايت اوست انجام دهد. » در بلوغ عاطفی، شما به ثبات فکر و رفتار در مواقع حساس زندگی رسیده ای. یعنی جایی که عصبانی می شوی، می توانی خشم خود را به شکلی سازنده نشان دهی نه این که مثل بچه ها سر و صدا راه بیندازی، وسایل را بشکنی، با طرف مقابل گلاویز شوی و. . . یعنی شما در مواجهه با مشکلات زندگی می توانی آنها را مدیریت کرده و حل مساله کنی و از آن مهم تر، در بحران های عاطفی که مورد هجوم عشق و نفرت قرار می گیری، می توانی این احساس را کنترل کرده و رفتاری متناسب با عقل خود بروز دهی.

4- بلوغ اجتماعی: رشد اجتماعي فرد، كه طي فرآيند جامعه پذيري شكل مي گيرد، در قالب ويژگي هايي همچون قدرت تشخيص وظايف و مسئوليت ها، قدرت انتخاب گري، اعتماد به نفس، استقلال نسبي در انجام وظايف و مسؤوليت پذيري، التزام به رعايت هنجارهاي اخلاقي و اجتماعي و توان درگير شدن در روابط پيچيده اجتماعي، به ويژه روابط زناشويي اهميت خاصي دارد. اگر همسران به اين مرحله از رشد، هر چند به طور نسبي نرسيده باشند، با مشكلات متعددي روبه رو خواهند شد. در احاديث نيز به اشاره هايي درباره اهميت رشد اجتماعي زوجين

برمي خوريم. براي نمونه، ويژگي هايي مانند گرامي داشتن همسر در بين بستگان خويش، آداب همسرداري به گونه اي كه وظايفش را بدون امر و نهي ديگران نسبت به همسرش انجام دهد. و نهي از ازدواج با افراد لجوج و بي منطق و سفارش به

ص: 111

ازدواج با مردي كه مسئوليت پذير باشد و همسر و فرزندان خود را به ديگري واگذار نكند. از مجموعه اين روايات استفاده مي شود كه رشد اجتماعي و توانايي ايجاد و ارتباط با افراد خانواده، و فهم وظايف اجتماعي و خانوادگي از مسائل است كه بايد در انتخاب همسر به آنها توجه شود. متاسفانه هنوز در بعضی خانواده ها به محض ایجاد علائم بلوغ جسمی، اقدام و یا تشویق به ازدواج نوجوان می نمایند و یا برای فرزندان عقب مانده ی ذهنی خود علیرغم بلوغ بدنی و عدم رشد بلوغ روانی و اجتماعی، همسر تعیین می نمایند. لذا تاكيد مي شود كه پسر علاوه بر بلوغ و عقل, توانايي ادارۀ يك زندگي ابتدايي را بايد داشته باشد. آری ای عزیز در بلوغ اجتماعی، آنچه مهم است این است که شما مهارت هاى شخصى خاصی داشته باشی که بتوانی با آنها در اجتماع جایگاه واقعی خود را پیدا کنی.

5- بلوغ مالى: بلوغ مالی به معنی این نیست که شما تمکن مالی داشته باشی. در این نوع بلوغ شما توانایی و مهارت تامین مالی و مدیریت مالی زندگی را در خود می سنجی. اگر ندانی چقدر درآمد داری، از کجا در می آوری و کجا خرج می کنی، یعنی مدیریت مالی نداری. اگر بخش مهمی از درآمد خود را صرف دوستانتان می كني یا برای خرید موبایل جدید و. . . هزينه می نمايي، یعنی برای ازدواج مناسب نیستی. به این توانایی کسب درآمد و برنامه ریزی برای هزینه ها بلوغ مالی گفته می شود.

آري اي عزيز، علاوه بر بلوغ هاي مزبور كه بايد بصورت جدي مد نظر باشد. موارد زير هم بايد مورد توجه قرار گيرد:

الف- اميد و انگیزه: بایستی دختر و پسر جوان، اميد به زندگي و انگیزه واقعی برای

ص: 112

ایجاد پیوند زناشویی با فرد مورد نظر را داشته باشند. بديهي است كه خواست و علاقه والدین و یا آشنایی و تایید آنها دلیل درست بودن این پیوند نمی باشد. چه بسا جوانانی كه بدون انگیزه، ازدواج و مدت كمی پس از مراسم ازدواج اقدام به جدایی و طلاق می كنند. ب- داشتن اطلاعات لازم: فرد متقاضی ازدواج بایستی اطلاعات كامل در مورد ازدواج و نیازهای روانی و اجتماعی طرف مقابل خود و هم چنین خصوصیات روانشناختی زن و مرد داشته باشد و یاد بگیرد كه ازدواج یك پیوند مقدس الهی است و صرفاً به عنوان روشی برای ارضاء غرایز نیست. بلكه باید از آئین صحیح همسر داری، برخورد درست با نزدیکان همسر، برخورد صحیح با ناهنجاری هایی که ممکن است در طول زندگی با آن روبرو شود نظیر فقر، بیماری، اعتیاد و. . . و نیز روش برخورد با حالات مختلف همسر (عصبانیت، کم روئی، پرروئی، کم حوصلگی و. . . ) آگاهی کامل داشته باشد.

زن و شوهر روی موفقیت ازدواج آنها نقش تعیین کننده ای دارد» میزان بی ثباتی و طلاق در زوج های به هم شبیه، کمتر مشاهده می شود. با توجه به نتایج به دست آمده، نداشتن شباهت با بی ثباتی و طلاق همراه است. هر قدر تشابه بین زوجین کمتر باشد به همان نسبت احتمال این که دچار بحران شوند زیاد خواهد شد، بهتر است دختر و پسر درتشابهاتي همانند تشابهات شخصیتی و هوييتي، فرهنگی و اجتماعی، فكری وعاطفی قرابت و نزدیكی داشته باشند. همچنين اختلاف سن آنها بهتر است به گونه اي باشدكه مرد دو تا هفت سال بزرگتر از زن باشد و نيز شايسته است كه میزان تحصیلات و درآمد مرد بیشتر از زن باشد. در حقيقت بايد از لحاظ هاي مختلف كفو هم باشند.

در امر ازدواج بُعد اعتقادی به ویژه جنبه های معنوی آن باید مورد توجه خاص قرار گیرد.

2- اختلاف در خلق و خوی: بعضی افراد عصبانی، خشن، متکبّر، خودخواه، از خود راضی، و بعضی دارای روحیه ای گرم، خوش برخورد، متواضع و مردم دوست می باشند ؛ بنابراین توافق اخلاقی در صدر عوامل انتخاب همسر قرار دارد.

3- اختلاف در خواسته ها: یکی از عواملی که در انتخاب همسر و زندگی زناشویی باید مورد توجه قرار گیرد، خواسته های زن و شوهر است. زن یا شوهری که دارای خواسته های ایده آل و متفاوت از دیگری باشد و در تعدیل آن اقدام نکند ؛ احتمال ناسازگاری در زندگی زناشویی از این جهت وجود خواهد داشت.

4- اختلاف در سلیقه ها و علاقه ها: وجود اختلاف سلیقه و علاقه در افراد طبیعی است؛ ولی چنانچه در برنامه های زندگی خانوادگی، این اختلاف در جهت هماهنگی بین زن و شوهر تعدیل نشود؛ احتمال آن دارد که به ناسازگاری منتهی گردد.

5- اختلاف در دیدگاه ها: انسان موجودی است با آرزوهای نامحدود، او هر چه بیشتر داشته باشد ؛ بیشتر هم می خواهد و برآورده شدن هر نیازی به جای کاستن از آرزوهای انسان، نیازهای تازه ای را هم در وي بر می انگیزاند. چنانچه زن و شوهری با دیدگاه ها و آرزوهای متفاوت که احتمال حصول به

ص: 115

آن کم باشد ؛ نتوانند در زندگی زناشویی خود هماهنگی ایجاد کنند، زندگی شاد و موفقی را نخواهند داشت.

6- اختلاف در میزان هوش: اختلاف سطح هوشی همسران نسبت به یکدیگر، ممکن است در زندگی زناشویی آنان مشکلاتی ایجاد نماید. بنابراین در نظر گرفتن بهره هوشی و اختلاف سطح معقول در این زمینه خالی از اهمّیت نیست.

داشته و فكر نكني پر از اشكال هستي و مورد تاييد ديگران قرار نمي گيري، در حالي كه اگر به نكات مثبت خودت توجه كني، از خيلي ها بهتر به نظر مي رسي.

آري کسی که خودش را خوب می شناسد، از طرفي با اعتماد به نفس بالاست، کمتر تحت تاثير حرف ديگران مسير زندگی اش را تغيير می دهد. لذا دوست دارد خودش بداند با زندگی اش چه کار می کند. پژوهش ها نشان داده است؛ کسانی که حرف مردم برايشان مهم است بيشتر به ظاهر طرف مقابلشان اهميت می دهند. بنابر اين همسر آينده ات را بر اساس خواسته ها و موقعيت فعلی خود تصور کن. تصور کردن همسر ايده آل با توجه به آرزوهاي دور و دراز باعث ايجاد مشكل در آينده خواهد شد.

2- عقاید و باورها: از دیدگاه های مذهبی و اعتقادی او مطلع شو و میزان تأثیر آنها را در زندگی مشترک و تربیت فرزندانت بررسی كن. به عنوان مثال نظر وي را در مورد نحوه پوشش، نحوه ارتباط با محارم و نا محرم ها، میزان تقید به مسایل شرعی، و. . . جویا شو.

آري اي عزيز، شاید با کمی آشنایی فکر کنی که گمشده ی خود را در زندگی پیدا کرده ای، امّا حقیقت این است که عدم شناخت عقاید دینی، باورها و ارزشهای طرفین، یکی از مهم ترین عوامل بروز چالش ها در زندگی زناشویی می باشد. صادقانه، قبل از عقد، عقاید و باورهای خود را بازگو كن، چرا که با گذشت چندی از زندگی مشترک و به خصوص در تربیت فرزندان، عدم تفاهم در این مورد موجب بروز مشکلاتی می شود، البته همواره به یاد داشته باش در زندگی مشترک انعطاف پذیری و گذشت امری ضروریست.

ص: 117

آري اي عزيز در اينجا به نظر مي رسد با عنايت به اهميّت ويژه نقش دین و مذهب در ازدواج؛ بايد كمي بيشتر پيرامون آن صحبت شود. همانگونه كه مستحضر هستي اعتقادات دینی و مذهبی درازدواج نقش مهمی دارد. مخصوصا دختر و پسری که با دو دین متفاوت ازدواج می کنند؛ بايد بدانند كه پس از احساسات پرشور جوانی، در زمینه های مختلف اختلاف نظر و احتمالاً ناسازگاری پيدا خواهند كردكه در كتب مربوطه قابل پيگيري مي باشد. امّا بسیار اتفاق می افتد که یک زوج مسلمان به علت اختلاف در سطح اعتقاد، زندگی پر آشوب و ناراحتی را می گذرانند. اگر یک دختر مؤمن با یک پسر بی بند و بار ازدواج کند، از نظر لباس پوشیدن، از نظر روزه گرفتن، نماز خواندن و یا معاشرت با دوستان شوهر و خانواده اش ناراحت است. او نمی تواند به اعتقاداتی که بدان پای بند است، جامه عمل بپوشاند و گاه اتفاق می افتد که شوهرش او را به انجام اعمال خلاف شرع نظیر عدم رعایت حجاب، دست دادن با مردان نامحرم و شرکت در جلسات لهو و لعب و نظایر آن وادار کند و در صورتی که اطاعت نکند با او ناسازگاری کند و به او بر چسب هایی نظیر مرتجع و عقب افتاده بزند و چه بسا که زندگی را برای او تلخ سازد. در چنین خانواده هایی با نزاع و جدال در مواردی که شوهر به دیدن نوارهای مبتذل ویدیویی و یا صرف وقت برای شنیدن نوارهای موسیقی مشغول است، و زن با آن مخالفت می کند، مواجه می شویم. عکس این حالت نیز صادق است؛ پسر مؤمنی که با دختر ی، به اصطلاح متجدد ازدواج می کند، از رفتار و اعمال و لباس پوشیدن او رنج می برد و اگر او را به اجبار به رعایت حجاب و سایر مسائل شرعی وادار کند، زندگی ناراحت کننده ای خواهد داشت؛ چه بسا که خانواده های آنان نیز چنین اختلافی از نظر عقیده و رفتار

ص: 118

داشته باشند و بالاخره پس از چند فرزند و سال ها تحمل ناراحتی، مجبور به جدایی شوند. در هر حال انسان ديندار نمي تواند يا خيلي مشكل مي تواند با همسر بي دين كنار بيايد و زندگي سعادتمندانه اي داشته باشد. انسان متدين ممكن است بتواند نقص هاي ديگر همسرش را تحمل كند، اما بي ديني و لاابالي گري او را نمي تواند تحمل كند.

بنابر اين اي عزيز متدين: این مسائل باید قبل از ازدواج بصورت جدّي مورد توجه قرار گیرد و فرد همسری انتخاب کند که اعتقادات و باورهای او به اعتقادات و باورهای وی نزدیک باشد. در این صورت آنها خواهند توانست با روش های منطقی بر اعتقادات و باورهای یکدیگر تأثیر بگذارند و اختلاف های جزیی را حل و به تفاهم نسبي برسند.

3- امور اخلاقی و شخصیتی: در میان صحبت هایی که جهت آشنایی طرفین برای ازدواج صورت می گیرد باید مجموعه باورها و عادات و اخلاقیات دخترو پسر نیز مورد بحث قرار گیرد. بنابر اين باید بداني که شخص مقابل از چه چیز هایی شاد می شود و چه عواملی او را غمگین می کند. انتظارات و توقعات او از آینده و همسرش چیست و چه اهدافی را برای زندگی دنبال می کند. رویه زندگی او تعقل مدار است یا احساس مدار. در تصمیم گیری ها مستقل عمل می کند و یا وابسته به نظرات دیگران است. از زمان گذشته خود استفاده بهینه را داشته و یا فرصت ها را بی هدف و به بطالت گذرانده است و. . . .

4- داشتن صداقت: اگر مي خواهي روابط شيرين و ارتباطی موفق داشته باشي همیشه دارای صداقت باش. وقتی با کسی که مي خواهد شريك زندگي ات شود

ص: 119

صادقانه صحبت می کنی، احساس می کنی که به او نزدیک شده ای. صداقت، همانند پلی میان قلب تو و قلب فرد مقابلت می باشد. گویی صداقت، دری را به روی قلبت باز می کند. بنابراین نامزدت می تواند خود واقعی شما را احساس کند. اگر صادق نباشی، روابطت با نامزدت سطحی خواهد بود و هرگز این روابط به طور جدی عمیق نمی شود. هرچه از لحاظ عاطفی صادقانه تر برخورد کنی، به همان اندازه، صمیمیت بیشتری را تجربه خواهی کرد. صداقت، سبب می شود نامزدت به خود اجازه دهد، احساساتش را بیان کند. وقتی با نامزد خود از نظر عاطفی صادق هستی، موجب می شود او هم از نظر عاطفی با شما صادق باشد، در چنين شرايطي او احساس امنیت بیشتری مي کند و با اعتماد مي تواند احساسات قلبی اش را بیان کند.

5- ايجاد عشق و علاقه: اگر انتظار داري فورا عشق و علاقه شديد و رويايي بين تو و همسر آينده ات به وجود آيد و به عبارتي طرف مقابل فورا يك دل نه صد دل عاشقت شود. اگر انتظار داري در همان برخورد اول يك رابطه شديد عاشقانه به وجود آيد؛ اشتباه مي كني. چرا كه عشق بين زن و شوهر اكتسابي است و بصورت تدريجي با ايجاد زمينه هاي لازم حاصل خواهد شد. مخصوصا بعد از جاري شدن خطبه عقد، زمينه هاي آن عشق مقدس و الهي ايجاد خواهد شد. بنابر اين در اين خصوص بايد دقت لازم را به خرج دهي.

6- توجه به پوشش و نوع آرايش: در ازدواج مسئله لباس پوشیدن و آرایش ظاهر مخصوصا در مورد خانمها بسیار حائز اهمیت است. چنانچه یک زن مؤمن محّجبه با یک مرد بی بند و بار ازدواج کند؛ زندگی برای یک عمر برای او زجرآور خواهد بود. برعکس یک زن آرایش کرده ی بد حجاب نیز چنانچه با مردی متدین ازدواج

ص: 120

کند؛ زندگی هر دو با ناراحتی و مجادله خواهد گذشت. خوشبختانه چون نحوه لباس پوشیدن و آراستن ظاهر یک امر عینی است. بنابراین در این مورد بررسی و تصمیم گیری امر ساده ای است و هر کس در نگاه اول می تواند وضعیت خود را با طرف مقابل ارزیابی کند. قابل ذکر است که در فرهنگ ایرانی اسلامي مردان اعم از مؤمن و بی بند و بار، به ناموس خود اهمیت می دهند و غیرت مردانگی آنان اجازه نمی دهد که بدن همسر آنان عریان در معرض دید دیگران قرار گیرد و بخصوص روابط عاطفی با مردان دیگر داشته باشد. بنابراین دختران جوان باید این موضوع را در نظر داشته باشند و به خیال تجدد خواهی طوری عمل نکنند که برای جلب مردان و خودنمایی، حرکات جلف انجام دهند و لباس های نامناسبی بپوشند. آنچه در کنه ذات مردان با تعدیل های متفاوتی وجود دارد آن است که همسر آنان پاك دامن و عفيف باشد. بنابر اين اي عزيز قبل از انتخاب به اين مهم بايد توجه لازم را داشته باشي.

7- مشورت كردن: در صورت لزوم براي جمع بندی و گرفتن تصميم مناسب مي تواني با يك مشاور يا افراد دلسوز و با تجربه مشورت نمايي. در زندگی هر کسی، حداقل يک فرد معتمد وجود دارد. نسبت آن شخص مهم نيست. عقل و تجربه اش مهم است. با وي صحبت کن و مجموع شرايط را برايش بگو و از او بخواه وضعيت را از ديد خودش برايت ارزيابی کند. از طرف دیگر نظر والدین نیز بسیار حائز اهمیت است و بی توجهی به آن عواقب بدی می تواند داشته باشد.

8- فرزند در زندگی: در مورد علاقه به بچه دار شدن و تعداد آن، زمان بچه دار شدن، روش تربیت و مسائل مرتبط با این موضوع صحبت كن. اگر اهدافی مدنظر

ص: 121

داری كه مایلی قبل از تولد فرزندان به آنها دست یابی (برای مثال ادامه تحصیل و یا خرید خانه)، همسر خود را از آن آگاه كن. فرزند، بخشی از زندگی مشترک است، از آنجاییکه هر فردی در این مورد و نحوه ی تربیت فرزندان خود، نظری متفاوت دارد و این مسئله خود به نوعی یکی از دلایل ایجاد تنش در کانون خانواده است، بنابراین قبل از عقد دیدگاهها و افکار خود را دراین زمینه با نامزد خود مطرح کن وبا وي به توافق نسبي برس.

9- كارهاي خانه و صرف زمان با یکدیگر: در مورد نگاه خود به وظایف زن و مرد در زندگی مشترک، آشکارا صحبت کن، بنا به وضعیت اجتماعی و اقتصادی متفاوت با دهه های گذشته، به نوعی شاید نتوان خیلی مرز مشخصی برای این وظایف و مسئولیتها تعیین کرد. لذا امكان دارد همين موضوع بصورت ناخودآگاه باعث بروز مشکل در آینده شود. مع الوصف در خصوص کارهای خانه از قبیل آشپزی، نظافت و. . . خيلي راحت با وي صحبت کن. نظر او را درمورد همكاري در کارهای روزانه منزل جويا و با دیدگاه هایش آشنا شو. همچنین می توانی از مهارت یابی او در این امور نیز سئوالاتی داشته باشی. و نيز در مورد چگونگی با هم بودن در اوقات فراغت با نامزدت گفتگو کن و قبل از عقد با وي در اين خصوص نيز به توافق برس. چرا كه یکی از پایه های لازم برای دوام زندگی زناشویی، وقت گذاشتن برای خانواده و بودن در کنارشان است.

10 - انتظارات و روابط زناشویی: البته انتظارات و توقعات هر انسانی، به مرور زمان تغییر می کند، شاید برایت سخت باشد که با فرد مورد انتخاب خود قبل از عقد در مورد مسائل زناشويي سر صحبت را باز کنی، امّا از جهت اهمیت فوق العاده این

ص: 122

مطلب در زندگی مشترك، به تدریج و با زمینه چینی و در نهایت ادب، می توانی نظر نامزد خود را جویا شوی، چرا که عدم رضایت در روابط زناشویی ، عاملی ویران کننده برای ثبات زندگی مي باشد. بنابر اين بهترین زمان برای این است كه انتظارات خود را از یک رابطه زناشویی بیان كنی. خوب است که طرف مقابل را در مورد میزان گرایش به این موضوع و توقعات خود مطلع نمایی. اگر چه مسائل عاشقانه و رابطه شيرين زناشوئي بعد از عقد و ازدواج به صورت طبيعي خود را نشان مي دهد ودر زمان خواستگاري كمتر مي توان از كم و كيف آن مطلع شد.

11- سازش های عجولانه: برای این که وانمود کنی با طرف مقابل توافق داری نبايد از ارزشهای خود چشم پوشی کنی. عقاید خود را ابراز نکنی و خطای شخص مقابل را هم نادیده بگیری و در فعالیتهایی که هیچ علاقه ای به آن نداری شرکت کنی و از علایق خود هم دست بر داری. اگر بخواهی در زمان انتخاب با چشم پوشی رابطه را حفظ کنی؛ اشتباه مي كني. همچنين در زمان انتخاب نبايد ايثار و فداكاري بيش از حد از خود نشان داد و نبايد به ديگران بيش از خود فكر كرد و نياز ديگران را بر خود مقدم دانست. چرا كه اين گذشت بدون شك در اين زمان حسّاس و حياتي؛ اشتباه بزرگي است كه شايد يك عمر پشيماني به دنبال آورد. متاسفانه گاهي سراغ فردي مي روي كه هيچ شباهتي به شما ندارد و فقط به يك دليل خاص مي خواهي انتخاب كني. يادت باشد تنها با يك خصوصيت نمي توان زندگي كرد. از طرفي ممكن است فردي از بسياري جهات مورد تاييد شما و دوست داشتني باشد اما به دليل حرف و حديث بي منطق و دور از عقل ديگران، مورد تاييد خيلي ها قرار

ص: 123

نگيرد. در اين شرايط اگر فرصت دوست داشتن و بله گفتن را از خودت بگيري، خطاي بزرگي مرتكب شده اي.

12- هويّت يا شخصيّت: هویت، یکی از ضروری ترین مشخصه های همسر دائمی شماست. بنابراین در جست وجوی همسری با هویت مناسب باش. هویت، خمیرمایه ی درونی شخص است. هر چیزی که درون فرد را بیان کند و اخلاق و رفتارش را نشان دهد، جزو هویت او می باشد. رفتار نامزدت نسبت به خود، شما و بعد از ازدواج، رفتارش با فرزندان، نشان دهنده ی هویت اوست در حالی که شخصیت، روشی است که شخص، خودِ بیرونی اش را به جهان اطراف نشان می دهد؛ روشی که او، ظاهرش

را بیان می کند. امکان دارد هویت در ظاهر، به اندازه ی شخصیت، قابل رؤیت نباشد. اما درواقع انعکاسی حقیقی تر از باطن شخص می باشد. اگر هویت و شخصیت را یک کیک در نظر بگیری، «شخصیت» قسمت رویه ی کیک «هویت» مواد تشکیل دهنده ی کیک می باشد. به جای این که روی ویژگی های شخصیتی او تکیه کنی، هویت او را بشناس. به جای این که هدفت، مسائل ظاهري باشد، مطمئن شو که او هویت مناسبی دارد.

در مجموع ای عزیز، چندمشخصه ی هویتی که بایددرهمسرایده آل خودجست وجوکنی، عبارتند از:

رشد فکری و مسؤولیت پذیری: از نظر فکری، رشد کرده و مسؤولیت پذیر باشد و آن چه را که می گوید و می خواهد در زندگی انجام دهد، جامه ی عمل بپوشاند.

اعتمادبه نفس بالا: نسبت به خودش، احساس خوبی داشته باشد. از خودش و محیط زندگی اش به خوبی مراقبت کند.

ص: 124

نگرش مثبت نسبت به زندگی: همسری با هویت مناسب، خوبی های دنیا را در شما و خودش می بیند و هنگامی که شما با او هستید، احساس خوبی در مورد زندگی خواهید داشت.

آری شخصیت همسر مناسب شما، به اندازه ی هویت او اهمیت ندارد. علاقه به ظاهر یک همسر، مهم است اما نه این که تنها ظاهر را درنظر بگیری. شما باید او را بیش تر به خاطر باطنش دوست داشته باشی. مع الوصف وضعیت مالی خوب و ظاهر مناسب تنها ملاک برای ازدواج موفق نیست. پس چشم خود را باز کن و بیشتر با هويّت وی آشنا شو.

در زمان انتخاب اي با صفا

كن هويّت اصل و ديگر را رها

گر چه شخصيّت بود خود يك اساس

آنچه اصل است گير و كن آن را صدا

13- مسائل مالی: درمورد درآمد و هزینه های زندگی با نامزدت مشورت کن، چرا که چیزی نمی گذرد که با عدم توافق در این مسئله، کنترل زندگی از دستتان خارج شده و رو به زوال می رود. بنابراین درباره مخارج، کم کردن هزینه های غیر ضروری، باز كردن حساب بانکی مشترک، پس انداز برای اهداف مشترک (مثل خرید خانه)، هزینه های تفریح و یا سایر امور متفرقه با نامزدت برنامه ریزی کن و افکار خود را بیان نما. و نيز از قرض ها و مشکلات مالی یكدیگر آگاه شويد. در مورد مسائل بلند مدتی مانند سرمایه گذاری و بیمه نیز با هم مشورت كنید. در ضمن بعضي دختر خانم ها كه تحصيل و شغل مناسبي دارند، فكر مي كنند به دليل رفع نياز

ص: 125

مالي مي توانند از موضع بالا صحبت كنند و به كمك يك مرد احتياج ندارند. اين دختر خانم ها با اين طرز تفكر نمي توانند درست انتخاب كنند.

14- خانواده و توجه به آداب و رسوم: آداب و رسوم متفاوتی در جوامع مختلف، رایج است. گاه عقاید یک جامعه با عقاید جامعه دیگر در تضاد می باشد و این موضوع بخصوص در مسئله زناشویی قابل توجه است. در فرهنگ غرب اعتقاد به اصل آزادی جنسی؛ آداب و رسومی را موجب شده است که با عقاید جوامع اسلامی مغایر است و با اعتقادات مسلمانان همخوانی ندارد. از جمله این آداب و رسوم می توان به موارد زیر اشاره نمود: - دست دادن زنها و مردهاي نامحرم؛- معاشرت زنان و مردان نامحرم؛ - تشکیل جلسات لهو و لعب مختلط مرد و زن؛ - جدا شدن فرزندان از خانواده از 18 سالگی و گسیختگی رشته های عاطفی آنان با والدین؛ - اهمیت ندادن به صله رحم؛ - عدم همیاری؛ - قطع ارتباط های خانوادگی.

حال با توجه به آداب و رسوم رایج در ممالک غربی و تضاد آن با سنن و آداب اجتماعی در ممالک اسلامی می توان نتیجه گرفت که ازدواج با پسر و دختر ممالک غربی صرفنظر از سایر عوامل فرهنگی تنها از دید آداب و رسوم رایج، عواقب خوشایندی نخواهد داشت.

آداب اجتماعی رایج در یک جامعه نیز در طبقات اجتماعی و ساکنان قسمتهای مختلف یک کشور متفاوت است و گاه در پیوندهای زناشویی مشکلاتی را ایجاد می نماید. آداب و رسوم ده با شهر، و آداب و رسوم اصناف و طبقات مختلف اجتماع با یکدیگر فرق دارد.

ص: 126

لذا ضرورت دارد، درانتخاب همسر همه این موارد مورد توجه قرار گیرد. چرا كه ازدواج هایی که در چنین خانواده هایی با آداب و رسوم متفاوت صورت می گیرد، برای زوجین و خانواده های آنان خوشایند نیست و گاه به صورت مشکل حادی

خودنمایی می کند که حلاوت زندگی را از زن و شوهر می گیرد و خانواده های وابسته را نیز ناراحت می کند و به عکس العمل های ناخوشایند وا می دارد.

بنابر اين اي عزيز، ضمن عنايت به مسائل مزبور در مورد نحوه معاشرت با خانواده یکدیگر تصمیم بگیرید. در مورد رفت و آمد با آنها به توافق برسید. میزان وابستگی خود را به خانواده بیان نموده و از میزان آن در طرف مقابل نیز مطلع شوید. نظر او را در مورد زندگی بدور از خانواده جویا شوید. و از میزان احترامی که برای خانواده قایل است و نحوه روابط عاطفی آنها آگاه شوید.

15- وضع قوانین ساده: چند قانون ساده و اصلی برای رفع اختلاف های خود وضع كنید. برای مثال، «هرگز عصبانی وارد خانه نمی شویم» و یا «هر روز صبح با روی گشاده از خواب بیدار می شویم». «در هنگام ناراحتی به جای درون ریزی، احساساتمان را بیان می کنبم ».

حال ای عزیز بزرگوار، علاوه بر موارد مزبور به ت-وص-ي-ه هايي زير در آست-ان-ه ازدواج بايد توجه نمايي؟

الف- خانواده هاي نامزدت را محترم و معتبر بدار.

ب- قبلا تمام آزمايش هاي ژنتيکي، رواني و جسماني و مشکلات سابقه دار خانوادگي كه بعدا مي تواند مشكل ساز شود را به نامزدت گوشزد کن.

ج- طوري رفتار کن که ديگران اجازه مداخله پيدا نكنند.

ص: 127

د- مسائل مهريه و نفقه و کار و تحصيل و بچه آوري و ارثيه و حق مسکن و حق طلاق را عادلانه قرار بده.

و- درباره حساسيت هاي غيرقابل اغماض خود به توافق برس و مسووليت ها و محدوديت هاي دوران تاهل را بازآموزي کن.

بنابر اين اي عزيز، با عنايت به مشاهدات و شنيده ها با خودت خلوت کن. تمام نظرات و تفکرات را کنار هم قرار بده و جنبه های مثبت و منفی ازدواج با فرد مورد نظرت را با هم مقايسه نما. آيا جنبه های مثبت بر جنبه های منفی می چربد؟ آيا چيزی در نکات منفی هست که خيلی برا يت مهم باشد و بخاطرش بخواهي از طرف بگذري؟ ممکن است چيزهايی را که شنيده اي قبول نداشته باشي که ايرادی ندارد. هرکسی نظر خودش را دارد، ولی در نهايت اين زندگی شماست. تصميم آخر را خودت بايد بگيري، ازدواج در زندگی فرد يک تصميم خيلی مهم و يک فرايند عقلانی و منطقی است. ازدواج موفق می تواند تمام توانايی های بالقوه فرد را شکوفا کند و ازدواج نا موفق می تواند منابع غنی درون وجود يک نفر را به صفر برساند. تعداد کسانی که خوشبختند و اين تصميم را با چشمهای باز و با در نظر گرفتن همه جوانب گرفتند زياد است.

دختر و پسر و خانواده هاي آنها موظف هستند قبل از عقد بصورت دقيق و كامل در خصوص ويژگيها و مسائل مختلف شخصيتي و خانوادگي يكديگربا احساس مسئوليّت خاص و بدون هر گونه عجله و شتاب تحقيق، تفحص و بررسي نمايند تا هيچ نكته مبهمي برايشان باقي نماند. علاوه بر آن بايد بعد از خواستگاري در حضور خانواده ها با دیدگاه های فكری و اجتماعی و دلایل و برنامه ریزی های یكدیگر براي زندگی مشترك آشنا شوند. بدون شك باعجله و بدون آگاهی عمل کردن، موجب یک عمر پشیمانی خواهد شد. ويژگي هاي رفتاري و ظاهري فرد در اولين ملاقات رسمي، از اهميت بسزايي در طرز تلقي ديگران از شخصيت فرد دارد؛ بويژه آنجا كه جلسه خواستگاري در چارچوب اصول ديني و عرفي، بدون سابقه ارتباط قبلي برگزار گردد.

لذا با عنایت به آنچه در سوال قبل مطرح شد براي يك ازدواج موفق لازم است كه طرفين آگاهي و شناخت خوبي نسبت به يكديگر بيابند و يكي از راه هاي آشنايي بيشتر دختر و پسر، صحبت هاي آن دو در خواستگاري است كه اگر در اين گفتگوي كوتاه؛ اما با ارزش مسائل و نكات ضروري و با اهميت مطرح گردد مي توان از آن بهره هاي خوبي برد. مجلس خواستگاري و آداب آن از اساسي ترين مراحل ازدواج است كه معمولا پس از انتخاب فرد مورد نظر صورت مي گيرد. در اهميت اين موضوع بايد گفت كه اگر جوانان عزيز در چگونگي و آداب خواستگاري دقت لازم را نداشته باشند، چه بسا به دليل عدم رعايت يك مسأله بسيار كوچك، موفق به انتخاب مناسب خود نشوند و با وجود اين كه فرد مورد نظر خود را يافته اند و تمام شرايط يك همسر ايده آل را در آن مجسم ديده اند؛ به دليل روش ها يا رفتارهاي نادرست در جلسه خواستگاري، آن فرد را از دست بدهند و يا به عكس، فردي نامناسب و ناشايست كه خود را فردي مناسب جلوه داده، در نظر دختر يا پسر جوان خوب قلمداد شود و ازدواج نامناسبي صورت گيرد كه به دنبال آن مشكلات

ص: 129

متعددي براي آنها و خانواده شان به وجود آيد. بنابراين وجود دغدغه براي اطلاع از چند و چون اين مذاكره كوتاه اما حساس، بجا و پسنديده است.

اولين قدم منطقي و ضروري در اين مسير، در نظر گرفتن ملاكها و معيارهاي همسر مناسب است تا بتوان زندگي موفق و شيريني را ساخت. قدم بعدي اقدام براي شناسايي ملاك ها و اطلاع يافتن از وجود آنها در فرد مورد نظر است، كه با استفاده از شيوه هاي زير امكان پذير است:

1- تحقيق و بررسي از خانواده و چگونگي روابط خانوادگي و فاميلي؛ چون هر فردي تحت تأثير محيط خانواده به دنيا آمده و رشد كرده است و از آن فضاي فرهنگي و اجتماعي تأثيرپذير بوده و هست؛

2- تحقيق و شناسايي دوستان و نزديكان و رفقاي صميمي در محل زندگي و سكونت، محل درس و محل كار؛

3- گفتگوي مستقيم (ولي تحت نظارت خانواده هاي دو طرف) با يكديگر و اطلاع يافتن از نقطه نظرات همديگر درباره مسائل مختلف و آنچه در آينده مي تواند در زندگي مشترك تان تأثيرگذار باشد و كسب اطلاع از ميزان اهتمام وي نسبت به ملاك ها و معيارهاي همسر مناسب، كه در شكل رسمي، همان جلسه خواستگاري است؛

4- حضور در مراكز مشاوره. چند سالي است كه مراكزي جهت ارائه انواع مشاوره قبل و بعد از ازدواج بوجود آمده است. جواناني كه قصد ازدواج دارند با حضور در يكي از اين مراكز، به كمك مصاحبه و گفتگو در حضور متخصص يا پركردن پرسشنامه هايي خاص، از ميزان ملاك ها در يكديگر آگاه مي شوند.

آري اي عزيز، جلسات خواستگاری زمان خوبی است برای آنکه بتوانی خواسته ها، نیاز ها و اهداف خود را با همسر احتمالی آینده خويش در میان بگذاری. متاسفانه برخی از دختران و پسران موضوع های صحبت خود را در این جلسات به رنگ مورد علاقه؛ غذای مورد پسند و سوالات سطحي اينچنيني محدود می کنند، در حالی که

ص: 130

بهتر است این جلسات را فرصتی مناسب برای در میان گذاردن موضوع هایی مهم تر از این بدانی. چرا كه ازدواج به نوعی، رسیدن به یک تفاهم مشترک است که طی گفتگو و صحبت های فی مابین تا حدودي حاصل می شود، در این خصوص باید متعادل باشی، يعني تهيه يك فهرست بلند بالا از خصوصيات همسر مورد نظر با تمام جزئيات و ريزه كاري ها اشتباه است. درست است كه بايد فردي را انتخاب كني كه خصوصيات او با نظرات شما شبيه تر باشد. اما اگر زياده از حد محافظه كارانه عمل كني و تمام زير و بم او را مورد قضاوت قرار دهي، بالاخره مواردي پيش مي آيد كه با فهرست شما همخواني ندارد و همين موضوع باعث مي شود به دليل مسائل جزئي، فرد مورد نظر را قبول نكني. بنابراین واقع بين باش و بر اساس واقعيّات با مطرح کردن افکار و تصمیم های خود، ببين که طرف مقابل نیز در این موارد با شما هم عقیده است یا خیر؟. البته با صحبت، گفتگو و از همه مهم تر دقّت در شنیدن صحبت های طرف مقابل، بسیاری از این مسائل نمایان و شاید هم قابل حل باشد. بنا بر اين قبل از این که او به قلبت راه یابد و درگیر مسائل عاطفی شوی، اطمینان حاصل کن که با فرد مناسب یا نامناسبی طرف هستی! هرچه اطلاعات بیشتری در مورد نامزدت داشته باشی، بهتر می توانی قضاوت کنی که آیا او شریک مناسبی براي زندگی مشتركت مي باشد.

در هر حال اي عزيز، به منظور مطمئن شدن از این که نامزدت، مناسب شماست یا نه، می توانی علاوه بر تحقيقات قبلي و غير حضوري، در زمینه های زیر از او سؤال کنی:اعتقادات و ديد گاههاي مذهبي، وضعیت خانواده و کیفیت روابط عاطفی خانوادگی، اخلاقیات، ارزش ها و دیدگاه های اخلاقی. . . . در اين راستا؛ با استناد به

ص: 131

اندرز ايزد متعال با اين مضمون که: «به آنچه علم نداري، عمل نکن»؛توجه جنابعالي را بصورت خلاصه و كاملا گذرا به 24 نمونه از مواردي که در جلسه خواستگاري، مي تواني جهت کسب معرفت و سهولت سنجش و انعقاد تصميم ياري بگيري، معطوف مي نمايد. البته در ادامه پيرامون برخي از موارد مهم و حسّاس آن بيشتر توضيح داده خواهد شد.

1- از تکرار مواردي که توسط خانواده ها بررسي شده، بپرهيز؛ مگر آنکه نياز به حلاجي جزئيات داشته باشد. 2- صادق باش. 3- در طول جلسه متانت و حجب خود را حفظ کن. 4- خوب و کامل صحبت کن و سعي کن در مقابل، شنونده خوبي نيز باشي. 5- هدف خود را از ازدواج، اعلام نما. 6- در خصوص آنچه هستي (خصوصيات اخلاقي)، قبل از اينکه از شما پرسيده شود، توضيح بده. 7- شما حق داري از آنچه در زندگي مشترکت مي خواهي، به طور کاملاً واضح سوال کني. 8- مؤذبانه آرمان هاي خود را اعلام کن. 9- علايق مهم خود را بيان نما. 10- سطح و شکل مسائل فرهنگي خود را مشخص کن. 11- در مورد اعتقادات مذهبي خود، سخن بگو. 12- توقعات مالي معقولت را مطرح کن. 13- از ابراز توقعات عاطفيت چشم پوشي نکن. 14- در مورد استقلال زندگي آتي و اقتدار مطلوبت گفتگو کن. 15- اگر شرايط ويژه رفتاري، شغلي و. . . مطلوب شماست؛ حتماً همين جا مطرح کن. 16- اگر با شرايط يا موارد خاصي، مخالفت يا کراهت جدي داري، در همين مقطع اعلام کن. 17- تعصبات او را بشناس. 18- در موارد ناهماهنگ، سعي کن تا حدودي از تمايل و توانايي قابليت تغيير وي در همان زمينه، مطلع شوي. 19- يقين بدان تظاهر به آنچه نيستي، از پرخطرترين رفتارها در اين جلسات است. 20- از هيچ

ص: 132

پرسش مهمّي که در ذهنت نقش مي بندد، صرف نظر نکن. 21- فراموش نکن: اطلاعات اين گفتمان، روشنگر مسير تصميم گيري شما خواهد بود. 22- عجله نکن و هيچ گونه اعلام نظر قطعي اعم از مخالفت و يا موافقت کلي، در اين جلسه نداشته باش. 23- در پايان جلسه، اگر هنوز دچار ابهام و ترديد هستي و فکر مي کني قادر به رفع آن نمي باشي، با مشاوره ازدواج، مشورت نما. 24- به خاطر داشته باش که اين حق شرعي و اجتماعي شماست که بداني، بسنجي و تصميم بگيري.

توجه به نكات زیر شما را به موفقيت در جلسه خواستگاري، نزديك تر خواهد نمود:

1. به خداوند توكل نما؛

2. با وضو بودن، تجربه آرامشي معنوي را به شما هديه خواهد داد؛

3. گفت و گو پس از انجام خواستگارى رسمى از طرف خانوادها و تحقيق و آگاهى از بعضى شرايط كه در مرحله تفحص به دست مى آيد، انجام گيرد نه در ابتداى آشنايى؛ به عبارت ديگر، در واپسين مراحل تحقيق و قبل از مراسم عقد بايد گفت و گو تحقق يابد؛

4. گفت و گو بايد خونسردانه و با آمادگى قبلى و در فضايى آرام و بدون خوف و فشار از طرف ديگران صورت گيرد؛

5. نگاه مثبت همراه با دقت داشته باش؛

6. شيك، تميز و معطر باش. زماني كه به خواستگاري مي روي، زيباترين لباسهايت را به تن كن و پوششي شيك و مناسب داشته باش. اولين ديدارها هميشه دراذهان باقي مي مانند. عده اي با لباس هاي نامناسب و نه چندان تميز به خواستگاري مي روند و تصورشان اين است كه اين شخص بايد وضعيت زندگي مرا بداند در صورتي كه اين وضعيت خاطره خوشي به جا نمي گذارد؛

7. اگر در تحقيقات خود قبل از مراسم خواستگاري به علايق دخترخانم در مورد رنگ، عطر يا گل پي برده اي، او را با آنها مجذوب كن. البته افراط نكن تا شخصيتي وابسته از خود نشان ندهي؛

ص: 133

8. خودت باش. در هنگام صحبت كردن با فرد مورد نظر در اولين جلسه بنا را بر صداقت و يكرنگي بگذار و متعهد شو كه آنچه مي گوئي كاملاً از سر صدق و صفا باشد و به اين تعهد خود نيز پاي بند باش. سعي كن مجسمه نباشي و تا حدي راحت بنشين. صداقت در رفتار و گفتار، اضطراب شما را به شدت كاهش خواهد داد.

9. متين باش. در تمام طول مراسم خواستگاري متانت و وقار بايد از ناحيه هر دو خانواده مراعات شود و رفتارهاي نامناسب و جلف، ذهنيت هاي بدي را رقم مي زنند. جلف بازي، شما را بانشاط، سرزنده و اجتماعي نشان نمي دهد!

10. چشم چراني ممنوع. اجازه نده احساس كند چشمانت مانند يك شكارچي، او را خيره وار وارسي مي كند. گاهي (فقط گاهي) كه احساس مي كني به شما نگاه مي كند به او نگاه كن تا احساس كند براي زيبائي او ارزش قائل هستی؛

11. حد و مرز خود را حفظ كن. چه از لحاظ شرعي و چه از ل-حاظ اج-ت-ماعي نبايد تا زماني كه با همسر آينده خود محرم نشده اي او را لمس نمايي. سعي نكن دست او را بگيري و يا چسبيده به او بنشيني؛

12. فاصله مجاز را رعايت كن. نه آنقدر از او دور بنشين كه مجبور باشي بلند صحبت كني و نه آنقدر نزديك كه جسور به نظر برسي. فاصله مناسب، ارتباط عاطفي را قوي تر خواهد نمود؛

13. جهت نشستن مهم است. كاملا روبروي هم نباشيد. كمي متمايل باشيد طوري كه وقتي خواستيد يكديگر را ببينيد مجبور باشيد كمي سرتان را برگردانيد؛ البته نه آنقدر كه از دايره ديد بيرون باشيد و چهره يكديگر را كامل نبينيد. خوب است اگر صندلي ها فاصله يا جهت مناسبي ندارد، آنها را تنظيم كنيد.

14. خوب بشنو و زيبا سخن بگو. هنگام صحبت كردن او، سراپا گوش باش، دقت لازم را به عمل آور تا مطالب گفته شده را بهتر بتواني به خاطر بسپاري وگاهي با بيان عباراتي چون «بله»، «عجب»، «چه جالب» و ... متناسب با صحبت هاي او، نشان بده كه به حرف

ص: 134

هايش دقت می نمایی. هنگامي كه خودت صحبت مي كني نيز سعي كن سنجيده حرف بزني. از اين شاخه به آن شاخه نپر و زیاد صحبت نکن؛

15. از سوالات ساده آغاز كن. بهتر است به عنوان اولين سؤال از فرد مقابل بخواهي خودش را كامل معرفي كند؛ به عبارت ديگر از او بخواه خلاصه اي از گذشته زندگيش را براي شما باز گو کند. خوب است بداني او بر نكاتي تكيه خواهد كرد كه برايش مهم است. خودت نيز متقابلاً خلاصه اي از سرگذشت خود را مطرح نما. سرگذشت و بيوگرافي شامل اين موارد مي شود: معرفي كامل نام و نام خانوادگي، شغل، سن، شغل پدر و مادر، ميزان تحصيلات هر يك از آنها، وضعيت شغلي و تحصيلي و سني ديگر افراد خانواده، و اين كه شما در چه خانواده اي و با چه شرايطي بزرگ شده ای و مسائل خاص زندگي شما در گذشته چگونه بوده است. دروغ نگو اما لازم نيست هرچيزي را هم بگويي؛

16. فقط روي مفاهيم كلي بحث نشود و به نمودها، مصاديق و مثال هاي عيني آن توجه شود. سعي كن با مثال هايي، طرف مقابل را در موقعيت هاي عيني و واقعي قرار دهي؛

17. از آنجا كه هر كس مطابق با ذهنيت و تصورات به سؤالات جواب مي دهد و چه بسا ممكن است برداشت ديگران از يك مفهوم، با برداشت شما مغايرت داشته باشد و عدم توجه به اين نكته، در آينده مشكلاتي را براي شما ايجاد نمايد و حمل بر نداشتن صداقت شود لذا بهتر است در چنين مواردي قبل از طرح سوال مورد نظر، ابتدا از طرف مقابلت، در مورد اين گونه مفاهيم توضيح خواسته و سپس سؤال اصلي را مطرح كني؛

18. دقت داشته باش كه اصل جواب ها و كيفيت آنها، نشان دهنده نوع شخصيت و ديدگاه هاي طرف مقابل شما و نيز نشان دهنده ميزان رشد فكري و عقلي اوست؛ لذا جواب ها را كنار يكديگر قرار ده تا به يك جمع بندي مناسبي برسي؛

19. اگر در موردي شك داري كه طرف مقابل صداقت داشته است يا خير، موضوع را در قالب ديگري بپرس و جواب ها را كنار يكديگر قرار ده؛

ص: 135

20. جوگير نشو. وعده ها و قول هايي كه با امكانات شما نمي خواند و امكان برآورده شدنش نيست نده. بگو هميشه براي بهتر شدن زندگي مادي و معنويتان، تلاش خواهي كرد ولي قول هاي غیر معقول نده؛

21. درباره زنان ديگر صحبت نكن: چه لزومي دارد دائم از خواهر، مادر يا زن ديگري نقل قول كني؟!

22. فخر فروشي نكن. حواست باشد كه خواستگاري در درجه اول، احترام و اكرام به جنس مؤنث است؛ نه محل فخر فروشي.

23. گفتگو را ملايم و مثبت نگاهدار؛ برخي اوقات مردان بدون فكر كردن و حتي بدون اينكه بدانند چه كار مي كنند، صح-بت را به موضوعاتي س-نگين و منفي مي كشانند. هيچ دليل مفيد و سازنده اي ب-راي اين-كار وجود نداشته و تنها باعث از بين بردن لطف گفتگو و كاهش اشتياق طرف مقابل خواهد شد. باور كن؛ صحبت از تحقيقات ناسا و حوادث پس از انتخابات، شما را فردي آگاه و روشنفكر نشان نمي دهد!

24. در مورد مسائل جنسي صحبت نكن. برخي از مردان اين كار را انجام مي دهند ولي شما قرار ن-ي-ست ب-ه اي-ن ع-م-ل م-ب-ادرت ورزي؛ زن ها به دنبال قهرمان جنسي نيستند. آرام و با كلاس باش. اگر در ملاقات آغازين با شريك آينده زندگي خود مسائل جنسي را پيش بكشي در حقيقت به احساس راحتي و آرامش او حمله خواهي كرد؛

25. شكّاك نباش. هر يك از طرفين خواستگاري اين حق را دارد كه در مورد گذشته طرف ديگر، مطالبي را جويا شود هرچند از متّه به خشخاش گذاشتن و دقت وسواس گونه و شكاكانه باید پرهیز شود؛

26. هر حرفي را نزن. هرچند دروغ گفتن جايز نيست اما هر راستي را نيز لازم نيست بگويي. اشتباهي كه بعضي از دختران و پسران در جلسه خواستگاري مرتكب مي شوند اين است كه همه گذشته خود را (كه بعضا همراه با رفتارها، صفات يا ارتباطات غلطي بوده است كه اكنون از آنها پشيمانند) به بهانه صداقت يا جلب اعتماد طرف مقابل، مطرح مي كنند حال آنكه اين عمل در بسياري موارد اثر عكس دارد كه نتيجه منفي آن در همان

ص: 136

زمان (با از بين بردن تمايل فرد به اين ازدواج) يا در زندگي مشترك (به شكل سوءظن، مشاجره هاي فراوان و طلاق)، دامنگير طرفين خواهد شد؛

27. صبور باش. از او نخواه همانجا به شما پاسخ گويد يا اصرار نكن در همان جلسه تاريخ عقد و عروسي مشخص شود. او اين گونه احساس خواهد كرد که به نظر او اهميت نمي دهي؛

28. به زمان جلسه دقت كن. اجازه نده آنقدر طولاني و خسته كننده شود كه تاثيرش را از دست بدهد يا ملا ل آور گردد؛ شايد همه آنچه بايد، در يك جلسه خواستگاري مطرح شود نتوان مطرح كرد، هيچ اشكالي ندارد تعداد جلسات خواستگاري با هماهنگی وی و بزرگترها اضافه شود.

در هر حال موضوعات قابل طرح در گفت و گوى جلسه خواستگاري، مختلف است؛ چرا که افراد عقيده ها، آرمان ها، هدف ها و خواسته هاى گوناگون دارند؛ در نتيجه آنچه كه در زندگي براي شما اهميت ويژه اي دارد و شما براي آن جايگاه و نقش عمده اي در نظر گرفته اي (مانند سبك زندگي، توقعات شما از همسر آينده و ...) را بايد حتما مطرح كني تا نظر طرف مقابلت را نيز در رابطه با آن بدانی. البته بعضى از مسائل و موضوعات عمومى است و ضرورت دارد جوانان قبل از ازدواج براى آگاهى يافتن از ويژگى هاى جسمانى، روانى، اخلاقى يكديگر مطرح كنند و درباره آن ها به گفت و گو بنشينند. ناگفته پيداست، اين گونه جلسات حتماً بايد تحت اشراف خانواده هاى دو طرف صورت گيرد؛ زيرا مذاكره مستقيم و بدون اطلاع خانواده دختر و پسر مطلوب عرف و در اكثر موارد مورد پسند شرع و عقل نيست و به جاى اين كه زوج جوان را به حقيقت برساند، مايه انحراف و مشكلات ديگر مى شود. بنابراين در اين گونه جلسات مى توان درباره مسائل زير گفت و گو كرد:

1. خط مشى كلى زندگى آينده: مراد تبيين مبناى زندگى آينده است. براى مثال جوان متدين مى خواهد زندگى اش بر اساس قوانين اسلام بنا شود. در اين جا بايد از ميزان پاى بندى افراد به ارزش هاى دينى و اخلاقى سؤال شود؛

ص: 137

2. اهداف زندگى: يعنى هدف هايى كه هر كدام قصد دارند در زندگى آينده شان دنبال كنند: هدف ها و آرمان هاى علمى و تحصيلى، اجتماعى، شغلى و ...، براى مثال تاچه اندازه به ادامه تحصيل علاقه مند است و مشكلات تحصيل را تحمل مى كند؟ جايگاه اجتماعى را داراى چه اهميتى مى داند؟ از نظر اقتصادى و مالى به چه سطحى مى انديشد و حداقل و حداكثر چقدر است؟

3. چگونگى رابطه با خانواده و بستگان: براى مثال به چه اندازه به رفت و آمد با اقوام و خويشان و نيز دوستان اهميت مى دهد؟ و بر آن اصرار مى ورزد؟ به آداب و رسوم فرهنگى و اجتماعى رفتار با بستگان چقدر پايبند است؟

4. خواست ها و انتظارهاى دو طرف از يكديگر

5. شيوه تربيت فرزندان: مسؤوليت تربيت با چه كسى است و چگونه بايد آن را آموخت؟

6. نقص هاى جسمانى و بيمارى هاى مزمن احتمالى يكديگر

از سوال مهمتر، ارتباطات غير کلامی است. مثلا آيا رفتارش با مهربانی و عاطفه هست؟ آيا آداب اجتماعی را در حدی که برای شما مهم است بلد هست اگر نه، آيا در اين حد با او احساس صميميت می کني که اين مورد را با او در ميان بگذاري؟ علاوه بر آن بايد از خودت بپرسي: از هم صحبتی با او خسته شدي يا لذت بردي؟ اينکه اگر اختلاف نظری پيش آمد می تواني با صحبت کردن مسئله را حل کني و يا بر سرش به تفاهم برسي؟ آيا می ترسي مسئله ای را با او در ميان بگذاري؟ از عکس العمل هايش در مقابل حرف ها و رفتارت نگران می شوي؟ و. .

حال پس از حصول اطمینان از توافق اخلاقی، مراسم عقد با كمترین تشریفات انجام شود. متأسفانه در شرایط فعلی، ازدواج ها بیشتر به صورت چشم وهم چشمی و رقابتی انجام می شود و روز به روز مراسم عروسی پرهزینه تر و تشریفاتی تر می شود و نيز تأمین جهیزیه مشكل بزرگي برای

ص: 138

خانواده ها شده است. به خاطر همین مسائل، انگیزه برای ازدواج و انجام این سنت الهی در بسیاری از خانواده ها كاهش یافته و به تبع آن سن ازدواج بالا رفته و به ناچاردختر یا پسر به خاطر همين سنّتهاي غلط مجبور است در سنین بالا بصورت مجرد زندگی كند. در مجموع ایعزیز خوبم، يگانه راهي كه ما را به موفقيت هاي بينهايت مادي و معنوي مي رساند، انتخاب در چارچوب آموزه هاي دين و در پرتو فرامين عقل پاك است.

گذاشت.

در مورد اختلاف آداب و رسوم اعم از این که در دو جامعه یا در طبقات اجتماعی یک جامعه یا راجع به ساکنان قسمت های مختلف جغرافیایی یک کشور باشد، مشاور باید دختر و پسر را از نظر آداب و رسوم رایج آگاهی دهد و اختلاف آداب و رسوم جامعه یا طبقه اجتماعی هر یک از طرفین را مقایسه نماید.

در صورتی که در این مقایسه اختلاف جّدی و مشکل زا وجود داشت؛ باید طرفین را به اهمیت موضوع توجه دهند. تغییر ویژگی های فرهنگی در بعضی از جوامع به دلیل ریشه دار بودن آنها بسیار مشکل است. گاه این موضوع در مسائل زناشویی زوجین که از دو جامعه یا دو طبقه اجتماعی متفاوت می باشند، مشکلات جّدی ایجاد می نماید.

در مورد رسم های غیر معقول و اعتقادات و باورها که نقش تعیین کننده در ازدواج دارند، باید مشاوران جداً وارد عمل شوند و در رابطه با باورها و سنت هایی که غیر معقول بوده و ممکن است شالوده زندگی زناشویی را سست نماید، اطلاعات لازم بدهند و زوجین را در مورد عواقب بعدی آنها توجیه کنند.

موضوع لباس پوشیدن از دو جنبه حائز اهمیت است یکی این که پوشش زنان مرتبط با عقاید دینی است و دیگر این که از نظر

اجتماعی واجد ارزش است. بنابراین در ازدواج نحوه لباس پوشیدن نقش مهمی دارد که بایستی زوجین را بدان توجه داد. مشاوران باید در مسائل فرهنگی که برخاسته از اعتقادات و عادات ریشه دار است هیچ موردی را در زمینه ازدواج نادیده نگیرند و به زوجین آگاهی و اطلاعات لازم را بدهند. آري اي عزيز اهل شور و مشورت:

ص: 140

با مشاور كن تو شور و مشورت

تا شوي اهل فلاح و معرفت

راهنماي خوب و بد باشد به علم

مي برد بالا تو را در منزلت

البته ای عزیز بزرگوار از مشورت با مشاورانی که از دین و معنویت بی خبرند و با افکار غربی و الحادی سر و کار دارند بصورت جدّی پرهیز نما؛ آری:

از مشاورهای بی دین کن حذر

چون که بی دینی بود خود درد و سر

انحراف ایجاد کنند در ذات و سر

با همان علمی که دور است از نظر

چون که بی دینی بود خود درد و سر

کی رهاند جان و دل را از ضرر

دان که فریاد خموش هر بشر

راه فطرت بوده نه راهی دگر

با مشاورهای غربی ای پسر

می شوی خوار و ذلیل و در بدر

آنکه از معنا بود دور در بصر

کی کند ارشاد تو را در این سفر

وی که با افکار غرب خون جگر

راه خود گم کرده اندر جام و دهر

ص: 141

او که خود غافل بود از خیر و شر

فکر وی باشد همیشه پر خطر

مشکلاتت را کند بر جسته تر

قلب و جانت را کند دور از ظفر

چون ندارد اعتقاد با هر نگر

خود بود در سطح حیوان یا بتر

همسر عاقل کند از وی حذر

در همه عمرش چه در سیر و حضر

پس عزیزم کن عبور از این گذر

تا شوی آرام و گیری صد ثمر

با مشاورهای مومن چون پدر

کن تو شور و مشورت بی هر سپر

چون خدا خوانند به هنگام سحر

جز خدا چیزی نخواهند تا به فجر

حرفشان آرد سعادت را چو زر

بهر جان دارد هزار و یک اثر

چون که دین گوید همه زیر و زبر

می برد بالا تو را با بال و پر

راه حق سبز است چو برگی بر شجر

بهر هر زوجی ز پایین تا به سر

ص: 142

این حقیر خواند تو و صدها نفر

سوی حقّ و خالق نور و قمر

خواهد آمد، با درايت و گذشت برطرف مي شود. آري در غررالحكم آمده است كه امير المؤمنين عليه السلام می فرمایند: "وقتى خداوند خوبى بنده اى را بخواهد، به او قناعت عطا كند وهمسرش را شايسته گرداند. "(1)

اي عزيز متدين، انسان دین دار تلاش می کند رضایت خویش را در مورد هر آنچه دنیایش می نامد نهادینه کند. تقویت این رضايت مندی خود عاملی قوی برای آرامش نسبی و در نهایت پیشرفت است. از جمله ابزارهایی که باعث تقویت آرامش روحي رواني و در نهايت رضامندی می شود وجود همسری شایسته است. هر کس که دارای همسری شایسته باشد و این نعمت الهی را قدر بشناسد؛ انسانی خوشبخت است. در همین زمینه پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: « از سعادت مرد، داشتن همسر صالح است. »

آري هر دختر و پسری به مجرد جاري شدن خطبه عقد، به یک دیگر تعلق پیدا کرده و عمری میخواهند در کنار هم زندگی کنند، در غم و شادی شریک هم باشند، به کمک هم میخواهند فرزندان صالح و شایسته تحویل جامعه دهند و بالاخره در تمام مراحل زندگی غم خوار هم باشند. از این رو اسلام در ابتدا به این دو زوج جوان سفارش و تاكيد جدي می کند که در انتخاب همسر نهايت دقت را معمول دارند. در روایات و احاديث برای همسر شايسته ویژگی هایی ذکر شده که اگر جوانان قبل از ازدواج به آن ها توجه کنند، یا اصلاً دچار اختلاف خانوادگی نمی شوند و یا خیلی کم با آن دست به گریبان می شوند.

شناخت ويژگی های مناسب و مطلوب هر يك از مرد و زن و انتخاب همسر

ص: 144

براساس آنها امري مهم است. جوانان بايد شاخصهاي مثبت را براي يك ازدواج موفق بدانند تا بر پايه آنها همسر و شريك آينده زندگي خود را انتخاب كنند. وجود اين ويژگيها چه در باره خانم ها و چه در خصوص آقايان ضرورتي انكارناپذير است. مع الوصف اين پرسش كه زن خوب يا مرد خوب كيست، و چه ملاكهايي را در انتخاب همسر بايد رعايت كنيم، امري مهم و حائز اهميت است. بنابر اين با کدام معیار، باید سراغ انتخاب «شریک زندگی»

رفت، یا به درخواست و پیشنهاد یک ازدواج، “آری ” گفت؟ آری گفتنی که بار سنگین مسئوليت زندگي را در یک عمر بر

دوش انسان می گذارد! متاسفانه بايد اعتراف كرد كه معمولامعیارهای غلط و هوس های زودگذر و شناخت های ناقص یا انگیزه های مادی، در این انتخاب بزرگ و حياتي و اين مساله مهم و سرنوشت ساز نقش اصلی را ایفا مي کند. بگونه اي كه همين موضوع بعد از مدتي نه چندان دورعامل اصلي ناراحتيها، مشكلات و در نهايت جدايي و طلاق خواهد شد.

به هر حال، بايد توجه داشت كه انتخاب همسر، غير از انتخاب لباس و يا گزينش نوكر و كلفت است؛ زيرا، شخص با

انتخاب همسر مي خواهد شريكي در زندگي خانوادگي براي خود برگزيند؛ شريكي كه تا پايان عمر همراه و همراز او باشد و از مصاحبت با او لذت ببرد. مي خواهد او را شريك مال و زندگي خود و مهم تر از همه، پدر یا مادر فرزندانش و محرم اسرار خويش

نمايد. از اين رو، عقل سليم حكم مي كند كه انسان بايد درباره همسر آينده اش تحقيق كند و از هرگونه عجله كاري و اغماض در جوانب قضيه پرهيزد نماید، ويژگي هاي اخلاقي و روحي همسر مورد انتخاب را بشناسد و بنگرد كه چه كسي را براي همسري

برمي گزيند. ازاين رو،

ص: 145

مرحله بررسي و شناخت جهت گزينش همسر، اهميت بسزايي در زندگي انسان دارد؛ زيرا، تجربه نشان داده كه بيشتر اختلافات خانواده ها و طلاقها و از هم پاشيدگي ها، منشأ آن شتابزدگي در انتخاب همسر بوده است. بنابراين، پيشوايان معصوم (علیهم السلام) درباره اين امر خطير و سرنوشت ساز دستور داده اند كه هنگام انتخاب

همسر، ابتدا وضو بگيريد و دو ركعت نماز بجاي آوريد و آن گاه از خداوند مهربان درخواست نماييد كه همسري شايسته كه از لحاظ اخلاق و پاكدامني و نگه داري مال و آبروي شوهر و زيبايي و فرزندآوري سرآمد زنان است، نصيب شما گرداند و سپس به سراغ انتخاب همسر برويد.

اين دستور معصوم (علیهم السلام) بيانگر اين است كه فكر و انديشه انسان به تنهايي كافي نيست، بلكه بايد در اين امر مهم

به حق تعالي پناه برد و از او استمداد نمود. شريعت اسلام براي گزينش همسر معيارها و ضوابطي را معين كرده است كه باید جوانان در انتخاب همسر، آن معيارها را مراعات نمايند.

آري اي عزيز، سوالي كه دغدغه خاطر همه جوانان بوده و تقريبا در تمام جلسات بحث و انتقاد يا پرسش و پاسخ در خصوص بهداشت رواني و ازدواج، از طرف عزيزان اعم از دختر يا پسربا دقّت ويژه پرسيده مي شد همين است كه همسر آينده ام بايد داراي چه خصوصيات و ويژگيهايي باشد تا بتوانم در كنار او احساس خوشبختي و آرامش نمايم و. . . در جواب سوال اين

عزيزان بخاطر اهميّت خاصّ موضوع بطور مفصّل مطالبي مطرح مي شد كه در مجموع چكيده ساعتها بحث كه بعضي از جلسات حدود چهار ساعت به طول مي انجاميد و هنوز مشتاق

بودند كه ادامه پيدا كند؛ اين بود كه اگر طالب آرامش و خوشبختي واقعي در دنيا و رسيدن

ص: 146

به سعادت حقيقي در آخرت هستيد به دنبال همسر ديندار باشيد. متاسفانه بعضي از افراد فكر مي كنند اگر با همسر ديندار و حزب الهي ازدواج كنند زندگي سخت و طاقت فرسايي خواهند داشت و از زندگي راحت، شيرين و لذّت بخش محروم خواهند شد!!

در حالي كه بطور حتم، عكس اين برداشت صادق است. مع الوصف اگر همسر تان فردي ديندار بود همه چيز را به همراه خودش خواهد آورد. ولي اگر اهل دين و ديانت نبود

يقين بدانيد همه چيز را از بين خواهد بردو. . . البته شرايط و مسائل ديگر هم كه در ادامه خواهد آمد مهم است. اما اساس خوشبختي در دينداري همسر(دينداري واقعي)خلاصه مي شود. آری ای عزیز دیندار بدان و هوشیار باش که:

همسران مومن و شيرين زبان

قلب شان باشد هميشه مهربان

از گناه و غيبت و ظن و گمان

دور و باشند در همه دور و زمان

چون نخواهند ذرّه اي را بهر جان

از كران اين جهان تا بي كران

دان که با غفلت همي گويند چنان

همسر مومن شدن باشد فغان

چون نمي دانند كه خلق مومنان

صاف و پاك است در درون و هم عيان

بر زن و فرزند خود در هر مكان

مي كنند مهر و محبّت همچنان

ص: 147

خانه گردد امن و آرام در جهان

با وجود مومن پير و جوان

شور و معنايي دهند چون ارمغان

جان و دل را مي كنند امن و امان

مومن پر شور همي باشد جوان

چون توان وي بود فوق توان

آنكه باشد خوش مرام و خوش بيان

مي كند خنثي سموم شوكران

گر كه زوج وي بود نامهربان

وفق ايمان مي كند بر او حسان

چون كه ايمان مانع است در هر زمان

مي كند صدها گذشت بهر جنان

همسرش را نعمتي داند ز جان

زندگي با وي همي شيرين بدان

نقش ايمان در وجود هر روان

مي كند آرام درون دلبران

پس عزيزم همسر مومن همان

يار و ياور بوده بر خرد و كلان

اين حقير گويد كه اي آرامه جان

همسر مومن بود خواست نهان

در هر حال اي عزيز بزرگوار، بزرگان و رهبران ديني ما، صاحبنظران، روانشناسان،

ص: 148

متخصصان خانواده، شرايط و ملاكها و ويژگي هايي را براي ازدواج موفق توصيه مي كنند. اين توصيه ها را مي توان به دو

دسته تقسيم كرد.

الف) ويژگي هاي فردي: مهم ترين مسائلي كه در ازدواج مطرح مي شود، زمان و سن مناسب و ميزان رشد فرد براي ازدواج

است. در اين باره، سه شرط اساسي را به اختصار مي توان نام برد:

شرط اول: بلوغ جسماني، رواني، عاطفي، اجتماعي، اخلاقي، اقتصادي، ذهني، فرهنگي و آرماني. شرط دوم: داشتن هدف و

انگيزه براي ازدواج. شرط سوم: داشتن اطلاعات لازم در مورد انتظارات، تكاليف و وظايف در زندگي زناشويي.

ب) معیارهای انتخاب همسر: معيارها و ملاك هايي كه در انتخاب همسر بايد در نظر گرفته شود دو نوع است.

اول. آنهايي كه ركن و اساس اند و براي يك زندگي سعادتمندانه حتما لازم اند. مانند: متدین بودن، حُسن خلق و اخلاق نيك، عقل و. . .

دوم. آنهايي كه شرط كمال هستند و براي بهتر و كاملتر شدن زندگي اند و بيشتر به سليقه و موقعيت افراد بستگي دارد. مانند: ظاهر و زيبايي و. . . .

ظاهر و زیبایی بر قلب شما

در مسیر عاشقی دارند ندا

خلق و ایمان بوده برتر ای هما

وفق حرف معصوم و صنع خدا

همسران مومن اندر هر کجا

می برند بالا تو را تا ماورا

ص: 149

فرد بی ایمان کند بر خود جفا

زندگی را می کند دور از صفا

دان که زیبایی بسی باشد بلا

می کند عشق تو را از سر جدا

عاشق زیبایی در هر ماجرا

می کند آرامش خود را فدا

گر چه زیبایی همی آرد رضا

با خدا گردد فراتر از طلا

همسر زیبا بدون هر خطا

با همان ایمان شود اهل وفا

سیرت زیبا اساس است در قوا

صورت زیبا شود بی شک فنا

این حقیر گوید که همسر در دو جا

با ولایت می شود از غم رها

تصویر

ص: 150

بزرگ ترین ویژگی یک همسر مناسب این است که متدیّن باشد، يعني به اصول و فروع دين و تمام آن چه پیامبر(صلی الله علیه و آله) از طرف

خدا برای سعادت بشر آورده ایمان داشته باشد. حلال خدا را حلال و حرام او را حرام بداند. آري اي عزيز متدين:

خوستگاري كه بود اهل نماز

اهل ايمان و جهاد و ذكر و راز

بي شك و شبهه بگو بله به آن

چونكه خوشبختت كند و سر فراز

چرا كه دین می تواند انسان را از هرگونه انحراف های روحی و اجتماعی مصون دارد و زمينه و بستر مناسب را براي سعادت

و خوشبختي هر فردي فراهم نمايد، مسلماً زن و مرد با ایمان مطابق موازین و برنامه های دینی زندگي مي كنند و فرزندان خود را تربیت کرده و احساس مسئولیت نسبت به این امر می نمایند.

مع الوصف اي عزيز بزرگوارتديّن همسر از اهميت بسيارى برخوردار است و تأثير بسزايى در سعادت زندگى خانوادگى دارد. بدون اين معيار، ارزشهاى اخلاقى همچون صداقت، وفا، گذشت و فداكارى در زندگى قابل پياده شدن نيست. در روايات اولياى گرامى اسلام به اين نكته بسيار عنايت شده است، چنان كه رسول خدا صلى الله عليه و آله پس از برشمردن انگيزه هاى مختلف در گزينش همسر به ديندارى و متديّن بودن او اشاره كرده، مى فرمايند"زن را به چهار چيز كابين مى بندند: ثروت، دين، زيبايى و حسب و نَسَبش؛ پس بر تو باد به ازدواج با زن ديندار. " چرا كه همسر متديّن در زندگى سودمندتر از همسر زيبا، يا

ثروتمند، يا داراى حسب و نسب، ولى غير متديّن است. از اين رو، شايسته است كه در

ص: 152

گزينش همسر؛ زيبايى ظاهرى، ثروت و حسب و نسب، ديندارى او را تحت الشعاع قرار ندهد. آري همسر متديّن و مؤمن حامى و تقويت كننده ايمان انسان است؛ وهمسر غير متديّن موجبات تضعيف ايمان انسان را فراهم مى سازد، بطورى كه با گذشت زمان، بى ايمانى و بى تفاوتى او نسبت به معتقدات دينى در روح همسرش تأثير گذارده و خواه و ناخواه او را در انجام تكاليف دينى، سست و بى تفاوت مى كند. همسر متديّن به همان اندازه

كه در فكر و عقيده با شوهر متديّن هماهنگ است، در عمل نيز در كنار او قرار مى گيرد. هماهنگى در التزام به دستورات دينى همچون رعايت حجاب، پرهيز از معاشرتهاى آلوده، خوددارى از مصرف مال حرام، تعهّد به رعايت اخلاق اسلامى و انجام عبادتهاى دينى و دهها مورد ديگر كه در زندگى پيش مى آيد، از تفاهم و هماهنگى زن و شوهر حكايت مى كند. اما اگر زن و شوهر از نظر عقيده و ديندارى در دو قطب مخالف قرار داشته باشند، ازكوچكترين مسائل زندگى تا مهمترين آن و از شروع مراسم عقد و عروسى تا پايان زندگى، كشمكش و درگيرى مستمر در زندگى اين زن و شوهر وجود خواهد داشت؛ كه همگى از مراعات نكردن معيار ديندارى در گزينش همسر ناشى مى شود. علاوه بر اينكه همسر متديّن، فرزندان مؤمن و نيكوكار به جامعه تحويل مى دهد و از بى بندوبارى و افسار گسيختگى آنها جلوگيرى مى كند. او مى كوشد فرزندان خود را طبق الگوهاى دينى و مذهبى پرورش دهد. از اين رو، در تمام مراحل زندگى آنها را به ديندارى و رعايت دستورات دينى فرا مى خواند.

بنابر اين اي خواهر و برادر مومن، همانطور كه اشاره شد يقين بدان انساني كه دين ندارد هيچ ندارد، هرچه هم داشته باشد، هيچ محسوب مي شود. براي كسي كه پايبند

ص: 153

دين، نباشد هيچ تضميني وجود ندارد كه پايبند به رعايت حقوق

همسر و زندگي مشترك باشد. در واقع، سعادت حقيقي بدون ديانت محال است.

شخصي براي گرفتن راهنمايي درباره انتخاب همسر، خدمت

پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) آمد. حضرت به او فرمودند: «عليك بذات الدين» بر تو باد كه همسر دينداري بگيري و نيز فرمودند: «كسي كه با زني به خاطر ثروتش ازدواج كند، خداوند او را به حال خودش وامي گذارد؛ كسي كه به خاطر زيبايي اش با او ازدواج كند، در

او امور ناخوشايند خواهد ديد؛ كسي كه به خاطر دين و ايمانش با او ازدواج كند، خداوند همه آن امتيازات را برايش فراهم مي كند. » همچنين حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: «اگر مردي با زني براي جمال يا مالش ازدواج كند، به همين امر واگذار مي شود. ولي اگر

براي ديندار بودن با او ازدواج كند، خدا مال وجمال را نيز نصيبش مي گرداند. » و باز رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرموده اند: «با زن ديندار ازدواج كن تا خدا به زندگي تو بركت دهد. » يا فرموده اند: «كسي كه به خاطر دين و ايمان كسي با او ازدواج كند، خداوند

همه دنيايش را برايش فراهم مي سازد. » و نيز امام باقر (علیه السلام)

مي فرمايند: «شخصي به محضر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شرفياب گرديده و در مورد ازدواج با آن سرور مشورت كرده حضرت فرمودند: با شخصي كه اهل ديانت و تقوا باشد ازدواج كنيد. » و نيز می فرمایند: « نباید زیبایی زن را بر دینداریش ترجیح داد. » منظور این است که در هنگام انتخاب همسر، زیبایی را اولویت اول خویش قرار ندهید. همچنین می فرمایند: « موقعی شخصی که راضی به دینداری و امانت داری او هستید برای خواستگاری نزد شما آمد، به او زن بدهید. »

البته اي عزيزبا ايمان، دينداري را فقط از روزه و نماز و يا از انجام مراسم مذهبي

ص: 154

توسط فرد نمي توان كشف كرد. اين قبيل امور كارهاي ساده اي هستند كه انسان تدريجاً به آنها عادت كرده است، بلكه

دينداري را علاوه بر موارد مزبوربه وسيله امانتداري، وفاي به عهد، اجتناب از مال حرام، راستگويي، رعايت حقوق ديگران و. . . مي توان تشخيص داد. امام صادق(علیه السلام) مي فرمايند: به نماز و روزه مردم مغرور نشويد؛ زيرا بعضي مردم به نماز و روزه عادت كرده اند آن چنان كه از ترك آنها ناراحت مي شوند و در تشخيص مراتب دينداري، آن ها را به وسيله راستگويي و امانتداري امتحان كنيد. بهترين وسيله براي تشخيص دينداري افراد، معاشرت و در صورت امكان معامله است. »

سيرتش اصل است و باشد ماندگار

چون كه فردا را كند آرام و رام

نامزدي پارسا همانند طلاست

پاك و كم عيب است بدو ن هر كلام

2) حُسن خلق و اخلاق نيك: انسان باید از گزینش همسر بد اخلاق بپرهیزد، اخلاق نیکو زندگی را خوشایند و دلپذیر می کند و اخلاق بد زندگی را تلخ و سبب عذاب روح می شود. (1) شخصی برای امام رضا در نامه ایی نوشت یکی از بستگانم از دخترم خواستگاری کرده ولی بد اخلاق است آیا دخترم را به او بدهم؟ حضرت فرمودند: اگر بد اخلاق است مبادا دخترت را به همسری او در آوری. (2) و از نظر اسلام خانواده ایی پست است که «دین» و «اخلاق» در آن حاکم نباشد. (3)

ص: 155

از ویژگیهای مهم ديگر همسر، خوش اخلاق بودن او است، اگر شوهری بهترین خانه، ماشین، لباس، قیافه، و كلا بهترين

امكانات مادي را داشته باشد، اما بداخلاق و خشن باشد، تمام افراد خانواده ناراحت خواهند بود، به طوری که آرزو می کنند روی خاک بنشینند و پست ترین لباس ها را بپوشند و بدترین غذاها را بخورند، اما در خانه گرفتار خشونت، بدزبانی و بداخلاقی نباشند.

آري اي عزيز، بدون شك اخلاق هر كس در زندگى او تأثير مستقيم دارد، ولى اين تأثير در محيط خانواده محسوستر

و نقش آفرين تر است، زيرا مسائل عاطفى در خانواده بر مسائل ديگر غلبه دارد و محيط خانواده بيشتر بر مبناى خصوصيات اخلاقى اعضاى آن شكل مى گيرد. اگر اعضاى خانواده از اخلاقى پسنديده برخوردار باشند، محيط خانواده به بهشتى سرورانگيز

تبديل خواهد شد، ولى اگر به بداخلاقى خو گرفته باشند، همواره خود را در جهنّمى سوزان گرفتار خواهند ديد.

بنابراين، مى توان گفت كه اخلاق پسنديده پس از مسأله ديندارى از جمله عوامل خوشبختى زن و شوهر است و نقش تعيين كننده اى در زندگى مشترك آن دو ايفا مى كند. چرا كه زندگى مشترك، داراى فراز و نشيبهايى است كه برخورد صحيح با آنها نياز به روحيه اى قوى و اخلاقى پسنديده دارد و زن و شوهر اگر از اين مزيّت بهره اى نداشته باشند، نمى توانند با تفاهم و همكارى متقابل، بر مشكلات زندگى چيره شده، بار سنگين آن را به مقصد برسانند.

مع الوصف اي عزيز متواضع، ، خوش اخلاقی همسر، نقش مؤثری در زندگی انسان دارد و باید مورد توجه کامل قرار

گیرد؛ زیرا همانطور كه اشاره شد آنچه مایه سازش

ص: 156

و تحکیم روابط است، حسن خلق است، نه اموری مانند ثروت و زیبایی. آري همسرِ بداخلاق و ناسازگار، مایه غم و اندوه و کدورت خواهد بود و بدون شك طراوت و شادابی را از طرف مقابل و ديگر اعضاي خانواده می رباید. چه از طرف زن باشد چه از طرف مرد.

به خاطر همين است كه معصومين(علیهم السلام) در روایات و احاديث جوانان را از ازدواج با افراد بداخلاق نهی نموده اند و خوش اخلاقی را به عنوان یکی از شرایط همسر شایسته محسوب كرده و روى اين معيار در گزينش همسر تكيه ويژه نموده و از آن در رديف

ديانت و ديندارى همسر ياد فرموده اند. پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) درباره صفات و ويژگي هاي همسر شايسته مي فرمايند: «با كسي كه اخلاق و دينش مورد پسند باشد ازدواج كنيدواگر چنين نكنيد فتنه و فساد بزرگي در زمين به وجود خواهد آمد. » يا “حسین بن بشار واسطی” به امام رضا(علیه السلام) نامه نوشت که یکی از

بستگانم خواستار ازدواج با دخترمن است، ولی بداخلاق است؛ حضرت فرمودند: “اگر اخلاقش بد است، دختر به اونده. "

روزی از دانشمندی ریاضیدان نظرش را درباره زن و مرد پرسیدند. جواب داد:. . . . اگر زن یا مرد دارای (اخلاق) باشند پس مساوی هستند با عدد یك =1 اگر دارای (زیبایی) هم باشند پس یك صفر جلوی عدد یك میگذاریم =10 اگر (پول) هم داشته باشند دوتا صفر جلوی عدد یك میگذاریم =100 اگر دارای (اصل و نصب) هم باشند پس سه تا صفر جلوی عدد یك میگذاریم =1000

ولی اگر زمانی عدد یك رفت (اخلاق) چیزی به جز صفر باقی نمی ماند و صفر هم به تنهایی هیچ نیست، پس آن انسان هیچ ارزشی نخواهد داشت.

ص: 157

خلق وي باشد مطابق با امام

از همان خلق خوشش گيري پيام

صورتش باشد عزيز و با حيا

چون كه ايمانش قوي باشد مدام

3) زیبایی و شادابی: بدون تردید، زیبایی سرمایه گران بهایی است که می تواند در ایجاد محبت و دلبستگی و استحکام پایه های زناشویی نقش مهمی ایفا کند. (1)اما نباید ازدواج را بر اساس آن قرارداد. چون زیبایی در معرض زوال و تغییر است و نمی تواند پایه محکمی برای ازدواج باشد. آری زيبايي يك امتياز است و در شيريني و سعادت زندگي زناشويي تأثير به سزايي دارد. زيبايي همسر در حفظ و تقويت عفّت و ايمان همسرش تأثير دارد. اگر همسري از زيبايي همسرش راضي باشد، چشم، فكر و عقلش متوجه ديگران نخواهد شد و دچار خيانت به همسر نمي شود، مگر اينكه از فطرت انساني خارج شده و از ايمان و عفت بي بهره باشد. پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) برای اطمینان خاطر مرد از زیبایی زن، اجازه داد پیش از ازدواج، مرد او را ببیند، تا خاطر وی از نظر زیبایی و دلپسندی زن مطمئن گردد. پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «در انتخاب همسر همان گونه كه درباره زيبايي صورت همسر تحقيق مي كنيد، درباره موي او نيز سؤال و تحقيق كنيد؛ زيرا مو يكي از زيبايي هاست. » از طرفي يكي از امامان معصوم(علیهم السلام) هنگامي كه محاسن و موي مباركشان را با حنا رنگ كرده و خود را آراسته بودند، شخصي با تعجب به ايشان عرض كرد: خود را چه زيبا كرده ايد؟!

امام(علیه السلام) فرمودند: آراستگي و زيبايي مرد بر عفّت زن مي افزايد. بنابراين هم زن و هم

ص: 158

مرد بايد زيبايي را مد نظر داشته باشند.

البته زيبايي يك امر نسبي است و هر همسري بايد در ديد همسر خود زيبا و مورد پسند باشد. به خاطر همين است كه مي گويند ليلي در ديد مجنون زيبا و دلچسب بوده و گر نه زيبايي آنچناني نداشته است. مهم اين است که بايد بين زشت بودن و زيبا نبودن فرق گذاشت.

يعني شما نبايد با شخص زشت ازدواج کنيد چون بايد يک عمر در کنار او زندگي و از وجود او لذت و بهره ببريد و اين اهداف مشروع با شخص زشت فراهم نمي شود. اما اين که ميزان زيبايي بايد چقدر باشد به سليقه شما بستگي دارد. لذا اگر ايشان

در چشم شما زشت مي نمايد با وي نبايد ازدواج کنيد ولي اگر زيبا است؛ ولي بهره ي وي از زيبايي کم است به سليقه ي خود تان بستگي دارد. چون زيبايى يك معيار و اندازه معين و قانون استاندارد ندارد بلكه تا حدودى به سليقه افراد بستگى دارد.

حتى ممكن است همانطور كه اشاره شد فردى در نظر كسى زيبا و در نظر ديگرى زشت باشد. به بياني مى توان گفت زيبايى به اندازه اى بايد باشد كه همديگر را بپسندند و جذابيت كافى براى همديگر داشته باشند. به عبارت ديگر از نظر ظاهرى

نيز بايد كفو همديگر باشند.

گرخوش اخلاق است وهم اهل مرام

مي رود سوي حقيقت گام به گام

بر چنين نامزد تو كن هر روز و شب

هم محبّت هم دعا و هم سلام

ص: 159

4) علم و عقل: هرگاه شخصی از نظر عقلی خوب و سالم باشد می توان به او اعتماد و تکیه کرد و اگر از نظر عقلی مشکل داشت فریب اعمالش را نباید خورد. (1) که شاهد این سخن روایتی از حضرت صادق (علیه السلام) به نقل از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است: " هر گاه از کارها و حالات مردی نزد شما تعریف کردند [گول نخورید] پس باید در خوبی عقلش دقت کنید. "(2) اداره و تداوم زندگي و پیمودن راه سعادت و درستکاری و برطرف نمودن مشکلات زندگی مشترک کار ساده ای نیست. زن و شوهر براي تحقق آنها و همچنين تربيت فرزنداني شايسته، بايد به نيروي عقل و فهم مجهز باشند. بدون شك اي عزيز با هوش“سلامت عقل”نيز از مهم ترین ويژگيهاي یک همسر شایسته محسوب می شود. متأسفانه بسیاری از افراد، مقیدند که همسر زیبا داشته باشند، در صورتی که زیبایی در آمار جهانی بهداشت، فقط 25 نمره دارد در حالی که به تفکر و اندیشه 300 نمره داده اند. زیبایی اگر چه مهم است اما بدون ترديد دوره محدودی دارد، بنابر اين:

نامزدي خواهم به سيرت پاك پاك

خلق نيكش بعد از آن باشد ملاك

ظاهرش گر چه مهم است در حساب

صورت زيبا رود روزي به خاك

مع الوصف ما نمی توانیم نقش بی بدیل سيرت پاك و عقل و تفکر را انکار کنیم. برخی افراد در ازدواج جایی برای تفکر باز نگذاشته اند. اولین چیزی که در تفکر

ص: 160

جلوه گر می شود، عامل هوش است. زندگی با یک فرد کم هوش، بسیار مشکل است. حضرت علي - عليه السّلام - فرمودند: «با انسان احمق و نفهم ازدواج نكنيد زيرا معاشرت با او بلائي عظيم است و فرزندانش نيز ضايع خواهند شد. »(1) رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به حضرت علي(علیه السلام) فرمود: «يا علي هيچ فقري بدتر از ناداني

و جهالت نيست و هيچ مالي سودمندتر از عقل نيست. »

ازدواج با عقل شود هر گاه عجين

مي كند غوغا به پا در عشق و دين

عاقلانه گر كني تو انتخاب

عاشقانه مي شوي ياري معين

علم و دانش نيز براي انسان يك كمال واقعي است و در سعادت انسان، تأثير بسياري دارد. با فرد عالم و فهيم بهتر مي توان تفاهم كرد و زندگي با او لذت بخش تر است.

اهل و بيتش سالم و دور از گناه

عقل و هوشش مثل درّي با دوام

در تناسب شاني همچون دين حق

از اصول انتخاب است اي همام

5) اصالت خانوادگی: هر فردی جزیی از خانواده است و مانند یک شاخه از یک درخت است؛ بنابراین باید دید این شاخه به کدام درخت متصل است و آن درخت به چه ریشه ای و آن ریشه از چه چیز تغذیه شده است. (2)منظور از اصالت

ص: 161

خانوادگي، شهرت، ثروت و موقعيت اجتماعي نيست زيرا بعضي از خانواده ها ذاتاً شريف، بزرگوار، آبرومند و متدين هستند گرچه فقير باشند و بعضي خانواده ها پست، فرومايه، بي آبرو و بي دين هستند گرچه ثروتمند و داراي مقام باشند. بنا بر اين همسر انسان باید از خانواده ی اصیل و تربیت شده و نجیب باشد، زیرا او بهتر می تواند کودکان را تربیت کند. اگر زن، خود فاقد تربیت باشد نمی تواند فرزند خوب پرورش دهد. زن و مرد باید در

خانواده هایی رشد یافته باشند که پدر و مادری متدين، عاقل و دلسوز، با همه وجود در رشد و تعالی فرزند کوشیده باشند. بر خلاف خانواده هایی که والدین، فرزندان را به حال خود رها کرده و در پی هوی و هوسهای خود هستند و یا این که در کانون خانوادگی آنان بویی از محبت و احترام به شخصیت دیگران استشمام نمی شود.

لذا اي عزيز بزرگوار، اگر در پی انتخاب همسر می باشي، باید سعی کني تا حدی که برایت مقدور است با خانواده هایی

شریف و اصیل وصلت نمایي و از ازدواج با خانواده های پست و فرومایه جدا خودداری كني. چرا كه در خانواده های اصیل، والدین کوشیده اند از نظر اخلاقی و رفتاری برای فرزندان خود نمونه و الگو باشند و بدون تردید پدر و مادر صالح از نظر ارثی نیز سرمایه های بس گرانبهایی را به فرزندان خود انتقال می دهند. افرادی که در خانواده ای اصیل رشد می یابند، سجایای اخلاقی را از پدر و مادر خود به ارث می برند و در برخورد با دشواریها و فراز و نشیبهای زندگی، هرگز از جاده درستی و راستی خارج نمی شوند. بنابراین در انتخاب همسر باید دقت بسیاری نمايي که

همسرت از خانواده اصیل، نجیب، خوشنام و خوش سابقه باشد، و تنها به قیافه ظاهری و زیبایی و یا مدرک تحصیلی او اکتفا نكني؛ زیرا فرزندان،

ص: 162

معمولاً وارث پیشینه های سوء خانواده و والدین خویشند. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: “برای نطفه های خود گزینش کنید و

با کسانی که همتای شمایند، ازدواج نمایید. ” و نیز در روایتی دیگر می فرمایند::"از دامن های پاک (و خانواده های اصیل) همسر بگیرید؛ زیرا بخشی از صفات خوب و بد آباء و اجداد [از طریق ژن ها و کروموزوم ها به نسل بعد طبق قانون وراثت] منتقل

می شود. "(1)

با توجه به رهنمودهای رسول گرامی اسلام، همسر انسان باید در خانواده ای متدين، با اصالت و با فرهنگ رشد کرده باشد تا فطرت پاک و خدادادیش دچار تغییرات محیطی و رذائل اخلاقي نشود.

چون كه باشد متّقي و اهل راز

مي كند فرزند خود را چون غلام

آن غلامي كه بود تابع حق

بهر مولايش ز نفس گيرد زمام

6) كفو همديگر بودن: يكي از اصول اساسي و رازهاي موفقيت

ازدواج، كفو و همتا بودن دختر و پسر با هم است، زيرا تنها در صورت همتا و همشأن بودن دو زوج است كه درك متقابل آنان از يكديگر امكان پذير است.

برخي تصور مي كنند كفويت تنها به شرائط ظاهري از قبيل مسائل نژادي و يا وضعيت مادي و رفاهي بستگي دارد. در صورتي كه چنين نيست، بلكه همتايي و هم سوئي آرمان ها، خواست ها و تمايلات روحي و رواني افراد، ميزان آگاهي هاي علمي و ديني و ميزان تعهد عملي به مكتب و مذهب، و ارزش نهادن به ويژگي هاي اخلاقي

ص: 163

و فرهنگي است.

در شرع مقدس اسلام، هم گفته شده دختر و پسر باید کفو یکدیگر باشند. عمده ی مسأله در باب کفو، عبارت است از

ایمان؛ یعنی هر دو مؤمن، هر دو دارای تقوی و پرهیزگاری و هر دو معتقد به مبانی الهی و اسلامی و عامل به آن ها باشند، این که تأمین شود، بقیه ی چیزها اهمیت ندارد، وقتی تقوی و پاکدامنی و طهارت دختر و پسر معلوم شد، سایر چیزها را خدای

متعال تأمین می فرماید. (1) كفو هم ديگر بودن يعني تناسب، همتايي، هماهنگي و هم

شأني در زمينه هاي مختلف مالي، مذهبي، اخلاقي، خانوادگي، دانش و سواد، ظاهر و قيافه و سنخيت جسمي و روحي. بديهي است كه علت بسياري از ناهنجاري ها و آسيب هاي زندگي خانواده ها عدم تناسب و همكفو بودن زن و شوهر است. امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «زن عارفه فهميده فرزانه، بايد در كنار مرد

عارفه فهميده فرزانه قرار گيرد نه غير آن. »

بديهي است كه همتايي صددرصد امكان ندارد. بايد كوشش شود هرچه ممكن است اين فاصله طبيعي بين افراد كمتر

باشد. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در حديثي جوير را، كه فرد تازه مسلمان وبه لحاظ ديني بسيار متدين، ولي از لحاظ شرايط اجتماعي و اقتصادي و ظاهري ضعيف بود، به خواستگاري دختر زياد بن لبيد، كه از شريف ترين مردان قبيله بين بياضه بود، فرستادند. زياد كه از اين پيشنهاد متعجب شده بود به حضور رسول خدا(صلی الله علیه و آله) رسيد و عذر خود را در عدم اين درخواست اين گونه بيان كرد: ما تنها با افراد هم شأن خود از انصار ازدواج مي كنيم. آن گاه حضرت به

“زیاد” فرمودند: “ای زیاد! جویبر مؤمن است و هر مرد مؤمنی، همتا وکُفو زن مؤمنه و هر مرد مسلمانی

ص: 164

همتا وکُفو زن مسلمان است پس دخترت را به ازدواج او

درآور و از او رو بر مگردان. » در اين روايت، پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله)ملاك تناسب را امور ديني و اعتقادي دانسته اند. آن حضرت

ايمان را كه اعتقاد قلبي همراه با اعتراف زباني و عمل جوارحي است. ملاك هم شأني دو فرد مؤمن دانسته و اسلام را، كه اقرار زباني است، ملاك هماهنگي مرد و زن مسلمانان دانسته اند. از اين رو، از امام صادق (علیه السلام) نقل شده كه اگر خداوند

اميرالمؤمنان (علیه السلام) را براي فاطمه(علیها السلام) نيافريده بود، براي فاطمه (علیها السلام) هم شأني در روي زمين وجود نداشت. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: “کسی که برای خواستگاری نزد شما آمد و نسبت به دین و امین بودن وی رضایت داشتید، حتما زمینه این ازدواج را فراهم نمائید، که منع ازدواج کفو با کفو از جانب شما زمینه ساز فتنه در روی زمین و فساد بزرگ است. ”

كفو همديگر شوند از هر نظر

در اموري مثل مذهب تا خيام

علم و دانش، مال وثروت در نگاه

از شئون كفو و باشد در مشام

نگاه

7) سلامت جسم و روح از آلودگي اعتياد و بيماري: منظور از

سلامتی جسمی و روحی، عاری بودن همسر از بیماریها، نقص ها و معلولیت های جسمی و روحی عمیق و غیر قابل درمان و تحمل است. چرا كه بعضي از بيماريها در طول عمر همراه انسان است و مانع از انجام وظايف همسري شده و به

زندگي لطمه مي زنند. لذا

ص: 165

بايد از ازدواج با آنها خودداري كرد. اسلام نيز از ازدواج با بيماراني كه داراي امراض جزام، جنون و. . . باشند نهي فرموده است. و

همچنين اسلام از ازدواج با افرادي كه گرفتار آلودگيهاي روحي و اخلاقي، مانند فسق، شرابخواري و. . . هستند نهي فرموده است.

روح وجسمش سالم است و شاد و رام

در زناشويي كند حق را تمام

با حجاب و عفّت است در اين جهان

خود نمايي كي كند بهر عوام

8) عفت و نجابت: زندگي زناشويي بر پايه انحصار و اعتماد برپا مي شود زن و شوهر قصد دارند تمام وجود يكديگر را تصاحب نمايند و ديگري در اين كانون انحصاري راه نداشته باشد. بنابر اين هر دو بايد نجيب و عفيف بوده و از هر نوع آلودگيهاي اخلاقي پاك باشند. اگر همسر آينده انسان نجيب نباشد، بدون ترديد مشكلات متعددي را در زندگي ي مشترك ايجاد خواهد كرد. زیبایی و جمال، یک نقطه قوت و مثبت است و می تواند یک ملاک به شمار آید، اما در صورتی که با پاکدامنی، نجابت و تقوا در تعارض قرار نگیرد. گاهی عشق و علاقه، “چشم بصیرت ” را از دیدن واضح ترین چیزها و آشکارترین عیب ها و کاستی ها غافل می سازد. جمال اگر ارزش است امّا کمال، عفت و نجابت ارزشمندتر و معیار برتری است.

در خاتمه بصورت خلاصه بايد گفت دين مقدس اسلام كه نشاءت گرفته از وحى است بيش ازتمام اديان؛ دستوراتى صريح و روشن درباره ازدواج و انتخاب همسر براى پيروان خود داده است كه هر كس بر اساس آنها اقدام نمايد، مسلما در تاءمين

ص: 166

سعادت و خوشبختى خود كوشيده و اساس نيكبختى و شادكامى خود را در زندگيش پى ريزى كرده است و هر كسى توجه به دستورات دين مقدس اسلام نكرده باشد خود زير بناى بدبختى و تيره روزى خود را پايه گذارى كرده است و در پى آمدهاى ناگوارزندگي، خود را بايد ملامت و سرزنش نمايد. چرا كه انتخاب همسر يكى از مراحل حسّاس زندگى است كه تا پايان عمر در سرنوشت هر فردي تأثير مى گذارد و سعادت انسان

بعد از عنصر ديندارى، تا حدود زيادى مرهون گزينش همسرى شايسته است. ارزش همسر شايسته از تمامى ارزشهاى مادّى برتر بوده و با هيچ معيار مادّى قابل سنجش نيست، آري همسر شايسته مي تواند خوشبختى و سعادت انسان را دنيا و آخرت تضمين كند.

البته اي عزيز «ديندارى» و «اخلاق پسنديده» دو معيار مهم در اين گزينش است كه در روايات اسلامى در رديف يكديگر ذكر شده اند. از اين رو، براى تأمين سعادت خانواده ضرورى است كه جوانان در گزينش همسر به اين دو معيار عنايت ويژه داشته باشند و زيبايى، ثروت و حسب و نسب ظاهرى، مسأله تديّن و اخلاق را تحت الشعاع قرار ندهد.

از آنجا كه خصوصيات همسر شايسته از اهميّت خاصّي برخوردار است. به نظر مي رسد كه بهتر است بصورت خاص ويژگيهاي هر يك مطرح شود. هر چند برخي از آنها مشترك مي باشد.

مي شود خوشبخت درون اين جهان

با وجود وي رود باغ جنان

1) دیانت و تقوی و حسن خلق: همانطور که دیانت و تقوی و حُسن خلق از معیارهای شوهر شایسته می باشد، برای زن نیز از جمله حسنات و ضوابط شایستگی است. اگر شوهر در زندگي يادآور خدا شد او را همراهي و اگر خدا را فراموش كرد، يادآور او شود و به او تذكر دهد. در حفظ دين و تقوا و انجام وظايف الهي و اجتماعي، شوهرش را ياري كند. خوش زبان و مهربان باشد و مانند مادري مهربان از او پرستاري و محافظت كند. خانه را محل استراحت شوهر قرار دهد و هنگام بروز مشكلات و ناراحتيها دلداريش دهد.

2)حفاظت ازاموال: از ویژگیهاى مهم همسر مطلوب آن است که از اموال همسر خود به نحو شایسته اى مراقبت کند. امام رضا (علیه السلام) در این خصوص فرموده اند: “براى بنده فایده اى بهتر از این نیست که داراى همسرى باشد که هرگاه او را مى بیند، مسرورش سازد و در غیاب او از خود و مال همسرش حفاظت کند. ”

3) کم خرج و کم مهریه: از جمله صفات پسندیده همسر صالحه و شایسته انسان، کم خرج بودن و رعایت اقتصاد در هر شرایطی

از زندگی است. این تعادل در اقتصاد می تواند در جاهای مختلفی خود را نشان دهد. کسی که به مشقت افتادن همسر خود را نمی خواهد، همسری با خیر و برکت است. امام صادق(علیه السلام) در این باره می فرمایند: « از برکت زن، کم خرج بودن او است. » البته

این موضوع به صورت عملی نیز به اثبات رسیده است که به هر اندازه

ص: 168

چشم و هم چشمیها و ولخرجیها کم تر باشد، صمیمیت و خوشبختی یک خانواده هم بیشتر شده است. پس کم خرجی

همسر، از ملاکها و معیارهای خوب بودن وی به شمار می رود و نقش بسزایی در میزان رضايتمندی شریک زندگی او ایفا می کند. این بحث آنچنان مورد اهمیت است كه امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: « بهترین زنان شما زنی است که اگر چیزی به او داده شود سپاسگزاری کند و اگر چیزی به او داده نشود راضی باشد. »(1)این موضوع، می تواند

مصداقهای مختلفی را در بر گیرد که از آن جمله، در میزان مهریه قابل بررسی است. اگر مهریه همسر، مناسب با شأن و منزلت واقعی وی باشد می تواند نقش فزاینده ای در میزان مناسبات زوجین ایفا کند. همچنان که نبی مکرم اسلام(صلی الله علیه و آله) فرموده اند: «

بهترین زنان امت من، خوبروترین و کم مهریه ترین آنها است» یا در نقطه مقابل آن امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: « شومی و ناخجستگی زن، زیاد بودن مهریه اش است.»

البته ای عزیز بزرگوار، اولین حقی که قرآن برای زن ذکر کرده است مهریه است. خداوند می فرماید: «وَآتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَکُمْ عَن شَیْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَکُلُوهُ هَنِیئًا مَّرِیئًا» [مهریه زنان را به طور کامل به عنوان یک بدهی و عطیه، به آنان بپردازید؛ اگر آن ها چیزی از آن را با رضایت خاطر به شما ببخشند، حلال و گوارا مصرف کنید.] تعابیر لطیفی که در این آیه شریفه به کار رفته است: اولاً، از مهریه تعبیر به صدقه شده است و

عکس این مطلب هم در روایات آمده است که مهریه

ص: 169

را صداق گفته اند و در اینجا صدقه به معنای آنچه به فقرا داده می شود نیست بعضی از مفسرین به مهریه صداق گفته اند، چون صداق و صدقه مشتق از ماده صدق است، صداق نشانه راستگویی مرد در اظهار علاقه به همسر است.

با این تعبیر شاید بتوان آیه را اینگونه تفسیر کرد که مهریه و صداق یا به تعبیر قرآن "نحله" برای این است که مرد به وسیله آن خود را به روح لطیف و ظریف زن که با حیا و عفاف ذاتی او در آمیخته است و او را از ابراز نیازهای جسمی و جنسی باز می دارد نزدیک کرده و پیوند استوار و محکمی با او منعقد سازد.

آری در مکتب اسلام مهریه نوعی حرمت نهادن کم نظیر یا بی نظیر است که در هیچ یک از ادیان و فرهنگ ها با این شیوه سابقه ندارد؛ ارج نهادن که برخاسته از صفا و صمیمت و علاقه درونی است پس مرد باید برای چیزی که مورد علاقه اوست هزینه کند و مایه بگذارد تا بتواند به او دست یابد. البته شیرنی و حلاوت مهریه در مقدار نیست بلکه نشانه راستگویی و اظهار علاقه و محبت مرد است و هرگز نمی توان علاقه را با میزان مهریه و اعداد و ارقام سنجید.

4) هماهنگی با شوهر: برای حفظ هر نظامی، هماهنگی ضروری است. بنابراین چنانچه زن با شوهر هماهنگی نداشته باشد و از او تبعیت ننماید نظام خانواده به هم خواهد خورد. بدیهی است هماهنگی زن با شوهر در اموری است که خارج از منطق و وظیفه نباشد و متقابلاً شوهر نیز باید در این هماهنگی، مقابله به مثل نماید.

ص: 170

5) تمکین: یکی از وظيفه مهم زن تمكين در برابر شوهر خود مي باشد. چرا كه از جمله انگیزه های مهم در ازدواج رفع نیاز جنسی است. لذا ضرورت دارد طرفین در ارضای این نیاز اقدام کنند. آمادگي روحي و جسمي در موضوع مباشرت و آميزش جنسي بسيار حساس و مورد سفارش پيشوايان ديني مي باشد از اين جهت بر هر زن و مردي لازم است حقوق همديگر و نيازهاي جنسي خود را كاملاً مراعات نموده و يكدگير را كاملاً اشباع نمايند. در خصوص اهميت مسائل جنسي در زندگي ي مشترك مطالبي در جلد سوم اين مجموعه، تحت عنوان "تنها راه خوشبختي در زندگيي زناشويي" توسط مولف آورده شده كه خواندن آن كتاب براي همه همسراني كه ازدواج نموده و طالب آرامش هستند خالي از لطف نخواهد بود.

6) زینت و آرایش برای شوهر: زن باید برای جلب توجه شوهر به نظافت و آرایش خود برسد و لباس آراسته بپوشد. انجام این امر به قدری مهم است که در بعضی از موارد به از هم پاشیدگی اساس خانواده می انجامد. در اینجا لازم به یادآوری است که هیچ شوهری از زنی که برای دیگران خودآرایی و خودنمایی کند، خوشش نمی آید. بنابر اين زن بايد در منزل و براي شوهرش آرايش كند و بهترين لباسهايش را بپوشد و برايش دلبري كند. پیامبر عزیز خدا (صلی الله علیه و آله)می فرمایند:"بهترین زنان شما آن زنی است که برای شوهرش آرایش و زینت می کند،اماازبیگانگان خود رامی پوشاند."(1)

7) داشتن پوشش مناسب: زنان باید بدن خود را از نامحرم

بپوشانند. یکی از عللی که در غرب بنیان خانواده را سست و از هم گسیخته کرده است، خودنمایی زنان با بدن های بدون پوشش است. مردان ایرانی حتی افراد بی بند و بار و به اصطلاح متجدد، زنی را که با اندام بدون پوشش و لباس های کوتاه و تنگ در برابر نامحرم

ص: 171

ظاهر مي شود را برای همسری نمی پسندند. . هنگام خروج از منزل سنگين و با وقار و بدون آرايش خارج شود و با مردان بيگانه

گرم نگيرد و شوخي نكند.

8) داشتن جمال و کمال: زن باید از نظر فیزیکی سالم و از نظر زیبایی مورد پسند همسرش قرار گیرد. همسر زیبا و سالم با داشتن تدين و خصوصیات خلقی مناسب و سایر شایستگی ها، نعمتی است که مافوق آن متصور نیست.

9) اصالت خانوادگی: چون وراثت و تربیت اساس رفتار انسان را

تشکیل می دهد، بنابراین منظور از اصالت خانوادگی آن است که دختر در خانواده ای مؤمن و با فرهنگ تربیت شده و از نظر وراثت نیزمشكل خاصي نداشته باشد ؛ در این صورت متخلق به اخلاق حسنه خواهد بود.

10) عاقل و خردمند: زنی که یک عمر با مردی مصاحبت دارد؛ باید باهوش و خردمند باشد. عقل و خرد از ویژگی های زن شایسته است: حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) فرمود: از ازدواج با زنی که کم خرد است خودداری کنید. زیرا مصاحبت او گرفتاری سختی است و فرزندان او ضایع و مهمل خواهند بود. در توضیح این مطلب باید گفت چون وراثت در میزان هوش مؤثر است بنابراین احتمال کم هوشی در کودکان با والدین کودن و کم هوش زیادتر است. وانگهی زن كم هوش قادر به رفع نیازهای خانوادگی و به ویژه مسائل تربیتی فرزندان نخواهد بود.

11) تكبّر در برابر نامحرم: بر خلاف مرد كه بايد متواضع و فروتن باشد؛ زن بايد در برابر نامحرم آنچنان متكبّرانه رفتار كند كه

چشم و فكر هيچ نامحرمي اجازه به خود ندهد كه به دنبال او حركت نمايد. تواضع و خوش اخلاقي زن فقط بايد براي محارم خود باشد.

ص: 172

12) ترس بخاطر حفظ عفّت: بر خلاف مرد كه بايد نترس و شجاع باشد؛ زن بايد با احتياط عمل كرده و نگويد كه چون من نترس و شجاع هستم مثلا در شب تاريك به جاي خطرناك مي روم و از هيچ كس نمي ترسم. چرا كه زن بخاطر حفظ عفّت خود بايد از حضور در جاهاي خطر ساز و مشكل آفرين پرهيز نمايد.

در مجموع از ازدواج با زنی که داراي موارد زیر مي باشد، باید خودداری کرد: بی بند و بار؛ بی حجاب؛ بد اخلاق و عبوس؛بی عفت؛ سفیه و ناهنجار؛ خودپسند و از خود راضی؛کینه توز؛ لجباز و ناسازگار؛ آري در غرر الحكم ومنتخب ميزان الحكمة آمده

است كه امام على عليه السلام می فرمایند:" زن سازگار، يكى از دو آسايش است. "(1) گفتنی است حضرت على(علیه السلام) ضمن آموزش دعايى جهت ازدواج معيارهايى را براى انتخاب همسر بيان فرموده اند كه عبارتند از:

الف- صالحه و شايسته: خانمى كه كارهاى شايسته و مورد پسند خدا را انجام دهد؛ ب- ودود: با محبت باشد؛ج- ولود: نازا وعقيم نباشد؛ د- شكور؛ در مقابل نعمت هاى الهى شكرگذار باشد؛ه- قنوع: اهل قناعت باشد تا در زندگى تو را به زحمت

نيندازد؛ و- غيور: نسبت به دين خدا و عفت غيرتمند باشد؛ ز- در برابر احسانى كه به او مى شود، قدردانى كند؛ح- چنانچه از سوى تو كار ناروايى سرزد، عفو و اغماض كند؛ط- اگر در زندگى يادآور خدا شدى، تو را همراهى كند و اگر خدا را فراموش

كردى، يادآور تو شود و به تو تذكر دهد؛ی- آن گاه كه از منزل خارج شدى، خودش را حفظ كند؛ک- و هرگاه به منزل وارد شوى، با ورودت خوشحال و مسرور گردد؛ل- چنانچه به او دستور و فرمان دادى، اطاعت كند و اگر براى او قسم خوردى،

ص: 173

باورت كند و تكليف خود را انجام دهد؛ م- اگر ناراحت شدى و او را مورد غضب قرار دادى، اسباب خشنوديت را فراهم آورد.

در مجموع زنی که داراي موارد زیر مي باشد، شايسته ازدواج است: كم خرج باشد و مهرش سنگين نباشد. ولود باشد. از زحمات شوهر و چيزهايي كه به منزل مي آورد تشكر و قدرداني نمايد.

هيچگاه از شوهر چيزي را مطالبه نكند كه قدرت تهيه آن را ندارد. هنگام خروج شوهر از منزل، خودش و اموال شوهرش را حفظ كند و هنگام ورود او، با خوشحالي به استقبال او برود. در حضور شوهر از مردهاي ديگر تعريف و تمجيد نكند. اگر مرتكب اشتباهي شد فوراً از شوهر عذر خواهي كند. اسباب خوشنودي شوهر را فراهم كند و موجب خشم و عصبانيت شوهر نشود و اگر عصباني شد رضايت او را جلب كند. اگر شوهر فرمان داد، اطاعت كند و اگر قسم خورد، باور كند و تكليف خود را انجام دهد. اهل قناعت باشد تا در زندگي شوهر خود را به زحمت نيندازد. چنانچه از شوهر كار ناروايي سرزد، عفو و اغماض نمايد. خانه را لطيف، پاكيزه و زيبا و مرتب نگه دارد و در زندگي اقتصاد و ميانه روي را رعايت كند و از اسراف و تبذير و ولخرجي اجتناب كند. و در غذا پختن خوش سليقه و كاردان باشد. به سليقه شوهرش توجه كند. در تغذيه، بهداشت و سلامت جسم و روح بچه ها كوشا باشد و در معالجه، درمان و پرستاري از آنها جديت نمايد. امانتدار، راز نگه دار و راستگو باشد.

ص: 174

تصویر

3) فعّال و تلاشگر: شوهر باید برای تأمین نیازمندی های

مادی و معنوی خانواده اش كوشش و فعالیت نماید. بدترین شوهر كسی است كه در خانه بنشیند و همسرش را برای تهیه مایحتاج خانه به كار وا دارد. در بحارالانوارآمده است كه امام رضا علیه السلام می فرمایند:"کسی که از راه حلال برای تامین رفاه

خانواده اش تلاش می کند، همچون مجاهدی است که در راه خدا جهاد می کند. "(1)

4) عفّت زبان:بیان، یكی از عوامل تشكیل دهنده شخصیت است. كسی كه در گفتار با كلمات توهین آمیز و فحش و ناسزا دیگران را بیازارد، عفت زبان ندارد. چنین فردی قبل از هر كس همسرش را مورد حمله قرار می دهد و در برابر هر چیزی كه مطابق میلش نباشد به ناسزاگویی می پردازد. بنابراین، داشتن عفت زبان یكی از خصوصیات یك شوهر شایسته است.

5) سخاوت و مهمان نوازی:فردی كه خِسّت و بخل را بر خود و دیگران روا دارد، شوهر خوبی نخواهد بود. بخشش و فراهم كردن رفاه و توسعه دادن به زندگی خانواده از طریق مال حلال و دست و دل باز بودن، از خصوصیات یك شوهر خوب است. تهیه هدیه

و كادو برای همسر از اعمالی است كه یك شوهر شایسته به مناسبت های مختلف انجام می دهد و نيز مردی كه نان

خانه اش را كسی ندیده و درِ منزلش را به روی دوستان و اقوام ببندد، همسر خوبی نخواهد بود. این مرد باید بداند همسرش كه در خانه پدر و مادر بزرگ شده و با خویشاوندانش معاشرت و رفت و آمد داشته، نمی تواند با آنان قطع رابطه كند.

بنابراین مهمان نوازی و معاشرت با خویشاوندان از صفات یك شوهر خوب است.

ص: 176

7) آراستگی:همانطور كه شوهر متوقع است همسرش آراسته باشد، خودش نیز باید به وضع ظاهرش برسد و از نظر لباس و نظافت دقت كافی بنماید. خیلی از مردان به وضع ظاهر خود توجه ندارند و همیشه مورد انتقاد و اعتراض همسر خود قرار می گیرند. آري اي عزيز، در مکارم الاخلاق آمده است كه امام باقر علیه السلام می فرمایند: "همان گونه که مردان دوست دارند زینت و آرایش را در زنانشان ببینند، زنان نیز دوست دارند زینت

و آرایش را در مردانشان ببینند."(1)

8) امین و شجاع باشد:مرد باید شجاع و نترس باشد و از هرگونه پنهان كاری یا عدم صداقت با همسرش بری باشد؛ زن، امین او و او، امین زن باشد. در این صورت است كه زندگی آنها، سعادت و خوشبختی را به دنبال خواهد داشت.

9) اصالت و نجابت خانوادگی:از ویژگی هایی كه در شوهر اهمیت خاص دارد، یكی وراثت و دیگری محیط است كه اصالت خانوادگی هر دو را در بر دارد. بنابراین دختران باید در نظر

داشته باشند فردی را به شوهری برگزینند كه از یك خانواده نجیب و خوشنام بوده و در یك محیط خانوادگی سالم بزرگ شده باشد.

10) هوش و عقل: یكی از ویژگی های شوهر شایسته، داشتن هوش و ذكاوت كافی و تخصص است. چنین شوهری آموزش

لازم برای اشتغال به كسب حلال را دیده؛ و به هر اندازه علم و كمالش بیشتر، هوش و درایتش زیادتر باشد، شایسته تر خواهد

بود.

بطورخلاصه می توان گفت كه زن باید از ازدواج با مردی كه دارای

ص: 177

موارد زیر است، خودداری كند: بي دين؛ شرابخوار ؛ بد اخلاق ؛ بد چشم و بی بند و بار؛ بدبین ؛ خسیس ؛ بدون احساس مسئولیت ؛ تنبل؛ كم عقل. و مردي که داراي موارد زیر است، شايسته همسري و ازدواج مي باشد: ديندار، خوش اخلاق، عاقل، با تدبير، زرنگ و فعال است. براي تأمين رفاه و آرامش خانواده اش كوشش مي كند و داراي صفات عالي بخشش و سخاوت است. نظيف، پاكيزه و خوش لباس است. در زندگي

ميانه رو است. همسرش را بسيار دوست دارد و به او اظهار دوستي و محبت مي كند و لغزشهاي همسرش را مي بخشد. به زنان بيگانه نگاه نكرده و از آنها تعريف و تمجيد نمي كند. عصباني نمي شود و اگر شد خشم خود را فرو مي برد و به همسرش آزار نمي رساند و ناسزا نمي گويد. به همسرش احترام مي گذارد و در كارهاي منزل به وي كمك مي كند واز زحمات اوقدرداني مي نمايد. در خاتمه اي عزيز خوب، در مکارم الاخلاق آمده است كه پیامبر عزیز خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: "بهترین مردان امت من، آن کسانی هستند که نسبت به خانواده خود خشن و متکبر نباشند و بر آنان ترحم و نوازش کنند و به آنان آزار نرسانند. "(1)

دان که روزه دون هر نوعی شعار

می برد بالا تو را تا نزد يار

در فضاي روزه و ذکر و دعا

راه حق گردد هویدا ای نگار

ص: 178

محرم است.

2- زن نیز نمی تواند با پدر و اجداد نسبی یا رضاعی شوهر خود ازدواج كند و تفصیل آن نیز مانند مورد بالا درباره زن نیز صادق خواهد بود.

3- زن پدر یا اجداد نسبی یا رضاعی انسان برای همیشه بر وی حرامند. لذا اگرزنی ولو چند دقیقه نیز به عقد مردی درآید و بعد هم جدا شود برای همیشه به پسر و نوه و نتیجه های آن مرد حرام خواهد بود.

4- عروس نیز برای همیشه به پدر شوهر و اجداد شوهرش حرام است.

تذكر: محرمیت حاصله از ازدواج های یاد شده هم خاص ازدواج دائم است و هم شامل ازدواج موقت می شود. وجود رابطه زناشویی لازم نیست و صرف جاری شدن صیغه نكاح، كافی برای این محرمیت خواهد بود.

5- اگر مردی با زنی ازدواج كند وآن زن، دختر یا دخترانی از شوهر قبلی اش داشته باشد، تا زمانی كه این زن در عقد مرد است این دختران نیز با پدر خوانده شان محرم هستند واگربین زن وشوهر مزبور، رابطه زناشویی واقع نشده باشد پس

از جدا شدن، مجدداً این دختر بر پدرخوانده سابقش نامحرم خواهد بود و می تواند با وی ازدواج كند اما اگر بین زن و شوهر مزبور رابطه زناشویی رخ داده باشد دختر زن به پدر خوانده یا همان شوهر مادرش برای همیشه محرم است و جدایی مادر نیز نقشی دراین میان نخواهد داشت.

6- كسی نمی تواند همزمان با دو یا چند خواهر ازدواج كند. لذا اگر مردی با زنی ازدواج نماید، تا زمانی كه از وی جدا نشده نمی تواند با خواهرش ازدواج كند كه البته دراین مورد خواهر زن، محرم شرعی كه ملزم به رعایت حجاب نیست نخواهد بود بلكه

ص: 180

از این جهت نامحرم است.

تذكر: اگر مردی زنش را طلاق رجعی (طلاقی كه مرد می تواند باز زن را به ازدواج خود در آورد) دهد، چون در این نوع طلاق در عِدّه قانونی (مدتی كه زن پس از طلاق یا فوت شوهر نباید ازدواج كند)، زن همانند زوجه مرد فرض می شود، تا پایان عده، حق ازدواج با خواهر زن وجود ندارد ولی در سایرطلاق ها یا عدّه ی عقد موقت، می توان در ایام عِدّه با خواهر زن ازدواج نمود.

7- ازدواج با برادرزاده یا خواهرزاده زوجه، بدون اذن وی ممنوع است. لذا اگر مردی بدون كسب اجازه همسرش با برادرزاده یا خواهرزاده او ازدواج كند این عقد جایز و صحیح نخواهد بود ولی اگربعداً بتواند رضایت همسرش را كسب كند ازدواج قبلی نافذ می گردد و نیاز به عقد مجدد نمی باشد. اما اگرهمسرش از

موضوع عقد با خبر شود و آن را تنفیذ (تأیید) نكندعقد باطل می شود.

تذكر: اگر مردی با زنی ازدواج كند می تواند بعداً با خاله یا عمه وی ازدواج نماید و نیازی به اعلام موضوع به زن خود ندارد.

8- اگر مردی سه بار متوالی همسر خود را طلاق دهد، پس از وقوع طلاق سوم (سه طلاقه) این زوجه مطلقه، بر مرد حرام می شود خواه با وی رابطه ی زناشویی داشته یا نداشته باشد.

اگر مرد بخواهد دوباره با وی ازدواج كند باید این زن با مرد دیگری ازدواج دائم نموده و با وی رابطه زناشویی نیز داشته باشد و سپس ازوی جدا شود و زن پس از تمام شدن ایام عده می تواند به عقد شوهراول درآید. اصطلاحاً به شوهر دوم مُحلّل (حلال گرداننده) گفته می شود زیرا باعث از بین رفتن حرمت

ازدواج بین شوهر اول و

ص: 181

همسرش می گردد.

تذكر: موضوع یاد شده خاص طلاق و ازدواج دائم است. لذا اگر مردی پس از عقد موقت از همسرش جدا شود یا بر اثر فسخ بین زوجین، جدایی واقع گردد مشمول قاعده مزبور نخواهد بود.

1- اگر مردی همسرش را ن-ُه بار طلاق دهد به صورتی كه شش بار آن طلاق رجعی باشد این زن برای همیشه براین مرد حرام می شود كه اصطلاحاً به وی (نه طلاقه) گفته می شود و محلل نیز در این مورد كارسازنخواهد بود.

ج- موانع رضاعی (شیری) یكی از اقسام خویشاوندی، قرابت ناشی از شیرخوارگی (رضاع) است.

بدین ترتیب كه اگر زنی با شرایط ذیل به كودكی شیر دهد بین آن كودك و زن نسبت مادر و فرزندی رضاعی پیش می آید و فرزندان آن زن نیز با شیرخواره، خواهر و برادر رضاعی می شوند و شوهر آن زن هم، پدر رضاعی می شود و شوهر آن زن هم،

پدر رضاعی وی محسوب می شود و خلاصه برادر و خواهر آن زن هم دایی و خاله او به شمار می روند و همین طور الی آخر.

شرایطی كه سبب قرابت ناشی از شیرخوارگی می شود:

1- شیر زن ناشی از حمل مشروع باشد.

2- شیر، مستقیماً مكیده شود. لذا اگر شیر در قاشق یا سرشیشه ریخته شود و به كودك داده شود فایده ای ندارد.

3- كودك لااقل 15 دفعه متوالی و یا در یك شبانه روز از شیربخورد. ضمناً نباید دربین دفعات شیر خوردن، از غذا یا شیر زن دیگری مصرف كند.

ص: 182

4- شیرخوردن كودك، قبل از تمام شدن دو سالگی او باشد.

5- مقدار شیری كه خورده از یك زن و شوهر حاصل شده باشد.

بدین ترتیب خویشاوندی رضاعی ازحیث محرمیت و ماهیت نكاح همانند قرابت نسبی است.

لذا همان گونه كه خواهر و برادر یا مادر و مادربزرگ نسبی محرم است، رضاعی آن نیز محرم می باشد ولی رابطه توارث بین آنان ایجاد نمی شود.

تذكر: اگر مادر بزرگی به نوه دختری خودش با شرایط مزبور شیر دهد، مادر آن كودك بر شوهرش حرام می گردد زیرا این مادر بزرگ با این كارش، دخترش را به خواهر رضاعی نوه اش تبدیل نموده و چون ازدواج با خواهر فرزند جایز نیست این زن

بر شوهرش حرام می شود.

د- موانع متفرقه:

1- گر مردی با علم به این كه زنی شوهر دارد یا درعِدّه طلاق یا وفات به سر می برد وی را به عقد خود درآورد، هم عقد باطل است و هم آن زن برای ابد به او حرام می شود. اما اگر مرد به موارد مزبور جاهل با شد یعنی نداند زن، شوهر دارد یا عِدّه اش تمام نشده و زن را به عقد خود در آورد عقد باطل است ؛ اما می تواند پس از اتمام عِدّه، زن را به عقد خود در آورد ولی اگربین آنها رابطه زناشویی نیز برقرار شده باشد، زن بر وی حرام همیشگی خواهد شد.

2- اگر مردی همسر دائمی اش را كه مسلمان و عفیفه است لِعان كند یعنی به وی نسبت زنا دهد یا فرزندش را از خود نفی كند و این كار را با شرایطی نزد قاضی انجام دهد بین این زوجین برای همیشه جدایی واقع می شود و بر هم حرام ابدی می

شوند.

3- اگر مرد یا زنی در حال احرام (حج) با فردی ازدواج كند و به حرمت این كار هم

ص: 183

آگاه باشد بین آن دو حرمت ابدی حاصل می شود.

4- اگر مردی با زن شوهر دار یا زنی كه در عِدّه طلاق رجعی است زنا كند آن زن برای همیشه به وی حرام می شود. تذكر: بعضی از فقها این كار را موجب حرمت ابدی نمی دانند.

5- اگر مرد بالغ با پسری لواط كند مادرو خواهر و دختر آن پسر بروی حرام ابدی می شوند ؛ ولی مفعول می تواند با مادر وخواهر ودختر آن مرد ازدواج نماید.

6- ازدواج زن مسلمان با مرد غیرمسلمان باطل و حرام است و با علم به حرمت، زنا محسوب می شود ولی مرد مسلمان می تواند با زنان كافر اهل كتاب (مسیحی، یهودی و زرتشتی) ازدواج موقت نماید و بعضی از فقها، ازدواج دائم را هم جایز می

دانند ولی ازدواج با زنان غیر اهل كتاب، جایز نیست.

تذكر: بعضی از فقها گفته اند چنانچه مرد مسلمانی دارای زن مسلمان باشد بدون اذن همسر مزبور حق ندارد زن اهل كتاب را به ازدواج خود در آورد.

7- ازدواج بین پیروان مذاهب اسلامی مثل شیعه و سنی اشكالی ندارد ولی جهت رعایت كفویت، بهتر است هر دو از یك فرقه باشند.

ه- - رعایت مصالح كشور:

1- ازدواج مرد ایرانی با زن غیر ایرانی بلا مانع است ولی اگر زن ایرانی بخواهد با مسلمان غیر ایرانی ازدواج كند شرعاً اشكالی ندارد ولی برای ثبت آن و رسمیت داشتن باید از دولت كسب

مجوز كند و گرنه از نظر دولت این ازدواج رسمیت نخواهد داشت.

2- ازدواج ایرانیان عضو وزارت امور خارجه یا نیروهای مسلح با غیر ایرانی ها ممنوع

ص: 184

است و باید قبلاً مجوز آن از دولت اخذ شود و گرنه هم موجب تعقیب اداری و هم عدم به رسمیت شناختن آن خواهد شد ؛ اگر چه شرعاً صحیح است.

تذكر: مطالبی كه گفته شد بیشتر در مورد ایرانیان شیعه حاكم است و چون موضوع ازدواج از احوال شخصی محسوب می شود در مورد اهل سنت ونیز اهل كتاب، احكام شرعی مذهب خودشان رعایت خواهد شد، مگر این كه آنان شخصاً رضایت خود را بر اِعمال قوانین مدنی ایران بر روابط شخصی شان اعلام نمایند.

تصویر

آلمانی)

2- مردی كه به خاطر " پول " زن می گیرد، به نوكری می رود. (ضرب المثل فرانسوی)

3- لیاقت داماد، به قدرت بازوی اوست. (ضرب المثل چینی)

4- زنی سعادتمند است كه مطیع " شوهر" باشد. (ضرب المثل یونانی)

5- زن عاقل با داماد " بی پول " خوب می سازد. (ضرب المثل انگلیسی)

6- زن مطیع فرمانروای قلب شوهر است. (ضرب المثل انگلیسی)

7- زن و شوهر اگر یكدیگر را بخواهند در كلبه ی خرابه هم زندگی می كنند. (ضرب المثل آلمانی)

8- داماد زشت و با شخصیت به از داماد خوش صورت و بی لیاقت. (ضرب المثل لهستانی)

9- دختر عاقل، جوان فقیر را به پیرمرد ثروتمند ترجیح می دهد. (ضرب المثل

ایتالیایی)

10-داماد كه نشدی از یك شب شادمانی و عمری بداخلاقی محروم گشته ای. (ضرب المثل فرانسوی)

11- دو نوع زن وجود دارد؛ با یكی ثروتمند می شوی و با دیگری فقیر. (ضرب المثل ایتالیایی)

12- در موقع خرید پارچه حاشیه آن را خوب نگاه كن و در موقع ازدواج درباره مادر عروس تحقیق كن. (ضرب المثل آذربایجانی)

13- برای یافتن زن می ارزد كه یك كفش بیشتر پاره كنی. (ضرب المثل چینی)

ص: 186

14- تاك را از خاك خوب و دختر را از مادر خوب و اصیل انتخاب كن. (ضرب المثل چینی)

15- اگر خواستی اختیار شوهرت را در دست بگیری اختیار شكمش را در دست بگیر. (ضرب المثل اسپانیایی)

16- اگر زنی خواست كه تو به خاطر پول همسرش شوی با او ازدواج كن اما پولت را از او دور نگه دار. (ضرب المثل تركی)

17- ازدواج مقدس ترین قراردادها محسوب می شود. (ماری آمپر)

18- ازدواج مثل یك هندوانه است كه گاهی خوب می شود و گاهی هم بسیار بد. (ضرب المثل اسپانیایی)

19- ازدواج، زودش اشتباهی بزرگ و دیرش اشتباه بزرگتری است. (ضرب المثل فرانسوی)

20- ازدواج كردن وازدواج نكردن هر دو موجب پشیمانی است. (سقراط)

21- ازدواج مثل اجرای یك نقشه جنگی است كه اگر در آن فقط یك اشتباه صورت بگیرد جبرانش غیر ممكن خواهد بود. (بورنز)

22- ازدواجی كه به خاطر پول صورت گیرد، برای پول هم از بین می رود. (رولاند)

23- ازدواج همیشه به عشق پایان داده است. (ناپلئون)

24- ازدواج مجموعه ای ازمزه هاست هم تلخی و شوری دارد. هم تندی و ترشی و شیرینی و بی مزگی. (ولتر)

25- انتخاب پدر و مادر دست خود انسان نیست، ولی می توانیم مادر شوهر و مادر زنمان را خودمان انتخاب كنیم. (خانم پرل باك)

ص: 187

26- با زنی ازدواج كنید كه اگر " مرد " بود، بهترین دوست شما می شد. (بردون)

27- با همسر خود مثل یك كتاب رفتار كنید و فصل های خسته كننده او را اصلاً نخوانید. (سونی اسمارت)

28- برای یك زندگی سعادتمندانه، مرد باید " كر " باشد و

زن " لال ". (سروانتس)

29- ازدواج بیشتر از رفتن به جنگ " شجاعت " می خواهد. (كریستین)

30- تا یك سال بعد از ازدواج، مرد و زن زشتی های یكدیگر را نمی بینند. (اسمایلز)

31- پیش از ازدواج چشم هایتان را باز كنید و بعد از ازدواج آنها را روی هم بگذارید. (فرانكلین)

32- خانه بدون زن، گورستان است. (بالزاك)

33- تنها علاج عشق، ازدواج است. (آرت بوخوالد)

34- تا ازدواج نكرده ای نمی توانی درباره آن اظهار نظر كنی. (شارل بودلر)

35- ازدواج عبارتست از سه هفته آشنایی، سه ماه عاشقی، سه سال جنگ و سی سال تحمل! (تن)

36- شوهر " مغز" خانه است و زن " قلب " آن. (سیریوس)

37- عشق، سپیده دم ازدواج است و ازدواج شامگاه عشق. (بالزاك)

38- قبل از ازدواج درباره تربیت اطفال شش نظریه داشتم، اما حالا شش فرزند دارم و دارای هیچ نظریه ای نیستم. (لرد لوچستر)

39- مردانی كه می كوشند زن ها را درك كنند، فقط موفق می شوند با آنها ازدواج كنند. (بن بیكر)

40- با ازدواج، مرد روی گذشته اش خط می كشد و زن روی آینده اش.

ص: 188

(سینكالویس)

41- خوشحالی های واقعی بعد از ازدواج به دست می آید. (پاستور)

42- ازدواج كنید، به هر وسیله ای كه می توانید. زیرا اگر زن خوبی گیرتان آمد بسیار خوشبخت خواهید شد و اگر گرفتار یك همسر بد شوید فیلسوف بزرگی می شوید. (سقراط)

43- قبل از رفتن به جنگ یكی دو بار و پیش از رفتن به خواستگاری سه بار برای خودت دعا كن. (یكی از دانشمندان لهستانی)

44- مطیع مرد باشید تا او شما را بپرستد. (كارول بیكر)

45- من تنها با مردی ازدواج می كنم كه عتیقه شناس باشد تا هر چه پیرتر شدم، برای او عزیزتر باشم. (آگاتا كریستی)

46- هر چه متأهلان بیشتر شوند، جنایت ها كمتر خواهد شد. (ولتر)

47- هیچ چیز غرور مرد را به اندازه ی شادی همسرش بالا نمی برد، چون همیشه آن را مربوط به خودش می داند. (جانسون)

48- زن ترجیح می دهد با مردی ازدواج كند كه زندگی خوبی نداشته باشد، اما نمی تواند مردی را كه شنونده خوبی نیست، تحمل كند. (كینهابارد)

49- اصل و نسب مرد وقتی مشخص می شود كه آنها بر سر مسائل كوچك با هم مشكل پیدا می كنند. (شاو)

50- وقتی برای عروسی ات خیلی هزینه كنی، مهمان هایت را یك شب خوشحال می كنی و خودت را عمری ناراحت ! (روزنامه نگار ایرلندی)

51 – ازدواج قرارداد دو نفره ای است كه در همه دنیا اعتباردارد. (مارك تواین)

ص: 189

52 – با قرض اگر داماد شدی با خنده خداحافظی كن. (ضرب المثل آلمانی)

53 – تا ازدواج نكرده ای نمی توانی درباره ی آن اظهار نظر كنی. (شارل بودلر)

54 – دوام ازدواج یك قسمت رویِ محبت است و نُه قسمتش روی گذشت از خطا. (ضرب المثل اسكاتلندی)

55 – ازدواج پدیده ای است برای تكامل مرد. (مثل سانسكریت)

تصویر

همه جانبه برای انتخاب همسر باشد. یکی از دعاهایی که در این زمینه از ائمه(علیهم السلام) نقل شده، دعایی است که از حضرت علی(علیه السلام) نقل شده است، ایشان فرمودند: «هر یک از شما که خواست ازدواج کند باید ابتدا دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت سوره ی فاتحةالکتاب و سوره ی یس را بخواند، وقتی که

ازنماز فارغ شد بعد از حمد و ثنای پروردگار این گونه بگوید:

پروردگارا، همسری مهربان و بچه آور و شکرگزار و باغیرت به من عطا کن که اگر به او نیکی کردم شکرگزار باشد، و اگر به او بدی کردم مرا ببخشد، و اگر یاد خدا کردم مرا یاری کند، و اگر خدا را فراموش کردم مرا به یاد خدا بیندازد، و اگر از نزد او خارج

شدم (اسرار و اموال و آبروی مرا) حفظ کند، و اگر بر او وارد شدم مرا خوشحال سازد، و اگر او را به کاری امر کردم مرا اطاعت کند، و اگر بر علیه او قسم خوردم (که او کاری را انجام دهد) او (آن کار را انجام داده) و مرا از آن قسم بریءالذمّه کند، و اگر بر او غضب کردم مرا راضی سازد. ای پروردگار صاحب جلال و اکرام، چنین همسری را به من ببخش! پس به درستی که من او را از تو خواسته ام و به من نمی رسد مگر آن چیزی که تو منت می گذاری و عطا می کنی.

هدايت نشود و در معرض محرك هاي محيطي مثل ديدن فیلم های مبتذل، صحنه هاي هوس انگيز و رفقای لاابالی و فاسد قرار

گيرد، تحريك شده و تمام قواي انساني را مقهور خويش مي سازد. يعني نيروي جسماني و مغز و اعصاب را به سرعت رو به تضعيف مي برد و ذهن را مسموم، انديشه را مغشوش و قدرت تصميم گيري و اراده را تباه مي كند و در يك كلمه انسان را از انسانيت ساقط مي كند. به طوري كه كنترل آن مشكل و خطر آن براي انسان بسيار شديد مي گردد. البته بيان اين نکته لازم است که کنترل غريزۀ جنسي به صورتي که منطبق با فطرت انساني باشد، امري ممکن و در عين حال پيچيده و دشوار است. آنهايي که از مباني اخلاقي و معنوي محکمی برخوردارند

و نيز از شرايط خانوادگي خوب و مطلوبي از حيث ارزش هاي اخلاقي بهره مند هستند و ارادۀ قوي دارند، به خوبي مي توانند با تلاش و اراده ي مردانه از پيامدهاي منفي آن مصون باشند.

آری ای عزیز بزرگوار، غریزه ی جنسی حسی است که در تمام انسان ها وجود دارد و اگر کسی بپذیرد که این غریزه را ندارد نشان دهنده ی نقص اوست. اما مسئله اینجاست که این غریزه باید کنترل شود وگرنه برای انسان مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت. اما چگونه؟ چه راه حل ها و روش هایی برای کنترل این حس وجود دارد؟!براي کنترل این حس و تقویت عزم و اراده جهت تعديل و کنترل غريزۀ جنسي راه هاي متعددي وجود دارد که از باب اهمیت در خاتمه نظر جنابعالی به برخی از راه های كنترل مثبت غریزه جنسی با استفاده از آیات و

ص: 192

روایات معطوف مي گردد:

می شود روزی درون آدمی

از پلیدی پاک و دور از هر بدی

راه عقبا را رود داد درون

سوی فطرت، فارغ از هر نوع کژی

1- ترك زمينه گناه:

روح تو باشد فراري از گناه

چون كه باقي بوده و باشد چو ماه

گر كه خواهي تو شوي اهل فلاح

لطف حق را تو بخواه با نيم نگاه

ترك زمينه های گناه زيرمجموعه اى دارد كه مهمترين آنها عبارت است از:

* كنترل چشم و یا دورى از نگاه هاى مسموم و مناظر تحريك آميز: از نظر علم و تجربه ثابت شده است که یکی از عوامل اصلی و ناخودآگاه تحریک و ترشح غدد و هورمونهای جنسی، نگاه است. نگاه به نامحرم هر چند اگر بدون قصد تلذّذ باشد عمل طبیعی و غریزی خود را انجام می دهد و زمینه تحریک شهوت انسان را

در زمان نگاه یا بعد از آن ایجاد می کند. تحریک غریزه جنسی به گونه نامشروع نیز آثار شوم و نکبت بار فراوانی بر ابعاد مختلف انسان و جامعه بشری ایجاد می نماید. قرآن كريم در دو آيه متوالى دستور به اغماض و نگهدارى چشم از نگاه حرام و هوس آلود داده است. در آيه اول مى فرمايد: قل للمؤمنين يغضّوا من ابصارهم و يحفظوا فروجهم. . . به مؤمنان بگو ديدشان - را از نامحرمان - فرو

ص: 193

نشانند و نهانگاه هاى خود را - از وقوع در حرام - نگه دارند و در آيه بعدى مى فرمايد: و قل للمؤمنات يغضضن من ابصارهن و يحفظن فروجهن. . . به زنان مؤمن بگو - چشمهايشان را فرو گيرند و نهانگاه هاى خويش را محافظت كنند. (1)جالب اين است كه در هر دو مورد خداوند متعال نخست دستور به مراقبت از نگاه محرك و عفت چشم مى دهد و آن گاه به حفاظت از عورت فرمان داده است. رسول اكرم(صلی الله علیه و آله)

مى فرمايند: نگاه هوس آلود، تيرى است مسموم از تيرهاى شيطان، هر كس آن را به جهت خوف الهى ترك كند، خداوند ايمانى به او مى بخشد كه حلاوت آن را در قلب خود احساس مى كند. "(2)

دقيقا بايد مواظب چشم خود بود كه مبادا به نامحرم و كلاً هر آنچه كه شهوت انگيز است، نگاه شود. عن الصادق(علیه السلام): «نظر دوختن تيرى مسموم از تيرهاى ابليس است و چه بسا نگاهى كه حسرت درازمدتى را (در دل) به ارث بگذارد». (3) تا حد امكان انسان باید از حضور در مجالس مختلط يا برخورد با نامحرم پرهيز نمايد. چشم چراني و نگاه به نامحرم, گذرگاه ورود به منجلاب انحرافات و فساد جنسي است. نگاه هاي آلوده، تخم شهوت را در دل بارور ساخته، صاحبش را به فتنه، انحراف و گناه مبتلا مي كند.

حضرت امام صادق - عليه السلام - فرمود: چشم چراني، تخم شهوت را در دل مي كارد و چنين كاري براي نگاه كننده كافي است كه منشأ فتنه گردد.

ص: 194

نگاه كردن به ناموس ديگران، خواست شيطان است. چشمي كه تيرهاي آلوده نگاه را به نامحرمان پرتاب مي كند، محل كمين شيطان است. شيطان از كمان چشم هاي او ناموس ديگران را نشانه مي گيرد.

اَلنَّظرَةُ بَعْدَ النًّظرَةِ تَزرِعُ في الْقَلبِ الشَّهْوَةَ وَ كَفي بِها لِصاحِبِها فِتْنَ "(1)

پس بايد مراقب چشمان خويش باشي، تا شيطان از آن براي تخريب ايمانت استفاده نكند.

* كنترل گوش و یا گوش ندادن به آوازها و موسيقى هاى تحريك كننده و مبتذل: بايد از شنيدنى هايى كه ممكن است به حرام منجر شوند و زمينه ساز حرام باشند، پرهيز نمایی. مانند موسيقى های مبتذل، صداى شهوت انگيز نامحرم و.. . بنابر این

باید مراقب گوش و چشم خود باشي. چرا که هر چه كه انسان مي بيند در او اثر مي گذارد. دقت کن که انسان با يک لطيفه ي خنده دار مي خندد و با شنيدن يک ناسزا عصباني مي شود، آري ديدن و شنيدن مطالب جنسي در قلب و جان آدمي اثري

زهر آلود دارد. در حديثى از حضرت صادق(علیه السلام) آمده است: مردى از آن حضرت درباره شنيدن آواز محرك پرسيد. حضرت از آن نهى كرده و اين آيه را خواندند: «ان السمع والبصر والفؤاد كلّ اولئك كان عنه مسؤولاً»(2) «به يقين گوش و چشم و دل هر يك مورد سؤال خواهند بود» و فرمود: گوش از

آنچه شنيده و قلب از آنچه بدان دل بسته و چشم از آنچه ديده

ص: 195

است بازخواست خواهند شد.(1)ازجمله موارد گمراه کننده ماهواره می باشد که در این خصوص باید گفت:

داشتن ماهواره كي باشد برايت افتخار

آن كه نابود و كند روح و رواني بي شمار

دشمن نادان در اين دنيا نموده حمله اي

بر زن و فرزند و ناموس و همه ايل و تبار

غرب و استعمار پير هر يك شدند با هم يكي

ناتوي فرهنگي را كردند درون كار و زار

اينتر و چت هم بود در دست شيطان بزرگ

ساتر حقّ است و هر آن مي كند صدها شكار

ناتوي سختي شده بعد از شبيخون وسيع

جامع شر گشته در جام ظريف روزگار

مصدر صدها گنه گشته براي هر جوان

باعث گمراهي آدم شده در شوره زار(2)

اعتقاد و دین ما را می کند هر دم ضعیف

با شعار خوش خط و خالش بدون هر نوار

دامن غيرت كند نابود و اندر اين جهان

مسلخ پاكي و عفّت در صراط ماندگار

با بیان ظن و تحریف و نگاهی شبهه ناک

می کند نابود تمام هستی و دار و ندار

فتنه و افساد آن گردد نمايان بر بشر

فطرت ناب درون هر دم كند از آن فرار

مجمع خوب است وبد در وادي روح و روان

گر چه اینک بوده چون تیغی به دست نابکار

در همه جا می کنند خدعه و نیرنگ و کلک

حمله آن ناكسان باشد وسيع همچون ضرار

ص: 196

بي شك و ترديد هدف باشد جوانان عزيز

سنگر هر يك نماز است در ديار زرنگار

مومن مخلص كند خنثي تمام مكرشان

ظالم بي دين اگر چه غافل است از كردگار

حافظ روح و روان بي شك بود ايمان ناب

دافع هر نوع ضرر باشد همان پروردگار

اين حقير گويدمواظب باش عزیزم هر زمان

تابع حق باش و كن خود را رها از هرشعار

* ترك مصاحبت با دوستان ناباب : دوستانى كه باعث مى شوند انسان مزه گناه را مزمزه كند، در واقع دشمن هستند و بايد از آنها پرهيز کنی. از امام سجاد(علیه السلام) نقل شده: «النهى عن مصاحبة خمسۀ و محادثتهم و مرافقتهم فى طريق و هم الكذاب والفاسق والبخيل والاحمق والقاطع لرحمه؛ حضرت همراهى و سخن گفتن و رفيق بودن با پنج كس را نهى فرموده: كذاب، گناهكار، بخيل، احمق و كسى كه قطع رحم كرده است»(1)افرادی که روابط نامطلوب و ناسالم دارند و با افراد منحرف و بي بند و بار دوست و رفيق هستند، کم کم به انحراف کشيده مي شوند و تحت تأثير امور شهواني قرار مي گيرند. مخصوصاً تاثیرپذيري جوانان از دوستان و همسالانشان بيش از ساير گروه ها است. چرا که در سنين بلوغ صحبت هاي آهسته و در گوشي بين نوجوانان بيش تر مي شود و محور اين گفتگوها، غالباً مسايل جنسي و امور شهواني است که به صورت مخفيانه و به دور از انظار بزرگ ترها طرح مي شود. بنابر این باید از مراوده و ارتباط با افراد لاابالي و بي بند و بار پرهيز و در

ص: 197

عوض با افراد مؤمن و ارزشي رابطه دوستي برقرار شود. اجتناب

شديد از گفتگوهاى دوستانه و نشست هاى غفلت زا و معاشرت با دوستان ناباب و گوش سپردن به سخنان تحريك آميزباید در دستور کار قرار گیرد. از حضرت امام باقر(عِ اين گونه روايت شده است: "هر كس به سخن گوينده اى گوش فرا دهد او را بندگى كرده است، پس اگر ناطق از خدا بگويد شنونده، خداوند را

بنده شده و اگر از شيطان و سخنان شيطانى بر زبانش جارى كند قطعا بندگى شيطان كرده است"(1)مع الوصف ای عزیز بزرگوار، براي پيشگيري از انحرافات اخلاقي از دوستي هاي آلوده و مشکوک جداً پرهيز نموده و با افراد سالم و مذهبي ارتباط برقرار و رفت و آمد فرما. آری ای عزیز بزرگوار:

وفق سنّت با تو گويم اين ندا

بهر دوست خوب و بد در اين سرا

همنشيني با گل و گل واژه ها

مي كند خوشبو درون خانه را

گر كه مومن باشد و اهل دعا

با همان ايمان كند غوغا به پا

دوست مخلص اندر اين دار فنا

مي دهد روح و روانت را شفا

دان رفيق خوب بود همچون طلا

مي كند از تو برون صدها بلا

ص: 198

عيب تو گويد بدون هر ادا

تا شوي پاك از عيوب و افترا

در تمام سختي هاي هر بنا

با وفاي خود دهد دل را صفا

يا كه باشد برتر از صدها عصا

از همان گام نخست تا انتها

حرف و بحثي را نگويد ناروا

بهر دوست خود همي گويد ثنا

از خيانت مي كند خود را جدا

چون كه قلبش سالم است از ماسوا

بر جمالش گر كني اي با وفا

يك نظر از عمق جان در هر كجا

ياد حقّ و آخرت بي هر صدا

مي شود با روح و جانت آشنا

دون ترديد مي شوي اهل بقا

ذات حق گردد برايت پر بها

دوست دانا در حريم كبريا

مي برد بالا تو را تا ماورا

بعد آن گويم نكاتي را به جا

بهر دوست بد درون هر فضا

ص: 199

همنشين تو در اين صحن و سرا

گر كه باشد يك رفيق بي حيا

مي كند هر دم خيانت يا جفا

بر رفيق و دوست خود اندر خفا

از حرام و شبهه كي دارد ابا

چون كه ايماني ندارد در قفا

مي زند كيد و كند دوست را فدا

در مسير نفس دون با صد هوا

همچو مار و كژدم و درد وبا

مي كند پر خون درون را چون عزا

نيش وي نابود و گرداند تو را

زهر آن بدتر ز زهر اژدها

كار او باشد خطا اندر خطا

چون كه غافل بوده از بحث قضا

اين حقير گويد كه اي دوست خدا

با رفيق خوب شوي از بد رها

2- ترك فكر گناه و توبه: ترك زمينه گناه سهم به سزايى در ترك فكر گناه دارد. ازاين رو هر چه بيشتر و دقيقتر زمينه گناه ترك شود؛ فكر گناه كمتر به سراغ انسان مى آيد. اين فكر گناه است كه شوق در انسان ايجاد مى نمايد. مسلما تا شوق و ميل نسبت به گناه ایجاد نشود انسان مرتكب آن نخواهد شد. پس از هر غفلت و اشتباهی نیز باید سریعاً توبه کرد، و با عبادت و اطاعت مضاعف آن را جبران نمود. پرهيز از

ص: 200

فكر و ترسيم صحنه هاى محرك در ذهن و خيال یک تکلیف و وظیفه الهی است.

عبدالله بن سنان از امام صادق(علیه السلام) نقل مى كند كه حضرت(علیه السلام) فرمود: عيسى(علیه السلام) به اصحاب خود گفت:. . . موسى به شما دستور داد كه زنا نكنيد و من به شما دستور مى دهم كه فكر زنا هم در سر نپرورانيد تا چه رسد به اين كه زنا كنيد؛ زيرا كسى كه خيال زنا كند مانند كسى است كه در خانه اى نقش و نگار شده دود و آتش به پا كند. چنين كارى گرچه خانه را نمى سوزاند ولى زينت و صفاى آن را مكدر كرده و فاسد مى كند. (1)آری ای عزیز:

ساعتي گر تو كني فكری حنيف

دشمنت سالها شود خوار و خفيف

کن غرایز را مهار با فکر دین

تا شوي با نفس دون خود حريف

در ضمن فراموش نکن که هیچ گاه

خداوند رابطه خود را با بنده اش قطع نمی کند. این بنده است که خود را از خدا دور کرده و به غیر خدا مشغول می شود. خداوندی که به تعبیر برخی روایات، عاشق بنده اش است و اگر بنده یک قدم به طرف او برود او چندین قدم به طرف بنده اش می آید.(2)

3- دوري از محيط هاي آلوده و ناسالم: از ورود به محیطی که میل ارتکاب به گناه را بیشتر می کند، اجتناب کن. اساسا انسان خوب است گاهی در زندگی خود انقلاب کند و شرائط نامساعد

خود را عوض نماید.

تغییر دوستانی که در حفظ تقوا بی مبالاتند، به دوستانی که تقوا دارند؛ رفت و آمد به محافل دینی و مراوده با مردم مؤمن و سالم و با تقوا و... اساسا دوری از محيط آلوده و محرک هاي شهواني

ارتباط با

ص: 201

انسانهای پاک، و به خصوص عالمان با تقوای دین در این جهت که انسان علقه های قدیم را ترک و به علقه های جدید روی آورد، مفید است. يکي از علل و عوامل انحرافات جنسي و به طور کل انحرافات اخلاقي، محيط آلوده و محرک هاي شهواني است. محيط از طريق وارد نمودن عناصر محرک در گرايش هاي انحرافي، منجر به طغيان غريزۀ جنسي در انسان مي شود. مسايلي از

قبيل بدحجابي، روابط ناسالم و آزاد دختر و پسر، برخي از سريال هاي تلويزيوني و فيلم هاي خارجي مخصوصاً ماهواره و هم چنين استفادۀ نادرست از اينترنت در تحريک شهوت و غريزۀ جنسي مؤثر است. شايد براي برخي از افراد يادآوري و تذکر مسايل ديني و اخلاقي چيزي بيهوده و غير ضروري تلقي شود،

زيرا آن ها نه در فکر سلامت خويش هستند و نه مسايل اخلاقي و ديني را مي پذيرند، اما براي شما عزیز بزرگوار که روحيۀ مذهبي قوي داري و همين مسأله باعث شده تا نگران آينده خود باشي، گفتن اين مسايل مهم و ضروري است. مع الوصف اگر

واقعاً مي خواهي از عمرت به خوبي استفاده کني و در راه درست و سالم گام برداري، باید سعي کني از محيط هاي آلوده و ديدن عوامل تحريک کننده، جداً پرهيز نمايي.

4- اشتغال به برنامه شبانه روزى: حتماً بايد شبانه روز خود را با برنامه ريزى صحيح و متناسب وضع روحى و جسمى خود پر

كني و هيچ ساعت بيكارى نداشته باشي. زيرا با وجود فراغت، هم مواد غذايى در تقويت غريزه به مصرف مى رسد و هم فكر و خيال مصروف چاره سازى در تفريغ آن مى شود و لذا در روايات بر اشتغال و كار و پرهيز از فراغت (بي کار و وقت آزاد) تأكيد بسيار شده است. حضرت امام صادق(علیه السلام) در حديث پردامنه «مفضل» مى فرمايند:..." و همين گونه انسان اگر بى كار

ص: 202

و فارغ باشد، به بيهودگى و سرمستى دچار مى شود و بر اثر آن به مسايلى مبتلا مى شود كه زيان آن هم بر خود و هم بر نزديكان او سنگينى خواهد كرد. . . "(1) آری ای عزیز بزرگوار در

اوقات بيكارى وسوسه هاى نفس و شيطان به سراغ انسان مى آيد و او را به فكر گناه و سپس به خود گناه مى كشاند. حضرت على(علیه السلام) می فرمایند: براستى و حقيقت كه اين نفس (انسانى) پيوسته و مرتب به بدى امر مى كند در نتيجه هر كس آن

را به خود واگذارد (و به كارى نگمارد) نفس او را به سمت گناهان مى كشاند»(2)

5- تلاوت قرآن: بى شك انس با قرآن، تلاوت، تدبر و تفكر در مضامين آن، خود شفاى هر دردى است كه به سرعت كار هر

پريشانى را رو به سامان مى برد و زخم هاى پنهان را التيام مى دهد و همت ها را تا آسمان ها بالا مى برد و بشر را از فرو رفتن در عالم حيوانات نجات مى بخشد. اميرمؤمنان(علیه السلام) مى فرمايند: " قرآن را فرا گيريد زيرا قرآن بهار دلهاست و از نور آن بر مرض ها و دردهاى خود مرهم بگذاريد زيرا آن داروى شفابخش سينه هاست و آن را نيكو تلاوت كنيد كه به يقين سودمندترين قصه هاست"(3)

6- نماز: اگر فکر و ذهنت با خواندن نماز متوجه خدا گردد و هميشه نماز خود را اول وقت اقامه نمایی، خداوند شما را ياري مي کند تا از هر گناهي مصون بماني و تحت تأثير شهوت و

غريزۀ جنسي قرار نگيري. خداوند متعال در قرآن کريم مي فرمايد: «ان الصلوة تنهي عن الفحشاء و المنکر» به درستي که نماز انسان را از هر

ص: 203

گونه آلودگي و عمل زشت و گناه دور نگه مي دارد. نماز واقعي نه تنها والاترين عامل کنترل شهوت و دفاع در برابر هجوم انحرافات اخلاقي تلقي مي شود، بلکه عامل تهاجمي عليه انحرافات و شهوت ها نيز محسوب مي گردد. مع الوصف نماز با توجه و در

اول وقت را همواره عادت همیشگی خود قرار ده. التزام به نماز با توجه ودر اول وقت، در انسان احساس دلبستگی و ارتباطی به خدا ایجاد می کند که در ایجاد همت ترک گناه بسیار یاور است. آری ای عزیز:

ميخانه به رو يم چو شود باز، به هنگام نماز

گويم خدايا تو بده، باده ز پيغام نماز

تا روح من خسته شود صاف،ز اذ کار نماز

در اوج وفا همي شوم پاك، ز انجام نماز

7- روزه گرفتن: روزه گرفتن قواى حيوانى و شهوانى انسان را تضعيف مى كند اگر قواى شهوانى ضعيف گشت قهرا فكر گناه هم كم رنگ مى شود. عن ابى جعفر(علیه السلام) قال: «اذا شبع البطن طغى؛ هرگاه شكم پر شود طغيان مى كند. (1) مفهومش اين است اگر شكم بر نشود طغيان نمى كند و بهترين قسم جوع و گرسنگى

همان روزه گرفتن است. البته تذكر اين نكته بسيار ضرورى است كه اولاً: روزه نبايد براى بدن ضررى داشته باشد وگرنه شرعا حرام است. ثانياً: براى كارهاى روزمره مخل نباشد. ثالثاً: اگر نه مضر بود ونه مخل بهتر است روزهاى دوشنبه و پنج شنبه باشد. ولى در هر صورت اگر براى روزه گرفتن عذرى است مورد بعدى

يعنى ورزش دو برابر شود. (این دو بند خاصّ افراد مجرد می باشد)

ص: 204

دان که روزه دون هر نوعی شعار

می برد بالا تو را تا نزد يار

در فضاي روزه و ذکر و دعا

راه حق گردد هویدا ای نگار

8- ورزش: هر روز ورزش لازم است البته ورزش هايى كه براى بدن ضررى ندارد مثل نرم دويدن و نرم طناب زدن و انجام حركت هاى كششى و اگر براى روزه گرفتن عذرى هست زمان ورزشى دوبرابر شود مثلاً از بيست دقيقه به چهل دقيقه افزايش يابد.

گر که خواهی عقل سالم در بدن

ورزش ونرمش نما بی هر سخن

چون که با ورزش شود جسمت قوی

روح تو لذّت برد از جسم و تن

9- اعتدال در خوردن: بى ترديد پرخورى و بى نظمى در خوردن در ذخيره سازى و انباشتن موادى كه نيازمند تفريغ باشد مؤثر است، ولى در صورت اعتدال و كم خورى سهم ناچيزى از آن صرف تهيه آن مواد مى شود. در حديثى كه قبلاً از پيامبر گرامى(صلی الله علیه و آله) نقل شد، آن حضرت پس از آن كه جوانان را به ازدواج ترغيب مى كنند

مى فرمايند: "هر كس قدرت بر ازدواج ندارد و روزه بگيرد يقينا روزه

نيروى غريزه او را تضعيف مى كند"(1)

10- فكر مرگ: يكى از چيزهاى بسيار مفيد كه فكر گناه را يا از بين مى برد و يا كم مى كند فكر مرگ است. اگر انسان با اين واقعيت انس بگيرد و مردن را باور دل سازد؛ نقشى سازنده و

بالا برنده برای جلو گیری از شهوت پرستی دارد. قال اميرالمؤمنين على(علیه السلام): «اذكروا هادم اللذات و منغص الشهوات و داعى الشتات؛ ياد

ص: 205

كنيد (مرگ را) درهم كوبنده لذات را و تيره و تلخ كننده شهوات را و دعوت كننده جدايى ها را». (1)ياد

مرگ دل را از تعلق به شهوات جدا مى سازد و انسان را از گناه و فكر گناه باز مى دارد. مثلاً يكى از بزرگان چنين مى فرمود: تمام خاطرات تلخ و شيرين گذشته را در حد امكان مثل يك فيلم از ذهن بگذراند و به خود بباوراند كه همه اينها گذشت و چند روز باقى مانده عمر هم مى گذرد. آری ای عزیز از اعماق جان باید گفت:

اي كه رفتي از جهان بده به من تو يك پيام

جان من تشنه و تو يكي دو تا بگو برام

از همان برزخ و وعده خداوند جنان

تا كه عبرتم شود ز نفس دون گيرم زمام

مع الوصف:

اي كه در اشعار و خطم مي كني الان نظر

هيچ و مي داني شده فرصت تمام در اين سفر

كوله بارم خالي و دستم تهيست از كار نيك

عمر من گرديد تمام و روز و شب كردم ضرر

پس عزيزم قدر خود را دان دراين دنياي دون

تا كه فرصت داري از فرصت نكن آني گذر

مي شود عمر تو و هر مرد و زن روزي تمام

با چنين فكري چرا غفلت كني اي در به در

ص: 206

گو چه كردي با خودت در عمر محدود حيات

يا چه بردي تو ز فرصت هاي نيك و پر ثمر

گر بخواهي يا نخواهي فرصتت باشد چو شمع

لحظه لحظه سوزد و گردي همي بي بال و پر

پس ببر از نور آن تا مي تواني توشه اي

عاقل خوش فكر كند جان را مبرّا از خطر

كن كمي انديشه تو در آنچه تا اينك گذشت

تا كه بيني در كجايي و كمي گيري اثر

دام شيطان مي شود هر لحظه پهن در پيش تو

كن رها دام و ز فتنه كن عبور اي باهنر

جان تو آرام و آرامش همي آرد به تن

از همه افسردگي گردي رها اي خونجگر

راه حقّ و فطرتت را كن مشخص در اصول

تا شوي فارق ز مكر و فتنه و هر درد و سر

داد خاموش درونت اين بخواهد روز و شب

پس تو كن آن را اجابت تا شوي اهل ظفر

بهر عقبا شو مهيّا در سراي زندگي

تا سعادت سويت آيد در دو عالم اي بشر

دان که با اخلاص همی گویم به افکار ذبون

من در این دنیا ندارم غیر تو یاری دگر

ص: 207

راه خوشبختي يكي باشد در اين دنيا عزيز

وان همان راهيست كه قرآن گفته بر اهل بصر

بي شك و ترديد همان راه علي(علیه السلام)وآل اوست

پس نما تو انتخاب تا كه شوي بيمه ز شر

چون حقير داني همه دنيا بود لهو و لعب

غير آنكه بهر حق خالص كني در جان و سر

12- پرورش تقوا و معنويت در وجود خويش: همۀ آنچه بيان شد، به نحوي مي توانند در پيشگيري از انحرافات اخلاقي و طغيان شهوت و غريزۀ جنسي نقش داشته باشند، اما آن چه بيش از همه ضروري است و به صورت زيربنايي در شخصيت و رفتار انسان مؤثر است. پرورش معنويت و تقويت ايمان و تقواي الهي است. چرا که ای عزیز در عصري زندگي مي کني که جهان به شدت در ماديات فرو رفته و يک سره غرق در جاذبه هاي نفساني و امور شهواني گرديده است. در شرايط کنوني، خلأ عظيم و هولناکي از اخلاق و معنويت پديد آمده و تمامي مشکلات انسان ها نيز از همين جا ناشي شده است. لذا:

هر که جز حق می شود روزی تباه

مال و جاه و چهره های همچو ماه

پس نبند هرگز به دونی جان و دل

چون شوي بي شك اسیر و بي پناه

مع الوصف اگر با تقويت ايمان و نيروي اراده، باورها و اعتقادات خود را تقويت کنی، بدون شک بخشي از مشکلاتت به ويژه در زمينۀ مسايل اخلاقي، شهوانی و

ص: 208

غريزۀ جنسي درمان مي شود. اگر از ته دل باور نمایی که تمام اعمال و رفتارت را خدا مي بيند و بر اساس عملکردت به آن ها پاداش مي دهد و اساساً سعادت و خوشبختي انسان به دست خودش مي باشد، در اين صورت احتمال اينکه مرتکب گناه نشوی؛ بسيار زياد است.. در هر حال در باره ي آثار زيانبار دنيوي و خصوصاً اُخروي پيروي از شهوات مطالعه و فكر كن و عذاب هايي را كه خداوند به گناهكاران وعده داده است را در نظر آور تا

بدينوسيله باورهاي مذهبي در وجودت تقويت شود و این رباعی را با خود زمزمه کن:

اي خدا جان و جهانم، همه ديوانه توست

اي شها روح و روانم، همه پروانه توست

مي و مستان، همه دردي کش ميخانه توست

جامِ شادي و طرب، از ره خمخانه توست

يقين داشته باش، تا زماني که نيروي ايمان و تقوا در وجودت بارور و تقويت نگردد، هيچ ضمانتي برای جلو گیری از شهوت و انحرافات اخلاقي برایت وجود ندارد. به خصوص در وضعيت کنوني

که عوامل تحريک کنندۀ بسيار زياد است. بنابراين قبل از هر چيزي سعي کن نيروي ايمان و تقوا را در وجود خويش بارور کني.

13- پرهیز از یاس و ناامیدی: باید از افت و خیز در این راه نهراسی و امید خود را از دست ندهی. انسان مؤمن پس از لغزش و خطا، نادم و پشمان می شود و سریعا آن را با استغفار جبران نموده و نمی گذارد یأس و ناامیدی که از وسوسه های شیطان است، او را در این مبارزه طولانی ضعیف و سست نماید؛ چرا که رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) فرموده اند: “التائب من الذنب کمن لاذنب له” یعنی کس که پس از ارتکاب گناه توبه نماید مانند کسی است که مرتکب گناه نشده است.

ص: 209

البته ای بزرگوار، انتظار نداشته باش همه چیز معجزه وار و یک شبه حل شود، بلکه نیاز به تمرین و صبر دارد. این راهی است که انسان برای رسیدن به کمال بایستی بپیماید و بصورت تدریجی هم حاصل می شود. علاوه بر توکل بر خدا، توسل به اهل بیت و به خصوص حضرت زهرا(علیها السلام) را هم فراموش نکن و از آن ناامید نشو. اميد است با رعايت اين نکات که فریاد خاموش فطرت هر انسانی به دنبال آن است به خصوص توجه به تقوا و نماز بتواني غريزۀ جنسي و حس شهوت را در خويش کنترل و مهار نمايي. در مجموعه ای عزیز بزرگوار باید همواره این رباعی را با خود زمزمه کنی:

چشم دل ديده گشا تا نبرد خواب مرا

داد خاموش درون داد بزن تا به خدا

با همان ديده شوم شاد در اين صحن و سرا

اضطراب و صد گناه هر يك شونداز من جدا

در هر حال ای عزیز بزرگوار، خلاصه مطلب اين كه: راه حل دين در خصوص نوع مقابله و مواجهه با غريزه جنسى نخست ازدواج و نكاح مشروع است و در صورت عدم امكان، كنترل مثبت با شرحى كه بيان شد و سپس كنترل منفى با وجود همه زيان هاى آن، ولى هيچ گاه به بى بند و بارى و افسارگسيختگى و آلودگى به گناه رضايت نمى دهد و زيان آن را به مراتب

خسارت بارتر و ويرانگرتر از ضرر كنترل منفى مى داند.

مع الوصف اي عزيزمومن، اگر کسی انتظار داشته باشد که هر شب در برابر برنامه جنسی و فیلمهای مستهجن باشد و قسمت مهمی از وقت گرانبهای خود را

ص: 210

به مطالعه رمانهای عشقی و دیدن ماهواره بپردازد و در کوچه و خیابان به اندام دختران و زنان نگاه کند و با این حال بخواهد که هیچ گونه آلودگی پیدا نکند؛ سخت در اشتباه است. این گونه تحریکات مصنوعی که هیچ گونه ضرورتی ندارد؛ مسیر فکری هر جوانی را از مسائل اصولی تغییر می دهد و به سوی مسائل جنسی حاد می کشاند. این تحریکات دائمی بهترین فصول زندگی یعنی دوران جوانی را بر باد می دهد و اعصاب جوانان را در هم می کوبد. پس لازم است که همه بشدت از این

امور بپرهیزند و از دیدن این فیلمها و عکسها و مشاهده ماهواره و مطالعه رمانها و چشم چرانی های بی مورد و عمدی اجتناب کنند و اعصاب نیرومند خود را تضعیف نکنند. و برای این کار لازم است همانطور كه اشاره شد خود را به کارهای دیگری مثل ورزش، مطالعه، و… سرگرم کنند. آری ای عزیز بزرگوار:

دیدن سکس و کمی فیلم خراب

می کند روح و روانت را کباب

جسم و اعصاب و همه روح و روان

از همان گیرد اثر با یک جواب

ذهن و جانت را درون این جهان

می کند خوار و خفیف با صد نقاب

گر روی سویش بدون هر گمان

می شوی وابسته اش تو ای جناب

در قیاس آنچه در فیلم است بدان

همسر و مهرش شود همچون حباب

طبق تحقیقی در این دور و زمان

این چنین فیلم ها کنند جان را مذاب

فیلم خود را بهر سود سازند چنان

صوری باشد نقش هر یک با خضاب

ص: 211

در درون زندگی دانی همان

غیر آن باشد که خواندی در کتاب

آنکه مظلوم گشته در دید و بیان

دختر و خانم بود در این رکاب

رویت سکسی حرام در هر مکان

بر تو آرد روز و شب صدها عذاب

نوع رفتارت شود با صد نشان

دور از ایمان و خدا و راه ناب

در مسیر دین و آن داد نهان

مانعیست برعقل وحکمت چون شراب

فطرتت را می برد از عمق جان

سوی غفلت با همان موج سراب

زندگی را می کند دور از امان

با تو گوید یک جواب با صد خطاب

همسر و فرزند و هم امثال آن

با چنین فیلم ها شوند دور از حجاب

بر تو آرند روز و شب درد و فغان

لحظه ها گردد برایت پر عقاب

فیلم مستهجن و مبتذل چنان

زندگی را می کند پر پیچ و تاب

گر چه در ظاهر برد تا کهکشان

لیک و آن باشد برایت همچو خواب

این حقیر گوید شوی با آن خزان

کن رها آن را ز دوران شباب

تصویر

ص: 212

16. بارکر، چارلز، آیین کامیابی، ترجمه هوشیار رزم آزما، انتشارات سپنج، بی-چا، بی جا،(1373)

17. باركر، فيليپ، خانواده در ماني پايه، ترجمه محسن و زهره دهقاني، تهران انتشارات رشد. (1357)

18. بك، آرون تي عشق هرگز كافي نيست: روشهاي نو براي حل مشكلات زناشويي وخانوادگي بر اساس شناخت درماني، ترجمه مهدي قراچه داغي، تهران انتشارات پيوند. (1370)

19. پاينده، ابوالقاسم، نهج الفصاحة، تهران، چاپ اسلاميه،(1337) 20. پیامبر اسلام، محمد بن عبدا...صلی الله علیه وآله وسلم، نهج الفصاحه: مجموعه کلمات قصار حضرت رسولصلی الله علیه وآله وسلم، مترجم و گردآورنده ابوالقاسم پاینده، انتشارات بدرقه جاوید، بی چا، بی جا،(1386)

21. تورينر، پل، راز تفاهم در زندگي زناشويي، ترجمۀ ناصر فرجي، تهران، جوان، (1379)

22. ثنايي، باقر اسيب شناسي خانواده، پژوهش هاي تربيتي، فصلنامه علمي – پژهشي دانشگاه تربيت معلم. (1370)

23. حرعاملی، شیخ محمدبن حسن: وسائل الشیعه، بیروت، موسسه ال البیت، (1413ه-، ق)

24. حویزی، عبدالعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، انتشارات مطبعه الحکمه، بی-چا، بی جا،(1412ه ق)

25. حيدري، مجتبي، دينداري و رضامندي خانوادگي، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)، (1385)

26. خوانساري، جمال الدين محمد، شرح غررالحكم و دررالكلم، تهران، دانشگاه تهران، (1373)

27. ديلمي، ابي محمد الحسن، ارشاد القلوب، بي جا، شريف رضي، (1412 ق)

28. سارو خاني، باقر، طلاق: پژوهشي در شناخت واقعيت وعوامل آن، تهران انتشارات دانشگاه تهران. (1376)

29. سي واي چاري، مشاور لحظه اي شما، مهندس قادر، ارسباران، (1382)

ص: 214

30. صدری، حسن، هنر همسرداری، انتشارات میراث ماندگار، چاپ چهارم، قم،(1386)

31. طباطبایی، محمدحسین: المیزان، ترجمه سیدمحمدباقرموسوی، چاپخانه دفتر انتشارات اسلامی 32. طبرسی، رضی الدین ابی نصر الحسن بن الفضل، مکارم الاخلاق، انتشارات دارالکتب الاسلامی، بی چا، بی جا، (1376)

33. عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، انتشارات مکتبه الاسلامیه،(1339)

34. علاسوند، فریبا، زنان و حقوق برابر، روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان، تهران، پاییز (1382)

35. فرجاد، محمد حسين، آسيب شناسي اجتماعي: ستيزه هاي خانواده وطلاق (ويرايش مهم)، تهران انتشارات منصوري. (1372)

36. قائمي، علي، خانواده ومسائل همسران جوان، تهران انتشارات اميري. (1362)

37. قاسم سبحاني فخر، انعكاس اعمال انسان در دنيا، انتشارات فيضيه، (1377)

38. گري، جان، مردان مريخي، زنان ونوسي، تهران، همشهري، (1376)

39. کاشانی، فیض، محجه البیضاء فی تهذیب الإحیاء، دفتر انتشارات اسلامی قم، بی چا، قم، (1361)

40. كليني، محمدبن يعقوب، كافي، تهران، دارالكتب الاسلاميه، (1365)

41. کلینی، محمد بن یعقوب، فروع کافی، محمدهادی بن محمدصالح المازندرانی، انتشارات دارالحدیث، بی چا، قم، (1387)

42. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، تهران،(1365)

43. مجلسی، محمدباقر، حلیه المتقین، انتشارات تهران ناس، بی چا، تهران، (1372)

44. محدث، جلال الدین، شرح غرر و درر تمیمی آمدی، ترجمه محمد علی انصاری، انتشارات دانشگاه تهران، بی چا، تهران، (1346)

45. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، انتشارات دارالحدیث، چاپ اول، قم،(1375)

ص: 215

46. محمدی نیا، اسدا...، آیین همسرداری، انتشارات سبط اکبرعلیه السلام، چاپ پنجم، قم،(1388)

47. مصطفي شوركي، رهايي از افسردگي، انتشارات ارجمند، (1379)

48.مطهري، عدل الهي، انتشارات صدرا، (1373)

49. مظاهری، حسین، خانواده در اسلام، انتشارات بنیاد خیریه فرهنگی المهدی، بی چا، بی جا،(1384)

50. مكارم شيرازي، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسۀ الامام علي بن ابي طالب،(1377)

51. مکارم الاخلاق فی حق الزوج علی المراة (ط بیروت ص 215و214)

52. منجزي، فرزانه و همکاران، «اثربخشي آموزش مهارت هاي ارتباطي با رويكرد اسلامي بر رضايتمندي زناشويي زوج ها»، (بهار 1391)

53. ملكي، حسن، چگونه با تفاهم زندگي كنيم، زنجان، نيكان كتاب، (1385)

54. متقي هندي، حسام الدين، كنزالعمال، بيروت، مؤسسۀ الرسالة،(1409 ق)

55. وايزيتگر، هندري(1983)هيچ كس كامل نيست، ترجمه پريچهر معتمد گرجي تهران، انتشارات فيروزه. (1375)

56. نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، انتشارات دارالنعمان، بی چا، نجف اشرف، بی تا.

57. نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسایل الشیعه، انتشارات مؤسسه آل البیت لإحیاء الثرات، بی چا، بیروت،(1987م)

58 استفاده از سایت­های مختلف و معتبر داخلی و خارجی

ص: 216

تصویر

ایشان درخرداد 42 در اصفهان متولّد ودر شهریور64 ازدواج و دارای یک پسر و دو دختر می باشد و... سوابق علمی و اجتماعی وی عبارت است از: تلمّذ درس خارج فقه (معادل دکترا) در حوزه و تحصیل در دو رشته متفاوت دانشگاهی و ادامه آن در مقطع دکترای تخصصی phd در رشته فلسفه تعلیم و تربیت. همچنین گذراندن دوره­های متعدد تخصصي وفوق تخصصی مدیریت، برنامه ریزی و تربیتی، کامپیوتر و...در بیش از دو هزار ساعت – سخنرانی در محافل عمومی، دانشگاهی، مدیریتی و...-استاد دوره های ارتقای مدیریت-مدرس آموزش خانواده-داور مسابقات قرآنی-دبیرواستاد دانشگاه- هجرت داوطلبانه به کردستان و داشتن مسئولیتهای مختلف رزمی درجبهه ها- دریافت بیش از ده حکم قهرمانی در مسابقات ورزشی- داشتن مسئولیتهای متفاوت انقلابی، اجتماعی واداری- کسب عناوین برتر و موفق کشوری و استانی در زمینه های مختلف مدیریتی، فرماندهی و... درضمن دربیش از بیست سال مسئولیت اداری بنابر اعتراف دیگران به همه قولها مخصوصا مالی و تجهیزاتی که داده؛ بصورت کامل عمل نموده است.

مجتبی بابایی

ص: 218

کتابهاي زیر تا کنون از این شاعر و مولف چاپ و منتشر شده است.

شایان ذکر است که مولف در اوایل دهه شصت اراده نموده که به لطف الهی بیش از صد جلد کتاب در مجموعه اي تحت عنوان" فریاد خاموش درون" منتشر نماید که متاسفانه بخاطر مسئولیتهاي اداري تا کنون حدود پانزده جلد آنها بیشتر منتشر نشده است؛ که برخی از آنها در زیر آمده است. انشاا...

مابقی بر اساس فیش برداریها در صورت حیات و توفیق الهی منتشر خواهد شد.همچنین دهها مقاله در مجلات تخصصی دانشگاهی و روزنامه هاي داخلی و بین المللی منتشر کرده است.

* جزء سی قران بصورت منظوم، ، انتشارات برترین اندیشه، چاپ اول( 1389 )

* دیوان حقیر، انتشارات برترین اندیشه، چاپ اول ( 1388 ) چاپ دوم 94 انتشارات دارخوین

* تنها راه سعادت در پرتو بهترین نوع مدیریت و ولایت، انتشارات برترین اندیشه، چاپ اول ( 1389 ) چاپ دوم 94 انتشارات دارخوین

*بهترین روش زناشویی، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین ( 1394 .)

* منظومه همسرداري( 1394 ). چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین

* بهترین راه انتخاب همسر چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین ( 1394 .)

* بهترین روش براي دوران خوب نامزدي، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین ( 1394 .)

* تنها راه خوشبختی در همسرداري، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین ( 1394 .)

* ارزشمندترین لحظه ها استفاده از فرصتها، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین

*معنا درمانی)درمان افسردگی و.. بدون استفاده ازداروهاي شیمیایی( چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین ) 1395 .)

* عطر یاد، انتشارات برترین اندیشه، چاپ اول( 1385 )

* نه گفتار، انتشارات برترین اندیشه، چاپ اول( 1389) فطرت و کمال انسانی ، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین

* پرستش، کاملترین پاسخ به عالیترین نیاز، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین

* سالمترین پیام براي سعادت واقعی بشر ، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین

* مقصد نهایی انسان، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین

* نقش عجیب مذهب در ایجاد آرامش همسران، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین ( 1394 )

* بصیرت افزایی رمز و راز ولایت مداري وسعادت چاپ اول، اصفهان، انتشارات دارخوین ( 1395)

ص: 219