ده گفتار درباره مهدويت

علي اکبر مهدي پور، محمدرضا فؤاديان

ص: 2

و مهدوي را بررسي كنيم تا چراغي فراسوي ره پويان الهي باشد.

ص: 4

زندگي، شادماني، قوت و قدرت نشاط و اميد، كار و كوشش، شور و هيجان است.(1)

حساس، فرمانداري شايسته براي مكه برگزيند. پيشواي اسلام، از ميان تمام مسلمانان، جوان بيست و يك ساله اي به نام عتاب بن اسيد را براي آن مقام برگزيد و در برابر گله مندي بعضي از بزرگان دستور داد كه همه بايد از او پيروي كنند. عتاب تا آخر عمر پيامبر، فرماندار مكه بود و مکه را به شايستگي اداره كرد.(1)

نمونه ديگر آن است كه پيامبر اكرم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) در آخرين روزهاي عمرش، فرماندهي لشكر اسلام را به اسامة بن زيد سپرد. به طور كلي، چنين نمونه هايي نشان دهنده توجه ويژه حضرت به جوانان شايسته است. همچنان كه در زندگي ائمه اطهار: هم به موارد فراواني از اين دست مي توان اشاره كرد.(2)

واحِدَةٍ عَلي غَيْرِ ميعادٍ فَيَصْبَحُون بِمَكَّةَ.(1)

جوانان شيعه در پشت بام هاي خانه خويش در خوابند كه بدون وعده قبلي، ناگهان به نداي صاحب خود در يك شب، پاسخ مي دهند و صبح در مكهحضور مي يابند.

در صورت و قيافه ظاهري چنين است؛ يعني صاحب اين امر، هميشه در چهل سالگي ديده مي شود و پيري در او اثر نمي كند و قيافه اش را تغيير نمي دهد.

نيكوست كه روز تولد حضرت علي اكبر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را «روز جوان» ناميدند؛ زيرا او بهترين الگو و اسوه براي جوانان در مسير حق است. كسي كه شبيه ترين انسان در اخلاق و رفتار و منطق به رسول اللّه(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) بود، با جان و دل، امام زمانش را ياري كرد. پس همان گونه كه علي اكبر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) پشتيبان فرزند خاتم پيامبران بود، ما جوانان ايران زمين نيز بايد پشتيبان خاتم امامان باشيم و به كارهايي كه سبب نارضايتي حضرت ولي عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) مي شود، دست نزنيم. تا روزي كهجهان از نور حضرتش روشن شود و جوانان در سايه سار وجود نازنينش، شاهد دوراني باشند كه هيچ گاه سابقه نداشته است.

4. يَقُومُ فِي يَوْمِ عاشُوراءَ وَ يَظْهَرُ يَوْمِ السَّبْتِ الْعاشِرِ مِنَ الْمُحَرَّمِ قائِما بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقام، وَ شَخْصٌ قائِمٌ عَلي يَدِهِ يُنادِي: اَلْبَيْعَة اَلْبَيْعَة.(1)

در روز شنبه، روز عاشورا، دهم ماه محرم ظهور مي كند و ميان ركن و مقام قرار مي گيرد. شخصي بالا دست او بانگ مي زند: بيعت، بيعت.

5. يَقْسِمُ الْمالَ بِالسَّويَّةِ، و يَعْدِلُ فِي الرَّعَّيةِ، و يَفْصِلُ فِي الْقَضِيَّةِ؛

بيت المال را به صورت برابر در ميان مردم تقسيم مي كند. عدالت را ميان امّت اجرا مي كند و هنگام داوري، حق و باطل را دقيقا جدا مي كند.(2)

2. ضرورت انتظار (چرا بايد آمدن مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را انتظار كشيد؟)؛ نياز جوان به انتظار و نياز عاطفي جوان به انتظار.

3. آثار انتظار.

- آثار فردي؛ مقام منتظران، پاداش انتظار .

- آثار اجتماعي.

- آثار معنوي،تربيتي،فرهنگي، نظامي، روان شناختي و نقش انتظار در تهذيب نفس.

4. رابطه عشق و انتظار.5. انتظار يا وصال مهجوران (از باب وصف العيش، نصف العيش).

6. بايسته هاي شعر انتظار (تحليل از اوضاع فعلي شعر انتظار):

- اهميت و گستره شعر انتظار؛

- محافل ادبي منتظران؛

- نگرشي به اهداف و معيارهاي انتظار (جهت گيري)؛

- بايدها و نبايدهاي شعر انتظار.

7. نقش انتظار راستين در تعجيل فرج.

8. تلخي ها و شيريني هاي انتظار.

9. حريفان فرهنگ انتظار (فرهنگ غرب و...).

10. موانع انتظار.

11. آفات انتظار.

12. نشانه هاي منتظران عهدشكن.

ص: 12

بارالها! تو هرگز روي زمين را از حجت خود براي مخلوقات خود خالي نمي گذاري.3. امام رضا(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين مورد فرمود:

لَوْ خَلَتِ الْاَرْضُ طَرْفَةَ عَيْنٍ مِنْ حُجَّةٍ لَساخَتْ بِاَهْلِها.(1)

اگر به مقدار يك چشم به هم زدن، زمين از حجت خالي باشد، زمين، اهلش را در كام خود فرو مي برد.

حُجَّتَكَ؛ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْني حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ ديني.(1)بارخدايا، خودت را به من بشناسان؛ زيرا اگر خودت را به من نشناساني، پيامبرت را نخواهم شناخت. خدايا، پيامبرت را به من بشناسان؛ زيرا اگر پيامبرت را به من نشناساني، حجتت را نخواهم شناخت. خدايا، حجتت را به من بشناسان؛ زيرا اگر حجت خود را به من نشناساني، از دين خود گمراه مي شوم.

5. يَقْسِمُ الْمالَ، يَعْمَلُ فِي النّاسِ بِسُنَّةِ نَبِيِّهِمْ، وَ يُلْقِي الْاِسْلامُ بِجِرانِهِ اِلَيالْاَرْضِ(1)

ثروت را در ميان مردم - به طور مساوي - تقسيم مي كند. با سيره پيامبر در ميان مردم رفتار مي كند. اسلام به طور كامل در زمين اجرا مي شود.

4. نشانه هاي معرفت صحيح.5. راه هاي رسيدن به معرفت صحيح و كامل.

6. بايسته هاي معرفت و عارفان به مقام امام.

7. نمونه هايي از عارفان به حق امامت.

8. جلوه هاي معرفت امام در سيره نزديكان و اصحاب خاص ائمه(عَلَيْهَم السَّلاَمُ) مثل حضرت اباالفضل، سلمان فارسي، جابر بن يزيد جُعفي و... .

9. معرفي منابع و كتاب هاي مربوط به معرفت امام براي نسل جوان.

10. ارتباط پيشرفت علم و سطح معرفت مردم با سطح ظرفيت معرفت امام، تناسب رشد علمي و معرفتي با معرفت امام (با بالارفتن سطح درك عمومي، امكان و انتظار معرفت عميق تر امام بالا مي رود و ظرفيت معرفت برتر پديد مي آيد).

ص: 17

اين معرفت و شناخت چنان مهم است كه معصومين: گفته اند براي به دست آوردن آن، لازم است از خداوند ياري خواست.

امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين باره مي فرمايد: «... در زمان غيبت طولاني امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، باطل گرايان (در اعتقاد و دين خود) به شك و ترديد گرفتار مي شوند.» زراره، از ياران خاص امام گفت: «اگر آن زمان را شاهد بودم، چه عملي انجام دهم؟» امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) به ايشان فرمود اين دعا را بخواند:

اَللّهُمَّ عَرِّفْني نَفْسَكَ؛ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْني نَفْسَكَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِيَّكَ. اَللّهُمَّ عَرِّفْني رسولَك؛ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْني رَسُولَك لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَكَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْني حُجَّتَكَ؛ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْني حُجَّتَكَ؛ ضَلَلْتُ عَنْ ديني.(1)

خداوندا! خودت را به من بشناسان، كه اگر خودت را به من نشناساني رسولت را نخواهم شناخت. پروردگارا! رسولت را به من بشناسان، چرا كه اگر رسولت را به من نشناساني، حجتت را نخواهم شناخت. پروردگارا! حجت خود را به من بشناسان؛ كه اگر حجتت را به من نشناساني، در دينم گمراه خواهم شد.

بنابراين، بر هر فرد منتظر لازم و ضروري است حجت پروردگار، جانشين بر حق پيامبر، پيشواي انسان ها و جايگاه او در مجموعه نظام هستي را بشناسد.

يكي ديگر از جنبه هاي معرفت امام، شناخت سيره و صفت هاي امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) است كه اين جنبه از شناخت، در رفتار و منش منتظر، اثر عملي گسترده اي مي گذارد. بديهي است انسان هر اندازه از زندگي امام و حجت الهي آگاهي بيشتري داشته باشد، آثار آن در بخش هاي گوناگون زندگي او بيشتر خواهد بود.

ص: 20

ازاين رو، منتظران وظيفه دارند با الگوپذيري از امامان معصوم(عَلَيْهَما السَّلاَمُ) به ويژه حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در مسير عبوديت قدم بردارند و اعمالي را كه سبب غضب پروردگار و ناراحتي امام عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) مي شود، انجام ندهند. آنان بايد با خودسازي و آراستگي اخلاقي و انجام وظايف، درشمار اصحاب و ياران حضرت(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) قرار گيرند. امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين باره مي فرمايد:

مَنْ سَرَّهُ اَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحابِ الْقائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحاسِنِ الْأَخْلاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ.(1)

هركس دوست دارد از ياران حضرت قائم(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) باشد، بايد منتظر باشد و در حال انتظار به پرهيزكاري و اخلاق نيكو رفتار كند.

خواندن دعاي عهد و تجديد پيمان با حضرت و دعا براي تعجيل در ظهور او، ندبه در فراق و اظهار حزن و اندوه، زيارت و توسل به او، از مهم ترين و زيباترين جلوه هاي دعا براي امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) است كه از وظايف منتظران به شمار مي رود.

حركت خود را در مسير رضايت رهبر موعود قرار دهد. بنابراين، جامعه منتظر بر آن است كه عهد و پيمان خود با امام را به انجام رساند تا زمينه مناسب براي ظهور دولت مهدوي فراهم شود.

امام عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در يكي از سخنان خود به چنين جمعيتي اين گونه بشارت داده است:

اگر شيعيان ما - كه خداوند آنان را در راه اطاعتش ياري دهد - در وفاي پيماني كه از ايشان گرفته شده است، يك دل و مصمم باشند، نعمت ديدار، از آنان به تأخير نمي افتاد و سعادت ملاقات ما براي آنها با معرفت كامل وراستين نسبت به ما، تعجيل خواهد شد.(1)

آن عهد و پيمان همان است كه در كتاب خدا و سخنان نمايندگان خدا آمده است كه مهم ترين آنها را بيان مي كنيم:

الف) پيروي از امامان و دوستي با دوستان ائمه: و بيزاري جستن از دشمنان آنها.

ب) بي تفاوت نبودن در مقابل بدعت ها و انحراف ها در دين و رواج زشتي ها در جامعه. منتظران در برابر فراموش شدن سنت هاي نيكو و ارزش هاي اخلاقي بايد از خود واكنش نشان دهند. پيامبر گرامي اسلام در اين باره مي فرمايد:

در پايان اين امت (دوره آخرالزمان) گروهي خواهند بود كه پاداش آنها همانند پاداش امت اول اسلام خواهد بود. آنها امر به معروف و نهي از منكر مي كنند و با اهل فتنه (و فساد) مي جنگند.(2)

ج) جامعه منتظر در برخورد با ديگران وظيفه دارد همكاري را سرفصل برنامه هاي خود قرار دهد و افراد اين جامعه به دور از تنگ نظري و

ص: 25

خودمحوري، پيوسته حال فقيران و نيازمندان جامعه را پي گيري مي كنند و از آنان بي خبر نمي مانند.

گروهي از شيعيان، از امام محمد باقر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) خواستند آنان را نصيحت كند. حضرت فرمود:

از ميان شما آن كه نيرومند است، ضعيف را ياري كند و آن كه بي نياز است، با نيازمندتان مهرباني ورزد و هريك از شما نسبت به ديگري خيرخواهي كند.(1)گفتني است دايره اين همكاري و هم ياري به محيطي كه در آن زندگي مي كنند، محدود نيست، بلكه خير و نيكي منتظران به محيط هاي دورتر و نيازمندان شهرهاي ديگر نيز مي رسد؛ زيرا در پرتو روح انتظار، هيچ گونه جدايي ميان افراد احساس نمي شود.

د) افرادي كه عضو جامعه منتظر هستند، بايد به جامعه رنگ و بوي مهدوي ببخشند و نام و ياد امام را زنده نگه دارند. همچنين بايد رفتار امام را به عنوان سرآمد همه سخنان و شيوه ها به نمايش عمومي بگذارند. آنان در اين راه بايد با همه وجود بكوشند كه بدون ترديد، امامان: به آنان توجه خواهند كرد.

روزي عبدالحميد واسطي، از ياران امام محمد باقر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) به آن حضرت گفت: ما در انتظار امر فرج همه زندگي خود را وقف كرديم، به گونه اي كه براي بعضي از ما مشكلاتي را به همراه داشته است. امام(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در پاسخ او فرمود:

اي عبدالحميد! آيا گمان مي كني كه خداوند راه رهايي (از مشكلات) را براي آن بنده اي كه خود را وقف خداوند كرده باشد، قرار نداده است؟ به

ص: 26

خدا سوگند، خداوند براي او راه چاره اي قرار خواهد داد. خداوند رحمت كند بنده اي را كه امر (ولايت) ما را زنده دارد.(1)

سخن آخر اينكه جامعه منتظر بايد بكوشد الگوي ديگر جامعه ها باشد و همه زمينه هاي لازم براي ظهور منجي موعود را فراهم كند.(2)

گلبانگ حديث

پيامبر اكرم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) فرمود:1. لا تَذْهَبُ الدُّنّيا حَتّي يَمْلِكَ رَجُلٌ مِنْ بَيْتِي، يُواطِي ءُ إسْمُهُ اِسْمي.(3)

دنيا سپري نمي شود جز اينكه مردي از اهل بيت من فرمان رواي جهان شود كه هم نام من است.

2. اَنْتَ سَيّدٌ اِبْنُ سَيِدٍ وَ اَنْتَ اِمامٌ اِبْنُ اِمامٍ وَ اَنْتَ حُجَّةٌ اِبْنُ حُجَّةٍ وَ اَنْتَ اَبُوحُجَجٍ تِسْعَةٍ تاسِعُهُمْ قائِمُهُمْ.(4)

تو (امام حسين) سيد و فرزند سيدي، تو امام و فرزند امامي، تو حجت و فرزند حجتي، تو پدر نه حجتي كه نهمي آنها قائم آنهاست.

3. اَفْضَلُ الْعِبادَةِ اِنْتِظارُ الْفَرَجِ.(5)

برترين عبادت ها انتظار فرج است.

4. فَيَفْرَحُ بِهِ اَهْلُ السَّماءِ وَ الْأرْضِ وَ الطَّيْرُ و الْوَحْشُ وَ الْحيتانُ فِي الْبَحْرِ وَ تَزيدُ الْمياهُ وَ تَمْتَدُّ الْأَنْهارُ و تُضعِفُ الْأَرْضُ اُكُلَها.(6)

اهل آسمان و زمين از ظهور او خوش حال مي شوند. پرندگان هوا، درندگان صحرا و ماهيان دريا شادماني مي كنند. آب ها فراوان مي شود، رودخانه ها گسترده مي شوند و زمين ميوه هايش را چند برابر مي كند.

ص: 27

5. اُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِي يُبْعَثُ فِي اُمَّتي عَلَي اخْتِلافٍ مِنَ النّاسِ وَ زَلازِلَ، فَيَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسطا وَ عَدْلاً كَما مُلِئَتْ جَوْرا وَ ظُلْما، يَرمني عَنْهُ ساكِنُ السَّماءِ وَ ساكِنُ الْأَرْضِ يَقْسِمُ الْمالَ صِحاحاً.(1)

شما را نويد مي دهم به مهدي كه هنگام اختلاف مردم و بحران زندگي در ميان امت من برانگيخته مي شود و زمين را پر از عدل و داد كند، آن چنان كه پر از جور و ستم شده است. ساكنان زمين و آسمان از او خشنود مي شوند و مال را «صحاحا» تقسيم مي كند.

6. تفاوت هاي انتظار حقيقي با انتظار سطحي (فرق منتظران حقيقي و غيرحقيقي).

7. عوامل ايجاد روحيه انتظار (عشق به مهدي، اميد به آينده روشن، تعبد به توصيه هاي ديني، نياز به يار معنوي...).

8. لزوم نويدبخشي و بشارت آفريني منتظران.

ص: 29

كمتر كسي است كه در امور شخصي به ويژه در تنگناها و روبه رو شدن با سختي هاي زندگي، دست به دعا برندارد و با راز و نياز، نذر و توسل به اولياي الهي، گشايش در امور خود را از درگاه خداوند متعال نخواهد. نكته مهم اين است كه ما معمولاً در خواسته هاي فردي خويش بر دعا اصرار مي ورزيم و تا استجابت كامل آن، از خواهش و التماس دست برنمي داريم. با اين حال، به مسئله مهم دعا براي تعجيل در ظهور امام عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) چنان كه بايد، اهميت نمي دهيم، غافل از اينكه دعا براي فرج امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، دستور حضرت ولي عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) و نشانه ايمان و مورد تأكيد اهل بيت: است. حضرت ولي عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) فرموده است: «براي تعجيل در فرج و ظهور من بسيار دعا كنيد كه همانا فرج من، فرج و گشايش خود شماست».(1)

امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) درباره نقش دعا در تعجيل فرج و براي تشويق شيعيان به اين امر حياتي و مهم فرمود:

وقتي عذاب و سختي بر بني اسرائيل طولاني شد، چهل روز به درگاه خدا گريه و ناله كردند. خداوند متعال به موسي و هارون(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) وحي كرد كه آنها را از دست فرعون نجات دهند. اين در حالي بود كه از چهار صدسال (عذاب)، صد و هفتاد سال باقي مانده بود و خداوند بزرگ به سبب دعاي بني اسرائيل از آن صد و هفتاد سال صرف نظر كرد.

همچنين شما (شيعيان) اگر اين عمل (يعني گريه و دعا كردن براي فرج) را انجام دهيد، خداوند، بي شك، فرج و گشايش ما را مي رساند و اگر انجام ندهيد و (دست روي دست بگذاريد و بي اعتنا بمانيد)، اين امر به نهايت خود مي رسد.(2)

ادريس پيامبر نيز وقتي مورد تعرض حكومت طغيانگر زمان خويش قرار گرفت، از ميان مردم غايب شد. در دوران غيبت او، پيروانش كه در نهايت

ص: 31

سختي و شدت قرار داشتند، تصميم گرفتند در برابر خداوند توبه كنند. اين بازگشت و پشيماني واقعي سبب شد كه خداوند، دوران غيبت او را پايان بخشد. حضرت ادريس ظاهر شد و حاكم ستمگر در برابر او به زانو در آمد. نويسنده كتاب شريف مكيال المكارم مي نويسد:

همچنين است اگر مردم در زمان غيبت به صورت دسته جمعي توبه كنند و قصد ياري امام عصر را داشته باشند. اميد است خداوند طومار غيبت را در هم بپيچد و آن بزرگوار را ظاهر فرمايد.(1)

- موجب اجابت دعا و دفع بلا و عقوبت و نزول نعمت و وسعت روزي است؛

- سبب ديدار دل آراي آن حضرت در بيداري يا خواب است؛

- سبب بازگشت به دنيا در زمان ظهور است؛

- مايه زياد شدن نور ولايت امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در دل است؛

- سبب ايمني از عذاب و عقوبت آخرت مي شود؛

- در حكم ياري خداوند متعال است؛

- مايه طول عمر مي شود؛

- دعاكننده را به ثواب دانش اندوزي مي رساند؛

- دعاكننده را با اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) محشور خواهد كرد؛

- دعاي امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را در حق دعاكننده به دنبال خواهد داشت؛

- دعاكننده را نزد خداوند متعال و رسول او، محبوب ترين خلايق خواهد كرد؛

- دعاي پيامبر اعظم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) و داخل شدن به بهشت با ضمانت آن حضرت را در پي دارد؛

- پاداش كمك به مظلوم را دارد؛

- ثواب خون خواهي حضرت سيدالشهدا(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را دارد؛

- عامل قبول شفاعت دعا كننده درباره هفتاد هزار گنه كار است.

- در روز قيامت، دعاي اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در حق دعاكننده را به همراه خواهد داشت؛

- دعاكننده را بي حساب وارد بهشت مي سازد؛

- موجب خراش بر چهره پليد ابليس است؛

- دعاكننده از تشنگي روز قيامت در امان مي ماند؛

ص: 33

- فرشتگان در مجلسي كه براي تعجيل فرج دعا شود، حاضر مي شوند؛

- ثواب شهادت در ركاب پيامبراعظم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) و زير پرچم حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را دارد؛

- مقام دعا كننده را در آخرت از همه شهيدان بالاتر مي برد؛

- دعا كننده را مشمول شفاعت حضرت صديقه طاهره(سلام علیها) مي گرداند؛

- غم هاي دعا كننده را در دنيا و آخرت از بين مي برد؛

- سبب دعاي فرشتگان در حق دعاكننده مي شود.

خواسته ما، فرج امام عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) خواهد بود؟ اگر كسي من و شما را به خانه خويش دعوت كند و بر سر سفره خود بنشاند و به اصطلاح نمك گيرمان كند، مي كوشيم به شكلي شايسته محبت او را جبران كنيم. چگونه عمري، خود به همراه خانواده و بستگان و هم وطنان و هم نوعان و همه آفريده هاي خدا، مهمان خوانِ كرم امام عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) هستيم، ولي آن گونه كه بايسته است حق نمك را ادا نمي كنيم؟

روزگاري، شيعيان جزيره شيعه نشين بحرين در تنگناي عجيبي قرار گرفتند و سه شبانه روز از والي ناصبي آن سرزمين مهلت خواستند تا با توسل به امام عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) مشكل خود را حل كنند. شب اول و دوم، نمايندگان شيعيان نتيجه اي نگرفتند. سحرگاه شب سوم، محمد بن عيسي بحريني موفق شد محضر مبارك امام(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) شرف ياب شود و آن حضرت پاسخ معماي انار و حيله وزير را تشريح فرمود. اين رويداد به داستان انار معروف است. نكته مهم اين است كه وقتي محمّد بن عيسي از حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) پرسيد كه چرا شب اول و دوم عنايت نكرده است. امام پاسخ داد: «اگر يك شب مهلت مي خواستيد، همان شب به مقصود مي رسيديد».(1)

پس اگر شيعيان در قضيه ظهور امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، دعا براي تعجيل در فرج آن حضرت را جدي بگيرند و از عمق وجود براي فرج آن حضرت دعا كنند، بي شك، فرج آن حضرت جلو خواهد افتاد.

با توجه به آثار دعا براي تعجيل فرج، بايد گفت تنها يكي از آثار دعا براي تعجيل در ظهور امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، جلو افتادن زمان ظهور است، ولي اين دعا، آثار فراوان ديگري در پي دارد كه نويسنده مكيال المكارم به بيش از 100 مورد از اين بركات اشاره كرده است.

دعا در فرا رسيدن زمان ظهور، اثري قطعي دارد و ترك آن، سبب تأخير در فرج خواهد شد. با دقت در حديث بني اسرائيل و ديگر روايت ها درمي يابيم كه امر ظهور بَداپذير است و ممكن است با تضرع و دعاي مؤمنان و پذيرفتن حق تعالي، حتي برخي نشانه هاي حتمي كه قرار است هم زمان با ظهور رخ دهد و همراه با گرفتاري ها و ناگواري هاست، محقق نشوند.

ص: 36

دعا براي تعجيل فرج امام عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، نه تنها از محبت، عشق و علاقه دعاكننده به حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) حكايت مي كند، بلكه عملي انساني است؛ زيرا روحيه عدالت طلبي، نوع دوستي و ستم ستيزي ايجاب مي كند انسان مسلمان براي رهايي همه انسان ها از عبوديت شيطان ها و ظلم ستمگران، لحظه شماري كند و با «دعا براي ظهور» امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، براي جلو افتادن اين امر بكوشد.

برخي مي گويند: «هر وقت خدا بخواهد، آقا مي آيد» و با اين سخنان اين گونه نقش دعا در تعجيل فرج را كم رنگ مي شمارند. بايد گفت هرچند در روايت ها، مي خوانيم که «و امّا ظهور الفرج فانّه الي اللّه؛ ظهور و امر فرج، به دست خداست»،(1) ولي بايد توجه داشت خداوند متعال، خود، نداي «اُدْعُوني اَسْتَجبْ لَكُمْ» سر داده است و امام عصر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) و اجداد پاكش، شيعيان را به دعا براي تعجيل فرج سفارش كرده اند. اين مطلب نشان مي دهد اگر اشتياق ما به اوج برسد، خداوند نيز وعده خود را محقق خواهد ساخت. باري، اگر تقاضا زياد شود، خداوند نيز حجت خود را عرضه خواهد كرد.

برخي نيز مي گويند: «ما گنه كار و آلوده ايم و لياقت نداريم براي امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) دعا كنيم.» اين گونه مطالب از ترفندهاي شيطان براي بازداشتن ما از دعا براي فرج به شمار مي آيد. دعا براي امام، ما را به امام نزديك تر مي كند. افزون بر آن، امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) تنها امام نيكوكاران نيست و بر گنه كاران نيز حجت است. امام همچون خورشيد بر همگان مي تابد و به گروه خاصي تعلق ندارد و در انحصار ملت و نژاد خاصي نيست. امام متعلّق به همه انسان هاست. اگر بنا بود دعاي گناه كاران مستجاب نشود و آنها از درگاه رحمت الهي نااميد شوند، خداوند در توبه را به روي بندگان خويش نمي گشود. هر كس چنين ادعايي دارد، مي تواند نخست توبه كند و سپس براي فرج دست به دعا

ص: 37

بردارد. در قرآن كريم هم مي خوانيم: «حسنات، سيئات را از بين مي برد». (هود: 114)

بنابراين، كسي كه دعا براي امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را بر درخواست هاي فرديخويش مقدم بدارد، نه فقط زياني نمي بيند، بلكه امري احتمالي را با وعده اي حتمي مبادله كرده است.

البته اگر گفته مي شود امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) يا ائمه معصومين: ، دعا براي فرج را سفارش كرده اند، نبايد چنين تصور شود كه امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) به دعا و ياري ما نيازمند است. برعكس، اين ما هستيم كه سراپاي وجودمان، نياز به ايشان است. در روايت ها آمده است: «اگر كسي بپندارد كه امام به آنچه در دست مردم است، نياز دارد، كافر است».(1)

امامت وي استوار ساخته است و بر دعا براي تعجيل ظهور آن حضرت توفيق ببخشد.(1)آن حضرت در روايت ديگري مي فرمايد:

... هرگاه صبح گاهان روزي ديديد كه امامي از آل محمد(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) غايب شده است و او را نمي بينيد، پس به درگاه خداوند عزّوجلّ استغاثه كنيد و فرج و ظهور او را از پروردگار بخواهيد... چه زود باشد كه فرج و گشايش بر شما رخ نمايد... .(2)

از بهترين زمان ها و مکان ها براي دعاي تعجيل فرج، كنار ضريح مطهّر ائمه معصومين: و در عزاداري ها و مجالس ذكر اهل بيت(عَلَيْهَم السَّلاَمُ) است؛ يعني هنگامي كه دل مي شكند و اشك جاري مي شود، چنان كه خود آن حضرت مي فرمايد:

هر مؤمني كه در مجالس سوگواري پس از ذكر مصايب حضرت سيّدالشهدا(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) براي من دعا كند، من براي او دعا مي كنم.(3) به شيعيان و دوستان ما بگوييد كه خدا را به حق عمه ام، حضرت زينب(سلام علیها) قسم دهند كه فرج مرا نزديك گرداند.(4)

از بهترين و ارزشمندترين كتاب هايي كه دعاها، نمازها و زيارت هاي ويژه حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در آن جمع آوري شده و در اختيار محبان و عاشقان امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) قرار گرفته، كتاب شريف صحيفه مهديه است كه با مراجعه به آن مي توان روش هاي گوناگون انس با حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را شناخت.

انواع دعاها، زيارت ها و روش ها براي ارتباط با امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) وجود دارد. دعا براي امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را در هر زمان و مكاني مي توان انجام داد. هريك از ما

ص: 39

زمان هاي زيادي در شبانه روز داريم كه مي توانيم زبان خود را به ذكر شريف صلوات به همراه «و عجّل فرجهم» عادت دهيم و با گفتن «وَ عَجّل فرجهم» براي فرج امام زمان نيز دعا کنم. صدها روايت در فضيلت ذکر شريف صلوات و آثار و برکات دنيوي و اخروي آن وارد شده است. همچنين در روايت هاي ديگر آمده است كه اگر پيش از دعا بر پيامبر و آلش صلوات فرستاده شود، آن دعا مستجاب خواهد شد. پس هميشه صلوات را با «و عجل فرجهم» همراهكنيم. از علامه اميني نقل شده است:

هر کس پس از ذکر شريف صلوات «و عجل فرجهم» بگويد، من او را در ثواب نوشتن کتاب الغدير شريک مي کنم.

راقِدٌ اءِلّا اسْتَيْقَظَ.(1)

منادي آسماني نام مهدي بانگ مي زند و تمام مردم مشرق و مغرب آن را مي شنوند، به گونه اي كه هيچ خفته اي نمي ماند جز اينكه برمي خيزد.

به ديگر سخن، نه تنهاكارگزاران دولتي، صاحب منصب ها و سركرده ها بايد عادل باشند، بلكه قوام زندگي مردمان بايد بر شالوده قسط و عدل استوار شود.

به جرئت مي توان گفت هدف نهايي پيامبران، هرگز در سطح دنيا اجرا نشده است و فقط در حكومت حقه حضرت بقية اللّه اتفاق خواهد افتاد. اگر در زمان ويژه اي چون عهد رسالت و دوران خلافت ظاهري اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، عدالت حاكم بود، به دليل محدوديت زماني و مكاني آن در برابر حكومت طاغوت ها در طول دوران ها، آن قدر ناچيز است كه به شمار نمي آيد.

در سخن پيشوايان، ويژگي هاي فراواني در ترسيم عدل مهدوي بيان شده است كه در اين نوشتار، فرصت نقل آنها را نداريم و تنها به شماري از آنها اشاره مي كنيم:

الف) در كلام قدسي آمده است:

در آن زمان، امنيت و آسايش را در روي زمين حكم فرما مي كنم. چيزي به چيزي آسيب نمي رساند، چيزي از چيزي نمي هراسد، حتي حشرات و حيوانات به مردمان و يكديگر آسيب نمي رساند.(1)

ب) هنگامي كه حضرت آدم، نور مقدس حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را در قائمه عرش الهي ديد، خداوند خطاب به وي فرمود:

من با اين بنده سعادتمند خود، بندها و زنجيرها را از بندگانم خواهم گشود و زمين را از مهر و محبت و رأفت و رحمت آكنده خواهم كرد، همان گونه كه پيش از پر از اين جور و قساوت و شقاوت شده باشد.(2)

ج) پيامبر گرامي اسلام هنگام ترسيم وضع دوران ظهور مي فرمايد:

اگر زني بر هودجي بنشيند و به تنهايي از حجاز تا عراق برود، در كمال آسايش خواهد بود و از چيزي هراس نخواهد داشت.(3)

ص: 44

د) پيامبر اعظم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) در حديثي مي فرمايد:

يَمْلَأُ الْاَرْضَ عَدْلاً كَما مُلِئَتْ جَوْرا، يَرْضي بِخِلافَتِهِ اَهْلُ السَّماءِ وَ الْاَرْضِ، وَ الطَّيْرُ فِي الْجَوّ.(1)

زمين را پر از عدل و داد مي كند، آن چنان كه پر از جور و ستم شده باشد. اهل آسمان و زمين، حتي پرندگان هوا از خلافت او خشنود مي شوند.

ه-) پيشواي پرواپيشگان، اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين باره مي فرمايد:

هنگامي كه حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، فرماندهانش را به شهرها مي فرستد و فرمان مي دهد كه عدالت را ميان مردم برقرار كنند، گرگ و گوسفند در كنار يكديگر مي چرند و كودكان با مارها و عقرب ها بازي مي كنند.(2)

و) امام حسن مجتبي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) نيز در اين باره مي فرمايد:

تَصْطَلِحُ في مُلِكْهِ السِّباعُ.(3)

در عهد سلطنت و فرمان روايي او، درندگان با يكديگر آشتي مي كنند.

ز) امام باقر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) اين واقعيت را در يك جمله كوتاه بيان كرده است و مي فرمايد:

حَتّي لايُري اَثَرٌ مِنَ الظُّلْمِ.(4)

ديگر نشاني از ستم ديده نمي شود.

ح) امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) گستره عدل مهدوي را در يك جمله چنين ترسيم مي كند:

اَما وَ اللّه ِ لَيَدْخُلَنَّ عَلَيْهِمْ عَدْلُهُ جَوْفَ بُيُوتِهِمْ، كَما يَدْخُلُ الْحَرُّ وَ الْقَرُّ.(5)

به خدا سوگند، عدالت آن حضرت داخل خانه هاي در بسته مي شود، همان گونه كه سرما و گرما به داخل خانه ها نفوذ مي كند.

ص: 45

ط) سخن هشتمين امام نيز درباره مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) چنين است:

وَضَعَ مِيزانَ الْعَدْلِ بَيْنَ النّاسِ فَلا يَظْلِمُ اَحَدٌ اَحَدا.

ترازوي عدالت را ميان مردم نصب مي كند و ديگر كسي به كسي ستم نمي كند.(1)

ي) ابن عباس، شاگرد فرزانه مكتب علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) نيز گويد:

لايَنْتَطِحُ فيهِ عَنْزانِ، جَمّاءُ وَ ذاتُ قَرْنٍ.(2)

در عهد او، بز شاخ دار به بز بي شاخ آسيب نمي رساند.

د) امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) فرمود:

او از شيوه هدايتي پيامبر پيروي مي كند و بر اساس سنت و سيرت او رفتار مي كند.(1)

ه-) امام حسن عسكري(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) فرمود:

او شبيه ترين مردمان به رسول خدا(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) در سيرت و سنت است.(2)

و) پيامبر اكرم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) در اين باره مي فرمايد:

مهدي از فرزندان من، هم نام من و هم كنيه من است. او در خلقت و سيرت، شبيه ترين مردمان به من است.(3)

ز) ايشان در حديث ديگري فرمود:

او قائم اهل بيت من و مهدي امت من است. در شكل و شمايل و رفتار و گفتار، شبيه ترين مردمان به من است.(4)

از بررسي احاديث يادشده به خوبي روشن مي شود كه وجود مقدس حضرت صاحب الزمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، مصداق برجسته رحمت پروردگار است. در احاديثي به اين موضوع تصريح شده است، از جمله آنکه در لوح حضرت زهرا(سلام علیها)، حضرت بقية اللّه را «رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ؛ رحمت براي جهانيان»، ناميده اند.(5)

در زيارت آل ياسين نيز از آن حضرت به عنوان «اَلرَّحْمَةُ الْواسِعَةُ؛ رحمت گسترده»، يادشده است.(6)

همچنين امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) مي فرمايد:

حضرت بقية اللّه از رحمت گسترده خداوند سخن مي گويد. سپس مي فرمايد: «وَ اَنَا تِلْكَ الرَّحْمَةُ»؛ آن رحمت گسترده خداوند، من هستم.(7)

ص: 47

موسي بن ميمون (1135 - 1204م.) مشهور به «هارامبام، رئيس معنوي قوم يهود، در اين باره مي گويد:

هر فرد يهودي كه به «ماشِيحَ» معتقد نباشد يا چشم به راه آمدن او نباشد، منكر سخنان حضرت موسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) و ديگر پيامبران بني اسرائيل است.(1)

ايمانوئل شوحط درباره جايگاه رفيع «ماشيح» مي نويسد:

بر اساس عقيده هارامبام، عقل و دانش او از حضرت سليمان بيشتر است.

او از ابراهيم، اسحاق، يعقوب و ديگر پيامبران بني اسرائيل كه بعد از موسي برانگيخته شده اند، بلندمرتبه تر است.(2)

كرينستون از آگاهي گسترده «ماشيح» به ژرف ترين رازها عصمت و نيز قدرت او بر زنده كردن مردگان به تفصيل سخن گفته است.(3)

اشميدت در اين باره مي نويسد:

بنا بر معارف يهود، ناجي و رهاننده اي ظهور خواهد كرد كه «ماشِيحَ صِيد قْنو» و «ماشِيحَ بن دَيْويد» نام دارد. او قوم يهود را از بردگي و آشفتگي خواهد رهانيد.(4) ايمان به ظهور «ماشِيحَ» يكي از اصول دين يهود است.(5)

آشكارا آمده است.

2. در اينجا مي بينيم كه منجي از نسل حضرت ابراهيم(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) است.

3. تعداد امامان از نسل ابراهيم 12 تن هستند.

4. امامان دوازده گانه از تبار حضرت اسماعيل هستند.

5. بر فراواني و وسعت نسل پيامبر (كوثر) كه شاخه اي از درخت تناور ابراهيم خليل(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) به شمار مي روند، تأكيد شده است.

6. خداوندمنان در قرآن كريم(1) امامت را «عهد خدا» مي داند و در اينجا نيز دقيقا همين تعبير آمده است.

7. در آيه يادشده آمده است كه حضرت ابراهيم(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) براي فرزندان خود، منصب امامت را از خداوند مي خواهد كه در اين فرازها نيز به چشم مي خورد.

8. در قرآن كريم،(2) حضرت ابراهيم، پدر امت و اساس شريعت معرفي شده است كه در موارد يادشده از كتاب هاي مقدس نيز به اين نكته ها اشاره شده است.

9. در اين فرازها از عظمت، وسعت و توان مندي امت اسلامي سخن رفته است.

10. اين فرازها در متن تورات، آن هم در سفر پيدايش، استوارترين بخش تورات آمده است.(3)

«حَيَقوق» ضبط شده است.(1) قبر شريف ايشان در تويسركان است و اخيراً در نقبي كه يهوديان زده اند، پيكر شريفش پس از 2600 سال کاملاً سالم مشاهده شد.(2)

بشارت مربوط به بعثت پيامبر اكرم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) در كتاب او بدون تحريف باقي مانده است(3)

و امام رضا(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) ضمن احتجاج هاي خود با رأس الجالوت، به آن استناد كرد.(4)

در كتاب حيقوق نبي درباره موعود آمده است: «اگرچه تأخير كند، برايش منتظر باش؛ زيرا البته خواهد آمد و درنگ نخواهد كرد».(5)

خواهند شد.(1)

2. هان بعد از اندك زماني شرير نخواهد بود و حليمان وارث زمين خواهند شد.(2)

3. و اما صالحان را خداوند تأييد مي كند. خداوند، روزي كاملان را مي داند و ميراث ايشان خواهد بود تا ابدالآباد.(3)

4. نسل شرير منقطع خواهد شد، صالحان وارث زمين خواهند شد و در آن تا به ابد سكونت خواهند نمود.(4)

5. جان او در نيكويي، شب را به سر خواهد برد و ذريه او وارث زمين خواهند شد.(5)

در اين پنج فراز يادشده، از وراثت صالحان سخن رفته كه قرآن كريم آن را از تورات و زبور نقل كرده است.(6) مي بينيد كه همان متن در تورات و زبور فعلي موجود است.

در زبور حضرت داوود(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) بر مسئله «انتظار» تأكيد فراوان شده است كه به چند نمونه از آنها اشاره مي كنيم:

1. براي خداوند منتظر باش و قوي شو. او دلت را تقويت مي كند. بلي منتظر خداوند باش.(7)

2. منتظر خداوند باش و طريق او را نگه دار تا تو را به وراثت زمين برافرازد.(8)

ص: 55

3. چشمانم از انتظار خداوند تار گرديده است.(1)

4. منتظر خداوند هستم. جان من منتظر است و به كلام او، اميدوار.(2)

5. جان من منتظر خداوند است، زياده از منتظران صبح.(3)

6. هر كه انتظار تو را مي كشد، خجل نخواهد شد.(4)

7. زيرا تو خداي من هستي. تمامي روز منتظر تو بوده ام.(5)

8. زيرا كه منتظر تو هستم.(6)

اكنون به چند نمونه از فرازهايي بنگريد كه سيماي روز موعود را در لابه لاي زبور حضرت داوود(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) به تصوير كشيده است:

1. امت ها شادي و ترنم خواهند نمود؛ زيرا قوم ها را به انصاف داوري خواهد كرد.(7)

2. آن گاه زمين محصول خود را خواهد داد.(8)

3. اما صالحان شادي كنند و در حضور خداوند به وجد آيند.(9)

4. او قوم تو را به عدالت داوري خواهد كرد و مساكين تو را به انصاف.(10)

5. مساكين قوم را دادرسي خواهد كرد و فرزندان فقير را نجات خواهد

ص: 56

داد.(1)6. در زمان او صالحان خواهند شكفت و وفور سلامتي خواهد بود.(2)

7. او حكم راني خواهد كرد از دريا تا دريا و از نهر تا اقصا نقاط جهان.(3)

8. فراواني غله در زمين بر قله هاي كوه ها خواهد بود.(4)

9. اهل شهرها مثل علف زمين نشو و نما خواهد كرد.(5)

10. همه امت هاي زمين، او را خوش حال خواهد خواند.(6)

در پايان اشاره مي كنيم كه در زبور به كلي گويي بسنده نشده، بلكه به جزئيات بسيار ريز نيز اشاره شده است. براي مثال مي خوانيم: «شمشير دو دمه در دست ايشان است تا از امت ها انتقام بكشد.»(7)

در روايت هاي فراوان آمده است كه ميراث هاي پيامبران و امانت هاي امامان نزد آن حضرت است، از جمله «ذوالفقار حضرت علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ).» تعبير «شمشير دودمه» از «ذوالفقار» بسيار لطيف است.

در فرازهاي يادشده از آسايش، آرامش، فراواني نعمت، شكوفايي دانش و تمدن، فراگير شدن عدالت و ريشه كن شدن ستم و تبعيض سخن رفته است كه با نشانه هاي موعود در منابع اسلامي، هم سويي دارد.

1. بنيادگرايان كه به مصونيت كتاب مقدس از هرگونه خطا و لغزش معتقد هستند، اعتقاد به رجعت حضرت عيسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را سرلوحه اعتقاداتبنيادين خود قرار داده اند.(1)

2. شيگرها؛ يعني جمعيت متحد مؤمنان به رجعت مسيح، در نيمه دوم قرن هجدهم به وجود آمده اند و در انتظار بازگشت حضرت مسيح به عنوان منجي جهان به سر مي برند.(2)

3. گروه هاي هزاره گرا شامل ادونيتست ها، شاهدان يهوه و ديسپين ساشناليست ها، بر اساس اظهارات يوحنا در انتظار تأسيس يك دوره هزارساله، ثانيه شماري مي كنند.(3)

4. پنجاهه گراها، كه آن را چارلز فوكس پارهام (1873 - 1937م.) به وجود آورده است، به رجعت قريب الوقوع حضرت عيسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) چشم دوخته اند.(4)

انسان نيز چنين خواهد شد.(1)2. آن گاه علامت پسر انسان در آسمان پديد آيد... پسر انسان را ببينند كه بر ابرهاي آسمان با قوت و جلال مي آيد.(2)

3. آسمان و زمين زايل خواهد شد، اما سخن من زايل نخواهد شد. اما از آن روز و ساعت هيچ كس اطلاع ندارد، حتي ملايكه آسمان، جز پدرِ من و بس.(3)

4. شما نيز حاضر باشيد، زيرا در ساعتي كه گمان نبريد، پسر انسان مي آيد.(4)

5. اما چون پسر انسان در جلال خود با جميع ملايكه مقدس خود آيد، بر كرسي جلال خود خواهد نشست و جميع امت ها در حضور او جمع شوند و آنها را از همديگر جدا مي كند.(5)

كسي باشيد كه انتظار آقاي خود را مي كشد... تا هر وقت آيد و در را بكوبد،بي درنگ در را براي او باز كند.(1)

2. خوشا به حال آن غلامان كه آقاي ايشان چون آيد، ايشان را بيدار يابد.(2)

3. پس شما نيز مستعد باشيد؛ زيرا در ساعتي كه گمان نمي بريد، پسر انسان مي آيد.(3)

4. زلزله هاي عظيم در جاي ها، قحطي ها و وباها پديد آيد و چيزهاي هولناك و علامات بزرگ از آسمان ظاهر شود.(4)

5. در آفتاب و ماه و ستارگان، علامات خواهد بود.(5)

6. آن گاه پسر انسان را خواهند ديد كه بر ابري سوار شده، با قوت و جلال عظيم مي آيد.(6)

در بيشتر نويدهاي عهد جديد، از موعود به «پسر انسان» تعبير شده است. بر اساس پژوهش هاي مستر هاكس امريكايي، واژه «پسر انسان» 80 بار در عهد جديد به كار رفته كه تنها 30 مورد آن با حضرت عيسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) قابل تطبيق است.(7) ديگر موارد آن با مقتداي مسيح، وجود مقدس حضرت بقية اللّه فداه منطبق مي شود.

2. مسلمانان و مسيحيان، زنده بودن منجي را باور دارند.مسلمانان به ويژه شيعيان اعتقاد راسخ دارند مهدي موعود كه در شب نيمه شعبان 255 ه- .ق ديده به جهان گشود، به قدرت پروردگار در پشت پرده غيبت، زنده و موجود است.

مسيحيان نيز موعود خود (حضرت عيسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)) را زنده مي دانند و معتقد هستند كه وي سه روز پس از داستان به دار زده شدنش زنده شد و چهل روز بعد به آسمان ها رفت تا روزي براي نجات بشر باز گردد.

3. در انجيل تأكيد شده است كه از آن روز و ساعت، هيچ كس به جز خدا آگاه نيست. در حديث هاي ما نيز بر اين معني تأكيد شده است.(1)

4. حضرت عيسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) فرموده است: «در ساعتي كه گمان نمي بريد، او مي آيد» در روايت هاي ما نيز آمده است كه او «بَغْتَةً» (به صورت ناگهاني) ظهور مي كند.(2)

5. حضرت عيسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) تأكيد مي كند كه در عصر ظهور به خورشيد و ماه و چراغ نيازي نخواهد بود. در حديث هاي ما نيز آشكارا چنين آمده است.(3)

6. در اناجيل آمده است كه نشانه هاي ظهور در خورشيد و ماه ظاهر شود. در حديث هاي اسلامي نيز بر آن تأكيد شده است.(4)

7. در اناجيل از وقوع زلزله، قحطي، جنگ و اغتشاش در آستانه ظهور گفت وگو شده كه درصدها حديث اسلامي نيز بر آنها تأكيد شده است.(5)

8. حضرت عيسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) تأكيد مي كند كه «پسر انسان» با جلال و شكوه سوار

ص: 61

بر اسب مي آيد. در حديث ها اسلامي نيز بر آن تأكيد شده است.(1)

9. حضرت عيسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) براي درك حضور و رهايي از شرور، به دعا و نيايش سفارش مي كند. در حديث هاي اسلامي نيز دعا براي فرج تنها وسيلهرهايي از هلاكت معرفي شده است.(2)

10. حضرت عيسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در همه جاي انجيل بر انتظار فرج و نقش آن تأكيد كرده و در حديث هاي اسلامي هم بر آن تأكيد فراوان شده است.(3)

در اين زمينه بايد به اين نکته ها توجه داشت:

1. هم سويي و هم خواني بشارات عهدين با معارف والاي اسلام فقط به اين دليل است كه همه آنها از يك مبدأ نازل شده اند.

2. استناد و استشهاد به كتاب هاي تحريف شده، از باب الزام خصم است و دقيقا به پيروي از قرآن كريم است كه موضوع وراثت زمين به دست صالحان را از تورات و زبور نقل كرده است، (انبيا: 105) در حالي كه آن زمان نيز تورات و انجيل تحريف شده بود. (مائده: 13 و 14)

3. اعتقاد به نزول حضرت عيسي در ايام ظهور و نماز خواندنش پشت سر حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) از باورهاي مسلّم و مورد اتفاق همه مذاهب اسلامي است.(4)

4. محمدتقي راشد محصل، نجات بخشي در اديان، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.

آن چنان عدالتي آشكار مي سازد كه زندگان، مردگان خود را آرزو كنند.

پيش گويي ظهور منجي).

6. تشابه هاي انتظار اديان مختلف با انتظار در اسلام.

7. نياز به انتظار و عدالت كامل جهاني (فطري بودن، ضرورت، فوايد و آثار آن).

8. رابطه جهاني سازي و نياز فطري به حكومت جهاني.

9. اهداف منتظران (اهداف انتظار در اديان و مكتب هاي مختلف).

ص: 65

در اين حال، هارون مكي از شيعيان راستين حضرت وارد مي شود و سلام مي كند. امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) به او پاسخ مي دهد و بدون هيچ مقدمه اي به او مي فرمايد: در درون تنور بنشين! هارون مكي بي درنگ و بدون هيچ پرسشي، اين كار را انجام مي دهد. امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در همان حال با مرد خراساني گفت وگو مي كند و درباره خراسان خبرهايي مي دهد. چنان كه گويي خود، شاهد آن بوده است و پس از مدتي به سهل مي فرمايد: «برخيز اي خراساني و داخل تنور را نگاه كن!» سهل برمي خيزد و داخل تنور را مي نگرد و هارون را مي بيند كه در ميان شعله هاي آتش چهار زانو نشسته است. آن گاه امام از او مي پرسد: در خراسان، چند نفر مثل هارون مي شناسي؟ خراساني مي گويد: به خدا قسم، يك نفر هم سراغ ندارم. حضرت مي فرمايد: «آگاه باش! ما تا زماني كه پنج نفر ياور و پشتيبان پيدا نكنيم، قيام نمي كنيم. ما بهتر مي دانيم كه كدام زمان، زمان قيام است».(1)

امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) ياراني مانند هارون مكي مي خواهد. اگر تعداد و كيفيت ياران مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) هم مانند اجداد گرامي اش باشد، سرگذشت مشابه آن بزرگواران را خواهد داشت بر اساس روايت هايي كه عمق و گستردگي حكومت امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) را بيان مي كنند، روشن مي شود كه ياران او نيز افرادي ويژه هستند.

بنا بر روايت ها، ياران حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) از ويژگي هايي خاص برخوردارند كه به برخي از آنها اشاره مي كنيم:

مرداني اند كه خدا را آن چنان كه شايسته است، شناخته اند و آنان، ياران مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در آخرالزمان اند.

رجالٌ كَأَنَّ قلوبَهُم زُبُرُ الْحَديدِ لا يَشوبُها شكٌّ في ذاتِ اللّه ِ أَشَدُّ مِنَ الْحَجَرَ.(1)

آنان مرداني اند كه دل هايشان گويا پاره هاي آهن است. در دل هايشان نسبت به ذات مقدس خداوند ترديد حاصل نمي شود و سخت تر از سنگ هستند.

اين باور چنان استوار است كه مرارت ها در آن خللي نمي افكند و بلاها و امتحان ها، در قلب هايشان رخنه اي ايجاد نمي كند.

آنان از سرچشمه توحيد ناب، سيرابند و «فَهُمُ الَّذينَ وَحَّدُوا اللّه َ حَقَّ تَوْحيدِهِ؛ به وحدانيت خداوند، آن چنان كه حق وحدانيت او است، اعتقاد دارند».(2)

حرم دل هايشان را بت هاي نفس، ثروت و مقام نيالوده و در آن حريم امن، جز خداوند حضور ندارد.

امام رضا(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) نيز به اصحاب خود فرمود: «امروز، شما آسوده تر از آن روزيد (روزظهور).» پرسيدند: چرا؟ فرمود: «اگر قائم ما(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) قيام كند، چيزي وجود نخواهد داشت جز خون بسته شده و عرق پيشاني و خواب بر زين اسب ها».(1)

او از يارانش بيعت مي گيرد كه طلا و نقره اي نيندوزند و گندم و جوييذخيره نكنند و لباس خشن بپوشند و... .

به راستي مگر مي شود امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) خود، لباس خشن بپوشد و طعام ناگوار بخورد، ولي ياران و همراهانش غرق رفاه و خوشي باشند؟(1)

آنان در راه تحقق آرمان هاي جهاني امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، مشكلات فراواني را به جان مي خرند، ولي از سر اخلاص، عمل خود را هيچ مي پندارند و به سبب هجوم سختي ها، بر خداوند منت نمي گذارند: «قَومٌ لَمْ يَمُنُّوا عَلَي اللّه ِ بِالصَّبرِ.»(2)آنان از اينكه نقد جان خويش را در كف اخلاص نهاده اند و تقديم آستان دوست مي كنند، هرگز به خود نمي بالند و آن را بزرگ نمي شمارند: «وَ لَمْ يَسْتَعْظِموا بَذْلَ أَنْفُسِهِم فِي الْحَقِّ».(3)

ياري الهي، اثر شگرفي بر روان ياران امام بر جاي خواهد گذاشت. يقين به آن امدادها سبب مي شود ذره اي در درستي آرمان ها و مسير خود ترديد نكنند و سرزنش هاي كوته بينان و عافيت طلبان، در اراده شان خللي نيفكند. خداوند در قرآن مي فرمايد:

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ... وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ. (مائده: 54)

اي كساني كه ايمان آورده ايد! هر كس از شما، از آيين خود بازگردد [به خدا، زياني نمي رساند]، خداوند جمعيتي را مي آورد كه آنان را دوست دارد و آنان [نيز] او را دوست دارند... آنان از سرزنش هيچ سرزنش هراسي ندارند.

امام علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در تفسير اين آيه مي فرمايد: «هُم اَصحابُ القائِمِ؛ آنان، ياران امام قائم(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) هستند».(1)

زندگي يارانش از اين آلودگي ها پاك است. آنان هم چنان كه با خداي خود عهد بسته اند كه از پيروي او سر نپيچند، با ولي او نيز بيعت كرده اند كه از محارم الهي چشم بپوشند. امام علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) مي فرمايد:

إنَّهُ يَأْخُذُ الْبِيعَةَ عَنْ أَصحابِهِ عَلي أَن لا يَسْرَقوا وَ لا يَزْنوا وَ لا يَسُّبُّوا مسلما وَ لا يَقْتُلوا مُحَرَّما... وَ لا يَضرِبوا أَحَدا إلا بِالْحَقِّ... وَ لا يَأكُلوا مالَ الْيَتيم... وَلا يَشرَبُوا مُسْكِرا... .(1)

از اصحاب خود بيعت مي گيرد كه دزدي نكنند، دامنشان را به آلودگي نيالايند، مسلماني را دشنام ندهند، كسي را به ناحق نكشند، ... كسي را نزنند؛ مگر اينكه مستحق آن باشد، ... مال يتيم را نخورند، ... شراب ننوشند... .

ايشان را ياري خواهند كرد كه شماري از آنان پيران امت هستند.

2. بر اساس برخي روايت ها، بانوان نيز در ميان اصحاب ويژه حضرت، حضور چشم گيري دارند و اين، نويد شوق انگيز و شعف آوري براي بانوان است تا براي پيوستن به اين جمع پربركت، تمام توان خود را به كار گيرند. امام باقر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) فرمود:يُجي ءُ وَ اللّه ِ - ثَلاثُ مِأةٍ وَ بَضْعَةَ عَشَرَ رَجلاً فيهِم خَمسونَ إِمْرأَةً يَجْتَمِعونَ بِمَكَّةَ عَلي غَيرِ ميعادٍ.(1)

به خدا سوگند، 313 تن كه پنجاه تن از بانوان نيز در ميانشان حضور دارند، بدون هيچ قرار قبلي، در مكه گرد هم جمع خواهند شد.

آنچه گذشت، گوشه اي از ويژگي هاي ياران امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) بود. به همين سبب، در روايت ها، از ياران آن حضرت به بزرگي يادشده است و پيشوايان معصوم(عَلَيْهَم السَّلاَمُ) زبان به ستايش و بزرگداشت آنان گشوده اند.

امام علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در وصف آنان مي فرمايد: «فَبِأَبي وَ أَمي مِنْ عِدَّةٍ قَليلَةٍ اَسمائُهم فِي الْأَرضِ مَجهولَة...؛ پدر و مادرم فداي گروه اندكي باد كه در زمين ناشناخته اند...!»(2) يا فرموده است: «اُولئِكَ هُم خِيارُ الْأُمَّةِ مَعَ أَبْرارِ الْعِتْرَةِ؛ آنان خوبان امتند با نيكان خاندان (پيامبر)» .(3)

شايد برخي با مقايسه خود با ياران امام - به جهت ضعف ها و كاستي هايشان - فاصله خود را با آنان، جبران ناپذير بپندارند؛ ولي توجه به دو نكته، ما را از دام اين نااميدي مي رهاند و دلمان را سرشار از نور اميد و يقين مي كند:

1. ويژگي هاي يادشده در صورتي نااميدكننده خواهد بود كه ياران

ص: 75

حضرت، افرادي معيّني باشند كه مثلاً اسامي آنان در روايت ها آمده است و كسي نمي تواند از آن جمع خارج شود يا به آنان بپيوندد. خوش بختانه دليل متقني براي اين مطلب وجود ندارد. البته در روايت ها، از افراد معيني (مانند اصحاف كهف، سلمان فارسي، مالك اشتر و...) نام برده شده است،(1)

ولي - برفرض صحت اسناد اين روايات - اينان عده اندكي از ياران حضرتند و هنوز زمينه براي ديگران فراهم است.

انسان، حقيقتي بس پيچيده و اسرارآميز، با قابليت ها و توان مندي هاي خيره كننده دارد. تا قلب انسان، از تپش نايستاده است، مي تواند خود را از پستي به اوج افلاك برساند؛ به شرط اينكه «خود» را باور داشته باشد و بداند كه مي تواند. ياران آن حضرت، آسماني اند و نه تافته جدابافته. آنان نيز انسان هايي از همين آب و خاكند و پدران و مادراني چون پدران و مادران ما دارند. توجه خداوند به آنان به سبب لياقتي است كه خود در نهاد خويشتن پديد آورده اند. پس ما نيز مي توانيم به آنان بپيونديم. از همين رو، پيامبر به سلمان فارسي فرمود:

يا سلمان! إِنَّكَ مُدرِكُهُ وَ مَنْ كانَ مِثْلَكَ و مَنْ تَولاّهُ هذِهِ الْمَعرِفَة... .(2)

اي سلمان! تو با او خواهي بود و نيز هر كس كه چون تو باشد و مانند تو، به او معرفت داشته باشد... .

2. آنچه از ويژگي هاي ياران حضرت برشمرديم، به ياران ويژه حضرت (313 ياور مخصوص آن امام همام) مربوط بود؛ ياوراني كه فرماندهان لشكر،

ص: 76

دستياران و اميران او هستند: «هُمُ الْوُزَراءُ يَحْمِلونَ أَثقالَ الْمملكةِ عَنهُ؛ آنان وزيران اويند كه از جانب او، سنگيني بار حكومت را بر دوش مي كشند.» و «هُمُ النُّجَباءُ وَ الْقُضاةُ وَ الْحُكّامُ وَ الْفَقَهاءُ فِي الدِّين... ؛ آنان برترين ها، قاضيان، حاكمان و فقيهان در دين هستند.»(1)

با اين حال، ياران حضرت به اين گروه محدود نمي شوند. در روايت ها، از لشكر دههزار نفري حضرت سخن به ميان آمده است كه قيام حضرت از مكه، پس از گردهم آمدن آنان خواهد بود. امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين باره فرموده است: «لا يَخْرُجُ الْقائمُ مِنْ مَكَّةَ حَتّي تَكْمُلَ الْحَلَقَةُ؛ امام قائم(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) از مكه خارج نمي شود؛ مگر هنگامي كه گروه تكميل شوند.»(2) راوي مي پرسد: آنان چند نفرند؟ امام پاسخ مي دهد: «عَشرةُ آلافٍ؛ ده هزار نفر.» اينان، خيل عظيم مؤمناني اند كه در ميانه راه به حضرت خواهند پيوست.

سخن آخر اينکه اگر همت آن را نداريم كه در جمع ياران ويژه حضرت باشيم، دست كم بكوشيم كه از خيل همراهان و لشكر همگاني آن حضرت، بيرون نباشيم.

3. امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) فرمود:

وَ لَوْ اَدْرَكْتُهُ لَخَدَمْتُهُ اَيّامَ حَياتِي.(1)

من اگر زمان او را درك مي كردم تمام عمر خود را در خدمت او به سر مي بردم.

4. يَخْرُجُ رَجُلٌ يُقالُ لَهُ السُّفْيانِي فِي عُمْقِ دَمَشْقٍ وَ عامَّةُ مَنْ يَتْبَعُهُ مِنْ كَلْبٍ،فَيَقْتُلُ حَتّي يَبْقُرَ بُطُونَ النِّساءِ وَ يَقْتُلُ الصِّبْيانَ، ... حَتّي اِذا صارَ بِبَيداءَ مِنَ الْأَرْضِ خُسِفَ بِهِمْ فَلا يَنْجو مِنْهُم إِلاّ الْمُخْبِرُ عَنْهُمْ.(2)

مردي به نام سفياني از دمشق خروج مي كند كه همه پيروانش از قبيله كلب خواهند بود.كشت و كشتار مي كند تا جايي كه شكم زن ها را مي شكافد و كودكان را مي كشد، ... چون به زمين بيداء رسيدند، خداوند همه آنها را در كام زمين فرو مي برد و كسي از آنها نمي ماند، جز يك نفر كه خبر آنها را گزارش دهد.

5. يَكُونُ فِي آخِرِ الزَّمانِ خَليفَةٌ يَقْسَمُ المالَ وَ لا يَعُدُّهُ.(3)

خليفه اي در آخرالزمان خواهد بود كه ثروت را ميان مردم تقسيم مي كند بدون اينكه آن را بشمارد.

تا از ياران حضرت به شمار آييم؟

6. بر اساس روايت ها، ياران امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) 313 نفر هستند. آيا به نظر شما حضرت يار ديگري ندارد؟

7. رابطه ياران امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) با خدا چگونه است؟

8. رابطه ياران امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) با مردم چگونه است؟9. مهم ترين قدم براي قرار گرفتن در جرگه ياران مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) چيست؟

سستي ها، ضعف بينش ديني و سياسي، شياطين و...).

11. آماده باش هميشگي منتظران حقيقي (ماهيت آمادگي، عرصه هاي آمادگي، سنجش و ميزان و روش هاي بررسي آمادگي هاي فردي و جمعي.

12. نشان منتظران در سيره ائمه(عَلَيْهَم السَّلاَمُ) (ائمه منتظران و ياران امام قبل از خود، ياران نزديك ائمه و سيره آنها، خاصان و اموات ائمه(عَلَيْهَم السَّلاَمُ)).13. راه هاي الگوسازي از ياوران مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) (مقام ياري امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)؛ الگوي برتر).

14. آزمون هاي سخت ياران مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ).

15. وظايف و مسئوليت هاي ياران امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ).

16. فضايل برتر در زندگي مردان برتر (ياران امام زمان) مثل: عشق، تقوا، ترس از خدا، اطاعت، بصيرت، علم، پاكي و... .

17. جغرافياي خيزش ياران مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) بر اساس روايت ها (بررسي جمعيت جغرافيايي ياران خاص - ، جمعيت هاي زمينه ساز و ياوران قبل از ظهور).

18. رنج ها و غربت ياران مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در ايام غيبت (مثل امام خود).

19. حساسيت ياران حقيقي در مورد ارزش هاي ديني.

ص: 80

2. حافظ ابوعبدالله گنجي شافعي (658 م.) مي نويسد: «احاديث پيامبراكرم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) درباره مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) به دليل راويان بسياري كه دارد، به حد تواتر رسيده است».(1)

3. ابن حجر عسقلاني (852 م.) مي نويسد: «اخبار متواتر رسيده است كه مهدي از اين امت است و عيسي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) فرود خواهد آمد و پشت سر او نماز خواهد خواند».(2)

4. ابن حجر هيثمي (974 م.) مي گويد: «احاديثي كه در آنها مهدي ذكر شده است، فراوان و متواتر است».(3)

5. محمد رسول برزنجي مي نويسد: «احاديثي كه بر وجود مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)و قيام او در آخرالزمان و از خاندان رسول اكرم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) و فرزندان فاطمه(سلام علیها) بودن وي دلالت دارند، به حد تواتر رسيده است و جايي براي انكار آنها وجود ندارد».(4)

به جز موارد يادشده، دانشمندان ديگري نيز هستند كه به متواتر بودن روايت هاي حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) اشاره كرده اند.(5)

حاكم نيشابوري در مستدرك الصحيحين، ج 4، ص 429، ح 465، 553 و 558.

4. بيهقي در الاعتقاد و الهداية الي سبيل الارشاد، ص 127.

5. بغوي در مصابيح السنة، ص 448، ح 4199.

6. ابن اثير در النهاية، ج 5، ص 254.

7. قرطبي در التذكرة، ص 704.

8. ناصرالدين الباني در حول المهدي، ص 644.

9. عبدالعليم عبدالعظيم البستوي در المهدي المنتظر.

افزون بر تأييد درستي حديث ها، برخي بزرگان اهل سنت به تواتر حديث هاي مهدويت نيز اقرار كرده اند.

چنين شنيد: «اَلْمَهْدِي مِنْ وُلْدِ فاطِمَة؛ مهدي از فرزندان فاطمه است».(1)

دروغين امامت و مهدويت فراوانند، مي توان مدعيان دروغين را شناخت و آنها را رسوا كرد.

اگر از دنيا بيش از يك روز باقي نماند، خداوند آن روز را چنان طولاني خواهد كرد تا اينكه مردي از اهل بيتم برانگيخته شود و زمين را آكنده از عدل و قسط كند، آن گونه كه پر از جور و ستم شده باشد.

فَيُبْعَثُ اليهِ جيشٌ مِنَ الشام حتي اذا كانوا بِالبيداء خُسِفَ بِهِم.

گروهي از شام به سوي او برانگيخته مي شوند. چون به منطقه بيداء مي رسند، به زمين فرو برده مي شوند

فرمود: «با مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) بين ركن و مقام بيعت مي شود.»(1) البته روايت هاي زيادي به بيعت آن حضرت با يارانش در ميان ركن و مقام اشاره دارد.(2)

برايمان نماز بگزار! مي گويد: خير، به درستي كه برخي از شما به پاس گرامي داشت اين امت بر ديگران امير هستيد».(1)

در اين باره روايت هاي فراواني در كتاب هاي اهل سنت نقل شده است.(2)

حضرت رضايت كامل خواهند داشت كه روايت هايي در اين باره بيان شده است.(1)

2. و مِنّا مَهدِي الْاُمَّةِ الَّذي يُصَلّي عِيسي خَلْفَهُ ثُمَّ ضَرَبَ عَلي مِنْكَبِ الْحُسَيْنِ7 فَقالَ: مِنْ هذا مَهْدِي الاُمَّةِ.(1)

مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) اين امت كه عيسي (عَلَيْهَ السَّلاَمُ) پشت سرش نماز مي خواند، از ماست. آن گاه با دست مباركش بر شانه امام حسين(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) زد و گفت: «مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) امت از تبار اوست».3. وَيُْدعي ذلِكَ الْيَومُ يَوْمَ الْخَلاصِ.(2)

آن روز، روز رهايي خوانده مي شود.

4. اَلْعَجَبُ اَنَّ ناسا مِنْ اُمَّتي يَؤُمُّونَ بِالْبَيتِ بِرَجُلٍ مِنْ قُرَيْشٍ، قَدْ لَجَأَ بِالْبَيتِ حَتّي اِذا كانُوا بِالْبَيْداءِ خُسِفَ بِهِم.(3)

شگفتا كه گروهي از امت من به دنبال مردي از قريش كه به بيت خدا پناهنده شده است، به سوي بيت هجوم مي برند. چون به سرزمين بيداء برسند، زمين آنها را در كام خود فرو مي برد.

5. تُنْعَمُ اُمَّتي فِيها نِعْمَةً لَمْ يُنْعَمُوا مِثْلَها يُرْسِلَ السَّماءَ عَلَيْهِمْ مِدْرارا وَ لا تَدَّخِرُ الارضُ شَيْئا مِنَ النَّباتِ والْمالِ كُدُوسٌ يَقُوُمُ الرَّجُلُ فَيَقُول: يا مَهْدي اَعطِني فَيَقوُلُ: خُذْ.(4)

امت من در دوره او آن چنان بهره مند مي شوند كه [پيش از آن] به مانند آن متنعم نبودند. آسمان سيل آسا بر آنها فرو مي بارد و زمين چيزي از گياهانش را ذخيره نمي كند. ثروت كلاني روي هم انباشته مي شود و كسي رغبت نمي كند. هر كس بلند شود و بگويد: اي مهدي! به من عطا كن، مي فرمايد: بگير.

ص: 92

12. مصاحبه با علماي اهل سنت (مولوي ها) در مورد موضوع هاي مربوط به امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) و مهدوي ترين چهره هاي اهل سنت (نويسندگان - عاشقان امام زمان و...).

13. مخالفان امام زمان(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) و علت و روش مخالفت آنان در ميان اهل سنت.

14. تفاوت ديدگاه هاي مذاهب اهل سنت در مورد حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ).

ص: 94

ملاحم جمع ملحمة به معناي جنگ و كشتار است. ملحمة از ماده «لحم» به معناي تداخل است. جنگ را از اين نظر «ملحمة» گويند كه افراد جنگ جو در صفوف يكديگر داخل مي شوند و كشته ها روي هم انباشته مي شود.(1)

كتاب هايي كه حديث هاي غيبي پيامبر اكرم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) درباره جنگ ها، جدال ها، درگيري ها و كشتارها را دربردارد، «ملاحم» ناميده مي شود. قديمي ترين كتابي كه در اين باره در دست داريم، كتاب الملاحم از حافظ احمد بن جعفر بن محمد، مشهور به ابن المنادي (متوفاي 336 ه- .ق) است. «أشراط» جمع شرط به معناي نشانه است. «أشراط الساعة»؛ يعني نشانه هاي رستاخيز.(2)

يكي از كتاب هاي معروفي كه در اين باره نگاشته شده الاشاعة في شراط الساعة از سيد محمد بن عبدالرسول برزنجي شافعي (متوفاي 1103 ه- .ق) است.

«علائم» جمع علامة از ريشه عَلَم به معناي نشانه است. به نشانه اي كه چيزي را از ديگري مشخص مي كند، «علامت» گويند.(3) در اين باره آثار فراواني با عنوان علائم الظهور، علامات الظهور و علامات المهدي منتشر شده است.(4)

بدون ترديد، تعداد نشانه هاي ظهور از مرز 2000 نشانه مي گذرد كه بسياري از آنها در گذشته تحقق يافته و برخي در حال تحقق يافتن است.

در اين ميان، تنها پنج نشانه از نشانه هاي حتمي است كه عبارت است از:

1. خروج سفياني؛

2. خروج يماني؛

3. بانگ آسماني؛

4. خسف بيدا؛

5. قتل نفس زكيه؛

با تحقق يافتن هر يك از نشانه هاي غيرحتمي، دل ها از سرور آكنده مي شود. ياد يار مهربان در اعماق جان شيفتگان، روحي تازه مي دمد. نويد فرارسيدن بهار ظهور، دل هاي خسته از خزان غيبت را اميدي تازه مي بخشد، ولي چشم به راهانِ ظهور و منتظران امام نور، از زمان پايان پذيري شب ديجور غيبت و فرارسيدن دوران «موفور السرور ظهور» آگاه نمي شوند.

هنگامي كه يكي از نشانه هاي حتمي تحقق پيدا كند، همه چشم به راهان از تاريخ دقيق ظهور آگاه مي شوند.

نشانه هاي غيرحتمي همانند تابلوهاي راهنمايي است كه رانندگان را براي اطلاع از نزديك شدن به پل، تونل، تقاطع، پمپ بنزين، پارك، رستوران و... آگاه مي سازد، ولي نشانه هاي حتمي همانند تابلوهاي شمارش معكوس كيلومتر جاده هاست كه فاصله ره پويان را تا مقصد مشخص مي كند. براي مثال، بر اساس روايت هاي فراوان، هنگامي كه سفياني بر سه كشور سوريه، اردن و فلسطين سيطره پيدا كرد، هشت ماه بعد، يوسف زهرا(سلام علیها) از كنار خانه خدا ظهور مي كند.

ص: 97

اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، به ديگر ويژگي هاي ظاهري او اشاره كرده است و مي فرمايد:

يَخْرُجُ ابْنُ آكِلَةَ الاَكْبادِ مِنَ الْوادِي الْيابِسِ، وَ هُوَ رَجُلٌ رَبْعَةٌ، وَحْشُ الْوَجْهِ، ضَخْمُ الْهامَةِ، بِوَجْهِهِ اَثَرُ الْجُدْري، اِذَا رَأَيْتَهُ حَسِبْتَهُ أَعْوَرَ.(1)

پسر هند جگرخواره از وادي يابس خروج مي كند. او مردي ميان بالا، با چهره اي وحشتناك، سرستبر و آبله روي است. هنگامي كه او را ببيني، وي را يك چشم مي پنداري.

از طريق عامه نيز راويت شده است كه: «سفياني از تبار خالد بن يزيد بن ابي سفيان است. او مردي سرستبر است. در چهره اش، آثار آبله و در چشمش، نقطه سفيدي هست».(2)

پيامبر اكرم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) در اين باره فرمود:

يَخْرُجُ رَجُلٌ يُقالُ لَهُ: السُّفيانِي في عُمْقِ دَمِشْقَ وَ عامَّةُ مَنْ يَتْبَعُهُ مِنْ كَلْبٍ، فَيَقْتُلُ حَتّي يَبْقُرَ بُطُونَ النِّساءِ وَ يَقْتُلَ الصِّبْيانَ.(3)

مردي از دل دمشق خروج مي كند كه او را «سفياني» مي گويند. همه پيروانش از تيره كلب هستند. آن قدر كشتار مي كند كه حتي شكم زنان را پاره مي كند و كودكان را از دم تيغ مي گذراند.

اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) فرمود:

ثُمَّ يَبْعَثُ فَيَجْمَعُ الاَطْفالَ وَ يَغْلِي الزَّيْتَ لَهُمْ، فَيَقُولُونَ: اِنْ كانَ اباءُنا عَصَوْكَ فَنَحْنُ ما ذَنْبُنا.(4)

مأموران خود را مي فرستد، كودكان را گرد مي آورد و ديگ هاي زيتون را براي آنها مي جوشاند. آنها مي گويند: اگر پدران ما با تو مخالفت كردند، تقصير ما چيست؟

ص: 99

امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين باره فرمود:

وَقَدْ بَلَغَ مِنْ خُبْثِهِ اَنَّهُ يَدْفُنُ اُمَّ وَلَدٍ لَهُ وَ هِي حَيَّةٌ، مَخافَةَ اَنْ تَدُلَّ عَلَيْهِ.(1)

او به قدري پليد است كه مادر فرزندش را زنده به گور مي كند، از ترس اينكه به مخفي گاهش راهنمايي كند.

اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در حديثي ديگر مي فرمايد:

گروهي از اولاد رسول خدا(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) به بلاد روم پناهنده مي شوند. سفياني كسي را نزد پادشاه روم مي فرستد كه بندگانم را به من بازگردان. او نيز آنها را برمي گرداند. پس آنها را در دمشق گردن مي زند.(2)

در منابع عامه آمده است:

سفياني هر كسي را كه با وي مخالفت كند، مي كشد. برخي را با اره دو نيم مي كند و برخي را در ديگ ها مي جوشاند. اين كار تا شش ماه ادامه مي يابد.(3)

با سند صحيح از امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) روايت شده است كه فرمود:

سفياني از نشانه هاي حتمي است و خروج او در ماه رجب است.(4)

اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در حديث ديگري از كارنامه سياه سفياني پرده بر مي دارد و مي فرمايد:

با هفتادهزار نفر به سوي عراق حركت مي كند. در كوفه، بصره و ديگر شهرهاي عراق، فتنه ها به پا مي كند؛ دانشمندان را مي كشد؛ قرآن ها را مي سوزاند؛ مساجد را ويران مي كند؛ محرمات را مباح مي كند؛ كارهاي ناشايست را رواج مي دهد؛ از فرايض الهي جلوگيري مي كند؛ از جور و ستم پروا نمي كند. هر كس را كه نامش محمد، علي، جعفر، حمزه، حسن، حسين، فاطمه، زينب، خديجه، ام كلثوم و عاتكه باشد، به سبب دشمني با خاندان پيامبر از دم شمشير مي گذراند.(5)

ص: 100

امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) هنگام شمارش نشانه هاي ظهور فرمود:

وَ خُرُوجُ رَجُلٍ مِنْ وُلْدِ عَمّي زَيْدٍ بِالْيَمَنِ وَ انْتِهابِ سِتارَةِ الْبَيتِ.(1)

خروج مردي از فرزندان عمويم، زيد از يمن و به يغما رفتن پرده كعبه.

اگر منظور از اين شخص، يماني باشد، مي توان نتيجه گرفت كه يماني نسبش به زيد شهيد مي رسد.

اسم و لقب يماني در حديث هاي معصومين(عَلَيْهَم السَّلاَمُ) به دست ما نرسيده، ولي پيش گويي سطيح كاهن به ذي يزن، پادشاه يمن تنها سرنخي است كه در دست داريم. وي در شمار نشانه هاي ظهور مي گويد:

سپس نام آوري از يمن، از صنعا و عدن پديدار شود كه چون پنبه سفيد باشد، نامش حسن يا حسين است. با خروج او فتنه ها در هم شكند. آن گاه مهدي، آن فرخنده مبارك، آن هادي هدايت گر، آن سيد علوي ظاهر گردد. همگان از اين عنايت الهي خشنود شوند. با نور او تاريكي رخت بربندد.(2)

محدثان و سيره نويسان پيش گويي هاي او را در كتاب هاي خود آورده و به آن استناد كرده اند،(3) ولي حجت شرعي نيست. با اين حال، تنها منبعي است كه در آن از نام يماني و سيماي نوراني او سخن به ميان آمده است.

در شماري از احاديث، از او به عنوان «اميرالعُصَب»؛ يعني فرمانده گروهان(4)

تعبير و از لشكريانش ستايش شده(5)

و آمده است كه در ميان ركن و مقام با آن حضرت بيعت مي كنند.(6)

امام باقر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) درباره ضرورت ياري كردن يماني مي فرمايد:

ص: 102

چون يماني خروج كند، به سويش بشتاب؛ زيرا پرچم او پرچم هدايت است. بر هيچ مسلماني جايز نيست كه بر او بتازد؛ زيرا او به سوي حق و به راهراست فرامي خواند.(1)

روزي نزد امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) از خروج سفياني گفت وگو شد. ايشان فرمود:

چگونه ممكن است او خروج كرده باشد، در حالي كه در هم كوبنده ديدگانش از صنعا خروج نكرده است.(2)

از بررسي حديث هاي مربوط به يماني به اين نتيجه رسيديم كه او اهل يمن است؛ از صنعا پايتخت يمن خروج مي كند؛ با لشكر انبوه به ياري حضرت مي شتابد؛ با سفياني درگير مي شود؛ با پرچم هاي سفيد حركت مي كند؛ پرچمي هدايت يافته تر از او نيست؛ احتمالاً از تبار جناب زيد است و نامش حسن يا حسين است.

امام رضا(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين باره فرمود: «يومُ الخُروجُ؛ يعني خروج فرزندم، مهديقائم(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)».(1)

در حديث ديگري فرمود:منادي از آسمان ندا سر دهد كه هان اي مردمان، روزگار جباران سپري شد. بهترين فرد امت زمام امور را به دست گرفت. پس در مكه به او بپيونديد.(1)

و در بياني ديگر فرمود:

فرشته اي از بالاي سرش بانگ برآورد: به راستي، اين مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) است، از او پيروي كنيد.(2)

امام رضا(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) از فراگير بودن بانگ آسماني سخن گفت و در پايان فرمود:

منادي آسماني به سوي آن حضرت فرامي خواند و مي گويد: آگاه باشيد كه حجت خدا در كنار خانه خدا ظهور كرده است. از او پيروي كنند كه حق با او و در نزد اوست.(3)

امام باقر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين باره فرمود:

منادي ندا سر مي دهد كه مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) از آل محمد، فلاني پسر فلاني است. پس نام او و نام پدرش را بر زبان جاري مي كند.(4)

رفتن سپاه سفياني در سرزمين بيداء است.بر اساس روايت هاي فراوان، سپاه سفياني براي جنگ با حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) به سوي مدينه منوره ره سپار مي شوند. وقتي به مدينه مي رسند، مي بينند كه حضرت به مكه بازگشته است. آنان مردم مدينه را مي کشند. سپس به قصد تخريب كعبه و جنگ با حضرت به سوي مكه حركت مي كنند. چون به سرزمين بيداء مي رسند، به فرمان خدا، زمين دهان باز مي كند و همه آنها را در كام خود فرو مي برد.

بر اساس روايت هاي فراوان، از سپاه سفياني فقط دو نفر نجات مي يابند. آنها نيز صورتشان به پشت سرشان برمي گردد، يكي به مكه مي رود و به حضرت بشارت مي دهد كه سپاه سفياني در سرزمين بيداء در كام زمين فرو رفتند. ديگري به دمشق مي رود و به سفياني گزارش مي دهد.

قرآن كريم در دوسوره درباره خسف بيداء سخن گفته است:

1. يا أَيُّهَا الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ آمِنُوا بِما نَزَّلْنا مُصَدِّقًا لِما مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّها عَلي أَدْبارِها. (نساء: 47)

اي كساني كه كتاب به آنها داده شده است! ايمان بياوريد به آنچه فرو فرستاديم، در حالي كه تصديق كننده كتابي است كه با شماست، پيش از آنكه بر چهره هايي بزنيم و آنها را به پشت سرشان برگردانيم.

اين تهديد الهي تا حال رخ نداده است، ولي بي گمان، روزي اتفاق خواهد افتاد و عده اي صورتشان به پشت سرشان برگشته مي شود.(1)

حديث هاي فراوان داريم كه اين تهديد الهي هنگام خسف بيداء اتفاق مي افتد. امام باقر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در يك حديث طولاني، جنايت هاي وحشيانه سپاه سفياني را بيان مي كند. در پايان، از ورود آنها به سرزمين بيداء سخن مي گويد:

آن گاه منادي آسماني ندا سر مي دهد كه: اي سرزمين بيداء! اين قوم را

ص: 107

هلاك كن. پس زمين دهان مي گشايد، آنها را در كام خود فرو مي برد. به جز سه تن كه از تيره كلب هستند. خداوند صورت آنها را به پشت سرشان بر مي گرداند.(1)

آن گاه آيه شريفه را تلاوت مي كند و مي فرمايد: اين آيه در حق آنها نازلشده است.(2)

2. وَ لَوْ تَري إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَكانٍ قَريبٍ. (سبأ: 51)

اي كاش مي ديدي هنگامي كه دچار وحشت شده اند و رهايي ندارند و از مكاني نزديك گرفتار مي شوند.

پيامبر اكرم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) داستان لشكر سفياني را بيان كرد. سپس فرمود كه اين است معني آيه «وَ لَوْ تَري إِذْ فَزِعُوا» و ادامه داد: «تنها دو نفر از آنها مي ماند، يكي، بشير و ديگري، نذير و هر دو از قبيله جُهينَه هستند».(3)

اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) نيز در تفسير اين آيه از فرو رفتن لشكر سفياني در سرزمين بيداء سخن گفت.(4)

آن گاه در نامه اي طولاني خطاب به معاويه، با بيان كارنامه سياه سپاه سفياني و فرو رفتن آنها در كام زمين، به آيه بالا استشهاد مي كند و مي نويسد:

آنها از زير پاهايشان در زمين فرو مي روند و كسي از آنها باقي نمي ماند به جز گزارشگري كه خداوند صورتش را به پشت سرش بر مي گرداند.(5)

در حديث ديگري از سارباني سخن مي گويد كه هنگام عبور لشكر سفياني، شترش رم مي كند. او به دنبال شترش مي رود و چون برمي گردد، كسي را

ص: 108

نمي يابد.(1) امام سجاد(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) نيز مي فرمايد: «اين آيه در مورد سپاه سفياني است».(2)

در حديث هاي عامه، تعداد لشكر سفياني كه در بيداء، هلاك مي شوند، هفتادهزار نفر آمده است.(3)

در اين حديث ها، هدف از اين لشكركشي،تخريب كعبه و پيكار با حجت خدا بيان شده است.(4)

بررسي كارنامه سياه سپاه سفياني فرصت بيشتري مي طلبد. فقط اشاره مي كنيم كه جنايت هاي آنها در مدينه به مراتب بيشتر از فاجعه حره است.(5)

فاجعه حره، سياه ترين صفحه تاريخ است كه به فرمان يزيد در مدينه منوره ورق خورد. در اين فاجعه هفت صد تن از حاملان قرآن كشته شدند، 306 تن از افراد سرشناس مهاجرو انصار كشته شدند و به حريم هزار تن از دوشيزگان مسلمان تجاوز شد.(6)

و با همه هوادارانش كشته شد. او محمد پسر عبداللّه محض، نوه امام حسن مجتبي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) بود و از مدعيان مهدويت به شمار مي رفت.(1)

3. نفس زكيه ديگري در احاديث آماده است كه در آستانه ظهور در نجف اشرف به شهادت مي رسد. اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در خطبه اي كه به «خطبهالمحزون» معروف شده است، در ميان نشانه هاي ظهور مي فرمايد: «وَقَتلُ النَّفسِ الزَّكِيَّةِ بِظَهْرِ الكوفَةِ في سَبعينَ؛ و كشته شدن نفس زكيه (انسان بي گناهي) در پشت كوفه (نجف) با هفتاد تن».(2)

شيخ مفيد هنگام شمارش نشانه هاي ظهور، از كشته شدن نفس زكيه با هفتاد تن از صالحان در پشت كوفه سخن گفته است.(3)

4. نفس زكيه اي كه آخرين نشانه از نشانه هاي حتمي است.

در آستانه قيام جهاني حضرت بقية الله، نفس زكيه در مسجدالحرام، در ميان ركن و مقام، هنگام خواندن پيام امام به شهادت مي رسد.

براي اينكه اين دو نفس زكيه اشتباه نشود، اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در خطبه المحزون هر دو را كنار يكديگر بيان مي كند:

وَقَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ بِظَهْرِ الْكوفَةِ في سَبعينَ؛ والمَذْبُوحِ بَيْنَ الرُّكنِ والمَقامِ. (4)

از نشانه هاي ظهور است نفس زكيه اي كه با هفتاد تن در پشت كوفه (نجف)كشته مي شود و آن كه ميان ركن و مقام ذبح مي شود.

درباره نام و نشان اين نفس زكيه، ضمن يك حديث طولاني از امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) روايت شده است كه فرمود:

ص: 110

جواني از آل محمد(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ): در ميان ركن و مقام كشته مي شود كه نامش محمد، فرزند محمد و لقبش، نفس زكيه است.(1)

در اين حديث كه از نظر سندي در اوج صحت قرار دارد، نام پدر نفس زكيه «محمد» آمده، ولي در حديث ديگر، «حسن» بيان شده است.(2)از امام باقر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) درباره نسبش چنين روايت شده كه ايشان از تبار امام حسين(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) است.(3)

اميرمؤمنان علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) درباره قتل نفس زكيه مي فرمايد:

به خدا سوگند، گويي به نوجواني از قريش مي نگرم كه در خون خود دست و پا مي زند. پس از اين جنايت، ديگر كسي عذر آنها را نمي پذيرد و سيطره اي براي آنها نمي ماند.(4)

در حديث ديگري نيز فرمود:

ريختن خون حرام، در روز حرام، در ماه حرام، از تيره قريش! سوگند به خدايي كه دانه را شكافت و انسان را آفريد، پس از آن بيش از پانزده شب حكومت نخواهد كرد.(5)

امام باقر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين باره مي فرمايد: «ميان قتل نفس زكيه و قيام قائم(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) جز پانزده شب فاصله نخواهد بود».(6)

در پيامي كه نفس زكيه مي خواند، اين فرازها آمده است:

اي اهل مكه! من فرستاده فلاني هستم. او به شما مي فرمايد: ما اهل بيت رحمت و معدن رسالت هستيم. از روز ارتحال پيامبر، ما مورد ستم قرار گرفتيم و حقوق ما پاي مال شده است. ما از شما ياري مي طلبيم، ما را ياري كنيد.

ص: 111

در حال خواندن اين پيام به سويش هجوم مي برند و او را در ميان ركن و مقام سر مي برند.(1)

نفس زكيه روز 25 ذي حجه كشته مي شود و 15 روز بعد؛ يعني روز دهم محرم (عاشورا) قيام جهاني حضرت آغاز مي شود.(2)

چون او كشته شود، اهلزمين و آسمان بر آنها خشمگين شوند.(3)

در ميان بيش از دوهزار نشانه ظهور، فقط پنج نشانه از نشانه هاي حتمي ظهور ديده مي شود و آنها عبارتند از:

1. خروج سفياني كه در ماه رجب خروج مي كند و شش ماه مي جنگد. در اواخر محرم بر سه كشور سوريه، فلسطين و اردن سيطره پيدا مي كند.

2. خروج يماني كه هم زمان با خروج سفياني است.

3. بانگ آسماني در شب جمعه، شب 23 رمضان.

4. فرو رفتن سپاه سفياني در كام زمين در سرزمين بيداء، حدود يك ماه بعد از ظهور.

5. قتل نفس زكيه در مسجدالحرام، ميان ركن و مقام.

سرانجام قيام جهاني حضرت بقيه الله در روز شنبه، دهم محرم الحرام.

2. المهدي مِنَّي أَجْلَي الجَبْهَةِ، اَقْني الانْفِ.(1)

مهدي از من است با پيشاني باز و بيني كشيده.

3. لاتَذْهَبُ الدُّنيا حتّي يَأتي عَلَي أُمَّتِي رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي، يَمْلأُ الارضُ عَدْلاً، كما مُلِئَتْ جَورا.(2)دنيا سپري نمي شود جز اينكه مردي از اهل بيت من در ميان امتم ظاهر شود كه زمين را پر از عدالت كند، آن چنان كه پر از ستم شده است.

4. عَلي رايَةِ الْمَهْدِي مَكْتُوبٌ: اَلبَيعَةُ للّه ِ.(3)

بر پرچم مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) نوشته شده: بيعت براي خدا.

5. المهدي يقفُو أَثَري وَ لايُخطِي ءُ.(4)

مهدي راه مرا مي پويد و هرگز دچار لغزش نمي شود.

در روايتي از اميرمؤمنان حضرت علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) نقل شده است: «أشبَهُ النّاسِ بِرسولِ اللّه خَلْقا وَ خُلقا وَ حُسنا؛ او، مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، شبيه ترين مردم به رسول خدا(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) در اخلاق، رفتار و زيبايي است».(1)

امام حسن عسكري(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، پدر بزرگوار امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در توصيف فرزندش مي فرمايد: «أشبَهُ النّاسِ بِرسولِ اللّه خَلْقا وَ خُلقا وَ حُسناً؛ مهدي، شبيه ترين مردم به رسول خدا6 در اخلاق و رفتار است».(2)

بي شك، هنگام ظهور و تشكيل حكومت جهاني به وسيله امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، انسان ها شاهد اخلاق نبوي هستند؛ يعني همان گونه كه پيامبر با انسان هاي زمان خود رفتار مي كرد، جانشين دوازدهم او نيز همان روش و سيره را دارد. پيامبر اكرم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) در اين باره مي فرمايد: «يَخرُجُ رَجُلٌ مِنْ أَهلِ بيتي وَ يَعمَلُ بِسُنَّتي؛ مردي از اهل بيتم خروج مي كند و به سنت من عمل مي كند».(3)

امام محمد باقر(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين زمينه مي فرمايد: «اذا قامَ سارَ بسيرَةِ رسولِ اللّه(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) ؛ زماني كه (مهدي) قيام كند، به سيره و روش پيامبر عمل مي كند».(4)

امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) هم در اين باره مي فرمايد:

امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در حكومت خود بين مردم به شيوه رفتاري پيامبر رفتار مي كند و كارها را همانند عمل و كار پيامبر انجام مي دهد.(5)

حتي در نبرد با دشمنان اسلام همانند پيامبر رفتار مي كند. خود پيامبر در اين زمينه مي فرمايد: «وَ يُقاتِلُ علي سُنَّتي؛ او مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) بر سنت من مقاتله مي كند».(6)

ص: 116

بنابراين، يكي از شباهت هاي مهم ميان خاتم پيامبران و حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، شباهت در سيره و روش زندگي و شيوه حكومت داري است.

رسول خدا(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) موهاي خود را آب مي زد و مرتب مي كرد و مي فرمود: «آب، براي پاكيزگي مؤمن كافي است.

پيامبر به جز محيط خانه، در ميان اصحاب و اجتماع هم كاملاً آراسته بود. در روايت آمده است كه آن حضرت افزون بر خانواده، براي اصحابش نيز خود را مي آراست.(1)

درباره آراسته بودن پيامبر همين بس كه حتي در سفرهايش هيچ گاه شيشه روغن، شانه، قيچي، مسواك و سرمه را از خود دور نمي كرد.(2)

حتي هزينه عطر و بوي خوش پيامبر از مخارج و هزينه غذا و خوراك او بيشتر بود. امام صادق(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در اين باره مي فرمايد: «پيامبر براي بوي خوش بيشتر از غذا خرج مي كرد».(3)

امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) نيز همانند پيامبر، آراسته، پاكيزه و زيباست. امام علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در توصيف امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) مي فرمايد: «هُوَ شابٌّ مَرْبوعٌ حَسَنُ الْوَجْهِ حَسَنُ الشَّعْرِ؛ او (مهدي) جوان، زيبارو و با موهاي زيباست.»(4) بي سبب نيست كه پيامبر اعظم به او لقب «طاووس اهل بهشت» داده است.(5)

النَّبِي(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) جَميلَ الْمُعاشِرَةِ طَلِقَ الْوَجْهِ؛ پيامبر خوش مشرب بود و با روي گشاده با مردمبرخورد مي كرد».(1)

پيامبر مي فرمود: «پروردگارم مرا به نيكي و بخشش امر مي كند و از بخل و كوتاهي برحذر مي دارد».(2)

روايت هاي مربوط به امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) نيز نشان از مهرباني و محبت او دارد. امام علي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در توصيف امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) مي فرمايد: «اَوْسَعُكُمْ كَهْفا؛ مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) از همه بيشتر پناه مي دهد».(3)

او مانند پيامبر «رحمة للعالمين» است(4).

برخي براي حضرت، چهل جلوه از مهر و محبت را بيان كرده اند.(5)

فرزند و آخرين جانشين پيامبر هم همانند او با ياران و اصحابش مشورتمي كند. در روايتي آمده است كه امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در جنگ با سفياني و سرانجام كار او با يارانش مشورت مي فرمايد.(1)

كَانَ رسولُ اللهِ(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) يُقَسِّمُ لَحَظاتِهِ بَيْنَ أَصْحابِهِ فَيَنْظُرُ إِلي ذا وَ اِلي ذابِالسَّويَّةِ.(1)

پيامبر لحظاتش را بين يارانش تقسيم مي كرد و در نگاه به اين و آن به طور مساوي بود.

پيامبر اعظم(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) در تقسيم بيت المال و ديگر جلوه هاي رفتاري، آيينه تمام نماي عدالت است. امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) هم بر اساس همين عدالت نبوي، در حكومت جهاني خود، عدالت را به همه جهانيان هديه مي دهد. در روايت هاي فراواني چنين آمده است: «يَمْلَأُ الاَْرْض قِسْطا وَ عَدْلاً؛ امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) هم اموال را بين همگان به عدالت و مساوي تقسيم مي كند.»(2) ايشان به تمام يارانش امر مي كند كه با عدالت رفتار كنند. در روايتي آمده است:

يُفَرِّقُ الْمَهْدي أَصْحابَهُ... يَأْمُرُهُمْ بِالْعَدْلِ وَ الاِْحْسانِ.(3)

امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) اصحابش را در سرتاسر جهان مي فرستد و به آنها امر مي كند كه با عدل و احسان برخورد كنند.

برخي روايت ها، صبر امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) به صبر ايوب تشبيه شده است.(1)

فرو مي ريزد و زمين گياهانش را براي او بيرون مي فرستد. مال را به طور مساوي تقسيم مي كند؛ دام بسيار فراوان مي شود؛ امت اسلامي بسيار شكوه مند مي گردد. هفت يا نه سال در ميان آنها حكومت مي كند.

اسلاميه، 1360.

12. -----------------، الملاحم و الفتن، تهران، اسلاميه، 1381.

13. -----------------، فلاح السائل و نجاح المسائل في عمل اليوم و الليلة، قم، مكتبة الاعلام الاسلامي، 1377.

14. ابن عربي، محمد بن علي، الفتوحات المكية، بيروت، دار احياء التراث العربي، بي تا.

15. ابن فارس، زكريا، معجم مقائيس اللغة، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1380.

16. ابن فتال، روضة الواعظين، قم، شريف رضي، بي تا.

17. ابن هشام، السيرة النبوية، بيروت، دارالفكر، 1370.

18. ابوالفرج اصفهاني، مقاتل الطالبيين، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1380.

19. ابي داوود، السنن، بيروت، دارالفكر، 1378.

20.احمد بن حنبل، المسند، مصحح: شاكر احمد محمد، بيروت، دارالفكر، 1372.

21.اربلي، كشف الغمة عن معرفة احوال الائمة، تهران، مجمع جهاني اهل بيت، 1381.

22.بالادستيان، محمد امين و ديگران، نگين آفرينش، تهران، بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، 1383.

23.بيهقي، احمد بن حسين، دلائل النبوة، بيروت، دارالكتب العلمية، 1381.

24.بيهقي، حسين بن علي، السنن الكبري، دارالفكر، بيروت، 1377.

25.پورسيد آقايي، مسعود، مير مهد، قم، حضور، 1384.

26.ترمذي، محمد بن عيسي، السنن، بيروت، دارالفكر، 1380.1.

ص: 125

27.تفتازاني، مسعود بن عمر، شرح المقاصد، قم، شريف رضي، 1376.

28. جعفري، محمد صابر، مهدي ستيزان، تهران، بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) 1384.

29. جوليوس، كرينستون، انتظار مسيحا در آيين يهود، ترجمه: حسين توفيقي، قم، مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب، 1377.

30. حائري يزدي، الزام الناصب في اثبات الحجة الغائب، قم، دارالهدي، 1384.

31. حاجيان، اسماعيل، حديث جواني و ياران امام زمان، تهران، مهام، 1383.

32. حلي، حسن بن يوسف، مختصر بصائر الدرجات، قم، الرسول المصطفي، 1328.

33. حموي ياقوت، معجم البلدان، ترجمه علينقي منزوي، بيروت، دار احياء التراث العربي، بي تا.

34. حمويني جويني، ابراهيم بن محمد، فرائد السمطين، مصحح: محمدباقر محمودي، بيروت، مؤسسة المحمودي، 1358.

35. حميري، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسه آل البيت الاحياء التراث، 1371.

36.الحناوي، محمد عبد الروف، فيض القدير، بيروت، دارالكتب العلمية، 1380.

37.خاتون آبادي، مير محمد صادق، كشف الحق، تهران، مؤسسه امام مهدي و بنياد بعثت، 1361.

38.خزاز، كفاية الاثر، بي جا، بي تا.

39.ذهبي، محمد، تاريخ الاسلام و فيات المشاهير الاعلام، مصحح: عمر عبدالسلام، بيروت، دارالكتاب الاسلامية، 1369.1.

ص: 126

40.راوندي، قطب الدين، الخرائج والجرائح، بيروت، مؤسسه النور للمطبوعات، 1369.

41. سليمان كامل، روزگار رهايي، ترجمه: علي اكبر مهدي پور، تهران، آفاق، 1381.

42. سيوطي، الحاوي للفتاوي، بيروت، دارالفكر، چاپ دوم، 1358.

43. شبلنجي، مؤمن، نورالابصار في مناقب آل البيت النبي المختار(صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ)، قم، ذوي القربي، 1384.

44. شعراني، عبدالوهاب بن احمد، اليواقيت و الجواهر في بيان عقائد الاكابر، بيروت، دارالحياء التراث العربي، بي تا.

45. شهروزي البرزنجي، الاشاعة في اشراط الساعة، سوريه، دارالهجرة، چاپ دوم، 1374.

46. طبرسي، جليل بن نصر الحسن بن فضل، مكارم الاخلاق، قم، نشر اسلامي، چاپ سوم، 1372.

47. طبرسي، فضل بن حسن، اعلام الوري باعلام الهدي، قم، مؤسسه آل البيت(عَلَيْهَم السَّلاَمُ)، 1375.

48. -----------------، الاحتياج في الرد علي اهل اللجاج، قم، دارالاسوه للطباعة و النشر، 1380.

49.-----------------، مجمع البيان في التفسير القرآن، مصحح: رسولي هاشم، بيروت، مكتبة العلمية الاسلامية، 1370.

50.طبري آملي، محمد بن جرير، دلائل الامامة، قم، مؤسسه البعثة، 1363.

51.طوسي، محمد بن حسن، تهذيب الاحكام، بيروت، دارالمعارف للمطبوعات، 1370.

52.-----------------، كتاب الغيبة، قم، مؤسسه المعارف الاسلاميه، 1370.1.

ص: 127

53. -----------------، مصباح المتهجد، بيروت، مؤسسه فقه الشيعة، 1369.

54. عظيم آبادي، ابي الطيب محمد شمس الحق، عون المعبود، بيروت، دارالفكر، 1380.

55. عقلاني، احمد بن علي، فتح الباري بشرح صحيح البخاري، بيروت، دارالفكر، 1378.

56. عميدي، سيد تامر هاشم، مهدي منتظر در انديشه اسلامي، ترجمه: محمدباقر محبوب القلوب، قم، جمكران، 1380.

57. عياشي، محمد بن مسعود، التفسير العياشي، بيروت، مؤسسه الاعلمي المطبوعات، 1369.

58. غالب، مصطفي، الامامة و قائم القيامة، بيروت، دارالكتب الهلال، 1360.

59. قاضي زاهدي، احمد، شيفتگان حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، قم، نشر حاذق، 1383.

60. قاضي سعيد قمي، التوحيد، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1373.

61. قرطبي، ابي بكر، التذكرة، بيروت، دارالفكر، 1382.

62.قزويني، محمد بن يزيد، السنن، بي جا، مكتبه ابن حجر، 1383.

63.قمي، شيخ عباس، سفينة البحار و مدينة الحكم و الآثار، بيروت، دارالاسوه للطباعة و النشر، 1364.

64.-----------------، مفاتيح الجنان، ترجمه: مهدي الهي قمشه اي، قم، موعود اسلام، 1383.

65.قندوزي، سليمان بن ابراهيم، ينابيع المودة، قم، شريف رضي، چاپ دوم 1375.

66.كاظمي، حيدر، بشارة الاسلام، تهران، مكتبة نينوي الحديثه، بي تا.

67.كامل سليمان، يوم الخلاص، بيروت، دارالكتاب البستاني و مكتبة المدرسة و النشر، چاپ ششم، 1364.1.

ص: 128

68.كليني، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، نشر اسلاميه، 1376.

69. كوراني و همكاران، معجم احاديث الامام المهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، قم، مؤسسه المعارف الاسلاميه، 1369.

70. گروهي، امام مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ) در احاديث شيعه و سني، تهران، بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، 1384.

71. مباركفوري، عبدالرحمن، تحفة الاحوذي، بيروت، داراحياء التراث العربي، بي تا.

72. متقي هندي، علاءالدين علي، البرهان في علامات مهدي آخر الزمان، قم، مطيعة الخيام، 1375.

73. -----------------، كنز العمال في سنن الاقوال و الافعال، مصحح: حياني بكري، بيروت، دارالكتب العلمة، چاپ دوم، 1383.

74. مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، دارالمعارف المطبوعات، 1379.

75. محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحكمة، ترجمه: حميدرضا شفيعي، قم، دارالحديث، 1383.

76. مروزي، نعيم بن حمار، الفتن، قم، مكتبه حيدريه، 1382.

77.---------------- ، الفتن، بيروت، دار المعرفة، 1384.

78.مري جوويور، درآمدي بر مسيحيت، ترجمه: حسن قنبري، قم، مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب، 1381.

79.مفيد، محمد بن نعمان، الاختصاص، قم، مؤسسه النشر الاسلامي، 1362.

80.-----------------، الارشاد، تهران، نشر اسلاميه، 1376.

81.مقدسي شافعي، يوسف بن يحيي، عقدالدرر في اخبار المنتظر، قاهره، مكتبه عالم الفكر، 1358.

82.مقدسي، ابن يوسف، فرائد فوائد الفكر في الامام المهدي المنتظر، قم،

ص: 129

مؤسسه معارف اسلامي، 1382.

83. موسوي اصفهاني، سيد محمد تقي، مكيال المكارم، ترجمه: حائري قزويني، جمكران، 1385.

84. مهدي پور، علي اكبر، كتاب نامه حضرت مهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، قم، الهادي، 1380.

85. مير لوحي اصفهاني، محمد، مختصر كفاية المهتدي المعرفة المهدي(عَلَيْهَ السَّلاَمُ)، دفتر نشر فرهنگ، 1385.

86. نوري، حسين بن محمدتقي، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، قم، آل البيت(عَلَيْهَم السَّلاَمُ)، چاپ سوم، 1369.

87. واقدي، محمد بن عمر، المغازي، قم، مكتبة الاعلام الاسلامي، 1376.

88. هاكس، جميز، قاموس كتاب مقدس، تهران، اساطير، 1360.

89. هيثمي، علي بن ابن بكر، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بيروت، دارالفكر، 1384.

ص: 130