خداوندا ما را به راه راست هدایت فرما . » حال سؤال می شود این راه راست چه راهی است؟ احادیث فوق به این پرسش پاسخ میگویند :

1. صراط محمد و آله

2. حب النبی و اهل بیته

3. امیرالمومنین علیه السلام و همسر و فرزندانش که حجتهای خداوند هستند، صراط مستقیم حق می باشند و امروزه بر روی کره زمین این حجت مستقیم خداوند حضرت حجة بن الحسن العسکری عجل الله تعالی فرجه الشریف است زیرا ما یقین داریم که ایشان از آل محمد صلی الله علیه و آله وسلم و اهل بیت رسول و از فرزندان حضرت امیرالمونین وحضرت فاطمه زهرا سلام الله علیهما می باشد .

1) در معانی الاخبارصفحه 32 و ترجمه معانی الاخبار صفحه 29 حدیث 1 آمده است :

حدّثنا احمدبن الحسن القطّان ، قال : حدّثنا عبدالرحمن بن محمد الحسینی قال اخبرنا ابو جعفر احمد بن عیسی بن ابی مریم العجلی ، قال حدّثنا محمد بن احمد بن عبدالله بن زیاد العرزمی قال : حدّثنا علی بن حاتم المنقری عن مفضل بن عمر قال : سألت اباعبدالله علیه السلام عن الصّراط . فقال : هو الطریق الی معرفةالله عز وجل و هما الصراطان : صراط فی الدنیا و صراط فی الآخرة و اما الصراط الذی فی الدنیا فهو الامام المفترض الطاعة ، مَن عرفه فی الدنیا واقتدی بهداه مرَّ علی الصراط الذی هو جسرجهنم فی الآخرة ومَن لم یعرفه فی الدنیا زلّت قدمه عن الصراط فی الآخرة فتردی فی نار جهنم .

یعنی : مفضل بن عمر گوید از امام صادق علیه السلام پرسیدم صراط چیست ؟ ایشان فرمودند : راهی به سوی شناختن خدای بزرگ است وصراط دو گونه است : 1- صراط در این سرا 2- صراط در آن سرا

اما صراط دنیا امام می باشد که فرمانبرداری از او واجب است . هر که در دنیا او را شناخت و رهنمودهای او را به کار بست ، در آخرت از صراط که پلی است بر روی جهنم خواهد گذشت و هر کس در اینجا امام خود را نشناخت هنگام گذشتن از صراط آخرت گامش خواهد لغزید و در آتش دوزخ خواهد افتاد .

5) در مناقب ابن شهر آشوب مجلد 3 صفحه 73 ودر تفسیرالثعلبی و کتاب ابن شاهین : عن رجاله عن مسلم بن حیان عن بریده فی قول الله : «إهدنا الصراط المستفیم » قال : صراط محمد و آله .

یعنی منظور از صراط ، محمد صلی الله علیه و آله وسلم و آل اوست.

6) در معانی الاخبار شیخ صدوق مجلد 1 صفحه 76 حدیث 5 آمده است :

حدّثنا ابی – رحمةالله – قال : حدّثنا علی بن ابراهیم بن هاشم عن ابیه عن محمد بن سنان عن المفضل بن عمر قال : حدّثنی ثابت الثمالی عن سیَّد العابدین علی بن الحسین علیه السلام

قال : لیس بین الله و بین حجَّته حجاب ٌفلا لله دون حجّته ستر ،

ص: 2

نحن ابواب الله و نحن الصراط المستقیم و نحن عیبة علمه ونحن تراجمة وحیه و نحن ارکان توحیده ونحن موضع سرِّه .

یعنی : ثابت ثمالی گوید : سید و سالار عبادت کنندگان ، حضرت علی بن الحسین علیه السلام فرمود : میان خدا و حجت او ( که امام هر زمان است ) حجاب و مانعی وجود ندارد . پس خداوند پیش روی حجت خود پوششی نیفکنده است . مائیم درهای علم خداوند و راه مستقیم و کانون علم او ، ما بازگو کننده و شرح دهنده وحی او و استوانه های اصلی کاخ توحیدش و جایگاه راز نهانی او هستیم .

بار دیگر احادیث فوق را مرور نمایید . صراط مستقیم چنین تفسیر شده است: در بعضی از احادیث صراط مستقیم را محمد و آل محمد می دانند ، در بعضی دوستی اهل بیت شمرده اند ، در بعضی دیگر منظور از صراط مستقیم « امام مفترض الطاعة » آمده است .

از مجموع این احادیث در حال حاضر فقط این نتیجه را می توان گرفت که صراط مستقیم حضرت بقیة الله الاعظم حجة بن الحسن العسکری علیه السلام می باشد .

ص: 3

1)وجود مقدس حضرت ختم الانبیاء صلی الله علیه و آله وسلم که برای ما در حال حاضر غیب است ولی ایمان به وی فطری است و با استدلال عقلی روشن می شود .

2)ایمان به ملائکه که ملائکة الله غایب می باشند .

3)ایمان به قیامت و معاد و عالم برزخ و وادی السلام و برهوت و سؤال و جواب در قبر و فشار قبر وایمان به برانگیخته شدن و صراط و میزان و جهنم و بهشت و... که همه از مصادیق غیب هستند .

4) ایمان به یازده امام از امیرالمومنین تا امام حسن عسکری علیه السلام که همه از نظر ظاهری برای ما غیب هستند .

5) وجود اقدس بقیةالله الاعظم حجة بن الحسن العسکری علیه السلام که در دوران غیبت غایب از نظرها می باشد .

پس این آیه همه این مصادیق را شامل می شود و به زبان دیگر می توان گفت : ایمان به غیب ، ایمان به جمیع عقاید حقه می باشد .

· امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف یکی از مصادیق غیب هستند .

1) در کتاب ینابیع المودة نوشته خواجه کلان قندوزی حنفی صفحه 442و443 به نقل از کتاب مناقب احمد خوارزمی حنفی آورده است :

عن جابر بن عبدالله انصاری ...قال رسول الله : ...طوبی للصابرین فی غیبته طوبی للمتقین علی محبتهم اولئک الذین وصفهم الله فی کتابه و قال : « هدیً للمتقین الّذین یؤمنون بالغَیب »

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در ضمن حدیث مفصلی که شرح آنرا در زیر می آوریم می فرمایند : ... خوشا به حال کسانیکه در غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف صابرند وخوشا به حال متقین که در محبت ایشانند . اینها کسانی هستند که خداوند در قرآن کریم آنان را چنین وصف می کند : « هدیً للمتقین الّذین یؤمنون بالغَیب »

شرح حدیث فوق :

در کتاب ینابیع المودة صفحه 442 آمده است که در کتاب مناقب از واثلة بن اصقع بن فرخاب از جابر بن عبد الله انصاری روایت شده که گوید : جندل بن جنادة بن جبیر الیهودی خدمت رسول خدا مشرف شد و عرضه داشت : یا محمد بفرما برای من از آنچه برای خداوند نیست و از آنچه در نزد خداوند نیست و از آنچه که آنرا خداوند نمی داند . رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند :

ص: 5

اما آنچه برای خداوند نیست شریک است که خداوند شریک ندارد و آنچه در نزد خداوند نیست ظلم و ستم است که بر بندگان خود روا ندارد . اما چیزی که خداوند نمی داند گفتار شما جماعت یهود است که عزیر را پسر خدا می دانید . خداوند او را فرزند خود نمی داند بلکه عزیر مخلوق اوست . آنگاه جندل گفت :

اشهد ان لا اله الا الله وانّک رسول الله حقاً و صدقا ً .

سپس جندل گفت من شب گذشته حضرت موسی علیه السلام را در خواب دیدم . ایشان به من فرمودند : ای جندل برو و مسلمان شو به دست خاتم الانبیاء و تمسک جوی به اوصیا و جانشینان بعد از او .

حال به من بفرمایید اوصیای پس از شما کیستند تا من به آنها گرویده و به دامان آنان چنگ زنم ؟

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند : قال : أوصیائی الاثناعشر قال جندل هکذا وجدناهم فی التوراة و قال یا رسول الله سمّهم لی فقال اَوَلهم سید الاوصیاء ابوالائمة علیّ ثم ابناه الحسن و الحسین فاستمسک بهم ولا یغرنّک جهل الجاهلین فإذا و له علیّ بن الحسین زین العابدین یقصی الله علیک و یکون آخر زادک مِن الدنیا شربة لبن تشربه . فقال جندل وجدنا فی التوراة و فی کتب الانبیاء علیهم السلام ایلیا و شبراً و شبیراً فهذه اسم علی و الحسن و الحسین فمن بعد الحسین وما اسامیهم قال اذا انقضت مدة الحسین فالامام ابنه علی و یلقب بزین العابدین فبعده ابنه محمد یلقب بالباقر فبعده ابنه جعفر یدعی بالصادق فبعده ابنه موسی یدعی بالکاظم فبعده ابنه علی یدعی بالرضا فبعده ابنه محمد یدعی بالتقی والزکی فبعده ابنه علی یدعی بالنقی والهادی فبعده ابنه الحسن یدعی بالعسکری .

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند : اوصیا وجانشینان بعد از من دوازده نفر هستند . جندل گفت : آن را من در تورات یافته ام اما یا رسول الله نام ایشان را بفرمایید . حضرت فرمودند : اول ایشان سید اوصیاء ، پدر امامان ، علی علیه السلام است و پس از او فرزندانش حسن و حسین . پس به ایشان متمسک شو ومواظب باش از مردم جاهل و نادان فریب نخوری . ای جندل تو در زمان علی بن الحسین از دنیا خواهی رفت و آخرین غذایی که می خوری شربتی از شیر است . جندل گفت : در تورات و در کتب انبیا علیهم السلام نامهای ایلیا ، شبر و شبیر آمده

که نام علی ، حسن و حسین باشد . آنگاه جندل پرسید : بعد از حسین امام کیست و چه نام دارد ؟

حضرت فرمودند : پس از حسین فرزند او علی ملقب به زین العابدین است و پس از او امام محمد است ملقب به باقر و بعد از ایشان جعفر ملقب به صادق سپس پسرش موسی که کاظم خوانده می شود و بعد از او فرزندش علی که ملقب به رضاست . پس از او فرزندش محمد که تقی خوانده می شود و بعد از او فرزندش

ص: 6

علی که ملقب به نقی و هادی است . پس از ایشان فرزندش حسن که عسکری خوانده می شود .

فبعده ابنه محمد یدعی بالمهدی والقائم والحجة فیغیب ثم یخرج فاذا خرج یملأ الارض قسطاً و عدلاً کما مُلئت جوراً و ظلماً طوبی للصابرین فی غیبته طوبی للمتقین علی محبتهم اولئک الذین وصفهم الله فی کتابه و قال : « هدی ً للمُتقین الّذین یؤمِنون بِالغَیب » ثم قال الله تعالی « و اولئک حِزبُ الله اَلا إنّ حزبُ الله هُمُ الغالِبون » فقال جندل الحمد لله وفّقنی بمعرفتهم ثم عاش الی ان کانت ولادةعلی بن الحسین فخرج الی الطائف و مرض وشرب لبناً و قال اخبرنی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم أن یکون آخر زادی مِن الدنیا شربة لبن و مات و دفن بالطائف بالموضع المعروف بالکوزارة .

پس از او فرزندش محمد که مهدی ، قائم و حجت خوانده می شود ، غایب خواهد شد تا زمانیکه بیرون آید و زمین را که پر از ظلم و جور شده ، پر از عدل و داد کند . خوشا به حال صابران در غیبتش خوشا به حال کسانیکه او را دوست می دارند .آنها اشخاصی هستند که خداوند در وصفشان درکتاب خود فرموده است :

« هُدیً لِلمُتّقین الّذین یؤمِنون بِالغَیب »

و نیز خداوند در وصف آنان فرموده است :

« اولئِک حِزبُ الله اَلا إنّ حزبُ اللهِ هُمُ الغالِبوُن »

آنگاه جندل گفت : سپاس خدای را که مرا به شناخت آنان موفق ساخت . او تا زمان امام زین العابدین علیه السلام زنده بود . سپس به طائف رفت و در آنجا بیمار شد و شربتی از شیر نوشید و گفت : رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم به من خبر داده بود که آخرین غذای تو از دنیا شیر می باشد و آنگاه از دنیا رفت. او را در طائف در محله ای معروف به « کوزاره » دفن کردند .

1) در کتاب تفسیر الکبیر و مفاتیح الغیب ( مشهور به تفسیر امام فخر رازی ) مجلد 2 صفحه 31 آمده است :

قال بعض الشیعه : المراد بالغیب المهدی المنتظر الذی وعد الله تعالی به فی القرآن والخبر أما القرآن فقوله ( وَعَدَ الله الذینَ آمنوُا مِنکم و عَمِلواالصّالحات لَیَستَخلفنّهم فِی الاَرض کمااستَخلَفَ الّذینَ مِن قَبلِهم ) و أما الخبر فقوله علیه السلام : « لولم یبق مِن الدنیا الا یوم واحد لطول الله ذلک الیوم حتی یخرج رجل من اهل بیتی یواطی إسمه إسمی و کنیته کنیتی یملأ الارض عدلاً و قسطاً کما ملئت جوراً و ظلماً » واعلم أن تخصیص المطلق من غیر الدلیل باطل .

ص: 7

امام فخر رازی در اینجا می گوید : شیعیان می گویند مراد از غیب ( مهدی منتظر) است. او کسی است که خداوند به وجودش در قرآن وعده داده است ونیز از احادیث آنرا استدلال می کنند .

در اینجا امام فخر رازی می گوید شیعه در اثبات اینکه مراد از غیب ، مهدی منتظر است ، آیه 55 از سوره نور را می آورد که خداوند می فرماید : ( خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و اعمال نیکو انجام دهند ، وعده داده است که سرانجام آنان را خلیفه ،حاکم و جانشین خویش بر روی کره زمین می گرداند همانطوریکه قبل از ایشان کسانی خلیفه شدند . ) آنگاه می گوید : اما حدیث و خبر ، قول پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم است که فرمودند : « اگر باقی نماند از عمر دنیا مگر یک روز، خداوند آنروز را طولانی می گرداند تا مردی از اهل بیت من خروج نماید . اسم او اسم من و کنیه او کنیه من است . خداوند به وسیله او زمین را پر از عدل و داد می کند همانطوریکه پر از ظلم و جور شده است .» و مطلب دیگر اینکه شیعه نمی گوید که منظور از «غیب» فقط غیبت ولی عصر است .

امام فخر رازی دو دلیل از زبان شیعیان آورد که منظور از غیب ، حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف است . ما در اینجا از امام فخر رازی این سؤال را می پرسیم که اینکه خداوند می فرماید : ( وعد الله الذین آمنوا منکم و عملواالصالحات لیستخلفنهم فی الارض ) آیا مسلمانان در زمان خلفای بنی امیه ویا بنی العباس و یا سایر حکومتها خلیفۀ روی زمین شده اند ؟ پاسخ منفی است . فقط در زمان مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف است که ایشان خلیفة الله فی الارض خواهند شد و آیات زیادی در قرآن در این زمینه آمده است که باید روزی بیاید که همۀ کرۀ زمین مسلمان شوند و بر روی کره زمین حکومت اسلامی بر پا شود و شرکی باقی نماند . آیا واقعاً این مطالب را فقط شیعه می گوید و اهل سنت به آن اعتقاد ندارند ؟ (1)

اما در مورد دلیل دوم امام فخر رازی که حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم آورده است ، این پرسش مطرح می شود که آیا این حدیث را فقط شیعه از پیامبر اکرم نقل کرده است ؟

ما از امام فخر رازی سؤال می کنیم که آیا ابو داود سجستانی در مجلد 2 صفحه 207 از کتاب صحیح ( سنن ) خود در قسمت کتاب المهدی این حدیث را

نیاورده است ؟ و ابی داود یک کتاب ازصحیح (سنن) خود را به نام « کتاب المهدی » قرار نداده است و در آنجا نیاورده است ؟

ص: 8

قال رسول الله : « لو لم یبقَ مِن الدّهر الاّ یوم لَبعث الله رجلاً مِن اَهلِ بیتی یملأها عدلاً کما مُلئت جوراً . »

این حدیث را فقط شیعیان بیان نکرده اند بلکه :

* امام احمد حنبل این حدیث را در مسندش مجلد 1 صفحه 376 آورده است .

* سبط بن جوزی حنفی در تذکرة الخواص الامة صفحه 377 آن را نقل کرده است .

* ابن ماجه در صحیح (سنن) خود آن را آورده است .

* ترمذی این حدیث را در صحیحش ( سنن ) در مجلد 4 صفحه 438 آورده است .

* شبلنجی شافعی آن را در کتاب نور الانصار باب 2 صفحه 154 آورده است .

* حافظ سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی در ینابیع المودة در قسمتهای مختلف از جمله در صفحات 423و 429 آورده است .

* حاکم نیشابوری در کتاب مستدرک الصحیحین در مجلد 4 صفحه 465 آن را آورده است .

1) در تفسیر الدّر المنثور فی التفسیر المأثور نوشتۀ امام عبد الرحمن جلال الدین السیوطی مجلد اول صفحه 64 آمده است :

و أخرج عبد بن حمید و ابن جریر عن قتاده فی قوله : « الّذین یؤمِنون بالغَیب » قال : آمنوا بالبعث بعد الموت ، والحساب ، والجنة والنار ، و صدقوا بموعود الله الذی وعد فی هذا القرآن .

توجه می فرمایید که ایشان دربارۀ غیب می فرماید : برانگیخته شدن پس از مرگ و حساب و بهشت و جهنم ... از مصادیق غیب هستند و نیز می گوید از جملۀ مصادیق غیب : ( تصدیق نمودن قرآن موعودی است که از جانب خداوند در قرآن به آن وعده داده شده است . )

2) در تفسیر المیزان مجلد 1 صفحه 44 و کتاب آیات الولایة صفحه 18 و کتاب کمال الدین مجلد 2 صفحه 340 باب 33 آمده است :

عن الصادق علیه السلام فی قوله تعالی : « الّذینَ یؤمِنون بالغیب » قال : من آمن بقیام القائم علیه السلام إنه حق .

از امام صادق علیه السلام درباره آیۀ مذکور نقل شده است که آن حضرت فرمودند: آنها کسانی هستند که ایمان به حقانیت قیام قائم علیه السلام بیاورند .

1) در کتاب کمال الدین مجلد 2 صفحه 340 باب 33 حدیث 20 آمده است :

ص: 9

حدثنا علی بن احمد بن محمد ... الدّقاق رضی الله عنه قال : حدّثنا احمد بن ابی عبدالله الکوفی قال : حدثنا موسی بن عمران النخعی ، عن عمه الحسین بن یزید ، عن علی بن أبی حمزة، عن یحیی بن أبی القاسم قال : سألت الصادق علیه السلام عن قول الله عزّ وجلّ : « الم ذلک الکتاب لا رَیبَ فیه هدیً للمتّقین الّذین یؤمِنون بالغَیب » فقال : المتقون شیعة علی علیه السلام والغیب فهو الحجة الغائب و شاهد ذلک قول الله عزّ و جلّ : « و یقولون لولا اُنزل علیه آیة من ربّه فقل إنّما الغیب لله فَانتظروا إنّی معکم مِنَ المُنتَظِرین »

یعنی : ابن بابویه گوید : حدیث گفت ما را علی بن احمدبن محمد دقاق رضی الله عنه وی گفت : حدیث آورد ما را محمد [احمد] بن ابی عبدالله کوفی ، که گفت : حدیث آورد ما را موسی بن عمران نخعی از عمویش ، حسین بن یزید ، از علی بن ابی حمزه از یحیی بن [ابی] القاسم که گفت : از امام صادق علیه السلام درباره فرمودۀ خدای عزوجل « الم . این کتاب که هیچ تردیدی در آن نیست ، روشنگر راه پرهیزکاران است . آنانکه به غیب ایمان آوردند . » پرسیدم . حضرت فرمودند: متقیان شیعیان علی علیه السلام هستند و غیبت همان حجت غایب است و شاهد آن ، فرمودۀ خدای تعالی است : « و (کافران ) گویند چرا آیتی از پروردگارش براو نازل نمی شود ؟ بگو همانا غیب مخصوص خداست . پس منتظر باشید که ما نیز از منتظران هستیم . »

2) در کتاب کفایة الاثر صفحه 60 و کتاب المحجة فی ما انزل فی القائم الحجة صفحه 37 و کتاب کمال الدین آمده است :

و عنه بإسناده عن جابر بن عبدالله الأنصاری ، عن رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فی حدیث یذکر فیه الأئمة الأثنی عشروَ یهمّ القائم علیه السلام قال : قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم : طوبی للصابرین فی غیبته ،طوبی للمقیمین علی محبتهم اولئک من وصفهم الله فی کتابه فقال : «الذین یؤمنون بالغیب » ثم قال: « اولئک حزب الله ألا إنّ حزب الله هُم الغالبون »

یعنی : و از او (ابن بابویه) است که : به سند خود از جابر بن عبدالله انصاری از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در حدیثی که امامان دوازده گانه و در میان آنان قائم علیه السلام را یاد کرده چنین آمده : [جابر] گوید : رسول خدا صلیی الله علیه و آله وسلم فرمود : خوشا به حال صبرکنندگان در زمان غیبت او ، خوشا به حال کسانی که بر محبتشان پابرجا می مانند ، آنهایند که خداوند در کتاب خویش چنین وصفشان فرموده : « آنانکه به غیب ایمان آورند . » سپس فرمود : « آنان حزب خدایند . آگاه باشید که حزب خداوند پیروزند . »

1) عنه : قال : حدثنا محمد بن موسی بن المتوکل رضی الله عنه قال : حدثنا محمد بن یحیی العطار قال : حدثنا احمد بن محمد بن عیسی ، عن عمر بن عبد العزیز ، عن غیر واحد من اصحابنا ، عن داوود بن کثیر الرّقی عن ابی

ص: 10

عبد الله علیه السلام فی قول الله عز وجل : « الذین یؤمنون بالغیب » قال : مَن آمن [ اقرَّ] بقیام القائم ، انّه حقّ .

یعنی : و از او ( ابن بابویه ) است که گوید : حدیث آورد ما را محمد بن متوکل رضی الله عنه گوید : حدیث گفت ما را محمد بن یحیی عطار ، وی گفت : حدیث آورد ما را احمد بن محمد بن عیسی از عمر بن عبد العزیز ، از چند تن از اصحابمان ، از داوود بن کثیر رقی از حضرت ابی عبد الله امام صادق علیه السلام درباره فرمایش خداوند عز وجل : « آنانکه به غیب ایمان آورند » فرمود : یعنی هر کس ایمان آورد ( اقرار کند) که قیام قائم حق است .

ص: 11

داشتم یا بن رسول الله مقصود از ( فأتمهنّ ) در آیه کریمه چیست ؟ حضرت فرمودند : آن جناب تمام کرد آنها را تا قائم مهدی که همۀ آنان دوازده نفرند و نه نفر آنان از اولاد حسین علیه السلام هستند ( و نهمین آنان که آخرین آنهاست و امامت به او تمام می شود ، مهدی است . )

نکتۀ قابل توجه اینجاست که :

ایمان کامل که قرآن از آن به « فأتمّهن » یاد می کند ، ایمان حضرت ابراهیم به رسول خدا و امیرالمؤمنین و حضرات ائمه از نسل حضرت امیر و حضرت زهرا سلام الله علیهم اجمعین تا حضرت بقیة الله الاعظم امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد و کسی که تمام مراتب ایمان را داشته باشد اما به امام زمان مومن نباشد ، ایمانش ناقص است و آن را به اتمام نرسانیده است .

1) این حدیث را شیخ صدوق رحمة الله علیه در کتاب کمال الدین باب 33 مجلد 2 حدیث 28 آورده است :

حدثنا علی بن محمد بن احمد رضا قال حدثنا حمزة بن القسم العلوی العباسی قال حدثنا جعفر بن مالک الفزاری قال حدثنا محمد بن الحسین بن زید الزیات قال حدثنا محمدبن زیاد الازدی عن المفضل بن عمر عن الصادق جعفر بن محمد علیهماالسلام قال سألته عن قول الله عز و جل : « وَ إذ ابتلی ابراهیمَ ربّه بکلماتٍ » قال : هی الکلمات التی تلقاها آدم من ربه فتاب الله علیه ، هو انه قال اسئلک بحق محمد و علی و فاطمه والحسن والحسین الا تبت علی فتاب الله علیه انه هو التواب الرحیم . فقلت له یا بن رسول الله فاخبرنی عن قول الله عز و جل : « و جعلها کلمة باقیة فی عقبة » یعنی بذلک الامامة جعلها الله تعالی فی عقب الحسین الی یوم القیامة . قال فقلت یا بن رسول الله فکیف صارت الامامة فی ولد الحسین دون الحسن علیهماالسلام وهما جمیعاً ولدا رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و سبطاه و سید الشباب اهل الجنة ؟ فقال علیه السلام : إن موسی وهرون کانا نبیین مرسلین و اخوین فجعل الله عز وجل النبوة فی صلیب هرون و دون صلیب موسی علیهماالسلام و لم یکن لأحد ان یقول لم جعل الله ذلک و أما الامامة فخلافة الله فی أرضه ولیس لاحد أن یقول لم جعله الله فی صلیب الحسین دون صلیب الحسن علیهماالسلام لأن الله تبارک و تعالی هو الحکیم فی افعاله لایسئل عما یفعل وهم یسئلون .

مفضل بن عمر گوید از امام صادق علیه السلام پرسیدم که منظور از کلمات در آیۀ « آنگاه که ابراهیم را پروردگارش به کلماتی آزمود » چیست ؟ حضرت فرمودند :

همان کلماتی است که آدم از خدا دریافت نمود و خدا توبه اش را پذیرفت . به راستی که او بسیارتوبه پذیر و مهربان است . عرض کردم یابن رسول الله این چه

ص: 14

معنی دارد که می فرماید : « آنها را تمام کرد . » ؟ فرمود : یعنی آنها را تمام کرد تا قائم که دوازده امامند و نه تن آنان از فرزندان حسین می باشند . مفضل گوید : عرض کردم یابن رسول الله چگونه امامت اختصاص به فرزندان حسین یافت نه حسن باآنکه آنان هر دو فرزندان رسول خدا و دو سبط و دو سید جوانان اهل بهشت هستند ؟ حضرت فرمودند : به راستی موسی و هارون هر دو پیغمبر مرسل و برادر بودند و خدا نبوت را به صلیب هارون اختصاص داد نه صلیب موسی علیه السلام و کسی را نرسد که گوید چرا خدا چنین کرد ؟ امامت نیز خلافت خدا در زمین است و کسی را نرسد که گوید چرا خدا آنرا در صلب حسین نهاد نه در صلب حسن علیهماالسلام . زیرا خداوند در کارهای خود حکمت اندیش است و از آنچه کند مؤاخذه نشود و آنهایند که مسئولند .

ص: 15

قول الله عز وجل : « و کذلکَ جعلناکُم اُمة وسطاً لتکونوا شهداءَ علی النّاس » قال: نحن الامّة الوسطی و نحن شهداء الله علی خلقه و حججه فی أرضه .

برید عجلی گوید : از امام صادق علیه السلام در باره قول خدای عز وجل : « و اینچنین شما را امت میانه (عادل) قرار دادیم تا بر مردم گواه باشید و پیامبر بر شما گواه باشد . » پرسیدم . فرمودند : مائیم امت میانه و ما گواهان خداوند بر خلقش و حجتهای او در زمینش هستیم .

2) در اصول کافی مجلد 1 صفحه 271 حدیث 4 آمده است:

علی بن ابراهیم ، عن ابیه ، عن محمد بن أ بی عمیر ، عن ابن اُذینة ، عن برید العجلی قال : قلت لأبی جعفر علیه السلام قول الله تبارک و تعالی :« و کذلکَ جعلناکُم اُمة وسطاً لتکونوا شهداءَ علی النّاس و یکون الرسول علیکُم شهیداً » قال : نحن الامّة الوسط و نحن شهداء الله تبارک وتعالی علی خلقه و حججه فی أرضه .

برید عجلی گوید : از امام باقر علیه السلام در باره قول خدای تبارک و تعالی : « و اینچنین شما را امت میانه قرار دادیم تا بر مردم گواه باشید و پیامبر بر شما گواه باشد . » پرسیدم . فرمودند : مائیم امت میانه و ما گواهان خداوند تبارک وتعالی بر خلقش و حجتهای او در زمینش هستیم .

پس باید بر طبق این آیه همیشه حجتی از جانب خداوند بر بشر گواه باشد و در عصر حاضر این حجت ، حضرت ولی عصر حجة بن الحسن العسکری عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد .

ص: 18

2) ابو جعفر محمد بن جریر طبری که در اهل سنت مشهور است ، مفسری است که تفسیر « جامع البیان عن تأویل آی القرآن » را نوشته و مورخی است که « تاریخ الامم و الملوک » را به رشتۀ تحریر در آورده است . ایشان چهره ای جهانی دارد . کتابی دارد به نام دلائل الإمامة ، در صفحه 307 تا 320 این کتاب در مسند فاطمه علیها سلام سیصد و سیزده نفر را نام می برد همراه با نام شهرهایشان که اینها در زمان قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه الشریف از یاران آن حضرت هستند :

1. از طازبند شرقی یک نفر

2. از صامغان ( طبرستان ) دو نفر

3. از فرغانه ( یکی از شهرهای ماوراءالنهر ) یک نفر

4. از ترمُد ( از شهر بنی اسد ) دو نفر

5. از دیلم چهار نفر

6. از مرورود ( از شهرهای خراسان ) دو نفر

7. از مرو دوازده نفر

8. از بیروت نه نفر

9. از طوس پنج نفر

10. از قریات دو نفر

11. از نیشابور هیجده نفر

12. از هرات دوازده نفر

13. از یوسنج چهار نفر

14. از ری هفت نفر

15. از طبرستان هفت نفر

16. از قم هیجده نفر

17. از قدس دو نفر

18. از جرجان دوازده نفر

19. از رقه سیزده نفر

20. از رافقه دو نفر

21. از حلب سه نفر

22. از سلمیه پنج نفر

23. از دمشق دو نفر

24. از فلسطین یک نفر

25. از بعلبک یک نفر

26. از اُسوان یک نفر

27. از فسطاط چهار نفر

ص: 20

28. از قیروان آفریقا دو نفر

29. از کرمان سه نفر

30. از قزوین دو نفر

31. از همدان چهار نفر

32. از موقان ( آذربایجان ) یک نفر

33. از بدو یک نفر

34. از خلاط یک نفر

35. از حایروان سه نفر

36. از نسوی یک نفر

37. از سنجار ( موصل ) چهار نفر

38. از قالی قلا ( ارمنستان ) یک نفر

39. از سُمیساط ( کنار رود فرات ) یک نفر

40. از نصیبین ( الجزایر ) یک نفر

41. از شهر موصل یک نفر

42. از بارق ( نزدیک کوفه ) دو نفر

43. از رُهاء ( شهر بین موصل و شام ) یک نفر

44. از حرّان دو نفر

45. از باغه ( شهری از اسپانیا ) یک نفر

46. از قابس ( شهری از طرابلس ) یک نفر

47. از صنعاء دو نفر

48. از قبه ( در بحرین ) یک نفر

49. از شهر طرابلس دو نفر

50. از قُلزُم دو نفر

51. از عبثه یک نفر

52. از وادی القری یک نفر

53. از خیبر یک نفر

54. از بَدا یک نفر

55. از جار ( نزدیک مدینه ) یک نفر

56. از کوفه چهارده نفر

57. از شهر مدینه دو نفر

58. از تربذه یک نفر

59. از حیّون یک نفر

60. از کوش ( کوثار ) یک نفر

61. از طهنی (طهر) یک نفر

ص: 21

62. از بیرم یک نفر

63. از اهواز دو نفر

64. از اصطخر ( استان فارس ) دو نفر

65. از مولیان یک نفر [ دو نفر ]

66. از دُبیله یک نفر

67. از صیدائیل یک نفر

68. از مدائن هشت نفر

69. از عُکبرا ( از شهرهای عراق ) یک نفر

70. از حلوان ( سر پل ذوهاب ) سه نفر

71. از بصره سه نفر

72. اصحاب کهف هفت نفر

73. دو تاجری که از( عانه به ) انطاکیه می روند و غلامشان که سه تن می باشند .

74. مسلمانانی که به روم پناهنده شدند که یازده تن می باشند .

75. آن دو نفری که در سرندیب منزل می کنند .

76. از سمند چهار نفر

77. در سلاهط مردی که از روی مرکبش مفقود می شود یک نفر

78. از شیراز یا سیراف یک نفر

79. آن دو مردی که از دره به سروانیه فرار می کنند.

80. مردی که در صقلیه منزل می گیرد .

81. از یخشب یک نفر

82. آنکه از عشیره اش فرار می کند یک نفر

83. آنکه با کتاب خدا با ناصبیها محاجه می کند .

84. از سرخس یک نفر

که مجموع آنان سیصد و سیزده نفر می شود و اسامی آنان را نیز طبری آورده است .

3) در کتاب غیبت نعمانی تألیف محمد بن ابراهیم النعمانی باب بیستم صفحه 312 و 313 حدیث 3 آمده است :

اخبرنا احمد بن محمد بن سعید بن عقدة قال : حدثنا علی بن الحسن التیملی قال حدثنا الحسن و محمد ابنا علی بن یوسف ، عن سعدان بن مسلم عن رجل عن المفضل بن عمر قال : قال ابو عبد الله علیه السلام : إذا اُذن الامام دعا الله باسمه العبرانی فاتیحت له صحابته الثلاثمائة وثلاثة عشر قزع کقزع الخریف فهم اصحاب الألویة مِنهم من یفقد مِن فراشه لیلاً فیُصبح بمکة و مِنهم من یری یسیر فی السحاب نهاراً

یعرف باسمه و اسم أبیه و حلیته و نسبه ، قلتُ : جعلت فداک أیّهم أعظم ایماناً ، قال:

ص: 22

الذی یسیر فی السحاب نهاراً و هم المفقودون و فیهم نزلت هذه الآیة : « أینَما تَکونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً » .

مفضل بن عمر می گوید : امام صادق علیه السلام فرمودند : هنگامیکه امام اذن داده شود ، خداوند را به نام عبرانیش می خواند . پس یارانش سیصد و سیزده نفر برای او آماده می شوند . آنان پرچمدارانند . بعضی از آنان شبانگاه از بسترش مفقود می شود و بامداد در مکه است و بعضی که به نام خود ، پدر ، خصوصیات و نسبشان معروف هستند ، دیده می شود که روز روشن در میان ابر حرکت می کنند . عرض کردم : فدایت شوم کدامیک از اینان ایمانشان بیشتر است ؟ فرمودند : کسی که در میان ابر در روز حرکت می کند . همگی آنان یکباره (از میان مردم) گم می شوند و این آیه درباره آنان نازل شده است : « هر کجا که باشید ، خداوند همه شما را در یک نقطه جمع خواهد کرد . »

4) در کتاب غیبت نعمانی باب 13 صفحه 241 حدیث 36 آمده است :

حدثنا احمد بن محمد بن سعید قال حدثنا حمید بن زیاد قال حدثنا علی بن الصباح قال حدثنا ابو علی الحسن بن محمد الحضرمی قال حدثنا جعفر بن محمد سماعة عن ابراهیم بن عبد الحمید عن اسحاق بن عبد العزیز عن ابی عبدالله علیه السلام ، فی قوله تعالی : « وَلَئِن أخّرنا عنهُم العذاب إلی اُمّة مَعدودة » قال : العذاب خروج القائم علیه السلام و الامّة المعدودة عدة أهل بدر و اصحابه .

حدیث کرد مارا احمد بن محمد بن سعید ، او گفت : حدیث کرد ما را حمید بن زیاد، او گفت : حدیث کرد ما را علی بن الصباح ، گفت حدیث کرد ما را ابو علی الحسن بن محمد الحضرمی ، او گفت حدیث کرد ما را جعفر بن محمد سماعة از ابراهیم بن عبد الحمید از اسحاق بن عبد العزیز از ابی عبد الله ، امام صادق علیه السلام در بیان آیه شریفه : « و اگر ما عذاب را از آن منکران معاد تا وقت معین به تعویق اندازیم » حضرت فرمودند : عذاب یعنی خروج قائم علیه السلام و گروه شمرده شده ( اُمّة معدودة ) یعنی تعداد اهل بدر ( که می دانیم تعداد لشکریان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در جنگ بدر سیصد و سیزده نفر بوده است. )

5) در کتاب غیبت نعمانی نوشته محمد بن ابراهیم النعمانی باب 14 از صفحه 279 تا 282 حدیث 67 از امام باقر علیه السلام در حدیثی طویل نشانه های حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف را بیان می فرماید و در قسمتی از این حدیث این چنین آمده است :

قال : فیجمع الله علیه أصحابه ثلاثمائة و ثلاثة عشر رجلاً ویجمعهم الله له علی غیر میعاد قزعاً کقزع الخریف و هی یا جابر الآیة التی ذکرها الله فی کتابه : « أینَما

ص: 23

تَکونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً » فیبایعونه بَین الرّکن و المقام و معه مِن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم قد توارثته الأبناء عن الآباء .

امام باقر علیه السلام فرمودند : پس خداوند سیصد و سیزده نفر یاران آن حضرت ( مهدی علیه السلام ) را بر او گرد می آورد همچون پاره های ابر پاییز که به هم می پیوندند . ای جابر این همان آیه است که خداوند در قرآنش فرموده است : « هر جا که باشید ، خداوند همه شما را گرد می آورد . » پس در میان رکن و مقام با او بیعت می کنند و وصیت نامه ای از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم همراه او خواهد بود که به فرزندان از پدرانشان دست به دست به ارث رسیده است .

6) در کتاب غیبت نعمانی باب بیستم صفحه 313 حدیث 4 آمده است :

اخبرنا عبد الواحد بن عبدالله بن یونس قال : حدثنا محمد بن جعفر القرشی قال حدثنا محمد بن الحسین بن أبی الخطاب عن محمد بن سنان عن ضریس عن أبی خالد الکابلی عن علی بن الحسین – أو عن محمد بن علی – أنه قال : الفقداء قوم یفقدون مِن فرشهم فیصبحون بمکة و هو قول الله عز و جل : « أینَما تَکونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً » و هم اصحاب القائم علیه السلام .

خبر داد ما را عبد الواحد بن عبدالله بن یونس گفت حدیث کرد ما را محمد بن جعفر القرشی گفت حدیث کرد ما را محمد بن الحسین بن أبی الخطاب از محمد بن سنان از ضریس از أبی خالد الکابلی از علی بن الحسین ( امام چهارم علیه السلام ) و یا از محمد بن علی ( امام باقرعلیه السلام ) که فرمودند : گمشدکان گروهی هستند که از بسترهایشان گم می شوند و صبح در مکه خواهند بود و آن است قول خدا : « هر کجا که باشید ، خداوند همه شما را در یک نقطه جمع خواهد کرد . » و آنان یاران قائمند .

7) در کتاب کمال الدین و تمام النعمة نوشته شیخ صدوق ( ابن بابویه قمی ) مجلد 2 باب 57 صفحه 654 حدیث 21 آمده است :

حدثنا احمد بن محمد بن یحیی العطار رضی الله عنه قال : حدثنا أبی عن محمد بن الحسین بن أبی الخطاب عن محمد بن سنان عن أبی خالد القماط عن ضریس عن أبی خالد الکابلی عن سید العابدین علی بن الحسین علیه السلام قال : المفقودون عن فرشهم ثلاثمائة و ثلاثة عشر رجلاً عدّة اهل بدر فیصبحون بمکة وهو قول الله عز و جل : « أینَما تَکونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً »

و هم اصحاب القائم علیه السلام .

8) در کتاب کمال الدین و تمام النعمة نوشته شیخ صدوق ( ابن بابویه قمی ) مجلد 2 باب 58 صفحه 672 حدیث24 آمده است :

حدثنا محمد بن علی ماجیلویه رضی الله عنه قال : حدثنا عمّی محمد بن ابی القاسم عن احمد بن ابی عبدالله الکوفی عن ابیه عن محمد بن سنان عن المفضل بن عمر قال : قال ابو عبدالله علیه السلام : لقد نزلت هذه الآیة فی المفتقدین مِن اصحاب القائم

ص: 24

علیه السلام قوله عز و جل : « أینَما تَکونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً » إنهم لیفتقدون عن فرشهم لیلاً فیصبحون بمکة و بعضهم یسیر فی السحاب یعرف باسمه و اسم ابیه و حلیته و نسبه . قال : قلت : جعلت فداک أیّهم أعظم ایماناً ، قال : الذی یسیر فی السحاب نهاراً .

مفضل بن عمر می گوید : امام صادق علیه السلام فرمودند : این آیه درباره آن دسته از اصحاب قائم است که مفقود می شوند : « هر کجا که باشید ، خداوند شما را در یک نقطه جمع می کند . » آنان شبانگاه از بسترشان مفقود می شوند و بامداد در مکه خواهند بود و بعضی که به نام خود ، پدر ، خصوصیات و نسبشان معروف هستند ، روز روشن در میان ابر حرکت می کنند . عرض کردم : فدایت شوم کدامیک از اینان ایمانشان بیشتر است ؟ فرمودند : کسی که در میان ابر در روز حرکت می کند .

9) در تفسیر علی بن ابراهیم قمی مجلد 2 صفحه 205 و کتاب المحجة فیما نزل فی القائم الحجة نوشته علامه بزرگوار سید هاشم بحرانی صفحات 18 و 19 آمده است:

علی بن ابراهیم فی تفسیره قال حدثنی أبی عن ابن ابی عمیر عن منصور بن یوسف عن أبی خالد کابلی قال : قال ابو جعفر علیه السلام : والله حقه ، ثم یقول : یا ایهاالناس من یحاجنی فی الله فأنا اولی بالله ایها الناس من یحاجنی فی آدم فأنا اولی بآدم ایهاالناس من یحاجنی فی نوح فأنا اولی بنوح ایهاالناس من یحاجنی فی ابراهیم فأنا اولی بابراهیم ایهاالناس من یحاجنی فی موسی فأنا اولی بموسی ایهاالناس من یحاجنی فی عیسی فأنا اولی بعیسی ایهاالناس من یحاجنی فی رسول الله [ محمد صلی الله علیه و آله و سلم ] فأنا اولی برسول الله ایها الناس من یحاجنی فی کتاب الله فأنا اولی بکتاب الله ، ثم ینتهی الی المقام فیصلی رکعتین و ینشد الله حقه ، ثم قال ابو جعفر علیه السلام : هو والله [ المضطر فی کتاب الله فی ] قوله : « اَمَّّن یُجیبُ المُضطرَّ إذا دَعاهُ وَیَکشِفُ السّوء و یَجعلُکُم خُلَفاءَ الارض » فیکون اول من یبایعه جبرئیل ثم الثلاث مائة و الثلاثة عشر رجلاً ، فمن کان ابتلی بالمسیر وافی [ وافاه ] و مَن لم یبتل بالمسیر فُقِدَ مِن فراشه [ عن فراشه ، و هو قول امیرالمومنین علیه السلام : هم المفقودون عن فرشهم ] و ذلک قول الله : « فَاستَبِقوُاالخَیراتِ أینَما تَکونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً » قال : الخیرات : الولایة ، و قال فی موضع آخر : « وَلَئِن أخّرنا عنهُم العذاب إلی اُمّة مَعدودة » و هم اصحاب القائم علیه السلام یجتمعون [ والله ] إلیه فی ساعة واحدة ، فاذا جاء الی البیداء یخرج الیه جَیش السفیانی فیأمر الله الارض فتأخذ اقدامهم و هو قوله : « وَ لَو تَری إذ فَزِعوا فلا فوتَ وَ اُخِذوا مِن مکانٍ قریبٍ » و قالوا آمنّا به ( یعنی بالقائم مِن آل محمد علیهم السلام ) « وَ أنّی لَهُمُ التناوُشُ مِن مَکانٍ بعید [ الی قوله ] وَ حیلَ بَینهُم وَ بَینَ ما یَشتَهون » [

ص: 25

یعنی ألاّ یعذّبوا ] « کَما فُعِلَ بِاشیاعِهِم مِن قَبلُ » یعنی مَن کان قبلهم من المکذبین [ الذین ] هلکوا .

علی بن ابراهیم در تفسیرش گوید : حدیث آورد مرا پدرم از ابن ابی عمیر از منصور بن یونس از ابو خالد کابلی که گفت : امام باقر علیه السلام فرمودند : قسم به خدا ، گویی قائم علیه السلام را می نگرم در حالیکه به حجرالاسود تکیه زده ، حق خویش را از خداوند می خواهد . آنگاه می گوید : ای مردم هرکس درباره خدا با من محاجه کند پس بداند که من نزدیکترین افراد به خداوند هستم . ای مردم هرکس درباره آدم با من محاجه کند پس بداند که من نزدیکترین افراد به آدم هستم . ای مردم هرکس درباره نوح با من محاجه کند پس بداند که من نزدیکترین افراد به نوح هستم . ای مردم هرکس درباره ابراهیم با من محاجه کند پس بداند که من نزدیکترین افراد به ابراهیم هستم . ای مردم هرکس درباره موسی با من محاجه کند پس بداند که من نزدیکترین افراد به موسی هستم . ای مردم هرکس درباره عیسی با من محاجه کند پس بداند که من نزدیکترین افراد به عیسی هستم . ای مردم هرکس درباره رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با من محاجه کند پس بداند که من نزدیکترین افراد به رسول خداوند ، حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم هستم . ای مردم هرکس درباره کتاب خدا با من محاجه کند پس بداند که من نزدیکترین افراد به کتاب خداوند هستم . سپس به مقام ابراهیم خواهد رفت ، دو رکعت نماز می گذارد و حقش را از خداوند طلب می کند . آنگاه حضرت باقر علیه السلام فرمودند : به خدا سوگند [ اوست آن مضطری که در کتاب خدا یاد شده در ] فرموده او : « چه کسی دعای مضطر ناچار را به اجابت می رساند و رنج و ناراحتی را برطرف می سازد و شما را جانشینان زمین قرار می دهد ؟ » پس نخستین کسی که با او بیعت کند جبرئیل است . سپس آن سیصد و سیزده نفر بیعت کنند و هر کدام از ایشان پیش از آن هنگام ، بیرون از منزل بوده به مقصد ( به آن حضرت ) خواهد پیوست و هر کس که در سفر نبوده از بستر خوابش مفقود خواهد شد [ و همین است فرموده امیرالمومنین علیه السلام : آنان مفقودشدگان از خوابگاههایشان هستند . ] وآن فرموده خداوند : « پس به کارهای نیک پیشی گیرید. هرکجا که باشید ، خداوند همه شما را گرد خواهد آورد . » فرمود : خیرات ، ولایت است . و خداوند درجای دیگر فرموده : « و چنانچه عذاب را از آنان تا هنگام معینی ( افراد معدودی ) به تعویق اندازیم . » و ایشان اصحاب قائم علیه السلام هستند . به خداسوگند در یک ساعت واحد نزد او جمع می شوند . پس چون به بیداء بیاید ، لشکر سفیانی به سویش خروج کند که خداوند امر فرماید زمین را و زمین پاهایشان را می گیرد و این است [ معنای ] فرموده خداوند : « و اگر ( ای رسول ما ) ببینی کافران را هنگامی که هراسانند پس چیزی از عذابشان فوت و زایل نشود و از جایگاه نزدیکی گرفته شوند . » « و گویند به او ایمان آوردیم .»

ص: 26

یعنی به قائم آل محمد علیه السلام « و با اینهمه دوری کی توانند به آن مقام نایل شوند ؟ » [ تا آنجا که فرموده : ] « و میان آنها و آرزوهایشان جدایی و مباینت افتاد . » یعنی اینکه عذاب نشوند . « همچنانکه نسبت به همکیشان آنها پیشتر چنین شد . » یعنی کسانیکه پیش از ایشان بودند از تکذیب کنندگانی که هلاک گشتند .

10) در کتاب روضه کافی صفحه 313 و کتاب المحجة فی ما نزل فی القائم الحجة نوشته سید هاشم بحرانی به نقل از کافی از محمد بن یعقوب کلینی آمده است :

محمد بن یعقوب عن علی بن ابراهیم عن ابیه عن ابن ابی عمیر عن منصور بن یونس عن اسماعیل بن جابر عن ابی خالد عن ابی عبدالله [ عن ابی جعفر ] علیه السلام فی قول الله عزوجل :« فاستبقوا الخیرات » قال : الخیرات : الولایة ، و قوله تبارک و تعالی :« أینَما تَکونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً » یعنی اصحاب القائم علیه السلام الثلاثمائة والبضعة عشر [رجلاً] قال : و هم والله الامة المعدودة قال : یجتمعون والله فی ساعة واحدة قزع کقزع الخریف .

محمد بن یعقوب از علی بن ابراهیم از پدرش از ابن ابی عمیر از منصور بن یونس از اسماعیل بن جابر از ابی خالد از ابی عبدالله ، امام صادق [ از ابی جعفر، امام باقر ] علیه السلام روایت کرده درباره فرموده خداوند عزوجل : « پس به کارهای نیک پیشی گیرید . » فرمود : خیرات ولایت است . و فرموده خدای تعالی: « و هر کجا که باشید خداوند همه شما را گرد خواهد آورد . » منظور اصحاب قائم علیه السلام سیصد و ده و چند [ مرد ] هستند . فرمود : و به خدا سوگند امت معدوده ایشانند . آنگاه فرمود : به خدا سوگند همچون ابرهای پاییزی پی درپی در یک ساعت جمع خواهند شد .

11) در تفسیر عیاشی جلد 1 صفحه 65 و در کتاب المحجة فی ما نزل فی القائم الحجة نوشته سید هاشم بحرانی صفحات 22 تا 25 آمده است :

باسناده عن جابر الجعفی عن ابی جعفر علیه السلام یقول : الزم الارض ، لاتحرک [نَّ] یدک و لا رجلک ابداً حتی تری علامات اذکرها لک فی سنة و تری منادیاً ینادی بدمشق و خسف بقریةٍ من قراها و تسقط طائفة من مسجدها فاذا [ رأیت ] الترک جاوز [و] ها فاقبلت الترک حتی نزلت الجزیرة و اقبلت الروم حتی نزلت الرّملة و هی سنة اختلافٍ فی کل ارض من ارض العرب و ان اهل الشام یختلفون عند ذلک علی ثلاث رایات : الأصهب ، والأبقع والسفیانی ، مع بنی ذنب الحمار مضر و مع السفیانی أخواله [ بن ] کلب فیظهرالسفیانی و مَن معه علی بنی ذنب الحمارحتی یقتلوا قتلاً لم یقتله شیء قط و یحضر رجل بدمشق فیقتل هو و مَن معه قتلاً لم یقتله شیء قط و هو[ مِن ] بنی ذنب الحمار و هی الآیة التی یقول الله تبارک و تعالی : « فاختلف الأحزاب من بینهم فویل للذین کفروا مِن مشهد یوم عظیم » و یظهر السفیانی و من معه حتی لا یکون همه الا آل محمد علیهم السلام و شیعتهم

ص: 27

فیبعث و الله بعثا الی الکوفة فیصاب بإناس من شیعة آل محمد بالکوفة قتلاً و صلباً و تقبل رایة مِن خراسان حتی تنزل ساحل الدجلة یخرج من الموالی ضعیف ومن تبعه فیصاب بظهر الکوفة و یبعث بعثاً الی المدینة فیقتل بها رجلاً و یفر ( یهرب) المهدی و المنصور منها و یؤخذ آل محمد علیهم السلام صغیرهم و کبیرهم لایترک منهم احد الا حبس و یخرج الجیش فی طلب الرجلین و یخرج [ المهدی ] منها علی سنة موسی خائفاً یترقب حتی یقدم مکة و یقبل الجیش حتی اذا نزل [ وا] البیداء و هو جیش الهلاک خسف بهم فلا یفلت منهم الاّ مخبرفیقوم القائم بین الرکن و المقام فیصلی و ینصرف و معه وزیره فیقول : یا ایهاالناس انا نستنصر الله علی من ظلمنا و سلب حقنا من یحاجنا فی الله فأنا اولی بالله من یحاجنا فی آدم فأنا اولی الناس بآدم من یحاجنا فی نوح فأنا اولی الناس بنوح ومن حاجنا فی ابراهیم فأنا اولی الناس بابراهیم و من حاجنا بمحمد صلی الله علیه و آله و سلم فأنا اولی الناس بمحمد صلی الله علیه و آله و سلم و من حاجنا فی النبیین فأنا اولی الناس بالنبیین و من حاجنا فی کتاب الله فنحن اولی الناس بکتاب الله ، انا اشهد و کل مسلم الیوم إنا قد ظُلمنا و طُردنا و بُغی علینا و اُخرجنا من دیارنا و اموالنا و اهالینا و قُهرنا الا انا نستنصرالله الیوم و کل مسلم و یجیء والله ثلاثمائة و بضعة عشر رجلاً فیهم خمسون امرأة یجتمعون بمکة علی غیر میعاد قزعاً کقزع الخریف یتبع بعضهم بعضا و هی الآیة التی قال الله تعالی : « أینَما تَکونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً إنّ الله علی کُلّ شَیءٍ قَدیر » فیقول رجل من آل محمد علیهم السلام : و هی القریة الظالمی اهلها ثم یخرج من مکة هو و من معه الثلاثمائة و بضعة عشر یبایعونه بین الرکن و المقام و معه عهد النبی صلی الله علیه و آله و سلم و رایته و سلاحه و وزیره معه فینادی المنادی بمکة باسمه و امره من السماء حتی یسمعه اهل الارض کلهم اسمه اسم نبیٍ ما أشکل علیکم فلم یشکل علیکم عهد نبی الله صلی الله علیه و آله و سلم و رایته و سلاحه و النفس الزکیة من ولد الحسین علیه السلام فان اشکل علیکم هذا فلا یشکل علیکم الصوت من السماء باسمه و امره و شذاذ من آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم فان لآل محمد رایة و غیرهم علی رایات [ و لغیرهم رایات ] فالزم الارض و لا تتبع منهم رجلاً ابداً حتی تری رجلاً من ولد الحسین علیه السلام معه عهد النبی الله و رایته و سلاحه ، فان عهد نبی الله صار عند علی بن الحسین ثم صار عند محمد بن علی علیهم السلام و یفعل الله ما یشاء فالزم هؤلاء ابداً و ایاک و من ذکرت لک فاذا خرج رجل منهم معه ثلاثمائة و بضعة عشر رجلاً و معه رایة رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم عامداً الی المدینة حتی یمرّ بالبیداء حتی یقول : هذا مکان القوم الذین یخسف بهم و هی الآیة التی قال الله عز و جل : « أ فأمن الذین مَکروُا السّیئات أن یخسف الله بهم الارض أو یأتیهمُ العذاب مِن حَیث لایشعرون أو یأخذهم فی تقلّبهم فما هُم بمُعجزین » فاذا قدم المدینة اخرج محمد [بن] الشجری علی سنة یوسف ، ثم یأتی الکوفة فیطیل فیها المکث ماشاء الله ان یمکث حتی یظهر علیها ثم یسیر حتی

ص: 28

یأتی العذراء هو و من معه و قد لحق به ناس کثیر و السفیانی یؤمئذ بوادی الرّملة حتی التقوا وهو [و هم] یوم الأبدال یخرج اناس کانوا مع السفیانی من شیعة آل محمد علیهم السلام و یخرج ناس کانوا مع محمد صلی الله علیه و آله و سلم الی السفیانی فهم من شیعته حتی یلحقوا بهم و یخرج کل ناس الی رایتهم و هو یوم الأبدال قال امیر المومنین علیه السلام : و یقتل یؤمئذ السفیانی ومن معه حتی لایترک منهم مخبر ، والخائب یؤمئذ من خاب من غنیمة کلب ، ثم یقبل الی الکوفة فیکون منزله بها ، فلا یترک عبداً مسلماً إلاّ اشتراه و اعتقه و لا غارماً الاّ قضا دینه و لا مظلمة لاحد من الناس الاّ ردّها و لایقتل منهم عبدا الاّ اذّی عنه دیة مسلمة الی اهله و لا یقتل قتیل الاّ قضا عنه دینه و الحق عیاله فی العطاء حتی یملا الارض قسطاً و عدلاً کما ملئت ظلما و جورا و عدواناً ، ویسکن هو و اهل بیته الرحبة ، و الرحبة انما کانت مسکن نوح و هی ارض طیبة [ ولا یسکن رجل من آل محمد علیهم السلام و لا یقتل الاّ بأرض طیبة زاکیة ] فهم الاوصیاء الطیبون .

عیاشی به سند خود از جابر جعفی از حضرت باقر علیه السلام آورده که آن حضرت فرمودند : خانه نشین باش و البته ابداً دست و پایی مکن تا نشانه هایی را که برایت یاد می کنم در یک سال ببینی و بانگ زننده ای را بینی که در دمشق ندا کند و فرو رفتنی در یکی از آبادیهای آن ، و قسمتی از مسجد آن فرو خواهد ریخت. پس هرگاه دیدی ترکها از آن گذشتند و پیشروی کردند تا اینکه در جزیره فرود آمدند و رومیان پیش آمدند تا در رمله فرود آمدند و آن سالی است که در هر یک از سرزمینهای عرب اختلاف خواهد بود و به راستی که اهل شام در آن هنگام بر سه پرچم اختلاف کنند : اصهب ، ابقع و سفیانی با بنی ذنب الحمار از قبیله مضر اختلاف می کنند داییهای سفیانی که همراهش هستند از قبیله کلب خواهند بود. پس سفیانی و همدستانش بر بنی ذنب الحمار پیروز خواهند شد و چنان کشته شوند که هیچ کشته ای به مانند آن نبوده است و مردی که از بنی ذنب الحمار است به دمشق می آید . پس او و همراهانش طوری کشته می شوند که کسی را آنطور نکشته باشند و این است معنی آیه ای که خدای متعال می فرماید : « حزبها از میان خود اختلاف کردند . پس وای بر کافران از دیدن روزی بزرگ » و سفیانی و همدستانش آشکار می شوند و به طوری است که مقصودی جز کشتن آل محمد علیهم السلام و شیعیانشان ندارند . پس به خدا سوگند لشکری به کوفه می فرستد و عده ای از شیعیان آل محمد را در کوفه می کشد و به دار می آویزد و پرچمی از خراسان می آید تا اینکه در ساحل رودخانه دجله مستقر می شود . مرد ضعیفی از شیعیان با پیروانش [ برای سرکوبی سفیانی ] خروج می کند ، پس در بیرون کوفه مغلوب می گردد. [ سفیانی ] لشکری را به مدینه می فرستد ، پس مردی را در آنجا می کشد و مهدی و منصور از آنجا کوچ می کنند و کوچک و بزرگ فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دستگیر می شوند و همگیشان به زندان می افتند

ص: 29

و لشکر در پی آن دو تن ( مهدی و منصور ) بیرون می رود .[ و مهدی علیه السلام ] به سان موسی [ که از مصر گریخت ] هراسان و نگران از مدینه بیرون می رود تا به مکه می رسد و لشکر هم در پی او می روند و چون در بیداء – که لشکر هلاکت است – منزل کنند ، به زمین فرو روند وجز یک تن که خبرشان را می برد هیچکدام جان سالم به در نمی برند . پس قائم علیه السلام بین رکن و مقام به پا خیزد و نماز می گذارد و در حالیکه وزیرش با اوست ، روی برمی گرداند و می گوید : ای مردم ! ما خداوند را به یاری می طلبیم بر هر کسی که به ما ظلم کرده و حقمان را ربوده است . هر که درباره خداوند با ما بحث دارد پس بداند که من سزاوارترین افراد به خداوند هستم وهر کس درباره آدم با ما محاجه دارد بداند که من از همه به آدم نزدیکترم و هرکه درباره نوح گفتکو دارد پس من به نوح از همه نزدیکترم و هر کس درباره ابراهیم بحث دارد من از تمامی مردم به ابراهیم نزدیکترم و هرکه به نام محمد صلی الله علیه و آله و سلم با ما بحث دارد پس من از همه مردم به محمد صلی الله علیه و آله و سلم نزدیکترم و هر که درمورد پیغمبران باما گفتکو دارد ، من از همه مردم به پیغمبران نزدیکترم و هر که درباره کتاب خدا با ما گفتگو دارد بداند که ما از تمامی افراد به کتاب خدا نزدیکتریم من [ما] و هر مسلمانی امروز گواهی دهیم که همانا بر ما ظلم شده و آواره مان نموده اند و بر ما ستم کرده اند و از خانه و وطن و اموال و خاندانمان بیرون راندند و مقهور ساختند . مگر اینکه امروز از خداوند یاری می خواهیم و هر مسلمانی را به یاری می خوانیم و به خدا سوگند سیصد و سیزده مرد که پنجاه زن نیز در میان آنهاست ، بدون وعده قبلی خواهند آمد و همچون ابرهای پاییزی پی در پی در مکه جمع می شوند و این است آیه خداوند که می فرماید : « هرجا که باشید ، خداوند همه شما را گرد خواهد آورد . محققاً او بر هر چیز تواناست . » پس مردی از آل محمد علیهم السلام می گوید : این است آن آبادیی که اهلش ستم پیشه اند . سپس او با آن سیصد و ده و چند نفر که بین رکن و مقام با او بیعت می کنند ، در حالیکه عهد پیامبر و پرچم و سلاح آن حضرت بااوست ، با وزیرش از مکه بیرون می آیند و در مکه نام و فرمان آن جناب از سوی آسمان ندا می شود به طوریکه تمامی اهل زمین آن را می شنوند . اسم او اسم پیامبر است . هر چه بر شما مشکل شود ، پیمان پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم ، پرچم و سلاحش و نفس زکیه از فرزندان حسین علیه السلام بر شما مشتبه نخواهد شد و چنانچه این امر بر شما مشتبه بماند ، آن صدای آسمانی به نام و فرمان او و معدودی از فرزندان محمد صلی الله علیه و آله و سلم [ که به عنوان برپایی عدل و داد و تشکیل دولت حق خروج می کنند ] بر شما پوشیده نخواهد ماند زیرا آل محمد علیهم السلام را پرچم و دولت معینی است و دیگران به پرچمهایی وابسته می شوند [ دیگران دولتهایی دارند ] پس خانه نشین باش و از هیچکدام از اینان ابداً پیروی مکن تا اینکه مردی

ص: 30

از فرزندان حسین علیه السلام را بنگری که پیمان پیغمبر خدا و پرچم و سلاح او همراه وی است زیرا عهد و پیمان پیغمبر خدا به علی بن الحسین علیه السلام رسید. سپس به محمد بن علی [ خود آن حضرت ] رسید و [ بعد از این ] خدا آنچه را بخواهد انجام می دهد . پس همیشه با اینان باش و از آنهایی که برایت یاد کردم جداً بپرهیز . پس هرگاه مردی از ایشان که سیصد و سیزده نفر با وی بود و پرچم رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را همراه داشت به پا خاست و عازم مدینه شد [ با او همراهی کن ] و چون از بیابان بیداء بگذرد می گوید : اینجا جای کسانی است که به زمین فرو خواهند شد و این است آیه ای که خداوند عز وجل فرموده : « آیا کسانی که مرتکب زشتی می شوند ایمن هستند از اینکه خدا آنان را در زمین فرو برد یا بدون اینکه متوجه باشند عذاب بر آنها فرارسد یا هنگامی که سرگرم رفت و آمد ها هستند به ناگاه آنان را به مؤاخذه سخت بگیرد و آنان نتوانند بر قدرت حق غالب آیند ؟ » و هنگامی که وارد مدینه شود محمد [ابن] شجری راهمچون یوسف از زندان آزاد سازد . سپس به سوی کوفه می رود و مدتی طولانی – هرقدر که خدا خواهد – در آنجا می ماند تا اینکه بر آن غالب می شود . آنگاه درحالیکه مردمان بسیاری به آن حضرت ملحق شده باشند ، باهمراهانش به سوی عذراء کوچ می کند. سفیانی در آن موقع در وادی رمله است که دو لشکر با هم برخورد می کنند و آن روز تغییر و تبدیل است . جمعی از شیعیان آل محمد علیهم السلام که با سفیانی بوده اند ، از آنها جدا می شوند و عده ای که با آل محمد علیهم السلام بوده اند ، به سوی سفیانی بیرون می روند . آنان از پیروان سفیانی هستند لذا به آنها می پیوندند و هر مردمی به سوی پرچم خودشان رو می کنند و آن روز تبدیل است . امیرالمومنین علیه السلام فرمود : و آن روز ، سفیانی و همراهانش کشته می شوند به طوریکه خبرآورنده ای هم از آنان باقی نخواهد ماند و زیانبار در آن روز کسی است که از غنیمت قبیله کلب بی بهره باشد . سپس آن حضرت به کوفه می آید و منزلش در آنجا خواهد بود و هیچ بردۀ مسلمانی را وانگذارد مگر اینکه آن را بخرد و آزاد کند و هیچ بدهکاری را مگر اینکه قرضش را ادا کند و هر کس مظلمه ای نسبت به کسی از مردمان داشته باشد ، آن را مسترد می دارد و هیچ بنده ای از آنها کشته نشود مگر اینکه دیۀ کامل او را به خاندانش می پردازد و از هر مقتولی وامش را ادا می کند و به وضع عائله اش رسیدگی می نماید تا اینکه زمین را پر از قسط و عدل می سازد همچنانکه آکنده از ظلم و تجاوز شده باشد و خود و خاندانش در رحبه سکونت خواهند کرد و رحبه ، محل سکونت نوح بوده و سرزمین پاکیزه ای است [ و هیچیک از آل محمد علیهم السلام جز در سرزمین پاکیزه سکونت نکنند و کشته نشوند ] که آنان اوصیای پاکیزه پیغمبرند .

ص: 31

12) در کتاب اختصاص شیخ مفید صفحه 256 و کتاب المحجه فیما نزل فی القائم الحجة صفحه 53 تا 58 آمده است:

عن عمرو بن ابی المقدام عن جابر الجعفی قال : قال لی ابو جعفر علیه السلام : یا جابر إلزم الارض و لا تحرک یداً و لا رجلاً حتی تری علامات اذکرها لک ان ادرکتها ، اوّلها اختلاف ولد فلان ، و ما ادراک تدرک ذلک ، ولکن حدِّث به بعدی و منادٍ ینادی من السماء و یجیئکم الصوت من ناحیة دمشق بالفتح و یخسف بقریة مِن قری الشام تسمی الجابیة ، و تسقط طائفة مِن مسجد دمشق الأیمن ، و مارقة تمرق من ناحیة الترک و یعقبها مِن حالة [ مرج ] الروم و یستقبل اخوان الترک حتی ینزلوا الجزیرة و یستقبل م [ ا] رقة الروم حتی تنزل الرملة ، فتلک السنة یا جابر فیها اختلاف کثیر فی کل ارض [ من ] ناحیة المغرب ، فاول ارض المغرب تخرب الشام یختلفون عند ذلک علی ثلاث رایات ، رایة الأصهب و رایة الأبقع و رایة السفیانی ، فیلقی السفیانی الأبقع ، فیقتتلون فیقتله و مَن معه ، و یقتل الأصهب ثم لا یکون همّه الاّ الإقبال نحو العراق و یمرّ جیشه بقرقیسا فیقتلون بها مائة ألف رجل من الجبارین، و یبعث السفیانی [ جیشاً ] الی الکوفة ، و عدّتهم سبعون الف رجل ، فیصیبون من [ أهل ] الکوفة قتلاً و صلباً و سبیاً ، فبیناهم کذلک اذ اقبلت رایات من ناحیة خراسان تطوی المنازل طیّاً حثیثاً و معهم نفر [من] اصحاب القائم علیه السلام و خرج رجل من موالی اهل الکوفة فیقتله امیر جیش السفیانی بین الحیرة و الکوفة و یبعث السفیانی بعثاً الی المدینة فیفر [ فینفر ] الی مکة ، فبلغ امیر جیش السفیانی ان المهدی علیه السلام قد خرج من المدینة فیبعث جیشاً علی اثره فلا یدرکه حتی یدخل مکة خائفاً یترقب علی سنة موسی بن عمران صلوات الله علیه . و ینزل امیر جیش السفیانی البیداء ، فینادی منادٍ [ من السماء ] یا بیداء ابیدی القوم ، فیخسف بهم البیداء فلا یفلت منهم الاّ ثلاثة یحوّل الله وجوههم فی اقفیتهم و هم من کلب و فیهم نزلت هذه الآیة :« یا اَیّها الذینَ اوُتوُا الکِتاب آمنوا بِما نزّلنا مُصدقاً لِما مَعَکم مِن قبل أن نَطمسَ وجوهاً فنَرُدّها علی أدبارِها » الآیة قال و القائم یومئذٍ بمکة قد اسند ظهره الی البیت الحرام مُستجیراً به ینادی [ یا أیها الناس ] أنا نستنصر الله و مَن اجابنا من الناس ، فإنا أهل بیت نبیکم ، و نحن اولی الناس بالله و بمحمد صلی الله علیه و آله و سلم ، فمن حاجنی فی آدم فأنا اولی الناس بآدم علیه السلام و من حاجنی فی نوح فأنا اولی الناس بنوح علیه السلام ومن حاجنی فی ابراهیم فأنا اولی الناس بابراهیم علیه السلام و من حاجنی فی محمد صلی الله علیه و آله و سلم فأنا اولی الناس بمحمد صلی الله علیه و آله و سلم و من حاجنی فی النبیین فأنا اولی الناس بالنبیین ، ألیس الله یقول فی محکم کتابه : « إنَّ اللهَ اصطَفی آدمَ و نوحاً و آلَ ابراهیم و آلَ عِمران عَلَی العالَمین ذریّة بَعضُها مِن بَعض واللهُ سمیعٌ علیمٌ » فأنا بقیة مِن آدم و [ذ]خیرة من نوح و مصطفی من ابراهیم و صفوة من محمد صلی الله علیه و آله و سلم ، الا و من حاجنی فی کتاب الله فانا اولی الناس بکتاب الله ، الا و من

ص: 32

حاجنی فی سنة رسول الله و سیرته فانا اولی الناس بسنة رسول الله و سیرته ، فأنشد[ت] الله من سمع کلامی الیوم لما ابلغه الشاهد منکم الغائب و اسألکم بحق الله و حق رسوله [ وحقی] فإن لی علیکم حق القربی برسول الله صلی الله علیه و آله و سلم لما أعنتمونا و منعتمونا ممن یظلمنا ، فقد اُخفنا و ظُلمنا و طُردنا مِن دیارنا و ابنائنا و بُغی علینا و دُفعنا عن حقنا و آثر علینا اهل الباطل ، [ف] الله الله فینا لا تخذلونا و انصرونا ینصرکم الله ، فیجمع الله له اصحابه ثلاثمائة و ثلاثة عشر رجلاً ، فیجمعهم الله علی غیر میعاد قزع کقزع الخریف ، و هی یا جابر الآیة التی ذکرها الله :« أینَما تَکونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً إنّ الله علی کُلّ شَیءٍ قَدیر » فیایعونه بین الرکن و المقام و معه عهد من رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم قد توارثه الابناء عن الآباء.

والقائم علیه السلام یا جابر [رجل] من ولد الحسین [بن علی] علیهما السلام یصلح الله [له] امره فی لیلة (واحدة) فما اشکل علی الناس من ذلک یا جابر ، لایشکل علیهم ولادته من رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و وراثته العلماء عالماً بعد عالم ،فإن اشکل علیهم اذا نودی باسمه و اسم ابیه [واسم] اُمّه .

از عمروبن ابی المقدام از جابر جعفی آورده که گفت : حضرت باقر علیه السلام به من فرمود : بر جایت بنشین و هیچ دست و پای مکن تا آنگاه که علامتهایی را که برایت یاد می کنم ببینی . اگر آن زمان را درک کنی ، نخستین آنها اختلاف فرزندان فلان است و من نمی بینم که تو به آن روزگار برسی ولی پس از من این حدیث را بگوی . [ و دیگر از علامتها] منادی است که از آسمان ندا می کند و صدا از ناحیه دمشق بلند می شود و نوید پیروزی می دهد و در یکی از آبادیهای شام که جابیه نام دارد ، فرورفتگی پدید می آید و بخشی از سمت راست مسجد دمشق فرو می ریزد و گروهی از ترکها شورش می نمایند و در پی آن ، اوضاع روم آشفته می شود و برادران ترک پیش می آیند تا اینکه در جزیره فرود می آیند و شورشیان روم پیشروی نموده و در رمله منزل می گیرند .

ای جابر در آن سال در هر سرزمینی از ناحیه غرب اختلاف بسیار خواهد بود . پس نخستین سرزمینی که از ناحیه غرب خراب می شود ، شام است . در آن هنگام بر سه پرچم اختلاف می نمایند : پرچمی سرخ و سفید و پرچم دیگر سیاه و سفید و پرچم سفیانی . پس سفیانی با پرچم سیاه و سفید برخورد می کند و باهم به مقاتله و نبرد می پردازند . آن پرچمدار و تمام همراهانش را به قتل می رساند . سپس صاحب پرچم سرخ و سفید را به قتل می رساند. آنگاه جز این هدفی ندارد که به سوی عراق پیشروی کند و لشکریانش از قرقیسا می گذرند که صد هزار تن از سرکشان و ستمگران در آنجا به هلاکت می رسند و سفیانی لشکری به سوی کوفه می فرستد که تعداد آنها هفتاد هزار مرد جنگی است . پس آنها به کشتن و دار زدن و اسیر کردن اهل کوفه می پردازند و در همین اثنا که سرگرم این فجایع هستند

ص: 33

پرچمهایی از ناحیه خراسان پیش می آید که به سرعت منزلها را پشت سر می گذارند . با ایشان چند تن از اصحاب حضرت قائم علیه السلام هستند و مردی از موالی اهل کوفه خروج می کند که فرمانده لشکر سفیانی او را بین حیره و کوفه به قتل می رساند . آنگاه سفیانی عده ای را به مدینه می فرستد. پس حضرت مهدی علیه السلام از آنجا به سوی مکه می رود. ( کوچ می کند ) به فرمانده لشکر سفیانی خبر می رسد که حضرت مهدی علیه السلام از مدینه بیرون رفته ، سپاهی در پی آن بزرگوار روانه می سازد که به او نمی رسد تا اینکه آن حضرت با ترس و هراس همچون موسی بن عمران صلوات الله علیه داخل مکه می شود و فرمانده سپاهیان سفیانی در بیابان بیداء فرود می آید . پس منادی از سوی آسمان بانگ می زند : ای بیداء این گروه را نابود کن . زمین بیداء آنها را در کام خود فرو می برد و جز سه تن کسی از آنها باقی نمی ماند . خداوند صورتهای آن سه تن را به پشت برمی گرداند و آنان از قبیله کلب می باشند ودرباره شان این آیه نازل شده : « ای کسانی که کتاب آسمانی به شما داده شده به آنچه ما نازل کردیم ، که آنچه نزد خود دارید را تصدیق می کند ، ایمان آرید پیش از آنکه صورتهایی را تغییر دهیم و آنها را به پشت برگردانیم » آنگاه حضرت فرمودند : و قائم علیه السلام در آن روز در مکه است ، به بیت الله الحرام تکیه زده و به آن پناهنده شده و ندا می کند : [ ای مردم] ما از خداوند و هر کس از مردم که دعوتمان را اجابت کند یاری می خواهیم که ما خاندان پیغمبر شماییم و ما سزاوارترین و نزدیکترین مردم به خدا و رسولش هستیم. پس هر کس درباره آدم با من محاجه دارد بداند که من از همه به آدم نزدیکترم و هرکه درباره نوح گفتکو دارد پس من به نوح از همه نزدیکترم و هر کس درباره ابراهیم بحث دارد من از تمامی مردم به ابراهیم نزدیکترم و هرکه به نام محمد صلی الله علیه و آله و سلم با من بحث دارد پس من از همه مردم به محمد صلی الله علیه و آله و سلم نزدیکترم و هر که درمورد پیغمبران با من احتجاج دارد ، من از همه مردم به پیغمبران سزاوارترم. مگر نه این است که خداوند در کتاب محکم خویش می فرماید : « همانا خداوند آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد ، ذریه ای که بعضی از بعضی دیگر پدید آمدند و خداوند شنوا و داناست . » ومن بازمانده آدم علیه السلام و ذخیره نوح علیه السلام و برگزیده ای از ابراهیم علیه السلام و عصاره ای از محمد صلی الله علیه و آله و سلم هستم . آگاه باشید ! هرکس درباره کتاب خدا با من محاجه کند پس بداند که من از همه مردم به کتاب خدا نزدیکترم . هرکس درمورد سنت و سیرت رسول الله با من بحث دارد بداند که من از تمامی مردم به سنت و سیرت پیامبر خدا نزدیکترم. هرکس سخنم را امروز شنید او را به خدا سوگند می دهم که حاضرانتان به غایبانتان برسانند و شما را به حق خدا و حق رسولش [ وحق خودم] سوگند می دهم – که مرا بر شما خویشاوندی به رسول الله صلی الله علیه و آله و

ص: 34

سلم

است – که ما را یاری دهید و ظلم کنندگان به حق ما را از ما دور سازید که همانا ما [خاندان پیامبر] ترسانیده شده ایم و بر ما ظلم گردیده و از شهر و دیار و فرزندانمان آواره گشته ایم . به ما تعدی شده و ما را از حق خویش دور ساخته اند و اهل باطل را بر ما مقدم داشتند . پس خدا را خدا را درباره ما که خوارمان مسازید و یاریمان کنید که خداوند یاریتان خواهد کرد .

آنگاه خداوند سیصد و سیزده مرد اصحابش را برایش جمع خواهد ساخت که بدون قرار قبلی همچون قطعه های ابرپاییزی آنها را گرد می آورد و این است ای جابر معنی آیه ای که خداوند می فرماید :« هرجا که باشید خداوند همه شما را گرد خواهد آورد . محققاً خدا بر همه چیز تواناست.» پس بین رکن و مقام با او بیعت می کنند و عهدنامه ای از رسول خدا با اوست که فرزندان [ پیغمبر] آن را از پدرانشان به ارث برده اند . ای جابر و قائم علیه السلام مردی از فرزندان حسین [ابن علی] علیهماالسلام است . خداوند کار او را در یک شب برایش اصلاح می فرماید. پس ای جابر هرچه بر مردم مشکل شود ، اینکه او از فرزندان رسول خدا و وارث علماست – عالمی پس از عالم دیگر- بر آنها مشکل و مشتبه نشود و اگر همه اینها بر آنان دشوار گردد ، آن بانگ از سوی آسمان برایشان مشتبه نخواهد شد. آنگاه که به نام او و نام پدرش و [نام] مادرش بانگ زده شود .

ص: 35

االصّابِرین عند ذلک ثم قال یا محمد هذا تأویله وَ ما یَعلَمُ تأویلَه الاّالله والرّاسخون فِی العِلم و نحن الراسخون فی العلم .

محمد بن مسلم از جعفر صادق رضی الله عنه نقل می کند که آن حضرت فرمودند: قبل از قیام قائم نشانه هایی است از جانب خدا برای مومنین و آن ابتلا به بلاست . عرض کردم یابن رسول الله آن بلوا و امتحان کدام است ؟ حضرت فرمودند : این آیه : « شما را آزمایش می کنیم به چیزی از ترس » و الجوع یا گرسنگی به سبب گرانی نرخها و نقص در اموال یعنی کمی در مال و ثروت به وسیله قحطی ، نقص در انفس یعنی مرگ و میر شایع ، نقص در ثمرات به سبب نیامدن باران و بشارت بده به صابران در این وقت . آنگاه فرمودند : ای محمد بن مسلم این گفتار، تأویل این آیه شریفه است : تأویل آن را فقط خدا و راسخان در علم می دانند . و ما راسخان در علم هستیم .

2) ابو جعفر محمد بن جریر طبری مفسر ، محقق و مورخ بزرگ اهل سنت در کتاب دلائل الامامة صفحه 259 در مسند فاطمه آورده است :

اخبرنی ابوالحسین محمد بن هارون قال حدثنی ابی قال حدثنا علی محمد بن همّام قال حدثنا عبد الله بن جعفر الحمیری قال حدثنا احمد بن هلال قال حدثنی الحسن بن محبوب عن علی بن رئاب و ابو ایوب الخزاز عن محمد بن مسلم عن ابی عبد الله علیه السلام قال : إن لقیام قائمنا علامات ... سنة تجوع فیها الناس و یُصیبهم خوف شدید مِن القتل و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و إن ذلک فی کتاب الله ثم تلا هذه الآیة : « وَ لَنَبلُوَنَّکُم بِشَیءٍ مِنَ الخَوفِ وَالجوعِ وَ نَقصٍ مِنَ الأَموالِ وَ الأنفُسِِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ االصّابِرین »

حسن بن محبوب از ابن رئاب و سرانجام از محمد بن مسلم و ایشان از حضرت صادق علیه السلام روایت می کند که : پیش از قیام قائم سالی در آن گرسنگی کشند و ترس شدید از جهت کشتار به آنها می رسد و کمبود در اموال و جان و ثمرات آنها خواهد بود و این است همان فرموده خداوند :« یقیناً شما را می آزماییم و با ابتلا به بلا . شما را آزمایش می کنیم به چیزی از ترس و خوف و خشکسالی ( که نتیجه آن گرسنگی است . ) و کاهش و نقص در مالها و جانها و ثمرات شما و بشارت بده به صابران. »

3) حدثنا ابی رضی الله عنه قال حدثنا عبدالله بن جعفر الحمیری عن احمد بن هلال عن الحسن بن محبوب عن ابی ایوب الخزاز والعلاء بن زرین عن محمد بن مسلم قال سمعت ابا عبدالله علیه السلام یقول :

ص: 37

إن تدام القائم علامات یکون من الله عزوجل للمومنین قلت و ماهی جعلنی الله فداک قال ذلک قول الله عزوجل و لنبلونکم یعنی المومنین قبل خروج القائم علیه السلام بِشَیءٍ مِنَ الخَوفِ وَالجوعِ وَ نَقصٍ مِنَ الأَموالِ وَ الأنفُسِِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ االصّابِرین قالَ لَنَبلُوَنَّکُم بِشَیءٍ مِنَ الخَوفِ من ملوک بنی فلان فی آخر سلطانهم و الجوع بغلاء اسعارهم ونقص من الاموال قال فساد التجارات و قلة الفضل ونقص من الانفس قال موت ذریع و نقص من الثمرات لقلة ریع ما یزرع و بشر الصابرین عند ذلک بتعجیل خروج القائم علیه السلام ثم قال لی یا محمد هذا تأویله ان الله تعالی یقول و ما یَعلَمُ تأویلَه الاّالله والرّاسخون فِی العِلم .

محمد بن مسلم می گوید از امام ششم شنیدم که می فرمودند : پیش از آمدن قائم علیه السلام نشانه هایی از طرف خدای عزوجل برای مومنان عیان شود . عرض کردم خدا مرا به قربانت کند ، آن نشانه ها چیست ؟ فرمودند : آن فرموده خداوند است که همانا شما را گرفتار کنیم مقصود از آن مومنان است پیش از ظهور قائم علیه السلام به چیزی از ترس و گرسنگی و نقصان مال و جان و ثمرات و مژده بده صابران را . می فرماید شما را گرفتار کنیم به ترس از یاد پادشاهان بنی فلان در آخر سلطنت آنها و گرسنگی به واسطه گرانی نرخها و نقصان اموال به واسطه کسادی تجارت و کمی سود و نقصان نفوس به واسطه مرگ و میر فراوان و نقصان ثمرات به واسطه کمی برداشت محصولات زراعتی و مژده بده صابران را در این موقع به تعجیل ظهور قائم علیه السلام . سپس فرمود : ای محمد این است تأویل آن آیه که خداوند می فرماید : تاویل آن را جز خدا و راسخان در علم کسی نمی داند .

ص: 38

خواهد شد تا وقتیکه آنها موحد شوند و توحید خداوند عزوجل را بپذیرند و دیگر شرکی باقی نماند و این در قیام قائم ما خواهد بود .

و ما با امید به آن روزی به سر می بریم که قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه الشریف قیام کند و فتنه ها را ریشه کن سازد و دیگر فتنه ای باقی نماند . انشاء الله

ص: 40

بار دیگر حدیث فوق را مطالعه فرمایید . حضرت حجة بن الحسن العسکری عجل الله تعالی فرجه الشریف حکومتی تشکیل خواهد داد که :

اولاً کارگزاران آن حکومت و امرا و فرماندهانش به امر رهبریت ، به عدل رفتار می کنند .

ثانیاً دیگر در روی کره زمین شر و فساد ریشه کن خواهد شد .

ثالثاً اساس آن حکومت بر اساس خیر و صلاح آن امت است .

رابعاً برکات آنقدر زیاد می شود که اگر یک مد گندم بکارند هفتصد مد برداشت می کنند .

ص: 43

خداوندا حجتت را به من بشناسان چرا که اگر حجت خود را به من نشناسانی من در دینم گمراه می شوم .

خداوندا مرا نمیران به مردن جاهلیت و زمانیکه مرا هدایت فرمودی ، قلب مرا از هدایت برمگردان .

پس معرفت خداوند و رسولش و نیز معرفت و شناخت امام به دست خود خداوند است که او باید به ما بشناساند و اگر خداوند آنرا به ما شناساند ، این حکمت است و امروز امام زنده و امام حق و خلیفة الله فی الارض حضرت حجة بن الحسن العسکری عجل الله تعالی فرجه الشریف است که به هرکس بشناساند ، به او حکمت عنایت فرموده است . پس منظور از حکمت در آیه شریفه :« یُؤتِی الحِکمَةَ مَن یَشاءُ » معرفت امام است و به هرکس که این حکمت داده شود ، به خیر کثیر رسیده است .

ص: 45

بن الحسن کانه کوکب دری بینهم و قال یا محمد هولاء حججی علی عبادی و هم اوصیائک والمهدی منهم الثا ئرمن قاتل عترتک و عزّتی و جلالی انه المنتقم من اعدائی و الممد لاولیائی .

ابی سلیمان می گوید : شنیدم از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم که فرمودند: شبی که من به سوی آسمان سیر داده شدم ( در شب معراج ) خداوند جل جلاله فرمودند : « رسول خدا به آنچه خدا بر او نازل کرد ایمان آورده » من عرضه داشتم : « و مومنان نیز ایمان آورده اند .» ندا رسید درست گفتی ، یا محمد من توجه به سوی اهل زمین کردم و ترا از میان همه انسانها برگزیدم و اسمی از اسماء خودم را برای تومشتق نمودم . من در هیچ موضع و محلی یاد نمی شوم مگر اینکه تو با من ذکر و یاد می شوی ، من محمودم و تو محمدی . باز به زمین توجه کردم این بار از میان اهل زمین علی را برگزیدم . پس اورا به نام خویش نامیدم ای محمد خلق کردم ترا و علی و فاطمه و حسن و حسین و امامان از فرزندان حسین علیهم السلام را از نور خودم و ولایت شما را به اهل آسمانها و زمین عرضه داشتم . هرکس پذیرفت ، او نزد من از مومنین است و هرکه ولایت شما را نپذیرفت ، از کفار است .

ای محمد اگر بندگان من تا آنجا که نفس دارند مرا عبادت کنند ( که همچون سنگهایی که خرد می شود) به ریگ و شن تبدیل گردند ، و به سوی من آیند و مرا قبول کنند اما ولایت شما را منکر شوند ، آنها مشمول آمرزش من نخواهند شد . ای محمد دوست داری اینها را ببینی ؟ عرضه داشتم بلی . خداوند فرمود : نظر کن به سوی عرش . ناگاه دیدم علی و فاطمه و حسن و حسین وعلی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و الحسن بن علی و محمد المهدی بن الحسن گویا او ستاره درخشنده ای بود میان ایشان . خداوند فرمود : ای محمد ایشان حجج من هستند بر بندگانم و ایشان اوصیای تو هستند و مهدی از ایشان است که انتقام خون اینها را ( از قاتلانشان) می گیرد . به عزت و جلالم که اوست انتقام گیرنده از دشمنان من و مدد دهند به اولیای من .

ص: 47

در شواهد التنزیل این حدیث به چند طریق دیگر نیز بیان شده است . پس آل محمد که دوازده معصومند ، برگزیدگان خداوند هستند و در حال حاضر وجود اقدس بقیة الله الاعظم آخرین فرزند از سلسله عصمت و طهارت از آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم می باشد.

1) در کتاب عیون الاخبارالرضا مجلد 2 صفحه 187 آمده است :

فی العیون فی حدیث الرضا علیه السلام مع المأمون : فقال المأمون : هل فضل الله العترة علی سائر الناس ؟ فقال ابوالحسن : انّ الله ابان فضل العترة علی سائر الناس فی محکم کتابه . فقال له المأمون : أین ذلک من کتاب الله ؟ فقال له الرضا علیه السلام : فی قوله : « إنَّ اللهَ اصطَفی آدَمَ وَ نوحاً وَ آلَ إبراهیمَ وَ آلَ عِمرانَ عَلَی العالَمین ** ذُریَّةًً بَعضُها مِن بَعضٍ »

در حدیث حضرت رضا علیه السلام با مامون نقل شده که مامون به حضرت گفت: آیا خدا عترت را بر سایر مردم فضیلت بخشیده است ؟ حضرت فرمودند : خداوند فضیلت عترت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را در محکم کتابش آشکار فرموده . مامون گفت : در کجای قرآن ؟ فرمود : در این آیه : « خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را از اهل جهان برگزید . نسل ابراهیم و عمران، بعضی از آنها از بعضی دیگر است. »

2) در تفسیر عیاشی جلد 1 صفحه 168 آمده است :

و فی تفسیر العیاشی عن الباقر علیه السلام : انه تلا هذه الآیة فقال : نحن منهم و نحن بقیة تلک العترة .

از امام باقر علیه السلام نقل شده که حضرت این آیه را تلاوت فرمود و سپس فرمود : ما هم از آنان هستیم و ما باقیماندگان از آن عترتیم .

3) در کتاب معانی الاخبار صفحه 94 آمده است :

عن ابی بصیر قال : قلت لابی عبدالله علیه السلام : من آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم

؟ قال : ذریته. فقلت: اهل بیته ؟ قال : الائمة الاوصیاء . فقلت : من عترته ؟ قال : اصحاب العباء . فقلت : من امته ؟ قال : المومنون الذین صدقوا بما جاء به من عند الله عزوجل ، المتمسکون بالثقلین الذین امروا بالتمسک بهما : کتاب الله عزوجل و عترته اهل بیته الذین اذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا و هما الخلیفتان علی الامة بعده علیه السلام .

ابی بصیر می گوید : به امام صادق علیه السلام عرض کردم آل محمد چه کسانی هستند ؟ فرمود : ذریه او می باشند . گفتم اهل بیت پیامبر کدامند ؟ فرمود : امامان و جانشینان آن حضرت . عرض کردم منظور از عترت چه کسانی هستند ؟ فرمود: ( پنج تن ) اصحاب عباء . گفتم امت پیامبر کدامند ؟ فرمود : مومنینی که آنچه از جانب پروردگار آمده تصدیق کنند و به ثقلین که امر به تمسک جستن آنها شده بگروند یعنی کتاب خدای بزرگ و عترت اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و

ص: 49

سلم

و البته همان اهل بیتی که آیه تطهیر در شأنشان نازل شده . آری قرآن و عترت دو جانشین رسول خدا پس از وی می باشند .

1) در معانی الاخبار صفحه 94 آمده است :

عن عبد الله بن میسره قال : قلت لابی عبد الله علیه السلام : انا نقول اللهم صل علی محمد و آل محمد . فیقول قوم : نحن آل محمد . فقال : انما آل محمد من حرم الله عزوجل علی محمد نکاحه .

از عبد الله بن میسره نقل شده که به حضرت صادق گفتم : ما می گوییم اللهم صل علی محمد و آل محمد . عده ای می گویند که ما آل محمد هستیم . حضرت فرمود : آل محمد کسانی هستند که خداوند ازدواج با آنها را برای حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم حرام کرده است .

ص: 50

هیچ نقطه ای از زمین نمی ماند مگر اینکه شهادت به یگانگی خداوند و رسالت پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم خواهند داد .

پس در زمان مهدی موعود همه مسلمان خواهند شد و حضرت امیرالمومنین علیه السلام در معنای اسلام فرموده اند : « الاسلام هو التسلیم » اسلام یعنی تسلیم بودن ( در مقابل امر و نهی خدا و در مقابل قدرت الهی )

1) در تفسیر عیاشی جلد 1 صفحه 183 آمده است :

باسناده عن رفاعة بن موسی ، قال سمعت اباعبدالله علیه السلام یقول : « وَ لَهُ أَسلَمَ مَن فِی السَّمواتِ وَالأرضِ طَوعاً وَ کَرهاً » قال : اذا قام القائم علیه السلام

لاتبقی ارض الا نودی فیها بشهادة ان لا اله الا الله و ان محمداً رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم .

عیاشی به سند خود از رفاعة بن موسی آورده گوید شنیدم امام صادق علیه السلام می فرمود : « در مقابل او تسلیم خواهند شد و چه بخواهند و چه نخواهند اسلام خواهند آورد » حضرت فرمودند : هنگامی که قائم مهدی قیام نماید ، هیچ نقطه ای از زمین نمی ماند مگر اینکه شهادت به یگانگی خداوند و رسالت پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم خواهد داد و بر این کلمات ندا کند .

2) در همان کتاب و همان جلد و صفحه ، عیاشی به سند خود از ابی بکیر نقل می کند :

عن ابی بکیر قال : سألت اباالحسن علیه السلام عن قوله : « وَ لَهُ أَسلَمَ مَن فِی السَّمواتِ وَالأرضِ طَوعاً وَ کَرهاً » قال : انزلت فی القائم علیه السلام اذا خرج بالیهود و النصاری و الصابئین و الزنادقة و اهل الردّه و الکفار فی شرق الارض و غربها فعرض علیهم الإسلام ، فمن اسلم طوعاً اَمَره بالصلاة و الزکوة و ما یؤمر به المسلم و یجب لِلّه علیه ، و مَن لم یسلم ضرب عنقه ، حتی لا یبقی فی المشارق و المغارب احد الاّ وحّد الله . قلت جعلت فداک إن الخلق اکثر من ذلک ... فقال : إن الله إذا اراد امراً قلَّل الکثیر و کثَّر القلیل .

ابی بکیر می گوید از حضرت ابالحسن علیه السلام درباره فرموده خداوند پرسیدم: « در مقابل او تسلیم خواهند شد و چه بخواهند و چه نخواهند اسلام خواهند آورد.» فرمود این آیه درباره قائم علیه السلام نازل شده ، هرگاه بپاخیزد بریهود و نصارا و صابئین و زنادقه و اهل ارتداد و کفار درشرق و غرب زمین ، اسلام را عرضه کند . پس هرآنکه از روی میل و رغبت و به دلخواه مسلمان شود ، او را به نماز و زکات و سایر کارهایی که یک مسلمان باید انجام دهد و برای خداوند بر او واجب است ، امر فرماید و هرکس اسلام را نپذیرد ، گردنش را می زند تا آنجا که در مشارق و مغارب زمین ، هیچکس نماند جز اینکه توحید خدا گوید . عرضه داشتم فدایت گردم خلایق بیش از آنند !! فرمود : همانا خدا اگر چیزی را بخواهد ، بسیار را اندک و اندک را بسیار گرداند .

ص: 52

1) در تفسیر عیاشی جلد 2 صفحه 60 آمده است :

العیاشی عن عبد الأعلی الحلبی عن ابی جعفر علیه السلام فی حدیث طویل یذکر فیه امر القائم علیه السلام إذا خرج ، قال : و لا تبقی [ارض] فی الارض قریة الاّ نودی فیها بشهادة ان لا اله الا الله [ وحده لا شریک له ] و ان محمد رسول صلی الله علیه و آله و سلم و هو قوله [تعالی] : « وَ لَهُ أَسلَمَ مَن فِی السَّمواتِ وَالأرضِ طَوعاً وَ کَرهاً وَ إلَیهِ یُرجَعوُن » و لا یقبل صاحب هذا الامر الجزیة کما قبلها رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و هو قول الله : « وَ قاتِلوهُم حتی لاتَکونَ فِتنَة وَ یَکونَ الدّینُ کُلّه لِلّه »

عیاشی به سند خود از عبد الاعلی حلبی از حضرت باقر علیه السلام در حدیثی طولانی آورده که در آن برنامه حضرت قائم را چون بپاخیزد یاد کرده و فرموده : و روی زمین هیچ [ سرزمینی] آبادیی باقی نمی ماند مگر اینکه در آن گواهی دادن به اینکه هیچ معبود حقی جز الله نیست [ یکتاست که هیچ شریکی ندارد ] و اینکه محمد فرستاده خداست بانگ زده شود و این است [ معنی] فرموده خدای [ تعالی] : « در مقابل او تسلیم خواهند شد و چه بخواهند و چه نخواهند اسلام خواهند آورد.» و صاحب این امر چنانکه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم جزیه را می پذیرفت ، آن را نمی پذیرد و این فرموده خداوند است که :« و با آنان نبرد کنید تا دیگر فتنه و فسادی برجای نماند و آئین همه دین خدا گردد . »

ص: 53

هل هذا الاعناد و جحود للحق نعوذ بالله مِن الخُذلان سیاق هذا الخبر علی جهته فی نطقه و لفظه .

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در همه گفتارش راستگوست و در همه اصولش درست است و ایمان هیچ بنده ای درست نباشد تا در دل خود تردیدی و حرجی نسبت به آنچه پیغمبر قضاوت کند راه دهد و در همه امور به درستی تسلیم او باشد و شک و تردید نداشته باشد . اسلام ، این است . اسلام ، قبول و انقیاد است . هرکس جز اسلام دینی بجوید از او پذیرفته نیست و در آخرت از زیانکاران است و از اعجب عجایب که مخالفین ما روایت کرده اند این است که عیسی بن مریم به زمین کربلا عبور کرد . دید جمعی آهو در آنجا جمع شده اند . به سوی آنها رفت . آن آهوان می گریستند . او نیز با حواریون خود نشست و گریست و گریستند و آنها نمی دانستند که چرا عیسی آنجا نشست و چرا گریست . عرض کردند ای روح و کلمه خداوند ، چه باعث گریه شماست ؟ فرمود : می دانید اینجا چه سرزمینی است ؟ گفتند نه نمی دانیم . فرمود : اینجا زمینی است که سبط رسول احمد و جگر گوشه طاهره بتول همانند مادرم کشته می شود و در تربتی خوشبوتر از مشک به خاک سپرده می شود زیرا آن تربت سبط شهید است و تربت پیغمبران هم چنین است . این آهوان با من سخن گویند که ما از شوق تربت سبط مبارک و شهید در این زمین می چریم و به عقیده خود اینجا هر درنده و صیادی در امن هستند . سپس پشک یکی از ان آهوان را برداشت و بویید و فرمود : بارخدایا آنرا همیشه باقی دار تا پدرش آنرا ببوید و برای او تسلیت و دل آرامی باشد و آن پشک تا روزگار امیرالمومنین به جا ماند و آنرا بویید و گریست و چون به کربلا عبور کرد داستان آنرا نقل نمود ، باور کنند که مشک آن آهوان بیش از پانصد سال می ماند و گذشت زمان و باد و باران و گذشت ایام و لیالی و تابش آفتاب آنرا تغییر نمی دهد و باور ندارند که قائم آل محمد علیه السلام می ماند تا با شمشیر ظهور کند و دشمنان خدای عزوجل را نابود سازد و دین خدا را آشکار کند با همه اخباری که از پیغمبر و ائمه علیهم السلام در نص بر او به نام و نسب و غیبت طولانی وارد شده است و در اینکه روش گذشتگان از نظر طول عمر در او جاری شده است ، این جز عناد و انکار حق چیز دیگری هست ؟

ص: 55

هیثمی در کتاب مجمع الفوائد و منبع الفوائد جلد 7 صفحه 317 و حافظ نادرة الفلک محمد نطنزی در کتاب الیقین و خواجه کلان قندوزی حنفی در ینابیع المودة آورده اند :

ان علیاً وصیی و من ولده ( القائم ) المنتظر الذی یملأ به الارض قسطاً و عدلاً کما ملئت جوراً و ظلماً والذی بعثنی بالحق بشیراً و نذیراً ان الثابتین علی القول بامامته فی زمان غیبته لأعز من الکبریت الأحمر

فقام الیه جابر بن عبدالله الانصاری فقال : یا رسول الله و للقائم من ولدک غیبة ؟ قال صلی الله علیه و آله و سلم أی و ربی « وَ لِیُمَحِّصَ اللهُ الَّذینَ آمَنوا وَ یَمحَقَ الکافِرینَ » یا جابر ، ان هذا الامر من امر الله و سرّ من سرالله من سرعلته مطویة عن عباده فایاک والشک فان الشک فی امر الله عزوجل کفر .

به درستیکه علی وصی و جانشین من است و از فرزندان اوست آن قائم منتظر که به وسیله او زمین پر از عدل و داد می شود همانطوریکه پر از ظلم و جور شده بود . قسم به آن کسی که مرا به حق مبعوث کرده است ( یعنی خداوند متعال ) تا برای نیکان بشارت دهنده و برای بدان ترساننده باشم ، کسانی که در زمان امامت او ثابت و استوار بمانند و در دوران غیبتش اعتقادی محکم داشته باشند ، آنها از کبریت احمر گرانقدرترو عزیزترند .

آنگاه جابر بن عبد الله انصاری برمی خیزد و می گوید : یا رسول الله مگر برای قائم از فرزندان شما غیبتی خواهد بود ؟ حضرت فرمودند : آری ، قسم به پروردگارم ( در زمان او ) خداوند آنانرا که ایمان آورده اند تصفیه می کند و کافران را نابود می سازد . ای جابر به درستیکه این امری است از امور خداوند و سری است از اسرار الهی و از رازهایی است که علت آن بر بندگان پنهان و پوشیده است . پس بر حذر باش از شک و تردید که همانا شک و تردید در آن شک در امر خداوندی است و هرکس در امر خداوند شک و تردید کند ، کافر است .

2) در تفسیر نور الثقلین جلد 1 صفحه 395 و در کتاب کمال الدین و تمام النعمة شیخ صدوق جلد 2 صفحه 288 آمده است که شیخ صدوق به سند خودش از ابن عباس نقل می کند :

... ابن عباس قال : قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : ان علی بن ابیطالب امام امتی و خلیفتی علیها مِن بعدی و من ولده القائم المنتظر الذی یملأ الله به الارض عدلا و قسطا کما ملئت جورا و ظلما و الذی بعثنی بالحق بشیرا و نذیرا ان الثابتین علی القول به فی زمان غیبته لاعز من الکبریت الاحمر ، فقام الیه جابر بن عبدالله الانصاری فقال : یا رسول الله و للقائم من ولدک غیبة ؟ قال صلی الله علیه و آله و سلم أی و ربی « وَ لِیُمَحِّصَ اللهُ الَّذینَ آمَنوا وَ یَمحَقَ الکافِرینَ » یا جابر ، ان هذا الامر من امر الله و سرّ من سرالله مطوی عن عباد الله ، فایاک و الشک فیه فان الشک فی امر الله عزوجل کفر .

ص: 57

خود و استقامت ورزید در مقابل اذیت و آزار دشمنانتان (و سعی و تلاش نمایید تا همیشه) با امامتان مهدی منتظر ارتباط داشته باشید .

1) در شواهد التنزیل نوشته حاکم حسکانی ( حنفی مذهب ) از علمای قرن پنجم، آیه 26 صفحه 122 آمده است :

... از ابن عباس در تفسیرش گفت :« یا اَیُّهَاالَّذینَ آمَنُوا اصبِروُا وَ صابِروا وَ رابِطُوا » بپرهیزید از خلاف دوستی علی بن ابیطالب صلوات الله علیه و اولادش که این دوستی عین « رابطوا » و ربط و بستگی است که در آیه به آن اشاره شده است .

2) محمد بن ابراهیم النعمانی در کتاب الغیبة آورده است :

قال اخبرنا علی بن احمد ( النیدیحی ) عن عبید الله بن موسی ( العلوی العباسی ) عن هارون بن مسلم عن القاسم بن عروة عن برید بن معاویه العجلی عن ابی جعفر محمد بن علی الباقر علیه السلام فی قوله عزوجل : « یا اَیُّهَاالَّذینَ آمَنُوا اصبِروُا وَ صابِروا وَ رابِطُوا » فقال : إصبروا علی اداء الفرائض و صابروا عدوکم و رابطوا امامکم ( المنتظر )

خبر داد ما را علی بن احمد ( نیدیحی ) از عبید الله بن موسی ( علوی عباسی ) ازهارون بن مسلم از قاسم بن عروة از برید بن معاویه عجلی از ابی جعفر محمد بن علی الباقر علیه السلام درباره فرموده خدای عزوجل : « ای کسانیکه ایمان آورده اید، صابر باشید و مقاومت کنید و مرابط باشید . » فرمود : صبر کنید بر ادای فرائض و در مقابل دشمنانتان پایداری کنید و با امامتان ( که انتظارش را می کشید ) مرابطه نمایید .

3) و رَواه الشیخ المفید فی الغیبة : بإسناده عن بُرید بن معاویه العجلی عن ابی جعفر علیه السلام .

و شیخ مفید این حدیث را در کتاب غیبت به سند خویش از برید بن معاویه عجلی از حضرت باقر علیه السلام روایت نموده است .

روایات درباره اینکه این آیه درباره امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و امامان شیعه است ، بسیار زیاد است و سید بحرانی آنرا در تفسیر برهان آورده است .

ص: 59

1) در تفسیر اثنی عشری مجلد 2 صفحه 457 آمده است :

در تیسیر گوید : دست و پا و شکم و پشت آنها بر مواضع خود ثابت باشند و صورت آنها در پشت سر بود و این هیأتی است در غایت زشتی و رسوایی و تعبیر به این صورت یا در آخرالزمان باشد یا در آخرت .

2) در تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 485 آمده است :

فی تفسیر العیاشی عن جابر الجعفی قال : قال لی ابو جعفر علیه السلام فی حدیث له طویل: یا جابر اول الارض المغرب تخرب ارض الشام یختلفون عند ذلک علی رایات ثلث رایة الاصهب و رایة الابقع و رایة السفیانی فیلقی السفیانی الابقع فیقتله و من معه و رایة الاصهب ، ثم لا یکون لهم همّ الا الاقبال نحو العراق و من حبس بقرقیسا(1)

لا فیقتلون بها مائة الف من الجبارین و یبعث السفیانی جیشاً الی الکوفة و عدّتهم سبعون الفاً فیصیبون من اهل من ناحیة خراسان تطوی المنازل طیاً حثیثاً و معهم نفر مِن اصحاب القائم علیه السلام یخرج رجل مِن موالی اهل الکوفة و یبعث السفیانی

بعثاً الی المدینة فیفر المهدی منها الی مکة فیبلغ امیر جیش السفیانی إن المهدی قد خرج من المدینة فیبعث جیشاً علی اثره فلا یدرکه حتی یدخل مکة خائفاً یترقب علی سنة موسی بن عمران قال و ینزل جیش امیر السفیانی البیداء فینادی مناد مِن السماء یا بیدا بیدی بالقوم فیخسف بهم البیداء فلا یفلت منهم الا ثلثة نفر ، یحوّل الله وجوههم فی اقفیتهم و هم من کلب و فیهم انزلت : « یا أیُّهَا الَّذینَ اوُتوُا الکِتابَ آمِنوُا بِما أنَزَلنا عَلی عَبدِنا » یعنی القائم « مِن قَبلِ أَن نَطمِسَ وُجوُهاً فَنَرُدَّها عَلی اَدبارِها »

ص: 61

آنها بشناساند همچنانکه نماز و زکات و حج را برای آنان تفسیر نموده است ( همانطور امامان و ولایت را نیز برای آنان تفسیر کند ) ... تا آنجا که می فرماید : آیا شما به یاد دارید که رسول خدا فرمود اولیای امر من عبارتند از : علی برادر و وزیرم و یار و پشتیبانم و وارثم و وصیم و خلیفه ام در میان امتم که او ولی هر مومنی است پس از من ، پس از او فرزندم حسن و سپس حسین و سپس نه تن از فرزندان حسین ، یکی پس از دیگری ( امام و اولی الامر ) خواهند بود و قرآن از آنها جدا نمی شود ( هر کجا این دوازده نفر باشند ، قرآن آنجاست . ) تا آنکه در کنار حوض کوثر بر من وارد گردند .

پس در این هنگام همه آن دویست نفر که حضرت امیر علیه السلام آنان را سوگند داده بود، گفتند : آری ما این حدیث را از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم همانگونه که شما فرموده اید شنیده ایم و شاهد بوده ایم .

پس اولی الامر دوازده نفرند . اول حضرت امیر المؤمنین علیه السلام دوم امام حسن مجتبی علیه السلام سوم حضرت امام حسین علیه السلام و آنگاه نه تن از فرزندان امام حسین علیه السلام که نهمین آنها مهدی است و این مطلب در کتب اهل سنت زیاد آمده است . مثلاً :

1) محمد صالح الحسین الترمذی در المناقب مرتضویه باب 2 صفحه 139 و عبد الله بسمل در ارجع المطالب فی مناقب اسد الله الغالب صفحه 432 و موفق بن احمد خوارزمی حنفی در مقتل الحسین جلد 1 صفحه 146 فصل 7 و حافظ قندوزی حنفی در ینابیع المودة باب 54 صفحه 168 آورده اند :

عن سلیم بن قیس الهلالی عن سلمان الفارسی قال دخلت علی النبی صلی الله علیه و آله و سلم فاذا الحسین بن علی علی فخدیه و هو یقبل خدیه و یلثم فاه و یقول : انت سید ابن سید اخو سید و انت امام ابن امام اخو امام و انت حجة ابن حجة و انت ابو حجج تسعة تاسعهم قائمهم .

سلیم بن قیس از سلمان نقل می کند که خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بودم . دیدم حسین بن علی روی زانوی آن حضرت نشسته است . حضرت چشمها و دهان سید الشهدا را بوسیدند . آنگاه فرمودند : ای حسین تو آقا فرزند آقا و برادر آقا می باشی . تو امام فرزند امام و برادر امامی . تو حجت فرزند حجت و برادر حجت هستی . تو پدر حجتهای نه گانه هستی که نهمین آنها قائم بر آنها خواهد بود .

2) در مسند امام احمد حنبل و کتاب کشف الیقین آمده است :

قال النبی صلی الله علیه و آله و سلم : للحسین هذا ابنتی امام اخو امام ابو الائمة تسعة تاسعهم قائمهم .

رسول خدا درباره حسین علیه السلام فرمودند : این فرزند من ، امام برادر امام است و پدر امامان نه گانه است که نهمین آنها قائم بر آنها می باشد .

ص: 63

1) البته شیخ الاسلام حافظ الحموئی شافعی در فرائد السمطین مجلد 2 صفحه 319 حدیث 571 و موفق بن احمد خوارزمی حنفی در مقتل الحسین جلد 1 صفحه 96 و حافظ قندوزی حنفی در ینابیع المودة باب 93 صفحه 487 اسامی کل « اولی الامر » را می آورند و ما حدیث آنرا ذیل آیه 28 سوره بقره آورده ایم .

2) شیخ الاسلام حافظ الحموئی شافعی در فرائد السمطین مجلد 2 صفحه 133حدیث 431 و مجلد 2 صفحه 321 حدیث 572 اولی الامر را چنین معرفی می کند :

علی بن ابیطالب و حسن بن علی و حسین بن علی وعلی بن الحسین و محمد بن علی الباقر و جعفر بن محمد الصادق و موسی بن جعفرالکاظم و علی بن موسی الرضا و محمد بن علی الجواد و علی بن محمد الهادی و الحسن بن علی العسکری و محمد بن الحسن المهدی قائم المنتظر علیهم السلام .

3) ابن بابویه قال : حدثنا غیر واحد من اصحابنا قالوا : حدثنا محمد بن همام عن جعفر بن محمد بن مالک الفزاری عن [ الفزاری قال حدثنا ] الحسن بن محمد بن سماعة عن احمد بن الح [ا] رث [ قال حدثنی ] المفضل بن عمر عن یونس بن ظبیان عن جابر بن یزید الجعفی قال :

سمعت جابر بن عبد الله الانصاری یقول : لما انزل الله عزوجل علی نبیه محمد صلی الله علیه و آله و سلم : « یا أیُّهَا الَّذینَ آمَنوُا أطیعوُا اللهَ وَ أطیعوُا الرَّسولَ وَ اوُلِی الاَمرِ مِنکُم » قلت : یا رسول الله عرفنا الله و رسوله ، فمن اولوا الامر الذین قرن الله طاعتهم بطاعتک ؟

فقال علیه الصلاة و السلام : هم خلفائی یا جابر و ائمة المسلمین [ من بعدی ] اوّلهم علی بن ابیطالب ثم الحسن ثم الحسین ثم علی بن الحسین ثم محمد بن علی المعروف فی التوراة بالباقر ، ستدرکه یا جابر فاذا لقیته فاقرئه منی السلام ثم الصادق جعفر بن محمد ثم موسی بن جعفر ثم علی بن موسی ثم محمد بن علی ثم علی بن محمد ثم الحسن بن علی ثم سمی و کنیی حجة الله فی ارضه و بقیّته فی عباده ابن الحسن بن علی .

ذاک الذی یفتح الله تعالی ذکره [ به ] مشارق الارض [ و مغاربها علی یدیه ] ذاک الذی یغیب عن شیعته و اولیائه غیبة لا یثبت فیها علی القول بامامته الا من امتحن الله قلبه للایمان . قال جابر فقلت له : یا رسول الله فهل یقع شیعته الانتفاع به فی غیبته ؟ فقال علیه الصلاة و السلام : ای و الذی بعثنی بالنبوة انهم یستضیئون بنوره، و ینتفعون بولایته فی غیبته کانتفاع الناس بالشمس و ان تجلها سحاب . یا جابر هذا من مکنون سر الله و مخزون علمه فاکتمه الا مِن اهله .

ابن بابویه گوید : چندین نفر از اصحابمان برایمان حدیث آوردند و گفتند : حدیث آورد برایمان محمد بن همام از جعفر بن محمد بن مالک الفزاری ، او گفت برای ما

ص: 64

حدیث آورد حسن بن محمد بن سماعة از احمد بن حارث او گفت برای ما حدیث آورد مفضل بن عمر از یونس بن ظبیان از جابر بن یزید جعفی، گوید : شنیدم از جابر بن عبد الله انصاری : هنگامیکه خداوند عزوجل بر پیامبرش حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم این آیه را نازل کرد : « ای کسانیکه ایمان آورده اید از خداوند اطاعت کنید و از پیامبر و اولی الامر یا صاحبان امر خویش اطاعت نمایید.» عرض کردم یا رسول الله خدا و رسولش را شناختیم. اولوالامر که خداوند طاعتشان را به طاعت شما مقرون ساخته چه کسانی هستند ؟ آن حضر ت فرمودند: آنان خلفای من هستند و امامان مسلمین پس از من می باشند . اولشان علی بن ابیطالب سپس حسن سپس حسین سپس علی بن الحسین سپس محمد بن علی که در تورات به باقرمعروف است و تو ای جابر او را درک خواهی کرد . پس هرگاه او را ملاقات کردی ، سلام مرا به او برسان . سپس جعفر بن محمد وسپس موسی بن جعفر سپس علی بن موسی سپس محمد بن علی سپس علی بن محمد و پس از وی حسن بن علی وسپس همنام و هم کنیه ام حجت خدا در زمین و بقیة الله در بندگانش فرزند حسن بن علی ، آنکه خدای تعالی [ به او ] مشارق [ و مغارب زمین را فتح خواهد کرد .] آنکه از شیعیان و دوستانش غیبتی خواهد داشت که در زمان غیبتش کسی بر اعتقاد به امامت ثابت نمی ماند مگر آنکه خداوند دلش را برای ایمان آزمایش کرده باشد . جابر گوید : عرضه داشتم یا رسول الله آیا برای شیعیانش نفعی از او در زمان غیبت هست ؟ فرمودند : آری ، سوگند به آنکه مرا به پیغمبری مبعوث ساخت ، آنها در عصر غیبت به نور او روشنایی می گیرند و به ولایت او نفع می برند . همچنانکه مردم از نور خورشید سود می برند هرچند که ابری آنرا بپوشاند . ای جابر این از مکنون سر الهی و مخزون علم اوست . آنرا جز از اهلش مخفی بدار .

ص: 65

1) در شواهد التنزیل نوشته حاکم حسکانی حنفی صفحه 135 ( آیه 31 ) حدیث 208 آمده است :

خبر داد ما را محمد بن عبد الله بن عبید الله ... خبر داد ما را عمرو پسر ثابت از علی بن حزور از اصبغ بن نباته گفت : ابن عباس این آیه را خواند پس گفت : از نبیین محمد و از صدیقین علی بن ابیطالب و از شهدا حمزه و جعفر و از صالحین حسن و حسین و « وَ حَسُنَ اوُلئِکَ رَفیقاً » مهدی در زمان خودش می باشد .

2) در شواهد التنزیل نوشته حاکم حسکانی حنفی صفحه 136 ( آیه 31 ) حدیث 209 آمده است :

اخرج الحافظ الحسکانی ( الحنفی ) قال اخبرنا ابوالعباس الفرغانی ( بسنده المذکور) عن حذیفة بن الیمان قال : دخلت علی النبی صلی الله علیه و آله و سلم ذات یوم و قد نزلت علیه هذه الآیة : « فَاُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنعَمَ اللهُ عَلَیهِم مِنَ النَّبییّنَ وَ الصِّدّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصالِحینَ وَ حَسُنَ اوُلئِکَ رَفیقاً » فأقرأنیها ، فقلت یا نبی الله فداک ابی و اُمی مَن هؤلاء ؟ انی اجد الله بهم حفیاً ( أی : مکثراً من المدح و الثناء ) قال صلی الله علیه و آله و سلم یا حذیفة انا ( من النبیین ) الذین انعم الله علیهم ، انا اولهم فی النبوة و آخرهم فی البعث و من ( الصدیقین ) علی بن ابیطالب و لما بعثنی الله عزوجل برسالته کان اول من صدق بی ، ثم من ( الشهداء ) حمزه و جعفر و من ( الصالحین ) الحسن و الحسین سیدا شباب اهل الجنة و ( حَسُنَ اولئک رفیقا ) المهدی فی زمانه .

خبر داد ما را ابوالعباس فرغانی از ابوالفضل شیبانی ... از سعید بن جبیر از سعد بن حذیفه از پدرش حذیفة بن یمان گفت : روزی بر پیامبر درآمدم و این آیه نازل شده بود : « آنها با کسانی هستند که خداوند به آنها لطف و عنایت زیادی فرموده است یعنی با پیامبران و صدیقین و شهدا و صالحین و حسن اولئک رفیقا هستند . » پس رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آیه را برای من خواند . گفتم ای پیامبر خدا ، پدر و مادرم فدایت باد . اینها چه کسانی هستند که من خدا را به آنها مهربان می یابم ؟

فرمود : ای حذیفه ، از پیامبرانی که خداوند برایشان نعمت فرموده است ، من در نبوت نخستین آنان و در رسالت آخرین آنانم و از صدیقین ، علی بن ابیطالب علیه السلام است . چون خداوند مرا به رسالت خودش برگزید ، علی نخستین کسی بود که مرا تصدیق نمود . از شهدا حمزه و جعفر طیار و از صالحین حسن و حسین دو آقای جوانان بهشت هستند و ( حسن اولئک رفیقا ) مهدی علیه السلام در زمان خودش می باشد.

1) علی بن ابراهیم فی تفسیره المنسوب للصادق علیه السلام قال :

ص: 67

النبیین رسول الله ، و الصدیقین علی ، و الشهداء الحسن و الحسین ، و الصالحین الائمة ، و حسن اولئک رفیقا القائم من آل محمد علیهم الصلاة و السلام .

علی بن ابراهیم در تفسیرش که منسوب به امام صادق علیه السلام است ، گوید :

فرمود : ( النبیین ) رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم است . (و الصدیقین ) علی علیه السلام و( الشهداء ) حسن و حسین علیهما السلام و ( الصالحین ) ائمه علیهم السلام می باشند و (حسن اولئک رفیقا : نیکو رفیقان ) قائم از آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم است .

ص: 68

« قالوا رَبَّنا لِمَ کَتَبتَ عَلَینا القِتالَ لَو لا أخَّرتَنا إلی اَجَلٍ قَریبٍ » نُجب دعوتک و نتبع الرسل ارادوا تأخیر ذلک الی القائم علیه السلام .

محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام روایت می کند که آن حضرت فرمودند : به خداوند سوگند آنچه که امام حسن مجتبی علیه السلام برای این امت انجام داد ( ارزشش) بیشتر است از آنچه که خورشید به آن می تابد و به خدا سوگند این آیه درباره او نازل شده است که خداوند می فرماید : آیا نمی بینید و آیا نمی اندیشید و آیا در شگفت نمی شوید به آنان که به ایشان گفته شد در حال حاضر دست از جهاد بردارید و نماز به پا دارید و زکات بپردازید . همانا این اطاعت از امام است ولی آنها اصرار داشتند که فرمان جنگ و جهاد به آنان داده شود . اما هنگامی که جنگ و مبارزه در رکاب سید الشهدا حسین بن علی علیه السلام بر آنان واجب شد ، گفتند خداوندا چرا حکم جهاد را بر ما واجب فرمودی ؟ چه می شد که عمر ما را تا هنگام اجل مهلت می دادی ؟ ما دعوت تو را اجابت نموده و از رسولان پیروی کنیم . منظور آنان این بود که این حکم تا قیام قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف به تأخیر افتد . ( یعنی چه می شد که حکم جهاد را تا زمان حضرت قائم علیه السلام به تأخیر می انداختی .)

1) در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 257 و تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 519 به نقل از تفسیر عیاشی آمده است :

عن ادریس مولی لعبد الله بن جعفر عن ابی عبد الله علیه السلام فی تفسیر هذه الآیة « اَلَم تَرَ إلَی الَّذینَ قیلَ لَهُم کُفّوا اَیدیَکُم » مع الحسن « وَ اَقیمُوا الصَّلاةَ وَ اتوُا الزّکوةَ فَلمّا کُتِبَ عَلَیهِمُ القِتالُ » مع الحسین « قالوا رَبَّنا لِمَ کَتَبتَ عَلَینا القِتالَ لَو لا أخَّرتَنا إلی اَجَلٍ قَریبٍ » الی خروج القائم علیه السلام فإن معه النصروا و الظفر « قُل مَتاعُ الدُّنیا قَلیلٌ وَ الآخِرَةُ خَیرٌ لِمَنِ التَّقی وَ لا تُظلَموُنَ فَتیلاً »

ادریس غلام آزاد شده عبد الله بن جعفر از امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه که آیا نمی بینید به آنانکه گفته شد فعلاً جنگ نکنید با امام حسن علیه السلام و نماز را به پا دارید و زکات مال خود را بپردازید اما زمانیکه دستور جنگ به آنان صادر شد به امام حسین علیه السلام گفتند چرا حکم قتال و جنگ را بر ما واجب کردی ؟ چه می شد که عمر ما را تا هنگام اجل قریب مهلت می دادی تا خروج حضرت قائم علیه السلام زیرا نصرت و پیروزی با آنان است . خداوند منان فرمود : « بگو کالای دنیا اندک و ناچیز است و آخرت برای آنکه تقوا پیشه کند بهتر است . »

اگر توجه به انتهای حدیث کنید ملاحظه خواهید کرد که آنها گفتند : فَان معه النصروا و الظفر، یعنی نصرت و پیروزی در خروج قائم آل محمد عجل

الله تعالی فرجه الشریف حتمی است . از این حدیث می توان نتیجه گرفت:

ص: 70

اولاً : قبل از تولد حضرت قائم موعود ، اطلاعات مردم درباره مهدی علیه السلام زیاد بوده است و آگاهی نسبت به آن حضرت داشته اند که این اصالت مهدویت را می رساند .

ثانیاً : می دانستند که نصر و پیروزی حتمی در زمان آن بزرگوار است .

ص: 71

الدنیا فلا یبقی اهل ملة یهودی و لا غیره [ نصرانی ] الا آمن به قبل موته و یصلی خلف المهدی . قال : و یحک ... انّی لک هذا و من این جئت [ به ] ؟ فقلت حدثنی به محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیهم السلام فقال : جئت بها و الله من عین صافیة .

علی بن ابراهیم گوید حدیث گفت مرا پدرم از قاسم بن محمد از سلیمان بن داود المنقری از ابی حمزة ازشهر بن جوشب که گفت حجاج به من گفت ( ای شهر ) آیه ای در کتاب خدا هست که در آن مانده ام ، گفتم ای امیر کدام آیه است ؟ گفت : فرموده خداوند : « و نیست از اهل کتاب جز آنکه ایمان آورد بدو قبل از مرگش و روز قیامت بر آنان گواه خواهد بود . » به خدا سوکند من دستور می دهم یهودی و نصرانی را گردن زنند . سپس چشم بر او می دوزم و نمی بینم لبهایش را حرکت دهد تا اینکه بی حرکت گردد . گفتم : خداوند حال امیر را اصلاح نماید چنانکه تأویل کرده است ، نیست . گفت : چگونه است ؟ گفتم همانا عیسی علیه السلام پیش از روز قیامت به دنیا فرود می آید ، پس اصلاً هیچ آیین یهودی و غیر آن [ نصرانی ] باقی نمی ماند مگر آنکه پیش از مردنش به او ایمان آورد و پشت سر حضرت مهدی علیه السلام نماز می گذارد . گفت وای بر تو . این را از کجا می گویی و از کجا آورده ای ؟ من گفتم : این را محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب علیهم السلام برایم حدیث فرمود . گفت : به خدا سوگند آن را از چشمه زلالی آورده ای .

ص: 73

امیة » و در آنروز دیگر حکومت عدل الهی و واقعی اسلام با رهبریت آن حضرت برپا می گردد و دشمنان دیگر مأیوس خواهند شد .

ص: 75

فی حدیث الاعمش عن الحسین بن علی علیه السلام قال فاخبرنی یا رسول الله هل یکون بعدک نبی ؟ فقال : لا أنا خاتم النبیین لکن یکون بعدی أئمة قوّامون بالقسط بعدد نُقباء بنی اسرائیل .

اعمش از حسین بن علی نقل می کند که گفته شد به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم که آیا بعد از شما پیامبری خواهد بود ؟ حضرت فرمودند خیر ، بعد از من نبی نمی آید چون من خاتم النبیین هستم اما پس از من دوازده امام هستند که هر کدام برپاکننده عدل و داد می باشند و تعداد آنها به تعداد نقباء بنی اسرائیل است .

1) در کتاب ینابیع المودة صفحه 258 آمده است : ایشان در این صفحه باب دهم کتاب المودة القربی میر سید علی بن شهاب الهمدانی را می آورد و در پنجمین حدیث آورده است :

عن سلیم بن قیس الهلالی عن سلمان الفارسی رضی الله عنه قال دخلت علی النبی صلی الله علیه و آله و سلم فاذا الحسین علیه السلام علی فخذیه و هو یقبل عینیه و یقبل فاه و یقول انت سید بن سید و انت امام بن امام و انت حجة بن حجة و انت ابو حجج تسعة تاسعهم قائمهم .

سلمان فارسی می گوید وارد شدم بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و حسین علیه السلام روی زانوی آن حضرت نشسته بود و حضرت چشمان و دهان حسین علیه السلام را می بوسید و می فرمود : تو آقایی و فرزند آقایی . تو امام و جانشین و فرزند امام و جانشین هستی . تو حجتی و فرزند حجت هستی . تو پدر حجج نه گانه هستی که نهمین آنها قائم بر ایشان است .

2) حافظ شیخ الاسلام ابراهیم الحموئی شافعی در کتاب فرائد السمطین جلد 2 صفحه 313 حدیث 564 می گوید :

قال رسول الله : انا سید المرسلین و علی بن ابیطالب سید الوصیین و ان اوصیائی بعدی اثنی عشر أولهم علی بن ابیطالب و آخرهم القائم .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : من آقا و سید و بزرگ انبیاء مرسل هستم و علی بن ابیطالب سید و آقای اوصیا است . همانا اوصیا و جانشینان من که بعد از من می آیند دوازده نفرند . اول آنان علی بن ابیطالب و آخر آنها قائم موعود است .

پس امامان و خلفاء بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دوازده نفر هستند به تعداد نقباء بنی اسرائیل که اولین آنها امیرالمومنین علی علیه السلام و آخرین آنها حضرت قائم آل محمد حجة بن الحسن العسکری علیه السلام است .

ص: 77

سدی از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل می کند که مهدی و عیسی بن مریم در یک محل با یکدیگر قرار خواهند گرفت و هنگامی که وقت نماز می شود حضرت مهدی به حضرت عیسی علیهما السلام می فرماید : شما امام جماعت شوید. حضرت عیسی در جواب می فرماید : شما در این باره بر من اولی هستید بر انکه امام جماعت شوید . سپس حضرت مسیح پشت سر حضرت مهدی می ایستد و به ایشان اقتدا می کند و به صورت مأمون نماز می خواند .

1) در کتاب منتخب کنز العمال نوشته متقی هندی مجلد 6 صفحه 30 و کتاب البیان فی اخبار المهدی صاحب الزمان نوشته حافظ گنجی شافعی و کتاب المهدی نوشته حافظ ابو نعیم آمده است :

قال رسول الله : منّا الذی یصلی عیسی من خلفه .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : از ماست ( مهدی ) ، کسیکه عیسی پشت سر او نماز می خواند .

2) محمد بن یعقوب : عن علی بن ابراهیم عن اسماعیل بن محمد المکی عن علی بن الحسن عن عمرو بن عثمان عن الحسین بن خالد عن من ذکره عن ابی الربیع الشامی قال :

قال لی ابو عبد الله علیه السلام : لا تشته من السودان احداً ، فان کان فلابد فمن النوبة فانهم من الذین قال الله عزوجل « وَ مِنَ الَّذینَ قالوُا إنّا نَصاری أخَذنا میثاقَََهُم فَنَسوا حَظَّاً مِمَّا ذُکِّروُا بِهِ » [ اما انهم ] سیذکرون ذلک الحظ و سیخرج مع القائم علیه السلام منا عصابة منهم و لا تنکحوا من الاکراد احداً فانهم جنس من الجن کشف عنهم الغطاء .

محمد بن یعقوب از علی بن ابراهیم از اسماعیل بن محمد المکی از علی بن الحسن از عمرو بن عثمان از الحسین بن خالد ازکسی که او را یاد کرد از ابی الربیع الشامی روایت کرده که گفت : حضرت ابو عبد الله امام صادق علیه السلام به من فرمود : از سودان کسی را خریداری مکن و چنانچه ناگزیر شدی از نوبه بگیر که ایشان از کسانی هستند که خدای عزوجل فرموده « از کسانیکه گفتند ما نصرانی ( و از امت مسیح بن مریم ) هستیم ، پیمان گرفتیم اما آنها پیمان خود را فراموش کردند و بهره ای را که ما به آنها یاد آوری کرده بودیم ، فراموش نمودند. » و همانا ایشان آن نصیب و بهره را به یاد خواهند آورد و جمعی از ایشان با قائم علیه السلام از ما خروج خواهند کرد و از اکراد کسی را نکاح نکنید که گونه ای از جن هستند که پرده از رویشان برداشته شده است .

ص: 79

1) محمد بن ابراهیم : المعروف بابن ابی زینب النعمانی فی کتاب الغیبة قال :

اخبرنا احمد بن محمد بن سعید بن عقده قال حدثنا الحسن بن علی [ علی بن الحسن ] بن فضال قال حدثنا محمد بن عمرو و محمد بن الولید قال حدثنا محمد بن حمزة و محمد بن سعید قالا حدثنا حماد بن عثمان عن سلیمان بن هارون العجلی قال سمعت ابا عبد الله یقول [ قال ابو عبد الله علیه السلام ] ان صاحب هذا الامر محفوظ له [ اصحابه ] و لو ذهب الناس جمیعاً اتی الله باصحابه و هم الذین قال الله عزوجل : « فَإن یَکفُر بِها هؤلاء فَقَد وَکَّلنا بِها قوَماً لَیسُوا بِها بِکافِرین » (1) و هم الذین قال الله فیهم « فَسَوفَ یَأتِی اللهُ بِقَومٍ یُحِبُّهُم وَ یُحِبُّونَهُ أذِلَّةٍ عَلَی المُؤمِنینَ أعِزَّةٍ عَلَی الکَافِرینَ » ( کتاب الغیبة صفحه 170 )

محمد بن ابراهیم معروف به ابن ابی زینب نعمانی در کتاب الغیبة گوید : خبر داد احمد بن محمد بن سعید بن عقده ازحسن بن علی [ علی بن حسن ] بن فضال، او از محمد بن عمرو و محمد بن ولید، او از محمد بن حمزة و محمد بن سعید، آنان از حماد بن عثمان از سلیمان بن هارون عجلی گفت شنیدم حضرت صادق علیه السلام می فرمود : همانا [ اصحاب و یاران ] صاحب این امر برایش محفوظند و اگر همه مردم از بین بروند ، خداوند یارانش را خواهد آورد و ایشانند که خداوند عزوجل فرموده : « پس اگر قوم به آن کفر ورزند همانا ما قومی را که هرگز به آن کافر نشوند بر آن برگماریم » و ایشانند که خداوند فرموده « و به زودی خداوند گروهی را می آورد که آنان را دوست می دارد و آنها نیز خداوند را دوست می دارند آنها بر مومنین ( فخر نمی فروشند ) و فروتن هستند . اما بر کافران سخت می گیرند.»

2) در تفسیر عیاشی جلد 1 صفحه 326 آمده است :

العیاشی : باسناده عن سلیمان بن هارون قال : قلت له ان بعض هؤلاء العجلیة یقول [ العجلیه یزعمون ] ان سیف رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم عند عبد الله بن الحسن ! ... فقال و الله ما رآه و لا ابوه بواحدة من یمینه ، الا ان یکون رآه ابوه عند الحسین علیه السلام و ان صاحب هذا الامر محفوظ له ، فلا تذهبن یمیناً و لا شمالاً ، فإن الامر و الله واضح ، و الله لو ان اهل السماء و الارض اجتمعوا علی ان یخولوا هذا الامر من موضعه الذی وضعه الله فیه ما استطاعوا و لو ان الناس کفروا جمیعاً حتی لا یبقی احد لجاء الله لهذا الامر بأهل یکو [نو]ن من اهله ، ثم قال : اما تسمع الله یقول : « یَا أیُّهَا الَّذینَ آمَنوُا مَن یَرتَدَّ مِنکُم عَن دینِهِ فَسَوفَ یَأتِی اللهُ بِقَومٍ یُحِبُّهُم وَ یُحِبُّونَهُ أذِلَّةٍ عَلَی المُؤمِنینَ أعِزَّةٍ عَلَی الکَافِرینَ » حتی فرغ من الآیة و قال فی آیة اخری : « فَإن یَکفُر بِها هؤلاء فَقَد وَکَّلنا بِها قوَماً لَیسُوا بِها بِکافِرین » ثم قال: ان [اهل] هذه الآیة هم اهل تلک الآیة .

ص: 81

عیاشی به سند خود از سلیمان بن هارون آورده که گوید : به آن جناب عرضه داشتم بعضی از این عجلیان می گویند [ می پندارند ] که شمشیر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نزد عبد الله بن حسن است ! فرمود : به خدا سوگند نه او و نه پدرش به هیچیک از دو چشمشان آنرا ندیده اند . مگر اینکه پدرش آنرا نزد حسین علیه السلام دیده باشد و البته برای صاحب این امر محفوظ است . پس مبادا به راست و چپ روی آوری که به خدا سوگند امر روشن است . به خدا قسم اگر اهل آسمان و زمین همدست شوند که این امر را از جایگاهی که خداوند آنرا در وی قرار داده برطرف سازند ، نخواهند توانست و چنانچه همه مردم کفر ورزند تا جایی که هیچ کس باقی نماند ، همانا خداوند برای این امر کسانی را خواهد آورد که از شایستگان آن باشند . سپس فرمود آیا نمی شنوی که خداوند می فرماید : « ای کسانیکه ایمان آورده اید ، هرکس از شما مرتد شود ( و از دین خویش دست بردارد ، به خداوند هیچ زیانی نمی رساند ) و به زودی خداوند گروهی را می آورد که آنان را دوست می دارد و آنها نیز خداوند را دوست می دارند آنها بر مومنین ( فخر نمی فروشند ) و فروتن هستند . اما بر کافران سخت می گیرند . » تا آخر آیه را تلاوت فرمود و در آیه دیگری فرموده : « پس اگر قوم به آن کفر ورزند همانا ما قومی را که هرگز به آن کافر نشوند بر آن برگماریم » پس آن حضرت فرمود : همانا [ اهل ] این آیه همان اهل آن آیه می باشند .

ص: 82

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : رستاخیز برپا نمی شود مگر اینکه مردی از اهل بیت من ظاهر گردد و قیام کند که اسم او اسم من است .

1) در مسند امام احمد حنبل صفحه 17 حدیث 3 آمده است :

عن ابی سعید قال قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : لا تقوم الساعة حتی یملک رجل من اهل بیتی اجلی اقنی یملأ الارض عدلا کما ملئت قبله ظلما یکون سبع سنین .

ابی سعید خدری می گوید رسول خدا فرمودند : قیامت برپا نخواهد شد تا اینکه مردی از خانواده من ( بر جهان ) حکومت و فرمانروایی کند . ( از مشخصات او این است که ) پیشانیش گشاده باشد و بینی اش قلمی است . او عدالت را بر کل کره زمین می گستراند ، همانگونه که قبل از او پر از ظلم و جور شده بود و مدت سلطنت او 7 سال خواهد بود .

2) در تفسیر سیوطی آمده است :

و اخرج البخاری عن ابی هریره ان اعرابیاً سأل رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فقال : متی الساعة ؟ فقال صلی الله علیه و آله و سلم : اذا ضیعت الامانة فانتظر الساعة . قال : یا رسول الله کیف اضاعتها ؟ قال : اذا وسد الامر الی غیر اهله فانتظر الساعة .

حافظ عبد الرحمن سیوطی در تفسیر الدر المنثور می گوید : بخاری از ابو هریره روایت کرده است که بادیه نشینی از پیامبر پرسید ساعت کی است ؟ حضرت فرمودند : هنکامیکه امانت ضایع گردد . هر وقت دیدی امانت ضایع شد منتظر ساعت باش . اعرابی گفت : یا رسول الله چگونه امانت ضایع خواهد شد ؟ حضرت فرمودند آن زمانی که کار به کسانیکه اهلیت ندارند داده می شود و آنها شایستگی آنرا ندارند . پس در آن هنگام در انتظار ساعت یا قیامت باش .

3) در کتاب تحف العقول صفحه 59 امده است :

قال رسول الله من اشراط الساعة کثر القراء و قلّة الفقهاء و کثرة الامراء و قلة الامناء و کثرة المطر و قلة النبات .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : از علائم « ساعت » و آخرالزمان زیاد شدن باسوادها و کم شدن مجتهدها و زیاد شدن اولیای امور و کم شدن امین ها و زیاد شدن باران و کم شدن گیاهان می باشد .

4) در کتاب ارشاد القلوب دیلمی باب 16 « فی اشراط الساعة » آمده است :

خطب رسول الله فقام الیه رجل و قال یا رسول الله متی الساعة . فقال ما المسئول باعلم بها من السائل ، لا تأتیکم الا بغتة ، فقال فاعلمنا اشراطها فقال لا تقوم الساعة حتی تفیض العلم و تکثر الزلزال و تکثر الفتن و یکثر الهرج و المرج و تکثر فیکم الاهواء و یخرب العامر و یعمر الخراب و یکون خسف بالمشرق و خسف بالمغرب و خسف بجزیرة العرب و قطع الشمس من مغربیها و تخرج الدابة و یظهر الدجال

و

ص: 84

ینتشر یأجوج و مأجوج و ینزل عیسی بن مریم فهناک تأتی ریح من جهة الیمن الین من الحریر فلا قدع احداً فیه مثقال ذرة من الایمان الاّ قبضة .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم خطبه ای خوانده و بعد از آن فرمودند : صادق ترین گفتارها کتاب خداست و بهترین راهنماییها راهنمایی خداست و بدترین امور کارهای نوظهور است و هر بدعتی ( آیین اختراعی ) گمراهی است . مردی برخاست . عرض کرد یا رسول الله ساعت و موقع ظهور کی می شود ؟ آن حضرت فرمودند: پرسش شده ( یعنی خود رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ) از پرسش کننده در این باره عالم تر نمی باشد (پیامبر می خواسته بگوید نمی دانم.) اما علائم ظهور را چنین بیان می فرمایند : ساعت نرسد مگر آنکه ناگهانی باشد . بعد سوال کننده می گوید : ای رسول خدا علائم و آثار ساعت و ظهور را بیان بفرمایید . حضرت می فرمایند : ساعت فرا نمی رسد مگر آنکه بساط علم دین برچیده شود و زلزله و فتنه و آشوب و هرج و مرج و هوای نفس زیاد گردد و آبادی ویران و ویرانی آباد گردد در شرق و غرب . و جزیرة العرب در زمین فرو می رود و خورشید از مغرب طلوع کند و دابة الارض خروج کند و دجال ظهور نماید و یأ جوج و مأجوج پراکنده شوند و عیسی بن مریم فرود آید . در آن موقع بادی نرمتر از حریر از سمت یمن بیاید . هرکس را که به قدر ذره ای ایمان داشته باشد می گیرد .

( الی ان قال الرواء ) فقالوا فمتی یکون یا رسول الله قال اذا داهن قرائکم امرائکم و عظمتم اغنیاء و اهنتم فقرائکم و ظهر فیکم الغناء و فشا فیکم الزنا و علا النباء و تغنیم بالقرآن و ظهر اهل الباطل اهل الحق و قال الامر بالمعروف و النهی عن المنکر و اضیعت الصلوات و اتبعت الشهوات و میل مع الهوی و قدم امراء الجور فکانوا خونة و الوزراء فقه و ظهر الحرص فی القراء و النفاق فی العلماء فعتد ذلک نزل البلاء مع انه ما تقدست امة لا ینتصر لضعیفها مِن قویها .

( تا اینکه راوی گفت :) عرض کردم یا رسول الله اینها چه وقت واقع می شود ؟ حضرت فرمودند : وقتی که گویندگان با اولیاء امور بسازند و ثروتمندان را احترام نمایند و فقرا را اهانت کنند و آواز شهوت انگیز در بین شما رواج پیدا کند و زنا زیاد شود و ساختمانها بلند گردد و قرآن را با صوت غنا بخوانند و اهل باطل بر اهل حق غالب شوند و امر به معروف و نهی از منکر کم شود و نمازها ضایع گردد و از شهوات پیروی کنند و به هوای نفس مایل شوند . فرماندهان ستمگر پیش افتند . پس فرماندهان ، خائن و وزرا فاسق باشند و حرص در قراء و نفاق در علما پیدا شود . در آن موقع بلا بر ایشان نازل شود . علاوه بر این اجتماعی که داد ضعیف را از قوی نستاند اصلاح نخواهد شد .

تزخرف المساجد . تذهب المصاحف و تعلی المنابر و تکثر الصفوف و ترفع الضجات فی المساجد و تجتمع الاجساد و الالسن مختلفه و دین احدهم لعقه علی

ص: 85

لسانه ان اعطی شکر و ان منع کفر لا یرجمون صغیراً و لا یوقرون کبیراً یستأثرون انفسهم توطئی حریمهم و یجورون فی حکمهم یحکم علیهم العبیر و تملکهم الصبیان و تدبر امورهم النساء تتحلی الذکور بالذهب و الفضة و یلبسون الحریر و الدیباج و یسبون الجواری و یقطعون الارحام ، یحیفون السبیل و ینصبون العشارین و یجاهدون المسلمین و یسالمون الکافرین فهناک تکثر المطر و یقل النبات و تکثر النهرات و تقل العلماء و تکثر الامراء و تقل الامناء .

مساجد زینت شود و قرآنها طلاکاری گردد . بر منبرها بالا روند . صفها زیاد شود و ضجه و شیون در مساجد بلند گردد. بدنها مجتمع و زبانها مختلف ، دین آنها اظهار زبانی است . حقیقت ندارد . اگر به او عطا شود شکر کند وگرنه کفران نماید . نه به صغیر رحم کنند و نه به کبیر احترام کنند . آنها خود خواهند و به ناموسشان تجاوز شود . در صدور حکم، ظلم و ستم نمایند . عبیر و بنده ها بر مردم حکومت نمایند و اختیارشان به دست بچه ها افتد و امورشان به تدبیر زنها باشد . مردها به طلا و نقره خود را زینت کنند و لباس حریر و ابریشم بپوشند . دخترها را بربایند و قطع رحم کنند و راهزنی نمایند و مأمورین برای گرفتن مالیاتها قرار دهند . با مسلمانها بجنگند و با کافرها بسازند . در آن زمان باران زیاد ببارد ولی گیاه کم روید و زنهای رقاصه و خواننده و هرزه زیاد گردد . علما کم شوند و اولیای امور بسیار ولی امین کم باشد .

1) در کتاب ارشاد دیلمی آمده است :

قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : و الذی نفسی بیده لا تقوم الساعة حتی یکون علیکم امراء فجرة و وزراء خونة و عرفاء ظلمه و قراء نفسه و عباد جمال ، یفتح الله علیهم فتنة غبراء مظلم فیتهون فیها کما تاهت الیهود فح ینقص الاسلام عروة عروة حتی یکال الله الله .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : سوگند به آن کسی که جانم در دست اوست « ساعت » نشود تا اینکه اولیای امور فاجر و وزراء خائن و کارآگاه های ظالم بر شما مسلط شوند و قاری ها فاسق و عبادت کنندگان نادان باشند . خداوند آنها را چنان در فتنه تیره و تاری افکند که مانند یهود حیران و سرگردان بمانند . در آن موقع از اساس اسلام دسته دسته کاسته گردد تا اینکه صدای الله الله های مسلمانان بلند شود .

2) در کتاب مختصر تذکره شعرانی صفحه 142 آمده است :

عن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : لا تقوم الساعة حتی تکون التسلیم علی الخاصة دون العامة و حتی تفشوا التجارة و تعیب المرأة زوجها علی التجارة حتی تقطع الارحام و یفشوا الظلم .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : « ساعت » نشود ( و انقلاب جهانی مهدی برپا نگردد) مگر وقتی که سلام کردن بر یک عده مخصوص باشد نه

ص: 86

تمام مردم و داد و ستد رواج یابد و زن در خرید و فروش عیبجویی کند و قطع رحم شود و ظلم و تعدی شیوع پیدا کند .

1) در کتاب مختصر تذکره شعرانی صفحه 113 آمده است :

فی حدیث مسلم ان رسول الله قال لا تقوم الساعة حتی تکون الفتن لقطع اللیل المظلم یصبح الرجل مومنا و یمسی کافراً و یمسی مومناً و یصبح کافراً یبیع و فیه بعرض من الدنیا.

در حدیث مسلم است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : «ساعت» نشود مگر آنکه فتنه چون پاره های شب تار پیدا شود که مرد صبح مومن باشد و شب کافر شود و شب مومن باشد و صبح کافر شود و دین خود را به مال دنیا بفروشد .

2) در تفسیر علی بن ابراهیم قمی ( علی بن ابراهیم بن هاشم ابوالحسن قمی) صفحه 627 آمده است :

عن عبد الله بن عباس قال حججنا مع رسول الله حجة الوداع فاخة بحلقة باب الکعبه ثم اقبل علینا بوجهه فقال الا اخبرکم باشراط الساعة و کان ادنی الناس یومئذ منه سلمان رحمة الله . فقال : بلی یا رسول الله . فقال ان من اشراط القیمة اضاعة الصلوات و اتباع الشهوات و المیل مع الاهواء وتعظیم اصحاب المال و بیع الدین بالدنیا فعندها بذاب قلب المومن فی جوفه کما یذوب الملح فی الماء مما یری من المنکر فلا یستطیع ان یغیره قال سلمان و ان هذا الکائن یا رسول الله ؟ قال ای و الذی نفسی بیده .

ابن عباس گوید : حجة الوداع را با رسول خدا به جا آوردیم . آنگاه پیغمبر حلقه در کعبه را گرفت و روی به ما نموده فرمود : آیا خبر ندهم شما را به علائم ساعت ؟ در آن موقع نزدیکترین مردم به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سلمان فارسی بود . عرض کرد بلی یا رسول الله . حضرت فرمودند : از علائم آخر الزمان نمازها را ضایع گزاردن و از شهوتها پیروی کردن و به هوا و هوس مایل شدن و ثروتمندان را احترام کردن و دین را به دنیا فروختن است . پس آن موقع مومن از اعمال ناشایسته ای که مشاهده می کند و نمی تواند تغییر دهد دلش مانند نمک آب می شود. سلمان عرض کرد یا رسول الله اینطور خواهد شد ؟ حضرت فرمودند : قسم به آن کسی که جانم در دست قدرت اوست ، آری خواهد شد .

یا سلمان عندها امراء جوره و وزراء فسقه و عرفاء ظلمه و امناء خونة فقال سلمان و ان هذا الکائن یا رسول الله ؟ قال ای و الذی نفسی بیده .

ای سلمان در آن زمان امراء ستمکار و وزراء تبهکار و کارآگاهها به ناحق گزارش دهند و امینها خائن باشند . سلمان عرض کرد یا رسول الله این هم خواهد شد ؟ حضرت فرمودند : قسم به آن کسی که جانم در دست قدرت اوست ، آری خواهد شد .

ص: 87

یا سلمان إن عندها یکون المنکر معروفاً و المعروف منکراً و یؤتمن الخائن و یخون الامین و بصدق الکاذب و یکذب الصادق قال سلمان و ان هذا الکائن یا رسول الله ؟ قال ای و الذی نفسی بیده .

ای سلمان در آن زمان کارهای زشت را خوب و خائن را امین و امین را خائن و دروغگو را راستگو و راستگو را دروغگو قرار دهند . سلمان عرض کرد یا رسول الله این هم خواهد شد ؟ حضرت فرمودند : قسم به آن کسی که جانم در دست قدرت اوست ، آری خواهد شد .

یا سلمان فعندها امارة النساء و مشاورة الاماء و قعور الصبیان علی المنابره و یکون الکذب طوفا و الزکوة معرما و الفیئی مغنما و یجفو الرجل والدیه و یبر صدیقه و یطلع الکوکب المذنب . قال سلمان و ان هذا الکائن یا رسول الله ؟ قال ای و الذی نفسی بیده .

ص: 88

1. الدجال ( خروج دجال )

2. ( نزول ) عیسی بن مریم

3. یأجوج و مأجوج

4. الدابة ( بیرون آمدن دابة الارض )

5. طلوع خورشید از جای غروبش یا مغرب

6. ایجاد خسف در شرق

7. ایجاد خسف در غرب

8. ایجاد خسف در جزیرة العرب

9. خروج آتش از عدن یا یمن

توجه می فرمایید که این ده علامت همه قبل از ظهور قائم موعود است . پس در بعضی از آیات که « ساعة » آمده است ، یک مصداق ساعت قیام قائم موعود است و قیام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف قیامت صغری است . البته تمام این علامات می تواند نزدیک شدن قیامت کبری را نیز بشارت دهد زیرا ظهور امام زمان علیه السلام با تمام این خصوصیات همه بیانگر مقدمه قیامت کبری است .

ص: 90

حسین بن حمدان الحضیبی از هارون بن مسلم و سعدان بصری و او از محمد بن احمد بغدادی و او از احمد بن اسحاق و او از سهل بن زیاد و او از عبد الله بن جعفر و همگی شنیده اند از مشایخ و بزرگان ثقه که آنها مجاور بودند با دو امام یعنی امام هادی و امام عسکری علیهما السلام ، گفتند شنیدیم که آن دو بزرگوار می فرمودند : خداوند زمانیکه اراده کند امامی را خلق نماید قطره ای از آب بهشت را در آبی می ریزد که آن آب از ابری ( پاک گرفته شده است ) و آن آب را در میوه ها و سبزیهای ( پاک می ریزد ) سپس پدر امام از آن آب می خورد ( و آن آب و آن قطره بهشتی ) سرانجان به نطفه تبدیل می شود و در رحمی ( پاک ) قرار می گیرد که پس از چهار ماه صدای طفل از درون رحم مادر شنیده می شود و بر بازوی او نوشته می شود : « وَ تَمَّت کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدقاً وَ عَدلاً لاَ مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمیعُ العَلیم ُ » و زمانیکه امام متولد شود به امر الهی می ایستد و عمودی از نور بین دو چشم او ظاهر می شود که به وسیله آن نور، خلایق و اعمالشان و (ظاهر) و باطنشان را می بیند و هر چیز را که بخواهد و نظر کند (ظاهر و باطن) آنرا می بیند .

گفته اند ابو محمد امام عسکری علیه السلام فرموده قصه بخشش عمه آن حضرت نرجس را به او از قبیل نصب و ظاهر شدن عمود نور است .

در قرآن یکی « کلمة رب » آمده است مانند همین آیه و در جایی مثل سوره توبه آیه 40 « کلمة الله » آمده است که می فرماید : « کلمة الله هی العلیا » سؤال می شود که منظور از کلمة رب و کلمة الله چیست ؟

برای پاسخ به این سؤال باید به آیه 171 از سوره نساء توجه شود که خداوند می فرماید : « إنما المسیحُ عیسی ابنُ مریمَ رسولُ اللهِ وَ کلمَته

القاها الی مریمَ » .

ما کلمه را به مریم القا کردیم . این کلمه حجت الهی عیسی بن مریم است . پس از آنچه که گفتیم می توانیم نتیجه بگیریم « کلمة رب » و « کلمة الله » هم می تواند گفتار و آیات الهی باشد و هم می تواند قرآن باشد و هم می تواند حجة الهی باشد که انبیا و اوصیا و اولیای الهی کلمة رب و کلمة الله هستند و حدیث بالا همین مطلب را تبیین فرموده است .

در اخبار زیادی بالغ بر بیش از ده حدیث داریم که این آیه شریفه بین دو چشم هر امامی یا بر عضد هر امامی و یا مابین کتفین امام ،علی الاختلاف الاخبار نوشته شده و نیز در اخبار بسیاری در باب زیارات و خطب و غیر اینها اطلاق کلمات الله بر ائمه علیهم السلام شده : « نحن الکلمات التامات » و این آیه شریفه شامل جمیع اطلاق می شود زیرا به جمیع اطلاقات صدق می کند . اما قرآن که در آن چیزی فرو گذار نشده است و نقصانی در او نیست و دین مقدس الهی اسلام از هر جهت

تام و تمام و اتم از تمام ادیان است و اما هر عصری و زمانی از انبیا و حجج از

ص: 94

آدم تا حضرت بقیة الله عجل الله تعالی فرجه الشریف ، خالی نبوده و نخواهد بود . ( لو خلت الارض عن الحجة لساخت باهلها و لماجت باهلها )

ص: 95

و فی العیاشی عن الباقر علیه السلام انه قال لِبرید العجلی اتدری ما یعنی بصراطی مستقیما قال قلت لا قال ولایة علی و الاوصیاء علیهم السلام قال و تدری ما یعنی و لا تتبعوا السبل قال قلت لا قال ولایة فلان و فلان و الله قال و تدری ما یعنی فتفرق بکم عن سبیله قال قلت لا قال یعنی سبیل علی علیه السلام .

امام باقر علیه السلام به برید عجلی فرمودند : آیا معنای « صراطی مستقیماً» را می دانی؟ برید گفت عرض کردم خیر . فرمود : صراط مستقیم ولایت علی و امامان بعد از اوست . سپس فرمود : آیا معنای« و لا تتبعوا السبل » را می دانی ؟ عرض کردم خیر.فرمود : به خدا سوگند منظور ولایت فلان و فلان است . فرمود : آیا معنای «فتفرق بکم عن سبیله» را می دانی ؟ عرض کردم خیر. فرمود : یعنی راه علی علیه السلام .

2) در کتاب آیات الولایة صفحه 119 آمده است :

و فی تفسیر القمی : اخبرنا الحسن بن علی عن ابیه عن الحسین بن سعید عن محمد بن سنان عن ابی خالد القماط عن ابی بصیر عن ابی جعفر علیه السلام فی قوله : « وَ أنَّ هذَا صِراطی مُستَقیماً فَاتَّبِعوُهُ وَ لاَ تَتَّبِعوُا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُم عَن سَبیلِهِ » قال نحن السبیل فمن ابی فهذه السبل فقد کفر .

حسن بن علی از پدرش از حسین بن سعید از محمد بن سنان از ابی خالد قماط از ابی بصیر از ابی جعفرامام باقر علیه السلام روایت کرده که آن حضرت در ذیل آیه « این راه من مستقیم است . پس پیرو آن شوید و به راههای دیگر مروید که شما را از راه وی پراکنده کند . » فرمود : مائیم این راه که خدا فرموده و هرکه زیر بار آن نرود باید بداند که راههای دیگر سبب کفر او می شود .

پس رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و سیزده معصوم دیگر صراط مستقیم هستند که انسان را به خداوند وصل می کنند و امروز حضرت بقیة الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف صراط مستقیم خداوند است و هرکس پیرو ایشان باشد در صراط مستقیم در حال حرکت است و هرکه در این صراط نباشد ، درصراط مستقیم نیست .

ص: 98

آن کس که راضی باشد به اعمال قومی مثل آن است که به جای آورده باشد آن عمل را . اگر مردی در مشرق کشته شود و مرد دیگری در مغرب از این عمل او راضی باشد و خشنود شود ، او شریک قاتل شمرده می شود .

1) در بحارالانوار نوشته علامه بزرگوار مجلسی مجلد 10 صفحه 150 آمده است :

القائم منا اذا قام طلب بثار الحسین علیه السلام .

قائم موعود از ماست و هنگامی که قیام کند او طالب خون سید الشهدا حسین بن علی علیه السلام است .

2) در کتاب دلائل الامامة طبری صفحه 239 آمده است :

« و من قتل مظلوماً فقد جعلنا لولیه سلطاناً فلا یسرف فی القتل . »

حضرت باقر علیه السلام فرمودند : در مورد آیه بالا هر کس مظلوم کشته شود خداوند برای ولی دم او حاکمیت حق قرار داده است . حضرت فرمودند : مقصود از « من قتل مظلوماً » حسین بن علی علیه السلام است که مظلوم کشته شد و ما اولیای او هستیم و قائم ما چون قیام کند در طلب انتقام خون حسین علیه السلام برمی آید ... مقتول حسین است و ولی او قائم علیهما السلام است .

3) در کتاب مصباح المتهجد و کتاب مفاتیح الجنان آمده است :

حضرت باقر علیه السلام فرمودند : در روز عاشورا به یکدیگر اینگونه تعزیت و تسلیت بگویید :

اعظم الله اجورنا بمصابنا بالحسین و جعلنا و ایاکم من الطالبین بثاره مع ولیه الامام المهدی من آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم .

خداوند اجر ما و شما را در مصیبت حسین علیه السلام بزرگ گرداند و ما و شما را از کسانی قرار دهد که به همراه ولیش امام مهدی از آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم طلب خون آن حضرت کرده ، به خونخواهی او برخیزیم .

ص: 100

1) در تفسیر الدرالمنثور نوشته حافظ امام عبد الرحمن السیوطی ( شافعی ) مجلد 3 صفحه 389 آمده است :

اخرج عبد بن حمید و عبد الرزاق و احمد و البخاری و مسلم و ابو داود و النسائی و ابن ماجه و ابن المنذر و ابو الشیخ و ابن مردویه و البیهقی فی البعث عن ابی هریره قال قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم لا تقوم الساعة حتی تطلع الشمس من مغربها فاذا طلعت ورآها الناس آمنوا اجمعون فذلک حین لا ینفع نفساً ایمانها ثم قراء الآیة .

بخاری و مسلم و ابو داود و نسائی و ابن ماجه و ابن المنذر و ابو الشیخ و ابن مردویه و بیهقی از ابو هریره نقل می کنند که حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : ساعة برپا نمی شود تا زمانیکه خورشید از مغرب طلوع کند و زمانیکه چنین شود و مردم خورشید را بالای سر خود می بینند ، همه ایمان می آورند و بعد از این آیه و این نشانه که مردم دیدند اگر ایمان نیاورند دیگر ایمان آنها سودی ندارد .

ما می دانیم که قبل از قیامت این نظام مادی دنیا از هم می پاشد و نابود می شود چنانکه در سوره تکویر از آیات 1 به بعد آمده است :

« إذا الشمسُ کُوّرت وَ إذا النجومُ انکدَرَت وَ إذا الجبالُ سُیّرت وَ إذا العشارُ عُطّلت وَ إذا الوحوشُ حُشِرت وَ إذا البِحارُ سُجّرت وَ إذا النّفوسُ زُوّجت ... »

هنگامی که آفتاب تابان تاریک شود و ستارگان درخشان آسمان تیره و تار شوند و زمانیکه کوهها از جای خود جدا شده و پرت می شوند و زمانیکه شتران عشار خود را زمین می گذارند و زمانیکه وحوش محشور می شوند و آنگاه که دریاها آتش می گیرند ...

پس دیگر در قیامت، خورشید این دنیا وجود ندارد که از مغرب طلوع کند و مردم ببینند و ایمان بیاورند و برای اینکه کاملاً مشخص شود که در آیه و حدیث مذکور منظور از« ساعة » ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است ، به حدیث زیر توجه بفرمایید :

1) در تفسیر الدرالمنثور نوشته حافظ امام عبد الرحمن السیوطی ( شافعی ) مجلد 3 صفحه 389 آمده است :

و اخرج ابن ابی شیبه و احمد و عبد بن حمید و مسلم و الترمذی و ابن جریر و ابن مردویه و البیهقی عن ابی هریره عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم قال ثلاث اذا خرجت «لاَ یَنفَعُ نَفساً ایمانُها لَم تَکُن آمَنَت مِن قَبلُ» الدجال و الدابة و طلوع الشمس من مغربها .

ابن ابی شیبه وامام احمد حنبل و عبد بن حمید و مسلم نیشابوری ( صاحب صحیح) و ترمذی ( صاحب صحیح ) و ابن جریر و ابن مردویه و بیهقی از ابی هریره از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل می کند که زمانی آیات خداوند

ص: 102

ظاهر می شود که سه علامت در آن است : اول خروج دجال دوم دابة الارض و سوم طلوع خورشید از مغرب .

همه اینها از علامات ظهور مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف است .

1) به هر حال سیوطی درالدرالمنثور از صفحه 388 الی 401 احادیثی را در ذیل این آیه می آورد و نشانه هایی نقل می کند که شیعه و سنی همه معتقدند که این نشانه ها قبل از قیام قائم موعود علیه السلام است ، نظیر:

1. طلوع الشمس من مغربها

2. الدجال

3. الدابة

4. الدخان

5. دابة الارض

6. خویصة احدکم و امرالعامه

7. فیفزعون الی المساجد

8. فضج الناس ضجة واحدة

9. یأجوج و مأجوج

10. الصور

11. نزول عیسی بن مریم

12. ثلاثة خسوف ( خسف بالمشرق و خسف بالمغرب و خسف بجزیرة العرب )

13. نار تخرج من قعر عدن او الیمن

همه می دانند که این علائم قبل از قیام قائم موعود علیه السلام به وقوع می پیوندد.

این نکته قابل ذکر است که آیات قرآنی دارای ظاهر و باطن و تأویل و تنزیل و... است و آیات قرآنی مصادیق مختلفی دارد و مصادیق آنرا هم رسول خدا و ائمه طاهرین علیهم السلام مشخص می کنند . ما منکر این نکته نیستیم که این آیه درباره قیامت کبری نیز هست زیرا یکی از علائم قیامت کبری ظهور مهدی موعود است اما علائم فوق قبل از قیام قائم است و یا به زبان دیگر علائم فوق علائم ظهور قیامت صغری است .

2) صاحب کتاب ینابیع الموده باب 88 این کتاب را اختصاص داده است در ذکر احادیث وارده در طلوع خورشید از مغرب و در صفحه 476 این کتاب آورده است :

ابو هریره رفعه لا تقوم الساعة حتی تطلع الشمس من مغربها فاذا طلعت آمن الناس کلهم اجمعون فیؤمئذ «لاَ یَنفَعُ نَفساً ایمانُها لَم تَکُن آمَنَت مِن قَبلُ أو کَسَبَت فی ایمانِها خَیراً» للشیخین و ابی داود .

حافظ قندوزی حنفی ار ابو هریره نقل می کند که گفت : ساعت پیش نخواهد آمد تا وقتی که خورشید از محل غروب خود طلوع کند . پس زمانیکه چنین شد مردم

همه

ص: 103

ایمان می آورند و در آن روز کسی که قبلش ایمان نیاورده است ، دیگر ایمانش سودی برایش نمی دهد . آنگاه مؤلف می گوید : للشیخین و ابی داود ، یعنی این روایت را شیخین یعنی بخاری و مسلم ( صاحبان صحیح ) و ابو داود ( صاحب صحیح ) نقل کرده اند .

1) صاحب ینابیع الموده رضوان الله تعالی علیه در صفحه 422 این کتاب آورده است :

و عن علی بن رباب عن جعفر الصادق رضی الله عنه فی قوله تعالی « یَومَ یَأتی بَعضُ آیاتِ رَبِّکَ لاَ یَنفَعُ نَفساً ایمانُها لَم تَکُن آمَنَت مِن قَبلُ أو کَسَبَت فی ایمانِها خَیراً قُلِ انتَظِروُا إنّا مُنتَظِرونَ» قال الایات الائمة من اهل البیت و بعض آیات ربک القائم المنتظر علیه السلام فلا ینفع نفساً ایمانها لم تکن آمنت من قبل عند قیامة بالسیف و ان آمنت بمن تقدمه من آبائه علیهم السلام .

علی بن رباب ازامام جعفر صادق علیه السلام درباره این فرموده خداوند « روزی که بعضی از نشانه ها و معجزات و آیات پروردگارت بیاید ، کسی را که پیش از آن ایمان نیاورده و یا در ایمانش خیری کسب نکرده است ، ایمان او سودی برایش نخواهد داشت . بگو منتظر باشید . ما نیز از منتظران هستیم . » آورده است که منظور از آیات، ائمه از اهل بیت هستند و منظور از « بعض آیات ربک » قائم منتظر علیه السلام است . فایده نمی بخشد زمان قیام آن امام که با شمشیر قیام می کند ، ایمان آنهایی که پیش از قیام او ایمان نیاورده اند اگرچه ایمان نیاورند به امامان قبل از او .

2) حدثنا المظفربن جعفر بن المظفر العمری السمرقندی رضا قال حدثنا محمد بن جعفر بن مسعود و حیدر بن محمد بن نعیم السمرقندی جمیعاً عن محمد بن عیسی عن یونس بن عبد الرحمن عن علی بن ابی حمزة عن ابی بصیر قال :

قال الصادق جعفر علیه السلام فی قول الله عزوجل « یَومَ یَأتی بَعضُ آیاتِ رَبِّکَ لاَ یَنفَعُ نَفساً ایمانُها لَم تَکُن آمَنَت مِن قَبلُ أو کَسَبَت فی ایمانِها خَیراً » یعنی خروج القائم المنتظر منا ثم قال علیه السلام یا ابا بصیر طوبی لشیعة قائمنا المنتظرین لظهوره فی غیبته و المطیعین له فی ظهوره اولئک اولیاء الله الذین لا خوف علیهم و لا هم یحزنون .

امام صادق علیه السلام در تفسیر قول خداوند « روزی که بعضی از نشانه ها و معجزات و آیات پروردگارت بیاید ، کسی را که پیش از آن ایمان نیاورده و یا در ایمانش خیری کسب نکرده است ، ایمان او سودی برایش نخواهد داشت . » فرمودند مقصود خروج قائم منتظر از ماست . سپس فرمودند : ای ابا بصیر خوشا به حال شیعیان قائم ما که انتظار ظهورش را دارند در حال غیبتش و او را

ص: 104

فرمانبردارند در حال ظهورش . آنانند دوستان خدا که نه ترسی دارند و نه اندوهگین می شوند .

ص: 105

ای ابو لبید همانا در حروف مقطعه [قرآن] علم بسیاری هست . همانا خدای تبارک و تعالی نازل فرموده : [ الم ذلک الکتاب ] پس حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم به پا خاست تا اینکه نورش آشکارشد و سخنش در دلها نشست و روز ولادتش صد و سه سال از هزاره هفتم گذشته بود .

سپس فرمود : و نشانه این در کتاب خداوند در حروف مقطعه است ،هرگاه آنها را بدون تکرار شماره کنی .هیچیک از حروف مقطعه نیست مگر اینکه چون مدتش بگذرد یکی از فرزندان هاشم پس از گذشت آن به پا خواهد خاست .

سپس فرمود : الف یکی و لام سی و میم چهل و صاد نود و آن صد و شصت و یک می شود ، آنگاه آغاز خروج حسین بن علی علیه السلام : [ الم الله ] بود و چون مدتش به آخر رسید قائم از فرزندان عباس هنگام [ المص ] قیام کند و قائم ما هنگام منقضی شدن آن در « الر » به پا خواهد خاست . پس این را بفهم و خوب تدبر و حفظ کن و آنرا از ( نا اهل ) مخفی بدار .

ص: 107

و فی الکافی عن امیرالمؤمنین علیه السلام فی هذه الآیة نحن علی الاعراف تعرف انصارنا بسیماهم و نحن الاعراف الذی لا یعرف الله عزوجل الا بسبیل معرفتنا و نحن الاعراف یوقفنا الله عزوجل یوم القیامة بین الجنة و النار .

امیرالمؤمنین در تفسیر این آیه فرمودند : ما بر اعراف هستیم که یاران خود را به سیمایشان می شناسیم و ما هستیم اعرافی که توسط معرفت ما خداوند شناخته خواهد شد و ما هستیم اعرافی که خداوند ما را بین بهشت و جهنم متوقف می سازد .

1) در تفسیر صافی صفحه 193 آمده است :

عن الباقر علیه السلام : الرجال هم الائمة من آل محمد علیهم السلام و الاعراف صراط بین الجنة والنار . فمن شفع له الائمة منا من المؤمنین المذنبین نجا و من لم یشفعوا له هوی فیه .

امام باقر علیه السلام فرمودند : منظور از رجال در آیه ،ائمه از آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم هستند و منظور از اعراف پل و راه بین بهشت و جهنم است. هرکس شفاعت ما شامل حالش شود نجات خواهد یافت و هرکس را ما شفاعت نکنیم در آتش دوزخ خواهد افتاد .

2) در تفسیر صافی صفحه 193 آمده است :

عن سلمان قال سمعت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم یقول لعلی علیه السلام اکثرمِن عشر مرّات یا علی انک و الاوصیاء من بعدک اعراف بین الجنة و النار و لا یدخل الجنة الا من عرفکم و عرفتموه و لا یدخل النار الا من انکرکم و انکرتموه.

سلمان فارسی می گوید متجاوز از ده بار از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیده که به علی علیه السلام خطاب فرموده : به درستی که تو و جانشینان بعد از تو اعراف بین بهشت و جهنم هستند . هرکس شما را بشناسد و شما او را بشناسید وارد بهشت می شود و هرکه شما را نشناسد و انکار کند و شما او را نشناسید، داخل دوزخ می شود .

توجه می فرمایید که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند : تو و جانشینان تو بر اعراف هستید و امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند « نحن علی الاعراف » امام باقر علیه السلام می فرمایند : « الرجال هم الائمة من آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم و الاعراف صراط بین الجنة و النار »

پس قبل از بهشت، اعراف است و در اینجا ائمه طاهرین قرار دارند . کسانی وارد بهشت می شوند که اینها را بشناسند و ما در حال حاضر وظیفه داریم که اینها را خوب بشناسیم . مخصوصاً حضرت صاحب الزمان علیه السلام را که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم درباره ایشان فرمودند :

« من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة الجاهلیة میتة الکفر و النفاق . »

ص: 110

اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک

اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللتُ عن دینی

اللهم لا تمتنی میتة الجاهلیة و لا تزغ قلبی بعد إذ هَدَیتَنی .(1)

ص: 112

زمینی را احیا نمود باید که آنرا معمور بدارد و خراج آنرا به امام از اهل بیت من بپردازد و هرچه از آن برداشت نماید برای او خواهد بود [ پس چنانچه آنرا رها سازد یا خراب کند و مردی از مسلمانان پس از [اعراض] او ،آنرا بگیرد و معمور بدارد و احیا سازد ،نسبت به آن زمین شایسته تر از کسی است که آنرا ترک گفته باشد . خراجش را به امام از خاندان من بپردازد و آنچه از آن به دست می آورد از آن او خواهد بود ] تا آنگاه که قائم علیه السلام از خاندانم با شمشیر به پا خیزد . پس آن زمینها را تصرف نماید و از متصرفین جلوگیری کند و آنها را از آن زمینها اخراج نماید . همچنانکه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم زمینها را تصرف فرمود و از متصرفین جلوگیری کرد مگر زمینهایی که در اختیار شیعیان ما باشد که [ حضرت قائم علیه السلام ] با خود ایشان قرارداد بندد و زمین را در دستشان باقی گذارد .

1) در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 25 آمده است :

و رواه العیاشی فی تفسیره بإسناده عن ابی خالد الکابلی عن ابی جعفر علیه السلام .

عیاشی نیز این مطلب را در تفسیر خود از ابو خالد کابلی از حضرت باقر علیه السلام روایت کرده است .

ص: 116

و الوصی والقائم علیهما السلام « یَأمُرُهُم بِالمَعرُوفِ » اذا قام و « وَ یَنهیهُم عَنِ المُنکَرِ» والمنکر من انکر فضل الامام و جحده « یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ » اخذ العلم من اهله « وَ یُحَرِّمُ عَلَیهِمُ الخَبآئِثَ » و الخبائث قول من خالف « وَ یَضَعُ عَنهُم إِصرَهُم» و هی الذنوب التی کانوا فیها قبل معرفتهم فضل الامام « وَالأغلالَ الَّتی کَانَت عَلَیهِم » و الاغلال ما کانوا یقولون مما لم یکونوا امروا به من ترک فضل الامام . فلما عرفوا فضل الامام وضع عنهم إصرهم و الإصر الذن[و]ب و هی الآصار، ثم نسبهم فقال :« فَالَّذینََ آمَنوُا بِهِ » یعنی بالامام « وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النّوُرَ الَّذی أُنزِلَ مَعَهُ اوُلئِکَ هُمُ المُفلِحوُنَ » یعنی الذین اجتنبوا الجبت و الطاغوت ان یعبدوها و الجبت و الطاغوت فلان و فلان و العبادة طاعة الناس لهم ثم قال : « وَ أنیبوا إلی ربّکم و أسلموا له ( مِن قبل) » ثم جزاهم فقال :« لَهُمُ البشری فی الحَیاة الدنیا وَ فی الآخرة » و الامام یبشرهم بقیام القائم علیه السلام و بظهوره و بقتل اعدائهم و بالنجاة فی الآخرة و الورود علی محمد صلی الله علیه و آله و سلم و الصادقین علی الحوض.»

محمد بن یعقوب از عده ای از اصحابمان از احمد بن محمد بن ابی نصراز حماد بن عثمان از ابی عبیدة حذاء آورده که گفت از حضرت باقر علیه السلام درباره استطاعت و سخنان مردم پرسیدم . آن حضرت در حالیکه این آیه را تلاوت کرد « مردم همواره ( از لحاظ عقیده ) مختلف خواهند بود مگر آنرا که پروردگار تو رحم فرماید [و به راه حق هدایت کند] و برای همین آنان را آفرید.» فرمود : ای ابو عبیده مردم در رسیدن به قول [حق] در اختلافند و همگی در معرض هلاکند . راوی گوید عرضه داشتم فرموده خداوند « مگر آنرا که پروردگار تو رحم فرماید» آن حضرت فرمود : آنان شیعیان مایند و برای رحمت [خاص] خود ایشان را آفریده و همین است که فرموده « و برای همین آنان را آفرید » خدای عزوجل می فرماید : برای اطاعت امام آن رحمتی که فرموده « و رحمت من همه چیز را فرا گرفته » منظورِ خداوند علم امام است که از علم خداوند سرچشمه می گیرد و « همه چیز » را فراگرفته، ایشان شیعیان مایند . سپس [امام باقر علیه السلام ] فرمود : « [آن رحمت] را برای کسانی که پرهیز می کنند خواهم نوشت » یعنی از ولایت و اطاعت غیر امام پرهیز می کنند . سپس فرمود : او « را نزد خود در تورات و انجیل نوشته می یابند » منظور از «او» پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم و وصی و قائم علیه السلام می باشد . « آنانرا به معروف امر می کند » هرگاه به پا خیزد « و از منکر ایشان را باز می دارد » و منکر کسی است که برتری و فضیلت امام را انکار نماید و رد کند « و چیزهای پاکیزه را برایشان حلال می نماید » [یعنی] گرفتن علم از اهل آن « و پلیدیها را بر آنان حرام می دارد » [پلیدیها] گفتار مخالفین است . « و بار سنگین را از گردنشان برگیرد » و آن گناهانی است که پیش از شناخت فضیلت امام در آنها بودند « و غل و

ص: 118

زنجیرهایی که بر آنها بود » و غلها همان حرفهایی است که بر زبان می راندند در ترک فضیلت امام ، در صورتیکه به آن امر نشده بودند . پس چون فضل امام را شناختند بارشان را از دوششان کنار گذاشت و «اصر» همان گناه است و گناهان بارهای سنگینند . آنگاه خداوند آنانرا معرفی کرد و فرمود : « آنانکه به او ایمان آوردند » یعنی به امام « و او را گرامی داشته و یاری نموده و از آن نوری که همراه وی نازل گشت پیروی کردند ،آنان همان رستگارانند . » یعنی کسانیکه دوری گزیدند از عبادت جبت و طاغوت و منظور از جبت و طاغوت فلان و فلان است و عبادت ، همان اطاعت مردم از ایشان می باشد . سپس فرمود :« و به درگاه خداوند توبه و انابه کنید و تسلیم امر او شوید ( پیش از آنکه ... ) » سپس ایشان را پاداش داده و فرماید : « برای آنان مژدگانی و بشارت در زندگی دنیا و آخرت خواهد بود » و امام آنان را به قیام حضرت قائم علیه السلام و ظهور او و کشته شدن دشمنانشان و نجات در آخرت و وارد شدن بر حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم و امامان راستین علیهم السلام کنار حوض [ کوثر ] بشارت می دهد .

ص: 119

اسحاق بن محمد صیرفی از اسحاق [محمد] بن ابراهیم غزالی ،وی از عمران زعفرانی ،از مفضل بن عمر که گفت :

امام صادق علیه السلام فرمودند : هرگاه قائم علیه السلام از پشت این بیت(= خانه کعبه) ظاهر شود ، خداوند با او بیست و هفت مرد خواهد برانگیخت . از آنها چهارده تن از قوم موسی هستند و ایشانند که [خدای تعالی] فرموده :« و جماعتی از قوم موسی عده ای را به حق هدایت می نمایند و به آن باز می گردند . » و اصحاب کهف هفت تن و مقداد و جابر انصاری و مؤمن [آل] فرعون و یوشع بن نون وصی موسی.

1) در کتاب روضة الواعظین صفحه 228 آمده است :

ابن الفارسی فی روضة الواعظین : قال الصادق علیه السلام یخرج [ل] لقائم علیه السلام من ظهر الکعبة سبعة و عشرون رجلاً، [خمسة عشر] من قوم موسی الذین کانوا یهدون بالحق و به یعدلون ، و سبعة من اصحاب الکهف و یوشع بن نون و سلمان و ابودجانة الانصاری و المقداد [بن الاسود] و مالک الاشتر فیکونون بین یدیه انصاراً و حکاماً .

ابن فارسی در روضة الواعظین آورده که امام صادق علیه السلام فرمودند : برای [یاری] حضرت قائم علیه السلام از پشت کعبه بیست و هفت مرد بیرون می آیند [پانزده تن] از قوم موسی آنانکه به حق هدایت می کرده و به آن باز می گشتند و هفت نفر از اصحاب کهف و یوشع بن نون و سلمان و ابودجانه انصاری و مقداد [بن الاسود] و مالک اشتر،پس در پیشگاه آن حضرت یاران و حاکمانی خواهند بود.

2) در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 32 آمده است :

والذی رواه العیاشی فی تفسیره بإسناده عن المفضل بن عمر عن ابی عبد الله علیه السلام قال : اذا قام قائم آل محمد علیه السلام استخرج من ظهر الکعبة سبعة و عشرین رجلاً ، خمسة عشر من قوم موسی الذین یقضون بالحق و به یعدلون و سبعة من اصحاب الکهف و یوشع وصی موسی و مؤمن آل فرعون وسلمان الفارسی و ابا دجانة الانصاری و مالک الاشتر .

عیاشی در تفسیر خود آنرا به سند خود از مفضل بن عمر از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرمودند : هرگاه قائم آل محمد علیه السلام به پا خیزد ،از پشت کعبه بیست و هفت مرد را بیرون می آورد ، پانزده تن از قوم موسی آنانکه به حق قضاوت نموده و به آن باز می گردند و هفت تن از اصحاب کهف و یوشع وصی حضرت موسی و مؤمن آل فرعون و سلمان فارسی و ابو دجانه ی انصاری و مالک اشتر .

ص: 121

خداوند عده ای را بسیار قوی و با عظمت و باشکوه خلق کرده است ، چیزهایی به آنها داده است که به دیگران نداده است تا اینها واسطه بین خودش و همه مخلوقاتش باشند . این واسطه ها رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه طاهرین و در حال حاضر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هستند . اینها اسماء الله می باشند و این مقام را ذات اقدس الهی به آنها تفویض فرموده است . خداوند کلامش را در دهان اینها گذاشته و با دهان اینها با بشر صحبت می کند . اینها آینه تجلی خداوند هستند و خود خداوند اینها را اسماء الله نامیده است اینها « مِثل » خداوند نیستند زیرا « لیس کمِثله شیء » بلکه اینها «مَثَل » خداوند هستند : « أنتم المَثَلُ الأعلی »

اگر اینها اسماء الله گشته اند ، خداوند آنان را اسماء الله کرده است .

ما همه شیران ولی شیر عَلَم

حملمان از باد باشد دم به دم

حملمان از باد و ناپیداست باد

جان فدای آنکه ناپیداست باد

ص: 123

حق و معدل به حق و موصل به آخرین مرتبه تقرب به ساحت قدس حق هستند و همچنین یافتم این حدیث را به خط ابی سعد این دوست در دفترش .

1) در تفسیر الدرالمنثور نوشته حافظ عبد الرحمن سیوطی مجلد 3 صفحه 617 آمده است :

و اخرج ابن ابی حاتم عن الربیع فی قوله « وَ مِمَّن خَلَقنآ اُمَّةٌ یَهدُونَ بِالحَقِِِِّ وَ بِهِ یَعدِلوُنَ » قال : قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم

: ان من امتی قوماً علی الحق حتی ینزل عیسی بن مریم متی ما نزل .

در این حدیث اگر دقت شود پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم در ذیل آیه « وَ مِمَّن خَلَقنآ اُمَّةٌ یَهدُونَ بِالحَقِِِِّ وَ بِهِ یَعدِلوُنَ » می فرمایند : همانا از میان امت من تا نزول عیسی علیه السلام قومی هستند که مردم را به حق دعوت می کنند و در احادیث دیگر آمده است این امت، آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم هستند و ما می دانیم که حضرت مسیح علیه السلام در زمان قائم آل محمد علیه السلام از آسمان نازل می گردد . پس از مجموعه این احادیث می توان نتیجه گرفت که «اُمَّةٌ یَهدُونَ بِالحَقِِِِّ وَ بِهِ یَعدِلوُنَ » آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه بعد از رسول خدا هستند که به حق حکم خواهند کرد و به حق حکومت عدل بر پا خواهند نمود و در حال حاضر نیز وجود اقدس حضرت حجة ابن الحسن العسکری عجل الله تعالی فرجه الشریف

دارای این مأموریت الهی است که خداوند می فرماید : « یهدی الله بنوره من یشاء » و او نور خداوند است .

ص: 125

اگر در آیه دقت شود :

اولاً « امر » و کار امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف کار خداوند است : هو أمرنا أمرالله .

ثانیاً خداوند امام زمان را به وسیله سه لشکر یاری می کند : ملائکه ، مؤمنین واقعی و اصحاب آن حضرت ، رعب و ترسی که در دل کفارایجاد می شود .

ص: 128

سلم

می باشد و اینکه فرموده « به وسیله کلماتش » حضرت فرمود : کلمات او در باطن ، و علی علیه السلام همان کلمه خداوند در باطن است و اما قول خداوند « و ریشه کافران را از بیخ و بن برکند .» اینان بنی امیه هستند . آنهایند کافران ، خداوند دنباله آنان را قطع خواهد کرد و اینکه فرمود : « تا حق را تحقق بخشد » یعنی حق آل محمد علیهم السلام را تحقق بخشد هنگامی که حضرت قائم علیه السلام قیام می کند و اما قول خداوند « و باطل را محو و نابود می سازد » یعنی حضرت قائم علیه السلام باطل می سازد که چون قیام کند ، باطل بنی امیه را از بین خواهد برد و این است معنی قول خداوند « تا حق را پایدار و محقق نماید و باطل را محو و نابود سازد . هر چند که مجرمان را ناخوش آید . »

ص: 131

از امام زمان به آن حضرت نمی باشد و این بزرگوار امانت خداوند و امانت رسولش در نزد ماست .

ص: 133

خیزد ، هرکس آن زمان را درک کند ، آنچه از تأویل این آیه انجام می شود را خواهد دید . همانا دین حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم تا هر کجا که شب رسیده خواهد رسید تا آنجا که هیچ مشرکی بر روی زمین نخواهد ماند .

1) در تفسیر عیاشی جلد 2 صفحه 56 تا 61 آمده است :

العیاشی باسناده عن عبد الاعلی الحلبی قال : قال ابو جعفر علیه السلام یکون بصاحب هذا الامر غیبة فی بعض [هذه] الشعاب ثم اومأ بیده الی ناحیة ذی طوی،حتی اذا کان قبل خروجه بلیلتین انتهی المولی الذی یکون بین یدیه حتی یلقی بعض اصحابه فیقول کم انتم ههنا ؟ فیقولون : و الله لو یاوی بنا الجبال لآویناها معه ثم یأتیهم من القابد[ة] فیقول : [لهم] اشیروا الی ذوی شأنکم [اسنانکم خ ل] و اخیارکم عشرة [عشیرة] فیشیرون له [الیهم] فینطلق بهم حتی یأتون صاحبهم و یعدهم الی اللیلة التی تلیها . ثم قال ابو جعفر علیه السلام : [و الله] لکأنی انظر الیه و قد اسند ظهره الی الحجر ثم ینشد الله حقه ،ثم یقول : یا ایها الناس من یحاجنی فی الله فأنا اولی [الناس] بالله و من یحاجنی فی آدم فأنا اولی [الناس] بآدم یا ایها الناس من یحاجنی فی نوح فأنا اولی [الناس] بنوح یا ایها الناس من یحاجنی فی ابراهیم فأنا اولی بابراهیم یا ایها الناس من یحاجنی فی موسی فأنا اولی بموسی یا ایها الناس من یحاجنی فی عیسی فأنا اولی [الناس] بعیسی یا ایها الناس من یحاجنی فی محمد فأنا اولی [الناس] بمحمد صلی الله علیه و آله و سلم یا ایها الناس من یحاجنی فی کتاب الله فأنا اولی [الناس] بکتاب الله . ثم ینتهی الی المقام فیصلی عنده رکعتین ثم ینشد الله حقه . قال ابو جعفر علیه السلام هو و الله المضطرّ فی کتاب الله و هو قول الله:« أمّن یُجیبُ المُضطرّ إذا دَعاهُ وَ یَکشِف السّوء وَ یَجعلکُم خُلفاءَ الارض » و جبرئیل علی المیزاب فی صورة طائر ابیض فیکون اول خلق الله یبایعه جیرئیل و یبایعه الثلاثمأة و البضعة عشر رجلاً . قال : قال ابو جعفر علیه السلام : فمن ابتلی فی المسیر وافاه فی تلک الساعة و من لم یبتل بالمسیر فُقِد عن فراشه ثم قال : هو و الله قول علی بن ابی طالب علیه السلام « المفقودون عن فرشهم » و هو قول الله « فاستبقوا الخیرات أینما تکونوا یأت بکم الله جمیعاً » اصحاب القائم علیه السلام الثلاثمأة و بضعة عشر رجلا ، قال : هم والله الامة المعدودة التی قال الله فی کتابه « و لئن اخّرنا عنهم العذاب الی امّة معدودة » قال یجمعون فی ساعة واحدة قزع کقزع الخریف ، فیصبح بمکة فیدعوا الناس الی کتاب الله و سنة نبیه فیجیبه نفر یسیر و یستعمل علی مکة ثم یسیرفیبلغه انه قد قتل عامله فیرجع الیهم فیقتل المقاتلة لا یزید علی ذلک شیئا یعنی السبی ،ثم ینطلق فیدعوا الناس الی کتاب الله و سنة نبیه صلی الله علیه و آله و سلم و ابوالائمة لعلی بن ابی طالب علیه السلام و البراءة من عدوه و لا یسمی احداً حتی ینتهی الی البیداء فیخرج الیه جیش السفیانی فیأمرالله الارض فتأخذهم من تحت اقدامهم و هو قول الله « و لو تری اذ فزعوا فلا فوت و اخذوا من مکان قریب و قالوا آمنا به » یعنی بقائم آل محمد « و قد کفروا به » یعنی بقائم آل

ص: 136

محمد الی آخر السورة فلا یبقی منهم الا رجلان یقال لهما وتر و وتیر[ه] من مراد ، وجوههما فی اقفیتهما یمشیان القهقری یخبران الناس بما قفل باصحابهما ثم یدخل المدینة فتغیب عنهم عند ذلک قریش و هو قول علی بن ابی طالب « و الله لو ردت انّ عندنا [ لودّت قریش انّ عندها ] موقفاً واحداً جزر جزور بکلّما ملکت و کلّما طلعت علیه الشمس او غربت ثم لحدث حدثاً فاذا هو فعل ذلک قالت قریش اخرجوا بنا الی هذه الطاغیة فو الله [ان] لو کان محمد صلی الله علیه و آله و سلم ما فعل و لو کان علویاً ما فعل و لو کان فاطمیاً ما فعل فیمنحه الله اکتافهم فیقتل المقاتلة و لیجا

الدرّیة . ثم ینطلق حتی ینزل الشقرة فیلقاهم حتی قتلوا عامله [ فیبلغه انهم قد قتلوا عامله ] فیرجع الیهم فیقتلهم مقتلة لیس قتل الحرة الیها شیء ، ثم ینطلق یدعوا الناس الی کتاب الله و سنة نبیه و الولایة لعلی بن ابی طالب علیه السلام و البرآءة من عدوّه حتی اذا بلغ الثعلبیة قام الیه رجل من صلب ابیه و هو من اشد الناس ببدنه و اشجعهم بقلبه ما خلا صاحب هذا الامر فیقول : یا هذا ما تصنع ؟ فو الله انک لتجفل الناس اجفال النعم .. افبعهد من رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم ام بماذا ؟ .. فیقول المولی الذی ولی البیعة : و الله لتسکتنّ او لاضربنّ الذی فیه عیناک ، فیقول له القائم علیه السلام : اسکت یا فلان ، ای و الله انّ معی عهداً من رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم هات لی یا فلان العیبة و الطبقة و الزنفلیجة ، فیأتیه بها فیقریه العهد من رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فیقول : جعلنی الله فداک ! اعطنی راسک اقبله فیعطیه راسه فیقبله [فیقبل] بین عینیه ثم یقول : جعلنی الله فداک جدّد لنا بیعة ،فیجدد لهم بیعته .

قال ابو جعفر علیه السلام : لکأنّی انظر الیهم مصعدین من نجف الکوفة الثلاثمأة و البضعة عشر رجلاً ، کانّ قلوبهم زبر الحدید ،جبرئیل عن عینیه و میکائیل عن یساره ،یسیر الرعب امامه شهراً امدّه الله بخمسة آلاف من الملائکة مسوّمین حتی اذا صعد النجف قال لاصحابه : تعبدوا لیلتکم هذه ،فیبیتون بین راکع و ساجد یتضرعون الی الله ،حتی اذا اصبح قال : خذوا بنا طریق النُخیلة و علی الکوفة جند مجند قلتُ : جند مجنّد ؟ قال ای و الله حتی ینتهی الی مسجد ابراهیم علیه السلام بالنخیلة فیصلی رکعتین فیخرج الیهم من کان بالکوفة من مرجئیها و غیرهم من جیش السفیانی فیقول لاصحابه استطردوا لهم ثم یقول کرّوا علیهم ، قال ابو جعفر علیه السلام : و لا یجوز و الله الخندق منهم مجنه .

ثم یدخل الکوفة فلا یبقی مؤمن الاّ کان فیها اوحنّ الیها ،و هو قول امیرالمؤمنین علیه السلام ثم یقول لاصحابه سیروا الی هذا الطاغیة فیدعوه الی کتاب الله و سنة نبیه ،فیعطیه السفیانی من البیعة مسلماً ،فیقول له کلب و هم اخواله : ما هذا ما صنعت و الله ما نبایعک علی هذا ابداً فیقول ما أصنع ؟ فیقولون استقتله ، فیستقتله ثم یقول له القائم علیه السلام خذ حذرک فانّی ادّیت الیک و انا مقاتلک ، فیصبح فیق[ا] تلهم ، فیمنحه الله اکتافهم و یأتی [ و یأخذ ] السفیانی اسیراً فینطلق به و یذبحه بیده ثم

ص: 137

یرسل جرید فیل الی الروم فیستحضرون بقیة بنی امیة فاذا انتهوا الی الروم قالوا : اخرجوا الینا اهل ملّتنا عندکم فیابون و یقولون و الله لا نفعل فتقول الجریدة : و الله لو امرنا لقاتلناکم ثم ینطلقون الی صاحبهم فیعرضون ذلک علیه، فیقول : انطلقوا فاخرجوا الیهم اصحابهم فانّ هؤلاء قد اتوا بسلطان [عظیم] و هو قول الله « فلما احسّوا بأسنا اذا هم منها یرکضون لا ترکضوا و ارجعوا الی ما اترفتم فیه و مساکنکم لعلّکم تُسألون » قال : یعنی الکنوز التی کنتم تکنزون « قالوا یا ویلنا انّا کنّا ظالمین فمازالت تلک دعواهم حتی جعلناهم حصیداً خامدین » لا یبقی منهم مخبر .

ثم یرجع الی الکوفة فیبعث الثلاثمأة و البضعة عشر رجلاً الی الآفاق کلها فیمسح بین اکتافهم و علی صدورهم فلا یتعایون فی قضاء و لا تبقی [ارض] فی الارض قریة الاّ نودی فیها شهادة ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و انّ محمداً صلی الله علیه و آله و سلم

رسول الله و هو قوله « و له اسلم من فی السموات والارض طوعاً و کرهاً و الیه ترجعون » و لا یقبل صاحب هذا الامر الجزیة کما قبلها رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و هو قول الله « وَ قاتِلُوهُم حَتّی لاَ تَکُونَ فِتنَةٌ وَ یَکُونَ الدّینُ کُلُّهُ لِلّهِ »

قال ابو جعفر علیه السلام : یقاتلون و الله حتی یوحّد الله و لا یشرک به شیئاً و حتی تخرج العجوز الضعیفة من المشرق ترید المغرب و لا ینهاها احد و یخرج الله من الارض بذرها و ینزل من السماء قطرها و یخرج الناس خراجهم علی رقابهم الی المهدی علیه السلام و یوسع الله علی شیعتنا و لولا ما ینجز لهم من السعادة لبغوا فتنةً [فبینا] صاحب هذا الامر قد حکم ببعض الاحکام و تکلم ببعض السنن اذ خرجت [خارجة] من المسجد یریدون الخروج علیه فیقول لاصحابه انطلقوا فتلحقوا بهم فی التمارین فیأتون بهم أسری لیأمربهم فیذبحون و هو آخر خارجة تخرج علی قائم آل محمد علیه السلام .

عیاشی به سند خود از عبد الاعلی حلبی آورده که گفت : حضرت ابو جعفر امام باقر علیه السلام فرمودند :

به ناچار صاحب این امر را در یکی از این دره ها غیبتی خواهد بود – و با دست خود به سوی ذی طوی اشاره فرمود – تا آنگاه که دو شب به خروجش مانده خدمتکار مخصوصش می آید و بعضی از اصحاب آن حضرت را می بیند و می پرسد : شما در اینجا چند نفرید ؟ می گویند : حدود چهل مرد ،می گوید : اگر صاحب خویش را ببینید چگونه خواهید بود ؟ گویند : به خدا سوگند اگر دستور دهد که کوهها را از جای برکنیم خواهیم کند [ اگر فرمان دهد به سوی کوهها روی بریم در خدمت آن حضرت روی خواهیم نمود .]

سپس فردای آن شب به نزدشان می آید و می گوید : از بزرگان و نیکان خودتان ده تن را تعیین نمایید . آنها را تعیین می کنند . پس او ایشان را با خود می برد تا

ص: 138

اینکه به خدمت صاحبشان شرفیاب می شوند و برای فردای آن شب به ایشان وعده می دهد . آنگاه حضرت ابو جعفر علیه السلام فرمود : [ به خدا سوگند ] گویا او را می بینم در حالیکه به حجر تکیه داده و خداوند را به حق خودش قسم می دهد . سپس می گوید : ای مردم هرکس درباره خداوند با من محاجه کند [ بداند که ] من از همه [ مردم ] به خداوند سزاوارترم و هرکس درباره آدم با من محاجه کند [ بداند که ] من از همه [ مردم ] به آدم سزاوارترم ،ای مردم هرکس درباره نوح با من محاجه کند من از همه به نوح نزدیکترم ، ای مردم هرکس درباره ابراهیم با من محاجه کند [ بداند که ] من از همه به ابراهیم علیه السلام نزدیکترم . ای مردم هرکس درباره موسی با من بحث دارد [ بداند که ] من از همه به موسی علیه السلام نزدیکترم . ای مردم هرکس درباره عیسی با من بحث دارد [ بداند که ] من از همه به عیسی علیه السلام نزدیکترم . ای مردم هرکس درباره حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم با من بحث دارد [ بداند که ] من از همه به محمد صلی الله علیه و آله و سلم نزدیکترم . ای مردم هرکس درباره کتاب خدا با من بحث دارد [ بداند که ] من از همه به کتاب خدا سزاوارترم .

سپس به مقام تشریف می برد و در آنجا دو رکعت نماز می گذارد . آنگاه خداوند را به حق خودش می خواند . آنگاه امام باقر علیه السلام فرمود : به خدا سوگند اوست همان مضطری که خداوند درباره اش می فرماید : « آیا کیست آنکه به مضطر پاسخ دهد و بدی را از میان بردارد و شما را جانشینان روی زمین قرار دهد ؟ » و جبرئیل بر ناودان به صورت پرندۀ سفیدی قرار دارد . پس نخستین خلق خدا که با او بیعت خواهد کرد جبرئیل است و آن سیصد و سیزده مرد با او بیعت می کنند . راوی گوید : حضرت باقر علیه السلام فرمودند : پس هرآنکه پیش از آن هنگام بیرون از خانه بوده در آن ساعت به آن حضرت خواهد رسید و هر آنکه دچار سفر نبوده از رختخوابش مفقود می شود . سپس فرمود : این است به خدا سوگند فرمودۀ علی علیه السلام : « مفقود شوندگان از رختخوابهایشان » و این است معنی قول خداوند « پس به کارهای نیک سبقت و پیشی گیرید . هرکجا باشید خداوند همه شما را خواهد آورد . » اصحاب حضرت قائم علیه السلام آن سیصد و ده و چند مرد ، فرمود : آنهایند به خدا سوگند آن امت معدوده ای که خداوند در کتابش فرموده : « و چنانچه عذاب را از آنان تا هنگام معینی [افراد معدودی] به تعویق اندازیم » فرمود : در یک ساعت جمع خواهند شد همچون قطره های ابر پاییزی ، پس آن جناب در مکه صبح خواهد کرد و مردم را به کتاب خدا و سنت پیغمبرش دعوت می نماید که افراد کمی دعوتش را اجابت می کنند و بر مکه کسی را می گمارد . سپس از آنجا کوچ می نماید . به او گزارش می رسد که عاملش را به قتل رسانده اند پس به سوی آنان باز می گردد و کشتارکنندگان را می کشد و بر کشتن چیزی نمی افزاید یعنی بر اسارت کسی اقدام نمی کند .

ص: 139

آنگاه رهسپار شده و مردم را به کتاب خدا و سنت پیغمبرصلی الله علیه و آله و سلم و ولایت علی بن ابیطالب علیه السلام و بیزاری از دشمنش دعوت می کند و نام کسی را نمی برد تا اینکه به بیداء می رسد که ارتش سفیانی به مقابله با آن حضرت بیرون می آیند . پس خداوند به زمین امر می فرماید که آنها را از زیر پاهایشان بگیر و این است [معنی] قول خداوند :« و چنانچه کافران را ببینی که هراسان هستند پس هیچ از عذابشان فوت و زایل نشود و از جایگاه نزدیکی گرفته شوند و گویند به او ایمان آوردیم » یعنی به قائم آل محمد علیه السلام تا آخر سوره .

پس کسی از آنها باقی نمی ماند مگر دو مرد که به آنها وتر و وتیر[ه] گفته می شود از قبیله مراد ، صورتهایشان در پشتشان است که به عقب راه می روند . به مردم خبر می دهند که چه بر سر همراهانشان آمد . سپس آن حضرت به مدینه داخل می شود که در آن هنگام قریش از سپاهیان آن جناب گریخته و پنهان می گردند و این است معنی قول علی بن ابیطالب علیه السلام که فرموده : « به خدا سوگند دوست دارم [ قریش در آن هنگام دوست دارند و آرزو می کنند ] که تمام اموال و داراییهایشان و همه آنچه خورشید بر آن می تابد (=همه دنیا) را بدهند و مخفیگاهی بگیرند که به قدر سر بریدن شتر در آن پنهان شوند . سپس آن جناب حادثه ای پدید می آورد که در این وقت قریش گویند : بیایید تا بر این سرکش خروج نماییم که به خدا سوگند اگر این از اولاد حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم بود ، این کار را نمی کرد و اگر از فرزندان علی علیه السلام هم بود این کار را نمی کرد و اگر از اولاد حضرت فاطمه علیها سلام بود چنین عملی انجام نمی داد . آنگاه با آن بزرگوار می جنگند که خداوند او را بر ایشان پیروز می گرداند که جنگجویانشان را می کشد و ذریه شان را به اسارت در می آورد . بعد از آنجا بیرون می رود تا اینکه در شقره فرود می آید ( شقره یکی از نقاط حجاز است . ) در آنجا خبر می رسد که گماشتۀ آن حضرت در مدینه به قتل رسیده [ آنها او را کشته اند ] پس برمی گردد و آنچنان کشتاری نسبت به آنان می کند که واقعه حرّه در برابر آن ناچیز می نماید . سپس درحالیکه مردم را به کتاب خدا و سنت پیغمبر او و ولایت علی بن ابیطالب و بیزاری از دشمنش فرا می خواند ، از آنجا بیرون رفته تا به ثعلبیه می رسد. ( ثعلبیه از منزلگاههای بین راه مکه تا کوفه است . )

در آنجا مردی از بستگان نزدیک او – که از صلب پدرش می باشد – و به استثنای صاحب این امر از همه مردمان نیرومندتر و قوی دل تر است ، به پا می خیزد و به آن جناب عرضه می دارد : ای مرد چه می کنی ؟ تو داری مردم را فراری می دهی ، آیا این کارها با عهدنامه ای از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است یا خیر؟ پس آن خدمتکاری که متصدی امر بیعت است بر او بانگ می زند که : در جایت بنشین وگرنه سر از بدنت جدا می کنم . ولی حضرت قائم علیه السلام به او می فرماید : فلانی ساکت باش . آری به خدا سوگند عهدنامه ای از

ص: 140

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم همراه من است . [بعد صدا می زند] : فلانی آن خورجین یا کیف را به نزدیکم بیاور . پس آنرا می آورند و عهد نامه را به نظر آن شخص می رساند . در این موقع آن مرد عرضه می کند : خداوند مرا فدای تو گرداند . سر مبارکت را نزدیک بیاور تا بر آن بوسه زنم . پس آن جناب سر مبارک خویش را پیش می آورد و آن مرد پیشانی حضرتش را می بوسد . سپس می گوید : خداوند مرا فدای تو سازد . بار دیگر از ما بیعت بگیر ، که آن حضرت بیعت خود را تجدید می کند .

امام باقر علیه السلام فرمود : گویی آنان را می نگرم که بر فراز نجف کوفه بالا می آیند ،سیصد و ده و چند مرد ، انگار دلهایشان پاره های آهن است . جبرئیل از سمت راستش ، میکائیل از سمت چپش و رعب به مسافت یک ماه پیش رو و یک ماه پشت سر آن حضرت می باشد . خداوند او را به وسیله پنج هزار فرشته نشاندار مدد می دهد تا وقتی که به نجف می رسد ، به اصحابش می فرماید : امشب را به عبادت بگذرانید . پس ایشان آن شب را بین رکوع و سجود و تضرع به درگاه خداوند به صبح می آورند . صبحگاهان حضرت دستور می دهد : راه نخیله را پیش گیرید ، در حالیکه در کوفه ارتش مجهز [ اطراف کوفه خندقی عمیق ] هست. راوی پرسید : ارتش مجهز ؟ [ خندقی عمیق ؟] فرمود : آری به خدا سوگند ، پس آن حضرت به سوی نخیله توجه می کند تا در نخیله به مسجد ابراهیم علیه السلام می رسد. در آن دو رکعت نماز می گذارد . در آن هنگام سپاهیان سفیانی از مرجئه و غیر آنها از کوفه خروج می کنند که آن حضرت به اصحاب خود فرماید : بر آنها حمله کنید . سپس فرماید : با آنها بجنگید .

امام باقر علیه السلام فرمود : به خدا سوگند احدی از آنان از خندق نمی گذرد که خبر ببرد. سپس آن حضرت داخل کوفه می شود پس هیچ مؤمنی باقی نمی ماند مگر اینکه در آنجا باشد یا شوق آنرا در سر دارد و این قول امیرالمؤمنین علیه السلام است . سپس به اصحاب خویش فرماید : برای [نابودی] این طاغوت یعنی سفیانی بسیج شوید و او را به کتاب خدا و سنت پیغمبر دعوت می کند . سفیانی ابتدا به تسلیم و صلح قول می دهد ولی قبیله کلب که داییهای او هستند ،به او می گویند : این چه کاری بود به خدا قسم که ما به هیچ وجه بر این کار با تو بیعت نمی کنیم . می گوید: چه کار کنیم ؟ گویند : با او یعنی امام قائم علیه السلام جنگ کن . پس او برای جنگیدن با آن حضرت می رود . آن جناب او را نصیحت می کند و می فرماید : [ از عاقبت کارت ] بترس . من آنچه شرط بلاغ بود به تو گفتم و [اینک] با تو می جنگم . پس فردای آن روز امام علیه السلام با آنان جنگ می کند وخداوندِ عالم او را بر آنان غالب می سازد و سفیانی اسیر می گردد که آن جناب او را با دست خود سر می برد .

ص: 141

بعد از آن قسمتی از سپاهیان سوارۀ خود را به روم می فرستد که بازماندگان از بنی امیه را طلب نمایند و چون ایشان به روم رسند به اهل آنجا گویند: همکیشان ما را که نزد شمایند بیاورید ولی آنها از این کار خودداری می ورزند و می گویند : به خدا چنین کاری نمی کنیم . سپاهیان گویند : به خدا اگر مأمور بودیم با شما می جنگیدیم . آنگاه به نزد صاحبشان بازمی گردند و جریان را به عرض می رسانند . آن حضرت فرماید : بروید با ایشان بجنگید تا بنی امیه را از ایشان بگیرید . پس بزرگ رومیان گوید : بروید بنی امیه را به دست ایشان بسپارید که با قدرت تمام آمده اند و این است [معنی] قول خداوند :« پس چون عذاب ما را احساس نمودند از آن گریزان شدند ، نگریزید و به آنچه از خوشگذرانی ها و لذتها و مساکن بوده اید بازگردید . » یعنی گنجینه هایی که انباشته می کردید « [ در آن هنگام ستمکاران ] گفتند وای بر ما که سخت ظالم و ستمکار بودیم . پس همواره این سخن بر زبانشان بود تا اینکه همچون کشته از درو شده ای آنان را خاموش کردیم [ و به کام مرگ فرو بردیم ] » که هیچ خبر دهنده ای از آنان باقی نماند . سپس آن حضرت به کوفه باز می گردد و آن سیصد و ده و چند نفر را به تمامی جاها می فرستد . پس بین شانه ها و بر روی سینه های ایشان دست می کشد که در هیچ حکمی درمانده و عاجز نمی شوند و هیچ آبادیی بر پهنه زمین نماند مگر اینکه در آن بانگ شهادت به لا اله الا الله لا شریک له و انّ محمداً رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم بلند باشد و این است معنی قول خداوند :« و هرآنکه در آسمانها و زمین است خواه و ناخواه مطیع فرمان خداست و به سوی او بازگردانده خواهد شد.»

و صاحب این امر جزیه را نمی پذیرد آنچنانکه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم قبول فرمود و این است که خداوند فرموده :« و با کافران قتال کنید تا هیچ فتنه ای باقی نماند و آیین همه خداپرستی شود. » امام باقر علیه السلام فرمود : به خدا سوگند جنگ خواهند کرد تا اینکه توحید خدا برقرار شود و هیچگونه به او شرک نورزند و تا آنجا که حتی پیرزن ضعیف هم از شرق به سوی مغرب رود و کسی از او جلوگیری نمی نماید و خداوند [در آن روزگار تمامی ] بذرهای زمین را می رویاند و باران آسمان را [به طور کامل] فرو می ریزد و مردم خراجشان را بر گردن نهاده و به پیشگاه حضرت مهدی علیه السلام می برند و خداوند بر شیعیانمان وسعت می دهد [به طوریکه] چنانچه سعادت و نیکبختی آنان را درنیابد طغیان کنند . پس در همان حال که صاحب این امر بعضی از احکام را صادر فرماید و برخی از سنتها را بازگوید ، گروهی از مسجد بیرون می روند و در پی خروج و سرکشی علیه آن حضرت برمی آیند که آن جناب به اصحاب خود امر فرماید

به مقابله آنان بروند . در تمارین به آنان می رسند ، اسیرشان کرده و به خدمت آن حضرت می برند . دستور می دهد آنان را می کشند و این آخرین گروهی است که بر قائم آل محمد علیه السلام خروج می کند .

ص: 142

القربی که به ملاک خویشاوندی رسول می برد همه برای امام است و اما یتیمان و مسکینان و درماندگان در سفر از ذی القربی ، سهم هیچیک از ایشان به غیر ایشان داده نمی شود .

1) در کتاب وسائل الشیعه مجلد 4 صفحه 375 آمده است :

عن احمد بن المثنی عن محمد بن زید الطبری قال : کتب رجل من تجار فارس من بعض موالی ابوالحسن الرضا علیه السلام یسأله الإذن فی الخمس فکتب الیه :

بسم الله الرحمن الرحیم ان الله واسع الکریم ،ضمن علی العمل الثواب ،و علی الضیق الهمّ ، لا یحل مال الا من وجه احله الله ، ان الخمس عوننا علی دیننا و علی عیالنا و علی موالینا .

احمد بن مثنی از محمد بن زید طبری گفت : مردی از تجار فارس و از موالیان امام رضا علیه السلام از حضرت کسب تکلیف نمود که امام اجازه مصرف خمس را به او بدهند . امام رضا علیه السلام برای وی نوشتند :

بسم الله الرحمن الرحیم ، خداوند صاحب کرامت و وسعت نظر است . او برای هر عملی ثوابی قرار داده و در تنگناها ، راه حل معین نموده . بنابراین هیچ مالی حلال نیست مگر آنکه خداوند آنرا حلال فرموده باشد . بدان که خمس آن، مال و ثروتی است که باید برای کمک به آیین ما و عیالات و دوستان ما اهل بیت مصرف گردد .

1) در کتاب صافی صفحه 221 آمده است :

و فی التهذیب عن امیرالمؤمنین علیه السلام : نحن و الله عنی بذی القربی الذین قرنهم الله بنفسه و برسوله فقال :« فَأنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسوُلِ وَ لِذِی القُربی وَ الیَتَامی وَ المَساکینِ وَ ابنِ السَّبیلِ » منا خاصة قال و لم یجعل لنا فی سهم الصدقه نصیبا اکرم الله نبیه و اکرمنا ان یطعمنا اوساخ ایدی الناس .

در کتاب تهذیب از امیرالمؤمنین علیه السلام روایت شده که فرمود : قسم به خدا که منظور از ذی القربی که خداوند در کنار خود و رسولش قرار داده ما هستیم . سپس فرمود: خداوند از سهم صدقه چیزی را برای ما جایز ندانست اما پیامبر و ما را از بسیاری از اموال مردم بهره مند نمود .

ص: 144

1) در کتاب کفایة الاثر و منتخب الاثر صفحه 204 آمده است :

قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : هو التاسع من صلب الحسین علیه السلام .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : ( قائم ) او امام نهم است از پشت امام حسین علیه السلام

2) در کتاب کفایة الاثر و منتخب الاثر صفحه 205و204 آمده است :

قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : یا عمّار اعلم ان الله تبارک و تعالی عهد الیّ انه یخرج من صلب الحسین ائمة تسعة و التاسع من ولده یغیب عنهم .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به عمار فرمودند : ای عمار! بدان عهد خداوند بر این قرار گرفته است که نه امام از صلب امام حسین علیه السلام باشند و نهمین آنها ( مهدی است که) غایب می شود .

3) در کتاب کفایة الاثر صفحه 205 آمده است :

قال الحسین بن علی علیه السلام : منّا اثنی عشر أولهم امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب و آخرهم التاسع من ولدی و هو القائم بالحق .

حضرت سید الشهداء علیه السلام فرمودند : دوازده امام از ما هستند . اول آنها امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام است و آخر آنها قائم به حق است که او نهمین فرزند من است .

صاحب منتخب الاثر می فرماید که 148 حدیث موجود است که در آن ذکر شده که حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف نهمین فرزند امام حسین علیه السلام است .

ص: 146

او رسانيده وسوره را ازاو بگير وخودت اين مأموريت را انجام بده، اميرالمؤمنين علي عليه السّلام اين چنين كردند وخود را به ابي بكر رسانيد وسوره

برائت را ازاو گرفت وابوبكر با نگراني خاصي مراجعت كرده « ابوبكر بكی » درحالي كه گريه مي كرد به رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم گفت: يا رسول الله جريان بدي اتفاق افتاد ( چرا مرا برگردانديد ؟ ) رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم فرمودند: من مأموريت داشتم اين كار را يا خودم انجام دهم ويا مردي ازخاندان من كه ازاهل بيت من باشد انجام دهد، « ولكن امرت أن لا يبلغه الاّ انا او رجل مني » به من امر شده يا خودم ويا شخصي ازخودم اين كار را انجام دهد .

1) حاكم حسكاني حنفي دركتاب شواهد التنزيل صفحه 197 ( آيه 51 حديث307 ) آورده است:

حاكم حسكاني مي گويد: خبرداد ما را ابو عبد الرحمن محمد بن احمد ... ازحكيم بن جبير از علي بن الحسين عليه السّلام: هرآينه براي علي بن ابيطالب عليه السّلام نامهايي است درقرآن مجيد كه مردمان نمي دانند ( كه نام اوست ) گفتم وآن كدام است؟ فرمودند: « وَ اَذانٌ مِنَ اللهِ وَ رَسوُلِهِ » به خداوند سوگند كه علي اذان روز حج اكبراست.

به هرحال دراين احاديث رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم به ابي بكر مي فرمايند: ... و لكن أمرت أنْ لا يبلّغه الاّ اَنا أو رَجل مني . به من امرشده است كه اين كار را خودم ويا كسی ازمن انجام دهد.

3)

حاكم حسكاني وديگران روايت هاي مختلفي نقل كرده اند كه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم فرمودند به من امرشده است كه اين ابلاغ را يا خود انجام دهم « الاّ انا » ويا مردي ازاهل بيتم « رجل من اهل بيتي » .

دراينجا صحبت ازابلاغ ساده نيست، چون اگر ابلاغ ساده بود ابي بكر انجام می داد. اينجا صحبت از امين وحي است، كسي بايد سوره برائت را ببرد كه امين وحي باشد وآن علي است وبعد از او يازده فرزند آن بزرگوار هستند كه همه امين وحي هستند، واينكه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم مي فرمايند : « من اهل بيتي » اشاره به يازده امام ازنسل اميرالمومنين علي عليه السّلام است كه آخرين آنها حضرت حجة بن الحسن العسكری عجل الله تعالي فرجه الشريف است.

4)

دركتاب تفسيرعياشي مجلد 2 صفحه 76 آمده است:

العياشي: عن جابر، عن ] جعفربن محمد [ وابي جعفر عليهما السلام في قوله عزّوجلّ « وَ اَذانٌ مِنَ اللهِ وَ رَسوُلِهِ اِلَي النّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الاَكْبَرِ» قال: خروج القائم عجل الله تعالي فرجه الشريف واذان دعوته الي نفسه .

عياشي ازجابر، از ] حضرت جعفربن محمد [ وحضرت ابو جعفر باقر عليهما السلام آورده راجع به قول خدای عزّوجلّ « و در بزرگترين روز حج و از سوی

ص: 148

خداوند ورسول او به مردم اعلام می دارند » فرمودند: خروج حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشريف ] واعلام [ دعوت به خودش می باشد.

ص: 149

شما را به خداوند سوگند می دهم آيا شما نمی دانيد آن زمانی كه آيه « وَلَمْ يَتَّخِذوُا مِنْ دوُنِ اللهِ وَلا رَسوُلِهِ وَلا الْمُؤمِنينَ وَليجَةً » نازل شد، مردم گفتند: آيا اين آيه مخصوص بعضی از مؤمنين است يا درباره همه مؤمنين نازل شده است؟ پس خداوند پيامبرش را امر فرمود كه اولياي امرشان را به آنان بشناساند، همانطوري كه نماز وروزه وحج را برايشان بيان فرموده وتفسير كرده اند. ( رهبريت و ولايت وامامت مرا نيز براي آنها تفسير كند) ... پس ابو بكر وعمر برخاستند وگفتند: اي رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم اين آيات به طور خاص در مورد علي عليه السّلام نازل شده است؟ آن حضرت فرمودند: آری در شأن اوصيای من تا روز قيامت ( بيان شده است ) ، عمر و ابو بكر گفتند: اي رسول خدا آنها را به ما معرفي كن. حضرت فرمودند: علي برادرم و وزيرم و وارثم و وصي ام و خليفه ام در ميان امتم، و ولي هر مؤمنی پس از من، سپس فرزندم حسن، وسپس فرزندم حسين وسپس نه نفر از فرزندان حسين، يكی پس از ديگری ( امام و رهبر و خليفه) خواهند بود.

همانطوريكه در آيات گذشته گفته ايم، امامان دوازده نفرند و دوازدهمين آنها حضرت حجة بن الحسن العسكري عجل الله تعالی فرجه الشريف است كه برای خداوند قيام مي كند و براي خداوند جهاد مي نمايد. واين امت هرگز رها شده نيستند و به حكم آيه « انما انت مُنذر ولكلّ قومٍ هاد » هميشه هادی دارند و هادی در عصر حاضر حضرت ولی عصرعجل الله تعالی فرجه الشريف می باشد.

ص: 151

اسلام ، جهانی نگرديده است. در اينجا اين سؤالات مطرح مي شود كه : آيا اسلام مي بايست در زمان رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم جهاني می شد؟ و آيا بعد از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم اين وعده بايد به وقوع بپيوندد؟ و مسأله بعد اينكه مسلمان شدن جهانيان به چه صورت خواهد بود؟

1) دركتاب ينابيع الموده نوشته خواجه كلان قندوزي حنفي باب 71 صفحه 423 آمده است:

و عن ابي بصير وعن سماعة هما عن جعفر الصادق رضي الله عنه في قوله تعالي: « هُوَ الَّذي اَرْسَلَ رَسوُلَهُ بِالْهُدي وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكونَ » قال والله ما يجي تأويلها حتي يخرج القائم المهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف فاذا خرج القائم لم يبق مشرك الا كره خروجه ولا يبقي كافرا لا قتل حتي لو كان كافر في بطن صخرة قالت يا مؤمن في بطني كافر فاكسرني و اقتله.

و از ابي بصير وسماعه هر دو از امام صادق رضي الله عنه فرموده: به خداوند سوگند كه تأويل اين آيه صدق نمي كند تا بيرون آيد قائم مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف ( وخروج وانقلاب نمايد ) . زماني كه او ظاهر شود، هيچ مشركی باقی نخواهد ماند. مگر آنكه كراهت دارد قيام و انقلاب او، ( يعني هيچ مشركي از انقلاب او رضايت ندارد ) وباقی نمی ماند هيچ مشركی مگر آنكه ( در مصاف با او ) كشته مي شود تا جايي كه كافر در شكم سنگ سختي باشد آن سنگ به مؤمن مي گويد: ای مؤمن در شكم من كافری مخفي شده است بيا و مرا بشكن و او را به قتل برسان.

البته اين آيه در دو سوره ديگر يكی در سوره صف آيه 9 و ديگری درسوره فتح آمده است. طبق اين آيه:

اول : رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم از طرف خداوند مأمور است تا همه جهانيان را هدايت نمايد، وتنها ديني كه براي همه بشريت آمده است همين دين است.

دوم : دين او كه اسلام باشد دين حق وحقيقت است كه مي تواند جهان را از تمام مشكلات برهاند، وانسان را به كمال و انسانيت برساند.

سوم : اين دين بايد جهاني شود، وتمام جمعيت زمين يك روز مسلمان شوند. اگرچه مشركين نخواهند.

چهارم : اين وعده الهی يعنی وحدت اديان ويكي شدن جهان بيني و ايدئولوژی بشريت در زمان رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم و اميرالمؤمنين عليه السّلام و... به وقوع نپيوسته است، واسلام ، جهانی نشده است، در اينجا اين سؤال پيش می آيد كه : اسلام چه زمانی جهانی خواهد شد؟

ص: 154

2)

في كتاب صحيح ابن ماجه جزء الثاني في ابواب الفتن في باب خروج المهدي و كتاب البيان في اخبار صاحب الزمان ( حافظ گنجي شافعي ) و كتاب منتخب كنز العمال مجلد 6 صفحه 29 ( متقي هندي) و كتاب ينابيع الموده صفحه 437 ( خواجه كلان قندوزی حنفي ) :

و عن عبد الله بن الحارث بن جزء الزبيدي قال: قال رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم يخرج الناس من اهل المشرق و المغرب فيوطئون للمهدي عيني سلطانه.

ازعبد الله بن حارث بن جزء زبيدي نقل شده است كه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم فرمودند: اهل مشرق ومغرب عالم برای ملاقات با مهدي بيرون مي آيند وهمه سلطنت او را قبول می كنند.

3) در تاريخ ابن عساكر صفحه 62 و صواعق المحرقه نوشته ابن هجر شافعي وينابيع الموده صفحه 433 آمده است :

و عن علي رضي الله عنه قال: اذا قام القائم آل محمد صلي الله عليه وآله وسلّم جمع الله له اهل المشرق و اهل المغرب فيجتمعون كمی يجتمع فزع الخريف.

از علي رضي الله عنه آمده است كه آن حضرت فرمودند: زمان قيام قائم آل محمد صلي الله عليه وآله وسلّم خداوند جمع مي كند همه مردم شرق و غرب عالم را به دور او مانند جمع شدن پاره های ابر در فصل پاييز.

4) در تفسير برهان جلد 2 صفحه 121 آمده است :

عن ابي بصير، قال ابو عبد الله عليه السّلام في قوله عزّوجلّ « هُوَ الَّذي اَرْسَلَ رَسوُلَهُ بِالْهُدي وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكونَ » فقال ما نزل تأويلها بعدو لا ينزل تأويلها حتي يخرج القائم فاذا خرج القائم لم يبق كافر بالله و لا مشرك بالامام الا كره خروجه حتي لو كان كافر في بطن صخره قالت يا مؤمن في بطني كافر فاكسرني و اقتله.

از ابي بصير روايت شده كه گفت حضرت صادق عليه السّلام در تفسير آيه « هُوَ الَّذي اَرْسَلَ رَسوُلَهُ بِالْهُدي وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكونَ» فرمود: هنوز تأويل اين آيه نازل نشده و نخواهد شد تا آنكه حضرت قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف خروج كند، وقتي او خروج كرد ديگر هيچ كافر به خدا و منكر امامي نمي ماند مگر اينكه از خروج آن جناب ناراحت مي شود ( زيرا آن جناب عرصه را بر آنان چنان تنگ می گيرد كه راه گريزی نمي يابند ) حتي اگر كافري در دل سنگي پنهان شود، آن سنگ مي گويد اي مؤمن در شكم من كافری پنهان شده مرا بشكن و او را بيرون بياور و به قتل برسان.

5) در تفسير برهان جلد 2 صفحه 121آمده است :

عن سماعه، عن ابي عبد الله عليه السّلام: « هُوَ الَّذي اَرْسَلَ رَسوُلَهُ بِالْهُدي وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكونَ » قال اذا خرج القائم لم يبق مشرك بالله العظيم ولا كافر الاّ كره خروجه.

ص: 155

از سماعه از امام صادق عليه السّلام نقل شده در بيان اين آيه « هُوَ الَّذي اَرْسَلَ رَسوُلَهُ بِالْهُدي وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكونَ » فرمودند: هنگامی كه حضرت قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف خروج مي نمايد هيچ مشرك به خدا و هيچ كافري باقی نمی ماند مگر اينكه از خروج آن جناب ناراحت می شود.

6) در مجمع البيان جلد 5 صفحه 25آمده است :

و قال ابو جعفر عليه السّلام ان ذلك يكون عند خروج المهدي من آل محمد صلي الله عليه وآله وسلّم فلا يبقي احد الا اقر بمحمد.

امام محمد باقر عليه السّلام فرمودند: اين جريان در زمان ظهور حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف از آل محمد صلي الله عليه وآله وسلّم است كه احدی روی زمين باقی نمی ماند مگر آنكه به نبوت محمد صلي الله عليه وآله وسلّم اعتراف كند.

7) درتفسير صافي صفحه 230آمده است :

و في الكافي عن الكاظم عليه السّلام في هذه الاية هو الذي امر رسوله صلي الله عليه وآله وسلّم بالولاية لوصيه والولاية هي دين الحق ليظهره غلي جميع الاديان عند قيام القائم عجل الله تعالي فرجه الشريف و الله ولاية القائم ولو كره الكافرون بولاية علي عليه السّلام.

از امام موسی كاظم عليه السّلام در بيان اين آيه روايت شده كه فرمودند: خداوند امر كرد رسولش را به ولايت وصيش علي بن ابيطالب عليه السّلام والبته ولايت، همان دين است تا هنگامی كه قيام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشريف برجميع اديان غالب آيد و خداست كامل كننده ولايت قائم اگر چه كافران از ولايت علي عليه السّلام كراهت داشته باشند.

8) درتفسير صافي صفحه 230آمده است :

عن اميرالمؤمنين عليه السّلام و غاب صاحب هذا الامر بايضاح الغدر له في ذلك لاشتمال الفتنة علي قلوب حتي يكون اقرب الناس اليه اشدهم عداوه و عند ذلك يؤيده الله بجنود لم تروها و يظهر دين نبيه علي يديه علي الدين كله و لو كره المشركون.

حضرت اميرالمؤمنين عليه السّلام درباره حضرت مهدي صلوات الله عليه

می فرمايد: صاحب الامر غائب شد زيرا كه خدعه و نيرنگ های مردم به آن حضرت از حد گذشت، آنها نسبت به ايشان به قدری كينه و عداوت در دل

مي گيرند كه نزديكترين افراد به آن حضرت دشمن ترين خواهد بود، در اين هنگام خداوند با لشگريان مخفي و غيبي خود او را ياری مي كند تا دين جدش رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم را به دست با كفايت خويش بر همه اديان جهان غلبه دهد اگر چه مشركان كراهت داشته باشند.

ص: 156

9) در تفسير صافي صفحه 231 آمده است :

و عن اميرالمؤمنين علي عليه السّلام انّه قال اظهر ذلك بعد قالوا نعم قا ل كلا فوالذي نفسي بيده حتي لا يبقي قرية الا و ننادي بشهادة ان لا اله الاّ الله و محمد رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم بكرة و عشيا .

اميرالمؤمنين عليه السّلام در تفسير « لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدّينِ كُلِّهِ » مي فرمود: اين ظهور در هنگامي است كه وعده ای به عنوان تصديق ظاهري به امام عليه السّلام مي گويند پذيرفتيم، ولي خطاب مي شوند، ساكت باشيد. به آن خدايی كه جان علي در دست اوست در آن هنگام هيچ روستايی و سرزميني باقي نمي ماند مگر آنكه ندای « اشهد ان لا اله الاّ الله و محمد رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم » هر صبح وشام در آن طنين انداز شود.

10) درمجمع البيان جلد 5 صفحه 25 آمده است :

و قال المقداد بن الاسود سمعت رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم يقول لا يبقي علي الارض بيت مدر و لا وبرالا ادخله الله كلمه الاسلام امّا بعزعزيز وامّا بذل ذليل امّا يعزهم فيجعلهم الله من اهله فيعزوا به وامّا يذلهم فيدينون له.

مقداد بن اسود گويد : شنيدم از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم كه مي فرمود: هيچ خانۀ گلی و موئی بر روی زمين به جا نماند جز آنكه كلمه اسلام در آن داخل گردد، يا با عزت و يا با خواري، يا اينكه اسلام آنان را عزيز گرداند وخدا آنان را اهل اين دين گرداند و در نتيجه به وسيله آن عزيز گردند و يا خوارشان گرداند و به خواری تحت اطاعت اسلام درآيند.

ص: 157

اولئك أوليا الله حقاً وخلفايي صدقاً عدتهم عدة الشهور وهي اثني عشر شهراً و عدتهم عدة نقباء موسی بن عمران ... اولهم علي وآخرهم المهدی .

يعنی اوليا حق خداوند و جانشينان وخلفاء صدق من هستند كه عده آنها به تعداد ماههاي سال است وآن دوازده ماه است وآنها دوازده نفر هستند به تعداد نقباء بني اسرائيل ... اول آنها علي است و آخر آنها مهدی مي باشد .

1) در كتاب غيبت نعماني باب چهارم حديث 17 صفحه 86 آمده است:

اخبرنا علي بن الحسين قال: حدثنا محمد بن يحيي العطار، قال حدثنا محمد بن حسان الرازي، عن محمد بن علي الكوفي، عن ابراهيم بن محمد بن يوسف، عن محمد بن عيسي، عن عبد الرزاق، عن محمد سنان، عن فضل الرسّان، عن ابي حمزه الثمالي قال: وكنت عند ابي جعفر محمد بن علي الباقر عليه السّلام ذات يوم فلما تفرق من كان عنده قال لي: يا ابا حمزه من المحتوم الذي لا تبديل له عند الله قيام قائمنا، فمن شكّ فيما أقول لقي الله (سبحانه)

و هو به كافر وله جاحد ثم قال: بابي وامّي المسمّي باسمي و المكنّي بكنيتي، السابع من بعدي بابي من يملأ الارض عدلا وقسطا كما ملئت ظلما وجورا، ثم قال: يا ابا حمزه من أدركه فلم يسلم له فما سلّم لمحمد صلي الله عليه وآله و سلم وعلي عليه السّلام وقد حرّم الله عليه الجنة ومأواه النّار و بئس مثوي الظالمين .

و اوضح من هذا بحمد الله و أنور و أبين وأزهر لمن هداه الله وأحسن اليه قول الله عزّوجلّ في محكم كتابه « اِنَّ عِدَّةَ الشُّهوُرِ عِنْدَ اللهِ اثْني عَشَرَ شَهْراً في كِتابِ اللهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَرْضَ مِنْهآ اَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدّينُ الْقَيِّمُ فَلا تَظْلِموُا فيهِنَّ اَنْفُسَكُمْ » ومعرفة الشهور - المحرم وصفر وربيع وما بعده، والحرم منها هي رجب وذوالقعده وذوالحجة والمحرم لا تكون دينا قيما لأن اليهود و النصاري والمجوس وسائر الملل والناس جميعا من الموافقين والمخالفين يعرفون هذه الشهور و يعدوني بأسمائها، وانما هم الائمه عليه السّلام والقوامون بدين الله و الحرم منها اميرالمؤمنين علي الذي اشتق الله تعالي له اسماً من اسمه العلي كمي اشتق برسوله صلي الله عليه وآله وسلم اسما من اسمه المحمود وثلاثة من ولده أسماؤهم علي، علي بن الحسين وعلي بن موسي وعلي بن محمد، فصار لهذا الاسم المشتق من اسم الله عزّوجلّ حرمة به و صلوات الله علي محمد وآله المكرمين المحترمين به.

خبر داد ما را علي بن حسين و او گفت:حديث كرد ما را احمد بن يحيي عطار او گفت حديث كرد ما را محمد بن حسّان رازي از محمد بن علي كوفي و او از ابراهيم بن محمد بن يوسف و او از محمد بن عيسي و او از عبد الزراق واو از محمد بن سنان و او از فضل رسّان و او از ابو حمزه ثمالي كه گفت: روزی در محضر ابي جعفر محمد بن علي امام باقر عليه السّلام بوديم چون حاضرين پراكنده شدند مرا فرمودند: ای ابا حمزه از كارهای حتمي كه تغيير و تبديلی در نزد خداوند نخواهد يافت قيام قائم عجل الله تعالی فرجه الشريف است. هر كس در اين كه می

ص: 159

گويم شك كند با حالتی كه كافر است و خداوند سبحان را انكار می كند او را ملاقات خواهد كرد. سپس فرمودند: پدر ومادرم به فداي كسي كه هم نام من وهم كنيه با من است. هفتمين نفر بعد از من، پدرم به قربانش كه زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد همان طوري كه از ظلم وجور پر شده باشد، سپس فرمودند، اي ابا حمزه كسي كه او را درك كند و تسليم او نشود تسليم حضرت محمد صلي الله عليه وآله و سلم وعلي عليه السّلام هم نشده است و خداوند بهشت را بر او حرام كرده است و جايگاه او آتش جهنم است و چه بد جايگاهي برای ستمكاران است.

وسپاس خداوندی را كه از همه اين روايات روشن تر و واضح تر و درخشان تر برای كسي كه خدا هدايتش كرده و درباره او احسان فرموده است. آيه «اِنَّ عِدَّةَ الشُّهوُرِ عِنْدَ اللهِ اثْني عَشَرَ شَهْراً في كِتابِ اللهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَرْضَ مِنْهآ اَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدّينُ الْقَيِّمُ فَلا تَظْلِموُا فيهِنَّ اَنْفُسَكُمْ ... » همانا شماره ماهها نزد خداوند دوازده ماه است. در كتاب خداوند از روزی كه آسمانها و زمين را خلق كرده است، چهار ماه از آنها حرام اند و آن زمينی كه محكم است همين است، بر خود در آنها ستم مكنيد .

و شناختن ماههاي محرم و صفر و ربيع و ماههای بعدی وماههای حرام كه رجب و ذي القعده و ذي الحجه ومحرم است كه دين محكم نمي تواند باشد زيرا يهود و نصاری و مجوس وساير اديان وهمه مردم از موافق ومخالف اين ماهها را مي شناسند و آنها را به نام مي شمارند بلكه آنان امامان اند و برپادارندگان دين خداوند هستند ومحترم ترين آنان يكي امرالمؤمنين علي عليه السّلام است كه خداوند نام او را از نام خود يعني عليّ مشتق كرد همچنانكه براي رسول خودش صلي الله عليه وآله و سلم نامي از نام خود، محمود مشتق كرد و سه نفر ديگر از فرزندان او كه نام هايشان علي است يعني علي بن الحسين وعلي بن موسي وعلي بن محمد واحترام اين نامها از آن رو است كه آنان مشتق از نام خداوند است، درودهاي خداوند بر محمد و فرزندان او كه به خاطر انتساب به او عزيز و محترم اند.

1) در كتاب غيبت نعماني باب 4 صفحه 87 حديث 18 آمده است:

أخبرنا سلامة بن محمد قال حدثنا ابو الحسن علي بن معروف بالحاجي قال حدثنا حمزة بن القاسم العلوي العباسي الرازي قال: حدثنا جعفر بن محمد الحسني قا ل حدثناعبيد بن كثير قال حدثنا ابو احمد ابو موسي الاسدي عن داود بن كثير الرقي، قال: دخلت ابي عبد الله جعفر بن محمد عليه السّلام بالمدينة فقال لي: ما الذي أبطابك يا داود عناّ؟ فقلت: حاجة عرضيت بالكوفة، فقال: من خلقت بها؟ فقلت: جعلت فداك خلقت بها عمك زيداً تركته راكبا علي فرس متقلد سيفاً ينادي بأعليصوته سلوني قبل ان تفقدوني، فبين جوانحي علم جمّ قد عرفت الناسخ من المنسوخ و المثاني و القرآن العظيم و انيّ العلم بين الله و بينكم، فقال لي: يا داود لقد ذهبت بك المذاهب ثم نادي يا سماعة بن مهران ايتني بسلّة الرطب فأیاه بسلّة فيها رطب، فتناول منها رطبة فأكلها،

ص: 160

و استخراج النواة من فيه فغرسها في الارض، ففلقت و أبنتت و أطلعت و أغدقت، فضرب بيده الي بسرة من عذق فستقها و استخرج منها رقّا أبيض ففضّه و رفعه الي و قال: اقرأه فقرأته و اذا فيه سطران، السطر الاول « لا اله الاّ الله ، محمد رسول الله » والثاني « اِنَّ عِدَّةَ الشُّهوُرِ عِنْدَ اللهِ اثْني عَشَرَ شَهْراً في كِتابِ اللهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَرْضَ مِنْهآ اَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدّينُ الْقَيِّمُ فَلا تَظْلِموُا فيهِنَّ اَنْفُسَكُمْ ... » اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب، الحسن بن علي، الحسين بن علي، علي بن الحسين، محمد بن علي، جعفربن محمد، موسي بن جعفر، علي بن موسي، محمد بن علي، علي بن محمد، الحسن بن علي، الخلف الحجة. ثم قال: يا داود أتدري متي كتب هذا في هذا ؟ قلت الله اعلم ورسوله وأنتم، فقال: قبل ان يخلق الله آدم بالفي عام .

خبر داد ما را سلامة بن محمد او گفت حديث كرد ما را ابو الحسن علي بن عمر معروف به حاجي او گفت حديث كرد ما را حمزة بن قاسم علوي عباسي رازي او گفت حديث كرد ما را جعفر بن محمد حسني او گفت حديث كرد ما را عبيد بن كثير او گفت حديث كرد ما را ابو احمد بن موسي اسدي از داود رقّي، داود رقّي مي گويد: در مدينه خدمت ابي عبدالله جعفر بن محمد عليه السّلام رسيدم مرا فرمودند: اي داود خيلي وقت است نزد ما نيامده ای؟ عرض كردم در كوفه كاری برايم پيش آمده بود، حضرت فرمودند: وقتي از كوفه بيرون آمدی چه كسي آنجا بود؟ عرض كردم جانم فدای شما شود وقتي از كوفه بيرون مي آمدم عموی شما زيد را ديدم كه سوار بر اسبی بود و قرآني به گردنش انداخته بود و با صدای بلند فرياد مي زد « سلوني قبل ان تفقدوني » از من هر چه مي خواهيد بپرسيد، قبل از اينكه مرا از دست بدهيد، كه در اندرون سينه من دانش فراواني است من ناسخ را از منسوخ شناخته ام و قرآن عظيم را مي دانم ومنم آن نشانه اي كه در ميان خداوند و شما هستم .

سپس حضرت فرمودند: ای داود تو خودت را به اين و آن باخته ای، سپس صدا زد ای سماعة بن مهران يك ظرف خرمای تازه بياور، سماعة ظرفي را كه خرمای تازه در آن بود آورد، حضرت يك دانه از آن خرما را برداشتند وميل فرمودند و هسته آن را از دهان خود بيرون آوردند و در زمين كاشتند. زمين فوراً شكافته شد و هسته خرما از زمين روييد و طلع داد و خرما شد، حضرت دست زدند و يك دانه خرمای نارس از خوشه چيدند و آن را شکافتند و از میانش پوست نازک و سفیدی بیرون آوردند و باز کردند و به دست من دادند و فرمودند: بخوانش، خواندم و ديدم دو سطر نوشته شده است :

سطر اول : « لا اله الاّ الله »

سطر دوم : « اِنَّ عِدَّةَ الشُّهوُرِ عِنْدَ اللهِ اثْني عَشَرَ شَهْراً في كِتابِ اللهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَرْضَ مِنْهآ اَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدّينُ الْقَيِّمُ » اميرالمؤمنين علي بن

ابيطالب، الحسن بن علي، الحسين بن علي، علي بن الحسين، محمد بن علي،

ص: 161

جعفربن محمد، موسي بن جعفر، علي بن موسي، محمد بن علي، علي بن محمد، الحسن بن علي، الخلف الحجة .

سپس فرمودند: ای داود آيا می داني اين نوشته چه زماني نگاشته شده است؟ گفتم: خداوند و رسولش بهتر می دانند . فرمودند: دو هزار سال پيش از آنكه آدم آفريده شود .

1) در كتاب منتخب الاثر فصل 1 باب 8 صفحه 137 آمده است:

غيبة الشيخ - جابر الجعفي قال سئلت ابا جعفر عليه السّلام ان تأويل قول الله عزّوجلّ: «اِنَّ عِدَّةَ الشُّهوُرِ عِنْدَ اللهِ اثْني عَشَرَ شَهْراً في كِتابِ اللهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَرْضَ مِنْهآ اَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدّينُ الْقَيِّمُ فَلا تَظْلِموُا فيهِنَّ اَنْفُسَكُمْ » قال فتنفس سيدي الصعداء ثم قال يا جابر اما « السنة » فهي جدي رسول الله صلي الله عليه وآله و سلم و شهورها اثني عشر شهراً فهو اميرالمؤمنين اني والي ابني جعفر وابنه موسي و ابنه علي و ابنه محمد وابنه علي والي ابنه الحسن و الي ابنه محمد الهادي المهدي اثنا عشر اماما حجج الله في خلقه و امنانه علي وحيه و علمه و الأربعة الحرم الذين هم الدين القيم أربعة منهم يخرجون باسم واحد علي اميرالمؤمنين و ابي علي بن الحسين و علي بن موسي الرضا و علي بن محمد فالاقرار بهؤلاء هو الذين القيم و لا تظلموا فيهن انفسكم أي قولوا جميعا تهتدوا .

جابر بن جعفي نخعي مي گويد: سؤال كردم از ابا جعفر محمد بن علي الباقرعليه السّلام درباره تفسير تأويل اين آيه كه فرموده خداوند متعال است : « اِنَّ عِدَّةَ الشُّهوُرِ عِنْدَ اللهِ اثْني عَشَرَ شَهْراً في كِتابِ اللهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَرْضَ مِنْهآ اَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدّينُ الْقَيِّمُ فَلا تَظْلِموُا فيهِنَّ اَنْفُسَكُمْ » حضرت فرمودند : ای جابر اما« السنة » سال، جد من رسول خدا صلي الله عليه وآله و سلم است و ماههای آن كه دوازده ماه است عبارت است از: اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب، امام حسن وامام حسين، علي بن الحسين، و من و فرزندم جعفر و فرزند او موسي وفرزند او علي وفرزند اومحمد و فرزند او علي و فرزند او حسن و فرزند او محمد الهادي المهدي « اثنا عشر اماما » دوازده امام، دوازده حجت خدا بر خلق و امينان وحی وعلم خداوند هستند. چهار نفر از اينها محترم هستند و اينها دين قيم خداوند هستند و اين چهار نفر داراي يك اسم واحد هستند و آنها عبارتند از علي اميرالمؤمنين عليه السّلام و پدرم علي بن الحسين عليه السّلام و علي بن موسي الرضا عليه السّلام و علي بن محمد عليه السّلام، اقرار كردن به اينها اقرار بر دين پا برجاست درباره اينها به خودتان ظلم مكنيد يعنی به وسيله آنها هدايت می شويد.

ص: 162

اول : تأويل اين آيه در زمان ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف است.

دوم : در آن زمان همه مسلمانان با هم عليه كفار متحد ومتفق خواهند شد.

سوم : در آن عصر ديگر مشركي روی زمين نخواهد ماند.

چهارم : دين رسول خدا صلي الله عليه وآله و سلم بر همه اديان ديگر ظفر پيدا خواهد كرد.

1) نظير حديث فوق در بحارالانوار و تفسير عياشی و منتخب الاثر فصل 2 صفحه 294 باب 35 حديث 7 هم آمده است .

ص: 164

از مجموعه اين احاديث نتيجه می گيريم که منظور از آيه «صادقين» رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم و اميرالمؤمنين عليه السّلام واهل بيت وآل رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم هستند و امروزه بر روی كره زمين هيچ كس به رسول خدا نزديكتراز حجة بن الحسن العسكري عجل الله تعالی فرجه الشريف نيست و ما اگر بخواهيم مؤمن واقعی باشيم ، بايد با او باشيم وهركس با آن حضرت باشد از صادقين است.

تفسير برهان جلد 2 صفحه 170

:

عن ابي نصر، عن ابي الحسن الرضا عليه السّلام قال سئلته عن قوله الله عزّوجلّ « يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنوُا اتَقوُا اللهَ وَ كوُنوُا مَعَ الصّادِقينَ » قا ل الصادقون هم الائمة بطاعتهم.

ابن ابي نصر مي گويد از قول امام رضا عليه السّلام درباره اين آيه سؤال كردم « يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنوُا اتَقوُا اللهَ وَ كوُنوُا مَعَ الصّادِقينَ » فرمود: صادقون مقصود ، ائمه هستند كه بايد اطاعتشان نمود.

تفسير برهان جلد 2 صفحه 170

:

عن جابر، عن ابي جعفر عليه السّلام في قوله « يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنوُا اتَقوُا اللهَ وَ كوُنوُا مَعَ الصّادِقينَ » قال مع علی بن ابيطالب عليه السّلام.

جابر از امام باقر عليه السّلام نقل مي كند كه درباره آيه شريفه « يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنوُا اتَقوُا اللهَ وَ كوُنوُا مَعَ الصّادِقينَ » فرمودند : با علي بن ابيطالب باشيد.

تفسير برهان جلد 2 صفحه 170

:

عن ابي عبد الله عليه السّلام في قوله « وَ كوُنوُا مَعَ الصّادِقينَ » قال مع آل محمد صلي الله عليه وآله وسلم.

امام صادق عليه السّلام در تفسير كلام خدا « وَ كوُنوُا مَعَ الصّادِقينَ » فرمود با آل محمد صلي الله عليه وآله وسلم باشيد.

4.

تفسير برهان جلد 2 صفحه 170 :

روي عن النبي صلي الله عليه وآله وسلم سئل عن الصادق ههنا ؟ فقال هم علي وفاطمة و حسن وحسين و ذريتهم الطاهرون الي يوم القيامة.

از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم از صادقين سؤال شد، فرمودند: صادقين عبارتند ازعلي و فاطمه و حسن و حسين و ذريه طاهرين او تا روز قيامت.

5. تفسير صافي صفحه 243 :

و في الاكمال عن اميرالمؤمنين عليه السّلام انّه قال في جمع المهاجرين و الانصار ايام خلافة عثمان اسالكم بالله اتعملون انه لما نزلت هذه الاية قال سلمان يا رسول الله عامه هذه الآية ام خاصه فقال المأمورون فعامه المؤمنين امروا بذلك و امّا الصادقين فخاصه لاخي و اوصيايي من بعده حتي الي يوم القيامة قالوا اللهم نعم .

ص: 166

از اميرالمؤمنين عليه السّلام روايت شده كه در جمع مهاجرين وانصار در هنگام خلافت عثمان خطاب به آنان فرمود: شما را به خدا قسم می دهم آيا مي دانيد كه اين آيه درباره چه كسي نازل شده « وَ كوُنوُا مَعَ الصّادِقينَ » ؟ سلمان به رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم عرض كرد اين آيه عموميت دارد يا مربوط به افراد خاصي مي باشد؟ حضرت فرمودند: كساني كه مأمورند در آيه عامه مؤمنين هستند ولي صادقون مخصوص برادرم وجانشينان بعد او تا روز قيامت است. همگی در پاسخ علي گفتند آری چنين است .

6.

اصول كافي جلد 1 صفحه 208 :

عن ابي جعفر عليه السّلام قال: قال رسول الله صلي الله عليه وآله و سلم: من احب ان يحيي حباة تشبه حياة الانبياء و يموت ميته تشبه ميته الشهداء و يسكن الجنان التي غرسها الرحمن فليتول عليا و ليوال وليه وليقتد بالائمه من بعده فانهم عترتي خلقوا من طينتي اللهم ارزقهم فهمي و علمي و ويلٌ للمخالفين لهم من امتي، اللهم لا تنلهم شفاعتي .

از امام باقر عليه السّلام روايت شده كه رسول خدا صلي الله عليه وآله و سلم فرمود: هر كس دوست دارد زندگي و حياتش به زندگي انبيا شبيه باشد و مرگش همانند مرگ شهدا وجايگاهش در آخرت در بهشت آن چنان باشد كه خداوند آن را غرس نموده، بايد علاقمند به علي عليه السّلام و دوستان او باشد و به امامان بعد از او اقتدا كند زيرا كه آنها عترت من هستند، آنها از طينت وسرشت من خلق شده اند. خداوندا فهم وعلم مرا به آن امامان تفضل فرما پس وای بر مخالفين ايشان از امت من، پروردگارا شفاعت مرا شامل حالشان فرما.

7. اصول كافي جلد 1 صفحه 208 :

عن رسول الله صلي الله عليه وآله و سلم : و انّ الروح و الراحة و الفلاح و العون و الجناح و البركة و الكرامة و المغفرة و المعافاة و الیسر و البشري و الرضوان والقرب و النصر و التمكن و الرجاء و المحبة من الله عزّوجلّ لمن تولي علياً و انتم به و بري من عدوّه وسلّم لفضله و للاوصياء من بعده حقا عليَّ ان ادخلهم في شفاعتي و حق علي ربّي تبارك و تعالي ان يستجيب لي فيهم.

از رسول الله صلي الله عليه وآله و سلم روايت شده كه فرمود: روح، راحتی، رستگاری، اعانت، پيروزی، بركت، كرامت، مغفرت، عافيت، آسانی، بشارت، رضوان، تقرب، ياری، تمكن، اميد ومحبت از خداوند بزرگ « همه وهمه » در سايه تولای علي بن ابيطالب عليه السّلام و اقتدا به آن حضرت و تبری و نفرت از دشمنان اوست و نيز پذيرفتن فضائل او و جانشينان بعد از او. بر من رسول الله صلي الله عليه وآله و سلم سزاوار است كه از اين افراد شفاعت كنم و سزاوار است كه خداوند شفاعت مرا درباره (دوستان علي و اولادش ) قبول نمايد.

ص: 167

از مجموعه احاديث می توانيم نتيجه بگيريم كه صادقين رسول خدا صلي الله عليه وآله و سلم و اميرالمؤمنين عليه السّلام و امامان از فرزندان آن حضرت هستند، و آخرين اين امامان در حال حاضر حضرت حجة بن الحسن العسكري عجل الله تعالي فرجه الشريف است كه هر كس با او باشد روح ، راحتی، رستگاری، اعانت، پيروزی، بركت، كرامت، مغفرت، عافيت، آسانی، بشارت، رضوان، تقرب، ياری، تمكن، اميد ومحبت از آن او خواهد بود.

ص: 168

سوم : در اين آيه و اين حديث منظور از آيات ائمه طاهرين هستند كه وجود آنها بزرگترين آيات و معجزات الهی است و منظور از «آيه » وجود اقدس امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف است.

2)

در كتاب كمال الدين جلد 2 صفحه 340 باب 33 حديث 20 و در كتاب المحجة صفحه 169 آمده است :

ابن بابويه: قال حدثنا علي بن احمد ] بن محمد [ الدقّاق رضي الله عنه، قا ل: حدثنا محمد بن ابي الكوفي، قال حدثنا موسي بن عمران النخعي، عن عمه الحسين بن يزيد، عن علي بن ابي حمزه، عن يحيي بن القاسم، قا ل: سألت الصادق عليه السّلام عن قول الله عزّوجلّ « الم * ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فيهِ هُدًي لِلْمُتَّقينَ * اَلَّذينَ يُؤمِنوُنَ بِالْغَيْبِ ...* » فقال: المتقون شيعة علي عليه السّلام، والغيب ]فَ[ هو الحجة القائم ] الغائب [ و شاهد ذلك قول الله عزّوجلّ:« وَ يَقوُلوُنَ لَوْ لآ اُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَقُلْ اِنَّمَا الْغَيْبُ لِلّهِ فَانْتَظِروُآ اِنّي مَعَكُمْم مِنَ الْمُنْتَظِرينَ».

ابن بابويه گويد: حديثمان داد علي بن احمد ] بن محمد [ دقاّق رضي الله عنه گويد: حديثمان آورد محمد بن ابي عبدالله كوفي، گويد: حديثمان داد موسي بن عمران نخعي، از عمويش حسين بن يزيد، ازعلي بن ابي حمزه، از يحيي بن القاسم كه گفت: از امام صادق عليه السّلام درباره فرموده خداي عزّوجلّ: « الم * در اين كتاب هيچ ترديدي نيست، هدايتگر متقيان است * كساني كه به غيب ايمان آورند * » پرسيدم، فرمود: متقيان، شيعيان علي عليه السّلام هستند، وغيب همان حجت قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف ] غائب[ مي باشد، وشاهد براين است فرموده خداوند عزّوجلّّ: و«] كافران[ گويند چرا آيتی از پروردگارش بر او نازل نمی شود، پس بگوهمانا غيب مخصوص خداوند است، پس منتظر باشيد كه من از منتظران هستم».

ص: 170

و قوله عزوجل : « فتحنا علیهم ابواب کل شیء حتی إذا فرحوا بما اوتوا اخذناهم بغتة فاذا هم مبلسون فقطع دابر القوم الذین ظلموا و الحمد لله رب العالمین » قال ابو عبد الله علیه السلام بالسیف .

و قوله عزوجل : « فلمّا أحسّوا بَأسنا إذا هم مِنها یَرکُضون لا ترکضُوا وَ ارجِعوا الی ما أترِفتُم فیه و مساکنکم لعلّکم تُسألون » یعنی القائم علیه السلام یسأل بنی فلان (عن) کنوز بنی امیة .

ابوجعفر محمد بن جرير طبري گويد: ابوالحسن محمد بن هارون بن موسي از پدرش برايم خبر گفت كه: ابوعلي حسن بن علي نهاوندي حديثمان داد، وي گفت: محمد بن احمد كاشاني حديثمان داد، گفت: علي بن سيف حديثمان داد، گفت: پدرم از مفضل بن عمر، از حضرت ابي عبدالله امام صادق عليه السّلام برايم حديث گفت كه آن حضرت فرمود: درباره بني فلان سه آيه نازل شد : فرموده خدای عزّوجلّ: «تا آنگاه كه زمين از خرمی و سبزی آراسته و آرايش گردد، ومردمش خودشان را بر آن متصرف و قادر بپندارند، ناگهان فرمان ما به شب يا روز مي رسد » يعني حضرت قائم با شمشير « و آنهمه زيور زمين را درو كنيم و چنان خشك گردد كه گويی روز قبل در آن هيچ چيز نبوده است ».

فرموده خدای عزّوجلّ:« دربهای همه چيز را بر آنها گشوديم تا آنگاه كه به آنچه عطا شدند شادمان ومغرور گشتند، به ناگاه آنها را ] به كيفر اعمالشان [ گرفتار كرديم و در آن هنگام خوار و نا اميد شدند، پس ريشه قومی كه ستم پيشه بودند كنده شد و ستايش خدای را كه پروردگار عالميان است.

امام ابو عبدالله صادق عليه السّلام فرمودند : به وسيله شمشير. و فرموده خداي عزّوجلّ:« پس چون عذاب ما را احساس كردند از آن گريزان گشتند، نگريزيد و به آنچه از خوشگذرانيها و لذتها و مساكن بوده ايد بازگرديد تا شايد پرسش شويد» يعنی قائم عجل الله تعالی فرجه الشريف از بنی فلان راجع به گنج های بنی اميه پرسش نمايد.

ص: 172

باور و تصديق كند خدای عزّوجلّ مي فرمايد: « آيا كسي كه به سوی حق هدايت می كند شايسته تر است كه پيرويش كنند يا آن كسی كه هدايت نمي كند جز آنكه خود هدايت شود، پس شما را چه شده، چگونه قضاوت می كنيد؟ »

1) روضه كافي جلد 2 صفحه 7 حديث 253 :

عنه، عن محمد، عن ابن فضال، والحجال: عن داود بن فرقد قال: سمع رجل من العجلية هذا الحديث قوله: ينادي مناداً لا انّ فلان بن فلان وشيعته هم الفائزون اولّ النهار وينادي آخر النهار الا انّ عثمان وشيعته هم الفائزون، قال: و ينادي اول النهار منادي آخر النهار فقال الرجل: فما يدرينا ايها الصادق من الكتاب؟ فقا ل: يصدقه عليها من كان يؤمن بها قبل ان ينادي، أنّ الله عزّوجلّ يقول: أفمن يهدي الي الحق أن يتبع امّن لا يهدي الاّ أن يهدي ...

داود بن فرقد گويد: مردي از عجليه اين حديث را شنيد كه گويند: در هنگام ظهور، در اول روز منادي ندا كند: آگاه باشيد كه فلان فرزند و فلان پيروانش رستگارانند، ودر آخر روز منادي ديگر ندا كند: آگاه باشيد كه عثمان و پيروانش رستگارانند. آن مرد عجلي گفت: در اين صورت ما نمي دانيم كه كدام راستگو و كدام دروغگو است؟ حضرت در پاسخ فرمودند : تصديق كند آن را ( وراستگويان را از دروغگويان بشناسد ) آن كس كه پيش از اين ندا بدان ايمان دارد، همانا خداي عزّوجلّ مي فرمايد:« آيا كسي كه به سوي حق هدايت مي كند شايسته تر است كه پيرويش كنند يا آن كسي كه هدايت نمی كند جز آنكه خود هدايت شود، پس شما را چه شد، چگونه قضاوت می كنيد؟ »

2) كمال الدين مجلد 2 صفحه 650 باب 57 حديث 4 :

حدثنا محمد بن الحسن بن احمد بن الوليد رضي الله عنه قال: حدثنا الحسين ابن الحسن بن ابان، عن الحسين بن سعيد، عن النضر بن سويد، عن يحيي الحلبي، عن الحارث بن المغيرة البصري، عن ميمون البان، قال: كنت عند ابي جعفرعليه السّلام في فسطاطه فرفع جانب الفسطاط فقال: ان امرنا فد كان ابين من هذه الشمس، ثم قال: ينادي مناد السماء فلان بن فلان هو الامام باسمه، وينادي ابليس لعنة الله من الارض كما نادي برسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم ليلة العقبة.

ميمون البان گويد من در خيمه امام پنجم نشسته بودم، دامن خيمه را بالا زد و فرمود امر ما از اين آفتاب روشنتر است، سپس فرمودند: منادي از طرف آسمان فرياد كند كه امام فلان پسر فلان است و نام او را ببرد و منادی ابليس از زمين همان را ندا كند كه در شب عقبه به رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم ندا كرد.

3) كمال الدين و تمام النعمة جلد 2 صفحه 650 باب 57 حديث 8 :

حدثنا ابي رضي الله عنه قال: حدثنا سعد بن عبدالله قال: حدثنا محمد بن الحسين بن ابي الخطاب، عن جعفر بن بشير، عن هشام بن سالم، عن زرارة، عن ابي عبدالله عليه السّلام قال: ينادي مناد باسم القائم عجل الله تعالي فرجه الشريف قلت: خاصٌ

ص: 174

او عام ؟ قا ل: عام يسمع كل قوم بلسانهم، قلت: فمن يخالف القائم عجل الله تعالي فرجه الشريف و قد نودي باسمه؟ قا ل: لا يدعهم ابليس حتي ينادي في آخر الليل يشكك الناس.

زراره گويد: امام ششم فرمودند: يك منادی به نام امام قائم فرياد مي كشد، گفتم نداي خصوصي است يا عمومي؟ فرمود: عمومي، هر ملتي به زبان خود آن را مي شنود، گفتم درحالي كه به نام او دعوت شود كيست كه با قائم مخالفت كند؟ فرمودند: ابليس آنها را نمي گذارد در آخر شب فرياد مي كشد كه مردم دچار ترديد مي شوند.

1) كمال الدين جلد 2 صفحه 652 باب 57 حديث 13 :

حدثنا محمد بن علي ماجيلويه رضي الله عنه، عن عمه محمد بن ابي القاسم، عن محمد بن علي الكوفي، عن ابيه، عن ابي المغرا، عن المعلي بن خنيس، عن ابي عبد الله عليه السّلام قال: صوت جبرئيل من السماء ، وصوت ابليس من الارض، فاتبعوا الصوت الاول، واياكم والا خير ان تفتتنوا به.

امام ششم فرمودند: آواز جبرئيل از آسمان است و آواز ابليس از زمين، آواز نخست را پيروي كنيد و از آواز اخير بپرهيزيد مبادا بدان فريفته شويد.

پس توجه بفرماييد قبل از ظهور قائم آل محمد عجل الله تعالي فرجه الشريف دو فرياد ويا دو ندا به گوش خواهد رسيد، يكي ندايي است كه از آسمان بلند مي شود، وهمه كره زمين از هر طايفه و از هر قبيله آن را مي شنوند، و مؤمنين به وسيله اين ندا هدايت مي شوند، دومين ندا از طرف ابليس از زمين است كه براي ضلالت مردم ندا در مي دهد كه عده ای را به گمراهي می كشاند و اينها از علايم قبل از ظهور حضرت قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه الشريف است.

ص: 175

رسول خدا صلی الله عليه وآله و سلم فرمودند: هركس خداوند را شناخت وبه عظمت او پي برد، زبانش را از سخن گفتن نگاه مي دارد ( كم حرف مي زند ) وشكمش را از طعام باز مي دارد، ( كم می خورد وهر چيزی را هم نمی خورد ) و نفسش را با روزه داری و قيام ( برپايي نماز) رياضت می دهد روزها روزه است و شبها عبادت مي كند، اصحاب گفتند يا رسول الله پدر ومادرم فدای شما باد آيا اينها اولياء خدا هستند، حضرت فرمودند: اولياء خداوند خاموشی مي گزينند و خاموشي آنها نيز ذكر است، نگريستن آنها عبرت ( گرفتن است ) و سخن گفتن آنها حكمت است، در ميان مردم راه می روند وراه رفتن آنها بركت است . اگر نبود كه خداوند برای آنها مرگ و اجل تعيين شده در روز معين مشخص نكرده بود، از خوف خداوند و شوق ثواب او جان می دادند و قالب تهی می کردند .

1) تفسير صافي جلد 1 صفحه 758 :

و في كلامي عن الباقر عليه السّلام في هذه الاية يبشرهم بقيام القائم و بظهوره و بقتل اعدائهم و بالنجاة في الاخرة و الورود علي محمد وآله الصادقين علي الحوض .

از مجموعه اين آيات مي توان نتيجه گرفت كه اصحاب و انصار و ياران و پيروان مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف از اوليا الله هستند و دارای خصوصيات زير مي باشند:

الف: قبل از ظهورش از منتظران هستند و منتظر ظهورش مي باشند.

ب: پس از ظهورش از مطيعان و اطاعت كنندگان اوامر او هستند.

ج: آنها بجز از خداوند از هيچ كس ترس و وحشتي ندارند.

د: آنها زبانشان در اختيارشان است و كمتر سخن مي گويند.

ه: آنها شكمشان در اختيارشان است ، كم مي خورند و هر چيزي را نمي خورند.

و: نفس و روحشان را به وسيله روزه مي سازند.

ز: و باز به وسيله نماز و قيام شبانه ( نماز شب ) خودسازی مي كنند.

ح: خاموشی آنها ذكر است.

ط: نگاه كردن آنها عبرت است.

ي: سخن گفتن آنها حكمت است.

ك: در ميان مردم راه مي روند ورا رفتن آنها بركت است.

ل: اگر اجل حتمی خداوند نبود از وحشت عذاب سكته می كردند.

م: اگر اجل حتمی خداوند نبود از شوق ثواب خداوند جان می دادند.

ص: 177

تعالي فرجه الشريف) همچنانكه ابرهای پائيزی در يك زمان و با سرعت دريك نقطه جمع مي گردند.

1) در كتاب الغيبة نعماني صفحه 127 آمده است:

محمد بن ابراهيم النعماني: قال: اخبرنا احمد بن محمد بن سعيد قال: حدثنا حميد بن زياد قال: حدثنا علي بن الصباح قال: حدثنا ] ابو علي الحسن بن محمد الحضرمي قال: حدثنا [ جعفر بن محمد، عن ابراهيم بن عبد الحميد، عن اسحاق بن عبد العزيز، عن ابي عبد الله عليه السّلام في قوله: « وَ لَئِنْ اَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ اِلي اُمَّةٍ مَعْدودَةٍِ » قال: العذاب الخروج القائم عجل الله تعالي فرجه الشريف و الامة المعدودة اهل بدر و اصحابه.

محمد بن ابراهيم نعماني گويد: احمد بن محمد بن سعيد خبرمان داد، گفت: حميد بن زياد حديثمان داد ، گفت: علي بن الصباح حديثمان داد، گفت: ] ابوعلي بن محمد حضرمي حديثمان داد، گفت: [ جعفربن محمد حديثمان داد، از ابراهيم بن عبد الحميد، از اسحاق بن عبد العزيز، ازحضرت ابو عبدالله امام صادق عليه السّلام كه درباره قول خداوند: « وچنانچه عذاب را تا هنگام معينی ] افراد معدودي [ تأخير اندازيم، گويند چه موجب تأخير عذاب شده است؟ » فرمودند: عذاب خروج حضرت قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف است، وامت معدوده، اهل بدر و اصحاب او مي باشند.

2) در كتاب تفسير قمي جلد 1 صفحه 323 آمده است:

علي بن ابراهيم: قال: اخبرنا احمد بن ادريس قال: حدثنا احمد بن محمد، عن علي بن الحكم، عن سيف، عن حسان، عن هشام بن عمار، عن ابيه، وكان من اصحاب علي عليه السّلام، عن علي صلوات الله عليه في قوله ] تعالي [ : « وَ لَئِنْ اَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ اِلي اُمَّةٍ مَعْدودَةٍِ لَيَقولُنَّ ما يَحْبِسُهُ » قال: الامة المعدودة اصحاب القائم الثلاثمائة و البضعة عشر.

علي بن ابراهيم: گويد: احمد بن ادريس خبرمان داد، گفت: احمد بن محمد حديثمان داد، از علي بن الحكم، از سيف، از حسان، از هشام بن عمار، از پدرش - كه از اصحاب اميرالمؤمنين علي عليه السّلام بوده - از حضرت علي صلوات الله عليه درباره قول خداي ]تعالي[ :« وچنانچه عذاب را تا هنگام معيني

] افراد معدودي [ تأخير اندازيم، گويند چه موجب تأخير عذاب شده است؟ » امت معدوده اصحاب حضرت قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف مي باشند آن سيصد و ده و چند نفر.

3) در كتاب روضه كافي صفحه 313 آمده است:

محمد بن يعقوب: عن علي بن ابراهيم عن ابيه عن ابن ابي عمير، عن منصور بن يونس ، عن اسماعيل بن جابر، عن ابي خالد، عن ابي عبدالله ]ابي جعفر[ عليه السّلام في قول الله عز وجلّ: « فَاسْتَبِقوُا الْخَيْراتِ اَيْنَما تَكوُنوُا يَأتِ بِكُمُ اللهُ

ص: 179

]جَميعاً [ » قال: الخيرات: الولاية و قوله تبرك و تعالي:« اَيْنَما تَكوُنوُا يَأتِ بِكُمُ اللهُ جَميعاً » يعني اصحاب القائم عجل الله تعالي فرجه الشريف ثلاثمائة والبضعة عشر] رجلاً[ ، قا ل: وهم والله الامة المعدودة، قال: يجتمعون والله في ساعة واحدة فزع كفزع الخريف.

محمد بن يعقوب: روايت كرده از علي بن ابراهيم، از پدرش، از ابن ابي عمير، از منصوربن ادريس، از اسماعيل بن جابر، از ابو خالد، از حضرت ابي عبد الله امام صادق ] ابو جعفر امام باقر [ عليه السّلام كه راجع به گفتار خدای عزّوجلّ: « پس به كارهای نيك سبقت و پيشي گيريد، هركجا باشيد خداوند ] همه شما را [ خواهد آورد » يعني اصحاب حضرت قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف آن سيصد و ده و چند ] مرد[ . فرمودند: به خدا سوگند آنهايند امت معدوده. فرمودند: به خدا سوگند در يك ساعت پياپي جمع خواهند شد همچون ابرهای پاييزی .

1) دركتاب تفسير قمي جلد 2 صفحه 205 آمده است:

عن علي بن ابراهيم قال: حدثني ابي، عن ابن ابي عمير، عن منصور بن يونس، عن ابي خالد الكابلي قال: قال ابو جعفرعليه السّلام: والله لكأني أنظر الي القائم عجل الله تعالي فرجه الشريف وقد اسند ظهره الي الحجر، ثم ينشد الله حقه، ثم يقول: يا ايها الناس في يحاجني في الله، فانا اولي بالله، ايها الناس من يحاجني في آدم، فانا اولي بادم، يا ايها الناس من يحاجني في نوح، فانا اولي بنوح، ايها الناس من يحاجني في ابراهيم، فانا اولي بابراهيم، ايها الناس من يحاجني في موسي، فانا اولي بموسي، ايها الناس من يحاجني في عيسي، فانا اولي (الناس) بعيسي، ايها الناس من يحاجني في ] رسول الله[ فانا اولي ]برسول الله[ صلوات الله عليهم اجمعين، ايها الناس من يحاجني في كتاب الله، فانا اولي بكتاب الله، ثم ينتهي الي المقام فيصّلي ركعتين و ينشد الله حقه. ثم قال ابوجعفرعليه السّلام: هو والله ]المضطرّ في كتاب الله[ في قوله: « اَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّاِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ وَ يَجْعَلَكُمْ خُلَفآءَ الْارْضِ » فيكون اول من يبايعه جبرائيل ثم الثلاثمائة و الثلاثة عشر رجلاً، فمن كان ابتلي بالمسير وافاه، ومن لم يبتل بالمسير فقد من ]عن[ فراشه، وهو قول اميرالمؤمنين عليه السّلام: هم المنقودون من ]عن[ فرشهم، وذلك قول الله عزّوجلّ: « فَاسْتَبِقوُا الْخَيْراتِ اَيْنَما تَكوُنوُا يَأتِ بِكُمُ اللهُ جَميعاً » قال: الخيرات الولاية. وقال في موضع آخر: :« وَ لَئِنْ اَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ اِلي اُمَّةٍ مَعْدودَةٍِ » وهم اصحاب القائم عجل الله تعالي فرجه الشريف يجتمعون ] والله[ اليه في ساعة واحدة فاذا جآء الي البيداء يخرج اليه جيش السفياني، فيأمر الله الارض فتأخذ اقدامهم، وهو قوله:« وَ َلَوْ تَري اِذْ فَزَعوُا فَلا فَوتَ وَ اُخِذوُا مِن مَكانٍ قَريبٍ، وَ قالوُا آمناّبه » يعني بالقائم من آل محمد عليهم السّلام « وَ اِنيّ لَهُمُ التَناوُشُ مِن مَكانٍ بَعيدٍ » ]الي قوله[: « وَ حيلَ بَيْنَهُم وَبَيْنَ ما يَشْتَهوُنَ » ] يعني[ الاّ يعذبوا « كَما فَعَلَ بِاَشْياعِهِم ]مِن قَبْلُ[ » يعني من كان قبلهم من المكذبين هلكوا.

ص: 180

علي بن ابراهيم گويد: پدرم برايم حديث گفت، از ابن ابي عمير، از منصور بن يونس، از ابو خالد كابلي كه گفت: حضرت ابو جعفر امام باقر عليه السّلام فرمودند: گوئي - به خدا سوگند - قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف را مي نگرم در حاليكه به حجرالاسود تكيه زده، سپس خويش را از خداوند مي خواهد، آنگاه مي گويد: اي مردم هركس درباره خداوند با من محاجّه كند پس ]بداند كه[ من نزديكترين افراد به خداوند هستم، اي مردم هركس درباره آدم با من محاجّه كند پس من نزديكترين كسان به آدم هستم، اي مردم هركس با من درباره نوح محاجّه نمايد پس من نزديكترين افراد به نوح مي باشم، اي مردم هركس درباره ابراهيم با من محاجّه كند پس ]بداند كه[ من نزديكترين اشخاص به ابراهيم هستم، اي مردم هركس درباره موسی با من محاجّه كند پس منم نزديكترين كسان به موسی، ای مردم هرآنكه درباره عيسی با من محاجّه كند پس من نزديكترين ]افراد[ به عيسی مي باشم، اي مردم هركس با من درباره ]رسول خدا[ محاجّه نمايد پس من نزديكترين افراد به ]رسول خدا[ صلوات الله عليهم اجمعين مي باشم، اي مردم هركس درباره كتاب خدا با من محاجّه كند پس منم نزديكترين كسان به كتاب خداوند. سپس به مقام ابراهيم خواهد رفت، دو ركعت نماز مي گذارد و حقش را از خداوند طلب می نمايد.

آنگاه حضرت ابو جعفر امام باقرعليه السّلام فرمودند: اوست به خدا سوگند ] آن مضطري كه در كتاب خدا ياد شده [ در فرموده او: « آيا چه كسي دعای مضطر ناچار را به اجابت مي رساند وشما را جانشينان زمين قرار مي دهد » پس نخستين كسي كه با او بيعت كند جبرئيل است، سپس آن سيصد و سيزده مرد ]بيعت مي كنند[ ، پس هركدام از ايشان پيش از آن هنگام از منزلش بيرون بوده، به مقصد خواهد پيوست، و هركدام دچار سفر نبوده از بستر خوابش مفقود خواهد شد، و همين است فرموده اميرالمؤمنين عليه السّلام: آنانند مفقود شدگان از خوابگاه هايشان، وآن فرموده خداوند عزّوجلّ است: « پس به كارهای نيك سبقت وپيشي بگيريد، هركجا باشيد خداوند همه شما را خواهد آورد .» فرمودند: خيرات: ولايت است. و ]خداوند[ در جاي ديگر فرموده: « وچنانچه عذاب را تا هنگام معيني ]به دست افراد معدودي[ به تعويق اندازيم ... » وايشان اصحاب قائم عجل الله تعالی فرجه الشريف هستند، ]به خدا سوگند[ در يك ساعت نزد او جمع مي شوند، پس چون به بيداء بيايد لشگر سفياني به سويش خروج كند، كه خداوند امر فرمايد زمين پاهايشان را مي گيرد، واين است ]معني[ فرموده خداوند: « واگر]ای رسول[ ببيني كافران را هنگامي كه هراسانند، پس هيچ از عذابشان فوت و زايل نشود واز جايگاه نزديكي گرفته شوند، و گويند به او ايمان آورديم » يعني به قائم آل محمد عليه السّلام، « وبا اين همه دوري مي توانند به آن مقام نائل شوند » تا آنجا كه فرموده: « وميان آنها و آرزوهايشان جدايی افتاد » يعنی: اينكه عذاب نشوند، «

ص: 181

همچنانكه نسبت به همكيشان آنها پيش تر چنين شد » يعنی : كسانيكه پيش از ايشان بودند از تكذيب كنندگانی كه هلاك گشتند.

1) در كتاب تفسير عياشي مجلد 2 صفحه 140 آمده است:

العياشي: بالسناده عن ابان بن ابي مسافر، عن ابي عبدالله عليه السّلام في قول الله: « وَ لَئِنْ اَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ اِلي اُمَّةٍ مَعْدودَةٍِ » يعني عدّة كعدّة بدر:« لَيَقولُنَّ ما يَحْبِسُهُ اَلا يَوْمَ يَأتيَهِمْ لَيْسَ مَصْروُفاً عَنْهُمْ » قال العذاب.

عياشي به سند خود از ابان بن ابي مسافر، از حضرت ابوعبدالله امام صادق عليه السّلام آورده، درباره قول خداوند: « وچنانچه عذاب را تا ]دوران[ افراد معدودي به تعويق اندازيم ... » كه يعني: عده اي همچون تعداد اهل بدر، « آنها گويند چه چيزي موجب تأخير عذاب گشته، آگاه باشند كه چون آن هنگام فرا رسد از آنان به هيچ وجه دور نخواهد شد » فرمودند : ]يعنی[ عذاب.

2) دركتاب تفسير عياشي مجلد 2 صفحه 140 آمده است :

عنه : بالسناده عن عبد الاعلي الجعي قال : قال ابو جعفر عليه السّلام: اصحاب القائم عليه السّلام الثلاثمائة و البضعة عشر رجلاً هم والله الامة المعدودة التي قال في كتابه: « وَ لَئِنْ اَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ اِلي اُمَّةٍ مَعْدودَةٍِ » قال: يجتمعون له في ساعة واحدة فزعاً كفزع الخريف.

و ازاوست كه به سند خود از عبد الاعلي جعي آورده كه گفت: حضرت ابو جعفر امام باقر عليه السّلام فرمودند: اصحاب حضرت قائم عليه السّلام آن سيصد وده و چند مرد همان هايند به خدا سوگند امت معدوده ای كه خداوند در كتاب خود فرموده: « و چنانچه عذاب را تا هنگام معيني ]افراد معدودي[ به تأخير اندازيم. » فرمودند: در يك ساعت برايش جمع مي شوند همچون ابرهای پاييزی .

3) در كتاب تفسير عياشي مجلد 2 صفحه 140 آمده است:

وعنه: بالسناده عن الحسين، عن الخراز، عن ابي عبدالله عليه السّلام« وَ لَئِنْ اَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ اِلي اُمَّةٍ مَعْدودَةٍِ » قال هو القائم واصحابه.

واز اوست به سند خود از حسين، از خراز، از حضرت ابي عبدالله امام صادق عليه السّلام آورده ]كه درباره فرموده خداوند[ : « وچنانچه عذاب را تا هنگام معيني ]افراد معدودي[ به تأخير اندازيم .» فرمودند: او قائم و اصحابش مي باشند.

4) در كتاب مجمع البيان مجلد 5 صفحه 144 آمده است :

ابوعلي طبرسي: في مجمع البيان قيل انّ الامة المعدودة هم اصحاب المهدي في آخر الزمان ثلاثمائة و بضعة عشر رجلاً كعدة اهل بدر يجتمعون في ساعة واحدة كما يجتمع فزع الخريف، قال: وهو المرويّ عن ابي جعفر و ابي عبدالله عليه السّلام.

ابوعلي طبرسي درمجمع البيان گويد: امت معدوده همان اصحاب حضرت مهدي عليه السّلام درآخر الزمان می باشند، سيصد وده وچند مرد، همچون تعداد اهل بدر در يك ساعت جمع مي شوند همچنانكه قطعه های ابر پاييزی جمع مي شوند. وی

ص: 182

افزود : وهمين معني از حضرت ابو جعفر وحضرت ابو عبدالله عليهما السّلام روايت گرديده است.

10) در كتاب تأويل الآيات الظاهره صفحه 223 آمده است :

حماد بن عيسي عن حريز قال: روي بعض اصحابنا عن ابي عبدالله عليه السّلام في قوله تعالي: « وَ لَئِنْ اَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ اِلي اُمَّةٍ مَعْدودَةٍِ » قال: العذاب هو القائم عليه السّلام وهو عذابُ علي اعدائه، والامة المعدودة هم الذين يقومون معه بعدد اهل بدر.

شرف الدين نجفي گويد: و مؤيد اين است آنچه محمد بن جمهور از حماد بن عيسي از حريز روايت نموده كه گفت: بعضي از اصحابمان از حضرت ابي عبدالله امام صادق عليه السّلام روايت كرده اند درباره قول خدای تعالي: « وچنانچه عذاب را تا هنگام معيني ] افراد معدودي[ به تأخير اندازيم » فرمودند: عذاب همان حضرت قائم عليه السّلام است واو عذاب بر دشمنانش مي باشد، وامت معدوده آنانند كه با وي بپاخيزند به عدد اهل بدر.

11)

در كتاب تفسير قمي مجلد 1 صفحه 322 آمده است:

علي بن ابراهيم : في تفسيره المنسوب الي الصادق عليه السّلام في قوله تعالي:

« وَ لَئِنْ اَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ اِلي اُمَّةٍ مَعْدودَةٍ » قال: قال انّ متّعناهم في هذه الدنيا الي خروج القائم عليه السّلام فنردّهم و نعذّبهم :« لَيَقولُنَّ ما يَحْبِسُهُ » ان يقولوا لن لا يقوم ] اي يقولون امّا لا يقوم [ القائم عليه السّلام ولا يخرج علي حدّ الإستهزاء فقال الله: « اَلا يَوْمَ يَأتيَهِمْ لَيْسَ مَصْروُفاً عَنْهُمْ وَحاقَ بِهِمْ ما كانوُا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ »

علي بن ابراهيم : در تفسيرش كه منسوب به امام صادق عليه السّلام است در مورد قول خدای تعالی : « وچنانچه عذاب را تا هنگام معيني ] افراد معدودی[ به تأخير اندازيم » گويد : چنانچه در اين دنيا آنان را تا خروج حضرت قائم عليه السّلام بهره مند سازيم، پس از آن آنها را باز مي گردانيم و عذابشان مي كنيم، وآنها گويند: « چه چيزي عذاب را باز داشته » يعني از روی تمسخر و استهزاء گويند كه حضرت قائم عليه السّلام قيام نخواهد كرد و خروج نخواهد داشت. پس خداوند فرمود: « آگاه باشند روزی كه عذاب فرا رسد، ديگر از آنان باز گردانده نخواهد شد و آنچه را كه استهزاء می كردند گرفتارش شوند . »

ص: 183

مفضل بن عمر روايت مي كند از حضرت صادق و حضرت باقر عليهما السّلام كه مي گويد ما بين دو بزرگوار عرض كردم، درباره ساعت و زمان قيام قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف حضرت فرمودند: شكاكان و كساني كه ترديد دارند درباره امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف مي گويند: او كي به دنيا آمده است؟ چه كسي او را ديده است؟ اصلاً او كجاست؟ او كی ظهور خواهد كرد؟ آنها همه اين سخنان را مي گويند زيرا در قضای الهي (و قدرت خداوند) شك دارند. سپس اين آيه را تلاوت فرمودند: «آنان كسانی هستند كه خود را انكار كردند. » در دنيا و آخرت.

ص: 185

ابا بصير مي گويد حضرت صادق عليه السّلام فرمودند: حضرت لوط عليه السّلام در گفتارش در آيه « قالَ لَوْ اَنَّ لي بِكُمْ قُوَةً اَوْ آوي اِلي رُكْنٍ شَديدٍ » نبود مگر اينكه تمنا مي فرمودند وآرزو مي داشتند كه آن قوه الهي مي بود ، وآن قوه الهي كه منظور لوط عليه السّلام بود قائم آل محمد عجل الله تعالي فرجه الشريف بود ( لقوة القائم المهدي و «شدّة» ) يا آن توان سخت منظور اصحاب و ياران مهدی موعود است كه داراي قدرت و قوه بسيار سختي بودند و آنان ركن شديد بودند چرا كه به هر كدام آنها نيرو و توان چهل مرد ( قدرتمند) داده مي شود، وقلوب آنها سخت تر از پاره های آهن است ( كه هرگز متزلزل نمی شود) و اگر آنها بر كوههاي آهنين بگذرند ( آن كوهها از صلابت ) آنها از هم بپاشند ( آن مردان بزرگ) شمشيرهايشان را تا آن زمان كه خداوند راضی نگردد درنيام نخواهند كرد.

1) در ينابيع الموده صفحه 424 آمده است :

و عن صالح بن سعد عن الصادق رضي الله عنه في هذه الآية قال: « قوة » القائم عليه السّلام « و الركن الشديد » اصحابه ثلثمائة و ثلاثة عشر رجلاً.

صالح بن سعد از حضرت امام صادق عليه السّلام روايت مي كند كه آن حضرت درباره اين آيه فرمودند: « قوة » يا آن نيروي « الهي » حضرت قائم عليه السّلام است و منظور از « و الركن الشديد » اصحاب و ياران آن حضرت هستند كه تعداد ايشان سيصد و سيزده مرد است.

در يكي از تفاسير ديدم كه چنين نوشته شده بود : اين روايت ممكن است عجيب به نظر برسد كه چگونه مي توان باور كرد كه لوط پيامبر عليه السّلام در عصر خويش آرزوی ظهور چنين شخصيتي با چنين ياراني را كرده باشد. ولي آشنايان با احاديث و روايات كه در تفسير آيات قرآني وارد شده اند تاكنون اين درس را به ما داده اند كه غالباً يك قانون كلي در چهره يك مصداق روشن بيان مي كند. درواقع لوط عليه السّلام آرزو مي كرده است كه ای كاش مرداني مصمم با قدرت روحي و جسماني كافي برای تشكيل يك حكومت الهي همانند مردانی كه حكومت جهاني عصر قيام مهدی را تشكيل مي دهند، در اختيارمي داشت تا قيام كند و با تكيه بر قدرت الهي با فساد و انحرافات زمان خويش مبارزه نمايد، و اينگونه افراد خيره سر و بي شرم را درهم بكوبد. حضرت لوط از ظهور ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشريف و ياران بزرگوارش باخبر بوده است.

2) در تفسير برهان جلد 2 صفحه 228 حديث 8 آمده است :

و عنه و قال حدثني محمد بن جعفر، قال حدثنا محمد بن احمد، عن محمد بن الحسين، عن موسي بن سعدان، عن عبدالله بن ابي القاسم، عن صالح، عن ابي عبدالله عليه السّلام، قال في قوله قوة قال القائم و الركن الشديد ثلثمائة و ثلاثة عشراصحابه.

ص: 187

درتفسير برهان از محمد بن جعفر و او از محمد بن احمد و او از محمد بن حسين و او از موسي بن سعدان و او از عبدالله بن قاسم و او از صالح و او از حضرت صادق عليه السّلام نقل مي كند كه آن حضرت درباره اين آيه فرمودند منظور از « قوة » قائم آل محمد است و « ركن شديد » سيصد و سيزده تن از ياران و اصحاب او خواهند بود .

1) در كمال الدين جلد 2 صفحه 390 آمده است :

حدثنا جعفربن محمد بن مسروق رضي الله عنه قال حدثنا الحسين بن محمد بن عامربن عمه عبدالله بن عامر عن محمد بن ابي عمير عن علي بن ابي حمزه عن ابي بصير قال، قال ابو عبدالله عليه السّلام ما كان قول لوط عليه السّلام لقومه « لَوْ اَنَّ لي بِكُمْ قُوَةً اَوْ آوي اِلي رُكْنٍ شَديدٍ » الا تمنيا لقوة القائم عليه السّلام و لا ذكر ركن الا شدة اصحابه و ان الرجل منهم يعطي قوة اربعين رجلاً و ان قلبه لاشد من زبر الحديد و لو مروا بجبال الحديد لقطعوها لا يكفون سيوفهم حتي يرضي الله عزّوجلّ .

ابو بصير گويد امام ششم فرمود گفتار لوط به قومش« و كاش من دربرابر شما توانايي داشتم تا به سوي ركن شديدي مأوي داشتم » مقصودش جز اين نبود كه نيروي قائم را آرزو داشت و ركن شديد، ياران او هستند يك مرد آنها نيروي چهل مرد را دارد و دلش از كوه آهن محكم تر است و اگر به كوههای آهن بگذرند آن را ببرند و شمشير باز نگيرند تا خدای عزّوجلّ خشنود شود .

ص: 188

بقية الله خير است برای شما اگر از مؤمنين باشيد .

آنگاه آن حضرت مي فرمايند، من « بقية الله » و خليفة الله و حجة الله برهمه شما هستم و هيچ كس نيست كه ( بر او بگذرد ) مگر اين كه اينگونه سلام كند و بگويد:

« السلام عليك يا بقية الله في الارض »

1) علامه ابن صباغ مالكي مصري در كتاب فصول المهمه باب 12 ، و عده ای ديگر از علمای اهل سنت اين حديث را آورده اند.

2) در كتاب كمال الدين جلد 1 صفحه 331 حديث 16 آمده است:

حدثنا محمد بن محمد بن عصام رضي الله عنه قال: حدثنا محمد بن يعقوب كليني قال: حدثنا القاسم بن العلا قال: حدثني اسماعيل بن علي القزويني قال: حدثني علي بن اسماعيل، عن عاصم بن حميد الحناط عن محمد بن مسلم الثقفي قال: سمعت ابا جعفر محمد بن علي الباقر عليه السّلام يقول، القائم منا منصور بالرغب مؤيد بالنصر تطوي له الارض و تظهر له الكنوز، يبلغ سلطانه المغرب و المشرق، و يظهر الله عزّوجلّ به دينه علي الدين كله و لو كره المشركون، فلا يبقي في الارض خراب الا قد عمر، و ينزل روح الله عيسي بن مريم فيصلي خلفه، قال، قلت: يابن رسول الله متي ليخرج قائمكم؟ قال: اذا تشبه الرجال بالنساء و النسا بالرجل و اكتفي الرجال بالرجل و النساء بالنساء و ركب ذوات الفروج السروج، قبلت شهادات الزور، و ردّت شهادات العدول، واستخف الناس با الدماء و ارتكاب الزنا و أكل الرباء، واتقي الاشرارمخافة السنتهم، و خروج السفياني من الشام، و اليماني من اليمن، و خسف بالبيداء، و قتل غلام من آل محمد صلي الله عليه وآله وسّلم بين الركن و المقام، اسمه محمد بن الحسن النفس الزكية، و جاعت صيحة من السماء بأن الحق فيه و في شيعته، فعند ذلك خروج قائمنا، فاذا خرج أسند ظهره الي الكعبة، و اجتمع اليه ثلاثمائة و ثلاثة عشر رجلاً و اول ما ينطق به هذه الآية « بَقيَتُ اللهِ خَيْرٌ لَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُؤمِنينَ » ثم يقول: انا بقية الله في ارضه و خليفته و حجته عليكم فلا سلم عليه مسلم الا قال: السّلام عليك يا بقية الله في ارضه، فاذا اجتمع اليه العقد و هو عشرة آلاف رجل خرج، فلا يبقي في الارض معبود دون الله عزّوجلّ من صنم ] و وثن[ و غيره الا وقعت فيه نار فاحترق و ذلك بعد غيبته طويلة ليعلم الله من يطيعه بالغيب و يؤمن به.

محمد بن محمد بن عصام ما را روايت كرد از محمد بن يعقوب كليني روايت كرد از قاسم بن العلا و گفت اسماعيل بن علي قزويني و گفت روايت كرد مرا علي بن اسماعيل از عاصم بن حميد حناط از محمد بن مسلم ثقفي از امام پنجم ابو جعفر محمد بن علي شنيدم می فرمودند : قائم ما به ترس در دل دشمنان ياری شده است و

ص: 190

به ياری حق تأييد شده است، زمين برايش در نور ديده شود و گنجها برايش آشكار گردد و تسلطش، مشرق ومغرب را فرا گيرد و خدای عزّوجلّ دين خود را بر همه دينها پيروز كند و اگرچه مشركان را بد آيد، در زمين ويرانه ای نماند جز آنكه آباد گردد و خدا روح الله عيسي بن مريم را فرود آورد تا دنبال او نماز بخواند. گويد عرض كردم يابن رسول الله كی قائم شما خروج كند؟ فرمودند : آنگاه كه مردان مانند زنان شوند و زنان مانند مردان، مردان به مردان اكتفا كنند و زنان به زنان و صاحبان فرج بر زبرسرجها سوار شوند و گواهان دروغ پذيرفته شود و گواهان عادل و درست مردود شوند. مردم خونريزی را سبك بشمارند و زنا و ربا را حلال دانند و اشرار از ترس زبانشان مورد پرهيزباشند و سفياني از شام خروج كند و يماني از يمن، در بيداء خسف واقع شود و جواني نورس از خاندان محمد صلي الله عليه وآله وسّلم ميان ركن و مقام كشته شود كه نامش محمد بن حسن نفس زكيه باشد و يك فرياد از آسمان برآيد كه حق با او و شيعيان او است. در اين هنگام است خروج قائم ما، چون ظاهر شود تكيه به خانه كعبه دهد و سيصد و سيزده مرد گرد او فراهم شوند و اول سخنش اين آيه باشد « بَقيَتُ اللهِ خَيْرٌ لَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُؤمِنينَ » سپس گويد من بقية الله و حجت خدا و خليفه او هستم بر شما و هيچ مؤمني نباشد مگر آنكه به اين لفظ او را سلام دهد « السّلام عليك يا بقية الله في ارضه » و چون عقد كرده هزار مرد باشد، براي او فراهم شود، خروج كند و در زمين معبودی جز خدای عزّوجلّ نماند از صنم و وثن جز آن مگر آنكه آتش گيرد و بسوزد و اين بعد از يك غيبت طولاني باشد، براي آنكه كه خداوند بداند چه كسی در غيبت، او را اطاعت كند و به او ايمان آورد.

ص: 191

1) در كمال الدين جلد 2 باب 59 صفحه 358 حديث 6 آمده است :

محمد بن الحسن بن احمد الوليد رضي الله عنه قال حدثنا محمد بن الحسن الصفار عن احمد بن محمد بن عيسي عن القاسم بن يحيي عن جده الحسين بن راشد عن ابي بصير ومحمد بن مسلم عن ابي عبدالله عن آبائه عن اميرالمؤمنين عليهم السلام قال: المنتظر لامرنا كالمتشحط بدمه في سبيل الله.

امام ششم از گفته پدرانش از اميرالمؤمنين علي عليه السّلام روايت كرده است كه فرمودند : منتظر امر ما مانند كسی است كه در جهاد در راه خدا به خون خود بغلطد.

ص: 193

از عذاب هايی كه بر اقوام گذشته عاد، ثمود، فرعون، نوح، لوط و شعيب و ... فرستاديم.

اهل بيت پيامبر صلي الله عليه وآله وسّلم به تمامي از آنهايی هستند كه صاحبان ايمان وخرد وانديشه اند و در زمين نهي از منكر وظلم وفساد مي نمايند لذا همگي آنها اهل نجات هستند. ازاهل بيت عصمت و طهارت حضرت مهدی موعود حجة بن الحسن العسكری عجل الله تعالي فرجه الشريف هم اكنون عهده دار اين مقام است.

1) سبط ابن جوزي حنفي در تذكرة الخواص الامة صفحه 377 آورده است:

قال رسول الله صلي الله عليه وآله وسّلم: يخرج في آخرالزمان رجل من ولدي اسمه كاسمي وکَكُنيته كنيتي يملاء الارض عدلاً كمي ملئت جوراً فذلك هو المهدي .

رسول خدا صلي الله عليه وآله وسّلم فرمودند: قيام می كند در آخرالزمان مردی از فرزندان من كه اسم او مانند اسم من وكنيه او مانند كنيه من است او زمين را پر از عدل وداد خواهد كرد همانطور كه از ظلم جور پر شده بود، او همان مهدی موعود عجل الله تعالي فرجه الشريف است .

2) در صحيح ابن ماجه و در صحيح ابي داوود جلد 2 صفحه 207 ( كتاب المهدی) ودر صحيح حافظ ترمذي ودر كتاب ينابيع الموده خواجه كلان قندوزي حنفي صفحه 154 ودرمسند امام احمد حنبل و در كتاب نور الابصار صفحه 154 باب 2 نوشته خواجه شبلنجي شافعي چنين آمده است :

قال رسول الله صلي الله عليه وآله وسّلم : لولم يبق من الدهر الاّ يوم لبعث الله رجلا من اهل بيتي يملائها عدلا كمی ملئت جورا .

اگر نماند از عمر دنيا مگر يك روز خداوند در آن روز مردی از اهل بيت و خانواده من را برانگيزد كه او زمين را پر از عدل و داد می كند همانطوری كه از ظلم و جور پر شده بود .

ص: 197

عايشه نقل مي كند كه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسّلم فرمودند: مهدی مردی است از عترت و خانواده من كه مبارزه مي كند برای (برپايي) سنت من همانطوری كه من مبارزه مي كردم برای (برپايي) وحی .

پس رسول خدا صلي الله عليه وآله وسّلم مردم را به سوی خداوند وبرای برپايي وحي مي خواند ومهدی می خواند مردم را به همان سنت وروش رسول خدا صلي الله عليه وآله وسّلم .

1) در ينابيع الموده صفحه 421 آمده است:

قال: اذا قام القائم المهدي لا يبقي الارض الا نودي فيها شهادة ان لا اله الاّ الله و انّ محمداً رسول الله.

در زمان ظهور قائم آل محمد باقي نمي ماند هيچ نقطه ای از زمين مگر آنكه در آنها ندا مي دهند ويا شهادت ميدهند به لا اله الاّ الله و محمداً رسول الله.

2) در تفسير برهان جلد 2 صفحه 274 آمده است:

محمد بن يعقوب، عن عدة اصحابنا، عن سهل بن زياد، عن يحيي بن المبارك، عن عبدالله بن جبلة، عن سماعة، عن ابي بصير، و اسحق بن عمار، عن ابي عبدالله عليه السّلام في قول الله عزّوجلّ « وَما يؤمن اكثرهم بالله الا وهم مشركون» قال يطيع الشيطان من حيث لا يعلم فيشرك.

3) در تفسير برهان جلد 2 صفحه 275 حديث 8 آمده است:

عن سلام بن المستنير، عن ابي جعفر عليه السّلام « قُلْ هذِهِ سَبيلي ادعوُآ اِلَي اللهِ علي بَصيرَةٍ اَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَني... » قال ذلك رسول الله صلي الله عليه وآله وسّلم و علي الاوصيا من بعدهما.

حضرت امام محمد باقر عليه السّلام درباره اين آيه خواننده به سوی خداوند را رسول خدا و اوصيا و امامان بعد از آن حضرت مي دانند .

4) در تفسير برهان جلد 2 صفحه 275 حديث 7 آمده است:

علي بن اسباط، عن ابي الحسن الثاني قال قلت جعلت فداك انهم يقولون في حداثة سنك ؟ قال ليس شيئ يقولون ان الله يقول « قُلْ هذِهِ سَبيلي ادْعوُآ اِلَي اللهِ علي بَصيرَةٍ اَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَني » فوالله ما كان اتبعه الا عليّ و هو ابن تسع ( سبع خ) سين وانا ابن تسع ( سبع خ) سنين و ما عسي ان يقولوا ثم قال كانت امارات فيها و قبلها اقوام الطريقان في العاقبة هو الظاهر مختلف هو رأس اليقين ان الله تعالي يقول « فلا و ربك لا يؤمنون حتي يحكموك فيما شجر بيتهم الي قوله و يسلموا تسليما . »

ص: 199

الرُّسُلُ وَ ظَنوُّآ اَنَّهُمْ قَدْ كُذِبوُا جآئَهُمْ نَصْرُنا » و آن تا زمان قيام قائم ما مهدي است پس مسلمانان تا قبل از قيام دردها و مشقت ها خواهند داشت تا مهدی موعود قیام کند و آنها را یاری نماید .

1) در كتاب دلائل الامامة صفحه 251 نوشته محمد بن جرير الطبری مفسر ومورخ بزرگ اهل سنت آمده است:

محمد بن جرير طبري في باب وجوب معرفة القائم عليه السلام و انّه لابدّ ان يكون من كتابه مسند فاطمة عليهاالسلام باسناده عن ابي علي النّهاوندي قال: حدّثنا القاشاني(يعني محمد بن احمد الكاشاني) قال: حدّثنا محمد بن سليمان قال: حدّ ثنا علي بن سيف قال: حدّ ثني الي عن المفضّل بن عمر، عن ابي عبدالله عليه السلام قال:جاء رجل الي اميرالمؤمنين عليه السلام فشكي اليه طول دولة الجور فقال له اميرالمؤمنين عليه السلام و الله (لا يكون) ما تأملون حتي يهلك المبطلون و يضمحلّ الجاهلون و يأمن المتّقون و قليل ما يكون حتي لايكون لاحدكم موضع قدمه و حتي تكونوا علي الناس اهون من الميتة عند صاحبها، فبينا انتم كذلك اذ جاء نصرالله و الفتح، و هو قول ربي عزّوجلّ في كتابه « حَتّی اِذا اسْتَيْئَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنوُّآ اَنَّهُمْ قَدْ كُذِبوُا جآئَهُمْ نَصْرُنا »

محمد بن جرير طبري در باب وجوب معرفت حضرت قائم عليه السلام و اينكه حتماً خواهد آمد در كتاب «مسند فاطمه عليه السلام» سند خود از ابو علي نهاوندي آورده كه گفت: قاشاني (يعني محمدبن احمد كاشاني) حديثمان داد، گويد: محمد بن سليمان برايمان حديث آورد، وي گفت: علي بن سيف حديثمان داد، وی گفت: پدرم از مفضل بن عمر برايم حديث گفت از حضرت ابوعبدالله امام صادق عليه السلام كه فرمود: مردی به محضر امام علي اميرالمؤمنين عليه السلام شرفياب شد و از طولانی شدن دولت جور و ستم به آن جناب شكايت كرد. اميرالمؤمنين عليه اسلام به او فرمود: به خدا سوگند آنچه آرزويش را داريد نخواهد شد تا اينكه باطل جويان هلاك شوند و جاهلان از بين بروند، و متقيان كه اندك هستند در امان گردند، تا جائيكه احدی از شما جای پايي برای خودش نخواهد يافت، و تا آنجا كه شما در نظر مردم از مردار در چشم صاحبش نيز بي ارزشتر خواهيد شد، و همانطور كه شما در آن حال هستيد ناگهان از جانب خداوند پيروزی بيايد، و اين است(معني) فرمودۀ پروردگار من عزوجل در كتابش : تا آنجا كه رسولان مأيوس شدند و گمان كردند(حتي افراد اندك مؤمن نيز) به آنان دروغ گفته اند، در آنجا ياری ما به سراغشان آمد.

و انشاء الله اين نصرت كامل در زمان حضرت بقية الله الاعظم است.

ص: 201

«انما انت منذر» برای هر امتي منذر و ترساننده است که خود رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است. «و لكل قوم هاد» برای هر امتي پس از پيامبرش هادی است. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : «هادی علی است و او راهنما است».

1. در ينابيع المورده نوشته حافظ قندوزی حنفي صفحه 238 آورده است :

عن ابن عباس رضي الله عنه قال لما نزل قوله تعالي :« انما انت منذر و لكل قوم هاد» قال رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم : انا المنذر و علي الهادي و بك يا علي يهتدي المهتدون رواه صاحب الفردوس .

از صاحب فردوس از ابن عباس رضی الله عنه چون نازل شد قول خداوند :«انما انت منذرو لکل قوم هاد » اي رسول خدا تو تنها ترساننده ای و برای هر امت و قوم و گروهی هادی مي باشد. حضرت فرمودند :«انا المنذر» من ترساننده هستم و علي هادي و راهنما مي باشد، ای علی به تو هدايت مي شوند هدايت شدگان .

2. امام فخررازی در تفسير كبير مجلد 19 صفحه 15 مي گويد :

عن ابن عباس رضی الله عنه : ... المنذر النبي و الهادي علي، قال ابن عباس رضي الله وضع رسول الله يده علي صدره فقال انا المنذر ثم أومأ الي منكب علي رضي الله عنه و قال انت الهادي يا علي بك يهتدي المهتدون من بعدي.

يعني ابن عباس مي گويد منذر رسول خدا است و هادی علی است، سپس مي گويد، رسول خدا دست مباركش را به سينه خودشان زدند و فرموند من«منذر» هستم و سپس دستش را به پشت علي رضي الله عنه زدند و فرمودند : ای علي تو هادی هستی و به وسيله تو بسياری از هدايت شدگان هدايت مي يابند بعد از من.

3. محمدبن جرير طبری در تفسير جامع البيان عن تأويل آي القرآن مجلد 8 صفحه 108 آورده است:

حدثني الحسين قال حدثنا محمد و هو ابن يزيد عن اسماعيل عن يحيي بن رافع في قوله : «انما انت منذر و لكل قوم هاد» قال قائد و قال آخرون: هو علي بن ابيطالب رضي الله عنه.

در اين حديث منذر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را ميداند و هاد اميرالمؤمنين را.

4. باز محمد بن جرير طبری در تفسير جامع البيان عن تأويل آي القرآن آورده است:

حدثنا احمد بن يحيي الصوفي ... عن ابن عباس، قال : لما نزلت «انما انت منذر و لكل قوم هاد» وضع صلی الله علیه و آله و سلم يده علي صدره فقال انا المنذر و لكل قوم هاد و أوما بيده الي منكب علي فقال: انت الهادي يا علي بك يهتدي المهتدون من بعدی .

ص: 203

1. حافظ سيوطي شافعي در تفسير الدرالمنثور مجله 4 صفحه 608 آورده است:

و اخرج ابن جرير و ابن مردويه و ابونعيم في المعرفة و الديلمي و ابن عساكر و ابن التجار قال: لما نزلت «انما انت منذر و لكل قوم هاد» وضع رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم يده علي صدره فقال انا المنذر، و اومأ بيده الي منكب علي رضي الله عنه فقال انت الهادي يا علي، بك يهتدي المهتدون من بعدي.

سيوطي از محمد بن جرير طبری و ابن مردويه و ابونعيم و ديلمي و ابن عساكر دمشقي و ابن تجار نقل مي كند كه زمانيكه اين آيه نازل شد ، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دستشان را به سينه خود زدند و فرمودند من منذر هستم و دستشان را به كتف اميرالمؤمنين زدند و فرموند ای علي تو هادی هستي .

2. حافظ سيوطي شافعي در الدرالمنثور مجلد 4 صفحه 608 آورده است:

و اخرج ابن مردويه عن ابي برزة الاسلمي رضي الله عنه سمعت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم يقول انما انت منذر و وضع يده علي صدر نفسه ثم وضع علي صدر علي و يقول : «لكل قوم هاد» .

سيوطي از ابن مردويه و از ابي برزة الاسلمی نقل مي كند كه رسول خدا دستش را به سينه خود زدند و فرمودند منم منذر و دستش را به كتف اميرالمؤمنين زدند و فرمودند تو برای هر قومي هادی هستي .

8. در تفسير برهان جلد 2 صفحۀ 279 حديث 1 آمده است :

ابن بابويه قال حدثنا احمد بن اسماعيل، قال حدثنا محمد بن همام عن عبدالله بن جعفر الحميري، عن موسي بن مسلم، عن مسعدة قال كنت عند الصادق علیه السلام اذاتاه شيخ كبير قد انحني متكئا علي عصاه فسلم فرد عليه ابوعبدالله الجواب ثم قال يابن رسول الله ناولني يدك لاقبلها فاعطاه يده فقبلها ثم بكي ثم قال له ابوعبدالله علیه السلام ما يبكيك يا شيخ فقال جعلت فلاك اقمت علي قائمكم منذ مائة سنة اقول هذا الشهر و هذه السنة و قد كبر سني و رق جلدي و دقة عظمي و اقترب اجلي و لا اری فيكم ما احب اريكم مقتولين مشردين و اری اعداكم یطيرون بالاجنحة و كيف لا ابكي فدمعت عينا ابي عبدالله علیه السلام ثم قال يا شيخ ان ابقاك الله حتي تری قائمنا كنت في السنام الاعلي و ان حلت بك المنية جئت يوم القيامة مع ثقل محمد و نحن ثقله فقال: اني مخلف فيكم الثقلين فتمسكوا بهما لن تضلوا كتاب الله و عترتي اهل بيتي فقال الشيخ لاابالي بعد ما سمعت هذا الخبر ثم قال يا شيخ اعلم ان قائمنا يخرج من صلب الحسن العسكری و الحسن يخرج من صلب علي و علي يخرج من صلب محمد و محمد يخرج من صلب علي و علي يخرج من صلب موسي ابني هذا و اشار الي ابنه موسی و هذا خرج من صلبی نحن اثنا عشر کلنا معصومون مطهرون فقال الشيخ يا سيدي بعضكم افضل من بعض؟ فقال لا نحن في الفضل سواء ولكن بعضنا اعلم من بعض ثم قال يا شيخ و الله لولم يبق من الدنيا يوم

ص: 204

واحد لطول الله ذلك اليوم حتي يخرج قائمنا اهل البيت الا ان شيعتنا یقعون في فتنة و حيرة في غيبته هناك يثبت الله علي هذه المخلصين اللهم اعنهم علي ذلك.

9. در تفسير برهان مجلد 2 صفحۀ 279 حديث 2 آمده است:

عنه قال حدثنا، علي بن الحسن بن محمد، قال حدثنا عتبة بن عبدالله الحمصي بمكة قرائة عليه سنة ثمانين و ثلثمائة، قال حدثنا علي بن موسي الغطغاني، قال حدثنا احمد بن يوسف الحمصي، قال حدثني محمدبن عكاشة، قال حدثنا حسين بن زيد بن عبد علي قال حدثنا عبدالله بن الحسن،عن ابیه عن الحسن، قال خطب رسول الله يوماً فقال بعدما حمدالله و اثني عليه معاشر الناس كاني ادعی فاجيب و اني تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عترتي اهل بيتي اما ان تمسكتم بهما لن تضلوا فتعلموا منهم و لا تعلموهم فانهم اعلم فيكم لا تخلو الارض منهم و لو خالت اذاً لانساخت باهلها ثم قال اللهم اني اعلم ان العلم لا يبيد و لا ينقطع و انك لا تخلي الارض من حجة لك علي خلقك ظاهر ليس بالحطاع او خائف مغمود كي لا تبطل حجتك و لا تضل اولياؤك بعد اذ هديتهم اولئك الاقلون عدداً الاعظمون قدراً عندالله فلما نزل عن منبره قلت له يا رسول الله ما انت الحجة علي الخلق کلهم؟ قال يا حسن ان الله يقول «انما انت منذر و لكل قوم هاد» فانا المنذر و علي الهادي قلت يا رسول الله قولك ان الارض لا تخلو من حجة؟ قال نعم علي هو الحجة و الامام بعدي و انت الامام و الحجة بعده و الحسين الامام و الحجة و الخليفة بعدك و لقد نبأني اللطيف الخبير ان يخرج من صلب الحسين ولد يقال له علي سمي جده فاذا مضی الحسين قام بعده علي ابنه و هو الامام و الحجة بعد ابیه و يخرج الله من صلب علي ولداً سمي و اشبه الناس بي علمه علمي و حكمه حكمي و هو الامام و الحجة بعد ابيه و يخرجه الله تعالي من صلب محمد مولوداً يقال له جعفر اصدق الناس قولا و فعلا و هوالامام و الحجة بعد ابيه و يخرج الله تعالي في صلب جعفر مولوداً يقال له موسي سمي موسي بن عمران اشد الناس تعبداً فهو الامام و الحجة بعد ابيه و يخرج الله من صلب موسي ولداً يقال له علي معدن علم الله و موضع حكمه و هو الامام و الحجة بعد ابيه و يخرج الله من صلب علي مولوداً يقال له محمّد فهو الامام و الحجة بعد ابيه و يخرج الله من صلب محمّد ولداً يقال له علي و هو الامام و الحجة بعد ابيه و يخرج الله من صلب علي مولوداً يقال له الحسن فهو الامام و الحجة بعد ابيه و يخرج الله من صلب الحسن الحجة القائم امام شيعته و منقذ اوليائه يغيب حتي لايري يرجع عن امره قوم و يثبت عليه آخرون «و يقولون متي هذا الوعد ان كنتم صادقين» و لو لم يكن من الدنيا الا يوم واحد لطول الله عزّوجّل ذلك اليوم حتي يخرج قائمنا فيملا الارض قسطاً وعدلاً کما ملئت ظلماً و جوراً فلا يخلو الارض منكم اعطاكم الله علمي و فهمي و لقد دعوت الله تبارك و تعالي ان يجعل العلم و الفقه في عقبي و عقب عقبي و زرعي و زرع زرعي .

ص: 205

10. در كتاب اصول كافي مجلد 1 صفحۀ 272 و در كتاب تفسير برهان مجلد 2 صفحۀ 280 حديث 3 آمده است:

عدة من اصحابنا، عن احمد بن محمد، عن الحسين بن سعيد، عن النضربن سويد و فضالة بن ايوب، عن موسي بن بكر، عن الفضيل قال: سئلت اباعبدالله عليه السّلام، عن قول الله عزوجل «و لكل قوم هاد» فقال : كل امام هاد للقرن الذي هو فيهم.

فضيل گويد از امام صادق علیه السلام راجع به قول خداوند كه مي فرماید « ولكل قوم هاد» برای هر امت و گروهي هادی و رهبری است سوال كردم حضرت فرمودند : هر امامي رهبر است، در زمانیکه در ميان مردم است.

11. در كتاب اصول كافي مجلد 1 صفحه 272 و در كتاب تفسير برهان مجلد 2 صفحه 280 حديث 4 آمده است :

عن علي بن ابراهيم، عن ابيه، عن محمد بن ابي عمیر، عن ابن اذینة، عن بريد العجلي، عن ابي جعفر عليه السلام في قول الله عزوجل «انما انت منذر و لكل قوم هاد» فقال رسول الله صلّي الله عليه و آله و سلم المنذر و لكل زمان مناّ هاد يهديهم الي ما جاء به نبي الله ثم الهداة من بعده علي ثم الاوصياء واحد بعد واحد .

محمد بن يعقوب كليني از علي بن ابراهيم قمي ... بريد عجلي مي گويد: از امام محمد باقرعلیه السلام درباره فرموده خداوند عزوجل «همانا تو بيم دهنده ای و برای هر گروهي رهبر و امام است . » پرسيدم . فرمودند : رسول خدا منذر و بيم دهند است و درهر زماني يكي از ما اهل بيت هادی و رهبر است و مردم را هدايت مي كند به آنچه كه بر پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم از طرف خداوند نازل شده است و رهبران پس از پيامبر ابتدا علي است و بعد از ایشان اوصياء او يكي بعد از ديگری .

12. در كتاب آيات الولاية صفحۀ 177 حديث 7 آمده است :

عن يونس بن يعقوب قال: كان عند ابي عبدالله الصادق عليه السلام جماعة من اصحابه فيهم هشام بن الحكم، حمران بن اعين، و مؤمن الطاق و هشام بن سالم، و الطيار و جماعه في اصحابه فيهم هشام بن الحكم و هو شاب فقال ابوعبدالله عليه السّلام: يا هشام، قال: لبيك يابن رسول الله، قال: الا تحدثني كيف صنعت بعمروبن عبيد؟ و كيف سألته؟ قال هشام : جعلت فداك يابن رسول الله اني اجلك و استحييك و لا يعمل لساني بين يديك، فقال ابوعبدالله الصادق عليه السّلام : يا هشام اذا امرتكم بشي ء فافعلوه، قال هشام : بلغنی ما كام فيه عمروبن عبيد و جلوسه في مسجد البصره، و عظم ذلك علي، فخرجت اليه و دخلت البصره في يوم الجمعه فاتيت مسجد البصره فاذا انا بحلقة كبيره و اذا انا بعمرو بن عبيد عليه شمله سوداء متزر بها من صوف و شمله مرتد بها، والناس یسالونه، فاستفرجت الناس فافرجوا لي، ثم قعدت في آخر القوم علي ركبتي ثم قلت: ايها العالم انا رجل غريب تاذن لي فاسالك عن مسئله؟ قال: فقال : نعم، قال: قلت له : الک عين؟ قال: يا بني اي شئ هذا من

ص: 206

السئوال؟ فقلت: هكذا مسألتي، فقال: يا بني سل و ان كانت مسألتك حمقا. قال: فقلت: اجبني فیها. قال: فقال لي : سل، فقلت: الك عين؟ قال: نعم، قال: قلت: فما تري بها؟ قال: الالوان و الاشخاص، قال: فقلت : الك انف؟ قال: نعم قال : قلت: فما تصنع بها؟ قال : اتشمم بها الرائحة، قال: قلت: الك م؟ قال: نعم، قلت: و ما تصنع به؟ قال: اعرف به طعم الاشياء. قال: قلت: الك لسان؟ قال: نعم، قلت : و ما تصنع به؟ قال: اتكلم به، قال: قلت: الك اذن؟ قال نعم.

قلت : و ما تصنع بها؟ قال اسمع بها الاصوات ، قال : قلت : الک ید ؟ قال : نعم ، قلت : و ما تصنع بها ؟ قال : ابطش بها و اعرف بها اللين من الخشن قال: قلت: الك رجلان؟ قال: نعم، قلت: ما تصنع بهما ؟ قال: انتقل بهما من مكان الي مكان، قال: قلت: الك قلب؟ قال: نعم ، قلت: و ما تصنع به؟ قال: اميز به كل ماورد علي هذه الجوارح، قال: افليس في هذه الجوارح غني عن قلب؟ قال: لا، قلت، و كيف ذلك و هي صحيحه سليمه قال: يا بني ان الجوارح اذا شكت في شئ شمته اوراته او ذاقته او سمعته او لمسته ردته الي القلب فتيقن اليقين و يبطل الشك، قال فقلت : انما اقام الله القلب لشك الجوارح؟ قال: نعم قال: قلت: فلا بد من القلب و الا لم يستقم الجوارح؟ قال: نعم، قال: فقلت: يا ابا مروان ان الله تعالي ذكره لم يترك جوارحك حتي جعل لها اماماً يصحح لها الصحيح و يتقن ما شك فيه و یترك هذا الخلق كلهم في حيرتهم و شكهم و اختلافهم لا يقيم لهم اماماً يردون اليهم شكهم و حيرتهم و يقيم لك اماماً لجوارحك ترد اليه حيرتك و شكك؟ قال: فسکت و لم يقل شيئا.

يونس بن يعقوب گفت: من و وعده ای از اصحاب امام جعفر صادق علیه السلام از قبيل هشام بن الحكم، حمران بن اعين و مومن طاق و هشام بن سالم و طيار و خلاصه جمعي از ياران آن بزرگوار و از جمله هشام بن الحكم كه نوجواني بود در محضر امام علیه السلام بوديم. امام صادق علیه السلام خطاب به هشام فرمود: يا هشام: گفت لبيك ای فرزند رسول خدا فرمود: آيا برای من داستان مناظره ات را با عمروبن عبيد بيان نمي كني؟ و آيا نمي گويي كه چه سؤالاتي از او نموده اي؟ هشام گفت: فدايت شوم اي پسر رسول خدا من در مقابل شما و در برابر عظمت مقام شما قادر نيستم و حيا مي كنم كه چيزی بگويم. آن گاه حضرت صادق عليه السّلام فرمود: يا هشام هنگاميكه ما شما را به چيزی امر مي كنيم انجام دهيد، عرض كرد: روز جمعه وارد بصره شدم، به مسجد رفتم. عمروبن عبيد در مسجد نشسته بود و گروه زيادی گرد او حلقه زده بودند و از او پرسشهائي مي كردند. من در آخر جمعيت ميان آنها نشستم، هر كس سؤالي مي كرد، من نيز به عمرو رو كرده گفتم: ای دانشمند ! من اهل اين شهر نيستم، اجازه مي دهي سؤالي مطرح كنم؟ گفت : هر چه مي خواهي بپرس. گفتم آيا چشم داری؟ گفت مگر نمي بيني چشم دارم، اين چه سؤالي است؟ گفتم پرسش های من همين گونه است. گفت: بپرس، گرچه پرسشهايت احمقانه است. گفتم : آيا چشم داری؟ گفت: دارم. گفتم: با آن چه

ص: 207

مي كني؟ گفت: با آن ديدنيها را مي بينم و رنگ و نوع آنها را تشخيص مي دهم. گفتم: آيا شامه و حس بويايي داری؟ گفت: آری . گفتم با آن چه كاري انجام مي دهي؟ گفت: با آن بوها را استشمام كرده بوی خوب را از بد تشخيص مي دهم . گفتم : آيا زبان هم داری؟ گفت : دارم . گفتم: با آن چه مي كني؟ گفت: با آن چه كاری انجام مي دهي؟ گفت: با آن سخن مي گويم. گفتم: آيا گوش هم داری؟ گفت: دارم. گفتم با آن چه مي كني؟ گفت: صداها را مي شنوم و از هم تميز مي دهم . گفتم : آيا دست داری؟ گفت: دارم. گفتم: با آنها چه مي كني؟ گفت: با آنها زبری و نرمي چيزها را تشخيص مي دهم. گفتم : آيا پا داری؟ گفت: دارم. گفتم: با آنها چه مي كني؟ گفت: با آنها از مكاني به مكان ديگر مي روم. گفتم : آيا جز از اينها قلب هم داری؟ گفت: دارم. گفتم : با آن چه مي كني؟ گفت: اگر ديگر اعضاء و جوارح من دچار شك و ترديد شوند قلب، شك و ترديد آنها را برطرف مي سازد، زيرا روشن است كه گاهي حواس پنج گانه انسان به اشتباه مي افتد و برای برطرف كردن اشتباه های آنها به قلب مراجعه مي نمايم تا آنها را از اشتباه بيرون آورم.

هشام مي گويد: هنگامي كه عمرو اين را گفت من هم گفته او را تاييد كردم و گفتم: آری خدای متعال براي راهنمائي اعضاء و جوارح و حواس انسان و رفع اشتباه و خطای آنها «قلب» را آفريده است، ای دانشمند ! آيا صحيح است بگوئيم خدائي كه چشم و گوش و ديگر اعضای انسان را بدون راهنما نگذاشته، چنين خدای حكيم و مهرباني، مسلمانان را پس از رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم بدون راهنما و امام گذارده تا در نتيجه مردم در شك و ترديد و اختلاف ها بمانند و به انحراف و نابودی كشيده شوند؟ آيا هيچ فكر و انديشۀ سالمي اين مطلب را قبول مي كند.

در اينجا بود كه عمروبن عبيد ساكت شد و ديگر هيچ نگفت.

13. در اصول كافي مجلد 1 صفحه 272 علامه بزرگوار محمد بن يعقوب كليني مي گويد:

الحسين بن محمد الاشعري، عن معلّي بن محمد، عن محمد بن جمهور عن محمد بن اسماعيل عن سعدان، عن ابي بصير قال: قلت لأبي عبدالله علیه السلام :«انما انت منذر و لكل قوم هاد» فقال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : المنذر و علي الهادي يا ابا محمد هل من هاد اليوم؟ قلت: بلي جعلت فداك مازال منكم هاد بعد هاد حتّي دفعت اليك فقال: رحمك الله يا ابا محمد لو كانت اذا نزلت آية علي رجل ثمّ مات ذلك الرجل، فاتت الآية، مات الكتاب و لكنّه حيٌّ يجري فيمن بقي كمی جري فيمن مضي.

ابوبصیر مي گويد به امام صادق علیه السلام عرض كردم درباره آيه «انما انت منذر و لكل قوم هاد» حضرت فرمودند : «منذر» و بيم دهنده رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است و رهبر و هادي علي است. ای ابومحمد آيا امروز رهبری هست؟ عرض كردم فدايت گردم، هميشه از شما خانواده رهبری پس از رهبر

ص: 208

ديگری بوده تا به شما رسيده است، فرمودند: خدايت ترا رحمت كند، اي ابا محمد اگر چنين مي بود كه چون آيه ای درباره مردی نازل مي شد و آن مرد مي مرد آيه هم از بين مي رفت( و مصداق ديگری نداشت) كه قرآن مرده بود ولي قرآن هميشه زنده است بر بازماندگان منطبق مي شود چنانچه بر گذشتگان منطبق مي شد.

14. شيخ الاسلام الحمويني در كتاب فرائد السمطين از ابوهريره مسلمي چنين نقل مي كند :

ان المراد بالهادي علي علیه السلام .

شيخ الاسلام الحمويني مي گويد مراد از هاد علي علیه السلام است.

اگر بخواهيم روايات از اهل سنت و شيعه را در اينجا بياوريم بسيار زياد است. لذا ما به همين 14 روايت بسنده مي كنيم و روايات در اين ضميمه دو دسته هستند، يكدسته رواياتي كه رسول خدا مي فرمايند منم منذر و علي علیه السلام هادي است. دستۀ دوم رواياتي هستند كه رسول خدا فرموده است: منذر منم و بعد از من علي علیه السلام و يازده فرزندش يكي بعد از ديگری هادی خواهند بود، نظير روايت تفسير ثعلبي و رواياتي كه ديگران نقل كرده اند، و اين روايات حضرت مهدي موعود را دوازدهمين هادی معرفي مي نمايند.

15. در اصول كافي مجلد 1 صفحه 273 علامه بزرگوار محمد بن يعقوب كليني مي فرمايند:

محمدبن يحيي عن احمدبن محمد عن الحسن بن سعيد عن صفوان، عن منصور عن عبدالرحيم القصير، عن ابي جعفر في قول الله تبارك و تعالي:«انما انت منذر و لكلّ قوم هاد» فقال: رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم المنذر و علي الهادي أما و الله ما ذهبت منّا و ما زالت فينا الي الساعة .

قصیر مي گويد: از امام باقرعلیه السلام دربارۀ اين فرمودۀ خداوند «همانا توئي بيم دهنده و برای هر قومي رهبريست . » سؤال كردم، حضرت فرمودند: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم منذر و بيم دهنده هستند و علي علیه السلام هادي و رهبر است، همان به خداوند سوگند كه مقام هدايت و رهبريت از ميان ما خانواده نرفته و تا كنون هم در ميان ما هست.

پس هميشه بايد بر روی كرۀ زمين رهبر و هادی باشد كه :

اولاً او رهبری الهي باشد.

ثانياً ا ز فرزندان اميرالمؤمنين باشد.

ثالثاً او فردی عادی نيست بلكه تالي رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم باشد.

رابعاً در ابتدای خلقت بشر خداوند اين وعده را به بشريت داده است كه برای هدايت بشر هميشه هادی بفرستد . خداوند در سورۀ بقره آيه 38 می فرماید :

« قلنا اهبطوا مِنها جَميعاً فإمّا يَأتينّكم مِنّي هُدًي فمن تبعَ هُدايَ فلا خوفٌ عليهم و لا هُم يَحزنونَ »

ص: 209

خداوند می فرمايد : همه فرود آييد تا آنگاه كه از جانب من راهنمايی برای شما آيد پس هر كس پيروی او كند هرگز بيمناك و اندوهگين نخواهد گشت.

نظير اين آيه در سورۀ اعراف و سورۀ طه نيز آمده است كه خداوند، داستان آدم و حوّا و بيرون شدن آنها را از بهشت با وساوس شيطان مطرح مي كند و سپس مي فرمايند ما برای راهنمائي شما هاديانی می فرستيم .

پس بايد هميشه هادی زنده برای بشر باشد .

و شيعه و سني و همه فرق اسلامی قبول دارند كه امروزه هادی وجود اقدس اعلی حضرت بقية الله الاعظم می باشند .

ص: 210

است؟ فرمود: آيا قرآن نمي خوانيد كه خداوند می فرمايد: « اوست خداوند سخت انتقام گيرنده » يعني : مكر خداوند شديد است. عرض كردم : ماحل چيست؟ فرمود: مقصودش حيله گر است.

در اين حديث شريف علائم قبل از ظهور را حضرت اميرالمؤمنين علي علیه السلام مي فرمايند كه قبل از ظهور:

1- امت اسلامی قبل از ظهور سالهای فريبنده ای در پيش دارند.

2- در آن سالها راستگويان را دروغگو می پندارند.

3- دروغگويان را راستگو می خوانند.

4- ماحل و حيله گر در آن زمان مقرب می شود.

ص: 212

و في العياشي عن عمربن مريم قال: سألت اباعبدالله عليه السلام عن قول الله: «وَالَّذينَ يَصِلوُنَ مآ اَمَرَاللهُ بِهِ اَنْ يوُصَلَ» قال: من ذلك صله الرحم و غاية تأويلها صلتك ايانا .

از عمربن مريم روايت شده كه گفت: از امام صادق عليه السام از آيه:« وَالَّذينَ يَصِلوُنَ مآ اَمَرَاللهُ بِهِ اَنْ يوُصَلَ» سؤال كردم، فرمود: يكي از معانيش صلۀ رحم است ولي نهايت درجه و كاملترين مصاديق آن اين است كه با ما پيوند داشته باشي.

4) درتفسير برهان جلد 2 صفحۀ 290 آمده است:

ابن شهر آشوب، عن محمد بن الفضيل، عن موسي بن جعفر عليه السلام في قوله تعالي: «وَالَّذينَ يَصِلوُنَ مآ اَمَرَاللهُ بِهِ اَنْ يوُصَلَ» قال هي رحم آل محمد»

ابن شهر آشوب از محمد بن فضيل از موسي بن جعفر عليه السلام نقل شده كه در تفسير كلام خدا «وَالَّذينَ يَصِلوُنَ مآ اَمَرَاللهُ بِهِ اَنْ يوُصَلَ» فرمود: مقصود، رحم آل محمد صلي الله عليه وآله وسلم است.

همانطوری كه ملاحظه مي فرماييد، وصل شدن به محمد صلی الله عليه وآله وسلم و آل محمد عليهم السلام بهترين رحم است و هم اكنون حضرت قائم عليه السلام آخرين امام از ائمه اثني عشر است كه وصل به ايشان بهترين صله رحم است .

ص: 214

4) و في المعاني باسناده عن خلف بن عطيه العوفي عن ابي سعيد الخدري قال: سالت رسول الله صلي الله عليه و آله عن قول الله جل ثناوه: "قال الذي علم كتاب" قال: ذاك وصي اخي سليمان بن داوود فقلت له: يا رسول الله فقول الله: « قُلْ كَفي بِاللهِ شَهيداً بَيْني وَ بَيْنَكُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ» قال: ذاك اخي علي بن ابيطالب عليه السلام.

در معاني به سند خود از خلف بن عطيه عوفي از ابي سعيد خدري روايت كرده كه گفت: من از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم از معنای گفتار خدای عزوجل كه فرموده: " قال الذي عنده علم من الكتاب" پرسش نمودم، فرمود: او جانشين برادرم سليمان ابن داوود بود، گفتم: يا رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم در آيه : « قُلْ كَفي بِاللهِ شَهيداً بَيْني وَ بَيْنَكُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ» منظور كيست؟ فرمود: او بردارم علي بن ابيطالب عليه السلام است.

پس مصداق واقعی « وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ » كه خداوند علوم مختلف قرآني را در آنها قرار داده است و علوم اولين و آخرين در آنها چهارده معصوم هستند و در حال حاضر مصداق اين آيه وجود اقدس حضرت قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه الشریف است .

ص: 217

مثني الحناط از حضرت امام محمد باقرعليه السلام و حضرت امام صادق عليه السلام دربارۀ قول خداوند متعال در سوره ابراهيم كه فرموده است: « وَ ذَكِّرْهُمْ بِاَيّامِ اللهِ » روزهای خداوند را به قوم خود يادآوری كن و تذكر بده، فرمودند: ايام الله يا روزهای خداوند سه روز است «روزی كه قائم قيام مي كند.(ايام الله است) » و «روز كرّه يا روزه رجعت» ايام الله است و«روز قيامت» نيز ايام الله است.

2) درحضال شيخ صدوق صفحۀ 122 باب الثلاثة حديث 75 آمده است:

حدثنا احمد بن محمد بن يحيي العطاد رضي الله عنه قال: حدثنا سعد بن عبدالله قال حدثني يعقوب بن يزيد، عن محمد بن الحسن الميثمي، عن مثني الحناط قال: سمعت ابا جعفر عليه السلام قال: ايام الله عزوجل ثلاثة : يوم يقوم القائم و يوم الكرّة و يوم القيامة .

مثني الحناط گويد: شنيدم از امام باقر عليه السلام كه مي فرمود: روزهای خدای عزوجل سه روز است روزی كه حضرت قائم قيام كند ، روز رجعت و روز رستاخيز .»

3) در كتاب معاني الاخبار مجلد 2 باب 409 صفحۀ 358 آمده است:

حدّثنا ابي - رحمة الله - قال: حدّثنا عبدالله بن جعفر الحميري قال: حدّثنا ابراهيم بن هاشم، عن محمد بن ابي عمیر، عن مثني الحّناط ، عن جعفربن محمد، عن ابيه عليهما السلام قال: ايّام الله عزوجل ثلاثة: يوم يقوم القائم و يوم الكرّة، و يوم القيامة.

مثنّي الحنّاط گويد: امام صادق عليه السّلام به نقل از پدر بزرگوارش عليهما السّلام فرمود: روزهای مخصوص خداوند عزّوجلّ سه روز است: روزی كه قائم آل محمد قيام كند، روزی كه بازگشت به دنيا آغاز گردد و روز قیامت .

ص: 219

بروند يك برگ از اين درخت می ريزد، و هر گاه برای دوستان ما اولادی متولد گردد بجای آن برگ افتاده برگي سبز مي شود.

پس گفتم ای پسر رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم فرموده خداوند متعال كه مي فرمايند : « تُوْتِي أُكُلَها كُلَّ حِين بِاِذْنِ رَبِّها » چه معني دارد؟ حضرت فرمودند : امامان فتوا مي دهند شيعيانشان را در حلال و حرام در هر حج و عمره .

پس «غصن» يا شاخه های اين درخت يازده تن از اولاد فاطمه هستند، كه روايات و فرمايشات اين بزرگواران ميوه اين درخت است. و خوشا به حال آن كسانيكه هميشه از ميوه های اين درخت تناول می كنند، و دوازدهمين تن از اولاد فاطمه كه حجت الله و بقية الله و ... است. وجود اقدس اعلی حضرت بقية الله الاعظم حجة بن الحسن العسكری عجل الله تعالی فرجه الشریف است.

2) دراصول كافي مجلد 2 صفحۀ 303 حديث 1159 آمده است و در تفسير برهان مجلد 2 صفحۀ 310 حديث شمارۀ 1 آمده است:

محمد بن يعقوب، عدة من اصحابنا، عن احمد بن محمد، عن علي بن شعيب، عن ابيه، عن عمروبن حريث، قال سئلت ابا عبدالله عليه السّلام عن قول الله: « كَشَجَرَةٍ طَيِبَةٍ اَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّما » قال فقال رسول الله صلي الله عليه و آله انا اصلها و اميرالمؤمنين وفرعها و الأمة من ذريتهما اغصانها و علم الأئمة ثمرتها و شيعتم المؤمنون ورقها هل في هذا فضل؟ قال قلت: لا والله قال و الله ان المؤمن ليولد فتورق ورقة فيها و ان المؤمن ليموت فتسقط ورقة منها.

عمروبن حريث مي گويد: قول خداوند متعال را : « مانند درخت پاكي كه ريشه اش برجا و شاخه اش سر بر آسمان كشيده » از امام صادق عليه السلام پرسيدم، حضرت فرمودند : رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم اصل و ريشه آن درخت است و اميرالمؤمنين فرع و تنه آن و امامان از نسل آنها شاخه های آن و علم امامان ميوه آن و شيعيان مؤمن ايشان برگهای آن است، آيا در آن درخت چيز زياد ديگری هست؟ عرض كردم : نه به خدا، حضرت فرمودند : به خدا كه چون مؤمني متولد شود برگي در آن درخت پيدا می شود و چون مؤمنی می ميرد، برگي از آن درخت می افتد.

3) در تفسير برهان مجلد 2 صفحۀ 310 حديث شمارۀ 2 آمده است:

محمد بن الحسن الصفار، عن الحسن بن موسي الخشاب، عن عمروبن عثمان، عن محمد بن غدافر، عن ابي حمزة الثمالي، عن ابي جعفر عليه السّلام قال سئلته عن قول الله تبارك و تعالي: «كَشَجَرَةٍ طَيِبَةٍ اَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّما * تُوْتِي أُكُلَها كُلَّ حِين بِاِذْنِ رَبِّها » قال رسول الله صلي الله عليه و آله انا

ص: 221

اصلها واميرالمؤمنين عليه السّلام فرعها و الائمة اغصانها و علمنا ثمرها و شيعتنا ورقها. يا اباحمزة هل تري في هذا فضلا؟ قال لا فقال يا اباحمزة والله ان المولود ليولد من شيعتنا فتورق ورقة منها و ان المؤمن ليموت فتسقط ورقة منها.

4) در تفسير برهان مجلد 2 صفحۀ 310 حديث شماره 3 آمده است:

عنه، عن يعقوب بن يزيد، عن الحسن بن محبوب، عن الاحول، عن سلام بن المستنیر، قال سئلت ابا جعفر عليه السّلام عن قول الله تبارك و تعالي: «كَشَجَرَةٍ طَيِبَةٍ اَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماء * تُوْتِي أُكُلَها كُلَّ حِين بِاِذْنِ رَبِّها » قال، قال رسول الله صلي الله عليه و آله اصل الشجرة من بني هاشم و فرعها علي عليه السّلام و غصن الشجرة فاطمة عليها السّلام و اغصانها الأئمة عليهم السّلام و ورقها الشيعة و ان الرجل منهم ليموت فتسقط ورقة و ان المولود منهم ليولد فتورق ورقة قال قلت له جعلت فداك قوله « تُوْتِي أُكُلَها كُلَّ حِين بِاِذْنِ رَبِّها » قال هو ما يخرج من الامام من الحلال و الحرام في كل سنته الي شيعته.

5) در تفسير برهان مجلد 2 صفحۀ 310 حديث شماره 4 آمده است:

و عنه عن احمد بن محمد، عن الحسن بن سعيد، عن المفضل بن صالح، عن محمد الحلبي، عن ابي عبدالله عليه السّلام في قول الله تبارك و تعالي: «كَلِمَة طَيِبَةكَشَجَرَةٍ طَيِبَةٍ اَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماء * تُوْتِي أُكُلَها كُلَّ حِين » قال قال النبي و الأئمة هم الاصل الثابت و الفرع الولاية لمن دخل فيها.

6) در تفسير برهان مجلد 2 صفحۀ 311 حديث شماره 5 آمده است:

ابن بابويه قال حدثنا محمد بن ابراهيم بن اسحاق ره، قال حدثنا عبدالعزيز بن يحيي، قال حدثنا عبدالله بن محمد بن الضبي، قال حدثنا محمد بن هلال، قال حدثنا نائل بن بخيج، قال حدثنا عمرو بن شمر، عن جابر الجعفي، قال سئلت ابا جعفر عليه السلام عن قول الله عزّوجلّ : « كَشَجَرَةٍ طَيِبَةٍ اَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماء * تُوْتِي أُكُلَها كُلَّ حِين بِاِذْنِ رَبِّها » قال : اما الشجرة فرسول الله و فرعها علي و غصن الشجرة فاطمة بنت رسول الله و ثمرها اولادها و ورقها شيعتنا ثم قال عليه السلام ان المؤمن من شيعتنا ليموت فتسقط من الشجرة ورقة و ان المولود من شيعتنا ليولد فتورق الشجرة ورقة.

7) در تفسير برهان مجلد 2 صفحۀ 311 حديث شماره 6 آمده است:

عنه قال حدثنا جماعة من اصحابنا، قالوا حدثنا محمد بن همام، قال حدثنا جعفربن محمد بن مالك الفزاري، قال حدثني جعفر بن اسماعيل الهاشمي، قال سمعت خالي محمد بن علي يرويه، عن عبدالرحمن بن حماد، عن عمربن صالح بن السابري قال

ص: 222

سئلت اباعبدالله عليه السّلام عن هذه الاية « اَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماء » قال اصلها رسول الله و فرعها اميرالمؤمنين، و الحسن و الحسين ثمرها، وتسعة من ولد الحسين اغصانها و الشيعة ورقها والله ان الرجل منهم ليموت فتسقط ورقة من تلك الشجرة قلت قوله تعالي : « تُوْتِي أُكُلَها كُلَّ حِين بِاِذْنِ رَبِّها » قال ما يخرج من علم الامام اليكم في كل سنة من حج و عمرة.

ص: 223

اهل بيت است؟ فرمود: آری از ما اهل بيت است، كه ابراهيم عليه السلام در اين باره فرموده است: « فَمَنْ تَبِعَني فَاِنَّهُ مِنّي » عمربن يزيد پرسيد: آيا چنين كسي از آل محمد است؟ فرمود: آری به خدا سوگند از آل محمد است، آری به خدا قسم از خود آل محمد است، مگر نشنيده ای كلام خدا را كه فرموده: «ان اولي الناس بابراهيم الذين اتبعوه» نزديكترين مردم به ابراهيم آنها هستند كه وی را متابعت مي كنند.

3) درتفسير عياشي جلد 2 صفحۀ 231 آمده است:

عن مالك بن عطيه، عن ابي حمزه قال: دخل سعد بن عبدالملك و كان ابوجعفر عليه السلام سميه الخير و هو من ولد عبدالعزيز بن مروان علي ابن ابي جعفر عليه السلام فبينا ينشج كما ينشج السناء قال، فقال له ابو جعفر عليه السلام: ما يبكيك يا سعد؟ قال و كيف لا ابكي و انا من الشجرة الملعونة في القرآن، فقال له: لست منهم انت اموي منا اهل البيت اما سمعت قول الله عزوجل يحكي عن ابراهيم : « فَمَنْ تَبِعَني فَاِنَّهُ مِنّي »

مالك بن عطيه از ابي حمزه نقل مي كند كه گفت سعد بن عبدالملك كه امام باقر عليه السلام وی را سعد الخير مي ناميد و از فرزندان عبدالعزيز بن مروان بود به محضر امام باقر عليه السلام شرفياب شد در حاليكه مانند زنان گريه مي كرد. امام عليه السلام به او فرمود: چه چيز باعث گريه كردن تو شده؟ گفت چگونه نگريم حال آن كه من از شجرۀ ملعونه كه در قرآن عنوان شده مي باشم . حضرت فرمودند : تو از آنها نيستي تو اموی هستي كه از اهل بيت مي باشي. آيا كلام خدا را كه از ابراهيم حكايت مي كند نشنيده ای كه : « فَمَنْ تَبِعَني فَاِنَّهُ مِنّي . »

ص: 225

السلام (در زمان آن حضرت) جنگ بر آنها مقرر شد گفتند : پروردگارا چرا پيكار و جنگ را بر ما مقرر داشتی؟ چرا ما را تا مدتي نزديك مهلت ندادي تا دعوتت را بپذيريم و از رسولان پيروی كنيم...» و مقصودشان تأخير آن تا زمان ظهور حضرت قائم عليه السلام است .

2) درتفسير عياشي مجلد 1 صفحۀ 258 آمده است:

العياشي باسناده عن محمد بن مسلم، عن ابي جعفر عليه السلام قال: والله الّذي صنعه الحسن بن علي عليهما السلام كان خيراً بهذه الامة ممّا طلعت عليه الشمس، و الله فيه نزلت هذه الاية « الم تر الي الذين قيل لهم كفوا ايديكم و اقيموا الصّلوة و آتوا الزكوة » انّما هي طاعة الامام فطلبوا القتال، فلمّا كتب عليهم القتال مع الحسين عليه السلام قالوا: « ربنا لم كتبت علينا القتال لولا اخرتنا الي اجل قريب » و قوله : « ربّنا اخرنا الي اجل قريب نجب دعوتك و نتبع الرسل » ارادوا تاخير ذلك الي القائم عليه السلام .

عياشي به سند خود از محمد بن مسلم از حضرت ابوجعفر امام باقر عليه السلام آورده كه آن جناب فرمود: به خدا سوگند آن چه را حسن بن علي عليه السلام انجام داد، از آن چه خورشيد بر آن طلوع كرده (يعني از همۀ دنيا) برای اين امت بهتر بود، به خدا قسم دربارۀ او اين آيه نازل شد: « آيا نمي نگری كساني را كه به ايشان گفته شده از جنگ به طور موقت دست نگه داريد و به وظيفۀ افامۀ نماز و زكات بپردازيد » همانا اين اطاعت از امام است و آنها اصرار داشتند كه فرمان جنگ به آنان داده شود، پس چون قتال در راه خدا در ركاب امام حسین عليه السلام برايشان نوشته و فرض شد گفتند : « پروردگارا تا اجلي نزديك ما را به تأخير انداز تا دعوت ترا اجابت كنيم و از رسولان پيروی نمائيم. » منظورشان به تأخير افتادن آن حكم تا هنگام قيام حضرت قائم عليه السلام است.

عزيزانی كه اين كتاب را مطالعه می فرمایيد، بدانيد يكی از موفقيت هایی كه خداوند به مردم عصر ما عنايت فرموده است اين است كه ما در عصر مهدويت و عصر امامت حضرت بقية الله الاعظم متولد شده ايم، و تحت توجهات اين امام عزيز قرار داريم، و خوشا به حال كسانی كه در اين عصر توجهات خاصه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف را بخود جلب مي كنند و خوشا به حال كسانی كه خدمت اين بزرگوار می رسند، و خوشا به حال كسانی كه در عصر ظهور زنده هستند. خداوند انشاء الله اين توفيقات خاصه را نصيب همه ما بگرداند .

آمین

ص: 227

شيخ طوسي در مجالس خود گويد: حسين بن ابراهيم قزويني ما را خبر داد، گفت: ابوعبدالله محمدبن وهبان خبرمان [حديثمان] داد، گفت: ابوالقاسم علي بن حبشي حديثمان داد، وی گفت: ابوالفضل عباس بن محمد بن الحسين حديثمان داد، وی گفت: پدرم برايمان حديث آورد، گفت: صفوان بن يحيي، از حسن بن ابي غندر، از ابوبصير حديثمان داد، گفت: شنيدم حضرت ابو عبدالله صادق عليه السلام مي فرمود: تقوا پيشه كنيد [ و از عذاب خداوند بپرهيزيد ] و بر شما باد اطاعت و فرمانبرداری از امامانتان، آنچه مي گويند شما نيز همان را بگوييد و از آنچه لب بستند خاموش بمانيد، زيرا شما [امروزه] تحت تسلط كساني هستيد كه خدای تعالي فرموده: « هر چند كوهها را با مكر خود از جای بركنند» (منظور آن حضرت بني العباس مي باشد) پس تقوا و خداترسي پيشه سازيد كه شما در حال هدنه [تقيه و احتياط] هستيد، در اجتماعات آنها (= مخالفين) نماز بگذاريد و در مراسم [تشييع و تدفين] جنازه هايشان شركت كنيد، و امانت را به ايشان ادا نماييد، و بر شما باد كه حج اين خانه را انجام دهيد و صحنه های هول انگيز روز قيامت از شما خواهد بود.

اين حديث برنامه هایی از زمان غيبت را مطرح می كند كه منتظرين واقعی به وسيله آن می توانند چنين خودسازی نمايند .

ص: 230

گفته ابليس پرسيدم كه گفت : « پروردگارا به من مهلت بده تا روزی كه خلايق برانگيخته مي شوند.» خداوند فرمود: « البته تو از مهلت داده شدگانی تا به روز و هنگام معين و معلوم . »

به حضرت صادق عليه السلام گفتم : روز وقت معلوم چه روزی است؟ حضرت فرمودند : وقت معلوم روز قيام قائم آل محمد عليه السلام است هر گاه خداوند او را برانگيزد در مسجد كوفه. كه ابليس مي آيد در حاليكه بر زانوهايش راه مي رود و مي گويد: ای وای از اين روزگار، آنگاه قائم آل محمد از پيشانيش مي گيرد و گردنش را مي زند، آن هنگام روز وقت معلوم است كه مدت او به پايان مي رسد ( و شيطان به دست قائم آل محمد عجل الله تعالي فرجه الشريف كشته می شود.)

2) محمد بن ابراهيم الحمويني شافعي در كتاب فرائد السمطين مجلد 2 مي گويد:

عن حسن بن خالد قال: قال علي بن موسي الرضا رضي الله عنه: الي يوم الوقت العلوم، و هو يوم خروج قائمنا. فقيل له: يا ابن رسول الله و من القائم منكم اهل البيت؟ قال: الرابع من ولدي ابن سيدة الاماء يطهرالله به الارض من كل جور و يقدسها من كل جرم و ظلم.

دانشمند شافعي محمد بن ابراهيم الحمويني به اسناد مذكورش از حسن بن خالد روايت مي كند كه فرمودند : علي بن موسي الرضا رضي الله عنه در ضمن حديثي درباره «الي يوم الوقت المعلوم » كه روز وقت معلوم چه روزی است؟ حضرت فرمودند آن روز، روز قيام قائم ما است. آنگاه از آن حضرت پرسيدند : يا بن رسول الله قائم شما اهل بيت كيست؟ حضرت فرمودند او چهارمين نفر از اولاد من و فرزند سرور كنيزان (عالم) مي باشد، خداوند توسط او زمين را از هر جور و ستمی پاك مي كند و از هر جرم و ظلمی منزه مي سازد.

البته ما رواياتی داريم در مبحث رجعت كه شيطان به وسيله رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم به قتل مي رسد و اين روايات با هم تناقض ندارد زيرا در رجعت ، شيطان هم رجعت خواهد كرد. و در رجعت به دست رسول خدا صلی الله عليه وآله وسلم كشته می شود.

3) در كتاب تفسير برهان مجلد 2 صفحۀ 343 حديث شمارۀ 6 آمده است :

عن وهب بن جميع موسي اسحاق بن عمّار قال سئلت اباعبدالله عليه السّلام عن قول ابليس «رب فانظرني الي يوم يبعثون قال فانك من المنظرين الي يوم الوقت المعلوم» قال له وهب جعلت فداك اي يوم هو؟ قال يا وهب اتحسب انه يوم يبعث الله فيه الناس ان الله انظره الي يوم يبعث فيه قائمنا فاذا بعث الله قائمنا كان في مسجد الكوفة و جاء ابليس حتي يحبثو بين يديه علي رکبتيه فيقول ياويله في هذا اليوم فياخذ بناصيته فيضرب عنقه فذلك اليوم الوقت المعلوم.

ص: 232

وهب می گويد از حضرت صادق عليه السلام درباره اين ايه سؤال كردم كه ابليس می گويد: « پروردگارا به من مهلت بده تا روز برانگيخته شدن و خداوند می فرمايند تو از وقت داده شدگان هستي. » وهب مي گويد آقای من جانم فدای شما شود، اين روز چه روزی است؟ حضرت فرمودند : ای وهب مي پنداريد كه آن روز، روز قيامت است كه خداوند همه را برمی انگيزد. ای وهب بنگر و مواظب باش روزی را كه قائم عليه السلام قيام مي كند. در مسجد كوفه ابليس می آيد در حاليكه روی دو پای خود راه مي رود، حضرت موهای جلوی سر او را مي گيرد و گردنش را می زند، و آن روز، روز قيام وقت معلوم است (كه شيطان به دست قائم آل محمد عجل الله تعالي فرجه الشريف كشته می شود.)

4) در كتاب تفسير برهان مجلد 2 صفحۀ 343 حديث شماره 7 آمده است :

شرف الدين النجفي بحذف الاسناد مرفوعاً الي وهب بن جميع، عن ابي عبدالله عليه السّلام قال سئلته عن ابليس و قوله « قالَ رَبِّ فَانْظِرْني اِلي يَوْمِ يُبْعَثوُنَ قالَ فَاِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرينَ اِلَي يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلوُمِ » اي يوم هو؟ قال يا وهب اتحسب انه يوم يبعث الله فيه الناس؟ ولكن الله عزّوجلّ انظره اي يوم يبعث قائمنا فياخذ بناصيته و يضرب عنقه فذلك اليوم هو الوقت المعلوم .

ص: 233

الله عليه وآله وسلم فرمودند : مواظب فراست مؤمن باشيد كه او به نور خداوند می نگرد. (و می فهمد و فهيم است.)

همانطوری كه از آيه و احاديث مشخص مي شود منظور از متوسمين، حضرت رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم و حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام و امامان جانشين آنها هستند و در حال حاضر سمبل متوسمين و مطلع به اسرار الهي حضرت بقية الله الاعظم عجل الله تعالي فرجه الشريف می باشد، كه جانم فدايش شود . (كه ناقابل است.)

3) در اختصاص صفحۀ 302 آمده است :

عن ابي بكربن محمد الحضرمي، عن ابي جعفر عليه السّلام قال: سمعته يقول: انه ليس من مخلوق الا بين عينيه مكتوب مؤمن او كافر، ذلك محجوب عنكم و ليس بمحجوب عن الائمه من آل محمد صلي الله عليه و آله، ثم ليس يدخل عليهم احد الا عرفوه مؤمن او كافر، ثم تلا هذه الاية : «ان في ذلك لايات للمتوسمين» فهم المتوسمون .

از ابي بكربن محمد حضرمي از امام باقر عليه السّلام روايت كرده كه فرمود: هيچ مخلوقي نيست مگر آنكه بين دو چشمش نوشته شده مؤمن و يا كافر، و اين نوشته از شما پنهان است، ولی از نظر امامان از آل محمد علیهم السلام پنهان نيست و لذا هيچكس بر ايشان وارد نمي شود مگر آنكه از همان برخورد اول او را مي شناسند كه مؤمن است يا كافر و آن گاه اين آيه را تلاوت فرمود: « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ » سپس فرمودند : مقصود از متوسمين همين نشاندارانند .

4) در كتاب اختصاص صفحۀ 302 آمده است :

قال اميرالمؤمنين عليه السّلام ... فكان رسول الله صلي الله عليه و آله المتوسم ثم انا من بعده و الائمة من ذريتي هم المتوسمون.

اميرالمؤمنين عليه السّلام فرمود : متوسم رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم و من بعد از او هستم و همچنين امامان از ذريه من جزء متوسمون می باشند .

5) عبد الرحمن بن كثير نقل مي كند :

عن عبد الرحمن بن كثير قال : حججت مع ابي عبدالله عليه السّلام فاني معه في بعض الطريق اذ صعد علي جبل فنظر الي الناس فقال: ما اكثر الضجيج؟ فقال: له داود بن كثير الرقي: يا بن رسول الله هل يستجيب الله دعا الجميع الذي اری ؟ فقال: ويحك يا ابا سليمان ان الله لا يغفران يشرك به ان الجاحد لولايه علي عليه السّلام كعابد وثن فقلت له: جعلت فداك هل تعرضون محبيكم من مبغضيكم؟ فقال: ويحك يا اباسليمان انه ليس من عبد يولد الا كتب بين عينيه مؤمن او كافر و ان الرجل ليدخل الينا يتولانا و يتبرء من عدونا فيري مكتوبا بين عينيه مؤمن قال الله عزّوجلّ: « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ » فنحن نعرف عددنا من ولينا .

ص: 235

از عبد الرحمن بن كثير روايت شده كه گفت با امام صادق عليه السّلام همسفر حج بودم . در مسيرهايي كه با هم می رفتيم، امام كوهی را بالا رفت و از آن بالا مشرف بر جمعيت مشغول نظاره حجاج شد، آن گاه فرمود : چقدر ضجه و شيون كنان زيادند! در اين بين داود بن كثير الرقي عرض كرد: ای پسر رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم آيا خداوند دعای همه اين مردم را كه مشاهده می نمائيد مستجاب خواهد كرد؟ فرمود: وای بر تو ای ابا سليمان به تحقيق خداوند نمی بخشد گناه شرك را، هر كس منكر ولايت علي عليه السّلام باشد در حكم عابد مشرك است. عرض كردم : فدايت شوم آيا دوستان خود را از دشمنانتان تشخيص مي دهيد؟ فرمود: وای بر تو ای ابا سليمان به تحقيق هيچ بنده ای متولد نمي شود مگر آن كه بر پيشانيش نوشته مؤمن يا كافر. هر كس در زمرۀ ما و دوستان ما باشد و از دشمنان ما تبری جويد ديده مي شود كه در پيشانيش مؤمن نوشته شده، چنانكه پروردگار می فرمايد : « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ » آری ما هستيم كه دشمنانمان را از دوستانمان تشخيص می دهيم .

6) در اصول كافي مجلد 1 صفحه 218 آمده است:

عن محمد بن مسلم، عن ابي جعفر عليه السّلام في قوله الله عزوجل: « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ » قال: هم الائمه عليه السّلام، قال رسول الله صلي الله عليه و آله اتتوا فراسه المؤمن فانه ينظر بنور الله عزوجل في قول الله تعالي: « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ ».

از محمد بن مسلم از امام باقر عليه السّلام در تفسير كلام خدا « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ » روايت مي كند كه فرمود: مقصود، امامان عليهم السّلام مي باشند رسول خدا فرمودند: بهراسيد از هوشياری و زيركی مؤمن زيرا كه او با نور خداوندی بر مسائل نظر می كند، همانطور كه در كلام خدا آمده : « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ »

7) در اصول كافي مجلد 1 صفحه 218 آمده است:

عن يحيي بن ابراهيم قال: حدثني اسباط بن سالم قال: كنت عند الي عبدالله فدخل عليه رجل في اهل هيت فقال له: اصلحك الله ما تقول في قول الله عزوجل: « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ » ؟ قال: نحن المتوسمون و السبيل فينا مقيم.

يحيي بن ابراهيم مي گويد: اسباط بن سالم حديث كرد كه ما در محضر امام صادق عليه السلام بوديم مردی از ساكنين"هيت" وارد شد و خطاب به حضرت گفت: شما درباره اين كلام خدا « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ » چه می فرمایيد ؟ فرمود: منظور از متوسمون مائيم و البته راه ما پايدار خواهد بود.

8) در كتاب تفسير برهان مجلد 2 صفحه 351 آمده است:

ابن الفارسي، في روضة الواعظين قال الصادق عليه السّلام اذا قام قائم آل محمد حكم بين الناس بحكم داود لا يحتاج الي بينة يلهمه تعالي فيحكم بعلمه و یخبر كل قوم

ص: 236

بما استبطنوه و يعرف وليه من عدده بالتوسم قال الله تعالي « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ » و انها لسبيل مقيم .

حضرت صادق عليه السلام فرمودند : هنگامی كه قائم آل محمد قيام نمايد مابين مردم حكم كند مانند حكم كردن حضرت داود، او احتياج ندارد تا برای او دلائلی از خارج محكمه بياورند، او به علم خودش حكم می كند برای همه اقوام، او دوست را از دشمن می شناسد، (او حكم به باطن می كند) چنانكه خداوند فرمودند : « اِنَّ في ذلِكَ لَأياتِ لِلْمُتَوَسِّمينَ » .

ص: 237

3) درتفسير عياشي مجلد 2 صفحۀ 250 و تفسير برهان جلد 2 صفحۀ 354 حديث 9 آمده است :

و عنه باسناده قال حسّان العابد [العامري]: سألت اباجعفرعليه السلام عن قول الله: «وَلَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثاني وَالْقُرْآنِ الْعَظيمَ» قال ليس هكذا تنزيلها. انّما هي «وَلَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثاني وَالْقُرْآنِ الْعَظيمَ» نحن هم « و القرآن العظيم » ولد الولد .

و از اوست به سند خود آورده گويد : حسّان عابد [عامری] گفت : از حضرت ابوجعفر امام باقر عليه السلام راجع به قول خداوند : «(ای پيامبر) ما هفت آيت مثاني و قرآن عظيم را بر تو فرستاديم. » پرسيدم، فرمود: همانا تنزيل آيه چنين است: «و ما هفت آيه مثاني بر تو فرستاديم» مائيم آن مثاني « و قرآن عظيم » فرزند فرزند است.

همانطوری كه از مجموعه احاديث بالا استنباط می شود، قرآن كريم يك تنزيل دارد و يك تأويل، كه تنزيلش برای عوام است .

4) در بحار الانوار مجلد 92 صفحۀ 103 حديث 78 و كتاب ميزان الحكمة جلد 8 صفحۀ 94 آمده است:

قال الصادق عليه السلام: كتاب الله عزوجل علي اربعة اشياء علي العبارة و الاشارة و اللطائف و الحقايق فالعبارة للعوام و الاشارة للخواص و اللطائف للاولياء و الحقايق للانبياء .

حضرت صادق عليه السلام فرمودند : كتاب خداوند عزوجل بر چهار وجه نازل شده است بر عبارات و بر اشارات و بر لطائف و بر حقايق كه عباراتش برای عوام است و اشاراتش برای خواص است و لطائفش برای اولياء است و حقايقش برای انبياء است .

حال سؤال می شود چه كسي می داند عبارات و اشارات و لطائف و حقايق قرآن چيست؟ و كدام است؟ خود قرآن در سوره رعد آيه 43 می فرمايد :

« قُلْ كَفي بِاللِه شَهيداً بَيْني وَ بَيْنَكُمْ وَ مِنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتاب »

كسی می داند كه «و من عنده علم الكتاب » باشد و علم كتاب در نزد او باشد.

حال سؤال مي شود سبع مثاني و القرآن العظيم چيست؟

در تفسير عياشي و تفسير برهان : ان ظاهرها الحمد ولد الوالد و السابع منها القائم عليه السلام .

فرزند فرزند هفتمين آنها قائم آل محمد است .

باز در تفسير عياشي و تفسير برهان آمده است : ليس هكذا تنزيلها. انّما هي و لقد آتيناك سبعاً المثاني نحن هم، و القرآن العظيم ولد الولد.

ص: 239

حضرت مهدی حجة بن الحسن العسكری عجل الله تعالی فرجه الشريف يكی از اهل بيت است كه رسول خدا بهترين تعريف ها را درباره ايشان مي فرمايند و مقام و مرتبه و منزلت ايشان را تذكر داده اند، و اين احاديث به وفور و به طور متواتر در كتب اهل سنت موجود است. مثلا :

شيخ الاسلام حميدي در«الجمع بين الصحيحين» و متقي هندي دركتاب «كنز العمال» و زمخشري در «ربيع الابرار» و امام احمد حنبل در«مسند» و شعراني مصري شافعي در كتاب «اليواقيت و الجواهر» ...و دهها كتاب ديگر نقل كرده اند:

قال رسول الله : من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميته الجاهلية، ميتة الكفر و النفاق .

هر كس بميرد و امام زمانش را نشناسد (مانند كسی است كه در زمان) جاهليت مرده است و او در كفر و نفاق مرده است.

2) در فرائد السمطين نوشته شيخ الاسلام حمويني شافعي صفحۀ 448 و در ينابيع الموده صفحۀ 494 نوشته قندوزي حنفي و كتاب اليقين آمده است :

قال رسول الله : انّ عليّاً امام امتي من بعدي و من ولده القائم المنتظر.رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند : همانا بعد از من (يعنی بلافاصله بعد از من) علی امام خواهد بود و قائم منتظر از فرزندان اوست .

3) علي بن شهاب همداني شافعي در كتاب مودة القربي باب 56 مودة دهم صفحۀ 258 و شيخ الاسلام الحمويني شافعي در كتاب فرائد السمطين مجلد 2 صفحۀ 313 حديث 564 آورده اند :

قال رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم : انا سيد المرسلين و علي بن ابيطالب سيد الوصين و انّ اوصياء لي بعدي اثني عشر اوّلهم علي بن ابيطالب و آخرهم القائم . علی بن ابيطالب سيد اوصياء است و همانا اوصياء بعد از من دوازده نفر هستند. اول آنها علي بن ابيطالب و آخر آنها قائم منتظر است.

4) در كتاب فرائد السمطين نوشته الحمويني شافعي و كتاب عرف الوردي في اخبار المهدي نوشته حافظ جلال الدين عبدالرحمن سيوطي، و كتاب البرهان في علامات المهدي آخرالزمان نوشته علاءالدين متقي هندي و ينابيع الموده باب 78 صفحۀ 448 نوشته حافظ قندوزي حنفي آمده است:

من انكر خروج المهدي فقد كفر بما انزل علي محمد .

يعني رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند : هر كس خروج مهدي عجل الله تعالی فرجه الشريف را منكر شود به تحقيق كافر شده بر آنچه كه بر رسول خدا صلی الله عليه وآله وسلم نازل شده است.

ص: 241

5) در صحيح ابي داود مجلد 4 حديث 284 صفحۀ 207 آمده است:

عن ام سلمه قالت: سمعتُ رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم : يقول المهدي من عترتي من ولد فاطمه.

ام سلمه مي گويد شنيدم از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم كه آن حضرت فرمودند مهدی از عترت و از خانواده من است و او از اولاد فاطمه سلام الله علیها است.

به هر حال رسول خدا به مأموريتش درباره مهدی عجل الله تعالي فرجه الشريف به نحو احسن عمل فرمودند و خداوند انشاءالله ما را هم به انجام وظايفمان ياری فرمايد تا كوتاهی نكنيم و امام زمان را به جهانيان بشناسانيم كه از افضل اعمال است.

ص: 242

و در مقام ابراهيم دو ركعت نماز مي گذارد، سپس در حاليكه اصحابش كه 313 نفر هستند در پيرامونش باشند – بدرستيكه اصحاب او كساني هستند كه شبانه از رختخواب خود هجرت مي كنند (طي الارض مي نمايند) پس بيرون مي روند، سنگي مخصوص است كه چون آنرا بيفكند از زمين گياه می رويد.

2) دركمال الدين و تمام النعمة جلد 2 صفحۀ 387 آمده است:

حدثنا محمد بن الحسن بن احمد بن الوليد رحمة الله قال حدثنا محمد بن الحسن الصفار عن يعقوب بن يزيد عن محمد بن ابي عمر عن ابان بن عثمان عن ابان بن تغلب قال، قال ابوعبدالله عليه السلام اول من يبايع القائم عليه السلام جبرئيل عليه السلام ينزل في صورة طير ابيض فيبايعه ثم يضع رجلاً علي بيت الله الحرام و رجلاً علي بيت المقدس ثم ينادي بصوت ذلق تسمعه الخلايق : « اتی امرالله فلا تستعجلوه »

امام ششم فرمود : نخستين كسي كه با قائم عليه السلام بيعت كند جبرئيل باشد با صورت پرنده سفيدی فرود آيد و با او بيعت كند سپس يك پای خود را بر مسجد الحرام گذارد و پای ديگر را بر بيت المقدس و به آواز رسائي كه همه مردم مي شنوند فرياد كند : «اَتی اَمْرُاللهِ فَلا تَسْتَعْجِلوُه سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا يُشْرِكوُنَ » امر خدا آمد در آن شتاب نكنيد .

3) در غيبت نعماني صفحۀ 198 حديث 9 آمده است:

علي بن احمد، عن عبيد الله بن موسي العلوي، قال: حدثنا علي بن الحسن، عن علي بن حسان، عن عبدالرحمن بن كثير، عن ابي عبدالله عليه السلام في قول الله عزوجل ««اَتی اَمْرُاللهِ فَلا تَسْتَعْجِلوُه سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا يُشْرِكوُنَ » قال: هو امرنا، امرالله عزوجل ان لا تستعجل به حتي يؤيده [الله] بثلاثة [اجناد]: الملائكة، و المؤمنين و الرعب و خروجه عليه السلام كخروج رسول الله صلي الله عليه و آله، و ذلك قوله تعالي : «كما اخرجك ذلك من بيتك بالحق » .

4) در كتاب الغيبة صفحه 198 آمده است:

و رواه العياشي: باسناده عن ابان بن تغلب، عن ابي عبدالله عليه السلام : انّ اول من يبايع القائم عليه السّلام جبرائيل عليه السلام ينزل عليه في صورة طيرٍ ابيضٍ فيبايعه، و ساق الحديث الي آخره.

عيّاشي آن را روايت كرده به سند خود از ابان بن تغلب از حضرت ابي عبدالله صادق عليه السلام كه : نخستين كسی كه با قائم عليه السّلام بيعت مي كند جبرائيل عليه السّلام است كه به صورت پرنده سفيدی بر آن حضرت فرود مي آيد پس با آن جناب بيعت می نمايد، و حديث را تا به آخر آورده است. آن گاه عياشي در دنباله

ص: 244

حديث گفته : و در روايت ديگری از ابان از حضرت ابو جعفر باقر عليه السلام آمده است.

ص: 245

داوود حصاص گويد : از امام صادق عليه السلام راجع به آيه 16 از سوره نحل : « و علاماتي گذاشت و به وسيله ستاره هدايت شوند.» پرسيدم فرمود : ستاره رسول خدا صلي الله عليه و آله است و علامات ائمه عليهم السلام مي باشند .

3) در اصول كافي جلد 1 صفحۀ 296 حديث 2 باب «الائمة عليهم السلام هم العلامات ...» آمده است :

الحسين بن محمد، عن معلي بن محمد، عن الوشاء، عن اسباط بن سالم قال: سأل الهیثم اباعبدالله عليه السلام و انا عنده عن قول الله عزوجل: « وَ عَلاماتِ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدوُنَ » فقال : رسول الله صلي الله عليه و آله النجم و العلامات هم الائمة عليهم السلام.

هيثم از امام صادق عليه اسلام راجع به قول خدای عزوجل « و علاماتي گذاشت و به وسيله ستاره هدايت شوند.» پرسيدم . امام فرمودند : رسول خدا صلی الله عليه و آله و سلم ستاره است و ائمه عليهم السلام علاماتند .

4) در منتخب الاثر باب 8 صفحۀ 100 حديث 3 آمده است :

كفاية الاثر – محمدبن عبدالله بن المطلب و احمد بن محمد بن عبيد الله بن الحسن بن عياش الجوهري عن محمد بن لاحق اليماني عن ادريس بن زياد السبيعي عن اسرائيل بن يونس بن ابي اسحق السبيعي عن جعفر بن زبير عن القاسم بن سليمان عن سلمان الفارسي قال خطبنا رسول الله صلي الله عليه و آله فقال معاشر الناس انّي راحل عنكم عن قريب و منطلق الي المغيب اوصيكم في عترتي خيراً و اياكم و البدع فانّ كل بدعة ضلالة و كلّ ضلالة و اهلها في النار، معاشر الناس من افتقد الشمس فليتمسك بالقمر و من افتقد القمر فليتمسك بالفرقدين و من افتقد الفرقدين فليتمسك (فاذا فقدتم الفرقدين فتمسكوا نخ) بالنجوم الزاهرة بعدي اقول قولي هذا و استغفر الله لي و لكم قال فلما نزل عن منبره (المنبر نخ) تبعته حتي دخل بيت عايشة فدخلت عليه و قلت بابي انت و امي يا رسول الله سمعتك تقول إذا افتقدتم الشمس فتمسكوا بالقمر و اذا افتقدتم القمر فتمسكوا بالفرقدين و اذا افتقدتم الفرقدين فتمسكوا بالنجوم الزاهرة فما الشمس و ما القمر و ما الفرقدان و ما النجوم الزاهرة فقال اما الشمس فانا و اما القمر فعلي عليه السلام و اذا افتقدتموني فتمسكوا به بعدي و اما الفرقدان فالحسن و الحسين عليهما السلام فاذا افتقدتم القمر فتمسكوا بهما و اما النجوم الزاهرة فا( فهم نخ ) لائمة التسعة من صلب الحسین علیهم السلام و التاسع مهدیهم ثم قال : انهم هم الاوصياء و الخلفاء بعدی ائمة ابرار عدد اسباط یعقوب و حواری عیسی قلت فسمّهم لي يا رسول الله قال اولهم و سيدهم علي بن ابيطالب عليه السلام و سبطاي(و نخ) بعدهما زين العابدين علي بن الحسين عليهما السلام و بعده محمد بن علي باقر علم النبين و الصادق جعفربن محمد و ابنه الكاظم سمي موسي بن عمران

ص: 247

و الذي يقتل بأرض خراسان (غربة ابنه نخ) عليّ ثم ابنه محمد و الصادقان علي و الحسن و الحجة القائم المنتظر في غيبته فانهم عترتي من دمي و لحمي علمهم علمي و حكمهم حكمي من آذاني فیهم فلا اناله الله تعالي شفاعتي .

سلمان فارسي می گويد : رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در آخرين خطبه زندگيش فرمودند : ای مردم من بزودی از بين شما رحلت خواهم كرد. پس بشنويد، و به هر كس كه غايب است برسانيد من وصيت مي كنم شما را بر عترتم كه آنها برای شما خير هستند و بپرهيزيد از هر گونه بدعت كه همه بدعت ها گمراهي است و همه گمراهي ها و اهل آن در آتش(جهنم) قرار خواهند گرفت .

سلمان مي گويد رسول خدا از منبر پایين آمدند و من با او آمدم . ايشان داخل خانه عايشه شدند، من هم با ايشان داخل شدم و به ايشان گفتم يا رسول الله پدر و مادرم فدای شما شود. من شنيدم كه شما فرموديد : هنگاميكه خورشيد از بين شما رفت به ماه تمسك جوئيد و هنگاميكه ماه از بين شما رفت به فرقدين چنگ بزنيد و هنگاميكه فرقدين از بين شما رفت به بقيه ستاره ها چنگ بزنيد منظور از اين ها چه بود؟ حضرت فرمودند : اما خورشيد من هستم و ماه يا قمر علي عليه السلام است زمانيكه من از بين شما رفتم به او چنگ بزنيد بعد از من، اما فرقدان حسن و حسين عليهما السلام هستند كه هنگاميكه ماه رفت به نها چنگ بزنيد و اما ستاره های روشن، آنها اوصياء و خلفای بعد از من هستند. آنها امامان نيكوكار كه تعدادشان به اندازه فرزندان يعقوب (دوازده پسر) و حواريون حضرت عيسی عليه السلام (دوازده حواری) هستند. گفتم يا رسول الله اسماء آنها را بيان بفرمایيد. حضرت فرمودند : اول آنها و آقای آنها علي بن ابيطالب عليه السلام است و بعد از او دو پسرش(حسن عليه السلام و حسين عليه السلام) هستند. بعد از اين دو نفر زين العابدين علي بن الحسين عليه السلام است و بعد از او محمد بن علي باقر علم النبين است و بعد از او جعفر بن محمد صادق است و بعد از او فرزندش كاظم است كه او را به اسم موسي بن عمران مي خوانند و بعد از او پسر اوست كه به نام علي است و در سرزمين خراسان او را بقتل مي رسانند (در حال غربت) بعد از او پسرش محمد است و بعد از او علی (هادی) است و بعد از او حسن (عسكری) است و بعد از او حجة قائم منتظر است كه او غيبت دارد . اينها عترت و خانواده من هستند. آنها از خون من و از گوشت من هستند. علم آن علم من است. حكم آنها حكم من است. هر كس اينها را بيازارد شفاعت من شامل حالش نمی شود .

ص: 248

برايت می گويم آن آيه كدام است. آيه « وَاَقْسَمواُ باللهِ جَهْدَ أيْمانِهِم لا يَبْعَثُ اللهُ مَنْ يَموتُ، بلی وَعْداً علَيهِ حَقّاً ...»« وآنان با مبالغه وتأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسي را كه بميرد پس از مرگ زنده نخواهد كرد، بلي و البته وعده الهي حق است؛ » و فضيل ساكت ماند و آری ونه نگفت .

2) دركتاب روضه كافي صفحه 50 آمده است :

محمد بن يعقوب بالسناده عن سهل، عن محمّد، عن ابي بصير قال: قلت لأبي عبد الله عليه السلام (قوله تبارك و تعالي) :« وَ أقْسَمواُ باللهِ جَهْدَ أيْمانِهِم لا يَبْعَثُ اللهُ مَنْ يَموتُ بلی وَعْداً عَلَيهِ حقّا ولكنّ اكثرَ النّاسَ لا يَعلمونَ » قال : فقال لي : يا ابا بصيرما تقول في هذه الآية؟ (قال) : قلتُ: انّ المشركين يزعمون و يحلفون لرسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم انّ الله لا يبعث الموتي . قال: فقال: تباً لمن قال هذا [سهلهم] هل كان المشركون يحلفون بالله ام بالّلات و العزي؟ قال قلتُ: جعلتُ فداك فاوجدنيه، قال فقال: يا ابا بصير يوقد قام قائمنا بعث الله اليه قوماً من شيعتنا تباعُ سيوفهم علي عوا تقهم فيبلغ ذلك قوماً من شيعتنا لم يموتوا فيقولون بعث فلانٌ وفلانٌ من قبورهم مع القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف، فَ[يَ] بْلُغُ ذلك قوماً من عدوّنا، فيقولون يا معشرالشيعة ما اكْذَ بكُم؟ هذه دولتكم وانتم تقولون فيها الكذب، لاوالله ماعاش هؤلاء ولا يعيشون الي يوم القيامة، قال: فحكي الله قولهم [فقال] :« وَ اَقْسمواُ باللهِ جَهْدَ أيْمانِهِم لا يَبْعَثُ اللهُ مَنْ يموتُ »

محمد بن يعقوب به سند خود از سهل، ازمحمّد، ازپدرش، ازابو بصير روايت كرده كه گفت: به حضرت ابوعبد الله صادق عليه السّلام عرضه داشتم : اينكه خداوند تبارك و تعالي مي فرمايد: « و آنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگزكسي را كه بميرد زنده نخواهد كرد، بلي البته وعده الهي حق است وليكن بيشتر مردمان نميدانند» منظورچيست؟ فرمود: ای ابوبصيردراين باره چه مي گويي؟ (چه مي گويند) ؟عرض كردم : مشركين مي پندارند وسوگند مي خورند برای رسول اكرم صلي الله عليه وآله وسلّم كه خداوند هرگز مردگان را زنده نخواهد كرد. حضرت فرمودند: مرگ بركسي كه چنين سخني مي گويد، از آنها بپرس كه آيا مشركين به الله قسم م-ي خوردند يا به لات وعزّي؟ ابو بصير مي گويد: گفتم : فدايت شوم پس برايم (معني آيه را) بيان فرما. فرمود: ای ابو بصير هنگامي كه قائم ما عجّل الله تعالي فرجه الشريف بپا خيزد خداوند گروهی از شيعيان ما را برای او بر انگيزد و زنده كند كه گيره های شمشيرهايشان بر روی شانه هايشان است، چون اين خبربه قومي ازشيعيان ما كه نمرده باشند برسد به يكديگر گويند: فلان وفلان از قبرهايشان برانگيخته شدند و آنها با قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف هستند، اين سخن به گوش گروهي ازدشمنان ما برسد، آنها گويند : ای گروه شيعيان چقدردروغگو هستيد! اين دولت و حكومت شماست وشما

ص: 250

دروغ مي گوييد! نه والله اينها كه شما می گوييد زنده نشده و نخواهند شد تا روز قيامت، پس خداوند گفتار آنها راحكايت كرده (مي فرمايد): « وآنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسي را كه بميرد زنده نخواهد كرد»

3) در كتاب تفسير عياشي مجلد 2 صفحه 259 آمده است:

و رواه العياشي بالسناده عن ابي بصير، عن ابي عبدالله عليه السّلام في قوله : «وَ اَقْسمواُ باللهِ جَهْدَ أيمانِهِم لا يَبْعَثُ اللهُ مَنْ يَموتُ » قا ل: ما يقولون فيها ؟ قلتُ يزعمون انّ المشركين كانوا يحلفون لرسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم انّ الله لا يبعث الموتی، قال تبّا لمن قال هذا ويلهم هل كان المشركين يحلفون بالله ام باللات و العزّي؟ قلتُ: جعلتُ فداك فاَوجدنيه اعرفُهُ، قال: لو قام قائمنا بعث الله اليه قوماً من شيعتنا قبايع سيوفهم علي عواتقهم فَ[يَ]-بلُغُ ذلك قوما من شيعتنا لم يموتوا فيقولون بعث فلانٌ و فلانٌ من قبورهم مع القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف، فبلغ ذلك قوما من اعدائنا فيقولون يا معشر الشیعة ما اكذبكم؟ هذه دولتكم و انتم تكذبون فيها، لا والله، عاشوا و لا يعيشون، الي يوم القيامة، فحكي الله قولهم : « وَ اَقْسمواُ باللهِ جَهْدَ أيمانِهِم »

عيّاشي آن را به سند خود از ابو بصير، از حضرت ابي عبدلله امام صادق عليه السّلام روايت كرده كه درباره فرموده خداوند : «وآنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسي را كه بميرد زنده نخواهد كرد.» فرمودند: درباره آن چه مي گويند؟ عرضه داشتم : مي پندارند كه مشركين برای رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم سوگند ياد مي كردند كه خداوند مردگان را زنده نخواهد ساخت، (امام صادق) فرمودند مرگ بر آنكه چنين بگويد، وای برآنها آيا مشركين به الله سوگند ياد مي نمودند يا به «لات» و «عزّي»؟ عرض كردم فدايت گردم پس آن را برايم روشن ساز تا بشناسم. فرمود : چون قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف بپا خيزد خداوند قومي ازشيعيانمان را برخواهد انگيخت كه گيره های شمشيرهايشان برروی شانه هايشان است، پس اين خبر به گروهي از شيعيانمان كه نمرده اند می رسد تا به يكديگر گويند : فلاني و فلاني از قبرهايشان برانگيخته شدند وايشان با حضرت قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف هستند، چون اين سخن به گوش گروهي ازدشمنانمان برسد آنها گويند : ای گروه شيعيان شما چقدردروغگو هستيد! اين دولت وحكومت شماست و دروغ مي گويند! نه والله اينها كه شما مي گوييد زنده نشده و نخواهند شد تا روز قيامت، پس خداوند گفتار آنها را حكايت فرموده كه : « وآنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند . »

4) در كتاب تفسير عيّاشي مجلد 2 صفحه 259 آمده است :

ص: 251

عنه بالسناده عن (ابي) عبدالله صالح بن ميثم قال: سألتُ ابا جعفرعليه السّلام عن قوله : « و لهُ أسلمَ منْ في السموات و الارض طوعاً و كرها » قال : ذلك (حين يقول علي عليه السّلام: انا اولي الناس ) بهذه الآية: « وَاَقسموا باللهِ جَهْدَ أيمانِهِم لا يَبْعَثُ اللهُ مَنْ يَموتُ بلی وَعداً عَلَيهِ حقاً [ وَلكّن اَكثَرَ النّاس لا يَعْلمونَ ] لِيُبيّنَ لهُمُ الذي يَختلِفونَ فيهِ وَ لِيَعْلَمَ الّذي كَفروا اَنّهُمْ كانواُ كاذِبينَ »

و ازاوست كه به سند خود از (ابو) عبدالله صالح بن ميثم روايت كرده كه گفت: ازحضرت ابوجعفرامام محمد باقرعليه السّلام درباره فرموده خداوند (متعال): « وحال آنكه هر كه در آسمانها و زمين است خواه وناخواه تسليم اوشده است » پرسيدم. فرمود: آن (هنگامي است كه حضرت علي عليه السّلام فرمايد : من شايسته ترين افراد ) به اين آيه هستم . « وآنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسي را كه بميرد زنده نخواهد كرد، بلي البته وعده الهي حق است [ وليكن بيشتر مردمان نمي دانند ] تا برايشان آنچه را كه در آن اختلاف مي كردند بيان سازد وكافران كاملاً به دروغگويي خودشان پی ببرند»

5) در كتاب تفسير عيّاشي مجلد 2 صفحه 259 آمده است:

عنه بالسناده عن سيرين قال: كنتُ عند ابي عبدالله عليه السّلام اذ قال: ما يقول الناس في هذه الآية: « وَاَقْسمواُ باللهِ جَهْدَ أيمانِهِم لا يَبْعَثُ اللهُ مَنْ يَموتُ »؟ قال: يقولون لا قيامةٍ ولا بعث ولانشورا، فقال: كذبوا وَاللهِ انّما ذلك اذا قام القائمُ عجّل الله تعالي فرجه الشريف و كرّ معه المُكرّونَ، فقال اهل خلافكم : قد ظهرت دولتكم يا معشر الشيعة، وهذا من كذبكم تقولونَ رجع فلان وفلان وفلان، لا والله لا يبعثُ اللهُ من يموت، الا تري انّه قالَ (انّهم قالوا) : «وَ اَقسمواُ باللهِ جَهْدَ أيمانِهِم » كان المشركون اشدّ تعظيماً بالّلات والغُزّي مِن ان يُقسموا بغيرها، فقا ل الله عزّوجلّ: « بلي وَعداً عَليه حَقاً لِيُبيّنَ لَهُمُ الذّي يَخْتلفوُنَ فيهِ و ليَعلم الذّينَ كَفَرواُ أنّهم كانوا كاذبينَ إنّما قَولُنا لِشيءٍ إذا اَردْناه ُان نقولَ له كن فيكونُ »

و ازاوست به سند خود ازسيرين آورده كه گفت: درمحضرامام ابو عبدالله صادق عليه السّلام شرفياب بودم كه آن جناب پرسيد : مردم درباره اين آيه چه مي گويند؟ « وآنان با مبالغه وتأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسي را كه بميرد زنده نخواهد كرد.» گفته شد: (يعني اينكه كافران) مي گويند: نه قيامتي هست ونه برانگيخته شدني ونه نشری. فرمود: به خدا سوگند دروغ گويند همانا اين وقتي است كه قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف بپا خيزد وآنانكه اهل رجعت باشند به خدمت آن حضرت بشتابند، مخالفان شما خواهند گفت : ای گروه شيعيان دولت شما آشكار شد، واين از دروغهای شماست كه مي گوييد فلان وفلان باز گشته اند، نه قسم به خدا كه خداوند كسی را كه مُرد به اين دنيا باز نخواهد آورد، آيا نمي نگری كه او فرمود (آنان گفتند) : « وآنان با مبالغه وتأكيد به خداوند سوگند ياد كنند. »

ص: 252

چون مشركان بيشترين تعظيم واحترامشان به لات وعزی اختصاص داشت بيش از اينكه به غيرآنها سوگند ياد كنند، پس خدای عزّوجلّ فرمود : «بلي البته وعده الهي حق است تا برای آنان بيان سازد آنچه را كه درآن اختلاف مي كنند ، تا آنانكه كفر ورزيده اند بدانند كه دروغگو بوده اند، همانا ما به امر نافذمان هرگاه چيزی را اراده كنيم گوئيم موجود باش، همان لحظه موجود خواهد شد. »

6) در كتاب دلائل الامامة صفحه 248 آمده است :

العيّاشي بالسناده عَن الفضيل قالَ: قلتُ لابي عبدالله عليه السّلام : آيَة كتابكَ؟ قالَ: اكتبُ بعلامةِ كذا وكذا وَقرأ آية مِنَ القرآنِ، قلتُ لِفُضيلَ: وما تلك الآيةُ؟ قالَ: ما حدّثتُ بها احداً غيربريد، قال زرارةُ ، انا اُحَدّثكّ بها : «وَ اَقسمواُ باللهِ جَهْدَ أيمانِهِم لا يَبْعَثُ اللهُ مَنْ يموتُ بَلی وَعْداً عليهِ حقاً ولكنّ اَكْثرَ الناسَ لا يَعْلمونَ» قال: فسكتَ الفضيلُ ولم يقلْ لاولانعم .

عيّاشي

به سند خود از فضيل آورده كه گفت : به حضرت ابي عبدالله عرضه داشتم : نشانی نامه تان چيست؟ فرمود: فلان علامت را خواهم نوشت، وآيه ای ازقرآن را خواند، راوی گويد : به فضيل گفتم : آن آيه چيست؟ گفت : آن را جزبه بريد نگفتم . زراره گفت : من برايت مي گويم : « وآنان با مبالغه وتأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسي را كه بميرد زنده نخواهد كرد بلي البته وعده الهی حق است وليكن بيشتر مردم نمی دانند.» فضيل ساكت ماند وهيچ پاسخ نداد.

ص: 253

رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم : الذكر انا و الأئمة اهل الذكر و قوله عزّوجلّ: « وَ اِنّهُ لِذِكرٌ لَكَ وَ لِقومِكَ وَسَوفَ تُسْئلوُنَ » قال ابو جعفر عليه السّلام نحن قومه ونحن المسئولون .

امام باقر عليه السّلام راجع به قول خدای عزّوجلّ (سوره نحل آيه 43 ) « اگر خودتان نمي دانيد از اهل ذكر بپرسيد » ازقول پيغمبرمي فرمايد: مقصود از ذكر من هستم وامامان اهل ذكر مي باشند و راجع به قول خدای عزّوجلّ (سوره زخرف آيه 44 ) «همانا قرآن برای تو و قوم تو ذكر است وبه زودی از آن بازخواست مي شويد . » خود امام فرمود مائيم قوم او ومائيم باز خواست شدگان. (سؤال شوندگان)

1) در اصول كافي جلد 1 باب «ان اهل الذكر الذين ... » صفحه 304 حديث 2 آمده است :

الحسين بن محمد، عن معلي بن محمد، عن محمد بن اورمة، عن علي بن حسان، عن عمه عبدالرحمن بن كثير قال: قلت لابي عبدالله عليه السّلام « فَسئلواُ اَهلَ الذّكرِ اِنْ كُنتُم لا تَعْلموُنَ » قال الذكر محمد صلي الله عليه وآله وسلّم و نحن اهله المسئولون، قال؛ قلت: قوله « وَانّهُ لذكرٌ لَكَ وَلِقَومِكَ وَ سَوفَ تُسئلوُنَ » قال، ايّانا عني و نحن اهل الذكر ونحن المسئولون .

ابن كثير گويد: از امام صادق عليه السّلام آيه « اگرخودتان نمي دانيد، از اهل ذكر بپرسيد » را پرسيدم، فرمود: مقصود از ذكر محمد صلي الله عليه وآله وسلّم است وما اهل او هستيم كه پرسيده مي شويم، به حضرت عرض كردم: خدای تعالی مي فرمايد: قرآن ذكراست برای تو و قوم تو و به زودی ازآن پرسيده مي شويد. » فرمود : تنها ما را قصد كرده، مائيم اهل ذكر ومائيم پرسش شوندگان .

2) دراصول كافي جلد 1 باب «ان اهل الذكر الذين ... » صفحه 304 حديث 3 آمده است :

الحسين بن محمد، عن معلي بن محمد، عن الوشاء قال: سألت الرضا عليه السّلام فقلت له: جعلت فداك « فسئلواُ اَهلَ الذكرِ اِنْ كُنتُمْ لا تَعْلموُنَ » فقال نحن اهل الذكر ونحن المسئولون؛ قلت: فأنتم المسئولون و نحن السائلون؟ قا ل: نعم ، قلت: حقاً علینا أن نسألكم؟ قال: نعم، قلت: حقاً عليكم ام تجيبونا؟ قال: لا، ذاك إلينا إن شئنا فعلينا وإن شئنا لم نفعل، اما تسمع قول الله تبارك وتعالي : « هذا عطاؤنا فامنن أو امسك بغير حساب »

وشاء گويد به حضرت رضا عرض كردم : قربانت گردم « اگر نمي دانيد از اهل ذكربپرسيد » يعني چه؟ فرمود : مائيم اهل ذكر ومائيم پرسش شوندگان؛ عرض كردم : شما پرسش شونده و ما پرسش كننده ايم؟ فرمود : آري، عرض كردم، برماست كه از شما بپرسيم؟ فرمود: آری، عرض كردم : برشماست كه پاسخ دهيد؟ فرمود : نه، اختيار با ماست اگرخواستيم پاسخ دهيم و اگرنخواستيم پاسخ ندهيم،

ص: 255

مگر نمي شنوی قول خدای تبارك و تعالي را ( سوره ص آيه 29 ) « اين است بخشش بی حساب ما، خواهی ببخش يا نگهدار. »

1) در اصول كافي جلد 1 صفحه 305 حديث 4 آمده است :

عدة من اصحابنا، عن احمد بن محمد، عن الحسين بن سعد، عن النصر بن سويد، عن عاصم بن حميد، عن ابي بصير، عن ابي عبدالله عليه السّلام في قول الله عزّوجلّ « وَ اِنّهُ لذِكرٌ لََك وَ لِقومِك َوَ سَوْفَ تُسْئلوُنَ » فرَسوُل الله صلي الله عليه وآله وسلّم الذكر و اهل بيته عليهم السلام المسئولون و هم اهل الذكر.

و باز امام صادق عليه السّلام درباره آيه ( 44 سوره زخرف ) فرمود : رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم ذكر است و اهل بيتش عليهم السلام پرسش شوندگان و اهل ذكر باشند.

2) در اصول كافي جلد 1 صفحه 305 حديث 5 آمده است :

احمد بن محمد، عن الحسين بن سعد، عن حمّاد، عن ربعي، عن الفضيل، عن ابي عبدالله عليه السّلام في قول الله تبارك و تعالي: « وَإنّهُ لِذِ كْرٌ لَكَ وَ لِقومِكَ وَ سَوفَ تُسْئلوُنَ » قال: الذكر القرآن ونحن قومه ونحن المسئولون .

و امام صادق راجع به همان آيه فرمودند: همانا مراد از ذكر قرآن است وما هستيم قوم او وما هستيم پرسش شوندگان .

3) در اصول كافي جلد 1 صفحه 305 حديث 6 آمده است :

محمد بن يحيي، عن محمد بن اسماعيل، عن منصور بن يونس، عن ابي بكر الحضرمي، قال: كنت عند ابي جعفر عليه السّلام و دخل عليه الورد اخوالكميت فقال: جعلني الله فداك اخترت لك سبعين مسألة ما تحضرني منها مسألة واحدة، قال: ولا واحدة يا ورد؟ قال: بلي قد حضرني منها واحدة، قال و ما هي قال: قول الله تبارك وتعالي: « فَسئَلواُ اَهلَ الذكْرِ اِنْ كُنتُمْ لا تَعْلموُنَ » من هم ؟ قال: نحن قال: قلت: علينا ان نسألكم؟ قال : نعم، قلت: عليكم ان تجيبونا، قا ل : ذاك الينا .

ابوبكر حضرمي گويد: خدمت امام باقر عليه السّلام شرفياب بودم كه وَرَد برادر كميت (كه از شعرا معروف عرب و مداح اهل بيت است) وارد شد و عرض كرد: خدا مرا قربانت كند، هفتاد سؤال حاضر كرده بودم كه از شما بپرسم و اكنون يكي از آنها را هم به خاطر ندارم. حضرت فرمود: اي وَرد يكي را هم به خاطرنداری ؟ عرض كردم : چرا يكي ازآنها به خاطرم آمد. فرمودند : آن چيست؟ عرض كردم قول خداوند تبارك وتعالي « اگرنمي دانيد ازاهل ذكر بپرسيد » ايشان چه كساني هستند؟ فرمود : ما هستيم . عرض كردم برماست كه از شما بپرسيم؟ فرمود، آری. عرض كردم : بر شماست كه به ما جواب گوييد؟ فرمود : اختيار با ماست .

4) در اصول كافي جلد 1 صفحه 306 حديث 7 آمده است :

محمد بن يحيي، عن محمد بن الحسين، عن صفوان بن يحيي، عن العلاء بن زرين، عن محمد بن مسلم، عن ابي جعفر عليه السّلام قال: ان من عندنا يزعمون ان قول

ص: 256

الله عزّوجلّ : « فَسئلواُ اَهْلَ الذّكرِ اِنْ كُنتُمْ لا تعْلموُنَ » أنهم اليهود و النصاري، قال اذا يدعونكم الي دينهم ! قال:- قال بيده الي صدره - نحن اهل الذكر و نحن المسئولون .

محمد بن مسلم به امام باقر عليه السّلام عرض كرد: همشهريان ما گمان كنند، قول خدای عزّوجلّ « اگر نمي دانيد ازاهل ذكر بپرسيد » اهل ذكر، يهود و نصاری هستند . فرمود : بنابراين آنها شما را به دين خود دعوت كنند !!! سپس با دست به سينه اش اشاره كرد و فرمود : ما هستيم اهل ذكر و ما هستيم سؤال شوندگان .

ص: 257

1) در كتاب تفسير عياشي مجلد 1 صفحه 65 آمده است :

عنه : بالسناده عن جابر الجعفی، عن ابي جعفر عليه السّلام في حديث طويل قال له: وايّاك و شذاذٌ من آل محمد عليه السلام فانّ لآل محمد علي رايةٍ ولغيرهم علي رايةٍ ، فالزمْ هؤلاءابداً، ايّاك ومن ذكرت لك فاذا خرج رجلٌ منهم معه ثلاثمائة وبضعة عشر رجلاً و معه راية رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم عاملاً الي المدينة حتي يمّر” بالبيداء “ حتّي يقول هذا مكان القوم الذين يخسف بهم وهي الآية التي قال الله عزّوجلّ : « اَفاَمِنَ الّذينَ مَكَرواُ السَّيئاتِ أنْ يَخْسِفَ اللهُ بِهِمُ الارضَ اَوْ يَاْ تيَهُمُ العَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُروُنَ * اَوْ يَاْخُذَهُمْ في تَقَلُّبِهِمْ فماهُمْ بِمُعْجِزينَ »

و از اوست به سند خود از جابر جعفي آورده كه حضرت ابي جعفر باقر عليه السّلام ضمن حديثی طولاني به او فرمود: و مبادا كه با معدود كساني كه از فرزندان محمد عليهم السلام ] به عنوان برپايي عدل وداد و تشكيل دولت حق [ خروج كنند، همراهي كني زيرا كه برای آل محمد وعلي پرچم ] ودولتی [ خاص است، وديگران به پرچم هايی وابسته مي شوند ] ديگران هم دولتهايي دارند [ ... پس هميشه با اينان ( امامان بر حق از آل محمد عليهم السلام ) باش و ازآنهايی كه برايت ياد كردم جداً بپرهيز، وهرگاه مردي ازايشان ،كه سيصد و سيزده نفربا وی بوده وپرچم رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم را همراه داشت، بپا خاست وعازم مدينه شد ]با او همراهی كن [ ، وچون از بيابان ” بيداء “ بگذرد می گويد: اينجا جای كسانی است كه به زمين فرو خواهند رفت، اين است معني آيه اي كه خداوند عزّوجلّ فرموده: « آيا كساني كه بر كارهاي زشت، مكرها مي كنند ايمن هستند از اينكه خداوند آنان را بر زمين فرو برد يا عذاب آنان از آنجا كه پی نبرند به سراغشان بيايد * يا آنكه هنگام آمد وشد شان به ناگاه آنها را بگيرد وآنان توان مقابله با قدرت حق را ندارند »

2) در كتاب تفسير عياشي مجلد 2 صفحه 261 آمده است :

وعنه : بالسناده عن ابن سنان، عن ابي عبدالله عليه السّلام سئل عن قول الله عزّوجلّ: « اَ فاَمِنَ الّذينَ مَكَروُا السَّيئاتِ أنْ يَخْسفَ اللهُ بِهِمُ الاَرْضَ اَوْ يَاْتيَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشعُروُنَ » قال: هم اعداءُ الله و هم يُمسخونَ ويُقذفونَ ویسیحونَ في الارض ِ .

وازاوست كه به سند خود از ابن سنان از حضرت ابي عبد الله امام صادق عليه السّلام آورده كه از آن حضرت راجع به قول خداوند عزّوجلّ: « آيا كساني كه بر كارهای زشت ، مكرها مي كنند ايمن هستند ازاينكه خداوند آنان را برزمين فرو برد» سؤال شد، در پاسخ فرمود : آنان دشمنان خدايند وآنان مسخ مي شوند و دچار پرتاب می گردند و در زمين آواره می شوند .

ص: 259

دراينجا خلاصه ای از خصوصيات سفيانی را می آوريم :

سفياني مردي از فرزندان عتبة

بن ابي سفيان است.

خروج سفياني در ماه رجب است.

خروج او از علائم حتميه

ظهورامام زمان است.

خروج سفياني وظهورامام زمان

در يك سال است.

همزمان با سفياني دو

نفرديگربه نامهای خراساني ويماني خروج مي نمايند.

سفياني وخراساني ويماني هرسه

دريك سال ويك ماه ويك روزواحد قيام مي كنند.

خروج سفياني درشام ، يماني

از يمن وخراساني ازخراسان است.

هيچ پرچمي هدايتگرترازيماني

نيست كه مردم را به حق دعوت مي كند.

قبل ازسفياني سه پرچم ديگر

بلند مي شود: يكي پرچم حسنیه ،دوم پرچم امويه وسوم پرچم قيسيه.

10. سفياني پرچمهای حسنیه، امويه وقيسيه رامانند كشاورزان كه محصول را درو مي كنند، از بين مي برد و كشتارعجيب وغريبي به راه می اندازد.

11. مدت خروج سفياني پانزده ماه طول مي كشد.

12. او شش ماه از اين پانزده ماه را مي جنگد.

13. در اين شش ماه بر پنج ايالت دمشق، فلسطين، حلب، حمص واردن مسلط مي شود.

14. كشته شدن سفياني وقيام امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف دريك سال است.

15. سرانجام لشگر سفياني با فرمانده شان در سرزميني به نام

”بيداء “ بين مكه و مدينه فرومي روند، اما خودش دراين فرو رفتن از بين نمي رود زيرا در آنجا نيست.

16. زمانيكه لشگريان سفياني در ” بيداء “ فرو مي آيند ندايي از آسمان بلند مي شود كه اي زمين ” بيداء “ دشمنان خداوند را نابود ساز. زمين همه آنها را درخود فرو مي برد، سه نفر مي مانند كه صورتهايشان از جلو به پشت برمی گردد وآنها ازطايفه كلب هستند.

17. پس از فتح نجف حضرت به كوفه رفته ودرمسجد ابراهيم عليه السّلام دو ركعت نماز مي خواند. عده اي ازلشگريان سفياني از مرحبه خروج مي كنند، حضرت دستور مقابله با آنها را مي دهند.

18. حضرت ابتدا او را به توحيد خداوند و نبوت رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم فرا مي خواند اما قبيله كلب كه دائيهاي اوهستند نمي گذارند واو را تشويق به جنگ مي كنند . او با حضرت مي جنگد اما حضرت باز او را

ص: 260

دعوت به صلح می كند، او راضي نمي شود . حضرت دستور مي دهد لشگريانش با او بجنگند. سرانجام او را شكست داده، دستگيرش مي كنند وبه قتل می رسانند .

19. عده ای از بني اميه فراركرده و به روم پناهنده مي شوند، حضرت قاصدی مي فرستد كه آنها را باز گرداند. روميها آنها را تحويل نمي دهند و قاصدان حضرت نزد ايشان مي آيند. حضرت لشگری مجهز به سمت روم مي فرستد. رهبر روميها مي گويد، بني اميه را به اينها تحويل دهيد كه اينها لشگری مجهز دارند .

ص: 261

حج را به جا آوردم و درتمام اين مدت درجستجوی (حبيب، مقصد ومقصودم بودم ) درهمين حال كه به فكر فرو رفته بودم ناگاه درب كعبه برايم آشكار شد كه شخصي را ديدم گويي شاخه درخت بان (درخت بان تنه اي راست ونرم دارد و ازتخم آن روغني خوشبو مي گيرند ) آن مرد بُردي به كمربسته بود وبُرد ديگری زير بغل بر روی گردن افكنده بود، دلم به ديدن او قرار گرفت وبه سويش شتافتم، او نيز متوجه من شد وگفت: اهل كجا هستي؟ گفتم اهل عراق، فرمودند: كدام شهر؟ گفتم اهواز،فرمودند: تو ابن الخطيب را مي شناسي ؟ گفتم آری، فرمودند: خداوند او را رحمت كند كه شبهای زيادی را به عبادت مي گذرانيد وچقدراشك مي ريخت، آنگاه فرمودند: ابن مهزياركجاست؟ گفتم خودم هستم گفت: سلام خداوند برتو باد ای ابوالحسن، آنگاه مرا به گرمي درآغوش گرفت وگفت: ای ابو الحسن آن نشاني كه بين تو وامام ابو محمد نضّّرالله وجهه بود چه كردی؟ گفتم: همراه دارم، ودست بردم وانگشتری را كه برآن نام محمد وعلي نقش بسته بود از جيبم بيرون آوردم، چون بر آن نظر كرد گريست تا آنجا كه آستينش ترشد وگفت: ای ابو محمد خدايت رحمت كند كه به راستي زينت اُمّت هستي خداوند به امامت تو را شرافت بخشيد و تاج علم ومعرفت بر تو عنايت فرمود، ما به سوی شما رهسپاريم . سپس برای بار دوم مرا در آغوش گرفت وگفت : ای ابو الحسن تو چه آرزويي داری؟ گفتم آرزوی من اين است كه امامي را كه محبوب وغايب است ملاقات كنم. گفت: او ازشما مخفي نشده وليكن كارهای بد شما او را مخفي داشته است . قُلتُ: الاِمام المحجوبٌ عن ِالعالم ، قال وَما هُوَ مَحجوبٌ عَنكُمْ ولكن حَجَبَهُ سوُءُ اعمالِكُمْ . حا ل برخيزو نزد مركبت برو وآماده ديدار حضرت حجة بن الحسن العسکری باش كه چون جوزاء از نظرها غايب شد و ستارگان آسمان، درخشان گشتند (بيا) ومن مابين ركن وصفا منتظر تو هستم .

خوشحال شدم ويقين داشتم كه خداوند اين فضيلت را به من داده است، پس لحظه شماری مي كردم تا لحظه موعود فرا رسيد. برخاستم ومركب خود را سوار شدم كه ناگاه صدای دوستم را شنيدم كه گفت : ای ابو الحسن بسوی من آی ، بسوی او شتافتم وسلام كردم، گفت بيا برويم برادر، پس حركت كرديم وازپستيها وبلندیها گذشتيم تا بر طائف مشرف شديم، به من گفت: فرود آی تا همين جا نمازهای شب را بجا آوريم . پس فرود آمديم و درهمانجا نماز واجب صبح را هم با او به جماعت خوانديم، گفتم : پس آن دو ركعت چطور؟ گفت آن دو ركعت از نمازهای شب مي باشد، آنها وقنوت را كوتاه بخوان وهمه نمازهای مستحبي را مي تواني كوتاه بخواني، سپس گفت: برادربرويم . حركت كرديم تا سرانجام بر دشتي بزرگ مشرف شديم كه همچون كافور سفيد بود، به ناگاه درآن چادری ديدم كه از موی بافته شده بود، ديدم كه نوری از آن بدرخشيد، به من گفت خوب نگاه كن آيا غيری مي بيني؟ گفتم چادری ازمو می بينم، گفت: همه اميد وسعادت در همين دشت است

ص: 263

ودرپي او رفتم تا به ميان دشت رسيديم، او از مركبش پياده شد و آن را واگذارد، من نيز از مركبم پياده شدم (ومشغول بودم آن را ببندم) به من گفت آن را رها كن . گفتم اگر گم شود چطور؟ گفت: اين سرزميني است كه جز مؤمن در آن داخل نمي شود و جز مؤمن از آن خارج نمي گردد. (به من گفت اينجا بايست رخصت بطلبيم ) وداخل چادر شد و به سرعت بيرون آمد وگفت: مژده ات باد كه اجازه ورود به تو داده شد، داخل شدم وديدم كه نورازآن مكان به آسمان كشيده مي شود.

فدَخَلتُ فَاذا بَيْتُ يَسْطَعُ مِنْ جانِبهِ النّورُ، فَسَلّمتُ عَلَيهِ بالامامَةِ، فقال: يا ابا الحسن كنّا نَتَوقّعك ليلاً وَنَهاراً فَما الذّي اَبْطأ بِكَ عَلَينا ؟

پس داخل شدم مشاهده كردم كه نورازآن جايگاه به اطرافش كشيده مي شود پس برآن حضرت سلام كردم، سلامي كه مخصوص امام است آنگاه حضرت فرمودند: اي ابوالحسن ما شب و روز انتظار داشتيم و متوقع بوديم كه تو به نزد ما بيايي . چه چيز باعث شد كه تو ديربيايي؟ عرض كردم : ای آقای من كسي را تا كنون نيافته بودم كه مرا راهنمايي كند. به من فرمودند:كسي را نيافتي كه راهنماييت كند! سپس انگشت خود را بر زمين زدند و فرمودند: لا ولكنّكم كثرتم الاموال وتجبّرتم علي ضعفاء المؤمنين وقطعتم الرّحم الذّي بينكم فأيُّ عذرٍ لكم (الآن) فقلت: التوبة والتوبة الا قالة. هرگز، وليكن اموالتان را زياد كرديد وبرضعيفان مؤمنين ظلم نموديد، وصله رحم نكرديد ورحم خود را قطع نموديد پس حالا چه عذری داريد؟ عرض كردم : توبه ، توبه ( ای آقای من ) در گذريد.

ثم قال يا بن المهزيار ومدّ يَدهُ، اَلا اُنبّئك بالخبرِانّهُ اذا قعد الصّبيُ وتحرّك المغربي وسارَ العمانيُّ وبويع السفياني يؤذِنُ لي اللهُ فاخْرجُ بين الصفا والمروة في ثلاثمائةٍ وثلاثة عشرَ رجلاً سواء، فاجيءُ الَي الكوفة واَهدمُ مسجدها واَبنيةٍ علي بنائِهِ الاوّل و اهدِمُ ما حولهُ مِنْ بناء الجبابرة واخرجُ بالناس حجّة الاسلام اَجيءُ الي يثربَ فاهدمُ الحجرةَ وأخرجُ مَن بِها و هما طرّيان فآمُرُ بهما تَجاهَ البقيع وآمرَبِخَشبتين يصلبان عليهما فتورقُ مِنْ تحتهما فيفتَتِنُ الناسَ بهما اَشدَ مِنَ الفتنةِ الاولي فينادي منادٍ من السماءُ ابيدي ويا ارضُ خُذي .

ای پسر مهزيار ( حضرت دستش را به سوی من دراز كردند وفرمودند) آيا تو را از اخباری آگاه نسازم؟ ای پسر مهزياربدان، هرگاه كودك بنشيند، ومغربي حركت كند وعماني راه بيفتد و زمانيكه با سفياني بيعت شود، آنگاه خداوند به من اجازه قيام مي دهد پس من بين صفا ومروه با سيصد وسيزده مرد خروج مي كنم، آنگاه به كوفه مي آيم و مسجد آن را منهدم مي سازم و براساس بنای نخستين آن را بنا مي

كنم وآنچه ازساختمانهای جباران پيرامون آن هست نيز خراب می كنم وبا مردم حج

ص: 264

اسلام را بجای مي آورم و به يثرب مي روم پس حجره را خراب مي كنم و آنچه درآن است ، بیرون می آورم و آن دو را تازه بيرون مي آورم و دستورمي دهم درسمت بقيع بردو چوب خشك آنها را به دار آويزند، پس آن دو چوب خشك از زير آنها برگ مي دهند، آنگاه مردم به فتنه ای شديد تر از فتنه اول دچار مي گردند، پس منادی صدا مي زند ازآسمان كه : ای آسمان اينان را نابود ساز و ای زمين اينها را بگير.

فيومئذ لا يبقي علي وجه الارض الاّ مؤمنٌ قد اَخلصَ قلبهُ للايمان قلتُ: يا سيدي ما يكون بَعدَ ذلك؟ قال: الْكرّةُ الرجعةُ الرجعة ثمَ تلاهذه الاية « ثمَّ رََدَدْنا لَكُمُ الْكرّة عَلَيْهِم وَاَمْدَدنا كُمْ باموالٍ وَ بَنينَ وَ جَعَلْنا كُمْ اَكْثَرَ نَفيراً » ( سوره نحل آيه 6)

سپس بر روی زمين باقي نمي ماند جزمؤمني كه دلش را برای ايمان خالص كرده باشد، عرضه داشتم : ای آقای من پس ازآن چه می شود ؟ فرمودند : بازگشت، بازگشت، رجعت، رجعت. سپس اين آيه را تلاوت كردند: « سپس بار ديگرشما را بر آنان سلطه مي دهيم و به وسيله اموال و فرزندان مدد نماييم وتعداد ( افراد شما ) را بیشترسازيم .»

1) در كتاب روضه كافي صفحه 250 آمده است :

محمد بن يعقوب: عن عدةٍ من اصحابنا، عن سهل بن زيادٍ، عن محمد بن الحسن بن شمؤن، عن عبدالله بن عبد الرحمن الاصم،عن عبدالله بن القاسم البطل، عن ابي عبدالله عليه السّلام في قوله تعالي: « وَقَضَينا اِلی بَني اِسرائيلَ فِي الكتابِ لَتُفسدُنَّ فِي الارضِ مَرَّتين ِ» قال: قتْلُ علي بن ابي طالب وَطعن الحسن عليهما السلام، «وَلَتعْلُنَّ عُلُواً كَبيراً » قال: قَتلُ الحسين عليه السّلام، « فاذا جآءَ وَعْدَ اوُلاهُما » فاذا جآء نفردم الحسين عليه السّلام، « بَعَثنا عَلَيكُم عِباداً لَنا اوُلي باس ٍ شديدٍ فَجاسوُا خِلالَ الدّيار » قومٌ يبعثهم الله قبل خروج القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف فلا يدعون و تراً لآل محمد الاّ قتلوُهُ « وَ كانَ وَعْداً مَفعوُلاً » خروج القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف « ثمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الكَرَّةَ عَلَيْهِم » خروج الحسين عليه السّلام في سَبعين من اصحابه عليهم (ال) بيض المذهَّب لكلّ بيضةٍ وَ جَهان ِالمُؤدّونَ الي الناس انّ هذا الحسين عليه السّلام قد خرج (حتّي) لا يَشكَّ المؤمنونَ (فيه) وانّه ليس َبدجّال ولا شيطان ٍ والحجة القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف بين اظهركم فاذا استقرّتِ المعرفة ُ في قلوب المؤمنون انّه الحسين عليه السّلام جآءَ الحجة الموت، فيكونُ الذّي يُغسِله ويكفنه ويُحنّطه ويُلحدهُ في حضرته الحسين (بن علي) عليهما السلام ولا يلي الوصيَّ الاّ الوصي .

ص: 265

محمد بن يعقوب از عدّه ای از اصحابمان، از سهل بن زياد، ازمحمد بن الحسن بن شمؤن، از عبدالله بن عبدالرحمن اصّم، از عبدالله بن القاسم بطل، از حضرت ابي عبدالله عليه السّلام روايت آورده كه آن حضرت درباره قول خدای تعالي« وبه بني اسرائيل در كتاب خبرداديم كه البته شما دوبار درزمين فساد بزرگي خواهيد كرد » فرمود: يكي كشتن علي بن ابي طالب عليه السّلام و دوم ضربت زدن به امام حسن عليه السّلام « وتسلط و سركشي سخت ظالمانه ای خواهيد داشت » فرمود: كشته شدن امام حسين عليه السّلام است « پس هرگاه نوبت نخستين انتقام فرا رسد » پس چون موعد ياری گرفتن وخونخواهي برای حسين عليه السّلام فرا رسد « بندگان سخت جنگجوی خويش را برشما خواهيم برانگيخت تا آنجا كه درون خانه هايتان را نيز جستجو كنند.» قومي هستند كه خداوند آنان را پيش ازقيام حضرت قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف برمي انگيزد، كه هيچ كس (مسئول) خوني از آل محمد صلي الله عليه وآله وسلّم باقي نگذارند جز اينكه او را بكشند، « واين وعده حتمي خواهد بود. » يعني : آمدن حضرت قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف ” وعده ای حتمي است “ « سپس بار ديگر شما را برآنان تسلط مي دهيم » خروج امام حسين عليه السّلام با هفتاد تن ازاصحابش ( درزمان رجعت) درحاليكه كلاه خودهای زرّيني كه دو رو دارد برسردارند و اعلام كنندگاني به مردم برسانند : اين حسين است كه خارج شده، تا آنجا كه مؤمنان هيچ شك وترديد و درباره او نكنند و بدانند كه او دجّال وشيطان نيست، و اوست حجّت قائم (به حق) درميان شما وچون معرفت به اينكه آن حضرت همان حسين عليه السّلام است در دلهای شيعيان استقراريافت، حضرت حجت را مرگ فرا مي رسد، وكسي كه آن جناب را غسل مي دهد وكفن وحنوط مي كند وبه خاك مي سپارد همان حسين (بن علي) عليهما السلام خواهد بود، وجز وصّي وامام هيچ كس متصّدی (كار كفن ودفن) وصّي نشود.

3) دركتاب كامل الزيارات صفحه 62 آمده است :

ابو القاسم جعغربن محمد بن قولويه : في كامل الزيارات قال: حدّثني محمد بن جعفرالقرشي الرزّاز قال: حدّثني محمد بن الحسين بن ابي الخطاب ، عن موسي بن سعدان الحناط، عن عبدالله بن قاسم الحضرمي، عن صالح بن سهل، عن ابي عبدالله عليه السّلام في قول الله عزّوجلّ: « وَقَضَينا اِلی بني اسرائيلَ في الكِتابِ لَتُفسِدُنَّ فِي الارضِ مَرَّتينِ» قال: قتل اميرالمؤمنين عليه السّلام وطعن الحسن بن عليٍ عليه السّلام، « وَلَتَعلُنَّ عُلُواً كَبيراً » قال: قتل الحسين بن علي عليهما السلام « فاذا جآءَ وَعْدُ اوُلاهُما » قال: اذا جآءَ نفر الحسين عليه السّلام، « بَعَثنا عليكُم عِباداً لنا اوُلي بَاْسٍ شَديدٍ فجاسواُ خِلال الديار » قوماً يبعثهم الله قبل قيام القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف لا يدعون وتراً لآل محمد الاّ اَخَذوه، « وَكانَ وَعْداً مَفعوُلاً »

ص: 266

ابوالقاسم جعفربن محمد بن قولويه : در كتاب كامل الزيارات گويد: محمد بن جعفر قرشي رزاز حديثم داد، گفت: محمد بن الحسين بن ابي الخطاب حديثم گفت، ازموسي بن سعدان حنّاط ، از عبدالله بن قاسم حضرمي، ازصالح بن سهل، از حضرت ابي عبدالله امام صادق عليه السّلام درباره قول خداوند عزّوجلّ: « وبه بني اسرائيل در كتاب خبر داديم كه البته شما دو بار در زمين فساد بزرگي خواهيد كرد.» فرمود : كشتن اميرالمؤمنين عليه السّلام وضربت خوردن حسن بن علي عليه السّلام ،« وتسلط وسركشي سخت ظالمانه اي خواهيد داشت » فرمود : كشتن حسين بن علي عليه السّلام ،« پس هرگاه نوبت نخستين انتقام فرا رسد » فرمود: هرگاه رقت پيروزی ونصرت حسين عليه السّلام فرا رسيد « بندگان سخت جنگجوي خويش را بر شما خواهيم برانگيخت تا آنجا كه درون خانه هايتان را نيز جستجو كنند »قومي را خداوند پيش از قيام حضرت قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف برانگيزد كه هيچ مسئول خوني از آل محمد را وانگذارد مگر اينكه او را بگيرند، « واين وعده حتمی خواهد بود .»

1) در كتاب كامل الزيارات صفحه 64 آمده است :

عنه : قال حدّثني محمد بن جعفر الكوفي الرزّاز، عن محمد بن الحسين بن ابي الخطّاب، عن موسي بن سعدان، ( عن ابي عبدالله، عن القاسم ) الحضرمي، عن صالح بن سهل، عن ابي عبدالله عليه السّلام في قول الله تبارك وتعالي: « وَقَضَينا اِليبني اِسرائيلَ في الكِتابِ لَتفسِدنَّ فِي الارضِ مَرّتينِ » قال: قتل علي عليه السّلام وطعن الحسن عليه السّلام، « وَلَتَعلُنَّ عُلواً كَبيراً » قا ل: قتل الحسين عليه السّلام .

وازاوست كه گفت: محمد بن جعفركوفي رزاز حديثم داد، از محمد بن الحسين بن ابي الخطاب، از موسي بن سعدان، ( از ابي عبدالله، از قاسم ) حضرمي، از صالح بن سهل، از ابي عبدالله امام صادق عليه السّلام درباره قول خداوند تبارك وتعالي: « وبه بني اسرائيل در كتاب خبر داديم كه البته شما دوباردرزمين فساد بزرگي خواهيد كرد » فرمود : كشتن حضرت علي عليه السّلام وضربت زدن به امام حسن عليه السّلام ،« وتسلط وسركشي سخت ظالمانه اي خواهيد داشت » فرمود : كشتن امام حسين عليه السّلام .

2) در كتاب تفسير عياشي مجلد 2 صفحه 281 آمده است:

العياشي بالسناده عن صالح بن سهل، عن ابي عبدالله عليه السّلام في قوله: «وَقَضَينا الي بَني اِسرائيلَ فِي الكِتابِ لَتفسِدُنَّ فِي الارضِ مَرّتينِ » قتل علي وطعن الحسن عليهما السلام، « وَلَتَعلنَّ عُلُواً كَبيراً » قتل الحسين، « فاذا جآءَ وعدُ اوُلهما » فاذا جآء نفر دم الحسين عليه السّلام، « بَعَثنا عليكم عباداً لنا اولي بَاْسٍ شَديدٍ فجاسوُا خِلالَ الدّيار » قوم يبعثهم الله قبل خروج القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف لا يدعون وتراً لآلِ محمد عليهم السلام الاّ [ اَ ] حرقوه « وَكان وَعداً مَفعوُلاً» ] قبلَ [ قيام القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف، « ثم رَدَدْنا لَكمُ الكَرّةَ عَلَيهم وَاَمْدَدْنا كُم

ص: 267

باموالٍ وَبنين وجعلنا كُم اَكثراً نَفيراً » خروج الحسين عليه السّلام في الكرّة في سبعين رجلاً من اصحابه الذين قتلوا معه عليهم البيض المذهب لكلّ بيضةٍ وجهان المؤدي الي الناس انّ الحسين قد خرج في اصحابه حتّي لا يشكَّ قيه المؤمنون وانّه ليس بدجّالٍ ولا شيطانٍ الاّ انّه الامام الّذي بين اظهرالناس يومئذ فاذا استقرّ عند المؤمن انّه الحسين عليه السّلام لا يسكّون فيه وبلغ عن الحسين الحجة القائم عليهما السلام بين ] اظهر[ الناس وصدّقه المؤمنون بذلك جآءَ الحجة الموت فيكون الذي يلي غسله وكفنه وحنطه وايلاحه ]في[ حضرته الحسين ولايلي الوصّي الاّ الوصّي . وزاد ابراهيم ]في حديثه[ ثم يملكهم الحسين حتّي يقع خاجباه علي عينيه.

وعياشي به سند خود از صالح بن سهل از حضرت ابي عبدالله صادق عليه السّلام روايت آورده راجع به فرموده خداوند « وبه بني اسرائيل در كتاب خبرداديم كه البته شما دوباردرزمين فساد بزرگي خواهيد كرد » كشتن حضرت علي عليه السّلام وكشتن حسن عليه السّلام « وتسلط وسركشي سخت ظالمانه اي خواهيد داشت » كشتن حضرت حسين عليه السّلام « پس هرگاه درنوبت نخستين انتقام فرا رسد » پس چون وقت ياری گرفتن وظفريافتن خون حسين عليه السّلام فرا رسيد، « بندگان سخت جنگجوی خود را برشما خواهيم فرستاد تا آنجا كه درون خانه هايتان را نيز جستجو كنند » قومي هستند كه خداوند آنها را پيش ازخروج قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف برمي انگيزد كه هيچ جنايتكاری نسبت به آل محمد وا نگذارد مگر اينكه اورا بسوزانند، « واين وعده حتمي خواهد بود» (قبل) از قيام حضرت قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف « سپس بارديگر شما را برآن سلطه دهيم وبه وسيله اموال وفرزندان مدد نماييم و تعداد افرادتان را بيشتر سازيم » خروج امام حسين عليه السّلام دررجعت با هفتاد مرد از اصحابش كه با او كشته شدند درحاليكه كلاه خودهای زريني برسردارند كه دورو است كه به مردم ابلاغ خواهد شد كه حسين با اصحاب خود ] از ستبرشهادت [ بيرون آمده تا آنجا كه مؤمنان درباره اش هيچ شك نكنند و] بدانند [ كه او دجّال وشيطان نيست و امام زمان درميان مردم است، پس چون دردل مؤمن اعتقاد به اين كه او حسين عليه السّلام است استقرار يافت درباره او شك نكنند وبه حدي اين عقيده رسوخ می يابد كه حسين عليه السّلام را حجت قائم به امر امامت دادند ومؤمنان آن حضرت را اين چنين تصديق كنند، در اين هنگام مرگ حضرت حجت عجّل الله تعالي فرجه الشريف فرا رسد پس امام حسين عهده دار غسل وكفن وحنوط او می شود و او را درآرامگاهش به خاك می سپارد، كه وصّي را جز وصّي عهده دار نشود . وابراهيم ( يكي ازراويان ) درحديثش افزوده، سپس امام حسين عليه السّلام زمام امورشان را بدست می گيرد تا آنجا كه ابروهايش برروی چشمهايش می افتد .

ص: 268

وسيله قائم آل محمد عجّل الله تعالي فرجه الشريف بازگرديم « وجهنم را زندان كافران قرار دهيم. » يعنی زندانی که درآن محصور بمانند .

ص: 270

امام سجاد عليه السّلام فرمود : امام ازما اهل بيت حتماً معصوم است وعصمت درظاهرخلقت مشخص نمی شود. سؤال شد که یا بن رسول الله پس معصوم چه كسي مي باشد؟ فرمود : آن كس كه به حبل الله اعتصام جويد و حبل الله ، قرآن است. معصوم و قرآن تا روزقيامت ازهم جدا نمي گردند. بنا براين امام، انسان را به قرآن هدايت مي نمايد واين همان كلام خداست كه مي فرمايد: « اين همان قرآن است كه به آنچه استوارتراست هدايت مي كند.»

پس قرآن ما را به امام هدايت مي كند، وهركس به امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف هدايت شود هدايت شده قرآن است و او به نصيحت و وصّيت رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم عمل كرده است كه به” كتاب الله وعترتي “ چنگ زده است .

ص: 272

عليهما السلام فان اليهود والنصاري اتفقّت علي انه قتل فكذبهم الله عزّوجلّ ذكره يقوله وما قتلوه وما صلبوه ولكن شبه لهم .

در مناقب ازسدير صیرفي گويد: من ومفضل بن عمر وابو بصير وابان بن تغلب برمولا وآقايمان ( حضرت صادق عليه السلام ) وارد شديم. مشاهده كرديم كه حضرت برروي زمين نشسته است ( وزارزار مي گريند) ومي فرمايند:

سيّدي غيبتك نفت رقادي واسبلت مني راحة فؤادي .

اي آقاي من غيبت تو خواب راازچشمان من ربوده است ( ومن خواب ندارم) وراحتي را ازقلب ودل وروح من دور كرده است .

سدير مي گويد عرض كردم: مولاي من گريه شديد شما قلوب ما را بسيارناراحت ( وغمگين ) و پاره پاره كرده است، خداوند چشمان شما را نگرياند اي فرزند بهترين انسانها. حضرت آهي عميق كشيدند وسپس فرمودند: امروز صبح به كتاب جفر جامع نگاه مي كردم وآن كتابي است كه علم ما كان وما يكون تا روزقيامت درآن است، واين كتاب همان كتابي است كه خداوند سبحان به محمد وامامان بعد ازاو اختصاص داده است. ( من درآن كتاب ديدم ) درباره تولد قائم موعود ومهدي عجّل الله تعالي فرجه الشريف وطول غيبت ودرازي عمراو وبلاهايي كه برمؤمنين درزمان غيبت مي رسد. وبه واسطه طول غيبت و برگشت مردم ازدايره اسلام وانداختن ريسمان ولايت ازگردن خودشان، دردلهايشان شك وشبهه پيدا شود واين فرموده خداوند عزّوجلّ است :« كُلُ اِنسانٍ اَلْزَمناهُ طائِرَهُ في عُنُقِه ...» طائرهر انساني را درگردنش آويختيم . يعني ولايت امام را برگردن هر انسانی انداخته ايم. به اين جهت قلب من محزون واندوهگين است .

فاخذتني الرقت واستولت علي الاحزان.

خداوند متعال تولد آن جناب را مانند مقدرات وتولد حضرت موسي عليه السّلام وغيبت اورا مانند غيبت حضرت عيسي عليه السّلام قرارداده است وطول عمرشريف اورا مانند عمرحضرت نوح عليه السّلام قرارداده است، وهمچنين خداوند عمرعبد صالح حضرت خضرعليه السّلام را دليل برامكان عمر ودرستي عمر قرارداده است .

اما مقدرات تولد موسي عليه السّلام هنگامي كه فرعون آگاه شد كه زوا ل پادشاهي ودولتش به دست نوزادي است كه ازبني اسرائيل است، دستورداد هركس دربني اسرائيل پسر به دنيا آورد او را بكشند. بيست هزار نوزاد پسررا كشتند ولي با اين دقتِ آنها موسي متولد شد وخداوند موسي را حفظ كرد.

برهمين اساس بني العباس می دانستند ( به وسيله آيات ورواياتي كه از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم شنيده بودند ازفرزندان امام يازدهم شيعه يعني ابا محمد حسن بن علي العسگري فرزندي متولد مي شود ) كه زوال ملك ودولت ستمكاران به دست قائم ما است و آنها قصد كشتن آن جناب را داشتند. وخداوند نورخود را

ص: 274

نگاهداری نموده واو را از دشمنانش حفظ فرمود و اما تقدر غيبت آن حضرت مانند غيبت حضرت عيسي عليه السّلام ازآن نظراست كه يهود ونصاری به اتفاق گفتند عيسي عليه السّلام كشته شده است. خداوند گفته آنها را رد كرده و فرمود: « وما قتلوه وما صلبوه ولكن شبه لهم » نه كشته شده ونه به دار آويخته شده بلكه آنها شخص ديگري را كه شبيه به او بود كشتند، و آن شخص را به دار آويختند.

كذلك غيبة القائم فان الناس استنكرها لطولها فمن قائل بغيرهدي بانه لم يولد و قائل يقول انه ولد ومات وقائل يقول ان حادي عشر ما كان عقيما و قائل يقول انه يتعدي الي ثالث عشر وما عدا و قائل يقول ان روح القائم ينطق في هيكل غير و كلها باطل.

وهمچنين غيبت قائم ما سبب شده براي مردم نظراتی (باطل) پيدا شود، عده اي گفتند كه (قائم) هنوز زائيده نشده است. و عده اي گفتند او پس ازتولد فوت كرده است، وعده ای ديگر گفتند امام يازدهم (ابا محمد حسن بن علي العسگری) عقيم وبدون فرزند بوده است، يعني گفتند امام سيزدهم هم داريم، عده ای گفتند روح آن جناب درقلب (و كالبد) شخص ديگری (حلول كرده) ودرقلب ديگری حرف می زند، وهمه اينها دروغ وكذب و باطل است.

به هر حال ما مي دانيم كه طائره عمل انسان ، همان پرونده عمل اوست ومهمترين چيزی كه بايد درآن باشد ولايت رسول خدا واميرالمؤمنين وائمه طاهرين عليهم السلام ودرحال حاضرولايت ولي عصرعجّل الله تعالي فرجه الشريف است ، كه هر كس اين طائره برگردنش نباشد كافرازدنيا رفته است كه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم فرمودند: من مات ولم يعرف امام زمانه مات ميتة الجاهلية ميتة الكفر ونفاق(1).

و هركسي امامي دارد كه تمام اعمال اوازآن امام سرچشمه می گيرد، وامام ما ولي عصر عجّل الله تعالي فرجه الشريف است. هركس مطابق ميل او رفتاركند طائره سفيد دارد، و هركس مخالف ميل او عمل نمايد طائره سياهی دارد ودر زمان ما هركس اقتدا به ولي عصركند دارای طائره روشن وشفاف خواهد بود.

خلاصه بيوگرافی حضرت ولی عصر عجّل الله تعالی فرجه الشريف

1. حضرت بقية الاعظم درشب جمعه 15ماه شعبان سال 255 هجري قمري (و با سال 256 ه - ق) درشهر سامره از پدرش حضرت ابا محمد حسن بن علي عسگري علیه السلام و مادرش مليكه (با القاب نرجس، سوسن، ريحانه، صيقل) به دنيا آمدند.

ص: 275

1. پس از تولد ايشان، امام حسن عسگری دستور دادند چهل گوسفند عقيقه كنند و برای شيعيان خاص بفرستند و تولد فرزند را به ديگران بشارت دهند.

2. حضرت عسگری به بسياری از شيعيان نظير عثمان بن سعيد و احمد بن اسحاق قمي فرزند را نشان دادند.

3. پس از فوت حضرت عسگری يعنی سال 260 (ه - ق) ايشان به امامت رسيدند.

4. ايشان دارای دو غيبت هستند يكي غيبت صغري و ديگری غيبت كبري .

5. غيبت صغري امام زمان از سال 260 (ه - ق) شروع می شود و تا سال 329 (ه - ق) ادامه مي يابد.

6. حضرت در اين مدت چهار نايب خاص داشتند. نايب اول عثمان بن سعيد عمروي كه نيابت ايشان از سال 260 (ه - ق) تا 265 (ه - ق) بوده است. حضرت عسگري عليه السّلام قبل ازشهادتش به مردم مي فرمايند كه عثمان بن سعيد نايب اول بين فرزندم مهدي وشيعيان است. نايب دوم محمد بن عثمان عمروی است كه به وسيله نايب اول به مردم معرفي مي شود ونيابت ايشان 40 سال طول می كشد يعنی ازسال 265 (ه - ق) تا سال 305 (ه - ق) . نايب سوم حسين بن روح نوبختي است كه به وسيله نايب دوم به دستورامام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشريف به مردم معرفي مي شود و نيابت ايشان ازسال 305 (ه - ق) تا سال 326 (ه - ق) يعني 21 سال طول مي كشد. نايب چهارم علي بن محمد السمري است كه به وسيله نايب سوم به مردم معرفی می شود و نيابت ايشان تا 329 (ه - ق) ادامه می يابد.

7. امام زمان شش روز قبل از رحلت نايب چهارم درتوقيعی می فرمايند : ای علي بن محمد السمري تو تا شش روز ديگر مي ميری، برای خود جانشيني تعيين مكن؛ غيبت صغري تمام شده

وغيبت كبري شروع شده است واز اين پس هركس ادعای نيابت خاصّه داشته باشد كافراست.

8. حضرت مردم را ازنيابت خاصه به نيابت عامه يا مراجع تقليد وفقهای جامع الشرايط معرفی مي فرمايند؛ كه ازآنها تقليد نمايند.

10. هم اكنون امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف درحال حيات هستند و امسال كه سال 1427 (ه - ق) است ازعمر آن بزرگوار 1171 سال می گذرد.(1)

ص: 276

حضرت درجواب فرمودند خداوند در قرآن مي فرمايد: ( لا تزر وازرة وزر أخری ) پس معناي آن چيست؟ حضرت فرمودند: مهدي عجّل الله تعالي فرجه الشريف آن دسته ازفرزندان قاتلان سيد الشهدا را كه به اعما ل پدرانشان راضی هستند وبه آن افتخار مي كنند ، می كشد. كسي كه به چيزی راضی شود مثل اين است كه آن كار را انجام داده است، اگر شخصي درمشرق باشد وبه قتل كسی كه درمغرب است راضی شود او درقتل شريك است همانطور كه خداوند فرمود: « وَمَنْ قُتِلَ مَظْلوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَليّه سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتلِ إنَّه كانَ مَنْصوراً » اين آيه درباره حسين عليه السّلام ومهدی عجّل الله تعالي فرجه الشريف نازل شده است. باز ازجابر جعفي وسلام بن مستنيراز امام محمد باقر عليه السّلام نقل كرده اند كه آن حضرت فرمودند اين آيه درباره سيد الشهدا علیه السلام مي باشد.

درروايات ديگرآمده كه دراين آيه مظلوم سيد الشهدا است وظالم كساني هستند كه آن حضرت را به قتل رساندند، « جَعَلْنا لِوَليّه سُلْطاناً »ولي عصر است كه امر می كند وقاتلان سيدالشهدا رجعت مي كنند، آنگاه حضرت ازآنها انتقام مي گيرند.

1) در كتاب كامل الزيارات صفحه 63 آمده است :

ابوالقاسم جعفربن محمد بن قولويه: في كامل الزيارات قا ل: حدثّني محمد بن الحسن بن احمد، عن محمد بن الحسن الصفار،عن العباس بن معروفٍ، عن محمد بن سنانٍ، عن رجلٍ قال: سألت ابا عبدالله عليه السّلام عن قوله تعالي: «وَمَنْ قُتِلَ مَظْلوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَليّه سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتلِ إنَّهُ كانَ مَنْصوراً »قال: ذلك قائم آل ]بيت[ محمد عليهم السلام يخرج فيقتل بدم الحسين عليه السّلام، فلو قتل اهل الارض لم يكن مسرفاً، وقوله، « فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتلِ » اي لم يكن ليصنع شيئاً فيكون مسرفاً: ثم قال ابو عبدالله عليه السّلام : يقتل والله ذراري قتله الحسين عليه السّلام بفعال آبائهم ] بفعال ابائها [ .

ابولقاسم جعفربن محمد بن قولويه دركتاب كامل الزيارات گويد: محمد بن الحسن بن احمد، ازمحمد بن حسن الصّفار،ازعباس بن معروف، ازمحمد بن سنان، ازمردي برايم حديث آورد كه گفت: ازحضرت امام ابو عبدالله صادق عليه السّلام راجع به فرموده خداي تعالي: « وهر آنكه مظلوم كشته شود پس البته كه ما برای ولي او حكومت وتسلط داديم ] برقاتل[ پس مبادا دركشتن اسراف كند كه اومنصور است» پرسيدم، فرمود: آن قائم آل ]بيت[ محمد عليهم السلام است، خروج مي كند وبه ] انتقام [ خون حسين عليه السّلام ] دشمنان را[ مي كشد، پس چنانچه اهل زمين را به قتل رساند مسرف نخواهد بود، واينكه فرموده: « پس مباد دركشتن اسراف كند » يعني: كاری انجام نمي دهد كه به سبب آن اسراف كرده باشد. سپس حضرت ابو عبدالله صادق عليه السّلام فرمود: به خدا سوگند ذراری ونوادگان كشندگان حسين عليه السّلام را به سبب كارهاي پدرانشان به قتل مي رساند.

2) دركتاب عيون اخبارالرّضا صفحه 151 آمده است :

ص: 278

ابن بابويه: قال: حدّثنا احمد بن زياد بن جعفرالهمداني رضي الله عنه قال: حدّثنا علي بن ابراهيم بن هاشم عن ابيه، عن عبدالسلام بن صالح الهروي قال: قلت لابي الحسن علي بن موسي الرضا عليه السّلام يابن رسول الله ما تقول في حديث روي عن الصادق عليه السّلام انه قال: اذا قام] خرج[ القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف قتل ذراري قتلة الحسين عليه السّلام بفعال آبائهم فقال عليه السّلام: هو كذلك، فقلت فقول الله عزّوجلّ: ( وَلا تَزرُ وازِرَةٌ وِزْرَ اُخري ) ما معناه؟ فقا ل صدق الله في جميع اقواله ولكن ذراري قتلة الحسين يرضون بفعا ل آبائهم ويفتخرون بها، ومن رضي شيئاً ] كان[ كمن اتاه، ولو انّ رجلاً قتل في المشرق فرضي بقتله رجل في المغرب لكان الراضي عند الله عزّوجلّ شريك القاتل، فانّما بقتلهم القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف اذا خرج لرضاهم بفعل آبائهم، قا ل: فقلت له بايّ شيٍ يبدأ القائم منكم ] اذا قام[ : قال: يبدأُ ببني شيبة فيقطع ايديهم لانّهم سرّاق بيت الله عزّوجلّ.

ابن بابويه گويد: احمد بن زياد بن جعفرهمداني رضي الله عنه حديثمان داد، گفت: علي بن ابراهيم بن هاشم، ازپدرش، ازعبدالسلام بن صالح هروي حديثمان داد كه گفت: به حضرت ابو الحسن علي بن موسي الرضا عليه السّلام عرض كردم: يا بن رسول الله چه می فرمايید درباره حديثي كه ازامام صادق عليه السّلام روايت شده كه فرمود: هرگاه قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف قيام ] خروج[ كند ذراری و نوادگان قاتلان امام حسين عليه السّلام را به خاطر كارهای پدرانشان به قتل خواهد رساند؟ فرمود: همين طور است. عرض كردم : پس قول خداي عزّوجلّ : « وهيچ نفسي بارديگری را بردوش نمي گيرد » معنايش چيست؟ فرمود: خداوند درتمامي اقوالش راست گفته، ولي ذراري كشندگان امام حسين عليه السّلام به كرده پدرانشان راضی هستند وبه آن جنايتها افتخار مي كنند، وهر كس به كاري راضي باشد همچون كسي است كه آن را انجام داده است، وچنانچه مردی درمشرق كشته شود ومرد ديگری درمغرب به كشته شدن او راضي باشد، آنكه رضا داده نزد خداي عزّوجلّ شريك قاتل خواهد بود، بنابراين تنها بدين جهت وقتي حضرت قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف خروج كند آنها را مي كشد كه ازكردار پدرانشان راضي هستند. فرمود: ازبني شيبه آغازمی نمايد پس دستهايشان را قطع مي كند چون آنها دزدان بيت الله عزّوجلّ هستند.

1) دركتاب روضه كافي صفحه 255 آمده است :

محمد بن يعقوب: عن علي بن محمد بن صالح، عن الحجّال، عن بعض اصحابه، عن ابي عبدالله عليه السّلام قال: سألته عن قول الله عزّوجلّ: « وَمَنْ قُتِلَ مَظْلوماً فَقَدْ جَعَلنا لِوَليّه سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتلِ » قال: نزلت في الحسين عليه السّلام لو قتل اهل الارض به ما كان مسرفاً .

محمد بن يعقوب: روايت آورده ازعلي بن محمد بن صالح، ازحجّا ل، ازبعض اصحابش، از حضرت ابي عبدالله صادق عليه السّلام كه راوی گويد: ازآن حضرت

ص: 279

راجع به قول خداي عزّوجلّ: « وهرآنكه مظلوم كشته شود پس البته كه ما براي ولي او حكومت وتسلط داديم ] برقاتل[ پس مباد دركشتن اسراف كند » پرسيدم، فرمود: درباره امام حسين عليه السّلام نازل شد، اگر ] حضرت قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف [ به خاطر آن حضرت همه اهل زمين را بكشد اسرافكار نخواهد بود.

1) درتفسيرقمي آمده است :

علي بن ابراهيم: عن ابیه، عن عثمان بن سعيد، عن المفضل بن صالح، عن جابر، عن ابي جعفرعليه السّلام في قول الله عزّوجلّ: « وَمَنْ قُتِلَ مَظْلوماً فقَدْ جَعَلنا لِوَليّه سُلطاناً فلا يُسْرفْ فِي القَتلِ إنّه كانَ مَنصوراً » قال: نزلت في القتل الحسين عليه السّلام .

وعلي بن ابراهيم: ازپدرش، ازعثمان بن سعيد، ازمفضل بن صالح، ازجابر، ازحضرت ابو جعفر باقرعليه السّلام آورده كه درباره قول خداي عزّوجلّ: «وهر آنكه مظلوم كشته شود البته ما براي ولي اوحكومت وتسلط داديم ] برقاتل[ پس مباد دركشتن اسراف كند كه او منصور است » فرمود: درباره كشته شدن حسين عليه السّلام نازل گشت.

2) دركتاب تفسير عياشي مجلد 2صفحه 290 آمده است :

العياشي: بالسناده عن سلام بن المستنير، عن ابي جعفرعليه السّلام في قوله: «وَمَنْ قُتِلَ مَظلوماً فَقَد جَعَلنا لوليّه سُلطاناً فَلا يُسرِفْ فِي القَتلِ إنه كان مَنصوراً »قال: هو الحسين بن علي عليه السّلام قتل مظلوما ونحن اولياوه والقائم منّا عليه السّلام اذا قام طلب بثار الحسين عليه السّلام فيقتل حتّي يقال قد اسرف في القتل، قا ل: المسّمي المقتول الحسين عليه السّلام، ووليّه القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف ، والاسراف في القتل ان يقتل غير قاتله، « إنّه كان منصوراً » فانّه لا يذهب من الدنيا حتّي ينتصررجلٌ من آل الرسول ] رسول الله[ صلّي الله عليه وآله وسلّم يملأ الارض قطاً وعدلاً كما ملئت جوراً وظلماً.

عياشي

به سند خود از سلام بن المستنير، ازحضرت امام ابو جعفر باقرعليه السّلام روايت كرده كه درباره فرموده خداوند: « و هرآن كه مظلوم كشته شود پس البته كه ما براي ولي اوحكومت تسلط داديم ]برقاتل[ پس مباد دركشتن اسراف كند كه او منصوراست. فرمود: او حسين بن علي عليه السّلام است كه مظلوم كشته شد، و مائيم اولياي او؛ وقائم ازما عليه السّلام؛ چون بپاخيزد خون حسين عليه السّلام را مطالبه مينمايد؛ پس آنقدر مي كشد تااينكه گفته مي شود دركشتن اسراف كرده فرمود: آنكه مقتول ناميده مي شود حسين عليه السّلام است و ولي او قائم عليه السّلام است، واسراف درقتل آن است كه غيرقاتلش را بكشد، كه او منصور وموّيد است كه همانا دنيا به پايان نرسد تا اينكه مردي از آل رسول (رسول خدا) صليّ الله

ص: 280

عليه وآله وسلمّ ياری بگيرد كه زمين را از قسط وعدل آكنده سازد همچنانكه از جور وظلم پرشده است.

7) دركتاب تفسيرعياشي مجلد 2 صفحه 290 امده است :

عنه : باسناده عن جابر،عن ابی جعفر عليه السّلام قال: نزلتْ هذه الايةُ عليه السّلام:« ومَنْ قتلَ مظلوماً فقد جعلنا لوليّهِ سلطاناً فلا يُسْرِفْ في القتل » قاتل الحسين انه كانَ منصوراً قال الحسين عليه السّلام.

و ازاوست: كه به سند خود ازجابر، ازحضرت ابو جعفرباقرعليه السّلام آورده كه فرموده: اين آيه درباره حسين عليه السّلام نازل گشت: «وهرآنكه مظلوم كشته شود پس البته كه ما برای وليّ او حكومت و تسلّط داديم ]برقاتل[ پس مباد دركشتن اسراف كند » قاتل حسين كه منصور است فرموده] يعني[ حسين عليه السّلام منصوراست .

8)

دركتاب تفسير عياشي مجلد2 صفحه 291 آمده است :

و عنه : باسناده عن حمران، عن ابي جعفر عليه السّلام قال: قلتُ له: يابن رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم زعم ولدا الحسن عليه السّلام انّ القائم منهم وانهّم اصحاب الامْرِ و يَزْعُمُ ولد ]ابن[ُ الحنفيّةِ مثل ذلك، فقال: رحم الله عميّ الحسن عليه السّلام لقد غمّه ]الحسنُ[ اربعين الف سيفٍ حين اصيبَ امير الموٌمنين عليه السّلام و اسلمها الي معاوية ومحمّد بن عليٍّ سبعين الف سيفٍ قاتلة، لو خطرعليهم خطرٌ ما خرجوا منها حتي يموتوا جميعاً، وخرج الحسين صلوات الله عليه فعرض نفسه علي الله في سبعين رجلاً من احقّ بدمه مناّ، نحن والله اصحاب الامر، وفينا القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف ومناّ السفاح والمنصور، وقد قا ل الله: « وَمَنْ قُتِلَ مَظلوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَليّه سُلطاناً » نحن اولياءُ الحسين بن علي عليه السّلام و علي دينه.

واز اوست كه بسند خود از حمران، از حضرت باقر عليه السّلام آورده كه حمران گويد: به آن حضرت عرضه داشتم: ای زاده رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم فرزندان امام حسن عليه السّلام چنين پنداشته اند كه قائم از ايشان است و صاحبان اين امرآنهايند، فرزندان ]پسر[ حنفيّه نيزهمين طورمي پندارند؟ فرمود: خداوند برعمويم امام حسن عليه السّلام رحمت آورد، همانا ] امام حسن عليه السّلام [ تا هنگامي كه حضرت اميرالمؤمنين عليه السّلام ضربت خورد چهل شمشير را درنيام كرد، وآن را به معاويه تسليم نمود، ومحمد بن علي ]منظور خود آن حضرت است [ هفتاد هزار شمشيررا به نيام برد، كه چنانچه خطري برايشان وارد مي شد تا پاي مرگ پايداري مي كردند، وامام حسين صلوات الله عليه با هفتاد مرد خروج نمود وخود را برخداوند عرضه داشت، چه كسی به خونخواهي او شايسته ترازماست، به خدا سوگند صاحبان امرمائيم، ودرميان ما دست قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف ، وسفاح ومنصور ازما هستند. ( ظاهراً مقصود ازسفاح دراين گونه روايات اميرالمؤمنين عليه السّلام است ومقصود ازمنصور، امام حسين عليه السّلام است

ص: 281

واين مربوط به رجعت می باشد) وهمانا خداوند فرمود: « وهرآنكه مظلوم كشته شود پس البته كه ما برای ولی او حكومت وتسلط داديم. » مائيم اوليای حسين بن علي عليه السّلام و اوليای دين او.

9) در كتاب تأويل الآيات الظاهر صفحه 280 ودر حلية الابرارصفحه 678 آمده است :

شرف الدين النّجفي: قال: روي بعض الثقات بالسناده ] روي الرجّا ل الثقات بالسنادهم[ عن بعض اصحابنا، عن ابي عبدالله عليه السّلام، قال: سألته عن قول الله عزّوجلّ: « وَمَنْ قُتِلَ مَظلوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَليّه سُلطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي الْقتلِ انَّه كان مَنْصوراً »قال: نزلتْ في الحسين عليه السّلام ، لو قتل وليّه اهل الارض ] به[ ما كان مسرفاً، ووليّه القائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف .

شرف الدين نجفي گويد: بعضی ازثقات به سند خود روايت كرده ] مردان مورد وثوق به سندهاي خود روايت كرده اند [ ازبعضي اصحابمان، ازحضرت ابي عبدالله صادق عليه السّلام كه راوي گويد: ازآن جناب راجع به فرموده خداي عزّوجلّ: « وهرآنكه مظلوم كشته شود پس البته ما براي ولي او حكومت وتسلط داديم ] برقاتل [ پس مباد دركشتن اسراف كند كه او منصور است » پرسيدم، فرمود: درباره امام حسين عليه السّلام نازل گشت، اگر ولي او همه اهل زمين را ] به خاطراو [ بكشد، مسرف نخواهد بود، و ولی او حضرت قائم عجّل الله تعالي فرجه الشريف است.

ص: 282

اعتقاد به امام زمان زنده دارد شيعه اثني عشريه مي باشد. نه مسيحي، نه يهودی، نه زرتشتی، نه شافعی، نه مالكی، نه حنفی ونه حنبلی هيچكدام امام زنده معرفی نمی كنند.

همانطوری كه ازآيه مشخص می شود كلمه اُناس جمع است وكلمه امام زمانهم نيزجمع مي باشد. يعني درهرعصر وزماني يك امام زمان وجود دارد كه درقيامت هركس را به آن امام زمان حيّ وحاضر وزنده مي خوانند وهركس به دنبال آن امام زمان به راه مي افتد. همان طور كه سيوطي مي گويد ودرسؤالات نكيرومنكر نيز محفوظ است . نكيرومنكر درقبر ازانسان سؤال مي كنند، مَن ربّك؟ مَن نبيّك؟ ومَن اِمامك؟ كه هركس بايد پاسخ بدهد كه امامش دردنيا كه بوده است .

1) درتفسيرعياشي جلد 2 صفحه 302 آمده است :

في العياشي: عن فضيل قال: سالت ابا جعفر عليه السّلام عن قول الله: « يَومَ نَدعوُا كُلَّ اُناسٍ بِامامِهِم » قال: يجي رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم في قومه والحسين في قومه وكل من مات بين ظهراني امام جامعه.

ازفضيل روايت شده كه گفت ازحضرت باقر عليه السّلام معنای آيه « يَومَ نَدعواُ كُلَّ اُناسٍ بِامامِهِم » راپرسيدم، فرمود: رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم درآن روز با قوم خود وعلي عليه السّلام با قوم خود وحسن بن علي با قوم خود وحسين بن علي با قوم خود مي آيند وهركسي كه درعصر هرامامی ازدنيا رفته باشد آن روزبا آن امام محشور مي شود وما با امام زمانمان قائم آل محمد عجّل الله تعالی فرجه الشريف محشور مي شويم ( إنشاء الله ).

2) دراصول كافي جلد 1 صفحه 313 حديث 1 آمده است:

محمد بن يحيي، عن احمد بن محمد، عن الحسن بن محبوب، عن عبد الله بن غالب، عن جابر، عن ابي جعفر عليه السّلام قال، قال: لما نزلت هذه الآية: « يَومَ نَدْعواُ كُلَّ اُناسٍ بِامامِهِم » قال المسلمون: يا رسول الله الی الناس اجمعين ولكن سيكون من بعدي ائمة علي الناس من الله من اهل بيتي. يقومون في الناس فيكذبون ويظلمهم ائمة الكفر والضلال واشياعهم. فمن والاهم، واتبعهم وصدقهم فهو مني ومعي وسيلقانی، الا ومن ظلمهم وكذبهم فليس مني ولا معی وانا منه برئ .

امام باقر عليه السّلام فرمود: چون آيه « روزيكه هردسته ازمردم را به امامشان خوانيم » نازل شد، مسلمين عرض كردند : ای فرستاده خدا ! مگر شما امام همه مردم نيستيد؟ پيغمبر فرمودند: من ازجانب خدا به سوي همه مردم فرستاده شده ام ولي بعد ازمن اماماني ازخاندانم برمردم منصوب شوند، ايشان درميان مردم قيام كنند ومردم آنها را تكذيب كنند وامامان كفرو گمراهي وپيروانشان برايشان ستم كنند، هركه آنها رادوست داشته باشد وازآنها پيروی كند وتصديقشان نمايد، ازمن است وبا من است ومرا ملاقات خواهد كرد وآگاه باشيد كسي كه به ايشان ستم كند وتكذيبشان نمايد، ازمن نيست وبا من نيست ومن ازاو بيزارم .

ص: 284

1) در اصول كافي جلد 1 صفحه 269 حديث 490 آمده است :

علي بن ابراهيم، عن محمد بن عيسي، عن يونس بن عبد الرحمن، عن حماد بن عبد الاعلي قال: سمعت ابا عبد الله عليه السّلام يقول: السمع والطاعة ابواب الخير، السامع المطيع لا حجة عليه، والسامع العاصي لا حجة له، وامام المسلمين تمت حجته واحتجاجه يوم يلقي الله عزّوجلّ ثم قال: يقول الله تبارك وتعالي: « يَومَ نَدْعواُ كُلَّ اُناسٍ بِامامِهِم »

عبد الاعلي گويد: شنيدم امام صادق عليه السّلام مي فرمود: شنيدن واطاعت نمودن از درهای خير است، بركسي كه بشنود وفرمان برد حجتی نيست، وآنكه بشنود ونافرماني كند حجت وعذری ندارد وامام مسلمين روزی كه خدای عزّوجلّ را ملاقات كند حجت واحتجاجش تمام است ( زيرا او امام به حق است ودرتبليغ هم كوتاهی نكرده است ) سپس فرمود: خدای تبارك وتعالی مي فرمايد: « روزيكه همه انسانها را با امامشان می خوانيم » ( يعني روزقيامت گويند: شيعيان امام صادق ! شيعيان ابوحنيفه ! شيعيان مالك ! )

2) در اصول كافي جلد 2 صفحه 197 حديث 2 آمده است :

الحسين بن محمد، عن معلي بن محمد، عن محمد بن جمهور، عن صفوان بن يحيي، عن محمد بن مروان، عن الفضيل بن يسار قال: سألت ابا عبدالله عليه السّلام من قول الله تبارك وتعالي: « يَومَ نَدعواُ كُلَّ اُناسٍ بِامامِهِم » فقال: يا فضيل اعرف امامك، فانك اذا عرفت امامك لم يضرك تقدم هذا الامرأو تاخر، ومن عرف امامه ثم مات قبل ان يقوم صاحب الامر، كان بمنزلة من كان قاعداً في عسكره، لابل بمنزلة من قعد تحت لوائه، قال: وقال بعض اصحابه : بمنزلة من استشهد مع رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم .

فضيل بن يسار گويد: ازامام صادق عليه السّلام درباره قول خدای تعالي « روزي كه هردسته ازمردم را به امامشان مي خوانيم » پرسيدم، فرمود: اي فضيل! تو امامت را بشناس، زيرا هرگاه امامت را شناختي تقدم يا تأخر اين امر زيانت ندهد، كسي كه امامش را بشناسد وپيش ازقيامت صاحب الامر بميرد، مانند كسي است كه درلشكر آن حضرت بوده است، نه، بلكه مانند كسي است كه زيرپرچم آن حضرت نشسته باشد. دراين جا يكی ازاصحابش گفت: مانند كسي است كه درركاب رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم شهيد شده باشد .

3) در اصول كافي جلد 2 صفحه 199 حديث 7 آمده است :

علي بن محمد، عن سهل بن زياد، عن الحسين بن سعيد، عن فضالة بن ايوب، عن محمد بن ابان قال: سمعت ابا عبد الله عليه السّلام يقول: اعرف العلامة. فاذا عرفته لم يضرك، تقدم هذا الامراو تاخر، ان الله عزّوجلّ يقول: « يَومَ نَدْعواُ كُلَّ اُناسٍ بِامامِهِم » فمن عرف امامه كان كمن كان في فسطاط المنتظرعجّل الله تعالي فرجه الشريف .

ص: 285

عمربن ابان گويد: شنيدم امام صادق عليه السّلام مي فمود: علامت را بشناس (يعني امامت را بشناس ) چون او را شناختي تقدم يا تاخر اين امربه تو زياني نرساند، همانا خداوند عزّوجلّ مي فرمايد: « روزی كه هردسته ازمردم را به امامشان ] همراه امامشان [ مي خوانيم » پس هركه امامش را بشناسد مانند كسي است كه درخيمه امام منتظر باشد.

1) در اصول كافي جلد 2 صفحه 487 حديث 3 آمده است :

علي بن محمد، عن سهل بن زياد، عن محمد بن الحسن بن شمؤن، عن عبد الله بن عبد الرحمن، عن عبد الله بن القاسم البطل، عن عبد الله بن سنان قال، قلت لابي عبد الله عليه السّلام : « يَومَ نَدْعواُ كُلَّ اُناسٍ بِامامِهِم » قال: امامهم الذي بين اظهرهم وهو قائم اهل زمانه .

عبدالله بن سنان گويد به امام صادق عليه السّلام عرض كردم : مقصود ازاين آيه چيست؟ « روزی كه هردسته ازمردم را به امامشان خوانيم .» فرمود : مقصود امامی است كه درميان آنهاست و او قائم اهل زمان خود است.

ص: 286

حضرت صادق عليه السّلام فرمودند : « وَلا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ اَحَداً » وهيچكس را درعبادت پروردگار خود شريك قرار ندهيد، يعني با ولايت آل محمد ولايت غيرآنها را نگيريد. ولايت آنها عمل صالح است وهركس شريك قائل شود درعبادت پروردگار خود به تحقيق او در ولايت ما شريك قائل شده وكافر است وجحد نمودن درولايت وحق اميرالمؤمنين عليه السّلام شرك است. پس شناخت امامان ودرحال حاضر شناخت امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشريف عمل صالح است وبايد درولايت امامان شريك قرار ندهند، وبه جزآنها برای خود امام ديگري قرار ندهند ودرحال حاضرامام عالمين حضرت حجة بن الحسن العسکری عجّل الله تعالی فرجه الشريف است.

ص: 290

الحمار ازقبيله مصراختلاف مي نمايد، همراهان سفياني دائيهايش ]از[ قبيله كلب خواهند بود، پس سفياني وهمدستانش بربني ذنب الحمار پيروز خواهند شد، وچنان كشته شوند كه هيچ كشته به مانند آن نبوده است. ومردي كه ازبنی ذنب الحمار است به دمشق مي آيد پس او وهمراهانش به طوری كشته شوند كه كسي را آنطور نكشته باشند، و اين است ]معنی[ آيه ای كه خداوند تبارك وتعالي می فرمايد : « حزبها در ميان خود اختلاف كنند، پس وای بركافران ازديدن روزی بزرگ . »

ص: 292

البيت: أي الفريقين خير مقاماً وأحسن ندّيا، تعييرا منهم، فقال الله ردّا عليهم: «

وَكَمْ اَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ - من الامم السالفة - هُمْ اَحْسَنُ اَثاثاً وَرئياً » قلت: قوله: « قُلْ مَنْ كانَ فِي الضَّلالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدّاً » قال: كلهم كانوا في الضلالة لا يؤمنون بولاية اميرالمؤمنين عليه السّلام ولا بولايتنا فكانوا ضالّين مضلّين، فيمّد لهم في ضلالتهم طغيانهم حتي يموتوا فيصيرهم الله شرُّ مكاناً وأضعف خبراً، قلت: قوله: «حَتّي اِذا رَاَوا ما يوُعَدونَ اِمَّا العَذابَ وَ اِمَّا السّاعَةَ فَسَيَعْلَموُنَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكاناً وَاَضْعَفُ جُنْداً» ؟ قال: أما قوله: حَتّي اِذا رَاَوْ ما يوُعَدونَ » فهو خروج القائم وهو الساعة، فسيعلمون ذلك اليوم وما نزل بهم من الله علي يدي قائمه، فذلك قوله: من هو شرّ مكاناً (يعني عند القائم ) وأضعف جنداً، قلت: قوله: « وَ َيَزيدُ اللهُ الَذّينَ اهْتَدَوْا هُدًي »؟ قال: يزيدهم ذلك اليوم هدي علي هدي بأتباعهم القائم حيث لا يجحدونه ولا ينكرونه، قلت: قوله: لا يملكون الشفاعة الا من اتخذ عند الرحمن عهداً ؟ قال: الاّ من دان الله بولاية اميرالمؤمنين والأئمة من بعده فهو العهد عند الله قلت: قوله: « إنّ الذّين آمنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمن وداّ » ؟ قال: ولاية اميرالمؤمنين هي الودّ الذي قال الله تعالي، قلت: فانما يسرناه بلسانك لتبشّر به المتقين وتنذر به قوماً لدّاً ؟ قال:إنما يسّره الله علي لسانه حين أقام اميرالمؤمنين عليه السّلام علماً، فبشربه المؤمنين وأنذر به الكافرين وهم الذين ذكرهم الله في كتابه لداًّ أي كفاراً، قال: وسآلته، عن قول الله «لِتُنْذِرَ قوماً ما انذر آباؤهم فهم غافلون » قال: لتنذر القوم الذين انت فيهم كما انذر آباؤهم فهم غافلون عن الله وعن رسوله وعن وعيده « لقد حق القول علي أكثرهم ( ممن لا يقرون بولاية اميرالمؤمنين عليه السّلام والائمة من بعده ) فهم لايؤمنون» بامامة اميرالمؤمنين والاوصياء من بعده، فلما لم يقروا كانت عقوبتهم ما ذكرالله «إنا جَعَلْنا في أعْناقِهِم أغلالاً فَهي الي الأذقانِ فَهُمْ مُقْمَحوُن » في نار جهنم، ثم قال: « وَ جَعَلْنا مِنْ بَيْنِ اَيْديهِمْ سَدّاً وَمِنْ خَلْفِهِم سَدّاً فَأغْشَيْناهُمْ فَهُمْ لا يُبْصِروُنَ » عقوبة منه لهم حيث أنكروا ولاية اميرالمؤمنين عليه السّلام والأئمة من بعده هذا في الدنيا وفي الاخرة في نار جهنم مقمحون، ثم قال: يا محمد « وَ سَواءٌ عَلَيْهِمْ ءَأنْذَرْتَهُم أمْ لَمْ تُنْذِرُهُم لا يُؤمِنونَ » بالله وبولاية علي ومن بعده ثم قا ل: « إنّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكرَ » ( يعني اميرالمؤمنين عليه السّلام) « وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالغَيْبِ فَبَشِّرْه ُ( يامحمد ) بِمَغْفِرَةٍ وَاَجْرٍ كَريمٍ »

ابوبصيرگويد: امام صادق عليه السّلام راجع به قول خدای عزّوجلّ: « وچون آيه هاي روشن ما را برآنها بخوانند، كساني كه كافرند به كساني كه مؤمن هستند گويند: « كدام يك ازدودسته مقام بهترو مجلس آراسته تری دارند . » ( سوره مريم آيه 73) فرمود: رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم قريش را به ولايت ما دعوت كرد آنها دوری گزيدند و انكار كردند، پس كفار قريش به اهل ايمانی كه به اميرالمؤمنين وبه خانواده اقرار كرده بودند از راه سرزنش گفتند: « كدام يك از اين دو دسته مقام بهتر و مجلس آراسته تری دارند » خدا برای رد ايشان فرمود: « پيش از ايشان چه

ص: 294

نسل هايی را( ازامت های گذشته) هلاك كرده ايم كه اثاث وجلوه زندگي بهتری

داشتند » ( سوره مريم آيه 74 ) . عرض كردم : خدا مي فرمايد: « هركه درگمراهي باشد، خدای رحمانش همي كشاند » فرمود: همه آنها درگمراهي بودند، نه به ولايت اميرالمؤمنين ايمان آوردند ونه به ولايت ما، گمراه بودند وگمراه كننده، خدا ايشان را درگمراهي وطغيان همي كشيد تا بمردند، وخدا ايشان را به بدترين جايگاه وناتوان ترين سپاه رسانيد. عرض كردم: خدا مي فرمايد: « تا چون موعود خويش يا عذاب و يا رستاخيز را ببينيد، خواهيد دانست كيست كه مكانش بدترو سپاهش ناتوان تراست. فرمود:اما اينكه فرمايد: « تا چون موعود خويش راببينيد » آن خروج قائم ورستاخيز است، درآن روز خواهند دانست آنچه را كه به دست قائمش برآنها فرود آورد، اين است كه مي فرمايد: « كيست كه مكانش بدتر( يعني نزد قائم ) وسپاهش ناتوان تراست » عرض كردم، خدا فرمايد: « خدا هدايت شدگان را بيفزايد » فرمود: خدا درآن روز آنهايي را كه هدايت شده اند به سبب پيرويشان ازقائم هدايت بر هدايت افزايد، زيرا او را رد نكنند ومنكر نشوند. عرض كردم، خدا مي فرمايد: « اختيار شفاعت ندارد مگر كسي كه نزد خدای رحمان پيمان بسته باشد » ( سوره مريم آيه 87 ). فرمود: يعني كسي كه با ولايت اميرالمؤمنين عليه السّلام وائمه بعد ازاو دينداري خدا كند. اين است پيمان نزد خدا . عرض كردم: خدا مي فرمايد: «كساني كه ايمان آورده وكارهاي شايسته كردند خداي رحمان براي آنها محبتي قرار خواهد داد » (سوره مريم آيه 96 ) . فرمود آن محبتي كه خدای تعالي مي فرمايد: دوستي اميرالمؤمنين عليه السّلام است. عرض كردم: « ما تنها اين قرآن را به زبان تو روان كرده ايم تا پرهيزكاران را بشارت دهي وگروه سرسخت را بدان بيم دهي .» ( سوره مريم آيه 97 ) . فرمود: خدا قرآن را به زبان او روان كرد، زماني كه اميرالمؤمنين عليه السّلام را به راهنمايي منصوب كرد، پس مؤمنان را بشارت داد وكافران را به آن بيم داد، واين كافران همان كساني هستند كه خدا دركتابش آنها را سرسخت يعني كافرناميده، باز ازآن حضرت درباره اين قول خدا پرسيدم: « تا بيم گروهي كه پدرانشان بيم نيافته وخودشان بي خبرند » (سوره يس آيه 6 ) . فرمود: يعني تا بيم دهي گروهي را كه تو درميان ايشان هست چنانكه پدرانشان بيم داده شده اند، زيرا اينها ازخدا وپيغمبرو تهديدش بی خبرند، گفتار خدا درباره بيشترآنها ثابت شده ( يعني درباره كساني كه به ولايت اميرالمؤمنين عليه السّلام وامامان بعد ازاو اقرار نياورند ) وآنها ايمان نمي آورند به امامت اميرالمؤمنين واوصيا بعد ازاو، وچون اقرار نياوردند كيفرشان همان است كه خدا فرمايد: « به گردنهايشان غل وزنجير بگذاريم كه تا چانه آنها برسد وسرشان بي حركت ماند » ( سوره يس آيه 8 ) درميان آتش دوزخ، سپس فرمايد: « وپيش رويشان سدي قرار دهيم وپشت سرشان سدي ديگر، وآنها را بپوشانيم كه جايی را نبينند »اين عمل ازنظركيفري است ازجانب خدا برای ايشان

ص: 295

كه ولايت اميرالمؤمنين عليه السّلام وامامان بعد ازاو را انكار كردند، اين كيفر

دنياي آنهاست ودرآخرت درآتش دوزخ ( به وسيله غل وزنجير) سرشان بی حركت ماند سپس خدا مي فرمايد: « اي محمد بيمشان دهي يا بيمشان ندهي برای آنها يكسان است، اين مردم ايمان نياورند » (سوره يس آيه 10 ) به خدا وبه ولايت اميرالمؤمنين عليه السّلام وجانشينان او، سپس فرمايد: فقط تو كسي را بيم دهي كه ازذكر (يعني اميرالمؤمنين عليه السّلام) پيروی كند و ازخدای رحمان نبايد ترسيد، او را بشارت ده (ای محمد) به آمرزش و پاداشی ارزشمند .

ص: 296

1) در شواهد التنزيل نوشته حاكم حسكاني حنفي صفحه 313 حديث 507 آمده است:

حاكم حسكاني گويد خبرداد ما را ابو سعيد حافظ ... ازمحمد پسر مرزوق، از حسين، ازمندل گفت: يا علي برخورد نمي كني به مؤمنی، مگر اينكه دردلش دوستي تو وذريه تو باشد.

حاكم حسكاني حنفي درذيل اين آيه شريفه 21 آورده است كه 16 روايت آن را رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم مي فرمايند، اين آيه درباره اميرالمؤمنين علي عليه السّلام است ودر پنج روايت ديگر آمده است كه اين آيه درباره اميرالمؤمنين علي عليه السّلام واهل بيت او وذريه او مي باشد كه يكي ازذريه او ويكي ازاهل بيت او شخصيت با عظمت حجة بن الحسن العسكري عجّل الله تعالي فرجه الشريف است كه خداوند دوستی او را فرض قرار داده است، و دوستی اين بزرگوار فطری است.

2) دركتاب الدّر المنثور سيوطي جلد 3 صفحه 287 آمده است:

اخرج ابن مردويه والديلمي عن البراء قال، قال رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم لعلي قل: اللهم اجعل لي عندك عهداً واجعل لي عندك ودّا واجعل لي في صدورالمؤمنين موده فانزل الله « اِنً اَلّذينَ امَنُوا وَعَمِلوُا الصّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدّاً » قال، فنزلت في علي.

ابن مردويه و ديلمي ازبراء روايت كردند كه گفت، رسول خدا به علي عليه السّلام فرمود: بگو اللهم اجعل لي عندك عهدا واجعل لي عندك ودّا واجعل لي في صدور المؤمنين موده ، بعد از اين جريان خداي تعالي اين آيه را فرستاد: «اِنً اَلّذينَ امَنُوا وَعَمِلوُا الصّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدّاً » آنگاه اضافه كرد: كه اين آيه در حق علي عليه السّلام نازل شده است.

3) دركتاب مجمع البيان جلد 6 صفحه 532 آمده است:

عن ابن عباس وفي تفسير ابي حمزه الثمالي، حدثني ابو جعفر الباقر عليه السّلام قال: قال رسول الله صلي الله عليه وآله وسلّم لعلي فقل: اللهم اجعل لي عندك عهدا واجعل لي في قلوب المؤمنين ودّا فقالهما فنزلت هذه الآية .

ازابن عباس و درتفسير ابي حمزه ثمالي آمده كه امام محمد باقر عليه السّلام ازرسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم برايم روايت كرده كه به علي عليه السّلام فرمود: بگو، : اللهم اجعل لي عندك عهدا واجعل لي في قلوب المؤمنين ودّا ، امام اميرالمؤمنين عليه السّلام اين دعا را خواند، به دنبال آن خداوند اين آيه را نازل كرد.

4) دركتاب مجمع البيان جلد 6 صفحه 532 آمده است:

عن اميرالمؤمنين عليه السّلام انه قال لو ضربت خيشوم المؤمن بسيفي هذا علي ان ليبغضني و لو صبيت الدنيا بجملتها علي المنافق علي ان يحبني ما احبني .

ص: 299

اميرالمؤمنين عليه السّلام فرمود : اگربا اين شمشير بر بينی مؤمن بكوبم كه بغض من دردل گيرد با من دشمن نخواهد شد ولی اگر تمام دنيا را برسر منافق بريزم تا مرا دوست داشته باشد به من علاقه مند نخواهد شد .

ص: 300

1) درتفسير برهان جلد 3 صفحه 40 حديث 4 آمده است:

علي بن ابراهيم قال حدثنا احمد بن علي، قال حدثنا الحسين بن عبيد الله، عن السندي بن محمد، عن ابان، عن الحادث بن يحيي، عن ابي جعفر عليه السّلام في قول الله عزّوجلّ « وَ اِنّي لَغَفّارٌ لِمَنْ تابَ وَامَنَ وَعَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدي » الا تري كيف اشترط ولم تنفعه التوبة ولا الايمان والعمل الصالح حتي اهتدي والله اوجهد ان يعمل بعمل ما قبل منه حتي يهتدي قال قلت الي من جعلني الله فداك؟ قال الينا.

ابان ازحارث بن يحيي، ازامام محمد باقر عليه السّلام درتفسير كلام خداوند « وَ اِنّي لَغَفّارٌ لِمَنْ تابَ وَامَنَ وَعَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدي » روايت مي كند كه حضرت فرمودند: آيا نمي بيني كه خداوند چگونه شرط مي كند، توبه وايمان وعمل صالح شخص فايده اي ندارد مگر آنكه برهدايت استوارباشد. قسم به خداوند اگر براي انجام عملي تلاش كند تا به هدايت نرسد ازاو قبول نخواهد شد، حارث مي گويد، عرض كردم فدايت شوم به سوي چه هدايت شود، حضرت فرمودند به سوی ما ( وبه سوی امامت و ولايت ما )

2) درتفسيربرهان جلد 3 صفحه 40 حديث 8 آمده است:

الشيخ في اماليه، فقال اخبرنا ابو عمر وعبد الواحدين محمد بن عبد الله بن محمد بن مهدي، قال اخبرنا احمد، قال اخبرنا الحسن بن علي بن بزيع، فال حدثنا القسم بن الضحاك، قال اخبرنا شهربن حوشب اخوالعوام، عن ابي سعيد الهمداني، عن ابي جعفرعليه السّلام الا من تاب وامن عملا صالحا قا ل والله لو انه تاب وعمل صالحا ولم يهتد الي ولايتنا ومودتنا ومعرفة فضلنا ما اغني ذلك عنه .

باز دراين حديث سعيد الهمداني نقل مي كندازامام محمد باقرعليه السّلام درباره فرموده خداوند كه مي فرمايد: « لِمَنْ تابَ وَامَنَ وَعَمِلَ صالِحاً » حضرت فرمودند: به والله اگر كسي توبه كند وايمان آورد وعمل صالح انجام دهد اما هدايت به ولايت ما نشود ودوستي ومودت را نداشته باشد وما را نشناسد، توبه اش قبول نيست.

3) درتفسيربرهان جلد 2 صفحه 40 حديث 10 آمده است:

ابو علي الطبرسي، قال ابو جعفر الباقر عليه السّلام ثم اهتدي الي ولايتنا اهل البيت فوالله لو ان رجلا عبد الله عمرما بين الركن والمقام ثم مات ولم يجيء بولايتنا لاكبه الله في النار علي وجهه وروي الحاكم ابوالقاسم الحسكاني باسناده وارده العياشي في تفسيره من عدة طرق عن محمد بن سليمان بالاسناد عن داود بن كثير الرقي قا ل دخلت علي ابي عبد الله عليه السّلام فقلت له جعلت فداك قوله تعالي: « وَ اِنّي لَغَفّارٌ لِمَنْ تابَ وَامَنَ وَعَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدي » فما هذا الاهتدا بعد التوبة والايمان والعمل الصالح؟ فقال معرفة الائمة والله امام بعد امام وروي علي ابراهيم، عن ابيه، عن ابي عمير، عن ابن اذینة، عن الفضيل، عن زرارة، عن ابي جعفر عليه السّلام في قوله تعالي ثم اهتدي قال اهتدي الينا.

ص: 304

راوی می گويد داخل شدم به خدمت حضرت صادق عليه السّلام به ايشان گفتم : جانم فدای شما شود درباره اين قول خداوند كه مي فرمايد: « وبه درستي كه هرآينه من بسيار آمرزنده هستم براي كساني كه توبه كنند وايمان آورند وعمل صالح انجام دهند سپس هدايت مي شوند » اين هدايت بعد ازتوبه وايمان آوردن وعمل صالح انجام دادن چيست؟

حضرت صادق عليه السّلام درجواب فرمودند: ( اين هدايت ) معرفت وشناخت امامان عليهم السّلام است، به والله اين هدايت معرفت هرامام بعد ازامام است. باز علي بن ابراهيم قمي مي گويد از پدرم شنيدم ايشان ازابي عمر نقل كردند وايشان ازفرزند اذنيه روايت نمودند، وايشان ازفضيل وايشان از زراره وايشان ازحضرت امام محمد باقر عليه السّلام نقل مي كند درباره فرموده خداوند كه آن حضرت فرمودند اين هدايت، هدايت به سوی ما ( امامان عليهم السّلام ) است.

1) درمجمع البيان مجلد 7 صفحه 23 آمده است:

قال ابو جعفر عليه السّلام ثم اهتدي الي ولايتنا اهل البيت عليهم السّلام فوالله لو ان رجلا عبد الله عمره ما بين الركن والمقام تاب ولم يجيء بولايتنا لاكبه الله في النار علي وجهه.

حضرت باقرعليه السّلام فرمودند: منظور از« اهتدي » اين است كه به ولايت اهل بيت نائل آيد، به خدا قسم اگرمردی تمام عمردرميان ركن ومقام ابراهيم خدا را عبادت كند آنگاه بميرد وازولايت ما دور باشد، خداوند او را برپيشاني درجهنم ساقط مي كند.

توجه می فرماييد که شرط عمده پذيرش توجه ازطرف خداوند پس ازايمان آوردن وعمل صالح انجام دادن ، ولايت وامامت ورهبريت امامان معصوم است ودرحال حاضر امام حيّ حضرت بقية الله الاعظم امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشريف روحي وارواح العالمين له الفداء می باشد .

ص: 305

الحسين بن محمّد، عن علّی بن محمّد، عن جعفربن محمّد بن عبيدالله، عن محمّد بن عيسی القمی، عن محمّد بن سليمان، عن عبدالله بن سنان، عن أبی عبدالله عليه السّلام في قوله «وَلَقَدْ عَهِد نا اِلی آدَمَ مِنْ قَبلُ» كلمات فی محمّد و عليّ و فاطمة و الحسن و الحسين و الأئمّة عليهم السّلام من ذرّيَّتهم «فَنَسِيَ» هكذا والله نزلت علی محمّد صلیّ الله عليه و آله و سلّم.

امام صادق عليه السّلام راجع به قول خدای متعال فرمود: «از پيش به آدم سفارش كرديم» (كلماتی را درباره محمّد و علی و فاطمه و حسن و حسين و امامان از نسل ايشان عليهم السّلام) و او فراموش كرده به خدا اين چنين بر محمّد نازل شد.

3) در كتاب بصائرالدرجات صفحه 70 و در كتاب علل الشرايع شيخ صدوق و در تفسير صافی مجلد 2 صفحه 80 آمده است:

باسناده عن حمران بن اعين، عن ابو حمزه ، عن ابی جعفرعليه السّلام قال : اخذالله الميثاق علی النّبييّن و قال: الست بربّكم؟ قالوا بلی، وانّ هذا محمّداً رسولی و انّ علياً امير المؤمنين و الأوصياء من بعده عليهم السّلام ولاةُ امری و خزان علمی و انّ المهدیً عليه السّلام انتصربه لديني و اظهر به دولتی و انتقم به من اعدائی و اعبد به طوعاً و كرهاً، قالو اقررنا ربّنا و شهدنا و لم يجحد آدم و لم يقرّ، فثبتت العزيمة لهؤلاء الخمسة فی المهديّ عليه السّلام، و لم يكن لآدم عزيمةٌ علی الاقرار، و هو قول الله تبارك و تعالی: «وَلَقَدْ عَهِد نا اِلی آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِيَ وَ لََم نَجِد لَه و عَزماً».

به سند خود از حمران بن اعين، از ابوحمزه ، از امام ابوجعفر باقر عليه السّلام آورده كه آن حضرت فرمود: خداوند از پيغمبران پيمان گرفت و فرمود: آيا من پروردگارتان نيستم؟ گفتند: چرا، و اينكه اين محمد رسول من است و اينكه علی اميرالمؤمنين است و جانشينان پس از او عليهم السّلام واليان امر من و گنجوران علم من هستند، و اينكه مهدی عليه السّلام، كسی است كه به وسيلۀ او برای دينم ياری مي گيرم و دولتم را به او آشكار سازم، و به وسیله او از دشمنانم انتقام گيرم، و به او – به طوع يا كراهت – عبادت شوم. گفتند: پروردگارا اقرار كرديم و شهادت داديم، ولی آدم نه انكار كرد و نه اقرار نمود، پس منصب اولواالعزمی برای آن پنج تن – از جهت مهدی عليه السلام – ثابت شد، و برای آدم عزمی بر اقرار به آن نبود. و اين است (معنی) قول خدای تبارك و تعالی: و به راستی كه ما از پيش به آدم سفارشی كرديم پس او فراموش كرد و برايش عزم و تصميم پايداری نيافتيم.

توجه می فرمايید شرط اولوالعزمی پيامبران عبارتست از:

الف:«الست بربكم قالوا بلی» ربوبيت پروردگار عالم

ب: وان هذا محمداً رسولی وان عليا اميرالمومنين و الاوصياء من بعده عليهم السلام ولاة امری و خزّان علمی.

ص: 307

اين محمد رسول من است و این علی اميرمومنان من است و اوصياء بعد از ايشان يعنی يازده امام، ولاة امرمن و مخزن علم من هستند.

ج: وَان المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف انتصر به لدينی و اظهر به دولتی و انتقم به من اعدائی.

واين مهدی كسی است كه بوسيله او برای دينم ياری می گيرم و ولايت و دوستیم را به او آشكار می سازم و به وسيله او از دشمنانم انتقام می گيرم، و به وسيله او عبادت شوم (چه كفار بخواهند چه نخواهند .)

ص: 308

الائمة «فنسيتها و كذلك اليوم تنسی» يعني تركتها و كذلك اليوم تترك فی النار كما تركت الائمة فلم تطع امرهم و لم تسمع قولهم، قلت «و كذلك اشد وابقی» قال: يعنی من اشرك بولاية اميرالمؤمنين غيره و لم یؤمن بایات ربّه و ترک الائمة معاندة فلم یتبع آثارهم و لم يتولهم، قلت: «الله لطيف بعباده يرزق من يشاء» قال: ولاية اميرالمؤمنين، قلت : « َمَن كان يريد حرث الآخرة » قال : معرفة امیرالمومنین و الائمة «تردله فی حرثه»؟ قال: تریده منها، قال: يستوفی نصيبه من دولتهم «وَمَن كان يريد حرث الدنيا نؤته منها و ماله فی الاخرة من نصيب» قال: لیس له فی دولة الحق مع القائم نصيب.

ابوبصيرگويد: امام صادق عليه السّلام راجع به قول خداي عزوجل «هركه از ياد من رو بگرداند زندگی اش تنگ است» فرمود: مقصود از آن (يادمن) اميرالمؤمنين عليه السّلام است. عرض كردم: «او را روز قيامت كور محشور كنيم» فرمود: يعني كور ديده در آخرت، كور دل در دنيا از ولايت اميرالمؤمنين عليه السّلام و او در قيامت سرگردان است و می گويد: چرا مرا كه بينا بودم، كور محشور كردی؟ گويد آن چنان كه آيات ما سوی تو آمد و آنها را فراموش كردی. فرمود: آيات، ائمه عليهم السّلام اند، كه تو آنها را فراموش كردی، همچنان امروز فراموش می شوی. يعنی همچنانكه آنها را رها كردی امروز در آتش رها می شوی، چنانكه ائمه عليهم السّلام را رها كردی و امرشان را اطاعت نكردی و گفتارشان را نشنيدی عرض كردم و اين چنين جزا می دهيم هركس را كه زياده روی كرده و به آيه های پروردگارش ايمان نياورده، همانا عذاب آخرت سخت تر و پايدارتر است. فرمود: يعنی كسی كه در ولايت اميرالمومنين عليه السّلام ديگری را شريك كند و به آيات پروردگارش ايمان نياورد و ائمه عليهم السّلام را از روی دشمنی رها كند و از آثارشان پيروی نكند و دوستشان ندارد. عرض كردم: «خداوند به كاربندگان خود دقيق تر (مهربان تر) است، هر كه را خواهد روزی دهد؟ » فرمود: يعنی ولايت اميرالمومنين عليه السّلام. عرض كردم «هركس كشت آخرت خواهد؟» فرمود: يعنی معرفت اميرالمؤمنين علیه السلام و ائمه «در كشتش بيفزاييم» فرمود يعنی معرفتش را بيفزائيم، تا بهره خود را از دولت ائمه دريافت كند. «وهركه كشت دنيا خواهد از دنيا به او دهيم و در آخرت او را بهره ای نيست.» فرمود: يعنی برای او از دولت حق با امام قائم بهره ای نيست.

ص: 310

و چه كسی هدايت شده است» پرسيدم ، فرمود: صراط (سّوی) (=راه ميانه) همان حضرت قائم عليه السّلام است و هدايت، هر آن كسی است كه به طاعت او هدايت گرديده، و مانند اين است در كتاب خدای عزوجل:«و به راستی كه من بر كسی كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد، سپس هدايت شود بسيار آمرزنده ام» فرمود: به سوی ولايتمان (هدايت شود).

ص: 312

نگريزيد و باز گرديد به سوی خوش گذرانی و لذتها و مسكنهای خويش تا شايد پرسش شويد، (سوره انبياء آيه 13) فرمود: چون حضرت قائم قيام كند و به سراغ بنی اميه در شام بفرستد آنها به سوی روم فرار كنند، به آنها گويند: ما شما را راه ندهيم تا به دين نصرانيت (ومسيح) در آئيد، آنها صليبها به گردن بياويزند و بدين ترتيب روميان آنها را بپذيرند، و چون ياران حضرت قائم به جنگ روميان روند آنها امان خواهند و پيشنهاد صلح كنند، ياران حضرت قائم گويند: ما صلح نكنيم تا كسانی كه از ما به شما پناهنده شده اند تسليم ما كنيد آنان نيز پناهندگان را تسليم كنند، و اين است معنای گفتار خدای تعالی: «نگريزيد باز گرديد به سوی آن خوش گذرانی و لذتها و مسكن های خويش شايد پرسش شويد» فرمود: از (جای) گنج های ايشان بپرسند با اينكه خود داناتر است (ولی بپرسند تا بر آنها سخت تر آيد) در اين هنگام است كه گويند: «ای وای بر ما كه ستمگر بوديم، و پيوسته اين سخن را گويند تا درو شده و بی جانشان كنيم» (آيه 14 و 15 انبياء) يعنی به وسيله شمشير.

2) در كتاب تأويل الآيات الظاهره صفحه 326 آمده است:

محمّدبن العبّاس : قال:حدّثنا علیّ بن عبدالله بن اسدٍ، عن ابراهيم بن محمّد الثّقفی، عن اسماعيل بن بشّار، عن علیّ بن جعفرالحضرمی، عن جابرٍ قال: ساْلتْ ابا جعفرعليه السّلام عن قول الله عزّوجلّ: (فَلَمّا اَحَسُّوا بَاْسَنا اِذا هُمْ مِنْها يَرْكُضُونَ) قال ذلك عند قيام القائم عليه السّلام.

محمّدبن العباس: گويد: علی بن عبدالله بن اسد، از ابراهيم بن محمّد ثقفی، از اسماعيل بن بشّار، از علی بن جعفر حضرمی، از جابر حديثمان داد كه گفت: از حضرت امام ابوجعفر باقر عليه السّلام راجع به قول خدای عزّوجلّ : «چون عذاب ما را احساس نمودند از آن گريزان گشتند» سؤال نمودم، امام باقر عليه السّلام فرمود: اين به هنگام قيام حضرت قائم عليه السّلام است.

3) در كتاب تأويل الآيات الظاهره صفحه 326 آمده است:

عنه: قال: حدّ ثنا الحسين بن احمد، عن محمّدبن عيسی، عن يونس بن منصور، عن اسماعيل بن جابر، عن ابی عبدالله عليه السّلام في قول الله عزّوجلّ: «فلمّا احسّوا باْسَنا» (قال: خروج القائم عليه السّلام) «اذا هم منها يركضون» قال: الكنوز الّتی كانوا يكنزون، «قالوا يا وَيْلَنا اِنّا كُنّا ظالِمينَ * فَما زالَتْ تْلْكَ دَعْوهُمْ حَتّی جَعَلنا هُمْ حَصيداً [ باالسّيفِ ] خامِدينَ » لايبقی منهم عينٌ تطرف.

واز اوست: كه گويد حسين بن احمد حديثمان داد، از محمّدبن عيسی،از يونس بن منصور، از اسماعيل بن جابر، از حضرت ابی عبدالله عليه السّلام امام صادق عليه السّلام كه درباره قول خدای عزّو جلّ : «پس چون عذاب ما را احساس نمودند»

ص: 314

خروج قائم عليه السّلام است «از آن گريزان گشتند» فرمود: گنجینه هايی كه ذخيره می كرده اند، «گفتند: ای وای برما كه ستمگر بوديم، و پيوسته اين سخن را گويند تا اينكه (با شمشير) درو شده و خاموش و بی جانشان سازيم»، كه هيچ چشمی از آنان نگردد.

4)

دركتاب تفسير عيّاشی مجلد 2 صفحه 56 آمده است:

العيّاشیّ: باسناده عن عبدالاعلی الحلبیّ، قال: قال ابوجعفر عليه السّلام فی حديث يذكر فيه خروج القائم عليه السّلام قال فی الحديث: لكانّی انظر اليهم (يعنی القائم عليه السّلام و اصحابه) مصعدين من نجف الكوفه ثلاثمائَة و بضعة عشر رجلاً كانّ فی قلوبهم زبرالحديد، جبرئيل عن يمينه و ميكائيل عن یساره يسير الرّعب امامه شهراً و خلفه شهراً امدّه الله بخمسة آلافٍ من الملائکة مسوّمين، حتّی اذا صعد النّجف قال لاصحابه: تعبدوا ليلتكم هذه، فيبيتون بين راكع و ساجدٍ يتضرّعون الی الله حتّی اذا اصبح قال: خذوا بنا طريق النّخیلة، و علی الكوفة خندقٌ فخندقٌ [ جندٌ مجّندٌ ] قُلتُ خندقٌ فخندقٌ [ جندٌ مجّندٌ ] قال: ای والله، حتّی ينتهی الی مسجد ابراهيم عليه السّلام بالنّخيلة فيصلّی ركعتين فيخرج اليه من كان بالكوفة من مرجئها و غيرهم من جيش السّفيانیّ، فيقول لاصحابه: استطردوا لهم، ثم يقول كرّوا عليهم.

قال ابوجعفر عليه السّلام : ولا يجوزوالله الخندق منهم مخبرٌ، ثمّ يدخل الكوفة و لايبقی مؤمنٌ الّا كان فيها اوحسنّ اليها و هو قول اميرالمؤمنين علیه السلام ثم يقول لاصحابه سيروا الی هذه الطّاغية فيدعوه الي كتاب الله و سنّة نبيّه عليه الصلاة والسّلام، فيعطيه السّفيانّي من البيعة مسلّماً، فيقول له كلبٌ و هم اخواله: [ما] هذا ما صنعتَ؟ والله ما نبايعك علی هذا ابداً، فيقول: ما اصنع؟ فيقولون: استقبله فيستقبله، [ثمّ يقول له القائم عليه السّلام: خذ حذرك فانّنی ادّيتُ اليك و انا مقاتلك، فيصبح فيقاتلهم] فيمنحه الله اكتافهم، ويأتی [ ياخذ ] السّفيانیّ اسيراً فينطلق به و يذبحه بيده. ثمّ يرسل جريدة خيلٍ الی الرّوم فيستحدزون [ فيستحضرون ] بقيّة بنی اميّة فاذا انتهوا الی الرّوم قالوا: اخرجوا الينا اهل ملّتنا عندكم، فيأبون و يقولون: والله لا نفعلْ، فتقول الجريدةُ : والله لوامرنا لقاتلناكُم، ثم ينطلقون الي صاحبهم فيعرضون ذلك عليه فيقول: انطلقوا فاخرجوا اليهم اصحابهم فانّ هؤلاء قد أتوا بسلطانٍ [عظيم] و هو قول الله:«فَلَمّا اَحَسُّوا بَاْسَنا اِذا هُمْ مِنْها يَرْكُضُونَ، لا تركضوا و ارجِعوإلی ما أترفتم فيه و مَساكِنِكُم لعلّكم تُسألون» قال: يعنی الكنوز التّی كنتم تكنزون،«قالوا يا وَيْلَنا اِنّا كُنّا ظالِمينَ، فَما زالَتْ تْلْكَ دَعْوهُمْ حَتّی جَعَلنا هُمْ حَصيداً خامِدينَ» لا يبقی منهم مخبرٌ.

و عيّاشي بسند خود از عبد الا علی حلبی آورده كه گفت: حضرت ابوجعفر باقرعليه السّلام در حديثی كه در آن خروج امام قائم عليه السّلام را ياد كرد چنين فرمود: گوئی او (يعنی قائم عليه السّلام و اصحابش) را می بينم كه بر فراز نجف

ص: 315

كوفه بالا می آيند، سيصد و ده وچند مرد، انگار دلهايشان پاره های آهن است، جبرئيل از سمت راستش، ميكائيل از سمت چپش، و رعب به مسافت يك ماه پيش رو و يك ماه پشت سر آن حضرت می باشد، خداوند او را به وسيله پنج هزار فرشته نشاندار مدد می دهد، تا وقتی كه به نجف می رسد به اصحابش فرمايد: امشب را به عبادت بگذرانيد، پس به ايشان آن شب را بين ركوع و سجود و تضّرع به درگاه خداوند به صبح می آورند، صبحگاهان حضرت دستور می دهد: راه نخيله را پيش گيرید، در حاليكه در كوفه ارتشی مجهز (اطراف كوفه خندقی عميق) هست، راوی پرسيد: ارتشی مجهّز؟ (خندقی عميق؟) فرمود: آری به خدا سوگند، پس آن حضرت به سوی نخيله توجّه می كند، تا در نخیله به مسجد ابراهيم عليه السّلام می رسد، در آن دو ركعت نماز می گذارد، در آن هنگام سپاهيان سفيانی از مرجئه و غير آنها از كوفه خروج می كند، آن حضرت به اصحاب خود فرمايد: بر آنها حمله كنيد، سپس فرمايد: با آنها بجنگيد. امام باقرعليه السّلام فرمود: به خدا سوگند كه احدی از آنان از خندق نمی گذرد كه خبر ببرد، سپس آن حضرت داخل كوفه می شود پس هيچ مؤمنی باقی نمی ماند مگر اينكه در آنجا باشد يا شوق آن را در سر دارد، و اين است قول اميرالمؤمنين عليه السّلام. سپس به اصحاب خويش فرمايد: برای (نابودی) اين طاغوت – يعنی سفيانی – بسيج شويد، و او را به كتاب خدا و سنّت پيغمبر دعوت می كند، سفيانی ابتدا به تسليم وصلح قول می دهد، ولی قبيله ی كلب – كه دايی های او هستند – به او می گويند: اين چه كاری بود به خدا سوگند كه ما به هيچ وجه بر اين كار با تو بيعت نكنيم، می گويد: چه كار كنم؟ گويند: با او – يعنی امام قائم عليه السّلام – جنگ كن، پس او برای جنگيدن با آن حضرت می رود، آن جناب او را نصيحت می كند و می فرمايد: (از عاقبت كارت) بترس من آنچه شرط بلاغ است به تو گفتم، و (اينك) با تو می جنگم، پس فردای آن روز امام عليه السّلام با آنان جنگ می كند، . خداوند عالم او را بر آنان غالب می سازد، و سفيانی اسير می گردد كه آن جناب او را با دست خود می کشد . بعد از آن قسمتی از سپاهيان سواره ی خود را به روم می فرستد كه بازماندگان از بنی اميّه را طلب می نمايند، و چون ايشان به روم رسند به اهل آنجا گويند: هم كيشان ما را كه نزد شمايند بياوريد، ولی آنها از اين كار خودداری می ورزند و می گويند: به خدا چنين كاری نمی كنيم، سپاهيان گويند: به خدا اگر مأمور بودیم با شما می جنگیدیم . آنگاه به نزد صاحبشان باز می گردند و جریان را به عرض می رسانند . آن حضرت فرمايد: برويد با ايشان بجنگيد تا بنی اميه را از ايشان بگيرید، پس بزرگ روميان گويد: برويد بنی اميه را به دست ايشان بسپاريد كه با قدرت تمام آمده اند،و اين است (معنی) قول خداوند: «پس چون عذاب ما را احساس نمودند از آن گريزان گشتند نگريزيد و بازگرديد به سوی آنچه كه در آن در خوشگذرانی و آسايش بوده ايد و به خانه های خود رو آوريد تا شايد پرسش بشوید» يعنی گنجينه هائی كه انباشته

ص: 316

می كردند، « گويند : ای وای بر ما كه ستمگر بوديم و پيوسته اين سخن را گويند تا اينكه درو شده و خاموش و بی جانشان سازيم .» كه هيچ خبردهنده ای از آنان باقی نماند .

ص: 317

1) دركتاب تفسير برهان جلد 3 صفحۀ 66 حديث 3 آمده است:

محمدبن العباس، قال حدثنا جعفربن محمدبن مالك، عن محمدبن الحسن، عن محمدبن علی، عن محمدبن الفضيل، عن ابی حمزة، عن ابی جعفر عليه السّلام في قوله عزوجل: « وجعلنا هم ائمة يهدون بامرنا » قال ابوجعفر عليه السّلام يعنی الائمة من ولد فاطمة عليها السّلام يوحی اليهم بالروح فی صدورهم ثم ذكرما اكرمهم الله به فقال فعل الخيرات.»

ابی حمزه از امام محمد باقرعلیه السلام در تفسير اين آيه «وجعلنا هم ائمة يهدون بامرنا ...» روايت می كند كه حضرت فرمودند: يعنی امامان و ائمه از فرزندان فاطمه عليها السّلام كه توسط روح به قلوب آنها وحی و الهام می شود و آنگاه حضرت می فرمايند كه خداوند كرامت های فراوانی نسبت به انسان می فرمايند، ايشان را گرامی ميدارد، و آنگاه تلاوت فرمودند : فعل الخيرات...

2) در كتاب اصول كافی جلد 1 صفحۀ 313 حديث 2 باب «ان الائمة في كتاب الله امامان» آمده است :

محمدبن يحيی، عن احمدبن محمد و محمد بن الحسين، عن محمد بن يحيی، عن طلحة بن زيد، عن ابی عبدالله عليه السّلام قال، قال: ان الائمة فی كتاب الله عزوجل امامان قال الله تبارك و تعالی: «وجعلناهم ائمة يهدون بامرنا» لا بامرالناس يقدمون امرالله قبل امرهم و حكم الله قبل حكمهم قال: «وجعلنا هم ائمة يدعون الی النار» يقدمون امرهم قبل امرالله وحكمهم قبل حكم الله و يا خذون بِاهوائهم خلاف ما فی كتاب الله عزوجل.

امام صادق عليه السّلام فرمود: ائمه دركتاب خدای عزوجل دو دسته اند: 1- خدای تبارك و تعالی فرمايد : (آيۀ 74 س 21) « و آنها را امامانی قرار داديم كه به امر ما هدايت كنند .» نه به امر مردم، امر خدا را بر امر مردم مقدم دارند و حكم خدا را پيش از حكم مردم دانند. 2- و باز فرموده است : (آيۀ 41 س28) « آنها را امامانی قرار داديم كه به سوی دوزخ بخوانند .» ايشان امر مردم را بر امر خدا مقدم دارند و حكم مردم را پيش از حكم خدا دانند و برخلاف آنچه در كتاب خدای عزوجل است، طبق هوس خويش رفتار كنند.

توجه می فرماييد كه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمايند مهدی هفتمين فرزند، و از نسل امام باقر عليه السّلام است و او جهان را پر از عدل و داد می كند پس از اينكه پر از ظلم و جور شده بود.

ص: 319

فزع الاكبرهستيد، شما در زير سايه عرش هستيد، مردم همه در فزعند، و شما فزعی نداريد. مردم همه اندوهناك هستند و شما اندوهی نداريد، دربارۀ شما بود كه آيۀ «إنَّ الَّذينَ سَبَقَتْ لَهُمْ الْحُسْنی أولئكَ عَنْهاَ مُبْعَدُون» نازل شد، دربارۀ شما بود كه آيۀ : «لايحزنهم الفزع الاكبر وتتلقاهم الملائكة هذا يومكم الذی كنتم توعدون» نازل گرديد.

پس خوشا به حال كسانيكه ولايت اين خاندان مخصوصاً در حال حاضر ولايت آخرين دردانه اين بيت را دارند، كه اين ولايت آنان او را به بهشت می برد و از جهنم دور می سازد، و هم اكنون نيز نزدیكی به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف از بهشت بهتر است.

روز محشر عاشقان را با قيامت كار نيست

كار عاشق جز تمنای رخ دلدار نيست

از سر كويش اگر سوی بهشتم می برند

پای ننهم گر در آنجا وعده ديدار نيست

ص: 321

صالح حضرت حجة بن الحسن العسكری عجل الله تعالی فرجه الشریف قائم آل محمد و اصحاب و ياران ايشانند كه سرانجام زمين را به ارث خواهند برد.

1) در تفسير علی بن ابراهيم قمی جلد 2 صفحۀ 77 آمده است :

علی بن ابراهيم: فی تفسيره منسوب الی الصادق عليه السّلام فی معنی الاية قال: الكتب كلها ذكر (الله) « ان الاض يرثها عبادی الصالحون » قال: القائم عليه السلام و اصحابه.

علی بن ابراهيم در تفسيرش كه منسوب به امام صادق علیه السلام است در معنی اين آيه گويد: فرموده، تمام كتابهای آسمانی ذكر (خداوند) است، «البته بندگان صالح من زمين را به ارث خواهند برد.» فرمود: حضرت قائم عليه السّلام و اصحاب اويند.

2) در تأويل الايات الظاهره آمده است كه :

محمدبن العباس: قال حدثنا احمدبن محمد عن احمدبن الحسن (عن ابيه) عن الحسين بن محمدبن عبدالله بن الحسن عن ابيه، عن ابی جعفرعليه السّلام قال: قوله عزوجل: «اَنَّ الأرْضَ يَرثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ» هم اصحاب المهدی عليه السلام آخرالزمان.

محمدبن العباس: گويد: احمدبن محمد بن الحسن (از پدرش) از حسين بن محمد بن عبدالله بن الحسن از پدرش از حضرت امام باقرعليه السّلام برايمان حديث گفت كه آن بزرگوار فرمود: اين كه خدای عزوجل فرموده: «البته بندگان صالح من زمين را به ارث خواهند برد» آنان اصحاب حضرت مهدی عليه السّلام در آخرالزمان می باشند.

3) در تفسير مجمع البيان جلد 7 صفحۀ 66 آمده است كه:

الطبرسی: قال ابوجعفرعليه السّلام : هم اصحاب المهدی فی آخرالزمان .

طبرسی آورده : حضرت ابوجعفرباقرعليه السّلام فرمود : آنان اصحاب حضرت مهدی عليه السّلام در آخرالزمان هستند.

« زبور داوود و بشارت به موعود »

داوود پيامبر يكی از پيامبران الهی است كه قرآن كريم نام او را به عظمت و شكوه برده است، و خداوند در قرآن كريم او را خليفه فی الارض می خواند، و ما در قرآن می خوانيم :

ص: 323

«يا داوُدُ اِنّاجَعَلْناكَ خليفَةً فِی الاَرِضِ فَاحكُمْ بَيْنََ النّاسِ بِالْحَقِّ»

يعنی ای داوود ما ترا خليفه و نماينده خود برروی زمين قرار داديم تا آنكه تو در ميان مردم به حق داوری نمائی.

از اين پيامبرالهی كتابی بجای مانده است بنام زبور و ما در اين كتاب آسمانی (كتاب مزامير يا زبور داوود باب 37 صفحه 856) چنين می خوانيم :

از شريران رنجيده مشو و بر بدكاران حسد مبر، زيرا كه مثل علف زود بريده می شوند و مثل گياه سبز پژمرده می گردند، به خداوند متوكل و به نيكوئی مشغول باش تا در زمين ساكن بوده و به حقيقت پرورش يابی ..... او صداقت را مثل نور و حكمت را مثل نصف النهار بيرون خواهد آورد..... متوكلان به خداوند وارث زمين خواهند شد. و اندك است كه شرير نيست می شود كه هر چند مكانش را استفسار نمائی ناپيدا خواهد بود، اما متواضعان وارث زمين شده از كثرت سلامتی متلذذ خواهند شد.... زيرا منتظران خداوند وارث زمين خواهند شد و ملعونان وی منقطع خواهند شد. خداوند قدم های انسان را مستحكم می كند و راهش متبهج است. از بدی برگرد و به نيكوئی مشغول شو تا پيوسته ساكن شوی زيرا كه خداوند عدالت را دوست دارد و مقدسان خود را وا نمی گذارد . تا ابد محفوظ می شوند، در حاليكه ذريه شريران منقطع است، صديقان وارث زمين شده و در آن ساكن خواهند بود.... به خداوند پناه برده، راهش را نگاه دارد كه تو را به وراثت زمين برافروزد و در وقت منقطع شدن شريران آن را خواهی ديد. (21)

به اميد آنروز به سر می بريم كه اين گفته خداوند در زبور داوود تحقق پذيرد. كه مفسدان و شريران و جانيان و استعمارگران و استثمارگران نيست و نابود شوند، و مانند علف زود بريده گردند، و در مقابل متوكلان به خدا و مستضعفين جهان وارث زمين شوند، به اميد آن روز به سرمی بريم كه نسل ملعونان از روی زمين منقطع شود. و بی دينی به اتمام برسد، و جامعه توحيدی و الهی مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف برپا شود. به اميد آن روز بسر می بريم كه آن مرد خدا از سلاله پاك اجداد طاهرينش قيام كند و با قيام دليرانه خودش به بی عدالتی ها پايان دهد، و چه زيباست آن روز.

باز در كتاب زبور داوود، مزمور 27 آمده است: (البته اين جملات دعاهائی است كه به وسيله داوود پيامبرعلیه السلام بيان شده است) «ای خدا احكام خود را به ملكه زاده عطا فرما، تا آنكه قوم ترا به عدالت و فقرای ترا به انصاف حكم نمايند ... فقيران قوم را حكم نمايد و پسران مسكينان را نجات دهد و ظالم

ص: 324

را بشكند ... در روزهايش صديقان شكوفه خواهند نمود و زيادتی سلامتی تا باقی ماندن ماه (خواهد بود)، از دريا تا به دريا و از شهر تا به اقصی نقاط زمين سلطنت خواهند نمود... بلكه تمامی ملوك به او كرنش خواهد نمود و تمام امم او را بندگی خواهند كرد، زيرا كه فقير را وقتی كه فرياد می كند و مسكين كه نصرت كننده ندارد خلاصی خواهد داد، و به ذليل و محتاج ترحم خواهد فرمود و جانهای مسكينان را نجات خواهد داد، جان ايشان را از ستم و ظلم نجات خواهد داد و هم در نظرش خون ايشان قيمتی خواهد بود، و زنده مانده زرشب به او بخشيده خواهد شد...

اسم او ابدی بماند و دشمنی مثل آفتاب باقی بماند، در او مردمان بركت خواهند يافت و تمامی قبايل او را خجسته خواهند گفت : ... بلكه اسم ذوالجلالش ابدي مبارك باد تمام زمين از جلالش پرشود،آمين و آمين دعاهای داوود پسر يشی تمام شد (22)

توجه می فرمائيد كه در اين كتاب آسمانی باز از ظلم و عدل و قسط و نيكی و بدی و پاكی و ناپاكی، .... سخن رفته است و به اين نكته اشاره شده است كه سرانجام فردی قيام خواهد كرد، و ظلم و جور و بدی را به عدل و قسط و نيكی تبديل خواهد كرد.

ص: 325

1) باز حافظ سيوطی در تفسير الدرالمنثور مجلد 6 صفحه 50 به نقل از امام احمد حنبل رهبر حنبلی ها چنين نقل ميكند:

وأخرج احمد (ابن حنبل) عن ابی سعيد الخدری (رضی الله عنه) قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : اُبِشركُمْ بالمهدی يبعثه الله في امتی علی اختلاف من الزمان و زلازل، فيهلأ الأرض قسطاً و عدلاً كمی ملئت جوراً و ظلماً، ويرضی عنه ساكنوا السماء و ساكنوا الارض، ليقسم المال صحاحاً فقال له رجل: ماصحاحاً؟ قال صلی الله علیه و آله و سلم بالسوية بين الناس و يملا قلوب امة محمد غنی، ویسعهم عدله، حتی يأمر منادی ينادی يقول: من كانت له فی مال جاجة؟ فما يقوم من المسلمين الا رجل واحد، فيقول اتت السادن (يعنی الخازن) فقل له: ان المهدی يأمرك أن تعطينی مالاً، فيقول له: احث حتی إذا جعله في حجره و ابرزه ندم فيقول: كنت أجشع امة محمد نفساً اذا عجز عنی ما وسعهم قال صلی الله علیه و آله و سلم : فيرد فلا يقبل منه، فيقال له: إنا لا نأخذ شيئاً اعطيناه.

امام احمد حنبل از ابوسعيد خدری رضی الله عنه روايت كرده است كه: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: من شما را به مهدی بشارت می دهم، خداوند او را زمانی بر می انگيزاند كه مردم در اختلاف شديد به سر می برند و زمين لرزه و زلزله زياد است، پس مهدی زمين را پر از عدل و داد می كند همانطوريكه پر از ظلم و جور شده است، (هنگاميكه او ظهور می كند) ساكنان آسمان و زمين از او و ظهورش خشنود و خوشحال هستند، او مال و ثروت را بطور صحيح تقسيم می كند، در اين هنگام فردی سئوال كرد يا رسول الله: مقصود از تقسيم مال صحيح چيست؟ حضرت فرمودند: يعنی بطور مساوی ميان مردم تقسيم می نمايد (بدون تبعيض) او دلهای امت محمد را از غنا آكنده می كند و عدل او آنان را فرا می گيرد، تا آنجا كه او دستور می دهد (منادی يا سخنگوی او اعلام كند) و می گوید : ای مردم چه کسی احتیاج به مال و ثروت دارد ؟ به دنبال این ندا و این اعلام ، فقط يك نفر برمی خيزد، پس آن حضرت می فرمايد: تو نزد خزانه دار برو و به او بگو: مهدی به تو امر می كند، تا از ثروت ما به تو عطا كند، (اونزد خزانه دار می رود و پيغام امام زمان را می رساند) خزانه دار به او می گويد مشتهای خود را باز كن و هر چه می خواهی بردار، او مشتهای خود را باز می كند و اموال را در دامن خود می ريزد، سپس پشيمان می شود و می گويد: من حريص ترين امت محمد صلی الله علیه و آله و سلم بودم، زيرا از آنچه آنان قادر بودند ناتوان شدم.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمايند: پس آن مرد آن مال را بر می گرداند. اما از او پذيرفته نمی شود و به او گفته می شود، ما چيزی را كه عطا كرديم ديگر پس نمی گيريم.

ص: 327

محمدبن العباس قال حدثنا محمدبن همام، عن محمدبن اسماعيل، عن عيسی بن داوود، قال، قال موسی بن جعفرعلیه السلام سئلت ابي عن قول الله و « و بَشِّراَلْمُخْبِتينَ الَّذينَ إذَا ذُكَراللهُ... » الاية قال نزلت فينا خاصه.

محمدبن العباس روايت می كند از محمدبن همام و او روايت می كند از محمدبن اسماعيل او می گويد عيسی بن داوود گفت: كه موسی بن جعفر، فرمودند: از پدرم (يعنی امام صادق) سؤال كردم منظور از كلام خداوند كه می فرمايند و بشّرالمخبتین تا آخر آيه (چيست)؟ حضرت صادق علیه السلام فرمودند: (مخبتين ما هستيم) و اين آيه مخصوصاً در شأن ما (اهلبيت) نازل شده است.

مخبتين (خَبْت) به كسانی گفته می شود كه برای اطاعت خداوند منقادند و از غير خداوند بريده اند.

قرآن كريم برای مُخبتين چند خصوصيت را بيان می كند :

هنگاميكه در حضور اينها ياد

خداوند برده می شود (وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ) قلب اينها خشيت می يابد، اينها به

قلب مطمئنه رسيده اند، ياد خداوند تمام وجود آنها را به لرزه در می آورد.

اينها در مقابل همه مصائب و

مشكلات صابرند (وَاَلصّابِرِينَ عَلَی مَا أصَابَهُمْ)

اينها نماز را برپا می دارند

(وَ الْمُقیِمیِ الصلوةِّ) مُقيم (قَوَمَ) بر پا دارند "المُقيمی"

برپا دارندگان نماز، نه اينكه نماز می خوانند، اينها نماز را برپا می دارند.

(وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ يُنفِقونَ) از

آنچه كه خداوند روزی آنها كرده است، انفاق می كنند و می بخشند.

مصداق واقعی اينها اهل بيت عصمت و طهارت هستند، و در حال حاضر حضرت ولی عصر حجة بن الحسن العسكری عجل الله تعالی فرجه الشریف مصداق واقعی اين آيه است.

و كسانی كه منتظران ظهور اين بزرگوار هستند بايد اين خصوصيات را در وجود خود تقويت نمايند و در برنامه های خودسازی خود فراموش نكنند زيرا منتظر واقعی كسی است كه :

اولاً خود سازی نمايد.

ثانياً زمينه سازی كند.

ثالثاً ديگر سازی را فراموش نكند.

تا ظهور به وقوع بپيوندد . ( ان شاء الله )

ص: 329

می شود اجازۀ جنگ داده شده به خاطر اين كه به آنها ستم شده و خداوند بر ياری آنان تواناست .» فرمودند: دربارۀ حضرت قائم عليه السّلام و اصحاب اوست.

1) در تفسير علی بن ابراهيم قمی جلد 2 صفحۀ 84 و تفسير برهان جلد 3 صفحۀ 94 حديث 10 آمده است :

علی بن ابراهيم قال، حدثنی ابی، عن ابن ابی عمير، عن ابن مسكان، عن ابی عبدالله عليه السّلام فی قوله: «اُذِنَ لِلَّذينَ يُقاتَلوُنَ بِأنَّهُمْ ظُلِموُا وَ اِنَّ الله عَلی نَصْرِهِم لَقَدِيرٌ» قال: [ انَّ ] العامّة يقول نزلت في رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم لما اخرجته قريش من مكة، و انما هوالقائم عليه السّلام [ هی للقائم ] اذا خرج يطلب بدم الحسين عليه السّلام و هو قوله: نحن اولياؤكم فی الدم و طلب الدية [ اولياء الدم و طلاب الدية ]

علی بن ابراهيم گويد: پدرم از ابن ابی عمير، از ابن مسكان،از حضرت ابی عبدالله امام صادق عليه السّلام برايم حديث گفته كه آن حضرت راجع به فرمودۀ خداوند: «به كسانی كه با آنان نبرد می شود اجازۀ جنگ داده شده به خاطر اين كه به آنها ستم شده و خداوند بر ياری آنان تواناست» فرمود: اهل سنت می گويند: اين آيه دربارۀ پيغمبر صلی الله عليه وآله نازل شد هنگاميكه كفار قريش آن حضرت را از مكه بيرون كردند، و حال آن كه او قائم عليه السلام است كه چون خروج كند برای حسين عليه السّلام خون خواهی نمايد و اين است فرمايش او كه ما اوليای خون و طالبان ديه هستيم.

2) در تفسير صافي صفحۀ 364 آمده است :

عن الصادق عليه السّلام ان العامه يقولون نزلت فی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم لما اخرجته قريش من مكه و انما هو القائم اذا خرج يطلب دم الحسين عليهما السلام و هو يقول نحن اولياء الدم و طلاب الثره .

امام صادق عليه السّلام می فرمايند: عامه می گويند كه اين آيه در شأن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده در آن هنگام كه قريش باعث خروج آن حضرت از مكه شدند. ولی (ما می گوئيم) منظور آيه ، حضرت قائم علیه السلام است. هنگاميكه برای طلب خون حسين علیه السلام قيام می كند و می گويد مائيم ولی دم و طلب كنندگان خون حسين بن علی علیه السلام .

ص: 332

می دارند و زكوة می دهند و امر به معروف و نهی از منكر می نمايند اگر چنين مردی از ما را ديدی پس پيروی او كن به درستيكه او صاحب امر است.

1) باز حاكم حسكانی حنفی در كتاب شواهد التنزيل صفحۀ 338 حديث 556 می گويد:

حاكم حسكانی گويد فرات گفت: نقل حديث كرد مرا حسين بن علی بن زريع از اسماعيل بن ابان از فضيل بن زبير از پدرش که علی علیه السلام فرمود: هنگاميكه قائم آل محمدعجل الله تعالی فرجه الشریف ظاهر شود می فرمايند: ای مردم مائيم كسانيكه خداوند وعده داد شما را دركتابش و فرمودند :« اَلَّذينَ اِنْ مَكَّنّاهُمْ فِي الْاَرضِ اَقامُوا الصَّلوةَ وَ آتَوُا الزَّكوةَ وَ اََمَروُا بِالمَعْروفِ وَنَهَوا عَنِ المُنكَرِ»

2) خواجه كلان قندوزی حنفی در كتاب ينابيع الموده صفحۀ 425 می گويد:

وقوله تعالی في سوره الحج «اَلَّذينَ اِنْ مَكَّنّاهُمْ فِي الْاَرضِ اَقامُوا الصَّلوةَ وَ آتَوُا الزَّكوةَ وَ اََمَروُا بِالمَعْروفِ وَنَهَوا عَنِ المُنكَرِ و لِلّهِ عاقِبَةُ الأُمورِ» عن ابی الجارود عن الباقر رضی الله عنه قال : هذه الآية نزلت فی المهدي و اصحابه يملكهم الله مشارق الارض و مغاربها و يظهرالله بهم الدّين حتی لا يری اثر من الظلم والبدع.

از ابی جارود از امام باقرعلیه السلام كه آن حضرت فرمودند: اين آيه نزولش در شأن مهدی و اصحاب اوست كه مالك شوند شرق و غرب زمين را و ظاهر می كند خداوند دين را به وسيله ايشان تا آنجا كه باقی نمی ماند اثری از ظلم و بدعت و از امام صادق علیه السلام مثل آن روايت شده است.

3) در كتاب تاويل الايات الظاهره صفحۀ 343 آمده است :

محمد بن العباس، قال، حدثنا محمد بن الحسين بن حميد،عن جعفربن عبدالله (الكوفی) عن كثيربن عياش، عن ابی الجارود، عن ابی جعفرعلیه السلام فی قوله عزوجل «اَلَّذينَ اِنْ مَكَّنّاهُمْ فِي الْاَرضِ اَقامُوا الصَّلوةَ وَ آتَوُا الزَّكوةَ وَ اََمَروُا بِالمَعْروفِ وَنَهَوا عَنِ المُنكَرِ و لِلّهِ عاقِبَةُ الأُمورِ» قال هذه لآل محمد المهدی عليه السّلام و اصحابه يملكُهمُ الله مشارق الارض و مغاربها و يظهرالدين، و يميت الله عزوجل به وباصحابه البدع و الباطل كما امات السفهة الحق حتی لايری اثرٌ من الظلم، و یامرون بالمعروف و ينهون عن المنكر « و لله عاقبة الامور»

محمد بن عباس گويد: محمد بن الحسين بن حميد، از جعفربن عبدالله (كوفی)، از كثيربن عياش، از ابوالجارود از امام ابوجعفر باقرعلیه السلام برايمان حديث آورد كه آن جناب درباره فرموده خدای عزوجل : «كسانی كه اگر در زمين به آنان توانائی دهيم نماز را به پا داشته و زكات (به مستحق) بخشيده و به معروف امر نموده و از منكر نهی كنند و عاقبت كارها به دست خداوند است» فرمود: اين برای آل محمد است مهدی علیه السلام و اصحاب او، خداوند متعال مشارق و مغارب زمين را به تصرف آنها در آورد و دين را آشكار سازد، و خداوند متعال به وسيلۀ

ص: 334

او و يارانش بدعتها و باطل را از بين می برد، همچنانكه سفيهان، حق را ميرانده باشند، تا جائی كه اثری از ظلم ديده نشود و امر به معروف و نهی از منكر خواهند نمود.« و آخر كارها به دست خدا است . »

1) در تفسير علی بن ابراهيم قمی جلد 2 صفحۀ 87 و تفسير صافی صفحۀ 365 آمده است :

علی بن ابراهيم قال: فی رواية ابی الجارود عن ابی جعفر عليه السّلام (في قوله):(اَلَّذينَ اِنْ مَكَّنّاهُمْ فِي الْاَرضِ اَقامُوا الصَّلوةَ وَ آتَوُا الزَّكوةَ) فهذه (الاية) لآل محمد علیه السلام الی آخر الاية والمهدی عليه السّلام و اصحابه يملكُهمُ الله مشارق الارض و مغاربها و يظهرالدين، و يميت الله به وَ [ بِ ] اصحابه البدع و الباطل كما امات السفهة الحق حتی لايری اثر الظلم « وَ ياََمَروُن بِالمَعْروفِ وَ ینهون عَنِ المُنكَرِ»

علی بن ابراهيم گويد: در روايت ابوالجارود است از حضرت ابو جعفر امام باقر عليه السّلام (درباره قول خداوند) «كسانی كه اگر در زمين به آنان توانائی دهيم، نماز را به پا داشته و زكات (به مستحق) بخشيده» كه اين (آيه) برای آل محمد عليهم السّلام است تا آخر آيه خداوند حضرت مهدی و اصحابش را مالك و مسلط بر مشارق و مغارب زمين خواهد ساخت، و دين را آشكار و غالب خواهد فرمود، و خداوند به او و (به دست) اصحابش بدعتها و باطل را از بين خواهد برد، همچنان كه سفيهان حق را ميرانده باشند، تا جائيكه اثری از ظلم ديده نشود، (و امر به معروف و نهی از منكر نمايند.)

ص: 335

جنگ عتبة بن ربيعه، و شيبه بن ربيعه، و وليدبن عتبه، و حنظله بن ابی سفيان، و ابوجهل و برخی ديگر از آنانرا به قتل رسانيدند. سپس هنگاميكه رسولخدا صلی الله علیه و آله و سلم رحلت نمود فرزند هند دختر عتبة بن ربيعه (يعنی معاوية بن ابی سفيان) با بيرون رفتن از تحت اطاعت اميرالمؤمنين و با قتل فرزندش يزيد، امام حسين علیه السلام را از روی ستم و دشمنی (برآن حضرت يعنی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سركشی و ستمگری كردند) سپس خداوند متعال فرمودند: « لَيَنْصُرَنَّهُ اللهُ » (خداوند همانا او را ياری می كند) يعنی توسط قائم مهدی از فرزندانش او را نصرت خواهد نمود .

1) در تفسير علی بن ابراهيم قمی جلد 2 صفحۀ 82 و تفسير برهان جلد 3 صفحۀ 102 آمده است :

علی بن ابراهيم: فی تفسيره : فهو رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم لَمّا اَخرجته قريش من مكة و تقرب منهم الی الغار و طَلِبوهُ ليقتلوه فعاقبهم الله يوم بدر فقتل عتبة و شیبة و الوليد و ابا جهل و حنظلة بن ابی سفيان و غيرهم، فلما قبض رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم طلب بدمائهم فقتل الحسين علیه السلام و آل محمد بغيا وعدواناً و هو قول يزيد حين تمثل بهذا الشعر:

ليت اشياخی ببدر شهدوا

جزع الخزرج من وقع الاسل

لَأ هلّوا و اسْتَهلوا فرحا ثم قالوا يا يزيد لاتشل

ليست من خندق ان لم انتقم

من نبی احمد ما كان فعل

قد قتلنا القوم من ساداتهم وعَدَلناهُ ببدر فاعتدل

وقال الشاعر فی مثل ذلك (شعراً):

وكذالك الشيخ اوصانی به

فاتبعتُ الشيخ فيما قد سأل

وقال يزيداً ايضاً (شعراً):

نقول و الراس مطروح تُقَلِّبُه يا ليت اشياخنا الماضين بالحَضر

حتی يقيسوا قياساً لايقاس به

ايام بعد لكان الوزن بالقدر

فقال الله تبارك و تعالی : «ومن عاقب» يعنی رسول الله صلی الله عليه وآله «بمثل ماعوقب به» يعنی حسيناً ارادوا ان يقتلوه «ثم بُغی عليه لَينصرنَّه الله» يعنی بالقائم علیه السلام من ولده .

علی بن ابراهيم: در تفسيرش گويد: او رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است، هنگاميكه قريش آن حضرت را از مكه بيرون (آواره) كردند و آن جناب از (دست) آنها به سوی غار گريخت، و آنها به جستجويش پرداختند تا حضرتش را بكشند، پس خداوند آنها را روز بدر عقوبت كرد، كه عتبه و شيبه و وليد و ابوجهل و حنظله بن ابی سفيان و غيرهم كشته شدند، و پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آن نابكاران به خونخواهی مقتولين خود پرداختند و امام حسين علیه السلام و

ص: 338

آل محمد را از راه ظلم و تعدی كشتند، و اين است (معنی) قول يزيد كه به اين شعر تمثیل زد : ای كاش بزرگان قوم من كه در بدر كشته شدند هم اكنون می بودند و شاهد ناله و اندوه خزرجيان از فرود آمدن شمشيرها و نيزه ها (بر پيكر پيشوايانشان) می شدند. كه از شادی و خوشحالی به هم تبريك گفته و سپس فرياد بر می آوردند كه ای يزيد دستت بريده مباد، از تيرۀ خندق نيستم اگر از فرزندان احمد به خاطر آن چه او كرد انتقام نكشم. ما بزرگان اين قوم را كشتيم و با بدر آن را همتا و برابر ساختيم. و شاعر همانند اين معنی را (از زبان يزيد پليد) (شعری) گفته: و اين گونه شيخ (خليفه) به من توصيه كرد، پس آن چه را كه او خواسته بود به جای آوردم .

و نيز يزيد (شعری) گفته، در حاليكه سر مطهر در برابر او بود چنين گفت:

در حاليكه اين سرافتاده و ما آن را زيرو رو می كنيم چنين می گوييم: ای كاش بزرگان پيشين ما هم اكنون حاضر بودند تا مقايسه می كردند مقايسه ای بی نظير بين اين جريان با روزهای بدر كه وزن آن برابر می شد.

پس خدای تبارك و تعالی فرموده: «و هركس عقوبت شده» يعنی : رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم (به مانند جريانی كه به آن عقوبت شده) مقصود هنگامی است كه آن حضرت را خواستند بكشند « سپس بر او ستم شد خداوند او را ياری می كند» يعنی : به وسيلۀ قائم علیه السلام از فرزندان او.

انسان زمانيكه تاريخ اسلام را مطالعه می كند خون می گريد و هنگاميكه به آينده و ظهور وليعصر چشم می دوزد لبخند می زند .

چه ظلمهائی كه كفار قريش بر رسول خدا وا نداشتند، قبل از هجرت سرِ راهش خار می ريختند، آتش و خاكستر بر سرش فرود می آوردند، در مسجدالحرام در هنگام سجده سيرآبی شتر ومحتويات داخل آن را بر سرش می ريختند، يارانش را می كشتند و ... سرانجام آن حضرت مجبور شدند به امر الهی هجرت كنند. در جنگ بدر حضرت انتقام خوبی گرفتند، و در اين جنگ عتبة بن ربيعه و شيبه بن ربيعه و وليد بن عتبه و حنظلة ابن ابی سفيان و ابوجهل و ... را به قتل رسانيدند .

آنها به دروغ ايمان آوردند، اما بنی اميه و بنی العباس و ديگران پس از رحلت آن حضرت ، دخترش را كشتند، اميرالمؤمنين علی علیه السلام را به قتل رسانيدند، امام حسن علیه السلام را مسموم نمودند، و سيدالشهدا را با عده ای از بنی هاشم و عده ای از ياران آن حضرت به قتل رسانيدند، زن و بچه آنها را اسير كردند، و شهر به شهر می چرخانيدند و ... و فرزندان اميرالمؤمنين و فاطمه زهرا علیهما السلام را يكی پس از ديگری به قتل رسانيدند، اين گذشته ، دردناك است اما آينده زيبائی در پيش خواهيم داشت، و آن آينده زيبا را حديث چنين بيان می فرماید :

ثم قال تعالی : « لَيَنْصُرَنَّهُ اللهُ » يعنی بالقائم المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف من ولده صلی الله عليه و آله و سلم .

ص: 339

سپس خداوند متعال فرمودند: « خداوند همانا او را ياری می كند . » يعنی توسط قائم مهدی از فرزندانش او را نصرت خواهد نمود.

و چه زيباست روز قيام.

و چه زيباست روز خروج.

وچه زيباست روز انقلاب.

وچه زيباست روز بقيةالله الاعظم روحی فداک .

اللهم اجعلنا من انصاره و اعوانه ... انشاء الله.

ص: 340

اقول ذكر النبی صلی الله علیه و آله و سلم هذه الاية الكريمة فی هذا المجال دليل ترولها فی الائمة الاثنی عشر عليهم السلام و لوتأويلاً الذي هو حقيقة القرآن و روح الوحی .

علامه بحرانی از ابوالحسن فقيه، محمد بن احمد بن شاذان، از طريق اهل سنت، با حذف اسناد از رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم نقل كرده است كه فرمود: جبرئيل از رب العزة جل جلاله مرا حديث كرد كه خدا فرمود : هر كس بداند كه خدايی نيست مگر من به تنهايی و اين كه محمد بنده و رسول من است،و علی بن ابی طالب خليفۀ من است و امامان از اولاد او حجتهای من می باشند،وی را به رحمت خويش، در بهشت وارد سازم و به عفو خود از آتش برهانم» . تا آن جاكه راوی گويد: در اين هنگام جابربن عبدالله انصاری برخاست و عرض كرد ای رسول خدا، امامان از اولاد علی بن ابيطالب كی هستند؟ فرمود: حسن و حسين دو سرور جوانان اهل بهشت، سپس سرور عابدان در زمان خويش علی بن حسين، سپس باقر، محمدبن علی، كه تو ای جابر به زودی زمان او را درك خواهی كرد، پس هنگامی كه او را ديدی سلام مرا به او برسان. سپس صادق، جعفربن محمد پس كاظم موسی بن جعفر، سپس رضا، علی بن موسی، سپس تقی، محمدبن علی، سپس نقی علی بن محمد، سپس زكی حسن بن عسكری، سپس فرزند او «قائم» به حق (مهدی امت من) آن كه زمين را از قسط و عدل پر می سازد، همان گونه كه از ظلم و جور آكنده گشته است، اينان ای جابر، جانشينان من، و اوصيايم، و اولاد و عترتم می باشند، هر كس از آنان اطاعت كند، مرا اطاعت كرده است و هر كه نافرمانی ايشان كند، مرا نافرمانی كرده است، و هركس آنان را و يا يكی از ايشان را انكار كند، مرا انكار كرده است و به واسطۀ ايشان است كه « خدا آسمان را از اين كه بر زمين فرود آيد، نگاه می دارد. » و به واسطۀ آنهاست كه خدا زمين را از اين كه ساكنينش را فرو برد حفظ می كند.

مؤلف : ياد كردن پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم اين آيه را در اين مقام، دليلی است بر نزول آن در شأن ائمه دوازده گانه – عليهم السّلام – اگر چه از نظر تأويل باشد، كه حقيقت قرآن و روح وحی است.

ص: 342

عليهم فی الدين من حرج، ملته ابراهيم؟ قال صلی الله عليه و آله : «عنی بذلك ثلاثه عشر رجلاً خاصة دون هذه الامة » قال سلمان: بيّنهم لنا يا رسول الله. قال صلی الله عليه و آله :« انا و اخی علی، وأحد عشر من ولدی» قالوا : [ ای اصحاب و التابعين تصديقاً لعلی بن ابيطالب ] اللهم نعم.

اقول و الاحد عشر من ولد النبی صلی الله عليه وآله وسلم كما نص عليهم الرسول نفسه فی موارد اخری – منها فی الاية السابقة - الحج 65- هم الحسن بن علی، والحسين بن علی، و علی بن الحسين، و محمدبن علی الباقر، و جعفربن محمد الصادق و موسی بن جعفر موسی الكاظم، و علی بن موسی الرضا و محمدبن علی الجواد، و علی بن محمدالهادی النقی، والحسن بن علی النقی العسكری، والحجة بن الحسن المهدی المنتظر صلوات الله عليهم اجمعين فهذه الاية الكريمة تشمل - بتفسيرها- الامام المهدی عليه السلام.

علامه سيد هاشم بحراني، در كتاب خويش «غاية المرام» از عالم شافعی ابراهيم بن محمد حموينی ، به اسناد مذكورش از سليم بن قيس هلالی - در حديثی طولانی - چنين نقل می كند : علی بن ابيطالب، بيش از 200 تن از اصحاب رسول خدا صلی الله عليه وآله و تابعين را - در حالی كه همگی در يك مجلس گرد آمده بودند - سوگند داد. آنها را در چندين مورد قسم داد و ازجمله فرمود :

شما را به خدا سوگند، آيا می دانيد كه خدا در سورۀ حج نازل فرمود: « يا اَيُّها الَّذينَ امَنُوا اَرْكَعوُا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبّكُمْ وَ افْعَلوُا الْخَيْر» (تا پايان سوره) و آن گاه مسلمانان برخاستند عرض كردند، ای رسول خدا، چه كسانی هستند اينان كه تو بر آنها گواهی و آنان بر مردم گواهان باشند. اينان كه خداوند آنها را برگزيد و بر آنان در دين - كه همان آئين ابراهيم است حرجی قرارنداده است؟ آن حضرت فرمود: مقصود از اين افراد سيزده مرد بطور خاص می باشند و نه تمامی اين امت. سلمان گفت: ای رسول خدا آنان را برای ما بيان فرما. فرمود: من، و برادرم علی، و يازده تن از اولاد من. (در اين هنگام اصحاب و تابعين به عنوان تصديق حضرت اميرسلام الله عليه) گفتند: بار خدايا، آری.

مؤلف : اين يازده تن از اولاد پيامبر (صلی الله عليه وآله) همانگونه كه در مواردی ديگر مانند آيه گذشته :(حج ، 65) خود رسول از آنها صريحاً نام برده است. حسن بن علی، حسين بن علی، علی بن الحسين، محمد بن علی باقر، جعفربن محمد الصادق، موسی بن جعفر كاظم، علی بن موسی الرضا، محمد بن علی جواد، علی بن محمد الهادی نقی، حسن بن علی نقی عسكری، حجة بن الحسن مهدی منتظر صلوات الله عليهم اجمعين می باشند پس اين آيه كريمه بر حسب تفسير آن، شامل امام مهدی عليه السّلام می شود.

2) در اصول كافی مجلد 1 كتاب الحجة صفحه 271آمده است :

ص: 344

علامه بزرگوار محمد بن يعقوب كلينی به نقل از علی بن ابراهيم قمی و ايشان از پدرش و ايشان از محمد بن ابی عمير، و او از ابن اُذینة و او از بريد العجلی نقل می كند (در ضمن حديثی) كه گفتم به امام محمد باقرعلیه السلام :

...قلت: قوله تعالی «يا اَيُّها الَّذينَ امَنُوا اَرْكَعوُا وَاسْجُدُوا وَعْبُدُوا رَبّكُمْ وَ افْعَلوُا الْخَيْرَلَعَلَّكُمْ تُفْلَحوُنَ* وَجاهدوُا فِیِ اللهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَبكُمْ » قال إيّانا عنیّ و نحن المجتبون و لم يجعل الله تبارك و تعالی فی الدين «من ضيق» فالحرج أشَّدُ من الضيق «ملة أبيكم ابراهيم» إيّانا عنی خاصة و «سمّا كم المسلمين» الله سمّانا المسلمين «من قبل» فی الكتب التی مضت «و فی هذا» القرآن «و لَيَكوُنَ الرَّسوُلُ شهيداً عَليكُم وَ تكوُنوُا شُهداءَ عَلیَ الناسِ» فمن صدَّق يوم القيامة صدَّقناه و من كذّب كذَّبناه.

به امام باقر علیه السلام گفتم خداوند می فرمايند: « ای اهل ايمان ركوع كنيد و سجده كنيد و پروردگارتان را بپرستيد و نيكی كنيد شايد رستگار گرديد و در راه خداوند كارزار كنيد چنانكه سزاوار كارزار كردن برای اوست. او شما را برگزيد»

حضرت فرمودند: خداوند ما (اهل بيت) را در نظر گرفته، و مائيم برگزيدگان او خداوند در زمين حرجی قرار نداده، حرج از تنگ گرفتن سخت تر است و اينكه می فرمايند:«ملة ابيكم ابراهيم» ملت پدرتان ابراهيم «ايّانا عنی خاصّه» تنها ما را در نظر گرفته (و ملت ابراهيم ما اهل بيت هستيم .)

« و سمّاكم المسلمين » و شما را مسلمان ناميده، خداوند (ما اهلبيت) را مسلمان ناميده از پيش از اينها در كتابهای آسمانی قبل (نظير انجيل و تورات و زبور و صحف...) و اين كتاب يعنی قرآن.

« و لَيَكوُنَ الرَّسوُلُ شهيداً عَليكُم وَ تكوُنوُا شُهداءَ عَلیَ الناسِ» تا پيامبر بر شما گواه باشد و شما بر مردم گواه باشيد، پس رسولخدا صلی الله علیه و آله و سلم

گواه بر ما است نسبت بدانچه از جانب خداوند تبارك و تعالی تبليغ نموده ايم و ما بر مردم گواهيم تا روز قيامت هر كه ما را تصديق كند تصديقش كنيم و هر كه تكذيب كند تكذيبش كنيم.

هم اكنون بر روی كره زمين بهترين بنده برگزيده خداوند حضرت حجة بن الحسن العسكری علیه السلام است و او بهترين ركوع كننده و بهترين سجده كننده، او بهترين عبادت كننده خداوند متعال است، او يك ملت است، او مسلمان واقعی است، و خداوند در تمام كتب آسمانی قبل از او سخن رانده است و به او بشارت داده است، رسولخدا صلی الله علیه و آله و سلم شاهد بر اوست و او شاهد بر ناس تا كل انسانها است. هر كس او را تصديق كند در روز قيامت تصديق می شود و هر كس اين بزرگوار را تكذيب كند روز قيامت تكذيبش می كنند .

ص: 345

را وجه خويش نموده بنابراين هر كس از ولايت ما رو گرداند و يا ديگران را بر ما ترجيح دهد «فَانَّهُمْ عَنِ الصّراطِ لَناكِبُونَ» از اين راه راست روی گردانيده اند.

اينها باب الله هستند، هر كس بخواهد خداوند را بشناسد بايد از اين درها وارد معرفت الهی شود.

1) در تفسير برهان جلد 3 صفحۀ 117 حديث 11آمده است :

محمد بن العباس ، قال حدثنا احمدبن المفضل الاهوازی، عن بكربن محمدبن ابراهيم غلام الخليل، قال حدثنا زيدبن موسی، عن ابيه موسی، عن ابيه جعفر، عن ابيه محمد، عن ابيه علی بن الحسين، عن ابيه الحسين، عن ابيه علی بن ابی طالب عليه السلام فی قول الله عزوجل: «وَ اِنَّ الَّذينَ لا يُومِنونَ بالاخرة عَنِ الصّراطِ لَناكِبُونَ.» قال عن ولايتنا اهل البيت.

محمدبن عباس نقل می كند از احمدبن مفضل اهوازی و او از بكربن محمد بن ابراهيم و او از زيدبن موسی و او از پدرش موسیعلیه السلام و او از پدرش جعفرعلیه السلام و او از پدرش محمدعلیه السلام و او از پدرش علی بن الحسين علیه السلام و او از پدرش حسين بن علی علیه السلام و او از پدرش علی بن ابيطالب علیه السلام درباره اين آيه كه خداوند می فرمايند: «كسانيكه به قيامت ايمان نياورده اند از اين راه راست روی گردانيدند، اميرالمؤمنين علیه السلام فرمودند: (اينها) از ولايت ما اهل بيت روی می گردانند.

2) در تفسير برهان جلد 3 صفحۀ 117 حديث 12 آمده است :

قال حدثنا علی بن العباس رحمة الله ، عن جعفرالزمانی، عن حسن بن حسين بن علوان،عن سعدبن ظريف، عن الاصبغ بن نباته، عن علی علیه السلام قال قوله عزوجل: «وَ اِنَّ الَّذينَ لا يُومِنونَ بالاخرة عَنِ الصّراطِ لَناكِبُونَ.» قال عن ولايتنا.

در اين حديث نيز اصبغ بن نباته از اميرالمومنين علیه السلام درباره همين آيه نقل می كند كه حضرت می فرمايند اين راه راست ولايت ما می باشد.

پس كسانيكه معتقد به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هستند و در مسير و صراط او حركت می كنند و در صراط مستقيم هستند و كسانيكه اعتقاد به ايشان ندارند در صراط های ديگر كه غير مستقيم است قرار دارند و اينها عقيده به قيامت ندارند.

ص: 347

1) اين حديث را علامه بزرگوار آيت الله سيد هاشم بحرانی در تفسير برهان مجلد 3 صفحۀ 120 آورده است:

طبق اين دو حديث آيه « انّما المؤمنونَ اخوة » در زمان حكومت جهانی ولی عصر جامه عمل به خود می پوشد.

ص: 349

عن محمدبن الفضيل، عن العبد الصالح عليه السلام قال الرحمة رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم والفضل علی بن ابيطالب عليه السلام.

محمدبن فضيل نقل می كند از ابی الحسن عبدصالح خداوند كه درباره اين آيه فرمودند: «رحمت» رسول الله است و «فضل» علی بن ابيطالب علیه السلام است.

1) در تفسير برهان جلد 3 صفحۀ 126 حديث 4 آمده است :

ابن شهر آشوب، عن ابن عباس و محمد بن مجاهد، فی قوله تعالی: ««وَ لَولافَضْلُ اللهِ عَلَيكُمْ وَُ رَحْمَتُهُ» فضل الله محمد صلی الله عليه و آله و رحمته علی عليه السّلام و قيل فضل الله علی عليه السلام و رحمته فاطمة صلوات الله و سلامه عليها.

ابن شهر آشوب از ابن عباس نقل می كند و او از محمدبن مجاهد روايت می كند درباره اين فرموده خداوند: «اگر فضل و رحمت خداوند شامل حال شما نمی شد» حضرت فرمودند: فضل الله حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم است و رحمت خداوند علی بن ابيطالب. و باز فرمودند: فضل الله علی علیه السلام است و رحمتش فاطمه صلوات الله عليها است. به هر حال چهارده معصوم هم فضل خداوند هستند و هم رحمت مخصوص او و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف امروزه فضل و رحمت خداوند است.

ص: 351

علی، «يَّهْدي اللهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ» القائم المهديٌّ عليهم السلام، «وَ يَضْرِبُ اللهُ الْاَمثالَ لِنّاسِ وَاللهُ بِكُلِّ شَیءٍ عَليمٌ.»

از جابر بن عبدالله انصاری روايت شده كه گويد: به مسجد كوفه داخل شدم، ديدم حضرت امير المؤمنين صلوات الله وسلامه عليه با انگشت چيزی می نويسد و تبسّم می كند، عرضه داشتم: يا اميرالمؤمنين چه چيزی موجب خنده ی شما شده؟ فرمود: در شگفتم از كسی كه اين آيه را می خواند ولی آن طور كه شايسته است به معنی آن معرفت ندارد. عرض كردم: كدام آيه «اللهُ نُورُ السَّمواتَ وَالأرضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشكوةٍ» المشكاة: حضرت محمد صلی الله عليه وآله است، «فيها مِصْباحٌ» مصباح: من هستم، «في زُجاجَةُ» زجاجه: حسن و حسين می باشند، «كَاَنَّها كَوْكَبٌّ دُرِّیٌّ» و او علیّ بن الحسين است، «يُّوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُّبارَكَةٍ» محمدبن علیّ است، «زَيْتونَةٍ» جعفربن محمد است، «لا شَرْقيةٍ» موسی بن جعفر است، «وَلا غَربيَّةٍ» علی بن موسی(الرضا) است، «يَكادُ زَيْتُها يُضيٌ» محمد بن علی است، «وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ» علیّ بن محمد است،«نُُّورٌ عَلی نُورٍ» الحسن بن علی است، «يَّهْدي اللهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ» قائم مهدی است كه درود بر آنان باد، «وَ يَضْرِبُ اللهُ الْاَمثالَ لِنّاسِ وَاللهُ بِكُلِّ شَیءٍ عَليمٌ.»

ص: 353

3) در تفسير برهان جلد 3 صفحۀ 138 حديث 9 آمده است :

عنه قال حدثنا محمد بن الحسن بن علی، عن ابيه، قال حدثنا ابی، عن محمدبن عبدالحميد، عن محمدبن الفضيل، قال سئلت اباالحسن عليه السلام عن قول الله عزوجل:«فی بُيُوتٍ اَذنَ اللهُ اَنْ تُرفَعَ وَيُذْكَرَ فيهَا اسْمُهُ» قال بيوت محمد صلی الله علیه و آله و سلم ثم بيوت علی علیه السلام .

محمدبن الحسن بن علی روايت می كند ا ز پدرش و او نقل می كند و او هم از پدرش روايت می كند و او از محمدبن عبدالحميد و او از محمدبن فضيل كه می گويد سؤال كردم از ابی الحسن در باره اين قول خداوند «وفی بيوت اذن الله ...» حضرت فرمودند : منزل رسولخدا صلی الله علیه و آله و سلم و منزل علی علیه السلام است.

4) در تفسير برهان جلد 3 صفحۀ 139 حديث 10آمده است :

محمدبن يعقوب عن محمدبن همام، عن محمدبن اسماعيل، عن عيسی بن داوود قال حدثنا الامام موسی بن جعفر، عن ابيه عليهم السلام فی قول الله عزوجل:«فی بُيُوتٍ اَذنَ اللهُ اَنْ تُرفَعَ وَيُذْكَرَ فيهَا اسْمُهُ يُسَّبِحُ لَهُ فيها بِالغُدوِ وَالاصالِ رِجالٌ» قال بيوت آل محمد بيت علی و فاطمة و الحسن و الحسين و حمزة و جعفر صلوات الله عليهم اجمعين، قلت بالغدو والاصال؟ قال الصلوة فی اوقاتها قال ثم وصفهم الله عزوجل فقال : «رِجالٌ لا تُلهيهِمْ تِجارَةٌ ولا بیْعٌ عَنْ ذِكِرِاللهِ وَ إقامِ الصَّلوةِ وَ اِيتاء الزَّكوةِ يُخافُونَ يَوماً تَتَقَلبُ فيهِ القُلوبُ والابْصارُ» قال هم الرجال هم يخلط الله معهم غيرهم، ثم قال، ليجزيهم الله احسن ما عملوا و يزيدهم من فضله قال ما اختصهم به من المودة و الطاعة المفروضة و ما صيرو صير مأویهم الجنة لهم الجنة والله يرزق من يشاء بغير حساب.

حضرت موسی بن جعفرعلیه السلام در مورد اين فرموده خداوند «درخانه هائيكه نامش را ارجمند ميدارند... » فرمودند: اين بيوت، بيوت آل محمد و بيت علی و فاطمه و حسن و حسين و حمزه و جعفر صلوات الله عليهم اجمعين است. راوی می گويد گفتم هر صبح و شام حضرت فرمودند: در هنگام نمازها و در وقتشان. حضرت فرمودند: پس خداوند عزوجل اينها را چنين وصف كرده است: مردانی كه نه تجارت و نه داد و ستدی آنها را از ياد خداوند و برپا داشتن نماز و دادن زكوة غافل نمی كند و از روزی كه دلها و ديده ها در آن دگرگون می شود بيم دارند تا خداوند بهتر از آنچه انجام داده اند جزا دهد...

از مجموعۀ احاديث چنين استنباط می شود اين بيوت، بيوت رسول خدا و اميرالمؤمنين و فاطمه زهرا و يازده امام بعد از آنهاست و امروز اين بيت، بيت حضرت حجة بن الحسن العسكری عجل الله تعالی فرجه الشریف است.

ص: 355

( الذين يؤمنون بالغيب ) قال : المهدي المنتظر الذي وعد الله به في القرآن بقوله تعالي« وَعَدَ اللّهُ اَلَّذينَ امَنوُا مِنكُم و عَمِلوُا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمّ فِي الْارْضِ» و ما ورد عنه صلي الله عليه وآله وسلم: لو لم يبق من الدنيا الا يوم واحد لطول الله ذلك اليوم حتي يخرج رجل من امتي يواطيءِ اسمه اسمي، وكينة كينتي یملاءِ الارض قسطاً وعدلاً كمي ملئت جوراً و ظلماً .

مهدي منتظر كه خداوند در قرآن درباره او فرموده است : « وَعَدَ اللّهُ اَلَّذينَ امَنوُا مِنكُم و عَمِلوُا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمّ فِي الْارْضِ» اين آيه وعده ای است كه خداوند به او داده است، و رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم درباره او مي فرمايد : اگر از عمر جهان جز يك روز بيشترباقی نمانده باشد خداوند آنروز را طولاني می كند تا اينكه مردی از امت من كه اسم اوچون اسم من وكنيه او مانند كنيه من است (يعني اسم حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف محمد است و كنيه آن حضرت ابوالقاسم است ) قيام كند ، او زمين را همچنانكه پر از ظلم وجور شده باشد پر از عدل و داد خواهد ساخت .

3) در كتاب ينابيع الموده نوشته خواجه كلان قندوزی حنفی صفحه 426 آمده است :

وروي عن الباقر و الصادق رضي الله عنهما في قوله تعالي« ... لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمّ فِي الْارْضِ ... » قالا نزلت في القائم واصحابه .

از حضرت باقر و حضرت صادق رضي الله عنهما روايت شده است درباره اين فرموده خداوند « ... لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمّ فِي الْارْضِ ... » آن دو بزرگوار فرمودند اين آيه درباره قائم واصحابش نازل شده است .

4) در كتاب ينابيع الموده صفحه 426 آمده است :

وفي تفسير العياشي ان علي بن الحسين رضي الله عنهما قرء آية « ... لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمّ فِي الْارْضِ ... » قال والله هم محبينا اهل البيت يفعل الله ذلك بهم علي يد رجل منا و هو مهدي هذه الامة قال رسول الله صلي الله عليه وآله و سّلم لولم يبق في الدنيا الا يوم لطول الله ذلك اليوم حتي يأتي رجل من عترتي اسمه اسمي يملأ الارض قسطاً و عدلاً كمي ملئت ظلماً و جوراً .

در تفسير عياشي آورده است كه علي بن الحسين رضي الله عنهما قرائت فرمودند آيه « ... لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمّ فِي الْارْضِ ... » و فرمودند قسم به خداوند ايشان دوستان ما اهل بيت هستند، خداوند بجا مي آورد ( تأويل اين آيه را ) خداوند به دست مردی از ما اهل بيت و او مهدی اين امت است كه رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم درباره ايشان فرمودند : اگر باقی نماند از عمر دنيا مگر يك روز ، خداوند آن روز را طولاني گرداند تا در آن روز قيام نمايد و بيايد مردي از عترت ما كه اسم او اسم من است. او زمين را پر از عدل و داد می كند همانطور كه از ظلم و جور پر شده است.

ص: 357

5) در كتاب الغيبة صفحه 126 آمده است:

محمد بن ابراهيم النعماني: في الغيبة: قال: حدثنا احمدبن محمد ابن سعيد بن عقدة ، قال: حدثني [ثنا ] احمد بن يوسف بن يعقوب الجعفي من كتابه ، قال: حدثنا اسماعيل بن مروان [ مهران ] ، قال: علي بن ابي حمزه، عن ابيه و وهيب، عن ابي بصير، عن ابي عبدالله عليه السّلام في [معني] قوله: « وَعَدَ اللّهُ اَلَّذينَ امَنوُا مِنكُم و عَمِلوُا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمّ فِي الْارْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضي لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوفِهِمْ اَمْناً يَعْبُدونَني لا يُشْرِكوُنَ بي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَاُلئِكَ هُمُ الْفاسِقوُنَ » قال: [ نزلت في ] القائم و اصحابه .

محمد بن ابراهيم نعماني: در كتاب الغيبة گويد: احمدبن محمد بن سعيد بن عقده حديثمان داد و گفت: حديثم داد احمدبن يوسف بن يعقوب جعفي از كتاب خود گفت: برايمان حديث كرد اسماعيل بن مروان [ مهران] ، گفت: علي بن ابي حمزه از پدرش واز وهيب، از ابو بصيراز امام ابو عبدالله صادق عليه السّلام برايمان حديث گفت كه آن حضرت در [ معني ] فرموده خداوند: « خداوند به كساني از شما كه ايمان آورده وعمل صالح انجام داده اند وعده فرموده كه [در ظهور امام قائم عليه السّلام] در زمين خلافت دهد چنانچه كه امم صالح پيامبران گذشته را جانشين پيشينيان خود ساخت و دين پسنديده آنان را بر همه جا مسلط و نافذ گرداند، و بر همه مؤمنان پس از ترس و هراس از دشمنان، ايمنی كامل عطا فرمايد كه مرا عبادت كرده، هيچ به من شرك نورزند ...» فرمود: درباره حضرت قائم عليه السّلام و اصحاب او نازل گشت.

6)

در كتاب تأويل الايات الظاهره صفحه 368 و در كتاب كافي مجلد 1 صفحه 193 آمده است:

محمد بن العباس: عن الحسين [ الحسن ] بن محمد عن معلي بن محمد، عن الوشاء، عن عبدالله بن سنان قال: سألت ابا عبدالله عليه السّلام عن قول الله عزّوجلّ: « وَعَدَ اللّهُ اَلَّذينَ امَنوُا مِنكُم و عَمِلوُا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمّ فِي الْارْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ... » قال: نزلت في علي بن ابي طالب و الأئمة من ولده عليهم السّلام، « وَ لَيُمَكِنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضي لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوفِهِمْ اَمْناً يَعْبُدوُنَني لا يُشْرِكوُنَ » قال: عني به ظهور القائم عليه السّلام.

محمد بن العباس: از حسين [ حسن ] بن محمد ، از معلي بن محمد، از وشّا از عبدالله بن سنان روايت آورده كه گويد: از حضرت ابو عبدالله امام صادق عليه السّلام درباره فرموده خدای عزّوجلّ: « خداوند به كساني از شما كه ايمان آورده وعمل صالح انجام داده اند وعده فرموده كه [در ظهور امام قائم عليه السّلام] در زمين خلافت دهد چنانچه كه امم صالح پيامبران گذشته را جانشين پيشينيان خود ساخت و دين پسنديده آنان را بر همه جا مسلط و نافذ گرداند، و بر همه مؤمنان پس

ص: 358

از ترس و هراس از دشمنان، ايمنی كامل عطا فرمايد كه مرا عبادت كرده، هيچ به من شرك نورزند » فرمود: منظور از آن ظهور حضرت قائم عليه السّلام است.

7)

در كتاب كفايةالاثر صفحه 56 و دركتاب تفسير برهان مجلد 3 صفحه 146 آمده است:

ابن بابويه: قال: حدثنا ابو المفضل محمدبن عبدالله بن [ ابي ] المطلب الشيباني رحمة الله، قال: حدثنا ابو مزاحم موسي بن عبدالله بن يحيي بن خاقان المقري ببغداد، قال: حدثنا ابو بكر محمد بن عبدالله بن ابراهيم الشافعي قال: حدثنا محمد بن حماد هامان الدباغ ابو جعفر، قال: حدثنا عيسي بن ابراهيم: قال: حدثنا الحارث بن يتهان قال: حدثنا عتبة بن يقظان، عن ابي سعيد، عن مكحول، عن وائله بن الاصقع بن قرضاب، عن جابربن عبدالله الانصاري، قال: دخل جندل بن جنادة من جنبر علي رسول الله ( ص) فقال: يا رسول الله اخبرني عما ليس لله و عما ليس عند الله و عما لا يعلمه الله.

فقال رسول الله صلي الله عليه وآله و سّلم : امّا ما ليس لله فليس لله شريك، و ما ليس عندالله فليس عندالله ظلم للعباد ما واما ما لا يجعله الله، فذلك قولكم يا معشر اليهود انّ عزيز ابن الله والله لا يعلم له ولدا، فقال جندل: اشهد ان لا اله الّا الله و انّك محمد رسول الله حقاً، ثم قال: يا رسول الله صلي الله عليه وآله و سّلم : انّي رأيت البارقه في النوم موسي بن عمران عليه السّلام فقال لي: يا جندل اسلم علي يد محمد واستمسك بالاوصياء من بعده، فقلت اسلمت و رزقني الله ذلك، فاخبرني عن الاوصياء بعدك لا تمسك بهم؟ فقال: يا جابر اوصيائي من بعدي بعدد نقباء بني اسرائيل، فقال: يا رسول الله صلي الله عليه وآله و سّلم انهم كانوا اثني عشر، هكذا وجدناهم في التوراة، قال: نعم الائمة بعدي اثنا عشر، فقال: يا رسول الله كلهم في زمن واحد؟ قال: لا ولكن خلف بعد خلف و انّك لن تدرك منهم الاّ ثلاثة: اولهم سيد الاوصياء بعدي ابو الائمة علي بن ابيطالب عليه السّلام، ثم ابناه الحسن و الحسين عليهما السّلام، فاستمسك بهم من بعدي و لايغرنك جهل الجاهلين، فاذا اوقت ولادة ابنه علي بن الحسين سيد العابدين عليه السّلام يقضي الله عليك و يكون آخر زادك من الدنيا شربة من لبن تشربه فقال: يا رسول الله هكذا وجدت في التوراة اليايقظوا شبرا و شبيرا، فلم اعرف اسمائهم فكم بعد الحسين من الاوصياء و ما اسماؤهم؟

فقال: تسعة من صلب الحسين و المهدي منهم، فاذا انقضت مدة الحسين عليه السّلام قام بالامر من بعده علي ابنه و يقلب زين العابدين عليه السّلام، فاذا انقضت مدة علي قام بامره من بعده محمد [ابنه] و يدعي بالباقر عليه السّلام، فاذا انقضت مدة محمد قام بالامر بعده ابنه جعفر يدعي بالصادق عليه السّلام، فاذا انقضت مدة جعفر قام بالامر ابنه موسي و يدعي بالكاظم عليه السّلام، ثم اذا انقضت مدة موسي قام بالامر من بعده علي ابنه يدعي بالرّضا عليه السّلام، فاذا انقضت مدة علي قام بالامر بعده محمد ابنه يدعي بالزكي عليه السّلام، فاذا انقضت مدة محمد قام بالامر بعده ابنه علي

ص: 359

يدعي بالنقي عليه السّلام، فاذا انقضت مدة علي قام بالامر من بعده ابنه الحسن يدعي بالامين عليه السّلام، ثم يغيب عنهم امامهم.

قال: يا رسول الله هو الحسن يغيب عنهم؟ قال: لا، ولكن ابنه، قال: يا رسول الله فما اسمه؟ قال: لا يسمي حتي يظهر فقال جندل: يا رسول الله وجدنا ذكرهم في التوراة و قد بشّرنا موسي بن عمران عليه السّلام بك و بالاوصياء من ذريتك ثن تلا رسول الله صلي الله عليه وآله و سّلم : « وَعَدَ اللّهُ اَلَّذينَ امَنوُا مِنكُم و عَمِلوُا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمّ فِي الْارْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضي لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوفِهِمْ اَمْناً ... » فقال جندل: يا رسول الله فما خوفهم؟ قال: يا جندل في زمن كل واحد منهم سلطان يعيره و يؤذيه فاذا عجل الله خروج قائمنا يملأ الارض قسطا و عدلا كمي ملئت جورا و ظلما، ثم قال صلي الله عليه وآله و سّلم: طوبي للصابرين في غيبته، طوبي للمقيمين علي محبتهم، اولئك من وصفهم الله في كتابه فقال: [ الَّذينَ يُؤمنوُنَ بِالْغَيْبِ] ثم قال:[ اولئك حزب الله الا ان حزب الله هم الغالبون ].

قال ابن الاصقع: ثم عاش جندل الي ايام الحسين بن علي عليه السّلام ثم خرج الي الطائف فحدثني نعيم بن [ ابي] قيس قال: دخلت عليه بالطائف و هو عليل ثم دعا بشربة من لبن، فقال: هكذا عهد لي رسول الله صلي الله عليه وآله و سّلم ان يكون آخر زادي من الدنيا شربة من لبن، ثم مات و دفن بالطائف بالموضع المعروف بالكورا رحمة الله.

ابن بابويه: گويد: حديثمان دا ابوالمفضل محمدبن عبدالله بن [ ابي] المطلب شيباني رحمه الله عليه گويد: ابو مزاحم موسي بن عبدالله بن يحيي بن خاقان مقري در بغداد حديثمان داد، وي گفت: ابو بكر محمدبن عبدالله بن ابراهيم شافعي حديثمان دا گفت: محمدبن حماد بن هامان دباغ ابو جعفر حديثمان داد گويد: عيسي بن ابراهيم حديثمان داد گفت: حارث بن يتهان حديثمان داد، او گفت: عتبة بن يقظان، از ابو سعيد، از مكحول، از وائله بن الاصقع بن مرضاب، از جابربن عبدالله انصاري حديثمان داد گفت: كه جابر گفت: جندل بن جنادة از چنبر به محضر رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم شرفياب شد و عرضه داشت اي محمد صلي الله عليه وآله و سّلم مرا خبر ده از آنچه برای خداوند نيست و از آنچه نزد خداوند نيست واز آنچه خداوند نمی داند؟

آن گاه رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم فرمودند: اما آنچه براي خداوند نيست: خداوند را شريكي نيست و اما آنچه نزد خداوند نيست پس نزد خداوند ظلمي نسبت به بندگان نيست، واما آنچه خداوند نميداند آن گفتار شما گروه يهود است كه عزيز پسر خداست وخداوند فرزندی برای خود نمي داند . پس جندل عرض نمود: گواهي مي دهم كه هيچ خدايي جز الله نيست و به حق تو رسول خدا هستي. پس عرض نمود : ای رسول خدا ! من ديشب در خواب موسي بن عمران را ديدم كه به من

ص: 360

فرمود: ای جندل ! بردست محمد صلي الله عليه وآله و سّلم مسلمان شو و به جانشينان بعد از او دست بياويز، پس من مسلمان شدم و خداوند اين نعمت را به من روزی فرمود، اكنون مرا از جانشينان بعد از خودت خبر ده تا به آنان متمسك گردم.

رسول خدا صلی الله عليه وآله و سّلم فرمود: ای جابر ! اوصيای من پس از من به شماره نقبای بنی اسرائيل می باشند، عرضه داشت: آنها دوازده تن بوده اند همچنانكه در تورات يافته ام رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم فرمود: آری امامان بعد از من دوازده تن مي باشند، عرضه داشت: اي رسول خدا آيا همگي آنها در يك زمان خواهند بود؟ فرمودند: نه، ولی جانشينی پس از جانشين ديگر كه البته تو جز سه تن از آنها را درك نخواهي كرد ، عرضه داشت: پس اي رسول خدا نامشان را برايم بگو ، فرمود: آری به درستي كه تو سيد اوصيا و وارث پيغمبران و پدر امامان علي بن ابيطالب عليه السّلام را بعد از من خواهي ديد ، سپس فرزندش حسن وسپس حسين را، به آنها پس از من متمسك نشو و ناداني جاهلان تو را نفريبد، پس چون هنگام ولادت فرزندش علي بن الحسين سيد العابدين شود خداوند عمر تو را به سر خواهد آورد و آخرين برخورداريت از دنيا جرعه ای از شير خواهد بود. جندل عرضه داشت: ای رسول خدا همچنين در تورات يافتم : اليا يقطوا بشراً و بشيراً ، ولی نامهايشان را نشناختم ، بعد از حسين چند وصی هست و نامشان چيست؟

رسول خدا فرمودند: نُه تن از فرزندان حسين مي باشند و مهدی از آنهاست ، كه چون مدت حسين عليه السّلام سپری گشت بعد از او پسرش علي امر امامت را بعهده مي گيرد كه لقبش زين العابدين عليه السّلام است و چون مدت علي سپري شد امر امامت را بعد از او پسرش (محمد) بعهده مي گيرد كه باقر عليه السّلام خوانده مي شود چون دوران محمد پايان مي يابد بعد از او جعفر كه صادق عليه السّلام ناميده مي شود مسئوليت امامت را بر عهده مي گيرد پس هنگامي كه دوران جعفر تمام مي گردد بعد از موسي كه كاظم عليه السّلام خوانده ميشود اين امر را به عهده مي گيرد سپس چون مدت موسي منقضي شود پس از او پسرش علي اين امر را به عهده مي گيرد كه رضا عليه السّلام خوانده مي شود و هرگاه كه دوران علي سپری گردد بعد از فرزندش محمد به امر امامت قيام كند كه زكي عليه السّلام خوانده مي شود ، پس چون مدت محمد منقضي شود امر امامت را بعد از وي پسرش علي كه نقي عليه السّلام خوانده ميشود خواهد داشت و چون مدت علي به سر آيد امر امامت را بعد از او حسن پسرش خواهد داشت كه امين عليه السّلام خوانده مي شود سپس امام مردم از آنها غايب خواهد گشت.

جندل عرضه داشت: اي رسول خدا او حسن است كه از آنها غايب خواهد شد؟ فرمود: نه ولي فرزندش حجت است، گفت: يا رسول الله ! پس اسم او چيست؟

ص: 361

رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم فرمودند : نامش برده نمی شود تا اينكه خداوند او را آشكار گرداند. جندل عرض نمود: ای رسول خدا ما ياد آنها را در تورات يافته ايم، و البته موسي بن عمران به تو جانشينان بعد از تو از خاندانت به ما مژده داده است. سپس رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم اين آيه را تلاوت كردند: «خداوند به كساني از شما كه ايمان آورده وعمل صالح انجام داده اند وعده فرموده كه [در ظهور امام قائم عليه السّلام] در زمين خلافت دهد چنانچه كه امم صالح پيامبران گذشته را جانشين پيشينيان خود ساخت و دين پسنديده آنان را بر همه جا مسلط و نافذ گرداند، و بر همه مؤمنان پس از ترس و هراس از دشمنان، ايمنی كامل عطا فرمايد »

آنگاه جندل عرض كرد: اي رسول خدا ترس آنها چيست؟ فرمودند: ای جندل ! در زمان هريك از آنان كسي هست كه معترض او شود و اذيتش كند، پس هرگاه خداوند خروج ما را تعجيل فرمايد زمين را پر از قسط و عدل سازد همچنانكه از ستم و ظلم آكنده باشد .سپس رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم فرمودند : خوشا به حال صبركنندگان در زمان غيبت او ، خوشا به حال كساني كه بر شيوه آنان پايدار بمانند ، آنهايند كه خداوند در كتابش آنان را وصف نموده و فرموده: «و آنانكه به غيب ايمان دارند » سپس فرموده : « آنها حزب خدايند توجه كنيد كه البته حزب خداوند رستگارانند »

ابن الاصقع [ روايت كننده اين خبر از جابر بن عبدالله ] گويد: سپس جندل بن جناده تا زمان حضرت حسين بن علي عليه السّلام زندگي كرد ، آنگاه به طائف رفت پس از آن نعيم بن ابي قيس برايم گفت كه: در طائف بر او وارد شدم در حاليكه بيمار بود سپس شير درخواست كرد و آن را آشاميد و گفت اين چنين رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم

به من وعده فرمود كه : آخرين توشه او از دنيا آشاميدن شير باشد. آن گاه در گذشت خدای تعالي رحمتش كند، و در طائف در جايي كه به كوراء معروف است دفن شد.

8) در كتاب تفسير برهان مجلد 3 صفحه 150 آمده است:

ابو علي الطبرسي: قال: اختلف في الاية، و ذكر الاقوال، الي ان قال: و المروي عن اهل البيت عليهم السّلام انها في المهدي [ من آلْ محمد ] عليهم السّلام.

ثم قال و روي: العياشي باسناده عن علي بن الحسين عليها السّلام انّه قرا الاية [ وقال] : هم والله شيعتنا اهل البيت، يفعل [الله] ذلك بهم علي يد[ي] رجل منا و هو مهدي هذه الامة، و هو الذي قال رسول الله صلي الله عليه وآله و سّلم : لو لم يبق من الدنيا الاّ يوم واحد لطول الله ذلك اليوم حتي ياتي [يلي] رجل من عترتي اسمه اسمي يملا الارض عدلا و قسطا كما ملئت ظلما و جورا. ثم قال الطبرسي: و روي مثل ذلك عن ابي جعفر و ابي عبدالله عليهما السّلام.

ص: 362

شيخ ابو علي طبرسي گويد: درباره اين آيه اختلاف شده ... - و اقوال را ذكر كرده تا آنجا كه گفته - : و آنچه از اهل بيت عليهم السّلام روايت شده آن است كه: درباره مهدي [ از آْل محمد ] عليهم السّلام است. وی افزوده: وعياشي به سند خود از حضرت علي بن الحسين عليها السّلام روايت آورده كه آن حضرت اين آيه را تلاوت كرد [ وفرمود:] به خدا سوگند آنها شيعيان ما اهل بيت هستند، [ خداوند] اين كار را به دست مردي از ما انجام خواهد داد، و اوست مهدي اين امت، و هم اوست كه رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم [ درباره اش] فرمود: چنانچه جز يك روز از دنيا باقي نماند خداوند آن روز را آن قدر طولاني خواهد ساخت تا مردي از عترت من كه نامش نام من است بيايد [ زمام امور را به دست گيرد] زمين را پر از عدل و قسط مي كند همچنانكه از ظلم و جور پر شده است. سپس طبرسي گويد: و مانند همين معنی از امام ابو جعفر باقر و امام ابو عبدالله صادق عليهما السّلام نيز روايت شده است.

ص: 363

در اين حديث « ساعة » به دوازده امام تفسير شده است كه حضرت قائم آل محمد صلي الله عليه وآله و سّلم دوازدهمين آنهاست .

1) دركتاب الغيبة باب 4 صفحه 85 حديث 15 آمده است:

اخبرنا عبد الواحد بن عبدالله، قال: حدثنا محمدبن جعفر القرشي، قال: حدثنا محمدبن الحسين بن ابي الخطاب، عن عمربن ابان الكلبي، عن ابن سنان، عن ابي السائب قال: قال ابو عبدالله جعفر بن محمد عليه السّلام: الليل اثنا عشرة ساعة، و النهار اثنتا عشرة ساعة، و الشهور اثنا عشر شهرا، والائمة اثنا عشر اماما، والنقبا اثنا عشر نقيبا، و انّ علياً ساعة من اثنتي عشرة ساعة، وهو قول الله عزّوجلّ: « بَلْ كَذَّبوُا بِالسّاعَةِ وَاَعْتَدْنا لِمَنْ كَذَّبَ بِالسَّاعَةِ سَعيراً ».

عبد الواحد بن عبدالله ما را خبر داد و گفت ما را محمد بن جعفر قرشي حديث كرد و گفت ما را محمد بن الحسين بن ابي الخطاب از عمربن ابان كلبي حديث كرد و او از ابن سنان و او از ابي السائب كه گفت: فرمود ابو عبدالله جعفربن محمد عليه السّلام : شب دوازده ساعت است و روز دوازده ساعت و ماهها دوازده ماه هستند و علي عليه السّلام ساعتي از دوازده ساعت است و اوست كه خداوند درباره اش مي فرمايد: « بَلْ كَذَّبوُا بِالسّاعَةِ وَاَعْتَدْنا لِمَنْ كَذَّبَ بِالسَّاعَةِ سَعيراً » و امام زمان ساعتی از دوازده ساعت است.

2) در تفسير علي بن ابراهيم قمي جلد 2 صفحه 112 و در تفسير برهان جلد 3 صفحه 157 حديث 3 آمده است:

علي بن ابراهيم قال حدثنا احمد بن علي، قال حدثني الحسين بن احمد، عن احمد بن هلال، عن عمرالكلبي، عن ابي الصامت، قال،قال ابو عبدالله عليه السّلام ان الليل و النهار اثنتا عشر ساعة، وان علي بن ابي طالب عليه السّلام اشرف ساعة من اثنتي عشرة ساعة و هو قول الله تعالي: « بَلْ كَذَّبوُا بِالسّاعَةِ وَاَعْتَدْنا لِمَنْ كَذَّبَ بِالسَّاعَةِ سَعيراً ».

علي بن ابراهيم روايت مي كند از احمد بن علي و ايشان حديث مي كند از حسين بن احمد و اين نقل مي كند از احمدبن هلال و ايشان از عمر الكلبي و ايشان از ابا صامت نقل مي كند كه حضرت جعفربن محمد الصادق عليه السّلام فرمودند: همانا شب دوازده ساعت و روز نيز دوازده ساعت است و علي بن ابي طالب عليه السّلام اشرف ساعات است و او اشرف است در ميان دوازده ساعت و اين قول خداوند متعال است كه فرمود: « بلكه آن كافران آن ساعت را تكذيب كردند و ما برای كسانيكه ساعت را تكذيب كردند آتش دوزخ را مهيا ساختيم »

3) در تفسير برهان جلد 3 صفحه 157 حديث آمده است:

ابن شهر آشوب، عن علي بن حاتم في كتاب الاخبار لابي الفرج بن شاذان انه نزل قوله تعالي: « بَلْ كَذَّبوُا بِالسّاعَةِ وَاَعْتَدْنا لِمَنْ كَذَّبَ بِالسَّاعَةِ سَعيراً » يعني كذبوا بولاية علي عليه السّلام قال و هو المروي عن الرضا عليه السّلام.

ص: 365

پس به طور كلی ساعات ائمه اثني عشر هستند و هر كدام از ائمه يك ساعت هستند و در حال حاضر وجود اقدس قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه الشريف يكی از ساعات است.

ص: 366

زمانی كه قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف قيام فرمايند همه دولت های باطل از بين مي روند و حاكمان پوشالي حكومت هايشان نابود مي شود، و در آن موقع حكومت حق مهدی موعود عجل الله تعالي فرجه الشريف برپا می شود كه حكومت حق است. در قيامت كبري نيز همه مالكيت های اعتباری از بين می رود و سلطنت های پوشالي ديگر وجود نخواهد داشت.

« الملك يومئذ للرحمن »

ص: 368

حضرت فرمودند: ما اهل بيت هستيم .( كساني كه خواهان گرديدند اين معني را و مائيم قرة اعين الرسول).

1) دركتاب بحار الانوار جلد 23 صفحه 133 آمده است:

عن ابي سعيد الخدري في قول الله عزّوجلّ: « رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجِنا وَ ذُرِّيّاتِنا قُرَّةَ اَعْيُنٍ وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماماً » قال رسول الله صلي الله عليه وآله و سّلم لجبرئيل عليه السّلام من ازواجنا قال خديجة قال ذرياتنا قال فاطمه قال قرة اعين قال الحسن و الحسين:« وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماماً » قال اميرالمومنين صلوات الله عليهم اجمعين.

ابي سعيد خدري در تفسير كلام خدا « هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجِنا وَ ذُرِّيّاتِنا قُرَّةَ اَعْيُنٍ وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماماً » از رسول خدا صلي الله عليه وآله و سّلم روايت مي كند كه به جبرئيل عليه السّلام فرمود: ازواج ما كيست؟ گفت خديجه. گفتم: ذريات ما كيست؟ گفت: فاطمه، گفتم قرة اعين ؟ گفت: حسن وحسين، گفتم: :« وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماماً » كيست؟ گفت: اميرالمؤمنين صلوات الله عليهم اجمعين است.

2) دربحار الانوار جلد 23 صفحه 135 آمده است:

عن ابي مالك عن ابن عباس قال: قوله: « رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجِنا وَ ذُرِّيّاتِنا قُرَّةَ اَعْيُنٍ وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماماً » الاية نزلت في علي بن ابيطالب عليه السّلام.

ابي مالك از ابن عباس نقل مي كند كه در تفسير كلام خداوند « رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجِنا وَ ذُرِّيّاتِنا قُرَّةَ اَعْيُنٍ وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماماً » گفت: در شأن علي بن ابيطالب عليه السّلام نازل گرديده است.

3) دربحار الانوار جلد 23 صفحه 135 آمده است:

عن ابي جعفر في قوله عزّوجلّ: « رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجِنا وَ ذُرِّيّاتِنا قُرَّةَ اَعْيُنٍ وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماماً » اي هداه يهتدي بنا و هذه لآل محمد صلي الله عليه وآله و سّلم خاصه.

امام محمد باقر عليه السّلام فرمودند: منظور از كلام خدا « رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجِنا وَ ذُرِّيّاتِنا قُرَّةَ اَعْيُنٍ وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماماً » يعني هدايت شوندگانی كه توسط ما هدايت می شوند و اين مخصوص آل محمد صلوات الله عليهم اجمعين است.

پس در اين آيه « وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماماً » عبارتند از« لآل محمد صلي الله عليه وآله و سّلم خاصه » و آنها نيز دوازده امام و دوازده كوكب دّري و دوازده نجم ثاقب می باشند كه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشريف يكی از آنهاست.

ص: 370

2) حاكم حسكاني حنفي دركتاب شواهد التنزيل صفحه351 حديث 577 می فرمايد:

حاكم حسكاني گويد: نقل حديث كرد مرا پسر فنجويه و پسر فنجويه نقل حديث كرد... از ابوحمزه ثمالي از كلبي از ابي صالح غلام ام هاني كه عبدالله بن عباس گفت: اين آيه درباره ما و بني اميه نازل شده است و زود باشد كه حكومت ما بر آنها بيايد پس می گردد گردنهای آنان فرو رفته پس از سختی و پستی پس ازعزت سپس اين آيه را تلاوت فرمودند« اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ »

3)

در روضه كافي جلد2 صفحه 141 حديث 483 آمده است :

محمد بن يحيي، عن احمد بن محمد بن عيسي، عن علي بن الحكم، عن ابي ايوب الخراز عن عمربن حنظلة قال: سمعت ابا عبدالله عليه السّلام يقول خمس علامات قبل قيام القائم: الصيحة و السفياني والخسف و القتل النفس الزكيه و اليماني فقلت: جعلت فداک ان خرج احد من اهل بيتك قبل هذه العلامات انخرج معه ؟ قال: لا، فلما كان من الغد تلوت هذه الايه « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » فقلت له: أهي الصيحة؟ فقال: أما لو كانت خضعت اعناق اعداء الله عزوجل.

عمربن حنظله گويد: شنيدم از امام صادق عليه السّلام كه می فرمايد : پنج نشانه پيش از قيام حضرت قائم صورت خواهد گرفت: صيحه آسمانی، خروج سفيانی، فرو رفتن (لشگرسفيانی دربيداء)، كشته شدن نفس زكيه، خروج يمانی. من عرض كردم : قربانت گردم اگر يكي از خاندان شما پيش از وقوع اين نشانه ها خروج كند، با او خروج كنيم؟ فرمود: نه و چون فردا شد اين آيه را برای آن حضرت خواندم: « اگربخواهيم برايشان آيه و نشانه ای از آسمان نازل كنيم كه گردنهايشان درمقابل آن خاضع گردد.» و به او عرض كردم : آيا اين نشانه همان صيحه آسماني است؟ فرمود : آگاه باش كه اگر آن باشد گردن دشمنان خدا در برابرش خاضع گردد.

4)

درغيبت نعماني باب 14 صفحه 251 حديث 8 آمده است:

اخبرنا احمد بن محمد بن سعيد قال: حدثنا محمد بن المفضل بن ابراهيم ابن قيس قال: حدثنا الحسن بن علي بن فضال قال: حدثنا ثعلبة بن ميمون عن معمربن يحيي، عن داوود الدجاجي، عن ابي جعفرمحمد بن علي عليه السّلام قال سئل اميرالمومنين عليه السّلام عن قوله تعالي : « فاختلف الاحزاب من بينهم » فقال: انتظروا الفرج من ثلاث، فقيل: يا اميرالمومنين و ما من؟ فقال: اختلاف اهل الشام بينهم، و الرايات السوء من خراسان والفزعة في شهررمضان. فقيل: و ما الفزعة في شهررمضان؟ فقال: او ما سمعتم قول الله عزوجل في القرآن: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً

ص: 372

فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » هي آية نخرج الفتاة من حذرها و توقظ القائم و تفزع اليقظان.

خبر داد ما را احمد بن سعيد او گفت: حديث كرد ما را محمد ابن مفضل بن ابراهيم بن قيس او گفت: حديث كرد ما را حسن بن علي بن فضال او گفت: حديث كرد ما را ثعلبة بن ميمون از معمربن يحيي واو از داوود دجاجي و او از ابي جعفرامام باقر عليه السّلام كه فرمود: از اميرالمومنين عليه السّلام معناي آيه شريفه : « فاختلف الحزاب من بينهم » پرسيده شد، فرمودند : از سه چيز به انتظار فرج باشيد. عرض شد : يا اميرالمومنين آن سه چيز كدامند؟ فرمودند: اختلاف داخلی كه ميان شاميان افتد و پرچم های سياه از خراسان و وحشتی درماه رمضان، عرض شد وحشت درماه رمضان چيست؟ فرمود: مگرنشنيده ايد فرمايش خدای تعالي رادرقرآن « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » آن همان نشانه ای است كه دوشيزگان را از پس پرده هاشان بيرون می كشد وخفتگان را بيدار و بيدار را به وحشت می اندازد.

5)

درغيبت نعماني باب14 صفحه 263 حديث 23 آمده است:

اخبرنا احمدبن محمدبن سعيد قال: حدثنا علي بن الحسن، عن ابيه، عن احمدبن عمرالحلبي، عن الحسين بن موسي، عن الفضيل بن محمد مولي محمد، عن راشد البجلي، عن ابي عبدالله عليه السّلام انه قال: « اما ان الفداء من السماء باسم القائم في كتاب الله یبین » فقلت: فاين هو اصلحك الله؟ فقال: في « طسم . تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْمُبينِ» قوله: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » قال: اذا سمعوا الصوت اصبحوا و كانما علي رؤوسهم الطير.

خبر داد ما را احمد بن محمد بن سعيد او گفت: حديث كرد ما را علي بن حسن از پدرش و او از احمد بن عمر حلبي و او از حسين موسي و او از فضيل بن محمد مولاي محمد بن راشد بجلي و او از ابي عبد الله عليه السّلام كه فرمودند: آوازی كه از آسمان به نام قائم داده خواهد شد در كتاب خدا روشن است . عرض كردم: خداوند حال شما را اصلاح فرمايد در كجاست؟ فرمودند : در « طسم . تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْمُبينِ» آن جا كه فرمايد : « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » فرمودند : آن گاه كه صدا را بشنويد همچون كسانی كه پرنده بر سرشان نشسته باشد بی حركت مي ايستيد.

6)

درغيبت نعماني باب 14 صفحه 261 حديث 20 آمده است :

قال : و حدثنا احمد بن محمد بن سعيد قال: حدثنا القاسم حدثنا عبيس بن هشام الناشري، عن عبدالله بن جبلة، عن عبد الصمد بن بشير، عن ابي عبدالله جعفربن محمد عليه السّلام و قد سأله عمارة الهمداني فقال له: اصلحك الله ان ناساً يغيرونا و يقولون انكم تزعمون انه سيكون صوت من السماء فقال له: لا تروه عني و اروه عن ابي كان ابي يقول: هو في كتاب الله: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ

ص: 373

اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » فيؤمن اهل الارض في جو السماء ثم ينادي الا ان عثمان قتل مظلومة فاطلبوا بدمه فيرجع من اراد الله عزّوجلّ به سوءاً و يقولون: هذا سحر الشيعة و حتي يتناولونا و يقولون: هو من سحرهم و هو قول الله عزّوجلّ و ان يرو آية يعرضوا و يقولوا سحر مستمر.

او گفت: و حديث كرد ما را احمد بن محمد بن سعيد او گفت: حديث كرد ما را قاسم بن محمد بن حسن بن حازم او گفت:حديث كرد ما را عبيس بن هشام ناشری از عبدالله بن جبله و او از عبد الصمد بن بشير و او از ابي عبدالله جعفربن محمد عليه السّلام نقل كرد : كه عماره همدانی از آن حضرت پرسيد و عرض كرد: خدای حال شما را اصلاح فرمايد مردمي ما را سرزنش می كنند و مي گويند شما چنين مي پنداريد كه بزودی آوازی از آسمان پديد خواهد شد و حضرت به او فرمودند : از من بازگو مكن ولی از پدرم آن را بازگو كن كه پدرم مي فرمودند: اين مطلب در كتاب خداست: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » پس همه مردم روی زمين به آواز نخستين ايمان آوردند چون فرا شود ابليس ملعون بالا رود تا آنجا كه در هوا از ديدگاه زمين پنهان گردد سپس آوازی مي دهد توجه كنيد همانا عثمان مظلوم كشته شد خونش را بخواهيد پس هركس درباره او بد خواسته باشد به شك مي افتد و مي گويد اين سحر شيعيان است و حتی به ناسزا گويند و مي گويند اين سحر شيعيان است و اين است كه خدای عزّوجلّ مي فرمايد: « و ان يروا آية يعرضوا و يقولوا سحر مستمر »

7)

در غيبت نعماني باب 14 صفحه 260 حديث 19 آمده است:

اخبرنا احمدبن محمد بن سعيد قال: حدثنا علي بن الحسن التيملي، قال: حدثنا عمرو بن عثمان عن الحسن بن محبوب، عن عبدالله بن سنان، قال: كنت عند ابي عبدالله عليه السّلام فسمعت رجلا من همدان يقول له: ان هؤلاء العامة يعيرونا و يقولون لنا: انكم تزعمون ان مناديا ينادي من السماء باسم صاحب هذا الامر، و كان متكئا فغضب و حبس، ثم قال لا تروه عني و ارووه عن ابي و لا حرج عليكم في ذلك، اشهد اني قد سمعت ابي عليه السّلام يقول: والله ان ذلك في كتاب الله عزّوجلّ لبين حيث يقول: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » فلا يبقي في الارض يومئذ احداً لا خضع و ذلت رقبته لها، فيؤمن اهل الارض اذا سمعوا الصوت من السماء الا ان الحق في علي بن ابي طالب عليه السّلام و شيعته: قال : فاذا كان من الغد ابليس في الهواء حتي يتواري عن اهل الارض، ثم ينادي الا انّ الحق في عثمان بن عفان و شيعته فانه قتل مظلوما فاطلبوا بدمه قال: فيثبت الله الذين آمنوا بالقول الثابت علي الحق و هو النداء الاول، و يرتاب يومئذ الذين في قلوبهم مرض، و المرض والله عداوتنا، فعند ذلك يتبرؤون منا يتناولونا فيقولون: انّ المنادي الاول سحر من سحر اهل [ هذا ] البيت، ثم تلا ابو عبدالله عليه السّلام قول الله عزّوجلّ « و ان يروا آية يعرضوا و يقولوا سحر مستمر » قال: و حدثنا احمد بن

ص: 374

محمد بن سعيد قال: حدثنا محمد بن المفضل بن ابراهيم، و سعدان بن اسحاق بن سعيد، واحمد بن الحسين بن عبدالملك، محمدبن احمد بن الحسن القطواني جميعاً، عن الحسن بن محبوب، عن عبدالله بن سنان مثله سواء بلفظه.

خبر داد مارا احمد بن محمد سعيد او گفت: حديث كرد ما را علي بن حسن تيملي او گفت: حديث كرد ما را عمروبن عثمان از حسن بن محبوب و او از عبدالله بن سنان گفت: در محضر ابي عبدالله امام صادق عليه السّلام بودم شنيدم كه مردی از همدان به آن حضرت عرض مي كند اين ما را سرزنش می كنند و به ما مي گويند شما چنين مي پنداريد كه آواز دهنده ای از آسمان به نام صاحب اين امر آواز خواهد داد آن حضرت تكيه داده بود خشمگين شد و بنشست سپس فرمودند: اين سخن را از من نقل نكنيد و از پدرم نقل كنيد و هيچ اشكالي برا شما نخواهد داشت. من گواهي مي دهم كه از پدرم شنيدم كه می فرمودند : به خدا قسم كه اين مطلب در كتاب خدا كاملاً روشن است آن جا كه می فرمايد: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » اگر ما بخواهيم نشانه ای از آسمان برآنان فرو فرستيم كه گردنهايشان در برابر آن خضوع كند. آن روز در روي زمين كسي نماند مگر آن كه در مقابل آن نشانه كج خواهد كرد همه مردم روي زمين چون بشنون كه صدايي از آسمان بلند است: توجه كنيد كه حق در علي بن ابي طالب و شيعيان او است، ايمان آورند. فرمودند : چون فردا شود شيطان برهوا بلند شود تا آن حد كه از ديدگاه زمينيان پنهان شود سپس آواز دهد: توجه كنيد كه حق در عثمان بن عفان و شيعيان او است زيرا او مظلوم كشته شد خونش را مطالبه كنيد. فرمودند : خداوند در آن هنگام مردم با ايمان را به گفتار ثابت برحق ثابت نگه مي دارد و گفتار ثابت بر حق همان نداي نخستين است ولي آنان كه در دلهايشان بيماری هست به شك مي افتند و بيماری دل به خدا قسم كينه ما است كه آن هنگام از ما دوری جويند و ما را ناسزا گويند و مي گويند كه آواز دهنده نخستين سحری بود از سحرهای اين خاندان سپس ابو عبدالله عليه السّلام اين آيه شريفه را تلاوت فرمودند: « و ان يروا آية يعرضوا و يقولوا سحر و مستمر » اگر آيه ای را ببينند روگردان شده و گويند كه سحر سابقه داري است. و گفت حديث كرد ما را احمد بن محمد بن سعيد او گفت: حديث كرد ما را محمد بن مفضل بن ابراهيم و سعد ابن اسحاق بن سعيد و احمد بن حسين بن عبد الملك و محمد بن احمد بن حسن قطواني همگی از حسن بن محبوب و او از عبدالله بن سنان همين حديث را عيناً با الفاظش.

8)

در كتاب تأويل الايات الظاهرة آمده است:

محمد بن العباس، قال: حدثنا احمد بن الحسن بن علي قال: حدثنا ابي، عن ابيه، عن محمد بن اسماعيل، عن حنان بن سدير، [ عن ابي بصير] عن ابي جعفر عليه السّلام قال: سألته عن قول الله عزّوجلّ: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » قال: نزلت في قائم آل محمد عليه السّلام ينادي باسمه من السماء.

ص: 375

محمد بن العباس گويد: احمدبن الحسن بن علي حديثمان داد، وي گفت: پدرم برايمان حديث گفت، از پدرش از محمد بن اسماعيل، از حنان بن سدير، [ از ابو بصير] از حضرت ابو جعفر باقر عليه السّلام كه راوي گويد: از آن جناب راجع به قول خداي عزّوجلّ: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » اگر بخواهيم از آسمان آيتي فرود آوريم پس برآن گردن نهند. پرسيدم، فرمودند: درباره قائم آل محمد عليه السّلام نازل گشته و اسم او از سوی آسمان اعلام خواهد شد.

9)

در كتاب تأويل الايات الظاهرة آمده است:

قال حدثنا علي بن عبدالله بن اسد، عن ابراهيم بن محمد [ عن احمد ] بن معمر الاسدي، عن محمد بن فضيل، عن الكلبي، عن ابي صباح، عن ابن عباس في قوله عزّوجلّ: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » قال: هي [ و هذه ] نزلت فينا و في بني اميه [ يكون] لنا دولة تذل اعناقهم لنا بعد صعوبة و [ هوان ] بعد عزّ.

علي بن عبدالله اسد از ابراهيم بن محمد [ از احمد] بن معمر اسدي،از محمد بن فضيل، از كلبي، از ابو صباح، از ابن عباس درباره قول خدای عزّوجلّ: « اگر بخواهيم از آسمان آيتی فرو آوريم پس برآن گردن نهند » فرمودند : اين آيه درباره ما و راجع به بني اميه نازل شده، برای ما دولتی خواهد بود كه گردنهايشان را خوار می سازد پس از سختی و گردنكشی آنها، و پس از عزت، آنها را به پستی می كشاند.

10)

در كتاب تأويل الايات الظاهرة آمده است:

محمد بن العباس قال: حدثنا الحسين بن محمد [ احمد] عن محمد بن عيسي، عن يونس، عن بعض اصحابنا، عن ابي جعفر عليه السّلام قال: سألته عن قول الله عزّوجلّ: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » قال: تخضع لها رقاب بني امية، قال: ذلك بارز الشمس،قال: و ذلك علي بن ابي طالب عليه السّلام يبرز عن [ عند ] زوال الشمس و تركد الشمس علي رؤس الناس ساعة حتي يبرز وجهه و يعرف الناس حسبه و نسبه، ثم قال: ان بني امية ليختبي الرجل منهم الي جنب شجرة فتقول خلفي رجل من بني امية فاقتلوه.

محمد بن العباس گويد: حديثمان داد حسين بن محمد [احمد]، از احمد بن عيسي، از يونس، از بعض اصحابمان، از حضرت باقر عليه السّلام كه راوي گويد: از آن جناب راجع به قول خداي عزّوجلّ: « اگر بخواهيم از آسمان آيتی فرو آوريم پس بر آن گردن نهند » پرسيدم، فرمودند : گردنهای بني اميه برای آن خوار مي شود، حضرت افزودند: آن آيت از خورشيد آشكار می گردد، فرمودند : و او علي بن ابي طالب عليه السّلام است كه هنگام زوال خورشيد و تابش آفتاب ساعتي بالای سر مردم آشكار شود، تا آن جا كه صورتش ظاهر گردد و مردم حسب و نسبش را بشناسد. سپس فرمودند: همانا بني اميه كارشان به جايی مي رسد كه هر كدام از

ص: 376

آنان پشت درختی پنهان شود، آن درخت گويد: پشت من مردی از بني اميه است او را بكشيد.

11)

در كتاب تأويل الايات الظاهرة آمده است:

محمد بن العباس قال حدثنا الحسين بن احمد، عن محمد بن عيسي عن يونس قال: حدثنا صفوان بن يحيي، عن ابي عثمان، عن معلي بن خنيس عن ابي عبدالله عليه السّلام قال: قال اميرالمومنين عليه السّلام انتظروا الفرج في ثلاث، قيل: و ما هي؟ قال: اختلاف اهل الشام [فيما] بينهم، و الرايات السود من خراسان، و الفزعة في شهر رمضان، فقيل له: و ما الفزعة في شهر رمضان ؟ قال: اما سمعتهم قول الله عزّوجلّ في القرآن: « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » قال: انه تخرج الفتاة من خدرها، و يستيقظ النائم و يفزع اليقطان.

ومحمد بن عباس گفت كه حسين بن احمد حديثمان داد، از محمد بن عيسي، از يونس، كه گفت: صفوان بن يحيي حديثمان داد، از ابو عثمان، از معلي بن خنيس، از حضرت ابي عبد الله صادق عليه السّلام فرمودند: فرج را در [ ظاهر شدن] سه چيز بخواهيد، عرض شد: آنها چه چيزی هستند؟ فرمودند: اختلاف اهل شام در ميانه خودشان، و پرچمهای سياه از خراسان، و[ آيت ] ترسناك در ماه رمضان، گفته شد: آن [ آيت] ترسناك در ماه رمضام چيست؟ فرمودند: آيا قول خدای عزّوجلّ را در قرآن را نشنيده ايد كه : « اگر بخواهيم از آسمان آيتي فرو آوريم پس بر آن گردن نهند. » فرمودند: [ اين آيت ] دوشيزه را از پرده اش بيرون می كشد، و خواب بيدار مي شود، و بيدار به هراس مي افتد.

12)

در كتاب تأويل الايات الظاهرة آمده است:

محمد بن العباس قال: و روي بالاسناده عن ابي الورد عن ابي جعفر عليه السّلام في قوله « اِنْ نَشَأ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمآءِ ايَةً فَظَلَّتْ اَعْناقَهُمْ لَها خاضِعينَ » قال: النداء باسم رجل و اسم ابيه.

و به طور مسند از ابو الورد از حضرت امام محمد باقر عليه السّلام روايت شده كه درباره قول خداوند: « اگر بخواهيم از آسمان آيتی فرود آوريم پس بر آن گردن نهند.» فرمودند : ندا به نام مردی و به نام پدرش مي باشد.

ص: 377

نجات قرار گیرد ، باید به علی بن ابیطالب اقتدا نماید . با دشمن او دشمنی و با دوست او دوستی نماید زیرا او ( خلیفه من ) و وصی من و جانشینم برامتم در زندگانیم و پس از وفاتم می باشد و اوست امیر( امام ) همه مسلمانان و امیرهمه مؤمنان بعد از من . گفته اش گفته من و امرش امرمن و نهی او نهی من است و پیرو او پیرو من و یاری کننده اش یاور من و خوارکننده اش خوارکننده من است .

سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود : هرکس بعد از من از علی جدا شود روز قیامت مرا نخواهد دید و من نیز او را نخواهم دید و هرکه با علی مخالفت نماید ،خداوند بهشت را بر وی حرام کند و عاقبتش را جهنم قرار دهد [ و بد جایگاهی است . ] و هر آنکه علی را خوار نماید خداوند او را خوار سازد روزی که او بر خداوند عرضه شود و هرکس علی را نصرت دهد خداوند او را نصرت فرماید روزی که او را ملاقات کند و به هنگام سؤال و جواب دلیلش را به وی تلقین نماید .

آنگاه آن حضرت فرمود : و حسن و حسین دو امام امت من بعد از پدرشان هستند و دو سید جوانان اهل بهشت و مادرشان بهترین زنان عالمیان می باشد و پدرشان سید اوصیاست و از فرزندان حسین نُه امام خواهد بود که نهمینشان قائم علیه السلام

است از فرزندان من . اطاعتشان اطاعت از من است و معصیتشان معصیت من می باشد . به خداوند شکوه می کنم از منکران فضیلت ایشان و تضییع کنندگان حق [ حرمت ] آنان پس از من و خداوند بس است که ولی و یاورعزت من و امامان امتم باشد و از منکران حق ایشان انتقام کشد. « به زودی خواهند دانست که به چه کیفرگاهی و دوزخ انتقامی بازگشت می کنند . »

1) در کتاب کمال الدین باب 24 و ترجمه جلد 1 صفحه 374 آمده است :

حدثنا محمد بن علی ماجیلویه قال حدثنا علی بن ابراهیم عن ابیه عن علی بن معید عن الحسین بن خالد عن علی بن موسی الرضا عن آبائه علیهم السلام قال : قال رسول الله صلی الله علیه و آله : من احب ان یتمسک بدینی و یرکب سفینة النجاة بعدی، فلیقتد بعلی بن ابی طالب علیه السلام و لیعاد عدوه و لیوال ولیه فانه وصیی و خلیفتی علی امتی فی حیاتی و بعد وفاتی و هو امام کل مسلم و امیر کل مؤمن بعدی ، قوله قولی و امره امری و نهیه نهیی و تابعه تابعی و ناصره ناصری و خاذله خاذلی ، ثم قال علیه السلام من فارق علیاً علیه السلام بعدی لم یرنی و لم اره یوم القیامة ، من خالف علیاً علیه السلام حرم الله علیه الجنة و جعل مأویه النار و بئس المصیر و من خذل علیاً خذله الله یوم یعرض علیه و من نصر علیاً علیه السلام

نصره الله یوم یلقاه و نصر حجته عند المسألة ، ثم قال علیه السلام الحسن و الحسین اماما امتی بعد ابیها و سیدا شباب اهل الجنة و امهما سیدة نساء العالمین و ابوهما سید الوصیین و مِن ولد الحسین تسعة ائمة تاسعهم القائم من ولدی ، طاعتهم طاعتی و معصیتهم معصیتی ،الی الله اشکوا المنکرین لفضلهم و المضیعین لحرمتهم

ص: 380

بعدی و کفی بالله ولیاً و ناصراً لعترتی و ائمة امتی و منتقما من الجاحدین لحقهم « وَ سَیَعَلََمُ الَّذینَ ظَلَمُوا أیَّ مُنقَلَبٍ یَنقَلِبُونَ » .

امام هشتم از پدرانش بازگو فرموده که رسول خدا صلی الله علیه و آله

فرمود : هرکس دوست دارد به دین من تمسک جوید و پس از من بر کشتی نجات قرار گیرد ، باید به علی بن ابیطالب اقتدا نماید . با دشمن او دشمنی و با دوست او دوستی نماید زیرا او ( خلیفه من ) و وصی من و جانشینم برامتم در زندگانیم و پس از وفاتم می باشد و اوست امام همه مسلمانان و امیرهمه مؤمنان بعد از من . گفته اش گفته من و امرش امرمن و نهی او نهی من است و پیرو او پیرو من و یاری کننده اش یاور من و خوارکننده اش خوارکننده من است . سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود : هرکس بعد از من از علی جدا شود روز قیامت مرا نخواهد دید و من نیز او را نخواهم دید و هرکه با علی مخالفت نماید ،خداوند بهشت را بر وی حرام کند و عاقبتش را جهنم قرار دهد و بد جایگاهی است و هر آنکه علی را واگذارد خداوند او را در روز عرض حساب واگذارد و هرکس علی را نصرت دهد خداوند او را نصرت فرماید روزی که او را ملاقات کند و به هنگام سؤال و جواب صحبت خود را به وی تلقین نماید .

آنگاه آن حضرت فرمود : و حسن و حسین دو امام امت من بعد از پدرشان هستند و دو سید جوانان اهل بهشت و مادرشان بهترین زنان عالمیان می باشد و پدرشان سید اوصیاست و از فرزندان حسین نُه امام خواهد بود که نهمینشان قائم علیه السلام

است از فرزندان من . اطاعتشان اطاعت از من است و معصیتشان معصیت من می باشد . به خداوند شکوه می کنم از منکران فضیلت ایشان و تضییع کنندگان حرمت آنان پس از من و خداوند بس است که ولی و یاورعزت من و امامان امتم باشد و از منکران حق ایشان انتقام کشد. « به زودی خواهند دانست که به چه کیفرگاهی و دوزخ انتقامی بازگشت می کنند . »

ص: 381

محمد صلی الله علیه و آله هستم . سپس دستهایش را به سوی آسمان برمی دارد و دعا و تضرع می کند تا اینکه بر روی خود می افتد و این است [معنای] فرموده خداوند :« آیا آن کیست که دعای مضطر و ناچاری را به اجابت می رساند و رنج و غم را برطرف می سازد و شما را جانشینان زمین قرار می دهد ؟ آیا خدایی جز خدای یکتا هست ؟ ( هرگز نیست ) ولی اندکی از شما متذکر این حقیقت شوند . »

1) در تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 308 حدیث 6 آمده است :

عنه باسناده عن ( ابراهیم ) بن عبد الحمید عن محمد بن مسلم عن ابی جعفر [ ابی عبد الله ] علیه السلام فی قول الله عز و جل : « أمَّن یُجیبُ المُضطَرَّ إذا دَعَاهُ وَ یَکشِفُ السُّوءَ » قال هذه ( الآیة ) نزلت فی القائم من آل محمد علیهم السلام اذا خرج تعمّم و صلی عند المقام و تضرع الی ربه فلا ترد له رایة ابداً .

و از اوست به سند خود از( ابراهیم ) بن عبد الحمید از محمد بن مسلم از ابی جعفر امام باقر [ ابی عبد الله امام صادق ] علیه السلام درباره قول خداوند :« آیا آن کیست که دعای مضطر و ناچاری را به اجابت می رساند و رنج و غم را برطرف می سازد ؟ » فرمود : این ( آیه ) درباره قائم از آل محمد علیهم السلام نازل شده . هرگاه که خروج کند معمم شود و در کنار مقام نماز می گذارد و به درگاه پروردگارش تضرع می نماید . پس هیچ پرچمی از او رد نشود .

2) در تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 308 حدیث 7 آمده است :

علی بن ابراهیم قال حدثنی ابی عن الحسن بن علی بن فضّال عن صالح بن عقبة عن ابی عبد الله علیه السلام قال : نزلت فی القائم من آل محمد علیهم السلام هو و الله المضطر اذا صلی فی المقام رکعتین و دعا (الی) الله فاجابه و یکشف السوء و یجعله خلیفة فی الارض .

و هذا ممّا ذکرنا انّ تأویله بعد تنزیله .

علی بن ابراهیم گوید حدیث کرد مرا پدرم ازحسن بن علی بن فضّال از صالح بن عقبة از ابی عبد الله امام صادق علیه السلام که فرمود : [این آیه] درباره قائم از آل محمد علیهم السلام نازل شد . به خدا سوگند اوست آن مضطر، هنگامیکه در مقام [ابراهیم] دو رکعت نماز گذارد و ( به سوی ) خداوند دعا کند . پس او را اجابت نماید و ناراحتی را برطرف سازد و او را خلیفه در زمین قرار دهد .

و این از جمله اموری است که یاد کردیم اینکه تأویلش بعد از تنزیلش می باشد .

3) در تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 308 حدیث 8 آمده است :

محمد بن ابراهیم النعمانی قال : اخبرنا احمد بن محمد بن سعید قال حدثنی محمد بن علی التیملی عن محمد بن اسماعیل بن بزیع و حدثنی غیر واحد عن منصور بن یونس بن بزرج عن اسماعیل بن جابر عن ابی جعفر محمد بن علی علیهما السلام انه قال : یکون لصاحب هذا الامر غیبة فی بعض هذه الشعاب – و اومی بیده الی ناحیة ذی طوی – حتی اذا کان قبل خروجه انتهی [اتی] المولی الذی معه حتی یلقی

ص: 383

بعض اصحابه فیقول : کیف [کم] انتم ههنا ؟ فیقولون [ فیقول] نحو من اربعین رجلاً،فیقول کیف انتم اذا [لو] رایتم صاحبکم ؟ فیقولون : و الله لو نادی [بنا] الجبال لناویناها معه ،ثم یأتیهم من القابلة فیقول : اشیروا الی رؤسائکم [ او خیارکم ] عشرةً فیشیرون له الیهم فینطلق بهم حتی یلقوا صاحبهم و یعدهم اللیلة التی تلیها .

ثم قال ابو جعفر علیه السلام : و الله لکأنی انظر الیه و قد اسند ظهره الی الحجر فینشد الله حقه ،ثم یقول : یا ایها الناس من یحاجنی فی الله فانا اولی الناس بالله یا ایها الناس من یحاجنی فی آدم فانا اولی الناس بآدم ایها الناس من یحاجنی فی نوح فانا اولی الناس بنوح علیه السلام ایها الناس من یحاجنی فی ابراهیم فانا اولی الناس بابراهیم علیه السلام ایها الناس من یحاجنی فی موسی فانا اولی الناس بموسی علیه السلام ایها الناس من یحاجنی بعیسی [فی عیسی] فانا اولی الناس بعیسی علیه السلام ایها الناس من یحاجنی فی محمد صلی الله علیه و آله فانا اولی الناس بمحمد یا ایها الناس من یحاجنی فی کتاب الله فانا اولی الناس بکتاب الله ، ثم ینتهی الی المقام فیصلی عنده رکعتین و ینشد الله حقه .

ثم قال ابوجعفرعلیه السلام : و هو و الله المضطر الذی یقول الله [فیه] : « أمَّن یُجیبُ المُضطَرَّ إذا دَعَاهُ وَ یَکشِفُ السُّوءَ وَ یَجعَلُکُم خُلَفآءَ الأرضِ » فیه نزلت .

محمد بن ابراهیم نعمانی گوید خبرمان داد احمد بن محمد بن سعید ، وی ازمحمد بن علی تیملی از محمد بن اسماعیل بن بزیع و نیز چندین نفر از منصور بن یونس بن بزرج ، وی ازاسماعیل بن جابر از ابی جعفر محمد بن علی باقرعلیهما السلام که فرمود : برای صاحب این امر در یکی از این دره ها – و با دست به سوی ذی طوی اشاره کرد – غیبتی خواهد بود تا هنگامیکه خروجش نزدیک باشد ، خدمتکار مخصوصش می آید تا بعضی از اصحاب آن حضرت را ملاقات نماید . می گوید : شما در اینجا چند نفرید ؟ می گویند : حدود چهل مرد . می گوید : چنانچه صاحبتان را ببینید چه خواهید کرد ؟ گویند : به خدا سوگند اگر [ما را] به از جای کندن کوهها فرا خواند با او همراهی می نماییم. سپس فردای آن روز [سال بعد] به نزدشان می آید و می گوید : از بزرگان و نیکانتان ده نفر را برگزینید . پس ده نفر را انتخاب می کنند و او آنان را همراه خود می برد تا اینکه صاحبشان را می بینند و آنها را به شب بعد وعده می دهد .

سپس حضرت باقرعلیه السلام فرمود : به خدا سوگند گویی او [قائم علیه السلام ] را می بینم درحالیکه پشت خود را به حجرالاسود تکیه داده و از خداوند حقش را مطالبه می کند . سپس می گوید : ای مردم هرکس درباره خداوند با من گفتگو دارد پس منم اولی به خداوند . ای مردم هرکس درباره آدم با من محاجه دارد پس منم نزدیکترین کسان به آدم . ای مردم هرکس درباره نوح علیه السلام با من محاجه دارد پس منم نزدیکترین افراد به نوح . ای مردم هرکس درباره ابراهیم علیه السلام با من محاجه دارد پس منم نزدیکترین افراد به ابراهیم . ای مردم هرکس درباره

ص: 384

موسی علیه السلام با من محاجه دارد پس منم نزدیکترین افراد به موسی . . ای مردم هرکس درباره عیسی علیه السلام با من بحث دارد پس منم نزدیکترین افراد به عیسی . ای مردم هرکس درباره محمد صلی الله علیه و آله با من بحث دارد پس منم نزدیکترین افراد به محمد . ای مردم هرکس درباره کتاب خداوند با من گفتگو دارد پس منم اولی به کتاب خدا .سپس به سوی مقام ابراهیم می رود و در آنجا دو رکعت نماز می گذارد و حق خود را از خداوند می طلبد .

آنگاه امام باقرعلیه السلام فرمود : و به خدا سوگند اوست مضطری که خداوند [درباره اش] می فرماید : « آیا آن کیست که دعای مضطر و ناچاری را به اجابت می رساند و رنج و غم را برطرف می سازد و شما را جانشینان زمین قرار می دهد ؟ » درباره او نازل گشت .

1) در کتاب تفسیر قمی مجلد 2 صفحه 205 آمده است :

علی بن ابراهیم قال حدثنی ابی عن ابن ابی عمیر عن منصور بن یونس عن ابی خالد الکابلی قال : قال ابوجعفرعلیه السلام : و الله لکأنی انظر الی القائم علیه السلام و قد اسند ظهره الی الحجرثم ینشد الله حقه ،ثم یقول : یا ایها الناس من یحاجنی فی الله فانا اولی الناس بالله یا ایها الناس من یحاجنی فی آدم فانا اولی الناس بآدم ایها الناس من یحاجنی فی نوح فانا اولی الناس بنوح علیه السلام

ایها الناس من یحاجنی فی ابراهیم فانا اولی الناس بابراهیم علیه السلام ایها الناس من یحاجنی فی موسی فانا اولی الناس بموسی علیه السلام ایها الناس من یحاجنی بعیسی [فی عیسی] فانا اولی الناس بعیسی علیه السلام ایها الناس من یحاجنی فی رسول الله [محمد صلی الله علیه و آله] فانا اولی الناس برسول الله [محمد] یا ایها الناس من یحاجنی فی کتاب الله فانا اولی الناس بکتاب الله ، ثم ینتهی الی المقام فیصلی رکعتین و ینشد الله حقه .

ثم قال ابوجعفرعلیه السلام : و هو و الله [ المضطر فی کتاب الله ] فی قوله : « أمَّن یُجیبُ المُضطَرَّ إذا دَعَاهُ وَ یَکشِفُ السُّوءَ وَ یَجعَلُکُم خُلَفآءَ الأرضِ » فیکون اول من یبایعه جبرئیل ثم الثلاثمأة و الثلثة عشر رجلاً فمن کان ابتلی بالمسیر وافی [ وافاه ] و من لم یبتل بالمسیر فقد من فراشه و هو قول امیرالمؤمنین علیه السلام : « هم المفقودون من [عن] فُرشهم » [و] ذلک قول الله :« فاستبقوا الخیرات أینما تکونوا یأت بکم الله جمیعاً » [قال] : الخیرات : الولایة .

و قال فی موضع آخر : « و لَئِن اخّرنا عنهم العذاب الی امّة معدودةٍ » و هم [و الله] اصحاب القائم علیه السلام یجتمعون [و الله] الیه فی ساعة واحدة . فاذا جاء الی البیداء یخرج الیه جیش السفیانی فیأمر الله الارض فتأخذ اقدامهم و هو قوله :« و لو تری اذ فزعوا فلا فوت و اُخذوا من مکان قریب و قالوا آمنّا به » یعنی بالقائم من آل محمد علیهم السلام « و انّی لهم التناوش من مکان بعید » [ الی قوله ] :« و حیل

ص: 385

بینهم و بین ما یشتهون » [یعنی] الا یعذبوا « کما فُعل باشیاعهم من قبل » یعنی مَن کان قبلهم من المکذبین هلکوا .

علی بن ابراهیم گوید پدرم مرا حدیث کرد از ابن ابی عمیر از منصور بن یونس از ابی خالد کابلی که وی از ابوجعفرامام باقرعلیه السلام روایت کرده که حضرت فرمود : به خدا سوگند گویی قائم علیه السلام را می بینم درحالیکه پشت خود را به حجرالاسود تکیه داده و از خداوند حقش را مطالبه می کند . سپس می گوید : ای مردم هرکس درباره خداوند با من گفتگو دارد پس منم اولی به خداوند . ای مردم هرکس درباره آدم با من محاجه دارد پس منم نزدیکترین کسان به آدم . ای مردم هرکس درباره نوح علیه السلام با من محاجه دارد پس منم نزدیکترین افراد به نوح. ای مردم هرکس درباره ابراهیم علیه السلام با من محاجه دارد پس منم نزدیکترین افراد به ابراهیم . ای مردم هرکس درباره موسی علیه السلام با من محاجه دارد پس منم نزدیکترین افراد به موسی . ای مردم هرکس درباره عیسی علیه السلام با من بحث دارد پس منم نزدیکترین افراد به عیسی . ای مردم هرکس درباره رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله با من بحث دارد پس منم نزدیکترین افراد به رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله . ای مردم هرکس درباره کتاب خداوند با من گفتگو دارد پس منم اولی به کتاب خدا .سپس به سوی مقام ابراهیم می رود و در آنجا دو رکعت نماز می گذارد و حق خود را از خداوند خواستارمی شود.

آنگاه امام باقرعلیه السلام فرمود : و به خدا سوگند اوست مضطری که خداوند [درباره اش] می فرماید : « آیا آن کیست که دعای مضطر و ناچاری را به اجابت می رساند و رنج و غم را برطرف می سازد و شما را جانشینان زمین قرار می دهد ؟ » پس نخستین کسی که با او بیعت می کند جبرئیل است . سپس آن سیصد و سیزده مرد که هرکدامشان پیش از آن هنگام بیرون ازمنزل بوده به مقصد [ به خدمت آن حضرت ] خواهد رفت و هرکس دچار سفر نبوده از بستر خوابش ربوده خواهد شد و این است قول امیرالمؤمنین علیه السلام :« آنان مفقود شدگان از خوابگاههایشان می باشند .» و آن فرموده خداوند است :« پس به کارهای نیک سبقت و پیشی گیرید . هرکجا باشید خداوند همه شما را خواهد آورد .» فرمود : خیرات،ولایت است . و [خداوند] در جای دیگر فرموده :« چنانچه عذاب را تا به امت معدوده (افراد معینی) به تعویق افکنیم » آنها [به خدا سوگند] اصحاب قائم علیه السلام هستند . [ به خدا قسم ] در یک ساعت برای او جمع خواهند شد .

پس چون به بیداء بیاید ، لشکر سفیانی در پی آن حضرت خارج گردد که خداوند زمین را امر می فرماید که پاهایشان را بگیرد و این است [معنی] قول او :« و اگر (ای رسول ما) کافران را بنگری هنگامی که هراسانند پس هیچ از عذابشان فوت و زایل نشود و از جایگاهی نزدیک گرفته شوند و گویند به او ایمان آوردیم .» یعنی

ص: 386

به قائم از آل محمد علیه السلام « و با این همه دوری کی توانند به آن مقام نایل شوند و میان ایشان و آرزویشان جدایی افتاد. » یعنی [ آرزو داشتند که ] عذاب نشوند « همچنانکه نسبت به همکیشانشان پیشتر چنین شد. » یعنی کسانی از تکذیب کنندگانی که پیش از ایشان بودند، هلاک گشتند .

ص: 387

اضطراب در می آید و آن قسمت از صفا که بعد از محل سعی است شکافته می شود و دابة الارض از آنجا بیرون می آید . اولین چیزی که از او آشکار می گردد سرش می باشد که می درخشد و دارای پشم و مویی است که هرگز کسی نمی تواند به او رسد و هیچ فرار کننده ای نمی تواند از او بگریزد . سپس بندی بر سر کافران و مومنان می نهد اما مؤمن پس چهره او مانند ستاره ای درخشان می درخشد و میان دو چشم او نوشته می شود ( مؤمن ) و اما کافر میان دو چشمان او نقطه سیاهی ظاهر می شود و با خط سیاه نقش می بندد ( کافر ) .

و هم او می گوید : و ابو نعیم از وهب بن منبه روایت کرده که گفت : اولین نشانه روم است . سپس دجال و سومین علامت آن یاجوج و مأجوج هستند و چهارمین علامت (نزول) عیسی بن مریم است و پنجمین نشان آن دخان و دود است و ششمین نشانه دابة الارض است .

1) حافظ عبد الرحمن سیوطی شافعی در تفسیر الدرالمنثور مجلد 5 صفحه 116 آورده است :

اخرج سعید بن منصور و عبد بن حمید و ابن المنذر و البیهقی فی البعث عن ابی عمر انه قال : و ساق حدیث الدابة الی ان قال فتقول ای الدابة : « أنَّ النّاسَ کَانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ »

سعید بن منصور و عبد بن حمید و ابن منذر و بیهقی دربعث از عبد الله بن عمرروایت کرده اند که او گفت : ... و حدیث دابة بدینجا می رسد که : پس دابة می گوید : « أنَّ النّاسَ کَانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ »

ص: 389

حاکم نقل می کند از ابو عثمان سعید بن محمد حیری ... از ابی زبیر از جابر بن عبد الله قال : قال رسول الله صلی الله علیه و آله : یا علی لو ان امتی صاموا حتی صاروا کالاوتاد و صلوا حتی صاروا کالحنایا ثم ابغضوک لاکبهم الله علی مناخرهم فی النار .

جابر بن عبد الله می گوید : رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند : یا علی اگر امت من آنقدر روزه بگیرند که همانند میخ شوند ( از لاغری ) و آنقدر نماز بخوانند که قد آنها خمیده گردد ولی بغض ترا در دل داشته باشند ، خداوند آنها را با صورت به آتش جهنم خواهد افکند .

1) حاکم حسکانی حنفی در کتاب شواهد التنزیل صفحه 356 حدیث 584 نقل می کند :

خبر داد ما را ابو رشید محمد ... از عطیه از ابی سعید گفت : در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله شخصی کشته گردید . پس پیامبر به منبر رفتند و خطبه خواندند و فرمودند : به آن کسی که جان محمد به دست اوست ( والذی نفسی بیده ) دشمنی نمی دارد ما اهل بیت را کسی مگر اینکه خداوند عزوجل او را به رو در آتش افکند .

2) درتفسیر برهان جلد 3 صفحه 212 آمده است :

عن عبد الرحمن بن کثیر عن ابی عبد الله علیه السلام قال قال ابو جعفر علیه السلام دخل ابو عبد الله الجدلی علی امیرالمؤمنین علیه السلام فقال له یا ابا عبد الله الا اخبرک بقول الله عزوجل :« مَن جآءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ خَیرٌ مِنهَا» قال بلی یا امیرالمؤمنین جعلت فداک فقال الحسنة معرفة الولایة و حبنا اهل البیت و السیئة انکار الولایة و بغضنا اهل البیت .

عبد الرحمن بن کثیر از امام صادق علیه السلام نقل می کند که آن حضرت از حضرت باقر علیه السلام روایت نموده که می فرماید : ابوعبدالله جدلی بر امیرالمؤمنین علیه السلام وارد گردید پس حضرت به او فرمود : ای اباعبدالله آیا ترا خبر ندهم به فرموده خداوند :« اگر کسی نیکی بیاورد البته برای او بهتر از آن است نزد خداوند » او گفت خبر بده مرا ای امیرالمؤمنین ، جانم فدای شما گردد . آنگاه حضرت فرمود : حسنه معرفت و شناخت ولایت و حب و دوستی ما اهل بیت است و سیئه انکار ولایت ما و بغض ما اهل بیت می باشد.

3) درتفسیر برهان جلد 3 صفحه 213 آمده است :

عن جابر الجعفی انه سأل ابا جعفر علیه السلام عن قول الله عزوجل :« مَن جآءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ خَیرٌ مِنهَا وَ هُم مِن فَزَعٍ یَومَئِذٍ آمِنُونَ * وَ مَن جآءَ بالسَّیِّئَة ِ فَکُبَّت وُجُوهُهُم فِی النّارِ » قال الحسنة ولایة علی علیه السلام و السیئة عداوته و بغضه .

جابر جعفی از امام باقر علیه السلام نقل می کند که شخصی از حضرت از کلام خدا :« اگر کسی نیکی بیاورد البته برای او بهتر از آن است نزد خداوند و ایشان

ص: 392

از ترس شدید قیامت در امانند و اگر کسی بدی بیاورد از رو و از صورت در آتش جهنم افکنده می شود . » سؤال کرد . حضرت فرمود : مقصود از حسنه ولایت علی علیه السلام و سیئه دشمنی و بغض آن حضرت است .

1) درتفسیر برهان جلد 3 صفحه 213 آمده است :

عن جابر بن عبد الله قال : قال رسول الله صلی الله علیه و آله : یا علی لو ان امتی صاموا حتی صاروا کالاوتاد و صلوا حتی صاروا کالحنایا ثم ابغضوک لاکبهم الله علی مناخرهم فی النار .

جابر بن عبد الله می گوید : رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند : یا علی اگر امت من آنقدر روزه بگیرند که همانند میخ شوند ( از لاغری ) و آنقدر نماز بخوانند که قد آنها خمیده گردد ولی بغض ترا در دل داشته باشند ، خداوند آنها را با صورت به آتش جهنم خواهد افکند .

2) درتفسیر برهان جلد 3 صفحه 212حدیث 2 آمده است :

علی بن ابراهیم قال حدثنا محمد بن سلمة قال حدثنا یحیی بن زکریا المؤلؤی عن علی بن حسان عن عبد الرحمن بن کثیر عن ابی عبد الله فی قوله :« من جاء بالحسنة فله عشر امثالها » قال هی للمسلمین عامة و الحسنة الولایة فمن عمل من حسنة کتب له عشر، فان لم یکن ولایة دفع عنه بما عمل من حسنة فی الدنیا و ما له فی الآخرة من خلاق .

3) درتفسیر برهان جلد 3 صفحه 212حدیث 5 آمده است :

محمد بن عباس قال حدثنا المنذر بن محمد عن ابیه عن الحسین بن سعید عن ابیه عن ابان بن تغلب عن فضیل الذمی عن ابی داود السبیعی عن ابی عبدالله الجدلی قال قال لی امیرالمؤمنین علیه السلام یا ابا عبدالله هل تدری ما الحسنة التی « مَن جآءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ خَیرٌ مِنهَا وَ هُم مِن فَزَعٍ یَومَئِذٍ آمِنُونَ * وَ مَن جآءَ بالسَّیِّئَة ِ فَکُبَّت وُجُوهُهُم فِی النّارِ » قلت لا قال الحسنة مودتنا اهل البیت و السیئة عداوتنا اهل البیت.

4) درتفسیر برهان جلد 3 صفحه 213حدیث 7 آمده است :

عنه قال حدثنا احمد بن ادریس عن احمد بن محمد بن عیسی عن الحسن بن محبوب عن هشام بن سالم عن عمار الساباطی قال کنت عند ابی عبد الله علیه السلام و سئله عبد الله بن ابی یعفور عن قول الله عزوجل : « مَن جآءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ خَیرٌ مِنهَا وَ هُم مِن فَزَعٍ یَومَئِذٍ آمِنُونَ » فقال و هل تدری ما الحسنة ؟ انما الحسنة معرفة الامام و طاعته و طاعته من طاعة الله .

ص: 393

حضرت امام حسن عسکری علیه السلام در روز هفتم پس از ولادت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف به مهدی فرمود : ای فرزندم سخن بگو و او در ضمن شهادتین این آیه مبارکه را تلاوت نمود :

و قال تکلم یا بنی فشهد الشهادتین و صلی علی آبائه واحداً بعد واحد ثم تلا :« وَ نُریدُ أن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفُوا فِی الأرضِ وَ نَجعَلَهُم أئِمَّةً وَ نَجعَلَهُمُ الوارِثینَ »

حضرت امام حسن عسکری علیه السلام به مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمود : ای فرزندم سخن بگو و او ابتدا شهادتین را بر زبان جاری نمود و سپس صلوات بر یکایک اجداد بزرگوارش یکی بعد از دیگری فرستاد . آنگاه این آیه را تلاوت فرمود : « و ما اراده کردیم بر آنان که در زمین مستضعف شدند منت گذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم . »

1) در کتاب شواهد التنزیل حاکم حسکانی حنفی در ذیل این آیه هشت حدیث می آورد و در تمام این احادیث می خواهد ثابت کند که ضعیف شدگان این امت ، ائمه طاهرین هستند و آنها هستند که ائمۀ این کره خاکی می باشند .

2) در کتاب دلائل الامامة صفحه 237 آمده است :

ابو جعفر محمد بن جریر طبری فی مسند فاطمة علیها السلام قال : اخبرنا ابوالمفضل قال حدثنی علی بن الحسین المنقری الکوفی قال حدثنی احمد بن زید الدهّان عن المحول [مکحول] بن ابراهیم عن رشدم [رستم] بن عبد الله بن خالد المخزومی عن سلیمان الاعمش عن محمد بن خلف الطاهری عن زاذان عن سلمان قال : قال لی رسول الله صلی الله علیه و آله : ان الله تبارک و تعالی لم یبعث نبیاً و لا رسولاً الا جعل له اثنی عشر نقیباً ، فقلت یا رسول الله لقد عرفت هذا من اهل الکتابین ، فقال ( یا سلمان ) هل علمتَ مَن نقبائی ( و مَن ) الاثنا عشر الذین اختارهم الله للامّة من بعدی ؟ فقلت : الله و رسوله اعلم ، فقال : یا سلمان خلقنی الله من صفوة نوره و دعانی فأطعته و خلق من نوری علیاً علیه السلام و دعاه فأطاعه و خلق ( منّی ) و من نور علی فاطمة علیها السلام فدعاها فاطاعته و خلق منّی و من علی و فاطمة الحسن علیه السلام فدعاه فأطاعه و خلق منّی و من علی و فاطمة الحسین علیه السلام فدعاه فأطاعه .

ثم سمّانا بخمسة اسماء من اسمائه ، فالله المحمود و انا محمّد و الله العلی فهذا علیّ و الله الفاطر فهذه فاطمة و الله [ذو] الاحسان و هذا الحسن و الله المحسن و هذا الحسین، ثم خلق منّا و من نور الحسین تسعة ائمة فدعاهم فاطاعوه قبل ان خلق الله [یخلق] سماءً مبنیة و لا ارضاً مدحیّة و لا ملکاً و لا بشراً ( دوننا ) [و کنّا] نوراً فسبح الله [ثم] تسمع [له] و نطیع .

[قال سلمان] : فقلت : یا رسول الله بابی انت و امی فما لمن عرف هؤلاء ؟ فقال : یا سلمان من عرفهم حق معرفتهم واقتدی بهم و والی ولیّهم و تبرّا من عدوهم فهو و الله منّا یرد حیث نرد و یسکن حیث نسکن ، فقلت : یا رسول الله فهل یمکن ایمان

ص: 395

بهم بغیر معرفة باسمائهم و انسابهم ؟ فقال : لا [یا سلمان] فقلت : یا رسول الله فانی لی بهم و قد عرفت الی الحسین علیه السلام ؟ قال : ثم سید العابدین علی بن الحسین علیه السلام ثم ابنه محمد بن علی علیه السلام باقر علم الاولین و الآخرین من النبیین و المرسلین ثم [ابنه] جعفر بن محمد لسان الله الصادق علیه السلام ثم [ابنه] موسی بن جعفر علیه السلام الکاظم غیظه فی سبیل الله عزوجل [صبراً فی الله ] ثم [ابنه] علی بن موسی الرضا لامر الله علیه السلام ثم [ابنه] محمد بن علی علیه السلام المختار من خلق الله ثم [ابنه] علی بن محمد الهادی الی الله ثم الحسن بن علی علیه السلام الصّامت الامین لسرّ الله ثم ابنه محمد بن الحسن (الهادی) المهدی (الناطق) القائم بحق الله [بامر الله] علیه السلام .

ثم قال صلی الله علیه و آله : یا سلمان انّک مدرکه و من کان مثلک و من تولاّه بحقیقة المعرفة . قال سلمان : فشکرت الله ( کثیراً ) ثم قلت : ( یا رسول الله ) و انی مؤجّل الی عهده؟ قال : یا سلمان اقرأ [ فقرأ قوله تعالی ] : « فإذا جاءَ وعدُ أولیهُما بَعَثنا عَلَیکُم عباداً لَنا اولی بأسٍ شدیدٍ فجاسوا خِلالَ الدّیارِ و کان وعداً مفعولاً ثمّ رَدَدنا لکُم الکرّةَ عَلَیهِم و أمدَدناکُم بِاموالٍ و بنینَ و جَعَلناکم أکثرَ نفیراً » قال سلمان : فاشتدّ بکائی و شوقی ثم قلت : یا رسول الله ابعهدٍ منک ؟ فقال : ای و الله الذی ارسل محمداً [ارسلنی] بالحق منّی و من علی و فاطمة و الحسن و الحسین و التسعة و کلّ من هو منا [و معنا ] و فصام فینا ، ای و الله ( یا سلمان ) لیحضرنّ ابلیس [له] و جنوده و کل من محض الایمان محضاً و محض الکفر محضاً حتی یؤخذ بالقصاص و الوتار ( و الاثوار ) و لا یظلم ربک احداً ، و یحقق [و ذلک] تأویل هذه الآیة :« وَ نُریدُ أن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفُوا فِی الأرضِ وَ نَجعَلَهُم أئِمَّةً وَ نَجعَلَهُمُ الوارِثینَ * وَ نُمَکِّنَ لَهُم فِی الأرضِ وَ نُرِیَ فِرعَونَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنهُم ما کانُوا یَحذَرُونَ » قال سلمان : فقمتُ من بین یدی رسول الله صلی الله علیه و آله و ما یبالی سلمان متی لقی الموت او الموت لقاه [ فقمت من بین یدیه و ما ابالی لقیت الموت او لقینی .]

ابو جعفر محمد بن جریر طبری در کتاب مسند فاطمه علیها سلام گوید : ابوالمفضل نقل می کند ازعلی بن الحسین منقری کوفی ، وی از احمد بن زید دهّان ، او از المحول [مکحول] بن ابراهیم ، از رشدم [رستم] بن عبد الله بن خالد مخزومی از سلیمان اعمش از محمد بن خلف طاهری از زاذان از سلمان که گفت : رسول الله صلی الله علیه و آله به من فرمود : خداوند تبارک و تعالی هیچ پیامبر و امامی را مبعوث نفرمود مگر اینکه دوازده نقیب برایش قرار داد . عرض کردم یا رسول الله این را از اهل دو کتاب ( تورات و انجیل ) دانسته بودم . فرمود : ( ای سلمان ) آیا دانسته ای که نقبای من چه کسانی هستند ؟ و آن دوازده تنی که خداوند آنان را برای امت پس از من برگزیده چه کسانی هستند ؟ عرضه داشتم : خدا و رسولش داناترند . فرمود : ای سلمان خداوند مرا از برگزیده نورش آفرید و مرا دعوت کرد

ص: 396

پس او را اطاعت نمودم . و از نور من علی علیه السلام را آفرید و دعوتش فرمود پس علی او را اطاعت کرد و ( از من ) و از نور علی فاطمه علیها سلام را خلق فرمود و او را دعوت نمود و او نیز اطاعت کرد و از نور من و علی و فاطمه ، حسن علیه السلام را آفرید . پس دعوتش کرد و او اطاعت نمود و از نور من و علی و فاطمه ، حسین علیه السلام را آفرید. پس دعوتش کرد و او اطاعت نمود .

سپس ما را به پنج اسم از اسماء خود نامید که خداوند محمود است و من محمد و خداوند علی است و این هم علی بن ابیطالب و خداوند فاطر است و این فاطمه و خداوند [صاحب] احسان است و این حسن و خداوند محسن است و این هم حسین . آنگاه [خداوند] از ما و از نور حسین نُه امام آفرید و ایشان را دعوت فرمود که اطاعتش کردند پیش از آنکه خداوند آسمانی ساخته باشد و زمینی پهن کرده باشد و فرشته ای و بشری (غیر از ما) خلق کند . نوری بودیم و خدای را تسبیح می گفتیم و از او می شنیدیم و اطاعت می نمودیم . [ سلمان گوید ] : عرضه داشتم ای رسول خدا پدر و مادرم فدایت باد . برای کسی که ایشان را بشناسد چه پاداشی خواهد بود ؟ فرمود : ای سلمان هرکس آنان را به راستی بشناسد و ایشان را الگوی خود قرار دهد و دوستانشان را دوست بدارد و از دشمنانشان بیزاری جوید ، چنین کسی به خدا سوگند از ما خواهد بود. هرکجا وارد شویم ، او نیز وارد خواهد شد و هرکجا مسکن کنیم ، او هم مسکنی یابد . عرض کردم : ای رسول خدا آیا می توان بدون شناخت نامها و نسبهایشان به آنان ایمان داشت ؟ فرمود : نه [ ای سلمان ]

عرضه داشتم : یا رسول الله چگونه به شناخت ایشان دست یابم درحالیکه تا حسین علیه السلام را شناخته ام ؟ فرمود : پس از او سید العابدین علی بن الحسین علیه السلام است . سپس پسرش محمد بن علی علیه السلام شکافنده (باقر) علم اولین و آخرین از پیغمبران و رسولان ، سپس [پسرش] جعفر بن محمد علیه السلام زبان صادق و راستگوی خداوند ، سپس [پسرش] موسی بن جعفر علیه السلام آن فرو نشاننده خشم خود در راه خداوند عزوجل [ از جهت صبر برای خدا ] سپس [پسرش] علی بن موسی علیه السلام آن راضی به امر خداوند ، سپس پسرش محمد بن علی علیه السلام آن برگزیده خلق خداوند سپس [پسرش] علی بن محمد علیه السلام آن هدایت کننده به سوی خداوند ، سپس حسن بن علی علیه السلام آن صامت امین سرّ خدا ، سپس پسرش محمد بن حسن (هادی) المهدی (ناطق) آن قائم به حق خدا [ به امر خدا ] علیه السلام . آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود : ای سلمان تو او را درک خواهی کرد و هرکس مانند تو باشد و نیز هرکس که با معرفت راستین از او پیروی نماید او را درک خواهد کرد .

سلمان گوید : پس شکر خدای را (بسیار) نمودم . سپس گفتم : (یا رسول الله) آیا من تا عهد و زمان او خواهم بود ؟ فرمود : ای سلمان بخوان [ پس قول خدای تعالی را

خواند ] : « پس چون هنگام انتقام اول فرارسید بندگان بسیار جنگجوی خویش را

ص: 397

بر شما برانگیزیم تا درون خانه هایتان را نیز جستجو کنند و این وعده حتما تحقق خواهد یافت سپس بار دیگر شما را بر آنها مسلط گردانیم و به وسیله مال و فرزند مدد نماییم و تعدادتان را افزایش دهیم » سلمان گوید : در این هنگام گریه و اشتیاقم شدت یافت . آنگاه عرض کردم : یا رسول الله آیا این جریان در زمان شما خواهد بود ؟ فرمود : آری سوگند به خداوندی که مرا به حق فرستاد ، من و علی و فاطمه و حسن و حسین و آن نُه [ معصوم دیگر ] و هرکسی که از ماست [ و با ما ] و در راه ما ستم دیده ، آری به خدا قسم ( ای سلمان ) ابلیس [ برای مقابله با او ] لشکریانش را جمع می سازد و تمامی آنانکه ایمانشان خالص بوده و نیز همه کافران حقیقی آورده می شوند تا از یکدیگر قصاص کشند و خونخواهی کنند و پروردگار تو بر احدی ظلم نمی کند و تأویل این آیه تحقق می یابد که : « و ما اراده کردیم بر آنان که در زمین مستضعف شدند منت گذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم . و در زمین قدرتشان دهیم و به فرعون و هامان و سپاهیانشان چیزی را که از آن حذر داشتند نشان دهیم . »

سلمان گوید : پس از محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله برخاستم درحالیکه اهمیت نمی دهم که چه وقت به آغوش مرگ می روم یا مرگ مرا به کامش برکشد.

1) در کتاب منتخب الاثر باب 1 فصل 2 حدیث 92 صفحه 171 آمده است:

غیبة الشیخ : محمد بن علی بن الحسین بن محمد القطعی عن علی بن حاتم عن محمد بن مروان عن عبید بن یحیی عن محمد بن الحسین عن ابیه عن جده عن علی علیه السلام فی قوله تعالی : « وَ نُریدُ أن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفُوا فِی الأرضِ وَ نَجعَلَهُم أئِمَّةً وَ نَجعَلَهُمُ الوارِثینَ » قال : هم آل محمد یبعث الله مهدیهم بعد جهدهم فیعزّهم و یذل عدوهم و قال فی التبیان فی تفسیر هذه الآیة : و روی قوم من اصحابنا انّ الآیة نزلت فی شأن المهدی .

حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام درباره این فرموده خداوند : « و ما اراده کردیم بر آنان که در زمین مستضعف شدند منت گذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم . » فرمودند : این آیه در شأن آل محمد علیهم السلام نازل شده است و مهدی از میان اینها قیام خواهد کرد و به آنان عزت می دهد و دشمنان آنها را ذلیل می کند . سپس می افزاید : در تفسیر التبیان درباره تفسیر این آیه آمده است: عده ای از اصحاب گفته اند که این آیه در شأن حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نازل شده است .

2) در تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 218 حدیث 6 آمده است :

السید الرضی باسناده عن سهل بن کهیل عن ابیه فی قول الله عزوجل : « و وصّینا الانسانَ بِوالدیه حُسناً » قال احد الوالدین علی بن ابی طالب علیه السلام

و قال قال ابو عبدالله جعفر بن محمد الصادق علیه السلام : قال امیرالمؤمنین صلوات الله

علیه: لتعطفن علینا الدنیا بعد شماسها عطف الفروس علی ولدها ثم قرأ علیه السلام :