ص: 2

ص: 3

ص: 4

فهرست

مقدمه ··· 7

فارسی - انگلیسی ··· 171-11

English - Persian ···5-160

Bibliography ···162

ص: 5

ص: 6

دسته اول اقناع نمی کند. هر چند در مورد اوّل نیز نمی توان گفت معادلها کاملاً با یکدیگر برابرند و عینا مفاهیم اولیه خود را می رسانند.

چرا این معادلها روشنایی و وضوح معادلهای پیشین را ندارند و ابهام آنها از کجاست؟ باید گفت این ابهام از ذات آنهاست که به مفهوم اصلی در زبان مبدأ باز می گردد، و نیز از ماهیت موضوع آنهاست که نمی توان وضوح عینی و حسّی را از آنها انتظار داشت. با این حال، هر قدر فیلسوفی در به کار بردن واژه های مناسب برای اندیشه های خود تواناتر باشد و از ابزار زبان بهتر استفاده کند، اندیشه های خود را به صورتی روشن تر ارائه خواهد داد. از سوی دیگر، ابهام در الفاظ گاهی به سبب ابهام در اندیشه است. فیلسوفی که اندیشه هایش در عین ژرفایی، روشنایی دارد، الفاظی هم که به کار می برد روشن و قابل فهم است و می تواند حدود آنها را ترسیم و تفهیم کند و در قالب تعاریف بگنجاند. این روشنایی در کلام فیلسوف به مترجم هم در واژه گزینی

یاری خواهد رساند و موجب خواهد شد واژه های روشن تر و گویاتری برای معادلهای خود به کار برد. امّا اگر اندیشه های فیلسوف آشفته و زبانش آشفته تر باشد، طبعا مترجم و واژه گزین را نیز دچار سرگردانی و آشفتگی خواهد کرد.

همه مفاهیم یک واژه را در صورتی می توان دریافت که بتوان آن را در جایگاه و ساخت ویژه خود به لحاظ فرهنگی شناخت؛ مانند واژه هایی از قبیل instrumentalism(ابزارگرایی)، functionalism(کارکردگرایی)، intentionality (حیث التفاتی)، nominalism(مذهب اصالت تسمیه)، phenomenalism (پدیدارگرایی) و... .

اصطلاحاتی که در کتابهای کلامی و فلسفی اسلامی به کار رفته اند، و واژه هایی که در فلسفه اشراق، حکمت متعالیه و عرفان نظری ابن عربی به کار رفته اند نیز وقتی به زبان انگلیسی باز می گردند، عینا همان مفاهیمی را که خواننده فارسی زبان و آشنا با فلسفه در اسلام درک می کند، به ذهن متبادر نمی سازند؛ چرا که سلسله مفاهیمی به هم پیوسته را به همراه دارند که در نتیجه احاطه بر فرهنگ و آشنایی کلی با تاریخچه آن حاصل می آید. از این جمله اند اصطلاحاتی چون: اعیان ثابته (archetypes)، ارتداد (apostasy)، معراج (ascent)، اجماع (consensus)، تحدّی (challenge)و... .

ص: 8

رشته ها و حوزه های دیگر را نیز دربر گیرد. زیرا واژه های مربوط به فلسفه اسلامی گاهی در کلام و عرفان هم به کار می رود، همان طور که واژه های مربوط به کلام و عرفان اسلامی نیز در فلسفه مطرح می شود و از این رو اصطلاحات مشترکی دارند و همیشه نمی توان آنها را از یکدیگر جدا کرد. فلسفه ملاصدرا، سهروردی و فیلسوفان پس از آنها با اصطلاحات کلامی و عرفانی درآمیخته است.

* * *

در خاتمه جا دارد از همکاران ارجمند آقایان دکتر محمّد جواد مهدوی و استاد محمّد تقی اکبری که کار ویراستاری این اثر را بر عهده گرفتند، استاد بزرگوار جناب آقای دکتر غلامحسین

ابراهیمی دینانی که با نگاهی گذرا مُهر تأیید بر آن زدند و نیز استاد ارجمند، حجة الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر احمد احمدی که قسمتهایی از آن را ملاحظه کردند و پیشنهادهای سودمندی دادند، سپاسگزاری کنم. همسر فاضلم خانم فریبا بکائول، واژه ها را گرد آورد، کتاب را بازبینی کرد و در تهیه این اثر بسیار شکیبایی ورزید. آقای سید هاشم بنی هاشمی در تنظیم و ثبت فیشها نقش بسیار مؤثری داشت و آقای علی برهانی در حروف نگاری و آرایش کتاب و آقای رضا ارغیانی در نمونه خوانی آن با من صمیمانه همکاری کردند که از همه آنان سپاسگزارم.

جواد قاسمی

ص: 10

ص: 12

آگاهیconsciousness

آگاهی حسّیsensuous consciousness

آلت (م.ک.)instrument

آلت جسمانی (ف.ا.)bodily instrument

آلیorganic

آمادگیproneness; readiness

آمادهprone

آمرانهimperative

آموزش دین (ک.م.)catechesis

آمیزه (در مجموعه ها)union

آن (ف.ا.)

durationless instant; instant; moment

آنالوطیقای اوّلPrior Analytics

آنالوطیقای دوم (م.ک.)Posterior Analytics

آن به آنmomently

آنتی تزantithesis

آیینcreed; cult; ritual

آیین بهاییBahaism

آیین تثلیث (م.ک.)trinitarianism

آیین دینیcult

آیین شینتوShintoism

آیین فیثاغورسpythagorianism

آیین کلیسایی انجیلیevangelicalism

آیین مانیManichaeism/Manicheism

آیین مرابطیMaraboutism

آیین مقدّس (ک.م.)sacrament

ص: 14

اتّحاد عرفانی (ع.ا.)

mystical union; unio mystica

اتّحاد عقل و عاقل و معقول (ف.ا.)

union of the intellect, intelligent and intelligible

اتحاد عقل و معقول (ف.ا.)

unification of the intellect and the intelligible

اتّحاد مادّه و صورت (ف.ا.)

unity of matter and form

اتّحاد مدرِک با مدرَک

unity of the subject and the object

اتّحاد معنوی با خداوندprayer

اتّصافqualification

اتّصالconjunction; connection; continuity

اتّصال تام (م.ک.)complete connection

اتّصال دائم (م.ک.)constant conjunction

اتّصال ناقص (م.ک.)deficient connection

اتّفاقchance; coincidence; connection

اتّفاق کلمهunanimity

اتفاق گراییcasualism

اتّفاقیaccidental; casual; coincidental

اثباتaffirmation; verification

اثبات پذیر (ف.غ.)confirmable; verifiable

اثبات پذیری (ف.غ.)

verifiability; confirmability; provability

اثبات ناپذیرnonverifiable

اثبات وجود خدا بر مبنای وجود عالم

cosmological argument

اثباتیaffirmative

اثر تبعیincidental effect

اثر فرعیincidental effect

اثناعشریّهTwelvers, The

اثیرaether (ether)

اثیریaethereal; ethereal

اثیریات (ف.ا.)etherals

اجازه (در حدیث و فقه...)teaching permits

اجتماع (ک.ا.)contiguity

اجتماع متقابلین (م.ک.)

agreement of two opposites

اجتماع و افتراق (ک.ا.)

contiguity and separation

اجتهادindependent judgement

اجتهاد رأیexercise of opinion

اجرام سماویcosmic bodies

اجزای اصلی بدن (ک.ا.)

fundamental parts of the body

اجزای عینی (ک.ا.)concrete parts

اجزای مادی (ک.ا.)physical parts

اَجل (ک.ا.)

death; lifespan; predetermined term

اجناس (م.ک.)genera

احالهreduction

احباط (ک.ا.)cancellation

احتجاج منطقیdialectic

احتمالprobability

احتمالاتprobability

احتمال گراییprobabilism

احتمالیpresumptive

اَحَد (ا.ا.)Absolute Oneness, The

احداثinnovation in time

ص: 16

احدی بالذّات (ع.ا.)One through the essence

احدیّت (ع.ا.)

oneness; absolute unicity; uniqueness

احدیّت الهی (ع.ا.)divine unity

احدیّت ذاتی (ع.ا.)

essential oneness; unitary in being

مقام احدیت (ع.ا.)station of uniqueness

احساس

perception; sensation; sense; sensibility

احساس انسانی قایل شدن برای خداوند

anthropopathism

احساس بی واسطهimmediate feeling

احساس حضوریimmediate feeling

احساسی انگاشتن احکام ارزشی (ف.غ.)

emotivism

احسان (ک.ا.)beneficial act

احضار ارواحnecromancy

احکامpropositions

احکام ظاهریexoteric rules

احکام وجودproperties of existence

احوال (ک.ا.)modes; states

احوط (ک.ا.)more circumspect

اِحیاrevivification

اِخباریdeclarative; informative

اخباریانTraditionists

اخباری گریtraditionalism

اختلاف در کم (م.ک.)quantitative difference

اختلاف در کیف (م.ک.)qualitative difference

اختلاف در لفظ (ف.ا.)verbal disagreement

اختلاف لفظی (ف.ا.)verbal difference

اختلاف معنوی (ف.ا.)genuine difference

اختلاف مفهومی (ف.ا.)subjective difference

اختیار (ک.ا.)

freedom; choice; free will; freedom of the will; indeterminism; liberty; volition; auton- omy

اختیارگراییlibertarianism

اختیاریvolitional; voluntary

اختیاریه (ک.ا.)libertarians

اخسّinferior; lower

الآخر (ا.ا.)Last, The

اخص

more particular; more peculiar; more spec- ific

اخلاص

absolute sincerity; sincerity of devotion

اخلاطhumours

اخلاط چهارگانه(ف.ا.)four-fold humours

اخلاط تن(ف.ا.)humors of the body

اخلاقcharacter; ethic(s)

اخلاق پزشکیbioethics

اخلاق توصیفیdescriptive ethics

اخلاق دستوریnormative ethics

اخلاق روحانیspiritual ethics

اخلاق عقلیsecularism

اخلاق عملیapplied ethics

اخلاق فاضلهexcellent ethics

اخلاق مبتنی بر فضیلتvirtue ethics

اخلاق باورmoralist

اخلاق باورانهmoralistic

ص: 17

اخلاق باوریmoralism

اخلاق پرستیmoralism

اخلاقیethical; moral; moralist

اخلاقیّاتmorality; morals

اخلال به واجب (ک.ا.)

failure to do what is obligatory

اخوان الصّفا (ف.ا.)Brethren of Purity

اخوّتbrotherhood; fraternity

ادات (م.ک.)connective

ادراک

perception; prehension; apprehension; ap- perception; cognition; percept

ادراک به ذات (ف.ا.)

perception by essence

ادراک بی واسطهimmediate perception

ادراک جزئیperception

ادراک حسّی

perception; sensuous perception; esthesia; percept; sensual perception; sense perc- eption

ادراک حقیقیreal percept

ادراک خفیhidden perception

ادراک خیالی (ف.ا.)

imaginary; imaginative perception

ادراک درونیapperception

ادراک ذات apprehension of essence

ادراک شهودی (ف.ا.)synderesis

ادراک عقلی

intellectual perception; apprehension; intell- igible perception

ادراک غیر حسّیnon-sensory perception

ادراک فوق حسّیextra-sensory perception

ادراک کلیّات (ف.ا.)

perception of universals

ادراک ماورای حسّی

extra-sensory perception

ادراکاتperceptions

ادراک پذیرperceptible

ادراکیperceptive; perceptual

ادّعای بدون استدلال

without reasoning claiming

ادّعای مهدویّت کردنdeclare oneself Mahdi

ادنیinferior; lower

ادوارcycles

ادوار فلکی (ف.ا.)spherical revolutions

اراده (ک.ا.)volition, act of will, will

اراده آزاد (ک.ا.)free will

اراده الهی (ک.ا.)divine will

اراده پیشین (ک.ا.)a priori will-act

اراده حادث (ک.ا.)temporal will

اراده خیر (ک.ا.)good will

اراده قدیم (ک.ا.)eternal will

اراده محدث (ک.ا.)innovatory will

اراده موجبه (ف.ا.)will as necessitating

ارادیvolitional; voluntary

اربابlord; lords

ارباب احوال (ک.ا.)masters of states

ارباب اصنام (ف.ا.)

archtypes; lords of Idols

ص: 18

ارباب اصنام نوعی (ف.ا.)

archtypes of species

ارتباط جزء به کلpart-whole relationship

ارتباط منطقیconsistency

ارتدادapostasy

ارتسامimpression; representation

ارتسام حسّیsense impression

ارتقاprogression

ارجاء (ک.ا.)postponement

ارزش (م.ر.)truth value; value

ارزش (ک.ا.)merit

ارزش صدق (م.ر.)

truth value; truth-value true

ارزش کذب (م.ر.)truth value false

ارزش شناسیaxiology

ارزش گذاریvaluation

ارسطوییAristotelian

ارسطوییانAristotelians

ارصاد جسمانی (ف.ا.)

physical astronomical observation

ارصاد روحانی (ف.ا.)

spiritual astronomical observation

ارغنون (م.ک.)organon

ارغنون جدید (ف.غ.)novum organum

از خود بیگانگیself-alienation

از دین برگشتهapostate; lapsed

از عدم چیزی صادر نمی شودex nihilo nihil fit

ازل (ف.ا.)

eternity without beginning; pre-eternity

ازلاً و ابدا(ف.ا.)eternity to eternity

ازلی (ف.ا.)pre-eternal; primordial; uncreated

ازلیّتeternity; pre-eternity

ازلیّه (ف.ا.)eternalists

از نظر انتزاعیin abstracto

اساطیرmythology

اسّ المطالب (م.ک.)basic questions

اسباب نزولoccasions of revelation

استادmaster

استاد مابعد الطبیعهmetaphysician

استثنایی متصل (م.ک.)modus ponens

استثنایی منفصل (م.ک.)disjunctive

استحاله

metamorphosis; qualitative change; trans- formation; transubstantiation

استحسانesthetics

استحقاق پاداشmerit

استدلال

argumentum; case; inference; reasoning

استدلال از راه برهان خلف(م.ک.)apagoge

استدلال استقرایی (م.ک.)

inductive reasoning

استدلال اِنّی (م.ک.)

a posteriori reasoning; posteriori reason

استدلال برهانی (م.ک.)decisive proof

استدلال به اقوی دلیلafortiori

استدلال به تمثیل (م.ک.)

analogical inference

استدلال به واسطه قیاسsyllogistics

استدلال بی ارزشad hominem argument

استدلال بی واسطهostensive

ص: 19

استدلال جدلیeristic

استدلال دوری (م.ک.)

circular argument; circular reasoning; begging the; question; diallelus; petitio principii

استدلال شرطیconditional proof

استدلال قیاسی (م.ک.)

syllogization; deductive reasoning

استدلال منطقی

logical reason; logical reasoning; ratioc- ination

استدلال نامربوط به شخصیتی برجسته

ad verecundiam argumentum

استدلال گریزیmisology

استدلالیdiscursive

استطاعت (ک.ا.)

ability; power; ability to act; capacity

استطاعت همراه با فعل (ک.ا.)

power along with the act

استعارهmetaphor

استعاریmetaphorical

استعداد

capacity; disposition; predisposition; pron- eness

استعداد نطقcapacity for speech

استعلاtranscendence

استعلایی (ف.غ.)

transcendent; transcendental

استغراق (ع. ا.)absorption; exhaustiveness

استغناself-sufficiency

استقرا (م.ک.)epagoge; induction

استقرای تامّ (م.ک.)complete induction

استقرای تجربی (ف.غ.)empirical induction

استقرای ریاضی (م.ر.)

mathematical induction

استقرای ضعیف (م.ر.)weak induction

استقرای قوی (م.ر.)strong induction

استقرای ناقص (م.ک.)incomplete induction

استقراییinductive

استکمال نفسself-development

استلزام (م.ک.)implication

استلزام اکید (م.ر.)strict implication

استلزام متقابل (م.ر.)mutual implication

استلزام معنایی (م.ر.)entailment

استلزام منطقیlogical implication

استمرارduration; permanence; perpetuity

استنتاج

conclusion; deduction; illation; inference; result

استنتاج استقرایی (م.ک.)

inductive inference

استنتاج با واسطه (م.ک.)mediate inference

استنتاج به کمک حد وسط (م.ک.)

mediate inference

استنتاج بی ربطignoratio elenchi

استنتاج بی واسطه (م.ک.)

deduction; immediate deduction; imm- ediate inference

استنتاج درستvalid inference

ص: 20

استنتاج ریاضی (م.ر.)

mathematical deduction

استنتاج طبیعی (م.ر.)natural deductoin

استنتاج عقلی

inference of the reason; rational infere- nce

استنتاج فراگیر (م. ر)absorptive

استنتاج قطعی (م.ک.)conclusive inference

استنتاج قیاسی (م.ک.)

deductive inference; syllogistic infer- ence

استنتاج مغالطه ایparalogism

استنتاج منطقیlogical implication

استنتاج وابسته (م.ر.)associated inference

استنتاج پذیرdeducible

استنساخtranscription

اسرارmysteries

اسرار الهیdivine mysteries

اسرار ربّانیdivine mysteries

اسرافیلSeraph

اسطقس (ف.ا.)

element; original element; primordial elem- ent; primary element

اسطقساتFour Elements

اسطورهfable; myth

اسطوره ایmythical; mythologic(al)

اسطوره زداییdemythologization

اسطوره زدایی کردنdemythologize

اسطوره شناختیmythologic(al)

اسطوره شناسmythologist

اسطوره شناسیmythology

اسطوره نگارmythographer

اسطوره نگاریmythography

اسفارjourneys

اسفار اربعه (ف.ا.)Four Journeys

اسفار انبیای بنی اسرائیلProphets, The

اسفلlower

اسفل السّافلینlowest point; lowest realm,the

اسقاط (ک.ا.)cancellation; relinquishment

اسکولاستیک (ف.غ.)

scholastic; scholasticism

اسلامیIslamic

اسمname

اسم اعظم (ع.ا.)Greatest Name (of God)

اسم اعظم خداوند (ع.ا.)

Exalted Name of God; Greatest Divine Name

اسم اللّه الاعظم (ع.ا.)

Gods Supreme Name

اسم جامع اللّه

All-Comprehensive Name of Allah

اسم ذاتی خدا (ع.ا.)essential name of God

اسم معدوله (م.ک.)negation name

اسماعیلیهIsmailism

اسماء (ع.ا.)names

اسماء تنزیهی خداوند (ع.ا.)

Purifying Names of God

اسماء الحسنی (ع.ا.)Most Beautiful Names

اسماء کلی الهی (ع.ا.)

Universal Divine Names

ص: 21

اسماء و صفات الهی (ع.ا.)

Divine Names and Qualities

اسمیnominal

اسنادattribution

اُسوهexample

اشاراتindications; reference

اشارهallusion

اشباحphantasmata

اشتباه مابالعرض به مابالذّات (ف.ا.)

confusion between what is by accident and what is by essence

اشتباه مفهوم به مصداق (ف.ا.)

confusion between concept and the object to which it applies

اشتباه مقولیcategory mistake

اشتداد (ف.ا.)

gradual increase in intensity; intensification; intensity

اشتداد وجودintensification of existence

اشتراک

community; intersection; participation

اشتراک پذیری (م.ر.)association

اشتراک در قدم (ف.ا.)co-eternity

اشتراک در لفظ (م.ک.)homonym

اشتراک لفظی (م.ک.)heteronym

اشتراک مجموعه هاintersection of sets

اشتراک معنوی (ف.ا.)

shared meaning; analogy shared by all existent entities

اشتراکیcollective; communal

اشتقاقderivation

اشتقاقیderivational; derivative

اشتیاق به دینreligionism

اشدّ و اضعفstronger and weaker

اشدیّت (ف.ا.)greater intensity

اشراق (ف.ا.)illumination

اشراقاتintelligible irradiations

اشراق باوریilluminatism; illuminism

اشراق حضوری (ف.ا.)presential illumination

اشراق گراilluminatist; illuminist

اشراق گراییilluminatism; illuminism

اشراق یافتهilluminate; illuminated

اشراقی (ف.ا.)illuminationist

قواعد اشراقی (ف.ا.)

illuminationist principles

اشراقیانIlluminati

اشرفsuperior

اشرف مخلوقاتmost noble creation

اشیای خارجیobjects

اشیای فی نفسه (ف.غ.)noumena

اشیای موجود بما هی موجود (ف.ا.)

existing things qud existents

اصالتprincipality

اصالت ارادهvoluntarism

اصالت ایمانfideism

اصالت بشرhumanism

اصالت پدیداری (ف.غ.)

phenomenalist; phenomenist

اصالت تسمیه (ف.غ.)nominalism

اصالت تصوّر (ف.غ.)mentalism

ص: 22

اصالت تواترfrequentism

اصالت دادن به پدیدارها (ف.غ.)

phenomenalism; phenomenism

اصالت دادن به صُوَر ذهنی

representationalism

اصالت دادن به عقل در برابر دینrationalism

اصالت دادن به کلامtheologism

اصالت ذهنsubjectivism

اصالت ظاهریphenomenalist

اصالت علمscientism

اصالت کلholism

اصالت ماهیّت (ف.ا.)

primacy of quiddity; principality of essence; priority of essence

اصالت ماهیّتی (ف.ا.)essentialist

اصالت وجود (ف.ا.)

basicality of being; principality of existence; priority of existence

اصحابcompanions

اصحاب اقوالpurveyors of words

اصحاب حدیث

Traditionists; partisans of tradition

اصحاب دایره المعارف (ف.غ.)

Encyclopedists

اصحاب رأی (ک.ا.)

followers of opinion; partisans of personal opinion

اصحاب شمال (ع.ا.)

companions of the left hand; people of the left

اصحاب صفاتAttribute-Party

اصحاب کساءCompanions of the Cloak

اصحاب کهف

Companions of the Cave; Seven Sleepers, The

اصحاب مشاهداتmaster visionaries

اصحاب مشاهدهmasters of vision

اصحاب یمین (ع.ا.)

companions of the right hand; people of the right

اصل

doctrine; origin; precept; principle; root; theorem

اصل این همانیprinciple of identity

اصل بدیهیaxiom

اصل تحقیق پذیری (ف.غ.)

verifiability principle; verification principle

اصل تناقضcontradiction principle

اصل توحید (ک.ا.)principle of Divine Unity

اصل جاویدان(ف.ا.)eternal principle

اصل جایگزینیcommutation

اصل جهت کافی

principle of sufficient reason

اصل ساده سازی (م.ر.)simplification

اصل عدم تناقض (م.ک.)

noncontradiction; law of non-contradiction; principle of contradiction

اصل عدم موجبیّت

indeterminacy principle; principle of indet- erminacy

ص: 23

اصل غاییultimate principle

اصل فاکتورگیری (م.ر.)factor principle

اصل فلسفیphilosopheme

اصل قدیمeternal principle

اصل متعارفaxiom

اصل متعارف انتخابaxiom of choice

اصل متعارف بی نهایتaxiom of infinity

اصل متعارف غیر ضمنیexplicit axiom

اصل مسلّمpostulate; postulation

اصل منطقیlogical maxim

اصل موجبیّت الهیpredeterminism

اصل موضوعaxiom; postulate

اصل موضوع جداسازی (م.ر.)

axiom schema of separation

اصل موضوعه فلسفی یا ریاضیmaxim

اصل موضوعیaxiomatic

اصل نخستینarche; first principle

اصل نخستین اشیا (ف.ا.)first origin

اصل واحدthe same origin

اصل هم مصداقیextensionality, axiom of

اصل گراradical

اصل گراییradicalism

اصلاحreform

اصلاح طلبیreformism

اصلح (ک.ا.)

most befitting; best interest; most beneficial

اصلیprimary; radical

اصولprinciples

اصول اخلاقیmorals

اصول اعتقادیdogma(s)

اصول اولیهfirst principles

اصول دین (ک.ا.)

religious dogmas; theology; bases of reli- gion; religious dogma

اصول عقاید

principles of belief; tenet

اصول فقه

legal methodology; methodology of juris- prudence

اصول متعارفه شهود (ف.ا.)

axioms of intuition

اصول موضوعهpostulates

اصول نظری (ف.غ.)instrumentalism

اصیلreal

اضافه (م.ک.)relation; annexation

اضافه اشراقی (ف.ا.)

illuminative relation; luminous relation

اضافه حقیقی (م.ک.)

proper (real)annexation

اضافه عقلی (ف.ا.)intellectual relation

اضافه غیر حقیقی (م.ک.)

improper annexation

اضافه مقولی (م.ک.)categorical relation

اضافیrelative

اضداد (م.ک.)opposites; contraries

اضطرابAngst

اضطرار (ک.ا.)compulsion; constraint

اضطراریinvoluntary

اضلال (ک.ا.)leading astray

اطلاقabsoluteness

ص: 24

اطوار وجودmodes of being

اعاده (ک.ا.)restoration

اعاده معدوم (ک.ا.)

restoration of the non-existent

اعتبار

consideration; subjective consideration; val- idity

اعتبار عدم

consideration of nonexistence

اعتبار عقلی (ف.ا.)rational consideration

اعتبارات ذهنی (ف.ا.)mental conceptions

اعتبارات عقلی (ف.ا.)intellectual fictions

اعتباری (ف.ا.)

mentally-posited; relative; arbitrary

اعتباری بودن وجود (ف.ا.)

fictitiousness of existence

اعتباری بودن ماهیّت (ف.ا.)

quiddity being mentally posited

اعتباریاتfictions

اعتدالtemperance

اعترافconfession

اعتزال (ک.ا.)seclusion; withdrawal

اعتقادdogma(s); doxy; tenet

اعتقاد به اصالت روح و بقای آنspiritualism

اعتقاد به اصل حیاتیvitalism

اعتقاد به الوهیت جهانcosmotheism

اعتقاد به بقای نفسimmortalism

اعتقاد به تأثیر خداوند در علیت

occasionalism

اعتقاد به تجلّی انسانی خدا در مسیح (ک.م.)

theanthropism

اعتقاد به جانور بودن انسانanimalism

اعتقاد به جبر (ک.ا.)

determinism; predestinarianism

اعتقاد به جبر در حوادث و افعال

necessitarianism

اعتقاد به جوهر فردmonadism

اعتقاد به جوهر واحدmonism

اعتقاد به خداtheism

اعتقاد به خلق جهانcreationism

اعتقادبه خیرagathism

اعتقاد به دوگانگی خیر و شر در عالم

dualism

اعتقاد به دوگانگی روح و جسم (ف.غ.)

mind-body dualism

اعتقاد به سه خداtritheism

اعتقاد به ظهور مسیح(ک.م.)Adventism

اعتقاد به عدالت خداوند (ف.غ.)theodicy

اعتقاد به عرفconventionalism

اعتقاد به علم غیب (ف.ا.)occultism

اعتقاد به عنایت مشروط الهیconditionalism

اعتقاد به فناپذیری نفسmortalism

اعتقاد به ناشی شدن آگاهی از جریان عصبی

epiphenomenalism

اعتقاد به نظریّه سیر تکاملی موجودات

evolutionism

اعتقاد به وجود ذهنی کلّیاتconceptualism

اعتقاد به هزاره پیامبری مسیحmillenarianism

اعتقاد مذهبیdoxy

اعتقادیdoctrinal

ص: 25

اعتکاف (ع.ا.)reclusion; spititual retreat

اعجاز قرآن (ک.ا.)inimitability of the Quran

اعجاز گرانه (ع.ا.)thaumaturgic

اعدام (ک.ا.)annihilation; nullification

الاعلی (ا.ا.)Most High; The

اعلیsupreme

اعلی علیّینhighest place, The

اعم

more general; more universal; most general thing

اعمال (ک.ا.)works

اعمال قلبی (ک.ا.)

acts of the heart; bodily acts

اعیان (ف.ا.)

concrete realities; external reality; objects; real objects; concrete things

اعیان ثابته (ع.ا.)

immutable entities; archetypes; permanent archetypes; fixed entities

اعیان خارجیexternal objects

اعیان ریاضیmathematical objects

اعیان مثالی(ف.ا.)ideal objects

اعیان موجوداتobjective entities

اغریقیGrecian; Greek

اغماunconsciousness

افاضه نفس بر بدن (ف.ا.)

investment of the soul in the body

افتراقcontrast; separability; schism

افراطexessiveness

افراط گراییradicalism

افراط و تفریطexess and neglect

افسانهfable; fiction; myth

افسانه انگاریfictionalism

افسانه ایmythical; mythologic(al)

افضل (ک.ا.)most excellent; worthier

افطارکردنbreaking fast

افعالacts; works

افق مبینclear horizon

افلاطونPlato

افلاطونیPlatonic

افلاکspheres

افلاک سماوی (ف.ا.)heavenly spheres

افلاک نجومیastronomical heavens

افلاک هفتگانه (ف.ا.)seven spheres

اقانیم ثلاثه (ک.م.)three essences

اقانیم سه گانه (ک.م.)hypostases

اقتران (م.ر.)connectio; conjunction

اقتران ساده (م.ک.)simple conjunction

اقترانی (م.ک.)conjunctive

اقتضاrequirement

اقتضای ذاتی (ف.ا.)essential requirement

اقتضای غیری (ف.ا.)

requirement coming from something else

اقدسmost sacred

اقرارconfession

اقرار به زبان (ک.ا.)

confession by the tongue; verbal confess- ion

اقطاب (ع.ا.)poles

اقطاب دوازده گانه (ع.ا.)twelve poles

ص: 26

اقلminimal

اقلیدسEuclid

اقلیدسیEuclidean

اقلیمclime

اقناعیad hominem; rhetorical

اقنومhypostasis

اکبر (م.ک.)major

اکتساب (ک.ا.)acquision; acquiring

اکتسابیacquired

اکتشافیheuristic

اکراه (ک.ا.)constraint

اکسیرalchemy; elixir

اکسیر حیاتelixir of life

اکملmost perfect

اکوارaeons; ages

اکوانmodes of being

اکوان محسوس مادی (ف.ا.)

material sensible beings

اگزیستانسیالیسم (ف.غ.)existentialism

الاوّل (ا.ا.)First, The

امکان در قیاس به غیر (ف.ا.)

possibility in relation to something else

التزامought

التفاتی (ف.ا.)intentional

التقاطeclecticism

التقاطیeclectic

التقاطی گریeclecticism

الجاء (ک.ا.)impulsion

الحاد (ک.ا.)

atheism; infidelity; paganism; heresy

الحادیatheistic

الردّ علی الامتناعreductio ad impossible

الزامobligation; ought

القای رحمانی (ع.ا.)spiritual inspiration

اللّه God

الم (ک.ا.)displeasure; pain

الوهیّت

deity; divinity; godhead; godhood; godship

الهdeity

الهام

apocalypse; divine inspiration; inspiration; revelation

الهام روحانیspiritual inspiration

الههgoddess

الهی

divine; spiritual; theologic; theological; nu- minous

الهیّاتmetaphysics; theology; divine things

الهیّات آزادی بخشliberation theology

الهیّات ارسطوAristotles metaphysics

الهیّات اهل کتابbiblical theology

الهیّات تحصّلی (ک.م.)positive theology

الهیّات تنزیهیnegative theology

الهیّات توحیدیmonistic theology

الهیّات طبیعی (ف.غ.)natural theology

الهیّات مبتنی بر وحیrevealed theology

الهیّات نظری

positive theology; speculative theology

الهیّون (ف.ا.)theists

الیاییEleatic

ص: 27

امّ العلومmother science

اُمّ الکتاب (ک.ا.)

heavenly original scripture; Mother of the Book; essence of the book

امام (ک.ا.)leader; Imam

امام صامت (ک.ا.)silent Imam

امام مستقر(ک.ا.)permanent Imam

امام مستودع (ک.ا.)trustee Imam

امام مستور (ک.ا.)hidden Imam

امام مفترض الطاعه (ک.ا.)legitimate ruler

امام منتظر (ک.ا.)

Awaited Imam; Expected Imam

امام ناطق (ک.ا.)

prophetic Imam; speaking Imam

امامت (ک.ا.)Imamate; leadership

امامت مفضول (ک.ا.)Imamate of an inferior

امّتfollowers

امتدادduration

امتداد جسمانیextension

امتداد سیلانیmobile extension

امتداد معقول (ف.غ.)intelligible extension

امتزاجmingling; mixture

امتناعimpossibility

امتناع بالذّات (ف.ا.)impossibility by itself

امتناع به غیر (ف.ا.)

impossibility by something else

امتناع به قیاس به غیر (ف.ا.)

impossibility in relation to something else

امتناع ذاتی (ف.ا.)

essential impossibility; natural impossibility

امتناع مطلق (ف.ا.)absolute impossibility

امداد غیبیdeus ex machina

امر (ک.ا.)

commandment; imperative; thing; comm- and

امر الهی (ف.ا.)

divine order; divine commandment

امر به معروفbidding for good

امر به معروف و نهی از منکر (ک.ا.)

commanding what is proper and prohib- iting what is reprehensible; commanding right and forbidding wrong

امربه واسطه (ع.ا.)indirect command

امر تأکیدی (ک.ا.)assertoric imperative

امر تکلیفی (ک.ا.)obligatory command

امر تکوینی (ک.ا.)creative command

امر شرطیhypothetical imperative

امر عدمیnegative entity

امر مسلمcertainty; certitude

امر مشروط (ف.غ.)

conditional imperative; hypothetical impera- tive; conditional imperative

امر معقولintelligible object

امروجودی(ع.ا.)Existential Command

امر و نهی (ک.ا.)command and prohibition

امر یقینیcertainty; certitude

امکانpossibility; potentiality; virtuality

امکان اخسّ (ف.ا.)

Lower possibility; more special possibility

ص: 28

امکان استعدادی (ف.ا.)

possibility through preparedness

امکان استقبالی (ف.ا.)future possibility

امکان اشرف (ف.ا.)

higher possibility; nobler possibility; noblest contingency

امکان بالذّات (ف.ا.)possibility by itself

امکان بالغیر (ف.ا.)

possibility by something else

امکان بالقیاس (ف.ا.)

comparative contingency

امکان به معنای فقر

possibility in the sense of need

امکان خاص (ف.ا.)

contingency; probability

امکان در قیاس به غیر (ف.ا.)

possibility in relation to something else

امکان ذاتی (ف.ا.)essential possibility

امکان صرف (ف.ا.)

bare possibility; pure possibility

امکان طبیعیnatural contingency

امکان عام (ف.ا.)

general contingency; general possibility

امکان مادّی (ف.ا.)material potentiality

امکان مستقبل (ف.ا.)future contingency

امکان مطلق (ف.ا.)absolute possibility

امکان منطقی (ف.ا.)logical possibility

امکان وقوعی (ف.ا.)occuring possibility

اُمگا (قاعده) (م.ر.)omega (rule)

امور انتزاعیabstractions

امور عامه (ف.ا.)

general principles; ontology; general principles; universals

انانیّتego; egoism; I-ness; selfhood

انبجاسsimple overflow

انتاج (م.ک.)productivity; validity

انتخاب طبیعی (ف.غ.)natural selection

انتزاعabstraction; abstractness

انتزاعیabstract; abstractive

انتزاعیّاتabstractions

انتساب ماهیت انسانی به خداوندanthropophuism

انتصابdesignation

انتظارexpectation

انتظار فرج (ک.ا.)chiliastic expectation

انتفای شرطdenial of condition

انجامtelo

انجمنbrotherhood; society

انجمن اخّوتsociety of brotherhood

انجیلevangel

انجیلیevangelical

انحای عدم (ف.ا.)aspects of nonexistence

انحراف فکریlapse

انحطاطretrogression

اندراج تحت نوع (م.ک.)subsumption

اندیشمندintellectual

اندیشهthought

اندیشه قرون وسطاییmedievalism

اندیشه جزمیdogma(s)

اندیشه درستreason

اندیشه نولامارکی (ف.غ.)Neo-Lamarckism

ص: 29

انزوا (ع.ا.)isolation; solitude

انس (ع.ا.)companionship; intimacy

انسانhuman being; humanity; man

انسان اندیشه ورزhomo sapiens

انسان صغیر (ع.ا.)Micro Anthropo

انسان فکورhomo sapiens

انسان کامل (ع.ا.)

Perfect Man; perfect human being

انسان کبیر (ع.ا.)

Macro Anthropo; Great Man

انسان ناطقhomo rationalis

انسان انگارanthropomorphic

انسان انگارانهanthropomorphic

انسان انگاریpersonification

انسان انگاری (ک.ا.)anthropomorphism

انسان انگاری خدایانanthropotheism

انسان - خداgod-man

انسان دوستانهhumanitarian

انسان دوستیhumanitarianism

انسان شناسیanthropology

انسان گراییhumanism

انسان گونهanthropomorphous

انسان مداریanthropocentrism; humanism

انسانیhuman

انسانیّتhumanity

انسجامconsistency

انشعابdivision

انصاف (ک.ا.)fairness

انضمامیconcrete

انطباعimpression; imprinting

انطباع حسّیsense impression

انعکاسinversion; reflection

انعکاس ناپذیر (م.ر.)irreflexive

انفصال (م.ک.)discontinuity; separation

انفصال حقیقی (م.ک.)real disjunction

انفصالی (م.ک.)disjunctive

انفعال (ک.ا.)

affection; passivity; passion; passio

انفعالاتfeelings

انفعالیpassive

انفکاک پذیریseparability

انقسامdivision

انقسام ذهنی (ف.ا.)imaginary division

انقسام فکّی (ف.ا.)real division

انقسام وهمی (ف.ا.)imaginary division

انقطاعfinitude; interruption

انقلابchange; revolution; metamorphosis

انقلاب حقیقت

metamorphosis of the reality

انقلاب ذاتیessential transformation

انقلابیrevolutionary

انکارrepudiation; denial

انکار وجود جهان متمایز از خداوندacosmism

انکار هستیnihilism

انگیزهincentive; incitement; motivation

انوارlights

انوار اسپهبدیه (ف.ا.)

lights of divine commandment

انوار سانحه (ف.ا.)apocalyptic lights

انوار عَرْضیه (ف.ا.)vertical lights

ص: 30

انوار قاهره (ف.ا.)

archtypal lights; dominant lights; victorious lights

انوار مدبّره (ف.ا.)ministering lights

انواعspecies

انواع نوری (ف.ا.)species of light

انیّت (ف.ا.)being; ego; is-ness

اوایل (ف.ا.)ancient, The

اوایل الیقینaxioms of certainty

اوسط (م.ک.)middle term

اوصافproperties

الاوّلFirst, The

اوّلاً و بالذّاتprimo et per se

اولوالامرauthorities

اولویّتpreponderance

اولویّت ذاتیessential preponderance

اوّلیprimal; prime

اولیاsaints

اولیاءاللّه Gods saints

اوّلیّات (م.ک.)axioms; primary premises

اوّلیّت (ف.ا.)priority

اوییhe-ness; it-ness

اهریمنDevil, The; demon; fiend

اهریمن باوریdemonism

اهریمن شناسیdemonology

اهریمنیdevilish

اهل باطن (ع.ا.)

internalist; people of inwardness

اهل بحث و جدلdisputatious

اهل بیت (ک.ا.)

household; people of the household

اهل تجسّمcorporealist

اهل تجلّی (ع.ا.)people of revelation

اهل تشبیه (ک.ا.)anthropomorphite

اهل توکّل (ع.ا.)quietist

اهل جبر (ک.ا.)compulsionist

اهل جدل (م.ک.)

dialectician; polemicist; polemist; eristic

اهل حدیثtraditionalist; traditionalists

اهل حق (ع.ا.)

people of the truth; men of God

اهل ذمّهtributary, The

اهل رضا (ع.ا.)quietist

اهل سنّتpeople of Sunnh; sunnite

اهل سنت و جماعت (ک.ا.)

people of the custom and community

اهل صفّهpeople of canopy

اهل ظاهر (ک.ا.)

exoterist; followers of the formal religion; literalists

اهل کتاب (ک.م.)

biblical; possessors of scripture; bibical literalism

اهل کرامتtheurgist; worker of miracle

اهل مدرسه (ک.م.)schoolman

اهل معرفت (ع.ا.)people of cognition

اهل معنا (ع.ا.)people of intrinsic meaning

اهل نظر

people of consideration; people of theory

ص: 31

اهل یقینpeople of certainty

اهمالindefiniteness

ایّام اللّه divine days

ایثارdevotion

ایجاب (م.ک.)affirmation; necessitation

ایجابی (م.ک.)affirmative; positive

ایدئالیست (ف.غ.)idealist

ایدئالیستی (ف.غ.)ideal; idealistic

ایدئالیسمidealism

ایدئالیسم استعلایی (ف.غ.)

transcendental idealism

ایدئالیسم شکاکانه (ف.غ.)

sceptical idealism

ایدئالیسم صوری (ف.غ.)formal idealism

ایدئالیسم عینی (ف.غ.)objective idealism

ایدئالیسم کثرت گرا (ف.غ.)

pluralistic idealism

ایدئالیسم مطلق (ف.غ.)absolute idealism

ایدئالیسم نظری (ف.غ.)

speculative idealism

ایدئولوژیideology

ایدهidea

ایده کلی(ف.ا.)general idea

ایده عینی (ف.غ.)objective idea

ایده ناب (ف.غ.)pure idea

ایده نفسانی (ف.غ.)psychological idea

ایْسbeing

ایستاstatic

ایمانdevotion; faith; piety; tenet

ایمان گراییfideism

اَین (ف.ا.)place

این جهانیworldly

این نه آنیdiversity

این همانیidentity; tautological; tautologous

ایهامamphibology (amphiboly)

ایهام ساختاریamphibology (amphiboly)

ایهام عکس (م.ک.)invalid conversion

ص: 32

بالقوّه بودنpotency; potentiality; virtuality

بالمجازfiguratively; metaphorically

بالملکهhabitual

باواسطهmediate

باور (ف.غ.)doxa; doxy; idea

بتidol

بت پرستیidolatry; idolism; theolatry

بتهای بازاری(ف.غ.)

idols of the forum; idols of the market

بتهای غار(ف.غ.)idols of the cave

بتهای قبیله(ف.غ.)idols of the tribe

بتهای نمایشی(ف.غ.)idols of the theatre

بحث انگیزargumentive; polemical

بحث در ماهیت فلسفهmetaphilosophy

بحر محبتsea of love

بحران هویّتidentity crisis

بخش اسمی (م.ر.)noun-part

بخش محمولی (م.ر.)predicate part

بخششbounty

بخشندهmagnanimous; generous

بخلstingness

بداء(ک.ا)

mutability of God's will; alteration of God's purpose; change in an earlier divine ruling

بدبینانهcynical

بدعت

heresy; heretical practice; heterodoxy; inn- ovation

بدعت صغری (ک.ا.)minor innovation

بدعت کبری (ک.ا.)major innovation

بدعت گذارheretic; innovator

بدعت گذارانهheretical

بدکارevildoer

بدکاریevil-doing

بدل متحلّل (ف.ا.)residue of broken up

بدن مثالی (ف.ا.)ideal body

بدیevil

بدیع (ا.ا.)Absolute Cause, The

بدیعoriginal

بدیهیaxiomatic; self-evident

بذاتهby itself; through his essence

برّ (ا.ا.)Doer of Good, The; Benign, The

برائت از گناه (ک.ا.)acquittal

برابر نهاد (ف.غ.)antithesis

برابریequivalence

برتریexcellence

بررسی انتقادیrecension

برزخ (ک.ا.)

intermediate world; barrier; Hades; isthmus

برزخ علوی (ف.ا.)celestial barrier

برزخ محیط (ف.ا.)encompassing barrier

برزخ مشترک (ف.ا.)common barrier

بُرُقلسProclus

برگزیدهdesignated

برگشتن از دینapostasy

برون عقلیextrarational

برهان

apodictic proof; argument; argumentum;

demonstration; demonstrative syllogism; proof

ص: 34

برهان (م.ک.)

Posterior Analytics; apodeictic demonstra- tion; demonstrative proof

برهان اتقان صنعargument from design

برهان اخلاقیmoral argument

برهان استدلالیratiocinative argument

برهان انّی (ف.ا.)

posterior reasoning; a posteriori demonstra- tion; a posteriori reason; assertoric demon- stration; posteriori demonstration

برهان بر اساس نظم یا قصد و غایت

argument from design

برهان پس از تجربه (ف.غ.)

a posteriori reason

برهان تضایف (ف.ا.)

argument from correlativity; argument of correlation

برهان تمانع (ک.ا.)

mutual hindering demonstration

برهان جهان شناختیcosmological argument

برهان خلف (م.ک.)

reductio ad absurdum; demonstration ad abs- urdum; demonstration per-impossible; pro- of by reductio ad absurdum

برهان ذوحدّینdilemma

برهان صحیحvalid rational argument

برهان صدیقین (ف.ا.)ontological argument

برهان طبیعی الهی

physico-theological argument

برهان طبیعی و کلامی

physico-theological proof

برهان عقلی

intellectual proof; rational argument; rational proof

برهان غایت شناختیteleological argument

برهان غایی (ف.ا.)teleological argument

برهان غیر مستقیم (م.ک.)indirect proof

برهان فلسفیphilosopheme

برهان لطف (ک.ا.)proof of divine grace

برهان لمّی (م.ک.)

prior reasoning; demonstration of the cau- se; a priori demonstration; causal demons- tration; priori demonstration; causal proof

برهان محکمfirm rational proof

برهان مخدوشdefective proof

برهان مستقیم(م.ک.)direct demonstration

برهان معرفت وجودontological proof

برهان موجَب (م.ک.)

affirmative demonstration

برهان ناپذیرindemonstrable

برهان ناپذیریnondemonstrability

برهان نظریspeculative argument

برهان نظمargumentation of order

برهان نقضی (م.ک.)

eliminative demonstration

برهان وجوب و امکان (ف.ا.)

cosmological argument; demonstration of necessity and possibility

ص: 35

برهان وجودی

ontological argument; ontological proof

برهان هستی شناختی

ontological proof; cosmological argument; ontological argument

برهان یقینی (م.ک.)

certain demonstration; apodeictic proof

برهانیdiscursive

بزرگیmagnitude

بساطتsimplicity

بساواییtouch

بسایطelemental entities; simple things

بسیارmany

بسیطindivisible; simple

بسیط الحقیقة (ف.ا.)indivisible entity

بشرhumanity

بشردوستانهhumanitarian

بشردوستیhumanitarianism

بشرط لا (ف.ا.)negativity conditioned

بصیر (ا.ا.)

All-seeing, The; Seeing, The; Seer, The

بصیرتperception

بطلانnullity

بطلمیوسیPtolemaic

بطلمیوسPtolemy

بعثت (ک.ا.)raising

بعدextension

بُعد مکانیlocal extension

بعدیposterior

بقا(ک.ا.)

continuence; continuity; subsistence; surv- ival; duration; enduringness

بقای اصلح (ف.غ.)survival of the fittest

بقای انسبsurvival of the fittest

بقای روح

continued existence of the soul; cont- inuence of the soul; permanence of the soul

بقعه امکان (ف.ا.)area of possibility

بلاکیف (ف.ا.)without how; amodally

بلاهتfoolishness

بلغمphlegm

بنا به عادتhabitual

بنیادگراfundamentalist

بنیادیradical

بود (ف.غ.)noumenon

بود و نبودessence and appearance

بوطیقاPoetics

به اجمال

in a general way; in a universal manner

به اضطرار (ک.ا.)compulsorily

به تشکیکby analogy

به تفصیل

in a detailed manner; in a detailed way

به خودی خودby itself; in itself

به ذات خودan sich; as such; en soi; per se

بهره پذیریreceptivity to partition

بهشتheaven

ص: 36

به شرط شی ء (ف.ا.)

conditioned by something

به صرافت طبعspontaneous

به صورت انتزاعیin abstracto

به طبع خودspontaneously

به طریق اولیafortiori

به نفس خودper se

به وجه تفصیل (ف.ا.)including all particulars

بی ارزشnull

بی اعتنابه مقدّساتimpious

بی اعتنایی به مقدّساتimpiety

بیان لفظیverbalism

بیانیexplicative

بی پایانinterminable; unending

بی تقواimpious

بی جانinanimate

بی حدlimitless

بی خداpagan

بی خداییatheism

بیداری افکار (ف.غ.)Enlightenment, The

بی دنیاییacosmism

بی دینpagan

بی دینیinfidelity; paganism

بی ربطیincongruity

بی زمانnontemporal

بیشیmore

بیعتcontractual allegiance

بی قانونیanarchy

بی قید و شرطunconditional

بی کرانinfinite

بی کرانگیinfinitude; infinity

بی کنارهunlimited

بیماریmalady

بی مانندunequalled

بی مرزیindetermination

بی معناnonsense

بیّن به ذاتself-evident

بی نظیرunequalled

بی نهایت

Boundless, The; ad infinitum; apeiron; end- less; in the extreme; infinite series; infinity; without a limit

بی نهایت بالفعلactual infinite

بی نهایت بالقوّهpotential infinte

بی نهایت خردinfinite small

بی نهایت شمارش پذیرdenumerable

بی نهایت قابل تقسیمinfinitely divisible

بی واسطهimmediate

بی همتاunequalled

بی هنجارnormless

بیهوشیself-annihilation

ص: 37

پروکلسProclus

پرهیزکارpious; virtuous

پرهیزکارانهsaintly

پس از تجربی (ف.غ.)a posteriori

پس از کانتی (ف.غ.)post-kantian

پسرویretrogradation

پسگراییretrogradation

پسینa posteriori; posterior

پلورالیزمpluralism

پندارdelusion; fiction; illusion; phantasy

پندار فریبندهdeception

پندارگراillusionist

پندارگراییillusionism

پندارهاimagery

پنداریdelusive

پنهانیmysterious

پوچnull; null and void

پوچ انگاریnihilism

پوچ انگاری دینی (ف.غ.)

theological nihilism

پوچ انگاری مابعدالطبیعی (ف.غ.)

metaphysical nihilism

پوچ انگاری معرفت شناختی (ف.غ.)

epistemological nihilism

پوچ گرایی اخلاقی (ف.غ.)ethical nihilism

پوچیnullity

پوزیتیویست (ف.غ.)positivist

پوزیتیویستیpositivistic

پوزیتیویسم (ف.غ.)positivism

پوزیتیویسم منطقی نوین (ف.غ.)

logical neo-positivism

پوزیتیویسم نوین (ف.غ.)Neo-Positivism

پویاdynamic; evolutionary

پویاییdynamism

پویندگیdynamism

پی آمدانگاری در افعال انسانیconsequentialism

پیامبرprophet

پیامبران اولوالعزم (ک.ا.)arch-prophets

پیدایشgeneration

پیدایش جهان هستیcosmogony

پیر (ع.ا.)director; master; spiritual director

پیر طریقت (ع.ا.)̣uf shaykh

پیر کامل (ع.ا.)perfect spiritual director

پیرو آیین کلبی (ف.غ.)cynic

پیرو ارسطوAristotelianist; Peripatetic

پیرو حکمت متعالیه (ف.ا.)transcendentalist

پیرو دین شینتوShintoist

پیرو مذهب اصالت فایده (ف.غ.)utilitarian

پیرو هیأت بطلمیوسیPtolemaist

پیروان حسن صبّاح (ک.ا.)Assassins

پیروان معتزله (ک.ا.)Mu`tazilites

پیش انگاریpresuppoition

پیش انگاشتهpresupposed

پیش پندارpreconception

پیشرفتprogress; progression

پیش شرطprerequisite

پیش فرضpresuppoition

پیشگوprophet

پیشگوییdivination; prophecy

پیشیpriority

پیشینa priori; prior

پیوریتنیسم (ک.م.)Puritanism

پیوستهcontinuous

ص: 39

تباین کلی (م.ک.)

universal heterogeneousness

تباین مطلقabsolute distinction

تباین وصفی (ف.ا.)difference of attributes

تبدّل جوهریtransubstantiation

تبرّا (ک.ا.)association with; cursing

تبعیض نژادیracialism

تبلیغ مسیحیّتevangelism

تبیینinterpretation

تبیین علّیcausal explanation

تثلیث (ک.م.)Trinity; tritheism

معتقد به تثلیت (ک.م.)trinitarian

تثلیث گراییtrinitarianism

تجانسhomogeneity

تجدّدrenewal; initiation

تجدّد احوال (ک.ا.)initiation of states

تجدید حیاتrenaissance

تجربهexperience; experiment

تجربه ادراکیperceptual experience

تجربه حسّیexperience; sense experience

تجربه ذوقی (ف.غ.)aesthetic experience

تجربه شهودیintuitive experience

تجربه عرفانیgnostic experience

تجربه عینیobjective experience

تجربه قابل ادراک حسّی

perceptual experience

تجربه گراempiricist

تجربه گرایی (ف.غ.)empiricism

تجربه گرایی در شناخت (ف.غ.)experientialism

تجربه گرایی محض مخالف با مابعدالطبیعه (ف.غ.)

empiriocriticism

تجربی

empirical; experiential; experimental; posi- tive

تجربی مذهبempiricist

تجرّد

abstractness; catharsis; immateriality; isola- tion; non-materiality; separation; spirituality

تجرید(ع.ا.)

abstraction; abstractness; existential instan- tiation; disengagement; detachment

تجرید گراییabstractionism

تجزیهdivision

تجسّد

incarnation; materialization anthropomor- phism; corporealization; personification

تجسّم (ک.ا.)embodiment

تجسّم اعمال (ک.ا.)embodiment of deeds

تجسیم (ک.ا.)

physitheism; corporealism emanation; epip- hany; manifestation; self-disclosure; self-re- velation; effulgence

تجلّی (ع.ا.)irradiation; self-manifestation

تجلّی الهی (ع.ا.)divine self-revelation

تجلّی خداوندtheophany

تجلّی ذاتی (ع.ا.)

self-communication; essential self-manifest- ation; essential theophany

تجوهرconsubstantiation; substantialisation

ص: 41

تجویزprescription

تجویزیnormative; prescriptive

تجویف (ف.ا.)cavity

تجویف اوّل دماغ (ف.ا.)

frontal lobe of the first cavity of the brain

تجویف چپ دل(ف.ا.)

left cavity of the heart

تجویف میانی(ف.ا.)

middle cavity of the brain

تحت اللّفظیliteral

تحت متضادین (م.ک.)subcontraries

تحدّی (ک.ا.)challenge

تحدیدlimitation

تحصّلactuality

تحصّلی (ف.غ.)positivistic

تحصّلی مذهب (ف.غ.)positivist

تحصیل حاصل(ف.ا.)tautology; acquired

تحقّق بخشیactualization

تحقیق پذیر (ف.غ.)verifiable

تحقیق پذیری (ف.غ.)verifiability; verification

تحقیق ناپذیرnonverifiable

تحقیقیassertorical

تحلیلات استعلایی (ف.غ.)

transcendental analytic

تحلیلات اوّلی (م.ک.)analytics prior

تحلیلات ثانیه (م.ک.)analytics posterior

تحلیلی (ف.غ.)analytic; tautologous

تحلیلی پسین (ف.غ.)analytic a posteriori

تحلیلی پیشین (ف.غ.)analytic a priori

تحوّلdevelopment; progress

تحوّل تدریجیevolution

تحویل (ف.غ.)reduction

تحویل پدیدار شناختی (ف.غ.)

phenomenological reduction

تحویل پذیرreducible

تحویل پذیری (یا فروکاهش علمی) (ف.غ.)

scientific reductionism

تحویل ذات نگرانه(ف.غ.)eidetic reduction

تحویل علمی به علمی دیگرreductionism

تحویل قیاس (م.ک.)reduction of syllogism

تحویل گرایی (ف.غ.)reductionism

تحویل ناپذیر (ف.غ.)irreducible

تحویل ناپذیریirreducibility

تحیّز (ف.ا.)spatiality

تخصص (ف.ا.)particularization

تخصیص (ف.ا.)particularization

تخلخل (ک.ا.)compression; permeation

تخلّل عدم (ف.ا.)

infiltration of nonexistence; interference of nonexistence

تخنهtechne

تداخلinclusion; penetration

تداخل (م.ک.)subalternation

تداخل پیداکردنintermingle

تداخل عرض (ک.ا.)

interpenetration of accident

تداعیassociation

تداعی تصوّرات (ف.غ.)

association of ideas

تداعی معانیassociation

ص: 42

تدبّرreflection

تدبیرdesign; disposition; prudence

تدبیرخانه

science of household management

تدبیر منزل (ف.ا.)

management; home economics; domestic politics; household economy; management of home; home management

تدیّنreligiosity

تذکّرrecollection

تراکمdensity

تربیت نفسsoul-cultivation

ترتّب زمانیtime-order

ترتّب علّی - معلولی (ف.ا.)causal sequence

ترتّب و توالی زمانی (ف.ا.)

temporal succession

ترتیبorder; ordering

ترتیب زمانیtime-order

ترتیب طبعیnatural order

ترتیب وضعیpositional order

ترتیبیordering

ترجیحpreponderance

ترجیح بلا مُرجّح (ف.ا.)

preponderance without there being prep- onderant

تردیدuncertainty

ترس از غضب الهیtheophobia

ترسا (ک.م.)Christian

ترساییChristianity

ترک تأویل(ک.م.)literalism; biblicism

ترک دنیاworld-denying

ترک فعل (ک.ا.)

act of omission; lack of action

ترکیب

composition; compound; structure; synth- esis

ترکیب اتّحادی (ف.ا.)

composition by a way of unification

ترکیب ارزشی (م.ر.)

truth-functional compound

ترکیب انضمامی (ف.ا.)

composition by a way of annexation

ترکیب حقیقی (ف.ا.)real composition

ترکیب دو شرطی (م.ر.)biconditional

ترکیب شرطی (م.ک.)conditional

ترکیب عطفی (م.ک.)conjunction

ترکیب فصلی مانعة الجمع(م.ک.)

alternation

ترکیب مجموعیsynthesis by whole

ترکیب مفصل (م.ک.)

combining what is separate

ترکیبی (ف.غ.) ]حمل شایع صناعی (ف.ا.)[

synthetic

تزthesis

تزکیهcatharsis; purification; refinement

تزکیه شدهpurified

تزکیه نفس

purification of the soul; self-purification; self-righteousness; purity of soul

تزکیه روحrefinement of the soul

ص: 43

تسامح و تساهلtolerance

تسبیح (ع.ا.)sanctification

تسلسل

actual ordered infinity; endless chain; endless regress; infinite regress; infinite regression; infinite sequence; infinite series; regressio ad infinitum; sequence

تسلیمacquiescence

تسلیم و ترک نفس (ع.ا.)self-surrender

تسمیه گرایان (ف.غ.)nominalists

تسویر (م.ک.)quantification

تسویر سالب (م.ک.)negative quantification

تسویر موجَب (م.ک.)

affirmative quantification

تشابهresemblance

تشبه به خداtheomorphism

تشبّه ذاتی به خداnatural imitation of God

تشبیه (ف.ا.)

anthropomorphism; assimilation; compar- ison; immanence

تشبیه خداوند به انسانhumanization of God

معتقد به تشبیهanthropomorphist

تشبیهات (تنبیهات)indications

تشبیهیanalogic(al)

تشخّص

individuation; particularization; personifica- tion

تشریع (ک.ا.)legislation

تشکیک (ف.ا.)

analogical gradation; analogicity; gradation; systematic ambiguity

تشکیک وجود (ف.ا.)

development of being; modulation of exis- tence; systematic ambiguity of existence

به تشکیکunivocal

تشیّعShi`ism

تصادفcoincidence

تصادفیcasual; coincidental

تصاعدprogression; affirmation

تصدیق (ک.ا.)ratification; conviction

تصدیق (م.ک.)

judgement; declaration; assertion; assent

تصدیق به قلب (ک.ا.)

inner assent; internal conviction

تصدیق خداوند (ک.ا.)belief in God

تصدیق درونی (ک.ا.)inward assent

تصدیق وجودیexistential judgement

تصدیقاتknowledge of assertions

تصدیقیassertoric

تصفیه نفسself-purification

تصوّرnotion; conception

تصوّر (م.ک.)representation

تصوّر عقلیrational conception

تصور غلطidolum

تصوّر کلیgeneral concept; general idea

تصور مربوط به نفسpsychological idea

تصوّراتknoweledge of concepts; notions

تصوّرات ذهنیconceptual representations

تصوّریnotional

تصوّفSufism; mysticism

تصویر ذهنیfancy; mental picture

تصویرسازیideation

ص: 44

تضاد

antagonism; conflict; contrariety; contrast; opposition

تضاد (م.ک.)contraries opposite

تضایف (م.ک.)

mutual correlation; correlation; reduplication

تضمّنimplication

تضمّن (م.ک.)inclusion

تضمّن وجودی(ف.ا.)existential import

تطابقcorrespondence

تطهیرpurification; sanctification

تظاهرsimulation

تعارضantagonism

تعارض آمیزantagonistic

تعارض احکام (ف.غ.)antinomy

تعالیtranscendence

تعالیمdoctrines; teachings

تعالیم باطنی دین یهودcabala

تعالیم پروتستان انجیلی (ک.م.)evangelicalism

تعالیم شفاهی دینcatechesis

تعبhardship

تعبیرinterpretation

تعبیر خواب

interpretation of dreams; oneiromancy

تعدّدplurality

تعدّد آراdiversity of opinion

تعدّد قدما (ف.ا.)multiplicity of eternals

تعدیل خُلقmoral moderation

تعریفdefinition

تعریف اسمی (م.ک.)nominal definition

تعریف المجهولignotum per ignotius

تعریف بازگشتیrecursive definition

تعریف بالاخص (م.ک.)proper definition

تعریف بسیط (م.ر.)explicit definition

تعریف به تجرید (م.ک.)

definition by abstraction

تعریف به حدّ (م.ک.)essential definition

تعریف به رسم (م.ک.)

definition by description; descriptive defin- ition

تعریف دوری(ف.ا.)

circulus in definiendo; diallelon; circular def- inition

تعریف ضمنی

contextual definition; implicit definition

تعریف لفظی (م.ک.)literal definition

تعریف مرکّب (م.ک.)complex definition

تعریف ناپذیرundefinable

تعصّبdogmatism

تعطیل (ف.ا.)

agnosticism; extenuation; stripping God of His attributes

تعقّلintellection; ratiocination; reasoning

تعقّل جزئی (ف.ا.)

contemplation of particular

تعقّل ذاتی (ف.ا.)

self-contemplation;

self-reflection

زاید بر ذات در تعقّل (ف.ا.)

additional to ones essence in ratiocination

تعقّل کردنintellectualization

ص: 45

تعقّلیconceptual; intellectual

تعلّقattachment

تعلّقاتconnections

تعلیق حکم (ف.غ.)epoche

تعلیلcausation

تعلیمdoctrine; lore

تعلیم (ع.ا.)authoritative instruction

تعلیمی (ف.ا.)mathematical

تعمّل عقلی (ف.ا.)rational laboring

تعمیمgeneralization

تعمیم وجودی (ف.ا.)

existential generalization

تعویذtalisman

تعیّن

determinateness; determination; individua- tion; specification

تعیّن سرمدیeternal specification

تعیّن علّیcausal determination

تعیّن ناپذیرindeterminable

تعیّن ناپذیری

indeterminability;

indeterminacy

تعیّناتdeterminations

تعیّنات پیشین زمانی (ف.غ.)

temporal determinations a priori

تعیین کنندهdeciding

تغییرchange

تغییرپذیریreceptivity to motion

تغییر جوهری (ف.ا.)substantial mutations

تغییر در صورت یا جوهر (ف.ا.)

metamorphosis

تغییر ماهیّت (ف.ا.)transubstantiation

تغییر متلازم(ف.غ.)concomitant variation

تفاضل (م.ر.)difference

تفتیش عقایدinquisition

تفرّق اجزا (ک.ا.)dispersing of the parts

تفرقه افکنschimatic

تفرقه انگیزschimatic

تفرید (ع.ا.)unicity

تفریطdeficiency

تفریق (ک.ا.)dispersion

تفسیرexegesis; interpretation

تفسیر باطنیanagoge; anagogy

تفسیر ظاهریlitteral interprentation

تفسیر عرفانیanagoge; anagogy

تفسیریhermeneutic

تفصیل مرکّب (م.ک.)

separating the compound

تفضّل (ک.ا.)grace; generosity

تفکّر

cogitation; meditation; reflection

تفکّر استدلالیdiscursive thinking

تفکّر انتزاعیabstract thought

تفکّر تحلیلیanalytical thinking

تفلسفindulging in philosophy

تفویض (ک.ا.)liberty; empowerment

تقابلcontraries opposite; opposition

تقابل تضایف (م.ک.)relative term opposite

تقابل سلب و ایجاب (م.ک.)

affirmation and negation opposite

ص: 46

تقابل عدم و ملکه (م.ک.)

privation and possession opposite

تقابل متضایفین (م.ک.)

opposition of two correlatives

تقارنco-existence; symmetry

تقارن زمانیcontemporaneity

تقدّسreligiosity; sacredness; sanctity

تقدس خشکpuritanism

تقدّس شکنیprofanation

تقدّمpriority

تقدّم بر خود بالذّات (ف.ا.)

a thing being to itself with regard to esse- nce

تقدّم به ذات (ف.ا.)priority in essence

تقدّم ذاتی (ف.ا.)essential priority

تقدّم زمانی (ف.ا.)

temporal priority; time-priority

تقدم شی ء بر خود (ف.ا.)

a thing being prior to itself

تقدم شی ء به نفس خود بالزمان (ف.ا.)

a thing being prior to itself in terms of time

تقدّم شی ء به نفس خود به مراتب (ف.ا.)

a thing being prior to itself by degrees

تقدّم عقلی (ف.ا.)intellectual priority

تقدیر (ک.ا.)

decree; disposition; fate; supposition; providence; ordaining; predestination

تقدیرگراfatalist

تقدیسglorification; sanctification

تقدیس نیروهای مادی طبیعتphysitheism

تقرّرsubsistence

تقریرexpression

تقسیمdivision

تقسیم پذیریdivisibility

تقسیم فکّی (ف.ا.)real division

تقسیم ناپذیرindivisible; undividable

تقسیم وهمی (ف.ا.)imaginary division

تقصیر (ک.ا.)falling-short

تقلید (ک.ا.)

authority; blind submission; conformism; uncritical acceptance

تقوا(ع.ا.)righteousness; God-fearing

تقیّدdetermination

تقیّه (ک.ا.)

concealment of true views; concealing one`s true opinion; dissimulation; precaut- ionary concealment; prudent fear

تقیید (ع.ا.)limitation

تکاثف (ک.ا.)condensation; rarefaction

تکافؤ ادلّهequivalence of proofs

تکافیcorrespondence

تکاملevolution; progress

تکامل تدریجیdevelopment

معتقد به تکامل تدریجی انسان و اجتماع

progressionist

تکامل گراییevolutionism

تکاملیevolutionary

تکثرdiversity; multiplicity; plurality

تک جوهریmonism

تکذیبrepudiation

ص: 47

تکذیب پذیرfalsifiable

تکذیب ناپذیرunfalsifiable

تکفیر

anathema; excommunication; heretication

تکلیف (ک.ا.)

obligation; duty; imposition; imposition by duty

تکلیف اخلاقی (ک.ا.)moral obligation

تکلیف دینیreligious obligation

تکلیف شرعی (ک.ا.)religious obligation

تکلیف ما لا یُطاق (ک.ا.)

obligation to the impossible; impose on man what is beyond his power; imposition by God of something beyond man's cap- acity

تکنولوژیtechnology

تکنیکtechne

تکوین

generation; genesis; making; production

تکوینیgenetic

تکیه به قیاس (م.ک.)deductivism

تلازم (م.ک.)

cohesion; concomitance; equipollence; mutual implication

تلازم شرطیات (م.ک.)

cohesion of hypotheticals

تلبیسdeception

تلفیقsynthesis

تلمودTalmud

تلمیحintimation

تله پاتیtelepathy

تماثلmutual resemblance

تمامperfect

تمامیت (م.ر.)completeness

تمانع (ک.ا.)

mutual antagonism; mutual hinderance

تمایزdifference; distinction

تمثّلideation; representation

تمثّل تجربی (ف.غ)

empirical representation

تمثیل (م.ک.)allegory; analogy

تمثیل کاذبfalse analogy

تمثیل گراییsymbolism

تمثیلی

allegorical; analogic (al); figurative; symbo- lic

تنbody

تنازع احکامantinomy

تناسخ

metempsychosis; reincarnation; transmigr- ation

تناسخیّهreincarnationists

تناظرcorrespondence

تناظر یک به یک (م.ر.)

one-to-one correspondence

تنافیmutual incompatibility

تناقض (م.ک.)

contradiction; incompatibility; inconsisten- cy; mutual incompatibility

تناقض آمیزparadoxical

ص: 48

تناقض با خویش (م.ک.)self-contradiction

تناهیfiniteness; finitude

تنزّل وجود (ف.ا.)reduction of being

تنزیه (ف.ا.)

God's incomparability purification; trans- cendence

تنقیحrecension

تنگ نظرsectarian

تنگ نظرانهsectarian

تنویعspecification

تنها حقیقت عالمOnly Reality, The

تنهاییsolitude

التوّاب (ا.ا.)Ever-Relenting, The

توّابینPenitents, the

تواتر

successive transmission; unbroken transm- ission

تواضعhumility

توالیsequence; series; succession

توالی علّی (ف.ا.)causal sequence

توالی منطقی (ف.ا.)coherent sequence

توأم با فکرreflective

توجیه عقلیjustification

توحید

divine oneness; monotheism; oneness of God; unitarianism; unity

توحید افعالی (ف.ا.)unity of divine acts

توحید حقیقی (ف.ا.)real divine unity

توحید خواص (ع.ا.)

Tawhid of the elite; unity of the elite

توحید ذات (ف.ا.)unity of divine essence

توحید علمی (ک.ا.)monotheism in belief

توحید عملی (ک.ا.)monotheism in deeds

توحید عوام (ع.ا.)Tawhid of the masses

توحیدیTawhidic; theistic

تورات و انجیلBible

توراتTorah

توسّط (ک.ا.)intermediation

توصیف گرایی (در علم اخلاق)descriptivism

توصیف گر جهانcosmographer

توصیفیdescriptive; explicative

توصیهprescription

توفیق الهیdivine help

توکل (ع.ا.)quietism; resignation; trust

تولّا (ک.ا.)dissociation from

تولید (ک.ا.)production

تولید مثلprocreation

توهّمdelusion; hallucination

توهّم آورhallucinatory

توییyou-ness

تویی توthou-ness

تهذیبcatharsis; refinement

تهذیب اخلاقcultivation of morals

تهذیب خُلقmoral improvement

تهذیب قلبrefinement of the heart

تهذیب نفس

edification; refinement of the soul

آیین گنوسیGnosticism

خداHeaven

ذات الهی خداوندSpirit (the)

ص: 49

جبری مذهب (ک.ا.)

compulsionist, predestinarian

جبری مسلک (ک.ا.)believer in compulsion

جبریّون (ک.ا.)predestinarians

جبلّتnatural disposition

جبلّت اولprimary disposition

جبلّیinbred

جُبنtimidity

جدا از همdisjoint

جداانگاری دین از امور دنیوی (ف.غ.)

secularism; laicism

جدا کردن امور دنیوی از دینsecularization

جداییdistinction

جدایی پذیرseparable

جدایی دین از نظام آموزشی و سیاسیsecularism

جدل (م.ک.)

Topics; dialectic; disputation; polemic; pol- emics

جدل استعلایی (ف.غ.)

transcendental dialectic

جدل عقل محض (ف.غ.)

dialectic of pure reason

جدل فلسفی یا کلامیquodlibet

جدل کنندهdisputant

جدل گراییdialecticism

جدلی (م.ک.)

dialectical; dialectician; disputatious; dispu- tative; polemical

جدول ارزش (م.ر.)truth table

جدول صدق (م.ر.)truth table

جدولهای معنایی (م.ر.)semantic tableaux

جده (م.ک.)possession

جدیدالاسلامMuslim convert

جذب (ک.ا.)absorption

جذبه (ع.ا.)ecstasy

جرحdiatribe

جرم (ف.ا)body

جرم سماوی (ف.ا.)celestial body

جرم فلک (ف.ا.)celestial matter

جرم فلکی (ف.ا.)

body of sphere; heavenly body

جریانprocess

جزئی (م.ک.)

concrete; extrinsic; individual; partial; part- icular; singular

جزئی اضافی (م.ک.)

particular; relative particular

جزئی حقیقی (م.ک.)veritable particular

جزئی شرطی (م.ک.)hypothetic particular

جزئی انگاریparticularism

جزئیه سالبه (م.ک.)negative particular

جزاف (ک.ا.)haphazard; vain act

جزم اندیشیdogmatism

جُزمنnonego

جزمیdogmatic; scholastic

جزیهtribute

جزء (ک.ا.)ingredient; part

جزء اصلی (ک.ا.)basic part

جزء تقسیم پذیر (ک.ا.)divisible part

جزء تقسیم ناپذیرindivisible part

ص: 52

جزء جهان انگاشتن موجودات (ف.غ.)

panentheism

جزء حدّی (م.ک.)

constituent part of a definition

جزء حقیقی یک مجموعه (م.ر.)

proper subset

جزء خاص (م.ک.)specific part

جزء ذهنی (ف.ا.)imaginary part

جزء زاید (ک.ا.)additional part

جزء عقلیrational part

جزء عینی (ک.ا.)concrete part

جزء لا یتجزّی (ک.ا.)

atom; indivisible part; indivisible particle

جزء لاینفکّintegral part

جزء مرکّب حقیقیpart of a real composite

جزء مقداری (ک.ا.)quantitative part

جزء مقوّم (ف.ا.)constituent; ingredient

جزء موهوم (ف.ا.)imaginary part

جزء مؤلَّف (ک.ا.)combined part

جزء و کلpart and all; part and whole

جزء یک مجموعهsubset

جسمbody; physical being

جسم اثیری (ف.ا.)ethernal body

جسم اقنومیhypostatic

جسم پیشین (ف.ا.)primordial body

جسم تعلیمی (ف.ا.)mathematical body

جسم خاکی(ف.ا.)earthly body

جسم دارای بُعد (ف.ا.)extended body

جسم سماوی (ف.ا.)astral body

جسم سه بعدی (ک.ا.)

three-dimensional body

جسم طبیعی (ف.ا.)natural body

جسم طبیعی آلیnatural organic body

جسم طبیعی عنصری

natural elemental body

جسم فارد (ف.ا.)single body

جسم فلکی (ف.ا.)

astral body; celestial body; heavenly body

جسم کروی(ف.ا.)spherical body

جسم کلّی(ف.ا.)universal matter

جسم لطیف(ف.ا.)

rarefied body; subtle body

جسم مادّیmaterial body

جسم مثالی (ف.ا.)

astral body; imaginary body

جسم محاط (ف.ا.)encompassed body

جسم محیط (ف.ا.)all-encompassing body

جسم مرکّب (ف.ا.)composit body

جسم مزدوج (ف.ا.)double body

جسم ممتد (ف.ا.)extended body

جسمانی

bodily; carnal; corporeal; material; physical

جسمانی دانستن خداوندhumanization of God

جسمانیّتcorporeality

جسمیّتbody-ness; corporeity; materiality

جعل (ف.ا.)

making; becoming; ontological becoming

جعل بالعرض (ف.ا.)accidental making

ص: 53

جعل بسیط (ف.ا.)

non-composite making; simple making

جعل به ذات (ف.ا.)essential making

جعل ماهیّت (ف.ا.)quiddity being made

جعل مرکّب (ف.ا.)composite making

جعل وجود (ف.ا.)existence being made

جفرscience of the philosophical alphabet

جلالmajesty

جلب منفعت (ک.ا.)gaining benefit

جمادinanimate

جماداتinanimate bodies; solid bodies

جمادزداabiogenetic

جمادزداییabiogenesis

جمادیinanimateness; inorganic

جمالbeauty

جمال حق (ع.ا.)beauty of truth

جمال مطلقabsolute beauty

جمع (ع.ا.)union

جمع اضدادcoincidentia oppositorum

جمع الجمع (ع.ا.)union of the union

جمع و تفرقه (ع.ا.)union and separation

جمله شرطیه (م.ک.)conditional clause

جمله نشانه (م.ر.)sentence-letter

جمهور حکماgenerality of sages

جمهوریّتrepublic

جمهوری خواهیrepublicanism

پارسایی، (P) جنبش زهد پرستی (ک.م.)pietism

جنبه عقلانیrationality

جنجالیargumentive

جنس (م.ک.)genus

جنس اعلی (م.ک.)higher genus

جنس الاجناس

genus of genera; genus generum

جنس بعید (م.ک.)remote genus

جنس سافل (م.ک.)lower genus

جنس عالی (م.ک.)

highest genus; summum genus

جنس قریب (م.ک.)

next genus; proximate genus

جنس متوسط (م.ک.)

intermediate genus; middle genus

جنس مشترک (م.ک.)common genus

جوادmagnanimous

جواد مطلق (ع.ا.)absolute magnonimous

جوارحbodily limbs; limbs

جواهرatoms; substances

جواهر روحانی (ف.ا.)spiritual entities

جواهر فرد (ف.غ.)monads

جود (ع.ا.)generosity; grace; liberality

جوهرessence; hypostasis; substance

جوهر ازلی (ف.ا.)eternal substance

جوهر بالفعل (ف.ا.)actual substance

جوهر ثابت (ف.ا.)immutable essence

جوهر جسمانی (ف.ا.)

bodily substance; corporeal substance

جوهر جنسی (ف.ا.)generic substance

جوهر حال (ف.ا.)inhering substance

جوهر ذاتsubstance of essence

جوهر ذاتهای معقول (ف.ا.)

substantia noumena

ص: 54

جوهر ذهنی (ف.ا.)mental substance

جوهر روحانی (ف.ا.)spiritual substance

جوهر ساده (ف.ا.)substrate

جوهر عقلی (ف.ا.)intellectual substance

جوهر غاسق (ف.ا.)dusky substance

جوهر غیر مادی (ف.ا.)spiritual substance

جوهر فرد (ک.ا.)

atom; monad; elemental substance; indiv- idual atom; singular substance

جوهر قائم به نفس (ف.ا.)

substance subsistent by itself

جوهر مادی (ف.ا.)

corporeity; material substance

جوهر مجرّد

non-material substance; separate subst- ance

جوهر مجرّد از مادّه (ف.ا.)

noncorporeal substance

جوهر مجرّد (ف.ا.)

abstract substance; immaterial substance; pure entity; simple substance

جوهر محسوس (ف.ا.)

perceptible substanse

جوهر معقولsubstantia noumena

جوهر مفارق (ف.ا.)

non-material substance

جوهر ملکوتی (ف.ا.)angelic substance

جوهر نوعی (ف.ا.)specific substance

جوهر واحدِ بسیط (ف.غ.)monad

جوهر وحدانی (ف.ا.)unitary substance

جوهر هیولانی (ف.ا.)primordial substance

جوهرگراییsubstantialism

جوهری

real; substantial; substantival; substantive

جوهریّتatomicity; substantiality

جهاتpoints

جهات اربعه (م.ک.)four cardinal points

جهانworld

جهان اخرویotherworld

جهان باقیeverlasting kingdom

جهان برینhigher universe

جهان پدیدار تجربی (ف.غ.)

phenomenal world of experience

جهان پدیدارهاprakriti

جهان خارجexternal world

جهان خارجیnonego

جهان زیرینlower universe

جهان صغیر (ع.ا.)microcosm

جهان غیبinvisible world

جهان فیزیکیphysical world

جهان کبیر (ع.ا.)

macrocosm; macrocosmic universe; macr- ocosmos

جهان کبیر و جهان صغیر (ع.ا.)

macrocosm and microcosm

جهان کفرpagan world; pagandom

جهان مادیmaterial world; physical world

جهان محسوسsense-world

جهان مخلوقcreated world

ص: 55

جهان معقول عینی

objective intelligible world

جهان هستیcosmos

جهان بینیworld-view

جهان بینی علمیscientific world view

جهان مداریcosmocentric

جهان شناختیcosmological

جهان شناسیcosmology

جهان شناسی نظریspeculative cosmology

جهت (م.ک.)modality

جهت قبول (ف.ا.)aspect of receptivity

جهت کافی (ف.غ.)sufficient reason

جهت مندیpurposiveness

جهشmutation

جهلignorance

جهل بسیطsimple ignorance

جَهل مرکّب

absolute ignorance; compound ignorance; double ignorance

ص: 56

حدّ اوسط (م.ک.)middle term

حدّ تام (م.ک.)

complete essential definition; limes perfectus; perfect definition; perfect boundary

حدّ جامع و مانع (م.ک.)

universal and proper definition

حدّ ذات(م.ک.)essential boundary

حدّ عامgeneral term

حدّ کلّیgeneral term

حدّ مشترک (م.ک.)common boundary

حدّ معرَّف (م.ک.)defined term

حدّ منفی (م.ک.)negative term

حدّ ناقص (م.ک.)

imperfect boundary; limes imperfectus

حدّ وجود (ف.ا.)delimitation of being

حدّ وسط (م.ک.)

middle term; intermediate term; medium

حدسconjecture; estimation

حدسیّات (م.ک.)intuitive premises

حدوث

createdness; creation; generation; nonete- rnity; novelty; occurrence; origination; tem- porality; transience

حدوث اضافی (ف.ا.)relative contingency

حدوث جهانcreation of the world

حدوث حقیقی (ف.ا.) real contingency

حدوث دهری (ف.ا.)

atemporal createdness; contingency through perpetual duration; eternal creation

حدوث ذاتی (ف.ا.)essential contingency

حدوث زمانی (ف.ا.)

temporal contingency; temporal origin

حدوث عالم(ف.ا.)

createdness of the world

حدوث عرض(ک.ا.)generation of accident

حدوث نفس (ف.ا.)

createdness of the soul; temporality of the soul

حدوث و دثور (ف.ا.)

origination and demise

حدّ و دامنهextent

حدیثHadith; tradition

حدیث آحادsingle Hadith

حدیث حسنgood tradition

حدیث صحیحsound tradition

حدیث غریبrare tradition

حدیث قدسیsacred Hadith

حدیث کساء (ک.ا.)tradition of the mantle

حدیث متعارضcounter-hadith

حدیث موضوعapocryphal tradition

حدیث نبوی

prophctic tradition; tradition of prophet

حدیث گراییtraditionalism

حرارت (ک.ا.)hot

حرارت غریزیه (ک.ا.)innate heat

حرامforbidden; obligatory prohibition; taboo

حرف ربطconnective; copula

حرف سلبdictio negative

حرکتchange; motion; move; movement

حرکت آنی (ف.ا.)sudden change

ص: 59

حرکت ارادی (ف.ا.)

wiilful motion; volitional movement; volun- tary action; voluntary motion

حرکت از وسط (ف.ا.)

motion from the center

حرکت اشتدادی (ف.ا.)

intensifying motion; progressive motion

حرکت اضطراریinvoluntary movement

حرکت افلاک (ف.ا.)

movement of the spheres

حرکت انتقالی (ف.ا.)

movement of translation

حرکت انفعالی (ف.ا.)passive motion

حرکت بالاراده (ف.ا.)moving by volition

حرکت بر وسط (ف.ا.)

motion around the center

حرکت بطی ء (ف.ا.)slow motion

حرکت تدریجی (ف.ا.)gradual change

حرکت تسخیریimposed motion

حرکت توسّطیّه (ف.ا.)

mediating movement

حرکت جوهری (ف.ا.)

substantial motion; substantial movement; trans-substantial motion

حرکت دائمی

perpetual motion; eternal motion; perpetual motion

حرکت در جوهر (ف.ا.)

movement-in-substance

حرکت دورانی (ف.ا.)circular motion

حرکت دوری سماوی (ف.ا.)

rotary celestial motion; circular motion; rotary motion

حرکت ذاتی (ف.ا.)

essential change; essential motion

حرکت ذرّه ایcorpuscular motion

حرکت سیّارات (ف.ا.)planetary motion

حرکت طبیعی (ف.ا.)natural movement

حرکت عَرَضی (ف.ا.)accidental motion

حرکت فلک (ف.ا.)celestial motion

حرکت قسری (ف.ا.) ک

compelled movement; compulsive motion; constrained motion; constrained movem- ent; forced motion

حرکت قطعی (ف.ا.)

cutting movement; intersect motion

حرکت قهقرایی پایان ناپذیر

regressio ad infinitum

حرکت مبتدعه (ف.ا.)

spontaneous movement

حرکت متّصل (ف.ا.)

continuous movement

حرکت متعاقب (ف.ا.)successive motion

حرکت مخترعه (ک.ا.)

uncaused movement

حرکت مستدیر (ف.ا.)circular motion

حرکت مستقیم (ف.ا.)rectilinear motion

حرکت مکانی (ف.ا.)locomotion

حرکت منفصل (ف.ا.)

discontinuous movement

ص: 60

حرکت نامنقطع (ف.ا.)continuous motion

حرکت نفس (ف.ا.)psychic movement

حرکت یکنواخت (ف.ا.)uniform motion

حرمsanctuary; sanctum

حرمت شکنsacrilegious

حروفیانliteralists

حزبparty

حسّsensation; sense

حسّ باطنی (ف.ا.)inner sense; internal sense

حسّ بساویsense of touch

حسّ بویاییsense of smell

حسّ بیناییsense of sight

حسّ چشاییsense of taste

حسّ خارجیexternal sense

حسّ درونیinner sense

حسّ ظاهریexternal sense

حسّ لامسهtouch

حسّ مشترک (ف.ا.)

common sense; sensorium; common sen- se; sensus communis

حسّ باوریsensualism

حس گراcorporealist

حس گرایانcorporealists

حس گرایی

sensationalism; sensism; sensualism

حساب احتمالات (م.ر.)

calculus of probabilities

حساب مجموعه ها (م.ر.)calculus of classes

حسّاسsensitive

حسّاسیّتsensibility

حُسنmerit; rightness

حسن اخلاقmoral sense

حُسْن ذاتی (ک.ا.)essential rightness

حُسْن عرَضیaccidental rightness

حسن و قبح

good and evil; goodness and nastiness

حسّی

perceptual; sensational; sensual; sensuous; sensitive; sensory

حسّی مذهبsensualist

حسیّات

sense perceptions; perceptions; sense-data

حسّیات استعلایی (ف.غ.)

transcendental aesthetic

مبحث حسّیات (ف.غ.)aesthetics

حسیب (ا.ا.)Reckoner, The

حشّاشینAssassins

حشر (ک.ا.)congregation

حشر اجساد (ک.ا.)

gathering of the bodies; revivification of bodies

حشر ارواح (ک.ا.)gathering of the spirits

حشر خاص (ک.ا.)specific resurrection

حشوnonsense

حشو قبیحtautology

حشویه (ک.ا.)traditionalists

حصرdichotomy

حصولactualization

حصول در ذهنoccuring in the mind

ص: 61

حصول صورت شی ء نزد مُدرِک (ف.ا.)

occurrence of an image of the thing before the knower

حصّهportion

حصّه عدم (ف.ا.)portion of non existence

حصه وجود (ف.ا.)portion of existence

حضرات خمس (ع.ا.)five divine existences

حضرات الهی پنجگانه (ع.ا.)

five divine presences

حضرت الهی(ع.ا.)plane of divinity

حضرت حق (ع.ا.)Plane of Reality

حضرت عیسی (ع)Jesus

حضورpresence

حضور خداوند در جهانimmanence

حضور مطلقomnipresence

حضور همه جاییubiquity

حضوریimmediate; intuitive

حضیضperigee

حفظ ارزش (گزاره)salva veritate

حفظ اعتدالmaintenance of equilibrium

حفیظ (ا.ا.)All-Preserver, The

حقّright

حقّ (ا.ا.)

Real, The; Reality, The; True One; Truth, The

حق تعالیTruth, The

حق مطلقuniversale verum

حقّ الیقین (ع.ا.)certainty by truth

حقایق عینی (ف.ا.)objective entities

حقایق مثالی (ف.ا.)ideal entities

حقایق معلومknown truths

حقیقت

essence; essential reality; fact; reality; truth; veritas

حقیقت ازلی (ف.ا.)Everlasting Truth

حقیقت اشیاtrue reality of things

حقیقت باطنیinner reality

حقیقت بسیطsimple entity; simple reality

حقیقت توحید (ع.ا.)

essence of Divine Unity

حقیقت جاویدانeternal reality

حقیقت حقessential reality of the Real

حقیقت خارجیexternal reality

حقیقت در ذات خودnoumenal reality

حقیقت ذات (ف.ا.)reality of essence

حقیقت ظاهریapparent reality

حقیقت قدیمeternal reality

حقیقت کلّیuniversal reality

حقیقت متعالیreality par excellent

حقیقت مجرّد (ف.ا.)spiritual reality

حقیقت محصّل (ف.ا.)actual reality

حقیقت محمدیّه (ع.ا.)

logos; Muhammadan Reality

حقیقت مطلقabsolute reality

حقیقت نسبیrelative truth

حقیقت نهاییultimate reality

حقیقت واحدهsingle reality

حقیقت وجود(ف.ا.)

Existence; reality of being; reality of exis- tence

ص: 62

حقیقة الحقایق (ع.ا.)reality of realities

حقیقیfuctual; true

حقیقی (در برابر مجازی)literal

اجزای مرکّب حقیقی (ف.ا.)

parts of a real composite

حَکَم (ا.ا.)Arbitrator, The

حکم

assertion; decree; imperative; judgement; ordinance; precept; prescript; proposition; rule; statement

حکم احتمالیproblematic judgement

حکم اخلاقیethical imperative

حکم ارزشیjudgement of value

حکم اوّلیّهprimitive statement

حکم اولیّه حقیقیّهprimary real rule

حکم ایجابیaffirmative judgement

حکم ایجابی برمعدوم(ف.ا.)

affirmative judgement on a non-existent

حکم این همانیidentical judgement

حکم تجربی عینی (ف.غ.)

objective empirical judgement; judgement of experience

حکم تجویزی (ف.غ.)

prescriptive statement

حکم تحقیقیassertoric judgement

حکم تحلیلی (ف.غ.)analytic judgement

حکم تکفیرanathema

حکم توصیفیexplicative judgement

حکم جزئیparticular judgement

حکم جزمیdogmatic assertion

حکم حملی (ف.غ.)

subject-predicate judgement

حکم حملی (م.ک.)

attributive judgement; categorical judge- ment

حکم ذوقی (ف.غ.)judgement of taste

حکم شرطی متّصل (م.ک.)

hypothetical judgement

حکم شرطی منفصل (م.ک.)

disjunctive judgement

حکم شرع

canon; command of religion; injunction; legal decision; legal injunction;revealed prescript

حکم شریعت (ک.ا.)ordinance of the law

حکم شهودیintuitive judgement

حکم ظنّیproblematic judgement

حکم عقلی

intellectual judgement; rational judgement

حکم کلی

general judgement; universal judgement

حکم متضاد (م.ک.)

counter-assertion; opposed assertion

حکم معتبرvalue judgement

حکم و تصدیق موجب (ف.غ.)

determinant judgement

حکم همه یا هیچ (ف.غ.)

dictum de omni at nullo

حکماsages

حکمای سبعهSeven Sages

ص: 63

حکمای فارسPersian Sages

حکمت

aphorism; philosophy; sagacity; sapience; sapiential knowledge; sophia; wisdom

حکمت اشراق (ف.ا.)

illuminationist theosophy; philosophy of illumination

حکمت الهیtheosophy; theology

حکمت انسانیanthroposophy

حکمت بالغهmature wisdom

حکمت برین

first philosophy; philosophia prima

حکمت جاودانphilosophia perennis

حکمت خالده (ف.ا.)

perennial philosophy; eternal wisdom; philosophia perennis

حکمت خُلقی (ف.ا.)ethics

حکمت دینیtheosophy

حکمت ذوقی (ف.ا.)intuitive philosophy

حکمت عامهpopular philosophy

حکمت عرشیه (ف.ا.)

wisdom of the throne

حکمت عملی (ف.ا.)

ethics; practical philosophy; practical science

حکمت کُلّیphilosophia universalis

حکمت متعالیه (ف.ا.)

transcendent theosophy; transcendentalism

حکمت مدرسیscholasticism

حکمت مردم پسندpopular philosophy

حکمت مشرقیه (ف.غ.)oriental philosophy

حکمت نظری (ف.ا.)

speculative philosophy; theoretical philos- ophy; theoretical science

حکمیّتarbitrament

حکومت اسلامیtheocracy of Islam

حکومت الهیtheocracy

حکومت جمهوریrepublic

حکومت دینیtheocracy

حکومت روحانیانtheocracy

حکومت مردمdemocracy

حکیم (ا.ا.)

Sage, The; Supreme Judge, The; Wise, The

حکیم

philosopher; sage; sapient; theosopher; wise

حکیم آسمانی (ک.م.)angelic doctor

حکیمِ الهی(ف.ا.)metaphysician

حکیم مطلقomniscient

حکیم مطلق (ا.ا.)All-Wise, The

حلقه (ع.ا.)teaching-circle

حلقه وین (ف.غ.)Vienna Circle

حلول (ک.ا.)

immanence; incarnation; indwelling; inher- ence; transmigration of the soul

حلول کردن (ک.ا.)inhere

حلول مجدّد روح در بدنی دیگر پس از مرگ

reincarnation

حلیم (ا.ا.)Indulgent, The; Clement, The

ص: 64

حمل (م.ک.)

ascription; attribution; predication

حمل اوّلی (م.ک.)primary predication

حمل اوّلی ذاتی (ف.ک.)

analytical; tautological predication; primary essential predication

حمل به اشتقاق (م.ک.)

derivative predication

حمل به مواطاة (م.ک.)

non-derivative predication

حمل ذاتیper se

حمل شایع (م.ک.)common predication

حمل شایع صناعی (م.ک.)

common technical predication

حمل شونده هاpredicables

حمل غایب بر شاهد

analogy of invisible to the visible

حمل محمول بر موضوع (ف.ا.)

ascription of predicate to subject

حمل مرکّبsynthetic predication

حملیapophantic; categorical; predicative

حملیات (م.ک.)

categorical propositions; predicables

حمید (ا.ا.)Laudable, The; Praised, The

حوادث (ف.ا.)

contingent entities; generated events; temp- orals; transitory events

حوادث زمانیtime-bound events

حوادث زمانی - مکانی (ف.ا.)

spatio-temporal events

حواری (ک.م.)apostle

حواسsenses

حواس پنجگانهfive individual senses

حوض (ک.ا.)Pool, The; basin

حیاتlife

حیات ابدیeternal life

حیات سرمدیeternal life

حیّ (ا.ا.)Ever-living, The; Living, The

حی بذاته (ف.ا.)Alive by Essence

حیّ بنفسه (ف.ا.)Living by Himself

حیث التفاتی (ف.غ.)intentionality

حیثیّاتmodes

حیثیّتmode

حیثیّت ابای از عدم (ف.ا.)

mode of the refusal of non-existence

حیثیّت وجوب (ف.ا.)mode of necessity

حیثیّت وجود (ف.ا.)mode of existence

حیّزextension; location; place; space

حینیّه مطلقه (م.ک.)absolute temporal

حینیّه ممکنه (م.ک.)possible temporal

حیوان متفکّرhomo sapiens

حیوان ناطق (ف.ا.)

homo loquens; homo sapiens; rational animal

حیوانیanimal

ص: 65

خداباور طبیعی (ف.غ.)deist

خدا باورانهtheistic

خداباوری عقلی (ف.غ.)

autotheism; theism; deism

خداباوری مسیح (ک.م.)autotheism

خداباوری نظریspeculative theism

خداپرستtheist

خداپرستیtheism

خداگرایی طبیعیdeism

خداگونگیdeification

خداگونهdeitic; godlike; theomorphic

خدامانندdeitic

خدا مدارtheocentric

خدامداریtheocentrism

خدانشناسimpious

خدانشناسیimpiety

خداوند

Allah; Deus; Infinite, The; Providence; God

خداوند متعالSupreme Being, The

خداوند مداریtheocentrism

خداوندیgodhood

خداوند یکتا

Only Reality, The; The One God

خدای نهانdeus absconditus

خداییdeity; godhead; godness

انسانی - خداییtheanthropic

خرافاتfables

خردwisdom dianoia; ratio; sapience;

خرد ناب (ف.غ.)pure reason

خردپذیری

rationality; rationalness; reasonability

خردگراrationalist

خردگرایانهrationalistic

خردگراییrationalism

خردگریزmisologist

خردگریزیmisology

خردمندsage; sapient

خردمندانrational men

خردمندی

prudence; rationalness; reasonability; sage- ness

خردورزیratiocination

خرق (ک.ا.)tearing

خرق عادت (ک.ا.)

in contrast to the usual course of nature

خرق و التیام (ک.ا.)tearing and stitching

خرقه(ع.ا.)

cloak; frock; frock of a dervish; mystic robe; patched robe

خرقه تبرّک (ع.ا.)cloak of blessing

خرقه فتوّت (ع.ا.)cloak of nobility

خروجrising

خروج تدریجی از قوّه به فعل (ک.ا.)

gadual transition of that which is potential to actuality

خروج کردنgoing out against; rebel

خزانه وهم (ف.ا.)

repository for the estimative faculty

خسیسbase

خشک اندیشdogmatic

ص: 67

خشک مقدسpuritan

خشک مقدسیpuritanism

خصمانهantagonistic

خصوصیّاتqualities

خصوصیّتcharacteristic

خطline

خطاwrongful

خطای بصریillusion of perspective

خطای حسّیillusion; perceptual illusion

خطای حواسdeception of the senses

خطابه (م.ک.)rhetoric

خطابی (م.ک.)rhetorical

خطاپذیرfallible

خطاکارevildoer

خطّ تعلیمی (ف.ا.)mathematical line

خطیبrhetor

خفا (ع.ا.)secret

خفیlatent; occult

خلافcounter

خلاف اخلاقimmoral

خلافت (ع.ا.)

regency; lieutenancy; vicergerency

خلافت الهی (ع.ا.)vicegerency of God

خلافت ظاهری (ع.ا.)outer vicegerency

خلافت معنوی (ع.ا.)spiritual vicegerency

خلاّقcreative

خلاقیّتcreativity

خلأ

lacuna=lacune; vacancy; vacuum; void

خلسهecstasy

خلسه عرفانی (ع.ا.)mystic trance

خلطhumour; confusion

خلط بلغمیpituitary humour

خلط دمویsanguine humour

خلف (م.ک.)

self-contradiction; ad absurdum; contradic-

tion; reductio ad impossible

خلقcreation

خلق از عدمcreatio ex nihilo

خلق الهیdivine creation

خلق اوّل (ف.ا.)first creation

خلق جدید (ف.ا.)new creation

خلق زمانی (ف.ا.)creation-in-time

خلق فعل (ک.ا.)creation of act

خلق قرآن (ک.ا.)createdness of the Quran

خلق مدام (ف.ا.)

constant production; creatio continua; cont-

inuous creation

خلق و خوcharacter

خلق هستی از نیستی

creation out of nothing

خللimperfection

خلوتretreat; spiritual retreat

خلوتگاهretreat

خلوتگاه عبادتsanctum

خلوت نشینanachorite

خلوت نشینیreclusion

خلود نفسimmortality of the soul

خلوصpurity

خلوص نیّتpurity of intent

ص: 68

خلیفه (ک.ا.)

vicar of the prophet; lieutenant; vicegerent

خلیفه خدا (ع.ا.)vicegerent of God

خمودapathy

خوارج (ک.ا.)

Kharijites; Rebels, The; Seceders

خواستvolition; will

خواصadept, the; properties

خودآفریدهself-created

خودآفرینself-creating

خودآفرینیself-creation

خودآگاهیself-consciousness

خودآگاهی ذهنی

subjective self-consciousness

خودآیینیautonomy

خود استعلایی (ف.ا.)transcendental self

خودبه خودspontaneous; spontaneously

خودبه خودیspontaneity

خودپرستیegoism; egotism

خودجوشspontaneous

خودجوشیspontaneity

خودخواهیegocentricity; egoism; selfness

خوددارself-controled

خودداریself-control

خودشناسیself-knowledge

خودگراsolipsist

خودگراییpersonalism

خود محوریpersonalism

خود مدارegocentric

خود مداری

egocentricism; egocentricity; egoism; self- ness

خود هستیbeing itself

خوشبختیeudaemonia

خوش بینoptimist

خوش بینی نسبت به جهان آفرینشoptimism

خوف و رجاء (ع.ا.)fear and hope

خویشتن دارself-controlled

خویشتن داریcontinence; self-control

خیال

fancy; fiction; imagination; phantasy; phantom

خیال متّصل (ف.ا.)continuous imagination

خیال منفصل (ف.ا.)discrete imagination

خیال پردازانهutopian

خیالی

fictitious; illusionary; illusive; illusory; imaginal; imaginary; phantasmal; visionary

خیرgood

خیر اعلا (ف.ا.)

sovereign good; Highest Good, The; Supreme Good; greatest good; summum bonum

خیر برینsummum bonum

خیر محض

All Good, The; absolute good; pure good

خیر مطلق

absolute good; supreme good; universale

bonum

خیر و شر (ک.ا.)good and evil

خیرالاقصی (ف.ا.)ultimate good

خیرباوریagathism

خیرشناسیagathology

ص: 69

دایرهcircle

دایره فلکcelestial circumference

دایره وجود (ف.ا.)

circle of existence; circle of universe

دایره ولایت (ع.ا.)circle of initiation

دثور (ف.ا.)demise

دخانsmoke

درّاکpercipient

در حال ترقیprogressive

درخت ارزش (م.ر.)truth-tree

درخت استنتاج (م.ر.)deduction tree

درخورworthy

در دیگریin alio

در ذات خودfor itself

در ذات خویشin itself

درستvalid

درست آیینیorthodoxy

درستیrightness; validity

درک نشدنیimpenetrability

در گوهر خویشper se

درنیافتنیimpenetrable

در واقعde facto

دروزیانDruzes

دروغینfalse

درون (ع.ا.)inwardness

درون نگرintrospective

درون نگرانهintrospective

درون نگریintrospection

درونیesoteric; inner; internal; inward

درویشderwish

در همه جا حاضرimmanent

دریافت حسّیprehension

دست غیبیdeus ex machina

دستگاهmechanism; system

دستورprescript

دستور اخلاقیethical imperative

دستور مطلقcategorical imperative

دستوریnormative

دعاdevotions; prayer; supplication

دفاع از طریق استدلالapology

دفاع استدلالیapologetic; apologia

دفاع غیر استدلالیnonapologetic

دفعrepulsion

دفع ضرر (ک.ا.)

removing harm; repelling of harm; repuls- ion of harm

دکارتیCartesian

دگرگونیmutation; transformation

دلheart

دلالت (م.ک.)

denotation; indication; intension; reference; signification

دلالت التزامی (م.ک.)indication per nexum

دلالت بر مصداق (م.ک.)denotation

دلالت ضمنی (م.ک.)connotation

دلالت عینیobjective reference

دلالت لفظ بر مفهوم (م.ک.)connotation

دلهرهAngst

دلیل

argument; argumentum; evidence; proof; reason

ص: 71

دلیل اقناعی (ف.ا.)

ad hominem; convincing argument non- apodictic proof; rhetorical proof; rhetorically convincing proof; persuasive proof

دلیل سمعی (ک.ا.)

scriptural proof; traditional proof

دلیل شرطیconditional proof

دلیل عقلی (م.ک.)

logico rational proof; rational proof; rationale; intellectual proof

دلیل غیر قطعی (م.ک.)non-apodictic proof

دلیل قطعی

apodictic proof; conclusive evidence; conclusive indication; decisive proof

دلیل مبتنی بر نص (ک.ا.)textual proof

دلیل مشروطconditional proof

دلیل منطقیrationale

دلیل نامربوطignoratio elenchi

دلیل نقضی (م.ک.)counter-argument

دلیل نقلی

proof of the credo; scriptural proof; traditional proof; scriptural evidence

دلیل آوریnoitazilanoitar

دلیل تراشیrationalization; rationalizing

دمbreath

دماغbrain

دنیاworld

دنیای خلقتuniverse

دنیای واقعexternal world

دنیوی

carnal; mundane; secular; temporal; worl- dly

دو ارزشیbivalence

دوازده امامی (ک.ا.)Twelvers, The

دوام

everlastingness; permanence; subsistence

دو پهلوییambiguity

دوتایی (م.ر.)binary; dyadic

دوتایی مرتب (م.ر.)ordered pair

دور

circle; circular evidence; circular proof; circular regress; circular series; cycle

دور باطل (م.ک.)

circulus vitiosus; vicious circle; diallelon

دور ستر (ک.ا.)period of concealment

دور کشف (ک.ا.)cycle of unveiling

دورآگاهیtelepathy

دوره ستر (ک.ا.)the time of occultation

دوریcircular

دوزخhellfire

دوگانگیduality

دوگانهdual

دوگانه انگارdualist

دوگانه انگاری ماتریالیستی (ف.غ.)

materialistic dualism

دوگانه پرستیdualism

دولتstate

دولت شهرpolis

دو وجهیdichotomy

ص: 72

دویرهmonastery

دوییduality

دهر (ف.ا.)

aeon; absolute time; atemporal; eternal infinitely extended time; duration; supratem- poral duration; perpetuity; perpetual durat- ion

دهری (ف.ا.)naturalist

دهری مذهب (ک.ا.)materialist

حادث دهری (ف.ا.)

contingent at the level of perpetual duration

دهریه (ک.ا.)materialists; naturalists

دیالکتیک (ف.غ.)dialectic

دیالکتیک استعلایی (ف.غ.)

transcendental dialectic

دیالکتیکی (ف.غ.)dialectical

دیّان (ا.ا.)Reckoner, The

دیدارvision

دیدار مبارکbeatific vision

دیدگاه نظریtheory

دیرabbey; monastery

دیرنشینیmonasticism

دیریmonastic(al)

دیمومیّتeverlastingness

دینcreed; faith; religion

دین الهیdivine faith

دین زردشتیZorostrianism

دین صابئیSabianism

دین طبیعی (ف.غ.)natural religion

دین مسیحchristianity

دین مُنزلrevealed religion

دین وحی شدهrevealed religion

دین هندوHinduism

دین یهودیJudaism

دیندارpious

دینداریpiety; piousness; religiosity

دین زداییsecularization

دین سالاریtheocracy

دینیreligious

دیوdemon; fiend

ص: 73

ذایعات (م.ک.)widespread premises

ذبول (ک.ا.)shrinking

ذرّات لایتجزّی (ک.ا.)indivisible corpuscles

ذرّات معلّق در فضا (ک.ا.)

atoms wandering in space

ذرّه (ک.ا.)atom; corpuscle; particle

ذرّه بدون بُعد (ک.ا.)dimensionless atom

ذرّه ایcorpuscular

ذَمّ (ک.ا.)blame

ذِمّی (ک.ا.)non-Muslim citizen

ذواتessences

ذوات الاصنام (ف.ا.)archetypal essences

ذوات مجرّد(ف.ا.)

noncorporeal essences

ذوات ملکوتی (ف.ا.)angelic essences

ذوالجلال و الاکرام (ا.ا.)

Lord of Majesty and Generosity, The

ذوق (ع.ا.)

direct experience; intellectual intuition; intu- ition

ذهن

mens; mind; nous; psyche; spirit; subject

ذهن و عینsubject and object

ذهن گراییmentalism; subjectivism

ذهنی

ideal; mental; notional; phantasmal; subje- ctive

ذهنی انگارimmaterialist

ذهنی انگاری مادهimmaterialism

ذهنیّتideality; subjectivity

ذی ابعادextensive

ذی روح انگاشتن جهانpanpsychism

ذی روح پندارanimist

ذی روح پنداشتن اشیای طبیعیanimism

ذیمقراطیسDemocritus

ص: 75

رجا (ع.ا.)hope

رجسpollution

رجعت (ک.ا.)

return of the dead; second coming

رحمانیّتmercifulness

رحمانیّت مطلقabsolute mercy

رحمتabsolute mercy; mercy

رحمت الهیdivine mercy

رحمت خداوندmercy of God

رحمت عامّهall-encompassing mercy

رحمن (ا.ا.)Infinitely Good, The

رحیم (ا.ا.)

Compassionate; The; Merciful, The

ردrepudiation

ردّ علی الامتناعreductio ad impossible

رداfrock; robe

ردّهapostasy

ردّیه نویسheresiographer

ردّیه نویسیheresiography

رذایلvices

رذیلتvice

رزّاق (ا.ا.)All-Provider,The; Provider, The

رزّاق مطلق (ا.ا.)All-Sustaining, The

رزقsustenance

رسالت (ک.ا.)messengerhood; mission

رساله پرسش و پاسخ دینیcatechism

رستاخیز

Day of Resurrection; Last Day; Resurrec- tion, The

رسمprecedent

رسم (م.ک.)essential description

رسم تام (م.ک.)complete description

رسم ناقص(م.ک.)imperfect description

رسمیorthodox

رسولapostle

رشید (ا.ا.)Right in Guidance, The

رضا

acquiescence; resignation; contentment; quietism

رضامندانهquietistic

رطوبت (ک.ا.)humid; wetness

رطوبت جلیدیهcrystalline humor

رفتار اخلاقیmoral conduct

رفتارگراییbehaviorism

رفض (ک.ا.)repudiation of the legitimacy

رفع اخص (م.ک.)negation of more specific

رفع اعم (م.ک.)negation of more general

رفع تالی و رفع مقدم (م.ک.)

modus tollendo tollens

رفع مقدّم (م.ک.)negating the antecedent

رفع مقدّم و تالی (م.ک.)

negating the antecedent and the conse- quent

رفع و وضع دو مؤلّفه فاصل (م.ک.)

modus tollendo ponens

رفورمreform

رقیب (ا.ا.)All-Observant, The

رقیقrarefied

رُکنpillar

رکن جهانpillar of universe

ص: 77

رمزmystery; symbol

رمزیfigurative

رمل (از علوم خفیه)geomancy

رموزmysteries

رنسانسRenaissance, The

رواقی گریStoicism

روانpsyche

روانشناختیpsychological

روان شناسیpsychology

روانی

mental; psychic; psychical; psychological

روایتtradition; transmission

رو به پیشرفتprogressive

روحanima; pneuma; soul; spirit

روح حیوانی (ف.ا.)animal spirit; vital spirit

روح سماوی (ف.ا.)astral spirit

روح شرevil spirit

روح شریرdemon

روح طبیعی (ف.ا.)natural soul

روح فلکی (ف.ا.)celestial spirit

روح مثالی (ف.ا.)astral spirit

روح نفسانی (ف.ا.)psychic spirit

روح الامین (ع.ا.)Faithful Spirit; trusty spirit

روح القدس (ک.م)

Holy Ghost,The; Holy Spirit,The; pneuma

روح باوریspiritualism

روح شناسpneumatoligist

روح شناسیpneumatology

روح گراییspiritualism; spirtism

روحانی

heavenly; numinous; pneumatic; spiritual

روحانیتspiritual things

روحیpsychic; psychical

روز جزا (ک.ا.)

Last Day; Last Judgement; doomsday; jud- gement day; day of judgement

روز حساب (ک.ا.)day of rekoning

روز قیامت

Day of Resurrection; day of judgement; judgement day

روز معاد (ک.ا.)Resurrection, The

روساختsuperstructure

روشmethod

روش استقرایی (م.ک.)inductive method

روش اصل موضوعیaxiomatic method

روش تألیفی (ف.غ.)synthetic method

روش ساخت (م.ر.)

method of construction

روش شک (ف.غ.)method of doubt

روش شناسیmethodology

روش صوریlogistic method

روش فرضیه و استنتاج (ف.غ)

hypothetico-deductive method

روش قیاسی (م.ک.)deductive method

روش گفتگوdialogical method

روش مبتنی بر آموزش دینی

catechetical method

روش منطق گراlogistic method

ص: 78

روش ناظر به ذات أشیاء (ف.غ.)

eidetic method

روشن اندیشenlightened

روشناییillumination

روشن بینenlightened

روشن روانilluminate; illuminated

روشن ضمیرdivinely-illuminated; illuminate

روشنفکرenlightened; illuminative; intellectual

روشنی بخشilluminative

رؤوفAll-Pitying, The

رؤیاdream; dream-vision

رؤیاگزارoneiromancer

رؤیای صادقه (ک.ا.)veracious dream

رؤیتvision

رؤیت خداvision of God

رویّتreflection

رهبانیmonastic(al)

رهبانیتmonasticism

ریاsimulation

ریاضت (ع.ا.)asceticism; spiritual exercise

ریاضت نفس (ع.ا.)self-mortification

ریاضیاتmathematics

ریاضیات شهودیintuitionistic mathematics

ریشه ایradical

ریطوریقا (م.ک.)rhetoric

ص: 79

سبق در رتبه (ف.ا.)

priority in terms of rank

سبق در مرتبه حسّی (ف.ا.)

priority in terms of sensible rank

سبق در مرتبه عقلی (ف.ا)

priority in terms of rational rank

سبق دهری (ف.ا.)

priority at the level of perpetual duration

سبق ذاتی (ف.ا.)essential primacy

سبق سرمدی (ف.ا.)

priority at the level of sempiternity

سبق طبیعی (ف.ا.)

priority in terms of nature

سبق عدم (ف.ا.)

precedence of nonexistence

سبق علّی (ف.ا.)causal priority

سبق فکّی (ف.ا.)separable priority

سبق وجوب بر وجود (ف.ا.)

necessity preceding existence

ستارهstar

ستاره پرستیSabianism

ستایشworship

سَتْر (ک.ا.)occultation

سخاوتgenerosity

سخاوتمندmagnanimous

سدره المنتهیlotus tree of the extremity

سده های میانهmedieval ages

سرّinmost reality; mystery; secret

سرّ الاسرار (ع.ا.)sectet of secrets

سرّ الهیdivine sectet

سرّ ذاتیessential mystery

سرّ ربوبیّتsecret of divine lordship

سرّ قدر (ک.ا.)

mystery of destiny; mystery of predest- ination; secret of destiny

سرای آخرت (ک.ا.)Final Abode

سرمد (ف.ا.)everlasting; sempiternity

سرمدیeternal; everlasting; sempiternal

سرنوشتfate

سرنوشت سازdeciding

سرود دینیpsalm

سرّیmysterious; mystic

سریانdiffusion

سزاوارworthy

سطحplane

سطح تعلیمی (ف.ا.)mathematical plane

سطرline

سعادتeudaemonia; felicity

سعادت قصویsupreme hapiness

سعادت کبری (ک.ا.)supreme felicity

سفر الی اللّه (ع.ا.)journey towards God

السّفر بالحق فی الحق (ع.ا.)

journey with the Truth in the Truth

السّفر بالحق فی الخلق (ع.ا.)

journey with the Truth in the creation

سِفْر پیدایش (ک.م.)Genesis

السّفر من الخلق الی الحق (ع.ا.)

journey from the creation to the Truth

السّفر من الحق الی الخلق بالحق (ع.ا.)

journey from the Truth to the creation with the Truth

ص: 82

سفر من اللّه (ع.ا.)journey from God

سفسطه (م.ک.)

casuistry; philosophism; sophism; fallacy; sophistry

سفسطه آمیز (م.ک.)fallacious

سفسطه گر (م.ک.)casuist

سفیرenvoy

سفیر امام

Imams representative; envoy of Imam

سقیم (م.ک.)erroneous

سُکر (ع.ا.)self-annihilation; intoxication

سکرآور (ع.ا.)intoxicating

سکولاریستsecularist

سکون (ک.ا.)repose; rest

سکون (ع.ا.)serenity

سُلالهdescendant (descendent)

السّلام (ا.ا.)Flawless, The

سلب (م.ک.)negation

سلب محض (م.ک.)

absolute nonentity; pure negation

سلب مطلق (م.ک.)absolute negation

سلبی (م.ک.)negative

سلسلهchain

سلسله طولی (ف.ا.)longitudinal hierarchy

سلسله طولی علیّت (ف.ا.)

vertical causal chain

سلسله عَرْضی (ف.ا.)latitudinal hierarchy

سلسله علّتها (ف.ا.)causal nexus

سلسله علل (ف.ا.)chain of causes

سلسله علّی - معلولی (ف.ا.)causal chain

سلسله مراتب (ف.ا.)

hierarchical order; hierarchy

سلسله مراتب وجود (ف.ا.)

hierarchy of universal existence

سلسله وجودchain of being

سلطنتkingship

سَلَف صالح (ک.ا.)

pious ancients; pious forefathers; pious predecessors

سلوک (ع.ا.)

discipleship; sacred journey; Sufi conduct; mystic journey

سماع (ع.ا.)

mystic dance; sacred dance music; trav- ersing; musical audition

سماع طبیعیphysica

سماویastral; celestial

سمبولیسمsymbolism

سمع (ک.ا.)inspired transmission; revelation

سمعیّات (ک.ا.)traditional questions

سمیع (ا.ا.)Hearing, The; Hearer, The

سنّت

convention; custom; customary precedent; exemplary conduct; normative custom; rule; practice;precedent; rule of conduct; standard practice;tradition

سنّت ستیزantiorthodox

سنّت شکنantiorthodox

سنّت گراfundamentalist; traditionalist

سنّت گراییtraditionalism

ص: 83

سنّت گرایی نوneo-traditionalism

سنّت معهودtradition

سنتزsynthesis

سنّتیtraditional

سنجش خرد ناب (ف.غ.)

critique of pure reason

سنخیّتcognation

سنّیsunnite

سوانح نوری (ع.ا.)luminous inspirations

سودانگار (ف.غ.)utilitarian

سودانگاری (ف.غ.)utilitarianism

سودمندbeneficial

سور (م.ک.)

quantification quality; quantification sign; quantifier

سور پیاپی (م.ر.)successive quantifier

سور تهی (م.ر.)vacuous quantifier

سور تو در تو (م.ر.)nested quantifier

سور شرطی (م.ک.)conditional quantifier

سور کلی (م.ک.)universal quantifier

سور مقیّد (م.ک.)restricted quantifier

سور وجودی (م.ر.)existential quantifier

سوسیالیستsocialist

سوسیالیسمsocialism

سوسیالیسم دولتیstate socialism

سوفسطاییsophist

سوفیستcasuist; philosophist; sophist

سه خداگراییtritheism

سهو (ک.ا.)inadvertence

سیاستpolitics

سیاست شرعیreligious government

سیاست عقلیrational government

سیاست فاضله (ف.ا.)politics of virtue

سیاست مُدن (ف.ا.)civic administration

سیاست مدنی (ف.ا.)

political utopianism; politics

سیاست ناقصه (ف.ا.)

politics of imperfection

سیاسیpolitical

سیّدchief

سیر الی اللّه (ع.ا.)

journey to God; proceeding toward God

سیر باطن (ع.ا.)interior journey

سیر باللّه (ع.ا.)journey for God

سیر تکامل انواعphylogeny

سیر تکامل زیستی فردontogenesis=ontogeny

سیرِ صعودی (ف.ا.)

ascending order; upward march

سیر فی اللّه (ع.ا.)journey in(to) God

سیر قهقرایی

regress; regression; retrogression

سیر نزولی (ف.ا.)descending order

سیر و سفر عرفانی (ع.ا.)journey

سیر و سلوک (ع.ا.)

conduct; spiritual journey; mystic journey

سیره نویسیhagiography

ص: 84

شرط لازم

necessary condition; prerequisite; qualifica- tion; sine qua non

شرط محالimpossible condition

شرطی (م.ک.)hypothetic; hypothetical

شرطی بسیط (م.ک.)simple conditional

شرطی خلاف واقع

contrary-to-fact (contra factual) conditional

شرطی صرفpure conditional

شرطی صوری (م.ر.)formal conditional

شرطی متّصل (م.ک.)

hypothetical conjunctive

شرطی مختلط (م.ک.)mixed conditional

شرطی مرکّب (م.ک.)

compound conditional

شرطی منفصل (م.ک.)

hypothetical disjunctive

شرطیه متّصله (م.ک.)

compound conditional proposition; conn- ective conditional

شرطیه منفصله (م.ک.)

separative conditional; disjunctive condit- ional

شرع

canon; divine law; religious law; revealed religion

شرعیcanonical; legal

شرعیّاتcanonry

شرک

associating other deities with God; polyth- eism; theolatry

شرک جلی (ع.ا.)

open polytheism; patent polytheism

شرک خفی (ع.ا.)

crypto-polytheism; hidden polytheism

شرورevildoer

شرهcovetousness

شریر (ک.ا.)malefic

شریعت (ک.ا.)

canonical law; divine law; law; religious law

شریفvirtuous

شریکpartner

شریک الباری (ف.ا.)

partner of the creator

شطح (ع.ا.)paradox

شطح آمیزparadoxical

شطحیات (ع.ا.)

ecstatic sayings; hybrid utterances

شعایرrituals

شعایر دینیreligious rites

شعبدهjugglery

شعر (م.ک.)poetry

شعری (م.ک.)poetic

شعف انگیز (ع.ا.)intoxicating

شعورconsciousness; intelligence

شعور عملیprudence

شفاعتintercession

شفاعت تشریعی (ک.ا.)

intercession in legislation

شفاعت تکوینی (ک.ا.)

intercession in creation

شفاعت کنندهintercessor

ص: 86

شفاعت گرانهintercessory

شفیع (ک.ا.)intercessor; interceder

شقاوتmisery

شکaporia; doubt

شک گراscepticist

شک گراییnegativism; scepticism; skepticism

شکّاک

aporetic; sceptic; sceptical; scepticist; dou- bter

شکّاکانهsceptical

شکاکیّتscepticism; skepticism

شکر(ع.ا.)gratefulness

شکلform

شکل اوّل قیاس (م.ک.)first figure

شکل باطل (م.ک.)non-conclusive figure

شکل چهارم (م.ک.)forth figure

شکل دوم (م.ک.)second figure

شکل سوّم (م.ک.)third figure

شکل قیاس (م.ک.)

figure; figure for syllogism

شکل کامل (م.ک.)perfect figure

شکل مادی دادنmaterialization

شکل منطقی (م.ک.)logical form

شکل و شخصیت انسانی دادن (به چیزی)

anthropomorphize

شکلهای چهارگانه قیاس صوری (م.ک.)

four syllogistic figures

الشّکور (ا.ا.)Grateful, The

شماتیسم (ف.غ.)schematism

شمول مطلقall-inclusiveness

شناختcognition; episteme

شناخت ادراکیperceptual cognition

شناخت تحلیلیanalytic knowledge

شناخت جوهر فردِ بسیطmonadology

شناخت حسّی

perceptual cognition; sense cognition

شناخت عقلیrational cognition

شناخت علمی

scientific cognition; scientific knowledge

شناخت فرقه هاheresiology

شناخت ماهیّت انسانanthroposophy

شناخت موجودات مجردpneumatology

شوائب طبیعتnatural distractors

الشواهد الربوبیهdivine witnesses

شور مذهبیreligionism

شوریدگیecstasy

شوق (ک.ا.)

desire; passion; yearning; longing

شوق عظیمoverwhelming ecstacy

شهرpolis

شهواتbodily appetites

شهوانیcarnal; sensual

شهوت (ک.ا.)appetite; desire

شهود (ع.ا.)

intellectual intuition; intuition; mystical intui- tion

شهود حسیsense intuition

شهود عینی (ع.ا.)

essential concomitants; immediate witness- ing

ص: 87