عنایت فرمودند تا این کتاب مبارک را در چهار باب و یک خاتمه به سر انجام برسانم لذا این کتاب مبارک را به این اسم: «کتاب علي و مصحف فاطمه صلی الله علیهما و آلهما» مسما نمودم، و امیدوارم مورد استفاده شیعیان و محبین اهل بیت طاهرین صلوات الله علیهم قرار گیرد و این بنده حقیر را نیز از دعای خیرشان فراموش نکنند.

البته عزیزانم این را هم باید بدانید که مطالب این کتاب از کتب معتبره شیعه جمع آوری شده و در صحت مطالبش هیچ شک و تردیدی قابل قبول نیست. گرچه بنده در تألیفات قبلی ام سلسله روات را ذکر نمی کردم اما در این کتاب شریف سلسله روات را بخاطر تیمن و تبرک آورده ام تا کسی نگوید که احادیث آورده شده مرسل اند.

والله الموفق

ص: 4

رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَسْأَلُهُ عَنِ اَلشَّیْءِ فَیَفْهَمُ وَ کَانَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْأَلُهُ وَ لاَ یَسْتَفْهِمُهُ حَتَّی إِنْ کَانُوا لَیُحِبُّونَ أَنْ یَجِیءَ اَلْأَعْرَابِیُّ وَ اَلطَّارِئُ فَیَسْأَلَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّییَسْمَعُوا وَ قَدْ کُنْتُ أَدْخُلُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کُلَّ یَوْمٍ دَخْلَةً وَ کُلَّ لَیْلَةٍ دَخْلَةً فَیُخْلِینِی فِیهَا أَدُورُ مَعَهُحَیْثُ دَارَ وَ قَدْ عَلِمَ أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ لَمْ یَصْنَعْ ذَلِکَ بِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ غَیْرِی فَرُبَّمَا کَانَ فِی بَیْتِییَأْتِینِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَکْثَرُ ذَلِکَ فِی بَیْتِی وَ کُنْتُ إِذَا دَخَلْتُ عَلَیْهِ بَعْضَ مَنَازِلِهِ أَخْلاَنِی وَ أَقَامَ عَنِّی نِسَاءَهُ فَلاَ یَبْقَی عِنْدَهُ غَیْرِی وَ إِذَا أَتَانِی لِلْخَلْوَةِ مَعِی فِی مَنْزِلِی لَمْ تَقُمْ عَنِّی فَاطِمَةُ وَ لاَ أَحَدٌ مِنْ بَنِیَّ وَ کُنْتُ إِذَا سَأَلْتُهُ أَجَابَنِی وَ إِذَا سَکَتُّ عَنْهُ وَ فَنِیَتْ مَسَائِلِی اِبْتَدَأَنِیفَمَا نَزَلَتْ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ آیَةٌ مِنَ اَلْقُرْآنِ إِلاَّ أَقْرَأَنِیهَا وَ أَمْلاَهَا عَلَیَّ فَکَتَبْتُهَا بِخَطِّی وَ عَلَّمَنِی تَأْوِیلَهَا وَ تَفْسِیرَهَا وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْکَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا وَ خَاصَّهَا وَ عَامَّهَا وَ دَعَا اَللَّهَ أَنْ یُعْطِیَنِی فَهْمَهَا وَ حِفْظَهَا فَمَا نَسِیتُ آیَةً مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ وَ لاَ عِلْماً أَمْلاَهُ عَلَیَّ وَ کَتَبْتُهُ مُنْذُ دَعَا اَللَّهَ لِی بِمَا دَعَا وَ مَا تَرَکَ شَیْئاً عَلَّمَهُ اَللَّهُ مِنْ حَلاَلٍ وَ لاَ حَرَامٍ وَ لاَ أَمْرٍ وَ لاَ نَهْیٍ کَانَ أَوْ یَکُونُ وَ لاَ کِتَابٍ مُنْزَلٍ عَلَی أَحَدٍ قَبْلَهُ مِنْ طَاعَةٍ أَوْ مَعْصِیَةٍ إِلاَّ عَلَّمَنِیهِ وَ حَفِظْتُهُ فَلَمْ أَنْسَ حَرْفاً وَاحِداً ثُمَّ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی صَدْرِی وَ دَعَا اَللَّهَ لِی أَنْ یَمْلَأَ قَلْبِی عِلْماً وَ فَهْماً وَ حُکْماً وَ نُوراً فَقُلْتُ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی مُنْذُ دَعَوْتَ اَللَّهَ لِی بِمَا دَعَوْتَ لَمْ أَنْسَ شَیْئاً وَ لَمْ یَفُتْنِی شَیْءٌ لَمْ أَکْتُبْهُ أَ فَتَتَخَوَّفُ عَلَیَّ اَلنِّسْیَانَ فِیمَا بَعْدُ فَقَالَ لاَ لَسْتُ أَتَخَوَّفُ عَلَیْکَ اَلنِّسْیَانَ وَ اَلْجَهْلَ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از سلیم بن قیس هلالی روایت کرده که گفت: به حضرت امیر المؤمنین صلوات الله علیه عرض کردم. من از سلمان و مقداد و ابو ذر چیزی از تفسیر قرآن و هم احادیثی از رسول الله صلی الله علیه و آله شنیده ام که با آنچه در نزد مردم است مخالف است و باز از شما میشنوم چیزی که آنچه را شنیده ام تصدیق میکند، و در دست مردم مطالبی از تفسیر قرآن و احادیث رسول الله می بینم که شما با آنها مخالفید و همه را باطل میدانید، آیا عقیده دارید که مردم عمدا به رسول الله صلی الله علیه و آله دروغ می بندند و قرآن را برأی خود تفسیر میکنند؟ سلیم گوید: حضرت به من توجه کرد و فرمود، سؤالی کردی اکنون پاسخش را بفهم. همانا نزد مردم حق و باطل و راست و دروغ و ناسخ و منسوخ و عام و خاص و محکم و متشابه و خاطره درست و نادرست همه هست و در زمان رسول الله صلی الله علیه و آله مردم بر حضرتش دروغ بستند تا آنکه میان مردم به سخنرانی ایستاد و فرمود: «ای مردم همانا دروغ بندان بر من زیاد شده اند هر که عمدا به من دروغ بندد باید جای نشستن خود را دوزخ داند.» سپس بعد از او هم بر او دروغ بستند همانا حدیث از چهار طریقی که پنجمی ندارد به شما میرسد.

اول - شخص منافقی که تظاهر بایمان میکند و اسلام ساختگی دارد و از عمدا دروغ بستن به پیغمبر پروا ندارد و آن را گناه نمیشمارد، اگر مردم بدانند که او منافق و دروغگو است از او نمی پذیرند و تصدیقش نمی کنند لیکن مردم میگویند این شخص همدم رسول الله صلی الله علیه و آله بوده و او را دیده و از او شنیده است مردم از او اخذ کنند و از حالش آگهی ندارند در صورتی که خداوند پیغمبرش را از حال منافقین خبر داده و ایشان را توصیف نموده و فرموده است: «چون ایشان را ببینی از ظاهرشان

ص: 6

خوشت آید و اگر سخن گویند به گفتارشان گوش دهی» (3 سوره 63) منافقین پس از رسول الله صلی الله علیه و آله زنده ماندند و به رهبران گمراهی و کسانی که با باطل و دروغ و تهمت مردم را به دوزخ خوانند پیوستند و آنها پست های حساس شان دادند و بر گردن مردم شان سوار کردند و بهوسیله آنها دنیا را به دست آوردند زیرا مردم همراه زمامداران و دنبال دنیا میروند مگر آن را که خدا نگهدارد این بود یکی از چهار نفر. دوم - کسی که چیزی از رسول الله صلّی الله علیه و آله شنیده و آن را درست نفهمیده و به غلط رفته ولی قصد دروغ نداشته آن حدیث در دست او است، به آن معتقد است و عمل میکند و به دیگران میرساند و میگوید من این را از رسول الله صلّی الله علیه و آله شنیدم. اگر مسلمین بدانند که او به غلط رفته نمی پذیرندش و اگر هم خودش بداند اشتباه کرده و آن را رها میکند. سوم - شخصی که چیزی از رسول الله صلّی الله علیه و آله شنیده که به آن امر می فرمود سپس رسول الله صلی الله علیه و آله از آن نهی فرموده و او آگاه نگشته یا نهی چیزی را از رسول الله صلی الله علیه و آله شنیده و سپس آن حضرت به آن امر فرموده و او اطلاع نیافته پس او منسوخ را حفظ کرده و ناسخ را حفظ نکرده اگر او بداند منسوخ است ترکش کند و اگر مسلمین هنگامی که از او میشنوند بدانند منسوخ است ترکش کنند. چهارم - شخصی که بر رسول الله صلی الله علیه و آله دروغ نبسته و دروغ را از ترس خدا و احترام رسول الله صلی الله علیه و آله مبغوض دارد و حدیث را هم فراموش نکرده بلکه آنچه شنیده چنان که بوده حفظ کرده و همچنان که شنیده نقل کرده، به آن نیفزوده و از آن کم نکرده و ناسخ را از منسوخ شناخته، به ناسخ عمل کرده و منسوخ را رها کرده، زیرا امر رسول الله صلّی الله علیه و آله هم مانند قرآن ناسخ و منسوخ [و خاص و عام] و محکم و متشابه دارد، گاهی رسول الله صلّی الله علیه و آله به دو طریق سخن می فرمود: سخنی عام و سخنی خاص مثل قرآن. و خدای عز و جل در کتابش فرموده: «آنچه را پیغمبر برای تان آورده اخذ کنید و از آنچه نهی تان کرده باز ایستید» (7 سوره 59) کسی که مقصود خدا و رسولش را نفهمد و درک نکند بر او مشتبه شود، اصحاب رسول الله صلّی الله علیه و آله که چیزی از او می پرسیدند همگی که نمی فهمیدند، بعضی از آنها از رسول الله صلی الله علیه و آله می پرسیدند ولی (به علت شرم یا احترام یا بی قیدی) فهم جوئی نمیکردند و دوست داشتند که بیابانی و رهگذری بیاید و از رسول الله صلی الله علیه و آله بپرسد تا آنها بشنوند. اما من هر روز یک نوبت و هر شب یک نوبت بر رسول الله صلّی الله علیه و آله وارد میشدم با من خلوت میکرد و در هر موضوعی با او بودم (محرم رازش بودم و چیزی از من پوشیده نداشت) اصحاب رسول الله صلّی الله علیه و آله میدانند که جز من با هیچ کس چنین رفتار نمیکرد، بسا بود که در خانه خودم بودم و رسول الله صلّی الله علیه و آله نزدم می آمد، و این همنشینی در خانه من بیشتر واقع میشد از خانه رسول الله صلی الله علیه و آله و چون در بعضی از منازل بر آن حضرت وارد میشدم، زنان خود رابیرون میکرد و تنها با من بود و چون برای خلوت به منزل من می آمد حضرت فاطمه صلوات الله علیها و هیچیک از پسرانم را بیرون نمیکرد، چون از او میپرسیدم جواب میداد و چون پرسشم تمام میشد و خاموش میشدم او شروع می فرمود، هیچ آیه ای از قرآن بر رسول الله صلّی الله علیه و آله نازل نشد جز اینکه برای من خواند و املا فرمود و من به خط خود نوشتم و تأویل و تفسیر و ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه و خاص و عام آن را به من آموخت و از خدا خواست که فهم و حفظ آن را به من عطا فرماید، و از زمانی که آن دعا را در باره من کرد هیچ آیه ای از قرآن و هیچ علمی را که املاء فرمود و من نوشتم فراموش نکردم و آنچه را که خدا تعلیمش فرمود از حلال و حرام و امر و نهی گذشته و آینده و نوشته ای که بر هر پیغمبر پیش از او نازل شده بود از طاعت و معصیت به من تعلیم فرمود و من حفظش کردم و حتییک حرف آن را فراموش نکردم، سپس دستش را بر سینه ام گذاشت و

ص: 7

از خدا خواست دلم را از علم و فهم و حکم و نور پرکند، عرض کردم ای رسول الله پدر و مادرم قربانت از زمانی که آن دعا را در باره من کردی چیزی را فراموش نکردم و آنچه را هم ننوشتم از یادم نرفت، آیا بیم فراموشی بر من داری؟ فرمود! نه بر تو بیم فراموش و نادانی ندارم.

2- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: قَرَأْتُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه إِنَّ اَللَّهَ لَمْ یَأْخُذْ عَلَی اَلْجُهَّالِ عَهْداً بِطَلَبِ اَلْعِلْمِ حَتَّی أَخَذَ عَلَی اَلْعُلَمَاءِ عَهْداً بِبَذْلِ اَلْعِلْمِ لِلْجُهَّالِ لِأَنَّ اَلْعِلْمَ کَانَ قَبْلَ اَلْجَهْلِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از طلحه بن زید روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه خواندم که: خدا از نادان ها پیمانی برای طلب علم نمی گیرد تا آنکه از علماء پیمان گیرد که به نادانان علم آموزند زیرا که علم بر جهل مقدم است.

3- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْکَابُلِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه «إِنَّ اَلْأَرْضَ لِلّٰهِ یُورِثُهٰا مَنْ یَشٰاءُ مِنْ عِبٰادِهِ وَ اَلْعٰاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ» أَنَا وَ أَهْلُ بَیْتِیَ اَلَّذِینَ أَوْرَثَنَا اَللَّهُ اَلْأَرْضَ وَ نَحْنُ اَلْمُتَّقُونَ وَ اَلْأَرْضُ کُلُّهَا لَنَا فَمَنْ أَحْیَا أَرْضاً مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَلْیَعْمُرْهَا وَ لْیُؤَدِّ خَرَاجَهَا إِلَی اَلْإِمَامِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی وَ لَهُ مَا أَکَلَ مِنْهَا فَإِنْ تَرَکَهَا أَوْ أَخْرَبَهَا وَ أَخَذَهَا رَجُلٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ مِنْ بَعْدِهِ فَعَمَرَهَا وَ أَحْیَاهَا فَهُوَ أَحَقُّ بِهَا مِنَ اَلَّذِی تَرَکَهَا یُؤَدِّی خَرَاجَهَا إِلَی اَلْإِمَامِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی وَ لَهُ مَا أَکَلَ مِنْهَا حَتَّییَظْهَرَ اَلْقَائِمُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی بِالسَّیْفِ فَیَحْوِیَهَا وَ یَمْنَعَهَا وَ یُخْرِجَهُمْ مِنْهَا کَمَا حَوَاهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَنَعَهَا إِلاَّ مَا کَانَ فِی أَیْدِی شِیعَتِنَا فَإِنَّهُ یُقَاطِعُهُمْ عَلَی مَا فِی أَیْدِیهِمْ وَ یَتْرُکُ اَلْأَرْضَ فِی أَیْدِیهِمْ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو خالد کابلی روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه دیدیم که: «زمین متعلق به خداست و به هر کس از بندگان خویش بخواهد وامی گذارد و سرانجام نیک از پرهیزگاران است.» (128 سوره 7) من و خاندانم کسانی هستیم که خدا زمین را به ما واگذار کرده و مائیم پرهیزگاران و همه زمین از آن ماست. (گویا سپس خود حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود) هر یک از مسلمین که زمینی را زنده کند، باید آن را آباد دارد و خراجش را به امام از خاندان من بپردازد، و هر چه از آن زمین استفاده کند و بخورد، حق اوست و اگر زمین را واگذارد و خراب کند و مرد دیگری از مسلمین پس از وی، آن را آباد سازد و زنده کند او نسبت به آن زمین از کسی که آن را واگذاشته سزاوارتر است، و باید خراجش را به امام از خاندان من بپردازد و هر چه از آن زمین استفاده کند حق اوست، تا زمانی که قائم از خاندان من با شمشیر ظاهر شود، آنگاه او زمین ها را تصرف کند و از متصرفین جلوگیری نماید و آنها را از آنجا اخراج کند - همچنان که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله زمین ها را تصرف کرد و از متصرفین جلوگیری نمود - مگر

ص: 8

زمین هایی که در دست شیعیان ما باشد که حضرت قائم صلوات الله علیه نسبت به آنچه دست ایشان است با خود آنها مقاطعه بندد و زمین را در دست ایشان باقی گذارد.

4- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی بِشْرٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ کَرِبٍ اَلصَّیْرَفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیهُیَقُولُ: إِنَّ عِنْدَنَا مَا لاَ نَحْتَاجُ مَعَهُ إِلَی اَلنَّاسِ وَ إِنَّ اَلنَّاسَ لَیَحْتَاجُونَ إِلَیْنَا وَ إِنَّ عِنْدَنَا کِتَاباً إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه صَحِیفَةً فِیهَا کُلُّ حَلاَلٍ وَ حَرَامٍ وَ إِنَّکُمْ لَتَأْتُونَّا بِالْأَمْرِ فَنَعْرِفُ إِذَا أَخَذْتُمْ بِهِ وَ نَعْرِفُ إِذَا تَرَکْتُمُوهُ.(1)

مرحوم شیخ کلینی، با سند مذکور از بکر بن کرب صیرفی روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: همانا نزد ما نوشته جاتی است که با وجود آنها نیازی به مردم نداریم (که از آنها چیزی بپرسیم) ولی مردم به ما احتیاج دارند، نزد ما کتابی است به املاء رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه، صحیفه ای است که هر حلال و حرامی در آن است، شما راجع به کاری نزد ما می آیید (و کسب تکلیف می کنید) سپس ما می فهمیم که شما به آن عمل می کنیدیا عمل نمی کنید.

5- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن ابْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ وَ هُوَ عَلَی مِنْبَرِهِ وَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ مَا أُعْطِیَ مُؤْمِنٌ قَطُّ خَیْرَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ إِلاَّ بِحُسْنِ ظَنِّهِ بِاللَّهِ وَ رَجَائِهِ لَهُ وَ حُسْنِ خُلُقِهِ وَ اَلْکَفِّ عَنِ اِغْتِیَابِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ لاَ یُعَذِّبُ اَللَّهُ مُؤْمِناً بَعْدَ اَلتَّوْبَةِ وَ اَلاِسْتِغْفَارِ إِلاَّ بِسُوءِ ظَنِّهِ بِاللَّهِ وَ تَقْصِیرِهِ مِنْ رَجَائِهِ وَ سُوءِ خُلُقِهِ وَ اِغْتِیَابِهِ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ لاَ یَحْسُنُ ظَنُّ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ بِاللَّهِ إِلاَّ کَانَ اَللَّهُ عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِهِ اَلْمُؤْمِنِ لِأَنَّ اَللَّهَ کَرِیمٌ بِیَدِهِ اَلْخَیْرَاتُیَسْتَحْیِی أَنْ یَکُونَ عَبْدُهُ اَلْمُؤْمِنُ قَدْ أَحْسَنَ بِهِ اَلظَّنَّ ثُمَّ یُخْلِفَ ظَنَّهُ وَ رَجَاءَهُ فَأَحْسِنُوا بِاللَّهِ اَلظَّنَّ وَ اِرْغَبُوا إِلَیْهِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از برید بن معاویه روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه دیدیم که رسول الله صلی اللّٰه علیه و آله بالای منبر خویش فرموده: سوگند به خدائی که جز او شایسته پرستشی نیست، به هیچ مؤمنی هرگز خیر دنیا و آخرت داده نشد، جز به سبب خوش بینی اش به خدا و امیداری اش به او و حسن خلقش و باز ایستادن از غیبت مؤمنین و به خدائی که جز او شایان پرستشی نیست، خدا هیچ مؤمنی را بعد از توبه و استغفار عذاب نکند، مگر به سبب بدگمانی اش به خدا و کوتاهی کردن نسبت به امیدواری به او و بدخلقی اش و غیبت نمودنش مؤمنین را، و به خدائی که جز او شایان پرستشی نیست، گمان هیچ بنده ای نسبت به خدا نیکو نشود، جز اینکه خدا همراه گمان بنده مؤمن خود باشد (هر گونه به او گمان برد، خدا با او رفتار کند) زیرا خدا کریم است و همه خیرات به دست اوست، او حیا میکند از اینکه بنده مؤمنش به او گمان نیک برد و او خلاف گمان و امید بنده رفتار کند، پس به خدا خوش بین باشید و به سویش رغبت کنید.

ص: 9

6- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَةِ عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ إِنَّمَا مَثَلُ اَلدُّنْیَا کَمَثَلِ اَلْحَیَّةِ مَا أَلْیَنَ مَسَّهَا وَ فِی جَوْفِهَا اَلسَّمُّ اَلنَّاقِعُ یَحْذَرُهَا اَلرَّجُلُ اَلْعَاقِلُ وَ یَهْوِی إِلَیْهَا اَلصَّبِیُّ اَلْجَاهِلُ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از غیاث بن ابراهیم روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات اللّٰه علیه است: حکایت دنیا حکایت مار است، که چه اندازه سودنش نرم است و زهر کشنده در درون دارد، مرد عاقل از آن بپرهیزد، و کودک نادان به سویش گراید.

7- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه: أَنَّ أَشَدَّ اَلنَّاسِ بَلاَءً اَلنَّبِیُّونَ ثُمَّ اَلْوَصِیُّونَ ثُمَّ اَلْأَمْثَلُ فَالْأَمْثَلُ وَ إِنَّمَا یُبْتَلَی اَلْمُؤْمِنُ عَلَی قَدْرِ أَعْمَالِهِ اَلْحَسَنَةِ فَمَنْ صَحَّ دِینُهُ وَ حَسُنَ عَمَلُهُ اِشْتَدَّ بَلاَؤُهُ وَ ذَلِکَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَجْعَلِ اَلدُّنْیَا ثَوَاباً لِمُؤْمِنٍ وَ لاَ عُقُوبَةً لِکَافِرٍ وَ مَنْ سَخُفَ دِینُهُ وَ ضَعُفَ عَمَلُهُ قَلَّ بَلاَؤُهُ وَ أَنَّ اَلْبَلاَءَ أَسْرَعُ إِلَی اَلْمُؤْمِنِ اَلتَّقِیِّ مِنَ اَلْمَطَرِ إِلَی قَرَارِ اَلْأَرْضِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از سماعه روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه است که: سخت ترین مردم از لحاظ بلا کشیدن پیغمبران هستند، سپس اوصیاء آنها، و سپس هر که از مردم نمونه آنهاست به ترتیب، و مؤمن فقط به اندازه اعمال نیکش مبتلا شود، پس هر که دینش درست و عملش نیکو باشد بلایش سخت است، و این برای آنست که خدای عز و جل دنیا را پاداش مؤمن و کیفر کافر قرار نداده است، و هر که دینش نادرست و عملش ضعیف باشد، بلایش اندکست، بلا به مؤمن پرهیزگار از باران به زمین شب زودتر میرسد.

8- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه عَنِ اَلْکَبَائِرِ فَقَالَ هُنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه سَبْعٌ اَلْکُفْرُ بِاللَّهِ وَ قَتْلُ اَلنَّفْسِ وَ عُقُوقُ اَلْوَالِدَیْنِ وَ أَکْلُ اَلرِّبَا بَعْدَ اَلْبَیِّنَةِ وَ أَکْلُ مَالِ اَلْیَتِیمِ ظُلْماً وَ اَلْفِرَارُ مِنَ اَلزَّحْفِ وَ اَلتَّعَرُّبُ بَعْدَ اَلْهِجْرَةِ قَالَ فَقُلْتُ فَهَذَا أَکْبَرُ اَلْمَعَاصِی قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَأَکْلُ دِرْهَمٍ مِنْ مَالِ اَلْیَتِیمِ ظُلْماً أَکْبَرُ أَمْ تَرْکُ اَلصَّلاَةِ قَالَ تَرْکُ اَلصَّلاَةِ قُلْتُ فَمَا عَدَدْتَ تَرْکَ اَلصَّلاَةِ فِی اَلْکَبَائِرِ فَقَالَ أَیُّ شَیْءٍ أَوَّلُ مَا قُلْتُ لَکَ قَالَ قُلْتُ اَلْکُفْرُ قَالَ فَإِنَّ تَارِکَ اَلصَّلاَةِ کَافِرٌ یَعْنِی مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از عبید بن زراره روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه راجع به کبائر پرسیدم، فرمود: آنها در کتاب علی صلوات الله علیه هفت است: 1 - کفر به خدا. 2 - آدم کشی. 3 - نافرمانی پدر و مادر. 4 - خوردن ربا بعد از دانستن. 5 - خوردن مال یتیم به ناحق. 6 - فرار از جهاد. 7 - تعرب بعد از هجرت، عرض کردم: اینها بزرگترین گناهان اند؟ فرمود: آری، عرض کردم: گناه خوردن یک درهم از مال یتیم به ناحقبزرگتر است یا

ص: 10

ترک نماز؟ فرمود: ترک نماز، عرض کردم: شما که ترک نماز را از کبائر نشمردی؟ فرمود: نخستین چیزی که به تو گفتم چه بود؟ عرض کردم: کفر، فرمود: تارک نماز کافر است، یعنی بدون علت و عذر.

9- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه ثَلاَثُ خِصَالٍ لاَ یَمُوتُ صَاحِبُهُنَّ أَبَداً حَتَّییَرَی وَبَالَهُنَّ اَلْبَغْیُ وَ قَطِیعَةُ اَلرَّحِمِ وَ اَلْیَمِینُ اَلْکَاذِبَةُ یُبَارِزُ اَللَّهَ بِهَا وَ إِنَّ أَعْجَلَ اَلطَّاعَةِ ثَوَاباً لَصِلَةُ اَلرَّحِمِ وَ إِنَّ اَلْقَوْمَ لَیَکُونُونَ فُجَّاراً فَیَتَوَاصَلُونَ فَتَنْمِی أَمْوَالُهُمْ وَ یُثْرُونَ وَ إِنَّ اَلْیَمِینَ اَلْکَاذِبَةَ وَ قَطِیعَةَ اَلرَّحِمِ لَتَذَرَانِ اَلدِّیَارَ بَلاَقِعَ مِنْ أَهْلِهَا وَ تَنْقُلُ اَلرَّحِمَ وَ إِنَّ نَقْلَ اَلرَّحِمِ اِنْقِطَاعُ اَلنَّسْلِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو عبیده روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه است که: سه خصلت است که هر که دارا باشد نمیرد تا وبال آن را ببیند: ستم، و قطع رحم، و قسم دروغ که بدان با خدا به جنگ رود، و هر آینه آن طاعتی که ثواب و اجرش زودتر برسد صلۀ رحم است، و به راستی (چه بسا) مردمی که از حق روگردانند و با هم پیوند کنند (و صلۀ رحم کنند) پس اموال شان زیاد شود و ثروتمند گردند، و به درستی که قسم دروغ و قطع رحم خانه ها را ویران و خالی از اهل و خانمان کند، و خویشاوندی را از جا برکند، و از جای برکندن خویشی مایۀ قطع نسل گردد.

10- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه: إِنَّ فِی کِتَابِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ إِنَّ اَلْمِدْحَةَ قَبْلَ اَلْمَسْأَلَةِ فَإِذَا دَعَوْتَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَجِّدْهُ قُلْتُ کَیْفَ أُمَجِّدُهُ قَالَ تَقُولُ یَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَیَّ «مِنْ حَبْلِ اَلْوَرِیدِ»یَا فَعَّالاً «لِمٰا یُرِیدُ»یَا مَنْ «یَحُولُ بَیْنَ اَلْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ» یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ اَلْأَعْلَییَا مَنْ هُوَ «لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ».(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از محمد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: همانا در کتاب حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است که ستایش پیش از درخواست است، پس هر گاه خدای عز و جل را خواندی (و به درگاهش دعا کردی) او را تمجید کن، عرض کردم: چگونه تمجیدش کنم؟ فرمود: می گویی: «ای کسی که به من از رگ گردن نزدیک تری، ای کسی که هر چه را بخواهی انجام دهندۀ آن هستی، و ای کسی که میان مرد و دلش حائل شوی، و ای کسی که در برترین نظر اندازهایی، و ای آنکه به مانندش چیزی نیست.

11- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی کَهْمَسٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ: دَخَلَ رَجُلٌ اَلْمَسْجِدَ فَابْتَدَأَ قَبْلَ اَلثَّنَاءِ عَلَی اَللَّهِ وَ اَلصَّلاَةِ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَاجَلَ اَلْعَبْدُ رَبَّهُثُمَّ دَخَلَ آخَرُ فَصَلَّی وَ أَثْنَی عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَلَّی عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ

ص: 11

عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَلْ تُعْطَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه إِنَّ اَلثَّنَاءَ عَلَی اَللَّهِ وَ اَلصَّلاَةَ عَلَی رَسُولِهِ قَبْلَ اَلْمَسْأَلَةِ وَ إِنَّ أَحَدَکُمْ لَیَأْتِی اَلرَّجُلَ یَطْلُبُ اَلْحَاجَةَ فَیُحِبُّ أَنْ یَقُولَ لَهُ خَیْراً قَبْلَ أَنْ یَسْأَلَهُ حَاجَتَهُ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو کهمس روایت کرده که گفت: شنیدم حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه می فرمود: مردی وارد مسجد شد و پیش از ستایش بر خدا و صلوات بر رسول الله صلّی الله علیه و آله شروع به دعا کرد، رسول الله صلّی الله علیه و آله فرمود: این بنده در (دعا و درخواست از) پروردگارش شتاب کرد، سپس مرد دیگری وارد شد و نماز خوانده و خدای عز و جل را ستایش نمود و بر رسول الله صلّی الله علیه و آله صلوات فرستاد، پس رسول الله صلّی الله علیه و آله به وی فرمود: بخواه تا به تو داده شود. سپس حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: همانا در کتاب علی صلوات الله علیه است که: ستایش بر خدا و صلوات بر رسول الله صلی الله علیه و آله پیش از حاجت خواستن است، و یکی از شماها (چون) نزد مردی آید و حاجتی خواهد آن مرد دوست دارد که پیش از خواستن حاجتش سخن خوشی گوید.

12- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ صلوات الله علیهما قَالَ: قَرَأْتُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَتَبَ بَیْنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ مَنْ لَحِقَ بِهِمْ مِنْ أَهْلِ یَثْرِبَ أَنَّ اَلْجَارَ کَالنَّفْسِ غَیْرَ مُضَارٍّ وَ لاَ آثِمٍ وَ حُرْمَةُ اَلْجَارِ عَلَی اَلْجَارِ کَحُرْمَةِ أُمِّهِ اَلْحَدِیثُ مُخْتَصَرٌ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از طلحه بن زید روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه از پدر بزرگوارش صلوات الله علیه حدیث کند که فرمود: من در کتاب علی صلوات الله علیه خواندم: که رسول الله صلّی الله علیه و آله نامه ای میان مهاجر و انصار و دیگران از مردم مدینه که با آنان پیوند داشتند نوشت (و همه امضاء کردند) که: همسایه مانند خود انسان است که نه زیان به او رسد و نه گناهکار شود و (دیگر اینکه) احترام همسایه مانند احترام مادر است. و این مختصر حدیث است.

13- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ اَلْهِرَّ سَبُعٌ فَلاَ بَأْسَ بِسُؤْرِهِ وَ إِنِّی لَأَسْتَحْیِی مِنَ اَللَّهِ أَنْ أَدَعَ طَعَاماً لِأَنَّ هِرّاً أَکَلَ مِنْهُ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از زراره روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که: گربه گرچه از حیوانات درنده به شمار می رود؛ ولی پس خوردۀ او اشکالی ندارد و من از خدا شرم دارم که از غذایی کهگربه از آن خورده، نخورم.

14- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه عَنْ جَنَائِزِ

ص: 12

اَلرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءِ إِذَا اِجْتَمَعَتْ فَقَالَ یُقَدَّمُ اَلرِّجَالُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از عبدالرحمن بن ابی عبد الله روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه پرسیدم: وقتی جنازه های مردان و زنان جمع شوند، چگونه باید نماز خواند؟

فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه(آمده که) نماز بر مردان مقدّم داشته می شوند.

15- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه عَنِ اَلْمُحْرِمِ یَلْبَسُ اَلطَّیْلَسَانَ اَلْمَزْرُورَ فَقَالَ نَعَمْ وَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه لاَ یُلْبَسُ طَیْلَسَانٌ حَتَّییُنْزَعَ أَزْرَارُهُ فَحَدَّثَنِی أَبِی صلوات الله علیه إِنَّمَا کُرِهَ ذَلِکَ مَخَافَةَ أَنْ یَزُرَّهُ اَلْجَاهِلُ عَلَیْهِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از یعقوب بن شعیب روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه پرسیدم: محرمی که لباس بارانی دگمه دار می پوشد چگونه است؟

فرمود: آری، در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است: محرم نباید بارانی بپوشد مگر آن که دگمه های آن را بکند.

و پدر بزرگوارم صلوات الله علیه به من خبر داد: همانا از این جهت مکروه است که بیم آن می رود شخص ناآگاه دگمه های آن را ببندد.

16- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدٌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: تُوُفِّیَ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ بِالْأَبْوَاءِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ وَ مَعَهُ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ صلوات الله علیهما وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ وَ عَبْدُ اَللَّهِ وَ عُبَیْدُ اَللَّهِ اِبْنَا اَلْعَبَّاسِ فَکَفَّنُوهُ وَ خَمَّرُوا وَجْهَهُ وَ رَأْسَهُ وَ لَمْ یُحَنِّطُوهُ وَ قَالَ هَکَذَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو مریم روایت کرده که گفت: امام صادق علیه السّلام فرمود: عبد الرحمن بن حسن بن علی در حال احرام در ابواء از دنیا رفت، همراه او حضرت امام حسن و حضرت امام حسین صلوات الله علیهما، عبد اللّه بن جعفر و عبد اللّه و عبید اللّه دو فرزندان عبّاس بودند. پس او را کفن کردند صورت و سرش را پوشانیدند و بر او حنوط نکردند.

حضرت فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه این گونه آمده است.17- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فِی بَیْضِ اَلْقَطَاةِ بَکَارَةٌ مِنَ اَلْغَنَمِ إِذَا أَصَابَهُ اَلْمُحْرِمُ مِثْلُ مَا فِی بَیْضِ اَلنَّعَامِ بَکَارَةٌ مِنَ اَلْإِبِلِ.(4)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از سلیمان بن خالد روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات

ص: 13

الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است: درباره از بین بردن تخم پرنده سخنگو باید گوسفند ماده قربانی کند آن سان که در مورد تخم شترمرغ بایستییک شتر قربانی کند.

18- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه مَنْ أَصَابَ قَطَاةً أَوْ حَجَلَةً أَوْ دُرَّاجَةً أَوْ نَظِیرَهُنَّ فَعَلَیْهِ دَمٌ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از سلیمان بن خالد روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آمده است: هر محرمی که پرنده سخنگو، یا کبک یا درّاجه و یا همانند آنها را بکشد بایدیک قربانی نماید.

19- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فِی کُلِّ شَهْرٍ عُمْرَةٌ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از عبدالرحمن بن حجاج روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه اینگونه آمده است که: انجام عمره در هر ماه است.

20- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه عَنْ أَبِیهِ صلوات الله علیه قَالَ: قَرَأْتُ فِی کِتَابٍ لِعَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَتَبَ کِتَاباً بَیْنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ مَنْ لَحِقَ بِهِمْ مِنْ أَهْلِ یَثْرِبَ أَنَّ کُلَّ غَازِیَةٍ غَزَتْ بِمَا یُعَقِّبُ بَعْضُهَا بَعْضاً بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلْقِسْطِ بَیْنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَإِنَّهُ لاَ یَجُوزُ حَرْبٌ إِلاَّ بِإِذْنِ أَهْلِهَا وَ إِنَّ اَلْجَارَ کَالنَّفْسِ غَیْرَ مُضَارٍّ وَ لاَ آثِمٍ وَ حُرْمَةَ اَلْجَارِ عَلَی اَلْجَارِ کَحُرْمَةِ أُمِّهِ وَ أَبِیهِ لاَ یُسَالِمُ مُؤْمِنٌ دُونَ مُؤْمِنٍ فِی قِتَالٍ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ إِلاَّ عَلَی عَدْلٍ وَ سَوَاءٍ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از طلحة بن زید روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه از پدر بزرگوارش نقل می فرماید که حضرتش فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه خواندم که رسول الله صلّی اللّه علیه و آله کتاب و پیمانی بین مهاجران و انصارو آن دسته از اهل یثرب که بدان ها پیوسته بودند این گونه نوشت:

هرگروهی که بجنگد و سپاهیان از رؤسا تبعیت می کنند باید نیکی و برابری بین مسلمانان باشد و جایز نیست بجنگند مگر به اجازۀ رؤسای سپاه و کسی که پناه داده شده مانند نفس (مؤمن) است مادام که ضرر نرسانده و مجرم و گناهکار نشود، احترام پناه داده شده بر شخصی که پناه داده همانند احترام پدر و مادر وی است و در جنگ الهی، نباید هیچ مؤمنی جدای از دیگر مؤمنان بر چیزی مصالحه کند و باید براساس عدل و برابری باشد.

ص: 14

21- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَحْتَاجُ إِلَی مَالِ اِبْنِهِ قَالَ یَأْکُلُ مِنْهُ مَا شَاءَ مِنْ غَیْرِ سَرَفٍ وَ قَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه إِنَّ اَلْوَلَدَ لاَ یَأْخُذُ مِنْ مَالِ وَالِدِهِ شَیْئاً إِلاَّ بِإِذْنِهِ وَ اَلْوَالِدَ یَأْخُذُ مِنْ مَالِ اِبْنِهِ مَا شَاءَ وَ لَهُ أَنْ یَقَعَ عَلَی جَارِیَةِ اِبْنِهِ إِذَا لَمْ یَکُنِ اَلاِبْنُ وَقَعَ عَلَیْهَا وَ ذَکَرَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِرَجُلٍ أَنْتَ وَ مَالُکَ لِأَبِیکَ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از محمّد بن مسلم روایت کرده که گفت: از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه در مورد مردی که به مال و ثروت پسرش نیازمند می شود پرسیدم.

فرمود: هرچه قدر می خواهد به شرطی که زیاده روی و اسراف نکند بردارد.

آن حضرت فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که فرزند نمی تواند بدون اجازۀ پدرش، چیزی از اموال او را برای خود بردارد، ولی پدر می تواند از مال پسرش هرچه می خواهد بردارد. هم چنین پدر می تواند با کنیز پسرش - که هنوز پسر با او نزدیکی نکرده است - نزدیکیکند.

آن حضرت فرمود: رسول الله صلّی اللّه علیه و آله به مردی فرمود: تو و مالت برای پدرت هستید.

22- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی صلوات الله علیه عَنِ اَلْمُتْعَةِ فَقَالَ وَ مَا أَنْتَ وَ ذَاکَ فَقَدْ أَغْنَاکَ اَللَّهُ عَنْهَا قُلْتُ إِنَّمَا أَرَدْتُ أَنْ أَعْلَمَهَا فَقَالَ هِیَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَقُلْتُ نَزِیدُهَا وَ تَزْدَادُ فَقَالَ وَ هَلْ یَطِیبُهُ إِلاَّ ذَاکَ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از علی بن یقطین روایت کرده که گفت: از حضرت امام موسی کاظم صلوات الله علیه دربارۀ ازدواج موقّت پرسیدم.

فرمود: تو را چه به ازدواج موقّت؟ خداوند که تو را از همسر موقّت بی نیاز کرده است.

گفتم: می خواستم فقط حکم آن را بدانم.

فرمود: ازدواج موقّت در کتاب علی صلوات الله علیه موجود است.

گفتم: روا است که من بر اجرت بیفزایم و او بر مدّت بیفزاید؟

فرمود: آیا جز این، چیزی ازدواج موقّت را نیکو می سازد؟

23- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْطَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه عَنْ أَبِیهِ صلوات الله علیه قَالَ: قَرَأْتُ فِی کِتَابٍ لِعَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَتَبَ کِتَاباً بَیْنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ مَنْ لَحِقَ بِهِمْ مِنْ أَهْلِ یَثْرِبَ أَنَّ کُلَّ غَازِیَةٍ غَزَتْ بِمَا یُعَقِّبُ بَعْضُهَا بَعْضاً بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلْقِسْطِ بَیْنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَإِنَّهُ لاَ یَجُوزُ حَرْبٌ إِلاَّ بِإِذْنِ أَهْلِهَا

ص: 15

وَ إِنَّ اَلْجَارَ کَالنَّفْسِ غَیْرَ مُضَارٍّ وَ لاَ آثِمٍ وَ حُرْمَةَ اَلْجَارِ عَلَی اَلْجَارِ کَحُرْمَةِ أُمِّهِ وَ أَبِیهِ لاَ یُسَالِمُ مُؤْمِنٌ دُونَ مُؤْمِنٍ فِی قِتَالٍ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ إِلاَّ عَلَی عَدْلٍ وَ سَوَاءٍ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از طلحة بن زید روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه از پدر بزرگوارش نقل می فرماید که حضرتش فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه خواندم که رسول الله صلّی اللّه علیه و آله کتاب و پیمانی بین مهاجران و انصار و آن دسته از اهل یثرب که بدان ها پیوسته بودند این گونه نوشت:

هرگروهی که بجنگد و سپاهیان از رؤسا تبعیت می کنند باید نیکی و برابری بین مسلمانان باشد و جایز نیست بجنگند مگر به اجازۀ رؤسای سپاه و کسی که پناه داده شده مانند نفس (مؤمن) است مادام که ضرر نرسانده و مجرم و گناهکار نشود، احترام پناه داده شده بر شخصی که پناه داده همانند احترام پدر و مادر وی است و در جنگ الهی، نباید هیچ مؤمنی جدای از دیگر مؤمنان بر چیزی مصالحه کند و باید براساس عدل و برابری باشد.

24- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَحْتَاجُ إِلَی مَالِ اِبْنِهِ قَالَ یَأْکُلُ مِنْهُ مَا شَاءَ مِنْ غَیْرِ سَرَفٍ وَ قَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه إِنَّ اَلْوَلَدَ لاَ یَأْخُذُ مِنْ مَالِ وَالِدِهِ شَیْئاً إِلاَّ بِإِذْنِهِ وَ اَلْوَالِدَ یَأْخُذُ مِنْ مَالِ اِبْنِهِ مَا شَاءَ وَ لَهُ أَنْ یَقَعَ عَلَی جَارِیَةِ اِبْنِهِ إِذَا لَمْ یَکُنِ اَلاِبْنُ وَقَعَ عَلَیْهَا وَ ذَکَرَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِرَجُلٍ أَنْتَ وَ مَالُکَ لِأَبِیکَ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از محمّد بن مسلم روایت کرده که گفت: از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه در مورد مردی که به مال و ثروت پسرش نیازمند می شود پرسیدم.

فرمود: هرچه قدر می خواهد به شرطی که زیاده روی و اسراف نکند بردارد.

آن حضرت فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که فرزند نمی تواند بدون اجازۀ پدرش، چیزی از اموال او را برای خود بردارد، ولی پدر می تواند از مال پسرش هرچه می خواهد بردارد. هم چنین پدر می تواند با کنیز پسرش - که هنوز پسر با او نزدیکی نکرده است - نزدیکیکند.

آن حضرت فرمود: رسول الله صلّی اللّه علیه و آله به مردی فرمود: تو و مالت برای پدرت هستید.

25- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی صلوات الله علیه عَنِ اَلْمُتْعَةِ فَقَالَ وَ مَا أَنْتَ وَ ذَاکَ فَقَدْ أَغْنَاکَ اَللَّهُ عَنْهَا قُلْتُ إِنَّمَا أَرَدْتُ أَنْ أَعْلَمَهَا فَقَالَ هِیَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَقُلْتُ نَزِیدُهَا وَ تَزْدَادُ فَقَالَوَ هَلْ یَطِیبُهُ إِلاَّ ذَاکَ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از علی بن یقطین روایت کرده که گفت: از حضرت امام موسی کاظم صلوات

ص: 16

الله علیه دربارۀ ازدواج موقّت پرسیدم.

فرمود: تو را چه به ازدواج موقّت؟ خداوند که تو را از همسر موقّت بی نیاز کرده است.

گفتم: می خواستم فقط حکم آن را بدانم.

فرمود: ازدواج موقّت در کتاب علی صلوات الله علیه موجود است.

گفتم: روا است که من بر اجرت بیفزایم و او بر مدّت بیفزاید؟

فرمود: آیا جز این، چیزی ازدواج موقّت را نیکو می سازد؟

26- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِذَا کَثُرَ اَلزِّنَا مِنْ بَعْدِی کَثُرَ مَوْتُ اَلْفَجْأَةِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابی عبیده روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنینیافتیم: رسول الله صلّی اللّه علیه و آله فرمود: هرگاه پس از من زنا زیاد شود، مرگ ناگهانی نیز فراوان می گردد.

27- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه أَنَّهُ قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ مٰا عَلَّمْتُمْ مِنَ اَلْجَوٰارِحِ مُکَلِّبِینَ» قَالَ هِیَ اَلْکِلاَبُ.(2)

مرحوم شیخ کلینی، با سند مذکور از حلبی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه درباره گفتار خداوند متعال که می فرماید: « و صید حیوانات شکاری و سگ های آموخته» این گونه آمده است: منظور از آن ها، سگ های شکاری هستند.

28- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه: کَانَ أَبِی صلوات الله علیهیُفْتِی وَ کَانَ یَتَّقِی وَ نَحْنُ نَخَافُ فِی صَیْدِ اَلْبُزَاةِ وَ اَلصُّقُورِ وَ أَمَّا اَلْآنَ فَإِنَّا لاَ نَخَافُ وَ لاَ نُحِلُّ صَیْدَهَا إِلاَّ أَنْ تُدْرَکَ ذَکَاتُهُ فَإِنَّهُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: «وَ مٰا عَلَّمْتُمْ مِنَ اَلْجَوٰارِحِ مُکَلِّبِینَ» فِی اَلْکِلاَبِ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از حلبی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفرصادق صلوات الله علیه فرمود: پدر بزرگوارم صلوات الله علیه در زمان خود صاحب فتوا بود، در آن موقع نسبت به شکار باز و شاهین تقیه می کردیم؛ ولی

ص: 17

اینک بیمی در میان نیست و تقیه نخواهیم کرد، ازاین رو حیوانی که توسط باز و شاهین شکار می شود حلال نمی دانیم، مگر موقعی که نیمه جان بر سر شکار برسی و او را ذبح کنی. در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که خداوند متعال دربارۀ سگ های شکاری می فرماید: «و صید حیوانات شکاری و سگ های آموخته» منظور سگ های شکاری هستند.

29- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ جَمِیعاً عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: أَقْرَأَنِی أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه شَیْئاً مِنْ کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَإِذَا فِیهِ أَنْهَاکُمْ عَنِ اَلْجِرِّیِّ وَ اَلزِّمِّیرِ وَ اَلْمَارْمَاهِی وَ اَلطَّافِی وَ اَلطِّحَالِ قَالَ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِیَرْحَمُکَ اَللَّهُ إِنَّا نُؤْتَی بِالسَّمَکِ لَیْسَ لَهُ قِشْرٌ فَقَالَ کُلْ مَا لَهُ قِشْرٌ مِنَ اَلسَّمَکِ وَ مَا لَیْسَ لَهُ قِشْرٌ فَلاَ تَأْکُلْهُ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از محمّد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه بخشی از کتاب علی صلوات الله علیه را در اختیار من نهاد. در آن نامه خواندم: من شما را از خوردن ماهی جرّی، ماهی خاردار، مارماهی، ماهی روآبی (مرده) طحال دام ها بازمی دارم.

به حضرتش گفتم: ای پسر رسول الله! خداوند شما را در رحمت خود جای دهد! صیادان ماهیانی می آورند که فلس و پولک ندارد. (آیا حلال اند؟ )

فرمود: هر ماهی که فلس و پولک دارد، حلال است، تناول کن و هر ماهی که فلس ندارد تناول مکن.

30- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ: سَأَلَ اَلْعَلاَءُ بْنُ کَامِلٍ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه وَ أَنَا حَاضِرٌ عَنِ اَلْجِرِّیِّ فَقَالَ وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَشْیَاءَ مُحَرَّمَةً مِنَ اَلسَّمَکِ فَلاَ تَقْرَبْهَا ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه مَا لَمْ یَکُنْ لَهُ قِشْرٌ مِنَ اَلسَّمَکِ فَلاَ تَقْرَبَنَّهُ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از حنان بن سدیر روایت کرده که گفت: من در حضور حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بودم که علاء بن کامل پرسید: ماهی جرّی، حلال است؟

فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه دیدیم که برخی از انواع ماهی حرام است. به ماهی جرّی نزدیک مشو.

آن گاه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: هرنوع ماهی که پولک ندارد، به آن نزدیک مشو.

31- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ فِیکِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه: إِذَا طَرَفَتِ اَلْعَیْنُ أَوْ رَکَضَتِ اَلرِّجْلُ أَوْ تَحَرَّکَ اَلذَّنَبُ وَ أَدْرَکْتَهُ فَذَکِّهِ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از عبد اللّه بن سلیمان روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات

ص: 18

الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است: هرگاه چشم دام می چرخد، پای خود را به زمین می کوبد و دم می جنباند فرصت باقی است که دام را تذکیه و حلال سازی.

32- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه: إِذَا طَرَفَتِ اَلْعَیْنُ أَوْ رَکَضَتِ اَلرِّجْلُ أَوْ تَحَرَّکَ اَلذَّنَبُ فَکُلْ مِنْهُ فَقَدْ أَدْرَکْتَ ذَکَاتَهُ.(1)

مرحوم شیخ کلینی، با سند مذکور از عبدالرحمن بن ابی عبد الله روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین آمده است: هرگاه چشم حیوان باز و بسته شود، یا پایش بجنبد و یا دمش تکان بخورد، می توانی از گوشت آن بخوری؛ زیرا توانسته ای آن را تذکیه کنی.

33- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ لُحُومِ اَلْخَیْلِ فَقَالَ لاَ تَأْکُلْ إِلاَّ أَنْ تُصِیبَکَ ضَرُورَةٌ وَ لُحُومِ اَلْحُمُرِ اَلْأَهْلِیَّةِ فَقَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّهُ مَنَعَ أَکْلَهَا.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابان بن تغلب از یکی از راویان روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه درباره گوشت اسب پرسیدم.

فرمود: آن را نخور، مگر آن که ناگزیر باشی.

راوی گوید: از حضرتش درباره گوشت الاغ اهلی پرسیدم.

فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که آن حضرت خوردن گوشت آن را منع نمود.

34- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ اَلْکَاهِلِیِّ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه وَ أَنَا عِنْدَهُ یَوْماً عَنْ قَطْعِ أَلَیَاتِ اَلْغَنَمِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ بِقَطْعِهَا إِذَا کُنْتَ تُصْلِحُ بِهَا مَالَکَ ثُمَّ قَالَ صلوات الله علیه إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ مَا قُطِعَ مِنْهَا مَیْتٌ لاَ یُنْتَفَعُ بِهِ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از کاهلی روایت کرده که گفت: روزی نزد حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بودم. شخصی از حضرتش درباره بریدن دنبه گوسفند پرسید.

فرمود: هرگاه می توانی به وسیله آن اموال خود را اصلاح کنی ایرادی ندارد.

سپس فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین آمده است: آن چه که از گوسفند قطع شود، مردار است، نمی توان از آن استفاده نمود.35- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو

ص: 19

عَنْ جَمِیلٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ أَوْصَی بِشَیْ ءٍ مِنْ مَالِهِ فَقَالَ الشَّیْ ءُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَاحِدٌ مِنْ سِتَّةٍ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابان روایت کرده که گفت: از حضرت امام زین العابدین صلوات الله علیه پرسیدند: مردی به مقداری از ترکه اش وصیت نمود.

فرمود: یک مقدار در کتاب علی صلوات الله علیهیک ششم است.

36- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَزَّازِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه: أَنَّ کُلَّ ذِی رَحِمٍ بِمَنْزِلَةِ اَلرَّحِمِ اَلَّذِییَجُرُّ بِهِ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ وَارِثٌ أَقْرَبَ إِلَی اَلْمَیِّتِ مِنْهُ فَیَحْجُبَهُ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو ایوب خزاز روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین آمده است: هر خویشاوندی که در طبقۀ بعدی قرار بگیرد به منزلۀ آن خویشاوندی است که میراث میت را از راه خویشاوندی به سوی خود می کشد، جز آن که اگر طبقۀ پیشین زنده باشند طبقۀ بعدی را حذف می کنند.

37- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ کُلُّهُمْ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه عَنْ شَیْءٍ مِنَ اَلْفَرَائِضِ فَقَالَ لِی أَ لاَ أُخْرِجُ لَکَ کِتَابَ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَقُلْتُ کِتَابُ عَلِیٍّ صلوات الله علیه لَمْ یَدْرُسْ فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ کِتَابَ عَلِیٍّ صلوات الله علیه لَمْ یَدْرُسْ فَأَخْرَجَهُ فَإِذَا کِتَابٌ جَلِیلٌ وَ إِذَا فِیهِ رَجُلٌ مَاتَ وَ تَرَکَ عَمَّهُ وَ خَالَهُ قَالَ لِلْعَمِّ اَلثُّلُثَانِ وَ لِلْخَالِ اَلثُّلُثُ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه درباره برخی از سهام ارث پرسیدم.

فرمود: آیا کتاب علی صلوات الله علیه را برای تو نیاورم؟

عرض کردم: کتاب علی صلوات الله علیه قابل تدریس نیست.

فرمود: کتاب علی صلوات الله علیه قابل تدریس و استفاده نیست؟!

آن گاه حضرتش صلوات الله علیه آن را آورد و آن کتابی ارزشمند بود و در آن چنین آمده بود: مردی از دنیا رفت و عمو و دایی اش را برجای نهاد.

ص: 20

علی صلوات الله علیه فرموده بود: عمو دو سوم میراث را و دایییک سوم آن را می گیرد.

38- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه عَنِ اَلْقَوْمِ یَغْرَقُونَ فِی اَلسَّفِینَةِ أَوْ یَقَعُ عَلَیْهِمُ اَلْبَیْتُ فَیَمُوتُونَ فَلاَ یُعْلَمُ أَیُّهُمْ مَاتَ قَبْلَ صَاحِبِهِ فَقَالَ یُوَرَّثُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ کَذَلِکَ هُوَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از عبد الرحمن بن حجّاج روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه پرسیدم: گروهی در کشتی غرق می شوند و یا گروهی خانه روی سرشان خراب می شود و همگی می میرند و بدین ترتیب مشخص نمی شود که کدام شان پیش از دیگری مرده است. (وظیفه چیست؟ )

فرمود: برخی از آنان از برخی دیگر ارث می برند. در کتاب علی صلوات الله علیه این گونه آمده است.

39- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ: مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ کَذَلِکَ وَجَدْنَاهُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور نظیر روایت قبلی را با این تفاوت آورده است که حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه این گونه یافته ایم.

40- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَزَّازِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّهُ کَانَ یَضْرِبُ بِالسَّوْطِ وَ بِنِصْفِ اَلسَّوْطِ وَ بِبَعْضِهِ فِی اَلْحُدُودِ وَ کَانَ إِذَا أُتِیَ بِغُلاَمٍ وَ جَارِیَةٍ لَمْ یُدْرِکَا لاَ یُبْطِلُ حَدّاً مِنْ حُدُودِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قِیلَ لَهُ وَ کَیْفَ کَانَ یَضْرِبُ قَالَ کَانَ یَأْخُذُ اَلسَّوْطَ بِیَدِهِ مِنْ وَسَطِهِ أَوْ مِنْ ثُلُثِهِ ثُمَّ یَضْرِبُ بِهِ عَلَی قَدْرِ أَسْنَانِهِمْ وَ لاَ یُبْطِلُ حَدّاً مِنْ حُدُودِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از حلبی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین آمده است: آن حضرت در اجرای حدود، با یک تازیانه و نصف آن و قسمتی از آن ضربه می زد و هرگاه پسر یا دختری را نزد ایشان می آوردند که بالغ نشده بودند، هیچ حدی از حدود الهی را باطل نمی کرد.

عرض شد: چگونه به آن ها تازیانه می زد؟

فرمود: با دست خود، تازیانه را از وسط یا دو سوم آن می گرفت، سپس با آن به اندازه سنّ و سال شان به آن ها ضربه می زد و هیچ حدی از حدود الهی را باطل نمی کرد.

41- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سَوْرَةَ بْنِ کُلَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: سُئِلَ

ص: 21

عَنْ رَجُلٍ قَتَلَ رَجُلاً عَمْداً وَ کَانَ اَلْمَقْتُولُ أَقْطَعَ اَلْیَدِ اَلْیُمْنَی فَقَالَ إِنْ کَانَتْ یَدُهُ قُطِعَتْ فِی جِنَایَةٍ جَنَاهَا عَلَی نَفْسِهِ أَوْ کَانَ قُطِعَ فَأَخَذَ دِیَةَیَدِهِ مِنَ اَلَّذِی قَطَعَهَا فَإِنْ أَرَادَ أَوْلِیَاؤُهُ أَنْ یَقْتُلُوا قَاتِلَهُ أَدَّوْا إِلَی أَوْلِیَاءِ قَاتِلِهِ دِیَةَیَدِهِ اَلَّتِی قِیدَ مِنْهَا وَ إِنْ کَانَ أَخَذَ دِیَةَیَدِهِ وَ یَقْتُلُوهُ وَ إِنْ شَاءُوا طَرَحُوا عَنْهُ دِیَةَیَدِهِ وَ أَخَذُوا اَلْبَاقِیَ قَالَ وَ إِنْ کَانَتْیَدُهُ قُطِعَتْ مِنْ غَیْرِ جِنَایَةٍ جَنَاهَا عَلَی نَفْسِهِ وَ لاَ أَخَذَ بِهَا دِیَةً قَتَلُوا قَاتِلَهُ وَ لاَ یُغْرَمُ شَیْئاً وَ إِنْ شَاءُوا أَخَذُوا دِیَةً کَامِلَةً قَالَ وَ هَکَذَا وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از سورة بن کلیب روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه پرسیدند: اگر جانی از روی عمد کسی را که دست راست ندارد بکشد (چه حکمی دارد؟ )

فرمود: در صورتی که دست مقتول بر اثر جنایت قطع شده باشد و یا این که جانی دیگری دست او را بریده و خون بهای آن را پرداخت کرده باشد اولیای مقتول حق دارند که قاتل را به قصاص برسانند؛ ولی خون بهای دست ناقص مقتول را به اولیای قاتل بدهند و حق دارند خون بهای مقتول را بگیرند و خون بهای دست ناقص او را کسر بگذارند.

فرمود: در صورتی که دست مقتول بر اثر جنایت قطع نشده باشد و جایی دیگری دست او را نبریده باشد که خون بهای آن را داده باشد اولیای مقتول حق دارند که قاتل را قصاص کنند و تاوانی برای دست ناقص مقتول نپردازند و حق دارند که خون بهای کامل بگیرند و قاتل را قصاص نکنند.

حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: و اینگونه در کتاب علی صلوات الله علیهیافته ایم.

42- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه إِذَا أُخِذَ اَلرَّجُلُ مَعَ غُلاَمٍ فِی لِحَافٍ مُجَرَّدَیْنِ ضُرِبَ اَلرَّجُلُ وَ أُدِّبَ اَلْغُلاَمُ وَ إِنْ کَانَ ثَقَبَ وَ کَانَ مُحْصَناً رُجِمَ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابوبصیر روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین آمده است: هرگاه مردی را با پسری در زیر لحافی دستگیر کنند و هر دو عریان باشند، مرد را تازیانه می زنند و پسر را تأدیب می کنند و اگر مرد همسردار دخول کرده باشد سنگسار می گردد.

43- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ: إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیهیُضْرَبُ شَارِبُ اَلْخَمْرِ ثَمَانِینَ وَ شَارِبُ اَلنَّبِیذِ ثَمَانِینَ. (3)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از برید بن معاویه روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم می فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین آمده است: کسی که شراب نوشیده است هشتاد ضربه می خورد

ص: 22

و کسی که نبیذ نوشیده است هشتاد ضربه.

44- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیهیُضْرَبُ شَارِبُ اَلْخَمْرِ وَ شَارِبُ اَلْمُسْکِرِ قُلْتُ کَمْ قَالَ حَدُّهُمَا وَاحِدٌ.(1)

مرحوم شیخ کلینی، با سند مذکور از عمر بن یزید روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین آمده است: شراب خوار و کسی که آشامیدنی مست کننده می نوشد، تازیانه می خورند.

عرض کردم: چه تعدادی؟

فرمود: حد آن ها یکسان است.

45- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ سَأَلَهُ بَعْضُآلِ زُرَارَةَ: عَنْ رَجُلٍ قَطَعَ لِسَانَ رَجُلٍ أَخْرَسَ [قَالَ] فَقَالَ إِنْ کَانَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ وَ هُوَ أَخْرَسُ فَعَلَیْهِ ثُلُثُ اَلدِّیَةِ وَ إِنْ کَانَ لِسَانُهُ ذَهَبَ بِهِ وَجَعٌ أَوْ آفَةٌ بَعْدَ مَا کَانَ یَتَکَلَّمُ فَإِنَّ عَلَی اَلَّذِی قَطَعَ لِسَانَهُ ثُلُثَ دِیَةِ لِسَانِهِ قَالَ وَ کَذَلِکَ اَلْقَضَاءُ فِی اَلْعَیْنَیْنِ وَ اَلْجَوَارِحِ قَالَ هَکَذَا وَجَدْنَاهُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابوبصیر روایت کرده که گفت: مردی از خاندان آل زراره از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه پرسید: مردی زبان مرد گنگی را می برد (چه حکمی دارد؟ )

فرمود: اگر مادرزادی گنگ بوده است ضارب بایدیک سوم دیه را بپردازد و اگر پس از آن که توانایی تکلم داشته زبانش به خاطر بیمارییا آفتی لال شده بنابراین کسی که زبانش را بریده بایدیک سوم دیه زبان او را بپردازد.

فرمود: حکم دیه دو چشم و دیگر اعضا و جوارح نیز چنین است.

فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه این گونه یافتیم.

46- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ زِیَادِ بْنِ سُوقَةَ بإسناده عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ عُتَیْبَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه أَصْلَحَکَ اَللَّهُ إِنَّ بَعْضَ اَلنَّاسِ فِی فِیهِ اِثْنَتَانِ وَ ثَلاَثُونَ سِنّاً وَ بَعْضُهُمْ لَهُمْ ثَمَانِی وَ عِشْرُونَ سِنّاً فَعَلَی کَمْ تُقْسَمُ دِیَةُ اَلْأَسْنَانِ فَقَالَ اَلْخِلْقَةُ إِنَّمَا هِیَ ثَمَانِی وَ عِشْرُونَ سِنّاً اِثْنَتَا عَشْرَةَ فِی مَقَادِیمِ اَلْفَمِ وَ سِتَّ عَشْرَةَ سِنّاً فِی مَوَاخِیرِهِ فَعَلَی هَذَا قُسِمَتْ دِیَةُ اَلْأَسْنَانِ فَدِیَةُ کُلِّ سِنٍّ مِنَ اَلْمَقَادِیمِ إِذَا کُسِرَتْ حَتَّییَذْهَبَ خَمْسُمِائَةِ دِرْهَمٍ فَدِیَتُهَا کُلُّهَا سِتَّةُ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ فِی کُلِّ سِنٍّ مِنَ اَلْمَوَاخِیرِ إِذَا کُسِرَتْ حَتَّییَذْهَبَ فَإِنَّ دِیَتَهَا مِائَتَانِ وَ خَمْسُونَ دِرْهَماً وَ هِیَ سِتَّ عَشْرَةَ سِنّاً فَدِیَتُهَا کُلُّهَا أَرْبَعَةُ آلاَفِ دِرْهَمٍ فَجَمِیعُ دِیَةِ اَلْمَقَادِیمِ

ص: 23

وَ اَلْمَوَاخِیرِ مِنَ اَلْأَسْنَانِ عَشَرَةُ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ إِنَّمَا وُضِعَتِ اَلدِّیَةُ عَلَی هَذَا فَمَا زَادَ عَلَی ثَمَانِیَ وَ عِشْرِینَسِنّاً فَلاَ دِیَةَ لَهُ وَ مَا نَقَصَ فَلاَ دِیَةَ لَهُ هَکَذَا وَجَدْنَاهُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه قَالَ فَقَالَ اَلْحَکَمُ فَقُلْتُ إِنَّ اَلدِّیَاتِ إِنَّمَا کَانَتْ تُؤْخَذُ قَبْلَ اَلْیَوْمِ مِنَ اَلْإِبِلِ وَ اَلْبَقَرِ وَ اَلْغَنَمِ قَالَ فَقَالَ إِنَّمَا کَانَ ذَلِکَ فِی اَلْبَوَادِی قَبْلَ اَلْإِسْلاَمِ فَلَمَّا ظَهَرَ اَلْإِسْلاَمُ وَ کَثُرَتِ اَلْوَرِقُ فِی اَلنَّاسِ قَسَمَهَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه عَلَی اَلْوَرِقِ قَالَ اَلْحَکَمُ فَقُلْتُ لَهُ أَ رَأَیْتَ مَنْ کَانَ اَلْیَوْمَ مِنْ أَهْلِ اَلْبَوَادِی مَا اَلَّذِییُؤْخَذُ مِنْهُمْ فِی اَلدِّیَةِ اَلْیَوْمَ إِبِلٌ أَوْ وَرِقٌ قَالَ فَقَالَ اَلْإِبِلُ اَلْیَوْمَ مِثْلُ اَلْوَرِقِ بَلْ هِیَ أَفْضَلُ مِنَ اَلْوَرِقِ فِی اَلدِّیَةِ إِنَّهُمْ کَانُوا یَأْخُذُونَ مِنْهُمْ فِی اَلدِّیَةِ اَلْخَطَإِ مِائَةً مِنَ اَلْإِبِلِ یُحْسَبُ بِکُلِّ بَعِیرٍ مِائَةُ دِرْهَمٍ فَذَلِکَ عَشَرَةُ آلاَفِ دِرْهَمٍ قُلْتُ لَهُ فَمَا أَسْنَانُ اَلْمِائَةِ بَعِیرٍ قَالَ فَقَالَ مَا حَالَ عَلَیْهِ اَلْحَوْلُ ذُکْرَانٌ کُلُّهَا.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از حکم بن عتیبه روایت کرده که گفت: به حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه عرض کردم: خداوند کارهای شما را سامان دهد! برخی از مردم سی و دو دندان دارند و برخی دیگر بیست و هشت دندان بنابراین دیه دندان ها بر چه عددی تقسیم می شود؟

فرمود: آفرینش طبیعی بیست و هشت دندان است که دوازده عدد در جلوی دهان و شانزده عدد در عقب دهان است. پس دیه دندان ها مطابق آن تقسیم می شود. بنابراین هرگاه یکی از دندان های پیشین بشکند و از بین برود دیه آن پانصد درهم است. پس مجموع دیه دندان های پیشین شش هزار درهم است.

و هرگاه یکی از دندان های عقبی بشکند و از بین برود دیه آن دویست و پنجاه درهم است و دندان های عقبی شانزده عدد است که دیه آن مجموعا چهار هزار درهم است. پس دیه همه دندان های عقبی و جلویی ده هزار درهم خواهد بود.

محاسبه دیه دندان ها به همین روش قرار داده شده است، بنابراین دندان هایی که بیشتر از بیست و هشت دندان است، دیه ندارد و همین طور دندان هایی که کمتر از بیست و هشت دندان باشد دیه ندارد. ما در کتاب علی صلوات الله علیه چنینیافته ایم.

حکم گوید: پرسیدم: در زمان های قبل دیه را از شتر، گاو و گوسفند می پرداختند؟ فرمود: پیش از اسلام در بادیه ها چنین مرسوم بود. هنگامی که اسلام ظهور نمود و پول در میان مردم فراوان شد حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه دیه را از پول قرار داد.

پرسیدم: به نظر شما امروزه درباره پرداخت دیه از بادیه نشینان چه چیزی باید بگیرند: پول یا شتر؟

فرمود: امروزه شتر مانند پول است، بلکه در خصوص دیه برتری دارد. در مورد دیه قتل خطایی از آنان صد شتر می گیرند که در مقابل هرشتری صد درهم قرار دارد و با این حساب ده هزار درهم می باشد.

پرسیدم: صد شتر مذکور بایستی در چه سن و سالی باشند؟

فرمود: بایدیک ساله بوده، و همه آنان نر باشند.

47- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ جَمِیعاً قَالاَ: عَرَضْنَا کِتَابَ اَلْفَرَائِضِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا صلوات

ص: 24

الله علیه فَقَالَ هُوَ صَحِیحٌ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابن فضال و یونس روایت کرده که گفتند: کتاب فرائض حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را محضر حضرت امام رضا صلوات الله علیه عرضه نمودیم، حضرت فرمود: این کتاب صحیح است.

48- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ جَمِیعاً عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا صلوات الله علیه: قَالَ یُونُسُ عَرَضْتُ عَلَیْهِ اَلْکِتَابَ فَقَالَ هُوَ صَحِیحٌ وَ قَالَ اِبْنُ فَضَّالٍ قَالَ قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه إِذَا أُصِیبَ اَلرَّجُلُ فِی إِحْدَی عَیْنَیْهِ فَإِنَّهَا تُقَاسُ بِبَیْضَةٍ تُرْبَطُ عَلَی عَیْنِهِ اَلْمُصَابَةِ وَ یُنْظَرُ مَا یَنْتَهِی بَصَرُ عَیْنِهِ اَلصَّحِیحَةِ ثُمَّ تُغَطَّی عَیْنُهُ اَلصَّحِیحَةُ وَ یُنْظَرُ مَا تَنْتَهِی عَیْنُهُ اَلْمُصَابَةُ فَیُعْطَی دِیَتَهُ مِنْ حِسَابِ ذَلِکَ وَ اَلْقَسَامَةُ مَعَ ذَلِکَ مِنَ اَلسِّتَّةِ اَلْأَجْزَاءِ عَلَی قَدْرِ مَا أُصِیبَتْ مِنْ عَیْنِهِ فَإِنْ کَانَ سُدُسَ بَصَرِهِ فَقَدْ حَلَفَ هُوَ وَحْدَهُ وَ أُعْطِیَ وَ إِنْ کَانَ ثُلُثَ بَصَرِهِ حَلَفَ هُوَ وَ حَلَفَ مَعَهُ رَجُلٌ آخَرُ وَ إِنْ کَانَ نِصْفَ بَصَرِهِ حَلَفَ هُوَ وَ حَلَفَ مَعَهُ رَجُلاَنِ وَ إِنْ کَانَ ثُلُثَیْ بَصَرِهِ حَلَفَ هُوَ وَ حَلَفَ مَعَهُ ثَلاَثَةُ نَفَرٍ وَ إِنْ کَانَ أَرْبَعَةَ أَخْمَاسِ بَصَرِهِ حَلَفَ هُوَ وَ حَلَفَ مَعَهُ أَرْبَعَةُ نَفَرٍ وَ إِنْ کَانَ بَصَرَهُ کُلَّهُ حَلَفَ هُوَ وَ حَلَفَ مَعَهُ خَمْسَةُ نَفَرٍ وَ کَذَلِکَ اَلْقَسَامَةُ کُلُّهَا فِی اَلْجُرُوحِ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لِلْمُصَابِ بَصَرُهُ مَنْ یَحْلِفُ مَعَهُ ضُوعِفَتْ عَلَیْهِ اَلْأَیْمَانُ إِنْ کَانَ سُدُسَ بَصَرِهِ حَلَفَ مَرَّةً وَاحِدَةً وَ إِنْ کَانَ ثُلُثَ بَصَرِهِ حَلَفَ مَرَّتَیْنِ وَ إِنْ کَانَ أَکْثَرَ عَلَی هَذَا اَلْحِسَابِ وَ إِنَّمَا اَلْقَسَامَةُ عَلَی مَبْلَغِ مُنْتَهَی بَصَرِهِ وَ إِنْ کَانَ اَلسَّمْعَ فَعَلَی نَحْوٍ مِنْ ذَلِکَ غَیْرَ أَنَّهُ یُضْرَبُ لَهُ بِشَیْءٍ حَتَّییُعْلَمَ مُنْتَهَی سَمْعِهِ ثُمَّ یُقَاسُ ذَلِکَ وَ اَلْقَسَامَةُ عَلَی نَحْوِ مَا یَنْقُصُ مِنْ سَمْعِهِ فَإِنْ کَانَ سَمْعَهُ کُلَّهُ فَخِیفَ مِنْهُ فُجُورٌ فَإِنَّهُ یُتْرَکُ حَتَّی إِذَا اِسْتَقَلَّ نَوْماً صِیحَ بِهِ فَإِنْ سَمِعَ قَاسَ بَیْنَهُمُ اَلْحَاکِمُ بِرَأْیِهِ وَ إِنْ کَانَ اَلنَّقْصُ فِی اَلْعَضُدِ وَ اَلْفَخِذِ فَإِنَّهُ یُعَلَّمُ قَدْرُ ذَلِکَ یُقَاسُ رِجْلُهُ اَلصَّحِیحَةُ بِخَیْطٍثُمَّیُقَاسُ رِجْلُهُ اَلْمُصَابَةُ فَیُعَلَّمُ قَدْرُ مَا نَقَصَتْ رِجْلُهُ أَوْ یَدُهُ فَإِنْ أُصِیبَ اَلسَّاقُ أَوِ اَلسَّاعِدُ فَمِنَ اَلْفَخِذِ وَ اَلْعَضُدِ یُقَاسُ وَ یَنْظُرُ اَلْحَاکِمُ قَدْرَ فَخِذِهِ.(2)

مرحوم شیخ کلینی، با سند خویش از یونس و پدرش از ابن فضال جمیعاً از حضرت امام رضا صلوات الله علیه روایت کرده اند که یونس گفت: کتاب (دیات حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه) را به حضرت امام رضا صلوات الله علیه نشان دادم.

حضرت فرمود: صحیح است.

ابن فضال گوید: حضرت امام رضا صلوات الله علیه فرمود: حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه این گونه حکم فرمود: هرگاه یکی از چشم های شخصی آسیب ببیند، در این مورد تفاوت دید بین دو چشم با تخم مرغی مقایسه می شود به این صورت که چشم آسیب دیده را می بندند و تخم مرغ را از او دور می کنند و مضروب نگاه می کند تا جایی که دیدن چشم سالمش پایانیابد.

سپس چشم سالمش را می بندند و مضروب نگاه می کند تا جایی که دیدن چشم آسیب دیده اش پایانیابد. پس دیه آن را به نسبت همان مقایسه می پردازند.

ص: 25

علاوه بر آن قسامه - که شش قسم دارد - نیز بنابر مقدار آسیبی که به چشم مضروب وارد شده اجرامی گردد.

اگریک ششم چشمش آسیب دیده فقط خودش سوگند یاد می کند و دیه را به او می دهند.

و اگر یک سوم چشمش آسیب دیده خودش به همراه یک نفر دیگر سوگند یاد می کند.

و اگر نصف چشمش آسیب دیده خودش به همراه دو نفر دیگر سوگند یاد می کند.

و اگر دو سوم چشمش آسیب دیده خودش و سه نفر نیز همراه او سوگند یاد می کنند.

و اگر چهار پنجم چشمش آسیب دیده خودش به همراه چهار نفر سوگند یاد می کنند.

و اگر تمام چشمش باشد خودش قسم می خورد و پنج نفر نیز با او قسم می خورند.

و قسامه - با تمام انواعش - در مورد جراحت ها نیز به همین صورت است. و اگر شخصی که چشمش آسیب دیده کسی را ندارد که همراهش سوگند یاد می کند خودش چندین بار سوگند یاد می کند.

اگریک ششم چشمش آسیب دیده،یک بار سوگند یاد می کند، اگر یک سوم آن باشد دو بار و اگر بیشتر باشد بنابر همین روش سوگند یاد می کند، در این مورد به انتهای دید مضروب سوگند یاد می شود.

و اگر آسیب در گوش باشد نیز به همین صورت است جز این که در مورد گوش چیزی را به صدا درمی آورند تا آخرین مکانی که صدا را می شنود معلوم می گردد، سپس نسبت به همان مقایسه می شود و قسامه نیز طبق مقدار نقصانی است که گوش مضروب دچارش شده است.

پس اگر همه شنوایی مضروب از بین رفته باشد و بیم می رود که مضروب دروغ بگوید، او را رها می کنند تا این که به خواب عمیق برود، در آن حال ناگهان او را صدا می زنند، اگر شنید حاکم با نظر خودش شنوایی او را مقایسه می کند و حکم می دهد.

و اگر نقص در بازو و ران باشد آن را علامت گذاری می کنند و با نخی پای سالم را می سنجند، سپس پای آسیب دیده را می سنجند، آن گاه اندازه نقصان پا یا دست مضروب مشخص می شود.

و اگر ساق پا یا ساعد آسیب ببیند از ران و بازو مقایسه می شود و حاکم اندازه ران را مشخص می کند.

49- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّ نَبِیّاً مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ شَکَا إِلَی رَبِّهِ اَلْقَضَاءَ فَقَالَ کَیْفَ أَقْضِی بِمَا لَمْ تَرَ عَیْنِی وَ لَمْ تَسْمَعْ أُذُنِی فَقَالَ اِقْضِ بَیْنَهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ وَ أَضِفْهُمْ إِلَی اِسْمِییَحْلِفُونَ بِهِ وَ قَالَ إِنَّ دَاوُدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ یَا رَبِّ أَرِنِی اَلْحَقَّ کَمَا هُوَ عِنْدَکَ حَتَّی أَقْضِیَ بِهِ فَقَالَ إِنَّکَ لاَ تُطِیقُ ذَلِکَ فَأَلَحَّ عَلَی رَبِّهِ حَتَّی فَعَلَ فَجَاءَهُ رَجُلٌ یَسْتَعْدِی عَلَی رَجُلٍ فَقَالَ إِنَّ هَذَا أَخَذَ مَالِی فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی دَاوُدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ هَذَا اَلْمُسْتَعْدِیَ قَتَلَ أَبَا هَذَا وَ أَخَذَ مَالَهُ فَأَمَرَ دَاوُدُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِالْمُسْتَعْدِی فَقُتِلَ وَ أَخَذَ مَالَهُ فَدَفَعَهُ إِلَی اَلْمُسْتَعْدَی عَلَیْهِ قَالَ فَعَجِبَ اَلنَّاسُ وَ تَحَدَّثُوا حَتَّی بَلَغَ دَاوُدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ دَخَلَ عَلَیْهِ مِنْ ذَلِکَ مَا کَرِهَ فَدَعَا رَبَّهُ أَنْ یَرْفَعَ ذَلِکَ فَفَعَلَ ثُمَّ أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ أَنِ اُحْکُمْ بَیْنَهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ وَ أَضِفْهُمْ إِلَی اِسْمِییَحْلِفُونَ بِهِ.(1)

ص: 26

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابان بن عثمان از یکی از راویان روایت کردهکه گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین است که یکی از پیامبران از قضاوت و داوری به پروردگار خود شکایت نمود و عرض کرد: چگونه به آن چه که چشم من ندیده و گوش من نشنیده قضاوت کنم؟!

خداوند فرمود: با گواهی گواهان میان مردم قضاوت کن و آنان را به اسم من دعوت نما تا به آن سوگند یاد کنند.

هم چنین حضرت فرمود: حضرت داود علیه السّلام عرضه داشت: پروردگارا! حق را همان طور که نزد توست به من نشان ده تا به آن قضاوت کنم. خداوند فرمود: تو توان آن را نداری.

حضرت داود علیه السّلام اصرار کرد تا سرانجام خداوند پذیرفت.

پس مردی نزد داود علیه السّلام آمد که بر شخص دیگرییاری می طلبید و گفت: این مرد، اموال مرا گرفته است.

خداوند به داود علیه السّلام وحی نمود که این که یاری می خواهد، پدر آن شخص را کشته و اموال او را گرفته است.

پس داود علیه السّلام دستور داد مردی را که یاری می خواست کشتند و اموالش را گرفتند و به آن شخص دادند.

فرمود: مردم تعجب کردند و درباره آن گفت گو می کردند. تا این که خبر آن به حضرت داود علیه السّلام رسید و به خاطر آن، دچار ناراحتی و کراهت شد. پس خداوند را خواند که این حکم را بردارد. خداوند نیز چنین نمود.

آن گاه خداوند به او وحی نمود که بین مردم به گواهی گواهان حکم کن و آنان را به اسم من فراخوان تا به آن سوگند یاد کنند.

50- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ نَبِیّاً مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ شَکَا إِلَی رَبِّهِ فَقَالَ یَا رَبِّ کَیْفَ أَقْضِی فِیمَا لَمْ أَشْهَدْ وَ لَمْ أَرَ قَالَ فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ أَنِ اُحْکُمْ بَیْنَهُمْ بِکِتَابِی وَ أَضِفْهُمْ إِلَی اِسْمِی فَحَلِّفْهُمْ بِهِ وَ قَالَ هَذَا لِمَنْ لَمْ تَقُمْ لَهُ بَیِّنَةٌ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از سلیمان بن خالد روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه این گونه است: یکی از پیامبران به پروردگار خود شکایت نمود و عرضه داشت: پروردگارا! چگونه درباره چیزی که مشاهده نکرده و ندیده ام داوری کنم؟

خداوند به او وحی فرمود که میان مردم به کتاب من حکم کن و آنان را به نام من فراخوان و به آن سوگندشان ده.

و فرمود: این حکم، برای کسی است که گواهی به نفع او اقامه نشده است.

51- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه: أَنَّ اَلْیَمِینَ اَلْکَاذِبَةَ وَ قَطِیعَةَ اَلرَّحِمِ تَذَرَانِ اَلدِّیَارَ بَلاَقِعَ مِنْ أَهْلِهَا وَ تُنْغِلُ اَلرَّحِمَ یَعْنِیاِنْقِطَاعَ

اَلنَّسْلِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو عبیده حذّاء روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین آمده است: سوگند دروغ و قطع پیوند خویشاوندی، سرزمین ها را برای اهالی

ص: 27

آن، خشک و بی آب و علف می کند و نسل را نابود می سازد.

52- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ سَعِیدِ بْنِ عَمْرٍو اَلْجُعْفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه ذَاتَ یَوْمٍ وَ هُوَ یَأْکُلُ مُتَّکِئاً قَالَ وَ قَدْ کَانَ یَبْلُغُنَا أَنَّ ذَلِکَ یُکْرَهُ فَجَعَلْتُ أَنْظُرُ إِلَیْهِ فَدَعَانِی إِلَی طَعَامِهِ فَلَمَّا فَرَغَ قَالَ یَا مُحَمَّدُ لَعَلَّکَ تَرَی أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا رَأَتْهُ عَیْنٌ وَ هُوَ یَأْکُلُ وَ هُوَ مُتَّکِئٌ مِنْ أَنْ بَعَثَهُ اَللَّهُ إِلَی أَنْ قَبَضَهُ قَالَ ثُمَّ رَدَّ عَلَی نَفْسِهِ فَقَالَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا رَأَتْهُ عَیْنٌیَأْکُلُ وَ هُوَ مُتَّکِئٌ مِنْ أَنْ بَعَثَهُ اَللَّهُ إِلَی أَنْ قَبَضَهُ ثُمَّ قَالَ یَا مُحَمَّدُ لَعَلَّکَ تَرَی أَنَّهُ شَبِعَ مِنْ خُبْزِ اَلْبُرِّ ثَلاَثَةَ أَیَّامٍ مُتَوَالِیَةٍ مِنْ أَنْ بَعَثَهُ اَللَّهُ إِلَی أَنْ قَبَضَهُ ثُمَّ رَدَّ عَلَی نَفْسِهِ ثُمَّ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا شَبِعَ مِنْ خُبْزِ اَلْبُرِّ ثَلاَثَةَ أَیَّامٍ مُتَوَالِیَةٍ مُنْذُ بَعَثَهُ اَللَّهُ إِلَی أَنْ قَبَضَهُ أَمَا إِنِّی لاَ أَقُولُ إِنَّهُ کَانَ لاَ یَجِدُ لَقَدْ کَانَ یُجِیزُ اَلرَّجُلَ اَلْوَاحِدَ بِالْمِائَةِ مِنَ اَلْإِبِلِ فَلَوْ أَرَادَ أَنْ یَأْکُلَ لَأَکَلَ وَ لَقَدْ أَتَاهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِمَفَاتِیحِ خَزَائِنِ اَلْأَرْضِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ یُخَیِّرُهُ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَهُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مِمَّا أَعَدَّ اَللَّهُ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ شَیْئاً فَیَخْتَارُ اَلتَّوَاضُعَ لِرَبِّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ مَا سُئِلَ شَیْئاً قَطُّ فَیَقُولَ لاَ إِنْ کَانَ أَعْطَی وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ قَالَ یَکُونُ وَ مَا أَعْطَی عَلَی اَللَّهِ شَیْئاً قَطُّ إِلاَّ سَلَّمَ ذَلِکَ إِلَیْهِ حَتَّی إِنْ کَانَ لَیُعْطِی اَلرَّجُلَ اَلْجَنَّةَ فَیُسَلِّمُ اَللَّهُ ذَلِکَ لَهُ ثُمَّ تَنَاوَلَنِی بِیَدِهِ وَ قَالَ وَ إِنْ کَانَ صَاحِبُکُمْ لَیَجْلِسُ جِلْسَةَ اَلْعَبْدِ وَ یَأْکُلُ إِکْلَةَ اَلْعَبْدِ وَ یُطْعِمُ اَلنَّاسَ خُبْزَ اَلْبُرِّ وَ اَللَّحْمَ وَ یَرْجِعُ إِلَی أَهْلِهِ فَیَأْکُلُ اَلْخُبْزَ وَ اَلزَّیْتَ وَ إِنْ کَانَ لَیَشْتَرِی اَلْقَمِیصَ اَلسُّنْبُلاَنِیَّ ثُمَّ یُخَیِّرُ غُلاَمَهُ خَیْرَهُمَا ثُمَّ یَلْبَسُ اَلْبَاقِیَ فَإِذَا جَازَ أَصَابِعَهُ قَطَعَهُ وَ إِذَا جَازَ کَعْبَهُ حَذَفَهُ وَ مَا وَرَدَ عَلَیْهِ أَمْرَانِ قَطُّ کِلاَهُمَا لِلَّهِ رِضًا إِلاَّ أَخَذَ بِأَشَدِّهِمَا عَلَی بَدَنِهِ وَ لَقَدْ وُلِّیَ اَلنَّاسَ خَمْسَ سِنِینَ فَمَا وَضَعَ آجُرَّةً عَلَی آجُرَّةٍ وَ لاَ لَبِنَةً عَلَی لَبِنَةٍ وَ لاَ أَقْطَعَ قَطِیعَةً وَ لاَ أَوْرَثَ بَیْضَاءَ وَ لاَ حَمْرَاءَ إِلاَّ سَبْعَمِائَةِ دِرْهَمٍ فَضَلَتْ مِنْ عَطَایَاهُ أَرَادَ أَنْ یَبْتَاعَ لِأَهْلِهِ بِهَا خَادِماً وَ مَا أَطَاقَ أَحَدٌ عَمَلَهُ وَ إِنْ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما لَیَنْظُرُ فِی اَلْکِتَابِ مِنْ کُتُبِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَیَضْرِبُ بِهِ اَلْأَرْضَ وَ یَقُولُ مَنْ یُطِیقُ هَذَا.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از محمد بن مسلم روایت کرده که گفت: روزی خدمت حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه رفتم در حالی که آن حضرت تکیه زده بود و غذا می خورد و به ما چنین خبر رسیده بود که غذا خوردنی چنین مکروه است. من به او نگاه کردم، ایشان مرا به خوردن خوراک فرا خواند و چون از خوردن دست کشید فرمود: ای محمد! شاید چنین می اندیشی که کسی رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله را ندیده است از روزی که خداوند او را به پیامبری برانگیخت تا پایان عمر تکیه داده غذا بخورد؟ سپس جواب خود را داد و فرمود: نه به خدا سوگند از وقتی که خداوند او را به پیامبری برانگیخت تا به هنگام رحلت دیده نشد سه روز پی، در پی سیر نان بخورد. و سپس فرمود: ای محمد! شاید تو می اندیشی او را از هنگام بعثت تا دم رحلت،سه روز پیاپی نان گندم سیر خورده است؟ و سپس جواب خود را داد و فرمود: نه به خدا سوگند او از هنگام بعثت تا دم رحلت سه روز پیاپی نام گندم، سیر نخورد. هان! من نمی گویم که او نان نمی یافت، او به یک مرد تا صد شتر جایزه می داد و اگر می خواست می خورد.

ص: 28

حضرت جبرئیل علیه السلام همۀ کلیدهای گنجینه های زمین را برایش آورد و سه بار او را در پذیرش آنها مخیّر ساخت و این در حالی بود که خداوند هیچ چیز از آنچه به روز رستاخیز برایش فراهم کرده بود بکاهد، ولی او تواضع در راه رضای پروردگار عزّ و جلّ را برگزید، و هرگز چیزی از او خواسته نشد که نه بگوید. اگر بود می بخشید، و اگر نبود می فرمود: خواهد بود، و هرگز چیزی بر عهدۀ خدا نمی نهاد مگر اینکه خدا آن را می پذیرفت و به او می داد تا آن جا که اگر به کسی بهشت وعده می داد خدا آن را می پذیرفت و به او می بخشید. حضرت صلوات الله علیه سپس مرا با دست پیش کشید و فرمود: همانا سرور شما[حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه]چنان بنده ای با تواضع می نشست و همچون بندگان غذا می خورد و به مردم نان گندم و گوشت می خورانید و خود به خانه می رفت و نان و زیت می خورد. او پیراهن بلند می خرید و بهترش را به غلام خود می داد و پست تر آن را خود می پوشید، و اگر آستینش از انگشتانش فراتر می رفت آن را می برید، و اگر پایین آن از قوزک پایش فراتر می رفت آن را قیچی می کرد، و هرگز در برابر دو کار قرار نمی گرفت که هر دو پسند خدا بود مگر هر کدام را که بر تنش سخت تر بود برمی گزید. او پنج سال بر مردم حکومت کرد بی آنکه آجری روی آجرییا خشتی روی خشتی نهد و نه به کسی تیولی بخشید و نه طلا و نقره ای به ارث گذاشت مگر هفتصد درهم که از حقوق بیت المالش فزون آمده بود و تصمیم داشت با آن برای خانواده اش خدمتکاری بخرد. کسی طاقت کار او را نداشت و همانا حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما به کتابی از کتاب های علی صلوات الله علیه می نگریست آن را بر زمین می نهاد و می فرمود: چه کسی تاب و تحمل آن را دارد.

53- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ وَ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ وَ سَلَمَةَ بَیَّاعِ اَلسَّابِرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما إِذَا أَخَذَ کِتَابَ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَنَظَرَ فِیهِ قَالَ مَنْ یُطِیقُ هَذَا مَنْ یُطِیقُ ذَا قَالَ ثُمَّ یَعْمَلُ بِهِ وَ کَانَ إِذَا وَجْهِهِ وَ مَا أَطَاقَ أَحَدٌ عَمَلَ عَلِیٍّ صلوات الله علیه مِنْ وُلْدِهِ مِنْ بَعْدِهِ إِلاَّ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از عبدالرحمن بن حجاج و حفص بن بختری و سلمه بیاع سابری روایت کرده که گفتند: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما را شیوه بر آن بود که هر گاه کتاب علی صلوات الله علیه را برمی گرفت و در آن نظر می کرد و می فرمود: چه کسی تاب و تحمّل این شیوه را دارد؟ چه کسی تاب و توان آن را دارد؟ و سپس بدان عمل می کرد، و آن چنین بود که چون به نماز می ایستاد رنگش دگرگون می شد تا جایی که این دگرگونی از چهره اش دانسته می شد، و کسی از فرزندان علیصلوات الله علیه جز حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما تاب و توان انجام آن را نداشت.

54- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُقَاتِلِبْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه کَمْ کَانَ طُولُ آدَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حِینَ هُبِطَ بِهِ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ کَمْ کَانَ طُولُ حَوَّاءَ قَالَ وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَهْبَطَ آدَمَ وَ زَوْجَتَهُ حَوَّاءَ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ إِلَی اَلْأَرْضِ کَانَتْ رِجْلاَهُ بِثَنِیَّةِ اَلصَّفَا وَ رَأْسُهُ دُونَ أُفُقِ اَلسَّمَاءِ وَ أَنَّهُ شَکَا إِلَی اَللَّهِ

ص: 29

مَا یُصِیبُهُ مِنْ حَرِّ اَلشَّمْسِ فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ آدَمَ قَدْ شَکَا مَا یُصِیبُهُ مِنْ حَرِّ اَلشَّمْسِ فَاغْمِزْهُ غَمْزَةً وَ صَیِّرْ طُولَهُ سَبْعِینَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهِ وَ اِغْمِزْ حَوَّاءَ غَمْزَةً فَیَصِیرَ طُولُهَا خَمْسَةً وَ ثَلاَثِینَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهَا.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از مقاتل بن سلیمان روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه پرسیدم: طول قامت حضرت آدم علیه السلام و حضرت حوّا سلام الله علیها آن هنگام که به زمین فرو درآمدند چه قدر بود؟ حضرت فرمود: ما در کتاب حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما چنینیافته ایم که چون خدای عزّ و جلّ حضرت آدم علیه السلام و همسرش حضرت حوّا سلام الله علیها را به زمین فرو فرستاد دو پای حضرت آدم روی بلندی کوه صفا بود و سرش زیر افق آسمان. حضرت آدم علیه السلام از گرمای خورشید به درگاه الهی نالید خداوند عزّ و جلّ به حضرت جبرئیل علیه السلام وحی فرمود که حضرت آدم علیه السلام از گرمای فراوان آفتاب می نالد، حضرت جبرئیل علیه السلام او را در هم فشرد و قامتش هفتاد ذراع به ذراع خود حضرت آدم علیه السلام گردید، و حضرت حوّا علیهاالسلام را نیز در هم فشرد و او نیز قامتی به طول سی و پنج ذراع به ذراع خودش گشت.

55- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ عَنْبَسَةَ بْنِ بِجَادٍ اَلْعَابِدِ عَنْ مُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه إِذْ أَقْبَلَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ فَسَلَّمَ ثُمَّ ذَهَبَ فَرَقَّ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه وَ دَمَعَتْ عَیْنَاهُ فَقُلْتُ لَهُ لَقَدْ رَأَیْتُکَ صَنَعْتَ بِهِ مَا لَمْ تَکُنْ تَصْنَعُ فَقَالَ رَقَقْتُ لَهُ لِأَنَّهُ یُنْسَبُ إِلَی أَمْرٍ لَیْسَ لَهُ لَمْ أَجِدْهُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه مِنْ خُلَفَاءِ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ وَ لاَ مِنْ مُلُوکِهَا.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از معلّی بن خنیس روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بودم که محمّد بن عبد اللّٰه نزد آن حضرت آمد و سلام کرد و رفت. حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه دلش به حال او سوخت و اشک از چشمانش بریخت. من به آن حضرت عرض کردم: دیدم با او رفتاری کردید که پیشتر نمی کردید؟ فرمود: دلم به حال او سوخت، زیرا چیزی به او نسبت دهند که حقّ او نیست. من او را در کتاب علی صلوات الله علیه نه در زمرۀ خلفای این امّت یافته ام و نه در شمار سلاطین آن.

56- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أحمد بن محمّد عن الحسین بن سعید عن محمّد بن إسماعیل عن منصور عن طلحة بن زید و محمّد بن عبد الجبّار بغیر هذا الإسناد یرفعه إلی طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: قَرَأْتُ فِی کِتَابِ أَبِی صلوات الله علیه الْأَئِمَّةُ فِی کِتَابِ اللَّهِ إِمَامَانِ إِمَامُ هُدًی وَ إِمَامُ ضَلَالٍ فَأَمَّا أَئِمَّةُ الْهُدَی فَیُقَدِّمُونَ أَمْرَ اللَّهِ قَبْلَ أَمْرِهِمْ وَ حُکْمَ اللَّهِ قَبْلَ حُکْمِهِمْ وَ أَمَّا أَئِمَّةُالضَّلَالِ

فَإِنَّهُمْ یُقَدِّمُونَ أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَمْرِ اللَّهِ وَ حُکْمَهُمْ قَبْلَ حُکْمِ اللَّهِ اتِّبَاعاً لِأَهْوَائِهِمْ وَ خِلَافاً لِمَا فِی الْکِتَابِ.(3)

ص: 30

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از طلحة بن زید روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب پدرم صلوات الله علیه خواندم که ائمه در کتاب خدا دو نوع هستند: امام هدایت و امام گمراهی. امامان هدایت امر خدا را مقدم بر امر خود می کنند و حکم خدا را بر حکم خود، ولی ائمه گمراهی امر خود را بر امر خدا و حکم خود را بر حکم خدا مقدم می دارند و خواهش نفس خود را تبعیت می کنند و بر خلاف کتاب خدا عمل می کنند.

57- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی عَنِ الْأَهْوَازِیِّ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ قَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحَدِهِمَا صلوات الله علیهما قَالَ: إِنَّ عِنْدَنَا صَحِیفَةً مِنْ کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَوْ مُصْحَفِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فَنَحْنُ نَتَّبِعُ مَا فِیهَا فَلَا نَعْدُوهَا.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از محمد از حضرت محمد امام باقر یا حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیهما روایت کرده که فرمود: در نزد ما صحیفه ای از کتاب علی صلوات الله علیهیا فرمود: مصحفی از علی صلوات الله علیه است به طول هفتاد ذراع. ما از آن پیروی می کنیم و هرگز مخالف آن رفتار نخواهیم کرد.

58- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن عَلِیُّ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مَرْوَانَ عَنِ الْفُضَیْلِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیهیَا فُضَیْلُ عِنْدَنَا کِتَابُ عَلِیٍّ صلوات الله علیه سَبْعُونَ ذِرَاعاً مَا عَلَی الْأَرْضِ شَیْ ءٌ یُحْتَاجُ إِلَیْهِ إِلَّا وَ هُوَ فِیهِ حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ ثُمَّ خَطَّهُ بِیَدِهِ عَلَی إِبْهَامِهِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از فضیل روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: یا فضیل! در نزد ما کتاب علی صلوات الله علیه است به طول هفتاد ذراع که روی زمین هر چه مورد احتیاج باشد در آن هست، حتّی جریمهیک خراش. سپس با دست خود بر روی انگشت ابهام خویش خطی کشید.

59- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن علیّ بن الحسن عن أبیه عن إبراهیم بن محمّد عَنْ مَرْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ عِنْدَنَا کِتَابُ عَلِیٍّ صلوات الله علیه سَبْعُونَ ذِرَاعاً.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از مروان روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که فرمود: نزد ما کتاب علی صلوات الله علیه است به طول هفتاد ذراع.

60- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن إبراهیم بن هاشم عن جعفر بن محمّد عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِمَیْمُونٍ

الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ صلوات الله علیهما قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه کُلُّ شَیْ ءٍ یُحْتَاجُ إِلَیْهِ حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ وَ الْأَرْشُ.(4)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالله بن میمون قداح از حضرت امام جعفر صادق، از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیهما روایت کرده که فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه تمام آنچه به آن احتیاج باشد هست، حتی جریمه

ص: 31

خراش و دیه.

61- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أحمد بن الحسن بن علیّ بن فضّال عن أبیه عن ابن بکیر عن زرارة عَنْ عَبْدِ الْمَلِکِ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: أَرَانِی أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه بَعْضَ کُتُبِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه ثُمَّ قَالَ لِی لِأَیِّ شَیْ ءٍ کَتَبَ هَذِهِ الْکُتُبَ قُلْتُ مَا أَبْیَنَ الرَّأْیَ فِیهَا قَالَ هَاتِ قُلْتُ عَلِمَ أَنَّ قَائِمَکُمْ یَقُومُیَوْماً فَأَحَبَّ أَنَّ یُعْمَلَ بِمَا فِیهَا قَالَ صَدَقْتَ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالملک بن اعین روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه بعضی از کتب علی صلوات الله علیه را به من نشان داد و پرسید: می دانی این کتب را برای چه نوشته؟ گفتم خیلی واضح است! فرمود: بگو! عرض کردم: می دانست که حضرت قائم شما صلوات الله علیهیک روز قیام خواهد کرد و می خواهد به

آن کتب عمل کند. فرمود: راست گفتی.

62- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ صلوات الله علیهما قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه کُلُّ شَیْ ءٍ یُحْتَاجُ إِلَیْهِ حَتَّی الْخَدْشُ وَ الْأَرْشُ وَ الْهَرْشُ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالله بن میمون از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه از پدر بزرگوارش صلوات الله علیه روایت کرده که فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه، هرچه که به آن احتیاج پیدا شود وجود دارد، حتی جریمه خراش و گاز گرفتن گرگ ها.

63- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن محمّد بن الحسین، عن عبد الرحمن بن أبي هاشم عَنْ عَنْبَسَةَ بن الْعَابِدِ قَالَ: سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ صلوات الله علیهما وَ ذُکِرَ عِنْدَهُ الصَّلَاةُ فَقَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه الَّذِی أَمْلَاهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَا یُعَذِّبُ عَلَی کَثْرَةِ الصَّلَاةِ وَ الصِّیَامِ وَ لَکِنْ یَزِیدُهُ جَزَاءً.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عنبسه بن عابد روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم موقعی که صحبت از نماز شد، فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه که به املای رسول الله صلّی اللَّه علیه و آله است، نوشته است که خداوند بر نماز و روزه زیاد عذاب نمی کند، ولی پاداش آن را اضافه خواهد کرد.64- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن محمّد بن إسماعیل عن عبد الرحمن بن أبی نجران عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ مَا تَرَکَ عَلِیُّ صلوات الله علیه شِیعَتِهِ وَ هُمْ یَحْتَاجُونَ إِلَی أَحَدٍ فِی الحَلَالٍ وَ الحَرَامٍ حَتَّی إِنَّا وَجَدْنَا فِی کِتَابِهِ أَرْشَ الْخَدْشِ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَمَا إِنَّکَ إِنْ رَأَیْتَ

ص: 32

کِتَابَهُ

لَعَلِمْتَ أَنَّهُ مِنْ کُتُبِ الْأَوَّلِینَ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالله بن ایوب از پدرش روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: علی صلوات الله علیه شیعیان خود را نگذاشت که در حلال و حرام محتاج احدی باشند. ما در کتاب علی صلوات الله علیه جریمه خدشه را نیزیافتیم. سپس فرمود: اگر تو کتاب علی صلوات الله علیه را ببینی، خواهی فهمید که از کتاب های پیشینیان است.

65- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن محمّد بن الحسین عن صفوان عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه بَلَغَنَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ لِعَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنْتَ أَخِی وَ صَاحِبِی وَ صَفِیِّی وَ وَصِیِّی وَ خَالِصِی مِنْ أَهْلِ بَیْتِی وَ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی وَ سَأُنَبِّئُکَ فِیمَایَکُونُ فِیهَا مِنْ بَعْدِییَا عَلِیُّ إِنِّی أَحْبَبْتُ لَکَ مَا أُحِبُّهُ لِنَفْسِی وَ أَکْرَهُ لَکَ مَا أَکْرَهُهُ لَهَا فَقَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه هَذَا مَکْتُوبٌ عِنْدِی فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ لَکِنْ دَفَعْتُهُ أَمْسِ حِینَ کَانَ هَذَا الْخَوْفُ وَ هُوَ حِینَ صُلِبَ الْمُغِیرَةُ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابوالصلاح روایت کرده که گفت: به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه گفتم: شنیده ایم که رسول الله صلی الله علیه و آله به علی صلوات الله علیهگفت: تو برادر من و دوست و برگزیده و وصی و شخصیت برجسته خانواده و جانشینمنی در میان امتم. به زودی به تو خواهم گفت که در مورد خلافت بعد از من چه ماجرایی پیش خواهد آمد. یا علی! من برای تو دوست دارم آنچه را که برای خود می خواهم، و ناپسند می شمارم برایت آنچه را که برای خود ناپسند می شمارم.

حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: این مطلب در کتاب علی صلوات الله علیه که در پیش من است نوشته است، ولی دیروز که این خوف پیش آمد، آن را پنهان کردم. و آن زمانی بود که مغیره را به دار آویختند.

66- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن محمّد بن الحسین، عن عبد الرحمن ابن أبی هاشم و جعفر ابن بشیر، عن عنبسة عَنِ مُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه إِذْ أَقْبَلَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ ثُمَّ ذَهَبَ وَ رَقَّ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه وَ دَمَعَتْ عَیْنُهُ فَقُلْتُ لَهُ لَقَدْ رَأَیْتُکَ صَنَعْتَ بِهِ مَا لَمْ تَکُنْ تَصْنَعُ قَالَ رَقَقْتُ لَهُ لِأَنَّهُ یَنْسُبُ فِی أَمْرٍ لَیْسَ لَهُ لَمْ أَجِدْهُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه مِنْ خُلَفَاءِ هَذِهِ الْأُمَّةِ وَ لَا مُلُوکِهَا.(3)مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از معلی بن خنیس روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بودم محمّد بن عبد اللَّه بن حسن آمد سلام کرده رفت. حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه چشم هایش پر از اشک شد. عرض کردم: سرورم کاری کردی که تاکنون نمی کردی. فرمود دلم به حالش سوخت زیرا مردم او را به مقامی نسبت میدهند که مال او نیست در کتاب علی صلوات الله علیه نام او را جزو خلفا و پادشاهان ندیده ام.

ص: 33

67- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوب بن یزید، عن ابن أبی عمیر، عن عمر بن أُذَیْنَةَ عَنْ جَمَاعَةٍ سَمِعُوا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه: یَقُولُ وَ قَدْ سُئِلَ عَنْ مُحَمَّدٍ فَقَالَ إِنَّ عِنْدِی لَکِتَابَیْنِ فِیهِمَا اسْمُ کُلِّ نَبِیٍّ وَ کُلِّ مَلِکٍ یَمْلِکُ- لَا وَ اللَّهِ مَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ فِی أَحَدِهِمَا.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عمر بن اذینه از جماعتی روایت کرده که گفتند: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه در مورد محمد سؤال و شنیدیم که آن حضرت می فرمود: دو کتاب نزد من است که در آن اسم هر پیامبر و پادشاهی که حکومت کند نوشته شده است، نه به خدا قسم نام محمد بن عبد الله در هیچیک از آن دو نیست.

68- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن علیّ بن إسماعیل، عن صفوان بن یحیی، عن العیص بن القاسم عَنِ مُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه: مَا مِنْ نَبِیٍّ وَ لَا وَصِیٍّ وَ لَا مَلِکٍ إِلَّا فِی کِتَابٍ عِنْدِی- لَا وَ اللَّهِ مَا لِمُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ فِیهِ اسْمٌ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از معلی بن خنیس روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: هیچ پیامبر، وصی و پادشاهی نیست مگر آنکه اسم او در کتابی نزد من است نه به خدا قسم نامی از محمد بن عبد الله بن حسن در آن نیست.

69- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أحمد بن محمّد عن الحسن بن محبوب عن هشام بن سالم عَنْ عَمَّارٍ أَوْ غَیْرِهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه فَبِمَا تَحْکُمُونَ إِذَا حَکَمْتُمْ فَقَالَ بِحُکْمِ اللَّهِ وَ حُکْمِ دَاوُدَ وَ حُکْمِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله فَإِذَا وَرَدَ عَلَیْنَا مَا لَیْسَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه تَلَقَّانَا بِهِ رُوحُ الْقُدُسِ وَ أَلْهَمَنَا اللَّهُ إِلْهَاماً.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عمار یا شخص دیگری روایت کرده که گفت: به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه عرض کردم: وقتی حکم می کنید بر چه اساسی حکم می کنید؟ فرمود: به حکم خدا و حکم حضرت داود و حکم حضرت محمد صلی الله علیه و آله، وقتی چیزی پیش آید که حکمش در کتاب علی صلوات الله علیه نباشد روح القدس آن را به ما القا می کند و خداوند به ما الهام می نماید.

70- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن محمّد بن الحسین عن جعفر بن بشیر عن الحسین بن أبی البلاد عن أبی مخلّد عَنْ عَبْدِ الْمَلِکِ قَالَ: دَعَا أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه بِکِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیهفَجَاءَ بِهِ جَعْفَرٌ مِثْلَ فَخِذِ الرَّجُلِ مَطْوِیٍّ فَإِذَا فِیهِ أَنَّ النِّسَاءَ لَیْسَ لَهُنَّ مِنْ عَقَارِ الرَّجُلِ إِذَا هُوَ تُوُفِّیَ عَنْهَا شَیْ ءٌ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه هَذَا وَ اللَّهِ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ وَ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله.(4)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالملک روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه کتاب علی صلوات الله علیه را خواست و حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه

ص: 34

آن را آورد که مثل ران یک آدم در هم پیچیده بود و در آن نوشته بود: زنان پس از فوت آنها، از زمین شوهر خود ارث نمی برند. حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: به خدا قسم این خط علی صلوات الله علیه و املای رسول الله صلی الله علیه و آله است.

71- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن محمّد بن الحسین عن جعفر بن بشیر عَنْ عَنْبَسَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه الَّذِی أَمْلَی رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله إِنْ کَانَ الشُّؤْمُ فِی شَیْ ءٍ فَفِی النِّسَاءِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عنبسه روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه که رسول الله صلّی الله علیه و آله بر علی صلوات الله علیه املاء کردند، چنین آمده: اگر بدشگونی در چیزی باشد، در زنان است.

72- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أبو محمّد عن عمران بن موسی عن موسی بن جعفر عن علیّ بن أسباط عن محمّد بن الفضیل عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَ الْمُغِیرَةُ بْنُ سَعِیدٍ جَالِسَیْنِ فِی الْمَسْجِدِ فَأَتَانَا الْحَکَمُ بْنُ عُیَیْنَةَ فَقَالَ لَقَدْ سَمِعْتُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه حَدِیثاً مَا سَمِعَهُ أَحَدٌ قَطُّ فَسَأَلْنَاهُ فَأَبَی أَنْ یُخْبِرَنَا بِهِ فَدَخَلْنَا عَلَیْهِ فَقُلْنَا إِنَّ الْحَکَمَ بْنَ عُیَیْنَةَ أَخْبَرَنَا أَنَّهُ سَمِعَ مِنْکَ مَا لَمْ یَسْمَعْهُ مِنْکَ أَحَدٌ قَطُّ فَأَبَی أَنَّ یُخْبِرَنَا بِهِ فَقَالَ نَعَمْ وَجَدْنَا عِلْمَ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فِی آیَةٍ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ «وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لَا نَبِیٍّ وَ لَا مُحَدَّثٍ» فَقُلْنَا لَیْسَتْ هَکَذَا هِیَفَقَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لَا نَبِیٍّ وَ لَا مُحَدَّثٍ إِلَّا إِذَا تَمَنَّی أَلْقَی الشَّیْطَانُ فِی أُمْنِیَّتِهِ فَقُلْتُ وَ أَیُّ شَیْ ءٍ الْمُحَدَّثُ فَقَالَ یُنْکَتُ فِی أُذُنِهِ فَیَسْمَعُ طَنِیناً کَطَنِینِ الطَّسْتِ أَوْ یُقْرَعُ عَلَی قَلْبِهِ فَیَسْمَعُ وَقْعاً کَوَقْعِ السِّلْسِلَةِ عَلَی الطَّسْتِ فَقُلْتُ إِنَّهُ نَبِیٌّ ثُمَّ قَالَ لَا مِثْلُ الْخَضِرِ وَ مِثْلُ ذِی الْقَرْنَیْنِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو حمزه ثمالی روایت کرده گفت: من و مغیرة بن سعید در مسجد نشسته بودیم که حکم بن عیینه آمد و گفت: از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه حدیثی شنیدم که احدی هرگز آن را نشنیده. از او پرسیدیم، ولی ابا داشت از این که آن را به ما بگوید. خدمت حضرت رسیدیم و عرض کردیم: حکم بن عیینه می گوید که از شما حدیثی شنیده که کس دیگری از شما آن را نشنیده و ابا داشت که آن را برای ما نقل کند. فرمود آری، علم علی صلوات الله علیه را در آیه ای از کتاب خدا یافتیم. «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِیٍ و لامحدّث. » گفتیم: آیه این طور نیست. فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین است: «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِیٍ و لا محدّث إِلَّا إِذَا تَمَنَّی أَلْقَی الشَّیْطَانُ فِی أُمْنِیَّتِهِ» «و پیش از تو [نیز] هیچ رسول و پیامبر «و محدثی» را نفرستادیم جز اینکه هر گاه چیزی تلاوت می نمود، شیطان در تلاوتش القای [شبهه] می کرد». (سوره حج آیه 52)

پرسیدم: محدث چیست؟ فرمود: در گوشش گفته می شود و طنینی مانند طنین طشت می شنود. یا این که بر قلبش القاء می شود

ص: 35

و صدایی مانند افتادن زنجیر در طشت می شنود. پرسیدم: او نبی است؟ فرمود: خیر، مثل خضر و ذوالقرنین است.

73- قال الشیخ الصدوق: وَ قَالَ الصَّادِقُ صلوات الله علیه لَا تَأْکُلْ ذَبِیحَةَ الْیَهُودِیِّ وَ النَّصْرَانِیِّ وَ الْمَجُوسِیِّ وَ جَمِیعِ مَنْ خَالَفَ الدِّینَ إِلَّا مَا إِذَا سَمِعْتَهُ یَذْکُرُ اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهَا وَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه لَا یَذْبَحِ الْمَجُوسِیُّ وَ لَا النَّصْرَانِیُّ وَ لَا نَصَارَی الْعَرَبِ الْأَضَاحِیَّ وَ قَالَ تَأْکُلُ ذَبِیحَتَهُ إِذَا ذَکَرَ اسْمَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ. (1)

مرحوم شیخ صدوق می گوید: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمودند: از خوردن ذبیحهیهودی و نصرانی و مجوسی هر کس خلافِ دین تو را دارد اجتناب کن مگر اینکه «بسم الله» گفتن او را بشنوی، و نیز فرمودند: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده که نه مجوسی و نه نصرانی و نه ترسایان عرب گوسفند و یا گاو قربانی را در عید اضحی نکشند، و فرموده است: از ذبیحه هر یک از اینها اگر «بسم الله» در هنگام سر بریدن حیوان بگوید بخور.

74- الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، بإسناده عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه إِنَّ الْوَلَدَ لَا یَأْخُذُ مِنْ مَالِ وَالِدِهِ شَیْئاً وَ یَأْخُذُ الْوَالِدُ مِنْ مَالِ وَلَدِهِ مَا یَشَاءُ وَ لَهُ أَنْ یَقَعَ عَلَی جَارِیَةِ ابْنِهِ إِنْ لَمْ یَکُنِ الِابْنُ وَقَعَ عَلَیْهَا. (2)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از محمد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که پسر از مال پدر (بدون اجازه او) چیزی برنگیرد، ولی پدر هرگاه بخواهد می تواند از مال فرزند هرچه را تصرف کند، و نیز حق دارد از کنیز فرزند در صورتی که پسر با او نزدیکی نکرده باشد کام گیرد.

75- الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، بإسناده عن الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَیَابَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه لَوْ أَنَّ رَجُلًا قَطَعَ فَرْجَ امْرَأَتِهِ لَأُغْرِمَنَّهُ لَهَا دِیَتَهَا فَإِنْ لَمْ یُؤَدِّ إِلَیْهَا الدِّیَةَ قَطَعْتُ لَهَا فَرْجَهُ إِنْ طَلَبَتْ ذَلِکَ.(3)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از عبدالرحمن بن سیابه روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: همان در کتاب علی صلوات الله علیه چنین است که اگر مردی فرج زنش را قطع کند خون بهای آن را بر او تاوان می کنم و اگر دیه آن را نپردازد و زن دیه خود رامطالبه نمایدحشفه آن مرد را قطع می کنم.

76- الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، بإسناده عن الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ جَرِیرٍ عَنْ أَبِی الرَّبِیعِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه فِی الْجَدِّ مَعَ إِخْوَةٍ لِأُمٍّ قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ الْإِخْوَةَ مِنَ الْأُمِّ یَرِثُونَ مَعَ الْجَدِّ الثُّلُثَ.(4)

مرحوم شیخ صدوق، با مذکور از ابو ربیع روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه در باره جد با وجود برادران مادری، فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که برادران مادری با وجود جد، ثلث ترکه را به ارث می برند.

ص: 36

77- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه: ثَلاَثُ خِصَالٍ لاَ یَمُوتُ صَاحِبُهُنَّ أَبَداً حَتَّییَرَی وَبَالَهُنَّ اَلْبَغْیُ وَ قَطِیعَةُ اَلرَّحِمِ وَ اَلْیَمِینُ اَلْکَاذِبَةُ یُبَادِرُاَللَّهُ بِهَا.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از ابو عبیدۀ حذّاء روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه اینگونه آمده است که: سه خصلت است که دارندگان آن نمیرند تا مجازات و وبال آن را در دنیا ببینند: ستمکاری، قطع رحم، قسم به دروغ که با خدا بدان مبارزه شود.

78- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه أَنَّهُ قَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه: إِنَّ اَلْیَمِینَ اَلْکَاذِبَةَ وَ قَطِیعَةَ اَلرَّحِمِ تَذَرَانِ اَلدِّیَارَ بَلاَقِعَ مِنْ أَهْلِهَا وَ تَنْقُلاَنِ اَلرَّحِمَ وَ إِنَّ اِنْتِقَالَ اَلرَّحِمِ اِنْقِطَاعُ اَلنَّسْلِ.(2)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از ابو عبیده حذّاء روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه اینگونه آمده است که: قسم به دروغ و قطع رحم موجب شوند که شهرها از ساکنین اش خالی گردند، و رحم ها بگردد، و معنی گردیدن رحم ها انقطاع نسل است.

79- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، أَبِی رحمه الله قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه: أَنَّ آکِلَ مَالِ اَلْیَتَامَی ظُلْماً سَیُدْرِکُهُ وَبَالُ ذَلِکَ فِی عَقِبِهِ مِنْ بَعْدِهِ فِی اَلدُّنْیَا فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: «وَ لْیَخْشَ اَلَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعٰافاً خٰافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اَللّٰهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلاً سَدِیداً» وَ أَمَّا فِی اَلْآخِرَةِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ:«إِنَّ اَلَّذِینَیَأْکُلُونَ أَمْوٰالَ اَلْیَتٰامیٰ ظُلْماً إِنَّمٰایَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نٰاراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً».(3)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از حلبیّ روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که: خورندۀ مال یتیمان از روی تعدّی و ستم به زودی وبال این کار را ببیند، نخست دامن گیر ذریّه و نسل آیندۀ او در دنیا و بعد دامن گیر خود او در عالم آخرت خواهد گشت، چنان که خداوند عزیز فرموده: «كسانى كه اگر فرزندان ناتوانى از خود به يادگار بگذارند [از ستم ديگران] بر آنان مى ترسند، بايد [از ستم درباره ی يتيمان مردم] بترسند! و از [مخالفت] خدا بپرهيزند، و سخنى استوار بگويند». (سوره نساء آیه 9) و امّا راجع به عقوبت عالم آخرت پس خداوند جلیل می فرماید: «كسانى كه اموال يتيمان را به ظلم و ستم مى خورند، [در حقيقت]، تنها آتش مى خورند؛ و به زودى در شعله هاى آتش

ص: 37

[دوزخ] مى سوزند». (سوره نساء آیه 10)

80- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: أَمَا إِنَّهُ لَیْسَتْ سَنَةٌ أَمْطَرَ مِنْ سَنَةٍ وَ لَکِنْ یَضَعُهُ حَیْثُیَشَاءُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا عَمِلَ قَوْمٌ بِالْمَعَاصِی صَرَفَ عَنْهُمْ مَا کَانَ قَدَّرَ لَهُمْ مِنَ اَلْمَطَرِ فِی تِلْکَ اَلسَّنَةِ إِلَی غَیْرِهَا مِنَ اَلْفَیَافِی وَ اَلْبِحَارِ وَ اَلْجِبَالِ وَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیُعَذِّبُ اَلْجُعَلَ فِی جُحْرِهَا یَحْبِسُ اَلْمَطَرَ عَنِ اَلْأَرْضِ لِخَطَایَا مَنْ بِحَضْرَتِهَا وَ قَدْ جَعَلَ اَللَّهُ لَهُ اَلسَّبِیلَ وَ اَلْمَسْلَکَ إِلَی مَحَلِّ أَهْلِ اَلطَّاعَةِ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فَاعْتَبِرُوا یٰا أُولِی اَلْأَبْصٰارِ وَ اَلْأَلْبَابِ - ثُمَّ قَالَ وَجَدْنَا فِی کِتَابِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا ظَهَرَ اَلزِّنَاءُ کَثُرَ مَوْتُ اَلْفَجْأَةِ وَ إِذَا طُفِّفَ اَلْمِکْیَالُ أَخَذَهُمُ اَللَّهُ بِالسِّنِینَ وَ اَلنَّقْصِ وَ إِذَا مَنَعُوا اَلزَّکَاةَ مَنَعَتِ اَلْأَرْضُ بَرَکَتَهَا مِنَ اَلزَّرْعِ وَ اَلثِّمَارِ وَ اَلْمَعَادِنِ وَ إِذَا جَارُوا فِی اَلْأَحْکَامِ وَ تَعَاوَنُوا عَلَی اَلظُّلْمِ وَ اَلْعُدْوَانِ وَ إِذَا نَقَضُوا اَلْعُهُودَ سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ عَدُوَّهُمْ وَ إِذَا قَطَّعُوا اَلْأَرْحَامَ جُعِلَتِ اَلْأَمْوَالُ فِی أَیْدِی أَشْرَارِهِمْ وَ إِذَا لَمْ یَأْمُرُوا بِمَعْرُوفٍ وَ لَمْ یَنْهَوْا عَنْ مُنْکَرٍ وَ لَمْ یَتَّبِعُوا اَلْأَخْیَارَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ أَشْرَارَهُمْ فَیَدْعُو أَخْیَارُهُمْ فَلاَ یُسْتَجَابُ لَهُمْ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از ابو حمزۀ ثمالی روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: هیچ سالی نسبت به سالی دیگر پرباران تر نخواهد بود لکن هر کجا که خدا بخواهد می بارد، همانا خدای عزّ و جلّ هنگامی که مردمی معصیت کار شوند و خدا را نافرمانی کنند آن مقدار بارانی که در آن سال برای زمین های ایشان مقدّر فرموده است از ایشان بگرداند و ابرها را به سوی بیابان های شوره زار و دریاها و کوه ها فرستد، زیرا خداوند عزیز هر آینه«جعل»کهیکی از حشرات الارض است در لانه و سوراخ خود به نفرستادن باران عذاب کند برای معصیت اهالی آن سرزمین، چرا که خداوند راه بیرون شدن از محلّۀ معصیت کاران را برای آن حیوان باز گذاشته، آنگاه حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: «پند گیرید ای صاحبان بصیرت». سپس فرمود: در کتاب حضرت امیر المؤمنین صلوات الله علیهیافتیم که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله فرموده است: هر گاه زنا کاری پیدا شود مرگ ناگهانی زیاد گردد، و هر گاه پیمانه کاهش یابد (یعنیکم فروشی کنند) خداوند آنها را به خشکسالی و کم محصولی گرفتار سازد، و هر گاه از پرداخت زکات سر باز زنند زمین برکات خود را از زراعت و میوهجات و معادن آنها دریغ کند، و هر گاه در داوری و حکم بی عدالتی نمایند در ستمکاری و دشمنی بر علیه خویشتنیارییک دیگر کرده باشند، و هر گاه پیمان شکنی کنند خداوند دشمنان شان را بر آنها مسلّط سازد. و هر گاه رابطۀ محبّت خویشاوندی را بریدند ثروت ها به دست بیگانگان و اشرار افتد. و هر گاه امر به معروف و نهی از منکر را ترک کردند و پیروی از نیکان اهل بیت من ننمودند خداوند مسلّط سازد بر آنها فرومایگان آنها را و آن هنگام هر چه نیکانشان برای نجات دعا کنند مستجاب نگردد.

81- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ وَ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ جَمِیعاً عَنْ

ص: 38

مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ عَامِرِ بْنِ وَاثِلَةَ عَنْ حُذَیْفَةَ بْنِ أُسَیْدٍ اَلْغِفَارِیِّ قَالَ: لَمَّا رَجَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ حِجَّةِ اَلْوَدَاعِ وَ نَحْنُ مَعَهُ أَقْبَلَ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی اَلْجُحْفَةِ فَأَمَرَ أَصْحَابَهُ بِالنُّزُولِ فَنَزَلَ اَلْقَوْمُ مَنَازِلَهُمْ ثُمَّ نُودِیَ بِالصَّلاَةِ فَصَلَّی بِأَصْحَابِهِ رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَیْهِمْ فَقَالَ لَهُمْ إِنَّهُ قَدْ نَبَّأَنِی اَللَّطِیفُ اَلْخَبِیرُ أَنِّی مَیِّتٌ وَ أَنَّکُمْ مَیِّتُونَ وَ کَأَنِّی قَدْ دُعِیتُ فَأَجَبْتُ وَ أَنِّی مَسْئُولٌ عَمَّا أُرْسِلْتُ بِهِ إِلَیْکُمْ وَ عَمَّا خَلَّفْتُ فِیکُمْ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ وَ حُجَّتِهِ وَ أَنَّکُمْ مَسْئُولُونَ فَمَا أَنْتُمْ قَائِلُونَ لِرَبِّکُمْ قَالُوا نَقُولُ قَدْ بَلَّغْتَ وَ نَصَحْتَ وَ جَاهَدْتَ فَجَزَاکَ اَللَّهُ عَنَّا أَفْضَلَ اَلْجَزَاءِ ثُمَّ قَالَ لَهُمْ أَ لَسْتُمْ تَشْهَدُونَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنِّی رَسُولُ اَللَّهِ إِلَیْکُمْ وَ أَنَّ اَلْجَنَّةَ حَقٌّ وَ أَنَّ اَلنَّارَ حَقٌّ وَ أَنَّ اَلْبَعْثَ بَعْدَ اَلْمَوْتِ حَقٌّ فَقَالُوا نَشْهَدُ بِذَلِکَ قَالَ اَللَّهُمَّ اِشْهَدْ عَلَی مَا یَقُولُونَ أَلاَ وَ إِنِّی أُشْهِدُکُمْ أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّ اَللَّهَ مَوْلاَیَ وَ أَنَا مَوْلَی کُلِّ مُسْلِمٍ وَ أَنَا أَوْلیٰ بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ فَهَلْ تُقِرُّونَ لِی بِذَلِکَ وَ تَشْهَدُونَ لِی بِهِ فَقَالُوا نَعَمْ نَشْهَدُ لَکَ بِذَلِکَ فَقَالَ أَلاَ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَإِنَّ عَلِیّاً مَوْلاَهُ وَ هُوَ هَذَا ثُمَّ أَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَرَفَعَهَا مَعَ یَدِهِ حَتَّی بَدَتْ آبَاطُهُمَا ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ اُنْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اُخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ أَلاَ وَ إِنِّی فَرَطُکُمْ وَ أَنْتُمْ وَارِدُونَ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ حَوْضِی غَداً وَ هُوَ حَوْضٌ عَرْضُهُ مَا بَیْنَ بُصْرَی وَ صَنْعَاءَ فِیهِ أَقْدَاحٌ مِنْ فِضَّةٍ عَدَدَ نُجُومِ اَلسَّمَاءِ أَلاَ وَ إِنِّی سَائِلُکُمْ غَداً مَا ذَا صَنَعْتُمْ فِیمَا أَشْهَدْتُ اَللَّهَ بِهِ عَلَیْکُمْ فِییَوْمِکُمْ هَذَا إِذَا وَرَدْتُمْ عَلَیَّ حَوْضِی وَ مَا ذَا صَنَعْتُمْ بِالثَّقَلَیْنِ مِنْ بَعْدِی فَانْظُرُوا کَیْفَ تَکُونُونَ خَلَفْتُمُونِی فِیهِمَا حِینَ تَلْقَوْنِی قَالُوا وَ مَا هَذَانِ اَلثَّقَلاَنِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ أَمَّا اَلثَّقَلُ اَلْأَکْبَرُ فَکِتَابُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَبَبٌ مَمْدُودٌ مِنَ اَللَّهِ وَ مِنِّی فِی أَیْدِیکُمْ طَرَفُهُ بِیَدِ اَللَّهِ وَ اَلطَّرَفُ اَلْآخَرُ بِأَیْدِیکُمْ فِیهِ عِلْمُ مَا مَضَی وَ مَا بَقِیَ إِلَی أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَةُ وَ أَمَّا اَلثَّقَلُ اَلْأَصْغَرُ فَهُوَ حَلِیفُ اَلْقُرْآنِ وَ هُوَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ عِتْرَتُهُ صلوات الله علیهم وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّییَرِدَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ قَالَ مَعْرُوفُ بْنُ خَرَّبُوذَ فَعَرَضْتُ هَذَا اَلْکَلاَمَ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فَقَالَ صَدَقَ أَبُو اَلطُّفَیْلِ رَحِمَهُ اَللَّهُ هَذَا اَلْکَلاَمُ وَجَدْنَاهُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ عَرَفْنَاهُ. (1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند خویش از حذیفة بن اسید غفاری گوید: چون رسول الله صلی الله علیه و آله از حجة الوداع با ما مراجعت کرد و به جحفه (منزلی میان مکه و مدینه) رسید به اصحاب خود دستور داد فرود آیند، همه جمعیت در منزل های خود جا گرفتند، سپس جار نماز کشیده شد و با اصحاب خود دو رکعت نماز گذارد، بعد به آنها رو کرد و فرمود خداوند لطیف خبیر به من خبر دادهکه من خواهم مرد و شما خواهید مرد، فرض کنید من دعوت حق را اجابت کردم من پیش خدا نسبت به امر رسالت و نسبت به کتاب و حجت خدا را که میان شما به جا گذاردم مسئولم و شما هم مسئولید شما به پروردگار خود در این موضوع چه خواهید گفت؟ عرض کردند گواهی میدهیم که رسالت خود را تبلیغ کردی و نصیحت به جا آوردی و کوشش نمودی خدا تو را از طرف ما بهترین پاداش عطا نماید.

سپس فرمود: شما نیستید که عقیده دارید و میگوئید خدا یگانه است؟ و من از جانب او به سوی شما فرستاده شدم و عقیده دارید که بهشت حق است، دوزخ حق است، زنده شدن پس از مرگ حقست؟ همه گفتند شهادت میدهیم به همه اینها.

ص: 39

فرمود: بار خدایا گواه گفتار آنها باش، متوجه باشید من شما را شاهد میگیرم و خود گواهم که خدا مولای من است و من مولای هر مسلمانم و من از هر مسلمانی و مؤمنی از خودش اولی هستم آیا به این مطلب اعتراف دارید برای من و گواهی میدهید برای من؟ گفتند آری برای تو به آن گواهی میدهیم. سپس فرمود: هر که را من مولا و آقای او هستم علی مولا و آقای اوست و آن علی همین است، سپس دست علی صلوات الله علیه را گرفت و به دست خود او را بلند کرد تا سفیدی زیر بغل هر دو نمایان شد، سپس فرمود: خدایا دوست او را دوست باش و دشمن او را دشمن، یار او را یار باش و به خود واگذار او را به خودش واگذار، من پیش از شما به بهشت میروم و منزل شما را آماده میکنم و شما فردا در حوض کوثر بر من وارد میشوید و آن حوضی است که به اندازۀ بصری تا صنعاء (بصری شهری است در شام و صنعاء پایتختیمن است و قریب چهار صد فرسنگ فاصله دارند) پهنای آن است و به شماره ستاره های آسمان جام های نقره دارد، متوجه باشید من فردای قیامت از شما بازخواست میکنم که به آنچه امروز شما را بر آن گواه گرفتم چه کردید این بازپرسی در هنگامی است که سر حوض بر من وارد میشوید می پرسم که بعد از من با ثقلین چه کردید، ملتفت باشید که در موقع ملاقات با من گزارش بدهید با آنها چگونه رفتار کردید، عرض کردند یا رسول اللّٰه این دو ثقل کدام است فرمود ثقل اکبر کتاب خدای عز و جل است واسطه ای که از طرف خدا و من به سوی شما کشیده شده یک طرفش به دست خدا است و طرف دیگرش به دست شما است علم آنچه پیش گذشته و آنچه مانده است تا روز قیامت در آنست، اما ثقل اصغر هم پیمان قرآن است که حضرت علی بن ابی طالب و عترت او صلوات الله علیهم است، این دو از هم جدا نشوند تا در سر حوض بر من درآیند.

معروف گوید: این حدیث را بر حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه عرضه داشتم، فرمود: ابو الطفیل راست گفته، خدا او را رحمت کند ما این حدیث را در کتاب علی صلوات الله علیهیافتیم و شناختیم.

82- الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه: ثَلاَثُ خِصَالٍ لاَ یَمُوتُ صَاحِبُهُنَّ أَبَداً حَتَّییَرَی وَبَالَهُنَّ اَلْبَغْیُ وَ قَطِیعَةُ اَلرَّحِمِ وَ اَلْیَمِینُ اَلْکَاذِبَةُیُبَارِزُ اَللَّهَ بِهَا وَ إِنَّ أَعْجَلَ اَلطَّاعَةِ ثَوَاباً لَصِلَةُ اَلرَّحِمِ وَ إِنَّ اَلْقَوْمَ لَیَکُونُونَ فُجَّاراً فَیَتَوَاصَلُونَ فَتَنْمِی أَمْوَالُهُمْ وَ یَبَرُّونَ فَتَزْدَادُ أَعْمَارُهُمْ وَ إِنَّ اَلْیَمِینَ اَلْکَاذِبَةَ وَ قَطِیعَةَ اَلرَّحِمِ لَتَذَرَانِ اَلدِّیَارَ بَلاَقِعَ مِنْ أَهْلِهَا وَ یُثْقِلاَنِ اَلرَّحِمَ وَ إِنَّ تَثَقُّلَاَلرَّحِمِ

اِنْقِطَاعُ اَلنَّسْلِ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از ابی عبیده روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه است که صاحب سه خصلت نمیرد هرگز تا وبال آنها را ببیند، ستم، قطع رحم، دروغ که جنگ با خدا است، سریع ترین طاعت از نظر ثواب دریافتن صله رحم است، جمعی بد کارند و صله رحم میکنند دارائی آن ها ترقی میکند، احسان میکنند عمرشان زیاد می شود، قسم دروغ و قطع رحم خانه ها را ویران و بی صاحب میکنند و رحم را سنگین می نماید و چون رحم سنگین شد نسل قطع می شود.

83- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ

ص: 40

قَالَ

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ وَ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ اَلْکَبَائِرَ خَمْسٌ اَلشِّرْکُ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عُقُوقُ اَلْوَالِدَیْنِ وَ أَکْلُ اَلرِّبَا بَعْدَ اَلْبَیِّنَةِ وَ اَلْفِرَارُ مِنَ اَلزَّحْفِ وَ اَلتَّعَرُّبُ بَعْدَ اَلْهِجْرَةِ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از محمّد بن ابی عمیر روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: ما در کتاب علی صلوات الله علیهیافته ایم که پنج گناه کبیره اند: شرک به خدای عز و جل، حق نشناسی پدر و مادر و ربا خواری پس از فهم حکم آن و گریختناز جبهه جنگ دینی، توطن در کشور کفرستان پس از کوچ به کشور اسلام.

84- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه دِیَةُ کَلْبِ اَلصَّیْدِ أَرْبَعُونَ دِرْهَماً.(2)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از عبد الاعلی بن اعین روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه دیه سگ شکاری چهل درهم است.

85- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: وَجَدْنَا فِی کِتَابِ جَدِّی (أمیر المؤمنین) صلوات الله علیه لاَ یَلْبَسُ اَلْمُحْرِمُ طَیْلَسَاناً مُزَرَّراً فَذَکَرْتُ ذَلِکَ لِأَبِی صلوات الله علیه فَقَالَ إِنَّمَا فَعَلَ ذَلِکَ کَرَاهِیَةَ أَنْ یَزُرَّهُ عَلَیْهِ اَلْجَاهِلُ فَأَمَّا اَلْفَقِیهُ فَإِنَّهُ لاَ بَأْسَ أَنْ یَلْبَسَهُ.(3)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از عبید اللّٰه بن علی جعفی روایت کرده که گفت: حضرت امامجعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب جدّم (حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه) این مضمون را یافتیم: محرم رداء تکمه بسته به دوش نگیرد. این مضمون را برای پدرم صلوات الله علیه ذکر کرده و سرّش را خواستار شدم. پدرم صلوات الله علیه فرمود: علّت آن این است که جاهل تکمه های لباسش را نبندد امّا فقیه و عالم برایش اشکالی ندارد چنین لباسی را بپوشد.

86- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی وَ أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْخَزَّازِ بإسناده عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ صلوات الله علیهما قَالَ قَرَأْتُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه: أَنَّ اَلرَّجُلَ إِذَا تَزَوَّجَ بِالْمَرْأَةِ فَزَنَی قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِهَا لَمْ

ص: 41

تَحِلَّ لَهُ لِأَنَّهُ زَانٍ وَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا وَ یُعْطِیهَا نِصْفَ اَلصَّدَاقِ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از طلحة بن زید، از حضرت جعفر بن محمّد صلوات الله علیهما، از پدر بزرگوارش نقل کرده اند که آن حضرت فرمودند: در کتاب علی صلوات الله علیه خواندم که مرد هر گاه با زنی ازدواج نمود و پیش از هم بستر شدن با او با زنی دیگر زنا کرد زنی که به ازدواجش در آمده بر او حلال نیست چون وی زناکار است و بین شان جدایی انداخته و نصف مهر را هم باید به زن بپردازد.

توضیح: مرحوم شیخ صدوق رضوان الله علیه ذیل این حدیث فرموده است که: حدیث مذکور به همین نحو که نقل شد روایت گردیده و به خاطر اشتمالش بر ذکر علّت آن را در اینجا آوردم ولی آنچه مورد اعتماد من بوده و به آن فتوی می دهم مضمون حدیثی است که ذیلا نقل می کنم: محمّد بن الحسن رحمة اللّٰه علیه، از محمّد بن الحسن الصفّار، از احمد بن محمّد بن عیسی، از حسین بن سعید، از ابن ابی عمیر و فضالة بن ایّوب، از رفاعه نقل کرده که وی گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه پرسیدم: مردی پیش از آن که با همسرش هم بستر شود مرتکب زنا گردیده آیا او را سنگسار می کنند؟ حضرت فرمود: خیر. عرض کردم: وقتی قبل از تماس با همسرش مرتکب زنا شد بین وی و حلیله اش جدایی می اندازند؟ حضرت فرمود: خیر.

87- قال الشیخ محمد بن علي بن الحسین بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلسَّعْدَآبَادِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِذَا ظَهَرَ اَلزِّنَا مِنْ بَعْدِی کَثُرَ مَوْتُ اَلْفَجْأَةِ وَ إِذَا طُفِّفَتِ اَلْمِکْیَالُ أَخَذَهُمُ اَللَّهُ بِالسِّنِینَ وَ اَلنَّقْصِ وَ إِذَا مَنَعُوا اَلزَّکَاةَ مَنَعَتِ اَلْأَرْضُ بَرَکَتَهَا مِنَ اَلزَّرْعِ وَ اَلثِّمَارِ وَ اَلْمَعَادِنِ کُلِّهَا وَ إِذَا جَارُوا فِی اَلْأَحْکَامِ تَعَاوَنُوا عَلَی اَلظُّلْمِ وَ اَلْعُدْوَانِ وَ إِذَا نَقَضُوا اَلْعَهْدَ سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ عَدُوَّهُمْ وَ إِذَا قُطِعَتِ اَلْأَرْحَامُ جُعِلَتِ اَلْأَمْوَالُ فِی أَیْدِی اَلْأَشْرَارِ وَ إِذَا لَمْ یَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ لَمْ یَنْهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ لَمْ یَتَّبِعُوا اَلْأَخْیَارَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ أَشْرَارَهُمْ فَتَدْعُو خِیَارُهُمْ فَلاَ یُسْتَجَابُ لَهُمْ.(2)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از ابی حمزه روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقرصلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیهیافتیم که آن حضرت فرمودند: رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله فرمودند: هنگامی که زنا بعد از من آشکار شود مرگ ناگهانی بسیار می گردد و وقتی ترازوها از وزن اجناس کم و ناقص گذاردند حق تعالی نیز سالها را کم و ناقص می نماید و هنگامی که مردم از دادن زکات خودداری کنند زمین از برکاتش یعنی زراعت ها و میوه ها و معادن ممانعت می نماید. و وقتی در احکام جور و ستم کنند در ظلم و تعدّی با هم کمک و یک دیگر را یاری می نمایند و زمانی که نقض عهد کنند خداوند دشمن ایشان را بر آنها مسلّط می فرماید و وقتی قطع رحم نمودند اموال شان در دست اشرار قرار می گیرد و هنگامی که امر به معروف نکرده و از منکر و قبیح نهی ننمایند و نیکان از اهل بیت من را تبعیّت نکند حق تعالی اشرار و بدهایشان را بر آنها مسلّط فرموده

ص: 42

به طوری که هر چه خوبان خود را بخوانند آنها جوابشان را نمی دهند.

88- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بُرَیْدٍ اَلرَّزَّازِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیهقَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه: یَا بُنَیَّ اِعْرِفْ مَنَازِلَ اَلشِّیعَةِ عَلَی قَدْرِ رِوَایَتِهِمْ وَ مَعْرِفَتِهِمْ فَإِنَّ اَلْمَعْرِفَةَ هِیَ اَلدِّرَایَةُ لِلرِّوَایَةِ وَ بِالدِّرَایَاتِ لِلرِّوَایَاتِیَعْلُو اَلْمُؤْمِنُ إِلَی أَقْصَی دَرَجَاتِ اَلْإِیمَانِ إِنِّی نَظَرْتُ فِی کِتَابٍ لِعَلِیٍّ صلوات الله علیه فَوَجَدْتُ فِی اَلْکِتَابِ أَنَّ قِیمَةَ کُلِّ اِمْرِئٍ وَ قَدْرَهُ مَعْرِفَتُهُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَییُحَاسِبُ اَلنَّاسَ عَلَی قَدْرِ مَا آتَاهُمْ مِنَ اَلْعُقُولِ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از برید رزّاز روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: فرمود: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: ای پسر عزیزم! منزلت و جایگاه شیعیان ما را از میزان روایات شان و شناخت شان (از ما) دریابید؛ همانا که معرفت، همان فهم عمیق روایت است و با فهم روایت است که مؤمن به بالاترین درجات ایمان می رسد. من در کتاب علی صلوات الله علیه نگریستم و در آن چنینیافتم: ارزش و منزلت هر فرد به شناخت اوست. حق تعالی مردم را به میزان عقلی که به آنان در زندگی دنیا داده است محاسبه می کند.

89- قال الشیخ محمد بن علي بن الحسین بن بابویه الصدوق، أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ أَوْصَی بِشَیْءٍ مِنْ مَالِهِ فَقَالَ لِی فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه اَلشَّیْءُ مِنْ مَالِهِ وَاحِدٌ مِنْ سِتَّةٍ.(2)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از أبو حمزه روایت کرده که گفت: به حضرت امام زین العابدین صلوات الله علیه عرض کردم: مردی وصیّت کرده مقداری از مالش به فلان(چیز) به مصرف برسد، چه اندازه می باشد؟ حضرت به من فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه نوشته شده است: شیء(مقداری) از مال او شش یک می باشد.

90- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا أَبِی رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَعَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ صلوات الله علیهما قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ سَنَةٍ أَقَلَّ مَطَراً مِنْ سَنَةٍ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ یَضَعُهُ حَیْثُیَشَاءُ إِنَّ اَللَّهَ جَلَّ جَلاَلُهُ إِذَا عَمِلَ قَوْمٌ بِالْمَعَاصِی صَرَفَ عَنْهُمْ مَا کَانَ قَدَّرَ لَهُمْ مِنَ اَلْمَطَرِ فِی تِلْکَ اَلسَّنَةِ إِلَی غَیْرِهِمْ وَ إِلَی اَلْفَیَافِی وَ اَلْبِحَارِ وَ اَلْجِبَالِ وَ إِنَّ اَللَّهَ لَیُعَذِّبُ اَلْجُعَلَ فِی جُحْرِهَا بِحَبْسِ اَلْمَطَرِ عَنِ اَلْأَرْضِ اَلَّتِی هِیَ بِمَحَلَّتِهَا لِخَطَایَا مَنْ بِحَضْرَتِهَا وَ قَدْ جَعَلَ اَللَّهُ لَهَا اَلسَّبِیلَ إِلَی مَسْلَکٍ سِوَی مَحَلَّةِ أَهْلِ اَلْمَعَاصِی قَالَ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه «فَاعْتَبِرُوا یٰا أُولِی اَلْأَبْصٰارِ» ثُمَّ قَالَ وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله إِذَا ظَهَرَ اَلزِّنَاءُ کَثُرَ مَوْتُ اَلْفَجْأَةِ وَ إِذَا طُفِّفَ اَلْمِکْیَالُ

ص: 43

أَخَذَهُمُ

اَللَّهُ بِالسِّنِینَ وَ اَلنَّقْصِ وَ إِذَا مَنَعُوا اَلزَّکَاةَ مَنَعَتِ اَلْأَرْضُ بَرَکَاتِهَا مِنَ اَلزَّرْعِ وَ اَلثِّمَارِ وَ اَلْمَعَادِنِ کُلِّهَا وَ إِذَا جَارُوا فِی اَلْأَحْکَامِ تَعَاوَنُوا عَلَی اَلظُّلْمِ وَ اَلْعُدْوَانِ وَ إِذَا نَقَضُوا اَلْعُهُودَ سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ عَدُوَّهُمْ وَ إِذَا قَطَعُوا اَلْأَرْحَامَ جُعِلَتِ اَلْأَمْوَالُ فِی أَیْدِی اَلْأَشْرَارِ وَ إِذَا لَمْ یَأْمُرُوا بِمَعْرُوفٍ وَ لَمْ یَنْهَوْا عَنْ مُنْکَرٍ وَ لَمْ یَتَّبِعُوا اَلْأَخْیَارَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ شِرَارَهُمْ فَیَدْعُو عِنْدَ ذَلِکَ خِیَارُهُمْ فَلاَ یُسْتَجَابُ لَهُمْ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از ابی حمزه روایت کرده که گفت: از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: سالی از سالی کم باران تر نیست ولی خدا آن را هر جا خواهد ببارد به راستی چون مردمی نافرمانی کنند خدای جل جلاله آنچه باران برای آنها مقدر است در آن سال از آنها به دیگران گرداند و به بیابان ها و دریا و کوه ببارد، به راستی خدا جعل را در سوراخش به خطای کسانی که در محل اویند عذاب کند چون میتواند از آنجا نقل مکان کند به محل دیگری که اهل معصیت نباشند سپس حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: «عبرت گیرید ای صاحبان بصیرت» و فرمود در کتاب علی صلوات الله علیهیافتیم که رسول الله صلّی اللّه علیه و آله فرمود: چون زنا پدیدار شود مرگ ناگهانی فراوان گردد و چون کم فروشی شود خدا قحطی و کم زراعتی آرد چون زکاة ندهند زمین برکت در زراعت و میوه و معادن ندهد و چون به ناحق قضاوت کنند معاونت بر ظلم و عدوان کرده اند و چون نقض عهد کنند خدا دشمن بر آنها مسلط کند و چون قطع رحم کنند خدا مال را بدست اشرار دهد و چون امر به معروف و نهی از منکر نکنند و پیرو نیکان خاندان من نشوند خدا بدان آنها را بر آنها مسلط کند و نیکانشان دعا کنند و مستجاب نکند.

91- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْهَمَدَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِیاَلْحَسَنِ صلوات الله علیه قَبْلَ أَنْ یُحْمَلَ إِلَی اَلْعِرَاقِ بِسَنَةٍ وَ عَلِیٌّ اِبْنُهُ صلوات الله علیه بَیْنَیَدَیْهِ فَقَالَ لِییَا مُحَمَّدُ فَقُلْتُ لَبَّیْکَ قَالَ إِنَّهُ سَیَکُونُ فِی هَذِهِ اَلسَّنَةِ حَرَکَةٌ فَلاَ تَجْزَعْ مِنْهَا ثُمَّ أَطْرَقَ وَ نَکَتَ بِیَدِهِ فِی اَلْأَرْضِ وَ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَیَّ وَ هُوَ یَقُولُ وَ یُضِلُّ اَللّٰهُ اَلظّٰالِمِینَ وَ یَفْعَلُ اَللّٰهُ مٰا یَشٰاءُ قُلْتُ وَ مَا ذَاکَ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ مَنْ ظَلَمَ اِبْنِی هَذَا حَقَّهُ وَ جَحَدَ إِمَامَتَهُ مِنْ بَعْدِی کَانَ کَمَنْ ظَلَمَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه حَقَّهُ وَ جَحَدَ إِمَامَتَهُ مِنْ بَعْدِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَعَلِمْتُ أَنَّهُ قَدْ نَعَی إِلَیَّ نَفْسَهُ وَ دَلَّ عَلَی اِبْنِهِ فَقُلْتُ وَ اَللَّهِ لَئِنْ مَدَّ اَللَّهُ فِی عُمُرِی لَأُسَلِّمَنَّ إِلَیْهِ حَقَّهُ وَ لَأُقِرَّنَّ لَهُ بِالْإِمَامَةِ وَ أَشْهَدُ أَنَّهُ مِنْ بَعْدِکَ حُجَّةُ اَللَّهِ تَعَالَی عَلَی خَلْقِهِ وَ اَلدَّاعِی إِلَی دِینِهِ فَقَالَ لِییَا مُحَمَّدُ یَمُدُّ اَللَّهُ فِی عُمُرِکَ وَ تَدْعُو إِلَی إِمَامَتِهِ وَ إِمَامَةِ مَنْ یَقُومُ مَقَامَهُ مِنْ بَعْدِهِ فَقُلْتُ مَنْ ذَاکَ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ مُحَمَّدٌ اِبْنُهُ قَالَ قُلْتُ فَالرِّضَا وَ اَلتَّسْلِیمُ قَالَ نَعَمْ کَذَلِکَ وَجَدْتُکَ فِی کِتَابِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه أَمَا إِنَّکَ فِی شِیعَتِنَا أَبْیَنُ مِنَ اَلْبَرْقِ فِی اَللَّیْلَةِ اَلظَّلْمَاءِ ثُمَّ قَالَ یَامُحَمَّدُ

إِنَّ اَلْمُفَضَّلَ کَانَ أُنْسِی وَ مُسْتَرَاحِی وَ أَنْتَ أُنْسُهُمَا وَ مُسْتَرَاحُهُمَا حَرَامٌ عَلَی اَلنَّارِ أَنْ تَمَسَّکَ أَبَداً.(2)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از محمد بن سنان روایت کرده که گفت: یک سال قبل از انتقال حضرت امام موسی کاظم

ص: 44

صلوات الله علیه به عراق بر آن حضرت وارد شدم، فرزندش علی صلوات الله علیه مقابل حضرت بود، حضرت امام موسی کاظم صلوات الله علیه فرمود: ای محمد! عرض کردم: بلی، فرمود: امسال مسأله ای پیش خواهد آمد، سعی کن بی قراری نکنی، سپس سکوت کرده با دست به زمین زدند، به من نگاه کرده فرمود: خدا ظالمین را گمراه می کند و هر کاری بخواهد می کند. عرض کردم: فدایت شوم! ماجرا چیست؟ فرمود: هرکس به این فرزندم ظلم کند، حق او را ندهد و امامت او را بعد از من منکر شود، چون کسی می ماند که به حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیه ظلم کرده و حق او را نداده و امامت او را بعد از رسول الله صلی الله علیه و آله منکر شده، دانستم که با این سخنان می خواهد از مرگ خود و امامت فرزندشان خبر دهند.

عرض کردم: به خدا! اگر خدا به من طول عمر دهد، حق ایشان را خواهم داد و امامت شان را قبول خواهم کرد و شهادت می دهم که ایشان بعد از شما حجت خدا بر مردم بوده و دعوت کننده به دین الهی می باشند، فرمود: خدا به تو طول عمر خواهد داد، تو مردم را به امامت او و امامت امام بعد از او دعوت خواهی کرد. عرض کردم: امام بعد از ایشان کیست؟ فرمود: پسرش محمّد صلوات الله علیه، عرض کردم: قبول و تسلیم.

فرمود: من تو را این گونه در کتاب حضرت امیر المؤمنین صلوات الله علیهیافته بودم، تو در بین شیعیان ما از برق در شب ظلمانی روشن تر هستی.

سپس فرمود: ای محمد! مفضل مایۀ انس و راحتی من بود، تو أنس و آرامش آن دو خواهی بود، بر آتش حرام است که تو را لمس کند.

92- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ نُوحِ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ حَرِيزٍ أَوْ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه إِنَّ أَهْلَ الْکُوفَةِیَرْوُونَ عَنْ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّهُ کَانَ یَأْمُرُ بِالْوُضُوءِ قَبْلَ الْغُسْلِ مِنَ الْجَنَابَةِ قَالَ کَذَبُوا عَلَی عَلِیٍّ صلوات الله علیه مَا وَجَدُوا ذَلِکَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: «وَ إِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا».(1)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از محمد بن مسلم روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه عرض کردم: مردم کوفه از علی صلوات الله علیه چنین روایت می نمایند که آن حضرت امر فرموده که قبل از غسل جنابت وضو بگیرید!

حضرت فرمود: دروغ بستند بر علی صلوات الله علیه ما این مسئله را در کتاب علی صلوات الله علیه چنینیافتیم که خداوند متعال می فرماید: «و اگر جُنُب بودید، غسل کنید». (المائدة آیه 6)

93- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْعَبَّاسِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى وَ عَبْدِاللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه عَنِ الْمُحْرِمِ یَمُوتُ کَیْفَیُصْنَعُ بِهِ قَالَ إِنَّ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ الْحَسَنِ مَاتَ بِالْأَبْوَاءِ- مَعَ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیه وَ هُوَ مُحْرِمٌ وَ مَعَ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیه عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْعَبَّاسِ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ- وَ صَنَعَ بِهِ کَمَا یُصْنَعُ

ص: 45

بِالْمَیِّتِ وَ غَطَّی وَجْهَهُ وَ لَمْ یُمِسَّهُ طِیباً قَالَ وَ ذَلِکَ کَانَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از عبد الرحمن بن ابو عبد الله روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه در باره محرمی که بمیرد چگونه کفن می شود پرسیدم؟ حضرت فرمود: عبدالرحمن بن الحسن در ابواء مرد در حالی که محرم بود و حضرت امام حسین صلوات الله علیه و عبدالله بن عباس و عبدالله بن جعفر نیز بودند و آنان با او همان کاری را کردند که با مردگان دیگر انجام می دهند و صورتش را پوشاندند ولی او را معطر نساختند.

حضرت فرمود: و این چنین است در کتاب علی صلوات الله علیه.

94- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن عَلِيُّ بْنُ الْحَسَنِ الطَّاطَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَنْظَلَةَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه الْقَامَةُ وَ الْقَامَتَانِ الذِّرَاعُ وَ الذِّرَاعَانِ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(2)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از علی بن حنظله روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به من فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه قامت و دو قامت یعنی ذراع و دو ذراع است.

95- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: الْوَتْرُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَاجِبٌ وَ هُوَ وَتْرُ اللَّیْلِ وَ الْمَغْرِبُ وَتْرُ النَّهَارِ. (3)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از عبیده بن زراره از پدرش روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: نماز وتر در کتاب علی صلوات الله علیه واجب است، و نماز وتر نافله شب و نافله مغرب و نافله ظهر است.

توضیح: منظور از وجوب نماز وتر یا بر تقیه حمل باید کرد و یا اینکه تأکید بر استحاب است.

96- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ خَلِيلٍ الْعَبْدِيِّ عَنْ زِيَادِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَنْظَلَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه الْقَامَةُ ذِرَاعٌ وَ الْقَامَتَانِ الذِّرَاعَانِ. (4)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از علی بن حنظله روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادقصلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه قامت يك ذراع است و دو قامت دو ذراع است.

97- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن الْحُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه فِی حَدِیثٍ قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه إِذَا صَلَّوُا الْجُمُعَةَ

ص: 46

فِی وَقْتٍ فَصَلُّوا مَعَهُمْ وَ لَا تَقُومَنَّ مِنْ مَقْعَدِکَ حَتَّی تُصَلِّیَ رَکْعَتَیْنِ أُخْرَیَیْنِ قُلْتُ فَأَکُونُ قَدْ صَلَّیْتُ أَرْبَعاً لِنَفْسِی لَمْ أَقْتَدِ بِهِ فَقَالَ نَعَمْ.(1)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از حمران روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه عليه فرمود: در كتاب على صلوات اللَّه عليه آمده است كه هر گاه ايشان(مخالفین) نماز جمعه را در وقت به جا آورند با ايشان دو ركعت نماز بكن و اقامت نمیگزینی به روی نشیمنگاهت مگر اینکه دو رکعت آخر را نیز به جا آورده باشی.

(روای گوید:) عرض کردم: پس چهار ركعت از جهت خود كرده باشم و اقتدا به او نكرده باشم؟ پس حضرت فرمود: بلى.

98- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن الْحُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه أَنَّهُ قَالَ فِي كِتَابِ عَلِيٍّ صلوات الله علیه صُمْ لِرُؤْيَتِهِ وَ أَفْطِرْ لِرُؤْيَتِهِ وَ إِيَّاكَ وَ الشَّكَّ وَ الظَّنَّ فَإِنْ خَفِيَ عَلَيْكُمْ فَأَتِمُّوا الشَّهْرَ الْأَوَّلَ ثَلَاثِين.(2)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از اسحاق بن عمار روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه فرمود: در کتاب علي صلوات اللَّه علیه آمده است: با رؤیت هلال روزه بگیر و با رؤیت آن افطار کن و از شک و ظن کاملا پرهیز کن و اگر بر شما مخفی شد، ماه اول را سی روز تمام کنید!

99- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن عَلِيُّ بْنُ مَهْزِيَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا صلوات الله علیهما قَالَ: إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه إِذَا طَافَ الرَّجُلُ بِالْبَیْتِ- ثَمَانِیَةَ أَشْوَاطٍ الْفَرِیضَةَ فَاسْتَیْقَنَ ثَمَانِیَةً أَضَافَ إِلَیْهَا سِتّاً وَ کَذَلِکَ إِذَا اسْتَیْقَنَ أَنَّهُ سَعَی ثَمَانِیَةً أَضَافَ إِلَیْهَا سِتّاً.(3)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از محمد بن مسلم از يكى از صادقين صلوات اللَّه عليهما روایت کرده فرمود: همانا در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که هر گاه شخصى طواف خانه كرد و به يقين دانست كه هشت شوط كرده است، شش شوط اضافه كند و هم چنين اگر يقين كند سعى را هشت شوط كرده است، شش شوط ديگر بر آن بيفزايد.

100- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن مُوسَى بْنُ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ وَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: وَجَدْنَا فِیکِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فِی الْقَطَاةِ إِذَا أَصَابَهَا الْمُحْرِمُ حَمَلٌ قَدْ فُطِمَ مِنَ اللَّبَنِ وَ أَکَلَ مِنَ الشَّجَرِ. (4)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از سلیمان بن خالد روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه در باره پرنده سخنگو یافتیم کههرگاه محرم آن را کشت یک بره تازه از شیر گرفته شده علفخوار برعهده اوست.

101- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن مُوسَى بْنُ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی

ص: 47

عَبْدِ

اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فِی بَیْضِ الْقَطَاةِ کَفَّارَةٌ مِثْلُ مَا فِی بَیْضِ النَّعَامِ.(1)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از سلیمان بن خالد روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه در باره از بین بردن تخم پرنده سخنگو آمده است که کفاره اش مانند از بین بردن تخم شترمرغ است.

102- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ یَعْنِی ابْنَ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه عَنِ الْمُحْرِمِ یَمُوتُ کَیْفَیُصْنَعُ بِهِ فَحَدَّثَنِی أَنَّ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ مَاتَ بِالْأَبْوَاءِ- مَعَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ هُوَ مُحْرِمٌ وَ مَعَ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیه وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْعَبَّاسِ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ- فَصَنَعَ بِهِ کَمَا صُنِعَ بِالْمَیِّتِ وَ غَطَّی وَجْهَهُ وَ لَمْ یُمِسَّهُ طِیباً قَالَ وَ ذَلِکَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(2)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از محمد بن سنان روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه در باره محرمی که بیمیرد پرسیدم که چگونه کفن می شود؟ پس حضرت جریان فوت عبدالرحمن بن حسن بن علی در ابواء که همراه بوده با حضرت امام حسین صلوات الله علیه و عبدالله بن عباس و عبدالله بن جعفر را برایم بازگو فرمود که آنان با او همان کاری را کردند که با مردگان دیگر انجام می دهند و صورتش را پوشاندند ولی او را معطر نساختند.

حضرت فرمود: و این چنین است در کتاب علی صلوات الله علیه.

103- الشیخ محمد بن الطوسي، عن الْحُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِي الْجَهْمِ عَنْ رِفَاعَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه عَنِ الْجِرِّیثِ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا رَأَیْتُهُ قَطُّ وَ لَکِنْ وَجَدْنَاهُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه حَرَاماً. (3)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از محمد بن مسلم روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه درباره مارماهی پرسیدم: پس حضرت فرمود: به خدا سوگند تا کنون آن را ندیده ام ولیکن در کتاب علی صلوات الله علیه آن را حرام یافتیم.

104- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن الْحُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ عَاصِمٍ عَنْأَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه عَمَّا یُکْرَهُ مِنَ السَّمَکِ فَقَالَ أَمَّا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَإِنَّهُ نَهَی عَنِ الْجِرِّیثِ. (4)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه درباره مکروهات

ص: 48

ماهی پرسیدم: پس حضرت فرمود: اما در کتاب علی صلوات الله علیه آمده که حضرت از مارماهی نهی کرده است.

105- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن الْحُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: الْجِرِّیُّ وَ الْمَارْمَاهِی وَ الطَّافِی حَرَامٌ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از ابن فضال از طریق زیاد از اصحاب ما از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه روایت کرده که فرمود: ماهی جری، مار ماهی و ماهی که در آب مرده باشد در کتاب علی صلوات الله علیه حرام هستند.

106- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن الْحُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه لَا تَأْکُلِ الْجِرِّیَّ وَ لَا الطِّحَالَ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله کَرِهَهُ وَ قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیهیَنْهَی عَنِ الْجِرِّیِّ وَ عَنْ جُمَّاعٍ مِنَ السَّمَکِ.(2)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از حلبی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: از خوردن مار ماهی و طحال(سپرز) خورداری کنید، به راستی که رسول الله صلی الله علیه و آله از آن کراهت داشتند. و حضرت فرمود: به تحقیق که در کتاب علی صلوات الله علیه نهی شده از خوردن ماهی جری و از ماهی جماع(یک نوع از ماهی هاست).

توضیح: منظور از کراهت رسول الله صلی الله علیه و آله همان حرام است چنانکه در روایات دیگری آمده است که ماهی جری حرام گوشت است.

107- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن الْحُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه لَا أَمْتَنِعُ مِنْ طَعَامٍ طَعِمَ مِنْهُ السِّنَّوْرُ وَ لَا مِنْ شَرَابٍ شَرِبَ مِنْهُ السِّنَّوْرُ. (3)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از ابو مریم انصاری روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که اجتناب نمی شود از خوردن طعامی که گربه از آن خورده باشد و از خوردن آبی که او از آن نوشیده باشد.108- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن عَلِيُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ يُونُسَ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ الْإِخْوَةَ مِنَ الْأُمِّ لَا یَرِثُونَ مَعَ الْجَدِّ.(4)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از قاسم بن سلیمان روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود:

ص: 49

در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که برادران مادری با وجود جد، ارث نمی برند.

توضیح: مرحوم شیخ طوسی در بیان وجه جمع این روایت و روایت قبلی - کتاب تهذیب الاحکام - می فرماید: برادران مادری با وجود جد، ارث نمی برند به این صورت که آنان سهم خودشان را گرفته لذا اضافه بر آن حقی ندارند.

109- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ قَالَ حَدَّثَهُمُ الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ الْعَمَّةَ بِمَنْزِلَةِ الْأَبِ وَ الْخَالَةَ بِمَنْزِلَةِ الْأُمِّ وَ بِنْتَ الْأَخِ بِمَنْزِلَةِ الْأَخِ قَالَ وَ کُلُّ ذِی رَحِمٍ بِمَنْزِلَةِ الرَّحِمِ الَّذِییُجَرُّ بِهِ إِلَّا أَنْ یَکُونَ وَارِثٌ أَقْرَبَ إِلَی الْمَیِّتِ مِنْهُ فَیَحْجُبَهُ.(1)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از ابو ایوب روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: عمه به منزله پدر و خاله به منزل مادرم و دختر برادر به منزل برادر هستند.

حضرت فرمود: و هر خویشاوندی که در طبقۀ بعدی قرار بگیرد به منزلۀ آن خویشاوندی است که میراث میت را از راه خویشاوندی به سوی خود می کشد، جز آن که اگر طبقۀ پیشین زنده باشند طبقۀ بعدی را حذف می کنند.

110- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن يُونُسُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه عَنِ السَّارِقِ یَسْرِقُ فَتُقْطَعُ یَدُهُ ثُمَّ یَسْرِقُ فَتُقْطَعُ رِجْلُهُ ثُمَّ یَسْرِقُ هَلْ عَلَیْهِ قَطْعٌ فَقَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مَضَی قَبْلَ أَنْ یَقْطَعَ أَکْثَرَ مِنْ یَدٍ وَ رِجْلٍ وَ کَانَ عَلِیٌّ صلوات الله علیهیَقُولُ إِنِّی لَأَسْتَحْیِی مِنْ رَبِّی أَنْ لَا أَدَعَ لَهُیَداًیَسْتَنْجِی بِهَا أَوْ رِجْلًا یَمْشِی عَلَیْهَا.(2)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از عبدالرحمن بن حجاج روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه دربارۀ سارقى كه سرقت كرده و دستش قطع شده، سپس سرقت مى كند و پايش قطع مى شود، پس از آن سرقت مى كند، پرسيدم كه: آيا باز قطع دارد؟ حضرت فرمود: در كتاب على صلوات الله علیه است كه رسول الله صلى الله عليه و آله پيش از آن كه بيش از يك دست و پا قطع كند، رحلت كرد و علی صلوات الله علیه پيوسته مى فرمود: من از خدايم شرم دارم كه هيچدستى براى سارق نگذارم كه با آن خودش را پاك كند يا پايى كه بر آن راه رود.

111- قال الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ، عَنْ أَبِی حَمْزَةَ اَلثُّمَالِیِّ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهمیَقُولُ: وَجَدْتُ فِی کِتَابِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ علیه: إِذَا ظَهَرَ اَلرِّبَا مِنْ بَعْدِی ظَهَرَ مَوْتُ اَلْفَجْأَةِ، وَ إِذَا طُفِّفَتِ اَلْمَکَایِیلُ أَخَذَهُمُ اَللَّهُ بِالسِّنِینَ وَ اَلنَّقْصِ، وَ إِذَا مَنَعُوا اَلزَّکَاةَ مَنَعَتِ اَلْأَرْضُ بَرَکَاتِهَا مِنَ اَلزَّرْعِ وَ اَلثِّمَارِ وَ

ص: 50

اَلْمَعَادِنِ کُلِّهَا، وَ إِذَا جَارُوا فِی اَلْحُکْمِ تَعَاوَنُوا عَلَی اَلْإِثْمِ وَ اَلْعُدْوٰانِ، وَ إِذَا نَقَضُوا اَلْعَهْدَ سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ شِرَارَهُمْ، ثُمَّ یَدْعُو خِیَارُهُمْ فَلاَ یُسْتَجَابُ لَهُمْ.(1)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از ابو حمزه ثمالی روایت کرده که گفت: از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در کتاب حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهمایافتم که: هنگامی که ربا آشکار شود مرگ ناگهانی ظاهر می گردد و هنگامی که از پیمانه ها کم گذاشته شود خداوند آنان را به قحطی و کمبود دچار می کند و هنگامی که زکات پرداخت نگردد زمین تمامی برکات خود اعم از کشت و میوه و معادن را باز میدارد و هنگامی که در حکم قضاوت ستم روا گردد بر گناه و دشمنییکدیگر را یاری می نماید و هنگامی که پیمان [الهی]را زیرپا بگذارند خداوند بدانشان را بر آنان مسلط می گرداند و آنگاه خوبان شان هرچه خدا را بخوانند دعای شان اجابت نمی گردد.

112- قال الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، قُرِئَ عَلَی أَبِی اَلْقَاسِمِ عَلِیِّ بْنِ شِبْلِ بْنِ أَسَدٍ اَلْوَکِیلِ، وَ أَنَا أَسْمَعُ، فِی مَنْزِلِهِ بِبَغْدَادَ فِی اَلرَّبَضِ بِبَابِ اَلْمُحَوَّلِ، فِی صَفَرٍ سَنَةَ عَشْرٍ وَ أَرْبَعِمِائَةٍ، حَدَّثَنَا ظَفَرُ بْنُ حُمْدُونِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ شَدَّادٍ اَلْبَادَرَائِیُّ أَبُو مَنْصُورٍ بِبَادَرَایَا، فِی شَهْرِ رَبِیعٍ اَلْآخِرِ مِنْ سَنَةِ سَبْعٍ وَ أَرْبَعِینَ وَ ثَلاَثِمِائَةٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ إِسْحَاقَ اَلنَّهَاوَنْدِیُّ اَلْأَحْمَرِیُّ، فِی مَنْزِلِهِ بِفَارِسْفَانَ مِنْ رُسْتَاقِ اَلْأَسْفِیدِهَانِ مِنْ کُورَةِ نَهَاوَنْدَ، فِی شَهْرِ رَمَضَانَ مِنْ سَنَةِ خَمْسٍ وَ تِسْعِینَ وَ مِائَتَیْنِ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ حَمَّادٍ اَلْأَنْصَارِیُّ، عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ، عَنْیَعْقُوبَ بْنِ مِیثَمٍ اَلتَّمَّارِ مَوْلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فَقُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ، إِنِّی وَجَدْتُ فِی کُتُبِ أَبِی أَنَّ عَلِیّاً صلوات الله علیه قَالَ لِأَبِی مِیثَمٍ: أَحْبِبْ حَبِیبَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ إِنْ کَانَ فَاسِقاً زَانِیاً، وَ أَبْغِضْ مُبْغِضَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ إِنْ کَانَ صَوَّاماً قَوَّاماً، فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ یَقُولُ: «اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ أُولٰئِکَ هُمْ خَیْرُ اَلْبَرِیَّةِ» ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَیَّ وَ قَالَ: هُمْ وَ اَللَّهِ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَیَا عَلِیُّ، وَ مِیعَادُکَ وَ مِیعَادُهُمُ اَلْحَوْضُ غَداً، غُرّاً مُحَجَّلِینَ، مُکْتَحِلِینَ مُتَوَّجِینَ. فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه: هَکَذَا هُوَ عِیَاناً فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(2)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از یعقوب بن تمّار خادم حضرت امام زین العابدین صلوات الله علیه روایت کرده که گفت: به نزد حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه رفتم و به ایشان عرض کردم: ای پسر رسول الله جانم به فدایت من در میان نامه های پدرم دیدم که علی صلوات الله علیه به پدرم میثم فرموده است: دوستدار آل محمّد صلّی اللّه علیه و آله را دوست بدار اگر چه منحرف وزناکار باشد و کینه ورز به آل محمّد صلّی اللّه علیه و آله را دشمن بدار اگر چه بسیار روزه دار و شب زنده دار باشد؛ زیرا من از رسول الله صلی الله علیه و آله شنیدم که این آیه را خواند: {کسانی که ایمان آورده و عمل نیک انجام دادند همانا بهترین آفریدگان اند}. (سوره بیّنه آیه 7) و سپس به من رو کرد و فرمود: به خدا سوگند ای علی آنان تو و پیروان تو هستند و دیدار تو و آنان در فردای قیامت در کنار حوض خواهد بود درحالی که شما همگان پیشانی سپید و سرمه کشیده و تاج بر سر نهادیده

ص: 51

اید. حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: آنچه در کتاب علی صلوات الله علیه است، همین است.

113- الشیخ أحمد بن محمد بن خالد البرقي، عن أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله: إِذَا کَثُرَ الزِّنَا کَثُرَ مَوْتُ الْفَجْأَةِ.(1)

مرحوم شیخ احمد بن محمد بن خالد برقی، با سند خویش از ابو عبیده روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنینیافتیم: هرگاه زنا بسیار شود، مرگ ناگهانی بسیار خواهد شد.

114- الشیخ أحمد بن محمد بن خالد البرقي، عن الْقَاسِمُ بْنُ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه فِی کِتَابِ آدَابِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه لَا تَقِیسُوا الدِّینَ فَإِنَّ أَمْرَ اللَّهِ لَا یُقَاسُ وَ سَیَأْتِی قَوْمٌ یَقِیسُونَ وَ هُمْ أَعْدَاءُ الدِّینِ. (2)

مرحوم شیخ احمد بن محمد بن خالد برقی، با سند مذکور از محمد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب آداب حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آمده است: در دین و امر خدا نباید قیاس کرد، به زودی گروه «قیاس گرایان» که دشمنان دین هستند، خواهند آمد.

115- الشیخ أحمد بن محمد بن خالد البرقي، عَنِ الحسن بن مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَزَّازِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّهُ کَانَ یَضْرِبُ بِالسَّوْطِ وَ بِنِصْفِ اَلسَّوْطِ وَ بِبَعْضِهِ فِی اَلْحُدُودِ وَ کَانَ إِذَا أُتِیَ بِغُلاَمٍ وَ جَارِیَةٍ لَمْ یُدْرِکَا کَانَ یَأْخُذُ اَلسَّوْطَ بِیَدِهِ مِنْ وَسَطِهِ أَوْ مِنْ ثُلُثِهِ ثُمَّ یَضْرِبُ بِهِ عَلَی قَدْرِ أَسْنَانِهِمْ وَ لاَ یُبْطِلُ حَدّاً مِنْ حُدُودِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.(3)

مرحوم شیخ احمد بن محمد بن خالد برقی، با سند مذکور از حلبی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه چنین آمده است که آن حضرت در اجرای حدود، با یک تازیانه و نصف آن و قسمتی از آن ضربه می زد و هرگاه پسر یا دختری را نزد ایشان می آوردند که بالغ نشده بودند، با دست خود، تازیانه را از وسط یا دو سوم آن می گرفت، سپس با آن به اندازه سنّ و سال شان به آن ها ضربه می زد و هیچ حدی از حدود الهی را باطلنمی کرد.

116- الشیخ أبي النصر محمد بن مسعود العیاشي، بإسناده عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهقال: إِنَّ فِي كِتَابِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ صلوات الله علیه أَنَّ آكِلَ مَالِ الْيَتِيمِ ظُلْماً سَيُدْرِكُهُ وَبَالُ ذَلِكَ فِي عَقِبِهِ مِنْ بَعْدِهِ وَ يَلْحَقُهُ وَ قَالَ صلوات الله علیه ذَلِكَ إِمَّا فِي الدُّنْيَا فَإِنَّ اللَّهَ قَالَ: «وَ لْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَيْهِمْ» وَ إِمَّا فِي الْآخِرَةِ فَإِنَّ اللَّهَ يَقُولُ: «إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى ظُلْماً إِنَّما يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَيَصْلَوْنَ سَعِيراً».(4)

مرحوم شیخ عیاشی، با سند خویش از حلبی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب

ص: 52

حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیه آمده است: کسی که مال یتیم را از روی ظلم و ستم بخورد، سرانجام کار بدش را فرزندان پس از او خواهند چشید و فرمود: این مجازات در دنیاست که خداوند نیز می فرماید: «و کسانی که اگر فرزندانی ناتوان پس از خود به جای می گذارند، بر آنان [از ضایع شدن حقوقشان] بیم دارند». (سوره نساء آیه 9) و در مورد مجازات آخرت نیز می فرماید: «بی تردید کسانی که اموال یتیمان را به ستم می خورند، فقط در شکم های خود آتش می خورند، و به زودی در آتش فروزان در آیند». (سوره نساء آیه 10)

117- الشیخ أبي النصر محمد بن مسعود العیاشي، بإسناده عَنْ سَمَاعَةَ بن مهران عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: کَانَ أَبِییُفْتِی وَ کُنَّا نُفْتِی وَ نَحْنُ نَخَافُ فِی صَیْدِ الْبَازِی وَ الصُّقُورِ فَأَمَّا الْآنَ فَإِنَّا لَا نَخَافُ وَ لَایَحِلُّ صَیْدُهُمَا إِلَّا أَنْ یُدْرَکَ ذَکَاتُهُ وَ إِنَّهُ لَفِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ اللَّهَ قَالَ: «ما عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوارِحِ مُکَلِّبِینَ» فَهِیَ الْکِلَابُ.(1)

مرحوم شیخ عیاشی، با سند خویش از سماعه بن مهران روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: پدرم در شکار باز و صقر فتوا می داد و ما هم فتوا [به حلیت] می دادیم [زیرا] نگران بودیم[و تقیه می کردیم] ولی اکنون نگران نیستیم[و تقیه نمی کنیم]. پس شکار این دو حیوان حلال نیست؛ مگر آنکه زنده پیدا شده و تذکیه شوند. در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که خداوند متعال فرمود: «و شکاری که حیوانات شکاری که به آنها شکار کردن را تعلیم داده اید». (سوره مائده آیه 4) و آنها سگان هستند.

118- الشیخ أبي النصر محمد بن مسعود العیاشي، بإسناده عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه أَنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه قَالَ اللَّهُ تعالی: «وَمَا عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمُ اللَّهُ» فَهِیَ الْکِلَابُ.(2)

مرحوم شیخ عیاشی، با سند خویش از حلبی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله آمده است که خداوند متعال فرمود: «و شکاری که حیوانات شکاری که به آنها شکار کردن را تعلیم داده اید، در حالی که از احکام تذکیه ای که خدا بهشما آموخته به آنها می آموزید». (سوره مائده آیه 4) و آنها همان سگان(شکاری) هستند.

119- الشیخ أبي النصر محمد بن مسعود العیاشي، بإسناده عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْكَابُلِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: وَجَدْنَا فِي كِتَابِ عَلِيٍّ صلوات الله علیه «إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُها مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ» وَ أَنَا وَ أَهْلُ بَيْتِي الَّذِينَ أَوْرَثَنَا اللَّهُ الْأَرْضَ وَ نَحْنُ الْمُتَّقُونَ وَ الْأَرْضُ كُلُّهَا لَنَا فَمَنْ أَحْيَا أَرْضاً مِنَ الْمُسْلِمِينَ فَعَمَرَهَا فَلْيُؤَدِّ خَرَاجَهَا إِلَى الْإِمَامِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي وَ لَهُ مَا أَكَلَ مِنْهَا فَإِنْ تَرَكَهَا وَ أَخْرَبَهَا بَعْدَ مَا عَمَرَهَا فَأَخَذَهَا رَجُلٌ مِنَ الْمُسْلِمِينَ بَعْدَهُ فَعَمَرَهَا وَ أَحْيَاهَا فَهُوَ أَحَقُّ بِهَا مِنَ الَّذِي تَرَكَهَا وَ لْيُؤَدِّ خَرَاجَهَا إِلَى الْإِمَامِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي وَ لَهُ مَا أَكَلَ مِنْهَا حَتَّى يَظْهَرَ الْقَائِمُ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي بِالسَّيْفِ فَيَحُوزَهَا وَ يَمْنَعَهَا وَ يُخْرِجَهُمْ عَنْهَا كَمَا حَوَاهَا رَسُولُ اللَّهِ

ص: 53

صلی الله علیه و آله وَ مَنَعَهَا إِلَّا مَا كَانَ فِي أَيْدِي شِيعَتِنَا فَإِنَّهُ يُقَاطِعُهُمْ وَ يَتْرُكُ الْأَرْضَ فِي أَيْدِيهِمْ.(1)

مرحوم شیخ عیاشی، سند خویش از ابو خالد کابلی روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: ما در کتاب علی صلوات الله علیه (این آیه را چنین) « همانا زمین از آن خداست. آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد می دهد و فرجام (نیک) برای پرهیزگاران است». (سوره اعراف آیه 128) یافته ایم که زمین به من و اهل بیتم به ارث رسیده است و متقیان ما هستیم و همه زمین از آن ما است. هر کس که زمینی را از زمین های مسلمانان را احیا و آباد کرد، خراج آن را باید به یکی از ائمه اهل بیتم صلوات الله علیهم بپردازد و آن چه را از آن (زمین) خورد برای او است. و اگر آن را پس از آبادی، ترک و خراب کرد و مردی دیگر از مسلمانان پس از وی آن را گرفت و آباد و احیا کرد، او به آن زمین، از کسی که آن را ترک کرده است، شایسته تر است. البته باید خراج آن را به امام از اهل بیتم بپردازد و آن چه را که از حاصل آن می خورد، برای او است تا این که حضرت قائم از اهل بیتم صلوات الله علیهم، با شمشیر ظاهر شود و آن را مالک شود و از آن محافظت کند و او را از آن خارج کند. همچنان که رسول الله صلی الله علیه و آله آن را صاحب شده و از آن محافظت کرده بود، مگر آن چه در دست شیعه ما است که حضرت قائم صلوات الله علیه نسبت به آنچه دست ایشان است با خود آنها مقاطعه بندد و زمین را در دست ایشان باقی گذارد.

120- الشیخ عبد الله جعفر الحمیري، عن ابْنِ عُلْوَانَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ صلوات الله علیهما قَالَ: قَرَأْتُ فِی کِتَابٍ لِعَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ إِنَّهُ سَیُکْذَبُ عَلَیَّ کَمَا کُذِبَ عَلَی مَنْ کَانَ قَبْلِی فَمَا جَاءَکُمْ عَنِّی مِنْ حَدِیثٍ وَافَقَ کِتَابَ اللَّهِ فَهُوَ حَدِیثِی وَ أَمَّا مَا خَالَفَ کِتَابَ اللَّهِ فَلَیْسَ مِنْ حَدِیثِی.(2)

مرحوم شیخ عبدالله بن جعفر حمیری، از ابن علوان از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه روایت کرده که فرمود: در کتابی که نوشته علی صلوات الله علیه بود، خواندم: رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: به زودی بر من دروغ گفته می شود، همچنان که بر پیامبرانی که پیش از من بودند، دروغ گفته شد. پس آنچه بر شما از من حدیثی آمد که موافق کتاب خدا بود، پس آن حدیث من است و اما آن حدیثی که مخالف کتاب اللّه است، حدیث من نیست.121- کِتَابُ الْمَسَائِلِ، أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی الْعَبَّاسِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرِ بْنُ یَزِیدَ بْنِ النَّضْرِ الْخُرَاسَانِیُّ مِنْ کِتَابِهِ فِی جُمَادَی الْآخِرَةِ سَنَةَ إِحْدَی وَ ثَمَانِینَ وَ مِائَتَیْنِ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ صلوات الله علیهما قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْجِرِّیِّیَحِلُّ أَکْلُهُ فَقَالَ إِنَّا وَجَدْنَاهُ فِی کِتَابِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه حَرَاماً.(3)

علی بن جعفر صلوات الله علیه از برادرش حضرت امام موسی کاظم صلوات الله علیه نقل می کند: از آن حضرت پرسیدم: آیا خوردن ماهی جرّی(که فقط استخوان سر و مهره پشت دارد و به آن اژدهای دریا می گویند) حلال است؟ فرمود: ما خوردن آن را در کتاب حضرت امیر المؤمنین صلوات الله علیه حرام یافتیم.

ص: 54

122- قال الشیخ محمد بن علي بن شهرآشوب في المناقب: وَ قَالَ الْمَنْصُورُ لِلصَّادِقِ صلوات الله علیه قَدِ اسْتَدْعَاکَ أَبُو مُسْلِمٍ لِإِظْهَارِ تُرْبَةِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَتَوَقَّفْتَ تَعْلَمُ أَمْ لَا فَقَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّهُ یَظْهَرُ فِی أَیَّامِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَاشِمِیِّ فَفَرِحَ الْمَنْصُورُ بِذَلِکَ ثُمَّ إِنَّهُ صلوات الله علیه أَظْهَرَ التُّرْبَةَ فَأُخْبِرَ الْمَنْصُورُ بِذَلِکَ وَ هُوَ فِی الرُّصَافَةِ فَقَالَ هَذَا هُوَ الصَّادِقُ فَلْیَزُرِ الْمُؤْمِنُ بَعْدَ هَذَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ فَلَقَّبَهُ بِالصَّادِقِ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ محمد بن علی بن شهرآشوب در کتاب المناقب روایت کرده که: منصور دوانیقی به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه گفت: ابو مسلم از شما درخواست کرده بود که محل دفن علی صلوات الله علیه را آشکار کنید. شما جوابی به او نداده بودید از محل دفن اطلاع داریدیا نه؟ حضرت فرمود: در کتابی علی صلوات الله علیه است که در زمان عبد اللَّه بن جعفر هاشمی آشکار خواهد شد، منصور خوشحال گردید. بعد از چندی حضرت صلوات الله علیه محل قبر را آشکار نمود، این خبر به منصور رسید، هنگامی که در کشتزارهای اطراف شهر بود گفت: واقعا صادق ایناست بعد از این ان شاء اللَّه مؤمن تقویت خواهد شد، و لقب صادق برای آن حضرت صلوات الله علیه باقی ماند.

123- الشیخ أحمد بن محمد بن عیسی الأشعري، بإسناده عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه امْرَأَةٌ زَوَّجَهَا رَجُلٌ وَ لَهَا عَیْبٌ دَلَّسَتْ بِهِ وَ لَمْ یُبَیِّنْ ذَلِکَ لِزَوْجِهَا فَإِنَّهُیَکُونُ لَهَا الصَّدَاقُ بِمَا اسْتَحَلَّ مِنْ فَرْجِهَا وَ یَکُونُ الَّذِی سَاقَ الرَّجُلُ إِلَیْهَا عَلَی الَّذِی زَوَّجَهَا وَ لَمْ یُبَیِّنْ.(2)

مرحوم شیخ احمد بن محمد بن عیسی اشعری، با سند خویش از محمد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه در خصوص زنی که عیبی داشت و آن را با نیرنگ مخفی ساخته بود و به عقد مردی در آمده بود و آن عیب را ظاهر نکرده بود، چنین آمده: مهریه برای زن به خاطر فرجش که حلال شده، محفوظ است ومهریه ای را که شوهر مقرر نموده است، بر عهده آن کسی است که زن را به ازدواج شوهرش در آورده و عیب زن را مخفی داشته است.

124- قال الشیخ محمد بن محمد بن نعمان المفید، أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ صلوات الله علیهما قَالَ فِی کِتَابِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه: ثَلاَثُ خِصَالٍ لاَ یَمُوتُ صَاحِبُهُنَّ حَتَّییَرَی وَبَالَهُنَّ - اَلْبَغْیُ وَ قَطِیعَةُ اَلرَّحِمِ وَ اَلْیَمِینُ اَلْکَاذِبَةُ وَ إِنَّ أَعْجَلَ اَلطَّاعَةِ ثَوَاباً لَصِلَةُ اَلرَّحِمِ - إِنَّ اَلْقَوْمَ لَیَکُونُونَ فُجَّاراً فَیَتَوَاصَلُونَ فَتَنْمِی أَمْوَالُهُمْ وَ یُثْرُونَ وَ إِنَّ اَلْیَمِینَ اَلْکَاذِبَةَ وَ قَطِیعَةَ اَلرَّحِمِ تَدَعُ اَلدِّیَارَ بَلاَقِعَ مِنْ أَهْلِهَا.(3)

مرحوم شیخ مفید، با سند مذکور از ابو عبیدۀ حذّاء روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در

ص: 55

کتاب حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آمده است که: سه خصلت است که دارندۀ آن نمیرد تا آنکه وبال آن ها را ببیند: ستم، و قطع رابطه با خویشاوندان، و سوگند دروغ. و همانا طاعتی که پاداش و اجرش زودتر رسد پیوند با خویشان است، و راستی چه بسا مردمی که از حق روگردانند و چون پیوند خویشاوندی خود را با هم حفظ می کنند اموال شان رشد کرده و ثروتمند گردند. و همانا سوگند دروغ و قطع رابطه با خویشاوندان آبادی ها را از اهل و خانمان خالی سازد.

125- الشیخ المفید، بإسناده عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ صلوات الله علیه فِی الْمُتْعَةِ قَالَ وَ مَا أَنْتَ وَ ذَاکَ قَدْ أَغْنَی اللَّهُ عَنْهَا قُلْتُ إِنَّمَا أَرَدْتُ أَنْ أَعْلَمَهَا قَالَ هِیَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه. (1)

مرحوم شیخ مفید، با سند خویش از علی بن یقطین از حضرت امام موسی بن جعفر صلوات الله علیهما درباره متعه روایت کرده که حضرت فرمود: تو را با متعه چه کار، در حالی که خداوند تو را بی نیاز ساخته. گفتم: فقط خواستم که درباره آن بدانم. فرمود: متعه در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است.

126- قال الشیخ محمد بن محمد بن النعمان المفید، قالَ أَبُو اَلْفَرَجِ وَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ اَلْعَبَّاسِ اَلْمُقَانِعِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا بَکَّارُ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنَا حَسَنُ بْنُ حُسَیْنٍ عَنْ عَنْبَسَةَ بْنِ بِجَادٍ اَلْعَابِدِ قَالَ: کَانَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ صلوات الله علیهما إِذَا رَأَی مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَسَنٍ تَغَرْغَرَتْ عَیْنَاهُ ثُمَّ یَقُولُ بِنَفْسِی هُوَ إِنَّ اَلنَّاسَ لَیَقُولُونَ فِیهِ وَ إِنَّهُ لَمَقْتُولٌ لَیْسَ هُوَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه مِنْ خُلَفَاءِ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ.(2)

مرحوم شیخ مفید، با سند مذکور از عنبسة بن نجاد عابد روایت کرده که گفت: هر گاه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه محمد بن عبد اللّٰه بن حسن را میدید چشمان مبارکش پر از اشگ میشد و می فرمود: جانم به قربانش، همانا مردم در بارۀ او حرف هایی میزنند (یعنی میگوینداو مهدی موعود است) ولی او کشته خواهد شد و در کتاب علی صلوات الله علیه نام او در میان خلفای این امت نیست.127- الشیخ الحسین بن سعید، عن اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه ثَلاَثُ خِصَالٍ لاَ یَمُوتُ صَاحِبُهُنَّ أَبَداً حَتَّییَرَی وَبَالَهُنَّ اَلْبَغْیُ وَ قَطِیعَةُ اَلرَّحِمِ وَ اَلْیَمِینُ اَلْکَاذِبَةُ یُبَارِزُ اَللَّهَ بِهَا وَ إِنَّ أَعْجَلَ اَلطَّاعَةِ ثَوَاباً لَصِلَةُ اَلرَّحِمِ وَ إِنَّ اَلْقَوْمَ لَیَکُونُونَ فُجَّاراً فَیَتَوَاصَلُونَ فَیَنْمِی أَمْوَالُهُمْ وَ اَلدِّیَارَ بَلاَقِعَ مِنْ أَهْلِهَا وَ تَنْقُلُ اَلرَّحْمَةَ وَ إِنَّ فِی اِنْتِقَالِ اَلرَّحْمَةِ اِنْقِطَاعَ اَلنَّسْلِ.(3)

مرحوم شیخ حسین بن سعید، با سند مذکور از ابی عبیده روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آمده است که سه خصلت است که صاحب شان نمی میرد مگر آنکه اثرات آنها را ببیند: ستم، قطع صلۀ رحم و قسم دروغ که به وسیله آن با خدا مبارزه می کند. به درستی که سریع ترین پاداش طاعت ها، صله رحم خواهد بود، چه بسا عدّه ای اهل فسق و فجور باشند ولی چون صله رحم کنند اموال شان افزایشیافته و پربار باشد، همانا

ص: 56

قسم دروغ و قطع صلۀ رحم خانه ها را از اهل شان خالی کرده و رحمت الهی را دور می گرداند؛ و نتیجۀ آن به قطع نسل خواهد انجامید.

128- الشیخ الحسین بن سعید، بإسناده عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ: فِی کِتَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا اِسْتَعْمَلْتُمْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ فِی شَیْءٍیَشُقُّعَلَیْهِمْ فَاعْمَلُوا مَعَهُمْ فِیهِ قَالَ وَ إِنَّ أَبِی صلوات الله علیه کَانَ یَأْمُرُهُمْ فَیَقُولُ کَمَا أَنْتُمْ فَیَأْتِی فَیَنْظُرُ فَإِنْ کَانَ ثَقِیلاً قَالَ بِسْمِ اَللَّهِ ثُمَّ عَمِلَ مَعَهُمْ وَ إِنْ کَانَ خَفِیفاً تَنَحَّی عَنْهُمْ.(1)

مرحوم شیخ حسین بن سعید، با سند خویش از داود بن فرقد روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در کتاب رسول الله صلی الله علیه و آله چنین است که: اگر زیر دستان خود را برای انجام برنامه ای که توان ندارند، به کار گرفتید، با ایشان همکاری و کمک نمایید، همانا پدرم صلوات الله علیه وقتی زیردستان خود را به کاری می گمارد؛ و ایشان را زیر نظر قرار می داد، پس اگر برایشان سخت می بود می گفت: به نام خدا، و با ایشان کمک و همکاری می نمود، امّا اگر سبک و آسان می بود از آنها کناره گیری می کرد.

129- قال الشیخ محمد بن إبراهیم النعماني، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَلْوَاحِدِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یُونُسَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ رَبَاحٍ اَلزُّهْرِیُّ اَلْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْحِمْیَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ أَیُّوبَ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو اَلْخَثْعَمِیِّ عَنْ جَمَاعَةَ اَلصَّائِغِ قَالَ: سَمِعْتُ اَلْمُفَضَّلَ بْنَ عُمَرَ یَسْأَلُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه هَلْ یَفْرِضُ اَللَّهُ طَاعَةَ عَبْدٍ ثُمَّ یَکْتُمُهُ خَبَرَ اَلسَّمَاءِ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه اَللَّهُ أَجَلُّ وَ أَکْرَمُ وَ أَرْأَفُ بِعِبَادِهِ وَ أَرْحَمُ مِنْ أَنْ یَفْرِضَ طَاعَةَ عَبْدٍ ثُمَّ یَکْتُمَهُ خَبَرَ اَلسَّمَاءِ صَبَاحاً وَ مَسَاءً قَالَ ثُمَّ طَلَعَ أَبُو اَلْحَسَنِ مُوسَی صلوات الله علیه فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه أَ یَسُرُّکَ أَنْ تَنْظُرَ إِلَی صَاحِبِ کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَقَالَ لَهُ اَلْمُفَضَّلُ وَ أَیُّ شَیْءٍیَسُرُّنِی إِذاً أَعْظَمُ مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ هُوَ هَذَا صَاحِبُ کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه اَلْکِتَابِ اَلْمَکْنُونِ اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «لاٰ یَمَسُّهُ إِلاَّاَلْمُطَهَّرُونَ».(2)

مرحوم شیخ محمد بن ابراهیم نعمانی، با سند مذکور از جماعۀ صائغ روایت کرده که گفت: شنیدم که مفضّل بن عمر از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه می پرسید: آیا خداوند فرمانبرداری از یک بنده را واجب می سازد و بعد اخبار آسمانی را از او پوشیده بدارد؟ حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به او فرمود: خداوند بزرگوارتر و کریم تر و به بندگانش دلسوزتر و مهربان تر از آن است که فرمانبرداری از بنده ای را واجب گرداند آنگاه هر صبح و شام خبرهای آسمانی را از او مکتوم بدارد. ولید گوید: سپس حضرت امام موسی کاظم صلوات الله علیه از راه رسید، حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به مفضّل فرمود: آیا خشنود می شوی که به صاحب کتاب علی صلوات الله علیه بنگری؟ مفضّل به آن حضرت عرض کرد: چه چیزی بیش از این می تواند مرا خوشحال کند. پس فرمود: این همان صاحب کتاب علی صلوات الله علیه است، آن کتاب مکنونی که خدای عزّ و جلّ فرموده است: «جز پاکان کسی آن را مسّ نمی کند».

ص: 57

130- قال علي بن إبراهیم، حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ قَوْماً مِنْ أَهْلِ أُبُلَّةَ مِنْ قَوْمِ ثَمُودَ وَ أَنَّ الْحِیتَانَ کَانَتْ سَبَقَتْ إِلَیْهِمْیَوْمَ السَّبْتِ لِیَخْتَبِرَ اللَّهُ طَاعَتَهُمْ فِی ذَلِکَ فَشَرَعَتْ إِلَیْهِمْیَوْمَ سَبْتِهِمْ فِی نَادِیهِمْ وَ قُدَّامَ أَبْوَابِهِمْ فِی أَنْهَارِهِمْ وَ سَوَاقِیهِمْ فَبَادَرُوا إِلَیْهَا فَأَخَذُوایَصْطَادُونَهَا وَ لَبِثُوا فِی ذَلِکَ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا یَنْهَاهُمْ عَنْهَا الْأَحْبَارُ وَ لَا یَمْنَعُهُمُ الْعُلَمَاءُ مِنْ صَیْدِهَا ثُمَّ إِنَّ الشَّیْطَانَ أَوْحَی إِلَی طَائِفَةٍ مِنْهُمْ إِنَّمَا نُهِیتُمْ عَنْ أَکْلِهَا یَوْمَ السَّبْتِ وَ لَمْ تُنْهَوْا عَنْ صَیْدِهَا فَاصْطَادُوا یَوْمَ السَّبْتِ وَ کُلُوهَا فِیمَا سِوَی ذَلِکَ مِنَ الْأَیَّامِ فَقَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمُ الْآنَ نَصْطَادُهَا فَعَتَتْ وَ انْحَازَتْ طَائِفَةٌ أُخْرَی مِنْهُمْ ذَاتَ الْیَمِینِ فَقَالُوا نَنْهَاهُمْ عَنْ عُقُوبَةِ اللَّهِ أَنْ تَتَعَرَّضُوا بِخِلَافِ أَمْرِهِ وَ اعْتَزَلَتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ ذَاتَ الْیَسَارِ فَتَنَکَّبَتْ فَلَمْ تَعِظْهُمْ فَقَالَتْ لِلطَّائِفَةِ الَّتِی وَعَظَتْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِکُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِیداً فَقَالَتِ الطَّائِفَةُ الَّتِی وَعَظَتْهُمْ مَعْذِرَةً إِلی رَبِّکُمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ قَالَ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَمَّا نَسُوا ما ذُکِّرُوا بِهِ یَعْنِی لَمَّا تَرَکُوا مَا وُعِظُوا بِهِ وَ مَضَوْا عَلَی الْخَطِیئَةِ فَقَالَتِ الطَّائِفَةُ الَّتِی وَعَظَتْهُمْ لَا وَ اللَّهِ لَا نُجَامِعُکُمْ وَ لَا نُبَایِتُکُمُ اللَّیْلَةَ فِی مَدِینَتِکُمْ هَذِهِ الَّتِی عَصَیْتُمُ اللَّهَ فِیهَا مَخَافَةَ أَنْ یَنْزِلَ بِکُمُ الْبَلَاءُ فَیَعُمُّنَا مَعَکُمْ قَالَ فَخَرَجُوا عَنْهُمْ مِنَ الْمَدِینَةِ مَخَافَةَ أَنْ یُصِیبَهُمُ الْبَلَاءُ فَنَزَلُوا قَرِیباً مِنَ الْمَدِینَةِفَبَاتُوا تَحْتَ السَّمَاءِ فَلَمَّا أَصْبَحَ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ الْمُطِیعُونَ لِأَمْرِ اللَّهِ غَدَوْا لِیَنْظُرُوا مَا حَالُ أَهْلِ الْمَعْصِیَةِ فَأَتَوْا بَابَ الْمَدِینَةِ فَإِذَا هُوَ مُصْمَتٌ فَدَقُّوهُ فَلَمْ یُجَابُوا وَ لَمْ یَسْمَعُوا مِنْهَا حِسَّ أَحَدٍ فَوَضَعُوا سُلَّماً عَلَی سُورِ الْمَدِینَةِ ثُمَّ أَصْعَدُوا رَجُلًا مِنْهُمْ فَأَشْرَفَ عَلَی الْمَدِینَةِ فَنَظَرَ فَإِذَا هُوَ بِالْقَوْمِ قِرَدَةً یَتَعَاوَوْنَ فَقَالَ الرَّجُلُ لِأَصْحَابِهِ یَا قَوْمِ أَرَی وَ اللَّهِ عَجَباً قَالُوا وَ مَا تَرَی قَالَ أَرَی الْقَوْمَ قَدْ صَارُوا قِرَدَةً یَتَعَاوَوْنَ لَهَا أَذْنَابٌ فَکَسَرُوا الْبَابَ قَالَ فَعَرَفَتِ الْقِرَدَةُ أَنْسَابَهَا مِنَ الْإِنْسِ وَ لَمْ تَعْرِفِ الْإِنْسُ أَنْسَابَهَا مِنَ الْقِرَدَةِ فَقَالَ الْقَوْمُ لِلْقِرَدَةِ أَ لَمْ نَنْهَکُمْ فَقَالَ عَلِیٌّ علیه السلام وَ اللَّهِ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ إِنِّی لَأَعْرِفُ أَنْسَابَهَا مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ لَا یُنْکِرُونَ وَ لَا یُغَیِّرُونَ بَلْ تَرَکُوا مَا أُمِرُوا بِهِ فَتَفَرَّقُوا وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی فَبُعْداً لِلْقَوْمِ الظَّالِمِینَ فَقَالَ اللَّهُ أَنْجَیْنَا الَّذِینَیَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِینَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِیسٍ بِما کانُوایَفْسُقُونَ.(1)مرحوم علی بن ابراهیم قمی، با سند مذکور از ابو عبیده روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه مشاهده کردیم که چنین آمده بود: ماهی ها در روز شنبه سراغ عده ای از اهالی اُبلة که از قوم ثمود بودند می آمدند تا خداوند بدین وسیله میزان فرمانبرداری آنان را بیازماید، پس در روز شنبه همراه آب وارد مکان اجتماع و جلو درها و رودها و رودخانه های شان می شدند، و آنان نیز به سوی صید ماهی ها می شتافتند و بی نهایت به این کار ادامه می دادند، کاهنان و علمای دینی نیز نمی توانستند مانع صید آنان شوند، سپس شیطان به طائفه ای از آنان الهام کرد که شما در روز شنبه از خوردن و نه صید کردن ماهی منع شده اید، پس در آن روز به صید بپردازید و در روزهای دیگر آنچه را صید کرده اید بخورید، پس طائفه ای از آنان گفتند: اکنون به صید ماهی می پردازیم، ولی طائفه ای دیگر از این امر نافرمانی کردند و در طرف راست قرار گرفتند و گفتند: شما را از مجازات خداوند که در اثر نافرمانی او دچارتان گردد برحذر می داریم، و طائفه ای دیگر نیز در سمت چپ عزلت

ص: 58

گزیدند و کناره گرفتند و آنان را نصیحت نکردند، پس به طائفه ای که نصیحت می کردند گفتند: «برای چه قومی را پند می دهید که خدا هلاک کننده ایشان است یا آنان را به عذابی سخت عذاب خواهد کرد». (سوره اعراف آیه 164) و طائفه نصیحت کننده جواب دادند: «تا معذرتی پیش پروردگارتان باشد و شاید که آنان پرهیزگاری کنند» پس خداوند متعال فرمود: «پس هنگامی که آنچه را بدان تذکر داده شده بودند را از یاد بردند» یعنی: هنگامی که آنچه را بدان نصیحت شده بودند ترک کردند و بر انجام گناه اصرار ورزیدند، در نهایت طائفه نصیحت کننده گفتند: نه به خدا سوگند امشب را در این شهری که در آن به نافرمانی خدا پرداخته اید با شما به روز نخواهیم رساند و جمع نخواهیم شد از ترس آنکه بلا و مصیبتی بر شما نازل شود و ما را نیز با شما در برگیرد، بنابراین از ترس نازل شدن بلا بر آنان از شهر خارج شدند و در مکانی نزدیک شهر ساکن شدند و زیر آسمان شب را به صبح رساندند، هنگامی که صبح شد دوستان خداوند معصیت را ببینند، پس به دروازه ورودی شهر رسیدند که بسته بود و هرچه بر آن کوبیدند کسی جواب نداد و از شهر صدای کسی را نمی شنیدند، آن گاه نردبانی را بر دیوار اطراف شهر گذاشتند و مردی از آن بالا رفت و بر شهر مشرف گشت و به داخل نگاه کرد، پس ناگهان قومی را مشاهده کرد که میمون شده بودند و صدای میمون از آنان شنیده می شد، پس به دوستانش گفت: ای جماعت، به خدا سوگند که امری شگفت انگیز می بینم، گفتند: چه می بینی؟ گفت: قوم خویش را می بینم که تبدیل به میمون شده اند و دارای دُم هستند و صدای میمون سر می دهند؛ سپس دروازه را شکستند و میمونها اصل و نسب خود از انسانها را می شناختند ولی انسانها وابستگان خود از میمونها را نمی شناختند، پس انسانها به میمونها گفتند: آیا شما را باز نداشتیم؟ سپس علی صلوات الله علیه فرمود: سوگند به خداوندی که هسته را شکافته و انسانها را خلق کرده است من اصل و نسب و وابستگان میمون ها از میان این امت را می شناسم که چیزی را انکار نمی کنند و تغییر نمی دهند بلکه آنچه را بدان فرمان داده شدند ترک کردند پس متفرّق شدند، و خداوند متعال فرموده است: «پس دور بادا قوم ستمکاران». (سوره مؤمنون آیه 41) هم چنین فرموده است: «کسانی را که از [کار] بد باز می داشتند نجات دادیم و کسانی که ستم کردند به سزای آنکه نافرمانی می کردند به عذابی شدید گرفتار کردیم». (سوره اعراف آیه 165)

131- الشیخ محمد بن العباس، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هَوْذَةَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ أَبِی مِخْنَفٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ مِیثَمٍ أَنَّهُ وَجَدَ فِی کُتُبِ أَبِیهِ أَنَّ عَلِیّاً صلوات الله علیه قَالَسَمِعْتُ

رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیَّ فَقَالَ هُمْ أَنْتَ یَا عَلِیُّ وَ شِیعَتُکَ وَ مِیعَادُکَ وَ مِیعَادُهُمُ الْحَوْضُ تَأْتُونَ غُرّاً مُحَجَّلِینَ مُتَوَّجِینَ قَالَ یَعْقُوبُ فَحَدَّثْتُ بِهِ أَبَا جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فَقَالَ هَکَذَا هُوَ عِنْدَنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ محمد بن عباس، با سند مذکور از یعقوب بن میثم روایت کرده که گفت: در کتاب پدرم یافتم که علی صلوات الله علیه فرموده: شنیدم که رسول الله صلی الله علیه و آله می فرمود: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ». سوره البینه آیه 7) سپس به من رو کرد و فرمود: ای علی! آنها تو و شیعه تو هستید و میعاد تو و آنها حوض کوثر است. می آیید در حالی که چهره ای درخشان و تاج بر سر دارید. یعقوب گفت: جریان را برای حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه نقل کردم. حضرت فرمود: همین طور است آن در نزد ما در کتاب علی صلوات الله علیه.

ص: 59

132- الشیخ محمد بن العباس، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هَوْذَةَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ أَبِی مِخْنَفٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ مِیثَمٍ أَنَّهُ وَجَدَ فِی کِتَابِ أَبِیهِ أَنَّ عَلِیّاً صلوات الله علیه قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَی عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَقَالَ نَعَمْ أَنْتَ یَا عَلِیُّ وَ شِیعَتُکَ وَ مِیعَادُکَ وَ مِیعَادُهُمُ الْحَوْضُ غُرّاً مُحَجَّلِینَ مُکَحَّلِینَ مُتَوَّجِینَ قَالَ یَعْقُوبُ فَحَدَّثْتُ أَبَا جَعْفَرٍ صلوات الله علیه بِهَذَا فَقَالَ هَکَذَا هُوَ عِنْدَنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ محمد بن عباس، با سند مذکور از یعقوب بن میثم روایت کرده که گفت: در کتاب پدر خود چنین دیدم که علی صلوات الله علیه فرمود: از رسول الله صلّی اللَّه علیه و آله شنیدم که می فرمود: خداوند فرموده «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» «در حقیقت کسانی که گرویده و کارهای شایسته کرده اند آنانند که بهترین آفریدگانند». (سوره البینة آیه 7) در این موقع روی به جانب علی صلوات الله علیه کرد و فرمود: آری، تو یا علی و شیعیانت هستید. وعده گاه تو و آنها حوض کوثر است، با چهره های درخشان، چشم هایی سرمه کشیده و تاج بر سر.

یعقوب گوید: من حدیث را برای حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه نقل کردم. فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه همین طور نوشته شده است.

133- قال الشیخ أبي محمد الحسن بن محمد الدیلمي: وَ رُوِیَ عَنِ اَلْبَاقِرِ صلوات الله علیه قَالَ: أَحِبَّ حَبِیبَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ إِنْ کَانَ فَاسِقاً جَانِیاً وَ أَبْغِضْ مُبْغِضَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ إِنْ کَانَ صَوَّاماً قَوَّاماً فَإِنِّی سَمِعْتُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ أَنَّهُ قَالَ- إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ أُولٰئِکَ هُمْ خَیْرُ اَلْبَرِیَّةِ ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَی عَلِیٍّ فَقَالَ هُمْ وَ اَللَّهِ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَیَا عَلِیُّ وَ مِیعَادُکَ وَ مِیعَادُهُمُ اَلْحَوْضُ غَداً غُرّاً مُحَجَّلِینَ مُخَلَّدِینَ مُکَحَّلِینَ مُتَوَّجِینَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه هَکَذَا هُوَ عِیَاناً فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(2)

مرحوم شیخ ابو محمد حسن بن محمد دیلمی می گوید: از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه روایت شده که فرمودند: دوستان آل محمد صلوات الله علیه را دوست بدار اگر چه فاسق باشند وزناکار و دشمنان آل محمد صلوات الله علیهم را دشمن بدار اگر چه نماز بخوانند و روزه دار باشند زیرا من از رسول الله صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود: آنان که ایمان آوردند و کردار نیک انجام دادند ایشان بهترین مردمانند سپس توجه به سوی علی صلوات الله علیه کرد و فرمود: به خدا سوگند نیکوکاران تو و شیعیان تواند، ای علی وعده گاه تو و شیعه تو فردا کنار کوثر می باشد در صورتی که روسفیدان و جاویدان تاجداران و سیاه چشمان در بهشتند.

حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: چنین در کتاب علی صلوات الله علیه آشکار شده است.

134- السید رضي الدین علي بن موسی بن طاووس، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ اَلْمِدْحَةَ قَبْلَ اَلْمَسْأَلَةِ فَإِذَا

ص: 60

دَعَوْتُمُ اَللَّهَ فَمَجِّدُوهُ قَالَ قُلْتُ کَیْفَ نُمَجِّدُهُ قَالَ تَقُولُ یَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَیَّ مِنْ حَبْلِ اَلْوَرِیدِیَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ اَلْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ اَلْأَعْلَییَا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ.(1)

مرحوم سید رضی الدین علی بن موسی بن طاووس، با سند مذکور از محمّد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه آمده است که مدح و ستایش پیش از مسألت و خواستن حاجت است، پس هر گاه خواستید به درگاه خدا دعا کنید، ابتدا ثنای او را بگویید. راوی می گوید عرض کردم: چگونه ثنای خدا را بگویم؟ فرمود: می گویی: ای خدایی که از رشتۀ رگ گردن به من نزدیک تری، ای کسی که میان انسان و قلبش حایل می گردی و از او به او نزدیک تری، ای کسی که در تماشاگاه و منظر بلند[و در افق و کرانه آشکار]قرار داری، ای خدایی که هیچ چیز همانند تو نیست.

135- قال الشیخ سعید بن هبة الله الراوندي، أخبرنا الشيخ محمد بن علي بن عبدالصمد عن أبيه عن السيد أبي البركات الخوري عن أبي جعفر ابن بابويه وبإسناده ابن مَحْبُوبٍ عَنْ مُقَاتِلِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه کَمْ کَانَ طُولُ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِینَ هُبِطَ بِهِ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ کَمْ کَانَ طُولُ حَوَّاءَ قَالَ وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَهْبَطَ آدَمَ وَ زَوْجَتَهُ حَوَّاءَ إِلَی اَلْأَرْضِ کَانَتْ رِجْلاَهُ عَلَی ثَنِیَّةِ اَلصَّفَا وَ رَأْسُهُ دُونَ أُفُقِ اَلسَّمَاءِ وَ أَنَّهُ شَکَا إِلَی اَللَّهِ مَا یُصِیبُهُ مِنْ حَرِّ اَلشَّمْسِ فَصَیَّرَ طُولَهُ سَبْعِینَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهِ وَ جَعَلَ طُولَ حَوَّاءَ خَمْسَةً وَ ثَلاَثِینَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهَا. (2)

مرحوم شیخ سعید بن هبة الله راوندی، با سند مذکور از مقاتل بن سلیمان روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه پرسیدم هنگامی که حضرت آدم علیه السلام و حضرت حواء علیها السلام به زمین هبوط کردند بلندی قامت شان چقدر بود؟ آن حضرت پاسخ فرمودند: در کتاب علی صلوات الله علیهیافتم که آنگاه که خداوند حضرت آدم علیه السلام و حضرت حواء سلام الله علیها را بر زمین فرود آورد پاهای حضرت آدم علیه السلام بر گردنۀ کوه صفا بود و سرش در برابر افق آسمان. حضرت آدم از گرمای آفتاب شکوه نمود و خداوند قامت او را هفتاد ذراع و قامت حضرت حواء را سی و پنج ذراع قرار داد.136- الشیخ أبو محمد الحسن بن علي بن شعبة الحراني، بإسناده عَنْ رِفَاعَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: قَرَأْتُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَنَّ اَلْمُؤْمِنَ یُمْسِی وَ یُصْبِحُ حَزِیناً وَ لاَ یَصْلُحُ لَهُ إِلاَّ ذَلِکَ.(3)

مرحوم شیخ ابو محمد حسن بن علی بن شعبه حرانی، با سند خویش از رفاعه روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب علی صلوات الله علیه خواندم: همانا مؤمن در حالت غم و اندوه (روز را به) شب می رساند، و با حالت غم و اندوه (شب را به) صبح می رساند؛ و مصلحت او چیزی غیر از آن نمی باشد.

137- الشیخ أبوالحسن علي بن موسی الاربلي، عن أحمد بن علي بن ثابت عن محمد بن علي بن موسي

ص: 61

أبو جعفر بن الرضا عَنْ عَلِیٍّ صلوات الله علیهم قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه إِنَّ اِبْنَ آدَمَ أَشْبَهُ شَیْءٍ بِالْمِعْیَارِ إِمَّا رَاجِحٌ بِعِلْمٍ وَ قَالَ مَرَّةً بِعَقْلٍ أَوْ نَاقِصٌ بِجَهْلٍ.(1)

مرحوم ابوالحسن علی بن موسی اربلی، با سند خویش از احمد بن علی بن ثابت روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد تقی جواد صلوات الله علیه فرمود: در کتاب حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیه آمده است که: پسر آدم شبیه ترین چیزی است به عیاریا راجح است به علم یا ناقص است به جهل.

138- الشيخ أبو الفضل عليّ الطبرسي، مِنْ کِتَابِ اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ وَ هُوَ عَلَی مِنْبَرِهِ وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ مَا أُعْطِیَ مُؤْمِنٌ خَیْرَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ إِلاَّ بِحُسْنِ ظَنِّهِ بِاللَّهِ وَ رَجَائِهِ لَهُ وَ حُسْنِ خُلُقِهِ وَ اَلْکَفِّ عَنِ اِغْتِیَابِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ لاَ یُعَذِّبُ اَللَّهُ مُؤْمِناً بَعْدَ اَلتَّوْبَةِ وَ اَلاِسْتِغْفَارِ إِلاَّ بِسُوءِ ظَنِّهِ بِاللَّهِ وَ تَقْصِیرٍ مِنْ رَجَائِهِ لِلَّهِ وَ سُوءِ خُلُقِهِ وَ اِغْتِیَابِهِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ - لاَ یَحْسُنُ ظَنُّ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ بِاللَّهِ إِلاَّ کَانَ اَللَّهُ عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِهِ اَلْمُؤْمِنِ لِأَنَّ اَللَّهَ کَرِیمٌ بِیَدِهِ اَلْخَیْرَاتُیَسْتَحِی أَنْ یَکُونَ عَبْدُهُ اَلْمُؤْمِنُ قَدْ أَحْسَنَ بِهِ اَلظَّنَّ وَ اَلرَّجَاءَ ثُمَّ یُخْلِفُ ظَنَّهُ وَ رَجَاءَهُ فَأَحْسِنُوا بِاللَّهِ اَلظَّنَّ وَ اِرْغَبُوا إِلَیْهِ.(2)

مرحوم شیخ ابوالفضل علی طبرسی، از کتاب محاسن روایت کرده که حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در کتاب حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهمایافتیم که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله بر روی منبر می فرمود: سوگند به آن خدائی که جز او معبودی نیست به هیچ مؤمنی خیر دنیا و آخرت داده نشد مگر به خاطر گمان نیکویش به خدا و امید به او، و به خاطر خوش اخلاقیش، و خود داری از بدگوئی و غیبت. و سوگند به خدائی که هیچ معبودی به جز او نیست؛ خداوند هیچ بندۀ مؤمنی را بعد از توبه و طلب آمرزش عذاب نمی کند مگر به سوء ظنش به خدا و کوتاهی در امیدش به خدا و بد اخلاقی اش و غیبت مؤمن کردنش، و قسم به آن خدایی که هیچ معبودی جز اونیست، هیچ بندۀ مؤمنی خوشگمانی به خدا نکند مگر اینکه خدا به اندازۀ گمانش با او رفتار کند، چون خداوند کریم است و تمام خیرات در دست اوست، و شرم دارد از اینکه بندۀ مؤمنش گمان خوبی به او ببرد سپس مخالف گمان و امیدش عمل کند، به خدا خوش گمان باشید و مشتاق او باشید.

139- قال الشیخ أبو العباس أحمد بن علي النجاشي، أخبرنا محمد بن جعفر قال أخبرنا أحمد بن محمد بن سعيد عن محمد بن أحمد بن الحسن عن عباد بن ثابت عن أبي مريم عبدالغفار بن القاسم عن عذافر الصيرفي قال كنت مع الحكم بن عتيبة عند أبي جعفر صلوات الله علیه فجعل يسأله و كان أبو جعفر صلوات الله علیه له مكرما فاختلفا في شيء فقال أبو جعفر صلوات الله علیه يابني قم فأخرج كتاب علي صلوات الله علیه فأخرج كتابا مدروجا عظيما وفتحه (ففتحه) وجعل ينظر حتی أخرج المسألة، فقال أبو جعفر صلوات الله علیه هذا خط علي صلوات الله علیه وإملاء رسول الله صلی الله عليه و آله، وأقبل علی الحكم و قال يا أبا محمد اذهب أنت وسلمة و أبو المقدام حيث شئتم يمينا وشمالا فو الله لا تجدون العلم أوثق منه عند قوم

ص: 62

كان ينزل عليهم جبرئيل عليه السلام. (1)

مرحوم شیخ ابو العباس احمد بن علی نجاشی، با سند مذکور از عذافر صیرفی روایت کرده که گفت: با حکم بن عتیبه خدمت حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه بودم حکم مرتب سؤال می کرد و حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه جواب می داد و حضرت او را گرامی می داشت پس در یک مطلب اختلاف کردند. حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: پسرم برخیز و کتاب بزرگی را که در هم پیچیده است بیرون بیاور پس کتاب را بازکرد و شروع نمود به نگاه کردن تا اینکه مسأله را پیدا کرد پس حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: این خط علی صلوات الله علیه و املاء رسول الله صلی الله علیه و آله می باشد آنگاه رو کرد به حکم و فرمود: ای ابا محمد تو و سلمه و ابوالمقدام به هر طرف می خواهید بروید به خدا سوگند علمی را که بیشتر از این مورد اعتماد باشد نخواهیدیافت، زیرا همواره جبرئیل علیه السلام بر آنها نازل می شد.

ص: 63

حضرت فرمود: ای ابا محمد! رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله به علی صلوات الله علیه هزار باب از علم آموخت که از هر باب آن هزار باب گشوده می شد.

عرض کردم: به خدا که علم کامل و حقیقی این است.

حضرت ساعتی (برای اظهار تفکر) به زمین اشاره کرد و سپس فرمود: آن علم است ولی علم کاملنیست. سپس فرمود: ای ابا محمد! همانا جامعه نزد ماست، اما مردم چه میدانند؟ جامعه چیست؟

عرض کردم: قربانت گردم جامعه چیست؟

حضرت فرمود: طوماریست به طول هفتاد ذراع رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله به املاء زبانی آن حضرت و دست خط علی صلوات الله علیه، تمام حلال و حرام و همه احتیاجات دینی مردم، حتی جریمه خراش در آن موجود است، سپس با دست به بدن من زد و فرمود: به من اجازه میدهی ای ابا محمد؟

عرض کردم: من از آن شما هستم هر چه خواهی بنما آنگاه با دست مبارک مرا نشگون گرفت و فرمود: حتی جریمه این نشگون در جامعه هست و حضرت خشمگین به نظر میرسید (مانند حالتی که طبعاً برای نشگون گیرنده پیدا می شود) من عرض کردم به خدا که علم کامل این است.

فرمود: این علم است ولی باز هم کامل نیست، آنگاه ساعتی سکوت نمود. سپس فرمود: همانا جفر نزد ماست، مردم چه میدانند جفر چیست؟

عرض کردم: جفر چیست؟

فرمود: مخزنی است از چرم که علم انبیاء و اوصیاء و علم دانشمندان گذشته بنی اسرائیل در آن است.

عرض کردم: همانا علم کامل این است.

فرمود: این علم است ولی علم کامل نیست، باز ساعتی سکوت کرد. سپس فرمود: همانا مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها نزد ماست، مردم چه میدانند مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها چیست!

عرض کردم: مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها چیست؟

فرمود: مصحفی است سه برابر قرآنی که در دست شماست، به خدا حتییک حرف قرآن هم در آن نیست.

عرض کردم: به خدا علم کامل این است.

فرمود: این هم علم است ولی علم کامل نیست. آنگاه ساعتی سکونت نمود. سپس فرمود: علم گذشته و آینده تا روز قیامت نزد ماست.

عرض کردم: به خدا علم کامل همین است.

فرمود: این هم علم است ولی علم کامل نیست.

عرض کردم: قربانت گردم. پس علم کامل چیست؟

فرمود: علمی است که در هر شب و هر روز راجع به موضوعی پس از موضوع دیگر و چیزی پس از چیز دیگر تا روز قیامت پدید آید.

ص: 65

2- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ: تَظْهَرُ اَلزَّنَادِقَةُ فِی سَنَةِ ثَمَانٍ وَ عِشْرِینَ وَ مِائَةٍ وَ ذَلِکَ أَنِّی نَظَرْتُ فِی مُصْحَفِ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها قَالَ قُلْتُ وَ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی لَمَّا قَبَضَ نَبِیَّهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دَخَلَ عَلَی فَاطِمَةَ صلوات الله علیها مِنْ وَفَاتِهِ مِنَ اَلْحُزْنِ مَا لاَ یَعْلَمُهُ إِلاَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَرْسَلَ اَللَّهُ إِلَیْهَا مَلَکاً یُسَلِّی غَمَّهَا وَ یُحَدِّثُهَا فَشَکَتْ ذَلِکَ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیها فَقَالَ إِذَا أَحْسَسْتِ بِذَلِکِ وَ سَمِعْتِ اَلصَّوْتَ قُولِی لِی فَأَعْلَمَتْهُ بِذَلِکَ فَجَعَلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیهیَکْتُبُ کُلَّ مَا سَمِعَ حَتَّی أَثْبَتَ مِنْ ذَلِکَ مُصْحَفاً قَالَثُمَّ قَالَ أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ فِیهِ شَیْءٌ مِنَ اَلْحَلاَلَ وَ اَلْحَرَامِ وَ لَکِنْ فِیهِ عِلْمُ مَا یَکُونُ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از حماد بن عیسی روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: زنادقه در سال صد و بیست و هشت ظهور کنند من این مطلب را در مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها دیده ام.

عرض کردم: مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها چیست؟

فرمود: چون خدای تعالی رسولش صلّی اللّٰه علیه و آله را قبض روح فرمود، حضرت فاطمه صلوات الله علیها را از وفات آن حضرت اندوهی گرفت که جز خدای عز و جل مقدارش را نداند، بدان جهت خدا فرشته ای برایش فرستاد که او را دلداری دهد و با او سخن گوید، حضرت فاطمه صلوات الله علیها از این داستان به حضرت امیر المؤمنین صلوات الله علیه شکایت کرد (یعنی گزارش داد و یا شکایتش از نظر ننوشتن سخنان فرشته بود) حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: چون آمدن فرشته را احساس کردی و صدایش را شنیدی، به من بگو، پس حضرت فاطمه به حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیهما و آلهما خبر داد و آن حضرت هر چه می شنید می نوشت، تا آن که از آن سخنان مصحفی ساخت، اما در آن مصحف چیزی از حلال و حرام نیست، بلکه در آن علم به پیش آمدهای آینده است.

3- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ: إِنَّ عِنْدِی اَلْجَفْرَ اَلْأَبْیَضَ قَالَ قُلْتُ فَأَیُّ شَیْءٍ فِیهِ قَالَ زَبُورُ دَاوُدَ وَ تَوْرَاةُ مُوسَی وَ إِنْجِیلُ عِیسَی وَ صُحُفُ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلْحَلاَلُ وَ اَلْحَرَامُ وَ مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها مَا أَزْعُمُ أَنَّ فِیهِ قُرْآناً وَ فِیهِمَایَحْتَاجُ اَلنَّاسُ إِلَیْنَا وَ لاَ نَحْتَاجُ إِلَی أَحَدٍ حَتَّی فِیهِ اَلْجَلْدَةُ وَ نِصْفُ اَلْجَلْدَةِ وَ رُبُعُ اَلْجَلْدَةِ وَ أَرْشُ اَلْخَدْشِ وَ عِنْدِی اَلْجَفْرَ اَلْأَحْمَرَ قَالَ قُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ فِی اَلْجَفْرِ اَلْأَحْمَرِ قَالَ اَلسِّلاَحُ وَ ذَلِکَ إِنَّمَا یُفْتَحُ لِلدَّمِ یَفْتَحُهُ صَاحِبُ اَلسَّیْفِ لِلْقَتْلِ فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَبِییَعْفُورٍ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ أَ یَعْرِفُ هَذَا بَنُو اَلْحَسَنِ فَقَالَ إِی وَ اَللَّهِ کَمَا یَعْرِفُونَ اَللَّیْلَ أَنَّهُ لَیْلٌ وَ اَلنَّهَارَ أَنَّهُ نَهَارٌ وَ لَکِنَّهُمْ یَحْمِلُهُمُ اَلْحَسَدُ وَ طَلَبُ اَلدُّنْیَا عَلَی اَلْجُحُودِ وَ اَلْإِنْکَارِ وَ لَوْ طَلَبُوا اَلْحَقَّ بِالْحَقِّ لَکَانَ خَیْراً لَهُمْ.(2)

ص: 66

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از حسین بن ابی العلا روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: همانا جفر سفید نزد من است. عرض کردم: در آن چیست؟ فرمود: زبور حضرت داود و تورات حضرت موسی و انجیل حضرت عیسی و صحف حضرت ابراهیم صلوات الله علیهم و حلال و حرام و مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها، و معتقد نیستم که در مصحف آن حضرت چیزی از قرآن باشد: در آن است آنچه مردم به ما احتیاج دارند و ما به کسی احتیاج نداریم حتی مجازات یک تازیانه و نصف تازیانه و یک چهارم تازیانه و جریمه خراش در آن هست و جفر سرخ هم نزد من است.

عرض کردم: در جفر سرخ چیست؟

فرمود: اسلحه است و آن تنها برای خونخواهی گشوده می شود و صاحب شمشیر (حضرت قائم آلصلوات الله علیهم) آن را برای کشتن باز میکند.

ابن ابییعفور گوید: به حضرتش عرضکرد: اصلحک اللّٰه. پسران حسن او را می شناسند؟

فرمود: آری به خدا می شناسند، چنان که روز و شب را می شناسند و تشخیص میدهند که این روز است و این شب ولی حسد و دنیاطلبی ایشان را بر سرپیچی و انکار وامیدارد و اگر ایشان حق را از راه حق جویند، برایشان بهتر است.

4- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه: إِنَّ فِی اَلْجَفْرِ اَلَّذِییَذْکُرُونَهُ لَمَا یَسُوؤُهُمْ لِأَنَّهُمْ لاَ یَقُولُونَ اَلْحَقَّ وَ اَلْحَقُّ فِیهِ فَلْیُخْرِجُوا قَضَایَا عَلِیٍّ وَ فَرَائِضَهُ إِنْ کَانُوا صَادِقِینَ وَ سَلُوهُمْ عَنِ اَلْخَالاَتِ وَ اَلْعَمَّاتِ وَ لْیُخْرِجُوا مُصْحَفَ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها فَإِنَّ فِیهِ وَصِیَّةَ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها وَ مَعَهُ سِلاَحُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فَأْتُوا «بِکِتٰابٍ مِنْ قَبْلِ هٰذٰا أَوْ أَثٰارَةٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ کُنْتُمْ صٰادِقِینَ».(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از سلیمان بن خالد روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: همانا در جفری که (پیشوایان زیدیه) یاد میکنند (و مدعی هستند که نزد آنهاست) چیزهائی است که ایشان را ناپسند آید، زیرا آنها به حق قائل نیستند، در صورتی که حق در آن جفر است (در آن نوشته است که از ایشان کسی به امامت نمیرسد و اجازه خروج و جنگیدن ندارد) و باز اگر راست میگویند، قضاوت های علی صلوات الله علیه و احکام میراثی را که فرموده است بیرون آورند، راجع به میراث خاله ها و عمه ها از ایشان بپرسید (اگر توانستند جواب گویند و باز اگر راست میگویند) مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها را که وصیتش در آن و سلاح رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله نیز همراه آن است، بیرون آورند. خدای عز و جل فرماید: «اگر راست می گوئید، کتابی پیش از این قرآن یا اثری از علم برای من بیاورید. (سوره آل عمران آیه 46)

5- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ قَالَ: سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیها بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلْجَفْرِ فَقَالَ هُوَ جِلْدُ ثَوْرٍ مَمْلُوءٌ عِلْماً قَالَ لَهُ فَالْجَامِعَةُ قَالَ تِلْکَ صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِی عَرْضِ اَلْأَدِیمِ مِثْلُ فَخِذِ اَلْفَالِجِ فِیهَا کُلُّ مَا یَحْتَاجُ اَلنَّاسُ إِلَیْهِ وَ لَیْسَ مِنْ قَضِیَّةٍ إِلاَّ وَ هِیَ فِیهَا حَتَّی أَرْشُ اَلْخَدْشِ قَالَ فَمُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها قَالَ

ص: 67

فَسَکَتَ طَوِیلاً ثُمَّ قَالَ إِنَّکُمْ لَتَبْحَثُونَ عَمَّا تُرِیدُونَ وَ عَمَّا لاَ تُرِیدُونَ إِنَّ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها مَکَثَتْ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَمْسَةً وَ سَبْعِینَیَوْماً وَ کَانَ دَخَلَهَا حُزْنٌ شَدِیدٌ عَلَی أَبِیهَا وَ کَانَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَأْتِیهَا فَیُحْسِنُ عَزَاءَهَا عَلَی أَبِیهَا وَ یُطَیِّبُ نَفْسَهَا وَ یُخْبِرُهَا عَنْ أَبِیهَا وَ مَکَانِهِ وَ یُخْبِرُهَا بِمَا یَکُونُ بَعْدَهَا فِی ذُرِّیَّتِهَا وَ کَانَ عَلِیٌّ صلوات الله علیهیَکْتُبُ ذَلِکَ فَهَذَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو عبیده روایت کرده که گفت: یکی ازاصحاب ما از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه راجع به جفر پرسید، حضرت فرمود: جفر پوست گاویست پر از علم.

عرض کرد: جامعه چیست؟ فرمود: طوماریست به طول هفتاد ذراع و عرض یک پوست مانند ران شتر فربه که تمام احتیاجات مردم در آن نوشته است، (یعنی نوشته ها در آن است نه آن که روی خود آن پوست نوشته باشد) همه قضایا حتی جریمه خراش در آنجا هست.

عرض کرد: مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها چیست؟

حضرت مدتی سکوت کرد و سپس فرمود: شما از آنچه می خواهید و نمی خواهید بحث می کنید، همانا حضرت فاطمه صلوات الله علیها بعد از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله هفتاد و پنج روز در دنیا بود و از فراق پدر اندوه بسیاری داشت و جبرئیل علیه السلام می آمد و او را در مرگ پدر تسلیت میداد و خوشدل می ساخت و از احوال و مقام پدرش خبر میداد و سرگذشت اولادش را پس از او برایش می گفت و علی صلوات الله علیه اینها را می نوشت و آن نوشته ها مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها است.

6- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَلصَّمَدِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ سُکَّرَةَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه فَقَالَ یَا فُضَیْلُ أَ تَدْرِی فِی أَیِّ شَیْءٍ کُنْتُ أَنْظُرُ قُبَیْلُ قَالَ قُلْتُ لاَ قَالَ کُنْتُ أَنْظُرُ فِی کِتَابِ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها لَیْسَ مِنْ مَلِکٍ یَمْلِکُ اَلْأَرْضَ إِلاَّ وَ هُوَ مَکْتُوبٌ فِیهِ بِاسْمِهِ وَ اِسْمِ أَبِیهِ وَ مَا وَجَدْتُ لِوُلْدِ اَلْحَسَنِ فِیهِ شَیْئاً.(2)

مرحوم شیخ کلینی، با سند مذکور از فضیل بن سکرة روایت کرده که گفت: بر حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه وارد شدم، فرمود: ای فضیل میدانی اندکی پیش چه مطالعه میکردم؟ عرض کردم: نه، فرمود: کتاب حضرت فاطمه صلوات الله علیها را مطالعه میکردم، تمام سلاطینی که در زمین فرمانروائی میکنند، به نام خود و نام پدران شان در آن نوشته است و من برای فرزندان حسن چیزی در آن ندیدم.

7- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: بَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله ذَاتَ یَوْمٍ جَالِساً إِذْ أَقْبَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله إِنَّ فِیکَ شَبَهاً مِنْ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ وَ لَوْ لَا أَنْ تَقُولَ فِیکَ طَوَائِفُ مِنْ أُمَّتِی مَا قَالَتِ النَّصَارَی فِی عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ لَقُلْتُ فِیکَ قَوْلًا لَا تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنَ النَّاسِ إِلَّا أَخَذُوا التُّرَابَ مِنْ تَحْتِ

ص: 68

قَدَمَیْکَیَلْتَمِسُونَ بِذَلِکَ الْبَرَکَةَ قَالَ فَغَضِبَ الْأَعْرَابِیَّانِ وَ الْمُغِیرَةُ بْنُ شُعْبَةَ وَ عِدَّةٌ مِنْ قُرَیْشٍ مَعَهُمْ فَقَالُوا مَا رَضِیَ أَنْ یَضْرِبَ لِابْنِ عَمِّهِ مَثَلًا إِلَّا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَی نَبِیِّهِ صلی الله علیه و آله فَقَالَ: «وَ لَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْیَمَ مَثَلًا إِذا قَوْمُکَ مِنْهُ یَصِدُّونَ وَ قالُوا أَ آلِهَتُنا خَیْرٌ أَمْ هُوَ ما ضَرَبُوهُ لَکَ إِلَّا جَدَلًا بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ وَ جَعَلْناهُ مَثَلًا لِبَنِی إِسْرائِیلَ وَ لَوْ نَشاءُ لَجَعَلْنا مِنْکُمْ» یَعْنِی مِنْ بَنِی هَاشِمٍ« مَلائِکَةً فِی الْأَرْضِ یَخْلُفُونَ» قَالَ فَغَضِبَ الْحَارِثُ بْنُ عَمْرٍو الْفِهْرِیُّ فَقَالَ «اللَّهُمَ إِنْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ» أَنَّ بَنِی هَاشِمٍ یَتَوَارَثُونَ هِرَقْلًا بَعْدَ هِرَقْلٍ «فَأَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ أَلِیمٍ» فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْهِ مَقَالَةَ الْحَارِثِ وَ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَةُ: «وَ ما کانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِیهِمْ وَ ما کانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ» ثُمَّ قَالَ لَهُ یَا ابْنَ عَمْرٍو إِمَّا تُبْتَ وَ إِمَّا رَحَلْتَ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ بَلْ تَجْعَلُ لِسَائِرِ قُرَیْشٍ شَیْئاً مِمَّا فِییَدَیْکَ فَقَدْ ذَهَبَتْ بَنُو هَاشِمٍ بِمَکْرُمَةِ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله لَیْسَ ذَلِکَ إِلَیَّ ذَلِکَ إِلَی اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ قَلْبِی مَا یُتَابِعُنِی عَلَی التَّوْبَةِ وَ لَکِنْ أَرْحَلُ عَنْکَ فَدَعَا بِرَاحِلَتِهِ فَرَکِبَهَا فَلَمَّا صَارَ بِظَهْرِ الْمَدِینَةِ أَتَتْهُ جَنْدَلَةٌ فَرَضَخَتْ هَامَتَهُ ثُمَّ أَتَی الْوَحْیُ إِلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فَقَالَ «سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ لِلْکافِرینَ بِوَلَایَةِ عَلِیٍ لَیْسَ لَهُ دافِعٌ مِنَ اللَّهِ ذِی الْمَعارِجِ» قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّا لَا نَقْرَؤُهَا هَکَذَا فَقَالَ هَکَذَا وَ اللَّهِ نَزَلَ بِهَا جَبْرَئِیلُ عَلَی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ هَکَذَا هُوَ وَ اللَّهِ مُثْبَتٌ فِی مُصْحَفِ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله لِمَنْ حَوْلَهُ مِنَ الْمُنَافِقِینَ انْطَلِقُوا إِلَی صَاحِبِکُمْ فَقَدْ أَتَاهُ مَا اسْتَفْتَحَ بِهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ اسْتَفْتَحُوا وَ خابَ کُلُّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ».(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: (حضرت امام محمد باقر و یا حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیهما) فرمودند: روزی رسول الله صلی الله علیه و آله نشسته بود ناگاه حضرت امیر المؤمنین صلوات الله علیه آمد و رسول الله صلّیاللّٰه علیه و آله به آن حضرت فرمود: تو به حضرت عیسی بن مریم می مانی، و اگر نبود ترس از اینکه گروه هایی از امّتم در بارۀ تو همان گویند که ترسایان در بارۀ حضرت عیسی می گفتند، در بارۀ تو چیزهایی می گفتم که از میان مردم گذر نکنی مگر آنکه خاک پایت را برای تبرّک می بردند. او می گوید: آن دو تن اعرابی(ابوبکر و عمر) خشمگین شدند و به همراهی مغیرة بن شعبه و گروهی از قریشیان که همراه آنها بودند گفتند: برای عموزاده اش به نمونه ای پایین تر از حضرت عیسی راضی نیست و این آیه برای رسول الله صلی الله علیه و آله نازل شد: «و هنگامی که (در مورد) پسر مریم مثالی آورده شد، به ناگاه قوم تو از آن (سخن) هلهله درانداختند (و اعراض کردند) * و گفتند: آیا معبودان ما بهترند یا او؟ آن (مثال) را جز از راه جدل برای تو نزدند، بلکه آنان مردمی جدل پیشه اند * (عیسی) جز بنده ای که بر وی منت نهاده و او را برای فرزندان اسرائیل سرمشق (و آیتی) گردانیده ایم، نیست * و اگر بخواهیم، قطعا به جای شما» یعنی از بنی هاشم «فرشتگانی که در (روی) زمین جانشین (شما) گردند، قرار دهیم». (سوره زخرف آیه 57- 60) راوی می گوید: حارث بن عمرو فهری در خشم شد و گفت: خدایا! اگر این حکم درست است و از نزد توست که مقرر شده بنی هاشم پیشوایی امّت را مانند هراکلیوس پس از هراکلیوس به ارث برند[یعنی به رسم پادشاهان]پس بر سر ما از آسمان سنگ بباران یا عذاب دردناکی بر ما فرود آور. پس خداوند سخن حارث را به

ص: 69

رسول الله صلی الله علیه و آله فرو فرستاد و این آیه هم نازل شد: «(ولی) تا تو در میان آنان هستی، خدا بر آن نیست که ایشان را عذاب کند و تا آنان طلب آمرزش می کنند، خدا عذاب کننده ایشان نخواهد بود». (سوره انفال آیه 33) سپس رسول الله صلی الله علیه و آله به او گفت: ای ابن عمرو! یا توبه می کنی و یا این جا را ترک می کنی؟ پس گفت: ای محمد! چیزی از آن چه در دست توست، برای قریش باقی بگذار؛ زیرا که بنی هاشم افتخارات عرب و عجم را از آن خود ساختند. پس رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: این در اختیار من نیست، بلکه در اختیار خدای تبارک و تعالی است.

پس گفت: ای محمد! دلم نمی خواهد توبه کنم و ترجیح می دهم از تو دور شوم. پس شترش راخواست تا برایش بیاورند و برآن سوار شد. هنگامی که از مدینه خارج شد، تخته سنگ بزرگی بر او سقوط کرد و سرش را شکست. سپس وحی بر رسول الله صلی الله علیه و آله نازل شد و خداوند چنینفرمود: «پرسنده ای از عذاب واقع شونده ای پرسید * که اختصاص به کافران به ولایت علي دارد (و) آن را بازدارنده ای نیست * (و) از جانب خداوند صاحب درجات (و مراتب) است». (سوره معارج آیه 13)

ابو بصیر می گوید: گفتم: فدایت شوم ما آن را این چنین نمی خوانیم؟ پس حضرت فرمودند: خدا این چنین جبرئیل را بر حضرت محمد صلی الله علیه و آله همراه آن آیه نازل کرد و در مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها نیز چنین به ثبت رسیده است. پس رسول الله صلی الله علیه و آله به منافقینی که پیرامون ایشان بودند، فرمودند: به سوی صاحب تان بازگردید، پس آن چه را خواست، او را فرا گرفت.

خدای عز و جل فرمود:«و (پیامبران از خدا) گشایش خواستند و (سرانجام) هر زورگوی لجوجی نومید شد». (سوره ابراهیم آیه15)

8- قال الشیخ أحمد بن علي بن أبي طالب الطبرسي: وَ کَانَ اَلصَّادِقُ صلوات الله علیهیَقُولُ: عِلْمُنَا غَابِرٌ وَ مَزْبُورٌ وَ نَکْتٌ فِی اَلْقُلُوبِ وَ نَقْرٌ فِی اَلْأَسْمَاعِ وَ إِنَّ عِنْدَنَا اَلْجَفْرَ اَلْأَحْمَرَ وَ اَلْجَفْرَ اَلْأَبْیَضَ وَ مُصْحَفَ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها وَ عِنْدَنَا اَلْجَامِعَةَ فِیهَا جَمِیعُ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ اَلنَّاسُ فَسُئِلَ عَنْ تَفْسِیرِ هَذَا اَلْکَلاَمِ فَقَالَ أَمَّا اَلْغَابِرُ فَالْعِلْمُ بِمَا یَکُونُ وَ اَلْمَزْبُورُ فَالْعِلْمُ بِمَا کَانَ وَ أَمَّا اَلنَّکْتُ فِی اَلْقُلُوبِ فَهُوَ اَلْإِلْهَامُ وَ اَلنَّقْرُ فِی اَلْأَسْمَاعِ فَحَدِیثُ اَلْمَلاَئِکَةِ نَسْمَعُ کَلاَمَهُمْ وَ لاَ نَرَی أَشْخَاصَهُمْ وَ أَمَّا اَلْجَفْرُ اَلْأَحْمَرُ فَوِعَاءٌ فِیهِ تَوْرَاةُ مُوسَی وَ إِنْجِیلُ عِیسَی وَ زَبُورُ دَاوُدَ وَ کُتُبُ اَللَّهِ وَ أَمَّا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها فَفِیهِ مَا یَکُونُ مِنْ حَادِثٍ وَ أَسْمَاءُ مَنْ یَمْلِکُ إِلَی أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَةُ وَ أَمَّا اَلْجَامِعَةُ فَهُوَ کِتَابٌ طُولُهُ سَبْعُونَ ذِرَاعاً إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ مِنْ فَلْقِ فِیهِ وَ خَطِّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه بِیَدِهِ فِیهِ وَ اَللَّهِ جَمِیعُ مَا یَحْتَاجُ اَلنَّاسُ إِلَیْهِ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ حَتَّی إِنَّ فِیهِ أَرْشَ اَلْخَدْشِ وَ اَلْجَلْدَةِ وَ نِصْفِ اَلْجَلْدَةِ.(1)

مرحوم شیخ احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی می گوید: پيوسته حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه مى فرمود: علم ما يا مربوط به گذشته است يا نوشته شده، و يا وارد شدن در دل و تأثير در گوش. و به راستى كه جفر سرخ و جفر سفيد و مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها نزد ما است، و جامعه نزد ما است كه نيازمندی هاى مردم هم در آن است.

از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه از تفسير آن كلام سؤال شد، پس حضرت فرمود: «غابر» علم به آينده است، و «مزبور» علم به گذشته است، امّا وارد شدن در دل همان الهام است، و تأثير در گوش همان حديث فرشتگان است، سخنشان

ص: 70

را مى شنويم ولى خودشان را نمى بينيم، و امّا جفر سرخ كيسه اى است كه در آن سلاح رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله است و هرگز خارج نشود تا حضرت قائم ما أهل بيت صلوات الله علیهم قيام كند، و امّا جفر سفيد كيسه اى است كه در آن تورات حضرت موسى و انجيل حضرت عيسى و زبور حضرت داود و كتب نخستين خداوند در آن است.

و در مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها تمام پيش آمدهاى آينده موجود است، و نيز اسامى تمام حاكمان تا روز قيامت ثبت است.و جامعه طومارى است به طول هفتاد ذراع، به املاء زبانى رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله و دست خطّ علىّ صلوات الله علیه، و به خدا تمام احتياجات مردم تا روز قيامت؛ حتّى جريمه خراش، و يك تازيانه و نيم تازيانه در آن معيّن شده است.

9- قال الشیخ أحمد بن علي بن أبي طالب الطبرسي: وَ رُوِیَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا صلوات الله علیهما أَنَّهُ قَالَ: لِلْإِمَامِ عَلاَمَاتٌ یَکُونُ أَعْلَمَ اَلنَّاسِ وَ أَحْکَمَ اَلنَّاسِ وَ أَتْقَی اَلنَّاسِ وَ أَشْجَعَ اَلنَّاسِ وَ أَسْخَی اَلنَّاسِ وَ أَعْبَدَ اَلنَّاسِ وَ یُولَدُ مَخْتُوناً وَ یَکُونُ مُطَهَّراً وَ یَرَی مِنْ خَلْفِهِ کَمَا یَرَی مِنْ بَیْنِیَدَیْهِ وَ لاَ یَکُونُ لَهُ ظِلٌّ وَ إِذَا وَقَعَ إِلَی اَلْأَرْضِ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ وَقَعَ عَلَی رَاحَتَیْهِ رَافِعاً صَوْتَهُ بِالشَّهَادَتَیْنِ وَ لاَ یَحْتَلِمُ وَ یَنَامُ عَیْنُهُ وَ لاَ یَنَامُ قَلْبُهُ وَ یَکُونُ مُحَدَّثاً وَ یَسْتَوِی عَلَیْهِ دِرْعُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لاَ یُرَی لَهُ بَوْلٌ وَ لاَ غَائِطٌ لِأَنَّ اَللَّهَ قَدْ وَکَّلَ اَلْأَرْضَ بِابْتِلاَعِ مَا یَخْرُجُ مِنْهُ وَ تَکُونُ رَائِحَتُهُ أَطْیَبَ مِنْ رَائِحَةِ اَلْمِسْکِ وَ یَکُونُ أَوْلَی اَلنَّاسِ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَشْفَقَ عَلَیْهِمْ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ وَ یَکُونُ أَشَدَّ اَلنَّاسِ تَوَاضُعاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یَکُونُ آخَذَ اَلنَّاسِ بِمَا یَأْمُرُ بِهِ وَ أَکَفَّ اَلنَّاسِ عَمَّا یَنْهَی عَنْهُ وَ یَکُونُ دُعَاؤُهُ مُسْتَجَاباً حَتَّی إِنَّهُ لَوْ دَعَا عَلَی صَخْرَةٍ لاَنْشَقَّتْ بِنِصْفَیْنِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ سِلاَحُ رَسُولِ اَللَّهِ وَ سَیْفُهُ ذُو اَلْفَقَارِ وَ تَکُونُ عِنْدَهُ صَحِیفَةٌ فِیهَا أَسْمَاءُ شِیعَتِهِ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ صَحِیفَةٌ فِیهَا أَسْمَاءُ أَعْدَائِهِ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ اَلْجَامِعَةُ وَ هِیَ صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِیهَا جَمِیعُ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ وُلْدُ آدَمَ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ اَلْجَفْرُ اَلْأَکْبَرُ وَ اَلْأَصْغَرُ وَ هُوَ إِهَابُ کَبْشٍ فِیهَا جَمِیعُ اَلْعُلُومِ حَتَّی أَرْشُ اَلْخَدْشِ حَتَّی اَلْجَلْدَةُ وَ نِصْفُ اَلْجَلْدَةِ وَ ثُلُثُ اَلْجَلْدَةِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها.(1)

مرحوم شیخ احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی می گوید: و از حسن بن علىّ بن فضّال روایت شده است که گفت: حضرت امام رضا صلوات الله علیه فرمود: امام علائم و نشانه هايى دارد: امام در علم و حكمت و تقوا و صبر و شجاعت و سخاوت و عبادت از همه برتر است، امام ختنه شده متولّد مى شود، پاك و مطهّر است، همان گونه كه از مقابل مى بيند از پشت سر نيز مشاهده مى كند، سايه ندارد، از بطن مادر با دو كف دست بر زمين مى افتد و با صداى بلند شهادتين مى گويد، امام محتلم نمى شود، چشمش به خواب مى رود ولى قلبش بيدار است، محدّث است (صداى فرشته وحى را استماع مى كند ولى او را مشاهده نمى كند)، زره رسول الله صلی الله علیه و آله كاملًا اندازه او است، بول و غائط او ديده نمى شود، زيرا خداوند زمين را مأمور كرده هر چه از او خارج مى شود را ببلعد، شميم امام از مشك خوش تر، به مردم از خودشان سزاوارتر، و بر آنان دلسوزتر از پدر و مادرشان است، از تمام مردم در برابر خداوند متواضع تر و از همه بدان چه امر مى كند بيشتر عمل مى كند، و از همه بيشتر، در آنچه ديگران را نهى

ص: 71

مى كند دورى مى نمايد، امام دعايش مستجاب است به طورى كه اگر دعا كند كه صخره اى دو نيم شود همان خواهد شد، اسلحه رسول الله صلی الله علیه و آله و شمشير آن حضرت؛ ذو الفقار در نزد او است، نزد امام صحيفه اى است كه در آن نام تمام شيعيان او تا روز قيامت مكتوب است، و نيز نوشته ديگرى كه اسامى تمام دشمنانش تا روز قيامت مكتوب مى باشد، «جامعه»؛ صحيفه اى به طول هفتاد ذراع؛ مشتمل بر تمام نيازهاى بنى آدم است نزد او مى باشد، جفر اكبر و اصغر كه پوست قوچى است و جميع علوم حتّى مجازات يك خراش و حتّى زدن يك تازيانه يا نيم يا ثلث در آن ثبت شده و نيزمصحف حضرت فاطمه صلوات الله عليها نزد او است.

10- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلطَّالَقَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا صلوات الله علیهما قَالَ: لِلْإِمَامِ عَلاَمَاتٌ یَکُونُ أَعْلَمَ اَلنَّاسِ وَ أَحْکَمَ اَلنَّاسِ وَ أَتْقَی اَلنَّاسِ وَ أَحْلَمَ اَلنَّاسِ وَ أَشْجَعَ اَلنَّاسِ وَ أَسْخَی اَلنَّاسِ وَ أَعْبَدَ اَلنَّاسِ وَ یُولَدُ مَخْتُوناً وَ یَکُونُ مُطَهَّراً وَ یَرَی مِنْ خَلْفِهِ کَمَا یَرَی مِنْ بَیْنِیَدَیْهِ وَ لاَ یَکُونُ لَهُ ظِلٌّ وَ إِذَا وَقَعَ عَلَی اَلْأَرْضِ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ وَقَعَ عَلَی رَاحَتَیْهِ رَافِعاً صَوْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ لاَ یَحْتَلِمُ وَ تَنَامُ عَیْنُهُ وَ لاَ یَنَامُ قَلْبُهُ وَ یَکُونُ مُحَدَّثاً وَ یَسْتَوِی عَلَیْهِ دِرْعُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لاَ یُرَی لَهُ بَوْلٌ وَ لاَ غَائِطٌ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ وَکَّلَ اَلْأَرْضَ بِابْتِلاَعِ مَا یَخْرُجُ مِنْهُ وَ یَکُونُ لَهُ رَائِحَةٌ أَطْیَبُ مِنْ رَائِحَةِ اَلْمِسْکِ وَ یَکُونُ أَوْلَی اَلنَّاسِ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَشْفَقَ عَلَیْهِمْ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ وَ یَکُونُ أَشَدَّ اَلنَّاسِ تَوَاضُعاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یَکُونُ آخَذَ اَلنَّاسِ بِمَا یَأْمُرُهُمْ بِهِ وَ أَکَفَّ اَلنَّاسِ عَمَّا یَنْهَی عَنْهُ وَ یَکُونُ دُعَاؤُهُ مُسْتَجَاباً حَتَّی لَوْ أَنَّهُ دَعَا عَلَی صَخْرَةٍ لاَنْشَقَّتْ نِصْفَیْنِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ سِلاَحُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَیْفُهُ ذُو اَلْفَقَارِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ صَحِیفَةٌ فِیهَا أَسْمَاءُ شِیعَتِهِ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ صَحِیفَةٌ فِیهَا أَسْمَاءُ أَعْدَائِهِمْ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ اَلْجَامِعَةُ وَ هِیَ صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِیهَا جَمِیعُ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ وُلْدُ آدَمَ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ اَلْجَفْرُ اَلْأَکْبَرُ وَ اَلْأَصْغَرُ إِهَابُ مَاعِزٍ وَ إِهَابُ کَبْشٍ فِیهِمَا جَمِیعُ اَلْعُلُومِ حَتَّی أَرْشُ اَلْخَدْشِ وَ حَتَّی اَلْجَلْدَةُ وَ نِصْفُ اَلْجَلْدَةِ وَ ثُلُثُ اَلْجَلْدَةِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از علی بن حسن بن فضّال از پدرش از حضرت امام رضا صلوات الله علیه روایت کرده که فرمود: امام علامت هایی دارد: او دانشمندترین مردم و حکیم ترین مردم و پرهیزگارترین مردم و بردبارترین مردم و شجاع ترین مردم و سخاوتمندترین مردم و عابدترین مردم است، و او ختنه شده به دنیا می آید و پاک و پاکیزه است و کسی را که پشت سر اوست می بیند همان گونه که پیش روی خود را می بیند، و او سایه ندارد و وقتی از مادر تولد می شود بر دو کف دست می افتد در حالی که صدایش به شهادت (بر توحید و نبوّت) بلند کرده است، او محتلم نمی شود و چشمانش می خوابد ولی قلبش نمی خوابد و به او الهام می شود و زره رسول الله صلی الله علیه و آله بر او اندازه می شود و بول و غائط او دیده نمی شود، چون خداوند زمین را فرمان داده که هر چه از او بیرون می آید، ببلعد. و برای او عطریخوشبوتر از عطر مشک است و او نسبت به مردم اولی تر از خود آنان و مهربان تر از پدران و مادران شان است و او در برابر خدا از همه متواضع تر است و او نسبت به آنچه فرمان می دهد از همه

ص: 72

عمل کننده تر است و نسبت به آنچه نهی می کند از همه خود نگهدارتر است، دعای او مستجاب است، حتی اگر بهیک سنگ سیاه دعا کند دو نیم می شود، و سلاح رسول الله صلّی الله علیه و آله نزد اوست و شمشیر او ذو الفقار است، و نزد او صحیفه ای است که نام های شیعیانش تا قیامت در آن است و صحیفۀ دیگری است که نام های دشمنانش تا قیامت در آن است، و جامعه نزد اوست و آن صحیفه ای است که طولش هفتاد ذراع است و در آن همۀ آنچه فرزندان حضرت آدم به آن نیاز دارند، وجود دارد، و جفر بزرگ و جفر کوچک نزد اوست و آن یک پوست بز و یک پوست قوچ است که همۀ علوم حتی أرش (تفاوت قیمت) خراشیدن و حتییک ضربه تازیانه و نصف و یک سوم آن در آناست و مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها نزد اوست.

11- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ فَقُلْتُ لَهُ إِنِّی أَسْأَلُکَ جُعِلْتُ فِدَاکَ عَنْ مَسْأَلَةٍ لَیْسَ هَاهُنَا أَحَدٌ یَسْمَعُ کَلَامِی قَالَ فَرَفَعَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه سِتْراً بَیْنِی وَ بَیْنَ بَیْتٍ آخَرَ فَاطَّلَعَ فِیهِ ثُمَّ قَالَ یَا بَا مُحَمَّدٍ سَلْ عَمَّا بَدَا لَکَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ الشِّیعَةَیَتَحَدَّثُونَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله عَلَّمَ عَلِیّاً صلوات الله علیه بَاباً یُفْتَحُ مِنْهُ أَلْفُ بَابٍ قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَا بَا مُحَمَّدٍ عَلَّمَ وَ اللَّهِ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله عَلِیّاً صلوات الله علیه أَلْفَ بَابٍ یُفْتَحُ لَهُ مِنْ کُلِّ بَابٍ أَلْفُ بَابٍ قَالَ قُلْتُ لَهُ هَذَا وَ اللَّهِ الْعِلْمُ فَنَکَتَ سَاعَةً فِی الْأَرْضِ ثُمَّ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ مَا هُوَ بِذَاکَ قَالَ ثُمَّ قَالَ یَا بَا مُحَمَّدٍ وَ إِنَّ عِنْدَنَا الْجَامِعَةَ وَ مَا یُدْرِیهِمْ مَا الْجَامِعَةُ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا الْجَامِعَةُ قَالَ صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ إِمْلَاءٍ مِنْ فَلْقِ فِیهِ وَ خَطَّ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَمِینِهِ فِیهَا کُلُّ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ وَ کُلُّ شَیْ ءٍ یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیْهِ حَتَّی الْأَرْشُ فِی الْخَدْشِ وَ ضَرَبَ بِیَدِهِ إِلَیَّ فَقَالَ تَأْذَنُ لِییَا بَا مُحَمَّدٍ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنَا لَکَ اصْنَعْ مَا شِئْتَ فَغَمَزَنِیبِیَدِهِ فَقَالَ حَتَّی أَرْشُ هَذَا کَأَنَّهُ مُغْضَبٌ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ هَذَا وَ اللَّهِ الْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ لَیْسَ بِذَاکَ ثُمَّ سَکَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ إِنَّ عِنْدَنَا الْجَفْرَ وَ مَا یُدْرِیهِمْ مَا الْجَفْرُ مِسْکُ شَاةٍ أَوْ جِلْدُ بَعِیرٍ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا الْجَفْرُ قَالَ وِعَاءٌ أَحْمَرُ وَ أَدِیمٌ أَحْمَرُ فِیهِ عِلْمُ النَّبِیِّینَ وَ الْوَصِیِّینَ قُلْتُ هَذَا وَ اللَّهِ هُوَ الْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ مَا هُوَ بِذَاکَ ثُمَّ سَکَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ وَ إِنَّ عِنْدَنَا لَمُصْحَفَ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها وَ مَا یُدْرِیهِمْ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها قَالَ فِیهِ مِثْلُ قُرْآنِکُمْ هَذَا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ اللَّهِ مَا فِیهِ مِنْ قُرْآنِکُمْ حَرْفٌ وَاحِدٌ إِنَّمَا هُوَ شَیْ ءٌ أَمْلَاهُ اللَّهُ عَلَیْهَا وَ أَوْحَی إِلَیْهَا قَالَ قُلْتُ هَذَا وَ اللَّهِ هُوَ الْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ لَیْسَ بِذَاکَ قَالَ ثُمَّ سَکَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ إِنَّ عِنْدَنَا لَعِلْمَ مَا کَانَ وَ مَا هُوَ کَائِنٌ إِلَی أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ هَذَا هُوَ وَ اللَّهِ الْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ مَا هُوَ بِذَاکَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَأَیُّ شَیْ ءٍ هُوَ الْعِلْمُ قَالَ مَا یَحْدُثُ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ الْأَمْرُ بَعْدَ الْأَمْرِ وَ الشَّیْ ءُ بَعْدَ الشَّیْ ءِ إِلَییَوْمِ الْقِیَامَةِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه رسیدم و به ایشان عرض کردم: فدایت شوم! من یک سؤال از شما دارم. اینجا کسی نیست که گوش بدهد. حضرت پرده ای را که بین ایشان و اطاق دیگری فاصله می انداخت بالا زد، داخل آن را تماشا کرد و بعد فرمود: هر چه مایلی بپرس. گفتم: فدایت

ص: 73

شوم! شیعیان نقل می کنند که رسول الله صلی الله علیه و آله بابی از علم را برای علی صلوات الله علیه گشود که هزار باب از آن باز می شد.

حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: به خدا قسم رسول الله صلی الله علیه و آله به علیصلوات الله علیه هزار باب آموخت که از هر بابی، هزار باب گشوده می شد. گفتم: به خدا قسم این است علم امام! حضرت ساعتی با چیزی که در دست داشت به زمین زد و بعد فرمود: اینعلمی هست، ولی این آن نیست.

سپس فرمود: یا ابا محمّد! در نزد ما جامعه ای است؛ آنها چه می دانند که جامعه چیست؟ عرض کردم: فدایت شوم! جامعه چیست؟ فرمود: صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع به اندازه ذراع رسول الله صلی الله علیه و آله که خود آن جناب املاء کرده و علی صلوات الله علیه با دست خود نوشتهاست. در آن تمام حلال و حرام و هر چه مردم نیازمندند هست، حتّی جریمه خدشه. آنگاه دست بر من نهاد و فرمود: به من اجازه می دهییا ابا محمد؟ عرض کردم: فدایت شوم! من عبد شمایم، هر کاری که مایل هستید بکنید.

حضرت با دست خود مرا با حالت خشم آلود ضربه ای زد و فرمود: حتّی جریمه این کار. عرض کردم: فدایت شوم! به خدا این است علم! فرمود: این علم است، اما آن علم نیست. پس ساعتی را به سکوت گذرانید و آنگاه فرمود: در نزد ما جفر است. آنها چه می دانند جفر چیست؟ می پندارند که پوست گوسفند یا شتری است. عرض کردم: فدایت شوم! جفر چیست؟

فرمود: ظرف قرمز و پوست قرمزی است که در آن علم پیامبران و اوصیاء است. عرض کردم: به خدا این است علم! فرمود: این علم است، اما نه آن علم.

ساعتی سکوت کرد و آنگاه فرمود: در نزد ما مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها است. آنها نمی دانند مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها چیست؟ سه مرتبه فرمود: در آن مثل این قرآن شما است، ولی به خدا قسم از قرآن یک حرف در آن نیست. در آن مطالبی است که خداوند بر حضرت فاطمه صلوات الله علیها املاء کرده و به ایشان وحی نموده. عرض کردم: به خدا قسم این است علم! فرمود: این علم است، اما نه آن علم.

باز ساعتی سکوت کرد و سپس فرمود: در نزد ما آنچه اتفاق افتاده و آنچه تا روز قیامت اتفاق خواهد افتاد، هست. عرض کردم: فدایت شوم! به خدا قسم این است علم! فرمود: علمی هست، اما آن علم نیست. عرض کردم: فدایت شوم! پس چه چیز آن علم است؟ فرمود: آنچه در شب و روز به تدریج و یکی پس از دیگری پدید می آید، تا روز قیامت.

12- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ إِنَّ عِنْدِیَ الْجَفْرَ الْأَبْیَضَ قَالَ قُلْنَا وَ أَیُّ شَیْ ءٍ فِیهِ قَالَ فَقَالَ لِی- زَبُورُ دَاوُدَ وَ تَوْرَاةُ مُوسَی وَ إِنْجِیلُ عِیسَی وَ صُحُفُ إِبْرَاهِیمَ وَ الْحَلَالُ وَ الْحَرَامُ وَ مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها مَا أَزْعُمُ أَنَّ فِیهِ قُرْآناً وَ فِیهِ مَا یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیْنَا وَ لَا نَحْتَاجُ إِلَی أَحَدٍ حَتَّی إِنَّ فِیهِ الْجَلْدَةَ وَ نِصْفَ الْجَلْدَةِ وَ ثُلُثَ الْجَلْدَةِ وَ رُبُعَ الْجَلْدَةِ وَ أَرْشَ الْخَدْشِ وَ عِنْدِی الْجَفْرُ الْأَحْمَرُ- قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ أَیُّ شَیْ ءٍ فِی الْجَفْرِ الْأَحْمَرِ قَالَ السِّلَاحُ وَ ذَلِکَ أَنَّهَا یُفْتَحُ لِلدَّمِ یَفْتَحُهُ صَاحِبُ السَّیْفِ لِلْقَتْلِ فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِییَعْفُورٍ أَصْلَحَکَ اللَّهُ فَیَعْرِفُ هَذَا بَنُو الْحَسَنِ قَالَ إِی وَ اللَّهِ کَمَا یُعْرَفُ اللَّیْلُ أَنَّهُ لَیْلٌ وَ النَّهَارُ أَنَّهُ نَهَارٌ وَ لَکِنْ

ص: 74

یَحْمِلُهُمُ الْحَسَدُ وَ طَلَبُ الدُّنْیَا وَ لَوْ طَلَبُوا الْحَقَّ لَکَانَ خَیْراً لَهُمْ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو العلاء روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در نزد من جفر سفید است. ما پرسیدیم: چه چیز در آن هست؟ به من فرمود: زبور حضرت داود و تورات حضرت موسی و انجیل حضرت عیسی و صحف حضرتابراهیم و حلال و حرام و حضرت مصحف فاطمه صلوات الله علیها. نه اینکه آیات قرآن در آن باشد، در آن مطالبی است که مردم را به ما نیازمند می کند و ما به هیچ کس محتاج نیستیم، حتّییک تازیانه و نصف آن و یک سوم و یک چهارم آن و جریمه خدشه نیز در آن هست، و در نزد من جفر سرخ است.عرض کردم: فدایت شوم! در جفر سرخ چیست؟ فرمود: سلاح و آن سلاح در هنگام خونریزی گشوده می شود. آن کس که ماموریت شمشیر دارد برای کشتن، آن را می گشاید. عبداللَّه بن ابییعفور گفت: خدا خیر خواه شما باشد! آیا این مطلب را بنی الحسن مطلع هستند؟ فرمود: آری، به خدا قسم همان طوری که شب را از روز تشخیص می دهند، ولی حسد و دنیادوستی آنها را به این کارها واداشته است. اگر به دنبال حقیقت بروند برای آنها بهتر است.

13- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أحمد بن الحسن بن علیّ بن فضّال، عن أبیه الحسن بن علیّ بن فضّال، عن ابن بکیر عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمَلِکِ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه نَحْواً مِنْ سِتِّینَ رَجُلًا وَ هُوَ وَسَطُنَا فَجَاءَ عَبْدُ الْخَالِقِ بْنُ عَبْدِ رَبِّهِ فَقَالَ لَهُ کُنْتُ مَعَ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَالِساً فَذَکَرُوا أَنَّکَ تَقُولُ إِنَّ عِنْدَنَا کِتَابَ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا تَرَکَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه کِتَاباً وَ إِنْ کَانَ تَرَکَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه کِتَاباً مَا هُوَ إِلَّا إِهَابَیْنِ وَ لَوَدِدْتُ أَنَّهُ عِنْدَ غُلَامِی هَذَا فَمَا أُبَالِی عَلَیْهِ قَالَ فَجَلَسَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیْنَا فَقَالَ مَا هُوَ وَ اللَّهِ کَمَا یَقُولُونَ إِنَّهُمَا جَفْرَانِ مَکْتُوبٌ فِیهِمَا- لَا وَ اللَّهِ إِنَّهُمَا لَإِهَابَانِ عَلَیْهِمَا أَصْوَافُهُمَا وَ أَشْعَارُهُمَا مَدْحُوسَیْنِ کُتُباً فِی أَحَدِهِمَا وَ فِی الْآخَرِ سِلَاحُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ عِنْدَنَا وَ اللَّهِ صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً مَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ إِلَّا وَ هُوَ فِیهَا حَتَّی إِنَّ أَرْشَ الْخَدْشِ وَ قَالَ بِظُفُرِهِ عَلَی ذِرَاعِهِ فَخَطَّ بِهِ وَ عِنْدَنَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها أَمَا وَ اللَّهِ مَا هُوَ فِی الْقُرْآنِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از محمّد بن عبد الملک روایت کرده که گفت: ما در حدود شصت نفر در خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بودیم و ایشان در وسط ما بود عبد الخالق پسر عبد ربه آمد و گفت من پیش ابراهیم بن محمّد نشسته بودم صحبت از این شد که شما مدعی هستی کتاب علی صلوات الله علیه نزد شما است. حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: نه به خدا علی صلوات الله علیه کتابی نداشت فقط دو پوست پیش ما هست که میل داشتم آنها پیش این غلامم باشد و اهمیتی ندارد.

حضرت نشست بعد به ما توجه نموده فرمود به خدا آن طور که می گویند نیست که دو جفر نوشته باشد به خدا دو پوست تخت است که هنوز پشم ها و موی های آن نریختهیکی از آن دو پر از کتاب و نوشته است و در پوست تخت دیگر اسلحه رسول الله صلی الله علیه و آله است. به خدا سوگند پیش ما صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع خداوند حلال و حرامی ندارد جز اینکه در

ص: 75

آن صحیفه ذکر شده حتی جریمهیک خدشه وارد کردن. با ناخن خود روی دست خط کشید حتی به این اندازه خدشه وارد کردن. مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها که در قرآن نیست نزد ما است.

14- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ: کُنْتُ جَالِساً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه وَ عِنْدَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ إِلَی جَنْبِهِ جَالِساً وَ فِی الْمَجْلِسِ عَبْدُ الْمَلِکِ بْنُ أَعْیَنَ وَ مُحَمَّدٌ الطَّیَّارُ وَ شِهَابُ بْنُ عَبْدِ رَبِّهِ فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِنَا جَعَلْتُ فِدَاکَ إِنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْحَسَنِ یَقُولُ لَنَا فِی هَذَا الْأَمْرِ مَا لَیْسَ لِغَیْرِنَا فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه بَعْدَ کَلَامٍ أَ مَا تَعْجَبُونَ مِنْ عَبْدِ اللَّهِ یَزْعُمُ أَنَّ أَبَاهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه مَنْ لَمْ یَکُنْ إِمَاماً وَ یَقُولُ إِنَّهُ لَیْسَ عِنْدَنَا عِلْمٌ وَ صَدَقَ وَ اللَّهِ مَا عِنْدَهُ عِلْمٌ وَ لَکِنْ وَ اللَّهِ وَ أَهْوَی بِیَدِهِ إِلَی صَدْرِهِ إِنَّعِنْدَنَا

سِلَاحَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ سَیْفَهُ وَ دِرْعَهُ وَ عِنْدَنَا وَ اللَّهِ مُصْحَفَ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها مَا فِیهِ آیَةٌ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ وَ إِنَّهُ لَإِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطَّهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ وَ الْجَفْرَ وَ مَا یَدْرُونَ مَا هُوَ مِسْکُ شَاةٍ أَوْ مِسْکُ بَعِیرٍ ثُمَّ أَقْبَلَ إِلَیْنَا وَ قَالَ أَبْشِرُوا أَ مَا تَرْضَوْنَ أَنَّکُمْ تَجِیئُونَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ آخِذِینَ بِحُجْزَةِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه آخِذٌ بِحُجْزَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از علی بن سعید روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه نشسته بودم. محمّد بن عبداللَّه بن علی پهلویش نشسته بود و عبدالملک بن اعین و محمّد طیار و شهاب ابن عبد ربه نیز حضور داشتند. یکی از اصحاب عرض کرد: فدایت شوم! عبداللَّه بن حسن می گوید: ما را در امامت مقامی است که دیگران را حقی در آن نیست.

حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه پس از سخنانی فرمود: تعجب نمی کنید از عبداللَّه! گمان او این است که پدرش علی صلوات الله علیه امام نبوده. او مدعی است که در نزد ما علم و صدقی نیست. به خدا قسم در نزد او علم نیست، ولی به خدا قسم (در این موقع اشاره به سینه خود کرد و افزود) نزد ما سلاح رسول الله صلی الله علیه و آله و شمشیر و زره اوست؛ والله در نزد ما مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها است که در آن یک آیه از قرآن نیست و آن املاء رسول الله صلی الله علیه و آله است و خط علی صلوات الله علیه؛ و جفر است، نمی دانند جفر چیست. گمان آنها این است که یک پوست گوسفند یا شتری است.

سپس روی به جانب ما کرد و فرمود: بشارت باد شما را! آیا خوشنود نیستید که در روز قیامت، چنگ به دامن علی صلوات الله علیه زده اید و علی صلوات الله علیه چنگ به دامن رسول الله صلّی اللَّه علیه و آله دارد!

15- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنِ الحسن بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ علي بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ قَالَ: سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنِ الْجَفْرِ فَقَالَ هُوَ جِلْدُ ثَوْرٍ مَمْلُوٌّ عِلْماً فَقَالَ لَهُ مَا الْجَامِعَةُ فَقَالَ تِلْکَ صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِی عَرْضِ الْأَدِیمِ مِثْلُ فَخِذِ الْفَالِجِ فِیهَا کُلُّ مَا یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیْهِ وَ لَیْسَ مِنْ قَضِیَّةٍ إِلَّا وَ فِیهَا حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ قَالَ لَهُ فَمُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله

ص: 76

علیها

فَسَکَتَ طَوِیلًا ثُمَّ قَالَ إِنَّکُمْ لَتَبْحَثُونَ عَمَّا تُرِیدُونَ وَ عَمَّا لَا تُرِیدُونَ إِنَّ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها مَکَثَتْ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله خَمْسَةً وَ سَبْعِینَیَوْماً وَ قَدْ کَانَ دَخَلَهَا حُزْنٌ شَدِیدٌ عَلَی أَبِیهَا وَ کَانَ جَبْرَئِیلُ علیه السلام یَأْتِیهَا فَیُحْسِنُ عَزَاءَهَا عَلَی أَبِیهَا وَ یُطَیِّبُ نَفْسَهَا وَ یُخْبِرُهَا عَنْ أَبِیهَا وَ مَکَانِهِ وَ یُخْبِرُهَا بِمَا یَکُونُ بَعْدَهَا فِی ذُرِّیَّتِهَا وَ کَانَ عَلِیٌّ صلوات الله علیهیَکْتُبُ ذَلِکَ فَهَذَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو عبیده روایت کرده که گفت: یکی از اصحاب از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه راجع به جفر پرسید. فرمود: پوست گاوی است پر ازعلم. سؤال کرد: جامعه چیست؟ فرمود: صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع و در عرض یک پوست، چون ران یک شتر دو کوهان که در آن تمام نیازمندی های مردم هست؛ هر جریانی حکمش در آن وجود دارد، حتّی جریمه خدشه.

آن شخص گفت: مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها چیست؟ زمانی طولانی سکوت کرد و آنگاه فرمود: شما از چیزهایی سؤال می کنید که ضروری شما است و چیزهایی که ضروری نیست. هفتاد و پنج روز از وفات رسول الله صلی الله علیه و آله بر حضرت فاطمه صلوات الله علیها گذشت که در این مدت برای درگذشت پدر بزرگوارش بسیار غمگین بود. حضرت جبرئیل علیه السلام برای تسلیت او بر عزای پدر بزرگوارش می آمد و به او آرامش خاطر می بخشید و از وضع رسول الله صلی الله علیه و آله و جایگاهش برای او صحبت می کرد و آنچه که بر سر فرزندان آینده اش می آید، به او اطلاع می داد. علی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نیز آنها را می نوشت. مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها همین است.

16- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن عَبَّادُ بْنُ سُلَیْمَانَ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عَبْدٍ صَالِحٍ صلوات الله علیه قَالَ: عِنْدِی مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها لَیْسَ فِیهِ شَیْ ءٌ مِنَ الْقُرْآنِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از علی بن ابو حمزه روایت کرده که گفت: حضرت امام موسی کاظم صلوات الله علیه فرمود: در نزد من مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها است. در آن چیزی از قرآن نیست.

17- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ عَنْبَسَةَ بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه فَأَثْنَی عَلَیْهِ بَعْضُ الْقَوْمِ حَتَّی کَانَ مِنْ قَوْلِهِ وَ أَخْزَی عَدُوَّکَ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه لَقَدْ کُنَّا وَ عَدُوُّنَا کَثِیرٌ وَ لَقَدْ أَمْسَیْنَا وَ مَا أَحَدٌ أَعْدَی لَنَا مِنْ ذَوِی قَرَابَاتِنَا وَ مَنْ یَنْتَحِلُ حُبَّنَا إِنَّهُمْ لَیَکْذِبُونَ عَلَیْنَا فِی الْجَفْرِ قَالَ قُلْتُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ وَ مَا الْجَفْرُ قَالَ هُوَ وَ اللَّهِ مِسْکُ مَاعِزٍ وَ مِسْکُ ضَأْنٍ یَنْطَبِقُ أَحَدُهُمَا بِصَاحِبِهِ فِیهِ سِلَاحُ رَسُولِ اللَّهِ وَ الْکُتُبُ وَ مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها أَمَا وَ اللَّهِ مَا أَزْعُمُ أَنَّهُ قُرْآنٌ. (3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عنبسة بن مصعب روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بودیم و بعضی از حاضرین آن جناب را می ستودند. از جمله حرف ها این بود که خدا دشمنانت از جن و انس را

ص: 77

خوار کند. حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: ما و دشمنانمان زیاد هستند. هم اکنون احدی بیشتر از خویشاوندانمان با ما دشمن نیست و کسانی که مدعی محبت ما هستند، آنها که ما را در مورد جفر تکذیب می کنند.

عرض کردم: خدا امورت را اصلاح کند، جفر چیست؟ فرمود: به خدا قسم پوست بز و میش است به اندازه هم. در آن سلاح رسول الله صلی الله علیه و آله و کتاب ها است و مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها که به خدا قسم در آن قرآن وجود ندارد.18- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُوسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَبِی زَکَرِیَّایَحْیَی عَنْ عَمْرٍو الزَّیَّاتِ عَنْ أَبَانٍ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ قَالَ لَا أَعْلَمُهُ إِلَّا ثَعْلَبَةَ أَوْ عَلَاءَ بْنَ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه لِأَقْوَامٍ کَانُوا یَأْتُونَهُ وَ یَسْأَلُونَهُ عَمَّا خَلَّفَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ دَفَعَهُ إِلَی عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ عَمَّا خَلَّفَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه وَ دَفَعَ إِلَی الْحَسَنِ صلوات الله علیه وَ لَقَدْ خَلَّفَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله عِنْدَنَا جِلْداً مَا هُوَ جِلْدُ جِمَالٍ وَ لَا جِلْدُ ثَوْرٍ وَ لَا جِلْدُ بَقَرَةٍ إِلَّا إِهَابُ شَاةٍ فِیهَا کُلُّ مَا یُحْتَاجُ إِلَیْهِحَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ وَ الظُّفُرِ وَ خَلَّفَتْ فَاطِمَةُ صلوات الله علیها مُصْحَفاً مَا هُوَ قُرْآنٌ وَ لَکِنَّهُ کَلَامٌ مِنْ کَلَامِ اللَّهِ أَنْزَلَهُ عَلَیْهَا إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از محمّد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه در جواب کسانی که می آمدند و می پرسیدند که رسول الله صلی الله علیه و آله چه به ارث گذاشته و به علی صلوات الله علیه سپرده و آن جناب به حضرت امام حسن مجتبی صلوات الله علیه داده، می فرمود: رسول الله صلی الله علیه و آله برای ما پوستی گذاشته که پوست شتر و گاو نر و گاو ماده نیست، بلکه پوست گوسفندی است که تمام نیازمندی های مردم در آن هست، حتی جریمه خدشه و ناخن. و حضرت فاطمه صلوات الله علیها مصحفی گذاشته که قرآن نیست، ولی کلام خدا است که بر او نازل شده، به املاء رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه.

19- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن ابْنُ یَزِیدَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ: کُنْتُ قَاعِداً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه وَ عِنْدَهُ أُنَاسٌ مِنْ أَصْحَابِنَا فَقَالَ لَهُ مُعَلَّی بْنُ خُنَیْسٍ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا لَقِیتَ مِنَ الْحَسَنِ بْنِ الْحَسَنِ ثُمَّ قَالَ لَهُ الطَّیَّارُ جُعِلْتُ فِدَاکَ بَیْنَا أَنَا أَمْشِی فِی بَعْضِ السِّکَکِ إِذَا لَقِیتُ مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَلَی حِمَارٍ حَوْلَهُ أُنَاسٌ مِنَ الزَّیْدِیَّةِ فَقَالَ لِی أَیُّهَا الرَّجُلُ إِلَیَّ إِلَیَّ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ مَنْ صَلَّی صَلَاتَنَا وَ اسْتَقْبَلَ قِبْلَتَنَا وَ أَکَلَ ذَبِیحَتَنَا فَذَاکَ الْمُسْلِمُ الَّذِی لَهُ ذِمَّةُ اللَّهِ وَ ذِمَّةُ رَسُولِهِ مَنْ شَاءَ أَقَامَ وَ مَنْ شَاءَ ظَعَنَ فَقُلْتُ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ وَ لَا تَغُرَّنَّکَ هَؤُلَاءِ الَّذِینَ حَوْلَکَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه لِلطَّیَّارِ فَلَمْ تَقُلْ لَهُ غَیْرَهُ قَالَ لَا قَالَ فَهَلَّا قُلْتُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ ذَلِکَ وَ الْمُسْلِمُونَ مُقِرُّونَ لَهُ بِالطَّاعَةِ فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ وَقَعَ الِاخْتِلَافُ انْقَطَعَ ذَلِکَ فَقَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَجَبُ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ أَنَّهُ یَهْزَأُ وَ یَقُولُ هَذَا فِی جَفْرِکُمُ الَّذِی تَدَّعُونَ فَغَضِبَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه فَقَالَ الْعَجَبُ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ یَقُولُ لَیْسَ فِینَا إِمَامٌ

ص: 78

صَدَقَ مَا هُوَ بِإِمَامٍ وَ لَا کَانَ أَبُوهُ إِمَاماً یَزْعُمُ أَنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما لَمْ یَکُنْ إِمَاماً وَ یُرَدِّدَ ذَلِکَ وَ أَمَّا قَوْلُهُ فِی الْجَفْرِ فَإِنَّمَا هُوَ جِلْدُ ثَوْرٍ مَذْبُوحٍ کَالْجِرَابِ فِیهِ کُتُبٌ وَ عِلْمُ مَا یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیْهِ إِلَییَوْمِ الْقِیَامَةِ مِنْ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطَّ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ وَ فِیهِ مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها مَا فِیهِ آیَةٌ مِنَ الْقُرْآنِ وَ إِنَّ عِنْدِی خَاتَمَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ دِرْعَهُ وَ سَیْفَهُ وَ لِوَاءَهُ وَ عِنْدِی الْجَفْرَ عَلَی رَغْمِ أَنْفِ مَنْ زَعَمَ.(1)مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از علی بن سعید روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه نشسته بودم. گروهی از اصحاب نیز حضور داشتند. معلی بن خنیس عرض کرد: فدایت شوم! من چقدر باید از حسن بن حسن بکشم؟

طیّار عرض کرد: فدایت شوم! من در بازار می رفتم، چشمم به محمّد بن عبداللَّه بن حسن افتاد که سوار الاغی بود و گروهی از زیدی مذهبان اطرافش را گرفته بودند. مرا که دید گفت: آی مرد، بیا بیا! سپس گفت: رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: هر کس نماز ما را بخواند و رو به قبله ما بایستد و ذبیحه ما را بخورد، مسلمان است؛ آن مسلمانی که در پناه خدا و رسول الله است. هر که مایل است بایستد و هر که مایل است برود. من به او گفتم: از خدا بترس! مبادا اینها که اطرافت را گرفته اند تو را مغرور سازند.

حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به طیّار فرمود: چیز دیگری به او نگفتی؟ گفتم: نه. فرمود: چرا نگفتی رسول الله صلی الله علیه و آله وقتی این سخن را فرمود که مسلمانان همه مطیع او بودند و پس از درگذشت او که اختلاف به وجود آمد، این مطلب از میان رفت؟

محمّد بن عبداللَّه بن علی گفت: تعجب می کنم از عبداللَّه بن حسن که او مسخره می کرد و می گفت: این مطلب در جفر شما است، همان جفری که ادعا می کنید.

حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه خشمگین شد و فرمود: تعجب از عبداللَّه بن حسن است که می گوید در میان ما امام صدقی نیست؛ نه او امام است و نه پدرش. او گمان می کند حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما نیز امام نبود و این مطلب را تکرار نیز می کند. اما اینکه راجع به جفر سخن گفته. جفر پوست گاو است مانند خیک که در آن کتاب ها و تمام علومی که مردم تا روز قیامت از حلال و حرام به آن نیازمندند وجود دارد، به املاء رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه. و نیز در آن مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها است که یک آیه از قرآن در آن نیست. بر خلاف میل آن کس که گفته، در نزد من انگشتر و زره و شمشیر و پرچم رسول الله صلی الله علیه و آله است، آری نزد من جفر است.

20- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن إبراهیم بن هَاشِمٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی عِمْرَانَ عَنْ یُونُسَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه إِنَّ فِی الْجَفْرِ الَّذِییَذْکُرُونَهُ لَمَا یَسُوؤُهُمْ لِأَنَّهُمْ لَا یَقُولُونَ الْحَقَّ وَ الْحَقُّ فِیهِ فَلْیُخْرِجُوا قَضَایَا عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ فَرَائِضَهُ إِنْ کَانُوا صَادِقِینَ وَ سَلُوهُمْ عَنِ الْخَالاتِ وَ الْعَمَّاتِ وَ لْیُخْرِجُوا مُصْحَفَ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها فَإِنَّ فِیهِ وَصِیَّةَ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها أَوْ

ص: 79

سِلَاحَ

رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ ائْتُونِی بِکِتابٍ مِنْ قَبْلِ هذا أَوْ أَثارَةٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از سلیمان بن خالد روایت کرده که گفت گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در جفری که آنها نام می برند، مطالبی است که موجب ناراحتی ایشان می شود، چون آنها اعتقاد به حق ندارند و حق در آن ثبت شده. اگر راست می گویند، (کتاب) قضایای علی صلوات الله علیه و واجباتش را بیرون بیاورند، از آنها راجع به خاله ها و عمه ها سؤال کنید و مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها را بیاورند که در آن وصیتحضرت فاطمه صلوات الله علیها است، یا سلاح رسول الله صلی الله علیه و آله را. خداوند می فرماید: «ائْتُونِی بِکِتابٍ مِنْ قَبْلِ هذا أَوْ أَثارَةٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ» «اگر راست می گویید کتابی پیش از این [قرآن] یا بازمانده ای از دانش نزد من آورید». (سوره احقاف آیه 4)

21- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه الَّذِی أَمْلَی جَبْرَئِیلُ عَلَی عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَ قُرْآنٌ قَالَ لَا.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عمر بن یزید روایت کرده که گفت: به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه گفتم: آنچه حضرت جبرئیل به علی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه املاء کرد قرآن بود؟ فرمود: نه.

توضیح: ظاهراً آنچه را که حضرت جبرئیل علیه السلام به حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه املاء می کرده مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها بوده.

22- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ تَظْهَرُ الزَّنَادِقَةُ سَنَةَ ثَمَانِیَةٍ وَ عِشْرِینَ وَ مِائَةٍ وَ ذَلِکَ لِأَنِّی نَظَرْتُ فِی مُصْحَفِ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها قَالَ فَقُلْتُ وَ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا قَبَضَ نَبِیَّهُ صلی الله علیه و آله دَخَلَ عَلَی فَاطِمَةَ صلوات الله علیها مِنْ وَفَاتِهِ مِنَ الْحُزْنِ مَا لَا یَعْلَمُهُ إِلَّا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَرْسَلَ إِلَیْهَا مَلَکاً یُسَلِّی عَنْهَا غَمَّهَا وَ یُحَدِّثُهَا فَشَکَتْ ذَلِکَ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه فَقَالَ لَهَا إِذْ أَحَسْتِ بِذَلِکِ وَ سَمِعْتِ الصَّوْتَ قُولِی لِی فَأَعْلَمَتْهُ فَجَعَلَ یَکْتُبُ کُلَّ مَا سَمِعَ حَتَّی أَثْبَتَ مِنْ ذَلِکَ مُصْحَفاً قَالَ ثُمَّ قَالَ أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ لَکِنْ فِیهِ عِلْمُ مَا یَکُونُ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از حماد بن عثمان روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در سال یک صد و بیست و هشت زنادقه ظاهر می شوند، چون در مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها دیده ام. عرض کردم: مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها چیست؟ فرمود: پس از درگذشت رسول الله صلی الله

ص: 80

علیه و آله، حضرت فاطمه صلوات الله علیها آن قدر محزون شد که جز خدا کسی نمی داند. پس فرشته ای را فرستاد تا او را تسلی دهد و با او صحبت کند. آن حضرت جریان را برای حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه نقل کرد. حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به او فرمود: هر وقت آمدن او را احساس کردی و صدا را شنیدی، به من اطلاع بده. پس حضرت فاطمه صلوات الله علیها اطلاع می داد و علی صلوات الله علیه هر چه را که می شنید می نوشت تا به صورت مصحفی در آمد. آن حضرت فرمود: در آن از حلال و حرام چیزی نیست، ولی وقایعی است که اتفاق می افتد.

23- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن السندیّ بن محمّد عن أبان بن عثمان عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: (قلت:) إِنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْحَسَنِ یَزْعُمُ أَنَّهُ لَیْسَ عِنْدَهُ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّامَا عِنْدَ النَّاسِ فَقَالَ صَدَقَ وَ اللَّهِ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْحَسَنِ مَا عِنْدَهُ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا مَا عِنْدَ النَّاسِ وَ لَکِنَّ عِنْدَنَا وَ اللَّهِ الْجَامِعَةَ فِیهَا الْحَلَالُ وَ الْحَرَامُ وَ عِنْدَنَا الْجَفْرُ أَ یَدْرِی عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْحَسَنِ مَا الْجَفْرُ مِسْکُ بَعِیرٍ أَمْ مِسْکُ شَاةٍ وَ عِنْدَنَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها أَمَا وَ اللَّهِ مَا فِیهِ حَرْفٌ مِنَ الْقُرْآنِ وَ لَکِنَّهُ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه کَیْفَیَصْنَعُ عَبْدُ اللَّهِ إِذَا جَاءَ النَّاسُ مِنْ کُلِّ أُفُقٍ یَسْأَلُونَهُ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از علی بن الحسین روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه گفتم: عبداللَّه بن حسن مدعی است که در نزد او علمی بیش از آنچه نزد مردم است نیست.

پس حضرت فرمود: به خدا قسم عبداللَّه بن حسن درست گفته؛ نزد او نیست مگر آنچه نزد مردم است، ولی به خدا قسم نزد ما جامعه است که در آن حلال و حرام است و جفر است. آیا عبداللَّه بن حسن می داند جفر چیست؟ پوست شتر است یا گوسفند؟

در نزد ما مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها است. به خدا قسم در آن یک حرف از قرآن نیست، ولی املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه است. عبداللَّه بن حسن چه خواهد کرد وقتی مردم از هر طرف بیایند و از او سؤال کنند؟

24- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ مَا مَاتَ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه حَتَّی قَبَضَ مُصْحَفَفَاطِمَةَ صلوات الله علیها.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: از دنیا نرفت حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه تا وقتی که آن جناب مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها را در اختیار گرفت.

توضیح: منظور این است که تا زمانی که حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه مصحف را از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه قبض نکرد یا حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه تحویل نداد.

ص: 81

25- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها مَا فِیهِ شَیْ ءٌ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ وَ إِنَّمَا هُوَ شَیْ ءٌ أُلْقِیَ عَلَیْهَا بَعْدَ مَوْتِ أَبِیهَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهَما و آلیهما.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو حمزه روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها از قرآن چیزی نیست. در آن مطالبی است که پس از درگذشت پدر بزرگوارش به آن حضرت القا شده صلوات اللهعلیهما و آلهما.

26- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: قِیلَ لَهُ إِنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْحَسَنِ یَزْعُمُ أَنَّهُ لَیْسَ عِنْدَهُ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا مَا عِنْدَ النَّاسِ فَقَالَ صَدَقَ وَ اللَّهِ مَا عِنْدَهُ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا مَا عِنْدَ النَّاسِ وَ لَکِنَّ عِنْدَنَا وَ اللَّهِ الْجَامِعَةَ فِیهَا الْحَلَالُ وَ الْحَرَامُ وَ عِنْدَنَا الْجَفْرُ أَ فَیَدْرِی عَبْدُ اللَّهِ أَ مِسْکُ بَعِیرٍ أَوْ مِسْکُ شَاةٍ وَ عِنْدَنَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا فِیهِ حَرْفٌ مِنَ الْقُرْآنِ وَ لَکِنَّهُ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه کَیْفَیَصْنَعُ عَبْدُ اللَّهِ إِذَا جَاءَهُ النَّاسُ مِنْ کُلِّ فَنٍّ یَسْأَلُونَهُ أَ مَا تَرْضَوْنَ أَنَّ تَکُونُوا یَوْمَ الْقِیَامَةِ آخِذِینَ بِحُجْزَتِنَا وَ نَحْنُ آخِذُونَ بِحُجْزَةِ نَبِیِّنَا وَ نَبِیُّنَا آخِذٌ بِحُجْزَةِ رَبِّهِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از علی بن ابو حمزه روایت کرده که گفت: نزد حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه گفته شد: عبداللَّه بن حسن مدعی است که در نزد او علمی بیش از آنچه نزد مردم است، وجود ندارد. حضرت فرمود: به خدا قسم عبداللَّه بن حسن درست گفته! نزد او نیست مگر آنچه که نزد مردم است، ولی به خدا قسم نزد ما جامعه است که در آن حلال و حرام است، و جفر است. آیا عبداللَّه بن حسن می داند جفر پوست شتر است یا گوسفند؟ در نزد ما حضرت مصحف فاطمه صلوات الله علیها است. به خدا قسم در آن یک حرف از قرآن نیست، ولی به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه است. عبداللَّه بن حسن چه خواهد کرد وقتی مردم از هر طرف بیایند و از او سؤال کنند؟ آیا راضی نمی شوند که در روز قیامت از بند ما بگیرند و ما نیز از بند رسول الله صلی الله علیه و آله بگیریم و او از ریسمان الهی بگیرد؟

27- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن علیّ بن إسماعیل، عن صفوان بن یحیی، عن العیص بن القاسم عَنِ مُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه: مَا مِنْ نَبِیٍّ وَ لَا وَصِیٍّ وَ لَا مَلِکٍ إِلَّا فِی کِتَابٍ عِنْدِی- لَا وَ اللَّهِ مَا لِمُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ فِیهِ اسْمٌ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از معلی بن خنیس روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: هیچ پیامبر، وصی و پادشاهی نیست مگر آنکه اسم او در کتابی نزد من است نه به خدا قسم نامی از محمد بن عبد الله بن حسن در آن نیست.

ص: 82

28- قال الشیخ محمد بن الحسن الصفار، حدّثنا محمّد بن إسماعیل، عن عبد الرحمن بن أبی نجران، عن ابن سنان، عن داود بن سرحان و یحیی بن معمّر و علیّ بن أبی حمزة، عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَا وَلِیدُ إِنِّی نَظَرْتُ فِی مُصْحَفِ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها فَلَمْ أَجِدْ لِبَنِی فُلَانٍ فِیهِ إِلَّا کَغُبَارِ النَّعْلِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ولید بن صبیح روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به من فرمود: یا ولید! من در مصحف حضرت فاطمه صلوات اللهعلیها نگاه کردم؛ برای فرزندان فلان در آن چیزی جز مانند گرد و خاک کفش ندیدم.

29- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَذَّاءِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیهیَا بَا عُبَیْدَةَ مَنْ کَانَ عِنْدَهُ سَیْفُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ دِرْعُهُ وَ رَایَتُهُ الْمِغْلَبَةُ وَ مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها قَرَّتْ عَیْنُهُ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از حذاء روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه به من فرمود: یا ابا عبیده! هر کس شمشیر رسول الله صلی الله علیه و آله و زره و پرچمی را که «مغلبه» نام دارد و مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها در نزد او باشد، چشمش روشن است.

30- الشیخ محمد بن العباس، عن أَحْمَدُ بْنُ الْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ السَّیَّارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه: أَنَّهُ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ: «سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ لِلْکافِرینَ بِوَلَایَةِ عَلِیٍ لَیْسَ لَهُ دافِعٌ» ثُمَّ قَالَ هَکَذَا هِیَ فِی مُصْحَفِ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها.(3)

مرحوم شیخ محمد بن عباس، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه این آیات را این گونه تلاوت نمود: «پرسنده ای از عذاب واقع شونده ای پرسید * که اختصاص به کافران به ولایت علي دارد (و) آن را بازدارنده ای نیست» (سوره معارج آیه 1- 2) و فرمود: در مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها این گونه آمده است.

31- الشیخ أحمد بن محمد بن خالد البرقي، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیها أَنَّهُ قَالَ: هَکَذَا وَ اللَّهِ أَنْزَلَهَا جَبْرَئِیلُ عَلَی النَّبِیِّ وَ هَکَذَا هُوَ مُثْبَتٌ فِی مُصْحَفِ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها.(4)

مرحوم شیخ احمد بن محمد بن خالد برقی، با سند مذکور از ابوبصیر روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: به خدا سوگند که جبرئیل آن را(یعنی آیات 1- 2 سوره معارج) به همین صورت بر رسول الله صَلی الله علیهِ و آله نازل فرمود و به همین صورت هم در مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها ضبط شده است.

ص: 83

وِعَاءٌ مِنْ أَدَمٍ فِیهِ عِلْمُ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْوَصِیِّینَ وَ عِلْمُ اَلْعُلَمَاءِ اَلَّذِینَ مَضَوْا مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ قَالَ قُلْتُ إِنَّ هَذَا هُوَ اَلْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ لَیْسَ بِذَاکَ ثُمَّ سَکَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ وَ إِنَّ عِنْدَنَا لَمُصْحَفَ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها وَ مَا یُدْرِیهِمْ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ قَالَ قُلْتُ وَ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها قَالَ مُصْحَفٌ فِیهِ مِثْلُ قُرْآنِکُمْ هَذَا ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ اَللَّهِ مَا فِیهِ مِنْ قُرْآنِکُمْ حَرْفٌ وَاحِدٌ قَالَ قُلْتُ هَذَا وَ اَللَّهِ اَلْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ مَا هُوَ بِذَاکَ' ثُمَّ سَکَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ إِنَّ عِنْدَنَا عِلْمَ مَا کَانَ وَ عِلْمَ مَا هُوَ کَائِنٌ إِلَی أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَةُ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ هَذَاوَ اَللَّهِ هُوَ اَلْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ لَیْسَ بِذَاکَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَأَیُّ شَیْءٍ اَلْعِلْمُ قَالَ مَا یَحْدُثُ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ اَلْأَمْرُ مِنْ بَعْدِ اَلْأَمْرِ وَ اَلشَّیْءُ بَعْدَ اَلشَّیْءِ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ.(1)مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه رسیدم و عرض کردم: قربانت گردم، از شما سؤالی دارم آیا در اینجا کسی (نامحرم) هست که سخن مرا بشنود؟ حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه پرده ای را که در میان آنجا و اطاق دیگر بود، بالا زد و آنجا سر کشید سپس فرمود: ای ابا محمد! هر چه خواهی بپرس، عرض کردم: قربانت گردم. شیعیان حدیث میکنند که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله به علی صلوات الله علیه بابی از علم آموخت که از آن هزار باب علم گشوده گشت، فرمود: ای ابا محمد! رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله به علی صلوات الله علیه هزار باب از علم آموخت که از هر باب آن هزار باب گشوده میشد. عرض کردم: به خدا که علم کامل و حقیقی این است. حضرت صلوات الله علیه ساعتی (برای اظهار تفکر) به زمین اشاره کرد و سپس فرمود: آن علم است ولی علم کامل نیست. سپس فرمود: ای ابا محمد! همانا جامعه نزد ماست، اما مردم چه میدانند؟ جامعه چیست؟ عرض کردم: قربانت گردم جامعه چیست؟

فرمود: طوماریست به طول هفتاد ذراع رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله به املاء زبانی آن حضرت و دست خط علی صلوات الله علیه، تمام حلال و حرام و همه احتیاجات دینی مردم، حتی جریمه خراش در آن موجود است، سپس با دست به بدن من زد و فرمود: به من اجازه میدهی ای ابا محمد؟ عرض کردم من از آن شمایم هر چه خواهی بنما آنگاه با دست مبارک مرا نشگون گرفت و فرمود: حتی جریمه این نشگون در جامعه هست و حضرت خشمگین به نظر میرسید (مانند حالتی که طبعا برای نشگون گیرنده پیدا می شود) من عرض کردم به خدا که علم کامل این است، فرمود: این علم است ولی باز هم کامل نیست، آنگاه ساعتی سکوت نمود. سپس فرمود: همانا جفر نزد ماست، مردم چه میدانند جفر چیست؟ عرض کردم: جفر چیست فرمود: مخزنی است از چرم که علم انبیاء و اوصیاء و علم دانشمندان گذشته بنی اسرائیل در آن است. عرض کردم: همانا علم کامل این است، فرمود: این علم است ولی علم کامل نیست، باز ساعتی سکوت کرد. سپس فرمود: همانا مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها نزد ماست، مردم چه میدانند مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها چیست! عرض کردم: مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها چیست؟ فرمود: مصحفی است سه برابر قرآنی که در دست شماست به خدا حتییک حرف قرآن هم در آن نیست (یعنی مطالبی که شما از ظاهر قرآن و تفسیر آن میفهمید، در مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها نیست ولی از نظر تأویل و معنای باطنی قرآن که ما آن را نمیفهمیم مصحف تفصیل قرآن است - مرآة العقول-) عرض کردم: به خدا علم کامل

ص: 85

این است. فرمود: این هم علم است ولی علم کامل نیست. آنگاه ساعتی سکونت نمود. سپس فرمود: علم گذشته و آینده تا روز قیامت نزد ماست. عرض کردم: به خدا علم کامل همین است، فرمود: این هم علم است ولی علم کامل نیست. عرض کردم: قربانت گردم. پس علم کامل چیست؟ فرمود: علمی است که در هر شب و هر روز راجع به موضوعی پس از موضوع دیگر و چیزی پس از چیز دیگر تا روز قیامت پدید آید.

3- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ اَلْحُرِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه فَدَعَابِالْجَامِعَةِفَنَظَرْنَا

فِیهَا فَإِذَا فِیهَا اِمْرَأَةٌ هَلَکَتْ وَ تَرَکَتْ زَوْجَهَا لاَ وَارِثَ لَهَا غَیْرُهُ لَهُ اَلْمَالُ کُلُّهُ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: ما خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بودیم. حضرت دستور فرمود که کتاب جامعه را بیاورند. ما به آن نگاه کردیم. در آن کتاب چنین آمده بود:

اگر زنی بمیرد و بازمانده او شوهرش باشد و وارث دیگری نداشته باشد، همه اموال از آن شوهر خواهد بود.

4- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنِ الحسن بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْجَامِعَةِ قَالَ تِلْکَ صَحِیفَةٌ سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِی عَرْضِ الْأَدِیمِ مِثْلُ فَخِذِ الْفَالِجِ فِیهَا کُلُّ مَا یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیْهِ وَ لَیْسَ مِنْ قَضِیَّةٍ إِلَّا هِیَ فِیهَا حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از علی بن رئاب روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه راجع به جامعه پرسید. فرمود: جامعه صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع از پوست ران شتر بزرگ دو کوهان که در آن تمام نیازهای مردم هست و جواب هر پیشامدی در آن وجود دارد، حتی جریمه خراش.

5- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْأَهْوَازِیِّ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ عِنْدَنَا الْجَامِعَةَ وَ مَا یُدْرِیهِمْ مَا الْجَامِعَةُ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا الْجَامِعَةُ قَالَ صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَمْلَاهُ مِنْ فَلْقِ فِیهِ وَ خَطَّهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَمِینِهِ فِیهَا کُلُّ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ وَ کُلُّ شَیْ ءٍ یَحْتَاجُ إِلَیْهِ النَّاسُ حَتَّی الْأَرْشُ فِی الْخَدْشِ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به من فرمود: ای ابا محمد! ما در نزد خود جامعه داریم؛ چه می دانند جامعه چیست؟ عرض کردم: فدایت شوم! جامعه چیست؟ فرمود: صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع که رسول الله صلی الله علیه و آله با زبان خود املاء کرده و به خط علی صلوات الله علیه است که با دست راست آن حضرت نوشته شده. هر حلال و حرامی و تمام آنچه که مردم به آن محتاج هستند در آن هست، حتی جریمه خراش.

ص: 86

6- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی عِمْرَانَ عَنْ یُونُسَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ ذَکَرَ ابْنُ شُبْرُمَةَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه أَیْنَ هُوَ مِنَ الْجَامِعَةِ إِمْلَاءِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطِّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فِیهَا الْحَلَالُ وَ الْحَرَامُ حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ.(1)مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: و از ابن شبرمه صحبتی شد، حضرت فرمود: او از جامعه چه می داند! (جامعه) به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه است؛ در آن تمام حلال و حرام، حتی جریمه خراش است.

7- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوب بن یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ عِنْدَنَا لَصَحِیفَةًیُقَالُ لَهَا الْجَامِعَةُ مَا مِنْ حَلَالٍ وَ لَا حَرَامٍ إِلَّا وَ هُوَ فِیهَا حَتَّی أَرْشِ الْخَدْشِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از سلیمان بن خالد روایت کرده که گفت: شنیدم که امام معصوم صلوات الله علیه می فرمود: در نزد ما صحیفه ای است که به آن جامعه می گویند؛ تمام حلال ها وحرام ها در آن است، حتی جریمه خراش.

8- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (المعروف بمؤمن الطاق) قَالَ: أَخْرَجَ إِلَیَّ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه صَحِیفَةً فِیهَا الْحَلَالُ وَ الْحَرَامُ وَ الْفَرَائِضُ قُلْتُ مَا هَذِهِ قَالَ هَذِهِ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطَّهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ قَالَ قُلْتُ فَمَا تُبْلَی قَالَ فَمَا یُبْلِیهَا قُلْتُ وَ مَا تُدْرَسُ قَالَ وَ مَا یَدْرُسُهَاقَالَ هِیَ الْجَامِعَةُ أَوْ مِنَ الْجَامِعَةِ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو جعفر معروف به مؤمن طاق روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه صحیفه ای را به من نشان داد که در آن حلال و حرام و فرائض بود. پرسیدم: این چیست؟ فرمود: این (نوشته ای) است به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه. گفتم: از بین نمی رود؟ فرمود: چه چیز می تواند آن را از بین ببرد؟ پرسیدم: کهنه و مندرس نمی شود؟ فرمود: چه چیز می تواند آن را کهنه کند؟ فرمود: این جامعه است یا از جامعه است؟

9- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن عَلِیُّ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ سُوَیْدٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: کُنْتُ عِنْدَهُ فَدَعَا بِالْجَامِعَةِ فَنَظَرَ فِیهَا جَعْفَرٌ فَإِذَا هُوَ فِیهَا الْمَرْأَةُ تَمُوتُ وَ تَتْرُکُ زَوْجَهَا لَیْسَ لَهَا وَارِثٌ غَیْرُهُ قَالَ فَلَهُ الْمَالُ کُلُّهُ.(4)

ص: 87

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو بصیر از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه روایت کرده که من خدمت آن حضرت بودم، جامعه را خواست و در آن نظر کرد. این مسأله بود که زنی می میرد و فقط همسر دارد و وارث دیگری ندارد. فرمود: تمام مال متعلق به مرد است.

10- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ ذَکَرَ ابْنُ شُبْرُمَةَ فِی فُتْیَا أَفْتَی بِهَا أَیْنَ هُوَ مِنَ الْجَامِعَةِ إِمْلَاءِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله بِخَطِّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فِیهَاجَمِیعُ

الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه که می فرمود: و صحبت از ابن شبرمه و فتوایی که داده بود شد. فرمود: ابن شبرمه کجا از جامعه اطلاع دارد که به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه است؟ تمام مسائل حلال و حرام در آن هست، حتّی جریمهیک خراش.

11- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی عَنْ فَضَالَةَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی شَیْبَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ ضَلَّ عِلْمُ ابْنِ شُبْرُمَةَ عِنْدَ الْجَامِعَةِ إِنَّ الْجَامِعَةَ َ لَمْ تَدَعْ لِأَحَدٍ کَلَاما فِیهَا عِلْمُ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ إِنَّ أَصْحَابَ الْقِیَاسِ طَلَبُوا الْعِلْمَ بِالْقِیَاسِ فَلَمْ یَزِدْهُمْ مِنَ الْحَقِّ إِلَّا بُعْداً وَ إِنَّ دِینَ اللَّهِ لَا یُصَابُ بِالْقِیَاسِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابی شیبه روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: اطلاعات ابن شرمه در مقابل جامعه هیچ است. جامعه دیگر جای سخن برای احدی در مورد حلال و حرام نگذاشته است. اصحاب قیاس در جستجوی علم با قیاس پیش می روند که این کار پیوسته موجب فاصله گرفتن بیشتر آنها از واقعیت می شود. دین خدا هرگز با قیاس شناخته نمی شود.

12- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنِ الحسن بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ علي بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْجَامِعَةِ فَقَالَ تِلْکَ صَحِیفَةٌ سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِی عَرْضِ الْأَدِیمِ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از علی بن رئاب گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه راجع به جامعه پرسیدند؟ فرمود: صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع به و عرض یک پوست.

13- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن عَلِیُّ بْنُ الْحَسَنِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحُسَیْنِ السِّنْجَالِیِ عَنْ مُخَوَّلِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه عِنْدَنَا الْجَامِعَةُ وَ هِیَ سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِیهَا کُلُّ شَیْ ءٍ حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ عِنْدَنَا الْجَفْرُ وَ

ص: 88

هُوَ أَدِیمٌ عُکَاظِیٌّ قَدْ کُتِبَ فِیهِ حَتَّی مُلِئَتْ أَکَارِعُهُ فِیهِ مَا کَانَ وَ مَا هُوَ کَائِنٌ إِلَییَوْمِ الْقِیَامَةِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو مریم روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه به من فرمود: در نزد ما جامعه است و آن هفتاد ذراع است که در آن همه چیز وجود دارد، حتّی جریمه خراش، که به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه است. در نزد ما جفر است که پوستی از بازار عکاظ است و آن چنان نوشته شده کهساق هایش را هم پر کرده و در آن آنچه که بوده و آنچه که تا روز قیامت به وقوع می پیوندد، هست.

14- الشیخ محمد علي بن بابویه الصدوق، عن مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی اَلْخَشَّابِ عَنْ نُعَیْمِ بْنِ قَابُوسَ قَالَ قَالَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ صلوات الله علیه: عَلِیٌّ اِبْنِی أَکْبَرُ وُلْدِی وَ أَسْمَعُهُمْ لِقَوْلِی وَ أَطْوَعُهُمْ لِأَمْرِییَنْظُرُ مَعِی فِی کِتَابَیِ اَلْجَفْرِ وَ اَلْجَامِعَةِ وَ لَیْسَیَنْظُرُ فِیهِ إِلاَّ نَبِیٌّ أَوْ وَصِیُّ نَبِیٍّ. (2)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از نعیم بن قابوس روایت کرده که گفت: حضرت امام موسی کاظم صلوات الله علیه به من فرمود: علی صلوات الله علیه فرزند من است و بزرگترین اولاد من است و شنونده ترین ایشان است گفته مرا و راغب ترین ایشان است امر مرا نظر میکند با من در کتاب جفر و جامعۀ من و نظر نکند در آن مگر پیغمبرییا وصی پیغمبری.

15- قال الشیخ أحمد بن علي بن أبي طالب الطبرسي: وَ کَانَ اَلصَّادِقُ صلوات الله علیهیَقُولُ: عِلْمُنَا غَابِرٌ وَ مَزْبُورٌ وَ نَکْتٌ فِی اَلْقُلُوبِ وَ نَقْرٌ فِی اَلْأَسْمَاعِ وَ إِنَّ عِنْدَنَا اَلْجَفْرَ اَلْأَحْمَرَ وَ اَلْجَفْرَ اَلْأَبْیَضَ وَ مُصْحَفَ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها وَ عِنْدَنَا اَلْجَامِعَةَ فِیهَا جَمِیعُ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ اَلنَّاسُ فَسُئِلَ عَنْ تَفْسِیرِ هَذَا اَلْکَلاَمِ فَقَالَ أَمَّا اَلْغَابِرُ فَالْعِلْمُ بِمَا یَکُونُ وَ اَلْمَزْبُورُ فَالْعِلْمُ بِمَا کَانَ وَ أَمَّا اَلنَّکْتُ فِی اَلْقُلُوبِ فَهُوَ اَلْإِلْهَامُ وَ اَلنَّقْرُ فِی اَلْأَسْمَاعِ فَحَدِیثُ اَلْمَلاَئِکَةِ نَسْمَعُ کَلاَمَهُمْ وَ لاَ نَرَی أَشْخَاصَهُمْ وَ أَمَّا اَلْجَفْرُ اَلْأَحْمَرُ فَوِعَاءٌ فِیهِ تَوْرَاةُ مُوسَی وَ إِنْجِیلُ عِیسَی وَ زَبُورُ دَاوُدَ وَ کُتُبُ اَللَّهِ وَ أَمَّا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ صلوات الله علیها فَفِیهِ مَا یَکُونُ مِنْ حَادِثٍ وَ أَسْمَاءُ مَنْ یَمْلِکُ إِلَی أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَةُ وَ أَمَّا اَلْجَامِعَةُ فَهُوَ کِتَابٌ طُولُهُ سَبْعُونَ ذِرَاعاً إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ مِنْ فَلْقِ فِیهِ وَ خَطِّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما بِیَدِهِ فِیهِ وَ اَللَّهِ جَمِیعُ مَا یَحْتَاجُ اَلنَّاسُ إِلَیْهِ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ حَتَّی إِنَّ فِیهِ أَرْشَ اَلْخَدْشِ وَ اَلْجَلْدَةِ وَ نِصْفِ اَلْجَلْدَةِ.(3)

مرحوم شیخ طبرسی می گوید: همواره و پیوسته حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه مى فرمود: علم ما يا مربوط به گذشته است يا نوشته شده، و يا وارد شدن در دل و تأثير در گوش. و به راستى كه جفر سرخ و جفر سفيد و مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها نزد ما است، و جامعه نزد ما است كه نيازمندی هاى مردم هم در آن است.

از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه از تفسير آن كلام سؤال شد، پس حضرت فرمود: «غابر» علم به آينده است، و «مزبور» علم به گذشته است، امّا وارد شدن در دل همان الهام است، و تأثير در گوش همان حديث فرشتگان است، سخن شان

ص: 89

را مى شنويم ولى خودشان را نمى بينيم، و امّا جفر سرخ كيسه اى است كه در آن سلاح رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله است و هرگز خارج نشود تا قائم ما أهل بيت قيام كند، و امّا جفر سفيد كيسه اى است كه در آن تورات حضرت موسى و انجيل حضرت عيسى و زبور حضرت داود و كتب نخستين خداوند در آن است.

و در مصحف حضرت فاطمه صلوات الله علیها تمام پيش آمدهاى آينده موجود است، و نيز اسامى تمام حاكمان تا روز قيامت ثبت است.

و جامعه طومارى است به طول هفتاد ذراع، به املاء زبانی رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله ودست خطّ علىّ صلوات الله علیه، و به خدا تمام احتياجات مردم تا روز قيامت؛ حتّى جريمه خراش، و يك تازيانه و نيم تازيانه در آن معيّن شده است.

16- قال الشیخ علي بن عیسی الأربلي: وَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه ذَاتَ یَوْمٍ جَالِساً إِذْ قَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ هَلْ تَعْرِفُ إِمَامَکَ قُلْتُ إِی وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَ أَنْتَ هُوَ وَ وَضَعْتُ یَدِی عَلَی رُکْبَتِهِ أَوْ فَخِذِهِ فَقَالَ صَدَقْتَ قَدْ عَرَفْتَ فَاسْتَمْسِکْ بِهِ قُلْتُ أُرِیدُ أَنْ تُعْطِیَنِی عَلاَمَةَ اَلْإِمَامِ قَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ لَیْسَ بَعْدَ اَلْمَعْرِفَةِ عَلاَمَةٌ قُلْتُ أَزْدَادُ إِیمَاناً وَ یَقِیناً قَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ تَرْجِعُ إِلَی اَلْکُوفَةِ وَ قَدْ وُلِدَ لَکَ عِیسَی وَ مِنْ بَعْدِ عِیسَی مُحَمَّدٌ وَ مَنْ بَعْدِهِمَا اِبْنَتَانِ وَ اِعْلَمْ أَنَّ اِبْنَیْکَ مَکْتُوبَانِ عِنْدَنَا فِی اَلصَّحِیفَةِ اَلْجَامِعَةِ مَعَ أَسْمَاءِ شِیعَتِنَا وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ وَ أَجْدَادِهِمْ وَ أَنْسَابِهِمْ وَ مَا یَلِدُونَ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ أَخْرَجَهَا فَإِذَا هِیَ صَفْرَاءُ مُدْرَجَةٌ.(1)

مرحوم شیخ علی بن عیسی اربلی می گوید: از ابو بصیر روایت شده که گفت: روزی در خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه نشسته بودم ناگاه فرمود: یا ابا محمد! آیا میشناسی امام خود را؟ گفتم: بلی و اللّٰه الذی لا اله الا هو که آن تو هستی، و نهادم دست خود را بر ران مبارکش. فرمود: راست گفتی چون شناختی چنک در او زن، گفتم: میخواهم که اعطا کنی به من علامت امامت را، فرمود: یا ابا محمد! بعد از معرفت علامت امامت از برای چیست؟ گفتم: تا ایمان و یقین من زیاده شود، فرمود: یا ابا محمد! چون باز میگردی به کوفه مولدی شده از برای تو عیسی نام و بعد از عیسی محمد و بعد از ایشان دو دختر خواهد شد، و بدان که نوشته است نام پسران تو نزد ما در صحیفۀ جامعه با نام های شیعیان ما و نام های پدران و مادران و اجداد و انساب ایشان و آنچه از ایشان متولد شوند تا روز قیامت، و آن صحیفه را بیرون آورد آن صحیفه زرد بود و جمیع این اسماء در او درج بود.

ص: 90

إِلَیَّ مِنْ أَنْ تُقْرِئَنِیهِ فِی کِتَابٍ فَقَالَ لِیَ اَلثَّانِیَةَ اِسْمَعْ مَا أَقُولُ لَکَ إِذَا کَانَ غَداً فَالْقَنِی حَتَّی أُقْرِئَکَهُ فِی کِتَابٍ فَأَتَیْتُهُ مِنَ اَلْغَدِ بَعْدَ اَلظُّهْرِ وَ کَانَتْ سَاعَتِیَ اَلَّتِی کُنْتُ أَخْلُو بِهِ فِیهَا بَیْنَ اَلظُّهْرِ وَ اَلْعَصْرِ وَ کُنْتُ أَکْرَهُ أَنْ أَسْأَلَهُ إِلاَّ خَالِیاً خَشْیَةَ أَنْ یُفْتِیَنِی مِنْ أَجْلِ مَنْ یَحْضُرُهُ بِالتَّقِیَّةِ فَلَمَّا دَخَلْتُ عَلَیْهِ أَقْبَلَ عَلَی اِبْنِهِ جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فَقَالَ لَهُ أَقْرِئْ زُرَارَةَ صَحِیفَةَ اَلْفَرَائِضِ ثُمَّ قَامَ لِیَنَامَ فَبَقِیتُ أَنَا وَ جَعْفَرٌ صلوات الله علیهفِی اَلْبَیْتِ فَقَامَ فَأَخْرَجَ إِلَیَّ صَحِیفَةً مِثْلَ فَخِذِ اَلْبَعِیرِ فَقَالَ لَسْتُ أُقْرِئُکَهَا حَتَّی تَجْعَلَ لِی عَلَیْکَ اَللَّهَ أَنْ لاَ تُحَدِّثَ بِمَا تَقْرَأُ فِیهَا أَحَداً أَبَداً حَتَّی آذَنَ لَکَ وَ لَمْ یَقُلْ حَتَّییَأْذَنَ لَکَ أَبِی فَقُلْتُ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ وَ لِمَ تُضَیِّقُ عَلَیَّ وَ لَمْ یَأْمُرْکَ أَبُوکَ بِذَلِکَ فَقَالَ لِی مَا أَنْتَ بِنَاظِرٍ فِیهَا إِلاَّ عَلَی مَا قُلْتُ لَکَ فَقُلْتُ فَذَاکَ لَکَ وَ کُنْتُ رَجُلاً عَالِماً بِالْفَرَائِضِ وَ اَلْوَصَایَا بَصِیراً بِهَا حَاسِباً لَهَا أَلْبَثُ اَلزَّمَانَ أَطْلُبُ شَیْئاًیُلْقَی عَلَیَّ مِنَ اَلْفَرَائِضِ وَ اَلْوَصَایَا لاَ أَعْلَمُهُ فَلاَ أَقْدِرُ عَلَیْهِ فَلَمَّا أَلْقَی إِلَیَّ طَرَفَ اَلصَّحِیفَةِ إِذَا کِتَابٌ غَلِیظٌیُعْرَفُ أَنَّهُ مِنْ کُتُبِ اَلْأَوَّلِینَ فَنَظَرْتُ فِیهَا فَإِذَا فِیهَا خِلاَفُ مَا بِأَیْدِی اَلنَّاسِ مِنَ اَلصِّلَةِ وَ اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ اَلَّذِی لَیْسَ فِیهِ اِخْتِلاَفٌ وَ إِذَا عَامَّتُهُ کَذَلِکَ فَقَرَأْتُهُ حَتَّی أَتَیْتُ عَلَی آخِرِهِ بِخُبْثِ نَفْسٍ وَ قِلَّةِ تَحَفُّظٍ وَ سَقَامِ رَأْیٍ وَ قُلْتُ وَ أَنَا أَقْرَؤُهُ بَاطِلٌ حَتَّی أَتَیْتُ عَلَی آخِرِهِ ثُمَّ أَدْرَجْتُهَا وَ دَفَعْتُهَا إِلَیْهِ فَلَمَّا أَصْبَحْتُ لَقِیتُ أَبَا جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فَقَالَ لِی أَ قَرَأْتَ صَحِیفَةَ اَلْفَرَائِضِ فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ کَیْفَ رَأَیْتَ مَا قَرَأْتَ قَالَ قُلْتُ بَاطِلٌ لَیْسَ بِشَیْءٍ هُوَ خِلاَفُ مَا اَلنَّاسُ عَلَیْهِ قَالَ فَإِنَّ اَلَّذِی رَأَیْتَ وَ اَللَّهِ یَا زُرَارَةُ هُوَ اَلْحَقُّ اَلَّذِی رَأَیْتَ إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ فَأَتَانِی اَلشَّیْطَانُ فَوَسْوَسَ فِی صَدْرِی فَقَالَ وَ مَا یُدْرِیهِ أَنَّهُ إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ فَقَالَ لِی قَبْلَ أَنْ أَنْطِقَ یَا زُرَارَةُ لاَ تَشُکَّنَّ وَدَّ اَلشَّیْطَانُ وَ اَللَّهِ إِنَّکَ شَکَکْتَ وَ کَیْفَ لاَ أَدْرِی أَنَّهُ إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ وَ قَدْ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه حَدَّثَهُ ذَلِکَ قَالَ قُلْتُ لاَ کَیْفَ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ وَ نَدِمْتُ عَلَی مَا فَاتَنِی مِنَ اَلْکِتَابِ وَ لَوْ کُنْتُ قَرَأْتُهُ وَ أَنَا أَعْرِفُهُ لَرَجَوْتُ أَنْ لاَ یَفُوتَنِی مِنْهُ حَرْفٌ: قَالَ عُمَرُ بْنُ أُذَیْنَةَ قُلْتُ لِزُرَارَةَ فَإِنَّ أُنَاساً حَدَّثُونِی عَنْهُ وَ عَنْ أَبِیهِ صلوات الله علیه بِأَشْیَاءَ فِی اَلْفَرَائِضِ فَأَعْرِضُهَا عَلَیْکَ فَمَا کَانَ مِنْهَا بَاطِلاً فَقُلْ هَذَا بَاطِلٌ وَ مَا کَانَ مِنْهَا حَقّاً فَقُلْ هَذَا حَقٌّ وَ لاَ تَرْوِهِ وَ اُسْکُتْ فَحَدَّثْتُهُ بِمَا حَدَّثَنِی بِهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فِی اَلاِبْنَةِ وَ اَلْأَبِ وَ اَلاِبْنَةِ وَ اَلْأُمِّ وَ اَلاِبْنَةِ وَ اَلْأَبَوَیْنِ فَقَالَ هُوَ وَ اَللَّهِ اَلْحَقُّ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از زراره روایت کرده که گفت: از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه سهم جد از میراث را پرسیدم.

فرمود: هرکسی که دربارۀ جد فتوا داده به رأی شخصی خود فتوا داده است، جز حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه.

عرض کردم: خداوند کارهای شما را اصلاح کند! حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه چه فتوایی داده است؟

فرمود: فردا بیا تا فتوای حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه را از روی کتاب و نوشته ارائه دهم.

عرض کردم: خداوند کارهای شما را اصلاح کند! اگر برای من حدیث بفرمایید تا با گوش خود بشنوم بهتر از آن است که از روی

ص: 92

نوشته بخوانم!

حضرت دوباره به من فرمود: حرف مرا بشنو، فردا به ملاقات بیا تا از روی نوشته فتوای علی صلوات الله علیه را نشانت بدهم.

من فردا بعد از ظهر به ملاقات امام رفتم. وقت ملاقات من همواره بعد از ظهر بود که در فاصلۀ نماز ظهر و عصر شرف یاب می شدم؛ چون مایل نبودم پرسش های خود را جز در مواقع خلوت مطرح نمایم که مبادا به خاطر حضور دیگران فتوای تقیه ای صادر کند.هنگامی که فردا خدمت حضرت صلوات الله علیه شرف یاب شدم، آن حضرت رو به فرزندش حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه نمود و فرمود: کتاب ارث را در اختیار زراره بگذار تا بخواند.

آن گاه خود برخاست تا به اندرون رود و بخوابد. من در اتاق بیرونی با حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه تنها ماندم. آن حضرت برخاست و کتابی ضخیم همانند یک ران شتر آورد و فرمود: این کتاب در اختیار تو قرار نخواهد گرفت جز این که با خدا عهد کنی تا من اجازه ات ندهم هرگز احکام آن را با هیچکس در میان ننهی. و نگفت تا پدرم اجازه ات دهد.

عرض کردم: خداوند کارهای شما را اصلاح کند! چرا تا این حد مرا در تنگنا می گذاری با آن که پدرت چنین نفرمود؟

فرمود: تو این کتاب ارث را مطالعه نخواهی کرد جز به همین شرط که من می گویم.

عرض کردم: باشد، شرط تو را پذیرفتم.

من در آن موقع به مسائل ارث و وصیت به طور کامل و با محاسبات دقیق آشنا بودم و همیشه در جستجوی آن بودم که مسئله ای طرح شود که من پاسخ آن را ندانم و به پژوهش و تحقیق در آن بپردازم، ولی آن چه مطرح می شد پاسخ همه را می دانستم.

موقعی که حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیهیک سر کتاب ارث را به دست من داد دیدم کتاب ضخیمی است که معلوم می شود از آثار پیشینیان است. من به قرائت و مطالعۀ کتاب پرداختم، ولی مفاد آن را با فقه متداول و معروف مخالف دیدم، حتی در مسائل صلۀ رحم و امر به معروف که مورد اختلاف مردم نیست. من هم چنان به مطالعۀ کتاب ادامه دادم تا به آخر رسیدم، اما با اضطراف خاطر و بی توجهی به عمق مسائل و بدبینی کامل، و هر مسئله ای را که خواندم با خود گفتم: مردود و باطل است. من کتاب ارث را درهم پیچیدم و به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه دادم.

فردا که خدمت حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه شرف یاب شدم فرمود: کتاب ارث را خواندی؟

عرض کردم: آری.

فرمود: آن را چگونه دیدی؟

عرض کردم: همۀ آن باطل و بی ارزش است. این کتاب با آراء همۀ مسلمانان مخالف است.

فرمود: ولی به خدا سوگند که آن چه را خواندی همۀ آن بر حق است، کتابی که خوانده ای با املای رسول الله صلّی اللّه علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه نگاشته شده است.

در این هنگام شیطان در دل من رخنه کرد و با وسوسه گفت: از کجا می تواند تشخیص بدهد که املای رسول الله صلّی اللّه علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه است؟

پیش از آن که حرفی بزنم، حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: ای زراره! شک نکن! به خدا سوگند! شیطان دوست

ص: 93

دارد که شکاک باشی؛ چگونه تشخیص من صحیح نخواهد بود با آن که پدرم حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما از جدم حضرت امام حسین صلوات الله علیه به من خبر داد که حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه شخصا به او گفته است که این کتاب به خط من و املای رسول الله صلّی اللّه علیه و آله است.

عرض کردم: خداوند مرا فدایت کند! دیگر شکی ندارم. اما سخت پشیمان شدم که با بی توجهی کامل کتاب ارث را خواندم و نکات آن را از دست دادم؛ اگر با شناخت کامل و علاقۀ وافر خوانده بودم، باحافظه ای که در خود سراغ دارم امیدوار بودم که هیچ نکته ای را از دست ندهم.

عمر بن اذینه گوید: به زراره گفتم: گروهی از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه و از پدر بزرگوارش حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه مطالبی درباره ارث روایت کرده اند، من روایت آنان را بر تو عرضه می دارم، هر روایتی که باطل باشد بگو این روایت باطل است، و آن روایتی که حق باشد بگو حق است؛ اما شخصا روایت مکن و ساکت باش.

سپس روایت محمد بن مسلم را درباره «ارث دختر و پدر»، «ارث دختر و مادر» و «ارث دختر و پدر و مادر» را مطرح کردم و زراره گفت: به خدا سوگند که روایت او بر حق است.

19- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانٍ قَالَ: أَخْبَرَنِی اَلْأَحْوَلُ أَنَّ زَیْدَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما بَعَثَ إِلَیْهِ وَ هُوَ مُسْتَخْفٍ قَالَ فَأَتَیْتُهُ فَقَالَ لِییَا أَبَا جَعْفَرٍ مَا تَقُولُ إِنْ طَرَقَکَ طَارِقٌ مِنَّا أَ تَخْرُجُ مَعَهُ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ إِنْ کَانَ أَبَاکَ أَوْ أَخَاکَ خَرَجْتُ مَعَهُ قَالَ فَقَالَ لِی فَأَنَا أُرِیدُ أَنْ أَخْرُجَ أُجَاهِدُ هَؤُلاَءِ اَلْقَوْمَ فَاخْرُجْ مَعِی قَالَ قُلْتُ لاَ مَا أَفْعَلُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ فَقَالَ لِی أَ تَرْغَبُ بِنَفْسِکَ عَنِّی قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنَّمَا هِیَ نَفْسٌ وَاحِدَةٌ فَإِنْ کَانَ لِلَّهِ فِی اَلْأَرْضِ حُجَّةٌ فَالْمُتَخَلِّفُ عَنْکَ نَاجٍ وَ اَلْخَارِجُ مَعَکَ هَالِکٌ وَ إِنْ لاَ تَکُنْ لِلَّهِ حُجَّةٌ فِی اَلْأَرْضِ فَالْمُتَخَلِّفُ عَنْکَ وَ اَلْخَارِجُ مَعَکَ سَوَاءٌ قَالَ فَقَالَ لِییَا أَبَا جَعْفَرٍ کُنْتُ أَجْلِسُ مَعَ أَبِی عَلَی اَلْخِوَانِ فَیُلْقِمُنِی اَلْبَضْعَةَ اَلسَّمِینَةَ وَ یُبَرِّدُ لِیَ اَللُّقْمَةَ اَلْحَارَّةَ حَتَّی تَبْرُدَ شَفَقَةً عَلَیَّ وَ لَمْ یُشْفِقْ عَلَیَّ مِنْ حَرِّ اَلنَّارِ إِذاً أَخْبَرَکَ بِالدِّینِ وَ لَمْ یُخْبِرْنِی بِهِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مِنْ شَفَقَتِهِ عَلَیْکَ مِنْ حَرِّ اَلنَّارِ لَمْ یُخْبِرْکَ خَافَ عَلَیْکَ أَنْ لاَ تَقْبَلَهُ فَتَدْخُلَ اَلنَّارَ وَ أَخْبَرَنِی أَنَا فَإِنْ قَبِلْتُ نَجَوْتُ وَ إِنْ لَمْ أَقْبَلْ لَمْ یُبَالِ أَنْ أَدْخُلَ اَلنَّارَ ثُمَّ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنْتُمْ أَفْضَلُ أَمِ اَلْأَنْبِیَاءُ قَالَ بَلِ اَلْأَنْبِیَاءُ قُلْتُ یَقُولُیَعْقُوبُ لِیُوسُفَ «یٰا بُنَیَّ لاٰ تَقْصُصْ رُؤْیٰاکَ عَلیٰ إِخْوَتِکَ فَیَکِیدُوا لَکَ کَیْداً» لِمَ لَمْ یُخْبِرْهُمْ حَتَّی کَانُوا لاَ یَکِیدُونَهُ وَ لَکِنْ کَتَمَهُمْ ذَلِکَ فَکَذَا أَبُوکَ کَتَمَکَ لِأَنَّهُ خَافَ عَلَیْکَ قَالَ فَقَالَ أَمَا وَ اَللَّهِ لَئِنْ قُلْتَ ذَلِکَ لَقَدْ حَدَّثَنِی صَاحِبُکَ بِالْمَدِینَةِ أَنِّی أُقْتَلُ وَ أُصْلَبُ بِالْکُنَاسَةِ وَ إِنَّ عِنْدَهُ لَصَحِیفَةً فِیهَا قَتْلِی وَ صَلْبِی فَحَجَجْتُ فَحَدَّثْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه بِمَقَالَةِ زَیْدٍ وَ مَا قُلْتُ لَهُ فَقَالَ لِی أَخَذْتَهُ مِنْ بَیْنِیَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِ رَأْسِهِ وَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْهِ وَ لَمْ تَتْرُکْ لَهُ مَسْلَکاً یَسْلُکُهُ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از احول روایت کرده که گفت: زید بن علی بن حسین صلوات الله علیهما زمانی که متواری و پنهان بود مرا خواست، نزدش رفتم، به من گفت: ای ابا جعفر! اگر از ما خانواده کسی نزد تو آید (و ترا به

ص: 94

یاری طلبد) چه جواب میدهی، با او به جبهه جنگ میروی؟ به او گفتم: اگر پدرت یا برادرت مرا بخواهند میروم، زید گفت: من میخواهم به جنگ این قوم (بنی امیه) بروم با من بیا، گفتم: نه قربانت گردم. به من گفت: جان خودت را بر من ترجیح میدهی؟! گفتم من یک نفرم [یک جان بیش ندارم] اگر در روی زمین امامی جز تو باشد، هر کس از تو کناره گیرد نجات یافته و هر کس با تو آید هلاک گشته و اگر برای خدا امامی روی زمین نباشد، کسی که از تو کناره کند با آن کس که همراهیت کند برابرست، به من گفت: ای ابا جعفر! من با پدرم سر یک سفره می نشستم، او پاره گوشت چرب را برایم لقمه میکرد و لقمه داغ را برای دلسوزی به من سرد میکرد، او از گرمی آتش دوزخ به من دلسوزی نکرده است؟ از روش دینداری به تو خبر داده و به من خبر نداده است؟!! عرض کردمقربانت گردم، چون از آتش دوزخ به تو دلسوزی کرده خبرت نداده است، زیرا میترسید که تو نپذیری و از آن جهت به دوزخ روی ولی به من خبر داده که اگر بپذیرم نجات یابم و اگر نپذیرم از دوزخ رفتن من باکی بر او نباشد، سپس به او گفتم: قربانت گردم، شما بهتریدیا پیغمبران؟ فرمود: پیغمبران گفتم: حضرت یعقوب به حضرت یوسف میگوید «داستان خوابت را به برادرانت مگو، مبادا برایت نیرنگی بریزند» او خوابش را نگفت و پنهان داشت که برایش نیرنگی نریزند، همچنین پدر تو مطلب را از تو پنهان کرد زیرا بر تو بیم داشت، زید فرمود: اکنون که چنین گوئی بدان که مولایت در مدینه به من خبر داد که: من کشته میشوم و در کناسه کوفه به دار روم و خبر داد که صحیفه ای نزد اوست که کشتن و به دار رفتن من در آن نوشته است.

احول گوید: من به حج رفتم و گفتگوی خودم را با زید به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه عرض کردم، حضرت فرمود: تو که راه پیش و پس و راست و چپ و زبر و زیر را بر او بستی و نگذاشتی به راهی قدم بردارد (هر چه گفت جوابش را دادی).

20- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ حُجْرٍ عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: سَأَلْتُهُ عَمَّا یَتَحَدَّثُ اَلنَّاسُ أَنَّهُ دُفِعَتْ إِلَی أُمِّ سَلَمَةَ صَحِیفَةٌ مَخْتُومَةٌ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا قُبِضَ وَرِثَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه عِلْمَهُ وَ سِلاَحَهُ وَ مَا هُنَاکَ ثُمَّ صَارَ إِلَی اَلْحَسَنِ صلوات الله علیه ثُمَّ صَارَ إِلَی اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیه فَلَمَّا خَشِینَا أَنْ نُغْشَی اِسْتَوْدَعَهَا أُمَّ سَلَمَةَ ثُمَّ قَبَضَهَا بَعْدَ ذَلِکَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما قَالَ فَقُلْتُ نَعَمْ ثُمَّ صَارَ إِلَی أَبِیکَ ثُمَّ اِنْتَهَی إِلَیْکَ وَ صَارَ بَعْدَ ذَلِکَ إِلَیْکَ قَالَ نَعَمْ. (1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از حمران روایت کرده که گفت: از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه پرسیدم در باره آنچه مردم گویند که صحیفه مهر شده ای به ام سلمه رضی الله عنها داده شد، حضرت فرمود: چون رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله درگذشت. علمش و سلاحش و هر چه نزد او بود (از نشانه های امامت) به علی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به ارث رسید، سپس به حضرت امام حسن صلوات الله علیه و پس از او به حضرت امام حسین صلوات الله علیه رسید و چون نگران شدیم که گرفتار شویم (و در داستان کربلا آن اسلحه به دست دشمن افتد) حضرت امام حسین صلوات الله علیه آن را به ام سلمه رضی الله عنها سپرد. سپس حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما آن را بازگرفت، من عرض کردم: آری چنین است، سپس به پدرت رسید و پس از وی به شما رسید؟ فرمود: بلی.

21- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدٌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ

ص: 95

عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه عَمَّا یَتَحَدَّثُ اَلنَّاسُ أَنَّهُ دُفِعَ إِلَی أُمِّ سَلَمَةَ صَحِیفَةٌ مَخْتُومَةٌ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا قُبِضَ وَرِثَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه عِلْمَهُ وَ سِلاَحَهُ وَ مَا هُنَاکَ ثُمَّ صَارَ إِلَی اَلْحَسَنِ صلوات الله علیه ثُمَّ صَارَ إِلَی اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیه قَالَ قُلْتُ ثُمَّ صَارَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما ثُمَّ صَارَ إِلَی اِبْنِهِ ثُمَّ اِنْتَهَی إِلَیْکَ فَقَالَ نَعَمْ.(1)مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از عمر بن ابان روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه پرسیدم راجع به آنچه مردم می گویند که صحیفه مهر شده ای به ام سلمه رضی الله عنها داده شد، حضرت فرمود: چون رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله درگذشت، علمش و سلاحش و آنچه از میراث انبیاء داشت، به علی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به ارث رسید، سپس به حضرت امام حسن صلوات الله علیه و پس از او به حضرت امام حسین صلوات الله علیه رسید، و عرض کردم: سپس به حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما و پس از او به پسرش و سپس به شما رسید؟ فرمود: بلی.

22- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْأَصَمِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَزَّازِ عَنْ حَرِیزٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا أَقَلَّ بَقَاءَکُمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ أَقْرَبَ آجَالَکُمْ بَعْضَهَا مِنْ بَعْضٍ مَعَ حَاجَةِ اَلنَّاسِ إِلَیْکُمْ فَقَالَ إِنَّ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنَّا صَحِیفَةً فِیهَا مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ أَنْ یَعْمَلَ بِهِ فِی مُدَّتِهِ فَإِذَا اِنْقَضَی مَا فِیهَا مِمَّا أُمِرَ بِهِ عَرَفَ أَنَّ أَجَلَهُ قَدْ حَضَرَ فَأَتَاهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَنْعَی إِلَیْهِ نَفْسَهُ وَ أَخْبَرَهُ بِمَا لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ وَ أَنَّ اَلْحُسَیْنَ صلوات الله علیه قَرَأَ صَحِیفَتَهُ اَلَّتِی أُعْطِیَهَا وَ فُسِّرَ لَهُ مَا یَأْتِی بِنَعْیٍ وَ بَقِیَ فِیهَا أَشْیَاءُ لَمْ تُقْضَ فَخَرَجَ لِلْقِتَالِ وَ کَانَتْ تِلْکَ اَلْأُمُورُ اَلَّتِی بَقِیَتْ أَنَّ اَلْمَلاَئِکَةَ سَأَلَتِ اَللَّهَ فِی نُصْرَتِهِ فَأَذِنَ لَهَا وَ مَکَثَتْ تَسْتَعِدُّ لِلْقِتَالِ وَ تَتَأَهَّبُ لِذَلِکَ حَتَّی قُتِلَ فَنَزَلَتْ وَ قَدِ اِنْقَطَعَتْ مُدَّتُهُ وَ قُتِلَ صلوات الله علیه فَقَالَتِ اَلْمَلاَئِکَةُ یَا رَبِّ أَذِنْتَ لَنَا فِی اَلاِنْحِدَارِ وَ أَذِنْتَ لَنَا فِی نُصْرَتِهِ فَانْحَدَرْنَا وَ قَدْ قَبَضْتَهُ فَأَوْحَی اَللَّهُإِلَیْهِمْ أَنِ اِلْزَمُوا قَبْرَهُ حَتَّی تَرَوْهُ وَ قَدْ خَرَجَ فَانْصُرُوهُ وَ اِبْکُوا عَلَیْهِ وَ عَلَی مَا فَاتَکُمْ مِنْ نُصْرَتِهِ فَإِنَّکُمْ قَدْ خُصِّصْتُمْ بِنُصْرَتِهِ وَ بِالْبُکَاءِ عَلَیْهِ فَبَکَتِ اَلْمَلاَئِکَةُ تَعَزِّیاً وَ حُزْناً عَلَی مَا فَاتَهُمْ مِنْ نُصْرَتِهِ فَإِذَا خَرَجَ یَکُونُونَ أَنْصَارَهُ. (2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از حریز روایت کرده که گفت: به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه عرض کردم: قربانت گردم، با وجود احتیاجی که مردم به شما دارند چقدر عمر شما اهل بیت صلوات الله علیهم کوتاه و اجل شما خانواده به یکدیگر نزدیک است؟!! فرمود: برای هر یک از ما صحیفه و مکتوبی است که آنچه در مدت عمرش راجع به برنامه کارش احتیاج دارد در آن نوشته است، چون او امر و دستوراتی که در آن است پایانیابد، امام می فهمد که اجل او رسیده است. سپس رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله نزد او آید و خبر مرگش را به او گوید، و آنچه نزد خدا دارد، به او گزارش دهد، و حضرت امام حسین صلوات الله علیه مکتوبی را که به او دادند، قرائت کرد، و خبر مرگی که در پیش داشت برایش تفسیر شد، ولی چیزهایی در آن مکتوب باقی بود که هنوز انجام نشده بود، او برای جنگ بیرون رفت، و چیزهایی که باقی بود، این بود که ملائکه یاری کردن او را از خدا خواسته اند و خدا اجازه فرموده است ملائکه مهیا و آماده جنگ گشته و در انتظار بودند تا آن حضرت شهید شد

ص: 96

ملائکه فرود آمدند، در زمانی که عمر آن حضرت تمام شده و شهید گشته بود. ملائکه گفتند: پروردگارا! تو به ما اجازه فرود آمدن و اجازه یاریش را دادی، ولی ما فرود آمدیم و تو قبض روحش نمودی!! خداوند متعال به ایشان وحی کرد: شما بر سر قبر او باشید تا او را ببینید که بیرون آمده است آنگاه یاریش کنید، اکنون گریه کنید بر او و بر از دست رفتن یاری او از شما، زیرا شما براییاری او و گریه بر او اختصاص یافته اید، پس آن ملائکه برای عزا داری حضرت امام حسینصلوات الله علیه و برای افسوس از دست رفتن یاریش گریستند و چون بیرون آیدیاور او باشند.

23- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: أَمَرَ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه فَأَقْرَأَنِی صَحِیفَةَ اَلْفَرَائِضِ فَرَأَیْتُ جُلَّ مَا فِیهَا عَلَی أَرْبَعَةِ أَسْهُمٍ. (1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از زراره روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه دستور داد و ایشان صحیفه فرائض را برای من خواند. پس مشاهده کردم که بیشتر مسأله های آن بر چهار سهم بنا نهاده شده است.

24- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: وَجَدْتُ فِی صَحِیفَةِ اَلْفَرَائِضِ رَجُلٌ مَاتَ وَ تَرَکَ اِبْنَتَهُ وَ أَبَوَیْهِ فَلِلاِبْنَةِ ثَلاَثَةُ أَسْهُمٍ وَ لِلْأَبَوَیْنِ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا سَهْمٌ یُقْسَمُ اَلْمَالُ عَلَی خَمْسَةِ أَجْزَاءٍ فَمَا أَصَابَ ثَلاَثَةَ أَجْزَاءٍ فَلِلاِبْنَةِ وَ مَا أَصَابَ جُزْءَیْنِ فَلِلْأَبَوَیْنِ. (2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از زراره روایت کرده که گفت: در صحیفه فرائض چنینیافتم: مردی از دنیا رفت و دختر و پدر و مادرش را به جای گذارد. پس دختر سه سهم دارد و هر کدام از پدر و مادر یک سهم دارند. مال ارثی به پنج قسمت تقسیم می گردد: اموالی که به سه سهم می رسد، برای دختر است و اموالی که به دو سهم می رسد برای پدر و مادر است.

25- قال الشیخ أحمد بن علي بن أبي طالب الطبرسي: وَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْکَابُلِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ صلوات الله علیهما فَقُلْتُ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أَخْبِرْنِی بِالَّذِینَ فَرَضَ اَللَّهُ طَاعَتَهُمْ وَ مَوَدَّتَهُمْ وَ أَوْجَبَ عَلَی خَلْقِهِ اَلاِقْتِدَاءَ بِهِمْ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لِییَا أَبَا کَنْکَرَ إِنَّ أُولِی اَلْأَمْرِ اَلَّذِینَ جَعَلَهُمُ اَللَّهُ أَئِمَّةَ اَلنَّاسِ وَ أَوْجَبَ عَلَیْهِمْ طَاعَتَهُمْ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه ثُمَّ اِنْتَهَی اَلْأَمْرُ إِلَیْنَا ثُمَّ سَکَتَ فَقُلْتُ لَهُ یَا سَیِّدِی رُوِیَ لَنَا عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه أَنَّهُ قَالَ لاَ تَخْلُو اَلْأَرْضُ مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَلَی عِبَادِهِ فَمَنِ اَلْحُجَّةُ وَ اَلْإِمَامُ بَعْدَکَ؟ قَالَ اِبْنِی مُحَمَّدٌ صلوات الله علیه وَ اِسْمُهُ فِی اَلتَّوْرَاةِ بَاقِرٌ یَبْقُرُ اَلْعِلْمَ بَقْراً هُوَ اَلْحُجَّةُ وَ اَلْإِمَامُ بَعْدِی وَ مِنْ بَعْدِ مُحَمَّدٍ اِبْنُهُ جَعْفَرٌ صلوات الله علیهما اِسْمُهُ عِنْدَ أَهْلِ اَلسَّمَاءِ اَلصَّادِقُ فَقُلْتُ لَهُ یَا سَیِّدِی فَکَیْفَ صَارَ اِسْمُهُ اَلصَّادِقَ وَ کُلُّکُمْ صَادِقُونَ فَقَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ إِذَا وُلِدَ اِبْنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی

ص: 97

طَالِبٍ صلوات الله علیهم فَسَمُّوهُ اَلصَّادِقَ فَإِنَّ اَلْخَامِسَ مِنْ وُلْدِهِ اَلَّذِی اِسْمُهُ جَعْفَرٌ یَدَّعِی اَلْإِمَامَةَ اِجْتِرَاءً عَلَی اَللَّهِ وَ کَذِباً عَلَیْهِ فَهُوَ عِنْدَ اَللَّهِ جَعْفَرٌ اَلْکَذَّابُ اَلْمُفْتَرِی عَلَی اَللَّهِ اَلْمُدَّعِی لِمَا لَیْسَ لَهُ بِأَهْلٍ اَلْمُخَالِفُ عَلَی أَبِیهِ وَ اَلْحَاسِدُ لِأَخِیهِ ذَلِکَ اَلَّذِییَکْشِفُ سِرَّ اَللَّهِ عِنْدَ غَیْبَةِ وَلِیِّ اَللَّهِ ثُمَّ بَکَی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما بُکَاءً شَدِیداً ثُمَّ قَالَ کَأَنِّی بِجَعْفَرٍ اَلْکَذَّابِ وَ قَدْ حَمَلَ طَاغِیَةَ زَمَانِهِ عَلَی تَفْتِیشِ أَمْرِ وَلِیِّ اَللَّهِ وَ اَلْمُغَیَّبِ فِی حِفْظِ اَللَّهِ وَ اَلتَّوْکِیلِ بِحَرَمِ أَبِیهِ جَهْلاً مِنْهُ بِوِلاَدَتِهِ وَ حِرْصاً عَلَی قَتْلِهِ إِنْ ظَفِرَ بِهِ طَمَعاً فِی مِیرَاثِ أَبِیهِ حَتَّییَأْخُذَ بِغَیْرِ حَقِّهِ قَالَ أَبُو خَالِدٍ فَقُلْتُ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ إِنَّ ذَلِکَ لَکَائِنٌ؟ فَقَالَ إِی وَ رَبِّیإِنَّهُ

اَلْمَکْتُوبُ عِنْدَنَا فِی اَلصَّحِیفَةِ اَلَّتِی فِیهَا ذِکْرُ اَلْمِحَنِ اَلَّتِی تَجْرِی عَلَیْنَا بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ أَبُو خَالِدٍ فَقُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ثُمَّیَکُونُ مَا ذَا؟ قَالَ ثُمَّ تَمْتَدُّ اَلْغَیْبَةُ بِوَلِیِّ اَللَّهِ اَلثَّانِی عَشَرَ مِنْ أَوْصِیَاءِ رَسُولِ اَللَّهِ وَ اَلْأَئِمَّةِ بَعْدَهُ یَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ اَلْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ وَ اَلْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی ذِکْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ اَلْعُقُولِ وَ اَلْأَفْهَامِ وَ اَلْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ اَلْغَیْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ اَلْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِی ذَلِکَ اَلزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ اَلْمُجَاهِدِینَ بَیْنَیَدَیْ رَسُولِ اَللَّهِ بِالسَّیْفِ أُولَئِکَ اَلْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِیعَتُنَا صِدْقاً وَ اَلدُّعَاةُ إِلَی دِینِ اَللَّهِ سِرّاً وَ جَهْراًوَ قَالَ صلوات الله علیه اِنْتِظَارُ اَلْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ اَلْفَرَجِ.(1)

مرحوم شیخ احمد بن علی بن ابو طالب طبرسی می گوید: و از أبو حمزه ثمالى از أبو خالد كابلى روایت شده كه گفت: بر سرورم حضرت امام زین العابدین صلوات الله علیه وارد شده و گفتم: یابن رسول الله، به من فرماييد افرادى كه طاعت و دوستى شان از طرف خداوند بر ما واجب شده چه كسانند؟ همانها كه پس از رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله بر بندگان واجب است كه از ايشان پيروى كنند؟

فرمود: اى أبو كنكر، بى شكّ صاحبان امر؛ امامانى كه خداوند طاعت شان را بر همه مردم واجب ساخته عبارتند از: حضرت اميرالمؤمنين علىّ بن ابى طالب صلوات الله علیه، سپس حضرت امام حسن صلوات الله علیه، و حضرت امام حسين صلوات الله علیه دو فرزند حضرت علىّ بن ابى طالب صلوات الله علیه، تا اينكه كار به ما رسيد، سپس خاموش شد.

عرض كردم: سرور من، از حضرت اميرالمؤمنین صلوات الله علیه براى ما نقل است كه فرموده: «زمين از حجّت خداوند بر بندگان خالى نمى ماند» پس حجّت و امام پس از شما كيست؟ فرمود: پسرم محمّد صلوات الله علیه، و نام او در تورات باقر است، علم و دانش را مى شكافد شكافتنى، اوست حجّت و امام پس از من، و پس از محمّد پسرش جعفر صلوات الله علیهما است و نام او نزد اهل آسمان صادق است.

گفتم: سرور من، چگونه اسم آن حضرت صادق شد، كه همه ايشان صادق هستند؟

فرمود: پدرم از پدرش مرا حديث كرد كه رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: «وقتى فرزندم جعفر بن محمّد بن علىّ بن حسين بن علىّ بن أبى طالب صلوات الله علیهم متولّد شد نام او را صادق نهيد، كه پنجمين از فرزندان او همان كه نامش

جعفر است گستاخانه بر خدا و از سر كذب و دروغ ادّعاى امامت مى كند، پس نام او نزد خداوند جعفر كذّاب است، همان كه بر خدا افترا بسته و ادّعاى چيزى كه براى او نيست را مى كند، مخالف پدر شده و بر برادرش حسد مى ورزد، او همان است كه پرده

ص: 98

الهى را هنگام غيبت ولىّ خدا پاره مى كند.

سپس حضرت امام زین العابدین صلوات الله علیه به شدّت گريست، بعد فرمود: گويا جعفر كذّاب را مى بينم كه طاغى زمانش را وادار مى كند تا در امر ولىّ اللَّه و پنهان در حفظ خدا و موكّل بر حرم پدرش تفتيش كند به خاطر جهلى كه بر ولادت او دارد، و حرصى كه بر قتل او دارد اگر به او دسترسى يابد، و طمعى كه به ميراث او دارد تا آن را به ناحقّ غصب نمايد.

ابو خالد گفت: عرض كردم: یابن رسول الله، آيا چنين چيزى واقع خواهد شد؟فرمود: آرى به خدا كه واقع خواهد شد و آن در صحيفه اى كه نزد ماست مكتوب است، صحيفه اى كه در آن محنت هايى كه پس از رسول الله صلی الله علیه و آله بر ما جارى مى شود همه و همه مكتوب است.

أبو خالد گفت: عرض كردم: یابن رسول الله، پس از آن چه خواهد شد؟

فرمود: آنگاه غيبت ولىّ خدا طولانى خواهد شد، همان كه دوازدهمين از اوصياى رسول الله صلی الله علیه و آله و امامان پس از او است.

اى ابا خالد، مردم دوران غيبت آن امام كه معتقد به امامت و منتظر ظهور او هستند از مردم هر روزگارى برترند، زيرا خداى تعالى عقل و فهم و معرفتى به آنان عطا فرموده كه غيبت نزد آنان به منزله مشاهده است، و آنان را در آن روزگار همچون مجاهدين در مقابل رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله كه با شمشير به جهاد برخاسته اند قرار داده است، آنان مخلصان حقيقى و شيعيان راستين ما و داعيان به دين خداى تعالى در نهان و آشكارند.

و فرمود: چشم به راه بودن فرج و گشايش خود بزرگترين فرج است.

26- قال الشیخ أحمد بن علي بن أبي طالب الطبرسي، فَمِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ صَدَقَةُ بْنُ أَبِی مُوسَی عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: لَمَّا حَضَرَ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ صلوات الله علیهما اَلْوَفَاةُ دَعَا بِابْنِهِ اَلصَّادِقِ صلوات الله علیه لِیَعْهَدَ إِلَیْهِ عَهْداً فَقَالَ لَهُ أَخُوهُ زَیْدُ بْنُ عَلِیٍّ لَمَّا اِمْتَثَلْتَ فِی مِثَالِ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما رَجَوْتُ أَنْ لاَ تَکُونَ أَتَیْتَ مُنْکَراً فَقَالَ لَهُ اَلْبَاقِرُ صلوات الله علیهیَا أَبَا اَلْحُسَیْنِ إِنَّ اَلْأَمَانَاتِ لَیْسَتْ بِالْمِثَالِ وَ لاَ اَلْعُهُودَ بِالرُّسُومِ إِنَّمَا هِیَ أُمُورٌ سَابِقَةٌ عَنْ حُجَجِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ثُمَّ دَعَا بِجَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیِّ فَقَالَ یَا جَابِرُ حَدِّثْنَا بِمَا عَایَنْتَ مِنَ اَلصَّحِیفَةِ فَقَالَ لَهُ نَعَمْ یَا أَبَا جَعْفَرٍ دَخَلْتُ عَلَی مَوْلاَتِی فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأُهَنِّئَهَا بِوِلاَدَةِ اَلْحَسَنِ صلوات الله علیه فَإِذَا بِیَدِهَا صَحِیفَةٌ بَیْضَاءُ مِنْ دُرَّةٍ فَقُلْتُیَا سَیِّدَةَ اَلنِّسْوَانِ مَا هَذِهِ اَلصَّحِیفَةُ اَلَّتِی أَرَاهَا مَعَکَ قَالَتْ فِیهَا أَسْمَاءُ أَئِمَّةٍ مِنْ وُلْدِی قُلْتُ لَهَا نَاوِلِینِی لِأَنْظُرَ فِیهَا- قَالَتْ یَا جَابِرُ لَوْ لاَ اَلنَّهْیُ لَکُنْتُ أَفْعَلُ وَ لَکِنَّهُ قَدْ نُهِیَ أَنْ یَمَسَّهَا إِلاَّ نَبِیٌّ أَوْ وَصِیُّ نَبِیٍّ أَوْ أَهْلُ بَیْتِ نَبِیٍّ وَ لَکِنَّهُ مَأْذُونٌ لَکَ أَنْ تَنْظُرَ إِلَی بَاطِنِهَا مِنْ ظَاهِرِهَا قَالَ جَابِرٌ فَقَرَأْتُ فَإِذَا فِیهَا أَبُو اَلْقَاسِمِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمُصْطَفَی بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ بْنِ هَاشِمِ بْنِ عَبْدِ مَنَافٍ أُمُّهُ آمِنَةُ صلی الله علیه و آله أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه اَلْمُرْتَضَی أُمُّهُ فَاطِمَةُ بِنْتُ أَسَدِ بْنِ هَاشِمِ بْنِ عَبْدِ مَنَافٍ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْبَرُّ اَلتَّقِیُّ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ أُمُّهُمَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ أَبُو مُحَمَّدٍ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْعَدْلُ أُمُّهُ شَهْرَبَانُوَیْهِ بِنْتُ یَزْدَجَرْدَ بْنِ شَهْرِیَارَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرُ أُمُّهُ أُمُّ عَبْدِ اَللَّهِ بِنْتُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقُ - أُمُّهُ

ص: 99

أُمُّ فَرْوَةَ بِنْتُ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی بَکْرٍ أَبُو إِبْرَاهِیمَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ اَلثِّقَةُ أُمُّهُ جَارِیَةٌ اِسْمُهَا حَمِیدَةُ اَلْمُصَفَّاةُ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی اَلرِّضَا أُمُّهُ جَارِیَةٌ اِسْمُهَا نَجْمَةُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلزَّکِیُّ أُمُّهُ جَارِیَةٌ اِسْمُهَا خَیْزُرَانَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْأَمِینُ أُمُّهُ جَارِیَةٌ اِسْمُهَا سَوْسَنُ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلرَّضِیُّ أُمُّهُ جَارِیَةٌ اِسْمُهَا سُمَانَةُ تُکَنَّی أُمَّ اَلْحَسَنِ أَبُو اَلْقَاسِمِ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ وَ هُوَ اَلْحُجَّةُ اَلْقَائِمُ أُمُّهُ جَارِیَةٌ اِسْمُهَا نَرْجِسُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ.(1)

مرحوم شیخ احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی می گوید: از آن جمله روایت است از صدقه بن ابو موسی از ابو بصیر که گفت: هنگام وفات حضرت امام محمد باقر صلوات الله عليه آن حضرت فرزندخود حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه را خوانده و عهد را به او سپرد، پس برادرش زيد به او گفت: چرا در باره من همان كه در باره حسن و حسين صلوات الله علیهما رخداد اعمال نكردى، اميد داشتم كه كار منكرى از تو سر نزند!.

حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه به او فرمود: اى ابو الحسن (كنيه زيد)، امانات در مثال نمى آيند، و نه عهود در رسوم، و هر آينه آنها امورى است سابق و نوشته شده از حجّت هاى خداوند تبارک و تعالى!. سپس آن حضرت جابر بن عبد اللَّه انصارىّ را خوانده و فرمود: اى جابر، حديث صحيفه را همان طور كه ديدى براى ما بيان كن.

جابر گفت: بسيار خوب اى ابو جعفر، روزى بر سرورم حضرت فاطمه زهراء صلوات الله علیها دختر گرامى رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله براى تهنيت ولادت حضرت امام حسين صلوات الله علیه وارد شدم، ديدم در دستان مبارک آن حضرت صحیفه ای سفيد از درّ است، عرض كردم: اى سرور بانوان، اين صحیفه چيست؟ فرمود: در آن اسامى امامان از اولادم مى باشد.

عرض كردم: آن را به من دهيد تا در آن بنگرم، فرمود: اى جابر، اگر ممنوعيت نبود حتماً اين كار را مى كردم، و ليكن دست سودن به آن جز براى انبياء و اوصياء يا اهل بيت رسول الله صلی الله علیه و آله ممنوع مى باشد، ولى تو اجازه دارى از ظاهر به داخل آن نگاه كنى.

جابر گفت: اين جملات را در آن خواندم:

أبو القاسم محمّد بن عبد اللَّه مصطفى ابن عبد المطّلب ابن هاشم ابن عبد مناف، مادر او آمنه است.

أبو الحسن علىّ بن أبى طالب مرتضى، مادرش فاطمه بنت اسد ابن هاشم بن عبد مناف.

أبو محمّد حسن بن علىّ تقىّ.

أبو عبد اللّه حسين بن علىّ، مادر آن دو فاطمه دختر محمّد.

أبو محمّد علىّ بن حسين عدل، مادرش شهربانويه دختر يزدگرد ابن شهريار.

أبو جعفر محمّد بن على باقر، مادرش امّ عبد اللَّه دختر حسن بن علىّ بن أبى طالب.

أبو عبد اللَّه جعفر بن محمّد صادق، مادرش امّ فروه دختر قاسم بن محمّد بن أبى بكر.

أبو إبراهيم موسى بن جعفر ثقه، مادرش كنيزى به نام حميده مصفّاة است.

أبو الحسن علىّ بن موسى رضا، مادرش كنيزى به نام نجمه است.

ص: 100

أبو جعفر محمّد بن علىّ زكىّ، مادرش كنيزى به نام خيزران است.

أبو الحسن علىّ بن محمّد امين، مادرش كنيزى به نام سوسن است.

أبو محمّد حسن بن علىّ رضى الله عنه، مادرش كنيزى به نام سمانه با كنيه أمّ حسن است.

أبو القاسم م ح م د بن حسن، و او حجّة اللَّه قائم است، مادرش كنيزى به نام نرجس است صلوات الله علیهماجمعین.

27- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ حَمْزَةَ اَلْعَلَوِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ دُرُسْتَ اَلسَّرْوِیُّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِمْرَانَ اَلْکُوفِیُّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه أَنَّهُ قَالَ یَا إِسْحَاقُ أَ لاَ أُبَشِّرُکَ قُلْتُ بَلَی جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ وَجَدْنَا صَحِیفَةً بِإِمْلاَءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَطِّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه فِیهَا بِسْمِ اَللّٰهِ اَلرَّحْمٰنِ اَلرَّحِیمِ هَذَا کِتَابٌ مِنَ اَللّٰهِ اَلْعَزِیزِ اَلْعَلِیمِ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ مِثْلَهُ سَوَاءً إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثِهِفِی آخِرِهِ ثُمَّ قَالَ اَلصَّادِقُ صلوات الله علیهیَا إِسْحَاقُ هَذَا دِیْنُ اَلْمَلاَئِکَةِ وَ اَلرُّسُلِ فَصُنْهُ عَنْ غَیْرِ أَهْلِهِیَصُنْکَ اَللَّهُ تَعَالَی وَ یُصْلِحْ بَالَکَ ثُمَّ قَالَ مَنْ دَانَ بِهَذَا أَمِنَ مِنْ عِقَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از اسحاق بن عمّار روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه (به من) فرمود: ای اسحاق! می خواهی به تو مژده دهم؟ اسحاق گوید: عرض کردم: بلی، قربانت گردم ای پسر رسول الله، حضرت فرمود: در صحیفه ای به املاء رسول اللّٰه صلی اللّٰه علیه و آله و خط حضرتّ امیرالمؤمنین صلوات الله علیهیافتیم که در آن چنین آمده است: «بسم اللّٰه الرّحمن الرّحیم این، نامه ای است از جانب خداوند با عزّت و قدرت و علیم» و سپس بقیّه حدیث را مانند حدیث قبل ذکر نمود جز اینکه آخر حدیث را این گونه نقل کرد: سپس حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: ای اسحاق! این، دین ملائکه و رسولان است، آن را از غیر اهلش مصون و مخفی بدار، خداوند تو را حفظ کند! و احوالت را اصلاح نماید! سپس فرمود: هر کس به این مطالب متدیّن شود از عقاب خداوند عزّ و جلّ در امان خواهد بود.

توضیح: در کتاب عیون أخبار الرضا صلوات الله علیه قبل از حدیث مذکور، حدیث لوح جابر بن عبدالله انصاری آورده شده است.

28- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ ثَابِتٍ اَلدَّوَالِینِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ بِمَدِینَةِ اَلسَّلاَمِ سَنَةَ اِثْنَتَیْنِ وَ خَمْسِینَ وَ ثَلاَثِمِائَةٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلصَّمَدِ اَلْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عَاصِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهم أجمعین قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عِنْدَهُ أُبَیُّ بْنُ کَعْبٍ فَقَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَرْحَباً بِکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ یَا زَیْنَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ قَالَ أُبَیٌّ کَیْفَیَکُونُ غَیْرُکَیَا رَسُولَ اَللَّهِ زَیْنَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَلْحُسَیْنَ صلوات الله علیه فِی اَلسَّمَاءِ أَکْبَرُ مِنْهُ فِی

ص: 101

اَلْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمَکْتُوبٌ عَلَییَمِینِ عَرْشِ اَللَّهِ ثُمَّ ذَکَرَ اَلْمَهْدِیَّ صلوات الله علیه مِنْ وُلْدِهِ یَرْضَی بِهِ کُلُّ مُؤْمِنٍ یَحْکُمُ بِالْعَدْلِ وَ یَأْمُرُ بِهِ یَخْرُجُ مِنْ تِهَامَةَ حَتَّی تَظْهَرَ اَلدَّلاَئِلُ وَ اَلْعَلاَمَاتُ یَجْمَعُ اَللَّهُ لَهُ مِنْ أَقَاصِی اَلْبِلاَدِ عَلَی عَدَدِ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلاَثِمِائَةٍ وَ ثَلاَثَةَ عَشَرَ رَجُلاً مَعَهُ صَحِیفَةٌ فِیهَا عَدَدُ أَسْمَاءِ أَصْحَابِهِ وَ آبَائِهِمْ وَ بُلْدَانِهِمْ وَ حُلاَهُمْ وَ کُنَاهُمْ قَالَ أُبَیٌّ وَ مَا عَلاَمَتُهُ وَ دَلاَئِلُهُ قَالَ لَهُ عَلَمٌ إِذَا حَانَ وَقْتُ خُرُوجِهِ اِنْتَشَرَ ذَلِکَ اَلْعَلَمُ بِنَفْسِهِ فَنَادَاهُ اَلْعَلَمُ اُخْرُجْ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ وَ اُقْتُلْ أَعْدَاءَ اَللَّهِ فَلاَ یَحِلُّ لَکَ أَنْ تَقْعُدَ عَنْ أَعْدَاءِ اَللَّهِ وَ لَهُ سَیْفٌ إِذَا حَانَ وَقْتُ خُرُوجِهِ اِقْتَلَعَ مِنْ غِمْدِهِ فَنَادَاهُ اَلسَّیْفُ اُخْرُجْ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ فَلاَ یَحِلُّ لَکَ أَنْ تَقْعُدَ عَنْ أَعْدَاءِ اَللَّهِ یَخْرُجُ وَ جَبْرَئِیلُ عَنْیَمِینِهِ وَ مِیکَائِیلُ عَنْ یَسَارِهِ وَ شُعَیْبُ بْنُ صَالِحٍ عَلَی مُقَدِّمَتِهِ إِنَّ اَللَّهَ أَنْزَلَ عَلَیَّ اِثْنَتَیْ عَشْرَةَ صَحِیفَةً بِاثْنَیْ عَشَرَ خَاتَماً اِسْمُ کُلِّ إِمَامٍ عَلَی خَاتَمِهِ وَ صِفَتُهُ فِی صَحِیفَتِهِ.(1)

مرحوم شیخ صدوق با سند مذکور از حضرت امام حسین صلوات الله علیه روایت کرده که فرمود: خدمت رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله رسیدم و دیدم ابی بن کعب، نزد آن حضرت است. رسول اللهصلّی اللّٰه علیه و آله به من فرمود: مرحبا به تو ای ابو عبد اللّٰه! ای زینت آسمانها و زمین! ابی گفت: غیر تو چگونه زینت آسمانها و زمین می شود؟! حضرت فرمود: وجود حضرت امام حسین صلوات الله علیه در آسمانها بزرگتر از وجود آن در زمین است. و اسم او در طرف راست عرش خداوند نوشته شده. سپس سخن از حضرت مهدی عجّل اللّٰه تعالی فرجه الشریف از فرزندانش به میان آورد که به واسطه او هر مؤمنی راضی می شود. به عدل حکم می کند و به عدل، دستور می دهد و از تهامه قیام می کند تا اینکه معجزات و براهین را آشکار سازد. به تعداد اهل بدر که سیصد و سیزده نفر بودند، خداوند برای او از شهرهای مختلف جمع می کند. صحیفه ای دارد که در آن نام یارانش و نام پدران، شهرهای آنان، قبیله و کنیه هایشان وجود دارد. ابی گفت: علامت و نشانه اش چیست؟ حضرت فرمود: او پرچمی دارد و موقعی که هنگام قیام او برسد، آن پرچم به خودی خود، به حرکت در می آید و ندا می کند: ای ولی خدا! قیام کن و دشمنان خدا را بکش. اکنون برای تو جایز نیست که در مقابل دشمنان خدا خاموش بنشینی. و او شمشیری دارد که هنگام قیامش از غلاف خارج می شود و ندا می کند: ای ولی خدا! قیام کن - جایز نیست در مقابل دشمنان خدا خاموش بنشینی، دشمنان خدا را بکش - وقتی که خروج می کند، جبرئیل در طرف راست او، میکائیل در طرف چپ و شعیب بن صالح در جلو آن حضرت، حرکت می کنند. خداوند دوازده صحیفه بر من نازل کرد، با دوازده مهر آن که نام هر کدام از امامان، در مهر و اوصافش در صحیفه موجود است.

29- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ قَیْسٍ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: نَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِصَحِیفَةٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ لَمْ یُنْزِلِ اَللَّهُ تَعَالَی کِتَاباً قَبْلَهُ وَ لاَ بَعْدَهُ وَ فِیهِ خَوَاتِیمُ مِنَ اَلذَّهَبِ فَقَالَ لَهُ یَا مُحَمَّدُ هَذِهِ وَصِیَّتُکَ إِلَی اَلنَّجِیبِ مِنْ أَهْلِکَ فَقَالَ لَهُ یَا جَبْرَئِیلُ مَنِ اَلنَّجِیبُ مِنْ أَهْلِی قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ مُرْهُ إِذَا تُوُفِّیتَ أَنْ یَفُکَّ خَاتَمَهَا وَ یَعْمَلَ بِمَا فِیهِ فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَکَّ عَلِیٌّ صلوات الله علیه خَاتَماً ثُمَّ عَمِلَ بِمَا فِیهِ وَ مَا تَعَدَّاهُ ثُمَّ دَفَعَهَا إِلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ صلوات الله علیهما فَفَکَّ خَاتَماً وَ عَمِلَ بِمَا فِیهِ وَ مَا تَعَدَّاهُ ثُمَّ دَفَعَهَا إِلَی اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ

ص: 102

صلوات الله علیهما فَفَکَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ اُخْرُجْ بِقَوْمٍ إِلَی اَلشَّهَادَةِ لَهُمْ مَعَکَ وَ اِشْرِ نَفْسَکَ لِلَّهِ فَعَمِلَ بِمَا فِیهِ وَ مَا تَعَدَّاهُ ثُمَّ دَفَعَهَا إِلَی رَجُلٍ بَعْدَهُ فَفَکَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ أَطْرِقْ وَ اُصْمُتْ وَ اِلْزَمْ مَنْزِلَکَ وَ اُعْبُدْ رَبَّکَ حَتّٰییَأْتِیَکَ اَلْیَقِینُ ثُمَّ دَفَعَهَا إِلَی رَجُلٍ بَعْدَهُ فَفَکَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ أَنْ حَدِّثِ اَلنَّاسَ وَ أَفْتِهِمْ وَ اُنْشُرْ عِلْمَ آبَائِکَ فَعَمِلَ بِمَا فِیهِ وَ مَا تَعَدَّاهُ ثُمَّ دَفَعَهَا إِلَی رَجُلٍ بَعْدَهُ فَفَکَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ أَنْ حَدِّثِ اَلنَّاسَ وَ أَفْتِهِمْ وَ صَدِّقْ آبَاءَکَ وَ لاَ تَخَافَنَّ إِلاَّ اَللَّهَ فَإِنَّکَ فِی حِرْزٍ مِنَ اَللَّهِ وَ ضَمَانٍ وَ هُوَ یَدْفَعُهَا إِلَی رَجُلٍ بَعْدَهُ وَ یَدْفَعُهَا مَنْ بَعْدَهُ إِلَی مَنْ بَعْدَهُ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از حسن بن سماعه روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: جبرئیل علیه السّلام به رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله نازل شد و صحیفه ای را از آسمان با خود آورد که نه قبلا و نه بعدا مشابه آن نازل نگردید، در آن صحیفه مهرهایی از طلا بود، حضرت جبرئیل به رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله عرض کرد: ای محمّد! این وصیّت تو است به نجیب و برگزیدهاز اهلت. حضرت فرمود: ای جبرئیل! نجیب از اهل من کیست؟عرضه داشت: حضرت علی بن ابی طالب، به او امر کن پس از آن که رحلت و وفات نمودید مهر این صحیفه را بشکند و به آنچه در آن نوشته عمل نماید. پس از رحلت رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله علی صلوات الله علیه مهر را برداشت و به آنچه در آن نوشته بود عمل نمود و سپس هنگام رحلت آن را به حضرت حسن بن علی صلوات الله علیهما داد، آن جناب مهر بعدی را شکست و به آنچه در آن نوشته بود عمل کرد و در وقت وفات ورقه را به حضرت حسین بن علی صلوات الله علیهما داد، آن حضرت مهر بعدی را برداشت در نامه نوشته بود: قوم و خویشانت را با خود به سمت شهادت ببر و خود را قربانی خدا کن، حضرت به آنچه در آن بود عمل فرمود و سپس در وقت ارتحال از این عالم صحیفه را به امام بعدی مسترد فرمود، آن حضرت مهر بعدی را شکست در آن نوشته بود خاموش و ساکت و ملازم منزل باش و پروردگارت را عبادت کن تا زمان رحلت فرا رسد سپس آن حضرت صحیفه را به امام بعد از خود سپرد آن حضرت نیز مهر از آن برداشت در صفحه نوشته بود: برای مردم حدیث بگو و فتوی بده و علم پدرانت را منتشر نما، حضرت به آنچه در آن نوشته بود عمل نمود سپس در وقت رحلت صحیفه را به امام بعدی تسلیم کرد، آن حضرت مهرش را شکست در آن نوشته بود برای مردم حدیث بگو و فتوی بده و پدرانت را تصدیق کن و اصلا خوف و هراس نداشته باش مگر از خدا چه آن که تو در امان خدا و ضمان او هستی، سپس آن حضرت صحیفه را به امام بعد از خود دفع نمود و آن حضرت نیز آن را به امام بعد از خود داد و او نیز به امام بعد و به همین منوال تا روز قیامت به پا شود.

30- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ وَ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ جَمِیعاً قَالُوا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْهَاشِمِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی عُبَیْدُ بْنُ نَفِیسٍ اَلْأَنْصَارِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ سَمَاعَةَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: نَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِصَحِیفَةٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ لَمْ یُنْزِلِ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مِنَ اَلسَّمَاءِ کِتَاباً مِثْلَهَا قَطُّ قَبْلَهَا وَ لاَ بَعْدَهَا مَخْتُوماً فِیهِ خَوَاتِیمُ مِنْ ذَهَبٍ فَقَالَ لَهُ یَا مُحَمَّدُ هَذِهِ وَصِیَّتُکَ إِلَی اَلنَّجِیبِ مِنْ أَهْلِکَ قَالَ یَا جَبْرَئِیلُ وَ مَنِ اَلنَّجِیبُ مِنْ أَهْلِی

ص: 103

قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ مُرْهُ إِذَا تُوُفِّیتَ أَنْ یَفُکَّ خَاتَماً مِنْهَا وَ یَعْمَلَ بِمَا فِیهِ فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَکَّ عَلِیٌّ صلوات الله علیه خَاتَماً ثُمَّ عَمِلَ بِمَا فِیهِ مَا تَعَدَّاهُ ثُمَّ دَفَعَ اَلصَّحِیفَةَ إِلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ صلوات الله علیهما فَفَکَّ خَاتَماً وَ عَمِلَ بِمَا فِیهِ مَا تَعَدَّاهُ ثُمَّ دَفَعَهَا إِلَی اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صلوات الله علیهما فَفَکَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ أَنِ اُخْرُجْ بِقَوْمٍ إِلَی اَلشَّهَادَةِ لاَ شَهَادَةَ لَهُمْ إِلاَّ مَعَکَ وَ اِشْرِ نَفْسَکَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَعَمِلَ بِمَا فِیهِ مَا تَعَدَّاهُ ثُمَّ دَفَعَهَا إِلَی رَجُلٍ بَعْدَهُ فَفَکَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ أَطْرِقْ وَ اُصْمُتْ وَ اِلْزَمْ مَنْزِلَکَ وَ اُعْبُدْ رَبَّکَ حَتّٰییَأْتِیَکَ اَلْیَقِینُ ثُمَّ دَفَعَهَا إِلَی رَجُلٍ بَعْدَهُ فَفَکَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ أَنْ حَدِّثِ اَلنَّاسَ وَ أَفْتِهِمْ وَ اُنْشُرْ عِلْمَ آبَائِکَ وَ لاَ تَخَافَنَّ أَحَداً إِلاَّ اَللَّهَ فَإِنَّکَ فِی حِرْزِ اَللَّهِ وَ ضَمَانِهِ وَ أَمَرَ بِدَفْعِهَا فَدَفَعَهَا إِلَی مَنْ بَعْدَهُ وَ یَدْفَعُهَا مَنْ بَعْدَهُ إِلَی مَنْ بَعْدَهُ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ. (1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از جعفر بن سماعه روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود حضرت جبرئیلیک صحیفه برای رسول الله صلی الله علیه و آله از آسمان فرود آورد که خدای تبارک و تعالی هرگز از آسمان مانند آن کتابی نیاورده و نخواهد آورد که بر آنمهرهای طلائی زده شده بود، فرمود: ای محمد! این وصیت نامه تو است برای نجیب خاندانت، فرمود: ای جبرئیل! نجیب خاندانم کیست؟ فرمود: حضرت علی بن ابی طالب، به او فرمان بده چون از دنیا رفتی که یک مهر را بشکند بدان چه در آن نوشته عمل کند، چون رسول الله صلی الله علیه و آله درگذشت علی صلوات الله علیهیک مهر را شکست و بدان چه در آن بود عمل کرد و از آن فراتر نرفت سپس صحیفه را به حضرت حسن بن علی صلوات الله علیهما داد او هم یک مهر را شکست بدان چه در آن بود عمل کرد و فراتر نرفت سپس آن را به حضرت حسین بن علی صلوات الله علیهما داد یک مهر را شکست در آن یافت که جمعی را برای شهادت ببر که باید با تو شهید شوند و این سعادت را با دیگری درک نکنند تو خود را به خدای عز و جل بفروش بدان چه در آن بود عمل کرد و از آن فراتر نرفت سپس او را به مردی(حضرت امام زین العابدین صلوات الله علیه) بعد از خود داد در آن یافت که سر به زیر و انداز و خاموش باش و در منزلت بنشین و عبادت پروردگارت بکن تا مرگت برسد، سپس آن را به مردی(حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه) بعد از خود داد مهری را برداشت و در آن دید که باید برای مردم حدیث بگویی و فتوا بدهی و علم پدران خود را نشر کنی و از کسی جز خدا نترسی زیرا تو در حفظ و ضمانت خدا هستی و او را به آن که بعد از وی بوده (حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه) داده و او به بعد از خود میدهد تا روز قیامت.

31- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ سَهْلٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: إِنَّ فِی صَحِیفَةٍ مِنَ الْحُدُودِ ثُلُثَ جَلْدَةٍ مَنْ تَعَدَّی ذَلِکَ کَانَ عَلَیْهِ حَدُّ جَلْدَةٍ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از از سلیمان روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در یک صحیفه ای، از حدود یک سوم تازیانه بیان شده است که هر کس از آن تعدی کند، باید او را یک تازیانه زد.

ص: 104

32- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: قُلْتُ إِنَّ النَّاسَ یَذْکُرُونَ أَنَّ عِنْدَکُمْ صَحِیفَةً طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِیهَا مَا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ النَّاسُ وَ أَنَّ هَذَا هُوَ الْعِلْمُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه لَیْسَ هَذَا هُوَ الْعِلْمُ إِنَّمَا هُوَ أَثَرٌ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله إِنَّ الْعِلْمَ الَّذِییَحْدُثُ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از منصور بن حازم روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه علیه پرسیدم: مردم می گویند نزد شما صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع که تمام نیازهای مردم در آن هست و علم همان است. حضرت فرمود: این علم(کامل) نیست؛ (صحیفه) اثری است که از رسول الله صلی الله علیه و آله برای ما باقیمانده. علم(کامل) آن چیزی است که در هر شبانه روز(در روایات دیگری آمده ساعت به ساعت) پدید می آید.

33- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن الْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ بَکْرِ بْنِ کَرِبٍ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه فَسَمِعْنَاهُ یَقُولُ أَمَا وَ اللَّهِ إِنَّ عِنْدَنَا مَا لَا نَحْتَاجُإِلَی

النَّاسِ وَ إِنَّ النَّاسَ لَیَحْتَاجُونَ إِلَیْنَا إِنَّ عِنْدَنَا الصَّحِیفَةَ سَبْعُونَ ذِرَاعاً بِخَطِّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ إِمْلَاءِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِمَا وَ عَلَی أَوْلَادِهِمَا فِیهَا مِنْ کُلِّ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ إِنَّکُمْ لَتَأْتُونَنَا فَتَدْخُلُونَ عَلَیْنَا فَنَعْرِفُ خِیَارَکُمْ مِنْ شِرَارِکُمْ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از بکر بن کرب روایت کرده که گفت: نزد حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بودیم. شنیدیم که می فرمود: به خدا سوگند نزد ما چیزی است که ما را از مردم بی نیاز می کند. مردم محتاج به ما هستند. در نزد ما صحیفه ای است به خط علی صلوات الله علیه و املای رسول الله صلّی اللَّه عليه و آله به طول هفتاد ذراع که در آن هر نوع حلال و حرامی ذکر شده است. شما پیش ما می آیید و نزد ما می رسید و ما خوب تان را از بد می شناسیم.

34- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ إِنَّ عِنْدَنَا لَصَحِیفَةً طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ مَا مِنْ حَلَالٍ وَ لَا حَرَامٍ إِلَّا وَ هُوَ فِیهَا حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از سلیمان بن خالد روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در نزد ما صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع و به املای رسول الله صلّی اللَّه علیه و آله و دست خط خود علی صلوات الله علیه که هر حلال و حرامی در آن هست، حتی جریمه خدشه.

35- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ وَ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: أَشَارَ إِلَی بَیْتٍ کَبِیرٍ وَ قَالَ یَا حُمْرَانُ إِنَّ

ص: 105

فِی هَذَا الْبَیْتِ صَحِیفَةً طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً بِخَطِّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ إِمْلَاءِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله لَوْ وَلِینَا النَّاسَ لَحَکَمْنَا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ لَمْ نَعْدُ مَا فِی هَذِهِ الصَّحِیفَةِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از حمران بن اعین روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه به یک خانه بزرگ اشاره کرد و فرمود: ای حمران! در این خانه صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع، به خط علی صلوات الله علیه و املای رسول الله صلی الله علیه و آله. اگر حاکم بر مردم بشویم، به آنچه که خدا نازل کرده میان آنها حکم می کنیم و از دستور صحیفه تجاوز نمی کنیم.

36- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوبیَزِیدَ عَنِ الحسن بن علیّ الْوَشَّاءِ عَنِ عبد الله بن سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ عِنْدَنَا صَحِیفَةً طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً أَمْلَاهُ رَسُولُ اللَّهِ صلیالله علیه و آله وَ خَطَّهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ وَ إِنَّ فِیهَا لَجَمِیعَ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ النَّاسُ حَتَّیأَرَشَ

الْخَدْشِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالله بن سنان روایت کرده که گفت گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در نزد ما صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع که رسول الله صلی الله علیه و آله آن را املاء فرموده و به خط خود علی صلوات الله علیه است و در آن تمام آنچه مردم به آن محتاج هستندند هست، حتی جریمه خراش.

37- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الحسین بن سعید الْأَهْوَازِیِّ عَنْ فَضَالَةَ بن أیوب عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه إِنَّ عِنْدَنَا صَحِیفَةً مِنْ کُتُبِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه طُولُهَا سَبْعُونَ ذَرْعاً فَنَحْنُ نَتَّبِعُ مَا فِیهَا لَا نَعْدُوهَا وَ سَأَلْتُهُ عَنْ مِیرَاثِ الْعِلْمِ مَا بَلَغَ أَ جَوَامِعُ هُوَ مِنَ الْعِلْمِ أَمْ فِیهِ تَفْسِیرُ کُلِّ شَیْ ءٍ مِنْ هَذِهِ الْأُمُورِ الَّتِی تَتَکَلَّمُ فِیهِ النَّاسُ مِثْلِ الطَّلَاقِ وَ الْفَرَائِضِ فَقَالَ إِنَّ عَلِیّاً صلوات الله علیه کَتَبَ الْعِلْمَ کُلَّهُ الْقَضَاءَ وَ الْفَرَائِضَ فَلَوْ ظَهَرَ أَمْرُنَا لَمْ یَکُنْ شَیْ ءٌ إِلَّا فِیهِ سُنَّةٌ نُمْضِیهَا.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از محمد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: نزد ما صحیفه ای از کتب علی صلوات الله علیه است که طول آن هفتاد ذراع می باشد و ما از آنچه در آن است تبعیت می کنیم و از آن تجاوز نمی کنیم. از آن حضرت در مورد میراث باقی مانده علوم پرسیدم و گفتم: آیا جامعه ها جزئی از علوم هستند یا اینکه در آن تفسیر تمام اموری است که مردم در مورد آن تکلم می کنند، مانند طلاق و فرائض؟ فرمود: علی صلوات الله علیه تمام علم را از قضاء و فرائض کتابت کرد. هنگامی که امر ما ظاهر شود، چیزی نمی ماند مگر اینکه برای ما در آن سنتی است که به آن عمل خواهیم کرد.

38- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن یَعْقُوبُ بْنُ إِسْحَاقَ الرَّازِیُّ الْحَرِیرِیُّ عَنْ أَبِی عِمْرَانَ الْأَرْمَنِیِّ عَنْ

ص: 106

عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِییَعْفُورٍ قَالا قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه إِنَّ عِنْدَنَا صَحِیفَةً طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِیهَا مَا یُحْتَاجُ إِلَیْهِ حَتَّی إِنَّ فِیهَا أَرْشَ الْخَدْشِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از منصور بن حازم و عبدالله بن ابییعفور روایت کرده که گفتند: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در نزد ما صحیفه ای است که طول آن هفتاد ذراع است و در آن تمام آنچه که به آن احتیاج پیدا شود وجود دارد، حتی جریمه خراش.

39- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بن علي بن فضال عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه نَحْواً مِنْ سِتِّینَ رَجُلًا قَالَ فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ عِنْدَنَا وَ اللَّهِ صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً مَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ حَلَالٍ أَوْ حَرَامٍ إِلَّا وَ هُوَ فِیهَا حَتَّی إِنَّ فِیهَا أَرْشَ الْخَدْشِ.(2)مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از محمد بن عبدالملک روایت کرده که گفت: حدود شصت نفر نزد حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بودیم که از آن شنیدم که می فرمود: به خدا قسم در نزد ما صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع که هیچ حلال و حرام الهی وجود ندارد، مگر اینکه در آن صحیفه ذکر گردیده، حتی در آن جریمه خراش نیز هست.

40- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنِ الْمُنَخَّلِ بْنِ جَمِیلٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ إِنَّ عِنْدِی لَصَحِیفَةً فِیهَا تِسْعَ عَشْرَةَ صَحِیفَةً قَدْ حَبَاهَا رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از جابر بن یزید روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: در نزد من صحیفه ای است که در آن نوزده صحیفه وجود دارد که رسول الله صلی الله علیه و آله آن را هبه کرده است.

41- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَیْهِ وَ فِییَدِهِ صَحِیفَةٌ فَغَطَّاهَا مِنِّی بِطَیْلَسَانِهِ ثُمَّ أَخْرَجَهَا فَقَرَأَهَا عَلَیَّ إِنَّ مَا یُحَدِّثُ بِهَا الْمُرْسَلُونَ کَصَوْتِ السِّلْسِلَةِ أَوْ کَمُنَاجَاةِ الرَّجُلِ صَاحِبَهُ.(4)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از زراره روایت کرده که گفت: خدمت معصوم صلوات الله علیه رسیدم و در دستش صحیفه ای بود. آن را زیر لباس خود کرد و از من پوشاند. بعد خارج کرد و برای من خواند: آنچه پیامبران نقل می کنند، مانند صدای زنجیریا گفتگوی شخصی است با دیگری.

توضیح: اینکه گفته: آنچه پیامبران نقل می کنند... تا آخر جمله، منظور آن چیزی است که معصوم صلوات الله علیه از صحیفه

ص: 107

قرائت کرده است.

42- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یُونُسَ عَنْ مُعَتِّبٍ قَالَ قَالَ: أَخْرَجَ إِلَیْنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه صَحِیفَةً عَتِیقَةً مِنْ صُحُفِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه فَإِذَا فِیهَا مَا نَقُولُ إِذَا جَلَسْنَا لِنَتَشَهَّدَ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از معتب روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه صحیفه ای قدیمی از صحیفه های علی صلوات الله علیه را به ما نشان داد که در آن، آنچه را که هنگامی که ما نشستیم می گفتیم مشاهده کردیم.

43- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ أَوْ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ إِنَّعِنْدَنَا

صَحِیفَةً فِیهَا مَا یُحْتَاجُ إِلَیْهِ حَتَّی إِنَّ فِیهَا أَرْشَ الْخَدْشِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از منصور بن حازم روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در نزد ما صحیفه ای است که در آن تمام آنچه به آن احتیاج پیدا شود وجود دارد، حتی جریمه خراش.

44- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ فِی الْبَیْتِ صَحِیفَةً طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً مَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ حَلَالٍ وَ لَا حَرَامٍ إِلَّا وَ (هُوَ) فِیهَا حَتَّی أَرْشِ الْخَدْشِ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالرحمن بن ابی عبد الله روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در خانه صحیفه ای است که در آن تمام حلال و حرام الهی وجود دارد، حتی جریمه خراش.

45- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن العباس بن مَعْرُوفٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِی الْعَبَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: وَ اللَّهِ إِنَّ عِنْدَنَا لَصَحِیفَةً طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِیهَا جَمِیعُ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ النَّاسُ حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَکَتَبَهَا عَلیٌّ بِیَدِهِ صَلَوَاتُ اللهِ عَلَیهِ.(4)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابی العباس روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: به خدا قسم نزد ما صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع که در آن جمیع آنچه به آن احتیاج پیدا شود وجود دارد، حتی

ص: 108

جریمه خراش. این صحیفه به املای رسول الله صلی الله علیه و آله است که علی صلوات الله علیه با دست خود آن را نوشته است.

46- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ إِنَّ جَبْرَئِیلَ أَتَی رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله بِصَحِیفَةٍ مَخْتُومَةٍ بِسَبْعِ خَوَاتِیمَ مِنْ ذَهَبٍ وَ أُمِرَ إِذَا حَضَرَهُ أَجَلُهُ أَنْ یَدْفَعَهَا إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه فَیَعْمَلُ بِمَا فِیهِ وَ لَا یَجُوزُ إِلَی غَیْرِهِ وَ أَنْ یَأْمُرَ کُلَّ وَصِیٍّ مِنْ بَعْدِهِ أَنْ یَفُکَّ خَاتَمَهُ وَ یَعْمَلَ بِمَا فِیهِ وَ لَا یَجُوزُ غَیْرَهُ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبداللَّه بن سنان روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: حضرت جبرئیل برای رسول الله صلی الله علیه و آله صحیفه ای آورد که با هفت مهر از طلا ممهور شده بود، و او را مأمور کرد که وقتی هنگام مرگش فرا رسید، آن را به حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیه سپارد و او عمل به دستورات آن صحیفه کند و هرگز آن را به غیر علی صلوات الله علیه واگذار نکند و علی صلوات اللهعلیه به هر یک از جانشینان پس از خود دستور دهد که مهر مربوط به خود را باز کند و به دستور آن عمل کنند و خلاف آن صحیح نیست.

47- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ بَکْرِ بْنِ کَرِبٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ مَا لَهُمْ وَ لَکُمْ وَ مَا یُرِیدُونَ مِنْکُمْ وَ مَا یَعِیبُونَکُمْیَقُولُونَ الرَّافِضَةُ نَعَمْ وَ اللَّهِ رَفَضْتُمُ الْکَذِبَ وَ اتَّبَعْتُمُ الْحَقَّ أَمَا وَ اللَّهِ إِنَّ عِنْدَنَا مَا لَا نَحْتَاجُ إِلَی أَحَدٍ وَ النَّاسُ یَحْتَاجُونَ إِلَیْنَا إِنَّ عِنْدَنَا الْکِتَابَ بِإِمْلَاءِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطَّهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِیهَا کُلُّ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از بکر بن کرب صیرفی روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: چه شده آنها و شما را؟ از شما چه می خواهند؟ چه عیب بر شما می گیرند؟ می گویند شما رافضی هستید؟ آری، به خدا قسم شما دروغ را رها کرده اید و پیرو حق شده اید! به خدا قسم نزد ما چیزی است که به هیچ کس نیازمند نیستیم و مردم به ما نیاز دارند. در نزد ما کتابی است به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه به طول هفتاد ذراع که در آن هر حلال و حرامی هست.

48- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ حَسَّانَ وَ یَعْقُوبُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنْ أَبِی عِمْرَانَ الْأَرْمَنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْعَبْدِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَیْسَرَةَ عَنْ أَبِی أَرَاکَةَ قَالَ: کُنَّا مَعَ عَلِیٍّ صلوات الله علیه بِمَسْکِنَ فَحَدَّثْنَا أَنَّ عَلِیّاً صلوات الله علیه وَرِثَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله السَّیْفَ وَ بَعْضٌ یَقُولُ الْبَغْلَةَ وَ بَعْضٌ یَقُولُ وَرِثَ صَحِیفَةًفِی حَمَائِلِ السَّیْفِ إِذْ خَرَجَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه وَ نَحْنُ فِی حَدِیثِهِ فَقَالَ وَ ایْمُ اللَّهِ لَوْ أُنْشِطَ وَ یُؤْذَنُ لَحَدَّثْتُکُمْ حَتَّییَحُولَ الْحَوْلُ لَا أُعِیدُ حَرْفاً

ص: 109

وَ ایْمُ اللَّهِ إِنَّ عِنْدِی لَصُحُفاً کَثِیرَةً قَطَائِعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ إِنَّ فِیهَا لَصَحِیفَةًیُقَالُ لَهَا الْعَبِیطَةُ وَ مَا وَرَدَ عَلَی الْعَرَبِ أَشَدُّ عَلَیْهِمْ مِنْهَا وَ إِنَّ فِیهَا لَسِتِّینَ قَبِیلَةً مِنَ الْعَرَبِ بَهْرَجَةً مَا لَهَا فِی دِینِ اللَّهِ مِنْ نَصِیبٍ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابو اراکه روایت کرده که گفت: در محلی به نام مسکن، خدمت علی صلوات الله علیه بودیم و صحبت از این می کردیم که علی صلوات الله علیه، شمشیرش را از رسول الله صلی الله علیه و آله به ارث برده است. بعضی می گفتند قاطر سواری اش را و برخی می گفتندنوشته و صحیفه هایی در غلاف های شمشیر به او ارث رسید. در همین موقع علی صلوات الله علیه از خارج وارد شد و پیش ما آمد، درست در همان موقعی که ما حرف ایشان را می زدیم. فرمود: به خدا قسم اگر به من اجازه داده شود و امکانش باشد، تا آخر سال با شما صحبت می کنم، بدون اینکهیک حرف را تکرار کنم.

به خدا قسم در نزد من صحیفه های زیادی است از هدایای رسول الله و اهل بیتش صلوات الله علیهم. در میان آنها صحیفه ای است به نام «عبیطة» که ناگوارترین چیز در مورد اعراب، در همان صحیفه است که شصت قبیله عرب به باطل رفته اند و آنها را از دین خدا بهره ای نیست.49- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ عِنْدَنَا جِلْداً سَبْعُونَ ذِرَاعاً أَمْلَی رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطَّهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ وَ إِنَّ فِیهِ جَمِیعَ مَا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ حَتَّی أَرْشَ الْخَدْشِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالله بن سنان روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در نزد ما پوستی است به طول هفتاد ذراع که به املای رسول الله صلی الله علیه و آله است و علی صلوات الله علیه آن را به دست خود نوشته است و در آن تمام احتیاجات وجود دارد، حتی جریمه خدشه.

50- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ أَوْ غَیْرِهِ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ بَکْرِ بْنِ کَرِبٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ أَمَا وَ اللَّهِ إِنَّ عِنْدَنَا مَا لَا نَحْتَاجُ إِلَی أَحَدٍ وَ النَّاسُ یَحْتَاجُونَ إِلَیْنَا إِنَّ عِنْدَنَا لَکِتَاباً إِمْلَاءَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطَّهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه صَحِیفَةً فِیهَا کُلُّ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ وَ إِنَّکُمْ لَتَأْتُونَّا فَتَسْأَلُونَّا فَنَعْرِفُ إِذَا أَخَذُوا بِهِ وَ نَعْرِفُ إِذَا تَرَکُوهُ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از بکر بن کرب صیرفی روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: آگاه باشید که به خدا در نزد ما چیزی است که به احدی احتیاج نداریم، بلکه مردم به ما احتیاج دارند. در نزد ما کتابی است به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه؛ صحیفه ای است که در آن تمام حلال و حرام هست. شما می آیید و از ما سؤالی می کنید. ما وقتی که به آن عمل می کنید و وقتی که انجام نمی دهید متوجه می شویم.

ص: 110

51- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوب بْنُ یَزِیدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ النَّوْفَلِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه: عِنْدِی صَحِیفَةٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله بِخَاتَمِهِ فِیهَا سِتُّونَ قَبِیلَةً بَهْرَجَةً لَیْسَ لَهَا فِی الْإِسْلَامِ نَصِیبٌ مِنْهُمْ غَنِیٌّ وَ بَاهِلَةُ وَ قَالَ یَا مَعْشَرَ غَنِیٍّ وَ بَاهِلَةَ أَعِیدُوا عَلَیَّ عَطَایَاکُمْ حَتَّی أَشْهَدَ لَکُمْ عِنْدَ الْمَقَامِ الْمَحْمُودِ أَنَّکُمْ لَا تُحِبُّونِّی وَ لَا أُحِبُّکُمْ أَبَداً وَ قَالَ لَآخُذَنَّ غَنِیّاً أَخْذَةً تَضْطَرِبُ مِنْهَا بَاهِلَةُ وَ قَالَ أَخَذَ فِی بَیْتِ الْمَالِ مِنْ مُهُورِ الْبَغَایَا فَقَالَ اقْسِمُوهُ بَیْنَ غَنِیٍّ وَ بَاهِلَةَ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالله بن سنان روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: پیش من صحیفه ای با مُهر رسول الله علیه و آله است که در آن نام شصت قبیله باطله وجود دارد که سهمی در اسلام ندارند و از جمله آنان دو قبیله غنی و باهله هستند. سپس فرمود: ای افراد قبایل باهله و غنی! و هدایاتان را به من برگردانید، تا در روز قیامت در جایگاه شایسته (مقام المحمود) گواهی دهمکه شما مرا دوست نمی دارید و من هم هرگز شما را دوست نمی دارم و فرمود: انتقامی از قبیله غنی خواهم گرفت که قبیله باهله از آن به لرزه بیفتد.

و در بیت المال، مالی از مَهر زناکاران بود که فرمود: آن را بین دو قبیله غنی و باهله تقسیم کنید

توضیح: فیروز آبادی گفت: البهرج یعنی باطل و پست و مباح یعنی چیزی را از راه خود منحرف کردن و سوق دادن آن به طرف دیگر.(القاموس ج 1 ص 180).

52- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوب بن یزید عن محمّد بن أبی عمیر، عن محمّد بن حمران عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ إِنَّ عِنْدِی لَصَحِیفَةً فِیهَا أَسْمَاءُ الْمُلُوکِ مَا لِوُلْدِ الْحَسَنِ فِیهَا شَیْ ءٌ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از سلیمان بن خالد روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در نزد من صحیفه ای است که در آن اسامی شاهان است. برای فرزندان حسن چیزی در آن نیست.

53- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوب بْنُ یَزِیدَ عَنِ الحسن بن علي بْنِ فَضَّالٍ عَنْ ظَرِیفِ بْنِ نَاصِحٍ وَ غَیْرِهِ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ حَبَابَةَ الْوَالِبِیَّةِ قَالَتْ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه إِنَّ لِیَ ابْنَ أَخٍ وَ هُوَ یَعْرِفُ فَضْلَکُمْ وَ إِنِّی أُحِبُّ أَنْ تُعْلِمَنِی أَ مِنْ شِیعَتِکُمْ قَالَ وَ مَا اسْمُهُ قَالَتْ قُلْتُ فُلَانُ بْنُ فُلَانٍ قَالَتْ فَقَالَ یَا فُلَانَةُ هَاتِ النَّامُوسَ فَجَاءَتْ بِصَحِیفَةٍ تَحْمِلُهَا کَبِیرَةٍ فَنَشَرَهَا ثُمَّ نَظَرَ فِیهَا فَقَالَ نَعَمْ هُوَ ذَا اسْمُهُ وَ اسْمُ أَبِیهِ هَاهُنَا.(3)

ص: 111

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از حبابه الوالبیه روایت کرده که گفت: به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه عرض کردم: پسر برادری دارم که عارف به فضل شماست. مایلم بدانم که آیا از شیعیان شما است؟ فرمود: اسم او چیست؟ عرض کردم فلان بن فلان. حضرت به خدمتکاری فرمود که آن مخزن اسرار را بیاور و او صحیفه بسیار بزرگی را آورد. حضرت آن را باز کرد، نگاهی به آن انداخت و فرمود: آری، این اسم اوست و اسم پدرش اینجاست.

54- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوب بْنُ یَزِیدَ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنِ ابْنِ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: خَرَجْتُ بِأَبِی بَصِیرٍ أَقُودُهُ إِلَی بَابِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ فَقَالَ لِی لَا تَتَکَلَّمْ وَ لَا تَقُلْ شَیْئاً فَانْتَهَیْتُ بِهِ إِلَی الْبَابِ فَتَنَحْنَحَ فَسَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُیَا فُلَانَةُ افْتَحِی لِأَبِی مُحَمَّدٍ الْبَابَ قَالَ فَدَخَلْنَا وَ السِّرَاجُ بَیْنَیَدَیْهِ فَإِذَا سَفَطٌ بَیْنَیَدَیْهِ مَفْتُوحٌ قَالَ فَوَقَعَتْ عَلَیَّ الرِّعْدَةُ فَجَعَلْتُ أَرْتَعِدُ فَرَفَعَ رَأْسَهُ إِلَیَّ فَقَالَ أَ بَزَّازٌ أَنْتَ قُلْتُ نَعَمْ جَعَلَنِیَ اللَّهُ فِدَاکَ قَالَ فَرَمَی إِلَیَّ بِمُلَاءَةٍ قُوهِیَّةٍ کَانَتْ عَلَی الْمِرْفَقَةِ فَقَالَ اطْوِ هَذِهِ فَطَوَیْتُهَا ثُمَّ قَالَ أَ بَزَّازٌ أَنْتَ وَ هُوَ یَنْظُرُ فِی الصَّحِیفَةِ قَالَ فَازْدَدْتُ رِعْدَةً قَالَ فَلَمَّا خَرَجْنَا قُلْتُ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ مَا رَأَیْتُ کَمَا مَرَّ بِی اللَّیْلَةَ إِنِّی وَجَدْتُ بَیْنَیَدَیْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه سَفَطاً قَدْ أَخْرَجَ مِنْهُ صَحِیفَةً فَنَظَرَ فِیهَا فَکُلَّمَا نَظَرَ فِیهَا أَخَذَتْنِی الرِّعْدَةُ قَالَ فَضَرَبَ أَبُو بَصِیرٍیَدَهُ عَلَی جَبْهَتِهِ ثُمَّ قَالَ وَیْحَکَ أَ لَاأَخْبَرْتَنِی

فَتِلْکَ وَ اللَّهِ الصَّحِیفَةُ الَّتِی فِیهَا أَسَامِی الشِّیعَةِ وَ لَوْ أَخْبَرْتَنِی لَسَأَلْتُهُ أَنْ یُرِیَکَ اسْمَکَ فِیهَا.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابن ابی حمزه روایت کرده که گفت: من دست ابو بصیر را گرفته بودم و او را به خانه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه می بردم، به من گفت صحبت نکن و چیزی نگو. به در خانه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه رسیدیم پس صدایش را صاف کرد. شنیدم حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به کنیز فرمود: در را باز کن ابو محمّد پشت در است، گفت وارد شدیم چراغی در مقابل آن حضرت بود و کتابی جلو ایشان باز بود. یک مرتبه لرزه پیکرم افتاد و شروع کردم به لرزیدن، سر بلند نموده به من فرمود: تو بزاز هستی؟ گفتم آری فدایت شوم. چادری قهستانی پیش من انداخته فرمود این را بپیچ. من چادر را پیچیدم باز فرمود تو بزاز هستی؟ در آن موقع در همان کتاب نگاه می کرد، لرزه تنم زیاد شد. وقتی خارج شدیم گفتم ابا محمّد وضع امشب را در عمرم ندیده بودم. در خدمت حضرت جلدیرا دیدم که از درون آن صحیفه ای بیرون آورد، به صفحات آن نگاه میکرد. هر بار به آن نگاه میکرد، لرزه بر بدنم می افتاد. ابو بصیر با دست خود بر پیشانی زده گفت: وای بر تو چرا آن وقت به من نگفتی به خدا قسم آن نوشته صحیفه ای است که نام شیعیان در آن است اگر خبر داده بودی تقاضا میکردم اسم تو را نشان دهد.

55- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَمِّهِ عَلِیِّ بْنِ السَّرِیِّ الْکَرْخِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه فَدَخَلَ عَلَیْهِ شَیْخٌ وَ مَعَهُ ابْنُهُ فَقَالَ لَهُ الشَّیْخُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَ مِنْ شِیعَتِکُمْ أَنَا فَأَخْرَجَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه صَحِیفَةً مِثْلَ فَخِذِ الْبَعِیرِ فَنَاوَلَهُ طَرَفَهَا ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْرِجْ فَأَدْرَجَهُ حَتَّی أَوْقَفَهُ عَلَی حَرْفٍ مِنْ حُرُوفِ الْمُعْجَمِ فَإِذَا اسْمُ ابْنِهِ قَبْلَ اسْمِهِ فَصَاحَ الِابْنُ فَرَحاً

ص: 112

اسْمِی وَ اللَّهِ فَرَحِمَ الشَّیْخَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْرِجْ فَأَدْرَجَ ثُمَّ أَوْقَفَهُ أَیْضاً عَلَی اسْمِهِ کَذَلِکَ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از علی بن سری کرخی روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بودم که پیرمردی با پسرش وارد شد. پیرمرد عرض کرد: فدایت شوم! آیا من از شیعیان شمایم؟ حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه صحیفه ای مانند ران شتر را بیرون آورد، آن را به دست او داد و فرمود: ورق بزن! ورق زد تا به یکی از حروف هجا ناگاه اسم پسرش جلوتر از اسم او بود. پسر از شادی فریاد زد: به خدا قسم اسم من است! پیرمرد دلش سوخت. سپس حضرت فرمود: ورق بزن! پیرمرد ورق زد و اسم او را نیز نشانش داد.

56- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ حُجْرٍ عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: سَأَلْتُهُ عَمَّا یَتَحَدَّثُ النَّاسُ أَنَّهُ دُفِعَتْ إِلَی أُمِّ سَلَمَةَ صَحِیفَةٌ مَخْتُومَةٌ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله لَمَّا قُبِضَ وَرِثَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه سِلَاحَهُ وَ مَا هُنَالِکَ ثُمَّ صَارَ إِلَی الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما فَلَمَّا خَشِیَا أَنْ یُفَتَّشَا اسْتَوْدَعَا أُمَّ سَلَمَةَ قَالَ قُلْتُ ثُمَّ قُبِضَا بَعْدَ ذَلِکَ فَصَارَ إِلَی أَبِیکَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما ثُمَّ انْتَهَی إِلَیْکَ أَوْ صَارَإِلَیْکَ

قَالَ نَعَمْ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از حمران روایت کرده که گفت: از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه درباره صحیفه سر بسته ای که به ام سلمه رضی الله عنها سپرده شد و مردم درباره آن گفتگو می کنند پرسیدم. حضرت فرمود: پس از درگذشت رسول الله صلی الله علیه و آله علی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه وارث سلاح آن جناب و آنچه که آنجا بود شد. سپس به دست حضرت امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و حضرت سیدالشهداء امام حسین صلوات

ص: 113

الله علیه رسید. پس هنگامی که از افشا شدن آن ترسیدند، آن را به ام سلمه رضی الله عنها سپردند.

57- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن العباس بْنُ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ سَیَابَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: سَأَلْتُهُ عَمَّا یَتَحَدَّثُ النَّاسُ إِنَّمَا هِیَ صَحِیفَةٌ مَخْتُومَةٌ قَالَ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله لَمَّا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یَقْبِضَهُ أَوْرَثَ عَلِیّاً صلوات الله علیه عِلْمَهُ وَ سِلَاحَهُ وَ مَا هُنَاکَ ثُمَّ صَارَ إِلَی الْحَسَنِ وَ إِلَی الْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما ثُمَّ حِینَ قُتِلَ الْحُسَیْنُ صلوات الله علیه اسْتَوْدَعَهُ أُمَّ سَلَمَةَ ثُمَّ قُبِضَ بَعْدَ ذَلِکَ مِنْهَا قَالَ فَقُلْتُ ثُمَّ صَارَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما ثُمَّ صَارَ إِلَی أَبِیکَ ثُمَّ انْتَهَی إِلَیْکَ قَالَ نَعَمْ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از علا بن سیابه روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه درباره صحیفه ای سر بسته پرسیدم که مردم درباره آن گفتگو می کنند. حضرت فرمود: پس از آنکه خدا اراده کرد رسول الله صلی الله علیه و آله را قبض روح کند، علی صلوات الله علیه وارث علم و سلاح آن جناب و آنچه آنجا بود شد. سپس به دست حضرت امام حسن صلوات الله علیه و حضرت امام حسین صلوات الله علیه رسید. پس هنگامی که حضرت امام حسین صلوات الله علیه شهید شد، آن را به ام سلمه رضی الله عنها سپرد. گفت: عرض کردم: سپس بعد از آن درگذشت، آن به دست حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما رسید و سپس منتهی شد به پدرت شما و سپس به شما رسید؟ فرمود: آری.

58- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الحسین بن سعید الْأَهْوَازِیِّ عَنِ النَّضْرِ بن سوید عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِ بَشِیرٍ قَالَ: ذُکِرَ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام بَدْءُ الْأَذَانِ وَ قِصَّةُ الْأَذَانِ فِی إِسْرَاءِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله حَتَّی انْتَهَی إِلَی السِّدْرَةِ الْمُنْتَهَی قَالَ فَقَالَتِ السِّدْرَةُ الْمُنْتَهَی مَا جَازَنِی مَخْلُوقٌ قَبْلَکَ قَالَ ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّی فَکانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی فَأَوْحی إِلی عَبْدِهِ ما أَوْحی - قَالَ فَدَفَعَ إِلَیْهِ کِتَابَ أَصْحَابِ الْیَمِینِ وَ أَصْحَابَ الشِّمَالِ قَالَ وَ أَخَذَ کِتَابَ أَصْحَابِ الْیَمِینِ بِیَمِینِهِ فَفَتَحَهُ فَنَظَرَ إِلَیْهِ فَإِذَا فِیهِ أَسْمَاءُ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ أَسْمَاءُ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ قَالَ فَقَالَ لَهُ آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ الْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا قَالَ فَقَالَ اللَّهُ قَدْ فَعَلْتُ قَالَ رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا إِلَی آخِرِ السُّورَةِ - وَ کُلُّ ذَلِکَ یَقُولُ اللَّهُ قَدْ فَعَلْتُ قَالَ ثُمَّ طَوَی الصَّحِیفَةَ فَأَمْسَکَهَا بِیَمِینِهِ وَ فَتَحَ صَحِیفَةَ أَصْحَابِ الشِّمَالِ فَإِذَا فِیهَا أَسْمَاءُ أَهْلِ النَّارِ وَ أَسْمَاءُ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله رَبِّ إِنَّ هؤُلاءِ قَوْمٌ لا یُؤْمِنُونَ قَالَ فَقَالَ اللَّهُ فَاصْفَحْ عَنْهُمْ وَ قُلْ سَلامٌفَسَوْفَ یَعْلَمُونَ - قَالَ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ مُنَاجَاةِ رَبِّهِ رُدَّ إِلَی الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ ثُمَّ قَصَّ قِصَّةَ الْبَیْتِ وَ الصَّلَاةَ فِیهِ ثُمَّ نَزَلَ وَ مَعَهُ الصَّحِیفَتَانِ فَدَفَعَهُمَا إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالصمد بن بشیر روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه صحبت از ابتدای اذان و داستان آن در معراج رسول الله صلّی اللَّه علیه و آله شد تا رسید به سدرة المنتهی. حضرت فرمود: سدرة المنتهی به رسول الله صلی الله علیه و آله گفت: تاکنون هیچ مخلوقی از من رد نشده. بعد این آیه را خواند: «سپس نزدیک تر و نزدیک تر شد، تا آن که فاصله او (با رسول الله صلی الله علیه و آله) به اندازه فاصله دو کمان یا کمتر بود؛ در اینجا خداوند آنچه را وحی کردنی بود به بنده اش وحی فرمود». (سوره نجم آیه 8- 10) حضرت فرمود: آنگاه کتاب اصحاب یمین و اصحاب شمال در اختیار رسول الله صلی الله علیه و آله گذاشته شد.

حضرت فرمود: کتاب اصحاب یمین را به دست راست خود گرفت، آن را گشود و در آن نظر کرده و اسم بهشتیان و اسم پدر و قبیله آنها را مشاهده کرد.

حضرت فرمود: خداوند به او فرمود: «رسول «الله» بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده است ایمان آورده است». (سوره بقره آیه 285)

حضرت فرمود: رسول الله صلی الله علیه و آله جواب داد: «و مؤمنان همگی به خدا و فرشتگان و کتاب ها و فرستادگانش ایمان آورده اند». (سوره بقره آیه 285)

حضرت فرمود: رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: «پروردگارا، اگر فراموش کردیمیا به خطا رفتیم بر ما مگیر». (سوره بقره آیه

ص: 114

286) خداوند در جواب فرمود: قبول کردم. باز رسول الله صلی الله علیه و آله عرض کرد: «پروردگارا، و آنچه تاب آن نداریم بر ما تحمیل مکن؛ و از ما درگذر» - تا آخر سوره. (سوره بقره آیه 286) خداوند فرمود: قبول کردم.

سپس حضرت فرمود: رسول الله صلی الله علیه و آله صحیفه را بست و آن را به دست راست گرفت. آنگاه صحیفه اصحاب شمال را گشود که در آن اسمای جهنمیان و اسمای پدران آنها و قبایل آنها بود.

حضرت فرمود: رسول الله صلی الله علیه و آله گفت: «ای پروردگار من، اینها جماعتی اند که ایمان نخواهند آورد». (سوره زخرف آیه 88) خداوند فرمود: «از ایشان روی برتاب و بگو به سلامت، پس زودا که بدانند». (سوره زخرف آیه 89)

حضرت فرمود: وقتی از مناجات پروردگار فراغت حاصل کرد، به جانب بیت المعمور رفت. بعد داستان خانه و نماز در آن را یاد کرد، سپس پایین آمد و هر دو صحیفه با آن حضرت بود و آنها را در اختیار حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما گذاشت.

59- قال الشیخ محمد بن الحسن الصفار، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى عَنْ عَبْدِ اَلصَّمَدِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ: اِنْتَهَى اَلنَّبِيُّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ إِلَى اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَةِ وَ اِنْتَهَى إِلَى سِدْرَةِ اَلْمُنْتَهَى قَالَ فَقَالَتِ اَلسِّدْرَةُ مَا جَاوَزَنِي مَخْلُوقٌ قَبْلَك َ«ثُمَّ دَنٰا فَتَدَلّٰى فَكٰانَ قٰابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنىٰ فَأَوْحىٰ» قَالَ فَدَفَعَ إِلَيْهِ كِتَابَ أَصْحَابِ اَلْيَمِينِ وَ كِتَابَ أَصْحَابِ اَلشِّمَالِ فَأَخَذَ كِتَابَ أَصْحَابِ اَلْيَمِينِ بِيَمِينِهِ وَ فَتَحَهُ وَنَظَرَ فِيهِ فَإِذَا فِيهِ أَسْمَاءُ أَهْلِ اَلْجَنَّةِ وَ أَسْمَاءُ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ قَالَ وَ فَتَحَ كِتَابَ أَصْحَابِ اَلشِّمَالِ وَ نَظَرَ فِيهِ فَإِذَا هِيَ أَسْمَاءُ أَهْلِ اَلنَّارِ وَ أَسْمَاءُ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ ثُمَّ نَزَلَ وَ مَعَهُ اَلصَّحِيفَتَانِ فَدَفَعَهُمَا إِلَى عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبد الصمد بن بشیر روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه فرمود: چون رسول الله صلی الله علیه و آله به انتهای آسمان هفتم به سدرة المنتهی رسید، سدرة المنتهی به رسول الله صلی الله علیه و آله گفت: هیچمخلوقی تا کنون از من رد نشده، [بعد آیه را خواند]: «سپس نزدیک تر و نزدیک تر شد، تا آن که فاصله او (با رسول الله صلی الله علیه و آله) به اندازه فاصله دو کمان یا کمتر بود؛ در اینجا خداوند آنچه را وحی کردنی بود به بنده اش وحی فرمود». (سوره نجم آیه 8- 10)

فرمود: آنگاه در اختیار رسول الله صلی الله علیه و آله صحیفه اصحاب یمین و اصحاب شمال را گذاشتند، رسول الله صلی الله علیه و آله کتاب اصحاب یمین را به دست راست خود گرفت و آن را گشود، در آن اسم بهشتیان و اسم پدر آنها را مشاهده کرد.

آنگاه صحیفه اصحاب شمال را گشود که در آن اسامی جهنمیان و اسامی پدران و قبیله آنها بود، سپس پائین آمد و هر دو صحیفه با او بود و آنها را در اختیار حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما قرار داد.

60- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن عبد اللّه بن محمّد عن محمّد بن الولید أو عمّن رواه عن محمّد بن الولید عن یونس بن یعقوب عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ إِنَّ عِنْدَنَا صَحِیفَةً فِیهِ أَرْشُ الْخَدْشِ قَالَ قُلْتُ هَذَا هُوَ الْعِلْمُ قَالَ إِنَّ هَذَا لَیْسَ بِالْعِلْمِ إِنَّمَا هُوَ أَثَرَةٌ إِنَّمَا الْعِلْمُ الَّذِییَحْدُثُ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما.(2)

ص: 115

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از منصور بن حازم روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: در نزد ما صحیفه ای است که در آن جریمه خراش است. پرسیدم: این آن علم است؟ فرمود: این علم نیست، بلکه این باقی مانده علم گذشتگان است. علم، پیشامد هایی است که در هر شب و روز اتفاق افتاده و از رسول الله صلی الله علیه و آله و حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما می رسد.

61- الشیخ محمد بن علي بن شهرآشوب، عن دَاوُدُ الرَّقِّیُّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه: یَا سَمَاعَةَ بْنَ مِهْرَانَ ائْتِنِی تِلْکَ الصَّحِیفَةَ فَأَتَاهُ بِصَحِیفَةٍ بَیْضَاءَ فَدَفَعَهَا إِلَیَّ وَ قَالَ اقْرَأْ هَذِهِ قَالَ فَقَرَأْتُهَا فَإِذَا فِیهَا سَطْرَانِ السَّطْرُ الْأَوَّلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ السَّطْرُ الثَّانِی إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ إِلَی قَوْلِهِ وَ الْخَلَفُ الصَّالِحُ مِنْهُمُ الْحُجَّةُ لِلَّهِ ثُمَّ قَالَ لِییَا دَاوُدُ أَ تَدْرِی أَیْنَ کَانَ وَ مَتَی کَانَ مَکْتُوباً قُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ اللَّهُ أَعْلَمُ وَ رَسُولُهُ وَ أَنْتُمْ قَالَ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَبِأَلْفَیْ

عَامٍ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن علی بن شهرآشوب، از داود رقّی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: ای سماعۀ بن مهران، آن صحیفه را برای من بیاور. پس صحیفه ای سفید برای آن حضرت آورد. حضرت آن صحیفه را به دست من داده فرمود: این را بخوان. گوید: من شروع به خواندن آن کردم که دیدم فقط دو سطر است: در سطر اول نوشته شده «لا إله إلّا الله محمّد رسول الله» و در سطر دوم نوشته شده: «در حقیقت، شماره ماه ها نزد خدا، از روزی که آسمان ها و زمین را آفریده، در کتاب [علمِ] خدا، دوازده ماه است از این [دوازده ماه]، چهار ماه [ماهِ] حرام است. این است آیین استوار». (سوره توبه آیه 36) حضرت علی بن أبی طالب، حضرت حسن بن علی، حضرت حسین بن علی تا خلف صالح ایشان حجّت خدا صلوات الله علیهم.

سپس به من فرمود: ای داود، آیا می دانی این صحیفه کجا بوده و از کی نوشته شده است؟ عرض کردم: ای فرزند رسول الله، خدا و رسولش و شما آگاه ترید. فرمود: دو هزار سال پیش از آنکه خداوند حضرت آدم را بیافریند.

62- الشیخ محمد بن علي بن شهرآشوب، عن عَلِیُّ بْنُ أَبِی حَمْزَةَ وَ أَبُو بَصِیرٍ قَالا: کَانَ لَنَا مَوْعِدٌ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فَدَخَلْنَا عَلَیْهِ أَنَا وَ أَبُو لَیْلَی فَقَالَ یَا سُکَیْنَةُ هَلُمِّی الْمِصْبَاحَ فَأَتَتْ بِالْمِصْبَاحِ ثُمَّ قَالَ هَلُمِّی بِالسَّفَطِ الَّذِی فِی مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا قَالَ فَأَتَتْهُ بِسَفَطٍ هِنْدِیٍّ أَوْ سِنْدِیٍّ فَفَضَّ خَاتَمَهُ ثُمَّ أَخْرَجَ مِنْهُ صَحِیفَةً صَفْرَاءَ فَقَالَ عَلِیٌّ فَأَخَذَ یَدْرُجُهَا مِنْ أَعْلَاهَا وَ یَنْشُرُهَا مِنْ أَسْفَلِهَا حَتَّی إِذَا بَلَغَ ثُلُثَهَا أَوْ رُبُعَهَا نَظَرَ إِلَیَّ فَارْتَعَدَتْ فَرَائِصِی حَتَّی خِفْتُ عَلَی نَفْسِی فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیَّ فِی تِلْکَ الْحَالِ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی صَدْرِی فَقَالَ أَ بَرَأْتَ أَنْتَ قُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ لَیْسَ عَلَیْکَ بَأْسٌ ثُمَّ قَالَ ادْنُهْ فَدَنَوْتُ فَقَالَ لِی مَا تَرَی قُلْتُ اسْمِی وَ اسْمَ أَبِی وَ أَسْمَاءَ أَوْلَادٍ لِی لَا أَعْرِفُهُمْ فَقَالَ یَا عَلِیُّ لَوْ لَا أَنَّ لَکَ عِنْدِی مَا لَیْسَ لِغَیْرِکَ مَا اطَّلَعْتُکَ عَلَی هَذَا أَمَا إِنَّهُمْ سَیَزْدَادُونَ عَلَی عَدَدِ مَا هَاهُنَا قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی حَمْزَةَ فَمَکَثْتُ وَ اللَّهِ بَعْدَ ذَلِکَ عِشْرِینَ سَنَةً ثُمَّ وُلِدَ لِیَ الْأَوْلَادُ بِعَدَدِ مَا رَأَیْتُ

ص: 116

بِعَیْنِی فِی تِلْکَ الصَّحِیفَةِ - الْخَبَرَ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن علی بن شهرآشوب، از علی بن ابی حمزه و ابو بصیر روایت کرده که گفتند: وعده داشتیم خدمت حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه برسیم. من و ابو لیلی رفتیم. فرمود: ای سکینه! چراغ را بیاور. چراغ را آورد. فرمود: آن زنبیل هندی که فلان جا است بیاور! آورد. حضرت مهر از آن برگرفت و صحیفه زرد رنگ بیرون آورد؛ علی بن ابی حمزه می گوید: شروع کرد به ورق زدن تا به یک سوم یایک چهارم رسید، در این موقع نگاهی به من نمود. چنان لرزه بر اندامم افتاد که نزدیک بود قالب تهی کنم. همین که مرا چنان دید، دست روی سینه ام گذاشته و فرمود: خوب شدی؟ عرض کردم آری فدایت شوم. فرمود: چیزی نیست ناراحت مشو! سپس فرمود: نزدیک بیا. همین که نزدیک شدم، پرسید چه می بینی؟ عرض کردم: اسم من و اسم اولادم که آنها را نمی شناسم. فرمود: اگر مقام تو نزد من (که دیگران این مقام را ندارند) نبود، بر اینسر تو را مطلع نمی کردم! اینها از عددی که در این جا هست اضافه خواهند شد.علی بن ابی حمزه می گوید: در حدود بیست سال گذشت، سپس به تعدادی که در آن صحیفه به چشم خود دیدم، برایم اولاد متولد شد. تا آخر خبر.

63- الشیخ محمد بن محمد بن نعمان المفید، عن مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَنِ ابْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَنْ أَبِی أَحْمَدَ الْأَزْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِیِّ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْفَضْلِ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَنَا مِنْ نُورِ عَظَمَتِهِ وَ صَنَعَنَا بِرَحْمَتِهِ وَ خَلَقَ أَرْوَاحَکُمْ مِنَّا فَنَحْنُ نَحِنُّ إِلَیْکُمْ وَ أَنْتُمْ تَحِنُّونَ إِلَیْنَا وَ اللَّهِ لَوْ جَهَدَ أَهْلُ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ أَنْ یَزِیدُوا فِی شِیعَتِنَا رَجُلًا أَوْ یَنْقُصُوا مِنْهُمْ رَجُلًا مَا قَدَرُوا عَلَی ذَلِکَ وَ إِنَّهُمْ لَمَکْتُوبُونَ عِنْدَنَا بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَ عَشَائِرِهِمْ وَ أَنْسَابِهِمْ یَا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْفَضْلِ وَ لَوْ شِئْتَ لَأَرَیْتُکَ اسْمَکَ فِی صَحِیفَتِنَا قَالَ ثُمَّ دَعَا بِصَحِیفَةٍ فَنَشَرَهَا فَوَجَدْتُهَا بَیْضَاءَ لَیْسَ فِیهَا أَثَرُ الْکِتَابَةِ فَقُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا أَرَی فِیهَا أَثَرَ الْکِتَابَةِ قَالَ فَمَسَحَ یَدَهُ عَلَیْهَا فَوَجَدْتُهَا مَکْتُوبَةً وَ وَجَدْتُ فِی أَسْفَلِهَا اسْمِی فَسَجَدْتُ لِلَّهِ شُکْراً.(2)

مرحوم شیخ مفید، با سند مذکور از عبداللَّه بن فضل هاشمی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به من فرمود: ای عبداللَّه بن فضل! خداوند تبارک و تعالی ما را از نور عظمت خود آفریده و به رحمت خویش ساخته و ارواح شما را از ما آفریده. ما به شما تمایل داریم و شما نیز به ما علاقمند هستید. به خدا قسم اگر اهل شرق و غرب تصمیم بگیرند که یک نفر به شیعیان ما بیفزایندیایکی را کم کنند، قدرت چنین کاری را ندارند. نام پدران آنها و قبیله ایشان و نژادشان در نزد ما نوشته است. ای عبداللَّه بن فضل! اگر بخواهی نام تو را در صحیفه خودمان نشانت می دهم!

گفت: حضرت صحیفه ای راه خواست و آن را باز کرد. دیدم سفید است و چیزی در آن نوشته نیست. عرض کردم: یا ابن رسول اللَّه! در این صحیفه اثر نوشتن نیست! حضرت روی آن دست کشید و دیدم نوشته است. در پایین ورقه نام خود را مشاهده کردم. پس به سجده افتادم و خدای را سپاسگزاری کردم.

ص: 117

64- الشیخ أبي الفضل شاذان بن جبرئیل القمي بِالْإِسْنَادِ يَرْفَعُهُ إِلَى سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ الهلالي أَنَّهُ قَالَ: لَمَّا قُتِلَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهم بَکَی ابْنُ عَبَّاسٍ بُکَاءً شَدِیداً ثُمَّ قَالَ مَا لَقِیَتْهَذِهِ الْأُمَّةُ بَعْدَ نَبِیِّهَا اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ لِوُلْدِهِ وَلِیٌّ وَ لِعَدُوِّهِ عَدُوٌّ وَ مِنْ عَدُوِّ وُلْدِهِ بَرِی ءٌ وَ أَنِّی سِلْمٌ لِأَمْرِهِمْ وَ لَقَدْ دَخَلْتُ عَلَی ابْنِ عَمِّ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله بِذِی قَارٍ فَأَخْرَجَ لِی صَحِیفَةً وَ قَالَ لِییَا ابْنَ عَبَّاسٍ هَذِهِ صَحِیفَةٌ أَمْلَاهَا رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطِّی بِیَدِی قَالَ فَأَخْرَجَ لِیَ الصَّحِیفَةَ فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ اقْرَأْهَا عَلَیَّ فَقَرَأَهَا وَ إِذَا فِیهَا کُلُّ شَیْ ءٍ مُنْذُ قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ کَیْفَیُقْتَلُ الْحُسَیْنُ وَ مَنْ یَقْتُلُهُ وَ مَنْ یَنْصُرُهُ وَ مَنْ یُسْتَشْهَدُ مَعَهُ وَ بَکَی بُکَاءً شَدِیداً وَ أَبْکَانِی وَ کَانَ فِیمَا قَرَأَهُ کَیْفَیُصْنَعُ بِهِ وَ کَیْفَ تُسْتَشْهَدُ فَاطِمَةُ صلوات الله علیها وَ کَیْفَیُسْتَشْهَدُ الْحَسَنُ صلوات الله علیه وَ کَیْفَ تَغْدِرُ بِهِ الْأُمَّةُ فَلَمَّا قَرَأَ مَقْتَلَ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیه وَ مَنْ یَقْتُلُهُ أَکْثَرَ الْبُکَاءَ ثُمَّ أَدْرَجَ الصَّحِیفَةَ وَ فِیهَا مَا کَانَ وَ مَا یَکُونُ إِلَییَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ کَانَ فِیمَا قَرَأَ أَمْرُ أَبِی بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ عُثْمَانَ وَ کَمْ یَمْلِکُ کُلُ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ وَ کَیْفَیَقَعُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما وَ وَقْعَةُ الْجَمَلِ وَ مَسِیرُ عَائِشَةَ وَ طَلْحَةَ وَ الزُّبَیْرِ وَ وَقْعَةُ صِفِّینَ وَ مَنْ یُقْتَلُ بِهَا وَ وَقْعَةُ النَّهْرَوَانِ وَ أَمْرُ الْحَکَمَیْنِ وَ مُلْکُ مُعَاوِیَةَ وَ مَنْ یَقْتُلُ مِنَ الشِّیعَةِ وَ مَا تَصْنَعُ النَّاسُ بِالْحَسَنِ وَ أَمْرُ یَزِیدَ بْنِ مُعَاوِیَةَ حَتَّی انْتَهَی إِلَیقَتْلِ

الْحُسَیْنِ صلوات الله علیه فَسَمِعْتُ ذَلِکَ فَکَانَ کَمَا قَرَأَ لَمْ یَزِدْ وَ لَمْ یَنْقُصْ وَ رَأَیْتُ خَطَّهُ فِی الصَّحِیفَةِ لَمْ یَتَغَیَّرْ وَ لَمْ یَعْفَرْ فَلَمَّا أَدْرَجَ الصَّحِیفَةَ قُلْتُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ لَوْ کُنْتَ قَرَأْتَ عَلَیَّ بَقِیَّةَ الصَّحِیفَةِ قَالَ لَا وَ لَکِنِّی أُحَدِّثُکَ بِمَا فِیهَا مِنْ أَمْرِ بَیْتِکَ وَ وُلْدِکَ وَ هُوَ أَمْرٌ فَضِیحٌ مِنْ قَتْلِهِمْ لَنَا وَ عَدَاوَتِهِمْ لَنَا وَ سُوءِ مُلْکِهِمْ وَ شُومِ قُدْرَتِهِمْ فَأَکْرَهُ أَنْ تَسْمَعَهُ فَتَغْتَمَّ وَ لَکِنِّی أُحَدِّثُکَ أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله عِنْدَ مَوْتِهِ بِیَدِی فَفَتَحَ لِی أَلْفَ بَابٍ مِنَ الْعِلْمِ فَفَتَحَ لِی مِنْ کُلِّ بَابٍ أَلْفَ بَابٍ وَ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ یَنْظُرَانِ إِلَیَّ وَ هُوَ یُشِیرُ إِلَیَّ بِذَلِکَ فَلَمَّا خَرَجْتُ قَالا لِی مَا قَالَ لَکَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَحَدَّثْتُهُمَا بِمَا قَالَ لِی فَحَرَّکَا أَیْدِیَهُمَا ثُمَّ حَکَیَا قَوْلِی ثُمَّ وَلَّیَایَا ابْنَ عَبَّاسٍ إِنَّ مُلْکَ بَنِی أُمَیَّةَ إِذَا زَالَ أَوَّلُ مَنْ یَمْلِکُ وُلْدُکَ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ فَیَفْعَلُونَ الْأَفَاعِیلَ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ لَئِنْ نَسَخَنِی ذَلِکَ الْکِتَابَ کَانَ أَحَبَّ إِلَیَّ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَّمْسُ.(1)

مرحوم شیخ ابو الفضل شاذان بن جبرئیل با سند مرفوع از سلیم بن قیس هلالی روایت کرده که گفت: زمانی که حضرت حسین بن علی بن أبی طالب صلوات الله علیهم کشته شد، ابن عباس به شدت گریه کرد و گفت: این امت پس از پیامبر خود چه چیزهایی دید؛ خدایا تو را گواه می گیرم که من نسبت به حضرت علی بن أبی طالب و فرزندانش دوست دار و نسبت به دشمنانش دشمنم و از دشمنان فرزنداش برائت می جویم و نسبت به امر ایشان تسلیم هستم.

روزی در ذی قار به حضور پسر عموی رسول الله صلی الله علیه و آله رفتم؛ ایشان به من فرمودند: ای ابن عباس! این صحیفه ای است که رسول الله صلی الله علیه و آله آن را بر من املاء کرد و من با آن را دست خود نوشتم؛ گفتم: ای امیرالمؤمنین! آن را برایم بخوانید. ایشان آن را خواند و دیدم هر چیزی که از زمان وفات رسول الله صلی الله علیه و آله اتفاق افتاده در آن هست و نیز این که حضرت امام حسین صلوات الله علیه چگونه کشته می شود و چه کسانی او را می کشند و چه کسانی او را یاری می کنند و

ص: 118

چه کسانی با او به شهادت می رسند، در آن آمده است. ایشان به شدت گریستند و و مرا نیز گریاندند؛ در آن نوشته، اینکه با خود ایشان چه می کنند و حضرت فاطمه صلوات الله علیها چگونه به شهادت می رسند و حضرت امام حسن صلوات الله علیه چگونه شهید می شوند و این امت چگونه با او نیرنگ می کنند نیز آمده بود. وقتی جریانکشته شدن حضرت امام حسین صلوات الله علیه و این که چه کسانی او را می کشند را می خواندند، گریه اشان بیشتر شد. سپس صحیفه را بستند؛ صحیفه ای که اخبار گذشتگان و آیندگان تا روز قیامت، همگیدر آن آمده بود.

از جمله چیزهایی که خواندند، ماجرای ابوبکر و عمر و عثمان بود و این که هر یک از آنان چقدر خلافت می کنند و چگونه بعد از آن خلافت به حضرت علی بن أبی طالب صلوات الله علیه می رسد و واقعه جمل و ماجرای حرکت عائشه و طلحه و زبیر و واقعه صفین و این که چه کسانی در آن کشته می شوند و واقعه نهروان و ماجرای حکمین و به حکومت رسیدن معاویه و شیعیانی که او به قتل می رساند و این که مردم با حضرت امام حسن صلوات الله علیه چه می کنند و ماجراییزید بن معاویه، تا آن جا که کار به کشته شدن حضرت امام حسین صلوات الله علیه می انجامد. من آن ها را شنیدم و دقیقاً و بدون هیچ کم و کاستی همان طور شد که ایشان خواندند و دست خط حضرت را در آن صحیفه دیدم که تغییری نیافته بود و غبار آلود نشده بود.وقتی صحیفه را بستند، گفتم: ای امیرالمؤمنین! آیا می شود بقیه آن را هم برایم بخوانید؟ فرمودند: نه، ولی آن قسمتی که درباره و تو و فرزندانت است و چیز بسیار بدی می باشد را برایت می گویم؛ آن ها خاندان ما را می کشند و با ما دشمنی کرده و به حکومتی بد و قدرتی شوم می رسند. از این روی دوست ندارم خواندن صحیفه را ادامه بدهم و مایه اندوه تو شوم، ولی این را برایت می گویم که رسول الله صلی الله علیه و آله گ در هنگام مرگشان، دست مرا گرفتند و هزار باب علم را بر من گشودند که از هر باب آن هزار باب دیگر بر من گشوده شد، ابوبکر و عمر در حال نگاه کردن به من بودند؛ رسول الله صلی الله علیه و آله به من اشاره نمود که آن ها دارند نگاه می کنند. وقتی بیرون آمدم، آن دو گفتند: رسول الله صلی الله علیه و آله به تو چه گفت؟ من هم به آن دو گفتم که ایشان به من چه گفت؛ دست های خود را تکان دادند و سخن مرا تکرار کردند و رفتند.

ای ابن عباس! زمانی که حکومت بنی امیه زوال پذیرد، اولین کسانی که از بنی هاشم به پادشاهی می رسند، فرزندان تو هستند و آن کارها را انجام می دهند. ابن عباس گفت: اگر آن کتاب را برایم نسخه برداری کرده بود، برایم از هر آن چه که خورشید بر آن طلوع کرده بود محبوب تر بود.

65- الشیخ أحمد بن محمد بن عَیَّاش،ٍ عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ ابْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صلوات الله علیهما فَقَالَ مَا الَّذِی أَبْطَأَ بِکَ عَنَّا یَا دَاوُدُ فَقُلْتُ حَاجَةٌ عَرَضَتْ لِی بِالْکُوفَةِ هِیَ الَّتِی أَبْطَأَتْ بِی عَنْکَ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَقَالَ لِی مَا ذَا رَأَیْتَ بِهَا قُلْتُ رَأَیْتُ عَمَّکَ زَیْداً عَلَی فَرَسٍ ذَنُوبٍ قَدْ تَقَلَّدَ مُصْحَفاً وَ قَدْ حَفَّ بِهِ فُقَهَاءُ الْکُوفَةِ وَ هُوَ یَقُولُیَا أَهْلَ الْکُوفَةِ إِنِّی الْعَلَمُ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اللَّهِ تَعَالَی قَدْ عَرَفْتُ مَا فِی کِتَابِ اللَّهِ مِنْ نَاسِخِهِ وَ مَنْسُوخِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ یَا سَمَاعَةَ بْنَ مِهْرَانَ ائْتِنِی بِتِلْکَ الصَّحِیفَةِ فَأَتَاهُ بِصَحِیفَةٍ بَیْضَاءَ فَدَفَعَهَا إِلَیَّ وَ قَالَ لِی اقْرَأْ هَذِهِ بِمَا أُخْرِجَ إِلَیْنَا أَهْلَ الْبَیْتِیَرِثُهُ کَابِرٌ عَنْ کَابِرٍ مِنْ لَدُنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَقَرَأْتُهَا فَإِذَا فِیهَا سَطْرَانِ السَّطْرُ الْأَوَّلُ- لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ السَّطْرُ الثَّانِی إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِکَ

ص: 119

الدِّینُ

الْقَیِّمُ - عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ وَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ الْخَلَفُ مِنْهُمُ الْحُجَّةُ لِلَّهِ صلوات الله علیهم أجمعین ثُمَّ قَالَ لِییَا دَاوُدُ أَ تَدْرِی أَیْنَ کَانَ وَ مَتَی کَانَ مَکْتُوباً قُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ اللَّهُ أَعْلَمُ وَ رَسُولُهُ وَ أَنْتُمْ قَالَ قَبْلَ أَنْ یُخْلَقَ آدَمُ بِأَلْفَیْ عَامٍ فَأَیْنَیُتَاهُ بِزَیْدٍ وَ یُذْهَبُ بِهِ إِنَّ أَشَدَّ النَّاسِ لَنَا عَدَاوَةً وَ حَسَداً الْأَقْرَبُ إِلَیْنَا فَالْأَقْرَبُ.(1)

مرحوم شیخ احمد بن محمد بن عیاش، با سند مذکور از داود رقی روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه رسیدم، فرمود: ای داود! چه چیزی تو را از دیدار با ما سست کرده است؟ عرض کردم: فدایت شوم! یک گرفتاری در کوفه پیدا کردم که باعث شد دیر خدمت برسم. فرمود: در کوفه چه دیدی؟ عرض کردم: عمویت زید را دیدم که قرآن حمایل نموده و بر اسبی که دمی پر پشت دارد، سوار است. فقهاء کوفه گردش را گرفته اند. می گفت: مردم، من واسطه بین شما و خدای تعالی هستم و به تحقیق ناسخ و منسوخ قرآن را می دانم!

حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: ای سماعة بن مهران! همان صحیفه را بیاور. صحیفه را که در لوحی سفید بود آورد و به من داد و فرمود: بخوان ببین چه چیزی به ما خانوادهداده شده که از زمان رسول الله صلی الله علیه و آله، فرزندان بزرگ به ترتیب از پدران خود به ارث برده اند. دیدم دو خط در آن نوشته است: در خط اول «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ» و در خط دوم نوشته است: «إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ» «در حقیقت، شماره ماه ها نزد خدا، از روزی که آسمانها و زمین را آفریده، در کتاب [علمِ] خدا، دوازده ماه است از این [دوازده ماه]، چهار ماه، [ماهِ] حرام است. این است آیین استوار». (سوره توبه آیه 36) حضرت علی بن ابی طالب، حضرت حسن بن علی، حضرت حسین بن علی، حضرت علی بن الحسین، حضرت محمّد بن علی، حضرت جعفر بن محمد، حضرت موسی بن جعفر، حضرت علی بن موسی، حضرت محمّد بن علی، حضرت علی بن محمّد، و حضرت حسن بن علی و یادگار آنها حجّت خدا صلوات الله علیهم اجمعین.

آنگاه به من فرمود: داود! می دانی در چه وقت و کجا این نوشته شده؟ عرض کردم: یا ابن رسول اللَّه! خدا و رسولش صلی الله علیه و آله و شما می دانید. فرمود: دو هزار سال قبل از خلقت حضرت آدم. زید کجا سرگردان است و به کجا می رود؟ دشمن ترین مردم به ما خانواده از رویحسد کسی است که خویشاوندی بیشتری با ما داشته باشد.

66- الشیخ علي بن محمد بن علي الخزاز القمي، عن الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ الْبَزَوْفَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَعْمَرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما فِی الْمَرَضِ الَّذِی تُوُفِّیَ فِیهِ إِذْ قُدِّمَ إِلَیْهِ طَبَقٌ فِیهِ خُبْزٌ وَ الْهِنْدَبَاءُ فَقَالَ لِی کُلْهُ قُلْتُ قَدْ أَکَلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ إِنَّهُ الْهِنْدَبَاءُ قُلْتُ وَ مَا فَضْلُ الْهِنْدَبَاءِ قَالَ مَا مِنْ وَرَقَةٍ مِنَ الْهِنْدَبَاءِ إِلَّا وَ عَلَیْهَا قَطْرَةٌ مِنْ مَاءِ الْجَنَّةِ فِیهِ شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ قَالَ ثُمَّ رُفِعَ الطَّعَامُ وَ أُتِیَ بِالدُّهْنِ فَقَالَ ادَّهِنْ یَا بَا عَبْدِ اللَّهِ قُلْتُ قَدِ ادَّهَنْتُ قَالَ إِنَّهُ هُوَ الْبَنَفْسَجُ قُلْتُ وَ مَا

ص: 120

فَضْلُ الْبَنَفْسَجِ عَلَی سَائِرِ الْأَدْهَانِ قَالَ کَفَضْلِ الْإِسْلَامِ عَلَی سَائِرِ الْأَدْیَانِ ثُمَّ دَخَلَ عَلَیْهِ مُحَمَّدٌ ابْنُهُ فَحَدَّثَهُ طَوِیلًا بِالسِّرِّ فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ فِیمَایَقُولُ عَلَیْکَ بِحُسْنِ الْخُلُقِ قُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنْ کَانَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ مَا لَا بُدَّ لَنَا مِنْهُ وَ وَقَعَ فِی نَفْسِی أَنَّهُ قَدْ نَعَی نَفْسَهُ فَإِلَی مَنْ یُخْتَلَفُ بَعْدَکَ قَالَ یَا بَا عَبْدِ اللَّهِ إِلَی ابْنِی هَذَا وَ أَشَارَ إِلَی مُحَمَّدٍ ابْنِهِ أَنَّهُ وَصِیِّی وَ وَارِثِی وَ عَیْبَةُ عِلْمِی مَعْدِنُ الْعِلْمِ وَ بَاقِرُ الْعِلْمِ قُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا مَعْنَی بَاقِرِ الْعِلْمِ قَالَ سَوْفَ یَخْتَلِفُ إِلَیْهِ خُلَّاصُ شِیعَتِی وَ یَبْقُرُ الْعِلْمَ عَلَیْهِمْ بَقْراً قَالَ ثُمَّ أَرْسَلَ مُحَمَّداً ابْنَهُ فِی حَاجَةٍ لَهُ إِلَی السُّوقِ فَلَمَّا جَاءَ مُحَمَّدٌ قُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ هَلَّا أَوْصَیْتَ إِلَی أَکْبَرِ أَوْلَادِکَ قَالَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَیْسَتِ الْإِمَامَةُ بِالصِّغَرِ وَ الْکِبَرِ هَکَذَا عَهِدَ إِلَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ هَکَذَا وَجَدْنَاهُ مَکْتُوباً فِی اللَّوْحِ وَ الصَّحِیفَةِ قُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَکَمْ عَهِدَ إِلَیْکُمْ نَبِیُّکُمْ أَنْ یَکُونَ الْأَوْصِیَاءُ مِنْ بَعْدِهِ قَالَ وَجَدْنَا فِی الصَّحِیفَةِ وَ اللَّوْحِ اثْنَیْ عَشَرَ أَسَامِیَ مَکْتُوبَةً بِإِمَامَتِهِمْ وَ أَسَامِی آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ ثُمَّ قَالَ یَخْرُجُ مِنْ صُلْبِ مُحَمَّدٍ ابْنِی سَبْعَةٌ مِنَ الْأَوْصِیَاءِفِیهِمُ الْمَهْدِیُّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ.(1)

مرحوم شیخ علی بن محمد بن علی خزاز قمی، با سند مذکور از زهری روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام زین العابدین صلوات الله علیه در آن بیماری که حضرت فوت شد رسیدم. ظرفی خدمتش آورده شده بود که در آن مقداری نان و کاسنی وجود داشت. فرمود: آن را بخور! عرض کردم: یا ابن رسول الله! غذا خورده ام؛ فرمود: این کاسنی است. عرض کردم: کاسنی چه فایده ای دارد؟فرمود: روی هر برگی از کاسنییک قطره از آب بهشت است که شفای همه دردهاست. سپس ظرف غذا را برداشتند و آنگاه روغن آوردند. به من فرمود: ای ابا عبدالله! روغن استعمال کن. عرض کردم: من روغن زده ام؛ فرمود: این روغن بنفشه است. عرض کردم: روغن بنفشه چه فضیلتی بر سائر روغنها دارد؟ فرمود: مانند فضل اسلام است بر سائر دینها. در این موقع پسرش حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه داخل شد. مدتی با او آرام آرام صحبت می کرد. در بین سخنانش شنیدم فرمود: بر تو باد به حسن خلق. عرض کردم: یا ابن رسول الله! اگر پیش آمدی کرد که هیچ کس را از آن گریزی نیست - و در ذهنم آمد که مرگ حضرت نزدیک شده - باید بعد از شما به که پناه برده می شود؟ فرمود: ای ابا عبدالله! به این پسرم، و اشاره به پسرش حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه کرد. او وصی و وارث و حافظ علم من است و معدن دانش است و باقر العلم است. عرض کردم: یا ابن رسول الله! معنی باقر العلم چیست؟ فرمود: به زودی ارادتمندان پاک شیعیان من نزد او می روند و او برای ایشان به واقع دانش را می شکافد. بعد حضرت فرزندش حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه را پی کاری به بازار فرستاد. وقتی حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه رفت، عرض کردم: یا ابن رسول الله! چرا وصیت به فرزند بزرگترت نکردی؟ فرمود: امامت به کوچکی و بزرگی نیست! رسول الله صلی الله علیه و آله به ما چنین دستور داده و در لوح و صحیفه نام او را چنینیافتیم. عرض کردم: نبی شما صلی الله علیه و آله نام چند نفر وصی و امام را به شما ذکر کرده که بعد از ایشان جانشینانش باشند؟ فرمود: در صحیفه و لوح، نام دوازده نفر به امامت را با اسم پدر و مادرشان یافتیم. سپس فرمود: از نژاد این پسرم حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه، هفت نفر امام خواهند بود که حضرت مهدی صلوات اللَّه علیه جزء این هفت نفر است.

ص: 121

67- الشیخ هاشم بن محمد، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَیَّاشٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ الْفُضَیْلِ الطَّائِیِّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَعْفَرٍ الصَّادِقِ صلوات الله علیه عَنْ أَبِییُوسُفَ عَنِ الْأَزْهَرِ بْنِ نَظَّامٍ عَنِ أَبِی الْحَسَنِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عِیسَی بْنِ الْمُسْتَفَادِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ صلوات الله علیهما قَالَ کَانَ فِی الصَّحِیفَةِ الْمَخْتُومَةِ الَّتِی نَزَلَتْ مِنَ السَّمَاءِ یَا عَلِیُّ غَسِّلْنِی وَ لَا یُغَسِّلْنِی غَیْرُکَ قَالَ فَقُلْتُ لِرَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی أَنَا أَقْوَی عَلَی غُسْلِکَ وَحْدِی قَالَ بِذَا أَمَرَنِی جَبْرَئِیلُ وَ بِذَلِکَ أَمَرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ فَقُلْتُ فَإِنْ لَمْ أَقْوَ عَلَیْکَ فَأَسْتَعِینُ بِغَیْرِییَکُونُ مَعِی فَقَالَ جَبْرَئِیلُیَا مُحَمَّدُ قُلْ لِعَلِیٍّ صلوات الله علیه إِنَّ رَبَّکَ یَأْمُرُکَ أَنْ تُغَسِّلَ ابْنَ عَمِّکَ فَإِنَّمَا السُّنَّةُ أَنْ لَا یُغَسِّلَ الْأَنْبِیَاءَ إِلَّا أَوْصِیَاؤُهُمْ وَ إِنَّمَا یُغَسِّلُ کُلَّ نَبِیٍّ وَصِیُّهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هِیَ مِنْ حُجَجِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله عَلَی أُمَّتِهِ مِنْ بَعْدِهِ فِیمَا قَدِ اجْتَمَعُوا عَلَیْهِ مِنْ قَطِیعَةِ مَا أَمَرَهُمُ اللَّهُ تَعَالَی بِهِ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله وَ اعْلَمْ یَا عَلِیُّ أَنَّ لَکَ عَلَی غُسْلِی أَعْوَاناً هُمْ نِعْمَ الْأَعْوَانُ وَ الْإِخْوَانُ قَالَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه فَقُلْتُ لِرَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مَنْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی قَالَ جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ وَ إِسْرَافِیلُ وَ مَلَکُ الْمَوْتِ وَ إِسْمَاعِیلُ صَاحِبُ سَمَاءِ الدُّنْیَا أَعْوَاناً لَکَ قَالَ عَلِیٌّ فَخَرَرْتُ لِلَّهِ سَاجِداً وَ قُلْتُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ لِی أَعْوَاناً وَ إِخْوَاناً هُمْ أُمَنَاءُ اللَّهِ تَعَالَی.(1)

مرحوم شیخ هاشم بن محمد، با سند مذکور از عیسی بن مستفاد از حضرت امام موسی کاظم از پدر بزرگوارش صلوات الله علیهما روایت کرده که فرمود: همانا در صحیفه مختومه که از آسمان نازلشده آمده است که رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: یا علی! مرا غسل ده و کسی غیر از تو مرا غسل ندهد، (حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می فرماید:) گفتم: یا رسول الله، پدر و مادرم به فدایت، آیا من به تنهایی قادر به غسل شما هستم؟ رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند عزّ و جلّ جبرئیل را و جبرئیل نیز مرا به این کار امر فرموده است، گفتم: اگر به تنهایی قادر به غسل دادن شما نباشم می توانم از شخص دیگری طلب کمک کنم که همراهم باشد؟ پس جبرئیل فرمود: یا محمّد! به علی صلوات الله علیه بگو: پروردگارت به تو امر فرموده که پسر عمویت را غسل دهی، چرا که سنّت بر این است که انبیاء فقط توسط اوصیای آنان غسل داده شوند، و هر پیامبری فقط توسط وصیّ بعد از او غسل داده می شود، و این سنّت از جمله حجّت هایی است که خداوند عزّ و جلّ برای حضرت محمّد صلّی الله علیه و آله بر امّت او پس از او قرار داده است و به واسطه آن می توانند از تفرّق و اختلاف در امان باشند و حول آن گِرد آیند.

سپس رسول الله صلّی الله علیه و آله فرمود: یا علی! آگاه باش که به منظور توانا گشتن بر غسل من یاورانی خواهی داشت که بهترینِیاوران و برادران هستند، حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: به رسول الله صلّی الله علیه و آله گفتم: پدر و مادرم به فدایت، آنان چه کسانی هستند؟ رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: جبرئیل، میکائیل، اسرافیل، فرشته مرگ و اسماعیل که مالک آسمان دنیاستیاری گران تو خواهند بود، حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: پس به سجده در افتادم و گفتم: سپاس مخصوص خداوندی است که برای من یاوران و برادرانی قرار داده است که معتمدان و امینان درگاه خداوند متعال هستند.

ص: 122

توضیح: در القاموس آمده است: (بئر غرس): اسم چاهی است در مدینه، منظور از چاه ذکر شده در حدیث نیز همین است، و (غرس) اسم یکی از نهرهای موجود در بهشت است که رسول الله صلّی الله علیه و آله با آب آن غسل کرد.

68- قال السید فضل الله بن علي الحسینی الراوندي: قَالَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه: وَجَدْنَا صَحِیفَةً أَنَّ اَلْأَغْلَفَ لاَ یُتْرَکُ فِی اَلْإِسْلاَمِ حَتَّییَخْتَتِنَ وَ لَوْ بَلَغَ ثَمَانِینَ سَنَةً.(1)

مرحوم سید فضل الله بن علی حسینی راوندی می گوید: علی امیرالمؤمنین صلوات الله فرمود: در صحیفۀ (رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله) یافتیم: شخص ختنه نشده نباید در زمان مسلمانی بدون ختنه باقی بماند، بلکه اگر هشتاد سال هم داشته باشد، باید او را ختنه کنند.

69- قال الشیخ سعید بن هبة الله الراوندي، وَ مِنْهَا: مَا رُوِیَ فِی دُخُولِ اَلرِّضَا صلوات الله علیه اَلْکُوفَةَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْفَضْلِ: کَانَ فِیمَا أَوْصَانِی بِهِ اَلرِّضَا صلوات الله علیه فِی وَقْتِ مُنْصَرَفِهِ مِنَ اَلْبَصْرَةِ أَنْ قَالَ لِی صِرْ إِلَی اَلْکُوفَةِ فَاجْمَعِ اَلشِّیعَةَ هُنَاکَ وَ أَعْلِمْهُمْ أَنِّی قَادِمٌ عَلَیْهِمْ وَ أَمَرَنِی أَنْ أَنْزِلَ فِی دَارِ حَفْصِ بْنِ عُمَیْرٍ اَلْیَشْکُرِیِّ فَصِرْتُ إِلَی اَلْکُوفَةِ فَأَعْلَمْتُ اَلشِّیعَةَ أَنَّ اَلرِّضَا صلوات الله علیهقَادِمٌ عَلَیْهِمْ فَأَنَا یَوْماً عِنْدَ نَصْرِ بْنِ مُزَاحِمٍ إِذْ مَرَّ بِی سَلاَمٌ خَادِمُ اَلرِّضَا صلوات الله علیه فَعَلِمْتُ أَنَّ اَلرِّضَا صلوات الله علیه قَدْ قَدِمَ فَبَادَرْتُ إِلَی دَارِ حَفْصِ بْنِ عُمَیْرٍ فَإِذَا هُوَ فِی اَلدَّارِ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ لِی اِحْتَشِدْ [لِی] فِی طَعَامٍ تُصْلِحُهُ لِلشِّیعَةِ فَقُلْتُ قَدِ اِحْتَشَدْتُ وَ فَرَغْتُ مِمَّا یُحْتَاجُ إِلَیْهِ فَقَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی تَوْفِیقِکَ فَجَمَعْنَا اَلشِّیعَةَ فَلَمَّا أَکَلُوا قَالَ یَا مُحَمَّدُ اُنْظُرْ مَنْ بِالْکُوفَةِ مِنَ اَلْمُتَکَلِّمِینَ وَ اَلْعُلَمَاءِ فَأَحْضِرْهُمْ فَأَحْضَرْنَاهُمْ فَقَالَ لَهُمُ اَلرِّضَا صلوات الله علیه إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَجْعَلَ لَکُمْ حَظّاً مِنْ نَفْسِی کَمَا جَعَلْتُ لِأَهْلِ اَلْبَصْرَةِ وَ إِنَّ اَللَّهَ قَدْأَعْلَمَنِی

کُلَّ کِتَابٍ أَنْزَلَهُ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی جَاثَلِیقَ وَ کَانَ مَعْرُوفاً بِالْجَدَلِ وَ اَلْعِلْمِ وَ اَلْإِنْجِیلِ فَقَالَ یَا جَاثَلِیقُ هَلْ تَعْرِفُ لِعِیسَی صَحِیفَةً فِیهَا خَمْسَةُ أَسْمَاءَ یُعَلِّقُهَا فِی عُنُقِهِ إِذَا کَانَ بِالْمَغْرِبِ فَأَرَادَ اَلْمَشْرِقَ فَتَحَهَا فَأَقْسَمَ عَلَی اَللَّهِ بِاسْمِ وَاحِدٍ مِنَ اَلْخَمْسَةِ أَنْ تَنْطَوِیَ لَهُ اَلْأَرْضُ فَیَصِیرَ مِنَ اَلْمَغْرِبِ إِلَی اَلْمَشْرِقِ وَ مِنَ اَلْمَشْرِقِ إِلَی اَلْمَغْرِبِ فِی لَحْظَةٍ فَقَالَ اَلْجَاثَلِیقُ لاَ عِلْمَ لِی بِهَا وَ أَمَّا اَلْأَسْمَاءُ اَلْخَمْسَةُ فَقَدْ کَانَتْ مَعَهُ بِلاَ شَکٍّ وَ یَسْأَلُ اَللَّهَ بِهَا أَوْ بِوَاحِدٍ مِنْهَا فَیُعْطِیهِ اَللَّهُ جَمِیعَ مَا یَسْأَلُهُ قَالَ اَللَّهُ أَکْبَرُ إِذْ لَمْ تُنْکِرِ اَلْأَسْمَاءَ فَأَمَّا اَلصَّحِیفَةُ فَلاَ یَضُرُّ أَقْرَرْتَ بِهَا أَوْ أَنْکَرْتَ اِشْهَدُوا عَلَی قَوْلِهِ ثُمَّ قَالَ یَا مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ أَ لَیْسَ أَنْصَفُ اَلنَّاسِ مَنْ حَاجَّ خَصْمَهُ بِمِلَّتِهِ وَ بِکِتَابِهِ وَ بِنَبِیِّهِ وَ شَرِیعَتِهِ قَالُوا نَعَمْ قَالَ اَلرِّضَا صلوات الله علیه فَاعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ بِإِمَامٍ بَعْدَ مُحَمَّدٍ إِلاَّ مَنْ قَامَ بِمَا قَامَ بِهِ مُحَمَّدٌ حِینَیُفْضَی اَلْأَمْرُ إِلَیْهِ وَ لاَ تَصْلُحُ اَلْإِمَامَةُ إِلاَّ لِمَنْ حَاجَّ اَلْأُمَمَ بِالْبَرَاهِینِ لِلْإِمَامَةِ فَقَالَ رَأْسُ اَلْجَالُوتِ وَ مَا هَذَا اَلدَّلِیلُ عَلَی اَلْإِمَامِ قَالَ أَنْ یَکُونَ عَالِماً بِالتَّوْرَاةِ وَ اَلْإِنْجِیلِ وَ اَلزَّبُورِ وَ اَلْقُرْآنِ اَلْحَکِیمِ فَیُحَاجَّ أَهْلَ اَلتَّوْرَاةِ بِتَوْرَاتِهِمْ وَ أَهْلَ اَلْإِنْجِیلِ بِإِنْجِیلِهِمْ وَ أَهْلَ اَلْقُرْآنِ بِقُرْآنِهِمْ وَ أَنْ یَکُونَ عَالِماً بِجَمِیعِ اَللُّغَاتِ حَتَّی لاَ یَخْفَی عَلَیْهِ لِسَانٌ وَاحِدٌ فَیُحَاجَّ کُلَّ قَوْمٍ بِلُغَتِهِمْ ثُمَّ یَکُونَ مَعَ هَذِهِ اَلْخِصَالِ تَقِیّاً نَقِیّاً مِنْ کُلِّ دَنَسٍ طَاهِراً مِنْ کُلِّ عَیْبٍ عَادِلاً مُنْصِفاً حَکِیماً رَءُوفاً رَحِیماً حَلِیماً غَفُوراً عَطُوفاً صَدُوقاً بَارّاً مُشْفِقاً أَمِیناً مَأْمُوناً رَاتِقاً فَاتِقاً فَقَامَ إِلَیْهِ نَصْرُ بْنُ مُزَاحِمٍ فَقَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا تَقُولُ فِی جَعْفَرِ بْنِ

ص: 123

مُحَمَّدٍ صلوات الله علیهما فَقَالَ مَا أَقُولُ فِی إِمَامٍ شَهِدَتْ أُمَّةُ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله قَاطِبَةً بِأَنَّهُ کَانَ أَعْلَمَ أَهْلِ زَمَانِهِ قَالَ فَمَا تَقُولُ فِی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ صلوات الله علیهما قَالَ کَانَ مِثْلَهُ قَالَ فَإِنَّ اَلنَّاسَ قَدْ تَحَیَّرُوا فِی أَمْرِهِ قَالَ إِنَّ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ صلوات الله علیهما عَمَرَ بُرْهَةً مِنْ دَهْرِهِ فَکَانَ یُکَلِّمُ اَلْأَنْبَاطَ بِلِسَانِهِمْ وَ یُکَلِّمُ أَهْلَ خُرَاسَانَ بِالدَّرِیَّةِ وَ أَهْلَ اَلرُّومِ بِالرُّومِیَّةِ وَ یُکَلِّمُ اَلْعَجَمَ بِأَلْسِنَتِهِمْ وَ کَانَ یَرِدُ عَلَیْهِ مِنَ اَلْآفَاقِ عُلَمَاءُ اَلْیَهُودِ وَ اَلنَّصَارَی فَیُحَاجُّهُمْ بِکُتُبِهِمْ وَ أَلْسِنَتِهِمْ فَلَمَّا نَفِدَتْ مُدَّتُهُ وَ کَانَ وَقْتُ وَفَاتِهِ أَتَانِی مَوْلًی بِرِسَالَتِهِیَقُولُیَا بُنَیَّ إِنَّ اَلْأَجَلَ قَدْ نَفِدَ وَ اَلْمُدَّةَ قَدِ اِنْقَضَتْ وَ أَنْتَ وَصِیُّ أَبِیکَ فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا کَانَ وَقْتُ وَفَاتِهِ دَعَا عَلِیّاً صلوات الله علیه وَ أَوْصَاهُ وَ دَفَعَ إِلَیْهِ اَلصَّحِیفَةَ اَلَّتِی کَانَ فِیهَا اَلْأَسْمَاءُ اَلَّتِی خَصَّ اَللَّهُ بِهَا اَلْأَنْبِیَاءَ وَ اَلْأَوْصِیَاءَ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ اُدْنُ مِنِّی فَدَنَا مِنْهُ فَغَطَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَأْسَ عَلِیٍّ صلوات الله علیه بِمُلاَءَتِهِ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَخْرِجْ لِسَانَکَ فَأَخْرَجَهُ فَخَتَمَهُ بِخَاتَمِهِ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ اِجْعَلْ لِسَانِی فِی فِیکَ فَمُصَّهُ وَ اِبْلَعْ کُلَّ مَا تَجِدُ فِی فِیکَ فَفَعَلَ عَلِیٌّ ذَلِکَ فَقَالَ لَهُ إِنَّ اَللَّهَ قَدْ فَهَّمَکَ مَا فَهَمَّنِی وَ بَصَّرَکَ مَا بَصَّرَنِی وَ أَعْطَاکَ مِنَ اَلْعِلْمِ مَا أَعْطَانِی إِلاَّ اَلنُّبُوَّةَ فَإِنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی ثُمَّ کَذَلِکَ إِمَاماً بَعْدَ إِمَامِ فَلَمَّا مَضَی مُوسَی عَلِمْتُ کُلَّ لِسَانٍ وَ کُلَّ کِتَابٍ وَ مَا کَانَ وَ مَا سَیَکُونُ بِغَیْرِ تَعَلُّمٍ وَ هَذَا سِرُّ اَلْأَنْبِیَاءِ أَوْدَعَهُ اَللَّهُ فِیهِمْ وَ اَلْأَنْبِیَاءُ أَوْدَعُوهُ إِلَی أَوْصِیَائِهِمْ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْ ذَلِکَ وَ یُحَقِّقْهُ فَلَیْسَ هُوَ عَلَی شَیْءٍ وَ لاٰ قُوَّةَ إِلاّٰ بِاللّٰهِ.(1)

مرحوم شیخ سعید بن هبة الله راوندی می گوید: از محمّد بن فضل روایت شده که گفت: وقتی که حضرت امام رضا صلوات الله علیه خواست از بصره به مدینه برگردد، به من دستور داد و فرمود: به کوفه برو و شیعیان را جمع کن و به آنها خبر بده که من به آنجا خواهم آمد. و فرمود: در خانۀ حفص بن عمیر اقامت کن. من هم به کوفه رفتم و دستورات آن حضرت را اجرا کردم. روزی با نصر بن مزاحم بودم که «سلام» خادم حضرت امام رضا صلوات الله علیه از کنار ما عبور کرد. لذا فهمیدم که حضرت امام رضا صلوات الله علیه به خانۀ حفص آمده است. به آنجا رفتم و حضرت در آنجا بود.پس بر او سلام کردم. سپس به من فرمود: غذایی آماده کن. گفتم: همه چیز آماده است. فرمود: خدا را شکر که موفّق شدی. شیعیان را دعوت کردیم و همه حاضر شدند. وقتی که غذا خوردند، حضرت امام رضا صلوات الله علیه رو به من فرمود: ای محمّد! ببین در کوفه از متکلمین و دانشمندان چه کسی هست؟ پس آنان را نزد من حاضر کن. پس من نیز آنان را حاضر ساختم. آنگاه حضرت خطاب به آنها فرمود: می خواهم همان مجلس سودمندی را که در بصره برقرار کردم برای شما نیز برقرار کنم. و خدا مرا بر تمام کتابهای آسمانی دانا نموده است. سپس حضرت رو به جاثلیق کوفه - که شخصی دانشمند و در بحث و جدل، معروف بود- نمود و فرمود: ای جاثلیق! آیا می دانی برای حضرت عیسی علیه السّلام صحیفه ای وجود داشت که در آن اسم پنج تن بود که بر گردنش آویزان کرده بود. و حضرت، در مغرب بود و می خواست به مشرق برود، صحیفه را گشود و خدا را به نام یکی از آنان قسم داد که زمین زیر پای او پیچیده شود و در یک لحظه از مغرب به مشرق و از مشرق به مغرب، سیر کرد؟ جاثلیق گفت: من جریان این صحیفه را نمی دانم ولی بدون تردید اسماء پنجگانه همراه او بود که به آنها یایکی از آنان توسّل می جست. و خداوند نیز آنچه می خواست به او عطا می کرد. حضرت فرمود: اللّٰه اکبر! همین که نامها را قبول داری، همین کافی است. و دیگر فرق نمی کند که به صحیفه اقرار کنییا نه.

ص: 124

ای مردم! بر گفتار او شاهد باشید. سپس فرمود: ای مردم! آیا کسی که با طرف مقابلش به دین و کتاب و پیامبر و شریعت او، احتجاج کند، با انصاف ترین مردم نیست؟ گفتند: آری. بعد فرمود: بعد از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله کسی امام است که قیام کند به آنچه رسول الله صلی الله علیه و آله به آن قیام کرده است و بتواند کارهای او را انجام دهد. و امامتش را با دلایل و براهین، ثابت کند. رأس الجالوت گفت: دلایل امامت چیست؟ فرمود: اینکه امام، به تورات، انجیل، زبور و قرآن، احاطه داشته باشد و با هر کدام به کتاب خودشان احتجاج کند. و اینکه: همۀ زبانها را بداند و با اهل هر زبانی، به زبان خودش، مباحثه کند. و افزون بر اینها، باید از هر آلودگی و عیبی، پاک باشد. و همچنین عادل، با انصاف، حکیم، دلسوز و مهربان، بردبار، اهل بخشش و گذشت، راستگو و نیکوکار، صمیمی، امین و مطمئن باشد. و امور مردم را حلّ و فصل کند. نصر بن مزاحم ایستاد و گفت: یا بن رسول اللّٰه! در مورد حضرت جعفر بن محمّد صلوات الله علیهما چه می گویی؟ فرمود: چه بگویم در بارۀ امامی که امّت حضرت محمّد صلّی اللّٰه علیه و آله همگی و به اتفاق، گواهی داده اند که او داناترین اهل زمانش بود! گفت: در مورد حضرت موسی بن جعفر صلوات الله علیهما چه می گویی؟ حضرت فرمود: او هم همان طور بود. نصر گفت: مردم در امر او سرگردان و متحیّر هستند. فرمود: حضرت موسی بن جعفر صلوات الله علیهما در برهه ای از زمان زیست که با نبطی ها به زبانشان و با خراسانی ها با زبان فارسی و با رومیان، به رومی و با غیر عرب، به زبان خودشان، سخن می گفت. و علما و بزرگان یهود و نصاری، از نقاط دور می آمدند و حضرت با آنان با کتاب و زبان خودشان بحث و احتجاج می نمود. و وقتی عمر مبارکشان به پایان رسید، توسط شخصی نامه ای به من فرستاد که: ای پسرم! اجلم فرا رسیده و عمرم به آخر رسید. و تو جانشین پدرت هستی. همانا رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله هنگام رحلتش علی صلوات الله علیه را خواست و به او وصیت نمود و صحیفه ای به او داد که در آن، نامهای پیامبران و جانشینان آنها بود. بعد فرمود: ای علی! نزدیکتر بیا، وقتی حضرت نزدیک شد، رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله عبای خویش را بر سر او کشید و فرمود: زبانت را بیرون بیاور. و او بیرون آورد. رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله انگشترش را بهزبان او کشید و فرمود: زبانم را در دهانت بگذار و آن را بمک و هر چه در دهانت بود، فرو ببر.

70- قال الشیخ سعید بن هبة الله الراوندي، وَ مِنْهَا: مَا قَالَ أَبُو بَصِیرٍ: أَنَّهُ (جعفر بن محمد الصادق) صلوات الله علیه قَالَ لِی هَلْ تَعْرِفُ إِمَامَکَ قُلْتُ إِی وَ اَللَّهِ وَ أَنْتَ هُوَ قَالَ صَدَقْتَ قُلْتُ أُرِیدُ أَنْ تُعْطِیَنِی عَلاَمَةَ اَلْإِمَامَةِقَالَ لَیْسَ بَعْدَ اَلْمَعْرِفَةِ عَلاَمَةٌ قُلْتُ نَزْدَادُ بَصِیرَةً قَالَ تَرْجِعُ إِلَی اَلْکُوفَةِ وَ قَدْ وُلِدَ لَکَ عِیسَی وَ مِنْ بَعْدِ عِیسَی مُحَمَّدٌ وَ مِنْ بَعْدِهِمَا اِبْنَتَانِ وَ اِبْنَاکَ عِنْدَنَا مُثْبَتَانِ مَعَ أَسْمَاءِ اَلشِّیعَةِ وَ مَا یَلِدُونَ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَ أَجْدَادِهِمْ وَ إِذَا هِیَ صَحِیفَةٌ صَفْرَاءُ مُدْرَجَةٌ. (1)

مرحوم شیخ سعید بن هبة الله راوندی می گوید: از ابو بصیر روایت شده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به من فرمود: آیا امامت را می شناسی؟ گفتم: آری، به خدا سوگند، او تو هستی. فرمود: راست گفتی. گفتم: می خواهم علامت و نشانۀ امامت را به من (نشان) بدهی. فرمود: بعد از شناخت، علامت لازم نیست. گفتم: معرفتم زیاد می شود. فرمود: به کوفه بر می گردی و پسری به نام «عیسی» برای تو متولد می شود و بعد از او هم محمّد و بعد از آن دو هم، دو دختر زاده می شوند. و نام پسرانت نزد ما با نامهای شیعیان ثابت است. همچنین تا روز قیامت نام تمام ذریّه شیعیان و نام پدران و اجدادشان در صحیفه ای

ص: 125

زرد رنگ و پیچیده نوشته شده است.

71- قال الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، وَ أَخْبَرَنِی جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَی اَلتَّلَّعُکْبَرِیِّ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو عَلِیٍّ أَحْمَدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْمَعْرُوفُ بِابْنِ اَلْخَضِیبِ اَلرَّازِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ حَنْظَلَةَ بْنِ زَکَرِیَّا اَلتَّمِیمِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی اَلطُّوسِیِّ عَنْ أَبِی بَکْرٍ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی شَیْبَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فُضَیْلٍ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: نَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِصَحِیفَةٍ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِیهَا اِثْنَا عَشَرَ خَاتَماً مِنْ ذَهَبٍ فَقَالَ لَهُ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَییَقْرَأُ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَأْمُرُکَ أَنْ تَدْفَعَ هَذِهِ اَلصَّحِیفَةَ إِلَی اَلنَّجِیبِ مِنْ أَهْلِکَ بَعْدَکَ یَفُکُّ مِنْهَا أَوَّلَ خَاتَمٍ وَ یَعْمَلُ بِمَا فِیهَا فَإِذَا مَضَی دَفَعَهَا إِلَی وَصِیِّهِ بَعْدَهُ وَ کَذَلِکَ اَلْأَوَّلُ یَدْفَعُهَا إِلَی اَلْآخَرِ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ فَفَعَلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا أُمِرَ بِهِ فَفَکَّ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه أَوَّلُهَا وَ عَمِلَ بِمَا فِیهَا ثُمَّ دَفَعَهَا إِلَی اَلْحَسَنِ صلوات الله علیه فَفَکَّ خَاتَمَهُ وَ عَمِلَ بِمَا فِیهَا وَ دَفَعَهَا بَعْدَهُ إِلَی اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیه ثُمَّ دَفَعَهَا اَلْحُسَیْنُ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما ثُمَّ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ حَتَّییَنْتَهِیَ إِلَی آخِرِهِمْ صلوات الله علیهم. (1)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از ابن عباس روایت کرده که گفت: جبرئیل علیه السّلام با صحیفه و مکتوبی از جانب خداوند بر رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله نازل شد که بر آن دوازده مهر از طلا وجود داشت.

جبرئیل علیه السلام به رسول الله صلی الله علیه و آله عرض کرد: خداوند تبارک و تعالی به شما سلام می رساند و امر می کند که این مکتوب را به نجیب (و بهترین) اهلت پس از خودت بسپار تا مهر اوّل آن را باز کند و به آنچه که در آن نوشته شده، عمل کند.

پس هرگاه مرگش فرارسید، مکتوب را به وصی بعد از خودش بسپارد و به همین ترتیب هرکس بهوصی بعدی بسپارد یکی پس از دیگری.

رسول الله صلّی اللّه علیه و آله هم آنچه که مأمور بود انجام داد؛ حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیه اولین مهر را شکست و به آنچه در آن بود عمل کرد، بعد آن را به حضرت امام حسن صلوات الله علیه سپرد، او هم مهر را باز نمود و به آنچه که در آن بود عمل کرد، سپس به حضرت امام حسین صلوات الله علیه سپرد و سپس به حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما سپرد. سپس یکی پس از دیگری تا منتهی شود به آخرین ایشان صلوات الله علیهم.

72- قال الشیخ محمد بن إبراهیم بن جعفر النعماني، أَخْبَرَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ اَلْبَنْدَنِیجِیُّ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَیقَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْقَلاَنِسِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: دَفَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی عَلِیٍّ صلوات الله علیه صَحِیفَةً مَخْتُومَةً بِاثْنَیْ عَشَرَ خَاتَماً وَ قَالَ فُضَّ اَلْأَوَّلَ وَ اِعْمَلْ بِهِ وَ اِدْفَعْهَا إِلَی اَلْحَسَنِ صلوات الله علیهیَفُضُّ اَلثَّانِیَ وَ یَعْمَلُ بِهِ وَ یَدْفَعُهَا إِلَی اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهیَفُضُّ اَلثَّالِثَ وَ یَعْمَلُ بِمَا فِیهِ ثُمَّ إِلَی وَاحِدٍ وَاحِدٍ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیه.(2)

ص: 126

مرحوم شیخ نعمانی، با سند مذکور از یونس بن یعقوب روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله صحیفۀ سربسته به دوازده مهر را به حضرت امیر المؤمنین صلوات الله علیه سپرد و فرمود: نخستین مهر را بشکن و در آن صحیفه را باز کرده بدان چه در آن (نوشته شده) است عمل کن و آن را به حضرت امام حسن صلوات الله علیه ردّ کن تا مهر دوم را بشکند و بدان عمل کند، و آن را به حضرت امام حسین صلوات الله علیه ردّ کن تا او نیز مهر سوم را شکسته و به آنچه در آن است عمل کند و سپس به ترتیب به یکایک از فرزندان حضرت امام حسین صلوات الله علیه داده شود.

73- قال الشیخ تقي الدین إبراهیم بن علي بن الحسن الکفعمي: رَوَی الشَّیْخُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ بَابَوَیْهِ الصدوق قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اللَّهِ بْنُ رِفَاعَةَ قَالَ حَدَّثَنِی إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَارِثِ النَّوْفَلِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی وَ کَانَ خَادِمَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا صلوات الله علیهما قَالَ: لَمَّا زَوَّجَ الْمَأْمُونُ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی صلوات الله علیهم ابْنَتَهُ کَتَبَ إِلَیْهِ أَنَّ لِکُلِّ زَوْجَةٍ صَدَاقاً مِنْ مَالِ زَوْجِهَا وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ أَمْوَالَنَا فِی الْآخِرَةِ مُؤَجَّلَةً لَنَا فَکَنَزْنَاهَا هُنَاکَ کَمَا جَعَلَ أَمْوَالَکُمْ فِی الدُّنْیَا مُعَجَّلَةً لَکُمْ فَکَنَزْتُمُوهَا هُنَا وَ قَدْ أَمْهَرْتُ ابْنَتَکَ الْوَسَائِلَ إِلَی الْمَسَائِلِ وَ هِیَ مُنَاجَاةٌ دَفَعَهَا إِلَیَّ أَبِی صلوات الله علیه وَ قَالَ دَفَعَهَا إِلَیَّ مُوسَی أَبِی صلوات الله علیه وَ قَالَ دَفَعَهَا إِلَیَّ جَعْفَرٌ أَبِی صلوات الله علیه وَ قَالَ دَفَعَهَا إِلَیَّ مُحَمَّدٌ أَبِی صلوات الله علیه وَ قَالَ دَفَعَهَا إِلَیَّ عَلِیٌّ أَبِی صلوات الله علیهوَ قَالَ دَفَعَهَا إِلَیَّ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ أَبِی صلوات الله علیهما وَ قَالَ دَفَعَهَا إِلَیَّ الْحَسَنُ أَخِی صلوات الله علیه وَ قَالَ دَفَعَهَا إِلَیَّ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما وَ قَالَ دَفَعَهَا إِلَیَّ النَّبِیُّ مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله فِی صَحِیفَةٍ وَ قَالَ دَفَعَهَا إِلَیَّ جَبْرَئِیلُ علیه السلام وَ قَالَ رَبُّکَ یَقُولُ هَذِهِ مَفَاتِیحُ کُنُوزِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فَاجْعَلْهَا وَسَائِلَکَ إِلَی مَسَائِلِکَ تَصِلُ إِلَی بُغْیَتِکَ وَ تَنْجَحُ فِی طَلِبَتِکَ وَ لَا تُؤْثِرْهَا لِحَوَائِجِ دُنْیَاکَ فَتَبْخَسُ بِهَا الْحَظَّ مِنْ آخِرَتِکَ وَ هِیَ عَشْرُ وَسَائِلَ إِلَی عَشْرِ مَسَائِلَ تَطْرُقُ بِهَا أَبْوَابَ الرَّغَبَاتِ فَتُفْتَحُ وَ تَطْلُبُ بِهَا الْحَاجَاتِ فَتُنْجَحُ وَ هَذِهِ نُسْخَتُهَا:

الْمُنَاجَاةُ

بِالاسْتِخَارَةِ:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ إِنَّ خِیَرَتَکَ فِیمَا أَسْتَخِیرُکَ فِیهِ تُنِیلُ الرَّغَائِبَ وَ تُجْزِلُ الْمَوَاهِبَ وَ تُغْنِمُالْمَطَالِبَ

وَ تُطَیِّبُ الْمَکَاسِبَ وَ تَهْدِی إِلَی أَجْمَلِ الْمَذَاهِبِ وَ تَسُوقُ إِلَی أَحْمَدِ الْعَوَاقِبِ وَ تَقِی مَخُوفَ النَّوَائِبِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَخِیرُکَ فِیمَا عَزَمَ رَأْیِی عَلَیْهِ وَ قَادَنِی عَقْلِی إِلَیْهِ سَهِّلِ اللَّهُمَّ مِنْهُ مَا تَوَعَّرَ وَ یَسِّرْ مِنْهُ مَا تَعَسَّرَ وَ اکْفِنِی فِیهِ الْمُهِمَّ وَ ادْفَعْ عَنِّی کُلَّ مُلِمٍّ وَ اجْعَلْ رَبِّ عَوَاقِبَهُ غُنْماً وَ خَوْفَهُ سِلْماً وَ بُعْدَهُ قُرْباً وَ جَدْبَهُ خِصْباً وَ أَرْسِلِ اللَّهُمَّ إِجَابَتِی وَ أَنْجِحْ فِیهِ طَلِبَتِی وَ اقْضِ حَاجَتِی وَ اقْطَعْ عَوَائِقَهَا وَ امْنَعْ بَوَائِقَهَا وَ أَعْطِنِی اللَّهُمَّ لِوَاءَ الظَّفَرِ بِالْخِیَرَةِ فِیمَا اسْتَخَرْتُکَ وَ وُفُورَ الْغَنَمِ فِیمَا دَعَوْتُکَ وَ عَوَائِدَ الْإِفْضَالِ فِیمَا رَجَوْتُکَ وَ اقْرِنْهُ اللَّهُمَّ رَبِّ بِالنَّجَاحِ وَ حُطَّهُ بِالصَّلَاحِ وَ أَرِنِی أَسْبَابَ الْخِیَرَةِ فِیهِ وَاضِحَةً وَ أَعْلَامَ غُنْمِهَا لَائِحَةً وَ اشْدُدْ خُنَاقَ تَعَسُّرِهَا وَ انْعَشْ صَرِیعَ تَیَسُّرِهَا وَ بَیِّنِ اللَّهُمَّ مُلْتَبَسَهَا وَ أَطْلِقْ مُحْتَبَسَهَا وَ مَکِّنْ أُسَّهَا فِیهِ حَتَّی تَکُونَ خِیَرَةً مُقْبِلَةً بِالْغَنَمِ مُزِیلَةً لِلْغُرْمِ عَاجِلَةَ النَّفْعِ بَاقِیَةَ الصُّنْعِ إِنَّکَ وَلِیُّ الْمَزِیدِ مُبْتَدِئٌ بِالْجُودِ.

ص: 127

الْمُنَاجَاةُ

بِالاسْتِقَالَةِ:

بِسْمِ

اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ إِنَّ الرَّجَاءَ لِسَعَةِ رَحْمَتِکَ أَنْطَقَنِی بِاسْتِقَالَتِکَ وَ الْأَمَلَ لِأَنَاتِکَ وَ رِفْقِکَ شَجَّعَنِی عَلَی طَلَبِ أَمَانِکَ وَ عَفْوِکَ وَ لِییَا رَبِّ ذُنُوبٌ قَدْ وَاجَهَتْهَا أَوْجُهُ الِانْتِقَامِ وَ خَطَایَا قَدْ لَاحَظَتْهَا أَعْیُنُ الِاصْطِلَامِ وَ اسْتَوْجَبْتُ بِهَا عَلَی عَدْلِکَ أَلِیمَ الْعَذَابِ وَ اسْتَحْقَقْتُ بِاجْتِرَاحِهَا مُبِیرَ الْعِقَابِ وَ خِفْتُ تَعْوِیقَهَا لِإِجَابَتِی وَ رَدَّهَا إِیَّایَ عَنْ قَضَاءِ حَاجَتِی وَ إِبْطَالِهَا لِطَلِبَتِی وَ قَطْعِهَا لِأَسْبَابِ رَغْبَتِی مِنْ أَجْلِ مَا قَدْ أَنْقَضَ ظَهْرِی مِنْ ثِقْلِهَا وَ بَهَظَنِی مِنَ الِاسْتِقْلَالِ بِحَمْلِهَا ثُمَّ تَرَاجَعْتُ رَبِّ إِلَی حِلْمِکَ عَنِ الْعَاصِینَ وَ عَفْوِکَ عَنِ الْخَاطِئِینَ وَ رَحْمَتِکَ لِلْمُذْنِبِینَ فَأَقْبَلْتُ بِثِقَتِی مُتَوَکِّلًا عَلَیْکَ طَارِحاً نَفْسِی بَیْنَیَدَیْکَ شَاکِیاً بَثِّیإِلَیْکَ سَائِلًا رَبِّ مَا لَا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْ تَفْرِیجِ الْغَمِّ وَ لَا أَسْتَحِقُّهُ مِنْ تَنْفِیسِ الْهَمِ مُسْتَقِیلًا رَبِّ لَکَ وَاثِقاً مَوْلَایَ بِکَ اللَّهُمَّ فَامْنُنْ عَلَیَّ بِالْفَرَجِ وَ تَطَوَّلْ عَلَیَّ بِسَلَامَةِ الْمَخْرَجِ وَ ادْلُلْنِی بِرَأْفَتِکَ عَلَی سَمْتِ الْمَنْهَجِ وَ أَزِلَّنِی بِقُدْرَتِکَ عَنِ الطَّرِیقِ الْأَعْوَجِ وَ خَلِّصْنِی مِنْ سِجْنِ الْکَرْبِ بِإِقَالَتِکَ وَ أَطْلِقْ أَسْرِی بِرَحْمَتِکَ وَ تَطَوَّلْ عَلَیَّ بِرِضْوَانِکَ وَ جُدْ عَلَیَّ بِإِحْسَانِکَ وَ أَقِلْنِی رَبِّ عَثْرَتِی وَ فَرِّجْ کُرْبَتِی وَ ارْحَمْ عَبْرَتِی وَ لَا تَحْجُبْ دَعْوَتِی وَ اشْدُدْ بِالْإِقَالَةِ أَزْرِی وَ قَوِّ بِهَا ظَهْرِی وَ أَصْلِحْ بِهَا أَمْرِی وَ أَطِلْ بِهَا عُمُرِی وَ ارْحَمْنِییَوْمَ حَشْرِی وَ وَقْتَ نَشْرِی إِنَّکَ جَوَادٌ کَرِیمٌ غَفُورٌ رَحِیمٌ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ.

الْمُنَاجَاةُ

بِالسَّفَرِ:

بِسْمِ

اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ إِنِّی أُرِیدُ سَفَراً فَخِرْ لِی فِیهِ وَ أَوْضِحْ لِی فِیهِ سَبِیلَ الرَّأْیِ وَ فَهِّمْنِیهِ وَ افْتَحْ عَزْمِی بِالاسْتِقَامَةِ وَ اشْمَلْنِی فِی سَفَرِی بِالسَّلَامَةِ وَ أَفِدْ لِی بِهِ جَزِیلَ الْحَظِّ وَ الْکَرَامَةِ وَ اکْلَأْنِی فِیهِ بِحَرِیزِ الْحِفْظِ وَ الْحِرَاسَةِ وَ جَنِّبْنِی اللَّهُمَّ وَعْثَاءَ الْأَسْفَارِ وَ سَهِّلْ لِی حُزُونَةَ الْأَوْعَارِ وَ اطْوِ لِیَ الْبَعِیدَ لِطُولِ انْبِسَاطِ الْمَرَاحِلِ وَ قَرِّبْ مِنِّی بُعْدَ نَأْیِ الْمَنَاهِلِ وَ بَاعِدْ فِی الْمَسِیرِ بَیْنَ خُطَی الرَّوَاحِلِ حَتَّی تُقَرِّبَ نِیَاطَ الْبَعِیدِ وَ تُسَهِّلَ وُعُورَةَ الشَّدِیدِ وَ لَقِّنِی اللَّهُمَّ فِی سَفَرِی نُجْحَ طَائِرِ الْوَاقِیَةِ وَ هَنِّئْنِی غُنْمَ الْعَافِیَةِ وَ خَفِیرَ الِاسْتِقْلَالِ وَ دَلِیلَ مُجَاوَزَةِ الْأَهْوَالِ وَ بَاعِثْ وُفُودَ الْکِفَایَةِ وَ سَائِحْ خَفِیرَ الْوَلَایَةِ وَ اجْعَلْهُ اللَّهُمَّ رَبِّ عَظِیمَ السَّلْمِ حَاصِلَ الْغُنْمِ وَ اجْعَلِ اللَّهُمَّ رَبِّ اللَّیْلَ سِتْراً لِی مِنَ الْآفَاتِ وَ النَّهَارَ مَانِعاً مِنَ الْهَلَکَاتِ وَ اقْطَعْ عَنِّی قَطْعَ لُصُوصِهِ بِقُدْرَتِکَ وَ احْرُسْنِی مِنْ وُحُوشِهِ بِقُوَّتِکَ حَتَّی تَکُونَ السَّلَامَةُ فِیهِ صَاحِبَتِی وَ الْعَافِیَةُ مُقَارِنَتِی وَ الْیُمْنُ سَائِقِی وَ الْیُسْرُ مُعَانِقِی وَ الْعُسْرُ مُفَارِقِی وَ النُّجْحُ بَیْنَ مَفَارِقِی وَ الْقَدَرُ مُوَافِقِی وَ الْأَمْرُ مُرَافِقِی إِنَّکَ ذُو الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ وَ الْقُوَّةِ وَ الْحَوْلِ وَ أَنْتَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ.

الْمُنَاجَاةُ

بِطَلَبِ الرِّزْقِ:

اللَّهُمَّ أَرْسِلْ عَلَیَّ سِجَالَ رِزْقِکَ مِدْرَاراً وَ أَمْطِرْ سَحَائِبَ إِفْضَالِکَ عَلَیَّ غِزَاراً وَ ارْمِ غَیْثَ نَیْلِکَ إِلَیَّ سِجَالًا وَ أَسْبِلْ مَزِیدَ نِعَمِکَ عَلَی خَلَّتِی إِسْبَالًا وَ أَفْقِرْنِی بِجُودِکَ إِلَیْکَ وَ أَغْنِنِی عَمَّنْیَطْلُبُ مَا لَدَیْکَ وَ دَاوِدَاءَ فَقْرِی بِدَوَاءِ فَضْلِکَ وَ انْعَشْ صَرْعَةَ عَیْلَتِی بِطَوْلِکَ وَ اجْبُرْ کَسْرَ خَلَّتِی بِنَوْلِکَ وَ تَصَدَّقْ عَلَی إِقْلَالِی بِکَثْرَةِ عَطَائِکَ وَ عَلَی اخْتِلَالیِ بِکَرَمِ حَیَائِکَ وَ سَهِّلْ رَبِّ سَبِیلَ الرِّزْقِ إِلَیَّ وَ أَثْبِتْ قَوَاعِدَهُ لَدَیَّ وَ بَجِّسْ لِی عُیُونَ سَعَةِ رَحْمَتِکَ وَ فَجِّرْ أَنْهَارَ رَغَدِ الْعَیْشِ قِبَلِی بِرَأْفَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ أَجْدِبْ أَرْضَ فَقْرِی وَ أَخْصِبْ جَدْبَ ضُرِّی وَ اصْرِفْ عَنِّی

ص: 128

فِی الرِّزْقِ الْعَوَائِقَ وَ اقْطَعْ عَنِّی مِنَ الضِّیقِ الْعَلَائِقَ وَ ارْمِنِی اللَّهُمَّ مِنْ سَعَةِ الرِّزْقِ بِأَخْصَبِ سِهَامِهِ وَ احْبُنِی مِنْ رَغَدِ الْعَیْشِ بِأَکْثَرِ دَوَامِهِ وَ اکْسُنِی اللَّهُمَّ أَیْ رَبِّ سَرَابِیلَ السَّعَةِ وَ جَلَابِیبَ الدَّعَةِ فَإِنِّی رَبِّ مُنْتَظِرٌ لِإِنْعَامِکَ بِحَذْفِ الضِّیقِ وَ لِتَطَوُّلِکَ بِقَطْعِ التَّعْوِیقِ وَ لِتَفَضُّلِکَ بِبَتْرِ التَّقْصِیرِ وَ لِوَصْلِ حَبْلِی بِکَرَمِکَ بِالتَّیْسِیرِ وَ أَمْطِرِ اللَّهُمَّ عَلَیَّ سَمَاءَ رِزْقِکَ بِسِجَالِ الدِّیَمِ وَ أَغْنِنِی عَنْ خَلْقِکَ بِعَوَائِدِ النِّعَمِ وَ ارْمِ مَقَاتِلَ الْإِقْتَارِ مِنِّی وَ احْمِلْ عَسْفَ الضُّرِّ عَنِّی وَ اضْرِبِ الضُّرَّ بِسَیْفِ الِاسْتِیصَالِ وَ امْحَقْهُ رَبِّ مِنْکَ بِسَعَةِ الْإِفْضَالِ وَ امْدُدْنِی بِنُمُوِّ الْأَمْوَالِ وَ احْرُسْنِی مِنْ ضِیقِ الْإِقْلَالِ وَ اقْبِضْ عَنِّی سُوءَ الْجَدْبِ وَ ابْسُطْ لِی بِسَاطَ الْخِصْبِ وَ صَحِّبْنِی بِالاسْتِظْهَارِ وَ مَسِّنِی بِالتَّمْکِینِ مِنَ الْیَسَارِ إِنَّکَ ذُو الطَّوْلِ الْعَظِیمِ وَ الْفَضْلِالْعَمِیمِ وَ أَنْتَ الْجَوَادُ الْکَرِیمُ الْمَلِکُ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ اللَّهُمَّ اسْقِنِی مِنْ مَاءِ رِزْقِکَ غَدَقاً وَ انْهَجْ لِی مِنْ عَمِیمِ بَذْلِکَ طُرُقاً وَ افْجَأْنِی بِالثَّرْوَةِ وَ الْمَالِ وَ انْعَشْنِی فِیهِ بِالاسْتِقْلَالِ.

الْمُنَاجَاةُ

بِالاسْتِعَاذَةِ:

بِسْمِ

اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ مُلِمَّاتِ نَوَازِلِ الْبَلَاءِ وَ أَهْوَالِ عَظَائِمِ الضَّرَّاءِ فَأَعِذْنِی رَبِّ مِنْ صَرْعَةِ الْبَأْسَاءِ وَ احْجُبْنِی مِنْ سَطَوَاتِ الْبَلَاءِ وَ نَجِّنِی مِنْ مُفَاجَأَةِ النِّقَمِ وَ احْرُسْنِی مِنْ زَوَالِ النِّعَمِ وَ مِنْ زَلَلِ الْقَدَمِ وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ رَبِّ فِی حِمَی عِزِّکَ وَ حِیَاطَةِ حِرْزِکَ مِنْ مُبَاغَتَةِ الدَّوَائِرِ وَ مُعَاجَلَةِ الْبَوَادِرِ اللَّهُمَّ رَبِّ وَ أَرْضُ الْبَلَاءِ فَاخْسِفْهَا وَ عَرْصَةُ الْمِحَنِ فَارْجُفْهَا وَ شَمْسُ النَّوَائِبِ فَاکْسِفْهَا وَ جِبَالُ السَّوْءِ فَانْسِفْهَا وَ کَرْبُ الدَّهْرِ فَاکْشِفْهَا وَ عَوَائِقُ الْأُمُورِ فَاصْرِفْهَا وَ أَوْرِدْنِی حِیَاضَ السَّلَامَةِ وَ احْمِلْنِی عَلَی مَطَایَا الْکَرَامَةِ وَ اصْحَبْنِی بِإِقَالَةِ الْعَثْرَةِ وَ اشْمَلْنِی بِسَتْرِ الْعَوْرَةِ وَ جُدْ عَلَیَّ رَبِّ بِآلَائِکَ وَ کَشْفِ بَلَائِکَ وَ دَفْعِ ضَرَّائِکَ وَ ادْفَعْ عَنِّی کَلَاکِلَ عَذَابِکَ وَ اصْرِفْ عَنِّی أَلِیمَ عِقَابِکَ وَ أَعِذْنِی مِنْ بَوَائِقِ الدُّهُورِ وَ أَنْقِذْنِی مِنْ سُوءِ عَوَاقِبِ الْأُمُورِ وَ احْرُسْنِی مِنْ جَمِیعِ الْمَحْذُورِ وَ اصْدَعْ صَفَاةَ الْبَلَاءِ عَنْ أَمْرِی وَ أَشْلِلْ یَدَهُ عَنِّی مُدَّةَ عُمُرِی إِنَّکَ الرَّبُّ الْمَجِیدُ الْمُبْدِئُ الْمُعِیدُ الْفَعَّالُ لِمَا تُرِیدُ.

الْمُنَاجَاةُ

بِطَلَبِ التَّوْبَةِ:

بِسْمِ

اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ رَبِّ إِنِّی قَصَدْتُ إِلَیْکَ بِإِخْلَاصِ تَوْبَةٍ نَصُوحٍ وَ تَثْبِیتِ عَقْدٍ صَحِیحٍ وَ دُعَاءِ قَلْبٍ جَرِیحٍ وَ إِعْلَانِ قَوْلٍ صَرِیحٍ اللَّهُمَّ رَبِّ فَتَقَبَّلْ مِنِّی إِنَابَةَ مُخْلِصِ التَّوْبَةِ وَ إِقْبَالَ سَرِیعِ الْأَوْبَةِ وَ مَصَارِعَ تَجَشُّعِ الْحَوْبَةِ وَ قَابِلْ رَبِّ تَوْبَتِی بِجَزِیلِ الثَّوَابِ وَ کَرِیمِ الْمَآبِ وَ حَطِّ الْعِقَابِ وَ صَرْفِ الْعَذَابِ وَ غُنْمِ الْإِیَابِ وَ سَتْرِ الْحِجَابِ وَ امْحُ اللَّهُمَّ رَبِّ بِالتَّوْبَةِ مَا ثَبَتَ مِنْ ذُنُوبِی وَ اغْسِلْ بِقَبُولِهَا جَمِیعَ عُیُوبِی وَ اجْعَلْهَا جَالِیَةً لِرَیْنِ قَلْبِی شَاحِذَةً لِبَصِیرَةِ لُبِّی غَاسِلَةً لِدَرَنِی مُطَهِّرَةً لِنَجَاسَةِ بَدَنِی مُصَحِّحَةً فِیهَا ضَمِیرِی عَاجِلَةً إِلَی الْوَفَاءِ بِهَا مَصِیرِی وَ اقْبَلْ رَبِّ تَوْبَتِی فَإِنَّهَا بِصِدْقٍ مِنْ إِخْلَاصِ نِیَّتِی وَ مَحْضٍ مِنْ تَصْحِیحِ بَصِیرَتِی وَ احْتِفَالٍ فِی طَوِیَّتِی وَ اجْتِهَادٍ فِی لِقَاءِ سَرِیرَتِی وَ تَثْبِیتِ إِنَابَتِی وَ مُسَارَعَةٍ إِلَی أَمْرِکَ بِطَاعَتِی.

وَ اجْلُ اللَّهُمَّ رَبِّ عَنِّی بِالتَّوْبَةِ ظُلْمَةَ الْإِصْرَارِ وَ امْحُ بِهَا مَا قَدَّمْتُهُ مِنَ الْأَوْزَارِ وَ اکْسُنِی بِهَا لِبَاسَ التَّقْوَی وَ جَلَابِیبَ الْهُدَی فَقَدْ خَلَعْتُ رِبْقَ الْمَعَاصِی عَنْ جِلْدِی وَ نَزَعْتُ سِرْبَالَ الذُّنُوبِ عَنْ جَسَدِی مُتَمَسِّکاً رَبِّ بِقُدْرَتِکَ

ص: 129

مُسْتَعِیناً عَلَی نَفْسِی بِعِزَّتِکَ مُسْتَوْدِعاً تَوْبَتِی مِنَ النَّکْثِ بِخَفْرَتِکَ مُعْتَصِماً مِنَ الْخِذْلَانِ بِعِصْمَتِکَ مُقِرّاًبِلَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِکَ.

الْمُنَاجَاةُ

بِطَلَبِ الْحَجِّ:

بِسْمِ

اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی الْحَجَّ الَّذِی فَرَضْتَهُ عَلَی مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا وَ اجْعَلْ لِی فِیهِ هَادِیاً وَ إِلَیْهِ دَلِیلًا وَ قَرِّبْ لِی بُعْدَ الْمَسَالِکِ وَ أَعِنِّی فِیهِ عَلَی تَأْدِیَةِ الْمَنَاسِکِ وَ حَرِّمْ بِإِحْرَامِی عَلَی النَّارِ جَسَدِی وَ زِدْ لِلسَّفَرِ فِی زَادِی وَ قُوَّتِی وَ جِلْدِی وَ ارْزُقْنِی رَبِّ الْوُقُوفَ بَیْنَیَدَیْکَ وَ الْإِفَاضَةَ إِلَیْکَ وَ ظَفِّرْنِی بِالنُّجْحِ وَ احْبُنِی بِوَافِرِ الرِّبْحِ وَ أَصْدِرْنِی رَبِّ مِنْ مَوْقِفِ الْحَجِّ الْأَکْبَرِ إِلَی مُزْدَلِفَةِ الْمَشْعَرِ وَ اجْعَلْهَا زُلْفَةً إِلَی رَحْمَتِکَ وَ طَرِیقاً إِلَی جَنَّتِکَ أَوْقِفْنِی مَوْقِفَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَ مَقَامَ وُفُودِ الْإِحْرَامِ وَ أَهِّلْنِی لِتَأْدِیَةِ الْمَنَاسِکِ وَ نَحْرِ الْهَدْیِ التَّوَامِکِ بِدَمٍ یَثُجُّ وَ أَوْدَاجٍ تَمُجُّ وَ إِرَاقَةِ الدِّمَاءِ الْمَسْفُوحَةِ مِنَ الْهَدَایَا الْمَذْبُوحَةِ وَ فَرْیِ أَوْدَاجِهَا عَلَی مَا أَمَرْتَ وَ التَّنَفُّلِبِهَا کَمَا رَسَمْتَ وَ أَحْضِرْنِی اللَّهُمَّ صَلَاةَ الْعِیدِ رَاجِیاً لِلْوَعْدِ حَالِقاً شَعْرَ رَأْسِی وَ مُقَصِّراً مُجْتَهِداً فِی طَاعَتِکَ مُشَمِّراً رَامِیاً لِلْجِمَارِ بِسَبْعٍ بَعْدَ سَبْعٍ مِنَ الْأَحْجَارِ وَ أَدْخِلْنِی اللَّهُمَّ عَرْصَةَ بَیْتِکَ وَ عَقْوَتَکَ وَ أَوْلِجْنِی مَحَلَّ أَمْنِکَ وَ کَعْبَتَکَ وَ مَسَاکِینَکَ وَ سُؤَّالَکَ وَ وَفْدَکَ وَ مَحَاوِیجَکَ وَ جُدْ عَلَیَّ اللَّهُمَّ بِوَافِرِ الْأَجْرِ مِنَ الِانْکِفَاءِ وَ النَّفْرِ وَ اخْتِمْ لِی مَنَاسِکَ حَجِّی وَ انْقِضَاءَ عَجِّی بِقَبُولٍ مِنْکَ لِی وَ رَأْفَةٍ مِنْکَ یَا غَفُورُ یَا رَحِیمُیَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

الْمُنَاجَاةُ

بِکَشْفِ الظُّلْمِ:

بِسْمِ

اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ إِنَّ ظُلْمَ عِبَادِکَ قَدْ تَمَکَّنَ فِی بِلَادِکَ حَتَّی أَمَاتَ الْعَدْلَ وَ قَطَعَ السُّبُلَ وَ مَحَقَ الْحَقَّ وَ أَبْطَلَ الصِّدْقَ وَ أَخْفَی الْبِرَّ وَ أَظْهَرَ الشَّرَّ وَ أَهْمَلَ التَّقْوَی وَ أَزَالَ الْهُدَی وَ أَزَاحَ الْخَیْرَ وَ أَثْبَتَ الضَّیْرَ وَ أَنْمَی الْفَسَادَ وَ قَوَّی الْعِنَادَ وَ بَسَطَ الْجَوْرَ وَ عَدَی الطَّوْرَ اللَّهُمَّ یَا رَبِّ لَا یَکْشِفُ ذَلِکَ إِلَّا سُلْطَانُکَ وَ لَا یُجِیرُ مِنْهُ إِلَّا امْتِنَانُکَ اللَّهُمَّ رَبِّ فَابْتُرِ الظُّلْمَ وَ بُتَّ جِبَالَ الْغَشْمِ وَ أَخْمِلْ سُوقَ الْمُنْکَرِ وَ أَعِزَّ مَنْ عَنْهُ زُجِرَ وَ احْصُدْ شَأْفَةَ أَهْلِ الْجَوْرِ وَ أَلْبِسْهُمُ الْحَوْرَ بَعْدَ الْکَوْرِ وَ عَجِّلْ لَهُمُ الْبَتَاتَ وَ أَنْزِلْ عَلَیْهِمُ الْمَثُلَاتِ وَ أَمِتْ حَیَاةَ الْمُنْکَرَاتِ لِیُؤْمَنَ الْمَخُوفُ وَ یَسْکُنَ الْمَلْهُوفُ وَ یَشْبَعَ الْجَائِعُ وَ یَحْفَظَ الضَّائِعُ وَ یُؤْوَی الطَّرِیدُ وَ یَعُودَ الشَّرِیدُ وَ یُغْنَی الْفَقِیرُ وَ یُجَارَ الْمُسْتَجِیرُ وَ یُوَقَّرَ الْکَبِیرُ وَ یُرْحَمَ الصَّغِیرُ وَ یُعَزَّ الْمَظْلُومُ وَ یُذَلَّ الظَّلُومُ وَ تُفَرَّجَ الْغَمَّاءُ وَ تَسْکُنَ الدَّهْمَاءُ وَ یَمُوتَ الِاخْتِلَافُ وَ یَحْیَا الِایتِلَافُ وَ یَعْلُوَ الْعِلْمُ وَ یَشْمَلَ السِّلْمُ وَ تَجْمُلَ النِّیَّاتُ وَ یُجْمَعَ الشَّتَاتُ وَ یَقْوَی الْإِیمَانُ وَ یُتْلَی الْقُرْآنُ إِنَّکَ أَنْتَ الدَّیَّانُ الْمُنْعِمُ الْمَنَّانُ.

الْمُنَاجَاةُ

بِالشُّکْرِ لِلَّهِ تَعَالَی:

بِسْمِ

اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَرَدِّ نَوَازِلِ الْبَلَاءِ وَ مُلِمَّاتِ الضَّرَّاءِ وَ کَشْفِ نَوَائِبِ اللَّأْوَاءِ وَ تَوَالِی سُبُوغِ النَّعْمَاءِ وَ لَکَ الْحَمْدُ رَبِّ عَلَی هَنِی ءِ عَطَائِکَ وَ مَحْمُودِ بَلَائِکَ وَ جَلِیلِ آلَائِکَ وَ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی إِحْسَانِکَ الْکَثِیرِ وَ خَیْرِکَ الْغَزِیرِ وَ تَکْلِیفِکَ الْیَسِیرِ وَ دَفْعِکَ الْعَسِیرِ وَ لَکَ الْحَمْدُ یَا رَبِّ عَلَی تَثْمِیرِکَ قَلِیلَ الشُّکْرِ وَ إِعْطَائِکَ وَافِرَ الْأَجْرِ وَ حَطِّکَ مُثْقِلَ الْوِزْرِ وَ قَبُولِکَ ضِیقَ الْعُذْرِ وَ وَضْعِکَ بَاهِظَ الْإِصْرِ وَ تَسْهِیلِکَ مَوْضِعَ الْوَعْرِ وَ مَنْعِکَ مُفْظِعَ الْأَمْرِ وَ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی الْبَلَاءِ الْمَصْرُوفِ وَ وَافِرِ الْمَعْرُوفِ وَ دَفْعِ الْمَخُوفِ وَ إِذْلَالِ الْعَسُوفِ وَ

ص: 130

لَکَ الْحَمْدُ عَلَی قِلَّةِ التَّکْلِیفِ وَ کَثْرَةِ التَّخْفِیفِ وَ تَقْوِیَةِ الضَّعِیفِ وَ إِغَاثَةِ اللَّهِیفِ وَ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی سَعَةِ إِمْهَالِکَ وَ دَوَامِ إِفْضَالِکَ وَ صَرْفِ مِحَالِکَ وَ حَمِیدِ فِعَالِکَ وَ تَوَالِی نَوَالِکَ وَ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی تَأْخِیرِ مُعَاجَلَةِ الْعِقَابِ وَ تَرْکِ مُغَافَصَةِ الْعَذَابِ وَ تَسْهِیلِ طُرُقِ الْمَآبِ وَ إِنْزَالِ غَیْثِ السَّحَابِ إِنَّکَ الْمَنَّانُ الْوَهَّابُ.

الْمُنَاجَاةُ

بِطَلَبِ الْحَاجَةِ:بِسْمِ

اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ جَدِیرٌ مَنْ أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ أَنْ یَدْعُوَکَ وَ مَنْ وَعَدْتَهُ بِالْإِجَابَةِ أَنْ یَرْجُوَکَ وَ لِیَ اللَّهُمَّ حَاجَةٌ قَدْ عَجَزَتْ عَنْهَا حِیلَتِی وَ کَلَّتْ فِیهَا طَاقَتِی وَ ضَعُفَتْ عَنْ مَرَامِهَا قُدْرَتِی وَ سَوَّلَتْ لِی نَفْسِیَ الْأَمَّارَةُ بِالسُّوءِ وَ عَدُوِّی الْغُرُورُ الَّذِی أَنَا مِنْهُ مُبْتَلًی أَنْ أَرْغَبَ فِیهَا إِلَی ضَعِیفٍ مِثْلِی وَ مَنْ هُوَ فِی النُّکُولِ شَکْلِی حَتَّی تَدَارَکَتْنِی رَحْمَتُکَ وَ بَادَرَتْنِی بِالتَّوْفِیقِ رَأْفَتُکَ وَ رَدَدْتَ عَلَیَّ عَقْلِی بِتَطَوُّلِکَ وَ أَلْهَمْتَنِی رُشْدِی بِتَفَضُّلِکَ وَ أَحْیَیْتَ بِالرَّجَاءِ لَکَ قَلْبِی وَ أَزَلْتَ خُدْعَةَ عَدُوِّی عَنْ لُبِّی وَ صَحَّحْتَ بِالتَّأْمِیلِ فِکْرِی وَ شَرَحْتَ بِالرَّجَاءِ لِإِسْعَافِکَ صَدْرِی وَ صَوَّرْتَ لِیَ.(1)

مرحوم شیخ تقی الدین ابراهیم بن علی بن حسن کفعمی می گوید: مرحوم شیخ ابو جعفر محمد بن بابویه صدوق روایت کرده که گفت: عبد الله بن رفاعة برای من نقل کرد از ابراهیم بن محمد بن حارث نوفلی از پدرش که خادم حضرت علی بن موسی الرضا صلوات الله علیهما بود و گفت: هنگامی که مأمون ملعون دخترش را به ازدواج حضرت محمد بن علی بن موسی صلوات الله علیهم درآورد، برای او نوشت که هر زنی از مال همسرش مهریه ای دارد، و خداوند اموال ما را درآخرت قرار داد و به آن جا واگذار کرد، پس ما آن را برای آخرت ذخیره نمودیم، همان گونه که اموال شما را در دنیا قرار داده و آن را برای شما نزدیک گرداند و شما در این جا ذخیره نمودید. مهریه ی دخترت را وسیله هایی به سوی مشکلات قرار دادم و آن مناجاتی است که پدرم الرضا صلوات الله علیه و او از پدرش موسی کاظم صلوات الله علیه به من داد و او از پدرش جعفر صادق صلوات الله علیه و او از پدرش محمد باقر صلوات الله علیه و او از پدرش علی زین العابدین صلوات الله علیه و او از پدرش حسین بن علی صلوات الله علیهما و او از برادرش حسن مجتبی صلوات الله علیه و او از پدرش حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما و او از رسول الله حضرت محمد صلی الله علیه و آله در صحیفه ای گرفته بود و فرمود: حضرت جبرئیل آن را به من داد و گفت: پروردگارت می فرماید: این کلید گنج های دنیا و آخرت است پس آن را وسیله ی رسیدن به خواسته هایت قرار بده تا به خواهشت برسی و آن را برای حاجات دنیایی خود مقدم نکن که از بهره آخرت خود را محروم می کنی. و آن شامل ده سبب برای ده مسئله است که به وسیله آن درهای آرزوها کوبیده شده و گشوده می شود و حاجت ها به واسطه آن درخواست شده و برآورده می گردد.و نسخه آن چنین است:

مناجات برای استخاره:

به نام خداوند بخشنده مهربان، خداوندا، همانا انتخاب تو درآن چه درخواست نموده ام، آرزو را برآورده و بخشش ها را نیکو می گرداند و خواهش ها را ارزانی می کند و بهره ها را پاکیزه می گرداند و به زیباترین مکان راهنمایی نموده و به پسندیده ترین پایان رهنمون می شود و از پیشامدهای نگران کننده برحذر می دارد. پروردگارا، از تو تقاضای خیر می کنم در آن چه اراده ام برآن استوار شده و خردم مرا به سوی آن هدایت نموده است. بارالها، هر چه از آن را که کم گردیده هموار گردان و آن چه دشوار شده را آسان کن و

ص: 131

کارهای مهم را برایم به عهده گیر و هر ترسی را از من دور کن و پایان آن را بهره مندی قرار بده و ترسش را به آسایش تبدیل کن و دوری اش را نزدیک گردان و خشکی اش را حاصل خیز فرما. و خداوندا، پاسخم را بفرست و خواهشم را برآورده ساز و حاجتم را برآور و موانع را از من کوتاه کن و بدی های آن را از من بازدار و مرا با خیر در آنچه از تو طلب خیر کردم، پیروز گردان و در آنچهاز تو خواستم بهره ام را فراوان کن و آنچه به تو امید بسته ام به من عطا کن و آن را با پیروزی همراه نما. ای پروردگارم، و آن را با نیکی فرود آور و اسباب خیر را در آن به روشنی به من نشان بده و فایده های آن را برایم آشکار کن و گلوگاه های دشواری را تنگ گردان و کالبد کامیابی را نیرومند کن و شبهه های آن را روشن کن و به بندکشیده ی آن را رها کن و پایه هایش را در آن استوار گردان تا خیری باشد که با سود به پیش آید و زیان را با خود ببرد، سودش شتابان باشد و پایدار و بادوام بماند، همانا تو صاحب بخشش بسیاری و آغاز کننده سخاوت هستی.

مناجات درخواست بخشش:

به نام خداوند بخشنده مهربان، خداوندا، امید به مهربانی گسترده ات مرا برای درخواست بخشش از تو به زبان آورده و آرزوی بخشش و بردباری تو مرا برای درخواست امان و گذشت شجاع نموده است. و من گناهانی دارم که با کیفر روبرو شده و اشتباهاتی دارم که دیدگان نابودی به آن نگریسته و به واسطه ی عدل تو سزاوار عذاب دردناکی شده و به خاطر جنایتی که مرتکب شده شایسته ی مجازاتی هلاک کننده گردیده است. می ترسم پاسخم را به تعویق اندازد و مانع برآوردن حاجتم شود و خواهشم را بیهوده سازد و اسباب آرزویم را قطع کند، به خاطر آن چه سنگینی اش پشتم را شکسته و زیر بار آن گرفتار شده ام. پس به سوی بردباری ات با سرکشان و بخشش ات از خطاکاران و مهربانی ات با گنهکاران روی آوردم، با اعتمادم در حالی که به تو تکیه کرده و خود را به آستانت انداختم و از گرفتاری ام به تو شکایت نمودم و آن چه را سزاوار نیستم از برطرف نمودن غم و اندوه از تو درخواست نمودم، از تو تقاضای بخشش کرده و به تو اطمینان نمودم، ای مولای من. خدایا، با گشایش بر من منت گذار و با سلامتی در بیرون رفتن از مشکلات به من لطف کن و با مهرت مرا به سوی مسیر راهنمایی کن و با قدرتت از بیراهه منحرفم کن و با چشم پوشی ات از زندان اندوه رهایم کن و با مهربانی ات آزادم کن و بهشتت را به من عطا کن و با نیکی ات بر من ببخش و از لغزشم درگذر ای پروردگار، و اندوهم را برطرف کن و به اشک دیده ام رحم کن ودعایم را نپوشان و با چشم پوشی بازویم را نیرومند ساز و کارم را سامان بده و عمرم را طولانی کن و در روز برانگیخته شدن به من رحم کن، به راستی که تو بخشنده سخاوتمند و آمرزنده ی مهربانی. و بر حضرت محمد و خاندانش درود فرست.

مناجات برای سفر:

به نام خداوند بخشنده مهربان. پروردگارا، می خواهم به سفر بروم پس آن را برایم خیر قرار بده و راه تصمیم را برایم آشکار ساز و آن را به من بفهمان، اراده ام را با پایداری گشایش بده و مرا در سفرم سلامت دار و بهره و بزرگی فراوان برایم قرار بده و با پوشش و نگهبانت مرا حفظ کن و دشواری های سفر را از من دور گردان و سختی بیابان ها را برایم آسان گردان و دوری راه را برایم کوتاه کن و آب گاه های آن را برایم نزدیک گردان و گام های بارکشان را در راه بلند گردان، تا آن که دوری هایش را نزدیک گردانی و سختی های بیابان را آسان سازی. و در این سفر خوش بینی نگه دارنده را به من تلقین کن و بهره ی عافیت و نگهبان خود کفایی و راهنمای گذشتن از بیم و ترس را در این سفر به من ببخش و انگیزه کفایت بسیار و برخورد با نگهبان دوستی را برایم قرار ده و

ص: 132

آن را صلحی بزرگ و بهره ی بسیار قرار بده و شب را پوششی از آسیب ها و روز را بازدارنده ای از نابودی ها بگردان و دست دزدان را با قدرتت از من کوتاه کن و با توانایی ات مرا از حیوانات پاس دار تا آن که سلامتی در آن هم نشینم باشد و عافیت همراهم گردد و برکت جلودارم و آسایش همآغوشم باشد و دشواری ترکم کند و پیروزی از پس آن آید و قدر برابرم و کار در کنارم باشد، به راستی که تو صاحب لطف و بخشش و توان و جنبش هستی و بر هر کار توانایی.

مناجات برای درخواست روزی:

خداوندا، روزی ات را پیوسته بر من فروریز و ابرهای لطفت را فراوان ببار و ابر کامیابی را به سویم بفرست و نعمت بسیارت را بر من ببار و با سخاوتت مرا نیازمند خود کن و از خواهش از دیگران بی نیازم گردان با داروی لطفت درد احتیاجم را بهبودی بخش و با بخشش ات کالبد نیازمندی ام را نیرومند گردان و با عطایت شکستگی ام را پیوند بده و با بخشش فراوانت کمبودم را برطرف کن و با پرده پوشی بزرگوارانه ات عیب هایم را بپوشان. و راه روزی را برایم هموار کن ای پروردگار و پایه هایش را مقابلم استوار گردان و چشمه های مهربانی گسترده ات را برایم بجوشان و رودهای آسایش را با مهربانی ات برایم پرآب گردان و زمین نیازمندی ام را خشک و بی آب و علف کن و بی حاصلی بیچارگی ام را حاصلخیز گردان و موانع روزی ام را برطرف کن و رشته های تنگی را از من ببر و فراخ ترین تیرهای گشایش روزی را به سویم پرتاب کن و با پایدارترین آسایش و راحتی مرا دوست بدار و ای پروردگار من، با پوشش های راحتی و گشایش مرا بپوشان، همانا من چشم به راه بخششت با از بین رفتن تنگ دستی و بریده شدن مانع هستم و با گذشتت منتظر از بین رفتن کوتاهی و پیوستن رشته ام به کرم تو با دارایی هستم. خداوندا، در آسمان روزی ات باران پیوسته ببار و با نعمت هایت مرا از مردم بی نیاز کن و تنگدستی و بیچارگی را از من دور گردان و آن را با شمشیر ناتوانی بزن و با لطف گسترده ات آن را نابود کن و مرا با فراوانی مال یاری کن و از تنگی و اندکی روزی مرا حفظ کن و بدی قحطی را از من بردار و بساط نعمت را برایم بگستران و با پشت گرمی همراهم شو و با آسانی بهره مندم گردان، چرا که تو دارای توانگری فراوان و لطف گسترده هستی و تو سخاوتمند و بزرگوار و پادشاه آمرزنده هستی. بارخدایا، از روزی ات باران بسیار بر من ببار و بخشش گسترده ات را به من بنمایان و به ناگهان ثروت بسیار به من ببخش و با خود کفایی مرا نیرومند گردان.

مناجات پناه بردن:

به نام خداوند بخشنده مهربان. خداوندا، از اندوه بلاهایی که نازل می شود و از وحشت و سختی بیچارگی ها به تو پناه می برم، پس مرا از بیچارگی بلا پناه ده و از بلای ناگهانی مرا نجات ده و از پایانیافتن نعمت ها و لغزش قدم ها مرا حفظ کن، و مرا در پناه عزتت و آستان پناهت قرار ده از گرفتاری های ناگهانی و پیشامدهای ناگوار شتابان، خدایا، پروردگارا، سرزمین بلا را فروریز و عرصه محنت را در هم بریز و خورشید پیشامدهای بد را تیره گردان و کوه های بدی را از هم بگسلان و گرفتاری های زمانه را برطرف کن و موانع کارها را بازگردان، و مرا به حوض های سلامت وارد کن و بر مرکب های بزرگت سوار کن و با بخشش لغزش ها همراهم شو و مرا با پرده پوشی از زشتی ها فرا گیر و و با مهربانی ات و برطرف کردن بلا و سختی ها بر من ببخش و گروه های (انواع) عذابت را از من بگردان و عذاب دردناکت را از من بگردان و مرا از سختی های روزگار پناه ده و از بد انجامی های کارها نجات بخش و از هر محذوری مرا پاس دار و سنگ های سخت بلا را از کارم خرد کن و دستش را از من شل کن تا زمانی که زنده ام. به راستی که تو پروردگار بزرگوار و آغازگر و بازگرداننده و انجام دهند ه ای به هرآن چه بخواهی.

ص: 133

مناجات درخواست توبه:به نام خداوند بخشنده مهربان. خداوندا، از روی صدق تو را قصد نمودم با توبه ی حقیقی و نیت پیمانی درست و پابرجا و دعای قلب دردمند و آشکار ساختن سخنی واضح. خدایا ای پروردگارم از من پذیرا باش بازگشتی خالصانه و روی آوردنی شتابان و به خاک افتادن از ترس گناه و توبه ام را با پاداش فراوان و بازگشت کریمانه و گذشت از مجازات و بهره مندی در بازگشت و پوشیده داشتن مواجه کن و آن چه از گناهانم را که پایدار گشته ناپدید کن و با پذیرفتن آن عیب هایم را بشوی و آن را جلادهنده ی زنگار دلم و تقویت کننده ی بصیرت خردم و شویندهی آلودگی هایم و پاک کننده ی نجاست بدنم و تصحیح کننده ی درونم قرار بده و پایان کارم را شتابنده به سوی آن قرار بده. پروردگارا، توبه ام را بپذیر که از روی راستی و نیت بی ریاست و خالص برای درست کردن بینایی ام و نیکو گرداندن وجدانم وتلاش برای دیدار با راز پوشیده ام و ثابت گرداندن توبه ام و شتافتن به سوی اطاعت از دستور توست. و بارالها، با این توبه تاریکی های مداومت بر گناه را از من پاک کن و گناهانی را که پیش از این انجام داده ام ناپدید کن و مرا با پوشش پرهیزکاری و هدایت بپوشان، چرا که به راستی ریسمان نافرمانی را از خودم کندم و لباس گناهان را از بدنم دور کرده ام و به قدرت تو چنگ زده ام و با عزت تو از خویشتنیاری گرفته ام وتوبه ام را از پیمان شکنی به وفای تو ایمن گردانده ام و از خواری خود را به نگهداری ات حفظ می کنم و اقرار می کنم که هیچ نیرو و جنبشی مگر به فرمان تو نیست.

مناجات برای درخواست حج:

به نام خداوند بخشنده مهربان. خدایا، حج را روزی من قرار بده که آن را واجب نمودی برای کسانی که بتوانند راهی به سوی آن بیابند. و برایم در آن هدایت و راهنمایی قرار بده و دوری راه را برایم نزدیک گردان و مرا برای انجام مناسک آن یاری کن و با محرم شدنم، بدنم را برآتش حرام کن و توشه و نیرو و طاقتم را در سفر زیاد کن و ایستادن در مقابل خودت و کوچ کردن به سویت را روزی ام گردان و مرا پیروز گردان و سود فراوان و کامیابی به من ببخش، و پروردگارا، مرا از جایگاه حج بزرگ به تقربگاه مشعر برسان و آن را وسیله نزدیکی ام به رحمت تو و راهی به بهشتت قرار بده. مرا در جایگاه مشعر الحرام و وقوف در احرام بازدار و مرا شایسته ی انجام دستورات حج قرار بده و قربانی کردن شترهای بلندکوهان با خون جوشان و شاهرگ های خون افشان و ریختن خون های روان و کشتن قربانی های فراوان و بریدن رگ های گردنشان طبق فرمان تو و انجام وظیفه آن چنان که تو مقرر فرمودی. و خداوندا مرا در نماز عید حاضر کن در حالی که به وعده ات امیدوار باشم و موی سرم را تراشیده باشم و در فرمان برداری از تو تلاش کنم و برای پرتاب سنگ ها دامن به کمر بسته با هفت سنگریزه از پس هفت تای دیگر از آن سنگ های مقرر، و خداوندا، مرا به آستان خانه ات وارد کن و در جایگاه امنت و کعبه ات و جایگاه مسکینان و درخواست کنندگان از تو و ورود کنندگان بر تو و محتاجانت مرا وارد کن ومرا پاداش فراوان ببخش در بازگشت و کوچ، و مناسک حجّم و گذشتن شیونم را با پذیرش درگاهت و مهرت بر من به پایان برسان، ای آمرزنده و مهربان و ای مهربان ترین مهربانان.

مناجات برای دفع ظلم:

به نام خداوند بخشنده مهربان. خداوندا، همانا ظلم بندگانت در سرزمین های تو پابرجا شد تا آن که عدالت مرده و راه ها بریده شده و حق نابود شده و راستی از بین رفته و نیک رفتاری پنهان شده و بدی آشکار گشته و پرهیزکاری مورد غفلت واقع شده و هدایت نابود گشته و خیر از میان رفته و شر پابرجاست و فساد رو به فزونی است و دشمنی نیرومند می شود و ستم گسترده شده و تجاوز

ص: 134

آشکار شده است. پروردگارا، این ها جز با قدرت تو برطرف نمی شود و پناهی جز لطف تو از آن نیست. بارالها، پس ظلم را از ریشه برکن و کوه های زورگویی را به گردوغبار تبدیل کن و بازار زشتی ها را ببند و هر کس از آن جلوگیری کند را عزیز گردان و ریشهی ظالمان را از بیخ برکن و پس از آوارگی آن ها را سرگردان کن و شبیخونی بر سر آن ها به شتاب فرود آور و به زندگی زشتی ها پایان بده تا ترسان آسوده شود و بیچاره آرام گیرد و گرسنه سیر گردد و گمشده حفظ گردد و رانده شده پناه گاهییابد و گریخته بازگردد و فقیر بی نیاز گردد و پناه جوینده پناه گیرد و بزرگ مورد احترام واقع شود و به کوچک رحم شود و ستمدیده عزیز گردد و ستمگر خوار شود و تاریکی برطرف گردد و جنجال آرام شود و اختلاف از بین رود و نزدیکی زنده شود و دانش بلندمرتبه گردد و نیت ها زیبا شود و پراکندگی ها جمع آوری گردد و ایمان قوی گردد و قرآن تلاوت شود، زیرا تویی جزادهنده ی نعمت بخش و مهربان.

مناجات شکر خداوند:

به نام خداوند بخشنده مهربان. خدایا، سپاس از آن توست برای بازگرداندن بلاهای نازل شده و ناگواری های دردناک و به هم پیوستگی نعمت های فراوان، و سپاس از آن توست به خاطر عطای گوارایت و بلای ستوده ات و مهربانی های والایت و سپاس مخصوص توست برای نیکی فراوانت و خیرجوشانت و تکلیف آسانت و دفع سختی ها. و سپاس از آن توست به خاطر به ثمر رساندن شکر اندک و عطاکردن پاداش فراوان از جانب تو و فروگذاشتن بار سنگین گناه و پذیرفتن عذر بی مورد و برزمین گذاشتن تکلیف سنگین و آسان نمودن دشواری و جلوگیری ات از کار وحشت ناک و سپاس از آن توست برای بلایی که بازگردانده شد و خیرات فراوان و جلوگیری از ترس و وحشت، و رام کردن سرکشی ها و سپاس برای توست بر اندک بودن تکلیف و فراوانی تخفیف و نیرومند گرداندن ناتوان و فریادرسی بیچاره و سپاس از آن توست برای گستردگی مهلت تو و ادامه دار بودن نعمتت و جلوگیری از عقوبتت و کارهای ستوده ات و پیاپی بودن عطایت و حمد مخصوص توست برای تاخیر در فوریت عذاب و ترک عجله در کیفر و آسان نمودن راه های بازگشت و فرستادن باران از ابر رحمت، زیرا که تویی منت دهنده ی بسیار بخشنده.

مناجات برای درخواست حاجت:

به نام خداوند بخشنده مهربان. خداوندا، سزاوار است آن کس که به او فرمان دعا دادی تو را بخواند و آن کس که وعده اجابتش دادی به تو امید ببندد، و من حاجتی دارم ای پروردگارم که از آن درمانده شده ام و توانم در آن به پایان رسیده و نیرویم از دنبال کردنش سست شده و نفس بدخواه برایم زیبا نشان داده و دشمن فریبنده ام که به وسیله آن آزموده می شوم، تا در آن به موجود ناتوان و دربندی چون خودم روی آورم، تا آن که مهربانی ات مرا بر عهده گرفت و دلسوزی ات با توفیق به سراغم آمد و با بخشش ات عقلم را به من بازگرداندی و راه رشدم را با لطفت به من الهام نمودی و قلبم را با امید به خودت زنده کردی و فریب دشمنم را از اندیشه ام برطرف نمودی و فکرم را با امید درست کردی و سینه ام را با امید به یاری ات گشایش دادی و برای رسیدن به آن چه امید به آن بسته ام پیروزمندی را تصویر نمودی. پس ای معبود من، در مقابلت ایستاده ام در حالی که از تو درخواست کرده و به تو التماس می کنم و اعتماد و تکیه ام به توست تا حاجتم را برآورده و آرزویم را برآورده و خواهشم را راست گردانی، پس بارالها، حاجتم را به مبارک ترین پیروزی برسان و راه رستگاری را به او بنمایان و با بزرگواری ات و پاسخ گوارایت و بخشش فراوانت از ناامیدی و یأس و تأخیر وعقب کشیدن پناهم ده، به راستی که تو دوست بخشنده ای هستی که بر بندگانت با هدیه های شایان وفا می کنی و تو بر هر کار توانایی و به هر چیز احاطه داری و بر بندگانت آگاه و بینایی.

ص: 135

أَدَارَهَا فِی ثَلَاثَةٍ مِنَ الرُّسُلِ قَدَّرَ مَوْلِدَهُ تَقْدِیرَ مَوْلِدِ مُوسَی علیه السلام وَ قَدَّرَ غَیْبَتَهُ تَقْدِیرَ غَیْبَةِ عِیسَی علیه السلام وَ قَدَّرَ إِبْطَاءَهُ تَقْدِیرَ إِبْطَاءِ نُوحٍ علیه السلام وَ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ عُمُرَ الْعَبْدِ الصَّالِحِ أَعْنِی الْخَضِرَ دَلِیلًا عَلَی عُمُرِهِ فَقُلْتُ اکْشِفْ لَنَا یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَنْ وُجُوهِ هَذِهِ الْمَعَانِی قَالَ أَمَّا مَوْلِدُ مُوسَیفَإِنَّ

فِرْعَوْنَ لَمَّا وَقَفَ عَلَی أَنَّ زَوَالَ مُلْکِهِ عَلَییَدِهِ أَمَرَ بِإِحْضَارِ الْکَهَنَةِ فَدَلُّوهُ عَلَی نَسَبِهِ وَ أَنَّهُ یَکُونُ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ لَمْ یَزَلْیَأْمُرُ أَصْحَابَهُ بِشَقِّ بُطُونِ الْحَوَامِلِ مِنْ نِسَاءِ بَنِی إِسْرَائِیلَ حَتَّی قَتَلَ فِی طَلَبِهِ نَیِّفاً وَ عِشْرِینَ أَلْفَ مَوْلُودٍ وَ تَعَذَّرَ عَلَیْهِ الْوُصُولُ إِلَی قَتْلِ مُوسَی لِحِفْظِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِیَّاهُ.

کَذَلِکَ

بَنُو أُمَیَّةَ وَ بَنُوالْعَبَّاسِ لَمَّا وَقَفُوا عَلَی أَنَّ زَوَالَ مُلْکِهِمْ وَ الْأُمَرَاءِ وَ الْجَبَابِرَةِ مِنْهُمْ عَلَییَدِ الْقَائِمِ مِنَّا نَاصَبُونَا الْعَدَاوَةَ وَ وَضَعُوا سُیُوفَهُمْ فِی قَتْلِ آلِ بَیْتِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ إِبَادَةِ نَسْلِهِ طَمَعاً مِنْهُمْ فِی الْوُصُولِ إِلَی قَتْلِ الْقَائِمِ صلوات الله علیه وَ یَأْبَی اللَّهُ أَنْ یَکْشِفَ أَمْرَهُ لِوَاحِدٍ مِنَ الظَّلَمَةِ إِلَی أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ- وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ وَ أَمَّا غَیْبَةُ عِیسَی علیه السلام فَإِنَّ الْیَهُودَ وَ النَّصَارَی اتَّفَقَتْ عَلَی أَنَّهُ قُتِلَ وَ کَذَّبَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِقَوْلِهِ وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لکِنْ شُبِّهَ لَهُمْ کَذَلِکَ غَیْبَةُ الْقَائِمِ صلوات الله علیه فَإِنَّ الْأُمَّةَ تُنْکِرُهَا لِطُولِهَا فَمِنْ قَائِلٍ بِغَیْرِ هُدًی بِأَنَّهُ لَمْ یُولَدْ وَ قَائِلٍ یَقُولُ إِنَّهُ وُلِدَ وَ مَاتَ وَ قَائِلٍ یَکْفُرُ بِقَوْلِهِ إِنَّ حَادِیَ عَشَرَنَا کَانَ عَقِیماً وَ قَائِلٍ یَمْرُقُ بِقَوْلِهِ إِنَّهُ یَتَعَدَّی إِلَی ثَالِثَ عَشَرَ فَصَاعِداً وَ قَائِلٍ یَعْصِی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِقَوْلِهِ إِنَّ رُوحَ الْقَائِمِ صلوات الله علیهیَنْطِقُ فِی هَیْکَلِ غَیْرِهِ وَ أَمَّا إِبْطَاءُ نُوحٍ علیه السلام فَإِنَّهُ لَمَّا اسْتَنْزَلَ الْعُقُوبَةَ عَلَی قَوْمِهِ مِنَ السَّمَاءِ بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ جَبْرَئِیلَ الرُّوحَ الْأَمِینَ بِسَبْعَةِ نَوَیَاتٍ فَقَالَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَییَقُولُ لَکَ إِنَّ هَؤُلَاءِ خَلَائِقِی وَ عِبَادِی وَ لَسْتُ أُبِیدُهُمْ بِصَاعِقَةٍ مِنْ صَوَاعِقِی إِلَّا بَعْدَ تَأْکِیدِ الدَّعْوَةِ وَ إِلْزَامِ الْحُجَّةِ فَعَاوِدْ اجْتِهَادَکَ فِی الدَّعْوَةِ لِقَوْمِکَ فَإِنِّی مُثِیبُکَ عَلَیْهِ وَ اغْرِسْ هَذَا النَّوَی فَإِنَّ لَکَ فِی نَبَاتِهَا وَ بُلُوغِهَا وَ إِدْرَاکِهَا إِذَا أَثْمَرَتِ الْفَرَجَ وَ الْخَلَاصَ فَبَشِّرْ بِذَلِکَ مَنْ تَبِعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فَلَمَّا نَبَتَتِ الْأَشْجَارُ وَ تَأَزَّرَتْ وَ تَسَوَّقَتْ وَ تَغَصَّنَتْ وَ أَثْمَرَتْ وَ زَهَا الثَّمَرُ عَلَیْهَا بَعْدَ زَمَنٍ طَوِیلٍ اسْتَنْجَزَ مِنَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی الْعِدَةَ فَأَمَرَهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْ یَغْرِسَ مِنْ نَوَی تِلْکَ الْأَشْجَارِ وَ یُعَاوِدَ الصَّبْرَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ یُؤَکِّدَ الْحُجَّةَ عَلَی قَوْمِهِ فَأَخْبَرَ بِذَلِکَ الطَّوَائِفَ الَّتِی آمَنَتْ بِهِ فَارْتَدَّ مِنْهُمْ ثَلَاثُ مِائَةِ رَجُلٍ وَ قَالُوا لَوْ کَانَ مَا یَدَّعِیهِ نُوحٌ حَقّاً لَمَا وَقَعَ فِی وَعْدِ رَبِّهِ خُلْفٌ ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمْ یَزَلْیَأْمُرُهُ عِنْدَ کُلِّ مَرَّةٍ أَنْ یَغْرِسَهَا تَارَةً بَعْدَ أُخْرَی إِلَی أَنْ غَرَسَهَا سَبْعَ مَرَّاتٍ فَمَا زَالَتْ تِلْکَ الطَّوَائِفُ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ تَرْتَدُّ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ إِلَی أَنْ عَادَ إِلَی نَیِّفٍ وَ سَبْعِینَ رَجُلًا فَأَوْحَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ ذَلِکَ إِلَیْهِ وَ قَالَ یَا نُوحُ الْآنَ أَسْفَرَ الصُّبْحُ عَنِ اللَّیْلِ لِعَیْنِکَ حِینَ صَرَّحَ الْحَقُّ عَنْ مَحْضِهِ وَ صَفَا الْأَمْرُ لِلْإِیمَانِ مِنَ الْکَدَرِ بِارْتِدَادِ کُلِّ مَنْ کَانَتْ طِینَتُهُ خَبِیثَةً فَلَوْ أَنِّی أَهْلَکْتُ الْکُفَّارَ وَ أَبْقَیْتُ مَنْ قَدِ ارْتَدَّ مِنَ الطَّوَائِفِ الَّتِی کَانَتْ آمَنَتْ بِکَ لَمَا کُنْتُ صَدَقْتُ وَعْدِیَ السَّابِقَ لِلْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ أَخْلَصُوا التَّوْحِیدَ مِنْ قَوْمِکَ وَ اعْتَصَمُوا بِحَبْلِ نُبُوَّتِکَ بِأَنْ أَسْتَخْلِفَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ أُمَکِّنَ لَهُمْ دِینَهُمْ وَ أُبَدِّلَ خَوْفَهُمْ بِالْأَمْنِ لِکَیْ تَخْلُصَ الْعِبَادَةُ لِی بِذَهَابِ الشَّکِّ مِنْ قُلُوبِهِمْ وَ کَیْفَیَکُونُ الِاسْتِخْلَافُ وَ التَّمْکِینُ وَ بَدَلُ الْخَوْفِ بِالْأَمْنِ مِنِّی لَهُمْ مَعَ مَا کُنْتُ أَعْلَمُ مِنْ ضَعْفِ یَقِینِ الَّذِینَ ارْتَدُّوا وَ خُبْثِ طِینَتِهِمْ وَ سُوءِ سَرَائِرِهِمُ الَّتِی کَانَتْ نَتَائِجَ النِّفَاقِ وَ سُنُوحَ الضَّلَالَةِ فَلَوْ أَنَّهُمْ

ص: 137

تَسَنَّمُوا مِنِّی مِنَ الْمُلْکِ الَّذِی أُوتِیَ الْمُؤْمِنِینَ وَقْتَ الِاسْتِخْلَافِ إِذَا أَهْلَکْتُ أَعْدَاءَهُمْ لَنَشَقُوا رَوَائِحَ صِفَاتِهِ وَ لَاسْتَحْکَمَتْ سَرَائِرُ نِفَاقِهِمْ وَ تَأَبَّدَ حِبَالُ ضَلَالَةِقُلُوبِهِمْ وَ کَاشَفُوا إِخْوَانَهُمْ بِالْعَدَاوَةِ وَ حَارَبُوهُمْ عَلَی طَلَبِ الرِّئَاسَةِ وَ التَّفَرُّدِ بِالْأَمْرِ وَ النَّهْیِ وَ کَیْفَیَکُونُ التَّمْکِینُ فِی الدِّینِ وَ انْتِشَارُ الْأَمْرِ فِی الْمُؤْمِنِینَ مَعَ إِثَارَةِ الْفِتَنِ وَ إِیقَاعِ الْحُرُوبِ کَلَّا فَ اصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا قَالَ الصَّادِقُ صلوات الله علیه وَ کَذَلِکَ الْقَائِمُ صلوات الله علیه تَمْتَدُّ أَیَّامُ غَیْبَتِهِ لِیُصَرِّحَ الْحَقُّ عَنْ مَحْضِهِ وَ یَصْفُوَ الْإِیمَانُ مِنَ الْکَدَرِ بِارْتِدَادِ کُلِّ مَنْ کَانَتْ طِینَتُهُ خَبِیثَةً مِنَ الشِّیعَةِ الَّذِینَیُخْشَی عَلَیْهِمُ النِّفَاقُ إِذَا أَحَسُّوا بِالاسْتِخْلَافِ وَ التَّمْکِینِ وَ الْأَمْنِ الْمُنْتَشِرِ فِی عَهْدِ الْقَائِمِ صلوات الله علیه قَالَ الْمُفَضَّلُ فَقُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنَّ النَّوَاصِبَ تَزْعُمُ أَنَّ هَذِهِ الْآیَةَ نَزَلَتْ فِی أَبِی بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ عُثْمَانَ وَ عَلِیٍّ قَالَ لَا یَهْدِ اللَّهُ قُلُوبَ النَّاصِبَةِ مَتَی کَانَ الدِّینُ الَّذِیارْتَضَاهُ

اللَّهُ وَ رَسُولُهُ مُتَمَکِّناً بِانْتِشَارِ الْأَمْنِ فِی الْأُمَّةِ وَ ذَهَابِ الْخَوْفِ مِنْ قُلُوبِهَا وَ ارْتِفَاعِ الشَّکِّ مِنْ صُدُورِهَا فِی عَهْدِ أَحَدٍ مِنْ هَؤُلَاءِ وَ فِی عَهْدِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه مَعَ ارْتِدَادِ الْمُسْلِمِینَ وَ الْفِتَنِ الَّتِی کَانَتْ تَثُورُ فِی أَیَّامِهِمْ وَ الْحُرُوبِ الَّتِی کَانَتْ تَنْشَبُ بَیْنَ الْکُفَّارِ وَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ تَلَا الصَّادِقُ صلوات الله علیه حَتَّی إِذَا اسْتَیْأَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ کُذِبُوا جاءَهُمْ نَصْرُنا وَ أَمَّا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْخَضِرُ علیه السلام فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَا طَوَّلَ عُمُرَهُ لِنُبُوَّةٍ قَدَّرَهَا لَهُ وَ لَا لِکِتَابٍ یُنْزِلُهُ عَلَیْهِ وَ لَا لِشَرِیعَةٍیَنْسَخُ بِهَا شَرِیعَةَ مَنْ کَانَ قَبْلَهَا مِنَ الْأَنْبِیَاءِ وَ لَا لِإِمَامَةٍ یُلْزِمُ عِبَادَهُ الِاقْتِدَاءَ بِهَا وَ لَا لِطَاعَةٍ یَفْرِضُهَا لَهُ بَلَی إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا کَانَ فِی سَابِقِ عِلْمِهِ أَنْ یُقَدِّرَ مِنْ عُمُرِ الْقَائِمِ صلوات الله علیه فِی أَیَّامِ غَیْبَتِهِ مَا یُقَدِّرُ وَ عَلِمَ مَا یَکُونُ مِنْ إِنْکَارِ عِبَادِهِ بِمِقْدَارِ ذَلِکَ الْعُمُرِ فِی الطُّولِ طَوَّلَ عُمُرَ الْعَبْدِ الصَّالِحِ مِنْ غَیْرِ سَبَبٍ أَوْجَبَ ذَلِکَ إِلَّا لِعِلَّةِ الِاسْتِدْلَالِ بِهِ عَلَی عُمُرِ الْقَائِمِ صلوات الله علیه وَ لِیَقْطَعَ بِذَلِکَ حُجَّةَ الْمُعَانِدِینَ لِئَلَّا یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَی اللَّهِ حُجَّةٌ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از سدیر صیرفی روایت کرده که گفت: من و مفضّل بن عمر، ابو بصیر و ابان بن تغلب به حضور حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شرفیاب شدیم. دیدیم حضرت روی زمین نشسته و عبایی خیبری و بییقه پوشیده که آستین های کوتاهی داشت و در آن حال، مانند پدر فرزند مرده جگر سوخته گریه می کرد و آثار حزن از رخسار مبارکش پیدا بود، به طوری که رنگش تغییر کرده بود. ایشان در حالی که کاسه چشمش پر از اشک بود، می فرمود: ای آقای من! غیبت تو خواب را از من ربوده، لباس صبر بر تنم تنگ کرده و آرامش جانم را گرفته! ایآقای من! غیبت تو مصائب مرا به اندوه ابدی که یکی بعد از دیگری از ما را می رباید و جمع ما را به هم می زند، کشانده است. من با اشک چشم و ناله های سینه ام که از مصائب و بلاهای گذشته دارم، نمی نگرم، جز اینکه در نظرم بزرگ تر و بدتر از آنها مجسم می گردد و شدیدتر و بدتر از آن در نظرم بلند می شود و مصیبت هایی که با خشم تو عجین گشته و مشکلاتی که با سخط تو آمیخته است، در نظرم می آید.

سدیر می گوید: از این امر عظیم و ناله های جانگداز هوش از سر ما پرید و دل ما از جا کنده شد و پنداشتیم که مصیبت بزرگی برای حضرت روی داده است. من عرض کردم: ای فرزند بهترین مردم روی زمین! خدا دیدگان شما را نگریاند! برای چه این طور سیلاب اشک از دیدگانت فرو می ریزد؟ چه چیز باعث این مصیبت گشته است؟

ص: 138

حضرت آه سختی کشید که از اثر آن شکم مبارکش برآمده و به شدت حالش تغییر کرد. آنگاه فرمود: امروز صبح در کتاب جفر می نگریستم. این کتاب مشتمل است بر علم مرگ ها و بلاها و مصائب، و علم گذشته و آینده تا روز قیامت که خداوند متعال به حضرت محمد و امامان بعد از او صلوات الله علیهم ارزانی داشته است. در آن کتاب دیدم که نوشته است حضرت قائم ما متولد می گردد و غیبت می کند. غیبت او طولانی می شود و عمرش به طول می انجامد. در آن زمان اهل ایمان امتحان می شوند و به واسطه طول غیبتش، شک و تردید در دل آنها پدید می آید و بیشتر آنها از دین خود برمی گردند و رشته اسلام را از گردن خود بیرون می آورند، با اینکه خداوند می فرماید: {و کارنامه هر انسانی را به گردن او بسته ایم}. (سوره اسراء آیه 13) که منظور از طائر ولایت است. از مطالعه اینها رقت گرفتم و اندوه بر دلم مستولی گردید.عرض کردیم: یا ابن رسول اللَّه! ما را نیز در اطلاع قسمتی از آنچه در این باره می دانید سهیم کرده سرافراز فرمایید! فرمود: خداوند متعال سه چیز را که در مورد پیغمبران عملی ساخت، در خصوص قائم ما نیز عملی می سازد: ولادت او را مانند ولادت حضرت موسی، غیبتش را چون غیبت حضرت عیسی و طول عمرش را به سان طول عمر حضرت نوح مقدر فرموده و سپس طول عمر بنده حضرت صالح خدا، حضرت خضر پیغمبر را دلیل طول عمر آن حضرت قرار داده است.

عرض کردیم: یا ابن رسول اللَّه! علل این معانی را که فرمودید برای ما شرح بدهید. حضرت فرمود: ولادت حضرت موسی علیه السّلام بدین گونه بود که چون فرعون دانست زوال ملکش به دست او انجام می پذیرد، کاهنان را احضار کرد و آنها به وی گفتند که این مرد، از تیره بنی اسرائیل خواهد بود. او هم به مأمورینخود دستور داد که شکم زنان آبستن را شکافته و اطفال آنها را سر ببرند. برای نیل به این منظور، بیش از بیست هزار طفل را به قتل رساندند، با این حال خداوند حضرت موسی را حفظ کرد و آنها به وی دسترسی نیافتند.

بنی امیه و بنی عباس هم چون دانستند که دولت و امرا و ستمگرانشان به دست قائم ما نابود می شود، دشمنی ما را به دل گرفتند و با شمشیر کشیده، به کشتن و قطع نسل خاندان رسول الله صلی الله علیه و آله پرداختند، به این امید که قائم آل محمد صلوات الله علیهم را به قتل رسانند، ولی خداوند نگذاشت که یک نفر از ستمگران به وی دست یابد و بدین گونه نور خود را کامل کرد، هر چند مشرکین ناخوش بدارند.

غیبت حضرت عیسی علیه السّلام نیز بدین گونه بود: یهود و نصارا اتفاق دارند که وی کشته شده، ولی خداوند آنها را تکذیب کرده و فرمود: {آنان او را نکشتند و مصلوبش نکردند، لیکن امر بر آنان مشتبه شد}. (سوره نساء آیه 157) غیبت حضرت قائم ما نیز چنین است. زیرا امّت اسلام به واسطه طولانی شدن غیبتش، وجود او را انکار می کنند. بعضی خواهند گفت که هنوز متولد نشده و گروهی می گویند متولد شده و وفات کرده. طایفه ای می گویند امام یازدهم عقیم بوده و جماعتی، ائمه را سیزده تن و بیشتر خواهند دانست. عده ای هم خدای عزوجل را معصیت کرده و می گویند که روح حضرت قائم، در بدن دیگری سخن می گوید!

طول عمر حضرت نوح علیه السّلام هم چنین بود که چون از خداوند خواست تا بر قومش عذاب فروفرستد، حضرت جبرئیل هفت دانه هسته نزد وی آورد و گفت: ای پیغمبر خدا! پروردگار می فرماید: اینها مخلوق و بندگان من هستند. آنها را با صاعقه هلاک نمی گردانم، مگر بعد از تأکید دعوت و الزام حجت بر آنها. پس دوباره قوم را به خداپرستی دعوت کن که در مقابل آن به تو ثواب خواهیم داد. این هسته ها را کشت کن. موقعی که آنها روییدند و به حدّ کمال رسیدند و بارور شدند، هنگام نزول رحمت

ص: 139

الهی فرا رسد و از شر قوم آسوده خواهی شد. پس مؤمنین را به این خبر مژده ده.

چون درختان رویید و شاخ و برگ درآوردند و باردار شدند و بعد از مدتی چنان که می باید ثمر دادند، نوح از خداوند درخواست کرد که طبق وعده، او را از شر قوم خلاصی دهد، ولی خداوند دوباره دستور داد که از هسته آن درختان بکارد و صبر پیشه گیرد و سعی کند و حجت را بر قوم مؤکد بدارد. نوح حکم جدید را به اطلاع کسانی که به وی ایمان آورده بودند رسانید. سیصد تن از آنها از وی برگشتند و گفتند اگر دعوت نوح حق بود، خدایش نمی باید خلف وعده کند. سپس خداوند متعال هفت بار پی در پی او را مأمور کشت تخم آن درختان کرد و هر بار گروهی از مؤمنین از وی رو برمی تافتند، تا اینکه پیروان او مردّد شدند و به هفتاد و چند مرد تقلیلیافتند.

آنگاه خداوند به وی وحی فرستاد که نقاب شب ظلمانی از چهره صبح نورانی در پیش رویت برداشته شد. زیرا حق آشکار گشت و نور ایمان از زنگار ارتداد کسانی که دارای سرشت پلید بودند، پاک گردید. اگر من کفار را نابود کنم، ولی کسانی از قبایل را که به تو ایمان آورده بودند و بعد از تو روی برتافتند و مرتد گشتند باقی گذارم، به وعده خود عمل نکرده ام، وعده ای که به مؤمنین سابق قومت که در ایمان به یگانگی خدا اخلاص ورزیده و به ریسمان پیغمبری ات چنگ زده اند، دادم که آنها را در روی زمین جای دهم و در دین ثابت بدارم و ترس آنها را تبدیل به امن کنم تا شک از لوح دلشان برطرف شود و مرا با اخلاص، پرستش کنند. چطور ممکن بود کسانی را که مرتد شدند در زمین جای دهم و دینشان را ثابت نگه دارم و ترسشان را تبدیل به امن کنم، در صورتی که می دانم که ایمانی ضعیف و سرشتی پلید و باطنی بد دارند؟ اگر در موقع نابود ساختن دشمنان که می خواستم مؤمنین را در زمین جای دهم، آن طایفه مرتد بوی خلافت را که به مؤمنین داده شده، استشمام می کردند، در نفاق و گمراهی راسخ تر می گشتند و با برادران خود به دشمنی برمی خاستند و به خاطر ریاست با آنها می جنگیدند. بنابراین با این فتنه ها و جنگ ها با برادران، چطور ممکن است تمکین از دین و انتشار ایمان در میان مؤمنین جمع شود؟ پس با امداد و وحی ما، کشتی را بساز!

سپس حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: حضرت قائم ما هم غیبتش طولانی می گردد، تا آنکه حق آشکار گردد و نور ایمان از زنگار ارتداد شیعیانی که دارای سرشت پلید هستند پاک شود، به طوری که اگر آنها احساس کنند در ایام ظهور حضرت مهدی صلوات الله علیه مؤمنین با اخلاص از عزت و ثبات ایمان و امنیت آن زمان بهره مند خواهند بود، به واسطه نفاقی که دارند، به وحشت می افتند.

مفضّل می گوید: عرض کردم: یا ابن رسول اللَّه! ناصبی ها می پندارند که این آیه: {خدا به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند، وعده داده است که حتماً آنان را در این سرزمین جانشین [خود] قرار دهد}. (سوره نور آیه 55) درباره ابوبکر و عمر و عثمان و علی صلوات الله علیه نازل شده است، فرمود: خداوند دل های ناصبی ها را هدایت نکند. چه وقت دینی را که خدا و رسول پسندیده اند، از انتشار امن میان امت و رفع ترس از دل ها و برطرف ساختن شک از سینه های آنها، در زمان یکی از این سه نفر و در خلافت ظاهری حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه که مسلمین مرتد گشتند و فتنه ها و جنگ هایی که میان آنها و کفار واقع شد، برخوردار بود آن گاه حضرت این آیه شریفه را تلاوت فرمود: {تا هنگامی که فرستادگان [ما] نومید شدند و [مردم] پنداشتند که به آنان واقعاً دروغ گفته شده، یاری ما به آنان رسید}. (سوره یوسف آیه 110)

و اما طول عمر حضرت خضر علیه السّلام برای آن نبود که منصب نبوت به وی اعطا شود یا کتابی بر او نازل گردد یا دینش، دین

ص: 140

انبیای پیش از خود را نسخ کند، یا دارای مقام امامت باشد که مردم پیروی او را لازم بدانند، یا به خاطر اطاعتی باشد که خداوند بر وی واجب گرداند، بلکه چون در علم ازلی خداوند مقدار عمر حضرت قائم ما صلوات الله علیه و طول غیبت او تقدیر شده بود و می دانست که بندگانش طول عمر او را انکار می کنند، از این رو عمر حضرت خضر را طولانی گردانید تا در اثبات طول عمر حضرت قائم ما، به وسیله آن استدلال شود و بدان وسیله ایراد دشمنان از میان برود و مردم را بر خدا حجّت و ایرادی نباشد.76- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَبُو مُحَمَّدٍ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مُوسَی الْبَغْدَادِیِّ عَنِ علي بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنِ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: إِنَّ فِی الْجَفْرِ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا أَنْزَلَ أَلْوَاحَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلَامُ أَنْزَلَهَا عَلَیْهِ وَ فِیهَا تِبْیَانُ کُلِّ شَیْ ءٍ وَ مَا هُوَ کَائِنٌ إِلَی أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ فَلَمَّا انْقَضَتْ أَیَّامُ مُوسَی أَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ أَنِ اسْتَوْدِعِ الْأَلْوَاحَ وَ هِیَ زَبَرْجَدَةٌ مِنَ الْجَنَّةِ الْجَبَلَ فَأَتَی مُوسَی الْجَبَلَ فَانْشَقَّ لَهُ الْجَبَلُ فَجَعَلَ فِیهِ الْأَلْوَاحَ مَلْفُوفَةً فَلَمَّا جَعَلَهَا فِیهِ انْطَبَقَ الْجَبَلُ عَلَیْهَا فَلَمْ تَزَلْ فِی الْجَبَلِ حَتَّی بَعَثَ اللَّهُ نَبِیَّهُ مُحَمَّداً صلی الله علیه و آله فَأَقْبَلَ رَکْبٌ مِنَ الْیَمَنِیُرِیدُونَ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله فَلَمَّا انْتَهَوْا إِلَی الْجَبَلِ انْفَرَجَ الْجَبَلُ وَ خَرَجَتِ الْأَلْوَاحُ مَلْفُوفَةً کَمَا وَضَعَهَا مُوسَی عَلَیْهِ السَّلَامُ فَأَخَذَهَا الْقَوْمُ فَدَفَعُوهَا إِلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ثمالی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: همانا در جفر - غیب خداوند متعال - آمده است وقتی که لوح های حضرت موسی علیه السلام را نازل کرد، آن را بر او نازل کرد در حالی که آنچه را که اتفاق افتاده و تا برپایی قیامت اتفاق خواهد افتاد در آن موجود است. وقتی که دوران حضرت موسی علیه السلام سپری شد خداوند به حضرت موسی وحی کرد که لوح ها را که جنس آنها زبرجدی از بهشت است در کوه امانت بگذارد. حضرت موسی نزد کوه آمد کوه برای او باز شد و او لوح ها را در حالی که پیچیده شده بود در آن گذاشت. وقتی که آنها را در آن گذاشت کوه بر آن بسته شد و آنها همچنان در کوه بود تا اینکه خداوند متعال رسولش حضرت محمد صلی الله علیه و آله را مبعوث کرد. پس کاروانی از یمن آمدند و رسول الله صلی الله علیه و آله را می خواستند. وقتی که به کوه رسیدند کوه باز شد و لوح ها با حالت پیچیده بیرون آورده شدند همان طوری که حضرت موسی آنها را گذاشته بود. آن گروه نیز آنها را گرفتند و به رسول الله صلی الله علیه و آله تحویل دادند.

77- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن حَمْزَةُ بْنُ یَعْلَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنِ الرِّبْعِیِّ عَنْ رُفَیْدٍ مَوْلَی ابْنِ هُبَیْرَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه جُعِلْتُ فِدَاکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ یَسِیرُ الْقَائِمُ بِسِیرَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه فِی أَهْلِ السَّوَادِ فَقَالَ لَا یَا رُفَیْدُ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه سَارَ فِی أَهْلِ السَّوَادِ بِمَا فِی الْجَفْرِ الْأَبْیَضِ وَ إِنَّ الْقَائِمَ صلوات الله علیهیَسِیرُ فِی الْعَرَبِ بِمَا فِی الْجَفْرِ الْأَحْمَرِ قَالَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا الْجَفْرُ الْأَحْمَرُ قَالَ فَأَمَرَّ إِصْبَعَهُ عَلَی حَلْقِهِ فَقَالَ هَکَذَا یَعْنِی الذَّبْحَ ثُمَّ قَالَ یَا رُفَیْدُ إِنَّ لِکُلِّ أَهْلِ بَیْتٍ نَجِیباً شَاهِداً عَلَیْهِمْ شَافِعاً لِأَمْثَالِهِمْ. (2)

ص: 141

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از رفید غلام ابن هبیره روایت کرده که گفت: به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه عرض کردم: یا ابن رسول اللَّه! قربانت گردم! آیا حضرت قائم صلوات الله علیه به روش حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما در میان اهل عراق رفتار می کند؟فرمود: نه ای رفید! حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما مطابق آنچه در جفر سفید بود، عمل می کرد، ولی حضرت قائم صلوات الله علیه و عجل الله تعالی فرجه الشریف طبق آنچه در جفر سرخ است، در میان عرب عمل می کند. عرض کردم: قربانت گردم! جفر سرخ چیست؟ حضرت انگشت مبارک را به دهان مبارک خود کشید؛یعنی با خونریزی و کشتن دشمنان دین خدا،حکومت خواهد کرد. سپس فرمود: ای رفید! هر خانواده ای، نجیبی دارد که شاهد بر آنهاست و برای امثال آنها شفاعت می کند.

78- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوب بن یَزِیدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: ذُکِرَ لَهُ وَقِیعَةُ وُلْدِ الْحَسَنِ وَ ذَکَرْنَا الْجَفْرَ فَقَالَ وَ اللَّهِ إِنَّ عِنْدَنَا لَجِلْدَیْ مَاعِزٍ وَ ضَأْنٍ إِمْلَاءَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطَّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ إِنَّ عِنْدَنَا لَصَحِیفَةً طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً أَمْلَاهَا رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطَّهَا عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ وَ إِنَّ فِیهَا لَجَمِیعَ مَا یُحْتَاجُ إِلَیْهِ حَتَّی أَرْشَ الْخَدْشِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبداللَّه بن سنان از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه روایت کرده که در نزد ایشان صحبت بدگویی از فرزندان حضرت امام حسن مجتبی صلوات الله علیه شد و سخن از جفر کردیم. فرمود: به خدا نزد ما دو پوست بز و میش است به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه. و در نزد ما صحیفه ای است به طول هفتاد ذراع که رسول الله صلی الله علیه و آله املاء کرده و علی صلوات الله علیه به دست خود نوشته است. هر چه که به آن نیاز پیدا شود در آن صحیفه است، حتّی جریمه خراش.

79- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ عَنِ العباس بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ الْکُوفِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ: ذَکَرَ وُلْدُ الْحَسَنِ صلوات الله علیه الْجَفْرَ فَقَالُوا مَا هَذَا بِشَیْ ءٍ فَذُکِرَ ذَلِکَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه فَقَالَ نَعَمْ هُمَا إِهَابَانِ إِهَابُ مَاعِزٍ وَ إِهَابُ ضَأْنٍ مَمْلُوَّانِ کَتْباً فِیهِمَا کُلُّ شَیْ ءٍ حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابوالقاسم کوفی از یکی از اصحابش روایت کرده که گفت: در نزد فرزندان حضرت امام حسن مجتبی صلوات الله علیه از جفر سخن به میان آمد. گفتند: چیزی نیست. این مطلب را به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه گفتند. حضرت فرمود: بلی، آن دو پوست است، یک پوست بز و یک پوست گوسفند که کاملا نوشته شده اند، و در آن دو همه چیز هست، حتی جریمه خراش.

80- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُوسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ عبد الله بن الْمُغِیرَةِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَیْحَکُمْ أَ تَدْرُونَ مَا

ص: 142

الْجَفْرُ إِنَّمَا هُوَ جِلْدُ شَاةٍ لَیْسَتْ بِالصَّغِیرَةِ وَ لَا بِالْکَبِیرَةِ فِیهَا خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مِنْ فَلْقِ فِیهِ مَا مِنْ شَیْ ءٍ یُحْتَاجُ إِلَیْهِ إِلَّا وَ هُوَ فِیهِ حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عبدالله بن سنان روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه که فرمود: وای بر شما! آیا می دانید جفر چیست؟ جفر پوست گوسفندی است که نه کوچک است و نه بزرگ، در آن خط علی صلوات الله علیه و املای رسول اللهصلی الله علیه و آله از دهان ایشان است. هیچ چیزی که به آن احتیاج پیدا شود نیست مگر اینکه در آن ذکر گردیده، حتی جریمه خراش.

81- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ رُفَیْدٍ مَوْلَی أَبِی هُبَیْرَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: قَالَ لِییَا رُفَیْدُ کَیْفَ أَنْتَ إِذَا رَأَیْتَ أَصْحَابَ الْقَائِمِ صلوات الله علیه قَدْ ضَرَبُوا فَسَاطِیطَهُمْ فِی مَسْجِدِ الْکُوفَةِ ثُمَّ أَخْرَجَ الْمِثَالَ الْجَدِیدَ عَلَی الْعَرَبِ شَدِیدٌ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا هُوَ قَالَ الذَّبْحُ قَالَ قُلْتُ بِأَیِّ شَیْ ءٍ یَسِیرُ فِیهِمْ بِمَا سَارَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه فِی أَهْلِ السَّوَادِ قَالَ لَا یَا رُفَیْدُ إِنَّ عَلِیّاً صلوات الله علیه سَارَ بِمَا فِی الْجَفْرِ الْأَبْیَضِ وَ هُوَ الْکَفُّ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ سَیَظْهَرُ عَلَی شِیعَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ وَ إِنَّ الْقَائِمَ صلوات الله علیهیَسِیرُ بِمَا فِی الْجَفْرِ الْأَحْمَرِ وَ هُوَ الذَّبْحُ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ لَا یَظْهَرُ عَلَی شِیعَتِهِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از رفید غلام ابو هبیره روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات

ص: 143

الله علیه به من فرمود: ای رفید! چگونه ای وقتی که اصحاب حضرت قائم صلوات الله علیه را ببینی که خیمه های خود را در مسجد کوفه بر پا کرده اند؟ سپس حضرت مثال جدیدی را که بر عرب سخت است، بیرون می آورد.

رفید می گوید: گفتم: فدایت شوم! این مثال جدید چیست؟ فرمود: کشتن. عرض کردم: آیا به سیره حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیه در خصوص اهل عراق عمل می کند؟ فرمود: نه، ای رفید! حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه سیره اش بر جفر سفید بود که خودداری از کشتن بود، زیرا می دانست که پس از او، دشمنان بر شیعه اش چیره می شوند، ولی حضرت قائم صلوات الله علیه به سیره جفر سرخ که کشتار است عمل می کند، زیرا می داند که کسی بر شیعه او چیره نخواهد شد.

82- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ فِی بَنِی عَمِّهِ لَوْ أَنَّکُمْ إِذَا سَأَلُوکُمْ وَ احْتَجُّوکُمْ بِالْأَمْرِ کَانَ أَحَبَّ إِلَیَّ أَنْ تَقُولُوا لَهُمْ إِنَّا لَسْنَا کَمَا یَبْلُغُکُمْ وَ لَکُنَّا قَوْمٌ نَطْلُبُ هَذَا الْعِلْمَ عِنْدَ مَنْ هُوَ أَهْلُهُ وَ مَنْ صَاحِبُهُ وَ هُوَ السِّلَاحُ عِنْدَ مَنْ هُوَ وَ هُوَ الْجَفْرُ عِنْدَ مَنْ هُوَ وَ مَنْ صَاحِبُهُ فَإِنْ یَکُنْ عِنْدَکُمْ فَإِنَّا نُبَایِعُکُمْ وَ إِنْ یَکُنْ عِنْدَ غَیْرِکُمْ فَإِنَّا نَطْلُبُهُ حَتَّی نَعْلَمَ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از معلی بن خنیس روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه درباره پسر عموهایش فرمود: وقتی آنها از شما می پرسند و دلیل می خواهند، مایلم به آنها بگویید ما آن طور که به شما گفته اند نیستیم، ما در نزد هر کس که این علم باشد و دارای مقام امامت باشد، جستجو می کنیم و از او پیروی می کنیم. سلاح رسول الله صلی الله علیه و آله در دست کیست؟ جفر نزد کیست و در اختیار چه کسی است؟ اگر در اختیار شما است، با شما بیعت می کنیم، اگر نزد دیگری است، جستجو می کنیم تا بدانیم در دست کیست.

83- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أحمد بن محمّد عن الحسن بن علیّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍعَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: ذَکَرُوا وُلْدَ الْحَسَنِ فَذَکَرُوا الْجَفْرَ فَقَالَ وَ اللَّهِ إِنَّ عِنْدِی لَجِلْدَیْ مَاعِزٍ وَ ضَأْنٍ إِمْلَاءَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطَّهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ وَ إِنَّ عِنْدِی لَجِلْداً سَبْعِینَ ذِرَاعاً إِمْلَاءَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطَّهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ وَ إِنَّ فِیهِ لَجَمِیعَ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ النَّاسُ حَتَّی أَرْشَ الْخَدْشِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند خویش مذکور از عبدالله بن سنان روایت کرده که گفت: نزد حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه از فرزندان حضرت امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و جفر سخن به میان آمد. حضرت فرمود: به خدا قسم در نزد من دو پوست از بز و گوسفند است که به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه که آن حضرت با دست خود نوشته است. و در نزد من پوستی است به طول هفتاد ذراع که به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه که آن حضرت با دست خود نوشته است و در آن تمام آنچه مردم به آن احتیاج پیدا کنند هست، حتی جریمه خراش.

84- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن محمّد بن عیسی عن ابن أبی عمیر عن عمر بن أذینة عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیهیَقُولُ أَمَّا قَوْلُهُ فِی الْجَفْرِ إِنَّمَا هُوَ جِلْدُ ثَوْرٍ مَدْبُوغٌ کَالْجِرَابِ فِیهِ کُتُبٌ وَ عِلْمُ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ النَّاسُ إِلَییَوْمِ الْقِیَامَةِ مِنْ حَلَالٍ أَوْ حَرَامٍ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از علی بن سعید روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: اما آنچه در مورد جفر گفت، جفر پوست دباغی شده گاو است مانند غلاف. در آن کتاب هایی است و علم آنچه که مردم تا روز قیامت به آن احتیاج پیدا می کنند از حلال و حرام، که به املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه است.

85- الشیخ محمد بن عمر بن عبد العزیز الکشي، عن حَمْدَوَیْهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی عَنْ سُلَیْمَانَ الصَّیْدِیِّ عَنْ نَصْرِ بْنِ قَابُوسَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی الْحَسَنِ صلوات الله علیه فِی مَنْزِلِهِ فَأَخَذَ بِیَدِی فَوَقَفَنِی عَلَی بَیْتٍ مِنَالدَّارِ فَدَفَعَ الْبَابَ فَإِذَا عَلِیٌّ ابْنُهُ صلوات الله علیه وَ فِییَدِهِ کِتَابٌ یَنْظُرُ فِیهِ فَقَالَ لِییَا نَصْرُ تَعْرِفُ هَذَا قُلْتُ نَعَمْ هَذَا عَلِیٌّ ابْنُکَ قَالَ یَا نَصْرُ أَ تَدْرِی مَا هَذَا الْکِتَابُ الَّذِی فِییَدِهِیَنْظُرُ فِیهِ فَقُلْتُ لَا قَالَ هَذَا الْجَفْرُ الَّذِی

ص: 144

لَا یَنْظُرُ فِیهِ إِلَّا نَبِیٌّ أَوْ وَصِیُّ نَبِیٍّ قَالَ الْحَسَنُ بْنُ مُوسَی فَلَعَمْرِی مَا شَکَّ نَصْرٌ وَ لَا ارْتَابَ حَتَّی أَتَاهُ وَفَاةُ أَبِی الْحَسَنِ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ کشی، با سند مذکور از نصر بن قابوس روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام موسی کاظم صلوات الله علیه در منزلش بودم. دست مرا گرفت و در مقابل یکی از اطاق ها نگه داشت و درب را باز کرد. چشمم به فرزندش حضرت علی بن الرضا صلوات الله علیهما افتاد که دردست کتابی داشت و به آن نگاه می کرد! فرمود: ای نصر! این را می شناسی؟ عرض کردم: بلی، پسر شما علی صلوات الله علیه است. فرمود: نصر! می دانی چه کتابی است در دستش که در آن نگاه می کند؟ گفتم: نه. فرمود این جفر است که در آن جز نبییا وصی نبی نگاه نمی کند.

حسن بن موسی راوی خبر گوید: به جان خودم نصر بن قابوس هرگز در امامت شک نداشت و پس از فوت حضرت موسی بن جعفر صلوات الله علیهما تردیدی برایش پیدا نشد.

ص: 145

أَهْبَطَهُ إِلَی اَلْأَرْضِ ثُمَّ حَمَلَهُ فِی اَلسَّفِینَةِ فِی صُلْبِ نُوحٍ ثُمَّ قُذِفَ بِهِ فِی اَلنَّارِ فِی صُلْبِ إِبْرَاهِیمَ ثُمَّ لَمْ یَزَلِ اَللَّهُ یَنْقُلُنَا مِنَ اَلْأَصْلاَبِ اَلْکَرِیمَةِ إِلَی اَلْأَرْحَامِ اَلطَّاهِرَةِ وَ مِنَ اَلْأَرْحَامِ اَلطَّاهِرَةِ إِلَی اَلْأَصْلاَبِ اَلْکَرِیمَةِ بَیْنَ اَلْآبَاءِ وَ اَلْأُمَّهَاتِ لَمْ یَلْتَقِ وَاحِدٌ مِنْهُمْ عَلَی سِفَاحٍ قَطُّ فَقَالَ أَهْلُ اَلسَّابِقَةِ وَ اَلْقِدْمَةِ وَ أَهْلُ بَدْرٍ وَ أَهْلُ أُحُدٍنَعَمْ قَدْ سَمِعْنَا ذَلِکَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ فَأَنْشُدُکُمُ اَللَّهَ أَ تُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله آخَی بَیْنَ کُلِّ رَجُلَیْنِ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ آخَی بَیْنِی وَ بَیْنَ نَفْسِهِ وَ قَالَ أَنْتَ أَخِی وَ أَنَا أَخُوکَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ فَقَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ تُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله اِشْتَرَی مَوْضِعَ مَسْجِدِهِ فَابْتَنَاهُ ثُمَّ بَنَی عَشَرَةَ مَنَازِلَ تِسْعَةً لَهُ وَ جَعَلَ لِی عَاشِرَهَا فِی وَسَطِهَا وَ سَدَّ کُلَّ بَابٍ شَارِعٍ إِلَی اَلْمَسْجِدِ غَیْرَ بَابِی فَتَکَلَّمَ فِی ذَلِکَ مَنْ تَکَلَّمَ فَقَالَ صلی الله علیه و آله مَا أَنَا سَدَدْتُ أَبْوَابَکُمْ وَ فَتَحْتُ بَابَهُ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِی بِسَدِّ أَبْوَابِکُمْ وَ فَتْحِ بَابِهِ وَ لَقَدْ نَهَی اَلنَّاسَ جَمِیعاً أَنْ یَنَامُوا فِی اَلْمَسْجِدِ غَیْرِی وَ کُنْتُ أُجْنِبُ فِی اَلْمَسْجِدِ وَ مَنْزِلِی وَ مَنْزِلُ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَاحِدٌ فِی اَلْمَسْجِدِ یُولَدُ لِرَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ لِی فِیهِ أَوْلاَدٌ قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ عُمَرَ حَرَصَ عَلَی کُوَّةٍ قَدْرَ عَیْنِهِیَدَعُهَا مِنْ مَنْزِلِهِ إِلَی اَلْمَسْجِدِ فَأَبَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ صلی الله علیه و آله إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَ مُوسَی أَنْ یَبْنِیَ مَسْجِداً طَاهِراً لاَ یَسْکُنُهُ غَیْرُهُ وَ غَیْرُ هَارُونَ وَ اِبْنَیْهِ وَ إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِی أَنْ أَبْنِیَ مَسْجِداً طَاهِراً لاَ یَسْکُنُهُ غَیْرِی وَ غَیْرُ أَخِی وَ اِبْنَیْهِ قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله دَعَانِییَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ فَنَادَی لِی بِالْوَلاَیَةِ ثُمَّ قَالَ لِیُبَلِّغِ اَلشَّاهِدُ مِنْکُمُ اَلْغَائِبَ قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ فِی غَزْوَةِ تَبُوکَ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی وَ أَنْتَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله حِینَ دَعَا أَهْلَ نَجْرَانَ إِلَی اَلْمُبَاهَلَةِ إِنَّهُ لَمْ یَأْتِ إِلاَّ بِی وَ بِصَاحِبَتِی وَ اِبْنَیَّ قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّهُ دَفَعَ إِلَیَّ لِوَاءَ خَیْبَرَ ثُمَّ قَالَ لَأَدْفَعَنَّ اَلرَّایَةَ غَداً إِلَی رَجُلٍ یُحِبُّهُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ یُحِبُّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَیْسَ بِجَبَانٍ وَ لاَ فَرَّارٍ یَفْتَحُهَا اَللَّهُ عَلَییَدَیْهِ قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله بَعَثَنِی بِسُورَةِ بَرَاءَةَ وَ رَدَّ غَیْرِی بَعْدَ أَنْ کَانَ بَعَثَهُ بِوَحْیٍ مِنَ اَللَّهِ وَ قَالَ إِنَّ اَلْعَلِیَّ اَلْأَعْلَییَقُولُ إِنَّهُ لاَ یُبَلِّغُ عَنْکَ إِلاَّ رَجُلٌ مِنْکَ قَالُوا اَللَّهُمَّ بَلَی قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله لَمْ تَنْزِلْ بِهِ شَدِیدَةٌ قَطُّ إِلاَّ قَدَّمَنِی لَهَا ثِقَةً بِی وَ أَنَّهُ لَمْ یَدْعُنِی بِاسْمِی قَطُّ إِلاَّ أَنْ یَقُولَیَا أَخِی وَ اُدْعُوَا لِی أَخِی قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَضَی بَیْنِی وَ بَیْنَ جَعْفَرٍ وَ زَیْدٍ فِی اِبْنَةِ حَمْزَةَ فَقَالَ یَا عَلِیُّ أَمَّا أَنْتَمِنِّی وَ أَنَا مِنْکَ وَ أَنْتَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّهُ کَانَتْ لِی مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ دَخْلَةٌ وَ خَلْوَةٌ إِذَا سَأَلْتُهُ أَعْطَانِی وَ إِذَا سَکَتُّ اِبْتَدَأَنِی قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله فَضَّلَنِی عَلَی جَعْفَرٍ وَ حَمْزَةَ فَقَالَ لِفَاطِمَةَ صلوات الله علیها إِنِّی زَوَّجْتُکِ خَیْرَ أَهْلِی وَ خَیْرَ أُمَّتِی وَ أَقْدَمَهُمْ سِلْماً وَ أَعْظَمَهُمْ حِلْماً وَ أَکْثَرَهُمْ عِلْماً قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ أَنَا سَیِّدُ وُلْدِ آدَمَ وَ أَخِی عَلِیٌّ سَیِّدُ اَلْعَرَبِ وَ فَاطِمَةُ سَیِّدَةُ نِسَاءِ أَهْلِ اَلْجَنَّةِ وَ اِبْنَایَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّةِ قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله أَمَرَنِی أَنْ أُغَسِّلَهُ وَ أَخْبَرَنِی أَنَّ جَبْرَائِیلَیُعِینُنِی عَلَی غُسْلِهِ قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ

ص: 147

قَالَ أَنْشُدُکُمْ بِاللَّهِ أَ فَتُقِرُّونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ فِی آخِرِ خُطْبَةٍ خَطَبَکُمْ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنِّی قَدْ تَرَکْتُ فِیکُمْ أَمْرَیْنِ لَنْ تَضِلُّوا مَا تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا کِتَابَ اَللَّهِ وَ أَهْلَ بَیْتِی قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ ثُمَّ قَالَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه أَنْشُدُکُمُ اَللَّهَ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَضَّلَ فِی کِتَابِهِ اَلسَّابِقَ عَلَی اَلْمَسْبُوقِ فِی غَیْرِ آیَةٍ وَ إِنِّی لَمْ یَسْبِقْنِی إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَی رَسُولِهِ صلی الله علیه و آله أَحَدٌ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ فَأَنْشُدُکُمُ اَللَّهَ أَ تَعْلَمُونَ حَیْثُ نَزَلَتْ وَ اَلسّٰابِقُونَ اَلْأَوَّلُونَ مِنَ اَلْمُهٰاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصٰارِ... وَ اَلسّٰابِقُونَ اَلسّٰابِقُونَ أُولٰئِکَ اَلْمُقَرَّبُونَ سُئِلَ عَنْهَا رَسُولُ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله فَقَالَ أَنْزَلَهَا اَللَّهُ تَعَالَی ذِکْرُهُ فِی اَلْأَنْبِیَاءِ وَ أَوْصِیَائِهِمْ فَأَنَا أَفْضَلُ أَنْبِیَاءِ اَللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَصِیِّی أَفْضَلُ اَلْأَوْصِیَاءِ قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ فَأَنْشُدُکُمْ أَ تَعْلَمُونَ حَیْثُ نَزَلَتْ یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِیاَلْأَمْرِ

مِنْکُمْ وَ حَیْثُ نَزَلَتْ إِنَّمٰا وَلِیُّکُمُ اَللّٰهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَیُقِیمُونَ اَلصَّلاٰةَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکٰاةَ وَ هُمْ رٰاکِعُونَ وَ حَیْثُ نَزَلَتْ أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَکُوا وَ لَمّٰا یَعْلَمِ اَللّٰهُ اَلَّذِینَ جٰاهَدُوا مِنْکُمْ وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اَللّٰهِ وَ لاٰ رَسُولِهِ وَ لاَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَةً قَالَ اَلنَّاسُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ خَاصَّةٌ فِی بَعْضِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَمْ عَامَّةٌ لِجَمِیعِهِمْ فَأَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِیَّهُ أَنْ یُعْلِمَهُمْ وُلاَةَ أَمْرِهِمْ وَ أَنْ یُفَسِّرَ لَهُمْ مِنَ اَلْوَلاَیَةِ مَا فَسَّرَ لَهُمْ مِنْ صَلاَتِهِمْ وَ زَکَاتِهِمْ وَ صَوْمِهِمْ وَ حَجِّهِمْ فَنَصَبَنِی لِلنَّاسِ بِغَدِیرِ خُمٍّ ثُمَّ خَطَبَ وَ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَللَّهَ أَرْسَلَنِی بِرِسَالَةٍ ضَاقَ بِهَا صَدْرِی وَ ظَنَنْتُ أَنَّ اَلنَّاسَ تُکَذِّبُنِی فَأَوْعَدَنِی لَأُبَلِّغَنَّهَا أَوْ لَیُعَذِّبَنِّی ثُمَّ أَمَرَ فَنُودِیَ بِ اَلصَّلاَةَ جَامِعَةً ثُمَّ خَطَبَ فَقَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مَوْلاَیَ وَ أَنَا مَوْلَی اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَنَا أَوْلَی بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ قَالُوا بَلَییَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ قُمْ یَا عَلِیُّ فَقُمْتُ فَقَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ هَذَا مَوْلاَهُ اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ فَقَامَ سَلْمَانُ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَلاَءٌ کَمَا ذَا فَقَالَ وَلاَءٌ کَوَلاَیَتِی مَنْ کُنْتُ أَوْلَی بِهِ مِنْ نَفْسِهِ فَعَلِیٌّ أَوْلَی بِهِ مِنْ نَفْسِهِ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی ذِکْرُهُ اَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ اَلْإِسْلاٰمَ دِیناً فَکَبَّرَ اَلنَّبِیُّ صلی الله علیه و آله وَ قَالَ اَللَّهُ أَکْبَرُ تَمَامُ نُبُوَّتِی وَ تَمَامُ دِینِ اَللَّهِ وَلاَیَةُ عَلِیٍّ بَعْدِیفَقَامَ أَبُو بَکْر وَ عُمَرُ فَقَالاَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَذِهِ اَلْآیَاتُ خَاصَّةٌ فِی عَلِیٍّ قَالَ بَلَی فِیهِ وَ فِی أَوْصِیَائِی إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ قَالاَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ بَیِّنْهُمْ لَنَا قَالَ عَلِیٌّ أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَارِثِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی وَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی ثُمَّ اِبْنِیَ اَلْحَسَنُ ثُمَّ اِبْنِیَ اَلْحُسَیْنُ ثُمَّ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ اِبْنِیَ اَلْحُسَیْنِ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ اَلْقُرْآنُ مَعَهُمْ وَ هُمْ مَعَ اَلْقُرْآنِ لاَ یُفَارِقُونَهُ وَ لاَ یُفَارِقُهُمْ حَتَّییَرِدُوا عَلَیَّ حَوْضِی فَقَالُوا کُلُّهُمْ اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَدْ سَمِعْنَا ذَلِکَ وَ شَهِدْنَا کَمَا قُلْتَ سَوَاءً وَ قَالَ بَعْضُهُمْ قَدْ حَفِظْنَا جُلَّ مَا قُلْتَ وَ لَمْ نَحْفَظْهُ کُلَّهُ وَ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ حَفِظُوا أَخْیَارُنَا وَ أَفَاضِلُنَا فَقَالَ صلوات الله علیه صَدَقْتُمْ لَیْسَ کُلُّ اَلنَّاسِ یَسْتَوُونَ فِی اَلْحِفْظِ أَنْشُدُ اَللَّهَ مَنْ حَفِظَ ذَلِکَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله لَمَّا قَامَ فَأَخْبَرَ بِهِ فَقَامَ زَیْدُ بْنُ أَرْقَمَ وَ اَلْبَرَاءُ بْنُ عَازِبٍ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ عَمَّارٌ فَقَالُوا نَشْهَدُ لَقَدْ حَفِظْنَا قَوْلَ اَلنَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَ هُوَ قَائِمٌ عَلَی اَلْمِنْبَرِ وَ أَنْتَ إِلَی جَنْبِهِ وَ هُوَ یَقُولُیَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِی أَنْ أَنْصِبَ لَکُمْ إِمَامَکُمْ وَ اَلْقَائِمَ فِیکُمْ بَعْدِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی وَ اَلَّذِی فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ فِی کِتَابِهِ طَاعَتَهُ فَقَرَنَهُ بِطَاعَتِهِ وَ طَاعَتِی وَ أَمَرَکُمْ فِیهِ بِوَلاَیَتِهِ وَ إِنِّی رَاجَعْتُ رَبِّی خَشْیَةَ طَعْنِ أَهْلِ اَلنِّفَاقِ وَ تَکْذِیبِهِمْ فَأَوْعَدَنِی لَتُبَلِّغَنَّهَا أَوْ لَیُعَذِّبَنَّنِی أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَکُمْ فِی کِتَابِهِ بِالصَّلاَةِ فَقَدْ

ص: 148

بَیَّنْتُهَا لَکُمْ وَ بِالزَّکَاةِ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْحَجِّ فَبَیَّنْتُهَا لَکُمْ وَ فَسَّرْتُهَا وَ أَمَرَکُمْ بِالْوَلاَیَةِ وَ إِنِّی أُشْهِدُکُمْ أَنَّهَا لِهَذَا خَاصَّةً وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه ثُمَّ لاِبْنَیْهِ بَعْدَهُ ثُمَّ لِلْأَوْصِیَاءِ مِنْ بَعْدِهِمْ مِنْ وُلْدِهِمْ لاَ یُفَارِقُونَ اَلْقُرْآنَ وَ لاَ یُفَارِقُهُمُ اَلْقُرْآنُ حَتَّییَرِدُوا عَلَیَّ حَوْضِی أَیُّهَا اَلنَّاسُ قَدْ بَیَّنْتُ لَکُمْ مَفْزَعَکُمْ بَعْدِی وَ إِمَامَکُمْ بَعْدِی وَ وَلِیَّکُمْ وَ هَادِیَکُمْ وَ هُوَ أَخِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ هُوَ فِیکُمْ بِمَنْزِلَتِی فِیکُمْ فَقَلِّدُوهُ دِینَکُمْ وَ أَطِیعُوهُ فِی جَمِیعِ أُمُورِکُمْ فَإِنَّ عِنْدَهُ جَمِیعَ مَا عَلَّمَنِیَ اَللَّهُ مِنْ عِلْمِهِ وَ حِکْمَتِهِ فَسَلُوهُ وَ تَعَلَّمُوا مِنْهُ وَ مِنْ أَوْصِیَائِهِ بَعْدَهُ وَ لاَ تُعَلِّمُوهُمْ وَ لاَ تَتَقَدَّمُوهُمْ وَ لاَ تَخَلَّفُوا عَنْهُمْ فَإِنَّهُمْ مَعَ اَلْحَقِّ وَ اَلْحَقُّ مَعَهُمْ لاَ یُزَایِلُونَهُ وَ لاَ یُزَایِلُهُمْ ثُمَّ جَلَسُوا قَالَ سُلَیْمٌ ثُمَّ قَالَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه أَیُّهَا اَلنَّاسُ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّ اَللَّهَ أَنْزَلَ فِی کِتَابِهِ إِنَّمٰا یُرِیدُ اَللّٰهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً فَجَمَعَنِی وَ فَاطِمَةَ وَ اِبْنَیَّ حَسَناً وَ حُسَیْناً ثُمَّ أَلْقَی عَلَیْنَا کِسَاءً وَ قَالَ هَؤُلاَءِ أَهْلُ بَیْتِی وَ لُحْمَتِییُولِمُهُمْ مَا یُولِمُنِی وَ یُؤْذِینِی مَا یُؤْذِیهِمْ وَ یُحَرِّجُنِی مَا یُحَرِّجُهُمْ فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ وَ أَنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ أَنْتَ إِلَی خَیْرٍ إِنَّمَا نَزَلَتْ فِیَّ وَ فِی أَخِی وَ فِی اِبْنَتِی فَاطِمَةَ وَ فِی اِبْنَیَّ وَ فِی تِسْعَةٍ مِنْ وُلْدِ اِبْنِیَ اَلْحُسَیْنِ خَاصَّةً لَیْسَ مَعَنَا فِیهَا أَحَدٌ غَیْرُهُمْ فَقَالُوا کُلُّهُمْ نَشْهَدُ أَنَّ أُمَّ سَلَمَةَ حَدَّثَتْنَا بِذَلِکَ فَسَأَلْنَا رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله فَحَدَّثَنَا کَمَا حَدَّثَتْنَا بِهِ أُمُّ سَلَمَةَ ثُمَّ قَالَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه أَنْشُدُکُمُ اَللَّهَ أَ تَعْلَمُونَأَنَّ

اَللَّهَ أَنْزَلَ یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِتَّقُوا اَللّٰهَ وَ کُونُوا مَعَ اَلصّٰادِقِینَ فَقَالَ سَلْمَانُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ عَامَّةٌ هَذَا أَمْ خَاصَّةٌ قَالَ صلی الله علیه و آله أَمَّا اَلْمَأْمُورُونَ فَعَامَّةُ اَلْمُؤْمِنِینَ أُمِرُوا بِذَلِکَ وَ أَمَّا اَلصَّادِقُونَ فَخَاصَّةٌ لِأَخِیعَلِیٍّ وَ أَوْصِیَائِی مِنْ بَعْدِهِ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَنْشُدُکُمُ اَللَّهَ أَ تَعْلَمُونَ أَنِّی قُلْتُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله فِی غَزْوَةِ تَبُوکَ لِمَ خَلَّفْتَنِی قَالَ إِنَّ اَلْمَدِینَةَ لاَ تَصْلُحُ إِلاَّ بِی أَوْ بِکَ وَ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی إِلاَّ أَنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَالَ أَنْشُدُکُمُ اَللَّهَ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّ اَللَّهَ أَنْزَلَ فِی سُورَةِ اَلْحَجِّ یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِرْکَعُوا وَ اُسْجُدُوا وَ اُعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ اِفْعَلُوا اَلْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ `وَ جٰاهِدُوا فِی اَللّٰهِ حَقَّ جِهٰادِهِ هُوَ اِجْتَبٰاکُمْ وَ مٰا جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی اَلدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبِیکُمْ إِبْرٰاهِیمَ هُوَ سَمّٰاکُمُ اَلْمُسْلِمِینَ مِنْ قَبْلُ وَ فِی هٰذٰا لِیَکُونَ اَلرَّسُولُ شَهِیداً عَلَیْکُمْ وَ تَکُونُوا شُهَدٰاءَ عَلَی اَلنّٰاسِ فَأَقِیمُوا اَلصَّلاٰةَ وَ آتُوا اَلزَّکٰاةَ وَ اِعْتَصِمُوا بِاللّٰهِ هُوَ مَوْلاٰکُمْ فَنِعْمَ اَلْمَوْلیٰ وَ نِعْمَ اَلنَّصِیرُ فَقَامَ سَلْمَانُ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَنْ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ أَنْتَ عَلَیْهِمْ شَهِیدٌ وَ هُمْ شُهَدَاءُ عَلَی اَلنَّاسِ اَلَّذِینَ اِجْتَبَاهُمُ اَللَّهُ وَ لَمْ یَجْعَلْ عَلَیْهِمْ فِی اَلدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبِیهِمْإِبْرَاهِیمَ قَالَ عَنَی بِذَلِکَ ثَلاَثَةَ عَشَرَ رَجُلاً خَاصَّةً دُونَ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ قَالَ سَلْمَانُ بَیِّنْهُمْ لَنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ أَنَا وَ أَخِی وَ أَحَدَ عَشَرَ مِنْ وُلْدِی قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ فَقَالَ أَنْشُدُکُمُ اَللَّهَ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَامَ خَطِیباً ثُمَّ لَمْ یَخْطُبْ بَعْدَ ذَلِکَ فَقَالَ یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ اَلثَّقَلَیْنِ کِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی فَتَمَسَّکُوا بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا فَإِنَّ اَللَّطِیفَ اَلْخَبِیرَ أَخْبَرَنِی وَ عَهِدَ إِلَیَّ أَنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّییَرِدَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ فَقَامَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ وَ هُوَ شِبْهُ اَلْمُغْضَبِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ کُلُّ أَهْلِ بَیْتِکَ قَالَ لاَ وَ لَکِنْ أَوْصِیَائِی مِنْهُمْ أَوَّلُهُمْ أَخِی عَلِیٌّ وَ وَزِیرِی وَ وَارِثِی وَ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی وَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی هُوَ أَوَّلُهُمْ ثُمَّ اِبْنِیَ اَلْحَسَنُ ثُمَّ اِبْنِیَ اَلْحُسَیْنُ ثُمَّ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ حَتَّییَرِدُوا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ شُهَدَاءُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَجُهُ

ص: 149

عَلَی خَلْقِهِ وَ خُزَّانُ عِلْمِهِ وَ مَعَادِنُ حِکْمَتِهِ مَنْ أَطَاعَهُمْ أَطٰاعَ اَللّٰهَ وَ مَنْ عَصَاهُمْ عَصَی اَللَّهَ فَقَالُوا کُلُّهُمْ نَشْهَدُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ ذَلِکَ ثُمَّ تَمَادَی بِعَلِیٍّ صلوات الله علیه اَلسُّؤَالُ فَمَا تَرَکَ شَیْئاً إِلاَّ نَاشَدَهُمُ اَللَّهَ فِیهِ وَ سَأَلَهُمْ عَنْهُ حَتَّی أَتَی عَلَی آخِرِ مَنَاقِبِهِ وَ مَا قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله کَثِیراً کُلَّ ذَلِکَ یُصَدِّقُونَهُ وَ یَشْهَدُونَ أَنَّهُ حَقٌّ قَالَ فَلَمْ یَدَعْ شَیْئاً مِمَّا أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیهِ خَاصَّةً أَوْ فِیهِ وَ فِی أَهْلِ بَیْتِهِ فِی اَلْقُرْآنِ وَ لاَ عَلَی لِسَانِ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله إِلاَّ نَاشَدَهُمُ اَللَّهَ فِیهِ فَمِنْهُ مَا یَقُولُونَ جَمِیعاً نَعَمْ وَ مِنْهُ مَا یَسْکُتُ بَعْضُهُمْ وَ یَقُولُ بَعْضُهُمْ اَللَّهُمَّ نَعَمْ وَ یَقُولُ اَلَّذِینَ سَکَتُوا لِلَّذِینَ أَقَرُّوا أَنْتُمْ عِنْدَنَا ثِقَاتٌ وَ قَدْ حَدَّثَنَا غَیْرُکُمْ مِمَّنْ نَثِقُ بِهِ أَنَّهُمْ سَمِعُوهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله ثُمَّ قَالَ حِینَ فَرَغَ اَللَّهُمَّ اِشْهَدْ عَلَیْهِمْ قَالُوا اَللَّهُمَّ اِشْهَدْ أَنَّا لَمْ نَقُلْ إِلاَّ حَقّاً وَ مَا قَدْ سَمِعْنَاهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ قَدْ حَدَّثَنَا مَنْ نَثِقُ بِهِ أَنَّهُمْ سَمِعُوهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ أَ تُقِرُّونَ بِأَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یُحِبُّنِی وَ یُبْغِضُ عَلِیّاً فَقَدْ کَذَبَ وَ لَیْسَیُحِبُّنِی وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی رَأْسِی فَقَالَ لَهُ قَائِلٌ وَ کَیْفَ ذَاکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ لِأَنَّهُ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُ وَ مَنْ أَحَبَّهُ فَقَدْ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَحَبَّنِی فَقَدْ أَحَبَّ اَللَّهَ وَ مَنْ أَبْغَضَهُفَقَدْ أَبْغَضَنِی وَ مَنْ أَبْغَضَنِی فَقَدْ أَبْغَضَ اَللَّهَ فَقَالَ نَحْوٌ مِنْ عِشْرِینَ رَجُلاً مِنْ أَفَاضِلِ اَلْحَیَّیْنِ اَللَّهُمَّ نَعَمْ وَ سَکَتَ بَقِیَّتُهُمْ فَقَالَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه لِلسُّکُوتِ مَا لَکُمْ سُکُوتٌ فَقَالُوا هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ شَهِدُوا عِنْدَنَا ثِقَاتٌ فِی صِدْقِهِمْ وَ فَضْلِهِمْ وَ سَابِقَتِهِمْ فَقَالَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه اَللَّهُمَّ اِشْهَدْ عَلَیْهِمْ فَقَالُوا اَللَّهُمَّ إِنَّا لَمْ نَشْهَدْ وَ لَمْ نَقُلْ إِلاَّ مَا سَمِعْنَا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ مَا حَدَّثَنَا بِهِ مَنْ نَثِقُ بِهِ مِنْ هَؤُلاَءِ وَ غَیْرِهِمْ أَنَّهُمْ سَمِعُوهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله فَقَالَ طَلْحَةُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ وَ کَانَ یُقَالُ لَهُ دَاهِیَةُ قُرَیْشٍ فَکَیْفَ نَصْنَعُ بِمَا اِدَّعَی أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ وَ أَصْحَابُهُ اَلَّذِینَ صَدَّقُوهُ وَ شَهِدُوا عَلَی مَقَالَتِهِ یَوْمَ أَتَوْا بِکَ تُعْتَلُ وَ فِی عُنُقِکَ حَبْلٌ فَقَالُوا لَکَ بَایِعْ فَاحْتَجَجْتَ بِمَا اِحْتَجَجْتَ بِهِ مِنَاَلْفَضْلِ وَ اَلسَّابِقَةِ فَصَدَّقُوکَ جَمِیعاً ثُمَّ اِدَّعَی أَنَّهُ سَمِعَ نَبِیَّ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ إِنَّ اَللَّهَ أَبَی أَنْ یَجْمَعَ لَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ اَلنُّبُوَّةَ وَ اَلْخِلاَفَةَ فَصَدَّقَهُ عُمَرُ وَ أَبُو عُبَیْدَةَ بْنُ اَلْجَرَّاحِ وَ سَالِمٌ وَ مُعَاذُ بْنُ جَبَلٍ ثُمَّ أَقْبَلَ طَلْحَةُ فَقَالَ کُلُّ اَلَّذِی ذَکَرْتَ وَ اِدَّعَیْتَ حَقٌّ وَ مَا اِحْتَجَجْتَ بِهِ مِنَ اَلسَّابِقَةِ وَ اَلْفَضْلِ نَحْنُ نُقِرُّ بِهِ وَ نَعْرِفُهُ وَ أَمَّا اَلْخِلاَفَةُ فَقَدْ شَهِدَ أُولَئِکَ اَلْخَمْسَةُ بِمَا سَمِعْتَ فَقَامَ عِنْدَ ذَلِکَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه وَ غَضِبَ مِنْ مَقَالَةِ طَلْحَةَ فَأَخْرَجَ شَیْئاً قَدْ کَانَ یَکْتُمُهُ وَ فَسَّرَ شَیْئاً قَدْ کَانَ قَالَهُ یَوْمَ مَاتَ عُمَرُ لَمْ یَدْرُوا مَا عَنَی بِهِ وَ أَقْبَلَ عَلَی طَلْحَةَ وَ اَلنَّاسُ یَسْمَعُونَ فَقَالَ یَا طَلْحَةُ أَمَا وَ اَللَّهِ مَا مِنْ صَحِیفَةٍ أَلْقَی اَللَّهَ بِهَا یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ أَحَبَّ إِلَیَّ مِنْ صَحِیفَةِ هَؤُلاَءِ اَلْخَمْسَةِ اَلَّذِینَ تَعَاهَدُوا عَلَی اَلْوَفَاءِ بِهَا فِی اَلْکَعْبَةِ فِی حَجَّةِ اَلْوَدَاعِ إِنْ قَتَلَ اَللَّهُ مُحَمَّداً أَوْ مَاتَ أَنْ یَتَوَازَرُوا وَ یَتَظَاهَرُوا عَلَیَّ فَلاَ أَصِلَ إِلَی اَلْخِلاَفَةِ وَ قَالَ صلوات الله علیه وَ اَلدَّلِیلُیَا طَلْحَةُ عَلَی بَاطِلِ مَا شَهِدُوا عَلَیْهِ قَوْلُ نَبِیِّ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ مَنْ کُنْتُ أَوْلَی بِهِ مِنْ نَفْسِهِ فَعَلِیٌّ أَوْلَی بِهِ مِنْ نَفْسِهِ فَکَیْفَ أَکُونُ أَوْلَی بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ هُمْ أُمَرَاءُ عَلَیَّ وَ حُکَّامٌ وَ قَوْلُ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی غَیْرَ اَلنُّبُوَّةِ أَ فَلَسْتُمْ تَعْلَمُونَ أَنَّ اَلْخِلاَفَةَ غَیْرُ اَلنُّبُوَّةِ وَ لَوْ کَانَ مَعَ اَلنُّبُوَّةِ غَیْرُهَا لاَسْتَثْنَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ قَوْلُهُ صلی الله علیه و آله إِنِّی تَرَکْتُ فِیکُمْ أَمْرَیْنِ لَنْ تَضِلُّوا مَا تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا کِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِی لاَ تَتَقَدَّمُوهُمْ وَ لاَ

ص: 150

تَتَخَلَّفُوا عَنْهُمْ وَ لاَ تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْکُمْ فَیَنْبَغِی أَنْ لاَ یَکُونَ اَلْخَلِیفَةُ عَلَی اَلْأُمَّةِ إِلاَّ أَعْلَمَهُمْ بِکِتَابِ اَللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی اَلْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لاٰ یَهِدِّی إِلاّٰ أَنْ یُهْدیٰ فَمٰا لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ وَ قَالَ وَ زٰادَهُ بَسْطَةً فِی اَلْعِلْمِ وَ اَلْجِسْمِ وَ قَالَ أَوْ أَثٰارَةٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ کُنْتُمْ صٰادِقِینَ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله مَا وَلَّتْ أُمَّةٌ قَطُّ أَمْرَهَا رَجُلاً وَ فِیهِمْ أَعْلَمُ مِنْهُ إِلاَّ لَمْ یَزَلْ أَمْرُهُمْ یَذْهَبُ سَفَالاً حَتَّییَرْجِعُوا إِلَی مَا تَرَکُوا فَمَا اَلْوِلاَیَةُ غَیْرَ اَلْإِمَارَةِ عَلَی اَلْأُمَّةِ وَ اَلدَّلِیلُ عَلَی کَذِبِهِمْ وَ بَاطِلِهِمْ وَ فُجُورِهِمْ أَنَّهُمْ سَلَّمُوا عَلَیَّ بِإِمْرَةِ اَلْمُؤْمِنِینَ بِأَمْرِ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ هِیَ اَلْحُجَّةُ عَلَیْهِمْ وَ عَلَیْکَ خَاصَّةً وَ عَلَی هَذَا اَلَّذِی مَعَکَ یَعْنِی اَلزُّبَیْرَ وَ عَلَی اَلْأُمَّةِ رَأْساً وَ عَلَی هَذَیْنِ وَ أَشَارَ إِلَی سَعْدٍ وَ اِبْنِ عَوْفٍ وَ عَلَی خَلِیفَتِکُمْ هَذَا اَلظَّالِمِ یَعْنِی عُثْمَانَ وَإِنَّا مَعْشَرَ اَلشُّورَی اَلسِّتَّةَ أَحْیَاءٌ کُلُّنَا فَلِمَ جَعَلَنِی عُمَرُ فِی اَلشُّورَی إِنْ کَانَ قَدْ صَدَقَ هُوَ وَ أَصْحَابُهُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله أَ جَعَلَنَا فِی اَلشُّورَی فِی اَلْخِلاَفَةِ أَمْ فِی غَیْرِهَا فَإِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّهُ جَعَلَهَا شُورَی فِی غَیْرِ اَلْإِمَارَةِ فَلَیْسَ لِعُثْمَانَ إِمَارَةٌ عَلَیْنَا وَ لاَ بُدَّ مِنْ أَنْ نَتَشَاوَرَ فِی غَیْرِهَا لِأَنَّهُ أَمَرَنَا أَنْ نَتَشَاوَرَ فِی غَیْرِهَا وَ إِنْ کَانَتِ اَلشُّورَی فِیهَا فَلِمَ أَدْخَلَنِی فِیهِمْ فَهَلاَّ أَخْرَجَنِی وَ قَدْ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله أَخْرَجَ أَهْلَ بَیْتِهِ مِنَ اَلْخِلاَفَةِ فَأَخْبَرَ أَنَّهُ لَیْسَ لَهُمْ فِیهَا نَصِیبٌ- وَ لِمَ قَالَ عُمَرُ حِینَ دَعَانَا رَجُلاً رَجُلاً لاِبْنِهِ عَبْدِ اَللَّهِ وَ هَا هُوَ ذَا أَنْشُدُکَ بِاللَّهِ مَا قَالَ لَکَ حِینَ خَرَجْنَا فَقَالَ عَبْدُ اَللَّهِ أَمَّا إِذْ نَاشَدْتَنِی فَإِنَّهُ قَالَ إِنْ بَایَعُوا أَصْلَعَ بَنِی هَاشِمٍ حَمَلَهُمْ عَلَی اَلْمَحَجَّةِ اَلْبَیْضَاءِ وَ أَقَامَهُمْ عَلَی کِتَابِ رَبِّهِمْ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِمْ ثُمَّ قَالَ صلوات الله علیهیَا اِبْنَ عُمَرَ فَمَا قُلْتَ أَنْتَ عِنْدَ ذَلِکَ قَالَ قُلْتُ لَهُ فَمَا یَمْنَعُکَیَا أَبَتِ أَنْ تَسْتَخْلِفَهُ قَالَ صلوات الله علیه فَمَا رَدَّ عَلَیْکَ قَالَ رَدَّ عَلَیَّ شَیْئاً أَکْتُمُهُ قَالَ صلوات الله علیه فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَدْ أَخْبَرَنِی بِکُلِّ مَا قَالَ لَکَ وَ قُلَْلِّغِ اَلشَّاهِدُ اَلْغَائِبَ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه إِنَّ اَلَّذِی قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ وَ یَوْمَ عَرَفَةَ فِی حِجَّةِ اَلْوَدَاعِ وَ یَوْمَ قُبِضَ فَانْظُرْ فِی آخِرِ خُطْبَةٍ خَطَبَهَا حِینَ قَالَ إِنِّی قَدْ تَرَکْتُ فِیکُمْ أَمْرَیْنِ لَنْ تَضِلُّوا مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا کِتَابَ اَللَّهِ وَ أَهْلَ بَیْتِی فَإِنَّ اَللَّطِیفَ اَلْخَبِیرَ قَدْ عَهِدَ إِلَیَّ أَنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّییَرِدَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ کَهَاتَیْنِ اَلْإِصْبَعَیْنِ وَ أَشَارَ بِمُسَبِّحَتِهِ وَ اَلْوُسْطَی فَإِنَّ إِحْدَاهُمَا قُدَّامَ اَلْأُخْرَی فَتَمَسَّکُوا بِهِمَا لاَ تَضِلُّوا وَ لاَ تَزِلُّوا وَ لاَ تَقَدَّمُوهُمْ وَ لاَ تَخَلَّفُوا عَنْهُمْ وَ لاَ تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْکُمْ وَ إِنَّمَا أَمَرَ اَلْعَامَّةَ أَنْ یُبَلِّغُوا مَنْ لَقُوا مِنَ اَلْعَامَّةِ بِإِیجَابِ طَاعَةِ اَلْأَئِمَّةِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صلوات اللهعلیهم وَ إِیجَابِ حَقِّهِمْ وَ لَمْ یَقُلْ ذَلِکَ فِی شَیْءٍ مِنَ اَلْأَشْیَاءِ غَیْرِ ذَلِکَ وَ إِنَّمَا أَمَرَ اَلْعَامَّةَ أَنْ یُبَلِّغُوا اَلْعَامَّةَ بِحُجَّةِ مَنْ لاَ یُبَلِّغُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله جَمِیعَ مَا بَعَثَهُ اَللَّهُ بِهِ غَیْرُهُ أَ لاَ تَرَییَا طَلْحَةُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ ص قَالَ لِی وَ أَنْتُمْ تَسْمَعُونَ یَا أَخِی إِنَّهُ لاَ یَقْضِی عَنِّی دَیْنِی وَ لاَ یُبْرِئُ ذِمَّتِی غَیْرُکَ أَنْتَ تُبْرِئُ ذِمَّتِی وَ تُؤَدِّی أَمَانَتِی وَ تُقَاتِلُ عَلَی سُنَّتِی فَلَمَّا وُلِّیَ أَبُو بَکْرٍ هَلْ قَضَی عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله دَیْنَهُ وَ عِدَاتِهِ فَأَثْبَتُّهُمْ جَمِیعاً فَقَضَیْتُ دَیْنَهُ وَ عِدَاتِهِ وَ أَخْبَرَهُمْ أَنَّهُ لاَ یَقْضِی عَنْهُ دَیْنَهُ وَ عِدَاتِهِ غَیْرِی وَ لَمْ یَکُنْ مَا أَعْطَاهُمْ أَبُو بَکْرٍ بِقَضَاءٍ لِدَیْنِهِ وَ عِدَاتِهِ وَ إِنَّمَا کَانَ قَضَایَ دَیْنَهُ وَ عِدَاتِهِ هُوَ اَلَّذِی أَبْرَأَ ذِمَّتَهُ وَ قَضَی أَمَانَتَهُ وَ إِنَّمَا یُبَلِّغُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله جَمِیعَ مَا جَاءَ عَنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْأَئِمَّةُ اَلَّذِینَ فَرَضَ اَللَّهُ طَاعَتَهُمْ فِی کِتَابِهِ وَ أَمَرَ بِوَلاَیَتِهِمْ اَلَّذِینَ مَنْ أَطَاعَهُمْ أَطٰاعَ اَللّٰهَ وَ مَنْ عَصَاهُمْ عَصَی اَللَّهَ فَقَالَ طَلْحَةُ

ص: 151

فَرَّجْتَ عَنِّی مَا کُنْتُ أَدْرِی مَا عَنَی رَسُولُ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله بِذَلِکَ حَتَّی فَسَّرْتَهُ لِی فَجَزَاکَ اَللَّهُ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ خَیْراً عَنْ جَمِیعِ اَلْأُمَّةِ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ شَیْءٌ أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَکَ عَنْهُ رَأَیْتُکَ خَرَجْتَ بِثَوْبٍ مَخْتُومٍ عَلَیْهِ فَقُلْتَ یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنِّی لَمْ أَزَلْ مَشْغُولاً بِرَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله بِغُسْلِهِ وَ تَکْفِینِهِ وَ دَفْنِهِ ثُمَّ شُغِلْتُ بِکِتَابِ اَللَّهِ حَتَّی جَمَعْتُهُ فَهَذَا کِتَابُ اَللَّهِ مَجْمُوعاً لَمْ یَسْقُطْ مِنْهُ حَرْفٌفَلَمْ أَرَ ذَلِکَ اَلْکِتَابَ اَلَّذِی کَتَبْتَ وَ أَلَّفْتَ وَ لَقَدْ رَأَیْتُ عُمَرَ بَعَثَ إِلَیْکَ حِینَ اِسْتَخْلَفَ أَنِ اِبْعَثْ بِهِ إِلَیَّ فَأَبَیْتَ أَنْ تَفْعَلَ فَدَعَا عُمَرُ اَلنَّاسَ فَإِذَا شَهِدَ اِثْنَانِ عَلَی آیَةٍ قُرْآنٍ کَتَبَهَا وَ مَا لَمْ یَشْهَدْ عَلَیْهَا غَیْرُ رَجُلٍ وَاحِدٍ رَمَاهُ وَ لَمْ یَکْتُبْهُ وَ قَدْ قَالَ عُمَرُ وَ أَنَا أَسْمَعُ إِنَّهُ قَدْ قُتِلَ یَوْمَ اَلْیَمَامَةِ رِجَالٌ کَانُوا یَقْرَءُونَ قُرْآناً لاَ یَقْرَؤُهُ غَیْرُهُمْ فَذَهَبَ وَ قَدْ جَاءَتْ شَاةٌ إِلَی صَحِیفَةِ وَ کِتَابِ عُمَرَ یَکْتُبُونَ فَأَکَلَتْهَا وَ ذَهَبَ مَا فِیهَا وَ اَلْکَاتِبُ یَوْمَئِذٍ عُثْمَانُ فَمَا تَقُولُونَ وَ سَمِعْتُ عُمَرَ یَقُولُ وَ أَصْحَابُهُ اَلَّذِینَ أَلَّفُوا مَا کَتَبُوا عَلَی عَهْدِ عُثْمَانَ إِنَّ اَلْأَحْزَابَ کَانَتْتَعْدِلُ سُورَةَ اَلْبَقَرَةِ وَ اَلنُّورُ سِتُّونَ وَ مِائَةُ آیَةٍ وَ اَلْحُجُرَاتُ تِسْعُونَ آیَةً فَمَا هَذَا وَ مَا یَمْنَعُکَیَرْحَمُکَ اَللَّهُ أَنْ تُخْرِجَ إِلَیْهِمْ مَا قَدْ أَلَّفْتَ لِلنَّاسِ وَ قَدْ شَهِدْتُ عُثْمَانَ حِینَ أَخَذَ مَا أَلَّفَ عُمَرُ فَجَمَعَ لَهُ اَلْکُتَّابَ وَ حَمَلَ اَلنَّاسَ عَلَی قِرَاءَةٍ وَاحِدَةٍ وَ مَزَّقَ مُصْحَفَ أُبَیِّ بْنِ کَعْبٍ وَ اِبْنِ مَسْعُودٍ وَ أَحْرَقَهُمَا بِالنَّارِ فَمَا هَذَا فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیهیَا طَلْحَةُ إِنَّ کُلَّ آیَةٍ أَنْزَلَهَا اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ عَلَی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله عِنْدِی بِإِمْلاَءِ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطِّی بِیَدِی وَ تَأْوِیلُ کُلِّ آیَةٍ أَنْزَلَهَا اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ کُلُّ حَلاَلِ أَوْ حَرَامٍ أَوْ حَدٍّ أَوْ حُکْمٍ أَوتَ لَهُ قَالَ وَ مَتَی أَخْبَرَکَ قَالَ صلوات الله علیه أَخْبَرَنِی فِی حَیَاتِهِ ثُمَّ أَخْبَرَنِی بِهِ لَیْلَةَ مَاتَ أَبُوکَ فِی مَنَامِی وَ مَنْ رَأَی رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله فِی اَلْمَنَامِ فَقَدْ رَآهُ فِی اَلْیَقَظَةِ قَالَ لَهُ اِبْنُ عُمَرَ فَمَا أَخْبَرَکَ قَالَ صلوات الله علیه أَنْشُدُکَ اَللَّهَ یَا اِبْنَ عُمَرَ لَئِنْ حَدَّثْتُکَ بِهِ لَتُصَدِّقَنِّی قَالَ أَوْ أَسْکُتُ قَالَ صلوات الله علیه فَإِنَّهُ قَالَ لَکَ حِینَ قُلْتَ لَهُ فَمَا یَمْنَعُکَ أَنْ تَسْتَخْلِفَهُ قَالَ اَلصَّحِیفَةُ اَلَّتِی کَتَبْنَاهَا بَیْنَنَا وَ اَلْعَهْدُ اَلَّذِی تَعَاهَدْنَا عَلَیْهِ فِی اَلْکَعْبَةِ فِی حِجَّةِ اَلْوَدَاعِ فَسَکَتَ اِبْنُ عُمَرَ فَقَالَ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله لَمَّا أَمْسَکْتَ عَنِّی قَالَ سُلَیْمٌ فَلَقَدْ رَأَیْتُ اِبْنَ عُمَرَ فِی ذَلِکَ اَلْمَجْلِسِ وَ قَدْ خَنَقَتْهُ اَلْعَبْرَةُ وَ عَیْنَاهُ تَسِیلاَنِ دُمُوعاً ثُمَّ أَقْبَلَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه عَلَی طَلْحَةَ وَ اَلزُّبَیْرِ وَ اِبْنِ عَوْفٍ وَ سَعْدٍ وَ قَالَ وَ اَللَّهِ إِنْ کَانَ أُولَئِکَ اَلْخَمْسَةُ کَذَبُوا عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله فَمَا یَحِلُّ لَکُمْ وَلاَیَتُهُمْ وَ إِنْ کَانُوا صَدَقُوا مَا حَلَّ لَکُمْ أَیُّهَا اَلْخَمْسَةُ أَنْ تُدْخِلُونِی مَعَکُمْ فِی اَلشُّورَی لِأَنَّ إِدْخَالَکُمْ إِیَّایَ فِیهِ خِلاَفٌ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ رَغْبَةٌ عَنْهُ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ عَلَی اَلنَّاسِ فَقَالَ أَخْبِرُونِی عَنْ مَنْزِلَتِی فِیکُمْ وَ مَا تَعْرِفُونِّی بِهِ أَ صَدُوقٌ أَنَا عِنْدَکُمْ أَمْ کَذَّابٌ فَقَالُوا بَلْ صِدِّیقٌ صَدُوقٌ لاَ وَ اَللَّهِ مَا عَلِمْنَاکَ کَذَبْتَ فِی جَاهِلِیَّةٍ وَ لاَ إِسْلاَمٍ قَالَ صلوات الله علیه فَوَ اَللَّهِ اَلَّذِی أَکْرَمَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ بِالنُّبُوَّةِ فَجَعَلَ مِنَّا مُحَمَّداً وَ أَکْرَمَنَا مِنْ بَعْدِهِ بِأَنْ جَعَلَنَا أَئِمَّةَ اَلْمُؤْمِنِینَ لاَ یُبَلِّغُ عَنْهُ صلی الله علیه و آلهغَیْرُنَا وَ لاَ تَصْلُحُ اَلْإِمَامَةُ وَ اَلْخِلاَفَةُ إِلاَّ فِینَا وَ لَمْ یَجْعَلِ اَللَّهُ مَعَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ لِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ فِیهَا نَصِیباً وَ لاَ حَقّاً أَمَّا رَسُولُ اَللَّهِ فَخَاتَمُ اَلنَّبِیِّینَ لَیْسَ بَعْدَهُ رَسُولٌ وَ لاَ نَبِیٌّ خَتَمَ اَلْأَنْبِیَاءَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ خَتَمَ بِالْقُرْآنِ اَلْکُتُبَ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ جَعَلَنَا مِنْ بَعْدِ مُحَمَّدٍ خُلَفَاءَ فِی أَرْضِهِ وَ شُهَدَاءَ عَلَی خَلْقِهِ وَ فَرَضَ طَاعَتَنَا فِی کِتَابِهِ وَ قَرَنَنَا بِنَفْسِهِ وَ نَبِیِّهِ فِی اَلطَّاعَةِ فِی غَیْرِ آیَةٍ مِنَ اَلْقُرْآنِ وَ

ص: 152

اَللَّهُ جَعَلَ مُحَمَّداً نَبِیّاًوَ جَعَلَنَا خُلَفَاءَ مِنْ بَعْدِهِ فِی خَلْقِهِ وَ شُهَدَاءَ عَلَی خَلْقِهِ وَ فَرَضَ طَاعَتَنَا فِی کِتَابِهِ اَلْمُنْزَلِ ثُمَّ أَمَرَ اَللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ نَبِیَّهُ أَنْ یُبَلِّغَ ذَلِکَ أُمَّتَهُ فَبَلَّغَهُمْ کَمَا أَمَرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- فَأَیُّهُمَا أَحَقُّ بِمَجْلِسِ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ بِمَکَانِهِ وَ قَدْ سَمِعْتُمْ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله حِینَ بَعَثَنِی بِبَرَاءَةَ فَقَالَ إِنَّهُ لاَ یَصْلُحُ أَنْ یُبَلِّغَ عَنِّی إِلاَّ أَنَا أَوْ رَجُلٌ مِنِّیفَأَنْشُدُکُمُ اَللَّهَ أَ سَمِعْتُمْ ذَلِکَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالُوا اَللَّهُمَّ نَعَمْ نَشْهَدُ أَنَّا سَمِعْنَا ذَلِکَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله حِینَ بَعَثَکَ بِبَرَاءَةَ قَالَ فَلَمْ یَصْلُحْ لِصَاحِبِکُمْ أَنْیُبَلِّغَ عَنْهُ صَحِیفَةً قَدْرَ أَرْبَعِ أَصَابِعَ وَ لَمْ یَصْلُحْ أَنْ یَکُونَ اَلْمُبَلِّغُ لَهَا غَیْرِی فَأَیُّهُمَا أَحَقُّ بِمَجْلِسِهِ وَ مَکَانِهِ اَلَّذِی سَمَّاهُ خَاصَّةً أَنَّهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ أَوْ مَنْ خُصَّ بِهِ مِنْ بَیْنِ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ أَنَّهُ لَیْسَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَ طَلْحَةُ قَدْ سَمِعْنَا ذَلِکَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله فَفَسِّرْ لَنَا کَیْفَ لاَ یَصْلُحُ لِأَحَدٍ أَنْ یُبَلِّغَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ قَدْ قَالَ لَنَا وَ لِسَائِرِ اَلنَّاسِ لِیُبَلِّغِ اَلشَّاهِدُ مِنْکُمُ اَلْغَائِبَ وَ قَالَ بِعَرَفَةَ حِینَ حَجَّ حِجَّةَ اَلْوَدَاعِ رَحِمَ اَللَّهُ اِمْرَأً سَمِعَ مَقَالَتِی فَوَعَاهَا ثُمَّ أَبْلَغَهَا عَنِّی فَرُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ وَ لاَ فِقْهَ لَهُ وَ رُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ إِلَی مَنْ هُوَ أَفْقَهُ مِنْهُ ثَلاَثَةٌ لاَ یُغِلُّ عَلَیْهِنَّ قَلْبُ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ - إِخْلاَصُ اَلْعَمَلِ لِلَّهِ وَ اَلسَّمْعُ وَ اَلطَّاعَةُ وَ اَلْمُنَاصَحَةُ لِوُلاَةِ اَلْأَمْرِ وَ لُزُومُ جَمَاعَتِهِمْ فَإِنَّ دَعْوَتَهُمْ مُحِیطَةٌمِنْ وَرَائِهِمْ وَ قَامَ فِی غَیْرِ مَوْطِنٍ فَقَالَ لِیُبْ أَیُّ شَیْءٍ تَحْتَاجُ إِلَیْهِ اَلْأُمَّةُ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ عِنْدِی مَکْتُوبٌ بِإِمْلاَءِ رَسُولِ اَللَّهِ وَ خَطِّ یَدِی حَتَّی أَرْشُ اَلْخَدْشِ قَالَ طَلْحَةُ کُلُّ شَیْءٍ مِنْ صَغِیرٍ أَوْ کَبِیرٍ أَوْ خَاصٍّ أَوْ عَامٍّ کَانَ أَوْ یَکُونُ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ فَهُوَ مَکْتُوبٌ عِنْدَکَ؟ قَالَ نَعَمْ وَ سِوَی ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله أَسَرَّ إِلَیَّ فِی مَرَضِهِ مِفْتَاحَ أَلْفِ بَابٍ مِنَ اَلْعِلْمِ یُفَتِّحُ کُلُّ بَابٍ أَلْفَ بَابٍ وَ لَوْ أَنَّ اَلْأُمَّةَ مُنْذُ قَبَضَ اَللَّهُ نَبِیَّهُ اِتَّبَعُونِی وَ أَطَاعُونِی لَأَکَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ رَغَداً إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِیَاطَلْحَةُ أَ لَسْتَ قَدْ شَهِدْتَ رَسُولَ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله حِینَ دَعَا بِالْکَتِفِ لِیَکْتُبَ فِیهَا مَا لاَ تَضِلُّ اَلْأُمَّةُ وَ لاَ تَخْتَلِفُ فَقَالَ صَاحِبُکَ مَا قَالَ إِنَّ نَبِیَّ اَللَّهِ یَهْجُرُ فَغَضِبَ رَسُولُ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله ثُمَّ تَرَکَهَا قَالَ بَلَی قَدْ شَهِدْتُ ذَاکَ قَالَ فَإِنَّکُمْ لَمَّا خَرَجْتُمْ أَخْبَرَنِی بِذَلِکَ رَسُولُ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ بِالَّذِی أَرَادَ أَنْ یَکْتُبَ فِیهَا وَ أَنْ یَشْهَدَ عَلَیْهَا اَلْعَامَّةُ فَأَخْبَرَهُ جَبْرَائِیلُ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ عَلِمَ مِنَ اَلْأُمَّةِ اَلاِخْتِلاَفَ وَ اَلْفُرْقَةَ ثُمَّ دَعَا بِصَحِیفَةٍ فَأَمْلَی عَلَیَّ مَا أَرَادَ أَنْ یَکْتُبَ فِی اَلْکَتِفِ وَ أَشْهَدَ عَلَی ذَلِکَ ثَلاَثَةَ رَهْطٍ سَلْمَانَ وَ أَبَا ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادَ وَ سَمَّی مَنْ یَکُونُ مِنْ أَئِمَّةِ اَلْهُدَی اَلَّذِینَ أَمَرَ اَللَّهُ بِطَاعَتِهِمْ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ فَسَمَّانِی أَوَّلَهُمْ ثُمَّ اِبْنِی هَذَا وَ أَدْنَی بِیَدِهِ إِلَی اَلْحَسَنِ ثُمَّ اَلْحُسَیْنِ ثُمَّ تِسْعَةً مِنْ وُلْدِ اِبْنِی هَذَا یَعْنِی اَلْحُسَیْنَ کَذَلِکَ کَانَیَا أَبَا ذَرٍّ وَ أَنْتَ یَا مِقْدَادُ فَقَامُوا وَ قَالُوا نَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله فَقَالَ طَلْحَةُ وَ اَللَّهِ لَقَدْ سَمِعْتُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ لِأَبِی ذَرٍّ مَا أَظَلَّتِ اَلْخَضْرَاءُ وَ لاَ أَقَلَّتِ اَلْغَبْرَاءُ عَلَی ذِی لَهْجَةٍ أَصْدَقَ مِنْ أَبِی ذَرٍّ وَ لاَ أَبَرَّ عِنْدَ اَللَّهِ وَ أَنَا أَشْهَدُ أَنَّهُمَا لَمْ یَشْهَدَا إِلاَّ عَلَی حَقٍّ وَ لَأَنْتَ أَصْدَقُ وَ آثَرُ عِنْدِی مِنْهُمَا ثُمَّ أَقْبَلَ صلوات الله علیهعَلَی طَلْحَةَ فَقَالَ اِتَّقِ اَللَّهَ یَا طَلْحَةُ وَ أَنْتَ یَا زُبَیْرُ وَ أَنْتَ یَا سَعْدُ وَ أَنْتَ یَا اِبْنَ عَوْفٍ اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ آثِرُوا رِضَاهُ وَ اِخْتَارُوا مَا عِنْدَهُ وَ لاَ تَخَافُو.(1)

ابان بن ابی عیاش از سلیم بن قیس هلالی روایت کرده که گفت: در دوران خلافت عثمان، علیصلوات الله علیه را در مسجد

ص: 153

رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در مدینه دیدم و گروهی را که با یک دیگر سخن می گفتند و از علم و فقه گفتگو می کردند. از فضائل و سوابق و هجرت قریش سخن به میان آوردند و از آنچه رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در فضیلت آنان فرموده بود، مانند این فرموده اش که: «پیشوایان از قریش هستند» و «مردم پیرو قریش می باشند» و «قریش پیشوایان عربند» و «قریش را دشنام ندهید» و «قرشی را نیروی دو مرد غیر قرشی است» و «خدا دشمن دارد آن که با قریش دشمنی ورزد» و «هر کس خفت و خواری قریش خواهد، خدای او را خوار گرداند. و از فضائل و سوابق و یاری انصار یاد کردند و از آنچه خداوند در کتابش در ستایش آنان فرموده و از آنچه رسول الله در فضل آنان گفته، و از آنچه رسول الله در بارۀ سعد بن معاذ در تشییع جنازۀ او فرموده و از حنظلة بن راهب یاد کردند که فرشتگان غسلش دادند و از عاصم بن ثابت انصاری معروف به حمی الّدبر سخن به میان آوردند، و تا آنجا پیش رفتند که چیزی از فضائل انصار فروگذار نکردند هر قومی می گفت: فلانی و فلانی از ما است؛ قریش گفتند: رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله از ما است، حمزه پسر عبد المطلب، جعفر، عبیده پسر حارث، زید پسر حارثه، ابو بکر، عمر، عثمان، سعد، ابو عبیده، سالم و ابن عوف از ما هستند. خلاصه آنکه این دو قوم همۀ مسلمانان اولیه و یاران رسول الله را نام بردند. در این جمع بیشاز دویست مرد حضور داشت؛ برخی شان پشت به دیوار و رو به قبله نشسته بودند و برخی در میان جمع قرار داشتند. کسانی را که از قریش در این جمع به خاطر سپردم عبارت بودند از: حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیه، سعد بن ابی وقاص، عبد الرحمن بن عوف، زبیر، طلحه، عمار، مقداد، ابو ذر، هاشم بن عتبه، عبد اللّٰه بن عمر، حسن و حسین صلوات الله علیهما، ابن عباس، محمد بن ابی بکر، عبد اللّٰه بن جعفر، عبید اللّٰه بن عباس. و از انصار: ابی بن کعب، زید بن ثابت، ابو ایوب انصاری، ابو الهیثم بن تیهان، محمد بن مسلمه، قیس بن سعد بن عباده، جابر بن عبد اللّٰه، ابو مریم، انس بن مالک، زید بن ارقم، عبد اللّٰه بن ابی اوفی، ابو لیلی و پسرش عبد الرحمن که کنارش نشسته بود و هنوز نوجوانی بی ریش بود، ابو الحسن بصری که پسرش حسن نیز با او بود و نوجوانی بی ریش و میانه قامت می نمود، آمد.

سلیم گفت: به حسن پسر ابو الحسن بصری و عبد الرحمن پسر ابو لیلی نگریستم، نتوانستم بفهمم کدام شان زیباترند، فقط حسن درشت تر و بلندتر از عبد الرحمن بود. جمعیت حاضر در مسجد، سخن را به درازا کشاند که از صبح تا ظهر طول کشید، عثمان در خانه اش بود و نمی دانست در میان جمعیت چه خبر است. حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیه خاموش بود، او و هیچیک از اهل بیتش سخنی نمی گفتند. سرانجام جمعیت رو به علی صلوات الله علیه کردند و گفتند: ای ابو الحسن: چرا سخن نمی گویی؟ فرمود: از این دو قوم کسی نمانده که فضلی را یادآوری و حقی را نگفته باشد! سپس فرمود: ای گروه قریش و ای گروه انصار! به خاطر چه کسی خداوند این فضل را به شما عطا فرمود؟ آیا به خاطر خودتان و اهل و عشیره تان و خانواده های تان یا به خاطر غیر شما؟ گفتند: خداوند به خاطر رسول الله بر ما منت نهاد و فضل عطا فرمود، و به خاطر وجود آن حضرت بود که ما فضل و احسان خداوند را دریافتیم و شامل حال مان شد، هر فضلی که در امر دینیا دنیا نصیب ما گردید به برکت وجود رسول الله بود نه به خاطر خود ما یا قوم و عشیره و خانوادۀ ما. فرمود: راست گفتید، ای گروه قریش و انصار! آیا اقرار می کنید آن کسی که شما به وسیلۀ او به خیر دنیا و آخرت رسیده اید، تنها از ما اهل بیت است و نه از شما همگی؟ و آیا اقرار می کنید که از رسول الله صلّی اللّٰهعلیه و آله شنیدید که می فرمود: من و برادرم علی بن ابی طالب تا آدم سرشتی واحد داریم؟ مجاهدان بدر و احد و پیشگامان و پیشتازان در اسلام، همه گفتند: آری! این سخن را از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیدیم. علی صلوات الله

ص: 154

علیه فرمود: آیا اقرار میکنید که پسر عمویم رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله فرمود: من و اهل بیتم نوری بودیم که چهارده هزار سال پیش از آنکه خداوند آدم را بیافریند، در پیشگاه خداوند در تکاپو بود، چون که آدم را بیافرید، آن نور را در نهاد او قرار داد و او را به زمین فرستاد، سپس در نهاد نوح در کشتی نهاد و سپس آن را بر آتش نمرودی زد و در نهاد ابراهیم گذاشت و از آن پس همچنان خداوند ما را از پشتهای بزرگوار به شکمهای پاکیزه و از شکمهای پاکیزه به پشتهای بزرگوار میان پدران و مادرانیکه ساحت هیچ کدام شان به زنا آلوده نشده، منتقل نمود؟ پیشگامان و پیشتازان در اسلام و مجاهدان بدر و احد، همه گفتند: آری! این سخن را از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیده ایم. فرمود: شما را به خدا سوگند می دهم، آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله میان هر دو نفر از اصحابش پیمان برادری بست و میان من و خود نیز پیمان برادری برقرار کرد و فرمود: «در دنیا و آخرت، تو برادرم هستی و من برادرت می باشم»؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله زمین مسجدش را خرید و آن را ساخت و سپس یازده خانه بنا کرد؛ نه خانه برای خود و خانۀ دهم را که میان این ده خانه بود، برای من قرار داد و همۀ درها را که به مسجد باز می شد بست جز در خانۀ من را، در این باره یک نفر اعتراض کرد، فرمود: «من در خانه های تان را نبستم و در خانۀ او را من باز نگذاشتم، این خداوند بود که مرا فرمود تا در خانه های تان را ببندم و در خانه اش را باز گذارم»، و به جز من، همۀ مردم را از خوابیدن در مسجد بازداشت و من در مسجد جنب می شدم، و خانۀ من و خانۀ رسول الله در مسجد یکی بود و فرزندان من و رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در آن خانه متولد شدند؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که عمر کوشید تا به اندازۀ روزنه ای هم که شده خانه اش به مسجد راه داشته باشد رسول الله صلّی اللّٰه علیه و اله نپذیرفت و فرمود: «خداوند به حضرت موسی دستور داد تا مسجد پاکی بنا کند که در آن جز خودش و هارون و پسرانش ساکن نشوند»؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله روز غدیر خم مرا فرا خواند و ولایتم را اعلام داشت و فرمود باید که این حقیقت را، حاضر به غایب برساند؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در غزوۀ تبوک فرمود: «تو نسبت به من، همانند هارونی نسبت به موسی، تو پس از من، ولیّ هر مؤمنی هستی»؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله هنگامیکه اهل نجران را به مباهله فرا خواند، تنها با من و همسرم و دو پسرم به صحنه آمد؟ گفتند: آری! فرمود: آیا می دانید که در روز خیبر، رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله پرچم را به من داد و فرمود: «فردا پرچم را به مردی خواهم داد که خدا و رسولش او را دوست دارند و او خدا و رسول را دوست دارد؛ به مردی که نه ترسو است و نه می گریزد، خداوند به دست او خیبر را می گشاید»؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله مرا فرستاد تا سورۀ برائت را بر مشرکان بخوانم و آن کس را که فرستاده بود، پس از نزول وحی، برگرداند و فرمود: «خداوند فرماید: این مهم را کسی جز مردی از تو به انجام نرساند»؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در هر امر مهم و دشواری تنها به من اعتماد می کرد و مرا جلو می انداخت و هر گاه مرا صدا می زد نامم را بر زبان نمی آورد و می فرمود: «ای برادر! برادرم راصدا زنید»؟ گفتند: آری! فرمود:

ص: 155

آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله میان من و جعفر و زید در بارۀ دختر حمزه داوری نمود و فرمود: «ای علی! تو از من هستی و من از تو، و پس از من، تو ولیّ هر مؤمنی هستی»؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که من در هر شب و روز بر رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله وارد می شدم و با آن حضرت خلوت می گزیدم و هر گاه می پرسیدم پاسخم می فرمود و هر گاه خاموش می شدم، حضرتش برایم شروع می کرد؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و اله مرا بر جعفر و حمزه برتری داد و به حضرت فاطمه صلوات الله علیها فرمود: «تو را به ازدواج بهترین فرد خاندان و امتم در آوردم؛ پیشگام و پیشتاز همه در اسلام و بردبارترین و دانشمندترین شان»؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله فرمود: «من سرور فرزندان آدم هستم و برادرم علی سرور عرب و فاطمه سرور زنان بهشت و پسرانم حسن و حسین سرور جوانان بهشت»؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله مرا فرمان داد تا او را غسل دهم و به من فرمود که جبرئیل در غسل وی مرا یاری خواهد کرد؟ گفتند: آری! فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در آخرین خطبه ای که بر شما خواند فرمود: «ای مردم! همانا که من در میان شما دو امر مهم را به جا گذاشتم که اگر به آن دو دست آویزید هرگز گمراه نشوید؛ کتاب خدا و اهل بیتم را»؟ گفتند: آری! آنگاه علی صلوات الله علیه فرمود: شما را به خدا سوگند می دهم! آیا می دانید که خداوند در کتابش در آیات بسیاری، پیشگام را بر پسگام برتری داده استو می دانید که در خداپرستی و ایمان به فرستاده اش کسی در میان این امت بر من پیشی نگرفته است؟ گفتند: آری! می دانیم.

فرمود: شما را به خدا سوگند می دهم! آیا می دانید آنک که این دو آیه نازل شد: «پیشگامان نخستین از مهاجران و انصار» و «پیشگامان، آن پیشتازان، آنان مقرّب خدایند»، از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در بارۀ این آیات پرسیده شد، فرمود: «خداوند این آیات را در بارۀ پیامبران و وصیّان نازل فرمود، من برترین پیامبران و فرستادگانش هستم و حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیه وصیّ من، برترین اوصیا»؟ گفتند: آری! فرمود: شما را به خدا سوگند می دهم! آیا می دانید وقتی این آیه نازل شد: «ای کسانی که ایمان آوردید! اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید رسول را و صاحبان امر خود را» و این آیه: «همانا که فقط خدا و رسولش ولیّ شما هستند و کسانی که ایمان آوردند و کسانی که نماز را برپا می داشتند و زکاة پرداختند و اینان رکوع کنندگانند» و این آیه: «آیا پنداشتید که رها شده اید و خدا نمی داند چه کسانی از شما جهاد کرده اند و به جز خدا و رسولش و مؤمنان، یاوری نگرفته اند» مردم گفتند: ای رسول الله! این آیات در بارۀ گروه خاصی از مؤمنان نازل شده یا در بارۀ همۀ آنان؟ خداوند به پیامبرش فرمود که آنان را نسبت به والیانامرشان آگاه گرداند و معنای ولایت را برای شان تفسیر کند آن گونه که نماز و روزه و حجّ شان را تفسیر می کند. آن حضرت در غدیر خم مرا به امامت مردم منصوب کرد، سپس خطبه خواند و فرمود: «ای مردم! همانا که خداوند مرا به انجام رسالتی فرستاد که بر من سخت آمد و پنداشتم که مردم مرا تکذیب کنند، خداوند مرا تهدیدکرد که یا آن را به شما ابلاغ کنم و یا که مرا عذاب خواهد کرد» سپس فرمود که ندای نماز جماعت سر دهند، آنگاه خطبه خواند و فرمود: «ای مردم! آیا می دانید که خداوند مولای من و من مولای مؤمنان و من سزاوارتر به آنان از خودشان هستم»؟ گفتند: ای رسول الله! آری! فرمود: «ای علی برخیز»! برخاستم، فرمود: «هر کس را که من مولای اویم این علی مولای او است؛ خدایادوستدار کسی که او را دوست دارد و دشمن دار کسی که او را دشمن دارد»، سلمان برخاست و گفت: ای رسول الله! چگونه ولایتی؟ فرمود: «ولایتی مانند ولایت من؛ هر کس که من نسبت به او از خودش سزاوارترم، علی سزاوارتر از او به خودش است». و خداوند این آیه را نازل فرمود: «امروز کامل کردم برای شما دینتان را و نعمتم را بر شما به پایان رساندم و خشنودم که اسلام دین شما است»، رسول الله صلی الله علیه و آله تکبیر گفت و فرمود: «اللّٰه اکبر! ولایتعلی پس از من به منزلۀ اتمام نبوّت من و اتمام دین خداوند است!». ابو بکر و عمر برخاستند و گفتند: ای رسول الله! این آیات مخصوص علی است؟ فرمود: آری! در بارۀ علی صلوات الله

ص: 156

علیه است و در بارۀ اوصیایم تا روز قیامت». گفتند: آنان را برای ما بیان فرما، فرمود: علی صلوات الله علیه برادرم، وزیرم، وارثم، وصی و جانشینم در میان امتم، ولیّ هر مؤمنی پس از من، سپس فرزندم حسن، سپس فرزندم حسین، سپس نه نفر از فرزندان فرزندم حسین،یکی پس از دیگری، قرآن با آنان است و آنان با قرآن، از قرآن جدا نشوند و قرآن از آنان جدا نشود تا که در کنار حوضم بر من درآیند»؟ همه شان گفتند: آری! ما این سخنان را آن گونه که گفتی از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیدیم. برخی شان گفتند: ما بسیاری از آنچه گفتی به خاطر سپرده بودیم و نه همۀ آن را و اینان که این مطالب را حفظ کرده اند از بزرگان و فضلای ما هستند. علی صلوات الله علیه فرمود: راست می گوئید، همۀ مردم در حفظ سخنان رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله یکسان نیستند، هر کس که این سخنان را از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیده و حفظ کرده، او را به خدا سوگند می دهم که برخیزد و بگوید. زید بن ارقم، براء بن عازب، ابو ذر، مقداد و عمّار برخاستند و گفتند: گواهی می دهیم که ما سخنان رسول الله صلی الله علیه و آله را که بر روی منبر ایراد می فرمود و تو در کنارش بودی، حفظ کرده ایم که می فرمود: «ای مردم! خداوند مرا فرمان داد که برای شما پیشوای تان و جانشین پس از خود در میان تان را، و وصیّ و خلیفه ام را منصوب نمایم، کسی را که خداوند در کتابش اطاعت از من و او را بر مؤمنان واجب فرموده و شما را به قبول ولایت او فرمان داده است، من از ترس طعنه و تکذیب منافقان به پروردگارم روی آوردم، خدای مرا تهدید کرد یا آن را به شما ابلاغ کنم و یا که مرا عذاب خواهد کرد، ای مردم! همانا که خداوند در کتابش شما را به نماز فرمان داده، نماز را برای شما شرح دادم، شما را به زکاة و روزه و حج فرمان داده، آنها را برای شما توضیح دادم و تفسیر کردم، شما را به پذیرش ولایت امر کرده، من شما را گواه می گیرم که ولایت ویژۀ این مرد است (و دستش را بر شانۀ حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه گذاشت)، و پس از او، از آن دو پسرش، سپس برای اوصیاء پس از آن دو، از فرزندان شان که از قرآن جدا نشوند و قرآن از آنان جدا نشود تا که در کنار حوض بر من درآیند.

ای مردم! حقّا که برای شما پناهگاه تان را پس از خود و پیشوای تان را پس از خود و ولیّ و راهنمای تان را معیّن کردم و او برادرم حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیه است، و او در میان تان همان مقام و منزلت مرا دارد، دین تان را از او پیروی کنید و در همۀ امور او را اطاعت نمائید، همانا که همۀ آنچه خداوند از دانش و حکمتش به من آموخته نزد او است، از او بپرسید و از او فرا گیرید و از اوصیاء وی پس از او، آنان را شما چیزیاد ندهید، بر آنان پیشی نگیرید و از آنان پس نیفتید چرا که آنان با حق هستند و حق با آنانحق را از خود دور نکنند و حق آنان را از خود دور نکند». آنگاه زید بن ارقم، براء بن عازب، ابو ذر، مقداد و عمار نشستند.

سلیم گفت: سپس علی صلوات الله علیه فرمود: ای مردم! آیا می دانید که خداوند در کتابش نازلفرموده: «همواره خدا می خواهد هرگونه پلیدی را از شما اهل بیت برطرف نماید، و شما را چنان که شایسته است [از همه گناهان و معاصی] پاک و پاکیزه گرداند». (سوره احزاب آیه 33) رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله، من، فاطمه و دو پسرم حسن و حسین صلوات الله علیهم را گرد آورد، سپس عبائی را بر روی ما انداخت و فرمود: اینان اهل بیت من و پارۀ تنم هستند، آنچه آنان را به درد آورد، مرا به درد آورده و آنچه آنان را بیازارد مرا آزرده و آنچه آنان را در تنگنا اندازد مرا به تنگنا انداخته است، پروردگارا! ناپاکی و پلیدی را از آنان ببر و پاک و پاکیزه شان گردان. امّ سلمه گفت: ای رسول الله من هم هستم؟ فرمود: تو بر خیری، اما این آیه فقط در بارۀ من و برادرم و دخترم فاطمه و دو پسرم حسن و حسین و نه نفر از نسل پسرم حسین است صلوات الله علیهم، و در قلمرو این آیه ما تنها هستیم و کسی با ما نیست». همه گفتند: گواهی می دهیم که این مطلب را امّ سلمه به ما گفت، از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله پرسیدیم،

ص: 157

آن گونه که امّ سلمه گفته بود، حضرتش به ما فرمود. سپس علی صلوات الله علیه فرمود: شما را به خدا سوگند می دهم! آیا می دانید هنگامی که خداوند این آیه را نازل فرمود: «ای کسانی که ایمان آوردید، تقوای خدا داشته و با راستگویان باشید»، سلمان گفت: ای رسول الله! این آیه مؤمنان خاصی را شامل می شودیا همۀ مؤمنان را؟ فرمود: «همۀ مؤمنان مأمور به تقوی هستند و راستگویان فقط شامل حال برادرم علی و اوصیاء من پس از او تا روز قیامت می باشد»؟ گفتند: آری! فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا می دانید که در غزوۀ تبوک به رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله گفتم چرا مرا به جای خود در مدینه گذاشتی؟ فرمود: «مدینه را کسی جز من یا تو شایسته نیست، تو نسبت به من همانند هارون نسبت به موسی هستی، با این فرق که پس از من دیگر پیامبری نیست»؟ گفتند: آری! فرمود: شما را به خدا سوگند می دهم! آیا می دانید که خداوند در سورۀ حج این آیه را نازل فرموده: «ای کسانی که ایمان آوردید! رکوع و سجود کنید و پروردگارتان را بپرستید و کار خوب انجام دهید شاید رستگار شوید و در راه خدا جهاد شایسته کنید، خداوند است که شما را برگزید و در امر دین بر شما سخت نگرفت، امّت پدرتان ابراهیم باشید همو که شما را از پیش، مسلمان نامید و در این مسلمانی است که رسول بر شما گواه است تا شما گواهان بر مردم باشید، پس نماز را بر پای دارید و زکات بدهید و به خدا دست آویزید که او مولای شما است و چه مولای خوب و یاور خوبی است»، سلمان برخاست و گفت: ای رسول الله! اینان کیستند که تو بر آنان گواهی و آنان گواهان بر مردم، و کسانی که خداوند آنان را برگزیده و در امر دین بر آنان سخت نگرفته و امّت پدرشان ابراهیم می باشند؟ فرمود: «منظور خداوند از آنان، سیزده نفر خاص می باشد نه این امّت». سلمان گفت: ای رسول الله! آنان را برای ما بیان بفرما. فرمود: «من و برادرم و یازده نفر از فرزندانم»؟ گفتند: آری! فرمود: شما را به خدا سوگند می دهم! آیا می دانید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در آخرین خطبه اش که دیگر پس از آن خطبه ای نخواند و از دنیا رفت، فرمود: «ای مردم! همانا که من در میان شما دو وزنۀ سنگین بر جای می نهم؛ کتاب خدا و عترتم؛ اهل بیتم، به این دو دست آویزید تا هرگز گمراه نشوید، چرا که خداوند به من خبر داده و پیمان بسته که این دو هرگز از هم جدا نشوند تا که در کنار حوض بر من درآیند»، عمر بن خطاب که پیدا بود خشمناک است برخاست و گفت: ای رسول الله! آیا همۀ اهل بیت تو؟ فرمود: «نه، ولی اوصیای من از اهل بیتم، نخستینشان برادرم علی صلوات الله علیه؛ وزیر و وارث و جانشینم در میان امتم، ولیّ هر مؤمنی پس از من، او نخستین شان است، سپس پسرم حسن، سپس پسرم حسین، سپس نه نفر ازفرزندان حسین صلوات الله علیهم،یکی پس از دیگری، تا که در کنار حوض بر من درآیند، گواهان خداوند در زمینش و حجّت های خداوند بر خلقش، و خزانه داران دانش و معادن حکمت خداوند، هر کس پیروی شان کند خدای را پیروی کرده و هر کسنافرمانی شان کند، خدای را نافرمانی کرده است»؟ همه گفتند: گواهیم که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله این مطالب را فرمود. علی صلوات الله علیه همچنان می پرسید و چیزی نبود که آنان را به خدا سوگند ندهد و از آنان نپرسد تا که همۀ مناقب خویش را برشمرد و هر چه رسول الله صلی الله علیه و آله در بارۀ او گفته بود، بر زبان آورد و همۀ حاضران گفته های علی صلوات الله علیه را تصدیق کردند و گواهی دادند که حق می گوید.

سلیم گفت: حضرتش چیزی از آنچه در بارۀ شخص وی و یا در بارۀ او و خاندانش در قرآن و بر زبان رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله جاری شده بود، فروگذاری نکرد و آنان را در حقیقت آنها به خداوند سوگند داد. با شنیدن برخی از مناقب و فضایل، همگی شان می گفتند: آری! شنیدهایم، و در برخی دیگر از مناقب، گروهی می گفتند: آری شنیده ایم، و کسانی که خاموش بودند به کسانی

ص: 158

که اقرار می کردند می گفتند: شما مورد اعتماد ما هستید، افراد مطمئن دیگری غیر از شما نیز این سخنان را برای ما نقل کرده اند که از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیده بودند. حضرتش پس از نقل همۀ مناقب و فضایل، فرمود: پروردگارا! بر اینان گواه باش! حاضران گفتند: خدایا شاهد باش! ما جز حق و آنچه از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیده ایم چیزی نگوئیم، کسانی که مورد اعتماد ما بودند ما را حدیث کردند که از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیده اند. فرمود: آیا اقرار می کنید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در حالی که دستش را بر سرم نهاده بود فرمود: «هر کس که پندارد مرا دوست می دارد و با علی دشمنی ورزد، دروغ گفته و مرا دوست نمی دارد»، فردی به حضرتش گفت: ای رسول الله! چنین چیزی چگونه ممکن است؟ فرمود: «زیرا علی از من است و من از علی؛ هر کس او را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هر کس مرا دوست دارد، خدای را دوست دارد، و هر کس او را دشمن دارد، با من دشمنی ورزیده و هر کس با من دشمنی کند خدا را دشمنی نموده است»؟ حدود بیست نفر از فضلای دو گروه گفتند: آری! و بقیه شان خاموش شدند. علی صلوات الله علیه خطاب به خاموش ها فرمود: چرا خاموش شدید؟ گفتند: اینان که گواهی دادند در صداقت و فضل و سابقۀ اسلامیت، مورد اعتماد و قبول ما هستند. علی صلوات الله علیه فرمود: پروردگارا! بر اینان گواه باش. گفتند: پروردگارا! ما جز به حق گواهی ندهیم و جز آنچه از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیدیم و آنچه افراد مورد اعتماد ما از جمع حاضر و دیگران، از آن حضرت شنیده و برای ما نقل کرده اند، نگفتیم. طلحة بن عبید اللّٰه که به وی ناقلای قریش گفته می شد، گفت: پس با آنچه ابو بکر ادعا می کرد چه کنیم که عمر و یارانش او را تصدیق کردند و آن روزی که تو را کشان کشان به مسجد آوردند و بر گردنت ریسمان بود و به تو گفتند: بیعت کن، و تو با فضایل و سوابق خود به آنان اعتراض کردی و دلیل آوردی و همه تو را تصدیق کردند، سپس ابو بکر ادعا کرد که شنیده رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله می فرماید: «خداوند نخواست که در ما اهل بیت نبوت و خلافت را یک جا گرد آورد»! عمر و ابو عبیدۀ جرّاح و سالم و معاذ بن جبل او را تصدیق کردند؟! سپس طلحه رو به علی صلوات الله علیه کرد و گفت: همۀ آنچه را که گفتی و ادعا کردی درست است و به آنچه از فضائل و سوابق اسلامی خود دلیل آوردی، ما به همۀ اینها اقرار می کنیم و می دانیم، اما در امر خلافت؛ آن پنج نفر یاد شده به آنچه شنیدی گواهی دادند! در اینجا بود که حضرتش از جا برخاست و در حالی که از گفتۀ طلحه خشمگین شده بود، رازی را افشا کرد که پیشاز آن پنهان می داشت و سخنی را تفسیر کرد که عمر به هنگام مرگ گفته بود و جمع حاضر نمی دانستند که منظور عمر از آن سخن چه بوده است. در حالی که مردم گوش می دادند حضرتش رو کرد به طلحه و فرمود: ای طلحه! به خدا سوگند هیچ نامه ای نیست که در قیامت خداوند آن را بگشاید و برایم دوستداشتنی تر از نامۀ این پنج نفر باشد که در حجة الوداع در کنار کعبه با یک دیگر بر اساس آن پیمان بستند که اگر خداوند حضرت محمد صلّی اللّٰه علیه و آله را کشت یا که مُرد، با هم علیه من بشورند که به خلافت نرسم. حضرتش فرمود: ای طلحه! دلیل بر بطلان آنچه آنان بر آن گواهی دادند، سخن رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در روز غدیر خم است که فرمود: «هر کس را که من سزاوارتر به او از خودش هستم، علی سزاوارتر به او از خودش است» پس چگونه من سزاوارتر به آنان از خودشان باشم و آنان فرمانده و حاکم بر من باشند؟! و این سخن رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله که فرمود: «تو نسبت به من مانند هارونی نسبت به موسی، به جز نبوّت» آیا شما نمی دانید که خلافت غیر از نبوت است؟! و اگر با نبوت، غیر آن همراه بود باید که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله آن را استثنا می کرد، و این فرمودۀ رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله که:«من در میان شما دو امر مهم می نهم که تا هر گاه به آن دو، دست آویزید هرگز گمراه نشوید؛

ص: 159

کتاب خدا و عترتم را، از آنان پس و پیش نیفتید و آنان را چیزی نیاموزید که آنان از شما داناترند» پس شایسته است که خلیفۀ امّت، داناترین شان به کتاب خدا و سنّت رسولش باشد که خداوند فرمود: «آیا آن کس که به حق راه یافته شایسته است که پیروی شود یا آن کس که راه نیافته مگر که راه یابد، پس چیست شما را و چگونه حکم می کنید» و این فرموده خداوند که: «بر گسترۀ دانش و توانایی جسمی او افزود» و این فرمودۀ خداوند که: «یا بقیه ای از دانش، اگر راست گو هستید»، و رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله فرمود: «امتی نیست که امر خویش را به فردی سپرد در حالی که در میان آن امّت فردی داناتر از آن مرد وجود داشته باشد، و سرنوشت آن امّت به پستی نگراید مگر به آنچه رها کرده بودند، برگردند» پس بودند، برگردند» پس ولایت چیزی جز امارت بر امت نیست. و دلیل بر دروغ و حرف باطل و تبهکاری شان این است که آنان به امارت من بر مؤمنان به فرمان رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله تسلیم شدند، و این حجّت بر آنان و بر تو خصوصا و بر این که با تو است (زبیر) و بر همۀ امّت و بر این دو (سعد و ابن عوف) و بر این خلیفۀ ستمکار شما (عثمان) است. ما گروه شورای شش نفری همگی زنده ایم؛ چرا عمر مرا در شورا قرار داد، اگر او و یارانش راست می گفتند که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله چنان سخنی فرموده است؟! آیا ما را در شورا برای امر خلافت نهاده یا برای غیر خلافت؟ اگر پنداشته اید که وی ما را برای غیر امارت و خلافت در شورا نهاد. پس عثمان حکومتی بر ما ندارد و باید که ما در امری غیر از خلافت شور کنیم زیرا عمر به ما گفته که در غیر از امر خلافت شور نماییم! و اگر در امر خلافت شورا بنا نهاده پس چرا مرا در میان شما گذاشته است؟! زود باشید و مرا از آن بیرون رانید چرا که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله خاندانش را از خلافت بیرون کرده و خبر داده که آنان را از خلافت و امارت بهره ای نیست! پس از آن که عمر ما را یکییکی فراخواند، به پسرش عبد اللّٰه که اینک در این جمع حاضر است چرا گفت آنچه گفت؟ ای عبد اللّٰه! تو را به خدا سوگند! وقتی ما درآمدیم پدرت به تو چه گفت؟ عبد اللّٰه گفت: حال که مرا سوگند دادی، او گفت اگر با اصلع بنی هاشم (حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه) بیعت کنند آنان را به راه روشن راهبری کند و کتاب خدا و سنّت پیامبرشان را در میان شان جاری نماید. سپس فرمود: ای پسر عمر! آن وقت تو چه گفتی؟ گفت: به او گفتم؛ ای پدر! چرا او راجانشین خود نمی کنی؟ علی صلوات الله علیه فرمود: پاسخش به تو چه بود؟ گفت: به من چیزی گفت که آن را پنهان می دارم! فرمود: رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله همۀآنچه را که او به تو گفت و تو به او گفتی، مرا خبر داد! پسر عمر گفت: کی تو را خبر داد؟ فرمود: در دوران زندگیش و بعد در شبی که پدرت درگذشت، حضرتش در خواب به من فرمود، و هر کس رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله را در خواب بیند گویی که حضرتش را در بیداری دیده است. پسر عمر گفت: چه چیز را به تو خبر داد؟ فرمود: ای پسر عمر! تو را سوگند می دهم که اگر حقیقت را به تو گفتم باید اقرار کنی! پسر عمر گفت: پس خاموش خواهم ماند؟! فرمود: وقتی تو به او گفتی: چرا او را جانشین خود نمی کنی، عمر به تو گفت: به خاطر آن نامه که میان خویش نوشته ایم و در «حجّة الوداع»، کنار «کعبه» در آن پیمان بسته ایم. پسر عمر خاموش شد و گفت: تو را به حقیقت رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله سوگند می دهم که دست از من بردار.

سلیم گوید: پسر عمر را در آن مجلس دیدم که بغض گلویش را گرفته و اشک از چشمانش جاری شد. سپس علی صلوات الله علیه به طلحه و زبیر و ابن عوف و سعد رو کرد و فرمود: به خدا سوگند! اگر آن پنج نفر بر رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله دروغ بسته اند، ولایت و خلافت آنان بر شما روا نیست و اگر راست گفته اند، روا نیست که مرا با خود در شورا قرار دهید زیرا قرار دادن من در شورا، بر خلاف نظر رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله است!! سپس علی صلوات الله علیه به مردم رو کرد و فرمود: مرا از

ص: 160

مقام و منزلتی که در میان شما دارم و آنچه مرا به آن می شناسید، با خبر سازید؛ آیا نزد شما راستگو هستم یا دروغگو؟ گفتند: آری! درستکاری راستگو، نه به خدا سوگند ما از تو در جاهلیت و اسلام دروغی سراغ نداریم. علی صلوات الله علیه فرمود: به خدایی سوگند که ما اهل بیت را به نبوّت گرامی داشت و حضرت محمّد صلّی اللّٰه علیه و آله را از ما خاندان قرار داد و پس از او نیز ما را به پیشوایی مؤمنان گرامی داشت، امامت و خلافت از آن حضرت صلّی اللّٰه علیه و آله به کسی جز ما نرسد و خداوند با ما اهل بیت کسی از مردم را در امر خلافت بهره ای و حقی نداده است، رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله خاتم پیامبران است و پس از او فرستاده ای و پیامبری نیست،با رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله سلسلۀ پیامبران تا قیامت پایانیافت و با قرآن کتاب های آسمانی تا قیامت به پایان رسید. خداوند پس از حضرت محمد صلّی اللّٰه علیه و آله ما را جانشینان در زمینش و شاهدان بر خلقش قرار داد، پیروی از ما را در کتابش واجب فرمود، اطاعت از ما را به اطاعت از خویش و پیامبرش در آیه های بسیاری از قرآن، نزدیک ساخت، خداوند حضرت محمد صلّی اللّٰه علیه و آله را پیامبر قرار داد و ما را جانشینان پس از او در میان خلقش و گواهان بر خلقش قرار داد و اطاعت از ما را در کتابش واجب نمود، سپس خداوند پیامبرش را مأمور ساخت تا آن را به امتش ابلاغ کند و آن حضرت آن گونه که خداوند فرمانش داده بود آن را به امت ابلاغ کرد. پس کدام یک از ما شایسته جانشینی رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله است؟ هنگامی که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله مرا با آیات سورۀ برائت فرستاد، شما از آن حضرت شنیدید که فرمود: «شایسته نیست که این مهم را کسی جز من یا فردی از من، برساند» شما را به خدا سوگند! آیا این سخن را از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیدید؟ گفتند: آری! گواهی می دهیم هنگامی که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله تو را به برائت از مشرکان فرستاد، این سخن را از آن حضرت شنیدیم. فرمود: پس یار شما ابو بکر که شایستگی رساندن نامه ای از پیامبر به بلندای چهار انگشت را نداشت و کسی جز من صلاحیت ابلاغ آن را بهمشرکان نداشت، حال کدام یک از ما دو تا شایستگی جانشینی رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله را داریم؟ کسی که همۀ امّت تنها او را از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله می دانندیا کسی که همۀ امّت وی را از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله نمی دانند؟! طلحه گفت: این سخن را از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیده ایم، ولی برای ما تفسیر کن که چگونه هیچ کس شایستگی ابلاغ آنچه از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله است ندارد، در حالی که حضرتش به ما و دیگران فرمود: «باید که حاضر به غائب برساند» و یا این فرموده اش در عرفه در حجة الوداع که «خدای رحمت کند فردی را که سخنم را بشنود و آن را به خاطر سپارد و سپس از قول من به دیگران برساند»، «چه بسا کسی بار علم باشد اما آگاهی نداشته باشد، چه بسا کسی دانشی را به دیگری برساند که آن کس داناتر از او است»، «سه چیز است که قلب فرد مسلمان آن را نیالاید: اخلاص در عمل برای خدا، حرف شنوی و فرمانبری از والیان امر و اندرز یک دیگر و پای بندی به جماعت شان، چرا که دعوت والیان، متوجه همۀ مسلمانان است» و در جاهای دیگری حضرتش برخاست و فرمود «باید که حاضران به غائبان برسانند» علی صلوات الله علیه فرمود: این جمله را رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در روز غدیر خم و روز عرفه در حجة الوداع و روزی که درگذشت فرموده است، به آخر خطبه ای بنگر که در آن فرمود: «همانا که من در میان شما دو امر مهم را بر جای می نهم تا آنگاه که به آن دو، دست آویزید هرگز گمراه نشوید؛ کتاب خدا و اهل بیتم را، همانا که خداوند با من پیمان بسته که این دو از هم جدا نشوند تا که در کنار حوض بر من وارد شوند، این دو مانند این دو انگشت هستند (به انگشت سبابه و میانی اشاره فرمود) که یکی در پی دیگری است، پس به این دو، چنگ آویزید که گمراه نشوید و نلغزید، بر آنان پیشی نگیرید و از آنان عقب نمانید و آنان را نیاموزید

ص: 161

که آنان داناتر از شما هستند»، حضرتش مردم را فرمان داد تا وجوب اطاعت از امامان از آل محمّد صلوات الله علیهم و وجوب رعایت حقوق شان را به هر کس که دیدند برسانند. و آن جمله را در هیچ مورد دیگری نفرمود. حضرتش مردم را فرمان داد تا حقانیت کسی را به گوش عموم برسانند که تنها او است که همۀ آنچه را خداوند به پیامبرش فرستاده به مردم می رساند و نه فرد دیگری. ای طلحة! آیا نمی دانی که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در حالی که شما گوش می کردید، به من فرمود: «ای برادرم! کسی جز تو دینم را ادا و ذمّه ام را بری نمی سازد، تنها تو هستی که ذمّه ام را بری و امانتم را ادا خواهی کرد و بر اساس سنّت من خواهی جنگید»، هنگامی که ابو بکر زمامدار شد آیا دینی از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله ادا کرد و ذمّه اش را بری ساخت؟ من همه شان را گرد آوردم و دیونش را ادا کردم و با خبرشان ساختم که جز من کسی از حضرتش ادای دین نکند. آنچه را که ابو بکر به آنان بخشید، ادای دیون پیامبر نبود، کسی قروض حضرتش را پرداخت که ذمه اش را بری نمود و امانتش را ادا کرد. همۀ آنچه را که از طرف خداوند بر رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله نازل شده تنها کسانی می توانند آنها را ابلاغ کنند که خداوند در کتابش اطاعت از آنان را واجب فرموده و امر به قبول ولایت شان کرده؛ اینان امامان هستند کسانی که هر که آنان را اطاعت کند خدا را اطاعت کرده و هر که آنان را نافرمانی کند، خدا را نافرمانی کرده است. طلحة گفت: راحتم کردی، نمی دانستممنظور رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله از آن جمله چیست تا که برایم تفسیر نمودی، خدای از سوی همۀ امت جزای خیرت دهد ای ابو الحسن! طلحه گفت: ای ابو الحسن! می خواهم از تو چیزی بپرسم؛ پس از درگذشت رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله دیدم که پارچه ای مهر شده درآوردی و گفتی: «ای مردم! از پگاه درگذشت رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله سرگرم غسل دادن و کفننمودن و دفن حضرتش بودم، سپس به کتاب خدا روی آوردم تا که گرد آوردمش، این همۀ کتاب خدا است حتییک حرف از آن نیفتاده است» پس چرا آن قرآنی را که نوشتی و گرد آوردی نمی بینیم؟ و دیدم که عمر وقتی خلیفه شد، دنبالت فرستاد که: «آن قرآن را نزد من بفرست» و تو نفرستادی، عمر مردم را فراخواند هر گاه دو نفر بر آیه ای از قرآن گواهی می دادند آن را می نوشت و اگر یک نفر بر آیه ای گواهی می داد، آن را رد می کرد و نمی نوشت. عمر گفت (و من گوش می کردم): «در روز یمامه مردانی کشته شدند که قرآنی را می خواندند که آن را غیر از آنان کسی نمی خواند و آن قرآن از دست رفته است». کاتبان عمر داشتند می نوشتند که گوسفندی به سوی ورقه ای که بر آن آیاتی از قرآن نوشته شده بود آمد و آن را خورد و آنچه در آن بود از میان رفت، در آن روز عثمان کاتب بود، در این مورد چه می گوئید؟ و شنیدم که عمر و یارانش (کسانی که در دورۀ عثمان آنچه را نوشته بودند تألیف کردند) می گفتند: «سورۀ احزاب برابر سورۀ بقره بوده و سورۀ نور یک صد و شصت آیه و سورۀ حجرات نود آیه بوده است» این چه سخنانیاست و چرا آنچه را خود تألیف کرده ای برای مردم در نمی آوری؟ و شاهد بودم که عثمان آنچه را عمر نوشته بود گرفت و آن را برایش کتاب کردند و مردم را واداشت که قرائتی واحد داشته باشند و قرآن ابی بن کعب و ابن مسعود را پاره کرد و به آتش سوخت، با این چه می شود کرد؟ علی صلوات الله علیه فرمود: ای طلحة! هر آیه ای که خداوند در کتابش بر حضرت محمّد صلّی اللّٰه علیه و آله نازل کرده به املاء رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله و دست خط خودم نزد من است و تأویل هر آیه ای که خداوند آن را بر حضرت محمد صلّی اللّٰه علیه و آله نازل کرده و هر حلالییا هر حرامییا هر حدّییا هر حکمییا هر آنچه امّت تا قیامت به آن نیاز دارد حتی دیه جراحات، نوشته شده به املاء رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله و دست خطم نزد من است. طلحه گفت: هر چیزی از کوچک یا بزرگ، خاص یا عام، هست یا خواهد بود تا روز قیامت،نوشته شده نزد تو موجود است؟ فرمود: آری! و جدای

ص: 162

از آن، رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در هنگام بیماریش به راز، کلید هزار در از دانش را به من داد که در هر دری هزار در گشوده می شود و اگر امت پس از درگذشت رسول الله صلی الله علیه و آله مرا پیروی و فرمانبری می کردند تا قیامت در آسایش و رفاه به سر می بردند. ای طلحه! آیا تو خودت شاهد نبودی که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله استخوان کتفی خواست تا در آن چیزی بنویسد که امت گمراه و دچار اختلاف نشود، و رفیقت گفت آنچه گفت که: رسول الله هذیان می گوید! رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله خشمگین شد و آن مطلب را نفرمود؟ طلحه گفت: آری! آن جریان را شاهد بودم. فرمود: وقتی شماها از محضر رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله بیرون رفتید، حضرتش مرا از آنچه می خواست بنویسد با خبر ساخت و در نظر داشت که مردم را بر آنچه می نویسد گواه بگیرد، حضرت جبرئیل حضرتش را با خبر ساخت که: «در علم خداوند است که این امت دچار اختلاف و پراکندگی خواهد شد» سپس ورقه ای خواست و آنچه را می خواست بر استخوان کتف بنویسد به من املاء فرمود و سه نفر را بر آن گواه گرفت؛ سلمان، ابو ذر و مقداد را، و هر یک از ائمه هدی صلوات الله علیهم را که خداوند تا قیامت به اطاعت شان امر کرده نام برد، مرا اوّل شان نامید، سپس این پسرم حسن را و سپس حسین را و سپس نه نفر از فرزندان پسرم حسین را صلوات الله علیهم، ای ابو ذر و ای مقداد! این گونه بود؟ آن دو برخاستند و گفتند: ما گواهیم که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله چنین فرمود. طلحه گفت: به خدا سوگند از رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله شنیدم که در بارۀ ابو ذر می فرمود: «در زیر آسمان و روی زمین راستگوتر و پرهیزکارتر از ابو ذر نزد خداوندوجود ندارد» و من گواهی می دهم که مقداد و ابو ذر جز به حق گواهی ندهند و تو خود نزد من از آن دو، راستگوتر و پرهیزکارتری. سپس علی صلوات الله علیه رو کرد به طلحة و فرمود: ای طلحة از خدا بترس! و تو ای زبیر و تو ای سعد و تو ای ابن عوف از خداوند بترسید و خشنودیش را بخواهید و آنچه را که نزد پروردگار است برگزینید و در راه خدا از سرزنش سرزنش کننده ای نترسید. طلحة گفت: ای ابو الحسن! به پرسشم در مورد قرآن پاسخ ندادی که گفتم چرا آن را برای مردم آشکار نمی کنی؟ فرمود: ای طلحة! عمداً از پاسخ به پرسش تو خودداری کردم! طلحة گفت: پس، از آنچه عمر و عثمان نوشته اند با خبرم ساز که آیاهمۀ آنچه را نوشته اند قرآن است یا که در آن غیر از قرآن هم هست؟ فرمود: همۀ آنچه را نوشته اند قرآن است اگر به آنچه در آن است عمل کنید از آتش رهایییابید و به بهشت درآیید، در آن حجّت ما و بیان امر ما و حق ما و وجوب طاعت ما نهفته است. طلحه گفت: مرا بس است، اگر قرآن است مرا همان بس است. سپس طلحه گفت: از قرآنی که در دست تو است و تأویل آن و دانش حلال و حرام، برایم بگو که به چه کسی پس از خود خواهی سپرد؟ فرمود: به کسی که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله مرا فرموده تا به او سپرم. گفت: او کیست؟ فرمود: وصیّم و سزاوارترین مردم به مردم پس از من؛ این پسرم حسن، سپس پسرم حسن به هنگام مرگش به این پسرم حسین خواهد سپرد و سپس در دست فرزندان حسینیکی پس از دیگری خواهد گشت تا که آخرین شان آن را به رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله در کنار حوض تحویل دهد، آنان با قرآن هستند و قرآن با آنان می باشد، از قرآن جدا نشوند و قرآن از آنان جدا نشود. بدانید که معاویه و پسرش پس از عثمان پی در پی درآیند و پس از آن دو، هفت نفر از فرزندان حکم بن ابی العاص یکی پس از دیگری بیایند تا که دوازده پیشوای گمراه را کامل کنند، کسانی که رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله آنان را بر منبر خویش دید که امتش را به قهقرا می برند، ده نفر شان از بنی امیه و دو نفر شان(ابوبکر و عمر) بنیانگذاران آن حکومت هستند که گناهان این امت بر آن دو است. گفتند: ای ابو الحسن! خدای رحمتت کند و بیامرزدت و به پاس نصایح و سخن نیکویت از سوی ما، برترین جزای خیرت دهد.

ص: 163

87- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا اَلْمُظَفَّرُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ اَلْمُظَفَّرِ اَلْعَلَوِیُّ اَلسَّمَرْقَنْدِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ نَصْرٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی اَلْخَشَّابِ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَکَمُ بْنُ بُهْلُولٍ اَلْأَنْصَارِیُّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ قُرَّةَ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْمَدَنِیِّ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَیْمُ بْنُ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیُّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیّاً صلوات الله علیهیَقُولُ: مَا نَزَلَتْ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ آیَةٌ مِنَ اَلْقُرْآنِ إِلاَّ أَقْرَأَنِیهَا وَ أَمْلاَهَا عَلَیَّ وَ کَتَبْتُهَا بِخَطِّی وَ عَلَّمَنِی تَأْوِیلَهَا وَ تَفْسِیرَهَا وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْکَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا وَ دَعَا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لِی أَنْ یُعَلِّمَنِی فَهْمَهَا وَ حِفْظَهَا فَمَا نَسِیتُ آیَةً مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ وَ لاَ عِلْماً أَمْلاَهُ عَلَیَّ فَکَتَبْتُهُ وَ مَا تَرَکَ شَیْئاً عَلَّمَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ حَلاَلٍ وَ لاَ حَرَامٍ وَ لاَ أَمْرٍ وَ لاَ نَهْیٍ وَ مَا کَانَ أَوْ یَکُونُ مِنْ طَاعَةٍ أَوْ مَعْصِیَةٍ إِلاَّ عَلَّمَنِیهِ وَ حَفِظْتُهُ وَ لَمْ أَنْسَ مِنْهُ حَرْفاً وَاحِداً ثُمَّ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی صَدْرِی وَ دَعَا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَمْلَأَ قَلْبِی عِلْماً وَ فَهْماً وَ حِکْمَةً وَ نُوراً لَمْ أَنْسَ مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً وَ لَمْ یَفُتْنِی شَیْءٌ لَمْ أَکْتُبْهُ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ تَتَخَوَّفُ عَلَیَّ اَلنِّسْیَانَ فِیمَا بَعْدُ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَسْتُ أَتَخَوَّفُ عَلَیْکَ نِسْیَاناً وَ لاَ جَهْلاً وَ قَدْ أَخْبَرَنِی رَبِّی جَلَّ جَلاَلُهُ أَنَّهُ قَدِ اِسْتَجَابَ لِی فِیکَ وَ فِی شُرَکَائِکَ اَلَّذِینَیَکُونُونَمِنْ بَعْدِکَ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَنْ شُرَکَائِی مِنْ بَعْدِی قَالَ اَلَّذِینَ قَرَنَهُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِنَفْسِهِوَ بِی فَقَالَ: أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ اَلْآیَةَ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَنْ هُمْ قَالَ اَلْأَوْصِیَاءُ مِنِّی إِلَی أَنْ یَرِدُوا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ کُلُّهُمْ هَادٍ مُهْتَدٍ لاَ یَضُرُّهُمْ مَنْ خَذَلَهُمْ هُمْ مَعَ اَلْقُرْآنِ وَ اَلْقُرْآنُ مَعَهُمْ لاَ یُفَارِقُهُمْ وَ لاَ یُفَارِقُونَهُ بِهِمْ تُنْصَرُ أُمَّتِی وَ بِهِمْ یُمْطَرُونَ وَ بِهِمْ یُدْفَعُ عَنْهُمُ اَلْبَلاَءُ وَ یُسْتَجَابُ دُعَاؤُهُمْ قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ سَمِّهِمْ لِی فَقَالَ اِبْنِی هَذَا وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی رَأْسِ اَلْحَسَنِ ثُمَّ اِبْنِی هَذَا وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی رَأْسِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ اِبْنٌ لَهُ یُقَالُ لَهُ عَلَیٌّ وَ سَیُولَدُ فِی حَیَاتِکَ فَأَقْرِئْهُ مِنِّی اَلسَّلاَمَ ثُمَّ تُکَمِّلُهُ اِثْنَیْ عَشَرَ فَقُلْتُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّییَا رَسُولَ اَللَّهِ سَمِّهِمْ لِی رَجُلاً فَرَجُلاً فَسَمَّاهُمْ رَجُلاً رَجُلاً فِیهِمْ وَ اَللَّهِ یَا أَخَا بَنِی هِلاَلٍ مَهْدِیُّ أُمَّتِی مُحَمَّدٌ اَلَّذِییَمْلَأُ اَلْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ اَللَّهِ إِنِّی لَأَعْرِفُ مَنْ یُبَایِعُهُ بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ وَ أَعْرِفُ أَسْمَاءَ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از سلیم بن قیس هلالی روایت کرده که گفت: از حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه شنیدم می فرمود: هیچ آیه ای از قرآن بر رسول الله صلّی الله علیه و آله نازل نشد جز آنکه برای من خواند و املاء کرد و من آن را بخط خود نوشتم و تأویل و تفسیر و ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه آن را به من آموخت و دعا کرد که خدای عز و جل به من فهم و حفظ آن را تعلیم دهد من هیچ آیه ایاز کتاب خدا را فراموش نکردم و نه علمی را که به من املاء کرد و نوشتم و آنچه خدای عز و جل از حلال و حرام و امر و نهی آنچه بوده و میباشد از طاعت و معصیت باو آموخت و به حفظ من سپرد و یک حرف از آن فراموش را نکردم سپس دستش را بر سینه ام نهاد و از خدای عز و جل خواست که دلم را پر از علم و فهم و حکمت و نور کندنه چیزی را فراموش کردم و نه از قلم انداختم، عرض کردم یا رسول اللّٰه میترسی که من بعد فراموش کنم، فرمود نه از فراموشی تو ترس دارم و نه از نادانی تو پس از آنکه پروردگارم جل جلاله به من خبر داده که دعای مرا در باره تو و شرکاء تو که بعد

ص: 164

از تواند مستجاب کرده عرض کردم یا رسول اللّٰه شرکاء بعد از من کیانند؟ فرمود آنان که خدای عز و جل آنها را قرینخود و من ساخته و فرموده: «أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ» تا آخر آیه گفتم یا رسول اللّٰه کیانند؟ فرمود اوصیاء من هستند تا در سر حوض به من وارد شوند همه آنان هادی و مهدی باشند زیانشان ندارد هر که از آنها کناره گیرد آنها با قرآن هستند و قرآن با آنها است از آنها جدا نشود و از او جدا نشوند با آنها امتم یاری شوند و با آنها باران درک کنند و با آنها بلا از آنها دفع شود و دعایشان مستجاب گردد، گفتم یا رسول اللّٰه نامشان را برای من بگو، فرمود این پسرم دست بر سر حسن گذاشت سپس این پسرم دستش را بر سر حسین گذاشت سپس پسر او که علی نام دارد و در زندگی تو زائیده شود سلام مرا به او برسان سپس تا دوازده تن آنها را کامل گردانید عرض کردم پدر و مادرم قربانت یکیک آنها را برایم نام ببر و آنها را یکانیکان نام برد و فرمود ای اخی بنی هلال در میان آنها است به خدا مهدی این امت آنکه زمین را پر از عدل و داد کند چنانچه پر از ظلم و جور شده به خدا من میشناسم کسانی که را میان رکن و مقام با او بیعت کنند و نام آنها را و قبائل آنها را میدانم.

88- قال الشیخ محمد بن علي بن الحسین بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ اَلْیَمَانِیِّ وَ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیهیَا أَمِیرَاَلْمُؤْمِنِینَ

إِنِّی سَمِعْتُ مِنْ سَلْمَانَ وَ اَلْمِقْدَادِ وَ أَبِی ذَرٍّ شَیْئاً مِنْ تَفْسِیرِ اَلْقُرْآنِ وَ أَحَادِیثَ عَنْ نَبِیِّ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَیْرَ مَا فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ ثُمَّ سَمِعْتُ مِنْکَ تَصْدِیقَ مَا سَمِعْتُ مِنْهُمْ وَ رَأَیْتُ فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ أَشْیَاءَ کَثِیرَةً مِنْ تَفْسِیرِ اَلْقُرْآنِ وَ مِنَ اَلْأَحَادِیثِ عَنْ نَبِیِّ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتُمْ تُخَالِفُونَهُمْ فِیهَا وَ تَزْعُمُونَ أَنَّ ذَلِکَ کُلَّهُ بَاطِلٌ أَ فَتَرَی اَلنَّاسَ یَکْذِبُونَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُتَعَمِّدِینَ وَ یُفَسِّرُونَ اَلْقُرْآنَ بِآرَائِهِمْ قَالَ فَأَقْبَلَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه فَقَالَ قَدْ سَأَلْتَ فَافْهَمِ اَلْجَوَابَ إِنَّ فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ حَقّاً وَ بَاطِلاً وَ صِدْقاً وَ کَذِباً وَ نَاسِخاً وَ مَنْسُوخاً وَ عَامّاً وَ خَاصّاً وَ مُحْکَماً وَ مُتَشَابِهاً وَ حِفْظاً وَ وَهْماً وَ قَدْ کُذِبَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی عَهْدِهِ حَتَّی قَامَ خَطِیباً فَقَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ قَدْ کَثُرَتْ عَلَیَّ اَلْکَذَّابَةُ فَمَنْ کَذَبَ عَلَیَّ مُتَعَمِّداً فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ اَلنَّارِ ثُمَّ کُذِبَ عَلَیْهِ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّمَا أَتَاکُمُ اَلْحَدِیثُ مِنْ أَرْبَعَةٍ لَیْسَ لَهُمْ خَامِسٌ رَجُلٌ مُنَافِقٌ یُظْهِرُ اَلْإِیمَانَ مُتَصَنِّعٌ بِالْإِسْلاَمِ لاَ یَتَأَلَّمُ وَ لاَ یَتَحَرَّجُ أَنْ یَکْذِبَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ مُتَعَمِّداً فَلَوْ عَلِمَ اَلنَّاسُ أَنَّهُ مُنَافِقٌ کَذَّابٌ لَمْ یَقْبَلُوا مِنْهُ وَ لَمْ یُصَدِّقُوهُ وَ لَکِنَّهُمْ قَالُوا هَذَا قَدْ صَحِبَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ رَآهُ وَ سَمِعَ مِنْهُ فَأَخَذُوا عَنْهُ وَ هُمْ لاَ یَعْرِفُونَ حَالَهُ وَ قَدْ أَخْبَرَهُ اَللَّهُ عَنِ اَلْمُنَافِقِینَ بِمَا أَخْبَرَهُ وَ وَصَفَهُمْ بِمَا وَصَفَهُمْ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذٰا رَأَیْتَهُمْ تُعْجِبُکَ أَجْسٰامُهُمْ وَ إِنْ یَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ ثُمَّ بَقُوا بَعْدَهُ فَتَقَرَّبُوا إِلَی أَئِمَّةِ اَلضَّلاَلَةِ وَ اَلدُّعَاةِ إِلَی اَلنَّارِ بِالزُّورِ وَ اَلْکَذِبِ وَ اَلْبُهْتَانِ - فَوَلَّوْهُمُ اَلْأَعْمَالَ وَ حَمَلُوهُمْ عَلَی رِقَابِ اَلنَّاسِ وَ أَکَلُوا بِهِمُ اَلدُّنْیَا وَ إِنَّمَا اَلنَّاسُ مَعَ اَلْمُلُوکِ وَ اَلدُّنْیَا إِلاَّ مَنْ عَصَمَ اَللَّهُ فَهَذَا أَحَدُ اَلْأَرْبَعَةِ وَ رَجُلٌ سَمِعَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ شَیْئاً لَمْ یَحْفَظْهُ عَلَی وَجْهِهِ وَ وَهِمَ فِیهِ وَ لَمْ یَتَعَمَّدْ کَذِباً فَهُوَ فِییَدِهِیَقُولُ بِهِ وَ یَعْمَلُ بِهِ وَ یَرْوِیهِ وَ یَقُولُ أَنَا سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَوْ عَلِمَ اَلْمُسْلِمُونَ أَنَّهُ وَهِمَ لَمْ یَقْبَلُوهُ وَ لَوْ عَلِمَ هُوَ أَنَّهُ وَهِمَ لَرَفَضَهُ وَ رَجُلٌ ثَالِثٌ سَمِعَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ شَیْئاً أَمَرَ بِهِ ثُمَّ نَهَی عَنْهُ وَ هُوَ لاَ یَعْلَمُ أَوْ سَمِعَهُ یَنْهَی عَنْ شَیْءٍ ثُمَّ أَمَرَ بِهِ وَ هُوَ لاَ یَعْلَمُ فَحَفِظَ مَنْسُوخَهُ وَ

ص: 165

لَمْ یَحْفَظِ اَلنَّاسِخَ فَلَوْ عَلِمَ أَنَّهُ مَنْسُوخٌ لَرَفَضَهُ وَ لَوْ عَلِمَ اَلْمُسْلِمُونَ أَنَّهُ مَنْسُوخٌ لَرَفَضُوهُ وَ آخَرُ رَابِعٌ لَمْ یَکْذِبْ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُبْغِضٌ لِلْکَذِبِ خَوْفاً مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَعْظِیماً لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَسْهُ بَلْ حَفِظَ مَا سَمِعَ عَلَی وَجْهِهِ فَجَاءَ بِهِ کَمَا سَمِعَ لَمْ یَزِدْ فِیهِ وَ لَمْ یَنْقُصْ مِنْهُ وَ عَلِمَ اَلنَّاسِخَ مِنَ اَلْمَنْسُوخِ فَعَمِلَ بِالنَّاسِخِ وَ رَفَضَ اَلْمَنْسُوخَ فَإِنَّ أَمْرَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِثْلُ اَلْقُرْآنِ نَاسِخٌ وَ مَنْسُوخٌ وَ خَاصُّ وَ عَامٌّ وَ مُحْکَمٌ وَ مُتَشَابِهٌ وَ قَدْ کَانَ یَکُونُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْکَلاَمُ لَهُ وَجْهَانِ وَ کَلاَمٌ عَامٌّ وَ کَلاَمٌ خَاصُّ مِثْلُاَلْقُرْآنِ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ مٰا آتٰاکُمُ اَلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مٰا نَهٰاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا فَیَشْتَبِهُ عَلَی مَنْ لَمْ یَعْرِفْ وَ لَمْ یَدْرِ مَا عَنَی اَللَّهُ بِهِ وَ رَسُولُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَیْسَ کُلُّ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَسْأَلُهُ عَنِ اَلشَّیْءِ فَیَفْهَمُ کَانَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْأَلُهُ وَ لاَ یَسْتَفْهِمُ حَتَّی إِنْ کَانُوا لَیُحِبُّونَ أَنْ یَجِیءَ اَلْأَعْرَابِیُّ وَ اَلطَّارِی فَیَسْأَلَرَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّییَسْمَعُوا وَ کُنْتُ أَدْخُلُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کُلَّ یَوْمٍ دَخْلَةً وَ کُلَّ لَیْلَةٍ دَخْلَةً فَیُخْلِینِی فِیهَا أَدُورُ مَعَهُ حَیْثُمَا دَارَ وَ قَدْ عَلِمَ أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ لَمْ یَصْنَعْ ذَلِکَ بِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ غَیْرِی فَرُبَّمَا کَانَ ذَلِکَ فِی بَیْتِییَأْتِینِی رَسُولُ اَللَّهِ أَکْثَرَ ذَلِکَ فِی بَیْتِی وَ کُنْتُ إِذَا دَخَلْتُ عَلَیْهِ بَعْضَ مَنَازِلِهِ أَخْلاَنِی وَ أَقَامَ عَنِّی نِسَاءَهُ فَلاَ یَبْقَی عِنْدَهُ أَحَدٌ غَیْرِی وَ إِذَا أَتَانِی لِلْخَلْوَةِ مَعِی فِی بَیْتِی لَمْ تَقُمْ عَنْهُ فَاطِمَةُ صلوات الله علیها وَ لاَ أَحَدٌ مِنْ بَنِیَّ وَ کُنْتُ إِذَا سَأَلْتُهُ أَجَابَنِی وَ إِذَا سَکَتُّ وَ فَنِیَتْ مَسَائِلِی اِبْتَدَأَنِی فَمَا نَزَلَتْ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ آیَةٌ مِنَ اَلْقُرْآنِ إِلاَّ أَقْرَأَنِیهَا وَ أَمْلاَهَا عَلَیَّ فَکَتَبْتُهَا بِخَطِّی وَ عَلَّمَنِی تَأْوِیلَهَا وَ تَفْسِیرَهَا وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْکَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا وَ خَاصَّهَا وَ عَامَّهَا وَ دَعَا اَللَّهَ لِی أَنْ یُؤْتِیَنِی فَهْمَهَا وَ حِفْظَهَا فَمَا نَسِیتُ آیَةً مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ وَ لاَعِلْماً

أَمْلاَهُ عَلَیَّ وَ کَتَبْتُهُ مُنْذُ دَعَا اَللَّهُ لِی بِمَا دَعَا وَ مَا تَرَکَ شَیْئاً عَلَّمَهُ اَللَّهُ مِنْ حَلاَلٍ وَ لاَ حَرَامٍ وَ لاَ أَمْرٍ وَ لاَ نَهْیٍ کَانَ أَوْ یَکُونُ وَ لاَ کِتَابٍ مُنْزَلٍ عَلَی أَحَدٍ قَبْلَهُ فِی أَمْرٍ بِطَاعَةٍ أَوْ نَهْیٍ عَنْ مَعْصِیَةٍ إِلاَّ عَلَّمَنِیهِ وَ حَفِظْتُهُ فَلَمْ أَنْسَ حَرْفاً وَاحِداً ثُمَّ وَضَعَ صلوات الله علیهیَدَهُ عَلَی صَدْرِی وَ دَعَا اَللَّهَ لِی أَنْ یَمْلَأَ قَلْبِی عِلْماً وَ فَهْماً وَ حُکْماً وَ نُوراً فَقُلْتُ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی إِنِّی مُنْذُ دَعَوْتَ اَللَّهَ لِی بِمَا دَعَوْتَ لَمْ أَنْسَ شَیْئاً وَ لَمْ یَفُتْنِی شَیْءٌ لَمْ أَکْتُبْهُ أَ فَتَتَخَوَّفُ عَلَیَّ اَلنِّسْیَانَ فِیمَا بَعْدُ فَقَالَ لاَ لَسْتُ أَخَافُ عَلَیْکَ اَلنِّسْیَانَ وَ لاَ اَلْجَهْلَ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از سلیم بن قیس هلالی روایت کرده که گفت: به حضرت امیرالمؤمنین گفتم من از سلمان و مقداد و ابو ذر چیزی از تفسیر و احادیث رسول الله صلی الله علیه و آله میشنوم جز آنچه در دست مردم است و شما آنچه را از آن ها شنیدم تصدیق دارید و در دست مردم بسیاری از تفسیر قرآن و احادیث رسول الله صلی الله علیه و آله هست که با آن ها مخالفید و عقیده دارید که همه آن ها بیهوده است، شما رأی میدهید که مردم عمدا به رسول الله صلی الله علیه و آله دروغ میگویند و قرآن را به نظر خود تفسیر میکنند؟ گوید: حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به من توجه کرد و فرمود: پرسیدی اکنون جواب آن را بفهم. به درستی که در دست مردم حق و باطل و راست و دروغ هر دو هست، آنچه هم راست است ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه و محفوظ و مغلوط دارد؛ در عهد رسول الله صلی الله علیه و آله آنقدر به آن حضرت دروغ بستند که

ص: 166

ایستاد و خطبه خواند و فرمود: ای مردم! دروغگویان بر من بسیار شدند، کسی که بر من عمداً دروغ بندد نشیمن گاهش پر از آتش شود، پس از آن حضرت هم بر او دروغ بستند همانا حدیث رسول الله صلی الله علیه و آله از چهار کس به شما برسد که پنجمی ندارند، اول از مرد منافقی که اظهار ایمان میکند و با اسلام ظاهر سازی می نماید و در باطن بی دین است از دروغ بستن به رسول الله صلی الله علیه و آله هیچ پروا ندارد اگر مردم بدانند که منافق و دروغگو است از او نمی پذیرندو سخنش را باور نمیکنند ولی میگویند این مردیست که با رسول الله صلی الله علیه و آله بوده و او را دیده و این حدیث را از او شنیده، حدیث او را دریافت میکنند و حال او را نمی دانند، خدا رسولش را از منافقین خبر داد و آن ها را بدان چه بایست وصف کرد و فرمود چون آنها را ببینی از وضع ظاهر و خوش نمای آنان در شگفت میمانی و اگر سخنی گویند به آنها گوش میدهی همین منافقینپس از رسول الله صلی الله علیه و آله در میان مسلمانان بودند و خود را به پیشوایان گمراهی و رهبران دوزخ نزدیک کردند و سخنان بیهوده و دروغ و بهتان به نفع آن ها بهم بافتند تا آن ها را به کارهای بزرگ واداشتند و به گردن مردم سوار کردند و به کمک آنان دنیا را خوردند، همانا مردم پیرو پادشاهان و دنیا طلبند مگر کسی که خدا او را حفظ کند، اینیکی از چهار کس است. دوم مردیکه چیزی از رسول الله صلی الله علیه و آله شنیده ولی آن را درست حفظ نکرده قصد دروغ ندارد ولی غلط فهمیده، این کلام غلط در دست او است بدان رأی می دهد و عمل میکند و آن را روایت میکند و می گوید همانا از رسول الله صلی الله علیه و آله شنیده ام اگر مسلمانان بدانند غلط فهمیده آن را نمی پذیرند اگر خودش هم بداند غلط است آن را رها میکند. سوم کسی که شنیده رسول الله صلّی الله علیه و آله دستوری داده و ندانسته که سپس از آن نهی کرده یا شنیده از چیزی نهی کرده و ندانسته که سپس بدان دستور داده، حکم منسوخ را در یاد دارد و ناسخ آن را یاد ندارد اگر خودش می دانستمنسوخ شده آن را رها میکرد اگر مسلمانان هم می دانستند که منسوخ شده آن را رها می کردند. چهارم کسی که دروغ به رسول الله صلی الله علیه و آله نبسته و از ترس خدا و برای احترام پیغمبر دشمن دروغ است فراموشی ندارد هر چه از رسول الله صلی الله علیه و آله شنیده درست حفظ کرده و چنانچه شنیده بی کم و بیش می گوید، ناسخ را از منسوخ دانسته، به ناسخ عمل میکند و منسوخ را رها میکند، دستورات پیغمبر هم مانند آیات قرآن ناسخ و منسوخ دارد خاص و عام دارد محکم و متشابه دارد، رسول الله صلی الله علیه و آله عادت داشت که سخنان دو پهلو می فرمود و کلامش مانند قرآن عام و خاص داشت خدای عز و جل در کتاب خود فرمود آنچه رسول به شما دستور داد دریافت دارید و از آنچه شما را نهی کرد باز ایستید، کسی که نفهمد مقصود خدا و رسولش چیست در اشتباه می افتد این نبود که هر کدام از اصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله چیزی از آن حضرت بپرسند جواب آن را درست بفهمند، بعضی چیزی می پرسیدند از آن حضرت و در مقام فهمیدن مقصود آن حضرت بر نمی آمدند و کلام او را درک نمیکردند، راه استفاده از پیغمبر بر آنها دشوار بود تا اینکه دلشان میخواستیک بیابانی،یک تازه رسیده بیاید از آن حضرت پرسش کند تا حضرت جواب گوید و آن ها بشنوند، من هر روز یک نوبت داشتم که حضور رسول الله صلی الله علیه و آله میرسیدم و هر شب هم یک نوبت داشتم، مرا در این دو نوبت آزاد می گذاشت که هر طور باشد من با آن حضرت باشم؛ همه اصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله می دانستند که با هیچ کس از مردم این سازشی را که با من داشت نداشت، این نوبت من گاهی در خانه خودم بود بیشترش را رسول الله صلیالله علیه و آله در خانه من می آمد و چون در پاره ای منزل های آن حضرت میرفتم با من خلوت میکرد و زنان خود را از نزد من بیرون میکرد و جز من کسی پیش او نمی ماند و چون برای خلوت کردن در خانۀ خودم می آمد حضرت فاطمه صلوات

ص: 167

الله علیها و هیچ کدام از فرزندان مرا بیرون نمیکرد، چون از آن حضرت می پرسیدم جواب می فرمود و چون خاموش می نشستم و پرسش هایم بپایان می رسید خودش آغاز سخن میکرد، هیچ آیه ای از قرآن بر او فرود نمی آمد جز اینکه برای من میخواند و آن را شمرده به من میگفت تا به خط خود مینوشتم و تأویل و تفسیر آن را به من یاد میداد و از خدا میخواست که فهم و حفظ آن را به من بدهد از آن هنگامی که آن حضرت در بارۀ من دعا کرد من آیه ای از کتاب خدا را فراموش نکردم و هیچ علمی که آن حضرت بر من واخواند و آن را نوشتم فراموش نکردم آن حضرت در آموزش من کوتاهی نکرد هر چه خدا از حلال و حرام و امر و نهی که بوده یا خواهد بود به او آموخته بود به من آموخت، هر کتابی که بر یکی از پیغمبران پیش از او فرود آمده بود در باره دستوری که باید اطاعت کرد یا نهی از گناهی به من آموخت و من در خاطر سپردم، یک حرف آن را فراموش نکردم سپس دست خود را بر سینه من نهاد و از خدا درخواست کرد که دل مرا پر از دانش و فهم و حکمت و نور کند، عرض کردم: یا رسول الله پدر و مادرم قربانت از آن گاه که برای من آن درخواست را از خدا کردی هیچ چیز را فراموش نکردم و چیزی از دستم نرفت که ننوشته باشم آیا بعد از این از فراموشی بر من میترسی؟ فرمود: نه من از بابت فراموشی و نادانی در بارۀ تو نگرانی ندارم.

89- قال الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، حَدَّثَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلطَّالَقَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ قَالَ حَدَّثَنَا سَعِیدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُوسَی اَلرُّویَانِیُّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ زَیْدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْجَدِّهِ:

أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرَ صلوات الله علیهما جَمَعَ وُلْدَهُ وَ فِیهِمْ عَمُّهُمْ زَیْدُ بْنُ عَلِیٍّ صلوات الله علیه ثُمَّ أَخْرَجَ إِلَیْهِمْ کِتَاباً بِخَطِّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ إِمْلاَءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَکْتُوبٌ فِیهِ هَذَا کِتَابٌ مِنَ اَللّٰهِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَکِیمِ حَدِیثُ اَللَّوْحِ إِلَی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِییَقُولُ فِیهِ وَ أُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُهْتَدُونَ ثُمَّ قَالَ فِی آخِرِهِ قَالَ عَبْدُ اَلْعَظِیمِ اَلْعَجَبُ کُلُّ اَلْعَجَبِ لِمُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ وَ خُرُوجِهِ وَ قَدْ سَمِعَ أَبَاهُ صلوات الله علیهیَقُولُ هَذَا وَ یَحْکِیهِ ثُمَّ قَالَ هَذَا سِرُّ اَللَّهِ وَ دِینُهُ وَ دِینُ مَلاَئِکَتِهِ فَصُنْهُ إِلاَّ عَنْ أَهْلِهِ وَ أَوْلِیَائِهِ.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از عبدالله بن موسی رویانی از عبد العظیم بن عبد اللّٰه الحسنی از جد خود علی بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما روایت کرده که فرمود: عبد اللّٰه بن محمد بن جعفر از پدر خود و او از جد خود روایت کرده که حضرت محمد بن علی الباقر صلوات الله علیهما اولاد خود را جمع کرد و عموی ایشان زید بن علی صلوات الله علیه در میان ایشان بود پس از آن نوشتۀ بیرون آورد از برای ایشان به خط علی صلوات الله علیه و املاء رسول الله صلّی الله علیه و آله که در آن نوشته شده بود این نوشته ایاست از خداوند عزیز علیم و حدیث لوح مذکور در آن نوشته بود تا آنجا که فرموده و اینها هدایت شدگانند پس از آن عبد اللّٰه بن موسی در آخر گفت که عبد العظیم گفته عجب است تمام عجب از برای محمد بن جعفر و خروج او و حال آنکه این حدیث را از پدر بزرگوارش شنیده بود و حکایت میکرد پس از آن گفت این حدیث سر خداوند است و دین او و دین ملائکه او است پس محفوظ دار این حدیث را مگر از اهل آن و اولیاء خداوند.

90- الشیخ محمد بن علي بن الحسین بن بابویه الصدوق، عن حَمْزَةُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ

ص: 168

بْنِ زَیْدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْأَبْهَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا اَلْجَوْهَرِیُّ اَلْغَلاَبِیُّ اَلْبَصْرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا شُعَیْبُ بْنُ وَاقِدٍ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ زَیْدٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهمُ قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْأَکْلِ عَلَی اَلْجَنَابَةِ وَ قَالَ إِنَّهُ یُورِثُ اَلْفَقْرَ وَ نَهَی عَنْ تَقْلِیمِ اَلْأَظْفَارِ بِالْأَسْنَانِ وَ عَنِ اَلسِّوَاکِ فِی اَلْحَمَّامِ وَ اَلتَّنَخُّعِ فِی اَلْمَسَاجِدِ وَ نَهَی عَنْ أَکْلِ سُؤْرِ اَلْفَأْرِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ تَجْعَلُوا اَلْمَسَاجِدَ طُرُقاً حَتَّی تُصَلُّوا فِیهَارَکْعَتَیْنِ وَ نَهَی أَنْ یَبُولَ أَحَدٌ تَحْتَ شَجَرَةٍ مُثْمِرَةٍ أَوْ عَلَی قَارِعَةِ اَلطَّرِیقِ وَ نَهَی أَنْ یَأْکُلَ اَلْإِنْسَانُ بِشِمَالِهِ وَ أَنْ یَأْکُلَ وَ هُوَ مُتَّکِئٌ وَ نَهَی أَنْ یُجَصَّصَ اَلْمَقَابِرُ وَ یُصَلَّی فِیهَا وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا اِغْتَسَلَ أَحَدُکُمْ فِی فَضَاءٍ مِنَ اَلْأَرْضِ فَلْیُحَاذِرْ عَلَی عَوْرَتِهِ وَ لاَ یَشْرَبَنَّ أَحَدُکُمُ اَلْمَاءَ مِنْ مُجَاوِرِ عُرْوَةِ اَلْإِنَاءِ فَإِنَّهُ مُجْتَمَعُ اَلْوَسَخِ وَ نَهَی أَنْ یَبُولَ أَحَدُکُمْ فِی اَلْمَاءِ اَلرَّاکِدِ فَإِنَّهُ مِنْهُ یَکُونُ ذَهَابُ اَلْعَقْلِ وَ نَهَی أَنْ یَمْشِیَ اَلرَّجُلُ فِی فَرْدِ نَعْلٍ أَوْ یَنْتَعِلَ وَ هُوَ قَائِمٌ وَ نَهَی أَنْ یَبُولَ اَلرَّجُلُ وَ فَرْجُهُ بَادٍ لِلشَّمْسِ أَوِ اَلْقَمَرِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا دَخَلْتُمُ اَلْغَائِطَ فَتَجَنَّبُوا اَلْقِبْلَةَ وَ نَهَی عَنِ اَلرَّنَّةِ عِنْدَ اَلْمُصِیبَةِ وَ نَهَی عَنِ اَلنِّیَاحَةِ وَ اَلاِسْتِمَاعِ إِلَیْهَا وَ نَهَی عَنِ اِتِّبَاعِ اَلنِّسَاءِ اَلْجَنَائِزَ وَ نَهَی أَنْ یُمْحَی شَیْءٌ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْبُزَاقِ أَوْ یُکْتَبَ بِهِ وَ نَهَی أَنْ یَکْذِبَ اَلرَّجُلُ فِی رُؤْیَاهُ مُتَعَمِّداً وَ قَالَ یُکَلِّفُهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ أَنْ یَعْقِدَ شَعِیرَةً وَ مَا هُوَ بِعَاقِدِهَا وَ نَهَی عَنِ اَلتَّصَاوِیرِ وَ قَالَ مَنْ صَوَّرَ صُورَةً کَلَّفَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ أَنْ یَنْفُخَ فِیهَا اَلرُّوحَ وَ لَیْسَ بِنَافِخٍ وَ نَهَی أَنْ یُحْرَقَ شَیْءٌ مِنَ اَلْحَیَوَانِ بِالنَّارِ وَ نَهَی عَنْ سَبِّ اَلدِّیکِ وَ قَالَ إِنَّهُ مُوقِظٌ لِلصَّلاَةِ وَ نَهَی أَنْ یَدْخُلَاَلرَّجُلُ فِی سَوْمِ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ وَ نَهَی أَنْ یُکْثِرَ اَلْکَلاَمَ عِنْدَ اَلْمُجَامَعَةِ قَالَ وَ یَکُونُ مِنْهُ خَرَسُ اَلْوَلَدِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ تُبَیِّتُوا اَلْقُمَامَةَ فِی بُیُوتِکُمْ فَإِنَّهَا مَقْعَدُ اَلشَّیْطَانِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَبِیتَنَّ أَحَدُکُمْ وَ یَدُهُ غَمِرَةٌ فَإِنْ فَعَلَ فَأَصَابَهُ لَمَمُ اَلشَّیْطَانِ فَلاَ یَلُومَنَّ إِلاَّ نَفْسَهُ وَ نَهَی أَنْ یَسْتَنْجِیَ اَلرَّجُلُ بِالرَّوْثِ وَ اَلرِّمَّةِ وَ نَهَی أَنْ تَخْرُجَ اَلْمَرْأَةُ مِنْ بَیْتِهَا بِغَیْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا فَإِنْ خَرَجَتْ لَعَنَهَا کُلُّ مَلَکٍ فِی اَلسَّمَاءِ وَ کُلُّ شَیْءٍ تَمُرُّ عَلَیْهِ مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ حَتَّی تَرْجِعَ إِلَی بَیْتِهَا وَ نَهَی أَنْ تَتَزَیَّنَ لِغَیْرِ زَوْجِهَا فَإِنْ فَعَلَتْ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُحْرِقَهَا بِالنَّارِ وَ نَهَی أَنْ تَتَکَلَّمَ اَلْمَرْأَةُ عِنْدَ غَیْرِ زَوْجِهَا وَ غَیْرِ ذِی مَحْرَمٍ مِنْهَا أَکْثَرَ مِنْ خَمْسِ کَلِمَاتٍ مِمَّا لاَ بُدَّ لَهَا مِنْهُ وَ نَهَی أَنْ تُبَاشِرَ اَلْمَرْأَةُ اَلْمَرْأَةَ لَیْسَ بَیْنَهُمَا ثَوْبٌ وَ نَهَی أَنْ تُحَدِّثَ اَلْمَرْأَةُ اَلْمَرْأَةَ بِمَا تَخْلُو بِهِ مَعَ زَوْجِهَا وَ نَهَی أَنْ یُجَامِعَ اَلرَّجُلُ أَهْلَهُ مُسْتَقْبِلَ اَلْقِبْلَةِ وَ عَلَی ظَهْرِ طَرِیقٍ عَامٍ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ فَعَلَیْهِ لَعْنَةُ اَللّٰهِ وَ اَلْمَلاٰئِکَةِ وَ اَلنّٰاسِ أَجْمَعِینَ وَ نَهَی أَنْ یَقُولَ اَلرَّجُلُ لِلرَّجُلِ زَوِّجْنِی أُخْتَکَ حَتَّی أُزَوِّجَکَ أُخْتِی وَ نَهَی عَنْ إِتْیَانِ اَلْعَرَّافِ قَالَ وَ مَنْ أَتَاهُ وَصَدَّقَهُ فَقَدْ بَرِئَ مِمَّا أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَهَی عَنِ اَللَّعِبِ بِالنَّرْدِ وَ اَلشِّطْرَنْجِ وَ اَلْکُوبَةِ وَ اَلْعَرْطَبَةِ وَ هِیَ اَلْعُودُ وَ اَلطُّنْبُورِ وَ نَهَی عَنِ اَلْغِیبَةِ وَ اَلاِسْتِمَاعِ إِلَیْهَا وَ نَهَی عَنِ اَلنَّمِیمَةِ وَ اَلاِسْتِمَاعِ إِلَیْهَا وَ قَالَ لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّةَ قَتَّاتٌ یَعْنِی نَمَّامٌ وَ نَهَی عَنْ إِجَابَةِ اَلْفَاسِقِینَ إِلَی طَعَامِهِمْ وَ نَهَی عَنِ اَلْیَمِینِ اَلْکَاذِبَةِ وَ قَالَ إِنَّهَا تَتْرُکُ اَلدِّیَارَ بَلاَقِعَ وَ قَالَ مَنْ حَلَفَ بِیَمِینٍ کَاذِبَةٍ صَبْراً لِیَقْطَعَ بِهَا مَالَ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ وَ نَهَی عَنِ اَلْجُلُوسِ عَلَی مَائِدَةٍ یُشْرَبُعَلَیْهَا اَلْخَمْرُ وَ نَهَی أَنْ یُدْخِلَ

ص: 169

اَلرَّجُلُ حَلِیلَتَهُ إِلَی اَلْحَمَّامِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَدْخُلَنَّ أَحَدُکُمُ اَلْحَمَّامَ إِلاَّ بِمِئْزَرٍ وَ نَهَی عَنِ اَلْمُحَادَثَةِ اَلَّتِی تَدْعُو إِلَی غَیْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَهَی عَنْ تَصْفِیقِ اَلْوَجْهِ وَ نَهَی عَنِ اَلشُّرْبِ فِی آنِیَةِ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّةِ وَ نَهَی عَنْ لُبْسِ اَلْحَرِیرِ وَ اَلدِّیبَاجِ وَ اَلْقَزِّ لِلرِّجَالِ فَأَمَّا لِلنِّسَاءِ فَلاَ بَأْسَ وَ نَهَی أَنْ تُبَاعَ اَلثِّمَارُ حَتَّی تَزْهُوَ یَعْنِی تَصْفَرَّ أَوْ تَحْمَرَّ وَ نَهَی عَنِ اَلْمُحَاقَلَةِ یَعْنِی بَیْعَ اَلتَّمْرِ بِالرُّطَبِ وَ اَلزَّبِیبِ بِالْعِنَبِ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ وَ نَهَی عَنْ بَیْعِ اَلنَّرْدِ وَ أَنْ تُشْتَرَی اَلْخَمْرُ وَ أَنْ تُسْقَی اَلْخَمْرُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَعَنَ اَللَّهُ اَلْخَمْرَ وَ غَارِسَهَا وَ عَاصِرَهَا وَ شَارِبَهَا وَ سَاقِیَهَا وَ بَائِعَهَا وَ مُشْتَرِیَهَا وَ آکِلَ ثَمَنِهَا وَ حَامِلَهَا وَ اَلْمَحْمُولَةَ إِلَیْهِ وَ قَالَ مَنْ شَرِبَهَا لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلاَةٌ أَرْبَعِینَیَوْماً فَإِنْ مَاتَ وَ فِی بَطْنِهِ شَیْءٌ مِنْ ذَلِکَ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَسْقِیَهُ مِنْ طِینَةِ اَلْخَبَالِ وَ هُوَ صَدِیدُ أَهْلِ اَلنَّارِ وَ مَا یَخْرُجُ مِنْ فُرُوجِ اَلزُّنَاةِ فَیَجْمَعُ ذَلِکَ فِی قُدُورِ جَهَنَّمَ فَیَشْرَبُهُ أَهْلُ اَلنَّارِ فَ یُصْهَرُ بِهِ مٰا فِی بُطُونِهِمْ وَ اَلْجُلُودُ - وَ نَهَی عَنْ أَکْلِ اَلرِّبَا وَ شَهَادَةِ اَلزُّورِ وَ کِتَابَةِ اَلرِّبَا وَ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَعَنَ آکِلَ اَلرِّبَا وَ مُوکِلَهُ وَ کَاتِبَهُ وَ شَاهِدَیْهِ وَ نَهَی عَنْ بَیْعٍ وَ سَلَفٍ وَ نَهَی عَنْ بَیْعَتَیْنِ فِی بَیْعٍ وَ نَهَی عَنْ بَیْعِ مَا لَیْسَ عِنْدَکَ وَ نَهَی عَنْ بَیْعِ مَا لَمْ یُضْمَنْ وَ نَهَی عَنْ مُصَافَحَةِ اَلذِّمِّیِّ وَ نَهَی أَنْ یُنْشَدَ اَلشِّعْرُ وَ تُنْشَدَ اَلضَّالَّةُ فِی اَلْمَسْجِدِ وَ نَهَی أَنْ یُسَلَّ اَلسَّیْفُ فِی اَلْمَسْجِدِ وَ نَهَی عَنْ ضَرْبِ وُجُوهِ اَلْبَهَائِمِ وَ نَهَی أَنْ یَنْظُرَ اَلرَّجُلُ إِلَی عَوْرَةِ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ وَ قَالَ مَنْ تَأَمَّلَ عَوْرَةَ أَخِیهِ لَعَنَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ نَهَی اَلْمَرْأَةَ أَنْ تَنْظُرَ إِلَی عَوْرَةِ اَلْمَرْأَةِ وَ نَهَی أَنْ یُنْفَخَ فِی طَعَامٍ أَوْ شَرَابٍ أَوْ یُنْفَخَ فِی مَوْضِعِ اَلسُّجُودِ وَ نَهَی أَنْ یُصَلِّیَ اَلرَّجُلُ فِی اَلْمَقَابِرِ وَ اَلطُّرُقِ وَ اَلْأَرْحِیَةِ وَ اَلْأَوْدِیَةِ وَ مَرَابِطِ اَلْإِبِلِ وَ عَلَی ظَهْرِ اَلْکَعْبَةِ وَ نَهَی عَنْ قَتْلِ اَلنَّحْلِ وَ نَهَی عَنِ اَلْوَسْمِ فِی وُجُوهِ اَلْبَهَائِمِ وَ نَهَی أَنْ یَحْلِفَ اَلرَّجُلُ بِغَیْرِ اَللَّهِ وَ قَالَ مَنْ حَلَفَ بِغَیْرِ اَللَّهِ فَلَیْسَ مِنَ اَللَّهِ فِی شَیْءٍ وَ نَهَی أَنْ یَحْلِفَ اَلرَّجُلُ بِسُورَةٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَالَ مَنْ حَلَفَ بِسُورَةٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ فَعَلَیْهِ بِکُلِّ آیَةٍ مِنْهَا کَفَّارَةُ یَمِینٍ فَمَنْ شَاءَ بَرَّ وَ مَنْ شَاءَ فَجَرَ وَ نَهَی أَنْیَقُولَ اَلرَّجُلُ لِلرَّجُلِ لاَ وَ حَیَاتِکَ وَ حَیَاةِ فُلاَنٍ وَ نَهَی أَنْ یَقْعُدَ اَلرَّجُلُ فِی اَلْمَسْجِدِ وَ هُوَ جُنُبٌ وَ نَهَی عَنِ اَلتَّعَرِّی بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ نَهَی عَنِ اَلْحِجَامَةِ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ وَاَلْجُمُعَةِ وَ نَهَی عَنِ اَلْکَلاَمِ یَوْمَ اَلْجُمُعَةِ وَ اَلْإِمَامُ یَخْطُبُ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ لَغَا وَ مَنْ لَغَا فَلاَ جُمُعَةَ لَهُ وَ نَهَی عَنِ اَلتَّخَتُّمِ بِخَاتَمِ صُفْرٍ أَوْ حَدِیدٍ وَ نَهَی أَنْ یُنْقَشَ صُورَةُ شَیْءٍ مِنَ اَلْحَیَوَانِ عَلَیاَلْخَاتَمِ وَ نَهَی عَنِ اَلصَّلاَةِ عِنْدَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ حَتَّی تَرْتَفِعَ قَدْرَ رُمْحٍ وَ عِنْدَ غُرُوبِهَا وَ عِنْدَ اِسْتِوَائِهَا وَ نَهَی عَنْ صَوْمِ سِتَّةِ أَیَّامٍیَوْمِ اَلْفِطْرِ وَ یَوْمِ اَلشَّکِّ وَ یَوْمِ اَلنَّحْرِ وَ أَیَّامِ اَلتَّشْرِیقِ وَ نَهَی أَنْ یُشْرَبَ اَلْمَاءُ کَرْعاً کَمَا تَشْرَبُ اَلْبَهَائِمُ وَ قَالَ اِشْرَبُوا بِأَیْدِیکُمْ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ أَوَانِیکُمْ وَ نَهَی عَنِ اَلْبُزَاقِ فِی اَلْبِئْرِ اَلَّتِییُشْرَبُ مِنْهَا وَ نَهَی أَنْ یُسْتَعْمَلَ أَجِیرٌ حَتَّییَعْلَمَ مَا أُجْرَتُهُ وَ نَهَی عَنِ اَلْهِجْرَانِ فَمَنْ کَانَ لاَ بُدَّ فَاعِلاً فَلاَ یَهْجُرُ أَخَاهُ أَکْثَرَ مِنْ ثَلاَثَةِ أَیَّامٍ فَمَنْ کَانَ مُهَاجِراً لِأَخِیهِ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ کَانَتِ اَلنَّارُ أَوْلَی بِهِ وَ نَهَی عَنْ بَیْعِ اَلذَّهَبِ بِالذَّهَبِ وَ زِیَادَةً إِلاَّ وَزْناً بِوَزْنٍ وَ نَهَی عَنِ اَلْمَدْحِ وَ قَالَ اُحْثُوا فِی وُجُوهِ اَلْمَدَّاحِینَ اَلتُّرَابَ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ تَوَلَّی خُصُومَةَ ظَالِمٍ أَوْ أَعَانَ عَلَیْهَا ثُمَّ نَزَلَ بِهِ مَلَکُ اَلْمَوْتِ قَالَ لَهُ أَبْشِرْ بِلَعْنَةِ اَللَّهِ وَ نَارِ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ مَدَحَ سُلْطَاناً جَائِراً وَ اِحْتَفَّ بِهِ وَ تَضَعْضَعَ لَهُ طَمَعاً فِیهِ کَانَ قَرِینَهُ فِی اَلنَّارِ وَ قَالَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لاٰ تَرْکَنُوا إِلَی اَلَّذِینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ اَلنّٰارُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ وَلِیَ جَائِراً عَلَی

ص: 170

جَوْرِهِ کَانَ قَرِینَ هَامَانَ فِی جَهَنَّمَ وَ مَنْ بَنَی بُنْیَاناً رِیَاءً وَ سُمْعَةً حُمِّلَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ مِنَ اَلْأَرْضِ اَلسَّابِعَةِ وَ هُوَ نَارٌ تَشْتَعِلُ ثُمَّ یُطَوَّقُ بِهِ فِی عُنُقِهِ وَ یُلْقَی فِی اَلنَّارِ فَلاَ یَحْبِسُهُ شَیْءٌ مِنْهَا دُونَ قَعْرِهَا إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ قِیلَیَا رَسُولَ اَللَّهِ کَیْفَیَبْنِیرِیَاءً وَ سُمْعَةً قَالَ یَبْنِی فَضْلاً عَلَی مَا یَکْفِیهِ اِسْتِطَالَةً مِنْهُ عَلَی جِیرَانِهِ وَ مُبَاهَاةً لِإِخْوَانِهِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ ظَلَمَ أَجِیراً أَجْرَهُ أَحْبَطَ اَللَّهُ عَمَلَهُ وَ حَرَّمَ عَلَیْهِ رِیحَ اَلْجَنَّةِ وَ إِنَّ رِیحَهَا لَیُوجَدُ مِنْ مَسِیرَةِ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ وَ مَنْ خَانَ جَارَهُ فِی شِبْرٍ مِنَ اَلْأَرْضِ جَعَلَهُ اَللَّهُ طَوْقاً فِی عُنُقِهِ مِنْ تُخُومِ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ حَتَّییَلْقَی اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ مُطَوَّقاً بِهِ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ أَلاَ وَ مَنْ تَعَلَّمَ اَلْقُرْآنَ ثُمَّ نَسِیَهُ لَقِیَ اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ مَغْلُولاً وَ یُسَلِّطُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ بِکُلِّ آیَةٍ حَیَّةً تَکُونُ قَرِینَتَهُ فِی اَلنَّارِ إِلاَّ أَنْ یَغْفِرَ لَهُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ قَرَأَ اَلْقُرْآنَ ثُمَّ شَرِبَ عَلَیْهِ حَرَاماً أَوْ آثَرَ عَلَیْهِ حُبَّ اَلدُّنْیَا وَ زِینَتَهَا اُسْتُوجِبَ عَلَیْهِ سَخَطُ اَللَّهِ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ أَلاَ إِنَّهُ وَ إِنْ مَاتَ عَلَی غَیْرِ تَوْبَةٍ حَاجَّهُ اَلْقُرْآنُ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ فَلاَ یُزَایِلُهُ إِلاَّ مَدْحُوضاً أَلاَ وَ مَنْ زَنَی بِامْرَأَةٍ مُسْلِمَةٍ أَوْ یَهُودِیَّةٍ أَوْ نَصْرَانِیَّةٍ أَوْ مَجُوسِیَّةٍ حُرَّةٍ أَوْ أَمَةٍ ثُمَّ لَمْ یَتُبْ مِنْهُ وَ مَاتَ مُصِرّاً عَلَیْهِ فَتَحَ اَللَّهُ لَهُ فِی قَبْرِهِ ثَلاَثَمِائَةِ بَابٍ تَخْرُجُ مِنْهُ حَیَّاتٌ وَ عَقَارِبُ وَ ثُعْبَانُ اَلنَّارِ یُعَذَّبُ بِهَا إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ فَإِذَا بُعِثَ مِنْ قَبْرِهِ تَأَذَّی اَلنَّاسُ مِنْ نَتْنِ رِیحِهِ فَیُعْرَفُ بِذَلِکَ وَ بِمَا کَانَیَعْمَلُ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا حَتَّییُؤْمَرَ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ. أَلاَ وَ إِنَّ اَللَّهَ حَرَّمَ اَلْحَرَامَ وَ حَدَّ اَلْحُدُودَ فَمَا أَحَدٌ أَغْیَرَ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنْ غَیْرَتِهِ حَرَّمَ اَلْفَوَاحِشَ وَ نَهَی أَنْ یَطَّلِعَ اَلرَّجُلُ فِی بَیْتِ جَارِهِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ نَظَرَ إِلَی عَوْرَةِ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ أَوْ عَوْرَةِ غَیْرِ أَهْلِهِ مُتَعَمِّداً أَدْخَلَهُ اَللَّهُ مَعَ اَلْمُنَافِقِینَ اَلَّذِینَ کَانُوا یَبْحَثُونَ عَنْ عَوْرَاتِ اَلنَّاسِ وَ لَمْ یَخْرُجْ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّییَفْضَحَهُ اَللَّهُ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ لَمْ یَرْضَ بِمَا قَسَمَ اَللَّهُ لَهُ مِنَ اَلرِّزْقِ وَ بَثَّ شَکْوَاهُ وَ لَمْ یَصْبِرْ وَ لَمْ یَحْتَسِبْ لَمْ تُرْفَعْلَهُ حَسَنَةٌ وَ یَلْقَی اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ نَهَی أَنْ یَخْتَالَ اَلرَّجُلُ فِی مِشْیَتِهِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ لَبِسَ ثَوْباً فَاخْتَالَ فِیهِ خَسَفَ اَللَّهُ بِهِ مِنْ شَفِیرِ جَهَنَّمَ وَ کَانَ قَرِینَ قَارُونَ لِأَنَّهُ أَوَّلُ مَنِ اِخْتَالَ فَخَسَفَ اَللَّهُ بِهِ وَ بِدَارِهِ اَلْأَرْضَ وَ مَنِ اِخْتَالَ فَقَدْ نَازَعَ اَللَّهَ فِی جَبَرُوتِهِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ ظَلَمَ اِمْرَأَةً مَهْرَهَا فَهُوَ عِنْدَ اَللَّهِ زَانٍ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ عَبْدِی زَوَّجْتُکَ أَمَتِی عَلَی عَهْدِی فَلَمْ تُوفِ بِعَهْدِی وَ ظَلَمْتَ أَمَتِی فَیُؤْخَذُ مِنْ حَسَنَاتِهِ فَدُفِعَ إِلَیْهَا بِقَدْرِ حَقِّهَا فَإِذَا لَمْ یَبْقَ لَهُ حَسَنَةٌ أُمِرَ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ بِنَکْثِهِ اَلْعَهْدَ قَالَ تَعَالَی وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ اَلْعَهْدَ کٰانَ مَسْؤُلاً وَ نَهَی عَنْ کِتْمَانِ اَلشَّهَادَةِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ کَتَمَهَا أَطْعَمَهُ اَللَّهُ لَحْمَهُ عَلَی رُءُوسِ اَلْخَلاَئِقِ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لاٰ تَکْتُمُوااَلشَّهٰادَةَ

وَ مَنْ یَکْتُمْهٰا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ آذَی جَارَهُ حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ رِیحَ اَلْجَنَّةِ وَ مَأْوٰاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ وَ مَنْ ضَیَّعَ حَقَّ جَارِهِ فَلَیْسَ مِنَّا وَ مَا زَالَ جِبْرِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُوصِینِی بِالْجَارِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیُوَرِّثُهُ وَ مَا زَالَ یُوصِینِی بِالْمَمَالِیکِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَجْعَلُ لَهُمْ وَقْتاً إِذَا بَلَغُوا ذَلِکَ اَلْوَقْتَ عَتَقُوا وَ مَا زَالَ یُوصِینِی بِالسِّوَاکِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَجْعَلُهُ فَرِیضَةً وَ مَا زَالَ یُوصِینِی بِقِیَامِ اَللَّیْلِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّ خِیَارَ أُمَّتِی لَنْ یَنَامُوا أَلاَ وَ مَنِ اِسْتَخَفَّ بِفَقِیرٍ مُسْلِمٍ فَقَدِ اِسْتَخَفَّ بِحَقِّ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ یَسْتَخِفُّ بِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ أَکْرَمَ فَقِیراً مُسْلِماً لَقِیَ اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ وَ هُوَ عَنْهُ رَاضٍ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ عُرِضَتْ لَهُ فَاحِشَةٌ أَوْ شَهْوَةٌ فَاجْتَنَبَهَا مِنْ مَخَافَةِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ

ص: 171

اَلنَّارَ وَ آمَنَهُ مِنَ اَلْفَزَعِ اَلْأَکْبَرِ وَ أَنْجَزَ لَهُ مَا وَعَدَهُ فِی کِتَابِهِ فِی قَوْلِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ لِمَنْ خٰافَ مَقٰامَ رَبِّهِ جَنَّتٰانِ أَلاَ وَ مَنْ عَرَضَتْ لَهُ دُنْیَا وَ آخِرَةٌ فَاخْتَارَ اَلدُّنْیَا عَلَی اَلْآخِرَةِ لَقِیَ اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ وَ لَیْسَتْ لَهُ حَسَنَةٌ یَتَّقِی بِهَا اَلنَّارَ وَ مَنِ اِخْتَارَ اَلْآخِرَةَ وَ تَرَکَ اَلدُّنْیَا رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ وَ غَفَرَ لَهُ مَسَاوِئَ عَمَلِهِ وَ مَنْ مَلَأَ عَیْنَهُ مِنْ حَرَامٍ مَلَأَ اَللَّهُ عَیْنَهُیَوْمَ اَلْقِیَامَةِ مِنَ اَلنَّارِ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ صَافَحَ اِمْرَأَةً تَحْرُمُ عَلَیْهِ فَقَدْ بَاءَ بِسَخَطِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنِ اِلْتَزَمَ اِمْرَأَةً حَرَاماً قُرِنَ فِی سِلْسِلَةٍ مِنْ نَارٍ مَعَ شَیْطَانٍ فَیُقْذَفَانِ فِی اَلنَّارِ وَ مَنْ غَشَّ مُسْلِماً فِی شِرَاءٍ أَوْ بَیْعٍ فَلَیْسَ مِنَّا وَ یُحْشَرُیَوْمَ اَلْقِیَامَةِ مَعَ اَلْیَهُودِ لِأَنَّهُمْ أَغَشُّ اَلْخَلْقِ لِلْمُسْلِمِینَ وَ نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یَمْنَعَ أَحَدٌ اَلْمَاعُونَ جَارَهُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ مَنَعَ اَلْمَاعُونَ جَارَهُ مَنَعَهُ اَللَّهُ خَیْرَهُیَوْمَ اَلْقِیَامَةِ وَ وَکَلَهُ إِلَی نَفْسِهِ فَمَا أَسْوَأَ حَالَهُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَیُّمَا اِمْرَأَةٍ آذَتْ زَوْجَهَا بِلِسَانِهَا لَمْیَقْبَلِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهَا صَرْفاً وَ لاَ عَدْلاً وَ لاَ حَسَنَةً مِنْ عَمَلِهَا حَتَّی تُرْضِیَهُ وَ إِنْ صَامَتْ نَهَارَهَا وَ قَامَتْ لَیْلَهَا وَ أَعْتَقَتِ اَلرِّقَابَ وَ حَمَلَتْ عَلَی جِیَادِ اَلْخَیْلِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ کَانَتْ فِی أَوَّلِ مَنْ یَرِدُ اَلنَّارَ وَ کَذَلِکَ اَلرَّجُلُ إِذَا کَانَ لَهَا ظَالِماً أَلاَ وَ مَنْ لَطَمَ خَدَّ مُسْلِمٍ أَوْ وَجْهَهُ بَدَّدَ اَللَّهُ عِظَامَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ وَ حُشِرَ مَغْلُولاً حَتَّییَدْخُلَ جَهَنَّمَ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَأَلاَ وَ مَنْ بَاتَ وَ فِی قَلْبِهِ غِشٌّ لِأَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ بَاتَ فِی سَخَطِ اَللَّهِ وَ أَصْبَحَ کَذَلِکَ حَتَّییَتُوبَ وَ نَهَی عَنِ اَلْغِیبَةِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنِ اِغْتَابَ اِمْرَأً مُسْلِماً بَطَلَ صَوْمُهُ وَ نُقِضَ وُضُوؤُهُ وَ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ تَفُوحُ مِنْ فِیهِ رَائِحَةٌ أَنْتَنُ مِنَ اَلْجِیفَةِیَتَأَذَّی بِهِ أَهْلُ اَلْمَوْقِفِ فَإِنْ مَاتَ قَبْلَ أَنْ یَتُوبَ مَاتَ مُسْتَحِلاًّ لِمَا حَرَّمَ اَللَّهُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ کَظَمَ غَیْظاً وَ هُوَ قَادِرٌ عَلَی إِنْفَاذِهِ وَ حَلُمَ عَنْهُ أَعْطَاهُ اَللَّهُ أَجْرَ شَهِیدٍ أَلاَ وَ مَنْ تَطَوَّلَ عَلَی أَخِیهِ فِی غِیبَةٍ سَمِعَهَا فِیهِ فِی مَجْلِسٍ فَرَدَّهَا عَنْهُ رَدَّ اَللَّهُ عَنْهُ أَلْفَ بَابٍ مِنَ اَلشَّرِّ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ فَإِنْ هُوَ لَمْ یَرُدَّهَا وَ هُوَ قَادِرٌ عَلَی رَدِّهَا کَانَ عَلَیْهِ کَوِزْرِ مَنِ اِغْتَابَهُ سَبْعِینَ مَرَّةً وَ نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْخِیَانَةِ وَ قَالَ مَنْ خَانَ أَمَانَةً فِی اَلدُّنْیَا وَ لَمْ یَرُدَّهَا إِلَی أَهْلِهَا ثُمَّ أَدْرَکَهُ اَلْمَوْتُ مَاتَ عَلَی غَیْرِ مِلَّتِی وَ یَلْقَی اَللَّهَ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ شَهِدَ شَهَادَةَ زُورٍ عَلَی أَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ عُلِّقَ بِلِسَانِهِ مَعَ اَلْمُنَافِقِینَ فِی اَلدَّرْکِ اَلْأَسْفَلِ مِنَ اَلنّٰارِ أَلاَ وَ مَنِ اِشْتَرَی مَا أَخَذَ خِیَانَةً وَ هُوَ یَعْلَمُ فَهُوَ کَالَّذِی خَانَ وَ مَنْ حَبَسَ عَنْ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ شَیْئاً مِنْ حَقِّهِ حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ بَرَکَةَ اَلرِّزْقِ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ أَلاَ وَ مَنْ سَمِعَ فَاحِشَةً فَأَفْشَاهَا فَهُوَ کَالَّذِی أَتَی بِهَا وَ مَنِ اِحْتَاجَ إِلَیْهِ أَخُوهُ اَلْمُسْلِمُ فِی قَرْضٍ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ فَلَمْ یَفْعَلْ حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ رِیحَ اَلْجَنَّةِ أَلاَ وَ مَنْ صَبَرَ عَلَی خُلُقِ اِمْرَأَةٍ سَیِّئَةِ اَلْخُلُقِ وَ اِحْتَسَبَ ذَلِکَ عِنْدَ اَللَّهِ أَعْطَاهُ اَللَّهُ ثَوَابَ اَلشَّاکِرِینَ أَلاَ وَ أَیُّمَا اِمْرَأَةٍ لَمْ تَرْفُقْ بِزَوْجِهَا وَ حَمَلَتْهُ عَلَی مَا لاَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ وَ مَا لاَ یُطِیقُ لَمْیَقْبَلِ اَللَّهُ مِنْهَا حَسَنَةً وَ تَلْقَی اَللَّهَ وَ هُوَ عَلَیْهَا غَضْبَانُ أَلاَ وَ مَنْ أَکْرَمَ أَخَاهُ اَلْمُسْلِمَ فَإِنَّمَا یُکْرِمُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَهَی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یَؤُمَّ اَلرَّجُلُ قَوْماً إِلاَّ بِإِذْنِهِمْ وَ قَالَ مَنْ أَمَّ قَوْماً بِإِذْنِهِمْ وَ هُمْ بِهِ رَاضُونَ فَاقْتَصَدَ بِهِمْ فِی حُضُورِهِ وَ أَحْسَنَ صَلاَتَهُ بِقِیَامِهِ وَ قِرَاءَتِهِ وَ رُکُوعِهِ وَ سُجُودِهِ فَلَهُمِثْلُ أَجْرِ اَلْقَوْمِ وَ لاَ یُنْقَصُ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْئاً - وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ مَشَی إِلَی ذِی قَرَابَةٍ بِنَفْسِهِ وَ مَالِهِ لِیَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ مِائَةِ شَهِیدٍ وَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مُحِیَ عَنْهُ أَرْبَعُونَ أَلْفَ سَیِّئَةٍ وَ رُفِعَ لَهُ مِنَ اَلدَّرَجَاتِ مِثْلُ ذَلِکَ وَ کَانَ کَأَنَّمَا عَبَدَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِائَةَ سَنَةٍ صَابِراً مُحْتَسِباً وَ

ص: 172

مَنْ کَفَی ضَرِیراً حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا وَ مَشَی لَهُ فِیهَا حَتَّییَقْضِیَ اَللَّهُ لَهُ حَاجَتَهُ أَعْطَاهُ اَللَّهُ بَرَاءَةً مِنَ اَلنِّفَاقِ وَ بَرَاءَةً مِنَ اَلنَّارِ وَ قَضَی لَهُ سَبْعِینَ حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا وَ لاَ یَزَالُیَخُوضُ فِی رَحْمَةِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّییَرْجِعَ وَ مَنْ مَرِضَ یَوْماً وَ لَیْلَةً فَلَمْ یَشْکُ إِلَی عُوَّادِهِ بَعَثَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ مَعَ خَلِیلِهِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّییَجُوزَ اَلصِّرَاطَ کَالْبَرْقِ اَللاَّمِعِ وَ مَنْ سَعَی لِمَرِیضٍ فِی حَاجَةٍ قَضَاهَا أَوْ لَمْ یَقْضِهَا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ اَلْأَنْصَارِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّییَا رَسُولَ اَللَّهِ فَإِنْ کَانَ اَلْمَرِیضُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ أَ فَلاَ یَکُونُ ذَلِکَ أَعْظَمَ أَجْراً إِذَا سَعَی فِی حَاجَةِ أَهْلِ بَیْتِهِ قَالَ نَعَمْ أَلاَ وَ مَنْ فَرَّجَ عَنْ مُؤْمِنٍ کُرْبَةً مِنْ کُرَبِ اَلدُّنْیَا فَرَّجَ اَللَّهُ عَنْهُ اِثْنَتَیْنِ وَ سَبْعِینَ کُرْبَةً مِنْ کُرَبِ اَلْآخِرَةِ وَ اِثْنَتَیْنِ وَ سَبْعِینَ کُرْبَةً مِنْ کُرَبِ اَلدُّنْیَا أَهْوَنُهَا اَلْمَغْصُ وَ مَنْیُبْطِلْ عَلَی ذِی حَقٍّ حَقَّهُ لَهُ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی أَدَاءِ حَقِّهِ فَعَلَیْهِ خَطِیئَةُ عَشَّارٍ أَلاَ وَ مَنْ عَلَّقَ سَوْطاً بَیْنَیَدَیْ سُلْطَانٍ جَائِرٍ جَعَلَ اَللَّهُ ذَلِکَ اَلسَّوْطَ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ ثُعْبَاناً مِنَ اَلنَّارِ طُولُهُ سَبْعُونَ ذِرَاعاً یُسَلِّطُهُ اَللَّهُ عَلَیْهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ وَ مَأْوٰاهُ اَلنّٰارُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ - وَ مَنِ اِصْطَنَعَ إِلَی أَخِیهِ مَعْرُوفاً فَامْتَنَّ بِهِ عَلَیْهِ أَحْبَطَ اَللَّهُ عَمَلَهُ وَ ثَبَّتَ وِزْرَهُ وَ لَمْ یَشْکُرْ لَهُ سَعْیَهُ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمْتُ اَلْجَنَّةَ عَلَی اَلْمَنَّانِ وَ اَلْبَخِیلِ وَ اَلْقَتَّاتِ وَ هُوَ اَلنَّمَّامُ أَلاَ وَ مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فَلَهُ بِوَزْنِ کُلِّ دِرْهَمٍ مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ مِنْ نَعِیمِ اَلْجَنَّةِ وَ مَنْ مَشَی بِصَدَقَةٍ إِلَی مُحْتَاجٍ کَانَ لَهُ کَأَجْرِ صَاحِبِهَا مِنْ غَیْرِ أَنْ یُنْقَصَ مِنْ أَجْرِهِ شَیْءٌ وَ مَنْ صَلَّی عَلَی مَیِّتٍ صَلَّی عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ فَإِنْ أَقَامَ حَتَّییُدْفَنَ وَ یَحْثُوَ عَلَیْهِ اَلتُّرَابَ کَانَ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ نَقَلَهَا قِیرَاطٌ مِنَ اَلْأَجْرِ وَ اَلْقِیرَاطُ مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ أَلاَ وَ مَنْ ذَرَفَتْ عَیْنَاهُ مِنْ خَشْیَةِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَانَ لَهُ بِکُلِّ قَطْرَةٍ قَطَرَتْ مِنْ دُمُوعِهِ قَصْرٌ فِی اَلْجَنَّةِ مُکَلَّلٌ بِالدُّرِّ وَ اَلْجَوْهَرِ فِیهِ مَا لاَ عَیْنٌ رَأَتْ وَ لاَ أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لاَ خَطَرَ عَلَی قَلْبِ بَشَرٍ أَلاَ وَ مَنْ مَشَی إِلَی مَسْجِدٍ یَطْلُبُ فِیهِ اَلْجَمَاعَةَ کَانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ سَبْعُونَ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ سَبْعِینَ أَلْفَ سَیِّئَةٍ وَ یَرْفَعُ لَهُ مِنَ اَلدَّرَجَاتِ مِثْلَ ذَلِکَ وَ إِنْ مَاتَ وَ هُوَ عَلَی ذَلِکَ وَکَّلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یَعُودُونَهُ فِی قَبْرِهِ وَ یُؤْنِسُونَهُ فِی وَحْدَتِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ حَتَّییُبْعَثَ أَلاَ وَ مَنْ أَذَّنَ مُحْتَسِباً یُرِیدُ بِذَلِکَ وَجْهَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْطَاهُ اَللَّهُ ثَوَابَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ شَهِیدٍ وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ صِدِّیقٍ وَ یُدْخِلُ فِی شَفَاعَتِهِ أَرْبَعِینَ أَلْفَ مُسِیءٍ مِنْ أُمَّتِی إِلَی اَلْجَنَّةِ أَلاَ وَ إِنَّ اَلْمُؤَذِّنَ إِذَا قَالَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ صَلَّی عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ اِسْتَغْفَرُوا لَهُ وَ کَانَ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ فِی ظِلِّ اَلْعَرْشِ حَتَّییَفْرُغَ اَللَّهُ مِنْ حِسَابِ اَلْخَلاَئِقِ وَ عِنْدَ قَوْلِهِ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ یَسْتَغْفِرُ لَهُ أَرْبَعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ مَنْ حَافَظَ عَلَی اَلصَّفِّ اَلْأَوَّلِ وَ اَلتَّکْبِیرَةِ اَلْأُولَیلاَیُؤْذِی مُسْلِماً أَعْطَاهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْأَجْرِ مَا یُعْطِی اَلْمُؤَذِّنِینَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ أَلاَ وَ مَنْ تَوَلَّی عِرَافَةَ قَوْمٍ أُتِیَیَوْمَ اَلْقِیَامَةِ وَ یَدَاهُ مَغْلُولَتَانِ إِلَی عُنُقِهِ فَإِنْ قَامَ فِیهِمْ بِأَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَطْلَقَهُ اَللَّهُ وَ إِنْ کَانَ ظَالِماً هُوِیَ بِهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ تُحَقِّرُوا شَیْئاً مِنَ اَلشَّرِّ وَ إِنْ صَغُرَ فِی أَعْیُنِکُمْ وَ لاَ تَسْتَکْثِرُوا شَیْئاً مِنَ اَلذُّنُوبِ وَ إِنْ کَبُرَ فِی أَعْیُنِکُمْ فَإِنَّهُ لاَ کَبِیرَ مَعَ اَلاِسْتِغْفَارِ وَ لاَ صَغِیرَ مَعَ اَلْإِصْرَارِ قَالَ شُعَیْبُ بْنُ وَاقِدٍ وَ قَدْ سَأَلْتُ اَلْحُسَیْنَ بْنَ زَیْدٍ عَنْ طُولِ هَذَا اَلْحَدِیثِ فَقَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهم أَنَّهُ جَمَعَ هَذَا اَلْحَدِیثَ مِنَ

ص: 173

اَلْکِتَابِ

اَلَّذِی هُوَ إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَطُّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ صدوق، با سند مذکور از حسین بن زید از حضرت امام جعفر صادق از پدران بزرگوارش از حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیهم روایت کرده که فرمود: رسول الله صلی الله علیه و آله نهی فرمود از چیز خوردن در حال جنابت و فرمود که این کار فقر می آورد. از جویدن ناخن، و مسواک کردن در حمام و انداختن خلط دهان در مسجد و از نوشیدن پس مانده موش نهی فرمود. و فرمود که مسجد را راه عبور قرار مدهید مگر آنکه در آن دو رکعت نماز گزارید. و نهی فرمود از بول کردن زیر درخت میوه دار و در وسط جاده. و نهی فرمود از غذا خوردن با دست چپ و یا در حال تکیه دادن. و نهی فرمود از گچکاری مقبره ها و نماز بین قبرها. و فرمود: اگر خواهی در فضای باز غسل کنی عورت خود را بپوش و از کنار دستگیره ظرف آب مخور که چرک ها در آنجا جمع شده است. و نهی فرمود از بول کردن در آب راکد، که یک ضررش این است که عقل را از بین می برد. و نهی فرمود که با یک لنگه کفش راه بروی و یا ایستاده کفش بپوشی. و نهی فرمود که کسی بول کند در حالی که عورتش رو به خورشیدیا ماه باشد. و فرمود: چون به مستراح میروید رو به قبله ننشینید. و نهی فرمود که به هنگام مصیبت فریاد کنید. و از نوحه گری و گوش به نوحه دادن نهی فرمود. و زنان را از تشییع جنازه منع فرمود. و از پاک کردن کلمه ای از قرآن با آب دهان یا نوشتن قرآن به وسیله آن نهی فرمود. و نهی فرمود که آدمی خواب دروغین بسازد، که خداوند در قیامت او را دستور میدهد که باید جورا گره بزنی که هرگز نمی تواند. و نهی فرمود از کشیدن صورت که هر کس که چنین کند خداوند در قیامت مؤظّفش میدارد که به آن روح بدمد که نمیتواند. و نهی فرمود از سوزانیدن حیوانی به آتش. و نهی فرمود از ناسزا گفتن به خروس که خروس مردم را برای نماز بیدار می کند. و نهی فرمود از وارد شدن در معامله مسلمان. و نهی فرمود از زیاد سخن گفتن در هنگام آمیزش که فرزند لال شود. و فرمود: که آشغالدان را شب در خانه نگذارید که جایگاه شیطان است. و فرمود: کسی شب با دست آلوده نخوابد که اگر چنین کند و از شیطان به او زیانی رسد کسی جز خود را ملامت نکند. و با سرگین و استخوان استنجاء نکند. و نهی فرمود که زن بی اجازه شوهر از خانه بیرون رود، و اگر برود همه ملائکه آسمانها و هر جن و انسی که این زن بر او بگذرد لعنتش کنند تا وقتی که به خانه باز گردد. و نهی فرمود که زن برای غیر شوهرش زینت کند و اگر کند بر خدا حق است که او را به آتش بسوزاند. و نهی فرمود که زن، در نزد غیر شوهرش و نامحرم بیش از پنج کلمه آنهم ضروری حرف بزند. و نهی فرمود که زنی با زنی بهم بچسبند مگر آنکه پارچه ای بین آنها باشد. و نهی فرمود که زنی آنچه را که در خلوت با شوهرش دارد به زنی دیگر بگوید. و نهی فرمود که مرد با همسرش رو به قبله و در کنار جادّه عمومی آمیزش کند و هر کس که چنین کند لعنت ملائکه و همه مردم بر او باد. و نهی فرمود از بازی شطرنج و نرد و عود و طنبور و مطلق آلات لهو. و از غیبت کردن و شنیدن غیبت نهی فرمود. و نهی فرمود: از سخن چینی کردن و شنیدن آن، و فرمود هیچ سخن چین هرگز به بهشت نرود. و نهی فرمود که به سفره مهمانی فاسقان بروی. و نهی فرمود: از قسم دروغ که خانه ها را ویران میکند، و فرمود هر که قسم دروغ بخورد که به وسیلۀ آن مال مسلمانی ببرد خدا را خشمگین ملاقات خواهد کرد مگر آنکه توبه نماید. و نهی فرمود از نشستن بر سفره ای که بر آن شراب خورده شود. و نهی فرمود که مرد زنش را به حمام بفرستد. و فرمود: بی لنگ به حمام مروید. و نهی فرمود ازسخن گفتن به چیزهائی که به غیر خدا دعوت میکند. و نهی فرمود: از سیلی به صورت زدن. و نهی فرمود از نوشیدن با کاسه طلا و نقره. و نهی فرمود از پوشش حریر

ص: 174

و دیبا و ابریشم برای مردان، ولی برای زنان حرام نیست. و نهی فرمود: از فروختن میوه قبل از رسیدن (زرد و سرخ شدن) آن. و نهی فرمود: که خرمای نارس را با خرمای رسیده، و کشمش را با انگور عوض کردن و نظایر اینها (که ممکن است شبه ربا پیش آید و یا ربا بشود). و نهی فرمود از فروختن نرد، و خرید شراب و یا نوشیدن آن، و فرمود خداوند لعنت کرده است شراب را، و آن کس که درختش را کشت کند، و انگورش را بفشارد و کسی که آن را بنوشد، و ساقی آن شود، و فروشنده و مشتری آن را و کسی را که ثمن آن را مصرف کند و آن کس که آن را حمل کند و آنکه برای او حمل شود و فرمود هر که شراب بنوشد تا پنج روز نمازش قبول نشود و اگر بمیرد که قطره ای شراب در شکمش باشد بر خدا حق است که از کثافات و چرک مردم و سموم جهنم به او بخوراند و آن عبارت است از چرک مردم دوزخ و عورت زنان زناکار دوزخ که در دیگ های جهنم جمع می شود و جهنمیان آن را میخورند و همه امعاء و پوستهایشان میگدازد. و از ربا و شهادت دروغ و نوشتن ربا نهی کرد، و فرمود: خداوند خورندۀ ربا و کاتب و شاهد آن را نیز لعن کرده. و از بیع سلف نهی کرد (که جنس نسیه است). و از دو بیع در یک بیع نهی کرد.

و از فروختن چیزی که در اختیار تو نیست نهی کرد. و نهی فرمود: از فروش چیزی که ضمان نشده و قابل تحویل دادن نیست. و از مصافحه با ذمّی نهی کرده. و نهی کرد از خواندن شعر و برای گمشده جار زدن در مسجد. و نهی فرمود از برهنه کردن شمشیر در مسجد. و نهی فرمود از زدن به صورت حیوانات. و نهی فرمود از نگاه به عورت مسلمان، و فرمود هر کس که با تأمل به عورت مسلمان بنگرد هفتاد هزار ملک لعنتش کنند. و زن را از نگاه به عورت زن دیگر نهی فرمود. و نهی فرمود از فوت کردن و دمیدن در غذا و آب و جای سجده. و نهی فرمود از نماز در بین قبرها و شاهراه و بیابانها و عبورگاه شتران و پشت بام کعبه. و از کشتن زنبور عسل نهی کرد. و نهی فرمود که در صورت حیوانات علامت و داغ نهند. و نهی فرمود که انسان به غیر خدا قسم بخورد که قسم شرعی نمیباشد و تعهدی نمی آورد. و نهی فرمود که کسی به سوره ای از قرآن قسم بخورد که هر کس که چنین قسم خورد بهر آیه ای کفاره قسم به عهده اش آید. و نهی فرمود که کسی قسم بخورد به جان تو به جان فلان... و از نشستن جنب در مسجد نهی فرمود. و از برهنگی در شب و روز نهی فرمود. و از حجامت در چهارشنبه و جمعه نهی فرمود. و در روز جمعه موقعی که امام جماعت خطبه می خواند از سخن گفتن نهی فرمود که هر که در این وقت سخن بگوید کار لغو انجام داد و لغوکننده از فیض جمعه محروم است. و از انگشتر آهن و زرد رنگ نهی فرمود. و از نقش کردن صورت حیوان بر انگشتر نهی فرمود. و پس از طلوع شمس تا بالا رفتن خورشید به قدر یک نیزه و نیز به هنگام غروب خورشید و در موقع استواء خورشید از خواندن نماز نهی فرمود. و از فروختن طلا به طلای بیشتر نهی فرمود (که ربا است). و از مدّاحی دیگران نهی فرمود و فرمود در چهرۀ ستایشگران خاک بیفشانید. و فرمود: اگر کسی برای ظالمی مخاصمه کند و یا به ظالمی کمک کند و عزرائیل برای قبض روحش بر او فرود آید به او گوید، ترا بشارت باد به لعنت خدا و آتش دوزخ که بد سرنوشتی است. و فرمود: هر که سلطان ظالمی را مدح گوید و یا به واسطۀ طمع برای او خضوع و کرنش کند در آتش قرین او باشد. و فرمود: خداوند می فرماید: «به ظالمینمیل و انس پیدا مکنید که آتش شما را فرا گیرد». ( سوره هود آیه 115) و فرمود: هر کس که ستمکاری را برستمش همراهی کند (و یا دوست بدارد) در دوزخ قرین هامان (وزیر فرعون) خواهد بود و هر کس که از روی ریاء و خود نمایی کاخی به پا کند، در آخرت آن را چون آتشی شعله ور گشته به دوش می کشد و بعد چون حلقه ای به گردنش می افتد و به همان حال به آتش و قعر دوزخ می رود، مگر آنکه در دنیا توبه کند، پرسیدندیا رسول الله چگونه از روی ریاء و خود نمایی بنا می شود؟ فرمود افزون از نیاز خود بخاطر تکبر بر همسایگان

ص: 175

و مباحات به برادران مسلمان خود بسازد و فرمود: هر که اجرت کارگر را به ستم ندهد خداوند عمل او را فاسد گرداند و بوی بهشت را بر او حرام سازد که با اینکه بوی آن از پانصد سال راه به مشام میرسد، و هر کس که با غضب یک وجب زمین به همسایه اش خیانت روا دارد خداوند آن را بر گردنش حلقه کند که در قیامت به همان حال خدا را ملاقات کند، مگر اینکه توبه کند. بدانید هر کس که قرآن بیاموزد آن را و فراموش کند، خداوند را در قیامت ملاقات کند در حالی که دستش به گردن بسته شده باشد و خداوند بهر آیه ای ماری بر او مسلط کند که در آتش قرین او باشد مگر آنکه آمرزیدهشود. و فرمود: هر که قرآن بخواند، بعد حرام بنوشد و یا دنیا و زیور دنیا را بر آن برگزیند، مستوجب خشم خدا گردد مگر آنکه توبه نماید، و اگر بی توجه بمیرد قرآن در قیامت با او مخاصمه کند و او را محکوم سازد. بدانید هر کس که با زنی مسلمان یایهودییا نصرانی و یا مجوسی زنا کند و توبه ننماید، و در حالی که به زنا مایل و مصر است بمیرد خداوند سیصد در به قبرش بگشاید که از هر کدام مارها و عقربهای آتش بر او هجوم برند و عذابش کنند تا قیامت، و چون در قیامت از قبرش بیرون آید مردم از بوی گند بدنش به تعب و رنج آیند که همه او را بشناسند تا وقتی که فرمان رسد که به دوزخش برند. بدانید که خداوند حرامها و حدودی معیّن کرده و هیچ کس از خدا غیورتر نیست و به واسطه غیرتش فواحش را حرام فرموده. و نهی فرمود که انسان بخانه همسایه سر بکشد، و فرمود: هر کس که به عورت برادر مسلمان یا عورت غیر همسر خود بنگرد خداوند او را با منافقین که به جستجوی اسرار عورتهای حرام بودند به آتش برد، و از دنیا نرود مگر آنکه توبه نماید. و فرمود: هر کس که به روزی و قسمت الهی راضی نباشد و شکایت کند و صبر پیشه نکند، هیچ حسنه ای از او بالا نرود، و خدا را خشمگین ملاقات کند مگر آنکه توبه نماید. و نهی کرد که انسان با تکبّر راه رود و فرمود: هر کس که لباسی بپوشد و بدان فخر فروشی کند، خداوند او را به دوزخ فرو برد، و در آنجا قرین قارون باشد، که او اوّل متکبری بود که خداونداو و خانه اش را به زمین فرو برد، و هر کس که تکبر کند با عظمت حق به منازعه برخاسته. و فرمود هر کس که مهر همسرش را ندهد در نزد خدا زانی به شمار است، و خداوند در قیامت به او خطاب کند: که ای بنده من بنده ام را به تو تزویج کردم به قراری که نهاده ام، تو به قرار من عمل نکردی و به او ستم نمودی پس به قدر حق همسرش از حسنات وی بگیرند و به همسرش دهند، و اگر دیگر حسنه ای برایش نماند او را به واسطۀ شکستن عهد خود به آتش کشند که خداوند فرمود: «به عهد خود وفا کنید که در بارۀ عهد بازخواست خواهید شد». و از کتمان شهادت نهی فرمود، و فرمود: هر که شهادت را کتمان و در مورد لازم از دادن شهادت خودداری نماید خداوند گوشت او را در برابر مردم به خوردش دهد و این گفتۀ خداوند است: «شهادت را پنهان مکنید که هر کس چنین کند دل خود را تیره ساخته» (سوره بقره آیه 273) و فرمود: هر که همسایه اش را اذیت کند خداوند بوی بهشت را بر او حرام سازد و جای او دوزخ است که بد جایی است و فرمود: هر کس که حق همسایه را ضایع گرداند از ما نیست، و جبرئیل همواره در بارۀ همسایگان به من سفارش میکرد که گمان بردمهمسایه ارث میبرد، و همواره در بارۀ بردگان به من سفارش میکرد که گمان بردم وقتی را معین خواهد کرد که آزاد می شوند، و همواره به مسواک سفارش کرد که گمان کردم واجب خواهد شد، و همواره به نماز شب سفارش می کرد که گمان بردم که نیکان امت من شبها نخواهند خوابید. بدانید: هر کس که فقیر مسلمانی را تحقیر کند حق خود را تحقیر کرده و خداوند او را در قیامت تحقیر خواهد نمود، مگر آنکه توبه کند، و فرمود: هر کس که فقیر مسلمانی را گرامی بدارد در قیامت خدا را با خشنودی وی ملاقات نماید. و فرمود: هر کس که برایش گناه و شهوتی پیش آید و برای ترس از خدا از آن دوری کند خداوند آتش را بر او حرام سازد، و از رنج قیامت حفظش کند، و به آنچه که

ص: 176

در قرآن وعده داده در باره اش وفا کند که فرموده: «برای کسی که از خدا بترسد دو بهشت خواهد بود». (سوره الرحمن آیه 46). بدانید هر کس که بر سر دو راهی دنیا و آخرت قرار گیرد و دنیا را برگزیند در قیامت حسنه ای نخواهد داشت که به وسیلۀ آن از دوزخ نجات یابد و هر کس که آخرت را برگزیند و دنیا را رها کند، خداوند از او راضی شود بدی هایش را بیامرزد، و هر کس که چشمانش را از حرام پر کند خداوند در قیامت چشمانش را از آتش پر نماید، مگر آنکه توبه کند. و فرمود: هر کس که بزن نامحرم دست دهد خشم خداوند عزّ و جلّ را خریده و هر کس که به حرام با زنی همبستر شود با شیطانی به زنجیری آتشین کشیده شود و هر دو به آتش در افتند. و هر کس که در خرید و فروش با مسلمانی غش به کار برد از ما نیست و در قیامت با یهود محشور شود زیرایهود نسبت به مسلمانان از همۀ خلائق نیرنگ باز ترند و بد اندیش ترند. و رسول الله صلّی اللّه علیه و آله نهی فرمود که کسی از همسایه اش از کمک و عاریت دادن اثاث خانه خودداری کند و فرمود: هر کس که از عاریه دادن اثاث خود به همسایه خودداری کند خداوند در قیامت او را از خیرات خود محروم گرداند و به خودش واگذارش نماید، وای وای که چه حال بدی خواهد داشت. و فرمود: هر زنی که شوهرش را به زبان بیازارد خداوند هیچ عمل و حسنه ای از او قبول نکند تا شوهر را راضی سازد، اگر چه شب ها نماز گزارد و روزها روزه گیرد و بنده آزاد کند، و در راه خدا جهادها کند، و اول کسیخواهد بود که به آتش رود و همچنین اگر مرد به زن خود ظلم کند بدانید: هر کس به صورت مسلمانی سیلی زند خداوند در قیامت استخوانهایش را در هم کوبد، دست بسته محشورش کند تا به جهنم رود مگر آنکه توبه نماید. بدانید: هر کس که شب کند در حالی که در دلش چیزی و غشّی از مسلمانی باشد، در خشم خدا شب را به سر آورد، و نیز در خشم خدا وارد صبح شود مگر آنکه توبه نماید. و رسول الله صلّی اللّه علیه و آله نیز از غیبت نهی فرمود، و فرمود هر کس که مسلمانی را غیبت کند، روزه اش و وضویش باطل شود و در قیامت از دهانش گندی بیرون می آید که اهل محشر را برنج افکند، و اگر بدون توبه بمیرد می میرد در حالی که حرام خدا را حلال شمرده. و فرمود: هر کس که خشم خود را فرو خورد در صورتی که می تواند آن را به کار برد، خداوند اجر شهیدی به او عنایت کند. هر کس که بر برادر مسلمان خود منّتی نهد به این وسیله که در مجلسی از غیبت او جلو گیرد و یا از او دفاع کند خداوند هزار در شرّ را در دنیا و آخرت به روی او ببندد، و اگر با اینکه میتواند از او دفاع نکند گناه هفتاد غیبت بر گردن او خواهد بود. و نهی فرمود از خیانت و فرمود: هر کس که در دنیا به امانتی خیانت کند و آن را به صاحبش باز نگرداند و بمیرد به غیر ملت اسلام مرده و خدا را خشمگین ملاقات کند. و فرمود: هر کس که علیه کسی شهادت دروغی دهد با منافقان در درک اسفل جهنم آویزان گردد بدانید، هر کس که مالی را که به خیانت گرفته شده بخرد مثل همان خائن است و هر کس که حق مسلمانی رانگهدارد و حبس کند خداوند برکت از روزی او بردارد مگرآنکه توبه نماید. بدانید: هر که کار زشتی را بشنود و آن را افشاء کند کسی را ماند که خود مرتکب آن گشته و هر که مسلمانی بوی محتاج شود که قرض گیرد و او بتواند و قرض ندهد خداوند بوی بهشت را بر او حرام میکند. و هر کس که با اخلاق همسر و زن بد خوی خود بسازد و آن را به حساب خدا بگذارد خداوند ثواب شاکران به او دهد. و بدانید: هر کس با شوهر خود مدارا نکند و او را بر چیزی که توانائی ندارد مجبور گرداند خداوند هیچ حسنه ای از او قبول نفرماید و با غضب او را ملاقات کند. بدانید: هر کس که برادر مسلمان را گرامی بدارد خداوند متعال را گرامی داشته است. و نهی فرمود که شخصی بی اجازه و رغبت مردم بر آنها پیش نمازی کند، و فرمود هر کس که بر جمعی با رضای آنها پیش نمازی کند و خود نیز به این کار راضی باشد و نماز معتدل بخواند و قیامت و قرائت و رکوع و سجده اش را نیکو انجام دهد به اندازه اجر آنها به ایشان

ص: 177

داده شود و از اجر او چیزی کاسته نگردد. و فرمود: هر کس که خود یا با مالش به پیش قوم و خویشی برود که صله رحم کند خداوند اجر صد شهید به او عنایت کند و به هر قدمی چهل هزار حسنه به او داده شود و چهل هزار سیّئه از نامه عمل او محو گردد، و به همین مقدار درجات او بالا رود و چنان است که خداوند عزّ و جل را صد سال با حالت صبر عبادت کرده باشد. و هر کس که یکی از حوائج دنیای بی نوا و مریضی را به عهده گیرد و برای آن اقدام نماید تا آن را به انجام رساند، خداوند دوری از نفاق و آتش را برایش بنویسد و هفتاد حاجت دنیای او را بر آورد و تا وقتی که از انجام آن فارغ شود در رحمت خدا غوطه ور خواهد بود. و هر کس که یک شبانه روز مریض باشد و به عیادت کنندگان شکایت نکند خداوند در قیامت او را با خلیل خود حضرت ابراهیم علیه السلام محشور گرداند تا اینکه چون برق لامع بر صراط بگذرد. و هر کس برای کار مریضی بکوشد و رفت و آمد کند چه آن کار انجام شود و چه نشود مثل روزی که از مادرزاده شده از گناهان پاک گردد یکی از انصار پرسید: یا رسول الله پدر و مادرم فدایت اگر مریض از اهل بیت او باشد اجر کار او بیشتر نیست؟ فرمود: بلی، همینطور است. بدانید، هر کس که رنج و اندوهی از دنیا را از دوش مؤمنی بردارد خداوند هفتاد و دو رنج و اندوه آخرت را از او بر طرف گرداند و هفتاد و دو اندوه از دنیا را نیز از او بر طرف نماید که آسانترین آنها درد شکم است. و هر کس حقّ صاحب حقّی را از بین ببرد در حالی که میتواند آن را اداء کند گناه باج بگیرها و عشّار را دارد. و بدانید: هر کس در برابر و برای سلطان ظالمی تازیانه ای به دست گیرد خداوند آن را در قیامت به صورت ماری آفریند که در جهنم بر او مسلط شود و جای وی در آتش است که بد جایی است. و هر کس که برای مسلمانی کار خیری انجام دهد و به این کار بر او منت نهد خداوند عمل او را از بین ببرد و وزر آن را بر او باقی نگهدارد و کوشش او را مورد تشکر قرار ندهد، و فرمود که خداوند عزّ و جل می فرماید: خداوند بهشت را بر منّت گذار و بخیل و سخن چین حرام فرموده. بدانید: هر کس که صدقه ای دهد در برابر هر درهمی به اندازۀ کوه احد از نعمتهای بهشت خواهد بود، و هر کس که برای محتاجی صدقه ای ببرد به اندازۀ دهندۀ صدقه ثواب برای او خواهد بود، بی آنکه اجر صاحبش کاسته شود. و هر کس که بر مرده ای نماز بخواند هفتاد هزار ملک بر او درود فرستند و خداوند گناهان گذشته اش را ببخشد، و اگر صبر کند تا دفن گردد و بر او خاک ریخته شود به هر قدمی قیراطی اجر او خواهد بود و قیراط به اندازه کوه احد است. بدانید: هر کس که از ترس خدا اشک بریزد به هر قطره ای در بهشت کاخی مزیّن به درّ و گوهر برای او خواهد بود، که در آن نعمتهایی است که چشمی ندیده و گوشی نشنیده و به قلبی خطور نکرده. بدانید، هر کس که به طرف مسجدیبرود که در آن جماعت بخواند بهر قدمی هفتاد هزار حسنه نوشته شود و هفتاد هزار گناه از او محو گردد، و به همین مقدار درجه برای او بالا رود، و اگر بر این حال بمیرد، خداوند متعال هفتاد هزار فرشته بر او بگمارد که او را در قبر عیادت کنند و در تنهایی مونس او باشند و تا قیامت برایش استغفار کنند. بدانید: هر کس که برای خدا اذان بگوید خداوند ثواب چهل هزار شهید و چهل هزار صدّیق به او عطا کند و چهل هزار گناهکار از امت من با شفاعت او به بهشت روند. و بدانید: وقتی مؤذن می گوید: «اشهد ان لا اله الا الله» هفتاد هزار ملک برای او طلب رحمت میکنند و برای او استغفار میکنند و در قیامت در سایۀ عرش خدا باشد تا خداوند از حساب خلایق فارغ گردد، و وقت گفتن «اشهد ان محمدا رسول الله» چهل هزار ملک برای او استغفار نمایند. و هر کس که سعی کند که همواره در صف اول جماعت باید و اولین اقتداکننده باشد در صورتی که مسلمانی اذیت نشود خداوند اجر همۀ اذان گویان دنیا و آخرت را به او عنایت کند. بدانید: هر کس که ریاست و رهبری مردمی رابه عهده گیرد او را می آورند در حالی که دست هایش به گردن بسته است، اگر به دستور الهی عمل کرده باشد

ص: 178

خداوند متعال او را آزاد گرداند و اگر به ستم عمل نموده باشد سرازیر دوزخ شود که بد جایگاهی است. و فرمود: هیچ اندازه از شرّ را کوچک مشمارید اگر چه در دستان کوچک نماید و هیچ مقدار از گناهان را بزرگ مشمارید اگر چه در نزد شما بزرگ باشد، زیرا اگر استغفار کنید کبیره ای نباشد و اگر اصرار کنید و ادامه دهید صغیره ای وجود ندارد.

شعیب بن واقد گوید از حسین بن زید در بارۀ طول این حدیث سؤال کردم؟ وی گفت این حدیث را حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه برای من روایت کرد و فرمود که از کتابی که به املاء رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی بن ابی طالب صلوات الله علیه است جمع شده است.

91- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی بِشْرٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ کَرِبٍ اَلصَّیْرَفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیهُیَقُولُ: إِنَّ عِنْدَنَا مَا لاَ نَحْتَاجُ مَعَهُ إِلَی اَلنَّاسِ وَ إِنَّ اَلنَّاسَ لَیَحْتَاجُونَ إِلَیْنَا وَ إِنَّ عِنْدَنَا کِتَاباً إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه صَحِیفَةً فِیهَا کُلُّ حَلاَلٍ وَ حَرَامٍ وَ إِنَّکُمْ لَتَأْتُونَّا بِالْأَمْرِ فَنَعْرِفُ إِذَا أَخَذْتُمْ بِهِ وَ نَعْرِفُ إِذَا تَرَکْتُمُوهُ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از بکر بن کرب صیرفی روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: همانا نزد ما نوشته جاتی است که با وجود آنها نیازی به مردم نداریم (که از آنها چیزی بپرسیم) ولی مردم به ما احتیاج دارند، نزد ما کتابی است به املاء رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه، دفتریست که هر حلال و حرامی در آن است، شما راجع به کاری نزد ما می آیید (و کسب تکلیف می کنید) سپس ما می فهمیم که شما به آن عمل می کنیدیا عمل نمی کنید.

92- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُقَرِّنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ زَمْعَةَ بْنِ سُبَیْعٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ جَدِّ أَبِیهِ: أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ کَتَبَ لَهُ فِی کِتَابِهِ اَلَّذِی کَتَبَ لَهُ بِخَطِّهِ حِینَ بَعَثَهُ عَلَی اَلصَّدَقَاتِ مَنْ بَلَغَتْ عِنْدَهُ مِنَ اَلْإِبِلِ صَدَقَةُ اَلْجَذَعَةِ وَ لَیْسَتْ عِنْدَهُ جَذَعَةٌ وَ عِنْدَهُ حِقَّةٌ فَإِنَّهُ تُقْبَلُ مِنْهُ اَلْحِقَّةُ وَ یَجْعَلُ مَعَهَا شَاتَیْنِ أَوْ عِشْرِینَدِرْهَماً وَ مَنْ بَلَغَتْ عِنْدَهُ صَدَقَةُ اَلْحِقَّةِ وَ لَیْسَتْ عِنْدَهُ حِقَّةٌ وَ عِنْدَهُ جَذَعَةٌ فَإِنَّهُ تُقْبَلُ مِنْهُ اَلْجَذَعَةُ وَ یُعْطِیهِ اَلْمُصَدِّقُ شَاتَیْنِ أَوْ عِشْرِینَ دِرْهَماً وَ مَنْ بَلَغَتْ صَدَقَتُهُ حِقَّةً وَ لَیْسَتْ عِنْدَهُ حِقَّةٌ وَ عِنْدَهُ اِبْنَةُ لَبُونٍ فَإِنَّهُ یُقْبَلُ مِنْهُ اِبْنَةُ لَبُونٍ وَ یُعْطِی مَعَهَا شَاتَیْنِ أَوْ عِشْرِینَ دِرْهَماً وَ مَنْ بَلَغَتْ صَدَقَتُهُ اِبْنَةَ لَبُونٍ وَ لَیْسَتْ عِنْدَهُ اِبْنَةُ لَبُونٍ وَ عِنْدَهُ حِقَّةٌ فَإِنَّهُ تُقْبَلُ مِنْهُ اَلْحِقَّةُ وَ یُعْطِیهِ اَلْمُصَدِّقُ شَاتَیْنِ أَوْ عِشْرِینَ دِرْهَماً وَ مَنْ بَلَغَتْ صَدَقَتُهُ اِبْنَةَ لَبُونٍ وَ لَیْسَتْ عِنْدَهُ اِبْنَةُ لَبُونٍ وَ عِنْدَهُ اِبْنَةُ مَخَاضٍ فَإِنَّهُ تُقْبَلُ مِنْهُ اِبْنَةُ مَخَاضٍ وَ یُعْطِی مَعَهَا شَاتَیْنِ أَوْ عِشْرِینَ دِرْهَماً وَ مَنْ بَلَغَتْ صَدَقَتُهُ اِبْنَةَ مَخَاضٍ وَ لَیْسَتْ عِنْدَهُ اِبْنَةُ مَخَاضٍ وَ عِنْدَهُ اِبْنَةُ لَبُونٍ فَإِنَّهُ تُقْبَلُ مِنْهُ اِبْنَةُ لَبُونٍ وَ یُعْطِیهِ اَلْمُصَدِّقُ شَاتَیْنِ أَوْ عِشْرِینَ دِرْهَماً وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ اِبْنَةُ مَخَاضٍ عَلَی وَجْهِهَا وَ عِنْدَهُ اِبْنُ لَبُونٍ ذَکَرٌ فَإِنَّهُ تُقْبَلُ مِنْهُ اِبْنُ لَبُونٍ وَ لَیْسَ مَعَهُ شَیْءٌ وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ مَعَهُ شَیْءٌ إِلاَّ أَرْبَعَةٌ مِنَ اَلْإِبِلِ وَ لَیْسَ لَهُ مَالٌ غَیْرُهَا فَلَیْسَ فِیهَا شَیْءٌ إِلاَّ أَنْ یَشَاءَ رَبُّهَا فَإِذَا

ص: 179

بَلَغَ مَالُهُ خَمْساً مِنَ اَلْإِبِلِ فَفِیهَا شَاةٌ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از محمّد بن مقرن از پدرانش روایت کرده که گفت: حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به هنگام فرستادن جد پدری او برای جمع آوری زکات به دست خط خودش نامه ای این گونه مرقوم فرمود: اگر به صاحب شترانی زکات جذعه (ماده شتریکه چهار سالش تمام شده و وارد سال پنجم شده) واجب شد، ولی جذعه نداشت، و حقّة (ماده شتری که وارد سال چهارم زندگی شده) داشت، عامل دریافت زکات، حقّه را قبول می کند و کسی که باید زکات بدهد ما به التفاوت را دو گوسفند یا بیست درهم را می دهد. و اگر کسی باید زکات حقّه را بدهد، ولی حقّه ندارد و جذعه دارد، جذعه را می دهد، و عامل زکات نیز به جای آن، دو رأس گوسفند یا بیست درهم به او می دهد. و اگر کسی بایدیک حقّه زکات بدهد، ولی حقّه ندارد و «ابنة لبون» (ماده شتری که وارد سال سوم زندگی شده) دارد، آن را می دهد و باید به عامل زکات دو رأس گوسفند یا بیست درهم ما به التفاوت بدهد.

و اگر کسی زکات ابنة لبون به عهدۀ اوست، ولی ابنة لبون ندارد و حقّه دارد، حقّه را می دهد و عامل زکات نیز باید دو رأس گوسفند یا بیست درهم به او ما به التفاوت بدهد. و کسی که زکاتش به حدّ ابنة لبون رسید، ولی «ابنة مخاض»؛ (ماده شتری که وارد دو سالگی شده) دارد، همان از او پذیرفته می شود و باید به عامل زکات دو رأس گوسفند یا بیست درهم ما به التفاوت بدهد. و کسی که باید ابنة مخاض صدقه دهد، ولی ندارد و ابنة لبون دارد، همان را بدهد و به جای آن عامل زکات به او دو رأس گوسفند یا بیست درهم نقره می دهد.

و کسی که باید ابنة لبون زکات بدهد، ولی ابنة لبون ندارد و به جای آن ابن لبون (شتر نری که وارد سه سالگی شده) دارد، همان ابن لبون (نر) از او پذیرفته می شود و دیگر نباید چیزی به عامل زکات بدهد.

و کسی که جز چهار نفر شتر چیز دیگر ندارد و مال دیگری هم ندارد، چیزی از زکات بر عهدۀ او نیست و هرگاه شترانش به پنج نفر برسند، در آن صورت یک رأس گوسفند به عنوان زکات می پردازد.

93- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ جَمِیعاً عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ: أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ صلوات الله علیه أَقْرَأَهُصَحِیفَةَ

اَلْفَرَائِضِ اَلَّتِی أَمْلاَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَطَّ عَلِیٌّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ فَقَرَأْتُ فِیهَا اِمْرَأَةٌ تَرَکَتْ زَوْجَهَا وَ أَبَوَیْهَا فَلِلزَّوْجِ اَلنِّصْفُ ثَلاَثَةُ أَسْهُمٍ وَ لِلْأُمِّ سَهْمَانِ اَلثُّلُثُ تَامّاً وَ لِلْأَبِ اَلسُّدُسُ سَهْمٌ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از محمّد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه کتاب ارثی را که به خط علی صلوات الله علیه و املای رسول الله صلّی اللّه علیه و آله بود در اختیار من نهاد. در آن کتاب چنین خواندم: اگر زنی بمیرد و شوهر و پدر و مادر او زنده باشند، برای شوهرش یک نیمۀ میراث، معادل سه سهم از شش سهم، برای مادرش یک سوم میراث، معادل دو سهم از شش سهم، منظور می شود و بقیۀ میراث، که یک سهم از شش سهم است، نصیب پدر خواهد بود.

ص: 180

94- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: نَشَرَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه صَحِیفَةً فَأَوَّلُ مَا تَلَقَّانِی فِیهَا اِبْنُ أَخٍ وَ جَدٌّ اَلْمَالُ بَیْنَهُمَا نِصْفَانِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ اَلْقُضَاةَ عِنْدَنَا لاَ یَقْضُونَ لاِبْنِ اَلْأَخِ مَعَ اَلْجَدِّ بِشَیْءٍ فَقَالَ إِنَّ هَذَا اَلْکِتَابَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از محمّد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه کتاب ارث را در برابر من باز کرد نخستین مسئله ای که دیدم این بود که برادرزاده با جد همۀ میراث را به دو نیم صاحب می شوند.

عرض کردم: قربانت گردم! قاضیان کوفه به این برادرزاده چیزی نمی دهند و همۀ میراث را از آن پدربزرگ می دانند.

فرمود: این کتاب با املای رسول الله صلّی اللّه علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه نوشته شده است.

95- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَزَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: نَظَرْتُ إِلَی صَحِیفَةٍیَنْظُرُ فِیهَا أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فَقَرَأْتُ فِیهَا مَکْتُوباً اِبْنُ أَخٍ وَ جَدٌّ اَلْمَالُ بَیْنَهُمَا سَوَاءٌ فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه إِنَّ مَنْ عِنْدَنَا لاَ یَقْضُونَ بِهَذَا اَلْقَضَاءِ وَ لاَ یَجْعَلُونَ لاِبْنِ اَلْأَخِ مَعَ اَلْجَدِّ شَیْئاً فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه أَمَا إِنَّهُ إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه مِنْ فِیهِ بِیَدِهِ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از محمّد بن مسلم روایت کرده که گفت: به صحیفه ای که حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه به آن نگریست نگاه کردم. در آن نوشته ای را خواندم که نوشته شده بود: اموال ارثی بین برادرزاده و پدربزرگ به صورت یکسان است.

پس به حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه عرض کردم: قضات ما چنین حکمی نمی کنند و برایبرادرزاده ای که همراه جد است، حقی در نظر نمی گیرند.

حضرت فرمود: آگاه باش! آن املای رسول الله صلی الله علیه و آله و خط علی صلوات الله علیه است که با دست خودش نوشته است.

96- أبان بن أبي عیاش عن سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ الهلالي قَالَ: سَمِعْتُ سَلْمَانَ یَقُولُ: سَمِعْتُ عَلِیّاً صلوات الله علیه بَعْدَ مَا قَالَ ذَلِکَ اَلرَّجُلُ مَا قَالَ وَ غَضِبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ دَفَعَ اَلْکَتِفَ-: أَلاَ نَسْأَلُ رَسُولَ اَللَّهِ عَنِ اَلَّذِی کَانَ أَرَادَ أَنْ یَکْتُبَ فِی اَلْکَتِفِ مِمَّا لَوْ کَتَبَهُ لَمْ یَضِلَّ أَحَدٌ وَ لَمْ یَخْتَلِفْ اِثْنَانِ فَسَکَتُّ حَتَّی إِذَا قَامَ مَنْ فِی اَلْبَیْتِ وَ بَقِیَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ صلوات الله علیهم وَ ذَهَبْنَا نَقُومُ أَنَا وَ صَاحِبِی أَبُو ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادُ قَالَ لَنَا عَلِیٌّ صلوات الله علیه اِجْلِسُوا فَأَرَادَ أَنْ یَسْأَلَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَحْنُ نَسْمَعُ فَابْتَدَأَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا أَخِی أَمَا سَمِعْتَ مَا قَالَ عَدُوُّ اَللَّهِ أَتَانِی جَبْرَئِیلُ قَبْلُ فَأَخْبَرَنِی أَنَّهُ

ص: 181

سَامِرِیُّ

هَذِهِ اَلْأُمَّةِ وَ أَنَّ صَاحِبَهُ عِجْلُهَا وَ أَنَّ اَللَّهَ قَدْ قَضَی اَلْفُرْقَةَ وَ اَلاِخْتِلاَفَ عَلَی أُمَّتِی مِنْ بَعْدِی فَأَمَرَنِی أَنْ أَکْتُبَ ذَلِکَ اَلْکِتَابَ اَلَّذِی أَرَدْتُ أَنْ أَکْتُبَهُ فِی اَلْکَتِفِ لَکَ وَ أُشْهِدَ هَؤُلاَءِ اَلثَّلاَثَةَ عَلَیْهِ اُدْعُ لِی بِصَحِیفَةٍ فَأَتَی بِهَا فَأَمْلَی عَلَیْهِ أَسْمَاءَ اَلْأَئِمَّةِ اَلْهُدَاةِ مِنْ بَعْدِهِ رَجُلاً رَجُلاً وَ عَلِیٌّ صلوات الله علیهیَخُطُّهُ بِیَدِهِ وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنِّی أُشْهِدُکُمْ أَنَّ أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَارِثِی وَ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ اَلْحَسَنُ ثُمَّ اَلْحُسَیْنُ ثُمَّ مِنْ بَعْدِهِمْ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ ثُمَّ لَمْ أَحْفَظْ مِنْهُمْ غَیْرَ رَجُلَیْنِ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدٍ ثُمَّ اِشْتَبَهَ اَلْآخَرُونَ مِنْ أَسْمَاءِ اَلْأَئِمَّةِ صلوات الله علیهم غَیْرَ أَنِّی سَمِعْتُ صِفَةَ اَلْمَهْدِیِّ وَ عَدْلَهُ وَ عَمَلَهُ وَ أَنَّ اَللَّهَ یَمْلَأُ بِهِ اَلْأَرْضَ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً ثُمَّ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنِّی أَرَدْتُ أَنْ أَکْتُبَ هَذَا ثُمَّ أَخْرُجَ بِهِ إِلَی اَلْمَسْجِدِ ثُمَّ أَدْعُوَ اَلْعَامَّةَ فَأَقْرَأَهُ عَلَیْهِمْ وَ أُشْهِدَهُمْ عَلَیْهِ فَأَبَی اَللَّهُ وَ قَضَی مَا أَرَادَ ثُمَّ قَالَ سُلَیْمٌ فَلَقِیتُ أَبَا ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادَ فِی إِمَارَةِ عُثْمَانَ فَحَدَّثَانِی ثُمَّ لَقِیتُ عَلِیّاً صلوات الله علیه بِالْکُوفَةِ وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ صلوات الله علیهما فَحَدَّثَانِی بِهِ سِرّاً مَا زَادُوا وَ لاَ نَقَصُوا کَأَنَّمَا یَنْطِقُونَ بِلِسَانٍ وَاحِدٍ.(1)

ابان بن ابی عیاش از سلیم بن قیس هلالی نقل می کند که گفت: شنیدم که سلمان می گفت: پس از آنکه آن مرد(عمر)، آن سخن زشت را گفت و رسول الله صلی اللّٰه علیه و آله خشمگین شد و استخوان کتف را برای نوشتن وصیّت رها کرد، شنیدم که علی صلوات الله علیه گفت: آیا از رسول الله صلی الله علیه و آله آنچه را که می خواست بر استخوان کتف بنویسد که اگر می نوشت احدی گمراه نمی شد و حتی دو نفر هم اختلاف پیدا نمی کردند، نپرسیم؟ خاموش شدم تا که هر کس در خانه بود برخاست و رفت و علی و فاطمه و حسن و حسین صلوات الله علیهم باقی ماندند، من و ابو ذر و مقداد هم می خواستیم برخیزیم و برویم که علی صلوات الله علیه به ما فرمود: بنشینید! می خواست از رسول الله صلی الله علیه و آله بپرسد و ما هم گوش کنیم. رسول الله صلی الله علیه و آله سخن را آغاز کرد و فرمود: ای برادر! شنیدی دشمن خدا چه گفت! اندکی پیش حضرت جبرئیل آمد و مرا خبر داد که او(عمر) سامری این امّت و رفیقش(ابوبکر) گوسالۀ آن است و اینکه خداوند پس از من اختلاف در این امّت را مقدّر فرموده و به من دستور داده که آن صحیفه را بنویسم، حال می خواهم آن را برای تو بر کتف بنویسم و این سه نفر را بر آن گواه گیرم، صحیفه ای بیاور. برای حضرتش کاغذی آورد. بر آن صحیفه نام ائمّۀ هدی صلوات الله علیهم را پس از خود، یکی پس از دیگری املاء فرمود وعلی صلوات الله علیه با دست خود نوشت. رسول الله صلی اللّٰه علیه و آله فرمود: من شما را گواه می گیرم که برادرم، وزیرم، وارثم و جانشینم در میان امّتم، حضرت علی بن ابی طالب است، سپس حسن سپس حسین، سپس نه نفر از فرزندان حسین صلوات الله علیهم. که من فقط نام دو نفر از آنان را به خاطر سپردم: علی و محمد، و نامهای دیگر ائمه را درست به خاطر ندارم ولییادم هست که ویژگی های حضرت مهدی صلوات الله علیه و عدالت و عملش را توصیف می فرمود و اینکه خداوند به وسیلۀ او زمین را پر از عدل و داد کند آن گونه که از ظلم و ستم لبریز شده باشد. سپس رسول الله صلی اللّٰه علیه و آله فرمود: می خواستم که این مطلب را بنویسم و با آن به مسجد بروم، مردم را فراخوانم و آنان را بر آن گواه گیرم. اما خدا نخواست و همان شد که می خواست.

سلیم گوید: در دورۀ خلافت عثمان، ابو ذر و مقداد را دیدم، این سخنان را برایم تعریف کردند. سپس علی صلوات الله علیه را در

ص: 182

کوفه دیدم، حسن و حسین صلوات الله علیهما محرمانه این سخنان را بی کم و زیاد برایم تعریف کردند، گویی همه به یک زبان سخن می گویند.

97- أَبَانِ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ الهلالي قَالَ: أَقْبَلْنَا مِنْ صِفِّینَ مَعَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه فَنَزَلَ الْعَسْکَرُ قَرِیباً مِنْ دَیْرِ نَصْرَانِیٍّ إِذْ خَرَجَ عَلَیْنَا مِنَ الدَّیْرِ شَیْخٌ جَمِیلٌ حَسَنُ الْوَجْهِ حَسَنُ الْهَیْئَةِ وَ السَّمْتِ مَعَهُ کِتَابٌ فِییَدِهِ حَتَّی أَتَی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه فَسَلَّمَ عَلَیْهِ بِالْخِلَافَةِ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه مَرْحَباً یَا أَخِی شَمْعُونَ بْنَ حَمُّونَ کَیْفَ حَالُکَ رَحِمَکَ اللَّهُ فَقَالَ بِخَیْرٍیَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدَ الْمُسْلِمِینَ وَ وَصِیَّ رَسُولِ رَبِّ الْعَالَمِینَ إِنِّی مِنْ نَسْلِ رَجُلٍ مِنْ حَوَارِیِّ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ علیه السلام وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَی أَنَا مِنْ نَسْلِ حَوَارِیِّ أَخِیکَ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ علیه السلام مِنْ نَسْلِ شَمْعُونَ بْنِ یُوحَنَّا وَ کَانَ أَفْضَلَ حَوَارِیِّ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ الِاثْنَیْ عَشَرَ وَ أَحَبَّهُمْ إِلَیْهِ وَ آثَرَهُمْ عِنْدَهُ وَ إِلَیْهِ أَوْصَی عِیسَی علیه السلام وَ إِلَیْهِ دَفَعَ کُتُبَهُ وَ عِلْمَهُ وَ حِکْمَتَهُ فَلَمْ یَزَلْ أَهْلُ بَیْتِهِ عَلَی دِینِهِ مُتَمَسِّکِینَ عَلَیْهِ لَمْ یَکْفُرُوا وَ لَمْ یُبَدِّلُوا وَ لَمْ یُغَیِّرُوا وَ تِلْکَ الْکُتُبُ عِنْدِی إِمْلَاءُ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ علیه السلام وَ خَطُّ أَبِینَا بِیَدِهِ وَ فِیهِ کُلُّ شَیْ ءٍ یَفْعَلُ النَّاسُ مِنْ بَعْدِهِ مَلِکٌ مَلِکٌ وَ مَا یَمْلِکُ وَ مَا یَکُونُ فِی زَمَانِ کُلِّ مَلِکٍ مِنْهُمْ حَتَّییَبْعَثَ اللَّهُ رَجُلًا مِنَ الْعَرَبِ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ مِنْ أَرْضٍ تُدْعَی تِهَامَةَ مِنْ قَرْیَةٍیُقَالُ لَهَا مَکَّةُ یُقَالُ لَهُ أَحْمَدُ الْأَنْجَلُ الْعَیْنَیْنِ الْمَقْرُونُ الْحَاجِبَیْنِ صَاحِبُ النَّاقَةِ وَ الْحِمَارِ وَ الْقَضِیبِ وَ التَّاجِ یَعْنِی الْعِمَامَةَ لَهُ اثْنَا عَشَرَ اسْماً ثُمَّ ذَکَرَ مَبْعَثَهُ وَ مَوْلِدَهُ وَ هِجْرَتَهُ وَ مَنْ یُقَاتِلُهُ وَ مَنْ یَنْصُرُهُ وَ مَنْ یُعَادِیهِ وَ کَمْ یَعِیشُ وَ مَا تَلْقَی أُمَّتُهُ بَعْدَهُ إِلَی أَنْ یُنْزِلَ اللَّهُ عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ علیه السلام مِنَ السَّمَاءِ فَذَکَرَ فِی ذَلِکَ الْکِتَابِ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله هُمْ خَیْرُ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ وَ أَحَبُّ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ إِلَی اللَّهِ وَ إِنَّ اللَّهَ وَلِیُّ مَنْ وَالاهُمْ وَ عَدُوُّ مَنْ عَادَاهُمْ مَنْ أَطَاعَهُمُ اهْتَدَیوَ مَنْ عَصَاهُمْ ضَلَّ طَاعَتُهُمْ لِلَّهِ طَاعَةٌ وَ مَعْصِیَتُهُمْ لِلَّهِ مَعْصِیَةٌ مَکْتُوبَةٌ فِیهِ أَسْمَاؤُهُمْ وَ أَنْسَابُهُمْ وَ نَعْتُهُمْ وَ کَمْ یَعِیشُ کُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ وَ کَمْ رَجُلٍ مِنْهُمْ یَسْتُرُ أَدِلَّةً لِلنَّاسِ حَتَّییُنْزِلَ اللَّهُ عِیسَی علیه السلام عَلَی آخِرِهِمْ فَیُصَلِّی عِیسَی علیه السلام خَلْفَهُ وَ یَقُولُ إِنَّکُمْ أَئِمَّةٌ لَا یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یَتَقَدَّمَکُمْ فَیَتَقَدَّمُ فَیُصَلِّی بِالنَّاسِ وَ عِیسَی علیه السلام خَلْفَهُ فِی الصَّفِّ أَوَّلُهُمْ وَ أَفْضَلُهُمْ وَ خَیْرُهُمْ لَهُ مِثْلُ أُجُورِهِمْ وَ أُجُورِ مَنْ أَطَاعَهُمْ وَ اهْتَدَی بِهُدَاهُمْ أَحْمَدُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ اسْمُهُ مُحَمَّدٌ وَ یَاسِینُ وَ الْفَتَّاحُ وَ الْخَتَّامُ وَ الْحَاشِرُ وَ الْعَاقِبُ وَ الْمَاحِی وَ فِی نُسْخَةٍ أُخْرَی مَکَانَ الْمَاحِی الْفَتَّاحُ وَ الْقَائِدُ وَ هُوَ نَبِیُّ اللَّهِ وَ خَلِیلُ اللَّهِ وَ حَبِیبُ اللَّهِ وَ صَفِیُّهُ وَ أَمِینُهُ وَ خِیَرَتُهُیَرَی تَقَلُّبَهُ فِی السَّاجِدِینَ وَ فِی نُسْخَةٍ أُخْرَییَرَاهُتَقَلُّبَهُ فِی السَّاجِدِینَیَعْنِی فِی أَصْلَابِ النَّبِیِّینَ وَ یُکَلِّمُهُ بِرَحْمَتِهِ فَیَذْکُرُ إِذَا ذَکَرَ وَ هُوَ أَکْرَمُ خَلْقِ اللَّهِ عَلَی اللَّهِ وَ أَحَبُّهُمْإِلَی اللَّهِ لَمْ یَخْلُقِ اللَّهُ خَلْقاً مَلَکاً مُقَرَّباً وَ لَا نَبِیّاً مُرْسَلًا آدَمَ فَمَنْ سِوَاهُ خَیْراً عِنْدَ اللَّهِ وَ لَا أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ مِنْهُ یُقْعِدُهُیَوْمَ الْقِیَامَةِ عَلَی عَرْشِهِ وَ یُشَفِّعُهُ فِی کُلِّ مَنْ شَفَعَ فِیهِ بِاسْمِهِ جَرَی الْقَلَمُ فِی اللَّوْحِ الْمَحْفُوظِ فِی أُمِّ الْکِتَابِ ثُمَّ أَخُوهُ صَاحِبُ اللِّوَاءِ إِلَییَوْمِ الْمَحْشَرِ الْأَکْبَرِ وَ وَصِیُّهُ وَ وَزِیرُهُ وَ خَلِیفَتُهُ فِی أُمَّتِهِ وَ أَحَبُّ خَلْقِ اللَّهِ إِلَی اللَّهِ بَعْدَهُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیهما وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدَهُ ثُمَّأَحَدَ عَشَرَ إِمَاماً مِنْ وُلْدِ مُحَمَّدٍ وَ وُلْدِ الْأَوَّلِ اثْنَانِ مِنْهُمْ سَمِّیَا ابْنَیْ هَارُونَ

ص: 183

شَبَّرَ وَ شَبِیرٍ وَ فِی نُسْخَةٍ أُخْرَی ثُمَّ أَحَدَ عَشَرَ مِنْ وُلْدِ وَلَدِهِ أَوَّلُهُمْ شَبَّرُ وَ الثَّانِی شَبِیرٌ وَ تِسْعَةٌ مِنْ شَبِیرٍ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ وَ فِی نُسْخَةِ الْأُولَی وَ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ أَصْغَرِهِمَا وَ هُوَ الْحُسَیْنُ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ آخِرُهُمْ الَّذِییُصَلِّی عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ علیه السلام خَلْفَهُ فِیهِ تَسْمِیَةُ کُلِّ مَنْ یَمْلِکُ مِنْهُمْ وَ مَنْیَسْتَتِرُ بِدِینِهِ وَ مَنْ یَظْهَرُ فَأَوَّلُ مَنْ یَظْهَرُ مِنْهُمْ یَمْلَأُ جَمِیعَ بِلَادِ اللَّهِ قِسْطاً وَ عَدْلًا وَ یَمْلِکُ مَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ حَتَّییُظْهِرَهُ اللَّهُ عَلَی الْأَدْیَانِ کُلِّهَا فَلَمَّا بُعِثَ النَّبِیُّصلی الله علیه و آله وَ أَبِی حَیٌّ صَدَّقَ بِهِ وَ آمَنَ بِهِ وَ شَهِدَ أَنَّهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ کَانَ شَیْخاً کَبِیراً لَمْ یَکُنْ بِهِ شُخُوصٌ فَمَاتَ وَ قَالَ یَا بُنَیَّ إِنَّ وَصِیَّ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ خَلِیفَتَهُ الَّذِی اسْمُهُ فِی هَذَا الْکِتَابِ وَ نَعْتُهُ سَیَمُرُّ بِکَ إِذَا مَضَی ثَلَاثَةٌ مِنْ أَئِمَّةِ الضَّلَالَةِ یُسَمَّوْنَ بِأَسْمَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ وَ نَعْتِهِمْ وَ کَمْ یَمْلِکُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ فَإِذَا مَرَّ بِکَ فَاخْرُجْ إِلَیْهِ وَ بَایِعْهُ وَ قَاتِلْ مَعَهُ عَدُوَّهُ فَإِنَّ الْجِهَادَ مَعَهُ کَالْجِهَادِ مَعَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ الْمُوَالِیَ لَهُ کَالْمُوَالِی لِمُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ الْمُعَادِیَ لَهُ کَالْمُعَادِی لِمُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ فِی هَذَا الْکِتَابِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (إِنَ) اثْنَیْ عَشَرَ إِمَاماً مِنْ قُرَیْشٍ وَ مِنْ قَوْمِهِ مِنْ أَئِمَّةِ الضَّلَالَةِ یُعَادُونَ أَهْلَ بَیْتِهِ وَ یَدَّعُونَ حَقَّهُمْ وَ یَمْنَعُونَهُمْ مِنْهُ وَ یَطْرُدُونَهُمْ وَ یَحْرِمُونَهُمْ وَ یَتَبَرَّءُونَ مِنْهُمْ وَ یُخِیفُونَهُمْ مُسَمَّوْنَ وَاحِداً وَاحِداً بِأَسْمَائِهِمْ وَ نَعْتِهِمْ وَ کَمْ یَمْلِکُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ وَ مَا یَلْقَی مِنْهُمْ وُلْدُکَ وَ أَنْصَارُکَ وَ شِیعَتُکَ مِنَ الْقَتْلِ وَ الْحَرْبِ وَ الْبَلَاءِ وَ الْخَوْفِ وَ کَیْفَیُدِیلُکُمُ اللَّهُ مِنْهُمْ وَ مِنْ أَوْلِیَائِهِمْ وَ أَنْصَارِهِمْ وَ مَا یَلْقَوْنَ مِنْ الذُّلِّ وَ الْحَرْبِ وَ الْبَلَاءِ وَ الْخِزْیِ وَ الْقَتْلِ وَ الْخَوْفِ مِنْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِیَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ابْسُطْیَدَکَ أُبَایِعْکَ بِأَنِّی أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ خَلِیفَةُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فِی أُمَّتِهِ وَ وَصِیُّهُ وَ شَاهِدُهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ حُجَّتُهُ فِی أَرْضِهِ وَ أَنَّ الْإِسْلَامَ دِینُ اللَّهِ وَ أَنِّی أَبْرَأُ مِنْ کُلِّ دِینٍ خَالَفَ دِینَ الْإِسْلَامِ فَإِنَّهُ دِینُ اللَّهِ الَّذِی اصْطَفَاهُ لِنَفْسِهِ وَ رَضِیَهُ لِأَوْلِیَائِهِ وَ إِنَّهُ دِینُ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ علیه السلام وَ مَنْ کَانَ قَبْلَهُ مِنْ أَنْبِیَاءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ هُوَ الَّذِی دَانَ بِهِ مَنْ مَضَی مِنْ آبَائِی وَ إِنِّی أَتَوَلَّاکَ وَ أَتَوَلَّی أَوْلِیَاءَکَ وَ أَبْرَأُ مِنْ عَدُوِّکَ وَ أَتَوَلَّی الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ وَ أَبْرَأُ مِنْ عَدُوِّهِمْ وَ مِمَّنْ خَالَفَهُمْ وَ بَرِئَ مِنْهُمْ وَ ادَّعَی حَقَّهُمْ وَ ظَلَمَهُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ ثُمَّ تَنَاوَلَ یَدَهُ فَبَایَعَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه نَاوِلْنِی کِتَابَکَ فَنَاوَلَهُ إِیَّاهُ وَ قَالَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه لِرَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ قُمْ مَعَ الرَّجُلِ فَأَحْضِرْ تَرْجُمَاناً یَفْهَمُ کَلَامَهُ فَلْیَنْسَخْهُ لَکَ بِالْعَرَبِیَّةِ فَلَمَّا أَتَاهُ بِهِ قَالَ لِابْنِهِ الْحَسَنِ یَا بُنَیَّ ایتِنِی بِالْکِتَابِ الَّذِی دَفَعْتُهُ إِلَیْکَیَا بُنَیَّ اقْرَأْهُ وَ انْظُرْ أَنْتَ یَا فُلَانُ فِی نُسْخَةِ هَذَا الْکِتَابِ فَإِنَّهُ خَطِّی بِیَدِی وَ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَقَرَأَهُ فَمَا خَالَفَ حَرْفاً وَاحِداً لَیْسَ فِیهِ تَقْدِیمٌ وَ لَا تَأْخِیرٌ کَأَنَّهُ إِمْلَاءُ رَجُلٍ وَاحِدٍ عَلَی رَجُلَیْنِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ شَاءَ لَمْ تَخْتَلِفِ الْأُمَّةُ وَ لَمْ تَفْتَرِقْ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَنْسَنِی وَ لَمْ یَضَعْ أَمْرِی وَ لَمْ یُخْمِلْ ذِکْرِیعِنْدَهُ وَ عِنْدَ أَوْلِیَائِهِ إِذْ صَغُرَ وَ خَمَلَ عِنْدَهُ ذِکْرُ أَوْلِیَاءِ الشَّیْطَانِ وَ حِزْبِهِ فَفَرِحَ بِذَلِکَ مَنْ حَضَرَ مِنْ شِیعَةِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ شَکَرَ کثِیرٌ مِمَّنْ حَوْلَهُ حَتَّی عَرَفْنَا ذَلِکَ فِی وُجُوهِهِمْ وَ أَلْوَانِهِمْ.(1)ابان بن ابی عیاش از سلیم بن قیس هلالی روایت کرده که گفت: با حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه از صفّین بازمی

ص: 184

گشتیم که لشکر در نزدیکی دیر راهبی فرود آمد. از آن دیر پیرمردی زیبا و خوش رو و خوش اندام بیرون آمد و در حالی که کتابی در دست داشت، خدمت حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه رسید و به ایشان با عنوان خلیفه سلام کرد. علی صلوات الله علیه به او فرمود: خوش آمدی برادر من شمعون بن حمّون! حالت چطور است خدایت رحمت کند؟ عرض کرد: خوبم ای امیرالمؤمنین و سرور مسلمانان و وصیّ رسول پرودگار جهانیان! من از نسل یکی از حواریون عیسی بن مریم علیه السلام هستم، - و بنا بر روایت دیگری من از نسل یکی از حواریون برادرت عیسی بن مریم علیه السلام هستم - از نسل شمعون بن یوحنّا که در میان دوازده حواری عیسی بن مریم علیه السلام بهترین بود و حضرت عیسی او را بیش از همه دوست می داشت و عزیز می شمرد و از این رو به او وصیت کرد و کتاب ها و علم و حکمت خود را به او سپرد، این چنین هنوز خاندانش بر دین او هستند و به دین او چنگ می اندازند و هرگز کفر نورزیده اند و تغییر نکرده اند و دگرگون نشده اند، آن کتاب ها به املای حضرت عیسی بن مریم و خط پدرمان نزد من است. در آن نوشته ها هر آن چه مردمان پس از او انجام دهند با نام پادشاهان شان یکی پس از دیگری و مُلک و رویدادهای روزگار هر یک آمده است، تا به آن گاه که خداوند مردی از قوم عرب را از فرزندان حضرت اسماعیل بن ابراهیم خلیل الله صلی الله علیه و آله از زمینی به نام تهامه در قریه ای به نام مکه برمی انگیزد، نام او احمد است صلی الله علیه و آله و چشمانش درشت و ابروانش پیوسته است و ناقه و الاغ و عصا و تاج یعنی عمامه و دوازده اسم دارد، سپس از محل میلاد و بعثت و هجرت او و نیز از نام کسانی که با او می جنگند و کسانی که او رایاری می دهند و کسانی که با او دشمنی می کنند و همچنین از سال های عمر او و پیشامدهای امت او پس از او یاد کرده است تا به آن گاه که خداوند حضرت عیسی بن مریم را از آسمان فرو می فرستد. در آن کتاب از سیزده مرد از فرزندان حضرت اسماعیل بن ابراهیم خلیل الله نام برده شده که بهترین آفریدگان خداوند هستند و او آنان را بیشتر از همه آفریدگانش دوست می دارد و دوست کسی است که با آنان دوست باشد و دشمن کسی است که با آنان دشمنی کند، هر کس از آنان فرمان بَرَد راه می جوید و هر کس از آنان سرپیچی کند گمراه می شود، فرمانبرداری از آنان فرمان بردن از خداوند است و سر پیچیدن از آنان سرپیچی از خداوند است، نام و نسب و نشان ایشان در آن نگاشته شده و آمده که هر یک از ایشانیکی پس از دیگری چقدر عمر می کند و هر یک از آنان چه ادلّه ای را از مردم پنهان می دارد تا این که خداوند حضرت عیسی را بر آخرین تن از آنان نازل می کند و حضرت عیسی علیه السلام پشت سر او نماز می خواند و می گوید شما چنان امامانی هستید که هیچ کس نباید از شما پیشی گیرد، آن گاه آن امام پیش می رود و با مردم نماز می گزارد و حضرت عیسی نیز پشت سرش در صف ایستاده است. اولین و برترین و بهترین آنان حضرت احمد صلّی الله علیه و آله است که پاداشی همچون پاداش همه آنان و پاداش کسانی که از ایشان فرمان می برند و از هدایت ایشان راه می جویند، دارد، او رسول خدا است و نامش محمد و یاسین و فتّاح و ختّام و حاشر و عاقب و ماحی - در نسخه ای دیگر فتّاح به جای ماحی - و قائد است، پیامبر و خلیل و حبیب و پاکدل و امین و برگزیده خداوند است و خداوند حرکت او را در میان سجده کنندگان می بیند - و در نسخه دیگری او و حرکتش را در میان سجده کنندگان می بیند - یعنی در صلب های پیامبران، و با رحمت خود با او سخن می گوید و هرگاه از خداوندیاد شود از او نیزیادمی شود، او ارجمندترین و محبوب ترین آفریدگان نزد خداوند است و خداوند هیچ فرشته مقرّب و هیچ پیامبر مرسلی را از آدم گرفته تا دیگران نیافریده که نزدش از او بهتر و محبوب تر باشد، خداوند در قیامت او را بر عرش خود می نشاند و شفاعت او را در حق هر کس شفاعت کند می پذیرد، قلم به نام او بر لوح محفوظ در اُم الکتاب جاری

ص: 185

شده است. پس از او حضرت علی بن ابی طالب است که برادر اوست و تا روز قیامت کبری صاحب لوای اوست و وصیّ و وزیر و جانشین او در میان امت اوست و پس از او محبوب ترین آفریدگان نزد خداوند است، پس از حضرت احمد صلی الله علیه و آله او ولی مؤمنین است و پس از او یازده تن از فرزندان حضرت محمد و او صلی الله علیه و آله، دو تن از آنان همنام پسران هارون شَبَّر و شبیر هستند - و در نسخه دیگری پس از او یازده تن از فرزندان فرزند او کهاولی شبَّر و دومی شبیر نام دارد و نه تن دیگریکی پس از دیگری از شبیر هستند - و نه تن دیگر از فرزندان پسر کوچکتر یعنی حسین صلوات الله علیه هستند و یکی پس از دیگری می آیند و آخرین ایشان همان امامی است که حضرت عیسی بن مریم پشت سرش نماز می خواند، در آن کتاب نام ایشان آمده است از آنان که فرمانروایی می کنند تا آنان که دین خود را پنهان می دارند و آنان که آن را آشکار می سازند، نخستین کس از آنان که ظهور می کند، سرتاسر زمین خدا را از عدل و داد پر می کند و بر مابین مشرق و مغرب چیره می شود و خداوند او را بر همه ادیان غالب می گرداند، وقتی رسول الله صلّی الله علیه و آله مبعوث شد، پدرم زنده بود و او را تصدیق کرد و به او ایمان آورد و شهادت داد که او رسول خدا است، پدرم که در آن هنگام مردی کهنسال بود و دیگر توانی نداشت، درگذشت. او به من گفت: ای پسرم! وصیّ حضرت محمد صلی الله علیه و آله و جانشین او که نام و نشانش در این کتاب آمده، در روزگار تو خواهد بود، پس از درگذشت سه تن از پیشوایان گمراهی که نام و نشان و قبیله و مدت حکومت هر یک چنین و چنان است؛ وقتی در روزگار تو ظهور کرد نزدش برو و با او بیعت کن و به همراهش با دشمنانش بجنگ که جهاد به همراه او همانند جهاد به همراه حضرت محمد صلی الله علیه و آله است و دوست دار او همانند دوست دار حضرت محمد صلی الله علیه و آله است و ستیزه جوی با او همانند ستیزه جو با حضرت محمد صلی الله علیه و آله است، ای امیرالمؤمنین! در این کتاب آمده که دوازده پیشوا از قریش و قوم خود او که پیشوایان گمراهی اند، با اهل بیت او دشمنی می کنند و حقّ آنان را برای خود می پندارند و آن را از ایشان می گیرند و آنان را طرد می کنند و در حرمان می گذارند و از آنان برائت می جویند و آنان را تهدید می کنند، نام و نشان و مدت حکومت یکایک آنان در این کتاب آمده و گفته شده که فرزندان و یاران و شیعیان تو، از کشتار و جنگ گرفته تا مصیبت و ترس، از دست آنان چه می کشند و نیز گفته شده که خداوند چگونه از آنان و دوستان و یارانشان انتقام می کشد و آنان، از ذلت و جنگ و مصیبت گرفته تا پستی و کشتار و ترس، از دست شما اهل بیت چه می کشند. ای امیرالمؤمنین! دستت را بگشا تا با تو بیعت کنم و شهادت دهم که هیچ خدایی جز خداییگانه نیست و حضرت محمد صلی الله علیه و آله بنده او و فرستاده اوست و تو جانشین رسول الله در میان امت او و وصیّ و شاهد او بر آفریدگان خدایی و حجت خدا در زمین او هستی، به راستی که اسلام دین خدا است و من از هر دینی که با اسلام مخالفت کند برائت می جویم، اسلام دینی است که خداوند برای خود برگزیده و برای دوستانش پسندیده است، اسلام دین حضرت عیسی بن مریم و پیامبران و رسولان پیش از اوست و پدران من نیز بر آن درگذشته اند، من ولایت تو و محبت دوستانت را برمی گیرم و از دشمنانت برائت می جویم وولایت امامانی که فرزندان تو هستند را برمی گیرم و از کسانی که با ایشان دشمنی و مخالفت می کنند و از ایشان برائت می جویند و حقّشان را به ناحق می گیرند، از اولین تا به آخرین شان، برائت می جویم. آن گاه دستش را جلو آورد و با حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بیعت کرد. آن گاه علی صلوات الله علیه به او فرمود: کتابت را بده. او کتابش را به ایشان داد. علی صلوات الله علیه به یکی از یارانش فرمود: با این مرد برو و ترجمانی بجوی که زبان او را بداند تا این کتاب را به عربی برگرداند. وقتی آن را خدمت ایشان باز آوردند به فرزند خود حضرت امام حسن مجتبی صلوات الله

ص: 186

علیه فرمود: ای پسرم! کتابی را که به تو داده بودم، بیاور. چون ایشان آن کتاب را آورد فرمود: پسرم! آن را بخوان، و تو ای فلانی ببین که این کتاب به خط من و املای رسول الله صلی الله علیه و آله است. آن مرد دید آن کتاب با کتاب خودش یک حرف هم تفاوت ندارد و هیچ تقدیم و تأخیری در آن نیست، گویا املاییک نفر به دو نفر است. آن گاه حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه خداوند را حمد و ستایش گفت و فرمود: ستایش از برای خداوندی است که اگر می خواست این امت اختلاف نکنند و میانشان تفرقه نیافتد، بی شک چنین می شد، و ستایش از برای خداوندی است که مرا فراموش نکرده و کار مرا وانگذارده و یاد مرا نزد خود و دوستانش فرو نگذارده، چرا که یاد دوستان و حزب شیطان نزد او حقیر و بی مایه گشته است. در آن هنگام شیعیان علی صلوات الله علیه که حاضر بودند شادمان شدند و بسیاری از اطرافیان حضرت خدا را شکر کردند و گروهی آنچنان ناراحت شدند که در چهره و رنگ رخسارشان آشکار شد.

98- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا إِبْرَاهِیمَ صلوات الله علیهیَقُولُ إِنَّ اللَّهَ أَوْحَی إِلَی مُحَمَّدٍ أَنَّهُ قَدْ فَنِیَتْ أَیَّامُکَ وَ ذَهَبَتْ دُنْیَاکَ وَ احْتَجْتَ إِلَی لِقَاءِ رَبِّکَ فَرَفَعَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله یَدَهُ إِلَی السَّمَاءِ بَاسِطاً وَ قَالَ اللَّهُمَّ عِدَتَکَ الَّتِی وَعَدْتَنِی إِنَّکَ لَا تُخْلِفُ الْمِیعَادَ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ أَنِ ائْتِ أُحُداً أَنْتَ وَ مَنْ تَثِقُ بِهِ فَأَعَادَ الدُّعَاءَ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ امْضِ أَنْتَ وَ ابْنُ عَمِّکَ حَتَّی تَأْتِیَ أُحُداً ثُمَّ اصْعَدْ عَلَی ظَهْرِهِ فَاجْعَلِ الْقِبْلَةَ فِی ظَهْرِکَ ثُمَّ ادْعُ وَحْشَ الْجَبَلِ تُجِبْکَ فَإِذَا أَجَابَتْکَ فَاعْمِدْ إِلَی جَفْرَةٍ مِنْهُنَّ أُنْثَی وَ هِیَ تُدْعَی الْجَفْرَةَ حِینَ نَاهَدَ قَرْنَاهَا الطُّلُوعَ وَ تَشْخُبُ أَوْدَاجُهَا دَماً وَ هِیَ الَّتِی لَکَ فَمُرِ ابْنَ عَمِّکَ لِیَقُمْ إِلَیْهَا فَیَذْبَحُهَا وَ یَسْلَخُهَا مِنْ قِبَلِ الرَّقَبَةِ وَ یَقْلِبُ دَاخِلَهَا فَتَجِدُهُ مَدْبُوغاً وَ سَأُنْزِلُ عَلَیْکَ الرُّوحَ وَ جَبْرَئِیلَ مَعَهُ دَوَاةٌ وَ قَلَمٌ وَ مِدَادٌ لَیْسَ هُوَ مِنْ مِدَادِ الْأَرْضِ یَبْقَی الْمِدَادُ وَ یَبْقَی الْجِلْدُ لَا تَأْکُلُهُ الْأَرْضُ وَ لَا یُبْلِیهِ التُّرَابُ لَا یَزْدَادُ کُلَّمَایُنْشَرُ إِلَّا جِدَّةً غَیْرَ أَنَّهُ یَکُونُ مَحْفُوظاً مَسْتُوراً فَیَأْتِی وَحْیٌیُعْلِمُ بِمَا کَانَ وَ مَا یَکُونُ إِلَیْکَ وَ تُمْلِیهِ عَلَی ابْنِ عَمِّکَ وَ لْیَکْتُبْ وَ یَمُدُّ مِنْ تِلْکَ الدَّوَاةِ فَمَضَی صلی الله علیه و آله حَتَّی انْتَهَی إِلَی الْجَبَلِ فَفَعَلَ مَا أَمَرَهُ فَصَادَفَ مَا وَصَفَ لَهُ رَبُّهُ فَلَمَّا ابْتَدَأَ فِی سَلْخِ الْجَفْرَةِ نَزَلَ جَبْرَئِیلُ وَ الرُّوحُ الْأَمِینُ وَ عِدَّةٌ مِنَ الْمَلَائِکَةِ لَا یُحْصِی عَدَدَهُمْ إِلَّا اللَّهُ وَ مَنْ حَضَرَ ذَلِکَ الْمَجْلِسَ ثُمَّ وَضَعَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه الْجِلْدَ بَیْنَیَدَیْهِ وَ جَاءَتْهُ الدَّوَاةُ وَ الْمِدَادُ أَخْضَرَ کَهَیْئَةِ الْبَقْلِ وَ أَشَدَّ خُضْرَةً وَ أَنْوَرَ ثُمَّ نَزَلَ الْوَحْیُ عَلَی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله فَجَعَلَ یُمْلِی عَلَی عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ یَکْتُبُ عَلِیٌّ صلوات الله علیه أَنَّهُ یَصِفُ کُلَّ زَمَانٍ وَ مَا فِیهِ وَ یُخْبِرُهُ بِالظَّهْرِ وَ الْبَطْنِ وَ خَبَّرَهُ بِکُلِّ مَا کَانَ وَ مَا هُوَ کَائِنٌ إِلَییَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ فَسَّرَ لَهُ أَشْیَاءَ لَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهَا إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ فَأَخْبَرَهُ بِالْکَائِنِینَ مِنْ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ أَبَداً إِلَییَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ أَخْبَرَهُ بِکُلِّ عَدُوٍّ یَکُونُ لَهُمْ فِی کُلِّ زَمَانٍ مِنَ الْأَزْمِنَةِ حَتَّی فَهِمَ ذَلِکَ کُلَّهُ وَ کَتَبَهُ ثُمَّ أَخْبَرَهُ بِأَمْرِ مَا یَحْدُثُ عَلَیْهِ مِنْ بَعْدِهِ فَسَأَلَهُ عَنْهَا فَقَالَ الصَّبْرَ الصَّبْرَ وَ أَوْصَی إِلَی الْأَوْلِیَاءِ بِالصَّبْرِ وَ أَوْصَی إِلَی أَشْیَاعِهِمْ بِالصَّبْرِ وَ التَّسْلِیمِ حَتَّییَخْرُجَ الْفَرَجُ وَ أَخْبَرَهُ بِأَشْرَاطِ أَوَانِهِ وَ أَشْرَاطِ وُلْدِهِ وَ عَلَامَاتٍ تَکُونُ فِی مُلْکِ بَنِی هَاشِمٍ فَمِنْ هَذَاالْکِتَابِ

اسْتُخْرِجَتْ أَحَادِیثُ الْمَلَاحِمِ کُلُّهَا وَ صَارَ الْوَصِیُّ إِذَا أَفْضَی إِلَیْهِ الْأَمْرُ تَکَلَّمَ بِالْعَجَبِ.(1)

ص: 187

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از حسن بن راشد روایت کرده که گفت: از حضرت امام موسی کاظم صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: خداوند به حضرت محمّد صلی الله علیه و آله وحی کرد که ایامت به پایان رسیده و مدت عمرت در دنیا تمام شده و باید به دیدار خدا بشتابی. رسول الله صلی الله علیه و آله دست خود را به آسمان بلند کرده گفت: بار خدایا! وعده ای به من داده ای و تو خلاف وعده نمی کنی!

خدا به او وحی کرد با کسی که به او اطمینان داری به جانب اُحد برو. رسول الله صلی الله علیه و آله دعای قبل را تکرار کرد و خداوند وحی به او کرد که با پسر عمویت به جانب اُحد برو، بر آن بالا برو و قبله را پشت سر خود قرار بده و حیوانات وحشی کوه را صدا بزن تا جوابت دهند. وقتی جواب دادند، یک بره میش چهار ماهه که تازه شاخ هایش شروع به در آمدن کرده و از رگ های گردنش خون جاری است، همان بره مربوط به تو است. به پسر عمویت بگو که آن را بکشد و از طرف گردن پوست بکند. وقتی پوست آن را برگرداند، می بینی که دباغی شده است.

به زودی روح الامین و جبرئیل با دوات و قلم و مرکب نازل می شود که البته از نوع مرکب های روی زمین نیست؛ اثر مرکب باقی می ماند و پوست هم کهنه نمی شود و زمین آن را از بین نمی برد و خاک موجب نابودی آن نمی شود و هر وقت باز کنی، تازه است و محفوظ و مستور خواهد بود. علم گذشته و آینده بر تو وحی می شود و تو آن را برای پسر عمویت می خوانی و او با همان دوات آنها را می نویسد.

رسول الله صلی الله علیه و آله به جانب اُحد رفت و طبق آنچه که دستور گرفته بود، عمل کرد و تمام چیزهایی که قبلا برایش توضیح داده شده بود، به وقوع پیوست. همین که شروع به پوست کندن بره کرد، جبرئیل و روح الامین نازل شد، با گروهی از ملائکه که تعداد آنها را جز خدا کسی نمی دانست و کسانی که در آن مجلس حضور داشتند. علی صلوات الله علیه پوست و مرکبی سبز رنگ، شبیه سبزه بلکه سبزتر از سبزی و روشن تر از آن را مقابل خود گذاشت.

سپس بر حضرت محمّد صلی الله علیه و آله وحی نازل شد و شروع به خواندن برای علی صلوات الله علیه کرد. آن جناب خصوصیات هر زمان و هر آنچه را که در آن زمان اتفاق می افتد می نوشت، و باطن و ظاهر آن را توضیح می داد و از تمام گذشته و آینده تا روز قیامت او را مطلع کرد، و مطالبی را برایش تفسیر کرد که جز خدا و راسخون در علم، از تأویل آن اطلاع ندارد. پس او را از تعداد اولیای خدا از ذریه خود تا روز قیامت مطلع کرد و تمام دشمنان خود را در هر زمان معرفی نمود که علی صلوات الله علیه متوجه تمام آنها شد و آنها را نوشت.

سپس او را از پیشامدهایی که پس از رسول الله صلی الله علیه و آله برایش پیش می آمد مطلع کرد. علی صلوات الله علیه وظیفه خود را پرسید. فرمود: باید صبر کنی، صبر! و به ائمه دستور صبر داد و به شیعیان ایشان نیز دستور صبر و تسلیم داد، تا فرج برسد. و علامت های آن زمان ها و علامات پیدایش آن را توضیح داد و نشانه هایی را که در فرمانروایی بنی هاشم است اطلاع داد. تمام وقایع و پیشامدها در همین کتاب وجود دارد و هر امامی که به امامت می رسد، مطالب عجیبی را به گوشمردم می رساند.

99- الشیخ عبد الله بن جعفر الحمیري، عن الْحَسَنُ بْنُ ظَرِیفٍ عَنْ أَبِیهِ ظَرِیفِ بْنِ نَاصِحٍ قَالَ: کُنْتُ مَعَ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ وَ مَعَهُ ابْنُهُ عَلِیٌ إِذْ مَرَّ بِنَا أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ صلوات الله علیهما فَسَلَّمَ عَلَیْهِ ثُمَّ جَازَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَعْرِفُ مُوسَی قَائِمَ آلِ مُحَمَّدٍ قَالَ فَقَالَ لِی إِنْ یَکُنْ أَحَدٌ یَعْرِفُهُ فَهُوَ ثُمَّ قَالَ وَ کَیْفَ لَا یَعْرِفُهُ

ص: 188

وَ عِنْدَهُ خَطُّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه وَ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله. فَقَالَ عَلِیٌّ ابْنُهُ یَا أَبَهْ کَیْفَ لَمْ یَکُنْ ذَاکَ عِنْدَ أَبِی زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ فَقَالَ یَا بُنَیَّ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ صلوات الله علیهما و آلهما سَیِّدُ النَّاسِ وَ إِمَامُهُمْ فَلَزِمَیَا بُنَیَّ أَبُوکَ زَیْدٌ أَخَاهُ فَتَأَدَّبَ بِأَدَبِهِ وَ تَفَقَّهَ بِفِقْهِهِ قَالَ فَقُلْتُ فَإِنَّهُ یَا أَبَتِ إِنْ حَدَثَ بِمُوسَی صلوات الله علیه حَدَثٌ یُوصِی إِلَی أَحَدٍ مِنْ إِخْوَتِهِ قَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا یُوصِی إِلَّا إِلَی ابْنِهِ أَ مَا تَرَی أَیْ بُنَیَّ هَؤُلَاءِ الْخُلَفَاءَ لَا یَجْعَلُونَ الْخِلَافَةَ إِلَّا فِی أَوْلَادِهِمْ.(1)

مرحوم شیخ عبدالله بن جعفر حمیری، با سند مذکور از ظریف بن ناصح روایت کرده که گفت: با حسین بن زید بودم و پسرش علی نیز با او بود که حضرت امام موسی بن جعفر صلوات الله علیهما از کنارمان عبور کردند؛ بر او سلام کردند و رد شدند. به حسین گفتم: فدایت شوم، آیا موسی قائم آل محمّد صلوات الله علیهم را می شناسد؟ گفت: اگر یک نفر او را بشناسد، همین ایشان است. بعد گفت: چطور او را نشناسد، و حال آن که نوشته ای به خط علی بن ابی طالب صلوات الله علیه که رسول الله صلی الله علیه و آله آن را املاء کرده، پیش اوست!؟

پسرش علی گفت: پدر جان، چرا آن نوشته نزد پدرم زید بن علی نبود؟ گفت: ای پسرم، علی بن حسین و محمّد بن علی صلوات الله علیهما و آلهما سرور و امام مردم بودند، پدرت زید ملازم برادر خود گردید و از آداب و فقاهتش را از ایشان آموخت، گفت: پدر جان، اگر برای حضرت امام موسی کاظم صلوات الله علیه اتفاقی بیفتد، ممکن است به یکی از برادرانش وصیت کند؟ گفت: نه به خدا، جز به فرزندش وصیت نخواهد کرد، پسرم مگر نمی بینی که این خلفاء خلافت را فقط به فرزندشان می سپارند!؟

100- الشیخ محمد بن الحسن الطوسي، عن يُونُسُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: أَقْرَأَنِی أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه صَحِیفَةَ کِتَابِ الْفَرَائِضِ- الَّتِی هِیَ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ خَطُّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ فَإِذَا فِیهَا إِنَّ السِّهَامَ لَا تَعُولُ.(2)

مرحوم شیخ طوسی، با سند مذکور از محمد بن مسلم روایت کرده که گفت: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه صحیفه ای از کتاب فرائض را برایم قرائت فرمودند و فرمودند به املاء رسول الله صلی الله علیه و آله و دست خطّ علی صلوات الله علیه بود، و در آن آمده بود که سهام ارث از حد مقرر تجاوز نمی کند.

101- قال الشیخ أحمد بن علي بن أبي طالب الطبرسي: رَوَی سُلَیْمُ بْنُ قَیْسٍ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ قَالَ: قَالَ لِی مُعَاوِیَةُ مَا أَشَدَّ تَعْظِیمَکَ لِلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ مَا هُمَا بِخَیْرٍ مِنْکَ وَ لاَ أَبُوهُمَا بِخَیْرٍ مِنْ أَبِیکَ وَ لَوْ لاَ أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتُ رَسُولِ اَللَّهِ لَقُلْتُ مَا أُمُّکَ أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ بِدُونِهَا قَالَفَغَضِبْتُ

مِنْ مَقَالَتِهِ وَ أَخَذَنِی مَا لاَ أَمْلِکُ فَقُلْتُ أَنْتَ لَقَلِیلُ اَلْمَعْرِفَةِ بِهِمَا وَ بِأَبِیهِمَا وَ أُمِّهِمَا بَلَی وَ اَللَّهِ إِنَّهُمَا خَیْرٌ مِنِّی وَ أَبُوهُمَا خَیْرٌ مِنْ أَبِی وَ أُمُّهُمَا خَیْرٌ مِنْ أُمِّی وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ فِیهِمَا وَ فِی أَبِیهِمَا وَ أَنَا غُلاَمٌ فَحَفِظْتُهُ مِنْهُ وَ رَعَیْتُهُ فَقَالَ مُعَاوِیَةُ وَ لَیْسَ فِی اَلْمَجْلِسِ غَیْرُ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما وَ اِبْنِ جَعْفَرٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ وَ اِبْنِ عَبَّاسٍ وَ أَخِیهِ اَلْفَضْلِ هَاتِ مَا سَمِعْتَ فَوَ اَللَّهِ مَا أَنْتَ بِکَذَّابٍ فَقَالَ إِنَّهُ أَعْظَمُ مِمَّا فِی نَفْسِکَ

ص: 189

قَالَ وَ إِنْ کَانَ أَعْظَمَ مِنْ أُحُدٍ وَ حَرَی فَآتِهِ مَا لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ أَمَا إِذَا قَتَلَ اَللَّهُ طَاغِیَتَکُمْ وَ فَرَّقَ جَمْعَکُمْ وَ صَارَ اَلْأَمْرُ فِی أَهْلِهِ وَ مَعْدِنِهِ- فَمَا نُبَالِی مَا قُلْتُمْ وَ لاَ یَضُرُّنَا مَا اِدَّعَیْتُمْ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: أَنَا أَوْلیٰ بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ فَمَنْ کُنْتُ أَوْلَی بِهِ مِنْ نَفْسِهِ فَأَنْتَ یَا أَخِی أَوْلَی بِهِ مِنْ نَفْسِهِ وَ عَلِیٌّ بَیْنَیَدَیْهِ فِی اَلْبَیْتِ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ عمرو بْنُ أُمِّ سَلَمَةَ وَ أُسَامَةُ بْنُ زَیْدٍ وَ فِی اَلْبَیْتِ فَاطِمَةُ صلوات الله علیها وَ أُمُّ أَیْمَنَ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ اَلزُّبَیْرُ بْنُ اَلْعَوَّامِ وَ ضَرَبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی عَضُدِهِ وَ أَعَادَ مَا قَالَ فِیهِ ثَلاَثاً ثُمَّ نَصَّ بِالْإِمَامَةِ عَلَی اَلْأَئِمَّةِ تَمَامَ اَلاِثْنَیْ عَشَرَ صلوات الله علیهم ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأُمَّتِی اِثْنَا عَشَرَ إِمَامَ ضَلاَلَةٍ کُلُّهُمْ ضَالٌّ مُضِلٌّ عَشَرَةٌ مِنْ بَنِی أُمَیَّةَ وَ رَجُلاَنِ مِنْ قُرَیْشٍ وِزْرُ جَمِیعِ اَلاِثْنَیْ عَشَرَ وَ مَا أَضَلُّوا فِی عُنُقِهِمَا- ثُمَّ سَمَّاهُمَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَمَّی اَلْعَشَرَةَ مِنْهُمَا قَالَ فَسَمِّهِمْ لَنَا قَالَ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ وَ صَاحِبُ اَلسِّلْسِلَةِ وَ اِبْنُهُ مِنْ آلِ أَبِی سُفْیَانَ وَ سَبْعَةٌ مِنْ وُلْدِ اَلْحَکَمِ بْنِ أَبِی اَلْعَاصِ أَوَّلُهُمْ مَرْوَانُ قَالَ مُعَاوِیَةُ لَئِنْ کَانَ مَا قُلْتَ حَقّاً هَلَکْتُ وَ هَلَکَتِ اَلثَّلاَثَةُ قَبْلِی وَ جَمِیعُ مَنْ تَوَلاَّهُمْ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ وَ لَقَدْ هَلَکَ أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ اَلتَّابِعِینَ مِنْ غَیْرِکُمْ وَ أَهْلِ اَلْبَیْتِ وَ شِیعَتِکُمْ - قَالَ اِبْنُ جَعْفَرٍ فَإِنَّ اَلَّذِی قُلْتُ وَ اَللَّهِ حَقٌّ سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ مُعَاوِیَةُ لِلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ اِبْنِ عَبَّاسٍ مَا یَقُولُ اِبْنُ جَعْفَرٍ؟ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ وَ مُعَاوِیَةُ بِالْمَدِینَةِ أَوَّلَ سَنَةٍ اِجْتَمَعَ عَلَیْهِ اَلنَّاسُ بَعْدَ قَتْلِ عَلِیٍّ صلوات الله علیه أَرْسِلْ إِلَی اَلَّذِی سَمَّی فَأَرْسَلَ إِلَی عُمَرَ بْنِ أُمِّ سَلَمَةَ وَ أُسَامَةَ فَشَهِدُوا جَمِیعاً أَنَّ اَلَّذِی قَالَ اِبْنُ جَعْفَرٍ حَقٌّ قَدْ سَمِعُوا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا سَمِعَهُ ثُمَّ أَقْبَلَ مُعَاوِیَةُ إِلَی اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ اِبْنِ عَبَّاسٍ وَ اَلْفَضْلِ وَ اِبْنِ أُمِّ سَلَمَةَ وَ أُسَامَةَ قَالَ کُلُّکُمْ عَلَی مَا قَالَ اِبْنُ جَعْفَرٍ؟ قَالُوا نَعَمْ قَالَ مُعَاوِیَةُ فَإِنَّکُمْ یَا بَنِی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ لَتَدَّعُونَ أَمْراً وَ تَحْتَجُّونَ بِحُجَّةٍ قَوِیَّةٍ إِنْ کَانَتْ حَقّاً وَ إِنَّکُمْ لَتَبْصُرُونَ عَلَی أَمْرٍ وَ تَسْتُرُونَهُ وَ اَلنَّاسُ فِی غَفْلَةٍ وَ عَمًی وَ لَئِنْ کَانَ مَا تَقُولُونَهُ حَقّاً لَقَدْ هَلَکَتِ اَلْأُمَّةُ وَ رَجَعَتْ عَنْ دِینِهَا وَ کَفَرَتْ بِرَبِّهَا وَ جَحَدَتْ نَبِیَّهَا إِلاَّ أَنْتُمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِوَ مَنْ قَالَ بِقَوْلِکُمْ وَ أُولَئِکَ قَلِیلٌ فِی اَلنَّاسِ فَأَقْبَلَ اِبْنُ عَبَّاسٍ عَلَی مُعَاوِیَةَ فَقَالَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبٰادِیَ اَلشَّکُورُ وَ قَالَ وَ قَلِیلٌ مٰا هُمْ وَ مَا تَعْجَبُ مِنِّییَا مُعَاوِیَةُ اِعْجَبْ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ إِنَّ اَلسَّحَرَةَ قَالُوا لِفِرْعَوْنَ فَاقْضِ مٰا أَنْتَ قٰاضٍ فَآمَنُوا بِمُوسَی وَ صَدَّقُوهُ ثُمَّ سَارَ بِهِمْ وَ مَنِ اِتَّبَعَهُمْ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَأَقْطَعَهُمُ اَلْبَحْرَ وَ أَرَاهُمُ اَلْعَجَائِبَ وَ هُمْ مُصَدِّقُونَ بِمُوسَی وَ بِالتَّوْرَاةِ یُقِرُّونَ لَهُ بِدِینِهِ ثُمَّ مَرُّوا بِأَصْنَامٍ تُعْبَدُ فَقَالُوا یٰا مُوسَی اِجْعَلْ لَنٰا إِلٰهاً کَمٰا لَهُمْ آلِهَةٌ قٰالَ إِنَّکُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ - وَ عَکَفُوا عَلَی اَلْعِجْلِ جَمِیعاً غَیْرَ هَارُونَ فَقَالُوا هٰذٰا إِلٰهُکُمْ وَ إِلٰهُ مُوسیٰ وَ قَالَ لَهُمْ مُوسَی بَعْدَ ذَلِکَ وَ اُدْخُلُوا اَلْأَرْضَ اَلْمُقَدَّسَةَ فَکَانَ مِنْ جَوَابِهِمْ مَا قَصَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِمْ فَقَالَ مُوسَی رَبِّ إِنِّی لاٰ أَمْلِکُ إِلاّٰ نَفْسِی وَ أَخِی فَافْرُقْ بَیْنَنٰا وَ بَیْنَ اَلْقَوْمِ اَلْفٰاسِقِینَ فَمَا اِتِّبَاعُ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ رِجَالاً سَوَّدُوهُمْ وَ أَطَاعُوهُمْ لَهُمْ سَوَابِقُ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَنَازِلُ قَرِیبَةٌ مِنْهَا وَ أَصْهَارُهُ مُقِرِّینَ بِدِینِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بِالْقُرْآنِ حَمَلَهُمُ اَلْکِبْرُ وَ اَلْحَسَدُ أَنْ خَالَفُوا إِمَامَهُمْ وَ وَلِیَّهُمْ بِأَعْجَبَ مِنْ قَوْمٍ صَاغُوا مِنْ حُلِیِّهِمْ عِجْلاً ثُمَّ عَکَفُوا عَلَیْهِیَعْبُدُونَهُ وَ یَسْجُدُونَ لَهُ وَیَزْعُمُونَ أَنَّهُ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ وَ اِجْتَمَعُوا عَلَی ذَلِکَ کُلُّهُمْ غَیْرَ هَارُونَ وَحْدَهُ وَ قَدْ بَقِیَ مَعَ صَاحِبِنَا اَلَّذِی هُوَ مِنْ نَبِیِّنَا بِمَنْزِلَةِهَارُونَ مِنْ مُوسَی

ص: 190

مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ نَاسٌ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ اَلزُّبَیْرُ ثُمَّ رَجَعَ اَلزُّبَیْرُ وَ ثَبَتَ هَؤُلاَءِ اَلثَّلاَثَةُ مَعَ إِمَامِهِمْ حَتَّی لَقُوا اَللَّهَ- وَ تَعْجَبُ یَا مُعَاوِیَةُ أَنْ سَمَّی اَللَّهُ مِنَ اَلْأَئِمَّةِ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ وَ قَدْ نَصَّ عَلَیْهِمْ رَسُولُ اَللَّهِ بِغَدِیرِ خُمٍّ وَ فِی غَیْرِ مَوْطِنٍ وَ اِحْتَجَّ بِهِمْ عَلَیْهِمْ وَ أَمَرَهُمْ بِطَاعَتِهِمْ وَ أَخْبَرَ أَنَّ أَوَّلَهُمْ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنَّهُ خَلِیفَتُهُ فِیهِمْ وَ وَصِیُّهُ وَ قَدْ بَعَثَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَیْشاًیَوْمَ مُؤْتَةَ فَقَالَ عَلَیْکُمْ بِجَعْفَرٍ فَإِنْ هَلَکَ فَزَیْدٌ فَإِنْ هَلَکَ فَعَبْدُ اَللَّهِ بْنُ رَوَاحَةَ فَقُتِلُوا جَمِیعاً أَ فَتَرَییَتْرُکُ اَلْأُمَّةَ وَ لَمْ یُبَیِّنْ لَهُمْ مَنِ اَلْخَلِیفَةُ بَعْدَهُ لِیَخْتَارُوا هُمْ لِأَنْفُسِهِمُ اَلْخَلِیفَةَ- کَانَ رَأْیُهُمْ لِأَنْفُسِهِمْ أَهْدَی لَهُمْ وَ أَرْشَدَ مِنْ رَأْیِهِ وَ اِخْتِیَارِهِ وَ مَا رَکِبَ اَلْقَوْمُ مَا رَکِبُوا إِلاَّ بَعْدَ مَا بَیَّنَهُ وَ مَا تَرَکَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی عَمًی وَ لاَ شُبْهَةٍ فَأَمَّا مَا قَالَ اَلرَّهْطُ اَلْأَرْبَعَةُ اَلَّذِینَ تَظَاهَرُوا عَلَی عَلِیٍّ صلوات الله علیه وَ کَذَبُوا عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ وَ زَعَمُوا أَنَّهُ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ لَمْ یَکُنْ لِیَجْمَعَ لَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ اَلنُّبُوَّةَ وَ اَلْخِلاَفَةَ فَقَدْ شَبَّهُوا عَلَی اَلنَّاسِ بِشَهَادَتِهِمْ وَ کَذِبِهِمْ وَ مَکْرِهِمْ قَالَ مُعَاوِیَةُ مَا تَقُولُ یَا حَسَنُ قَالَ یَا مُعَاوِیَةُ قَدْ سَمِعْتَ مَا قُلْتُ وَ مَا قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ اَلْعَجَبُ مِنْکَ یَا مُعَاوِیَةُ وَ مِنْ قِلَّةِ حَیَائِکَ وَ مِنْ جُرْأَتِکَ عَلَی اَللَّهِ حِینَ قُلْتَ قَدْ قَتَلَ اَللَّهُ طَاغِیَتَکُمْ وَ رَدَّ اَلْأَمْرَ إِلَی مَعْدِنِهِ فَأَنْتَ یَا مُعَاوِیَةُ مَعْدِنُ اَلْخِلاَفَةِ دُونَنَا؟ وَیْلٌ لَکَ یَا مُعَاوِیَةُ وَ لِثَلاَثَةٍ قَبْلَکَ اَلَّذِینَ أَجْلَسُوکَ هَذَا اَلْمَجْلِسَ وَ سَنُّوا لَکَ هَذِهِ اَلسُّنَّةَ لَأَقُولَنَّ کَلاَماً مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ لَکِنِّی أَقُولُ لِیَسْمَعَهُ بَنُو أَبِی هَؤُلاَءِ حَوْلِی إِنَّ اَلنَّاسَ قَدِ اِجْتَمَعُوا عَلَی أُمُورٍ کَثِیرَةٍ لَیْسَ بَیْنَهُمْ اِخْتِلاَفٌ فِیهَا لاَ تَنَازُعٌ وَ لاَ فُرْقَةٌ عَلَی شَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُوَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ عَبْدُهُ وَ اَلصَّلَوَاتِ اَلْخَمْسِ وَ اَلزَّکَاةِ اَلْمَفْرُوضَةِ وَ صَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجِّ اَلْبَیْتِ ثُمَّ أَشْیَاءَ کَثِیرَةٍ مِنْ طَاعَةِ اَللَّهِ لاَ تُحْصَی وَ لاَ یَعُدُّهَا إِلاَّ اَللَّهُ وَ اِجْتَمَعُوا عَلَی تَحْرِیمِ اَلزِّنَا وَ اَلسَّرِقَةِ وَ اَلْکَذِبِ وَ اَلْقَطِیعَةِ وَ اَلْخِیَانَةِ وَ أَشْیَاءَ کَثِیرَةٍ مِنْ مَعَاصِی اَللَّهِ لاَ تُحْصَی وَ لاَ یَعُدُّهَا إِلاَّ اَللَّهُ وَ اِخْتَلَفُوا فِی سُنَنٍ اِقْتَتَلُوا فِیهَا وَ صَارُوا فِرَقاً یَلْعَنُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ هِیَ اَلْوَلاَیَةُ وَ یَتَبَرَّأُ بَعْضُهُمْ عَنْ بَعْضٍ وَ یَقْتُلُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً أَیُّهُمْ أَحَقُّ وَ أَوْلَی بِهَا إِلاَّ فِرْقَةٌ تَتْبَعُ کِتَابَ اَللَّهِ وَ سُنَّةَ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَمَنْ أَخَذَ بِمَا عَلَیْهِ أَهْلُ اَلْقِبْلَةِ اَلَّذِی لَیْسَ فِیهِ اِخْتِلاَفٌ وَ رَدَّ عِلْمَ مَا اِخْتَلَفُوا فِیهِ إِلَی اَللَّهِ سَلِمَ وَ نَجَا بِهِ مِنَ اَلنَّارِ وَ دَخَلَ اَلْجَنَّةَ وَ مَنْ وَفَّقَهُ اَللَّهُ وَ مَنَّ عَلَیْهِ وَ اِحْتَجَّ عَلَیْهِ بِأَنْ نَوَّرَ قَلْبَهُ بِمَعْرِفَةِ وُلاَةِ اَلْأَمْرِ مِنْ أَئِمَّتِهِمْ وَ مَعْدِنِ اَلْعِلْمِ أَیْنَ هُوَ فَهُوَ عِنْدَ اَللَّهِ سَعِیدٌ وَ لِلَّهِ وَلِیٌّ وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَحِمَ اَللَّهُ اِمْرَأً عَلِمَ حَقّاً فَقَالَ أَوْ سَکَتَ فَسَلِمَ نَحْنُ نَقُولُ أَهْلَ اَلْبَیْتِ إِنَّ اَلْأَئِمَّةَ مِنَّا وَ إِنَّ اَلْخِلاَفَةَ لاَ تَصْلُحُ إِلاَّ فِینَا وَ إِنَّ اَللَّهَ جَعَلَنَا أَهْلَهَا فِی کِتَابِهِ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِ وَ إِنَّ اَلْعِلْمَ فِینَا وَ نَحْنُ أَهْلُهُ وَ هُوَ عِنْدَنَا مَجْمُوعٌ کُلُّهُ بِحَذَافِیرِهِ وَ إِنَّهُ لاَ یَحْدُثُ شَیْءٌ إِلَییَوْمِ اَلْقِیَامَةِ حَتَّی أَرْشُ اَلْخَدْشِ إِلاَّ وَ هُوَ عِنْدَنَا مَکْتُوبٌ بِإِمْلاَءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بِخَطِّ عَلِیٍّ صلوات الله علیه بِیَدِهِ- وَ زَعَمَ قَوْمٌ أَنَّهُمْ أَوْلَی بِذَلِکَ مِنَّا حَتَّی أَنْتَ یَا اِبْنَ هِنْدٍ تَدَّعِی ذَلِکَ وَ تَزْعُمُ أَنَّ عُمَرَ أَرْسَلَ إِلَی أَبِی أَنِّی أُرِیدُ أَنْ أَکْتُبَ اَلْقُرْآنَ فِی مُصْحَفٍ فَابْعَثْ إِلَیَّ بِمَا کَتَبْتَ مِنَ اَلْقُرْآنِ فَأَتَاهُ فَقَالَ تَضْرِبُ وَ اَللَّهِ عُنُقِی قَبْلَ أَنْ یَصِلَ إِلَیْکَ قَالَ وَ لِمَ؟ قَالَ لِأَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی قَالَ- وَ اَلرّٰاسِخُونَ فِی اَلْعِلْمِ إِیَّایَ عَنَی وَ لَمْ یَعْنِکَ وَ لاَ أَصْحَابَکَ فَغَضِبَ عُمَرُ - ثُمَّ قَالَ یَا اِبْنَ أَبِی طَالِبٍ تَحْسِبُ أَنَّ أَحَداً لَیْسَ عِنْدَهُ عِلْمٌ غَیْرَکَ مَنْ کَانَ یَقْرَأُ مِنَ اَلْقُرْآنِ شَیْئاً فَلْیَأْتِنِی بِهِ إِذَا جَاءَ رَجُلٌ فَقَرَأَ شَیْئاً مَعَهُ یُوَافِقُهُ فِیهِ آخَرُ کَتَبَهُ وَ إِلاَّ لَمْ یَکْتُبْهُ ثُمَّ قَالُوا قَدْ ضَاعَ مِنْهُ قُرْآنٌ کَثِیرٌ بَلْ کَذَبُوا وَ

ص: 191

اَللَّهِ بَلْ هُوَ مَجْمُوعٌ مَحْفُوظٌ عِنْدَ أَهْلِهِ ثُمَّ أَمَرَ عُمَرُ قُضَاتَهُ وَ وُلاَتَهُ اِجْتَهِدُوا آرَاءَکُمْ وَ اِقْضُوا بِمَا تَرَوْنَ أَنَّهُ اَلْحَقُّ فَلاَ یَزَالُ هُوَ وَ بَعْضُ وُلاَتِهِ قَدْ وَقَعُوا فِی عَظِیمَةٍ فَیُخْرِجُهُمْ مِنْهَا أَبِی لِیَحْتَجَّ عَلَیْهِمْ بِهَا فَتُجْمَعُاَلْقُضَاةُ

عِنْدَ خَلِیفَتِهِمْ وَ قَدْ حَکَمُوا فِی شَیْءٍ وَاحِدٍ بِقَضَایَا مُخْتَلِفَةٍ فَأَجَازَهَا لَهُمْ لِأَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی لَمْیُؤْتِهِ اَلْحِکْمَةَ وَ فَصْلَ اَلْخِطٰابِ وَ زَعَمَ کُلُّ صِنْفٍ مِنْ مُخَالِفِینَا مِنْ أَهْلِ هَذِهِ اَلْقِبْلَةِ أَنَّهُمْ مَعْدِنُ اَلْخِلاَفَةِ وَ اَلْعِلْمِ دُونَنَا فَنَسْتَعِینُ بِاللَّهِ عَلَی مَنْ ظَلَمَنَا وَ جَحَدَنَا حَقَّنَا وَ رَکِبَ رِقَابَنَا وَ سَنَّ لِلنَّاسِ عَلَیْنَا مَا یَحْتَجُّ بِهِ مِثْلُکَ وَ حَسْبُنَا اَللّٰهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ إِنَّمَا اَلنَّاسُ ثَلاَثَةٌ- مُؤْمِنٌ یَعْرِفُ حَقَّنَا وَ یُسَلِّمُ لَنَا وَ یَأْتَمُّ بِنَا فَذَلِکَ نَاجٍ مُحِبٌّ لِلَّهِ وَ لِی وَ نَاصِبٌ لَنَا اَلْعَدَاوَةَ یَتَبَرَّأُ مِنَّا وَ یَلْعَنُنَا وَ یَسْتَحِلُّ دِمَاءَنَا وَ یَجْحَدُ حَقَّنَا وَ یَدِینُ اَللَّهَ بِالْبَرَاءَةِ مِنَّا فَهَذَا کَافِرٌ مُشْرِکٌ وَ إِنَّمَا کَفَرَ وَ أَشْرَکَ مِنْ حَیْثُ لاَ یَعْلَمُ کَمَا یَسُبُّوا اَللّٰهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ کَذَلِکَ یُشْرِکُ بِاللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ رَجُلٌ آخِذٌ بِمَا لاَ یُخْتَلَفُ فِیهِ وَ رَدَّ عِلْمَ مَا أَشْکَلَ عَلَیْهِ إِلَی اَللَّهِ مَعَ وَلاَیَتِنَاوَ لاَ یَأْتَمُّ بِنَا وَ لاَ یُعَادِینَا وَ لاَ یَعْرِفُ حَقَّنَا فَنَحْنُ نَرْجُو أَنْ یَغْفِرَ اَللَّهُ لَهُ وَ یُدْخِلَهُ اَلْجَنَّةَ فَهَذَا مُسْلِمٌ ضَعِیفٌ فَلَمَّا سَمِعَ مُعَاوِیَةُ أَمَرَ لِکُلٍّ مِنْهُمْ بِمِائَةِ أَلْفِ دِرْهَمٍ- غَیْرَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ اِبْنِ جَعْفَرٍ فَإِنَّهُ أَمَرَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ بِأَلْفِ أَلْفِ دِرْهَمٍ.(1)

مرحوم شیخ طبرسی می گوید: سليم بن قيس از عبد اللَّه بن جعفر روايت كرده كه گفت: روزى معاويه مرا گفت: چقدر به حسن و حسين تعظيم و تكريم مى كنى؟! نه آن دو از تو بهتر و نه پدرشان از پدر تو نيكوتر، و اگر نبود وجود فاطمه دختر رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله مى گفتم: مادرت اسماء بنت عميس كمتر از فاطمه نيست!.

عبد اللَّه گويد: از اين گفتار او به خشم آمده و نتوانستم جلوى خود را بگيرم و گفتم: به راستى شناخت تو نسبت به حسن و حسين و پدر و مادرشان صلوات الله علیهم بسيار قليل و اندك است، آرى به خدا آن دو بهتر از من و پدرشان بهتر از پدرم و مادرشان بهتر و نيكوتر از مادر من است، من خود از رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله شنيدم كه در باره آن دو و پدرشان مطالبى فرمود در حالى كه من پسركى بودم با اين حال همه را حفظ داشته و به خاطر سپرده ام.

معاويه گفت: آنچه شنيدى بگو- و در آن مجلس جز او و حضرت امام حسن و حضرت امام حسين صلوات الله علیهما و ابن عبّاس و برادرش فضل كسى ديگرى نبود-، كه به خدا قسم تو دروغگو نيستى، عبد اللَّه گفت: آنها بزرگتر از چيزى است كه در دل دارى.

معاويه گفت: هر چند بزرگتر از كوه احد و حراء باشد، و تا وقتى كه كسى از أهل شام اينجا نباشد در نظر من هيچ تفاوتى نمى كند!! و اكنون كه خداوند سركرده شما را كشته و جمع شما را پراكنده ساخته و حكومت به أهل و معدن آن رسيده ديگر اهمّيتى به گفته هاى شما نداده و ادّعايتان هيچ زيانى به من نمى رساند.

عبد اللَّه گفت: شنيدم رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله مى فرمود: من به تمام أهل ايمان به جان خودشان شايسته ترم، پس هر كه من از نفس خود بر او اولى و شايسته ترم پس تو اى برادرم بر او از خودش اولى و شايسته ترى، و على صلوات الله علیه در خانه روبروى آن حضرت بود و حسن و حسين صلوات الله علیهما و عمر بن امّ سلمه و اسامة بن زيد، و حضرت فاطمه صلوات الله علیها و أمّ أيمن و أبو ذرّ و مقداد و زبير بن عوّام نيز حضور داشتند، و آن حضرت دست مبارك خود را بر بازوى او زده و سه بار اين

ص: 192

كلام را تكرار فرمود، سپس نصّ و تصريح بر تمام امامان دوازده گانه نمود.

سپس فرمود: امّت من دوازده خليفه و حاكم خواهند داشت كه جملگى گمراه و گمراه كننده اند، دهنفر ايشان از بنی اميّه و دو نفرشان از قريش است، و بار گناه تمامى اين ده نفر بر دوش همان دو نفر است، سپس رسول الله نام آن دو را برده و نام تك تك آن ده نفر را نيز گفت.

معاويه گفت: نامشان را بگو، گفت: فلانى(ابوبکر) و فلانى(عمر)، و صاحب سلسله و فرزندش از آل أبى سفيان و هفت تن از فرزندان حكم بن ابى العاص، كه اوّل آنان مروان است.

معاويه گفت: اگر ماجرا اين گونه است كه تو گفتى كه من از هلاك شدگانم، و نيز هر سه نفر قبل از من و تمام طرفداران شان از اين امّت همه نابودند، و با اين سخن همه صحابه از مهاجر و انصار و تابعين جز شما أهل بيت و شيعيان تان هلاك و نابودند!

عبد اللَّه گفت: به خدا آنكه گفتم حقّى است كه از رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله شنيدم.

معاويه خطاب به حسن و حسين صلوات الله علیهما و ابن عبّاس گفت: عبد اللَّه چه مى گويد؟

ابن عبّاس به معاويه- در حالى كه أوّلين سفر معاويه- پس از شهادت حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه به مدينه بود گفت: افرادى كه او نام برد حاضر كن، پس بدنبال عمر بن أمّ سلمه و اسامه فرستاد، پس همگى بر حقّانيّت عبد اللَّه بن جعفر گواهى دادند كه همان كه او شنيده اينان نيز از رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله شنيده اند.

سپس معاويه روى به جانب حضرت امام حسن و حضرت امام حسين صلوات الله علیهما و ابن عبّاس و فضل و عمر و اسامه كرده و گفت: نظر شما نيز همان است كه ابن جعفر گفت؟ همگى گفتند: آرى.

معاويه گفت: شما اى فرزندان عبد المطّلب دعوى كارى (حكومت) داريد، و در صورت حقيقت؛ احتجاج به حجّت قوى و محكمى مى كنيد، و شما همگى انتظار كارى را مى كشيد و آن را مخفى مى داريد و مردم همگى غافل و چشم بسته اند، و اگر آنچه گفتيد راست باشد به راستى تمام امّت هلاك و مرتدّ از دين و كافر به خداى و منكر پيامبرند جز شما أهل بيت و طرفداران تان، و آنها در صد كم و قليلى از مردمند.

ابن عبّاس به معاويه گفت: خداوند مى فرمايد: «و تعداد قليلى از بندگانم شكرگزارند». (سوره سبأ آیه 13)، و نيز فرموده: «و تعداد آنها قليل و اندك است». (سوره ص آیه 24)

و اى معاويه چرا از من در شگفتى، از بنى اسرائيل در عجب باش آنگاه كه ساحران به فرعون گفتند:«در حقّ ما هر چه توانى بكن» (سوره طه آیه 72)، پس همگى به حضرت موسى ايمان آورده و تصديقش كردند، سپس با ايشان و تمام طرفداران خود از بنى اسرائيل به راه افتاد تا اينكه دريا راه را بر ايشان بست، و در آنجا نيز عجايبى را به ايشان نماياند، و ايشان همگى تصديق كننده حضرت موسى و معترف به تورات و دين او بودند، سپس با عبور از كنار بتانى كه عبادت مى شدند گفتند: «اى موسى براى ما نيز خدايى همچون اينان قرار ده [موسى گفت: ] اينان مردمى جاهل پيشه اند». (سوره اعراف آیه 138)، سپس همگى جز حضرت هارون سرگرم گوساله پرستى شده و گفتند: «اين خداى شما و خداى موسى است». (سوره طه آیه 88)، پس از آن موسى عليه السّلام به ایشان فرمود: «به زمين مقدّس داخل شويد». (سوره مائده آیه 21)، و جوابشان همان بود كه حكايتش را خداوند در قرآن فرمود و حضرت موسى گفت: «خدايا من جز بر خود و برادرم مالك و فرمانروا نيستم، ميان ما و اين قوم فاسق نافرمان

ص: 193

جدائى انداز». (سوره مائده آیه 25)

كار اين امّت نيز عجيب تر از كار بنى اسرائيل نيست، اين امّت مردانى را آقا و سيّد داشته و اطاعتنموده كه داراى سوابق درخشان و منزلت نيكو با رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله بودند و اصهار و قوم همسرانى بودند كه به دين حضرت محمّد صلی الله علیه و آله و قرآن اعتراف داشتند، تا اينكه كبر و حسد اينان را واداشت تا مخالفت امام و ولىّ خود كنند، همانند قوم حضرت موسى كه مجسّمه گوساله اى را ساخته و اطرافش به عبادت پرداخته و سجده اش نمودند، و پنداشتند كه ربّ- العالمين است و همگى جز حضرت هارون مرتكب اين عمل شدند.

و همچنين در قضاياى پس از وفات رسول الله صلی الله علیه و آله جز رفيق ما (حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه) از أهل بيتش كه منزلتش نزد آن حضرت همچون حضرت هارون بود نزد حضرت موسى و گروه اندكى چون: سلمان و أبو ذرّ و مقداد و زبير- سپس زبير بازگشت و اين سه نفر با امامشان تا دم مرگ- ثابت ماندند.

و تو اى معاويه آيا تعجّب مى كنى كه خداوند نام تك تك ائمّه صلوات الله علیهم را برده باشد، با اينكه رسول الله صلی الله علیه و آله در غدير خمّ به نام تمام آنان تصريح فرموده بود، و به آنان بر تمام امّت احتجاج كرده امر به اطاعت شان نموده بود. و به ايشان گفته بود كه أوّل ايشان حضرت علىّ بن أبى طالب صلوات الله علیه است كه او ولىّ تمام أهل ايمان از زن و مرد است، و اينكه او خليفه و وصىّ او در ميان شان مى باشد، و رسول الله صلی الله علیه و آله در روز مؤته لشكرى را روانه ساخته و فرمود: امير شما جعفر است، اگر شهيد شد زيد، و پس از او عبد اللَّه بن رواحه است، پس همگى شهيد شدند، با اين حال تو فكر مى كنى رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله امّت را بدون تعيين خليفه ترك كرده، تا اينكه خودشان اميرى انتخاب كنند، مانند آن است كه رأى و نظر ايشان از رأى و اختيار رسول الله صلی الله علیه و آله بهتر و درست تر است؟! و امّت مرتكب خطايى نشد جز آنكه قبلًا براى آنان تبيين شده بود، و رسول الله صلی الله علیه و آله ايشان را در كورى و شبهه رها نفرمود.

و امّا آنچه آن گروه چهار نفره عليه حضرت اميرالمؤمنين صلوات الله علیه اظهار مخالفت نموده و با كذب بر رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله از قول آن حضرت گفتند كه فرموده: خداوند قصد آن را نداشته و ندارد كه براى ما اهل بيت؛ نبوّت و خلافت را جمع نمايد. با اين تهمت و افتراء و شهادت دروغ و مكّارانه همه امّت را به شبهه انداختند.

معاويه گفت: اى حسن تو چه مى گويى؟

فرمود: اى معاويه، گفتگوى تو و ابن عبّاس را شنيدم، عجب از كمى حيا و جرأت تو بر خداوند آنگاه كه گفتى: «خدا طاغيه شما را به قتل رسانده و امر را به معدن خود بازگرداند»، آيا با بودن ما چون تويى معدن خلافت است؟! عذاب بر تو و سه نفر پيش از تو كه بر اين مسند تكيه زدند، و اين سنّت زشت را براى تو به ارمغان گذاشتند، اكنون سخنى را بر زبان رانم كه تو در خور آن نيستى، لكن براى اين مى گويم كه فرزندان پدرم در اين جمع آن را بشنوند: بى شكّ مردم در زمان رسول الله صلی الله علیه و آله بر امور بسيار كه خير و رضاى حضرت حقّ در آن بود شركت نمودند بى آنكه ميان شان هيچ اختلاف و تنازع و جدايى باشد، يكى شهادت بر كلمه طيّبه «لا إله إلّا اللَّه»، و ديگر «محمّد رسول اللَّه و عبده» و اداى نمازهاى پنجگانه، و پرداخت زكات واجب، و گرفتن روزه ماه رمضان، و انجام حجّ خانه، و امور بسيارى كه در طاعت خداوند بود كه شمارش آنها را فقط خدا مى داند، و اجماع كردند بر تحريم زنا و شرب خمر و سرقت و كذب و قطع رحم، و خيانت و موارد بسيارى از معاصى خداوند كه شمارش را جز خدا كسى

ص: 194

نداند.

و بر سر اختلاف سنّت هايى جنگيدند و به گروههاى مختلفى متفرّق شدند كه هر كدام ديگرى را لعن و از ديگرى تبرّى و بيزارى مى جست- و آن كلمه «ولايت» بود و بر سر آن به جنگ برخاستند كه: ما احقّ و اولى به امر ولايت و خلافتيم- جز فرقه اىكه تبعيّت كتاب خدا و پيروى سنّت رسول الله را نمود، پس هر كه مطابق رفتار أهل قبله- كه اجماعى است- عمل كند و موارد اختلافى را به خدا واگذارد جان سالم بدر برده و از آتش جهنّم نجات يافته و به بهشت رود، و هر كه را كه خداوند توفيق داده مورد منّت خود قرار دهد و حجّت خود را بر او تمام سازد به آنكه دل آن بنده پسنديده خود را منوّر به نور معرفت ولات امر از امامان دوازده گانه و معدن علم كه آن در كدام مقرّ مستقرّ است گرداند پس آن بنده در نزد خداوند سعيد و خوشبخت و از اولياى او به شمار خواهد رفت، و حال آنكه خود رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله فرموده: «رحمت حضرت حقّ بر آن كس باد كه عالم به حقّى گرديد و به ديگران گفت و غنيمت يافت، يا خموش گشته و جان سالم بدر برد».

نظر ما اهل بيت اين است كه: بى شكّ امامان از ما هستند، و خلافت جز براى ما خانواده شايسته ديگرى نيست، و خداوند تبارك و تعالى بى هيچ شكّى به تصريح در كتاب و سنّت ما را أهل آن ساخته، و علم نزد ما و فقط ما أهل آن هستیم، و مجموع آن در نزد ما ثابت و عيان و درخشان است و آنچه بر ما ظاهر است چيزى بر آن تا روز قيامت حادث و زيادت نخواهد شد، حتّى ديه خراش كه آن تنها نزد ما به املاء رسول الله صلّى اللَّه عليه و آله و خطّ مبارک على صلوات الله علیه محفوظ و مكتوب است.

و گروهى پنداشتند كه اينان از ما به امر خلافت شايسته ترند، حتّى تو اى پسر هند نيز ادّعاى آن را نمودى، و پنداشتى كه عمر به دنبال پدرم (حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه) فرستاده و گفت: من قصد كتابت قرآن در مصحفى را دارم آنچه از مكتوبات قرآن نزد خود دارى نزد من فرست، او نيز آمده و گفت: به خدا اگر چنين مى كردم قبل از رسيدن آن به دستت گردن مرا مى زدى، عمر گفت: براى چه؟ حضرت گفت: زيرا خداوند در قرآن مى فرمايد: «و راسخان در علم» مراد خداوند من هستم نه تو و اصحابت، عمر غضبناك شده و گفت: اى پسر ابى طالب، فكر مى كنى هيچ كس جز تو علمى ندارد!؟، پس هر كه مقدارى از قرائت قرآن مى داند آن را نزد من آرد. بدين ترتيب هر كه مقدارى از قرآن را در سينه داشت و يك نفر هم شهادت مى داد آن آيه را مكتوب مى داشت و گر نه نمى پذيرفت.

سپس شايع ساختند كه مقدار زيادى از قرآن ضايع شد؛ به خدا سوگند كه دروغ گفتند، تمامى قرآن در نزد اهل قرآن محفوظ است.

سپس عمر بن خطّاب به قضات و واليان خود امر نمود كه در نظرات خود اجتهاد كرده به آنچه حقّ است رأى و فتوا دهند، از اين به بعد بود كه او و برخى از واليانش در كار عظيم و خطيرى وارد شدند، و پدرم صلوات الله علیه بود كه براى اتمام حجّت در اين راه از مشكلات عظيم نجات شان مى داد، امّا در بعضى امور قضات و ولات نزد خليفه حاضر شده و نظرات مختلف ابراز مى داشتند و عمر بن خطّاب نيز تجويز مى كرد، زيرا خداوند متعال وى را علم حكمت و فصل الخطاب نداده، و هر صنف از اصناف مخالف ما كه از اهل قبله هم بودند مى پنداشت كه گروه او معدن خلافت و علم است نه ما اهل بيت رسول الله صلی الله علیه و آله!، پس ما نيز بر ظالمان و منكرين حقّ ما، و آنان كه بر ما مستولى شدند و بر زيان ما براى ما سنّتى تراشيدند كه مانند تويى بر آن احتجاج نمايد از خداوند طلب يارى مى كنيم، و خداوند ما را كافى است و همو وكيل خوبى است.

ص: 195

هر آينه مردمان سه گروه اند: أوّل مؤمنى كه حقّ ما را شناخته و ما را به ولايت و امام مسلّم دارد و آن را به ما واگذارد، پس او نجات يافته و محبّ خدا و ولىّ او است. دوم فردى ناصبى كه دشمنى ما ظاهر و از ما تبرّى جسته و لعن ما نمايد، و ريختن خون ما را حلال و حقّ ما را انكار مى كند، و برائت از ما را جزء دينش مى داند، پس او كافر است و مشرك است و فاسق، و بى شكّ او از جايى كه نمى داند به كفر و شرك افتاده همچنان كه خداوند را از سر كين بدون علم سبّ و دشنام مى دادند، اين چنين فردى بدون علم مبتلا به شرك خدا شده است.

و ديگرى مردى است كه موارد اجماعى را پذيرفته، و موارد مشكله را به خدا واگذار مى كند، امّا با ولايت ما باشد، و به ما نه اقتدا كند و نه دشمنى، و از حقّ ما نيز بى خبر باشد، پس برايش اميد مغفرت و ورود به بهشت داريم و چنين فردى: مسلمان ضعيف است. وقتى معاويه اين كلام را شنيد براى هر كدام از آنان يك صد هزار درهم مقرّر كرد، جز حضرت امام حسن و حضرت امام حسين صلوات الله علیهما و ابن عبّاس، كه به هر كدام شان يك مليون درهم پرداخت نمود.

102- أبان بن أبي عیاش عن سُلَيْمٌ بن قیس الهلالي قَالَ: لَمَّا قُتِلَ اَلْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ صلوات الله علیهما بَكَى اِبْنُ عَبَّاسٍ بُكَاءً شَدِيداً. ثُمَّ قَالَ مَا لَقِيَتْ هَذِهِ اَلْأُمَّةُ بَعْدَ نَبِيِّهَا. اَللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ أَنِّي لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ وَلِيٌّ وَ لِوُلْدِهِ، وَ مِنْ عَدُوِّهِ وَ عَدُوِّهِمْ بَرِيءٌ، وَ إِنِّي أُسَلِّمُ لِأَمْرِهِمْ. لَقَدْ دَخَلْتُ عَلَى عَلِيٍّ صلوات الله علیه بِذِي قَارٍ ،فَأَخْرَجَ إِلَيَّ صَحِيفَةً وَ قَالَ لِي: يَا اِبْنَ عَبَّاسٍ، هَذِهِ صَحِيفَةٌ أَمْلاَهَا عَلَيَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ خَطِّي بِيَدِي. فَقُلْتُ :يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ، اِقْرَأْهَا عَلَيَّ فَقَرَأَهَا، فَإِذَا فِيهَا كُلُّ شَيْءٍ كَانَ مُنْذُ قُبِضَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ إِلَى مَقْتَلِ اَلْحُسَيْنِ صلوات الله علیه وَ كَيْفَ يُقْتَلُ وَ مَنْ يَقْتُلُهُ وَ مَنْ يَنْصُرُهُ وَ مَنْ يُسْتَشْهَدُ مَعَهُ. فَبَكَى بُكَاءً شَدِيداً وَ أَبْكَانِي. فَكَانَ فِيمَا قَرَأَهُ عَلَيَّ: كَيْفَ يُصْنَعُ بِهِ وَ كَيْفَ يُسْتَشْهَدُ فَاطِمَةُ صلوات الله علیها وَ كَيْفَ يُسْتَشْهَدُ

اَلْحَسَنُ صلوات الله علیه اِبْنُهُ وَ كَيْفَ تَغْدِرُ بِهِ اَلْأُمَّةُ، فَلَمَّا أَنْ قَرَأَ كَيْفَ يُقْتَلُ اَلْحُسَيْنُ صلوات الله علیه وَ مَنْ يَقْتُلُهُ أَكْثَرَ اَلْبُكَاءَ ثُمَّ أَدْرَجَ اَلصَّحِيفَةَ وَ قَدْ بَقِيَ مَا يَكُونُ إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ . وَ كَانَ فِيهَا - فِيمَا قَرَأَ - أَمْرُ أَبِي بَكْرٍ وَ عُمَرَ وَ عُثْمَانَ وَ كَمْ يَمْلِكُ كُلُّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ، وَ كَيْفَ بُويِعَ عَلِيٌّ صلوات الله علیه، وَ وَقْعَةُ اَلْجَمَلِ وَ سَيْرُ عَائِشَةَ وَ طَلْحَةَ وَ اَلزُّبَيْرِ، وَ وَقْعَةُ صِفِّينَ وَ مَنْ يُقْتَلُ فِيهَا، وَ وَقْعَةُ اَلنَّهْرَوَانِ وَ أَمْرُ اَلْحَكَمَيْنِ، وَ مُلْكُ مُعَاوِيَةَ وَ مَنْ يُقْتَلُ مِنَ اَلشِّيعَةِ، وَ مَا يَصْنَعُ اَلنَّاسُ بِالْحَسَنِ، وَ أَمْرُ يَزِيدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ حَتَّى اِنْتَهَى إِلَى قَتْلِ اَلْحُسَيْنِ صلوات الله علیه. فَسَمِعْتُ ذَلِكَ ثُمَّ كَانَ كُلَّمَا قَرَأَ لَمْ يَزِدْ وَ لَمْ يَنْقُصْ. فَرَأَيْتُ خَطَّهُ أَعْرِفُهُ فِي صَحِيفَةٍ لَمْ تَتَغَيَّرْ وَ لَمْ تَصْفَرَّ. فَلَمَّا أَدْرَجَ اَلصَّحِيفَةَ قُلْتُ: يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ، لَوْ كُنْتَ قَرَأْتَ عَلَيَّ بَقِيَّةَ اَلصَّحِيفَةِ قَالَ صلوات الله علیه: لاَ، وَ لَكِنِّي مُحَدِّثُكَ. مَا يَمْنَعُنِي فِيهَا مَا نَلْقَى مِنْ أَهْلِ بَيْتِكَ وَ وُلْدِكَ وَ هُوَ أَمْرٌ فَظِيعٌ مِنْ قَتْلِهِمْ لَنَا وَ عَدَاوَتِهِمْ إِيَّانَا وَ سُوءِ مُلْكِهِمْ وَ شُؤْمِ قُدْرَتِهِمْ، فَأَكْرَهُ أَنْ تَسْمَعَهُ فَتَغْتَمَّ وَ يَحْزُنَكَ وَ لَكِنِّي أُحَدِّثُكَ: أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ عِنْدَ مَوْتِهِ بِيَدِي فَفَتَحَ لِي أَلْفَ بَابٍ مِنَ اَلْعِلْمِ يَفْتَحُ كُلُّ بَابٍ أَلْفَ بَابٍ - وَ أَبُو بَكْرٍ وَ عُمَرُ يَنْظُرَانِ إِلَيَّ - وَ هُوَ يُشِيرُ إِلَى ذَلِكَ. فَلَمَّا خَرَجْتُ قَالاَ لِي: مَا قَالَ لَكَ فَحَدَّثْتُهُمَا بِمَا قَالَ: فَحَرَّكَا أَيْدِيَهُمَا ثُمَّ حَكَيَا قَوْلِي ثُمَّ وَلَّيَا يَرُدَّانِ قَوْلِي وَ يَخْطُرَانِ بِأَيْدِيهِمَا. يَا اِبْنَ عَبَّاسٍ، إِنَّ اَلْحَسَنَ يَأْتِيكَ مِنَ اَلْكُوفَةِ بِكَذَا وَ كَذَا أَلْفَ رَجُلٍ غَيْرَ رَجُلٍ. يَا اِبْنَ عَبَّاسٍ، إِنَّ مُلْكَ بَنِي أُمَيَّةَ إِذَا زَالَ كَانَ أَوَّلُ مَا يَمْلِكُ مِنْ بَنِي هَاشِمٍ وُلْدَكَ فَيَفْعَلُونَ اَلْأَفَاعِيلَ. فَقَالَ اِبْنُ

ص: 196

عَبَّاسٍ:

لَأَنْ يَكُونَ نُسْخَتِي ذَلِكَ اَلْكِتَابَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَيْهِ اَلشَّمْسُ.(1)

ابان بن ابی عیاش از سلیم بن قیس هلالی روایت کرده که گفت: وقتی حضرت امام حسین صلوات الله علیه به شهادت رسید ابن عباس به شدت گریه کرد و سپس گفت: چه چیزها که این امت بعد از پیامبرش دید! خدایا من تو را شاهد می گیرم که من دوستدار حضرت علی بن ابی طالب و فرزندانش هستم و از دشمنان او و دشمنان فرزندانش بیزارم، و در مقابل امر آنان تسلیم هستم.

ابن عباس گفت: روزی در ذی قار خدمت حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه وارد شدم. حضرت کتابی را برایم بیرون آورد و فرمود: ای ابن عباس، این کتابی است که رسول الله صلی اللَّه علیه و آله بر من املاء فرموده و دست خطّ خودم است.

عرض کردم: یا امیرالمؤمنین، آن را برایم بخوان. حضرت آن را خواند و در آن بود همه آنچه از زمان رحلت رسول الله صلی اللَّه علیه و آله تا زمان شهادت حضرت امام حسین صلوات الله علیه اتفاق افتاده و اینکه چگونه کشته می شود و چه کسی او را می کشد و چه کسی او را یاری می کند و چه کسانی همراه او شهید می شوند. آن حضرت بشدت گریه کرد و مرا به گریه در آورد.

از جمله آنچه برایم خواند این بود که با خود آن حضرت چه می کنند، و چگونه حضرت زهرا صلوات الله علیها شهید می شود، و چگونه پسرش حضرت امام حسن صلوات الله علیه به شهادت می رسد و چگونه امت به او غدر و حیله می کنند. وقتی کیفیت قتل حضرت امام حسین صلوات الله علیه را خواند بسیار گریست، و سپس آن کتاب را بست، و بقیه آنچه تا روز قیامت واقع می شود باقی ماند در آن کتاب- از جمله آنچه حضرت برایم خواند- جریان ابوبکر و عمر و عثمان و اینکه هر یک از آنان چقدر حکومت می کنند و اینکه با علی صلوات الله علیه چگونه بیعت می شود و واقعه جمل و سیر عایشه و طلحه و زبیر، و واقعه صفین و کسانی که در آن کشته می شوند، و واقعه نهروان و جریان حکمین، و حکومت معاویه و کسانی از شیعه که او می کشد، و برنامه ای که مردم نسبت به حضرت امام حسن صلوات الله علیه انجام می دهند، و جریانیزید تا آنجا که منتهی به قتل حضرت امام حسین صلوات الله علیه شد.

من همه اینها را از حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه شنیدم، و همان طور که حضرت خوانده بود بدون کم و زیاد واقع شد. من خط آن حضرت را می شناختم و در آن کتاب دیدم که تغییر نکرده و زرد نشده بود(زرد نشده بود یعنی کم رنگ نشده بود) وقتی حضرت آن کتاب را بست عرض کردم: یا امیرالمؤمنین، ای کاش بقیّه کتاب را هم برایم می خواندی. فرمود: نه، ولی برایت نقل می کنم. مانع من این است که آنچه ما از خاندان و فرزندانت خواهیم دید در آن آمده است و مسئله فجیعی است که ما را می کشند و با ما عداوت می ورزند و حکومتی بد و قدرتی شوم دارند. دوست ندارم آنها را بشنوی و غمناک شوی و تو را ناراحت کند، ولی برای تو نقل می کنم.

رسول الله صلی اللَّه علیه و آله هنگام رحلتش دست مرا گرفت و برایم هزار باب از علم گشود که از هر بابی هزار باب باز می شد. در این حال ابوبکر و عمر به من نگاه می کردند و آن حضرت به این مطلب اشاره می فرمود.

وقتی بیرون آمدم آن دو به من گفتند: رسول الله به تو چه گفت؟ من هم سخن آن حضرت را برای آنان نقل کردم. آنان دست خود را تکان دادند و سخن مرا تکرار کردند. سپس پشت کردند در حالی که سخن مرا تکرار می کردند و با دستان خود اشاره

ص: 197

می نمودند.

ای ابن عباس، حسن از کوفه همراه فلان تعداد مرد به استثناییک نفر نزد تو می آید.

ای ابن عباس، وقتی حکومت بنی امیه از بین برود اوّل کسانی از بنی هاشم که به حکومت می رسد فرزندان تو هستند، و کارهایی می کنند!

ابن عباس گفت: اینکه نسخه آن کتاب از آن من بود نزد من محبوبتر بود از آنچه آفتاب بر آن تابیده است.

103- الشیخ محمد بن محمد بن النعمان المفید، عن عَلِیُّ بْنُ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عِیسَی عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ رِفَاعَةَ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله کَانَ یُمْلِی عَلَی عَلِیٍّ صلوات الله علیه صَحِیفَةً فَلَمَّا بَلَغَ نِصْفَهَا وَضَعَ رَسُولُ اللَّهِ رَأْسَهُ فِی حِجْرِ عَلِیٍّ علیه السلام ثُمَّ کَتَبَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه حَتَّی امْتَلَأَتِ الصَّحِیفَةُ فَلَمَّا رَفَعَ رَسُولُ اللَّهِ رَأْسَهُ قَالَ مَنْ أَمْلَی عَلَیْکَیَا عَلِیُّ فَقَالَ أَنْتَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ بَلْ أَمْلَی عَلَیْکَ جَبْرَئِیلُ.(1)

مرحوم شیخ مفید، با سند مذکور از رفاعه بن موسی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: رسول الله صَلی الله علیهِ و آله مشغول املای صحیفه ای بر علی صلوات الله علیه بود و چون به نیمه آن رسید، رسول الله صَلی الله علیهِ و آله سر بر دامن علی صلوات الله علیه گذاشت و به خواب رفت، اما علی صلوات الله علیه به نوشتن ادامه داد تا اینکه صحیفه پر شد، و چون رسول الله صَلی الله علیهِ و آله سر برداشت، فرمود: چه کسی بر تو املاء کرد؟ عرض کرد: خودتان یا رسول الله، رسول الله صَلی الله علیهِ و آله فرمود: بلکه جبرئیل بر تو املاء کرده است.

ص: 198

فرزندانم بده. هنگامی که حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما بهبود یافت، کتاب را به او تقدیم داشت و آن کتاب نزد ما است. گفتم آن چه کتابی است؟ فرمود: آنچه که فرزند آدم از زمانخلقت دنیا تا پایان آن بدان محتاج هستند.

4- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن محمّد بن الحسین عن عبد الرحمن بن أبي هاشم عَنْ عَنْبَسَةَ بن الْعَابِدِ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ الْحُسَیْنِ بْنَ عَلِیٍّ عَمُّ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ جَاءَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عِمْرَانَ فَسَأَلَهُ کِتَابَ أَرْضٍ فَقَالَ حَتَّی آخُذَ ذَلِکَ مِنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ قُلْتُ وَ مَا شَأْنُ ذَلِکَ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ إِنَّهَا وَقَعَتْ عِنْدَ الْحَسَنِ صلوات الله علیه ثُمَّ عِنْدَ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیه ثُمَّ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما ثُمَّ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه ثُمَّ عِنْدَ جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فَکَتَبْنَا عِنْدَهُ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عنبسه بن عابد روایت کرده که گفت: پیش حسین بن علی عموی جعفر بن محمّد بودم که محمّد بن عمران آمد و از او کتاب زمینی را خواست. گفت: باشد تا از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه بگیرم. من گفتم: آن کتاب چکار به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه دارد؟ گفت: در پیش حضرت امام حسن صلوات الله علیه بوده. بعد نزد حضرت امام حسین صلوات الله علیه، سپس نزد حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما، بعد نزد حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه و سپس نزد حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه رسیده است. لذا ما از نسخه او نوشته ایم.

5- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن إبراهیم بن هاشم عن عبد الرحمن بن حمّاد عن جعفر بن عمران الوشّا عن عمرو بن أبي المقدام عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: کَتَبَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله کِتَاباً فَدَفَعَهُ إِلَی أُمِّ سَلَمَةَ فَقَالَ إِذَا أَنَا قُبِضْتُ فَقَامَ رَجُلٌ عَلَی هَذِهِ الْأَعْوَادِ یَعْنِی الْمِنْبَرَ فَأَتَاکِ یَطْلُبُ هَذَا الْکِتَابَ فَادْفِعِیهِ إِلَیْهِ فَقَامَ أَبُو بَکْرٍ وَ لَمْ یَأْتِهَا وَ قَامَ عُمَرُ وَ لَمْ یَأْتِهَا وَ قَامَ عُثْمَانُ فَلَمْ یَأْتِهَا وَ قَامَ عَلِیٌّ صلوات الله علیه فَنَادَاهَا فِی الْبَابِ فَقَالَتْ مَا حَاجَتُکَ فَقَالَ الْکِتَابُ الَّذِی دَفَعَهُ إِلَیْکِ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَقَالَتْ وَ إِنَّکَ أَنْتَ صَاحِبُهُ فَقَالَتْ أَمَا وَ اللَّهِ إِنَّ الَّذِی کَتَبَ لَأَحَبَّ أَنْ یَحْبُوکَ بِهِ فَأَخْرَجَتْهُ إِلَیْهِ فَفَتَحَهُ فَنَظَرَ فِیهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ فِی هَذَا لَعِلْماً جَدِیداً.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از ابن عباس روایت کرده که گفت گفت: رسول الله صلّی اللَّه علیه و آله کتابی نوشته و آن را نزد ام سلمه گذاشت و به او فرمود: بعد از رحلت من مردی بر منبر تکیه خواهد زد. اگر او آمد و این کتاب را از تو طلب کرد، کتاب را به او بسپار. ابوبکر بر منبر ایستاد، اما سراغ ام سلمه نرفت. عمر بر منبر ایستاد و سراغ ام سلمه نرفت. عثمان نیز بر منبر ایستاد و در پی ام سلمه نرفت. تا اینکه علی صلوات الله علیه بر منبر ایستاد و به در منزل ام سلمه رفت. ام سلمه گفت: چه می خواهی؟ فرمود: کتابی که رسول الله صلی الله علیه و آله به تو سپرد. ام سلمه گفت: حقا که آن کتاب از آن توست! به خدا قسم آنکه آن را نوشته، دوست داشتم که به خودت عطا می کرد. پس آن کتاب را تقدیم کرد و آن حضرت کتاب را گشوده، نظری درآن افکند و فرمود: در این کتاب علوم جدیدی است.

ص: 200

6- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن محمّد بن الحسین عن جعفر بن بشیر عن عنبسة عَنِ الْحُسَیْنِبْنِ عَلِیٍّ قَالَ: جَاءَ مَوْلًی لَهُمْ فَطَلَبَ مِنْهُ کِتَاباً فَقَالَ هُوَ عِنْدَ جَعْفَرٍ صلوات الله علیه فَقُلْتُ وَ لِمَ صَارَ عِنْدَ جَعْفَرٍ صلوات الله علیه قَالَ کَانَ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیهما ثُمَّ کَانَ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ صلوات الله علیه ثُمَّ هُوَ الْیَوْمَ عِنْدَ جَعْفَرٍ صلوات الله علیه.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عنبسه از حسین بن علی روایت کرده که گفت: غلام آنها وارد شد و از او کتابی را طلب کرد. گفت: نزد حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه است. گفتم: چرا نزد او است؟ گفت: این کتاب نزد حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما بود و بعد از او به دست حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه رسید و امروز نزد حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه است.

7- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن محمّد بن الحسین عن الحسن بن علیّ بن فضّال عن ابن بکیر عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: مَا مَضَی أَبُو جَعْفَرٍ صلوات الله علیه حَتَّی صَارَتِ الْکُتُبُ إِلَیَّ.(2)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از زراره روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه از دنیا نرفت، مگر اینکه کتاب ها را در اختیار من قرار داد.

8- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن الحجّال عن الحسن بن الحسین عن محمّد بن سنان عن صباح عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِیلٍ عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ قَالَتْ أَعْطَانِی رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله کِتَاباً فَقَالَ أَمْسِکِی هَذَا فَإِذَا رَأَیْتِ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه صَعِدَ مِنْبَرِی فَجَاءَ یَطْلُبُ هَذَا الْکِتَابَ فَادْفِعِیهِ إِلَیْهِ قَالَتْ فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله صَعِدَ أَبُو بِکْرٍ الْمِنْبَرَ فَانْتَظَرْتُهُ فَلَمْ یَسْأَلْهَا فَلَمَّا مَاتَ صَعِدَ عُمَرُ فَانْتَظَرْتُهُ یَسْأَلُهَا فَلَمْ یَسْأَلْهَا فَلَمَّا مَاتَ عُمَرُ صَعِدَ عُثْمَانُ فَانْتَظَرْتُهُ فَلَمْ یَسْأَلْهَا فَلَمَّا مَاتَ عُثْمَانُ صَعِدَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیه فَلَمَّا صَعِدَ وَ نَزَلَ جَاءَ فَقَالَ یَا أُمَّ سَلَمَةَ أَرِینِی الْکِتَابَ الَّذِی أَعْطَاکِ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَأَعْطَیْتُهُ فَکَانَ عِنْدَهُ قَالَ قُلْتُ أَیُّ شَیْ ءٍ کَانَ ذَلِکَ قَالَتْ کُلُّ شَیْ ءٍ تَحْتَاجُ إِلَیْهِ وُلْدُ آدَمَ.(3)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از محمد بن عقیل از ام سلمه روایت کرده که گفت: رسول الله صلی الله علیه و آله کتابی را به من داد و فرمود: این را پیش خود نگه دار و هنگامی که دیدی حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه از منبر من بالا رفت و سپس آمد و اینکتاب را طلب کرد، آن را به او بسپار.

ام سلمه گوید: هنگامی که رسول الله صلی الله علیه و آله از دنیا رفت، ابوبکر بر منبر رسول الله نشست و منتظر آمدنش ماندم، اما او در پی آن نیامد. وقتی ابوبکرمرد، عمر بر منبر نشست و منتظر ماندم، اما در پی آن نیامد. وقتی عمر مرد، عثمان از منبر بالا رفت و منتظر ماندم، ولی در پی آن نیامد. وقتی عثمان مرد، حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بالا رفت و بر منبر نشست و

ص: 201

از آن پایین آمد و نزد من آمد و گفت: ام سلمه! کتابی را که رسول الله صلی الله علیه و آله به تو داد نشانم بده. کتاب را به ایشان دادم و در نزد ایشان بود. از ام سلمه پرسیدم: آن نوشته چه بود؟ گفت: تمام آنچه که فرزند آدم به آن احتیاج پیدا می کند.

9- الشیخ محمد بن الحسن الصفار، عن عبد اللّه بن جعفر عن محمّد بن عیسی عن صفوان عَنِ الْعِیصِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه مَا مِنْ نَبِیٍّ وَ لَا وَصِیٍّ وَ لَا مَلِکٍ إِلَّا فِی کِتَابٍ عِنْدِی وَ اللَّهِ مَا لِمُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ فِیهِ اسْمٌ.(1)

مرحوم شیخ محمد بن حسن صفار، با سند مذکور از عیص بن قاسم روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به من فرمود: هیچ نبی و وصی و فرشته ای نیست، مگر این که در کتابی در نزد من است، هست. به خدا قسم برای محمد بن عبدالله در آن اسمی نیست.

10- الشیخ الحسن بن أبي الحسن الدیلمي، بِالْإِسْنَادِ إِلَی الْمُفِیدِیَرْفَعُهُ إِلَی سَلْمَانَ الْفَارِسِیِّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صلوات الله علیهیَا سَلْمَانُ الْوَیْلُ کُلُّ الْوَیْلِ لِمَنْ لَا یَعْرِفُ لَنَا حَقَ مَعْرِفَتِنَا وَ أَنْکَرَ فَضْلَنَا یَا سَلْمَانُ أَیُّمَا أَفْضَلُ مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله أَوْ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ علیه السلام قَالَ سَلْمَانُ بَلْ مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله أَفْضَلُ فَقَالَ یَا سَلْمَانُ فَهَذَا آصَفُ بْنُ بَرْخِیَا قَدَرَ أَنْ یَحْمِلَ عَرْشَ بِلْقِیسَ مِنْ فَارِسَ إِلَی سَبَإٍ فِی طَرْفَةِ عَیْنٍ وَ عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتَابِ وَ لَا أَفْعَلُ أَنَا أَضْعَافَ ذَلِکَ وَ عِنْدِی أَلْفُ کِتَابٍ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَی شَیْثِ بْنِ آدَمَ علیه السلام خَمْسِینَ صَحِیفَةً وَ عَلَی إِدْرِیسَ علیه السلام ثَلَاثِینَ صَحِیفَةً وَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلِ عِشْرِینَ صَحِیفَةً وَ التَّوْرَاةَ وَ الْإِنْجِیلَ وَ الزَّبُورَ وَ الْفُرْقَانَ فَقُلْتُ صَدَقْتَ یَا سَیِّدِی قَالَ الْإِمَامُ صلوات الله علیهیَا سَلْمَانُ إِنَّ الشَّاکَّ فِی أُمُورِنَا وَ عُلُومِنَا کَالْمُسْتَهْزِئِ فِی مَعْرِفَتِنَا وَ حُقُوقِنَا وَ قَدْ فَرَضَ اللَّهُ وَلَایَتَنَا فِی کِتَابِهِ فِی غَیْرِ مَوْضِعٍ وَ بَیَّنَ مَا أَوْجَبَ الْعَمَلَ بِهِ وَ هُوَ مَکْشُوفٌ.(2)

مرحوم شیخ حسن بن ابی الحسن دیلمی، با استناد به شیخ مفید سند می رساند به سلمان فارسی که نقل می کند که حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: سلمان! و ای سلمان! تمام اندوه مال کسی است که عارف به حق معرفت ما نباشد و منکر فضل ما باشد. ای سلمان! کدام یک از این دو افضل هستند؛ حضرت محمّد صلی الله علیه و آله یا سلیمان بن داود؟ سلمان گفت: البته حضرت محمّد صلّی اللَّه علیه و آله افضل است. فرمود: عاصف بن برخیا توانست که تخت بلقیس را در یک چشم به هم زدن از فارس به سبا ببرد، با اینکه در نزد او مقداری از علم کتاب بود. من نمی توانم چندین برابر آن انجام دهم، با اینکه نزد من هزار کتاب است؟ خداوند بر حضرت شیث پسر حضرت آدم پنجاه صحیفه فرستاد و بر حضرت ادریس سی صحیفه و بر حضرت ابراهیم خلیل بیست صحیفه و تورات و انجیل و زبور و فرقان. عرض کردم: صحیح می فرمایید سرورم! فرمود: سلمان! کسی که شک در امور و علوم ما داشته باشد، مانند شخصی است که معرفت و حقوق ما را مسخره کند. خداوند ولایت ما را در چند جای قرآن واجب گردانده و آشکارا عمل به آن را واجب ساخته؛ این مطلب واضح است.

11- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ مُثَنًّی عَنْ

ص: 202

أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: وُجِدَ فِی قَائِمِ سَیْفِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَحِیفَةٌ إِنَّ أَعْتَی اَلنَّاسِ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْقَاتِلُ غَیْرَ قَاتِلِهِ وَ اَلضَّارِبُ غَیْرَ ضَارِبِهِ وَ مَنِ اِدَّعَی لِغَیْرِ أَبِیهِ فَهُوَ کَافِرٌ بِمَا أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ مَنْ أَحْدَثَ حَدَثاً أَوْ آوَی مُحْدِثاً لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ صَرْفاً وَ لاَ عَدْلاً. (1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از مثنی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در درون دسته شمشیر رسول الله صلّی اللّه علیه و آله، چنین صحیفه اییافت شد: به راستی که طغیان گرترین مردم در پیشگاه خداوند، کسی است که دیگری را بکشد، بدون آن که طرف مقابل، قصد کشتن او را داشته باشد؛ یا این که قاتل، ولی دم باشد. کسی که دیگری را بزند، بدون آن که او را زده باشد؛ و کسی که برای غیر پدرش ادعا کند؛ پس او به آن چه که خداوند بر حضرت محمد صلی الله علیه و آله نازل نموده، کافر است. و کسی که بدعتی ایجاد کند، یا به آن رضایت دهد، در روز قیامت، خداوند عز و جل نه توبه ای از او می پذیرد و نه فدیه ای.

12- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ إِبْرَاهِیمَ اَلصَّیْقَلِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه: وُجِدَ فِی ذُؤَابَةِ سَیْفِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَحِیفَةٌ فَإِذَا فِیهَا «بِسْمِ اَللّٰهِ اَلرَّحْمٰنِ اَلرَّحِیمِ» إِنَّ أَعْتَی اَلنَّاسِ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ مَنْ قَتَلَ غَیْرَ قَاتِلِهِ وَ اَلضَّارِبُ غَیْرَ ضَارِبِهِ وَ مَنْ تَوَلَّی غَیْرَ مَوَالِیهِ فَهُوَ کَافِرٌ بِمَا أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ مَنْ أَحْدَثَ حَدَثاً أَوْ آوَی مُحْدِثاً لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ صَرْفاً وَ لاَ عَدْلاً قَالَ ثُمَّ قَالَ لِی أَ تَدْرِی مَا یَعْنِی مَنْ تَوَلَّی غَیْرَ مَوَالِیهِ قُلْتُ مَا یَعْنِی بِهِ قَالَ یَعْنِی أَهْلَ اَلدِّینِ. (2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو اسحاق ابراهیم صیقل روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه به من فرمود: در قبضه شمشیر رسول الله صلّی اللّه علیه و آله صحیفه ای به دست آمد که در آن، چنین نگاشته شده بود:

بسم اللّه الرحمن الرحیم، در روز قیامت، سرکش ترین مردم بر خدای متعال، کسی خواهد بود که خون ناحق ریختهیا به ناحق، کسی را مورد ضرب قرار دهد. هرکس از وابستگان خود ببرد و به دیگران بپیوندد به آیاتی که خدا به حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله فرو فرستاده کافر شده است. هرکس جنایتی مرتکب شود یا قاتلی را پناه دهد، خداوند متعال در روز رستاخیز، توبه او را نمی پذیرد و به جان فدایی او ارزشی نمی دهد.

آن گاه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: می دانی ترک وابستگی چه معنا دارد؟

گفتم: معنای آن را نمی دانم.

فرمود: یعنی از هم کیشان خود ببرد و با مخالفان همراز گردد.

13- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ کُلَیْبٍ

ص: 203

اَلْأَسَدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه أَنَّهُ قَالَ: وُجِدَ فِی ذُؤَابَةِ سَیْفِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَحِیفَةٌ مَکْتُوبٌ فِیهَا لَعْنَةُ اَللَّهِ وَ اَلْمَلاَئِکَةِ عَلَی مَنْ أَحْدَثَ حَدَثاً أَوْ آوَی مُحْدِثاً وَ مَنِ اِدَّعَی إِلَی غَیْرِ أَبِیهِفَهُوَ

کَافِرٌ بِمَا أَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنِ اِدَّعَی إِلَی غَیْرِ مَوَالِیهِفَعَلَیْهِ لَعْنَةُ اَللَّهِ. (1)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از کلیب اسدی روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در قبضه شمشیر رسول الله صلّی اللّه علیه و آله صحیفه اییافت شد که در آن نوشته شده بود:

لعنت خدا و فرشتگان، بر کسی که حادثه جویی کند، یا به آن راضی شود، یا قاتلی را پناه دهد و کسی که برای غیر پدرش ادعا کند، پس او به آن چه که خداوند عز و جل نازل نموده، کافر است و هرکس که به سوی غیر موالیان دینش ادعا کند، پس لعنت خداوند بر او باد.

14- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه قَالَ: کَانَ فِی ذُؤَابَةِ سَیْفِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَحِیفَةٌ صَغِیرَةٌ فَقُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه أَیُّ شَیْءٍ کَانَ فِی تِلْکَ اَلصَّحِیفَةِ قَالَ هِیَ اَلْأَحْرُفُ اَلَّتِییَفْتَحُ کُلُّ حَرْفٍ أَلْفَ حَرْفٍ قَالَ أَبُو بَصِیرٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صلوات الله علیه فَمَا خَرَجَ مِنْهَا حَرْفَانِ حَتَّی اَلسَّاعَةِ. (2)

مرحوم شیخ محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو بصیر روایت کرده که گفت: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: در قبضه شمشیر رسول الله صلّی اللّٰه علیه و آله صحیفه ای بود، به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه عرض کردم: در آن صحیفه، چه نوشته بود؟ فرمود: حروف بود که حرف آن مفتاح هزار حرف بود، ابو بصیر گوید: حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه فرمود: تا اکنون دو حرف از آنها خارج نشده است (برای مردم ظاهر نگشته است).

15- الشیخ محمد بن علي بن بابویه الصدوق، بِأَسَانِیدَ ثَلَاثَةٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَنْ آبائه عَنْ أَبِي عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ صلوات الله علیهم قال: وَرِثْتُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله كِتَابَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ كِتَاباً فِي قِرَابِ سَيْفِي قِيلَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَا الْكِتَابُ الَّذِي فِي قِرَابِ سَيْفِكَ قَالَ مَنْ قَتَلَ غَيْرَ قَاتِلِهِ أَوْ ضَرَبَ غَيْرَ ضَارِبِهِ فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ.(3)

مرحوم شیخ صدوق، با سه سند از حضرت امام رضا از پدران بزرگوارش از حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیهم روایت کرده که فرمودند: از رسول الله صلی الله علیه و آله دو کتاب به میراثیافتم. کتاب خدا و کتابی در غلاف شمشیرم. گفتند: کتابی که در غلاف شمشیر توست کدام است؟ گفت: هر کی که بکشد غیر کشندۀ خود را یا بزند غیر زنندۀ خود را پس بر او باد لعنت خدا.

16- الشیخ محمد بن عمر بن عبد العزیز الکشي، عن عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَةَ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ أَبِی الْمَسِیحِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَرْوَانَ الْجَوَّانِیِّ قَالَ: کَانَ عِنْدَنَا رَجُلٌ مِنْ عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِینَ وَ کَانَ رَاوِیَةً

ص: 204

لِشِعْرِ الْکُمَیْتِیَعْنِی الْهَاشِمِیَّاتِ وَ کَانَ سَمِعَ ذَلِکَ مِنْهُ وَ کَانَ عَالِماً بِهَا فَتَرَکَهُ خَمْساً وَ عِشْرِینَ سَنَةً لَا یَسْتَحِلُّ رِوَایَتَهُ وَ إِنْشَادَهُ ثُمَّ عَادَ فِیهِ فَقِیلَ لَهُ أَ لَمْ تَکُنْ زَهِدْتَ فِیهَا وَ تَرَکْتَهَا فَقَالَ نَعَمْ وَ لَکِنِّی رَأَیْتُ رُؤْیَادَعَتْنِی

إِلَی الْعَوْدِ فِیهِ فَقِیلَ لَهُ وَ مَا رَأَیْتَ قَالَ رَأَیْتُ کَأَنَّ الْقِیَامَةَ قَدْ قَامَتْ وَ کَأَنَّمَا أَنَا فِی الْمَحْشَرِ فَدُفِعَتْ إِلَیَّ مَجَلَّةٌ قَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ فَقُلْتُ لِأَبِی الْمَسِیحِ وَ مَا الْمَجَلَّةُ قَالَ الصَّحِیفَةُ قَالَ نَشَرْتُهَا فَإِذَا فِیهَا بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ أَسْمَاءُ مَنْ یَدْخُلُ الْجَنَّةَ مِنْ مُحِبِّی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صلوات الله علیه قَالَ فَنَظَرْتُ فِی السَّطْرِ الْأَوَّلِ فَإِذَا أَسْمَاءُ قَوْمٍ لَمْ أَعْرِفْهُمْ وَ نَظَرْتُ فِی السَّطْرِ الثَّانِی فَإِذَا هُوَ کَذَلِکَ وَ نَظَرْتُ فِی السَّطْرِ الثَّالِثِ وَ الرَّابِعِ فَإِذَا فِیهِ وَ الْکُمَیْتُ بْنُ زَیْدٍ الْأَسَدِیُّ قَالَ فَذَلِکَ دَعَانِی إِلَی الْعَوْدِ فِیهِ.(1)

مرحوم شیخ کشی، با سند مذکور از ابو المسیح عبد اللَّه بن مروان جوّانی روایت کرده که گفت: مردی نیکوکار در محله ما بود که شعر کمیت را روایت میکرد همان قصیده هاشمیات را که از خود کمیت شنیده بود و به آن شعر وارد بود. مدت بیست و پنج سال آن شعر را ترک کرد و خواندن و روایت کردن آن را حلال نمی دانست. بعد از این مدت دو مرتبه شروع کرد به روایت کردن. گفتند: چه شد تو که مدتها بود این شعر را روایت نمیکردی؟ گفت: صحیح است اما خوابی دیدم که مرا وادار نمود آن شعر را بار دیگر روایت کنم. پرسیدند چه خوابی دیدی؟ گفت: در خواب دیدم قیامت برپا شده گویی من در محشر هستم صحیفه ای به دست من دادند آن را باز کردم در اولش نوشته بود: بسم اللَّه الرحمن الرحیم نام کسانی که از دوستان حضرت علی بن ابی طالب صلوات الله علیهما هستند و وارد بهشت میشوند در خط اول نام هایی را دیدم که نمیشناختم در خط دوم نیز همین طور به خط سوم و چهارم نگاه کردم ناگاه چشمم به نام کمیت بن زید اسدی افتاد این جریان باعث شد که شعر او را دو مرتبه روایت کنم.

ص: 205

مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ صلوات الله علیهیَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اسْتِکْمَالُ حُجَّتِی عَلَی الْأَشْقِیَاءِ مِنْ أُمَّتِکَ مِنْ تَرْکِ وَلَایَةِ عَلِیٍّ وَ الْأَوْصِیَاءِ مِنْ بَعْدِکَ فَإِنَّ فِیهِمْ سُنَّتَکَ وَ سُنَّةَ الْأَنْبِیَاءِ مِنْ قَبْلِکَ وَ هُمْ خُزَّانِی عَلَی عِلْمِی مِنْ بَعْدِکَ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله لَقَدْ أَنْبَأَنِی جَبْرَئِیلُ علیه السلام بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ.(1)

مرحوم ثقة الاسلام محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از ابو حمزه روایت کرده که گفت: از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه شنیدم که می فرمود: رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: خداى تبارک و تعالى می فرماید: حجت من بر اشقیاء امت تو کامل و تمام است، آنهائى که ولایت على و اوصیاء بعد از تو را ترک گفتند، زیرا روش و رفتار تو و پیغمبران پیش از تو در ایشان موجود است و به علاوه ایشان خزانه دار علم من بعد از تو مى باشند، سپس رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: همانا حضرت جبرئیل علیه السلام نام ایشان و نام پدران شان را به من خبر داد.

5- الشیخ محمد بن یعقوب الکلیني، عن مُحَمَّدٌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صلوات الله علیه أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ» مَا الزَّبُورُ وَ مَا الذِّکْرُ قَالَ الذِّکْرُ عِنْدَ اللَّهِ وَ الزَّبُورُ الَّذِی أُنْزِلَ عَلَی دَاوُدَ وَ کُلُّ کِتَابٍ نَزَلَ فَهُوَ عِنْدَ أَهْلِ الْعِلْمِ وَ نَحْنُ هُمْ.(2)

مرحوم ثقة الاسلام محمد بن یعقوب کلینی، با سند مذکور از عبد الله بن سنان روایت کرده که گفت: از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله علیه راجع به قول خداى عزوجل: «ما در کتاب زبور پس از ذکر نوشتیم» پرسیدم، زبور چیست و ذکر کدام است؟ حضرت فرمود: ذکر نزد خدا است (لوح محفوظ) و زبور آن است که بر حضرت داود علیه السلام نازل شد و هر کتابى که نازل گشته است نزد اهل علم است و ما هستیم اهل آن(علم).

این کتاب در تاریخ 10 شوال سال 1442 هجری قمری که برابر است با 1 خرداد(جوزا) سال 1400 هجری شمسی به پایان رسید

وصلی الله علی محمد و آله الطاهرین

ص: 207