بخش اول :

مقدمه

اهمیت ازدواج

شأنیت در اسلام

بخش دوم

1- صفات زنان شایسته

مقدمه

زنان شایسته

توجه بیشتر به برخی صفات

الف عفت

ب- اصالت خانوادگی

پاداش زنان شایسته

2-صفات زنان مورد نکوهش

مقدمه

زنان مورد نکوهش

توجه بیشتر به برخی صفات

الف- بدخلقی

ب- حیاء

بخش سوم

جایگاه زن در اسلام

بخش چهارم

1- صفات مردان شایسته

مقدمه

ص: 2

1- مردان شایسته

توجه بیشتر به برخی صفات

الف- خوش خلقی

ب- نظافت

1- مردان مورد نکوهش

توجه بیشتر به برخی صفات

الف- دشنام

ب- غضب

بخش پنجم

مقدمه

احسان به پدر و مادر

عقوق و ناسپاسی پدر و مادر

لزوم احترام مسلمان ریش سفید و سالخورده

بخش ششم

مقدمه

جایگاه تربیت در اسلام

انتخاب نام نیکو

فرزند دختر

آداب مراقبت از کودک

ص: 3

این کتاب را تقدیم می کنم به آن آفتابی که با طلوعش شب بیدادگران زمان را به پایان می رساند و پرچم سبز ایمان را برافراشته و قوت قلبی است برای دلهای آکنده از عشق الهی ،همو که مهدی (علیه السلام) است و قائم و در لحظه های انتظار دوستان خود پنهان.

ص: 4

« وَ أَنْكِحُوا الْأَيامى مِنْكُمْ وَ الصَّالِحِينَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ ».

« و زنان و مردان مجردِ خود و بردگان و کنیزان درست کارتان را همسر دهید. اگر تنگ دست باشند، خداوند آنها را به فضل خویش بی نیاز خواهد کرد، و خدا گشایشگر داناست»(1).

« قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه:

مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَکُونَ عَلَى فِطْرَتِی فَلْیَسْتَنَّ بِسُنَّتِی، وَ إِنَّ مِنْ سُنَّتِی النِّکَاحُ.

هر کس {دین و} فطرت {توحیدی} من را دوست دارد به سنت من عمل کند و از سنت من ازدواج کردن است.(2)»

بسم الله الرحمن الرحیم

« سپاس خداوندی را که سخنوران از ستودن او عاجزند، و حسابگران از شمارش نعمت او ناتوان، و تلاشگران از ادای حق او درمانده اند. خدایی که افکار ژرف اندیش، ذات او را درک نمی کنند و دست غواصان دریای علوم به او نخواهد رسید. پروردگاری که برای صفات او حد و مرزی وجود ندارد و تعریف کاملی نمی توان یافت و برای خدا وقتی معین، و سرآمدی مشخص نمی توان تعیین کرد. مخلوقات را با قدرت خود آفرید، و با رحمت خود بادها را به حرکت درآورد و بوسیلۀ کوه ها اضطراب و لرزش زمین را به آرامش تبدیل کرد(3).»

جهان خلقت بر اساس نظمی خاص بنا نهاده شده است و در سیر تکاملی خویش به پیش می تازد. گیاهان، حیوانات، سیارات، کهکشانها و هر آنچه که در آسمانها و زمین است همه و همه دارای یک نظم دقیق و جهت مند می باشند. این نظم بارز، شاهد و گواهی است بر تدبیر خالق و بی حد وحصر بودن علم و دانش الهی اش که گستره اش از جزئی ترین عنصر خلقت تا پیچیده ترین آن را شامل می شود. این نظم و ترتیب گویای هدفی والا

ص: 6

و عظیم است. در رأس این حقیقت، انسان به عنوان اشرف مخلوقات جلوه گری می کند کسی که خداوند برخی صفات خویش را در وجود او به ودیعه نهاده است. مسلما خداوندی که هستی را جهت مند آفریده این عزیزترین مخلوقاتش را نیز بر حسب اصول و قواعد خاصی آفریده تا بر مبنای آن طی طریق نموده و مدارج کمال را یکی پس از دیگری سپری نماید و به وصالی زیبا با معبود الهی خویش دست یابد.

انسان موجودی است اجتماعی، مشتاق به روابط و برقراری ارتباط ، چرا که سرشت او اینگونه بنا نهاده شده است. و این ارتباط از یکسو به خالقش منتهی می شود و از سوی دیگر به همنوعانش. ارتباط با خالق یعنی پیروی و پرهیز از بایدها و نبایدهای الهی، که طی طریقی است مطلوب و پسندیده و خداوند عالم بواسطۀ انبیاء و اولیاء الهی و کتب ارسالی خویش او را در تنظیم اعمال و رفتارش یاری داده است. آنان که گوش هوش خود را متوجه این صفیر الهی ساختند نه تنها با خالق خویش که با دیگر انسانها نیز توانستند به رابطۀ مطلوب و صحیح دست یابند. و آنان که در این سرای زندگی به شیطنت و بازیگوشی پرداختند هم نسبت به یگانه معبود گستاخ گشتند هم به حریم دیگر انسانها تجاوز کردند و در برقراری ارتباط ناکام ماندند و محکوم به شکست گشتند.

ارتباط با همنوعان در راستای ارتباط با خالق است. چرا که بایدها و نبایدهای الهی ضمن این که جایگاه خالق و مخلوق را مشخص می نماید و وظائف آدمی را در قبال پروردگارش به او گوشزد می نماید حد و مرز انسان را نیز در برابر دیگر همنوعانش مشخص می کند و بدین ترتیب او را در برقراری یک ارتباط شایسته یاری می نماید. و اینگونه است که صفاتی زیبا همچون عشق و محبت، فداکاری و ایثار و ... رخ می نمایند و جلوه گر می شوند.

در این دنیای ارتباطات خانواده از سهم بسزائی برخوردار است. تنظیم و برقراری روابط سالم در محیط خانواده پیامد گسترده ای را در سطح اجتماع به همراه دارد. خانواده به عنوان کوچکترین نهاد اجتماع، بزرگترین نقش را در قبال اجتماع ایفا می کند. هر آنچه که در میان اعضاء خانواده اتفاق می افتد در انعکاس وسیعی جامعه را تحت پوشش قرار می دهد. دوستی ها و محبت ها یا دشمنی ها و کینه ها همه و همه خود را در صحنۀ اجتماع به نمایش می گذارند. انتخاب صحیح همسر اولین گام برای داشتن خانوادۀ سالم و صالح می باشد. همسر کسی است که نیازهای روحی و عاطفی طرف مقابل را تامین می کند و آرامش و اطمینان را به فضای خانه دعوت می نماید. همسر همان است که خداوند تبارک و تعالی در مورد او می فرماید :

«هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن.»

« آنان برای شما پوششی هستند و شما [ هم ] برای آنان پوششی هستید(1).»

ص: 7

لباسی در خور و شایسته و منطبق با نیازهای جسمی و روحی. کسی که بتواند جبران کنندۀ کاستی ها و نواقص دیگری باشد. همسر کسی است که هم سِر و هم راز دیگری باشد. خداوند در این زمینه هم، انسان را به حال خود رها نکرده و از طریق آیات و روایات ویژگی های این همسر شایسته را برای آدمی بیان کرده است تا انسان بتواند از طریق آنها مسیر صحیح را بازشناسد و نیمۀ گمشدۀ خویش را به شکل احسن بازیابد. چرا که قرار است در ورای این انتخاب نقش پدری یا مادری را ایفا کند و علاوه بر همسر خویش در مقابل فرزند خویش هم مسئول می باشد.

این انتخاب صحیح او را در برقراری ارتباط با فرزند خویش نیز یاری می رساند. فرزند همان که ثمرۀ عمرشان است و باقی مانده از روح و جسمشان، همان که زنده کنندۀ نامشان در میان خلق است، همان که می تواند باقیات صالحات باشد و یا نه، فرزند همان که گردش چرخ های اجتماع بر دوش اوست و او نیز در این دنیای ارتباطات ناچار به برقراری ارتباط با دیگران می باشد. پس برقراری یک رابطۀ مطلوب میان زن و شوهر زمینه ای است برای برقراری یک رابطۀ مطلوب و ایده آل میان آنها و فرزند و یا فرزندانشان و این زمینه ای است برای برقراری یک رابطۀ صحیح با دیگر افراد جامعه. وجود تعلیم و تربیت و استفاده از قوانین موجود در این زمینه و یاری دادن فرزند در خوب بودن و انجام اعمال نیک همه در یک انعکاس لطیف به صورت احترام به پدر و مادر و دیگر افراد خانواده و جامعه خود را به نمایش می گذارد.

دین مبین اسلام سرشار از این نکات لطیف و آموزنده است که سعی شده است مقداری از این دریای جوشان در قالب احادیث و روایات پیامبر اکرم صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه و ائمۀ معصومین عَلَيْهِ السَّلامُ به نمایش گذاشته شود. انتخاب صحیح همسر، روش تعلیم و تربیت فرزند، احترام به پدر و مادر و ... از جمله نکات ذکر شده در این کتاب است.

ص: 8

قالَ النّبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: یا شابَ تَزَوَّجَ و ایّاکَ و الزنا فَانَّهُ یَنزَعُ الایمانُ من قَلبک.

ای جوان ازدواج کن و زنا نکن زیرا زنا ایمان را از قلبت می برد(1).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: یا مَعشَرَ الشَّبابِ مَن استَطاع مِنکُمُ الباهُ فَلیَتَزَوَّج [ فَانَّهُ أعضُ لِلبَصَر وَ أحصَنُ لِلفُرج] وَ مَن لَم یَستَطِعها فَلیُد مِن الصَّوم فانّهُ لَهُ وجاءٌ.

ای گروه جوانان هر که از شما توانایی زن گرفتن دارد ازدواج کند [ که چشم خود را با حیاء و دامن را پاک نگه می دارد] و اگر نتواند روزۀ بسیار بگیرد زیرا روزه گرفتن شهوت را می کاهد(2).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: ما یَمنَعُ المُؤمِنُ ان یَتَّخِذَ أهلا ً لَعَلَّ اللهَ یَرزَقُهُ نَسَمَة ً تُثَقِّلَ الارضَ بِلااله الاّ اللهُ.

چرا مؤمن زن نگیرد شاید خداوند به او فرزندی دهد که زمین به لا اله الا الله سنگینی نماید(3).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: مَن أحَبَّ أن یلقی الله طاهرا ً مُطهرا ً فَلیَلقَهُ بِزَوجَةٍ صالِحَةٍ.

کسی که دوست دارد خداوند را پاک و پاکیزه ملاقات کند با داشتن همسر صالح ملاقات نماید(4).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: مَن تَزَوَّجَ فَقد أعطنی نِصف العبادة.

کسی که ازدواج کند نصف عبادت به او عطا شده است (5).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: تناکحوا تکثروا فَانی أباهی بکم الامم یَوم القیامةِ و لو بالسقطِ.

ازدواج کنید که من در قیامت به زیادی شما نزد امتها می بالم و لو به یک کودک سقط شده(6).

ص: 10

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: زَوّجوا ایّاکم فانّ الله حسن لَهم فی اخلاقِهم و یوسع لَهم فی أرزاقهم و یزیدهم فی مراواتهِم.

بی همسران خود راهمسر دهید زیرا با این کار خداوند اخلاق آنان را نیکو می گرداند و روزیشان را زیاد می کند و برجوانمردی های آنان می افزاید(1).

عَن ابی عبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ: إنّ اللهَ یُحِبُّ البَیتَ الّذی فیه العِرسُ و یُبغِضُ البَیتَ الّذی فیه الطّلاقُ و ما مِن شَیئ ٍ أبغَضُ الی اللهِ مِن الطلاق.

خداوند خانه ای را که در آن عروس باشد دوست می دارد و خانه ای را که در آن طلاق باشد مبغوض می دارد و هیچ چیز نزد خدا مبغوضتر از طلاق نیست(2).

عن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ: تَزَوَّجوا و لا تَطَلَّقوا فَانّ الطلّاق یَهتَزُّ مِنهُ العرشُ.

ازدواج کنید و طلاق مدهید که از طلاق عرش به لرزه آید (3).

عن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ :تَزَوَّجوا وَ لاتطلّقوا فانّ الله لایُحبُّ الذوّاقینَ و الذوّاقاتِ.

ازدواج کنید و طلاق مدهید که خداوند زن و مرد عیاش و لذتجو را دوست ندارد(4).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: تُفتَحُ أبوابُ السّماء ِ بالرّحمَة ِ فی أربَع ِ مَواضع ِ: عِندَ نُزُل ِ المَطَر و عِندَ الوَلَدِ في وَجهِ الوالِدین ِ و عِندَ فَتح ِ بابِ الکَعبَةِ و عِندَ النِّکاح.

درهای رحمت آسمان در چهار جا گشوده می شود: به هنگام فرود آمدن بار، موقع نگاه کردن به صورت پدر و مادر، وقت گشودن در کعبۀ معظمه و به هنگام نکاح ازدواج(5) .

ص: 11

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: تَزَوَّجوا و زَوِّجوا ألا فَمِن حظِّ امرأ مُسلم ٍ إنفاقُ قَیمة الایمّةِ وَ ما مِن شَیءٍ أحَبُّ الی اللهِ عَزَّ وَ جلَّ مِن بیتٍ یُعمَرُ فی الاسلامِ بِالنّکاح ِ وَ ما مِن شَیءٍ ابغَضُ الی اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ في بَیتِ یُخرَبُ في الاسلامِ بِالفُرقَةِ یعني الطّلاق.

ازدواج کنید و آن را رواج بدهید حظ و نصیب زنان پولی است که برای عروسی خرج می شود هیچ خانه ای در اسلام آباد تر از خانه ای نیست که در آن عروسی شود و هیچ خانه ای نزد خدا مغبوضتر از خانه ای که در آن طلاق واقع شود نیست (1).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه:إنَّ أعظَمَ النِّکاح ِ بَرَکَة ً أیسَرهُ مَؤونَة ً.

همانا آن نکاح و ازدواج برکتش بزرگتر است که خرجش کمتر باشد (2).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه:حَقَّ عَلی اللهِ عَونَ مَن نَکَحَ التماسَ العَفافِ عَمّا حَرَّم الله.

هر که به منظور ترک محرمات زن بگیرد بر خداوند است که او یاری کند و از مشکلاتش بدور دارد (3).

قالَ علیّ بن الحسین عَلَيْهِ السَّلامُ: مَن تَزَوَّجَ للهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لصِلَةِ الرَحِمِ تَوَجَّهُ اللهُ تاجَ المَلکِ.

هر که برای رضای خدا و صلۀ رحم همسر گیرد خداوند تاج شاهی بر سرش نهد (4).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: خیارُ امَّتي المُتَأهِلوُنَ و شِرارُ امَّتي الُزّابُ.

بهترین برگزیدگان امت من آنانی هستند که همسر انتخاب نموده و بدترین مردم امت من عزبها هستند (5).

ص: 12

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: أراذِلُ مُوتاکُمُ العُزّابُ.

بدترین مردگان عزبها هستند(1).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: أرَکعَتان ِ یُصَلّیهما مُتَزَوَّجُ أفضَلُ مِن صَلاةِ رَجُل ِ عَزب ِ یقُوم لیلة و یَصومُ نَهارَهُ.

دو رکعت نماز زن دار بهتر است از یک شبانه روز عبادت عزب که روزش را روزه بگیرد و شبش را نمازبخواند(2).

عَن الصّادق ِ عَلَيْهِ السَّلامُ: رَکعتان ِ یُصلّیهما مُتَزَوَّجُ أفضَلُ مِن سَبعینَ رکعة یُصَلّیهما عَزَبُ.

دو رکعت نماز شخص همسردار بهتر از هفتاد رکعت نماز عزب است(3).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: أکثَرُ اهل ِ النّار العُزّابُ.

بیشترین ساکنان جهنم عزبها هستند(4).

فالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: المُتَزَوَّجُ النّائم ِ أفضَلُ عِند اللهِ مِن القائِم العَزَبِ.

مرد زن دار که خواب باشد برتر از مرد عزبی است که با روزه شب زنده داری کند(5).

ص: 13

عَن ابي الحَسَن عَلَيْهِ السَّلامُ: جاءَ رَجُلُ الی ابي جَعفر ٍعَلَيْهِ السَّلامُ فَقالَ لَهُ : هَل لَکَ مِن زَوجَةِ ؟ قالَ :لا فَقالَ ابوجَعفَر ٍ عَلَيْهِ السَّلامُ: لا آُحِبُّ ان لي الدُنیا و ما فیها وَ ان ابیتَ لَیلَة و لَیسَ لي زَوجَة ٌ، ثُمَّ قالَ : انّ رَکعَتینَ یُصَلّیهما مُتَزَوَّجُ افضَلُ مِن رَجُل ِ عَزَب ِ یَقُومُ لَیلَة ُ وَ یَصُومُ نَهارَهُ.

امام موسی کاظم عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود: مردی خدمت امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ آمد و حضرت به او فرمود : همسر گرفته ای ؟ گفت : نه. امام عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود : دوست ندارم همۀ دنیا از من باشد و یک شب بی زن بخوابم و بعد فرمود : دو رکعت نماز همسردار بهتر از این که عزبی شب را نماز گزارد و روز را روزه دار باشد(1).

عَن رسول الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: إنَّهُ نَهی عَن ِ التَّرهُّبِ قالَ : لا رُهبانیَّة َ فی الاسلام ِ تَزَوَّجُوا فَانّي مُکاثِرٌ بِکُم الامَمِ و نَهی عَن التَّبَتُّل ِوَ نَهی النسّاء َ أن یَتَبَتَّلنَ و یَقطَعنَ أنفُسَهُنَّ مِن الازواج ِ .

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِهاز رهبانیت نهی فرموده و فرمودند : در دین اسلام رهبانیت نیست ازدواج کنید و نسلتان را زیاد نمائید تا من به زیادی نسلتان نزد امت ها افتخار نمایم و مردان را از دوری زنان و زنان را از دوری مردان نهی فرموده و این که خود را از ازدواج محروم ننمائید (2).

عَن الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ :مَن تَرَکَ التَزویج َ مَحافَة َ العلیلَةِ فقد أساءَ الظَّن ِ بِربِّه ِ لِقَولِهِ سُبحانَه ُ و تَعالی : إن یَکونوا فُقراء یُغنهِمُ اللهُ مِن فَضلِهِ.

کسی که از ترس خرج عائله ازدواج را ترک کند به خداوند سوء ظن دارد که خداوند می فرماید : اگر فقیر باشند خداوند از عنایت خود بی نیازشان گرداند(3).

عَن ابي عبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : أتی رَسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه شابٌّ مِن النصار فَشَکا الیهِ للحاجَة َ فقالَ لَهُ : تَزَوَّج فقالَ الشابُّ : إنّي لاستَحیی أن أعُودَ الی رَسُول ِ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فَلَحِقَهُ رَجُلٌ مِن الانصار فقالَ : أنّ لي نبتاً وسیمَة ً فَزَوَّجَها ایّاهُ. قالَ : فَوَسَّعَ اللهُ عَلَیهِ (قالَ) : فَأتی الشابُّ النّبیُّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فاَخبَرَهُ فقالَ رَسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: یا مَعشَرَ الشَّبابّ ِ عَلَیکم بالباهِ.

جوانی به خدمت حضرت رسول صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمد و عرض کرد یا رسول الله محتاجم و نیازمند حضرت فرمود: برو زن بگیر جوان رفت و بعد از مدتی برگشت و گفت : من شرمنده ام که پیش رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه بروم در این میان مردی از انصار او را دید و گفت: دختری زیبا دارم و دخترش را به جوان داد روزیش فراوان شد جوان نزد رسول

ص: 14

خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمد و گزارش کار داد پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمود: ای جوانان نکاح کنید. (1)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: إتَّخِذوا الأهلَ فَانَّهُ ارزَقُ لَکم.

همسر انتخاب کنید و زن بگیرید تا روزیتان فراوانتر گردد(2).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: التَمِسوا الرّزق ِ بِالنّکاح ِ.

به وسیلۀ ازدواج از خداوند روزی بخواهید(3).

عَن اسحاق بن ِ عَمّار ٍ قالَ : قُلتُ لِابي عبداللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ :الحدیثُ الّذی یَرویه النّاسُ حَقٌّ انّ رَجُلا ً اتی النَّبيَّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فَشَکا الیهِ الحاجَة َ فَامَرَهُ بِالتَّزویج فَفَعَلَ ثمّ اتاهُ فَشَکا الیهِ الحاجَة َ فَامَرَهُ بالتَّزویج ِ حتّی امَرَهُ ثلاثَ مَرّاتٍ فقالَ ابوعبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ : (نَعم) هوَ حَقٌّ ثمّ قالَ : الرّزقُ مَعَ النّساء ِ و العیال ِ.

اسحاق بن عمار گفت از امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ پرسیدم حدیثی از پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه نقل می کنند به این که مردی نزد پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمد و از فقر و تنگدستی ناله کرد پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه دستور داد که ازدواج کند تا سه بار او مراجعه کرد و پیامبرصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه دستور داد او ازدواج کند امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود : این حدیث راست است سپس فرمود : روزی در ازدواج و خانواده است (4).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : تَزَوَّجوا النّساء ِ فاِنَّهُنَّ یاتینَ بالمال ِ.

ازدواج کنید با زنان زیرا آنها برای شما سبب روزی هستند (5).

عن ابي عبد ِ اللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : جاءَ رَجُلٌ الی النّبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فَشَکا الیهِ الحاجَة َ فقالَ : تَزَوَّج فَوَسِعَ علیهِ.

مردی به شکایت و عرض حاجت به محضر رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه شتافت پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمود : ازدواج کن او ازدواج کرد و در زندگی اش گشایش پدید آمد (6).

ص: 15

عن الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ امیر المؤمنینَ عَلَيْهِ السَّلامُ : افضَلَ الشَفاعات ِ ان تَشفَعَ بَینَ اثنَین ِ في النِکاح ِ حتّی یَجمَعَ الله بَینَهُما.

بهترین واسطه گریها این است که واسطه شوی بین دو نفر دربارۀ ازدواج تا خداوند آن دو را به هم برساند(1)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه :لِرجُل ٍ یُقالُ لَهُ عَکّافٌ الَکَ زَوجَة ٌ؟ قالَ لا یا رَسُولَ اللهِ . قالَ : الَکَ جاریة ٌ؟ قالَ : لا یا رسولَ اللهِ. قالَ : افَانتَ موسِرٌ؟ قالَ : تَزَوَّج و الا فَانتَ مِن المُذنِبینَ. و في روایة ٍ تَزَوَّج و الا فَانتَ رُهبانُ النّصاری. و في رَوایةٍ تَزَوَّج و الا فَانتَ مِن اخوان ِ الشَّیاطینَ.

پیامبرصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه به مردی به نام عکاف فرمود: آیا همسر داری؟ عرض کرد : نه یا رسول الله. فرمود: آیا کنیزی در اختیارت می باشد؟ عرض کرد : نه یا رسول الله. حضرت فرمود : مالدار هستی؟ عرض کرد : بله یا رسول الله. حضرت فرمود: ازدواج کن و گرنه از گنهکاران به شمار می آیی. در روایتی دیگر آمده است که فرمود : ازدواج کن و گرنه از برادران شیاطین شمرده می شوی(2).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مَن عَمِلَ في تَزویج حَلال ٍ حتّی یَجمَعَ اللهُ بَینَهما زَوَّجَهُ اللهُ مِنَ الحُورالعین و کانَ لَهُ بِکُلِّ خُطوَةٍ خَطاها و کَلِمَة ٍ تَکَلَّمَ بِها عبادة ُ سَنَة ٍ.

هر کس در امر ازدواج حلال بکوشد تا موجبات پیوستن و نکاح میان آن دو را فراهم نماید خداوند از حوریان بهشتی نصیبش کند و به هر کلمه ای که گوید عبادت یک سال برای وی نوشته شود(3).

رُویَ انّهُ سُئِلَ الصّادقُ عَلَيْهِ السَّلامُ ابا بَصیر اذا تَزَوَّجَ احَدَکُم کَیفَ یَصنَعُ ؟ قُلتُ : ما ادری. قالَ : اذا هَمَّ بِذلکَ فَلیُصِلّ رَکعَتَین و یَحمَدُ اللهِ عَزَّ و جلَّ و یَقول ِ اللهمَّ انّی اریدُ ان اتَزَوَّجَ اللهم فَقَدَّرَ لي مِنَ النِساء ِ احسَنَهنَّ خُلقا ً و خَلقا ً و اعفَهُنَّ فَرجا ً و احفَظَهنَّ لي في نَفسِها و مالي و اوسَعَهُنَّ رزقا ً و اعظَمَهنَّ بَرَکَة َ وَ قیّض لي مِنها وَلَدا ً طیّبا ً تَجعَلهُ خَلَفا ً صالحا ً في حَیاتي و بَعدَ مَوتي.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ از ابابصیر پرسید : وقتی کسی از شما اراده و قصد ازدواج کرد چه کند؟ ابابصیر عرض کرد نمی دانم حضرت فرمود : وقتی کسی ازدواج نماید دو رکعت نماز بخواند و خدا را ستایش کند آنگاه بگوید خدایا من می خواهم زن بگیرم برای من زنی مقدر کن که خوشروی و خوشرفتار، پاکدامن، نجیب، نگهدار مال من و ناموس من که خود اوست باشد و نیز روزیش فراخ و برکتش فراوان باشد و از او به من فرزندانی عطا کن پاکیزه که آنها را برای من خلف صالح گردانی در زندگی ام و بعد از مرگم (3)

ص: 16

قالَ امیر المؤمنین عَلَيْهِ السَّلامُ :لا بأسَ بان یَنظُرَ الرَّجُلُ الی مَحاسِن ِ المَرأة ِ قَبلَ ان یَتَزَوَّجَها انّما هُو مُستامٌ فَان یَقض ِ امرٌ یَکُن.

مانعی ندارد که مرد پیش از ازدواج به محل زیبائیهای زن مثل دست و صورت او نگاه کند زیرا مرد به منزلۀ خریدار می ماند و اگر مقدر باشد می خواهد او را به همسری خود در آورد(1).

قالَ علی بن الحسین عَلَيْهِ السَّلامُ :إذا أرادَ أحَدَکُم ان یَتَزَوَّجَ عَن شَعرها کما یَسألُ عَن وَجهِها فَانّ الشعَر احَدَ الجمالین ِ.

هر که خواهد زن بگیرد از موی او نیز بپرسد همانطور که از زیبائیش می پرسد که موی یکی از دو قسمت زیبائی است(2).

قالَ رسولَ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه :إذا القی اللهُ في قَلبِ المَرء ِ خِطبَة ِ إمرأةٍ فَلابأسَ ان یَنظُرَ الَیها.

وقتی که محبت و خواستگاری زنی را خداوند در دل مردی افکند مانعی ندارد که به آن زن بنگرد(3).

عَن نَّبّی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه قالَ : حُبِّبَ الیَّ مِنَ الدّنیا النّساءُ و الطَّیبُ و قُرَّةُ عَیني في صَّلوةِ.

من از دنیای شما سه چیز را دوست دارم عطر را، زنان را و روشنایی چشمم نماز را(4).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مِن اخلاق ِ الانبیاء ِ حُبُّ النّساء ِ.

یکی از صفات انبیاء زن دوستی است(5).

ص: 17

الامام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ : انّما المرأةُ قِلادَة ٌ فَانظُر ما تَتَقَلَّدُ.

زن همانند گردنبندی است [ که به اختیار برگردن خود می نهی ] با عقل و بصیرت نگاه کن که چه چیز بر گردن می نهی(1).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إذا جاءَکُم مَن تَرضَونَ دینِهِ وَ امانتهِ یَخطُبُ [الیکم] فَزَوَّجُوهُ ان لاتَفعَلوُهُ تکن فِتنة فی الارض و فسادٌ کبیرٌ.

هرگاه کسی به خواستگاری نزد شما آمد و دینداری و امانتداری او را پسندیدید به او زن بدهید و اگر چنین نکنید در روی زمین فساد و تباهکاری پدید خواهد آمد(2).

الامام الحسن عَلَيْهِ السَّلامُ : لرجل ِ جاءَ الیهِ یَستَشیرهُ في تَزویج ِ إبنَتِهِ زَوَّجَها مِن رَجُل ِ نَقّی فَانَّه ُ ان أحَبَّها أکرَمَها و ان أبغَضَها لَم یُظلِمها.

امام حسن عَلَيْهِ السَّلامُ خطاب به مردی که با ایشان دربارۀ ازدواج دخترش مشورت کرد فرمود : او را به مردی با تقوا شوهر بده زیرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گرامیش دارد و اگر دوستش نداشته باشد به وی ستم نکند(3).

النّبّی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فیما رواهُ الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ عَلَيْهِ السَّلامُ : تَزَوَّجُوا و زَوَّجوا الا فَمِن حَظِّ امریءٍ مسلِم ٍ إنفاقُ قیمةٍ ایِّمَة. و ما مِن شَیءٍ احَبُّ الی الله ِ عَزَّ و جَلَّ مِن بیتٍ یُعمَرُ فی الاسلام ِ بانّکاح ِ. و ما مِن شیءٍ ابغَضُ الی اللهِ عَزَّ و جَلَّ مِن بیتٍ یُخرَبُ فی الاسلام بالفُرقةِ یعني الطلاق.

پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه به روایت امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود : همسر انتخاب کنید و وسائل همسری دیگران را فراهم آورید و بدانید که از خوشبختی فرد مسلمان، پرداختن هزینۀ ازدواج زن بی شوهر است. و هیچ چیز را خدای بزرگ – در اسلام – بیش از خانه ای دوست ندارد که با ازدواج آبادان شود و هیچ خانه ای بیش از آن مورد بغض خدای بزرگ نیست در اسلام که با جدایی زن و شوهر از یکدیگر – یعنی طلاق – ویران شود(4).

ص: 18

الامام الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن زَوَّجَ اعزَبا ً کانَ مِمّن یَنظُرُ اللهُ عَزَّ و جَلَّ الیهِ یوم القیامة.

هر کس عَزَبی را به همسری رساند از جملۀ کسانی است که خدای بزرگ در روز قیامت به او نظر خواهد کرد(1).

الامام الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ : فیما رَواهُ ابانُ بن تَغلب : .... وَ یَنکِحُوا قصدا ً ... .

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود : به روایت ابان بن تغلب : [ خداوند روا داشته است که مردم ] با هزینه ای معتدل زناشویی کنند ...(2) .

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ما مِن شابّ تَزَوَّجَ في حَدائَةِ سَنّةِ الا عَجَّ شَیطانُهُ : یا وَیلُهُ ، یا وَیلُهُ ! عَصَمَ مِنّي ثُلثی دینهِ فَلیَتق الله العَبدُ فی ثلثِ الباقي.

هیچ جوانی نیست که در دورۀ جوانی خود ازدواج کند مگر آن که شیطان او فریاد برآورد : وای بر او، وای بر او، دو سوم دینش را از [گزند] من حفظ کرد بنابراین انسان باید برای حفظ یک سوم دیگر تقوای خدا را در پیش گیرد(3).

الامام الکاظم عَلَيْهِ السَّلامُ : ثلاثة یَستَظئونَ یظِلَّ عَرش اللهِ یَومَ لاظلّ الا ظِلّهُ : رَجُلٌ زَوَّجَ اخاهُ المسلم او خَدمَهُ او کَتَمَ لَهُ سرّا ً.

سه نفرند که در روزی که سایه ای جز سایۀ عرش خدا نیست در سایۀ عرش اویند : مردی که برادر مسلمان خود را زن دهد یا به او خدمت کند یا رازش را بپوشاند(4).

ص: 19

«... فالصَّلِحَتُ قَنِتَتٌ حَفِظَتٌ لِّلْغَیْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ...

... پس زنان صالح فرمانبردارند و در غیاب { همسر } اسرار او و حدود الهی را حفظ می کنند. (1)»

«عَن رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : أنَّهُ قالَ : ما افادَ رَجُلٌ بَعدَ الایمان ِ خَیرا ً مِن إمرَأة ٍ ذاتَ دین ٍ و جَمال ٍ تَسُّرُهُ إذا نَظَرَ الَیها و تُطیعُهُ إذا أمَرَها و یَحفَظُهُ فی نَفسِها و مالِهِ إذا غابَ عَنها.

از رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه که حضرتش فرمود :برای یک مرد پس از قبول ایمان هیچ سودی بهتر و برتر از همسری با یک زن دیندار و صاحب جمال نیست زنی که مرد را با دیدن خود شاد سازد و از دستورش اطاعت نماید و در غیاب شوهر حافظ عفت خویش و اموال وی باشد.(2)»

انتخاب یک زن به عنوان همسر و مادر آینده و یک رکن از دو رکن اصلی خانواده مسئله ای نیست که به توان به راحتی و با بی توجهی از کنار آن گذشت. همانطور که ما در خرید کفش، لباس، خانه و ... نهایت دقت را به کار می بریم تا جنسی خالی از عیب و نقص و یا حداقل با کمترین عیب و نقص خریداری کنیم پس به طریق اولی در انتخاب و گزینش همسر مورد نظر نیز باید به این نکته توجه کرد که فردی به دور از عیوب اخلاقی و رفتاری و برازنده و در شأن خود برگزینیم. انتخاب همسر یعنی انتخاب همراز،همدم،همفکر،مرهم و حامی. لذا توجه صرف به ثروت و یا زیبایی و امثال آن بدون در نظر گرفتن محتویات فکری و روحی او نشان از سطحی نگری و محدودنگری فرد نسبت به جریان عمیق و پربار زندگیست و در پی این تفکر سخیف نه تنها فرد آسیب می بیند بلکه جامعه نیز از پیامدهای منفی آن در امان نخواهد بود.

پس انتخاب همسر با روش صحیح و یا بالعکس، بطور مستقیم و غیرمستقیم تاثیراتی بر جامعه خواهد گذاشت. در اینجا لازم است با ذکر ویژگی های همسر شایسته از دیدگاه اسلام،جامعه را به سمت و سوی خانواده ای سالم همراه با سلامت و بهداشت روحی و روانی سوق دهیم.

ص: 23

بر مردان جهادی است و بر زنان جهادی هر دو جهاد دارند ولی نحوۀ جهادشان فرق می کند جهاد مردان فداکاری با مال و جان و جنگ در راه خداست اما جهاد زنان این است که نیکو شوهرداری کنند و اگر شوهرشان بدخلق باشد یا اذیتی ببیند صبر کند و هر طوری شده در دل شوهرش جا باز کند و حالت خشونت و بدخلقی را با خوش خلقی و فداکاری خویش از او بگیرد و مرد را بسازد(1).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مَا استَفادَ أمرَأ مُسلِمٌ فایدَة ٌ بَعدَ الاسلام ِ افضَلَ مِن زَوجَةٍ مُسلِمَة ٍ تَسُرُّهُ اذا نَظَرَ الَیها و تُطیعُهُ اذا امَرَها و تَحفَظُهُ اذا غابَ عَنها في نَفسِها و مالِهِ.

باارزش ترین بهره ای که بعد از داشتن ایمان قسمت یک فرد مسلمان می شود این است که زن مسلمان مهربانی داشته باشد که وقتی او را می بیند خوشحال شود و او به دستوراتش عمل کند و در غیابش مال و ناموسش را از دستبرد ناپاکان و دیوصفتان حفظ نماید (2).

قالَ الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : خَیر نِسائُکُم الّتی ان أعطیت شَکرت و ان مَنَعت رَضیت.

بهترین زنان شما آنست که وقتی به او عطا شود شکر و سپاسگذاری نماید و وقتی منع شود راضی باشد(3).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : لایُختارُ حُسنُ وَجهِ المَرأةِ عَلی حُسن ِدینها.

زیبارویی زن نباید سبب شود که بر دینداری او ترجیح داده شود (4).

قالَ الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : إذا تَزَوَّجَ الرَّجُلُ المرأ لِمالِها او جَمالَها لَم یَرزُقُ ذلکَ فَان تَزَوَّجَها لِدینِها رَزَقَهُ اللهُ عزَّ و جلَّ مالَها و جَمالَها.

هشام بن حکم از امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ نقل می کند : اگر مردی با زنی فقط به خاطر زیبائی ها و جمال و ثروت و دارائی اش ازدواج کند و جهات دینی و اخلاقی و خانوادگی را در نظر نگیرد از این ازدواج نفعی نبرد و اگر در تشکیل خانواده جهات دینی دختر مدنظر باشد خداوند او را از زیبائی دختر و مال بهره مند می سازد (5).

ص: 25

عَن رسول ِ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه :لا تَنکِحوا النّساء َ لِحُسنِهِنَّ فَعَسی حُسنُهُنَّ ان یُردیهُنَّ ( و لاتَنکِحوا النّساءَ) لِاَموالِهِنَّ فَعَسی اموالُهُنَّ ان تُطغیهنَّ و انکِحوهُنَّ عَلی الدّین ِ فَلامَة ُ سَوداءُ خَرقاءُ ذاتُ دین ٍ افضَلُ.

با زنان به خاطر زیبائیشان ازدواج نکنید چه بسا زیباروئی زنان را منحرف سازد برای مال و ثروت ازدواج نکنید چه بسا ثروت و مکنت آنان را به طغیان کشاند و مخالفت با شوهر کنند با خانوادۀ دینداران ازدواج کنید و زن بگیرید چه زن سیه چرده بی چیز صاحب دین نزد خداوند با فضیلت تر از دیگران می باشد(1).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مَن تَزَوَّجَ إمرَأة َ لایَتَزَوّجها الا لِجمالَها لَم یَرفیها ما یُحِبُّ و مَن تَزَوَّجَها لِما لِها لایَتَزَوَّجها الا و کَلَهُ اللهُ الیهِ فَعلیکم بِذاتِ الدّین ِ.

هر که با زنی به خاطر زیبای اش ازدواج کند دلخواه خود را در او نبیند و هر که با زنی به خاطر مال و ثروتش ازدواج کند خدا او را به همان مال و ثروت واگذارد پس بر شما باد به ازدواج با زنان متدین (2).

... و سألته (الامام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ ) عَن ِ المرأة ِ لِها ان تخرج مِن بیت ِ زَوجها بِغَیر اذنِهِ قالَ: لا.

... و از امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ سئوال شد که آیا زن بدون اجازۀ شوهرش می تواند از خانه خارج شود؟ امام عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود : نه (3).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ألا اخبِرکُم بِخیر نِسائِکم ؟ قالوا : بَلی قالَ : انّ خَیرَ نِسائِکم الوَلُودُ السَتیرَةُ العَفیفَة ُ العَزیزة ُ في أهلِها الذلیلة ُ مَعَ بَعلِها المُتَبَّرجَة ُ مَعَ زَوجِها الحِصانُ علی غَیرِهِ الّتی تَسمَع قَولَهُ و تُطیعُ أمرَهُ و إذا خَلابِها بَذَلَت لَهُ ما یُریدُ مِنها و لَم تُبَذّل لَهُ کَتَبَذّل ِ الرّجُل.

می خواهید بهترین زنان را معرفی کنم ؟ گفتند : آری. فرمود : بهترین زنان شما زنی است که بسیار فرزند بیاورد، مهربان و پاکدامن باشد، در بین خانواده با عزت و شرافت باشد ولی در مقابل همسرش فروتن و متواضع باشد نزد شوهر مکشوفه ولی در مقابل اجنبی و بیگانه خویشتن را بپوشاند چون شوهرش فرمانی به او دهد اطاعتش کند و به هنگام خلوت آنچه شوهر از او بخواهد در اختیارش بگذارد بدانگونه که شوهر اظهار اشتیاق کند او ابراز شوق ننماید بلکه حفظ نفس کند(4).

ص: 26

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : خَمسَة ٌ مِن السَّعادة ِ الزَّوجَة ُ و البَنُونَ الابرار و الخُلَطاء ِ الصّالِحونَ و رزقُ المَرء ِ في بَلَدِهِ و الحُبُّ لِآل ِ محمد ٍ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه.

پنج چیز از سعادت و نیک بختی است : زوجه و همسر شایسته و فرزندان نیکوکار، دوستان صالح و شایسته، روزی مرد در زادگاهش، محبت و دوستی آل محمد صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه (1).

عَن الرّضا عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : ما أفادَ عَبدٌ فایدَة ٌ خَیرا ً مِن زَوجَة ٍ صالِحَة ٍ إذا رَآها سَرَّتهُ و إذا غابَ عَنها حَفِظَتهُ في نَفسِها و مالِهِ .

هیچ بنده ای بهره ای بهتر از این نیافت که همسری شایسته و صالح داشته باشد که چون به وی نگاه کند مسرورش نماید و چون از او دور ماند دارایی شوهر و عفت خود را حفظ نماید (2).

ذَکَرَ النّبیّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه خَدیجَة یَوما ً و هُو عِندَ نِسائهِ فَبَکی فَقالَت عائشَة ُ: ما یَبکیکَ عَلی عَجُوز ٍ حَمراءٍ مِن عَجائز بَنی اسَدٍ ؟ فَقالَ صَدَّقتَني إن کَذِبتم و آمَنَت بی إذا کَفَرتُم و وَلَدَت لي إذا عَقَمتُم قالت عایِشة ُ ما زلتُ أتَقَرَّبُ الی رسول ِ اللهِ بِذکرها.

روزی حضور پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه سخن از خدیجه شد. پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه وقتی اسم خدیجه را شنید شروع به گریستن کرد عایشه آنجا بود گفت : یا رسول الله چه شده از برای یک زن پیر قرمزگونه از پیرزنان قبیلۀ بنی اسد گریه می کنی و برای از دست دادن او این همه بی تابی می نمایی من در کنارت هستم حضرت ناراحت شد فرمود : عایشه ساکت شو آن روز که مردم به من جفا می نمودند و مرا تکذیب می کردند خدیجه مرا تائید می نمود و ایمان آورد به من هنگامی که مردم به من کفر ورزیدند و برایم فرزند آورد در حالی که تو عقیم و نازایی. عایشه می گوید از بابت آن حرفها مدتها پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه از من مکدر و دلگیر بود تا این که توانستم با هزار زحمت و تعریف و تمجید از خدیجه سلام الله علیها این کدورت را از دل مبارک آن حضرت بزدایم (3).

و جاءَ رَجُلُ الی رسول ِ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فَقالَ : أنَّ لي زَوجَة ً إذا دَخَلتُ تَلقتَنّي و إذا خَرَجتُ شَیَّعتني و إذا رَاتِني مَهمُوما ً. قالَت : ما یَهمُکَ إن کُنتَ تَهتَمُ لِرزقِکَ فَقَد تَکَفَّل بِهِ غَیرُکَ و إن کُنتَ تَهتَمُ بِأمر اخِرتِکَ فَزادَکَ اللهُ هما ً فقالَ رسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه بَشّرها بِالجنَّةِ و قُل لَها : إنَّکَ عامِلة ٌ مِن عُمّال ِ اللهِ و لَکَ في کُلِّ یَوم ٍ أجرُ سَبعینَ شَهیدا ً. و في روایة ٍ أنَّ لله ِ عَزَّ و جَلَّ عُمالا ً و هذهِ مِن عُمالِهِ نِصفٌ أجر الشهید ِ.

مردی به محضر پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمد و گفت : یا رسول الله همسری دارم که چون به خانه می روم به

ص: 27

پیشبازم می آید و وقتی بیرون می روم بدرقه ام می نماید و اگر مرا غصه دار بیند می گوید : اگر غم روزی می خوری خداوند آن را به عهده گرفته و اگر برای آخرت غم داری و فکر می کنی خداوند بر فکر و غمت بیفزاید. پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمود : او را بشارت ده و به وی بگو که تو یکی از عاملان خداوندی و در هر روز پاداش هفتاد شهید برای تو خواهد بود(1).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: أفضَل ُ نِساء ِ امَّتي أحسَنَهُنَّ وَجَها و أقَلَهُنَّ مَهرا ً.

برترین زنان امت زن زیبارویی است که با مهر اندک ازدواج کند (2).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : خَیرُ الصِّداق ِ أیسَرُهُ .

بهترین مهر، کمترین آنست(3).

سَمِعتُ ابا عَبد الله ِعَلَيْهِ السَّلامُ : یَقولُ زَوَّجَ رَسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فاطمة َ عَلیّا عَلَيْهِ السَّلامُ دِرع حَطَمَّیة ٍ یُسَوّی ثَلثینَ دِرهَما.

از امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ شنیدم که می فرمود : رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فاطمه را به عقد ازدواج علی عَلَيْهِ السَّلامُ درآورد به مهر یک درع حطمیه [زره] که برابر سیصد درهم بود(4).

عَن ابي جَعفَر عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : کانَ صِداقُ فاطمة َ عَلَيْهِ السَّلامُ جُردَ بُرد ٍ جَمرَة ٍ و دِرع َ حَطَمیَّة ٍ و کانَ فِراشُها إهابَ کَبش ٍ یُلقیانِهِ و یَفرشانِهِ و یَنامان ِ عَلَیهِ.

مهر فاطمه عَلَيْهِ السَّلامُ یک جامۀ کهنه از برد یمانی بوده و یک زره حطمی و یک پوست گوسفند زیرانداز بوده که هم فرش آنان بود و هم روی آن می خوابیدند(5).

عَن علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ :لاتُغالوا في مُهُور النّساء ِ فَیَکوُنُ عَداوَة ً.

مهر زنان را خیلی بالا نگیرید که موجب عداوت گردد(6).

ص: 28

عَن أبي عَبداللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : ... و رویَ أن مِن بَرَکَة ِ المَرأة ِ قِلَّة َ مَهرها و مِن شُومِها کِثرَة ُ مَهرها .

... از برکت زن کمی مهر و از شومی او زیادی مهر است(1).

امام محمد باقر عَلَيْهِ السَّلامُ از رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه روایت کرده است : لَم یَتَزَوَّج و لازَوَّجَ نَباتِهِ بِأکثَرَ مِن ذلک.

آن حضرت نه خود زنی را بیش از پانصد درهم مهر داد و نه دخترانش را به بیش از مهرالسنه مهر گرفت(2).

قالَ رسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إنَّ مِن یمن ِ المَرأة ِ تَیسیرُ خِطبَتها و تَیسیرُ صَداقِها و تَیسیرُ رَحِمِها.

از برکت و خوش قدمی زن آنست که سه چیز او راحت و اندک باشد : در خواستگاری بی تکلیف و در مهریه کم و در وقت زایمان به راحتی بچه اش را به زمین نهد(3).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : تَخَیَّروا لِنُطفِکُم فَإنَّ النِّساءَ یَلدِنَ اشباة َ إخوانِهنَّ و أخواتِهِنَّ.

برای نطفه های خود همسری شایسته انتخاب کنید چون زنان مانند برادران و خواهران خود فرزند می آورند(4).

عَن ابي جَعفَر عَلَيْهِ السَّلامُ :جِهاد المرئَة حسن التَّعبل لِزوجها.

جهاد زن خوب شوهرداری است(5).

ص: 29

عَن النّبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : خَیرُ نسائِکُم العَفیفة ُ الغِلمَة ُ.

ممتازترین زنان شما کسی است که نسبت به شوهر شهوی تر بوده اما در برابر بیگانه عفیف و نفوذناپذیر باشد(1).

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : حُسنُ البِشر نِصفُ العَقل ِ و التَّقدیرُ نِصفُ المَعیشَةِ و المَرأةُ الصّالحَة ُ أحَدُ الکاسیَینِ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود که رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرموده است : خوشرویی و چهرۀ باز نیمی از زندگی راحت است و زن صالحه و سازگار و شایسته یکی از جامه های افتخار زندگی برای شوهران است(2).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : حَقُّ الرَّجُل ِعَلی المَرأةِ : إنارة ُ السِّراج ِ و إصلاحُ الطَّعام ِ و أن تَستَقبلهُ عِندَ بابِ بَیتِها فَتُرَحِبَ بِهِ و أن تُقَدِّمَ الیهِ الطَّستَ و المَندیلَ و أن تُوَّضِّئَهُ و أن لاتَمنَعَهُ نَفسَها الاّ من عِلّةٍ.

حق مرد بر زن این است که زن می باید خانه را مرتب کند چراغش را روشن نماید طعام را نیکو پزد و چون مرد به خانه برمی گردد تا دم در از او استقبال کند با خلق خوش و چهرۀباز او را بپذیرد برایش آب شستشو و طشت و حولۀ تمییز حاضر کند تا دست و صورتش را بشوید و وجود خویش را در صورتی که معذور نباشد از شوهرش مضایقه و دریغ ننماید(3).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : لایَحِلُّ لِامرَأةٍ أن تَنامَ حَتّی تَعرضَ نَفسَها عَلی زَوجِها تَخلَعُ ثیابَها و تَدخُلُ مَعَهُ فی لِحافِهِ فَتُلزقُ جِلدَها بِجِلدِهِ.

هیچ زنی نباید بخوابد تا خود را به شوهر عرضه کند و مراد از عرضه داشتن این است که لباس را درآورد و به زیر لحاف شوهر برود و به او بچسبد(4).

قالَ الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : ما مِن إمرَأةٍ تَسقی زَوجَها شَربَة ً ماء ٍ الاّ کانَ خَیرا ً لَها مِن سَنَة ٍ صیامٌ نَهارَها و قیامٌ لَیلَها.

هیچ زنی نیست که جرعه ای آب به شوهرش بنوشاند مگر این که این عمل او برایش بهتر از یکسال باشد که روزهایش را روزه بگیرد و شبهایش را به عبادت سپری کند(5).

ص: 30

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : سَألَت امّ سَلمه رسولَ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه عَن فَضل ِ النِّساء ِ في خِدمَةِ أزواجِهِنَّ فَقالَ :أیّما امرَأة ٍ رَفَعَت مِن بَیت ِزَوجِها شَیئا ً مِن مَوضِع الی مَوضِع الی مَوضع ِتُریدُ بِهِ صَلاحا ً الاّ نَظَرَ اللهُ الیها و مَن نَظَرَ اللهُ الیهِ لَم یعذّبَه.

ام سلمه از رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمود دربارۀ فضیلت خدمت کردن زنان به شوهرانشان پرسید حضرت فرمود : هر زنی که در خانه شوهر خود به قصد مرتب کردن آن چیزی را جابجا کند خداوند به او نظر افکند و هر که خداوند به او نظر افکند عذابش نکند(1).

جاءَت امرأة ٌ الی رسول ِ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فقالت :یا رسول َ اللهِ ما حَقُّ الزَّوج ِ عَلی المَرأة ِ ؟ فَقالَ أکثَرُ مِن ذلکَ. قالَت فَخَبِّرني عَن شیء ٍ مِنهُ قالَ .... عَلَیها أن تَتَطَیَّبَ طیبِها و تَلبِسَ أحسَنَ ثیابَها و تَزَیَّنَ بِاَحسَنَ زینَتِها و تَعرُضَ نَفسَها عَلیهِ غُدوُة ً و عَشیة ً .....

زنی خدمت پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه رسید عرض کرد : یا رسول الله حق شوهر بر زنش چیست؟ فرمود : زیاد است. عرض کرد : اندکی را به من بگویید. فرمود : .... زن باید خود را به بهترین بوهای خوش معطر کند و بهترین لباسهایش را بپوشد و خود را به زینتی که دارد بیاراید و هر صبح وشام خود را به شوهرش عرضه دارد(2).

عَن أبي عبداللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : خَیرُ نِسائِکُمُ الّتی إذا خَلَت مَعَ زَوجِها خَلَعَت لَهُ دِرعَ الحَیاء ِ و إذا لَبِسَت، لَبِسَت مَعَهُ دِرعُ الحَیاء ِ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود : بهترین زنان شما کسی است که چون با همسرش خلوت کند پیراهن حیا برکند و چون بپوشد و همراه او شود زره حیا بر تن کند(3).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : لِلنِّساء ِ لاتُطَولُّنَ صَلَواتِکُنَّ لتَمنَعنَ ازواجَکُنَّ.

اگر شوهران از همسران خود در خواست جنسی نمایند زنان چنانچه در حال نماز باشند نباید آن را طولانی کنند(4).

جائَتِ امرَاة ٌ الی النّبیّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فَقالت یا رسولُ اللهِ مَن اعظَمُ النّاس ِ حَقّا ً عَلی الرَّجُلِ ؟ قالَ : والِدُهُ فَقالَت یا رسولُ اللهِ مَن اعظَمَ الناس ِ حَقّا ً عَلی المَرأة ِ قالَ زَوجِها.

ص: 31

زنی به خدمت رسول اکرم صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمد و عرض کرد یا رسول الله حقوق چه کسی بر مرد بزرگتر از حقوق دیگران است ؟ فرمود : پدرش.عرض کرد: یا رسول الله حقوق چه کسی بر زن بزرگتر از حقوق سایرین می باشد؟ فرمود : شوهرش(1).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : حَقَّ الزَوّج ِ عَلی المَرأة ِ أن لاتَهجَرُ فِراشُهُ و أن تَبَّرَ قِسمَهُ و أن تُطیعَ أمرَهُ و أن لاتَخرُجَ الاّ بِاذنِهِ و أن لاتُدخِلَ الیهِ مَن یَکرَهُ.

حق شوهر بر زن آنست که از بستر وی دوری نگیرد و حظّ و قسمی که شوهر از زن دارد انجام دهد و فرمانبردار شوهر باشد و بدون اجازۀ شوهرش بیرون نرود و کسی را که دوست ندارد به خانۀ او نبرد(2).

عَن ابي جعفر ٍ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : إنَّ عَزَّ و جَلَّ کَتَبَ عَلی الرِّجال ِ الجِهادَ و عَلی النِّساء ِ الجِهادَ فَجِهادُ الرَّجُل ِ أن یَبذُلَ مالَهُ و دَمَهُ حتّی یُقتَلَ في سَبیل ِ اللهِ و جِهادِ المرأةِ أن تَصبِرَ عَلی ما تَری مِن اذی زَوجِها و غَیرَتِهِ.

راستی که خدای عز وجل بر مردان و بر زنان جهاد را واجب فرموده است. جهاد مرد این است که مال و جان خود را در راه خدا نثار کند و جهاد زن این است که بر اذیت و آزار و غیرت شوهر صبر نماید(3).

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : الخَیراتُ الحِسانُ مِن نِساء ِ أهل ِ الدُّنیا هُنَّ أجمَلَ مِنَ الحُورالعَین ِ.

خیرات الحسان [در سورۀ الرحمن] از زنان دنیا هستند که از حورالعین زیباترند(4).

عَن ابي جعفر عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : قالَ اللهُ تَعالی : إذا أرَدتُ أن أجمَعَ لِلمُسلِم خَیرَ الدُّنیا و خَیرَ الآخِرَةِ و جَعَلتُ لَهُ قَلباً خاشِعا ً و لِسانا ً ذکِرا ً و جَسَدا ً عَلی البلاء ِ صابرا ً .... و زَوجَة ً مؤمِنَة ً تَسُرُّهُ إذا نَظَرَ الیها و تَحفَظُهُ إذا غابَ عَنها في نَفسَها و مالِهِ.

رسول خدا فرمود: خداوند تعالی فرموده است: هرگاه بخواهیم تمامی خوبیهای دنیا و آخرت را برای مسلمانی فراهم نمایم دلی خاشع و زبانی ذاکر و تنی به بلا صابر ... وهمسری صالح وشایسته نصیب او می کنم که از دیدن

ص: 32

او خوشحال می گردد و چنانچه از نزد او خارج شود همسرش از ناموس خویش و اموال شوهرش محافظت می نماید(1).

عَن ابي عَبدِ اللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ: قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه:مِن سَعادةِ المَرء ِ الزَّوجَة ُ الصّالِحُة.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرموده است: از سعادت مرد همسر صالح و شایسته است(2).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : المَرأةُ الصّالِحَة ُ أحَدُ الکاسِبین ِ.

زن خوب و شایسته یکی از دو عامل پیشرفت اقتصادی خانه می باشد(3).

قالَ رسولُ اللهِ : ألا اخبِرُکُم بِنِسائِکُم مِن أهل ِ الجَنَّة ِ الوَدُودُ المُؤُدُ المَواتَیة ُالّتی إذا ظَلَمت قالَت هذه یَدی في یَدِکَ لاأذُوقُ غَمضا ًحتّی تَرضی.

آیا می خواهید شما را از زنان اهل بهشت خبر دهم زن وفادار به شوهر که فرزند زیاد آورد و خشم خدا را زود فرو برد و با شوهر آشتی کند و همین که بدی کند به شوهر بگوید این دست من در دست توست و من در اختیار توام چشم برهم نمی گذارم تا از من راضی شوی(4).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : خَیرُ متاع الدّنیا المَرأةُ الصالحَة ُ.

بهترین متاع دنیا زن شایسته است(5).

عَن أبي عبداللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ : خَیرُ نِسائِکُمُ الطَّیِبَة ُ الرّیح الطّیِبَة ُ الطَبع الّتی إذا أنفَقَت أنفَقَت بِمَعروفٍ و إذا امسَکَت أمسَکَت بِمعروفٍ فَتِلکَ عامِلٌ مِن عُمّال ِ اللهِ لایَخیبُ و لایَندَمُ.

زن شایسته و ممتاز آن زنی است که خوشبو و معطر بوده و دست پخت او خوب باشد اگر خرج کند در راه

ص: 33

صحیح و خوب خرج کند و اگر امساک نماید به روش صحیح باشد و اینگونه زنان از عُمّال الهی هستند و عُمّال خدا پشیمانی و نکبت نخواهند داشت(1).

عَن ابی عَبدالله ِ عَلَيْهِ السَّلامُ : أنَّهُ نَهی أن یَنکَحَ الرَّجُلُ المرأة َ لِمالِها او لِجمالِها و قال مالُها یُطغیها و جمالُها یُردیها فَعَلَیکَ بِذاتِ الدّین.

هرگز به جهت داشتن مال و زیبایی زن با وی ازدواج نکنید چه ممکن است ثروت زن او را به عصیان و طغیان وادارد و جمالش او را به فساد و ناپاکی مبتلا سازد. بنابراین با زنان با ایمان و با تقوا ازدواج نمائید که مایۀ آرامش روحی هستند(2).

عَن ابي جعفر ٍ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: إنَّ مِنَ القِسم ِ المُصلِح لِلمَرء ِ المُسلِم أن یَکُونَ لهُ المَرأة ُ إذا الیها سَرَّتهُ و إذا غابَ عَنها حَفِظَتهُ و إذا أمَرَها أطاعَتهُ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمود: بهرۀ شایسته برای مرد مسلمان این است که همسری داشته باشد که هرگاه به او نگاه کند مسرورش سازد و هرگاه از او غائب باشد او را محافظت کند و هرگاه او را امر کرد اطاعتش نماید(3).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: ما استَفادُ المُؤمِنُ بَعد تَقوی اللهِ عَزَّ و جَلَّ لَهُ مِن زَوجَة ٍ صالِحَة ٍ.

مؤمن بعد از تقوی خداوند عزو جل بهره ای بهتر از زن شایسته نبرده است(4).

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: لَو أمَرتُ أحدا ً أن یَسجُدَ لِاَحَدٍ لَاَمَرتُ المَرأة ِ أن تَسجُدَ لِزوجِها.

اگر قرار بود دستور دهم کسی در برابر کسی سجده کند حتما به زن دستور می دادم که شوهرش را سجده کند [ یعنی شوهرش را بی نهایت احترام کند ](5).

ص: 34

عَن علیّ بن ِ الحسَین عَلَيْهِ السَّلامُ :فَان تَعلَم أنَّ اللهُ جَعَلَها لَکَ سَکَنا ً و انسا ً فَتَعلَمَ أنَّ ذلکَ نِعمَة ٌ مِن اللهِ.

خداوند متعال زن را برای شوهر مایۀ سکون و آرامش قرار داده و او در واقع نعمت بزرگ الهی می باشد(1).

عَن ابي عَبداللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : ثَلاثَة ٌ لِلمُؤمِن ِ فیه راحَة ٌ : دارٌ واسِعَة ٌ نُواری عَورَتَهُ و سُوءَ حالِهِ مِن الناس ِ و امرَأة ٌ صالِحَة ٌ تُعینُهُ عَلی أمر الدُّنیا و الآخِرَة و ابنَة ٌ یُخرجُها إمّا بِمَوت ٍ او بِتَزولج ٍ.

راحتی مؤمن چیز است : خانۀ وسیعی که عورت و احوال او را از دیدگاه مردم بپوشاند، زن شایسته ای که در کارهای دنیا و آخرت یار و مددکارش باشد، دختری که به سبب مردن یا ازدواج از خانه بیرونش کند(2).

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : إنَّ قَوما ً اتوا رَسولَ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فَقالوا : یا رسولَ اللهِ إنّا رَاَینا اُناسا ً یَسجُدُ بَعضُهُم لِبَعض ٍ فَقالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : لَو کُنتُ آمُرُ أحَدا ً أن یَسجُدَ لِاحَدٍ لَاَمَرتُ امرَأة َ أن تَسجُدَ لِزَوجِها.

جمعی خدمت نبی اکرم صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمدند و گفتند ما مردمی را می بینیم که به یکدیگر سجده می کنند. حضرت فرمود: اگر کسی را دستور می دادم که به کسی سجده کند به زن می گفتم که به شوهرش سجده نماید [ این حدیث می رساند که زنان باید نهایت احترام را به همسرانشان داشته باشند ](3).

قالَ الصّادقُ عَلَيْهِ السَّلامُ : لایَنبَغي لِلمَرأة ِ أن تُعَطِّل نَفسَها و لَو أن تَعَلَّقَ في عُنُقِها قِلادَة ً و لایَنبَغي لَها أن تَدَعَ یَدَها مِنَ الخِضابِ و لَو أن تَمسَحَها بِالحَنّاء ِ مَسحا ً و أن کانَت مُسِنَّة ً.

ص: 35

سزاوار نیست که زن بدون آرایش خود را به شوهر نشان دهد اگرچه گردنبندی هم باشد به گردن افکند و سزاوار نیست که دست خود را بی حنا گذارد اگر چه پیرزن باشد(1).

عَن ابراهیم الکرخّی قالَ : قُلتُ لِابي عَبدِ اللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ أنَّ صاحِبَتی هَلَکَت و کانَت لي مُوافِقَة ً و قَد هَمَمتُ أن اتَزَوَّجَ فَقالَ : اَنظُراَینَ تَضَعُ نَفسَکَ و مَن تُشرکُهُ في مالِکَ و تُطلِعُهُ عَلی دینِکَ و سِرِّکَ و امانَتِکَ فَان کُنتَ لابُدَّ فاعِلا ً فَبِکرا تُنسَبُ الی الخَیر و الی حُسن ِالخُلق ِ.

ابراهیم کرخی وقتی که همسرش می میرد جهت مشورت به نزد امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ می رود و از زن گذشته تعریف و تمجید می کند و برای گرفتن همسر جدید با امام عَلَيْهِ السَّلامُ مشورت می نماید. امام عَلَيْهِ السَّلامُ می فرماید : اندیشه کن که خود را به کجا می افکنی و چه آدمی را شریک مال خود می سازی و بر دین و اسرار و امانت های خود مسلط می سازی اگر بناچار باید زن بگیری زنی خوب و خوش اخلاق بگیر(2).

قالَ علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ : الصَّلاة ُ قُربانُ کُلِّ تَقّي و الحجُّ جِهادُ کُلِّ ضَعیفٍ و لِکُلِّ شَیءٍ زَکاة ٌ البَدَن ِ الصیّامُ و جِهادُ المَرأةِ حُسنُ التَّبَعُّل ِ.

نماز موجب نزدیکی هر پارسایی به خداست و حج جهاد هر ناتوان است هر چیز زکاتی دارد و زکات تن روزه و جهاد زن نیکو شوهرداری است(3).

این جهان به منزلۀ متاعی است که بهترین متاع آن زنان نیکو سیرت اند(4)

ص: 36

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : .... فَامّا صالِحَتُهُنَّ فَلَیسَ خَطَرُها الذَّهَبُ و الفِضَّة ُ هِیَ خَیرٌ مِنَ الذَّهَبِ و الفِضَّة ِ ... .

....[در مورد زنان شایسته] ارزش اینگونه زنان از طلا و نقره و جواهرات دیگر بالاتر است و هیچگونه جواهری در برابر آن ارزش ندارد....(1).

قالَ رسولُ اللصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : أیُّما امرَأة ٍ أعانَت زَوجِها عَلی الحَجِّ و الجِهاد ِ او طَلَبَ العِلم ِ أعطاها اللهِ مِنَ الثَواب ِ ما یُعطی امرأة ٍ أیّوبَ.

هر زنی که شوهرش را بر حج و جهاد و طلب علم یاری کند خداوند به او پاداش زن ایوب دهد(2).

عَن ابي جَعفَر ٍ عَلَيْهِ السَّلامُ : لاشَفیعَ لِلمَرأة ِ أبحَجُ عِندَ رَبّها رضا زَوجِها.

برای زن هیچ شفاعتی به اندازۀ رضایت شوهر نزد پروردگار مفید و ثمربخش نیست(3).

عَن النّبیّ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : کُلُّ امرَأة ٍ صالِحة ٍ عَبَدَت رَبَّها و أدَّت فَرضَها و اطاعَت زَوجَها دَخَلَتِ الجَنَّة .

هر زن صالحه ای که عبادت خدا کند و واجبات را انجام دهد و اطاعت از شوهر نماید به بهشت داخل شود(4).

عَن الصّادِق عَلَيْهِ السَّلامُ : ثَلاثٌ مِن النّساء ِ یَرفَعُ اللهُ عَنهُنَّ عَذابَ القَبر، وَ یَکُونُ حَشرُهُنَّ مَعَ فاطِمَة َ بِنتِ محمّد ٍ : إمرَأة ٌ صَبَرَت عَلی غَیرَة ِ زَوجِها ، و إمرأة ٌ صَبَرَت عَلی سُوء ِ خُلُق ِ زَوجِها وَ إمرَأة ٌ وَهَبَت صَداقَها لِزوجِها، یُعطی اللهُ کُلَّ واحِدَة ٍ مِنهُنَّ ثَوابَ اَلفِ شَهید ٍ و یَکتُبُ لِکُلِّ واحِدَة ٍ مِنهُنَّ عِبادَة َ سَنَة ٍ.

سه گروه از زنان در عالم برزخ عذاب قبر و فشار آن را نخواهند دید و در روز رستاخیز با فاطمۀ زهراء سَلامُ الله عَلیهَا محشور خواهند شد و به هر کدام از آنان پاداش هزار نفر شهید و یک سال عبادت خدا داده خواهد شد :

ص: 38

1- زنی که به جایی رسید که ازدواج های بعدی شوهرش او را دگرگون نسازد و در مهر و محبتش به شوهر تاثیر نگذارد.

2- همسری که تندخویی و بداخلاقی شوهرش را تحمل نموده و در ایفای وظیفۀ خود کوتاهی ننماید.

3- همسری که مهریه و صداق خود را به شوهرش ببخشد.(1)

عَن جابِر قالَ رَسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إذا صَلَّت المرأة ُ خَمسَها وَ صامَت شَهرَها و أحصَنَت فَرجِها و أطاعَت بَعلَها فَلتَدخُلُ مِن أیِّ أبوابِ الجَنَّة ِ شاءَت.

اگر زن پنج نماز خود را بگذارد و روزۀ رمضان را بگیرد و دامن از زنا نگه دارد و شوهرش را اطاعت نماید از هر دری که بخواهد به بهشت درآید.(2)

قالَ علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ : خیارُ خِصال النّساء شِرارُ خِصال الّرجال: الزَّهوُ، والجُبنُ، والبُخلُ، فاذا کانَت المَرأة ٍ مَزهُوَّة ً لم تُمَکن مِن نَفسها و إذا کانَت بَخیلة ً حَفِظت مالها و مالَ بَعلِها و إذا کانَت جَبانة ً فرقت مِن کُلّ شیء ٍ یَعرض ُ لها.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : از نیکوترین خلق و خوی زنان زشت ترین اخلاق مردان است مانند : تکبر،ترس، بخل. هرگاه زنی متکبر باشد بیگانه را به حریم خود راه نمی دهد و اگر بخیل باشد اموال خود و شوهرش را حفظ می کند و چون ترسان باشد از هر چیزی که به آبروی او زیان رساند فاصله می گیرد.(3)

قالَ النّبي صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : و مَن صَبرت عَلی سُوء خلق زَوجها أعطاها مثل ثواب آسیة بنت مزاحم.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : هر زنی که در برابر بد خلقی شوهرش صبر ورزد خداوند همانند ثواب آسیه [ همسر فرعون] را به عطا کند.(4)

ص: 39

عَن أبی بَصیر قالَ : قالَ رَجُلٌ لِأبی جَعفرٍ عَلَيْهِ السَّلامُ : إنّی ضَعیفُ العَمَلِ قَلیلُ الصّیامِ وَلکنّی أرجُو أن لاآکُلَ إلّا جَلالاً قالَ : فَقالَ لَهُ : أیُّ الإجتِهادُ أفضَلُ مِن عِفَّةِ بَطنٍ وَ فَرجٍ.

ابی بصیر گفت : مردی به امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ گفت : من کم کار وکم روزه گیرم ولی امیدوارم که جز حلال نمی خورم (گوید) فرمود : کدام کوشش و اجتهاد از عفت در شکم و فرج بهتر است؟ (1)

عَن أبی عَبدلله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : أکثَرُ ما تَلِجُ بِهِ اُمَّتی النّارَ الأجوَفانِ : البَطنُ و الفَرجُ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : بیشتر سبب دوزخ رفتن امتم دو میان تهی هستند که شکم است و فرج. (2)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ :مَا المُجاهِدُ الشَّهیدُ في سبیل ِ الله ِ باعظَمَ أجرا ً مِمَّن قَدَرَ فَعَفَّ لَکادُ العَفیفُ أن یَکوُنَ مَلَکا ً مِن المَلائکَةِ.

پاداش مجاهد شهید در راه خدا بزرگتر از پاداش عفیف پاکدامنی نیست که قدرت بر گناه دارد و آلوده نمی گردد همانا عفیف پاکدامن فرشته ای است از فرشته ها. (3)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : العفاف ُ زینَة ُ الفَقر و الشُّکرُ زینَة ُ الغنی .

پاکدامنی زیور تهیدستی و شکرگزاری زیور بی نیازی است.(4)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : حسن العفاف من شمیم الاشراف.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : پاکدامنی نیکو از روش ها و خصلتهای مردمان شریف است. (5)

قال علی عَلَيْهِ السَّلامُ : من عفٌ خفٌ وزره و عظم عندالله قدرة.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ : کسی که پاکدامنی ورزد بار گناه او سبک شود و در پیشگاه خداوند قدر و منزلت او بزرگ گردد.(6)

ص: 41

قال علی عَلَيْهِ السَّلامُ

: من اتحف العفة و القناعة خالفة العزّ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : کسی که ارمغان عفت و قناعت به او عطا شود عزت و بزرگی با او هم سوگند شوند.(1)

قال علی عَلَيْهِ السَّلامُ

: العفاف یصون لنفس و ینزّهما.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : پاکدامنی نفس انسانی را نگه دارد و از پستیها پاک گرداند.(2)

قال علی عَلَيْهِ السَّلامُ

: بالعفاف تزکو الاعمال.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : به وسیله عفت و پاکدامنی است که کارها پاک و پاکیزه گردد.(3)

قال علی عَلَيْهِ السَّلامُ

: العفة تضعف الشّهوة.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : پاکدامنی شهوت را ناتوان می سازد.(4)

قال علی عَلَيْهِ السَّلامُ

: إذا أراد الله بعبد خیراً عف بطنه و فرجه.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : هر گاه خداوند نسبت به بنده ای خیر و خوبی خواهد شکم و عورتش را عفیف گرداند.(5)

قال علی عَلَيْهِ السَّلامُ

: علیک بالعفاف و القنوع فمن أخذ به خفت علیه المؤن.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : برتو باد به عفت و پاکدامنی که هر کس آن را فراگیرد خرج ها و هزینه های زندگی بر او سبک شود.(6)

قال علی عَلَيْهِ السَّلامُ

: من عقل عف.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند: کسی که عاقل باشد عفت ورزد.(7)

ص: 42

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : ما بقاء فرع بعد ذهاب اصل.

چه ماندنی دارد برای شاخه پس از رفتن ریشه.(1)

ص: 44

يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ ۖ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ ..... وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ

« يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ ۖ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ ..... وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ.....

... دیدگان خود را {از نامحرم} فرو بندند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آنچه نمایان است { مانند دست و صورت} آشکار نسازند، و باید روسری های خود را بر سینه های خویش اندازند و زینت و آرایش خود را آشکار نکنند جز برای شوهران خود ... و پاهای خود را بر زمین نکوبند تا آن زینتی که پنهان کرده اند { خلخال } دانسته شود ... » (1)

« ... وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الْأُولى.... و مانند روزگار جاهلیت قدیم، با آرایش ظاهر نشوید ...»(2)

« يَظْهَرُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ وَ اقْتِرَابِ السَّاعَةِ وَ هُوَ شَرُّ الْأَزْمِنَةِ نِسْوَةٌ كَاشِفَاتٌ عَارِيَاتٌ مُتَبَرِّجَاتٌ مِنَ الدِّينِ دَاخِلَاتٌ فِي الْفِتَنِ مَائِلَاتٌ إِلَى الشَّهَوَاتِ مُسْرِعَاتٌ إِلَى اللَّذَّاتِ مُسْتَحِلَّاتٌ لِلْمُحَرَّمَاتِ فِي جَهَنَّمَ خَالِدَاتٌ.

در آخرالزمان و نزدیک قیامت که بدترین زمانهاست زنانی پیدا شوند خیابان گرد، عریان،از دین بیگانه، دنبال فتنه ها و هوسباز و پیرو شهوات و شتابان به لذتها، حلال دانندۀ گناهان و به دوزخ ابدی گرفتار.»(3)

سایر موارد نیازمند دقت و تأمل و برنامه ریزی است که احساس و عاطفۀ بشری بخشی البته مهم از این جریان عظیم زندگی است. زن به عنوان نماد مهر و محبت و آبرو و اعتبار خانواده نیازمند تعلیم و تربیت است تا بتواند در خانۀ شوهر هم نقش یک همسر خوب را ایفا کند و هم نقش یک مادر و پرورش دهندۀ فرزندان را. بنابراین بر مردان لازم است همسری را انتخاب کنند که ضمن بازتاب شخصیت آنان در جامعه، الگو و تربیت کنندۀ خوبی هم برای فرزندان باشند.

توجه به شوهر و خانه و امور مربوط به آن و توجه به فرزندان در نزد زنان سرکش و ناسازگار بی اهمیت و یا کم اهمیت می باشد و در عوض پرداختن به امور فرعی زندگی در نظر آنان جایگاه خاصی دارد. بی توجهی به همسر و خواسته های او و تمسخر امور مربوط به خانه داری مثل پخت و پز و نظافت منزل و ... و احساس مسئولیت نکردن در برابر فرزندان جهت تعلیم و تربیت صحیح آنها از جمله نشانه های بارز این زنان است، اما آن چه که برای خداوند مهم است همان مسائلی است که اینگونه زنان نسبت به آنان بی توجهند. پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه و ائمۀ معصومین عَلَيْهِم السَّلامُ در این زمینه نکات آموزنده ای فرموده اند که ذکر تعدادی از آنها لازم می نماید.

ص: 46

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : امّا شُومُ المَرأة ِ فَکَثرَة ُ مَهرها و عُقُوق ُ زَوجِها.

شومی زن در افزونی مهر و نافرمانی او از شوهر است.(1)

عَن امیرالمؤمنین عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : سَمِعتُ رَسُولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه یَقُولُ : أیُّما إمرَأة ٍ هَجَرَت زَوجِها و هِی ظالِمَة ٌ حُشِرَت یَومَ القیامَة ِ مَعَ فِرعونَ و هامانَ و قارونَ في الدَّرَکِ الاسفَل ِ مِنَ النّار الاّ أن تَتوبَ و تَرجَعَ.

از رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه شنیدم که هر زنی که از شوهر به ستم فاصله گیرد در قیامت با فرعون و هامان و قارون در پست ترین طبقات دوزخ جای گیرد مگر آن که توبه نماید.(2)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه:أغلب أعداء ِ المُؤمنینَ زَوجة السوء ِ.

چیره ترین دشمن مؤمن همسر ناشایست است.(3)

قالَ النبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: لَو أنَّ جَمیعَ ما في الارض ِ مِن ذَهَب ٍو فِضة ٍ حَمَلتُهُ المرأة الی البیتِ زَوجِها ثُمَّ ضَرَبتَ عَلی رَأس ِ زَوجِها یَوما ً مِنَ الایّام ِ،تَقُولُ : مَن انت ؟ إنَّما المالُ ما لي حَبَطَ عَمَلُها و لَو کانَت مِن أعبَدِ النّاس ِ الاّ أن تَتُوبَ و تَرجَعَ و تَعتَذِر الی زَوجِها.

اگر زنی همۀ زر و سیم زمین را به خانۀ شوهر برد و روزی بر اومنت نهد که : تو کی هستی ؟ مالها و اثاث خانه از من است اعمال خیرش نابود می شود مگر آن که توبه کند و از شوهر عذر بخواهد.(4)

قالَ امیرالمؤمنین عَلَيْهِ السَّلامُ :أربَعَة ٌ مِن الشِّقاء ِ، جارٌ السُّوء ِ و وَلَدُ السُّوء ِ و المَرأة ُ السُّوء ِ و المَنزلُ الضّیقُ.

چهار چیز برای شخص از بدبختی است : همسایۀ بد، فرزند بد، زن بد و منزل تنگ ومحقر.(5)

ص: 48

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه:أیّما إمرأة ٍ خَرَجت مِن بَینَها بِغیر إذن ِ زَوجِها فَلانَفَقَة َ لَها حتّی تَرجِعَ.

هر زنی که بدون اجازۀ شوهر از خانه بیرون رود حق نفقه ندارد تا این که برگردد.(1)

قالَ النّبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: أیُّما إمرأة ٍ لَم تُرفِق بِزَوجِها و حَمَلَتهُ عَلی ما لایَقدِرُ عَلَیه ِ و ما لایُطیقُ لَم یُقبَلُ مِنها حَسَنَة ٌ و تَلقَی اللهَ و هُوَ عَلَیها غَضبان.

اگر زنی با شوهرش مدارا نکند و از او کار شاق بخواهد و چیزی را که از طاقت شوهر بیرون است از وی تقاضا نماید چنین زنی اگر ثوابی نیز انجام دهد خداوند از وی نمی پذیرد و فردای قیامت در حالی که به ملاقات خدا می رود که از او ناخشنود است.(2)

قالَ الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ :شَرُّ الاشیاء المرأة سُوء ِ.

بدترین چیزها زن ناشایست است.(3)

عَن ابي عَبدالله ِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ في کتابِ علی عَلَيْهِ السَّلامُ

الّذی املی رسول الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: إن کان الشُوم في شَیء ففي النّساء.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ به نقل از رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرموده است : شومی هم در شیء است هم در زن.(4)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه:أیُّما إمرأة ٍ أذَت زَوجَها بِلِسانِها لَم یَقبَل اللهُ مِنها صَرفا ً و لاعَدلا ً و لاحَسَنَة ً مِن عَمَلَها حتّی تُرضیَهُ.

هر زنی که شوهرش را با زبانش بیازارد خداوند هیچ انفاق و حسنه و کفاره ای را از او نمی پذیرد و هیچ کار نیکش را قبول نمی کند تا وقتی که شوهرش را راضی کند.(5)

ص: 49

قالَ رسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: مَن کانَ لَهُ إمرأة تؤذیهِ لَم یَقبل اللهُ صَلاتَها و لاحَسَنَة ٌ مِن عَمَلَها تُعینَهُ و تُرضیَهُ و إن صامَتِ الدّهر ... و عَلی الرّجل ِ مِثلُ ذلک الوزر و العذابِ إذا کانَ لَها مؤذیا ً ظالما ً.

هر که زنش وی را بیازارد خداوند نماز آن را قبول نکند و کار نیکش را نپذیرد تا زمانی که به شوهرش کمک کند و او را خشنود سازد هر چند آن زن همۀ عمرش را روزه بگیرد مرد نیز اگر زن بگیرد و به او ستم کند همین گناه و عذاب را دارد. (1)

قالَ الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ :کانَ مِن دُعاء ِ رسول ِ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه :أعوذُبِکَ مِن ِ إمرَأة ٍ تُشیبُني قَبلَ مُشیبّی.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود : از دعاهای رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه این بود :بار خدایا به تو پناه می برم از زنی که پیش از رسیدن زمان پیری پیرم کند.(2)

امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ از جدش امیرمؤمنان عَلَيْهِ السَّلامُ نقل می کند که آن سرور به همراهی فاطمه سلام الله علیها به حضور پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه رسیدند و ناگاه مشاهده نمودند که آن حضرت به شدت مشغول گریه می باشد علی عَلَيْهِ السَّلامُ علت را از آن حضرت جویا شد. جواب فرمود: یا علی شبی که به معراج رفتم انواع زنان امتم را مشاهده نمودم و از شدت آن کیفر بسیار نگرانم و به همین علت گریه می کنم سپس فرمود :

... و أمّا المُعَلَّقَة ُ بِلِسانِها فَاِنَّها کانَت تُؤذی زَوجَها ... و أمّا المُعَلَّقَة ُ بِرجلَیها فَاِنّها کانَت تَخرُجُ مِن بَیتِها بِغیر إذن زَوجِها ...

گروهی از زنان را به وسیلۀ زبانشان آویزان کرده بودند زیرا آنان شوهران خویش را به وسیلۀ زبان درازی آزرده بودند و گروهی از زنان را با پا آویخته بودند زیرا بدون اجازۀ شوهرانشان از خانه خارج شده بودند.(3)

قالَ سلمانُ الفارسیُ رَحمَةُ الله عَلیهِ سَمِعتُ رَسولَ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه یَقُولُ : أیُّما إمرأةٍ مَنَّت عَلی زَوجِها بِمالِها فَتَقُولُ إنَّما تَأکُلُ أنتَ مَن ما لي لَو أنَّها تَصَدَّقَت بِذلک المال ِ في سبیل اللهِ لایَقبَلُ اللهُ مِنها الاّ أن یَرضی عَنها زَوجَها.

سلمان گفت : از رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه شنیدم که می فرمود : هر زنی بر شوهرش منّت بگذارد و بگوید تو از مال من می خوری و زندگی ات را من اداره می کنم و به وسیلۀ مال خود به شوهر فخر بفروشد

ص: 50

چنین زنی اگر تمام دارائی اش در راه خدا انفاق کند و صدقه بدهد خداوند خیرات و حسناتش را نمی پذیرد مگر این که شوهرش از او راضی باشد.(1)

عَن النّبي صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : أیُّما إمرأة ٍ دَخَلَت عَلی زَوجِها في أمر النَّفَقَة ِ و کَلَّفَتهُ ما لایُطیقُ لایَقبَلُ اللهُ مِنها صَرفا ً و لاعَدلا ً الاّ أن تَتُوبَ و تَرجَعَ و تَطلُبُ مِنهُ طاقَتَهُ.

زنی که در امور زندگی با شوهرش مدارا نکند و هزینه های سنگینی را بر وی تحمیل نماید خداوند هیچ نوع فضل و بخشش و کارهای عبادی او را قبول نمی کند مگر این که از این راه شیطانی برگشته و توبه نماید و آنچه در طاقت اوست طلب نماید.(2)

قالَ رسولُ الله ِصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إذا استَعَطَّرتِ المَرأة ُفَمَرَّت عَلی القَوم ِ لِیَجِدوا ریحَها فَهیَ زانیة ٌ.

هرگاه زنی خود را خوشبو کند و در گذرگاه مردان بگذرد تا بوی خوش خودش را به دیگران برساند این زن حکم زانیه را دارد.(3)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه :الا اخبِرُکُم بِشِرار نِسائکُم ؟ قالوا : بلی یا رسولَ الله ِ. قالَ : ... الّتی لاتَتَوَرَّعُ عَن قَبیح ٍ.

بدترین و شرورترین زنان، آن زنی است که بی تقوا بوده و در ارتکاب به خلاف و زشتی ها بی تفاوت باشد.(4)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ :مَلعونة مَلعونة إمرأة تُؤذی زَوجِها و نغمة ِ و سَعیدة سَعیدة إمرأة تکرمُ زَوجَها و لا تُؤذیهِ و تُطیعُهُ في جَمیع ِ أحوالِهِ.

ملعون است، ملعون است آن زنی که شوهر خود را بیازارد و غمگین کند و خوشبخت است، خوشبخت است آن زنی که شوهر خود را احترام کند و آزارش ندهد و در همه حال از وی فرمان برد.(5)

ص: 51

قالَ الصّادقُ عَلَيْهِ السَّلامُ : ... و هُنَّ ثَلاثٌ : فَامرأة ٌ وَلُودٌ وَدودٌ تُعینُ زَوجَها عَلی دَهرهِ و تُساعِدُهُ عَلی دُنیاهُ و اخِرَتِهِ و لاتُعینُ الدّهرَ عَلَیه ِ و إمرأة ٌ عَقیمٌ لاذاتُ جَمال ٍ و لاخُلق ٍ و لاتُعینُ زَوجَها عَلی خَیر و إمرأة ٌ صَخّابَة ٌ ولاّجَة ٌ خَرّاجَة ٌ هَمّازَة ٌ تَستَفِلُ الکَثیرَ و لاتَقبَلُ الیَسیرَ.

زنان سه طایفه اند : زن بسیار بچه آور با محبت که شوهر را بر دین و دنیایش کمک کند. دوم زنان نازا و عقیم که نه جمال دارد و نه اخلاق هرگز شوهرش را کمک نمی کند. سوم زن زیاد غرولند کن، پرسه زن و بیرون رو ، عیب جو، زیاد را کم شمرد و کم را نپذیرد.(1)

و قامَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: خَطیبا ً فَقالَ : ایّها النّاسُ ایّاکُم و خَضراءَ الدَّمَن ِ، قیلَ یا رسولَ اللهِ و ما خَضراء ُ الدَّمَن ِ؟ قالَ : المَرأة ُ الحَسّناءُ في مَنبَت ِ السُّوء ِ.

به دور باشید و بپرهیزید از ازدواج با گلها و سبزه هائی که در زمین های کثیف و آلوده می روید. از آن حضرت پرسیدند که منظور از خضراء دمن چیست ؟ فرمود : زن زیبایی که در محیط آلوده و از خانوادۀ کثیف نشو و نما نموده و بزرگ شده باشد.(2)

قالَ الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : ایُّما إمرأة ٍ وَضَعَت ثَوبَها في غَیر مَنزل ِ زَوجِها و بِغَیر إذنِهِ لَم تَزَل في لَعنة ِ الله ِ الی أن تَرجِعَ الی بَیتِها.

هر زنی که جامه و لباسش را بدون اجازۀ شوهرش در خانۀ بیگانه بگذارد پیوسته در لعن و نفرین است تا به خانه اش برگردد.(3)

ص: 52

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : سؤء الخلق نکد العیش و عذاب النّفس.

شخص بدخلق زندگی ندارد و نفسش در عذاب است.(1)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ :مِن اللؤم سوء الخلق.

بدخلقی از پستی است.(2)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ :من ساء خلقه اعوزه الصّدیق و الرفیق.

کسی که بدخلق باشد دوست و رفیقش ناباب گردد.(3)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن لم یحسن خلقه لم ینتفع به قرینه.

کسی که خلق خود را نیکو نکند دوست و همراهش از او سودی نبرد.(4)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن ساء خُلقه مله اهله.

کسی که خلقش بد باشد خاندانش از او ملول گردند.(5)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن اساء خُلقه عذب نفسه.

کسی که خوی خود را بد کند خود را به تعب دچار کرده است.(6)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ :مَن ساء خلقه ضاق رزقه.

کسی که خلقش بد باشد روزیش تنگ شود.(7)

ص: 54

جبرئیل عَلَيْهِ السَّلامُ برحضرت آدم عَلَيْهِ السَّلامُ فرود آمد و با او عرض کرد : اختیار کن یکی از این سه چیز را و دو تا را رها کن آدم عَلَيْهِ السَّلامُ

گفت : آن سه چیست ؟ جبرئیل گفت : آن سه عقل،حیاء و دین است . آدم عَلَيْهِ السَّلامُ

گفت : من اختیار کردم عقل را سپس جبرئیل عَلَيْهِ السَّلامُ به دین و حیا گفت : شما بروید اما دین و حیا گفتند : ما ماموریم همراه عقل باشیم.(1)

عَن ابي عَبدِاللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : الإسلامُ عُریانٌ فَلِباسِهِ الحَیاء.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمود : دین اسلام عریان است و لباسش حیاء است.(2)

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : رَحِمَ اللهُ عَبداً إستَحیا مِن رَبِّهِ حَقَّ الحَیاء ِ .

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمود : خدا رحم کند بنده ای را که حق حیا را نسبت به پروردگارش اداء کند [از خدا حیاء کند و گناه نکند] (3)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن کَساهُ الحَیاءُ ثَوبَهُ لَم یَرَ النّاسُ عَیبَهُ.

کسی که لباس حیا پوشیده مردم عیوب او را نمی بینند.(4)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : و مَن کَثُرَ کَلامُهُ خَطَؤُهُ و مَن کَثُرَ خَطَؤُهُ قلَّ حَیاءُهُ و مَن قلَّ حَیاءُهُ قلَّ وَرَعَهُ و من قلَّ وَرَعَهُ ماتَ قَلبُهُ و مَن ماتَ قَلبُهُ دَخَلَ النّار.

کسی که کلام و سخنش زیاد است خطایش زیاد است و کسی که خطایش زیاد است حیائش کم است و کسی که حیائش کم است ورع و تقوایش کم است و کسی که ورعش کم است قلبش مرده است و کسی که قلبش مرده است داخل جهنم است.(5)

ص: 56

قالَ علی بن الحسین : حَفِ اللهَ تَعالی لِقُدرَتِهِ عَلَیکَ و استَحیی مِنهُ لِقُربِهِ مِنکَ.

امام سجاد عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود :از قدرت خدا بر خویش بترس و از نزدیکی اش به خود شرمگین باش [حیا کن].(1)

الامام علی عَلَيْهِ السَّلامُ : الحَیاءُ سَبب الی کُلِّ جمیل.

شرم وسیلۀ رسیدن به هر زیبایی و نیکی است.(2)

الامام علی عَلَيْهِ السَّلامُ : الحَیاءُ مِفتاحٌ کلَّ الخَیر .

شرم کلید همۀ خوبیهاست.(3)

الامام علی عَلَيْهِ السَّلامُ : أعقل النّاس أحیاهُم.

عاقل ترین مردم با شرمترین آنهاست.(4)

الامام علی عَلَيْهِ السَّلامُ : الحَیاءُ یَصُدّ عَن فِعل القبیح.

شرم مانع زشتکاری می شود .(5)

الامام علی عَلَيْهِ السَّلامُ : کسبب العِفَّة الحیاءُ.

علت پاکدامنی حیا است.(6)

ص: 57

قالَ رسولُ الله ِصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: إن لِکُلِّ دین ِ خُلقا ً و إنَّ خُلقَ الاسلام الحیاءُ.

هر دینی را منشی است و منش اسلام حیا است.(1)

قالَ الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ

: لاایمان لِمَن لاحیاءَ لَهُ.

ایمان ندارد کسی که حیا ندارد.(2)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : الحَیاءُ حَیاءان : حَیاءُ عقل ِ و حَیاءُ حُمق ِ فَحَیاءُ العقل العِلمٌ و حَیاءُ الحُمق الجَهلٌ.

حیا دو گونه است : حیا ناشی از خرد و حیای برخاسته از نابخردی . حیای خرد دانش است و حیای نابخردانه جهل و نادانی.(3)

الامام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

: غایَة ُ الحیاء أن یَستحیی المَرءُ مِن نفسهِ.

اوج حیا این است که آدمی از خودش شرم کند.(4)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إنِّ اللهَ یُحب الحَیی الحَلیم العَفیفَ المُنَعفَّفَ.

خداوند انسان با حیای بردبار پاکدامن با قناعت را دوست دارد.(5)

ص: 58

« وَ مِن آیاتِهِ اَن خَلَقَ لَکُم مِّن اَنفُسِکُم اَزواجاً لِتَسکُنُوا اِلَیها وَ جَعَلَ بَینَکُم مَوَدِّةً وَ رَحمَةً ...

و از نشانه های او این که از خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنارشان آرام گیرید، و میانتان دوستی و مهربانی نهاد.» (1)

« قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه إتَّقوا اللهَ في النِّساءِ فَانَّهُنَّ عَوانٌ عِندِکُم.

از هرگونه اجحاف و ستم در مورد زنانتان خودداری کنید زیرا آنان در اختیار شما بوده و امانتهای الهی هستند.» (2)

البته دلیل بر این مدعا حقوق و امتیازاتی است که خداوند در دین مبین اسلام برای زنان متناسب با جنسیت و روحیات او در نظر گرفته است برخلاف تفکر اشتباه برابری زن و مرد که در دنیای غرب رواج دارد و به دیگر جوامع بشری هم سرایت کرده است و با استفاده از این عنوان عوامفریبانه جهت کسب منافع بیشتر از زنان آنان را از جایگاه واقعی خویش و از وظیفۀ اصلی خود دور کرده و با بیگاری کشیدن از او در جامعه به اسم روشنفکری آنان را به ورطۀ هلاکت و نابودی کشانده اند. ظلمی که در جهان امروز، این به اصطلاح مدعیان تمدن بر زنان روا می دارند اگر بیشتر از دوران کهن نباشد کمتر هم نیست. با نگاهی اجمالی به وضعیت زنان در جهان امروز این مساله را به راحتی در می یابیم.

ص: 61

قالَ امیرالمؤمنین عَلَيْهِ السَّلامُ : المَرأة ُ ریحانَة ٌ و لَیسَت بِقَهرمانَة ِ.

زن گل است نه قهرمان.(1)

قالَ رسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ایُّها النّاسُ النِّساءُ عِندَکُم عَوار ... فَلَکُم عَلَیهنَّ حَقٌ و لَهُنَّ عَلَیکُم حَقّ.

زنان در نزد شما امانت و عاریه اند ... شما را بر زنان حق و حقوقی است و آنان نیز بر شما حقوقی دارند.(2)

عَن ابي عَبدِاللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : کُلُّ مَن ِاشتَّدَ لَذا حُبّا ً اشتَدَ لِلنِّساء ِ حُبّا ً.

هر کس ما را بیشتر دوست دارد زنان را بیشتر دوست خواهد داشت.(3)

زمانی که حضرت زهرا سَلامُ الله عَلیها چشم از جهان فرو بست و امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

او را به خاک سپرد این جمله را فرمودند : فَلَقَدِ استُرجِعَت ِ الوَدیعَة ُ و اُخِذَت ِ الرَّهینَة ُ أمّا حُزني فَسَرمَدُ.

فاطمه که ودیعه و امانت خدا و رسولش بود پس گرفته شد و به سوی تو آمد اما من بعد از این همیشه اندوهگین بوده و خواب به چشمم نخواهد رفت.(4)

عَن النَّبي صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إنّ النّساءَ عِندَ الرَّجُل ِ لایَملِکنَ لِاَ نفُسِهِنَّ ضَرّا ً و لانَفعا ً و إنَّهُنَّ أمانَة ُ اللهِ عِندَکُم فَلاتُضارُهُنَّ و لاتَعضُلُوهُنّ.

همانا زنان در برابر مردان دارای سود و زیانی برای خویش نمی باشند اما این را بدانید که آنان امانتهای خداوند در دست شوهران خود می باشند و مردان حق ندارند به آنها ضرر و زیان رسانده و

ص: 62

حقوق آنان را فراموش کنند [ مقصود از نفع و ضرر در اینجا در اختیار شوهران بودن است و گرنه زن در اسلام مالک اموال خویش است].(1)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إتَّقوُا اللهَ في النِّساء ِ فَانَّهُنَّ عَوانٌ عِندِکُم.

از هرگونه اجحاف و ستم در مورد زنانتان خودداری کنید زیرا آنان در اختیار شما بوده و امانت های الهی هستند.(2)

عَن ابي عَبدِاللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : مِن اخلاق ِ الانبیاء ِ حُبُّ النّساء.

از اخلاق پیامبران دوست داشتن زنان است.(3)

قالَ الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ :ما أظُنَّ رَجُلا ً یَزدادُ في الایمان ِ خَیرا ً الاّ أزدادَ حُبّا ً لِلنساء ِ.

گمان ندارم ایمان مردی افزون شود مگر به همان اندازه محبت او به زن زیادتر شود.(4)

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : العَبدُ کُلَّما أزدادُ في لِلنِسّاء ِ حُبّا ً أزدادُ في الایمان فَضلا ً.

هر قدر مرد زنان را بیشتر دوست داشته باشد فضیلت ایمانش زیادتر است.(5)

عَن النّبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : واتَّقَوُا الله ِ في النسّاء ِ فَانَّهُنَّ عَواری ٍ عِندَکُم اتَّخَذ تُمُوهُنَّ بِأمانة ِ الله ِ و استَحلَلتُم فُرُوجَهُنَّ بِکَلِمَة ِ الله ِ و لَهُنَّ عَلیکُم رزقُهُنَّ و کِسوَتَهُنَّ بِالمَعرُوفِ.

از خدا دربارۀ زنان بپزهیزید آنها امانت ها و عاریه ها نزد شما می باشند در حفظ امانت خداوند نگهدار باشید شما با کلماتی از آنها بهره و نصیب می برید و بر شما واجب و لازم است روزیشان را فراهم آورید و پوشش های آنها به اندازۀ نیازشان تهیه نمائید.(6)

ص: 63

عَن ابي عَبدِاللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ما أحِبُّ مِن دُنیاکُم الاّ النسّاء ِ و الطّیبَ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمود : از دنیای شما دوست ندارم مگر زنان و بوی خوش را.(1)

عَن النّبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : اخبَرَني أخي جَبرئیلُ و لم یَزَل یُوصیني بِالنسّاء ِ حتّی ظَننتُ أن لایَحل ِ لِزَوجِها أن یَقوُلَ لَها اُف ٍ یا محمّد صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه أتَّقوا اللهَ عَزَّ و جَلَّ في النسّاء ِ فَإنَّهُنَّ عَوانٌ بَینَ أیدیکُم أخذ تُمُوهُنُّ عَلی امانات اللهِ ...

برادرم جبرئیل عَلَيْهِ السَّلامُ آن چنان حقوق زنان را از جانب خداوند برای من سفارش نمود که گمان کردم اف گفتن هم در حق آنان مجاز نمی باشد و به من گفت ای محمد از خدا بترسید و با زنان خود مدارا کنید زیرا آنان تسلیم امر ما هستند و به منزلۀ امانت می باشند با پیمانها و امانت های الهی آنان را گرفته اید و به جان و ناموسشان مسلط گشته اید جز نیکی در حقشان کاری انجام ندهید ...(2)

ص: 64

« یأیُّها الّذینَ ءآمنوا قُوا أنفُسِکُم وَ أَهلیکُم ناراً وَقُودُها النّاسُ وَ الحِجارةُ عَلَیها مَلائِکَةُ غلاظٌ شِدادٌ ....

ای کسانی که ایمان آورده اید! خود و خانوادۀ خویش را از آتشی که هیزم آن، مردم و سنگهاست حفظ کنید که بر آن فرشتگانی خشن و سختگیر نگهبانند ... » (1)

« قالَ الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن حَسَّنَ بِرُّهُ بِأهلِهِ زادَ اللهُ في عُمره. کسی که به همسر و فرزند خود نیکی برساند خداوند عمرش را طولانی سازد.»(2)

آمار طلاق، جرم و جنایت، آشفتگی های روحی – روانی افراد و میل به اعتیاد و ... مشاهده نمود. نشناختن حقیقت خویش و قرار نگرفتن در جایگاه واقعی خود مشکلی است که دامن انسان امروزی را گرفته و او را به قهقرا کشانده است. بنابراین عدم شناخت نسبت به خود یعنی عدم شناخت نسبت به خالق خویش و این یعنی سیر نزولی انسان.

ص: 67

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : لاتَکونَ فاکِهَة ٌ عامّة ٌ الاّ أطعَمَ عِیالَهُ مِنها ... .

هر میوه ای که همگانی شود، مرد باید از آن برای خانواده اش ببرد.(1)

شهابُ بن عبدِ ربّهِ قالَ : قُلتُ لِابي عَبدِاللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ : ما حَقُّ المَرأةِ عَلی زَوجِها ؟ قالَ : یَسُدُّ جُوعتَها و یَستُرُ عَورَتَها، و لایُقَبَّحُ لَها وَجها ً فاِذا فَعَلَ ذلک فَقَد واللهِ أدّی حَقَّها.

شهاب بن عبد ربّه می گوید به امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ گفتم : حق زن بر همسرش چیست؟ فرمود : باید غذای او را تامین کند و به او لباس دهد و با او تروشرویی نکند چون چنین کند به خدا سوگند که حق او را ادا کرده است.(2)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : ... لایَدَعُ أن یَکوُنَ لِلعید ِ عِندَهُم فَضلٌ في الطّعام ِ أن یُسَنّیَ من ذلک شیئا ً لایُسَنّیَ لَهُم في سائِر الأیّام. ِ... به هنگام عید طعام بیشتری فراهم آورد و از چیزهایی که در روزهای معمول نمی خریده است و این رسم را ترک نکند .(3)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : ثَلاثَة ٌ هُنَّ مِن السَّعادة ِ : الزّوجة ُ المُؤاتیة، و الولدُ البّار، و الرّجلُ یُرزَقُ معیشتَهُ، یَغُدو علی إصلاحِها و یَروحُ الی عیالهِ.

سه چیز از خوشبختی است : زنی سازگار، پسری نیکو و معیشتی (منشأ درآمدی) در اختیار، که انسان صبح به سر کار رود و شام به خانه برگردد.(4)

النَّبي صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مِن سَعادَة ِ المُسلم ِ سَعَة ُ المسکن، و الجارُ الصّالح، والمَرکبُ المَنيء.وسعت خانه،همسایۀ خوش رفتار و مرکب راهوار از (جمله موجبات) خوشبختی مسلمان است.(5)

عَن علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : دَخَلَ عَلَینا رَسولَ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه و فاطِمَة ُ جالِسَة ٌ عِندَ القِدرَ و انا انَقّی العَدَسَ قالَ : یا اباالحَسَن ِ قُلتُ : لَبَّیکَ یا رسول اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه .قالَ : اسمَع مِنّی و ما اقُولُ الاّ مِن أمر رَبّي ما مِن رَجُل ٍ یُعَینُ امرَأتَهُ فی بَیتِها الاّ کانَ لَهُ بِکلِّ شَعرَة ٍ عَلی بَدَنِهِ عِبادَة ُ سَنَة ٍ صیامٌ نَهارَها و قیامٌ لَیلَها و أعطاهُ اللهُ مِنَ الثّواب ِمِثلَ ما أعطاهُ الصّابرینَ داوُدَ النَّبي و یَعقوبَ و عیسی عَلَيْهِ السَّلامُ یا علیُّ مَن کانَ في خِدمَة ِ العَیال ِ في البَیت ِ و لَم یَأنِف کَتَبَ اللهُ اسمَهُ فی دیوان ِ الشُّهداء ِ و کَتَبَ لَهُ بِکُلِّ یَوم ٍ و لَیلَة ٍ ثَوابَ ألف ِ شَهید ٍ و کَتَبَ لَهُ بِکُلِّ قَدَم ٍ ثَوابَ حَجَّة ِ و عُمرَة ٍ و أعطاءَ اللهُ بِکُلِّ عِرق ٍ في جَسَرهِ مَدینَة ً في الجَنَّة ِ یا علیُّ ساعَة ٌ في خِدمَة ِ البَیت ِ مِن عِبادَة ألفِ سَنَة ٍ و ألف ِ حَجَّة ٍ و ألف ِ عُمرَة ٍ و خَیرٌ مِن عِتق ٍ ألفِ رَقَبَة ٍ

ص: 69

و ألفِ غَزوَة ٍ و ألفِ مَریض ٍ عادَهُ و ألفِ جُمُعَة ٍ و ألفِ جَنازَة ٍ و ألفِ جائِع ٍ یَُشبِعُهُم و ألفِ عار یَکسُوهُم و ألفِ فَرَس ٍ یُوَجِّهُهُ في سَبیل الله ِ و خَیرٌ لَهُ مِن ألفِ دینار. یَتَصَدِّقُ بِها عَلی المَساکینَ و خَیرٌ لَهُ مِن أن یَقرأ التَّوراة َ و الانجیلَ و الزَبورَ و مِن ألفِ أسیر أسَرَ فَاعَتقَهُم و خَیرٌ لَهُ مِن ألف ِ بَدَنَة ٍ یُعطي لِلمساکین ِو لایَخرُجُ مِنَ الدُّنیا حَتّی یَری مَکانَهُ مِنَ الجَنَّة ِ. یا علیُّ مَن خِدمَة ِ العَیال ِ فَهُوَ کَفّارَة ٌ لِلکَبائِر و یُطفیءُ غَضَبَ الرَّب و مُهُورُ الحُورالعَین ِ و تَزیدُ في الحَسَنات ِ و الدَّراجات ِ.یا علیُّ لایخدم العیالَ الاّ صدّیقٌ او شَهیدٌ أو رَجُلٌ یُریدُ اللهُ بِهِ خَیرَ الدُّنیا و الاخِرةِ.

علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمود : رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه بر ما وارد شد در حالی که فاطمۀ زهراء سَلامُ الله عَلیها کنار دیگ نشسته بود و من عدس پاک می کردم فرمود : ای ابوالحسن عرض کردم : لبیک یا رسول الله فرمود : از من بشنو و آنچه می گویم به دستور و فرمان خدا می گویم هر مردی که در امور خانه به همسرش کمک کرده به شمار هر موئی که بر بدن دارد ثواب عبادت که روزهایش روزه و شبهایش به نماز گذشته برای او مقدر است و خدا همانند عطایی که به صابران، داود و یعقوب و عیسی عَلَيْهِ السَّلامُ فرموده به او خواهد بخشید.

یا علی هر که در خانه کمک و خدمت به عیال کند و آن را عار و ننگ نداند خدا نام او را در دفتر شهیدان ثبت کند و به عوض هر شب و روزی که به عیالش خدمت کرده ثواب هزار شهید به او می دهد و برای او هر قدمی که برداشته ثواب حج و عمره ارزانی می دارد و به شمار هر رگی که در بدن دارد شهری در بهشت به او می بخشد. یا علی یک ساعت در خانه خدمت کردن بهتر از عبادت هزار سال و هزار حج و هزار عمره و بهتر از آزاد کردن هزار بنده و بهتر از هزار بار جنگ در راه خدا و عیادت کردن هزار مریض و برگزار کردن هزار نماز جمعه و تشییع کردن هزار جنازه و سیر کردن هزار گرسنه و پوشاندن هزار برهنه و بسیج کردن هزار اسب برای جهاد و بهتر از دادن هزار دینار صدقه به تهیدستان و بهتر از خواندن تورات و انجیل و زبور و قرآن کریم است و بهتر از آزاد کردن هزار اسیر و بهتر از کشتن هزار شتر و خوراندن آن به بیچارگان و گرسنگان است و از دنیا نمی رود تا آن که جای خود را در بهشت ببیند.یا علی کسی که از خدمت به عیال تکبر نورزد این عمل کفارۀ گناهان بزرگ اوست و خشم پروردگار را خاموش می سازد و مهر و صداق حورالعین است و بر حسنات و درجاتش می افزاید. یا علی تنها صدیق یا شهید یا مردی که خدا برای او خیر دنیا و آخرت خواسته است خدمت به عیال کند.(1)

ص: 70

عَن الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : تَقاضی علیٌّ عَلَيْهِ السَّلامُ

و فاطِمَة سَلامُ الله عَلیهَا الی رسول ِ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فی الخِدمَة ِ فَقَضی عَلی فاطِمَة َ سَلامُ الله عَلیهَا بِخِدمَتِها عَلی مادونَ الباب ِ و قَضی عَلی علیٍّ عَلَيْهِ السَّلامُ بِما خَلفَهُ.

پس از آن که علی عَلَيْهِ السَّلامُ و فاطمه سَلامُ الله عَلیهَا ازدواج کردند نزد رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمدند و او را داور قرار دادند که نحوۀ معاشرت و زندگی و خدمت خانه را برایشان تبیین کند که هر کدام وظیفۀ خود را در زندگی مشترک بدانند .رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمان داد آنچه کار مربوط به منزل [ از نظافت، پخت و پز و تربیت کودکان ] می باشد از آن فاطمه سَلامُ الله عَلیهَا و آنچه مربوط به تحصیل معیشت و نان آوری است از آن علی عَلَيْهِ السَّلامُ

باشد.(1)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: لایَخدِمُ العِیالُ الاّ صِدیقٌ او شَهیدٌ او رجُلٌ یُریدُ اللهُ بهِ خَیرَ الدّنیا و الآخِرَة ِ.

خدمت خانواده نمی کند مگر صدیق یا شهید یا مردی که خدا برای او خیر دنیا و آخرت بخواهد.(2)

النَّبيّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه – رُویَ أنَّ النّبیّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه قالَ لِمَن أعطی بَعضَ أولادِهِ شیئا ً : کُلَّ وُلدِکَ أعطَیتَ مِثلَه ؟ قالَ : لا، قالَ : فَاتَّقوا اللهَ و أعدِلوا بَینَ أولادِکُم.

پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه – روایت کرده اند که پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه به کسی که به یکی از فرزندان خود چیزی داد فرمود : آیا به همۀ فرزندانت مثل آن چیز را می دهی؟ گفت : نه. فرمود : از خدا بترسید و میان فرزندان خود به عدالت رفتار نمایید.(3)

الامام الباقر عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن طَلَبَ ( الرزّق في ) الدُّنیا استعفافا ً عَن ِ النّاس، و توسیعا ً علی اهلِهِ، و تَعَطُّفا ً عَلی جاره ِ لَقیَ اللهُ عَزَّ و جَلَّ یومَ القیامة و وجهُهُ مثلُ القمر لیلة َ البدر.

هر کس برای بی نیازی از مردم و در رفاه قرار دادن خانوادۀ خود و نیکی کردن به همسایه به کسب روزی بپردازد روز قیامت در حالی خدای بزرگ را ملاقات می کند که صورتی همچون ماه شب چهارده دارد.(4)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : حَقُّ المَرأة ِ عَلی الزَّوج ِ أن یُطیعِمها و یَکسُوها إذا کتَسی و لایَضربَ الوَجهَ و لایُقَبِّحَ و لایَهجُرَ الاّ فی البَیت ِ.

ص: 71

حق زن بر شوهر آن است که غذای زن را فراهم نماید و به او بخوراند{ کنایه از آن که حتی آماده سازی غذا هم به عهدۀ شوهر است} و لباس و پوشاک وی را فراهم سازد و لطمه به صورتش نزد و با زن خود بدخلقی و تروشرویی ننماید و از او دوری نگزیند و در بیرون بی حرمتش نسازد و جز در خانه از او دوری نگیرد.(1)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : خَیرُکُم خَیرُکُم لِاهلِهِ و أنا خَیرُکُم لِاهلي .

بهترین شما مسلمانان مردی است که با زنش، خوش رفتار باشد و من از همه نسبت به زنانم خوشرفتارم.(2)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : إنَّ المرء ِ یَحتاجُ في منزلِهِ و عیالِهِ الی ثلاثِ خِلال ِ یَتَکلَّفَها و ان لم یَکن في طبعهِ ذلک : مُعاشرة ٍ جمیلة ٍ وسعة ٍ بتقدیر و غیرة ٍ بِتَحَصّن ِ.

مرد برای ادارۀ خانه و خانواده اش باید سه کار انجام دهد هر چند بر خلاف طبعش باشد : خوش رفتاری، گشاده دستی به اندازه و غیرت و ناموس داری.(3)

قالَ الرّضا عَلَيْهِ السَّلامُ : الّذی یَطلُبُ مِن فَضل ِ الله ِ ما یَکُفُّ بِهِ عِیالَهُ أعظَمُ أجرا ً مِنَ المُجاهِدِ في سبیل ِ اللهِ .

کسی که برای رفع حاجت اهل و عیالش به دنبال کسب می رود اجرش از مجاهد در راه حق بیشتر است.(4)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : لَیسَ مِنّا وَسَعَ اللهُ عَلَیه ِ ثُمَّ فَتَّرَ عَلی عِیالِهِ .

کسی را که خداوند به او توجه کرده و از نظر زندگی توسعه اش داده اگر به خانواده و فرزندانش سخت بگیرد از ما نیست.(5)

ص: 72

الامام زین العابدین عَلَيْهِ السَّلامُ : إنَّ ارضاکُم عِندَاللهِ اسبَعَکُمُ عَلی عیالِهِ.

خداوند از آن کس خشنودتر است که خانوادۀ خود را بیشتر در رفاه و نعمت قرار دهد.(1)

الامام علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ – في وصیّة ِ به ابنه الحَسَن عَلَيْهِ السَّلامُ

: لایَکُن أهلکَ أشقي الخَلق بِکَ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ در سفارش به فرزند بزرگوار خود امام حسن عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمود : مبادا خانواده ات به سبب (رفتار) تو بدبخت ترین مردمان باشند.(2)

قالَ رسولُ الله ِصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مَن سَعی عَلی عَیالِهِ مِن حِلِّهِ فَهُوَ کَالمُجاهِدِ في سبیل ِ اللهِ و مَن طَلَبَ الدُّنیا حَلالا ً في عَفاف ٍ کانَ في دَرَجَة ِ الشُّهَداء ِ.

کسی که از راه حلال برای ادارۀ زندگی زن و فرزندانش تلاش کند مثل مجاهد در راه خداست پس اگر تلاش و کوشش او از راه حلال و مشروع باشد هم درجۀ شهداست.(3)

قالَ رسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مازالَ جبرئیلٌ یوصیني بِالمَرأة ِ حتّی ظَنَنتُ أنَّهُ لایَنبَغي طَلاقها الاّ مِن فاحِشَة ِ مَبَیَّنَة ِ.

جبرئیل پیوسته مرا دربارۀ زن سفارش می کرد تا جائی که گمان بردم طلاق او جایز نیست مگر در صورت ثابت شدن فحشا.(4)

عَن ابی یَعفور قالَ : قالَ رجلٌ لابی عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ وَالله ِ انّا لنطلبُ لدّنیا و نحبُّ أن نؤتاها فقال : تُحبُّ أن تَصنعَبها عَلی نَفسی و عیالی و أصلُ بها وتصدَّقُ و أحُّجَ و أعتمِرُ فقالَ عَلَيْهِ السَّلامُ : لیسَ هذا طلبُ الدّنیا هذا طلبُ الآخرةِ.

مردی به حضرت صادق عَلَيْهِ السَّلامُ عرض کرد : ما به دنبال دنیا می رویم و دوست داریم مال تهیه کنیم امام عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : اینها را برای چه می خواهی؟ عرض کرد : برای مصرف خود و عائله ام و این که صلۀ رحم نمایم، صدقه بدهم، زیارت خانۀ خدا روم و عمره بگذارم. حضرت عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمود: اینها دنیا طلبی نیست. (5)

ص: 73

قالَ الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : رَحِمَ اللهُ عَبدا ً أحسَنَ فی ما بَینَهُ و بَینَ زَوجَتِهِ فانَّ اللهُ عَزَّ و جلَّ قَد مَلّکهُ ناصیَتها و جَعلهُ القَیّم َ عَلیها.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: خدا رحمت کند مردی را که معاشرت بین خود و همسرش را نیکو گرداند چون خداوند زمام امور زن را در اختیار مرد قرار داده و مرد را تکیه گاه زن قرار داده است. (1)

قالَ علیّ بن الحسین عَلَيْهِ السَّلامُ : أربَع ُ مَن کنَّ فیهِ کمُلَ أسلامِهِ و مُحِصَت عَنهُ ذنوبُهُ و لقی رَبُّهُ عزَّ و جلَّ و هو عَنهُ راض ٍ مَن وفی اللهِ عزَّ و جلَّ بما یَجعَلُ عَلی نَفسِهِ للنّاس ِ و صَدَقَ لسانِهِ مَعَ النّاس ِ و استحیی مِن کلِّ قَبیح عِندالله ِ و عِندَ النّاس ِ و حَسَّنَ خُلقهُ مَعَ أهلِهِ.

امام سجاد عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: چهار منش است که هر کسی داشته باشد اسلام وی کامل است و چون با خدا دیدار کند از او خشنود باشد: 1- هر که برای خدا به هر چه برای مردم گوید وفا کند.2- زبانش با مردم راست باشد. 3- و از هر زشتی نزد خدا و مردم شرم کند. 4- و با خانوادۀ خود خوشرفتاری کند.(2)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مَلعونٌ مَلعونٌ مَن ألقی کلَّهُ عَلی النّاس.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: ملعون است ملعون است کسی که زحمت خویش را بر دوش مردم بیندازد.(3)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : و ایّاکَ و التَّغایُرَ في مَوضِع غَیرَة ٍ فانَّ ذلکَ یَدعُو الصَّحیحَة َ الی السَّقم ِ و البریئَة َ الی الرَّیب ِ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : بپرهیز از غیرت نشان دادن بی جا که درستکار را به بیماردلی و پاکدامن را به بد گمانی رساند.(4)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ... ألا و مَن صَبَرَ عَلی خُلق ِ أمرأة ٍ سَیِّئة ِ الخُلق ِ و احتَسَب ذلک عِندالله ِ أعطاهُ الله ثوابَ الشّاکِرینَ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : ... هر که با اخلاق همسر و زن بدخوی خود بسازد و آن را به حساب خدا بگذارد خداوند ثواب شاکران به وی دهد.(5)

ص: 74

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : اذا جامَعَ أحَدُکم أهله ُ فلا یأتیهنَّ کما یأتی الطیرُ لِیَمکُث و لیَلِبث.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : زمانی که مردی می خواهد با همسرش همبستر شود مانند پرنده با او نزدیکی نکند آنجا باید توقف و درنگی داشته باشد. (1)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: کُلُّ لهو المؤمِن ِ باطِلٌ الا في ثلاثَ : في تأدیبه ِ الفَرَسَ و رَمیه ِ عَن القوس ِ و مُلاعَبَته ِ امرَأتهُ فَانهنَّ حَقٌّ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: هر کاری برای مؤمن نارواست مگر سه عمل : تربیت اسب، تیراندازی و بازی کردن با همسر که این سه عمل حق است.(2)

الامام الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ : یا هِشام ان رَأیتَ الصَّفَّین قد التقیا فلا تدَع طلبُ الرّزقِ في ذلک الیوم.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود : ای هشام! اگر دیدی که دو صف (کارزار) با یکدیگر روبرو شده اند جستجوی روزی را در چنین روزی نیز ترک مکن. (3)

الام الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ : ان ظنَنتَ أو بَلغک َ أنَّ هذا الامرَ کائنٌ في غد تدَعَنَّ طلب الرّزق و ان استطعت َ أن لاتکونَ کلا ًّ فافعلَ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : اگر گمان کردی، یا این خبر به تو رسید که فردا قیامت برپا می شود از طلب روزی (و کسب و کار) دست مکش و اگر بتوانی باری بر دوش دیگران مباش.(4)

الامام زین العابدین عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : أنّ أرضاکُم عِندَالله ِأسبَغکُم عَلی عیالِهِ.

امام سجاد عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: خداوند از آن کس خشنودتر است که خانواده خود را بیشتر در رفاه و نعمت قرار دهد.(5)

ص: 75

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : انَّما المَرأة ُ لُعبَة ٌ فمَن ِ اتَّخَذها فلیُصِنها.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : زن برای شوهر دلبر و معشوق است هر کس زن بگیرد باید او را نوازش کرده مواظب او باشد.(1)

قالَ ابوعَبدِالله عَلَيْهِ السَّلامُ : اذا أجبَبتَ رَجُلا ً فاخبرهُ بذلکَ فانَّه ُ أثبَتُ للمَوَدَّة ِ بَینَکما.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : کسی را که دوست می داری به او اطلاع بده زیرا این اظهار دوستی محبت و مودت شما را نسبت به هم افزایش می دهد.(2)

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : ... و کانَت فاطمة ُ سَلامُ الله عَلیهَا تطحِنُ و تعجنُ و تخبَزُ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : ... جدم امیر المؤمنین عَلَيْهِ السَّلامُ با مادرم زهرا سَلامُ الله عَلیهَا کارها را طبق فرمان رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه تقسیم کرده بودند. علی عَلَيْهِ السَّلامُ کارهای بیرون را انجام می داد و زهرا سَلامُ الله عَلیهَا نیز در خانه جو را آرد می کرد و آن را خمیر می نمود و سپس نان می پخت.(3)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: انَّ ألکادُّ عَلی عیاله ِ مِن حلال ِ کالمُجاهِدِ في سبیل ِ الله ِ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : تلاشگر برای روزی نان خوران خود چون جهاد کننده در راه خدا می باشد. (4)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : حَقَّ المَرأة ُ عَلی زَوجها أن یَسُدَّ جوَعَتها و أن یَسترَ عَورتها و لا یُقَبِّحَ لها وَجها ً فاذا فعَلَ ذلک فقد و اللهُ أدّی حَقا.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : حق زن بر شوهر خوراک و جامه اش را بدهد و چهره بر وی دژم نکند و چون چنین رفتار کند به خدا سوگند حق زن را ادا کرده است.(5)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : انَّ الرَّجُلَ اذا نَظرَ الی امرأتِه ِ و نَظرَت الیه نَظرَ اللهُ تعالی الیهما نَظر الرَّحمَةِ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : هنگامی که مرد با محبت به زن خود بنگرد و زن به شوهر خود به نظر محبت نگاه کند خداوند به آن دو با نظر شفقت نگاه می کند.(6)

ص: 76

قالَ رسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : انَّ الرّجلَ لیوجَرُ في رفع اللقمة ِ الی في امرأتِهِ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : کسی که به طرف دهان همسرش لقمه ای بالا برد پاداش برد.(1)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : اذا سَقی الرّجل امرأتهُ اجرَ.

رسول خداصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : هرگاه مرد به زن خود آب بنوشاند پاداش برد.(2)

قالَ ابوالحسن الرّضا عَلَيْهِ السَّلامُ : یَنبَغي للرَّجُل أن یُوَسِّعَ عَلی عِیالهِ لِئلا یَتمنَّوا مَوتَهُ.

امام رضا عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : بر مرد و بزرگ خانه است که زندگی را بر خانواده اش سخت نگیرد تا تقاضای مرگش را نداشته باشند.(3)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ

: کلّ امری تُدَبَّرُهُ امرأة فهوَ مَلعونٌ.

علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : هر مردی که اختیاردارش زن باشد ملعون است.(4)

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ

: .... انّما مَثلُ المَرأة َ مَثلُ الضِّلع

المُعَوَّج ، ان أقمتهُ انکسَرَ وَ ان تَرَکتهُ استمتعتَ بهِ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : حضرت ابراهیم عَلَيْهِ السَّلامُ در مورد همسرش ساره که روح ناسازگاری داشت به خداوند متعال شکایت کرد و پروردگار عالم در جوابش فرمود : ای ابراهیم با همسرت سازش کن زیرا زن در حکم استخوانی کج می باشد اگر بخواهی آن را درست کنی می شکند و اگر به حال خود واگذار کنی از آن بهره مند می شوی.(5)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : انَّ أکمَلَ المُؤمنینَ ایمانا ً أحسَنُهم خُلقا ً و خیارُکُم لِنسائهم.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : بهترین و کامل ترین شما از نظر ایمان کسی است که علاوه بر داشتن اخلاق نیک به خانواده اش بسیار مهربان باشد.(6)

عَن ابي عَبدالله ِ عَلَيْهِ السَّلامُ : کانَ لِابي عَبداللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ : امرأة ٌ و کانَت تُؤذیه ِ فکانَ یَغفِرُ لَها.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : پدرم زن ناسازگاری داشت که مرتب او را رنج می داد اما پدرم در مقابل او را عفو می کرد.(7)

ص: 77

قالَ النبّی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ما أکرمَ النّساء الا کریمٌ و لا أها نَهُنَّ الا لئیمٌ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : زنان را احترام نمی کند مگر شخصی بزرگوار و به آنان توهین نمی نماید مگر شخص پست و حقیر.(1)

وَ في الدّعائم ِ عَن جَعفر بن ِ محمّد عَن أبیه ِ عَن آبائِه ِ أنَّ رسولَ الله ِ خَطبَ في حَجَّة الوداع ِ فذکرَ النّساء ِ فَقال و لَهنّ عَلیکم رزقهنَّ و کسوَتهنَّ بالمعروف ِ.

در کتاب دعائم به روایت امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ از پدرانش فرمودند : رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه در حجة الوداع صحبت نمود و یادی از زنان کرد و فرمود بر مردان واجب است که رزق زنان را به اندازۀ نیازشان بدهند و همچنین جامه و پوشاکشان را فراهم آورند.(2)

سَألَ اسحاق بن عمار أباعبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ عَن حَقُّ المرأة ِ عَلی زَوجها؟ قالَ : یُشبع ُ بَطنَها و یَکسُو جُثتها و ان جَهلت غَفَرَ لَها.

اسحاق بن عمار از امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ پرسید : حق زن بر شوهر چیست که اگر آن را به جای آورد نیکوکار خواهد بود. امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ در پاسخ فرمودند : شوهر باید او را سیر نماید و بدنش را بپوشاند و اگر خطایی از وی سر زد او را مورد عفو قرار دهد. (3)

امیر المؤمنین عَلَيْهِ السَّلامُ ضمن سفارشی به محمد بن حنفیه می فرمایند : فدارها عَلی کلّ ِ حال ٍ و أحسن الصُّحبَة َ لها فیَصفُو عَیشکَ.

در هر حال با همسرت مدارا کن و با او معاشرت نیکو داشته باشد تا زندگی با صفا و سرشار از محبت داشته باشی.(4)

ص: 78

قالَ النبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : قول الرّجل للمرأة ِ انّی احبُّک ِ مِن قَلبها أبدا ً.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : سخن مرد به همسرش که من تو را دوست دارم هرگز از قلب زن خارج نمی گردد. (1)

عَن جابر عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسول الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ألا أخبرُکم بخیر رجالکم ؟ قلما : بَلی یا رسول الله ِ قالَ : انَّ مِن خیر رجالکم اتقی النّقی السَّمح ِ الکفَّین، النّقی الطرفین البّر بوالِدَیه ِ و لایُلجیءُ عیاله الی غَیرهِ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : من شما را خبر ندهم از بهترین مردمانتان؟ گفتیم : چرا یا رسول الله. فرمودند : براستی از بهترین مردان مرد پرهیزکار، پاکیزه با سخاوت، پدر و مادر پاک (یعنی زبان و فرج) است که بوالدین خود احسان کند و عیال خود را به پناه دیگران نفرستد.(2)

عَن ابي عبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : أتی رَجلٌ النّبّي صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه قالَ : یا رسول الله : أیُّ النّاس أفضَلهُم ایمنا ً؟ قالَ : أبسَطهُم کفا ً.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : مردی به پیامبر خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه عرض کرد : ایمان چه کسی از همه برتر است؟ پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه در جواب فرمودند : آن که دست گشاده داشته باشد به زندگیش وسعت دهد و به خلق خدا خدمت نماید.(3)

عَن الباقر عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن اتخَذَ إمراةً فلیُکرمُها فانّما إمراةُ أحَدِکُم لعبة فمَن أتخذَ فلیَصنَعَها.

امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ زن را به معشوقه و دلبر تشبیه نموده می فرمایند : در احترام و نگهداری او کوشش کنید و حقوق او را ضایع مسازید.(4)

ص: 79

عَن أبي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : البّرُ و حُسنُ الخلقُ یَعمران الدّیار و یَزیدان فی الأ عمار.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : نیکوکاری و خلق خوش خانه ها را آباد کنند و عمرها را بیفزایند. (1)

عَن أبي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : إنَّ الخلق ُ الحَسن یَمیت ُ الخطیئة َ کما تمیث ُ الشّمسُ الجَلید.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : خلق خوش گناه را آب کند چنانچه خورشید یخ را.(2)

عَن أبي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : هَلک َ رجل عَلی عَهد ِ الله النّبي صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فأتی الحفارینَ فاذا [ب] هُم لم یَحفِروا شیئا ً و شکوا ذلک الی رسول ِ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فقالوا : یا رسول َالله ِ ما یَعملُ حَدیدُنا في الارض. فکانّما نَضربُ به فی الصّفا. فقال و لم؟ إن کانَ صاحِبُکم لحَسَنَ الخلق أئتوني بِقرَح ٍ مِن مآء. فأتوُهُ به فأدخَلَ یَدَهُ فیه. ثمَّ رَشهُ عَلی الارض ِ رَشا. ثمَّ قالَ : إحفروا. قالَ : فحفرَ الحفاروُن َ فکأنَّما کانَ رَملا ً یَتهایَلُ عَلیهم.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : مردی در عهد پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه مرد و برای به خاک سپردنش نزد گورکنها آمدند و برخلاف انتظار گوری نکنده بودند و از آن به پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه شکایت کردند گورکنان گفتند یا رسول الله ابزار آهنین ما به زمین کار نمی کند گویا آن را به سنگ خارا می زنیم پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : چرا؟ با این که این رفیق شما خوشخلق بود یک جام آب برای من بیاورید آن را برایش آوردند و دستش را در آن فرو برد و سپس آن را بر زمین پاشید سپس فرمودند: بکنید. سپس گورکنها کندند و گویا ریگی بود که روی هم ریخته بودند.(3)

عَن ابي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: أفاضلکم أحسَنکم أخلاقا ً المُوَطؤُنَ أکنافا ً الذین َ یأکفونَ و توَطأ رحالهم.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : بهترین شما خوش خلقترین شماهاست که کرامت مآبند و مهمان نواز آن کسانی که الفت گیرند و با آنها الفت گرفته شود و گام بر فرش آنها نهاده شود.(4)

عَن ابي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : أکثرَ ما تلِجُ به ِ امَّتي الجنَّة َ تقوی الله ِ و حُسنُ الخلق.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : بیشتر وسیله ای که بدان امتم در بهشت درآیند تقوی و حسن خلق است.(5)

ص: 81

قالَ علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ

: نعم الطیبُ المِسک ُ خفیفٌ مَحمِلهُ عَطرٌ ریحُهُ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : چه خوب است عطر مشک تحمل آن سبک و آسان و بوی آن خوش وعطرآگین است.(1)

فقهُ الرّضا عَلَيْهِ السَّلامُ

: رُوی أنَّ النّبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه قالَ : لو لا أن یَشُقَّ عَلی امَّتي لأحَبتُ السِّواک َ في کُلِّ صلاة ِ و هُوَ سَنَّة ٌ حَسَنة ٌ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : اگر نبود که کار بر امت من مشکل شود همانا بر آنان واجب می کردم که برای هر نماز مسواک کنند.(2)

عَن أبي عَبدالله ِ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : في السّواک ِاثنتا عَشرَة َ خَصلة ٌ مِنَ السُّنَّة ِ و مَطهَرَة ٌ للفم ِ و مَجلاة لِلبَصَر و یُرضي الرَّبَّ و یَذهبُ بالبلغم ِ و یَزیدُ في الحفظ ِ و یُبَیّضُ الاسنانَ و یُضاعِفُ الحسَنات ویَذهَبُ بالحَفر و یَشدُّ اللثة َ و یُشهّي الطعام َ و تَفرَحُ به ِ الملائکة ِ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند در مسواک دوازده خصلت است : دهان را پاکیزه می سازد و روشنایی چشم را زیاد می کند و موجب خشنودگی پروردگار است، بلغم را کم می کند، حافظه را زیاد می کند، دندانها را سفید می کند، و آنچه را که بر دندانها جمع شده و باعث خرابی دندانهاست از میان می برد و لثه را محکم می سازد و اشتهاء طعام می آورد و سنت به پا داشته می شود و باعث خوشحالی ملائکه می شود.(3)

عَن أبي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ : قالَ مِن سُنَن ِ المرسَلین َ السِّواک.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : از سنت انبیاء مسواک نمودن است.(4)

عَن أبي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ أبوجعفر عَلَيْهِ السَّلامُ

: لو یَعلمُ النّاسُ ما في السِّواک ِ لاباتوهُ مَعَهُم في لحافِ .

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : اگر مردم خوبیهای مسواک را می دانستند آن را با خود به بستر می بردند.(5)

الامام علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ

: التجمُّلُ مِن أخلاق ِ المؤمنین.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : آراستگی از اخلاق مؤمنان است.(6)

ص: 83

الامام علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ – فیما رَواهُ الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : إنَّ اللهَ جَمیلٌ یُحِبُّ الجَمال و یُحِبُّ أن یَری أثرُ النِّعمةِ عَلی عَبدِهِ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ به روایت امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : خدا زیباست و زیبایی را دوست دارد و دوست می دارد که نشانۀ نعمت بر بنده اش دیده شود.(1)

الامام علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ – فیما رَواهُ الامام صّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : النّظیف مِنَ الثیاب ِ یَذهَبَُ الهَمَّ و الحُزنَ و هو طهورٌ للصّلاة ِ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ – به روایت امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : جامۀ پاکیزه غم و اندوه را می زداید و با آن می توان نماز خواند.(2)

النّبیّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه – فیما رَواهُ الامام الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن اتخَذ َ ثوبا ً فلیُنَّظِفهُ.

پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه به روایت امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : کسی که لباس بر تن می کند باید آن را پاکیزه نگه دارد.(3)

النّبیّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه – فیما رَواهُ الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : إلبَسُوا البَیاضَ فانَّهُ الطیَبُ و أطهَر....

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه به روایت امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : جامۀ سپید بپوشید که آن پاکتر و پاکیزه تر است.(4)

النّبیّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مَن ِ اتَّخَذَ نَعلا ً فلیَستجدها.

پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : فرمودند : هر کسی کفش می خرد باید کفش خوب بخرد. (5)

الامام علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ – فیما وَصَفَ بهِ المتَّقین : .... فَمِن علامة ِ أحَدهم أنَّک َ تری لهُ قوّة ً في دین ٍ ... و تجَمُّلا ً في فاقة ٍ ....

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند[ در توصیف پرهیزکاران] : ... نشانۀ انسان پرهیزگار این است که او را در دین نیرومند می بینی ... و در فقر و فاقه با تجمل.(6)

ص: 84

الامام الصاّدق عَلَيْهِ السَّلامُ : انَّ الله َ عَزَّ و جَلَّ ..... یُبغِضُ البُؤسَ و التَّباؤس .

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: خدای بزرگ .... تنگدستی و خود بدبخت نشان دادن را دشمن می دارد.(1)

الامام علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ – فیما رَواهُ الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ

: الدُّهنَ یُلبِّنُ البَشَرَة َ و یَزیدُ في الدِّماغ ِ و یُسَهِّلُ مَجاریَ الماء ِ و یُذهِبُ القَشفَ و یُسفِرُ اللَّونَ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ – به روایت امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : روغنهای مالیدنی [کرمها] پوست را نرم می کند و به نیرومندی مغز می افزاید و گذرگاههای آب بدن را نرم می سازد و چرک و زبری دست را از میان می برد و رنگ پوست را روشن می کند.(2)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : لایَنبَغی أن یُفقِرُ (الرَّجُلُ) بَیتهُ مِن ثلاثة ِ اشیاء ....

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : شایسته نیست که مرد خانۀ خود را از سه چیز تهی سازد : روغن سر و ....(3)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : اذا صَبَبتَ الدُّهنَ في یَدِکَ فَقل :اللهم إنّي أسألکَ الزَّینَ و الزّینة َ في الدّنیا و الآخِرة و أعوذُبکَ مِنَ الشَّین [ والشَّنآن] في الدّنیا و الآخرة.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : هنگامی که روغن را در دست خود می ریزی بگو : خدایا آراستگی و آرایش در دنیا و آخرت را از تو خواستارم و از زشتی و دشمنی و نفرت در دنیا و آخرت به تو پناه می برم.(4)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن دَهَنَ مسلما ً کتبَ اللهُ به کُلِّ شَعرَة ٍ نورا ً یوم القیامة.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ : هر کس مؤمنی را با روغن معطر آرایش دهد خدا برای هر موی آن نوری در روز قیامت خواهد نوشت.(5)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : إنَّ اللهَ عَزَّ و جَلَّ یُحِبُّ الجَمالَ و التجملّ ...

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : خدای بزرگ زیبایی و آراستگی را دوست دارد.(6)

ص: 85

النّبیّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : یا عَلی! علیکَ بالطیب ِ في کلِّ جمعة ٍ فانّه ُ مِن سُنّتي و تکتبُ لکَ حَسناتُهُ مادامَ یوجَدُ مِنکَ رائحته.

پیامبرصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : یا علی! عطر زدن در روزهای جمعه را ترک مکن که این جزء سنت من است و تا زمانی که بوی عطر از تو استشمام شود برایت حسنه نوشته شود.(1)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : صَلاة مُتطیّب ٍ أفضَلُ مِن سَبعینَ صلاة ً بغیر طیب ٍ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : نماز انسان عطر زده بر هفتاد نمازی که بدون عطر زدن بخواند برتری دارد.(2)

کانَ یُعرَف ُ موضع جعفر ٍ عَلَيْهِ السَّلامُ في المسجدِ، بطیب ِ ریحهِ و موضِع سُجودهِ.

جایگاه امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ در مسجد از بوی خوش آن و از جای سجودش شناخته می شد. (3)

الامام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ : قالَ عثمانُ بن مظعون لرسول ِ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه :قد أرَدتُ أن أدَعَ الطیبَ و أشیاءَ ذَکرها. فقالَ : رسولُالله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : لاتدَع َ الطیب فانَّ الملائکة َ تستنشِقُ ریح َ الطیب ِ مِن المؤمن، فلاتدَع الطیبَ في کُلّ جمعة ٍ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند:عثمان بن مظعون به رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : گفت می خواهم عطر زدن و چند چیز دیگر را – که نام برد – ترک کنم. رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمود : عطر را فرو مگذار که فرشتگان بوی عطر مؤمن را استنشاق می کنند و استعمال عطر را در روزهای جمعه ترک مکن.(4)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : ما أنفَقتَ في الطیبِ فلیسَ بِسَرَف ٍ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : آنچه در خریدن عطر مصرف می کنی عنوان اسراف ندارد.(5)

النّبیّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه – فیما رَواهُ الامام الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ : طیبُ النساء ما ظهَرَ لونُهُ و خَفي ریحُهُ و طیبُ الّرجال ِ ما ظهَرَ ریحُهُ و خفي لونُهُ.

پیامبرصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه-به روایت امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : عطر زنانه آن است که رنگ آن آشکار و بوی آن پنهان باشد و عطر مردانه آن است که بوی آن آشکار و رنگ آن پنهان باشد.(6)

ص: 86

الامام الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ : حَقٌّ عَلی کلّ ِ مُحتلم ٍ فی کلّ ِ جمعة ٍ، أخذ ُ شاربه ِ و أظفارهِ، و مَسُّ شیء ٍ مِن الطیب.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : بر هر انسان بالغی است که در هر جمعه سبیل و ناخن خود را کوتاه نماید و از بوی خوش استفاده نماید.(1)

ص: 87

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن زَوَّجَ کریمَتهُ مِنَ الشارب ِ الخَمر فقد قطعَ رَحمِها.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : دختر کریمه است و کسی که او را به شارب خمر تزویج کند رحم و نسب او را قطع کرده است.(1)

عَن علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ : أنَّ استعدَتهُ عَلی زَوجها أنَّه ُ لایُنفِقُ عَلیها إضرارا ً لها فحَبَسَه ُ في نَفقتها.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : زنی به محضر حضرت عَلَيْهِ السَّلامُ از شوهرش شکایت برد و کمک خواست که خرجش را نمی دهد و از این راه می خواهد وی را در تنگنا بگذارد حضرت آن شوهر را به خاطر این کار حبس نمود.(2)

عَن أبي عبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : مَن أمهَرَ مَهرا ً ثمَّ لایَنوی قضاءَهُ کانَ بمَنزلة السّارق.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : کسی که مهری معین کند و قصد دادن آن را نکند منزلت دزد را دارد.(3)

در کتاب من لایحضره الفقیه از امام جعفر صادق عَلَيْهِ السَّلامُ روایت گردیده که فرمود:

مَن تزَوَّجَ إمرَأة ً و لم یَنوان یُوَفیها صَداقها فهو عِندالله زان ٍ.

کسی که با زنی ازدواج کند و قصد پرداخت مهر او را نداشته باشد در نزد خدا زانی محسوب می شود.(4)

عَن أبي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إنَّ الله ِ لیغفرُ کلَّ ذنب ٍ یَومَ القیامَةِ الا مَهرَ إمرأة ٍ و مَن اغتصَبَ أجیرا ً أجرَهُ و مَن باعَ حُرّا ً.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : به راستی خدا در روز قیامت همۀ گناهان را می آمرزد به جز کسی را که مهر زنش را نپردازد و آن که مزد کارگری را غصب کند و کسی که شخص آزادی را بفروشد.(5)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مَلعونٌ مَلعونٌ مَن ضَیَّعَ مَن یَعوُلُ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : ملعون است ملعون است کسی که بر خانواده اش سخت بگیرد و زندگی را بر زن و فرزند تلخ نماید.(6)

ص: 89

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ألا و انَّ عَزَّ و جَلَّ و رَسولهُ بریئان ِ مِمَّن أضرَّ بامرأة ِ حَتی تختشلعَ مِنهُ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : خدا و رسولش از شوهری که همسرش را آن چنان در تنگنا قرار دهد تا از وی جدا شود بیزار است.(1)

ص: 90

عَن النّبیّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إنّی أتعَجَبُ مِمَن یَضربُ إمرأتهُ و هو بالضَّرب ِ اولی مِنها لاتضربُوا نسائکُم بالخَشَبِ فَانَّ فیه القصاصَ وَلکنِ اضربوُهُنَّ بِالجُوعِ وَ العَری حتّی تُریحوا فی الدّنیا وَ الآخرةِ.

پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : من تعجب می کنم از شوهری که همسرش را می زند در حالی که او خود بدان سزاوارتر است ای مسلمانان زنان خود را با چوب نزنید و چنانچه در تنبیه آنان مجبور باشید با گرسنگی و برهنگی آنان را ادب نمائید و این روش به نفع شما در دنیا و آخرت است.(1)

ص: 92

عَن أبي جَعفر عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : مَکتُوبٌ في التوراة ِ فیما ناجی الله عَزَّ و جَلَّ بهِ موسی عَلَيْهِ السَّلامُ یا موسی أمسِک غضبکَ عَمَّن مَلکتکَ عَلیه أکُفَّ عَنکَ غَضبي.

امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: که در تورات نوشته شده است در ضمن آن چه خدا عز و جل با موسی راز گفت،فرمود: ای موسی جلو خشمت را از هر که من تو را بر او مسلط کردم بگیر تا من هم جلو خشم خودم را از تو بگیرم.(1)

عَن مَیسِر قالَ: ذکرَ الغضبُ عِند أبي جعفر عَلَيْهِ السَّلامُ فقالَ : إنَّ الرَّجُلُ لیَغضَبُ فما یَرضی أبدا ً حتی یَدخُلَ النّار فایُّما رَجُل ٍ غضِبَ عَلی قَوم ٍ و هو قائمٌ فلیَجلس مِن فوره ِ ذلک فانَّهُ سَیَذهَبُ عَنهُ رجزُ الشّیطان ِ و أیُّما رَجُل ٍ غَضِبَ عَلی ذی رَحِم ٍ فلیَدنُ مِنهُ فلیَمُسَّهُ فانَّ الرَّحِم إذا مُسَّت سَکَنَت.

میسر گفت: نزد امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ نام خشم را بردند پس فرمودند: مردی به خشم آید وخشنود نگردد تا به دوزخ درآید هر مردی به خشم آمد بر مردمی و ایستاده است زود بنشیند که این پلیدی شیطان از او برود و هر مردی بر خویشاوندی خشم کرد به او نزدیک شود و خود را به او ساید زیرا چون رحم سائیده شود آرام گردد.(2)

قالَ أبوعبداللهِ عَلَيْهِ السَّلامُ : ألغضبُ مَمحَقة ٌ لِقلبِ الحَکیم و قالَ : مَن لم یَملِک غضَبَهُ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : خشم دل مرد حکیم را از میان ببرد و فرمودند : هر که مالک خشم خود نیست مالک عقل خود نیست.(3)

عَن أبي جَعفر عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مَن کفَّ نَفسَهُ عَن أعراض النّاس أقالَ اللهُ یَومَ القیامة ِ و مَن کفَّ غَضَبَهُ عَن النّاس کفَّ اللهُ تبارکَ و تعالی عَنهُ عذابَ یَوم القیامة ِ.

امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند: رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : هر که خود را از اعراض مردم باز دارد خدا روز قیامت از او درگذرد و هر که خشم خود را از مردم بازدارد خدا تبارک و تعالی عذاب روز قیامت را از او باز دارد.(4)

قالَ علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ

: إذا احتشَمَ المؤمِنُ أخاهُ فقد فارقهُ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : وقتی مؤمن برادرش را به خشم آورد به یقین از او جدا شده است.(5)

قالَ علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ

: مشن أساء الی أهلهِ لم یَتصل بهِ تأمیل.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند: کسی که به خاندان خود بدی کند امیدی به او بسته نشود.(6).

ص: 94

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : یَلزمُ الوالدین مِن عُقوق الوالد ِ ما یَلزمُ الوَلد لهما مِن العقوق.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : پدران هم مانند فرزندان عاق فرزندان می شوند همانطور که بی مهری فرزند سبب عاق شدن او می شود پدر بی تکلیف و بی خبر از کودک هم عاق کودک واقع می شود.(1)

ص: 95

"...وَ بِالوالدَینِ إحساناً إمّا یَبلُغَنَّ عِندَکَ الکِبَرَ أحَدُهُما أو کِلاهُما فَلاتَقُل لُّهُما أُفٍّ وَ لاتَنهَرهُما وَ قُل لَّهُما قَولاً کَریماً

... و با پدر و مادر احسان کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو در کنار تو به پیری رسند، به آنها اُف مگو! و بر آنها بانگ مزن و با آنها کریمانه سخن بگوی.(1)

"عَن جابر قالَ: سَمِعتُ رَجُلا ً یَقولُ لابي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ : إنَّ لي أبَوَین ِ مُخالِفین ِ ؟ فقالَ : بَرّهِما کما تبَرُّ المُسلمین مِمَّن یَتولانا.

از جابر که گوید: شنیدم مردی به امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ گفت: مرا پدر و مادری است مخالف مذهب من؟ در پاسخ فرمودند : به آنها احسان کن چنان که به مسلمانان احسان کنی.(2)

عَن منصور بن حازم،عَن ابي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قلتُ : أیُّ الاعمال أفضلُ؟ قالَ : الصَّلاة ُ لِوقتها و بِّرُ الوالدین ِ و الجهادُ في سبیل الله ِ عَزَّ و جَلَّ .

منصور بن حازم گوید: به امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ گفتم: کدام عمل افضل است؟ فرمود : نماز در وقتش و احسان به پدر و مادر و جهاد در راه خدا عز و جل.(1)

عَن أبي الله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : مِن السُّنَة ِ و البّر أن یُکنَّی الرَّجُلَ باسم أبیه ِ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : از سنت و احسان است که مرد به نام پدرش کنیه گیرد.(2)

قالَ أبو عبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ : إنَّ رُجلا ً أتی النّبی ِصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فقالَ:یا رسولَ الله أوصِني. لاتشرک شیئا ً و إن حُرِّقتَ بالنّار و عُذبتَ الا و قَلبُکَ مُطمَئنٌّ بالایمان و والدیکَ فاطِعهُما و برِّهما حَیَّین کانا أو مَیتَّین و أن أمراکَ أن تخرُج مِن أهلکَ و مالِکَ فافعل فانَّ ذلک مِن الایمان.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : مردی نزد پیامبرصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمد و گفت : یا رسول الله به من سفارشی فرما در پاسخ فرمود: چیزی را با خدا شریک مگیرگرچه با آتش سوخته و شکنجه شوی جز آن که دلت وابسته به ایمان به خدای واحد باشد و پدر و مادر خود را فرمانبر باش و به آنها احسان کن چه زنده باشند و چه مرده و اگر به تو فرمان دهند از خاندان و دارایی خود دست بکش زیرا این از ایمان است.(3)

عَن ابي الحَسن موسی عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : سَألَ رَجُلٌ رسُولاللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه ما حَقٌّ الوالِدِ عَلی وَلَدِهِ ؟ قالَ: لایُسمَّیهِ باسمِهِ و لایَمشي بَینَ یَدَیه ِ و لایَجلِسُ قبلهُ و لایَستَسِبُّ لهُ.

امام کاظم عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : که مردی از رسول خدا عَلَيْهِ السَّلامُ پرسید :حق فرزند برپدر چیست؟ فرمودند: او را به نام نخواند و جلو او راه نرود و پیش از وی ننشیند و وسیلۀ دشنام به او را فراهم نکند.(4)

ص: 99

عَن معمّر بن خلاد ٍ قالَ : قلتُ لأبي الحسن الرضا عَلَيْهِ السَّلامُ : أدعوا لوالِدَیَّ إذا کانَ لایَعرفان ألحَقَّ؟ قالَ: ادعُ لهما و تَصَدَّق عَنهُما و إن کانا حَیَّین لایَعرفان الحَقَّ فدارهمِا فانَّ رسولَ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه قالَ: إنَّ الله َ بَعَثنی بالرَّحمَةِ

لابالعُقوق.

معمر بن خلاد گوید: به امام رضا عَلَيْهِ السَّلامُ گفتم : من برای پدر و مادرم دعا کنم هرگاه مذهب حق را شناسند؟ فرمودند : برای آنها دعا کن و از طرف آنها صدقه بده و اگر زنده اند و به مذهب حق نیستند باآنها سازش و مدارا کن زیرا رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : به راستی خدا به مرحمت و مهربانی فرستاده نه ناسپاسی و عقوق.(1)

عَن جابر قالَ: سَمِعتُ رَجُلا ً یَقولُ لابي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ : إنَّ لي أبَوَین ِ مُخالِفین ِ ؟ فقالَ : بَرّهِما کما تبَرُّ المُسلمین مِمَّن یَتولانا.

از جابر که گوید: شنیدم مردی به امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ گفت: مرا پدر و مادری است مخالف مذهب من؟ در پاسخ فرمودند : به آنها احسان کن چنان که به مسلمانان احسان کنی.(2)

عَن ابي جعفر عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : ثلاث ٌ لم یَجعَل اللهُ عَزَّ و جَلَّ لأحدٍ فیهنَّ رُخصَة ً: أداءُ الامانَة ِ الی البَّر و الفاجر و الوَفاء بالعَهد للبَّر و الفاجر و بَرِّ الوالدَین بَرَّین کانا أو فاجرین.

امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ فرمود: سه چیز است که خدا عزوجل در آنها برای احدی رخصت نداده است، ادای امانت به خوش کردار و بدکردار، وفای به عهد و پیمان برای خوش کردار و بدکردار و احسان به پدر و مادر چه خوش کردار باشند چه بدکردار.(3)

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : مردی نزد پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمد و گفت : یا رسول الله به که احسان کنم؟ فرمودند: به مادرت. گفت: سپس به که؟ فرمودند:به مادرت. گفت: پس از آن به که؟ فرمودند: به مادرت. گفت : سپس به که؟ فرمودند : به پدرت.(4)

ص: 100

عَن أبي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ: أتی رَجُلٌ رسول اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فقال: یا رسولَ الله إنّي راغِبٌ في الجهادِ نَشیط ٌ. قالَ : فقالَ لهُ النّبیّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : فجاهِد في سبیل الله ِ فانّکَ إن تقتل تکُن حَیّا ً عِندالله ِ ترزَقُ و إن تمُت فقد وَقعَ أجرُکَ عَلی اللهِ و إن رَجَعتَ رَجَعتَ مِن الذنوب ِ کما وُلِدَت قالَ: یا رسول الله إنَّ لي والِدَین یَزعَمان ِ أنَّهما یأنسان ِ بي و یَکرَهان ِ خروجي. فقالَ رسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فقرَّ مَعَ والِدَیکَ فوَالذي نَفسی بِیَدهِ لأنسُهما بکَ یَوما ً ولیلة خیرٌ مِن جهادِ سَنة ٍ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : مردی نزد رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمد و گفت: یا رسول الله به راستی من شوق به جهاد دارم و در آن با نشاط و نیرومندم. پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : پس در راه خدا جهاد کن زیرا اگر کشته شوی پیش خدا زنده ای و اگر در راه جهاد بمیری اجر تو بر عهدۀ خداست و اگر برگردی از گناهان پاک شدی چون روزی که زائیده شوی. عرض کرد : یا رسول الله برای من پدر و مادر پیری هستند و معتقدند که به من انس دارند و بد دارند که من از نزد آنها برای جهاد بیرون روم. رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : پس با پدر و مادرت بمان که سوگند بدانکه جان من در دست اوست هر آینه یک شبانه روز مأنوس بودن آنان با تو بهتر است از جهاد یکسال.(1)

عَن عمّار بن حیان قالَ : خبَّرتُ أباعَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ ببّر اسماعیلَ ابني بي، فقالَ : لقد کنتُ احِبُّهُ و قد از ددتُ له حُبا ً إنَّ رسولَ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه أتتهُ أختٌ لهُ مِنَ الرّضاعَة ِ فلمّا نظرَ الیها سَرَّبها و سَبَط مِلحَفتهُ لها فاجلسَها عَلیها ثمَّ أقبَلَ یُحَدِّثها و یَضحَکُ في وَجهها ثمَّ قامَت و ذهَبَت وجاءَ أخوها یَصنَع به ما صَنَعَ بها. فقیل له : یا رسولُ الله صَنَعتَ بأختِهِ ما لم تصنَع به و هو رَجُلٌ فقالَ : لأنَّها کانت البَّر بوالدَیها مِنهُ.

از عمار بن حیان گوید به امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ خبر دادم از احسان و خوشرفتاری پسرم اسماعیل با من در پاسخ فرمودند: من او را دوست داشتم و دوستیم نسبت به او افزون شد براستی که رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه را خواهر همشیری بود و نزد آن حضرت آمد و چون او را دید بدو شاد شد و روانداز خود را برای او پهن کرد و او را روی آن نشانید سپس به او رو کرد و با او گفتگو می کرد و بر روی او می خندید سپس آن دخترک برخاست و رفت و برادرش آمد پیامبرصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه چنان با او رفتار نکرد که با آن دخترک رفتار کرد به او عرض شد یا رسول الله با خواهرش رفتاری و لطفی داشتی که با او نداشتی با این که او مرد است در پاسخ فرمودند: که آن دخترک نسبت به پدر و مادر خود بیشتر و بهتر از آن برادر احسان و احترام می کند.(2)

ص: 101

عَن ابراهیم بن شعیب قالَ : قلتُ لأبي عَبدالله ِ عَلَيْهِ السَّلامُ إنَّ أبي قد کبُرَ جدا ً و ضَعُفَ فنَحنُ نحمِلهُ إذا أرادَ الحاجَة فقال : ان ِ استطعت َ أن تلیَ ذلک مِنهُ فافعل و لقِمّهُ بیَدِکَ فانَّهُ جُنَّة ٌ لکَ غدا ً.

ابراهیم بن شعیب گوید به امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ گفتم پدرم بی اندازه پیر و ناتوان شده و برای قضای حاجت او را بدوش می برم در پاسخ فرمودند : اگر توانی خودت این کار را بکن و به دست خود لقمه به دهانش بگذار زیرا این خدمت تو به وی برای تو در فردا بهشت است.(1)

عَن امیرالمؤمنین عَلَيْهِ السَّلامُ : أنَّهُ قالَ قم عَن مَجلسک لابیکَ و معلمِکَ و لو کُنتَ امیرا.

علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : برای پدر و مادر خود برخیز اگرچه امیر و فرمانروا باشی.(2)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه :رحِمَ اللهُ امرا اعانَ والدهُ عَلی برّهِ رَحِمَ اللهُ والدا اعان وَلدَهُ عشلی برّه ِ ...

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : خداوند رحمت کند مردی را که به پدرش در نیکی یاری نماید و خداوند بیامرزد پدری را که فرزندش در نیکی مساعدت نماید...(3)

مردی به محضر رسول خداصَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه آمد و عرض کرد مادرم پیر شده و من او را به دوش می کشم و از کسب و کارم به او غذا می دهم با دستم او را شستشو می دهم و به احترامش موقع شستشو صورت برمی گردانم آیا من حق مادری را انجام داده ام؟ فرمودند :

لا لأنَّ بَطنها کانَ لکَ وَعاءٌ و تدیها کانَ لکَ سِقاءٌ و قدَمها لکَ حُذاءً و یدَها لکَ وَقاء و حِجرها لکَ حَواءَ و کانَت تصنَعَ ذلکَ و هیَ تمنّی حَیوتکَ و انت تصنَعُ هذا بها و تحبُّ مَماتها.

نه چون شکم مادر ظرف نگهدارندۀ تو، دو پستانش مشک آب و تغذیه تو بود و پاهای مادر کفش تو بود و دست مادر نگهدارندۀ تو بود و دامنش استراحتگاه تو بود همۀ این کارها را می کرد و امید حیات تو را داشت اما تو این همه خدمت را می نمایی آرزوی مرگ او را بصورت راحت شدن داری.(4)

ص: 102

عَن النّبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : أنَّ رَجُلا ً قالَ لهُ اوصینی فقالَ :اوصیکَ أن لاتشرکَ باللهِ شیئا ً و لا تعص والدَیکَ.

مردی به نبی اکرم صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه گفت: مرا وصیتی بنما. فرمودند : شرک به خدا نیاور و عصیان پدر و مادر منما که عصیان پدر و مادر مرادف شرک و عصیان به خداست.(1)

حضرت علی بن الحسین راجع به حق پدر فرمودند :

و امّا حقُّ ابیکَ بان تعلمَ أنَّه ُ أصلکَ و انَّهُ لولاهُ لم تکن فهما رأیتَ مِن نفسَکَ ممّا یُعجبُکَ فاعلم إنَّ اباکَ أصلُ النّعمة ِ عَلیکَ فیه فاحمَد اللهَ و اشکرهُ عَلی قدر ذلکَ و لاقوَّة َ الا باللهِ.

و اما حق پدر بر تو این است که تو بدانی پدر اصل و ریشۀ توست و اگر نبود تو نبودی و اگر در نفس خود چیزی که موجب مباهات تو بود ملاحظه نمودی بدان که آن نعمت از پدر توست[ باعث پدر توست] پس شکر خداوند و شکر او را به اندازۀ نعمت به جای آور و هیچ قدرتی نیست مگر از جانب خداوند.(2)

قالَ النبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : الجَنَّة ُ تحت اقدام الامهّات.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : بهشت زیر پای مادران است.(3)

قالَ رسول الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ما مِن وَلدٍ بارٍّ یَنظرُ الی وادیه ِ نظرَ رَحمَة ٍ الا کانَ لهُ بکلٍّ نَظرَة ٍ حجّة مَبرورَة .ٌ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : هر فرزند که با محبت مخصوص بر چهرۀ پدر و مادرش نگاه کند خداوند به هر نگاهش یک حج مقبول برای وی مرحمت فرماید.(4)

ص: 103

عَن ابی عبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : مَن نَظرَ الی ابَویهِ

نظرَ ماقِتٍ و هُما ظالمان لهُ لم یَقبلُ اللهُ له صلاة ً.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : هر که به نظر دشمنی به پدر و مادر ستمکار بر خود هم نگاه کند خدا نمازش را نپذیرد.(1)

عَن ابی عبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ الله ِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ... و إنَّ فوقَ کلِّ عُقوق ٍ عُقوقا ً حتی یَقبُلَ الرَّجُلُ احَدَ والدیه ِ فاذا فَعَلَ ذلک فلَیسَ فوقهُ عُقوقُ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : ... و روی هر ناسپاسی، ناسپاسی دیگر است تا یکی از پدر و مادر خود را بکشد و چون چنین کرد بالای آن ناسپاسی دیگر نباشد.(2)

عَن ابی جعفر ٍ عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : انَّ ابي نَظرَ الی رَجُلٍ و مَعَهُ ابنُهُ یَمشي و الابنُ مُتکیءٌ عَلی ذراع الاب ِ قالَ : فما کلمَهُ ابي عَلَيْهِ السَّلامُ مَقتا ً له حتی فارق ُ الدنیا.

امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : پدرم به مردی نگاه کرد که پسرش به همراه وی راه می رفت و به شانۀ پدرش تکیه کرده بود و آن حضرت به او [ یعنی پسر – از مجلسی ره ] سخن نگفت از بد داشتن او تا از دنیا رفت.(3)

قیلَ لعلیّ بن الحسین عَلَيْهِ السَّلامُ أنتَ أبَرُّ الناس بأمّکَ و لانراکَ تاکلُ مَعَها قالَ أخافُ أن تسبقُ یَدی الی ما سَبَقت عَینَها الیه فاکونَ قد عَققتها.

به حضرت علی بن الحسین عَلَيْهِ السَّلامُ گفته شد تو از نیکوترین مردم هستی چرا با مادرت در یک سفره غذا نمی خوری و تو را با مادر ندیده اند که غذا بخوری؟فرمودند : می ترسم دستم در سفره به طرف غذایی زودتر از دست مادرم برود و همین اندازه گرفتار عاق بشوم.(4)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : و مَن برّ وادیه ِ برّه وَلدَهُ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : کسی که به پدر و مادر خود نیکی کند فرزندانش به او نیکی کنند.(5)

ص: 105

قالَ علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ : أفضَل الخَیر صَدقة السّرّ و برّ الوالدین.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : بهترین خیر صدقه پنهانی و نیکی به والدین است.(1)

قالَ علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ : برّ الوالدین أکبَرُ فریضة.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : نیکی به پدر و مادر بزرگترین فریضه است.(2)

قالَ علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن استنکف مِن أبَویه فقد خالف الرّشد.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : کسی که از پدر و مادر خود استنکاف دارد [و آنان را ننگ خود داند] از رشد و راه راست بدر رفته است.(3)

ص: 106

« یا زَکَریّآ إنّا نُبَشِّرُکَ بِغلامٍ اسمُهُ یَحیی لَم نَجعَل لَّه مِن قَبلُ سَمیّاً

ای زکریا! ما تو را به پسری که نامش یحیی است مژده می دهیم که قبلا هم نامی برای او قرار نداده ایم.»(1)

«رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : نام مناسب و نیکو برای خود انتخاب نمایید زیرا با همان نامها در روز قیامت خوانده می شوید.» (2)

عَن الرضا عَن آبائه قالَ: قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : ما مِن قَومٍ کانَت لهم مَشوَرَة ٌ فخفرَ مَعَهم مِن اسمُهُ محمد او احمد فادخلوهُ في مَشوَرَتهم الا کانَ خیرا لهُم.

امام رضا عَلَيْهِ السَّلامُ به نقل از رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : هیچ قومی به مشورت ننشینند که در میان آنها محمد یا احمد نامی باشد مگر این که وی برای آنها مفید خواهد بود.(1)

عَن الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ عَن ابیه قالَ : کان رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه یُغیِّرُ الاسماءِ القبیحَة في الّرجال و البلدان.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ به نقل از پدرش فرمودند: رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه اسماء قبیح و ناپسند افراد و شهرها را تغییر می داد {و نام نیکو انتخاب می کرد} (2)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : حقُّ الوَلدِ عَلی الوالدِ أن یُحَسِّنَ إسمَهُ و یُحَسِّنُ أدَبَهُ و یُعَلمُهُ القرآن.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: از جمله حقوق فرزندان بر پدران انتخاب نام نیکو و تأدیب و تعلیم قرآن می باشد.(3)

قیلَ لأبي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ : لما سُئِلَ عَن التّسمیة باسماء الأئمةِ افي ذلک نَفع؟ فقالَ: ایّ واللهِ و هَل الدّین الا الحُبُّ؟

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ در پاسخ به این سؤال که آیا نامگذاری (فرزندان) به نامهای ائمه سودی دارد ؟ فرمودند: آری به خدا سوگند مگر دین جز محبت است؟ (4)

ص: 111

پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: چه خوب فرزندانی هستند دختران پوشیده و پرده نشین هر که یک دختر داشته باشد خداوند او را همچون سپری از آتش برایش قرار می دهد و هر که دو تا داشته باشد خداوند او را به واسطۀ آنها به بهشت برد و اگر سه تا داشته باشد یا سه خواهر جهاد و صدقه (زکوة) از او برداشته شود.(1)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : خَیرُ اولادَکم البَناتُ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: بهترین فرزندانتان دختر است.(2)

هنگامی که خبر ولادت دختری را به پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه می دادند مردم بر اساس طرز تفکر جاهلی منتظر بودند که پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه ناراحت و پریشان بشود پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه که متوجه این مساله شده بود فرمودند: ما لکم رَیحانة اشمُّها و رزقها عَلی الله؛ چه شده است شما را؟ دختر چون گلی است که او را می بویم وظیفۀ روزی او با خداست.(3)

عَن الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ : مَن تَمَنّی مَوتَ البَناتِ حُرمَ أجرُهُنَّ و لقی اللهَ تعالی عاصیا.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: هر که آرزوی مرگ دختر داشته باشد از اجر و مزد پدری محروم و خدا را در حالت عصیان ملاقات می نماید.(4)

عَن ابي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ: البَناتُ حَسَناتٌ و البنونَ نِعمَة فالحَسَناتُ یُثابُ عَلیها و النِعمَة یَسألُ عَنها.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: دختران حسنه اند و پسران نعمت، حسنه ثواب دارد و نعمت سؤال و محاسبه.(5)

ص: 113

مردی در محضر پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه برایش خبر آوردند که رنگ چهره اش دگرگون شد پیامبر از علت ناراحتی او سؤال فرمودند. عرض کرد: وقتی از خانه بیرون آمدم زنم درد زایمان داشت و اکنون خبر آورده اند دختر زاییده است. پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: الارضُ ثقِلها و السّماءِ تظِلها و اللهُ یَرزُقها و هِیَ رَیحانة تَشمُّها....؛ زمین بارسنگینی او را تحمل می کند، آسمان بر او سایه می اندازد، خدا روزی او را می رساند{تو چرا نگرانی}دختر تو چون گلی است که او را استشمام می کنی.(1)

ص: 114

عَن الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : حَنِکوا أولادَکُم بِماء الفراتِ و بِتربَةِ قبرِ الحُسینِ عَلَيْهِ السَّلامُ فان لم یَکن فبِما السّماء.

امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: به نوزادان خود پس از تولد آب رودخانه فرات و تربت پاک امام حسین عَلَيْهِ السَّلامُ بخورانید و اگر به آنها دسترسی نداشتید از آب باران استفاده نمائید.(1)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: إختِنوا أولادَکم فی السّابع فانَّهُ أطهَرُ و أسرَعُ لنَباتِ اللهم فقالَ : إنّ الارضَ تَنَجَّسُ بِبول الأغلَفِ أربَعینَ یَوماً.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: فرزند خود را در روز هفتم تولدشان ختنه کنید زیرا ختنه کودک در روز هفتم بهتر و پاکیزه تر و سریعتر است برای رشد گوشت کودک و همانا زمین تا چهل روز از بول ختنه نشده نجس و ناپاک می شود.(2)

عَن الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ: ثقبُ اذنُ الغلام مِن السُّنة ِ و خِتانهُ لسبعَة ایام مِن السُّنة ...

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : سوراخ کردن گوش پسران سنت است و ختنۀ او تا روز هفتم سنت است.(3)

عَن ابي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ : کلُّ مولودٍ مُرتهَنٌّ بِعَقیقةِ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند :[سلامت و تندرستی] هر نوزادی در گرو عقیقه و قربانی نمودن می باشد.(4)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : لیسَ للصَّبی لبنٌ خَیرٌ مِن لبن امّه.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: برای کودک شیری بهتر از مادر نیست.(5)

ص: 116

الامام علیّ عَلَيْهِ السَّلامُ : انظرُ مَن ترضِعُ أولادَکم فانَّ الولدُ یَشیبٌ علیه.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ : بنگرید چه کسی به فرزند شما شیر می دهد زیرا کودک با {سرشت صاحب} شیر رشد می کند.(1)

فیما أمیرالمؤمنین عَلَيْهِ السَّلامُ توقوا عَلی أولادِکم مِن لبَن البَغیّ مِن النّساء والمَجنونَة ِ فانَّ البنَ یُعدی.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ دستور دادند به اصحاب خود که فرزندان خود را از نوشیدن شیر زانیه و دیوانه بازدارید که شیر در طفل اثر دارد.(2)

الامام الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ : رضاعُ الیَهودیَّه و النَصرانیة خَیرٌ مِن رضاع الناصبیّة.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : شیر دایۀ یهودی و مسیحی بهتر از شیر دایۀ ناصبی {دشمن اهل بیت عَلَيْهِ السَّلامُ } است.(3)

رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : لاتَستَرضِعوا الحمقاءَ و لاالعَمشاءَ فانَّ اللبن یُعدِی.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: زنان کم خرد و زنان مبتلا به ضعف و آبریزش چشم را به دایگی مگیرید زیرا شیر اثر دارد.(4)

الامام الباقر عَلَيْهِ السَّلامُ : إستَرضِع لوَلدِکَ یلبنَ الحِسان و اِیّاکَ و القباحَ فانَّ اللبنَ یَغلِبُ الطباع َ.

امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : برای شیر دادن کودک خود دایۀ خوش اخلاق استخدام کن و از دایه های بداخلاق بپرهیز زیرا شیر {ویژگی ها} را سرایت می دهد.(5)

عَن الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ عَن ابیهِ قالَ : إنَّ عَلیّا ً کانَ یَقولُ : لاتَستَرضِعوا الحَمقاءَ فانَّ اللبن یَغلِبُ الطباعَ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ از امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ نقل می فرمایند که : برای کودک دایۀ احمق نگیرید که شیر بر طبع فرزند غالب آید.(6)

ص: 117

عَن موسی بن جعفر عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ: إذا وَعَدتُمُ الصَّبیانَ ففوالهم فانَّهُم یَرَونَ إنَّکم الذینَ ترزُقونَهُم إنَّ اللهَ عَزَّ و جَلَّ لَیسَ یَغضِبُ لِشیءٍ کغضبهِ للنّساءِ و الصّبیان.

امام موسی بن جعفر عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : وقتی به فرزندان خویش وعده می دهید به عهد خود وفا کنید و آن را انجام دهید چون این فرزندان پیش از آن که با خدای خود آشنا شوند پدر و مادر خود را دیده و شناخته اند همانا خدا عز و جل خشمگین نمی شود برای چیزی مثل خشمگین شدن برای زنان و فرزندان.(1)

الامام الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ : عَلیکَ بِالأحداثِ فانَّهُم أسرَعٌ الی کلّ خیر.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : بر تو باد به نوجوانان زیرا این گروه در پذیرش هر نوع خوبی شتاب بیشتری نشان می دهند.(2)

قالَ النبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه :ألوَلدُ سیِّد سَبعَ سِنینَ و عَبدٌ سَبعَ سِنینَ و وزیرٌ سَبعَ سِنینَ فان رَضیَت خلائِقهُ لأحدی و عشرینَ و الا فاضرب عَلی جَنبهِ فقد أعذرتَ الی الله تعالی.

رسول اکرم صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: کودک تا هفت سالگی سید و آقا{یعنی آزاد} است هفت سال به بعد بنده خانه {کاملا تحت تربیت باشد} است، هفت سال به بعد وزیر خانه {باید مورد مشورت قرار گیرد} است اگر تا بیست و یک سالگی اخلاقش خوب باشد فبها و گرنه او را از خود دور کن که تو نزد خدا معذوری.(3)

عَن أحدهما عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ: إذا بَلغَ الغلامُ ثلاث سِنینَ فقل لهُ سَبعَ مَرّاتٍ قل لا اله الا الله ثمَّ یُترکُ حتی یَبلغَ ثلاث سِنینَ و سَبعة أشهُر و عِشرونَ ثمَّ یُقالُ له قل محمدٌ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه سَبعَ مَرّاتٍ .....

امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ و یا امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: هرگاه کودک به سه سال رسید هفت بار کلمه لااله الاالله را به او تلقین کنید تا با آن آشنا شود بعد واگذارش تا به سن سه سال و هفت ماه و بیست روز به او بگویند محمد رسول الله و تا چهار سالگی او را واگذارد و بعد از چهار سال بگوید اللهم صلّ علی محمّد و آل محمّد و در سن پنج سالگی راست و چپ و تشخیص اعضاء را به دقت بیاموزد وقتی فهمید رو به قبله شود و سجده کند و بعد رها شود تا شش سالگی رکوع و سجود را به او بیاموزید پس از هفت سالگی دست و رو شستن را به صورت وضو بیاموزید آنگاه نماز یادشان دهید و در صورت نکول از عبادت در این سن توبیخشان نمائید و چون نماز و وضو فراگیرد والدینش آمرزیده شوند انشاالله(4)

ص: 119

قالَ رسولَ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إعدِلوُا بَینَ أولادِکم کما تُحبُّونَ یَعدِلوا بَینَکم في البِّر و اللطف.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: میان فرزندانتان به عدالت رفتار نمایید چنانچه شما انتظار دارید دیگران با شما به اعتدال برخورد کنند.(1)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : أحِبُّوا الصّبیّانِ وارحَمُوهم و إذا وَعَدتمُوهم شیئاٌ ففوا لهُم فإنهم لایَدروُنَ الا أنَّکم تزرَقونهُم.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : به کودکان محبت نمایید و بر آنها ترحم نمائید و هرگاه به آنها وعدۀ چیزی دادید در اختیارشان بگذارید چون کودک فکرش این است که شما رازق وی هستید.(2)

عَن أبي عَبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ: قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : رَحِمَ اللهُ مَن أعانَ وَلدَهُ عَلی برّه.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرموده است : خدا رحمت کند پدر و مادری را که فرزندشان را بر نیکی کردن به خود یاری کند.(3)

قالَ قلتُ یُعیینهُ عَلی برّهِ قالَ یَقبلُ مَیسورَهُ و یَتجاوزُ عَن مَعسورهِ و لایُرهِقهُ و لایَخرَق به فلیسَ بَینَهُ و بَینَ أن یَصیرَ في حَدٍّ مِن حدودِ الکفر الا أن یَدخلَ في عُقوق ِ أو قطیعة رَحم.

به رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه عرض کردم چگونه او را یاری دهند؟ فرمودند: کارهایی که می تواند انجام دهد از او بپذیرند و آنچه را که از عهدۀ او برنمی آید از او نخواهند او را به بدی متهم نکنند زیرا برای خدا کافر شدن فرزند همین بس که قطع رحم کند یا عاق والدین شود.(4)

قالَ امیرالمؤمنین عَلَيْهِ السَّلامُ :قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : عَلِموا أولادَکم السّباحَة و الرَّمایَة.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند که پیامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمود: به فرزندانتان شنا و تیراندازی آموزش دهید.(5)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : الوَلدُ الصّالِحُ رَیحانَة ٌ مِن رَیاحین الجَنَّة.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: فرزند خوب و صالح گلی از گلهای بهشت است.(6)

ص: 120

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : إنَّ لِلوَلدِ عَلی الوالدِ حَقاً و إنَّ لِلوالد عَلی الولدِ حقا فحَقّ الوالِدِ عَلی الوَلدِ أن یُطیعَهُ في کلِّ شَیءٍ الا فی مَعصیَةِ اللهِ و حَقُّ الوَلدِ عَلی الوالِد أن یُحَسِّنَ اسمُهُ و یُحَسِنَ أدَبَهُ و یُعَلمَهُ القرآنَ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند: همانا فرزند به پدر و پدر را به فرزند حقی است حق پدر بر فرزند این است که فرزند در همه چیز جز نافرمانی خدا از پدر اطاعت کند و حق فرزند بر پدر آن که نام نیکو بر فرزند نهد، خوب تربیتش کند و او را قرآن بیاموزد.(1)

قالَ رسولُ الله صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : یُلزِمُ الوالِدَین مِن عُقوقِ الوَلد ما یُلزمُ الوَلدَ لهما مِنَ العُقوق.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: نظیر همان حقوقی که از پدر و مادر بر گردن فرزند ثابت است از فرزند بر گردن والدین نیز ثابت است.(2)

عَن الصّادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ: میراثُ اللهِ مِن عَبدهِ المؤمِنِ وَلدٌ صالِحٌ یَستَغفِرُ لهُ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : میراثی که از بنده به خدا می رسد بندۀ صالحی است که برای او استغفار کند.(3)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: أکثِروا مِن قبِلوا أولادِکم فانَّ لکم بِکُلِّ قُبلةِ دَرَجَة ٌ فی الجَنَّة ِ ما بَین کلّ دَرجة ٍ خَمسَ مِائةٍ عامٍ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : فرزندان خود را بسیار ببوسید زیرا برای شما به عوض هر بوسه درجه ای از بهشت است که میان هر درجه پانصد سال راه فاصله می باشد.(4)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : إذا نَظرَ الوالِدُ الی وَلدهِ فَسَّرَهُ کانَ لِلوالِدِ عِتقُ نَسَمَة ٍ قیلَ یا رسولَ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه و إن نَظرَ سِتّینَ و ثلاث مِائة َ نَظرَة ِ قالَ اللهُ اکبرُ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : اگر پدری به فرزندش نگاه محبت آمیزی کند و او را مسرور نماید مثل این است که بنده ای در راه خدا آزاد نموده باشد گفته شد ای رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه حتی اگر کسی یکصد و شصت و سه بار کودکش با نظر محبت بنگرد فرمودند : هر بار نگاه کند چنین است آنگاه فرمودند:الله اکبر.(5)

ص: 121

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : اشرّ المَصائِب سوء الخَلف.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : بدترین مصیبتها جانشین و فرزند بد است.(1)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : شرّالأولاد العاق.

امام غلی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : بدترین فرزندان اولاد نافرمان است.(2)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : وَلدَ سُوء یَهدم الشَّرف و شیین السَّلف.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : فرزند بد شرف را ویران سازد و گذشتگان را عیبناک سازد.(3)

عَن سَدیر الصَّیرَفی قالَ : سَمِعتُ أباجعفر عَلَيْهِ السَّلامُ یَقولُ: إنَّ مِن سَعادة ِ الرَّجُلِ أن یَکونُ لهُ الوَلَدُ یَعرِفُ فیهِ شِبه َ خَلقهِ و خُلقِهِ و شمائلهِ و انّی لأعرِفُ مِن ابنی هذا شِبه َ خَلقی و خُلقی و شمائلی یَعنی أباعبدالله عَلَيْهِ السَّلامُ .

سدیر صیرفی گوید : شنیدم امام محمد باقر عَلَيْهِ السَّلامُ می فرمودند : براستی از سعادت مرد است که فرزندی داشته باشد در خلقت و در اخلاق و در شمائل بمانند خودش و من در این پسرم خلقت و اخلاق و شمائل خود را می شناسم یعنی امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ .(4)

قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : مِن نِعمَةِ اللهِ عَلی الرَّجل أن یَشبَهَهُ وَلَدُهُ.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند : یکی از نعمتهای خدا بر مرد این است که فرزندش شبیه خودش باشد.(5)

عَن النّبی صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه : أنَّهُ نَظرَ الی رَجُل ِ لهُ ابنان فقبُّلَ أحدهما و تَرَکَ الاخَرَ فَقالَ فهلا ساوَیتَ بَینهما.

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: مردی دو پسر داشته یکی از آن دو را می بوسید و به دیگری اعتنا نمی نمود فرمودند چرا میانشان مساوات بخرج ندادی.(6)

ص: 122

عَن الباقر عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : یُفَرِّقُ بَینَ الغلمانِ و النساءِ فی المضاجِع إذا بَلغوا عَشرَ سِنینَ.

امام باقر عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : دختر و پسر چون ده ساله شوند باید بسترشان جدا شود.(1)

عَن الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ قالَ : قالَ رسولُ اللهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه :الصَّبیُّ و الصَّبیُّ و الصَّبیُّ ،الصَّبیَّة ُ و الصَّبیة ُ و الصَّبیة ُ یُفَرَّقُ بَینَهُم في المَضاجِع بِعَشر سِنینَ.

امام صادق عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه فرمودند: باید بستر دو پسر و دو دختر و پسر و دختر در ده سالگی جدا شود.(2)

قالَ امیرالمؤمنین عَلَيْهِ السَّلامُ : قُبلة ُ الوَلد ِ رَحمَة ٌ و المَرأة ِ شَهوَة ٌ و قُبلة ُ الوالِدَین ِ عِبادَة ٌ و قُبلة ُ الرَّجُل ِ أخاهُ دینٌ.

علی عَلَيْهِ السَّلامُ

فرمودند : بوسیدن فرزند رحمت و شفقت و مهربانی است و بوسیدن زن ارضاء غریزۀ جنسی است و بوسیدن پدر و مادر عبادت است و بوسیدن دوستان و برادر دینی خبر از سداد و دیانت و یکرنگی است.(3)

قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ : خَیرُ ما وَرَّث الاباءُ الابناءَ الادبُ.

امام علی عَلَيْهِ السَّلامُ فرمودند : بهترین چیزی که پدران به پسران ارث می دهند ادب است.(4)

ص: 123