مهربانو : روایتی از روزهای مهم زندگانی حضرت زهرا علیها السلام

فهرست

مقدمه.......7

لحظۀ آفرینش راز هستی ....8

مادر پنج ساله! ....10

آیه ای در وصف شجاعت علی (علیه السلام) ....11

عقدی بسته شده در آسمان ......13

خانه ای به بلندای آسمان .......16

سؤال از علی (علیه السلام) دربارۀ همسرش! ...18

انگور شفابخش .......21

فاطمه (علیها السلام) پرستار و مادرِ پدر ....22

تبسمش؛ آرام بخش قلب علی (علیه السلام) ...23

خدا و ملائک به تماشای او! ....26

آیه ای در وصف مهمان نوازی علی (علیه السلام) و فاطمه (علیها السلام) .....28

بخشش خدا به بخشندگان ....29

احترام به زن در روزگار زن ستیزی جامعه! ......31

منبری کوچک برای بزرگ مرد فردا .......33

هدیه ای از طرف خدا! .....35

در زمرۀ شیعیان ......36

آن روز مدافع حرم، زهرا (علیها السلام) بود .....38

فاطمه (علیها السلام) ؛ تمامِ سپاه علی (علیه السلام) ! .....40

ص: 5

مقدمه

زندگیِ کوتاه، ولی سراسر نور حضرت زهرا (علیها السلام) آکنده از جلوه های هدایتی و بصیرتی است؛ چراکه آن حضرت، بانویی است که به عنایت الهی، تمام مراحل رشد و کمال انسانیت را طی کرد و به مقام عصمت نائل آمد. این بانو که خود تا مرز شهادت برای دفاع از ولایت جان فشانی کرد، در خانه ای کوچک، ولی پر از عشق و صفا و معنویت، انسان هایی را تربیت کرد که در طول تاریخ برای بشریت نورافشانی کرده و می کنند؛ بنابراین، رفتار و منِش سرور زنان عالم برای پیروان مکتب امامت درس های فراوانی دارد که هرکه فراخور نیاز و ظرفیتش می تواند از این اقیانوس بی کران بهره جوید و به کمال خویش دست یابد. این مجموعۀ کوتاه را هدیه می کنیم به محضر برترین بانوی آسمانی؛ باشد که مقبول پیشگاه الهی واقع شود و رضایت قلب نازنین امّ ابیها، صدیقۀ کبری (علیها السلام) را فراهم آورَد!

ص: 7

لحظۀ آفرینش راز هستی

چهل روز بود که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به فرمان الهی از خدیجۀ کبری (علیها السلام) دوری کرده بود و هردو به عبادت و ستایش حضرت حق مشغول بودند؛ چراکه لحظۀ تکوین زیباترین گل سرسبد هستی نزدیک بود. جبرئیل امین و میکائیل در شب آخر این چلۀ عارفانه و عاشقانه، با طبقی از میوه های بهشتی فرود آمده بود تا زمینۀ انعقاد سلالۀ پاک رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را از عالم ملکوت فراهم آورَد. آری، نور ملکوتی فاطمه (علیها السلام) به زمین انتقال یافت(1) و مونس مادر در لحظات سخت زندگی شد. بالاخره انتظارها به سر رسید و جمعه، بیستم جمادی الثانی، پیچیدن دردی آرام در جان خدیجه (علیها السلام) ، تولد راز هستی را نوید داد. خدیجه (علیها السلام) سخت نگران و مضطرب شده بود: کسی از زنان مکه نبود که یاری اش کند؛ اما دیری نگذشت که چهار زن بهشتی به یاری اش شتافتند تا در به دنیاآمدن وجود سراسر نور انسیۀ حورا سهیم باشند. حضرت فاطمه (علیها السلام) تهلیل گویان چشم به جهان گشود. چه پربرکت است وجود کوثر نبوت، آینۀ تمام نمای جمال و نور الهی که اگر نبود، هستی در ظلمتی وصف ناشدنی فرو می رفت!(2)

ص: 8

مادر پنج ساله!

روزها درگذر بودند و فاطمه (علیها السلام) مراحل رشد و تکامل خویش را فراتر از زمان می پیمود؛ اما کودکی اش در تنگنای شکنجه های طاقت فرسای پیامبر (صلی الله علیه و آله) و یارانش توسط مشرکین به سختی و با رنج می گذشت. در روزهای محاصره، به اتفاق پدر و مادر و خاندان بنی هاشم به دره ای پناه بردند و آنجا بود که فاطمه (علیها السلام) می دید علی (علیه السلام) با فداکاری و عشق بسیار به پیامبر (صلی الله علیه و آله) همچون شتربچه ای که در پیِ مادر رهسپار است، همراه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است(1)

تا بزرگواری و ارزش های عالی انسانی را بیاموزد. سال های تلخ محاصره، چیزهایی را از فاطمه (علیها السلام) ­گرفت و چیزهایی به او ­بخشید: شادمانی زندگی را از او ­ربود و درخشش روح و چشمۀ جوشان محبت را به او بخشید. در این سال ها، فاطمه (علیها السلام) بزرگ می شد و بسان کوه، نیرومند و استوار. ناگاه دست روزگار زهرای مرضیه (علیها السلام) را در پنج سالگیداغ دار فراق مادر کرد(2)

اما او صبورانه و بردبار، یگانه غمخوار و یاور پدر شد. فاطمه (علیها السلام) تهدید کافران را می شنید و می دید که چگونه ابوجهل و قریشیان، خاک و کثافات بر چهرۀ بزرگ ترین پیام آور الهی می پاشند! این وقت ها چشمان او لبریز از اشک می شد و سر پدر را می شست و می گریست و پدر همدلی کرده و دختر یگانه اش را آرام می کرد. در این لحظات بود که چشمۀ محبت در دل پدر می جوشید و دختر نازنینش

ص: 10

آیه ای در وصف شجاعت علی (علیه السلام)

چند روزی بود که پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای تأسیس پایگاه اسلام مکه را به قصد مدینه ترک کرده و فاطمه (علیها السلام) منتظر خبری بود از پدر. پیغام خوشی رسید که مهاجران به سلامت رسیده اند و او نیز باید زیر لوای پُرافتخار علی (علیه السلام) رهسپار هجرت به مدینه شود. قافله از ترس تعقیب مشرکان و مزاحمت های آن ها شتابان در حرکت بود که ناگاه زمین از سم ضربه های اسب ها به خود لرزید. در این میان، شمشیر علی (علیه السلام) زیر تیغ آفتاب می درخشید و در آن لحظه های پُرهیجان، فاطمه (علیها السلام) دید که علی بن ابیطالب (علیه السلام) چگونه یکّه وتنها با تمام توان و شجاعتی بی نظیر، همۀ مهاجمان را به شکست و عقب نشینی وادار کرد.

مهاجران سرزمین نور تا شب در حرکت بودند و شب هنگام نفسی تازه می کردند. فاطمه (علیها السلام) به آسمان آراسته از ستاره ها می نگریست و روحش لبریز از یاد خدا می شد و تا صبح به رازونیاز با خالق هستی

ص: 11

عقدی بسته شده در آسمان

زمزمۀ پاکی و پاک دامنی و بزرگواری و شکوهمندی یگانه دخت نبیّ اکرم (علیها السلام) که از روح زلال و چشمان سراسر نورش نشأت می گرفت؛ در شهر پیچیده بود. حالا همۀ اشراف و بزرگان مدینه چشم به خواستگاری او داشتند و کسی نمی دانست این مروارید شکوهمند هستی و انسیۀ حوراء از آن کیست؛ اما پیامبر (صلی الله علیه و آله) چشم انتظار پیک وحی بود و همۀ خواستگاران را باز می گرداند. در این میان، علی بن ابیطالب (علیه السلام) هم متمایل به خواستگاری بود؛ ولی شرم و حیا و تنگ دستی مانع اقدامش بود. ناگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام) را فرا خواند و به او فرمود: «اَبْشِرْ یا عَلِیُّ فَاِنَّ اللهَ قَدْ زَوَّجَکَ بِها فِی السَّماءِ... .»(1) (یا علی، مژده! زیرا خداوند فاطمه (علیها السلام) را در آسمان ها به ازدواج تو درآورده است... .)

مولای متقیان چون فرمان الهی را شنید، به سجدۀ شکر افتاد و سپاس الهی را به جا آورد؛ سپس مجلس خواستگاری به طور رسمی تشکیل شد. امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) عرق ریزان در برابر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نشست. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آیا برای این امر چیزی داری؟» علی (علیه السلام) عرض کرد: «پدر و مادرم فدای شما یا رسول الله! من چیزی از شما پنهان نمی کنم. تمام دارایی ام یک شمشیر و یک زره و یک شتر است و جز این ها چیزی ندارم.» رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «شمشیر برای تو لازم است. تو مرد جنگ هستی و با آن در راه خدا جهاد می کنی. شتر نیز از

ص: 13

خانه ای به بلندای آسمان

خانۀ داماد برای ورود زیباترین گل هستی آماده شده بود. خانه ای بود ساده و ارزان قیمت که علی (علیه السلام) کف اتاقش را با شن نرم پوشانده، پوست گوسفندی را به عنوان زیرانداز پهن کرده، یک پشتی روی آن گذاشته و تکه چوبی را بین دو دیوارش نصب کرده و به جای چوب لباسی، زینت بخش آن قرار داده بود.(1)

عروس هستی با شادی و مشایعت حوریان بهشتی که صف به صف برای عرض تبریک خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) رسیده بودند؛ تکبیرگویان به سوی منزل مولای متقیان بدرقه شد و با یاد خدا وارد خانه علی (علیه السلام) شد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دست مبارک فاطمه (علیها السلام) را گرفت و دردست علی (علیه السلام) گذاشت و فرمود: «ای علی، خدا دختر رسولش را برای تو مبارک فرماید! این فاطمه، امانت من است نزد تو. ای علی، فاطمه (علیها السلام) بهترین همسر برای توست و ای فاطمه، این علی برترین شوهر است که برای تو مقدر شده است... .»(2)

حالا خانۀ علی (علیه السلام) روشن شده بود. شعله های نورِ وجود فاطمه (علیها السلام) خانه را نورافشانی می کرد: خانه ای کوچک، اما گرم و صمیمی که عطر بهشت در فضای آن پیچیده است.

ص: 16

سوال از علی (علیه السلام) در مورد همسرش!

شب شده و میهمان ها رفته بودند. عروس و داماد در خانۀ سادۀ خود نخستین لحظات زندگی مشترکشان را آغاز کرده بودند که ناگاه، صدای گریۀ آرام فاطمه (علیها السلام) داماد را به سوی او کشاند و مضطربانه پرسید: «چه شده است ای دختر رسول خدا؟! چه چیز ناراحتت کرده است؟!» عروسِ وحی، درحالی که روبه قبله بر سجاده نشسته بود، با صدایی لرزان جواب داد: «امروز مرا از خانۀ پدرم به خانۀ تو آورده اند و روزی دیگر، از خانۀ تو به خانۀ قبر می برندم. حالِ خود را در پایان عمر و عالم قبر به یاد آوردم و مرا به گریه واداشت!» علی (علیه السلام) در فکر بود چگونه این اندوه عارفانه را پاسخ گوید که فاطمه (علیها السلام) او را از این ابهام نجات داد: «بیا در این آغازین لحظه های زندگی به نماز بایستیم و خد را عبادت کنیم.»(1)

لبخند علی (علیه السلام) در رضایت خدا و تبسم فرشتگان محو می شود.

صبحِ پس از عروسی، پیامبر (صلی الله علیه و آله) با ظرفی از شیر به دیدار دخترش آمد. به اهل خانه سلام کرد و وارد شد و با مهربانی از علی (علیه السلام) پرسید: «همسرت را چگونه یافتی؟» داماد با جمله ای کوتاه، اما پرمحتوا پاسخ داد: «خوب یاوری است در طاعت خدا!» رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به دختر یگانه اش نگریست. تبسم زیبای او معنایی جز این نداشت که او نیز شوهرش را بهترین یاور در طاعت حق دیده است.

ص: 18

انگور شفابخش

پیامبر (صلی الله علیه و آله) زودبه زود به خانۀ دخترش سر می زد. عشق پیامبر (صلی الله علیه و آله) به فاطمه (علیها السلام) آسمانی بود، نه زمینی. این بار که بعد اِذن ورود، وارد خانه شد و چشمش به رخسار فاطمه (علیها السلام) افتاد که به استقبالش آمده بود، او را درحالی دید که رنگش پریده و زیر چشمانش به کبودی نشسته بود! دست دخترش را گرفت و با نگرانی پرسید: «دخترم، چه شده؟!»

فاطمه (علیها السلام) که حالا با دیدن پدر انگار درمان تمام دردهایش را یافته بود، با لبخندی زیبا پاسخ داد: «چشم هایم درد می کند پدرجان!» پیامبر (صلی الله علیه و آله) این بار پرسید: «آیا چیزی میل داری؟» فاطمه (علیها السلام) نخست سکوت می کند؛ اما بالاخره با اصرار پدر می گوید: «اشتها به انگور دارم؛ ولی می دانم که فعلاً فصلش نیست.» رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تبسمی کرد و فرمود: «خدا قادر است آن را به ما برساند. خداوندا،انگور را با آن کسی که نزد تو بهترینِ امتِ من است، حاضر فرما!» طولی نکشید که صدای در بلند شد و علی (علیه السلام) درحالی که در گوشۀ ردای خود مقداری انگور پیچیده بود، وارد شد!

بر لبان مبارک پیامبر (صلی الله علیه و آله) لبخندی نقش بست و فرمود: «الله اکبر، الله اکبر! خدایا، همان طورکه ما را با آمدن علی و مستجاب شدن دعا، شاد کردی، این [انگور] را وسیلۀ شفای دخترم قرار ده!» آنگاه فرمود: «دخترم، به نام خدا میل کن.» هنوز رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بیرون نرفته بود که آثار بهبودی و سلامتی در فاطمه (علیها السلام) ظاهر شد.(1)

ص: 21

فاطمه (علیها السلام) پرستار و مادرِ پدر

خبر حرکت لشکر مکه به سمت مدینه و آتش جنگ اُحد، همه جا پیچید. زهرا (علیها السلام) با وجود علاقۀ وصف ناپذیرش به پدر و همسر، آن ها را برای رویارویی با دشمن تجهیز و بدرقه کرد. با اهمال کاری برخی از سپاهیان، صحنۀ پیکار به شکست سپاه اسلام منجر شد و مسلمانان با شایعۀ شهادت پیامبر (صلی الله علیه و آله) پراکنده شده و جز اندکی، پیامبر (صلی الله علیه و آله) را تنها گذاشتند.(1) فاطمه (علیها السلام) در این موقعیت سخت، به همراهیِ چند تن از زنان هاشمی، برای کسب اطلاع از حال پیامبر (صلی الله علیه و آله) به سمت میدان نبرد شتافت. در آنجا، حضرت را غرق زخم های شمشیر یافت و او را در آغوش گرفت و گریست؛ سپس با کمک علی (علیه السلام) آب آورد و زخم های پدر را شست وشو داد و مرهم گذارد؛ اما هیچ مرهمی نتوانست خون زخم های پیامبر (صلی الله علیه و آله) را بند آورَد. فاطمه (علیها السلام) قطعه حصیری را سوزاند و خاکسترش را بر زخم های پدر گذاشت تا آنکه خون بند آمد. سایر زنان نیز با اقتدا به امّ ابیها، به یاری رزمندگان مجروح شتافتند و به آن ها آب و غذا داده و زخم هایشان را مداوا کردند.(2)

آری، فاطمه (علیها السلام) علاوه بر برعهده گرفتن مسئولیت های خانه در غیاب همسر، در وقت نیاز، در اجتماع هم حاضر شده و در حمایت از کیان اسلام و پاسداری از جان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تا پای جان پیش می رفت!

ص: 22

تبسمش؛ آرام بخش قلب علی (علیه السلام)

خورشید گرم تر از گذشته بر نخلستان های مدینه می تابید. چند چاه آب با فاصله ای زیاد از نخلستان ها قرار داشت و دستی پر مهر، نخل های کوچک تر را که نمی توانستند این گرما را تاب بیاورند، سیراب می کرد. از صبح این هشتادمین سطل آب بود که علی (علیه السلام) از چاه کشیده بود تا ضمن آبیاری و رسیدگی به نخل ها، در برابر آن مزدی دریافت کند. غروب که کار به اتمام رسید، علی (علیه السلام) درحال برگشت به خانه بود که دید دونفر مشغول مشاجره اند. جلو رفت و با حوصله به حرف های هردو گوش داد و با آرامش مشکلشان را حل کرد. آن ها تحت تأثیر سخنان علی (علیه السلام) یکدیگر را در آغوش گرفتند و صلح کردند و به راه خود ادامه دادند. علی (علیه السلام) نیز بیلش را به دوش گرفت و به طرف خانه حرکت کرد. در میانۀ راه، صدای گریۀ افرادی به گوش حضرت رسید. جنازه ای را می بردند و چند نفر در پیِ آن شیون می کردند. علی (علیه السلام) به عادت همیشه، در تشییع جنازه شرکت کرد. مردم برای نماز میت کنار قبر آماده شده بودند که طلبکاران آن میت مانع اقامۀ نماز شدند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) که در میان جمعیت حضور داشت، ندا داد: «آیا کسی هست که طلب برادر دینی اش را قبول کند؟» علی (علیه السلام) جلو دوید و فرمود: «طلب این مرد را به عهده می گیرم و اجرت تمام آنچه امروز کار کرده ام را به طلبکاران می پردازم.» با این عمل جوانمردانه، جنازه دفن شد و مراسم به خوبی پایان یافت.

علی (علیه السلام) دوباره راهی شد. به خانه که رسید، در زد. فاطمه (علیها السلام) که با دیدن علی (علیه السلام) گویا دنیایی را به او داده بودند، با چهره ای

ص: 23

خدا و ملائک به تماشای او!

صبح که می شد، کودکان فاطمه بازی می کردند و می دویدند و در حین بازی، مکرر خود را در آغوش مادر می انداختند. فاطمه (علیها السلام) همان طورکه به کارهای خانه می رسید، با کودکانش بازی و گفت وگو می کرد و غذا را که آماده می کرد، با دستِ خود به آن ها می خورانید. در فاصلۀ رسیدگی به کارهای خانه هم هرگاه فرصت می کرد، قرآن می خواند. بچه ها با شنیدن صدای تلاوت مادر سرِ ذوق می آمدند و آرام کنارش می آرمیدند.

اما شب به ارتباط ویژۀ فاطمه (علیها السلام) با خدا اختصاص داشت. فرزندان را که با لالایی مادرانه اش می خوابانید، سجاده اش را پهن می کرد و به رازونیاز با خدای خویش می پرداخت. نماز شبش ترک نمی شد. از سر شب که به نماز می ایستاد، تا طلوع فجر عبادت می کرد؛ آن چنان که اگر فرزندانش نیمه شب بیدار می شدند، می دانستند که مادر در محراب عبادت است و کنار سجاده اش می نشستند و با نگاه به مادر، دعا و عبادت شبانه را از او می آموختند.(1)

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در وصف عبادت دختر یگانه اش فرموده است:دخترم فاطمه سرور زنان عالمیان، از اولین و آخرین است... هرگاه او در محراب عبادت ظاهر شود و در پیشگاه خدا قرار گیرد، نورش بر ملائکۀ آسمان ها می تابد؛ همان طور که نور ستارگان برای اهلِ زمین می درخشد. در آن حال، خداوند به ملائکه اش می فرماید: «ای ملائکۀ

ص: 26

آیه ای در وصف مهمان نوازی علی (علیه السلام) و فاطمه (علیها السلام)

تازه مسلمانان از نقاط دور و نزدیک، خودشان را به مدینه می رسانند؛ اما نه آذوقه ای برای خوردن داشتند و نه پول کافی برای رفع سایر نیازهایشان. خانۀ پیامبر (صلی الله علیه و آله) و علی و فاطمه (علیهما السلام) در شهر به بخشش و انفاق مشهور بود و تنها خانه هایی بود که کسی از آن نااُمید باز نمی گشت.

روزی عربی مستمند به محضر پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) رسید و از درد گرسنگی به آن حضرت شِکوِه کرد. حضرت (صلی الله علیه و آله) نیز پیکی را به سراغ زنان خویش فرستاد و از آن ها درخواست طعام کرد؛ ولی همگی گفتند جز آب چیزی در خانه ندارند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) از مسلمانان درخواست کرد که آن مرد را میهمان خود کنند. در این میان، علی (علیه السلام) اظهار آمادگی کرد و به طرف خانه حرکت کرد و ماجرا را به فاطمه (علیها السلام) اطلاع داد. زهرای مرضیه (علیها السلام) گفت: «ما عِنْدَنا اِلّا قُوتُ الصِّبْیَةِ لَکِنّا نُؤْثِرُ ضَیْفَنا.» (جز به اندازۀ خوراک یک بچه، طعامی نداریم؛ ولی آن را به میهمان خود می دهیم.)فاطمه (علیها السلام) با توافق امیرالمؤمنین (علیه السلام) بچه ها را بدون آنکه غذا بخورند، خوابانید؛ سپس علی (علیه السلام) چراغ را خاموش کرد و خود به همراه میهمان سر سفره نشست و وانمود کرد که او نیز طعام می خورَد تا میهمان متأثر نشود. این چنین میهمان سیر شد و خودشان گرسنه شب را صبح کردند. روز بعد که علی (علیه السلام) در مسجد حاضر شد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با دیدن آن حضرت گریه کرد و فرمود: «دیشب ملائکۀ الهی از میهمان نوازی شما تعجب کردند و پیک وحی در شأن فداکاری شما آیاتی نازل کرد:

ص: 28

بخشش خدا به بخشندگان

روزی امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) درحالی که به شدت گرسنه بود، از فاطمه (علیها السلام) درخواست غذا کرد. فاطمه (علیها السلام) فرمود: «علی جان، در خانه طعامی نیست. من و بچه هایت دو روز است که گرسنه ایم. مختصر غذایی که داشتیم، به شما خوراندم.» علی (علیه السلام) از شنیدن این سخنان سخت ناراحت شد و فرمود: «چرا به من خبر ندادی که چیزی تهیه کنم؟!» فاطمه (علیها السلام) پاسخ داد: «ای ابوالحسن، از خدای خود شرم کردم چیزی از تو بخواهم که انجام آن برایت دشوار باشد.» اشک در چشمان علی (علیه السلام) حلقه زد و برای تهیۀ طعام زن و فرزندانش به بازار رفت و دیناری قرض کرد تا مشکل گرسنگیِ خانواده اش را برطرف کند. در میانۀ راه، مقداد را دید که یکی از دوستانش بود و فهمید که او هم از تهیۀ طعام برای خانواده اش درمانده است. مانند همیشه ایثار کرد و یک دیناری را که داشت، به او داد. علی (علیه السلام) دستِ خالی شد و

ص: 29

احترام به زن در روزگار زن ستیزی جامعه!

در یکی از روزها پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) به خانۀ دخترش زهرا (علیها السلام) داخل شد و پس از سلام فرمود: «درود خدا بر شما!» آنگاه ادامه داد: «دخترم، در بدنم احساس ضعف و سرما می کنم. عبای یمنی را بیاور و مرا با آن بپوشان.» زهرا (علیها السلام) اطاعت امر کرد و پیامبر (صلی الله علیه و آله) را که چون ماه تابان در شب چهارده می درخشید، پوشاند.اندکی بعد، امام حسن (علیه السلام) از راه رسید. رو به مادر کرد و فرمود: «سلام مادر. من رایحۀ خوشی احساس می کنم، همانند رایحۀ جدم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) !» زهرا (علیها السلام) فرمود: «بله پسرم، جدت زیر عبای یمنی خوابیده است.» امام حسن (علیه السلام) بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) درود فرستاد و گفت: «آیا به من اجازه می دهید داخل عبا شوم.» پیامبر (صلی الله علیه و آله) اجازه فرمود. پس از ساعتی، امام حسین (علیه السلام) آمد و سلام کرد و فرمود: «مادرجان، من بوی جدم را استشمام می کنم!» فاطمه (علیها السلام) فرمود: «آری فرزندم، جدت و برادرت در زیر عبا هستند.» حسین (علیه السلام) جلو رفت و اجازۀ ورود خواست؛ پس پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای فرزندم و شفیع امتم، تو نیز اجازه داری داخل شوی.»

امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) نیز به خانه آمد و فرمود: «سلام زهراجان. من بوی خوشِ برادر و پسرعمویم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را می شنوم!» زهرا (علیها السلام) فرمود: «آری، پیامبر و فرزندانمان حسنین زیر عبا هستند.» علی (علیه السلام) هم نزدیک رفته و سلام کردند و اذن ورود خواستند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای وصی من و جانشینم، تو نیز اجازه داری داخل شوی. در انتها، زهرای اطهر (علیها السلام) نیز از پدر کسب اجازه کرد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند:

ص: 31

منبری کوچک برای بزرگ مرد فردا

فرزند بزرگ زهرا (علیها السلام) که حالا هفت سال داشت، هر روز قبل از ظهر، لحظه شماری می کرد تا وقت نماز همراه پیامبر (صلی الله علیه و آله) به مسجد برود و پای منبر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بنشیند. او با شوروشوق به سخنان پیامبر (صلی الله علیه و آله) گوش می کرد و آن ها را به ذهن می سپرد و بعد از نماز و دعا شتابان می دوید تا زودتر به خانه برسد؛ چون مادر منتظر بود و کنار اتاق متکایی را همانند منبری کوچک آماده کرده بود تا او بر فراز آن بنشیند و شنیده هایش را بازگو کند. همین که حسن (علیه السلام) به خانه می رسید و وارد می شد، زهرا (علیها السلام) او را در آغوش می گرفت و با خوش حالی به سخنان فرزندش گوش می داد.

حالا مدت ها بود که علی (علیه السلام) هرگاه وارد منزل می شد و با فاطمه (علیها السلام) سخن می گفت، درمی یافت که همسرش از تمام آیات نازل شده بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) اطلاع دارد؛ بنابراین با تعجب پرسید: «با اینکه شما در منزل هستی، چگونه از آنچه در مسجد بیان شده است، باخبری؟» زهرا (علیها السلام) با خنده حقیقت ماجرا را برای علی (علیه السلام) شرح داد که این فرزند دلبندشان حسن است که روایتگر آیات قرآنی است.

پدر کنجکاو بود که نور دیده اش چگونه سخنرانی می کند. پس یکی از این روزها در گوشه ای از اتاق مخفی شد تا فرزندشان از راه برسد. حسن (علیه السلام) طبق معمول از مسجد آمد و روی متکا نشست تا صحبت کند؛ ولی لکنت زبان پیدا کرد. زهرا (علیها السلام) از این حال تعجب کرد! حسن (علیه السلام) به مادرش عرض کرد: «مادر! احساس می کنم فرد بزرگی حضور دارد که احترام حضور او مانع می شود من از آیاتی که تازه

ص: 33

هدیه ای از طرف خدا!

جنگ خیبر با دلاوری های امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) به پیروزی سپاه اسلام منجر شد. در همین روزها بود که پیک حق ندا داد: ((وَ ءَاتِ ذَا الْقُرْبیٰ حَقَّهُ وَ...))(1) (و حق نزدیکان را بپرداز و... .) حضرت حق فدک را حق فاطمه (علیها السلام) دانسته بود و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) باید آن را به دخترش می سپرد. به این ترتیب، پیامبر (صلی الله علیه و آله) فدک را به فاطمه (علیها السلام) بخشید.(2)

فدک سرزمینی بود حاصل خیز، با باغ ها و مزارع بی شمار که می توانست بیشترِ نیاز مردم مدینه به گندم را تأمین کند. تمام درآمد فدک در اختیار دختر رسول خدا (علیها السلام) بود؛ اما این درآمدِ زیاد نتوانست صفا و سادگیِ زندگی آن بانو را دگرگون کند؛ چراکه فاطمه (علیها السلام) دل به دنیا نبسته بود و همۀ آن را برای رضای خدا، وقف فقرا و نیازمندان می کرد. او بی اعتنایی به دنیا و وارستگی را از پدری آموخته بود که در مقام تهذیب و تزکیۀ دخترش می فرمود: «یا بُنَیَّةِ ما اَبُوکِ بِفَقِیرٍ وَ لا بَعْلُکِ بِفَقِیرٍ وَ لَقَدْ عُرِضَتْ عَلَیَّ خَزائِنُ الْاَرْضِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ فَاخْتَرْتُ مَا عِنْدَ اللهِ رَبِّی عَزَّ وَ جَل.»(3)

(دخترم، پدر و شوهر تو فقیر نیستند. خداوند گنجینه های طلا و نقرۀ زمین را به من عرضه کرد؛ ولی من آنچه نزد پرودگارم باقی می ماند، برگزیدم.)

ص: 35

در زمرۀ شیعیان

زهرا (علیها السلام) همچون پدرش، مربی اخلاق و معرفت بود. وجود او همچون وجود رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سراسر نورانیت و چشمه سار عطوفت و حکمت بود. حالا خانۀ پیامبر (صلی الله علیه و آله) مرجع پاسخ گویی به سوالات دینی و معرفتی هم شده بود. روزی در مدینه، همسر یکی از پیروان اهل بیت خدمت حضرت زهرا (علیها السلام) شرفیاب شد و عرض کرد: «شوهرم می پرسد آیا در زمرۀ شیعیان شما قرار دارد یا نه؟» حضرت (علیها السلام) در جواب او فرمود: «اگر به آنچه شما را امر می کنیم عمل می کند و از آنچه شما را برحذر می داریم دوری می کند، از شیعیان ماست؛ وگرنه نیست.»

وقتی جواب زهرا (علیها السلام) به آن مرد رسید، بسیار هراسان و مضطرب شد و مرتب می گفت: «وای بر من!.. پس من برای همیشه در آتش جهنم خواهم بود!...» همسر آن مرد دوباره خدمت حضرت زهرا (علیها السلام) بازگشت و حال زار شوهرش را بازگو کرد. این بار از زبان پاک زهرای مرضیه (علیها السلام) کلامی لبریز از عطوفت و حکمت صادر شد که تا قیام قیامت برای همۀ محبان اهل بیت مایۀ امید و سرور است:

لَیْسَ هٰکَذا اِنَّ شِیعَتَنا مِنْ خِیارِ اَهْلِ الْجَنَّةِ وَ کُلُّ مُحِبِّینا وَ... .[از جانب من به همسرت بگو] چنین نیست که او گمان کرده است. شیعیان ما از بهترین های اهل بهشت اند و نیز همۀ دوستان ما و دوستان دوستان ما و دشمنان دشمنان ما، جملگی در بهشت خواهند بود. کسانی که با قلب و زبان تسلیم ما اهل بیت شده باشند، چنانچه از فرمان های

ص: 36

آن روز مدافع حرم، زهرا (علیها السلام) بود

هنوز چند ماهی از حجة الوداع و بیعت با وصیّ مصطفی (علیهما السلام) نگذشته بود که ابر سیاه پیمان شکنی جامعۀ اسلامی را در بر گرفت و هنوز چند ساعتی از عروج ملکوتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نگذشته بود که امت او، تیغ حق کُشی از نیام کینه و نفاق برکشیدند و بر قلب یگانه وصیّ او نشاندند! اما در این میان، این شیداترین پروانۀ شمع امامت، فاطمه (علیها السلام) ، بود که لحظه ای از یاریِ ولیّ امر خویش دست نکشید. او چون پروانه ای عاشق، با سوختن و فداسازیِ خویش، به همگان آموخت که امامِ برحق، چونان کعبه است: کعبه ای که مردم باید بر گردَش طواف کنند، نه او بر گِرد مردم!(1) فاطمه (علیها السلام) در راه دفاع از ولایت، جان خویش را به خطر انداخت و پهلویش شکست و با فریادهای جگرسوزش، زیباترین شعار ولایت مداری را در گوش جهانیان طنین انداز کرد: «ای ولیّ امر من، روحم به فدای تو و جانم سپر بلای تو! همواره همراهت خواهم بود، چه در خیر و نیکی به سر بری و چه در سختی و بلا گرفتار آیی!»(2)و(3)

ص: 38

فاطمه (علیها السلام) ؛ تمامِ سپاه علی (علیه السلام) !

زهرای مرضیه (علیها السلام) با وجود کسالت و بیماری، پای از حمایت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) نکشید و این بار، برای اتمام حجت بر مسلمانان، با حجاب کامل و همراه جمعی از زنان، راهی مسجد پیامبر (صلی الله علیه و آله) شد. بعد از آنکه میان فاطمه (علیها السلام) و مردان حاضر در مسجد پرده ای نصب شد، حضرت همانند پدر بزرگوارش، بعد از حمد و ثنای الهی، خطبه ای آتشین ایراد فرمود؛ چنان که دل ها را سوزاند و عواطف خفتۀ مردم را بیدار کرد و مردم حاضر در مسجد، همگی با صدای بلند به گریه افتادند.

صدیقۀ طاهره (علیها السلام) در قسمتی از این خطابۀ ماندگار فرمود:

من آنچه شرط بلاغ است، با شما گفتم؛ اما می دانم که خوارید و در چنگال زبونی گرفتار! یاری نکردن وجودتان را فرا گرفته و ابر بی وفایی بر قلوبتان سایه گسترده است. چه کنم که دلم خون است و بازداشتنِ زبان از شکایت، از طاقت بیرون! می گویم برای اتمام حجت مردمان... آنچه می کنید، خدا می بیند و ستمکار به زودی می داند که در کجا می نشیند!(1)

فاطمه (علیها السلام) در جایی دیگر، میان زنان مدینه که برای عیادتش آمده بودند، فرمود:

اَصْبَحْتُ وَاللهِ عائِفَةً لِدُنْیا کُنَّ قالِیَةً لِرِجالِکُنَّ... .

من صبح کردم؛ درحالی که در برابر دنیای شما و مردانتان

ص: 40

فاطمه (علیها السلام) ؛ طلایه دار شفاعت

در هنگامۀ پُرغوغای صحرای محشر که همگی در اضطراب و هراس به سر می برند، ناگاه ندایی عرش الهی را به لرزه درمی آورَد: «غُضُّوا اَبْصارَکُمْ... .» (چشم هایتان را فرو افکنید تا فاطمه، دختر محمد (صلی الله علیه و آله) عبور کند.) در پی این ندا، هیچ کس باقی نمی مانَد؛ مگر آنکه چشمانش را از روی احترام فرو می افکند. فاطمه (علیها السلام) با هدایت جبرئیل از صحنه محشر می گذرد و در این میان، زبان به تظلّم خواهیمی گشاید. ندایی از جانب خداوند جلّ جلاله فرا می رسد: «یا حَبِیبَتِی وَابْنَةَ حَبِیبِی سَلِینِی تُعْطَیْ وَ اشْفَعِی تُشَفَّعِی فَوَ عِزَّتِی وَ جَلالِی لا جازَنِی ظُلْمُ ظالِمٍ.» (ای دختر حبیب من، بخواه که هرچه بخواهی، عطا می شود. شفاعت کن که هرکه را شفاعت کنی، پذیرفته می شود. به عزت و جلالم سوگند که ستم ستمکار را مجازات می کنم!)

فاطمه (علیها السلام) عرضه می دارد: پروردگار و سرور من، فرزندانم و پیروانم و پیروان فرزندانم و دوستدارانم و دوستداران فرزندانم [را دریاب]!

در پی درخواست فاطمه (علیها السلام) از جانب خداوند رحمان خطاب می رسد: «کجایید فرزندان فاطمه و پیروانش؟ کجایید دوستداران فاطمه و دوستداران فرزندان او؟» پس بلافاصله فرشتگان رحمت آن ها را در برمی گیرند. فاطمه (علیها السلام) پیشاپیش ایشان به سوی بهشت حرکت می کند و ایشان از پی آن بانو وارد بهشت برین می شوند.»(1)

چه رازی است که در میان این همه شفاعت کنندگان عرصۀ

ص: 43

کتابنامه

1. قرآن کریم.

2. ابن ابی الحديد، عبدالحميدبن هبة الله، شرح نهج البلاغة لابن ابی الحديد، به تحقیق و تصحیح محمد ابوالفضل ابراهيم، ج20، چ1، قم: کتابخانۀ آيت الله مرعشی نجفی، 1404ق.

3. ابن شهرآشوب، محمدبن علی بن شهرآشوب سَرَوی مازندرانی، مناقب آل ابی طالب، ج3، چ1، قم: علامه، 1379ق.

4. ابن طاووس، علی بن موسی بن جعفر، التشريف بالمنن فی التعريف بالفتن، به تحقیق و تصحیح مؤسسۀ صاحب الامر، چ1، قم: مؤسسة صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، 1416ق.

5. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، به تحقیق و تصحیح سیدهاشم رسولی محلاتی، ج1، چ1، تبریز: بنی هاشمی، 1381ق.

6. بحرانی، سیدهاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، ج2و4، چ1، قم: مؤسسة البعثة، 1374ش.

7. حداد، کفاح، قراءة فی السیرة الفاطمیة، چ1، کربلا: مکتبة العتبة الحسینیة المقدسة، 1436ق.

8. حمویی جوینی خراسانی، ابراهیم بن محمد، فرائد السمطین، ، به تحقیق محمدباقر محمودی، ج2، چ1، بیروت: مؤسسة المحمودی للطباعة و النشر، 1400ق.

9. دشتی، محمد، نهج الحیاة، چ؟؟، قم: مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین (علیه السلام) ، 1373.

ص: 46

مسابقۀ فرهنگی مهربانو

توضیحات شرکت در مسابقه

* پرسش ها از متن موجود طرح شده است و افراد بالای دوازده سال می توانند در مسابقه شرکت کنند.

* به روش های زیر می توانید در مسابقات فرهنگی شرکت کنید:

1. ارسال پاسخ به سامانۀ پیامکی: برای این کار، کافی است به ترتیب نام مسابقه و شمارۀ گزینه های صحیح پرسش ها به صورت یک عدد پنج رقمی از چپ به راست را، همراه با نام و نام خانوادگی خود به سامانۀ پیامکی 3000802222 ارسال کنید.

مثال: ماه نیلی 12342 زهراسادات موسوی

2. مراجعه به بخش مسابقات پرتال جامع آستان قدس رضوی: به نشانی:

www.haram.razavi.ir

* قرعه کشی از بین پاسخ های کامل و صحیح و به صورت روزانه انجام می شود و نتیجۀ آن نيز ازطریق سامانۀ پیامکی گفته شده به اطلاع برندگان می رسد.

تذکر: پیشنهادها و انتقادهای خود را در پیامکی جداگانه ارسال کنید.

تلفن: 32002569 –051

ص: 49