حضرت خدیجه سلام الله علیها و همسران پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم
نگارنده : سیده زهرا هاشمی
پاییز 1395
نوع: مقاله
صفحات: 15ص
ص: 1
ﺍَﻟﺴَّﻼﻡُ ﻋَﻠَﻴْﻚِ ﻳﺎ ﺍُﻡَّ ﺍلموﻣِﻨِﻴﻦَ
مثل فدک نام تو را هم غضب کردند**تو بهترین مصداق ام المؤمنینی
محمد بیابانی
مقام شامخ حضرت خدیجه ی کبری (علیها السلام) بلندتر از آن است که در کلام بگنجد. بانوی بزرگواری که تمام ثروت خود را در اختیار پیامبر (صلی الله علیه و آله) قرار داد و اسلام هر مسلمانی را تا روز قیامت وام دار خود کرد. اگر چه به اعتراف همگان آن حضرت اولین همسر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و مادر سرور زنان بهشت – حضرت فاطمه (علیها السلام) - بوده اند ، اما با این وجود باز هم بسیاری از فضایل و تاریخ زندگانی آن بانوی بزرگ در نگاشته های مورخین عامّه مورد تحریف قرار گرفته است. آنان برای بزرگ داشت شخصیت دیگر همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله) فضایل حضرت خدیجه (علیها السلام) را انکار کرده و تحریفات بزرگی در تاریخ زندگی آن حضرت ایجاد کرده اند.
برآنیم که پس از معرفی حضرت خدیجه (علیها السلام) به عنوان همسری نمونه برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) جوانب برتری ایشان بر سایر ازواج النبی (صلی الله علیه و آله) را به گونه ای مستدل کنکاش کنیم ، در ادامه بازخورد این برتری و ابراز آن توسط نبی مکرم (صلی الله علیه و آله) را در میان همسران ایشان بررسی کنیم .
واژگان کلیدی : حضرت خدیجه (علیها السلام) ، همسر نمونه ، همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله)، ام المؤمنین
ص: 2
فهرست :
مقدمه 4
جلوه های همسر داری حضرت خدیجه (علیها السلام) 5
حضرت خديجه (س ) برترين همسر پیامبر (صلی الله علیه و آله)7
دلایل برتری حضرت خدیجه ( س ) بر دیگر همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله) 9
رابطه همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله) با حضرت خدیجه ( س ) 12
نتیجه گیری 14
منابع 15
ص: 3
سخن گفتن از حضرت خدیجه (علیها السلام) هم سخت است و هم اسان ! چرا که کدام مسلمان است که نام این بانوی بزرگوار و حکایت ایثار بی مانند او و تأثیر او در احداث، ابقاء و اقامه دین و اسلام را نشنیده باشد؟! و دشوار است چون با شخصیتی عظیمی روبرو هستیم که مات و مبهوت عظمت و جلال اوئیم.
البته که هر کسی از دیدگاهِ تحلیل شخصیتهای اسلام با عظمت این بانو روبرو می شود اولین چیزی که چشم او را خیره می نماید ایثار بی مانند آن بزرگوار است.
امروز وظیفه داریم گوشه ای از کمالات و صفات حضرت خدیجه(علیها السلام) را برای جهانیان به خصوص زنان بازگو و ایشان را به عنوان الگوی بزرگ خدمت به اسلام، پیامبر و شوهرداری معرفی کنیم.
ص: 4
یکی از برنامه های تربیتی اسلام، آموزش آیین شوهرداری به بانوان می باشد . بخش قابل توجهی از ناهنجاری های خانواده ها به رفتارهای بانوان و دختران جوان ، به خاطر ناآگاهی از اصول شوهرداری در اسلام است . حضرت خدیجه (علیها السلام) در ترویج آیین شوهرداری اسلامی و رعایت حقوق همسر با شیوه های مختلفی فضای خانواده را آرام نگاه داشته و امنیت روحی و روانی را برای شوهر و فرزندان برقرار و زمینه را برای رشد فضائل اخلاقی فراهم می آورد .
در اینجا به برخی از روش های تکریم شوهر و همسرداری حضرت خدیجه (س ) اشاره می کنیم:
حضرت خدیجه (س ) در فرصت های مناسب به همسر گرامی خویش ابراز علاقه و محبت می کرد . او در قالب اشعاری زیبا درباره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ، مکنونات قلبی خویش را چنین ابراز می دارد:
فلو اننی امشیت فی کل نعمة / ودامت لی الدنیا وملک الاکاسرة/ فما سویت عندی جناح بعوضة / اذا لم یکن عینی لعینک ناظرة
اگر تمام نعمت های دنیا و سلطنت های پادشاهان را داشته باشم و ملک آن ها همیشه از آن من باشد، به نظر من به اندازه بال پشه ای ارزش ندارد زمانی که چشم من به چشم تو نیفتد(1) .»
خانواده کانون آرامش و راحتی بخش هر انسانی است . مردی که در بیرون خانه با هزاران مشکل و گرفتاری رو به روست و گاهی در راه رسیدن به هدف و کسب روزی حلال سخنان ناروا شنیده و لطمات روحی و جسمی زیادی را متحمل می شود، انتظار دارد که کسی از وی دلجویی کرده و حرف دلش را شنیده و با کلمات شفابخش و برخوردهای آسایش آفرین مرهم گذار دردهای انباشته در دل او باشد .
حضرت خدیجه (س ) چنین همسری برای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بود . مشرکان با سخنان توهین آمیز و اعمال وقیحانه ای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را ناراحت می کردند و از این ناحیه مشکلات فراوانی پیش روی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بود، اما همه این گرفتاری ها به وسیله حضرت خدیجه (علیها السلام) جبران می شد . او هنگامی که حضرت به خانه می آمد، به استقبال ایشان می شتافت و از حال شان پرسش می کرد و از آن حضرت دل جویی می نمود و رحمت و نصرت و لطف خدا را به یاد ایشان آورده، گرد وغبار را از چهره درخشانشان می شست، و ملالت آزار قوم را با تسلاهای گرم از دلشان می زدود.
ص: 5
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در مورد همسر گرامی خویش می فرماید: «خدیجه زنی بود که چون همه از من روی می گردانیدند او به من روی می کرد و چون همه از من می گریختند، به من محبت و مهربانی می کرد و چون همه دعوت مرا تکذیب می کردند به من ایمان می آورد و مرا تصدیق می کرد .در مشکلات زندگی مرا یاری می داد و با مال خود کمک می کرد و غم از دلم می زدود.(1)
صرف نظر از محبت های خاص خدیجه (علیها السلام) نسبت به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ، به عنوان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ، مهرورزی آن بانو به حضرت محمد (صلی الله علیه و آله)، به عنوان همسر نیز در خور توجه است. فاصله میان خانه حضرت خدیجه تا غار حراء به قدری زیاد است که حتی تصور آنکه این مسیر هر روز توسط آن بانو سپری می شده تا برای آن وجود مبارک (صلی الله علیه و آله) آب و غذا ببرد، دشوار است!
با آنکه این بانوی بزرگ، در زندگی با رسول خدا، مشقات فراوانی را متحمل شد، هیچگاه دم به شکایت نگشود. هنگام مرگ وقتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در کنار بستر ایشان حاضر شدند، آن بانو به خاطر قصورات خود در زندگی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) طلب حلالیت نمودند. این در حالی است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جز به نیکی از ایشان یاد نمی کردند و هیچ خاطره تلخی از این بانوی گرامی نداشتند.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) پس از ارتحال آن بانو، همواره از وفاداری ایشان یاد می نمود.
وفاداری حضرت خدیجه نسبت به اسلام و نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) ، در فرازهای مختلف تاریخ اسلام کارگشا و تأثیرگذار بوده است. نثار ثروت آن حضرت در ابتدای اسلام برای کمک به گسترش این دین الهی تا حدی مؤثر بود که رسول خدا فرموند: اسلام پا نگرفت مگر به کمک شمشیر علی (در حمایت از پیامبر و حفظ جان ایشان و مسلمین) و مال خدیجه (برای جبران خسارات ناشی از گوشه نشین کردن پیامبر و مسلمین، و... .)اگر ثروت خدیجه (علیها السلام) نبود، گذران سه سال دشوار همراه با محاصره اقتصادی در شعب برای مسلمین میسر نبود.
آری! او خدیجه بود؛ طاهره و سیّده نساء قریش و در اسلام، ، برترين همسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و یکی از چهار بانویی که بر همه بانوان بهشت فضیلت و برتری دارند. او نخستين كسى است كه به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ايمان آورد و تمام اموال و
ص: 6
دارائى هاى خود را در راه پيشرفت اسلام هديه كرد. . او برای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نعمتی بزرگ و رحمتی از رحمات واسعه خداوند متعال بود.
در باره مقام آن حضرت همين بس كه خداوند به او سلام فرستاده و وعده قصرى بهشتى به او داده است.
علامه مجلسى ( ره ) در اين باره مى نويسد: امام باقر (ع ) از ابوسعيد خدرى نقل مى كند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: درشب معراج وقتى كه باز مى گشتم به جبرئيل گفتم: آيا خواسته اى از من داري؟ گفت: درخواست من اين است كه سلام خدا و مرا به خديجه برسانى، رسول خدا وقتى كه پيام جبرئيل را به خديجه ابلاغ فرمود، در پاسخ گفت: خداى بزرگ مصدر سلامتى است و همه سلامتيها از او است و تمام سلامتيها به او باز مى گردد، و بر جبرئيل درود و سلام.(1)
تفسیر فرات کوفی می نویسد: پیامبر اکرم - ص - بر فاطمه ی زهرا - ع- و عایشه وارد شدند در حالی که آن ها مشغول بحث و تفاخر بودند و چهره ی آن ها سرخ شده بود. پیامبر - ص - ماجرا را پرسیدند و ایشان جواب دادند. سپس پیامبر - ص - به عایشه فرمودند: آیا تو نمی دانستی که خدا آدم، نوح، آل ابراهیم، آل عمران، علی، حسن، حسین، حمزه، جعفر، فاطمه و خدیجه – ع - را بر عالمیان برتری بخشید.(2)
برخى گفته اند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) همسر باكره اى غير از عائشه نداشته است و در باره حضرت خديجه (س ) گفته اند: وى قبل از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با دو نفر به نامهاى (عتيق بن عبد الله مخزومى) و (ابوهاله تميمى) ازدواج كرده بود و فرزندانى از آنان نيز داشته است.
اين سخن به اعتقاد برخى از بزرگان شيعه قابل قبول نيست؛ زيرا بخش زيادى از اين قبيل سخنان را طراحان سياست با هدف زدودن هاله قداست و پاكى از رحم بانوئى كه ظرف وجود كوثر قرآن،و به حق صدف کوثر( فاطمه زهرا س ) است ساخته اند و لذا دقت در اين موضوع و نقد سخنان موجود در منابع تاريخى و حديثى شك و شبهه را از بين مى برد.
ابو القاسم اسماعيل بن محمد اصفهانى از دانشمندان اهل سنت تصريح مى كند كه حضرت خديجه (علیها السلام)، باكره بوده است.
وكانت خديجة امرأة باكرة ذات شرف ومال كثير وتجارة تبعث بها إلى الشام فتكون عيرها كعامة عير قريش. (حضرت خديجه، زنى باكره، داراى اعتبار و مال بسيارى بود، كاروان تجارى اش را به سوى شام مى فرستاد و كاروان او به اندازه تمام كاروان قريش بود.)(3)
ص: 7
ابوالقاسم كوفى از علماى شيعه، در اين باره استدلال جالبى كرده است. وى در كتاب الإستغاثه مى نويسد:
مورخان و محدثان شيعه و سنى بر اين مطلب اتفاق دارند كه كسى از بزرگان، اشراف، رؤسا و جوانمردان قريش باقى نماند؛ مگر اين كه از حضرت خديجه خواستگارى كرد و ازدواج با ايشان را آرزو مى كرد؛ اما خديجه كبرى دست رد بر سينه همه آن ها زد؛ ولى وقتى رسول خدا صلي الله عليه وآله با او ازدواج كرد، تمام زنان قريش از او فاصله گرفته و رفت و آمد با وى را ترك كردند و گفتند: تو پيشنهاد سران قريش را رد كردى و تن به همسرى كسى دادى كه فقير است و مال و ثروتى ندارد؟!
با اين حال چگونه اهل فهم مى توانند بپذيرند که حضرت خديجه با يك اعرابى از قبيله بنى تميم ازدواج كرده باشد؛ اما خواستگارى بزرگان قريش را نپذيرفته باشد؟آيا صاحبان فكر و انديشه نمى دانند كه اين مطلب از آشكارترين محالات و ناپسند ترين گفتارها است، وقتى براى اهل تحقيق اين مطلب ثابت شود، ثابت مى شود كه حضرت خديجه با كسى غير از رسول خدا صلى الله عليه وآله ازدواج نكرده است.(1)
از طرف دیگر، در تاریخ، برای خدیجه دو فرزند به نام حارث و هند از شوهرش، ابوهاله، ذکر شده است. حارث در اوایل دعوت علنی اسلام، شهید شد (حتی برخی او را اولین شهید اسلام نامیده اند.) و هند همان است که او را در روایات شیعی نیز دایی امام حسن و امام حسین علیهما السلام می نامند.
با این حال احتمال دارد هند فرزند هاله «خواهر خدیجه» باشد که پس از مرگ هاله، نزد خدیجه و در دامان محمد پرورش یافته باشد.
این ابهام ها و تردیدها داوری نهایی در این باره را مشکل می کند. به ویژه آن که دشمنان اسلام و نیز برخی مغرضان و کژاندیشان به ظاهر مسلمان، در تخریب چهره حضرت خدیجه (س) و کم رنگ کردن شخصیت والای او سعی فراوان کرده اند.
در نتیجه هرچند اين مطلب كه پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) سومين همسر خديجه بود وجز عايشه با دوشيزه اى ازدواج نكرد ، نزد عامه و خاصه معروف است; ولى مورد تاييد همگان نيست . جمعى از مورخان و بزرگان ، نظرمخالف دارند ; براى مثال «ابوالقاسم كوفى» ، «احمد بلاذرى» ، «علم الهدى» ، (سيدمرتضى) در كتاب «شافى» و «شيخ طوسى» در «تلخيص شافى» آشكارا مى گويند كه خديجه ،هنگام ازدواج با پيامبر ، «عذرا» بود . اين معنا را علامه مجلسى نيز تاييد كرده است . او مى نويسد : «صاحب كتاب انوارو البدء» گفته است كه زينب و رقيه دختران هاله ، خواهر خديجه بودند.
ص: 8
نقش عایشه در تخریب چهره خدیجه (س ) و نیز با توجه به تصریح مورخان به این که خدیجه (س ) هنگامی که به همسری پیامبر در آمد دختری بکر بود، محقق را وادار می کند به موضوع ازدواج های خدیجه پیش از همسری با پیامبر (صلی الله علیه و آله) با دیده شک و تردید نگاه کند.
ابن سعد در الطبقات الكبرى مى نويسد:
عبد الله بن أبى مليكه مى گويد: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از عايشه دختر ابوبكر خواستگارى كرد، ابو بكر گفت: من عايشه را به جبير بن مطعم داده ام، اجازه بده تا آن ها را منصرف كنم. ابوبكر آن ها را منصرف كرد و طلاقش را گرفت، سپس رسول خدا با او ازدواج كرد.(1)
بنابراين، عائشه نيز قبل از رسول خدا ( ص ) همسر شخص ديگرى به نام جبير بن مطعم بوده است.
بخارى به نقل از عائشه مى نويسد:
عايشه مى گويد: بر هيچ زنى آن قدر حسد نورزيدم كه بر خديجه حسد ورزيدم، او را درك نكردم و قبل از ازدواج من با رسول خدا از دنيا رفته بود، ولى حسدم به اين سبب بود كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) او را بيشتر ياد مى كرد و خداوند او را به خانه اى بهشتى از طلا و درّ و ياقوت بشارت داده بود و هر گاه گوسفندى را ذبح مى نمود براى دوستان خديجه هديه مى فرستاد.(2)
در روايت ديگر نقل مى كند:
عائشه مى گويد: هاله خواهر خديجه اجازه شرفيابى به محضر رسول خدا را گرفت، رسول خدا بياد خديجه افتاد و بر افروخته شد، فرمود: خدايا هاله آمده است، من ناراحت شدم و گفتم: چقدر از پير زنى از پير زنان قريش كه دندانهايش افتاده بود ياد مى كند، او مرده است و خدا بهتر از او را به تو داده است.(3)
احمد بن حنبل به نقل از عائشه مى نويسد:
ص: 9
هر گاه رسول خدا يادى از خديجه مى كرد بهترين ستايشها را از وى مى كرد، يك روز ناراحت شدم و گفتم: چقدر از يك زن بى دندان ياد مى كنى خدا بهتر از او را به تو داده است؟ فرمود: خداوند بهتر از او نصيبم نفرموده است، وقتى كه همه مردم از من رويگردان بودند او به من ايمان آورد، و تصديقم كرد وقتى كه ديگران مرا تكذيب كردند، مال و ثروتش را در اختيارم گذاشت وقتى كه ديگران محرومم كردند، خداوند از او به من فرزندى داد وقتى كه از ديگر زنان محروم بودم .(1)
شخصیت والامقام حضرت خدیجه (س ) آن چنان بر قلّه های فضیلت و اخلاق آشیانه کرده که قیاس ایشان با زنان زمانشان نابجا و ناموزون است. لیکن کمی درنگ و تأمل در شخصیت برخی همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله) از آن جهت نیکوست که نگاه انسان حقیقت جو ، فاصله ای بس نامتناهی را میان این زنان و آن تندیس ایثار می یابد. و از طرف دیگر شگفت زده می گردد که با وجود این تفاوت آشکار چگونه عده ای می توانند واقعیات واضح تاریخی را تحریف کرده و مقام برترین همسر پیامبر (س ) را به ناحق مصادره نمایند.
شايد ذكر برخي رفتارهاي نامناسب از سوي عايشه به شيعيان نسبت داده شود ، اما همچون گذشته اين علماي اهل سنت هستند كه روايت ميكنند .
حفصه وعایشه علیه رسول خدا و برای آزار او اتفاق کرده بودند.(2) و ایه نازل شد که "اگر شما -همسران پيامبر- از كار خود توبه كنيدبه نفع شماست،زيرادلهايتان از حق منحرف گشته؛ و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهيد، -كارى از پيش نخواهيد برد- زيرا خداوند ياور اوست و همچنين جبرئيل و مؤمنان صالح، و فرشتگان بعداز آنان پشتيبان اويند"(3) - (4)
عایشه و حفصه آنقدر رسول خدا را آزار می دادند که تمام آنروز را خشمگین سپری میکرد.(5)
عمربن خطاب به دخترش حفصه گفت: تو میدانیکه رسول خدا تو را دوست ندارد .(6)
اینکه بخاری به این مساله اعتراف میکند بیانگر آنست که خبر آزار رساندن آن دو به پیامبر میان مردم شایع ومتواتر شده بود.
الف ) عایشه و حفصه درحالیکه قرآن میفرماید: وَأَطِيعُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ.
ص: 10
اما بارها با خدا و رسول خدا مخالفت کردند: عایشه و حفصه در زمان بیماری رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با او مخالفت کرده و هر کدام خواستند تا پدر خود را برای امامت نماز جماعت دعوت کنند که پیامبر به آن دو فرمود: شما چون زنان فتنه گر اطراف یوسف هستید.(1)
ب ) عایشه با کلام خداوند که میفرماید: "ای زنان پیامبر در خانه هایتان بنشینید وآرام بگیرید و مانند دوره جاهلیت پیشین آرایش و خود آرایی نکنید )(2) مخالفت آشکار کرده و راهی بصره گردید.
ج) عایشه سفارش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مبنی بر امتناع ازجنگیدن با امیرمومنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) را ندیده گرفت و آتش جنگ جمل را برافروخت و درآن با امیرمومنین (علیه السلام) جنگیده و حفصه نیز میخواست در آن شرکت جوید اما برادرش عبدالله جلوی او را گرفت.(3)
د) درحالیکه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده بود: حسنین علیهم السلام دو سید جوانان اهل بهشتند.(4)
عایشه ومروان بن حکم از دفن امام حسن مجتبی (ع ) در کنار جدش رسول خدا جلوگیری کردند.(5)
و نیز عایشه در نسبت ابراهیم پسر پیامبر تشکیک کرد.(6)
و از خدیجه بد گفت.(7)
بخاری دوری جستن پیامبر ص از زنانش را ذکر کرده است.(8)
حاکم نیشابوری گفته است: پیامبر ص عایشه و حفصه را طلاق داد امادوباره رجوع فرمود.(9)
این از چیزهایی است که بداخلاقی ناسازگاری وعدم محبت این دو را نسبت به پیامبر (صلی الله علیه و آله) می رساند و نیز مبین خشم رسول خدا ( ص ) نسبت به آن دو چون همسران نوح و لوط هستند.
ص: 11
عایشه میگوید: رسول خدا آرزومند مرگ من بود و میگفت: دوست داشتم تا زنده هستم پیش بیاید که بر تو نمازبخوانم و تو را دفن کنم.(1)
رسول خدا ص درباره منزل عایشه فرمود: فتنه اینجاست فتنه اینجاست فتنه اینجاست. از اینجا شاخ شیطان بیرون می آید.(2)
1-عایشه گفت: به هیچ زنی به اندازه ی خدیجه حسادت نکردم. تا زمانی که او زنده بود، پیامبر با من ازدواج نکرد. همانا پیامبر او را به خانه ای در بهشت بشارت داده که در آن رنج و تعب نیست.(3)
2- ابونجيح مي گويد:براي رسول خدا( ص)
گوسفندي براي ذبح و يا گوشتي هديه آوردند،آن حضرت قسمتي از آن را گرفت و با دستش تكه تكه كرد و فرمود:آن را براي فلاني ببر،عائشه گفت:چرا اين قدر احسان مي كني؟رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:خديجه (علیها السلام) سفارش او را كرده بود.عائشه حسادتش برانگيخته شد و گفت:انگار كه در زمين زني غير از خديجه نيست،رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با حالت خشم از جا برخواست،مدتي صبر كرد و سپس برگشت.ام رومان(مادر عائشه)به رسول خدا فرمود:چه كار داري به عائشه،او كوچك است و تو سزاوارتر هستي كه از گناه او بگذري،رسول خدا(صلی الله علیه و آله) دهان عائشه را گرفت و فرمود:آيا تو نبودي كه گفتي انگار زني در زمين غير از خديجه (علیها السلام) نيست؟سوگند به خدا كه او به ايمان آورد در آن هنگام كه قوم تو كافر بودند،خداوند از او به من فرزند داد؛در حالي كه شما مرا محروم كرديد.(4)
3-و در روایتی دیگر، عایشه می گوید: هرگاه نزد پیامبر، نام خدیجه برده می شد بسیار او را می ستود و برایش استغفار می کرد. یک روز صبرم تمام شد و به پیامبر گفتم:« خداوند به جای زنی پیر و سالخورده (خدیجه)، زن جوانی به تو عطا کرده است.» رسول خدا خشمناک شد. من از حرف خود پشیمان شدم و پیش خود گفتم:« خداوندا اگر غضب پیامبر را فرو بنشانی، هیچ گاه نام خدیجه را به بدی نخواهم برد.» رسول خدا فرمود:« چگونه درباره خدیجه چنین می گویی در حالی که، سوگند به خدا، او به من ایمان آورد، آن گاه که مردم به من کافر بودند، به من پناه داد، آن زمان که مردم من را از خود
ص: 12
راندند. مرا تصدیق کرد، آن هنگام که دیگران تکذیبم کردند و فرزندانی برای من آورد، ولی شما از این نعمت محروم هستید.» از آن پس، پیامبر تا یک ماه، صبحگاهان و شبانگاهان، از خدیجه یاد می کرد و فضائل او را بازگو می فرمود. (1)
در خاتمه شایسته است یادآوری کنیم که این دشمنی مورخین با خدیجه ی کبری (علیها السلام) ریشه در دشمنی عایشه با برترین همسر پیلامبر (صلی الله علیه و آله)
دارد.
این تعبیر نیز که بگوئیم خدیجه اشرف الزوجات الرسول است تعبیر خیلی مناسبی نیست، چرا که هر چند در میان زوجات رسول الله (صلی الله علیه و آله) زنان بزرگی چون ام سلمه و ... داریم ولی گمان نمی کنم بتواند این قیاس عظمت خدیجه( س ) را نشان
ص: 13
دهد که بگوئیم: خدیجه اشرف است. اینها همه کنیزکان خدیجه هستند، خدیجه ای که حق بر او عرض سلام می کند کجا!؟ آنان کجا؟ خدیجه ای که مرحوم محدث قمی صلواتی را بر معصومین از حضرت امام سجاد (علیه السلام) نقل می کند که در مقطعی از آن در زمرة معصومین و در این سلسله طیبه صلوات بر خدیجه کبری(س ) آمده است. خدیجه ای که در نیایش صبحگاهان آدینه خطاب به حجه ابن الحسن (عج) می گوئید یا بن خدیجه الغری! یعنی: می سزد که تو یا مهدی به خود ببالی که فرزند خدیجه ای. خدیجه ای که امام حسین (ع ) روز عاشورا می گفت: اَنا ابُن الخدیجهِ الکبری. بنابراین دیگر زوجات رسول الله (صلی الله علیه و آله) با وی قابل مقایسه نیستند. آری این چنین است که ما براستی در بزرگداشت نام و یاد همچون او کوتاهی کرده ایم و همتی باید که جبرانی کنیم
بنابراين در مقام و منزلت حضرت خديجه (س ) جاى هيچ ترديدى باقى نمى ماند؛ اما از آن جايى كه اهل سنت دوست دارند عائشه را برترين همسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) معرفى نمايند، و لذا سعى در فضيلت تراشى براى او دارند و تنها چيزى كه يافته اند، اين بود كه مدعى شدند عائشه تنها همسر باكره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بوده و ديگر همسران رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از جمله حضرت خديجه (س ) قبل از آن حضرت همسر داشته اند؛ در حالى كه اين مطلب با واقعيت هاى تاريخى سازگارى ندارد، زيرا بر اساس نقل، عائشه هم قبل از رسول خدا همسر ديگرى داشته است
آرى، موقعيت حضرت خديجه را هيچ يك از همسران رسول خدا نداشتند؛ زيرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) همواره به ياد خديجه(س ) بود و از او به نيكى ياد مى كرد، همين مسأله سبب شده بود كه حسادت هاى زنانه برخى از همسران آن حضرت برانگيخته شده و به رسول خدا (س )اعتراض نمايند كه چرا اين همه از خديجه ياد مى كند.
قرآن کریم
1-تاریخ الرسل و الملوک، طبری، محمدبن جریر، 224-310ق.تهران: اساطیر، 1362-
2-السيرة النبوية للامام أبى الفداء اسماعيل بن كثير 701 - 747 ه دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزيع بيروت - لبنان
ص: 14
3-صحیح البخاری، محمد بن اسماعیل بخاری، (256 ه)، دار الفکر، بیروت، 1401 ه.
4- صحیح مسلم، مسلم بن الحجاج نیسابوری، (261 ه)، دار الفکر، بیروت.
5-شرح نهج البلاغه، ابن أبی الحدید معتزلی، 656 ه، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اوّل، 1378 ه.
6-بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، (1111 ه)، مؤسسة الوفاء بیروت، چاپ دوم، 1403 ه.
7-مستدرک سفینة البحار بنیاد بعثت، چاپ اول، تهران، 1409ق.، 10 جلد شرح پدیدآور: الحاج الشیخ علی نمازی الشاهرودی
8-تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر (571 ه) دار الفکر، بیروت، 1415 ه.
9-مستدرک علی الصحیحین، حاکم نیسابوری، (405 ه)، دار المعرفة، بیروت.
10-المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم دار الکتب العلمیة، چاپ اول، بیروت، 1992م، شرح پدیدآور: ابی الفرج عبدالرحمن بن محمد ابن علی الجوزی
11-طبقات/ محمدبن سعد کاتب واقدی؛ ترجمه محمود مهدوی دامغانی. تهران: فرهنگ و اندیشه، -1374
12-السیر و المغازی/ لمحمدبن اسحاق المطلبی الشهیر بابن اسحاق؛ تحقیق سهیل زکار [تهران]: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1410ق. = 1368. 13-دلائل النبوه، ابو نعیم الاصفهانی ابونعیم، احمد بن عبدالله ، 336 - 430ق. قلعه جی؛ عبدالبر عباس.بیروت : دارالنقائس 1991م. =1370=1412 ق
14-الاستغاثة فی بدع الثلاثة، علی بن احمد کوفی- ناشر مؤسسه اعلمی-ایران، تهران 1373
15- تفسیر فرات الکوفی/ تالیف ابی القاسم فرات ابراهیم بن فرات الکوفی؛ تحقیق محمدالکاظم: [تهران]: وزاره الثقافه و الارشاد الاسلامی، موسسه الطباعه و النشر، 1410ق. = 1990م = 1369
ص: 15