شاد کردن دیگران از دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام)

فهرست مطالب

تصویر

ص: 5

دیباچه

رسول خدا(صلی الله علیه و آله)

برترین کارها پس از انجام دادن واجبات، خُوش حال کردن مؤمن است.(1)

عمر به خشنودی دل ها گذار

تا ز تو خشنود شود، كردگار

سایه ی خورشید ِ سواران طلب(2)

رنج خود و راحت یاران طلب

دَرد سِتانی كُن و درمان دِهی

تات(3) رسانند، به فرمان دِهی

گرم شُو از مِهر و زِكین(4) سرد باش

چون مَه و خورشید، جوانمرد باش

هر كه به نیكی، عمل آغاز كرد

نیكی او، روی بُدو باز كرد

ص: 9

اهمیت شادی

تبسم صدقه است

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) تَبَسُّمُکَ فی وَجهِ أخیکَ لَکَ صَدَقَهٌ؛

تبسم تو در چهره برادرت، صدقه ای برای توست.(1)

صدقه تنها به کمک مالی نیست. بلکه دل شاد کردن، لبخند زدن به روی دوست مؤمن، گِره گشایی از مسائل دیگران نیز صدقه است و طبق فرمایش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هر کار خیری صدقه است.(2)

تبسم و مسافرت

امام صادق (علیه السلام) قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ إِذَا سَافَرْتَ مَعَ قَوْمٍ ...أَكْثِرِ التَّبَسُّمَ فِي وُجُوهِهِمْ؛

لقمان به فرزندش گفت: هرگاه با گروهی به سفر رفتی... در برخورد با آنان بسیار متبسّم باش.(1)

تبسم و اندوه مؤمن

امام علی(علیه السلام) هُوَ الْكَيِّسُ الْفَطِنُ بِشْرُهُ فِي وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِي قَلْبِه؛

در توصیف مؤمن: او زیرک و هوشمند است. شادمانی او در رُخسارش و اندوه وی درون قلب اوست.(2)

پاک کننده کینه

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) حُسْنُ الْبِشْرِ يَذْهَبُ بِالسَّخِيمَةِ؛

خُوش رویی، کینه را می زداید.(2)

اخلاق نیک و روی گُشاده از بین برنده کینه و دشمنی است.

حق گویی

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) إِنِّي لَأَمْزَحُ وَ لَا أَقُولُ إِلَّا حَقّاً؛

من شوخی می کنم؛ ولی جز حق بر زبان نمی آورم.(1)

شوخی صحیح و به جا شوخی است که با تمسخر و تحقیر و دروغ ...همراه نباشد.

زمین خوردن دیگران

امام علی (علیه السلام) لَا تَفْرَحَنَ بِسَقْطَةِ غَيْرِكَ فَإِنَّكَ لَا تَدْرِي مَا يُحْدِثُ بِكَ الزَّمَان؛

هرگز از لغزش دیگران، دل شاد مشو؛ زیرا نمی دانی که روزگار، با تو چه خواهد کرد.(1)

از زمین خوردن دیگران( در هر زمینه ای، فرهنگی، اقتصادی، رفتاری، گفتاری...) شادی مکن؛ چراکه ممکن است روزی خودت به زمین بخوری و زمین گیر شوی.

ص: 18

در زمان حال گذر کن

امام علی (علیه السلام) إِنَّ مَاضِيَ يَوْمِكَ مُنْتَقِلٌ وَ بَاقِيَهُ مُتَّهَمٌ فَاغْتَنِمْ وَقَتْكَ بِالْعَمَل؛

گذشته ی عمر تو رفته و باقی مانده ی آن، محل تردید است. پس زمانی را که در آن به سر می بری، برای کار، غنیمت شمار.(1)

گذشته، آیینه پند و عبرت شد و آینده نیز مبهم و نامعلوم است. پس در زمان حال زندگی کن و از زمان حال آینده ات را بساز. نگویید «اگر پول داشتم، ای کاش نگفته بودم یا اگر فردا آفتابی باشد، ای کاش این گونه نبود...» بهتر است «اگر و ای کاش» را کنار بگذاریم و کمر همت را ببندیم و به فکر زمان حال باشیم.

ص: 19

شاد کردن دیگران

همچون آب جاری

امام علی (علیه السلام) خطاب به کمیل بن زیاد نخعی(1): ای کمیل! به خانواده ات فرمان بده که روز هنگام، در پی کسب خُلق وخُوی نیکو باشند و شبانگاهان، در صدد رفع نیازهای خفتگان. سوگند به آن که هر آوایی را می شنود، هیچ کس دلی را شادمان نمی سازد، مگر آن که خداوند از آن شادمانی، لطفی بیافریند تا زمانی که سختی ای به او برسد، آن لطف همچون آب جاریِ در سراشیب، به سوی آن سختی سرازیر شود و آن را از وی دور کند، همچنان که شتر غریبه{از میان رمه (گله) شتران}، رانده می شود.(2)

شادمانی پدر و مادر

امام صادق(علیه السلام) إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ يَزِيدَ اللَّهُ فِي عُمُرِكَ فَسُرَّ أَبَوَيْكَ؛

اگر دوست داری که خداوند، عمرت را بیفزاید، پدر و مادر خویش را شادمان کن.(2)

احترام به والدین نقش بسزا و شگفتی در پیشرفت و سعادت دنیا و آخرت انسان دارد.

ص: 23

هر جمعه

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) أَطْرِفُوا أَهَالِيَكُمْ فِي كُلِّ جُمُعَةٍ بِشَيْ ءٍ مِنَ الْفَاكِهَةِ أَوِ اللَّحْمِ حَتَّى يَفْرَحُوا بِالْجُمُعَةِ؛

در هر جمعه، چیزی مثل میوه یا گوشت برای خانواده تان هدیه آورید تا از آمدنِ جمعه، شاد شوند.(1)

در فرهنگ اسلامی جمعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ که اعمال عبادی و آداب خاصی را دارد از جمله نماز جمعه، غسل جمعه، خواندن زیارت های خاص... و آداب مانند پوشیدن لباس نو، استفاده از عطر و زیارت اهل قبور... است.

ص: 24

شاد کردن خانواده

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خداوند مردی را که هر گاه از بازار برمی گردد، چیزی در آستینش می گیرد و برای خانواده اش می آورد و آنان از آن شاد می شوند، دوست می دارد. پس خداوند، به او بر فرشتگان مباهات می کند.(1)

نیکوست در حد توان هنگامی که از بازار برمی گردیم چیزی برای خانواده تهیه کنیم تا مایه خوشحالی و شادی آنان شود.

دعای کودکان

امام صادق(علیه السلام) كَانَ أَبِي (علیه السلام) إِذَا حَزَنَهُ أَمْرٌ جَمَعَ النِّسَاءَ وَ الصِّبْيَانَ ثُمَّ دَعَا وَ أَمَّنُوا؛

پدرم ( امام باقر(علیه السلام)) هر گاه چیزی او را اندوهگین می ساخت، بانوان و کودکان را گِرد هم می آورد و دعا می کرد و آنان آمین می گفتند.(2)

خانه ای در بهشت

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) لِلجَنَّهِ بابٌ یُقالُ لَه: الفَرَحِ، لا یَدخُلُ فیه إلا مَن فَرَّحَ الصِّبیانَ؛

در بهشت دری است به نام «شادمانی». جز کسی که کودکان را شادمان کرده باشد، از آن وارد نمی شود.(2)

شادی کودکان را با یک نگاه، یا یک لبخند می توان به دست آورد.

ص: 27

پیامبر (صلی الله علیه و آله) و شوخی با کودکان

عن انس کان رسول الله مِن أفکَهِ الناسِ مَعَ الصَّبِیِّ؛

به نقل از اَنَس: پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) از شوخ طبع ترین مردمان با کودکان بود.(1)

چونکه با کودک سر و کارت فُتاد

هم زبان کودکی باید گُشاد(2)

ملاقات با دوستان

امام جواد (علیه السلام) مُلَاقَاةُ الْإِخْوَانِ نُشْرَةٌ وَ تَلْقِيحٌ لِلْعَقْلِ وَ إِنْ كَانَ نَزْراً قَلِيلًا؛

ملاقات با برادران، نشاط بخش و موجب شکوفایی خِرد می شود، هرچند زمانش کوتاه باشد.(1)

از بهترین درمان های افسردگی و نیز رشد و شکوفایی عقل، دیدار و خُوش و بِش کردن با دوستان است. البته دوستانی که مؤمن، خُوش اخلاق، صادق، ...باشند.

ص: 29

برترین کار پس از واجبات

رسول خدا(صلی الله علیه و آله)إِنَّ مِنْ أَفْضَلِ الْأَعْمَالِ بَعْدَ الْفَرَائِضِ إِدْخَالُ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِنِ؛

برترین کارها پس از انجام دادن واجبات، خُوش حال کردن مؤمن است.(1)

محبوب ترین نزد خدا

امام باقر(علیه السلام) مَا [مِنْ] عَمَلٍ يَعْمَلُهُ الْمُسْلِمُ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَى أَخِيهِ الْمُسْلِمِ؛

هیچ کار مسلمان در نزد خداوند، محبوب تر از شادمان کردن برادر مسلمانش نیست.(1)

شادی تنها به گفتار شادی آور نیست بلکه در رفتار و عمل بیشتر خود را نشان می دهد مانند گِره گُشایی از کار دیگران، پرداختن قرض های دیگران، در تنگناها و سختی ها کنار دیگران بودن...

دعای مستجاب

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مَن أرادَ أن تُستَجابَ دَعوَتُهُ وَ أن تُكشَفَ كُربَتُهُ فَليُفَرِّج عَن مُعسِرٍ؛

هر کس می خواهد دعایش مستجاب شود و اندوهش برطرف گردد، باید فرد تنگ دستی را گشایش دهد.(2)

دلِ دیگران را شاد کن تا خداوند دلت را شاد کند. گِره از زندگی دیگران باز کن تا خداوند گِره از زندگی ات باز کند.

ص: 32

همه ی دنیا

رسول خدا(صلی الله علیه و آله)مَنْ أَحْزَنَ مُؤْمِناً ثُمَ أَعْطَاهُ الدُّنْيَا لَمْ يَكُنْ ذَلِكَ كَفَّارَتَهُ وَ لَمْ يُؤْجَرْ عَلَيْهِ؛

هر کس مؤمنی را اندوهگین سازد و سپس همه دنیا را تقدیم وی کند، کفاره اش نمی گردد و برای آن، پاداش داده نمی شود.(1)

شخصیت و عزت مؤمن ارزشمند تر از تمام دنیا است. پس باید مراقب بود تا با گفتار یا رفتارمان باعث رنجش خاطر دیگران نشویم.

امام رضا(علیه السلام) و اطرافیان

كَانَ الرِّضَا (علیه السلام) إِذَا كَانَ خَلَا جَمَعَ حَشَمَهُ كُلَّهُمْ عِنْدَهُ الصَّغِيرَ وَ الْكَبِيرَ فَيُحَدِّثُهُمْ وَ يَأْنَسُ بِهِمْ وَ يُؤْنِسُهُم؛

امام رضا (علیه السلام) هر گاه فراغت می یافت، خَدَم و حَشَم خویش را از کوچک و بزرگ، نزد خود، جمع می کرد و با آن ها به سخن گفتن و خُوش و بِش کردن می پرداخت.(1)

خدا شادمانش کند

امام صادق(علیه السلام) أَيُّمَا مُسْلِمٍ لَقِيَ مُسْلِماً فَسَرَّهُ سَرَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ؛

هر مسلمانی که در ملاقات با مسلمان دیگری، او را شاد کند، خداوند شادمانش خواهد کرد.(1)

پاداش نیکی را تنها از خدای مهربان بخواهیم؛ که دریای جُود و بخشش او بی پایان است.

کفاره گناهان بزرگ

امام علی (علیه السلام) مِنْ كَفَّارَاتِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ إِغَاثَةُ الْمَلْهُوفِ وَ التَّنْفِيسُ عَنِ الْمَكْرُوب؛

رسیدن به فریاد ستمدیده و زدودن غم از انسان اندوهگین، از کفاره های گناهان بزرگ است.(1)

کفاره یعنی پوشاننده؛ چیزی که امر دیگری را می پوشاند؛ و خطا و گناهان را می پوشاند؛ و از مصادیق آشکار آن کمک و یاری رساندن به نیازمند و برطرف کردن غم و غصه دیگران است؛ و این یاری می تواند از طریق مالی یا گفتاری باشد. و چه بسا با سخنی دل اندوهگینی را شاد کنیم و یا با حمایت مالی خویش فردی را از مشکلات رنج آور نجات دهیم.

ص: 37

شادی و امنیت

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عِبَاداً تَسْتَرِيحُ النَّاسُ إِلَيْهِمْ فِي حَوَائِجِهِمْ، وَ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَيْهِمْ، أُولَئِكَ آمِنُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ؛

همانا خدا را بندگانی است که مردم در نیازها و شادمانی شان در کنار آن ها آرامش می یابند آنان روز قیامت، در امنیت اند.(1)

برخی افراد دست به خیر هستند و به قول معروف «کار راه اندازند» و مردم در کنار آنان احساس شادی و آرامش دارند. این افراد در روز حساب وکتاب در امنیت و آسایش به سر می برند.

ص: 38

شادی خانواده

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) هیچ بنده ای نیست که خانواده ی مؤمنی را شاد کند جز این که خداوند از آن شادی پدیده ای را می آفریند که در روز قیامت، نزد او می آید. هر زمان، مشکلی برایش پیش آید، می گوید: ای دوست خدا! نترس. به او می گوید: تو کیستی ای که رحمت خدا بر تو باد؟! اگر همه دنیا از آنِ من بود، آن را برای تو ناچیز می دیدم. می گوید: من آن شادمانی ام که آن را به فلان خانواده ارزانی کردی.(1)

ص: 39

شرط شاد کردن

هر چه دوست داری از خدا بخواه

امام صادق (علیه السلام) هر کس شخص باایمانی را شادمان سازد، خداوند در روز قیامت، او را شادمان می کند و به وی گفته می شود: هر چه دوست داری از خدایت بخواه؛ چون تو کسی بودی که دوست داشتی دوستانش را در سرای دنیا خوش حال کنی. پس آنچه آرزو می کند به او ارزانی می شود و خداوند از سوی خود، آنچه را که از نعمت های بهشتی به دلش خطور هم نکرده، بر آن ها می افزاید.(1)

به دانه خرمایی

امام صادق(علیه السلام) خداوند به داوود(علیه السلام)وحی فرستاد که «همانا یکی از بندگانم کار نیکی به جا می آورد و من بهشتم را ارزانی او می کنم». داوود (علیه السلام) گفت: «پروردگارا! آن نیکی چیست»؟ فرمود: «بنده با ایمان مرا، هر چند به

دانه خرمایی خوش حال می کند».

داوود(علیه السلام) گفت: پروردگارا! آن که تو را شناخت، بر اوست که امیدش را از تو نگسلد.(2)

ص: 43

شادی قبل از درخواست

قدردانی

امام سجاد (علیه السلام) حَقُ مَنْ سَرَّكَ لِلَّهِ تَعَالَى أَنْ تَحْمَدَ اللَّهَ تَعَالَى أَوَّلًا ثُمَّ تَشْكُرَه؛

حق کسی که تو را به خاطر خداوند متعال شاد کند، این است که نخست خداوند را ستایش کنی و سپس از او شکرگزاری نمایی.(2)

داستان های شاد کردن

ضمانت می کنم

علی بن یَقطین(2) از مولای ما امام کاظم (علیه السلام) رخصت خواست تا کار در دستگاه حکومت را رها کند. امام (علیه السلام) اجازه نداد و فرمود: چنین مکن؛ زیرا ما را با تو الفتی است و برادرانت را به واسطه تو عزت و جایگاهی؛ و امید است که به سبب تو خداوند شکسته ای را ترمیم فرماید یا آتشِ{ کینه و دشمنی} مخالفان را از دوستانش فرو بنشاند.

ص: 50

همسر سازگار

در میان قوم بنی اسرائیل، مردی خِردمند و ثروتمند بود. وی از همسری پاک دامن، پسری داشت که در چهره، شبیه پدر بود و نیز دو پسر از همسری غیرِ پاک دامن. چون هنگام مرگش فرارسید، به آنان گفت: این ثروت من، برای یکی از شماست.

چون از دنیا رفت، پسر بزرگ تر گفت: آن یک نفر، من هستم.

پسر وسطی گفت: آن یکی، من هستم.

پسر کوچک تر گفت: آن یک نفر، من هستم.

{چون نزاع بالا گرفت،} شکایت به قاضیِ شهر بردند. قاضی گفت: من در این باره، نظری ندارم؛ نزد سه برادری که چوپان زادگان اند، بروید. آن ها نزد یکی از برادران آمدند و پیری کهن سال را دیدند.

به آنان گفت: نزد برادرم که از من بزرگ تر است بروید و از او بپرسید. بر او وارد شدند. مردی میان سال، بیرون آمد و گفت: از برادرِ بزرگ ترم بپرسید. بر سومین برادر، وارد شدند. او را در چهره، کم سال تر یافتند. نخست، از او خواستند شرح حال خودشان را بگوید و سپس آن ها پاسخ دهد.

ص: 52

شاد کردن غیرمجاز

شخصی می گوید با پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) نشسته بودیم که مردی { از جمع ما} برخاست و رفت و کفش هایش را فراموش کرد. یک نفر، آن ها را برداشت و زیر خود گذاشت. آن مرد برگشت و گفت: کفش هایم کجایند؟ افرادی که آنجا نشسته بودند، گفتند: ما آن ها را ندیده ایم. مردی که کفش ها را زیر خود پنهان کرده بود، گفت: اینجاست.

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ترساندن مؤمن، چه معنا دارد؟». مرد گفت: ای پیامبر خدا! به شوخی این کار را کردم.

ص: 54

این ها شیعه نیستند!

غُصه نخور!

مردی، نزد پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت: زنی دارم که هرگاه وارد {خانه} می شوم، به پیشوازم می آید و هرگاه{ از خانه} خارج می شوم، بدرقه ام می کند و هرگاه مرا اندوهگین می بیند، می گوید: چرا اندوهگینی؟ اگر غمِ روزی ات را می خوری، غیر تو (خداوند)، آن را برایت ضمانت کرده است و اگر غم آخرتت را داری، پس خداوند بر اندوهت بیفزاید.

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خداوند، کارگزارانی {عامل، مأمور، وکیل} دارد و این زن، یکی از کارگزاران اوست. برای او نصف پاداش شهید در نظر گرفته شده است».(1)