حضرت مهدی علیه السلام

الغطاء 66-کمال 67-کلمة الحقّ 68- گل نرگس 69- لِسان الصدق 70-لِواء اعظم 71-ماء معین 72-ماشع- عبری(1) است 73- مأمول – آن چه که مایه امید است 74- مبلی السّرائر – آشکار کننده رازها 75- مُتَشَّحِطْ- کشته ای که در خون غلتیدن مانند کسی که در راه خدا در خود بغلتد 76-مُنتَظَر 77- منجی اعظم 78-منصور 79-منعم 80-مَوْتُور- کسی که نزدیکانش کشته شد و انتقام نگرفته است هنوز 81- مَوْلُود، نوید داده شده ظهورش توسط انبیاء الهی 82-مَولی – سرور آقا سیّد ولی نعمت 83- ولی نعمت به وسیله او خداوند نعمت می دهد 84-میزان الحق 85-مؤمل – خلایق آرزوی او را دارند86-ناطق – ناطق همه علوم 87-ناقور – صُور – فاذا نقر فی النّاقور – آیه ی 8 مدّثّر 88- نجم الثاقب 89-نفس 90-نور آل محمد- علیهم صلوات الله اجمعین 91-نور الأتقیاء92- نور الرّب – و اَشْرَقت الارض بنور ربها- آیه ی 9 زمر 93-وَتر – در کمال و فضایل منفرد است 94-وجه الله – السلام علی وجه الله المتلقب بین اظهر عباده 95- ولیّ عصمت علیه السلام 96- یالثارات الحسین- شعار حضرت است برای خون خواهی 97-ید الباسطه- دستی که رحمت و لطف را بر بندگان می گشاید 98-یمین99- یوم الفتح100-یوم الخلاص101- خَلَف صالح جانشین آباء و اجدادش علیهم السلام 102-ایزدشناس 103-ابوعبدالله- ابوجعفر- ابومحمّد- ابوابراهیم – ابوالحسن 104- 105-اِحْسان106-بلدالامین

107-برهان الله 108-تالی 109-ثائر – مطالبه خون جدّ بزرگوارش را بلکه خون جمیع اصفیاء می باشد 110- جابر – فرجش گشایش همه ی کارها و خرسند قلوب مؤمنین 111-جَوار الکُنَّس – ستاره پنهان 112-حجة اللّه 113-حاشر 114-خاتم الاوصیآء115-خداشناس116-خازن117-خلیفة الأتقیا118-داعی- السلام علیک یا داعی اللّه 119-ساعة 120- سدرة المنتهی 121-عامة الدّار 122-طالب التُّراث12-خلیل 124-فرَج المؤمنین125-قسط 126-قابض 127-قطب128-قائم الزمان129-مسیح الزّمان130-میزان الحقّ 131- مُخْبِرُ بِما یُعْلَنْ132- مظهر الفضایح133-مبدا الآیات134- محسن135- مفضل136- مدبّر 137- مقدره - توانا 138- مضطرّ139- مقتصر – اقتصار و اکتفاء – از انصار و اعوان مؤمنان و مُخلصان140 - نَّهار و النَّه-ار اذا جلّیها 141- ناحیه مقدّسه142 - ولیّ الله – الأعظم143- یعسوب الدین - پیشوای دین مبین اسلام144- اُذن سامعه145- ایدی146- امیرالامراء147- اصل – صاحب ناحیه توقیع148- تأیید149- تمام – دارای تمام

صفات حمیده و کمال و و افعال و شرافت150- جنب- جنب الله کسانی که در امر اماامت کوتاهی می کنند حسرت می خورند(2) آیه ی

15 و 16 سوره ی تکویر اول ذی الحجّة الحرام – 1438 عبد راجی فیض اللّه و یسی

به قول صاحب منتخب التّواریخ :: اصح و اَشهر آن است که:

ولادت با سعادت آن بزرگ وار در نیمه ی شعبان سنه ی دویست و پنجاه و پنج بوده چنانچه در کافی شریف و ارشاد شیخ مفید و اقبال سیّد بن طاووس و تاریخ ابن خلکان و نور الابصار سیّد مؤمن شبلنجی و در دروس تصریح کرده که در شب جمعه بوده از ماه و

سال مرقوم. در ارشاد و نور الابصار گفته اند: در شب نیمه ی شعبان از سال و ماه مرقوم بوده و تعیین روز نکرده – بعضی گفته اند: در تاریخ ولادت حضرت حجة عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف کلمه (نور) است که دویست و پنجاه و شش باشد در هفتم ماه شعبان (1) بلکه هشتم است نه هفتم

پس سنّ مبارک آن حضرت چهار سال و پنج ماه و هفت روز بوده

محل ولادت شهر سامرّا

ساعت ولادت: موقع طلوع فجر

روز ولادت: از ایام هفته: روز جمعه

روز ولادت از ایّام ما: پانزدهم ماه شعبان

ماه ولادت: ماه شعبان

سال ولادت: سال (255) یا (256) هجری

مدت عُمر و امامت: از حین ولادت تا آن موقعی که خدای علیم اجازه ظهور بفرماید و آن حضرت را پس از خروج شهید کنند، البته پس از مدت طولانی حکومت کردن.

حضرت صاحب الزمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف)همنام با حضرت رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) و مُکَنّی به آن جناب است. در روایات آمده است که شایسته نیست کسی آن حضرت را با نام و کُنیه اسم ببرد تا آن گاه که خداوند متعال به ظهور او زمین را مزیّن کند و دولت آن حضرت را ظاهر سازد، حضرت بقیة الله عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ملقّب است به حجّت، «قائم» مهدی ، خلف، صالح، صاحب الزمان، و صاحب شیعیان در غیبت صغری از وی به دو ناحیه «مقدسه» تعبیر می کردند و این در بین آنان رمزی بود که به این وسیله او را می شناختند و از روی رمز و تقیّه «قائم» و «صاحب الامر» هم می گفتند.(2)

من هستی ، گوید از کلام من ناخرسند شد و گفت : ای عمّه جان این چه فرمایشی است؟ گوید: بدو گفتم: ای دختر جان خدای تعالی امشب به تو فرزندی عطا فرماید که در دنیا و آخرت آقا است گوید: نرجس خاتون خجالت کشید و استحیا نمود.

و چون از نماز عشاء فارغ شدم افطار کردم و در بستر خود قرار گرفته و خوابیدم و در دل شب در حالی که نرجس خوابیده بود و رخ دادی برای وی نبودی سپس برای تحقیقات نشستم و پس از آن نیز دراز کشیدم و هراسان بیدار شدم و او هم چنان خواب بود. سپس برخاست و نماز گذارد و خوابید.

حکیمه گوید: بیرون آمدم و در جست و جوی فجر به آسمان نگریستم و دیدم فجر اوّل دمیده است و او در خواب است و شک بر دلم عارض گردید. ناگاه ابومحمّد (امام عسکری(علیه السّلام)) از محلّ خود فریاد زد: ای عمّه شتاب مکن که این جا کار نزدیک شده است گوید: نشستم و به قرائت سوره ی سجده و سوره ی یس پرداختم و در این اثناء او هراسان بیدار شد و من به نزد او پریدم و بدو گفتم: اسم الله بر تو باد آیا چیزی را احساس می کنی؟ گفت ای عمّه آری ، گفتم: خودت را جمع کن و دلت را استوار دار که همان است که با تو گفتم

حکیمه خاتون گوید: مرا و نرجس را ضعفی فرا گرفت و به آواز سرورم به خود آمدم و جامه را از روی او برداشتم و

ناگهان سرور خود را دیدم که در حال سجده است و مواضع سجودش بر زمین است. ابومحمّد (علیه السّلام) فریاد زد که ای عمّه فرزندم را به نزد من آور او را نزد امام (علیه السّلام) بردم و او دو کف دستش را گشود و فرزند را در میان آن قرار داد و دو پای او را بر سینه ی خود نهاد . زبانش را در دهان او گذاشت و دستش را بر چشمان و گوش و مفاصل می کشید سپس فرمود ای فرزندم سخن گوی زبان به سخن گفتن گشود و این مطالب را گفت: اَشْهَدُ اَنْ لَا اِلَهَ إلَّا اللهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَه وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُول الله صلی الله علیه و آله و سلم

سپس درود بر امیرالمؤمنین و ائمه علیهم السلام فرستاد تا آن که بر پدرش رسید . زبان در کشید – سپس ابومحمد (علیه السّلام) فرمود: ای عمّه او را به نزد مادرش ببر تا بر او سلام کند آن گاه به نزد من آور، پس او را بردم و بر مادر سلام کرد و او را باز گردانیده و در مجلس نهادم سپس فرمود: ای عمّه چون روز هفتم فرا ر سید نزد ما بیا حکیمه خاتون گوید: چون صبح شد آمدم تا بر ابومحمّد (امام حسن عسگری (علیه السّلام)) سلام کنم و پرده را کنار زدم تا از سرورم هم تفقّدی کنم ولی او را ندیدم گفتم: فدای شما شوم سرورم چه می کند؟

فرمود: ای عمّه او را به آن کسی سپردم که مادر موسی (علیه السّلام) موسی (علیه السّلام)را به وی سپرد حکیمه خاتون گوید: چون روز هفتم فرا رسید آمدم و سلام کردم و نشستم

فرمود:

فرزندم را به نزد من آور و من سرورم را آوردم و او در خرقه و پارچه ای بود و با او همان کرد که اوّل بار انجام داده بود. سپس زبانش را در دهان او گذاشت و گویا شیر و عسل به وی می داد سپس فرمود: ای فرزندم سخن گوی و او گفت: اَشْهَدُ اَنْ لَا اِلَهَ إلَّا اللهُ و درود بر محمّد و امیرالمؤمنین و ائمه طاهرین- علیهم صلوات الله اجمعین- فرستاد و تا آنکه بر پدر بزرگوارش رسید- این آیه ی شریفه را تلاوت فرمودند وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ ( آیه ی 5 سوره ی قصص) وَ نُمَکِّنَ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ نُرِی فِرْعَوْنَ وَ هَامَانَ وَ جُنُودَهُمَا مِنْهُمْ مَا کَانُوا یحْذَرُونَ (آیه ی 6 سوره ی قصص)

ص: 4

یعنی : و ما اراده می کنیم بر مستضعفان زمین منّت نهاده و آنان را ائمه و وارثین قرار دهیم و آنان را متمکّن در زمین ساخته و به فرعون و هامان و لشکریان آن ها آن چه که ازآن بر حذر بودند بنمایانیم.

موسی بن محمّد راوی این روایت گوید از عقبه خادم ازاین قضیه پرسش کردم. گفت: حکیمه راست گفته است.

که حضرت امام علی نقی(علیه السّلام) به من داده بودند. پس زر را دادم و کنیز را گرفتم و کنیز خندان و شاد شد و با من آمد به حجره ای که در بغداد گرفته بودم و و تا به حجره رسید نامه ای امام هادی(علیه السّلام) را بیرون آورد و می بوسید و بر دیده و چشمان می نهاد و چسبانید و بر رو می گذاشت و بر دیده می مالید پس من از روی تعجّب گفتم که: نامه ای را که صاحبش را نمی شناسی می بوسی؟ کنیز گفت که: ای عاجز کم معرفت ،به بزرگی فرزندان و اوصیاء پیغمبران گوش خود را بر من سپار و دل خود را برای شنیدن سخن من فارغ بدار تا احوال خود را برای تو شرح و توضیح دهم.

من ملیکه دختر یشوعا فرزند قیصر پادشاه رومم و مادرم از فرزندان شمعون بن حمون الصّفا وصیّ حضرت عیسی (علیه السّلام) است. تو را خبر دهم به امری عجب.

بدان که جدّم قیصر خواست که مرا به عقد فرزند برادر خود درآورد در وقتی که من سیزده (13) ساله بودم. پس در قصر خود از نسل حوریّان عیسی (علیهم السّلام) از علمای نصاری و عُبّاد ایشان سیصد (300) مرد، از صاحبان قدرت و منزلت، هفتصد نفر از امرای لشر و سرداران عسکر ( لشگر ) و بزرگان سپاه و سرکرده های قبایل چهار (4000) هزار نقر جمع کرد. و تختی حاضر کردند که در ایّام پادشاهی خود به الواح جواهر ، مرصّع و مزیّن گردانیده بود و آن تخت را بر روی چهل پایه تعبیه و آماده کردند و بت ها و چلیپ های خود [صلیب] را بر بلندی ها قرار دادند و پسر برادر خود را بر بالای تخت فرستاد پس چون گشیشان (پیشوایان مذهبی مسیحیّت و قسسّین ) انجیل ها بر دست گرفتند که بخوانند بُت ها و چلیپ ها همگی سرنگون بر زمین افتادند.

و پای های تخت، خراب شد و تخت بر زمین افتاد و پسر برادر ملک از تخت افتاده بی هوش شد پس در آن حال رنگ های کشیشان متغیّر شد و اعضای ایشان بلرزید، پس بزرگ ایشان به جدّم گفت که: ای پادشاه ما را معاف بدار. از چنین امری که به سبب آن نحوست ها روی نمود. که دلالت می کند بر این که دین مسیحی به زودی زایل گردد. پس جدّم این امر را به فال بد گرفت و گفت: به علما و کشیشان که این تخت را بار دیگر بر پا کنید و (صلیب ها) را به جای خود قرار دهید و حاضر گردانید برادرِ این برادر و این برگشته روزگار بدبخت را، که دختر را به او تزویج نمایم تا سعادت این برادر دفع نحوست این برادر را بکند ، پس چون چنین کردند، و آن برادر دیگر را بر بالای تخت بردند و شروع به خواند انجیل کردند همان حالت اول روی نمود و نحوست این برادر ، نحوست برادر نحوست آن برادر بود، سرّ این کار را هم نمی دانستند. که این از سعادت سروریست نه از نحوست دو برادر پس مردم متفرّق شدند و جدّم غمناک به حرم سرا در آمد و پرده های را خجالت در آویخت – پس چون شب شد و خواب رفتم در خواب دیدم که حضرت مسیح (علیه السّلام) و شمعون(علیه السّلام)و جمعی از حوّرایون – در قصر جدّم ، جمع شدند و منبری از نور نصب کردند که از رفعت بر آسمان سربلندی می نمود. و در همان موضع تعبیه و آماده کردند که جدّم تخت را گذاشته بود. پس حضرت رسالت پناه محمّد (صلّی الله علیه وآله) با وصیّ و دامادش حضرت علیّ بن ابی طالب صلوات الله علیه و جمعی از امامان بزرگوار ایشان (علیهم السّلام) به قدم ادب از روی تعظیم و اجلال به استقبال حضرت خاتم الانبیاء (صلّی الله علیه وآله) شتافت و دست در گردن مبارک آن حضرت درآورد

پس حضرت رسالت پناه (صلّی الله علیه وآله) فرمودند که : یا روح الله آمده ام که ملیکه فرزند وصّی تو شمعون را برای فرزند سعادت مند خود خواستگاری نمایم. و اشاره فرمود به ماه برج امامت و خلافت ، امام حسن عسکری(علیه السّلام) فرزند آن کسی که تو، نامه اش را به من دادی.

ص: 6

پس حضرت مسیح (علیه السّلام) یعنی جناب عیسی (علیه السّلام) نظر افکند به سوی حضرت جناب شمعون و گفت که: شرف دو جهان به تو روی آورده، پیوند کن رحم خود را به رحمد آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین- شمعون گفت که : نمودم پس همگی بر آن منبر برامدند و حضرت رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) خطبه را افشا کرد و با حضرت جناب مسیح عیسی روح الله (علیه السّلام) مرا برای امام حسن عسگری سلام الله علیه، عقد بستند و فرزندان حضرت رسالت (صلّی الله علیه وآله) با حوارّیان گواه شدند – پس چون از خواب سعادت مآب بیدا شدم از بیم کشتن ، آن خواب را برای پدر و جدّ خود نقل نکردم. و این گنج رایگان در سینه ام پنهان داشتم و آتش محبّت آن خورشید فلک امامت روز به روز در کانون سینه ام مشتعل می شد و سرمایه ی صبر و قرار مرا به باد فنا می داد. تا به حدّی که خوردن و آشامیدن بر من حرام شد و هر روز چهره ام کاسته می شد و بدنم ضعیف و آثار عشق نهانی در بیرون ظاهر می گردید پس در شهرهای روم طبیبی نماند مگر آن که جدّم ، برای معالجه ی من حاضر کرد و از دوای درد من از او سؤال نمود و هیچ سود نمی داد چون از علاج درد من مأیوس گردید روزی به من گفت: ای نور چشم من آیا در خاطرت هیچ آرزویی در دنیا هست که من برای تو انجام دهم؟ گفتم: ای جدّ من درهای فرج را به روی خود بسته می بینم اگر شکنجه و آزار را از اسیران مسلمانان که در زندان تو می باشند، دفع نمائی و بندها و زنجیرها را از ایشان بگشائی، و ایشان را آزاد کنی امید دارم که حضرت مسیح و مادرش سلام الله علیهما به من عافیتی بخشند پس چون چنین کرد اندک صحّتی از خود ظاهر ساختم و اندم طعامی تناول نمودم پس خوشحال و شاد شد و دیگر اسیران مسلمان را عزیز و گرامی داشت. پس بعد از چهارده شب در خواب دیدم که بهترین زنان عالمیان- حضرت فاطمه ی زهراء سلام الله علیها به دیدن من آمد و حضرت مریم علیها السلام با هزار کنیز از حوریان بهشت در خدمت آن حضرت بودند پس حضرت مریم به من گفت که: این خاتون بهترین زنان و مادرشوهر تو است. امام حسن عسکری (علیه السّلام) پس من به دامن مبارکش درآویختم و گریستم و شکایت کردم که حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) به من جفا ی کند و از دیدن من اِبا و دریغ می نماید، پس آن حضرت فرمودند که: فرزند من چگونه به دیدن تو بیاید و حال آنکه به خدا شرک می آوری و بر مذهب ترسایانی [مسیحی ، عیسوی، مذهب نصرانی، البته دین جناب عیسی (علیه السّلام) را از بین بردند و تحریف کردند. ]

و اینک خواهرم مریم دختر عِمران بی زاری می جوید به سوی خدا از دین تو [ که دین جناب عیسی (علیه السّلام)

را عدّه ای تحریف کردید]

اگر میل داری که حق تعالی و حضرت مسیح و مریم سلام الله علیهما از تو خوشنود گردند و حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) به دیدن تو بیاید پس بگو: اشهد اَن لا اله الا الله و انَّ محمداً رسول الله، پس چون به این دو کلیمه ی طبیّتان کلمه ای تلفظ نمودم حضرت سیدة النِّساء مرا به سینه ی خود چسبانید. و دل داری فرموده و گفت: اکنون منتظر فرزندم باش که من او را به سوی تو می فرستم.

چون من بیدار شدم و آن دو کلمه ی طبیّتان را بر زبان می راندم و انتظار ملاقات گرامی آن حضرت را می بردم چون شب آینده درآمد به خواب رفتم خورشید جمال آن حضرت طالع گردید. گفتم: ای دوست من، بعد از آن که دلم را اسیر محبّت خود گردانیدی چرا از مفارقت جمال خود مرا چنین جفا دادی فرمودند که: دیر آمدن من نزد تو نبود مگر برای آن که تو مشرک بودی. اکنون که مسلمان شدی هر شب به نزد تو خواهم آمد تا آن زمان که حق تعالی من و تو را به ظاهر به یک دیگر برساند. و این هجران را به وصال- مبدّل گرداند پس از آن شب تا به حال یک شب نگذشته است که این هجران مرا به شربت وصال

ص: 7

دوا نفرماید. بُشربن سلیمان گفت که: به او گفتم که: چگونه در میان اسیران افتادی؟ گفت مرا حضرت امام حسن عسکری خبر داد در شبی از شب ها که در فلان روز، جدّت لشگری به جنگ مسلمانا خواهد فرستاد پس خود از عقب ایشان خواهد رفت. تو خود را در میان کنیزان و خدمت کاران بینداز به هیأتی که تو را نشناسند و از پی جدّ خود، روانه شو و از فلان راه برو، و چنان کردم، طلیعه ای لشگر مسلمانان به ما برخوردند و ما را اسیر کردند و آخر کار من آن بود که دیدی و تا حال کسی به غیر تو ندانسته است که من دختر پادشاه رومم.

و مرد پیری که در غنیمت من به حصّه ی او افتادم از نام من سؤال کرد گفتم: نرجس نام دارم.

گفت: این نام کنیزان است. بُشر گفت که: این عجب است که تو از اهل فرنگی و زبان عربی را نیک می دانی گفت که: بلی از بسیاری محبّتی که جدم نسبت به من داشت و می خواست که مرا بر یاد گرفتن آداب حسنه بدارد و زن مترجمی را که زبان فرنگی و عربی هر دو را می دانست مقرّر کرده بود که هر صبح و شام می آمد و لغت عربی را به من می آموخت. تا این که زبانم باین لغت جاری شد. بُشر گوید که: چون او را به سرّ من رای بردم و به خدمت حضرت امام علی نقی (علیه السّلام) رسانیدم، حضرت به کنیز خطاب فرمود که: چگونه حقّ سبحانه و تعالی به نمود تو عزّت دین اسلام و مذلّت دین نصاری و شرف و بزرگواری محمّد و اهل بیت او (علیهم السّلام) را؟ گفت که: چگونه وصف کنم برای شما که فرزند رسول خدا(صلّی الله علیه وآله)چیزی را که شما بهتر می دانی از من؟ پس حضرت فرمود که: می خواهم تو را گرامی دارم – کدام یک بهتر است نزد تو این که ده هزار اشرفی به تو بدهم، یا تو را بشارتی بدهم به شرف ابدی؟ گفت: بلکه بشارت به شرف را می خواهم و مال را نمی خواهم حضرت فرمود که: بشارت باد تو را به فرزندی که پادشاه مشرق و مغرب عالم شود. و زمین را پر از عدل و داد کند . بعد از آن که پر از ظلم و جور شده باشد.

گفت: این فرزند از چه کسی خواهد بود؟ فرمود که: از آن کسی که حضرت رسالت پناه (صلّی الله علیه وآله) تو را برای او خواستگاری کرد. پس از او پرسید که حضرت مسیح (علیه السّلام) و وصّی او، تو را به عقد چه کسی درآوردند؟

گفت:

به عقد فرزند شما، امام حسن عسگری (علیه السّلام)

حضرت فرمود که : آیا او را می شناسی؟

گفت که : از آن شبی که به دست بهترین زنان، مسلمان شده ام، شبی نگذشته مگر این که او به دیدن من آمده،

پس حضرت (علیه السّلام) کافور خادم را طلبید، .و فرمود که : برو و خواهرم حکیمه خاتون را طلب کن چون حکیمه خاتون داخل شد حضرت فرمود که: این کنیز است که می گفتم کیمه خاتون او را در بر گرفت و بسیار نوازش کرد و شاد شد پس حضرت فرمود که: ای دختر رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) او را به خانه ی خود ببر و واجبات و مستحبات را به او بیاموز که او زن حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) و مادر حضرت صاحب الزمان صلوات الله و سلامه علیهما، است: مرحوم شیخ کلینی و محمدبن بابویه قمی و شیخ ابوجعفر طوسی و سیّد مرتضی و غیر ایشان از محدّثین، به سندهای معتبر روایت کرده اند.(1)

ص: 8

از حکیمه خاتون رضوان الله تعالی علیها که: روزی حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) به خانه ی من تشریف آوردند و نگاه تندی به نرجس خاتون کردند پس عرض کردم که: اگر شما را خواهش او هست خدمت شما بفرستم؟ فرمودند که: ای عمّه این نگاه از روی تعجّب بود زیرا که در این زودی حقّ سبحانه و تعالی از او فرزند بزرگواری به دنیا می آید که عالم را پر از عدالت کند. بعد از آن که پر از جور و ستم شده با شد. گفتم که: پس بفرستم او را به نزد شما؟ فرمودند که: از پدر برگوارم رُخصت به طلب در این باب حکیمه خاتون گوید که: جامه های خود را پوشیدم و به خانه ی برادرم ، امام علی نقی (علیه السّلام) رفتم، وچون سلام کردم و نشستم، بی آن که من سخنی بگویم حضرت از باب اعجاز امامت ابتدا فرمودند: و گفت: ای حکیمه نرجس را بفرست برای فرزندم. گفتم: ای سیّد من از برای همین مطلب به خدمت شما آمده ام که در این امر، رُخصت بگیرم از محضر شما. فرمودند که: ای بزرگوار صاحب برکت خدا می خواست که تو را در چنین ثوابی شریک گرداند و بهره ای عظیم از خیر و سعادت به تو کرامت فرماید که تو را واسطه ی چنین امری گردانید.

حکیمه خاتون گفت که: به زودی به خانه ی خود برگشتم و زفاف آن معدن فتوّت و عفاف را در خانه ی خود واقع ساختم و بعد از چند روز- آن سعد اکبر را با آن زهره منظر به خانه ی خورشید انور یعنی والد مطهّر او بردم و بعد از چند روز آن آفتاب امامت در مغرب عالم بقا غروب نمود و ماه برج خلافت امام حسن عسکری (علیه السّلام) در امامت جانشین او گردید و من پیوسته به عادت مقرّر زمان پدر به خدمت آن امام البشر می رسیدم پس روزی نرجس خاتون آمد و گفت: ای خاتون من – پا دراز کن که کفش از پایت بیرون کنم. گفتم : توئی خاتون و صاحب من، و هرگز نگذارم که تو کفش از پای من در آوری و مرا خدمت کنی بلکه من تو را خدمت می کنم و منّت بر دیده ی خود می نهم چون حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) این سخن را از من شنید گفت خدا تورا جزای نیکو دهد ای عمّه، پس در خدمت آن حضرت نشستم تا وقت غروب آفتاب، پس صدا زدم به کنیز خود که بیاور جامه های مرا تا بروم. حضرت فرمودند که: ای عمّه امشب را نزد ما باش که در این شب متولد می شود، فرزند گرامی بر خدا، که حق تعالی به او زنده می گرداند زمین را به علم و ایمان و هدایت بعد از آنکه مرده باشد به شیوع کفر و ضلالت گفتم: از چه کسی به هم می رسد. ای سیّد من، آن فرزند و من در نرجس خاتون هیچ اثر حمل نمی یابم؟ فرمود که: از نرجس بهم می رسد نه از دیگری، پس برجستم و شکم و پشت نرجس را ملاحظه کردم و هیچ گونه اثری نیافتم پس برگشتم و عرض کردم: حضرت تبسّم فرمود و گفت: چون صبح می شود اثر حمل بر او ظاهر خواهد شد و مَثَل او مثَل مادر موسی (علیه السّلام) است که تا هنگام ولادت هیچ تغییری بر او ظاهر نشد و احدی بر حال او مطلّع نگردید زیرا که فرعون شکم زنان حامله را می شکافت برای طلب حضرت موسی (علیه السّلام) و حال این فرزند نیز در این شبیه است به حال موسی (علیه السّلام) و در روایت دیگر آن است که حضرت (علیه السّلام) فرمودند: حمل ما اوصیای پیامبران در شکم نمی باشد- در پهلو می باشد.(1) و از رحم بیرون نمی آید بلکه از ران فرود می آئیم زیرا که ما نورهای حق تعالی ایم و چرک و کثافت و نجاست را از ما دور گردانیده حکیمه خاتون گفت که: به نزد نرجس رفتم و این احوال را به گفتم. گفت: ای خاتون هیچ اثری در خود مشاهده نمی نمایم. پس شب در آن جا ماندم و افطار کردم و نزدیک نرجس خوابیدم.(2)

ص: 9

و در هر ساعت از او خبر گرفتم و او به حال خود خوابیده بود و هر ساعت حیرتم زیادتر می شد و در این شب پیش از شب های دیگر به نماز و تهجّد برخاستم و نماز شب را اداء کردم و چون به نماز وتر رسیدم نرجس خاتون از خواب جست وضو گرفت و نماز شب را به جا آورد و چون نظر کردم صبح کاذب طلوع کرده بود پس نزدیک بود که دلم شکی پدید آید از وعده ای که حضرت فرموده بود.

ناگاه حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) از حجره ی خود صدا زدند که شک مکن که وقتش رسیده است در این حال در نرجس خاتون اضطرابی مشاهده کردم پس او را در برگرفتم و نام الهی بر او خواندم- حضرت آواز دادند که و سوره انا انزلناه برای او بخوان . پس از او پرسیدم که چه حال داری؟ گفت: ظاهر شد اثر ان چه مولایم فرموده، پس چون شروع کردم به خواندن سوره ی انّا انزلناه فی لیلة القدر شنیدم که آن طفل در شکم با من همراهی می کردند در خواندن و بر من سلام کرد من ترسیدم، پس حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) صدا زدند که تعجّب مکن از قدرت الهی که حق تعالی – خُردان ما را به حکمت گویا می گرداند و ما را در بزرگی حجّت خود ساخته است. در زمین، پس چون کلام حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) تمام شد نرجس از دیده ی من غائب شد گویا پرده ی میان من و او حایل گردید پس دویدم به سوی حضرت امام حسن عسکری سلام الله علیه – فریاد کنان – حضرت فرمود که: برگرد ای عمّه او را در جای خود خواهی دید چون برگشتم پرده گشوده شد و در نرجس خاتون نوری مشاهده کردم که دیده ام را خیره و حیران کرد و حضرت صاحب الامر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) را دیدم رو به قبله به سجده افتاده به زانوها و انگشتان سبّابه را به سوی آسمان بلند کرده و می گوید: اشهد ان لا اله الا الله و اَنَّ جدّی رسول الله (صلّی الله علیه وآله) و اَنَّ ابی امیرالمؤمنین پس یک یک امامان (علیهم السّلام) را شمرد تا به خودش رسید. پس فرمود که: الّلهُمَ اَنْجِزْلی وعَدی وَاَتْمِمْ لی اَمْری وَثَبَّتْ وَطْأتی وامْلأ الارضَ بی عَدْلاًوقِسْطاً یعنی: خداوندا وعده ی نصرت که به من وعده فرموده ای وفا کن و امر خلافت و امامت مرا تمام کن و پیروزی بده استیلا و انتقام مرا از دشمنان ثابت گردان و پر کن زمین را به سبب من از عدل و داد پس حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) مرا صدا زدند که ای عمّه فرزند مرا برگیر و به سوی من بیاور چون برگرفتم او را ختنه کرده و ناف بریده و پاک و پاکیزه یافتم و بر ذراع راستش نوشته بود که جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ کَانَ زَهُوقًا آیه ی 81 سوره ی اسراء یعنی: حق آمد و باطل مضمحل و از بین رفتن شد و محو و نابود گردید. به درستی که باطل مضمحل شدنی است. و ثبات و بقائی ندارد. پس حکیمه خاتون گفت که: چون آن فرزند سعادت مند را به نزد پدر بزرگوارش بردم و نظرش بر پدر افتاد سلام کرد پس حضرت او را گرفت و زبان مبارک بر هر دو دیده اش مالید و بر دهان و هر دو گوش زبان گردانید و بر کف دست چپ او را نشاند و دست مطهّر بر سر آن سَرور مالید و گفت: ای فرزند سخن بگو: به قدرت الهی پس حضرت صاحب الامر(عجّل الله تعالی فرجه الشریف)استعاذه فرمود و گفت: بسم الله الرحمن الرحیم وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ

نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ (1)

وَ نُمَکِّنَ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ نُرِی فِرْعَوْنَ وَ هَامَانَ وَ جُنُودَهُمَا مِنْهُمْ مَا کَانُوا یحْذَرُونَ(2)

ص: 10

و این آیات کریمه موافق احادیث معتبره در شأن آن حضرت و آبای بزرگوار او نازل شده است و ترجمه ی ظاهرش این است که : می خواهیم منّت گذاریم بر جماعتی که ایشان را ستم کاران در زمین ضعیف گردانیده اند و بگردانیم ایشان را پیشوایان دین و بگردانیم ایشان را وارثان زمین و تمکین و استیلاء بچشیم ایشان را در زمین و می نمائیم به فرعون و هامان [یعنی ابی بکر و عمر] و لشگرهای ایشان از آن امامان آن چه را از ایشان حذر می کردند.

پس حضرت صاحب الامر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) صلوات بر حضرت رسول (صلّی الله علیه وآله) و حضرت امیرالمؤمنین و جمیع امامان (علیهم السّلام) فرستاد تا پدر بزرگوارش پس در این حال مرغان بسیار بسیار نزدیک سر آن حضرت پیدا شدند و امام حسن عسکری (علیه السّلام) یکی از آن مرغان را صدا زد که این طفل را بردار و نیکو محافظت نما و هر چهل روز یک مرتبه به نزد ما بیاور مرغ آن حضرت را گرفت و به سوی آسمان پرواز کرد و سایر مرغان نیز از پشت سر او پرواز کردند حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) فرمود که: سپردم تو را به آن کسی که مادر موسی (علیه السّلام) به او سپرد موسی را پس نرجس خاتون گریان شد. حضرت فرمود: ساکت شو که شیر از غیر پستان تو نخواهد خورد و به زودی او را به سوی تو بر می گردانند مانند حضرت موسی (علیه السّلام) که به مادرش برگرداندند. پرسید این چه مرغ بود که صاحب را به او سپردید؟ فرمودند که: این روح القدس است که، موکّل است به ائمه (علیهم السّلام) ایشان را موفّق می گرداند از جانب خداوند متعال و از خطا نگاه می دارد. و ایشان را به علم زینت می دهد.

حکیمه خاتون گفت که: چون چهل روز گذشت به خدمت آن حضرت رفتم. چون داخل شدم دیدم که طفلی در میان خانه راه می رود. گفتم: ای سیّد من این طفل دو ساله است حضرت تبسّم نمود و فرمود: اولا پیغمبران و اوصیای ایشان هر گاه امام باشند بر خلاف اطفال دیگر نشو و نماء می کنند و یک ماهه ی ایشان مانند یک ساله ی دیگران است و در شکم مادر سخن می گویند و قرآن می خوانند و عبادت پروردگار می کنند و در هنگام شیرخوردن ملائکه فرمان ایشان را می برند و هر صبح و شام بر ایشان نازل می شوند. پس حکیمه خاتون رضوان الله تعالی علیها گوید که هر چهل روز ، یک مرتبه، به خدمت او می رسیدم در زمان امام حسن عسکری (علیه السّلام) تا آن که چند روزی قبل از وفات [شهادت] آن حضرت او را ملاقات کردم به صورت مردی کامل- او را نشناختم- به فرزند برادر خود گفتم که : این مرد کیست که من نزد او بنشینم؟ فرمود که: این فرزند نرجس است و خلیفه ی من است بعد از من و عن قریب من از میان شما می ر وم باید که سخن او را قبول کنی و امر او را اطاعت نمائی پس بعد از چند روز امام حسن عسکری (علیه السّلام) به عالم قدس ارتحال نمود و اکنون من حضرت صاحب الامر صلوات الله علیه را هر صبح و شام ملازمت می نمایم و از هر چه سؤال می کنم مرا خبر می دهد و گاهی هم هست که می خواهم سؤالی بکنم هنوز سؤال نکرده جواب می فرماید.

ص: 11

و در کتب معتبر شیعه بیشتر از هزار حدیث روایت شده است (1)درولادت حضرت مهدی (علیه السّلام) و غیبت او و آن که دوازهم (علیه السّلام) است(2)

و نسل امام حسن عسکری (علیه السّلام) است (3)

و اکثر احادیث آن احادیث مقرون به اعجاز است چرا که خبر داده اند به ترتیب ائمه (علیهم السّلام) تا امام دوازدهم (علیه السّلام) و قضیه ی ولادت آن حضرت (4) و آن که آن حضرت را دو غیبت خواهد بود.(5)

غیبت دوّم طولانی تر و درازتر از اول(6)

است و آن که آن حضرت (علیه السّلام)مخفی به دنیا خواهد آمد با سایر خصوصیات و جمیع این مراتب و مسائل واقع خواهد شد و کتبی که مشتمل اند بر این اخبار کتب قدیم اند و این قطع نظر از تواتر از جهات دیگر مفید علم است به علاوه اطلاع جمع کثیر بر ولادت با سعادت آن حضرت و دیدن جماعت کثیر و عدۀ زیادی آن حضرت را از موثقّین از اصحاب از وقت ولادت شریف تا غیبت کبری ، معلوم و مذکور است. و در کتب معتبره عامه (سنّی ها) و در بسیاری از کتب مخالفان مثل فصول المهّمه و مطالب السئول و شواهد النبوة ولادت آن حضرت (علیه السّلام)را با اکثر خصوصیات که شیعه در کتب خود ضبط کرده اند، نقل کرده اند. پس چنان چه ولادت آبای اطهار آن حضرت معلوم است ولادت آن حضرت نیز معلوم است و استعباد نمودن مخالفان از طول غیبت و خفای ولادت، و طول عمر آن حضرت بعد از اثبات به ادلّه ی قطعیه ، فایده ای نمی کند و به محض استعباد نفی آن ها کردن ،محض سفاهت و بی عقلی است و چه استعبادی دارد که چون خلفای جور شنیده بودند که حضرت رسول (صلّی الله علیه وآله) و ائمه طاهرین صلوات الله و سلامه علیهم اَجمعین، خبر داده اند که امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ظاهر خواهد شد و عالم را پر از عدل و داد خواهد کرد و خلفای جور و ستم کار و سلاطین ظلمه را بر طرف و از صحنه ی روزگار محو خواهد کرد و شیعه پیوسته انتظار وجود و ظهور او را می کشند و ایشان سعی در اطفا و خاموشی این نور الهی می کردند.(7)

و لهذا امام علی النّقی (علیه السّلام) و امام حسن عسکری (علیه السّلام) را در سرّ من رای محبوس گردانیده بودند.

و پیوسته از حمل و ولادت آن سرور ، سراغ می گرفتند و در مقام تضییع آن حضرت بودند. حق تعالی اظهار قدرت کامله ی خود را نمود حمل مادر آن حضرت را مستور گردانیده او را به حفظ و حمایت خود از شرّ ظالمان دور کرده و چنان چه ولادت آن بزرگوار را مستور ساخته بود و شیعیان و موالیان و مخالفان به آثار و اخبار کالشّمس فی رابعة النّهار ظاهر و هویدا ساخته

ص: 12

است تا حجّت بر عالمیان تمام شود و جمعی کثیری که اسماء ایشان معروف است بر ولادت با سعادت آن حضرت مطلع شدند مانند حکیمه خاتون رضوان الله تعالی علیها و قابله ی که در سرّ من رای همسایه ی ایشان بوده و بعد از ولادت تا وفات [شهادت] امام حسن عسکری (علیه السّلام) جماعت بسیاری به خدمت آن حضرت رسیدند و معجزاتی که در وقت ولادت آن سَرور در نرجس خاتون رضوان الله تعالی علیها مادر آن بزرگوار ظاهر شد که از حدّ افزون است. عدد آن و تاریخ ولادت شریف آن حضرت بنا بر مشهور میان خاصّه و عامّه در سال دویست و پنجاه و پنج از هجرت واقع شد که اشاره شد. (1)

و وفات [شهادت] حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) بنابر مشهور در سال دویست و شصت از هجرت بوده و در وقت وفات [شهادت] آن حضرت بنا بر قول مشهور پنج ساله بوده و مع ذلک معجزات و غرائب حالات از آن حضرت به ظهور می آمد که اکثر این معجزات را مرحوم سیّد هاشم بحرانی درباره حضرات چهارده معصوم (علیهم السّلام) در مدینة المعاجز جمع آوری کرده و کتابهای دیگری راجع به معجزات حضرت معصومین هم وجود دارد مانند عیون المعجزات سیّد مرتضی و بحارالانوار مجلسی و تحفة المجالس و دیگر کتب که شیعه و سنّی در این باره نوشته اند

برگشتن روح برای صاحب آن اجازه دهد آن روح باد را و باد هوا را به سوی خود می کشاند. در نتیجه روح بر می گردد و در بدن صاحبش جای می گیرد.

و اگر خداوند تبارک و تعالی به برگشت روح اجازه ندهد قضیّه برعکس می شود یعنی: هوا باد را و باد آن روح را به سوی خود می کشد و تا هنگام خارج شدن از قبر به بدن صاحبش بر نمی گردد و اما سؤال دوم نسبت به یادآوری و فراموشی جوابش اینست که : دل آدمی در میان ظرفی است و بر روی آن روپوشی قرار گرفته است اگر وقتی می خواهد مطلبی را بیاد آورد صلوات کاملی بر محمد و آل محمد (علیهم السّلام)

بفرستد پرده از روی ظرف کنار می رود قلب گشوده و به تعبیری روشن می شود و آن چه را فراموش کرده بیاد می آورد و اگر صلوات بر محمّد و آل محمد نفرستد یا صلوات را ناقص یعنی : بدون ذکر آل محمد بگوید: روپوش از روی آن کنار نمی رود در نتیجه قلب همان گونه تاریک می ماند و فراموشی او برطرف نمی شود.

و اما سؤال سوم که: از شباهت فرزند به عموها و دائی ها پرسیدی پاسخش این است که: وقتی شخصی با همسرش

همبستر می شود اگر قلب او آرام و رگ هایش دارای آرامش و بدن دچار لرزه و اضطراب نباشد آن نطفه داخل خود رحم قرار می گیرد و فرزند شبیه پدر و مادرش به دنیا می آید ولی اگر برخلاف آن شخص از آرامش قلب و رگ ها برخوردار نباشد و بدنش به خاطر ترس و وحشت یا عارضه ی دیگر دچار لرزه و اضطراب باشد، نطفه لرزش پیدا میکند و بر بعضی از رگ ها قرار می گیرد اگر بر رگی از رگ های عموها قرار گرفت فرزند شبیه عموهایش می شود. و اگر بر رگی از رگ ها دائی هایش قرار گرفت شبیه دائی هایش می گردد .

آن مرد گفت: گواهی می دهم که شایسته پرستش جز خدا نیست و همواره به آن گواهی می دهم.

و گواهی می دهم که محمد (صلّی الله علیه وآله) رسول خدا است و همواره بدان گواهی می دهم.

و گواهی می دهم که تو وصیّ رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) هستی و به حجّت او قیام کرده ای (اشاره به امیرالمؤمنین (علیه السّلام) کرد) و همواره بدان گواهی می دهم

و گواهی می دهم که تو وصیّ او و قائم به حجّت او هستی (اشاره به امام حسن مجتبی (علیه السّلام) )کرد و گواهی می دهم که حسین بن علی (علیه السّلام) وصیّ بردارش امام حسن مجتبی (علیه السّلام) و قائم به حجّتش بعد از او است و گواهی می دهم علی بن الحسین (علیه السّلام) پس از حسین (علیه السّلام) قائم به امر امامت او است. و گواهی می دهم که محمدبن علی (علیه السّلام) قائم به امر امامت علی بن الحسین (علیه السّلام) است و گواهی می دهم که جعفربن محمّد (علیه السّلام) قائم به امر امامت محمّد است و گواهی می دهم که موسی بن جعفر (علیه السّلام) قائم به امر امامت جعفر بن محمّد (علیه السّلام) است و گواهی می دهم که علی بن موسی الرضا (علیه السّلام) قائم به امر امامت موسی بن جعفر (علیه السّلام) است

گواهی می دهم که علی بن محمد الجواد (علیه السّلام) قائم به امر امامت علی بن موسی الرّضا (علیه السّلام) است. و گواهی می دهم به اینکه: علی النقی (علیه السّلام)

قائم به امر امامت محمد بن علی الجواد (علیه السّلام) است. و گواهی می دهم به اینکه : حسن بن علی العسکری (علیه السّلام) قائم به امر امامت علی بن محمد التقی (علیه السّلام) است. و گواهی می دهم مردی از فرزند حسن عسکری (علیه السّلام) است که نباید به کنیه و نام خوانده شود تا امرش ظاهر شود و زمین را از عدالت پر کند چنان که از ستم و جور پر شده است و سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد ای امیرالمؤمنین سپس برخاست و رفت، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و سلامه علیه فرمود: ای ابا محمد [کنیه امام حسن مجتبی (علیه السّلام) است] دنبالش برو، ببین کجا میرود؟ امام حسن مجتبی (علیه السّلام) بیرون

ص: 14

آمد و فرمود: همین که پایش را از مسجد بیرون گذاشت دیگر نفهمیدم کدام جانب از زمین خدا را گرفت و برفت. سپس خدمت امیرالمؤمنین صلوات الله و سلامه علیه بازگشتم و به ایشان خبر دادم. فرمودند: ای ابا محمّد او را می شناسی؟ گفتم: خدا و رسولش و امیرالمؤمنین داناترند. حضرت امیر مؤمنان (علیه السّلام) فرمود: او جناب خضر (علیه السّلام) است. (1)

وهب بن منبه در حدیثی از قول رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) نقل کرده که فرمود: چون شب معراج و مرا نزد پروردگارم

جلّ و جلاله بردند ندا آمد: ای محمّد: گفتم: لبیک ای پرودگار عظمت لبیّک و خدای تعالی به من وحی کرد که: ای محمد ملاأ اَعْلی در چه چیز منازعه می کنند؟ گفتم پروردگارا مرا علمی نیست. فرمود: ای محمّد، چرا از آدمیان وزیر و برادر و وصّی پس از خودت را برنگزیدی؟

گفتم: الهی چه کسی از میان آدمیان را انتخاب کنم. تو برایم برگزین [ چون به دست تو می باشد] خدای تعالی وحی فرمود که: ای محمّد من از میان آدمیان- علی بن ابی طالب (علیه السّلام) را برایت انتخاب کردم گفتم: پروردگارا پسر عمّم را؟ فرمود: ای محمّد علی وارث تو و وارث علم پس از تو و پرچم دارِ تو است و پرچم حمد روزِ قیامت به دست او است و صاحب حوضِ تو و از مؤمنان امّت تو هر کس بر آن وارد شود به دست او سیراب خواهد شد. سپس خدای تعالی وحی فرمود: ای محمّد من سوگند خورده ام سوگندی حقّ که دشمن تو و دشمن اهل بیت و ذرّیه ی طیّبین و طاهرین تو از آن حوض ننوشد به راستی می گویم: ای محمّد همه ی امّت تو داخل بهشت می شوند مگر کسانی که از خلقم که از آن ابا و امتناع کنند گفتم: خدای من آیا کسی هست که از داخل شدن به بهشت ابا و امتناع داشته باشد؟ خدای تعالی وحی فرمود که: آری، گفتم: چگونه ابا و امتناع می کند؟

خدای متعال وحی فرمود: ای محمّد تو را از میان خلقم برگزیدم و وصیّ پس از تو را انتخاب کردم و او را برای تو مانند هارون برای موسی قرار دادم جز آن که پس از تو پیامبری نیست و محبّت او را در قلب تو افکندم و او را پدر فرزندانت قرار دادم پس بعد از تو حقّ او بر امّت تو مانند حقّ تو بر ایشان در حیات توست و هر کس حقّ او را انکار کند حقّ تو را انکار کرده است و هر که از ولایت او سرباز زند. از ولایت تو سرباز زده است. من به شکرانه ی نعمتی که ارزانیم فرموده بود برای خدای تعالی به سجده افتاده که ناگاه منادی ندا کرد که ای محمّد سر بر دار و درخواست کن تا به تو عطا کنم گفتم: خدای من امّتم را پس از من بر ولایت علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام)

گرد آور تا همگی در روز قیامت در حوض کوثر بر من وارد شوند. خدای تعای وحی فرمود: ای محمّد. من پیش از آن که بندگانم را بیافرینم. در میانشان حکم کردم و حکم درباره ی آن ها درگذشته است ( امضاء شده است) تا هر که را بخواهم بدان هلاک کنم و هر که را بخواهم بدان هدایت نمایم پس از تو عَلَمت را به او دادم و او را وزیر و جانشین پس از تو بر اهل و اُمّتت قرار دادم به خاطر قصد خود که هر که او را دوست بدارد به بهشت درآورم و مُبغِض و دشمن و منکر ولایت او را پس از تو به بهشت داخل نمی سازم.

پس کسی که بُغض او را داشته باشد. بُغض تو را دارا است و کسی که بغض تو را د اشته باشد بغض مرا دارا است و کسی که او را دشمن بدارد تو را د شمن داشته است و کسی که با تو دشمنی کند با من دشمنی کرده است و کسی که تو را دوست داشته باشد مرا دوست داشته است و این فضیلت را برای او قرار دادم و بر تو نیز عطا کردم که از صُلب او یازده مهدی خارج سازم که همه ی آن ها از ذریّه ی نو از فرزندان بکر بتول خواهد بود. و آخرین ایشان کسی است که عیسی بن مریم (علیه السّلام) پشت

ص: 15

سر او نماز می خواند و زمین را از عدل آکنده سازد همچنانکه از ظلم و جور پرشده باشد، به واسطه ی او نجات می دهم و از هلاکت باز می دارم و هدایت می کنم و از ضلالت جلوگیری می کنم به واسطه ی او کوران را بینا و بیماران را شفا خواهم داد. گفتم: الهی و سیّدی آن چه کسی خواهد بود خدای تعالی وحی فرمود: آنگاه که علم برداشته شود و جهل آشکار گردد قاریان فراوان شوند و عمل به قرآن اندک شود و کشتار فراوان گردد و فقهای هادی اندک و فقهای گمراهی و خائنان و سفرا ء افزون شوند. و اُمّتَ تو قبورشان را مسجد کنند قرآن ها زیور و مساجد زینت شود و جور و فساد افزون گردد و منکر آشکار شده و امّتت بدان فرمان دهند و از معروف باز دارند و مردان به مردان اکتفا کنند و زنان با زنان درآمیزند و امیران کافر شوند و اولیای آن ها فاجر و یارانشان ظالم و اندیش مندان آن ها فاسق گردند. در این هنگام سه خُسوف واقع گردد. خُسوفی در مشرق و خُسوفی در مغرب و خُسوفی در جزیرة العرب و بصره به دست یکی از ذرّیه ی تو ویران گردد و زنگیان (علیهما السّلام) قیام کند و دَجّال از مشرق و از سیستان خروج کند و سفیانی ظاهر شود. گفتم: خدای من پس از من این فتنه ها کی واقع شود؟ خدای تعالی به من وحی فرمود: و مرا از فتنه ی بنی امیّه و فتنه ی فرزندان عمویم عباس و آن چه هست و تا روز قیامت خواهد بود آگاه کرد و من نیز آنگاه که به زمین ر سالت نمودم و خدا را بر آن سپاس می گویم. چنانکه پیامبران و هر چه که قبل از من بوده و هر مخلوقی که تا روز قیامت است او را سپاس گوید. (1)

امیرالمؤمنین (علیه السّلام) از رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) روایت نموده که فرمودند: چون مرا به آسمان ها بردند خدایم به من وحی کرد که ای محمّد من بر زمین نظری افکندم و تو را از ان میان برگزیدم و تو را پیامبر ساختم و از اسم خود برای تو اسمی برگرفتم که من محمودم و تو محمّدی، سپس دوم بار بر زمین نظری افکندم و از آن میان علی را برگزیدم و او را وصیّ و خلیفه ی تو قرار دادم و همسر دختر و پدر فرزندانت ساختم و برای او اسمی از اسماء خود برگرفتم که من علیّ اعلی هستم و او علیّ است و فاطمه و حسن و حسین را از نور شما دو تن آفریدم سپس ولایت ایشان را بر ملائکه عرضه داشتم و کسی که آن را پذیرفت نزد من از مقرّبین است ای محمّد اگر بنده ای مرا عبادت کند تا آن که منقطع شود و مانند مشک کهنه پوسیده گردد و در حالی که منکر ولایت ایشان است به نزد من آید او را در بهشت خود جای نمی دهم و تحت سایه ی عرشم، در نیاورم ای محمّد آیا دوست می داری ایشان [ ائمه (علیهم السّلام) ] را ببینی؟

گفتم: آری. ای پروردگار من. گفت: سرت را بلند کن- سرم را بلند کردم و به ناگاه ، انوار علیّ و فاطمه و حسن و حسین و علیّ بن الحسین و محمّد بن علیّ و جعفربن محمّد و موسی بن جعفر و علیّ بن موسی و محمّد بن علیّ و جعفربن محمّد و موسی بن جعفر و علیّ بن موسی و محمّد بن علی و علی بن محمّد و حسن بن علی و محمّد بن الحسن را دیدم و قائم (علیه السّلام) ر ا در وسط آنان مانند ستاره ای درخشان بود.

گفتم: پروردگارا آنان چه کسانی هستند؟ فرمود: آنان ائمه (علیهم السّلام) هستند و این قائم (علیه السّلام) کسی است که حلال مرا حلال و حرام مرا حرام می کند و به توسط او از دشمنانم انتقام خواهم گرفت و او راحت دوستان من است و او کسی است که دل شیعیان را از ظالمان و منکران و کافران شِفا می دهد . ولات و عُزّی را با طراوت بیرون می آورد و آن ها را آتش می زند و فتنه ی مردم به آن دو در آن روز از فتنه ی عجْل و سامری سخت تر است. (2)

ص: 16

3- جابر بن یزید جعفّی گوید: از جابربن عبدالله انصاری شنیدم که می گفت: وقتی که خدای تعالی بر پیامبرش این آیه را فرو فرستاد که « یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ » (آیه ی 59 نساء ) یا رسول الله خدا و رسولش را شناخته ایم. پس اولوالامری که خداوند طاعت آن ها را مقرون به طاعت خود کرده چه کسانی هستند؟ فرمود: ای جابر جانشینان من و ائمه مسلمین پس از من هستند اوّل ایشان علیّ بن ابی طالب است و بعد از او حسن و حسین و علیّ بن الحسین و محمّد بن علیّ که در تورات به باقر معروف است و تو ای جابر او را می بینی و آنگاه که او را دیدی سلام مرا به او برسان و پس از او جعفر بن محمد صادق و موسی بن جعفر و علیّ بن موسی و محمّد بن علیّ و علیّ ابن محمّد و حسن بن علیّ و پس از او همنام و هم کنیه ی من حجّة الله – در زمینش و بقیّة الله ، در بین عبادش فرزند حسن بن علی ، ائمه مسلمین خواهند بود او کسی است که خدای تعالی مشرق و مغرب زمین را به دست او بگشایداو کسی است که از شیعیان و اولیائش غایب شود غیبتی که بر عقیده به امامت او باقی نماند مگر کسی که خداوند قلبش را به ایمان امتحان کرده است جابر گوید: گفتم یا رسول الله آیا در غیبت او برای شیعیانش انتفاعی و بهره ای هست؟ فرمودند: آری قسم بع خدایی که مرا به نبوّت مبعوث فرمود به نور او استضائه و روشنی می کنند و به ولایت او در دوران غیبتش منتفع و بهره مند می شوند. مانند انتفاع مردم از خورشیدی که در پس ابر است ای جابر این سرّ مکنون خداوند و علم مخزون او است. آن را از غیر اهلش بپوشان جابر بن یزید گوید: جابر بن عبدالله انصاری بر امام سجّاد (علیه السّلام) وارد شد و هنگامی که با او مشغول گفت گو بود ناگهان امام باقر (علیه السّلام) با گیسوان آراسته از نزد نِساء آن حضرت بیرون آمد در حالی که پسر بچّه ای بیش نبود چون جابر او را شناخت لرزه بر اندامش افتاد و مو بر تنش راست شد و اندکی بدو نگریست. سپس گفت: ای پسر پیش بیا و او پیش آمد سپس گفت: برو و او رفت جابر گفت: به خدای کعبه سوگند که شمائل رسول الله (صلّی الله علیه وآله) را دارا است. سپس برخاست و نزدیک وی رفت و گفت:

ای پسر نامت چیست؟ فرمود: محمّد پرسید : فرزند که هستی؟ پس تو همان باقری؟ فرمود:آری. سپس آن حضرت گفت: آن چه را که رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) به تو سپرده است به من برسان جابر گفت: ای مولای من رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) به من بشارت دادند که زنده می مانم تا شما را ملاقات کنم و به من فرمودند: آنگاه که او را ملاقات کردی سلام مرا بدو برسان پس ای مولای من رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) به شما سلام رسانیدند امام باقر (علیه السّلام) فرمودند: تا آسمان و زمین برپاست بر رسول خدا (صلّی الله علیه وآله)

سلام باد و بر تو ای جابر که آن سلام را رسانیدی سلام باد و بعد از آن جابر به نزد حضرتش رفت و آمد می کرد و از او می آموخت یک روز امام باقر (علیه السّلام) از وی چیزی پرسید جابر گفت: به خدا سوگند که من خود را در نهی رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) داخل نمی کنم که او به من خبر داده است که شما ائمه ی هدای (علیهم السّلام) از اهل بیت او بعد از او می باشید در کوچکی حکیم ترین مردم و در بزرگی علیم ترین آن هائید و فرمودند: به ایشان چیزی تعلیم ندهید که آن ها اعلم از شما هستند.

امام باقر (علیه السّلام) فرمود: جدّم رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) راست و درست فرموده است و من در آن چه که پرسیدم از تو داناترم حکمت را در کودکی به ما داده اند.

و همه ی آن ها از فضل و رحمت خداوند بر ما اهل البیت است. (1)

ص: 17

4- عبدالرّحمن بن سَمُره گوید: رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) فرمود: کسانی که در دین خدا، مُجادله و ستیز می کنند بر زبان هفتاد پیامبر لعنت شده اند و کسی که در آیات خدا مجادله کند کافر شده است خدای تعالی فرمود: مَا یجَادِلُ فِی آیاتِ اللَّهِ إِلاَّ الَّذِینَ کَفَرُوا فَلاَ یغْرُرْکَ تَقَلُّبُهُمْ فِی الْبِلاَدِ (آیه ی 4 سوره مؤمن)

تنها گروه کافران در آیات الهی مجادله کنند و گردش آن ها در شهرها تو را نفریبد و کسی که قرآن را به رأی خود تفسیر کند بر خدا دروغ بسته است و هر کس بدون داشتن علم و آگاهی فتوا دهد ملائکه ی آسمان ها و زمین او را لعنت می کنند و هر بدعتی گمراهی است و هر ضلالتی به آتشی ختم می شود. عبدالرّحمن بن سَمُره گوید: گفتم ای رسول خدا راه نجات را به من بنما فرمود: ای سَمُره هر گاه هواهای نفسانی مختلف شد و آراء و عقاید متفرّق گردید بر تو باد که علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) باشی که او امام امّت و خلیفه ی من بر ایش ان است و او فاروقی که به واسطه ی او بین حقّ و باطل تمیز می دهند هر کس از او بپرسید پاسخش را دهد و کسی از او هدایت جوید هدایتش فرماید و کسی که خواستار حقّ باشد آن را نزد او می یابد و کسی که هدایت را بجوید نزد او بدان خواهد رسید و هر که بدو پناه برد ایمنش سازد و هر کس دامن او را گیرد نجاتش دهد و هر که از او پیروی کند هدایتش کند . ای پسر سَمُره هر که با او موافقت کند و او را دوست بدارد سالم خواهد بود و هر که با او مخالفت کرده و دشمنی ورزد هلاک خواهد شد. ای پسر سَمُره علیّ از من است و روح او از روح من و طینت او از طینت من است و او برادر من است و من برادر اویم و او شوهر

دخترم فاطمه سیّده ی بانوان عالم از اوّلین و آخرین است [صلوات الله و سلام علیها و دو امام امتّم و دو سیّد جوانان بهشت حسن و حسین و 9 تن از ائمه از فرزندان حسین [صلوات الله و سلام علیهم] هستند و نُهمین آن ها قائم امّت من است [صلوات الله و سلامه علیه] که زمین را پر از عدل و داد نماید. همچنانکه پر از ظلم و جور شده باشد. (1)

5- عبدالله بن عباس از رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) روایت کند که فرمودند: خدای تعالی بر زمین نگاهی افکند و مرا از میان آن ها برگزید و پیامبر گردانید. سپس دوّم بار نظر افکند و علیّ را برگزید و پیامبر گردانید سپس به من فرمان داد که او را برادر ولیّ و وصیّ و خلیفه ی خود سازم. پس علیّ از من است و من از علیّ و او شوهر دخترم فاطمه و پدر دو سبط حسن و حسین است و بدانید که خدای تعالی مرا و یشان را حجّت های بر بندگانش قرار داده است و از فرزندان حسین امامانی را قرار داده است که به امر من قیام کنند و وصیّت مرا نگه دارند و نُهمین آن ها قائم (علیه السّلام) اهل بیتم و مهدی امّتم است که در شمایل و اقوال و افعال شبیه ترین مردم به من است. او پس از غیبتی طولانی و حیرتی گمراه کننده ظهور کند و دین خدای تعالی را چیره گرداند و به یاری خدا و نصرت کلائکه ی خدا مؤیّد باشد. زمین را از عدل و داد آکنده و پر سازد همان گونه که پر از ظلم و جور شده باشد. (2)

6- امام صادق (علیه السّلام) از پدران بزرگوارشان از رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) و علیهم صلوات الله و سلامه اجمعین روایت کرده که فرمود: جبرئیل از رَبّ العِزّة جَلَّ جلاله برایم حدیث کرد که فرمود: هر کس بداند که هیچ معبودی جز من نیست و محمّد بنده و فرستاده ی من است و علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) جانشین من است و ائمه ای (علیهم السّلام) که از فرزندان او هستند حجّت های منند او را به رحمت خود به بهشت داخل می سازم و به عفو خود او را از آتش نجات می بخشم و همسایگی خود را برای او مباح و

ص: 18

جایز و حلال می گردانم و کرامتم را بر او واجب می گردانم و نعمتم را بر او تمام ساخته و او را از خاصّان و خالصان خود قرار می دهم اگر مرا ندا کند و به او لبّیک می گویم و اگر مرا بخواند اجابتش می نمایم و اگر از من درخواست کند به او می بخشم و اگر خاموش باشد به او اقتدا می کنم و اگر بد کند به او رحمت می آورم و اگر از من فرار کند او را می خوانم و اگر بازگردد او را می پذیرم و اگر در خانه ام بکوبد آن را می گشایم و هر کس گواهی ندهد که من معبود یکتا هستم یا بِدان شهادت دهد امّا گواهی ندهد که محمّد (صلّی الله علیه وآله) بنده و رسول من است یا بدان شهادت دهد امّا گواهی ندهد که علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) جانشین من است یا بدان شهادت دهد امّا گواهی ندهد که امامان از فرزندان او حجّت های من هستند به تحقیق که چنین شخصی نعمت مرا انکار کرده و عظمت مرا کوچک شمرده و به آیات و کتاب های من، کافر شده است. و اگر قصد مرا کند

محجوبش می کنم و اگر از من درخواست کند محرومش سازم و اگر مرا ندا کند ندایش را نمی شنوم و اگر مرا بخواند دعایش را استجابت نمی سازم و اگر به من امید بندد ناامیدش می گردانم و این جزای او از جانب من است و من هرگز به بندگانم ستم نمی کنم.

آن گاه جابر بن عبدالله امصاریّ از جا برخاست و گفت: ای رسول خدا ائمّه ی [ هدی صلوات الله علیهم] از فرزندان علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) چه کسانی اند؟ فرمود: حسن و حسین. سیّد جوانان بهشت سپس سیّد العابدین در زمانش علیّ بن الحسین سپس محمّد بن علیّ الباقر و تو ای جابر او را درک می کنی و آن گاه که او را دیدی، سلام مرا بدو بررسان سپس جعفربن محّمد الصادق سپس موسی بن جعفر الکاظم سپس علیّ بن موسی الرضا، سپس محمّد بن علیّ التّقیّ سپس علیّ بن محمد النّقی ، سپس حسن بن علیّ الزّکّی سپس فرزند او، قائم به حقّ ، مهدیّ امّتم، کسی که او زمین را پر از عدل و داد نماید همان گونه که پر از جور و ظلم شده باشد. ای جابر آنان جانشینان و اوصیاء و اولاد و عترت من هستند کسی که ایشان را اطاعت کند مرا اطاعت کرده است و کسی که از آنان سرپیچی کند، مرا سرپیچی کرده است و کسی که ایشان را یا یکی از آنان را انکار کند مرا انکار کرده است به واسطه ی ایشان است که خداوند آسمان را نگاه داشته که بر زمین نیفتد مگر به اذن او و به سبب ایشان است که خداوند زمین را حفظ کرده که اهلش را نلرزاند.(1)

7- عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السّلام) عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ (علیهم السّلام) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله الْأَئِمَّةُ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ فَهُمْ خُلَفَائِی وَ أَوْصِیائِی وَ أَوْلِیائِی وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَی أُمَّتِی بَعْدِی الْمُقِرُّ بِهِمْ مُؤْمِنٌ وَ الْمُنْکرُ لَهُمْ کافرٌ (2)

امام صادق (علیه السّلام) از پدرانش از رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) [ و علیهم اجمعین] روایت می کند که فرمود: پس از من دوازده امامنند که اوّل آن ها علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) و آخر ایشان قائم (علیه السّلام) است

آنان جانشینان و اوصیاء و اولیای من و حجّت های الهی بر امّتم پس از من می باشند کسی که مُقرّ به ایشان باشد

مؤمن است و کسی که منکر ایشان باشد، کافر است.

8- امام هشتم (علیه السّلام) از پدران بزرگوارش از قول رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) روایت کرده است که فرمود: من سیّد هر آن کسی ام که خدای عزّوجّل آفریده است و من بهتر از جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و حمله ی عرشی و همه ی ملائکه ی مقرّبین وانبیاء

ص: 19

مرسلینم من صاحب شفاعة و حوض شریفم و من و علی دو پدر این امّت هستیم هر کس ما را بشناسد خدای عزّوجلّ را شناخته و هر کس ما ر ا منکر باشد خدای عزّوجلّ را منکر است. از علی (علیه السّلام) است دو سبط این امّت و دو سیّد جوانان اهل بهشت، حسن و حسین و از اولاد حسین نُه (9) نفرند که طاعتشات طاعت من است و خلاف با آن ها – خلاف با امت من است نُهمین آن ها قائم (علیه السّلام) ایشان است و مهدی ایشان.(1)

9 – عبدالله بن عباس گوید: رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) فرمود: به راستی که خلفای من و اوصیای من و حجج خدا (حجت ها) بر خلق بعد از من دوازده نفرند. اوّلشان برادر من است و آخرشان پسرم. عرض شد یا رسول الله برادرت کیست؟ فرمود: علی بن ابی طالب (علیه السّلام) عرض شد: پسرت کیست؟ فرمود: مهدی ان که زمین را پر از عدل و داد کند چنانچه پر از جور و ظلم شده سوگند به آن که مرا به حق بشیر مبعوث کرده است اگر نماند از دنیا مگر یک روز هر آینه خداوند این روز را طولانی کند تا آنکه فرزندم مهدیّ ظهور کند و روح الله عیسی بن مریم فرود اید از آسمان و پشت سرش نماز بخواند و زمین به نورش روشن گردد و حکومتش به مشرق و مغرب برسد. (2)

10- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله الْمَهْدِی مِنْ وُلْدِی اسْمُهُ اسْمِی وَ کُنْیتُهُ کُنْیتِی أَشْبَهُ النَّاسِ بِی خَلْقاً وَ خُلْقاً تَکُونُ بِهِ غَیبَةٌ وَ حَیرَةٌ تَضِلُّ فِیهَا الْأُمَمُ ثُمَّ یقْبِلُ کَالشِّهَابِ الثَّاقِبِ یمْلَؤُهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً

جابربن عبدالله انصار می گوید: رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) فرمود: فرزندم مهدی نامش نام من است و کنیه اش کنیه من اشبه و شبیه تربت مردم به من است در خلقت و اخلاق یک غیبتی دارد یک سرگردانی درباره اش پیش آید که امّت ما در آن گمراه شوند سپس چون شهاب ثاقب و ستاره درخشان پیش آید و زمین را پر از عدل و داد کند چنان چه پر از جور و ظلم شده باشد. (3)

11- عن ابی جعفر (علیه السّلام) قال: قال رسول الله (صلّی الله علیه وآله) : طوُبی لِمَن اَدرَکَ قائِم اَهلِ بَیتی وَ هُوَ یَأتَمَّ بِهِ فی غَیبِتِهِ قَبلَ قِیامِهِ وَ یَتَوَّلی اَولیاءَهُ و یُعادی اَعداءَهُ ذلِکَ مَن رُفَقائی و ذَوی مَوَدَّتی وَ اَکرِمِ اُمَّتی عَلَیَّ یَومَ القِیامَهِ:

امام پنجم (علیه السّلام) فرمود رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) فرمود: خوشا به حال کسی که قائم اهل بیتم را درک کند و در غیبت او پیش از ظهور به امامت او معتقد باشد با دوستانش دوست باشد و دشمنانش دشمن او در روز قیامت از رُفقای من طرف دوستی من و اکرام امت من است. (4)

امام ششم (علیه السّلام) فرمود: رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) فرمود: خوشا به حال کسی که قائم (علیه السّلام) اهل بیتم را درک کند و پیش از ظهورش پیرو او بوده و به امامت او و ائمه ی هدایت گر پیش از او معتقد بوده و از دشمنانش بیزار بوده آنان رفیقان من و گرامی ترین امت منند. (5)

12- قال رسول الله (صلّی الله علیه وآله) : اَفْضَلُ العِبادَة اِنْتظارُ الفَرَجِ (6) رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) فرمودند: بهترین عبادت انتظار فرج است.

ص: 20

13- سعید بن جبیر از ابن عباس روایت کرده است که رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) فرمود: به راستی که علی بن ابی طالب (علیه السّلام) امام امت و خلیفه ی من است بر آن ها بعد از من و از فرزندان او است. همان قائم (علیه السّلام) و منتظری که خدا با او زمین را پر از عدل و داد کند، چنانچه پر از جور و ظلم شده است. سوگند بدان کسی که مرا به راستی بشیر و نذیر مبعوث کرده است. کسانی که در دوران غیبتش بر عقیده به امامتش ثابت قدم بمانند و به پایند. از کبریت احمر کمیاب ترند. جابربن عبدالله انصاری برخاست و عرض کرد: یا رسول الله برای فرزند قائمت غیبت است؟

فرمود: آری به پروردگارم. تا آنان که گرویدند امتحان شوند و مورد آزمایش قرار گیرند [ورزیده شوند]

و کافرین محو گردند ای جابر این یکی از کارهای مهّم خداوند است و یکی از اسرار او است که از بندگان خود پنهان داشته مبادا در آن شک کنی که شک در کار خدای عزّوجلّ کفر است. (1)

14- امام حسین (علیه السّلام) از پدر بزرگوارش امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه السّلام) روایت کرده که به ایشان فرمود: نهمین فرزندت ای حسین همان قائم بحقّ و مظهر دین است و باسط عدل ، امام حسین (علیه السّلام) می فرماید: یا امیرالمؤمنین این امر خواهد بود؟ فرمود: آری به حقّ آن که محمد (صلّی الله علیه وآله) را به نبوّت مبعوث کرده وبر جمیع خلق برگزیده ولی بعد از غیبت و حیرتی و سرگردانی و ثابت نماند در آن غیبت بردنیش مگر مخلصانی که روح یقین را دریافته اند آن کسانی که خدای عزّوجلّ پیمان ولایت ما را از آن ها گرفته و ایمان در دلشان نوشته شده و آن ها را بر وحی از جانب خود کمک کرده است.(2)

15- ابونضره گوید: وقتی امام باقر محتضر شد فرزندش امام صادق (علیه السّلام) را خواند و بدو وصیّتی کرد. آنگاه برادرش زید بن علیّ بن الحسین به او گفت: اگر تمثال حسن و حسین را درباره ی خودت و من تصویر می کردی، امیدوار بودم که منکری را مرتکب نشوی، امام باقر (علیه السّلام) فرمود: ای ابوالحسن، امانات به تمثال نیست و عهد و پیمان ما به تصویر و تمثیل نیست، بلکه آن ها اموری اند که بر حجّت های الهی سبقت دارد.

سپس جابربن عبداله را خواند و به او فرمود:

ای جابر، آن چه را که در آن صحیفه دیدی برای ما بازگو کن. جابر گفت: ای ابا جعفر، به روی چشم بر مولای خود فاطمه ی زهرا سلام الله علیها وارد شدم تا ولادت حسین (علیه السّلام)

را تهنیت گویم که بناگاه صحیفه ای در دست آن حضرت دیدم که از درّه ی بیضا بود. گفتم: ای سرور زنان، این صحیفه ای که در دست شما می بینم چیست؟ فرمود: اسامی ائمّه ای از فرزندان من در آن است گفتم: آن را به من بدهید تا در آن بنگرم. فرمود: ای جابر اگر عنه نبود چنین می کردم ولی نهی شده است که جز پیامبر و یا وصیّ پیامبر و یا اهل بیت پیامبر به آن دست نزند ولی به تو اجازه داده می شود که از رویش، آن را بنگری و بدانی جابر گوید: آن را خواندم و در آن نوشته بود : القاسم محمّد بن عبدالله المصطفی (صلّی الله علیه وآله) مادرش آمنه بنت وهب ابوالحسن علیّ بن ابی طالب المرتضی (علیه السّلام) مادرش فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبدمناف:

ابومحمّد حسین بن علیّ البِّر و ابوعبدالله حسین بن علیّ التّقی و مادر هر دو فاطمه بنت محمّد (صلّی الله علیه وآله) اَبومحمّد علیّ بن حسین عدل و مادرش شهربانو دختر یزدگرد [یزدجِرد] بن شاهنشاه اَبوجعفر محمّد بن علیٍّ الباقر ، مادرش امّ عبدالله بنت حسن بن علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) ابوعبدالله جعفربن محمّدٍ الصّادق مادرش اُم فَروَه بنت قاسم بن محّمد بن ابی بکر ابوابراهیم موسی

ص:21

بن جعفر الثِّقَة مادرش جاریه ای به نام اُمّ حمیده ابوالحسن علیّ بن موسی الرّضا مادرش جاریه ای به نام نجمه اوبجعفر محمّد بن علیّ الزّکی مادرش جاریه ای به نام خیزران ابوالحسن علیّ بن محمّد الامین مادرش جاریه ای به نام سوسن ابومحمّد حسن بن علیّ الرّفیق مادرش جاریه ای به نام سمانه و کنیه اش امّ الحسن ابالقاسم محمّد بن حسن القائم و او حجّت خدا بر خلقش می باشد مادرش جاریه ای به نام نرگس [نرجس] صلوات الله علیهم اجمعین (1)

16- عبدالعظیم حسنّی از امام جواد (علیه السّلام) از آباء بزرگوارشان از امیرالمؤمنین (علیه السّلام) حدیث روایت می کند که برای قائم ما غیبتی است که مدّتش طولانی است. گویا شیعه را در دوران غیبت او می بینم که جولان می دهد مانند جولان چهارپایان چراگاه را می جویند امّا آن ار نمی یابند بدانید هر که در آن دوران در دینش استوار باشد و قلبش به واسطه ی طولانی غیبت امامش سخت نشود او در روز قیامت هم درجه ی من است. سپس فرمود: هنگامی که قائم ما قیام کند بیعت احدی بر گردنش نیست و به این دلیل است که ولادتش پنهان است و شخص او غایب می شود. (2)

17- ابوبصیر از امام صادق (علیه السّلام) روایت می کند که فرمودند: پدرم به جابر بن عبدالله انصاری فرمود: نیازی به تو دارم چه وقت بر تو آسان است تا با تو خلوت کنم و آن را از تو درخواست نمایم. جابر گفت: هر وقت شما بخواهید امام باقر (علیه السّلام) با او وعده گذاشت و گفت: ای جابر، آن لوحی که در دست مادرم فاطمه ی زهراء دختر رسول الله صلی الله علیهما دیدی چه بود؟ (3)

و مادرم درباره ی آن چه در آن نوشته بود چه فرمود؟ جابر گفت: خدا را گواه می گیرم که در زمان رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) برای تهنیت ولادت امام حسین (علیه السّلام) بر مادر گرامیتان فاطمه ی زهراء صلوات الله و سلام علیها وارد شدم و در دست آن بزرگوار لوح سبز رنگی را دیدم که پنداشتم از زمرّد است و در آن نوشته ای سفید و نورانی مانند نور آفتاب دیدم و گفتم: ای دختر رسول خدا پدر و مادرم فدای شما باد، این لوح چیست؟ فرمودند: این لوح را خدای تعالی به رسولش (صلّی الله علیه وآله) هدیه کرده است. و در آن اسم پدر و شوهر و دو فرزندم و اسامی اوصیایی از فرزندام ثبت است رسول خدا(صلّی الله علیه وآله) آن را به من عطا فرموده است. تا بدان مسرور گردم. جابر گوید: مادر بزرگوار شما آن را به من عطا فرمود و آن را خواندم و از روی آن استنساخ نمودم پدرم امام محمد باقر (علیه السّلام) فرمود: آیا می توانی آن را به من نشان بدهی؟ گفت: آری، و پدرم با او رفت تا به منزل جابر رسیدند و صحیفه ای از پوستی نازک نزد پدرم آورد. پدرم فرمود: ای جابر تو در کتاب بنگر تا من آن را برایت بخوانم.

جابر در کتابش نگریست و پدرم آن را برایش خواند و به خدا سوگند که حرفی اختلاف نداشت جابر گفت به خدا سوگند گواهی می دهم که در لوح چنین مکتوب بود:

بسم الله الرحمن الرحیم : این کتابی است از جانب خدای عزیز حکیم برای محمّد نور و سفیر و حجاب و دلیل او آن روح الامین از جانب ربَ العالمین فرو فرستاده است. ای محمّد اسم های مرا بزرگ شمار و نعمت های مرا شکرگزار و آلاء مرا انکار مکن. من خدای یکتا هستم که هیچ معبودی جز من نیست. شکننده ی جبّاران و نابودکننده ی متکبّران وخوارکننده ی

ص: 22

ستم گران و قاضی روز جزا من خدای یکتا هستم که هیچ معبودی جز من نیست هر که به غیر فضل من امیدوار باشد یا غیر از عدل من بترسد او را عذاب سختی کنم که هیچ یک از عالمیان را چنان عذابی نکرده باشم پس مرا بپرست و بر من توکّل نما. من هیچ پیامبری را مبعوث نکردم جز آن که وقتی ایّامی کامل و ندتش سپری شد برای او وصیّی قرار دادم و من تو را بر انبیا فضیلت دادم و وصّی تو را افضل اوصیاء ساختم و تو را به دو شبل و سبط پس از تو یعنی حسن و حسین (علیهما السّلام) گرامی داشتم حسن را پس از انقضاء ایّام پدرش معدن علم قرار دادم و حسین را خازن وحی خود ساختم و شهادت را به او کرامت کرده و سعادت را ختم کار او گردانیدم او افضل و ارفع شهداء است و کلمه ی تامّه ی من با اوست و حجّت بالغة من است. به واسطه ی عترت او ثواب می دهم و عقاب می کنم. اولین عترت او علیّ بن سیّد العابدین و زینت اولیای پیشین است و فرزند او که همنام جدّش محمود است یعنی محمّد که شکافنده ی علم من و معدن حکمتم می باشد و بعد از آن شک کنندگان در جعفر هلاک خواهند شد و کسی که او را ردّ کند مانند کسی است که مرا ردّ کند این قول حقّ من است که مقام جعفر را گرامی دارم و او را در میان دوستان و شیعیان و یارانش شاد سازم و بعد از او جوانش موسی را برگزیدم زیرا رشته ی وصیّت من منقطع نشود و حجتّم مخفی نگردد و اولیایم هرگز بدبخت نشوند هُشدار که هر کس یکی از آنان را انکار کند نعمتم را انکار کرده و هر که آیه ای از کتابم را تغییر دهد بر من افتراء بسته است و وای بر کسانی که هنگام انقضاء مدت بنده و دوست و برگزیده ام به موسی افتراء بسته و انکار کند که آن کسی که امام هشتم (علیه السّلام) را تکذیب کند همه ی اولیای مرا تکذیب کرده است علیّ ولیّ و ناصر من است کسی که انتقال و سنگینی نبوّت را به دوش او گذاردم و او را به قدرت و شوکت بیازمایم او را عفریت متکبّری خواهد کشت. و در شهری که ذوالقرنین بنده ی صالح من بناء کرده و در کنار بدترین خلق من مدفون خواهد شد و بر من فرض است که چشم او را به پسر و جانشین محمّد روشن سازم. او وارث علم و معدن و حکمت و موضع اسرار و حجّت من بر خلایق است. بهشت را جایگاه او ساختم و شفاعتش را درباره ی هفتاد تن از خویشانش که همگی مستوجب آتش بودند پذیرفتم و سعادت او را به واسطه ی فرزندش علیّ که ولیّ ناصر من است ختم می کنم او شاهد در میان خلقم و امین بر وَحْیَم می باشد. و از صُلب او داعی به دین و خازن علمم حسن را بیرون می آورم. سپس به خاطر رحمتی سر عالمیان سلسله ی اوصیاء را به وجود فرزندش تکمیل خواهم کرد که کمال موسی و بهاء عیسی و صبر ایّوب را داراست و دوستانم در زمان او خوار شده سرهای آنان را هدیه می دهند هم چنان که سرهای تِرک و دیلم را اهداء می کنند. آنان را می کشند و آتش می زنند و آنان خائف و مرعوب و ترسان باشند و زمین از خونشان رنگین شود و صدای فریاد و شیون از زنانشان برخیزد آنان دوستان حقیقی می باشند و به واسطه ی آن ها هر فتنه ی کور ظلمانی را برطرف سازم و زلزله ها را از بین ببرم و شدائد و اهوال را زایل نمایم و بارهای کران و زنجیرها را از آنان بردارم اینان کسانی هستند که صلوات و رحمت پروردگار بر آنان است و ایشان مهتدی واقعی هستند.

عبدالرّحمن بن سالم گوید: ابوبصیر گفته است: اگر در دوران زندگانیت شما همین حدیث را شنیده باشی برای تو کافی است پس ان را حفظ کن و از غیر اهلش پنهان دار.(1)

ص: 23

18- ابوسعید عَقیصا گوید: وقتی امام حسن مجتبی (علیه السّلام) با معاویه ملعون مصالحه کرد. مردم به نزد او آمدند و بعضی از آن ها امام (علیه السّلام) را به واسطه ی بیعتش مورد سرزنش قرار دادند. امام (علیه السّلام) فرمود: ای وای بر شما چه می دانید که چه کردم؟ به خدا سوگند این عمل برای شیعیانم از آن چه که آفتاب بر آن بتابد و غروب کند بهتر

است آیا نمی دانید که من امام مفترض الطّاعة هستم بر شما و نصّ رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) یکی از دو سروران جوانان بهشتم؟ گفتند: آری، فرمود: آیا می دانید که وقتی خضر (علیه السّلام) کشتی را سوراخ کرد و دیوار را به پاداشت و آن جوان را کشت این اعمال موجب خشم موسی بن عمران گردید. چون حکمت آن ها بر وی پوشیده بود؟ امّا آن اعمال نزد خدای تعالی عین حکمت و صواب بود؟ آیا می دانید که هیچ یک از ما ائمّه نیست جز آن که بیعت سرکش زمانش برگردن او است مگر قائمی که روح الله عیسی بن مریم پشت سر او نماز می خواند؟ خداوند ولادت او را مخفی می سازد و شخص او پنهان می شود. تا آن گاه که خروج کند- بیعت احدی بر گردن او نباشد. او نهمین از فرزندان برادرم حسین است. و فرزند سَرور کنیزان ،خداوند عُمر او را در دوران غیبتش طولانی می گرداند سپس با قدرت خود او را در صورت جوانی که کمتر از چهل سال دارد ظاهر می سازد تا بدانند که خداوند بر هر کاری توانا است. (1)

19-عَنْ عَبْداللّه بْن عُمر قال: سمعت الحسین بن علیٍّ (علیه السّلام) یقولُ: لَوْ لَمْ یبْقَ مِنَ الدُّنْیا إِلَّا یوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِکَ الْیوْمَ حَتَّی یخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلدیٖ فَیمْلَأَ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً کَذالِکَ سَمْعتُ رَسُول الله (صلّی الله علیه وآله) یَقول (2)

عبدالله بن عمر گوید: از حسین بن علی (علیه السّلام) شنیدم که می فرمود: اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد خداوند آن روز را به قدری طولانی فرماید تا آن که مردی از فرزندان من خروج نماید و زمین را از عدل و داد آکنده سازد. هم چنان که پر از ظلم و جور شده باشد. از رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) چنین شنیدم.

20- سعید بن جبیر گوید: امام زین العابدین (علیه السّلام) شنیدم که فرمود: در قائم ما (علیه السّلام) سنّت هایی از انبیاء وجود دارد سنّتی از پدرمان آدم (علیه السّلام) و سنّتی از نوح و سنّتی از ابراهیم و سنّتی از موسی و سنّتی از نوح و سنّتی از ابراهیم و سنّتی از موسی و سنّتی از عیسی و سنّتی از ایّوب و سنّتی از محمد صلوات الله علیهم اجمعین امّا از آدم و نوح طول عمر و از ابراهیم پنهانی ولادت و کناره گیری از مردم و امّا از موسی خوف و غیبت، و اما از عیسی اختلاف مردم درباره او و امّا از ایّوب: فَرَج پس از گرفتاری و امّا از محمّد (صلّی الله علیه وآله) خروج با شمشیر (3)

21- عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ: قَالَ: قَالَ عَلِی بْنُ الْحُسَینِ سَیدُ الْعَابِدِینَ (علیهما السّلام) : مَنْ ثَبَتَ عَلَی مُوَالاتِنَا [من بعضی النسخ علی ولایتنا] فِی غَیبَةِ قَائِمِنَا أَعْطَاهُ اللَّهُ عزّوجلّ أَجْرَ أَلْفِ شَهِیدٍ مِثْلَ شُهَدَاءِ بَدْرٍ و اُحُدٍ. (4)

عَمْرو بن ثابت گوید: امام زین العابدین (علیه السّلام) فرمود: کسی که در غیبت قائم ما بر موالات ما پایدا باشد. خدای تعالی اجر هزار شهید از شهدای بدر و اُحد را به وی عطا فرماید.

ص: 24

22- اُمّ هانی گوید: اما باقر (علیه السّلام) را ملاقات کردم و از تأویل این آیه ی شریفه پرسش نمودم فَلاَ أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ (15) الْجَوَارِ الْکُنَّسِ (16)(1)

«پس سوگند نیارم به فرو روندگان روندگان نهان شدگان» فرمود: امامی است که در زمان خود پس از منقضی شدن کسانی که او را می شناسند در سال 260 غایب می شود، سپس مانند شهاب نورانی در شبی ظلمانی پدیدار می گردد اگر او را دیدی چشمانت روشن باد. (2)

23- ابوبصیر از امام باقر (علیه السّلام) روایت کند که در تفسیر این کلام، خدای تعالی « قُلْ أَ رَأَیتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یأْتِیکُمْ بِمَاءٍ مَعِینٍ» (3)

«آیا دیدید اگر بام داد آب شما فرو رفت و ناپدید شد کیست که آب نمایانی برای پدید آورد» فرمود: این آیه درباره ی امام قائم (علیه السّلام) نازل شده است. می فرماید: اگر امامتان از شما غایب شود و ندانید که او کجاست چه کسی امام ظاهر برای شما خواهد آورد؟ تا اَخبار آسمان و زمین و حلال و حرام خدای تعالی را برای شما بیاورد. سپس فرمود: به خدا سوگند تأویل این آیه هنوز نیامده است و ناگزیر باید بیاید. (4)

ابوبصیر گوید: از امام باقر (علیه السّلام) شنیدم که می فرمود: در صاحب این امر ( امام زمان (علیه السّلام)) چهار سنّت از چهار پیامبر وجود دارد، سنّتی از موسی و سنّتی از عیسی و سنّتی از یوسف و سنّتی از محمد صلوات الله علیهم و امّا سنّتی از عیسی (علیه السّلام) آن است که می گویند مُرده ولی نمرده است

و امّا از محمّد (صلّی الله علیه وآله) شمشیر است. (5)

24- محمّد بن مسلم گوید: بر امام باقر (علیه السّلام) وارد شدم و می خواستم از قائم آل محمد (علیهم السّلام) پرسش کنم. امام باقر (علیه السّلام) پیش از آن که سؤال کنم، فرمود: ای محمّد بن مسلم در قائم آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین شباهتی با پنج تن از اَنبیاء وجود دارد: یونس بن متی و یوسف بن یعقوب و موسی و عیسی و محمّد صلوات علیهم.

اما شباهت او با یونس بن متی آن است که وقتی پس از غیبت خود باز می گردد در حالی که جوان است اما شباهت او با یوسف بن یعقوب آن است که از خاصّ و عام غایب می شود و از برادرش نیز مخفی است. و امر او بر پدرش هم پوشیده است با وجود آن که مسافت بین او و بین پدرش و خاندان و شیعیانش کم بود. اما شباهت او با موسی دوام خوف و بی یاوری می بیند تا آن که خدای تعالی اذن ظهور می دهد و او را بر دشمنانش نصرت و تائید فرماید اما شباهت او با عیسی (علیه السّلام) اختلافی است که درباره ی وی صورت می گیرد تا به غایتی گروهی می گویند: متولد نشده است و گروهی گویند: فوت کرده است و گروهی گویند: کشته شده و به صلیب آویخته شده است و امّا شباهت او با جدّش محّمد مصطفی (صلّی الله علیه وآله) خروج او با شمشیر است و این که او دشمنان خدا و رسولش را و جبّارین و طواغیت ( طاغوت ها ) را خواهد کشت و او با شمشیر و رُعب یاری می شود

ص: 25

و هیچ پرچمی از او باز نگردد و از علامات قیام او: خروج سفیانی از شام و خروج یمانی از یمن و صحیه ی آسمانی در ماه رمضان و ندای آسمانی است که منادی او را به نام خودش و نام پدرش می خواند. (1)

25- محمّد بن مسلم می گوید: از امام باقر (صلّی الله علیه وآله)

شنیدم که می فرمود: قائم ما (صلّی الله علیه وآله) منصور به رُعب است. (2)

و مؤید به نصر زمین برای او در نَوَردیده شود (3) و گنج های خود را زمین ظاهر سازد برای آن بزرگوار سلطنتش شرق و غرب عالم را فرا گیرد و خدای تعالی به واسطه ی او ،دینش را بر همه ی ادیان چیره گرداند گرچه مشرکان را ناخوش اید جز در زمین ویرانه ای نماند. جز ان که آباد گردد و روح الله عیسی بن مریم علیهما السلام فرود آید و پشت سر او نماز گذارد. راوی گوید: عرض کردم: باین رسول الله قائم (صلّی الله علیه وآله) شما کی خروج می کند؟

فرمود: آن گاه که 1- مردان به زنان تشبّه پیدا کنند و مثل زنان گردند. 2- و زنان به مردام شبیه گردند و 3- و مردان به مردان اکتفاء کنند (العیاذ بالله) و 4- زنان به زنان و 5- صاحبان فروج- یعنی زنان بر زین ها سوار شوند. و 6- شهادت های دروغ پذیرفته شود 7- شهادت های عدول و درست و به حقّ مردود گردد. 8- و مردم خون ریزی کنند 9- ارتکاب زنا گردند 10- رباخواری را سبک شمارند. 11- و از اشرار به خاطر زبانشان پرهیز کنند 12- و سفیانی از شام خروج کند 13- و یمانی از یمن 14- و در بببدار خُسوفی واقع(4) شود [ که لشکر سُفیانی در زمین فرو روند] 15- و جوانی از آل محمد صلوات الله علیهم که نامش محمّد بن حسن یا نفس زکیّه است بین رکن و مقام کشته شود. 16- و صحیه ای از آ سمان [صدای جبرئیل] بیاید و بگوید حقّ با او و شیعیان او می باشد. در این هنگام است که قائم ما خروج کند. و چون ظهور نماید به خانه ی کعبه تکیه زند و 313 نفر مرد به گِرد او اجتماعی کنند و اوّلین سخن او این است که این آیه را می خواند.

«بَقِیةُ اللَّهِ خَیرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ » آیه ی 86 هود

سپس می گوید: منم بقیة الله در زمین و منم خلیفه ی خداوند و حجّت او بر شما و هر درود فرستنده ای به او چنین سلام می کند: السّلام عَلَیْکَ یا بَقیَّةَ اللّهَ فیٖ اَرْضِهِ و چون برای بیعت ده هزار نفر مرد به گِرد او اجتماع کنند خروج خواهد کرد و در زمین هیچ معبودی جز اللّه تعالی نباشد و در صنم و ثن و بت و غیره. آتش می افتد و همه بسوزند و آن پس از غیبتی طولانی است تا خدا بداند [خداوند می داند و بر همه چیز آگاه است] چه کسی در دوران غیبت او از او اطاعت کرده و به او ایمان می آورد. (5)

26- ابو ایّوب محزومی گوید: امام محمّد باقر (علیه السّلام) سیر دوازده تن خلفایِ راشدین صلوات الله علیهم را ذکر فرمود و چون به آخرین آن ها رسید فرمود: دوازدهم نفر آن ها کسی است که عیسی بن مریم علیهما السلام پشت سر او نماز گذارد و بر توست که ملازم سنّت او و قران کریم باشی.(6)

ص: 26

27- عبدالعظیم حسنّی گوید: بر مولای خود امام هادی (علیه السّلام)وارد شدم، چون مرا دید فرمود: مرحبا بر تو ای ابوالقاسم تو دوست حقیقی ما هستی گوید: گفتم ای فرزند ر سول خدا می خواهم دین خود را بر شما عرضه بدارم(1)

اگر پسندیده بود بر آن استوار باشم تا آن که خدای تعالی را ملاقات کنم. فرمود: ای ابوالقاسم بازگو گفتم: من معتقدم که خدای تعالی واحد است و چیزی مانند او نیست و از دو حدّ خارج است. حدّ ابطال و تعطیل [ یعنی نبودن خدا] بلکه خدای قادر و متعال وجود دارد. اِبطال و تعطیل نیست و همه مخلوقات را او خلق کرده به غیر او هر چه هست، مخلوق و موجود است.

و حدّ تشبیه(2) و این که او جسم و صورت و عَرَض و جوهر نیست بلکه او پدید آورنده ی اجسام و تصویر کننده ی صورت ها و آفریننده ی اعراض (3) و جواهر (4) و ربّ و مالک و جاعل و پدید آورنده ی هر چیزی است و این که محمّد صلوات الله و سلامه علیه بنده و رسول او است. خاتم پیامبران است و پس از او تا روز قیامت پیامبری نخواهد آمد.

و آئین او ختم کننده ی آئین هاست و پس از او تا روز قیامت آئینی نخواهد بود:

و من معتقدم که پس از او امام و خلیفه و ولیّ امر امیرالمؤمنین علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) است سپس حسن و بعد حسین (علیهما السّلام) و بعد علیّ الحسین و بعد محمّد بن علیّ و بعد جعفر بن محمّد و بعد موسی بن جعفر و بعد علیّ بن موسی و بعد محمّد بن علیّ و بعد تو می باشی (علیهم السّلام) ای مولای من امام هادی (علیه السّلام)

فرمود: و پس از من فرزندم حسن عسکری (علیه السّلام) و مردم با جانشین او چگونه باشند؟ گفتم: ای مولای من آن چگونه است؟ و مردم با جانشین او چگونه باشند؟

فرمود: زیرا شخص او را نمی بینند و ذکر نام او روا نباشد تا آن که قیام کند و زمین را پر از عدل و داد نماید هم چنان که پر از ظلم و جور شده باشد. گوید: گفتم: اقرار می کنم و معتقدم دوست آنان دوست خدا و دشمن ایشان دشمن خدا و طاعت ایشان طاعت خدا و معصیت ایشان معصیت خداست و معتقدم که معراج و معصیت ایشان معصیت خداست و معتقدم که

معراج حقّ است و سؤال قبر حقّ است و حجّت و نار حق است و صراط و میزان حقّ است و قیامت می آید و شکّی در آن نیست و خدای تعالی اصحاب قبور را مبعوث می فرماید و معتقدم که فرایض واجبه بعد از ولایت نماز و زکات و روزه و حجّ و جهاد و امر به معروف و نهی از منکر است.

امام هادی (علیه السّلام) فرمود: ای ابا القاسم به خدا سوگند این دین خدا است که آن را برای بندگانش پسندیده است پس بر آن ثابت باش خداوند تو را به قول و گفتار ثابت و راسخ در حیات دنیا و آخرت استوار بدارد. (5)

28- احمد بن اسحاق گوید: بر امام حسن عسگری (علیه السّلام) وارد شدم و می خواستم از جانشین پس از وی پرسش کنم آن امام بزرگوار آغاز سخن کرد و فرمود: ای احمد بن اسحاق خدای نهالی از زمان آدم (علیه السّلام) زمین را خالی از حجّت نگذاشته است و تا روز قیامت نیز خالی از حجّت نخواهد گذاشت به واسطه ی او است که بلاء را از اهل زمین دفع می کند و به خاطر اوست که باران می فرستد و برکات زمین را بیرون می آورد.

ص: 27

گوید گفتم: ای فرزند رسول خدا امام و جانشین پس از شما کیست؟ حضرت شتابان برخاست و داخل خانه شد و سپس برگشت در حالی که بر شانه اش کودکی سه ساله بود که صورتش مانند قمر و ماه سب چهارده می درخشید فرمود: ای احمد بن اسحاق اگر نزد خدای تعالی و حجّت های او گرامی نبودی این فرزندم را به تو نشان نمی دادم او همنام و هم کنیه ی رسول الله (صلّی الله علیه وآله) است و کسی که زمین را پر از عدل می کند هم چنان که پر از ظلم و جور شده باشد ای احمد بن اسحاق، مَثَل او در این امّت مَثَل خضر و ذوالقرنین است او غیبتی طولانی خواهد داشت که هیچ کس در آن نجات نمی یابد مگر کسی که خدای تعالی او را در اعتقاد به امامت ثابت بدارد و در دعاء به تعجیل فَرَج موفق سازد.

احمد بن اسحاق گوید: گفتم: ای مولای من آیا نشانه ای هست که قلبم بدان مطمئن شود؟ آن کودک با برکت به زبان عربی فصیح به سخن درآمد و فرمود: اَنَا بَقیَّةُ اللّه فیٖ اَرْضِهِ وَ المنُنْتقِمُ مِنْ اَعْدائِهِ ای احمد بن اسحاق پس از مشاهده جستجوی نشانه مکن.

احمد بن اسحاق گوید: من شاد و خرّم بیرون آمدم و فردای آن روز به نزد امام حسن عسکری سلام الله علیه بازگشتم و گفتم: ای فرزند ر سول خدا شادی من به واسطه ی منّتی که بر من نهادید بسیار است بفرمایید: آن سنّتی که از خضر و ذوالقرنین دارد چیست؟ فرمود: ای احمد ، غیبت طولانی گفتم: ای فرزند رسول خدا آیا غیبت او به طول خواهد انجامید؟ فرمود: به خدا سوگند چنین ا ست تا به غایتی که اکثر معتقدین به او بازگردند و باقی نماند مگر کسی که خدای تعالی عهد و پیمان ولایت ما را از او گرفته و ایمان را در دلش نگاشته و با روحی از جانب خود مؤیّد کرده باشد. ای احمد بن اسحاق این امری است از امر الهی و سرّی است از سرّ پروردگار و غیبتی از غیبت خدای منّان آن چه به تو عطا کردم بگیر و پنهان کن و از شاکرین باش تا فردا [قیامت] با ما در علّیّن باشی.(1)

29- حسین بن سعد کاتب گفت که: حضرت امام حسن بن علی عسکری (علیه السّلام) فرمود که: بنی امیّه و بنی عبّاس شمشیرهای خود را بر ما گذاشتند به دو علت اول اینکه می دانستند که ایشان را در امر خلافت حقّی نیست و می ترسیدند از آنکه ما دعوای خلافت کنیم و خلافت در جای خود قرار گیرد دوّم: آن که از اخبار متواتره واقف شده بودند که زوال مُلک جبّاران و ظالمان بر درست قائم ما (علیه السّلام) خواهد بود. و شک نداشتند در ان که ایشان از جبّاران و ظالمانند پس کوشش کردند در کشتن اهل بیت رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) و نیست و نابود گردانیدن نسل آن حضرت از روی طمعی که ایشان را به وصول به منع تولد حضرت قائم (علیه السّلام) با کشتن آن حضرت « یعنی مبالغه در کشتن اهل بیت رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) می نمودند به امید آن که شاید آن حضرت به وجود نیاید یا اگر به وجود آمده باشد. کشته شود تا مُلک و پادشاهی از دست ایشان بدر نرود» پس اِبا و امتناع نمود خدای تعالی که کشف اَمر آن حضرت نماید. از برای یکی از آن ظالمان اِلّا آن که تمام می گرداند حق تعالی نور خود را و اگرچه خوش نمی دارند مشرکان (2)

(سورۀ توبه، آیه ی 32، و سوره ی صف، آیه ی 8)

و مؤید این حدیث است آن چه شیخ طوسی و شیخ طبرسی و شیخ راوندی و جمع کثیری از غیر ایشان نقل کرده از رشیق مادرائی که خلاصه ی مضمونش بنابر آن چه بعضی ها ذکر کرده اند این است. رشیق گوید: معتضد خلیفه مرا امر کرد با دو

ص: 28

نفر دیگر که هر یک بر اسبی سوار شویم و زود به سامره برویم و غافلاً به خانه حسن بن علی رویم. [یعنی: امام حسن عسکری (علیه السّلام) ] و هر که را در آن خانه بیابیم سرش به نزد خلیفه حاضر سازیم و ما به تعجیل تمام رفتیم در و بام را احاطه کردیم و در آن خانه کسی را نیافتیم و پرده ای دیدیم بر دری آویخته پرده را برداشته داخل حجره شدیم و آن حجره بود پر عرض و طول و پر از آب چنان که گویا دریائی است ذخّار در آن حجره و حصیری بر روی آب پهن کرده بودند و شخصی بر روی آن حصیر در نماز بود. و به ما اصلاً التفات نفرمود یکی از آن دو رفیق من که او را احمد بن عبدالله می گفتند پا در آب گذاشت که خود را به او برساند در آب غرق شد و اضطراب بی حدّی به ظهور رسانید پس دست او را گرفته و از آبش بیرون کشیدیم ساعتی بیهوش بود رفیق دیگر مغرور به آن که شناور است در آن اب درآمد به هلاکت مُشرف شده بود که بیرونش اوردیم آنگاه من فریاد برآوردم که: معذرت از خدا و از شما می خواهم به خدا قسم من به خبر بودم و چون بر کیفیّت حال مطلع شدم الحال به خدا توبه و بازگشت نمودم و از آن چه در خاطر داشتم نالم و پشیمانم. التفاتی به ما مطلقاً نکرد. پس به نزد رفتیم و حکایت را نقل کردیم معتضد سفارش نمود که این قضیه را پنهان دارید و الّا به خدا قسم که شما را زنده نمی گذارم و تا او در حیات بود ما از ترس کشته شدن این را پنهان کردیم و به کسی حرفی از آن به میان نیاوردیم و چون او مُرد این حکایت از ما ظاهر گشت. الحمداللّه الذّی یصون حجتّه من شرّ الاعداء و السلام علی من اتّبع الهدی.(1)

30- موسی بغدادی گوید: از امام حسن عسکری (علیه السّلام) شنیدم که می فرمود: گویا شما را می بینم که پس از من درباره جانشین من اختلاف می کنید آگاه باشید که هر کس مقرّ به ائمه بعد از رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) باشد اما منکر فرزندم شود مانند کسی است که به همه ی انبیاء الهی و رسولانش اقرار داشته امّا نبوّت رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) را انکار کند و منکر رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) مانند کشی است که جمیع انبیاء الهی را انکار کند- زیرا اطاعت از آخر ما مانند اطاعت از اوّل ما است و منکر آخر ما مانند اوّل ما است آگاه باشید که برای فرزندم غیبتی است که مردم در آن شک کنند مگر کسی که خدای تعالی وی را حفظ فرماید. (2)

31- ابو علیّ بن همام گوید: از محمد بن عثمان عَمْریّ قدس الله روحه شنیدم که می گفت: از پدرم شنیدم که می گفت: که من در حضور امام حسن عسکری (علیه السّلام) بودم که آن حضرت ،از خبری که از پدران بزرگوارش روایت شده است پرسش کردند که زمین حجّت الهی بر خلایق تا روز قیامت خالی نمی ماند و کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیّت درگذشته است. فرمود: این حقّ است همچنان که روز روشن حقّ است. گفتند : ای فرزند رسول خدا حجّت و امام پس از شما کیست؟ فرمود: فرزندم محمّد او امام و حجّت پس از من است کسی که بیمرد و او را نشناسد به مرگ جاهلیّت مُرده است آگاه باشید برای او غیبتی است که نادانان در آن سرگردان شوند و مبطلان در آن هلاک گردند و کسانی که برای آن وقت معیّن کنند دروغ گویند سپس خروج می کند و گویا به پرچم های سپیدی می نگرم که بر بالای سر او در نجف و کوفه در اهتزاز و حرکتند. (3)

32- سُلیم بن قیس هلالیّ از سلمان و ابوذر و مقداد حدیثی را شنیده است که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله) فرمودند: کسی که بمیرد و برای او امامی نباشد به مرگ جاهلیّ مرده است سپس آن حدیث را به جابر و ابن عبّاس عرضه کرده است و آن ها گفته اند: راست گفته اند و نیکی کرده اند. ما هم بر آن گواهی دهیم و آن را از رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) شنیده ایم و به آن سلمان گفته است. ای رسول

ص: 29

خدا شما فرمودید: « مَنْ مَاتَ بِغَیرِ إِمَامٍ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیةً» این امام کیست؟ فرمود: ای سلمان او از اوصیای من است کسی که از امّت من بمیرد و امامی از ایشان نداشته باشد و او را نشناسد به مرگ جاهلیّ مُرده است و اگر به او نادان باشد و با او دشمنی ورزد مشرک است و اگر به او نادان باشد امّا با او دشمنی نورزد و با دشمن او دوستی نکند چنین کسی نادان است امّا مشرک نیست. (1)

33- احمدبن محمدبن عیسی از زرارة بن اعْیُن روایت کرده که از حضرت امام صادق (علیه السّلام) شنیدم کی فرمود: قائم (علیه السّلام) قبل از این که قیام کند غیبتی خواهد داشت. گفتم: چرا؟ فرمود: برای این که از دشمنانش می ترسد.

حضرت در این هنگام به شکم مبارک خود اشاره کردند سپس گفتند: ای زراره او کسی است که ولادتش از انظار مردم مخفی خواهد بود گروهی می گویند: او هنوز متوّلد نشده جماعتی اظهار می کنند وی از انظار مردم پنهان است.

بعضی می گویند: او هنوز در شکم مادرش هست دسته ای دیگر خواهند گفت: او دو سال قبل از فوت پدرش وفات کرده است. در حالی که وی نمرده و در پشت پرده ی غیبت در انتظار اذن خداوند است تا فرمان خروج او را بدهد ولیکن پروردگار با غیبت او می خواهد شیعیان را بیازماید در غیبت ولی عصر عجّل اللّه تعالی فرجه الشّریف اهل باطل گرفتار شک و تردید می گردند. و در حیرت و سرگردانی فرو می روند زُراره گوید عرض کردم قربانت اگر من آن زمان را درک کردم چه عملی انجام دهم؟ فرمودند: ای زراه هر گاه آن عصر را درک کردی به قراءت این دعا مداومت کن.

« اَللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبیکَ . اَللَّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّکَ إِنَّ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولَکَ

لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَکَ اللهمَ عَرِّفتی حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِن لَم تُعَرِّفنی حُجَتَّکَ ضَلَلتُ عَن دینی. »

پس از این فرمود: ای زراره در مدینه کودکی کشته خواهد شد، گوید: عرض کردم: قربانت گردم مگر لشکریان سفیانی او را نخواهند کشت؟ فرمود:خیر او را لشکریان بنی فلان می کشند.او وارد مدینه می گردد و مردم نمی فهمند. از کدام طرف رفت و سپس آن کودک را می گیرد و می کشد هنگامی که این کودک از روی ظلم و ستم کشته شد پروردگار آن ها را مهلت نمی دهد و شما در این هنگام در انتظار فرج باشید. (2)

34- أصبغ بناته از حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و سلامه علیه روایت کرده که آن حضرت فرمود: قائم – صلوات الله و سلامه علیه به اندازه ای در پشت پرده ی غیبت خواهد ماند که حُهّال می گویند: خداوند به آل محمد احتیاجی ندارد. (3)

35- یونس بن عبدالرّحمن از عبدالله بن سنان روایت کرده حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرمود: در این زودی برای شما شُبهه ای پیش خواهد آمد که نه علم خروج از آن را دارید و نه امامی هست که شَبَهَه را برای شما حل کند و در سر گردانی خواهید ماند، افرادی که بخواهند از این گونه شبهات رهائی پیدا کنند باید دعای غَریق را بخوانند، گوید: عرض کردم دعای غریق کدام است؟ فرمود: می گوئی: یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ گوید: گفتم : مُقَلِّبَ القُلُوبِ

ص: 30

وَالأَبْصارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلی دِینِکَ (چطور است؟) فرمودند؟ خداوند مقلِ قلوب و دل ها و ابصار هست ولیکن همان طور که من دستور دادم قرائت کن و بگو: یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ (1)

36- علی بن ابراهیم از یُونس بن عبدالرّحمان، روایت می کند که خدمت حضرت موسی بن جعفر (علیه السّلام) رسیدم و عرض کردم یا ابن رسول الله شما قائم به حق هستید؟ فرمودند: من قیام به حقّ دارم ولیکن آن قائم که زمین را از دشمنان خدا، پاک می کند و جهان را پر از عدل و داد می سازد پس از این که از ظلم و جور پر شده با پنجمین فرزند من است و برای وی غیبتی خواهد بود که گروهی در هنگام غیبت او مُرتد می شوند.

و جماعتی هم ثابت قدم می مانند پس از این فرمود: خوشا به حال شیعیان ما که دست از ریسمان ولاء ما بر ندارند و به غیبت قائم ما ثابت باشند. هر کس در دوستی ما، پابرجا باشد و از دشمنان ما تبرّی جوید از ما خواهد بود آنان از امامت ما راضی بوده و ما هم از متابعت و تشیّع آن ها نسبت به خودمان رضایت داریم خوشا به حال آنان به پروردگار سوگند آن ها روز قیامت با ما در یک درجه خواهند بود. (2)

امام موسی بن جعفر (علیه السّلام) فرمودند: دعا هم آن چه مقدّر شده و هم آن چه مقدّر نشده هر دو را بر می گرداند و سبب تغییرش می شود راوی (عمر بن یزید) می گوید: گفتم: آن چه مقدّر شده معیّن و معلوم است که دعا موجب تعییرش می شود. اما آن چه مقدّر نشده چه طور ؟ فرمود: دعاء موجب می شود که: اصلاً مقدّر نشود.

4- امام زین العابدین (علیه السّلام) فرمودند: الدُّعاءُ یَدفَعُ البَلاءَ النازِل وَ ما لَم یَنزِل (1)

دعاء هم بلای فرود آمده را بر می دارد و هم بلای نیامده را

5- امام باقر (علیه السّلام) فرمودند: لا تَمُلَّ مِن الدُّعآءِ، فَإنَّهُ مِنَ اللّهِ بِمَکانِ (2) از دعا خسته مشو، چون دعا نزد خداوند اررزش (والای) دارد.

6- کَثرَةُ الدُّعاَ اَفضَل ثمَّ قَرَأَ: قُلْ مَا یعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْ لاَ دُعَاؤُکُمْ (3) برید بن معاویه گوید از امام باقر (علیه السّلام) پرسیدم آیا دعای بیشتر بهتر است چون خداوند فرمود: ای پیامبر بگو اکر دعایتان نبود، پروردگار من به شما اهمیّتی نمی داد.(4)

7- امام صادق (علیه السّلام) به مَیسر فرمود: ای میسر خدا را بخوان و نگو: فرمان حقّ صادر شده [ و دعا فایده ای ندارد] چون نزد خداوند متعال در وجه و منزلتی هست که انسان بدون درخواست به آن نمی رسد. اگر بنده دهانش را ببندد و از او چیزی نخواهد هیچ به او داده نخواهد، پس از خدا بخواه تا به تو بدهد ای میسر هیچ در کوبنده شده ای نیست مگر آن که به زودی باز خواهد شد. (5)

8- امیر مؤمنان (علیه السّلام) فرمود: محبوب ترین کارها را در روی زمین برای خدای عزوجل دعا است و بهترین عبادت پرهیزکاری و پارسایی است وامیر مؤمنان علی (علیه السّلام) مردی بود که بسیار دعا می کرد .(6)

9- عَمْرو بن جمیع نیز از آن حضرت (امام صادق (علیه السّلام) ) روایت کرده که فرمود: مَن لم یسألِ اللّه مِن فَضلِهِ افتَقَرَ (7) کسی که از فضل و عنایت ویژه ی حقّ تعالی درخواست نکند فقیر می ماند.

10- قال رسول الله (صلّی الله علیه وآله) : الدُّعاءُ مُخُّ العِبادَةِ (8) پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله) فرمودند: دعا جان و مغز عبادت است.

11- از جمله مواعظ به حضرت عیسی (علیه السّلام) که خدای متعال فرمودند: این است: یا عِیسَی أَذِلَّ لِی قَلْبَکَ وَ أَکْثِرْ ذِکْرِی فِی الْخَلَوَاتِ وَ اعْلَمْ أَنَّ سُرُورِی أَنْ تُبَصْبِصَ إِلَی وَ کُنْ فِی ذَلِکَ حَیاً وَ لَا تَکُنْ مَیتاً (9)

ای عیسی قلبت را در برابر من خوار و ذلیل کن و مرا در خلوت ها بسیار به یاد بیاور و بدان که خوشحالی من در این است که با بیم و امید به سوی من بیایی.

اما مبادا با قلبی مُرده چنین کنی بلکه باید قلبت زنده و بانشاط باشد.

ص: 32

12- پیامبر (صلّی الله علیه وآله) فرمود: اگر مؤمنی خداوند سبحان را بخواند و از او اختلاف خانوادگی یا کار گناه را طلب نکند، خداوند متعال یکی از سه خصلت زیر را به او عطا خواهد فرمود:

1- یا در برآوردن دعایش تعجیل می کند.

2- یا برآوردن را به تأخیر می اندازد.

3- و یا یک بدی به میزان آن چه طلب کرده را از او دفع می نماید.

اصحاب عرض کردند: یا رسول الله پس دعایمان را زیاد کنیم. فرمود: خدا بیشتر اجابت می کند و در روایت اَنس بن مالک آمده که حضرت سه بار فرمودند: خدا بیشتر اجابت می کند. (1)

12- زراره از امام باقر (علیه السّلام) روایت کرده که حضرتش فرمود: اِنَّ اللّهَ عزّوَجلَّ یَقُولُ إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ قال یعنی خداوند سبحان می فرماید: کسانی که از عبادت من استکبار بورزند با خواری داخل جهنّم می شوند منظور از عبادت دعاء است که برترین عبادت است.

اما فوائد دعا برای امام زمان (علیه السّلام) یعنی: برای تعجیل فرج آن حضرت در واقع منافع و فوائد دعا عاید خود دعاکننده می شود.

برای او فرجی از ناحیه ی پروردگار حاصل و نازل می شود.

1- فرمایش حضرت ولی عصر عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف است که فرموده است أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُم ، و بسیار دعا کنید برای تعجیل فرج که فَرَج شما در آن است.

2- این دعاء سبب زیاد شدن نعمت ها است

3- و اظهار محبّت قلبی

4- و نشانه های انتظار

5- و زنده کردن امر ائمّه ی اطهار (علیهم السّلام)

6- و مایه ی ناراحتی شیطان است.

7- و نجات یافتن از فتنه های آخر الزمان است

8- و اداء ی قسمتی از حقوق آن حضرت است.

9- و تعظیم خداوند و دین خداوند است.

10- حضرت صاحب الزمان (علیه السّلام) در حقّ او دعاء می کند.

11- و شفاعت آن حضرت در قیامت شامل حال او می شود.

12- و شفاعت پیامبر خدا (صلّی الله علیه وآله) شامل حالش می شود.

13- و این دعاء امتثال امر الهی و طلب فضل و عنایت است.

14- و مایه ی استجابت دعاء می شود.

ص: 33

15- و اداء اجر رسالت (صلّی الله علیه وآله) است.

16- و مایه ی دفع بلاء است.

17- و سبب وسعت روزی است. ان شاءالله تعالی

18- و باعث آمرزش گناهان می شود.

19- و تشرّف به دیدار آن حضرت در بیداری یا خواب انشاءالله

20- و رجعت به دنیا در زمان ظهور آن حضرت

21- و از برادران پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه وآله) خواهد بود.

22- و فَرَج مولای ما، حضرت صاحب الزمان (علیه السّلام) زودتر واقع می شود.

23 – و پیروی از پیغمبر و امامان صلوات الله علیهم اجمعین خواهد بود.

24- و وفای به عهد و پیمان خداوندی است.

25- و آثار نیکی به والدین برای دعاکننده حاصل می گردد.

26- و فضیلت رعایت و اداءی امانت برایش حاصل می شود.

27- و زیاد شدن اشراف نور امام(علیه السّلام) در دل او

28- و طولانی شدن عُمر انسان (مؤمن) ان شاء الله

30- و رسیدن به نصرت و یاری خداوند و پیروزی بر دشمنان به کمک خداوند

31- و هدایت به نور قرآن مجید

32- و نزد اصحاب اعراف معروف می گردد. ( اصحاب اعراف اعمالشان ناقص است ولی مستحق ورود به بهشت هستند و محب اهل بیت (علیهم السّلام) هم هستند ، به شفاعت اهل بیت (علیهم السّلام) وارد بهشت می شوند )

33- و به ثواب طلب علم نائل می شود انشاءالله

34- و از عقوبت های اُخروی ان شاء الله در امان می ماند.

35- و هنگام مرگ به او مژده می رسد و به او نرمی رفتار می شود.

36- و این دعا اجابت دعوت خدا و رسول الله (صلّی الله علیه وآله) است.

37- و با امیرالمؤمنین (علیه السّلام) و در درجه ی آن حضرت خواهد بود.

38- و محبوب ترین افراد، نزد خداوند خواهد بود.

39- و عزیزترین و گرامی ترین افراد نزد پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله) می شود.

40- و ان شاء الله از اهل بهشت خواهد شد.

41- و دعای پیغمبر خدا (صلّی الله علیه وآله) شامل حالش می شود.

42- و کردارهای بد او به کردارهای نیک مبدّل مب شود.

43- و خداوند متعال در عبادت او را تأیید می فرناید.

44- و انشاء الله با این دعا عقوبت از اهل زمین دور می شود.

ص: 34

45- و ثواب کمک به مظلوم را دارد.

46- و ثواب احترام به بزرگتر و تواضع نسبت به او را دارد.

47- و پاداش خون خواهی مولای مظلوم شهیدمان حضرت ابی عبدالله الحسین (علیه السّلام) را دارد.

48- و شایستگی دریافت احادیث ائمه ی اطهار (علیهم السّلام) را دارد.

49- و نور او برای دیگران نیز در روز قیامت درخشان می گردد.

50- و هفتاد هزار نفر از گنه کاران را شفاعت می کند

51- و دعای امیرالمؤمنین (علیه السّلام) در حقّ او روز قیامت می کند.

52- و بی حساب داخل بهشت شدن انشاء الله تعالی

53- و در امان بودن از تشنگی در روز قیامت

54- و جاودان بودن در بهشت

55- و مایه ی خَراش ابلیش و مجروح شدن دل آن ملعون

56- و روز قیامت هدیه های ویژه ای دریافت می دارد.

57- و خداوند عزّوجلّ از خدمت گزاران بهشت نصیبش فرماید

58- و در سایه ی گستره ی خداوند [ لطف خدا و رحمتش] قرار گرفته و رحمت بر او نازل می شود مادامی که مشغول آن دعا باشد.

59- و پاداش نصیحت مؤمن را دارد.

60- و مجلسی که در آن برای حضرت قائم عجّل اللّه تعالی فرجه دعا شود محل حضور فرشتگان می گردد.

61- و دعا کننده مورد مباهات خداوند شود.

62- و فرشتگان برای ا وطلب آمرزش می کنند.

63- و از نیکان مردم پس از ائمه اطهار (علیهم السّلام)

64- و این دعا اطاعت از اُولی الامر است که خداوند اطاعتشان را واجب ساخته است.

65- و مایه ی خرسندی خداوند عزّو جلّ می شود.

66- و این دعا خوشایندترین اعمال نزد خداوند است

67- و از کسانی خواهد بود که خداوند در بهشت به او حکومت دهد انشاءالله تعالی

68- و حساب او آسان می شود.

69- و این دعا در عالم برزخ و قیامت مونس مهربانی خواهد بود

70- و این عمل بهترین اعمال است.

71- و باعث دوری غصّه ها می شود.

72- و دعا هنگام غیبت بهتر از دعا ی هنگام ظهور امام (علیه السّلام) است.

73- و فرشتگان درباره اش دعا می کنند.

ص: 35

74- و دعای حضرت سیّد السّاجدین (علیه السّلام) که نکات و فوائد متعددی دارد. شامل حالش می شود.

75- و این دعا تمسّک به ثقلین [کتاب و عترت] است.

76- و چنگ زدن به ریسمان الهی است. ( ولایت اهل بیت خصوصاً امیر المؤمینین (علیهم السّلام) که حَبل اللّه است طبق آیه ی 103 سوره ی آل عمران)

77- و سبب کامل شدن ایمان است.

78- و مانند ثواب همه ی بندگان به او می رسد.

79- و تعظیم شعائر خداوند است.

80- و این دعا ثواب کسی که با پیغمبر (صلّی الله علیه وآله) شهید شده را دارد.

81- و ثواب کسی که زیر پرچم حضرت قائم (علیه السّلام) شهیده شده را دارد.

82- و ثواب احسان به مولایمان حضرت صاحب الزمان عجّل اللّه تعالی را دارد.

83- و در این دعاء ثواب گرامی داشتن عالم است.

84- و پاداش گرامی داشتن شخصی کریم را دارد.

85- و در میان گروه ائمه اطهار (علیهم السّلام) محشور می شود.

86- و درجات او در بهشت بالا می رود.

87- و از بدی حساب در روز قیامت در امان ماند.

88- و نائل شدن به بالاترین درجات شهدا روز قیامت

89- و رستگار به شفاعت فاطمه ی زهرا سلام الله (1)

90- امام زمان (علیه السّلام)

بیاد او هست و او را فراموش نمی کند که البتّه این عام است شامل همه ی مؤمنین می شود چرا که در روایت فرموده است: إنّا غَیرُ مُهْمِلینَ لِمُراعاتِکُمْ، وَ لاناسِینَ لِذِکْرِکُمْ ...(2)

مادر رسیدگی به شما کوتاهی نمی کنیم و یاد شما را از خاطر نمی بریم؛

پس از این که چندین نامه به مدائن نوشت به من فرمودند: تو بعد از 15 روز دیگر به سامرّه مراجعت می کنی وقتی داخل سامره شدی در موقعی مرا غسل می دهند صدای شیون و ناله ای از خانه ی من خواهی شنید.

ابوالادیان به حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) عرض کرد و گفت: ای آقای من وقتی این موضوع رُخ داد امام من کیست؟

امام حسن عسکری (علیه السّلام)

فرمود: آن کسی که جواب نامه ی مرا از تو بخواهد بعد از من امام است.

گفتم: تقاضا می کنم یک علامت دیگری بفرمائید؟

فرمود: آن کسی که بر بدن من نماز بگذارد خلیفه و جانشین من خواهد بود.

گفتم: علامت دیگری نیز بیان نمائید.

فرمود: آن شخصی که بگوید: در میان همیان چیست امام شما خواهد بود.

ابوالادیان می گوید: و ابهّت امام (علیه السّلام) مرا گرفت و مانع شد که پرسش کنم کدام همیان پس از این جریان بود که من از سامرّه خارج شدم و نامه های آن حضرت را به اهل مدائن رساندم و جواب آن ها را گرفته و متوّجه سامرّه گردیدم.

همان طور که امام حسن عسکری سلام الله علیه فرموده و پیش گوئی کرده بود من 15 روز بعد از آن که از سامرّه خارج شدم داخل سامرّه گردیدم موقعی که وارد شدم شنیدم صدای شیون و نوحه از آن منزل آن امام مظلوم بلند شد.

همین که به در خانه ی آن حضرت رسیدم جعفر کذّاب بر در خانه نشسته و شیعیان در اطراف وی حلقه زده او را به جهت شهادت حضرت امام حسن عسکری سلام الله علیه تسلیت و برای مقام امامت تهنیت و تبریک می گفتند.

من با خویشتن گفتم: اگر این شخص یعنی جعفر امام باشد که این مردم او را تهنیت می گویند پس لابد موضوع مقام امامت عوض شده و نوع دیگری گردیده چگونه می شود این فاسق از برای مقام امامت اهلیّت و صلاحیّت داشته باشد. زیرا من بیشتر اوقات می دیدم وی شراب خواری می کرد و قماربازی می نمود. طنبور می نواخت. در هر صورت من هم نظیر دیگران جلو رفتم و به وی تعز یت و تبریک گفتم ولی او سؤالی از من نکرد [ تا علامت امام او باشد] در همین موقع بود که دیدم عقید خادم بیرون آمد و به جعفر گفت: برادر تو را کفن کرده اند برخیز و بر بدن وی نماز بگذار.

جعفر برخواست و شیعیان برخواستند و به راه افتادند موقعی که به صحن خانه رسیدیم دیدیم بدن مقدّس حضرت امام حسن عسکری سلام الله علیه را کفن کرده و بر بالای تابوت نهاده اند، همین که جعفر کذّاب جلو رفت تا بر بدن مبارک حضرت امام حسن عسکری سلام الله علیه نماز بخواند ناگاه دیدم طفلی گندم گون پیچیده موی ، گشاده دندان که گوئی یک پاره ی ماه بود بیرون آمد. ردا و عبای جعفر کذّاب را کشید و گفت: ای عمو عقب برو که من از تو اَوْلی و سزاوارترم که بر بدن پدرم نمار بگذارم. جعفر در حالی عقب رفت که رنگش تغییر کرد و دگرگون شد و بعد از این قیل و قال ها بود که آن کودک جلو ایستاد و بر بدن پدر بزرگوار خویش نماز گذارد. و جسد مقدّس آن حضرت را جَنب پدر بزرگوارش حضرت امام علی النّقی (امام هادی (علیه السّلام)) به خاک سپردند. موقعی که آن طفل از دفن حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) فراغت یافت. متوجه من شد و گفت: ای بصری جواب آن نامه هائی که با تو است به من رد کن من پس از این که جوان آن نامه را تقدیم نمودم با خویشتن گفتم: اکنون دو علامت از آن علائمی که حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) فرموده بود باقی مانده و من خارج شدم.

ص: 37

در این اثناء بود که غلام و دربان حاجزوشّاء برای این که جعفر را امتحان کند و بر او اتمام حجّت نماید که او امام نیست به وی گفت: این کودک چه کسی بود؟

جعفر گفت به خدا قسم که من وی را هرگز ندیده ام و نمی شناسم. در همین موقع بود که گروهی از اهل قم وارد شدند و از حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) پرسش نمودند. وقتی شنیدند آن برگزیده خداوند شهید شده پرسیدند امام بعد از آن حضرت کیست؟

شنوندگان جعفر کذّاب ر ا معرفی کردند ایشان نزد جعفر رفتند و پس از این که به جعفر برای شهادت امام حسن عسکری سلام الله علیه تسلیت و به جهت مقام امامت تهنیت و تبریک گفته تقاضا کرده گفتند: ما نامه ها و اموالی از شیعیان برای امام (علیه السّلام) آورده ایم [ چنانچه تو پس از حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) امام هستی] بگو بدانیم که آن نامه ها ار چه کسی و مقدار اموالی که با ما هست، چقدر است تا ما آن ها را به تسلیم نمائیم؟ ؟

جعفر که در واقع امام نبود از جای خود برخواست و گفت: این مردم از ما علم غیب می خواهند/ ناگاه دیدم خادمی از طرف حضرت صاحب الامر عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف بیرون آمد و به آن گروه گفت: نامه هائی که شما آورده اید از فلان و فلان است. شما یک همیان آورده اید که حاوی هزار 1000 اشرفی می باشد. در میان آن هزار اشرفی تعداد ده اشرفی می باشد که فقط روکش آن ها طلا است. آن گروه پس از مشاهده ی این معجزه نامه ها و اموال را به آن غلام تسلیم نمودند و گفتند آن کسی که تو را برای قبض این نامه ها و اموال فرستاده امام زمان است.

ابولادیان می گوید: منظور امام حسن عسکری (علیه السّلام) که فرمودند: همیان را از تو خواهد گرفت همین همیان بود. جعفر کذّاب پس از این جریان نزد معتمد عباسی که خلیفه ی بنا حقّ بود رفت و این موضوع را شرح داد. معتمد مأموران خود را فرستاد تا صیقل را که کنیز امام حسن عسکری (علیه السّلام) بود جلب کردند. و از آن کنیز خواستند که باید آن طفل را به ما نشان دهی صیقل راجع به این موضوع اظهار بی اطّلاعی کرد و از برای رفع گمان آنان و حفظ نمودن امام زمان (علیه السّلام) گفت: من از حضرت عسکری (علیه السّلام) حامله ام. بدین لحاظ بود که آن کنیز را به ابن ابی شوراب که قاضی بود تسلیم نمودند تا گاهی که آن فرزند متولّد شود او را بکشند چندانی طول نکشید که عبید الله بن یحیی (خاقان) که وزیر بود از این جهان رخت بربست و صاحب زبخ در بصره خروج کرد و ایشان درمانده شدند و آن کنیز به منزل خویش مراجعت کرد. (1)

سنّ شریفشان گذشته بود که بنابراین وقت امامت ایشان پنج ساله بودند و مع ذلک معجزات و غرائب حالات از آن حضرت به ظهور می آمد.(1)

و آن حضرت را دو غیبت بوده یکی صغری و یکی کبری و در غیبت صغری جمعی از سفراء و نوّاب آن حضرت عرایض و مسائل مردم را به آن جناب می رسانیدند (2)

و جواب به خطّ شریف آن حضرت می آوردند و خُمس و نذرها را که شیعیان می بردند ایشان می گرفتند و به خدمت عرضه می داشتند. و حضرت می فرمود که: به سادات و فقرای شیعیان برسانند و جمع کثیری موظّف بودند هر ساله و معجزات بسیار از سفراء [درباره امام (علیه السّلام)] ظاهر می شد که مردم یقین داشتند که ایشان از جانب آن حضرت منصوبند (کرامات می دیدند از ایشان) چنان چه مقدار مال را می گفتند. و نام کسی که مال را فرستاده بود می گفتند و آن چه بر ایشان در راه واقع شده بود خبر می داند و مرگ و بیماری و سایر احوال آینده ایشان را می گفتند و به همان نحو واقع می شد. (3)

و در این غیبت صغری جماعتی بسیار از غیر سفراء به خدمت آن حضرت می رسیدند و ممدّت این غیبت صغری تقریباً 84 سال بود. و سفراء بسیار بودند اما سُفرای معروف که مستمّراً شیعیان ایشان را می شناختند و به ایشان رجوع می کردند. چهار نفر بودند.

اوّل ایشان عثمان بن سعید عَمری اَسدی بود و از صحابه امام علی نقی و امام حسن عسکری صلوات الله و سلامه علیهما بود و امام (علیه السّلام) این دو را تصدیق فرمود بود و شیعیان گفته بودند که آن چه او می گوید حقّ است و از جانب ما می گویند. و بعد از وفات آن ابوجعفر محمّد بن عثمان قائم مقام او گردید به نصّ حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) و به نصّ امام علی نقی (علیه السّلام) و حضرت صاحب الامر:

که این محمّد بن عثمان بن سعید عَمْری اَسدی اوّلین نائب خاصّ حضرت(علیه السّلام) است و دو امام امام علی نقی و امام حسن عسکری (علیهما السّلام) در چند موضع سخنانی در وثاقت او فرموده اند از جمله مرحوم شیخ طوسی در غیبت خود در صفحه 215 از قول احمد بن اسحق نقل می کند که او خدمت امام دهم ابوالحسن (علیه السّلام) رفت و گفت: من در وقتی که بخواهم نمی توانم خدمت شما برسم پس گفتند چه کسی را قبول کنیم و امر چه کسی را اطاعت نمائیم. حضرت به او فرمود: این ابوعمرو ثقه و امین است هرچه بگوید: از من گفته و آن چه به تو بپردازد از من پرداخته او گوید: چون آن امام هُمام از دنیا رفت خدمت امام حسن عسکری (علیه السّلام) رسیدم و او هم همان گفته ی پدر بزرگوارش را بازگو فرمود و گفت: این ابوعمرو ثقفه و امین من در حیات و مرگم می باشد و بعد از آن روایات دیگر دالّ بر وثاقت و دین داری آن مرد بزرگ را نقل نموده بعد از وفات عثمان نامه نوشتند. (4)

ص: 39

انّا للّه و انّا اِلیه راجعون تسلیم می کنیم اَمر خدا را و راضی شده ایم به قضای او پدر تو با سعادت زندگانی کرد و مُرد حمید و پسندیده ، پس خدا رحمت کند او را و ملحق گرداند او را به اَولیا و موالی او، زیرا که پیوسته اِهتمام کننده بود از اَمر ایشان و سعی کننده در آن چه موجب قرب او بود، به سوی خدا او به سوی هُدی حق تعالی روی او را منوّر گرداند و لغزش های او را بیامرزد و حق تعالی ثواب تو را عظیم گرداند و به صبر نیکو تو را کرامت فرماید مصیبت او به تو و به ما هر دو رسیده است و مفارقت او تو را و ما را به وحشت افکنده است.

پس خدا او را شاد گرداند و بازگشت او به آخرت و از جمله کمال سعادت او آن است که حق تعالی او را فرزندی مثل تو روزی کرده است که جانشین او باشد و بعد از او قائم مقام او باشد. به امر او و ترحّم کند بر او و می گویم که الحمدالله که نفوس راضیند به مکان تو و آن چه خدا در تو و نزد تو مقرّر گردانیده است خدا تو را یاری کند و تقویت کند و اعانت نماید و توفیق دهد و حافظ و انصار و معین تو باشد. و چندین توقیع و قیع از ناحیه مقدّس مشتمل بر سفارت او بیرون آمد از برای شیعیان و اجماعی شیعیان است نیابت او و عدالت و شیعیان به او رجوع می کردند. و کرامات از او ظاهر می شدو کتاب ها در فقه تصنیف کرده از آن چه از حضرت صاحب الامر (علیه السّلام) و از حضرت امام حسن عسکری (علیه السّلام) شنیده بود. و به روایت اُمّ الکلثوم دختر او و دیگران در سال 305 به رحمت ایزدی واصل شد.

و چون نزدیک وفات او شد حضرت صاحب الامر (علیه السّلام) او را امر کرد که ابوالقاسم حسین بن روح (نوبختی) را قائم مقام خود کند و جعفر بن احمد بن میل [در غیبت شیخ و بحار و دیگر کتب که دیده شده احمد بن متیل است.] نهایت اختصاص به محمد بن عثمان داشت و اکثر کارهای حضرت را به او می فرمود و اکثر مردم را گمان آن بود که او را نایب خود خواهد کرد و جماعت بسیار از محدّثین شیعه روایت کرده اند که چون نزدیک وفات محمّد بن عثمان شد. اَکابر شیعه را طلبید و به همه گفت: که اگر مرا مرگ دریابد امر نیابت و سفارت با ابوالقاسم حسن بن روح نوبختی است. و از جانب حضرت صاحب الامر عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف مأمور شده ام که او را نایب کنم بعد از من در امور خود به او رجوع کنید. (1)

پس جمیع شیعه به او رجوع می کردند و زیاده از 21 سال او مشغول سفارت بود و مرجع جمیع شیعه بود و به نحوی تقیّه می کرد که سیّنان اکثر او را از خود می دانستند. (2)

و نهایت محبّت را به او داشتند تا آن که در ماه شعبان سال 326 به ریاض بهشت ارتحال نمود و به امر حضرت بقیة الله ارواحنا فداه شیخ خلیل علی بن محمد سَمُری را وصیّ و قائم مقام خود گردانید و سعادت و نیابت به او متعلّق شد و سه سال امر نیابت به او بود و در نیمه ماه شعبان سال 329 به رحمت ایزدی واصل شد و این سال را تناثر نجوم می گفتند.

چرا که اکثر علماء و محدثین شیعه در این سال به عالم بقاء ارتحال نمودند. (3) و کسی را وصیّ و قائم مقام خود مگردان بعد از وفات خود که غیبت تامّه واقع شده و بعد از این ظاهر نمی شوم از ابرای اَحدی مگر بعد از اِذن حقّ تعالی و ظاهر شدن

ص: 40

بعد از زمانی خواهد بود که مدّت غیبت بسیار به طول انجامد و دل ها سنگین شود و زمین مملو شود از ستم و جور، و بعد از این جمعی از شیعیان دعوای مشاهده خواهند کرد هر که دعوی کند که مرا دیده است.

پیش از خروج سفیانی و صدای آسمانی، او دروغ و افتری کننده است و لا حول و لا قوة الا بالله العلیّ العظیم.

حسن گوید: ما همه نسخه این فرمان را نوشتیم و از نزد او بیرون آمدیم چون روز ششم شد به خدمت او رفتیم او را در حال احتضار یافتیم کسی به او گفت که: وصیّ تو بعد از تو چه کسی خواهد بود؟ گفت: خدا را اَمری و حکمی هست که آن به عمل خواهد آمد [یعنی غیبت کبری] این را گفت و به عالم اَعْلی اِرتِحال نمود.

از ظاهر روایات چه شیعه و چه سنی استفاده می شود که غیبت حضرتش بسیار طولانی می شود. (1)

تا این جا به طور خلاصه سیره اجمالی آن بزرگوار را ذکر کردیم همین مقدار کافی است برای کسانی که می خواهند اطّلاع اجمالی از امام و سرور خود پیدا کنند و هر مسلمانی و محبّی و شیعه ای به این مقدار واجب است. امام خود را بشناسد.

1- امام صادق (علیه السّلام) به راوی می فرماید: یا یَحْییَ بْنَ عَبْدِاللّه مَنْ باتَ لَیْلَةً لا یَعْرِفُ فیٖها اِمامَهُ ماتَ میٖتَةً جاهِلیّةً(2)

ای یحیی بن عبدالله هر کسی شبی را سپری کند که در آن شب امام خود را نشناسد به مرگ جاهلیّت مُرده است.

2- قال رسول الله (صلّی الله علیه وآله): مَنْ ماتَ لا یَعْرِفُ اِمامهُ ماتِ متیةً جاهِلَیّةً رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) فرمودند: هر کسی در حالی که امام خود را نمی شناسد از دنیا برود به مرگ جاهلیّت از دنیا رفته است.(3)

3- از این به بعد می پردازیم به اشعاری که در مدح و مناقبت و فضیلت و فراق و جدایی امام زمان (علیه السّلام) است خداوند ان شاء الله ماها را دل سوز واقعی حضرت بقیّة الله ارواحنا فداه قرار دهد و از شیعیان حقیقی آن بزرگوار محسوب بگرداند ان شاء الله تعالی

عالم آمدند گرچه بقیّة اللّه بودند و خدا آن ها را برای هدایت خلق باقی و یا گذارده بود بعد از هریک دیگری می آمد و اگر بقیّة اللهی از دنیا می رفت بقیّة الله دیگر به جا می ماند و این رشته باقی بود ولی آن در وجود مقدّس بقیه ای است که پس از او دیگر بقیّة ای باقی نمانده است که بیاید.

در حدیث مفصلی از امیرالمؤمنین صلوات الله و سلامه علیه که متضمّن سؤالات یکی از منکران نسبت به عدّه ای از آیات قرآن است. این جلمه یافت می شود که سائل پرسید: که قرآن می فرماید: بقیة الله بهتر است برای شما آیه ی 86 هود این بقیّه چیست و کیست؟

امیرالمؤمنین (علیه السّلام) فرمود: آنان [اولیای خدا] بقیّة اللّه اند. مقصود مهدیّ (علیه السّلام) است که در هنگام پایان پذیری این مهلت خواهد آمد و زمین را از عدل و داد پر می کند آن گونه که از ظلم و جور مملوّ گشته است از آیات و نشانه های او غیبت است و پنهانی آن گاه که طغیان گسترش گیرد و انتقام فرا رسد. (1)

اَیْنَ الْمُعَدُّ لِقَطْعِ دابِرِ الظَّلَمَة: کجاست آن مهیّا گشته برای ریشه کن کردن ستم کاران.

اَیْنَ الْمُنْتَظَرُ لِإِقامَةِ الْأَمْتِ وَاْلعِوَجِ: کجاست آنکه برای راست و درست نمودن انحراف و کجی به انتظار اویند.

اَیْنَ الْمُرْتَجی لِأِزالَةِ الْجَوْرِ وَالْعُدْوانِ: کجاست آن امید شده برای از بین بردن ستم و دشمنی

أَیْنَ الْمُدَّخَرُ لِتَجْدیدِ الْفَرائِضِ وَ السُّنَنِ؟ کجاست آن ذخیره برای تجدید فریضه ها و سنّت ها

أَیْنَ الْمُتَخَیَّرُ لِإِعادَةِ الْمِلَّةِ وَ الشَّریعَةِ ؟ کجاست آن برگزیده برای بازگردان دین وشریعت

أَیْنَ الْمُؤَمَّلُ لِإِحْیاءِ الْکِتابِ وَ حُدُودِهِ؟ کجاست آن آرزو شده برای زنده کردن قرآن و حدود آن

أَیْنَ مُحْیی مَعالِمِ الدّینِ وَ أَهْلِهِ؟ کجاست احیاء گر نشانه های دین و اهل دین أَیْنَ قاصِمُ شَوْکَةِ الْمُعْتَدینَ؟ کجاست درهم شکننده ی شوکت و قدرت متجاوزان

أَیْنَ هادِمُ أَبْنِیَةِ الشِّرْکِ وَ النِّفاقِ؟ کجاست ویران کننده ی بناهای شرک و دورویی

أَیْنَ مُبیدُ أَهْلِ الْفُسُوقِ وَ الْعِصْیانِ وَ الطُّغْیانِ؟ کجاست نابودکننده ی اهل فسق و عصیان و سرکشان و طغیان گران

أَیْنَ حاصِدُ فُرُوعِ الْغَیِّ وَ الشِّقاقِ؟ کجاست درو کننده ی شاخه های گمراهی و شکاف اندازی

أَیْنَ طامِسُ آثارِ الزَّیْغِ وَ الْأَهْواءِ؟ کجاست محو کننده ی آثار انحراف و هواهای نفسانی

أَیْنَ قاطِعُ حَبائِلِ الْکِذْبِ وَ الْاِفْتِراءِ؟ کجاست قطع کننده ی دام های دروغ و بُهتان

أَیْنَ مُبیدُ الْعُتاةِ وَ الْمَرَدَةِ؟ کجاست نابودکننده ی سرکشان و سرپیچی کنندگان

أَیْنَ مُسْتَأْصِلُ أَهْلِ الْعِنادِ وَ التَّضْلیلِ وَ الْإِلْحادِ؟ کجاست ریشه کن کننده ی اهل لجاجت و گمراهی و بی دینی

أیْنَ مُعِزُّ الْأَوْلِیاءِ وَ مُذِلُّ الْأَعْداءِ؟ أَیْنَ جامِعُ الْکَلِمَةِ عَلَی التَّقْوی؟ کجاست گرد آورنده ی سخن بر پایه ی تقوی

أَیْنَ بابُ اللَّهِ الَّذی مِنْهُ یُؤْتی؟ کجاست دَرِ راه خدا که از آن آمده شود

أَیْنَ وَجْهُ اللَّهِ الَّذی إِلَیْهِ یَتَوَجَّهُ الْأَوْلِیاءُ؟ کجاست جلوه ی [آشکار و ظاهر کردن]خدا که دوستان خدا به سویش رو می آورند.

أَیْنَ السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَیْنَ الْأَرْضِ وَ السَّماءِ؟ کجاست آن وسیله ی پیوند بین زمین و آسمان

ص: 42

أَیْنَ صاحِبُ یَوْمِ الْفَتْحِ وَ ناشِرُ رایَةِ الْهُدی؟ کجاست صاحب روز پیروزی و گسترنده ی پرچم هدایت

أَیْنَ مُؤَلِّفُ شَمْلِ الصَّلاحِ وَ الرِّضا؟ کجاست گردآورنده ی پراکندگی صلاح و رضا

أَیْنَ الطّالِبُ بِذُحُولِ الْأَنْبِیاءِ وَ أَبْناءِ الأَنْبِیاءِ؟ کجاست خواهنده ی خون پیامبران و فرزندان پیامبران

أَیْنَ الطّالِبُ بِدَمِ الْمَقْتُولِ بِکَرْبَلاءَ؟کجاست خواهنده ی خون کشته در کربلاء

أَیْنَ الْمَنْصُورُ عَلی مَنِ اعْتَدی عَلَیْهِ وَ افْتَری؟ کجاست آن پیروز شده بر هر که به او ستم کرد و بهتان زد

أَیْنَ الْمُضْطَرُّ الَّذی یُجابُ إِذا دَعی؟ کجاست آن مضطرّی که اجابت شود،هنگامی که دعا کند

أَیْنَ صَدْرُ الْخَلائِقِ ذُوالْبِرِّ وَ التَّقْوی؟ کجاست سر سلسله ی مخلوقات دارای نیکی و تقوا

أَیْنَ ابْنُ النَّبِیِّ الْمُصْطَفی؟ وَ ابْنُ عَلِیٍّ الْمُرْتَضی؟ وَ ابْنُ خَدیجَةَ الْغَرّاءِ؟ وَ ابْنُ فاطِمَةَ الْکُبْری؟ ... کجاست فرزند پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله) برگزیده و فرزند علی مرتضی سلام الله علیه

و فزند خدیجه ی روشن جبین سلام الله علیها و فرزند فاطمۀ کبری؟ سلام الله علیها. مدح و منقبت آن بزرگوار

ای جان همه جان ها ،روح القُدُسی گویا

پنهان ز نظر امّا، در دیده ی جان پیدا

هم مهدی و هم حارث، بی ثانی و بی ثالث

در علم نبّی وارث عالم به همه اشیاء

ای در همه جا معروف،از خُلق و کرم موصوف

مهدی صفتی موقوف،از غیب برون فرما

محمد اهلی

شیرازی متوفای 942 ق

و ایضاً گفته

1- ما را چراغ دیده،خیال محمّد است

خرّم دلی که مست وصال محمّد است.

2- جبریل اگرچه طوطی وحی است و عقل کلّ

درمانده در جواب و سؤال محمّد است.

3- اثنی عشر که بحر کمال اند هر یکی

سرچشمه شان، محیط زلال محمّد است.

4- مهدی که از نهال وجود، آخرین بر است

او نیز، میوه ای ز نهال محمّد است

5- ظلمی که بر حسین در اسلام کرده اند

باور مکن که لشکر کفّار کرده است

6- یا مرتضی علی! به شهیدان روا مدار

ظلمی چنین، که چرخ ستمکار کرده است

7- اینک ظهور مهدی آخر زمان رسید

زین، رایت یزید نگون سار کرده است

8- بعد از هزار سال، به شمشیر انتقام

حق، لشکر یزید گرفتار کرده است

ص: 43

7- ز شوق روی تو شاها بدین اسیر فراق

همان رسید کز آتش به برگ کاه رسید

8- مرو به خواب که حافظ به بارگاه قبول

ز ورد نیم شب و درس صبحگاه رسید

دِعْبِل خُزاعی ، متوفای 246 در قصیده ای در خدمت امام رضا (علیه السّلام) می خوانده

1- فَلَولا الَّذی أَرجوهُ فی الیومِ أَو غَدٍ

تَقَطَّعَ نَفسی أَثرَهُم

حَسَراتِ

2- خُروجُ إِمامٍ لامَحالَةَ خارِجٌ

یقومُ عَلی اِسمِ اللَهِ وَالبَرَکاتِ

3- یُمِیَّزُ فینا کُلَّ حَقٍّ وَباطِلٍ

وَیجزی عَلی النَّعماءِ وَالنَّقَماتِ(1)

ترجمه : اگر ان چه را امروز یا فردا امید وقوع آن را دارم نمی بود، دلم از حسرت و اندوه برایشان، اهل بیت (علیه السّلام) پاره پاره می شد و آن را امید به قیام امامی است که بدون تردید قیام خواهد کرد که با نام خدا و همراه با برکات الهی قیام می فرماید و او در میان ما حق و باطل را از هم جدا می ساز د و پاداش و کیفر می دهد.

1- فتح و ظفر ونصرت و فیروزی و اقبال

با عزّ خداوند، قرین بودند امسال

2- مشهور شد از رایت او، آیت مهدی! منسوخ شد از هیبت او، فتنه ی دجّال

ابوالفرج رونی متوفای 508 ق

1- ای مسلمانان خلایق حال دیگر کرده اند

از سر بی حرمتی معروف منکر کرده اند

2- شرع را یکسو نهادستند اندر خیر و شر

قول بطلمیوس و جالینوس باور کرده اند

3- در منازل از گدایی حاجیان حج فروش

خیمه های ظالمان را رکن و مشعر کرده اند

4- ای دریغا مهدیی کامروز از هر گوشه ای

یک جهان دجال عالم سوز سر بر کرده اند

5- ای مسلمانان دگر گشته ست حال روزگار

زان که اهل روزگار احوال دیگر کرده اند

سنایی غزنوی، متوفای 545 ق

و قال ایضاً:

1- نظر همی کنم ار چند مختصر نظرم

به چشم مختصر اندر نهاد محتضرم

2- ز رازخانهٔ عصمت نشان مجو از من

که حلقه وار من آن خانه را برونِ درم

3- همیشه منتظرم هدیهٔ هدایت را

ولیک مهدی در مهد نیست منتظرم

1- طبعم کند در آتش معنی، سمندری

وان که فشاند از پر و بال، آب کوثری

2- از شرم این سیاه دلان می برم پناه

بر درگه امام زمان، نقد عسکری

3- مولای دین، محمد مهدی، که شرع او

دارد رواج قاعده دین جعفری

4- دعوای غبن عمر کنند، اهل روزگار

بر روزگار، چون تو نشینی به داوری

طالب آملی متوفای 1036، ملقب به ملک الشعراء

1- صد هزاران اولیا، روی زمین

از خدا خواهند مهدی را یقین

2- یا الاهی، مهدیم، از غیب آر

تا جهان عدل گردد آشکار

ص: 46

3- مهدی و هادیّ تاج اَنبیا

بهترین خلق برج اولیا

4- ای تو ختم اولیای اندر جهان

در همه جان ها نهان، چون جان جان

عطّار نیشابوری متوفای 627 ق سیمای مهدی موعود (علیه السّلام) ص 77

1- عشق، هزار آفرین فیض!

کز دولت او به حق رسیدم

2- از مهر نبی و آل او بود

جامی که به کام دل کشیدم

3- از پیروی چهارده نور

حق، بر اغیار برگزیدم

4- چشمم به ره قدوم مهدی است

این سرمه به دیده ز آن کشیدم

5- گرنامه سیاهم از گنه، شکر

کز مهر ائمه، رو سفیدم

فیض کاشانی، سیمای مهدی موعود (علیه السّلام) ص 102

1- موسی به کوه طور، به نور عیان رسید

توفیق وصل یار، عنان بر عنان رسید

2- شادیّ اهل عالم و، هنگام شادی است

کاندر زمانه، مهدی آخرالزمان رسید

3- آسوده ایم و ظاهر ما شاد و خرّم

چون فیض فضل یار، جهان در جهان رسید

قاسم انوار، متوفای 837 ق متخلّص به قاسمی

4- حجت حق، نور مطلق، صاحب الامر آن که او

بحر زخار امامت راست موج واپسین

5- هستی نُه آسمان، از بهر ذات پاک اوست

چون وجود حلقه انگشتر از بهر نگین

6- نور پاکش گر فشردی بر بساط روز پای

شب فسردی همچو خون مرده در زیرزمین

7- روز آن روز است کآن خورشید تابان سر زند

دولت آن دولت که او باشد شه تخت زمین

8- دامن عهد ظهورت کو که تا آید برون

ناله ها از استخوانم همچو دست از آستین

9- کی شود یا ربّ! که آری پای دولت در رکاب

چتر شاهی بر سر از بال و پر روح الامین

10- یکّه تاز ظلم، میدان جهان را بسته است

هست خالی جایت ای لشکر شکن! در روزی زین

16- با یکّه تاز عزم تو زانو دوته کند

این توسن سپهر که هیچش قرار نیست

17- ای صبح روشن از افق معدلت در آی

ما را زیاده طاقت این شام تار نیست

18- ما را ز قلزم فتن آخر الزمان

جز ساحل عنایت و لطفت کنار نیست

19- در کام دوستان تو ای خضر رهنما

آب حیات جز ز لبت خوشگوار نیست

20- ای طاق ابروی تو مرا قبله نیاز

از یک اشاره ای که مشیر و مشار نیست

21- غیر از طواف کوی تو ای کعبه مراد

هیچ آرزو در این دل امیدوار نیست

22- غیر از حدیث عشق تو ای لیلی قدم

مجنون حسن روی ترا کار و بار نیست

23- شور شراب لم یزلی در سر است و بس

جز مست باده ازلی هوشیار نیست

دیوان کمپانی

1- برهم زنید یاران این بزم بی صفا را

مجلس صفا ندارد بی یار مجلس آرا

2- بی شاهدی و شمعی هرگز مباد جمعی

بی لاله شور نَبوَد مرغان خوش نوا را

3- بی نغمه دف و چنگ مطرب برقص ناید

وجد سماع باید کز سربرد هوا را

4- جام مدام گلگون خواهد حریف موزون

بی می مدان تو میمون جام جهان نما را

5- بی سروقدِّ دلجوی هرگز مجو لب جوی

بی سبزه خطش نیست، آب روان گوارا

6- بی چین طرّه یار تاتار کم ز یک تار

بی موی او به موئی هرگز مخر خطا را

7- بی جامی و مدامی هرگز نپخته خامی

تا کی به تلخ کامی سر می بری نگارا

8- از دولت سکندر بگذر برو طلب کن

باپای همت خضر، سرچشمه بقا را

9- بر دوست تکیه باید بر خویشتن نشاید

موسی صفت بیفکن از دست خود عصا را

10- بیگانه باش از خویش وز خویشتن میاندیش

جز آشنا نبیند دیدار آشنا را

11- پروانه وش ز آتش هرگز مشو مُشوّش

دانند اهل دانش عین بقا، فنا را

12- داروی جهل خواهی بِطَلَب زپادشاهی

کاقلیم معرفت را امروز اوست دارا

13- دیباچه معارف، سر دفتر صحایف

معروف کل عارف چون مهر عالم آرا

14- عنوان نسخه ی غیب، سرّ کتاب لا ریب

عکس مقدّس از عیب، محبوب دل ربا را

15- ناموس اعظم حق، غیب مصون مطلق

کاندر شهود اویند روحانیون حیا را (1)

16- آیینه ی تجلّی، معشوق عقلِ کلّی

سرمایه ی تسلّی، عشاق بی نوا را

17- اصل اصیل عالم، فرع نبیل خاتم(2)

فیض نخست اقدم،سرّ عیان خدا را

ص: 49

18- در دست قدرت او، لوح قدر زبون است

با کِلک همت او وَقعی مَده قضا را(1)

19- ای هدهد صباگوی، طاووس کبریا را

باز آ که کرده تاریک، زاغ و زَغَن(2)و(3) فضا را

20- ای مصطفی شمایل، وی مرتضی فضایل

وی أحسن الدلائل، یاسین و طاوها را (4)

21- ای منشی حقایق، وی کاشف دقایق

فرمانده ی خلایق، ربّ العلی عُلی را

رب العُلی: پرونده و تربیت کننده عالی قدر ساکنان عالم بالا)

22- ای معدلت پناهی هنگام دادخواهی

اورنگ پادشاهی، شایان بود شما را

معدلت پناهی: عدالت پناه اوست؛ شایان: شایسته؛ اورنگ: تخت ، سریر

23- ای کعبه ی حقیقت، وی قبله ی طریقت

رکن یمان ایمان، عین الصّفا صفا را

24- ای رویت آیه ی نور، وی نور وادی طور

سرّ حجاب مستور،از رویت آشکارا

25- انگشتر سلیمان شایان اَهرمن نیست

کی زیبد اسم اعظم، دیو و دَد و دَغا را

«وَد» ودد نام بتی است که قوم نوح (علیه السّلام) می پرستیدند. و کلمه ی دَغا ناراست، نادرست، دغل ، فریب)

26- از سیل فتنه ی کفر، اسلام تیره گون است

دین مبین زبون است در پنجه ی نصارا

27- ای هر دل از تو خرم، پشت و پناه عالم

بنگر دچار صد غم، یک مشت بی نوا را

ای رحمت الهی دریاب (مفتقر) را

شاها به یک نگاهی بنواز این گدا را

1- ای شمع جهان افروز بیا

وی شاهد عالم سوز بیا

2- ای مهر سپهر قلمرو غیب

شد روز ظهور و بروز بیا

3- ای طائر سعد فرّخ رخ

امروز توئی فیروز بیا

4- ما دیده براه تو دوخته ایم

از ما همه چشم مدوز بیا

5- شد گلشن عمر خزان از غم

ای باد خوش و ادب آموز بیا

من مفتقر رنجور تواَم

تا جان بلب است هنوز بیا

ص: 50

1- ای خاک درت جام جم ما

آیا خبرت هست از غم ما؟

2- جمله اسیر کمند توایم

آسوده تو از بیش و کم ما

3- ای سینه لبالب از غم تو

وز ناله و آهِ دمادم ما

4- با ساز غمت دمساز شدیم

ای راز و نیاز تو مَحْرَم ما

5- لطف تو نشاط بهشت برین

قهر تو عذاب جهنم ما

6- پیمان شکنی ز طریقت نیست

مائیم و طریقه محکم ما

خرّم دل (مفتقر) از غم تست

فریاد از این دل خرّم ما

1- ای مرهم سینه خسته ی ما

وی مونس قلب شکسته ی ما

2- ما بلبل شورانگیز توئیم

ای تازه گل نورسته ی ما

3- در نغمه گری دستان تواند

در گلشن وحدت دسته ی ما

4- پیوسته بود با نفخه صور

این زمزمه پیوسته ی ما

5- برخاسته تا افقِ گردون

فریاد ز بخت نشسته ی ما

6- کی حلقه شود در گردن یار

این دسته به گردن بسته ی ما

از (مفتقر) این غوغا چه عجب

وز این غزل بر جسته ی ما

1- در عشق تو شهره ی آفاقیم

دیوانه ی حلقه ی عشّاقم

2- گر جلوه کنی ز رواق دلم

بیزار ز حکمت اشراقم

3- از قید هوی گر باز شوم

شهباز اریکه ی اِطلاقم

(اَریکه: تخت ، صندلی پادشاه، اطلاق: رهایی، آزادی )

4- جز خال و خط تو نمی بینم

طُغرای صحیفه ی اوراقم

« طُغری : طغراء مأخوذ از ترکی چند خط منحنی تو در تو که اسم شخص در در ضمن آن گنجانیده می شود و بیشتر در روی مسکوکات یا مهر اسم نقش می کنند. در قدیم بر سر نامه ها و فرمان ها می نگاشتند و حکم امضا و صحۀ پادشاه را داشت.(1)

5- از خلق کریم تو می طلبم

راهی به مکارم اخلاقم

6- در حسن ترا چه جفتی نیست

البته ز طاقت من طاقم

7- سرگشته کوی توام چه کنم؟

با این هوس دل مشتاقم

ص: 51

ای فاقه و فقر تو مایه فخر

من مفتقرم؛ من مشتاقم

1- صهبای خم تو خرابم کرد

سودای غم تو کبابم کرد

2- زد آتش عشق چنان شرری

در من که سراپا آبم کرد

3- دریای غمت متلاطم شد

چندانکه به مثل حبابم کرد

4- و آن غمزه مست به شیرینی

آسوده ز شور شرابم کرد

5- رمزی ز اشاره ابرویش

عارف به خطا و صوابم کرد

من (مفتقرم) لیک از کرمش

گنجینه دُرِّ خوشابم کرد

خوشاب ، خوش آب ، سیراب

1- عمری است که دست و گریبانم

با بخت سیاه و رقیبانم

2- هر دیده که روز سیاهم دید

پنداشت که شام غریبانم

3- بیمار مسیح دمی هستم

نوبت نرسد به طبیبانم

4- من بنده واله عشق توام

بیزار زساده فریبانم

5- از عشق تو بی خرد و ادبم

هرچند ادیب ادیبانم

6- پیمانه ز می چه لبالب شد

حاشا که دگر ز لیببانم

از (مفتقر) این همه دوری چیست؟

آخر نه مگر ز قریبانم

1- مهر تو رسانده یا ماه مرا

وز چاه به ذروه جاه مرا

2- افسوس که طالع تیره من

بنشاند به خاک سیاه مرا

3- جز خرقه فقر و فنا نبود

تشریف عنایت شاه مرا

4- عمری به درش بردیم پناه

نگرفت دمی به پناه مرا

5- در رهگذرش چون خاک شدم

بگذشت و نکرد نگاه مرا

6- چون گرد دویدم در عقبش

بگذشت و گذاشت به راه مرا

4- سوزاند مرا چندانکه نماند

جز شعله ناله و آه مرا

من سوخته تو و (مفتقرم)

ص: 52

دیگر مستان به گناه مرا

1- ای بسته ی بند هوی و هوس

جهدی تا هست این نیم نفس

2- ای طوطی شکّرخا تا کی

با زاغ و زغن باشی به قفس

( معنی زغن گذشت)

3- از شاخه گل پوشیده نظر

سودا زده هر خاری و خس

4- هر لاشه نباشد طعمه ی شیر

عنقا (1)نرود به شکار مگس

5- دولت در سایه ی شاهین نیست

سلطان هما را زیبد و بس

6- کاری ز تو هیچ نرفت از پیش

رحمی بر خویش بکن زین بس

7- گر خود نکنی بر خود رحمی

امّید مدار ز دیگر کس

ای دوست ندارد مفتقرت

فریاد رسی تو به دادش رس

1- تا نخل امیدم را تو بری

شیرین تر از این نبُود ثمری

2- اندر نظر ارباب کمال

حاشا که چو عشق بود هنری

3- در منطقه اش فلک الافلاک

نبود جز حلقه مختصری

4- عشق است نشانه انسانی

عشق است ممیّز دیو و پری

5- تا در طلب آب و علفی

حیوانی و در شکل بشری

6- از خط طریقت دور استی

وز علم و حقیقت بی خبری

7- ای ماه جهان افروز بکن

بر بام سیه رویان گذری

من مشتری تو و مفتقرم

خو کرده چو زهره به نغمه گری

1- هر کس که به عهد وفا نکند - پس دعوی صدق و صفا نکند

2- عشق تو قرین بسی رنج است

رنجور تو فکر دوا نکند

3- تلخی ز تو ای شیرین جهان

سهل است ولیک خدا نکند

ص: 53

4- با این همه بی سر و سامانی

دل جز کوی تو هوا نکند

2- لعل نمکین تو را حقی است

تا کس نمکیده ادا نکند

3- با غمزه تو دل غمزاده ام

یک لحظه امید بقا نکند

4- امّید که دست مرا تقدیر

از دامن دوست جدا نکند

تا مفتقر از تو رعایت دید

بیمی از فقر و فنا نکند

1- آن دل که به یاد شما نبُود

شایسته هیچ بها نبُوَد

2- از هاتف غیب شنیدستم

حرفی که مجال خطا نَبُوَد

3- آن دل نه دل است که آب و گل است

گر طور تجلی ما نَبُوَد

4- درد دل عاشق بی دل را

جز جلوه یار دوا نَبُوَد

5- افسوس که خاطر شاطر (1) شاه

گاهی به خیال گدا نَبُوَد

6- با لاله ی روی تو محرم شمع

ما محرومیم و روا نَبُوَد

7- در حلقه زُلف تو دست زدن

جز قسمت باد صبا نَبُوَد

مهجورم و مفتقرم لیکن

در کار تو چون و چرا نَبُوَد

1- چشمی که ز عشق نمی دارد

از لؤلؤ تر چه کمی دارد

2- هر کس که غم تو به سینه گرفت

دیگر به جهان چه غمی دارد

3- آن دل که ز یاد تو یافت صفا

خوش باد که جام جمی دارد

[ جام، پیاله، ظرف ، جام جم پیاله ی جمشید که ساخته ی حکما بود از هفت فلک در او معاینه و مشاهده کردی پیاله ی جم و پیاله با آئینه ی سلیمان و یا اسکندر که همه ی عالم در آن بنا بر افسانه نموده می شدیم. ]

4- با لعل تو هر که بود همدم

هر لحظه مسیح دمی دارد

5- هر کس که فدای وجود تو شد

در مُلک عَدم قدمی دارد

6- آن کس که ز جام تو کامی دید

ناکامی خویش همی دارد

7- خود بین ز طهارت محروم است

در کعبه دل صنمی دارد

این طرفه حدیث ز مفتقر است

کز لوح قدم رقمی دارد

ص: 54

1- هر کس خط و خال تو می جوید

جز خطّه ی عشق، نمی پوید

2- آن دل که چو شمع، بود روشن

جز لاله ی عشق، نمی بوید

3- آری ز زمین دل عاشق

جز مهر گیاه نمی روید

4- هر کس که به سر دارد شوری

جز از غم یار نمی موید(1)

5- فرهاد لب شیرین دهنان

شرط است که دست از جان شوید

جز مفتقر تو کسی خبری

از سنت عشق نمی گوید

1- افسوس که گوهر نفس نفیس

از کف دادی به متاع خسیس

2- از یوسف عشق گذشته به هیچ

با گرگ هوی همراز و انیس

3- بستی ز بساط سلیمان چشم

با دیو طبیعت گشته جلیس

4- دردی که تو راست دوا نکند

صد جالینوس و ارسطالیس

5- از بحث و نظر سودی نبری

هر چند کنی عمری تدریس

6- با صدق و صفا پیوند بکن

زن تیشه به بیخ و بن تلبیس

از مفتقر این رقم کافی

بر لوح دل صافی بنویس

1- آن سینه که مهر تو مَه دارد

روزی چو شبان سیه دارد

2- قربان وفای دلی گردم

کو جانب عشق نگه دارد

3- اقلیم ملاحت را نازم

کامروزه به مثل شه دارد

4- جانم به فدای زنخدانی

کان یوسف حُسن به چَه دارد

5- در حلقه زلف خم اندر خم

یک سلسله خیل و سپه دارد

6- شاها دل غمزاده ام گله ها

ز آن صاحب تاج و کُله دارد

7- هر چند که بنده گنه کارم

گر لطف کنی چه گنه دارد

ای سرو سهی قد، مفتقرت

عمری است که چشم به ره دارد

سَهی: راست، ایستاده ، کشیده

ص: 55

1- برقی که ز غمزه مستی زد

آتش در خرمن هَستی زد

2- تا فتنه ی آن رخ جلوه نمود

بنیاد مرا چه شکستی زد

3- هندوی دو زلفش آشوبی

در جان یگانه پرستی زد

4- رفتم که ببوسم پایش را

از بی لطفی سر دستی زد

5- بالای بلندش را نازم

کز ناز قدم بر پستی زد

صد همچون مفتقر خود را

تیری بفکند و به شستی زد

1- ای محور دایره ی ملکوت

سرگشته ی بادیه ی ناسوت(1)

2- تا چند در این قفس خاکی

ای بلبل گلزار جبروت

3- ای مه که فرو رفتی به مُحاق(2)

یادی بکن از افق لاهوت

4- در خطه ایمان زن قدمی

تا چند به پیروی طاغوت

5- که ساغر سبز زمرد رنگ

و آن باده سرخ به از یاقوت

6- تا روح تو را قوت بخشد

تا آنکه شود جانت را قوت

7- زان باده عشق خلاصی یافت

از حوت طبیعت، صاحب حوت

از عشق تو در سر مفتقرت

شوری که ندارد تاب سکوت

1- ای تاب و توانم را برده

رحمی بر این دل افسرده

2- برگی از گلشن خرم عمر

باقی بود آن هم پژمرده

3- خوناب جگر از ساغر دل

در فصل بهار غمت خورده

4- بیمار توئیم و نپرسیدی

کاین غمزده به شد یا مرده

5- رنجور، مرنجانیده کسی

آزرده کدام کس آزرده

6- رفتم به شمار غلامانش

آوخ که به هیچم نشمرده

جانا قدمی نه، مفتقرت

بر خاک درت سر بسپرده

ص: 56

1- آن کیست که بسته بند تو نیست؟

یا آن که اسیر کمند تو نیست؟

2- آن دل نه دل است که از خامی

در آتش عشق، پسند تو نیست

3- از راه سعادت گمراه است

آن کس که ارادتمند تو نیست

4- لقمان که هزارانش پند است

جز بنده حکمت و پند تو نیست

5- فرهاد تو را ای شیرین لب

خوشترش ز شکرّ و قند تو نیست

6- کوته نظریم و مدیحه ی ما

زیبنده ی سرو بلند تو نیست

7- هر چند دُر افشاند طبعم

لیکن چه کنم که پسند تو نیست

ای مفتقر اینجا رفرف عقل

لنگ است و مجال سمند تو نیست

1- تا گوهر عشق اندوخته ام

چشم از همه عالم دوخته ام

2- تا با غم عشق تو ساخته ام

همواره سراپا سوخته ام

3- تا سینه ی من سینای غم است

چون نخله ی طور افروخته ام

4- از دفتر عشق تو روز نخست

دیباچه ی غم آموخته ام

5- با شور غمت سودا زده ام

نقد دل و دین بفروخته ام

هر کس به دلارامی دلشاد

من مفتقر دلسوخته ام

1- ای روی تو قبله ی حاجاتم

وی کوی تو طور مناجاتم

2- مصباح جهان افروز تو را

از پرتو لطف تو مشکاتم

3- گر سینه شود سینا چه عجب

گر جلوه کنی به میقاتم

4- تا خاک نشین ره تو شدم

شد جام جهان بین مِرآتم

5- گر گوهر معرفت اندوزم

گنجینه ی کلّ کمالاتم

6- معموره ی حُسن تو کرده مرا

سرگشته ی کوی خراباتم

7- گر بنده ی خویشم گردانی - بیزارم ز کشف و کراماتم

8- ای یوسف حُسن ازل نظری - کز عشق تو به ابد ماتم

این است کلافه ی مفتقرت

این است بضاعت مُزجاتم

1- از جان بگذر جانان بطلب

آنگاه ز جانان جان بطلب

ص: 57

2- با قلب سلیم اسلام بجو

پس مرتبه سلمان بطلب

3- از فتنه شرک جلی و خفی

ایمن چو شوی ایمان بطلب

4- در وادی فقر بزن قدمی

پس دولت بی پایان بطلب

5- گر گنج حقایق می طلبی

از کنج دل ویران بطلب

6- ور گلشن خندان می جویی

چشمی ز غمش گریان بطلب

7- گر باده ی خام تو را باید

ای دل جگر بریان بطلب

8- گر همّت خضر تو را باشد

سر چشمه ی جاویدان بطلب

سوز غم و ساز سخنرانی

از مفتقر نالان بطلب

1- دلبرا گر بنوازی به نگاهی ما را

خوش تر است ار بدهی منصب شاهی ما را

2- به من بی سر و پا گوشه چشمی بنما

که محال است جز این گوشه پناهی ما را

3- بر دل تیره ام ای چشمه خورشید بتاب

نبود بدتر از این روز سیاهی ما را

4- از ازل در دل ما تخم محبّت کشتند

نبُود بهتر از این مهر گیاهی ما را

5- گر چه از پیشگه خاطر عاطر دوریم

هم مگر یاد کند لطف تو گاهی ما را (1)

6- با غم عشق که کوهی است گران بر دل ما

عجب است ار نخرد دوست به کاهی ما را

7- نه دل آشفته تر و شیفته تر از دل ماست - نه جز آن خاطر مجموع گواهی ما را

مفتقر راه به معموره ی حسن تو نبرد

بده ای پیر خرابات تو راهی ما را

1- به سامانی رسان یارا سودایی ما را

وگرنه ده شکیبایی دل شیدایی ما را

2- بُراق عقل در حیرت شود از رَفرَف طبعم

چو بیند گاه همت آسمان پیمانی ما را

3- به گلزار معارف بلبلم کن ای گل خوشبو

ببین دستان سرایی و چمن آرایی ما را

4- مناز ای گنبد مینا به رفعت کین خُم گردون

حُبابی بیشتر نبْود، خُم مینایی ما را

5- بفرما جلوه ای ای شمع جمع بزم جانبازان

ببین آنگاه چون پروانه، بی پروایی ما را

6- به شکر آن که یکتایی، تو در اقلیم زیبایی

بخور گاهی به غم خواری، غم تنهایی ما را

7- به عشقِ ذکر و فکر نقشِ باطل صرف شد عمری

بسوزان ای حقیقت دفتر دانایی ما را

شد از ترک عنایت بی نهایت مفتقر رسوا

ص: 58

چرا چندین پسندی خواری و رسوایی ما را

1- جان فشانی بکن ار می طلبی جانان را

کس به جانان نرسد تا نفشاند جان را

2- روی بر خاک بنه تا که بر افلاک روی

سر بده تا نگری سروی دوران را

3- ماه کنعان (1)

نرود بر فلک حشمت مصر

تا نبیند الم چَه، ستم زندان را

4- نوح را کشتی امید به ساحل نرسد

تا نیاید غم غرق و خطر طوفان را

5- همّت خضر کند طی بیابان فنا

ورنه کی بوده نشان ز آب بقا حیوان را

6- حسن لیلی طلبد شیفته ای چون مجنون

که به یکباره کند ترک سر و سامان را

7- نافه ی مشک ختا تا نخورد خون جگر

نبرد رونق گلزار بهارستان را

8- تا شقایق نکشد بار مشقّت عمری

نرباید به لطافت دل چون نعمان را

(نُعمان به معنی شقایق به جهت سرخی یا شقایق منسوب است به نعمانی منذر ، لاله ی نعمان)

مفتقر گر نکشی پای زان سر کوی

دست در حلقه زنی زلف عبیر (2)

افشان را

1- در سری نیست که سودای سر کوی تو نیست

دل سودا زده را جز هوس روی تو نیست

2- سینه غمزاده ای نیست که بی روی و ریا

هدف تیر کمانخانه ابروی تو نیست

3- جگری نیست که از سوز غمت نیست کباب

یا دلی تشنه ی لعل لب دلجوی تو نیست

4- عارفان را ز کمند تو گریزی نبود

دام این سلسله جز حلقه ی گیسوی تو نیست

5- نسخه ی دفتر حُسن تو کتابی است مبین - ور بود نکته ی سر بسته به جز موی تو نیست

6- ماه تابنده بود بنده ی آن نور جبین - مهر رخشنده به جز غرّه ی (3)نیکوی تو نیست

7- خضر عمری است که سرگشته ی کوی تو بُوَد - چشمه ی نوش به جز قطره ای از جوی تو نیست

8- نیست شهری که از آشوب تو غوغایی نیست

محفلی نیست که شوری ز هیاهوی تو نیست

مفتقر در خم چوگان تو گویی، گویی است

چرخ با آن عظمت نیز به جز گوی تو نیست

1- خسته ای را که دگر طاقت و قوت نبود

گر تفقد نکنی شرط مروّت نَبُوَد

2- پدر پیر فلک را نبود مهر و وفا

شفقت نیز مگر رسم اُبوُّت نبود

ص: 59

3- با فراق تو قرینم ز چه اندر همه عمر

گر مرا با غم عشق تو اخوت نبود

4- دلبرا هر که در این در به غلامی شده پیر

گر شود رانده از این در، ز فتوّت نبود

5- کس به مقصد نرسد گر نکنی همراهی

قطع این مرحله با قدرت و قوّت نبود

مفتقر در همه کون و مکان کوی امید

جز در صاحب دیوان نبوت نبود

1- لاله ی روی تو را شمع جهان افروزم

عشق می بازم و پروانه صفت می سوزم

2- نه در آن آینه حسن بگیرد آهم

نه در دل نازک او را بگدازد سوزم

3- رشته ی عمر توانم ز غمت پاره کنم

دیده از روی تو هرگز نتوانم دوزم

4- در فراق تو در اشک بسی افشاندم

گوهری باز ز وصل تو نمی اندوزم

5- بهر تحقیق حقایق چو به مکتب آیم

جز حدیث غم عشق تو نمی آموزم

6- روزگاری ز تو دارم که نگنجد به بیان

قدمی رنجه کن اینک شب و اینک روزم

پوزش مفتقر اندر بر جانان چه کند

من ناچیز چه باشم که چه باشد پوزم

1- نقطه ی خال تو را من که چنان حیرانم

که چو پرگار در آن دایره سرگردانم

2- نکته ای یابم اگر زان خط خورشید فقط

حکمت آموز و نصیحت گَرِ صد لقمانم

3- گر به سرچشمه نوشین دهانت برسم - چشمه ی خضر به یک جرعه ی او نستانم

4- به تجلاّی تو مدهوش و خرابم که مپرس

پور عمران بود آگه ز دل ویرانم

5- یوسف مصر ملاحت به زلیخا نکند

آنچه با من کند آن لعل نمک افشانم

6- از حدیث لب شیرین تو شوری است به سر

که اگر سر برود روی نمی گردانم

7- لیلی حسن تو را من نه چنان مجنونم

که بود باک ز زنجیر و غل و زندانم

8- لاله ی روی تو داغی به دل سوخته زد

که ز سر تا به قدم شمع صفت سوزانم

مفتقر شیفته ی طرّه ی(1) آشفته توست

تا بدانند که سر سلسله رندانم

1- آبرومندم به عشق روی تو

سرافرازم در هوای کوی تو

2- رَفْرَم را تا به «اَوْ اَدْنی» رساند

قاب قوسین خم ابروی تو

ص: 60

3- من نِیَم بیگانه از خویشم مران

سال ها خو کرده ام با خوی تو

4- ماسوا را پشت سر افکنده ام

تا که دیدم روی دل را سوی تو

5- بر جبینم نقش عشق تیر توست

آفرین بر شست و بر بازوی تو

6- از بهشت عنبرین خوشبوتر است

گلشن جانم به یاد بوی تو

7- رشک سینا شد فضای سینه ام

از فروغ غره نیکوی تو

8- دل ز هر آشفتگی آزاد شد

تا که شد در حلقه گیسوی تو

9- آن زمان جستم ز جوی زندگی

چون شدم در جستجوی جوی تو

مفتقر سرگشته چوگان توست

سر چه باشد تا بگردد گوی تو؟

1- اگر روزانه باشد یا شبانه

ندارم جز نوای عاشقانه

2- پی دیدار رویش بخت بستم

نه صاحب خانه را دیدم نه خانه

3- نهادم سر به صحرا رویش همچو مجنون

که از لیلی مگر یابم نشانه

4- زدم در راه عشقش سر به دریا

چو می زد آتش عشق زبانه

5- به گِرد کوی او سرگرد بودم

به گوشم ناگه آمد این ترانه

6- نبندی زان میان طَرفی کمر وار

اگر خود را ببینی در میانه

7- بکوب این راه را با پای همّت

نخواهد اسب تازی تازیانه

8- چو مردان طریقت(1)

راهرو باش

مگر از بیم چون کودک بهانه

9- اگر نوح است کشتیبان مکن هول

از این دریای ناپیدا کرانه

چو دل دادی به دلبر پس روا نیست

مگر سر را کنی از پی روانه

1- دارم ای دوست ز بیداد تو فریاد بسی

چه کنم چون نبود دادگر دادرسی

2- در طریقت نسزد جز گله از دوست به دوست

به حقیقت نبود دادرسی جز تو کسی

3- بی تو ای روح روان‚ زنده نشاید آنی

بی دلا رام دل آرام نگیرد نفسی

4- دل که باشد حرم قدس تو ای کعبه حسن

جز طواف سر کوی تو ندارد هوسی

5- حاش للّه که رسد دست به آن دامن پاک

که شنیدست که سیمرغ شکار مگسی

6- بخت آشفته نخفته است که گردد بیدار

مُرده هرگز نشود زنده به بانگ جَرَسی

ص: 61

7- طبع افسرده و دل مرده و تن آزرده

بارالها برسانم به مسیحا نفسی

8- بزن ای بلبل شوریده گلزار ازل

پر و بالی چه ز پا بسته هر خار و خسی

مفتقر طوطی شکّرشکن یاری تو

تا به کی هم نفس زاغ و زغن در قفسی؟

1- بیا بلبل خوش لهجه ی من

بیا ای روح بخش مُهجه ی من

(مُهجه : روح ، روان، خون دل )

2- سخن گوی از گل و از عشوه ی گل

نوایی زن به یاد بوی سنبل

3- حدیث عشق لیلای قِدَم گوی

ز مجنون و ز صحرای عدم گوی

4- به خوبی از لب شیرین سخن کن

نوایی هم ز شور کوهکن کن

(کوهکن: لقب فرهاد که عاشق سینه چاک شیرین بوده)

5- سرودی زن چو مرغان شباویز

به یاد گلرُخان شورش انگیز

6- بگو از داستان محفل قدس

بگو از دوستان مجلس انس

7- بیا ای مطرب بزم حقیقت

بزن سازی به آیین طریقت(1)

8- ولی ز نهار ز نهار از رقیبان

ز خودخواهان و از مردم فریبان

9- بزن در پرده این ساز و نوا را

مکن رسوا تو مشتی بینوا را

10- که هر گوشی نباشد محرم راز

مگر صاحبدلی با عشق دمساز

11- سماع مجلس روحانیان را

نمی شاید مگر سودائیان را

12- که هر کس را به سر سودای یار است

به دنیا و به عقبی بخت یار است

13- سر پر شور از سودای شیرین

نمی غلطد مگر در پای شیرین

14- نه هر دل را گدازد عشق لیلی

به مجنون می برازد عشق لیلی

15- نگارا تا به چند این خودپرستی؟

بفرما مطلقم از قید هستی

16- چو سرو آزادم از هر خار و خس کن

چو بلبل فارغم از این قفس کن

17- به گلزار معارف بلبلم کن

مرا دستان آن شاخ گلم کن

18- بده چون خضر زین ظلمت نجاتم

بنوشان از کَرم آب حیاتم

19- مرا با خضر رهبر، همرهم کن

ز اسرار حقیقت آگهم کن

20- تجلّی کن در این طور دل من

که تا فانی شود آب و گل من

21- قیامت کن به پا زان قدّ و قامت

دری بگشا، ز باغ استقامت

ص: 62

22- مرا پروانه آن شمع قد کن

رها از ننگ و نام و نیک و بد کن

23- بده بر باد، زلف مشکسا را

به باد فتنه ده بنیاد ما را

24- ببر از بوی آن مشگین شمامه

ز سر هوشم الی یوم القیامه

25- به روی خویشتن کن دیده بازم

به پابوسی خود کن سرفرازم

26- زهی منّت ز یُمن کوکب من

نهی گر غنچه ی لب، بر لب من

27- بنوشم جرعه ای زان چشمه ی نوش

کنم دنیا و عقبی را فراموش

بکوش ای مفتقر در تشنه کامی

که تا گیری ز دست دوست جامی(1)

3- به دور خانه در جستجویش

که بینم عاقبت روی نکویش

4- به زیر ناودان در انتظارم

که سر در مقدم مولا گذارم

5- ز تو یا ربّ همی امیدوارم

که بنمائی به من روی نگارم

6- کنار کعبه گویم راز شب ها

که سویم بنگرد یک لحظه مولا

7- روم اندر مُقام، باشد دعایم

که گردد حجّت حقّ مقتدایم

8- به زمزم می روم آنجا بکوشم

که آب رحمت از دستش بنوشم

9- به بالای صفایم از چپ و راست

نظر دارم که شاید مهدی آنجاست

10- به مروه می روم در جستجویَم

که در سعیم شود او را بجویم

11- برای دیدنش در مستجارم

که آخر آرزویم برآرم

12- چون در عرفات باشم می زنم داد

که ای مولا ز هجران تو فریاد

13- به مشعر گر روم بیدار مان

که شاید آید آن آرام جانم

14- روم گر در منی دیده به راهم

که بینم مقصد و پشت و پناهم

15- روم چون در بقیع با اضطراب

که نزد مادرش او را بیابم

16- بمانم در بقیع شبها بجوشم

که آید صوت آن به گوشم

17- نمانم در بقیع شب زنده داری

به همراهم امام سوگواری

18- که می گرید برای آن غریبان

برای مادرش زهرا پریشان

19- روم ز آنجا سوی محراب و منبر

که یابم یوسف زهرای اطهر

20- روم اندر اُحُد با چشم گریان

که بینم مهدیم نزد شهیدان

21- به مسجد ها بگردم در مدینه

زنم فریادها از سوز سینه

22- که ای مولا ز پا افتاده ام من

مرا دریاب چون د ل داده ام من

23- الهی خواستار کربلایم

که آنجا خدمت مهدی درآیم

24- میان قتلگه او را ببینم

ببوسم مقدمش نزدش نشینم

25- بگویم من عزادار حسینم

برای جدّ تو در شور و شینم

26- بیا ای مولا که با هم غم گسارم

برای این شهیدان گریه داریم

27- بگویئم وا حسینا وا حسینا

غریباً وا شهیدا وا شهیدا

28- حسین جان آمدیم در کربلایت

بپا سازیم اینجا عزایت

4- من که غرق نعمتم از درگه فیض و عطایش

من گدایم ای خدا خواهم که آقا را ببینم

5- دل ز دستم می رود یارب چه سازم ناتوانم

رحمتی کن تا که آن یار دل آرا ببینم

6- نیستم لایق گذرام روی خود خود بر مقدمِ او

لیک می خواهم جمالِ ماه بطحا را ببینم

7- من که از دنیا ندیدم ای خدا جز رنج و زحمت

خواهم از تو در حضورت عیش فردا را ببینم

8- هر چه هستم دوست دارم آن ولیّ کبر یارا

فرصتی یارب که آن خون خواه زهرا را ببینم

9- گر که مُردم زنده ام کن بار الها بارِ دیگر

تا رسم بر آرزویم تور دل ها را ببینم

10- منکه مسکین و حزینم از غمش زار و غمینم

بار الها قسمتم کن از جمالش گل به چینم

29- که از دوری تو دل هاست سوزان

برایت اشک ها از دیده ریزان

30- به هر جائی خدا یار تو باشد

ز هر آفت نگه دار تو باشد

31- یقین دارم تو یار دل نوازی

به مسکین و فقیران چاره سازی

32- تو وجه اللّه محبوب خدائی

اصیل عزّت و لطف و عطائی

33- اگرچه من گنه کارم و فقیرم

ذلیل و خوار و مسکین و حقیرم

23- اگر صدسال در راهت نشینم

نخواهم رفت تا رویت نبینم

35- ولی این در بدر را ده تسلّی

دل بشکسته ام را ده تجلّی

36- تو آخر از جمالت پرده بردار

رها کن هر کجا باشد گرفتار

37- نگردد کم ز اوصاف کمالت

اگر یک لحظه ئی بینم جمالت

38- اگر بینم جمالت جان سپارم

که لایق تر ز جان چیزی ندارم

39- خداوندا تو کشّاف بلائی

ز دل ما غصّه و غم می ربائی

40- ندیدم آن امام مهربان را

که قربانش کنم یک باره جان را

41- زنم فریاد یا عون المساکین

اغثنی یا غیاث المستغیثین

42- تو در یک لحظه یا رب می توانی

غلامی را به آقایش رسانی

43- ببر رنج و غم از این قلب زارم

ترحّم کن به این حال فکارم (1)

44- که می سوزم از این چشم انتظاری

گذشت عمرم پس از امیدواری

45- بمیرم من اگر بر آرزویش

به وقت مرگ دارم گفتگویش

46- به تلقین شهادت باز گویم

به یمن مقدمش در جستجویم

47- بیا آقا سرم از خاک بردار

مرا از انتظار خو د برون آر

48- که می ترسم ز قبر و وحشت آن

چگون من شوم در خاک پنهان

1- یارب بحق خاتم پیغمبران قسم

لطفی نما بخدمت صاحب زمان رَسَم

2- از شوق و معرفت بنهم رخ بمقدمش

در پیش گاه او عوض هدیه جان دهم

4- زده چشمها به سویت

چه شود ز ره بیایی

5- چو بهار ما خزان شد

دل ما ز غصّه خون شد

6- گذری به بزم ما کن

بده از کرم صفائی

7- تو که مهربان امامی

برسان بما پیامی

8- ز خدا ترا بخواهیم

که به ما دهد نوائی

9- تو ز ما جفا بدیدی

که ز ما همه بریدی

10- ز کرم بده نویدی

تو عزیز کبریائی

11- همه دوستان پریشان

همه قلب ها سوزان

12- همه اشک هاست ریزان

تو عزیز ما کجائی

13- بخیال وصل رویت

همه شب در آرزویت

14- که بخواب بینم از تو

ز جمال دل ربائی

15- تو جمال خود عیان کن

نظری به دوستان کن

16- بفغان و آه و ناله

همه از غم جدائی

17- همگی به غم گرفتار

همه از ستم در آزار

18- شده روح وجسم بیمار

برسان به ما دوائی

19- صُلحا بچنگ دشمن

همه بی پناه و مأمن

20- تو که قدرت خدائی

همه را بده رهائی

21- همه از جوان و پیران

ز فراق تو در افغان

22- همه از غم تو نالان

برسان بما ندائی

1- خبری ز تو نداریم که بخدمت تو آئیم

ز غم تو در نوائیم بهمه تو رهنمائی

2- به کجا گرفته ای جا ببقیع یا برضوی

بمنی و سعی و بطحا تو یقین بکربلائی

3- همه وقت در دعائم توئی اصل مدَّعایم

تو از خدا برایم ز کرم نما دعائی (1)

من کیم ؟مولای خلقت در زمین و آسمانم

من کیم؟ فرزند زهرا مهدی صاحب زمانم

2- من کیم؟ من آسمانی مصلح خلق زمینم

من کیم؟ من دست تقدیر خدا در آستینم

من کیم؟ من وارث پیغمبر و قرآن و دینم

من کیم ؟ سر تا قدم مولا امیرالمؤمنینم

من کیم؟ من آخرین تیر الهی در کمانم

من کیم؟ فرزند زهرا مهدی صاحب زمانم

3- من کیم؟ من آفتاب یازده خورشید نورم

من کیم؟ من مصحفم، توراتم، انجیلم، زبورم

من کیم؟ من مظهر عفو خداوند غفورم

من کیم؟ من آن کلیم استم که عالم گشته طورم

من کیم؟ مصلح عالم امام انس و جانم

من کیم ؟فرزند زهرا مهدی صاحب زمانم

4- من به چشم شیعیانم جلوه ی الله و نورم

من میان دوستانم، گر چه پندارند دورم

ملک هستی بحر موّاجی بود از شوق و شورم

دوستان آماده نزدیک است ایّام ظهورم

می رسد دیگر به پایان انتظار شیعیانم

من کیم؟ فرزند زهرا مهدی صاحب زمانم

5- پیشتر از آنکه کامم تر شود از شیر مادر

داشتم بر آسمان معراج چون جدّم پیمبر

بر لبم گردید جاری آیه ی قرآن چو حیدر

بر همه مستضعفین دادم نوید فتح را سر

با گل لبخند، بابا بوسه می زد بر دهانم

من کیم ؟ فرزند زهرا مهدی صاحب زمانم

ص: 69

6- گر چه چون یوسف به چاه غیبت کبری اسیرم

هر کجا باشم به کلّ عالم خلقت امیرم

غیبتم را هست سرّی نزد دادار قدیرم

تا در اقطاع زمین با دوستانم انس گیرم

گه به سهله گه به کوفه گه به قم گه جمکرانم

من کیم؟ فرزند زهرا مهدی صاحب زمانم

7- من همان خون خدا هستم که در جوش و خروشم

بانگ هل من ناصر جدّم بود دائم به گوشم

پرچم سرخ حسین ابن علی باشد به دوشم

پر شود از عدل این عالم به عزم سخت کوشم

نقش جاء الحقّ به بازویم شهادت بر زبانم

من کیم؟ فرزند زهراء مهدی صاحب زمانم

8- جامه ی ختم رسل پوشیده بر قدّ رسایم

ذوالفقار مرتضی در پنجه ی مشکل گشایم

چارده خورشید پیدا در جمال دلربایم

می رسد از کعبه بر گوش همه عالم صدایم

جمع می گردند در یک لحظه گردم دوستانم

من کیم؟ فرزند زهرا مهدی صاحب زمانم

9- انبیاء و اولیاء هستند یکسر لشکر من

عیسی بن مریم نماز آرد به جا پشت سر من

آیه ی (فتحاً مبیناً) نقش بر انگشتر من

حکم ، حکمِ من، زمین و آسمان فرمان بر من

می ر سد از کعبه بر گوش همه عالم صدایم

جمع می گردند در یک لحظه گِردم دوستانم

من کیم؟ فرزند زهرا مهدی صاحب زمانم

10- می رسد روزی که با عدلم اروپا را بگیرم

ص: 70

وز پی احیای قرآن کلّ دنیا را بگیرم

پنجه ی قهر افکنم حلقوم اعدا را بگیرم

داد حیدر، داد محسن، داد زهرا را بگیرم

داد ثاراللّهیان را از یزیدی ها ستانم

من کیم؟ فرزند زهرا مهدی صاحب زمانم

11- منتظر باشید مهدیّون به امیّد وصالم

می رسد روزی که گیرم پرده از ماه جمالم

من امید مصطفی من آرزوی قلب آلم

من شما را آبرویم، عزّتم، قدرم، جلالم

من به «میثم» شهد وصل خویشتن را می چشانم

2- من کیم ؟ فرزند زهرا مهدی صاحب زمانم (1)

3- همی گوید منم آدم منم نوح

خلیل داورم قربان جانان

4- منم مولای علی شاه ولایت

منم سبطین و هر یک از امامان

5- منم موسی، منم عیسی بن مریم

منم پیغمبر آخر زمانان

6- تو ای عدل خدا کن دادخواهی

ز جا خیز ای پناه بی پناهان

7- برون کن ز آستین دست خدا را

به خونخواهی و از خون نیاکان

8- تو موسی وار شمشیر خدائی

بکش وانگه بکش فرعون و هامان

9- قدم در کربلا بگذار و بستان

سر پر خون ز دست نیزه داران

10- خبر داری که از سمّ ستوران

تنی باقی نماند از شه سواران

11- تو ای دست خدا با شصت قدرت

بکش تیر از گلوی شیرخواران

12- شنیدستی چنان دست خدا را

جدا کردند از تن ساربانان

13- قدم بگذار و در دروازه ی شام

بپوشان مخمل اشترسواران (1)

6- تا چند دست های عمویت به روی خاک

تا چند عمّه هات پریشان بیا بیا

7- سقّای سر بریده ی صحرای کربلا

گوید هماره با لب عطشان بیا بیا

9- گر بی تو صبح عید برآید به چشم ماست

دل گیر تو ز شام غریبان بیا بیا

10- روز فراق باغ و گلستان برای ما

باشد سیه تر از شب زندان بیا بیا

غلام رضا سازگار

تا مهر تو گشته پای بندم

دل جز تو به هیچ کس نبندم

1- خبر آمد خبری در راه است

سرخوش آن دل که از آن آگاه است

2- شاید این جمعه بیاید شاید

پرده از چهر گشاید شاید

محمّدرضا آقاسی

3- چندان که شب و روز به یاد تو نشستیم

از شام فراقت چه سحرگه ندمیدیم

4- شاها به تولّای تو در مهد غنودیم(1)

بر یاد لب لعل تو ما شیر مکیدیم

5- ای حجّت حقّ پرده ز رخسار بر افکن

کز هجر تو ما پیرهن صبر دریدیم

6- ما چشم به راهیم به هر شام و سحرگاه

در راه تو از غیر خیال تو رهیدیم

7- ای دست خدا دست برآور که ز دشمن

بس ظلم بدیدیم و بسی طعنه شنیدیم

8- شمشیر کجت راست کند قامت دین را

هم قامت ما را که ز هجر تو خمیدیم

9- شاها ز فقیران درت روی مگردان

بر درگهت افتاده به صد گونه امیدیم

مرحوم حاج میرزا علی اکبر نوغانی ( فقیر)

6- غیبت بهانه ای است که پاکیزه تر شویم

تا روبه روی مان نشدی، تا نیامدی

علی اکبر لطیفیان

گر میّسر نیست ما را کام او

عشق بازی می کنیم با نام او

3- عزیزم مادرت چشم انتظاره

دوای زخم سینه کی می آئی؟

1- ای که دلم زنده به سیمای توست

جان جهان جان ز تولّای توست

2- ای دل عالم که دل عالمی

چون دل من واله (1) و شیدای توست

3- اسم تو پر کرده فضای وجود

ما متحیّر که کجا جای توست

6- هر کجا می خوانمت بر گوش جان آید جوابم

پیش من با من هم آوایی نمی دانم کجایی

7- کعبه ای یا کربلا یا در نجف یا کاظمینی

یا کنار قبر زهرایی نمی دانم کجایی

8- زخم قرآن را شفابخشی به تیغ انتقامت

درد عترت را مداوایی نمی دانم کجایی

9- مانده بر لب های اصغر همچنان نقش تبسم

تا برای انتقام آیی نمی دانم کجایی

غلام رضا سازگار

3- یا صاحب الزمان تو امامی به شیعیان

عالم از دست رفت ، تو پا در رکاب کن

دل های شیعیان تو از غصه آب شد

تعجیل فرما که خون شده دل منتظران

2- ای مونس شکسته دلان کن عنایتی

از بهر دلنوازی دلها بیا بیا

3- دلهای عاشقان تو کانون ماتم است

کی یابد این قلوب تسلّی؟ بیا بیا

4- تا کی بسوزم از غم هجر تو همچو شمع؟

می سوزم از فراق، سرا پا بیا بیا

5- دیگر بس است سر به بیابان گذاشتن

ای رهنمورد درّه و صحرا بیابیا

6- ای والی زمان و مکان کی کنی ظهور

تا کی تُراست غیبت کبری بیا بیا

7- چشم انتظار مانده که از تو شود خبر

مخفی چرا تو گشته ای از ما بیا بیا

ملتجی ( علی اصغر یونسیان)

6- در دایره ی فرمان ما نقطه ی تسلیمیم

لطف آنچه تو اندیشی حکم آنچه تو فرمایی

7- یا رب به که بتوان گفت این نکته در عالم

رخساره به کس ننمود آن شاهد هر جایی

8- دائم گِل این بستان شاداب نمی ماند

دریاب ضعیفان را در وقت توانایی

9- ساقی چمن گل را بی روی تو رنگی نیست

شمشاد خرامان کن تا باغ بیارایی

ملّا محسن فیض کاشانی

4- بیا مهدی به راه وصل عشقت

تمام راه بر ما بی خطر کن

5- بیا مهدی به صبح روز جمعه

تمام ندبه ها را پر ثمر کن

5- دل در کمند روی تو

محراب من ابروی من

6- چشم جهانی سوی تو

یابن الحسن یابن الحسن

7- من عاشقی درمانده ام

از کاروان وامانده ام

8- صنما (1)از کویت رانده ام

یابن الحسن یابن الحسن

9- ای خواجه من آن بنده ام

از غیر تو دل کَنده ام

10- ز اعمال خود شرمنده ام

یابن الحسن یابن الحسن

11- ای شهسوار ملک جان

ای وارث پیغمبران

12- الغوث یا صاحب زمان

یابن الحسن یابن الحسن

5- تو عُصاره ی عشق دل همه ای

تو خلاصه ی حیدر و فاطمه ای

6- گل نرگس یوسف زهرایی

تو نگار آخر طاهایی

7- بُوَد آن خالت چه تماشایی

یا ابا صالح مددی مولا (2)

8- ای انس و جان فدایت، محتاج یک نگاهت

چشم همه به راهت، شاید ز در درآیی

9- در قلب ما حبیبی، بر زخم ما طبیبی

بر جان ما قراری، بر درد ما دوایی

یابن الحسن کجایی

امان از این جدایی (2)

10- جانم شود فدایت تا بشنوم ندایت

دایم زنم صدایت ، تا بشنوم صدایت

یابن الحسن کجایی

امان از این جدایی (2)

غلام رضا سازگار

6- سوی تو رو آورده ام ای خُم سبو آورده ام

من آبرو آورده ام کو لُطف بی پایان تو

یابن الحسن ، یابن الحسن (2)

7- من خدمتی ننموده ام دانم بسی آلوده ام

امّا به عمری بوده ام چون خار در بُستان تو

یابن الحسن ، یابن الحسن (2)

علی انسانی

4- دندان پر خون نبی محراب گلگون علی

طشت پر خون حسن ، گوید به صد سوز و محن

یابن الحسن یا بن الحسن (2)

5- تا کی ز یاد جدّ خود اشک از بصر جاری کنی

تا کی به یاد عمه ات از سوز دل زاری کنی

6- در بین ما باشی ولی تنها عزاداری کنی

باشد فدایت جان من، یابن الحسن یا بن الحسن

یابن الحسن یا بن الحسن (2)

تا کی دعا ندبه بخوانیم سَیّدی

2- مولای مستعان یا صاحب الزّمان

دارنده ی جهان یا صاحب الزّمان

الغوث و الأمان یا صاحب الزّمان

3- جان جهان تویی ای جان فدای تو

شاهان عالمند یکسر گدای تو

4- عرش است بوسه زن بر خاک پای تو

دارند بر زبان مدح و ثنای تو

سکّان آسمان یا صاحب الزّمان

5- امروز خلق را رهبر تویی و بس

در کشور وجود سَرور تویی و بس

6- بر کل کائنات مهتر تویی و بس

بر شیعیان ز لطف یاور تویی و بس

در کون و مکان یا صاحب الزّمان

7- ای جاری آب عدل از ذوالفقار تو

ویران بنای ظلم در روزگار تو

8- ظاهر جلال حق از اقتدار تو

باز آ که شد سفید در انتظار تو

چشم جهانیان یا صاحب الزّمان

9- شاها زمانه را پر کرد کفر و کین

قرآن غریب گشت اسلام بی مُعین

10- هر کس برای خود مذهب گرفت و دین

از دین مصطفی وز سنّت مبین

اسمی است در میان یا صاحب الزّمان

صغیر اصفهانی

بر چهره ی دلگشای مهدی صلوات

بر قامت دلربای مهدی صلوات

تا پرده ز رخ گرفت قدسی نفسان

خواندند به رو نمای مهدی صلوات

نرجس که جمال دین و تقوی دارد

مرآت خداوند تعالی دارد

فرخنده بود مقدم مهدی او را

یک دسته گل از گلشن زهرا دارد

مهدی که سلام عاشقان باد بر او

دل بسته همه عالم ایجاد بر او

چون دید خدای پاکی نرجس را

یک دسته گل محمّدی داد به او

امروز بهار لاله های چمن است

میلاد سید حجة ابن الحسن است

بت های جهان باز به خود می لرزند

از بیم که روز جلوه ی بت شکن است

امروز که آفتا توحید دمید

در خانه ی نرجس گل امید دمید

می خواند حکیمه سوره ی قدر که دید

در وقت طلوع فجر خورشید دمید

ص: 99

میلاد تو باز رهگشای فرج است

ما را به امید تو دعای فَرَج است

در مکّه و در مدینه این توسعه چیست

جز این که زمینه ای برای فرج است

مؤید

در نیمه شب نیمه ی ماه شعبان

رخسار ولیّ کبریا شد تابان

چون در دل شب شد متوّلد گفتی

در نیمه شب آفتاب سر زد به جهان

شاکر اصفهانی

روشن از این عید جهان تاریک

یا رب بنما ظهور مهدی نزدیک

در گلشن زهرا گل نرگس بشکفت

شد نیمه ی شعبان به محمّد تبریک

حسان

مهدی که خداوند جهانبخش ستود

در نیمه ی شعبان به جهان دیده گشود

بر خلق نبود تاب دیدار رُخش

چون مهر ز چشم خلق غیبت فرمود

ثابت خراسانی

شب گر رُخ ماهتاب نبیند سخت است

بس تشنه اگر آب نبیند سخت است

ما نوکر و ارباب تویی مهدی جان

نوکر رخ ارباب نبیند سخت است

ژولیده نیشابوری

ای حجّت حقّ به مُلک حق شاه تویی

امروز به خلق هادی راه تویی

درد دل ما ز لطف خود درمان کن

از درد دل هر کس آگاه تویی

ای مخزن سرّ کردگار ادرکنی

ای هم تو نهان هم آشکار ادرکنی

بگزیده برای خویش هر کس یاری

ای در دو جهان مرا تو یار ادرکنی

صغیر اصفهانی

ای وارث تاج پادشاهی باز آ

وی مظهر صلح و دادخواهی بازآ

تا ریشه کن از زمین شود ظلم و فساد

ای تیغ عدالت الهی بازآ

ص: 100

ای وارث تاج و تخت محمود بیا

مرآت صفات پاک معبود بیا

خلق آرزوی بهشت موعود کنند

واللّه تویی بهشت موعود بیا

ای حجّت حق ز جان ثنای تو کنیم

دل محو دلربای تو کنیم

پا بر سر و چشم عاشقانت بگذار

تا هر دو نثار خاک پای تو کنیم

دکتر قاسم رسا

یا رب فرج امام ما را برسان

آن صاحب انتقام ما را برسان

اَندر بر ما گر نرسانی او را

بر حضرت او سلام ما را برسان

کن نظر خسرو خوبان بر من

3- من غلام تو و تو آقایی

من عبید تو و تو مولایی

4- من اسیر تو و تو زیبایی

من به فکر و تو و تو دانایی

کن نظر خسر خوبان بر من

5- تو به روز سیه ام چون ماهی

تو ز درد دل من آگاهی

6- تو نما یک قدمی همراهی

تو به فریاد برس چون شاهی

کن نظر خسرو خوبان بر من

7- تا کی از هجر تو من ناله زنم

گرد رُخساره ی تو هاله زنم

8- اشک غم همره با ژاله زنم

کشم آهی وز دل ناله زنم

کن نظر خسرو خوبان بر من

قاضی زاهدی گلپایگانی

6- به وحش و طیر و مار و مور و ماهی

به هر صبح و مسا روزی رسانم

7- به سامان آور فصل بهارم

تغیّر بخش دوران خزانم

8- به افواج ملایک پیشوایم

به طاعت مقتدای قدسیانم

9- در انگشتم بود چون حلقه آفاق

خَدیو ملک و شاه انس و جانم

10- جهان و آن چه در آن گشته ایجاد

همه جسمند و آنان را چو جانم

11- گروه انبیا را من دلیلم

صحایف را معانیّ و بیانم

12- ولیّ کردگار لایزالم

سلیل خاتم پیغمبران

13- گل گلزار زهرای بتولم

چو فرزند امیرمؤمنانم

14- حسن را از شهامت یادگارم

حسین بن علی را هم عنانم

15- به زهد وجود زین العابدینم

چو باقر احمد را لسانم

16- نهال بوستان جعفری را

نگه دار و اَمین و باغبانم

17- به حکمت خانه ی موسی کاظم

طبیب دردمندان جهانم

18- به شوکت چون علی موسی الرّضایم

جواد العالمین را دودمانم

19- چو جدّ خود نقی هادی به خلقم

چو بابم عسکری کهف امانم

20- به اقیانوس رحمت موج فیضم

به فلک ماسواللّه دیده بانم

21- به برّ و بحر و کوه دشت و صحرا

پناه و ملجأ درماندگانم

22- منم آن مصلحی کاقوام گیتی

به لب دارند دایم داستانم

23- چو بهر دفع ظلم و جور و کینه

رسد فرمان حق از آسمانم

24- برای انتقام اهل ستم را

بزنجیر عدالت می کشانم

25- منم ناظر به اعمال بد و نیک

گر از چشم بداندیشان نهانم

26- چو برخیزم به فرمان الهی

ستم گر را به جایش می نشانم

27- بگو مظلوم را بنما تحمّل

که دادت را ز ظالم می ستانم

28- منم آن مصلح صلح جهانی

که سیخ و بن کن جنگ آورانم

29- کشم گرگان اندر جامه ی میش

چو من بر گله ی انسان شبانم

30- توانائی چو بر من حق ادا کرد

معین و یاور هر ناتوانم

31- گریزد اهرمن از ضرب تیغم

چو من خود حشمت الله زمانم

32- جدا گردند اهل کفر و ایمان

زهم در پای میز امتحانم

33- بخواهید از خداوند توانا

گشاید از عنایت بازوانم

34- که دنیای پر از آشوب و فتن را

از این گرداب ذلت وارهانم

35- بگیرم دست محفوظ غمین را

که من شاه رئوف و مهربانم

ص: 103

دیوان محفوظ اصفهانی

10- دین حق را تو حیاتی تازه ده

زنده کن احکام قرآن الغیاث

11- پرچم عزّت به بام کعبه زن

قدرت حق کن نمایان الغیاث

12- هست «حیران» در رهت چشم انتظار

تا به کی در پرده پنهان الغیاث

1- مرا بشمار جزو یارانت

مرا کن آشنا با دوستانت

2- همین بس افتخار من در عالم

که بوسم خاک پای عاشقانت

1- بیا جانم فدای خاک پایت

ندیدم روی و نشنیدم صدایت

2- برای دیدن رخسار ماهت

بود این نیمه جانم رو نمایت

1- طپد در در سینه قلب من بیادت

بیادت می کنم حق را عبادت

2- غم تو عاشقت را کرده بیمار

نمی خواهی کنی از او عیادت؟

1- پی دیدار چشمانم بدر ماند

درخت آرزویم بی ثمر ماند

2- برای درک فیض دیدن تو

دعای صبح و شامم بی اثر ماند

1- مکن محرومم ار فیض حضورش

خداوندا نصیبم کن ظهورش

2- ز پشت ابر غیبت ظاهرش کن

منوّر کن جهانی را به نورش

1- اگر روزی ببینم روی ماهش

دمی افتاد بر روی من نگاهش

2- بیفتم روی پایش همچو سرمه

کنم بر دیدگانم خاک راهش

1- مرانم از در خود گرچه بستم

ز پا افتاده ام برگیر دستم

2- تو باید دست این افتاده گیری

چرا که از می عشق تو مستم

1- اگر لطفی کنی آیی کنارم

کنی روشن دو چشم اشکبارم

2- نشانم گر دهی رخسار ماهت

بپای حضرتت جان می سپارم

1- پریشانم دل خرّم ندارم

انیسی همچو تو محرم ندارم

2- بغیر از مرهم وصل تو ای دوست

برای زخم دل مرهم ندارم

ص: 106

1- اگر لطفی کنی آیی کنارم

به خاک پای تو سر می گذارم

2- برای دیدنت جز نیمه جانی

که بر لب آمده چیزی ندارم

1- الا ای مونس و آرام جانم

توان جسم و جان ناتوانم

2- اگر جایی ندارم در خور تو

بیا بنشین به روی دیدگانم

1- شبی با من بیا و هم غذا شو

امیرا همنشین این گدا شو

2- اگر راضی نمی باشی تو از من

به جان مادرت از من رضا شو

1- تا قصاص از دشمن زهرا نگیری عید نیست

بار غم از دل مولا نگیری عید نیست

2- بزم ما بزم عزا شد نه بزم عیش و نوش

آشکارا تا بر ما جانگیری عید نیست

1- افسوس که عمری در فراق تو گذشت

ایّام من ای مه به محاق (1) تو گذاشت

2- با هجر تو عمر طیّ شد امّا صد شکر

هر لحظه آن به اشتیاق تو گذشت

1- من بیما را درمان کن ای دوست

برون از دل غم هجران کن ای دوست

2- بیا و ساحت(2)

دنیا و دل را

ز نور خویشتن تابان کن ای دوست

1- به شوق دیدن روست جوانیم طی شد

بهار عمر به عهد فراق تو دی شد

2- اگرچه قلب من از کثرت گنه تار است

خوشم که بهر تو نای گلوی من نی شد

1- خداوندا اگر داری بنای دادن عبدی

بیا بردار اگر بگذاشتی بهر فرج قیدی

2- بیا و با صدور حکم موعود فرج امشب

منوّر کن جهانی را به نور حضرت مهدی (علیه السّلام)

4- روز محشر فکر و ذکر من توئی یابن الحسن

اعتنا کی بر قصور و حور بر غِلمان کنم

5- گر مرا ایمان نیارد قرب بر درگاه تو

حاجتی نبود به آن من ترک آن ایمان کنم

6- وا اسف در محبس هجران تو زندانی ام

تا کی و تا چند باید در این زندان کنم

7- من مریضم از غم تو با چه یابن الحسن (علیه السّلام)

درد عشق خانمان سوز ترا را درمان کنم

8- سر عشقت را بگو تا عقده ی دل وانشد

قول خواهم داد آن را از همه کتمان کنم

9- وصل تو باشد مرادم گر میّسر گردم

لحظه ی آن را کجا سودای با رضوان کنم

10- غرق طوفان گناهم با تو ای کشتی امن

خویشتن را در امان از خوف این طوفان کنم

11- گر خطاکارم مطیع آن چه خواهی نیستم

همّت و عزمی بده تا گوش بر فرمان کنم

12- از عنایات تو یابن العسکری (علیه السّلام) بی اختیار

صدر هر حرف و سخن نام ترا عنوان کنم

13- مقصد قرآن ز «وَالعَصر » است دوران ظهور

از تو می خواهم که من هم درک آن دوران کنم

14- تا به درگاه فلک جاه تو هستم «ملتجی»

ناخلف باشم اگر روبرو در دونان کنم

2- گشته از دامان نرجس غنچه ای زیبا شکوفا

روشن از رخسار او شد چشم حیدر قلب زهرا

3- در گلستان ولایت آن گل خندان خوش آمد

خوش آمد، خوش آمد، خوش آمد، خوش آمد

4- عسکری بگرفت در دامان خود آن نازنین را

بوسه بر رخسار زد آن حامی قرآن و دین را

5- گفت یا رب وارث پیغمبران آمد خوش آمد

خوش آمد، خوش آمد، خوش آمد، خوش آمد

مردانی