بسم الله الرحمن الرحیم

سرگذشت های عبرت انگیز از عاقبت گنهکاران

مؤلف: معصومه بیگم آزرمی

ص: 2

تقدیم به حضرت بقیة الله الاعظم حضرت ولی عصر(ارواحنا فداه)

و

به خواهر زاده عزیزم مرحوم مهدی کمالی تبار که در سن 4 اسالگی در اثر سانحه دلخراش به ملکوت اعلا پیوست.

روحش شاد و یادش گرامی باد

ص: 3

ص: 4

تصویر

ص: 6

تصویر

ص: 7

تصویر

ص: 8

تصویر

ص: 9

تصویر

ص: 10

تصویر

ص: 11

تصویر

ص: 12

تصویر

ص: 13

تصویر

ص: 14

تصویر

ص: 15

تصویر

ص: 16

تصویر

ص: 17

تصویر

ص: 18

شود تا کاستی ها را انشاء الله جبران کنیم و مجددا سپاس و تشکر خودرا از جناب حجة الاسلام و المسلمین سید جواد معصومی مسئول محترم انتشارات تهذیب بخاطر قبول زحمت و نشر این مطالب اعلام می نمایم امید است که انشاء الله مقبول حضرت حق واقع شود.

و السلام

معصومه بیگم آزرمی

ص:20

این که،هدفش هم خدا باشد و هم ریا.

این که،تنها در بعضی از اجزاء واجب عمل خود،قصد ریا کند.

در بعضی از اجزاء مستحب قصد ریاکند.

اصل عمل برای خداست ولی آن را در مکانی به جا می آورد که انگیزه الهی ندارد.

در مورد زمان عمل ریا می کند.

این که،در مورد بعضی از ویژگیها و اوصاف قصد ریا می کند.

این که،اصل عمل به نیت خداست اما مقدمات آن جنبه ریایی دارد.که همه این موارد موجب بطلان عمل می شود.

این که،بعضی از اوصاف بیرونی را به نیت ریا انجام می دهد.

این که عمل فقط برای خداست، ولی اگر مردم آن را ببینندخوشحال می شوند بی آن که هیچ تأثیری در کیفیت انجام عمل داشته باشد،این قسم موجب بطلان عمل نیست.و در حقیقت ریا محسوب نمی شود.زیرا ریا آن است که انگیزه ای برای عمل شود.

٣-وهمچنین از همان حضرت آمده است که فرمود:(لا یَقبَلُ عَملاً فیهِ مقدار ذَرَّهٍ مِن ریاءٍ(1):خداوند عملی را که ذرّه ای از ریا درآن باشد قبول نمی کند.)

4-امام علی«علیهم وسلام»فرمود:«اَلمُرائی ظاهِرُهُ جَمیلٌ وَ باطِنُهُ عَلیلٌ(2)؛ریاکار ظاهر عملش زیبا وباطنش زشت و بیمار است.»

5-وهمچنین فرمود:«ما أقبَحَ بِالإنسانِ باطِنا عَلیلاً وظاهِرا جَمیلاً!(3):چه زشت است که باطن انسان خراب است و بیمار و ظاهرش زیباباشد.»

6-درخبر است که خداوند مأمورینی را گماشته است که در هرشبانه روز اعمال بندگان را نوشته و به آسمان می برند.ملائکه عملی مانند نماز و روزه و حج و زکوة که در ظاهر مانند آفتاب می درخشد به ساحت قدس ربوبی می رساند.و به خوبی آن گواهی می دهند،ولی خداوند به آنان می فرماید شما فقط ظاهر این عمل را می بینید و ازباطن آن اطلاع ندارید: صاحب آن عمل،مرا اراده نکرده و برای ما آن عمل را به جا نیاورده بلکه برای خودنمایی و رضایت مردم آنرا انجام داده است.

سرانجام خدا و ملائکه و مأمورین الهی همه بر صاحب آن لعن ونفرین کرده و عمل او را به سوی خودش برمی گردانند(4)

ص: 23

7-حضرت رسول الله«صلی الله وعلیه وآله»فرمود:اولین دسته ای که روز قیامت برای حساب خوانده می شوند سه نفرند:کسی که قرآن را جمع آوری نموده و کسی که در راه خدا جهاد نموده،وکسی که در دنیا ثروتمند و بی نیاز بوده است.

خداوند به قاری قرآن می گوید:آیا من تورا قدرت بر آموزش قرآن ندادم؟پس از آموختن آن چه عملی انجام دادی؟

عرض می کند:در ساعات شب و روز آنرا تلاوت می کردم.

خداوند و ملائکه می فرمایند:دروغ می گویی،تو این کار رامی کردی که بگویند فلان کس قاری قرآن است.

بعد ثروتمند را خواسته و می گوید:بتو وسعت مال دادم با آن ثروت چه کردی؟

عرض می کند:صله رحم و نیکی به خویشان می کردم و صدقه می دادم.

خطاب می رسد دروغ می گویی و ملائکه نیز چنین می گویند.

پس به آن می گوید:تو می خواستی بگویند فلانی صاحب جود وسخاوت است.

بعد خداوند جنگجو و مجاهد را خطاب می کند که تو در دنیا چه کردی؟می گوید:من به جهت امر تو جهاد کردم.

خداوند می فرماید:دروغ می گویی:می خواستی مردم بگویند که تو با جرئت و شجاع هستی.آنگاه پیغمبر قوه فرمود: اینهایند که آتش جهنم برای آنان فرو زانست(1).

ص: 24

پیغمبر فرمود:ریاکار سه نشانه دارد. وقتی که تنها باشد ملول است و موقعی که در میان مردم است شاد است و دوست دارد همه کارهایش ستایش شود(1)»

در پاسخ سپهبد مقدم داستان ذیل را ذکر نموده بود(1).

در یک روز سرد زمستانی شخصی مشغول شکار مرغان هوا وبریدن سر آنها بود و ضمنا بر اثر سرما آب از بینی و چشمانش جریان داشت،بچه گنجشکی که در کنار مادرش در لانه قرار داشت به مادرش گفت:ما را از این مرد باکی نیست چون دل رحم است و گریه می کند و به قول شاعر:

گربه حیوان خوش خط و خالیست

فکر آزار جوجه هرگز نیست

مادر گفت:بچه جان به چشمانش نگاه مکن که اشک می ریزد بلکه دستانش را ببین که خون می ریزد(2).

را به وی بدهم؟آن حضرت سه مرتبه این سؤال را تکرار کرد وکسی جز علی بن ابی طالب«علیهم وسلام»جواب نگفت.آن حضرت برخاست وعرض کرد:یا رسول الله«صلی الله وعلیه وآله»من این نماز را می خوانم و از اول تا آخر نماز از دنیا چیزی به خاطرم راه نمی دهم.

حضرت علی«علیهم وسلام»مشغول نماز شده و تمام نمود.جبرئیل نازل شد و عرض کرد یا رسول الله«صلی الله وعلیه وآله»یکی از دو ناقه را به علی«علیهم وسلام»بده.

رسول خدا«صلی الله وعلیه وآله»فرمود:به من شرط کرده بود که چیزی از این دنیابه دلش راه ندهد ولی علی«علیهم وسلام»درسلام نماز به خاطرش آورد که آیا آن شتر بزرگ لاغر و یافربه کوچک را بگیرم.جبرئیل عرض کرد:یا رسول الله«صلی الله وعلیه وآله»خداوند می فرماید:علی فکر می کرد بزرگ را و یا فربه را گرفته تاذبح کنم و در راه خدا صدقه بدهم. این فکر برای خدا بود نه برای دنیا.رسول خدا،«صلی الله وعلیه وآله»یکی از آن دو ناقه را به علی«علیهم وسلام»داد(1).

پرسیدند:انسان چگونه با خداوند خدعه می کند؟

فرمودند:کاری را که خداوند عزوجل دستور داده انجام می دهد،ولی بخاطر غیر خدا.از خدا بترسید بخاطر ریا که قطعا ریا شرک به خداست.بدون شک، ریا کار را در روز قیامت با چهار اسم صدامی زنند:ای کافر! ای فاسد! ای حیله گر! ای زیانکارا عملت باطل شد،پاداشت از میان رفت و امروز هیچ ثوابی نداری، پاداشت را از همان کسانی بخواه که برایشان کار می کردی.

2- امام صادق«علیهم وسلام»از پدر«علیهم وسلام»شروایت کرده است که فرمودند:

در یکی از کتابهایی که خداوند عزوجل بر یکی از پیامبران«علیهم وسلام»نازل نموده آمده است عده ای از مخلوقاتم،دین را واسطه رسیدن به دنیا قرارداده و با داشتن دلهایی چون دل گرگ،پوست گوسفند به تن کرده اند،از صبر«شیره درختی به نام صبر زرد»تلخ ترند،ولی زبانشان شیرین تراز عسل است،اعمال باطنی آنان«هر عمل قلبی مثل ایمان، نیت و...»

بدبوتر از مردار است،آیا(ایشان)فریب رحمت مرا خورده اند.نیرنگ می کنند،یا بر من جری شده اند.به عزت خود سوگند یاد کرده ام که بدون تردید وحتما آنان را گرفتار فتنه افسار گسیختهای سازم که به سر تاسر زمین کشیده شود،چنان فتنه ای که حکیم را واگذاشته و رأی صاحبنظران و دانش دانشمندان در آن فرو ماند،آنان را متفرق نموده و بوسیله یکدیگر آزارشان می دهم.بوسیله دشمنانم از دشمنانم انتقام می گیرم و برایم اهمیتی ندارد و نیز برایم اهمیتی ندارد که همه آنها را عذاب نمایم(1).

ص: 29

تا اینکه یکبار همچون شیر خروشید و حمله قهرمانانه کرد وجمعیت را در هم ریخت،و سپس بازگشت،در این وقت،اصحاب همان پیشنهاد را تکرار کردندکه جنگ را به ما واگذار و افزودند:«إن تُصِب یُذهَب الذینُ؛اگر آسیب بینی،دین اسلام از بین می رود».

امام علی«علیهم والسلام»در پاسخ فرمود:«والله ما اُریدُ بما تَرَون الّا وجه الله والدار الآخرة؛سوگند به خدا،فقط برای خدا و آخرت-و تقویت دین می جنگم و تنها برای خدا نبرد می کنم و خشنودی او رامی خواهم(1).»

فرمود:بگو

عرض کردم:جدّم رسول خدا«صلی الله وعلیه وآله»نقل کرد که خدا فرمود:«اَخلِص العمل فإن الناقد بصیر؛عمل خود را خالص کن،زیرا بازرس عمل،بسیاربینا و دقیق سنج است(1).»

همین که این حدیث را خواندم:اشک از چشمان آیت الله بروجردی ب سرازیر شد و به این مضمون فرمود:«راستی اگر اعمال ما خالص برای خدا نباشد،چه خواهد شد؟آری ناقِد(بازرس) تیزبین و بینا است.»

فراموش نمی کنم،پس ازماجرا،این هر وقت آن مرد بزرگ به من برخورد می کرد،می فرمودند:«آخلص العمل فان الناقد بصیر»وحالشان منقلب می شد(2).

چگونگی آن را بیان فرمائید.

امام باقر«علیم وسلام»؟در پاسخ فرمود:مثلا انسانی پولی را به کسی می بخشد و یا در راه خدا انفاق می کند و پاداش آن به عنوان یک بخشش و انفاق پنهانی و مخلصانه برای او ثبت می شود،سپس درجائی آن را آشکار کرده که من فلان مبلغ به فلانکس بخشیدم و درفلان راه دادم،پاداش انفاق پنهانی او در نامه عمل او حذف می شود وبجای آن پاداش انفاق آشکار او در نامه عمل او نوشته می شود که کمتر است،بار دیگر در جای دیگر باز آن را آشکارا مطرح می کند،این بار آن پاداش نیز حذف شده و بجای آن به عنوان ریا،(که گناهی بزرگ است)نوشته می شود(1)

2-در این رابطه به این کات توجه کنید:

عبد الله ابن مبارک که از مردان وارسته و مشهور صدر اسلام است می گوید:یکسال در مکه بودم،بر اثر بی آبی،قحطی بزرگی سراسرجزیرة العرب را فرا گرفته بود،مردم به صحرای عرفات آمده بودند تابا دعا و نماز استسقاء از درگاه خدای بزرگ بخواهند که باران رحمتش را بر آنها بفرستد،من هم به عرفات رفتم و در مراسم راز و نیاز مردم شرکت نمودم،دو هفته از این جریان می گذشت،قحطی و خشکسالی و دشواری زندگی همچنان ادامه داشت.

در این میان،چشمم به یک نفر عرب سیاه چهره رنجوری افتاد،دیدم او با حالت خاص عرفانی و معنوی مشغول نماز شد و بعد از دو

ص: 33

رکعت نماز،دعا کرد و سپس به سجده رفت و شنیدم می گوید:«وعزتک لما آزق رأسی من الجود حتی تقی عبادک»:«سوگند به عزت وشوکتت ای خدای بزرگ،سر از سجده برنمی دارم تا با باران رحمتت بندگانت را سیراب سازی.»

پس از این دعا،چند لحظه نگذشت که دیدم قطعه ابری در آسمان پدیدار شد و پس قطعه های دیگر ابر به آن پیوستند و به دنبال آن آنچنان باران بارید که گوئی سر مشکهای آب را باز کرده اند و آب بسیاری از آنها سرازیر زمین می شود،دیدم آن غلام حمد و سپاس و شکر الهی را بجا آورد، و بی آنکه کسی او را بشناسد،از آنجا رفت.

من به دنبال او،به راه افتادم تا اینکه دیدم او به محلی که بردگان رادر آن می فروختند رفت و به آن بردگان ملحق شد فهمیدم که او جزءغلامانی است که آنها را برای فروختن به آنجا آورده اند.روز بعد مقداری پول برداشتم و به محل برده فروشان رفتم،و صاحب بردگان را پیدا کردم و به او گفتم من مشتری یکی از غلامان شما هستم.

او سی غلام را در معرض دید من قرار داد و گفت:هر کدام رامی پسندی،انتخاب کن،تا او را به تو بفروشم.من آن غلام مخلص رادر میان آن سی نفر ندیدم،به او گفتم:آیا غیر از این غلامان،غلام دیگری داری؟! او در پاسخ به من گفت:«تنها یک غلام خاموش ونابابی وجود دارد که با احدی سخن نمی گوید»گفتم همان را بیاور تاببینم.او را آورد،دیدم همان غلام مخلص است که بر اثر دعایش باران بسیار بارید.گفتم:این غلام را چند خریدهای؟

گفت:بیست دینار برای این غلام پول داده ام،ولی حاضرم او را به

ص: 34

ده دینار به تو بفروشم.

گفتم:نه، بلکه من این غلام را بیست و هفت دینار می خرم،به این ترتیب غلام را از او خریدم و دست غلام را گرفته و از آنجا دور شدیم.

غلام به من گفت:برای چه در میان آنهمه غلام،مرا خریداری کردی؟!

به او گفتم:من دیروز تو را در فلان نقطه عرفات با حالی مخصوص دیدم که بر اثر دعای تو باران بارید مقام عالی و معنوی ترا شناختم،ازاین رو به تو علاقه مند شدم و امروز آمدم و تو را خریداری نمودم.

با تعجب گفت:براستی تو مرا در آن حال دیدی؟!گفتم:«آری»گفت:ایا مرا آزاد می کنی؟!گفتم: آری تو را در راه خدا آزاد کردم.

او وضو گرفت و نماز خواند و پس از نماز دستش را به آسمان بلند کرد و گفت:خدایا تو می دانی که من سی سال تو را عبادت کردم،ولی خواستم کسی از آن آگاه نشود،حال که راز من کشف شد،روح مراقبض کن و مرا به سوی خود ببر.هماندم دعایش مستجاب شد و بیهوش به زمین افتاد،دریافتم که از دنیا رفته است.

او را کفن کردم - اما به نیکی او را کفن نکردم .سپس نماز بر اوخواندم و او را به خاک سپردم،شب شد خوابیدم،در عالم خواب مردی را که بسیار زیبا بود و لباس زیبا بر تن داشت همراه مردبزرگواری همانندش دیدم،که هر یک از آنها دست خود را بر شانه دیگری نهاده بودند،آن مرد به من گفت:ای پسر مبارک،آیا از خداوندحیا نکردی؟!

گفتم:«شما کیستی ؟!»

ص: 35

گفت:«من محمد رسول خدا«صلی الله وعلیه وآله»هستم،و این شخص که در کنارمن است، پدرم ابراهیم علیلا می باشد گفتم:چگونه من از خدای بزرگ حیا نمی کنم با اینکه همواره نماز می خوانم و بنده او هستم؟!

فرمود:دوستی از دوستان خداوند بزرگ از دنیا می رود ولی تو او ربه نیکی کفن نمی کنی؟!و وقتی از خواب بیدار گشتم،سخت پشیمان شدم که چرا به آن غلام با نظر حقارت نگریستم،حتی در کفن کردن او،رعایت آداب را ننمودم سرانجام جبران کردم و از خدا خواستم تااز تقصیر من بگذرد،آری این بود داستان غلامی مخلص و پاک و این بود سرگذشت یک انسان با روحی بزرگ(1)

ص:36

«الأ انبکم بشرارم؟ قالوا بلی یا رسول الله قال: المساؤت بالنمیمة المرقون بین الأحبة الباغون البراء المعایب؛آیا به شما خبر ندهم که بدترین شماکیست؟عرض کردند بفرمائید،فرمود: کسانی هستند که درسخن چینی تلاش می کنند میان دوستان جدایی می اندازند و درجست جوی عیوب پاکان می باشند(1).»

2-«ولا تُطعِ کُلَ حَلافِ مَهینِ همّازِ مشاءِ مَنّاعِ لِلخَیر،مُعتَدِ اَثیم بَعدَ ذلِکَ زَنیمِ؛ای رسول ما،هرگز اطاعت مکن از منافقین پست که پیوسته به دروغ سوگند می خورند،دائم از مردم عیب جویی نموده و برای سخن چینی و فتنه انگیزی میان مردم تلاش می کنند،آنان که همواره مردم را به نیکی منع کرده،ستمگر و بدکارند،بداخلاق و حرامزاده می باشند.»

مرحوم نراقی می گوید:از این آیه استفاده می شود که هر کس سخن چینی می کند حرامزاده است.

٣-«الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولَئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ:کسانی که پیمان الهی راپس از محکم بستن می شکنند و کاری را که خداوند به پیوند آن دستور داده می گسلند و در زمین و میان مردم فساد می نمایند به حقیقت که زیانکاران عالمند.»

4-«إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفَاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ:آنان که دوست می دارندکه در میان اهل ایمان کارهای زشت را پخش و شایع کنند در دنیا و آخرت معذب خواهند بود(1).»

1-پیامبر اکرم«صلی الله وعلیه وآله»فرمود«:لایَدخُلُ الجَنّةَ قَتَّاتُ:؛یعنی سخن چین داخل بهشت نمی گردد.»

2-ونیز آن حضرت در خطبه خود فرمود:«مَن مَشی فی نمیمةِ تبین إثنین سَلََّطَ الله عَلَیه فی قَبَره نارا تخرقة إلی یوم القیامة و إذا خرج من قبره شط الله یتبنا أشود ینهش لحمه حتی یَدخُلَ النّار:هر کس برای سخن چینی میان دو نفر تلاش کند،خداوند در قبرش آتش بر او مسلط می کند که مار سیاه بزرگی بر او مسلط می نماید که پیوسته گوشت او رانیش می زند تا داخل آتش گردد.»

3-ونیز آن حضرت فرمود:«صاحب النمیمة لا یستریح من عذاب الله فی الآخرة؛ یعنی شخص سخن چین در آخرت از عذاب خداوندآسایش ندارد.»

4-ونیز حضرتش فرمودند:« هنگامی که مرا به آسمانها سیرمی دادند،زنی دیدم که سرش سر خوک بود و بدنش بدن الاغ و هزارهزار رنگ،عذابش می کردند،سئوال شد کار او چه بوده است؟

جبرئیل گفت:او سخن چین و دروغگو بوده است.»

5-وباز فرمود،خداوند می فرماید:از حرم البیئة علی المتانی والبخیل و القتات و هو النمام.من بهشت را حرام کرده ام بر منت گذاروبخیل و بد زبان که آن سخن چین است؟

ص: 40

6-و نیز رسول خدا«صلی الله وعلیه وآله»فرمود:«اخر الغیبة والنمیمة فان العبة فطژو النمیمة وجب عذاب القبر؛از غیبت و سخن چینی پرهیز کن،که غیبت روزه را فاسد می کند و سخن چینی موجب عذاب قبر می گردد.»

7-و امام باقر«علیه السلام»می فرماید:« الجنه محرم علی القتاتین بالنمیمة؛بهشت برای بدگویانی که در سخن چینی تلاش می کنند،حرام است.»

8-وعلی«علیه السلام»فرماید:«آشوة الصدق النمیمه؛بدترین راستگویی سخن چینی می باشد.»

9-ونیز امام علی«علیه السلام»می فرماید:«بدترین شما کسانی هستند که برای سخن چینی تلاش می کنند،میان دوستان جدائی انداخته و درجستجوی عیوب پاکان میباشند.

10-وامام صادق«علیه السلام»می فرماید:(کسی که«بناحق آدم کشی»وخونریزی می کند وشراب خوار (دائمی) وآنکه برای سخن چینی تلاش می کند،هرگز داخل بهشت نمی گردد.)

11-ونیز امام علی«علیه السلام»فرمود:«بد کوششی است تلاش برای جدایی میان دو دوست.»

ص:41

12-روایت شده که حضرت موسی«علیه السلام»موقعی که به سوی حق رفت در سایه عرش خدا مردی را دید برای مقامش غبطه کرد و گفت:

حتی این شخص گرامی و محترم است از خدا درخواست نمود که نام او را به وی بگوید،خداوند از نام او خبری نداد،لیکن فرمود:ای موسی«سه چیز از عمل وی برایت خبر می دهم: این مرد حسدنمی ورزید به آنچه خدای برای مردم داده است و به پدر و مادر عاق نمی شد و با سخن چینی سعایت نمی نمود(1).

13- امام صادق«علیه السلام»فرمود:«در ضمن روایتی که تمام حاضر بردروغ و شریک شیطان است در وادارکردن مردم یکدیگر را به گناه درحالیکه خداوند فرمود:ای کسانی که ایمان آورده اید اگر فاسق خبری برای شما آورد،تحقیق درباره آن بکنید(2).»

14-در روایتی که پیامبر اسلام«صلی الله وعلیه وآله»مسخ شدگان را می شمارد،فرمود:«وأما العقرب فصیح لا نه کان...(3)یعنی عقرب مسخ شد به جهت این که او مردی سخن چین بوده که با سخن میان مردم سعایت می کرد و بین آنان عداوت می انداخت.»

15-فی حدیث الزندیق أن الصادق«علیه السلام»:أن اکبر الحر النمیمة...(4)درحدیث زندیق با حضرت صادق چنین است بزرگترین سحر سخن چین است که به وسیله آن در میان دو دوست جدائی می اندازد وبه

ص: 42

سوی دوست صمیمی عداوت را سوق می دهد و خونها با آن ریخته می شود و خانه ها ویران و پرده دریده می شود.»

16-پیامبر«صلی الله وعلیه وآله»فرمود:«بهترین کارها در پیش خدا در پیش خدا نگهداری زبان است(1).»

2-در حدیث دیگری فرمود:هر کس از برادر مؤمن خود نزدزمامداری بدگویی کند،خداوند بزرگ تمام اعمال او را نابود می کند واگر بواسطه آن چیز ناپسند یا آزاری به وی برسد،خداوند بزرگ سعایت کنند؛لاباهامان«وزیر فرعون»یک جا در آتش قرار خواهد داد.

٣-ودر حدیث دیگر فرمود:«از کشنده سه نفر بپرهیزید که اوبدترین خلق خداست گفتندیا رسول الله«صلی الله وعلیه وآله»کشنده سه نفر کیست؟

فرمود:کسی است که برادر«مؤمن»خود را تسلیم سلطان کند که اوخود و برادرش و آن سلطان را کشته و«هلاک نموده است.»

4-و«امیرالمؤمنین علی«علیه السلام»:شَرُّالنّاسِ مَن سَعی بالإخوانی و نسی الإحسان:بدترین مردم کسی است که میان برادران سعایت کند ونیکی را فراموش نمایید.»

5-ودرحدیث دیگرفرمود:«سعایت و سخن چینی را تکذیب کن،نادرست باشدیادرست.»

6-امام صادق«علیه السلام»می فرماید:«سعایت کننده،کشنده سه کسی است کشنده و هلاک کننده خود و آن کس که برایش سعایت نموده وکسی که به او سعایت کرده(1).»

زشت به شمار می رود و چنانکه تلاش در به وجود آمدن صلح ودوستی در جامعه بهترین اعمال است،کوشش در پدید آوردن دشمنی،بدبینی و تفرقه زشت ترین رفتاراست وهمان طوری که وحدت و هماهنگی بزرگترین عامل پیروزی و تکامل می باشد.

اختلاف و تفرقه انگیزی سبب شکست و ناکامی انسانها می گردد.

در این جا نیز پیرامون سخن چین،تفرقه انگیزی،دشمنی،بدبینی که از صفات زشت و خویهای ناپسند می باشد توضیحات کوتاهی داده و نمونه هایی از روایات اسلامی را در مورد آنها ذکر می نمائیم(1).

نمام و خبر چین بر خلاف دستور خدا و رسول«صلی الله وعلیه وآله»که مردم را به صلح و صفا و وحدت دعوت می کنند،گام برمی دارد.

چنانکه پیامبر اکرم«صلی الله وعلیه وآله»فرمود:«اتقوا الله و أصلحوا ذات بیتکم فإن الله تعالی یصل بین المؤمنین یوم القیامة؛از خداوند(و کیفر تفرقه انگیزی)بترسید و میان خود را اصلاح دهید زیرا که خداوند متعال روز قیامت میان مؤمنین«و نگرانیها و اختلافات آنها»را اصلاح خواهد داد.لذا افراد سخن چین نزد خداوند بدترین مردمند.

چنانکه پیامبر اکرم«صلی الله وعلیه وآله»فرمود:إن أبغضکم إلی الله المشاون بالنمیمه المفرقون بین الأحبة الملتیشو للبراء العثرات؛مبغوض ترین شما نزدخداوند کسانی هستند که در سخن چینی می کوشند،میان دوستان تفرقه می اندازند و در صدد معیوب جلوه دادن پاکان می باشند(1).»

تحت سلطنت شیر قرار داشتند.دمنه جاه طلب و حیله گر و حسود بود و بر گاوی که از دوستان صمیمی و بسیار نزدیک شیر شده بود رشک می ورزید.در صورتی که این دوستی را خود دمنه ایجاد کرده بود.دمنه از گاو به نزد شیر سخن چینی کرد و شیر را بدو بدگمان ساخت و بر کشتن گاوش برانگیخت.آنگاه نزد گاو شد و وی را از شیربترسانید در این فکرش انداخت که از بیم جان مقاومت در برابر شیر رادر مغز خود بپروراند. این دو دوست صمیمی با بدگمانی بسیار شدید که از چهره هر دو آشکار بود یکدیگر را ملاقات کردند و هر دو سخن دمنه را بپنداشتند،جنگ خونینی میان آنها در گرفت و شیر کار گاو راساخت.ولی بلافاصله سخت پشیمان شد و از این که با صمیمی ترین دوستان خود چنین کرده،در رنج درونی بیفتاد.شیرکم کم بر دمنه بدگمان گردید و بزندانش افکند و فرمود: تحقیق حالش کنند،سرانجام دانسته شد که دامنه بر گاو رشک برده و به سخن چینی پرداخته میان دو دوست صمیمی چنان جدایی انداخته که به نابودی یکی رنج درونی و همیشگی،دیگری را پایان داد.

سرنوشت دمنه روشن بود،شیر فرمان داد تا با فجیح ترین طرزی به قتلش رسانیدند(1).

ص: 47

1-(از آنجا که سخن چین به خاطر غیبت، فتنه انگیزی،اشاعه فحشاء و گاهی تهمت،فاسق می گردد،نباید سخن او را پذیرفت.

چنانکه خداوند می فرماید:هرگاه فاستی برای شما خبری آورد«نپذیرید بلکه»تحقیق کنید،مبادا به سخن چین فاسق نادانی به مردم آزار برسانید.)

2-(باید سخن چین را از آنچه نقل می کند نهی و تقبیح کرده و او رانصیحت نماید که آتش افروزی ننماید،چنانکه حضرت لقمان به فرزندش می گفت:«وأمر بالمعروف و انه عن المنکر؛امر به معروف و نهی از منکر کن.»(و بدین طریق او را شرمنده و متنبه نما.))

٣-نسبت به سخن چین باید خشمگین بود،همان طوری که خداوند بر او خشمگین است.

چنانکه پیامبر اسلام«صلی الله علیه وآله»فرمود:«إن انضم إلی الله المشاؤن بالنمیمة؛براستی که دشمن ترین شما نزد خداوند کسانی هستندکه در سخن چینی تلاش می نمایند.»

4-(نباید به گفتار سخن چین ترتیب اثر داده شود و به کسی بدگمان گردد.چنانکه خداوند می فرماید:« اجتنبوا کثیرا من الظن إن بعض الظن إثم؛از بسیاری پندها در حق یکدیگر بپرهیزید که بعضی از گمانهاگناه است.»

5-(نباید به دنبال گفتار سخن چین در صدد کنجکاوی برآمدچنانکه خداوند می فرماید:ولا تجَسَسوا؛هرگز از حال«ناپسند ونهانی»یکدیگر جست و جو ننمائید.)

ص: 49

6-اساسا نباید به گفتار سخن چین گوش فرا داد،زیرا بر فرضی که او راست بگوید،سخنان او غیبت محسوب می شود و همچنانکه غیبت کردن حرام است.

وچنانکه پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله»فرمود:«غیبت کردن از زنا بدتر است وفرمود:کان المغتاب فی التار خالدا فیها و یس المصیر؛غیبت کننده برای همیشه در آتش خواهد بود و بد جایگاهی است(برای او)گوش دادن به غیبت نیز گناه و موجب کیفر الهی است.»

چنانکه امام صادق«صلی الله وعلیه وآله»می فرماید:إن رسول الله عن الغیبة و الاستماع إلیها و نهی عن النمیمة و الاستماع إلیها؛پیامبر گرامی اسلام«صلی الله علیه وآله»ازغیبت و گوش دادن به آن و از سخن چینی و گوش دادن به آن منع فرمود.»وعلی«علیه السلام»می فرماید:« السامع إلغیبة أحد المغتابین؛یعنی غیبت شنونده یکی از دو غیبت کننده است.»

وامام سجاد«علیه السلام»می فرماید:«حق الشمع ریهه عن سماع الغیبة وسماع ما لا یجل سماعه؛حق گوش این است که آن را از شنیدن غیبت وهر چیزی که شنیدن آن حلال نیست،پاک نگه داری،لذا به سخن چین نباید گوش داد.»

7-نه تنها به گفتار سخن چین نباید گوش داد بلکه در برابر اوطوری باید عکس العمل نشان داد که وی را از کار خود پشیمان وشرمنده شود.

ص: 50

بخوانم که قلبش به تومتمایل شود.

همان روزبه شوهرش گفت:زنت رفیق داره وبا اوخوشگذرانی می کندودرفکرکشتن تواُفتاده،امشب خودرابه خواب بزن تاحقیقت برتوکشف گردد.آن شب مرد ظاهرا خودرا به خوابیده نشان داد،نیمه شب متوجه شد زنش تیغی دردست گرفته به طرف اومی آید،خیال کرد برای کشتنش آمده،ناگهان ازجای حرکت کرد و با اودرآویخت بالاخره زن خودراکُشت.بستگان زن ازداستان مطلع شدند وباشوهربه نزاع وجدال پرداختند کم کم بین دوقبیله زن وشوهر آتش زدوخوردافروخته شد(1).

دیگر بر می آوردند.بدین وسیله خود را از شر آنها نجات می دهد.

می گویند هرگاه بسیار گرسنه می شود در میان بیابان خود را بر زمین می اندازد و شکم خویش را برآمده و باد دار نشان می داد تا پرندگان خیال کنند که مرده است.وقتی که بر روی پیکرش می نشیند ناگاه جنبشی کرده،آنها را صید می کند.می گویند روزی شیر مریض شد،تمام حیوانات به دیدن او آمدند مگر روباه.

گرگ سخن چین از موقعیت استفاده کرده به شیر گفت:همه حیوانات به عیادت شما آمدند،فقط روباه است که از اطاعت شماسَر باز زده،شیر گفت:وقتی آمد مرا یادآوری کن تا سزایش را بدهم.روباه آمد،شیر به خشم او را عتاب نموده گفت:کجا بودی؟من مریض شدم همه آمدند مگر تو؟در جواب گفت:من وقتی شنیدم شما مریض هستید به فکر این افتادم که دوائی برایتان تهیه کنم تا بهبودی حاصل کنید.

پرسید:چیزی بدست آوردی؟

جواب داد: آری.در پشت پای گرگ غده ای است که برای معالجه شما مؤثر است.شیر پرید با چنگال خود مقداری از پشت پای گرگ رابیرون آورد،روباه آهسته از گوشه ای خارج شد.

در بین راه چشمش به گرگ افتاد که با پای خون آلود می آید.قالَ یاصاحب الخف الأحمر،گفت:«ای آقای که کفش قرمز پوشیده ای،وقتی درحضور پادشاهان می نشینی متوجه باش از دهانت چه خارج میشود(1).

ص: 53

نمی کنم.عرض کرد خدایا آن شخص کیست؟خطاب شد موسی،من از سخن چینی نهی می کنم،باز خود سخن چینی کنم.بگو همه توبه نمایند تا دعایشان مستجاب شود. توبه کردند، خداوند باران نازل فرمود.

خبر به رسول خدا«صلی الله علیه وآله»و رسید و آن حضرت بلافاصله با چند تن ازیاران خود به آنجا شتافتند ومسلمانان را مورد عتاب و مذمّت قرارداده و فرمودند:شما ای مسلمانان می خواهید به زمان کفر وجهالت برگردید؟در صورتی که هنوز من در میان شما هستم!!خدا شما را به وسیله دین اسلام شرافتمند کرد و دولتی یکدیگر را در دلهای شما انداخت،باز در پِی آنید که با یکدیگر دشمنی کنید؟

سخنان دلنشین چنان در دلهای آنان اثر گذاشت که شمشیرها را بازبلافاصله به غلاف گذاشتند و از یکدیگر پوزش و عذر طلبیدند ومانند سابق با صلح و صفا به زندگی ادامه دادندو شیطنت آن مردشیطان صفت به وسیله آن حضرت خنثی ماند(1).

ص: 57

ص: 58

نمی دارد.در این صورت فرزند و برادر،گوش و چشم و دست و پای چنین کسی شیطان است به هرزشتی بخواهد او را می کشاند و از هرخوبی بازش می دارد(1).

حاضر برخی از آنها به دنبال این دو پدیده هستند،مغزهایی متفکرمی باشند.پس چرا چنین استعدادهائی باید به آسانی در اثر مصرف زیاده از حد مواد مخدر و مشروبات الکلی از بین روند.

حال برای این که جامعه اینگونه افرادی را از دست ندهد باید به فکر پیشگیری از این معضلات اجتماعی گردد و یک راه صحیح را دربرابر همه اقشار جامعه به ویژه جوانان قرار دهد.

لذا در این جا این بنده حقیر به بحث و بررسی پیرامون مشروبات الکلی پرداخته و آنها را از همه جوانب مورد تحقیق و پژوهش قرارداده ام.

مشروبات الکلی موجب هنجار شکنی می شود.از لحاظ بیولوژیکی میزان هوشیاری فرد را کم می کند و تمرکز هواس را کم می کند.

آن فردی که به میزان کافی مشروبات الکلی مصرف می کند نسبت به کسی که دائم الخمر می شود،نسبت به هنجارها ارزشی ندارد.

بی توجهی به مقررات جامعه به همین دلیل هنجارهای اجتماعی را می شکند.

جامعه شناسان مصرف مواد الکلی را رد می کنند،حتی در همه مکاتب.

ابتداء تحریک و تهییج اعصاب سپس فلج و اغماء.

مرگ پس از پائین آمدن درجه حرارت بدون تشنج پیش می آید.

بالا رفتن میزان الکل در خون از 5 تا 6 میلیگرم در سانتی مترمکعب باعث هلاکت و از کار افتادن مرکز عصبی تنفس است.

الکلیسم در نتیجه مصرف مداوم نوشابه های قوی و یا نوشابه های ضعیفتر و تکرار آن عارض می شود،به طوری که قبل از دفع مشروب از بدن مقدار تازه ای وارد بدن شود.

در اثر چنین مسمومیت،به تدریج تغییراتی در بدن ایجاد می شود،از قبیل اختلالات در شخصیت روحی و آسیب های عضوی«هاضمه،کبد»و التهاب عصبی پدید می آید و سرانجام یا مستقیما درنتیجه مسمومیت الکل و یا عوارضی که در تعقیب این مسمومیت است از بین می رود.

می شود دوستان موجود می باشد،دلیل دیگر هم می تواند گروه شغلی باشد،یکی دیگر از دلایل و گروه هایی که با هم همتیپ می باشند،زمانی که این گروه الکلی باشند.این گروه در فرد تأثیر می گذارند.

ضعف فرهنگی:زمانی که مراکز فرهنگی کم باشد مانند:سینما،پارک،فشارهای جنبی بر اساس فرهنگ خودشان راه کارهایی را برای آن در نظر گرفته.

یکی از دلایلی که در ایران وجود دارد،فشارهای ناشی از جنسیت که راه کارهائی برای آن وجود ندارد.

اثر الکل در نسل:کسی که در حین انعقاد نطفه مست است 35٪ عوارض الکلیسم حاد را به فرزند خود منتقل می کند.

اگر زن و مرد هر دو مست باشند صد در صد عوارض حاد در بچه ظاهر می شود.

برای این که با اثر الکل در فرزندان بهتر شود آماری را در این جامی آوریم:

کودکانی که زودتر از وقت طبیعی به دنیا آمده اند از پدران و مادران الکلی 45٪ و از مادران الکلی 31٪ و از پدران الکلی 17٪ بوده اند.

کودکانی که هنگام تولد توانائی زندگی را ندارند از پدران الکلی6% و از مادران الکلی45%.

کودکانی که کوتاه قد بوده اند از پدران الکلی 75٪ و از مادران الکلی 45٪ بوده اند.

کودکانی که فاقد نیروی کافی عقلانی و روحی بوده اند از مادران ٪75 و از پدران الکلی 75٪ بوده است.

ص: 68

4-ونیز فرمود:«اضل الشر الطمع و ثمره الملامة؛ریشه زشتی طمع می باشد و نتیجه آن سرزنش است در روایت دیگر فرمود:«من آزاد آن یعیش حرأ أیام حیاتیة فلا یشک الطمع قلبه؛هر کس می خواهد در تمام عمر آزادانه زندگی کند هرگز طمع به دل خود راه ندهد(1).»

وامام علی«علیه السلام»در سخنان دیگری طمع وچشمداشت به دیگران را بزرگترین عامل ذلت و اسارت معرفی نموده است:

1-«الطمع برق مؤد:طمع داشتن بردگی همیشگی است.»

2-« الطمع فی وثاق الأل؛ طمع (و طمعکار) در بند خواری است.»

3- «الطمع ملۀ حاضرة؛طمع خواری فوری است.»

4-ثل الرجال فی المطامع ؛ ذلت مردان در طمع کاری است.»

5-«ما ابح بالمؤمن أن تکون له رغبه ثذله؛چقدر زشت است که مؤمن علاقه (و طمعی داشته باشد که خوارش گرداند(2).»

و یا دربعضی دیگر از روایات معصومین«علهم السلام»درباره طمع آمده است:

١- پیامبر اسلام«صلی الله وعلیه وآله»واله فرمود:«انستمر الناس ذو الطمع؛فقیرترین افراد،(انسان) طمع کار است.»

2-حضرت رسول«صلی الله علیه وآله»فرمود:«من کان لابن آدم و ادیان من ذهب،لطلب و ادیا ثالثا؛اگر فرزند آدم دارای دو صحرا پر از طلا باشد در پی به دست آوردن صحرای سوم خواهد کوشید...»

ص: 70

٣-حضرت باقر«علیه السلام»فرمودند:«بئس العبد عبدله طمع یقوده،و بئس العبدله رغبة تذله؛بد بنده ای است،آن کس که عنان اختیارش در کف طمع می باشد،و بد بنده ای است آن کس که خویشتن را اسیر و ذلیل خواسته ای نموده است.»

4-امام علی بن الحسین«علیه السلام»فرموده است:«رأیت الخیر کله قد اجتمع فی قطع الطمع کما فی أیدی الناس؛تمام نیکی را یافتم که در قطع طمع از آن چه در دست مردم است جمع شده است.»

5- ابان سوید می گوید:گفتم:چه چیزی ایمان را در انسان ثابت می سازد؟فرمودند:آنچه که ایمان را در نهاد انسان ثابت می دارد،ورع و اجتناب از کارهای حرام است،و آن چه که ایمان را بر باد می دهدطمع است.

6- امام صادق«علهم السلام»می فرماید:«ان اردت ان تقر عینک و تنال خیرالدنیا و الآخرة فاقطع الطمع مما فی أیدی الناس؛اگر خواستار سعادتی،ومیل داری که خیر دنیا و آخرت را در یابی از آن چه که در دست مردم است،قطع طمع نما(1).»

7-ودر نهج البلاغه در کلمات قصار می خوانیم:«اکثر مصارع العقول تحت بروق المطامع؛زمین خوردن عقلها غالبا به خاطر طمع است که چشم عقل را از کار می اندازد و پرتگاه ها و لغزشگاهها رانمی بیند(2).»

ص: 71

حضرت عیسی«علیه السلام»را کشته و طلاها را برداشتند.چون گرسنه بودند قرار براین گذاشتند یکی از آن سه نفر از دهکده مجاور نانی تهیه کند،تابخورند شخصی که برای نان آوردن رفت با خود گفت نانها را مسموم کنم تا آن دو پس از خوردن بمیرند،دو نفر دیگر نیز،هم عهد شدند که رفیق خود را پس از برگشتن بکشند.هنگامی که نان را آورد آن دو نفر

او را کشته و خود با خاطری آسوده به خوردن نانها مشغول شدند،چیزی نگذشت که آنها هم به رفیق خود ملحق گشتند.حضرت عیسی«علیه السلام»در مراجعت چهار نفر را بر سر همان سه خشت مرده دید.گفت:«هکذا تفعل الدنیا باهلها؛این است رفتار دنیا با دوستداران خود(1).»

با نیرو و اسلحه واسبان پشتیبانی کرده ای و خود را در میان کاخت زندانی نموده ای،و دستور داده ای که کسی جز فلانی و فلانی حق ندارد وارد شود،و دستور نداده ای که ستمدیده و دردمند را پیش توبفرستند،و گرسنه برهنه و تنگدست ناتوان را که اجازه نداده ای!وهمواره این افرادی که تو برای خود انتخاب کرده ای و آنان را بر رعیت مقدم داشته ای،به تو می گویند:این شخص به خدا خیانت کرده است پس چه اشکالی دارد که ما هم بر او خیانت کنیم،و حال آن که اوبخاطر ما خود را زندانی کرده است!پس آنها خود را مأمور کرده اند براین که از جریان مردم جز آنچه را که آنها بخواهند به تو نرسد و هیچ کارگزاری بر خلاف دستور آنها عمل نمی کند،مگر این که او را ازمقامش تنزل می دهند و ارزش او را نزد شما پایین می آورند،و وقتی که این مسأله از جانب شما و این افراد در بین مردم منتشر شد،مردم آنها را مهم می شمرند و از آنها می ترسند،به این ترتیب اول کاری که

کارگزارانت نسبت به این افراد انجام می دهند،هدایایی است که به آنها می دهند،تا ایشان را در ستمکاری نسبت به رعیت پشتیبانی کنند وآنها بتوانند به زیر دستان خود ستم کنند، به این ترتیب سرزمین خداپر از ظلم و فساد می شود،و این گروه در سلطنت شریک تو شده انددر حالی که تو غافلی،و اگر ستمدیده ای بخواهد نزد تو بیاید همانها بین او و ورود به شهر فاصله ایجاد می کنند،واگر بخواهد موقع بیرون آمدن تو شکایت نامه ای بدهد،می بیند تو مانع می شوی و کسی را به مردم گمارده ای تا ببیند چه شکایتی دارند،اگر آن مرد آمد،و خود رابه ویژگان تو رساند،آنها از صاحب شکایت می خواهند تا شکایت

ص: 75

نامه خود را به تو ندهد،و او نیز از ایشان می پذیرد،و اگر کسی که از اوشکایت شده است از محترمین باشد از ترس وی،او را رد می کنند، وهمواره ستمدیده،نزد وی می رود و دست به دامن می شود،و از اودرخواست کمک می کند و او رد می کند،و به او زور گویی می کند،واگر تلاش کند و اظهار نیاز کند،و تو ظاهر شوی در حضور تو فریادبکشد،آن قدر کتک سختی می خورد تا عبرت دیگران گردد،در حالی که تو خود می بینی و اعتراض نمیکنی،پس با این حال چگونه اسلام بماند،یا امیر المؤمنین!من همواره سفری به چین داشتم،و یک سفررفتم در حالی که پادشاه آن جا شنوایی اش را از دست داده بود،سخت گریه می کرد،ندیمانش او را به صبر وا می داشتند،و اومی گفت:بدانید که من برای گرفتاریی که پیش آمده نمی گریم،بلکه گریه ام برای آن است که مظلومی در پیشگاه من دادخواهی کند،و من صدای او را نشنوم،و گفت:اما اگر گوشم را از دست داده ام،چشمم که کور نشده است،و دستور عمومی داد که کسی حق ندارد لباس سرخ بپوشد جز آن که مظلوم واقع شده باشد.آنگاه خود بر فیلی سوارمی شد،صبح و عصر و نگاه می کرد که آیا کسی را می بیند که مظلوم شده باشد یا نه؟پس ای امیرالمؤمنین این پادشاه مشرک است،و تومؤمن به خدا و از اهل بیت پیامبر خدا«صلی الله علیه وآله»منصور از شنیدن سخنان وی گریه کرد،و گفت: کاش من چاره ای برای خود جسته بودم!

گفت:یا امیرالمؤمنین!مردم،برجستگان و افراد شاخصی دارند که در امور دینی به آنها شکوه می برند،و حرف آنها را قبول دارند،و شما

ص: 76

آنها را ندیم خود قرار بده تا تو را راهنمایی کنند،و در کارهایت باایشان مشورت کن تا تو را استوار دارند.

منصور گفت:دنبال آنها فرستادم و ایشان از من فرار کردند.

آن مرد گفت:ایشان ترسیده اند که تو آنها را به راه و روش خودواداری،اما تو در خانه ات را باز کن، و دربانانت را بگو سخت نگیرند،و ستمدیده را یاری کن،و ریشه ستمگر را برکن، من ضمانت می کنم که آنها نزد تو بیایند(1).

بود هر یکی بیست مثقال،توانگر می شدی که هرگز درویشی به تو راه نیافتی.

مرد انگشت به دندان گرفت.و دریغ و حسرت هم خورد،و گفت:باری سوم بگوی گفت:

تو آن دو سخن فراموش کردی سِیُّم چه کنی؟تو را گفتم بر گذشته اندوه مخور و محال باور مکن،بدان که پر و بال من و گوشت من ده مثقال نباشد اندر شکم من دو مروارید چهل مثقال چگونه صورت بندد و اگر بودی چون از دست تو بشد غم خوردن چه فایده این بگفت و بپرید و این مثل برای آن گفته همی آید تا معلوم شود که چون طمع پدید آید همه محالات باور کند(1).

ص:78

ابو حمزه ثمالی از امام باقر«علیه السلام»نقل می کند:«لما حضرت علی بن الحسینی الوفاء ضمن إلی صدره ثم قال:یا بنتی أوصیک بما أوصانی به آبی حین حضرته الوفاة،وبما ذکر أن أباه أرضاه به فقال یا بنی:إیاک و ظلم من لایجد علی ناصرة إلا الله؛هنگامی که پدرم در آستانه رحلت قرار گرفته بود،مرا به سینه اش چسبانید و فرمود:فرزندم!تو را سفارش می کنم به آنچه که پدرم در حال احتضار به من سفارش کرده بودند،و این وصیتی است که پدرانش نیز به آن سفارش کرده بودند،سپس آن حضرت«علیه السلام»فرمود:فرزندم مبادا بر کسی که جز خدا یاوری نمی یابد،ستم رواداری(1).»

2-در روایتی از صفّوان جمّال که از یاران امام کاظم«علیه السلام»بود نقل شده که می گوید:«خدمت آن حضرت رسیدم فرمود:ای صفوان!همه کارهای تو خوب است جز یک کار!

عرض کردم: فدایت شوم،چه کار؟

فرمود:این که شتران خود را به این مرد«یعنی هارون»کرایه می دهی!

گفتم:به خدا سوگند در مسیرهای عیاشی و هوس بازی و صیدحرام به او کرایه نمی دهم،یعنی؛در این راه«یعنی راه مکه»،در اختیارآنها می گذارم،تازه خودم همران شتران نمی روم، بعضی از فرزندان وکسانم را با آن ها می فرستم،فرمود:ای صفوان!آیا از آنها کرایه می گیری؟!

عرض کردم:بله،

فرمود:آیا دوست داری که زنده بمانند و بر سر کار باشند تا کرایه تورا بپردازند؟

گفتم:بله

فرمود:کسی که بقای آنها را دوست بدارد از آنها است و هر کس ازآنها باشد در آتش دوزخ خواهد بود،صفوان می گوید من بلافاصله رفتم و تمام شترانم را فروختم(1).»

3-در حدیثی از پیامبر«صلی الله علیه وآله»می خوانیم که به حضرت علی«علیه السلام»فرمود:«یاعلی کفر بالله العلی العظیم من هذه الأمة عشرة..... و بایع السلاح من اهل

ص:81

الحرب؛ده طایفه از این امت به خدا کافر شده اند که یکی از آنها کسی است که اسلحه به دشمنان اسلام که با آنها در حال جنگ است بفروشد(1).»

نیستم و هرگز بر حوض وارد نمی شود(1).»

و همچنین رسول خدا«صلی الله علیه وآله»فرمود:«اتقوا الظلم فانه ظلمات یوم القیمة؛از ظلم حذر کنید که آن تاریکی های روز قیامت می باشد(2).»

حضرت رسول«صلی الله علیه وآله»فرمود:ای حذیفه چه حالی خواهی داشت هنگامی که أمرایی باشند که اگر آنان را اطاعت کنید شما را کافرمی کنند و اگر نافرمانی ایشان را کنید شما را می کشند،عرض کرد چه کنم یا رسول الله علیه واله فرمود:پس با ایشان جهاد کن اگر قوت داشتی،و از ایشان فرار کن اگر ضعیف بودی(1)؟»

7- امام صادق«علیه السلام»فرمودند:اگر کسی به کسی ظلمی نماید،خداوند عزوجل کسی را می فرستد که شبیه آن ظلم را به او یا پس ازاو به فرزندانش یا نوه هایش بنماید.

8-امام صادق«علیه السلام»فرمودند:کسی که مال برادر مسلمانش راستمکارانه بخورد و آن را به وی بازنگرداند،در روز قیامت آتش سرخ شده گل انداخته جهنم را خواهد خورد.

9-امام باقر«علیه السلام»نقل می نمایندکه رسول خدا«صلی الله علیه وآله»فرمودند:

کسی که بدون رضایت و یا غصب مال مؤمنی را بردارد،خداوندعزوجل پیوسته از او رو گردان بوده و از کارهای نیک و خیر او متنفرخواهد بود و تا زمانی که توبه نکند و آن مالی را که برداشته است به صاحبش باز نگرداند،خداوند آن اعمال نیک را در ردیف کارهای نیکش نمی نویسد.

10-امام صادق«علیه السلام»از پدرانش«علیهم السلام»روایت می نماید که امیر المومنین علی«علیه السلام»فرمودند:بزرگترین خطاها برداشتن مال مسلمان بدون حق است.

11-امام صادق«علیه السلام»نقل می نمایند که امیرالمومنین علی«علیه السلام»فرمودند:فقط کسانی که به مردم ظلم نمی کنند،از مجازات خداوندمی ترسند.

12-امام صادق«علیه السلام»نقل می نمایند که امیر المومنین علی«علیبهم السلام»فرمودند:فقط کسانی که به مردم ظلم نمی کنند،از مجازات خداوندمی ترسند.

امام صادق«علیه السلام»فرمودند بدون تردید خداوند عزوجل باثروتمند ستم پیشه دشمنی می نماید.

ص:90

13-راوی می گوید از امام صادق«علیه السلام»شنیدم که فرمودند:گاهی بدون تردید و قطعا بندهای مظلوم است ولی به اندازه ای«ظالم را»نفرین می کند که خودش ظالم می شود«زیرا بیش از حد نفرین نموده است.»

14-امام صادق«علیه السلام»فرمودند:کسی که برای ظلم ظالمی عذربیاورد،خدای متعال ظالمی را بر او مسلط می نماید که به او ظلم کندو اگر دعا کند،مستجاب نمی شود و خداوند برای ظلمی که دیده است،پاداشی به او نخواهد داد.

15-امام صادق«علیه السلام»از پدرانش«علیهم السلام»روایت می نماید که رسول خدا«صلی الله علیه وآله»وفرمودند:کسی که به کسی ظلم کند و آنگاه او را پیدا نکند که از او حلالیت بخواهد باید استغفار نماید.زیرا این کار قطعأ کفاره آن خواهد بود.

16-امام باقر«علیه السلام»فرمودند:خداوند جز به وسیله ظلمی از ظالم دیگری انتقام نگرفته است ومعنی این آیه شریفه نیز همین است.

وظالمین را بر یکدیگر حاکم می گردانیم.

17-راوی می گوید از امام صادق علی شنیدم که فرمودند:کسی که ظالمی را در ظلم به مظلومی یاری کند،پیوسته خداوند از اوخشمگین است تا دست از پاری او بر دارد(1)

ص:91

خطاب رسید موسی آن مرد از این ستمگر درخواستی کرد و اوبرآورد پاداش آن ستمگر را بواسطة برآوردن حاجت مؤمن دادم جزای این مؤمن را نیز برای تقاضای درخواست نمودن از ستمکاران باین طریق دادم که حیوانات را بر او مسلط کردم(1).

دستور داد عمارت و قصر را ویران کنند و نیز نوشته اند عبدالملک گفت«لا اراک الله الخامس فقام و امر بهدم القصر»از جا حرکت کرده وگفت خدا پنجمی را نشانت ندهد دستور داد قصر را ویران کنند(1)

ولی طولی نمی کشد که شعله های دل مظلومان آتشی شده قبل ازکیفر روز واپسین به جان آن ستمگران افتاده آنها را می سوزاند(1).

هیزم کش را کشت.حضرت موسی«علیه السلام»از این جریان ناراحت شد وعرض کرد پروردگارا این چه پیش آمده بود،عدالت در این قضیه چگونه است؟پول را چوپان برداشت و پیرمرد مورد ستم واقع شد؟!

خطاب رسید:موسی همین پیرمرد پدر اسب سوار را کشته بود بین این دو قصاص انجام گرفت و از جهتی هم پدر اسب سوار به پدرچوپان به اندازه پول همان کیسه مقروض بود او نیز به حق خود رسید و من از روی عدل و دادگری حکومت می کنم(1).

نشسته ولی در اطراف او عده ای ایستاده اند.

هشام گفت:مرا پندی ده، طاووس گفت:شنیدم ازامیرالمؤمنین علی«علیه السلام»که فرمود:درجهنم مارهائی است به اندازه تپه ای مرتفع و عقربهائی مانند قاطر،اینها نیش می زنند کسی را که عدالت درمیان رعیت نکند این سخن را گفت و از جای خود حرکت نمود ورفت(1).

میگویم گناه نکن،بنابراین ترک دنیا واجب نیست بلکه«در بعضی ازموارد»فضیلت ومستحب است،امّا ترک گناه،واجب است،و تو این را بدان که نیازت به انجام واجب«ترک گناه»بیشتر از نیازت به انجام مستحب«کسب منافع مادّی»است بنابراین به خاطر کاسبی مادی،خود را به گناه نینداز).من از فرموده امام باقر«علیه السلام»قانع شدم،دست وپایش را بوسیدم،و عرض کردم:«ای فرزند رسول خدا«صلی الله علیه وآله»!پدر و مادرم به فدایت،علم صحیح در هیچ جا پیدا نمی شود مگر در نزد شماخاندان رسالت(1).»

آن خانه را بطلب و این دینار را بدو نمای و حقیقت را از او استسفارکن.شعبی به آنجا رفته دَر بزد.شخصی از آن منزل بیرون آمد.دینار را به وی داد.آن مرد گفت:این دینار زر در وزن و عیار تمام است.اگرخواهی در عوض دراهم نقره به تو دهم.شعبی پرسید از حجاج ظلمی به تو رسیده است.جواب داد که من از دولت او آسوده ام چه اوظلم دیگران را نیز از من باز می دارد.شعبی متعجب شده و نزد حجاج رفت و قضیه را نقل نمود.حجاج گفت:چون اهل روزگار در حق یکدیگر ظلم آغاز کنند خداوند نیز کسی را به ایشان گمارد تا بر ایشان ستم کند و هر که بر دیگری ستم کند هیچ کس را تعدی بر او میسرنگردد و اگر این طایفه با خدای خود راست شده و شرط بندگی بجا آورند هرگز من به رنجانیدن ایشان دست نمی یافتم(1).

بدوش دختر چون خواست بدوشد دید شیر ندارد،آمد و گفت:مادربخدا قسم شاه نیت سوئی در نظر گرفته،مادر گفت،چرا،گفت گاواصلا شیر ندارد مادر گفت ساکت باش شب برای تو هست.

انوشیروان ازاین جریان در شگفت ماند که این دختر از کجا فکر مرا دانست ودر نظر گرفت که دیگر مالیاتی از ماده گاوها نمی گیرم.کمی گذشت باز زن به دختر گفت برو گاو ماده را بدوش.دختر رفت دیدشیر در پستان ماده گاو است،گفت بخدا مادر آن نیت بد از خاطر شاه رفته است،شیر را دوشید آورد و کسری صبحانه را خورد،لشکر از هرطرف رسیدند و کسرا را در خیمه آن زن یافتند،سلطان بر مرکب سوارشد،دستور داد که آن زن و دخترش را با احترام آوردند و به آنهاخوبی ها و بخششهایی کرد،ضمناپرسید از کجا دانستی که من درخاطر نیت بدی کرده و برگشتم،زن گفت:ما از فلان تاریخ در آنجازندگی می کنیم،هر وقت با عدالت با ما رفتار و معامله می شود،شهرهای ما پر نعمت و زندگی ما بهتر می شود و اگر با ما به ظلم و ستم رفتار کردنددر این صورت زندگی ما تنگ شده و مواد نفع از ما منقطع می گردید(1).

نمی شد که این ماری را که می پروراند روزی افعی می شود که خودش را نیز نیش می زند.«سپهبد میر احمدی که به قول خودش یکی از هم قسم های رضا شاه در کودتای 1299 بود و به دنبال آن به فرماندهی لشکر غرب منصوب شده بود»،ازسر سپردگان تمام عیار رضاخان بود بطوری که وقتی مجلس شورای ملی در دوره پنجم از ناحیه مرحوم مدرس و عده ای از نمایندگان اعمال رضا خان مورد اعتراض قرارگرفت و وی به حالت قهر و اعتراض از کار کناره گرفت،میر احمدی تلگراف تندی به مجلسیان مخابره کرد و آنها را تهدید کرد که اگررضاخان کنار برود تهران اشغال خواهد گشت.در نتیجه مجددارضاخان در پست سردار سپهبدی قرار گرفت و به دنبال آن به صدارت وسپس به سلطنت رسید،خود سپهبد میر احمدی که در تمام این مدت فرمانده لشکر غرب بود می گوید:در کودتای 1299من هم قسم رضا خان بودم و با فداکاری شب و روز خود را صرف امنیت آن خطه کردم،راه خوزستان را از طریق خرم آباد گشودم،عشایر را سرکوب کردم و همواره مورد تشویق رضا شاه بودم.

تا اینکه برای پاره ای مذاکرات به اجازه وی به تهران آمدم،او فورامرا به حضور پذیرفت و با مهربانی با تمام تقاضاهایم موافقت کرد،ازوی اجازه خواستم که دو روز برای رسیدگی به کارهای خانوادگی درتهران بمانم،اول گفت:نه وجود شما در کردستان ضروری تر است ولی بعد اجازه داد.

من در این دو روز از بعضی دوستانم نیز دیدن کردم،اما روز دوم نزدیک غروب که به خانه آمدم اطلاع یافتم که از دربار چند بار تلفن

ص:103

کرده اند،در اولین فرصت شرفیاب شدم،دیدم رضاخان بقدری غضبناک است که تا حال او را چنین خشمگین ندیده بودم.به مجرد ورودم او هفت تیر را از روی میز برداشت و ضمن اینکه به من فحاشی می کرد با لوله هفت تیر محکم به روی سینه ام می کوفت و می گفت:

همین جا تو را به درک می فرستم حالا به فکر زمینه سازی افتاده ای واضافه کرد که فردا لازم نیست به محل مأموریت خود بروی،در تهران بمان تا تکلیفت را روشن کنم.من در حالی که از ضربات لوله هفت تیرسینه ام به شدت درد می کرد به خانه رفتم و مدتی نگران بودم تا اینکه حکمی بدستم رسید که طی آن به ریاست اصلاح نژاد اسبان ارتش منصوب شده بودم.

هر چند ظاهر امر نشان می داد که بعضی درباره او گفته بودند که وی در فکر زمینه سازی برای کودتا است و رضاخان که از سایه خودش می ترسید یکباره 180 درجه نظرش از او برگشت اما واقع امراین است که چنانکه پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله»فرمود:«من أعان ظالمة له الله علیی؛هر کس به ظالمی کمک کند خدا همان ظالم را بر وی مسلط می گرداند.»

سپهبد میر احمدی کمک کرد تا رضاخان به حکومت رسید و آن همه ظلم و جنایت را کرد سرانجام خداوند هم او را بر او مسلط کردکه این چنین خوارش کرد(1).

ص:104

24 ساعت از این حادثه دلخراش و تکان دهنده جسد پرستار بیگناه در بیابانها پیدا می شود،و با پخش خبر آن مردم به خشم می آیند و ازمسئولین قضایی تقاضای اعدام فوری قاتل را می کنند که پس ازرسیدگی به پرونده پس از پنجاه روز،حکم اعدام قاتل در میان هلهله مردم به اجراء در می آید(1).

امام حسین«علیه السلام»فرمود:«ایاک و ظلم من لا یجد علی ناصرة إلا الله عزوجل(2)»از ستم کردن به کسی که یاوری جز خداوند بزرگ ندارد دوری کن«که سریع از تو انتقام خواهد گرفت.»

یابن رسول الله من شترهایم را برای سفر حرام کرایه نداده ام بلکه برای سفر حج کرایه داده ام.بعلاوه خودم همراه هارون نخواهم رفت.

بعضی از غلامان و کسان خودم را میفرستم.

امام«علیه السلام»:آیا شتران خود را به او کرایه نداده ای در آخر کار از اوکرایه را بگیری.

صفوان:آری

امام«علیه السلام»:آیا هارون شتران تو را می برد و تو کرایه معین از او طلب کار میشوی یا نه.

صفوان:آری

امام«علیه السلام»؟آیا تو دوست داری هارون آنقدر زنده بماند تا طلب تو رابدهد.

صنوان:آری

امام«علیه السلام»:همین قدر بس است که تو دوست میداری ستمگر درروی زمین تا دادن کرایه زنده بماند هر کس به هرعنوان دوست داشته باشد ستمگران آنی در دنیا باقی و زنده بمانند جزء آنها محسوب خواهد گشت و هر کس جزء ظلمه محسوب گردد در آتش دوزخ خواهد ماند صنوان فورا با شتاب از محضر امام«علیه السلام»مرخص شد و شتران خود را فروخت.

هارون گفت:صفوان شنیده ام شتران خود رافروخته ای با وجودی که با من قرارداد بستی بگو ببینم چرا فروختی؟!

صفوان گفت:پیر شده ام و از کار مانده ام، خودم نمی توانم رسیدگی کنم و بچه ها هم کاری نیستند دیدم بهتر این است که شتران را یکجائی

ص:107

بفروشم.

هارون:من میدانم که موسی بن جعفر«علیه السلام»به تو دستور داده است اگر دوستی سابق در میان نبود سَرِ تورا از تن جدا می کردم.

صفوان سلامت از مجلس هارون برگشت و دین خود را از خطر سقوط نجات داد(1).

ص: 108

پدر و مادر خود را بخشم در آورد خدایرا بغضب در آورده است وهمچنین فرمود:هر کس والدین خود را بیازارد مرا اذیت کرده و کسی که مرا بیازارد خدای را آزرده است و آزار دهنده خدا ملعون است وهمچنین فرمود عاق والدین هر عملی که می خواهد بجا آورد هرگزداخل بهشت نخواهد شد و نیز پیغمبر اکرم«صلی الله علیه وآله»می فرماید:سه

طایفه اند که در روز قیامت خداوند با ایشان سخن نمی فرماید و نظررحمت به آنها نمی کند و ایشان را پاک نکرده اند برای آنها عذاب دردناکی است ایشان شرابخواران تکذیب کنندگان بندر الهی و عاق والدین اند(1).

امام صادق«علیه السلام»فرمود:

الف-کمترین عقوق و نافرمانی،گفتن«اف»به روی پدر و مادراست.اگر چیزی کمتر از آن بود، خداوند نهی می کرد.

ب-رسول خدا«صلی الله علیه وآله»به علی«علیه السلام»:هر کس پدر و مادر خودرا اندوهگین سازد موجب عقوق و آزار آنان شده است.

ج-از جمله عقوق و نافرمانی است که کسی به پدر و مادر خود بانظر تند و غضب آلود بنگرد.

«مش یعجل الله یصاحبها الغویة: البغی،و القدر و عقوق الوالدین وقطیعة الرحم ومغرون لا یَشکُر:پنج چیز است که خدا مرتکب آن را زودکیفر می دهد ستم و خیانت و بدرفتاری با پدر و مادر و بریدن ازخویشاوندان و حق نشناسی.»

سید الشهداءچه عداوتهایی نموده که از جمله خرابی قبر آن حضرت بود(1).

تمام اهل قبرستان خوشحال می شوند،زیرا تو برای آنها هم دعامیکنی.

پسر باهیه گفت شبی اهل قبرستانی که مادرم در آن دفن است بخواب دیدم و همه نزد من آمدند و گفتم چه حاجت دارید گفتند مااهل این قبرستان هستیم که تو برای آنها دعا و طلب مغفرت میکنی آمده ایم تشکر کنیم از شما و بخواهیم که از دعا برای ما فراموش نکنی و این آمدنت بقبرستان را ترک نکنی(1).

شخصی عادت داشت هر روز به زیارت قبر پدر و مادر میرفت روزی با عجله از قبرستانی که پدر و مادر او آنجا مدفون بودند گذشت و قبر پدر و مادر را زیارت نکرد همان شب پدر را بخواب دید سلام کرد پدر از وی روی برگردانید.

گفت:ای پدر چه کرده ام که از من روی میگردانی؟

پدر گفت:شما فرزندان ما از خانه بیرون میآئید ما خوشحال می شویم و اگر بزیارت ما نیائید و طلب مغفرت نکنید ما افسرده می شویم (پسرم) متوجه باش هنگام عبور از قبرستان پدر و مادر رازیارت کن و طلب آمرزش نکردن برای آنها باعث عقوق می شود(1).

کنم؟فرمود:به پدرت

و همچنین امام صادق«علیه السلام»می فرماید:مردی نزد رسول خدا آمدو گفت:یا رسول الله«صلی الله علیه وآله»من خیلی علاقه به جهاد«در راه خدا»دارم.

رسول اکرم«صلی الله علیه وآله»در جوابش فرمود:در راه خدا جهاد کن!زیرا اگر شهیدشوی پیش خدا زنده خواهی بود و رزق خود را خواهی خورد.و اگر به اجل طبیعی بمیری اجر تو با خدا خواهد بود.و اگر بسلامت برگردی آنطور از گناه خارج می شوی که از مادرت متولد شده باشی!!او درجواب پیغمبر«صلی الله علیه وآله»خداگفت:یا رسول الله«صلی الله علیه وآله»من پدر و مادر پیری دارم که به من اُنس و علاقه دارند و راضی نیستند که من برای جهاد خارج شوم.

رسول اکرم«صلی الله علیه وآله»فرمود:نزد پدر و مادرت باش!قسم بحق آن خدائی که جان من در دست قدرت او است یکروز و یکشب که تو با پدر ومادرت مأنوس باشی بهتر است از اینکه یکسال در راه خدا جهادکنی(1).

ای علی:خدا لعنت کند پدر و مادری را که فرزندشان را به عاق کردن خویش وادار نمایند،ای علی همان گونه که فرزند عاق والدین می شود، والدین نیز متقابلا (در صورت عدم رعایت وظایف خود)عاق فرزندان خود خواهند شد.در اینجا تذکر چند نکته لازم به نظر می رسد.

اول:عاق به فرزندی گفته می شود که از فرمان پدر و مادر سرپیچی نمایند و یا نسبت به آنان نامهربانی و بد رفتاری کند و بدین وسیله اسباب ناراحتی و اذیت آنها را فراهم کند.

دوم:عاق والدین یکی از گناهان کبیره است و اگر شخص عاق شده موجبات رضایت والدین را فراهم نکند بدون شک در روزقیامت سرنوشت بدی در انتظار او خواهد بود.

سوم:بر خلاف تصور برخی که می پندارند فقط اولاد عاق والدین می شوند،این روایت می گوید بین فرزندان و والدین حقوق و تکالیف متقابلی حکم فرماست و هر دو نسبت به هم وظایفی دارند و درصورت کوتاهی در عمل کردن به این وظاین، فرزندان همان اندازه خطا کار تلقی می شوند که والدین، پس همچنان که عاق والدین مطرح است عکس آن نیز مطرح می باشد. از این رو شایسته است که اولیای محترم به خوبی به مسئولیتهای خاص خویش آگاه و عامل باشند و

احترام متقابلی بین خود و فرزندان ایجاد کنند که به طور طبیعی فرزندان نیز احساس وظیفه کنند و زمینه ای برای عاق والدین است،این است که مهربانی و نرمش والدین شکل افراطی به خود بگیرد وحریم خاص پدر، مادر به وسیله فرزند شکسته شود و والدین به

ص: 120

دست خود اسباب بی احترامی خویش را فراهم کنند.(1)

امام حسن عسکری«علیه السلام»می فرماید:«جرأة الولیر علی والده فی صغره تدعو إلی العوق گبره(2):جرأت و جسارت پیدا کردن فرزند بر پدر درکودکی او را در بزرگی به عاق والدین و نافرمانی آنها وادار خواهدکرد»

از جمله خصوصیاتی که در این مورد در ایشان مشاهده کرده ام وخیلی هم برای من جالب بود احترام عجیبی بود که ایشان برای پدرشان قائل بودند.

پدرشان یک روحانی محترمی بود در فریمان.مرحوم مطهری عجیب برای ایشان احترام قائل بودند در حالی که قطعا مرحوم مطهری«رضوان الله تعالی علیه»رتبه فکری بالاتری داشتند و شخصیت ایشان شاید قابل مقایسه نبود اما به قدری ایشان در مقابل پدر خاضع بودند که حد نداشت.

و علت هم این بود که می گفتند اول کسی که مرا به مسائل معنوی و حال عبادت و اینها هدایت کرد،پدرم بود.مثلا می گفتند پدرشان ازدوران کودکی و جوانی،ایشان را به قرآن خواندن و اینها وادارمی کرد(1)

راهنمای او بود. جوان او را به اطراف بیت الله الحرام، طواف می دادو در سعی صفا و مروه او را یاری می نمود و با اخلاص تمام به اوخدمت می کرد و برای خشنودی و راحتی او می کوشید.

پرسیدم:اهل کجائید؟ گفت:عراقی هستیم.

گفتم: این پیر مرد کیست؟ گفت: ایشان پدر من است.

دعایش کردم و از خدا برایش توفیق بیشتری آرزو کردم.

جوان با تمام خلوص نیت گفت:خدا مرا برای ادای حق او موفق ترگرداند و هر چه بیشتر سعادت خدمت و پرستاریش را به من عطا کند(1).

نفرین او باعث شد نصف بدنم فلج گردید-در این هنگام آن قسمت از بدنش را به امام«علیه السلام»نشان داد،بسیار پشیمان شدم نزد پدرم آمدم و با خواهش و زاری از او معذرت خواهی کردم و گفتم مراببخش و برایم دعا کن.

پدرم مرا بخشید و حتی حاضر شد که با هم به کنار کعبه بیائیم و درهمان نقطه ای که نفرین کرده بود، دعا کند تا سلامتی خود را باز یابم.

با هم به طرف مکه رهسپار شدیم، پدرم سوار بر شتر بود،در بیابان ناگاه مرغی از پشت سر سنگی پراند،شتر رم کرد و پدرم از بالای شتربه زمین افتاد و به بالینش رفتم،دیدم که از دنیا رفته است،همانجا او رادفن کردم و اکنون خودم با حالی جگر سوز به اینجا برای دعا،آمده ام.

امام علی«علیه السلام»فرمود: از این که پدرت با تو به طرف کعبه برای دعادر حق تو می آمد،معلوم می شود که پدرت از تو راضی است،اکنون من در حق تو دعا میکنم.

امام بزرگوار،در حق او دعا کرد،سپس دستهای مبارکش را به بدن آن جوان مالید،هماندم جوان سلامتی خود را بازیافت.

سپس امام علی«علیه السلام»نزد پسرانش آمد و به آنها فرمود: «عَلَیکُم بِبَّرالوالِدَین؛بر شما باد،نیکی به پدر و مادر(1)

ص:126

وقت در قم بودم تدریج در نامه هایی که ایشان برای ما می نوشت.این روشن شد که ایشان چشمش نمی بیند،وقتی به مشهد آمدم ودیدم که چشم ایشان محتاج دکتر است.قدری به دکتر مراجعه کردم وبعد برای تحصیل به قم برگشتم.چون من از قبل ساکن قم بودم.بازایام تعطیلی شد و من مجددا به مشهد رفتم.معالجه پیشرفتی نمی کرد.و در سال 43 بود که من ناچار شدم ایشان را به تهران بیاورم.

چون معالجات در مشهد جواب نمی داد.امیدوار بودم که دکترهای تهران گفتند:چشم ایشان معیوب شده و قابل معالجه و اصلاح نیست.البته بعد از دو سه سال یک چشم ایشان، معالجه شد و تا آخر عمر همان چشمشان می دید.اما در آن زمان مطلقا نمی دید و باید دستشان رامی گرفتیم و راه می بردیم.لذا برای من غصه درست شده بود.اگر پدررا رها می کردم و به قم می آمدم ایشان مجبور بودند گوشه ای در خانه بنشینند، و قادر به مطالعه و معاشرت و هیچ کاری نبود و این برای من خیلی سخت بود ایشان هم یک اُنس بخصوصی داشت،با برادرهای دیگر این قدر انس نداشت.با من دکتر می رفت و برایش آسان نبود که با دیگران به دکتر برود.بنده وقتی نزد ایشان بودم برایش کتاب می خواندم و با هم بحث علمی می کردیم و از این رو،با من مأنوس بود،برادرهای دیگر این فرصت را نداشتند و یا نمی شد.به هر حال من احساس کردم که اگر ایشان را در مشهد تنها رها کنم و خودم

برگردم و به قم بروم ایشان به یک موجود معطل و از کار افتاده تبدیل می شود و این مسأله برای ایشان بسیار سخت بود.برای من هم خیلی ناگوار بود از طرف دیگراگر می خواستم ایشان را همراهی کنم و از قم

ص:129

دست بردارم این هم برای من غیر قابل تحمل بود.زیرا که با قم اُنس گرفته و تصمیم گرفته بودم تا آخر عمر در قم بمانم و از قم خارج نشوم.اساتیدی که من در آن زمان داشتم، بخصوص بعضی از آنهااصرار داشتند که من از قم نروم.می گفتند:اگر تو در قم بمانی ممکن است که برای آینده مفید باشی.خود من هم خیلی دلبسته بودم که درقم بمانم.به سر یک دو راهی گیر کرده بودم.این مسأله در اوقاتی بودکه ما برای معالجه ایشان به تهران آمده بودیم.روزهای سختی را من در حال تردید گذراندم.یک روز خیلی ناراحت بودم و شدیدادر حال تردید و نگرانی و اضطراب به سر می بردم.البته تصمیم من بیشتر براین بود که ایشان را به مشهد ببرم و در آنجا بگذارم و به قم برگردم.اماچون برایم سخت و ناگوار بود به سراغ یکی از دوستانم که در همین چهار راه حسن آباد تهران منزلی داشت رفتم.مرد اهل معنا و بامعرفتی بود.دیدم دلم خیلی تنگ شده تلفن کردم و گفتم:شما وقت دارید که من پیش شما بیایم؟گفت:بله.

عصر تابستانی بود که من به منزل ایشان رفتم و قضیه را گفتم که من خیلی دلم گرفته و علت ناراحتی من هم همین است و از طرفی نمی توانم پدرم را با این چشم نابینا تنها بگذارم،برایم سخت است.ازطرفی هم اگر بنا داشته باشد پدرم را همراهی می کنم من دنیا و آخرتم را در قم می بینم و اگر اهل دنیا هم باشد دنیای من در قم است و اگراهل آخرت هم باشم آخرت من هم در قم است.دنیا و آخرت من درقم است من باید از دنیا و آخرتم بگذرم که با پدرم بروم و در مشهدبمانم.

ص:130

آن دوست یک تأمل مختصری کرد و گفت:شما بیا یک کاری بکن و برای خدا از قم دست بکش و برو در مشهد بمان.خدا دنیا و آخرت تو را می تواند از قم به مشهد منتقل کند.

من یک تأملی کردم و دیدم عجب حرفی است.انسان می تواند با خدا معامله کند من تصور می کردم دنیا و آخرتم در قم است.اگر در قم می ماندم، هم به شهر قم علاقه داشتم و هم به حوزه علمیه علاقه داشتم و هم به آن حجره ای که در قم داشتم علاقه داشتم.

اصلا از قم دل نمی کندم و تصورم این بود که دنیا و آخرتم در قم است.دیدم این حرف خوبی است و برای خاطر خدا پدر را به مشهد می برم و پهلویش می مانم.

خدای متعال هم اگر اراده کرده می تواند دنیا و آخرتم را از قم به مشهد بیاورد تصمیم گرفتم.دلم باز شد و ناگهان از این رو به آن روشدم،یعنی کاملا راحت شدم و همان لحظه تصمیم گرفتم و با حال بشاش و آلودگی به منزل آمدم.والدین من دیده بودند که من چند روزاست ناراحتم،تعجب کردند.گفتم:بله تصمیم را امر بعیدی می دانستند که من از قم دست بکشم.به مشهد رفتم و خدای متعال توفیقات زیادی به ما داد.به هر حال دنبال کار و وظیفه خود رفتم.اگربنده در زندگی توفیقی داشتم.اعتقادم اینست که ناشی از همان بری

است که به پدر بلکه پدر و مادرم انجام داده ام.این قضیه را گفتم برای اینکه توجه بکنید که مسأله چقدر در پیشگاه پروردگار مهم است(1).

ص:131

این چشمه آب می خورند چوپان هم چوبش را زیر چانه اش گذاشته است و دارد صحرا و دشت را نگاه می کند، یک وقت دید دختری که برای خرید نان و خورش به شهر رفته بود و در حال برگشت به طرف مزرعه اش می باشد،می آید،چوپان نگاه کرد که دختر خیلی زیباست و تنهاست و کسی هم نیست،چماقش را برداشت و آمد جلو و دختررا به قتل تهدید کرد و به زور با دختر زنا کرد به قدرت کاملا الهی نطفه منعقد شد،چوپان به طرف گوسفندها رفت و دختر هم به طرف ده خودش رفت.دختر حامله شد و شکم او بالا آمد.

تا مدتی خودش را می پوشاند،بعد فهمیدند.این از کجاست؟

گفت:یک روز از طرف شهر می آمدم،یکی از طرف کوه پایین آمد و بامن زناکرد.

گفتند:آنجا کسی نیست جز آن عابد.

گفت:بله همان عابد بود.

خدا تو را گرفتار تهمت نکند،به کسی هم تهمت نزنی و گرنه مبتلامی شوی تا چیزی را یقین نداری،نگوعجب،آن عابد با تو زنا کرد،گفت: بله.صبر کردند تا بچه به دنیاآمد.قنداقه بچه را برداشتند و آمدند پیش حاکم و فرماندار و شکایت کردند.حاکم دستور داد تا عابد را بیاورند.یک وقت عابد بیچاره که مشغول عبادت و مناجات بود،دید که مأمورهای حاکم آمدند،

بفرمائید،فرمود:هر وقتی که رفت به دختر گفتند که همین بود که با توزنا کرد.

دختر دید که او این نیست ولی اگر بگوید او این نیست پس بگویدکیست؟

ص:133

گفت:بله همان است.

هی بیچاره پر و بال می زند که من نبودم،طرف می گوید:تو بودی.

حاکم خیلی ناراحت شد،گفت:یک ریسمان به گردن این مردبیندازید و دور شهر دارند می گردانند،یک جارچی هم در جلو جارمی زند که هر کس می خواهد این عابد زنا کن را ببیند، بیاید و ببیند.

یک وقت رسیدند در آن محله که دید تعدادی زنهای بی عفت وبی عصمت بودند و تا یک سر و صدا می شد،سر از دریچه ها درمی آوردند،با سر و گردن لخت که ببینند چه خبر است،تا آنجارسیدند و زنها آمدند که نگاه کنند،عابد تا چشمش به این زنها افتاد،یادش به نفرین مادر آمد که مادرش او را نفرین کرد:(خدایا بچه من رابه یک دردی مبتلا کن که زنهای بی عفت و بی عصمت به تماشای اوبیایند).

تا یادش به نفرین مادرش افتاد.عابد لبخندی زد،نوکرهای حکومت گفتند،معلوم می شود که این عابد با این زنها هم سابقه داردتا اینها را دید،یک لبخندی زد.همین را هم برای حاکم گزارش کردند،حاکم بیشتر ناراحت شد و گفت:که این مردیکه را به دار بزنید.

بیچاره را آوردند پای چوبه دار،ریسمان را حلقه کردند زیر بغل این عابد و او را بالا کشیدند او را در آن بالا آویزان کردند،یک وقت دیدند که از آن آخر جمعیت صدای ناله ای بلند است،گفتند:کیست؟

گفتند:مادر این عابد دارد می آید.

آمد جلوی حاکم و گفت:بچه من است و من او را بزرگ کردم، بچه من زنا کن نیست یعنی چه؟زنی که با او زنا کرده است می گوید با من

ص:134

زنا کرده است،بچه اش هم به دنیا آمده است تو می گویی زنا نکرده است؟

گفت:بچه اش کو؟

گفتند:این است.

گفت:آقای حاکم بیا و یک کار بکن.

گفت:چیست؟

گفت:چون من به خودم و بچه ام و خدا اطمینان دارم بیا از همین بچه شیرخواره بپرس که پدرت کیست؟

گفت:بچه شیرخوار که حرف نمی زند.

گفت:اگر حرف نزند که هیچ.

حاکم جلو آمد،پیرزن این سیم دل را وصل کرد و یک تلگراف یک کلمه ای زد و دکمه را هم زد.یا الله.حاکم جلو آمد،گفت: بچه جان.

گفت:بله.

گفت:پدرت کیست؟تو بچه کی هستی؟

بچه شیر خوار سرش را بلند کرد و گفت:آقای حاکم،من پسر فلان چوپانی هستم که فلان جای بیابان دارد گوسفندها را می چراند.این عابد بیچاره بی گناه است و او را ول کن.

گفت:این سحر و جادو است.

گفت:دوباره بپرس.

دوباره پرسیدند،گفت:این سحر است.

گفت:آقا همین جا که نشانی می دهد که چوپان فلان جا است،برو و چوپان را بردار و بیاور

ص:135

مأمورها رفتند و چوپان را آوردند،اول انکار کرد ولی بعد اقرارکرد و گفت:بله من با این دختر زنا کردم،حاکم مات و مبهوت شد وخیلی عذر خواهی کرد،گفت:ما صومعه تو را خراب کردیم ریسمان به گردنت انداختیم و تو را دور شهر گرداندیم،به رسوایی کشیدیمت و مردم تو را مسخره کردند و بالای چوبه دار تو را آویزان کردیم،اینهاخیلی جسارت است و تو آدم مظلوم بی گناه هر چه که داد زدی به گوش ما نرفت،آقا اجازه می دهید من می خواهم یک اطاق برای شمابسازم از خشتهای نقره؟!گفت:نه.

گفت:می خواهی چه کنی؟

گفت:دلم می خواهد که مرا آزاد بگذاری آقای حاکم و از حالا تا آن ساعت آخری که زنده هستم بروم و خدمتگزاری به مادرم بکنم، من حالا فهمیدم که مادر چقدر می اَرزَد.

پسر رو قدر مادر دان که دائم

کشد رنج تو را بیچاره مادر

برو پیش از پدر خواهش که خواهد

و تو را بیش از پدر بیچاره مادر

مادر دلش خوش است که یک دانه پسر دارد،دلش خوش است که دانه بچه دارد.(خدا به آبروی امام عصر«عج»ما را عاق والدین ممیران)

تمام حاصلش از زحمت این است

که دارد یک پسر بیچاره مادر(1)

ص:136

بچه از توست بردار و دیگر کاری نداشته باش.

وقتی که چشم زن به پولها افتاد دلش رفت این پیشنهاد را پذیرفت وقتی که وضع حمل کرد بچه اش را برد و به معبد جریح گذارد و گفت ای جریح این بچه از توست بردار بزرگش کن.آنگاه طبق نقشه قبلی عده ای در اطراف معبد آماده بچه را برداشتند و نزد پادشاه بردند وجریان زنای جریح را به پادشاه گفتند.پادشاه از این گزارش بی اندازه ناراحت شد دستور داد فوری بروید معبد جریح را خراب کنید و او رادستگیر کرده بیاورید.

مردم آمدند یا یک وضع عجیبی معبد را خراب کرده و جریح را بارسوائی تمام کشان کشان نزد پادشاه بردند در حالیکه مردم به اومی رسیدند و آب دهان به صورتش می انداختند.

پادشاه نیز از شدت غضب بدون تحقیق دستور داد او را بدارآویختند و اعلام کرد که مردم جمع شدند و منظره دار زدن جریح راببینند.

در این میان مادر جریح با سایر مردم بگرد دار اجتماع کردند.

جریح در بالای دار چشمش به مادر خود افتاد و نفرین مادر یادش آمد که گفته بود امیدوارم در آخر عمر جماعتی از فساق و فجار به دورتو باشند و تو بمیری.

مادرش را صدا کرد و گفت:از من راضی شو مادر.

گفت:اکنون که پشیمان هستی تو را بخشیدم و از تو راضی شدم.

در این هنگام جریح قوت گرفت و گفت آن بچه ای را که به من نسبت می دهند بیاورید تا او را ببینم.

ص:138

بچه را آوردند.در این وقت جریح سر به آسمان بلند کرد و گفت:

پروردگارا تو میدانی که این تهمت را به من زده اند و من بی گناهم.این نسبت ناروا را از من رفع کن.

پس رو کرد به کودک و گفت: ایها الصبی انطق باذن الله و اخبرنا من اییک؛ ای کودک به اذن خدا سخن بگو و پدر خود را معرفی کن.»

کودک با زبان فصیح گفت:ای مردم ساحت مقدس جریح از این آلودگی ها دور است او پدر من نیست،پدر من فلانی است خدا حکم کند میان من و پدر و مادرم که نطفه مرا به حرام بسته اند.

پادشاه از این حادثه تعجب کرد.فوری دستور داد جریح را از داربه پائین آوردند و خیلی از او معذرت خواهی کردند و فوق العاده به اواحترام کردند و سپس دستور داد معبدش را خیلی با شکوه ساختند وتمام آنهایی که نقشه قتل او را طرح کرده بودند با شکنجه سختی به قتل رساند و جریح هم سوگند خورد که دیگر از مادر خود جدا نشودو پیوسته او را خدمت کند(1).

می گفت در مشهد مقدس پیرمردی نابینا بود که اکثرا او را درمجالس و پای منبر ها می دیدم روزی کنارش نشستم و علت کوریش راجویا شدم؟

گفت:در سن نه سالگی باتفاق برادرانم و مادرم روز جمعه ای به عنوان تفریح و شستن فرشها و لباس ها به قریه طرقبه رفته بودیم.

مادرم کنار قنات نشسته و سرگرم شستن لباسها بود من به قصدترسانیدن مادرم آهسته از چند قدم بالاتر داخل قنات شدم و آهسته آهسته آمدم تا نزدیک مادرم رسیدم ناگهان از قنات خارج شده و با صدای وحشتناکی او را ترساندم.

مادرم که از این شما سخت به وحشت افتاده بود با رنگ پریده وبدن لرزان گفت(الهی تیر به چشمانت بخورد)چرا مرا اذیت می کنی.

چند لحظه بعد که سفره ناهار گسترده شد و برای صرف غذا دورهم نشستیم برادرم با تفنگ ساچمه ای که برای زدن کبوترها وگنجشک ها با خود آورده بود سرگرم بازی بود، ناگهان به طرف من خالی شد و چند عدد از ساچمه ها بصورت و چشمان من اصابت کرد که درنتیجه هر دو چشمم نابینا شد.

گوینده داستان می گفت آن پیرمرد دست مرا گرفت و به پیشانی خود گذاشت هنوز اثر آب ساچمه ها در پیشانی و ابرو زیر دست احساس می شد.

بلی نتیجه نفرین مادر این شد که بعد از چند لحظه اثر کرد،چشمان فرزندی را که مادرش را رنجانیده و لرزانیده،از او گرفت و برای

ص:140

همیشه از نعمت بینایی وی را محروم ساخت(1).

بدی کرده ام از ناراحتی همان دست خود را بریدم و پایم را بزنجیر بستم هر چه بر ندامت افزودم سودی نبردم و هر سال حج میکنم ودعا و استغاثه می نمایم باین نحو یا(فارج الهم و یا کاشف الغم فرج همی واکشف غمی و أزض علی أتی)؛ای بردارنده هم و غم،اندوه مرا بردار ومادر مرا از من راضی گردان»

اینقدر بدان که،از کار بد خود توبه کرده ام و بیست و شش غلام وبیست و شش جاریه را آزاد کرده ام.

مالک گوید گفتم ای مرد با این عمل شنیع نزدیک بوده تمام روی زمین را بسوزانی همان شب در خواب رسول خدا«صلی الله علیه وآله»رادیدم فرمود:ای مالک مردم را از رحمت خدای نااُمید مکن که خداوندبه حال محمد ابن هارون توجه نموده و دعای او را مستجاب فرموده وگناهانش را عفو کرده و او را خبر کن که سه روز است از روزهای دنیادر آتش می ماند.»

خداوند دل مادر را بوی مایل می کند و بترحم می آورد،تا او راحلال کند هر دو داخل بهشت می شوند.

من آمدم خواب خود را نقل کردم، همین که مرد آن را شنید روح ازبدنش مفارقت کرد و او را غسل داده و دفن نمودیم(1).

ص:142

هستی افتاده ام و نابود شده ام تا ظهر خبر ورشکستگی من بین مردم وطلب کارها منتشر شد و طلب کارها آمدند تمام موجودی خانه ام رابردند و به نان شبم محتاج شدم.

بعد از آن یک ماشین سواری کهنه را با زحمت و قرض تهیه کردم وبه این وسیله زندگی خودم را اداره می کردم.

اما نفرین مادر باز مرا رها نکرد یک روز ماشینم را کنار خیابان پارک نمودم و رفتم به مغازه آپاراتی تا پنچری لاستیک ماشین را با هم درست کنند،ناگهان یک ماشین تانکر بزرگ مستقیم آمد روی ماشین سواری من و تمام ماشین مرا بهم پرس کرد بعد معلوم شد که راننده تانکر در چند قدمی که ماشین من متوقف بوده سکته قلبی کرده وپشت فرمان بیهوش شده و بر اثر محکم خوردن فرمان به او دو مرتبه بهوش آمد گویا فقط مأموریت داشته این چنین ضرری به من برساند.

خلاصه کرد که بعد از آن شبی که مادرم را کتک زدم همیشه این صحنه ها برایم پیش آمد می کند تا بعد چه به سرم آمد(1).

که این استخوان باید بریده شود.خلاصه آن را بریدند و خودش می گفت: نفرین مادر یک پا را از من گرفت،پرسیدند چطور؟گفت:

کوچک بودم گنجشکی را گرفتم و پایش را با ریسمان محکم بستم و بااو بازی می کردم که ناگهان آن گنجشک میان سوراخی ماند،من ریسمان را کشیدم،نیامد در نتیجه یک پای آن شکست و با ریسمان آمد،مادر من وقتی آن منظره را دید،گفت:پسر خدا پایت را بشکند،چرا پای این حیوان را شکستی،نفرین مادر آخر کار خود را کرد و پایم را شکست(1).

آخر بر خلاف میل پدر و مادر و فامیل دین اسلام را اختیار کرده و به مقررات اسلام گردن نهاد موسم حج پیش آمد.

زکریای جوان به قصد سفر حج از کوفه بیرون آمد و در مدینه به حضور امام صادق«علیه السلام»تشرف یافت ماجرای اسلام خود را برای امام«علیه السلام»تعریف کرد.

امام صادق«علیه السلام»فرمود:چه چیز اسلام نظر تو را جذب کرده؟

گفت همین قدر می توانم بگویم که سخن خدا در قرآن که به پیغمبر«صلی الله علیه وآله»خود می گوید:«ای پیغمبر تو قبلااگر نمی دانستی که کتاب چیست و نمی دانستی که ایمان چیست اما این قرآن را که به تو وحی میکردیم نوری قرار دادیم و به وسیله این نور هر که را بخواهیم راهنمایی کنیم»درباره من صدق می کند.امام«علیه السلام»فرمود: تصدیق میکنم خدا تو را هدایت کرده است.آنگاه امام سه بار فرمود خدایا خودت او را راهنما باش.

سپس فرمود پسرکم اکنون هر پرسشی داری بگو.

جوان گفت:پدر و مادر و فامیلم همه نصرانی هستند مادرم کوراست من با آنها محشورم و قهر با آنها هم غذا می شوم.تکلیف من دراین صورت چیست؟

آیا آنها گوشت خوک مصرف می کنند.

نه یابن رسول الله دست هم به گوشت خوک نمی زنند،معاشرت تو با آنها مانعی ندارد آنگاه فرمود:مراقب حال مادرت باش تا زنده است به او نیکی کن.وقتی که مرد جنازه او را به کسی دیگر وا مگذار.

خودت شخصا متصدی تحفیز جنازه او باش.

ص:147

در اینجا به کسی نگو که با من ملاقات کرده ای.من هم به مکه خواهم آمد.ان شاء الله در مناهمدیگر را خواهیم دید.جوان در منابه سراغ امام رفت در اطراف امام ازدحام عجیبی بود مردم مانندکودکانی که اطراف معلم خود را می گیرند و پی در پی بدون مهلت سئوال می کنند پشت سر هم از امام سئوال می کردند و جواب می شنیدند ایام حج به آخر رسید و جوان به کوفه برگشت سفارش امام را به خاطر سپرده بود کمر به خدمت مادر بست و لحظه ای ازمهربانی و محبت به مادر کور خود فرو گذار نکرد با دست خود او راغذا می داد و حتی شخص جامه ها و سر مادر را جستجو می کرد که شپش نگذارد این تغییر روش پسر خصوصا پس از مراجعت از سفرمکه برای مادر شگفت آور بود؟یک روز به پسر خود گفت پسر جان تو سابق که در دین ما بودی و من و تو اهل یک دین و مذهب به شمارمی رفتیم اینقدر به من مهربانی نمی کردی؟اکنون چه شده است با اینکه من و تو از لحاظ دین و مذهب با هم بیگانه ایم بیش از سابق بامن مهربانی می کنی؟مادر جان مردی از فرزندان پیغمبر به من اینطوردستور داد خود آن مرد هم پیغمبر است نه او پیغمبر نیست او پسر

پیغمبر«صلی الله علیه وآله»است پسرکم خیال می کنم خود او پیغمبر باشد.

زیرا اینگونه توصیه ها و سفارشها جز از ناحیه پیغمبران از ناحیه کس دیگری نمی شود نه مادر مطمئن باش که او پیغمبر نیست او پسرپیغمبر«صلی الله علیه وآله»است اساسأ بعد از پیغمبر ما پیغمبری به جهان نخواهد آمد.

پسرکم دین تو بسیار دین خوبی است از همه دینهای دیگر بهتر است.دین خود را بر من عرضه بدار جوان شهادتین را بر ما در عرضه کرد

ص:148

مادر مسلمان شد.سپس جوان آداب نماز را بر مادر کور خود تعلیم کرد.

مادر فرا گرفت،نماز ظهر و عصر را بجا آورد.شب شد توفیق نمازمغرب و عشاء نیز پیدا کرد.آخر شب ناگهان حال مادر تغییر کردمریض شد و به بستر افتاد.پسر را طلبید و گفت پسرکم،یک بار دیگرآنچیزهایی را که به من تعلیم کردهای تعلیم کن.پسر بار دیگر شهادتین و سایر اصول اسلام یعنی ایمان به پیغمبر و فرشتگان و کتب آسمانی و روز بازپسین را به مادر تعلیم کرد.مادر همه آنها را به عنوان اقرار واعتراف بر زبان جاری و جان به جان آفرین تسلیم کرد.صبح که شدمسلمانان برای غسل و تشییع جنازه آن زن حاضر شدند کسی که برجنازه نماز خواند و با دست خود او را به خاک سپرد پسر جوانش زکریا بود(1).

تهران برگشت و پس از گذشت سه روز از مراسم ساده ازدواج که قبلاَ تدارکش را دیده بودند،رهسپار مشهد مقدس شد(1).

زندگیم شده و همواره عنایت و لطف الهی را شامل حال من کرده است احترام و نیکی فراوانی بوده است که به والدین خود کرده ام.

بویژه در دوران پیری و هنگام بیماری علاوه بر توجه معنوی و عاطفی(با وجود فقر مالی و مشکلات مادی در زندگیم)تا آنجا که توانائیم اجازه می داد،از نظر هزینه و مخارج زندگی به آنان کمک و مساعدت کرده ام.آنگاه آقا مجتبی از مادرشان نقل می کنند که مادر آقای حاج شیخ مرتضی مطهری در میان عروسهایشان به من لطف و عنایت خاصی داشت و این لطف به خاطر علاقه و محبت به فرزند دلبندش شیخ مرتضی است.اما این علاقه و محبت مادر و فرزند دو طرفه بود.

در آغاز جوانی،روزی گله کوچکی از مادر ایشان کردم.استادشهید،به اندازهای ناراحت شدند که یک روز با من صحبت نکردند.

من از آنجا به میزان علاقه و احترام خاص استاد به مادرشان پی بردم وهرگز در این باره سخن نگفتم.استاد مطهری در موقع روبرو شدن باپدر و مادر دست آنان را می بوسیدند و به ما نیز توصیه می کردند که دست ایشان را ببوسیم(1).

شانه پسرش آویزان بود.مرد دو دست مادرش را گرفته بود و او راسعی و طواف می داد.من به دنبال آنها بودم و کاملا صحنه ها را زیرنظر داشتم و تصور می کردم این مرد خود را خوشبخت ترین اشخاص می داند،چون با انجام وظیفه فرزندی و ادای حق مادری،جای خودرا در بهشت برین می بیند.

هم چنانکه احساس می کردم مادر کاملا از وجود چنین فرزندنیکوکاری غرق در شادی و شعف است،چون فرزند با وفایش،عالی ترین و رؤیائی ترین آرزوها و تمنیات او را عملی ساخته است.

این صحنه را که می دیدم به یاد فرزندانی افتادم که از مهر مادری وپدری سوء استفاده کرده و آن را وسیله گستاخی خویش قرار می دهندو با عقوق و نافرمانی با آنها روبرو می شوند.

فخر،عرض کنم؟(آیت الله بهاء الدینی)فرمودند:مانعی ندارد.

چون سخن معظم له را به حاج آقا فخر گفتم،شروع به گریه کردند؟

ایشان پیرامون این توفیق بزرگ سئوال کردم؟

فرمود:نمی دانم ولی شاید به خاطر خدمتی است که به مادرم کرده ام،زیرا ایشان به خاطر کسالتی که داشت مدتی بستری گردید وخانه نشین شد.

از این رو،تمام کارهایم را تعطیل کردم و مشغول خدمتگذاری اوشدم.

شاید این عمل ناچیز قبول شده است. به ویژه که ایشان علویه بودو از سادات محسوب می شد.

بعد از رحلت حاج آقا فخر تهرانی،آیت الله بهاء الدینی فرمودند:

او به خاطر خدمات چندین ساله خود به مادرش،الان در خوشی وسرور کامل است(1).

اذان صبح نمانده بود.هنگامی که وارد خانه شدم،مادرم را چنان ناراحت و آشفته خاطر دیدم که ناگهان به سوی من آمد و گفت:چرا این قدر دیر کردی؟از ناراحتی و نگرانی تا الان نخوابیده ام.

و بنده با غرور جوانی ای که داشتم به جای اظهار محبت و عذرخواهی از ایشان،گفتم:بی خود نخوابیده اید،می خواستید بخوابید.

اما چندی نگذشت که چوب این برخورد غلط را خوردم هر چند آن شب در پی کار خوب و پسندیده بودم ولی به خاطر پایمال کردن حقوق دیگران و اذیت پدر و مادر،تنبیه شدم(1)

ص:154

کسی آفات اعمال خود را باز می جوید که خائف و ترسان باشد نه گرفتار عجب.زیرا معجب به خود و رأی خود مغرور و از مکر خدا ایمن است،و می پندارد که نزد خدا منزلتی دارد، و به سبب اعمال خویش که خود توفیق و نعمت الهی است برای خود حقی بر خداقائل است و چه بسا عجب او را به خود ستائی وا می دارد.

و اگر به رأی و عقل و علم خود اعجاب داشته باشد،از پرسیدن واستفاده علمی و مشورت کردن باز می ماند،و در نتیجه استبداد رأی پیدا می کند و از سئوال از عالم تر از خود سر باز می زند،و بسا که به رأی خطائی که نموده عجب و اصرار می ورزد،و به رأی دیگران اعتنانمی کند،پند کسی را نمی شنود و موعظه هیچ واعظی را نمی پذیرد،بلکه دیگران را خوار و نادان می شمرد.اگر رأی فاسد او مربوط به امردنیوی باشد به خود زیان می رساند و کارش به رسوائی میکشد و اگرمتعلق به امر دینی باشد-بخصوص در اصول عقاید-گمراه و هلاک

می شود.

اما اگر وی نفس خود را متهم می کرد و به رأی خود تکیه می کرد،برای او بهتر و نیکوتر می بود و به حق و یقین دست می یافت و ازآفات عجب سستی و کاهش در جد و جهد است،زیرا صاحب این صفت گرفتار این خیال خام است که از سعی و کوشش بی نیاز است وبه آنچه مایه نجات است دست یافته،و همین پندار بی تردید هلاک صریح است(1).

ص:156

شیطان گفت: من آمده ام برای منزلتی که نزد خدا داری به تو سلام کنم.

حضرت موسی«علیه السلام»گفت:این کلاه چیست؟گفت:به وسیله این کلاه دلهای بنی آدم را می ربایم(1)

حضرت موسی«علیه السلام»گفت:کدام گناه است که چون آدمی مرتکب شود بر اومسلط می شوی؟

گفت:هر وقت عُجُب نموده و عمل خود را بزرگ شمارد وگناهش در نظرش کوچک آید».

ونیز فرمود:«قال الله عزوجل:یا داؤود؛بشر الثدیین و أنذر الصدیقین،قال:کیف أنشر الشذیبی و أنذر الصدیقین؟قال:بشیرالمذنبین أنی أقبل الیة و أعفو عن الذنب،و أنذر الصدیقین ألا ینجبوا بأعمالهم، فإنه لیس عند أنصبه الحساب إلأ هلک:«خدای عزوجل فرمود:ای داوود«علیه السلام»!گناهکاران را مژده بده و صدیقان(2)را بترسان،عرض کرد:چگونه و(چرا)به گناهان مژده دهم و صدیقان را بترسانم؟ فرمود:گنهکاران را مژده بده که من توبه را می پذیرم و از گناه در میگذرم،و صدیقان را بترسان که به اعمال خود عُجُب نکنند(مغرور و خود بین نشوند)،زیرا بندهای نیست که او را به پای حساب آورم مگر آنکه هلاک می شود».

ص:158

امام باقر«علیه السلام»می فرماید:«دخل رجلان المسجد،أحدهما عابد و الآخرفالق،فخرجا من المسجد و الفایق صدیق و الغایه فاسق،و ذلک أنه یَدخُلُ العاب المنجد مدینادیه یدل پها، فتکون فکرته فی ذلک، و تکون فکرة الفاس فی الدم علی فیسټه، و یستغفر الله مماصَنَعَ من الذنوب؛«دو مرد داخل مسجد شدند یکی عابد و دیگری فاسق،چون از مسجد بیرون

رفتند،فاسق از جمله صدیقان بود و عابد از جمله فاسقان و سبب آن این بود که عابد داخل مسجد شد در حالی که به عبادت خود می بالیدو به آن می نازید و در این فکر بود،ولی فکر فاسق در ندامت وپشیمانی از فسق بود،و در این اندیشه که از گناهی که کرده از خداآمرزش بخواهد».

امام صادق«علیه السلام»فرمود:«إن الله علم أن النت خیر المؤمنی من العجب و لولا ذلک ما ابتلی مؤمنا بذنب أبدأ؛«خدا دانست که گناه کردن برای مؤمن از خودبینی بهتر است،و اگر چنین نبود هرگز مؤمنی را به گناهی مبتلا نمی کرد».

و فرمود:(من دخله العجب هَلَک؛«هر که گرفتار خود بینی شود،هلاک گردد».

از آن حضرت«علیه السلام»پرسیده شد:«الرجل یعمل العمل و هو خائف مشفق ثم یغتل شیئا من البر یدخله به الجبیه؟قال:هو فی حالة الأولی و هوخائف أخس خالا منه فی حال عجبه؛«مردی عملی می کند و از آن ترسان و بیمناک است،سپس کار نیکی می کند و شبه عجبی در او پدیدمی آید،امام«علیه السلام»فرمود:حالت اول او خائف بود از حالت عُجُب وخودبینی اش بهتر است».

ص:159

نطفه ای آفریدش و اندازه دادش.آنگاه راه را برایش آسان کرد.سپس وی را بمیرانید و در گور کرد.سپس وقتی بخواهد برانگیزدش».

در این آیه خداوند اشاره می فرماید که انسان اول در کتم عدم بودو هیچ چیز نبود،سپس او را از پلید ترین چیزها که نطفه باشد آفرید،بعد از آن او را میرانید و مرداری گندیده و بوناک گردانید.پس چه چیزپست تر و رذلتر از چیزی که آغازش عدم و ماده خلقتش از همه چیز نجستر و آخرش مرداری متعفن باشد.و آن بیچاره بین این آغاز وانجام ناتوان و خوار است،نه از خود اختیاری دارد و نه بر کار خود ودیگری توان و قدرتی،که بیماری های هولناک و دردهای سخت جانگاه بر او چیره است و آفات گوناگون و طبیعت های متضاد(چهار خلط) بر اومسلط است که هر یک بر ضد دیگری در ویران کردن اجزاء پیکرش درکار است.

در هر لحظه خواهی نخواهی گرسنه یا تشنه می شود و بیماری ومرگ بی اختیار او به وی می رسد،و مالک سود و زیان و خیر و شرخود نیست.

گاه می خواهد چیزی را بداند نمی تواند.

گاه می خواهد امری را به یاد آورد فراموش می کندو گاه می خواهد چیزی را فراموش کند از خاطرش نمی رود.

گاه می خواهد دلش از چیزی منصرف شود برعکس وسوسه هایی اختیار او در میدان خاطرش جولان می دهند.پس قلب او مالک خودنیست و نفسش اختیار خود را ندارد.

گاه به چیزی میل می کند که هلاکش در آن است، و از چیزی نفرت

ص:162

دارد که حیاتش در آن است.از چیزهائی که کشنده اوست لذت می برد و به کامش شیرین است و نسبت به آنچه سود و نجات او در آن است بی میل و سیر است.در یک دم از شب و روز ایمن نیست که گوش و چشم و علم و قدرتش از دست برود،و نه فلج اعضا گرفتارآید،و عقلش مختل و جانش ربوده شود و همه آرزوهایش بر باد رود.

و این همه را چاره ای نتواند کرد.اگر رهایش کنند نابود شود،و اگربه خود واگذارش کنند اجزاء وجودش از هم بپاشید.بنده ای است که بر هیچ چیز خود و دیگری توانا نیست.پس، اگر خود را می شناخت،چه چیز از او ذلیلتر و پست تر است؟و اگر نادانی گریبانگیرش نبود،چگونه می توانست عجب و خود نمائی کند؟اینها حال وسط و میانی او(بین تولد و مرگ) است.

اما آخر کار او(یعنی مرگ)چنانکه می دانی مرداری بدبو و پلیدمی گردد،صورتش دگرگون و مضمحل می شود و اعضایش می فرساید و استخوانهایش می پوسد،و جزائش از هم می گسلد وسرانجام خوراک کرمها می شود که حتی حیوانات از وی می گریزند وهر انسانی به چشم پلیدی به او می نگرد.و تازه حال بهترش این است که به صورت اول یعنی خاک بر می گردد و گاه گل کوزه گران و زمانی خشت و آجر ساختمان می شود.

و چه بهتر بود اگر این خاک را به حال خود می گذاشتند و دیگر با اوکاری نداشتند.اما هیهات!بعد از روزگاری که بر آن خاک کهنه می گذرد باز او را زنده می کنند تا بلاهای شدید را ببیند.اجزاء پراکنده تنش گرد می آید و از گور بیرون می رود و به صحنه قیامت رانده

ص:163

می شود.در آن وقت آسمانی می بیند شکاف خورده و زمینی دگرگون شده،کوه هائی به حرکت در آمده و ستارگانی تیره و خورشیدی گرفته،وجهنمی برافروخته و بهشتی دلگشا و آراسته تر از وی عدل الهی بر پا و نامه های اعمال گشوده.آنگاه خود را در معرض محاسبه ومؤاخذه می بیند و ملائکه درشتخو و سختگیر را بر خود گمارده می یابد.پس نامه عمل او را به دست راست یا چپ او می دهند و هرچه کرده از خرد و کلان و اندک و بسیار در آنجا مشاهده می کند.

در این حال اگر بدی ها و گناهانش بر خوبی ها و حسناتش غالب گرددو سزاوار عذاب و دوزخ باشد آرزو می کند که سگی و خوکی بود یاچون چهار پایان خاک می گشت و گرفتار عذاب و عقاب نمی شد.وشکی نیست که حال سگ و خوک از حال بنده گناه کاری که پروردگارقهار خود را نافرمانی کرده بسی بهتر است،زیرا آغاز و انجام دادو دام خاک است و از عذاب و عقاب بر کنار.اما اگر اهل دنیا کسی را که درآتش دوزخ معذب است ببینند از زشتی منظر و کراهت چهره اوفریادو فغان برآرند.و اگر بوی او را استشمام کنند از گندش بمیرند،و اگرقطره ای از آبی که به او می دهند به دریاهای دنیا بیفکنند از بوی مردارمتعفن تر گردد.

پس کسی را که چنین حالی است با عُجُب و خود را بزرگ دیدن چه کار؟و چقدر باید از حال امروز و دیروز خود غافل باشد که اگرعذاب به او نرسد و از آتش دوزخ نجات یابد این از عفو پروردگاراست.زیرا هیچ بنده ای نیست مگر اینکه گناهی کرده است،و هرکسی که مرتکب گناه شود مستحق عقوبت است و اگر عقاب نشود

ص:164

فقط برای عفو الهی است و شکی نیست که عفو و بخشش امری یقینی و مسلم نیست،بلکه مشکوک و احتمالی است.پس کسی که گناه کرده و نمی داند که آیا مورد عفو و بخشش قرار خواهد گرفت یانه،باید همیشه محزون و ترسان و شکسته دل باشد نه اینکه خود رابزرگ شمارد و عُجُب او را فرا گیرد.

بنگر به حال کسی که جنایتی کرده که مثلا متسحق هزار تازیانه است،و او را گرفته و زندانی کرده باشند و منتظر است که او را به حضور مردم بیاورند و عقوبت را درباره او اجرا کنند،و نمی داند که آیامورد عفو واقع می شود یا نه؟آیا چنین کسی حالت خودبینی و عُجُب خواهد داشت؟گمان نمی کنم که چنین پنداری.

پس هیچ بنده گناهکاری نیست که اگر چه یک گناه کرده باشد مگراینکه مستحق عقوبت الهی شده،و دنیا زندان اوست،و نمی داند که کارش به کجا خواهد انجامید.

این حال برای ترس و خواری و حقیری او کافی است.پس دیگرچه جای عجب و خود بزرگ بینی است.

و اما(عُجُب به ورع و تقوی و صبر و شکر و سخاوت و شجاعت و دیگرفضائل نفسانی):علاج این گونه عجب این است که بداند که این فضائل وقتی سودمند و نجات بخش است که عجب با آنها نباشد،واگر عُجُب داخل آنها شود همه را باطل و فاسد می کند.پس عاقل چرامرتکب رذیله ای شود که همه فضائل و صفات نیک او را ضایع و تباه کند،و چرا فروتنی و تواضع را پیشنهاد خود نسازد تا فضیلتی برفضائلش افزاید و به سبب آن همه امورش ختم به خیر شود و عاقبتش

ص:165

محمود گردد وکوشش و سعیش مورد قبول و سپاس قرار گیرد.

و امّاعُجُب به حسب و نسب:علاجش دانستن چند چیز است:

اول-اینکه بداند که فخر و بزرگی کردن به کمال دیگری از غایت سفاهت و نادانی است،زیرا کسی که در صفات خود پرست وبی کمال باشد،کمال دیگری اگر چه پدر یا جد او باشد چگونه پستی و نقص اورا جبران می کند، بلکه اگر آن دیگری زنده بود می توانست به اوبگوید:این فضیلت از من است ترا چه افتاده است،و تو کرمی هستی که از فضلات من به هم رسیده ای،مگر کرمی که از فضله انسان حاصل شود برتر از کرمی است که از سرگین خر است؟!هیهات! این دو کرم در پستی یکسانند.همانا شرافت برای انسان است نه برای کرم.

إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ(1)«ای مردم!ما شما را از مرد و زن آفریدیم وجماعت ها و قبیله ها کردیم تا همدیگر را بشناسید.گرامی ترین شما نزدخدا پرهیزکارترین شماست.

رسول خدا«صلی الله علیه وآله»فرمود:

«إن الله قد أدهب عنکم عتیبة الجاهلیة أن رها۔ گلم بنو آدم و آدم من تُراب؛«خداوند عجب جاهلیت(یعنی کبر آن)را از شما برداشت،همه فرزندان آدمید و آدم از خاک است».

آب پست قرار داد».

و کسی که اصل او خاکی است که لگدمال می شود و مردم چیزهای آلوده به آن را می شویند برای او که فرع آن است چه رتبه و رَفعتی است؟

سوم-آنکه بداند که گذشتگانی که به آنها عجب و افتخار می کند،اگر از اهل دیانت و دارای خصال پسندیده و شرافت حقیقی بودندآشکار است که از عجب دور و بر کنار بودند بلکه شیوه ایشان فروتنی و شکسته نفسی و بزرگداشت خلق بوده است.پس اگر در اخلاق به آنها اقتدا کند خود بینی و بزرگ منشی سزاوار او نیست،ورنه به زبان حال و با همین عُجب نسبت خود را مورد لعن قرار داده است.و اگر ازاهل دیانت و شرافت علمی و عملی نبودند،بلکه فقط بزرگی ظاهری و شوکت عاریتی داشتند،مانند شاهان ستمگر و یاران و اعوان آنها،

اُف بر کسی که به آنها عُجب و افتخار کند و به خاطر آنها بزرگی فروشد!زیرا خویشاوندی و انتساب به دام وسگ و خوک بهتراست از خویشاوندی و انتساب به آنان.چگونه چنین نباشد و حال آنکه مغضوب درگاه خداوند و معذب در آتش دوزخند،که اگرصورتشان را در جهنم ببیند و پلیدی و تعفن و نکبت آنان را ملاحظه کند از آنها و از انتساب به آنها بیزاری جوید.

(عُجب به جمال و زیبائی)

(عُجب به مال)

(عُجب به قوت وقدرت تن)

(عُجب به جاه ومنصب وحکومت وقدرت و...)

(عُجب به...)

ص:168

جمله جسارت رسانید که روزی به کتاب خدا و قرآن مجید تفال نمود و این آیه مبارکه آمد:«و استفتحوا و خاب کیل جبار عنید؛یعنی درخواست غلبه و پیروزی از خداوند نمودند.هر بیدادگر و خودسرناکام و ناامید شد.»

ولید قرآن را تا کرده و بر هم گذاشت و آن را هدف و نشانه تیر خودقرار داد،و آنقدر تیر بر او زد که تکه تکه شد و هنگام تیر این اشعار راسرود و بر زبانش جاری کرد:

تهدذی بجبار عنید فها أنا ذاک جبار عنید

اذا ما جئت ربک یوم حشر فقل یا رب مزقنی الولید

یعنی مرا به وسیله ستمگری و سرکشی بیم داده و می ترسانی.پس بدان که من آن گردنکش و خودسرم.هنگامی که(روز محشر ورستاخیز)پیش پروردگارت آمدی از من گله وشکایت کن و بگو ولیدمرا دریده و پاره پاره نمود.

پس از این قضیه و حادثه عمرش کوتاه گشته زندگانی مختصری نمود تا اینکه او را با بدترین وضعی کشتند و به حیات و زندیگیش خاتمه دادند،و به سزای اعمال و کیفر کردارش رسانیدند(1).

حال خود متوجه شدم این که:درباره انواع و اقسام داد و ستدها وتجارتها،کتابی جامع نوشتم، ونهایت کوشش را در تکمیل آن نمودم،و در این مورد،همه کتابهای مربوطه را دیدم،و با خود می گفتم:

کامل ترین کتاب را درباره مسائل خرید و فروش و تجارت نوشته ام و دراین باره،اطلاع من از همه بیشتر است.

تا اینکه در مجلسی،دو نفر بادیه نشین نزد من آمدند و درباره خرید و فروش بین خودشان که انجام گرفته بود،چهار سئوال از من کردند،و من هیچکدام از آنها را نتوانستم پاسخ دهم، سرم را به پائین

انداختم، و در مورد این پیش آمد،غرق در فکر شده بودم آنها به من گفتند:آیا در نزد تو جواب سئوال ما نیست؟با این که توزعیم و بزرگ این جماعت هستی؟

گفتم:نه

پرخاشی کردند و رفتند،سپس بازگشتند و نزد کسی که من همه شاگردانم را از او مستقدم می داشتم،آمدند و مسأله خود را از اوپرسیدند،او پاسخ آنها را با درنگ به طور کامل داد که قانع شدند،و درحالی که خشنود از پاسخ او بودند، و او و عملش را می ستودند رفتند،و این پیش آمد پند و نصیحت کوبنده ای برای من بود، که به خود آیم،و هرگونه عجب و خودپسندی را از خود دور سازم،و دیگران راکوچک نشمرم،بلکه در برابر همه متواضع و فروتن باشم،آری این حساس کوچکی در برابر دو نفر بیابانی مرا تکان داد و درس بزرگی به

من آموخت(1).

ص:172

تصمیم گرفتم بندهای از بندگان خداوند بشوم،ولیکن مرا به بندگی درخانه این سلطان و پادشاه نپذیرفتند،تو با این حماقت و جهل ونادانی قصد و آهنگ خدا نموده و مدعی این مقام بزرگ شده ای؟

فرعون گفت:برای چه به آدم سجده نکردی، هنگامیکه به تو دستورسجده را دادند؟گفت:برای آنکه می دانستم شخصی کثیف و پلیدی همانند نو از صلب وی خواهد آمد،لذا از سجده بر او امتناع ورزیدم(1).

می توان آن را بزرگترین فتح و پیروزی اسلام در عصر پیامبر«صلی الله علیه وآله»دانست.

این فتح ممکن بود بعضی از بستگان نزدیک پیامبر«صلی الله علیه وآله»مانند بنی هاشم و بین عبدالمطلب را مغرور سازد،پیامبر«صلی الله علیه وآله»علی«علیه السلام»را در همان زمان شیرین فتح،در مکه کنار کعبه،آنها را به دور خود جمع کرد،و خود بالای کوه کوچک صفا رفت و خطاب به آنها چنین فرمود:

ای فرزندان عبدالمطلب و ای خاندان بنی هاشم!من از سوی خدا،رسول خدا«صلی اله علیه وآله»به سوی شما هستم،و نسبت به شما مهربان ودلسوز می باشم،نگویید:«إن محمد أما؛ البته محمد از ما است»(وهمچنین این موضوع شما را مغرور سازد)سوگند به خدا از میان شماوغیر شما،از دوستان من نخواهد بود،مگر پرهیزکاران،آگاه باشید مبادا در روز قیامت به گونه ای با شما ملاقات کنم و بشناسم که دنیا(وبار مادیّت)را به شانه های خود حمل می کنید،ولی سایر مردم،آخرت را حمل می کنند،آگاه باشید،اینکه من عذر خود را در رابطه با

شما بیان می کنم:«و ان ای عملی و إن لکم عملکم:برای من همان نتیجه عمل خودم هست،و برای شما نیز(نتیجه)عمل شما است(1).

بطور فشرده چند قسمت از آنها را ذکر می کنیم.

1-غرور به رحمت و عفو خداوند:بدون تردید خطرناکترین اقسام غرور،مغرور شدن بخدا است و خلاصه آن این است که انسان بدون اینکه دارای فضائل و کمالات معنوی باشد و اعمال نیک و شایسته ای انجام داده باشد و با اینکه به انواع صفات ناپسند و اعمال زشت آلوده است با اینحال به رحمت واسعه و عفو کرم خدا دلخوش بوده ومی گوید من اگر چه عمل خوبی نکنم و هر چند سال اعمال زشتس انجام دهم خداوند مرا کیفر نکرد،و می بخشد و در بهشت جای خواهد داد و به بعضی از آیات قرآن مانند:(وأن الله یغفر الذنوب

جمیعا(1)؛خداوند تمام گناهان را می بخشد(وان الله غفورالرحیم)(2):خداوند آمرزنده و رحیم است و...دل خوش کند.

با توجه به آنچه ذکر شد،نادرستی مغرور شدن بخدا،روشن گشت و علت اینکه این قسم از غرور از همه خطرناک تر است این است که چنین مغروری هرگز به فکر خودسازی و اعمال نیک نبوده،و ازآلودگی و اعمال زشت و صفات ناپسند وحشتی ندارد و در نتیجه انسانی فاسد و منحط و بد بخت دنیا و آخرت می گردد.

2-غرور به مال و اولاد و خویشان:بسیاری از افراد وقتی خود رادارای فرزندان زیاد و نیرومند و ثروت فراوان و فامیل با شخصیت دیدند،به خود مغرور شده و خود را به واسطه آنها بهتر می دانند درصورتی که گذشته از اینکه این امور شخصیت و کمالی برای انسان

ص:178

نمی باشد تمام آنها در معرض حوادث و نابودی هستند و جای دلخوشی و غرور به آنها نیست و همه آفریده و نعمت الهی می باشندکه باید انسان شکر خدای را بجای آورد و ترس داشته باشد از اینکه چگونه وظیفه و مسئولیت خود را در مورد آنها انجام دهد و هیچکدام از آنها بدون بهره برداری صحیح و دینی،سودی برای آخرت وسعادت جهان دیگر ندارند.

با توجه به آنچه ذکر شد،مغرور شدن به مال و فرزندان و خویش نیز نادرست و بی خردانه خواهد بود.

3-غرور به مقام و شهرت گاهی انسان مقام و ریاستی که دارد و یاشهرت و نفوذی که در جامعه پیدا کرده است سبب غرور وخود پسندی او می گردد و بسا بدیگران ستم کرده یا به آنها به چشم حقارت می نگرد و حالی که مقام و شهرت به تنهایی کمالی برای انسان نمی باشد چه افرادی مانند فرعون،نمرود،قارون و بسیاری ازکافران و فاسقان ریاست و نفوذ و شهرت کم نظیری داشته اند ولی هرگز موجب کمال و سعادت آنها نشده است و ناگفته پیداست که نفوذ و ریاست برای انسان، مسئولیت و گرفتاری بوجود می آورد و

کسی که چنین موقعیت هایی را پیدا کرده است در برابر نابسامانی های جامعه و مقامی که به او واگذار شده مسئول و در پیشگاه خدا و خلق مواخذ خواهد بود.

پیامبر گرامی اسلام«صلی الله علیه وآله»فرمود:آگاه باشید که همگی شما نگهبان یکدیگرید و در برابر زیردستانتان بازپرسی خواهید شد پس زمامدارمردم و نگهبان خانواده خود است و در مورد آنها مسئول است و زن

ص:179

نگهبان شوهر و فرزندان خویش است و درباره آنها مسئول است...وکسی که از این موقعیتها برخوردار است باید پیوسته در هراس و دلهره بوده و مواظب باشد که نه تنها از آنها سوء استفاده نکرده و مغرورنگردد بلکه بکوشد که وظیفه خود را در مورد آنها بدرستی انجام دهدو بداند که آنچه نزد انسان است از بین رفتنی و آنچه نزد خداست باقی است می ماند(1)

4-غرور به اعمال نیک:برخی افراد در اثر عبادت هایی که کرده اند ازنماز، روزه،حج،زیارت،خواندن قرآن،دعا و انجام دادن نوافل به خود و عبادتشان مغرور و از خود راضی می گردند و گاهی در اثر اینکه کسی کارهای نیکی که کرده مانند ساختن مسجد،مدرسه،بیمارستان،اصلاح راه،تأسیس مؤسسات خیریه و کمک به فقرا،گرفتار خوی رذیله غرور می گردد در حالی که کسی که چنین کارهایی را انجام داده باید:

اولا:بداند که تمام آنها را به توفیق خدا و بواسطه امکانات او انجام داده است و بجای غرور و خود پسندی باید،سپاسگذار خداوندباشد.

و ثانیا:از کجا که آنها با خلوص انجام شده باشد و مورد قبول خداوند و پاداش او گشته باشد؟

ثالثا:انسان آنقدر نیازمند به خداست که هر اندازه هم اعمال نیک انجام داده باشد باز هم ناچیز می باشد و باید انسان از قلت عمل و

ص:180

تقصیرات خویش از درگاه خدا، درخواست عفو و مغفرت کند،چنانکه روش پیامبران و امامان معصوم«علیهم السلام اجمعین»و اولیاء خدا چنین بوده است.

چنانکه ضرار می گوید:شبی علی بن الحسین«علیه السلام»را در صحرا درحال عبادت دیدم که محاسن روی دست گرفته و مانند آدم مارگزیده ای به خود می پیچد و همانند مصیبت زده ای گریه می کرد ومی گفت:آه از کمی توشه و سفر طولانی آخرت و خطر قیامت(1).

با اینکه حضرتش زین العابدین«علیه السلام»بود و شبی هزار رکعت نمازمی خواند و مزارعی وقف نمود و انفاقها کرد و جهادها نمود ومناجاتها و سخنرانیها و...داشت با این حال از سفر طولانی آخرت ودر عمل و سختی آخرت خویش ناله می کند.

بنابراین غرور افراد به فی الجمله اعمال نیک و عبادت بسا با آلودگی به ریا و غرض و هوس و بی خردی است.

5-غرور به علم و فضائل:گاهی انسان در اثر فضائل و کمالاتی که در خود می بیند از علم،سخنوری و نویسندگی و نقاشی و زیرکی وحافظه و استعداد...به خود مغرور شده و بخود می بالد و برای دیگران ارزشی قائل نیست،با اینکه چنین مغرور می باید بداند که:

اولا:آنچه از فضائل و هنرها دارد همه از تفضلات الهی است وباید با کمال فروتنی سپاسگذار خداوند باشد.

و ثانیا:با چنین کمالات و هنرها مسئولیت و وظائف او در برابر

ص:181

جامعه سنگین تر می باشد.

و ثالثا:اگر این امور با اخلاص و تقوی توأم نباشد سودی برای اونخواهد داشت(1).

خودخواه و مغرور را دیدیم که با چه ذلتی او را از آن مقام بی نظیری که داشت پایین کشید و بیرونش کردند.

4-لغزش و اشتباه:معمولا چون افراد مغرور خودبین بوده و به اعمال و افکار و گفتار دیگران بی اعتنا هستند و در کارها با کسی مشورت و تبادل نظر نمی کنند و هر کاری را خودسرانه و شتاب زده انجام می دهند انحراف و لغزش آنها زیاد می باشد و چون حاضر به اعتراف به نقص و اشتباه خود نیستند از این نظر زیانهای فراوانی نصیب خود و دیگران می نمایند.

5-غرق شد در مادیات: أفراد مغرور بخاطر این بیماری خطرناک غرق در مادیات و شهوات و هواهای نفسانی شده و از کمال ومعنویت و رشد فکری و روحی باز می مانند و گاهی گرفتار ستمگری وآزار و تحقیر دیگران نیز می گردند.

6-بقا در جهل و نادانی: گاهی افراد مغرور از نظر دانش و معارف دینی و مسائل مذهبی در نادانی کامل بسر می برند یا کمبود دارند ولی در اثر غروری که دارند به نقص و نادانی خود پی نبرده یا تن به فراگرفتن آنها و رفع نقصان خود نمی دهند و تمام عمر خود را درجهالت و نقصان و اعمال نادرست سپری می کنند و از این نظرخسارت زیادی می بینند و زیانهای مادی و معنوی فراوانی دامنگیرشان می گردد(1).

ص:183

اولاد و مقام و شهرت و دانش و بالاخره کمالات جسمی و مادی روزی از بین خواهد رفت و آنچه ماندنی است تتوی،پاکی،عمل صالح، اطاعت خدا،کسب پاداش های معنوی و خالصانه است.

2-دقت در دست سد و زیانهای مادی و معنوی غرور که قسمتی ازآنها را در پیش یادآوری نمودیم.

3-درک کمال واقعی و سعادت ابدی وسعی در تحصیل نها.

4-بررسی احوال گذشتگان از ساز صین، ثروتمندان،دانشمندان.وآنهائی که چنین امتیازات را خیلی بیشتر داشته اند ولی اکنون از آنها اثری نیست.

5-مطالعه احوال پیامبران و اولیاء خدا«علیهم السلام اجمعین»و فداکاری ها و اخلاق واستان آن را در مردان الهی و بالاخره استمداد از پروردگار عالم در توفیق وپیمودن راه سعادت بندی و تحصیل کمالات انسانی.

6-و با توجه به این حقیقت که تعریف و تمجید مردم با مذمت وبدگویی آنها در کمال و شخصیت انسانی اثری نخواهد داشت چنانکه موسی بن جعفر«علیه السلام»به هشام بن حکم فرمود:اگر در دست تو گردوئی باشد و مردم بگویند آن لؤلؤ است هرگز گفته آنان سوید(در لؤلؤ کردن گردو)نخواهد داشت و تو خود می دانی که آن گردو است چنانچه اگر

در دست تو لؤلؤ باشدو مردم بگویند آن گردو است زیانی برای تو (درگردو کردن لؤلؤ) نخواهد داشت و تو خود می دانی که آن لؤلؤاست(1).

ص:185

زمین بیرون کشند(1)و هلاکت و بدبختی بطوری گریبانش را گرفت که افرادیکه دیروز بر او حسد می بردند امروز گفتند الحمد الله که ما به جای قارون نبودیم(2).

اصحاب،هنوز در سجده بودم که ایشان برگشتند.به پای مبارک خودمرا متنبه ساختند برخاستم حضرت رضا«علیه السلام»مرا در دست خودگرفت و مالید فرمود ای احمد،امیر مومنین«علیه السلام»به عیادت صعصعة بن صوهان رفت،چون از بالین او برخاست گفت ای صعصعه مبادا افتخار کنی بر برادران خود به عیادتی که تو را نموده ام، از خدا بر حذر

باش. علی بن موسی الرضا علل این سخن را به من فرمود و به حرم تشریف برد(1).

شاهزاده که فردی غَیّور بود،به گرد قاتل گفت:«اتفاقاَ کبک ها گواهی خود را دادند».سپس دستور داد گردن او را بزنند و او را به این ترتیب به کیفر جنایتش رسید(1).

آمد،آهی دردناک از دل برکشیدم،او گفت چه شد،چرا ناراحت شدی؟

گفتم:به یاد مصائبی افتادم که هر مصیبتی نزد آن آسان است.

گفت:آیا در کربلا حاضر بودی؟

گفتم:خدا را شکر که حاضر نبودم.

گفت:این شکر و سپاس تو برای چیست؟

گفتم:به خاطر اینکه در خون حسین«علیه السلام»شرکت ننمودم،مگرنشنیده ای که پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرمود:«هر کس در خون حسین«علیه السلام»شرکت کند او را به عنوان ریختن خون حسین«علیه السلام»باز خواست کنند و در«قیامت ترازوی اعمالش سبک است»و مگر نشنیده ای که پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرمود:«کسی که پسرم حسین«علیه السلام»را بکشد،در جهنم او را در میان صندوق پر از آتش جای می دهند؟و مگر نشنیده ای...

اَخنَس گفت:این حرفها را تصدیق نکن دروغ است.

گفتم چگونه تصدیق نکنم با اینکه پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرمود:«لاکَذیتُ ولاکُذِبتُ؛

نه دورغ گفته ام و نه به من دروغ گفته شده.»

اَخنَس گفت:می گویند پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرموده:قاتل حسین علی«علیه السلام»عمرطولانی نمی کند،ولی قسم به جان تو من بیش از نود سال دارم،مگرمرا نمی شناسی؟

گفتم:نه،گفت:من اَخنَس بن زَید هستم که به فرمان عمر سعداسب بر بدن حسین«علیه السلام»راندم و استخوانهای او را در هم شکستم...

سُدَّی می گوید:بسیار ناراحت شدم و قلبم از شدت اندوه،آتش گرفت،ولی با خود می گفتم:باید او را به هلاکت برسانم،در این

ص:191

اندیشه بودم که فتیله چراغ خاموش شد برخاستم آن را اصلاح کنم،اَخنَس گفت:بنشین من آن را اصلاح می کنم،او به طول عمر وسلامتی و سود خود بسیار مغرور بود،برخاست تا فتیله را اصلاح کندآتش فتیله به دست او رسید و دستش را سوزانید هر چه دستش را به خاک مالید،شعله اش خاموش نشد،و کم کم بازویش را فرا گرفت.

عاجزانه به من گفت:مرا دریاب،سوختم،گر چه با او دشمن بودم،آب آوردم و در دست او ریختم ولی مفید واقع نشد و همچنان بر شعله آن می افزود.برخاست و خود را به نهر آب افکند،ولی آنچنان شعله ور در آتش بود که وقتی درون آب می رفت،شعله آتش از بالای سر او زبانه می کشید،سوگند به خدا آن آتش فرو ننشست تا اَخنَس رامانند ذغال سوزانید، من به منظره بیچارگی و در یوزگی او نگاه می کردم:«قو لله الذی لا إله إلا هو لم تطفأ حتی صار فخمة و شار علی وجه الماء:«سوگند به خداوند یکتا، شعله آتش خاموش نشد،تا اینکه به صورت ذغال در آمد،و روی آب قرار گرفت(1).»

ص:192

پوشانده منتشر کنی.و در روایت دیگری است که غیبت عبارت ازبیان اموری است که خدا بر برادرت پنهان کرده است.اما بیان اموری که(مثل عصبانیت و عجله)ظاهر هستند غیبت محسوب نمی شود.

باید توجه داشت که تحقق غیبت فقط بواسطه زبان نیست بلکه غیر از گفتار بوسیله نوشتن و ایما و اشاره و حرکت چشم و اعضای دیگر و هر چیزی که مقصود را بفهماند نیز محقق می شود.و به همین خاطر است که گفته اند:قلم،زبان دوم انسان است.

از عایشه روایت شده که روزی زن کوتاه قد نزد ما آمد،وقتی برمی گشت من با دست به کوتاهی قدش اشاره کردم.

حضرت رسول«صلی الله علیه وآله»فرمود:غیبتش را کردی.

یکی از اقسام غیبت«غیبت به تعریض» است.یعنی وقتی که نام کسی ذکر می شود،مثلا بگویی:الحمد الله که ما را به حب جاه و دنیامبتلا نکرد.این عمل مشتمل بر ریا نیز هست.

اشخاص را هتک می کنند غیبت کننده هم به منظور اینکه رفقا بخندندو آزرده خاطر نشوند با آنها هم آهنگی می کند.

سوم:وقتی پیش می آید کسی خیال حمله به او دارد،یا می خواهدصاحب نفوذی را به او بد بین کند یا شهادت دروغ درباره او بدهد، به عنوان پیشگیری شروع به بدگویی می کند تا عمل آینده خود را خنثی کند.

چهارم:گاهی برای تبرئه از اتهامی می گوید:من نبوده ام فلان بوده یابرای تخفیف جرم می گوید:من تنها هم نبودم فلانی هم بود.

پنجم:برای اینکه مقام خود را بالا ببرد و دیگری را نکوهش کندمی گوید:فلان کس نادان و کودن است،بی پایه سخن می گوید وغرض این است که خود را دانا و متین معرفی کند،یا می ترسد مردم اورا هم احترام کنند و در رتبه وی شمارند مذمت می کند تا کسی در مقام با وی شریک نشود.

ششم:چون می بیند کسی مورد علاقه و احترام است و برای اسقاط او چاره ای دیگری ندارد به مقتضای حسد،زبان انتقادمی گشاید تا آبروی او را ببرد و از احترامش بکاهد.

هفتم:به منظور شوخی و مطایبه و گذراندن مجلس به خنده ومزاح،کسی را بدست می اندازد و در رفتار یا گفتار از او تقلید می کند.

هشتم:برای تحقیر و کوچک کردن اشخاص حضور یاغیاب عیوب مردم را ذکر می کند،و آنها را مسخره می نماید.و منشأ این عمل حس تَّکََّبُر است و خودخواهی است که می خواهد همه را ازخود پست تر معرفی کند.

ص:195

نهم: گاهی کسی عمل ناپسندی کرده،غیبت کننده برای دلسوزی و اظهار نگرانی شرح غُصّه را می گوید غافل از اینکه بردن نام او جایزنیست،البته ممکن است قصدی نداشته باشد و صرفا نظرش دلسوزی باشد اما معرفی کردن او و شرح دادن جریانی که وی راضی نیست فاش شود موجب غیبت خواهد بود.

دهم:غضب برای خدا از گناهی که از کسی سر زده و با اینکه جنبه نهی از منکر ندارد شخص را صریحا نام می برد و گمان می کند اگربرای خدا غضب کرده و از عمل حرام برآشفت دیگر ذکر مشخصات طرف اشکالی ندارد،و این علت نیز گاهی از عوام به خواص سرایت می کند.

اکنون علل و اسباب غیبت روشن شد و جهاتی را هم که مجوزغیبت است شرح می دهیم.

یا از فاش کردن گناه بترسد و ترک کند.

سوم:مسأله پرسیدن:مثل اینکه به مجتهد می گوید:پدرم یا برادرم به من ظلم کرده راه فرار از این ظلم چیست؟(در جایی که بدون ذکرنام می تواند به هدف سئوال برسد).

چهارم:در جواب مشورت و بیدار باش از خطری که به مسلمانی متوجه شده،چنانکه اگر مرد فاسق و فاجری با تظاهر و ریا کسی رافریفته و ممکن است او را به کارهایی نامشروع بکشاند.تنبه دادن وبیان حال آن مرد فاسد.«غیبت کردن از او جایز است».

پنجم:انتقاد از شاهد یا راوی(اگر فاسقی شهادتی در دادگاه شرع داده یا روایتی نقل کرده که موجب پایمال کردن حقی یا اشتباه شدن حکمی است،جایز است او را معرفی کنند ولو غیبت او شود).

ششم:متجاهر به حق که علنا معصیت کند،پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرموده:هرکه پرده حیا را بدرد غیبت ندارد.

هفتم:درباره کسی که به لقب اهانت آمیزی مشهور باشد مانند:مثل شب کور،یک چشم و امثال آنها(در جایی که طرف سخن مطلع است و گوینده به قصد اهانت نمی گوید).

هشتم:در مورد شهادت به گناهی که حد دارد،مثل اینکه ببیندکسی زنا کند یا شراب می خورد جایز است نزد قاضی با حضور متهم شهادت دهد.

نهم:بعضی گویند اگر دو نفر ببینند مشغول گناه است می تواندآنچه را که دیده اند با یکدیگر مذاکره کنند.

دهم:در صورتی که ببیند کسی غیبت می کند و احتمال دهد ازموارد جایز غیبت باشد،باید عمل او را حمل به صحبت کند وضع کردن او اگر موجب اهانت و هتک احترام باشد جایز نیست.

ص:197

مذکور است و باید انسان بترسد از آن رسوایی که بدست حق تعالی واقع شود که جبران پذیر نخواهد بود.

پناه می برم به خداوند از غضب حلیم.بلکه ممکن است هتک حرمات مؤمنین و کشف عورات آنها، ایشان را منتهی به سوء عاقبت کند.زیرا که اگر این عمل در انسان ملکه شود تأثیراتی در نفس دارد که یکی از آنها این است که تولید بغض و عداوت نسبت به صاحبش می کند و کم کم زیاد می شود. ممکن است این بغض و عداوت باعث شود که در وقت مردن که کشف بعض حقایق بر انسان معلوم شود ومعاینه عوالم را کرده و پرده ملکوت برداشته شد،انسان بواسطه رؤیت مقام آنها و اکرام و اعظام حق تعالی در آنها به حق تعالی بغض پیدا کند.انسان بالجمله دشمن دوست دشمن است،و بمحض محب مبغوض است پس با دشمنی حق و ملائکه او از این عالم منتقل شده و به خزلان ابدی و شقاوت دائمی نمی رسد.

مؤمنین اولیای حَقَّند و دوستی با آنها دوستی با حق است،دشمنی با آنها دشمنی با حق است.بترس از غضب حق و برحذر باش از خصومت شفعاء(در اصل:خصمی)روز جزاء«ویل لمن شفعاؤه خصماؤه»قدری تفکر کن در این نتایج دنیویه و اخرویه این معصیت وقدری تأمل کن در آن صورتهای موحشة مدهنه که در قبر و برزخ وقیامت به آن مبتلا می شوی و مراجعه کن به کتب معتبره اصحاب رضوان الله علیه و اخبار مأثور از ائمه اطهار«سلام الله علیها»که حقیقتا کمر شکن است،علاوه بر تو اگر دشمنی نیز داری با شخصی که از او غیبت می کنی،مقتضای دشمنی نیز آن است که از او غیبت نکنی اگر ایمان

ص:200

به احادیث داری زیرا که در احادیث آمده است که حسنات غیبت کن منتقل می شود به نامه اعمال کسی که از او غیبت می کند و سیئات این نامه به او منتقل می شود.پس خواستی با او دشمنی کنی با خوددشمنی کردی. بدان با خداوند نمی توانی ستیزه کنی.خداوند قادراست با همین غیبت تو،آن شخص را در نظر مردم،عزیز کند و تو را بواسطه همین در نظر مردم خوار و ناچیز کند و درمحضر کروبین هم همین معامله را کند و نامه اعمال تو را از سیئات پرکند بس تو را مفتضح کند و نامه اعمال او را از حسنات پر کند و او را

معزز و محترم کند.پس بفهم که با چه قادر جباری در ستیزه هستی و ازدشمنی او بترس(1).

رسول اکرم«صلی الله علیه وآله»در ضمن وصیت هایش به حضرت علی«علیه السلام»فرمود:

ای علی!کسی که پیش او غیبت شود برادر مسلمانش و قادر باشد برباری او و یاری کند او را،رسوا کند او را خداوند در دنیا و آخرت.

است که گاهی پیش از آنکه بخواهد غیبت کسی را بکند از او مدحی می کند و مثلا می گوید:فلانی چه حالات خوبی دارد و در عبادات کوتاهی نمی کند ولی بواسطه کم صبری که همه ماها،به آن مبتلاهستیم،سستی در عبادت برای او پیدا شده خود را مذمت می کند ومقصودش مذمت از او است و از خود می خواهد مدح کند تشبیه کردن خود را به اهل صلاح در مذمت کردن از خود. این شخص جمع کرده بین سه فاحشه غیبت و ریا و تزکیه نفس و گمان می کند که ازصالحین است و از غیبت تعنف می کند. چنین شیطان بازی با اهل

جهل و نادانی، در صورتی که اشتغال به علم و عمل پیدا کردند بدون آنکه طریقه را محکم کنند پس شیطان تعقیب کند آنها را و به مکائن خرد ضبط کند عمل آنها را و به آنها بخندد(1).

غیر قابل جبران می نماید و اعتماد عمومی و روح یگانگی را از بین می برد.

باید دانست که کلیه آثار وجودی که از انسان سر می زند معلول یکسلسله حالاتی است که در باطن انسان وجود دارد.علماء علم اخلاق برای پیدایش و منشأ غیبت نیز سخنانی ذکر کرده اند که مهم ترین آنها عبارت است از:«حسد-خشم-خودخواهی-سوء-ظن)و غیر اینها.

موجبات غیبت بعلاوه از آنچه ذکر شد ناشی از تکرار عمل و عدم توجه به عقوبت آن و عادت نیز می باشد.

کور و نابیناست آنجا که از برادر دینی بدگویی به میان می آید عقل به زشتی این کار حکم می کند و انسان عاقل پیروی عقل را سزاوارتر ازپیروی طبیعت می داند زیرا عقل آگاه و بیناست.پس بطریق اولی بایداز غیبت پرهیز کرد.

غیبت از زنا بیشتر است؟

حضرت در پاسخ فرمود:برای اینکه زناکار از عمل زشت وناشایست خود نادم و پشیمان می گردد و روی به درگاه خدا می آورد ودر خواست عفو و بخشش می نماید.به پروردگار رؤف و مهربان توبه اش را می پذیرد و مورد عفو قرار می هد و لیکن گناه غیبت آمرزیده نمی شود جز اینکه شخص غیبت شده حلال کند وببخشد(1).

مأموران کس دیگری را می آورند و پرونده اش را به دستش می دهند،در آن کارهای خیر و اطاعتهای بسیار فراوان مشاهده می کند،به پیشگاه خدا عرضه می دارد:پروردگارا این پرونده کارهای من نیست زیرا من هیچیک از این اعمال پسندیده را انجام نداده ام به او گفته می شود فلان کس در غیاب تو بدگویی کرده بود. حسنات و به تو داده شد.

به همین جهت پیامبر عالیقدر اسلام«صلی الله علیه وآله»در یکی از بیانات شیوایی خود غیبت را به بیماری جذام و خوره تشبیه و تنظیر فرموده اند.

قال رسول الله«صلی الله علیه وآله»:(الغیبة اسرع فی دین الرجل...رسول خدا«صلی الله علیه وآله»فرمود:ضرر و زیان غیبت و بدگویی پشت سر مردم در دین و آیین مردمسلمان از صدمه و آسیب بیماری جذام و خوره در باطن و درون وبیشتر و فزونتر است)،یعنی همانطور که انسان هنگامی که در اثر فشان خون بالا و انتشار(مره سودا)به بیماری جذام دچار گشت و این مرض خطرناک در بدنش پدید آمد.این ناخوشی جسم و جسد او رامی گذارد و مزاج اعضا و اندامها را تباه می سازد و هیئت آنها رادگرگون می کند و چه بسا ممکن است در آخر کار اعضا و اندام های اتصالات خودشان را از دست بدهند و از همدیگر جدا و متفرق شوند.

همچنین پدید آمدن مرض غیبت و ناخوشی بدگویی پشت سرمردم دین و آیین انسان را از بین می برد و همه اعمال شایسته وکردارهای پسندیده اش را نابود می کند و صاحبش را به روز سیاه ونکبت و بدبختی می نشاند(1).

ص:207

ص:208

عرض کردم همه آنها مردند.

آن جناب فرمود:مرگ آنها بواسطه مزاحمت شما بود و قطع رحم خویشاوندی نمودند،آیا میل نداشتی که آنان همین طور بر تو سخت بگیرند ولی زنده باشند؟گفتم:چرا به خدا سوگند!(1).

می کند.تو در جواب بگو:او به خدا همان امامی است که حضرت صادق«علیه السلام»سفارش او را کرده است.و چون از حلال و حرام از تو پرسش کرد پاسخش را از طرف من بده.

عرض کردم:قربانت گردم!نشانه آن مرد چیست؟

فرمود:مردی بلند قد و درشت اندام و نامش یعقوب است.چونبه نزد تو آمد ترسی نداشته باش و هر چه پرسید جوابش را بده که اوبزرگ قوم خود است،و اگر هم خواست به نزد من بیاید او را بیاور.

شعیب گوید:به خدا روز دیگر در طواف بودم که مردی بلند قامت و درشت اندام مرا دید و گفت:می خواهم از تو درباره آقایت پرسش کنم.

گفتم:از کدام آقا؟

نام حضرت را برد.به او گفتم:نامت چیست؟

گفت:یعقوب.

گفتم:اهل کجائی؟

گفت:اهل مغرب.

گفتم:مرا از کجا شناختی؟

پاسخ داد:کسی به خواب من آمد و گفت شعیب را دیدار کن و هرچه می خواهی از او بپرس،و من جویا شدم تا تو را یافتم.

شعیب گوید:به او گفتم همین جا بنشین تا من طواف خود را تمام کنم و نزد تو بیایم.

پس از طواف به نزدش رفتم.دیدم مرد خردمندی است.سپس ازمن خواست تا او را نزد امام«علیه السلام»ببرم.من او را برداشتم و به اتفاق به

ص:211

خانه حضرت موسی بن جعفر«علیه السلام»آمدیم و اجازه ورود گرفته،بر آن حضرت وارد شدیم.

چشم حضرت که به او افتاد فرمود:ای یعقوب!تو دیروز آمده ای ومیان تو و برادرت در فلان جا اختلاف و نزاعی واقع شد تا جائی که یکدیگر را دشنام دادید.

اینچنین رفتارها روش من و پدرانم نیست و ما هیچ کس را به چنین کاری دستور نمی دهیم.از خدا بترس که بزودی مرگ میان تو وبرادرت جدائی می افکند،زیرا برادرت پیش از آنکه به وطن باز گردد،در راه سفر خواهد مرد و تو از کرده خود پشیمان خواهی شد،و این بدان جهت است که قطع رحم کردید و خداوند عمر شما را کوتاه کرد.

آن مرد پرسید:قربانت گردم! اجل من چه وقت خواهد رسید؟

فرمود:اجل تو هم رسیده بود،اما چون تو در فلان منزل نسبت به عمه ات مهربانی کردنی خداوند بیست سال بر عمر تو افزود.

شعیب گوید:سال ها بعد آن مرد را در حج دیدم و به من گفت که درآن سفر برادرش قبل از رسیدن به وطن از دنیا رفت و در بین راه او رادفن کردند(1).

ص:212

که با علی ابن اسماعیل مأنوس بود و پیوسته به وی احسان و نیکی می کرد از جریان مطلع شد و او را طلبید و به او فرمود:ای برادرزاده!قصدکجا داری؟

عرض کرد:می خواهم به بغداد بروم.

فرمود:برای چه می خواهی به آنجا بروی؟

گفت:بدهکارم و پولی ندارم.

حضرت فرمود:من بدهی تو را می دهم و اضافه بر آن هم به تواحسان خواهم کرد.

ولی با این حال علی بن اسماعیل توجهی به فرمایش امام«علیه السلام»نکرد و آماده سفر بغداد شد.حضرت موسی بن جعفر«علیه السلام»مجدداَ وی را خواست،به او فرمود:می روی؟

عرض کرد:آری،چاره ای جز رفتن ندارم.

فرمود:پس ای برادر زاده! نیک بنگر و از خدا بترس و بچه های مرایتیم نکن.

پس از گفتن این سخن دستور داد سیصد دینار طلا و چهار صددرهم نقره دیگر نیز به او بدهند.اما چون از نزد آن حضرت برخاست امام«علیه السلام»به کسانی که نزدش بودند فرمود:به خدا سوگند،او درریختن خون من سعایت کرده،بچه هایم را یتیم خواهد کرد.

آنها عرض کردند:قربانت گردیم،شما این وضع را می دانید ولی بااین حال به او احسان و نیکی می کنید؟

فرمود:آری،پدرم برای من از پدرانش از رسول خدا«صلی الله علیه وآله»روایت کرد که آن حضرت فرمود:ارتباط و علاقه رحم اگر بریده شود و سپس

ص:214

پیوند گردد آنگاه دوباره بریده شود خدا آن را قطع می کند،و من خواستم پس از آنکه او از من برید،من آن را پیوند دهم تا اگر او دوباره از من برید خدا آن را قطع کند.

علی بن اسماعیل به بغداد آمد و پیش یحیی بن خالد رفت ویحیی وضع موسی بن جعفر«علیه السلام»را از وی پرسید و آنچه از او شنیده بود با چیزهائی که خود بر آن افزود به هارون گزارش می داد تاسرانجام خود علی بن اسماعیل را به نزد هارون برد و چون هارون وضع عمویش موسی بن جعفر«علیه السلام»را از وی پرسید در پاسخ شروع به سعایت آن حضرت کرده،گفت:پولها و اموال است که از مشرق ومغرب برایش می آورند،و اخیرا مزرعه ای در مدینه به سی هزار دینارخریداری کرده و چون پول آن را برای صاحب مزرعه بردند وی گفت:من این دینارها را نمی خواهم و دینارهای دیگری می خواهم که سکّه اش غیر از این باشد،وحضرت موسی بن جعفر«علیه السلام»فورا دستور داد آن پولها را برگردانند و پول دیگری از همان سکّه ای که صاحب مزرعه خواسته بود برایش آوردند.

هارون که این سخن را شنید او را نزد خود مرخص کرد و دستورداد دویست هزار درهم به او بدهند تا با آن مبلغ در ناحیه ای از بغدادزندگی کند،و علی بن اسماعیل جائی از مشرق بغداد را برای سکونت اختیار کرد و گماشتگان خود را برای تحویل گرفتن پولها به دربار هارون فرستاد و خود به انتظار رسیدن پولها روز شماری می کرد.

در خلال این احوال،روزی به بیت الخلا رفت و ناگهان دچار اسهال شدیدی شد و تمام احشاء و امعاء أو خارج شد و در افتاد و چون

ص:215

کسان او مطلع شدند آمده، او را از جا بلند کردند و هر چه کوشیدند امعاء تو احشاء را به جای خود بازگردانند،نشد و به ناچار او را به همان حال از بیت الخلا بیرون بردند.در این حال که علی بن اسماعیل مشغول جان کندن بود فرستادگان هارون پولها را برایش آوردند. او وقتی از رسیدن پولها مطلع شد گفت:اکنون که من مشغول جان کندن

هستم این پولها را برای چه می خواهم؟این را گفت و از دنیا رفت!(1).

عمرو اشعار را دید ولی به آنها توجهی نکرد و برادر را کشت و بالشکر به یمین برگشت.لیکن خواب از عمرو بکلی برداشته شد وبیداری بر وی مسلط گشت.او همه اطباء و منجمین را جمع کرد تاچاره ای بیندیشند ولی از آنها کاری ساخته نبود.یکی از آنان گفت:

بخدا قسم کسی برادر و رحم خود را مانند تو بظلم نکشته است مگراینکه خواب از او رفته و بیداری بر وی مسلط شده است.

عمرو چون این جمله را از آن طبیب شنید همه کسانی را که در قتل برادرش رای داده و شرکت کرده بودند به قتل رسانید و همه را کشت جز ذی رعین که به سبب آن دو بیت زنده ماند،ولی خود عمرِ او نیزطولی نکشید که از جهان در گذشت(1).

«مسجور»که قارون(سرمایه دار مغرور زمان حضرت موسی«علیه السلام»که پسر عمو یاپسر خاله حضرت موسی«علیه السلام»بود)در آن دریا عذاب می شد،ناگهان زمزمه ای

شنید،از فرشته مأمور عذاب پرسید:این زمزمه، چیست؟گفت:این زمزمه حضرت یونس در دل ماهی (نهنگ) است،قارون از فرشته اجازه خواست تا با یونس ملاقات کند، فرشته اجازه داد،قارون خودرا کنار ماهی رساند و از یونس پرسید:از موسی«علیه السلام»چه خبر؟

حضرت یونس«علیه السلام»فرمود:حضرت موسی«علیه السلام»از دنیا رفت.

قارون از شنیدن این خبر،دلش سوخت و گریه کرد،سپس پرسیداز هارون(برادرت حضرت موسی«علیه السلام»)چه خبر؟حضرت یونس«علیه السلام»فرمود:او نیز از دنیا رفت،

قارون باز دلش سرخد و گریه کرد، سپس پرسید از خواهر موسی«علیه السلام»«کلثم»که نامزد او بود،چه خبر؟یونس گفت:او هم مرد،قارون دراینجا بسیار گریه کرد و ناله ش به گریه بلند شد.

خداوند به آن فرشته مأمور عذاب قارون وحی کرد:عذاب را درباقیمانده دنیا از قارون بردار چرا که او نسبت به خویشانش رقت ودلسوزی کرد(1).

ص:220

بلکه لازم است.

قال رسول الله«صلی الله علیه وآله»:مت من المروة ثلث منها فی الحضر...:(1)رسول خدا«صلی الله علیه وآله»فرمود:شش چیز از مروت و شرف است سه چیز آن در

وطن و سه چیز آن در سفر،اما آنچه در وطن است،خواندن کتاب خدای تعالی و تعمیر مسجدهای خدا و برادری برای خدا و اما آنچه در سفر است بخشش از توشه خود و حسن خلق و مزاح نمودن درغیرمعصیت.»

بدین جهت پیامبر خدا«صلی الله علیه وآله»گاهی مزاح می کرد و اکثر آن مزاح ها بازن های پیرو فرتوت و بچگان که دل آنان ضعیف و شکسته است صورت می گرفت.

رسول خدا«صلی الله علیه وآله»فرمود:«المومن رعب و لعب و المنافق...:(2)یعنی مومن مزاح کننده و بازیگر منافق با پوست پیشانی خود را گره می زندو غضبناک می باشد.»

*«و عن الصادق«علیه السلام»قال:لا تمزح فیذهب نورک و لا تکذب فیذهب بهائک...حضرت صادق«علیه السلام»فرمود:مزاح نکن که نورت برود و دروغ نگو تا اینکه هیبت و جلال تو بر باد رود.

و امام علی«علیه السلام»فرمود:هیچ مردی مزاحی و لو کوچک نمی کند،مگراینکه مقداری از عقلش ریخته می شود.

حضرت کاظم«علیه السلام»بر بعضی از فرزندانش چنین وصیت می کند:ازمزاح دور باش زیرا مزاح نور ایمان را از بین می برد و شرف و آبرویت

ص:222

را سبک می گرداند(1).

پیغبراسلام«صلی الله علیه وآله»فرمود:«لا تظهر الشماتة لاخیک فیعاضه الله...:(1)برادر خویش را شماتت مکن که خدا او را عافیت می بخشد و تورابدان عیب گرفتار می کند.»

دنبال ندامت واقعی و تذکر و پیام حضرتش زمینه خوبی برایش فراهم گشت.

ابو بصیر که یکی از شیعیان خاندان پیامبر«صلی الله علیه وآله»و یاران معروف امام باقر«علیه السلام»و امام صادق«علیه السلام»بود و در کوفه می زیست،می گوید:برای خانمی

قرآن می خواندم و به او آموزش می دادم.تا اینکه روزی در مکان خلوت یک شوخی با او کردم.هنگامی که به مدینه آمده و خدمت امام باقر«علیه السلام»شرفیاب شدم آن حضرت فرمود:ای ابوبصیر با آن زن چه گفتی؟من در حالی که از شرمندگی دستم را جلوی صورتم گرفته بودم آن را عرضه داشتم،امام«علیه السلام»فرمود:دیگر چنین مکن و از آنجا که آن

زن شوهر هم نداشته و برای اینکه دیگر گناهی واقع نشود بنا به نقلی آن حضرت به ابوبصیر فرمود:سلام مرا به آن زن برسان و بگو خود رابه ازدواج ابوبصیر درآور.

ابوبصیر می گوید:من نزد آن زن رفته و سلام و پیام امام«علیه السلام»را به اوابلاغ کردم،زن گفت:تو را به خدا امام باقر«علیه السلام»این را فرمود،من برایش سوگند یاد کردم که بلی آن حضرت فرموده،با شنیدن این پیام آن زن خود را به ازدواج من در آورد(1).

نقل شده که شیطان به حضرت موسی«علیه السلام»گفت:هرگز با زن نامحرم درجائی خلوت مکن،زیرا هیچ مردی با زن نامحرم در مکانی خلوت نمی کند،جز اینکه من بدون یارانم آنجا خواهم بود(تا اینکه به گناهشان وادار کنم).

ص:225

رسول اکرم«صلی الله علیه وآله»می فرماید:«من کان یؤمن بالله و الیوم الأخیر فَلا یَبِت موضع یسمع نت إمرأة لیث له بمحترم؛هر کس به خدا و روزقیامت ایمان دارد نباید در جائی که نفس زن نامحرم را می شنودبماند.»

چنانکه بسیاری از علماء اسلام ماندن زن و مرد نامحرم را در مکان خلوتی که کسی نمی تواند وارد شود حرام و غیر جایز دانسته و حتی اجازه نماز خواندن در آنجا را به آنها نمی دهند و اگر چه بعضی قائل به کراهت شده اند ولی احتیاط شدید را در ترک آن می دانند.

پیغمبر«صلی الله علیه وآله»خندید و قیافه گرفته ای نشان نداد(1).

نعیمان بن بدری که از انصار بود و بسیار مزاح میکرد از جمله اینکه روزی مخرمة نوفل که هر دو چشمش کور گشته بود،گفت:آیاکسی هست که دست مرا بگیرد و بجائی ببرد تا بول کنم؟ نعیمان دست او را گرفته و به گوشه مسجد برد.مخرمة مشغول بول کردن شدکه مردم همه گفتند:چه کار می کنی.آنجا مسجد است.مخرمة پرسید:

کی بود که مرا به اینجا آورد؟گفتند:نعیمان.در همانجا نذر کرد که باعصای خود نعیمان را بزند.

نعیمان دوباره پیش او آمد و گفت:می خواهی نعیمان را به تو نشان بدهم؟ گفت:آری.نعیمان دست او را گرفت،آمدند تا به عثمان که نماز می خواند رسیدند،نعیمان گفت:اینست نعیمان.

مخرمة عصا را در دست خود محکم گرفت و بر عثمان زد.مردم گفتند او خلیفه است.مخرمة گفت:که بود که مرا بدین جا آورد؟گفتندنعیمان.گفت:دیگر با وی کاری ندارم(2).

آن حضرت را گفت.بلال گریه آن زن را به حضرت عرض کرد.

حضرت فرمود:سیاه پوست هم داخل بهشت نمی شود.بلال نیزشروع به گریه کرد.عباس عموی پیامبر«صلی الله علیه وآله»آن دو را در آن حال دید وجریان را به پیغمبر«صلی الله علیه وآله»عرض کرد.حضرت فرمود:پیرمردها هم داخل بهشت نمی شوند.آنگاه هر سه را مخاطب قرار داده و فرمود:

خداوند پیران و سیاه پوستان را به زیباترین چهره در آورده و داخل بهشت می کند(1).

از زید بن اسلم روایت کرده اند،که زنی به نام ایمن نزد رسول خدا«صلی الله علیه وآله»آمد،عرض کرد همسرم شما را می طلبد.فرمود:شوهر شماکیست؟آیا همان مردی است که چشمش سفیدی ندارد؟عرض کرد:

نه به خدا قسم چشمش سفیدی ندارد.پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرمود:آری درچشمش سفیدی هست.باز عرض کرد نه به خدا سوگند،پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرمود:هیچ کسی نیست که در چشمش سفیدی نباشد(2).

*پیامبر«صلی الله علیه وآله»شوخی می کرد و جز حق چیزی نمی گفت،و هیچ دلی را نمی آزرد،و هیچ گاه کم و زیادی در شوخی نمی کرد.پس اشکالی بر تو نیست،اما اشتباه بزرگ آن است که انسان شوخی راپیشه کند و همواره بر این روش ادامه دهد و تند روی کند.پیامبر«صلی الله علیه وآله»زیاد تبسم می کرد،و از جمله شوخی های آن بزرگوار آن است که نقل کرده اند،پیرزنی نزد پیامبر«صلی الله علیه وآله»آمد،پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرمود:هیچ پیرزنی وارد

ص:229

بهشت نمی شود،آن پیر زن شروع به گریه کرد(1).

*علمة از ابوسلمه نقل کرده است که پیامبر«صلی الله علیه وآله»زبانش را برای حسن و حسین«علیه السلام»از دهان مبارکش بیرون می آورد.کودکی،زبان آن حضرت را دید، خندید و عینیة بن بدر فزاری،گفت:بخدا سوگندپسرم تا وقتی که یک مرد بزرگی شد و ریش در آورد، من او را هرگزنبوسیدم،پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرمود:هر کس دل رحم نباشد مورد لطف خداقرار نمی گیرد(2).

*(صفیه بن عبد المطلب)عمه حضرت رسول«صلی الله علیه وآله»روزی به خدمت آن حضرت شرفیاب شد در حالی که پیری او را فرا گرفته بود.

عرض کرد یا رسول الله«صلی الله علیه وآله»دعا کن تا من اهل بهشت باشم.

حضرت رسول«صلی الله علیه وآله»علاوه بر سبیل مزاح و شوخی فرمود:زنان پیر به بهشت نخواهند رفت،صفیه در حالی که اشک او جاری بود از مجلس حضرت برخاست و ناراحت روانه شد،حضرت تبسم کرد و فرمود،به او بگوئید که زنان پیر جوان می شوند آنگاه به بهشت می روند.

بعد این آیه را قرائت فرمودند:انا انشأناهن انشاء فجعلنا هن ابکارا؛براستی که ما بیافریدیم زنان را در دنیا آفریدنی،پس در آخرت آنها رادوشیزه و بکر قرار خواهیم داد(سپس به بهشت در آوریم)(3).

*قال رسول الله«صلی الله علیه وآله»:أن الله لا یؤاخذ المزاح الصادق فی مزاحه!:فرمودرسول خدا«صلی الله علیه وآله»خداوند شوخی کسی را که در شوخی خود راستگو

ص:230

باشد مواخذ نمی کند(1).

می شد می فرمود:آن مرد بیابانی چه شد کاش نزد ما می آمد(1).

عن عبد الله بن محمدالجعفی قالَ:سَمِعتُ اَباجَعفَر«علیه السلام»یَقولُ اِنَ الله عَزَوَجَّل یُحِبُ المَداعِب فی اَلجَماعِه بِلارَفت!

عبدالله بن محمد جعفی می گوید:شنیدم امام باقر«علیه السلام»می فرمود:

خداوند عزوجل دوست دارد کسی را که در میان جماعتی شوخی وخوشمزگی می کند بی آنکه فحش دهد و هرزه گی نماید(2).

ص:232

مسأله لغزشهای جنسی از مسائل نفرت انگیز و ممنوع جوامع ومذاهب است و حل مسائل آن از مباحث غامض روانشناسی و حتی برای عده ای به صورت معمائی است(1).

در پژوهش انجام شده،محقق ابتدا به بررسی تاریخچه و تعریف هم جنس بازی می پردازد.آنگاه دامنه هم جنس گرایی را مطرح می سازد.سپس هم جنس گرایی در قرآن و نظریه های همجنس گرایی و علل عمده بروز همجنس گرایی را بیان می نماید.اثبات و تشخیص هم جنس گرایی،مجازات اسلامی و راه های پیشگیری و درمان هم جنس گرایی نیز مطرح می گردد.

امید است پژوهش مذکور مثمر ثمر واقع شود و در راه کاهش این گناه کبیره،مؤثر واقع گردد.

حکایت می کند بلکه حاکی از وجود عشق بازی بین خدایان مصری نیز هست.قبل از سقوط روم این انحراف در آن شهر شیوع داشت ولی بعد از سقوط آن قوانین روم برای نجات مردم راه نوینی در بین گرفت.

شاید گوته Wolfgang Goetheمعروف ترین نویسنده آلمانی تا حدی حق داشته است که بگوید:«عمر همجنس بازی با عمر بشریت برابراست»عشق افلاطونی عشق به زیبایی و عشق به همجنس است،عشق برای افلاطون عبارت بود از تحسین و تکریم زیبایی،پیروان اومانند خود افلاطون،میل به زیبایی را اعم از این که این زیبایی درطبیعت هنر،با وجود آدمی باشد،راه وصول به عشق می دانستند،ازاین زیبایی هایی که آنها در وجود انسان می دیدند چیزی برایشان برتر وعالی تر از زیبایی پسران نبود.افلاطون عشت جسمانی را مانند پولی می دانند که باید از آن گذشت تا به گزار زیبایی های روح رسید(1).

را بین تمام اصناف مختلف مردم از قبیل دانش آموزان،دانشجویان،کارگران،پیشه وران،روشنفکران،پزشکان،شعراء،وکلا،فیلسوفان،بازرگانان،معلمان،علی الخصوص هنرمندان و غیره مشاهده کرده اند و در مراحل و سنین مختلف زندگی، در بین بالغان،جوانان،پیران،متأهلان،مجردان،عده کسانی که تمایل به همجنس دارند نادر نیست.

کنیزیKinseyآمارگر آمریکایی می نویسد:«50 درصد مردان بالغ پس از دوره بلوغ هیچ گونه تخیل و با تجربه همجنس بازی ندارند، 13درصد مردان در مقابل دیگر واکنش شهوتی نشان می دهند ولی هیچ گونه تجربه همجنس بازی نداشته اند،37درصد مردان پس از بلوغ تجارب آشکار هم جنس بازی دارند.50درصد مردانی که در آمریکا تاسن 35 سالگی:ازدواج نکرده اند دارای تجارب آشکار همجنس بازی می باشند.18درصد مردان به همان نسبت که روابط جنسی با غیره همجنس داشته اند به همجنس نیز دارند.4درصد پس از دوره بلوغ منحصرا همجنس باز شده اند.50درصد نوآموزان،58درصد دانش آموزان و47درصد دانشجویان دانشگاه ها بین بلوغ و پیری تجربه همجنس بازی دارند.

این میل بین ملت های ژرمن و انگلوساکسون بیش از ملل لاتی رواج دارد.همچنین در کشورهای شرقی،که جوانان دچار محدودیت ها ومحرومیت ها هستند،بیش از ملل مغرب زمین این تمایل وجود دارد.

همین قضیه در مورد زن آنها نیز صادق است و پیشوایان تعضی ازفرقه های مذهبی که برای آنها نزدیکی با زن از گناهان کبیره محسوب است ظاهر می توانند با پسران رابطه جنسی داشته باشند(چین،

ص:236

ژاپن، مالزی).هیرشفلد وبسیاری از دانشمندان دیگر معتقدند که منحرفان باز برای کلیه هنرهای زیبا استعداد استثنایی دارند.ظریف ترین و زیباترین آثار هنری و ادبی که ایجاد آنها محتاج نبوغ و قدرت تصورخارق العاده است،به دست کسانی که به همجنس خود متمایل بوده اند به وجود آمده است.فلاسفه،یونان،شعرای دوره کلاسیک،هنرمندان دوره رنسانس، بسیاری از شخصیتهای برجسته ادبی وهنری دوره های مختلف تاریخ، از قدیمترین ایام تا امروز، از کسانی بوده اند که وجود تمایلات به همجنس در آنها محل تردید نیست:

هوفر،شولون،سوفرکل،سقراط،افلاطون،ارسطو،میکلانژ،لئوناردداوینجی،شکسپیر،نیجد،شیرین،گوته،بایرن،داروین،اوسکار وایلد،ژید و بسیاری دیگر از نوابغ کسانی بوده اند که متأسفانه

میل به همجنس در آنها به طرز بارزی وجود داشته است.طبق تحقیقاتی که به عمل آورده اند در بین کسانی که میل به همجنس دارند،تا هفتاد درصد آنان دارای قریحه و ذوق هنری هستند،متأسفانه عشق به همجنس در ادبیات فارسی میدان وسیعی دارد وبسیاری از شعرای بزرگ ما به این انحراف آلوده بوده اند.

زن)یا انحرافات زنانه(روابط زن با زن)اطلاق می شود.به مردان همجنس بازhomo sexuelو به زنان همجنس بازHomosexeuگفته می شود.اما زنان همجنس باز را به فرانسهLesbienneمی گویند(1).

تعداد منحرفان جنسی که به کودکان علاقمند بودند و تعداد منحرفان جنسی که به سالخوردگان علاقمند بودند به یک اندازه بود و هر یک از این دو گروه 5 درصد همجنس بازان را تشکیل می دهند(1).

است،اما اکنون مبتنی بر مطالعه موضوع دشوار خواهد بود.یکی ازاین خصائص ناموزونی جنسی است،به این معنی که بین اعضای تناسلی و سایر خصوصیات جنسی و بدنی و روحی هماهنگی وجودنداشته باشد مطمئنا فردی که از لحاظ آلت تناسلی مرد و در عین حال دارای پستان و کفل و لگن خاصره و روحیه و طرز فکر زنانه باشد.

خصیصه دیگر میل به همجنس بازی مربوط به اختلالات و بیماری های عصبی La disposition neveropatique است ولی ناشی از فسادو انحطاط نسل نیست.هم جنس باز تحت تأکید شدید دستگاه مرکزی اعصاب و احساسات تند خود قرار گرفته است،از علائم همجنس بازقابلیت تحرک عصبی،فقدان شخصیت،بی ارادگی،نقصان انرژی،تلقین غریزی فوق العاده می باشد.تمایل همجنس بازی اگر در کسی شدت داشته باشد،چنین تمایلی در بین سایر اعضای خانواده او نیزوجود دارد.می توان چهار خصوصیت برای شناسایی همجنس باز به این قرار شرح داد:

1-میل به همجنس؛

2-تنفر جنس مخالف؛

٣-ناموزونی جنسی؛

4-اختلالات عصبی.

اما عده کثیری از محققان،میل به همجنس بازی راناشی ازاختلالات عصبی نمی دانندومی گویند چه بسیارندکسانی که به همجنس خودمتمایلندولی نه تنها ازسلامت جسمی سالمی

بهره مند هستند،بلکه اغلب آنها در زمینه علم و هنر استعداد و نبوغ

ص:240

خارق العاده ای از خود نشان می دهند.دکتر ایوان بلوخ(BlochDrivan)می نویسد:«من عده بسیاری از کسانی که به همجنس متمایلند،در هر سنی دیده ام،که در آنها کمترین اثری ازبیماری یافت نمی شود،و همان قدر سالم و طبیعی بوده اند که یک فرد متمایل به جنس مخالف ممکن است باشد.برای من دیگر شکی باقی نیست که میل به همجنس با سلامت کامل دماغی و جنسی منافاتی ندارد...

کسانی که متمایل به همجنس هستند به خصوص برای موسیقی ادبیات،شعر،نقاشی،مجسمه سازی و به طور کلی برای هنرهای زیبااستعداد استثنائی دارند،نیروی تخیل و تصور در بین این افراد بیش ازدیگران است. عشق بازی آنها بر خلاف آنهایی که به جنس مخالف متمایلند به آن صورت شهوت رانی خشک و خالی را ندارند،بلکه ظریف تر،روحانی تر،شاعرانه تر و احساساتی تر است(1)».

بازی است در کتابی به نام همجنس بازی مرد و زن آورده است.

اول:اولین نشانی که دکتر هیرشفلد ذکر می کند مؤید طبیعی وذاتی بودن این انحراف در انسان مبتلا به آن می باشد.وی می گوید:

همجنس بازان،اعم از مردان با زنان در تحت تأثیر فشار غیر قابل مقاومتی قرار گرفته اند که جهت تمایل جنسی آنان را به سوی جنس موافق تثبیت می کند و نمی توانند گرایشی به سوی جنس مخالف داشته باشند. به هیچ وسیله ای هم نمی توان جهت تمایل آنان را تغییرداد.این قبیل افراد ولو آنکه در محیطی باشند که عشق طبیعی موردتصویب تمام اطرافیان آنان باشد و علاقه به جنس مخالف در تمام مظاهر ادبی و ستایش از زیبایی ها،عشق سالم و طبیعی آنان را تحت تأثیر قرار نمی دهد.با تبلیغات حاد و تظاهرات شدید نمی توان تمایلات غیر عادی آنان را تغییر داد.

تمایل جنسی همجنس بازان آینده ناخود آگاهانه و به طورتغییر ناپذیر معطوف همجنس خود می باشد و از غیر طبیعی بودن این تمایل آگاه نیستند و یا به ندرت مطالبی در تحت لفافه و آمیخته بااستعارات تحقیر آمیز بگوششان می رسد.

دوم:در پسران و دختران.قبل از بلوغ،آثار و علائمی بروز می کندکه از تمایل همجنس بازی آنان در آینده خبر می دهد و جهت تمایلات جنسی آنان را پیشگویی می کند:پسران کوچک چنان رفتارمی کنند و آنچنان خود را می آرایند که گویی حقیقت دختران زیبا وکوچکی هستند.لباس دخترانه می پوشند،گیسوان بر می تابند،کفش دخترانه به پا می کنند، لبان را قرمز و گونه ها را سرخ می کنند.خلاصه

ص:242

تمامی مساعی خود را بکار می برند تا خود را به شکل دختران درآورند و جذاب گردند.

دختران کوچک به عکس از رفتاری پسرانه تقلید می کنند،کت وشلوار مردانه و پیراهن یقه دار می پوشند،کراوات می زنند و موی سر را کوتاه و به شکل پسران می آرایند.کفش پاشنه کوتاه بند دار پسرانه به پا می کنند و چون مردان می خواهند امر و نهی کنند.بنا به عقیده Sohrenck-Notzing این تمایلات ثابت می کند که همجنس بازی

در این کودکان ریشه دارد.

سوم:از همان اوان کودکی سالها قبل از بلوغ،همجنس بازان آینده پسر یا دختر مجذوب جنس موافق خود می شوند،این جذب در آنان به طور ناخود آگاه وجود دارد و مطلقا نمی دانند که بعد علاقة جنس آنان بر اساس همین تمایلات کودکانه پایه گذاری شده و رشد خواهدنمود.

چهارم:اگر از همجنس بازان، دورترین خاطراتشان را بپرسید،تقریبا تمام آنان می توانند به خاطر بیاورند که اولین دوستی وجذبه های جنسی آنها به سوی اشخاص همجنس خودشان معطوف بوده است.

Valentingmagnanوالنتین مکنان روانپزشک بزرگ فرانسه گفته است که تغییر جهت جنسی از نخستین سالهای زندگی نمودارمی شود و این تظاهرات بیش در رأس خصیصه حقیقی همجنس بازی است.بنا به عقیده وی هیچ نشانه دیگر بهتر و مؤثرتر از این امر،دلیل بر ارثی بودن انحراف همجنس بازی نیست.

ص:243

پنجم:بازیگران صحنه اولین رویاها و همچنین صحنه های رویاهای دیگر همجنس بازان آینده اشخاص همجنس خودشان می باشند،مردان همجنس،مردان را در خواب می بینند و زنان همجنس باز زنان را.اغلب این گونه رویاها توأم با لذات جنسی وسرانجام آن احتلام است.

ششم:در مورد ذاتی و ارثی بودن همجنس بازی این طور استدلال می کنند که شخصیت مردان و زنان همجنس باز به خصوص از سنین 14 تا 25 سالگی انباشته از جنسیت غیر مادی همجنس باز است.این طبع انحرافی بر تمام خصوصیات زندگی آنها سایه انداخته است.به طوری که از اشخاص طبیعی متمایزند و این قضیه در مورد مردان زن نما و زنان مرد نما و مردان بسیار نرینه و زنان بسیار مادینه که در میان همجنس بازان وجود داشته باشند،صادق است.هر چند که بعضی ازمردان همجنس باز کام؟نرینه و بعضی از زنان کاملا مادینه به نظرمی رسند،اما مردان و زنان همجنس باز از گروه های طبیعی متناظرخود چندان متفاوت و متمایز نیستند.

هفتم:آمیختگی کامل همجنس بازی با تمامی شخصیت همجنس باز ثابت می کند که همجنس بازی مادرزادی است و اکتسابی نمی باشد.

اگر همجنس بازی در طی زمان اکتسابی می بود و بر اثر اوضاع واحوال خارجی بر شخص عارض می شد،امکان داشت که چندی بعد بر اثر اوضاع و احوال دیگر با واقعه ای این انحراف از مبتلایان دست بردارد.

ولی ملاحضات چندین ساله محققان نشان داد که اگر انحراف

ص:244

همجنس بازی در کسی بروز کرد دفع آن دیگر امکان پذیر نیست وثابت گردید که مردان و زنان همجنس باز قوی الاراده جدا خواستارتغییر جهت فشار جنس خود بوده اند و آرزو داشته اند که به وضع اشخاص طبیعی در آیند ولی بیهوده علیه تمایل غیر طبیعی خودمبارزه کرده اند.

هشتم:در این جا دکتر هیرشفلد راه قیاس می پیماید و خود به این روش اذعان دارد و می گوید اگر قبول کنیم که عشق به جنس مخالف در بسیاری از اشخاص مادرزادی است از طریق قیاس می توان قبول کرد که عشق به جنس موافق نیز در مبتلایان مادرزادی است.زیراهمان طور که عشق عادی در پی معشوق است،بر سر راه او کمین مرد دائم در جستجو و تعقیب اوست،او در خواب می بیند ازهجر ش می سوزد.از وصلش لذت می برد. همجنس باز نیز دارای همین احساسات است و از تمام جهات رفتاری چون عاشقان طبیعی دارد.

نهم:دکتر هیرشفلد قیاس دیگری از لحاظ ساختمان جنسی برای مادرزادی بودن همجنس بازی می گیرد و می گوید:همان طور که خصوصیات محرک گروه خنثی،دو جنسی و تراوستی،مادر زادی می باشد به قیاس،همجنس بازی هم باید در بعضی اشخاص مادرزادی باشد.

دهم:مادرزادی همجنس بازی از آن نظر مورد تأیید است که نه فقط این انحراف تنها در شخص همجنس باز وجود دارد،بلکه در بین والدین و کسان بسیار نزدیک همجنس باز، اشخاص متعددی که به همین انحراف مبتلا می باشند وجود دارد. به هر حال در میان بستگان

ص:245

همجنس باز چنین تمایلی قویا و به صورت اعتیادی وجود دارد.

یازدهم:همجنس بازی از نظر زمان و مکان قلمروی نامحدود داشته و دارد و بطوری که اشاره شده پر دامنه ترین انحراف محسوب می شود.در نزد تمام اقوام و ملل در طی قرون و اعصار در بین تمام اصناف و طبقات و در تمام تمدنها در شهرها و روستاها،در هر آب وهوایی این انحراف دیده شده است.به علاوه طبق تحقیقات زیست شناسان،میل به همجنس نه تنها در افراد بشری،بلکه در انواع مختلف موجودات زنده که دارای دو جنس مخالف هستند،چه نباتی و چه حیوانی وجود دارد.این بود خلاصه نظریه طرفداران نظریه ارثی بودن همجنس بازی ولی تمام محققان و کارشناسان امور جنسی نظریه ارثی بودن این انحراف و میل به همجنس را قبول ندارند وبعضی ها طرفدار اکتسابی بودن این انحراف هستند(1).

کرده اند:هر یک از ما،یک یا چند بار در یکی از شصت اوضاع واحوال دکتر بلوخ قرار گرفته ایم،ولی تظاهر به میل همجنس در ماپدید نیامده است.اما شکی نیست که تعداد قلیل از افراد انسانی دراوضاع و احوالی که دکتر بلوخ بر شمرده است،دچار چنین انحرافی می شود.

شصت علل و عوامل خارجی که دکتر بلوخ بر شمرده است رامی توان به چهار گروه تقسیم کرد:

اول:در گروه اول تعدا کثیری در اموری قرار می گیرند که دربسیاری از جاها به چشم می خورند.مثل میلیونها نفر از افراد انسانی شاهد صحنه اعمال جنسی بین حیوانات بوده اند و یا در شهرها برحسب ضرورت به آبریزگاههای عمومی می روند ولی تعداد ناچیزی از این افراد به این مناسبت همجنس باز یا دو جنسی بار می آیند.دراین صورت بنا بر اصول منطقی بین چنین اوضاع و احوال خارجی وانحراف جنسی رابطه نسبیت وجود ندارد.زیرا اگر دیدن صحنه جفت گیری دو حیوان سبب بروز انحراف همجنس بازی باشد،بایدتمام اشخاصی که شاهد چنین صحنه هایی شده اند به این انحراف مبتلی شده باشند،در صورتی که چنین نیتجه ای کاملا استثنایی است.

با توجه به این مسأله است که می توان گفت که این عوامل خارجی دربروز انحراف جنسی از علل کم اهمیت محسوب می شوند و چندان تأثیری ندارند و قابل مقایسه با عوامل مولد قوی و مؤثر مادرزادی نمی باشند.

دوم:تعداد اوضاع و احوال گروه دوم که به اصطلاح مؤثر در بروز

ص:247

انحراف همجنس بازی است و منکران وراثت بر اساس تأثیرات آنهامعتقدندکه همجنس بازی اکتسابی است معلول را با علت اشتباه کرده اند.اینک به ذکر چند نمونه می پردازیم

عزوبت یا عنن موجب بروز همجنس بازی نیست،به عکس انحراف همجنس بازی است که مانع از ازدواج بعضی از افراد می شودو یا عده ای دیگر را در مقابل مخالف عنین می گرداند.

همچنین تنفری که بعضی از مردان نسبت به بعضی زنان احساس می کنند،علتی برای همجنس بازی مردان محسوب نمی شود،بلکه این تنفر ناشی از طبع غیر عادی و منحرف آنها است.

سوم:کسانی که می گویند:همجنس بازی اکتسابی است معتقدندکه این انحراف بر اثر زشتی فوق العاده،ناهنجاری ساختمان اعضای تولید مثل یا نشیمنگاه و یا معلول الکلیسم مزمن است.هیر شفلدمی نویسد،دویست مورد همجنس بازان را معاینه کرده ام،زشتی شدید،ناهنجاری ساختمان اعضای تولید مثل یا نشیمنگاه،اعتیاد به الکل در آنها ندیده ام و غیر ممکن است که باور کنم همجنس بازان زشت هستند و یا مشروبات الکلی زیاد می نوشند.و یا دارای اعضای تناسلی غیر طبیعی هستند.

چهارم:طرفداران عقیده اکتسابی بودن انحراف همجنس بازی بالاخره از عوامل خارجی نام می برند و آنها را در بروز انحراف همجنس بازی مؤثر می دانند که باید گفت:ناشی از اشتباه سوء آنهااست و در این موارد همجنس بازی حقیقی را با همجنس بازی کاذب یا استمناء اشتباه می کنند.

ص:248

به عبارت دیگر بین«میل حقیقی به همجنس»که در بشریت ذاتی است و با«شبیه به میل به همجنس»که ناشی از تأثیرات عوامل خارجی است و با شخصیت فرد ارتباطی ندارد فرق نمی گذارند.

کرافت اینگ می گفت:انحراف همجنس بازی معلول استمناء است واستدلال وی بدین گونه بود:

چون عمل استمناء باعث تضعیف میل به جنس مخالف می شود در اثر خود دوستی میل به همجنس شدت می یابد ولی بعد از این نظر خود عدول کرد.می گویند طلاق به آن صورت که در کشورهای اسلامی متداول است، موجب بروز انحراف همجنس بازی و تنفرشدید مردان نسبت به زنان و تنفر شدید زنان نسبت به مردان می شود.ولی در این مورد باید گفت: که طرفداران عقیده اکتسابی بودن همجنس بازی کاملا در اشتباهند،زیرا چه بسیار مردانی که زنان خود را طلاق داده و بلافاصله زن دیگری انتخاب کرده اند و یا زنانی ازشوهران خود طلاق گرفته تا شوهر بهتری مطابق خواسته خود برگزینند.میل به همجنس ممکن است منشأ بی علاقگی بین زن وشوهر و موجب قطع نطفه علقه زوجیت بین آنان می گردد. ولی عکس آن یعنی طلاق نمی تواند خود سبب بروز انحراف همجنس بازی محسوب شود و به علاوه نمی توان تمام مردانی را که زنان خود راطلاق گفته اند همجنس باز واقعی شناخت.

نزدیکی طبیعی را موجب بروز انحراف همجنس بازی می شمارند وشیوع انحراف همجنس بازی را در میان اعراب به عنوان شاهد و مثال ذکر می کنند و می گویند مردان در اثر مباشرت زیاد با زنان،و زنان دراثر همخوابگی دائمی با مردان از رابطه جنسی عادی سیر و بیزار و یابه اصطلاح زده می شوند و به مرحله فوق اشباع می رسند در نتیجه از

جنس مخالف رو بر می تابند و به همجنس می گرایند دکتر هیرشفلد می نویسد: بین عده کثیری از همجنس بازان که ماسوابق آنان را بررسی کرده ام،حتی یک نفر هم پیدا نکرده ایم که در اثرسیری از زنان به مردان گرویده باشند بلکه به عکس در بین این منحرفان به عده ای برخورد می کنی که هیچ گونه رابطه عادی جنسی با زن نداشته اند به علاوه،اگر سیری مرد از نزدیکی با زن موجب بروز هم جنس بازی در او شود، از طریق قیاس باید به این نتیجه برسیم که افراط در همجنس بازی نیز باید موجب سیری در این قبیل روابط

جنسی غیر عادی گردد و در نتیجه همجنس باز افراطی به سوی جنس مخالف تغییر جهت دهد و به صورت فرد عادی در آید و حال آن که هرگز به چنین درمانی نمی توان امیدوار بود،بسیاری از محققان معتقدند که افراط در خودداری مردان از عمل جنسی عادی ممکن است آنان را به همجنس بازی سوق دهد،فشار جنسی عادی اگر به طور عادی ارضاء نشود در اثر خود داری و ناکامی ممکن است به تمایل جنس مخالف،تبدیل گردد و به همین دلیل اصطلاحا میل به هم جنس را به«میل جنسی مخالف»تعبیر کرده اند.

دکتر هیر شفلد می نویسد:کاملا قبول داریم که مردان با زنان بر اثر

ص:250

ناکامی،خاصه اگر وصول به جنس مخالف برای آنان تا مدتی امکان نداشته باشد به ناچاری به همجنس بازی بین خود تن در می دهند.اما ما معتقدیم که این همجنس بازی، ظاهرة و زود گذر را نباید باهمجنس بازی واقعی اشتباه کرد چه اگر امکاناتی برای این اشخاص فراهم شود مثلا خلاصی از زندان فورأ حیات جنسی طبیعی خود را ازسر می گیرند.علل فوق الذکر (افراط و تفریط،سیری و ناکامی)قبل ازسن بلوغ تأثیری در جهت میل جنسی و تبدیل آن ندارند.عده ای معتقدند که اشخاص طبیعی در اثر معاشرت با اشخاص همجنس باز

و تحت تأثیر تلویات آنها ممکن است از جاده صواب و راه طبیعی خارج شوند و همجنس باز گردند.

دکتر هیرشفلد برای اثبات نظر خود که همجنس بازی در اشخاص منحرف مادرزادی است و از دوران کودکی به صورت مخفی در نهادهمجنس بازان آینده وجود دارد از پانصد تن همجنس باز که بیش از25 سال داشتند پرسید از چه سالی میل به همجنس در آنها پدیدارشده است و از جواب هائی که به او داده شد این گونه بود 71 مورد از 4 تا8 سالگی بود 201 مورد از 8 تا 13 سالگی بود و 183 مورد از 14 تا20 سالگی بود، بقیه افراد که 9٪ این منحرفان را تشکیل می دادند 24نفر نمی توانند جواب دهند، و پنج نفر گفتند از اوان کودکی و 16 نفراظهار داشتند خیلی زوددکتر کرافت ابنیگ معتقد بود که همجنس بازی هم موروثی و هم اکتسابی و هم ناشی از فساد و انحطاط نسل و اختلالات عصبی ودماغی است.او همجنس بازان را به دو گروه ارثی و اکتسابی تقسیم

ص:251

می کرده است.

دکتر هیر شفلد نمونه های متعددی از هر طبقه به خصوص ازپرستاران،پزشکان،قضات،روحانیون مسیحی،معلمان،دانشجویان،دانش آموزان و هنرمندان،مخصوصا نقاشان معروف و

مجسمه سازان مشهور تکنسین ها،صنعتگران،بازرگانان،سربازان،افسران،پهلوانان و سایر مشاغل ذکر می کند و معتقد است که این انحراف در تمام ازمنه و در تمام کشورها و در همه جا وجود داشته ودارد. او اقرار می کند که در بارۀ ملوانان و سربازان و زندانیان عامل اساسی برای اشعه انحراف و محیط یک جنسی و محروم ماندن ازوجود جنس دخان است. سیلگ Seeligهمجنس بازان را به چنددسته تقسیم می کنند.

الف)همجنس بازان رسمی،کسانی که اولین تظاهرات غریزه جنسی نان خود به حدد معطوف به جنس موافق گردیده است.

تعداد این منحرفان از دیگر گروه ها کمتر است.

ب)افرادی که نیروی غریزه جنسی آنان در ابتدای امر به طورطبیعی متوجه جنس مخالف بوده ولی در غفران جوانی به این مرحله کشانیده شده و به معاملات جنسی تن در داده اند به آسانی نمی توانند از چنگال رذالت اکتسابی خود را نجات بخشد، زیرا به این نوع انحراف عادت کرده اند و هدف جنسی آنها تثبیت شده است.

ج)افرادی که دسترسی به جنس مخالف فرد ندارند و از آنها دورمانده اند(رهبانان، ملوانان، زندانیان و غیره)برای ارضای جنسی ناگزیر به همجنس بازی رو می آورند.

ص:252

د)افرادی که هر چند باطنة متمایل به نزدیکی با جنس مخالف باشند ولی بر اثر احساس حقارت خود جرأت نزدیکی جنسی طبیعی ندارند به استمناء می پردازند و سرانجام به همجنس بازی متمایل می شوند.احساس حقارت ممکن است ناشی از نقص بدنی و یا عدم کفایت رشد بدنی یا روحی باشد(1).

نادانید(نمل - 55).

در«عنکبوت آیه 29»از زبان لوط چنین آمده است که به آنهامی گوید:انکم لتأتون الرجال و تقطعون السبیل؛شما به سراغ مردان می روید و راه فطرت و نسل انسان را قطع می کنید.

به این ترتیب این عمل زشت تحت عنوان «اسراف»،«خبیث»،فسق»،«تجاوز»،«جهل»،«قطع سبیل»مطرح شده است.

«اسراف»،از این نظر که آنها نظام آفرینش را در این امر فراموش کرده و از حد تجاوز نموده اند و«تعدی»نیز به همین خاطر بر آن اطلاق شده است.

«خبیث»به معنی کار یا چیز آلوده ای است که طبع سالم آدمی ازأن تنفر دارد،و چه عملی از این عمل تنفر آمیزتر است.

فسق»به معنی خروج از اطاعت پروردگار و برهنگی از شخصیت انسانی است که از لوازم حتمی این کار است.

«جهل»به خاطر بی خبری از عواقب شومی است که این عمل برای فرد و جامعه دارد.

و بالاخره «قطع سبیل»نتیجه شوم این عمل را که در صورت گسترش منتهی به قطع نسل انسانی می گردد،چرا که تدریج علاقه به«جنس موافق»جانشین علاقه طبیعی به«جنس مخالف»می شود.

تفسیر نمونه،جلد15،ص 318 و 319.

ص:254

گرائی واقع می شود،نخواهد رسید»(1).

3-در حدیث دیگری از امام علی علی می خوانیم: «لواط در سرحد کفر است»(2).

امر به عللی از پدر و مادر پنهان داشته است. از این آلودگی حتی کسان و خویشان نیز مصون نمانده اند ؛ زیرا که آلودگان به هر کس متوسل شده و به هر نکبتی تن در می دهند.

3-جنبه روحی و جسمی:ادامه این رفتار زمینه را برای بیماری فرد مورد سوء استفاده و توقف زندگی طبیعی او فراهم می کند،طوری که اینان به زحمت می توانند خود را با حیات خانوادگی و زناشوئی تطابن دهند.اینان دائما با خود در کشمکش و ستیزند.شرم و حیای منحترفانه و گاهی بی پروایی جنسی عامل لغزش است.

تمایل به جنس موافق از نظر روانکاوان منشأ بسیاری از اختلالات روحی و بیماریهای روانی است و این امر در رابطه با سوء استفاده شدگان زیادتر است(1)

شوند،نسل بشر قطع می گردد، و تدبیر زندگی اجتماعی به فسادمی گراید،و دنیا را به ویرانی می کشد(1).

شکمم بخواب.هنگامی که روی شکمش خوابید،آن قدر او را مالیدکه به او یاد داد چگونه آن کار را انجام دهد.اول ابلیس با او آن کار را انجام داد و سپس او با ابلیس آن کار را کرد. سپس گریخت و ناپدیدشد.وقتی صبح شد آن مرد جریان آن پسر بچه را گفت و آنان از این کاری که از آن بی اطلاع بودند،خوششان آمد.با یکدیگر این عمل را انجام دادند.سپس با رهگذرانی که از شهر آنها می گذشتند نیز همین کار را کردند،تا اینکه دیگر کسی از شهر آنها عبور نکرد.آنگاه زنان خود را ترک و به پسر بچه ها روی آوردند.شیطان که دید کارش درمیان مردان پیش رفته است خود را به شکل زنی درآورد و سراغ زنان رفت.به آنها گفت مردان شما با یکدیگر عمل جنسی انجام می دهند،زنان گفتند:بله درست است و حضرت لوط علیه آنها را نصیحت وموعظه می کند.بالاخره شیطان کاری کرد که زنان نیز به یکدیگرمشغول شدند.پس از این که خداوند عزوجل حجت را بر آنها تمام نمود(آنها را به راه راست هدایت نمود)جبرئیل،میکائیل واسرافیل را به شکل پسر بچه هایی که قبا(نوعی لباس بلند مردانه)پوشیده بودند،روانه آن قوم نمود.آنان به حضرت لوط علی که مشغول کشاورزی بود،بر خوردند او گفت: هیچ گاه کسی را زیباتر از شماندیده ام،کجا می روید؟

گفتند:آقایمان ما را فرستاده است تا با بزرگ این شهر ملاقات نماییم.گفت:فرزندانم! آیا آقای شما نفهمیده است که اهل این شهرچه می کنند؟به خدا سوگند آنان مردان را گرفته و با آنها کار زشت انجام می دهند،به گونه ای که خون آلود می شوند.گفتند:آقای ما

ص:259

دستور داده که از وسط شهر بگذریم.گفت:در این صورت خواهشی از شما دارم.گفتند:چه خواهشی داری؟گفت:همین جا بمانید! تا هوا خوب تاریک شود.آنان نیز همان جا ماندند. سپس حضرت لوط«علیه السلام»دخترش را فرستاد که آب و نان در انبان گذاشته و برای آنان بیاورد ونیز عبایی تا آنان را از سرما حفظ کند.وقتی که دختر روانه منزل شد،باران گرفت و دره پر از آب شده،آن حضرت و گفت:الان آب بچه ها را با خود می برد.بر خیزید برویم.او از کنار دیوار راه می رفت وآنان از وسط راه می رفتند.گفت:فرزندانم!چرا از وسط راه می روید؟

گفتند:آقای ما چنین دستور داده است.حضرت لوط«علیه السلام»تاریکی شب را غنیمت می شمرد.

ابلیس ملعون کودکی را از دامن مادرش دزدید و آن را در چاه انداخت.همه مردم شهر به در خانه حضرت لوط«علیه السلام»جمع شده وسر و صدایی راه انداختند.هنگامی که مردم، پسر بچه ها را در منزل لوط دیدند،گفتند:ای لوط!تو نیز عمل ما را انجام می دهی؟گفت:اینان میهمانان من هستند،مرا رسوا نکنید.گفتند:اینان سه نفر هستند.

یکی را برای خود بردار و دو تایشان را به ما بده.حضرت لوط«علیه السلام»آنهارا داخل اطاق برد و گفت:ای کاش خانواده ای داشتم که در مقابل شما از من دفاع می کردند.مردم شهر به در اطاق هجوم برده و حضرت لوط علی را به زمین انداختند.جبرئیل به او گفت:ما فرستادگان خدای تو هستیم.آنان هیچ گاه دستشان به تو نخواهد رسید.آنگاه مشتی شن

برداشته و آن را به صورت آنان زد و گفت:زشت باد رویتان.و بدین ترتیب، همه اهل شهر کور شدند.حضرت لوط«علیه السلام»پرسید:ای

ص:260

فرستادگان پروردگارم خدا به من چه دستوری درباره اینان به شماداده است؟گفتند:دستور داده است که سحرگاهان،آنها را مجازات نماییم.گفت:خواهشی دارم.پرسیدند:چه خواهشی؟ پاسخ داد:

همین الان آنها را مجازات نمایید.گفتند:ای لوط!زمان مجازات آنهاصبح است و آیا صبح نزدیک نیست! از این شهر کوچ کن،دخترانت رابردار و برو،ولی زنت را رها کن.امام باقر«علیه السلام» فرمودند:خداوند لوط«علیه السلام»را رحمت کند.اگر می دانست چه کسانی در خانه با تو هستند هنگامی که گفت.کاش در مقابل شما نیرومند بودم با پشتیبانی قوی داشتم،بدون شک می فهمید که یاری می شود.و چه پشتیبانی قوی تر ازجبرئیل که همراه با او در خانه بود!خداوند عزوجل به حضرت محمد«صلی الله علیه وآله»می فرماید:این از ظالمین بعید نیست،یعنی(این عذاب از امت تو نیز اگر مرتکب عمل قوم لوط شوند، دور نیست).

3- رسول خدا«صلی الله علیه وآله»فرمودند:مردی که زیاد با مردان نزدیکی کند،نمی میرد تا این که از مردان بخواهد با او نزدیکی کنند.

4-امام صادق«علیه السلام»درباره مردی که با پسر بچه ای بازی کرده بود،فرمودند:اگر به او دخول کرده باشد،خواهرش بر او حلال نخواهدشد(با خواهرش نمی تواند ازدواج کند).

5-نیز فرمودند:اگر سزاوار بود کسی را دوبار سنگسار کنند،بدون شک لواط کار را دوبار سکنگسار می کردند.

6-نیز نقل می نمایند که امیر المؤمنین«علیه السلام»فرمودند:لواطی که کمتر از دُبُر باشد لواط است و لواط در دُبُر کفر است.

7-امام صادق«علیه السلام»از پدرش«علیه السلام»روایت می نماید که فرمودند:

ص:261

مردی نزد پدرم آمده و عرض کرد:ای پسر رسول خدا!«صلی الله علیه وآله»من گرفتاربلائی شده ام.از خداوند عزوجل بخواه مرا رهایی بخشد به آن.

حضرت«علیه السلام»گفتند:مردان با او لواط می کنند،فرمودند:خداوند کسی را مبتلای به این عمل ننموده که به آن نیازی داشته باشد.آن گاه پدرم عطا فرمودند:خداوند عزوجل فرموده است:به عزت و جلالم سوگند کسی که مردان با او لواط کنند،بر دیبای بهشتی نمی نشیند.

8-امام صادق«علیه السلام»از پدرش«علیه السلام»روایت می نماید: که امیر المؤمنین«علیه السلام»فرمودند:همانا خداوند بندگانی دارد که به آنها هیچ اعتنائی نمی کند،آنها رحم هایی مانند رحم های زنان دارند.پرسیدندای امیرالمؤمنین!«علیه السلام»حامله می شوند!فرمودند:رحمهایشان واژگونه است.

9-امام صادق«علیه السلام»فرمودند:رسول خدا«صلی الله علیه وآله»مردانی را که شبیه زنان می شوند و زنانی را که شبیه مردان می شوند،را لعنت نمود واینان همان مردان زن صفت و زنان هستند که با یکدیگر نزدیکی می کنند و بدون تردید خداوند فقط زمانی قوم لوط را هلاک کرد که زنان نیز مرتکب عمل مردان شده بودند و با یکدیگر نزدیکی می کردند.

10-امام صادق«علیه السلام»نقل می نماید که امیرالمؤمنین«علیه السلام»فرمودند:

مردی از روی اختیار،خود را در اختیار مردان نگذاشته تا با او بازی کنند،مگر این که خداوند شهوت زنان را در او بوجود می آورد.

11- راوی می گوید: زنی از من خواست از امام صادق«علیه السلام»برای او اجازه ورود بگیرم.حضرت«علیه السلام»اجازه دادند.(پس از ورود)پرسید:حد زنان هم جنس باز چیست؟فرمودند:همان حد زناکار

ص:262

است.هنگامی که روز قیامت فرا رسد آنها را می آورند،در حالی که باقطعه هایی از آتش پوشیده شده اند،روسری هایی آتشین بر سرآنهاست، لباسهایی آتشین پوشیده اند،عمودی آهنین و از آتش دردرون آنها فرو رفته و به سر آنها رسیده است و با این حال آنها را درجهنم می اندازند.ای زن! این عمل برای اولین بار در میان قوم لوط انجام شد.مردان به یکدیگر اکتفا نموده و زنان بدون مرد ماندند، به همین جهت کاری همچون کار مردان خود انجام دادند.

12- امام صادق«علیه السلام»فرمودند:دو زن نمی توانند با هم زیر یک لحاف بخوابند،مگر این که بین آنها مانعی باشد.اگر این کار را انجام دادند،نهی می شوند و اگر پس از نهی، دوباره این عمل را انجام دادند،در مورد هر کدام حد شرعی که شلاق زدن است اجرا می شودو اگر دوباره تکرار کردند،باز هم شلاق می خورند و اگر دوباره تکرارکردند،کشته می شوند.

13-چند زن به خدمت امام صادق«علیه السلام»رسیدند.یکی از آنها حد مساحقه را پرسید،فرمودند:حد آن همان حد زنا کار است.زنی گفت:

خداوند عزوجل در قرآن درباره آن چیزی نفرموده است.فرمودند:

چرا فرموده است.پرسید در کجای قرآن؟فرمودند در داستان اصحاب رَسّ(1).

ص:263

شخصیت اجتماعی کودکان در سایه معاشرتها پرورده می شود.

ولی این امر نباید به بهای هر چیز و یا بگونه ای بی بند و بار باشد.درمواقع «بیدار جنسی»دوستی ها و آمد و شدها صورت و معنی دیگری پیدا می کنند،که همه گاه نمی توانند به صلاح و مصلحت باشند.

2-(مراقبت از افراد جدید)تغییر دوستان و معاشران در طول مدت دوران کودکی و نوجوانی باید علامت سئوالی را در ذهن والدین پدید آورد که او دوستان خود را عوض کرده،آنها چه کسانی هستند.

چه اخلاقی دارند و چه نقطه جالبی باعث جلب و جذب او به این دوستان شده است.

دوستان بی نزاکت(فرزندان خود را بشناسید).حرفهای آنان،لطیفه گویی شان و سخنان ناشایست آنها را زیر نظر داشته باشید.حتی مراقب نوکر و کلفت خانه باشید،به ویژه نحوه ارتباط و برخورد آنها رابا فرزندان،مخصوصا در ساعاتی که از خانه بیرون می روید و اطفال رادر اختیار آنها می گذارید،زیر نظر داشته باشید(1).

3-روابط والدین و اعضاء(والدین باید در برابر کودک خود)روابط خویش را تحت کنترل و ضابطه داشته باشند.رفتار وعملکردشان بدآموز نباشد.حتی روابط برادر و خواهر در خانه زیر

نظر والدین باشد.بستر خوابشان و محل استراحت آنها تفکیک گردد.

نقش محیط را در تربیت نمی توان انکار کرد،شخصیت اجتماعی فرزندان ما در محیط اجتماعی رنگ می گیرد.و در مواردی در

ص:265

محیط های پنهان و اماکن خلوت خطراتی، فرزندان ما را تهدید می کند.

به ویژه فراهم بودن زمینه و مقدمات امر و موقعیتهای مکانی خود ازعوامل آلوده کننده است.

4-مراقبت در تربیت تک جنسی(اطفال را از همان دوران کودکی)باید عادت داد که روش زندگی مردانه یا زنانه شان را در پیش گیرند،دختر از دختر بودن و پسر از پسر بودن خود احساس حقارت نکند.

شخصیت در حال رشد،اخلاق،مزاج و تأثیری آنها باید مورد نظر باشد.

در خانواده ای که فقط پسر دارند و دختر ندارند،و یا برعکس،گاهی گاهانه و یا نا آگاه شیوه ای را در پیش گیرند که تربیت فرزند براساس شیوه جنسی مخالف انجام می شود و این خود عاملی برای آلودگی بعدی است.در راه پیشگیری و اصلاح چنین فردی یکی از راه ها،تعویض روشهای زنانه و مردانه در رفتار است وهدایت هر کس به سوی مشی زندگی جنس خود.

5-مراقبت از اماکن و محیط(کودک را از محیط های بد آموز وآلوده کننده دور نگه دارید). در اماکن که مشی ها همراه با بی بند و باری است.آزادی های جنسی و هرج و مرج است، در جاهائی که کنترلی بی کلام و سخن ها نیست،روابط خلاف اخلاق و ناروا وجود دارند،باید هوشیار بود.

در محیط های بی بند و بار افراد سرمشقهای نامناسبی به فرزندان می دهند.خواه که در آن محیط رفتار ناروائی جدی صورت گیرد وخواه شوخی،گفتن رازها، ابراز مغازله ها، طعنها و کنایه ها آنچنان نیست که در کودکان بی تأثیر باشد و آنها از آن سر در نیاورند(1).

ص:266

با رشد فرد و ورود در مرحله بلوغ و جوانی این امر جای خود راباید به ازدواج و روابط همسری دهد که البته در سایه هدایت والدین چنین خواهد شد.رشد عقلانی و ایمانی در افراد، بسیاری از مسائل را حل خواهد کرد و جلوی بسیاری از بی بند و باری ها را خواهدگرفت(1).

ص:268

نباشد باید حق همسایگی او را رعایت کرد(1).

جمعه می روند،تو اسباب و لوازم زندگی را از خانه خارج کن،در میان راه و کوچه بگذار تا هر کس برای نماز از آنجا می گذرد ببیند اگر کسی از تو پرسید برای چه این طور کرده ای، بگو از آزار فلانی.به دستورآن جناب عمل کرد،لوازم زندگی را در میان کوچه گذاشت،هنوز چیزی نگذشته بود که همسایه اش پیش او آمد،التماس کرد که اسباب و اثاث را به خانه برگرداند،گفت:من با خدا پیمان می بندم که دیگر تورا نیازارم(1).

امام صادق«علیه السلام» ده هزار دینار به عنوان قیمت به وی پرداخت.سپس خانه را نیز به او بخشید و فرمود:همسایه ای را که قدر همسایه را بداند از دست نمی دهم و امیدوارم در بهشت نیز همسایه باشیم(1).

سید بحر العلوم رفت.چون چشم استاد به سید جواد افتاد با خشم وتندی به سید جواد گفت:از خدا نمی ترسی و شرم نمی کنی؟سیدجواد به حیرت فرو رفت و هر چه فکر کرد سبب ناراحتی بحرالعلوم را نفهمید و گفت:می خواهم تقصیر خود و علت ناراحتی استاد رابدانم.بحر العلوم گفت:هفت شبانه روز است فلان شخص همسایه ات گندم و برنج گیرشان نیامده و از بقال سر کوچه خرمای زاهدی می گرفت. امروز او هم نسیه نداد و دست خالی به خانه اش برگشته وامشب خود و عائله اش بی شام مانده اند،به خدا من اطلاع نداشتم و

الا رسیدگی می کردم،اما تو چرا از احوال همسایه ات بی خبر بوده ای و آنها با آن وضع زندگی می کنند؟اگر با خبر بودی و اقدام نمی کردی مسلمان نیستی.اکنون پیش خد مت من این غذا را بر می دارد و تو هم با او برو و این پول را هم بگیر و زیر فرش او بگذار و با او شام بخور و ازاین که درباره او کوتاهی کرده ای از وی معذرت بخواه،سپس برگرد که

تا شما نیامده اید من شام نخواهم خورد.

پیش خدمت غذا را برداشت و به همراهی سید جواد به خانه آن مرد وارد شدند.پس از معذرت و خواهش آن مرد دست به سفره برد و باز از غذا دست کشید و گفت:این غذا دست پخت عرب نیست وتا نگوئی این غذا از کجا آمده است من نخواهم خورد.سید جواد جریان را گفت و آن مرد فهمید که غذا در خانه سید مهدی بحرالعلوم ایرانی از اهل بروجرد بوده است و غذا را با حیرت و شگفتی خورد و متعجب بود که من این راز را از نزدیکترین همسایگانم پنهان داشته ام، بحرالعلوم از کجا دانسته است؟!!(1).

ص:274

2-رسول اکرم«صلی الله علیه وآله»فرمود:به من ایمان نیاورد کسی که شب سیربخوابد و همسایه اش گرسنه باشد و سپس افزود مردم هیچ روستائی نیست که اهل آن سیر بخوابند و میان آنان گرسنه ای باشد و پروردگارعالم روز قیامت با نظر رحمت به آنها بنگرد(1).

3-امام صادق«صلی الله علیه وآله»فرمود:خوش همسایگی روزی را بسیار می کند(2).

4-خوبی همجواری و همسایگی خانه ها را آباد می سازد و عمرهارا می افزاید(3).

5- امام کاظم«علیه السلام»فرمود:خوش همسایه بودن تنها این نیست که از آزار همسایه خودداری کنی،بلکه تا آن جاست که بر آزارش شکیبا باشی(4)

6-امام صادق«علیه السلام»روزی به کسان بسیاری که خدمتش بودند فرمودند:همه که راستش این است که از ما نیست هر که با همسایه اش به خوشی رفتار نمی کند(5).

کن فرزندم رفت و چشمم نابینا شد،خداوند متعال به او وحی فرستاد:اگر من آنها را میرانده باشم دوباره زنده می کنم تا آنها را به توبرسانم،ولی یادداری آن وقتی که گوسفندی را سر بریدی و بریان کردی و خوردی و فلان و فلان در همسایه ات بودند و روزه داشتند وچیزی از آن گوسفند را به آنها ندادی.

پس حضرت یعقوب«علیه السلام»شیوه اش این بود که هر صبح جارچی او ازمنزلش تا یک فرسخ جار می کشید که هر کس چاشت خواهد به خانه یعقوب آید و در هر شامگاه جار میزد که هر کس شام خواهد به خانه یعقوب«علیه السلام»آید(1).

می کنی،او را اذیت مکن،مگر اینکه مقداری هم به او بدهی(1).

دیدن تو خواهد آمد،به او بگو جعفر بن محمد میگوید آنچه ازکارهای زشت میکنی ترک کن من برایت بهشت را ضمانت می کنم.

برگشتم به کوفه،مردم به دیدنم آمدند او نیز با آنها بود،همین که خواست حرکت کند نگاهش داشتم.وقتی اطاق خلوت شد،گفتم وضع تو را به آقا امام صادق«علیه السلام»شرح دادم.حضرت فرمود:سلام مرابه او برسان و بگو آن حالت زشت را ترک کند تا من برایت بهشت راضمانت کنم.

تا این سخن مرا شنید گریه اش گرفت.گفت تورا به خدا آقا امام صادق«علیه السلام»این حرف را به تو زد.گفتم:به خدا قسم حضرت فرمودند.

حضرت علی««علیه السلام»رو به جمعیت کرد و فرمود:ای مسلمانان این عمل یکی از حقوق خداست.هر کس بر گردن او نیز حقی است برگردد.زیرا کسی که حقی بر او باشد نمی تواند حَدّ جاری کند.

همه مردم برگشتند،فقط آقا علی«علیه السلام»و امام حسن و امام حسین«علیه السلام»باقی ماندند،حضرت امیرالمؤمنین«علیه السلام»سنگی به دست گرفت و سه تکبیر فرمود و سه سنگ به ترتیب با هر یک سه تکبیر به آن مرد زد.امام حسن و امام حسین«علیه السلام»نیز به ترتیب همین عمل راتکرار کردند بر اثر همان ضربات مرد گنه کار از دنیا رفت. آقا علی«علیه السلام»او را بیرون آورده دستور داد قبری برایش کندند نماز بر او خواند،دفنش کردند، عرض کردند غسلش نمی دهید،حضرت فرمود:باچیزی غسل کرد که تا روز قیامت پاک و پاکیزه است همانا صبر بر کار

ص:281

دشواری نمود(1).

ای ذکر جانفزای تو مفتاح بابها

وی نام دلفروز تو زیب کتابها

عشق تو مرهم جگر ریش عاشقان

یاد تو راحت دل بی صبر و نایها

گردن نهاده اند بفتراک بندگی

بر درگه جلال تو مالک رقابها

جن در درون ذره ناچیز میدهد

مهرت ز فرط جلوه گری آفتابها

گر جلوه جمال حقت نیست در نظر

رو فکر چاره باش که داری حجابها

قومی خداپرست و گروهی هواطلب

و بیدارها چنین خرابها

آن کور دل که می کند انکار ذات حق

دارم بهر سئوال که دارد جوابها؟

غیر از دل شکسته نباشد مقام او

این گنج را بجوی مگر در خرابها

آری به ذات خدا می رسد بشر

وقتی بقعر آب رسندی حبابها

ص:282

به کسی بدهی با منت گذاشتن و اذیت کردن به رخش کشیدن وآبرویش را بردن کار خیر را بی اجر نکنید،محترمانه و عزیزانه بدهید.

اسلام چیز دادن را هم یاد می دهد(1).

اثاث خانه خود را بر سر راه بریز،تا هر کسی که برای نماز جمعه می رود ببیند،وقتی که از تو پرسیدند این چیست؟وضع خود را به آنها گزارش بده افکار عمومی را متوجه همسایه بد قرار ده آن مرد به فرموده عمل کرد و اثاث خود را بر سر راه آورد،در این حال همسایه آزار دهنده اش آمد و به اوگفت:اثاث خود را برگردان من با خدا عهدمی کنم که دیگر آزارت نکنم(1).

بود،دید آمادگی خود را برای انجام دستور وی اعلام داشت.

همسایه حسود که از اطاعت غلام خوشحال به نظر می رسید،نصف شب کارد را برداشته و غلام را از خواب بیدار کرد و با خود به پشت بام رفته،خوابید و گفت:زود مرا بکش.غلام نیز سر او را برید وکشته آغشته به خونش را رها کرده و رفت و چون عصر فردایش کشته او را در آنجا یافتند همسایه پولدار را گرفته به زندان بردند،و چون غلام،او را کاملا بی گناه می دانست نزد خلیفه رفته،جریان را بیان کرد،خلیفه دستور داد همسایه را نیز آزاد کردند(1).

آری،بیماری های اخلاقی و روحی به مراتب از بیماری های جسمی خطرناکتر و زیانبارتر است،بخصوص بیماری حسد و رشک بردن که دین و دنیای انسان و با دیگران را نابود می سازد،و لذا خداوند به پیغمبر گرامی اسلام«صلی الله علیه وآله»می فرماید:«قلوا:ومن شر حاسد إذاحسد»(2)از شر آدم حسود و بدخواه پناه می برم به خدا هنگامی که آتش حسد او را بر افروزد.

و امام باقر«علیه السلام»فرمود:«ان الحد الأیمان کما تأکل الثاژالحطباصول کافی،باب حسد،حدیث5»حقا که حسد ایمان را تباه می سازد،چنانکه آتش هیزم را ازبین می برد.»

و امام صادق«علیه السلام»می فرماید:«آقه الدین الحسد و العجب و الخرب آفت دین حسد و خودبینی و بالیدن است.»

ص:287

صاحب خانه او خواهی شد.

یک ماه پس از آن همسایه ام مرد و به برکت دعای امام من خانه اورا از ورثه اش خریدم و جزء خانه ام کردم».

و نیز نقل شده که مردی خدمت پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله»آمده و عرض کرد:فلانی همسایه من است و مرا اذیت می کند. حضرت فرمود:برآزار او صبر کن و مواظب باش که به او اذیت نکنی.

او رفت و پس از چند روز آمده و گفت: همسایه ام مرد.پیامبراکرم«صلی الله علیه وآله»فرمود:

«گفی بالدهر واعظة و بالموت شرقا،دنیا جهت پند دادن و مرگ برای جدائی کافی است.»

و آن حضرت فرمود:

من أذی جاره کرم الله علیه الجنة و مأواه جم و بشت المتصپژ؛هر کس همسایه اش را اذیت کند، خداوند بهشت را بر او حرام می گرداند وجایگاهش دوزخ است که بد منزلگاهی می باشد.»

و نیز فرمود:«پیوسته درباره همسایه به من سفارش می کرد که من گمان کردم وی بزودی(مانند خویشان نزدیک از همسایه اش ارث می برد).

و علی«علیه السلام»فرمود: «از هر طرف تا چهل همسایه محسوب می شوند).

و پیامبر اکرم علی واله فرمود:احترام همسایه انسان مانند احترام مادراو (لازم) است.

و نیز فرمود: با همسایه خود خوش رفتاری کن تا مؤمن باشی.و باز فرمود:هر کس به خدا و روز باز پسین ایمان دارد همسایه اش را آزار ندهد(1).

ص:290

می زدیم که موجب آزار آن بزرگوار نگردیم،و هرگاه حضرتش خواب بود حرکت نمی کردیم،وقتی که غذا می پختیم دربها را می بستیم که دود موجب ناراحتی وجود مبارکش نشود، و یک موقع که ظرفی آب به زمین می ریخت با تنها حوله ای که داشتیم فورا آن را خشک می کردیم که چیزی از آن پائین نریزد. و از اینجا روشن می شود که بی جهت نبوده که پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله»از میان اهل مدینه تنها او را به میزبانی خود انتخاب کرده است.در هر صورت وی همچنانکه از نیکان اصحاب آن حضرت بود،بعدها نیز در تمام حوادث در کنارحضرت علی«علیه السلام»و یاران با وفای آن بزرگوار بود،چنانکه رسول اکرم«صلی الله علیه وآله»به وی فرمود:

ای ابو ایوب،تو همراه علی«علیه السلام»با ناکثین(پیمان شکنان بصره)وقاسطین (منحرفین از حق که معاویه و اهل صفین بودند)و مارقین(ازدین بیرون رفتگان که خوارج بودند) جنگ خواهی کرد و همان طوری که آن حضرت فرموده بود ابو ایوب در جنگ جمل و صفین و نهروان در کنار علی«علیه السلام»با سه گروه یاد شده سرسختانه نبرد کرد و در نهروان به امر آن حضرت پرچمی در دست گرفت که هر کس کنار آن می آمددر امان بود(1).

ص:292

خَیلُ فزعون موسی تخلف عنه لیعظ أنا، فیلحقه بموسی فمضی أبوه وهوزاغه حتی بلغا طرفا من البحر قرقا جمیعا فأتی موسی علیه السلام الخیر:فقال: هو فی رحمة الله و لیث الثلمة إذا تلث لم یکن لها عن قارب الذیب دفاع(1)؛چگونه است که تو را نزد عبدالرحمن بن یعقوب می بینم که بااو رفت و آمد داری؟عرض کرد:او دائی من است. حضرت فرمود:

او درباره خدا سخن ناهمواری گوید؟خدا را(به صورت اجسام واوصاف آن)وصف کند؟پس یا با او همنشین شو و ما را واگذار،یا باما نشین و او را ترک کن!عرض کردم:او هر چه می خواهد بگوید به من چه زیانی دارد وقتی که من نگویم آنچه را که او گوید؟

ابوالحسن«علیه السلام»؟فرمود:آیا نمی ترسی از این که به او عذابی نازل گردد وهر دوی شما را فرا گیرد؟آیا ندانی (داستان) آن کس را که خود ازیاران موسی«علیه السلام»بود و پدرش از یاران فرعون،پس هنگامی که لشکرفرعون در کنار دریا به موسی«علیه السلام»(و یارانش) رسید،(آن پسر)از موسی«علیه السلام»جدا شد که پدرش را پند دهد و به موسی «علیه السلام»(و یارانش) ملحق سازد،وپدرش به راه خود(در لشکر فرعون) می رفت و این جوان با او درباره مذهبش ستیزه می کرد،تا این که هر دو به کناری از دریا رسیدند

(همین که لشکر فرعون غرق شدند)آن دو نیز با هم غرق شدند،خبربه موسی«علیه السلام»رسید،فرمود:او در رحمت خدا است ولی چون عذاب نازل گردد از آنکه نزدیک گنهکار است دفاعی نشود.»حال باتوجه به این حدیث و مراجعه به سخنان معصومین«علیه السلام»در می یابیم که یک دوست و همنشین خوب و شایسته باید چه معیارهایی باشد

ص:294

«یا بنی صاحب العلماء و اقرب منهم، وجالسهم و ژزهم فی بیوتهم فلعلک تشبههم فتکون معهم و اجلس مع ذخائهم فیما أصابهم الله برحمة تدخل فیها فصیبک،و إن کنت صالحة قاعد من الأشرار و الشتاء،فیماأصابهم الله بعذاب قصپیک مَعَهُم...:(1)پسرم با علماء و دانشمندان مصاحبت کن و به ایشان نزدیک شو و با آنها هم نشینی کن و در خانه شان دیدارشان کن شاید همگون و شبیه آنها شوی و با آنها باشی،و با صالحان و شایستگان هم نشینی کن،چه بسا رحمتی از سوی خدا به

آنها برسد و به تو نیز برسد،و اگر شایسته ای،از بدان و نابخردان دوری کن چه بسا عذابی از سوی خدا به ایشان رسد و تو هم که با آنهاهستی دچار آن شوی...»

از رسول خدا«صلی الله علیه وآله»روایت شده که فرمود:

«تجلسوا إلا عند گل عالم یدعوم من خمس إلی خمس،من الشک إلی الیقین و من الریاء إلی الإخلاص،و من الغیرة إلی الرفیة، و من الکبیر إلی التواضع،ومن الغش إلی التصیحة»؛ ننشیند مگر نزد هر عالم ودانشمندی که شما را از پنج چیز به پنچ چیز دعوت کند:از شک وتردید به یقین،و از ریاء و خودنمائی به اخلاص،و از رغبت به دنیا به ترس از خدا،و از تکبر و خودبینی به تواضع و فروتنی و از غش ودغل کاری به خیر خواهی...»

در حدیث امالی صدوق از امام صادق«علیه السلام»از رسول خدا«صلی الله علیه وآله»روایت شده که فرمود:

«آشع الناس من خالط کزام الناس(2):سعادتمندترین مردم کسی

ص:296

است که با مردم بزرگوار و کریم آمیزش داشته باشد.»

در اصول کافی به سندش از امیرالمؤمنین«علیه السلام»از رسول خدا«صلی الله علیه وآله»روایت کرده که فرمود:

أنظروا من تحادثون فائه لیس من أحد ینزل به الموت إلا له أضخائة إلی الله، إن کانوا خیارة فیارة، و إن کانوا شزارة فزارة،و لیس أحد یموت إلاتثلث له عند موته(1):بنگرید با چه کسی هم سخن می شوید زیراهیچکس نیست که مرگش فرا رسد جز آنکه یارانش و هم نشینانش نزد خدا در برابرش مجسم شوند اگر از نیکان باشند نیکانند(و بدیدن آنها شاد شود)و اگر از بدان باشد بد هستند(و به سرنوشت آنها دچارشودو هیچکس نیست که بمیرد، جز آنکه من در هنگام مرگش دربرابر او مجسّم شوم.)

و اما معیارهای انتخاب درست و صدیق از نظر اسلام:

3-برون و درون(ظاهر و باطن او یکی باشد...

«إذا کان لک صدیق ولی ولایة أصبته علی العشر مماگان لک علیه قیل ولایته فلیس بصدیق سوءِ(2):اگر دوستی داشتی که به حکومت و قدرتی رسید و یک دهم از آن چه را پیش از رسیدن به حکومت در رفاقت باتو داشت از او دیدی دوست بدی نیست.»

4-در حدیثی آمده که امام صادق«علیه السلام»به برخی از یارانش فرمود:

من غضب علیک من إخوانک ثلاث مرات قلم یئل فیک شرا فاخذه لنفسک صدیقا(3):هر یک از برادرانت که سه بار بر تو خشم کرد و درباره تو سخن بدی نگفت او را برای خود دوست بگیر.»

ص:297

*در حدیث دیگری است که فرمود:

«لأ ثسم الرجل صدیقة ستة مغرونة ثی تختبره بثلاث:تغضبه فتنظر غضبه یخرجه من الحق إلی الباطل، و عند الإیثار و الدرهم،و طی اور معه(1):مردی را به نام دوست ننامید بدانسان که به دوستی با شمامعروف شود تا در سه چیز او را بیازمائید:او را به خشم آور و بنگر که خشم او، وی را از حق به باطل نمی برد،و در هنگام پول و درهم ودینار، و تا وقتی که با او مسافرت کنی و او را بیازمائی(2).»

از آن شیر مرد،به دنبال او راه افتاد تا در همه جا به او خدمت کند وخدمت او را جبران نماید.

حکیمی به آن شیر مرد رسید و به او گفت:خرس یک حیوان نا اهل است،دوستی با نا اهلان روا نیست،به دوستی خرس دل مبند...

شیر مرد سخن حکیم را گوش نکرد و حتی به او گفت:تو نسبت به من حسادت می ورزی،از اینکه می بینی خرس این گونه خادم من شده است.

تا روزی خرس در بیابان خوابیده بود،آن شیر مرد نیز در کنارخرس خوابیده بود مگسی به سراغ خرس آمد،خرس هر چه آن مگس را با دستش رد می کرد،باز مگس می آمد و او را آزار می داد.

سرانجام خرس برخاست و رفت کنار کوه و سنگ بزرگی برداشت و آورد دید آن مگس روی صورت آن شیر مرد نشسته است،آن سنگ بزرگ را با خشم روی آن مگس انداخت تا او را بکشد،در نتیجه سر آن شیر مرد زیر آن سنگ بزرگ کوفته شد و او جان داد.این بود دوستی باخرس و دوستی خاله خرسه:

مهر آبل،مهر خرس آمد یقین

کین او مهر است و مهر اوست کین(1)

بنابراین با ابلهان جاهل،همنشین مباش.

ص: 299

امانتدار بود ولی یک خصلت ناپسند در او بود.رسول اکرم«صلی الله علیه وآله»پرسید،کار ناپسند او چه بود، گفتند:دنبال زنان مردم می رفت(وچشم چرانی می کرد)رسول گرامی اسلام«صلی الله علیه وآله»فرمود:خدا او رابیامرزد به خدا قسم چنان محبتی به من داشت که اگر برده فروش هم بود،خدا او را می آمرزید.مرحوم مجلسی می گوید:شاید مقصود

فروختن و به اسارت کشیدن افراد آزاد بوده است.(1)آری مهم ترین معیار دین داری دوستی خدا و اولیاء او،و دشمنی خدا و دشمنان دوستان اوست.چنانکه پیغمبر اکرم«صلی الله علیه وآله»می فرماید:آزثق عری الإیمان الحب فی الله و البغض فی الله و توالی أولیاء الله و الثبڑی مث أعداء الله.

مهم ترین رشته های ایمان،دوستی برای خدا و خشم برای خدا ودوستی دوستان خدا و بیزاری از دشمنان خدا است.امام صادق«علیه السلام»فرمود:گل من لم یجب علی الدین و لم یبغض علی الدین قلا دین له؛هرکس برای دین (و خدا) دوستی و دشمنی نکند،دین ندارد.

پیش پدر و مادرم از من جدا شدند،و من در کنار مادرم زندگی می کردم،تا اینکه به هر فلاکتی بود تحصیلات متوسطه را به پایان رسانیدم و به استخدام یک شرکت خصوصی درآمدم،مدتی بعد،کارفرمایم که متأهل و صاحب یک فرزند بود خودش را شیفته من نشان داد و درخواست ازدواج از من کرد.وقتی به او گفتم باید به فکرزن و فرزندش باشد،گفت: هیچ علاقه ای به همسرش ندارد و فقط به خاطر فرزندش با او زندگی می کند و آنقدر به گوشم خواند تا تقاضایش را پذیرفتم و مدتی بعد خانه ای اجاره کرد و من و مادرم به

آنجا منتقل شدیم.اما از چندی پیش متوجه شدم که وی شور و شوق سابق را ندارد و چون به او تذکر می دادم مشکلات شغلی را بهانه می آورد،تا این که حوصله ام سر رفت و از وی خواستم تا تکلیفم راروشن کند.وی با صراحت گفت:اگر دلت می خواهد شوهر کن،و اگردلت می خواهد تا پایان عمر همین طور بمان.من مدرکی در دست ندارم که ثابت کنم با او ازدواج کرده ام و امکان زندگی با او نیز برایم وجود ندارد و نمی توانم برای همیشه بلاتکلیف بمانم و وضعیت خود را از فامیل مخفی نگاه دارم،مرا راهنمایی کنید(1)کدامیک مقصرید؟هر چند آن شخص نامردی کرده و از ساده اندیشی آن دختربی پناه سوء استفاده نموده و با فریبکاری وی را گرفتار چنین وضعیت تاسفباری کرده،ولی خود دختر نیز بی تقصیر نبوده است،زیرا با اینکه سن کمی هم نداشته و فردی تحصیل کرده بوده به این سادگی و آن هم بدون مدرک به همسری مردی در آمده که دارای زن و فرزند بوده وتنها به خاطر بی علاقه بودن به همسرش می خواسته با او ازدواج کند

ص:302

و از طرف دیگر وقتی اسلام می فرماید:«یا ایها الذین أتوا إذا تدایم بدین إلی أجل شئی فاکتبوه و لکن کاتب بالعدل:(1)ای اهل ایمان چون تا زمانی معین قرض دهید سندی نوشته و شخص عادلی باید آن را درمیان بنویسد.»

و پیامبر گرامی اسلام«صلی الله علیه وآله»فرمود:از جمله کسانی که دعای آنان استجاب نمی شود کسی است که تا وقت معین به کسی قرض داده ونوشته ای از وی نگرفته و گواهانی بر آن ندارد(2).

و امام صادق«علیه السلام»می فرماید:«من مب کله بیر بینة لم یؤجر(3):هرکس حق(و مال او در اثر نداشتن مدرک و گواه از بین برود،پاداشی

به او داده نمی شود.»

با این وصف چرا باید انسان بدون مدرک و شهود معتبر تن به ازدواج بدهد و با حیثیت و سعادت دنیا و آخرت خود بازی کند؟آیاراستی اهمیت ازدواج،از صد تومان پول قرض دادن کمتر است و اگردختر بر خلاف دستور اسلام بدون مدرک و تحقیق کافی و عدم مشورت با افراد آگاه دلسوز،با تجربه،خردمند و با ایمان این چنین شتابزده و خود سرانه با مرد زن داری ازدواج کرد،غیر از آن چه واقع شده باید انتظار داشته باشد؟

بزرگ کوفه)ایستاده و با بلند ترین آوازش فریاد می زد و می گفت:ای سرگروه دوستان خدا،بیزاریم از آنچه شما می شنوید هر که علی«علیه السلام»را سب کند لعنت خدا بر اون باد، ما بیزاریم از آل مروان و آنچه بجز ازخدا می پرستند،پس صدایش را کوتاه می کرد و(آهسته تر )می گفت:

هر کس اولیاء خدا را سب کرد،با او ننشیند و هر که شک دارد در آنچه ما بدان هستیم با آن محاکمه نکنید.و هر که از برادرانتان نیازمندبخواهش و گدائی از شما شد به او خیانت کرده اید(یعنی پیش از این که خواهش کند به او عطا کنید که نیاز به سئوال پیدا نکند)(1).سپس می خواند«همانا آماده کرده ایم برای ستمکاران آتشی را که فرا گرفته است بدیشان سراپرده آن و اگر فریاد کند، فریادرسی شوند به آبی چون آهن گداخته،بریان کند چهره ها را،چه زشت نوشابه ایست وچه زشت آسایشگاهی»(2).

هرگز زنش نمی شدم. او مرا تنها گذاشته و رفته عراق،یعنی فرار کرده و آنجا پیش منافقین است.او اول ها آدم خوب و به قول معروف یک پارچه آقا بود،اما درد سر من از وقتی شروع شد که او با دوستان جدیدش(منافقین)به این ور و آن ور می رفت که عاقبت خاک بر سرخودش و زندگی من کرد،چهار ماه پیش با یکی از همین رفقای ناصالح، مدتی این در و آن در زد که پولی جور کنند و از مملکت بروند،من اول خیال می کردم شوخی می کند،اما غافل از این بودم که شوهرم یک آدم هوس باز است و همه اش به دنبال تفریح وخوشگذرانی می رود،بالاخره دو هفته پیش نامه ای از خارج به دستم رسید که نوشته بود به عراق رفته و خیال ندارد به ایران باز گردد.

نمی دانم چرا برعکس دائیم و زنش که خوبند،پسرشان این قدر ناجوراز کار در آمده است،او تا چند روز اوائل ازدواجمان اهل نماز و دعا بود،اما این اواخر در اثر عیاشی و رفت و آمد با دوستان فاسد ومنافقش منحرف گشته و از کشور فرار کرد،پدر و مادرش همیشه او را لعن و نفرین می کنند،اما من دلم نمی آید به او بد بگویم.اکنون من آمده ام که شاید دادگاه برای مشکلم راه حلی پیدا کند،شاید او هرگزنیامد،من باید تکلیف خود را بدانم(1).

دختر از جریان به اطلاع شده و دخترشان را جهت گرفتن طلااق به دادگاه کشانده بود پدر دختر به دامادش که به دادگاه آمده بود،همسرش را ببرد رو کرده و با عصبانیت گفت: حضرت آقا دخترم را به خانه تو بر نمی گردانم.داماد چرا حاج آقا اگر من با همسرم مشکلی داشته باشیم خودمان می توانیم حلش کنیم،چرا ما را به اینجاکشانده اید؟پدر این دختر نمی تواند از حقش دفاع کند ولی من حق ومهریه اش را تا آخرین ریال می گیرم.همه داد و فریاد می کردند و تنهازن جوان بود که در کنار پدر و مادرش ساکت نشسته بود داماد چه می کنید دستی دستی دارید ما را از هم جدا می کنید.مگر من می گذارم این طوری زندگی ما را از هم بپاشید.مرد این را گفت ودست همسرش را گرفت،از جا بلند کرده و ادامه داد که این زن من است و من شوهر او هستم،فکر می کنم حداقل این حق را داریم که درباره مشکلاتمان با هم تصمیم بگیریم.

زن جوان همراه شوهرش از پدر و مادر خود فاصله گرفت و بادلهره به آنان نگاه می کرد.پدر با حالت خشم نزدیک او رفته گفت بلندبگو تا همه بشنونده حاضر نیستی با این مرد زندگی کنی.ولی برخلاف انتظار وی زن با صدای لرزان گفت آقا جون تو را به خدا مسائل جزئی را این قدر بزرگ نکنید،من نمی خواهم زندگیم را از هم بپاشم،مشکلات را می توانیم طور دیگری حل کنیم.هر چند پدر و مادرچهره برافروخته ای پیدا کرده بودند ولی زن از این که شوهرش رادوباره یافته بود احساس علاقمندی همسرش به وجد آمده بود.باچشمانی براق از شادی با همسرش ساختمان دادگاه را ترک کردند،پدر و مادر زن نیز که در میان حاضرین احساس شکست و شرمندگی می کردند بعد از چند لحظه که بی هدف این طرف و آن طرف

ص:307

می رفتند از دادگاه خارج شدند(1).

به مؤمنی ستم کنی به تو ستم نخواهد کرد.و گاهی علیه او به کاری که انجام می دهی او از تو می گذرد و راضی می شود،و اما فاسق،حقوق خدا را رعایت نمی کند،چگونه حقوق تو را رعایت کند.فاسق کسی است که از راه راست منحرف شده و به قوانین و احکام شرعی به کلی بی اعتناست.او کسی است که دستورات و حقوق الهی را زیر پامی گذارد،طبعأ حقوق مردم را هم به آسانی نادیده خواهد گرفت.

فاسق شخصی پست و فرومایه است.او در وجود دیگران تنها به دنبال منافع خویش است،اگر منفعت در دوستی باشد با کسی دوستی می کند و چون منفعت دیگری در میان این دوستی قبلی رافدای آن می کند.به همین جهت دوستی فاسقان پا در هوا و همیشه متزلزل است و بر آن اعتمادی نیست.فاسق از پروا پیشگی و شرم وحیای انسانی تهی گشته است و با بی شرمی به هر کار پستی تن می دهد.تا هوسهای خود را اشباع نماید او از هوا پرستی و بی باکی سعی دارد شخصیت پاکان را بیالاید و صفات خود را به آنها منصوب دارد. از این رو می اندیشد که همگان هواپرست و سود جویند و خداو پیامبر«صلی الله علیه وآله»نمی شناسند،زیرا خود را چنین می یابد.فاسق هرزه گو و بی نزاکت است،و در حال خشم و غضب زبان به هر گونه فحش وبدگویی باز می کند(1).

*این ویژگی ها به گونه ای است که هم به خود او آسیب می زند وهم به دوستان و همنشینان او را آلوده می سازد.بر همین باید ازدوستی چنین انسان های بی مبالات و عُصیانگر دوری کند(2).

ص:310

ج)بخیل

امام سجاد«علیه السلام»به یکی از فرزندانش فرمود:«و إیاک و مصاحبة البخیل اه یخذلک فی ماله أخوج ما تکون إلیه(1)؛مبادا با بخیل دوست شوی،زیرا وقتی به شدت به کمک مالی او نیازمند افتی،تو را واگذارد.»

د)جاهل

امیر مؤمنان«علیه السلام»به فرزندش امام حسن«علیه السلام»فرمود:«طبة الجاهل شومُ(2):همنشینی با جاهل نحس و بی برکت است.

ه)بد زبان

لقمان حکیم به فرزندش فرمود:«یا بنی لا یترک خبیث اللسان،فإنه یختم علی قلبه و تتکلم جواره و تشهد علیه(3):فرزندم!هیچ گاه(شخص)بد زبان،تو را فریب ندهد،زیرا(به دلیل نافرمانی وعصیانگری)بر دلش مهر زده شود و اندام و جوارحش سخن بگوید وعلیه او شهادت دهد.»

و)احمق

امام سجاد«علیه السلام»فرمود:«و ایاک و مصاحبة الأختی قإنه یرید أن ینک فیضات(4)؛مبادا که با احمق همنشین شوی، زیرا برای آنکه سودی به

ص:311

تو برساند،زیانت می زند.

ز)فرومایگان

همچنین امام علی«علیه السلام»به امام حسین«علیه السلام»فرمود:«و من خالط الأنذال حقر(1):و هر که با فرومایگان معاشرت کند پست و حقیر شود.»

م) فاجر

امام صادق«علیه السلام»در وصیتی به فرزندش امام کاظم«علیه السلام»چنین فرمود:«یا بنی إذا ژزت ژیر الأخیار و لا تژیر التیار فإنهم صخرة لا یقژماؤها و شجرة ولا یخضر ورقها و أزض لا یظهر عشیها(2):اگر خواستی باکسی دیدار کنی به زیارت خوبان برو و هیچ گاه به دیدار بدکاران نرو،زیرا آنان همانند تخته سنگی هستند که هرگز از آن آبی جاری نمی شود و درختی که برگش سبز نمی گردد،و زمینی که گیاهش آشکارنمی شود.»

ظ)اشرار

امام جواد«علیه السلام»فرمود:«ایاک و مصاحبة الشریر،فاه کالیف المسئول یخش منظره و یقی أثره(3):مبادا با شخص بدکار و تبهکار دوستی ورابطه برقرار کنی،زیرا که او همانند شمشیر آهیخته است که جلوه زیبایی دارد ولی اثرش زشت و نازیباست.

ص:312

ه)قاطع رحم

همچنین فرمود:«و إیاک و مصاحبة القاطع لرخمه؛از همنشینی باکسی که پیوند خویشاوندی را قطع کرده،دوری کن،زیرا که من او رادر سه جای کتاب الهی مورد لعن و نفرین یافتم. خدای عزوجل فرمود:«آیا اگر به حکومت رسیدید،می خواهید در زمین فساد کنید وپیوند خویشاوندیتان را ببرید؟اینانند که خدا لعنشان کرده است وگوش هایشان را کر و چشم هایشان را کور ساخته است،و فرمود:و آنان که پیمان خدا را پس از استوار کردنش می شکنند و آنچه را که خدا به پیوستن آن فرمان داده می گسلند و در زمین فساد می کنند، لعنت برآنهاست و بدی های آن جهان نصیبشان».ودر سوره بقره فرمود:کسانی که پیمان خدا را پس از بستن آن می شکنند و آنچه را که خدا به پیوستن آن فرمان داده میگسلند و در زمین فساد می کنند،زیانکارانند).

ما اگاه شد و به دنبال آن مهر و محبت پدرم نسبت به من مبدل به کینه و نفرت شد.تا جائی که گفت یا فرار کن یا خودکشی.چند بار با عذرخواهی از او خواستم که مرا ببخشد.اما او می گوید تو لکه ننگ جامعه می باشی و باید از میان ما بروی.راستی چقدر ساده اندیشی وبی خردانه است،دختری که تحصیل کرده است و از مهر و محبت کامل خانواده برخوردار است،این چنین آلت دست دوست خائنی شود وبدون اطلاع پدر و مادر با پسری فاسد دوست گردد که در صورت کناره گیری او را تهدید به قتل کند و از طرفی،به طوری مورد نفرت وکینه پدرش قرار گیرد که نابودی وی را خواستار شود.خوب است دختران از این سرگذشت تاسفبار عبرت بگیرند و بدون اطلاع پدر ومادر محبوب و دلسوزشان دوست پسر نگیرند و پدر و مادرها نیزضمن مراقبت از دخترانشان آنها را به عواقب خانمان سوز چنین دوستی هائی اگاه کنند و اگر هم آنان در اثر غفلت و ساده اندیشی این چنین گرفتار شدند،آنها را کمک کنند،نه اینکه آنها را به خودکشی یافرار وادار کنند(1).

طرفی میلی هم به ادامه تحصیل نداشتم و کسی هم نبود که مراراهنمایی کند.تا اینکه در کارخانه مشغول کار شدم و مدت ها در آنجا کارکردم و مزد کمی می گرفتم.کمک خرجی برای خانواده ام بود و زندگی نسبتا راحتی داشتم.تا این که به سن و سالی رسیدم که می بایست به خدمت سربازی بروم،لذا از کارخانه بیرون آمدم و خود را معرفی کردم ولی اعزام من برای مدتی به تأخیر افتاد و چون بیکار شدم،روزها با دوستانم برای سرگرمی به این طرف و آن طرف می رفتیم.

کم کم دوستان نامناسب مرا از راه صحیح به در بردند و روزی به من پیشنهاد کردند که ما چون جوان هستیم و احتیاج به پول داریم بهتراست از راه سرقت،احتیاجات خود را تأمین کنیم. من هم برای اولین بار با آنها دست به سرقت زدم و اگر چه آن وقت سرقت برایم بسیارمشکل بود،ولی پول زیادی که به دست آوردیم،چشم حقیقت بین مرا کور کرد و وجدان بیدار مرا افسرده ساخت.دفعات بعد دشواری اول را حس نمی کردم،تا این که شش سرقت انجام دادیم و هر چندمن از یک خانواده مذهبی بودم و آنها همیشه مرا به نماز و اطاعت

خدا دعوت و از کارهای زشت نهی می کردند،ولی تأثیر حرف دوستانم در من بیشتر بود و به همین دلیل دوستانم از من یک سارق حرفه ای ساختند.اما سرانجام گرفتار عدالت شدم تا مجازات اعمال خود را بکشم.آری این سرنوشت تمام بدکاران و منحرفان است و آنهاکه فکر می کنند تا آخر عمر می توانند به کارهای پلید و زشت ادامه دهند سخت در اشتباهند. اگر من در ابتداء خلافکاری به اشتباهاتم پی می بردم،حال در زندان نبودم.اکنون از تمام جوانان می خواهم که از سرنوشت من درس عبرت بگیرند و هرگز دوستان را به جای خانواده خود سرمشق و راهنمایی خود قرار ندهند و به نصیحت های

ص:315

والدین خود گوش کنند و از هوس های جوانی و غرور دست بردارند(1).

گرفتار مال حرام می شود،نه از خرائفی و سنن غافل می ماند و نه دچارخوض در ملاهی و مناهی می شود. آیا دنیا از دست رفتنی ارزش داردکه بحرام نزد انسان جمع شود و بخاطر آن فرائض و سنن ترک شود وبرای لذت بردن از آن دمی دچار محرمات الهی و امور نا پسندشود؟!(1).

این همان است که می خواهم است که به هیچ علت و دلیلی جزخود تکیه نمی کند و این یک سخن بی اساس است که در موقع سئوال از کسی که مطابق هوا عمل کرده است بعنوان جواب بگوید که دلم خواست کدام دل؟

تو همی گویی مرا دل نیز هست

دل فراز عرش باشد بنی به هست

دل وهوئ:دل جایگاه دریافت عالی ترین حقایق است دل همان جنبه ملکوتی است که خدا را بوسیله آن در می یابد.دل جایگاه تصفیه همه مفاهیم و موضوعاتی است که حواس طبیعی آنها را به عقل نظری تحویل می دهد و عقل نظری بدون اینکه بتواند آنها را ازجنبه ارزش ها و غفلت ها درک کند به دل تحویل می دهد.

«دلم خواست کردم»از آن جملات ویرانگر موجودیت آدمیست.

کم با صورت حق به جانش آتش به ریشه همه اصول و قوانین مبنی بر حق و حقیقت می زند.هوا همان امواج بی محاسبه است که ازجوشش غرایض انسانی سر بر می کشند و بدون اعتنا به بایدها وشایدها و نبایدها و نشاندها،همه اصالات را به بازی گرفته وسرمایه های حیات گرانبهای آدمی را مستهلک می سازد.

گاهی هوا محوری بقدری شدت پیدا می کند که تا سر حدمعبودیت به پیش می رود.این خطر تباه کننده را خداوند سبحان درقرآن مجید گوشزد فرموده است:«افرأیت من اخد الهه هواه»؛آیا پس ندیدی کسی که هوای خود را برای خویشتن معبود گرفته است.

در چنین موقعیت هاست که موجودیت آدمی کاملا مسخ می شود و

ص:319

از انسانیت جز اعضای مادی شبیه به انسان چیزی در او نمی ماند.

مهار کردن هوا برای وصول به حق و حقیقت درست شبیه مهارکردن کوه آتشفشان است که می تواند مقدمه ای برای استخراج موادمعدنی با ارزش آن کوه بوده باشد.

درون آدمی دارای نیروها و استعدادهای بسیار گرانبهایی است مانند معادن با ارزش در شکم کوه آتشفشان هنگامی که هواها به تموج در می آید نه تنها آن نیروها و استعدادها خفه می شوند بلکه انسان درآن موقع بصورت آتشفشان در می آید که تبدیل به موجود خطرناک نیزمی گردد.

بطور قطع باید گفت دردهای بی درمان بشری که سرتاسر تاریخ مارا فرا گرفته است میکربی جز هوای نفسانی ما ندارد.هر کجا ستمی وتجاوزی دیدید فورا به سراغ کشن ریشه اصلی آن بپردازید.خواهیددید که ریشه اصلی آن ستم و تجاوز، هوای نفسانی یک یا چند نفربوده است(1).

می دهد و چون انسان بنده هوای نفس شود و رو به هوی نما بد بایدبداند که در گمراهی افتاده که جز هلاک و بوار نتیجه ای نخواهد دید.

همه رنج جهان از شهوت آمد

که آدم زان برون از جنت آمد

امیر المومنین«علیه السلام»می فرماید:

إن أخوف ما أخاف علیکم إثنان إتباع الهوای و طول الامل أما إتباع الهوی فیه عن الحق و أما طول الأمل فینسی الآخرة؛یعنی آنچه از هر چیز برشما بیشتر می ترسم دو چیز است: پیروی هوی و آرزوی دراز که پیروی هوی آدمی را از حق بازداشته و آرزوی دراز آخرت را فراموش سازد.

بکش نفس ستوری بکشد.شینه یکدستق طاعکته بسیارست دستانش صادق آل محمد«صلی الله علیه وآله»می فرماید:از هوای نفس خود پرهیز کنید،همانطور که از دشمن خود پرهیز می نمائید که چیزی برای شخص دشمن تر از پیروی هوای نفس نیست.

دلست و جان ممیز آدمی را

کزین دو یافت بیشی و کمی را

دل او گر مربی گشت جان دار

بیابد او بقای جاودان را

چه او با روح گیرد آشنائی

رسد در دار ملک روشنایی

و گر شد در هوای تن گرفتار

تو آنکس را بجز شیطان مپندار

بزرگان گفته اند:قوت فکر بین عقل و هوی است که عقل در بالا وهوی در زیر است وقتی فکر بالا رفته و به طرف هوی میل نماید فکرپست شده و از او قبائح اعمال صادر می شود.

و هر انسان را با هوای خود به حال است.

یکی آن است که هوی بر او غلبه نماید و او بنده هوی شود.

ص:321

دوم آنکه هوی با او مجادله کرده گاهی او غلبه نماید،و گاهی هوی.

سوم کسی که او بر هوای خود غلبه نماید و اینان هستند که در دنیاو آخرت مقام ارجمند داشته و از اولیاء و اصفیاء و بزرگان و مردواقعی بشمار آیند.

سر زهدی تافتن از سروری استترک هوی قوت پیغمبری است پس بر هر کس که بخواهد خود را قید بندگی و ذلت نجات دهد باید پیروی از بزرگان کرده هوی را زیر پا گذارده و خدا را در هر موقع ودر هر کار نصب العین ساخته و اگر کار خوبی را بر خلاف هوی نفس بیند از دست نگذارد(1).

زن آورد و در کنار او نشست،وقتی چشم به او دوخت،آه از نهادش برآمد،که ای وای بر من که مولایم ناظر به وضع من است،من و عمل حرام،من و مخالفت با حق!با این عمل تمام خوبی هایم از بین خواهد رفت!!

رنگ از صورت عابد پرید،زن پرسید این چه وضعی است،گفت:

از خداوند می ترسم،زن گفت:وای بر تو!بسیاری از مردم آرزو دارندبه اینجایی که تو آمدی بیایند،گفت:ای زن من از خدا می ترسم،مال را به تو حلال کردم،مرا رها کن بروم،از نزد زن خارج شد در حالی که برخویش تأسف می خورد و سخت می گریست!

زن را در دل ترسی شدید عارض شد،و گفت:این مرد اولین گناهی بود که می خواست مرتکب شود،اینگونه به وحشت افتاد،من سال هاغرق در گناهم،همان خدایی که از عذابش او می ترسید،خدای من هم هست، باید ترس من خیلی شدید تر از او باشد،در همان حال توبه کرد،و در را بست،و جامه کهنه ای پوشید و روی به عبادت آورد وباخود گفت:اگر این مرد باخدا را پیدا کنم،به او پیشنهاد ازدواج دهم،شاید با من ازدواج کند!و من از این طریق با معالم دین ومعارف حق آشنا شوم و برای عبادتم کمک باشد.

با روبند خویش را برداشت و به قریه عابد رسید،از حال او پرسید محلش را نشان دادند، نزد عابد آمد و داستان ملاقات آن روز خود رابه آن مرد الهی گفت و عابد فریادی زد و از دنیا رفت،زن شدیدأ ناراحت شد،پرسید از نزدیکان او کسی هست که نیاز به ازدواج داشته باشد؟گفتند:برادری دارد که مرد خداست ولی از شدت پاکدستی قادر به ازدواج نیست، زن حاضر شد با او ازدواج کند.و

ص:323

خداوند بزرگ به آن مرد شایسته و زن بازگشته به حق پنج فرزند عطاکرد که همه از تبلیغ کنندگان دین خدا شدند(1).

گذاشته بود.دست خود را روی آتش گذاشت.

زن نگاه کرد،دید عابد دست خود را می سوزاند.گفت:چکارمی کنی؟گفت:دست خود را می سوزانم به آتش دنیا تا از آتش آخرت نجات یابم.زن هماندم از صومعه بیرون آمد و خود را به بنی اسرائیل رساند و گفت عابد را دریابید که اینک دست خود را می سوزاند.

عده ای از بنی اسرائیل به سوی صومعه دویدند وقتی رسیدند دیدندتمام دست عابد سوخته شده است(1).

کمتر مانند او دیده بودم جلو آمد اظهار فقر و تنگدستی شدید می کرد من دل بر رخسار او کردم و شیفته جمال او شدم،گفتم اگر راضی شوی کام از تو بگیرم هر چه احتیاج داشته باشی بر می آوردم،باحالتی که حاکی از تأثیر فوق العاده بود گفت:از خدا بترس من اهل چنین کاری نیستم.گفتم در این صورت برخیز و دنبال کار خود بروبرخاسته و رفت.

طولی نکشید دو مرتبه بازگشت.همان قدر بدان تنگدستی طاقت فرسا مرا وادار کرد بخواسته تو پاسخ دهم من دکان را بسته،با او به خانه رفتم.وقتی وارد اطاق شدیم درب را قفل کردم،پرسید چرا قفل می کنی،اینجا کسی نیست.

گفتم می ترسم یک نفر اطلاع پیدا کند و باعث رسوائی شود در این هنگام چون برگ بید میلرزید،قطرات اشک چون ژاله از دیده می بارید،گفت:پس چرا از خدا نمی ترسی،پرسیدم تو از چه می ترسی که اینقدر بلرزه افتادی،گفت:

هم اکنون خدا شاهد و ناظر ماست چگونه نترسم،با قیافه بسیارتضرع آمیز گفت:ای مرد اگر مرا واگذاری بعهده می گیرم خداوند پیکرتو را به آتش دنیا و آخرت نسوزاند، دانه های اشک او التهاب عجیبی در من تأثیر بسزایی کرد از تصمیم خود منصرف شدم،احتیاجاتش رابر آوردم با شادی و سرور زیادی به منزل خود برگشت.همان شب درخواب دیدم بانوئی بزرگوار تاجی از یاقوت بر سر داشت،به من فرمود:خدا پاداش نیکوئی به تو عنایت کند.پرسیدم کیستید؟گفت:من مادر همان دخترم که نیازمندی او را بسوی تو کشانید ولی از ترس

ص:326

رهایش کردی اینک از خداوند می خواهم که در آتش دنیا و آخرت تورا نسوزاند.پرسیدم آن زن از کدام خانواده بود،گفت:از بستگان رسول خدا«صلی الله علیه وآله»و سپاس فراوانی کردم.به همین جهت حرارت آتش درمن تأثیری ندارد(1).

ساله ای بنام...در اثر مشروبخواری دچار ناراحتی شد و نزدیک پل فلزی از خود بیخود شده به زمین افتاد و بی حال شده و قبل از اینکه او را به بیمارستان برسانند،مرد.اگر چه با پیروزی انقلاب اسلامی واستقرار جمهوری اسلامی در ایران درب میکده ها و مشروب فروشی ها بسته شده و کارخانه های مشروب سازی تعصیل گشت،و بالاخره بساط میخوارگی برچیده شد،ولی برای قدر دانی از جمهوری اسلامی و فداکاری در راه حفظ دست آوردهای ارزشمند انقلاب اسلامی و توجه بعضی از اشخاص نادان که گاها ممکن است دراندیشه این ماده پلید باشند.یادآوری مسائل و جریان اسفبار گذشته مفید است.

شوهر او بمیرد یا از او طلاق گیرد خداوند هیچ توبه و صدقه ای از اونمی پذیرد،و امام صادق«علیه السلام»فرمود:من تزوج ابنته شارب الخمر فکانمااقادها الی النار،هر کس دخترش را به شرابخوار بدهد،مانند این است که او را در آتش انداخته و نابودش کرده است(1).

خدا ترس بود و در هر شرایطی نمی خواست به گناه آلوده شود در فکررفت که چه کند،ناگهان فکری به نظرش رسید به بهانه دستشویی رفتن به آنجا رفت و بدن خود را آلوده کرده بیرون آمد و به طرف زن رفت.

وقتی وی ابن سیرین را با چنین وضعی دید از او متنفر شده درب خانه را باز کرد و او را از خانه بیرونش کرد.او هم در جوی آبی رفته،خود راشستشو داد و از آن هنگام خداوند متعال علم تغبیر خواب را به اوآموخت(که از آن پس خوابها را خیلی دقیق و خوب تعبیر می کرد که کتاب تعبیر خوابش معروف است)(1)چنانکه خداوند به حضرت

یوسف«علیه السلام»نیز بخاطر اینکه تسلیم زلیخا نشده و حتی حاضر شد زندان برود ولی گناه نکند،علم تعبیر خواب را عنایت کرده،درباره اش فرمود:«و کذلک یجتیک ریک و علم و تأویل الأحادیث؛(2)این چنین خداوند تو را برگزید و علم تعبیر خواب را(در اثر پرهیزکاری)به تو آموزد.»

و الهام علم تعبیر خواب به ابن سیرین نیز به خاطر مخالفت وی باهوی نفس خویش بود(3).

آری هر چند از مدت کوتاهی خود را بخاطر فرار از گناه آلوده ظاهری کرد ولی در عوض روح خویش را از آلوده شدن به گناه رهاساخت و اگر چه زمان کمی زحمت آلودگی بدن را تحمل کرد ولی

ص:330

جان خویش را از عذاب جاودانی دوزخ نجات داد.آری پیامبر«صلی الله علیه وآله»فرمود:روز قیامت(گاهی)بندهای بخاطر یکی از گناهانش صد سال زندانی خواهد شد و او با حسرت به همسرانش که در بهشت درحالی که غرق نعمت اند نگاه می کند(1).

و امام باقر«علیه السلام»فرمود:هیچ چیزی مانند گناه دل را تباه نمی کند،بسا انسان پیوسته گناه می کند تا اینکه دلش زیر و رو می شود(و دیگررستگار نخواهد شد)(2).

من آن چنان بود که بدون دقت و مطالعه کافی صرفا بر اساس هوی وهوس سر به فرمان دل نهادم،و ازدواجم با آن مرد صورت گرفت،شوهری که انتخاب کرده بودم،جوان خوش اندام،خوش برخوردبود،شغلی آزاد داشت،و از درآمد نسبتا خوبی برخوردار بود.

هر چه می خواستم برایم فراهم می کرد،تنها کوشش من نیز جلب رضایت او بود،زندگی ما به خوبی پیش رفت،اما طولی نکشید که کاخ رؤیائی ما روز به روز به ویرانی گرائید،تا زمانی که حس کردم ناهماهنگی های زیادی از نظر خصوصیات اخلاقی بین من و او وجوددارد،هر روز این ناهماهنگی ها بیشتر جلوه می کرد،و من که خود رادر خطر می دیدم سعی کردم خود را با او وفق دهم،ولی گویا او حاضربه کوچکترین تغییری در خصوصیات اخلاقی و رفتاری خود نبود،تا اینکه دخالتهای مادر شوهرم به این اختلاف دامن زد و زندگی ما را به دوزخی جانسوز مبدل ساخت(1).

عشق او مرا از کار و زندگی انداخت،به بهانه های مختلف به منزل آنهامی رفتم،تا اینکه به سربازی رفتم،و شب و روز در فکر او بودم، وچون از سربازی آمدم، شوهر خاله را به خواستگاری او فرستادم.ولی آنها جواب رد دادند،که دیگر زندگی برایم تاریک شد،و در ذهنم هزار نقشه کشیدم تا اینکه شیطان به یاریم شتافت و راهی را انتخاب کردم که شخصیتم را شکست،زندگیم را به باد داد،در واقع راه نبود،بلکه چاه بزرگی بود.بالاخره تسلیم شیطان شدم و تمام آنچه معتقد بودم از حرمت و آبرو همه را زیر پا گذاشتم،دامن عفت خود و

دیگری را لکه دار کردم و با معشوقم فرار کردیم،و هفت ماه از این شهر به آن شهر و از این محل به آن محل در بدر بودیم و در این مدت زندگی سختی را گذراندیم.تا سرانجام دستگیر و به اتهام قتل دختردیگری بازداشت شدم،و چون پس از رابطه با دختر همسایه مان با اوفرار کردم همه فکر می کردند،دختر دیگری نیز کشته ام،اکنون سه سال است که در زندان بسر می برم،اینجا انسان دیوانه می شود،و یادق می کند،من نه تنها به معشوق خود نرسیدم،بلکه به عنوان یک قاتل و فاسق،زندانی شدم، برادرم زودتر از شش ماه به دیدنم

نمی آید(1).پدر و مادر معشوقم گفته اند اگر از خانواده مقتول رضایت گرفتم،حاضرند دخترشان را به من بدهند،ولی من دیگر احساس نمی کنم که آدم هستم،من به عنوان یک فرد گناهکار که دامن دختری را آلوده کرده ام و به آینده خود امیدی ندارم به همه جوانان سفارش

ص:333

می کنم که عقل و فکر خود را بکار گیرند و با کمک والدین و اطرافیان خویش در دوران جوانی خود را حفظ کنند،خود را بدبخت و سیه روز ننمایند.اگر می خواهند ازدواج کنند از راههای غیر شرعی وقانونی وارد نشوند.اگر توانستند با دختری که دوست دارند ازدواج کنند،دست و پای خود را گم نکنند و از راههای درست دختران هم شأن خود را بشناسند و با آنها ازدواج کنند،جوآن ها بر لب پرتگاه هستند.اگر اندکی غفلت کنند به راههائی کشیده می شوند که عاقبت آن بدبختی و بیچارگی است،عاقبتی که من گرفتارش شدم(1).

سر راهم دیدمش.گویا انتظارم را می کشید.تا اینکه یک روز همراه پدرو مادرش برای خواستگاری به خانه مان آمدند هر چند پدر و مادرم می گفتند اگر چه او 20 سال دارد و به تازگی از آمریکا آمده است و این دلیل نیست که ما(بدون تحقیق و بررسی لازم)تو را دربست در اختیاراو بگذاریم.ولی من چنان عاشق و دلباخته او شده بودم که گفتم (جزاو) نه، نه، نه،همان که گفتم.بالاخره پدر و مادرم تسلیم شدند ومراسم عقد و عروسی ما خیلی زود انجام شد و من به خانه او رفتم اگرچه او قبلا برایم آشنا نبود ولی حالا از هر آشنائی آشناتر شده بود،ومن چنان به او علاقمند شده بودم که دوست نداشتم وقت خود را به خواندن کتاب با دیدن تلویزیون یا در دیدار با دوستانش صرف نماید،و از نبودش اظهار نگرانی می کردم.روزی گفت اینقدر اصرار نکن که همیشه در خانه و با تو باشم،راحتم بگذار و کم کم در چهره اش احساس خستگی می کردم و بدنبال آن،شب ها نیز دیر به خانه می آمد و

یک روز هم در جلو من از جیبش سیگار در آورده،کشید.به اواعتراض کردم،گفت در آمریکا بچه ها از ده سالگی سیگار می کشند.

گفتم اما اینجا ایران است و دلیلی ندارد کارهای غلط آنها را ما تکرارنماییم.

بالاخره بعضی از شب ها تا ساعت ها از پنجره اطاق در کوچه نگاه می کردم که شاید از لابلای تاریکی ها پیدایش شود و این مطلب بسیاربرایم رنج آور بود(1).

ص:335

گفت: باید تمام نامه هائی را که برای آن پسر نوشته ای بیاوری و گرنه تو را از مدرسه بیرون می کنیم،من به وسیله همان آشنا برای او پیغام دادم و اتفاقات را برایش بازگو کردم،اما او روی پلید و زشت خود راکه تا آن روز پنهان کرده بود نشان داد و گفت:من نامه ای از او ندارم،باشنیدن این جواب،پتکی بر سرم خورده بود و تازه فهیدم که تا آن زمان خواب بودم و در واقع دوستی ما دوستی گرگ و بره بوده است ومن با دست خودم آینده ام را تباه کردم،اما افسوس که همه چیزهاتمام شده بود،او دیگر مرا دوست نمی داشت و بهتر بگویم که از اول دوست نداشت.من بخاطر افکار کودکانه با فریب خوردن از او زندگیم را باختم، یک سال تمام با اندوه، شب و روز و روز را به شب می رساندم، شاید او پشیمان شود و به سراغم بیاید.ولی او دیگر برایم مرده بود،رهایم کرده بود و بدنبال دختر دیگر و طعمه دیگری رفته بود.که او را نیز به قربانگاه بفرستد.شما را به خدا از سرگذشت تلخ من عبرت بگیرید و فریب حرفهای زیبای این و آن نخورید وخود را ملعبه دستهای هوس آلود جوانان خیابانی نکنید،اگر دوست نمی دارید آینده ای به تاریکی آینده من داشته باشید، بدنبال حرفهای دروغ این و آن نباشید(1).

ص:337

را هم با لگد کشت و یک ماه بعد هم ماشینش را فروخت،مهریه ام راداد و پس از طلاق از خانه بیرونم انداختند.

من به همه مردم،زن ها و شوهرها،خواهران و برادران می گویم که ازقصه پر غصه زندگی من عبرت بگیرید،من گول عشق خیابانی راخوردم، مواظب باشید،شما در این دام نیفتید،من در مورد زندگیم تحقیق نکردم،اما شما حتما این کار را بکنید).

آری همچنانکه پیامبر اسلام«صلی الله علیه وآله»می فرماید:«إذا جائکم من زقون ځلقه و دینه وجوه؛

هرگاه کسی برای خواستگاری شما آمد که از نظر دینی و اخلاقی روی او شناخت دارید به او همسر بدهید.»

و فرمود:ازدواج یک نوع بردگی است،پس هر گاه خواستیددخترتان را شوهر دهید،ببینید او را برده و اسیر چه کسی می نمائید.

و امام صادق«علیه السلام»نیز فرمود:

زن قلاده«در گردن»است پس دقت کن و ببین که چه قلاده ای به گردن خود می اندازی...

با توجه به آنچه گفته شد،دختران و پسران در کارها بخصوص درانتخاب همسران خود باید دقت کنندو با والدین خویش مشورت نمایند و به نظریات خیرخواهانه آنها ترتیب اثر بدهند(1).

ص:339

سرکش سازد و تنها به جهت دینشان با آنها ازدواج نمائید.

وامام رضا«علیه السلام»فرمود:

وقتی مردی دین و اخلاقش رضایت بخش است از شماخواستگاری کرد به او زن بدهید و از فقر و تنگدستی وی نه هراسید که خداوند فرموده:اگر آنان تهی دست می باشند خدا از فضل خویش بی نیازشان می کند(1).

یکدیگر جدا شده ایم.او بخاطر اخلاق و رفتار من قهر کرده و به خانه پدرش رفته است و می گوید باید مرا طلاق بدهی،من در عوض یک سال خیلی فکر کردم و حالا می فهمم که او نه تنها همسرم بود بلکه مثل جامه ای نیکو عیب مرا می پوشاند،همیشه نماز می خواند وبسیاری اوقات روزه می گرفت،حجاب اسلامی را کاملا رعایت می کرد،بدون اجازه من جایی نمی رفت. حتی به تنهائی غذانمی خورد،همیشه می گفت:زن باید پیرو فاطمه زهرا«علیه السلام»باشد.

گوئی نعمتی بود که خدا نصیب من کرده بود،اما من قدر او را ندانستم و حالا دچار عذاب وجدان شده ام،آتش در درونم شعله ور شده و ازشنیدن نام طلاق بدنم می لرزد تا بحال چندین بار می خواستم دست به خودکشی بزنم ولی لبخندهای شیرین دخترم جلو چشمانم مجسم شده و مرا پشیمان کرده است و چیزی نمانده که دیوانه شوم،چون درحق همسرم و آن بچه نازنین خیلی کوتاهی کرده ام و حالا پشیمان شده ام اما افسوس که دیگر دیر شده است و هر چه به او می گویم می خواهم بدی های گذشته را جبران کنم و مثل یک مرد واقعی به زندگی ادامه دهم باور نمی کند.

شایانی را انجام داد،بحدیکه در پیشگاه الهی مقرب شد که دعایش مستجاب می شد و افراد گرفتار و کسانیکه با مصائب و سختی های روزگار دست و پنجه نرم می کردند پیش او می آمدند و از اوی درخواست دعا می کردند،او نیز دعا می کرد و خداوند هم دعایش رامستجاب می کرد و گرفتاریهای مردم را برطرف می ساخت.

ولی بر اثر وسوسه و دغدغه های شیطان و متابعت از هوا و هوس نفس از مسیر حق منحرف شد و در مسیر دنیا پرستان قرار گرفت،ازاین رو تمام مقامات خود را از دست داد و از گمراهان گردید.

از امام هشتم«علیه السلام»نقل شده که فرمود:بلعم بن باعورا در پیشگاه ایزدی عزیز و محترم بود و خداوند اسم اعظم را بر او ارزانی داشته بود از این جهت دعایش مستجاب می شد، ولی گرفتار وسوسه های شیطان گشت.

شیطان او را به هوا پرستی دعوت کرد و لذات جهان ماده را درنظرش آراست و سرانجام در صف مخالفان حضرت موسی«علیه السلام»قرارداد،هنگامی که«فرعون»به تعقیب موسی«علیه السلام»علی و پیروانش عازم شد به بلعم باعوراگفت:بر موسی«علیه السلام»و پیروانش نفرین کن و از خدا بخواه که آنانرا برای ما حبس کند و نگهدارد.

«بلعم باعورا»سخن فرعون را پذیرفت و برای اجرای دستورات سوار الاغش شد که به تعقیب «موسی«علیه السلام»»و یاران او پرداخت ومحلی ویژه علیه آنان دعا کرد و لیکن الاغش حرکت نکرد و از راه رفتن خودداری نمود،بلعم باعورا الاغ را کتک مفصل زد تا اینکه خداوند قادر آن حیوان را بزبان آورد و به بلعم باعورا این چنین گفت:

ص:343

وای بر تو،برای چه مرا میزنی،آیا می خواهی همراه تو بیایم تااینکه بر موسی«علیه السلام»و گروه مؤمنان نفرین کنی بلعم باعورا،از عمل ناروا وکار ناشایست خود صرفنظر کرد و دست برنداشت و آنقدر آن حیوان را زد تا اینکه آنرا کشت و خداوند متعال اسم اعظم را از او گرفت(1).

شیطان قوی ترین و نیرومندترین دشمنان انسان است که شب وروز برای ربودن سرمایه پرارزش و گرانمایه (عمر)او مشغول توطئه واسباب چینی است و با نقشه های ماهرانه خود می خواهد انسان رااغفال کند و از مسیر حق و صراط مستقیم منحرف سازد و به بیراهه بکشد و به انجام گناه تشویق و ترغیب نماید و نزد خلق و خالق،فتضح و رسوا سازد.این دشمن توطئه گر در آغاز شیطنت و بداندیشیش که در فریب دادن و گول زدن چندان-خصص و مهارت نداشت،با سخنان دروغینش پدر و مادر آدم و حوا را از بهشت بیرون کرد

این دشمن دیرینه همانطور که با خوشبختی پدر و مادر ما دشمن بود و نمی خواست که آنان از نعمتهای بهشتی برخوردار شوند و دررفاه و آسایش بسر برند.همچنین با سعادت ما که فرزندان همان پدر ومادر هستیم نیز دشمن است و نمی خواهد ما فرزندان این آدم در این جهان و جهان دیگر سر فراز و پیش خلق و خالق محترم و آبرومندباشیم.

از این رو پیوسته علیه ما کنکاش کرده و نقشه می کشد و مانندراهزن ماهر و متخصص و مجهز به وسائل گوناگون بر سر راه ما نشسته

ص:344

و می خواهد به هر راهی که ممکن است سرمایه نفیس و عزیز ما را ازدستمان بگیرد و نگذارد ما از این سرمایه ذیقیمتی که در اختیارمان قرار گرفته،بنفع دنیا و آخرت خود بهره برداری کنیم، از این لحاظ باراههای مختلف گناه را در نظر فرزندان آدم آراسته و خوب جلوه می دهد و آنان را به انجام اشتباهات نفس و خواسته های نامشروع

دعوت می نماید.

از این رو آفریدگار جهان در قرآن کریم در سوره های متعددی مردم را از عداوت و دشمنی شیطان آگاه ساخته و از متابعت و پیرویش برحذر ساخته است.بعنوان نمونه به چند آیه اشاره می شود:

1- ای مردم از آنچه که در زمین حلال و پاکیزه را بخورید و بدنبال شیطان نروید و از وسوسه های او پیروی نکنید که او دشمن آشکارشماست، این دشمن است که به شما دستور بدکاری را می دهد ووادارتان می کند که درباره خدا سخنانی از روی جهل و نادانی بگوئیدو چیزهائیکه نمی دانید بساحت مقدس الهی نسبت دهید.

2- پروردگار جهان پس از آنکه مؤمنان را به انفاق و احسان بهترین و نیکوترین آنچه که دارند دستور می دهد، می فرماید: شیطان به شماوعده فقر و تنگدستی می دهد و بکارهای زشت و بخیل و خسیس بودن وادار می کند و خداوند برای تشویق و ترغیب به امورخیر وکارهای نیک بشما وعده آمرزش و فزونی را می دهد که خدا گشایش دهنده و دانا به همه امور جهان است(1).

ص:345

٣- پروردگار عالم بعد از بیان حقانیت قیامت و روز جزا برترسانیدن مردم از گناه و عصیان و نقشه های شیطان می فرماید: حقا که شیطان دشمن شماست،شما نیز او را دشمن بدارید و فریب او رامخورید که سپاه خود را برای گمراه ساختن و اغفال نمودن شما آماده ساخته تا همه تان را مانند خود اهل دوزخ گرداند(1).

4-روز قیامت و رستاخیز که گناهکاران بکیفر اعمال ناشایست خود می رسند و در آتش دوزخ می سوزند، از ناحیه الهی به آنان خطاب می رسد:ای فرزندان آدم مگر بوسیله پیامبران و سفیران خودبه شما ابلاغ نکردیم که پرستش شیطان را نکنید که او دشمن آشکارشماست و مرا عبادت کنید که راه راست اینست.شیطان نسلهای بسیار را از شما گمراه کرد آیا تعقل نمی کردید؟این همان دوزخی است که به شما وعده می دادند(2).

ص:346

25- غرر الحکم و درر الکلم (مجموعه سخنان امام علی «علیه السلام»)

26- حکایت ها و روایتهای آموزنده و تاریخی مصطفی نورانی

27۔ وسائل الشیعه شیخ حر عاملی (ره)

28- اخلاق اسلامی غلامحسین رحیمی اصفهانی

29- سفینة البحار محدث قمی (ره)

30- اصول کافی ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی

31۔ اخلاق اسلامی سید محمد شیرازی (ره) ترجمه علی کاظمی

32- نهج الفصاحه غلامحسین پاینده

33- داستانهای شگفت شهید آیت الله دستغیب (ره)

34- واعظ اجتماع محمد مهدی تاج لنگرودی

35- حسد سید رضا صدر

36- ثواب الاعمان و عقاب الاعمال صدوق (ره) ترجمه ابراهیم محدث بندر ریگی

37. کیفر کردار سید محمد تقی مقدم

38- برگزیده داستانهای اسلامی حاج عباس احمدی ادیب

29- گناهان کبیره شهید دستغیب

40- بحارالانوار علامه مجلسی (ره)

41- داستانهای علوی سید مهدی علوی

42- امالی صدوق (ره)

43- حکایت های شنیدنی محمد محمدی اشتهاردی

44- کشکول شیخ بهائی (ره)

45- داستانهای عبرت انگیز سعید مهدی شمس الدین

46- داستانها و پندها مصطفی زمانی وجدانی

47- کلید خوشبختی صادق حسن زاده

48- روزنامه جمهوری اسلامی 76/3/29

49- فصلنامه در تاریخ و فرهنگ معاصر شماره 11

50- نغمه هایی از بلبل بوستان حضرت مهدی مرحوم کافی / علی اکبر محدث شوشتری

51- ارزش پدر و مادر سید اسماعیل گوهری

ص:348

52- وعاظ گیلان تاج لنگرودی

53- داستان راستان شهید مطهری (ره) ج 1 و 2

54- اخلاق شبر ترجمه محمد رضا جباران

55- نهج البلاغه ترجمه سید نبی الدین اولیایی

56- المحجة البیضاء ملا محسن فیض کاشانی (ره)

57- چهل حدیث حضرت امام خمینی (ره)

58- مجله حوادث شماره 29، 19 دیماه 1371

59۔ معراج السعاده مرحوم نراقی (ره)

60- ستارگان درخشان محمد جواد نجفی

61۔ حقوق فرزندان در مکتب اهلبیت (ع) محمد جواد طبسی

62۔ عیون اخبار الرضا

63- خصال شیخ صدوق

64- خانواده و مسائل جنسی کودکان علی قائمی

65- پژوهش همجنس گرایی مرحوم محمد حسن رجبی

66- تفسیر سوره حجرات شهید دستغیب

67- مفاسد مال و لقمه حرام سید اسماعیل گوهری

68- شرح مکاسب سید محمد کلانتر

69- معاد شهید دستغیب

70- اخلاق محتشمی حسن اسفندیاری

71۔ مستدرک الوسائل ج 1 مرحوم محدث نوری (ره)

72- روز شمار انقلاب اسلامی 1367 دفتر تبلیغات اسلامی

73- زنان مرد آفرین محمد محمدی اشتهاردی

74- داستانهایی از سفر آخرت حاج شیخ عباس قمی

75- مناقب ابن شهر آشوب

76- حکایت ها و روایتهای آموزنده و تاریخی مصطفی نورانی

77- مجله جوانان شماره 1134

78- گلشن لطائف جاوید حاج علی اکبر شماره 651

79- خزینة الجواهر فی زینت المنابر مرحوم شیخ علی اکبر نهاوندی (ره)

ص: 349

80- دیار عاشقان شیخ حسین انصاریان

81- قصص التوابین علی میر خلف زاده

82- داستانهای اصول کافی محمد محمدی اشتهاردی

83- چشم، نگاه، چشمک محمد حسین حقجو

84- احکام دختران محمد وحیدی

8- مثلها و پندها محی الدین حائری شیرازی

86- روضه کافی ج 1 مرجوم ثقه الاسلام کلینی ره

87- رموز نماز فرید نهاوندی

88 راه روشن المحجه البیضاء ترجمه سید محمد عارف

89- کیفر گناهان سید هاشم رسولی محلاتی

ص:350