ص :2

بسم الله الرحمن الرحیم

ص :3

ص :4

مصحف امام علی علیه السلام

گروه پژوهش و پاسخ به شبهات ، عبدالرحیم موسوی

مترجم : حسین علی عربی

ص :5

ص :6

ص :7

ص :8

محوریت ولایت فقیه، افق های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جدیدی را برای انسان های آزاده به ویژه مسلمانان و پیروان و محبّان اهل بیت(علیهم السلام) گشود و توجه بسیاری از نخبگان و مستضعفان جهان را به خود معطوف کرد.

مجمع جهانی اهل بیت(علیهم السلام)، مولود این دگرگونی مبارک است که به ابتکار مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظلّه العالی) در سال 1369شمسی/ 1990میلادی تأسیس شد و تاکنون خدمات شایانی را در تبلیغ معارف قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) و حمایت از پیروان اهل بیت(علیهم السلام) در سراسر جهان انجام داده است.

معاونت امور فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت(علیهم السلام) در راستای رسالت خود جهت ارتقای شناخت و آگاهی پیروان اهل بیت(علیهم السلام) در موضوعات ، سطوح، مخاطبان و عرصه های مختلف، در حوزه های تولید کتاب و مجلات به زبان های متعدد و سائر محصولات فرهنگی به فعالیت پرداخته است .

این اثر با هدف معرفی معارف اهل بیت(علیهم السلام) و پاسخ به شبهات مخالفین به ویژه وهابیان و سلفی ها تهیه شده و حاصل تلاش علمی و پژوهشی گروهی از پژوهشگران و نویسندگان فرهیخته و صاحب نظر و ارجمند می باشد.

ص:10

در اینجا بر خود لازم می دانم از دبیرکل محترم مجمع، حضرات اعضای محترم شورای کتاب، مدیران محترم اداره کل پژوهش و ترجمه، رئیس محترم گروه مطالعات بنیادی، دبیر محترم شورای کتاب و گروه مطالعات بنیادی، مترجمین عزیز و همکاران اداره ی ترجمه تقدیر و تشکر نمایم. همچنین از برادرانی که در ویرایش، تایپ، مقابله، تصحیح، آماده سازی، نشر و چاپ این کتاب تلاش کردند، تشکر می کنم و توفیق همگان را از خداوند متعال مسئلت دارم.

معاونت امور فرهنگی مجمع در راستای تعمیق و پویایی آثار منتشره در حوزه ی معارف اهل بیت(علیهم السلام) در سراسر جهان، از دیدگاه ها و پیشنهادهای اساتید، فرهیخته گان، صاحب نظران و پژوهش گران ارجمند استقبال می کند تا زمینه های بسط و گسترش هرچه بیشتر معارف اهل بیت (علیهم السلام)فراهم گردد.

به امید تعجیل در ظهور و فرج منجی عالم بشریّت حضرت مهدی(عج).

نجف لک زایی

معاون امور فرهنگی

ص:11

ص:12

«همه با هم، به حبل الله چنگ زنید و پراکنده نشوید و یاد بیاورید آن زمانی را که با هم دشمنی می کردید. پس خداوند دل های شما را به هم نزدیک کرد و الفت و برادری بر شما حاکم نمود و (نیز) یاد بیاورید آن زمانی را که شما، در لبۀ پرتگاه آتش قرار داشتید، پس خداوند شما را از آن نجات داد و خداوند این چنین آیات خود را تبیین می کند، شاید به هدایت دست یابید».

و نیز پیامبر اکرم؛ حضرت محمّد بن عبدالله(صلی الله علیه و آله) می فرماید:

«المؤمن للمؤمن کالبنیان یشدّ بعضه بعضاً». (1)

«نسبت فردِ با ایمان با مؤمن دیگر، همانند اجزای یک ساختمانند که هر جزئی از ساختمان، جزء دیگر را نگه داشته و محکم می نماید».

و نیز حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) می فرماید:

«المؤمن أخو المؤمن، کالجسد الواحد، إن اشتکی شیئاً منه وجد ألَم ذلک فی سائر جسده». (2)

«مؤمن برادر مؤمن است ، مانند آنکه یک جسد می باشند؛ اگر عضوی از آن به درد آید، درد و رنج آن به دیگر اعضاء خواهد رسید».

بنابر این تفرقه، کینه توزی، نزاع و خون ریزی، هرگز مشروعیّت و مصونیّت نداشته و از کبائر و زشتی هاست که وجدان و عقل سلیم، آن را بی اساس و بی فرهنگی معرّفی کرده و در دین اسلام هم شدیداً مورد نکوهش و توبیخ قرارگرفته و مرتکب آن را به عذاب الهی، وعده داده است.

جهالت جاهلان و دسیسۀ دسیسه گران و فتنه انگیزان، در طول تاریخ مسلمین، کوشیده است که وحدتِ صفوف و یک پارچگیِ مسلمین، به جنگ و

ص:14

خون ریزی تبدیل شده و کینه و بغض و بد بینی و اتّهام به خروج از دین و ورود در شرک را گسترش دهد. بنابر این بر مسؤلان و رهبران امّت و برآحاد جامعۀ اسلامی، فرض و حتم است که اجازه ندهند چنین فضائی بر جامعه اسلامی حاکم گردد و در نتیجه ذخائر و ثروت های امت اسلام، توسّط مستکبران روزگار و کافران خوش رنگ و نگار و صاحبان تراست ها و کارتل ها به راحتی و سهولت، غارت شود.

ما پیروان اهل بیت(علیهم السلام)، برخود لازم می دانیم جهت وحدت بیشتر مسلمین و زدودن موانع این اتّفاق و انسجام، نسبت های ناروائی که در طول تاریخ، به ویژه در این سال های اخیر، به مکتب اهل بیت(علیهم السلام) و به صورت ناجوانمردانه نسبت داده شده، از خود دورکنیم و با تمام وجود، از این تهمت ها و نسبت ها توسّط تکفیری ها و جریاناتی که آلت دست انگلیسی ها، صهونیست ها، و غارتگران امریکا و ... هستند، اعلان انزجار و تبرّی بجوییم.

از باب نمونه:

1 - ما که کتاب آسمانی مصون از تحریف، یعنی قرآن کریم را تنها کتاب همۀ مسلمین و بدون آن که کم و زیاد شده باشد و عیناً، همان قرآن کریم حضرت خاتم الأنبیاء محمّد مصطفی(صلی الله علیه و آله) و ثقل اکبر و سرتاسر آن را داعیِ توحید و یکتاپرستی می دانیم؛

- ما که بزرگ ترین موفّقیّت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) را نفی بتها (اصنام) و نفی عبادت لات و عزّی و اعلان و تحقّق کلمۀ توحید «لا إله إلا الله» می دانیم؛

ما که خطبه های غرّای توحیدی مولی الموحدین امیر المؤمنین(علیه السلام) را شبانه روز - در مراکز آموزشی و پژوهشی، دانشگاه ها و حوزه ها و محافل علمی و تربیتی مان به تلاوت و تدریس و استضائه می نشینیم؛

ص:15

- ما که در مساجد و مراکز عبادتی مان ، متون سراسر توحید اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) را همانند دعای کمیل از امام علیّ(علیه السلام)، دعای عرفه از امام حسین(علیه السلام) و دعای ابو حمزه ثمالی از امام سجاد(علیه السلام) و ده ها دعای توحیدی دیگر تلاوت می شود و طنین انداز است:

«... متی غِبْتَ حتّی تَحْتاجَ إلی دلیلٍ یَدلُّ علیکَ... عَمِیَتْ عینٌ لا تراکَ... ماذا وَجَدَ مَنْ فَقَدَک وَما الّذی فَقَدَ مَنْ وَجَدَک...». (1)

- ما که هزاران اثر معرفتی و توحیدی همچون کتاب توحید شیخ اقدم «صدوق» را داریم، ما که ...

با همۀ این اوصاف، به صورت جاهلانه و مزوّرانه و مزدورانه به هدف بدبین کردن سایر مسلمین ناجوانمردانه به شرک متّهم شده و می شویم!!! (فما لهم کیف یحکمون)؟؟!!.

2 - اعتقاد به امام مهدی(عج) و مهدویّت، ریشه قرآنی دارد و مذاهب و فرق اسلامی - روی هم رفته - به آن اعتراف دارند تا جائی که انکار آن را موجب قتل منکر آن دانسته اند. (2)

و نیز جایگاه رفیعی از سنّت و معرفت اسلامی را برای آن حضرت ذکر کرده اند و قاطبۀ علمای اهل بیت(علیهم السلام) و بسیاری از علمای مذاهب اسلامی، روایات و احادیث و اخباری که در شأن و ولادت آن حضرت است، مورد تصریح و تصحیح و اعتراف قرارداده اند؛ مانند صاحب سنن ترمذی، قرطبی مالکی، ابوجعفر عقیلی، سیوطی، ابن حجر عسقلانی، حاکم نیشابوری، بیهقی، ابن اثیر، بغوی، ابن قیّم، ذهبی، تفتازانی، ابن کثیر دمشقی، جزری شافعی، عبدالوهّاب شعرانی، متّقی هندی، عبدالباقی زرقانی، سفارینی حنبلی، محمّد امین

ص:16

سویدی، شوکانی، مؤمن شبلنجی، قنوجی بخاری، کتانی مالکی، خضر مصری، غماری شافعی، ناصر الدین البانی، ابواعلی مودودی، کمال الدین ابن طلحه شافعی، یاقوت حموی، ابو نعیم اصفهانی، ابن جوزی حنبلی، گنجی شافعی، جوینی شافعی، ابن علی شافعی همدانی، حمد الله مستوفی، ابن شحنۀ حلبی حنفی، خواجه پارسا حنفی، ابن صبّاغ مالکی، سراج رفاعی، ابن طولون دمشقی، ابو عبّاس قرمانی حنفی، ابن عامر شبراوی، ساباط قاضی حنفی، قندوزی حنفی، حمزاوی شافعی مصری، زرکلی سلفی، یونس سامرایی، احمد طوسی بلاذری، ابن شاکر بدری شافعی، عبدالکریم یمانی، صبان شافعی، ابن عماد دمشقی حنبلی و غیر اینان... .

حال نگاه بیندازید و ببینید:

امام مهدی(عج) و مهدویت - که در کتاب و سنّت، محکم ترین ریشه و اساس و برهان و این همه معترف به تواتر و صحت و ولادت و حیات از جمیع فرق اسلامی دارد- چگونه با زشت ترین تعبیرها مورد استهزاء و تمسخر و افتراء و نسبت های ناروا قرار گرفته است؟!.

از این عصارۀ انبیاء و خلف اوصیا، گاهی به «امام مزعوم» و گاهی به «معدوم» و ... تعبیر می شود !! و گاهی می نویسند که شیعیان کنار سرداب حلّه یا سرداب بغداد، یا سرداب سامرّا (1) و یا ... مرکبی را آماده می کنند تا آن که او وقتی که از آن سرداب خارج شد، سوار آن مرکب شود!. اینان هنگام نماز هم، هم چنان در کنار مرکب باقی می مانند، زیرا ممکن است که در همان وقت از سرداب خارج شود و کسی کنار مرکب نباشد تا او را سوار کنند!!.

ص:17

وارونه نشان دادن حقایق، تحریف و سیاه نمایی در زمینۀ اعتقادات و معارف حقّه اهل بیت(علیهم السلام) توسّط دشمنان و بقاء بر میت های آکلة الاکباد و آنان که گوینده « لااله الاّ الله و محمّدٌ رسول الله» و معتقدان معاد و محشر و اهل قبله و قرآن را همانند گوسفند سر می برند و جهت جلب رضایت سردمداران کفر و غاصبان قدس، همه گونه خوش خدمتی دارند و در تمام دوران ننگین رژیم جعلی و سفّاک صهیونیستی، در حمایت از مظلومین فلسطین، و مقدسات مسلمین حتی یک فشنگ و یا تیری رها نکرده اند، امّا هر روز شاهد آنیم که دسته دسته اهل قبله و توحید و بعثت و معاد را با کمال شقاوت و بی رحمی، قطعه قطعه و به آتش می کشند و فتنه و تفرقه را بین امّت اسلام می گسترانند.

لازم به تذکر است: این دو مورد به عنوان نمونه بود و گرنه مسلمانان هر روزه شاهد نشر و بسط صدها مورد دیگر با هزاران سایت و کتاب و مقالات و نرم افزار، توسّط این مجموعۀ فاقد عاطفه و رحم و متحجّر و تکفیری با هدف شوم تفرقه افکنی و جنگ و جدال در امّت اسلامی می باشند، فإلی الله المشتکی.

در هر صورت، ما به عنوان این که به حفظ وحدت مسلمین و قطع ید اجانب از بلاد اسلامی و زدودن اتّهامات و افتراءات از مکتب اسلام و معارف اهل بیت(علیهم السلام) مکلّفیم، بر خود واجب می دانیم جهت زایل کردن بدبینی از ذهنیتی که اینان در بین عموم مسلمین با دروغ، نفاق، افتراء و بهتان ساخته اند، اقدام نماییم و انزجار و بی زاری خود را از این تفرقه افکنان و جنگ افروزان وابسته به استکبار و کفر جهانی، اعلان نماییم.

ص:18

مجموعۀ «فی رحاب اهل البیت(علیهم السلام)» (1) حدود چهارده سال پیش، جهت زدودن این ذهنیت و زدودن برخی از موانع وحدت، در معاونت امور فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام و با کمک، مساعدت و همکاری گروهی از فضلا و محققین (2)، طرّاحی و سپس مورد تنظیم و تدوین قرار گرفت.

بحمدالله به سرعت و به طور گسترده و چشمگیر، مورد استقبال محافل علمی و پژوهشی و علاقه مندان و دوستداران وحدت مسلمین، قرار گرفت.

شخصیت های علمی و دست اندرکاران نشر و قلم و گروه های محاوره و مناظره، در همان زمان تدوین و نشر، پیشنهاد ترجمه ی این مجموعه را به زبان های زنده دنیا دادند که بحمدالله ترجمۀ فارسی آن توسّط ادارۀ ترجمۀ

ص:19

معاونت امور فرهنگی، آماده گردید و اینک مورد بررسی مجدّد و ویراستاری قرار گرفت و تقدیم علاقه مندان می شود.

امید است که این تلاش و جهاد فرهنگی، مورد قبول پروردگار متعال و عنایت حضرت بقیة الله الأعظم(عج) قرار گرفته باشد.

گروه مطالعات بنیادی

ابوالفضل اسلامی (علی)

1392/8/28

ص:20

(.. بدانید این قرآن پند گویی است که فریب ندهد وراهنمایی است که گمراه نکند و سخنگویی است که دروغ نگوید وکسی با قرآن ننشست مگر آن وقتی که برخاست، افزون شد، یا از وی کاست، افزونی در رستگاری وکاهش از کوری وگمراهی. بدانید کسی را که با قرآن است، نیازی نباشد وکسی بدون قرآن، بی نیاز نیاشد، بس رهایی از دردهایتان را از قرآن بخواهید. در سختیها از آن یاری بطلبید که قرآن موجب بهبود یافتن بزرگترین دردهاست وآن کفر، دورویی، هلاک شدن وگمراهی است، بس به وسیلۀ آن از خداوند بخواهید وبا دوستی آن، رو به سوی او آورید.) (1)

سخنانی که از آن حضرت دربارۀ قرآن کریم نقل شده ودر میان مسلمانان معاصر آن حضرت ومسلمانان امروز وجود دارد، تفسیر کنندۀ این گفتار حضرت است که می فرماید:

(قرآن، همراه من است، از هنگامی که با آن همراه شدم، جدا نگشتم) (2).

این دیدگاه امام علی(علیه السلام) دربارۀ کتاب جاوید خداوند است لکن دشمنان این کتاب الهی، برای ایجاد تفرقه میان مسلمانان، نقشه های گوناگونی را به کار بستند واز جمله به اهل بیت(علیهم السلام) تهمت زدند وگفتند

ص:22

که اهل بیت(علیهم السلام) قرآن دیگری، به جز قرآن موجود، نزد خویش نگه داری می کنند (1) ! و در کتابهایی روایی اهل بیت(علیهم السلام) روایاتی دربارۀ این موضوع وجود دارد.

برای روشن شدن حقیقت - که پیروان حق، آن را می شناسند ودشمنان سعی در سر پوش گذاشتن بر روی آن را دارند - در صدد پاسخگویی به این پندار واهی می باشیم. این تحقیق در صدد وبررسی تاریخ جمع آوری و تدوین قرآن در دوران پیامبر(صلی الله علیه و آله) ودوران امام علی(علیه السلام) می باشد تا نسبت به حقیقت مصحف امام علی(علیه السلام) که در روایات آمده آگاهی پیداکنیم.

است بلکه دورانهایی بر آن گذشته که با آغاز رسالت شروع شده وبا یکی کردن قرآن ها در زمان عثمان وتکمیل اعرابگذاری به وسیلۀ «خلیل بن احمد فراهیدی» پایان یافته است.

ص:24

پس از بیان مختصر هر یک از این مراحل، اینک به نقد وبررسی این مراحل سه گانه می پردازیم.

«برآن حضرت وارد شدم وقرآن را با املای پیامبر(صلی الله علیه و آله) بر قطعه ای از پوست ویا پاره ای از استخوان می نوشتم ووقتی کتابت من تمام می شد، می فرمود: بخوان، من آن را می خواندم واگر چیزی کم شده بود، آن را درست می کرد، سپس به سوی مردم خارج می شدم» (1).

همچنین روایت شده است که: اصحاب پیامبر(صلی الله علیه و آله) قرآن را از اوّل تا آخر ختم می کردند وپیامبر(صلی الله علیه و آله) می فرمودند:

«برای کسی که قرآن را ختم کند، نزد خداوند یک دعای مستجاب وجود دارد» (2).

سؤال: آیا پیامبر(صلی الله علیه و آله) قرآن را جمع آوری کرد، یا خیر؟

گفتنی است که نزد رسول خدا(صلی الله علیه و آله) قرآن جمع آوری شده ای بود. در روایتی آمده است: «عثمان بن ابی العاص» همراه با نمایندگان قبیلۀ ثقیف نزد پیامبر(صلی الله علیه و آله) آمد. خود او می گوید:

«بر پیامبر خدا وارد شدم و قرآنی را که نزدش بود در خواست کردم آن را به من داد (3) بلکه پیامبر خدا قرآنی را پشت رختخوابش گذاشت که بر شاخۀ درخت خرما و حریر واستخوان شتر نوشته بود وبه علی(علیه السلام) دستور داده بود که آن را بردارد وجمع کند...» (4).

ص:27

قرآن موسی اشعری وقرآن مقداد بن اسود»؛ چنان که عایشه نیز دارای قرآنی بود. قرائت اهل کوفه از روی قرآن ابن مسعود وقرائت اهل بصره از روی قرآن ابو موسی اشعری بود واهل شام از روی قرآن ابی بن کعب واهل دمشق از روی قرآن مقداد قرائت می نمودند. لکن دوران این قرآن ها وقرائت از روی آنها در زمان عثمان سپری شد؛ زیرا او قرآنی برای آن شهرها فرستاد ودیگر قرآن ها را سوزاند (1).

امّا در بارۀ قرآن امام علی(علیه السلام) گفتنی است که آن حضرت آن را برای خویش واهل بیتش نگهداری نمود وبه جهت حفظ وحدت امّت اسلامی، آن را ظاهر نکرد.

سؤال: آیا قرآن های اصحاب که به نام جمع کنندۀ آنها نام گذاری شد، با یکدیگر اختلاف داشت؟ وآیا هر یک از آنها ویژگی خاصّی داشتند؟

تاریخ نگاران معتقدند تمایزی از جهت تقدیم و تاخیر سوره ها در این قرآن ها موجود بود؛ مثلا «ابن مسعود» قرآن را بر اساس مقدّم کردن هفت سورۀ بزرگ: بقره، نساء، آل عمران، اعراف، انعام ، مائده، یونس وپس از آنها مئتین وسپس مثانی وپس از آن حم ها؛ سوره هایی

ص:29

که با (حم) آغاز می شود وسپس ممتحنات ودر آخر مفصّلات گرد آوری نموده بود.

«ابی بن کعب» نیز در قرآن جمع آوری شدۀ خود، سورۀ انفال را مقدّم کرد وآن را بعد از سورۀ یونس وقبل از توبه قرار داد وسوره های: مریم ، شعراء وحج را بر سوره یوسف مقدّم نمود (1).

اوّلین کسی که پس از در گذشت پیامبر(صلی الله علیه و آله) جمع آوری قرآن را به طور مستقیم وبه وصیت آن حضرت بر عهده گرفت، علی ابن ابی طالب(علیه السلام) بود (2) . آن حضرت در خانه نشست وبه جمع آوری قرآن ومرتّب کردن آن، بر طبق نزول اقدام نمود.

ابن ندیم با سند نقل کرده است :

«حضرت علی(علیه السلام) پس از رحلت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) اختلاف مردم وپراکندگی آنان را مشاهده نمود وسوگند یاد کرد که عبا بر دوش نگیرد تا قرآن را جمع نماید» (3) .

محمّد بن سیرین از عکرمه روایت کرده است:

«وقتی خلافت ابی بکر آغاز گشت، علی ابن ابی طالب(علیه السلام) در خانه نشست وبه جمع آوری قرآن مشغول شد.

ص:30

ابن سیرین می گوید:

از عکرمه پرسیدم: آیا تألیف دیگران نیز بر طبق نزول قرآن بوده؟ گفت: «اگر جن و انس هم گرد آیند تا همانند مصحف علی(علیه السلام) را تألیف کنند، توانایی ندارند.»

ابن سیرین می گوید :

«من در پی به دست آوردن این کتاب بودم وبه مدینه نیز نامه نوشتم؛ ولی بدان دست نیافتم» (1).

ترتیب سوره ها وآیات، بر طبق ترتیب نزول می باشد؛ به صورتی که آنچه در اوّل نازل شده،با دقّتی تمام در ابتدا آمده است. همچنین شرح و تفسیر پاره ای از آیات وبیان مناسبت نزول را دارد. و نیز برخی از علوم قرآن مانند محکم ومتشابه وناسخ ومنسوخ وتفسیر وتأویل آیات در آن وجود داشت (1).

«به خدا قسم ! بعد از امروز، هرگز آن را نخواهید دید. بر من [لازم] بود پس از آن که آن را جمع کردم، شما را آگاه کنم تا آن را قرائت کنید» (1).

جزء قرآن نیست وجود دارد؟ طلحه گفت: تمامی آن، قرآن است. امام علی(علیه السلام) فرمود: «اگر به آن عمل کنید از آتش نجات می یابید وبه بهشت داخل می شوید». (1)

«ای کاش! به آن کتابی که سراسر علم است، دست می یافتم». (1)