عنوان و نام پدیدآور : نو بهار جان و دل: جملات قصار درباره ی حج از مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی سیدعلی خامنه ای (مد ظله العالی)/ گردآوری موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی .
مشخصات نشر : تهران: موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی،1389.
مشخصات ظاهری : 101ص.
شابک : 13000 ریال: 978-964-2951-18-5 ؛ 20000 ریال (چاپ سوم)
وضعیت فهرست نویسی : فاپا
یادداشت : چاپ دوم : 1390 .
یادداشت : چاپ سوم: 1391.
یادداشت : کتابنامه به صورت زیرنویس.
عنوان دیگر : جملات قصار درباره ی حج از مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی سیدعلی خامنه ای (مد ظله العالی).
موضوع : خامنه ای، علی، رهبر جمهوری اسلامی ایران، 1318 - -- دیدگاه درباره حج
موضوع : خامنه ای، علی، رهبر جمهوری اسلامی ایران، 1318 - -- پیام ها و سخنرانی ها
شناسه افزوده : موسسه پژوهشی انقلاب اسلامی
رده بندی کنگره : DSR1692 /ح3 ن9 1389
رده بندی دیویی : 955/0842
شماره کتابشناسی ملی : 2172716
---
نشانی: تهران، خیابان جمهوری اسلامی، خیابان دانشگاه جنوبی، کوچه عطارد،پلاک 7
تلفن: 66977268 - 66410649 -- تلفن پخش: 09195593732 - 66410649
ص: 1
ص: 2
ص: 3
ص: 4
مقدّمه. ..............................................................9
آمد روز وصال...................................................... 11
پا به پای پیامبر(ص)...............................................12
آهنگ برادری...................................................... 13
تولّد دوباره........................................................ 14
تو خود حجاب خودی............................................15
معیار قبولی حج................................................. 16
از هرچه جز ذکر رخت ای یار توبه............................ 18
بیا تا قدر یکدیگر بدانیم......................................... 20
برائت، روح حج................................................... 21
شکر نعمت نعمتت افزون کند................................ 22
حج، انقلاب درونی............................................... 23
اثر وحدتبخش حج............................................... 24
چو قرُب او طلبی در صفای نیّت کوش..................... 25
ص: 5
برکت خدا......................................................... 26
اسرار حج...................................................... 27
ضیافت کمال...................................................29
تبلیغ با رفتار و گفتار............................................30
راه بازار جداست............................................... 32
حج شفاخانه ی مسلمین................................. 33
دانشگاه معرفت............................................... 35
توشه بردارید.................................................. 36
بنیآدم اعضای یکدیگرند....................................... 37
شستشویی کن و آنگه به خرابات خرام................. 38
دنیا مرا رها کن............................................... 39
رونمایی قدرت توحید........................................ 40
پاک شو اوّل و پس دیده بر آن پاک انداز.................. 41
پندار نیک کردار نیک............................................ 42
اندیشه ی الهی، طهارت قلبی............................... 43
غسل در جاری حج........................................... 44
یار ما این دارد و آن نیز هم.................................... 45
چه شکر گویمت ای کارساز بنده نواز........................ 46
وقت را غنیمت دان............................................... 47
حج، جهادی همه جانبه....................................... 48
گرَمَ تو دوستی از دشمنان ندارم باک....................... 49
اقیانوس عظیم ایمان........................................... 50
آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است............... 51
یکی گوی و یکی جوی و یکی پوی.......................... 52
راز و رمز حج...................................................... 53
ز فکر تفرقه بازآی تا شوی مجموع.......................... 54
آری به اتفّاق جهان می توان گرفت.......................... 55
ص: 6
وظیفه ی دائمی در حج........................................ 56
تجارت حقیقی در حج........................................... 57
حج الگوی جامعه ی اسلامی.................................58
قطره دریاست اگر با دریاست............................... 59
آینه را صیقل بزن............................................... 60
بازآ، بازآ ز هرچه هستی بازآ................................ 61
نهال دشمنی برکن.......................................... 63
بگذر از این دنیای دون........................................... 65
تحفه ی حقیقی............................................... 67
یار آغوش گشوه است بیا.................................... 68
دیده بگشا ای برادر.......................................... 69
هزار نکته باریکتر ز مو......................................... 70
دست در دست هم دهیم به مهر............................ 72
دیو بگریزد از آن قوم که قرآن خوانند......................... 73
حاجی بشناس دشمنت را..................................... 74
یوسف گمگشته باز آید......................................... 76
بازگردد عاقبت این در؟ بلی.................................... 77
یک چشم زدن غافل از آن ماه نباشید....................... 78
بگذار جسم و جان شو......................................... 79
گر اعتماد بر الطاف کارساز کنید.............................. 80
دست از طلب ندارم............................................ 81
به هرجا بنگرم روی تو بینم..................................... 82
بادا مبارک بر شما............................................... 83
بنگر مقام پاکان.................................................... 84
به هوش باش برادر............................................... 85
بندگی کن تا به مولایی رسی................................ 86
ترک خور و خفتن گو............................................. 87
ص: 7
در خویشتن سفر کن........................................ 88
حج، دوره ی عالی انسان سازی............................. 89
به عالمی نفروشیم مویی از سر دوست................... 91
قدر نعمت بدان................................................... 93
یک زبان و یک دل شو......................................... 95
حج درمان همه ی دردها..................................... 96
دوباره جنگ احزاب............................................... 98
درخت دوستی بنشان......................................... 99
نکته به نکته مو به مو......................................... 100
چو عضوی به درد آورد روزگار............................ 101
ص: 8
برقراری نظام جمهوری اسلامی به تعبیر رسای بنیانگذار
آن، حضرت امام خمینی(ره)، از نعمتهای بزرگ الهی بر مردم این سرزمین و تمامی مستضعفین جهان بوده است. مروری بر تاریخ پرافتخار این نهضت و شکل گیری نظام مقدّس جمهوری اسلامی به روشنی نقش و تأثیر اصل مترقّی ولایت فقیه و رهبری حکیمانه ی حضرت امام(ره) و پس از آن حضرت آیت الله العظمی سیّد علی خامنه ای، رهبر انقلاب اسلامی، را در هدایت انقلاب در کوران حوادث گوناگون روزگار نشان می دهد.
مؤسسه ی پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی که وظیفه ی حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری را بر عهده دارد، در اجرای همین وظیفه اقدام به انتشار کتابهای موضوعی به منظور نشر بیانات، دیدگاه ها و رهنمودهای معظم له در مقاطع، مناسبتهای و
ص: 9
موضوعات مختلف می نماید.
کتاب حاضر حاوی هفتاد و هفت عبارت برگزیده از پیامها و
بیانات معظم له در موضوع حج در طول سالهای 1368 تا 1388 می باشد.
اهمیّت حج، اغتنام فرصتی استثنایی، اهمیّت برائت از مشرکان، وحدت مسلمین، خودداری از تبدیل فرصت حج به امور تجاری و بازرگانی و توصیه به خودسازی معنوی از جمله محورهای این عبارات می باشد.
و من الله التوفیق
ص: 10
فرارسیدن ایّام حج، همه ساله، همراه با شوق و حنین دل های شیفته و جان های آرزومندی از سراسر جهان اسلام است که در جوار خانه ی معبود و دیار محبوب، سر بر آستان عشق و تقدیس گذارند و جبَهه ی تعبّد و تقرّب بر خاک آن مقام بسایند. ایّام معلومات را در سایه ی ذکر و نیایش بگذرانند و در پناه رحمت و مغفرت حق بیارمند. برادران دور افتاده ی خود از چهارگوشه ی عالم را ببینند و شکوه امّت اسلامی را در نمونه یی زنده و مجسّم،
حس کنند.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 7/ 4/ 1369 )
ص: 11
در حج، در مدینه و مکّه، در احُد و منی و حرا، در این سرزمین که قدم مبارک رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) و اصحاب کرامش بر آن نهاده شده و شاهد آن رنجها و دربه دریها و مبارزات و خون دلها بوده و در
قدم به قدم سرزمین وحی و جهاد و قرآن و سنّت، در آن گذشته ها به تدّبر بپردازید؛ خود را با آن پیوند دهید؛ در پرتو آن، راه و جهت را بیابید؛ با تجربه ی آن، نتیجه و سرانجام راه را ببینید؛ و به حول و قوّه ی خدا و با توکّل به او و امید به نصرت او و اعتماد به توانایی خود، در آن راه و به سمت آن هدف قدم گذارید؛ « وَاللَّهُ مَعَکُمْ وَلَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمَالَکُمْ »(1)» پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 26 / 3/ 1370 )
ص: 12
آیه ی شریفه ی «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا »(1)» را که توصیه ی تمسّک به دین و رعایت وحدت کلمه در آن است، همواره به یاد داشته، هر دو توصیه ی آن را نصب العین خود قرار دهید و از کید دشمن در این باب برحذر باشید. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ) 26 / 3/ 1370 (
ص: 13
حج هم اصلاً برای منقلب شدن است. حج باید ما را معنوی کند. وقتی برمی گردیم، واقعاً باید معنوی شده باشیم. هرکس برمی گردد، بایستی کأنه از عالم معنا و از بهشت برگشته باشد. افراد باید چنین حالتی داشته باشند. بیانات در دیدار با اعضای بعثه ی حج و... ( 23 / 4/ 1370 )
ص: 14
حج، یک هجرت است. هجرت از خود ماست؛ هجرت از منیّت ماست؛ هجرت از آن زندانی است که ما را احاطه کرده و گوهر یکدانه ی بی نظیر انسانی را در وجود ما مخفی و پنهان نگه داشته است. حج، هجرت از خودپرستیهایی است که از هوا و هوس ناشی می شود؛ هجرت از خودخواهی هایی است که ما را از خدا
دور می کند؛ هجرت از طبقه بندی ها و مرزبندی هایی ست که زندگی انسانها را از هم جدا می کند و فقیر و غنی، شریف و وضیع، بزرگ و کوچک بر طبق معیارهای عامیانه مردمی- را به هم نزدیک می کند و در کنار هم قرار می دهد و وجه مشترک همه انسانها، یعنی عبودیّت را در همه زنده می کند. بیانات در دیدار اعضای برگزار کننده ی کنگره ی حج ( 16 / 2/ 1371 )
ص: 15
اصل، این است. ما، در حج باید سعی کنیم عبودیّت را در
خودمان تقویت کنیم. هجرت الی الله کنیم. حج را قبول و مقبول درگاه پروردگار قرار دهیم. چگونه ممکن است حج ما مقبول باشد؟ وقتی که این حج، ما را به خدا نزدیک کند. در روایتی نقل شده است که «اگر می خواهید بدانید آیا حج شما قبول شده است یا نه، ببینید گناهانی را که مرتکب می شدید، بعد از حج کنار گذاشتید یا نه؟ اگر دیدید توفیق این را پیدا کردید که گناهان را کنار بگذارید، کشف کنید که خدای متعال، حج را از شما قبول کرده است و به خدا نزدیک شده اید. » معیار، اینهاست: از گناه خارج شدن؛ به خدا نزدیک شدن؛ از خودخواهیها و خودپرستیها دورشدن؛ مثل قطره ای در دریای فضل و رحمت الهی خود را غرق
ص: 16
کردن. و این، اساسی ترین کارهاست. « عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ »(1)» ؛ خودتان را دریابید. چیزی که جای ایثار ندارد، این است. آنجا که هر کس در درجه ی اوّل باید به فکر خودش باشد، این جاست! نزدیک شدن به خدا؛ توجّه پیدا کردن به خدا؛ باور کردن رحمت و فضل خدا؛ به زبان صادقانه با خدا سخن گفتن؛ کنار گذاشتن دنیا و زخارف دنیا و مادیّات و ارزشهایی که اطراف ما مثل پیله کرم ابریشم می تند تا
آن نفس ملکوتی را از بین ببرد و خفه کند. اصل، اینهاست. وقتی که انسان با دلی پاک و روحی طائب با خدای متعال روبه رو شد؛ آن مراسم عظیم را انجام داد؛ حقیقتاً به خدا بازگشت؛ حقیقتاً به خدا هجرت کرد؛ حقیقتاً در مقابل پروردگار عالم تضرّع کرد، آن وقت ابواب برکات هم باز می شود. بیانات در دیدار اعضای برگزار کننده ی کنگره ی حج ( 16 / 2/ 1371 )
ص: 17
حج، یک فرصت بسیار خوب است که انسان بتواند از دنیا و
زخارف دنیا و وابستگیها و طبقه بندیها و خط کشیها و همه آن چیزهایی که او را از معنا دور می کند و به مادیّت و خودپرستی نزدیک می کند، جدا شود؛ دور شود، و به خدا نزدیک شود. این، یک فرصت است. نه اینکه همه این کار را می کنند. نه اینکه همه این توفیق را برای خودشان فراهم می کنند یا از آن استفاده می کنند. ولی باید سعی کنیم. این، اصل قضیه است. «و یذَکْرُوُا اسمْ الله فی أیَّام معَلْوُمات (1)» ؛ اسم و یاد خدا را همواره باید در نظر داشته باشیم. از شروع حرکت از وطن تا رسیدن به خانه خدا، تا شروع مناسک، تا اثنای آن روزهای حسّاس و تا پایان کار، دائماً
ص: 18
یک چیز به یاد حاجی و زائر خانه خدا باید باشد و آن اینکه رضای الهی را کسب کند؛ از گناهان توبه کند؛ از آنچه او را از خدا دور می کند، رو بگرداند و به خدا رو بیاورد. اگر به خدا رو کردیم، خدا راه را باز می کند. «و انِ الراّحلِ الیَکْ قرَیب المسَافه. » یک قدم به سمت خدا برداشتن، دل انسان را روشن می کند؛ به انسان فتوح می بخشد؛ زنگارها را از جلو بصیرت انسان می زداید و قدم بعدی
و ادامه ی راه را برای انسان راحت تر می کند. این، همان موضوع اساسی در جنبه فردی این مسأله است. هیچ چیز جای این را نخواهد گرفت. بیانات در دیدار اعضای برگزار کننده ی کنگره ی حج ( 16 / 2/ 1371 )
ص: 19
حج جای تزاور است: تشاور، تزاور، تعاهد. مسلمانان باید یکدیگر را باز بیابند. نه فقط اجسام یکدیگر را، بلکه دلها و فکرهای یکدیگر را. ملّتهای گوناگون باید شکل امّت اسلامی را در آن جا پیدا کنند؛ احساس وحدت کنند؛ مشکلات بین خودشان را برطرف سازند؛ از مشکلات هم مطلّع شوند و مسائل اساسی امّت اسلامی را جستجو
کنند. این، آن هدف بسیار مهمّ حج است. بیانات در دیدار اعضای برگزار کننده ی کنگره ی حج ( 16 / 2/ 1371 )
ص: 20
برائت، حقیقتاً از ارکان حج است. بالاتر از ارکان حج است؛
روح حج است؛ معنا و هدف و جهت حج است. خطاست اگر کسی خیال کند که می شود هر یک از ارکان و اعمال حج را با روح حج و جهت کلّی آن مقایسه کرد.
بیانات در دیدار اعضای برگزار کننده ی کنگره ی حج ( 16 / 2/ 1371 )
ص: 21
حج، نعمتی الهی است که بر نسلهای مسلمان ارزانی شده است. قدردانی و شکرگزاری، آن را زیاد می کند و ناسپاسی و قدرناشناسی، آن را از مسلمین می گیرد که این همان عذاب شدید الهی است که: «وَلَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ » (1)»ٌ .
گرفته شدن حج به این نیست که از مسلمانان کسی به حج نرود، بلکه به این است که مسلمانان از منافع بی شمار آن محروم بمانند و زیاد شدن آن به این نیست که هر سال گروههای بیشتری حج کنند، بلکه به این است که از منافع آن بهره مند شوند که: «لِیَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ » (2)» .
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 13 / 3/ 1371 )
ص: 22
حجّ درست می تواند تحوّلی درونی در یکایک مسلمین پدید آورد و روح توحید و ارتباط با خدا و اعتماد به او و ردّ همه ی بتهای درون و برون وجود آدمی که همان هواها و هوسهای پست کننده و قدرتهای اسیرکننده ی آدمی اند، و نیز احساس قدرت و اعتماد به نفس و رستگاری و فداکاری در آنان پدید آورد، و چنین تحوّلی است که از هر انسانی، موجودی شکست ناشناس و تهدید و
تطمیع ناپذیر می سازد. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 13 / 3/ 1371 )
ص: 23
حجِّ درست می تواند از اعضای جدا افتاده ی امّت اسلامی، پیکره یی واحد و کارآمد و نیرومند بسازد، آنان را با هم آشنا و از حرفها و دردها و پیشرفتها و نیازهای یکدیگر، آگاهشان کند و تجربه های آنان را متبادل سازد.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 13 / 3/ 1371 )
ص: 24
یک مطلب اساسی و زیربنایی فردی وجود دارد که به حسب طبع کار، مقدّم بر همه مسائل و ضروریّات دیگر است و آن این است که عملی که از ما سر می زند، ان شاءالله باید همراه با قصد قربت و طلب مرضات الهی باشد. این، پایه ی کار است. همه کارها این طور است که با قصد خوب و نیّت طاهر و قصد خدایی، بهتر انجام می گیرد؛ حتی کارهای دنیایی محض. لکن کارهایی که
طبع عبادی و جنبۀ معنوی دارد، تأثیراتی فراتر از تأثیرات قابل محاسبه ی مادّی می گذارد. حج هم یکی از اظهر مصادیق این نوع کارهاست و بیشتر به نیّت خالص و قصد الهی احتیاج دارد. بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران حج ( 8/ 2/ 1372 )
ص: 25
اگر کار برای خدا و به قصد انجام تکلیف و کسب مرضات الهی شد، خداوند به آن برکت می دهد، اثر می دهد، جذابیّت می دهد و دلها را به طرف آن جلب می کند.
بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران حج ( 8/ 2/ 1372 )
ص: 26
اگر چه رازها و رمزهای حج بیش از آن است که در گفتاری
بتوان آن را گزارش کرد ولی در آن میان، هر چشم رازشناسی، سه ویژگی برجسته را در نگاه اوّل، در آن باز می شناسد: نخست آن که حج، یگانه فریضه یی است که خداوند برای ادای آن همه ی آحاد مسلمین هر آنکس از آنان را، که دارای استطاعت باشد از سراسر عالم و از خلوت خانه ها و عبادتگاهها، به یک نقطه فرا می خواند
و در ایّام معلومات، در گونه گون تلاش و حرکت و سکون و قیام و قعود، آنان را به یکدیگر پیوند می زند: «ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفَاضَ النَّاسُ وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ »(1) دوم آن که در
ص: 27
همین کار دست جمعی و علنی، برترین منزل مقصود را ذکر خدا، یعنی کاری قلبی و نفسانی، معرفی می کند: «وَیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَی مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ » (1)» . سوّم آن که
در صفحه ی روشن و همه کس شناس آن، تصویری از نمای کلّی زندگی انسان موحّد را عرضه می کند و در عملی رمزی، به مسلمان درس زندگی هدف دار و جهت دار می دهد. از ورود در میقات و حضور در ساحت احرام و تلبیه و تروک تا طواف، گرد مرکز کعبه و سعی میان صفا و مروه و وقوف در محشر عرفات و مشعر و ذکر و تضّرع و تعارفی که در آن است، و تا رسیدن به منا و قربانی اش و
رمی جمره اش و حلقش و سپس دوباره برگشتن به طواف و سعی. همه و همه درسهای رسا و روشن حرکت جهت دار و دست جمعی و معرفت آمیز مسلمان، در عرصه ی توحید و در مسعای حیات و برگرد محور «الله » است.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 28 / 2/ 1372 )
ص: 28
زندگی در آیینه ی حجّ یک سیر دائمی بلکه یک صیرورت
دائمی به سوی خدا است، و حجّ، آن درس همیشه زنده ی عملی و سازنده است که اگر به هوش باشیم راه و رسم زندگی ما را در صحنه یی عملی و روشن ترسیم می کند. میعادی همگانی، هر سال تشکیل می شود تا مسلمان، در آن محیط وحدت و تفاهم، و در پرتو ذکر الهی، راه و جهت زندگی را بیاموزد، آنگاه به سرزمین خود
و به میان کسان خود برگردد، و در سالهای بعد گروههای دیگر و گروههای دیگر بیایند و بروند بیاموزند و بیندوزند، بگویند و عمل کنند، بشنوند و تدّبر کنند، و در نهایت همه ی امّت، به آنچه خدا خواسته و دین آموخته برسند.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 28 / 2/ 1372 )
ص: 29
به برادران و خواهران عزیز ایرانی نیز توصیه می کنم که با زبان و عمل، مبلّغان و پیام رسانان انقلاب پرشکوه و کشور بزرگ و ملّت قهرمان خود، به برادران کشورهای دیگر باشند. جوار کوتاه مدت خانه ی خدا و حرم پیامبر اعظم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) و مواقف با ارزش حجّ و سرزمین پرخاطره ی حجاز را، برای زنده کردن دل با یاد خدا و تحکیم پیوند معنوی خود با رسول الله (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) و عترت طیّبه ی آن بزرگوار: و بخصوص توجّه و توسّل به حضرت ولی الله الاعظم که بی شک
فیض حضور مقدّسش در مراسم حج شامل دلهای با معرفت است، و انس با قرآن و تدّبر در آیات بیّنات آن و دعا و تضرّع و توّسل که مایه ی تقرّب به خدا است، مغتنم بشمرند و از آن بهره ببرند و برای رفع گرفتاریهای مسلمین و قوّت و عزّت روزافزون اسلام و
ص: 30
جمهوری اسلامی دعا کنند و علّو درجات روح مطّهر امام راحل و ارواح طیّبه ی شهدای اسلام را از خداوند مسألت نمایند. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 28 / 2/ 1372 )
ص: 31
کسانی که به مکّه می روند، مکّه را فدای بازارگردی و
دکان گردی نکنند. مکّه بالاتر از این حرفهاست. می توانند بعداً یک سفر هم برای تجارت بروند و هر جا می خواهند بگردند. اما در حج، این «أَیَّامٍ مَعْلُومَاتٍ» (1)» را برای خودشان و برای زیارت و توجّه و تذکّر نگه دارند و آن را فدای کارهای بی ارزش نکنند. در نمازهای جماعت، شرکت کنید. در اجتماعات، شرکت کنید. نماز اوّل وقت را به جماعت در حرمهای عالی مقام حتماً درک کنید. بگذارید
حضور شما، حضور مؤمنانه و پرهیزکارانه ای باشد که از ملّت ایران انتظار می رود. بیانات در دیدار مسئولان و دست اندرکاران حج ( 31 / 1/ 1373 )
ص: 32
ذی حجة الحرام با ذخیره ی ابدی اش برای امّت اسلامی از راه رسیده است. خدا را سپاس، بر این هدیه ی تمام نشدنی و سرچشمه ی همیشه جوشان که مسلمانان جهان به قدر همّت و معرفت خود، می توانند هر ساله از آن بهره مند گردند و توشه بردارند. گستردگی و تنوّع مصالح و منافعی که دست علم و حکمت الهی در فریضه ی حج گنجانده، به قدری است که در هیچ فریضه ی دیگر اسلامی شبیه آن دیده نمی شود، از ذکر و حضور معنوی و خویشتن یابی انسان مسلمان در خلوت خود با خدا و شستشوی دل از زنگارهای گناه و غفلت، تا احساس حضور فرد در جمع و احساس وحدت هر مسلمان با همه ی امّت اسلامی و احساس اقتدار ناشی از عظمت جماعت مسلمین. و از تلاش هر فرد برای شفا یافتن از زخم ها و بیماری های معنوی یعنی
ص: 33
گناهان، تا کنجکاوی و تلاش برای شناختن و درمان کردن دردها و جراحتهای عمیق پیکره ی امّت، و همدردی با ملتهای مسلمان، یعنی اندامهای این پیکره ی عظیم، همه و همه در حج و در کالبد اعمال و مناسک گوناگون آن گنجانیده شده است. پیام به حجّاج بیت الله الحرام( 25 / 2/ 1373 )
ص: 34
قرآن اعمال حج را «شعائر » می نامد. این بدان معنی است که اینها فقط عملی فردی و برای ادای تکلیفی شخصی نیست، بلکه نشانه یی است تا برانگیزاننده ی شعور و معرفت انسان به چیزی باشد که این عمل، علامت و نشانه ی آن است. در ورای این نشانه ها، توحید قرار دارد یعنی نفی همه ی قدرتهایی که به نحوی جسم و جان آدمی را در قبضه ی اقتدار خویش گرفته اند، و
اثبات حاکمیت مطلق الهی بر همه ی وجود و به عبارت روشن و آشنا: حاکمیت نظام اسلامی و مقرّرات اسلامی بر زندگی فردی و اجتماعی مسلمین. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 25 / 2/ 1373 )
ص: 35
این فرصت را برای خودسازی و انابه و تضرّع، مغتنم بشمارید و توشه یی معنوی برای همه ی عمر خود از آن برگیرید. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 25 / 2/ 1373 )
ص: 36
رفع گرفتاریهای بزرگ مسلمین را از خداوند متعال بخواهید و بارها و بارها این خواسته را در دعا و مناجات خود بگنجانید. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 25 / 2/ 1373 )
ص: 37
وقتی انسانها به مرکز اقامه ی فریضه ی الهی حج جذب می شوند، از محدوده ی زندگی مادّی خارج و به فضایی کاملاً معنوی وارد می شوند. در این فضای معنوی، انسان به طور حقیقی، شستشویی می کند و برمی گردد. فرض بر این است که اگر انسان، یک بار در مدت عمر خویش چنین شستشویی بکند، برای او کافی است.
چون حج یک بار واجب شده است و واجبات بر اساس نیازها و حاجات بشر است. بیانات در دیدار با کارگزاران حج ( 16 / 1/ 1374 )
ص: 38
اگر ما دیدیم که حج، جنبه ی مادّی و ظاهرسازی و دوری
از معنویت پیدا کرد و در سفر حج رفتارهایی که برای خودمان انتخاب می کنیم یا بر ما تحمیل می کنند، ضد معنویت است، باید بدانیم از فلسفه ی حج دور افتاده ایم. کسانی که حج و ایّام حج را به میزان زیادی صرف کارهایی می کنند که در جهت مقابل معنویت، یعنی غرق شدن در مادیّت و دوری از خداست، در حقیقت، بدون این که خودشان بدانند، از آن سرمایه ای که خدای متعال در حج
به آنها هدیه کرده است، کم می کنند. آنها خیال می کنند چیزی به دست می آورند؛ در حالی که چیزی از دست می دهند و با غرق شدن در مادّیات، هدیه ی معنوی را ناقص می کنند. بیانات در دیدار با کارگزاران حج ( 16 / 1/ 1374 )
ص: 39
کیست که، توحید شعار معنویت و وحدت مسلمین را در
حج ببیند و نفهمد که این اجتماع عظیم، برای این است که اسلام و توحید به رخ کفر کشیده بشود؟!
بیانات در دیدار با کارگزاران حج ( 16 / 1/ 1374 )
ص: 40
چون بهار طبیعت که همواره در میعاد همیشگی خود، لبریز از نشاط زندگی فرا می رسد، موسم حج، نوبهار جان و دل، و فصل رویش و پیدایش روح زندگی توحیدی در دل هر مسلمانی که خود را به میقات رسانده باشد، همه ساله در موعد خدایی و همیشگی باز می گردد تا چون چشمه سار مبارکی رشحات حیات طیّبه ی اسلامی را بر سراسر جهان اسلام بپاشد و کسانی را که توفیق
یافته اند که تن به این سرچشمه ی مبارک بزنند، از غبار و کدورت گناه و شرک و مادّه گرایی و میل به پستی و بدکرداری، پاک کند و در آنان اگر اهل توجّه وتذکّر باشند، مایه ی صلاح و فلاح یک عمر را ذخیره سازد.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 14 / 2/ 1374 )
ص: 41
حج در جوهر و ذات خود دارای دو عنصر اصلی است: تقرّبْ
به خدا در اندیشه و عمل، و اجتناب از طاغوت و شیطان با جسم و جان. همه ی اعمال و تروک حج، برای این دو و در جهت آن و تأمین ابزارها و مقدّمات آن است.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 14 / 2/ 1374 )
ص: 42
من به همه ی برادران وخواهران مسلمان که در محشر عظیم حج گردآمده اند متواضعانه توصیه می کنم که درحج تدّبر کنند وآن دو نکته ی اصلی را یعنی دل سپردن به خدا و نزدیک کردن خود به ذات مقدّس الهی در اندیشه و عمل با عبودیت خالص و حقیقی از یکسو و اجتناب و برحذر بودن از شیطانها و دشمنان راه و جهت الهی از سوی دیگر، برای خود تأمین کنند و با روحی مجهّز به تقوا و دلی سرشار از اعتماد به خدا و روحی لبریز از امید به آینده ی امّت اسلامی و تصمیمی راسخ در پیگیری هدف های
اسلام و به قصد حاکمیت یافتن معارف و قوانین و فرهنگ اسلامی بر جوامع مسلمان، به دیار خود بازگردند.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 14 / 2/ 1374 )
ص: 43
حج، آن شطّ همیشه جاری و آن عطیه ی بی زوال الهی است که مسلمانان تا ابد می توانند غبار رنج و مرارت و آلودگی و بیماری خود را در آن بسترند، و به کمک این ذخیره ی ابدی، هر دو نوع آسیب پذیر را در همه ی زمانها از خود دور سازند. پیام به مناسبت برگزاری کنگره ی عظیم حج ( 4/ 2/ 1375 )
ص: 44
در حج، هم دنیا برای مسلمانان است و هم آخرت. هم تربیت فردی و تهذیب نفسانی است و هم تربیت اجتماعی و سیاسی. علاوه بر این، احساس اخوّت هست، احساس وحدت و یگانگی هست، نظم و ترتیب هست، نشان دادن عظمت اسلام به غیر مسلمین و تقویت و روحیه ی مسلمین به خاطر مشاهده ی عظمت اسلامی هم هست. نهایتاً این که، حج مجمعی برای متّحد کردن آراء و دلها در زمینه های گوناگون است. بیانات در دیدار کارگزاران و مسئولان حج ( 16 / 12 / 1375 )
ص: 45
شکر نعمت، فقط به زبان یا به زبان و دل نیست. شکر، عمل هم لازم دارد، عمل شاکرانه این است که انسان با نعمت خدای متعال به گونه ای رفتار کند که او اراده فرموده است. اگر با این نعمت، طبق اراده ی الهی رفتار شد، باقی می ماند، والاّ زایل می گردد. بیانات در دیدار کارگزاران و مسئولان حج ( 16 / 12 / 1375 )
ص: 46
برادران و خواهران عزیز در همه جای جهان! میعاد بزرگ حج را مغتنم بشمارید؛ آشنایی و الفت میان خود را در آن تحکیم بخشید؛ از سرنوشت یکدیگر با خبر شوید؛ از تجربه های یکدیگر درس بگیرید؛ راز ایستادگی و ثبات جمهوری اسلامی و ملّت بزرگ ایران را از آنان بشنوید.
پیام به مناسبت برگزاری مراسم حج ( 21 / 1/ 1376 )
ص: 47
حج، در آئینی پُر راز و رمز، و در آمیزه ی شگفت آوری از شُکوه و خاکساری، و اقتدار و فروتنی، و حرکت و تلاش درونی و برونی، نمادی از مبارزه و جهاد نفسانی و جهانی انسان مسلمان، در راه تحقّق حیات طیبه ی انسانی را در برابر چشم آدمی می گذارد و حج گزار را به تمرین عملی وظائف بزرگ خود وادار می سازد. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 28 / 12 / 1377 )
ص: 48
حج از یک طرف مظهر معنویت است، ارتباط با خدا، آشنا
شدن دل با آیات الهی و نزدیک شدن هرچه بیشتر انسان به خدا از یک طرف مظهر وحدت است یکپارچگی امّت اسلام، برداشتن دیوارها و حجابها و پُر کردن درّه ها و شکافهایی که یا به دست دشمن، یا به وسیله تعصّبات و اوهام به وجود آمده است، و نیز ایجاد قدمی به سوی امّت واحده اسلامی است و از طرف دیگر مظهر برائت از دشمنان خدا، برائت از مشرکین و ایادی شرک و کفر است. اگر ان شاءالله این سه جهت در حج متجسّد و مجسّم شود، حج فایده ی خود را بخشیده است. اوّل، شما و حاجی هستید که از حج بهره می برید؛ در مرتبه ی دوم، دنیای اسلام و جامعه ی اسلامی و امّت اسلامی است که این بهره را می برد. بیانات در دیدار با کارگزاران حج ( 26 / 11 / 1378 )
ص: 49
امروز کعبه، مرکز معنوی جهان اسلام و بزرگترین مجمع
هرساله ی امّت اسلامی است. سرچشمه ی جوشان عشق و امید، و دریای خروشان عظمت و اعتماد، و محل التقاء رودهای بزرگ قومیتها و ملتها است. اخلاص بنیانگذاران و قبول خدای سمیع و علیم، آن بذر را به چنین درخت پُربار و شاخه گستری بدَلَ کرده است.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 23 / 12 / 1378 )
ص: 50
هر مسلمانی در هر بخشی از عالم اسلام، در موسم حج، یک بار دیگر باید این حقیقت را بشناسد که شکوفایی و سربلندی و کامیابی همه جانبه ی کشورهای اسلامی تنها در سایه ی این دو به دست خواهد آمد: توحید با همه ی ابعاد فردی و اجتماعی و سیاسی آن، و وحدت با مفهوم درست و قابل تحقّق آن در دنیای امروز. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 12 / 12 / 1379 )
ص: 51
حج، نمِاد امّت اسلامی و آموزنده ی نوع رفتاری است که این امّت بزرگ برای تأمین سعادت خود باید در پیش گیرد. می توان حج را در حرکت هدفمند و آگاهانه و متنوّع همگان در جهتی واحد خلاصه کرد. تار و پود این حرکت، یاد خدا و همدلی بندگان خدا است، و هدف آن ایجاد پایگاه مستحکم معنوی برای زندگی سعادتمندانه ی انسان: «جَعَلَ اللَّهُ الْکَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ قِیَامًا لِلنَّاسِ وَالشَّهْرَ الْحَرَامَ وَالْهَدْیَ وَالْقَلَائِدَ » (1)» .
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 18 / 11 / 1381 )
ص: 52
حقیقت این است که حج یک واجب استثنایی و یک مراسم
عجیب و پُر رمز و راز است. اگرچه در باب حج بسیار گفته اند و همه گفته اند و مطالب شیوا و زیبایی هم بیان کرده اند؛ اما مسأله حج خیلی عمیقتر از چیزی است که ما تا امروز فهمیده ایم. حج، یک حرکت عبادی خالص عمیق خضوع، خشوع، ذکر، عبادت، تضرّع و توسّل و با حالت اجتماع است. در کنار هم قرار دادن این دو ویژگی، مسأله را خیلی پُرمعنا می کند. بیانات در دیدار کارگزاران حج ( 25 / 10 / 1381 )
ص: 53
اگرچه در اسلام عبادات اجتماعی، مثل نماز جماعت و نماز جمعه و نماز عید وجود دارد؛ امّا این اجتماع عظیم و این مرکزیّت دادن به ذکر و توحید و کشاندن همه ی مسلمانان از آفاق عالم اسلامی به یک نقطه ی واحد، خیلی معنا دارد. اینکه همه ی ملت مسلمان و امّت اسلامی با وجود اختلاف لهجه ها و نژادها و عادات و
سنن و سلایق و اختلاف مذاهب موظّفند در یک نقطه جمع شوند و اعمال ویژه ای را با هم انجام دهند و این اعمال هم صرفاً عبادت و تضّرع و ذکر و توجّه است، خیلی پُرمعناست. معلوم می شود بنا بر نظر اسلام و دید اسلامی، اتّحاد دلها و جانها فقط در میدان سیاست
و در جهاد نیست؛ حتّی رفتن به در خانه خدا و کنار هم قرار گرفتن دلها و با هم بودن تن ها و جانها نیز دارای اهمیت است. بیانات در دیدار کارگزاران حج ( 25 / 10 / 1381 )
ص: 54
قرآن کریم می فرماید: «و اعتْصَمِوُا بحِبَلْ الله جمَیعاً (1) . اعتصام به حبل الله، تنها فایده ای ندارد؛ «جمیعاً »مهم است. با هم اعتصام به حبل الله کنید؛ با هم به نقطه ی اطمینان بخش تعلیم و تربیت و هدایت الهی چنگ بزنید. با هم بودن مهم است؛ دلها با هم، جانها با هم، فکرها با هم، تنها در کنار هم. طوافی که می کنید این حرکت دایره وار بر گرِد یک مرکز نماد حرکت مسلمانان بر گرِد محور توحید است. همه ی کارها و اقدامات و همّتهای ما باید بر
گرِد محور وحدانیّت الهی و توجّه به ذات اقدس ربوبی باشد. این درس، مربوط به همه ی زندگی است.
بیانات در دیدار کارگزاران حج ( 25 / 10 / 1381 )
ص: 55
این اوقات، هم روزها و زمان، متبرّک است و هم مکان، متبرّک است. هم از لحاظ زمان، در اوج حرمت ماههای حرام قرار دارد؛ هم از لحاظ مکان، در نقطه ی اعلای مناطق متبرّک که خانه خدا و مرکز توحید و توجّه نفوس همه ی مسلمانان در همه ی شبانه روزهاست قرار دارد. حاجی در آنجا باید رابطه ی خود را با خدا قوی و مستحکم کند؛ با قرآن اُنس پیدا کند و تضرّع و ذکر و حضور را وظیفه ی دائمی خود بداند. بیانات در دیدار کارگزاران حج ( 25 / 10 / 1381 )
ص: 56
انسان گاهی خیلی متأسّف می شود که بعضی به آن جا بروند و دنبال کالاهایی بگردند که این کالاها را همه جا می شود پیدا کرد! بعضی، عُمر و پول و آبرو و وقت عزیزشان را صرف می کنند تا به بازارهای گوناگون بروند و این کالاها را بیاورند؛ اینها کالاهای معمولی زندگی است و همه جا وجود دارد. در آنجا کالایی هست که در هیچ جای دیگر نیست: کالای رضای الهی، زیارت خانه خدا، زیارت قبر مطّهر پیغمبر؛ این کجا دیگر پیدا می شود؟ این مکان و
این زمان را دیگر کجا م یشود پیدا کرد؟ از این فرصت باید همه استفاده کنند. بیانات در دیدار کارگزاران حج ( 25 / 10 / 1381 )
ص: 57
حج، نمِاد امّت اسلامی و آموزنده ی نوع رفتاری است که این امّت بزرگ برای تأمین سعادت خود باید در پیش گیرد. می توان حج را در حرکت هدفمند و آگاهانه و متنوّع همگان در جهتی واحد خلاصه کرد. تار و پود این حرکت، یاد خدا و همدلی بندگان خدا است، و هدف آن ایجاد پایگاه مستحکم معنوی برای زندگی سعادتمندانه ی انسان.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام( 18 / 11 / 1381 )
ص: 58
همه ی ملّتهای مسلمان از همه جای جهان و از همه ی قشرهای اجتماعی، در این چند روز در خانه ی خدا، زادگاه اسلام و پیامبر عظیم الشأّن آن گرد می آیند و آئینه ای پُررمز و راز حج را برپا می دارند. در این شعائر پرشکوه و پرمعنی، پیوند دلها با خدای بزرگ، پیوند دلها با یکدیگر، حرکت بر محور توحید، سعی و تلاش همگانی، رمی شیطان و برائت از طاغوت، ذکر و تضرّع و خشوع در
برابر خدا، و احساس عزّت و عظمت در پرتو اسلام، همه در عمل و بگونه یی نمادین به ملّتهای مسلمان، آموزش داده می شود؛ و مهربانی و همزیستی با برادران و استحکام و سرسختی با دشمنان، و رها شدن از پیرایه های خودپرستی و پیوستن به دریای عزت و عظمت الهی در قالب مناسک حج تجسّم می یابد. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 18 / 11 / 1381 )
ص: 59
حج، از این جهت، استثنایی و بی همتاست که درآن، هم دلها و جان ها صیقل می یابد و یکایک حاجیان به قدر همّت و ظرفیت خود از این باران رحمت، برخوردار می شوند و هم شخصیت کلان امّت اسلامی که از ملّت ها و نژادها و اقلیم ها و فرهنگ ها تشکیل شده است، می تواند درآن به انسجام و شجاعت و بیداری و خودآگاهی بیشتر نایل آید و این، نیاز بزرگ امروز دنیای اسلام
است. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 8/ 11 / 1382 )
ص: 60
فرصت حج، استثنایی است. همه ی عبادات، فرصت بازیابی خویشتن انسان هستند. انسانها بر اثر غفلت از خدای متعال -که روح هستی و حقیقت هستی است از خودشان، از دلشان و از حقیقتشان غافل می شوند؛ « نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ » (1)» . امروز درد بزرگ بشریت این است. انسانها با غفلت از خدای متعال، از خودشان هم غافل شده اند. نیازهای انسان، حقیقت انسان و اهداف خلقت انسان در میان چرخ و پر دستگاه های مادّی بکلی از یاد رفته است. آنچه انسان را به خدا، و در سایه ی توجه به خدا، به خود و حقیقت خود و نیاز خود و دل خود متوجّه می کند، دعا و عبادت و تضرّع است. و حج از این جهت برترین عبادتهاست؛
ص: 61
چون از لحاظ زمان، از لحاظ مکان، از لحاظ توالی حرکاتی که در حج در اختیار حاجی و ناسک گذاشته شده است، یک عبادت استثنایی است. لذا شهر مکّه و مراسم حج، وسیله یی برای امنیت انسان است. انسان، با خضوع، با توجّه، با تضرّع و با غرق شدن در یاد الهی، در آن مراسم عجیب و عظیم، در دل خود احساس امنیت می کند؛ این بزرگترین نیاز انسان است. جهنّمی که قدرتهای مادّی
و انگیزه های مادّی در حول و حوش انسان به وجود آورده اند. انسان می تواند با پناه بردن به حج، برَد و سلام بهشت را در آن مکان و آن زمان برای خود به وجود بیاورد.
بیانات در دیدار دست اندرکاران مراسم حج ( 30 / 9/ 1383 )
ص: 62
چه غافلند کسانی که مراسم حج و ایام حج و مناسک حج
را به وسیله ی پرداختن به امور دنیایی کمرنگ می کنند. حج را باید با توجّه، با حضور و با آداب به جا آورد. غیر از مناسک حج و اعمالی که تشکیل دهنده ی صورت حج است، ادبی هم وجود دارد که روح حج است. بعضی این صورت را به جا می آورند، اما از روح و حقیقت آن غافل می مانند. ادب حج، خضوع و ذکر و توجّه است.
ادب حج، احساس حضور در مقابل پروردگار در همه ی آنات است. ادب حج، پناه بردن به ساحه ی امن الهی است که برای مؤمنین و متمسّکین به ذیل توسّل به ذات مقدّس پروردگار، آن را فراهم کرده است. باید این بهشت را شناخت و وارد آن شد؛ حج را اینطور باید فهمید. ادب حج، مسالمت و مداراست. خشونت کردن با مؤمنین، دعوا کردن با برادران و فسوق و جدال در حج ممنوع
ص: 63
است. ادب حج، فرو رفتن در حقیقت معنای حج و بهره برداری کردن و توشه گرفتن از آن برای همه ی دوران زندگی است. ادب حج، برادری و ایجاد محبّتّ و وحدت است. فرصت ایجاد وحدت بین ملّتهای اسلامی و شعوب اسلامی، فقط در حج فراهم می شود.
این همه انسان از اقصا نقاط عالم، همه به عشق کعبه، به عشق مرقد پیغمبر، به عشق ذکر الهی، به عشق طواف و سعی، خود را به آن جا رسانده اند؛ این فرصت برادری مغتنم است. بیانات در دیدار دست اندرکاران مراسم حج ( 30 / 9/ 1383 )
ص: 64
از جمله غفلتهای احتمالی در حج، یکی این است که کسانی به جای شرکت در نمازهای جماعت، به جای طواف مستحبی، به جای حضور در فضای معطّر مسجدالحرام یا مسجدالنّبی که از دوران افتخار اسلام و دوران وحی و بعثت، این همه خاطرات در این دو محل وجود دارد سراغ زرق وبرق های بی ارزش و پوچ و بازارها و مغازه ها بروند، برای اینکه جیب دولتهای بیگانه ی لاابالی
نسبت به منافع مسلمین را پُر کنند؛ جیب کارگر و سرمایه دار آنها را با پول ایرانی و با ثروت ملّی شان پُر کنند. به جای شرکت در نمازجماعت، به بازارگردی و دکان گردی بروند و اجناس را تماشا کنند. انسان متأسّف می شود وقتی بشنود هنگامی که جمعیت باشکوه در مسجدالحرام یا مسجدالنّبی مشغول اقامه ی جماعتند یا به اقامه ی جماعت می شتابند، تعداد معدودی حاجی ایرانی- یا
ص: 65
مرد یا زن- سراغ بازارها بروند؛ کیسه ها را زیر بغل بگیرند و اجناسی را که در شهر خودشان گاهی ارزان تر و بهتر از آنجا می توانند پیدا کنند، بگیرند بیایند. بیانات در دیدار دست اندرکاران مراسم حج ( 30 / 9/ 1383 )
ص: 66
سوغات، معنویتی است که شما در خودتان ذخیره می کنید و می آورید؛ اخلاق و روحیاتی است که با خودتان می آورید. ما دیده ایم کسانی را که وقتی از حج برمی گردند، چهره و رفتار و کلام و ظاهر و باطن آنها انسان را موعظه می کند و تحت تأثیر قرار می دهد؛ این خوب است؛ این سوغات واقعی است. بیانات در دیدار دست اندرکاران مراسم حج ( 30 / 9/ 1383 )
ص: 67
بار دیگر اجابت کنندگان دعوت الهی لبیک گویان و هرَوْلَهِ کنان خود را به خانه ی دوست رسانده اند. موسم حج فرا رسیده و عرصه ی شوق و نیاز، به روی دلدادگان صفا و معنویت، گشوده شده است. اینک خانه ی خدا و قبله ی دلها پیش روی شما است، عرفات و مشَعْرَ آراسته برای جوشش سرچشمه ی ذکر و معرفت است، منِی و صفَا آموزنده ی سعی و تلاش در قُرب به خدا و رمَیْ شیطان است، اینک فرصت خودسازی و بهره گیری از این آبشار
زُلال توحید و وحدت فرا رسیده است. لبّیکی را که در آغاز احِرام بر زبان رانده اید، در دل خویش راسخ کنید و دعوت خدا را که با سفر به حریم دوست اجابت کرده اید، با تأمُّل در معنا و هدف حج، از سود و ذخیره ی هرچه افزونتر، برخوردار سازید. پیام به کنگره ی عظیم حج ( 29 / 10 / 1383 )
ص: 68
فریضه ی حج، آنگاه که با معرفت و هوشیارانه به جای آورده شود، به مسلمان حج گزار و به امّت بزرگ اسلامی فیض می بخشد، حاجی را به صفا و پاکی و معنویت سوق می دهد، و امّت را به اتِّحاد و عزِّت و اقِتدار نزدیک می کند.
پیام به کنگره ی عظیم حج ( 29 / 10 / 1383 )
ص: 69
گام اول برای حاجیان، خودسازی است. احِرام و طواف و نماز، مشَعْرَ و عرفات و منِی، قربانی و رمَیْ و حلَقْ،ْ همه و همه، مظاهر خشوع و فروتنی انسان در برابر خداوند و جایگاه ذکر و تضَرُّع و تقُّرب به او است. این مناسک پرمعنی را نباید از سر غفلت گذرانید. مسافر دیار حج، در همه ی این مراسم باید خود را در محضر حق متعال بداند، خود را در انبوه متراکم جمع، با محبوب تنها ببیند، با او راز و نیاز کند، از او بخواهد و به او دل ببندد، شیطان و هوا
را از دل خویش براند، و زنگار حرِص و حسَدَ و جُبنْ و شهوت را از خویش بزُداید. خدا را بر هدایت و نعمتش سپاس گوید، دل را بر مجاهدت در راه خدا، رام کند، مهربانی به مؤمنان و بیزاری از معاندان و حق ستیزان را در دل بپروراند، عزم خویش را بر اصِلاح
ص: 70
خود و اصِلاح دنیای پیرامون خود استوار سازد، و با خدای خود بر آبادی دنیا و آخرت، پیمان بندد. پیام به کنگر ه ی عظیم حج ( 29 / 10 / 1383 )
ص: 71
حج در عین حال، یک حرکت دست جمعی است. دعوت الهی به حج برای آن است که مؤمنان خود را در کنار یکدیگر ببینند و نُمادی از وحدت پیکره ی مسلمین را به چشم خود بنگرند. حج برای تقرّب دسته جمعی به خدا و برَائت دسته جمعی از شیاطین انِسْ و جنِ است. تمرین اتّحاد و پیوستگی امّت اسلامی است. و امّت اسلامی هرگز مانند امروز به این برادری بایکدیگر و برائت علنی از مشرکین و مستکبرین، نیاز نداشته است. پیام به کنگره ی عظیم حج ( 29 / 10 / 1383 )
ص: 72
امروز دنیای اسلام بیش از همیشه، به اتّحاد و یکدلی و
تمَسُّکّ به قرآن نیازمنداست. از سویی، ظرفتیهای جهان اسلام برای توسعه و عزّت و اقتدار، امروز بیش از گذشته آشکارشده و بازیابی مجَد و عظمت امّت اسلامی، امروز در سراسر جهان اسلام، انگیزه و خواست جوانان و فرزانگان شده است. شعارهای منافقانه ی مستکبران، رنگ باخته و نیّات پلید آنان برای امّت اسلامی، بتدریج،
آشکارشده است. پیام به کنگره ی عظیم حج ( 29 / 10 / 1383 )
ص: 73
امروز، روز اخُوّت عملی در همه ی عرصه ها و در برابر همه ی فتنه ها است. روز فراهم ساختن زمینه برای حکومت حضرت مهدی، عجل الله فرجه الشّریف است. روز اجِابت دعوت الهی در همه ی زمینه ها است. روزی است که باید آیه ی «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ » (1)» و آیه ی «وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَی إِلَیْکُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا »(2)
و آیه ی « أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ» (3)»ْ را بار دیگر بر دلهای خود تلاوت کنیم، باید چه در هنگام بمباران نجف و فلُّوجه و
ص: 74
مُوصلِ، چه هنگام زلزله ی دریایی در اقیانوس هند که دهها هزار خانواده را داغدار کرد، چه در هنگام اشِغال عراق و افغانستان، و چه در حوادث خونبار هر روزه ی فلسطین، تکلیف الهی را بر دوش خویش، احساس کنیم. ما مسلمانان را دعوت به اتّحاد می کنیم، این اتّحاد، نه علیه مسیحیان یا سایر ادیان و ملّتها، بلکه برای مقابله با متجاوزان و اشغالگران و جنگ افروزان، برای اجرای اخلاق
و معنویت و احیاء عقلانیت و عدالت اسلامی و پیشرفت علمی و اقتصادی و بازیابی عزّتَ اسلامی است. به یاد جهانیان می آوریم که وقتی قدس در دوران خلفاء راشدین در دست مسلمانان بود، مسیحیان و یهودیان در آرامش و امنیت کامل بودند، اما اینک که قدس و مراکزی دیگر زیر سلطه ی صهیونیستها یا صلیبی های صهیونیست است، چگونه خون مسلمانان را مباح می شمرند؟! پیام به کنگره ی عظیم حج ( 29 / 10 / 1383 )
ص: 75
حج گزاران عزیز را به خُشوع و ذکِر و انِابهِ و تلاوت قرآن با تدبّر و حضور در نمازهای جماعت و مهربانی با حاجیان کشورهای دیگر و پرهیز از وقت گذرانیهای بیهوده، فرا می خوانم و از خداوند متعال موفقیت و عافیت و قبولی عبادات شما را مسئلت می کنم و همه را به دعا برای حضرت بقیةالله ارواحنا فداه و فرا رسیدن حکومت عدل جهانی آن ذخیره ی الهی دعوت می کنم. پیام به کنگره ی عظیم حج ( 29 / 10 / 1383 )
ص: 76
روزهای حجّ روزهای امید و نوید است. از سویی شکوه
همبستگی میان مسافران خانه ی توحید، در دلها امید می آفریند، و از سویی طراوت یافتن جانها به برکت ذکر الهی، گشایش درهای رحمت را نوید می دهد.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 19 / 10 / 1384 )
ص: 77
آدمی در میدانهای گوناگون زندگی، قربانی غفلت خویش
است. هر جا غفلت هست انهدام اخلاقی و انحراف فکری و هزیمت روحی نیز هست. و همین ضایعات است که به نوبه خود می تواند علاوه بر اضمحلال شخصیت افراد انسان، شکست ملّتها و فروپاشی تمدّنها را نیز پدید آورد.
پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 19 / 10 / 1384 )
ص: 78
حج یکی از برترین تدابیر اسلام در غفلت زدائی است. بین
المللی بودن این مراسم، گویا این پیام را می رساند که امّت اسلامی در هویت جمعی خود نیز، جدا از وظیفه ی فردی هر مسلمان، موظف به غفلت زدایی از خویشتن است. عبادات و مناسک حجّ،فرصت می دهد که ما اسارت و وابستگی غفلت بار خود به لذّت طلبی و هوس و تن آسایی را موقّتاً ترک کنیم. احرام و طواف و نماز و سعی و وقوف، مارا از یاد خدا سرشار و به حریم الهی نزدیک می کند، و لذّت اُنس با خدا را در کام جان ما می نشاند. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 19 / 10 / 1384 )
ص: 79
برادران و خواهران مسلمان!
تضمین کننده ی همه ی هدفهای بزرگ امّت اسلامی، توکّل به خداوند و اعتماد به وعده ی حتمی قرآن و تحکیم اتّحاد اسلامی است، و فریضه ی حج با مایه ی غنی و کارساز «ذکرالله » و با اجتماع متراکم و عظیم مسلمانان در مناسک آن، می تواند نقطه ی آغاز و سکّوی پرش این نهضت فراگیر باشد. و برائت در قول و عمل از سردمداران کفر و استکبار در این فریضه، الگوی عمل و نخستین
گام در این راه گردد. پیام به حجّاج بیت الله الحرام ( 19 / 10 / 1384 )
ص: 80
موسم حج مانند همه سال با بشارتها معنو فرا رسیده و
فرصتی گرانبها پیش روی جهان اسلام نهاده است. هرچند دلها ی مشتاق از همه جا به آنسو پر می کشند، لیکن نیک بختان که به این آرزو دست می یابند اندک از بسیارند، و این خود مایه پیوستگی جاودانه ی این چشمه همیشه جوشان است. پیام به مناسبت کنگره ی عظیم حج ( 8/ 10 / 1385 )
ص: 81
وارستگی از آلودگیهای مادّی و یکسره در همه جا و همه
کار، خدا را دیدن، هرچند در مدت چند روزه، توشه ی بزرگی برا آدمی است. همه آداب و مناسک حج برای آن است که حج گزار به این تجربه ی معنوی دست یابد و این لذّت را در کام جان دریابد. پیام به مناسبت کنگره ی عظیم حج ( 8/ 10 / 1385 )
ص: 82
در این روزها و شب ها و ساعت ها اکسیرگون، چه بسیارند آن ها که قدرشناسانه، خود را به جذبه معنویت سپردند و با انابه و توبه، دل و جان را نورانیت بخشیدند، زنگار گناه و شرک را از خود ستردند. سلام خدا بر این دل ها و بر این صاحبدلان و پاکان. پیام به مناسبت کنگره ی عظیم حج ( 27 / 9/ 1386 )
ص: 83
اینجا کانون توحید حقیق و خالص است. در اینجا است که
ابراهیم خلیل (علیه السّلام)، با آوردن پاره تن خود به قربانگاه، مظهری از توحید را که غلبه بر نفس خود و تسلیم محض در برابر امر الهی است، برای همه موحّدان در سراسر تاریخ جهان به یادگار گذاشت.
و در اینجاست که حضرت محمد مصطفی (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) در برابر مستکبران زمان و خداوند زر و زور، پرچم توحید را برافراشت و بیزاری از طاغوت را در کنار ایمان به خدا، شرط نجات و رستگاری شمرد:
« فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَی » (1)
پیام به مناسبت کنگره ی عظیم حج ( 27 / 9/ 1386)
ص: 84
تفرقه و ستیزه جویی میان بخش های امّت مسلمان، بیماری خطرناک است که باید با همه ی توان به درمان آن پرداخت. دشمنان ما از دیرباز در این عرصه نیز به تلاش گسترده و بی وقفه دست زده اند و امروزه که بیداری اسلامی ، آنان را وحشت زده کرده است، تلاش خود را شدّت بخشیده اند. همه ی سخن دلسوزان آن است که تفاوت ها نباید به تضاد تبدیل شود و چندگونگی نباید به ستیزه گری بینجامد. پیام به مناسبت کنگره ی عظیم حج ( 27 / 9/ 1386 )
ص: 85
این دو رکن عزّت، یعنی از سویی مرز بندی و جبهه گیری
مقتدرانه در برابر استکبار، و از سویی تراحم و همگرای و برادری میان مسلمانان، آنگاه که با رکن سوم یعنی خشوع و تعبّد در برابر پروردگار همراه شود، امّت اسلامی در راهی که مسلمین صدر اسلام را به اوج عظمت و عزّت رسانید، پی در پی به پیش خواهد رفت و ملّت های مسلمان از عقب ماندگی حقارت باری که در قرن های اخیر بر آنان تحمیل شده نجات خواهند یافت.
پیام به مناسبت کنگره ی عظیم حج ( 27 / 9/ 1386 )
ص: 86
برای فرد انسان، فرصت حج، فرصت ورود یک انسان در فضای بیکرانه ی معنویت است؛ از لابه لای زندگی معمولی خودمان با همه ی آلودگی هایش، با همه ی اشکالاتش، خودمان را بیرون می کشیم و به فضای صفا و معنویت و تقرّبّ الی الله و ریاضت اختیاری می رویم.
بیانات در دیدار با دست اندرکاران و کارگزاران حج ( 16 / 8/ 1387 )
ص: 87
حج یک سفر تفریحی نیست، حج یک سفر معنوی است. سفر الی الله است با جسم و جان؛ هر دو. سفر الی الله برای اهل سلوک سفر جسمانی نیست، سفر قلبی و روحی است. اینجا برای همه ی ما مردم این سفر الی الله با جسم و جان هر دو هست. حالا جسم را آنجا ببریم، دل را نبریم؛ این که نشد. یا خدای نکرده کسانی بر اثر تکّرر این نعمت -که مکرّر توفیق پیدا کردند حج مشرّف
بشوند، خانه ی خدا را ببینند، زیارت کنند- بتدریج حج برای
اینها حالت بی تفاوتی و کم اهمیتی پیدا کند و دیگر آن انقلاب درون را نتوانند به خودشان تلقین کنند و در خودشان بیابند. این، چیز خوبی نیست. بیانات در دیدار با دست اندرکاران و کارگزاران حج ( 16 / 8/ 1387 )
ص: 88
در این مجموعه ی کامل [فریضه ی حج]، از سو ی اخلاص و صفا و دل بریدن از سرگرمیها مادی و از سویی سعی و تلاش و پایداری ؛ از سوی انس و خلوت با خدا و از سوئی وحدت و یکدلی و همرنگی با خلق؛ از سویی پرداختن به آراستگی دل و جان و از سو یی دل سپردن به انسجام پیکره ی عظیم امّت مسلمان؛ از سویی خشوع در پیشگاه حق و از سویی صلابت در برابر باطل؛ و خلاصه از سویی پر کشیدن در هوای آخرت و از سویی عزم راسخ برا آراستن دنیا، درهم تنیده و یکپارچه آموزش داده و تمرین
می شود: «وَمِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ »(1) .
ص: 89
بدینگونه است که کعبه ی شریف و مناسک حج، مایه ی قوام و قیام جوامع بشر و انباشته از سود و بهره برای انسانها است: «جَعَلَ اللَّهُ الْکَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ قِیَامًا لِلنَّاسِ » (1)و«لِیَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ مَعْلُومَاتٍ »(2)
پیام به مناسبت کنگره ی عظیم حج ( 17 / 9/ 1387 )
ص: 90
آئین حج، چشمه ی زلالی است که می تواند حج گزار را از آلودگیهای گناه و غفلت، پاک سازد و نورانیت فطرت خداداد را به جان و دل او باز گرداند. رها کردن لباس تفاخر و تمایز در میقات حج و درآمدن به لباس همگانی و یکرنگ احرام، نشانه و نماد یکرنگی امّت اسلامی و فرمان نمادین اتحاد و همدلی مسلمانان در همه جای جهان است. شعار حج از سوئی: « فَإِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِینَ » (1) است، و از سویی؛ « وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ الَّذِی جَعَلْنَاهُ لِلنَّاسِ سَوَاءً الْعَاکِفُ فِیهِ وَالْبَادِ »ِ(2) . و چنین هست که
ص: 91
کعبه، افزون بر نمایندگی کلمه ی توحید، مظهر توحید کلمه و برادری و برابری اسلامی نیز هست.
پیام به مناسبت کنگره ی عظیم حج ( 1388 )
ص: 92
نگاه به حج باید نگاه به یک نعمت و فرصت بزرگ الهی باشد. همه ی عبادات اینجور است؛ نماز هم یک فرصت است، یک نعمت است. اگر نماز بر ما واجب نمی شد، بیم آن بود که در دریای غفلت محض غرق بشویم. این نعمت بزرگ که هر روزی چند نوبت ما کشانده می شویم به سمت ملاقات با پروردگار، مکالمه ی با پروردگار، خشوع و تضرّع در مقابل پروردگار، این نعمت بسیار بزرگی است، این فرصت عظیمی است؛ حج هم همین جور است.
امتیاز حج بر سایر واجبات و فرائض اسلامی، جهانی بودن آن است، بین المللی بودن آن است. این تضرّعی که هر مسلمانی در دل خود به آن نیاز دارد که در مقابل پروردگار خضوع کند، خشوع کند، تضرّع کند، این در حج یک جلوه ی عمومی و بین المللی پیدا می کند. همه ی مسلمانان با هم، با اختلاف لغاتشان، با اختلاف
ص: 93
نژادهایشان، با اختلاف عاداتشان، آدابشان، آنجا که می رسند، همه خاشعند، همه متضرّعند. این خیلی پدیده ی عجیبی است که ما به آن عادت کرده ایم و اهمیت و عظمت آن را درست متوجّه نمی شویم. همه ی مسلمانان جمع بشوند، متوجّه به یک مرکز،
به یک نقطه، خاشع در مقابل این نقطه؛ با این چشم به حج نگاه کنیم؛ به عنوان یک فرصت. بیانات در دیدار کارگزاران و دست اندرکاران حج ( 4/ 8/ 1388 )
ص: 94
در حج توحید است. توحید خودش دو جزء است: یکی الله
است، یکی لا اله غیر الله است؛ یکی اثبات است، یکی نفی است. مظهر توحید، حج است؛ اثبات ولایت الله و نفی ولایت غیر الله. این همان برائت است. بیانات در دیدار کارگزاران و دست اندرکاران حج ( 4/ 8/ 1388 )
ص: 95
حج در قله ی اهتمام شارع مقدس است. امروز بخصوص وقتی شما مشاهده می کنید، می بینید کأنّه حج از همیشه مهمتر است، لازمتر است و بیشتر مورد احتیاج است. از هر دو نظر، حج مهم است؛ هم برای درون خود ما، درون امّت اسلامی، و هم از لحاظ بین المللی. امّت اسلامی را در طول قرنها، در طول سالهای متمادی
زمین گیر کردند، ذلیل کردند، خفیف کردند، بی همّت کردند، ناامید کردند و با ابزارهای جدید خواستند معنویت را، روحانیت را، توجّه و تضرّع را در او تضعیف کنند. حج همه ی این گرفتاری ها را ترمیم می کند، به آحاد امّت اسلامی عزّت می دهد، احساس اقتدار می دهد، امید می بخشد؛ حج درست اینجور است. اولین تأثیر حج در درون امّت اسلامی است، در دلهای خود ماست. ما به حج احتیاج داریم؛ برای اینکه روحیه های خودمان را تقویت کنیم،
ص: 96
ترمیم کنیم، احساس کنیم که ما به خدا متوکّلیم، به خدا متّکی هستیم، ما عظیم هستیم، یک امّت بزرگ هستیم. از این طرف تأثیر داخلی مهم است، از آن طرف تأثیر بین المللی مهم است؛ دشمن را تضعیف می کند، روحیه ی دشمن را در هم می شکند، عظمت اسلام را به رخ دشمن می کشد، وحدت امّت اسلامی را در
مقابل دشمن آشکار می سازد. ما به این احتیاج داریم.
بیانات در دیدار کارگزاران و دست اندرکاران حج ( 17 / 7/ 1389 )
ص: 97
امروز جبهه ی عظیمی در مقابل اسلام گسترده شده است؛ چرا نبینیم؟ چرا بعضی این جبهه ی عظیم را نمی بینند؟ مثل جنگ احزاب است. فرِقَ مختلف ضد اسلامی، ضد معنویت، ضد حقیقت، در مقابل اسلام دست به دست هم دادند؛ موشکافی می کنند تا نقطه ضعفها را پیدا کنند، از آن نقطه ضعفها استفاده کنند؛ نقاط نفوذ را پیدا کنند، از آن نقاط نفوذ به ما ضربه بزنند. حج می تواند جلوی اینها را بگیرد. بیانات در دیدار کارگزاران و دست اندرکاران حج ( 17 / 7/ 1389 )
ص: 98
حج باید مظهر اتّحاد باشد، باید مظهر تفاهم باشد، باید
مظهر گفتگو باشد، باید مظهر همدلی و همکاری و نزدیک شدن مسلمانان با یکدیگر باشد؛ باید حج را اینجوری پیش برد، باید اینجوری حرکت داد. حالا در حج که مرکز اتّحاد و اتّفاق است، یک عدّه ای شروع کنند به ایجاد اختلاف چه در مکّه، چه در مدینه یک عده ای شروع کنند علیه شیعه فعالیت کردن؛ برای زیارتشان، برای کارهاشان، برای انجام وظائف و تکالیف و اعتقاداتشان، اینها را زیر فشار قرار دادن، اهانت کردن که متأسفّانه گزارشهایش می رسد یک عده هم از این طرف به صورت عکس العملی کارهای
خلاف دیگری بکنند. خوب، این درست عکس مصلحت حج است؛ عکس فلسفه ی حج است. بیانات در دیدار کارگزاران و دست اندرکاران حج ( 17 / 7/ 1389 )
ص: 99
حج را باید درست برگزار کرد. امروز نسبت به سی سال قبل، حرکت حج ما از زمین تا آسمان تفاوت کرده است؛ اما کافی نیست و باید از این هم پیشتر برویم، از این هم بهتر حرکت کنیم. رفتار حاجی ایرانی باید نشان دهنده ی همه ی خصوصیاتی باشد که در حج وظیفه ی مسلمانهاست و بر دوش مسلمانها تکلیف است. از جهت معنوی: تضرّع، توسّل، توجّه، انس با قرآن، ذکرالله، دلها را نزدیک کردن به خدا، خود را معنوی کردن و نورانی کردن و با دستاورد معنوی به خانه برگشتن. از جهت اجتماعی، از جهت
سیاسی: همکاری با دنیای اسلام. امروز یکی از مسائل مهم و فوری دنیای اسلام. بیانات در دیدار کارگزاران و دست اندرکاران حج ( 17 / 7/ 1389 )
ص: 100
مسئله ی برادران ما در پاکستان است. البته مردم ما کمک کردند، دولت کمک کرد خداوند انشاءالله قبول کند و خیر بدهد لیکن کافی نیست.
کسانی که حج مشرّف می شوند در درجه ی اول زائر ایرانی که همسایه است، نزدیک است، شاهد مشکلات آنهاست - می توانند خیلی از این هزینه های زائد و غیر لازم را حذف کنند، به قیمت غمگساری از یک برادر یا خواهر مسلمان در پاکستان؛ اینها پیش خدای متعال خیلی اجر دارد؛ این یک تمرین است، یک تجربه است؛ بعد هم زوّار و حجّاج و بقیه ی کشورهای اسلامی؛ این پیام را
به آنها هم بدهید، آنها را هم به این معنا تشویق و ترغیب کنید. بیانات در دیدار کارگزاران و دست اندرکاران حج ( 17 / 7/ 1389 )
ص: 101