ناشر، تهیه و تنظیم: مجتمع فرهنگی آموزشی معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه
مؤلف: رضا اخوی
لیتوگرافی،چاپ و صحافی: سازمان چاپ و انتشارات اوقاف
نوبت چاپ: اول/ تابستان 1397
شمارگان: 10000 نسخه
قیمت: 5000 تومان
غیرقابل فر وش/اهدایی
آدرس مجتمع: قم ، بلوار 15 خرداد، جنب امامزاده شاه سید علی مجتمع فرهنگی آموزشی معاونت فرهنگی اجتماعی سازمان اوقاف و امورخیریه
امورخیریه، آدرس: تهران، خیابان نوفل لوشاتو، سازمان اوقاف و معاونت فرهنگی و اجتماعی.
251-38187157 :
سایت سازمان : www.oghaf.ir
سایت معاونت : www.mfso.ir
سایت مجتمع : www.mfpo.ir
ص: 1
اینکه از شیعه فقط نام بدانیم بد است
ما نمک گیر چنین لقمه بمانیم بد است
کفن سرخ با پوشیدن شیعه یعنی
شیعه یعنی می عشقی ز خدا نوشیدن
ص: 2
پیش گفتار....................................................4
مقدمه .......................................................6
فصل اول:لحظه هایی با غدیر...............................7
فصل دوم:ورق های فضیلت ..............................10
فصل سوم:آموزه هایی از خطبۀ غدیر....................23
پی نوشت ها ..............................................61
مسابقۀ امیر غدیر........................................68
ص: 3
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) با در نظر گرفتن آینده دین الهی، که تا آخرین روز دنیا ادامه دارد و با توجه به دامنه وسیع مسلمین در مقیاس جهانی، جانشینان خود (دوازده امام معصوم) را تا روز قیامت در یک خطابه رسمی به جهانیان معرفی کردند.
اگرچه اکثریت اجتماع آن روز مسلمین، کلام پیامبر دلسوز خود را کنار گذاشتند و خلافت بلافصل امیرالمؤمنین(علیه السّلام) را قبول نکردند، بسیاری از افراد نسل های بعد مسلمانان، وصی واقعی پیامبرشان را شناختند. این سیر صعودی معرفت امت، تحقق تدریجی اهداف و آرمان های «غدیر» است.
اگر گروه هایی از مسلمین در طول زمان هم چنان در مقابل جانشینان حقیقی پیامبرشان سر تعظیم فرود نیاورده و نمی آورند، جمعی عظیم از مخلصان و برجستگان امت اسلامی در طول تاریخ فقط علی بن ابی طالب (علیه السّلام) و یازده فرزند او را جانشینان پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلّم )می دانند، این همان نور و «غدیر» و هویت وحیانی آن است که پس از پانزده قرن، جمعیت رو به گسترش محبان اهل بیت را در طول تاریخ و در پهنه جهان پدید آورده و نور ولایت را همچنان در ادوار تاریخ و اقصی نقاط جهان درخشنده و تابناک حفظ می کند.
ص: 4
«جشن ولایت علوی، اکمال دین نبوی » یکی از ویژه برنامه های با ارزش سازمان اوقاف و امور خیریه می باشد که در هفت سال گذشته، در آستان مقدس امامزادگان و بقاع متبرکه سراسر کشور برگزار و اینک به مطالبه جدی زائران و مجاوران آن اماکن مقدسه تبدیل شده است.
محور این طرح ارزشمند، تبلیغ و ترویج فرهنگ نجات بخش غدیر؛ یعنی رکن بی بدیل « امامت و ولایت» می باشد که یگانه راه وصول به رضوان الهی، کامل کننده دین و تمام کننده نعمت است.
در همین راستا، همه ساله معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه با تالیف، چاپ و توزیع کتاب پیرامون زوایای مختلف این واقعه، به تبیین معارف غدیر از جمله خطبه پیامبراکرم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) می پردازد و پس از انتشار کتب «خطبه غدیر»، «خلعت غدیر» ، « بر کرانه غدیر» ، «آخرین پیام از آخرین پیامبر»، «ایوان نجف»، «عهد ماندگار، «حوالی ظهر» و «در امتداد غدیر» در سال های گذشته، در سال جاری اقدام به تهیه و توزیع گسترده کتاب «امیر غدیر» نموده است.
امید است این قدم ناچیز از خادمان آستان مقدس ولایت و امامت ، مورد رضایت حضرت احدیت جلّ جلاله قرار گیرد.
معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امورخیریه
ص: 5
شیعه ، آیین عقلانیت، تفکر، عبرت آموزی، عشق و معرفت است؛ معرفتی که او را به سعادت رهنمون شده ، از لغزشها و گناهانی که باعث سقوط و هلاکت می گردد، مصونیت می بخشد.
در آبه های 6 و 7 سوره حمد می خوانیم: «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ *«صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّالِّینَ »؛ خدایا! به راه راست ما را راهبر باش، راه آنهایی که برخوردارشان کردی، همانان که نه در خور خشم اند و نه گمگشتگان.»
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله وسلّم )در تفسیر«اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ» فرمودند: «یعنی (در نماز، به خدا عرض می کنیم) خدایا ما را به آن دینی که جبرئیل (علیه السّلام) برمحمد (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) نازل کرده ، راهنمایی کن. »(1)
پرسش آن است که دین خدا چیست و خاتم رسولان به کدام دین و مذهب سفارش می فرمود؟ آن حضرت پاسخ این پرسش را در تفسیر«صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّالِّینَ »، چنین ترسیم فرمودند: «شِیعَةِ عَلیِّ الَّذین أنْعَمْتَ عَلَیهِمْ بِوِلَایَةِ عَلیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ(علیه السّلام) لَمْ تَغْضَبْ عَلَیِهمْ وَلَمْ یَضِلوُّاء شیعه علی (علیه السّلام) کسانی هستند که به برکت ولایت علی بن ابی طالب (علیه السّلام) برآنان نعمت داده ای، برایشان غضب نکرده ای و گمراه نشده اند..»(2)
به راستی چه نعمتی بهتر و زیباتر از نعمت ولایت مولای خوبان که زندگی را سرشار مهر و آرامش نموده ، مسیر خوب زیستن را می آموزد. به امید آنکه از این نعمت الهی، برترین بهره ها را ببریم و در دنیا و آخرت سرافراز گردیم.
إن شاء الله
ص: 6
ص: 7
غدیر، نام اقیانوس بیکرانی است که افق در افق، با آسمان نسبت دارد و موج در موج، هم آغوش عرش است.
غدیر، حاصل یکصد و بیست و چهار هزار چشمه زلال رسالت است که عرفان و معرفت را فراراه انسان قرار داده است.
پس اگر هنوز دوق تماشایت هست بیا به کرانه غدیر بایست تا پنجره هایی از عرش در برابرت گشوده شود و تو را به تماشای لوح و قلم ببرد.
ظهر بود؛ گرم و تن سوز؛ خاکها، از شلاق شعله های خورشید، زخمی ظهر بود که صدای صاعقه زمان، حادثه ای را رقم می زد. صدای پروانه ای می شد که روی هزاران شانه خسته و خاک گرفته می نشست.
دوردست، صدایی، سکوت صدا را می آشوبد. به گمانم صدای زنگ کاروان است که در همهمه وحشت افزای تنهایی برکه می پیچد ای کاش آبی داشتم تا عطش و خستگی راه را با خنکای وجودم فرو می نشاند! غدیر، خسته و تنها، سر در گریبان فرو برده و رؤیاهایش را آه میکشد.
کاروان نزدیک و نزدیکتر می شود، ناگاه، صدایی، در سکوت کاروان پیچید، صدایی، حجاز را به لرزه افکند...
ص: 8
رفتگان برگردند و نیامدگان شتاب کنند! که پیامی مهم دارم. دراین نقطه تاریخ و در آبگیر آرزوی رسول الله (صلّی الله علیه و آله وسلّم )، آینده اسلام رقم می خورد.
این آبگیر خشک، مادر دریاهاست و استسقای عشق را چاره ای جز غدیر نیست.
اینجا بایستید و آه بکشید و بخندید و پای بکوبید و گریه کنید؛ زندگی، فاصله گریه و خنده است و اینجا خنده ها و گریه های تاریخ رقم می خورد.
بشتابید! زود دیر می شود، اگر نفروشید دل را و نخرید ولای علی را، دچار سقیفه می شوید. بشتابید! دروازه بهشت اینجا باز می شود، بشتابید تا غدیر تمام نشده .
سکوت، به زمزمه نشست، زمزمه ها بلند و بلندتر و موجی از همهمه در کاروان افتاد. ناگهان، دست های خورشید، در دست های وحی گره خورد.
دست های وحی، بالا می رفت و دست های خورشید را بالاتر می برد؛ دستان ولی خدا در دست رسول الله(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) ، بالا رفت.
صدا در گوش ها به اجرا درآمد..
«مَنْ کُنْتُ مَوُلاهُ فَهذَا عَلِیٌ مَولاه؛ هر کس من مولا و سرورش هستم، پس از من علی ابن ابی طالب مولا و سرور اوست».
... و این چنین خدا، ولایت علی(علیه السّلام) را به انسان هدیه کرد و حصار محکم خود را به بشر ارزانی داشت، چشمه حیات جاری شد، تا بنی آدم عطش بی حد و حصر خود را فرو بنشاند به
ص: 9
زلالی محبت مولا.
... و خُبّ علی، سرآغاز همه خوبی ها گشت، راه راست نمایان و دین خدا تکمیل شد.
صدا در عرش، به طنین مبارک باد مبدل شد و برخاک نازل گردید، در کنار برکه غدیر مردم موج برمی داشتند تا دست علی را بفشارند به نشانه بیعت؛ و چشمه چشمه ، چشم ها به اشک می نشستند از اشتیاق عطر دل انگیز وحدت، در هوا پراکنده شده و دست ها یکی یکی دست علی را می فشرند؛ دستی را که پیامبر بارها و بارها فشرده است.
صورت علی غرق بوسه می شود؛ صورتی را که رسول الله (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) بسیار در آن با تبسم به نظاره نشسته است؛ سیمایی که نظاره گردنش عبادت است.
از هر سو صدای هلهله می آید؛ اما..
... اما حزنی غریب ، گلوی لحظات را می فشرد.
غدیر، شاد و غمگین است؛
شادباش های آمیخته با کینه فرود آمدند،
سیل تبریک های پیاپی که بوی نفرت می داد
عقده ها سر باز کرده و زخم هایی که متولد شد...(1)
ص: 10
ص: 11
در یکی از سفرها معاویه وارد مدینه شد؛ ولی کسی به استقبال او نرفت. وقتی «فیس بن سعد بن عباده » را دید، با او از عدم استقبال مردم مدینه شکایت کرد، قیس پاسخ دندان شکنی داد و کارهای زشت او را بیان نمود و عامل عدم استقبال راه کارهای خود معاویه معرفی کرده
معاویه دنبال« ابن عباس » پسرعموی امام علی(علیه السّلام) فرستاد و در کمال عصبانیت به او گفت: شنیده ام تو دست از ذکر فضایل علی برنمی داری؟ بترس از اینکه گرفتار عقوبت سخت من شوی، به گونه ای که از آن رهایی نداشته باشی.
ابن عباس گفت: تمام اهل مدینه می دانند من غیر از تفسیر قرآن که برای آنان می گویم، کاری ندارم؛ ولی چون از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) شنیدم که فرمود: « مَنْ فَسَّرَ الْقُرآنِ بِرَأیِهِ فَلْیَتَّبوَّأ مَقْعَدهُ مِنَ النَّارِ؛ کسی که قرآن را [برخلاف حقیقت خودش را طبق رأی خود تفسیر کند، جایگاه او در آتش جهنم خواهد بود» لذا هرگز قرآن را بر خلاف واقع تفسیر نمی کنم؛ و توای معاویه می گویی که من تفسیر قرآن بگویم، آیا درست تفسیر کنم و با برخلاف واقع و حقیقت بگویم؟
معاویه گفت: تفسیر بگو و خلاف حقیقت و دروغ معنی نکن؛ ولی حق نداری دم از فضیلت علی(علیه السّلام) بزنی، ابن عباس گفت: چگونه ممکن است انسان قرآن را تفسیر کند؛ امّا از علی (علیه السّلام) تعریف و تمجید نکند، (چون آیات متعددی از قرآن درباره اوست و او قرآن ناطق است).
معاویه گفت: این سخن معنا ندارد. قرآن این همه آیه دارد، شما دو آیه را که مربوط به علی بن ابی طالب است بخوان! بقیۀ آیات را بخوان و تفسیر کن!
ابن عباس گفت: اگر برای مردم خواندم: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی
ص: 12
وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا»؛ مگر این آیه درباره علی ابن ابی طالب(علیه السّلام) نیست که در روز غدیر نازل شد)؟ گفت: چرا، درباره علی است؛ ولی تو این آیه را نخوان و تفسیر نکن».؟(1)
گفت: اگر برای مردم خواندم: « الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دِینِکُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ»،(2) مگر این آیه در شأن علی بن ابی طالب [(علیه السّلام)] نیست؟ [که باز هم در غدیر خم نازل شد] و اگر من آیه را این گونه تفسیر کنم درست تفسیر نموده ام وگرنه خلاف واقع تفسیر نکرده ام؟
معاویه گفت: بله، این آیه هم درباره علی بن ابی طالب (علیه السّلام) است؛ ولی شما این آیه را نخوان و تفسیر نکن. آیه دیگری بخوان!
ابن عباس گفت: اگر برای مردم خواندم: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ »(3) آیا این آیه دربارۀ علی(علیه السّلام) (و شیعیان) او نیست؟ و اگر من اینگونه تفسیر کنم، صحیح است؛ و گرنه خلاف واقع است. معاویه گفت: چرا، این آیه نیز درباره علی (علیه السّلام) است؛ ولی تو این آیه را هم نخوان. آیه دیگری بخوان و تفسیر کن!
گفت: اگر این آیه را خواندم: «إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ » (4) مگر این آیه در شأن علی(علیه السّلام) نازل نشده است؟ و اگر من اینگونه تفسیر کنم، درست تفسیر نموده ام، وگرنه دروغ گفته ام .
معاویه گفت: بله ، این آیه نیز در شأن علی(علیه السّلام) نازل شده است؛ ولی شما این آیه را نخوان و تفسیر نکن، آیه دیگری بخوان و تفسیر کن!
گفت: اگر این آیه را خواندم: «إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزَاءً وَلَا شُکُورًا »(5) آیا این آیه درباره علی(علیه السّلام) و خانواده او نیست؟ اگر من این گونه تفسیر کنم، مطابق با واقع است، وگرنه دروغ گفته ام و من جرأت بر دروغ ندارم. گفت: آری، این آیه نیز درباره علی(علیه السّلام) و خانواده اوست؛ ولی شما این آیه را نیز نخوان.
ص: 13
ابن عباس گفت: اگر من این آیه را تلاوت کردم: «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ »،(1) مگر این آیه درباره علی (علیه السّلام) نیست؟ و باید این گونه تفسیر کنیم، و گرنه خلاف واقع می شود. معاویه گفت: بله، این آیه نیز در شأن علی (علیه السّلام) نازل شد؛ ولی شما این آیه را نیز قرائت نکن.
ابن عباس گفت: اگر من این آیه را تلاوت کردم: «سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ لِلْکَافِرِینَ لَیْسَ لَهُ دَافِعٌ »،(2) مگر در رابطه با جریان غدیر نیست که «حارث بن نعمان فهری » به پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) عرض کرد: تا دیروز خودت امیر بودی و از فردا می خواهی پسرعمویت برما امیر باشد، این سخن، اگر از خودت است، که نمی پذیریم و اگر از طرف خداوند است، من تحمل ندارم که ببینم علی، امیر باشد، لذا از خداوند خواست که عذابی بر او نازل کند و او را نابود نماید. در این هنگام سنگی از آسمان فرود آمد، و باعث مرگ او شد. آیا این آیه درباره فضایل علی(علیه السّلام) نیست؟ آیا نباید به همین صورت تفسیر شود؟ معاویه گفت: آری، این نیز درباره علی بن ابی طالب (علیه السّلام) نازل شده است؛ ولی شما این آیه را نخوان!
گفت: اگر این آیه را خواندم: «فَمَنْ حَاجَّکَ ... فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ »،(3) مگر جان پیغمبر در این آیه، علی بن ابی طالب (علیه السّلام)نیست؟ و اگرمن این گونه تفسیر کنم، درست است، و گرنه خلاف واقع است. گفت: بله، علی بن ابی طالب(علیه السّلام) است؛ ولی شما این آیه را نیز قرائت نکن، آیه دیگری بخوان!
گفت: اگر خواندم: « قُلْ کَفَی بِاللَّهِ شَهِیدًا بَیْنِی وَبَیْنَکُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ »؛ بگو: کافی است که خداوند و کسی که علم کتاب (و آگاهی بر تمام قرآن) نزد اوست ، میان من و شما
ص: 14
گواه باشند»،(1) مگر این آیه نیز درباره علی بن ابی طالب(علیه السّلام) نیست؟ و اگر من به این صورت تفسیر نمودم مطابق واقع تفسیر نموده ام، وگرنه دروغ گفته ام. گفت: این چنین است؛ ولی شما این آیه را هم قرائت نکن و آیه دیگری را قرائت و برای مردم تفسیر کن!
ابن عباس گفت: اگر خواندم: «وَقِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ »؛ آنها را (در کنار دوزخ) نگهدارید که باید مورد بازپرسی قرار گیرند».(2) آیا این نیز دربارۀ علی بن ابی طالب(علیه السّلام) نیست؟ و باید به همین صورت تفسیر شود، نه خلاف واقع؟
معاویه گفت: چرا، این هم درباره علی(علیه السّلام) است؛ ولی شما این آیه را قرائت نکن. ابن عباس گفت: اگر خواندم: «مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَی نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا »؛ در میان مؤمنین کسانی هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند، صادقانه ایستادند؛ بعضی پیمان خود را به آخر بردند (و شهید شدند) و بعضی دیگر در انتظارند و هیچ گونه تغییری در پیمان خود ندادند». (3) مگر این آیه نیز در مورد علی بن ابی طالب (علیه السّلام) نیست؟ معاویه گفت: قبول دارم. این آیه نیز در شأن علی بن ابی طالب (علیه السّلام) است؛ ولی شما این آیه را نیز نخوان، آیه دیگری بخوان و برای مردم تفسیر کن! گفت: اگر خواندم: «عَمَّ یَتَسَاءَلُونَ *عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ »؛ آنها از چه چیز از یکدیگر سؤال می کنند؟ از خبر بزرگ و پر اهمیت». (4) مگر این آیه نیز در شأن علی بن ابی طالب (علیه السّلام) نیست؟ و باید به همین صورت تفسیر شود، وگرنه مرتکب خلاف شده ام؟
گفت: چرا، این نیز درباره علی بن ابی طالب (علیه السّلام) است؛ ولی شما این آیه را نیز نخوان!
ابن عباس همین طور آیات را تکرار می کرد و معاویه می گفت: این آیه را نخوان! سرانجام ابن عباس گفت: شما معیّن کن من چه آیه ای را بخوانم؟
ص: 15
معاویه گفت: این سوره را بخوان: «إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا *وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا ». (1) ابن عباس گفت: این آیه نیز مرتبط با علی(علیه السّلام) است. معاویه گفت: چگونه؟
گفت: مگر یادت نیست که بعد از رحلت پیغمبراکرم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) در مدینه زلزله ای آمد که خلیفه اول و دوم و دیگران هرکاری کردند، زلزله آرام نشد. مردم به در خانه علی بن ابی طالب (علیه السّلام) رفتند و به امر حضرت ، زمین آرام گرفت؟!(2)
وقتی سخن به اینجا رسید، معاویه به ناچار شد به ابن عباس اجازه رفتن داد تا بیش از این، آیات را در فضیلت حضرت علی (علیه السّلام) نخواند.(3) به راستی چگونه می توان قرآن تلاوت نمود و ذکرو نام علی (علیه السّلام) را در آن نیافت؛ زیرا به گفته پژوهشگران و مفسران قرآنی، بیش از سیصد آیه در شأن علی (علیه السّلام) نازل شده است(4) که با توجه به مجال اندک این نوشتار، به بیان همین آیات بسنده می نماییم و ان شاء الله در لابلای مباحث صفحات آینده، برخی دیگر از آیات مرتبط با حضرت را مورد اشاره قرار خواهیم داد.
در هیاهوی دنیا و گرد و خاکی که اهل آن به پا می کنند، ناخواسته ، بر جان آدمی گرد و غبار می نشیند و دیده او را تیره می کند. در این میان، نسیمی بهاری و دل انگیز لازم است تا غبارها را بزداید و موانع دید دل را از میان بردارد. یکی از این نسیم های خوش، ترنم زبان به نام مولا و گوش فرا دادن به فضایل ایشان است که در این فرصت، برگی از کتاب فضائل و قطراتی از دریای کمالات بی بدیل اسدالله الغالب، علی بن ابی طالب، امام عارفان امیرمؤمنان علی (علیه السّلام) را مرور می نماییم و جان را طروات و پاکی دوباره ای می بخشیم.(5)
ص: 16
«عُنْوَانُ صَحِیفَةِ الْمُؤمِنِ حُبُّ عَلِیِّ بْنِ ابی طالب؛ سرلوحه و تیتر نامه اعمال مؤمن در قیامت، محبت علی بن ابیطالب (علیه السّلام) است».(1)
«إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُباهی بِعلیِ بْنِ ابی طالب کُلُّ یَومٍ المَلائِکَة المُقربینَ؛ خداوند با عزت و جلال، هر روز بر فرشتگان مقربش به علی بن ابی طالب افتخار می کند».(2)
«یا علیّ ما عَرَفَ اللهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ غَیریِ وَ غَیْرُکَ وَمَا عَرَفَکَ حَقَّ مَعْرِفَتِکَ غَیراللهِ وَ غَیریِ؛ ای علی! خداوند متعال را نشناخت به حقیقت شناختش جز من و تو، و تو را نشناخت آن گونه که حق شناخت توست، جز خدا و من » .(3)
«مَنْ اَرادَ اَنْ یَنْظُرَ إِلی آدَمَ فی عِلْمِهِ وَاِلی نوحٍ فی تَقْواهُ وَفَهْمِهِ وَإِلی إِبْراهیمَ فی حِلْمِهِ وَ إِلی یحْیی بْنِ زَکریا فی زُهْدِهِ وَإِلی مُوسی فی هَیبَتِهِ وَإِلی عیسی فی عِبادَتِهِ فَلْینظُرَ إِلی عَلی بْن أبی طالب؛ هر کس می خواهد علم حضرت آدم و تقوا و فهم حضرت نوح و حلم حضرت ابراهیم و زهد حضرت یحیی و هیبت حضرت موسی و عبادت حضرت عیسی را ببیند، به علی بن ابی طالب بنگرد ؛ هر که می خواهد به آدم و علم او و نوح و تقوای او و ابراهیم و دور اندیشی و بردباری او و موسی و هیبت او وعیسی و عبادت او بنگرد، به علی بن ابی طالب بنگرد».(4)
ص: 17
«إِنَّ اللهَ تَعَالَی جَعَلَ لِأَخِی فَضَائِلَ لَا تُحْصَی کَثْرَةً؛ خداوند برای برادرم علی فضایلی قرار داده که از فراوانی به شماره نمی آیند ».(1)
«لَوْ أَنَّ الرِّیَاضَ أَقْلامٌ وَ الْبَحْرَمِدَادٌ وَ الجِنَّ حُسِّابٌ وَ الْإنْسَ کُتَّابٌ مَا أَحْصَوا فَضَائِلَ عَلِیِّ بْنِ ابی طالب؛ اگر همه درختان باغها قلم شوند و تمام دریاها مرکب و جوهر، و جن ها حسابگر و انسان ها نویسنده گردند، نمی توانند فضایل علی (علیه السّلام) را شماره کنند».(2) کتاب فضل تو را آب بحر کافی نیست
که ترکنم سر انگشت و صفحه بشمارم
«لَو انَّ السَّماواتِ وَالأَرضِ وُضِعَتْ فی کَفَّةٍ وَ وُضِعَ ایمانُ علیّ فی کَفة لَرَجَحَ ایمانُ علی (علیه السّلام)؛ اگرتمام هفت آسمان و زمین در یک کفه ترازو قرار بگیرد و ایمان علی (علیه السّلام) در کفه دیگر، ایمان او سنگینی می نماید».(3)
جبرئیل امین خطاب به پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) : «یا محمد! والَّذِی بَعَثَک بِالْحَقِّ نَبِیَّاً أَنَّ أَهْلَ السَّماوات لَأَشَدّ مَعْرِفَةً لَهُ ِمنْ أَهْلِ الْأَرضِ؛ سوگند به آن خدایی که تو را به حق مبعوث ساخته است، اهل آسمانها علی را بهتر از ساکنین زمین می شناسند» .(4)
ص: 18
یا علی! مَثَلُکَ فِی الناسِ کَمثل سورِهِ «قُل هُوَ اللهُ أَحَدٌ». فمَن قرأها مرّةً فکأنما قَرَأ ثُلثَ القُرآن ... وَکَذلِک أنتَ یا علی! فمَن أَحَبَکَ یقلبه، فقد أَدَرَکَ ثلثَ الإیمان، وَمَن اَحَبکَ بِقَلبه وَلِسانِهِ...؛ علی جان ! مَثَل تو در میان این مردم مثل سوره «قل هو الله احد» است. هر کس یک بار این سوره را بخواند، مثل آن است که یک سوم قرآن را خوانده است، هرکس دو بار این سوره را تلاوت کند، مثل آن است که دو سوم قرآن را خوانده است، هرکس سه بار این سوره را بخواند، مثل کسی است که تمام قرآن را خوانده است و تو هم یاعلی! این طور هستی، اگر کسی تو را فقط با قلبش بخواند، تنها در قلبش تو را دوست داشته باشد، این شخص یک سوم ایمان را به دست آورده است. اگر کسی هم با قلبش و هم با زبانش تو را خوانده و به تو محبت ورزد، دو سوم ایمان را به دست آورده است و اگر کسی قلبش تو را بخواند و با زبان از تو دفاع کند و با اعضا و جوارح از تو پیروی کند، تمام ایمان را داراست » .(1)
«خَلَقَ اللهُ مِنْ نُور وَجْهِ عَلِیّ بْنِ ابی طالب سَبعینَ أَلفَ مَلَکَ یَستَغَفرُونَ اللهَ لَهُ وَ لِمُحبِیهِ إِلَی یَوْمِ القیَامَةِ؛ خداوند از نور چهره علی (علیه السّلام) هفتاد هزار فرشته آفرید که تا روز قیامت برای علی و دوستانش از خداوند طلب آمرزش می کنند».(2)
«فَمَن ذَکَرَ فضیلَةً مِن فَضائِلهِ مُقرّاً بِهاغَفَرَ اللهُ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنبِهِ وَما تَأَخَّر؛ وَ مَن کَتَبَ فَضیلَةً مِن فَضائِلهِ لَم تَزِلِ المَلائِکَةُ تَستَغفِرلَهُ مابَقِیَ لِذلِکَ المکُتوبَ رَسمٌ؛ وَ مَن استَمَع إِلی
ص: 19
فَضیلَةٍ مِن فَضائِلهِ غَفَراللهُ ذُنُوبَهُ الّتی اِکتَسَبها بالاسِتماع؛ وَ مَن نَظَر إِلی کِتاب مِن فَضائِلهِ غَفَرَاللهُ لَهُ ذُنُوبَهُ الّتی اِکتَسَبَها بالنَّظَر؛ خداوند برای برادرم فضایلی قرار داده است که از شمارش بیرون است؛ هرکس یکی از فضایل او را بیان کند و بدان معترف باشد، خداوند گناهان گذشته و آینده اش را خواهد بخشید؛ هر کس فضیلتی از فضایل او را بنویسد، تا وقتی که از آن نوشته اثری باقی است، فرشته ها برایش طلب آمرزش می کنند؛ هرکس به فضایل علی از گوش سپارد، خداوند گناهانی را که به وسیله گوش مرتکب شده است عفو می کند؛ هرکس به نوشته ای که در فضیلت علی (علیه السّلام) است، نگاه کند گناهانی که به وسیله چشم انجام داده است، مورد آمرزش قرار خواهد گرفت».(1)
«یَا عَلِیُّ ! إذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ یُؤتَی بِکَ عَلَی نَجِیِبٍ مِنْ نُورٍ، وَعَلَی رَأسِک تَاجٌ یُضِیءُ ... فَیُنَادِی الْمُنَادِی: مَنْ أحَبَّکَ أَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ وَمَنْ عَادَاکَ أَدْخَلَهُ النَّارَ؛ فَأَنْتَ الْقَسِیمُ بَیْنَ الْجَنَّةِ وَالنَّارِ بِأَمرِ المَلِکِ الْجَبَارِ؛ ای علی! آن زمان که روز قیامت فرا رسد، تو را براستری از نور ( به صحرای محشر) می آورند؛ در حالی که تاجی درخشنده از نور برسرت گذاشته اند، تاجی که شدت نور آن، چشمان اهل محشر را می آزارد. آن گاه ندایی از جانب پروردگار می رسد که: جانشین محمد رسول الله (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) کجاست؟ پس تو ای علی! می گویی: من هستم ! پس آن منادی می گوید: هر آن کس که تو را دوست دارد به بهشت وارد کن و هر آن که تو را دشمن می دارد به دوزخ انداز؛ که به فرمان آن پادشاه جبران کننده ، تو قسمت کننده بهشت و دوزخ (در میان مردمان و اهل محشر) هستی .(2)
ص: 20
«مَن سَرَّهُ أَن یحیی حیاتی و یَموت مَیتتی و یَدخل الجَنَةَ التی وعدنیها رَبّی... فَلیَتَولِّ عَلَیَ ابنَ ابیطالب و اوصیائه مِنْ بَعْدِهِ؛ هرکس دوست دارد که همچو من زندگی کند و بمیرد و در بهشت خدا وارد شود، پس باید پس از من ولایت علی (علیه السّلام) و پیشوایان پس از او را بپذیرد».(1)
«یَا عَلِیُّ لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَ اللهَ مِثْلَ مَا قَامَ نُوحٌ فِی قَوْمِهِ وَکَانَ لَهُ مِثْلُ أُحُدٍ ذَهَبَاً فَأَنَفَقَهُ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ مُدَّ فِی عُمُرِهِ حَتَّی حَجَّ أَلفَ عَامٍ عَلَی قَدَمَیِهِ ثُمَّ قُتِلَ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةٍ مَظْلُومَاً ثُمَّ لَمْ یُوَالِکَ یَا عَلِیُّ لَمْ یَشَمَّ رَائِحَةَ الْجَنَّةِ وَلَمْ یَدْخُلْهَا؛ هرگاه بنده ای خدا را به مدت عمر نوح که در میان قومش قیام کرد (نهصد و پنجاه سال) به عبادت خدا بپردازد و به مقدار کوه اُحُد طلا داشته باشد و در راه خدا انفاق کند، و برفرض به قدری عمر کند تا بتواند با پای پیاده هزار سال حج به جا آورد، و بعد بین صفا و مروه به ناحق کشته شود، اما ولایت تو را قبول نداشته باشد، بوی بهشت به مشام او نمی رسد و هرگز داخل آن نمی شود» .(2)
«[یَا عَلِیُّ !] طُوبَی لِمَنْ أَحَبَّکَ وَصَدَّقَ عَلَیْکَ وَ الْوَیْلُ لِمَنْ أَبْغَضَکَ وَکَذَّبَ عَلَیْکَ؛ ای علی! خوشا برحال دوست داران تو و آنان که تو را قبول دارند و وای بر آنان که تو را دشمن می دارند و تو را تکذیب می کنند» .(3)
«إِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ أَوْحَی إِلَیَ فِی عَلِیٍ ثَلَاثَةَ أَشْیَاءَ لَیْلَةَ أَسْرِیَ بِی أَنَّهُ: سَیْدَ الْمُسْلِمیِنَ، وَإِمَامُ
ص: 21
الْمُتَّقِینَ وَ قَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَلَّینَ؛ در شب معراج، خداوند سه ویژگی از علی (علیه السّلام) به من وحی فرمود: او سرور ایمان آورندگان و پیشوای پرهیزگاران و رهبر سپید رویان (در روز قیامت) است». (1)
«لا یَجُوزُ أَحَدٌ الصِّراطَ إلّا مَنْ کَتَبَ لَهُ عَلِیٌ الْجَوازَ؛ اَحَدی از پل صراط نمی گذرد، جز کسی که از علی (علیه السّلام) جواز عبور داشته باشد» .(2)
«وَ أَمَّا عَلِیُّ فَهُوَ الصِّدِیقُ الْأَکْبَرُ لَا یَخْشَی یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَنْ أَحَبَّهُ؛ علی(علیه السّلام) همان صدّیق اکبر است که هر کس او را دوست دارد، روز قیامت ترسی نخواهد داشت ».(3)
«لَوِ اجْتَمَعَ النَّاسُ عَلی حُبِّ عَلِیِّ بْنِ ابی طالب لَمَا خَلَقَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ النّارَ؛ اگر مردم بر محبت علی بن ابی طالب اتفاق داشتند، خدای بزرگ، آتش دوزخ را نمی آفرید».(4)
«قُلْ لِمَنْ أحَبَّ عَلیِاً یَتَهَیّأ لِدُخُولِ الْجَنّة؛ به دوست دار علی (علیه السّلام) بگو خود را برای وارد شدن به بهشت آماده کند» (5)
با این همه عظمت و شگفتی، باید گفت: «بختش بلند هر که گرفتار حیدر است » و همواره این ذکر را بر زبان جاری کرد که : « الْحَمْدُ للِه الَّذی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِکِینَ بِوِلَایَةِ أَمیرِالْمُؤمنینَ وَ الْأَئِمَّةِ (علیه السّلام).
ص: 22
ص: 23
شأن و مقام والای امیرمؤمنان (علیه السّلام) آن قدر در اوج قرار داشت که با وجود احتمال خطرها و کارشکنی ها، رسول اعظم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) وظیفه یافت ولایت حضرت را به همگان اعلام نماید و از آنان قول وفاداری و همراهی بگیرد.
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله وسلّم )در خطبه ای نورانی و سرشار از آموزه های ناب دینی، راهبردهای اساسی زندگی دینی را بیان و منشور سبک زندگی مسلمانان حقیقی را ارائه کردند.
در این فرصت، فرازهایی از این خطبه مورد بازخوانی و دقت قرار می گیرد، بدان امید که تمسک به این کلمات نورانی، گامی به جلو در معنویت و معرفت شیعیان و پیروان حضرتش باشد.
«فَاعْلَمُوا مَعاشِرَ النّاسِ أَنَّ الله قَدْ نَصَبَهُ لَکُمْ وَلِیّاً وَإِماماً فَرَضَ طاعَتَهُ عَلَی کُلِّ مُوَحِّدٍ.» ای مردم! بدانید که خداوند او را برایتان صاحب اختیار و امام قرار داده، پیروی او را بر هر یکتاپرست، لازم شمرده است.فرازی از خطبه غدیر
هنگام مسافرت گاهی لازم است راننده با خلبان دیگری فرمان هدایت را به دست بگیرد و مسافران را به مقصد برساند. این تغییر و جابجایی، به معنای تغییر مسیر نیست؛ بلکه راننده جدید نیز که پیش از این امتحان های بسیاری را با موفقیت پشت سر گذاشته است، همان مقصد و هدف از پیش تعیین شده را خواهد پیمود و مسافران را با سلامت و آرامش به مقصد نهایی خواهد رساند.
ص: 24
قطعاً در چنین وضعیتی یا آن گاه که راننده به هر علتی نتواند به مسیر ادامه دهد، آیا معقول و منطقی است کسی ادعا نماید یکی از مسافران یا مثلاً مسن ترین فرد حاضر در این جمع، به جای راننده یا خلبان هدایت مسافران را عهده دار شود؟ آیا نتیجه چنین انتخابی، جز سقوط و هلاکت خواهد بود؟!
با فرا رسیدن روزهای پایانی عمر شریف پیامبر خاتم(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) ، به امر الهی بنا شد هدایت امت اسلامی به دست با کفایت امیرمؤمنان (علیه السّلام) سپرده شود؛ همان کسی که پیش از این بارها آزمون های بسیاری را با سرافرازی و موفقیت پشت سر نهاده بود و مدال های مختلف شجاعت، جوانمردی، مواسات و برادری، صداقت و عدالت، ایمان و دیانت، پاکی و طهارت و مانند آن را دریافت کرده بود و شاگرد ممتاز و نخبه رسول الله (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) در تمامی امتحانات بود.
همان کسی که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) در خطبه غدیر، با تعابیری بلند و ژرف، به لیاقت و برازندگی او برای پوشیدن خلعت ولایت و هدایت امت تصریح نمودند و در فرازهای مختلف این خطبه فرمودند: «ای مردم! فضائل و برتری های علی بن ابی طالب نزد خداوند عزّوجل -که در قرآن نازل فرموده- بیش از آن است که من یک باره برشمارم . پس هر کس از مقامات او خبرداد و آن ها را شناخت، او را تصدیق و تأیید کنید» .(1)
بعد مصادیقی از این فضائل را این گونه بیان فرمود: «ما نَزَلَتْ آیَةُ رِضاً (فی الْقُرآنِ، إِلّا فیهِ ، وَلا خاطَبَ الله الَّذینَ آمَنُوا إِلّأبَدَأ بِهِ، وَلَانَزَلَتْ آیَةُ مَدْحٍ فِی الْقُرآنِ إِلّا فیهِ..؛ آیه ای در مورد رضایت پروردگار نازل نشده، مگر آنکه در شأن اوست. و خداوند مؤمنان را مخاطب قرار نداده ،
ص: 25
مگر آنکه به او آغاز کرده [و او اولین شخص موردنظر خدای متعال بوده است] و آیه مدح و ستایشی نازل نگشته، مگر درباره او. و گواهی نداده خداوند به بهشت در سوره «هل أتی علی الإنسان»، مگر برای او، و این سوره را در حق غیر او نازل نکرده و با آن جز او را نستوده است».
سپس مهر تأیید خود و خدا را بر مهر و ولای مولای متقین زده و فرمودند: مَعاشِرَالنّاسِ، هذا عَلِی، أَنْصَرُکُمْ لی وَأَحَقُّکُمْ بی وَأَقْرَبُکُمْ إِلَی وَأَعَزُّکُمْ عَلَی، وَالله عَزَّوَجَلَّ وَأَنَاعَنْهُ راضِیانِ.؛ ای مردم! این علی یاورترین، سزاوارترین و نزدیک ترین و عزیزترین شما نسبت به من است. خداوند عزّوجل و من از علی (علیه السّلام) خشنود و راضی هستیم».
مؤمنان ولایتمدار مؤظفند همواره پشت سر سکان دار هدایت جامعه حرکت نمایند و در هر برهه از تاریخ که قرار گرفته اند، با شناخت صحیح از زمان، با قرار گرفتن پشت سر رهبر و پیشوای جامعه، نقش و وظیفه خود را به خوبی انجام دهند. رسول الله (صلّی الله علیه و آله وسلّم )و نیز در خطبه غدیر با تبیین ویژگی های برتر امیرمؤمنان علی (علیه السّلام)برای هدایت جامعه اسلامی، همگان را به پیروی از او و فرزندان ایشان فراخواندند و فرمودند: «فَعَلی وَلیَّکُمْ وَمُبَیّنٌ لَکُمْ، الَّذی نَصَبَهُ الله عَزَّوَجَلَّ لَکُمْ بَعْدی أَمینَ خَلْقِهِ؛ علی(علیه السّلام) صاحب اختیار و تبیین کننده برشماست. خداوند عزّوجل او را پس از من امانت دار خویش در میان آفریدگانش نهاده. همانا او از من و من از اویم و او و فرزندان من از جانشینان او، پرسش های شما را پاسخ دهند و آنچه را نمی دانید، به شما می آموزند».
ص: 26
«مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّما أَکْمَلَ الله عَزَّوَجَلَّ دینَکُمْ بِإِمامَتِهِ. فَمَنْ لَمْ یَأْتَمَّ بِهِ وَبِمَنْ یَقُومُ مَقامَهُ فَأُولئِکَ الَّذینَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ » ای مردم! خداوند دین شما را با امامت او کامل نمود، پس هر کس به او و کسانی که جانشین او از فرزندان من و از نسل او هستند اقتدا نکند، چنین کسانی اعمالشان در دنیا و آخرت از بین رفته و در آتش دائمی خواهند بود.
فرازی از خطبه غدیر
همه انسانها آرزوهای کوچک و بزرگی در سر پرورانده و برای تحقق آنها تلاش می نمایند. گاه انسان عمری در سایه زحمت و تلاش خود، سرمایه ای را جمع آوری می کند تا بتواند یکی از اهداف و آرزوهای خود همانند خرید خانه یا ماشین را جامه عمل بپوشاند و از به بار نشستن ثمره تلاش هایش مسرور گردد.
حال اگر در اثر اتفاقی پیش بینی نشده و دور از ذهن، تمام اندوخته هایش نیست و نابود شود، بدترین اتفاقی است که می توانست تصور کند؛ حادثه ای که تلخی آن هرگز فراموش نخواهد شد.
در عرصه دین داری و مسائل معنوی نیز چنین خطری وجود دارد و چه بسا برخی افراد بر اثر غفلت و جهل، ثمره یک عمر تلاش خود را بی اثر نموده و حاصلی جز حسرت و آه ، از آن همه زحمت و رنج نبرند.
به عبارت دیگر، اعمال عبادی، کارهای خیر، نماز و عبادت، خوش خلقی و نیک رفتاری، دستگیری و کمک به نیازمندان و مانند آن، همگی به مثابه سرمایه های معنوی برای
ص: 27
انسان است که به او انرژی حرکت برای رسیدن به مقصد نهایی قرب الهی و آراستگی به فضائل را می دهد، به شرط آنکه این سرمایه ها را با غفلت خود پوچ و نابود نگرداند. بنابر آموزه های دینی، مهم ترین عامل حفظ و حراست از این سرمایه های معنوی، پذیرش ولایت معصومین (علیهم السّلام) است.
خداوند می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَلَا تُبْطِلُوا أَعْمَالَکُمْ »؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را، و اطاعت کنید رسول (خدا) را، و اعمال خود را باطل نسازید» .(1)
معنای آیه آن است که گوش فراندادن و بی اعتنایی به خواست و دستور خدا و پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) ، مساوی با نابودی و از بین رفتن تمام اعمال آدمی است.
بدون شک، نقطه عطف پیروی از پیامبر(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) در غدیر خم، لزوم پیروی از ولایت امیرمؤمنان (علیه السّلام) و فرزندان معصوم ایشان است که بارها بر آن پافشاری و اصرار نمودند و خطاب به حضرت علی (علیه السّلام) فرمودند: «اگر[ از فرصت امروز استفاده نکنم و ]آنچه درباره ولایت تو است به مردم نرسانم، تمام اعمال من محو می شود.» (2)
براین باور، تبعیت از ولایت، پیام اصلی خطبه غدیر است که بی توجهی به آن، اعمال انسان را پوچ و غضب الهی را برای او به دنبال خواهد آورد؛ همانگونه که حضرت فرمودند: «وَ مَنْ لَقی اللهَ عَزَّوَجَلَّ بِغَیرِ وِلَایَتِکَ فَقَطَ حَبَط عَمَلُهُ؛ کسی که بدون اعتقاد به ولایت تو، خدا را ملاقات کند، عملش را نابود ساخته است».(3)
ص: 28
«عَلِی بْنُ ابی طالب الَّذی أَقَامَ الصِّلاةَ..» علی بن ابی طالب همان است که نماز به پا داشته و...
فرازی از خطبه غدیر
امروزه سرگرمی های پرجاذبه کم نیستند؛ از فیلم ها و برنامه های جذاب، بازی های متنوع رایانه ای، سینما و تلویزیون، برنامه های ورزشی، اینترنت و ماهواره، موبایل، شبکه های اجتماعی و فضای مجازی و دهها جذابیت دیگر که ساعت ها انسان را مجذوب و فریفته و گاه چنان غفلت زده می کند که ساعت ها از هیچ چیز خبردار نمی شود.
پروردگار مهربان برای اینکه انسان در مشکلات روزمره و وسوسه های شیطان گرفتار نگردد، دقایق و زمان های مشخصی را قرار داده تا انسان با شستشوی خود در زلال نماز، غبارهای غفلت را از جان و تن بشوید و پاکیزه و مطهر، به ادامه مسیر بندگی بپردازد. امام باقر (علیهم السّلام) در این رابطه می فرمایند: «اگرهرفرد با ایمانی، نمازهای واجب را به موقع و به طور صحیح انجام دهد، از غافلان نخواهد بود».(1)
رهبر معظم انقلاب امام خامنه ای (حفظه الله) نیز در تعبیر زیبایی درباره نماز می فرماید: اینکه نماز را در هر روز گذاشته اند و با تناوب گذاشته اند، برای این است که ما دچار غفلت نشویم. یکی از بزرگترین نعمت های خدا، همین واجب کردن نماز برما است. اگر نماز را بر ما واجب نمی کردند، ماغرق در غفلت می شدیم؛ صبح از خواب که پا می شوید، به یاد خدا؛
ص: 29
ظهر، وسط اشتغالات زندگی و معیشتی، به یاد خدا: شب، در پایان یک روزی که در آن تلاش کردید و کار کردید، به یاد خدا.(1)
با توجه به جایگاه و اهمیت بی بدیل اقامه نماز در زندگی است که پیامبراعظم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) چند بار در خطبه غدیر بر اقامه آن تأکید کردند و فرمودند: «أَلا وَإنًّی أُجَدِدُ الْقَوْلَ: أَلا فَأقیمُوا الصَّلاةَ وَأتُوا الزَّکاةَ وَأُمَروُا بِالْمَعروُفِ وَانْهوُا عَنِ الْمُنْکَرِ؛ هشدار که دوباره می گویم: بیدار باشید! نماز را به پا دارید و زکات بپردازید و امربه معروف کنید و از منکر بازدارید».
و فرمود: «ای مردم! نماز را به پا دارید و زکات بپردازید، همانگونه که خداوند عزّوجل امر فرموده است .(2)
نکته حائز اهمیت اینکه آن حضرت، نمازگزاری را از لوازم و بایسته های سبک زندگی مؤمنان ولایت مدار دانسته و امیرمؤمنان (علیه السّلام) را به عنوان مصداق بارز از کسانی شمردند که در هر زمان و مکانی، بر این مسئله اهتمام داشتند.
چگونه ممکن است کسی شیعه و دوست دار علی (علیه السّلام) باشد، ولی نسبت به نماز کاهلی و سهل انگاری نموده، آن را ترک نماید؛ در حالی که حضرت امیر (علیه السّلام) می فرمود: «لَیسَ مِنّی مَنْ ضَیِّعَ الصَّلاةَ؛ آن کس که نماز را تضییع نماید [ترک کند یا در اقامه آن سستی ورزد] از من نیست.(3)
ص: 30
«...وَلایُوالی عَلِیّاً إِلأَّتَقِی، وَلایُؤمِنُ بِهِ إِلاّ مُؤمِنٌ مُخْلِصٌ ...و سرپرستی او را نمی پذیرد مگر رستگار پرهیزگار. و به او نمی گرود مگر ایمان داربی آلایش»
فرازی از خطبه غدیر
شخصی به نام «ناجی» قصیده ای در مدح حضرت علی (علیه السّلام) سرود. شبی در عالم خواب خدمت آن حضرت شرفیاب شد. حضرت فرمود: «قصیده ای که درباره من سروده ای، بخوان !»
شاعر با شوق هر چه تمام، اشعار خود را یک یک خواند و در پایان نام خود را در شعر گنجاند و گفت:
ناجی اگر معامله ی حشر با علی است
از من شنو هر آنچه توانی گناه کن
حضرت امیر (علیه السّلام) فرمودند: «همه را خوب گفته ای، ولی آخرش را این چنین اصلاح کن؛ ناجی اگر معامله ی حشر با علی است
شرم از رخ علی کن و کمتر گناه کن(1)
افتخار شیعه، پیروی کردن و منتسب بودن به نام مبارک امیرالمؤمنین (علیه السّلام)و ائمه
ص: 31
معصومین (علیهم السّلام) است؛ نامی که در زمان رسول خدا(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) مطرح بود و سلمان و ابوذر و مقداد وعمار به شیعه بودن شهرت داشتند(1) و به تعبیری، این نام مبارک را خاتم رسولان الهی بر پیروان آن حضرت نهادند و رسول خدا(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) ، بارها لفظ «شیعَتُکَ یا عَلِیُّ: شیعه توای علی... را بر زبان جاری فرمودند.
آن حضرت همچنین در روایات مختلف، شیعیان را تنها گروه نجات یافته و برترین مردمان دانسته و آنگاه که آیه: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ »؛(2) نازل شد، خطاب به حضرت علی (علیه السّلام) فرمودند: «منظور از این آیه، تو و شیعیانت هستید که در روز قیامت وارد عرصه محشر می شوید؛ در حالی که هم شما از خدا راضی هستید و هم خدا از شما راضی است و دشمنیت وارد [محشر] می شود، در حالی که خشمگین و به زور به جهنم می رود».(3)
امیرمؤمنان علی (علیه السّلام) نیز درباره مقام والا و جایگاه باعظمت شیعیان فرمود: «أَلاَ وَإِنَّ لِکُلِ شَیْءٍ عِزّاً الْإِسْلَامِ الشِّیعَةُ ...؛ آگاه باشید! به راستی هر چیزی را عزتی است و عزت، اسلام شیعه است. آگاه باشید! برای هر چیزی رکنی است و رکن اسلام شیعه است. برای هر چیزی علو و برتری است و برتری اسلام شیعه است. بیدار باشید! برای هر چیزی آقا و سروری است و سید مجالس، مجالس شیعه است. آگاه باشید. برای هر چیزی آبرویی است و آبروی اسلام شیعه است، بیدار باشید. برای هر چیزی پیشوایی است و پیشوای زمین آن سرزمینی است که شیعه در آن زندگی می کند».(4)
راستی که این همه عظمت جز بر قامت راستین شیعه نزیید و جز بر پیروان راستین علی (علیه السّلام) بر دیگران منطبق نشود. اینجاست که مسئولیت شیعه بودن صد چندان می شود. مبادا کسی
ص: 32
ادعای شیعه گری داشته باشد، ولی باعث عزّت و آبروی اسلام نباشد! مبادا تنها نامی از شیعه بودن را با خود یدک بکشیم، ولی عمل و رفتارمان هیچ شباهتی با مولا نداشته باشد؟ اینکه از شیعه فقط نام بدانیم بد است
مانمک گیر چنین لقمه بمانیم بد است
شیعه یعنی کفن سرخ بلا پوشیدن
شیعه یعنی عشقی ز خدا نوشیدن
پیام غدیر همین است که ولایت امیرمؤمنان (علیه السّلام) ، نجات دهنده است؛ ولی بِشَرطِهَا وَ شُروُطِهِا، عجیب آنکه پیامبر اعظم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) در جمع آن مردمان و همه پیروان و دوست داران علی(علیه السّلام) فرمودند: «فَلْیَعْمَلْ کُلُّ امْرِیٍ عَلی مایَجِدُ لِعَلِی فی قَلْبِهِ مِنَ الْحُبِّ وَالْبُغضِ؛ اینک هر کس پایه کار خویش را مهر و محبت و یا خشم و ناراحتی علی در دل قرار دهد » . مفهوم ساده ای که از این جمله می توان برداشت کرد این است که ای شیعیان و محبان علی(علیه السّلام) ، رفتارهای خودتان را به اندازه محبتی که به حضرت علی (علیه السّلام) دارید، بر مدار دین و رضایت الهی قرار دهید و بدانید که شیعگی تنها به ادعا نیست.
حال هر کس باید به خود و اعضای خانواده و وابستگان خویش بنگرد و بسنجد که زندگی، پوشش، عبادت، کسب و کار و دیگر شؤون زندگی او، چه اندازه با دستورات دینی هماهنگ است و لبخند رضایت را بر لبان مبارک امیرمؤمنان (علیه السّلام) و فرزندش امام زمان و می نشاند و یا اینکه خدای ناکرده، عرق شرم و خجلت بر پیشانی!
ص: 33
« وَلانَبْتَغی بِذالِکَ بَدَلاً وَلَایَرَی الله مِنْ أَنْفُسِنا حِوَلاً »هرگز پیمانمان را دگرگون نخواهیم کرد و خداوند از ما شکست عهد نبیند.
فرازی از خطبه غدیر
هنگام هجوم سیل بنیان کن و موج های دهشت آور، برای محفوظ ماندن از آسیب و خطر، انسان باید خود را در پناه حصارهای مستحکم قرار دهد، در غیر این صورت، هرگونه سستی و کاهلی، مساوی با مرگ و اتفاقات ناخوشایند دیگر خواهد بود.
امروزه بارش هجمه های فکری و سیل شبهات پیرامون ولایت امیرمؤمنان (علیه السّلام) ، باورهای دینی، ارزش ها و هنجارهای مذهبی و خانوادگی و مانند آن، از راه های گوناگون ماهواره ای، رسانه ای ، شبکه های اجتماعی، فضاهای مجازی، محفل دوستان ناآگاه یا مغرض، فیلم و سریال و مانند آن، بسان موج های سیل آسا به سوی ذهن و فکر انسان روانه اند که اگر انسان خود را در پناه اطلاعات صحیح علمی، تاریخی، مذهبی و نیز مراجعه به کارشناسان دینی قرار ندهد و به حصار محکم قرآن و دیگر عبادات تکیه ننماید، شبهات و پرسش های هدفمند این
چنین، چه بسا باعث تزلزل او شده و زمانی به خود بیاید که کار از کار گذشته و متوجه گردد که انگار دیگران معرفت و عشق پیشین نسبت به مولای متقیان(علیه السّلام) ، ولایت اهل بیت (علیه السّلام) و باورهای زیبای دینی را ندارد و حس و حال خوش گذشته، از او سلب شده است.
برای در امان ماندن از این هجمه ها، علاوه بر مطالعات دینی و پرسش از آگاهان مورد اطمینان مذهبی، باید نسبت به ذکر، نماز، قرائت قرآن و ادعیه و دیگر عبادات، اهتمام و
ص: 34
جدیت بیشتری به خرج داد و از خواندن دعای غریق غفلت نورزید، همانطور که امام صادق (علیه السّلام) برای در امان ماندن از شبهه ها و هجمه های فکری و دینی دوران غیبت حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، خواندن این دعا را سفارش کردند و فرمودند: «پس از این، شبهه ای شما را خواهد رسید، که بدون نشانه دیده شدنی و امام هدایت کننده ای خواهید ماند و از آن نجات نمی یابد، مگر کسی که دعای غریق را بخواند.
راوی می گوید: عرضه داشتم: دعای غریق چگونه است؟
فرمود: چنین بگوید: «یَا اللهُ یَارحْمنُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ القُلُوبِ ثَبِتْ قَلْبِیِ عَلی ډِینِکَ؛ ای خداوند! ای رحمان! ای مهربان! ای دگرگون کننده دلها! دل مرا بردینت پایدار کن».(1)
به همین جهت بود که در خطبه غدیر، وقتی نوبت به بیعت رسید ، رسول الله (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) فرمودند: با تمام وجودتان بیعت کنید و از خدا بخواهید که طلای ناب ولایت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) و اولاد او را از شما نگیرد و همیشه بر ولایت ایشان پایدار بمانید. بعد فرمودند: همگان این جمله را تکرار کنید و بگویید: «وَلَا نَبْتَغی بِذالِکَ بَدَلاً وَلَایَرَی الله مِنْ أَنْفُسِنا حِوَلاً»؛ یعنی خدا نکند روزی بیاید که ولایت امیرمومنان (علیه السّلام) و اولاد طاهرین ایشان را با بدلیجات دنیایی معاوضه نماییم و دشمنان ولایت را شاد نماییم.
« قُولُوا: (سَمِعْنا وَأَطعْنا)، وَقُولوا (اَلْحَمْدُ لِلهِ الَّذی هَدانا لِهذَا وَما کُنّا لِنَهْتَدِی لَوْلا أَنْ هَدانَا الله» بگویید: «شنیدیم و فرمان می بریم و نیز بگویید: «تمام سپاس و ستایش، خدایی
ص: 35
راست که ما را به این راهنمایی فرمود، وگرنه راه نمی یافتیم.
فرازی از خطبه غدیر
کسی که دستانش را روی شعله های آتش بگیرد، یا وقتی که تفنگ بر شقیقه کسی نهاده و انگشتش را آماده شلیک کرده است، نمی تواند توقع داشته باشد مأموران الهی انگشتان او را گرفته و با خواهش و التماس، او را از انجام این عمل ناپسند منصرف نمایند!
این توهمات و توقعات، جایی در عالم واقعیت ندارد و خداوند متعال، قدرت انتخاب و انجام عمل مثبت یا منفی را از انسان سلب نمی کند؛ چرا که وقتی انسان مجبور به انجام خوبی ها و ناتوان از گناه باشد، بهشت و جهنم نامفهوم و بی ارزش خواهد شد.
واقعیت این است که خداوند به بشر نعمت هدایت و قدرت انتخاب مسیر را عنایت کرده است و بدی ها و خوبی ها را برای او آشکار ساخته است، حال اگر کسی می خواهد خود، خانواده و جامعه را با آتش گناهان بسوزاند و آرامش و معنویت خود و خانواده را سلب نماید ، خداوند متعال با جبر و اجبار، مانع انتخاب او نخواهد شد؛ زیرا پیش از این به او قدرت عقل، اراده ، درک صحیح و استفاده از تجارب دیگران را عنایت فرموده و او می تواند با پای بندی به آموزه های دینی و دوری از مفاسد و گناهان، خود و بستگان را از آتش خشم و قهر الهی مصون دارد.
کسی که نسبت به حجاب و پوشش همسر و دخترش بی تفاوت است، نسبت به نماز و روزه و دیگر واجبات سهل انگار است، حریم محرم و نامحرم برایش معنایی ندارد، در کسب و کار رعایت حلال و حرام نمی کند و خلاصه نسبت به هر گناهی متمایل و نسبت به هر واجبی
ص: 36
بی تفاوت است، چنین فردی را باید از جمله ناسپاس ترین افراد به شمار آورد که نعمت هدایت و ولایت را به بهای اندک لذت های گذرا واگذار کرده و خود و خانواده را از سعادت و خوشبختی حقیقی دور نموده است.
پیام غدیر نیز آن است که هدایت از جانب پروردگار است: «وَنَزَعْنَا مَا فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَذَا وَمَا کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ »، و همگان باید با قرار گرفتن در سایه چتر حمایتی امامت و ولایت ائمه هدی (علیه السّلام) ، از نعمت هدایت به خوبی ها و گرایش به معنویات و پذیرش ولایت امیرمؤمنان (علیه السّلام) سپاسگزاری نمایند و و به وظیفه خود که همان اطاعت و تسلیم در برابر فرامین الهی است، عمل نمایند: «وَقُولُوا: سَمِعْنا وَ أَطَعْناء بگویید: شنیدیم و فرمان می بریم.
« أَلا إِنَّ أَوْلِیائَهُمُ الَّذینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالغَیْب لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأجْرٌکَبیرٌ.» بدانید که یاران امامان در نهان و غیب، از پروردگار خویش ترسانند، آمرزش و پاداش بزرگ برای آنان خواهد بود.
فرازی از خطبه غدیر
روزی «زبیده» همسر هارون الرشید ملعون در راه بهلول را دید که با کودکان بازی می کرد و با انگشت بر زمین خط می کشید.
پرسید: چه می کنی؟
ص: 37
گفت: خانه می سازم .
پرسید: این خانه را می فروشی؟
گفت: آری.
پرسید: قیمت آن چقدر است؟
بهلول مبلغی ذکر کرد.
زبیده فرمان داد که آن مبلغ را به بهلول بدهند و خود دور شد.
بهلول زرها را گرفت و میان فقیران تقسیم کرد.
شب هارون الرشید در خواب دید که وارد بهشت شده، به خانه ای رسید و چون خواست داخل شود او را مانع شدند و گفتند: این خانه از زبیده همسر توست.
فردای آن روز، هارون ماجرا را از زبیده پرسید. زبیده قصه بهلول را بازگو کرد.
هارون نزد بهلول رفت و او را دید که با اطفال بازی می کند و خانه می سازد. گفت: این خانه را می فروشی؟
بهلول گفت: آری!
هارون پرسید: بهایش چه مقدار است؟
بهلول چندان مال نام برد که در جهان نبود. هارون گفت: به زبیده به اندک چیزی فروخته ای.
بهلول خندید و گفت: زبیده ندیده خریده و تو دیده می خری، میان این دو، فرق بسیار است. (1)
البته امثال هارون الرشید به واسطه جنایت هایی که کرده اند، هرگز بهشتی نخواهند شد،
ص: 38
ولی نکته قابل تأملی که در این حکایت نهفته است اینکه ، باور به غیب و نادیده ها، یکی از اصول و پایه های دینداری است که باعث نظم بخشی و جهت دهی به افکار و رفتار انسان می گردد و نمایان گر میزان باور قلبی او خواهد بود.
قرآن کریم نیز در بیان نشانه های خداباوران و متقین می فرماید: «ذَلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًی لِلْمُتَّقِینَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ »؛ این کتاب، هیچ شکی در آن نیست ، راهنمای پرهیزگاران است. (پرهیزکاران) کسانی هستند که به غیب آنچه از حس پوشیده و پنهان است ایمان می آورند؛ و نماز را برپا می دارند و از تمام نعمت ها ومواهبی که به آنان روزی داده ایم، انفاق می کنند».(1)
بر این باور، هنر بندگی این است که انسان چیزهای ندیده را باور و قبول کند. مؤمن، کسی است که خدا و اهل بیت (علیه السّلام) را اگرچه ندیده ، ولی باور داشته باشد.
اکنون نیز که دست شیعیان از مولایشان صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)کوتاه است، این باورپذیری و متعبد بودن به آموزه های دینی، برگ برنده ایمان و علامتی بر نیکویی آن است؛ از این رو رسول خدا (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) خطاب به امیرمؤمنان (علیه السّلام) فرمودند: «ای علی! بزرگترین مردمان در ایمان و یقین ( به خداوند و نشانه های او) کسانی هستند که در آخرالزمان زندگی می کنند، آنها پیامبرشان را ندیده اند و امامشان در غیبت به سر می برد، با این همه از روی علوم و معارف و کتاب هایی که در اختیار دارند، ایمان آورده و در ایمان خود پایداری می ورزند» .(2)
در خطبه غدیر، پیامبر اعظم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) یکی از نشانه های دوستان و همراهان امام (علیه السّلام) را کسانی
ص: 39
می داند که باور به غیب داشته و این باور، آنان را از زشتی ها و رفتارهای آلوده دور می کند؛ این افراد، با ایمانی سترگ و قابل ستایش، لایق بهشت و اجر و پاداش بزرگ الهی اند که در کوران فتنه ها و آماده بودن بسترهای گناه و بی بندوباری، بر باورهای ایمانی خویش استوار مانده و برای جلب رضایت مولای خویش، لحظه ای از خداباوری و خداخواهی خود نمی کاهند.
مَعاشِرَالنَّاسِ، السّابِقُونَ إِلی مُبایَعَتِهِ وَ مُوالاتِهِ وَ التَّسْلیمِ عَلَیْهِ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنینَ أُولئکَ هُمُ الْفائزُونَ فی جَنّاتِ النَّعیمِ.
؛ ای مردم! سبقت جویان به بیعت و پیمان و سرپرستی او و سلام دهندگان بر او با لقب امیرالمؤمنین، رستگارانند و در بهشت های پربهره خواهند بود».
فرازی از خطبه غدیر
همگان آرزومند سعادت و خوشبختی و رسیدن به فلاح و رستگاری هستند. نگاهی به معارف دینی به ما می آموزد که وقتی تلاش های انسان در زندگی، او را به «هدف خلقت » برساند، «فائزه »و رستگار است.
فوز در فرهنگ دینی آن است که انسان با بهره گیری از نعمت های خدا بتواند سعادت جاودانه را که کامیابی آخرت و بهشت است، به دست آورد. به دیگر سخن، فوز عظیم و رستگاری کامل، رسیدن به کامروایی اُخروی است. به تعبیر حضرت علی (علیه السّلام) : « الاخِرَةُ فَوزُ السُعَدَاء ».(1)
امام حسین را نیز فرمودند: «انِّ الدُّنیا حُلوُها ومُرُّها حُلُمُ و الإِنتِباهُ فی الاخرةِ والفائِزُ مَن
ص: 40
فازَ فیها و الشِّقیُّ مَن شَقی فیها؛ بدانید که تلخ و شیرین دنیا همه اش خواب و خیال است. بیداری و هشیاری در آخرت است؛ فائزو رستگار کسی است که در آخرت به سعادت برسد و بدبخت کسی است که به شقاوت آخرت گرفتار آید.(1)
نگاهی به قرآن ما را با سرچشمه سعادت و رستگاری آشنا کرده و راه های سعادتمندی را به ما نشان می دهد. قرآن می فرماید: « وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِیمًا »کسی که مطیع خدا باشد یعنی از خدا و رسول اطاعت و پیروی کند، به فوز عظیم دست پیدا می کند»(2)
در آیه ای دیگر، ایمان همراه با هجرت و جهاد در راه خدا را نشانه کامیابی و رسیدن به رستگاری می شمارد و می فرماید: «آنها که ایمان آوردند و هجرت نمودند و با مال و جان خود در راه خدا جهاد کردند، در بالاترین درجه در نزد پروردگارند و ایشان فائز هستند». (3)
و در بیانی دیگر، معامله با خدا و ایثار مال و جان را از علائم فلاح و فوز دانسته و می فرماید؛ همانا خدا از مؤمنان جان و مالشان را به بهای بهشت خریداری کرد؛ آنان در راه خدا می جنگند و می کشند و کشته می شوند. این در تورات و انجیل و قرآن وعده ی حقی بر عهده خدا است ، و چه کسی از خدا به عهد خویش وفادارتر است؟ پس به این معامله ای که با خدا کرده اید شادمان باشید و این همان رستگاری بزرگ است».(4)
و پیرامون صبر و استقامت می فرماید: « «إِنِّی جَزَیْتُهُمُ الْیَوْمَ بِمَا صَبَرُوا أَنَّهُمْ هُمُ الْفَائِزُونَ »؛ من [هم] امروز به (پاس) آنکه صبر کردند، بدانان پاداش دادم، آنها پیروز و رستگارند».62(5)
ص: 41
به راستی چه کسی جز امیرمؤمنان علی (علیه السّلام)؛ امام رستگاران است که تمامی این ویژگی ها در او تجلی نموده باشد؛ او که در همه حالات از خدا و رسولش اطاعت نمود؛ در هجرت همگام و همراه وفادار پیامبر بود؛ با مال و جان ایثار نمود؛ در معامله ای بزرگ با خدا در بستر پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلّم )در لیلة المبیت خوابید و جان خویش را فدای پیامبر ساخت؛ به خاطر مصلحت اسلام، صبر و سکوت 25 ساله را به جان خرید و ....
آری! رستگار واقعی امیرمؤمنان (علیه السّلام) است که نه تنها خود به فوز و رستگاری بزرگ و سعادت آخرت دست یافت، بلکه پیروان و شیعیان او نیز با پیروی از ایشان و تداوم همان مسیر خداخواهی و معامله با پروردگار در ساحت های گوناگون زندگی، به فوز و رستگاری دست خواهند یافت؛ همانگونه که «جابر بن عبدالله انصاری » می گوید: خدمت پیغمبر اکرم(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) کنار خانه خدا نشسته بودیم، علی (علیه السّلام) به سوی ما آمد. هنگامی که چشم پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) به او افتاد، فرمود: «برادرم به سراغ شما می آید . سپس رو به کعبه کرد و فرمود: «وَ ربِّ هذِهِ الْبَنِیَةِ إِنَّ هذا وَشِیعَتَهُ هُمُ الْفائِزُونَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ؛ به خدای این بنا (کعبه) قسم که این (مرد) و شیعیانش در قیامت رستگارنده .(1)
و حضرت زهرا (علیهاالسّلام) می فرمایند: «همانا سعادتمند (به معنای کامل و حقیقی کسی است که علی (علیه السّلام) را در دوران زندگی و پس از مرگش، دوست داشته باشد».(2)
ص: 42
فوز حقیقی و رسیدن به بهشت رضوان الهی، تنها در سایه سار ولایت ممکن خواهد شد، همانگونه که در زیارت جامعه کبیره می خوانیم: «فَازَ الفَائِزوُنَ بِوَلَایَتِکُمْ بِکُمْ یُسْلَکُ إِلیَ الرِّضْوَان؛ هرکس که رستگار شده با ولایت شماست و با شما راه رضایت الهی پیموده می شود.»
پیامبر اعظم(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) نیز شرط کامیابی در آخرت را پذیرش ولایت امیرمؤمنان (علیه السّلام) دانستند و فرمودند: « مَعاشِرَالنَّاسِ، السّابِقُونَ إِلی مُبایَعَتِهِ وَ مُوالاتِهِ وَ التَّسْلیمِ عَلَیْهِ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنینَ أُولئکَ هُمُ الْفائزُونَ فی جَنّاتِ النَّعیمِ.؛ ای مردم! سبقت جویان به بیعت و پیمان و سرپرستی او و سلام دهندگان براو با لقب امیرالمؤمنین، رستگارانند و در بهشت های پربهره خواهند بود».
«مَعاشِرَالنّاسِ، قُولُوا ما یَرْضَی الله بِهِ عَنْکُمْ مِنَ الْقَوْلِ، فَإِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ جَمیعاً فَلَنْ یَضُرَّالله شَیْئاً». ای مردم! آن چه خدا را خشنود می کند بگویید. پس اگر شما و تمامی زمینیان کفر ورزند، خدا را زیانی نخواهد رسانید». فرازی از خطبه غدیر
با دیدن زیبایی های گلستان، حس نشاط و آرامش به انسان منتقل می شود و استفاده از گرمای خورشید هم سلامت و روشنایی برای انسان به ارمغان می آورد. این طور نیست که با نرفتن به گلستان، گلها دچار افسردگی گردند یا عطرشان را از دست بدهند! همانگونه که با خزیدن در کنج خانه و خود را از تابش نور خورشید محروم کردن، از گرما و روشنایی خورشید
ص: 43
کاسته نخواهد شد.
خداوند متعال با برنامه ها، ارشادها، هدایت ها و تبیین بایدها و نبایدها در قالب احکام شرعی، انسان را به گلستان سعادت و بهره مند شدن از خوان کرم الهی و معطّر شدن به عطر معنویت فرا می خواند، تا آرامش، خوشی، لذت های پایدار و دیگر خوبی ها و زیبایی ها را به مشام جان انسان مؤمن و خداباور برساند و آنان با چیدن گل های فضائل اخلاقی، شمیم خداخواهی و تقوا را در سبک زندگی خویش استشمام نموده، سعادت دنیا و آخرت را به دست آورند.
حال اگر کسی به جای گلستان زیبا و دلنشین، مسیر مقابل آن را برگزیند و به همان دلخوش باشد، تنها خود اوست که زیان می بیند و با انتخاب نادرست خویش، محرومیت ها را برای خود به ارمغان می آورد.
خداوند از فضل و عنایت خویش به بندگان فرصت زندگی داده و با فرستادن انبیا و رسولان، مسیر صحیح را بدانها نمایانده است؛(1) حال اگر کسی ناسپاسی نماید و مسیر ناصحیح را انتخاب نماید و با سرباز زدن از فرمان الهی، خود را در گناه و معصیت غوطه ور سازد و از معنویات و خداخواهی فاصله بگیرد، ضرر و زیان آن تنها متوجه خود او شده، لحظه به لحظه بر اضطراب و ناآرامی، تنش های عصبی، درگیری های خانوادگی، اختلافات ناتمام، سردرگمی و حیرت، خستگی و افسردگی و دیگری بلاهای او افزوده شده، وامانده و درمانده خواهد گردید. به تعبیر قرآن کریم: «وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکًا »؛ کسی که از یاد من روی گرداند، زندگی سختی در انتظار اوست».(2)
ص: 44
در خطبه غدیر نیز تمام تلاش پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلّم )آن بود که مردم را به گلستان ولایت امیرمؤمنان (علیه السّلام) وارد نماید و با نمایاندن راه صحیح، آنان را از پیمودن مسیر نادرست و فرو غلطیدن در دام شهوات و تباهی ها رهایی بخشد؛ از این رو فرمود: «مَعاشِرَ النّاسِ ... فَإنْ تَکْفُروُا أَنْتُمْ وَمَنْ فِی الأَرْضِ جَمیعاً فَلَنْ یَضُرالله شَیْئاً ای مردم!.. اگر شما و تمامی زمینیان کفر ورزند، خدا را زیانی نخواهد رسانید».
به راستی با دوری از خورشید ولایت امیرمؤمنان علی (علیه السّلام) و اولاد طاهرین ایشان (علیه السّلام) ، چه کسانی متضرر شدند؟
مَعاشِرَالنّاسِ، التَّقْوی، التَّقْوی، وَاحْذَرُوا السّاعَةَ کَما قالَ الله عَزَّوَجَلَّ: (إِنَّ زَلْزَلَةَ السّاعَةِ شَیءٌ عَظیمٌ). ای مردم! تقوا را، تقوا را رعایت کرده، از سختی روز قیامت بهراسید، همان گونه که خداوند عزّوجل فرمود: «البته زمین لرزه روز رستاخیز حادثه بزرگی است» . فرازی از خطبه غدیر
عقل انسان حکم می کند که هرجا احتمال خطر و آسیب وجود دارد، دست به عصا شده و با احتیاط گام بردارد؛ همانگونه که هنگام قدم نهادن در محیطی که احتمال انفجار مین وجود داشته باشد، ترسان و لرزان حرکت خواهد نمود و خود را از آن منطقه دور می سازد.
تقوایی که در آموزه های دینی بیان شده و آیات و روایات فراوانی به آن اشاره کرده اند، سنگر گرفتن در مقابل تیرهای گناه شیطان و وسوسه هایی است که از هرسو، قلب و ذهن انسان را نشانه رفته اند تا او را مجروح کرده و به تدریج از پای درآورند.
ص: 45
امیرمؤمنان حضرت علی (علیه السّلام) نیز در تبیین واژه تقوا تعابیر جالبی دارد: «اعْلَمُوا عِبَادَ اللهِ أَنَّ التَّقْوَی دَارُ حِصْنِ عَزِیزٍ؛ بندگان خدا! بدانید تقوا دژی پولادین و نفوذناپذیر است» .(1)
در جای دیگر فرموده اند: « بندگان خدا! شما را به تقوای الهی سفارش می کنم ...؛ زیرا تقوا در زندگی امروز شما، سپر و نگهبان در برابر گناهان است و در فردا، راهی برای رفتن به بهشت است».(2)
براین باور، تقوا، تحفه ای است آسمانی و حرزی است مبارک که نگهدارنده زمینیان از انحراف و ناهنجاری و دوری از سرشت خدایی آنان است که با ایجاد نورانیت در نهاد انسان متقی، درجه صبوری و تحمل سختیها را بالا برده، حافظ و نگهدارنده او از لغزش ها و انحراف های گوناگون فردی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و مانند آن خواهد شد.
به تعبیر شهید مطهری (رحمه الله) : یکی از مسائل روز در دنیای ما مسئله طلاق است. بدون شک عوامل اجتماعی گوناگونی در بروز این مسئله دخالت دارد. اما به طور کلی عامل اصلی افزایش طلاق ها، از بین رفتن عنصر تقوا است. اگر تقوا از میان مردم کم نشده بود و مردان و زنان بی بندوبار نشده بودند، این قدر طلاق زیاد نمی شد. در زندگی قدیم نواقص و مشکلات بیشتری وجود داشت. حتماً مشکلاتی که در زندگی خانوادگی امروزی است در گذشته زیادتر بود، ولی در عین حال، عنصر ایمان و تقوا بسیاری از آن مشکلات را حل می کرد. ولی ما امروز این عنصر را از دست داده ایم و با اینکه وسائل زندگی بهتر است، با مشکلات بیشتری مواجه هستیم .(3)
ص: 46
هرقدم پا پس نهادن از تقوا و بی تفاوتی نسبت به جلوه ای از جلوه های خداترسی و هرگونه بی خیالی نسبت به مصداقی از مصادیق پرهیز از گناه، منجربه لغزش پایه های دینداری و تسلط بیش از پیش شیطان بر انسان خواهد شد؛ به گونه ای که روزی فرا می رسد که آدمی نه تنها نسبت به انجام واجبات و دستورات دینی سرباز می زند، بلکه از انجام رفتار غیراخلاقی و غیردینی نیز احساس شرم نمی کند و معارف دینی و احکام شرعی مانند نماز، حجاب، غیرت ناموسی، رعایت عفت کلام، کسب حلال و مانند آن را یکی پس از دیگری کنار زده، کارش به مقابله با ولی خدا و رهبر حکومت اسلامی می انجامد؛ از این رو رسول خدا در خطبه غدیربا هشدار نسبت به این مسئله فرمودند: « مَعاشِرَالنّاسِ، التَّقْوی، التَّقْوی، ای مردم! تقوا را، تقوا را رعایت کنید»، و فرمود: «ای مردم! آن چنان که شایسته ترس از خداست، از او بترسید و جز در مسلمانی نمیرید».(1)
«فَقُولوُا بِأَجْمَعِکُمْ :إِنّاسامِعُونَ مُطیعُونَ راضُونَ مُنْقادُونَ... بُایِعُکَ عَلی ذالِکَ بِقُلوُبِنا وِأنْفُسَنا وَأَلْسِنَتِنا وَأَیْدینا » پس همگان بگویید: البته که سخنان تو را شنیده پیروی می کنیم و از آنها خشنودیم و بر آن گردن گذاریم... با تو پیمان می بندیم با دل و جان و زبان و دستهایمان»،
فرازی از خطبه غدیر
شخصی نزد مردی پارسا، کیسه ای پردِرَم به دست گرفت و گفت: ای استاد! دلم تاریک
ص: 47
شده، مرا پندی ده؟
مرد پارسا گفت: آندر آن کیسه چه داری؟
گفت: دِرَم . گفت: چند است؟
گفت: هزار دِرَم.
گفت: سرکیسه باز کن!
پارسا مَرد، یک درم بر گرفت و گفت: «پیش تر آی!».
پیش تر آمد. پارسا آن درم بر چشم وی نهاد و گفت: چشم باز کن و بنگر!
گفت: این درم بر چشم من است، نمی بینم .
گفت: ای مرد! یک درم بر چشم سر نهادی، دنیا را نمی بینی. پس هزار درم بردل نهادی، چگونه چشم دل تاریک نشود، تا آخرت را ببینی! (1)
گاهی انسان با رفتارها و سبک زندگی که برگزیده، جلوی بصیرت و حق بینی خود را گرفته و از دیدن حقایق محروم می شود؛ دلبستگی شدید به رفاه و تجملات دنیایی، اعتیاد به شبکه های اجتماعی و فضاهای مجازی، جمع های غیرضروری و آلوده با دوستان یا فامیل بی اعتنا به مسائل دینی، تشریفات زائد و مسرفانه، رها کردن همسر و دختر به بهانه آزادی و روشنفکرنمایی، ولنگاری در کسب و کار، نپرداختن واجبات مالی همانند خمس و ... همه اینها به مثابه موانع و حائل هایی است که جلوی دیدگان انسان قرار گرفته ، او را از مشاهده
ص: 48
زیبایی های معنوی و حقایق دینی محروم می کند و در مواقع لزوم، قدرت واکنش و دل کندن از این عادت ها را از انسان سلب می نماید.
ناگفته روشن است که اسلام با رفاه مادی معقول و شادی و لذت حلال نه تنها مخالف نیست، بلکه سفارش و تأکید نیز نموده است، آنچه مورد انتقاد است، اصل قرار گرفتن این امور و غفلت از اصول و باورهایی است که به تدریج به حاشیه رانده شده و تبدیل به فرعی از امور زندگی می گردد؛ همانگونه که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله وسلّم )فرمودند: «زمانی برای مردم فرا رسد که شکم هاشان خدایانشان است و زنانشان، قبله آنان و دینارهایشان، دینشان و شرف و افتخارشان، کالاهایشان است. از ایمان فقط نامی و از اسلام تنها نشانی و از قرآن فقط درسی باقی می ماند. ساختمان مساجدشان آباد و قلبهایشان از هدایت خراب و ویران است...
صحابه تعجّب کردند و گفتند: ای رسول خدا! آیا آنان بت ها را می پرستند؟
فرمود: آری، هر درهمی نزد آنان بتی است » .(1)
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله وسلّم )با هشدار نسبت به این خطر و آفت بزرگ دینداری، از آنان خواست که با تمام وجود خویش پیمان ببندند که از ولایت امیرمؤمنان (علیه السّلام) جدا نشوند و بر عهد خویش باقی بمانند؛ اگرچه آن مردم دنیاپرست و نااهل، با کمی تهدید و تطمیع، از حضرت روی گردان شدند و به ورطه دنیا خواهی افتادند و فهماندند که دنیا زندگی و رفاه طلبی، به دوری از ولایت ، مظلومیت رهبر و فراموشی باورها خواهد انجامید.
در نقطه مقابل، ولایتمداران و محبان حقیقی، به هیچ قیمتی نعمت ولایت را معاوضه
ص: 49
ننموده، خشنودی مولایشان را قابل فروش نمی دانند؛ همانگونه که پیامبر(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) فرمود: «أَلا إِنَّ أَولیائَهُمُ الَّذینَ آمَنوُا وَلَمْ یَرتابوُا؛ بدانید که یاران و دوستان پیشوایان، کسانی هستند که به باور رسیده و از تردید و انکاردور خواهند بود».
«وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقوُا الله أَنْ تُخالِفُوهُ» هرکس باید بنگرد که برای فردای رستاخیز خود چه پیش فرستاده است».
فرازی از خطبه غدیر
تا به امروز چه تعداد از انسانها زمان اقامت دنیایی شان به پایان رسیده و از دنیا کوچ کرده اند؟
دیر یا زود، نوبت ما و دیگران نیز فرا می رسد و پرونده ها مختومه شده ، مهر «باطل شده »بر آن نقش می بندد؛ با این تفاوت اساسی که همین مرحله کوتاه و چند ساله از زندگی، در نگرش خداباوران، مرحله ای گذرا برای رسیدن به زندگی حقیقی است که در فرصت حیات دنیایی، برای آخرت خویش ذخیره نموده، تا اینکه ثمره رفتارها، گفتارها و تلاش هایشان را مشاهده نمایند.
آنچه اهمیت دارد این است که انسان به این باور برسد که زندگی او محدود به دنیا نیست و او همانند رونده و مسافری است که در نهایت باید از این مسیر، به جهان آخرت که جهان ابدی و جاوید است، منتقل شود.(1)
به همین جهت، آموزه های دینی، همیشه انسان را از این اندیشه برحذر داشته است که
ص: 50
مبادا به دنیا و جاذبه های موقت و فناشدنی آن به گونه ای سرگرم شود که جهان باقی و ابدی را به کلی فراموش کند: «قُلْ مَتاعُ الدَّنْیا قَلیلٌ وَالاْخِرةُ خَیْرٌمن لِمَنِ اتَّقی ؛ [ای پیامبر!) بگو متاع دنیا ناچیز است و آخرت برای کسی که تقوا ورزید، بهتر است».(1)
و می فرماید: «آیا به زندگی دنیا به جای آخرت راضی شده اید؟ (2)
آنچه نباید فراموش گردد اینکه آبادانی خانه آخرت، در دنیا انجام می گیرد(3) و با اعمال و گفتار نیک، باید بذر خیرو خوبی را افشاند و در آخرت، نتیجه آن را درو کرد.
پیامبر عظیم الشان (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) در آن اجتماع عظیم، مسیر صحیح را مشخص کردند، گفتنی ها را گفتند و خطوط قرمز و مواضع خطر و لغزشگاه ها را بیان کرده، با صراحت تمام، در پیش چشم هزاران نفر از حاضران، رهبر و راهنما را معرفی نمودند، تا بدانند که در روز ملاقات و روزی که در قیامت به دیدار آن حضرت مشرف خواهند شد؛ ثمره ولایت پذیری و عمل به دستورهای الهی را خواهند چشید. آن حضرت خطاب به امیرمؤمنان (علیه السّلام) می فرمود: «وَشِیعَتُکَ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ نُورُ مُبْیَضَّةً وُجُوهُهُمْ حَوْلی؛ و شیعیان تو بر منبرهایی از نور هستند؛ در حالی که چهره های شان سفید (و نورانی است، در بهشت گرد من هستند».(4)
«وَلاتَنْصَرفُوا عَنِ الْمشَاهِدَإِلّا بِتَوْبَةٍ وَ إِقْلاعٍ» و از زیارتگاه ها جز با توبه و بازایستادن [از گناهان ] برنگردیده.
فرازی از خطبه غدیر
ص: 51
باید اذعان نمود که امروزه با توجه به رواج مظاهر فساد و گناه در فضای مجازی و حقیقی، بستر آلودگی و ارتکاب گناه سهولت بیشتری یافته و خودکنترلی و مدیریت هواهای نفسانی، عزم و اراده ای خدایی و توفیق و برنامه ریزی دقیق تری می طلبد.
انسان باید مراقب باشد نلغزد، یا اگر لغزید و در دام وسوسه های شیطان افتاد، فوری توبه نموده و با استغفار و عزم جدی، از گناه فاصله بگیرد تا سیاهی و چرک گناه بردلش ننشیند.
روزنه امید و زیبایی مسئله آنجاست که همیشه یکی هست که خاطرخواه و منتظر اوست؛ کسی که از پدر و مادر مهربان تر است و مهرش در وصف نمی گنجد. از این رو، انسان هر اندازه که آلوده شده باشد، حق ناامیدی ندارد!؟
قرآن کریم در آیات متعدد، مردم را به توبه و بازگشت به درگاه الهی ترغیب کرده و آنان را از نامیدی برحذر داشته است: «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا»؛ ای پیامبر! به بندگان گنه کار من بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید! از رحمت و بخشایش خداوند ناامید نشوید، خداوند همه ی گناهان شما را می آمرزده .(1)
در سخنرانی غدیر، پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) دو نکته کلیدی و دو فرمول همیشگی ذکر نمودند
فرمول اول: توبه معاندان و منکران ولایت پذیرفتنی نیست و آنان در درکات جهنم عذاب خواهند شد، آنجا که فرمود: مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّهُ إِمامٌ مِنَ الله، وَلَنْ یَتُوبَ الله عَلی أَحَدٍ أَنْکَرَ
ص: 52
وِلایَتَهُ وَلَنْ یَغْفِرَ لَهُ؛ای مردم! بدانید که علی(علیه السّلام) از سوی خدا امام است و هرگز خداوند توبه منکر او را نپذیرد و او را نیامرزد».
فرمول دوم: وابستگی به خاندان ولایت و واسطه قرار دادن آنان به درگاه الهی با حضور در مشاهد شریفه و زیارتگاه های منسوب به آنان، عامل مهمی در پذیرش توبه و پاکی انسان از گناهان است؛ همانگونه که فرمود: « وَلَاتَنْصَرِفُوا عَنِ الْمشَاهِدِإلاّ بِتَوْبَةٍ وَ إقْلاعٍ؛ و از زیارتگاه ها جز با توبه و بازایستادن از گناهان برنگردیده.
«وَاتَّقُوالله أَنْ تُخالِفُوهُ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبوُتِها »تقوای الهی پیشه کنید و از مخالفت با علی بپرهیزید. مبادا که گام هایتان پس از استواری بلغزد.
فرازی از خطبه غدیر
همه انسان ها خواستار پیشرفت و موفقیت روزافزون در ابعاد مختلف زندگی بوده و از بازگشت به عقب و قهقهرا رفتن، ناراحت و نگران می شوند و خیلی زود به فکر چاره افتاده ، درصدد جبران این عقب ماندگی بر می آیند.
عقب گرد از مسائل معنوی و تنزل رتبه های دینداری نیز، نقطه ضعفی مهم در زندگی انسان مؤمن به شمار می آید.
انسان دیندار باید همواره در حالات خود کنکاش نموده و با مراجعه به قلب، میزان تغییرات احتمالی را بسنجد تا دریابد که سبک زندگی و روش عبادی و معنوی او، بر میزان خداباوری وحس و حال عبادی و معنوی او افزوده یا بالعکس، تیرگی و بی تفاوتی نسبت به معنویات و
ص: 53
نمادهای دینی در او پدیدار شده است؟
آیا محبت خدا و خشیت و خوف از پروردگار در دل او افزایش یافته یا نه؟ آیا باور به احکام الهی و پایبندی به بایدها و نبایدهای خداوند، بیشتر شده یا اینکه سهل انگاری و سبک شمردن احکام و مقررات را در پی داشته است؟
با طرح پرسش هایی این چنینی، به آسانی می توان سبک زندگی خود را به نقد کشاند و از درجه و رتبه معنویت و دینداری خویش آگاه شد و به همان اندازه، از درجه ارزشمندی و منزلت خویش نزد خداوند مطلع گردید؛ همانگونه که حضرت علی (علیه السّلام) فرمود: «هر کس از شما که می خواهد جایگاه و منزلت خود را در نزد خداوند بداند، پس باید ببیند که جایگاه و منزلت خداوند در آن هنگام که به گناهی می رسد چگونه است. جایگاه او نزد خداوند تبارک و تعالی، به همان مقدار است که جایگاه خداوند در نزد او است.(1)
پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلّم )در خطبه غدیر فرمود: مراقب شیطان و حیله های او باشید؛ زیرا او گام به گام و مرحله به مرحله شما را به دام می اندازد و از خدا و باورهای دینی دور می سازد.
ای بندگان خدا! لغزش های کوچک را ناچیز نشمرید و هیچ گناهی را کم ارزش ندانید؛ چه بسا همین لغزش ها و گناهان به ظاهر کوچک و ناچیز در نظر شما، گام های دوری از خدا و نزدیکی به شیطان را برایتان رقم بزند، تا جایی که که حس حضور خدا در زندگی شما کمرنگ و بی اثر شده، فرامین الهی را یکی پس از دیگری کنار گذارده، همانند سربازی مطیع، به مقابله باولیّ و رهبرمنصوب از جانب خداوند خواهید شتافت.
ص: 54
«مَعاشِرَالنّاسِ، قَدْ ضَلَّ قَبْلَکُمْ أَکْثَرُالْأَوَّلینَ، وَالله لَقَدْ أَهْلَکَ الْأَوَّلینَ، وَهُوَ مُهْلِکُ الْآخِرینَ.» ای مردم! پیش از شما، بسیاری از گذشتگان گمراه شدند و خداوند آنان را نابود کرد و همو، نابودکننده آیندگان است».
فرازی از خطبه غدیر
یکی از شگفتی های زندگی انسان این است که با آنکه بارها عواقب تلخ و پیامدهای خطرناک رفتارهای نادرست و ناهنجاری ها را به چشم خود دیده ، خوانده یا شنیده است، اما با فاصله ای اندک، آن را فراموش کرده، خود نیز همان شیوه غلط را برمی گزیند.
مشاهده تصادفی هولناک تا دقایقی باعث رانندگی محتاطانه او خواهد شد، ولی دیرزمانی نمی پاید که برخی دوباره، روشی نامعقول و خلاف قانون در پیش می گیرند؛ گویا او تافته جدا بافته بوده و خطر و حادثه فقط برای دیگران نوشته شده است؛ یا مثل برخی بانوان و دختران که با بی اعتنایی به حجاب و پوشش، با اعتیاد به شبکه های اجتماعی و دوستی های مجازی، در دام شیادان و فریبکاران، آبرو و حیثیت شان به خطر افتاده و زندگی خانوادگی و آینده شان دستخوش تغییر گردیده است.
قرآن و روایات به ما آموخته اند که زندگی پیشینیان همچون آینه ای در برابر انسان است که بانیک نگریستن در آن می توان به علل ناکامی و بدبختی آنان پی برد و درس عبرتی برای آینده خویش برگرفت و خود را از عقوبت الهی و پیامدهای دنیایی مصون داشت. قرآن کریم به صراحت می فرماید: « فَاعْتَبِرُوا یَا أُولِی الْأَبْصَارِ »؛ پس عبرت بگیرید ای صاحبان
ص: 55
بصیرت».(1) و پیرامون بیان داستانهای انبیا و امتشان می فرماید: «لَقَدْ کَانَ فِی قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِی الْأَلْبَابِ»؛ در بیان قصه ها و داستان های پیامبران و امّت هایشان، عبرتی است برای اندیشمندان و صاحبان خرد».(2)
حضرت علی (علیه السّلام) نیز در نهج البلاغه می فرمایند: «بدانید ای بندگان خدا، شما در حال پیمودن همان راهی هستید که گذشتگان و انسان های قبل از شما رفته اند؛ آنان از شما عمرشان درازتر و خانمانشان آبادتر و آثارشان بهتر بود، کردند و گذاشتند و رفتند، آوازشان خاموش شد، بادهاشان فرو نشست، تنهاشان پوسید، خانه هایشان خالی ماند و آثارشان محو گردید. کاخ های محکم بنیان برافراشته، و بالش و بسترها را با سنگ های به هم پیوسته و قبرهای فرورفته و سنگ لحد، معاوضه کردند، قبرهایی که در فضای ویرانی بنا شده و با خاک انباشته شده است».(3)
آن حضرت همچنین می فرماید: «از کیفرهایی که بر اثر سوء افعال و اعمال ناپسند بر امت های پیشین وارد شد برحذر باشید، حالات آنها را در خوبی و بدی به یاد آورید و بترسید از اینکه شما مانند آنان باشید» .(4)
به گفته سعدی:
اینکه در شهنامه ها آورده اند
رستم و رویینہ تن اسفندیار
تا بدانند این خداوندان ملک
کز بسی خلق است دنیا یادگار
این همه رفتند و مای شوخ چشم
هیچ نگرفتیم از ایشان اعتبار(5)
ص: 56
پیامبر اعظم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) در خطابه غدیر خودشان خطاب به حاضران فرمودند: بر مبنای سنت الهی، مجرمین و گنهکاران در هر زمان و مکانی که باشند، مورد عقوبت قرار خواهند گرفت، همانگونه که مجرمان از امت های پیشین نیز به چنین عذاب هایی گرفتار آمدند.
نکته قابل دقت اینکه، این سخنان حضرت مبنی بر مجرم بودن و گرفتار شدن به عذاب الهی، پس از هشدار درباره انحراف از خط ولایت، غصب حکومت و تبدیل حکومت به پادشاهی ذکر شده است و این مسئله را محک آزمایشی برای مسلمانان شمردند که آیا با این گناه و جرم ، همکاری و همراهی خواهند داشت یا اینکه به وظیفه خویش عمل خواهند نمود و از جانشین حقیقی اطاعت خواهند کرد. حضرت فرمود: «خداوند در کتابش آورده آیا پیشینیان را هلاک نکردیم و به دنبال آنان آیندگان را گرفتار نساختیم؟ ما بدکاران و مجرمان عالم را همین گونه هلاک می سازیم. وای به حال آنان که آیات خدا را تکذیب کردند!» (1)
گویی به همگان هشدار می دهند که نتیجه اعراض و رویگردانی از دستورهای خداوند و دوری از ولایت، هلاکت و نابودی و استحقاق آتش اختلاف، بی عدالتی، ظلم و ستم و ... در دنیا و عذاب دردناک در آخرت خواهد بود.
ص: 57
«مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّ الله عَزَّوَجَلَّ لَمْ یَکُنْ لِیَذَرَکُمْ عَلی ما أَنْتُمْ عَلَیْهِ حَتّی یَمیزَالْخَبیثَ مِنَ الطَّیِّبِ» هان مردمان! هرآینه خداوند عزوجل شما را به حالتان رها نخواهد کرد تا ناپاک را از پاک جدا کند».
فرازی از خطبه غدیر
وقتی پیام رسول خدا(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) در مورد جانشینی امیرمؤمنان پخش گردید، فردی به نام «حارث بن نعمان فهری» به نزد آن حضرت آمده، گفت: «ای محمد! از طرف خدا به ما دستور دادی که شهادتین را بگوییم و ما را به نماز، روزہ، حج و زکات دستور دادی، ما نیز پذیرفتیم . بالأخره راضی نشدی تا این که دست عموزاده ات را گرفتی، او را بر همه برتری دادی، به عنوان رهبر و جانشین خودت بر ما قرار دادی و گفتی: «مَن کنتُ مولاه فهذا علیٌ مولاه» آیا این کار از طرف خودت بود یا از طرف پروردگار».
پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلّم )فرمود: «قسم به آن خدایی که جز او خدایی نیست، این امر از طرف پروردگار می باشد.» حارث که با شنیدن این سخن از پیامبر(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) سخت عصبانی شده بود، در حالی که به طرف شتر خود می رفت، گفت: خدایا! اگر آن که محمد می گوید، حقیقت دارد، سنگی از آسمان بر سرما بفرست، یا ما را به عذابی دردناک مبتلا کن.
او هنوز به شتر خود نرسیده بود که سنگی از آسمان، بر سرش فرود آمد و در دم کشته شد. در این هنگام این آیه نازل شد: ««سَئلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ لِلْکَافِرِینَ لَیْسَ لَهُ دَافِعٌ »(1)؛ درخواست کننده (از ما) تقاضای عذاب کرد که انجام می گیرد (این عذاب) برای کافران است و هیچ کس نمی تواند آن را دفع کند.(2)
ص: 58
یکی از سنت های قطعی الهی، سنت ابتلا و آزمایش است که همه مردم از انبیا گرفته تا دیگران، مورد آزمایش های مختلفی مانند: ترس، گرسنگی، زیان مالی و جانی و... قرار می گیرند(1) تا عیار ادعاها و اداها نمایان گردد. بدیهی است هرکس بتواند از این آزمایش های الهی سربلند خارج شود، به سعادت نائل گردیده و امتیاز قبولی در این امتحان الهی را به دست می آورد.
در بستر آزمایش ها و ابتلائات است که درستی و صدق ادعاهای دین داری، ولایت مداری و خداخواهی افراد معلوم می گردد.(2) اکنون در زمان غیبت حضرت صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز مردم همواره در حال ابتلاء و آزمایش هستند که آیا از جانشین آن حضرت و رهبر حکومت اسلامی اطاعت می نمایند یا خیر؟ آیا در سختی های حکومت و تهدیدها و تحریم ها، همچنان بر عهد و میثاق خویش پایبند می مانند یا نه؟
آیا حیله های دشمنان، آنان را از پیمودن راه دلسرد و مردد می نماید یا خیر؟ آیا از امتحان های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... پیروزمندانه خارج می شوند، یا اینکه آنچه خود پسندیدند را به کار می گیرند و آنچه را به مذاقشان خوش نیامد، با توجیه و تفسیر به رأی، کنار می نهند؟!
دانسته یا نادانسته، اینها آزمایش هایی است که سر راه بندگی خدای متعال و ادعای ولایتمداری و پیروی از ولایت معصومین (علیهم السّلام) قرار گرفته، یا خواهد گرفت.
ص: 59
به فرموده رهبر معظم انقلاب (حفظه الله): قضایای تاریخی از این قبیل، قضایای یک برهه خاص از تاریخ نیست.
رگ رگ است این آب شیرین و آب شور
بر خلایق می رود تا نفخ صور
جریان کفر، جریان ایمان، جریان نفاق و انسان هایی که در قرآن به «فِی قُلُوبِهِم مَرَضٌ » تعبیر شده است، جریان های ویژه ای نیستند که در صدر اسلام به وجود آمده باشند، قبل از آن نباشند و بعد از آن هم نباشد؛ این جور نیست، همه زمان ها، از جمله در زمان ما هستند.(1)
پیش خودتان حساب کنید و ببینید کجایید؟ این که می گوییم سررشته مطلب ، سپرده به دست ذهن؛ یعنی تاریخ را با قصه اشتباه نکنیم. تاریخ یعنی شرح حال ما، در صحنه ای دیگر.
تاریخ یعنی من و شما؛ یعنی همین هایی که امروز اینجا هستیم. پس اگرما شرح تاریخ را می گوییم، هرکداممان باید نگاه کنیم و ببینیم در کدام قسمت داستان قرار گرفته ایم . بعد ببینیم کسی که مثل ما در این قسمت قرار گرفته بود، آن روز چگونه عمل کرد که ضربه خورد؟ مواظب باشیم آن طور عمل نکنیم.(2)
والسَّلامُ عَلَی مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَی
ص: 60
1.دِینُ اللهِ الَّذِی نَزَلَ بِهِ جَبْرَئیلُ عَلَی مُحَمَّدٍ(صلّی الله علیه و آله وسلّم )
2. تفسیر فرات، فرات کوفی، ص51، ح 10؛ بحارالانوار، ج36، ص 128، ح 71.
3. گلچینی از متون ادبی مختلف پیرامون غدیر، با اندکی دخل و تصرف.
4. سوره مائده، آیه 5؛ «امروز دین شما را کامل کردم و نعمت را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دین شما پسندیدم .
5. سوره مائده، آیه 3: «امروز کفار از شکست دین شما ناامید شدند، از آنها نترسید، از من بترسید( از اینکه مخالفت کنید) »
6. سوره بینه، آیه 7: «به راستی کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، آنهابهترین مردمند».
7. سوره رعد، آیه 7: «تو ترساننده (و بشارت دهنده) هستی؛ ولی برای هر گروهی هدایت کننده (و امامی) هست ».
8. سوره انسان، آیه 9: «ما فقط برای رضای خدا به شما طعام می دهیم و از شما انتظارهیچ پاداش و تشکری را نداریم.
9. سوره توبه، آیه 111 : «خداوند از مؤمنین جان و مالشان را در مقابل بهشت می خرد».
10، سوره معارج، آیه 1: « درخواست کننده از ما) تقاضای عذاب کرد که انجام می گیرد این عذاب) برای کافران است و هیچ کس نمی تواند آن را دفع کند».
11. سوره آل عمران، آیه 61: «هرگاه بعد از علم و دانشی که به تو رسیده (باز) کسانی درباره مسیح باتو به ستیز برخیزند، بگو: بیایید ما فرزندان را و شما نیز فرزندان خود را دعوت کنیم، ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما نیز زنان خویش را؛ ما از نفوس خود (و کسی که همچون جان ما است) دعوت کنیم، شما نیز از نفوس خود، آنگاه مباهله
ص: 61
کنیم...».
12. سوره رعد، آیه 43.
13. سوره صافات، آیه 24.
14، سوره احزاب، آیه 23.
15. سوره نساء، آیات 1 و 2.
16. سوره زلزال، آیات 1 و 2.
17. امیرالمؤمنین از منزل بیرون آمد و لب ها را حرکت داد و دست مبارکش را بر زمین قرار دادو فرمود: «مالی؟ اُسْکُنی فَسْکَتْ بِاذنِ اللهِ؛ تو را چه شده است؟ ساکت باش! پس به اذن الهی ساکت شد. » تفسیر الصافی، ملا محسن فیض کاشانی، ج 5، ص 358.
18. نک: امام علی (علیه السّلام) در آینه قرآن، سید جواد حسینی، ماهنامه مبلغان، ش 180؛ الغدیر، علامه امینی، ، ج 2، ص 5552 ، ج 3، ص 111106
19. ینابیع المودة، قندوزی، ج 1، ص 148.
20. تمامی روایات از پیامبر اعظم(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) نقل شده است.
21. بحارالأنوار، ج 27، ص 142.
22 بحارالانوار، ج 26، ص 347.
23. مناقب ابن شهرآشوب، ج 3، ص 268.
24. ارشاد القلوب، دیلمی، ص 217.
25. مائة منقبة من مناقب امیرالمؤمنین و الأئمة، ابن شاذان قمی، ص 176؛ إرشاد القلوب،دیلمی، ج 2، ص 209؛ بحارالأنوار، ج 26، ص 229.
26. بحارالانوار، ج 28، ص 197.
27. مستدرک الوسائل، ج 15، ص 338؛ تاریخ مدینه دمشق، ج42، ص341.
ص: 62
28. بحارالانوار، ج39، ص 98. ح 10.
29. بحارالانوار، ج27، ص 94؛ تفسیر نورالثقلین، ج5، ص 702؛ میزان الحکمه، ج1،ص 141.
30.مائة منقبة من مناقب أمیر المؤمنین و الأئمة، ابن شاذان قمی، ص 42؛ بحارالانوار،ج22، ص 320.
31. مائة منقبة، ص 176؛ بحارالأنوار، ج 26، ص 229.
32. الأمالی، شیخ صدوق، ص 361؛ ینابیع المودة، ج1، ص249.
33. کافی، ج 1، ص 209.
34. بحارالانوار، ج27، ص 194.
35. عیون اخبار الرضا (علیه السّلام) ، ج 2، ص 236؛ المستدرک، حاکم نیشابوری، ج 3، ص135؛کنزالعمال، ج 13، ص 662.
36. مناقب خوارزمی، ص 235، کنز العمال، متقی هندی، ج 11، ص 620.
37. ذخائر العقبی، عبدالله طبری، ص 71؛ المراجعات، علامه شرف الدین، ص 93.
38. مأة منقبه، ص 164؛ المناقب، خوارزمی حنفی، ص 72، ح 150.
39. کشف الغطاء، شیخ جعفر کاشف الغطاء، ج 1، ص 8؛ بحارالانوار، ج 39، ص 248.
40. ینابیع الموده، قندوزی، ج 2، ص 79.
41.«مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّ فَضائِلَ عَلی بْنِ أَبی طالِبٍ عِنْدَالله عَزَّوَجَلَّ - وَ قَدْ أَنْزَلَهافِی الْقُرْآنِ - أَکْثَرُ مِنْ أَنْ أُحْصِیَها فی مَقامٍ واحِدٍ، فَمَنْ أَنْبَاَکُمْ بِها وَ عَرَفَها فَصَدِّقُوهُ.
42. سوره محمد، آیه 33.
43. «« لَوْ لَمْ اُبَلّغْ مَا اُمِرْتُ بِهِ مِنْ وَلَایتِکَ لَحَبِطَ عَمَلِی ».امالی ، شیخ صدوق ، ص 495؛ تفسیر نور الثقلین ، عروسی حویزی ، ج 1، ص 654.؛
ص: 63
44. بحارالانوار، ج 38، ص 106.
45. « اَیَّمَا مُؤْمِن حَافِظَ عَلَی الصَّلواتِ الْمَفْرُوضَةِ فَضَلاٌهَا لِوَقتِهَا فَلَیسَ هَذَا مِنْ الْغَافِلین ».کافی ، ج 3، ص 270.
46. بیانات در دیدار نمایندگان مجلس 6/ 3/ 94.
47. «مَعاشِرَالنّاسِ، أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ کَما أَمَرَکُمُ الله عَزَّوَجَلَّ،».
48. مستدرک الوسائل، ج 3، ص 98.
49. کشکول ممتاز، ص 404؛ مکاتبه و اندیشه، ش 25، ص 175.
50. شیعه در اسلام، علامه سید محمد حسین طباطبایی، صص 4-5.
51 سوره بینه، آیه 7.
52. «« هُوَاَنْتَ وَشِیعَتُکَ تَأتِی اَنْتَ وَ شِیعَتُکَ یَوْمَ الْقِیامَةِ راضینَ مَرِضیّنَ وَیَأتی عَدُوُّکَ غَضبْاناً مُقْحَمینَ ».شواهد التنزیل ، حاکم حسکانی ، ج 2، ص 357، ح 1126. .
53. « أَلاَ وَإِن لِکُلِ شَیْءٍ دَعامَةً وَدِعَامَةُ الْإِسْلَامِ الشِّیعَةُ أَلَا لِکُلِّ شَیءٍ سَیّداً وَسَیّدُالْمَجَالِسِ مَجَالِسُ الشِّیعَةِ أَلَا وَإِنَّ لِکُلِ شَیء ٍشَرَفاً وَشَرَفُ الْإِسْلَامِ الشِّیعَةُ أَلَا وَ إِنَّ لِکُلِ شَیْءٍ إِمَامَاً وَإمَامُ الأَرْضِ أَرْضٌ تَسْکُنُهَا الشِّیعَةُ ». بحار الأنوار ، ج 65، ص 80.
54. کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ج 2، ص 351؛ مکیال المکارم، سید محمدتقی موسوی اصفهانی، ج2، ص260.
55. گنجینه سخنوران ص 504؛ بهلول عاقل، صحفی، ص 46؛ هزار و یک حکایت اخلاقی،ص 209 .
47.سوره بقره، آیات 2 و 3.
57. بحارالانوار ج 52 ص 125
ص: 64
58. عیون الحکم والمواعظ، ص 24.
59. بحارالانوار، ج 11، ص 150.
60. سوره احزاب، آیه 71.
61. «الَّذِینَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَأُولَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ »». سوره توبه، آیه 20.
62. «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِیلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَی بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُمْ بِهِ وَذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ » . سوره توبه، آیه 111.
63. سوره مؤمنون، آیه 111.
64.ینابیع الموده، قندوزی حنفی، ج1، ص 196.
65. «« السَّعیدُ مَن أَحَبَّ عَلّیاً فی حَیَاتِهِ وَبَعدَ مَوتِهِ» .مجمع الزوائد علامه هیثمی ، ج 9، ص 132.
66. قرآن کریم می فرماید: « «إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَإِمَّا کَفُورًا »؛ ما راه را به او نشان دادیم، یا سپاسگزار است( می پذیرد) و یا کفران( می کند)». سوره انسان، آیه 3.
67. سوره طه، آیه 124.
68. نهج البلاغه، خطبه 157.
69. همان، خطبه 191.
7.. نک: مرتضی مطهری - ده گفتار - صفحه 37-34.
71. مَعاشِرَالنّاسِ، (إتَّقُوالله حَقَّ تُقاتِهِ وَلاتَموتُنَّ إِلاّ وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ)..
72. مکاتبه و اندیشه، ش 26، صص 163 - 164.
73. « یَأْتِی عَلَی اَلنَّاسِ زَمَانٌ بُطُونُهُمْ آلِهَتُهُمْ وَ نِسَاؤُهُمْ قِبْلَتُهُمْ وَ دَنَانِیرُهُمْ دِینُهُمْ وَ شَرَفُهُمْ
ص: 65
مَتَاعُهُمْ مَسَاجِدُهُمْ مَعْمُورَةٌ وَ قُلُوبُهُمْ خَرَابٌ عَنِ اَلْهُدَی کُلُّ دِرْهَمٍ عِنْدَهُمْ صَنم » بحار الأنوار ، ج 22، ص 453.
74. حضرت علی (علیه السّلام) فرمودند:« الدُّنْیَا دَارُ مَمَرٍ لَا دَارُ مَقَرٍ؛ دنیا جای گذار است ونه جای قرار » .نهج البلاغه ، حکمت 133.
75. سوره نساء، آیه 77.
76. « أَرَضِیتُمْ بِالْحَیَاةِ الدُّنْیَا مِنَ الْآخِرَةِ ».سوره توبه ، آیه 38.
77.به تعبیر پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) « الدنیا مزرعة الآخرة ؛ دنیا مزرعه آخرت است ».التحفه السنیه (مخطوط) ، سید عبدالله جزایری ، ص 68.
78. امالی شیخ صدوق ، ص 156.مشابه این جمله رادر دعای ندبه میخوانیم : « «وَشِیعَتُکَ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ نُورُ مُبْیَضَّةً وُجُوهُهُمْ حَوْلی فِی الْجَنَّةً وَهُمْ جِیرَانی ؛و شیعیان توبر منبرهای از نور هستند ؛ درحالی که چهره های شان سفید ( نورانی ) است ، در بهشت گرد هم هستند و آنها همسایه های من می باشد».
79. سوره زمر، آیه 53 نیز نک: سوره نور، آیه 31؛ سوره تحریم، آیه 8.
80.«مَنْ أَرَادَ مِنْکُمْ أَنْ یَعْلَمَ کَیْفَ مَنْزِلَتُهُ عِنْدَاللهِ فَلْیَنْظُرْ کَیْفَ مَنْزِلَةُ اللهِ مِنْهُ عِنْدَ الذُّنُوبِ کَذَلِکَ مَنْزِلَتُهُ عِنْدَاللهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ».خصال شیخ صدوق ، ص 617.
81. سوره حشر، آیه 2. نیز نک: سوره آل عمران، آیه 13.
82. سوره یوسف، آیه 111.
83. « وَ اعْلَمُوا، عِبَادَ اللهِ، أَنَّکُمْ وَ مَا أَنْتُمْ فِیهِ مِنْ هَذِهِ اَلدَّنْیَا عَلیَ سَبِیلِ مَنْ قَدْ مَضَی قَبْلَکُمْ، مِمَّنْ کَانَ أَطْوَلَ مِنْکُمْ أَعْمَاراً، وَ أَعْمَرَ دِیَاراً، وَ أَبْعَدَ اَثَاراً، أَصْبَحَتْ أَصْواتُهُم هَامِدَةً، ...» نهج البلاغه ، خطبه 226.
ص: 66
84. « اِحْذَرُوا مَا نَزَلَ بِالْاُمَمِ قَبْلَکُمْ مِنَ الْمَثُلاَتِ بِسُوءِ الْاَفْعَالِ، وَ ذَمِیمِ الْاَعْمَالِ. فَتَذَکَّرُوا فِی الْخَیرِ وَ الشَّرِّ أَحْوَالَهُمْ، وَ احْذَرُوا أَنْ تَکُونُوا أَمْثَالَهُمْ.»..نهج البلاغه ، خطبه 192، معروف به خطبه قاصعه.
85. کلیات سعدی، با تصحیح محمد علی فروغی، ص 812. 86. « قال الله تعالی:أَلَمْ نُهْلِکِ الْأَوَّلِینَ ،ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِینَ،کَذَلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ ، وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ ».نک : سوره مرسلات ، آیات 16-19.
87 سوره معارج، آیه 1.
88. مناقب آل ابی طالب ، ابن شهر آشوب، ج 2، ص 240. 89. قرآن کریم می فرماید :«وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ » ؛ قطعاً همه ی شما را با چیزی از ترس ، گرسنگی ، و کاهش در مال ها وجان ها ومیوه ها، آزمایش می کنیم و بشارت ده به استقامت کنندگان » سوره بقره ،آیه 155. 90. «و به تحقیق کسانی که قبل از آنها بودند را نیز امتحان کردیم، پس خداوند هم کسانی که صادق هستند و هم دروغگویان را مشخص و معلوم می کند » .ر.ک: سوره بقره، آیه 155.
91. بیانات مقام معظم رهبری در جمع سپاهیان و بسیجیان لشگر10 سیدالشهداء؛ در تاریخ بیست و ششم مهرماه سال 1377.
92. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال 76 به نقل از خبرگزاری فارس شماره : .881016496
ص: 67
ص: 68
مسابقه بزرگ «امیر غدیر» با سلام و تبریک عید سعید غدیر، خدمت شما خواننده گرامی؛ پیش از پاسخ به سؤالات مسابقه بزرگ «امیر غدیر» به نکات زیر توجه فرمایید:
1. منبع سئوالات طرح شده از کتاب «امیر غدیر» می باشد و طبق مطالب کتاب تصحیح خواهد شد.
2. به برندگان مسابقه به قید قرعه جوایز ارزشمندی اعطا خواهد شد.
3. شرکت برای عموم علاقه مندان بالای 12 سال آزاد است.
4. شماره گزینه های صحیح را در قالب یک عدد 14 رقمی از چپ به راست ، به سامانه پیامکی ما به شماره 3001966 ارسال فرمایید.
5. مهلت ارسال پاسخنامه حداکثر تا تاریخ 15/ 08/ 1397
می باشد و اسامی برگزیدگان در تاریخ 18/ 08/ 1397
در سایت معاونت فرهنگی و اجتماعی به نشانی www . mfso . ir و نیز سایت مرکز فرهنگی پژوهشی به نشانی www. mfpo .ir اعلام خواهد شد.
6. برندگان، دو هفته بعد از اعلام نتایج فرصت دارند مشخصات درخواستی را از طریق سامانه پیامکی ارسال نمایند، در غیر این صورت از لیست برندگان کنار گذاشته خواهند شد.
ص: 69
1. بنابر تحقیقات پژوهشگران و مفسران قرآنی، چه تعداد آیه قرآن در شأن امام علی (علیه السّلام) نازل شده است؟
1) بیش از دویست آیه
2) دویست و پنجاه آیه
3) بیش از سیصد آیه
2. این جمله از کیست؟ «سوگند به آن خدایی که تو را به حق مبعوث ساخته است، اهل آسمانها علی (علیه السّلام) را بهتر از ساکنین زمین می شناسند.)
1) خداوند متعال
2) جبرئیل امین
3) هیچکدام
3. مهم ترین عامل حفظ و حراست از سرمایه های معنوی، کدام گزینه است؟
1) اعمال صالح
2) پذیرش ولایت معصومین (علیهم السّلام)
3) هر دو مورد
4. نام مبارک شیعه را چه کسی بر پیروان امیرالمؤمنین (علیه السّلام) نهادند؟
1) پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلّم )
2) جبرئیل امین
3) خداوند متعال
5. بنابر آیات قرآن زندگی سخت در انتظار چه کسانی می باشد؟
1) کسانی که از ولایت اهل بیت روی گرداند .
2) کسانی که از یاد خدا روی گرداند.
3) کسانی که با گناه اعمال صالح خود را از بین می برند.
ص: 70
6. به فرموده پیامبر(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) اگر کسی با قلبش علی (علیه السّلام) را بخواند و با زبان از او دفاع کند و با اعضا و جوارح از ایشان پیروی کند، چه مقدار از ایمان را دارا است؟
1) تمام ایمان
2) دوسوم ایمان
3) ثلث ایمان
7. بنابر تعبیر شهید مطهری عامل اصلی افزایش طلاق ها چیست؟
1) عدم آموزش پیش از ازدواج
2) از بین رفتن عنصر تقوا
3) مادی گرایی و رفاه طلبی زوجین
8. براساس روایت کدام فرد از غافلان نخواهد بود؟
1) هر فرد با ایمانی که نمازهای واجب را به موقع و به طور صحیح انجام دهد.
2) کسی که ولایت امامان معصوم (علیهم السّلام) را پذیرفته باشد.
3) هر دو مورد
9. دو فرمول همیشگی که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلّم ) در سخنرانی غدیر ذکر نمودند؟
1) پذیرفته نشدن توبه منکران ولایت و پذیرش توبه با حضور در مشاهد شریفه و زیارتگاه های منسوب به اهل بیت (علیهم السّلام)
2) پذیرفته نشدن تویه منکران ولایت و پذیرش توبه با اتفاق در راه خدا
3) پذیرش توبه با حضور در مشاهد شریقه و زیارتگاه ها و پذیرفته نشدن توبه ظالمین
ص: 71
10. پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) بزرگترین مردمان در ایمان و یقین (به خداوند و نشانه های او را چه کسانی می دانند؟
1) کسانی که در آخرالزمان زندگی می کنند
2) کسانی که به قرآن و عترت ایمان داشته اند.
3) کسانی که در رکاب امام حسین(علیه السّلام) به شهادت رسیده اند.
11. آیه «سَئلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ لِلْکَافِرِینَ لَیْسَ لَهُ دَافِعٌ » درباره چه کسی نازل شد؟
1 ) زید بن اسلمه خزرجی
2) حارث بن نعمان فهری
3) ربیع بن نباته
12. این جمله از کیست ؟ «اینکه نماز را در هر روز و با تناوب گذاشته اند، برای این است که ما دچار غفلت نشویم .
1) امام باقر (علیه السّلام)
2) امام صادق (علیه السّلام)
3) هیچکدام
13. امام صادق (علیه السّلام) برای در امان ماندن از شبهه ها در دوران غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، خواندن کدام دعا را سفارش کردند؟
1) دعای ندبه
2) دعای غریق
3) دعای فرج
14. بر اساس خطبه غدیر سزای کسی که به امیرالمؤمنین (علیه السّلام) و جانشینان او اقتدا نکند، چیست؟
1) اعمالشان در دنیا و آخرت از بین می رود.
2) در آتش دائمی خواهند بود.
3) هردو مورد
ص: 72