ص:2

ص:3

بسم الله الرحمن الرحیم

ص:4

ص:5

ص:6

ص:7

ص:8

بارزترین شکل وحدت و یکپارچگی مسلمانان را می توان در نخستین جامعه ای اسلامی در مدینه منوره که به دست مبارک پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پایگذاری گردید مشاهده نمود. در آن جامعه جایز نبود هیچ مسلمانی به جان ومال برادر مسلمان دیگرش به ناحق تجاوز نماید. اصلاً بر اساس تعلمات اسلام مال، ناموس وجان هر مسلمانی بر مسلمان دیگر محترم است. در روایتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند:

کل المسلم علی المسلم حرام ماله وعرضه ودمه حسب امرئ من الشر أن یحقر أخاه المسلم.(1) تمام وجود هر مسلمانی بر مسلمان دیگر حرام است؛ مالش، ناموسش و ریختن خونش. از بدی برای هر شخصی همین کافی است که برادر مسلمانش را تحقیر نماید.

البانی، شعیب ارنؤوط وهیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

امرت ان اقاتل الناس حتی یقولوا لا له الا الله فمن قال لا اله الا الله فقد عصم منی نفسه وماله الا بحقه وحسابه علی الله رواه عمر وابن عمر عن النبی صلی الله علیه و آله؛(2) مأمور هستم با مردم بجنگم تا این که «لا اله الاّ الله» بگویند. پس هر کسی «لا اله الاّ الله» گفت، جان و مالش از من در امان است، مگر به حقش و حسابش با خداست.

بخاری بعد از روایت این حدیث از ابو هریره می گوید: «این حدیث از عمر وابن عمر نیز روایت شده و او از انس نیز آن را روایت کرده است.» وهیثمی آن را

ص:9

از ابن عباس، ابوبکر، سمره، انس، سهل بن سعد، جریر، ابومالک، ابن مسعود و نعمان بن بشیر روایت کرده واز جابر نیز این حدیث روایت شده است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

ایما رجل مسلم کفر رجلا مسلما فان کان کما قال والا فقد باء بالکفر؛(1) هر مرد مسلمانی که دیگری را کافر بخواند، اگر کافر باشد مشکلی ندارد و الاّ خودش کافر گردد.

باز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حدیث دیگری فرمودند:

اذا قال الرجل لاخیه یا کافر وهو کقتله؛(2) هرگاه مردی به برادرش بگوید؛ ای کافر مانند این است که او را کشته باشد.

هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته واین حدیث از ثابت ابن ضحاک نیز روایت شده است.

ثمرات همین گونه تعلمات عالی اسلام بود که برادری، همدلی و وحدتی که در میان افراد آن جامعه وجود داشت، در میان هیچ قوم دیگری دیده نمی شد. حتی بعد از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هرچند میان صحابه اختلاف هایی به سبب امر خلافت وجانشینی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به وجود آمد، ولی هرگز دیده نشد که این اختلافات به جایی رسیده باشد که مسلمانان یکدیگر را از دین خارج کنند ویا کافر ومشرک بخوانند. آری، در زمان خلافت حضرت علی علیه السلام گروهی به نام خوارج بر اثر کج فهمی به جز خودشان همه را کافر دانستند. اما امیرالمؤمنین علیه السلام

ص:10

با وجود چنین افکار وعقاید باطل هرگز آن ها را به کفر نسبت ندادند. و بحمد لله زود ریشه خوارج از بیخ برکنده شد وجز اندکی از آن ها باقی نماند.

حتی بعد از به وجود آمدن مذاهب مختلف در جامعه اسلامی، هرچند میان پیروان این مذاهب اختلافاتی (چه در اصول وچه در فروع دین) وجود داشت، ولی دیده نشده که پیرو یکی از آن مذاهب پیرو مذهب دیگر را کافر و از دین خارج گردیده اعلان نماید. آری، کسانی وگروه هایی پیدا می شدند که غیر خودشان را از دین بیرون شده می دانستند، ولی عدد چنین افرادی نسبت به جمهور مسلمانان خیلی اندک وناچیز بود. وچنین نسبت ندادن (یعنی نسبت کفر ندادن بر یکدیگر) به خاطر آن بود که این فرموده مشهور رسول اکرم صلی الله علیه و آله در گوش همه مسلمانان تنین می زد:

من قال لا اله إلا الله فقد عصم منی نفسه وماله؛(1) هر کسی که بگوید: لا اله الاّ الله» (معبودی جز الله نیست) به درستی جان ومالش را (از زوال و ریخته شدن) حفظ کرده است.

صدها سال مسلمانان همین گونه زندگی مسالمت آمیزی با هم داشتند که به ناگاه در دیار شام شخصی به نام ابن تیمیه وپس از او محمد بن عبدالوهاب که ادعای علم ومعرفت هم داشتند ظهور کرده ویک دفعه هر مسلمانی را که معتقد به عقاید آن ها نبود به گمراهی وبدعت و کفر وشرک متهم کرده وخون ومالش را مباح اعلان کردند. از همان روزهای نخستین ظهور این ها علما ودانشمندان زمانشان به مخالفت با این ها برخاسته و عقاید وافکار بی اساس این دو را آشکار نمودند ودیری نپایید که سر و صدای ابن تیمیه خاموش گردید.

ص:11

تا این که تقریباً 300 سال پیش در سرزمین عربستان در آن هنگام که سرزمین مسلمانان قطعه قطعه گردیده ومورد طعمه بیگانگان قرار داشت، مردی به نام محمد بن عبد الوهاب ظهور کرد واز نو افکار وعقاید مرده ی ابن تیمیه را زنده نمود. او نیز به مانند ابن تیمیه هر مسلمانی را که مخالف عقایدش بود مشرک وکافر اعلان نمود. امّا این دفعه سرنوشت ابن عبدالوهاب مثل ابن تیمیه نشد که با مردنش افکار وعقایدش نیز از بین برود، بلکه برای ابن عبد الوهاب چنین فرستی فراهم آمد که بعضی از امیران قبایل عرب (آل سعود) که به دنبال پیروزی های سیاسی و سیطره بر سرزمین عربستان بودند هم فکر وهم رأی ابن عبد الوهاب شده وبه او پیشنهاد همکاری در گستراندن عقایدش دادند. آن گاه با گشایش یافتن کار آل سعود عقاید وافکار ابن عبدالوهاب هم با زور شمشیر شروع به گسترش کرد.

ما در این کتاب سعی کردیم تا خواننده ای عزیز را با افکار و عقاید ابن تیمیه ومحمد بن عبدالوهاب آشنا سازیم. از آن جا که افکار و عقاید بی اساس این دو خصوصاً در این محورها: مقابله با فضائل امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام، دشمنی با اهل بیت علیهم السلام، ابراز عقاید بی اساس در مورد شرک و اظهار افکار عجیب و غریب در موضوع ذات خداوند و کافر دانستن مسلمانانی که مخالف با افکار آن ها باشند، دور می زند، بنابر این کتاب خود را به پنج فصل اساسی تقسیم نمودیم:

فصل اوّل: ابن تیمیه و امیرالمؤمنین علیه السلام.

فصل دوّم: ابن تیمیه و اهل بیت علیه السلام.

فصل سوّم: نگاهی به برخی از عقاید ابن تیمیه.

فصل چهارم: دیدگاه دانشمندان در مورد ابن تیمیه.

ص:12

امّا فصل پنجم را به بررسی مذهب وهابیت و افکار وعقاید پایه گذار آن، محمد بن عبد الوهاب اختصاص داده ایم.

ص:13

کتانی در کتابی که در موضوع حدیث متواتر نوشته و احادیث متواتر را در آن جمع کرده است می گوید: سیوطی حدیثی را که ده نفر از صحابه روایت کرده اند، متواتر دانسته وکتابش که در مورد احادیث متواتر نوشته است بر همین اساس بوده وهر حدیثی که ده نفر از صحابه وبه بالا روایت کرده اند ذکر کرده است.(1)

باز کتانی می گوید: حافظ سیوطی در کتاب «الأزهار المتناثرة فی الأخبار المتواترة» گفته است: هر حدیثی که آن را ده نفر از صحابه روایت کرده باشند، آن روایت نزد ما اهل حدیث متواتر است.(2) پس بنابر این تصریح سیوطی که کتانی نیز اشکالی بر آن وارد نکرده است و ابن کثیر که سخنش چندان تفاوتی با این ندارد، از نظر محدثین اهل سنت حدیثی که ده نفر از صحابه آن را روایت کرده اند، متواتر است. البته برخی مانند ابن حزم وابن حجر در «صواعق المحرقه» حدیث هشت نفر از صحابه را نیز متواتر خوانده اند که دیگر نیاز به ذکر آن ها نیست.

2. ابن تیمیه کرارا می گوید: استدلال به حدیثی که صحتش را نمی دانی به اتفاق جایز نیست وآن قولِ بدون علم است وقرآن وسنت آن را حرام قرار داده است. (3)

این سخن از جانب ابن تیمیه یک نوع فریب خواننده ی کتابش است تا وانمود کند که او اهل تقواست و بدون علم نیز سخن نمی گوید؛ حال آن که او نه این که از حرام پرهیز ندارد، بلکه از نفاق نیز پرهیز ندارد ولذا فراوان دروغ های بزرگ بر زبان جاری کرده و از خود در کتاب هایش بر جای گذاشته است. اکنون با توجه به

ص:14

این سخن ابن تیمیه، با سخنان و اظهارات او آشنا خواهیم شد تا روشن گردد که او چه مقدار به این سخن خود در عمل پایبند بوده و آیا این سخن را از روی ایمان گفته و یا برای فریب مردم و خواننده ی کتابش بوده است.

ص:15

ص:16

باز همو می گوید:

«حق به جز با پیامبر صلی الله علیه و آله همراه کسی نمی گردد. اگر حق هر جا که علی باشد به همراه او می گشت، واجب بود که علی مانند پیامبر صلی الله علیه و آله معصوم باشد.»(1)

در «مجمع الفتاوی» (ج 4، ص 418) می گوید: «اگر حق به همراه علی باشد، عمل کردن به هر آنچه علی می گوید واجب است، ولی معلوم است که صحابه و پیروانش با علی در مسائلی مخالفت کرده اند. و نصّ شرعی هم داریم که آن نص با رأی مخالفان او موافق بوده است؛ مانند: عده ای زنی که شوهرش وفات می کند، در حالی که او باردار است .» (البته باید دقت داشته باشیم که روش ابن تیمیه و محدثین اهل سنت و وهابیت در صلوات روشن است و آن ها صلوات را ناقص ادا می کنند، لذا این که در این نوشتار ما بعد از نقل قول و یا حدیثی از کتب اهل سنت، صلوات را به طور کامل ذکر کرده ایم این عمل از جانب ماست، نه این که در اصل کتاب، صلوات این گونه بوده باشد.)

جواب: چنان که ملاحظه می کنید ابن تیمیه تأکید زیادی بر دروغ بودن این حدیث دارد و چهار مرتبه آن را تکرار کرده و سپس می گوید: این حدیث از هیچ کسی حتی با سند ضعیف هم روایت نشده است. و در آخر به دروغ بودن این حدیث ادعای یقین می کند.

همچنین اگر در سخنان ابن تیمیه دقّت کنیم به دست می آید که یکی از سبب-هایی که ابن تیمیه این حدیث را تکذیب کرده است آن است که لازمه ای قبول این

ص:17

حدیث (که صحیح و ثابت است) آن است که ناچاریم امیر المؤمنین علیه السلام را معصوم بدانیم.

ما در این جا متن و راویان این حدیث را ذکر می کنیم تا معلوم گردد که اوّلاً: حدیث مذکور حدیث صحیح (و حتی متواتر) است و ثانیاً: روشن شود که چگونه ابن تیمیه حقایق مسلم را تکذیب و انکار می کند و آشکارا دروغ می گوید.

اینک چند حدیث در این زمینه:

1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

علی مع الحق أو الحق مع علی حیث کان؛ علی همراه حق هست یا (و) حق همراه علی هرجا که علی هست همراه او می گردد. این حدیث با عبارات: «حق همراه علی است» و «خدایا حق را همراه علی بگردان» نیز وارد شده است.

این حدیث را با الفاظ مختلف مذکور افراد زیر از صحابه روایت کرده اند:

امیرالمؤمنین وامام حسین علیهما السلام، سلمان، ابوذر، عمار، مقداد، ابن عباس، امّ سلمه، عایشه، حذیفه، جابر، بوبکر، بوایوب انصاری، سعد بن عباده، ابوسعید خدری، براء بن عازب، سهل بن سعد، ابو لیلی، ابو طفیل، ابو موسی اشعری، سعد بن ابی وقاص، زید بن ارقم، عبد الرحمان بن سعد، کعب بن اجرت، کعب بن عمر.(1)

ص:18

هیثمی با سه سند این حدیث را روایت کرده ویکی را صحیح دانسته ودر دوّمی می گوید: سعد بن شعیب را نمی شناسم و بقیه رجال صحیح اند. و در سوّمی نیز می گوید: مالک بن جبیر را نمی شناسم و بقیه ثقه اند. ابن کثیر حدیث دوّمی هیثمی را با سند دیگر روایت کرده است وحاکم نیز سند این حدیث را صحیح دانسته است. باید دقت داشته باشیم که سه سند هیثمی را بنابر موازین اهل سنت می توان گفت که همگی صحیح اند؛ زیرا ابن حبان، ذهبی و ابن حجر در مورد راوی ای که مجهول است وشخص ثقه از او حدیث روایت کرده و کسی او را جرح نکرده است، گفته اند: جائز الحدیث است.(1)

چنان که می بینید این حدیث بنابر نظریه ای محدثین و عقیده ای که حتی خود ابن تیمیه در مورد اخبار متواتر دارد متواتر، بلکه بالاتر از تواتر است؛ زیرا ابن تیمیه حدیثی را که هفت نفر از صحابه روایت کرده اند متواتر دانسته است حال آن که این حدیث را 25 نفر از صحابه روایت کرده اند. علاوه بر آن این حدیث شواهد فراوان دیگری نیز دارد که به همین معنا هستند.

2. ام سلمه همسر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله همیشه می گفت:

عن أم سلمة أنها کانت تقول: کان علی علی الحق من اتبعه اتبع الحق ومن ترکه ترک الحق عهد معهود قبل یومه هذا؛(2) علی همیشه بر حق بود وهر که از علی پیروی کرد، از حق پیروی کرده است و هر که علی را ترک کرد، حق را ترک کرده است. این عهد و پیمان دیرینه است.

ص:19

این حدیث با سه سند روایت شده است و هیثمی برای این حدیث دو سند نقل کرده و رجال یکی را ثقات دانسته جز مالک بن جعونه که می گوید: او را نمی-شناسم. این حدیث را عیاض بن عیاض وسلمه بن کهیل از مالک روایت کرده اند واز سخن دارقطنی که ابن عساکر ذیل این حدیث نقل کرده است، روشن می شود که مالک نزد او معروف بوده است وهمچنین در آن سلمه از مالک سؤال می کند که آیا تو این سخن را از ام سلمه شنیدی؟ او می گوید: به خدا سوگند سه مرتبه این حدیث را از او شنیدم.

3. عمره دختر عبد الرحمان می گوید:

عن عمرة بنت عبد الرحمن قالت: لما سار علی إلی البصرة دخل علی أم سلمة زوج النبی صلی الله علیه و آله فقالت: سر فی حفظ الله و فی کنفه فو الله إنک لعلی الحق و الحق معک و لولا أنی أکره أن أعصی الله و رسوله فإنه أمرنا صلی الله علیه و آله أن نقر فی بیوتنا لسرت معک و لکن و الله لأرسلن معک من هو أفضل عندی و أعز علی من نفسی ابنی عمر؛(1) وقتی علی به طرف بصره (برای جنگ جمل) حرکت کرد، برای وداع با ام سلمه همسر رسول خدا صلی الله علیه و آله به خانه اش داخل شد. ام سلمه گفت: در حفظ و پناه خدا حرکت کن. به خدا سوگند حتماً تو بر حق هستی و حق همراه توست. اگر این نبود که من دوست ندارم خدا و رسولش را نافرمانی کنم؛ زیرا او (خداوند متعال) ما (همسران پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله) را امر فرموده تا در خانه-هایمان بمانیم حتماً همراه

ص:20

تو می آمدم، ولی به خدا سوگند حتماً کسی را همراه تو می فرستم که نزد من از خودم هم برتر و عزیزتر است و آن پسرم عمر است.

حاکم و ذهبی سند این حدیث را به شرط بخاری و مسلم صحیح دانسته اند.

4. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

علی مع القرآن و القرآن مع علی لن یتفرقا حتی یردا علی الحوض؛ علی همراه قرآن و قرآن همراه علی است. این دو از هم جدا نمی-شوند تا این که در حوض بر من داخل شوند.(1)

این حدیث را ام سلمه و ابن عباس روایت کرده اند، حاکم و ذهبی سند آن را صحیح دانسته اند.

یادآور می شویم که علاوه بر این اخبار، احمد بن حنبل که ابن تیمیه خود را پیروی مذهب او می خواند، نیز به معنای این حدیث تأکید کرده است. راوی می-گوید:

وهو (علی) کما قال أحمد فیما أخبرنا... سمعت أحمد بن سعید الرباطی یقول سمعت أحمد بن حنبل یقول: لم یزل علی بن أبی طالب مع الحق و الحق معه حیث کان؛(2) علی همان گونه است که احمد گفته است، آن جا که گفته است: «علی همیشه همراه با حق بود وحق نیز همراه او. هرجای که علی بود حق آن جا می-گشت.

ص:21

سند این خبر کاملاً صحیح است.

ابن جوزی با وجود تعصبش در مورد فضائل امیرمؤمنین علیه السلام، در باره این حدیث می گوید:

ولا یختلف العلماء أن علیاً لم یقاتل أحداً إلا والحق مع علی. کیف وقد قال رسول الله صلی الله علیه و آله: اللهم أدر معه الحق کیفما دار؛ (1) علما اختلاف ندارند در این که علی با هر که جنگید حق همراه علی بود. چرا (چنین نباشد) در حالی که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدایا، حق را همراه علی بگردان هرگونه ی که علی می گردد.

این سخن این جوزی را در نظر داشته باشید؛ زیرا ابن تیمیه قبیح ترین سخنان را در حق امیرالمؤمنین علیه السلام وجنگ های آن حضرت با اهل جمل وصفین گفته است واین سخن ابن جوزی یکی از دلائل دروغگویی او در آن موضوع نیز است.

پس همان گونه که ملاحظه می کنید این حدیث صحیح وثابت، بلکه متواتر است؛ چه رسد به اینکه این حدیث را کسی نقل نکرده ودر هیچ کتابی وجود نداشته باشد. این بیانگر جرعت ابن تیمیه بر دروغ گفتن است که در مورد چنین حدیث با عظمت وبا این زیادی سند که بنابر نظر خود او حدیث متواتر است می-گوید: «هیچ کسی آن را نقل نکرده است.»

نکته دیگر اینکه بنابر اعتراف خود ابن تیمیه چون صحت این حدیث ثابت است، پس لازمه اش آن است که باید امیر المؤمنین علیه السلام را معصوم بدانیم. وواقعیت نیز همین است.

ص:22

البته چنین هم نیست که معصوم بودن امیرالمؤمنین علیه السلام فقط از همین حدیث ثابت شود، بلکه علاوه بر این؛ حدیث متواتر «ثقلین» نیز بر هیمن معنی دلالت دارد و معصوم بودن آن حضرت بنابر این حدیث نیز روشن تر است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند:

همانا من ( بعد از خودم ) در میان شما دو چیز گرانبها باقی خواهم گذاشت که اگر به آن چنگ بزنید هرگز بعد از من گمراه نخواهید شد. یکی از این دو بزرگ تر از دیگری است. ( و آن دو عبارت اند از: ) کتاب خدا و عترتم اهل بیتم. پس نگاه کنید که چگونه مرا در باره ای این دو چیز خواهید گذاشت؟ (بدانید که) این دو هرگز از هم جدا نخواهند شد تا آن که بر من سر حوض وارد شوند.(1)

البته احادیث دیگری نیز به همین معنا وجود دارد که ما بعضی از آن ها را در زیر یادآوری می کنیم و بعضی دیگر را در بحث های آتی ملاحظه خواهید کرد:

5. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

من أطاعنی فقد أطاع الله و من عصانی فقد عصی الله و من أطاع علیّاً فقد أطاعنی و من عصی علیّاً فقد عصانی؛(2) رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: هر که مرا اطاعت کند، در واقع خدا را اطاعت کرده وهر که مرا نافرمانی کند، خدا را نافرمانی کرده وهر

ص:23

که علی را اطاعت کند، در واقع مرا اطاعت کرده وهر که علی را نافرمانی کند، حتماً مرا نافرمانی کرده است.

این حدیث در مصادر مذکور از امیرالمؤمنین علیه السلام، ابوذر، حذیفه، ابوبرزه، یعلی بن مرّه، ام سلمه و عایشه روایت شده است و حاکم و ذهبی سند آن را صحیح دانسته اند.

6. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

یا علی من فارقنی فقد فارق الله ومن فارقک یا علی فقد فارقنی؛ ای علی، هر که از من جدا شود، از خدا جدا شده وهر که از تو جدا شود، در حقیقت از من جدا شده است. (1)

این حدیث نیز از ابوذر، عمر، ابو هریره، ابن عمر و بریده روایت شده است.

حاکم وهیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

پس همه ی این اخبار صحیح، دلالت بر معصوم بودن امیر المؤمنین علیه السلام وواجب بودن اطاعت از آن حضرت را دارد. اما اینکه ابن تیمیه می گوید: «صحابه وپیروان علی با او مخالفت می کردند» اگر فرضاً چنین نقلی را صحیح بدانیم جوابش این است که نه اینکه بعضی از صحابه، بلکه اگر همه ای آن ها با آن حضرت مخالفت می کردند نیز هیچ گونه خللی بر معصوم بودن آن حضرت وارد نمی شد ومخالفت آنها معصوم بودن آن حضرت را نمی تواند نقض بکند، بلکه

ص:24

برعکس نشانه انحراف مخالفین خواهد بود. در صفحات بعد خواهیم دید که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چگونه با برخی از صحابه که از امیر المؤمنین علیه السلام شکایت می برد برخورد می کردند و با سخن ابن عباس نیز آشنا خواهیم شد که او مخالفت کنندگان با کار های امیرالمؤمنین علیه السلام را احمق معرفی کرده است. پس، از این اخبار ومانند آن که فراوان اند روشن وثابت می شود که اسلام، علی بن ابی طالب علیه السلام را معصوم قرار داده وکسانی را که با این موضوع مخالفت می کنند، مخالفت کننده با خداوند متعال و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله معرفی کرده است. همچنین هر که بر معصوم بودن آن حضرت اشکال وارد می کند وطعن می زند بدون شک به خداوند متعال وپیامبر اکرم صلی الله علیه و آله طعنه زده است، نه به کس دیگر.

ص:25

این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام، انس بن مالک (با بیش از 90 سند)، ابن عباس، سفینه، ابوسعید خدری، ابوطفیل، سعد بن ابی وقاص، عمرو بن عاص، یعلی بن مرّه، جابر بن عبد الله، ابو رافع و حبشی بن جناده روایت شده است.(1)

این حدیث از احادیث متواتره است و اسانید صحیح و حسن بسیاری دارد. برای نمونه به چند سند اشاره می کنیم:

1. هیثمی در مورد یکی از اسانید می گوید: حماد بن مختار را نشناختم، بقیه رجالش رجال صحیح (رجال بخاری و مسلم) است.

2. در مورد سند دیگر می گوید: احمد بن عیاض را نشناختم، وبقیه رجال سند رجال صحیح است.

3. در مورد سند ابویعلی می گوید: رجالش ثقات هستند و در برخی آن ها خلاف است.

ص:26

4. در مورد سند چهارم می گوید: رجال این سند همه رجال صحیح است، جز فطر و او ثقه است. (دقت داشته باشیم که فطر نیز از رجال صحیح بخاری است.)

5. ودر مورد سند ابن عباس نیز می گوید: در سند این حدیث محمد بن سعید را نشناختم بقیه توثیق شده اند ودر سلیمان بن قرم ضعف است.

6. یکی از اسانید ابن عساکر تمام رجالش ثقه هستند که عبارت اند از: انبأنا ابو القاسم الحریری قال: انبأنا ابو طالب العشری قال: انا الدارقطنی قال: انا محمد بن مخلد قال: انا حاتم بن اللیث قال: انا عبیدالله بن موسی عن عیسی بن عمر القاری عن السدی قال انس. (1) ابن جوزی این سند را به وجود اسماعیل بن عبدالرحمن سدی ضعیف معرفی کرده است و همچنین ممکن است وهابی ها نیز با اکتفا به ذکر برخی مانند ابن معین و جوزجانی ناصبی که سدی را تضعیف کرده اند، برخی سند حدیث طیر و از جمله این سند را ضعیف معرفی کرده، ومردم را فریب دهند. لذا دقت داشته باشیم که سدی اولا از رجال صحیح مسلم است. ثانیا: او را شعبه، ثوری و زائده (بنابر نقل ترمذی ذیل حدیث طیر) ویحیی قطان، احمد، عجلی، ابن مهدی، نسائی، ابن حبان و البانی ثقه دانسته اند و ساجی، ابن عدی و ابن حجر او را صدوق دانسته اند، حاکم، ذهبی و البانی احادیث او را صحیح دانسته اند ویحیی قطان می گوید: کسی او را ترک نکرده و از کسی نشنیدم که جز به خوبی از او یاد کرده باشد. پس با این بیان روشن شد که این سند بلا نزاع صحیح است؛ زیرا ما بقی رجال سند ثقه هستند.

ص:27

7. سند معتبر دیگر نزد این عساکر سند ذیل است: أخبرنا أبو محمد بن الأکفانی أنا أبو محمد عبد العزیز بن أحمد أنا أبو الحسن علی بن موسی بن الحسین نا أبو الحسن علی بن عمر الدارقطنی نا محمد بن مخلد بن حفص العطار نا حاتم بن اللیث الجوهری نا عبد السلام بن راشد نا عبد الله بن المثنی عن ثمامة عن أنس.(1) رجال این سند نیز همه ثقه اند و ابن مثنی صدوق و ابن راشد را اهل سنت مجهول دانسته اند، ولی او از اصحاب امام صادق علیه السلام و ثقه است، ولی بنابر قاعده گذشته که از ذهبی و ... ذکر شد، این سند به تنهایی مورد اعتماد است چه رسد در شواهد.

8. أخبرتنا أم المجتبی ناصر قالت قرئ علی إبراهیم بن منصور نا أبو بکر بن المقرئ أنا أبو یعلی نا قطن بن نسیر نا جعفر بن سلیمان الضبعی نا عبد الله بن المثنی عن عبد الله بن أنس عن أنس بن مالک. (2) رجال این سند نیز ثقات هستند جز قطن بن نسیر که صدوق و از رجال مسلم است.

9. حدثنا الحسن بن محمد السکونی، قال: حدثنا الحسن ابن علی النسوی، قال: حدثنا إبراهیم بن مهدی المصیصی، قال: حدثنا علی بن مسهر، عن مسلم أبی عبد الله، عن أنس. (مناقب ابن مردویه، ح 170 .) کل رجال این سند ثقه هستند جز حسن نسوی که شیخ طبرانی نیز است و ما او را نشناختیم.

10. همچنین ابن کثیر در تاریخش بیست و نه سند برای این حدیث ذکر کرده است و از جمله اسانید او سند ابن ابی حاتم است که تمام روات آن بلا نزاع ثقات

ص:28

اند که عبارت اند از: ابن ابی حاتم، از عمار بن خالد از اسحاق بن یوسف ازرق، از عبدالملک بن ابی سلیمان، از انس و این سند نیز بدون شک صحیح است.

11 و 12. بخاری در تاریخش دو سند صحیح برای این حدیث ذکر کرده و هر دو را مرسل خوانده است. در اولی در مورد عثمان طویل گفته است: برای او سماع از انس دانسته نشده است. و در دومی نیز عبدالملک بن ابی سلیمان را چنین وانمود کرده که او نیز حدیثش از انس مرسل است. اما عثمان؛ نشنیدن او نیز از انس ثابت نشده و خود بخاری در شرح حال عثمان، در تاریخش، عثمان را از کسانی خوانده که از انس حدیث روایت کرده است، ولی آن جا این اشکال را وارد نکرده است. ابن حبان و ابن حجر و دیگران نیز او را از راویان از انس نام برده و اشکالی وارد نکرده اند. اما عبدالملک؛ ذهبی و ابن حجر او را از راویان از انس برشمرده اند. همچنین این دو راوی زمان انس را درک کرده اند. پس بدون شک این دو سند نیز صحیح خواهد بود.

13. آجری در (الشریعه، ج 4، ص 153، ح 1455 ) این حدیث را از ابواحمد هارون بن یوسف از ابن ابی عمر العدنی از محمد بن جعفر بن محمد از (عبدالرحمن) ابن ابی رجال از پدرش محمد بن عبدالرحمن از انس روایت کرده ورجالش ثقه و این سند نیز صحیح است.

14 و 15. ابن حجر از (الغرائب) دارقطنی با این سند: عبدالله بن محمد بن عمارة انصاری، از مالک، از اسحاق بن عبدالله بن ابی طلحة، از انس این حدیث را نقل کرده است واین سند نیز صحیح است. دارقطنی آن را از منفردات انصاری از مالک خوانده و گفته است: غیر او ثابت تر از اوست. (پس او از نظر دارقطنی ثقه وثبت است). ابن فتحون گفته است: او اعلم الناس به انساب انصار بود و عدوی با

ص:29

اتکا به کتاب او کتاب انساب انصار را تألیف کرده است. (1) ابن سعد، خطیب و ذهبی نیز او را عالم به انساب انصار معرفی کرده اند و خطیب پنج نفر از محدثین را نام برده که از او حدیث روایت کرده اند و ذهبی گفته است: کسی او را تضعیف نکرده است. (2) با این بیان روشن می-شود که این سند نیز صحیح است. ابن جوزی محمد بن صالح را در غیر سند دارقطنی در این حدیث با مدنی خلط کرده و از ابن حبان تضعیف او را نقل کرده است و حال آن که این محمد بن صالح بن مهران است و ابن حبان او را ثقه و ابن حجر صدوق خوانده و عالم به انساب نیز بوده وکسی او را تضعیف نکرده است.

از این قبیل اسانید صالح برای این حدیث بسیار است و ما این چند نمونه را ذکر کردیم تا بی اساس بودن سخن کسانی که می گویند: این حدیث سند سالم ندارد روشن گردد. اگر در مورد تک تک اسانید بحث شود سند ترمذی ونسائی وبلاذری و ... نیز صالح بودنش روشن خواهد شد. متأسفانه امروزه وهابی ها با رهبری البانی احادیث فضائل اهل بیت علیهم السلام را با اشاره به برخی اسانید ضعیف و یا با اشاره به ضعف راویان ثقه بدون اشاره به توثیق اکثر محدثین و ... خواننده ی خود را فریب می دهند و حدیث را ضعیف معرفی می کنند. بنابر این ما به این چند سند اشاره کردیم و الا این حدیث بدون تردید متواتر است.

ص:30

برخی از علما کتاب مستقلی در باره ی این حدیث شریف تألیف نموده اند؛ مانند: طبری، صاحب تفسیر و تاریخ مشهور، ابن عقده، ابو نعیم، حاکم، ابوبکر بن مردویه، ذهبی و ابن شاهین.

متذکر می شویم که حاکم این حدیث را در «مستدرک» از انس بن مالک با دو سند روایت کرده و سندش را نیز صحیح دانسته است. سپس می گوید: «این حدیث را از انس بیش از سی نفر از اصحابش روایت کرده اند و همچنین با سند صحیح از علی، ابوسعید، و سفینه نیز روایت شده است.» همچنین حاکم کتاب مستقلی در باره این حدیث تألیف کرده است. سبکی، مقدسی و ذهبی، نیز گفته اند که این حدیث را حاکم صحیح می دانسته و آن را در کتابی جمع کرده است.

حاکم حتی می گوید: حدیث الطیر من مشهورات الأحادیث وکان علی أصحاب الصحاح أن یخرجوه فی الصحاح ویقول: ذاکرت به کثیرا من المحدثین ویقول: کتبت فیه کتابا؛ (1) حدیث طیر از احادیث مشهور است و به صاحبان صحاح (یعنی بخاری ومسلم) لازم بود که آن را در صحاح خود روایت کنند. و می گوید: «در باره ی این حدیث با بسیاری از اهل حدیث گفت و گو کردم و کتابی نیز در باره ی آن نوشتم.

دروغ بودن این نسبت که حاکم این حدیث را غیر صحیح دانسته از سخنان گذشته ی حاکم روشن می شود. مضافا شخصی که این نسبت را به حاکم داده و از او نقل کرده، ابوعبدالرحمن شاذیوخی است(2) که او مجهول است. نقل چنین سخنی حتی در صورت

ص:31

صحت سندش با وجود تصریحات گذشته از جانب حاکم در کتبش و بدون اشاره به آن ها خود یک نوع دروغ و خدعه و فریب آشکار خواننده کتابش است.

همچنین ابن کثیر می گوید: استاد ما ذهبی کتابی در مورد این حدیث نوشته و پس از ذکر احادیث بیش از نود نفر از تابعین را نام برده است که آن ها این حدیث را از انس روایت کرده اند. (1) ابن کثیر نام 54 نفر از تابعین را که این حدیث را از انس روایت کرده اند در کتابش ذکر کرده است.

وقتی یک حدیث را تنها از انس بیش از نود نفر از تابعین روایت کرده اند، کجا جای شک در صحت چنین حدیث باقی می ماند، مگر اینکه انسان مغرض و دارای هدف کینه جویانه باشد.

اما روایت انس بن مالک؛ او می گوید: «در نزد پیامبر صلی الله علیه و آله پرنده ای (بریان شده) بود. آن حضرت فرمودند: «خداوندا! محبوب ترین خلق وبنده ات را به نزد من بیاور تا همراه من این پرنده را بخورد.» آنگاه ابوبکر آمد وحضرت او را برگرداندند. سپس عمر آمد، او را نیز رد کردند. سپس علی آمد وبه او اجازه دادند.»(2)

علاوه بر این در داستان این حدیث چنین مشهور است:

عن أنس بن مالک قال: کنت أخدم رسول الله صلی الله علیه و آله فقدم لرسول الله صلی الله علیه و آله فرخ مشوی فقال: اللهم ائتنی بأحب خلقک إلیک یأکل معی من هذا الطیر قال: فقلت اللهم اجعله رجلا من النصار فجاء علی فقلت إن رسول الله صلی الله علیه و آله علی

ص:32

حاجة ثم جاء فقلت إن رسول الله صلی الله علیه و آله علی حاجة ثم جاء فقال رسول الله صلی الله علیه و آله افتح فدخل فقال رسول الله صلی الله علیه و آله ما حبسک علی فقال إن هذه آخر ثلاث کرات یردنی أنس یزعم أنک علی حاجة فقال: ما حملک علی ما صنعت؟ فقلت: یا رسول الله سمعت دعاءک فأحببت أن یکون رجلا من قومی فقال رسول الله صلی الله علیه و آله : إن الرجل قد یحب قومه؛ خلاصه این حدیث این است: وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: خدایا محبوب ترین بنده ات را به نزد من بیاود تا همراه من این پرنده را بخورد، امیرالمؤمنین علیه السلام سه مرتبه به در خانه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمدند، ولی انس که دعای آن حضرت را شنیده بود دوست داشت که آن محبوب ترین شخص از جمله هم دیارانش یعنی از انصار باشد. بنابر این هر دفعه به امیرالمؤمنین می گفت که پیامبر صلی الله علیه و آله مشغول هستند. و با این روش اجازه نمی داد تا امیرالمؤمنین علیه السلام داخل خانه شوند. تنها در آخرین مرتبه بود که وقتی علی آمد و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله صدای در را شنیدند خود به انس دستور دادند که ببین چه کسی است؟ انس گفت «علی است.» حضرت فرمودند: «بگزار بیاید.» آنگاه وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله امیرالمؤمنین علیه السلام را دیدند فرمودند: «ای علی، چرا دیر کردی؟ من خیلی وقت است که منتظر تو هستم .» (1)

این حدیث را حاکم به شرط بخاری ومسلم صحیح دانسته است. اما ذهبی در «تلخیص» در مورد یکی از اسانید این روایت گفته است: «ابن عیاض را نمی شناسم»، ولی بعداً در «میزان الاعتدال» به این اشتباه خود پی برده ومی گوید: «حاکم در «مستدرک» پس از نقل حدیث «طیر» گفته است که به شرط شیخین

ص:33

صحیح است ومن آن جا گفته بودم که همه راویانش ثقه اند غیر از این راوی (ابن عیاض) و این را آن جا متهم کرده بودم، ولی سپس برایم روشن شد که این راوی نیز شخص راستگو و صدوق بوده است.» (1)

یادآور می شویم که ذهبی در حدیث دوّم حاکم نیز در باره ی ابراهیم بن ثابت همین اشتباه را کرده ودر «میزان الاعتدال» به آن اشاره کرده است و آن جا نیز گفته است که این حدیث دارای سندهای فراوانی است که من آن ها را در کتابی جمع کرده ام.» (2) هیثمی نیز به صحیح بودن این حدیث اشاره کرده است.

اما ببینید ابن تیمیه در مورد این حدیث چه می گوید: «پیامبر صلی الله علیه و آله یا می دانست که محبوب ترین مردم نزد خداوند علی است و یا نمی دانست. اگر می دانست می توانست کسی را بفرستد تا علی را صدا کند ... و یا می گفت: «خدایا، علی را به نزد من بیاور که او محبوب ترین شخص نزد تو است.» چه حاجت است بر دعا ومبهم گذاشتن در دعا. اگر نام علی را ذکر می کرد انس را از آرزوهای باطل راحت می ساخت تا انس در را بر روی علی نبندد .» (3)

باید گفت: اینکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می دانستند که آن شخص جز امیرالمؤمنین علیه السلام کسی دیگری نیست، جای هیچ شبهه ای نمی باشد. و روش آن حضرت که مسأله را به این صورت بیان فرمودند به خاطر آن است که فضیلت و حقیقت امیر المؤمنین را به مردم بهتر برسانند؛ زیرا در جای خودش در علم بلاغت ثابت شده که یکی از روش های تأکید بر امری و نشان دادن اینکه امر خیلی امر مهم است این

ص:34

است که مطلب برای مخاطب به صورت مبهم عرضه گردد تا او را وادار به جست و جو نماید. و این چنین عرضه کردن مطلب از دیدگاه علم بلاغت به مراتب بهتر از آن است که از اوّل اسم و رسم تعیین گردد.

برای ابن تیمیه بهتر بود مسأله را اول از دیدگاه علم بلاغت مورد بررسی قرار می داد.

یکی دیگر از دورغ های ابن تیمیه در مورد این حدیث آن است که او این حدیث را از نظر آگاهان به حقایق حدیث دروغ معرفی کرده است. و این در حالی است که چنانی که ملاحظه نمودید حدیث مذکور را حدیث شناسان معروفی چون احمد بن حنبل، ترمذی، نسائی، بزار، ابن حبان، حاکم، مقدسی، هیثمی و دیگران روایت کرده-اند وچندین نفر از محدثان بزرگ مانند ابن عقده، طبری، ابو نعیم، حاکم و ذهبی کتب مستقل در مورد آن حدیث نوشته اند.

ذهبی در شرح حال حاکم می گوید:

وأما حدیث الطیر فله طرق کثیرة جدا قد افردتها بمصنف ومجموعها هو یوجب ان یکون الحدیث له اصل... .(1) حدیث طیر واقعاً سند های زیادی دارد ومن کتاب مستقلی در باره ی آن نوشتم ومجموع آن دلالت می کند که حدیث اصل دارد» یعنی یقیناً آن را پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند.

با این وجود باید دقت داشته باشیم که ذهبی با پیروی از هوا وهوس در «میزان الاعتدال» راویان زیادی را بدون هیچ دلیل وبه مجرد روایت حدیث طیر متهم کرده است.(2)

ص:35

ص:36

پیامبر صلی الله علیه و آله این سخن را نگفت پس حرف دیگری نیست. اگر هم گفته باشد قطعا از آن، خلافت پس از خود را اراده نکرد؛ زیرا در لفظ حدیث چیزی که دلالت بر خلافت کند نیست و در مانند این امر عظیم لازم است که به صورت آشکار ابلاغ کند.

پاسخ: حدیث «من کنت مولاه فعلی مولاه» حدیثی است که هیچ حدیثی در مکتب اهل سنت به درجه ای آن نمی رسد؛ زیرا حدود 130 نفر از صحابه آن را روایت کرده اند و برخی از محدثین اهل سنت و وهابی بر خلاف میلشان اعتراف بر تواتر آن کرده اند. برای روشن شدن دروغگویی ابن تیمیه و عظمت این حدیث به بعضی موارد اشاره می کنیم.

ذهبی پس از نقل این حدیث می گوید: متن این حدیث متواتر است.(1)

در جای دیگر می گوید: صدر حدیث متواتر است.(2) ابن کثیر نیز این سخن ذهبی را نقل کرده و با سکوت به تواتر این حدیث اعتراف کرده است.

البانی وهابی می گوید: قسمت اول حدیث از پیامبر صلی الله علیه و آله متواتر است.(3)

شعیب ارنؤوط نیز که از محدثین وهابی است می گوید: برای این حدیث شواهد فراوانی است که به حد تواتر می رسد.(4)

کتانی این حدیث را در کتاب احادیث متواتره اش وارد کرده و از سیوطی ومناوی نیز نقل کرده است که آن را متواتر دانسته اند.(5)

ص:37

جزری حنفی نیز این حدیث را متواتر دانسته است.(1)

ذهبی می گوید:

جمع (الطبری) طرق حدیث غدیر خم فی أربعة أجزاء رأیت شطره فبهرنی سعة روایاته وجزمت بوقوع ذلک؛ (2) طبری طرق حدیث غدیر خم را در چهار جزء جمع کرده، من مقداری از آن را دیدم و فراوانی آن مرا حیرت زده کرد و یقین کردم که این داستان اتفاق افتاده است.

ابن حجر می گوید:

واما حدیث «من کنت مولاه فعلی مولاه» فقد أخرجه الترمذی والنسائی وهو کثیر الطرق جدا وقد استوعبها بن عقدة فی کتاب مفرد وکثیر من اسانیدها صحاح وحسان؛ (3) اما حدیث «من کنت مولاه فعلی مولاه» در واقع دارای اسانید بسیاری است ... و بسیاری از سندهای آن صحیح وحسن هستند.

همین مقدار برای شناخت عظمت این حدیث شریف کفایت می کند و الا تصریح محدثین به تصحیح آن فراوان است. احمد بن حنبل که ابن تیمیه به دروغ می گوید که این حدیث را حسن دانسته تنها در مسندش این حدیث را از نه نفر از شیوخش با یازده سند روایت کرده است و عبدالله در مسند جمعا با پانزده سند این حدیث را نقل کرده و نسائی با چهارده سند آن را در سنن الکبری و خصائصش روایت کرده و هیثمی در کتابش بیش از بیست سند این حدیث را صحیح و حسن

ص:38

و یا رجالش را ثقات معرفی کرده است. (1) ابن عساکر در جزء 42 تاریخش با بیش صد سند این حدیث را روایت کرده است. با این حال چه کسی و چرا حدیث با این عظمت را از اصل انکار می-کند! چه حدیثی در اسلام وجود دارد که محدثین و آن هم در قرن سوم اسانید آن-را در چهار جلد جمع کرده باشد!.

جالب است بدانیم تنها کسانی حدیث شریف غدیر را تضعیف و انکار کرده اند که از جانب علمای اهل سنت متهم به نصب و دشمنی با اهل بیت علیهم السلام هستند؛ مانند:

1. ابوبکر بن ابی داود که از نواصب خوانده شده است(2) و او این حدیث را انکار کرده وهمین امر سبب شده تا طبری در رد بر او اسانید این حدیث را جمع کند.

2. ابن حزم: ابن حبان در مورد او می گوید: از چیزهایی که بر زشتی او می-افزاید پیروی او از امراء سلف وخلف بنی امیه واعتقادش بر صحت خلافت آن ها بود تا جایی که به ناصبی بودن نسبت داده شد.(3)

3. ابن تیمیه که علمای اهل سنت بر ناصبی بودن او تصریح دارند که در جای خود در این کتاب ملاحظه خواهید کرد. همچنین امروزه برخی از وهابی ها با پیروی از ابن تیمیه حتی اصل وقوع غدیر را انکار می کنند.

4. بخاری در تاریخش به نقل از عثمان بن عاصم گفته است: حدیث «من کنت مولاه» را تا زمانی که ابواسحاق سبیعی از خراسان آمد نشنیدیم و مردم در آن از او پیروی کردند (یعنی حدیث را از او گرفتند و نقل کردند.) (4)

ص:39

بخاری با سکوت این سخن دروغ و تهمت محض را نقل کرده است، ولی ذهبی پس از نقل این سخن می گوید: بدون شک این حدیث ثابت است، ولی ابوحصین (عثمان بن عاصم) عثمانی است و این در رجال کوفه نادر است.

گرچه در مورد ابوحصین تصریح به ناصبی بودنش نشده است، ولی به دو دلیل او نیز ناصبی است:

1. اکثر کسانی را که گفته اند که او عثمانی است تصریح کرده اند که ناصبی است. 2. ذهبی در شرح حال معاویه بن حدیج صحابی دو خبر نقل کرده که معاویه بن حدیج به خاطر جلب رضایت معاویه در سب ودشنام امیرالمؤمنین علیه السلام افراط می کرده است. سپس ذهبی بلافاصله در باره او می گوید: این (معاویه بن حدیج) عثمانی بود. (1) با این بیان روشن می شود که اهل سنت به ناصبی ها گاهی شاید به خاطر احترام آن ها عثمانی اسم گذاشته اند؛ چون تعبیر ناصبی در باره آن ها شاید برایشان خوش-آیند نباشد. پس ناصبی بودن ابوحصین نیز با در نظر گرفتن سخن ذهبی روشن می-شود و این دروغگویی و به راحتی تهمت زدنش به ابواسحاق ومشکوک قرار دادن این حدیث متواتر نیز خود دلیل بر نصب اوست.

همچنین معنای سخن ابوحصین این است که ابواسحاق این حدیث را جعل کرده است و بخاری با سکوت و رضایت این سخن را از او نقل کرده و با این وجود از ابواسحاق سبیعی حدود 180 حدیث در صحیحش روایت کرده است. این سخن از بزرگ ترین سخنان کذب است و رد ذهبی به تنهایی کفایت می کند، ولی با این حال ما برای روشن تر شدن این کذب بزرگ و جایگاه بخاری تنها به افرادی

ص:40

که در «مسند احمد» از آن ها این حدیث روایت شده و آن ها قبل از ابواسحاق این حدیث را در کوفه روایت کرده اند ذکر می کنیم: زَاذَانَ أَبِی عُمَرَ، عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی لَیْلَی، أَبُو مَرْیَمَ وَ رَجُلٌ، عَمْرُو بْنُ مَیْمُونٍ، عَدِیِّ بْنِ ثَابِتٍ، مَیْمُونٍ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ، سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ، ابْنِ بُرَیْدَةَ، أَبِو سَلْمَانَ، رِیَاحِ بْنِ الْحَارِثِ، عطیة العوفی.(1) این دوازده نفر تنها برخی راویانی هستند که این حدیث را قبل از ابواسحاق در کوفه روایت کرده اند و در هیچ یک از این اسانید ابواسحاق وجود ندارد. البته اگر کل کتب بررسی شود شاید بیش از صد نفر پیدا شوند که این حدیث را قبل از ابواسحاق روایت کرده اند.

اما این که ابن تیمیه می گوید: حربی و طائفه دیگری از اهل علم به حدیث، این حدیث را تضعیف کرده اند. این کذب دیگر ابن تیمیه است و غیر از کسانی که ذکر شد کسی را ما سراغ نداریم که این حدیث را تضعیف و انکار کرده باشد ومنکرین این حدیث نیز چنان که ملاحظه شد همه هم از نواصب هستند و هم دروغ های آشکار گفته اند و انکار این ها قطعا در اسلام جرح و طعنی خواهد بود در حق این افراد نه بر این حدیث؛ زیرا این حدیث متواتر است و برخی از علمای اهل سنت حتی تصریح دارند که انکار حدیث متواتر خارج کننده از اسلام و کفر است.(2)

اما این که می گوید: در حدیث لفظی وجود ندارد که دلالت بر خلافت کند و... .

ص:41

اولا: همین که نواصب مذکور مانند ابوحصین، ابوبکر بن ابی داود، ابن حزم، ابن تیمیه و امروزه برخی وهابی ها که به دروغ وتقیه خود را سنی می خوانند، این حدیث وداستان غدیر را از اصل انکار می کنند وهمچنین بخاری ومسلم آن را در صحاح خود روایت نکرده اند، خود روشن ترین دلیل بر این است که این حدیث دلالتش بر خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام خیلی روشن است و این افراد نیز از آن خلافت را فهمیده اند و الا هرگز با این حدیث چنین بازی نمی کردند. بخاری بسیاری از احادیث را در صحیحش بیش از ده و بیست بار با تکرار نقل کرده است، ولی به این حدیث متواتر و داستان غدیر هیچ اشاره ای نکرده و اگر دلالت این حدیث بر خلافت نزد بخاری و مسلم خیلی روشن نبود، آن را در صحاح خود نقل می کردند به خصوص که افراد فراوانی از شیوخی این ها این حدیث شریف را روایت کرده اند که ما به برخی آن ها در کتاب «امام بخاری وجایگاه صحیحش» اشاره کردیم. به خصوص مسلم که حدیث متواتر «ثقلین» را که در ضمن آن حدیث غدیر نیز است در صحیحش روایت کرده، ولی حدیث غدیر را از آن حذف کرده و آن را ناقص روایت نموده است.

همچنین صحابه نیز از این حدیث شریف جانشینی و خلافت را برداشت کرده-اند. دقت داشته باشیم که در اسلام و بین امت اسلامی استعمال لفظ مولی به معنای خلافت و رهبری رائج بوده است و در روز غدیر نیز اصحاب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از حدیث و سخنان آن حضرت و کلمه مولی خلافت و رهبری امیرالمؤمنین علیه السلام را فهمیدند و به آن حضرت بیعت و تبریک گفتند. دلائل و قرائن بسیاری در داستان غدیر و این حدیث شریف است که همگی دلالت می-کند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در آن روز امیرالمؤمنین علیه السلام را رسما جانشین خود اعلام کرده اند. و ما تنها به دو دلیل آن اشاره می کنیم.

ص:42

ص:43

هنیئاً لک یا إبن أبیطالب أصبحتَ وأمسیتَ مولی کلّ مؤمن ومؤمنة؛(1) ... وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله در غدیر خم فرمود: هر که من مولای او هستم علی نیز مولای اوست ... عمر بن خطلب خود را به علی رسانید و گفت: خوش به حالت ای علی، مولای هر زن ومرد مؤمن شدی .»

سند این حدیث حسن است و سبط بن جوزی آن را در (تذکرة الخواص) صحیح دانسته است و شعیب ارنؤوط وهابی در حاشیه مسند احمد این حدیث را با ضمیمه ای اسانید دیگر صحیح دانسته است.

ابن حجر و دیگران گفته اند:

أخرج الدارقطنی بإسناده حدیث الغدیر و فیه عن سعد بن ابی وقاص: إن أبا بکر و عمر لما سمعا قالا له: أمسیت یا بن أبی طالب؟ مولی کل مؤمن و مؤمنة؛(2) دارقطنی در ضمن حدیث غدیر از سعد بن ابی وقاص نقل کرده که گفته است: وقتی ابوبکر وعمر این حدیث را شنیدند به علی گفتند: ای علی، مولای هر مرد و زن مؤمن شدی.

فخر رازی می گوید:

العاشر: نزلت الآیة فی فضل علی ولما نزلت هذه الایة أخذ بیده وقال: من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه فلقیه عمر فقال: هنیئا لک یا ابن أبی طالب أصبحت مولای ومولی کل مؤمن

ص:44

ومؤمنة. وهو قول ابن عباس والبراء بن عازب ومحمد بن علی؛(1) این آیه (آیه ای تبلیغ) در فضیلت علی نازل شد. چون این آیه نازل شد پیامبر از دست علی گرفت و فرمود: «هر که من مولای او هستم پس این علی نیز مولای اوست ...» عمر خود را به علی رساند و گفت: خوش به حالت ای علی ! مولای من و مولای هر مرد و زن مؤمن شدی. فخر رازی سپس می گوید: این سخن و نظر از ابن عباس، براء بن عازب و محمد بن علی (امام باقر علیه السلام) نقل شده و نظریه آن ها این است.

عن سعید بن المسیب قال: قلت لسعد بن أبی وقاص: إنی أرید أن أسألک عن شئ وإنی أتقیک. قال: سل عما بدا لک فإنما أنا عمک. قال: قلت: مقام رسول الله صلی الله علیه و آله فیکم یوم غدیر خم قال: نعم قام فینا بالظهیرة فأخذ بید علی فقال: من کنت مولاه فعلی مولاه أللهم؟ وال من والاه وعاد من عاداه. قال فقال أبو بکر وعمر: أمسیت یا بن أبی طالب؟ مولی کل مؤمن ومؤمنة؛(2) سعید بن مسیب (سید تابعین نزد اهل سنت) به سعد بن ابی وقاص گفت: می خواهم چیزی از تو سؤال کنم، ولی می ترسم. سعد گفت: هر چه می خواهی بپرس، زیرا من عموی تو هستم. سعید گفت: مقام پیامبر صلی الله علیه و آله در بین شما روز غدیر خم، سعد گفت: آری نزدیک ظهر پیامبر صلی الله علیه و آله بین ما بلد شد و دست علی را گرفت و فرمود:

ص:45

«هر که من مولای او هستم پس این علی نیز مولای اوست ...» ابوبکر و عمر گفتند: ای علی، مولای هر مرد و زن مؤمن شدی.

خرکوشی (متوفای 407 ه) که ذهبی او را «امام پیشوا و شیخ الاسلام» معرفی کرده است (1)و زرکلی او را از فقهای شافعی و کتاب (شرف المصطفی) را از جمله کتب او برشمرده است(2) از ابوسعید خدری چنین روایت کرده است:

ثم قال النبی صلی الله علیه و آله هنئونی هنئونی إن الله تعالی خصنی بالنبوة وخص أهل بیتی بالإمامة فلقی عمر بن الخطاب أمیر المؤمنین فقال: طوبی لک یا أبا الحسن أصبحت مولای ومولی کل مؤمن ومؤمنة؛(3) سپس پیامبر صلی الله علیه و آله (پس از بیان حدیث غدیر و نزول آیه ای اکمال) فرمود: به من تبریک بگویید، به من تبریک بگویید، همانا خداوند متعال پیامبری را مخصوص من گردانید و امامت را مخصوص اهل بیتم. پس عمر بن خطاب خود را به علی رسانید و گفت: خوش به حالت ای علی، مولای من ومولای هر مرد و زن مؤمن شدی.

خرکوشی را واعظ، محدث، حافظ، مفسر، عالم، فاضل، زاهد نیز گفته وخیلی مدح کرده-اند.(4)

این که اهل بیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله امامان این امت هستند از مسلمات است و در روز غدیر نیز با بیان حدیث غدیر و ثقلین رسما به این دو تأکید فرمودند و حدیث ثقلین نیز از احادیث متواتر است که تنها از زید بن ارقم با 44 سند روایت شده است.

ص:46

تبریک و تهنیت گفتن مردم در روز غدیر با الفاظ مختلف از ابن عباس، زید بن ارقم، انس، امام باقر و امام صادق علیهما السلام نیز روایت شده است. از این احادیث استفاده می شود که اصحاب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از حدیث غدیر خلافت و رهبری امیرالمؤمنین علیه السلام را فهمیدند وآنان این حقیقت را آن زمان پذیرفته اند.

ص:47

2. لما ولی أبوبکر، ولی أبا عبیدة بیت المال و ولی عمر القضاء ؛(1) چون ابوبکر امور خلافت را بر عهده گرفت ابوعبیده مسؤول بیت المال شد و عمر امر قضاوت را بر عهده گرفت.

ابن حجر سند این خبر را قوی معرفی کرده است. این جا نیز «ولی» به معنای خلافت و رهبری استعمال شده است.

3. ولی أبو بکر، قال له أبو عبیدة: أنا أکفیک المال وقال عمر: أنا أکفیک القضاء؛ (2) ابوبکر خلیفه شد، ابوعبیده به او گفت: من بیت المال را برایت کفایت می کنم و عمر گفت: من امر قضاوت را برایت کفایت می کنم.

در دو خبر فوق همچنین تصریح است بر دروغ بودن این ادعا که می گویند: علی علیه السلام قاضی ابوبکر و عمر بوده و ... .

4. أبی ظبیان قال: سمعت علیا یقول: قال لی رسول الله صلی الله علیه و آله: إن ولیت الامر بعدی فأخرج أهل نجران من جزیرة العرب؛ (3) ابوظبیان می گوید: از علی شنیدم که می گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله به من فرمودند: اگر خلافت را پس از من به دست گرفتی اهل نجران را از جزیرة العرب بیرون کن.

این حدیث با دو سند روایت شده و سندش حسن است.

5. قال (عمر) فلما توفی رسول الله صلی الله علیه و آله قال أبو بکر أنا ولی رسول الله صلی الله علیه و آله فجئتما تطلب میراثک من ابن أخیک ویطلب هذا میراث امرأته من

ص:48

أبیها فقال أبو بکر قال رسول الله صلی الله علیه و آله (ما نورث ما ترکنا صدقة) فرأیتماه کاذبا آثما غادرا خائنا والله یعلم إنه لصادق بار راشد تابع للحق ثم توفی أبو بکر وأنا ولی رسول الله صلی الله علیه و آله وولی أبا بکر فرأیتمانی کاذبا آثما غادرا خائنا والله یعلم إنی بار راشد تابع للحق فولیتها ثم جئتنی أنت وهذا وأنتما جمیع وأمرکما واحد فقلتما ادفعها إلینا فقلت إن شئتم ؛(1) عمر بن خطاب می گوید: چون پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا رفت ابوبکر گفت: من ولی (خلیفه) پیامبر هستم ... سپس ابوبکر از دنیا رفت و من گفتم: من ولی (خلیفه ای) پیامبر صلی الله علیه و آله و ابوبکر هستم ... .

6. عبد الله بن عمر قال: أتی النبی صلی الله علیه و آله کتاب رجل فقال لعبد الله بن الأرقم: أجب عنی فکتب جوابه ثم قرأه علیه فقال: أصبت وأحسنت اللهم وفقه فلما ولی عمر کان یشاوره؛ (2) ... زمانی که عمر بن خطاب خلافت را بر عهده گرفت با عبدالله بن ارقم مشورت می کرد. حاکم و ذهبی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

7. عن الزهری قال سأل طلحة والزبیر علیا أن یولیهما البصرة والکوفة فقال تکونان عندی فأتجمل بکما فإنی أستوحش لفراقکما؛ (3) زهری می گوید: طلحه

ص:49

وزبیر از علی خواستند تا ایشان را بر کوفه و بصره حاکم قرار دهد، و علی گفت: نزد من می مانید ... . سند این خبر صحیح است.

8. حدثنی محمود ثنا وهب ثنا أبی قال سمعت قتادة ولی أبوبکر سنتین وستة أشهر وولی عمر عشر سنین وستة أشهر وثمانیة عشر یوما وولی عثمان ثنتی عشرة سنة غیر اثنتی عشر یوما وکانت الفتنة خمس سنین وولی معاویة عشرین سنة وولی یزید بن معاوة ثلاث سنین وأشهر سماه قتادة وکانت فتنه بن الزبیر ثمان سنین وولی الولید تسع سنین؛ (1) بخاری از قتاده چنین نقل کرده است: ابوبکر دو سال و شش ماه و عمر ده سال و شش ماه و عثمان دوازده سال خلافت کردند و پنج سال زمان فتنه بود سپس معاویه بیست سال و یزید سه سال و چند ماه خلافت کردند و سپس هفت سال فتنه ابن زبیر بود و بعد نه سال ولید خلافت کرد.

این تنها برخی نمونه هایی است که در آن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، صحابه، تابعین و علما واژه «ولی» را برای خلیفه و حاکم و سرپرست استفاده کرده اند و از این نمونه ها در کتب اسلامی فراوان است. این اخبار به روشنی می رساند که استعمال واژه ای «ولی» به معنای خلافت در اسلام و بین امت اسلامی رائج بوده و در حال حاضر نیز در بین عرب معمول است و دلائل وقرائن فراوان دیگر نیز است که همگی تصریح دارند، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با مطرح کردن این حدیث شریف در روز غدیر خم خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام را خواسته و آن را رسما اعلام فرموده-اند.

ص:50

ص:51

«اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ وَعَادِ مَنْ عَادَاهُ .» راویان حدیث غدیر همراه با عبارات فوق عبارت اند از

امیر المؤمنین، امام حسن و امام حسین علیهم السلام، فاطمه زهرا علیها السلام، ابن عباس، عمار، جابر بن عبد الله، عمر بن خطاب، ابوایوب انصاری، ابوهریره، برّاء بن عازب، زید بن ارقم، سعد بن ابی وقاص، ابوسعید خدری، حذیفه بن اسید، عامر بن واثله، عامر بن لیلی، ابن عمر، یعلی بن مرّه، عمار خزرجی، جریر بن عبد الله، ابو جنید، حبّة بن جوین و حبشی بن جناده. (1)

همچنین در روز مناشده امیر المؤمنین علیه السلام در رحبه نیز خیلی از صحابه گواهی دادند که این حدیث را با همین لفظ از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله شنیده اند که ما به آن ها نیز اشاره می کنیم. چنین روایت شده است:

علی بن ابی طالب در رحبه کوفه با سوگند دادن از اصحاب خواست هر که در روز غدیر خم سخن پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله را شنیده است برخیزد و گواهی دهد. آن گاه از طرف سعد شش نفر و از طرف زید شش نفر برخاستند

ص:52

وگواهی دادند که آنها در روز غدیر خم از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله شنیدند که آن حضرت فرمود: «آیا من بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر نیستم ؟» همه گفتند: «آری، هستید .» حضرت فرمودند: «هر که من مولای او هستم پس علی مولای است؛ خدایا، دوست بدار هر کسی را که علی را دوست دارد و دشمن بدار هر کسی را که با علی دشمنی می کند.»

راویان این حدیث عبارت اند از: امام حسین علیه السلام، ابن عباس، عامر بن واثله، زید بن ارقم، حارثه، سعید بن وهب، عمر بن سعد، زید بن یثیع، ابن نباته، یعلی بن مرّه، عبدالرحان بن ابو لیلی، شقیق بن سلمه، عمیر بن سعد و عمرو بن ضمیره.(1)

چنان که مشاهده می کنید این عبارت حدیث نیز قطعا متواتر و صدورش از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله قطعی است، ولی چون در فضل امیر المؤمنین علیه السلام است و مورد پسند ابن تیمیه نیست، باید آن را مخالف با اصل اسلام به شمار آورد.

چنان که ملاحظه شد ابن تیمیه می گوید: «این حدیث به اتفاق آگاهان به حدیث کذب ودروغ است.» معلوم نیست که ابن تیمیه این اتفاق را از کجا آورده است؟

امروزه اکثر وهابی ها با پیروی از امام کذابشان این قسمت حدیث را تکذیب ویا غیر صحیح معرفی می کنند، ولی البانی در کتاب «احادیث صحیحه» آن را صحیح دانسته وابن تیمیه را به خاطر رد آن مذمت کرده است.

ص:53

اما جواب او در مورد قسمت آخر حدیث که گویی دشمنان امیرالمؤمنین علیه السلام یاری شده و خوار نشده باشند، بعدا بحث خواهیم نمود.

ص:54

جواب: می بینید که ابن تیمیه چگونه بر دروغ بودن این حدیث تأکید می کند و می گوید: در هیچ کتاب مرجع این حدیث وارد نشده است و این در حالی است که امام مذهبش احمد بن حنبل در «مسند»اش با دو سند این حدیث شریف را روایت کرده است. حتماً ابن تیمیه از این واقعیت آگاهی داشته، ولی شیطان دشمنی با امیرالمؤمنین علیه السلام و انکار و تکذیب فضائل آن حضرت را در نظرش زیبا جلوه داده است، لذا این گونه دروغ گفته وشیطان را از خود راضی کرده است. زیرا خود او چند صحفه بعد اعتراف می کند که احمد بن حنبل این حدیث را در «مسند» روایت کرده است، در ادامه به ثعلبی و واحدی و ... طعنه زده و آن ها را دور از معرفت حدیث صحیح و سقیم معرفی کرده و محدثانی را بر شمرده و آن ها را اهل معرفت حدیث صحیح و سقیم دانسته و از جمله احمد بن حنبل و نسائی را نیز نام برده است، حال آن که احمد و نسائی از جمله راویان این حدیث با سند های مختلف و صحیح هستند.

اینک متن حدیث: وقتی آیه: «(ای محمد) نزدیکان و خویشاوندان خود را بیم ده» در سال سوّم بعثت نازل شد، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خویشاوندان خود را به خانه ای عمویش ابو طالب دعوت نمودند. و بعد از میل طعام به آن ها فرمودند: «کدام یک از شما حاضر است در این راه (در تبلیغ دین) با من همکاری کند و پشتبانم شود تا برادر، وارث، وصی و خلیفه من در بین شما باشد ؟» همه از آن حضرت روی گرداندند به جز علی که از جا بلند شد و گفت: «من ای رسول خدا، در این کار شما را پشتبانی می کنم.» سپس پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «این علی برادر، وصی وخلیفه من در بین شماست. پس به او گوش بدهید و از او اطاعت کنید.» حاضرین

ص:55

با شنیدن این سخن در حالی که می خندیدند با مسخره به ابو طالب گفتند: «تو را امر کرد که به فرزندت گوش دهی و از او اطاعت کنی.» آن گاه بلند شدند و رفتند.

این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام (با پنج سند)، ابوبکر، ابن عباس، برّاء بن عازب و ابو رافع در کتاب های زیر روایت شده ست: (1)

طبری، اسکافی، مقدسی، هیثمی در دو مورد و خفّاجی سند این حدیث را صحیح دانسته اند. احمد بن حنبل در «مسند» با دو سند و در «فضائل» با سه سند، حدیث مذکور را روایت کرده است که همه اسنادش صحیح است و البانی در مورد یکی از سندهای نسائی می گوید: سندش خیلی خوب است اگر جهالت ربیعه بن ناجذ ( ناجد ) نبود. (2) ولی این خیانت و خدعه از جانب البانی است؛ زیرا ربیعه را ابن حبان، عجلی وابن حجر در «تقریب» توثیق کرده اند.(3)

ص:56

آیا این محدثان آگاه به حدیث نیستند؟ آیا این کتاب ها کتاب های مرجع نیستند؟ و یا ابن تیمیه، کذاب بزرگ است.

همچنین یادآور می شویم که در مورد آیه شریفه: «(ای محمد) نزدیکان وخویشاوندان خود را بیم ده» که در سال سوم بعثت نازل شده در کتاب های صحاح اهل سنت احادیثی روایت شده که دور از واقعیت است و بهترین دلیل برای حق خواهان این است که راویان آن احادیث هیچ کدام در زمان نزول این آیه حضور و وجود نداشتند. برخی از آن ها سال ها بعد به دنیا آمده اند و برخی مانند ابوهریره شانزده سال بعد از نزول این آیه مسلمان شده اند.(1) و تنها شخصی از راویان این حدیث که در زمان نزول این آیه شریفه حضور داشته، شخص امیرالمؤمنین علیه السلام می باشند که این حدیث شریف از آن حضرت با سندهای صحیح روایت شده است، ولی ابن تیمیه با بی حیایی بدون اشاره به این حقایق به آن اخبار استدلال کرده و این حدیث مسلم را این گونه انکار کرده است. حدیث زیر نیز صحت حدیث فوق را تأیید می کند.

ص:57

نکرده و حدیثش از او مرسل است(1).) مضافا بر این، در آن لفظ-هایی است که کذب بر پیامبر صلی الله علیه و آله می باشد، مانند این لفظ: «جز این سزاوار نیست که وقتی من بروم باید تو خلیفه و جانشین من باشی.» و همچنین این قول «(پیامبر صلی الله علیه و آله): به جز در منزل علی تمام درهایی را که بر روی مسجد باز بود بست.» این حدیث را شیعیان برای مقابله با حدیثی که در صحاح آمده است، ساخته اند. (2)

جواب: ما قبل از بیان احادیثی که ابن تیمیه تکذیب کرده است، متن حدیث ابن عباس و راویان آن و تأکید محدثان بر صحت این حدیث را ذکر می کنیم تا روشن شود که ابن تیمیه چگونه با نصوص بازی کرده و حدیث مسند و متصل را مرسل می خواند:

اینک متن حدیث:

عمرو بن میمون می گوید: در نزد ابن عباس نشسته بودم که نه گروه به نزد او آمدند و گفتند: «ابن عباس، یا اینکه همراه ما بیا و یا اطرافت را خلوت کن که با تو سخنی داریم.» ابن عباس گفت: «همراه شما می آیم.» ابن میمون می گوید: «ابن عباس آن روز سالم بوده و هنوز بینایی خود را از دست نداده بود. آن ها به کناری رفته و شروع به صحبت کردند. ما ندانستیم که چه گفتند. پس از مدتی ابن عباس آمد در حالی که لباسش را تکان می داد و گفت «اف ! اف ! در

ص:58

مورد شخصی بدگوی کردند که بیش از ده فضیلت دارد. از کسی بدگوی می کنند که دارای فضلت های زرین است:

1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هنگام جنگ در مورد او فرمودند: «کسی را به سوی جنگ روانه خواهم نمود که خدا نگهدار اوست. او خدا و رسولش را دوست دارد و خدا و رسولش نیز او را دوست دارند.» در این هنگام (حاضرین) همه گردن های خود را دراز کردند و هر کسی از ایشان می خواست این فضیلت نصیب او گردد. آن گاه پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «علی کجاست؟» و علی آمد در حالی که چشمانش درد می کردند و او نمی توانست ببیند. پیامبر صلی الله علیه و آله آب دهانش را به چشمان او مالید و سپس پرچم را سه مرتبه تکان داد و به علی داد. پس علی رفت و پس از پیروزی و کشتن مرحب خیبری و اسیر گرفتن صفیه (از میدان نبرد) بازگشت. »

2. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فلانی را (ابو بکر را) به سوی اهل مکه روانه ساختند تا آیات سوره برائت را برایشان ابلاغ کند، ولی اندکی نگذشت که علی را از پی او فرستادند که آیات را از او بگیرد. فرمودند: «این سوره را مردی باید ببرد که او از من است و من از او هستم .»

3. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به عمو و پسر عموهای خود فرمودند: «کدام یک از شما می خواهید در دنیا و آخردت همکار من باشد ؟» همه خودداری کردند و کسی حاضر نشد. آن گاه علی از جا برخاست و گفت «من در دنیا و آخرت همکار ودوست شما خواهم بود.» آن گاه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «تو (ای علی!)، ولی وهمکار من در دنیا و آخرت خواهی بود .»

4. علی پس از خدیجه نخستین کسی بود که ایمان آورد.

ص:59

5. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله عبای خود را بر بالای علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام افکند و فرمودند: «خداوند اراده کرده است که رجس و ناپاکی را از شما اهل بیت دور گرداند و شمارا کاملاً پاک سازد .» (1)

6. علی (در شب لیلة المبیت) جان خود را به خاطر خدا در معرض فروش قرار داد و لباس پیامبر صلی الله علیه و آله را پوشید و به جای آن حضرت خوابید ... .

7. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مردم را برای جنگ تبوک از مدینه بیرون آورده بودند. علی عرض کرد که من هم با شما بیایم؟ فرمودند: «نه.» آن گاه علی گریه کرد. پیامبر صلی الله علیه و آله به او فرمودند: «آیا راضی نیستی که نسبت به من مانند هارون نسبت به موسی باشی با این فرق که پس از من پیامبری نخواهد بود؟ جز این سزاوار نیست که من بروم مگر این تو تو خلیفه و جانشین من باشی .»

8. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به علی فرمودند: «تو، ولی و سرپرست تمام مؤمنان بعد از من هستی .»

9. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تمام درهایی را که بر روی مسجد باز و گشاده می شد بستند، به جز در خانه علی. علی در حال جنابت هم می توانست داخل مسجد شود وغیر از آن راهی نداشت.

10. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: هر که من مولا و سرپرست او هستم علی هم (باید)، ولی و سرپرستش باشد. (2) حاکم، ذهبی، هیثمی و البانی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

ص:60

باید گفت که در سند این حدیث هیچ خدشه ای وارد نیست و این حدیث صحیح و متصل است که ابن تیمیه به دروغ می گوید که این حدیث –آن هم اگر از عمرو ثابت باشد- مرسل است.

اما در رد این سخن ابن تیمیه که می گوید: «این لفظ (در حدیث) که «جز این سزاوار نیست که من بروم مگر این که تو خلیفه و جانشین من باشی» کذب است چون پیامبر صلی الله علیه و آله بارها از مدینه رفت و غیر علی را جانشین خود گذاشت و جانشینی علی هم در سال جنگ تبوک جز بر زنان و سه نفر از متهمین بر نفاق نبود و شهر مدینه در امنیت کامل بر سر می برد و جای ترس هم بر اهل مدینه نبود و این جانشینی جنبه جهادی نداشت.» (1) باید گفت که چنین سخن بی پایه از ابن تیمیه هرچند نیاز به جواب ندارد، ولی ما برای اینکه حقیقت این مطلب برای خواننده عزیز روشن گردد، به چند مطلب اشاره می کنیم تا بی پایگی سخن او آشکار گردد:

1. از سعد بن ابی وقاص روایت شده است که وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به «جرف» رسیدند عده ای از منافقین نسبت به جانشینی امیرالمؤمنین علیه السلام در مدینه ایراد گرفتند وگفتند که پیامبر صلی الله علیه و آله او را به خاطر بی حال و سنگینی اش از جهاد در مدینه به جای گذاشت. امیرالمؤمنین علیه السلام با شنیدن این سخن سلاح برداشته خود را به

ص:61

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رساند و عرضه داشت: «در هیچ جنگی از شما جدا نشدم و در این جنگ منافقان پنداشته اند که به خاطر اینکه مرا دوست نداری جای گذاشتی.» پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «دروغ می گویند. من تو را برای پشت سرم (یعنی مدینه که منافقین نقشه برای آن در سر دارند) به جای گذاشتم. آیا راضی نیستی که برای من به منزله هارون برای موسی باشی؟» و در آن روز عبد الله بن ابی با منافقین از سفر و همراهی با آن حضرت صلی الله علیه و آله خود داری کردند.» (1)

ابن کثیر و صالح شامی در «سبل الهدی و الرشاد» (جلد 5 صفحه 441) همین عبارت را آورده و گفته اند که این حدیث را بخاری و مسلم در صحیح خود روایت کرده اند. پس ثابت می شود که دشمنان امیرالمؤمنین علیه السلام آن را از این دو کتاب حذف کرده اند. یاد آور می شویم که سند ابن اسحاق که در «سیره ابن هشام» آمده است کاملاً صحیح است.

2. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند: «چاره-ای جز این نیست که یا باید من (در مدینه) بمانم یا تو.» آن گاه علی را به جای خود گذاشتند .»

این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام، انس، سعد بن ابی وقاص، براء و زید بن ارقم روایت شده است .(2) حاکم سند این حدیث را صحیح دانسته است. از سخنان هیثمی نیز صحیح بودن سند دیگر این حدیث استفاده می شود.

ص:62

این دو حدیث حقیقت و عظمت این امر را روشن می کند و این سخن ابن تیمیه را که می گوید: «مدینه در آرامش کامل به سر می برد... .» تکذیب می کند. چون اگر مدینه در آرامش کامل باشد چه طور است که بدون ماندن خود آن حضرت و یا امیر المؤمنین علیه السلام اصلاح نخواهد شد؟ اصلاً چرا منافقین نسبت به امیر المؤمنین علیه السلام عیب جویی کردند؟ چون معلوم است که آن ها با این روش می خواستند مدینه را از وجود مبارک پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امیر المؤمنین علیه السلام خالی کرده و نقشه شومی را که داشتند به راه بیندازند، ولی رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله با به جای گذاشتن امیر المؤمنین آن ها را نا امید کردند.

پس با بیان این دو حدیث و اخبار دیگر عظمت این امر روشن می گردد که اگر خود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و یا امیر المؤمنین علیه السلام در مدینه نمی ماندند خطر مدینه را تهدید می کرد، به گونه ای که جز آن دو بزرگوار کسی صلاحیت اداره مدینه را در آن حال نداشت. و این تهمتی هم که منافقین به امیرالمؤمنین علیه السلام زدند، خود بیانگر نقشه ای است که آن ها در ذهن داشتند. و هم عبد الله بن ابی سردار منافقین نیز با گروهی از منافقین در راه از لشکر اسلام جدا شد و به مدینه برگشت. علاوه بر این، حدیث دیگری نیز که سندش صحیح است، این لفظ حدیث را تأیید می کند. و آن اینکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «تو را به جای خودم گذاشتم تا خلیفه من باشی.» امیرالمؤمنین علیه السلام عرض کرد: «من جانشین شما خواهم بود؟ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: آیا راضی نیستی که برای من به منزله هارون برای موسی باشی، با این تفاوت که تو پیامبر نخواهی بود!» (1)

ص:63

هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته است.

اما اینکه ابن تیمیه جانشینی امیرالمؤمنین در مدینه را در این واقعه با به جای گذاشتن دیگران یکسان دانست، باید اضافه بر آنچه که بیان شد، گفت: اگر جانشینی امیرالمؤمنین علیه السلام با جانشینی دیگران در این موقع فرق نداشته باشد پس چرا امثال عمر بن خطاب و سعد بن ابی وقاص آرزو می کردند که ای کاش این جانشینی نصیب آن ها می شد؟ و آرزو می کردند که اگر آن را می داشتند، برایشان بهتر از داشتن همه دنیا بود؟ از سخنان خود ابن تیمیه نیز به دست می آید که او با این نقشه منافقین و احادیث رسول خدا صلی الله علیه و آله در این موضوع آگاه بوده و با آگاهی آن را تکذیب کرده است.

ص:64

وقتی که دیدم شما بین همه اصحاب عهد برادری بستید، ، ولی بین من و کسی این عهد را نبستید. اگر این کار را به این خاطر با من نکردید که از من ناراضی هستید چنین حق را می دهم.» پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «سوگند به آن ذاتی که مرا به حق مبعوث کرده است (من از تو راضی هستم) و اگر تورا به آخر گذاشتم به این خاطر است که تو را از برای خودم گذاشتم و تو برادر من خواهی بود. تو برای من به منزله هارون نسبت به موسی هستی، با این فرق که تو پیامبر نیستی. تو برادر و وارث من هستی.» علی گفت: «چه چیزی را از شما ارث خواهم برد ؟» فرمودند: «آنچه را که از انبیا قبل از من به ارث برده شد.» علی عرض کرد: «از انبیا قبل از شما چه چیزی به ارث برده شده است ؟» فرمودند: «کتاب خدا وسنت پیامبرشان. تو همراه من در قصرم در بهشت با همراه دخترم فاطمه خواهی بود و تو برادر و رفیقم هستی ... . (1) این حدیث از ابن عباس، زید بن ابی اوفا با سه سند واز محدج بن زید نیز روایت شده است.

2. ابن عباس می گوید: «عمر بن خطاب گفت: «از یاد (بد) کردن علی دست بردارید.(2) من از پیامبر صلی الله علیه و آله در باره علی سه فضیلت شنیده ام که اگر یکی از آن ها در من بود برایم بهتر از آن است که همه دنیا را داشته باشم. باری من

ص:65

ابوبکر، ابوعبیده بن جراح و چند نفر از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در نزد آن حضرت بودیم و آن حضرت به علی تکیه کرده بودند. ناگاه حضرت با دستشان به کتف علی زده فرمودند: «ای علی، تو اولین کسی هستی که ایمان و اسلام آوردی و تو برای من به منزله هارون نسبت به موسی هستی. دروغ می-گوید هر کسی که گمان کند مرا دوست دارد، در حالی که تو را دشمن داشته باشد.(1)

3. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به مسجد آمدند در حالی که ما دراز کشیده بودیم. حضرت فرمودند: «آیا در مسجد خابیده اید؟ در مسجد نمی خوابند.» سپس علی را که از جمله ای آن ها بود خطاب کردند و فرمودند: «بیا ای علی ! به درستی که حلال است از برای تو آنچه که از برای من حلال است. آیا راضی نیستی که برای من به منزله هارون نسبت به موسی باشی، به جز از پیامبری .» (2)

4. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «ای ام سلمه، علی گوشتش گوشت من و خونش خون من است. او برای من به منزله هارون نسبت به موسی است، مگر اینکه بعد از من پیامبری نخواهد بود. (یعنی با این فرق که علی پیامبر نیست.)(3)

همین مقدار کافی است که ثابت گردد ابن تیمیه در این مورد نیز دروغ می گوید، هرچند احادیث زیاد دیگری نیز وارد شده است.

ص:66

ص:67

است و هم اینکه او برای احادیث متواتر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در فضائل اهل بیت علیهم السلام ارزشی قائل نیست، ولی در مورد دیگران به افسانه ها چنگ زده و استدلال می کند. دقت داشته باشیم که اصل این حدیث یعنی مشورت آن حضرت در جنگ بدر با سند صحیح در سنن ترمذی و مستدرک حاکم (1) روایت شده و در آن این لفظ ها وجود ندارد، پس دروغبافان این لفظ را بر این حدیث اضافه کرده اند.

ص:68

این حدیث از ابن عباس وابو هریره روایت شده است.

2. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «هر که بخواهد به آدم در خلقتش، به نوح در تقوایش، به ابراهیم در پوشش و صفاتش، به موسی در هیبتش و به عیسی در عبادتش نگاه کند، پس به علی نگاه کند.» (1)

این حدیث از ابو ذر، ابن عباس، جابر و انس روایت شده است.

3. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «هر که بخواهد به آدم در علمش، به نوح در فهمش، به ابراهیم در بردباری اش، (به یحیی در زهدش)، به موسی در عظمتش و به محمد صلی الله علیه و آله در زیبایی و حسنش نگاه کند، به علی نگاه کند.» (2)

این حدیث را ابن عباس و ابو حمراء روایت کرده اند.

از مشهورترین اسانید این حدیث سند حدیث اول است که هیچ خدشه ای در آن وجود ندارد و آن سند عبارت است از:

احمد ابن حنبل، از عبد ارزاق، از معمر، از زهری، از سعید بن مسیب، از ابو-هریره. این حدیث را با این سند، یاقوت حموی در «معجم الادبا» و ابن شهر آشوب نقل کرده اند. و همچنین حدیث سوم نیز که ابن عساکر، ابن کثیر و دیگران نقل کرده اند سندش صحیح است.

ص:69

ص:70

در منزل علی تمام در ها را ببندید.» مردم از این دستور حضرت اظهار نارضایتی کردند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بعد از آن برای سخنرانی برخاست؛ خداوند را حمد و ثنا گفت و فرمود: «همانا من به شما دستور دادم که درهایتان را (که بر روی مسجد باز است) ببندید به جز در خانه ای علی، ولی شما در مورد این دستور سخن هایی (از رو نارضایتی ) گفتید. به خدا سوگند من (از پیش خودم) چیزی را نبستم و چیزی را هم باز نگذاشتم. من (از طرف خداوند) به انجام این کار امر شدم و به آن عمل کردم.»

این حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام، ابوذر، ابن عباس، جابر، بریده، براء، انس، سعد، زید بن ارقم، ابوسعید خدری، عبد الله بن رقیم، جابر بن سمره، عمر، ابن عمر، مطلب بن عبد الله، ابوطفیل، ناصح بن عبد الله، ابوحازم اشجعی، مسلم ملائی، حذیفه بن اسید، ابوحمراء، ابورافع، ام سلمه، عایشه؛ ابوالبداح از عباس و عبد الله بن مسعود روایت کرده اند و کتانی نیز در کتاب «نظم المتناثر من الحدیث المتواتر» آن را جزء احادیث متواتر ذکر کرده است.

بنابر این، بدون شک این حدیث متواتر است. بنابر نقل سمهودی در (خلاصة الوفا، ص 122) ابن حجر پنج سند این حدیث را صحیح دانسته، حاکم و ذهبی هر دو سند خود را صحیح دانسته اند و هیثمی نیز رجال یک سند را ثقات و یکی را حسن دانسته و البانی تنها دو سند این حدیث را در ضعیفه اش ذکر کرده و گفته است: این حدیث صحیح است و شواهد فراوان دارد و هر که آن شواهد را ببیند بر صحت این حدیث یقین می کند. (1) سیوطی در «لآلی المصنوعه»، (ج 1، ص 317 الی 324)

ص:71

26 سند برای این حدیث ذکر کرده است و بسیاری از اسانید آن صحیح وحسن است وهمچنین به قول ابن حجر نیز که در رد سخن ابن جوزی گفته وبه ثابت بودن این حدیث تصریح و تأکید کرده، اشاره کرده است. ابن تیمیه با استدلال به حدیثی که در این موضوع در مورد خلیفه اول ابوبکر وضع کرده اند، این حدیث را انکار و تکذیب کرده است. البته باید دقت داشته باشیم که ابن تیمیه حدیث بستن درها جز درب ابوبکر را در کتاب-هایش بسیار تکرار کرده و فراوان به آن استدلال کرده است که در آن موضوع خلت نیز با هم وارد شده است. اکنون با این حدیثی که ابن تیمیه سعی کرده به خاطر آن حدیث متواتر فوق را تکذیب کند، آشنا خواهیم شد.

بخاری چنین روایت کرده است: حدثنا محمد بن سنان قال حدثنا فلیح قال حدثنا أبو النضر عن عبید بن حنین عن بسر بن سعید عن أبی سعید الخدری قال: خطب النبی صلی الله علیه و آله فقال: إن الله خیر عبدا بین الدنیا وبین ما عنده فاختار ما عند الله. فبکی أبو بکر فقلت فی نفسی ما یبکی هذا الشیخ؟ إن یکن الله خیر عبدا بین الدنیا وبین ما عنده فاختار ما عند الله فکان رسول الله صلی الله علیه و آله هو العبد وکان أبو بکر أعلمنا قال: (یا أبا بکر لا تبک إن أمن الناس علی فی صحبته وماله أبی بکر) ولو کنت متخذ خلیلا من أمتی لأتخذت أبابکر ولکن أخوة الإسلام ومودته لا یبقین فی المسجد باب إلا سد إلا باب أبی بکر؛(1) پیامبر

ص:72

صلی الله علیه و آله خطبه خوانده و ضمن آن فرمودند: خداوند بنده ای را بین دنیا وآخرت مخیر نمود و آن بنده آخرت را اختیار کرد. ابوبکر با شنیدن این سخن گریه کرد و من با خودم گفتم: چرا این شیخ گریه می کند!خداوند بنده ای را بین دنیا و آخرت مخیر کرده است و آن بنده آخرت را اختیار کرده (پس این چه جای گریه دارد). (متوجه شدم که) آن بنده پیامبر صلی الله علیه و آله است و ابوبکر داناترین ما صحابه بود که متوجه این مطلب شد. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: ای ابوبکر، گریه مکن، همانا امین ترین مردم در نفس و مالش برای من ابوبکر است. اگر من کسی را خلیل می گرفتم، حتماً آن ابوبکر بود، ولی برادری اسلام (کافی است). در مسجد هیچ دربی باقی نماند و همه را ببندید به جز درب منزل ابوبکر.

ما حدیث خلت وبستن درها را در کتاب «امام بخاری وجایگاه صحیحش» مفصل مورد بررسی قرار دادیم لذا از خواننده عزیز خواهش می شود به آن جا مراجعه کنند. با این حال در این جا با اختصار به چند نکته اشاره می کنیم.

اولا: سند و متن این حدیث ضعیف ومضطرب است.

ثنایا: دارقطنی در مورد این حدیث گفته است: این سیاق غیر محفوظ است واختلف فیه علی فلیح. (1) پس بنابر این تصریح دارقطنی راوی این خبر تنها فلیح است.

ثالثا: راوی این حدیث که فلیح است می توان گفت: او به اتفاق ضعیف است. ابن مدینی، یحیی، ابوحاتم، ابوداود، نسائی و عقیلی او را تضعیف کرده اند و ابن معین از ابوکامل نقل کرده که گفته است: ما او را متهم می دانستیم، و ابن معین او

ص:73

را با ابن ابی اویس که متهم است مساوی قرار داده و همچنین گفته است: در حدیث، از سه نفر باید پرهیز شود و فلیح را از آن ها خوانده است. (1) نسائی و عقیلی همچنین او را در کتب ضعفا ذکر کرده اند. (2) ولی در بعضی اسانید به جای فلیح مالک بن انس ذکر شده است و سند آن نیز ضعیف است؛ زیرا اولا: راوی اصلی فلیح است. ثانیا: در سندی که مالک است، راوی از ابوسعید خدری عبید بن حنین است، حال آن که در اسانید دیگر عبید حدیث را از بسر بن سعید روایت کرده است، در سند مالک که عبید راوی از ابوسعید خدری است هیچ کسی او را جزء راویان از ابوسعید خدری نخوانده و او تنها همین یک حدیث را آن هم «معنعن» از ابوسعید خدری روایت کرده است. ابن حجر در شرح حالش ابوسعید بن معلی را اسم برده است که عبید از او حدیث روایت کرده است و با این حال بیان نکرده که او از ابوسعید خدری نیز حدیث شنیده باشد، بنابر این، این سند مرسل و منقطع است. در بعضی سندها راوی حدیث را از عبید و بسر با هم از ابوسعید خدری روایت کرده که راوی آن فلیح است و چنان که ملاحظه کردید دارقطنی نیز گفت که این حدیث از فلیح است.

اما اضطراب در متن: 1. به حضرت نسبت داده که فرموده اند: ای ابوبکر، گریه مکن. این لفظ تنها در همین روایت بخاری آمده و در جای دیگر وجود ندارد.

2. راوی در دلش گفت: به این شیخ چه شده است، رسول خدا صلی الله علیه و آله از شخصی خبر می دهد ...!؟ این سخن در متن های دیگر وجود ندارد.

ص:74

3. مردم گفتند: به این مرد نگاه کنید، رسول خدا صلی الله علیه و آله از شخصی خبر می دهد ... . در لفظ های دیگر هیچ کدام از این دو وجود ندارد.

4. خداوند بنده ای را مخیر کرده این که از زیبایی های دنیا هرچه خواست به او بدهد ... . حال آن که در عبارت دیگر این سخن وجود ندارد.

5. ابوبکر گفت: پدر و مادرمان به فدایت ... . و این لفظ در متن های دیگر وجود ندارد.

6. اگر از امتم کسی را خلیل می گرفتم ... . اگر کسی را غیر از پروردگارم خلیل می گرفتم ... . در لفظ دیگر هیچ کدام از این دو عبارت نیست.

7. در بعضی سندها گفته شده است: هیچ باب بر مسجد نماند، مگر این که بسته شود، حال آن که در بعضی دیگر چنین آمده است: هیچ خوخه نماند ... .

8. لکن اخوت ومودت اسلامی. در سند دیگر: لکن خلت اسلامی است.

این اختلاف و اضطراب متن احادیثی است که تنها امام بخاری در صحیحش روایت کرده است.

همچنین این حدیث از ابوسعید خدری با نفس سندی که ذکر شد بدون زیاده و مرسل روایت شده است:

أخبرنا عبد الملک بن عبد الحمید المیمونی قال أنا القعنبی عن مالک عن أبی النضر عن عبید بن حنین عن أبی سعید الخدری قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله إن أمن الناس علی فی صحبته وماله أبو بکر ولو کنت

ص:75

متخذا خلیلا لاتخذت أبا بکر خلیلا ولکن أخوة الاسلام ولا یبقین فی المسجد خوخة إلا خوخة أبی بکر .(1)

این سند که منقطع است به اضطراب حدیث قبلی می افزاید.

همچنین ترمذی این حدیث را با سند ذیل نیز روایت کرده است:

حدثنا محمد بن عبد الملک بن أبی الشوارب أخبرنا أبو عوانة عن عبد الملک بن عمیر عن ابن أبی المعلی عن أبیه ... . (2)

شعیب ارنؤوط در حاشیه «مسند احمد» سند این حدیث را به جهت جهالت ابن ابی المعلی ضعیف دانسته است. باید دقت داشته باشیم که متن این حدیث خیلی متفاوت است، مضافا بر این که بستن خوخه در آن نیست، همچنین در سند حدیث ابن عمیر تضعیف شده است و ابو المعلی بن لوذان نیز که به عنوان صحابی از او این حدیث روایت شده مجهول است. هیثمی پس از نقل حدیثی گفته است: ابو المعلی را نمی شناسم. (3) راوی از او نیز تنها فرزند مجهولش است. (4)

حدیث مورد بحث با لفظ دوم ابوسعید از ابن عباس نیز روایت شده که ابن تیمیه به آن نیز چنگ زده است:

عن عکرمة عن بن عباس قال خرج رسول الله صلی الله علیه و آله فی مرضه الذی مات فیه عاصب رأسه بخرقة فقعد علی المنبر ثم حمد الله عزوجل وأثنی علیه

ص:76

ثم قال إنه لیس من الناس أمن علی بنفسه وماله من أبی بکر بن أبی قحافة ولو کنت متخذا خلیلا لاتخذت أبا بکر خلیلا ولکن خلة الاسلام أفضل سدوا عنی کل خوخة فی المسجد غیر خوخة أبی بکر. (1)

در سند این حدیث عکرمه است که ابن عمر، سعید بن مسیب، علی بن عبدالله، قاسم بن محمد، ابن سیرین، ابن جبیر و یحیی انصاری شهادت داده اند که او کذاب است و به ابن عباس دروغ می بسته است.(2) مضافا که او از خوارج نیز است. و کسی هم جز او این حدیث را از ابن عباس روایت نکرده است. مضافا در این روایت بر «أمن من ماله» «و نفسه» نیز اضافه شده است. همچنین در اکثر روایات عکرمه تنها مسأله «خلیل و خلت» ذکر شده و باقی وجود ندارد.

چند نکته دیگر در مورد این حدیث قابل ذکر است:

1. موضوع خلت: باید توجه داشته باشیم که حدیث خلت که «اگر کسی را خلیل قرار می دادم آن ابو بکر بود.» از ابوهریره و ابن مسعود و انس و عائشه و ابن زبیر نیز روایت شده و اسانید خیلی از آن ها را هیثمی تضعیف کرده است(3) و شأن صدور آن ها نیز متناقض و الفاظش مضطرب هستند. این حدیث با وجود این همه اشکالات واضطراب در متن و سند، با احادیث فراوان دیگر، که دلالت می کند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خلت را برای دیگران نیز قرار داده اند، مخالف است. بنابر

ص:77

این، حدیث خلت با احادیث دیگر از دو جهت مخالف است: 1. این که حضرت صلی الله علیه و آله خلت را در مورد دیگران قرار داده و برخی را خلیل خویش خوانده اند. 2. و در آن نیز غیر ابوبکر را خلیل قرار داده اند:

عن عبد الله قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله: إن لکل نبی ولاة من النبیین و إن ولیی منهم أبی و خلیلی إبراهیم ثم قرأ إن أولی الناس بإبراهیم للذین اتبعوه و هذا النبی و الذین آمنوا والله ولی المؤمنین؛ (1) در این حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله حضرت ابراهیم علیه السلام را خلیل خویش خوانده اند. حاکم و ذهبی به شرط شیخین سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

از ابوذر: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «هر پیامبر خلیل دارد خلیلم و برادرم علی است ... .» (2)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: خلیلم از این امت اویس قرنی است. (3) این حدیث مرسل و راویانش ثقات هستند.

از ابو هریره: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «هر پیامبری خلیلی در امتش دارد وخلیل من عثمان است.» (4)

ابن مسعود می گوید: وقتی بیماری رسول خدا صلی الله علیه و آله سنگین شد، گفتیم: چه کسی بر شما نماز می خواند؟ فرمودند: «... اول کسی که به من نماز می خواند

ص:78

خلیلم جبریل و مکائیل ... است.» (1) حاکم وذهبی عبدالملک بن عبدالرحمن را مجهول و بقیه را ثقات دانسته اند و هیثمی این حدیث را از بزار و طبرانی روایت کرده ورجال بزار را ثقات و رجال طبرانی را فیه ضعفاء گفته است و از بزار نقل کرده که گفته است: این حدیث با سندها مختلف روایت شده است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «... الآن خلیلم جبریل از نزد من خارج شد ... .»(2) حاکم سند این حدیث را صحیح دانسته و گفته است: سلیمان بن هرم عابد از زهاد اهل شام است و لیث بن سعد از مجهولین حدیث روایت نمی کند، ولی ذهبی سلیمان را ضعیف خوانده است.

ام المؤمنین عائشه روایت کرده که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «... خلیلم جبریل به من خبر داد ... .» (3) متقی هندی سند این حدیث را صحیح دانسته است.

ابوبکر پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیشانی آن حضرت را بوسید و گفت: «... وا خلیلاه ... .»(4)

البانی دو سند را و هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته اند و شعیب ارنؤوط دو سند این خبر را حسن دانسته است.

باز ابوبکر گفته است: «از خلیلم پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدم ... .»(5) این سند مرسل صحیح است. از این دو خبر به روشنی استفاده می شود که ابوبکر از حدیث خلت

ص:79

خبری نداشته و این نوع احادیث بعدها وضع شده است و الا او رسول خدا صلی الله علیه و آله را خلیل خود خطاب نمی کرد.

مضافا هر یک از ابوذر (مسند احمد 5/159-160-156-147 صحیح بخاری 2/112) و امیر المؤمنین علیه السلام (مسند احمد 1/141) و سلمان (مجمع الزوائد 4/291) و ابو دردا (مسند احمد 6/440-451) و زید بن ارقم (مسند احمد 4/370) و انس (مسند احمد 3/216 و ابو مسلم ومیمونه (سنن الکبری نسائی 7/315) و عائشه (کنز العمال 13/56ح36226) و اهبان بن صیفی (مسند احمد 5/69) و عمر (کنز العمال 6/536ح16860) و ابوسعید خدری (کنز العمال 11/311ح31598) و عمرو بن الحمق (کنز العمال 12/497ح37290) و ابودجانه (طبقات ابن سعد 3/557) و ابوهریره (مسند احمد 2/229-233-254-258-260-265-347-369 تا 539 با 18 سند دیگر صحیح بخاری 2/54) این گونه حدیث روایت کرده اند: قال او حدثنی او سمعت او اوصانی خلیلی رسول الله ..." یعنی همه این افراد از صحابه، رسول خدا صلی الله علیه و آله را خلیل خویش تأبیر کرده اند از جمله آن ها هستند ابوسعید خدری وعائشه و ابوهریره و انس که حدیث مورد بحث به آن ها نسبت داده شده است وحتی خود جناب ابو بکر نیز رسول خدا صلی الله علیه و آله را خلیل خود خوانده است.

ص:80

مسجد را بسته اند.(1) و این راویان، این داستان را پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده اند. و اگر چنین اتفاقی در مورد ابوبکر نیز پیش آمده بود، قطعا به آن اشاره می کردند. در حدیث بستن ابواب وخوخه جز باب ابو-بکر ظاهرش این است که در آن زمان به مسجد ابواب باز بوده، وحال آن که این حدیث متواتر این مطلب را تکذیب می کند وهمچنین این امر شامل امیرالمؤمنین علیه السلام نیز می شود و باید باب امیر المؤمنین را نیز بسته باشند واگر بسته بودند این همه صحابه پس از آن حضرت این حدیث را روایت نمی کردند و یا هنگام روایت آن به هر دو داستان اشاره می کردند و همچنین واقعیت های ذیل این را نیز تکذیب می کند.

عن ابن عمر قال: قال عمر بن الخطاب أو قال أبی: لقد أوتی علی بن أبی طالب ثلاث خصال لان تکون لی واحدة منهن أحب إلی من حمر النعم: زوجه ابنته فولدت له، و سد الابواب إلا بابه، و أعطاه الحربة یوم خیبر؛(2) عمر بن خطاب گفته است: علی سه خصلت و منقبت دارد که اگر یکی از آن ها را من داشته بودم، برایم محبوب تر از اسب های سرخ مو است: پیامبر صلی الله علیه و آله دخترش را به ازدواج او درآورد که برای علی فرزند آورد، همه درها جز در او را به مسجد بست، و پرچم را روز خیبر به دست او داد.

ص:81

سند ابن ابی شیبه رجالش رجال صحیح است و همچنین این حدیث را با لفظ های مختلف به همین معنا از عمر بن الخطاب، امیرالمؤمنین علیه السلام و ابن عباس و ابوهریره نیز نقل کرده اند. (1) ابن کثیر پس از نقل این خبر می گوید: همانا این خبر از عمر با چندین وجه روایت شده است.

عن ابن عمر قال: کنا نقول فی زمن رسول الله صلی الله علیه و آله ... ولقد أعطی علی بن أبی طالب ثلاث خصال لان یکون لی واحدة منهن احب الی من حمر النعم زوجه رسول الله صلی الله علیه و آله ابنته وولدت له وسد الأبواب الا بابه فی المسجد وأعطاه الرایة یوم خیبر؛ (2) در این حدیث نیز ابن عمر شبیه سخن پدرش را گفته که ما صحابه آرزو می کردیم و می گفتیم که علی سه خصال دارد که اگر یکی را ما داشته باشیم از اسب های سرخ موی برایمان محبوب تر است ... و یکی از آن ها بستن درها بر مسجد است جز در امیرالمؤمنین علیه السلام.

هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته و ابن حجر حسن.

عن علاء بن عرار قال: سألتُ إبن عمر و هو فی المسجد رسول الله صلی الله علیه و آله عن علی و عثمان؟ فقال: أمّا علی فلا تسألْنی عنّه و انظر إلی قرب منزله من رسول الله صلی الله علیه و آله لیس فی المسجد بیتٌ غیر بیته وأمّا عثمان فإنَّه أذنب ذنباً عظیماً یوم

ص:82

التقی الجمعان فعفا اللهُ عنه وغفر له فأَذنب فیکم فقتلْتموه؛ (1) ابن عرار از ابن عمر در حالی که او در مسجد بود از علی و عثمان سؤال نمود و ابن عمر گفت: اما علی در مورد او از من سؤال نکن و به قرب منزل او به پیامبر صلی الله علیه و آله نگاه بکن و در مسجد هیچ منزلی نیست جز منزل او، اما عثمان، او گناه بزرگی در جنگ احد مرتکب شد وخداوند او را بخشید و در بین شما گناهی انجام داد و شما او را کشتید.

سند این خبر کاملا صحیح است و ابن حجر نیز آن را صحیح دانسته است.

سعد بن ابی وقاص نیز می گوید: از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدم در مورد علی چهار چیز فرمود که اگر من یکی از آن ها را داشته بودم از دارایی دنیا برایم محبوب تر بود: بستن درها جز در او، ابلاغ آیه ای برائت و حدیث منزلت وحدیث غدیر.(2)

پس عمر بن خطاب و فرزندش نیز از داستان بستن ابواب بر مسجد جز باب ابوبکر و بالتبع از حدیث «خلت» خبر نداشته اند؛ زیرا این احادیث بعدها به ظهور پیوسته است.

سخن آخر این که ابن ابی الحدید می گوید: فلما رأت البکریة ما صنعت الشیعة وضعت لصاحبها أحادیث فی مقابلة هذه الأحادیث نحو: (لو کنت متخذا خلیلا) فإنهم وضعوه فی مقابلة (حدیث الإخاء .)ونحو: (سد الأبواب) فإنه کان لعلی فقلبته البکریة إلی أبی بکر. ونحو: (إیتونی بدواة و بیاض

ص:83

أکتب فیه لأبی بکر کتابا لا یختلف علیه اثنان) ثم قال: (یأبی الله والمسلمون إلا أبا بکر) فإنهم وضعوه فی مقابلة الحدیث المروی عنه فی مرضه: (إیتونی بدواة وبیاض أکتب لکم ما لا تضلون بعده أبدا. فاختلفوا عنده وقال قوم منهم: لقد غلبه الوجع حسبنا کتاب الله) ونحو حدیث: (أنا راض عنک فهل أنت عنی راض؟) ونحو ذلک ... .(1) ابن ابی الحدید نیز تصریح می کند که بکری ها احادیث «خلت» و «سد ابواب» و... را جعل کرده اند .

با این بیان روشن می شود که ابن تیمیه با چنگ زدن به افسانه ها احادیث متواتر در خصوص اهل بیت علیهم السلام را تکذیب کرده است. احادیث زیر نیز حقیقت حدیث مورد بحث را ثابت می کند و هم جایگاه والای امیرالمؤمنین علیه السلام را بیان می کند.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «ای علی، بر هیچ کس غیر از من و تو جنب شدن در این مسجد حلال نیست.» این حدیث را عمر بن خطاب، سعد بن ابی وقاص، ابوهریره و ابوسعید خدری روایت کرده اند. (2) و سند این حدیث صحیح است وترمذی نیز آن را حسن و خوب دانسته است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «آگاه باشید که این مسجد برای جنب و حایض حلال نیست، مگر برای من، علی، فاطمه، حسن و حسین. آگاه باشید که برایتان نام

ص:84

به نام اسم ها را بیان کردم تا اینکه گمراه نشوید.» این حدیث از ام سلمه، ابورافع وعدی بن ثابت روایت شده است. (1)

پس ثابت می شود که ابن تیمیه در این مورد نیز دروغ گفته است.

ص:85

6. «بین مهاجر با مهاجر و انصار با انصار عهد برادری بسته نشد و پیامبر و علی هر دو از مهاجرین هستند، بلکه بین علی و سهل بن حنیف عهد برادری بسته شده.»(1)

جواب: قبل از هر چه باید دقت داشته باشیم که اگر کسی نزد خداوند متعال وپیامبر اکرم صلی الله علیه و آله والاتر و برتر و محبوب تر از امیرالمؤمنین علیه السلام بود قطعا حضرت صلی الله علیه و آله وی را برادر خود در داستان اخوت قرار می دادند و ... . این گونه احادیث به دلیل این که اعتقادات خرافی را که با ظلم به اهل بیت علیهم السلام ابوبکر و عمر و عثمان را برتر از امیرالمؤمنین و اهل علیهم السلام دانسته اند تکذیب می کند، لذا کذابینی مانند ابن تیمیه با دروغگویی های آشکار و فراوان سعی کرده این گونه احادیث را اخبار دروغین معرفی کنند و حال آن که این اخبار نه این که صحیح هستند، بلکه قطعا متواتر هستند.

این حدیث نیز از اخبار مسلم و متواتر است که با آشنایی با جایگاه آن دروغ-هایی ابن تیمیه نیز روشن خواهد شد: 1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بین هر دو نفری از اصحاب عهد برادری بستند و بین ابو بکر و عمر و فلان و فلان. .. پس علی آمد وگفت: (ای رسول خد ،) بین اصحاب عهد برادری بستی، ولی بین من و کسی این کار را انجام ندادی. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در پاسخ او فرمودند: «تو در دنیا و آخرت برادر من هستی.» (در نفظ دیگری آمده است: «تو را به آخر نگذاشتم مگر از برای خودم.»)

حدیث اخوت به آن معنایی که ابن تیمیه آن را تکذیب کرده است، از امیرالمؤمنین علیه السلام، ابن عباس، اسماء بنت عمیس، انس، عمر، جابر، ابوذر، زید بن

ص:86

ارقم، ابن عمر، عامر بن ربیع، سعید بن مسیب، ابوامامه، سعید و عبد الله بن ابی اوفی، محدوج بن زید، زید بن ابی اوفی، عبدالرحمن بن عویم انصاری و ابوهریره روایت کرده اند. (1)

ناگفته پیداست که این حدیث از احادیث متواتره است.

2. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بین اصحاب عهد برادری بستند و در آخر خود پیامبر صلی الله علیه و آله، ابو بکر، عمر و علی باقی ماندند. آن گاه بین ابوبکر و عمر عهد برادری بسته وبه علی فرمودند: «تو برادر من هستی و من برادر تو و هر که تو را انکار کند به او بگو که من بنده خدا و برادر رسول خدا هستم و کسی بعد از تو به جز کذاب و دروغگو این دعوا را نمی کند.»

این حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام، جابر، سعید بن مسییب، یعلی بن مرّه و عبد الله بن ارقم روایت کرده اند. (2)

ص:87

ابن عبدالبر می گوید: از وجوه مختلف از علی روایت شده ایم که او همیشه می گفت: من بنده خدا و برادر رسول خدا صلی الله علیه و آله هستم و غیر از من کسی جز کذاب نمی تواند چنین سخنی را بگوید. سپس ابن عبدالبر می گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله در مکه بین مهاجرین عهد برادری برقرار کرد و در مدینه بین مهاجرین و انصار و در هر دو این مورد به علی فرمود: تو در دنیا و آخرت برادر من هستی و بین علی و خودش عهد برادری برقرار نمود و به این خاطر این سخن و امثال آن از علی شنیده می شد. (1)

اگر ابن تیمیه کینه امیر المؤمنین علیه السلام را در دل نداشت، چه چیز می تواند سبب گردد که این گونه احادیث متواتر را تکذیب کند و در مقابل برای ثابت کردن مناقب و فضائل برای معاویه و یزیدها به دروغ ها چنگ بزند و برای آن ها فضائل بتراشد؟

البته دقت داشته باشیم که ابن حجر در «فتح الباری» باطل بودن سخن ابن تیمیه را در این موضوع بیان کرده است و اخوت بین صحابه یعنی بین مهاجر با مهاجر وانصار با انصار از مسلماتی است که در شرح حال صحابه و حتی در معتبر ترین کتاب ها نیز موجود است که برای روشن تر کردن دروغگویی ابن تیمیه حتی نیازی هم به ذکر اخبار دیگر نیست.

ص:88

ص:89

واو اول کسی است که قیامت با من مصافحه می کند و او صدیق (بسیار راستگوی) بزرگ تر است و فرق گزارنده-ای است که بین حق و باطل فرق می گذارد و میان آن ها جدایی می اندازی ... .»

این حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام، ابوذر، مقداد، سلمان، ابن عباس، ابولیلی، ابورافع، عباد بن عبد الله و حذیفه روایت کرده اند.

3. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «به زودی بعد از من فتنه به پا می-شود. وقتی چنین شد، ملازم علی باشید؛ زیرا بدون شک علی جداکننده بین حق و باطل است .»(1)

4. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: «بعد از من بین مردم جدایی و اختلاف به وجود می آید. در آن وقت این (علی) و یارانش با حق خواهند بود.» (2)

اما جواب در مورد حدیث دوّم :

سخن مذکور را شمار زیادی از صحابه در باره امیرالمؤمنین علیه السلام گفته-اند که ما به سخنان آنان اشاره می کنیم: 1. «ما منافقان را (در زمان پیامبر ) جز از روی دشمنی شان با علی بن ابی طالب نمی شناختیم.»

صحابه ای که چنین سخنی را گفته اند عبارت هستند از: ابن مسعود، ابن عمر، ابوسعید، جابر، محمد بن میثم و جماعتی از صحابه. (3)

ص:90

یک سند احمد بن حنبل صحیح است و محقق کتابش نیز آن را صحیح دانسته. و همچنین اسناد دوم ترمذی و اسناد ابن عبد البرّ نیز صحیح هستند.

ابوذر می گوید: «ما در زمان پیامبر منافقان را جز با سه علامت نمی شناختیم وآن علامت ها عبارتند از: خدا و پیامبر را تکذیب کنند، در نماز شرکت نکنند ودیگر اینکه علی را دشمن بدانند.» (1)

چنان که می بنید ابن تیمیه در باره ای این دو حدیث به چند دروغ دست زده است:

1. اینکه می گوید: «به اتفاق آگاهان به حدیث این دو حدیث کذب است.

2. در کتاب هایی که مراجعه می شود این دو حدیث وجود ندارد.

3. سند صحیح ندارند.

ص:91

جواب: این حدیث نیز مانند احادیث قبلی از احادیث صحیح، بلکه از احادیث متواتر است که ما بعضی از راویان آن را این جا ذکر می کنیم:

1. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: «علی از من است و من از علی. علی پس از من ولی و سرپرست تمام مؤمنین است .»

این حدیث را امیرالمؤمنین و امام حسن علیهما السلام، ابوذر، ابن عباس، جابر، ابوسعید، ابن مسعود، بریده، ابولیلی، برّاء، عمران، عبد الله بن عمرو، وهب بن حمزه، حبشی بن جناده، عمرو بن عاص، عمرو بن شاس و ابن عمر روایت کرده-اند(1) محدثین اهل سنت مانند ترمذی، حاکم، ذهبی، ابن حجر، بوصیری، هیثمی، سیوطی، حسین سلیم اسد، شعیب ارنؤوط در حاشیه سیر ذهبی و البانی در تمام کتاب هایش اسانید مختلف از این حدیث را صحیح دانسته اند و این حدیث را تنها از جعفر بن سلیمان

ص:92

دوازده نفر از محدثین بزرگ که اکثر آن ها رجال صحیحین هستند روایت کرده اند که عبارت اند از: قتیبة بن سعید، عبیدالله بن موسی، الحسن بن عمر بن شقیق، بشر بن هلال، خَالِدُ بن یَزِیدَ الْعَدَنِیُّ، الْعَبَّاسُ بن الْوَلِیدِ النَّرْسِیُّ، أبو کامل الفضیل بن حسین، عَبْدُ الرَّزَّاقِ بن همام، عَفَّانُ بن مسلم، أبو داود طیالسی، عبد السلام بن عمر جنی فقیه و سلیمان بن داود أبو الربیع الزهرانی.

پس از روایت این همه محدثین معلوم نیست که ابن تیمیه چگونه به خود اجازه داده است که با آشکار ترین دروغ و افترا بر دروغ بودن این حدیث اتفاق آگاهان به حدیث را بسازد .

حتی البانی که خود از پیروان ابن تیمیه است بعد از نقل حدیث مذکور و اقرار بر صحت آن در باره ای ابن تیمیه می گوید: «واقعاً جای تعجب است از جرعت ابن تیمیه در انکار این حدیث که در «منهاج» اش آن را تکذیب می کند.» بعد می گوید: «ابن تیمیه این حدیث را خوب تأویل کرده» (که ولی را به معنای دوست تأویل نمود) و این تأویل قوی و متین است، ولی پس از این من سبب تکذیبش را نمی-فهمم، مگر تندروی و زیاده روی در رد بر شیعیان.» (1)

اولا: جواب ابن تیمیه غیر متین است و خود ابن تیمیه نیز آن را می دانسته و لذا این حدیث را تکذیب کرده است. ثانیا: همچنین «ولی» با قرینه «من بعدی» نص در رهبری و سرپرستی است. اما در مورد سخن اخیر البانی؛ باید توجه داشت که این رد هیچ گونه رد بر شیعه نیست، بلکه رد بر اسلام و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است و سببش نیز کینه و دشمنی ابن تیمیه نسبت به امیر المؤمنین علیه السلام است، نه چیز دیگر.

ص:93

2. وهب بن حمزه می گوید: «باری من علی را از مدینه تا مکه همراهی کردم. در طی سفر از او بعضی کارهایی دیدم که از آن ها خوشم نیامد. آن گاه به او گفتم: هر گاه به نزد پیامبر برگردم حتماً از تو شکایت خواهم کرد. پس وقتی به حضور پیامبر صلی الله علیه و آله رسیدم به آن حضرت گفتم که از علی چنین و چنان چیزهایی دیدم. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «در باره ای علی چنین مگو که او سزاوار ترین شخص پس از من بر شماست.»(1)

هیثمی رجال سند این حدیث را ثقات معرفی کرده جز دکین و گفته است: ابن ابی حاتم او را ذکر کرده و کسی او را تضعیف نکرده است.

این حدیث نیز صحیح است؛ زیرا راوی از دکین یوسف بن صهیب ثقه است ودر این حدیث امامت و رهبری امیرالمؤمنین علیه السلام با صراحت بیش تر از حدیث قبلی که ابن تیمیه آن را تکذیب کرده، بیان شده است؛ زیرا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در آن فرموده اند: «اولی بکم من بعدی .»

ص:94

جواب: چون در باره ای این حدیث مناقشه ای زیادی شده و بیمار دلان ومتعصبان آن را بی سبب تکذیب کرده اند، ما بعد از اشاره به خود حدیث به بعضی از مطالب مهم نیز در مورد آن اشاره خواهیم کرد:

اینک متن حدیث:

«پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «من شهر علم و دانش هستم علی دروازه آن؛ پس هر که بخواهد داخل آن شهر بشود باید از درش وارد شود.» (یعنی هر که طالب علم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله باشد، باید به نزد امیرالمؤمنین علیه السلام بیاید)»

این حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام، امام حسن علیه السلام، امام حسین علیه السلام، ابن عباس، حذیفه، ابوذر، ام سلمه، جابر، ابن عمر، انس بن مالک و عمرو بن عاص روایت کرده اند.(1)

بسیاری از علما سند این حدیث را صحیح دانسته اند که از جمله آنان هستند: یحی بن معین، ابن جریر طبری، خطیب بغدادی، حاکم (سه سند را)، مجدالدین فروزآبادی، سیوطی، محمد بن طلحه و سخاوی.

امروزه وهابی ها با پیروی از امامشان ابن تیمیه این حدیث را دروغ و موضوع می شمارند. عثمان خمیس (یکی از دانشمندان معاصر وهابی) در یکی از کتاب-هایش بعد از ذکر این حدیث محدثانی چون بخاری، ابوحاتم، ابو زرعه، ترمذی،

ص:95

عقیلی، ابن حبان، دار القطنی، ابن جوزی، نووی، ذهبی و البانی را نام می برد که آن ها این حدیث را دروغ و موضوع خواندند.

پاسخ ما این است که اگر در واقع افراد یاد شده این حدیث را ساختگی خوانده باشند باید دانست که آیا واقعاً نظرشان با در نظر گرفتن معیار های حدیث شناسی درست است یا نه، بلکه از این جهت که چون حدیث مذکور با عقیده شان ناسازگار می باشد آن را رد کرده و با آن مخالفت نموده اند؟

بررسی ها نشان می دهد که دلیل رد کردنشان ناسازگاری مضمون حدیث با عقایدی است که دارند، نه اینکه واقعاً با معیار های حدیث شناسی حدیث یاد شده مردود باشد. وگرنه از دیدگاه علم حدیث شناسی نمی توان هیچ عیبی برای این حدیث پیدا کرد.

و این در حالی است که در صحیح بودن حدیث مذکور همان گونه که گفتیم هیچ شبهه ای نمی توان روا دید. چون این حدیث شریف را ابومعاویه از اعمش روایت کرده است و در این هم که روایت کرده هیچ شکی نیست. ما بعد از اشاره به چند سند صحیح به اینکه بدون شک آن را ابومعاویه روایت کرده اشاره خواهیم کرد.

حاکم می گوید: «محمد بن یعقوب(1) در تاریخش از عباس بن محمد دوری(2) واو از یحی بن معین(3) و او از محمد بن جعفر فیدی(4) از ابومعاویه که او ثقه است روایت کرده که می گوید ... . (متن حدیث) (5)

ص:96

با در نظر گرفتن شرح حال افراد یاد شده در صحیح بودن حدیث جای هیچ شک باقی نمی ماند. ذهبی نیز در برابر این سند در «تلخیص مستدرک» سکوت کرده و نتوانسته ایرادی بگیرد.

صالح بن محمد نیز وقتی از یحیی در مورد این حدیث سؤال می کند، او می-گوید: «این حدیث را فیدی نیز از ابو معاویه روایت کرده، چنان که ابوصلت روایت کرده است. (1)

باز در «تاریخ بغداد» روایت نقل شده که یحی بن معین می گوید: «این حدیث از حدیث ابومعاویه است و ابن نمیر به من خبر داد که ابو معاویه آن را روایت می-کرد وسپس ترک نمود.»(2)

پس، عبدالله بن نمیر که از راویان صحاح سته وثقه است، گواهی می دهد که ابومعاویه این حدیث را روایت می کرده است.(3)

ص:97

علاوه بر این، این حدیث را از ابو معاویه دوازده نفر روایت کرده اند که عبارت اند از: ابوصلت (که ثقه است وهشت نفر این حدیث را از ابوصلت روایت کرده اند(1)) قاسم بن سلام (امام، ثقه(2))، محمود بن خداش، محمد بن جعفر فیدی (ثقه(3))، جعفر بن محمد بغدادی (ثقه(4))، حسن بن علی بن راشد (ثقه(5)) عیسی بن یوسف، عمر بن اسماعیل بن مجالد، رجاء (یا جابر) بن سلمه، احمد بن سلمه بن عمرو، حسن بن سلمه بن راشد و اسحاق بن هروی.

با این وجود دارقطنی وابن عدی به راحتی تهمت بزرگی به محدثین وارد کرده وگفته اند:

قال دار القطنی: وأبو الصلت هو الذی وضعه علی أبی معاویة وسرقه منه جماعة ... . قال ابن عدی: الحدیث موضوع یعرف بأبی الصلت ومن حدث به سرقه منه وإن قلب إسناده؛ (6) یعنی این حدیث را ابوصلت وضع کرده است ودیگران آن را از او دزدیده اند گرچه اسنادش را دگرگون کرده اند.

بنابر این تهمت دارقطنی وابن عدی، باید گفت که فیدی که از روات بخاری است ومحمد بغدادی، وقاسم بن سلام وحسن بن علی که ثقه اند دزد وبالتبع کذاب هستند که این حدیث را دزدیده اند وبه دروغ به ابومعاویه نسبت داده اند وهمپنین

ص:98

عبدالله بن نمیر که از رجال صحاح سته است، پس بر دروغ گفته است که این حدیث را ابومعاویه روایت می کرده، پس او نیز کذاب بوده است. چه قدر راحت است تهمت زدن به بندگان خداوند متعال!

یکی از راویانی که از ابومعاویه این حدیث را روایت کرده وابن جوزی سند آن را به سبب آن راوی تضعیف کرده است، ابومحمد جعفر بن محمد بغدادی است که ابن جوزی بعد از نقل حدیث می گوید: «او (ابو محمد جعفر بن محمد بغدادی) متهم بر دزدیدن این حدیث است.»(1) این در حالی است که ابن حجر در مورد او می گوید: «او (ابو محمد جعفر بن محمد بغدادی) «سال 279ه- وفات کرد و به خاطر ثقه وصالح بودنش مردم از او زیاد حدیث گرفته اند.» خطیب در مورد او گفته است: «شخص زاهد، ثقه، راستگو ومتقن بود ومسلمه بن قاسم نیز او را ثقه ومرد صالح وزاهد دانسته است.»(2) پس این سند نیز صحیح بوده واتهام ابن جوزی از این راوی بی جا و دور از انصاف وواقعیت است.

توجه داشته باشیم که چگونه محدثان به خاطر روایت حدیث در فضائل اهل بیت علیهم السلام بدون دلیل مورد اتهام قرار می گیرند!

از آن چه بیان شد روشن گشت که قطعا این حدیث را ابومعاویه روایت کرده است. اکنون ببنیم ابومعاویه کیست؟

او محمد ابن خازم است که صحاح سته از او حدیث روایت کرده اند و بخاری 44 و مسلم 270 حدیث از او روایت کرده اند. ابن حجر می گوید: «او در حفظ

ص:99

حدیث اعمش از همه حافظ تر است.» (1) ذهبی می گوید: «امام، حافظ، حجت ویکی از اعلام و بزرگان.» (2)

همچنین این حدیث را از اعمش مضافا بر ابومعاویه وکیع، سعید بن عقبه وعیسی بن یونس نیز روایت کرده اند. (3)

و اما اعمش: ذهبی در باره ای وی می گوید: «امام، شیخ الاسلام، استاد محدثان وحافظ.»

و اعمش از مجاهد و او از ابن عباس که در ثقه بودن این دو هیچ شکی نیست، این حدیث را روایت کرده است.

همچنین این حدیث از ابن عباس از طریق غیر اعمش و مجاهد نیز روایت شده است. شعبه از ابوطیه از ابن عباس و عبدالوهاب بن همام از پدر وجدش از سعید بن جبیر از ابن عباس(4) واعمش از عبایه از ابن عباس نیز این حدیث روایت شده است.(5)

پس ثابت می شود که این حدیث بدون شک صحیح است. علاوه بر این، این حدیث از دیگر صحابه نیز روایت شده است که می توان آن را متواتر خواند.

أخبرنا أبو القاسم هبة الله بن عبد الله حدثنا أبو بکر الخطیب حدثنا عبد الله بن محمد بن عبید الله النجار حدثنا محمد بن المظفر حدثنا أبو جعفر

ص:100

محمد بن الحسین بن حفص الخثعمی بالکوفة حدثنا عباد بن یعقوب حدثنا یحیی بن بشیر الکندی عن إسماعیل بن إبراهیم الهمدانی عن أبی إسحاق عن الحارث عن علی وعن عاصم بن ضمرة عن علی قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله: شجرة أنا أصلها وعلی فرعها والحسن والحسین ثمرها والشیعة ورقها فهل یخرج من الطیب إلا الطیب وأنا مدینة وعلی بابها فمن أرادها فلیأت الباب؛ (1) «امیرالمؤمنین از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده اند که فرمودند: درختی است که من اصل آن و علی شاخه آن و حسن و حسین میوه های آن و شیعیان برگ-های آن هستند. آیا از پاکیزه جز پاکیزه به وجود می آید؟ من شهر (علم) هستم وعلی دروازه آن، پس هر که می خواهد داخل آن شهر شود باید از دروازه آن وارد شود.

این سند نیز صحیح است.

این حدیث را دو راوی، یعنی حارث همدانی وعاصم بن ضمره از امیرالمؤمنین علیه السلام روایت کرده اند. ابن جوزی این حدیث را از ابن مردویه روایت کرده است وسند آن را به خاطر عباد بن یعقوب ضعیف دانسته است. حال آن که بخاری، ترمذی وابن ماجه در صحاح خود از عباد حدیث روایت کرده اند وهمچنین عباد استاد این سه وابن خزیمه است ابوحاتم وابن خزیمه او را ثقه وذهبی

ص:101

وابن حجر او را صدوق دانسته اند. همچنین ذهبی در باره ای او می گوید: «شیخ، عالم صدوق.» (1)

ابن حجر که از بزرگان وحدیث پژوهان شایسته واز رجال شناسان نزد اهل سنت است، در باره ی این حدیث می گوید: «این حدیث در «مستدرک حاکم» دارای سند های زیادی است وکمترین چیزی که می شود در باره ی این حدیث گفت، این است که این حدث اصل دارد (یعنی قطعا از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله صادر شده است.) بنابر این، ساختگی و دروغین دانستن آن سزاوار نیست.» (2)

فتنی می گوید: «علائی در جواب ابن جوزی که این حدیث را موضوع دانسته است می گوید: «با مجموع سند هایش این حدیث حسن خواهد بود وضعیف نیز نمی تواند باشد، چه رسد به موضوع بودن.» وباز همو می گوید: «ابن حجر نیز این حدیث را حسن وخوب دانسته است.» (3)

متقی هندی بعد از نقل سخن کسانی که این حدیث را بی دلیل موضوع گفته-اند وکسانی که آن را حسن وخوب دانسته اند می گوید: «من نیز در گذشته نظرم همین بود (نظرش نظر ابن حجر بوده وآن را حسن می دانسته است) تا اینکه به سخن طبری برخورد کردم که حدیث علی علیه السلام را صحیح دانسته وتصحیح حاکم

ص:102

که حدیث ابن عباس را صحیح خوانده است، پس، از خداوند طلب خیر کردم وبر بالا رفتن حدیث از درجه حسن به درجه صحیح یقین پیدا کردم.»(1)

احمد بن صدیق غماری شافعی نیز در رد بر البانی می گوید: «بلکه این حدیث صحیح است.»(2)

این دانشمند کتابی به نام «فتح الملک العلی بصحة حدیث باب مدینة العلم علی» نوشته ودر آن صحت این حدیث را ثابت کرده است. همچنین احادیثی را که به این معنا بوده واین حدیث را تأیید می کند، مفصل با بیان سند ذکر کرده است.

باز متقی هندی ضمن سخن قبلی می گوید:

حافظ صلاح الدین علائی می گوید: «ذهبی و غیر او به باطل بودن این حدیث حکم کرده اند، ولی هیچ دلیلی که مورد طعن و بطلان این حدیث باشد غیر از ادعای ساختگی بودن آن ذکر نکرده اند .»(3)

مناوی نیز همین سخن علائی را نقل کرده و به جای ذهبی، ابن جوزی و غیره گفته است. (4)

سیوطی می نویسد:

حافظ علائی می گوید: «ابن جوزی حدیث «من شهر علمم و علی دروازه آن» را در «موضوعات» خود با چندین سند ذکر کرده وبه باطل بودن تمام آن حکم

ص:103

کرده است وهمچنین جماعتی بعد از وی این سخن را گفته اند که از جمله آن ها ذهبی در «میزان» اش و غیر ذهبی است. این حدیث از ابوصلت... مشهور است و در باره ای ابوصلت اختلاف است، ولی دیگران نیز این حدیث را روایت کرده اند وابوصلت عهده ی خود را از آن خالی کرده است. ابومعاویه ثقه وامین واز بزرگان اساتید وحافظان متقن است و او تنها کسی است که این حدیث را از اعمش روایت کرده است وچه اشکالی خواهد دشت وچه جای محال بودن دارد اینکه رسول خدا صلی الله علیه و آله این سخن را در حق علی فرموده باشد. تمام کسانی که در باره-ای این حدیث سخن گفته وبر ساختگی بودن آن ادعای یقین کرده اند، هیچ جوابی از روایات صحیح که از ابن معین توثیق وتصحیح حدیثش (مانند حدیث فیدی وابن نمیر) نقل شده، نداده اند. با این وجود این حدیث شاهد دارد که ترمذی آن را روایت کرده وسندش حسن است و اگر به این، حدیث ابومعاویه نیز ضمیمه شود چه خواهد شد! ابن جوزی و غیره (که این حدیث را موضوع خوانده اند) دلیل مورد قبولی به سخن خویش در باره ی حدیث شریک قاضی جز ادعای ساخته شده بودن حدیث نیاورده اند.» (1)

علائی، خلیل بن کیکلدی شافعی ( متوفای 762) او را در همه ای فنون امام دانسته وگفته اند: او در نه سالگی به استماع حدیث شروع کرد ودر همان سنین صحیح مسلم را شنید ... . شرح حال علائی را در کتاب های «درر الکامنه ابن حجر» (ج 1، ص 216) و «ذیل تذکرة الحفاظ» ص 43 می توان پیدا کرد.

ص:104

این هم گواهی حافظ وعالم وحدیث شناس بزرگ اهل سنت در برخورد ناعادلانه وغلط برخی از محدثان اهل سنت با این حدیث صحیح ومسلم اسلامی است که می گوید: «محدثان بدون دلیل وبا صرف ادعا این حدیث را ساخته شده خوانده اند.»

البته ما تنها به بعضی سند صحیح اشاره کردیم و اگر به این حدیث با نگاه اهل سنت بر احادیث دیگر نظر شود، این حدیث قطعاً متواتر است، ولی چون معنای والایی دارد که بر باطل بودن عقیده و روش پیشگرفته بعضی دلالت می کند، بدون دلیل این حدیث با عظمت را نه به ضعف، بلکه به وضع وساخته شده بودنش حکم کرده اند.

پس خود داوری کنید که این محدثان چرا حدیث با چنین قوت و کثرت سند و صحیح را نه به ضعف سند، بلکه موضوع و ساخته شده معرفی کرده اند؟! در حالی که همین افراد در مورد دیگران به خبر واحد وحتی ضعیف نیز استدلال می-کنند و آن را دلیل خود قرار می دهند. و همچنین دقت داشته باشیم که این محدثان چگونه به برخی از این روات به خاطر روایت این حدیث تهمت دزدی این حدیث را داده و با شخصیت آن ها بازی کرده اند!.

اما بعضی از شواهد دیگر این حدیث:

1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «علی دروازه علم من است (و هر که علم بخواهد، باید به نزد امیرالمؤمنین علیه السلام بیاید) و او بعد از من بیان کننده برای امتم است آنچه را که من برای بیان آن فرستاده شدم.»

این حدیث را ابوذر وابن عباس روایت کرده اند.(1)

ص:105

2. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «من خانه حکمت هستم وعلی دروازه آن. پس هر که حکمت می خواهد، باید از دروازه آن وارد شود.

این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام (با شش سند) و از ابن عباس نیز روایت شده است.(1)

طبری وگنجی سند این حدیث را صحیح دانسته اند، ولی ابن جوزی در «الموضوعات» خود با سند صحیح دیگر آن را وارد کرده ومحمد ابن قیس را مجهول خوانده است. در حالی که محمد ابن قیس از راویان ادب المفرد بخاری، وصحیح مسلم ودو سنن دیگر بوده وثقه است. محب طبری در هر دو کتابش و نیز فروزآبادی گفته اند که ترمذی سند این حدیث را حسن (خوب) دانسته است. پس روشن می شود که این سخن ترمذی را از «سنن» او حذف کرده اند.

علاوه بر این، احادیث فراوان صحیح دیگری روایت شده که امیرالمؤمنین علیه السلام را وارث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله معرفی کرده است که آن احادیث نیز مؤید این حدیث می باشد.

ص:106

ص:107

آیا این محدثان به دروغگویی مشهورند؟ مگر این ها این حدیث را بدون سند روایت کرده اند؟ چه قدر ابن تیمیه به دروغ گفتن و تهمت زدن مهارت و جرعت دارد !

ابن حجر سه سند برای این حدیث از کتاب های مصنف عبدالرزاق و فوائد ابن نجیح و ... ذکر کرده است و سند ابن عبدالبر از حسن بصری مرسل صحیح است.

2. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند، «پیامبر صلی الله علیه و آله مرا به یمن برای قضاوت کردن بین آنها فرستادند. به پیامبر صلی الله علیه و آله گفتم: «من علم به قضاوت ندارم.» پیامبر صلی الله علیه و آله دست به سینه من زده فرمودند: «خداوندا، ! قلب علی را هدایت کن و زبانش را ثابت بدار ! «بعد از این دعا پیامبر صلی الله علیه و آله من تا کنون که در این جا هستم هرگز در قضاوت شک نکردم .»

این حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام، ابن عباس، جابر، ابورافع، بریده، عبد الله بن سلمه، ابن ابولیلی و ابوجحیفه روایت کرده اند. (1)

عمر بن خطاب می گوید: «داناترین ما در قضاوت علی است .»

این خبر را از عمر بن خطاب ابن عباس، عطاء، ابو هریره و عبد الحمن بن ابولیلی نقل کرده اند. (2)

ص:108

عبد الله بن مسعود می گوید: «ما همیشه بین یکدیگر می گفتیم که علی داناترین اهل مدینه در قضاوت است .» (1)

با این بیان دروغگویی ابن تیمیه این جا نیز ثابت می گردد.

ص:109

ومضافا این حدیث از ابوبکر با هفت سند و از ابن مسعود با ده سند و از دیگران نیز با بیش از یک سند روایت شده است.

حاکم سه سند این حدیث را و هیثمی و سیوطی و ابن حجر در «صواعق» نیز سند این حدیث را صحیح دانسته اند و شوکانی پس از اشاره به برخی اسانید این حدیث، آن را حدیث حسن و خوب دانسته است. (1)

فتنی می گوید: «این حدیث از یازده صحابه با سند های گوناگون روایت شده است که به نظر من متواتر است.» (2)

کتانی می گوید: این حدیث از یازده صحابه با سندهای مختلف روایت شده وسیوطی گفته است: روایت یازده صحابی از نظر جماعتی متواتر است. و مناوی نیز همین مطلب را ذکر کرده است. (3)

این حدیث نیز قطعا متواتر است، چنان که اعتراف نیز کرده اند. ابن جوزی در یک سند حدیث انس محمد بن قاسم را ضعیف دانسته است، حال آن که ابن معین وحاکم او را ثقه خوانده اند و حاکم و ذهبی نیز چندین حدیث او را صحیح دانسته-اند. همچنین در سند حدیث ابن عباس یحیی حمانی و یزید بن ابی زیاد را تضعیف کرده است، حال آن که آن دو نیز ثقه هستند، هرچند برخی آن ها را به خاطر مذهب تضعیف کرده اند و برخی اتهام دیگر نیز زده اند که وقتی مجموع سخنان

ص:110

کنار هم گذاشته شود روشن می گردد که از روی حسد بوده است؛ چنان که به آن نیز تصریح کرده اند.

ابن شاهین بعد از روایت این حدیث از ابن مسعود با سند صحیح، می گوید: تنها علی دارای این فضیلت است و هیچ کسی در آن با او شریک نشده است. (1)

جالب است بدانیم که این حدیث از ابوبکر، عثمان، معاذ بن جبل و عمران بن حصین در کتب یاد شده چنین روایت شده که این چهار نفر زیاد و خیلی طولانی به چهره امیرالمؤمنین علیه السلام نگاه می کردند. وقتی از سبب آن سؤال شد، آن ها این حدیث را روایت و بازگو نمودند که به سبب این حدیث زیاد به چهره علی نظاره می کنند (تا ثواب کسب کنند).

پس ثابت گردید که ابن تیمیه این جا نیز دروغ گفته است.

ص:111

این فرستاد که عهد های آن حضرت با مشرکین را فسخ کند و برای هیچ کار دیگری علی را نفرستاد و به همین خاطر علی مانند دیگر رعیت پشت سر ابوبکر نماز می خواند و با فرمان او عمل می کرد. (1)

باز می گوید: برگشتن ابوبکر و ابلاغ آیات به وسیله علی به اتفاق اهل علم و به تواتر عام کذب است ... و بین دو نفر هم اختلاف نیست که ابوبکر آن سال حج را به امر پیامبر صلی الله علیه و آله برپا نمود ... . سپس سخنان قبلی را تکرار کرده و به حدیث ابوهریره که در صحیحین آمده، اشاره کرده است. (2)

جواب: اولا توجه داشته باشیم که این یکی دیگر از بزرگ ترین دروغ های ابن تیمیه است. همچنین ابن تیمیه در این مورد قطعا قبل از هر کسی خود ابوبکر را تکذیب کرده است؛ زیرا با سند صحیح از خلیفه اول ثابت شده که از این مأموریت برگشته است. همچنین در این که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله امیرالمؤمنین علیه السلامرا برای ابلاغ آیات برائت فرستاده اند و این عمل را آن حضرت انجام دادند، هیچ شکی بین مسلمین نیست و تنها خلاف در این است که ابوبکر از این مسیر برگشت یا نه، در آن حج حضور داشت؛ زیرا بعضی احادیث جعل شده به این معنا که گویا ابوبکر در آن حج حضور پیدا کرده است، ولی ملاحظه کردید که ابن تیمیه تمام مأموریت امیرالمؤمنین علیه السلام را انکار کرده و یک مأموریت از خودش برای آن حضرت جعل کرده است؛ زیرا در این مأموریت نقض و فسخ عهود ذکر نشده است، چنان که در متن احادیث ملاحظه خواهیم کرد. همچنین از دروغ های آشکار ابن تیمیه در این جا این است که گفت: «ابوبکر در حج این ندا را داد .» در حالی

ص:112

که در احادیث چنین مطلبی نیز وارد نشده است، بلکه ابوهریره می-گوید: ابوبکر ما را فرستاد و ما ندا دادیم. هم اکنون با احادیث زیادی که در این موضوع وارد شده است آشنا خواهیم شد و آن را از حدیث ابوبکر شروع می کنیم:

1. عن أبی بکر: أن النبی صلی الله علیه و آله بعثه ببراءة لأهل مکة لا یحج بعد العام مشرک ولا یطوف بالبیت عریان ولا یدخل الجنة إلا نفس مسلمة من کان بینه و بین رسول الله صلی الله علیه و آله مدة فأجله إلی مدته و الله {بریء من المشرکین ورسوله} قال فسار بها ثلاثا ثم قال لعلی رضی الله تعالی عنه ألحقه فرد علی أبا بکر و بلغها أنت قال ففعل قال فلما قدم علی النبی صلی الله علیه و آله أبو بکر بکی قال یا رسول الله حدث فی شیء قال ما حدث فیک إلا خیر ولکن أمرت أن لا یبلغه إلا أنا أو رجل منی؛ (1) از ابوبکر نقل شده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله او را با آیات برائت به مکه فرستادند تا به آن ها ابلاغ کند که پس از این سال مشرکین حق حج ندارند و نمی توانند عریان طواف کنند و وارد بهشت نمی شود جز مسلمان و هر که بین او و پیامبر صلی الله علیه و آله عهدی باشد زمانش تا مدت معین شده است.«خداوند و رسولش از مشرکین بیزار ند .» سپس پیامبر صلی الله علیه و آله به علی فرمودند: خود را به ابوبکر برسان و او را به نزد من برگردان و آیات را تو ابلاغ نما. پس علی این کار را انجام داد و چون ابوبکر به نزد پیامبر صلی الله علیه و آله برگشت گریه کرد و گفت: ای رسول خدا، آیا در مورد من

ص:113

چیزی شده است؟ حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: نه جز خیر، ولی امر شدم که آن را جز خودم و یا مردی از خودم ابلاغ نکند.

هیثمی رجال این سند را ثقات دانسته است و شعیب ارنؤوط رجال سند را رجال شیخین دانسته جز زید بن یثیع و او تابعی ثقه است چنان که ابن حجر نیز در «تقریب» به آن تصریح کرده است. (پس بنابر این خبر، باید گفت که ابن تیمیه در رأس همه خود ابوبکر را تکذیب کرده است.)

2. عن علی أن رسول الله صلی الله علیه و آله بعث ببراءة إلی أهل مکة مع أبی بکر ثم اتبعه بعلی فقال له خذ الکتاب فامض به إلی أهل مکة قال فلحقته فأخذت الکتاب منه فانصرف أبو بکر وهو کئیب فقال یا رسول الله أنزل فی شئ قال لا إنی أمرت أن أبلغه أنا أو رجل من أهل بیتی؛(1) امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: همانا پیامبر صلی الله علیه و آله ابوبکر را با برائت به مکه فرستاد. سپس علی را به دنبالش فرستاد و به او فرمود: نامه را از ابوبکر بگیر و به طرف اهل مکه برو. پس من خود را به او رساندم و نامه را از او گرفتم. پس او برگشت و در حالی که ناراحت و شکسته حال شده بود گفت: ای رسول خدا، در مورد من چیزی نازل شد؟ فرمودند: نه، مگر این که من امر شدم خودم یا مردی از اهل بیتم این وظیفه را انجام دهد.

این سند صحیح است و از امیر المؤمنین علیه السلام با همین لفظ دیگران نیز با سند دیگر که حسن است، این حدیث را روایت کرده اند. (2)

ص:114

3. عبدالله بن الارقم (یا رقیم) می گوید: با مردانی از اهل کوفه به مدینه آمدیم و با سعد بن ابی وقاص برخوردیم. من نزدیک ترین فرد به او بودم و او از علی پرسید و گفت: علی را چگونه دیدیم و آیا شنیدید که مرا یاد کند؟ گفتیم: اما با اسمت نه، ولی از او شنیدیم که می-فرمود: از فتنه ای اخنس بپرهیزید. گفت: آیا مرا نام برد؟ گفتیم: نه. گفت: اخنس بسیار است و من پیوسته او را دوست دارم از زمانی که سه چیز در مورد او از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدم. همانا پیامبر صلی الله علیه و آله ابوبکر را با آیات برائت فرستاد، سپس علی را به دنبال او فرستاد وعلی مأموریت را از او گرفت و ابوبکر ناراحت و شکسته حال برگشت. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: از طرف من کسی (مأموریت) را انجام نمی دهد مگر مردی از اهلم و همه درب ها را بر مسجد بست جز درب خانه علی و در مقام پاسخ و شکایات فرمود: من کاری نکردم، بلکه به چیزی امر شدم و به آن عمل کردم و در غزوه تبوک فرمود: آیا راضی نیستی که برای من به منزله هارون نسبت به موسی باشی مگر این که تو پیامبر نیستی!(1)

این حدیث با چندین سند روایت شده است و لفظ مذکور از ابن ابی عاصم است و هر دو سند ابن ابی-عاصم صحیح است و نسائی مختصر داستان برائت و برگشتن ابوبکر را نقل کرده است.

4. انس می گوید: همانا پیامبر صلی الله علیه و آله ابوبکر را همراه آیات برائت به مکه روانه نمود. سپس او را فرا خواند و علی را فرستاد و فرمود: این را جز فردی از اهل بیتم نباید ابلاغ کند. (2)

ص:115

مقدسی این حدیث را با دو سند روایت کرده و هر دو را صحیح دانسته است، ابن حجر والبانی سند آن را حسن دانسته اند .

5. جمیع بن عمیر می گوید: عبد الله بن عمر به من گفت: همانا پیامبر صلی الله علیه و آله ابوبکر و عمر را با آیات برائت فرستاد. وقتی به فلان جا رسیده بودند سواره ای را دیدند و او علی بود و گفت: ای ابوبکر، نامه ای را که با خود داری به من بده. گفت: به من چه شده ای علی؟ فرمود: والله من جز خیر چیزی نمی-دانم. پس ابوبکر به نزد پیامبر صلی الله علیه و آله برگشت و گفت: ای رسول خدا صلی الله علیه و آله به من چه شده؟ فرمودند: خیر، ولی امر شدم که جز خودم یا مردی از اهل بیتم کسی از طرف من ابلاغ نکند. (1)

این حدیث را طحاوی با دو سند روایت کرده و سند این حدیث نیز صحیح است؛ زیرا جمیع بن عمیر که در این سند مورد خلاف است و او از تابعین بوده وتوثیق شده و زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را نیز درک کرده است، گرچه متهم نیز کرده اند، ولی در شواهد قطعا حدیثش صحیح است. حاکم و ذهبی این سند را به خاطر ذکر عمر در آن شاذ دانسته اند و در بقیه با اخبار دیگران سازگار است .

6. از ابن عباس نیز به همین معنا حدیث روایت شده است. (2) از ابن عباس مقسم و سعید بن جبیر روایت کرده اند که در روایت سعید بن جبیر نزد بلاذری تصریح دارد که ابوبکر برگشت. در روایت مقسم نزد طبری و مروزی با دو سند یعنی راوی از حکم سفیان واعمش

ص:116

هستند و معنای آن چنین است که ابوبکر در حج شرکت نکرده، ولی ترمذی از سفیان از حکم روایت کرده که ابوبکر نیز همراه علی در حج شرکت کرده است، ولی اشکال این خبر این است که سفیان مدلس است و این حدیث را معنعن نقل کرده که با حدیث قبلی خودش نیز تعارض دارد. مضافا علل دیگر نیز در حدیث است که به زودی به آن اشاره خواهیم کرد.

7. ابوهریره می گوید: زمانی که پیامبر صلی الله علیه و آله علی را با برائت فرستاد من نیز همراه او بودم ... .(1)

سند این خبر نیز صحیح است، حاکم و ذهبی و البانی نیز آن را صحیح دانسته اند.

این حدیث ابوهریره نیز دلالت می کند که ابوبکر در آن سفر حضور نداشته است.

8. ثعلبی در تفسیرش (ذیل آیه دوم برائت) از ابن اسحاق و مجاهد و غیر این ها نقل کرده که گفته اند: ... پس ابوبکر به نزد پیامبر صلی الله علیه و آله برگشت ... .

9. همچنین ابوعبید در (اموال) از زید بن یثیع و عبدالله (در فضائل الصحابه) از ابوصالح با سند مرسل صحیح روایت کرده اند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله علی علیه السلام را فرستادند و ابوبکر برگشت. (2)

در مقابل این همه اخبار که به برگشتن ابوبکر تصریح شده است، سه حدیث نیز وضع کرده اند که می گوید: ابوبکر برنگشته است:

ص:117

1. حدیث جابر که البانی سندش را ضعیف خوانده و همچنین آن حدیث به این معناست که گویا این مأموریت سال هشت هجری بوده است، حال آن که به اتفاق این داستان سال نه هجری بوده است.

2. حدیث ابن عباس: ترمذی چنین روایت کرده که ابوبکر و علی علیه السلام با هم به حج رفتند. خود ترمذی پس از نقل آن می گوید: این حدیث از این وجه از حدیث ابن عباس حسن غریب است. البانی می گوید: تعجب می کنم که چرا ترمذی کوتاهی کرده و این حدیث را که همه رجالش رجال بخاری است صحیح نخوانده و خود البانی با سکوت از ضعف حدیث آن را صحیح خوانده است.(1) اولا چنان که در گذشته اشاره شد، این حدیث را دیگران با سه سند از ابن عباس روایت کرده اند و در آن ها به رفتن ابوبکر اشاره نشده و در یکی به برگشتن او تصریح شده است. ثانیا: حکم بن عتیبه این حدیث را از مقسم (معنعن) نقل کرده و گفته اند: حکم از مقسم جز چهار حدیث نشنیده است. همچنین حکم مدلس است. ثالثا: خود مقسم نیز تضعیف شده است: بخاری، ابن سعد و ابن حجر مقسم را تضعیف کرده اند. (2)

پس حدیث سعید بن جبیر و مقسم با ضمیمه ای هم، حدیث مقسم به تنهایی را باطل می کند، چه رسد زمانی که احادیث دیگر در نظر گرفته شود. همچنین ترمذی آن را غریب خوانده است.

ص:118

3. حدیث ابوهریره: (1) این حدیث ابوهریره تناقضات و مطالب بی اساس دارد و نیز با حدیث خود او که در گذشته اشاره کردیم تناقض دارد و هم با احادیث دیگر صحابه و هم با حدیثی که در زیر ذکر خواهد شد مخالف است؛ زیرا او در این حدیث چنین روایت کرده که گویا حضرت علی هیچ نقشی در این امر نداشتند و ابوبکر، ابوهریره و دیگران را برای تبلیغ آیه و ... فرستاده و علی نیز همراه آن ها حضور داشته است. همچنین هیچ اشاره ای ابوهریره به اصل داستان که حضرت این ماموریت را به ابوبکر دادند و سپس علی را فرستادند و ... نکرده است. اما برخی تناقضات :

1. در تمام روایات بخاری می گوید: ابوبکر مرا همراه دیگران فرستاد.

2. در برخی روایات می گوید: من مؤذن علی بودم زمانی که پیامبر صلی الله علیه و آله او را با برائت به مکه فرستاد و چنین ندا دادم ... . (2)

3. جزء کسانی بودم که پیامبر صلی الله علیه و آله آن ها را با برائت همراه ابوبکر فرستاد. (مسند ابن راهویه، ج1، ص 477 و دیگران ) .

4. همراه علی بودم زمانی که پیامبر صلی الله علیه و آله او را با برائت فرستاد.

5. ابوهریره در تمام روایاتش می گوید: هر که با پیامبر صلی الله علیه و آله عهدی دارد، مدتش چهار ماه است. حال آن که این سخنش هم با قرآن مخالف است (3) و هم با احادیث دیگران، بلکه مدت چهار ماه برای کسانی بوده که عهدی با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نداشته اند .

ص:119

6. همراه علی بودم هر وقت صدایش می گرفت مرا امر می کرد و من ندا می دادم. (تعظیم قدر الصلاة مروزی، ج 2، ح 668 .)

دقت داشته باشیم که ابلاغ آیات وظیفه حضرت علی علیه السلام بود و این نیز تنها ابوهریره است که می گوید: از جانب ابوبکر مأمور به ابلاغ شده و در هیچ روایتی چنین چیز وارد نشده است، بلکه روایات بیان کرده اند که امیرالمؤمنین علیه السلام آیات را ابلاغ فرموده و کسی را برای آن نفرستاده است .

اما برخی روایات دیگر که هم دروغ گویی ابن تیمیه را بیان می کند و هم باطل بودن حدیث ابوهریره را که بخاری روایت کرده است :

زید بن یثیع می گوید: از علی سؤال کردیم که برای انجام چه اموری به حج فرستاده شدی؟ فرمود: به انجام چهار چیز: اینکه به بهشت جز مؤمن کسی وارد نمی شود، کسی عریان نمی تواند طواف کند، کافر و مؤمن در بیت الله پس از این سال با هم جمع نمی شوند و هر که با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله عهدی داشته باشد مدتش تا زمان مقرر است. و هر که عهدی نداشته باشد مدتش چهار ماه است.(1) ترمذی، حاکم، ذهبی و البانی سند این حدیث را صحیح دانسته اند و خلیفه در تاریخش (ص 13) این حدیث را از حارث از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل کرده است.

از این اخبار دروغ های بزرگ ابن تیمیه روشن گشت. ابن تیمیه با اشاره به این امارت ابوبکر، خیلی مقام او را بالا برده که این خصائص ابوبکر است که کس دیگر در آن با او شریک نیست، ولی در امارت علی و امثال او دیگران نیز شریک هستند و حرف های مردم فریبانه و شیطانی دیگر که فراوان در کتابش دارد.

ص:120

همچنین توجه کردید که ابن تیمیه دو تواتر دروغین نیز ساخته بود: 1. امیر بودن ابوبکر در آن سفر. 2. برنگشتن ابوبکر از آن سفر.

ص:121

داشت) داد و بزرگان مهاجر و انصار را در این لشکر داخل نمود که از جمله ای آن ها ابوبکر، عمر، ابوعبیده، سعد و ... بودند که مردم به رهبری اسامه اظهار نارضایتی کرده و به آن طعن زدند ... . (1)

این واقعیت که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ابوبکر را در لشکر اسامه قرار دادند از عروه با دو سند صحیح و از ابن عمر نیز با دو سند صحیح روایت شده است. ابن حجر پس از ذکر این خبر به انکار ابن تیمیه نیز اشاره کرده و بعد به مصادری که این خبر را نقل کرده اند اشاره کرده است.

صالحی شامی (متوفای 942 هجری) نیز به این دروغگویی ابن تیمیه اشاره کرده و پاسخ داده که واقدی و ابن سعد که از امامان مغازی هستند نقل کرده اند که پیامبر صلی الله علیه و آله ابوبکر را در لشکر اسامه قرار دادند. (2)

بلاذری در دو جای کتابش به وجود ابوبکر و عمر در لشکر اسامه اشاره کرده و در اولی به صورت یک خبر مسلم و در دومی از ابن عباس با سند نقل کرده است. (3)

دقت داشته باشیم که ابن تیمیه واقدی را اعلم الناس به مغازی خوانده است.

ص:122

همچنین توجه داشته باشیم که ما در هیچ کتابی برنخوردیم که کسی با سند معتبر خبر داده باشد که ابوبکر در لشکر اسامه نبوده است. همچنین بودن عمر بن خطاب در لشکر اسامه مورد اتفاق است و ابن تیمیه نیز بر آن اعتراف کرده است واین نیز قرینه ایی است بر حضور ابوبکر در لشکر اسامه که اخبار صحیح نیز بر آن گواهی می دهند.

اصل اخبار و داستان لشکر اسامه در کتب روایی وارد شده که در آن ها به این-که مردم به فرماندهی اسامه طعن زدند و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سخن آن ها را رد کردند، اکتفا شده است و به این که در این لشکر چه کسانی بوده اند اشاره نشده است اما خبر همان خبر و راوی نیز همان راوی عبدالله بن عمر است و ابن حجر در «فتح الباری» در شرح این حدیث که بخاری ناقص روایت کرده، داستان را به طور کامل نقل و بیان کرده است. (1)

پس این حدیث نیز مؤید اخبار مورد بحث ماست .

ملاحظه می کنید که این همه محدثان و مؤرخان و علما بدون هیچ تردید وجود ابوبکر را در لشکر اسامه نقل کرده اند، ولی ابن تیمیه این همه اجماع و اتفاق-های دروغین ساخته و بافته است.

ص:123

کسانی که نماز برپا می دارند و در حال رکوع زکات می پردازند.»(1) در باره علی، آن هنگامی که انگشتر خود را در حال نماز صدقه داد، نازل شده است. این سخن به اجماع آگاهان به نقل (و حدیث) دروغ است.»(2)

جواب: اینک با دلائل دروغگویی ابن تیمیه آشنا می شویم:

باری پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به مسجد آمدند، در حالی که مردم نماز می خواندند. آنجا مسکینی را دیدند که از مردم کمک می خواست. پیامبر صلی الله علیه و آله از او پرسید: «آیا کسی به تو کمک کرد ؟» او گفت: «آری، این شخص که ایستاده است.» حضرت پرسیدند: «در کدام حال به تو کمک کرد ؟» گفت: «در حالی که در رکوع بود.» پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «او علی است.» سپس تکبیر گفته این آیه را که در باره ای علی نازل شده بود خواندند: «همانا، ولی شما تنها خدا، پیامبر وکسانی هستند که ایمان آورده اند. همان کسانی که نماز برپا می دارند و در حال رکوع زکات می پردازند.» (3)

این حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام، مقداد، ابو ذر، عمار، جابر، ابن عباس، (با نه سند)، عطا بن سائب، عبد الله بن سلام، سلمه بن کهیل، ابو رافع، محمد حنفیه،

ص:124

انس، عبایه بن ربیع، عتبه، مجاهد، امام باقر علیه السلام، کلبی، مقاتل، سدی و عبد الملک بن جریح روایت کرده اند .

سیوطی در «در المنثور» (ج 2، ص 293 و 294) نزول این آیه در مورد امیرالمؤمنین علیه السلام را از هشت صحابی و تابعین از کتاب های محدثان و مفسران نقل کرده است.

حسان ابن ثابت، از شاعران صحابه نیز در این باره چنین شعری گفته است:

فأنت الذی أعطیت إذ کنت راکعا زکاة فدتک النفس یا خیر راکع

فأنزل فیک الله خیر ولایة وثبتها مثنی کتاب الشرایع

تو همان کسی هستی که در حال رکوع زکات دادی .

جانم فدایت ای بهترین رکوع کننده !

آن گاه خدا در مورد تو نیکوترین ولایت را نازل فرمود .

و آن را در کتاب شریعت ثبت نمود. (1)

قاضی ایجی، جرجانی، تفتزانی و قشچی از بزرگان اهل سنت گفته اند: «اجماع مفسران بر این است که این آیه در شأن و فضیلت علی نازل شده است.» (2)

آلوسی نیز می گوید: «این آیه نزد معظم محدثان در باره ای علی نازل شده است .» و باز می-گوید: غالب اهل اخبار بر این هستند که این آیه در باره ای علی نازل شده است.» (3)

ص:125

پس شکی در این که آیه مذکور در شأن امیرالمؤمنین علیه السلام نازل شده است باقی نمی-ماند. چون اخبار یاد شده دارای سند های صحیح می باشد. سند ابن ابوحاتم در تفسیر ش و دو سند ابن کثیر در تفسیر ش که از ابن مردویه روایت کرده و سندی که رزین ابدری در «جمع بین صحاح سته» از نسائی روایت کرده همه صحیح می باشند. پس مثل همیشه ابن تیمیه این جا نیز از خود اجماع بر دروغ بودن این خبر را بافته و ساخته است.

ص:126

ابن حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام، ابن عباس، سعد بن معاذ، ابن مسعود، جابر، ابو بریده اسلمی، ابو هریره، ابو فروه اسلمی، یعلی بن مرّه و زرقاع روایت کرده اند.(1)

حاکم، مقدسی، ابن حجر و هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته اند و سند ثعلبی نیز صحیح است و از سخن ابن کثیر نیز صحت سندی که او نقل کرده است استفاده می شود.

پس بنابر عقیده ابن تیمیه رسول خدا صلی الله علیه و آله سخنی گفته اند که حتی یک مسلمان نیز آن را نخواهد گفت. این گونه به خود اجازه می دهد و با جرعت به رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله نیز توهین می کند .

ص:127

علم پر بشوی.» آن گاه این آیه نازل شد: «آن را تنها گوش های شنوا دریابد.» و پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «(ای علی !) این گوش شنوا برای علم من تو هستی.»(1)

2. وقتی که این آیه: «آن را تنها گوش های شنوا دریابد» نازل شد، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «از خداوند خواستم که آن گوش را گوش علی قرار بدهد.»(2)

این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام، ابن عباس، جابر، ابورافع، انس، بریده اسلمی، ابن مرّه اسلمی، اصبغ بن نباته و مکحول روایت شده است.

سند ابن ابی حاتم و طبری که از مکحول روایت کرده اند (با وجود مرسل بودنش) کاملا صحیح است و در خیلی از سندها مانند ابونعیم در «معرفة الصحابه» ج 1، ص 370، ح 328 و ابن عساکر و حسکانی مکحول این حدیث را از امیرالمؤمنین علیه السلام و بریده روایت کرده است. این حدیث را از امیرالمؤمنین علیه السلام پنج نفر از تابعین روایت کرده اند و از بریده نیز پنج نفر و از بقیه نیز با سندها ی زیادی این حدیث روایت شده است.

تا این جا ملاحظه کردید که ابن تیمیه چگونه در رد و تکذیب حدیث فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام به دروغ از پیش خود اجماع می سازد و آن را به محدثان نسبت

ص:128

می دهد ! در آینده نیز نمونه هایی خواهد آمد. در مورد شخصی که این همه دروغ می بافد حکم چیست؟

ص:129

معنای نص بودنش ترک کرده اند. بعد از شافعی محمد بن نصر مروزی از چنین سخنان خلافی بیش از آن که شافعی جمع آورده بود جمع آورد. هرگاه کوفیان (حنفی ها و پیروان رأی) با مروزی به بحث و مناظره می پرداختند مروزی از نص برای آن ها دلیل می آورد، ولی کوفیان می گفتند: «ما سخن علی و ابن مسعود را گرفتیم.» آن گاه مروزی برای آن ها مثال زیادی از سخنان علی و ابن مسعود را که کوفیان و یا مردم آن ها را به خاطر وجود حجت بر خلافش ترک کرده بودند جمع آورده و می گفت: «اگر برایتان روا باشد که سخنان علی و ابن مسعود را در این مسائل به جهت مخالفتش با حجت ترک نمایید، چرا در دیگر مسائل چنین نمی-کنید؟» (1)

4. باز همو می گوید: «شافعی و مروزی در یک کتاب بزرگی آن مسائلی را که مسلمانان سخن علی را نگرفته اند، جمع آورده اند.» (2)

5. باز ابن تیمیه می گوید: «شافعی در کتابی آن موردی را که اهل عراق با علی وابن مسعود مخالفت کرده اند، جمع نموده. چون هرگاه او می خواست با اهل عراق بحث کند، آن ها می گفتند: این سخن وعقیده را ما از سخنان علی وابن مسعود گرفتیم. بنابر این بعد از شافعی مروزی نیز کتاب بزرگ تر از آن را نوشت ... .(3)

جواب: اگر به سخنان ابن تیمیه دقت کنیم روشن می شود که او خود می داند که مروزی برعکس برای اثبات کردن اینکه آن ها بر خلاف سخنان امیرالمؤمنین علیه السلام و ابن مسعود عمل می کرده اند کتابی را نوشته و نادرستی ادعاهای آنها را که

ص:130

خود را پیرو راه امیرالمؤمنین و ابن مسعود می دانستند ثابت کرده است، ولی ابن تیمیه به گونه ای سخن می گوید که گویا آن ها در ثابت کردن مخالفت های امیرالمؤمنین و ابن مسعود با احادیث و سنت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله کتاب را نوشته باشند. ابن تیمیه با این سخنان و با این سبک از سخن گفتن می خواهد امت اسلامی را مانند خود نسبت امیرالمؤمنین علیه السلام بدبین و دشمن بسازد.

حقیقت آن است که مروزی در کتابی مسائلی را جمع آورده که ابوحنیفه در آن مسائل با امیرالمؤمنین علیه السلام و ابن مسعود مخالفت کرده است. و به این مطلب سبکی، ذهبی و ابواسحاق شیرازی نیز اشاره نموده و گفته اند: «مروزی کتابی در باره مسائلی که ابوحنیفه در آن مسائل با علی و ابن مسعود مخالفت کرده است تألیف نموده است.» (1)

نسبت دادن ابن تیمیه چنین سخنی را به امام شافعی دور از حقیقت است؛ زیرا محبت ودوستی شافعی نسبت به امیر المؤمنین واهل بیت علیهم السلام معروف است، تا حدی که یحیی بن معین وبعضی دیگر از محدثان اهل سنت او را متهم با شیعه بودن کرده اند. محبت شافعی نسبت به امیرالمؤمنین علیه السلام از شعرهای او نیز روشن می شود. نقل شده است که: «وقتی از شافعی مسأله ی پرسیدند و او به آن جواب داد، به او گفتند: «با علی مخالفت کردی؟» شافعی گفت: «تو خلاف این سخن را از علی ثابت کن، آن گاه اگر درست باشد من صورتم را به خاک می-گزارم ومی گویم: «در حقیقت خطا کردم.» (2)

ص:131

پس این جا نیز ابن تیمیه دروغ بافته و سعی کرده دیگران را نیز مانند خود با امیرالمؤمنین علیه السلام دشمن سازد.

اما در مورد فتوا داشتن امیرالمؤمنین علیه السلام بر خلاف نص همین مقدار کافی است که ابن تیمیه می گوید: اگر علی همراه حق باشد و حق به همراه او واجب است که معصوم باشد و این حدیث چنان که بحث آن گذشت متواتر و ثابت است، پس مخالفت امیرالمؤمنین علیه السلام با نص سخن بی اساس و کذب از جانب ابن تیمیه است.

باز ابن تیمیه در مقام طعن به امیرالمؤمنین علیه السلام می گوید:

ص:132

عثمان را در چیزی سرزنش کرده باشد، در حالی که علی را در جاهای گوناگون سرزنش کرده اند. همانا وقتی علی خواست با دختر ابوجهل ازدواج کند، فاطمه به پدرش شکایت کرد و گفت: «مردم می-گویند شما به خاطر دخترانت غضب نمی کنی. پس پیامبر صلی الله علیه و آله خطبه خوانده فرمودند: «همانا بنی مغیره از من اجازه خواستند که دخترشان را به ازدواج علی دراوردند و من چنین اجازه نمی دهم، نمی دهم، نمی دهم مگر اینکه پسر ابو طالب دخترم را طلاق دهد و با دختر آن ها ازدواج کند. همانا فاطمه پاره ای از من است و هر که او را آزار دهد، مرا آزار داده است. این حدیث در صحیحین ثابت است .»

باید دقت داشته باشیم که ابن تیمیه به مناسبت و بدون مناسبت در مقام طعن بر امیر المؤمنین علیه السلام بارها به این افسانه ای خاستگاری اشاره کرده است. (1)

این حدیث در کتاب های زیر با اختلافاتی که اشاره خواهیم کرد روایت شده است. (2)

این حدیث ساخته و پرداخته مسور بن مخرمه است و ابن شهاب زهری نیز در جعل برخی اسانید در این موضوع سهم دارد و متن حدیث به ساخته بودن این خبر به روشنی دلالت می کند.

1. این حدیث از مسور بن مخرمه که در زمان رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تنها هشت سال داشته، مشهور است. (3) و در زمانی که این خاسگاری را در نظر گرفته اند

ص:133

او شش سال داشته است. و البته از برخی دیگر نیز این خبر نقل شده است که یا سندش ضعیف است و یا منقطع که شاید برگرفته از مسور باشد.

مسور در این خبر چند گونه سخن را به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نسبت داده است:

1. فاطمه از من است و من دوست ندارم که او دچار مشکل شود.

2. من تنها از این می ترسم که آن ها (خاندان ابوجهل) دخترم را دچار مشکل کنند.

3. من می ترسم که دخترم در دینش دچار مشکل شود.

4. بنی مغیره از من اجازه خواستند که دخترشان را به ازدواج علی درآورند ومن چنین اجازه نمی دهم، نمی دهم، نمی دهم مگر اینکه پسر ابوطالب دخترم را طلاق دهد و با دختر آن ها ازدواج کند.

5. اجازه نمی دهم مگر اینکه پسر ابو طالب دوست داشته باشد دخترم را طلاق دهد.

6. علی علیه السلام خاستگاری نمود و اهلش گفتند: ما به بالای فاطمه دخترمان را به تو نمی نهیم.

7. فاطمه پاره تن من است من بدم می آید از هر چه او بدش بیاید.

8. هرچه فاطمه را آزار دهد مرا آزار داده است.

9. هرکه فاطمه را به غضب آورد مرا به غضب آورده است.

10. دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله ودختر دشمن خدا نزد یک مرد هرگز جمع نمی شوند.

11. هیچ مسلمانی دختر دشمن خدا را به بالای دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله نمی گیرد.

12. فاطمه آمد وبه پیامبر صلی الله علیه و آله گفت: الف: قومت می گویند تو به خاطر دخترانت غضب نمی کنی. ب: قومت گمان می کنند تو... .

ص:134

13. خاندان دختر از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله اجازه و خواستگاری کردند که علی با دخترشان ازدواج کند. ب: علی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله اجازه خواست که با دختر آن ها ازدواج کند.

14. فاطمه علیها السلام خبر را به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رساند. ب: خبر به پیامبر صلی الله علیه و آله رسید.

تمام این اختلافات تنها از یک خبری است که از مسور در کتاب های مذکور وارد شده است.

15. در این حدیث نسبت تناقض گویی به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله داده شده است؛ زیرا می گویند: پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: من حلالی را حرام نمی کنم و حرامی را حلال نمی کنم. با این که می گویند: حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: پسر ابوطالب نمی تواند با وی ازدواج کند مگر این که دخترم را طلاق دهد. با این که خداوند متعال ازدواج با چهار زن را حلال و جائز قرار داده است.

مضافاً بر این مسور می گوید: «وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله این سخنان را می فرمود من محتلم بودم. یعنی او به بلاغت رسیده بوده است. عجب است که او مدعی است در شش سالگی به بلاغت رسیده است. و این خود نیز بهرین دلیل بر کذب و دروغ بودن این خبر است؛ زیرا چون او این خبر را پس از بلوغ بازگو کرده است، با توجه به آن چنین سخنی را گفته است، بدون این که به ذهنش رسد که او یک کودک بوده است.

عکرمه نیز این خبر را به ابن عباس نسبت داده است که هیثمی سند آن را ضعیف دانسته است. (1) هیثمی به خاطر عبید الله بن تمام سند آن حدیث را تضعیف

ص:135

کرده است، در حالی که عکرمه کذاب است و به ابن عباس دروغ می بافته وهمچنین دشمن امیرالمؤمنین و اهل بیت علیهم السلام و از خوارج بوده است. بنابر این، این خبر را خود او شاید ساخته باشد، علاوه بر اینکه متن حدیث او با حدیث مسور مخالف است.

دقت داشته باشیم که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حتی بسیار می شد که تخلفات شرعی افراد را بین مردم بازگو نمی کردند، و حتی وقتی منافقین و امثال آن ها پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را آزار می دادند و سخنان قبیح در مورد آن حضرت و اهل بیت شان می گفتندحضرت در منبر اسم آن ها را یاد نمی کردند بلکه می فرمودند: به برخی چه شده است که چنین و چنان می گویند و... . بنابر این چگونه ممکن است چنین مسأله شخصی را که حلال و جایز نیز است در مسجد بازگو فرموده باشند؟! این حدیث در واقع طعنی است بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و فاطمه زهرا و امیرالمؤمنین علیهما السلام.

همچنین مسور از یاران نزدیک مروان بود که همیشه در خطبه های نماز جمعه امیرالمؤمنین علیه السلام را لعن می کرد. (1) و مسور هرگاه از معاویه یاد می شد، برایش صلوات می فرستاد. (2) با شخصیت معاویه تا اندازه ای در این کتاب آشنا خواهیم شد.

یکی از مطالب دیگری که ظاهر زیبا و باطن باطل دارد این است که در این حدیث به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نسبت داده که فرموده اند: دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و دختر دشمن خدا هرگز با هم جمع نمی شوند. عجب! این سخن را نیز در حدیث بافته ای

ص:136

خود جا داده است؛ زیرا ظاهر فریبنده دارد، حال آن که بالاتر از دختر رسول خدا خود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با دختر دشمن خدا در یک خانه جمع شدند و با ام حبیبه که پدرش ابوسفیان سرسخت ترین دشمنان اسلام بود ازدواج کردند. اگر خود دختر مسلمان است بر عکس، اسلام تشویق می کند که مسلمین او را به نکاح خود درآورند و از شر مشرکین دورش کنند، ولی مسور خواسته از این طریق نیز سخن بافته ای خود را واقعی جلوه دهد.

همچنین این که گویا حضرت فرموده اند: می ترسم که دخترم در دینش دچار مشکل شود. چه کسی مگر به خاطر ازدواج همسرش با خانم دیگر در دینش دچار مشکل شده است که کذابین آن را به حضرت زهرا علیهما السلام نسبت داده اند و آیا مقدار ایمان و معرفت سرور زنان عالم و بهشت و این امت، تا این مقدار ضعیف بوده است!

مطلب دیگر این که به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این حدیث نسبت داده است که گویا حضرت فرموده اند: «مگر این که پسر ابوطالب دخترم را طلاق دهد».

باید دقت داشته باشیم که ازدواج امیرالمؤمنین علیه السلام و حضرت زهرا علیهما السلام یک ازدواج آسمانی بوده و با امر خداوند متعال صورت گرفته است، با این وجود چگونه ممکن است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مورد وصلتی که با امر پروردگار متعال صورت گرفته است چنین سخنی فرموده باشند !

علباء بن احمر می گوید: ابوبکر و عمر(1) به ترتیب پشت سر هم از فاطمه خاستگاری کردند، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به آن ها فرمودند: من در باره فاطمه منتظر

ص:137

امر پروردگار متعال هستم و به این گونه به آن دو جواب رد دادند، سپس علی خاستگاری نمود و فاطمه را به علی دادند. (1) این خبر از بریده، انس و علباء روایت شده و سند روایت ابن سعد از علباء صحیح و ظاهراً مرسل است وروایت بریده نزد ابن شاهین رواتش ثقات اند جز محمد بن حمید که مورد خلاف است و یحیی، احمد، ابوداود و... او را ثقه دانسته اند و او تضعیف نیز شده است و حدیث انس نزد هیثمی نیز آن دو را تقویت می کند.

در حدیث دیگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

إنَّ الله أمرنی أن أُزَوِّجَ فاطمة من علیٍّ؛ (2) همانا خداوند متعال مرا امر فرمود که فاطمه را به ازدواج علی درآورم.

این حدیث در کتاب های مذکور از امیرالمؤمنین علیه السلام، ابن مسعود، انس، جابر وابوهریره روایت شده است و هیثمی، صالحی شامی و مناوی رجال سند ابن مسعود را ثقه دانسته-اند و از ابن مسعود و انس این حدیث با چندین سند روایت شده است.

با این وجود امکان دارد که چنین اتفاق رخ داده باشد!

چگونه مسور بن مخرمه که در زمان رحلت جان سوز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تنها هشت سال داشته، متوجه چنین مسائل شده است. و چگونه او ادعا دارد که در کودکی به بلاغت رسیده

ص:138

است. چرا غیر از او کسی از بزرگ سالان صحابه این خبر را نفهمیده اند؛ زیرا در برخی اخبار مسور می گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله بالای منبر رفت و این سخنان را گفت؟!

در حدیث معروف دیگر چنین وارد شده است :

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خالد بن ولید و امیرالمؤمنین علیه السلام را هر کدام را با لشکر جداگانه روانه یمن کردند و فرمودند: اگر دو لشکر با هم جمع شد، علی فرمانده کل خواهد بود. دو لشکر با هم جمع شد و جنگی پیش آمد و مسلمین پیروز شدند و به غنائم و اسیرانی صاحب شدند. امیرالمؤمنین علیه السلام کنیزی را از اسرا به عنوان خمس تصرف فرمود و با وی همبستر شد. خالد از این داستان ناراحت شد و بریده را با شکایت از علم امیرالمؤمنین علیه السلام به نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرستاد و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نسبت به شکایت بریده غضبناک شدند و فرمودند: از علی شکایت مکن همانا علی مولای شما پس از من است و همانا حق علی از خمس بیشتر از این هاست. (1) حاکم، ذهبی، البانی و شعیب ارنؤوط هر دو سند احمد را به شرط شیخین صحیح دانسته اند و این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام و بریده روایت شده و چنان که در فصل «تصرفات امام بخاری» اشاره شد، این حدیث دارای اسانید فراوان است. و همچنین چنان که در شرح حال و فصل «تصرفات امام بخاری» اشاره شد، بخاری این حدیث را ناقص روایت کرده است. (2)

این حدیث از دو جهت به کذب بودن خبر مسور گواهی می دهد.

ص:139

1. داستان فوق از جهت زمانی در آخر عمر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله اتفاق افتاده است و اگر خبر مسور صحت داشت قطعاً امیرالمؤمنین علیه السلام احتمال می دادند که شاید از گرفتن کنیز و به خصوص رابطه جنسی با وی، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و حضرت زهرا علیها السلام ناراحت شوند و از چنین عملی قطعاً پرهیز می کردند و این که بدون هیچ درنگی چنین عملی را انجام داده اند خود بر بی اساسی خبر مسور گواهی می دهد.

2. سکوت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و حضرت فاطمه علیها السلام و بلکه تأیید عمل امیرالمؤمنین علیه السلاماز جانب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز بهترین دلیل به کذب بودن داستان ساخته و پرداخته ای خاستگاری امیرالمؤمنین علیه السلام از دختر ابوجهل است.

در آخر باید به نقش زهری نیز در مورد این خبر اشاره کنیم که زهری این خبر را به امام سجاد علیه السلام نسبت داده است. متن گفت و گویی که زهری شنیدن آن را از امام سجاد علیه السلام بازگو کرده خود به بی اساسی آن دلالت می کند؛ زیرا هیچ مناسبتی بین موضوعی که مسور در مورد آن با امام سجاد سخن به میان آورده با مطرح کردن این خبر وجود ندارد. (1) ولی گذشته از این زهری گاه می گوید: علی بن حسین به من خبر داد و گاه می گوید: مرا حدیث کرد و گاه می گوید: فردی از علی بن حسین به من خبر داد (2) و گاه از امام سجاد این خبر را معنعن نقل کرده است. (3) همچنین مگر این خبر چه پیامی داشته است که امام سجاد علیه السلام آن را به فردی که با تمام وجود، عمر خود را صرف نوکری بنی امیه کرده و امیرالمؤمنین علیه السلام را دشنام می داده است، بازگو کنند.

ص:140

ابن تیمیه با چنگ زدن به چنین افسانه ای، فراوان به امیرالمؤمنین علیه السلام طعن زده است. التبه دلائل دیگر نیز بر بی اساسی این خبر است که ما در کتاب «امام بخاری و جایگاه صحیحش» ذکر کردیم.

ص:141

1. زهری در این خبر گاهی می گوید: علی بن حسین به من خبر داد در حالی که در نقل دیگر تمام سند بعد از خود را با «عن» نقل کرده و گاهی هم امام حسین علیه السلام و امیرالمؤمنین علیه السلام را نیز از سند انداخته است.

2. در بعضی کتاب ها گوینده «اختیار ما در دست خداست» امیرالمؤمنین علیه السلام هستند، در حالی که در نقل طبرانی گوینده این سخن حضرت زهرا علیها السلام هستند.

3. در بعضی نقل ها گویا حضرت علی در جواب پیامبر فرموده اند: «نه به خدا سوگند به غیر از نماز واجب دیگر نمازی نمی خوانیم !»، ولی در اکثر نقل ها چنین چیزی وجود ندارد.

4. در بعضی نقل ها آمده است: حضرت یک مرتبه آمدند آن ها را بیدار کرده واین سخن را فرمودند، در حالی که در بعضی نقل ها می گوید:«بار اول بیدار کرده و برگشتند و خود نماز خواندند و سپس بار دوّم برگشتند و این سخن را گفتند.

5. همچنین در بعضی نقل ها آمده است که حضرت فرمودند: «برخیزید نماز بخوانید.» در حالی که در نقل دیگر فرمودند: «آیا نماز نمی خوانید؟.»

6. در بعضی نقل ها پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با صیغه تثنیه خطاب کردند؛ در حالی که در نقل دیگر با صیغه جمع خطاب کرده اند.

این است اختلافات متن حدیث که راوی آن ها تنها زهری است و در کتاب-هایی که ذکر کردیم این اختلافات موجود است.

آیا انسان جاهلی پیدا می شود که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله او را برای نماز شب بلند کنند و او با افتخار این عمل را انجام ندهد که به امیرالمؤمنین علیه السلام چنین نسبت را داده اند؟ و آیا حضرت علی و زهرا علیهما السلام نمازهای مستحبی نمی خواندند؟

ص:142

آیا ممکن است زنی که حالش این گونه است سرور زنان عالم و بهشت و این امت باشد؟

آیا ممکن است بهشت و حوریان بهشتی مشتاق چنین کسی باشد؛ زیرا در احادیث صحیح در مورد امیرالمؤمنین علیه السلام این صفات و خیلی صفات والای دیگر وارد شده است. وسدها اشکالات دیگر.

امام سجاد علیه السلام زهری را از اینکه خود را بازیچه دست حاکمان ظالم و ستمگر بنی امیه قرار داده بود و آن ها به وسیله زهری ظلم های خود را توجیه و روپوش می گذاشتند نصیحت کرده و هشدار می دادند. شما می بنید که او چنین افسانه ای را برای جلب رضایت بنی امیه ساخته و به امام سجاد علیه السلام نیز نسبت داده است.

این که ابن شهاب زهری سرپوش گزار ظلم حاکمان ظالم بنی امیه و حتی حجاج بود در آن هیچ شکی نیست و از مسلمات است. بنابر این ما تنها با اشاره به یک سخن حسن بن فرحان که خود از علمای وهابی این زمان است برای شناخت امثال زهری بسنده می کنیم. او در تضعیف حدیثی می گوید:

... در سند این حدیث ابوبرده بن ابی موسی است که سیره او مورد رضایت نبود و او از کسانی است که با خواست زیاد بن ابی به کفر حجر بن عدی (از بزرگان اصحاب پیامبر ) شهادت داد و همچنین او از یاوران خلفای ظالم بود، حال آن که خداوند از تکیه بر ظالمان برحذر داشته و فرموده است:

«ولا ترکنوا الی الذین ظلموا فتمسکم النار ... .»

ص:143

«و بر ظالمان تکیه ننمایید که سبب می شود تا آتش شما را فرا گیرد.» (1) وتکیه بر ظالمان از رساترین جرح است ... . (2)

زهری نه اینکه به آن ظالمان تکیه کرده بود، بلکه سبب توجیه عمل ظالمانه ای آن ها بود. او کسی بود که فضائل اهل بیت علیهم السلام را به خاطر راضی داشتن امرای بنی امیه پنهان می داشت و محدثان بزرگی مانند سعید بن مسییب به خاطر نوکری اش به بنی امیه او را سرزنش کرده و به او حدیث تعلیم نمی دادند و موارد زیاد دیگر که می توانید برای آشنایی با آن ها به شرح حال زهری به کتاب های المجروحین ابن حبان، تاریخ ابن عساکر و سیر اعلام النبلاء مراجعه کنید. (3)

ابن تیمیه به برخی دروغ ها و افسانه های دیگر نیز به مانند این دروغ ها در طعنه به امیر المؤمنین چنگ زده که ما به همین مقدار در این مورد بسنده می کنیم.

ص:144

2. «در بسیاری از مسائل علی بر خلاف حق عقیده داشت؛ بعداً برایش روشن شد. حتی در مورد بسیاری از احکام بر خلاف واقع فکر می کرد و با همین حال وعقیده از دنیا رفت.» (1)

جواب: بر اساس اخبار صحیح (و حتی احیاناً اخبار متواتر) ثابت شده که امیر المؤمنین علیه السلام اعلم این امت و وارث علم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هستند. اگر وارث علم ودروازه علم و حکمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با حقیقت و سنت آن حضرت آشنا نباشد، پس چه کسی می تواند با سنت آن حضرت آشنا باشد؟

اینک پاره ای از احادیث در بیان جایگاه علمی امیرالمؤمنین علیه السلام:

1. عن أبی الطفیل، قال شهدت علیا وهو یخطب ویقول: سلونی فوالله لا تسألونی عن شیء یکون إلی یوم القیامة إلا حدثتکم به و سلونی عن کتاب الله، فوالله ما من آیة إلا وأنا أعلم بلیل نزلت أم بنهار وأم فی سهل، أم فی جبل؛ (2) امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمودند: «در مورد هر چه می-خواهید از من بپرسید به خدا سوگند از هر چیزی که تا قیامت واقع خواهد شد از من سؤال نمی کنید مگر این که خبر آن را به شما خواهم داد. در باره ای کتاب خدا از من بپرسید. به خدا سوگند هیچ آیه ای نیست مگر اینکه من آن را می دانم آیا در شب نازل شده یا در روز، در زمین هموار نازل شده یا در کوه.»

این حدیث صحیح و مسلم است و با دو سند روایت شده است .

ص:145

2. المصفح قال: قال لی علی: یا أخا بنی عامر سلنی عما قال الله ورسوله فإنا نحن أهل البیت أعلم بما قال الله ورسوله قال والحدیث طویل؛(1) مصفح می گوید: علی به من گفت: ای برادر عامری در باره ای هر چه خداوند و رسولش فرموده اند از من سؤال کن؛ همانا ما اهل بیت داناترین مردم به سخن خداوند و رسولش هستیم.

سند این خبر کاملا صحیح است و حاکم و ذهبی نیز آن را مختصر نقل کرده وصحیح دانسته اند.

3. سعید قال: لم یکن أحد من أصحاب النبی صلی الله علیه و آله یقول: سلونی، إلا علی بن أبی طالب؛ سعید ابن مسییب می گوید: «هیچ یک از صحابه نبود که ادعا کرده باشد که «هر چه می خواهید از من بپرسید، به غیر از علی .»(2)

سند این خبر نیز کاملا صحیح است.

4. یحیی بن سعید قال لم یکن أحد من أصحاب النبی صلی الله علیه و آله یقول سلونی إلا علی بن أبی طالب؛ یحیی بن سعید قطان می گوید: هیچ یک از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله جز علی نمی گفت که از من بپرسید.(3) این سند صحیح است.

5. أن النبی صلی الله علیه و آله قال لفاطمة: أما ترضین أن زوجتک أقدم أمتی سلما وأکثرهم علما وأعظمهم حلما؟ پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به دخترشان فاطمه علیها السلام فرمودند: «آیا راضی نیستی که تو را به همسری کسی درآوردم که

ص:146

(والله) او (علی) اولین کسی از اصحابم است که اسلام آورد. علمش از همه ای آن ها بیش تر و در بردباری از تمام آن ها بردبارتر است.»(1)

باید دقت داشته باشیم که اولا: این داستان زمانی بود که ابوبکر و عمر از حضرت زهرا علیها السلام خاستگاری کردند، ولی رسول خدا صلی الله علیه و آله به آن ها جواب رد دادند و سپس امیرالمؤمنین علیه السلام خاستگاری نمودند و پس از عروسی حضرت این حدیث را فرمودند.

ثانیا: این حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام، سلمان، ابن عباس، عایشه، اسماء، انس، فاطمه زهرا علیها السلام، عمر، جابر، بریده، ابوسعید، ابوایوب انصاری، براء، ابوهریره، معقل بن یسار و ابواسحاق سبیعی روایت کرده اند.

هیثمی این حدیث را با سه لفظ و سند روایت کرده و همه را صحیح دانسته است. و غزالی در (احیاء علوم الدین، ج 3، ص 273) عراقی در (تخریج احادیث احیاء ج 7، ص416)، و فتنی در (تذکرة الموضوعات، ص 178) نیز سند این حدیث را صحیح دانسته-اند. متقی نیز گفته است: طبری سند این حدیث را صحیح دانسته و سند ابن ابی شیبه و عبدالرزاق از ابواسحاق مرسل صحیح است و دولابی و ابن عساکر این حدیث را از ابواسحاق از حارث و او از امیرالمؤمنین علیه السلام و همچنین از ابواسحاق از انس

ص:147

موصول روایت کرده اند. و چنان که ملاحظه می کنید این حدیث بدون شک متواتر است.

6. عن علی علیه السلام قال: علّمنی رسول الله صلی الله علیه و آله ألف باب علم یُفْتَح من کلِّ باب ألف باب؛ (1) امیرالمؤمنین علیه السلام می گویند: پیامبر صلی الله علیه و آله به من هزار باب از علم تعلم دادند که از هر باب ان هزار باب دیگر باز می شود.

این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام، ابن عباس، ابن عمر و ابن عمرو روایت شده است وقندوزی آن را از امام سجاد و امام باقر وامام صادق علیهم السلام روایت کرده است. ثعلبی در کتاب (العرائس، ص 232 ) این حدیث را از امیرالمؤمنین روایت کرده که در آن امام به یهودیان که برای آزمایش اسلام و رهبرش از خلیفه دوم عمر بن خطاب سؤالاتی کرده بودند و نتوانیست پاسخ گوید و سلمان داستان به امیرالمؤمنین علیه السلام خبر داد، حضرت علیه السلام ضمن سخنانی به این حدیث نیز تصریح فرمودند.

این حدیث حد اقل دو سند صحیح دارد و متقی هندی می گوید: در سند این حدیث اجلح است که ابن حجر او را صدوق و شیعه دانسته است. پس این سند اشکال دیگری ندارد و اجلح بدون شک ثقه است. و در سند دیگر ابن لهیعه است که ابن عدی، ذهبی، هیثمی و ابن حجر او را صدوق دانسته اند، گرچه او تضعیف شده است. پس این دو سند صحیح و یا حسن و خوب است. مضافا که این حدیث را چهار نفر از اصحاب روایت کرده اند.

ص:148

این حجر نیز به معنای حدیث فوق از زید شهید این حدیث را روایت کرده و آن مرسل صحیح است. (1)

7. سعد بن ابی وقاص ضمن پاسخ به کسی که امیرالمؤمنین علیه السلام سب می نمود گفت: یا هذا علی ما تشتم علی بن أبی طالب ألم یکن أول من أسلم ألم یکن أول من صلی مع رسول الله صلی الله علیه و آله ألم یکن ازهد الناس ألم یکن أعلم الناس؟ و ذکر حتی قال: ألم یکن ختن رسول الله صلی الله علیه و آله علی ابنته ألم یکن صاحب رایة رسول الله صلی الله علیه و آله فی غزواته؟ مگر علی نبود که قبل از همه اسلام آورد، مگر او نبود که قبل از همه همراه پیامبر صلی الله علیه و آله نماز خواند و داناترین و زاهد ترین مردم بود ... . (2) حاکم سند این خبر را صحیح دانسته است و ذهبی آن را به شرط شیخین صحیح دانسته است. (شاید حاکم نیز به شرط شیخین تصحیح کرده، ولی نساخ آن را تحریف کرده اند. )

8. و عن ابن عباس و قد سأله الناس فقالوا: أی رجل کان علی قال: کان قد ملیء جوفه حکما و علما وبأسا ونجدة مع قرابته من رسول الله صلی الله علیه و آله؛(3) مردم از ابن عباس در باره ای امیرالمؤمنین علیه السلامسؤال کردند او گفت: وجود علی پر از حکم و علم و... شده با وجود قرابتش به رسول خدا صلی الله علیه و آله.

ص:149

این حدیث را محب طبری و علی قاری از «فضائل صحابه» احمد نقل کرده اند که ما آن را پیدا نکردیم، و سند رجالش ثقه اند به جز حصین بن عمر که عجلی او را توثق کرده و بقیه تضعیف کرده اند.

9. عبید می گوید: یک سال عبدالله بن مسعود را همراهی کردم و سپس علی را همراهی نمودم و فضل بین آن دو در علم مانند فضل و برتری مهاجر بر اعرابی بود.(1)

10. عن عبد الملک بن أبی سلیمان قال قلت لعطاء کان فی أصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله أحد أعلم من علی؟ قال: لا والله ما أعلمه؛(2) عبدالمبلک می گوید: به عطاء (بن ابی رباح) گفتم: آیا کسی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله داناتر از علی بود؟ گفت: نه به خدا سوگند.

سند این خبر صحیح است.

11. عن سعید بن المسیب قال: ما کان احد بعد رسول الله صلی الله علیه و آله اعلم من علی بن ابی طالب؛(3) ابن مسیب می گوید: کسی پس از پیامبر صلی الله علیه و آله داناتر از علی نبود.

رجال این سند همه ثقه اند جز اینکه در متن خبر به جای سعید، داود بن مسیب ذکر شده و شاید اشتباه از نساخ باشد؛ زیرا هیچ راوی به اسم داود بن مسیب در کتب اسلامی جز همین یک مورد ذکر نشده است.

ص:150

12. عن مسروق قال انتهی العلم إلی ثلاثة عالم بالمدینة و عالم بالشام وعالم بالعراق. فعالم المدینة علی بن أبی طالب و عالم الکوفة عبد الله بن مسعود و عالم الشام أبو الدرداء فإذا التقوا ساءل عالم الشام و عالم العراق عالم المدینة و لم یسألهم؛(1) مسروق (که زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را درک کرده) می گوید: علم به سه نفر می-رسد. عالم مدینه و عالم شام و عالم عراق. عالم مدینه علی، عالم کوفه ابن مسعود و عالم شام ابودردا که اگر هر سه با هم جمع شوند عالم شام و عراق از عالم مدینه سؤال می کنند و عالم مدینه از آن ها سؤال نخواهد کرد.

ابن سعد و ذهبی نیز قریب به این سخن را از مسروق نقل کرده اند و در آن عمر بن خطاب را نیز اضافه کرده و آن جا نیز تصریح کرده است که همگی به امیرالمؤمنین علیه السلام رجوع می کنند(2) و هر دو سند از مسروق صحیح است.

این در حالی است که مسروق از امیرالمؤمنین علیه السلام منحرف بوده و قبل از مرگ توبه کرده است، چنان که به شبیه اینکه او توبه کرده در این کتاب اشاره کردیم.

13. ام المؤمنین عایشه می گوید: «اعلم این امت بر سنت پیامبر صلی الله علیه و آله علی بن ابی طالب است.» (3)

در خبر «بخاری» داناترین مردم بر سنت علی است، وارد شده است. (4)

ص:151

14. عمر بن خطاب کرارا در مشکلات می گفت: اگر علی نبود من هلاک شده بودم. (1)

15. کان عُمَر یتعوَّذ بالله من معضلة لیس لها أبوالحسن؛ (2) ابن عباس و ابن مسیب گفته اند: عمر همیشه به خدا پناه می-برد از مشکلاتی که برای حل آن علی وجود نداشته باشد. سند ابن سعد صحیح است.

16. سعید بن مسیب می گوید: سمعتُ عُمَر یقولُ: اللّهمّ لا تبقنی لمعضَلَةٍ لیس لها إبن أبیطالب حیّاً؛ (3) عمر بن خطاب همیشه می گفت: خدایا مرا در مشکلاتی باقی نگذار که برای حل آن علی حضور نداشته باشد.

بلاذری این خبر را با دو سند روایت کرده و سندش صحیح است.

17. نووی نیز می گوید: وسؤال کبار الصحابة ورجوعهم إلی فتاویه وأقواله فی المواطن الکثیرة والمسائل المعضلات، مشهور؛(4) وسؤال کردن کبار صحابه ورجوع آن ها به فتوا و سخنان علی در موارد فراوان و مسائل مشکل مشهور است.

18. ابن اثیر نیز پس از نقل اخباری از این قبیل می گوید: اگر آنچه را که صحابه، مانند عمر از او سؤال کرده اند ذکر کنیم قطعا طول خواهد کشید. (5)

ص:152

تمام این اخبار و امثال آن که فراوان اند بیانگر این است که ابن تیمیه مثل همیشه دروغ گفته و به امیرالمؤمنین علیه السلام تهمت زده است. راهی جز این نیست که گفته شود: شیطان این حرف ها را که امیرالمؤمنین علیه السلام بدون آگاهی بر سنت زیسته و از دنیا رفته و ... به ابن تیمیه الهام کرده و او نیز از شیطان و هوا و هوسش تبعیت کرده تا بتواند افرادی از جنس خودش را نسبت به امیرالمؤمنین علیه السلام بدبین کرده و مانند خودش بدبخت گرداند.

ص:153

باز می گوید: اهل علم اتفاق دارند که ابوبکر و عمر داناترین افراد از دیگر صحابه هستند ... و سزاوارتر از دیگران به معرفت حق و پیروی از آن هستند ... بلکه برای ابوبکر فتوایی پیدا نشده که بر خلاف نص پیامبر صلی الله علیه و آله باشد، ولی برای علی وغیرش از صحابه بیشتر از عمر فتوا بر خلاف نص پیدا شده است. همانا شافعی وسپس مروزی خلاف علی و ابن مسعود را جمع کرده اند... . (1)

و می گوید: ابن عمر اعلم الناس به سنت پیامبر صلی الله علیه و آله بود. (2)

جواب: از احادیث و اخبار گذشته و گواهی صحابه و تابعین و علما ثابت شد که اعلم امت اسلامی بدون شک امیر المؤمنین علیه السلام هستند و این واقعیت چنان که از اخبار استفاده می شود، از سیره امیرالمؤمنین علیه السلام نیز به روشنی می توان این حقیقت را درک کرد. در مقابل سیره عملی خلیفه اول و دوم به خصوص خلیفه دوم به خاطر حضور بیشترش در مسند خلافت، ثابت می کند که حتی از افراد عادی صحابه نیز از جهت علمی کم می آوردند. عمر بن خطاب فراوان حکم و فتواهای بر خلاف نص ودور از واقع صادر می کرد که صحابه از عملی شدن آن جلوگیری نموده واحکام اسلامی وراه درست را برای او بیان می کردند و او نیز بدون چون وچرا از فتوای خود برمی گشت.

مضافا امیرالمؤمنین علیه السلام با تصریح احادیث صحیح فراوان، وارث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هستند واین نصوص اسلامی نیز این واقعیت را ثابت می-کند که اعلم این امت کسی جز آن حضرت نیست. برای نمونه به دو حدیث صحیح اشاره می کنیم:

ص:154

1. عن ابن عباس أن علیاً کان یقول فی حیاة رسول الله صلی الله علیه و آله: إن الله عز وجل یقول: {أفإن مات أو قتل انقلبتم علی أعقابکم} والله لا ننقلب علی أعقابنا بعد إذ هدانا الله تعالی، والله لئن مات أو قتل لأقاتلن علی ما قاتل علیه حتی أموت، والله إنی لأخوه وولیه وابن عمه ووارثه، فمن أحق به منی؛ (1) در این حدیث امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: ... به خدا سوگند همانا من برادر، ولی، ابن عم و وارث پیامبر صلی الله علیه و آله هستم، پس چه کسی می تواند سزاوارتر از من به آن حضرت باشد.

هیثمی رجال سند این حدیث را رجال صحیح خوانده است، حاکم و ذهبی سکوت کرده اند.

2. به امیر المؤمنین علیه السلام گفتند: چگونه وارث پسر عمویت شدی نه وارث عمویت؟ امیرالمؤمنین علیه السلام داستان نزول آیه انذار را بیان کردند که در آن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: کدام یک از شما حاضر است مرا یاری کند تا وارث من و... شود وتنها امیرالمؤمنین علیه السلام آن را قبول کردند. پس از بیان این داستان امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: و به این خاطر از پسر عمم ارث بردم، نه از عمم.(2)

سند این حدیث صحیح است ومقدسی نیز آن را صحیح خوانده؛ چنان که در گذشته اشاره شد.

ص:155

با این بیان روشن شد که اسلام و صحابه وتابعین امیرالمؤمنین علیه السلام را اعلم این امت معرفی کرده اند وپناه گاه صحابه ودر رأس همه پناه گاه عمر بن خطاب، دامن امیرالمؤمنین علیه السلام بوده است. گرچه چند نفر ناصبی مانند ابن تیمیه و ابن حزم که ابن تیمیه در مواردی به سخنان عجیب وغریب او پناه برده است، اجماع و اتفاقات دروغ و بر خلاف اخبار فراوان وسیره عملی آن ها بسازند!

اما اینکه امیرالمؤمنین علیه السلام را متهم به داشتن فتوا بر خلاف نص کرده از دیگر تهمت های فراوان اوست که با چنگ زدن به افسانه ها چنین سخنان را تکرار کرده و او دو مورد ذکر کرده است که جداگانه به آن خواهیم پرداخت. ولی باید دقت داشته باشیم که حسن بصری می گوید:

کان الحسن یقول: یرحم الله علیاً ما استطاع عدوه ولا ولیّه أن ینقم علیه فی حکم حکمه ولا قسم قسمه؛ (1) یعنی همیشه حسن بصری می گفته است: خدا علی را رحمت کند، نه دشمنش و نه دوستش نتوانست بر او در حکمی ویا تقسیمی که انجام داده، اشکال کند و به او عیب بگیرد.

از این سخن حسن بصری می توان استفاده نمود که، پس ابن تیمیه از هر دشمن امیرالمؤمنین علیه السلام هم ناصبی تر بوده است، که به راحتی چنین تهمت های بزرگ را مطرح کرده است.

همچنین عثمان وقتی عمار را آزار داد عائشه وحفصه اعتراض نمودند وعثمان آن ها را مذمت نمود که سعد بن ابی وقاض اعتراض نمود، پس با غضب از مسجد خارج شد در حالی که سعد را سب می نمود که امیرالمؤمنین علیه السلام با او مواجه

ص:156

شدند وگفتند: این سخنان را کنار گزار و... عثمان غضب نمود وگفت: مگر تو نبودی که در تبوک پیامبر صلی الله علیه و آله را همراهی نکردی. امیرالمؤمنین فرمودند: مگر تو نبودی که از میدان جنگ در احد فرار کردی... . (1) پس عثمان نیز عیبی از امیرالمؤمنین علیه السلام سراغ نداشت ولذا مجبور شد در مقام طعن بر آن حضرت از مناقب آن حضرت استفاده کند؛ زیرا در داستان این غزوه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حتی امیرالمؤمنین علیه السلام را جانشین بلافصل خود نیز اعلام فرمودند که به احادیث آن اشاره شد.

اما این که می گوید: در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله ابوبکر فتوا می داد و... . تمام این سخنان دروغ وبافته ای ذهن ابن تیمیه است ولذا نتوانسته حتی یک مورد چنین چیزهایی را ذکر کند. وامروزه برخی وهابی ها مانند شعیب ارنؤوط در مقام دفاع از ابوهریره در برابر سخن دانشمندان حنفی که گفته اند: ابوهریره فقیه نیست، حتی می گوید: ابوهریره فقیه مجتهد است، او در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله وپس از آن حضرت فتوا می داد.(2) (حالا توجه کنید که دروغ گویی تا چه حد است که حتی ابوهریره نیز در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فقیه وصاحب فتوا بوده است چه رسد به ابوبکر و...!)

اما این که گفت: مشکلات علمی صحابه را ابوبکر برطرف می کرد، قطعا این ادعا نیز بی اساس است.

اما این که صحابه در رحلت حضرت شک کرده باشند، این نیز دروغ محض است و او قطعا می داند که این دروغ است؛ زیرا در توجیه شک وتردید ظاهری عمر

ص:157

بن خطاب می گوید: آن شک چند لحظه بود و زود برطرف شد ولذا در علم عمر قادح نیست.(1) مضافا باید توجه داشته باشیم که اولا: حدیث باطلی که ابن تیمیه به آن چنگ زد و گفت: خداوند بنده ای را بین دنیا و آخرت مخیر کرده و... ابوبکر آن را درک و بیان کرد که آن بنده خود پیامبر صلی الله علیه و آله هستند و مرگ حضرتش نزدیک شده... . این دو خبر متناقض است. اخبار فراوان وارد شده که حضرت صلی الله علیه و آله از رحلت خود خبر داده اند و عباس عموی آن حضرت نیز سه روز قبل از رحلت آن حضرت گفت: والله آثار مرگ را در چهره پیامبر صلی الله علیه و آله دیدم (در نقل بخاری: والله پیامبر صلی الله علیه و آله به زودی در همین مریضی از دنیا خواهد رفت.) (2) و در داستان مسلم جیش اسامه نیز همه نگران بودند که حضرت از این مریضی خوب خواهند شد یا از دنیا خواهند رفت و اسامه به این خاطر حرکت را به تأخیر انداخت. این گونه اخبار فراوان است و با این وجود توجه کنید که ابن تیمیه به چه افسانه هایی استدلال می کند. آری، تنها عمر بن خطاب بود که خواست این امر را مشتبه سازد وهیچ صحابه هم در رحلت آن حضرت شک نداشت، جز خلیفه دوم و آن نیز ظاهری بود و بعید است که واقعی بوده باشد. قبل از ابوبکر افراد دیگر نیز آیه ای را که ابوبکر بر آن استدلال کرد برای عمر تلاوت کرده و به او تذکر دادند، ولی او توجه ی به آن ها نکرد (3) و از این نیز استفاده می شود که خلیفه دوم نیز شکی از

ص:158

رحلت آن حضرت نداشت، ولی شاید نقشه ایی داشتند که منتظر عملی شدن آن بود چنان که ابن ابی-الحدید تصریح نموده است. (شرح نهج البلاغه، ج1، ص 129.)

اما این که ابوبکر فتوایی بر خلاف نص نداشته باشد ما تنها چند نمونه در مورد علم و فتوای او ذکر می کنیم تا دروغ گویی ابن تیمیه در این موضوع نیز روشن گردد. البته باید توجه داشته باشیم که خلیفه اول مدت خیلی کوتاه در حیات ومسند خلافت بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله باقی ماند و این است که نسبت به خلیفه دوم از او کمتر فتاوای خلاف نص در تاریخ ثبت شده است والا از خلیفه اول هیچ علم وفتوا وبیانی ظاهر نشده است که بیان گر جایگاه علمی او باشد:

فتاوای خلاف نص خلیفه اول وجایگاه علمی او

1. ابوبکر پدر بزرگ را (در ارث) در مقام پدر قرار داد. (1)

ابن عباس، عثمان، ابوسعید، ابوموسی، ابن زبیر، عکرمه، قتاده و زهری نقل کرده اند که خلیفه اول چنین حکم کرده و معتقد بوده است.

حسن بصری می گوید: همانا (حکم) جد در سنت از قبل مشخص بود و همانا ابوبکر جد را در حکم پدر قرار داد، ولی مردم سنت را اختیار کردند (و فتوای خلیفه اول را ترک نمودند.)(2)

سلیمان بن یسار می گوید: عمر بن خطان و عثمان و زید بن ثابت برای پدر بزرگ همراه براداران یک سوم قرار دادند. مالک می گوید: نزد ما نیز حکم همین

ص:159

است. اهل علم در شهرمان را درک کردم که به عقیده ای آن ها پدر بزرگ با وجود پدر ارث نمی برد. (1)

مردی به ابووائل گفت: همانا ابوبرده (بن ابی موسی) گمان می کند ابوبکر جد را (در ارث) در مقام پدر قرار داده است. ابووائل گفت: او دروغ گفته اگر جد را پدر قرار داده بود، هرگز عمر با او مخالفت نمی کرد. (2)

از سخن بخاری نیز استفاده می شود که عمر بن خطاب، زید، ابن مسعود وامیرالمؤمنین علیه السلام در این مسأله مخالف ابوبکر بوده اند. (3)

عن الشعبی: أن أول جد ورث فی الإسلام عمر بن الخطاب مات ابن فلان بن عمر فأراد عمر أن یأخذ المال دون إخوته فقال له علی و زید: لیس لک ذلک فقال عمر: لولا أن رأیکما اجتمع لم أر أن یکون ابنی ولا أکون أباه؛(4) شعبی می گوید: اول جدی که در اسلام ارث برد عمر بن خطاب است. یکی از نوه هایش از دنیا رفت و عمر خواست تا او بدون برادرانش (ارث) ببرد، پس علی و زید گفتند: تو چنین حقی نداری. عمر گفت: اگر رأی هر دو شما یکی نبود من گمان نمی کردم که او فرزند من باشد و من پدر او نباشم.

بیهقی این خبر را مرسل صحیح معرفی کرده است.

ص:160

در احادیث اسلامی ثابت شده که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله میراث پدر بزرگ را یک ششم قرار داده اند. (1) و سه نفر از صحابه آن را روایت کرده اند.

این همه اخبار ثابت می کند که ابوبکر بر خلاف سنت مسلم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فتوا داده و صحابه و امت اسلامی نیز ارزشی برای آن قائل نشده و بر خلاف آن عمل کرده اند.

2. قاسم می گوید: دو مادر بزرگ (مادر پدر و مادر زن) به نزد ابوبکر آمدند و او خواست یک ششم را برای مادر زن قرار دهد. مردی از انصار به او گفت: اما تو چیزی را ترک می کنی که اگر بمیرد نوه از وی ارث می برد. پس ابوبکر یک ششم را برای آن دو قرار داد. (2)

ابن حجر رجال سند این خبر را ثقات دانسته است.

این جا ابوبکر بر خلاف نص فتوا صادر کرد، ولی دیگران جلوی آن را گرفته، به او تعلیم دادند که حق چیز دیگر است.

3. قاسم می گوید: ابوبکر خواست پای سارق را بعد از دست و پا قطع کند، ولی عمر نگذاشت و گفت: سنت قطع دست است.(3) بیهقی این خبر را با دو سند نقل کرده و البانی سند رجال قاسم را رجال شیخین و مرسل دانسته و سند دوم را حسن و خوب دانسته است.

ص:161

این جا نیز ابوبکر بر خلاف نص فتوا داد و دیگران تعلیمش دادند.

4. از ابوبکر در مورد کلاله سؤال شد او گفت: همانا من در مورد آن با رأیم پاسخ خواهم داد و اگر صواب باشد از خداست و اگر خطا باشد پس از من و از شیطان است. خدا و رسولش از آن بیزار هستند. کلاله کسی است که نه فرزند دارد و نه پدر. وقتی عمر به خلافت رسید، گفت: من از خدا حیا می کنم این که چیزی از گفته ی ابوبکر را رد کنم. (1)

حال آن که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بارها در پاسخ خلیفه ای دوم فرمودند: برای تو آیه-ای صیف که در آخر سوره ای نساء است کفایت می کند. (2) پس این جا نیز ابوبکر از حکمی که قرآن صریحا آن را بیان کرده است خبری نداشته است. حالا کسی که از آیات وحکم قرآن خبر ندارد چگونه می تواند صاحب علم مورد توجه باشد چه رسد بر اعلم امت بودن.

5. مادر بزرگی به نزد ابوبکر آمد و میراثش را خواست. ابوبکر به او گفت: برای تو در کتاب خدا چیزی نیست و از پیامبر صلی الله علیه و آله نیز برای تو چیزی نشنیدم، برگرد تا از مردم در این مورد سؤال کنم. پس مغیره گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله به مادر بزرگ یک ششم دادند. ابوبکر گفت: کسی هم همراه توست؟ گفت: محمد بن مسلمه و او نیز مانند سخن مغیره را گفت و ابوبکر به آن زن حقش را داد.(3)

ص:162

ترمذی، حاکم، ذهبی و شعیب در حاشیه مسند احمد سند این خبر را صحیح دانسته اند. بعضی از دیگر صحابه نیز در این موضوع به معنای فوق حدیث روایت کرده اند، ولی ابوبکر با آن آشنا نبوده است، با این وجود ابن تیمیه بر دروغ او را داناترین این امت می خواند. توجه کنید که مغیره با وجود آن جایگاه عجیب دینی اش سال هشتم هجری مسلمان شده وابوبکر به اندازه ای او نیز از احکام اسلام آگاهی نداشته است چه رسد به دیگر صحابه و ... .

6. قوشچی حنفی در ( شرح تجرید، ص 296 ) اعتراف کرده که ابوبکر به خاطر عدم معرفت احکام دست چپ دزد را قطع کرده وفجائه سلمی را با آتش سوزانده (1) و کلاله ومیراث مادر بزرگ را نمی دا نسته و خالد را حد نزده است. او سوزاندن را خطا در اجتهاد دانسته و گفته است: مجتهدین از این نوع خطاها زیاد دارند و مسأله کلاله و جده را نیز توجیه کرده که مانند دیگر مجتهدین باید دنبال مدارک احکام بروند و عدم جاری کردن حد بر خالد را به این جهت دانسته که خالد مجتهد بوده و اجتهاد کرده و با همسر مالک بن نویره پس از کشتن مالک ازدواج کرده است و انکار عمر بر ابوبکر و خالد را انکار مجتهد بر مجتهد دیگر خوانده است.

ولی باید دقت داشته باشیم که اجتهاد در مقابل نص معنا ندارد و اسلام چنین چیزی را اجازه نداده است و آن قابل توجیه نخواهد بود.

7. ابراهیم نخعی می گوید: ابوبکر آیه ای (و فاکهة و اباً) را تلاوت کرد، گفته شد: «اب» (در این آیه) چیست؟ گفتند: کذا و کذا. ابوبکر گفت: این کار تکلف

ص:163

است. کدام زمین مرا در بر خواهد گرفت و کدام آسمان بر من سایه خواهد افکند وقتی در باره ای کتاب خدا چیزی را بگویم که نمی دانم. (1)

ابن کثیر سند این خبر را صحیح دانسته و ابن حجر برای آن دو سند نقل کرده و گفته است: هر کدام دیگری را تقویت می کند.

یادآور می شویم که عمر بن خطاب نیز در زمان خلافت خویش معنای «اب» در این آیه را ندانست و گفت: این تکلف است ای عمر. (2) حاکم و ذهبی سند این خبر را به شرط شیخین صحیح دانسته اند. آیا این انصاف است که چنین شخصی را اعلم امت معرفی کنیم وآیا این توهین به اسلام ومسلمین نیست!؟

8. ابن عمر می گوید: همانا ابوبکر وعمر ومردانی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله پس از رحلت آن حضرت نشستند ودر مورد اعظم کبائر سخن گفتند، ولی نزد هیچ یک از آن ها علم آن نبود. پس ابن عمر را به سراغ عبدالله بن عمرو فرستادند تا در این مورد از او سؤال کند وابن عمرو گفت: اعظم کبائر شرب خمر است. چون ابن عمر خبر را به آن ها رسانید، همگی به نزد ابن عمرو رفتند واو داستانی را از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در تأیید سخن خود بازگو نمود... .(3) حاکم وهیثمی سند این خبر را صحیح دانسته اند وذهبی سکوت کرده است.

ص:164

9. ابن أبی مُلیکة: أنّ الصدِّیق جمع الناس بعد وفاة نبیّهم، فقال: إنَّکم تحدّثون عن رسول الله صلی الله علیه و آله أحادیث تختلفون فیها، والناس بعدکم أشدّ اختلافاً، فلا تحدّثوا عن رسول الله صلی الله علیه و آله شیئاً. فمن سألکم فقولوا: بیننا وبینکم کتاب الله، فاستحلّوا حلاله، وحرّموا حرامه؛ (1) صدیق (ابوبکر) بعد از وفات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مردم (صحابه) را جمع کرد وگفت: شما از پیامبر صلی الله علیه و آله احادیث روایت می کنید ودر باره آن اختلاف می نمایید و مردم بعد از شما اختلافشان شدیدتر خواهد شد، پس از پیامبر صلی الله علیه و آله هیچ چیزی روایت نکنید. هر که از شما حدیث سؤال کرد بگویید: بین ما و شما قرآن است، حلالش را حلال و حرامش را حرام بدانید. (حالا اگر مردم مثل خلیفه اول و دوم با معنای کلاله واب آشنا نبودند باید چه بکنند! معلوم نیست.)

و این بعد از آنی بود که خود خلیفه اول احادیث را جمع کرده بود، ولی به تعبیر اهل سنت اجتهادش تغییر کرد و آن احادیث را آتش زد و تصمیم گرفت دیگران را نیز از جمع و نوشتن احادیث ونقل آن منع کند چنان که ام المؤمنین عائشه می گوید:

عن عائشة أنَّها قالت: جَمَع أبی الحدیث عن رسول الله صلی الله علیه و آله وکانت خمسمائة حدیث، فبات لیلته یتقلّب کثیراً. قالت: فغمّنی، فقلت: أتتقلّب لشکوی أو لشی بَلَغک؟ فلمّا أصبح قال: أی بُنیّة، هَلُمِّی الأحادیث التی عندک. فجئته بها، فدعا بنار فحرقها. فقلت: لِمَ أحرقتها؟ قال: خشیت أن أموت و هی عندی فیکون فیها أحادیث عن رجل قد ائتمنتُه ووثقتُ به،

ص:165

ولم یکن کما حدّثنی فأکون نقلت ذلک؛ (1) پدرم 500 حدیث از پیامبر صلی الله علیه و آله جمع نمود. پس آن شب را در حالی که گویا در باره چیزی نگران بود به صبح رسانید. من از آن حال پدر نگران شدم و گفتم: به خاطر دردی چنین حال داری و یا به خاطر خبری که به شما رسیده است؟ وقتی صبح شد به من گفت: دخترم آن احادیثی را که نزد تو است به من بیاور سپس آتش خواست و آن احادیث را سوزانید. گفتم: چرا آن را سوزاندی؟ گفت: چون ترسیدم بمیرم وآن نزد من باشد و در آن احادیثی باشد از مردی که من با باور و اطمینان به وی او را ثقه پنداشته احادیثش را قبول کرده باشم، ولی در واقع آن احادیث آن گونه ای که به من نقل کرده است، نباشد و من آن را از او نقل کرده باشم.

البته باید بدانیم که اولا: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از این اتفاق خبر داده و از چنین کار برحذر داشته بودند.(2) ثانیا: در اخبار فراوان به نوشتن حدیث و سنت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تأکید شده است که نیاز به ذکر آن ها نیست. ثالثا: اهل سنت نیز با اتفاق این سیره جدی خلیفه اول و دوم را ترک کرده و به آن ارزشی قائل نشده اند.

همه ای این اخبار دو ادعای ابن تیمیه را تکذیب می کند: 1. داناترین این امت بودن ابوبکر را. 2. عدم وجود فتوا بر خلاف نص از ابوبکر را. این در حالی است که ابوبکر پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مدت خیلی کم در قید حیات باقی ماند وبا این وجود این همه خلاف وخلاف های دیگر از او به جای مانده است، ولی خلیفه دوم چون یک مقدار بیشتر باقی ماند ودر

ص:166

کرسی خلافت بود شما می بینید که فراوان فتاوا بر خلاف نصوص از ایشان در کتب اسلامی ثبت شده است.

اما این که ابن تیمیه گفت: هیچ کسی با تفسیر ابوبکر در مورد کلاله مخالفت نکرد:

طاووس می گوید: از ابن عباس شنیدم که گفت: من آخرین کسی بودم که عمر را (قبل از مرگش دیدم) و شنیدم که او می گفت: سخن همانی است که من گفتم. سؤال کردم: مگر تو چه گفتی: گفت: گفتم که کلاله کسی است که فرزند نداشته باشد. (1)

سند این حدیث کاملا صحیح است و حاکم و ذهبی نیز آن را به شرط شیخین صحیح دانسته اند.

پس روشن شد که ابن تیمیه این جا نیز دروغ گفته است.

ثانیا: قبل از ابوبکر خود قرآن با تصریح پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چنان که اشاره کردیم کلاله را تفسیر کرده است. پس ابن تیمیه این جا نیز دروغ گفته است.

اما اینکه حضرت صلی الله علیه و آله فرموده باشند: خداوند بنده ای را بین دنیا وآخرت مخیر کرده ... . این خبر همان خبر مربوط به خلت است که در گذشته به آن اشاره کردیم و حتی خود ابوبکر هیچ خبری از آن نداشته و آن را بعدها وضع کرده اند؛ همان گونه که اشاره شد. اما اینکه اصحاب در مورد مکان دفن آن حضرت صلی الله علیه و آله اختلاف کرده باشند، این را نیز واقعیت تکذیب می-کند. ابن ابی الحدید در پاسخ به باطل بودن این ادعا می گوید:

ص:167

1. به پیامبر صلی الله علیه و آله گفتیم: چه کسی به (جنازه ای) شما نماز می خواند؟ فرمودند: خداوند شما را بیامرزد و از پیامبرتان جزای خیر دهد، پس ما گریه کردیم وپیامبر صلی الله علیه و آله نیز گریه کردند و فرمودند: چون مرا غسل وکفن کردید مرا در سریرم در همین منزلم لب قبرم بگزارید. سپس مدتی از نزد من خارج شوید، همانا اول کسی که بر من نماز می خواند خلیلم جبرئیل، سپس مکائیل و... خواهند بود. (1)

2. این خبر ابوبکر، با موت بسیاری از پیامبران که از مکان موت خود به مکان های دیگر منتقل گردیده اند منافات دارد و همانا طبری بعضی از آن ها را در اخبار انبیای بنی اسرائل ذکر کرده است. حال آن که ابوبکر در این حدیث می گوید: پیامبران در همان مکانی که از دنیا می روند دفن می شوند. (2)

با این بیان روشن شد، ابن تیمیه که خود را برای خوانندگان کتابش پرهیزگار جلوه داده، تنها به اخبار باطل و بی اساس چنگ زده و مسلمات فراوان را انکار کرده است.

اما در مورد داناترین این امت بودن عمر بن خطاب تنها اعتراف ابن تیمیه را برای شناخت دروغگویی او بیان کرده و به همان کفایت می کنیم؛ زیرا عدم آگاهی خلیفه دوم از احکام فراوان و مخالفت های صریح او با نصوص، فراوان است که نیاز به ذکر آن ها نیست.

ابن تیمیه می گوید:

ص:168

و همچنین عمر بن خطاب در مواضع (یعنی فراوان) به عدم آگاهی خود اعتراف می کرد؛ مانند این که فراوان از فتواهای خود برمی گشت وقتی حق برایش بیان و روشن می شد؛ بر خلاف آنچه گفته شده و از صحابه از برخی سنت ها سؤال می کرد تا از آن ها استفاده کند و در مواضع (فراوان) می گفت: به خدا سوگند نمی دانم که عمر صواب کرد یا خطا و می گفت: خانمی حق و صواب گفت و مرد (خود خلیفه دوم) خطا کرد. با این وجود، در صحیح (بخاری و مسلم) ثابت شده که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: در امت های قبل محدَثان بودند و اگر در این امت کسی باشد آن عمر است و ترمذی نیز روایت کرده که فرمودند: اگر من به پیامبری مبعوث نمی شدم عمر مبعوث می شد و فرمودند: همانا خداوند حق را در زبان وقلب عمر قرار داده است. اگر محدَث شخصی باشد که حق از جانب خدا بر زبان وقلبش الهام شده، پس او با وجود این منزلت علیه خودش اعتراف می کند که معصوم نیست، پس غیر او از صحابه که به این منزلت نرسیده است، حالش چگونه خواهد بود؟!(1)

اکنون که تمام سخنان ابن تیمیه را ذکر کردیم ناچار به دلائل باطل بودن این احادیثی که اعترافات خود ابن تیمیه نیز دلالت به باطل بودنش می کند، اشاره می-کنیم.

باید توجه داشته باشیم که یکی از دلائل صحت وسقم حدیث سازگاری و یا ناسازگاری حدیث با سیره عملی طرف است.

ابن تیمیه می گوید: بنابر این احادیث، حق از جانب خداوند به زبان و قلب عمر قرار داده شده است، ولی با این وجود خود او اعتراف دارد که معصوم نیست. حال

ص:169

آن که لازمه ای این احادیث این است که خلیفه دوم هم باید معصوم باشد و هم داناترین و افضل این امت پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله، ولی سیره او کاملا بر خلاف این احادیث است که ابن تیمیه خود نیز اعتراف دارد، ولی با این وجود ابن تیمیه که حیا ندارد راحت به این اخبار چنگ زده و استدلال کرده است.

خلیفه دوم سخنان و فتاوای فراوان بر خلاف قرآن و احادیث دارد که امت اسلامی به اتفاق هیچ ارزشی به برخی آن ها قائل نشده و بر خلاف آن عمل کرده-اند، که در زیر به چند نمونه اشاره می کنیم:

1. از مسلمات تاریخ این است که خلیفه دوم در برابر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که خواستند مطلبی را مکتوب کنند تا امت اسلامی هرگز پس از آن حضرت گمراه نشوند، گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله درد برایش غلبه کرده و متوجه نیست چه می گوید وکتاب خدا ما را کفایت می کند (یعنی نیازی به سنت نیست.)(1) (برخی گمان کرده اند که راوی این حدیث تنها ابن عباس است حال آن که این خبر از خود خلیفه دوم و جابر بن عبدالله نیز با سند صحیح وارد شده است .) (2) خلیفه اول و دوم با عمل به این سخن از کتابت و نقل حدیث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در زمان خود منع کردند(3) و حتی خلیفه دوم بزرگانی از صحابه مانند ابوذر، ابن مسعود، ابودردا

ص:170

وابومسعود را به خاطر روایت حدیث، تا زمان مرگ خود در مدینه حبس نمود.(1) (حاکم و ذهبی به شرط شیخین این خبر را صحیح دانسته اند و شعیب ارنؤوط نیز در حاشیه سیر اعلام النبلاء؛ رجال سند دیگری از این خبر را ثقات خوانده است وابن کثیر منع از نقل و روایت حدیث را از عمر بن خطاب معروف دانسته است.) حال آن که امت اسلامی به اتفاق با این سیره خلیفه اول و دوم مخالفت کرده اند وحتی ذهبی می گوید: گفتن حسبنا کتاب الله شعار خوارج است. (تذکرة الحفاظ، ج 1، ص 3، شرح حال خلیفه اول.) و این شعار در صحیحین از عمر بن خطاب ثابت است.

2. مردی به نزد خلیفه دوم آمد و گفت: برای ما یک ماه و دو ماه می گزرد وآب پیدا نمی کنیم. خلیفه دوم گفت: اگر من (به جای شما) باشم نماز نمی خوانم تا زمانی که آب پیدا نکنم ... . (2) در برخی روایات آمده است: نماز نخوان تا زمانی که آب پیدا کنی. ابن حجر پس از نقل این خبر می گوید: این مذهب از عمر مشهور است.(3) با این که قرآن تصریح دارد: «اگر آب پیدا نکردید با خاک پاک تیمم کنید.» (4)

ص:171

3. عمر بن خطاب از متعه حج و نساء نهی کرد با این که هر دو، هم حکم قرآنی دارد و هم اخبار واقعی ثابت می کند که جائز باقی مانده است. جابر بن عبدالله انصاری می گوید: در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ما متعه می-کردیم. وقتی زمان خلافت عمر شد، گفت: همانا خداوند برای پیامبر صلی الله علیه و آله هر چه می خواست آن را حلال می کرد... . بین حج و عمره ای خود جدایی اندازید واز نکاح این زن ها خودداری کنید. پس هر که را نزد من بیاورند که برای مدت معین ازدواج کرده است او را رجم می کنم.(1)

عمران بن حصین می گوید: آیه ای متعه در کتاب خدا نازل شد و ما همراه آن حضرت آن را انجام دادیم و آیه ای نیز نازل نشد که آن را حرام کند و پیامبر صلی الله علیه و آله نیز از آن نهی نفرمود تا این که از دنیا رفت و مردی (خلیفه دوم) با رأی خودش از آن منع کرد. (2)

4. ابن عباس در چندین حدیث می گوید: طلاق در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وابوبکر و چند سال از خلافت عمر سه طلاق (در یک مجلس) یک طلاق محسوب می شد تا این که عمر آن را حرام کرد. (3)

5. مردی در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله شراب خورد. حضرت او را چهل تازیانه زدند و ابوبکر نیز همین کار را کرد و عمر در زمان خود در این مورد با مردم

ص:172

مشورت نمود و عبدالرحمن بن عوف گفت: کمترین حد هشتاد تاست و عمر امر کرد تا هشتاد تازیانه زدند. (1)

6. زنی را به نزد عمر بن خطاب آوردند که در شش ماه بچه به دنیا آورده بود. خلیفه دوم خواست وی را سنگسار کند خبر به امیرالمؤمنین علیه السلام رسید فرمود: بر او رجمی نیست. عمر علتش را سؤال کرد. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: قرآن می فرماید: مادران، اولاد خود را دو سال کامل شیر می دهند(2) و فرمود: حمل و مدت شیرخواری سی ماه است. (3) پس شش ماه حملش و دو سال شیرخوارگی و برای وی حد و رجمی نخواهد بود. عمر گفت: اگر علی نبود قطعا عمر هلاک شده بود.(4)

7. ابوبکر در خمر چهل ضربه شلاق زد. سپس عمر در صدر خلافتش چهل ضربه شلاق و سپس در آخر خلافتش هشتاد ضربه شلاق زد و عثمان هر دو حد را جاری کرد و معاویه امر را در هشتاد قرار داد و ثابت گردانید. (5) البانی سند این خبر را صحیح دانسته است.

ص:173

8. زن دیوانه ای مرتکب زنا شده بود و عمر پس از مشورت امر کرد تا رجمش کنند. علی علیه السلام بر آن ها عبور کرد و پرسید که چه خبر است؟ گفتند: زن دیوانه زنا کرده و عمر امر کرد تا رجم شود. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: او را برگردانید. سپس به عمر گفت: مگر نمی-دانی که قلم از سه دسته برداشته شده است: از دیوانه تا این که خوب شود و خواب تا بیدار شود و از بچه تا بالغ شود. (1) (حاکم، ذهبی و البانی این خبر را صحیح دانسته اند.)

9. عمر بن خطاب گفت: سه چیز است که اگر پیامبر صلی الله علیه و آله آن ها را برای ما بیان کرده بود برای من بهتر از دنیا و ما فیها بود: مسأله خلافت، کلاله و ربا.(2) ( حاکم و ذهبی به شرط شیخین سند این خبر را صحیح دانسته اند .)

10. عمر بن خطاب در نماز هیچ سوره ای نخواند. به او گفتند که چیزی نخواندی. گفت: رکوع و سجده چگونه بود؟ گفتند: خوب بود. گفت: پس مشکلی ندارد. (3)

این عمل از خلیفه دوم چندین مرتبه سر زده است. در داستان دیگری می گویند: خلیفه دوم در رکعت اول سوره نخواند و در رکعت دوم فاتحه را دو بار خواند و سجده سهو انجام داد. ابن حجر پس از صحیح خواندن این خبر می گوید: گویا این مذهب عمر بود. (4)

این تنها برخی نمونه از علم و فتوای خلیفه دوم بود که همگی احادیثی را که ابن تیمیه با بی-حیایی به آن ها چنگ می زند تکذیب کرده و بی اساسی آن ها را ثابت می کند. البته در

ص:174

گذشته به نمونه های دیگری نیز اشاره شد و بعدا نیز به مناسبت به برخی سیره دیگر آن ها اشاره خواهیم داشت. و نمونه های بیشتر در این موضوع را ما در کتاب «امام بخاری و جایگاه صحیحش» ذکر کردیم که می توان به آن جا مراجعه کرد.

ص:175

3. در جای دیگری می گوید: والمروانیة الذین ینسبون علیا إلی الظلم ویقولون أنه لم یکن خلیفة؛(1) مروانی ها علی را ظالم دانسته و می گفتند: «علی خلیفه نبود.»

4. باز همو در همین موضوع می گوید: ولم تزل شیعة عثمان القادحین فی علی تحتج بهذا علی أن علیا لم یکن خلیفة راشدا؛ (2) همیشه هواداران عثمان علی را سرزنش می کردند همین مسأله را حجت قرار داده، معتقد بودند که علی خلیفه راشد نیست.»

5. باز همو می گوید:

گروهی می گویند: هرچند علی برتر از معاویه است، ولی معاویه در جنگش با علی بر راه ثواب رفته بود، اما علی در جنگش با معاویه در راه ثواب نبود. چنین افرادی همانند کسانی که در کنار معاویه ایستاده با علی جنگیدند زیاد بودند. تمام آن ها ویا بیشترشان معتقد بودند که علی امام وپیشوایی نیست که اطاعتش واجب باشد؛ زیرا خلافتش به وسیله نص ویا به وسیله اجماع امت ثابت نشده بود. وچنین قولی را گروه دیگری هم که علی را بهتر وبرتر از معاویه دانسته و او را از معاویه به حق نزدیک تر می دانستند نیز قائل بودند. می گفتند: «معاویه در جنگش با علی بر درستی نبود. وچنین قولی را بسیاری از دانشمندان اهل حدیث از بصری ها، شامیان، اندلسی ها معتقد بودند. در اندلس بسیاری از بنی امیه بودند که معتقد به این قول بوده وعلی را «خدا رحمتش کند!» گفته او را ستایش هم می نمودند، اما معتقد

ص:176

بودند که او خلیفه نبود، بلکه خلیفه آن کسی است که همه مردم بر او اجماع نمایند. حال آن که بر علی همه اجماع نداشتند. در میان چنین کسانی افرادی بودند که معاویه را خلیفه چهارم دانسته در خطبه های نماز جمعه او را به عنوان خلیفه چهارم معرفی کرده نامی از علی نمی بردند. وحجتشان هم این بود که می گفتند: «مردم به واسطه بیعت بر خلافت معاویه اجماع کرده بودند، حتی خود (امام) حسن هم با او بیعت کرده بود، بر خلاف علی که همه مسلمانان بر وی اجماع نداشتند ....(1)

همان طوری که خواننده گرامی ملاحظه می کنند، در این جا ابن تیمیه هرچند این سخنان را از زبان دیگران نقل می کند، ولی با اندک دقت در روند کلامش واضح می سازد که اعتقاد خودش هم همان اعتقادی است که از زبان دیگران نقل می کند. چون در ادامه چنان که ملاحظه خواهید نمود، باز هم از زبان دیگران احمد بن حنبل را که معتقد بود: «هر کسی علی را خلیفه چهارم نداند گمراه تر از خر است، مذمت کرده ومی گوید: «احمد گفته است: «هر کسی که علی را خلیفه چهارم نداند گمراه تر از خر منزلش است. بعضی (از همان کسانی که علی را خلیفه چهارم نمی دانند) بر احمد به خاطر این سخنش طعنه زده و گفته اند: «صحابه امثال طلحه، زبیر و غیره خلافت علی را قبول نداشتند. و چنین سخنی در باره ای آن ها گفته نمی شود. و چنین استدلال کرده اند که اکثر احادیثی که در باره ای مسأله خلافت بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله وارد شده است، تنها خلافت سه خلیفه اول را ذکر نموده است ... .» سپس ابن تیمیه در ادامه برای تأیید سخنانش به چند حدیثی استدلال

ص:177

کرده و بعد می گوید: «از امام شافعی و غیر او نیز روایت شده است که خلفا سه نفر بودند: ابو بکر، عمر و عثمان. و آنچه از اخبار نبوی صحیح آورده اند همه حق است و خلافت کاملی که مسلمانان همگی به اتفاق آن را قبول داشتند و زیر پرچم آن با کافران جنگیدند و در آن اسلام پیروز گردید، همانا خلافت ابو بکر، عمر وعثمان بود، ولی در مورد خلافت علی اهل قبله با هم اختلاف دارند و در آن برای مسلمانان نه قوتی بود و نه برای کافران نقصی به وجود آورده شد. در آخر این متناقض باز سخنان قبلی خود را گویا تکذیب می کند و می گوید: ولی این در خلیفه ای راشد بودن علی قدحی وارد نمی کند، اما مانند دیگر خلفا او نفعی به اسلام نداشت و امت از او آن گونه ای که از دیگران اطاعت کرد اطاعت نکرد و در زمانش خلافت تام و عام حاصل نشد، چنان که در زمان سه خلیفه اول حاصل شد، با این که او از خلفای راشدین است.(1)

جواب: اینک پاسخ ما بر این سخنان:

قبل از پاسخ به اباطیل ابن تیمیه، به این نکته مهم و واقعیت اسلامی توجه کنید که چنان که به مناسبت در این کتاب اشاره کردیم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از جنگ های امیرالمؤمنین علیه السلام خبر دادند و مسلمین را به همراهی و کمک آن حضرت امر فرمودند و حکم مخالفان آن حضرت را مشخص نمودند و همچنین از مظلومیت اهل بیت علیهم السلام و صلح امام حسن علیه السلام و قیام امام حسین علیه السلام و ... نیز خبر دادند، ولی در مقابل از فتوحات هیچ یک از خلفا که ابن تیمیه و همچنین امروزه وهابی ها

ص:178

خیلی آن را به رخ می کشند و به عنوان افتخارات آن ها ذکر می کنند، به اسم آن ها خبر نداده اند که این خود از حقایق بزرگی برای مسلمین خبر می دهد.

اما جواب ابن تیمیه:

1. امام احمد بن حنبل که ابن تیمیه خود را از پیروان مذهب او معرفی می کند می گوید:

وقال أحمد من لم یربع بعلی فی الخلافة فهو أضل من حمار أهله؛(1) «هر که علی را خلیفه چهارم نداند گمراه تر از خر منزلش است.»

2. باز هم احمد می گوید:

من لم یربع بعلی فی الخلافه فلا تناکحوه ولا تکلموه؛ (2) «هر که علی را خلیفه چهارم نداند با وی نه ارتباط زناشوی برقرار کنید و نه سخن گوید.»

3. و باز هم خود احمد در جای دیگری ضمن حمله به طرفداران چنین نظریه گفته است: «این سخن پست و ذشتی است .» (3)

چنان که ابن تیمیه به سخنان و عقاید اجداد ناصبی خود از بنی امیه و مردم شام که حضرت علی علیه السلام را دشمن داشته و آن حضرت را لعن و سب می کردند چنگ زده و آن را دلیل خود قرار داده است تا با یک سبکی مسلمین را نسبت امیرالمزمنین علیه السلام بدبین سازد، ولی هرگز حاضر نیست که احادیث متواتر را هم در فضائل حضرت علی علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله بپذیرد. آفرین به چنین شخص و صد آفرین به کسانی که با آگاهی چنین دروغگویی را رهبر و الگوی خود قرار داده اند!

ص:179

چون سخن از جایگاه احمد بن حنبل نسبت به فضائل امیرالمؤمنین صلی الله علیه و آله پیش آمد سزاوار است این سخن او را که معروف است برایتان آورده، سپس نظر ابن تیمیه در باره آن را پیشکش نماییم. امام احمد می گوید: «در حق هیچ یک از صحابه احادیث به اندازه آنچه در باره فضائل علی با سند های صحیح وارد شده نقل نشده است.»

اما ابن تیمیه در مورد این سخن احمد می گوید: «احمد بن حنبل نگفته است که آن احادیث، احادیث صحیح هستند. احمد شأنش بالاتر از آن است که مثل چنین سخن دروغی را بگوید، بلکه از او نقل شده که گفته است: «روایت شده در باره علی آنچه که در باره ی غیر او روایت نشده است. البته در باره ی همین سخنش هم سخنان زیادی داریم که این جا مجال بیان آن نیست.»

باز هم به این سخن خود تأکید کرده و می گوید: «سخن کسی که بگوید: احادیث صحیح در باره (فضایل) علی وارد شده که در باره غیر او وارد نشده است» کذب و دروغ است. چنین سخن را، نه احمد گفته و نه کس دیگر غیر از احمد از امامان حدیث. آری گفته شده است که در باره علی احادیثی روایت شده که در باره ای غیر او روایت نشده است.» (1)

آری، هر چه در مورد امبرالمؤمنین علیه السلام وارد شده است همه از نظر ابن تیمیه وامروزه از نظر وهابیت کذب و دروغ است دلیلش هم این است که آن مطلب در مورد حضرت علی علیه السلام است و هیچ دلیل علمی دیگر جز تعصب ندارند.

سخن احمد را که در آن جمله «احادیث صحیحه» آمده است، محدثانی چون ابن جوزی از پسرش عبد الله و نیز محمد بن منصور نقل کرده اند.

ص:180

اینک متن سخن احمد و نیز خبری دیگر در همین موضوع :

1. محمد بن منصور طوسی می گوید: «شنیدم که احمد بن حنبل گفت: از ناحیه پیامبر صلی الله علیه و آله در فضائل هیچ یک از صحابه با سند های صحیح به اندازه آنچه در باره ای فضائل علی بن ابی طالب حدیث روایت شده است، روایت نشده است.» (1)

2. قاضی اسماعیل بن اسحاق، ابو علی نشاپوری و احمد بن شعیب نسائی گفته-اند: «در باره ای هیچ یک از صحابه از ناحیه پیامبر صلی الله علیه و آله، بیشتر از آن احادیثی که با سند های صحیح در باره ای علی بن ابی طالب وارد شده است، حدیث وارد نشده است .» (2)

پس این محدثین بنابر نظر ابن تیمیه چنین سخن کذب را گفته اند و بالتبع باید طبق فتوای ابن تیمیه کذاب باشند.

ص:181

اهل رؤسا را مقدم می داشت وهمچنین فارس ها اهل بیت پادشاه را مقدم می داشتند. پس، اگر از کسی چنین چیزی نقل شده باشد به همین مطلب اشاره می-کند.(1)

این جا هم ابن تیمیه دروغ گفته که ادعا کرده کسی خودش را سزاوار تر بر خلافت ندانسته است و ... . وهمچنین خداوند متعال وپیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را پیرو راه مردم جاهلیت معرفی کرده است؛ زیرا خداوند متعال در قرآن و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در احادیث فراوان، اهل بیت علیهم السلام را بر دیگران مقدم داشته اند.

ابن تیمیه با چنگ زدن به سخن برخی، خواسته است ثابت کند که خلافت خلفای ثلاثه با نص جلی و برخی گفته اند با نص خفی ثابت شده است. (2)

اولا: این گونه احادیث را خود اهل سنت در عمل به کذب بودنش اتفاق کرده-اند؛ زیرا می گویند: پیامبر صلی الله علیه و آله کسی را جانشین خود قرار نداد و امت خلیفه تعیین کردند و از عمر بن خطاب نیز روایت کرده اند که گفته است: پیامبر صلی الله علیه و آله خلیفه تعیین نکرد .(3) ثانیا: از عمر بن خطاب و دیگران ثابت شده که آن ها نیز چنین احادیثی را با گفتارشان در این موضوع تکذیب کرده اند. ثالثا: توجه داشته باشیم که نه در مورد حضرات خلفا، بلکه در مورد معاویه نیز در تأیید خلافتش و این که نزدیک بوده او پیامبر شود و ... فراوان حدیث وضع کرده اند و حتی در مدح و عدم کراهت از خلافت معاویه از زبان امیرالمؤمنین علیه السلام نیز با سندهای مختلف حدیث روایت کرده اند که برای آشنایی با این قبیل اخبار می توان به (سیر اعلام النبلاء) شرح حال معاویه مراجعه نمود.

ص:182

ص:183

عمالش در تمام آفاق نوشت: شهادت هیچ یک از شیعه ی علی واهل بیتش مورد قبول قرار نگیرد وبه آن ها نوشت: به شیعه ی عثمان ومحبان و اهل ولایتش وکسانی که فضائل ومناقب عثمان را نقل می کنند توجه کنید وآن ها را به خود نزدیک کنید واکرامشان نمایید وهر که از آن ها در مورد عثمان حدیث روایت می کند، نامش ونام پدر وعشیره اش را به من بنویسید. این کار را کردند وفراوان در فضائل عثمان حدیث وضع ونقل کردند و معاویه نیز در مقابل برای آن ها هدایا می فرستاد وهر که یک فضیلتی هم در مورد عثمان نقل می کرد، عمال معاویه وی را اکرام وبه خود نزدیک می کردند وهیچ کسی از آن ها را رد نمی کردند واین روش در همه شهر ها به اوج رسید. سپس معاویه به عمالش نوشت: همانا حدیث در فضائل عثمان بسیار شد ودر همه شهرها پخش گشت. پس وقتی این نامه ی من به شما رسید مردم را به روایت حدیث در فضائل صحابه وخلفای اولین فرا خوانید وهیچ خبری ترک نکنید که مسلمین در فضل علی روایت کرده باشند، مگر این که همان خبر را در مورد صحابه ی دیگر نقل کنید وبرای من بیاورید وهمانا این عمل برای من محبوب تر وروشن کننده تر برای چشمان من است در مقابل حجت ابوتراب وشیعه اش وسخت تر است برای آن ها از مناقب عثمان وفضائلش... . (شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 11، ص 44). مدائنی ابوالحسن علی بن محمد، متولد 122 هجری است. ذهبی در مورد او می گوید: علامه، حافظ و صادق، دارای کتاب-هاست. (علم و آگاهی اش) در مورد سیره ومغازی وانساب وروزگار عرب عجیب بود و اسنادش عالی است. یحیی بن معین با تأکید گفته است: او ثقه ثقه ثقه است. او بنی امیه را

ص:184

لعن می کرد و ذهبی داستان جالبی در مورد اهل شام از او نقل کرده است و بسیاری از کتاب های او را نام برده و گفته است: کتاب های او مفقود شده-اند. (1)

3. ابوجعفر اسکافی می گوید: معاویه گروهی از صحابه و تابعین مانند ابوهریره، عمرو بن عاص، مغیره و عروه را گماشت تا در طعن بر علی احادیث قبیح وضع کنند و در مقابل برایشان هدایا می فرستاد و ترغیب می کرد. معاویه بر سمره صد هزار درهم داد تا حدیثی وضع کند که آیه ای «... وهو الد الخصام واذا تولی سعی فی الارض لیفسد فیها» در مورد امیرالمؤمنین علیه السلام و آیه ای «و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله» در مورد ابن ملجم نازل شده است.(2)

اسکافی، محمد بن عبدالله، اهل سمرقند بوده است. ذهبی در مورد او می گوید: علامه ی متکلم و در زکاوت و هشیاری و وسعت معرفت شگفت انگیز بود. این ها همه همراه با دین داری و خود داری و پاکیزگی بود. او از متکلمین و یکی از ائمه-ای معتزله است. (3) برخی او را متوفی 204 و برخی 220 و برخی 240 گفته اند.

4. (روی) ابن عرفة المعروف بنفطویه وهو من اکابر المحدثین واعلامهم فی تاریخه: وقال ان اکثر الاحادیث الموضوعة فی فضائل الصحابة افتعلت فی ایام بنی امیة تقریبا إلیهم بما یظنون انهم یرغمون به انوف بنی؛ (4) ابن عرفه در تاریخش» می گوید: همانا اکثر روایات ساخته شده در فضائل صحابه در زمان بنی امیه برای تقرب

ص:185

به آن ها راه-اندازی شد، به این گمان که با این عمل به اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله می-توانند بتازند و آزار دهند.

ابن عرفه، ابراهیم بن محمد نفطویه است که سال 323 از دنیا رفته است. ذهبی در باره او می گوید: امام وحافظ ونحوی علامه اخباری، صاحب کتاب ها و از جمله کتاب هایش کتاب «تاریخ خلفاء» در دو جلد است. (1)

5. ابن ابی الحدید می گوید: بکریه در مورد صاحبشان، (ابوبکر) در مقابل فضائل علی احادیث «اگر کسی را خلیل بگیرم ابوبکر است» را، در مقابل حدیث عهد برادری ساختند و حدیث «کاغذ و قلم بیاورید تا در مورد ابوبکر چیزی بنویسم تا دو نفر هم در مورد او اختلاف نکنند» را در مقابل حدیث «کاغذ و قلم بیاورید چیزی بنویسم که هرگز گمراه نشوید» وضع کردند و همچنین حدیث «من از تو راضی هستم، آیا تو نیز از من راضی هستی ؟» را در مورد ابوبکر وضع کردند. (2)

ذهبی در باره ابن ابی الحدید و برادرش می گوید: از بزرگان فضلا و ارباب کلام ونظم ونثر وبلاغت بودند وموفق (برادرش) در عقیده بهتر از عزالدین (صاحب شرح نهج البلاغه) بود و عزالدین معتزلی بود. ولی ابن کثیر می گوید: عز الدین در فضیلت و ادب برتر از برادرش موفق الدین بود گرچه موفق الدین نیز فاضل بارع بود.(3) ولی ابن کثیر به خاطر این که ابن ابی حدید برخی واقعیت ها را

ص:186

بازگو کرده است، به دروغ او را متهم به شیعه و آن هم شیعه غالی بودن کرده است، ولی ذهبی چنین نسبت کذب را به او نداده است.

این اعترافات از شخصیت های برجسته ی اهل سنت ثابت می کند که با امر وتشویق معاویه در مقابل فضائل اهل بیت علیهم السلام برای خلفا احادیث وضع کرده اند. البته کسانی که این احادیث را جعل کرده اند هیچ توجه به سازگاری و عدم سازگاری احادیث جعلی خود، با سیره خلفا و مخالفت آن با احادیث و سخنان منقول از خود خلفا نداشته اند، لذا اخبار جعلی آن ها را سیره و سخنان خلفا تکذیب می کند که اکنون با نمونه هایی از آن آشنا می شویم:

1. ابوبکر هنگام مرگ گفت: کاش درب خانه ی فاطمه را باز نکرده بودم! کاش در سقیفه خلافت را بر عهده عمر یا ابوعبیده گذاشته بودم! کاش فجائه را نسوزانده بودم و کاش از پیامبر صلی الله علیه و آله سؤال کرده بودم که خلافت از آن کیست ...!(1) در سند این خبر علوان بن داود را به خاطر همین حدیث منکر الحدیث گفته اند وکسی او را تضعیف نکرده و ابن حبان او را ثقه خوانده است و مواردی را که خلیفه اول در این خبر ذکر کرده است، در اخبار دیگر نیز ثابت هستند.

2. خلیفه دوم گفت: اگر پیامبر صلی الله علیه و آله برای ما بیان می کرد که خلافت از آن کیست برایم بهتر از همه دنیا و ما فیها بود.(2) این خبر را مره بن شراحیل و محمد بن طلحه از عمر بن خطاب روایت کرده اند و سند هر دو رجالش رجال شیخین است؛

ص:187

چنان که حاکم و ذهبی تصریح کرده اند و تنها در حدیث محمد بن طلحه، او خلیفه دوم را درک نکرده است.

3. به عمر بن خطاب گفته شد: برای پس از خود خلیفه تعیین کن، گفت: اگر خلیفه بگذارم کسی که برتر از من است خلیفه گذاشته و آن ابوبکر است و اگر خلیفه نگذارم نیز کسی که برتر از من است خلیفه نگذاشته و آن پیامبر صلی الله علیه و آله است.(1)

4. ابن ابی ملیکه می گوید: شنیدم که از عائشه سؤال شد: پیامبر صلی الله علیه و آله اگر کسی را خلیفه قرار می داد چه کسی بود؟ گفت: ابوبکر، بعد از او عمر و بعد از او ابوعبیده جراح. (2)

5. عبدالله بن شقیق می گوید: به عائشه گفتم: کدام یک از اصحاب نزد پیامبر صلی الله علیه و آله محبوب تر بودند؟ گفت: ابوبکر، سپس عمر، سپس ابوعبیده و بعد سکوت نمود.(3) ترمذی، البانی و شعیب ارنؤوط سند این خبر را صحیح دانسته اند. عین این خبر از عمرو بن عاص نیز نقل شده است که امام بخاری و امثال وی با حذف اسم ابوعبیده آن را روایت کرده اند.

6. عمر بن خطاب قبل از مرگ می گفت: اگر ابوعبیده جراح را درک می کردم، (اگر او زنده بود) حتما او را خلیفه قرار می دادم ... و اگر سالم غلام ابوحذیفه را درک می کردم، حتما او را خلیفه قرار می دادم ... اگر معاذ بن جبل را درک می کردم، حتما اورا خلیفه قرار

ص:188

می دادم... .(1) در تاریخ المدینه ابن شبه که با سند صحیح روایت شده به این سه نفر اسم خالد بن ولید نیز ضمیمه شده است.

این خبر با سندهای صحیح از عمرو بن میمون، ابن عباس، ابن سهل، ثابت بن حجاج، ابوعجفاء شامی و شهر بن حوشب روایت شده است.

این تنها برخی اخبار به علاوه ای عدم همخوانی اخبار خلافت خلفا ثلاثه با سیره آن ها، همگی دلالت به این می کند که اخباری که ابن تیمیه و امثال او با تمسک به آن خلافت خلفا را منصوص جلوه داده اند بی اساس وجعلی هستند.

اما احادیثی که ابن تیمیه به آن استدلال کرده است:

1. پیامبر صلی الله علیه و آله به خانمی فرمودند: اگر آمدی و من نبودم به ابوبکر مراجعه کن. این حدیث را در صحیحین و دیگران تنها با یک سند از محمد بن جبیر و او از جبیر بن مطعم روایت کرده اند. این دو پدر و پسر متعلق به دست گاه خلافت معاویه بودند و مطعم از طلقا است، چنان که ذهبی در «سیر اعلام النبلاء» تصریح کرده است. مضافا شرح حال این پدر وپسر را خیلی مختصر نقل کرده اند و ولادت محمد نیز معلوم نیست که چه وقت بوده است. مضافا عین این حدیث در مورد امیرالمؤمنین علیه السلام وارد شده که بعدا با آن آشنا خواهیم شد.

2. «پس از من به ابوبکر و عمر اقتدا کنید ... .» این حدیث را محدثین اهل سنت خود تضعیف کرده اند و تنها یک سند را حاکم و ذهبی صحیح خوانده اند که آن نیز ضعیف است؛ زیرا عبدالملک بن عمیر در سند آن تضعیف شده است، احمد و یحیی نیز او را تضعیف کرده اند. و او مدلس نیز است و این حدیث را به صورت «معنعن» نقل کرده است.

ص:189

ابن حزم و بزار گفته اند: این حدیث صحیح نیست؛ زیرا ابن عمیر آن را از ربعی نشنیده وربعی نیز از حذیفه نشنیده است. (1)

3. ابوهریره گفته است: از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود: در خواب دیدم که در قلیب دلوی است. پس هر قدر خواستم از آن آب برداشتم. سپس ابوبکر دو دلو برداشت واو ضعیف بود خدا او را می آمورزد. سپس عمر گرفت و آن قدر درآورد که مردم پراکنده شدند. ابن تیمیه می گوید: این نص است بر امامت. اولا: این حدیث از ابوهریره و ابن عمر روایت شده که در الفاظش اضطراب است و ثانیا: هیچ دلالتی بر امامت نمی کند و اگر دلالت داشته باشد با احادیث و سخنان خود خلفا معارض است.

4 و 5. ابوبکره و جابر (و در بعض کتبش از سفینه) حدیث روایت کرده که روزی پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: چه کسی خواب دید. ابوبکره گفت: من، گویا ترازویی از آسمان آمد و تو بر ابوبکر در ترازو برتری یافتی و ابوبکر بر عمر و عمر بر عثمان برتری یافت و سپس ترازو برداشته شد. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: (این ترتیب) خلافت ونبوت است و سپس خداوند ملک را به هر که خواست می دهم. حدیث سفینه نیز عباراتش مثل عبارات فوق در خلافت و نبوت در مورد سه خلیفه است و در حدیث جابر خواب را خود حضرت دیده اند و صحابه پس از بیان خواب حدس زدند که منظور از این خواب خلافت این سه نفر است.

این حدیث با حدیث دیگر سفینه که خلافت و نبوت را سی سال خوانده است معارض است. همچنین با احادیثی از جناب ام المؤمنین وخلیفه دوم که اشاره

ص:190

کردیم که بنا بود خلیفه ابوعبیده باشد، نه عثمان، و اهل سنت عملا آن را تکذیب کرده اند و ... .

6. ام المؤمنین عائشه گفته است: پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: برادرت عبدالرحمن را صدا کن تا چیزی در مورد ابوبکر بنویسم که کسی در مورد ابوبکر اختلاف نکند ... .

این حدیث با وجود اینکه راوی آن تنها یک نفر است، در متنش اختلاف وتناقض زیاد است:

1. برادرت را صدا کن. 2. پدرت و برادرت را صدا کن. 3. کسی را صدا کن، وجود ندارد 4. عبدالرحمن، کاغذ و لوحی بیاور تا کتابی در مورد ابوبکر بنویسم تا کسی بر آن اختلاف نکند. چون عبدالرحمن برای آن رفت فرمودند: خدا و مؤمنین ابی دارند که در باره ای تو اختلاف شود ای ابوبکر (پس ابوبکر وعبدالرحمن از ابتدا حضور داشتند .) 5. پس از اینکه فرمودند: ابوبکر وعبدالرحمن را صدا کن ... فرمودند: ولش کن، پناه بر خدا از این که مؤمنین در باره ای ابوبکر اختلاف کنند (ذس بدون این که آن دو بیایند و مطلع شوند کار تمام شی). 6. پیامبر صلی الله علیه و آله خود عبدالرحمن را صدا زدند و وقتی خواست برود و بیاورد فرمودند: بنشین خدا ابی دارد که بر روی ابوبکر اختلاف شود. (پس جناب ابوبکر حضور نداشت و حضرت این سخن را به عبدالرحمن فرمودند.) 7. بدون اینکه ابوبکر و عبدالرحمن صدا شود، حضرت «ابی الله و المؤمنین» را به ام-المؤمنین فرمودند. 8. حضرت به حضار خطاب کردند: چیزی بیاورید تا در مورد ابوبکر بنویسم که دو نفر هم اختلاف نکنند. سپس فرمودند: ولش کنید ... . 9. حضرت صلی الله علیه و آله به ام المؤمنین فرمودند: ولش کن ... 10. خدا ومؤمنین ابی دارند. 11. خدا ومسلمین ابی دارند.

ص:191

12. همانا من خواستم به ابوبکر وفرزندش کسی را بفرستم وعهد را به او بگذارم. 13. خداوند ابی دارد و مؤمنین دور می-کنند.(1) واختلافات دیگر نیز در متن حدیث است.

سپس ابن تیمیه می گوید: واحادیث دیگر مانند تقدیم ابوبکر بر نماز واحادیث دیگر را ذکر کرده که من آن ها را ذکر نمی کنم؛ زیرا آن ها خلافت را ثابت نمی-کند.(2)

دلائل دیگر باطل بودن احادیثی که ابن تیمیه برای خلافت خلفا ذکر کرده است:

1. امیرالمؤمنین علیه السلام و بنی هاشم و ... به ابوبکر بیعیت نکردند. (3)

نویسنده کتاب ابوبکر صدیق می گوید: علی به خاطر قرابتش با پیامبر صلی الله علیه و آله، خود را سزاوار تر از ابوبکر برای خلافت می دانست و به همین خاطر هم از بیعت خودداری نمود. (4) در این سخن تکذیب ابن تیمیه است که گفت: کسی چنین سخنی نگفته است. همین نویسنده می گوید: عتبه بن ابی لهب، خالد بن سعید، مقداد، سلمان، ابوذر، عمار، براء و ابی بن کعب از بیعت با ابوبکر تخلف کردند و به علی مایل شدند و ابوسفیان نیز بیعت نکرد. ( همان، ص21.)

ص:192

باید دقت داشته باشیم که اخبار بسیاری در این موضوع حتی از زبان امیرالمؤمنین علیه السلام وضع کرده اند و توجیهات عجیب و غریب دارند که حاجت به ذکر آن ها نیست.

اگر رسول خدا صلی الله علیه و آله ابوبکر را برای نماز، امام قرار داده بودند، امیرالمؤمنین علیه السلام بهتر از دیگران آگاه بودند و از بیعت با او خودداری نمی-کردند.

همچنین 1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در آن زمان از حاضرین خواستند تا امیرالمؤمنین را صدا کنند، ولی آن ها هر کدام پدر خود را صدا کردند و چون جمع شدند مورد بی توجهی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله قرار گرفتند و سپس امیرالمؤمنین علیه السلام را صدا کردند.(1) شعیب ارنؤوط سند این خبر را صحیح دانسته است.

2. ابن عباس و ام المؤمنین گفته اند: پیامبر صلی الله علیه و آله آمدند و جلوی ابوبکر نشستند وشخصا نماز را خواندند. (2)

3. ابوبکر در این زمان به امر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در لشکر اسامه بود، چنان که در این کتاب اشاره شده است.

ودلائل دیگر که همه ثابت می کند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خلیفه اول را مأمور به نماز نکرده بودند. (واین حدیث واحادیث دیگری که ذکر شد، تناقضات عجیب فراوان دارد که ما در کتاب «امام بخاری وجایگاه صحیحش» مفصل ذکر کرده ییم). اگر

ص:193

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ابوبکر را مأمور نماز کرده بودند هرگز با آن حال ومریضی شدید، خود شخصا پس از آن که متوجه شدند ابوبکر نماز را شروع کرده به نماز خارج نمی شدند. ابن ابی الحدید از استادش نقل کرده که امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده اند: ام المؤمنین عائشه به ابوبکر گفت تا نماز بگزارد نه پیامبر صلی الله علیه و آله. (1)

ص:194

تو گفته بودم که تو بر خلافت سزاوارتر وقوی تر از من هستی، ولی تو بر من غلبه کردی (با زور خلافت را در گردن من گذاشتی.)(1)

سند بخاری و محاملی هر دو، رجالش ثقه ورجال صحاح سته هستند جز حجاج بن دینار و او از رجال سنن وثقه است.

2. عمر بن یحیی زرقی می گوید: ابوبکر زمینی را در اختیار طلحه قرار داد وکتبا آن را نوشت و گروهی را بر آن شاهد قرار داد که عمر بن خطاب نیز از جمله آن ها بود، پس طلحه نامه را به نزد عمر آورد و گفت: بر این نامه مهر و یا امضا بکن. عمر گفت: انجام نمی دهم، این همه برای تنها تو خواهد بود. پس طلحه غضبناک برگشت به نزد ابوبکر و گفت: به خدا سوگند نمی دانم تو خلیفه هستی ویا عمر. ابوبکر گفت: بلکه عمر خلیفه است، ولی او قبول نکرد.(2) این سند حسن است.

3. نافع می گوید: همانا ابوبکر زمینی را برای اقرع بن حابس وزبرقان جدا نمود وبرای آن دو ضمن دستور کتبی تحویل داد، پس عثمان گفت: عمر را نیز شاهد قرار دهید تا او نیز در جریان کار شما باشد؛ زیرا او خلیفه ی پس از ابوبکر است. آن ها به نزد عمر رفتند و او گفت: چه کسی این نامه را برای شما نوشت؟ گفتند: ابوبکر، گفت: به خدا سوگند هیچ ارزشی ندارد... در آن نامه آب دهان انداخت وآن را محو نمود، پس آن دو به نزد ابوبکر آمدند وگفتند: ما نمی دانیم که خلیفه تو هستی یا عمر! سپس داستان را بازگو کردند. ابوبکر گفت: ما اجازه نمی دهیم وجایز نمی دانیم جز

ص:195

آن چه را که عمر جایز می داند.(1) رجال احمد همگی ثقه واز رجال صحاح سته هستند.

4. عبد الرحمن بن یزید بن جابر می گوید: ابوبکر زمینی را برای عیینه بن حصن جدا نمود وبرای او آن را نوشت. طلحه یا غیر طلحه به او گفت: ما می بینیم که عمر به زودی خلیفه خواهد شد، خوب است که این نامه ودستور را برای او بخوانی. عیینه به نزد عمر رفت ونامه را خواناند، عمر آن نامه را پاره نمود. عیینه از ابوبکر خواست تا یک نامه دیگر بنویسد، ابوبکر گفت: به خدا سوگند چیزی را که عمر رد کرده، دو باره انجام نخواهم داد.(2) رجال این سند نیز ثقه وخبر منقطع است.

این گونه اخبار ثابت می کند که هرگز ابوبکر اخبار واحادیثی را که در باره خلافتش به راه انداخته اند نشنیده بوده واز آن ها خبری نداشته است؛ زیرا آن اخبار بعد ها در زمان معاویه وبنی امیه وضع شده اند وهمچنین از این اخبار استفاده می شود که عمر بن خطاب خلافت را با اجبار برعهده ابوبکر قرار داده است وچنان که در داستان سقیفه نیز ثابت است وقتی انصار گفتند: از ما یک نفر خلیفه می شود و از شما یک نفر، ابوبکر گفت: از ما امیر و از شما وزیر، پس به یکی از عمر یا ابوعبیده بیعت کنید. عمر گفت: بلکه با تو بیعت می کنیم تو سید و بهترین ما ومحبوبترین فرد به پیامبر صلی الله علیه و آله هستی، پس از دست ابوبکر گرفت وبا او بیعت نمود. (3)

ص:196

از این خبر نیز واقعیت این امر استفاده می شود ودر برخی نقل ها وارد شده که عمر بن خطاب گفت: از ترس این که انصار به کسی بیعت کنند وما دوست نداشته باشیم با او بیعت کنیم، لذا مخالفت کنیم، پس فساد واختلاف پیش آید، لذا (با شتاب وبدون مشورت) با ابوبکر بیعت کردم. لذا اگر بعد از این با کسی بدون مشورت بیعت شود، نباید از آن پیروی شود از خوف این که بیعت کننده و بیعت-شونده کشته شوند.(1) طبق همین سخن خود خلیفه دوم، پس نباید مردم با ابوبکر بیعت می کردند وخلافت خود خلیفه دوم نیز طبق این قاعده ی خود او نامشروع بوده است.

عن موسی بن إبراهیم عن رجل من آل ربیعة أنه بلغه أن أبا بکر حین استخلف قعد فی بیته حزینا فدخل علیه عمر فأقبل علیه یلومه وقال: أنت کلفتنی هذا الامر وشکا إلیه الحکم بین الناس فقال له عمر: أو ما علمت أن رسول الله صلی الله علیه و آله قال: إن الوالی إذا اجتهد فأصاب الحق فله أجران وإن اجتهد فأخطأ الحق فله أجر واحد فکأنه سهل علی أبی بکر. (ابن راهویة وخیثمة فی فضائل الصحابة هب؛(2) موسی بن ابراهیم می گوید: ابوبکر وقتی خلافت را بر عهده گرفت در منزلش غمگین نشست، پس عمر بر او داخل شد، ابوبکر به او روی کرد و او را مذمت نمود و گفت: تو این امر را بر عهده من گذاشتی، واز قضاوت کردن بین مردم (وناتوانی خود در این موضوع) به او شکایت نمود. عمر گفت: مگر نمی دانی که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: همانا حاکم وقتی بر ثواب حکم کند دو اجر خواهد گرفت و اگر اجتهاد کند وخطا کند یک اجر خواهد داشت. پس گویا امر برای ابوبکر آسان گشت.

ص:197

رجال سند این خبر رجال صحاح سته هستند جز موسی بن ابراهیم و او ثقه است.

ابوجحاف وعیسی بن عطیة می گویند: ابوبکر فردای روزی که بیعت شد خطبه خواند وگفت (در نقل بلاذری: سه روز متوالی می گفت:) ای مردم من رأی شما را رها کردم همانا من بهترین شما نیستم، پس به بهترین خود بیعت کنید... .(1)

اقیلونی اقیلونی لست بخیرکم؛(2) ابوبکر پس از بیعت می گفت: مرا رها کنید، مرا رها کنید، من بهترین شما نیستم.

خطب أبوبکر حین بویع واستخلف فقال: ألا وإنی قد ولیتکم ولستُ بخیرکم؛(3) ابوبکر پس از بیعت خطبه خواند وضمن آن گفت: آگاه باشید که همانا من سرپرستی شما را بر عهده گرفتم در حالی که بهترین شما نیستم.

این خبر را انس بن مالک، عروه، معمر از اهل مدینه، قیس بن ابی حازم و زهری روایت کرده اند وابن کثیر سند خود را صحیح دانسته است.

ابوبکر گفت: بیعت من ناگهانی و سنجده نشده بود وآن به این جهت بود که من از فتنه می ترسیدم. (4)

ص:198

فلان شخص (زبیر در مراسم حج) گفت: اگر عمر بمیرد قطعا با فلانی (با امیرالمؤمنین علیه السلام) بیعت خواهم کرد، به خدا سوگند بیعت ابوبکر چیزی جز ناگهانی وناسنجیده نبود. عمر بن خطاب در پاسخ گفت: آری، بیعت ابوبکر ناگهانی وناسنجیده بود وخداوند شرش را دفع نمود.(1)

عن طارق بن شهاب عن رافع بن أبی رافع قال: لما استخلف الناس أبابکر قلت: صاحبی الذی أمرنی أن لا أتأمر علی رجلین فارتحلت فانتهیت إلی المدینة فتعرضت لابی بکر فقلت له: یا أبابکر أتعرفنی؟ قال: نعم. قلت: أتذکر شیئا قلته لی أن لا أتأمر علی رجلین وقد ولیت أمر الامة؟ فقال: إن رسول الله صلی الله علیه و آله قبض والناس حدیث عهد بکفر فخفت علیهم أن یرتدوا وأن یختلفوا فدخلت فیها وأنا کاره ولم یزل بی أصحابی، فلم یزل یعتذر حتی عذرته؛(2) رافع بن ابی رافع در غزوه ذات السلاسل همراه ابوبکر بود واز او خواست که اورا راه نمایی ونصیحت کند. ابوبکر ضمن چند مورد گفت: حتی بر دو نفر هم امیر مشو. وقتی ابوبکر به خلافت رسید رافع گفت: (ابوبکر) همان صاحب من است که مرا امر نمود حتی بر دو نفر هم امیر نشوم. پس به مدینه به نزد ابوبکر رفت وگفت: آیا مرا می شناسی؟ ابوبکر گفت: آری، گفت: آیا به یاد داری که به من گفتی: حتی بر دو نفر هم امیر نشوم، ولی خود سرپرستی این امت را بر عهده گرفتی؟ ابوبکر گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا رفت در حالی که مردم به

ص:199

زمان جاهلیت وکفر نزدیک بودند، من ترسیدم که مرتد شوند واختلاف کنند لذا در حالی بر این امر داخل شدم که از آن کراهت داشتم، و پیوسته اصحابم مرا اجبار نمودند تا این که آن را قبول نمودم.

این خبر را دو نفر از طارق بن شهاب نقل کرده ورجال ابن خزیمه که ابن حجر ذکر کرده همه ثقه ورجال صحاح سته هستند وسند طبرانی حسن است. ظاهرا این حدیث را از کتاب های ابن خزیمه وابن راهویه حذف کرده اند.

این اخبار در مجموع اجباری بودن خلافت ابوبکر را ثابت می کند ودر نتیجه، این اخبار نیز جعلی بودن تمام اخباری را که برای خلافت ابوبکر وضع کرده اند مانند امامت او برای نماز و ... را با شدت بیشتر تقویت می کند.

ص:200

کراهت داشتم، پس گفتم: اگر به نزد پیامبر صلی الله علیه و آله برگردم از تو به آن حضرت شکایت خواهم کرد. پس وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله را دیدم گفتم: از علی چنین و چنان چیزی دیدم. حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: چنین مگو، همانا علی سزاوارترین مردم پس از من بر شما خواهد بود. (1)

چنان که در گذشته اشاره شد، سند این خبر صالح و صحیح است.

چنان که گذشت خود نویسنده وهابی در کتاب (ابوبکر صدیق) گفت: علی چون خود را سزاوارتر بر خلافت می دانست با ابوبکر بیعت نکرد.

اما اخبار دیگر در این موضوع:

2. زبیر بن بکار می گوید: روی محمد بن إسحاق أن أبا بکر لما بویع افتخرت تیم بن مرة وقال: وکان عامة المهاجرین وجل الانصار لا یشکون أن علیا هو صاحب الامر بعد رسول الله صلی الله علیه و آله. فقال الفضل بن العباس: یا معشر قریش وخصوصا یا بنی تیم إنکم إنما أخذتم الخلافة بالنبوة ونحن أهلها دونکم ولو طلبنا هذا الامر الذی نحن أهله لکانت کراهة الناس لنا أعظم من کراهتهم لغیرنا حسدا منهم لنا وحقدا علینا وإنا لنعلم أن عند صاحبنا عهدا هو ینتهی إلیه؛(2) ابن اسحاق روایت کرده که چون با ابوبکر بیعت شد، قبیله تیم به آن افتخار نمود. ابن اسحاق می گوید:

ص:201

عامه ای مهاجرین وبیش تر انصار شکی نداشتند بر این که علی جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله پس از آن حضرت است، پس فضل بن عباس گفت: ای اهل قریش وخصوصا ای بنی تیم، شما همانا خلافت را با استدلال بر این که پیامبر صلی الله علیه و آله از شماست، اخذ کردید. حال آن که ما اهل پیامبر صلی الله علیه و آله هستیم، نه شما واگر این امر را که ما اهلش هستیم طلب بکنیم کراهت مردم برای ما بزرگ تر از کراهت آن ها برای غیر ما خواهد بود، به خاطر حسد وحقد شان بر ما. وما می دانیم که همانا نزد صاحب ما (امیرالمؤمنین علیه السلام) عهدی است که او به آن عمل کرده است (و غصب شما را تحمل خواهد کرد).

باید دقت داشته باشیم که، از فضل بن عباس اخبار دیگر نیز در خلافت ووصایت امیرالمؤمنین علیه السلام وارد شده است.

3. عبدالرحمن بن عوف در شوری به امیرالمؤمنین علیه السلام گفت: همانا تو می گویی: من سزاوارترین شخص حاضر بر خلافت هستم به خاطر قرابت و سابقه واثر خوبت در دین وبعید هم نیست. (1)

این خبر در ضمن داستان شوری با چهار سند که سه سند آن صحیح است روایت شده است.

4. امیرالمؤمنین علیه السلام در شوری فرمودند: مردم با ابوبکر بیعت کردند، در حالی که والله من اولی وسزاوار تر بر خلافت از او بودم، ولی از ترس اینکه مردم مرتد شوند وگردن یکدیگر را با شمشیر بزنند، گوش دادم واطاعت کردم ... .(2)

ص:202

این خبر را چندین نفر از ابوطفیل با بیش از پنج سند روایت کرده اند و از ابوذر نیز روایت شده است. ذهبی در مورد این خبر زافر بن سلیمان را متهم کرده است، حال آن که زافر را احمد، یحیی و ابوداود توثیق کرده اند وابوحاتم صدوق خوانده وحاکم وخود ذهبی حدیث او را صحیح دانسته اند. (1)

5. 1. عن عبد الرحمن بن أبی بکرة: ان علیا اتاهم عائدا فقال: ما لقی أحد من هذه الامة ما لقیت توفی رسول الله صلی الله علیه و آله و انا احق الناس بهذا الامر فبایع الناس ابابکر فاستخلف عمر فبایعت و رضیت و سلمت ثم بایع الناس عثمان فبایعت و سلمت و رضیت و هم الآن یمیلون بینی وبین معاویة؛ عبدالرحمن بن ابی بکره می گوید: علی برای عیادت آن ها آمد وگفت: به کسی از این امت آنچه که به من رسید (ظلمی که به من شد) نرسیده است. پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا رفتند و من سزاوارترین شخص بر خلافت بودم. مردم با ابوبکر بیعت کردند و (سپس) عمر خلافت را گرفت و من نیز بیعت کردم و راضی و تسلیم شدم. سپس مردم با عثمان بیعت کردند من نیز بیعت کردم و ... . و مردم اکنون بین من و معاویه میل دارند. (2)

سند این خبر صحیح و رجالش رجال صحاح سته هستند جز روح بن عبدالمؤمن واو از رجال بخاری است.

ص:203

5. 2. طبری این خبر را از حبة عرنی با سند دیگر روایت کرده است که حضرت آن را در جنگ جمل فرموده اند.

5. 3. عین این خبر را با سند دیگر از ابن ابی بکره عبدالله بن احمد روایت کرده که در آن عمار نیز همراه امیرالمؤمنین علیه السلام حضور داشته و به جای عبارت (کنت احق الناس بالخلافة ) (فذکر شیئا) نوشته (یعنی تصرف و پنهانکاری در خبر انجام داده) و بقیه را مانند روایت بلاذری نقل کرده است و محقق کتاب، رجال سند را ثقات دانسته است. (1) البته رجال این سند نیز همه از رجال صحاح سته هستند.

5. 4. و در سند دوم عبدالله بن احمد، امیرالمؤمنین علیه السلام ابتدا فرمودند: والله همراه خداوند خواهم بود بر هر چه اراده او هست ... . (2) و رجال آن را نیز محققش ثقات دانسته است. تمام رجال این سند نیز رجال صحاح سته هستند جز ابراهیم بن حجاج که او ثقه است.

5. 5. در سند سوم که از طریق غیر ابوعوانه است، عبدالرحمن بن ابی بکره تنها گفته است: پیوسته علی آنچه (ظلم هایی را که) بر سرش آمد را یاد می کرد تا این-که گریه نمود. (3) این سند نیز صحیح است، ولی محقق کتاب گفته است: در سندش شریک است. و حال آن که شریک از رجال صحاح سته جز بخاری و بدون شک ثقه است.

ص:204

5. 6. ذهبی این خبر را از کثیر بن یحیی از ابوعوانه نقل کرده و گفته است: این خبر بر ابوعوانه وضع شده است. (1)

حالا به این تهمت بزرگ و ناجوانمردانه ذهبی توجه کنید، یعنی او کثیر بن یحیی را متهم کرده است که این خبر را ساخته وبر ابوعوانه نسبت داده است. حال آن که اولا: خود ذهبی در دو مورد حدیث کثیر بن یحیی را در «تلخیص مستدرک» صحیح دانسته وابوحاتم وابوزرعه او را صدوق خوانده اند وابن حبان او را ثقه خوانده وحاکم نیز حدیث او را صحیح دانسته وبخاری او را جرح نکرده است. ثانیا: روح بن عبدالمؤمن که ثقه واز رجال بخاری است ویحیی بن حماد که از رجال بخاری و مسلم وسه سنن دیگر و ثقه است وابراهیم بن حجاج بصری نیز که ثقه است همگی این خبر را از ابوعوانه روایت کرده اند. با این وجود پیروی از هوا وهوس در برخورد با رجال وراویان شیعه از جانب ذهبی وامثالش روشن می شود؛ زیرا او به این راحتی کثیر بن یحیی را متهم کرده وبا پنهان کاری در باره او تنها گفته است: او شیعه است. و به ثقه بودن وی و همچنین به این که این همه افراد این خبر را از ابوعوانه نقل کرده اند، هیچ اشاره ای نکرده است. پس ملاحظه می کنید که به مجرد این که یک راوی شیعی خبر حقی را روایت و بازگو کند، بدون دلیل به او تهمت می زنند و او را به وضاع وکذاب بودن متهم می کنند. آیا انسانی که به فکر حساب وکتاب آخرت است عمل وروشش این گونه خواهد بود!؟ البته از این نمونه ها فراوان است که مجال ذکر آن ها نیست.

ص:205

پس چنان که ملاحظه کردید این خبر تنها از ابن ابوبکره با پنج سند که همگی صحیح هستند، روایت شده است، ولی سند طبری ضعیف است.

6. عبد الله بن معاویة بن عبد الله بن جعفر قال: کان إیاس لی صدیقاً، فدخلنا علی عبد الرحمن بن القاسم بن محمد بن أبی بکر وعنده جماعة من قریش فتذاکروا السلف، ففضل قوم أبا بکر، و آخرون عمر، وآخرون علی بن أبی طالب، فقال إیاس، إن علیا رحمه الله کان یری أنه أحق الناس بالأمر، فلما بایع الناس أبا بکر ورأی اجتماعهم علیه وأن قد صلح العامة اشتری صلاح العامة بتقصیة الخاصة، یعنی بنی هاشم، قال: ثم ولی عمر ففعل مثل ذلک، فلما قتل عثمان اختلف الناس، و فسدت العامة و الخاصة، و وجد أعواناً فقام بالحق و دعا إلیه؛ عبدالله بن معاویه می گوید: ایاس دوست من بود پس ما بر عبدالرحمن بن قاسم بن محمد وارد شدیم، در حالی که نزد او جماعتی از قریش بودند. پس در مورد سلف سخن گفتند. برخی ابوبکر را برتر دانستند وبرخی عمر را و برخی علی را پس ایاس گفت: همانا علی، خدا رحمتش کند معتقد بود که سزاوارترین مردم بر خلافت است. اجتماع مردم به ابوبکر را دید وصلاح عموم را در برابر ضرر به بنی هاشم خرید. در ادامه گفت: سپس عمر خلیفه شد و علی باز همان کار را کرد و چون عثمان کشته شد مردم اختلاف کردند. عوام و خواص فاسد شدند و علی یاورانی پیدا کرد و بر حق قیام نمود و به سوی آن دعوت نمود. (1) عبد الله بن معاویة بن عبد الله بن جعفر را که در سند این خبر واقع شده است، ما نشناختیم و بقیه ثقه هستند و این خبر در شواهد قطعا

ص:206

صحیح است؛ زیرا ابن حجر و ذهبی و ابن حبان چنین قائده ای را مطرح و قبول کرده اند که اگر راوی مجهول باشد و از او شخص ثقه حدیث روایت کرده باشد، او جائز الحدیث است. (1)

و در این خبر راوی از عبدالله بن معاویه جویریه بن اسماء است که او شخص ثقه و از رجال صحیحین است.

7. یحیی بن (هانئ بن) عروة المرادی قال: سمعت علی بن أبی طالب قال: قبض رسول الله صلی الله علیه و آله وأنا أری أنی أحق الناس بهذا الأمر فاجتمع الناس علی أبی بکر فسمعت وأطعت ثم إن أبا بکر حضر فکنت أری أن لا یعدلها عنی فولی عمر فسمعت وأطعت ثم إن عمر أصیب فظننت أنه لا یعدلها عنی فجعلها فی ستة أنا احدهم فولاها عثمان فسمعت وأطعت ثم إن عثمان قتل فجاؤونی فبایعونی طائعین غیر مکرهین فوالله ما وجدت إلا السیف أو الکفر بما أنزل علی محمد صلی الله علیه و آله؛ (2) یحیی (بن هانئ) بن عروه می گوید: شنیدم که علی گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا رفت ومعتقد بودم که من سزاوارترین مردم بر خلافت هستم. مردم بر ابوبکر اجتماع کردند ومن گوش کردم واطاعت نمودم. سپس مرگ ابوبکر رسید. معتقد بودم که خلافت را از من برنمی گرداند. پس عمر خلیفه شد ومن گوش دادم واطاعت کردم سپس عمر ضربت خورد وگمان کردم که عمر آن را از من برنمی گرداند. عمر خلافت را بین شش نفر گذاشت که من یکی از آن ها بودم پس عثمان خلیفه

ص:207

شد ومن گوش دادم و اطاعت کردم. سپس عثمان کشته شد وبه نزد من آمدند و با اختیار خود بدون کراهت با من بیعت کردند پس والله جز شمشیر (با اهل جمل) و یا کفر به آنچه به محمد صلی الله علیه و آله نازل شد راه دیگری نمی بینم.

سند این خبر صحیح است.

8. زید شهید نیز وقتی سخن از خلافت و ابوبکر و عمر به میان آمد، گفت: ما (اهل بیت) سزاوارترین مردم بر خلافت بودیم ... . (1)

9. عن أبی نضرة قال: لما بایع الناس أبا بکر، اعتزل علی والزبیر، فبعث إلیهما عمر بن الخطاب، وزید بن ثابت، فأتیا منزل علیّ، فقرعا الباب، ... قال: افتح لهما. ثم خرجا معهما حتی أتیا أبا بکر، فقال أبو بکر: یا علی أنت ابن عم رسول الله صلی الله علیه و آله وصهره، فتقول إنی أحق بهذا الأمر...؛(2) وقتی مردم با ابوبکر بیعت کردند علی وزبیر از بیعت خودداری نمودند، پس ابوبکر عمر وزید بن ثابت را به سراغ آن ها فرستاد و آن ها به نزد ابوبکر آمدند. ابوبکر گفت: علی، تو پسر عموی رسول خدا صلی الله علیه و آله ودامادش هستی وتو می گویی: همانا من سزاوارترین شخص بر خلافت هستم. رجال این سند همهگی ثقه و از رجال صحیحین هستند. البته در این خبر مطالبی است که دروغ محض است وبا اخبار وارد شده در صحیح بخاری و مسلم وهمچنان با اخبار فراوان دیگر مخالف است، ولی مهم این است که در این خبر اعتراف شده، امیرالمؤمنین علیه السلام خود را سزاوارتر از دیگران بر خلافت می دانسته اند.

ص:208

همچنین این مقدار از خبر را که وقتی امیرالمؤمنین را به نزد ابوبکر آوردند فرمود: «من سزاوارتر بر خلافت هستم» ابن قتیبه وابن ابی الحدید نیز نقل کرده اند.(1) بنابر این، این مقدار از خبر یکدیگر را تأیید می کنند ومی تواند صحت آن را تأیید نمود.

10. عن ابن عباس قال: کنت أسیر مع عمر بن الخطاب فی لیلة، و عمر علی بغل و أنا علی فرس فقرأ آیة فیها ذکر علی بن أبی طالب فقال: أما والله یا بنی عبد المطلب لقد کان علی فیکم أولی بهذا الأمر منی ومن ابی بکر؟...؛(2) ابن عباس می گوید: شبی همراه عمر می رفتم و عمر آیه ای را تلاوت نمود که در آن ذکر علی بود وگفت: به خدا سوگند ای بنی عبدالمطلب علی در بین شما سزاوارترین فرد بر خلافت از من و ابوبکر بود ... .

در خبر دیگر نیز عمر بن خطاب به ابن عباس گفت:

11. عن ابن عباس قال مر عمر بعلی و عنده ابن عباس بفناء داره فسلم فسألاه أین ترید فقال مالی بینبع قال علی أ فلا نصل جناحک و نقوم معک فقال بلی فقال لابن عباس قم معه قال فشبک أصابعه فی أصابعی و مضی حتی إذا خلفنا البقیع قال یا ابن عباس أما و الله إن کان صاحبک هذا أولی الناس بالأمر بعد وفاة رسول الله إلا أنا خفناه علی اثنتین؛ (3) ... ای پسر عباس به خدا سوگند همانا این صاحبت (امیرالمؤمنین علیه السلام)

ص:209

سزاوارترین مردم بر خلافت پس از پیامبر صلی الله علیه و آله بود، ولی ما به خاطر دو چیز از آن ترسیدیم ... . سند این خبر صحیح و رجالش ثقه اند جز جوهری که ابن ابی الحدید او را ثقه خوانده است.

12. قال عثمان للعباس... ولقد علمت أن الأمر لکم ولکن قومکم دفعوکم عنه واختزلوه دونکم فوالله ما أدری أدفعوه عنکم أم دفعوکم عنه؛ عثمان به عباس گفت: همانا دانستم که خلافت مال شماست، ولی قومتان شما را از آن دور نمود وآن را از شما گرفتند. به خدا سوگند من نمی دانم که خلافت را از شما دور کردند ویا شما را از خلافت. این خبر را ابن ابی الحدید در «شرح نهج البلاغه، ج9، ص90» به نقل از کتاب «الموفقیات، زبیر بن بکار» و او از عمویش از عیسی بن داود عن رجالش از ابن عباس روایت کرده است.

13. ابن عباس ... فحمد الله عثمانُ وأثْنی علیه ثم قال: أما بعد فإنی قد جئْتُک (عباس) أستَعْذِرُک من ابن أخیک علی سَبَّنِی وشهَر أمْرِی، وقَطَع رَحِمِی، وطَعَن فی دینی، وإنی أعوذ بالله منکم یا بنی عبد المطلب إن کان لکم حقٌّ تَزْعُمُونَ أنَکُم غُلِبْتُم علیه، فقد تَرَکْتُمُوه فی یَدَی مَنْ فَعَل ذلک بِکُم، وأنا أقْرَبُ إلیکم رَحِماً مِنْه، وما لُمْتُ منکم أحداً إلا عَلیاً، ولقدْ دُعیتُ أن أبْسُطَ علیه فترکْتُه لله والرَّحِم، وأنا أخافُ ألا یَتْرُکَنی فلا أتْرُکه... ؛(1) زمانی که به عثمان مردم به خاطر کارشکنی هایش اعتراض می کردند او به نزد عباس عموی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد وگفت: به نزد تو آمدم تا از طرف پسر برادرت علی که مرا سب نمود و کار مرا به رسوایی کشانید، صله رحم را قطع نمود، و در دینم طعنه زد

ص:210

عذر خواهی کنی. همانا من به خدا پناه می برم از دست شما ای بنی عبدالمطلب. اگر (خلافت) حق شما باشد وشما می گویید که با زور از شما گرفته شده، همانا خلافت را در دست کسانی (خلیفه اول و دوم) که آن را با زور از شما گرفتند، ترک کردید ومن از جهت رحم به شما نزدیک تر از آن ها هستم ومن کسی از شما را جز علی ملامت نمی کنم ... . رجال سند این خبر همه ثقه هستند جز پسر عموی عمرو بن دینار که ابویوسف قاضی از او این خبر را نقل کرده است وما او را نشناختیم.

14. قالوا: .. .فکتب إلیه علی بسم الله الرحمن الرحیم من عبد الله علی أمیر المؤمنین إلی معاویة بن أبی سفیان أما بعد... وقد کان أبوک أتانی حین ولی الناس أبا بکر فقال لی یا علی أنت أحق الناس بهذا الامر بعد رسول الله وهات یدک حتی أبایعک فلم أفعل مخافة الفرقة فی الاسلام (بلاذری: مخافة الفرقة لقرب عهد الناس بالکفر والجاهلیة) فأبوک أعرف بحقی منک فان کنت تعرف من حقی ما کان یعرفه أبوک فقد قصدت رشدک وإن لم تفعل فسیغنی الله عنک والسلام؛(1)

معاویه نامه ای به امیرالمؤمنین علیه السلام نوشت وحضرت ضمن پاسخ مفصل فرمودند: ... زمانی که مردم با ابوبکر بیعت کردند پدرت (ابوسفیان) به نزد من آمد وگفت: ای علی، تو سزاوارترین شخص برای خلافت پس از پیامبر صلی الله علیه و آله هستی دستت را بده تا با تو بیعت کنم، ولی من از ترس تفرقه در اسلام (چون زمان مردم به کفر و زمان جاهلیت نزدیک بود)، پس پدرت نسبت به تو عارف تر بر حق من بود واگر تو نیز حق مرا به اندازه پدرت می شناختی رشد وهدایتت را پیش می گرفتی، وگرنه خداوند به زودی از تو بی نیاز خواهد کرد.

ص:211

چنان که ملاحظه کردید بلاذری این خبر را به صورت یک خبر مسلمی که اهل سیره روایت کرده اند، در کتابش نقل کرده وهمچنین ابن حبان.

از این اخبار دو مطلب استفاده می شود، اولا: تمام این اخبار که اکثر آن ها صحیح هستند ابن تیمیه را تکذیب می کند. ثانیا: در اخبار قبلی ملاحظه کردید که خلیفه اول به اهلیت نداشتن خود وبا اجبار عمر بن خطاب به روی کار آمدنش تأکید نمود وهمچنین امیرالمؤمنین علیه السلام نیز در اخبار فوق تأکید نموده اند که خلافت از آنِ آن حضرت بوده، وآن حضرت سزاوارتر از ابوبکر وعمر بن خطاب بوده اند، پس بنابر این دو دسته از اخبار مسلم، خلافت را به ناحق گرفته اند!!!

ص:212

موسی؟ إلا أنه لا نبی بعدی؛(1) امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: پیامبر صلی الله علیه و آله به من فرمودند: تو را گذاشتم تا خلیفه ای من باشی ... . هیثمی می گوید: رجال این سند رجال صحیح (بخاری ومسلم) هستند.

3. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمْ خَلِیفَتَیْنِ کِتَابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَوْ مَا بَیْنَ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْضِ وَعِتْرَتِی أَهْلُ بَیْتِی وَإِنَّهُمَا لَنْ یَتَفَرَّقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ؛ (2) رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: همانا در بین شما برای بعد از خود دو خلیفه و جانشین گذاشتم. (و آن دو) کتاب خدا و عترتم، اهل بیتم هستند و آن دو قطعاً هرگز از هم جدا نمی شوند تا اینکه (قیامت) سر حوض بر من وارد شوند.

این حدیث را زید بن ثابت، ابوذر، ابوسعید خدری، زید بن ارقم و زید بن اسلم با لفظ «دو خلیفه» روایت کرده اند و هیثمی دو سند را و البانی نیز سند این حدیث را صحیح دانسته اند وشعیب ارنؤوط نیز در حاشیه مسند احمد این حدیث را با این لفظ صحیح دانسته است. البته احادیث فراوان دیگر است که در این کتاب به مناسبت ذکر شده است. این تنها برخی اخبار در این موضوع است.

ص:213

اما یکی از احادیثی که ابن تیمیه به عنوان نص در مورد ابوبکر ذکر نمود و ما اشاره کردیم که عین آن در مورد امیرالمؤمنین علیه السلام نیز وارد شده است، حدیث ذیل است: چون رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نزدیک شد، ام-المؤمنین، صفیه به آن حضرت گفت: ای رسول خدا، تمام همسران شما خانواده دارند که به آن ها پناه می برند و تو اهل مرا از من جدا کردی واگر اتفاقی برای شما افتاد من به چه کسی پناه برم. حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: به علی بن ابی-طالب. (1)

این حدیث را مالک بن مالک صحابی و ذؤیب از صفیه روایت کرده اند وهیثمی رجال آن را رجال صحیح خوانده است. چنان که در گذشته اشاره شد، با گواهی مدائنی معاویه از عمالش خواسته بود که مردم را تشویق کنند تا هر حدیثی که در فضل علی است، مانندش را در مورد صحابه و خلفا وضع کنند. بعید نیست که حدیث قبلی که به این معنا در مورد ابوبکر روایت شده از این دسته باشد.

از آنچه بیان شد روشن گشت که ابن تیمیه هم دروغ را پشت دروغ ادامه می-دهد وهم احادیث متواتر را بدون دلیل رد و تکذیب می کند، ولی در مورد دیگران به افسانه هایی که خود خلفا نیز از آن اخبار خبر نداشته ا ند و عکسش را معتقد بودند، چنگ زده است.

ص:214

ص:215

هستم. جبرئیل فرمود: و من از شما دو هستم ای رسول خدا. (1) در برخی اخبار مثل روایت طبری، جبرئیل در ادامه گفت: (لا سیف الا ذوالفقار ولا فتی الا علی.) این خبر از جابر، ابورافع، ابن عباس ورافع بن خدیج روایت شده است.

ابن تیمیه همچنین در رد اینکه امیرالمؤمنین علیه السلام افراد زیادی از مشرکین را کشته اند، می گوید: حمزه عبیده را در کشتن عتبه یاری کرد.(2) وسپس اشاره می کند که به سیره ابن هشام در این مورد مراجعه کرده است. حال آن که ابن هشام می گوید: حمزه و علی هیچ مهلتی به شیبه و ولید ندادند و سپس در کشتن عتبه عبیده را کمک کرده، وعتبه را کشتند.(3) ولی ابن تیمیه این مقدار را نیز پنهان می کند وخوشش نمی آید که از خوبی های امیر المؤمنین علیه السلام یاد کند.

البته در جنگ خندق عمرو بن عبدود مسلمین را به مبارزه طلبید، ولی کسی اجابت نمی کرد لذا مسلمین را به استهزا گرفته ومی گفت: کجا بهشتی که معتقدید هرکه از شما کشته شود وارد آن می شود و... واین امیرالمؤمنین علیه السلام بودند که آب روی آن ها را حفظ کردند وبا او مبارزه کرده واو رابه قتل رسانیدند. (4)

ص:216

ص:217

شدیم. (1) ابن تیمیه سخن آخر خود را که از انس نقل کرد بارها در وصف شجاعت ابوبکر در کتابش تکرار کرده است. (2)

باز می گوید: ابوبکر و عمر هرگز فرار نکردند و آنچه برخی کذابین از فرار آن دو در حنین نقل می کنند، کذب است. (3)

باز همو می گوید: اما اینکه علی هرگز فرار نکرده پس علی در فرار نکردن مانند ابوبکر و عمر و طلحه و زبیر و دیگر صحابه است. این ها نیز هرگز فرار نکردند و دانسته نشده که یکی از این ها فرار کرده باشند. اگر در باطن چیزی واقع شده و نقل نشده باشد، ممکن است در حق علی چیزی واقع شده که (در تاریخ) نقل نشده است. مسلمین در احد و حنین فرار داشتند و نقل نشده که کسی از این ها فرار کرده باشند. هر که نقل کرده که ابوبکر و عمر با پرچم روز در حنین (در خیبر) فرار کردند از دروغ های ساخته شده است که مفتران افترا بسته اند.(4)

جواب: چنان که روشن است ابن تیمیه هیچ حقیقت تلخی را در حق خلفا نمی پذیرد و برای بالا جلوه دادن مقام آن ها به دروغ ها پناه می برد و گاه هم از خود اکاذیبی می سازد و در مقابل هیچ حقایق مسلم و متواتری را در حق امیرالمؤمنین علیه السلامحاضر نیست بپذیرد و شبهه می اندازد که شاید علی فرار کرده باشد، ولی در

ص:218

تاریخ ثبت نشده است. اکنون با اخبار اسلامی در مورد جایگاه آن ها در جنگ ها آشنا خواهیم شد:

اما جنگ احد

ام المؤمنین عایشه می گوید: ابوبکر پیوسته وقتی روز احد را یاد می کرد می-گفت: آن روز همه اش برای طلحه بود. سپس شروع می کرد به نقل کردن وگفت: پس از فرار مردم در احد، من اول کسی بودم که به سوی پیامبر صلی الله علیه و آله برگشتم. (1)

حاکم هر سه سند این خبر را صحیح دانسته است.

انس بن نضر خود را به عمر وطلحه در بین مردانی از مهاجر و انصار رسانید وگفت: چرا نشسته اید؟ گفتند: پیامبر صلی الله علیه و آله کشته شد. گفت: حیات پس از پیامبر صلی الله علیه و آله را چه می کنید؟ برخیزید پس شما نیز بمیرید به خاطر آنچه پیامبر صلی الله علیه و آله برای آن جان داد. سپس همگی به میدان جنگ برگشتند. (2)

عمر بن خطاب در زمان خلافت خویش چون به این داستان اشاره کرد، گفت: پدر این (انس بن نضر) روز احد آمد، در حالی که من وابوبکر می گفتیم: پیامبر صلی الله علیه و آله کشته شد. او گفت: ای ابوبکر وای عمر چه شده است که شما را

ص:219

می بینم که نشسته اید؟ اگر پیامبر صلی الله علیه و آله کشته شده است خدا زنده است ونخواهد مرد.(1)

ابوجعفر اسکافی نیز می گوید: جز چهار نفر، یعنی علی وزبیر وابودجانه وطلحه روز احد همه فرار کردند وروز حنین نیز جز نه نفر از اهل پیامبر صلی الله علیه و آله همگی فرار کردند. (2)

عمر بن خطاب خطبه خواند و آیه فرار از جنگ احد را تلاوت کرد وگفت: روز احد فرار کردیم و من به بالای کوه فرار کردم ... .(3)

این سند در متابعات قطعا صحیح است وتمام رجالش رجال صحیح است، جز کلیب که او ثقه واز صحابه نیز خوانده شده است.

در خبر دیگر خلیفه دوم می گوید: روز احد از اطراف پیامبر صلی الله علیه و آله متفرق شدیم (فرار کردیم) و من به بالای کوه برآمدم ... . (4)

در صلح حدیبیه وقتی عمر بن خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله اعتراض کرد، حضرت خطاب به او فرمودند:

ص:220

مگر روز احد فرار خود را فراموش کردید، در حالی که من یکا یک شما را صدا می کردم؟ مگر روز احزاب را فراموش کردید ...؟ مگر فلان روز را فراموش کردید؟... مسلمین گفتند: راست گفت خدا و رسولش... . (1)

بیهقی این خبر را از موسی بن عقبه و زهری از عروه با سه سند نقل کرده است و واقدی این خبر را از ابوسعید خدری از عمر نقل کرده است.

ابن عباس می گوید: لعلی أربع خصال هو أول عربی وعجمی صلی مع النبی صلی الله علیه و آله وهو الذی کان لواؤه معه فی کل زحف وهو الذی صبر معه یوم المهراس انهزم الناس کلهم غیره وهو الذی غسله وهو الذی أدخله قبره؛(2) علی چهار مناقب داشت، او اولین شخص از عرب وعجم بود که همراه پیامبر صلی الله علیه و آله نماز خواند وپرچم اسلام در تمام جنگ ها دست او بود، و او بود که در جنگ احد زمانی که همه جز او فرار کردند همراه پیامبر صلی الله علیه و آله صبر نمود، واو آن حضرت را غسل داد ووارد قبر نمود.

ابن عساکر این خبر را با دو سند روایت کرده وذهبی در سند این خبر زکریا بن یحیی وقار را متهم خوانده است، حال آن که اولا: در سند ابن عساکر زکریا وجود ندارد. ثانیا: زکریا را برخی مدح نیز کرده اند و ابوحاتم از او حدیث روایت کرده و جرح نکرده است. البته باید دقت داشته باشیم که ابن تیمیه این خبر را نیز با دلیل قرار دادن این که در جنگ احد پرچم همراه مصعب بن عمیر بوده ودر فتح

ص:221

مکه همراه زبیر، تکذیب کرده است(1) وحال آن-که اولا: ابن اسحاق می گوید: در احد سه پرچم بود. (2) ابن عباس در خبر صحیح دیگر وسعید بن مسیب وابن اسحاق وابوالفتح گفته اند: پیامبر صلی الله علیه و آله در احد پرچم مهاجرین را به علی دادند.(3) ابن کثیر با سند صحیح از ابن عباس نقل کرده که گفته است: پرچم مهاجرین در تمام جنگ ها همراه علی بود. سپس می گوید: از سعید بن مسیب وقتاده نیز چنین خبر نقل شده است. (4) اخبار دیگر نیز در این موضوع است که ما به همین مقدار اکتفا می کنیم.

اخبار صحیح کتب اهل سنت تصریح دارد که امیرالمؤمنین علیه السلامپیوسته در میدان بودند.(5) وثعلبی نقل کرده که آن روز امیرالمؤمنین علیه السلامحدود هفتاد جراحت برداشت(6) و ابن اثیر می گوید: در آن روز علی شانزده ضربه خورد که در هر ضربه به زمین می افتاد و در هر بار جبرئیل او را بلند می کرد.(7) در گذشته نیز اشاره شد که تمام نه نفر از پرچم داران مشرکان را که یکی پس از دیگری پرچم را به دست می گرفتند، امیرالمؤمنین علیه السلام به قتل رسانید.

ص:222

ابن کثیر که تعصب او در مواجهه با اخبار مناقب اهل بیت علیهم السلام وانکار آن وصف نشدنی است با این وجود می گوید: علی در احد نبرد شدیدی داشت ومشرکین فراوانی را به قتل رسانید ودر خندق عمرو بن عبدود را که قهرمان عرب ودر شجاعت شهرت داشت به قتل رسانید.(1)

قوشچی می گوید: در احد همه جز علی فرار کردند و علی بیشترین مشرکین را در آن جنگ به قتل رسانید. (شرح التجرید، ص 486 ).

اما حنین

حکم بن عتیبه می گوید: در حنین جز چهار نفر علی و عباس و ابوسفیان بن حارث و ابن مسعود همه فرار کردند. (2)

شبیه این خبر از انس نیز روایت شده و در آن ابن مسعود را نام نبرده است وسندش صحیح است و رجال سند آن را صالحی شامی ثقات دانسته و حسین سلیم در حاشیه مسند ابویعلی حسن دانسته و در آن انس گفته است: علی در آن روز شدیدترین آن ها بود که در پیش روی پیامبر صلی الله علیه و آله می جنگید. (3) سند ابن ابی شیبه نیز مرسل صحیح است و خبر انس آن را تقویت می کند.

ص:223

ابوقتاده می گوید: ... مردم روز حنین فرار کردند و من نیز همراه آن ها فرار کردم. به ناگاه در بین مردم عمر بن خطاب را دیدم و به او گفتم: به مردم چه شده است؟ گفت: کار خداست. سپس مردم به سوی پیامبر صلی الله علیه و آله برگشتند. (1)

بخاری در مصدر اولی که ذکر کردیم خبر را کامل نقل کرده است و در بقیه او وابن کثیر و بقیه نیز خبر را یک نوع با تصرف ناقص نقل کرده اند.

باز نقل کرده اند که: مسلمین روز حنین فرار کردند و همراه پیامبر صلی الله علیه و آله جز ده نفر کسی باقی نماند و گفته شده که نه نفر که عبارت اند از: علی، عباس، ابوسفیان بن حارث، نوفل، ربیعه بن حارث، عتبه، معتب بن ابی لهب، فضل بن عباس و ابن زبیر و گفته شده که ایمن بن ام ایمن نیز فرار نکرده است. (2)

اما خیبر

چنان که اشاره شد ابن تیمیه گفت: کذابین گفته اند ابوبکر و عمر روز خیبر پرچم را گرفتند و بدون پیروزی برگشتند و سخنان دیگر که گذشت. اما برخی سخنان دیگر او در مورد خیبر:

ابن تیمیه می گوید: «در روز خیبر پرچم قبل از علی، نه به ابوبکر داده شده بود و نه به عمر. هیچ یک از آن دو به آن نزدیک هم نشدند. این از دروغ هاست. (3)

ص:224

همچنین ابن تیمیه در باره این لفظ از حدیث خیبر که «ابو بکر و عمر فرار کردند» می گوید: «لعنت خدا بر دروغگویان ! چه کسی از علما این حدیث را روایت کرده است؟ سند صحیح برای این حدیث کجاست؟ این دروغ و کذب است.»(1)

این که حضرات خلیفه اول و دوم پرچم را گرفتند و برای فتح خیبر رفته، ولی ناکام برگشتند، از مسلماتی است که در زیر به آن اشاره می شود:

عن علی قال: سار النبی صلی الله علیه و آله إلی خیبر فلما أتاها بعث عمر و بعث معه الناس إلی مدینتهم أو قصرهم فقاتلوهم فلم یلبثوا أن هزم عمر و أصحابه فجاءوا یجبنونه ویجبنهم؛ (2) «پیامبر صلی الله علیه و آله پرچم را در روز خیبر به دست عمر دادند. آن گاه او به طرف دشمن روانه شد. سپس از میدان فرار کرده برگشت، در حالی که یارانش عمر را ترسو می خواندند و عمر یارانش را ترسو می خواند. (و هرکدام دیگری را سبب فرار از جنگ می دانستند .)

این خبر را امیرالمؤمنین علیه السلام، ابن عباس، جابر، سلمه بن اکوع و بریده نقل کرده اند.

حاکم و ذهبی سند امیرالمؤمنین علیه السلام را صحیح دانسته اند و متقی نیز آن را حسن دانسته و دو سند ثعلبی از سلمه بدون نزاع صحیح است.

ص:225

«عبد الرحمن بن ابی لیلی می گوید: «باری چنین شده بود که علی در زمستان با لباس تابستانه و در تابستان با لباس زمستانه از خانه بیرون می آمد. مردم از من پرسیدند: «از پدرت که علی را مدتی همراهی کرده بپرس که سبب این کار علی چیست ؟» (عبد الرحمن می گوید:) «به پدرم گفتم که مردم از علی چیزی را دیده اند که مورد انکارشان است؟ پدرم گفت: «آن چیز چیست ؟» گفتم: «اینکه علی در گرمای شدید با لباس زمستانه بیرون می آید و در حالی که در سرمای شدید با لباس تابستان بیرون می آید هیچ پروا از آن ندارد واز آن خودداری هم نمی کند. آیا در این باره چیزی شنیده ای؟ مردم از من خواستند که تو در باره این کار از علی بپرسی.» پدرم شبی که علی را همراهی می کرد از او پرسید: «ای امیر المؤمنین، مردم از دو مطلبی جویا هستند.» امیرالمؤمنین فرمودند: «چه چیزی را ؟» گفت: «اینکه تو در گرمای سخت با لباس زمستانه خارج می شوی ودر حالی که هوا سخت سرد است با لباس تابستانه خارج می شوی.» امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «ای ابولیلی ! مگر همراه ما در خیبر نبودی ؟» گفت: «آری، به خدا قسم که همراه شما بودم.» فرمود: «همانا پیامبر صلی الله علیه و آله ابوبکر را برای جهاد و فتح خیبر فرستادند. ابوبکر همراه مردم حرکت کرد، ولی پس از اندکی خود و همراهانش پا به گریز گذاشته از میدان فرار کردند. پیامبر صلی الله علیه و آله عمر را فرستادند واو نیز پا به فرار گذاشت. سپس پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «هم -اینک پرچم را به دست مردی می دهم که خدا و پیامبرش او را دوست دارند و او نیز خدا و پیامبرش را دوست دارد. خداوند پیروزی را نصیب او می گرداند و او فرار نمی کند. سپس کسی را به سوی من فرستاده ومرا خواستند. من آمدم در حالی که چشمانم درد می کردند و نمی توانستم چیزی را ببینم. پیامبر صلی الله علیه و آله از آب دهان خود بر چشمانم مالیده و فرمودند: «خدایا، گرمی و سردی

ص:226

را از او دور کن !» امیرالمؤمنین فرمودند: «بعد از آن هیچ گاه گرمی و خنکی مرا اذیت نکرد.»

این حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام (با دو سند)، ابن عباس، جابر، بریده، (با سه سند)، ابولیلی، ابوسعید خدری، سلمه و عمار روایت کرده اند. (1)

این لفظ را ابن ابی شیبه و بزار و برخی دیگر روایت کرده اند و سندش صحیح است و متقی در باره ای همین لفظ می گوید: طبری سند این حدیث را صحیح دانسته است. بقیه به صورت: «ابوبکر و عمر پرچم را گرفتند و بدون پیروزی برگشتند» این داستان را نقل کرده اند. حاکم و ذهبی سه سند این حدیث را وهیثمی پنج سند این حدیث را صحیح دانسته اند و شعیب و البانی نیز سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

ابن حجر می گوید: «این حدیث را بخاری ومسلم مختصر وکوتاه نقل کرده اند (و هیچ اشاره ای به پرچم گیری ابوبکر و عمر نکرده اند.) اصل قضیه این بوده که ابتدا پرچم را ابوبکر می گیرد و بدون پیروزی بر می گردد و بعد عمر می گیرد ... .»(2)

ص:227

پس بنابر حکم ابن تیمیه تمام این محدثین وافرادی که در سند آن هستند کذاب بوده اند. همچنین ثابت می شود که ابن تیمیه این جا نیز دروغ گفته واین همه محدثین را متهم به کذب کرده است. البته باید دقت داشته باشیم اینکه ابوبکر وعمر از خیبر فرار کرده اند با در نظر گرفتن راویان آن بدون شک متواتر خواهد بود.

ص:228

سلونی و الله لا تسْألونی عن شیءٍ یکون إلی یومِ القیامة إلاّ أخبرتُکم وسلونی عن کتاب الله فوالله ما من آیةٍ إلاّ وأنا اعلم أبلیل نزلتْ أم بنهار فی سهل أم فی جبل؛(1) ابوطفیل از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل کرده که فرمودند: از من سؤال کنید والله سؤال نمی کنید از من از هر آنچه تا قیامت واقع خواهد شد، مگر این که شما را از آن خبر می دهم. از کتاب خدا مرا سؤال کنید والله هیچ آیه ای نیست مگر این که من می دانم شب نازل شده یا روز، در زمین هموار یا در کوه.

قال علیٌّ: والله ما نَزَلَتْ آیةٌ إلاّ وقد علمتُ فیما نزلتْ وأین نزلتْ و علی من نزلتْ إنّ ربّی وهب لی قلباً عقولاً ولساناً ناطقاً؛(2) سلیمان الاحمسی از پدرش یا از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل کرده که فرمودند: والله هیچ آیه ای نازل نشد مگر این که من می دانم در مورد چه و کجا و در مورد که نازل شده است. همانا پروردگارم برای من قلب ... .

این دو خبر صحیح هستند و از آن نیز می توان استفاده نمود که امیرالمؤمنین علیه السلام حافظ قرآن، بلکه بالاتر از این حرف ها بوده و کسی که حافظ کل قرآن نیست نمی تواند چنین احاطه ای داشته باشد.

ص:229

در اخبار فراوان دیگر ثابت شده است که امیرالمؤمنین علیه السلام پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تمام قرآن را همراه با شأن نزول و بیان ناسخ و منسوخ جمع کرده اند.

ابن سیرین می گوید: من خیلی گشتم که این کتاب را پیدا کنم، ولی پیدا نکردم و اگر به دست می آوردم علم در آن بود. (1)

ابن سیرین به عکرمه ناصبی گفت: آیا قرآن را (در زمان خلفا) همان گونه ای که علی جمع کرده بود با ترتیب نزول جمع کردند؟ عکرمه گفت: اگر انس وجن با هم جمع شوند تا کتابی مانند مصحف (قرآن) علی را جمع کنند نخواهند توانست.(2)

وأخرج ابن أشته عن ابن سیرین أنه (علی) کتب فی مصحفه الناسخ والمنسوخ وأن ابن سیرین قال فطلبت ذلک الکتاب وکتبت فیه إلی المدینة فلم أقدر علیه؛ (3) ابن سیرین گفته است: علی در قرآنش ناسخ و منسوخ را نیز نوشته بود، من آن کتاب را طلب کردم وبرای پیدا کردن آن به مدینه نامه نوشتم، ولی به آن دست رسی پیدا نکردم.

عن علی قال: لما قبض رسول الله أقسمت أوحلفت أن لا أضع ردائی عن ظهری حتی أجمع ما بین اللوحین فما وضعت ردائی حتی جمعت القرآن؛(4) امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند: چون رسول خدا صلی الله علیه و آله از دنیا رفتند سوگند یاد کردم که عبایم را بر پشتم

ص:230

نگذارم تا این که قرآن را بین دو لوح جمع کنم و عبایم را بر پشتم نگذاشتم تا این که قرآن را جمع کردم.

این خبر از مسلمات است، ولی در کتاب های دیگر برخی برای تأیید عقیده ای خود مطالبی را اضافه کرده اند که اخبار مسلم دیگر آن را تکذیب می کند.

قال ابن حجر: وقد ورد عن علی أنه جمع القرآن علی ترتیب النزول عقب موت النبی أخرجه ابن أبی داود ؛(1) ابن حجر می گوید: از علی روایت شده که او پس از رحلت پیامبر قرآن را تا ترتیب نزولش جمع کرد.

امت اسلامی باید از خود سؤال کند که این قرآن کجاست ! و چه سبب شد که از این قرآن محروم گشت !

البته باید توجه داشته باشیم؛ قرآنی که امیرالمؤمنین علیه السلام جمع کردند هیچ فرقی با قرآن حاضر از جهت شمار آیات و سور ندارد و تنها فرقش در این است که «شأن نزول» و«ترتیب نزول» و «ناسخ و منسوخ» در مورد تمام آیات بیان شده است. اگر آن در دسترس مردم بود دیگر کسی نمی توانست به دلخواه خویش قرآن را معنا و تفسیر کند و نزول آیات را در مورد هر که دوست دارد تطبیق سازد.

ملاحظه می کنید که به کوری چشم ابن تیمیه امیرالمؤمنین علیه السلام قبل از همه قرآن را به تنهایی جمع کرده اند. اگر آن حضرت حافظ نبودند، چگونه آن ها را همراه با شأن نزول جمع کرده اند.

همچنین هر که در این موضوع سخن گفته است، امیرالمؤمنین علیه السلام را در رأس همه ای حافظان قرآن اسم برده است. (2)

ص:231

قابل یاد آوری است که هیچ کسی جز ابن تیمیه چنین ادعایی نکرده است. ابن تیمیه از کجا دانست که امیرالمؤمنین علیه السلام حافظ قرآن نبوده اند ! توجه کنید چگونه ابن تیمیه برای بدبین کردن مسلمین نسبت نفس و جان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سعی و تلاش کرده است.

ص:232

از پدر ومادر کافر به دنیا آمده است به اتفاق مسلمانان حکم کفر به او جاری ست.»

جواب: حاکم در «مستدرک» و دیگران نیز گفته اند:

تواترت الأخبار انّ فاطمة بنت أسد ولدتْ أمیرألمؤمنین علی إبن أبیطالب فی جوف الکعبة ؛(1) به تواتر ثابت شده که فاطمه بنت اسد علی را در داخل خانه خدا به دنیا آورده است.»

نقل شده است که هنگام ولادت امیرالمؤمنین علیه السلام دیوار کعبه برای حضرت فاطمه بنت اسد شکافته شد و او سه روز در داخل کعبه بود و امیرالمؤمنین علیه السلام را در آنجا به دنیا آورد.

حالا به ابن تیمیه وپیروانش که سخنان اورا مثل وحی تکرار می کنند، می-گوییم: مادر حضرت علی چگونه «کافر» و «مشرک» بوده که خداوند برایش چنین کرامتی عطا فرمود؟

هرچند بعضی از علمای اهل سنت بر آن اند که پدر ومادر امیرالمؤمنین علیه السلام، قبل از اسلام در دین بت پرستی بودند وحتی در مورد پدر ومادر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز متأسفانه چنین اعتقادی دارند، ولی حقیقت خلاف آن است.

بررسی های تاریخی و کاوش های به دور از هر گونه تعصب در احادیث چنین نتیجه را می رساند که نه تنها پدر و مادر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مؤمن و یکتاپرست بودند، بلکه از اجداد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله افراد زیادی مؤمن، یکتاپرست و در دین حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام بودند که از جمله آن ها جدّ اعلای حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله عبد

ص:233

المطلب می باشد. حتی بررسی ها این را می رساند که عموی آن حضرت ابوطالب (پدر حضرت علی علیه السلام) نیز چه قبل از بعثت حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله و چه بعد از آن لحظه ای بت نپرستیده، بلکه از مؤمنان کامل به شمار می رفته است.

در مورد ایمان حضرت ابو طالب کتاب هایی نوشته شده که از جمله آن هاست کتابی از محمد بن رسول برزنجی مدنی که در باره ایمان والدین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وابوطالب نوشته است.

همچنین کتانی در کتابی که در مورد احادیث متواتر نوشته است، ایمان پدران پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را از اخبار متواتر برشمرده و می نویسد:

تمام پدران و مادران پیامبر صلی الله علیه و آله موحد بودند وبر آن ها کفر و عیب وپلیدی داخل نشد و نه هیچ چیزی که اهل جاهلیت بر آن بودند، باجوری در حاشیه اش بر «جوهرة التوحید» ذکر کرده که موحد بودن آن ها به حد تواتر معنوی می رسد. (1)

کتانی محبت به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و اهل نجات بودن ابوطالب را نیز از اخبار متواتر خوانده ونوشته است:

همانا ابوطالب پیامبر صلی الله علیه و آله را دوست داشت و آن حضرت را حمایت و یاری می کرد. شیخ جلیل القدر علامه سید محمد بن رسول برزنجی مدنی در کتابی که در نجات والدین پیامبر صلی الله علیه و آله تألیف کرده است، آخر کتابش را به دلائل نجات ابوطالب واین که اهل نجات بودن ابوطالب متواتر است، اختصاص داده است وگفته است: «اخبار به تواتر رسیده که ابوطالب پیامبر صلی الله علیه و آله را دوست داشت وآن

ص:234

حضرت را در تبلیغ دینش یاری می کرد ودر هر چه می فرمودند تصدیقش می نمود وپسرانش جعفر وعلی را به پیروی ویاری آن حضرت امر می کرد.» سپس می گوید: «این اخبار به روشنی دلالت بر این می کند که قلب ابو طالب پر از ایمان به پیامبر صلی الله علیه و آله بود.» همانا این مطلب را در کتاب «اسنی المطالب فی نجات ابی طالب» نقل کرده است.(1)

علاوه بر آنچه ذکر شد، یادآور می شویم که ابن قتیبه در کتاب «معارف» یا «تأویل المختلف الحدیث» بابی گذاشته و در آن بیش از پنج نفر را نام برده که پیرو دین آن زمان بوده و از بت پرستی کناره گیری کرده اند و ابوذر نیز بنابر روایت «صحیح مسلم» قبل از بعثت موحد بوده وبرای خداوند متعال نماز می گزاشته است.(2) و این مطلب نیز دروغگویی ابن تیمیه را ثابت می کند.

همچنین اهل سنت به امیرالمؤمنین علیه السلام لقب «کرم الله وجه» را داده اند واین به این خاطر است که امیرالمؤمنین علیه السلام یک لحظه هم بت نپرستیده است، ولی ابن تیمیه می گوید: «علی نیز مانند دیگران بت می پرستید. با این وجود وهابی ها به چنین فرد ورهبر دروغباف فخر می کنند واز او پیروی می کنند وبه مانند او به امیرالمؤمنین واهل بیت علیهم السلام تهمت زده و سخنان رهبر دروغباف خود را در مورد اهل بیت علیهم السلام تکرار می کنند.

ابن تیمیه در مهم ترین کتاب هایش مانند «الفتاوی الکبری» و «جامع الفتاوی» و«منهاج السنه» ودر بسیاری کتب دیگرش در مورد امیر المؤمنین علیه السلام لقب (کرم الله وجهه) را ذکر نکرده وتنها دو یا سه مورد در برخی کتب دیگرش آن حضرت

ص:235

را به این لقت خوانده است که این هم دلالت به تناقض گفتارش می کند وهم به دروغگویی اش.

ص:236

مراجعه کرده باشد ... . مالک علمش را از اهل مدینه گرفته و اهل مدینه از علی علم نمی گرفتند. ابو حنیفه، شافعی و احمد علمشان به ابن عباس می رسد و ابن عباس مجتهد مستقل است و پایبند به قول علی نبود.

البته خیلی روشن است که چنین سخن ابن تیمیه دروغی بیش نیست. اگر ابن تیمیه این نسبت را تنها به مالک بن انس می داد، شاید درست و صحیح بود. چون مالک بنابر سخن محدثین نه در فضل امیرالمؤمنین علیه السلام حدیثی روایت کرده و نه در «موطأ»اش از آن حضرت حدیثی روایت کرده است. اما شافعی (در کتاب «ام» و نیز دیگر کتبش) و احمد در «مسند» احادیث فراوان از امیرالمؤمنین علیه السلام روایت کرده و به سخنان آن حضرت استدلال کرده اند. و همچنین ابوحنیفه نیز با سندش از آن حضرت احادیث روایت کرده که می توان به کتاب «مسند ابو حنیفه» علی قاری مراجعه کرد. و اگر در واقع این سخن ابن تیمیه حق باشد که هرگز حقیقت ندارد، این طعنی بر رهبران فقه اهل سنت خواهد بود، نه به امیرالمؤمنین علیه السلام!

اما ابن عباس خودش می گوید:

کنا إذا اتانا الثبت عن علی لم نعدل به؛(1) «روش همیشه گی ما این است که هر گاه شخص ثقه بر ما حدیثی از علی روایت می کرد، هرگز از سخن او به سخن دیگری نمی گرویم.»

همو می گوید:

اذا حدثنا ثقة عن علی بفتیا لا نعدوها؛ (2) «هرگاه شخصی ثقه فتوایی را از علی برای ما نقل کند از عمل بر آن تجاوز نمی-کردیم.» سند این خبر صحیح است.

ص:237

مضافا بر این ها ابن عباس همان کسی است که به صورت فراوان هم از امیرالمؤمنین علیه السلام حدیث روایت کرده و هم خیلی از فضائل آن حضرت از او با اسانید صحیح روایت شده است، مانند: «من شهر علمم و علی دروازه آن» «علی خلیفه من پس از من است» و ... که اشاره شد.

ص:238

فیمَن کتم فذهب بصری؛ (1) زید ابن ارقم می گوید: «علی مردم را سوگند داد و فرمود: «هر که از پیامبر صلی الله علیه و آله این سخن را شنیده باشد که «هر که من مولای او هستم پس علی مولای اوست. خدایا! دوست بدار کسی را که علی را دوست دارد و دشمن بدار کسی را که با علی دشمنی می کند.» از جا برخاسته گواهی دهد.» آن گاه دوازده نفر از کسانی که در جنگ بدر شرکت کرده بودند، برخاسته و به این سخن رسول خدا صلی الله علیه و آله گواهی دادند و من از جمله کسانی بودم که (این حقیقت را) پنهان کردند (و آن گاه با دعا و نفرین امیرالمؤمنین) بصیرتم از بین رفت و کور شدم.»

هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته است.

پس خود زید بن ارقم به واقعیت داشتن این موضوع شهادت می دهد، ، ولی ابن تیمیه آن را انکار و تکذیب می کند.

روایت دیگر:

إنَّ علیّاً نشد النّاس فی الرّحبة: «من سمع قول رسول الله صلی الله علیه و آله: من کنْتُ مولاه فعلی مولاه اللّهمّ وال من والاه وعاد من عاداه» فقام نفر فشهدوا أنَّهم سمعوا ذلک من رسول الله صلی الله علیه و آله وکتم قومٌ فما خرجوا من الدُّنیا حتّی عموا وأصابتْهم آفةٌ منهم: یزید بن ودیعة و عبد الرّحمن بن مدلج؛(2) همانا

ص:239

علی در رحبه کوفه با سوگند دادن مردم از آنان چنین خواست: «هر که این سخن پیامبر صلی الله علیه و آله را که فرمودند: «هر که من مولای او هستم، پس علی نیز مولای اوست. خدایا، دوست بدار کسی را که علی را دوست دارد و دشمن بدار کسی را که با علی دشمنی می کند» (هر که این را) شنیده باشد برخاسته وگواهی دهد.» گروهی برخاستند و گواهی دادند که این سخن را از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیده اند، ولی گروهی نیز این مطلب را پنهان داشتند و از دنیا نرفتند مگر اینکه (با دعا و نفرین امیرالمؤمنین) نابینا شدند و یا به آفت و بلای دیگری گفتار شدند که از جمله آنان زید بن ودیعه و عبد الرحمان بن مدلج هستند.»

این حدیث از سعید بن وهب، هانی بن هانی و عبد الرحمان روایت شده است. و سندش صحیح است.

باز روایت دیگر در همین موضوع :

قال علی علی المنبر: أنشد الله رجلاً سمع رسول الله صلی الله علیه و آله یقول یوم غدیر خمّ: «اللّهمّ وال من والاه و عاد من عاداه» إلاَّ قام و شهد. وتحت منبر أنس إبن مالک و براء إبن عازب و جریر إبن عبد الله البجلی فأعادها فلم یجبه أحدٌ فقال: أللّهمّ من کتم هذه الشَّهادة و هو یعرفه فلا تخرجه من الدّنیا حتّی تجعل به آیةً یُعْرَفُ بها. قال (أبووائل) فبرص أنس و عمی البراء و رجع جریر أعرابیّاً بعد حجرته؛ (1) علی در منبر ایستاده فرمود: «به

ص:240

خدا سوگند می دهم هر کسی را که در روز غدیر خم از پیامبر شنیده باشد که آن حضرت فرمودند: «خدایا، دوست بدار کسی را که علی را دوست دارد ودشمن بدار کسی را که با علی دشمنی می کند» اینکه برخیزد و گواهی دهد.» در زیر منبر انس بن مالک، براء بن عازب و جریر بن عبد الله بجلی نشسته بودند. امیرالمؤمنین علیه السلام این سخن را دو مرتبه تکرار نمود، ولی کسی از آن ها گواهی نداد. آن گاه علی فرمود: «خدایا، هر که دانسته این حقیقت را پنهان کرده باشد او را از دنیا خارج نکن مگر اینکه نشانه ای در وی قرار دهی که با آن شناخته شود.» ابو وائل می-گوید: «انس (با نفرین امام) گرفتار پیسی شد وبراء نابینا شد و جریر بعد از هجرتش اعرابی گشت.»

ص:241

3. «جنگ علی در بصره (یعنی جنگ جمل) و صفین را اگر بخواهیم تأویلش نمایم فتنه به شمار می آید. این جنگ ها نه از جهاد واجب بود و نه مستحب .»(1)

4. «(علی در جنگ هایش) خلق زیادی از مسلمانان را که نماز برپا می داشتند، زکات می دادند و روزه می گرفتند به قتل رسانید.» (2)

5. «امامان اهل سنت به مانند مالک، احمد و غیره گفته اند: «علی برای جنگ با خوارج امر شده بود، اما جنگ جمل و صفین جنگ فتنه بود.»(3)

6. «اما جنگ جمل و صفین جنگ فتنه بود و فضلای صحابه، تابعین و دیگر علما همه از این جنگ ناراضی بودند؛ چنان که نصوص بر آن دلالت می کند. وحتی کسانی که در این جنگ شرکت کرده بودند، آن ها نیز ناراضی بودند، وکسانی که از این جنگ ناراضی بودند عدد شان بیشتر و بهترین این امت بودند نسبت به کسانی که از این جنگ راضی بودند.» (4)

7. «علی از کارهایی که انجام داد پشیمان شد، حتی از جنگ و غیر آن نیز ... در شب های صفین می گفت: «چه خوب است موضع گیری عبد الله بن عمر و سعد بن ابی وقاص که اگر خوب بود اجرش بزرگ است و اگر گناه بود خطرش کم تر است. و می گفت: «ای حسن ! ای حسن پدرت فکر نمی کرد که کار به این جا کشیده شود. پدرت دوست دارد که ای کاش بیست سال قبل از این مرده بود. به تواتر رسیده که علی از اختلاف زیردستان خود با او به داد آمد و فکر نمی کرد که

ص:242

کار به این جا کشیده می شود. حسن رأیش ترک جنگ بود. و در باره ای حسن نص روشن وارد شده که او بر راه ثواب خواهد بود.» سپس حدیثی را از صحیح بخاری شاهد آورده می گوید: «حسن به خاطر صلح بین دو گروه مورد ستایش قرار گرفته است و در احادیث صحیح نیز دلالت بر این دارد که نشستن از جنگ و خودداری از فتنه محبوب تر است نزد خدا و پیامبرش. «(علی) وقتی از صفین برگشت سخنش تغییر کرد ... . این خبر به تواتر رسیده است که آخر عمرش پشیمان شد. (1) گاهی شده که پشیمانی و بدبینیش از این جنگ آشکار می شده ... . (2)

8. «حدیثی که پیامبر صلی الله علیه و آله علی را بر جنگ با ناکثین قاسطین مارقین امر کرده باشد دروغ و ساخته شده است. علی در باره ای جنگ جمل و صفین چیزی را روایت نکرده است چنان که در باره ای جنگ با خوارج حدیث روایت کرده است. در باره ای جنگ جمل و صفین جز از طرف کسانی که در جنگ شرکت نکردند روایت نقل نشده است و آن ها احادیثی روایت کرده اند بر ترک جنگ در حالت فتنه. اما حدیثی که پیامبر به جنگ ناکثین، قاسطین و مارقین امر کرده است، حدیثی است ساخته شده بر پیامبر صلی الله علیه و آله.» (3)

9. باز همو می گوید: «حدیثی (که در آن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده باشد) که «جنگ با علی جنگ با من است ...» و این حدیث را صحابه از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیده باشند کذب و دروغ است. این حدیث در هیچ یک از کتاب های حدیث پژوهان معروف ذکر نشده و با سند معروفی هم روایت نشده ... چگونه صحابه حدیثی را

ص:243

شنیده باشند که به اتفاق آگاهان به حدیث چنین حدیثی دروغ و ساخته شده است؟ جنگ علی در جمل و صفین به امر پیامبر صلی الله علیه و آله نبود، بلکه علی با رأی خودش جنگید.» (1)

قبل از پاسخ تفصیلی بر تک تک سخنان بی اساس ابن تیمیه سزاوار است باز هم ادعاهای او را خلاصه وار بیاوریم. او در آنچه از زبانش در بالا نقل کردیم این همه دروغ گفته که به دروغ هایش اشاره می کنیم:

1. علی از این دو جنگ (جمل و صفین) پشیمان شد و خصوصاً در آخر عمرش که در این مطلب ابن تیمیه ادعای تواتر می کند.

2. علی برای حکم کردن بر مردم و تصرف در جان و مال آن ها جنگید.

3. علی دلیل و نصی برای جنگ جمل و صفین نداشت.

4. جنگ علی نه جهاد واجب بود و نه جهاد مستحب.

5. اکثر صحابه با علی در این دو جنگ موافق نبودند.

6. فقهای اهل سنت مانند مالک، احمد و غیر گفته اند که این دو جنگ جنگ فتنه بوده است.

7. کسانی که از این جنگ ناراضی بودند بیش ترین از نظر عدد و بهترین این امت بودند.

8. در باره جنگ جمل و صفین هیچ صحابه نصی روایت نکرده است.

و دروغ های دیگر که همراه با پاسخ به آن اشاره خواهیم کرد.

ص:244

قبل از ورود به بحث در مورد بیان دروغ های ابن تیمیه، لازم است به دو مطلب اشاره کنیم :

1. از جابر بن عبدالله انصاری در مورد جنگ های امیرالمؤمنین علیه السلام سؤال کردند و در پاسخ گفت: در مورد جنگ های علی کسی جز کافر شک نمی-کند.(1) سند این خبر بدون تردید صحیح است. ذهبی این خبر را در شرح حال سوید بن سعید ذکر کرده است، حال آن که سوید ثقه است و مسلم در صحیحش 53 حدیث از او روایت کرده است گرچه او را تضعیف نیز کرده اند، ولی کتاب او را صحیح خوانده اند و او این حدیث را به صورت سماع روایت کرده است.

2. این که ابن تیمیه زیاد به تخلف ابن عمر و سعد بن ابی وقاص از جنگ های جمل و صفین اشاره کرده و دروغ های فراوان گفته است، چنان که به برخی از سخنانش اشاره شد. اما چنان که خواهد آمد گرچه این ها از عدم نصرت امیرالمؤمنین علیه السلام پشیمان شدند، ولی باید توجه داشته باشیم که این دو نفر وابوهریره و ابوبکره در مذمت خوارج احادیث روایت کرده اند و از مسلمات ملت اسلام گمراهی خوارج است که به برخی اخبار در این مورد اشاره می کنیم:

1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: خوارج سگان آتش جهنم هستند.(2) ترمذی، حاکم، ذهبی، هیثمی، البانی و شعیب سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

2. باز حضرت صلی الله علیه و آله فرموده اند: خوشا به حال کسی که خوارج را بکشد و یا خوارج او را بکشند. (3) این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام، ابوبکره، ابن عمر، عمر،

ص:245

عبدالله بن خباب، ابوسعید و انس، طلق بن علی، ابن ابی اوفی، ابوامامه روایت شده است.

3. خوارج را هرجا دیدید بکشید و به کشنده آن ها اجر داده خواهد شد.(1) این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام، ابن عمر، ابوبکره، عمر، ابن مسعود، ابوسعید خدری، ابوبرزه، انس، عبدالله بن عمرو، ابوزید انصاری، قتاده روایت شده است.

4. خوارج بد ترین خلق هستند و چنان که تیر از کمان خارج می شود این ها نیز از اسلام خارج می شوند. (2) این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام، ابن عمر، ابن عباس، ابن مسعود، ابوسعید، انس، جابر، سهل بن حنیف، عقبه بن عامر، ابوبرزه، ابوبکره، ابوذر و دیگران روایت شده است.

هر کدام از این احادیث به تنهایی متواتر است و ما تنها برخی مصادر را ذکر کردیم.

ص:246

با وجود این گونه احادیث فراوان ومسلم، تمام کسانی که امیرالمؤمنین علیه السلام را در جنگ های جمل وصفین یاری نکردند، در جنگ با خوارج نیز از نصرت آن حضرت خودداری نمودند که در راس آن ها سعد بن ابی وقاص، ابن عمر وابوهریره بودند که باید ابن تیمیه ووهابیت به این نیز افتخار کنند واین تخلف ونافرمانی آن ها از اوامر خداوند متعال ورسول خدا صلی الله علیه و آله را نیز با افتخار ذکر کنند!. بنابر این، تخلف این گونه افراد از جنگ های جمل وصفین نیز بدون تردید مانند تخلف از جنگ با خوارج است ودر تمام این ها بدون شک از دستورات اسلام تخلف کرده اند.

اینک پس از بیان این واقعیت مهم به پاسخ تفصیلی به یکا یک این دروغ وتهمت های ابن تیمیه می پردازیم:

ص:247

2. سلیمان بن صرد که چنین خبری به او نسبت داده شده است از جمله کسانی است که در جنگ صفین همراه امیرالمؤمنین علیه السلام شرکت کرد. ابن عبدالبر بنابر نقل ذهبی می گوید: «او (سلیمان بن صرد) بود که در جنگ صفین با حوشب مبارزه نموده و او را به قتل رسانید.»(1) اگر امیرالمؤمنین علیه السلام از جنگ جمل پشیمان شده بودند، سلیمان بن صرد و دیگران این را دلیل قرار داده در جنگ صفین شرکت نمی کردند.

3. امیرالمؤمنین علیه السلام بعد از جنگ صفین دو مرتبه ی دیگر اصحاب خود را برای جنگ با معاویه دعوت وحرکت دادند که بار اول با کارشکنی خوارج و بار دوم با کارشکنی اشعث کندی وقبیله اش معاویه از دست آن حضرت سالم به در رفت. پس چگونه امیرالمؤمنین علیه السلام پشیمان شده بودند؟ ودلائل فراوان دیگر نیز دروغ بودن این ادعای ابن تیمیه را ثابت می کند.

برای ابن تیمیه بهتر این بود به جای اینکه به چنین دروغ ها پناه ببرد، پشیمانی کسانی را که یا بر امیرالمؤمنین علیه السلام شمیر کشیدند و یا آن حضرت را در این جنگ یاری نکردند ذکر نماید.

ص:248

ص:249

«عن ابن أبی عتیق قال: قالت عائشة: إذا مر ابن عمر فارونیه فلما مر ابن عمر قالوا: هذا ابن عمر فقالت: یا أبا عبد الرحمن ما منعک أن تنهانی عن مسیری قال: رأیت رجلا قد غلب علیک وظننت أنک لا تخالفینه یعنی ابن الزبیر. قالت: أما إنک لو نهیتنی ما خرجت؛(1) «عایشه گفت: «هرگاه ابن عمر گذشت، او را به من نشان دهید.» وقتی گذشت گفتند: «این است ابن عمر.» عایشه به او گفت: «ای ابوعبد الرحمن، چرا مرا از حرکت به سوی جنگ جمل منع نکردی؟» ابن عمر گفت: «چون دیدم که مردی (یعنی ابن زبیر) بر افکار و حرکات تو سیطره پیدا کرده، بنابر این گمان کردم تو با وی مخالفت نخواهی کرد.» عایشه گفت: «اگر تو مرا منع می کردی، من به این جنگ نمی رفتم.»

سند این خبر کاملاً صحیح است. ذهبی می گوید: «منظورش همان فتنه جمل است.»

ص:250

آیه ای محکمی از کتاب خدا سخت دل مرا به خود مشغول کرده است. در باره ای این آیه برایم چیزی بگو. و آن آیه این است که: «هرگاه دو گروه از مؤمنان با هم بجنگند پس شما بین آن ها صلح دهید، ولی اگر یکی بر دیگری تجاوز کند با تجاوزگر بجنگید تا به امر خدا برگردد. آن گاه اگر برگشت بین آن دو با عدالت صلح کنید و عدالت را رعایت کنید که خداوند عادلان را دوست دارد.»(1) در باره این آیه برایم چیزی بگو. عبد الله به من گفت: «تو چه کاری با این آیه داری؟ از نزد من دور شو.» آن مرد رفت واز چشمان ما دور وپنهان شد. آن گاه عبد لله رو به ما کرده گفت: «من چیزی بر ضد خود از این آیه نیافتم، جز اینکه با این گروه تجاوزگر (معاویه و لشکرش) نجنگیدم؛ زیرا خداوند است که مرا به آن امر می کند.»(2)

حاکم می گوید: این را (یعنی پشیمانی ابن عمر را) جماعتی از تابعین از وی روایت کرده اند و من تنها این سند را نقل و به آن بسنده کردم به خاطر اینکه این سند به شرط شیخین صحیح است. ذهبی نیز بر صحت آن اقرار کرده است. ابن عبد البر نیز سخنی به مانند سخن حاکم را گفته است.

ابن اثیر می گوید: «ابن عمر هنگام مرگش گفت: «من از این دنیا چیزی بر ضرر خود نیافتم به جز آن که با گروه طغیانگر (لشکر معاویه) نجنگیدم. »

ابن عبد البر می گوید: «با سند های گوناگون از حبیب بن ابی ثابت و ابن عمر روایت شده که او گفته است: «از چیزی نگرانی ندارم به جز آن که من همراه علی با گروه ظالم (لشکر معاویه) نجنگیدم. »(3)

ص:251

ص:252

آری، ابن تیمیه به جای این که به این واقعیت ها اشاره کند، جهت گمراه نمودن مردم ناآگاه، واقعیت ها را وارونه نموده است.

ص:253

إنما قاتلناکم لاتأمر علیکم فقد أعطانی الله ذلک وأنتم کارهون؛ (1) در نخیله معاویه برای ما نماز ظهر خواند سپس خطبه ای خواند و گفت: «من با شما نجنگیدم که نماز بخوانید یا روزه بگیرید یا حج انجام دهید و یا زکات بپردازید. می دانم که شما آن ها را انجام می دهید، ولی من تنها به این خاطر با شما جنگیدم که بر شما امر و حکومت کنم و خدا نیز این را به من داد، هرچند شما این را دوست ندآرید.»

سند این حدث کاملاً صحیح است و به همین خاطر ذهبی و ابن کثیر نیز با سکوت این خبر را نقل کرده اند؛ زیرا تمام رجال این خبر رجال شیخین هستند جز سعید بن سوید و البانی سند این خبر را خیلی خوب دانسته است. این حدیث از سعید بن سوید با دو سند روایت شده است.

اما این که ابن تیمیه چنین صفتی را به امیرالمؤمنین علیه السلامنسبت داد، با احادیث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که آن حضرت را برای جنگ با ناکثین و قاسطین امر فرموده اند و با ده ها آیات و روایاتی که جایگاه رفیع امیرالمؤمنین علیه السلام را بیان کرده و در این کتاب بسیاری از آن ها به مناسبت در جای خود ذکر شده است، مخالف است که بر چنین یاوه گویی او نیاز به پاسخ بیش تر از این نیست.

ص:254

1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «همانا تو (بعد از من) با گروه «ناکثین»، «مارقین» و «قاسطین» خواهی جنگید.»

2. ابوایوب انصاری می گوید: «پیامبر صلی الله علیه و آله به من دستور دادند که همراه علی با گروه «ناکثین»، «مارقین» و «قاسطین» بجنگم.»

3. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند که با «ناکثین»، «مارقین» و«قاسطین» بجنگم» (1)

این حدیث شریف را ده نفر از امیرالمؤمنین علیه السلام با بیش از پانزده سند روایت کرده اند و همچنین این حدیث از ابن عباس، ابوایوب انصاری (با شش سند)، ابوسعید خدری، ام سلمه (با دو سند)، عمار (با چهار سند)، ابو رافع، سعد بن عباده، ابن مسعود (با چهار سند) و جابر بن عبد الله روایت شده است.

هیثمی با هفت سند این حدیث را روایت کرده که سه سند آن صحیح است وخود او راویان سند حدیثی را که از امیرالمؤمنین علیه السلام روایت شده است رجال صحیح و یکی را ثقه دانسته است.

ص:255

البانی در کتاب (ظلال الجنة، ج 2، ص 144، ح907) و همچنین در ذیل «السنه» ابن ابی عاصم این حدیث را در تأیید جنگ امیرالمؤمنین علیه السلام با خوارج ذکر کرده است.

ابن حجر می گوید: «ثابت شده که اهل جمل، صفین و نهروان بغات و ظالم بودند. و دلیل آن حدیث علی است که می فرماید: «به جنگ با ناکثین، قاسطین ومارقین امر شده ام.» و این حدیث را نسائی در «خصائص» و بزار و طبرانی روایت کرده اند ... .» (1)

پس این حدیث چنان که مشاهده می کنید نه اینکه صحیح است، بلکه متواتر است؛ زیرا ده نفر از صحابه با بیش از سی سند آن را روایت کرده اند.

4. علی بن ربیعه می گوید :

سمعت علیا علی المنبر وأتاه رجل فقال: یا أمیر المؤمنین! ما لی أراک تستحل الناس استحالة الرجل إبله؟ أبعهد من رسول الله صلی الله علیه و آله أو شیئا رأیته؟ قال: والله! ما کذبت ولا کذبت ولا ضللت ولا ضل بی بل عهد من رسول الله صلی الله علیه و آله عهده إلی وقد خاب من افتری عهد إلی النبی صلی الله علیه و آله أن أقاتل الناکثین والقاسطین والمارقین؛ (2) علی در منبر بود که مردی به نزد او آمد و گفت: «ای امیر المؤمنین، چه شده که تو را می بینم (خون) مردم را بر خود حلال کرده ای مانند حلال کردن انسان برای خود شتر را؟ آیا این (کار تو) با عهد و دستور پیامبر صلی الله علیه و آله است، یا با رأی خودت ؟» امیرالمؤمنین علیه السلام

ص:256

فرمودند: «به خدا سوگند، نه دروغ گفتم و نه کسی بر من دروغ رسانده. نه گمراه شدم و نه کسی به وسیله من گمراه شده است. (این کاری که کردم) به عهد و پیمانی است از جانب رسول خدا صلی الله علیه و آله. همانا زیان کرده است هر آن کسی که (در این باره بهتان بست .)رسول خدا صلی الله علیه و آله با من پیمان بست که با ناکثین، قاسطین و مارقین بجنگم.»

این حدیث با دو سند روایت شده و سند بزار کاملاً صحیح است. در سند ابویعلی، ربیع بن سهل است که برخی او را غیر قوی خوانده اند و ابن حبان او را ثقه دانسته است.

پس سند این حدیث کاملاً صحیح است. علاوه بر این، سند دیگری را نیز که از امیرالمؤمنین علیه السلام روایت شده است، چنان که اشاره شد و هیثمی صحیح دانسته است.

این حدیث علاوه بر اینکه ثابت می کند امیرالمؤمنین علیه السلام نص و دلیل شرعی بر نبرد های خود داشته است، همچنین این مطلب را هم ثابت می نماید که بر خلاف پندار بی اساس ابن تیمیه صحابه ای نیز بوده اند که چنین نصی را روایت نموده اند. چون ابن تبیمه می گفت که در باره ای جنگ جمل و صفین هیچ صحابه-ای نصی روایت نکرده است.

علاوه بر روایاتی که ذکر گردید احادیث فراوان دیگری هم هست که به بی اساس بودن ادعای ابن تیمیه بر اینکه علی در این دو جنگ نص و دلیل شرعی نداشت دلالت دارند و ما به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

1. عن الثوری ومعمر عن أبی إسحاق عن عاصم بن ضمرة عن عمار بن یاسر قال: سمعت النبی یقول: ستقتلک الفئة الباغیة وأنت علی الحق فمن لم

ص:257

ینصرک یومئذ فلیس منی؛ (1) عمار می گوید: شنیدم که پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمود: به زودی تو را گروه باغی به قتل می رساند و تو آن زمان بر حق (و حق که امیرالمؤمنین علیه السلام است) خواهی بود، پس هر که تو را در آن روز یاری نکند، از من نخواهد بود. سندی که در متن خبر است از کنز عمال است ورجال آن همه رجال صحاح سته هستند جز عاصم و او از رجال چهار سنن وثقه است.

2. امیرالمؤمنین علیه السلام در روز جنگ جمل به زبیر فرمودند: «آیا به یاد داری که باری پیامبر صلی الله علیه و آله به تو فرمودند: «تو با من جنگ خواهی کرد و آن هنگام بر من ظلم و ستم کرده ای؟» زبیر گفت: «آری به یادم آمد، ولی فراموش کرده بودم.» (2)

این حدیث و مناشده امیرالمؤمنین علیه السلام را ابن عباس، ابوبکره، ابواسود دؤلی، ابن ابولیلی، ابوحرب بن ابی اسود، قیس بن ابی حازم، عبدالسلام، قتاده، حکم بن عتیبه، ابوجروه مازنی واسود بن قیس روایت کرده اند، حاکم، ذهبی و البانی سند آن را صحیح دانسته اند و ابن کثیر آن را محفوظ دانسته و اسانید متعدد برای آن نقل کرده است.

3. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «به زودی بین تو و عایشه اتفاقی می افتد.» امیر المؤمنین علیه السلام عرض کردند: «با من ای رسول خدا؟» فرمودند:

ص:258

«آری، با تو.» امیرالمؤمنین علیه السلام عرض کردند: «آیا من بدبخت ترینشان (در آن هنگام) هستم ؟» پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «نه، ولی هر گاه این واقعه رخ داد عایشه را به خانه اش برگردان .» (1) ابن حجر و هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

4. فلفله جعفی وخیثمه می گویند: «در نزد حذیفه بودم که بعضی از ما به او گفت: «آنچه را که از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیده ی به ما نقل کن!» حذیفه گفت: «اگر این کار را بکنم مرا سنگسار می کنید.» ما گفتیم: «سبحان الله! ما تو را سنگسار می کنیم؟» حذیفه گفت: «اگر به شما بگویم که بعضی از مادرانتان بر ضد شما لشکر زیادی کشیده، شمشیر بر سرتان خواهد برداشت آیا تصدیق می کنید ؟» گفتند: «سبحان الله ! چه کسی تو را تصدیق می کند ؟» سپس حذیفه گفت: «حمیرا (عایشه) با لشکری که مردان قوی هیکلی او را می رانند به سوی شما خواهد آمد.»(2)

سند این حدیث صحیح است و حاکم و ذهبی نیز آن را به شرط بخاری ومسلم صحیح دانسته اند.

5. زید بن وهب می گوید: «ما در نزد حذیفه بودیم که گفت: «شما چه حال خواهید داشت آن زمانی که اهل بیت پیامبر تان دو گروه شده با هم جنگیده و بر سر یکدیگر شمشیر بزنند ؟» ما گفتیم: «مگر این کار خواهد شد؟» حذیفه گفت: «به گروهی که به سوی علی می خوانند نگاه کنید و همراه آن ها باشید. به درستی

ص:259

که آن گروه بر حق و بر هدایت هستند.» (1) ابن حجر و هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته است.

6. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به همسران خویش فرمودند: «کدام یک از شما صاحب شتر سرخ مو خواهد بود که خروج می کند و سگ های حوئب بر سرش پارس می زند وکشتگان فراوانی در اطرافش به زمین می افتند و او تا نزدیکی کشته شدن می رود، ولی نجات می یابد؟.»(2) این حدیث از ابن عباس، عایشه و ابورافع روایت شده است. هیثمی و متقی هندی در دو مورد سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

7. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به همسرانشان فرمودند: «گویا من می نگرم به یکی از شما که سگ های سرزمین حوئب بر او بانگ می زند ... برحضر باش ای عایشه از اینکه مبادا آن زن تو باشی.» (3) حاکم و متقی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

8. عایشه (هنگام حرکت سپاهیانش به سوی بصره) آن وقت که از نزد آب های بن عامر عبور می کرد، بانگ سگ هایی را شنید. پرسید: «این چه آبی است ؟» گفتند: «آب حوئب.» عایشه با ناراحتی گفت: «مرا برگردانید.» من از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیده بودم که به همسرانش می فرمود: «در چه حال خواهد بود یکی از شما آن زمانی که سگ های حوئب به او بانگ زنند ؟» (در بعضی اخبار آمده که طلحه و

ص:260

زبیر و در بعضی عبد الله بن زبیر) اسرار کرده او را از برگشتن منصرف کردند.(1) حاکم، ابن حجر، ذهبی و هیثمی اسناد این حدیث را که با الفاظ گوناگون وارد شده صحیح دانسته اند.

آیا این اخبار نصوص اسلامی نیستند! چرا پس ابن تیمیه این همه دروغ گفته است و وهابی ها دروغ های او را تکرار می کنند؟ چون طالب حق هستند ویا پیرو هوا و هوس؟!

ص:261

حدیث را ضعیف دانسته اند که از جمله آن هاست حسین کرابیسی و غیر اوست. از احمد بن حنبل نیز نقل شده که او نیز این حدیث را ضعیف می دانسته است.(1)

جواب: شما توجه کنید ابن تیمیه چگونه با بی حیائی دروغ می گوید. احمد بن حنبل این حدیث را با بیش از پانزده سند در «مسند »اش روایت کرده است که به زودی ملاحظه خواهید کرد. پس این سخن نیز از ادعاهای بی اساس دیگر ابن تیمیه است. از این حدیث که بی تردید یکی از احادیث متواتر است به روشنی فهمیده می شود که سپاه معاویه سپاه باغی و طغیان گر بودند که به نص قرآن کریم جنگ با چنین گروهی از مهم ترین واجبات برای مسلمانان می باشد.

اینک متن حدیث:

1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در باره عمار فرمودند: «او را گروه ظالم به قتل می رسانند.»

این حدیث از عمار، ابن عباس، حذیفه، ام سلمه (با چهار سند)، ابن مسعود، خزیمه، ابو مسعود، ابو قتاده، ابو رافع، عثمان، ابو ایوب، اسماعیل بن عبد الرحمن، ابو الیسر، ابن عمر، ابو سعید خدری (با سه سند)، براء، ابو هریره، عبد الله بن حارث، زید بن ابی وفا، زید بن وهب، زیاد بن فرد، معاویه، عمرو بن عاص، عبد الله بن عمر، عمر بن میمون، ابو الهذیل، عبد الله بن حارث، ابن ابو هذیل و ابن عمر روایت شده است. (2)

ص:262

2. باز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «عمار را گروه ظالم به قتل می-رساند در حالی که عمار آن ها را به سوی بهشت می خواند، ولی آن ها او را به سوی جهنم می خوانند. این عادت بدبختان و فاجران است.» (1)

این حدیث از ابوسعید، اسامه، ابن عمر، عبد الله بن عمرو، مجاهد و ابن اسحاق روایت شده است.

این در حالی است که خداوند متعال در قرآن دعوت کردن به سوی جهنم را از صفات مشرکین معرفی کرده است. (بقره، 221).

شعیب ارنؤوط و مؤمن صاغرچه (هر دو از علمای وهابی) در حاشیه کتاب «سیر اعلام نبلاء» این سخن ابن حجر را نقل کرده اند که او بعد از نقل این حدیث می گوید: «در این حدیث نشانه نبوت و فضیلت آشکار برای علی و عمار است وردی است بر ناصبی ها که گمان می کنند علی در جنگ هایش در راه حق نبود.» (2) (این بیان روشنی است در ناصبی بودن ابن تیمیه از زبان ابن حجر .) بعد می-گویند: «مناوی در «فیض القدیر» (3) از کتاب «امامت» عبد القادر جرجانی نقل کرده است که او گفته است: «فقهای حجاز و عراق و اهل حدیث و رأی که از جمله آن هایند

ص:263

مالک، شافعی، ابو حنیفه، اوزاعی و جمهور بزرگی از متکلمان اجماع بر این دارند که علی در جنگش با اهل صفین و همچنین با اهل جمل بر راه درست بود وکسانی که با او جنگیدند باغی و ظالم بر او بودند.» (1)

قرطبی می گوید: «نزد علما مقرر شده و با دلایل اسلامی ثابت شده که همانا علی امام بود و هر که بر او خروج کرده باغی و ظالم است و جنگ با وی واجب است تا اینکه به سوی حق برگردد.»(2)

در گذشته سخن ابن تیمیه را ملاحظه کردید که گفت: «امامان اهل سنت به مانند مالک، احمد و دیگران این جنگ را جنگ فتنه می دانستند بر خلاف جنگ با خوارج.» ولی با توجه به گفته جرجانی و قرطبی بی اساس بودن این ادعای ابن تیمیه نیز آشکار می گردد. وعلاوه بر این بی پایگی این ادعای او را نیز ثابت می کند که می گفت: «این دو جنگ نه واجب بود و نه مستحب.»

پس شما دقت کنید که ابن تیمیه چگونه دروغ می گوید وخدعه به کار می-گیرد. همچنین دقت داشته باشیم که معاویه برای فریب مردم پس از آن که از حدیث فوق بعد از کشته شدن عمار خبر دادند، گفت: عمار را علی کشته نه ما؛ زیرا علی او را به میدان جنگ آورد ... . امروزه برخی وهابی ها نیز با بی حیائی این سخن امامشان معاویه را تکرار می کنند. دقت کردید که ابن تیمیه حاضر نیست چنین حدیثی را که محدثان آن را از بیش از سی صحابه روایت کرده اند بپذیرد وبه سخن امثال کرابسی که احمد بن حنبل اورا لعنت کرده است چنگ می زند ؟

ص:264

3. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «به درستی که کشنده ای عمار در آتش خواهد بود.»(1)

حاکم، ذهبی و هیثمی در هر دو مورد سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

قابل یادآوری است که ابن تیمیه قاتل عمار را از سابقین و حاضرین در بیعت رضوان خوانده و او را از اهل بهشت معرفی کرده است.(2)

نص رسول خدا صلی الله علیه و آله کجاست و ادعای ابن تیمیه که می گوید: «او اهل بهشت است» کجا؟

ص:265

2. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام نگاهی انداخته، فرمودند: «من در جنگ هستم، با هر کسی که با شما بجنگد و در صلح هستم، با هر کسی که با شما در صلح است.» (1) مضافا بر ابوهریره و زید، این حدیث را ام سلمه، ابوسعید خدری وصبیح نیز روایت کرده اند وحاکم، ذهبی (بنابر تصریح شعیب ارنؤوط در حاشیه سیر اعلام النبلاء) و البانی سند این حدیث را حسن دانسته اند و هیثمی دو سند ذکر کرده است؛ در یکی گفته است: در سندش کسی است که من او را نمی شناسم. و در سند دیگری تلید است که او مورد خلاف است بقیه را رجال صحیح دانسته است. در گذشته ملاحظه کردید که ابن تیمیه معنای این حدیث را تکذیب کرد و گفت: این حدیث در هیچ کتاب مورد اعتمادی وجود ندارد.

این دو حدیث که صحیح هستند، ثابت می کنند که جنگ با امیر المؤمنین علیه السلام جنگ با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است و هر که با امیرالمؤمنین علیه السلام جنگید، در حقیقت با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله جنگیده است. البته این حدیث در کتاب های مذکور با اسانید متعدد روایت شده است.

ص:266

دقت داشته باشیم که ابن تیمیه در مورد معنای این حدیث چندین دروغ بزرگ به زبان جاری کرده است: 1. این حدیث کذب است. 2. در هیچ کتاب محدثین معروفی وارد نشده است. 3. سند معروفی ندارد. به این اکاذیب ابن تیمیه در گذشته اشاره شد. مضافا بر این در جای دیگر می گوید: 4. این حدیث در هیچ کتاب اهل حدیث که مورد اعتماد باشد وارد نشده است، نه در صحاح و نه در سنن و نه در مسانید و نه در فوائد و نه در کتاب های دیگر ... نه (با سند) صحیح نه حسن و نه ضعیف، بلکه این از واضح ترین موضوعات و کذب است و این حدیث بر خلاف سنت معلوم و متواتر پیامبر صلی الله علیه و آله است ... . (1)

از آن چه ذکر شد دروغ های بزرگ ابن تیمیه در مورد این حدیث نیز روشن گشت.

3. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «به همراه پیامبر صلی الله علیه و آله از باغی می گذشتیم. من گفتم: «ای رسول خدا ! این باغ چه قدر زیبا است !» پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: «برای تو در بهشت از این بهتر خواهد بود.» تا اینکه از هشت باغ گذشتیم و در هر باغ من این سخن را می گفتم و پیامبر می فرمودند:«برای تو در بهشت از این بهترش آماده است.» امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند «سپس پیامبر صلی الله علیه و آله مرا به آغوش گرفته شروع کردند به گریه کردن.» پرسیدم: «ای رسول خدا، ! چه چیزی شما را به گریه وادار کرد ؟» پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «درون سینه های این مردم (این قوم) پر از کینه و دشمنی با توست و آن ها این کینه و دشمنی را آشکار نمی کنند مگر پس از من. گفتم «آیا در آن حال دینم سالم است» پیامبر فرمودند: «آری دینت صحیح

ص:267

و سالم است.» این حدیث از امیرالمؤمنین، ابن عباس و انس روایت شده است.(1) حاکم و ذهبی سند این حدیث را صحیح داسنته اند. یکی از سندهای هیثمی نیز صحیح است.

4. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «به زودی پس از من این امت بر تو خیانت کرده و عهد شکنی خواهند نمود .»

این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام (با سه سند)، ابن عباس و ابو سعید روایت شده است.(2) ذهبی و حاکم این حدیث را با دو سند روایت کرده و سند هر دو را صحیح دانسته اند و هیثمی گفته است: در سند آن علی بن قادم توثیق و تضعیف شده است. (ابن حجر ابن قادم را صدوق خوانده است. تقریب، ج 1، ص 701 .) واین حدیث دارای اسانید متعدد است و همچنین پنج نفر از تابعین آن را از امیرالمؤمنین علیه السلام روایت کرده اند.

5. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «همانا تو به زودی پس از من دچار سختی ها و ناگواری ها می شوی.» علی پرسید: «آیا در آن وقت دینم درست

ص:268

وسالم است ؟» فرمودند: «آری، دینت سالم خواهد بود.» (1) این حدیث با دو سند روایت شده است. حاکم و ذهبی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

6. ابورافع می گوید: «پیامبر صلی الله علیه و آله سپاهی را به رهبری علی به یمن فرستاد ومردی از اسلم به نام عمرو بن شاس علی را در این سپاه همراهی کرد. بعد از برگشت از سفر عمرو از علی (به مردم) شکایت می کرد. پیامبر صلی الله علیه و آله او را طلبیده فرمود: «خاموش باش، آیا ظلمی از علی در حکمش و یا بی اعدالتی در تقسیمش دیدی ؟» گفت: «نه.» فرمود: «پس چرا در باره ای او چیزهایی را می-گویی که من هم از آن باخبر شدم .» پیامبر صلی الله علیه و آله به حدی غضبناک شدند که نشانه های غضب از چهره مبارک آن حضرت هویدا بود. سپس فرمودند: «هر که علی را غضبناک کند، مرا غضبناک کرده است و هر که مرا غضبناک کرد، خدای متعال را به غضب آورده است. هر که او را دوست بدارد، مرا دوست داشته است و هر که مرا دوست بدارد خدای متعال را دوست داشته است.» (2)

7. ابوسعید می گوید: «مردم در باره ای علی شکایت می کردند. پیامبر صلی الله علیه و آله برای خطبه خواندن بر ما برامده فرمودند: «در باره ای علی شکایت نکنید. به خدا سوگند که او در راه خدا سختگیر (و عدالت پیشه است .)» (3)

ص:269

8. عمرو بن شاس می گوید: «همراه علی به یمن رفتم و در آن سفر او به من جفا کرد تا حدی که از او ناراحت شدم. پس وقتی به مدینه برگشتم شکایت خود را از او در مسجد آشکار کردم تا اینکه پیامبر صلی الله علیه و آله آن را شنید. صبح روز بعد داخل مسجد شدم و دیدم پیامبر صلی الله علیه و آله میان اصحاب نشسته است. وقتی مرا دید چشمش دگرگون شده و با نگاه تند بر من نگاه می کرد تا اینکه من نشستم. حضرت فرمود: ای عمرو ! به خدا قسم به درستی که مرا آزار دادی.» گفتم: «به خدا پناه می برم از آزار شما ای رسول خدا !» فرمودند: «آری، هر که علی را آزار دهد، حتماً مرا آزار داده است.» (1) حاکم، ذهبی، و هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

9. سعد بن ابی وقاص می گوید: «همراه دو نفر در مسجد نشسته بودم. پس در باره علی با هم گفت وگو می کردیم واز او به بدی یاد کردیم. آن گاه پیامبر صلی الله علیه و آله در حالی که غضبناک شده بود بر ما رو کرد که نشانه های غضب از چهره آن حضرت پیدا بود. من گفتم: «پناه می برم به خدا از غضب رسول خدا!» پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «مرا به شما چه کار. بدانید که هر کسی که علی را آزار دهد، حتما مرا آزار داده است.» این سخن را سه مرتبه تکرار نمودند. سعد پس از آن می گفت:

ص:270

«پناه می برم بر خدا که پیامبر را در مورد علی آزار دهم.»(1) هیثمی ومقدسی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

10. بریده می گوید: «پیامبر صلی الله علیه و آله سپاه را به رهبری علی به سوی یمن و سپاه دیگری را به رهبری خالد به طرف جبل فرستاد وفرمود: هر گاه هر دو سپاه یک جا با هم جمع شدید علی رهبر همه خواهد بود.» وچنین شد که هر دو با هم یک جا جمع شدند وبعد از نبرد (با دشمنان خدا و رسول) غنایمی به دست آوردند که تا آن وقت مثل آن را به دست نیاورده بودند. علی کنیزی را از خمس غنایم برای خود برداشت. خالد بن ولید بریده را به سوی خود خواند وبه او گفت: این کار علی را غنیمت شمرده آن را به پیامبر صلی الله علیه و آله برسان. آن گاه من در مدینه داخل مسجد شدم که پیامبر صلی الله علیه و آله در خانه و مردم دم در آن حضرت ایستاده بودند. مردم از من پرسیدند که چه خبر شده است ای بریده !» گفتم: «خیر است. خداوند پیروزی را نصیب مسلمانان کرده.» گفتند: چه چیزی تو را به این جا آورد. گفتم: «کنیزی را علی از خمس غنایم برای خود برداشت ومن آمدم که خبر آن را به پیامبر صلی الله علیه و آله برسانم.» آن ها گفتند: آن را حتماً به پیامبر صلی الله علیه و آله برسان وحتماً علی از چشمان آن حضرت ساقط می-شود.» پیامبر صلی الله علیه و آله این سخنان را می شنیدند. آن گاه در حالی که غضبناک شده بودند بیرون آمده و فرمودند: «چه شده است که گروهی پیوسته از علی بدگویی وعیبجویی می کنند؟ هرکه از علی عیبجویی کند، حتماً از من عیب-جویی کرده است وهر که از علی جدا شود، حتماً از من جدا شده است. به درستی

ص:271

که علی از من است و من از او هستم ... ای بریده ! بدان که علی بعد از من، ولی وسرپرست شماست.» گفتم: «ای رسول خدا ! آیا دستتان را باز می کنید تا که از نو برای اسلام با شما بیعت کنم.» و من از آن حضرت جدا نشدم تا اینکه با آن حضرت دوباره بیعت کردم.» (1) قابل ذکر است که این خبر با الفاظ دیگر نیز وارد شده و اسنادش صحیح است. خواننده عزیز دقت داشته باشند که این حدیث همچنین دلیلی خواهد بود بر ساخته و پرداخته بودن داستان خواستگاری امیرالمؤمنین علیه السلام از دختر ابوجهل که در گذشته با آن آشنا شدیم.

11. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «خداوند دشمن دارد هر کسی را که با علی دشمن است.» (2)

12. عوف بن ابوعثمان می گوید: «شخصی به سلمان گفت: «چرا تو این قدر علی را دوست داری ؟» سلمان گفت: «چون از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدم که می-فرمودند: «هر که علی را دوست بدارد، حتماً مرا دوست داشته است و هر که علی را دشمن بدارد، حتماً مرا دشمن داشته است.»(3) حاکم و ذهبی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

دقت داشته باشید که ابن تیمیه حدیث فوق را تکذیب کرده است، حال آن که اولا محدثین آن را صحیح دانسته اند و ثانیا معنای آن از مسلمات است و با اسانید مختلف از دیگر صحابه نیز وارد شده است؛ چنان که در ذیل ملاحظه خواهید کرد.

ص:272

13. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «هر که تو را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هر که با تو دشمنی کند، با من دشمنی کرده است.»(1)

14. ام سلمه می گوید: «من شهادت می دهم که شنیدم پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمودند: «هر که علی را دوست بدارد، حتماً مرا دوست داشته است و هر که مرا دوست بدارد، حتماً خدا را دوست داشته است. هر که علی را دشمن بدارد، حتماً مرا دشمن داشته و هر که مرا دشمن بدارد، حتماً خدای بزرگ را دشمن داشته است.»(2) هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته است.

15. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «هر که علی را آزار دهد، حتماً مرا آزار داده است.»(3)

این حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام، امام حسین علیه السلام، عمر بن خطاب، ام سلمه، جابر، سعد بن ابی وقاص، عمرو بن شاس، ابن عمر، ابوهریره و مسور روایت کرده اند. هیثمی، حاکم و ذهبی، سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

ص:273

16. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «هر که علی را دوست بدارد، در واقع مرا دوست داشته است و هر که با علی دشمنی کند، در واقع با من دشمنی کرده است.»(1) حاکم، ذهبی و هیثمی سند این حدیث را صحیح گفته اند.

قابل یادآوری است که با تواتر ثابت شده است که معاویه امیر المؤمنین علیه السلام را لعن می کرد و مردم را نیز امر می نمود که آن حضرت را لعن نمایند، حتی خود ابن تیمیه نیز به این حقیقت اعتراف کرده است. و این در حالی است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «هر که علی را دشنام دهد، حتماً مرا دشنام داده و هر که مرا دشنام دهد، حتما خدای متعال را دشنام داده است.» (2)

این حدیث را امیرالمؤمنین علیه السلام، ابن عباس، ام سلمه و بریده روایت کرده اند. حاکم، ذهبی و هیثمی سند آن را صحیح دانسته اند.

این احادیث صراحتاً بیان می کند که مخالفان حضرت علی علیه السلام امثال ابن تیمیه و وهابی ها با اشکال گرفتن از حضرت علی علیه السلام قطعاً خدای متعال و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را به غضب آورده و می آورند!.

ص:274

قیس می گوید:

1. سمعت علیا یقول: انفروا إلی کذا انفروا إلی بقیة الأحزاب إلی من یقول کذب الله ورسوله ونحن نقول صدق الله ورسوله؛(1) «علی (در روز صفین به یاران خود) فرمود: «حرکت کنید (برای جهاد) به طرف باقیمانده ای احزاب (یعنی باقیمانده لشکر مشرکان بدر) به سوی همان کسانی که می گویند: «خدا و رسولش دروغ گفته اند» و ما می گوییم: خدا و رسولش راست گفته اند.»

این حدیث از قیس بن ابی حازم و ابووائل با بیش از پنج سند روایت شده است. دارقطنی برای این حدیث سه سند ذکر کرده است که یک سند آن صحیح است. یکی از اسناد بزار و هر سه سند عبد الله بن احمد نیز صحیح هستند.

2. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «ما و حزب ما، حزب خدا هستیم و حزب لشکر طغیانگر و ظالم (لشکر معاویه،) حذب شیطان اند. پس هر آن کسی که ما در پیش چشمانش با دشمنانمان یکسان باشیم او از ما نخواهد بود .»(2)

از این دو حدیث و حدیث دیگری که به زودی به آن اشاره خواهد شد، بی پایگی این پندار ابن تیمیه که گفت: «این دو جنگ نه واجب بود و نه مستحب» ثابت می شود.

ص:275

حدیث زیر نیز بر واجب بودن این جنگ دلالت می کند.

3. عمرو بن طارق، یحیی ابن هانی، مرقس عابدی و اصبغ بن نباته روایت کرده-اند:

قال الحسن بن علی لعلی بالربذة و قد رکب راحلته وعلیها رحل له رث: إنی لاخشی أن تقتل بمضیعة فقال: إلیک عنی فوالله ما وجدت إلا قتال القوم أو الکفر بما جاء به محمد؛ (1) (هنگام حرکت امیرالمؤمنین علیه السلام به سوی جنگ جمل) وقتی در ربذه بر مرکب خویش نشست، امام حسن علیه السلام عرض کردند: «من می ترسم که شما کشته شوید.» امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «کنار برو. به خدا قسم (راهی به جز این دو در پیش خود ندیدم :) یا باید با این قوم بجنگم و یا شاهد کفر به دین پیامبر صلی الله علیه و آله باشم.»

4. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «ای ابورافع ! به زودی پس از من گروهی از مردم علیه علی می جنگند. در آن هنگام بر مردم لازم است که با آن گروه جهاد کنند و هر که توان جهاد با دستش را نداشته باشد، با زبانش جهاد کند و هر که با زبانش هم نتواند، باید با قلبش جهاد کند و غیر از این سه راه راه دیگری نخواهد بود.» (2)

این حدیث و همچنین احادیث گذشته به علاوه حدیث: «هر گاه بر دو خلیفه بیعت شد، دومی را بکشید» دلالت بر واجب بودن جنگ در کنار امیرالمؤمنین با دشمنانش می کند.

ص:276

با توجه به این، هر که در کنار آن حضرت در نبردش قرار نداشت، حتماً خدا ورسولش را نافرمانی کرده است.

5. باز هم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند:

«سیکون بعدی فتنة فإذا کان ذلک فالزموا علی إبن أبیطالب فانّه الفارق بین الحقّ والباطل؛ (1) به زودی بعد از من فتنه برپا خواهد شد. پس هر وقت آن پیش آمد، علی را همراهی کنید که علی بدون تردید جداکننده بین حق و باطل خواهد بود.»

6. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «همانا در میان شما شخصی هست که بر سر تأویل قرآن می جنگد، چنان که من برای نزول قرآن جنگیدم. ابوبکر و عمر از جا بلند شدند (که شاید آن شخص ما باشیم .)پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «نه شما نیستید، بلکه او شخصی است که هم اینک کفش را پینه می زند.» در همان حال علی کفش پیامبر صلی الله علیه و آله را پینه زده، می دوخت.

این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام ، ابوذر، ابوسعید خدری، عبد الرحمن بن بشیر و عایشه روایت شده است.(2) هیثمی این حدیث را با سه سند روایت کرده و هر سه را صحیح دانسته است، حاکم و ذهبی نیز سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

ص:277

یکی از ادعاهای ابن تیمیه که زیاد تکرار می کند این است که «در زمان علی شمشیر بر روی مسلمانان کشیده شد و علیه کفار وبرای فتح سرزمین آن ها جنگی صورت نگرفت.» ابن تیمیه این را یک عیب بزرگی برای امیرالمؤمنین علیه السلام می گیرد. در حالی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حدیث فوق به این مطلب اشاره می کنند که امیرالمؤمنین علیه السلام برای پیاده کردن معنا و منظور واقعی قرآن بر ضد مسلمان نماهایی که زیر بار حقیقت نمی روند می جنگند.

این خود دلیل دیگری است بر شرعی بودن نبرد های امیرالمؤمنین علیه السلام وباطل ودروغ بودن ادعای ابن تیمیه در مورد پشیمانی امیرالمؤمنین علیه السلام از این جنگ ها.

ص:278

آن را ملاحظه خواهید نمود و همچنین خلاف این سخن حتی از شخص ابن سیرین ثابت شده است.

ابن تیمیه باز از شعبی نقل می کند که گفته است: «در جنگ جمل از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله از مهاجر و انصار، غیر از علی، عمار، طلحه و زبیر کس دیگری شرکت نکرده است. و اگر کسی نفر پنجم را برایم پیدا کند، من کذاب هستم.» (1)

و باز هم ابن تیمیه می گوید: «امیه بن خالد گفته است: به شعبه گفتم: ابوشعیب از حکم و او از عبد الرحمن بن ابو لیلی برای ما چنین نقل کرد که او گفته است: «در جنگ صفین در کنار علی از اهل بدر هفتاد نفر شرکت کردند.» شعبه گفت: «به خدا سوگند که دروغ گفته است.» همانا ما با حکم در این مورد در خانه اش صحبت کردیم و به غیر از خزیمه بن ثابت هیچ بدری ای را پیدا نکردیم که در صفین شرکت کرده باشد.» (2) سپس خود ابن تیمیه می گوید: «این نفی و انکار دلالت بر حضور افراد اندک در این جنگ می کند و همچنین گفته شده که سهل بن حنیف و ابو ایوب انصاری نیز در این جنگ شرکت کرده اند.» (3)

این سخنان در حالی است که حضور بدریان در جنگ صفین از مسلمات تاریخ است که حتی خود ابن تیمیه در جایی بر آن اعتراف کرده است، چه رسد به شعبه و امثال او. اما امیه بن خالد که این سخن را از شعبه نقل می کند، عقیلی وابو

ص:279

العرب او را در کتاب «ضعفا» وارد و تضعیف کرده اند. احمد بن حنبل نیز از او راضی نبوده است.» (1)

ذهبی بعد از نقل این سخن شعبه با تعحب می گوید:

سبحان الله، اما شهدها علی، اما شهدها عمار؛(2) «سبحان الله (چه دروغ آشکار و بزرگی است)! مگر علی و عمار در آن جنگ حضور نداشتند.»

باز هم ابن تیمیه می گوید: «ابن بطه از بکیر بن اشجع روایت کرده که گفته است: «همانا اهل بدر بعد از کشته شدن عثمان در خانه هایشان باقی مانده و بیرون نیامدند مگر به سوی قبرشان. (یعنی تا هنگام مرگ از خانه بیرون نیامدند.)(3)

جای تعجب است از ابن تیمیه که به چنین سخنان دروغ تمسک می کند، ، ولی به احادیثی که با تواتر از پیامبر اکرم در این زمینه ثابت شده است هیچ ارزشی قائل نیست. قابل یادآوری است که ما این خبر را در هیچ کتابی پیدا نکردیم. و تنها ابن کثیر در تاریخش ( ج7، ص 281 ) این خبر را از همین استاد دروغ بافش ابن تیمیه نقل کرده و بس.

و این در حالی است که ابن حجر در (تهذیب التهذیب» ج1، ص431، رقم 908) در شرح حال بکیر می گوید: «او از تابعی تابعین است.» یعنی او هیچ صحابه-ای را ندیده است، چه رسد به اینکه آن زمان را درک کرده باشد. او سال 127ه ق. در جوانی درگذشته است. پس وی این مطلب را از کجا گرفته است؟ و این نیز از نشانه های دروغ بودن این سخن است.

ص:280

اینک پاسخ ما به این ادعای بی اساس ابن تیمیه با توجه به اخباری که در زیر ملاحظه خواهید نمود روشن می گردد:

عبد الرزاق أنبأ معمر عن أیوب عن ابن سیرین قال: ثارت الفتنة وأصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله عشرة آلاف لم یخف فیها منهم إلا أربعون رجلا قال معمر وقال غیره وقف مع علی مائتان وبضعة وأربعون رجلا من أهل بدر فیهم أبو أیوب وسهل بن حنیف و عمار بن یاسر؛(1) فتنه در حالی روی آورد که هنوز ده هزار نفر از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در قید حیات بودند و از بین آن ها غیر از چهل نفر بقیه (در جنگ) حاضر شدند. معمر می گوید: غیر ابن سیرین گفته-اند: «دویست وچند نفر همراه علی بودند که چهل نفر آن ها اهل بدر بودند در بین آن ها ابوایوب و سهل ابن حنیف وعمار نیز حضور داشتند.»

این سخن ابن سیرین سخن قبلی او را رد و تکذیب می کند و همچنین سند هر دوی این سخن از او صحیح و مخالف هم هستند و این سخنش با واقعیت سازگار و سخنی که ابن تیمیه به آن چنگ زده به افسانه نزدیک است. پس روشن می شود که این سخن را دیگران به ابن سیرین نسبت داده اند.

1. حضرت علی علیه السلام در جنگ صفین در جواب معاویه می فرمایند: «هیچ بدری در روی زمین نیست، مگر اینکه همراه من است و با من بیعت کرده است.» (2)

2. ابواسرائیل از حکم روایت کرده است: «در جنگ صفین همراه علی هشتاد بدری و دویست و پنجاه نفر از کسانی که در بیعت رضوان بودند حضور داشتند.» (3)

ص:281

این خبر با سه سند روایت شده و حاکم آن را با دو سند صحیح و یا حسن روایت کرده است.

3. سعید بن جبیر می گوید: «در جنگ جمل هشتصد نفر از انصار وچهارصد نفر از کسانی که در بیعت رضوان حضور داشتند، در کنار علی شرکت کردند.»(1) سند این خبر کاملاً صحیح است.

عبد الرحمن بن ابزی که از صحابه است می گوید:

شهدنا مع علی ثمانمائة ممن بایع بیعة الرضوان وقال: قتل منهم 63 منهم عمار بن یاسر؛(2) (در جنگ صفین) همراه ما (و در کنار علی) هشتصد نفر از کسانی که در بیعت رضوان حضور داشتند حاضر بودند که 63 نفر آن ها کشته شدند که از جمله آن ها عمار بود.» سند این خبر کاملاً صحیح است.

1. ذهبی می گوید: «حبة عرنی روایت کرده که همراه علی در صفین هشتاد بدری حضور داشتند.» (3) سند این خبر نیز صحیح است؛ چون ابن عرنی ثقه است، گرچه ذهبی او را به خاطر این سخنش جرح کرده است.

ص:282

2. مسعودی از منذر بن جارود نقل کرده است که می گوید: «هنگام ورود علی به بصره (برای جنگ جمل)، ابوایوب، خزیمه، ابوقتاده و عمار هر کدام جداگانه با حدود هزار انصار و مهاجر وارد بصره شدند.» (1)

3. ابن عساکر در ترجمه زید بن صوحان از محمد حنفیه و محمد بن مطلب و زید بن حسن نقل کرده است که در لشکر امیرالمؤمنین هفتاد بدری و هفتصد نفر از کسانی که در بیعت رضوان حضور داشتند شرکت نمودند و ... . (2)

سند این خبر ضعیف است، ولی خبر قبلی آن را تأیید می کند .

4. ذهبی در ( تاریخ الاسلام، اش ج2، ص149 ) از مردی از قبیله اسلم نقل کرده است که می گوید: «ما چهار هزار نفر از اهل مدینه همراه علی بودیم .»

و نیز از سدی نقل می کند که گفته است: «در جنگ جمل همراه علی 130 بدری حضور داشتند .»

5. سویر بن ابی فاتخه می گوید: در جنگ صفین از لشکر علی 25 بدری کشته شدند. »(3)

6. بلاذری روایت می کند که هفتصد نفر از انصار همراه علی از مدینه خارج شده وارد ربذه شدند.(4)

7. ابن فرحان یکی از دانشمندان وهابی سعودی می گوید: «علی از همه به انصار نزدیک تر بود و انصار نیز نزدیک ترین مردم به علی بودند. و همین خود کافی است که همراه علی

ص:283

در صفین تقریباً همه انصار که بین آن ها صدها نفر از اهل بدر و اهل بیعت رضوان بودند شرکت نمودند ... . (1)

این اخبار و واقعیت های دیگر و سخنان محدثین و علما در شرح حال صحابه ای بدری که به حضور آن ها در رکاب امیرالمؤمنین در جنگ های آن حضرت اشاره کرده اند، به روشنی دروغ و بی اساس بودن سخنان ابن تیمیه و اخباری را نیز که به آن چنگ زده است ثابت می کند.

ص:284

ولی هرگز بهترین امت را در آن زمان امثال این دو تشکیل نمی دادند. مگر عمار از بهترین ها نیست؟ مگر اویس قرنی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در باره اش فرمودند: «بهترین تابعین شخصی است که به او اویس گفته می شود. اگر (روزی) برایتان میسر گردید که او برای شما طلب استغفار کند چنین فرصتی را از دست ندهید.» (1) از بهترین امت نیست؟ اویس همان کسی است که عمر بن خطاب که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چنین بشارتی را شنیده بود منتظر آمدن اویس بود و وقتی رسید از او خواست که برای او استغفار کند ... .(2) همین اویس در جنگ صفین در رکاب امیرالمؤمنین علیه السلام حضور داشت و به شهادت رسید.(3)

شما اگر احادیث وارده در باره عمار را بررسی کنید، خواهید دید که هرگز سعد و امثال سعد نمی توانند به مقام عمار نزدیک شوند، چه رسد به ابن عمر که فاصله های زیاد حتی از غیر عمار داشت.

یکی دیگر از بزرگانی که در کنار امیرالمؤمنین علیه السلام در همه نبردهایش حضور داشت، ابن عباس است که ابن تیمیه در مورد او نیز خیلی دروغ گفته وسعی کرده است مردم را بفریبد و دیدگاه ابن عباس را مخالف دیدگاه امیرالمؤمنین علیه السلام معرفی کند!.

ص:285

همچنین همسران پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دیگران را به خاطر شرکت در این جنگ ها تشویق و به آن امر کرده اند تا همراه امیرالمؤمنین علیه السلام با دشمنان آن حضرت بجنگند و خود نیز دوست داشتند در این جنگ همراه آن حضرت باشند:

1. عن عمرة بنت عبدالرحمن قالت: لما سار علی إلی البصرة دخل علی أم سلمة زوج النبی صلی الله علیه و آله فقالت: سر فی حفظ الله و فی کنفه فو الله إنک لعلی الحق و الحق معک و لولا أنی أکره أن أعصی الله و رسوله فإنه أمرنا صلی الله علیه و آله أن نقر فی بیوتنا لسرت معک و لکن و الله لأرسلن معک من هو أفضل عندی و أعز علی من نفسی ابنی عمر؛ (1) عمره دختر عبدالرحمن می گوید: چون علی به بصره حرکت نمود برای وداع با ام سلمه همسر رسول خدا صلی الله علیه و آله به منزلش وارد شد. ام سلمه گفت: در حفظ و پناه خدا حرکت کن. به خدا سوگند قطعا تو بر حق هستی و حق همراه توست. اگر این نبود که من دوست ندارم خدا و رسولش را نافرمانی کنم؛ زیرا او (خداوند) ما (همسران پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله) را امر فرموده تا در خانه هایمان بمانیم، حتما همراه تو می آمدم، ولی به خدا سوگند قطعا کسی را همراه تو راهی می کنم که نزد من از خودم نیز برتر و عزیز تر است و آن پسرم عمر است.

حاکم و ذهبی سند این حدیث را به شرط شیخین صحیح دانسته اند.

2. عن أبی ثابت مولی أبی ذر قال: کنت مع علی یوم الجمل فلما رأیت عائشة واقفة دخلنی بعض ما یدخل الناس فکشف الله عنی ذلک عند صلاة الظهر فقاتلت مع أمیر المؤمنین فلما فرغ ذهبت إلی المدینة فأتیت

ص:286

أم سلمة فقلت: إنی و الله ما جئت أسأل طعاما و لا شرابا و لکنی مولی لأبی ذر. فقالت: مرحبا. فقصصت علیها قصتی فقالت: أین کنت حین طارت القلوب مطائرها قلت: إلی حیث کشف الله ذلک عنی عند زوال الشمس قال: أحسنت سمعت رسول الله صلی الله علیه و آله یقول: علی مع القرآن والقرآن مع علی لن یتفرقا حتی یردا علی الحوض؛(1) ابوثابت غلام ابوذر غفاری می گوید: روز جمل همراه علی بودم و چون عائشه را دیدم که در (لشکر مقابل) ایستاده است شک کردم. سپس خداوند آن شک را هنگام نماز ظهر از من برطرف فرمود و همراه امیرالمؤمنین (با دشمنانش) جنگیدم. چون جنگ تمام شد به مدینه رفته و بر ام سلمه وارد شدم و گفتم: به خدا سوگند من جهت طلب طعام و شراب نیامدم. من غلام ابوذر هستم. ام سلمه گفت: خوش آمدی و من سرگذشت خود را برای او بازگو کردم. او گفت: کجا بودی زمانی که قلب ها پراکنده شدند؟ گفتم: همان جایی که خداوند هنگام زوال خورشید برایم کشف فرمود. ام سلمه گفت: آفرین، از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمودند: علی همراه قرآن است و قرآن همراه علی. این دو از هم جدا نمی شوند تا این که سر حوض بر من وارد شوند.

حاکم و ذهبی سند این حدیث را صحیح دانسته اند و سند حموینی و خوارزمی غیر از سند حاکم است.

ص:287

3. عن جری بن کلیب العامری قال: لما سار علی إلی صفین کرهت القتال فأتیت المدینة فدخلت علی میمونة بنت الحارث فقالت: ممن أنت؟ قلت من أهل الکوفة قالت من أیهم؟ قلت: من بنی عامر قالت: رحبا علی رحب و قربا علی قرب تجیء ما جاء بک؟ قال: قلت: سار علی إلی صفین و کرهت القتال فجئنا إلی ها هنا قالت: أکنت بایعته؟ قال: قلت: نعم قالت: فارجع إلیه فکن معه فو الله ما ضل و لا ضل به؛(1) جری بن کلیب عامری می گوید: چون علی روانه ی صفین شد، من از جنگ خود داری کرده و به مدینه رفتم و به میمونه دختر حارث (ام المؤمنین) وارد شدم. میمونه گفت: اهل کجایی؟ گفتم: اهل کوفه. گفت: از کدام قبیله هستی؟ گفتم: از بنی عامر. گفت: خوش آمدی، چه چیز تو را به این جا آورد؟ گفتم: علی به صفین رفت و من از جنگ کراهت داشتم لذا به این جا آمدم. میمونه گفت: با علی بیعت کردی؟ گفتم: آری، گفت: به نزد علی برگرد وهمراه او باش، به خدا سوگند بدان که علی نه گمراه شد و نه کسی را گمراه کرد.

حاکم و ذهبی سند این حدیث را به شرط شیخین صحیح دانسته اند.

چنان که ملاحظه می کنید مادران مؤمنین مردم را به جنگ در رکاب امیرالمؤمنین علیه السلام تشویق و امر می کرده اند، ولی ابن تیمیه چه دروغ ها و تهمت هایی را در مورد این جنگ ها متوجه امیرالمؤمنین علیه السلام کرده که ملاحظه نمودید.

ص:288

4. سالم بن ابی جعد می گوید: مردی به نزد ابن مسعود آمد و گفت: همانا خداوند اهل اسلام را از ظلم پناه داده، ولی از فتنه پناه نداده است، پس اگر بین امت فتنه و اختلاف پیش آمد ما را به چه چیز امر می کنی؟ گفت: به عمار نگاه بکن و هر جا که او هست همراه او باش. همانا من از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمودند: عمار همراه حق (همراه امیرالمؤمنین علیه السلام) خواهد گشت هر جایی که حق می گردد.(1) شعیب ارنؤوط رجال سند این خبر را ثقات دانسته و احمد و حاکم نیز قسمت دوم حدیث را روایت کرده اند و حاکم و ذهبی نیز سند آن را صحیح دانسته اند.

4. عن سیار أبی الحکم قال: قالت بنو عبس لحذیفة: إن عثمان قد قتل فما تأمرنا؟ قال: آمرکم أن تلزموا عمارا قالوا: إن عمارا لا یفارق علیا قال: إن الحسد هو أهلک الجسد وإنما ینفرکم من عمار قربه من علی فوالله لعلی أفضل من عمار أبعد ما بین التراب والسحاب وإن عمارا لمن الأخیار. وهو یعلم أنهم إن لزموا عمارا کانوا مع علی؛(2) سیار می گوید: بنو عبس به حذیفه گفتند: عثمان کشته شد ما را به چه امر می کنی؟ گفت: شما را امر می کنم که ملازم عمار باشید. گفتند: عمار از علی جدا نمی شود. حذیفه گفت: همانا حسد کشنده انسان است. شما را نزدیکی عمار بر علی از او دور ونسبت به او بدبین می کند، پس به خدا سوگند قطعا علی به اندازه آسمان بر

ص:289

زمین افضل از عمار است، وهمانا عمار از خوبان است. حذیفه می دانست که آن ها وقتی ملازمت عمار را داشته باشند همراه علی خواهند بود.

هیثمی رجال این سند را ثقه معرفی کرده و گفته است: ولی من آن راویی را که (سیار) مبهم گذاشته نمی شناسم. اولا: سیار از رجال صحاح سته و ثقه است. ثانیا: احمد بن حنبل می گوید: او در تمام مشایخ ثقه و ثبت است. ثالثا: او شیخش را در این خبر ذکر کرده، ولی راوی از او عیسی بن عبدالرحمن سلمی وی را ذکر نکرده است.

دو داستان دیگر در جنگ همراه امیرالمؤمنین علیه السلام:

1. ابوحمزه ثمالی می گوید: «نزد ابراهیم نخعی بودم که مردی آمد و گفت: «ای ابو عمران، حسن بصری می گوید: «هر گاه دو مسلمان بر یکدیگر شمشیر کشیدند، قاتل و مقتول در جهنم خواهند بود .» مردی گفت: «این در باره ای کسی است که به خاطر دنیا می جنگد، اما کسی که با ظالمان بجنگد هیچ مشکلی ندارد.» ابراهیم گفت: «اصحاب ما نیز از ابن مسعود همین گونه نقل کرده اند.» از ابراهیم پرسیدند: «در روز زاویه (جنگ بین حجاج و عبد الرحمن بن اشعث) کجا بودی؟» گفت: «در خانه ام.» گفتند: «همانا علقمه (از بزرگان تابعین) همراه علی در جنگ صفین (جنگ با معاویه) حضور داشت.» ابراهیم گفت: «خوشا به حالش ! چه کسی می تواند برای ما مانند علی و اصحابش باشد .» (1)

2. غالب می گوید: «از ابراهیم پرسیدم: «علقمه افضل است یا اسود؟ گفت: «علقمه؛ زیرا او در جنگ صفین (همراه امیرالمؤمنین علیه السلام) حاضر شد.» (2)

ص:290

ابراهیم نخعی خود از بزرگان و یکی از علمای تابعین است و علقمه را که از تراز اول تابعین محسوب می شود و زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را نیز درک کرده است، به خاطر حضورش در لشکر حضرت علی علیه السلام، افضل از اسود می شمارد. از این گونه داستان ها فراوان است.

ص:291

به نماز نزدیک نشوید. حاکم و ذهبی گفته اند: این خبر به سه وجه وارد شده و این وجه صحیح ترینش است.

در مورد این اخبار چند مطلب قابل ذکر است: این خبر را در مورد امیرالمؤمنین علیه السلام از اصل نمی توان قبول کرد؛ زیرا راوی اصلی ابوعبدالرحمن سلمی ناصبی است.

همچنین اولا: این خبر مضطرب است؛ زیرا گاه گفته است: عبدالرحمن بن عوف ما را به مهمانی دعوت کرد و گاه گفته است: مردی از انصار ما را به مهمانی دعوت کرد.

ثانیا: می گوید: 1. عبدالرحمن بن عوف امام شد. 2. مردی امام شد. 3. علی امام شد.

راوی این خبر از عبدالرحمن سلمی ناصبی تنها عطاء بن سائب است که او در آخر عمرش اختلاط پیدا کرده و چهار نفر را ذکر کرده اند که قبل از اختلاط از او حدیث شنیده و احادیث بقیه از او را ضعیف خوانده اند و یکی از آن چهار نفر سفیان بن عیینه است که این خبر را از عطاء نقل کرده است و چهار نفر یعنی وکیع، ابونعیم، قبیصة و عبدالرحمن بن مهدی همگی از سفیان روایت کرده اند که شخصی که امام شد عبدالرحمن بن عوف بوده است و حاکم و ذهبی نیز می گویند: در این خبر حق با سخن سفیان است که گفته است: عبدالرحمن امام شد، ولی خوارج این امامت و این مستی را به امیرالمؤمنین نسبت داده اند که خداوند ساحت او را از این (تهمت و کذب) مقدس و پاک داشته است.

پس بنابر این تأکید حاکم و ذهبی، ابن تیمیه از امامان خارجی و ناصبی خود پیروی کرده و این تهمت آن ها را تکرار کرده است.

همچنین در شأن نزول این آیه از عمر بن خطاب، ابن عباس، ابوهریره و ابن عمر اخباری نقل شده که هیچ ربطی به این داستان ندارد و این نیز بی اساس بودن این خبر را تأیید می کند.

اما راوی اصلی این خبر، عبدالله بن حبیب ابوعبدالرحمن سلمی ناصبی است.

ص:292

عن عطاء قال قال رجل لابی عبدالرحمن أنشدک الله متی أبغضت علیا ألیس حین قسم قسما بالکوفة فلم یعطک ولا أهل بیتک قال أما إذ نشدتنی الله فنعم؛(1) عطاء بن سائب می گوید: مردی به ابوعبدالرحمن گفت: تو را به خدا سوگند می دهم بگو که چه وقت علی را دشمن داشتی و کینه او را در دل گرفتی؟ آیا بعد از آن نبود که در کوفه به تو و اهلت چیزی نداد؟ گفت: اکنون که مرا به خدا سوگند دادی (حقیقت را می گویم) آری، همین گونه است.

در خبر دیگر می گویند: شهد مع علی صفین ثم صار عثمانیا؛(2) یعنی ابوعبدالرحمن همراه علی در صفین حاضر شد و سپس عثمانی (ناصبی) گشت.

باز می گویند: ابوعبدالرحمن که عثمانی بود با حبان بن عطیة که علوی بود نزاع کردند. او به حبان گفت: دانستم که چه چیز صاحبت یعنی علی را به ریختن خون مردم جسور کرده ... وآن این که او از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل کرده که خداوند شاید در باره اهل بدر فرموده باشد که هر چه می خواهید انجام دهید.(3)

از این حدیث نیز علامت نصب و بغض او نسبت به امیرالمؤمنین علیه السلام به روشنی استفاده می شود.

پس این سه خبر فوق، ناصبی بودن او را ثابت می کند و روشن می شود که او به جهت عدم تحمل عدالت امیرالمؤمنین علیه السلام کینه آن حضرت را به دل گرفت و چنین سخن

ص:293

واشکال را متوجه آن حضرت کرد و همچنین داستان نماز و مستی را نیز قطعا او وضع کرده و به امیرالمؤمنین علیه السلام نسبت داده است.

البته اخبار دیگری نیز در مورد او نقل شده که بیان گر دروغگویی اوست. (1)

بنابر این روشن و ثابت شد که این جا نیز ابن تیمیه با تمسک بر کذب و اخبار اجداد ناصبی اش سعی کرده است چهره امیرالمؤمنین علیه السلام را خدشه دار جلوه دهد، ولی ده ها اخبار صحیح را که در مورد ابوبکر و عمر وارد شده و روشن می-کند که این گونه آیات در مورد آن ها نازل شده و عمر بن خطاب در زمان خلافت خویش نیز آن را مصرف می کرده است، ندیده می گیرد و با تمسک به افسانه ها آن ها را فوق العاده والا و مقدم از امیرالمؤمنین علیه السلام جلوه داده است. بنابر این ما چند خبر در این مورد را متذکر خواهیم شد:

1. انس می گوید: من آن روز کوچک ترین آن جمع و ساقی آن ها بودم که تحریم خمر نازل شد. در این داستان یازده نفر از جمله جناب ابوبکر و عمر (در سال هشتم هجری) شراب می خوردند و آخرین آیه ی تحریم شراب نازل شد و این داستان پس از نزول دو آیه نهی از شرب خمر بود. در این خبر امام بخاری تنها به اسامی ابوطلحه، ابی بن کعب، ابوعبیده، ابودجانه، سهیل بن بیضاء تصریح کرده و در یک سند ابوطلحه و فلان و فلان ذکر کرده است، البته این عادت امام بخاری در چنین موارد است. ولی در روایت بزار تصریح شده که جناب ابوبکر نیز از جمله این ها بوده و پس از مست شدن این شعر را خوانده است: أحیی أم بکر بالسلام * وهل لک بعد قومک من سلام؟ یحدثنا الرسول بأن سحتا * وکیف حیاة أصل

ص:294

أو هشام. ابن حجر اسامی کسانی را که در این نشست شراب نوشی بودند، ذکر کرده و گفته است: ابوبکر در این خبر یک ابوبکر دیگر است. سپس می گوید: ولی قرینه ذکر عمر در این خبر غلط نبودن ذکر ابوبکر بن ابی قحافه را ثابت می کند.(1) از حدیث امام بخاری نیز که اسامی این دو نفر را به «فلان وفلان» تغییر داده است این واقعیت استفاده می-شود.

2. چون تحریم خمر نازل شد، عمر گفت: خدایا برای ما در مورد خمر بیان روشن تر نازل کن، پس آیه دوم: «یسألونک عن الخمر و المیسر» که در سوره بقره است نازل شد و پیامبر اکرم عمر را خواست و آیه را برایش تلاوت فرمود. عمر باز گفت: خدایا در مورد خمر برای ما بیان روشن تر نازل فرما. پس این آیه نازل شد: «یا ایها الذین آمنوا انما الخمر والمیسر والانصاب والازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون. انما یرید الشیطان ان یوقع بینکم العداوة والبغضاء فی الخمر والمیسر ویصدکم عن ذکر الله و عن الصلاة فهل انتم منتهون» عمر گفت: انتهینا، انتهاینا.(2) (مائده، 90 و 91.)

سند این خبر را حاکم، ذهبی، البانی در حاشیه ترمذی و نسائی و شعیب در حاشیه مسند احمد صحیح دانسته اند و ابن حجر می گوید: علی بن مدینی و ترمذی

ص:295

این حدیث را صحیح دانسته اند. و در خبر دیگر نیز با سند دیگر به همین معنا حدیث نقل شده که سند آن را نیز حاکم و ذهبی صحیح دانسته اند.(1)

3. عمر بن خطاب در زمان خلافت خود شراب می نوشید و می گفت:

«انا نشرب هذا الشراب الشدید لنقطع به لحوم الإبل فی بطوننا أن تؤذینا فمن رابه من شرابه شئ فلیمزجه بالماء؛ ما این شراب شدید را می نوشیم تا گوشت های شتری را که در شکم ما است حل کندتا ما را اذیت نکند، پس هر که درشرابش چیز ناپسندی دید با آن آب مخلوط کند و بنوشد.(2) این خبر با دو سند روایت شده و رجال آن ثقه است و سند ابن ابی شیبه رجالش رجال صحاح سته است جز ابوالاحوص و او ثقه و از رجال صحیح مسلم و دو صحاح دیگر است.

مجاهد عن عمر قال: إنی رجل معجار البطن أو مسعار البطن وأشرب هذا النبیذ الشدید فیسهل بطن؛ من یک فرد شکم دار هستم و این نبیذ شدید را می نوشم تا شکمم را هموار کند.(3) سند این خبر صحیح است.

عمرو بن میمون: شهدت عمر حین طعن أتی بنبیذ شدید فشربه؛ زمانی که عمر ضربت خورد (در آستانه مرگ او) من حضور داشتم و برای او نبیذ شدید آوردند و او نوشید.(4)

ص:296

قال الشعبی: إن أعرابیا شرب من شراب عمر فجلده عمر الحد فقال الأعرابی: إنما شربت من شرابک. فدعا عمر شرابه فکسره بالماء ثم شرب منه وقال: من رابه شرابه شئ فلیکسره بالماء؛ شعبی می گوید: اعرابی از شراب عمر نوشید و عمر او را حد زد. اعرابی گفت: من از شراب تو نوشیدم. عمر شرابش را طلبید و با آب شدتش را شکست سپس از آن نوشید و گفت: شراب خود را این گونه با آب شدتش را بشکنید و بنوشید. (1) جصاص می گوید: این خبر از ابراهیم نخعی نیز نقل شده است.

عن اسماعیل: إن رجلا شرب فی شراب نبذ لعمر بن الخطاب بطریق المدینة فسکر فترکه عمر حتی أفاق فحده ثم أوجعه عمر بالماء فشرب منه؛ اسماعیل می گوید: مردی از نبیذی که برای عمر آماده شده بود در راه مدینه نوشید و مست شد. سپس وقتی آن مرد به خود آمد عمر او را حد زد و با آن آب مخلوط کرد و خود از آن نوشید. (2) سند این خبر صحیح است.

وعن أبی رافع: إن عمر بن الخطاب قال: إذا خشیتم من نبیذ شدته فاکسروه بالماء؛ ابورافع از عمر بن خطاب نقل کرده که گفته است: اگر از شدت نبیذ ترسیدید با آب آن را بشکنید (و بنوشید). (3)

وإنما أحل عمر الطلاء حین طبخ وذهب ثلثاه ولما قدم الشام شکوا له وباء الأرض إلی أن قالوا: هل لک أن تجعل لک من هذا الشراب شیئا لا یسکر؟ قال: نعم فطبخوه

ص:297

حتی ذهب منه الثلثان وبقی الثلث فأمرهم عمر أن یشربوه وکتب إلی عماله أن یرزقوا الناس الطلاء ما ذهب ثلثاه وبقی ثلثه؛ عمر، طلاء را وقتی دو سومش برود، حلال قرار داد ... و چون به شام نیز رفت، به مردم آن امر کرد که از این نبیذ بنوشند. (1)

وقال محمود بن لبید الأنصاری: إن عمر بن الخطاب حین قدم الشام شکا إلیه أهل الشام وباء الأرض وثقلها وقالوا: لا یصلحنا إلا هذا الشراب فقال عمر: اشربوا هذا العسل قالوا: لا یصلحنا العسل فقال رجل من أهل الأرض: هل لک أن نجعل لک من هذا الشراب شیئا لا یسکر؟ قال: نعم فطبخوه حتی ذهب منه الثلثان وبقی الثلث فأتوا به عمر فأدخل فیه عمر إصبعه ثم رفع یده فتبعها یتمطط فقال: هذا الطلاء هذا مثل طلاء الإبل فأمرهم عمر أن یشربوه فقال له عبادة بن الصامت: أحللتها والله فقال عمر: کلا والله: أللهم! إنی لا أحل لهم شیئا حرمته علیهم ولا أحرم علیهم شیئا أحللته لهم؛(2) محمود بن لبید می-گوید: ... وقتی در سفر شام عمر مردم را به نوشیدن نبیذ امر کرد عباده بن صامت گفت: به خدا سوگند آن (بنیذ) را حلال کردی. عمر گفت: هرگز والله، خدایا من حلال نمی کنم برای آن ها چیزی را که حرام کردی و نه حرام نیز نمی کنم چیزی را که حلال قرار دادی.

حج أبو مسلم الخولانی فدخل علی عائشة زوج النبی فجعلت تسأله عن الشام وعن بردها فجعل یخبرها فقالت: کیف تصبرون علی بردها؟ فقال: یا أم المؤمنین إنهم یشربون شرابا لهم یقال له: الطلاء فقالت: صدق الله وبلغ حبی سمعت حبی

ص:298

رسول الله صلی الله علیه و آله یقول: إن أناسا من أمتی یشربون الخمر یسمونها بغیر اسمها؛ ابومسلم خولانی به ام المؤمنین عائشه داخل شد و عائشه شروع کرد از او در مورد شام سؤال کردن وگفت: به سردی آن چگونه صبر می کنید؟ گفت: مردم شام شرابی می نوشند که به آن طلاء می گویند. ام المؤمنین گفت: راست گفت حبیبم رسول خدا صلی الله علیه و آله که فرمود: گروهی از امتم به خمر اسم دیگر می گزارند و آن را می نوشند.(1) حاکم و ذهبی سند این حدیث را به شرط شیخین صحیح دانسته اند. و این حدیث را از پیامبر صلی الله علیه و آله ابن عباس، ابومالک، ابوامامه، عباده بن صامت روایت کرده اند، (2) هیثمی، البانی در کتاب های متعددش و شعیب ارنؤوط ودیگران سند آن را صحیح دانسته اند.

قال النبی صلی الله علیه و آله ما أسکر کثیره فقلیله حرام؛(3) همچنین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند: هر چه مقدار زیاد آن مست بکند، کمش نیز حرام است. این حدیث از جابر، سعد، عائشه، زید بن ثابت، خواب بن جبیر، ابن عمر، ابن عمرو و انس روایت شده است.

این تنها برخی نمونه از سیره حضرات ابوبکر و عمر و تأکید و اصرار آن ها به استفاده از شراب پس از نزول آیات تحریم و حتی تا زمان مرگ است. خیلی

ص:299

روشن است چنان که در همه موضوعات شبیه احادیث فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام را با امر معاویه در مورد خلفا جعل کرده اند همان گونه که به تصریح علمای اهل سنت به این واقعیت اشاره شد، در این گونه موضوعات نیز شبیه این اعمال خلفا را در مورد امیرالمؤمنین علیه السلام نیز جعل کرده اند تا بگویند که علی نیز چنین کارها را کرده است!

ص:300

اما ابن تیمیه در باره ی این حدیث می گوید: «چنین حدیثی نه در صحیحین آمده است ونه در سنن.» (منهاج السنة، ج 4، ص 264 .) باز همو می گوید: «این حدیث ضعیف، بلکه موضوع و ساخته شده است و سندی که آن را به پا نگاه دارد نیز ندارد.» (منهاج السنة، ج6، ص 276.) و این در حالی است که این حدیث متواتر است و صاحبان دو سنن (ترمذی و ابن ماجه) آن را روایت کرده اند. ترمذی، حاکم، ذهبی، ابن حجر، البانی، شعیب و دیگران نیز چندین سند آن را صحیح دانسته اند. همچنین به این سخن احمقانه اوتوجه کنید که می گوید: این حدیث در صحیحین نیامده است. اگر این حدیث را بخاری ومسلم روایت نکرده اند ممکن است طعنی بر آن ها باشد، ولی هرگز نزد عقلا طعن بر حدیث وحتی به خبر واحدی نخواهد بود چه رسد به حدیثی با این عظمت!

ص:301

ص:302

این حدیث به این معنا از امیرالمؤمنین علیه السلام، عمار، ابن عباس، ابن عمر، ابن عمرو، جابر بن سمرة، ابوهریره، صهیب و عبیدالله روایت شده است. همچنین این حدیث را از امیرالمؤمنین علیه السلام ابوطفیل، سعید بن مسیب، ابوسنان یزید بن امیة، عبدالله بن سبع، صهیب، عبیده، ثعلبه بن یزید، سالم بن ابی الجعد، عمیر بن عبدالملک روایت کرده اند. ابن حجر در فتح الباری یک سند را خیلی خوب خوانده و در «الاصابه» این حدیث را ثابت دانسته، حاکم یک سند را به شرط بخاری و دیگری را به شرط مسلم صحیح دانسته وذهبی در یکی سکوت و در دیگری موافقت کرده و هیثمی چهار سند را برخی را حسن وبرخی را رجالش را ثقه دانسته و شعیب ارنؤوط نیز آن را حسن و البانی صحیح دانسته است، و سند عبدالرزاق از عبیده و یک سند ابن سعد از ابوطفین غیر از سند دییگران بوده ورجال هر دو هم ثقه و هم رجال صحاح سته هستند.

3. ابن تیمیه در رد بر این سخن: «چون مردم از علی معجزات زیادی دیدند، بنابر این برخی از مردم (جاهل) اورا خدا خواندند وعلی آن ها را به قتل رسانید» می گوید: اگر روا باشد گفته شود که همانا در مورد علی ادعای خدایی شده است به خاطر وجود شبهه (چون معجزات زیاد از او دیدند بنابر این چنین شبهه قوت گرفته که مبادا او خدا باشد.) در این صورد روا خواهد بود که گفته شود: به جهت شبهه بوده است که در مورد علی ادعای کفر شده. (یعنی اگر ادعای اولی درست باشد این ادعا هم) که چون از علی گناهان زیاد صادر شده است، بنابر آن خوارج اورا کافر دانسته اند نیز درست خواهد بود. خوارج از آن کسانی که در مورد علی ادعای خدایی نموده اند هم بیشتر وهم عاقل تر وداناتر بودند... . خوارج از بزرگ-

ص:303

ترین مردم در نماز خواندن، روزه گرفتن و در قرائت قرآن بودند. آن ها دارای لشکر و دیندار به دین اسلام بودند، هم باطناً و هم ظاهراً.» (1) (به مانند سلفی وهابیت امروز.)

4. باز همو می گوید: خوارج از جهت دینداری دینشان کامل تر بوده و آن ها راستگو بوده و دروغ نمی گفتند.» (2)

5. باز می گوید: «خوارج از رافضه راستگوتر و دیندارتر و پرهیزگارتر هستند. حتی از خوارج سراغ نداریم که آن ها با آگاهی دروغ گفته باشند، بلکه خوارج راستگوترین مردم هستند.» (3)

6. باز می گوید: خوارج عاقل تر و راستگوتر و پیروی آن ها از حق بیشتر از رافضه است. بسیاری از امامان و مردم عادی رافضی ها منکر خدا و کافر هستند.» (4)

همه این سخنان ابن تیمیه در حالی است که خوارج را رسول اکرم صلی الله علیه و آله از بدترین وشقی ترین مردم روی عالم و سگان جهنم(5) معرفی نموده اند که به مناسبت برخی از اخبار مربوط به خوارج را در گذشته ذکر کردیم.

ص:304

ص:305

رسد به مجموع صحابه ی که همراه امیرالمؤمنین علیه السلام بودند. علاوه بر این هر دو ایشان از اینکه امیرالمؤمنین علیه السلام را یاری نکردند پشیمان شدند که در گذشته به آن اشاره گردید.

ثانیاً: حدیثی که ابن تیمیه آن را تکذیب می کند دنباله حدیث غدیر است که با اسانید صحیح روایت شده وبدون تردید این عبارت مستفیض است. و آن اینکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «خدایا، یاری نما هر کسی را که علی را یاری کند وخوار نما هر کسی را که علی را خوار کند!.»

این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام، زید بن ارقم، حبشی بن جناده، جابر بن عبد الله، عبد الرحمان بن ابی لیلی، سعد بن وهب، عمرو بن ضمر و زید بن یثیع در کتب زیر روایت شده است. (1)

هیثمی با سه سند این حدیث را روایت کرده وهر سه را صحیح دانسته است ومقدسی نیز سند آن را صحیح دانسته وشعیب ارنؤوط یکی از اسانید مسند احمد را با ضمیمه اسانید دیگر صحیح دانسته است.

ثالثاً: اما در مورد اینکه می گوید: این حدیث عملی نشده ولشکر معاویه خوار نشدند ... .» باید گفت که مثل ابن تیمیه از کجا می تواند درک کند که خواری و ذلت چیست وعزت وسربلندی چیست؟ چه ذلتی بالاتر از این است که انسان مردم را به سوی جهنم فراخواند و اسلام اورا «بدبخت و فاجر» نام گذارد؟ گذشته از همه این ها اسلام به این گروه صفت «ظالم بودن» را گذاشته است. چه ذلت بالاتر از این خواهد بود؟

ص:306

اگر ارزیابی ما از عزّت و سربلندی ویا خواری وذلت، مثل ارزیابی ابن تیمیه باشد، در آن صورت چگونه آیات زیر را تفسیر خواهیم کرد؟ خداوند متعال می فرماید:

«إنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنا والذین آمنوا ...؛(1) ما قطعاً پیامبران خود ومؤمنان را یاری می کنیم.»

و یا می فرماید: «ولقد سبقت کلمتنا لعبادنا المرسلین إنهم لهم المنصورون؛(2) وعده قطعی ما برای پیامبرانمان از پیش مسلم شده است که آن ها حتماً یاری شدگان هستند.»

چون از طرفی می دانیم که کمتر پیامبرانی بودند که به ظاهر بر دشمنان خود پیروز شده اند. طبق معیار ابن تیمیه از عزت وسربلندی وخواری وذلت باید گفت که خیلی از پیامبران یاری نشده اند، بنابر این معنای آیات یاد شده درست نخواهد بود. مگر یهود خیلی از پیامبران را نکشتند وحضرت زکریا را بین درخت با ارّه دو نیم نکردند؟ مگر لشکر اسلام در احد شکست نخورد وخداوند متعال در قرآن خبر داده که بنی اسرائیل پیامبران را به قتل می رساندند (بقره 87 و 91) واخبار فراوان دیگر... .

برای ابن تیمیه و امثال او شاید پوشیده مانده که پیروزی، عزت وسربلندی ونبرد وشکست وخواری وذلت دایر مدار ظاهر نیست، بلکه باطن وعاقبت کار واستقامت در راه اسلام است که مشخص می کند چه کسی عزیز وسربلند و پیروز شده و چه کسی خوار وذلیل وشکست خورده است.

این که خداوند متعال می فرماید: پیامبران و مؤمنین قطعاً یاری خواهند شد وپیروزی نصیبشان خواهد گردید، به این معنا است که دشمنان آن ها که به ظاهر

ص:307

پیروز شده بودند، هیچ نام و نشانی از آن ها باقی نخواهد ماند ودر تاریخ جز به بدی از آن ها یاد نخواهد شد وعاقبت آن ها خواری و ذلت در آتش جهنم است، ودر مقابل خداوند متعال مؤمنین را از گمراهی وشک وتردید حفظ کرده ودر راه خود ثابت نگه می دارد تا خداوند متعال را با ایمان کامل ملاقات کنند، این است معنای واقعی نصرت پروردگار متعال.

مگر امیرالمؤمنین علیه السلام یاری نشد وپیروز نگردید؟ همین که یاد آن حضرت امروزه همه جارا فرا گرفته وهمه، چه شیعه وچه سنی افتخار می کند که پیرو مکتب امیرالمؤمنین علیه السلام باشد کافی است که ادعا نماییم آن حضرت پیروز شده است.

مگر امام حسین علیه السلام یاری نشدند؟ مگر امام حسین علیه السلام پیروز نگردید؟ هرچند به ظاهر یزید امام را شکست داد و آن گاه که سر مبارک آن حضرت را جلویش آوردند با یک افتخار وتکبر به لب های مبارک آن حضرت می زد، ولی آیا امروزه کسی هست که این ملعون را به خوبی یاد کند؟ ودر مقابل ببینید که از امام حسین علیه السلام چگونه یاد می شود؟

خوب است در این جا سخن فخر رازی را برایتان نقل کنیم. او آن جا که آیه: «همانا ما به تو (ای محمد صلی الله علیه و آله) کوثر را عطا نمودیم» (1) را تفسیر می کند، می گوید: «قول سوّم این است که «کوثر» به معنای فرزندان و اولاد پیامبر صلی الله علیه و آله باشد. گفته اند که این سوره در رد بر کسانی که پیامبر صلی الله علیه و آله را بدون فرزند دانسته وعیب می گرفتند نازل شده است. پس معنای آیه چنین می شود: «خداوند برایت نسل عطا خواهد فرمود که در طول زمان باقی خواهند ماند.» آن گاه فخر رازی می گوید: «و واقعاً

ص:308

همچنین است. ببین که چقدر از اهل بیت کشته شدند. (گاهی به دست بنی امیه وگاهی به دست بنی عباس) اما با وجود آن می بینیم که عالم از آن ها پر است. ولی در مقابل از بنی امیه یک نفر هم باقی نمانده است. نگاه کن که در میان فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله چه دانشمندانی مثل باقر، صادق، کاظم، رضا علیهم السلام، نفس زکیه و غیره وجود دارند.»(1)

ص:309

3. باز می گوید: «سنت و اسلام در زمان بنی امیه قوی تر بود تا از زمان بنی عباس؛ چون در دولت بنی عباس بسیاری از پیروان اهل بیت داخل شدند که اهل بدعت بودند.»(1)

4. باز هم در دفاع از بنی امیه می گوید: «پیروان اهل بیت قرآن را چنان تحریف کرده اند که غیر آن ها این کار را نکرده است؛ مثل این سخنشان که می گویند: «این آیه: «ولی شما تنها خدا، پیامبر و کسانی هستند که ایمان آوردند و ... .» در حق علی نازل شده و نیز می گویند: «مقصود از آیه ای شجره لعنت شده در قرآن، بنی امیه هستند ... .» (2)

جواب: اینکه بنی امیه سرزمین های اسلام را فتح کرده اند، چیزی نیست که مایه افتخار برای آن ها و پیروانشان باشد. بلکه با وعده و اخبار اسلام عزیز آن ها هیچ بهره-ای از آن عمل خود نخواهند داشت. اکنون با برخی از این دسته اخبار آشنا خواهیم شد.

ص:310

باز هم حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: «ان الله یؤید هذا الدین بالاقوام لا خلاق لهم؛(1) خداوند متعال این دین را به وسیله گروه وقوم هایی تأیید می کند که خودشان هیچ بهره ی از آن ندارند.»

این حدیث از ابوموسی، انس، ابوهریره و حسن بصری روایت شده وهیثمی سندش را صحیح دانسته است.

باز هم حضرت صلی الله علیه و آله در حدیث دیگری فرمودند:

«ان الله لیؤید هذا الدین برجال ما هم باهله. وفی روایة: بالرجال الفاجر؛(2) خداوند متعال قطعا این دین را به دست مردانی یاری می کند که اهل اسلام نیستند وفاجرند.»

این حدیث از عبد الله بن مسعود، عبد الله بن عمرو، ابن عمر، ابوبکر، نعمان بن عمرو وکعب بن مالک روایت شده وهیثمی دو سند آن را صحیح دانسته است.

خود ابن تیمیه که می گوید: مردم سخن گفتن بنی امیه در باره علی را عیب می گرفتند، اعترافی است از او در باره ای اینکه بنی امیه از امیرالمؤمنین علیه السلام به بدی یاد می کردند. مشهور است که آن ها در منبرها و در خطبه ها و قنوت نماز امیرالمؤمنین علیه السلام را لعن می کردند. و این در حالی است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند:

ص:311

لا یحب علیا الا مؤمن ولا یبغضه الا منافق؛(1) علی را جز مؤمن دوست نمی دارد و جز منافق او را دشمن نمی دارد.» بنابر این اخبار، بنی امیه و امثال آن ها هیچ بهره از اعمال خوب خویش نخواهند داشت، ولی دروغگویان با نادیده گرفتن این قانون الهی فتوحات آن ها را به رخ می کشند. اما اینکه ابن تیمیه پیروان اهل بیت علیهم السلام را متهم به تحریف قرآن کرده ودو نمونه از تفسیر آیات ولایت و شجره ملعونه را به این عنوان که تفسیرهای دروغی از پیروان اهل بیت علیهم السلام است معرفی می-کند، در بحث های گذشته یادآوری نمودیم که نزول آیه ولایت در حق امیرالمؤمنین علیه السلام نزد محدثان و مفسران اهل سنت مورد اتفاق است. اما اینک ببینیم مفسران در باره نزول آیه «شجره ملعونه» چه می گویند:

ص:312

چیزی بر آنها نمی افزاید.» معنای این حدیث که شجره ملعونه را بنی امیه معرفی می کند از امام حسن علیه السلام امام حسین علیه السلام، ابن عباس، عایشه، عبد الله بن عمرو، یعلی بن مرّه و سعید بن مسیب روایت شده است. (1)

عن أبی هریرة: أن رسول الله صلی الله علیه و آله قال: إنی أریت فی منامی کأن بنی الحکم بن أبی العاص ینزون علی منبری کما تنزل القردة قال فما رؤی النبی صلی الله علیه و آله مستجمعا ضاحکا حتی توفی؛(2) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در خواب دیدند که فرزندان حکم بن ابی العاص مانند میمون ها بر منبر آن حضرت بالا می روند و پائین می آیند. حضرت بعد از آن خندان دیده نشدند تا این که از دنیا رفتند.

هیثمی، بوصیری، حاکم وذهبی سند این حدیث را به شرط مسلم صحیح دانسته اند.

2. طبری چنین نقل کرده است: بین کسی اختلاف نیست که خداوند متعال در این آیه (یعنی شجره ملعونه) بنی امیه را اراده کرده است.» (3)

3. ابو الفداء گفته است: اجماع مفسران بر این است که این آیه در حق بنی امیه نازل شده است.

دقت داشته باشید که ابن تیمیه مواردی را که خود علما ومفسرین اهل سنت مورد اتفاق گفته اند، تحریف قرآن نام گذاشته و پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام را به

ص:313

تحریف متهم کرده که این خود از بزرگ ترین اکاذیب وهمچنین بزرگ ترین ذلت وخاری است وامروزه نیز پیروان او چشم پوشیده دروغ های او را تکرار می کنند.

البته مضافا بر آنچه گفته شد، اخبار فراوان دیگری نیز داریم که بنی امیه را به عنوان بدترین انسان ها معرفی می کند که پاره ای از آن را یادآور می شویم:

ص:314

3. ... وشر قبائل العرب بنو أمیة، وبنو حنیفة، وثقیف؛(1) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: بدترین قبیله های عرب بنی امیه و ... هستند. رجال این سندرجال صحیح هستند وبصیری سند آن راحسن دانسته است.

4. قال أبو سعید الخدری: قال رسول الله صلی الله علیه و آله: إن أهل بیتی سیلقون من بعدی من أمتی قتلا و تشریدا و إن أشد قومنا لنا بغضا بنو أمیة و بنو المغیرة و بنو مخزوم؛ (2) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: همانا اهل بیتم به زودی بعد از من با قتل وسختی مواجه می شوند وهمانا شدید ترین قوم ما در دشمنی با ما بنی امیه و ... هستند. حاکم سند این حدیث را صحیح دانسته وذهبی سکوت کرده است.

5. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

إذا بلغ بنو ابی العاص ثلاثین رجلا اتخذوا مال الله دولا ودین الله دغلا وعباد الله خولا؛(3) وقتی بنی ابوالعاص به سی نفر برسند بیت المال را دست به

ص:315

دست یکدیگر می کنند ودین خدا را به بازی گرفته و بندگان خدا را غلام خود قرار می دهند.»

این حدیث از ابوذر، ابوسعید خدری، ابوهریره، معاویه وابن عباس روایت شده است. حاکم وذهبی سند روایت ابوذر را والبانی وبوصیری سند روایت ابوهریره را به شرط مسلم صحیح دانسته اند.

6. عن علی فی قوله عز و جل: {و أحلوا قومهم دار البوار} قال: هم الأفجران من قریش بنو أمیة وبنو المغیرة فأما بنو المغیرة فقد قطع الله دابرهم یوم بدر و أما بنو أمیة فمتعوا إلی حین؛ امیرالمؤمنین علیه السلام در مورد این آیه شریفه که «آیا ندیدی کسانی را که نعمت خدا را کفران کردند وقوم خود را به سوی نیستی و نابودی کشاندند» فرمودند: آن ها دو فاجران از قریش هستند: بنی امیه وبنی مغیره. خداوند ریشه بنی مغیره را قطع کرده وآن ها را در روز بدر از بین برد. اما بنی امیه تا به حال نیز بهرمند هستند.(1) حاکم وذهبی سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

7. عمار بن أبی عمار أنه سمع أباهریرة یقول: سمعت رسول الله صلی الله علیه و آله یقول: هلاک هذه الأمة علی یدی أغیلمة من قریش؛(2) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: هلاک این امت با دست ووسیله غلامانی از قریش (بنی امیه) خواهد

ص:316

بود. این حدیث از ابوهریره و انس روایت شده، حاکم وشعیب ارنؤوط سند آن را صحیح دانسته اند.

ملاحظه کردید که اسلام بنی امیه را چگونه معرفی کرده است، ولی با این وجود ابن تیمیه و وهابیت با تمام توان از این دشمنان اسلام ومسلمین دفاع می کنند و چنان که خواهد آمد در فضائل آن ها کتاب ها نیز نوشته اند.

مجموع این اخبار برای مسلمین چنین پیام می دهد که انسان تا زمانی که اعتقاد و ایمان خود را سالم نکند اعمال خیر او نفعی برایش نخواهد داشت. ولی شما ملاحظه می کنید که ابن تیمیه ووهابی ها به جای درس عبرت گرفتن از این قانون وپیام اسلام، از باطل که بنی امیه هستند دفاع می کنند وبا حق که امیرالمؤمنین واهل بیت علیهم السلام هستند دشمنی می ورزند. چه خاری وذلتی برای این ها بزرگ تر از این خواهد بود!

ص:317

جواب: برای پاسخ به این گفته های ابن تیمیه توجه خواننده را به احادیث واخبار زیر جلب می نمایم :

قال رسول الله صلی الله علیه و آله: (إذا رأیتم معاویة بن أبی سفیان یخطب علی المنبر فاضربوا عنقه؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «هر وقت معاویه را بر منبرم دیدید او را بکشید .»(1)

این حدیث از عبد الله بن مسعود، ابوسعید خدری، جابر و حسن بصری روایت شده و از حسن بصری چهار نفر این خبر را روایت کرده اند.

این حدیث دارای چندین سند صحیح است. احمد و دیگران در خبر حسن مصری عمرو بن عبید را متهم کرده اند حال آن که در روایت بلاذری اسماعیل واعمش آن را از حسن بصری روایت کرده اند و خود احمد در روایت دومش از یونس از حسن بصری روایت کرده است. سیوطی ادعای برخی دوست داران معاویه را که این حدیث را موضوع خوانده اند رد کرده و گفته است: منظور از معاویه در این حدیث معاویه بن تابوت است. پس در صدور این حدیث شریف از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله هیچ شکی نیست، زیرا این حدیث از ابن مسعود وابوسعید خدری نیز سند صحیح دارد.

همچنین حدیث صحیح زیر نیز آن را تأیید می کند.

ص:318

2. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «اذا بویع للخلیفتین فاقتلوا الآخر منهما؛ (1) هرگاه بر دو خلیفه بیعت شد، دومی را بکشید.»

این حدیث از ابن مسعود، ابوسعدی خدری، ابو هریره، انس، ابن زبیر و عایشه روایت شده است.

حدیث مذکور پیام بزرگی دارد وتکلیف وجایگاه کسانی را که امیرالمؤمنین علیه السلام را یاری نکردند روشن کرده است. همچنین این حدیث جوابی است بر آن ادعای ابن تیمیه که می گفت: «این جنگ نه واجب بود و نه مستحب.»

3. سمعت أبا برزة قال: کنا مع رسول الله صلی الله علیه و آله فی سفر فسمع رجلین یتغنیان وأحدهما یجیب الآخر وهو یقول: ( لا یزال حواری تلوح عظامه ... زوی الحرب عنه أن یجن فیقبرا ) فقال النبی صلی الله علیه و آله انظروا من هما قال فقالوا: معاویه و عمرو. قال فقال النبی صلی الله علیه و آله: اللهم أرکسهما رکسا ودعهما إلی النار دعا؛(2) همراه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در سفر بودیم وحضرت شنید

ص:319

که دو نفر غنا می خوانند. فرمودند: ببینید چه کسانی هستند: گفتند: معاویه وعمرو هستند. حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: «خدایا، آن دو را نابود گردان و به آتش جهنّم بیفکن.»

این حدیث از ابن عباس، ابوبرزه، مطلب بن ربیعه و شقران روایت شده است. این حدیث دارای سند صحیح است وسیوطی نیز ادعای ابن جوزی را که آن را موضوع دانسته رد کرده است. ذهبی در هر دو مورد آن را منکر دانسته و از این نیز استفاده می شود که سند این خبر نزد او صحیح بوده است.

4. ن عبد الله بن عمرو بن العاص قال: کنت عند النبی صلی الله علیه و آله فقال: یطلع علیکم من هذا الفج رجل یموت علی غیر ملتی، قال: وکنت ترکت أبی قد وضع له وضوء، فکنت کحابس البول مخافة أن یجیء، قال: فطلع معاویة فقال النبی صلی الله علیه و آله: هو هذا؛ باری پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «شخصی از امتم هم اینک از این راه بر ما داخل می شود که قیامت در حالی که در غیر دین من است محشور می شود.» سپس دیدیم که معاویه داخل شد و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: آن مرد این است.»(1) بلاذری این حدیث را با دو سند صحیح روایت کرده و هیثمی نیز آن را با دو سند روایت کرده و هر دو را صحیح دانسته است، ولی به جای معاویه فلان قرار داده است.

5. عن سفینة مولی أم سلمة أن النبی صلی الله علیه و آله کان جالساً فمر أبو سفیان علی بعیر ومعه معاویة وأخ له أحدهما یوقود البعیر والآخر یسوقه، فقال

ص:320

رسول الله صلی الله علیه و آله: لعن الله الحامل والمحمول والقائد والسائق؛(1) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ابوسفیان را که بر الاغ سوار بود ومعاویه را که آن را می کشید وبرادرش یزید را که آن را می راند دیدند وفرمودند: «خدایا، کسی را که الاغ را می کشد و آن کسی را که بر آن سوار است وآن کسی را که الاغ را می راند هر سه را لعنت فرما.»

هیثمی سند این حدیث را صحیح دانسته است. این حدیث از امام حسن علیه السلام وسفینه با سند صحیح وارد شده است.

6. بنابر نقل طبری، مأمون عباسی ضمن بخشی از نامه خود در مورد لعن معاویه نوشته است: در حدیث مشهور وارد شده است که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: عن سالم بن أبی الجعد قال، قال رسول الله صلی الله علیه و آله: معاویة فی تابوت مقفل علیه فی جهنم؛ (2) «معاویه در تابوتی از آتش در پست ترین طبقه جهنم قرار گرفته و از آن جا چنین فریاد خواهد زد: «ای خدای پرمهر، ای خدا نعمت بخش... .» بلاذری این خبر را از سالم بن ابی جعد که از تابعین و از رجال صحاح سته است با سند صحیح روایت کرده است.

7. در حدیثی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

«اولین کسی که سنتم را تغییر می دهد مردی از بنی امیه است .» (3)

ص:321

ابن فرحان می گوید: «البانی این حدیث را صحیح دانسته و مقصود از این حدیث را معاویه دانسته است .» (1)

در باره معاویه اخبار فراوان دیگر وارد شده که برای آشنایی با آن وسیره معاویه به کتاب «امام بخاری و جایگاه صحیحش» مراجعه شود.

ص:322

باز همو می گوید: «کشتن انسان فساد کاری است و هر که به خاطر اطاعت از خودش مردم را بکشد، خواستار برتری جوی و فساد در زمین است. و این حال فرعون است که خدا می فرماید: «این است خانه ای آخرت که ما آن را برای کسانی قرار می دهیم که در زمین خواستار علو و فساد نیستند ... .»(1)

آن گاه جای دیگر می گوید:

وعلی یقاتل لیطاع ویتصرف فی النفوس والأموال فکیف یجعل هذا قتالا علی الدین؛(2) علی برای این جنگید که دیگران از او اطاعت کنند و بر مال و نفس مردم مسلط شود. پس چگونه می-شود جنگ او را جنگ برای دین دانست.»

باز هم ابن تیمیه می گوید:

«وعلی إنما قاتل لأن یکون له العلو فی الأرض إنه إنما قاتل لیطاع هو؛(3) علی تنها برای این جنگید که در زمین برتری جوید و فقط برای این جنگید که تنها از او اطاعت شود.»

یادآور می شویم که امروزه وهابی ها برای فریب مردم می گویند: «ابن تیمیه این سخنان را از زبان ناصبی ها نقل کرده است، نه اینکه نظر و عقیده خودش باشد. واین سخن بی اساس و فریب آشکار است و خیلی از وهابی ها نیز امروزه روحیه دشمنی با امیرالمؤمنین علیه السلام را با مطالعه این سخنان ابن تیمیه و امثالش در قلبشان جا داده اند. گرچه آن ها بدبینی خود نسبت امیرالمؤمنین علیه السلام را در بین مردم مخفی می کنند، ولی گاهی در خلال سخنانشان آن را آشکار نیز می-سازند. در این سه

ص:323

مورد که ما آوردیم تنها در یک مورد ابتدا ابن تیمیه از زبان ناصبی ها مطلب نقل کرده و بعد نظر خودش را گفته است و دو مورد دیگرش نظر و اعتقاد خود اوست و هیچ ربطی به دیگران ندارد. بنابر این باید به این حقیقت توجه داشته باشیم.

البته بسیاری از سخنان دیگر او نیز به روشنی ناصبی بودن او را روشن می کند که با برخی از آن ها در این کتاب آشنا شدید.

ابن حجر عسقلانی می گوید: «برخی از مردم، ابن تیمیه را به خاطر نسبت های ناروایی که به علی داده است منافق دانسته اند؛ به مانند اینکه ابن تیمیه گفته است:

«... إنه کان مخذولا حیثما توجه وأنه حاول الخلافة مرارا فلم ینلها وإنما قاتل للرئاسة لا للدیانة ولقوله: إنه کان یحب الرئاسة ...؛(1) علی به هر جا روی آورد خوار گشت بارها سعی کرد خلافت را به دست آورد، ولی موفق نشد و علی تنها به خاطر ریاست جنگید نه برای دین علی ریاست را دوست داشت.»

باز ابن حجر می گوید: «در این حدیث (حدیث عمار را گروه ظالم می کشد) نشانه نبوت و فضیلت آشکار برای علی و عمار است و ردی است بر ناصبی ها که گمان می کنند «علی در جنگ هایش در راه حق نبود .»(2)

این بیان روشنی است در ناصبی بودن ابن تیمیه از زبان ابن حجر؛ زیرا او از کسانی است که به امیرالمؤمنین علیه السلام فراوان به خاطر جنگ جمل و صفین طعنه می زند.

شوکانی که از شخصیت های مورد احترام و اعتنای وهابیان است و خود نیز از وهابیت محسوب می شود، می گوید :

ص:324

«کتاب المنهاج فی الرد علی الروافض فی غایة الحسن لولا أنه بالغ فی الدفع حتی وقعت له عبارات والفاظ فیها بعض التحامل وقد نسبه بعضهم الی طلب الملک لأنه کان یلهج بذکر ابن تومرت ونظرائه فکان ذلک مولدا لطول سجنه؛ (1) کتاب «منهاج» ابن تیمیه در رد بر شیعه در نهایت خوبی است، مگر این که او در هنگام رد مبانی شیعه زیادروی کرده است و زیادروی او منجر به جسارت (نسبت به امیرالمؤمنین علیه السلام) گردیده است. و همانا برخی از علما گفته اند که او سودای سلطنت در سر داشت؛ زیرا همواره از ابن تومرت و امثالش یاد می کرد واین سبب طولانی شدن مدت حبس او در زندان شد.»

ابن حجر نیز می گوید: گروهی از علما گفته اند که او در فکر رسیدن و در طلب امامت کبری بود و او همواره ابن تومرت را یاد می کرد و این سبب طولانی شدن مدت حبس او در زندان شد. (الدرر الکامنة ابن حجر، ج 1، ص 50 .)

ابن تومرت از علمای بزرگ بوده و مردم اطرافش جمع شدند. او برای رسیدن به ریاست و سلطنت ادعای مهدویت نمود. ذهبی در مورد او می گوید:

شیخ امام، فقیه اصولی زاهد، ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن تومرت البربری. در مغرب خروج نمود و ادعا کرد که او امام معصوم مهدی (موعود) است. او طالب ریاست بود. خیلی اهل امر به معروف و نهی از منکر بود. اتباع خود را موحدین ومخالفانش را مجسمه نامید و کشتن مخالفانش را جائز دانست. او زندگی ساده داشت و فقیر و قانع بود. در خوردن و نکاح و مال هیچ لذتی نداشت (اهل لذت بردن از این چیز ها نبود ) و نه در چیزهای دیگر جز ریاست تا این که خدا را

ص:325

ملاقات کرد. لکن او والله برای رسیدن به ریاست به کشتار و خون ریزی داخل شد و به این کارها دست زد.(1)

این مختصری از شرح حال ابن تومرت است و قطعا حال دو رهبر وهابیت ابن تیمیه و ابن عبدالوهاب بهتر از ابن تومرت نخواهند بود. و این هم حال ابن تیمیه است که امروزه وهابیت به علم و حافظه ای قوی او می بالند. افرادی که علم بدون عمل و تزکیه نفس داشته اند احوالشان این گونه بوده و هست. شما توجه دارید که ابن حجر و به خصوص شوکانی که خود از وهابیت است هم این نسبت را رد وانکار نکرده اند و هم سبب طولانی شدن ماندگاری او در زندان را همین ریاست طلبی ابن تیمیه دانسته اند. پس این مطلب از نظر ابن حجر و شوکانی عین واقعیت بوده و ابن حجر در ادامه این سخن مطالبی ذکر کرده که از آن نیز تصریح او به این مطلب استفاده می شود.

علامه کوثری حنفی می گوید: «در سخنان ابن تیمیه نشانه ای بغض و دشمنی اش با علی آشکار است .»(2)

عبد الله غماری شافعی می گوید: «علمای زمانش ابن تیمیه را به خاطر گمراهی اش از علی منافق خوانده اند.» (3)

احمد بن محمد بن صدیق غماری می گوید: «دشمنی ابن تیمیه او را به جایی رسانده که به جرعت از روی نادانی وذلت ونفاق خیلی آشکار گفته است: «در فضیلت علی هیچ حدیث صحیح نیست وآنچه در صحیحین روایت شده برای علی هیچ گونه فضل وبرتری

ص:326

ای را بر دیگران ثابت نمی کند. ابن تیمیه در باره ای علی وخاندانش سخنانی گفته که دلالت می کند او بر اساس حدیث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که فرمود: «علی را کسی غیر از مؤمن دوست نمی دارد و کسی غیر از منافق او را دشمن نمی دارد» رأس ورهبر منافقان در زمانش بوده و به این خاطر علمای زمانش نیز به منافق بودن او حکم کرده اند ... . چگونه او منافق نباشد؟ او کسی است که سخنان زشت در حق سرور زنان اهل بهشت فاطمه وشوهرش برادر رسول خدا صلی الله علیه و آله گفته است. او در باره ای آن ها گفته: «همانا در فاطمه نشانه های از صفات منافقان است که خدا در باره ای آن ها فرموده: «اگر (مال دنیا) به آن ها داده شود راضی می شوند واگر داده نشود غضبناک می شوند.» ابن تیمیه که خدا او را لعنت کند گفته است: «فاطمه همین گونه کرد، وقتی که ابو بکر میراث پدرش را به او نداد.»(1) اما در باره ای علی گفته است: «او در کودکی مسلمان شد و اسلام کودک قبول نیست. علی در هفده مسأله با قرآن مخالفت کرده. به هر جا رو کرده آن جا را خوار کرده. او ریاست را دوست داشت و به خاطر ریاست می-جنگید، نه به خاطر دین. چهارمین خلیفه بودن او مورد اتفاق اهل سنت نیست.» ابن تیمیه رهبر گمراهان و کتاب هایش کتاب های گمراه کننده است.» (2) (البته تک تک این سخنان غماری در کتاب «منهاج السنه» موجود است .)

غماری از علمای شافعی و تحصیل کرده ای الازهر مصر است که شرح حالش در کتاب (الاعلام زرکلی، ج 1، ص 253 ) موجود است.

ص:327

حسن بن علی سقاف شافعی (که از علمای معاصر است) می گوید: «ابن تیمیه کسی است که پیروانش او را شیخ الاسلام می نامند و گروهی نیز به سخنانش استدلال می کنند، در حالی که وی ناصبی و دشمن علی است و به فاطمه نسبت نفاق داده است.» (1)

حسن بن فرحان از علمای وهابی معاصر عربستان می گوید: ابن تیمیه کسی است که دشمنی اهل بیت و ناصبی گری در او به حدی است که جوینده با انصاف نمی تواند آن را انکار کند. ناصبی گری در او شهرت یافت و کتاب هایش نیز به این حقیقت گواهی می دهند.»(2)

باز هم ابن فرحان می گوید: «در زمان های اول (زمان بنی امیه و بنی عباس) دشمنی با اهل بیت در اوج قرار داشت. سپس در زمان تابعی تابعین با وجود قتل نسائی تا حدی کمرنگ شد و حتی نزدیک بود ناصبی گری و دشمنی با اهل بیت در شام نیز به پایان برسد که به ناگاه از جای ابن تیمیه پیدا شد. ابن تیمیه در اول قرن هشتم در بسیاری از سخنان ونوشتارش دو باره ناصبی گری را زنده کرد که آخرین این نوشته هایش کتاب «منهاج السنة» است که آن را با فکرهای شامی با حمله به علی و حمایت های باطل از معاویه پر کرده و با دهان پر می گوید: «این است عقیده اهل سنت و جماعت.» (3)

باز ابن فرحان می گوید: «ابن تیمیه در زمان خودش به دشمنی علی معروف شد. مخالفان او از علمای معاصرش او را متهم به نفاق کردند که (به نظر من) در این حکمشان خطا کردند. و به ناصبی بودن نیز متهم کردند که در بسیاری از آن درست و صحیح حکم کردند. و این هم به خاطر چنین سخنان ابن تیمیه که در باره علی گفته است: «همانا علی به خاطر ریاست جنگید، نه به خاطر دین. اسلام علی به خاطر خردسالی اش مورد شک است.

ص:328

همانا اسلام معاویه و یزید نیز به تواترِ بزرگ تر از اسلامِ علی ثابت شده است. علی خوار شد.» و به مانند این از سخنان زشتی که از او در کتاب «منهاج السنة» اش باقی مانده است. و اگر این سخنان نشانه ای نصب و ناصبی گری نباشد، پس در دنیا ناصبی ای نخواهد بود.»(1)

باز ابن فرحان می گوید: «(در مورد) ابن تیمیه با وجود فضل و علمش باید دانست که او اهل شام است و اهل شام دشمن علی و دوست معاویه بودند. و این روش تا زمان های بعد باقی ماند ... . ما به جایگاه علم و حمایت های ابن تیمیه از اسلام (با زبان و وجودش) جاهل نیستیم، ولی کاملاً می دانیم که او در همین حال منحرف از علی و خاندانش بود. او با تمام توانش تلاش کرده بر ضد علی و اصحابش استدلال کند و با سختی احادیثی را که در فضائل علی خیلی قوی است تضعیف کند، با اینکه به احادیث ضعیف در فضائل سه خلیفه اول، بلکه در فضیلت معاویه استدلال و آن ها را قبول کرده است. و این دلیل پیروی او از هوا و هوس است.»(2)

این برخی از اعترافات و تصریح علمای اهل سنت بر دشمنی ابن تیمیه با اهل بیت علیه السلام و ناصبی بودن اوست. در آینده نیز ضمن آشنایی با سخنان علمای معاصر ابن تیمیه بیشتر با جایگاه او آشنا خواهیم شد.

ص:329

ص:330

امت اسلامی ووهابیت در نماز های خود بر اهل بیت علیهم السلام صلوات می-فرستند ودوستی آن ها را واجب می دانند، آیا این را از مردم زمان جاهلیت اخذ کرده اند!؟

روشن است که در هر زمانی مردم هوسران به خاطر چاپلوسی چنین کاری را انجام می دادند، یعنی خاندان بزرگان خود را بزرگ شمرده، تعظیم می کردند، ولی آن هیچ ربطی به برتر دانستن اهل بیت علیهم السلام ندارد. یعنی چنین نیست که هر جا مسأله ای برتر قرار دادن ویا برگزیدن خاندان پیامبری پیش آید این کار سرچشمه در همان روش نادرست داشته باشد. مثلاً می دانیم که یکی از عادات و روش ها در قدیم (و امروز در بعضی از جامعه) این بوده است که حاکم ویا پادشاه وقتی وفات می کرد، فرزندانش نسل به نسل تخت پادشاهی را از او به ارث می بردند (چنان که امروز حکومت عربستان سعودی که پیرو ابن تیمیه کذاب هستند، چنین است.) واین یک روش نادرست است. و از سوی دیگر برای کسی پوشیده نیست که سلسله پیامبران نیز از یک نسل بوده وغالباً پیامبر بعدی فرزند پیامبر پیشین بوده است. والبته این کار بدون علت و حکمت نبوده است.

آیا در این جا هم منطق ابن تیمیه و امثال او چنین است؟ آیا می توانند بگویند که برگزیدن فرزند پیامبر پیشین برای پیامبری، از آثار زمان جاهلیت وبه مانند به ارث بردن تخت پادشاهی (امروز در عربستان) از پدر است؟

ص:331

امت اسلامی دوستی آن ها را واجب گردانده است نه اینکه فقط به این خاطر باشد که از خاندان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هستند.

اینکه امت اسلامی با اتفاق در نمازهای خود بر خاندان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله صلوات می فرستند آیا این برگرفته از آثار جاهلیت است! آیا ممکن است در این امت افرادی برتر از اهل بیت علیهم السلام باشند، ولی قرآن صلوات بر غیر آن ها را فرض کرده باشد! همچنین قرآن در آیه ای مودت که خواهد آمد، محبت اهل بیت علیهم السلام را واجب قرار داده است. اگر افرادی از این امت برتر از اهل بیت علیهم السلام بودند، قطعا قرآن محبت آن ها را واجب قرار می داد، نه اهل بیت علیهم السلام را. آیا در این که خاندان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برترین این امت هستند، به چیزی روشن تر از این آیات نیاز است! همچنین آیات تطهیر ومباهله نیز بیانگر این واقعیت است، ولی این تیمیه حاضر است به خاطر رد وانکار احادیث فضائل اهل بیت به خداوند متعال وپیامبر اکرم صلی الله علیه و آله توهین کند، اما به هیچ فضلی از فضائل اهل بیت علیهم السلام اعتراف نکند.

ص:332

علم اتفاق دارند بر این که ابوبکر وعمر از دیگر صحابه داناتر هستند وهمچنین در طاعت خدا وپیامبرش از دیگران مقام برزگ تر دارند وبه معرفت حق وپیروی از آن سزاوارتر از دیگر صحابه هستند.

و باز می گوید:

«وقد ثبت بالنقل المتواتر الصحیح عن النبی صلی الله علیه و آله أنه قال: خیر هذه الأمة بعد نبیها أبو بکر ثم عمر روی ذلک عنه من نحو ثمانین وجها؛(1) به نقل متواتر صحیح ثابت شده که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: بهترین این امت پس از پیامبرش ابوبکر، سپس عمر است و این از پیامبر صلی الله علیه و آله از حدود هشتاد وجه روایت شده است.»

توجه کنید که چقدر راحت چنین دروغ های بزرگ را به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نسبت می دهد. این حدیث که ابن تیمیه ادعای تواتر آن را کرد تنها با یک سند ابن عساکر آن را از انس روایت کرده وسندش نیز ضعیف است.(2) و این حدیث را ما جای دیگر از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیدا نکردیم. ابن تیمیه که متواترترین حدیث اسلامی یعنی حدیث غدیر را انکار می کند، به دروغ به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چنین حدیثی را نسبت می دهد وادعا می کند که این حدیث از هشتاد وجه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است.

همچنین ابن تیمیه می گوید:

از علی از وجوه بسیار ثابت شده که گفت: کسی را به نزد من بیاورند که مرا به ابوبکر وعمر برتری دهد او را حد مفتری خواهم زد. وفقط مردم در باره ی عثمان

ص:333

وعلی اختلاف داشتند، ولی تقدیم عثمان بر علی با اتفاق سابقین ثابت شده وبا بیعت اختیاری او بر عثمان پس از شورای عمر.(1)

در موضوع برتری شما توجه کنید که مگر ابوبکر وعمر چه صفات خوبی داشته اند وچه ویژگی از خود در تاریخ بر جای گذاشته اند که امیرالمؤمنین علیه السلام چنین سخنی را گفته باشند!؟ مگر از امیرالمؤمنین علیه السلام ثابت نشده است که از فرار آن ها در خیبر خبر داده اند!؟ مگر امیرالمؤمنین علیه السلام در موارد فراوان آن ها را از فتواهای غلط بازنداشته اند!؟ آیا عمر بن خطاب گفته است که «اگر علی نبود من هلاک می شدم» ویا امیرالمؤمنین چنین سخنی را گفته اند!؟ اگر امیرالمؤمنین علیه السلام چنین سخنی را گفته اند، پس چرا به ابوبکر بیعت نکرده اند، وچرا بدون حضور وآگاه سازی آن دو، حضرت زهرا را دفن کرده اند، و چرا بر خلیفه قرار دادن عمر بن خطاب توسط ابوبکر اعتراض کرده اند، وزمانی که خواستند پس از شهادت حضرت زهرا علیها السلام با ابوبکر صلح کنند شرط قرار داده اند که ابوبکر تنها حاضر شود، چون از حضور عمر کراهت داشته اند، وچگونه خود را سزاوارتر برخلافت از آن دو دانسته اند، و نمونه های فراوان دیگر که همگی شهادت می دهد، این گونه سخنان اکاذیب بزرگ هستند!

همچنین دلیل و ملاک اهل سنت در برتری ترتیب خلافت است وحال آن که در سقیفه ابوبکر گفت: به یکی از این دو، عمر یا ابوعبیده بیعت کنید.(2) وابوبکر به ابوعبیده گفت: می خواهی با تو بیعت کنم.(3) وعمر بن خطاب به ابوعبیده گفت:

ص:334

دستت را دراز کن تا با تو بیعت کنم.(1) وقتی به عمر بن خطاب زمان مرگش گفتند: خلیفه تعیین کن، گفت: اگر ابوعبیده جراح زنده بود، واگر سالم غلام ابوحذیفه زنده بود، اگر معاذ بن جبل زنده بود واگر خالد بن ولید زنده بود، این ها را خلیفه ی بعد از خود قرار می-دادم.(2) عثمان در اثنای خلافتش مریض شد وگمان کرد از دنیا خواهد رفت، پس وصیت نمود (وطبق قرار قبلی) عبدالرحمن بن عوف را خلیفه پس از خود قرار داد.(3) البته باید دقت داشته باشیم که تمام این اخبار با اسانید صحیح ثابت شده است که ما در کتاب «امام بخاری وجایگاه صحیحش» مفصل ذکر کرده ایم.

پس بنابر این ملاک، باید ابوعبیده برترین این امت خوانده شود وهمچنین خالد، معاذ وسالم برتر از عثمان باشند و...!

اما در باره بیعت امیرالمؤمنین علیه السلام بر عثمان وحقیقت آن، ما در کتاب «امام بخاری وجایگاه صحیحش» مفصل بحث داریم که خواننده عزیز می توانند برای آشنایی با واقعیت این موضوع به آن جا مراجعه کنند.

باز ابن تیمیه می گوید: از علی با اسانید خیلی خوب روایت شده است که گفت: اگر کسی را به نزد من بیاورند که مرا بر ابوبکر وعمر برتری داده، او را حد مفتری خواهم زد. واز او رسیده است که وقتی به او خبر رسید که عبدالله بن سبأ

ص:335

ابوبکر وعمر را سب کرده است او را خواست تا بکشد، ولی او فرار کرد.(1) (البته امروزه برخی از وهابی ها به دروغ در کتاب های خود قسمت اول این سخن ابن تیمیه را از هشتاد وجه و متواتر نقل شده، می خوانند.)

ابن تیمیه این سخن را بسیار در کتاب هایش تکرار کرده است، حال آن که این نسبت هیچ سند صحیحی ندارد که اسانید آن عبارت اند از:

1. این خبر را خطیب در (الکفایه فی علم الروایه، ج 3، ص 333) از سوید بن غفله نقل کرده ودر سند آن ابوالزعراء است که بین دو راوی مردد است وهر دو، هم مجهول خوانده شده اند وهم تضعیف شده اند وهیچ کسی هم نگفته که این دو از سوید حدیث روایت کرده باشند. (2)

2. عاشری در کتاب (فضائل ابوبکر، ج 1، ص 10) این خبر را از عطیه، از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل کرده است. اولا: عطیه امیرالمؤمنین علیه السلامرا از کل صحابه برتر می دانست چنان که در شرح حالش در «تهذیب التهذیب» نیز تصریح شده است وهمچنین عطیه امیرالمؤمنین علیه السلام را درک نکرده است. در سند این خبر حفص بن ابی داود است که به اتفاق تضعیف شده وکذاب ووضاع نیز خوانده شده است. (تهذیب التهذیب، ج 2، رقم 699 و 700 .)

3. این خبر را عبدالله پسر احمد بن حنبل در کتاب (السنه، ج 2، ص 562؛ و فضائل الصحابه، ج1، ص 47، ح 44 و 367؛ و السنة ابن ابی عاصم، ج 3، ص 221 )، روایت کرده است و محققش خود آن را ضعیف خوانده است. مضافا حکم بن جحل راوی این خبر

ص:336

امیرالمؤمنین علیه السلام را درک نکرده است و ابوعبیده بن الحکم راوی از او نیز مجهول است و ضعف های دیگر نیز این سند دارد.

4. ابن عساکر نیز این خبر را در (تاریخش، ج 30، ص 383) از عبدالرحمن بن ابی-لیلی نقل کرده که در سند آن ابوبکر بن ابی داود است که حافظ است و از جانب پدرش و دیگران تکذیب شده و ناصبی بوده است. همچنین کرمانی بن عمرو ومحمد بن طلحه در این سند که راوی از شعبه هستند، هر دو مجهول اند.

این خبر همین چهار سند را دارد که همه ضعیف اند. مضافا که این اخبار بر خلاف واقع و بر خلاف احادیث صحیح و متواتر از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و صحابه و ... وسیره امیرالمؤمنین علیه السلام است. از آنچه بیان شد دروغ های ابن تیمیه ثابت گشت که گفت: «با اسانید خیلی خوب و از وجوه بسیار ثابت شده است.»

باز ابن تیمیه می گوید: «علی در عقوبت کسی که ابوبکر وعمر را سب کند، پیوسته زیاده روی می کرد.» (1)

این سخن نیز از اکاذیب ابن تیمیه است؛ زیرا اولا: چنین چیزی در تاریخ ثبت نشده است. ثانیا: سب سیره بندگان خدا نیست، بلکه با تهمت ودروغ چنین نسبت را در موارد فراوان به مخالفان خود داده اند. ثالثا: بنابر خبر صحیح بخاری ومسلم امیرالمؤمنین علیه السلام وعباس عموی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خود معتقد بوده اند که حضرات ابوبکر وعمر خائن، دروغگو، عهد شکن وفریبگر وآثم هستند. که اصل عبارت

ص:337

چنین است که عمر بن خطاب به امیرالمؤمنین علیه السلام وعباس می گوید: ... فرأیتماه (ابابکر) کاذبا آثما غادرا خائنا ... فرأیتمانی (عمر) کاذبا آثما غادرا خائنا. (1)

اخبار دیگر نیز در این باب است که نیاز به ذکر آن ها نیست. از سخن ابن تیمیه وروایت عکرمه که در صحیحین وارد شده است کذب ابن تیمیه خیلی روشن خواهد شد؛ زیرا در آن خبر کذب که در صحیحین وارد شده، عکرمه گفته است: علی این ها (ابن سبأ واصحابش) را آتش زد. ابن حجر نیز در شرح حال عبدالله بن سبأ با اعتماد به این اکاذیب دچار تناقض شده ومی گوید: به گمان من علی او را با آتش سوزانید. سپس در دو خبر می گوید: 1. علی او را تبعید نمود. 2. علی بعد از آن که متوجه شد او ابوبکر وعمر را سب می کند، او را به مدائن تبعید نمود. (2)

حالا به کدام یک از این اکاذیب می توان چنگ زد وباور نمود! بالاخره امیرالمؤمنین علیه السلام آن ها را آتش زدند ویا می خواستند بکشند وآن ها فرار کردند ویا تبعید نمودند!؟

البته باید توجه داشته باشیم که اصل وجود شخصی به نام عبدالله بن سبأ مورد خلاف است، ولی از مسلمات این است که او هیچ نقش و وجودی در داستان قتل عثمان وجنگ های جمل وصفین ومطرح کردن وصایت امیرالمؤمنین علیه السلام نداشته است وهرچه در این مورد می گویند از اکاذیب یک داستان سرای کذاب وزندیق به

ص:338

تعبیر خود محدثین اهل سنت به نام سیف بن عمر است، ولی با این حال مدعیان دروغین پیروی از قرآن وسنت با آگاهی برای فریب مردم سخنان وداستان های کذب این کذاب را نقل وبازگو می کنند.

اما برتری اهل بیت علیهم السلام بر دیگران از مسلمات قرآن واحادیث متواتر است که به خیلی از آن ها در این کتاب اشاره شد. هم اکنون به برخی روایات دیگر نیز در این خصوص اشاره می کنیم:

1. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: « علی خیر من اخلف بعدی؛(1) بهترین کسی که پس از خود وامی گزارم علی است.» این حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام، سلمان، انس و ابوهریره روایت شده است.

2. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «علی خیر البشر (خیر الناس)؛(2) علی برترین مردم است.»

این حدیث از امیرمومنین علیه السلام، ابن عباس، حذیفه، عائشه، ابن مسعود، جابر، علی بن زیغم و امام باقر علیه السلام روایت شده است.

3. عطیه وابوزبیر وسالم می گویند: از جابر بن عبدالله سؤال کردم: منزلت وجایگاه علی بین شما چگونه بود؟ گفت: «کان علی خیر البشر؛ علی بهترین بشر بود.» (3)

ص:339

این خبر از هر یک عطیة وسالم بن ابی الجعد وابوزبیر با سند صحیح روایت شده است.

ابن ابی الحدید از کتاب «صفین» مدائنی که از بزرگان قرن دوم است، چنین نفل می کند:

4. عائشه وقتی آگاه شد امیرالمؤمنین ذوثدیه را به قتل رسانده به مسروق گفت: خدا عمرو بن عاص را لعنت کند! همانا او به من نوشت و مدعی شد که ذوثدیه را کشته است. آگاه باش آنچه در نفس (از بدبینی نسبت علی) دارم مانع نمی شود از گفتن آنچه از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم، شنیدم که آن حضرت صلی الله علیه و آله می فرمود: «بهترین امتم پس از من ذوثدیه را خواهد کشت.» (1)

ابوجعفر اسکافی نیز که خود از بزرگان قرن دوم و سوم و متوفای 220 یا 240 هجری است این حدیث را در کتابش روایت کرده است.

5. عن النعمان بن بشیر قال: استأذن أبو بکر علی رسول الله صلی الله علیه و آله فسمع صوت عائشة عالیا وهی تقول: والله لقد عرفت أن علیا وفاطمة أحب إلیک منی ومن أبی -مرتین أو ثلاثا-. فاستأذن أبو بکر [ فدخل ] فأهوی إلیها فقال: یا بنت فلانة لا أسمعک ترفعین صوتک علی رسول الله صلی الله علیه و آله؛(2) نعمان بن بشیر می گوید:

ص:340

ابوبکر اذن دخول به محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله گرفت و صدای عایشه را شنید که دو سه مرتبه با صدای بلند به رسول خدا صلی الله علیه و آله می گوید: «به خدا قسم دانستم که علی وفاطمه برای تو محبوب تر از من و پدرم هستند» ابوبکر به تندی به عایشه گفت: ای دختر فلانه، دیگر نشنوم که صدایت را بر رسول خدا صلی الله علیه و آله بلند کنی!.

هیثمی دو سند این حدیث را از احمد وبزار صحیح دانسته و ابن حجر نیز در (فتح الباری، ج 7، ص 19) و البانی و شعیب در حاشیه «مسند» احمد چهار سند آن را صحیح دانسته اند و در برخی سند احمد و ابوداود، حدیث ناقص روایت شده است و در اکثر کتاب ها تنها اسم ابوبکر وامیرالمؤمنین علیه السلامذکر شده است و متن حدیث از «مجمع الزوائد» است.

6. جمیع بن عمیر می گوید: همراه مادرم به عایشه وارد شدیم. مادرم سؤال کرد: محبوب ترین شخص رسول خدا صلی الله علیه و آله که بود؟ عایشه گفت: فاطمه. گفت: از مردان چه کسی؟ گفت: شوهرش. من کسی را مثل او زیاد اهل روزه و نماز شب ندیدم.(1) حاکم سند این حدیث را صحیح دانسته است.

7. باز جمیع می گوید: همراه مادرم بر وارد عایشه شدیم. مادرم به او علی را متذکر شد. عایشه گفت: هیچ مردی را محبوب تر از علی برای رسول خدا صلی الله علیه و آله ندیدم.(2)

ص:341

8. دخلت مع عمتی علی عائشة رضی الله عنها فسئلت أی الناس کان أحب إلی رسول الله صلی الله علیه و آله قالت: فاطمة قیل: فمن الرجال قالت: زوجها إن کان ما علمته صواما قواما؛ جمیع می گوید: همراه عمه ام به عایشه وارد شدم. او از عایشه سؤال کرد که محبوب ترین مردم نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله چه کسی بود؟ عایشه گفت: فاطمه. سؤال شد: از مردان چه کسی؟ گفت: همسرش (علی علیه السلام )... .(1)

ترمذی وحاکم سند این حدیث را حسن وصحیح دانسته اند.

9. ام المؤمنین عائشه می گوید: ما خلق الله خلقا کان احب الی رسول الله صلی الله علیه و آله من علی؛ خداوند کسی را محبوب تر از علی برای رسول خدا صلی الله علیه و آله نیافریده است.(2) سند این خبر صحیح است.

10. عن عروة قال: قلت لعائشة: من کان أحب الی رسول الله صلی الله علیه و آله؟ قالت: علی بن أبی طالب. قلت: أی شیء کان سبب خروجک الیه؟ قالت: لم تزوج أبوک أمک؟ قلت: ذاک من قدر الله قالت: و ذاک من قدر الله؛ (3) عروه می گوید: به عائشه گفتم: چه کسی محبوب تر به پیامبر صلی الله علیه و آله بود؟ گفت: علی بن ابی طالب. گفتم: پس چرا با او جنگیدی؟ گفت: چرا پدرت با مادرت ازدواج کرد؟ عروه گفت: تقدیر الهی بود. عائشه گفت: خروج من نیز از قدر الهی بود.

ص:342

سند این حدیث نیز کاملاً صحیح و رجال آن ثقه اند. ابن حجر این خبر را از کتاب ابوعلی بن شاذان(1) عن ابی سهل بن زیاد قطان(2) از محمد بن یوسف صابونی(3) از محمد بن ابی خصیب انطاکی (4) از مالک از زهری از عروه نقل کرده و گفته است: دارقطنی نیز آن را در کتاب «غرائب مالک» با نفس سند نقل کرده است. این روات همه ثقه اند و این خبر صحیح است، ولی با این وجود ابن حجر بدون دلیل آن را باطل خوانده است.

11. بریده می گوید: کان أحب النساء إلی رسول الله صلی الله علیه و آله فاطمة و من الرجال علی؛ (5) محبوب ترین شخص برای رسول خدا صلی الله علیه و آله از زن ها فاطمه و از مردها علی بود.

ترمذی، حاکم و ذهبی سند این حدیث را صحیح دانسته اند و البانی این خبر را به خاطر حدیث عمرو بن عاص در صحیحین، در کتاب ضعیفه اش باطل و در حاشیه «سنن ترمذی» منکر دانسته است. آری، احادیث موضوع نزد این ها صحیح هستند و احادیث صحیح منکر و باطل. البته ما حدیث عمرو و امثال آن را در کتاب «امام بخاری و جایگاه صحیحش» مفصل مورد بررسی قرار داده ایم.

ص:343

12. جاء رجل أبا ذر وهو فی مسجد الرسول فقال یا أباذر ألا تخبرنی بأحب الناس إلیک فإنی أعرف أن أحبهم إلیک أحبهم إلی رسول الله صلی الله علیه و آله قال أی ورب الکعبة إن أحبهم إلی أحبهم إلی رسول الله صلی الله علیه و آله وهو ذاک الشیخ وأشار بیده إلی علی وهو یصلی أمامه؛(1) معاویه بن ثعلبه می گوید: مردی به حضور ابوذر آمد و گفت: ای ابوذر! آیا به من خبر نمی دهی که محبوب ترین مردم نزد تو چه کسی است و من می دانم که محبوب ترین آن ها نزد تو همان محبوب ترین آن ها نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله است؟ ابوذر گفت: آری، به پروردگار کعبه قسم، همانا محبوب ترین مردم نزد من همان محبوب ترین مردم نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله است،و آن این شیخ است. آن گاه با دست اشاره کرد به سوی علی که در جلویش نماز می خواند.

محقق «السنه خلال» بدون اشاره به ضعف سند، این حدیث را ضعیف دانسته است و حال آن که بدون شک سند این حدیث صحیح و تمام رجال آن ثقه اند که عبارت اند از: عبد الله بن أحمد از داود بن عمرو الضبی(2) از علی بن هاشم(3) از أبوالجحاف(4) از معاویة بن ثعلبة.(5) و در روایت ابن عدی در «کامل، ج 3، ص 82»

ص:344

این حدیث را از علی بن هاشم عباد بن یعقوب که شیخ بخاری است، نقل کرده ودر روایت ابن عساکر داود بن رشید وسند ابن عدی نیز صحیح است.

13. ابن مسعود می گوید: ما حدیث می کردیم که افضل اهل مدینه علی است.(1) هیثمی وابن حجر سند این خبر را صحیح دانسته اند.

14. ابن مسعود می گوید: هفتاد سوره از قرآن را بر رسول خدا صلی الله علیه و آله تلاوت کردم و کل آن را نزد بهترین مردم علی بن ابی طالب ختم نمودم. (2)

صالحی شامی سند این حدیث را خیلی خوب دانسته است.

این تنها برخی اخبار در این موضوع است و در اخبار مختلف وارد شده است که ابوبکر خود پس از بیعت مردم با او گفت: من بهترین شما نیستم. (3) این خبر از انس، قیس بن ابی حازم، عروه، عیسی بن عطیه، حسن بصری، زهری و معمر از اهل مدینه، نقل شده و ابن کثیر سندش را صحیح دانسته است. البته به برتری امیرالمؤمنین علیه السلام افراد فراوان از صحابه نیز تصریح کرده اند که با وجود نصوص اسلامی نیاز به ذکر آن ها نیست.

ص:345

باز ابن تیمیه می گوید: شیعه ی متقدم، بر افضلیت ابوبکر وعمر اتفاق داشتند.(1) این سخن نیز از دروغ های مداوم ابن تیمیه است. دلائلی را برای روشن شدن این نسبت دروغش ذکر می کنیم.

1. سال 36 هجری وقتی عثمان کشته شد و امیرالمؤمنین علیه السلام قیس بن سعد صحابی بدری را حاکم مصر قرار دادند، او به مصر رفت ودر اولین خطبه خود به مردم مصر گفت:

... إنا قد بایعنا خیر من نعلم بعد محمد نبینا فقوموا أیها الناس فبایعوا علی کتاب الله وسنة رسوله... ؛(2) همانا ما به بهترین کسی که بعد از محمد صلی الله علیه و آله است، بیعت نمودیم، پس ای مردم بلندسوید و به کتاب خدا و سنت او بیعت کنید.

2. ابن حجر می نویسد: وقتی خبر قتل عثمان به کوفه رسید هاشم بن عتبه صحابی به ابوموسی اشعری گفت: ای ابوموسی، به بهترین این امت، علیبن ابی-طالب بیعت بکن! ابوموسی گفت: شتاب مکن ... . (3)

3. ذهبی وابن حجر گفته اند: ابوطفیل عامر بن واثله (صحابی) به فضیلت ابوبکر وعمر اعتراف داشت، لکن علی را مقدم می داشت و از شیعیان امیرالمؤمنین بود. (4)

4. ابن حزم که ابن تیمیه در رد فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام گاهی به دامن او پناه برده است، می گوید:

ص:346

مسلمین در مورد اینکه چه کسی پس از پیامبران افضل است اختلاف کرده اند. برخی از اهل سنت و برخی معتزله و مرجئه وکل شیعه بر این عقیده اند که افضل این امت پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله علی بن ابی طالب است. ما این قول و عقیده را عینا از برخی صحابه و از جماعتی از تابعین و فقها روایت کرده ایم و از حدود بیست صحابه روایت شده که اکرم الناس بر رسول خدا صلی الله علیه و آله علی و زبیر بوده اند. (1)

5. ابن عبدالبر می گوید:

از سلمان، ابوذر، مقداد، خباب بن ارت، جابر، ابوسعید خدری و زید بن ارقم روایت شده که علی اول مسلمان است و این افراد همچنین علی را از دیگر صحابه برتر و افضل دانسته اند.(2)

6. حسن سقاف شافعی در ادامه نقل سخن علما در مورد افرادی از صحابه که امیرالمؤمنین علیه السلام را برتر از شیخین می دانسته اند، می نویسد:

استاد ما علامه محدث عبدالعزیز بن صدیق در رساله اش به نام «الباحث عن علل الطعن فی الحارث، ص 14» اسامی صحابه ای را که علی را بر ابوبکر و عمر برتر می دانسته اند جمع کرده است، آن جا که می گوید: کسانی که معتقد بر افضل بودن علی بر تمام صحابه از ابوبکر و دیگران بودند از جمله: سلمان، ابوذر، مقداد، خباب، جابر، زید بن ارقم، ابوطفیل، عمار، ابی بن کعب، حذیفه، بریده، ابوایوب، سهل و عثمان فرزندان حنیف، ابوهیثم بن تیهان، خزیمة بن ثابت، قیس بن سعد

ص:347

وعباس بن عبد مطلب و تمام فرزندانش و تمام بنی هاشم و تمام بنی مطلب ودیگران که به خاطر کثرت عدد آن ها نمی شود آن ها را برشمرد. (1)

البته علمای دیگر نیز از اهل سنت چنین اعترافات را کرده اند که ما به همین مقدار کفایت می کنیم.

7. زید بن حباب می گوید: رأی و عقیده سفیان ثوری همان عقیده کوفیان بود که علی را افضل از ابوبکر و عمر می دانستند، ولی زمانی که به بصره رفت از این عقیده اش برگشت و آن دو را از علی افضل دانست. (2)

8. از یحیی بن معین شنیدم که می گفت: یحیی بن آدم می گوید: من در کوفه کسی را ندیدم مگر اینکه علی را برتر می دانست و برتری را از او شروع می کرد. یحیی کسی را جز سفیان ثوری استثنا نکرد. (3)

9. عبدالرزاق می گوید: باری معمر حرفی زد و من جلویش نشسته بودم و او تبسم می کرد و همراه ما نیز کسی نبود. به او گفتم: چرا می خندی؟ چه شده است؟ گفت: من از اهل کوفه در تعجبم. مثل اینکه بنای کوفه بر پایه محبت علی است. با کسی هم صحبت نمی شوم مگر اینکه حتی میانه روانشان نیز علی را افضل از ابوبکر و عمر می دانند. از جمله سفیان ثوری. (پس این سخن قبل از زمان برگشت ثوری از این عقیده بوده است.) به معمر گفتم: واقعا چنین دیدی؟ گفت: مگر چه شده است؟ اگر کسی بگوید، علی افضل از ابوبکر و عمر است و عمل کرد آن ها را نیز

ص:348

بازگو کند من آن را عیب نخواهم نمود؛ همان طوری که اگر کسی بگوید عمر نزد من برتر از علی و ابوبکر است، بر او سخت نمی گرفتم.

عبدالرزاق می گوید: این داستان را به وکیع بن جراح گفتم. وکیع چنین چیزی را از سفیان حیرت آور دانست، خندید و گفت: سفیان نزد ما به این حدی نرسیده بود، اما معلوم می شود او به معمر چیزهایی را بازگو می کرده است که به ما آن ها را اظهار نکرده است. (1)

این افراد شیعیان متقدم هستند واز آن ظاهر می شود که ابن تیمیه دروغ می-گوید. آری، چنان که به امیرالمؤمنین علیه السلام چنین دروغ ها را نسبت داده اند به برخی راویان کوفه مثل شریک و عبدالرزاق واعمش نیز چنین دروغ ها را نسبت داده اند، ولی واقعیت و اخباری که در اعتقادات این ها وارد شده است کذب بودن این نسبت ها بر آن ها را ثابت می کند. همین شیعیان و امثالشان وقتی حدیثی در امامت وافضلیت امیرالمؤمنین علیه السلام روایت می کنند وهابی ها به وجود این افراد به بهانه ای اینکه شیعه هستند واین حدیث در تأیید عقیده و مذهبشان هست، حدیث را تضعِیف می کنند. حال آن که از جانب دیگر می گویند: این ها اعتقاد به منصوص بودن امامت اهل بیت نداشتند. پس چگونه این روایات را نقل کردند و چرا شما وقتی پناهگاهی پیدا نکردید، این گونه احادیث را به بهانه ی وجود این راویان واین که شیعه بوده و این حدیث در تأیید عقیده اش است و ... رد می کنید!.

پس روایات واقوال صحابه و معتقدات آن ها و همچنین محدثین متقدم کوفه اکاذیب ابن تیمیه را روشن می کند که ابن تیمیه پناهگاهش دروغ وتهمت است.

ص:349

ص:350

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا لَقِیتُمُ الَّذِینَ کَفَرُواْ*زَحْفاً فَلاَ تُوَلُّوهُمُ الأَدْبَار، وَمَن یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفاً*لِّقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلَی فِئَةٍ فَقَدْ بَاء بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ*وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ؛ (1) ای کسانی که ایمان آورده اید! هنگامی که با انبوه کافران در میدان نبرد روبه رو شوید، به آنها پشت نکنید (و فرار ننمایید) و هر کس در آن هنگام به آنها پشت کند -مگر آنکه هدفش کناره گیری از میدان برای حمله مجدد، و یا به قصد پیوستن به گروهی (از مجاهدان) بوده باشد- (چنین کسی) به غضب خدا گرفتار خواهد شد؛ و جایگاه او جهنم است، و چه بد جایگاهی است!

ابن عباس با استناد به این آیه شریفه فرار از جنگ را از بزرگ ترین گناهان کبیره خوانده است.(2) البته در مورد این که فرار از جنگ از بزرگ ترین گناهان کبیره است اخبار فراوان وجود دارد که با وجود آیه شریفه فوق نیاز به ذکر آن ها نیست.

پس آیا در فرار از جنگ ها شیخین خداوند متعال و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را اطاعت کردند!؟

3. در صلح حدیبیه عمر بن خطاب با تمام توان در برابر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ایستاد و گفت: مگر تو پیامبر نیستی و مگر ما بر حق نیستیم؟ حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: من فرستاده خدا هستم و خداوند متعال را نافرمانی نمی کنم و خداوند متعال مرا یاری خواهد کرد. باز عمر گفت: مگر به ما نگفتی که به زودی کعبه را طواف خواهیم

ص:351

کرد. حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: آیا گفتم که امسال طواف می کنی؟ گفت: نه، فرمودند: تو به آن خواهی رفت و آن را طواف خواهی کرد. ولی باز قانع نشد و به سراغ ابوبکر رفت و تمام این سخنانش را برای او نیز تکرار نمود ... .(1) آیا این اطاعت از خداوند متعال و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بوده و معرفت حق است؟!

4. چنان که گذشت ابوبکر و عمر را پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در لشکر اسامه بن زید قرار دادند، ولی آن ها پس از رحلت آن حضرت صلی الله علیه و آله خود را از آن کنار کشیدند ودر آن سفر حضور پیدا نکردند. آیا این اطاعت از خداوند متعال و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است!؟

5. أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الزُّبَیْرِ أَخْبَرَهُمْ أَنَّهُ قَدِمَ رَکْبٌ مِنْ بَنِی تَمِیمٍ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ أَمِّرِ الْقَعْقَاعَ بْنَ مَعْبَدِ بْنِ زُرَارَةَ. قَالَ عُمَرُ بَلْ أَمِّرِ الأَقْرَعَ بْنَ حَابِسٍ. قَالَ أَبُو بَکْرٍ مَا أَرَدْتَ إِلاَّ خِلاَفِی. قَالَ عُمَرُ مَا أَرَدْتُ خِلاَفَکَ. فَتَمَارَیَا حَتَّی ارْتَفَعَتْ أَصْوَاتُهُمَا فَنَزَلَ فِی ذَلِکَ «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لاَ تُقَدِّمُوا بین یدی الله و رسوله و اتقوا الله ... یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لاَ تَرْفَعُوا أَصْوَاتَکُمْ فوق صوت النبی و لا تجهروا له بالقوم کجهر بعضکم لبعض ان تحبط اعمالکم و انتم لا تشعرون»؛(2) بنی تمیم به حضور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمدند پس ابوبکر به حضرت گفت: قعقاع بن معبد را امیر آن ها قرار ده. عمر گفت: بلکه اقرع بن حابس را امیرشان قرار ده. ابوبکر به عمر گفت: تو تنها مخالفت با من را خواستی. عمر

ص:352

گفت: من مخالفت با تو را نخواستم. با هم بگو مگو کردند تا این که صداهایشان بلند شد و این آیه نازل شد: ای اهل ایمان در هیچ کاری به خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله پیشی نگیرید و از خدا بترسید ... ای اهل ایمان صداهای خود را بالاتر از صدای پیامبر صلی الله علیه و آله بلند نکنید و در سخن گفتن، بر او فریاد نزنید چنان که به هم می کنید، این که (اگر چنین کردید) اعمال نیکتان از بین برود و متوجه نشوید.

اگر این آیه ای شریفه همراه با شأن نزول آن در نظر گرفته شود و آن با آیه بعدی کنار هم قرار داده شود، پیام بزرگی می دهد.

در آیه 3 سوره حجرات خداوند متعال بلافاصله پس از آیه فوق می فرماید: «قطعا کسانی که نزد پیامبر صلی الله علیه و آله صداهای خود را پایین می آورند، آن ها هستند که خداوند قلب هایشان را با تقوا امتحان کرده است وبرای آن هاست مغفرت و اجر عظیم.»

ابن حجر در شرح حدیث فوق و داستان صدا بلند کردن خلیفه اول و دوم می-گوید: این آیه سال نهم هجری نازل شده است. (1)

شما توجه کنید که بنابر این آیات و اخبار، پس تا سال نهم هجری قلب های خلیفه اول و دوم امتحان به تقوا نشده است، وقتی واقعیت چنین است، پس کی ممکن است امتحان پس داده باشند!

همچنین بعد از نزول این آیه ثابت بن قیس به خاطر این که صدای بلند داشت غمگین شد و در منزلش نشست. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سراغ او را گرفتند و او گفت: من صدای بلند دارم می ترسم اهل جهنم باشم و بشوم. حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: تو منظور

ص:353

این آیه نیستی، بلکه تو اهل بهشت هستی. صحیح مسلم، ج1، ص 110، ح 119؛ مسند احمد، ج 3، ص 137، ح 12422 و 12503؛ صحیح بخاری و دیگران.

6. با وجود این تهدید و نهی با این شدت خداوند متعال در آیه فوق، باز در آخرین لحظات عمر شریف پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حضور آن حضرت با نسبت ناگوار دادن به آن حضرت، در حضور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سر و صدا راه انداختند که در حدیث زیر ملاحظه می کنید:

عن ابن عباس أنه قال: یوم الخمیس وما یوم الخمیس ثم بکی حتی خضب دمعه الحصباء فقال: اشتد برسول الله صلی الله علیه و آله وجعه یوم الخمیس فقال: ائتونی بکتاب أکتب لکم کتابا لن تضلوا بعده أبدا. فتنازعوا و لا ینبغی عند نبی تنازع فقالوا: هجر رسول الله صلی الله علیه و آله؟ (وعندکم القرآن حسبنا کتاب الله) قال: دعونی فالذی أنا فیه خیر مما تدعوننی إلیه (قوموا عنی و لا ینبغی عندی التنازع.)... فکان ابن عباس یقول: إن الرزیة کل الرزیة ما حال بین رسول الله صلی الله علیه و آله و بین أن یکتب لهم ذلک الکتاب من اختلافهم ولغطهم)؛(1) ابن عباس می گوید: روز پنج شنبه چه روز پنج شنبی است، سپس گریه نمود تا این که دانه های اشکش روانه شد، پس گفت: در روز پنج شنبه درد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله شدت گرفت و حضرت فرمودند: کاغذ و قلمی بیاورید تا چیزی برای شما بنویسم که با وجود آن هرگز گمراه نشوید. پس در حضور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تنازع و اختلاف راه انداختند و حال

ص:354

آن که در حضور پیامبر صلی الله علیه و آله تنازع سزاوار نیست، پس گفتند (عمر ابن خطاب گفت): آیا پیامبر صلی الله علیه و آله هذیان می گوید (در نزد شما قرآن است، پس کتاب خدا مارا کفایت می کند.) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: مرا به حال خودم بگذارید، آن حالی که من دارم بهتر از آن چیزی است که شما بر من نسبت می دهید (در نزد من اخلاف و بگو مگو جائز نیست بلند شود و از نزد من خارج شوید.)... ابن عباس همیشه می گفت: همانا مصیبت وکل مصیبت همانی بود که بین پیامبر صلی الله علیه و آله و آن چه که می خواست بنویسد با اختلاف وتنازع در حضور آن حضرت، جدایی انداختند و نگذاشتند آن مطلب نوشته شود.

آیا این برخورد نیز اطاعت از خداوند متعال و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بوده و نشانه معرفت حق محسوب می شود!؟

و موارد فراوان دیگر که ما تنها به یک مورد دیگر اشاره می کنیم:

7. عن جابر قال: مر علی رسول الله صلی الله علیه و آله رجل فقالوا فیه و أثنوا علیه فقال: من یقتله؟ فقال أبو بکر: أنا. فذهب فوجده قد خط علی نفسه خطة و هو یصلی فیها فلما رآه علی ذلک الحال رجع و لم یقتله فقال النبی صلی الله علیه و آله: من یقتله؟ فقال عمر: أنا. فذهب فرآه فی خطه قائما یصلی فرجع ولم یقتله. فقال رسول الله صلی الله علیه و آله: من له -أو من یقتله-؟ فقال علی: أنا. فقال رسول الله صلی الله علیه و آله: أنت ولا أراک تدرکه. فانطلق فرآه قد ذهب؛(1) جابر می گوید: مردی از نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله عبور کرد پس مردم او را مدح وستایش کردند، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: چه کسی او را به قتل می رساند؟

ص:355

ابوبکر گفت: من، و برای کشتن وی رفت و دید که او جایی را انتخواب کرده و در آن نماز می خواند و چون وی را در آن حال دید برگشت و او را نکشت. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: چه کسی او را به قتل می رساند؟ عمر گفت: من، پس رفت و دید که او داخل آن خطی که کشیده مشغول نماز است پس برگشت و او را نکشت. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله باز فرمودند: چه کسی او را به قتل خواهد رساند؟ علی علیه السلام گفت: من، حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: تو، ولی گمان نمی کنم که او را درک و پیدا کنی. علی علیه السلام رفت و دید که او رفته است. هیثمی رجال این سند را رجال صحیح دانسته است.

عن أبی سعید الخدری: إن أبا بکر جاء إلی رسول الله صلی الله علیه و آله فقال: یا رسول الله! إنی مررت بوادی کذا وکذا فإذا رجل متخشع حسن الهیئة یصلی. فقال له رسول الله صلی الله علیه و آله: إذهب إلیه فاقتله. قال: فذهب إلیه أبوبکر فلما رآه علی تلک الحالة کره أن یقتله فجاء إلی رسول الله صلی الله علیه و آله فقال النبی صلی الله علیه و آله لعمر: إذهب إلیه فاقتله. قال فذهب عمر فرآه علی تلک الحال التی رآه أبوبکر فکره أن یقتله فرجع فقال: یا رسول الله!إنی رأیته متخشعا فکرهت أن أقتله قال النبی صلی الله علیه و آله: یا علی إذهب فاقتله. فذهب علی فلم یره فرجع فقال: یا رسول الله!إنی لم أره. فقال النبی صلی الله علیه و آله: إن هذا و أصحابه یقرؤن القرآن لا یجاوز تراقیهم یمرقون من الدین کما یمرق السهم من الرمیة ثم لا یعودون فیه حتی یعود السهم فی فوقه

ص:356

فاقتلوهم هم شر البریة؛ (1) ابوسعید خدری می گوید: همانا ابوبکر به نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و گفت: ای رسول خدا، همانا من از فلان وادی عبور کردم ومردی را دیدم که با خشوع و هیئت نیکو مشغول نماز بود. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به ابوبکر فرمودند: به نزد آن مرد برو و او را به قتل برسان، پس ابوبکر به نزد آن مرد رفت وچون دید که آن مرد در همان حالت قبلی (با خشوع مشغول نماز است) از کشتن او کراهت نمود و به نزد پیامبر صلی الله علیه و آله برگشت. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به عمر فرمودند: برو وآن مرد را بکش. عمر رفت و او را در همان حالتی دید که ابوبکر دیده بود وبرگشت و گفت: ای رسول خدا، همانا من او را دیدم که با خشوع مشغول نماز است و کراهت داشتم از این که او را بکشم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام فرمودند: برو و آن مرد را به قتل برسان، پس علی علیه السلام رفت و آن مرد را ندید و پیدا نکرد وبرگشت و گفت: ای رسول خدا، من او را ندیدم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: همانا این مرد و اصحابش قرآن می خوانند، ولی قرآن از حنجره اشان پائین نمی رود، و از دین خارج می شوند چنان که تیر از کمان خارج می شود و به دین برنمی گردند مگر این که تیر به کمان برگردد، پس آن ها را بکشید و بدانید که آن ها بدترین خلق هستند.

هیثمی، ابن حجر و البانی در حاشیه »السنه ابن ابی عاصم» سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

ص:357

مضافاً بر این، به این معنا از ابوبکره(1) و انس بن مالک(2) نیز حدیث روایت شده است وسند حدیث ابوبکره را هیثمی، البانی و شعیب ارنؤوط صحیح دانسته اند و سند حدیث انس را هیثمی با وجود لین در سند آن صحیح دانسته است.

اگر در واقع ابوبکر و عمر فرمان برترین اصحاب باشند و حال فرمان برترین صحابه این باشد، پس حال دیگران چگونه خواهد بود. البته به نظر می رسد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از این طریق می خواستند این بزرگواران را به امت اسلامی معرفی بکنند که چه جایگاهی دارند و اوامر آن حضرت چه مقدار نزد آن ها اهمیت دارد و الا اگر هدف کشتن او بود بعد از آن نیز امر می فرمودند تا در منزلش و یا هر جای دیگری نیز او را بگیرند و به قتل رسانند! در این داستان که از ظاهرش خیلی روشن است بیش از یک مرتبه اتفاق افتاده است، چرا شیخین از اوامر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این راحتی گذشته اند؟

با این بیان دروغگویی ابن تیمیه در این موضوع نیز روشن گشت.

ص:358

شده است اگر پیامبر صلی الله علیه و آله آن را گفته باشد(1) در آن فقط وصیت بر پیروی از قرآن شده است. و بر این امر قبل از این نیز در «حجة الوداع» وصیت شده بود. پس پیامبر صلی الله علیه و آله به پیروی اهل بیت امر نکرد، بلکه فقط فرمود: «به شما در مورد خاندانم خدا را یادآوری می نمایم.» (2)

در ادامه می گوید: «و اما این لفظ حدیث که «وعترتم اهل بیتم را همراه با قرآن در میان شما گذاشتم». وآن دو (قرآن و اهل بیت) هرگز از هم جدا نمی شوند تا اینکه بر سر حوض بر من وارد شوند. این حدیث را ترمذی روایت کرده است. واز احمد بن حنبل در باره این حدیث سؤال کردند و احمد آن را ضعیف دانست ودیگران از اهل علم نیز این حدیث را ضعیف دانسته و گفته اند که این حدیث غیر صحیح است.» (3)

جواب: توجه داشته باشیم که ابن تیمیه و امروزه وهابیت با پیروی از او در رد احادیث خصائص اهل بیت علیهم السلام به هر سخن دروغی چنگ زده اند و در مقابل چنان که نمونه هایی ذکر شد، به هر افسانه ای در اثبات فضیلت برای دیگران چنگ زده اند، ولی هرگز حاضر نیستند به متواترترین احادیث در حق اهل بیت علیهم السلام ارزشی قائل شوند. باز به دروغ خود را پیرو قرآن و سنت می خوانند.

این حدیث شریف از احادیثی است که صدورش از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله قطعی است. اما نسبت دادن ابن تیمیه به احمد که او این حدیث را ضعیف دانسته باشد، به

ص:359

مانند دروغ های دیگر دروغبافان است. احمد بن حنبل چنان که مشاهده خواهید کرد، این حدیث را با همین لفظی که ابن تیمیه نسبت تضعیف آن را به او داد، در کتاب های خود با سندهای مختلف و صحیح روایت کرده است. پس چگونه این حدیث را ضعیف توصیف کرده است؟ آری، تنها بخاری در روی عالم چنین نسبت کذب را به احمد بن حنبل داده است که ما پاسخ آن را در کتاب «امام بخاری و جایگاه صحیحش» در شرح حال بخاری دادیم. و هیچ یک از علما ومحدثین اهل سنت نیز به این نقل بی اساس بخاری هیچ ارزشی قائل نشده و آن را در کتاب های خود وارد نکرده اند. همچنین نسبت ابن تیمیه به دیگران از اهل علم نیز نسبت دروغ است و در طول تاریخ کسی جز ابن جوزی که تنها یک سند ضعیف را پیدا کرده و در کتاب «احادیث واهیه» اش ذکر کرده است، کسی پیدا نشده که این حدیث را تضعیف کرده باشد، چه رسد به عده ای از اهل علم که ابن تیمیه نه نامی از آن ها می برد و نه نشانی از آن ها ارائه می دهد.

باید این جا به یک مطلب اشاره کنیم و آن اینکه اسلام می گوید: هر که سخن دروغی را با آگاهی بر دروغ بودنش نقل کند خود از دروغگویان خواهد بود. با در نظر گرفتن این اصل با مراجعه به «مسند احمد» انسان یقین پیدا می کند که احمد هرگز این حدیث را تضعیف نکرده است. پس هر که با وجود این قرینه و دلیل، باز این نسبت را به احمد بدهد، خود از دروغگویان خواهد بود که ابن تیمیه نیز در موارد مختلف از جمله ای چنین دروغگویان نیز محسوب می شود.

ما این جا متن این حدیث و راویانش را ذکر خواهیم کرد تا روشن شود که این حدیث از چه اتقانی برخوردار است. باید گفت که این حدیث شریف را پیامبر

ص:360

اکرم صلی الله علیه و آله در سه ماه آخر عمر پربرکت و شریف خود پنج مرتبه و در پنج مکان مختلف ایراد فرموده اند که ما فقط به دو مرحله آن اشاره می کنیم :

1. از ابوطفیل، از زید بن ارقم روایت کرده که می گوید: «زمانی که پیامبر صلی الله علیه و آله از حجة الوداع بر می گشتند، در سرزمین غدیر خم فرود آمدند و فرمان دادند که زیر درختان آن جا را جاروب کنند. پس از آن فرمودند: «گویا به زودی (به سرای آخرت) خوانده می شوم. من در میان شما دو چیز گرانبها و ارزشمند می گذارم که یکی بزرگ تر از دیگری است. و آن دو: کتاب خدا و اهل بیتم هستند. پس بنگرید و مواظب باشید که پس از من با آن دو چگونه برخورد خواهید کرد. آن دو هرگز از هم جدا نمی شوند تا اینکه در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.» سپس فرمودند: «به درستی که خداوند مولی و صاحب اختیار من است و من سرپرست هر مؤمنی هستم.» آن گاه دست علی را گرفته فرمودند: «هر که من مولای او هستم، پس علی مولای اوست. خدایا ! دوست بدار هر کسی را که علی را دوست دارد و دشمن بدار هر کسی را که علی را دشمن دارد.» سپس ابو طفیل به زید گفت: «آیا تو این سخن را از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدی؟ زید گفت: «زیر آن درختان کسی نبود مگر اینکه پیامبر صلی الله علیه و آله را با چشمانش دید و با گوشش سخنان آن حضرت را شنید.»

ابن حدیث از امیرالمؤمنین علیه السلام (با ده سند)، سلمان، ابو ذر، امام حسن علیه السلام ، فاطمه زهرا علیها السلام، ام هانی، ابن عباس، زید بن ارقم، (با 45 سند)، ابوسعید خدری (با 25 سند)، ابورافع، جابر، ابوهیثم ابن تیهان، حذیفه، حذیفه بن اسید، جبیر بن مطعم، براء بن عازب، انس، طلحه، عبد الرحمن بن عوف، سعد بن ابی وقاص، سهل بن سعد، ام سلمه، عدی بن حاتم، ابوایوب انصاری، خزیمه بن ثابت، زید بن ثابت (با 8 سند)، ابوقدامه، ابوهریره، عبد الله بن حنطب، عقبه بن عامر، ابولیلی غفاری،

ص:361

عامر بن لیلی، ابن عمر، زید بن اسلم، ابویعلی انصاری و ضمیر اسلمی روایت شده است. (1)

حدیث «ثقلین»، چنان که در گذشته اشاره شد با لفظ دیگری چنین روایت شده است:

2. «به درستی که من در میان شما دو جانشین و خلیفه می گزارم. و آن دو، کتاب خدا و اهل بیتم هستند که هرگز از هم جدا نمی شوند تا اینکه کنار حوض بر من وارد شوند.» این حدیث را زید بن ثابت، ابوذر، ابوسعید خدری، زید بن ارقم و زید بن اسلم با بیش از چهارده سند روایت کرده اند.(2) هیثمی در جلد اول و نهم

ص:362

کتابش از احمد و طبرانی این حدیث را روایت کرده و در هر دو مورد سند آن را صحیح دانسته است و همچنین البانی و شعیب ارنؤوط نیز این حدیث را با این لفظ صحیح دانسته است.

باید دقت داشته باشیم که دو نفر از علمای وهابی به نام های دکتر علی سالوس و عثمان خمیس در مورد این حدیث شریف کتاب نوشته اند و در آن با خیانت سعی کرده اند وانمود کنند که این حدیث تنها با لفظ «مسلم» صحیح است و بقیه ضعیف است. حال آن که اولا: این خیانت کاران تنها به برخی و عدد کمی از اسانید این حدیث اشاره کرده اند و ثانیا: البانی خود در صحیحه اش به سالوس در مورد این حدیث رد نوشته و دوری او از معرفت حدیث را بیان کرده است، اما عثمان خمیس تنها برخی اسانید را که صحیح نیز هستند با خیانت و عدم ذکر توثیق راوی، تضعیف کرده و همچنین به هیچ اسانید ابوطفیل و دیگر تابعین که این حدیث را با تواتر از زید بن ارقم روایت کرده اند نیز اشاره نکرده است. و این گونه خیانت ها از جانب وهابیت در باره آثار متواتر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که در حق اهل بیت علیهم السلام به جا مانده، فراوان است. یادآور می شویم که ما اسانید این حدیث را در کتابی به نام «راه نجات» جمع کردیم که به بیش از 140 سند می رسد و حتی البانی اسانید زیادی را تصحیح کرده است و قطعا این حدیث متواتر است.

ص:363

لفظ دیگر از این حدیث را ذکر می کند و می گوید: «امر همان گونه شد که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود. و آن دوازده خلیفه عبارت اند از: ابوبکر، عمر، عثمان، علی، معاویه وپسرش یزید، سپس عبد الملک و چهار فرزندش که در بین آن ها عمر بن عبد العزیز است. پس از این ها در دولت های اسلامی کمبود هایی به وجود آمد که تا به امروز ادامه دارد. و دولت در زمان بنی امیه عزیز بود ... .»

باز همو می گوید: «این ها همان دوازده خلیفه ای هستند که در تورات ذکر شده اند. آن جا که خداوند به اسماعیل بشارت داد که به زودی دوازده بزرگ را به دنیا می آورد... .» آن گاه می گوید: «هر که گمان کند که این دوازده خلیفه همان دوازده نفر از خاندان پیامبر هستند در حقیقت جاهل و نادان است. واز این دوازده نفر تن ها علی همراهش شمشیر بود. البته علی در هنگام خلافتش نه با کفار جنگید ونه جایی را فتح کرد ونه کافری را به قتل رساند، بلکه در زمان او مسلمانان به جنگ با یکدیگر مشغول بودند تا جایی که کافران بر آن ها طمع کردند. وحتی گفته می شود که کفار بعضی از سرزمین های مسلمانان را گرفتند ... اگر چنین تفسیر کنیم که این دوازده نفر علی وفرزندانش باشند روایت معنا نخواهد داشد. زیرا در روایت هست که در زمان این دوازده نفر اسلام عزیز وارجمند است. اما در زمان علی چه عزتی هست در رهبریت او که شمشیر بر روی خود مسلمانان باز بود وکفار را به طمع درآورد؟... . چه عزتی است برای اسلام از این دوازده نفر (امامان اهل بیت) که پیروانشان گمان می کنند. بسیاری از یهود وقتی مسلمان می شدند شیعه می شدند. چون دیده بودند که در تورات از دوازده خلیفه خبر داده شده بود وگمان می کردند که آن ها همین دوازده نفر از اهل بیت هستند. در حالی که این-گونه نیست، بلکه دوازده نفر همان کسانی هستند که رهبریت امت را بر عهده

ص:364

گرفتند (و ما اسم هایشان را آوردیم) که همه از قریش بودند و اسلام در زمانشان عزیز بود و این معروف است.»

باز همو می گوید: «ابن هبیره حدیث دوازده خلیفه را تأویل کرده است که تأویل او هیچ ارزشی ندارد و برخی دیگر مثل ابن جوزی سخن ضعیفی در مورد آن گفته اند. برخی (مثل ابوبکر عربی) گفته اند که معنای این حدیث را نمی فهمند. اما مروان و ابن زبیر هیچ یک از این دو رهبر همه ای امت نبودند، بلکه زمانشان زمان فتنه بود و عزتی برای اسلام حاصل نشد. و از این جهت برخی خلافت علی را نیز از این نوع دانسته اند (یعنی از نوعی که زمانش زمان فتنه بود و برای اسلام هیچ عزتی حاصل نشد .) این ها گفته اند که خلافت علی نه با نص ثابت شده است و نه با اجماع. سخن در این مورد زیاد است که جایش این جا نیست ... .» (1)

جواب: ابن تیمیه در مورد این حدیث در اضطراب شدید واقع شده است که ما بعد از ذکر نص حدیث به آن اشاره می کنیم:

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

1. خلفا و جانشنان من پس از من دوازده نفر هستند، به عدد پیشوایان بنی اسرائیل.»

2. پیوسته این دین عزیز و توانا و ارجمند خواهد بود مادامی که دوازده نفر رهبریت این امت را به عهده داشته باشند.» (راوی می گوید:) «سپس پیامبر صلی الله علیه و آله سخنی فرمودند که من نفهمیدم. از پدرم پرسیدم که پیامبر در آخر سخنانش چه فرمود ؟» گفت: «فرمود که همه آن دوازده نفر از قریش خواهند بود.»

ص:365

راویان این حدیث: عبد الله بن مسعود، جابر بن سمره، (با 36 سند) عبد الله بن عمر، ابوجحیفه، عبد الله بن عمرو و انس بن مالک هستند. (1)

از این حدیث و نیز برخی از احادیث دیگر که با لفظ های دیگر در این موضوع وارد شده است، چند نکته به دست می آید:

1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله این حدیث را چند بار و در جای های مختلف ایراد فرمودند.

2. آن حضرت به روشنی بیان فرموده اند که این دوازده نفر، خلفا و رهبران این امت هستند.

3. خلافت این ها تا روز قیامت باقی است.

4. عزت اسلام و بقای دین همراه با خلافت این هاست.

5. امامت و خلافت از آن این دوازده نفر است، هرچند مردم آن ها را ترک کنند و یا با آن ها مخالفت نمایند.

چند مطلب در سخنان ابن تیمیه قابل ملاحظه است که باید دقت شود:

1. ابن تیمیه معاویه و جمعی از بنی امیه را از جمله دوازده خلیفه محسوب کرد. و این مخالف است با سخن خود او که در جای دیگر به روشنی بیان کرده است:

«معاویه و بنی امیه پادشاه هستند، نه خلفا .» (2)

ص:366

باز همو در باره ای معاویه می گوید: «آیا پادشاهی پیدا می شود که سیره و روشش مانند معاویه بوده باشد؟» (1)

باز می گوید:

«علما اتفاق کرده اند که معاویه افضل پادشاهان این امت است و چهار نفر پیش از او خلفا و جانشینان نبوت بودند، ولی معاویه اولین پادشاه است.» (2)

ابن تیمیه که می داند معاویه و بنی امیه پادشاه بوده اند، نه خلیفه، پس چرا آن ها را در این جا از جمله خلفا دانسته است؟ زیرا می خواسته است خواننده اش را فریب دهد تا در مورد این حدیث و امثال آن فکر نکند.

2. ابن تیمیه امام حسن علیه السلام را از دوازده خلیفه ندانسته، در حالی که بعضی از علمای اهل سنت امام حسن علیه السلام را یکی از خلفا بر شمرده اند که از جمله آنان شاگرد و حامی ابن تیمیه، ابن کثیر است که می گوید: «خلیفه پس از علی، بنابر وصیت علی فرزندش حسن بود.» (3)

3. ابن تیمیه امام مهدی علیه السلام را نیز نام نبرده است، در حالی که از احادیث متواتر چنین به دست می آید که خلافت امام مهدی علیه السلام حتمی است.

4. آیا امیرالمؤمنین علیه السلام یکی از خلفا هستند یا نه؟ این جا نیز ابن تیمیه در سخنانش بارها تکرار کرده که زمان علی زمان فتنه بود و چه عزتی هست برای

ص:367

اسلام از یک چنین رهبری ! به هر جایی که علی رو کرد آن جا را خوار و ذلیل کرد و ... .

اگر این گونه است، پس چرا این کذاب بزرگ می گوید: «علی یکی از دوازده خلیفه است .»

5. آیا در زمان همه آن کسانی که ابن تیمیه ایشان را به عنوان خلفای دوازده گانه نام برد، اسلام عزیز و ارجمند بود؟ مثلاً آیا در هنگام خلافت یزید اسلام با عزت بود؟ آیا در کشتن امام حسین علیه السلام و مباح کردن خون مردم مدینه و ویران کردن خانه کعبه عزت و قوت اسلام است؟ آیا در کشتار صحابه توسط معاویه عزت اسلام بود. باید به این مطلب توجه شود که از نظر ابن تیمیه امیرالمؤمنین علیه السلام سبب ذلت و خواری اسلام و مسلمانان بوده اند، ولی یزید شراب خوار و سگباز سبب عزت و سربلندی اسلام و مسلمانان می باشد. همان یزیدی که احمد بن حنبل در باره اش می گوید: «چگونه من لعنت نکنم آن کسی را که خداوند او را در قرآن لعنت کرده است»؟ (1)

باید دقت داشته باشیم که با گواهی حدیث متواتر «ثقلین» و حدیث «سفینه» وبرخی اخبار دیگر، کسی جز اهل بیت پیامبر علیهم السلام، نمی تواند مصداق حدیث «دوازده خلیفه» باشد. و هر کسی هم که در مورد این حدیث اظهار نظری کرده است، هیچ تفسیر درستی از این حدیث صحیح ارائه ننموده و نمی تواند ارائه نماید، مگر این که حق را بپذیرد. و ما در کتاب «راه نجات» نظرات علمای اهل سنت در باره این حدیث شریف را مفصل ذکر کردیم .

ص:368

ص:369

همانا اهل بیت من در میان شما مانند کشتی نوح هستند. هر که بر آن سوار شد، نجات یافت و هر که بر آن سوار نشد هلاک، گردید.» (یعنی هر که از اهل بیت علیهم السلام پیروی کرد، نجات یافت و هر که آن ها را نافرمانی نمود، هلاک گشت و گمراه شد).

حاکم، ابن حجر، سیوطی و طییبی سند این حدیث را صحیح دانسته اند. این حدیث دارای بیش از چهار سند صحیح و حسن است و از امیرالمؤمنین علیه السلام، ابوذر، ابن عباس، ابوطفیل، ابوسعید خدری، سلمه بن اکوع، ایاس بن سلمه، انس وابن زبیر روایت شده و اسانید زیادی دارد و از ابوذر این حدیث را چهار نفر روایت کرده اند.

2. عن علی قال: إنما مثلنا فی هذه الأمة کسفینة نوح و کباب حطة فی بنی إسرائیل؛ امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «ما (اهل بیت) در این امت به مانند کشتی نوح و به مانند دروازه حطه بنی اسرائیل هستم. (1)

اولا: رجال سند این حدیث همه ثقه هستند. ثانیا: تمام رجال این سند رجال صحاح سته هستند جز معاویه بن هشام و عمار بن رزیق که از رجال صحیح مسلم وبقیه هستند. بنابر این، پس این سند نیز کاملا صحیح است و صحت حدیث قبل را نیز تأیید می کند.

با این بیان چند دروغ ابن تیمیه در مورد این حدیث روشن شد: 1. این که این حدیث در کتب مورد اعتماد نقل نشده. 2. تنها افرادی که هیزم کشان در شب وروایت کنندگان احادیث ساختگی اند، این حدیث را نقل کرده اند. 3. سند صحیح

ص:370

ندارد. پس ابن تیمیه در این سه مورد هم دروغ گفته و هم این همه محدثان بزرگ را به نقل کنندگان احادیث موضوع، و هیزم کشان در شب بومن (یعنی چون حدیث صحیح و غیر صحیح را نمی شناسند هر چه به دستشان می رسد آن را جمع و نقل می کنند) متهم نموده است.

ص:371

قرطبی، آلوسی، نیشابوری، خازن و شوکانی بر آن اند که همه آیات این سوره در مکه نازل نشده است، بلکه چهار آیه در آن است که در مدینه نازل شده است، از جمله همین آیه ای مودت است. (1) قرطبی و شوکانی این قول را از ابن عباس و قتاده نقل کرده اند. آلوسی نیز از مقاتل نقل کرده است که او این آیه را مدنی دانسته است.

اینکه وقتی آیه ای مذکور نازل شد حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: «این-ها علی، فاطمه و فرزندانشان هستند ،» از امیرالمؤمنین علیه السلام، امام حسن علیه السلام، ابن عباس، ابوامامه، جابر، سعید بن جبیر، عمرو بن شعیب و دیگران روایت شده است.(2)

خطب الحسن بن علی الناس حین قتل علی فحمد الله و أثنی علیه ثم قال: لقد قبض فی هذه اللیلة رجل لا یسبقه الأولون بعمل و لا یدرکه الآخرون و قد کان رسول الله صلی الله علیه و آله یعطه رایته فیقاتل و جبریل عن یمینه و میکائیل عن یساره فما رجع حتی یفتح الله علیه ... ثم قال: أیها الناس من عرفنی فقد عرفنی و من لم یعرفنی فأنا الحسن بن علی و أنا ابن

ص:372

النبی و أنا ابن الوصی و أنا ابن البشیر و أنا ابن النذیر و أنا ابن الداعی إلی الله بإذنه و أنا ابن السراج المنیر و أنا من أهل البیت الذی کان جبریل ینزل إلینا و یصعد من عندنا و أنا من أهل البیت الذی أذهب الله عنهم الرجس وطهرهم تطهیرا و أنا من أهل البیت الذی افترض الله مودتهم علی کل مسلم فقال تبارک و تعالی لنبیه صلی الله علیه و آله: {قل لا أسألکم علیه أجرا إلا المودة فی القربی و من یقترف حسنة نزد له فیها حسنا} فاقتراف الحسنة مودتنا أهل البیت؛(1) وقتی امیرالمؤمنین علیه السلام به شهادت رسیدند، امام حسن مجتبی علیه السلام خطبه ای خوانده و در آخر آن فرمودند: «ما از خاندانی هستیم که خداوند در قرآن محبت ما را برای هر مسلمانی واجب گردانیده است؛ آن جا که به پیامبرش فرمود: «قل لا اسألکم علیه اجراً الاّ المودة فی القربی؛ بگو (ای محمد صلی الله علیه و آله به امت خویش که) من از شما در

ص:373

برابر این کار (یعنی رسالت) چیزی جز اینکه نسبت به «القربی» مودت ودوستی نمایید طلب نمی نمایم.» (1)

این خطبه به طور متواتر نقل شده است و آن را امام سجاد علیه السلام و ابو طفیل وهشت نفر دیگر در کتاب های زیر روایت کرده اند. بزار، هیثمی و حاکم سند این حدیث را صحیح دانسته اند.

این خطبه خیلی مفصل است و برخی آن را مختصر نقل کرده اند و این مقدار از سخن آن حضرت را ذکر نکرده اند؛ زیرا امام حسن علیه السلام این سخن را در آخر خطبه فرموده اند. هیثمی سه سند از این حدیث را حسن و خوب دانسته و حاکم صحیح دانسته است.

دلیل دیگر:

ابودیلم می گوید: «(بعد از واقعه کربلا) وقتی امام سجاد علیه السلام را به اسیری گرفتند، آوردند نزدیک دروازه دمشق (شام) نگه داشتند. مردی از اهل شام برخاست و گفت: «سپاس خدا را که شما را به قتل رسانید و ریشه تان را کند و فتنه را از ریشه برکند.» امام سجاد علیه السلام به او فرمودند: «آیا قرآن خوانده ای ؟» گفت: «آری.» فرمودند: «آیا آل حم را خوانده ایی؟» گفت: «قرآن خواندم، ولی آل حم را نخواندم.» امام فرمودند: آیا آیه ای «قل لا اسألکم علیه اجراً الاّ المودة فی القربی» را نخوانده ای ؟» گفت: «القربی» شما هستید ؟» امام فرمودند: «آری.» (2)

ص:374

ص:375

ص:376

ص:377

ایشان را شبانه دفن نمود و ابوبکر و عمر را به دفن و نماز جنازه آن حضرت خبر نکردند.(1)

برای روشن شدن دروغگویی ابن تیمیه در این موضوع همین مقدار کفایت می کند، اما در مورد حدیث «لا نورث ما ترکناه صدقة» باید همین مقدار اشاره کنیم که اگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چنین سخنی فرموده بودند، قطعا قبل از هر کسی امیرالمؤمنین و حضرت زهرا علیهما السلام و همسران پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مادران مؤمنین، از آن آگاه می شدند نه ابوبکر که موضوع هیچ ربطی به او ندارد و این ها که اهل بیت هستند از ابوبکر ارث خود را طلب نمودند. باید دقت داشته باشیم که راوی این حدیث تنها ابوبکر است و به این واقعیت حدیث ام-المؤمنین عائشه که ابن عساکر در تاریخش و صاحب کنز (2) از ابوبکر شافعی و بغوی نقل کرده نیز به وضوح شهادت می دهد و اما این که این حدیث را به دیگران نیز نسبت داده اند و یا دیگران نیز به آن اعتراف کرده باشند، بر خلاف واقع است و ابن حجر نیز به این مطلب که واقعیت چنین ادعا را رد می کند، در «فتح الباری» ذیل این حدیث روشنی انداخته است. و همچنین امیرالمؤمنین علیه السلام بنابر نقل ابن سعد در «طبقات الکبری»(3) با

ص:378

استدلال به آیات قرآن بی اساس بودن حدیث ابوبکر را برای خودش ثابت نمودند و ابوبکر نیز نتوانست چیزی بگوید. و دلائل دیگر به مانند این که امیرالمؤمنین علیه السلام و عباس عموی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به خاطر نقل این روایت توسط شیخین معتقد به کاذب، خائن، آثم و فریب گر بودن شیخین شدند و این بنابر نقل صحیح بخاری ومسلم است. (1) بنابر این این گونه ادعاها بی اساس خواهد بود.

ص:379

عن بن عباس: لما نزلت «وآت ذالقربی حقه» اقطع النبی صلی الله علیه و آله فاطمة فدک؛(1) ابن عباس می گوید: چون آیه ای (به نزدیکان خود حقشان را بده) نازل شد پیامبر صلی الله علیه و آله فدک را برای فاطمه جدا کرد و داد.

بلاذری چنین روایت کرده است :

وحدثنا عبد الله بن میمون المکتب قال: أخبرنا الفضیل بن عیاض عن مالک بن جعونه، عن أبیه قال: قالت فاطمة لابی بکر: إن رسول الله صلی الله علیه و آله جعل لی فدک فاعطنی إیاها و شهد لها علی بن أبی طالب. فسألها شاهدا آخر فشهدت لها أم أیمن فقال: قد علمت یا بنت رسول الله صلی الله علیه و آله أنه لا تجوز إلا شهادة رجلین أو رجل وامرأتین فانصرفت؛ (2) فاطمه علیها السلام به ابوبکر گفت: همانا پیامبر صلی الله علیه و آله فدک را در اختیار من قرار داد، پس آن را به من بده. علی نیز به این مطلب شهادت داد. ابوبکر شاهد دیگر خواست و ام ایمن نیز شهادت داد. ابوبکر گفت: باید دو مرد و یا یک مرد و دو زن شهادت دهند. پس فاطمه علیها السلام برگشت.

وحدثنی روح الکرابیسی قال: حدثنا زید بن الحباب قال: أخبرنا خالد بن طهمان، عن رجل حسبه روح جعفر بن محمد أن فاطمة قالت لابی بکر: أعطنی فدک فقد جعلها رسول الله صلی الله علیه و آله لی. فسألها البینة. فجاءت بأم أیمن ورباح مولی النبی فشهدا لها بذلک. فقال: إن هذا الامر لا تجوز فیه إلا شهادة رجل وامرأتین؛(3)

ص:380

امام صادق علیه السلام فرمود: همانا فاطمه علیها السلام به ابوبکر گفت: فدک را به من بده، همانا پیامبر صلی الله علیه و آله آن را در اختیار من قرار داده است. ابوبکر درخواست دلیل کرد. پس ام ایمن ورباح شهادت دادند. ابوبکر گفت: این امر جز با شهادت دو زن و یک مرد تمام نمی شود.

سند این خبر مرسل صحیح و رواتش ثقه هستند.

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: فاطمه علیها السلام به نزد ابوبکر آمد و گفت: پدرم فدک را به من داده و علی و ام ایمن نیز به آن شهادت می دهند. ابوبکر گفت: تو به پدرت جز نسبت حق نمی دهی، همانا فدک را به تو دادم. پس در صحیفه ای رسما آن را به فاطمه نوشت. فاطمه علیها السلام هنگام خروج با عمر برخورد و عمر چون متوجه شد، آن صحیفه را گرفت و به حضور ابوبکر برگشتند و چون علی و ام ایمن به نفع خود شهادت می دهند، شهادت را ناتمام دانست و نوشته ابوبکر را پاره کرد. (1)

پس با بیان آنچه ذکر شد روشن گشت که ابن تیمیه در این مورد نیز چندین دروغ گفته است.

ص:381

باز همو می گوید: «حسن میدان را خالی کرد و رهبری مسلمانان را به معاویه تسلیم نمود و هرگز جنگ را اختیار نکرد. و این خبر متواتر است.»(1)

باز می گوید: «حسن پیوسته پدر و برادرش را به ترک جنگ وادار می کرد. وزمانی که نوبت به خودش رسید جنگ را ترک نمود و صلح (با معاویه) را پیشه نمود.»(2)

جواب: خبر صحیح و مسلم در این زمینه آن است که اولاً امام حسن علیه السلامجنگ با معاویه را به این عنوان که جنگ با باغی است واجب می دانستند وبرای این جنگ اقدام عملی هم نموده و لشکریان خود را برای جنگ با او حرکت داده بودند، ولی چون عراقیان که بیشتر سپاهیان آن حضرت را تشکیل می دادند از اطراف آن حضرت پراکنده شدند و حتی برخی از سرانشان را معاویه با پول و نیرنگ خرید، امام حسن علیه السلام دیگر ناچار شدند ضمن شروط مشخصی که با معاویه گذاشتند، با او صلح کنند. اما اینکه ابن تیمیه می گوید که امام حسن علیه السلام هرگز جنگ نخواست و در این زمینه دعوای تواتر می کند، دروغ و بهتان بزرگ است و هیچ کسی این حرف را نزده است، چه رسد به تواتر.

امام حسن علیه السلامزمانی که امیرالمؤمنین علیه السلام به شهادت رسیدند یک خطبه ای طولانی خوانده و در آن در باره ای امیرالمؤمنین علیه السلام چنین فرمودند: «همانا این شب کسی از دنیا رفت که گذشتگان نتوانستند در عمل بر او پیشی بگیرند وآیندگان هم نمی توانند به (مقام و درجه) او برسند. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله پرچم را به دست او می دادند در حالی که جبرئیل از طرف راستش و مکائیل از طرف

ص:382

چپش (او را یاری می کردند و همراه او می-جنگیدند .)او از میدان بر نمی گشت تا اینکه خداوند به وسیله او فتح و پیروزی را نصیب گرداند.» سپس فرمودند: ای مردم ! هر که مرا می شناسد که می شناسد و هر که مرا نشناسد، پس (بدانید که) من حسن بن علی هستم. من پسر پیامبرم. من پسر وصی و جانشین او (یعنی علی) هستم. من پسر آن مژده دهنده ام. من پسر آن بیم-دهنده هستم. من پسر آن دعوت کننده به سوی خدایم. من پسر چراغ تابناکم. من از خانواده ای هستم که جبرئیل به نزد ما نازل می شد و از نزد ما به آسمان بر می-گشت. من از خانواده ای هستم که خداوند پلیدی و ناپاکی ها را از آن ها دور کرده است و آن ها را کاملاً پاک ساخته است.(1) من از خاندانی هستم که خداوند دوست داشتن آن ها را برای تمام مسلمانان فرض گردانیده است، آن جا که خداوند به پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: بگو (ای پیامبر بر امت خود) که من از شما اجر و مزدی نمی خواهم مگر دوستی خاندانم. هر که عمل نیکو یی انجام داد ما بر آن نیکویی می افزاییم». بدانید که عمل نیک انجام دادن دوستی ما اهل بیت است.»(2)

خطبه مذکور را افراد زیر نقل کرده اند: امام سجاد علیه السلام، ابوطفیل، جعفر بن حیان، ابو اسحاق سبیعی، زید بن حسن، ابن حبشی، اسماعیل، هبیره، ابن ابی حمزه وعاصم.(3) هیثمی و حاکم سند این حدیث را صحیح دانسته اند و از نظر ذهبی نیز سندش صحیح است و اصل این خطبه در حد تواتر است.

ص:383

این است جایگاه امام حسن علیه السلام نسبت با پدر بزرگوار خود. وقتی امام حسن علیه السلام معتقدند که جبرئیل و مکائیل در جانب راست و چپ پدرشان در جنگ ها آن حضرت را یاری می کنند چگونه ممکن است با چنین شخصیتی مخالفت کنند؟ ولی می بینیم که ابن تیمیه به خاطر اینکه امام حسن به حسب شرائطی که بعداً به آن اشاره خواهیم نمود با معاویه صلح کردند، بین امام حسن و امیرالمؤمنین علیهما السلام جدایی می اندازد. و با این روش می خواهد مردم را که به حقایق صلح امام حسن علیه السلام با معاویه و نیز به جایگاه و مقام والای اهل بیت علیهم السلام آگاهی ندارند، فریب داده آن ها را نیز مثل خود از خاندان پاک پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله منحرف سازد. این امام حسن علیه السلام بودند که مردم کوفه را برای جهاد با لشکر جمل دعوت نمودند که این خبر در صحیح بخاری نیز آمده است.(1) اگر آن حضرت مخالف جنگ بودند، این کار را چگونه انجام دادند.

باز به ابن تیمیه می گوییم: کی و کجا امام حسین علیه السلام در زمان امام حسن علیه السلامخواستند جنگ راه بیندازند که امام حسن اشاره به ترک آن کرده باشند؟ امام حسین علیه السلام حتی پس از شهادت امام حسن علیه السلام نیز تا مرگ معاویه پایبند به همان

ص:384

صلحی بودند که برادر بزرگوارشان انجام دادند، چه رسد در حال حیات آن حضرت.

با این همه دروغ بافی ها ابن تیمیه باز در آخر می گوید: «آن کاری که حسن انجام داد بهتر از کار حسین بود و آنچه که حسن کرد دوست داشته تر بود در نزد خداوند و رسولش ... .» (1)

جهت روشن شدن دروغ های ابن تیمیه به خبر زیر توجه کنید:

پس از صلح امام حسن علیه السلام با معاویه، خوارج برای جهاد با معاویه برآمدند ودر نخیله جمع شدند. معاویه به امام حسن علیه السلامکه در حال برگشت به مدینه بودند نامه نوشت و آن حضرت را به جنگ با خوارج فرا خواند. امام حسن علیه السلام در جواب او این گونه نوشتند :

«لو آثرت أن أقاتل أحداً من أهل القبلة لبدأت بقتالک، فإنی ترکتک لصلاح الأمة و حقن دمائها؛ (2) اگر من جنگ با کسی از اهل قبله را اختیار می کردم و ترجیح می دادم، حتماً جنگ با تو را سر می کردم، ولی من به خاطر صلاح امت و پیشگیری از ریخته شدن خون آن ها جنگ با تو را ترک کردم.»

از این خبر ثابت می شود که امام حس علیه السلام جنگ با معاویه را حتی لازم تر از جنگ با خوارج می دانستند.

باز ابن تیمیه می گوید: «امّا این سخن که معاویه به حسن زهر داد (و او را به قتل رسانید) این از چیزهایی است که هرچند برخی از مردم آن را نقل کرده اند، ولی با دلایل شرعی یا اقرار معتبر ثابت نشده و کسی هم آن را با قاطعیت نقل

ص:385

نکرده است. و این چیزی است که نمی توان به آن علم پیدا کرد و اعتقاد به آن اعتقاد بدون علم است.» سپس می گوید: «شکی نیست که حسن در مدینه بود ومعاویه در شام ... .»(1)

ص:386

ویارانش را رد وانکار کرده است؛ لذا از چنین افرادی این گونه افترائات تعجب آور نیست.

عن قتادة بن دعامة السدوسی قال: سمت جعدة ابنة الاشعث بن قیس الحسن بن علی وکانت تحته ورشیت علی ذلک مالا؛(1) قتاده می-گوید: «جعده دختر اشعث به شوهر خود حسن علیه السلام زهر داد و برای این کارش پول گرفت.

ذهبی سکوت کرده و این خبر و مطلب را رد نکرده است.

ابن عبدالبر می گوید:

قال قتادة وأبو بکر بن حفص: سم الحسن بن علی سمته امرئته بنت الأشعث بن قیس الکندی وقالت طائفة: کان ذلک منها بتدسیس معاویة إلیها وما بذل لها فی ذلک وکان لها ضرائر فالله أعلم؛ (2) قتاده و ابوبکر بن حفص گفته اند: به حسن بن علی زهر داده شد و همسرش دختر اشعث به وی زهر داد وطائفه ای گفته اند: دختر اشعث این کار را به امر معاویه انجام داد... .»

مدائنی از بزرگان قرن دوّم می گوید :

وکانت وفاته فی سنة تسع وأربعین وکان مرضه أربعین یوما وکانت سنه سبعا وأربعین سنة دس إلیه معاویة سما علی ید جعدة بنت الاشعث بن قیس زوجة الحسن وقال لها: إن قتلتیه بالسم فلک مأة ألف وأزوجک یزید إبنی. فلما سمت الحسن ومات به وفی لها بالمال ولم یزوجها من

ص:387

یزید وقال لها: أخشی أن تصنع بابنی کما صنعت بابن رسول الله صلی الله علیه و آله؛(1) امام حسن در سال 49 هجری از دنیا رفت و چهل روز مریض بود و 47 سال داشت. معاویه به وسیله جعده به او زهر داد و به او وعده داد که اگر حسن را به زهر بکشی صد هزار به تو می دهم و تو را به همسری یزید درخواهم آورد. وقتی با زهر وی حسن چشم از دنیا پوشید معاویه به او پول را داد، ولی به ازدواج یزید در نیاورد؛ زیرا گفت: «می ترسم که پسرم را نیز به مانند پسر پیامبر بکشی.»

عین همین سخنان مداینی را زمخشری نیز در «ربیع الابرار» باب 81 نقل کرده است.

ومات الحسن شهیدا مسموما دس معاویة إلیه و إلی سعد بن أبی-وقاص -حین أراد أن یعهد إلی یزید ابنه بالامر بعده سما فماتا منه فی أیام متقاربة؛(2) ابوالفرج اصفهانی نیز می گوید: حسن با زهر شهید شد. معاویه وقتی خواست برای پس از خودش برای یزید از مردم بیعت گیرد، به (امام) حسن وسعد بن ابی وقاص زهر داد. آن دو در زمان نزدیک به هم چشم از دنیا بستند.

کان حضین بن المنذر الرقاشی أبوساسان یقول: ما وفی معاویة للحسن بشئ مما جعل له. قتل حجرا و أصحابه و بایع لابنه و لم یجعلها شوری و سم الحسن؛(3) بلاذری از حضین بن منذر رقاشی نقل کرده که معاویه به

ص:388

صلحی که با حسن بسته و وعده هایی که داده بود به هیچ کدامش وفا نکرد. او حجر بن عدی را کشت برای پسرش یزید بیعت گرفت و به حسن زهر خورانید.»

حضین بن منذر از سرلشکران امیرالمؤمنین علیه السلام در جنگ صفین بوده و این خبر را مدائنی از او نقل کرده است و سندش صحیح است.

لمّا بلغ معاویة موت الحسن خرَّ ساجداً لِله... .(1) «وقتی خبر شهادت (امام) حسن به معاویه رسید (از خوش حالی) برای خداوند سجده کرد. (در بعضی کتاب ها آمده است: «تکبیر گفت و خوش حالی نمود.»

این اخبار که بیشترش صحیح است، به روشنی نقش شوم معاویه را رو کرده وخیلی روشن ثابت می کند که معاویه آن حضرت را به شهادت رسانیده است. البته معاویه مؤمنان فراوان از صحابه و تابعین را به قتل رسانیده که ما برخی از آن ها را در کتاب «صحیح بخاری و جایگاه صحیحش» ذکر نمودیم.

ص:389

آمد. آن گاه آیه ای: «انّا اعطیناک الکوثر» (همانا ما برایت کوثر را عطا نمودیم) (وکوثر نهری است در بهشت) نازل شد. و همچنین آیه ای: «ما نازل کردیم قرآن را در شب قدر. شب قدر بهتر از هزار ماه است» نازل شد. بنی امیه هزار ماه ملک وخلافت را به دست خواهند گرفت.»

راوی گوید: «ما حساب کردیم و همان گونه بود که امام حسن فرمود .»(1)

این حدیث بخشی از همان حدیثی است که در آن «شجره ملعونه در قرآن» نازل شده است که ظاهراً راویان این حدیث را مختصر و خلاصه نقل کرده اند که به آن حدیث نیز در این کتاب اشاره شده است.

سفیان ابن اللیل می گوید: «حسن وقتی از کوفه به مدینه برگشت، گفتم: ای خارکننده ای مؤمنان ! امام در پاسخ من فرمود: از علی شنیدم که می گفت: از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود: «روز و شب به آخر نمی رسد مگر اینکه امر این امت به دست مرد شکم بزرگی خواهد افتاد که با خوردن سیر نمی شود و آن معاویه است. پس من دانستم که حتماً امر خدا واقع خواهد شد و به همین خاطر از ریختن خون بین من و او خود داری کردم. سفیان گفت: به خدا سوگند اگر همه-ای دنیا را به من

ص:390

بدهند به این اندازه که با شنیدن این حدیث خوش حال شدم، خوش حال نخواهم شد.» (1)

ص:391

شاید این امتحانی است برای شما ومتاعی است تا زمان معین.» یادآور می شویم که زرندی حنفی این خبر را از امام حسین علیه السلام مقداری طولانی نقل کرده است.

عن الشعبی قال الحسن: ان هذا الامر الذی اختلفت فیه أنا ومعاویة إنما هو حق لی اترکه إرادة لاصلاح الامة و حقن دمائهم «وان ادری لعله فتنة لکم ومتاع الی حین»؛ (1) شعبی می گوید: «(امام) حسن فرمودند: این مسأله ای که من و معاویه بر سر آن با هم اختلاف نمودیم (و آن مسأله خلافت است) تنها حق من است. اما برای اصلاح امت و برای اینکه خون ها ریخته نشود، من آن را رها کرده (و تن به صلح با معاویه دادم .) از کجا می دانم شاید امتحانی باشد برای شما تا روز معینی .»

چنان که می بینید امام حسن علیه السلام می فرمایند: خلافت تنها حق من است، ولی ابن تیمیه معاویه را خلیفه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می داند، نه امام حسن را. همچنین می فرمایند که صلح با معاویه امتحانی برای امت اسلامی است. و این واقعیتی هست که قرآن کریم نیز در آیه «شجره ملعونه» بر آن تصریح کرده است.

ص:392

أریناک الا فتنة للناس والشجرة الملعونة فِی القُرْآنِ وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا یَزِیدُهُمْ إِلاَّ طُغْیَانًا کَبِیرًا؛ وما آن رؤیایی را که به تو نشان دادیم، فقط برای آزمایش مردم بود; همچنین شجره ملعونه ( درخت نفرین شده) را که در قرآن ذکر کرده ایم. ما آنها را بیم داده (و انذار) می کنیم; اما جز طغیان عظیم، چیزی بر آنها نمی افزاید.»(1)

این خبر از امام حسین علیه السلام، ام المؤمنین عائشه، یعلی بن مره، ابن عمر وسعید بن مسیب روایت شده، و در گذشته از ابوهریره نیز به حدیثی در این موضوع اشاره شد و با سخن طبری و ابوالفدا نیز آن جا آشنا شدیم که گفته اند: اجماع بر این است که این آیه در مورد بنی امیه نازل شده است.

ملاحظه می کنید که سخن امام حسن علیه السلام نیز تصریح این آیه ی شریفه است و خداوند متعال خواسته است، مسلمین را از این طریق امتحان نماید تا کسانی که «فی قلوبهم مرض» است، بنی امیه را رهبران دینی خود قرار داده و از مخالفان بنی امیه عیب جویی کنند!.

ص:393

مشمرا عن ساقه حاسرا عن ذراعیه یذود عنه المنافقین؛ (1) امام حسن علیه السلام به غلام خود فرمودند: آیا معاویه بن حدیج (خدیج) را می شناسی؟» گفت: آری. فرمودند: وقتی او را دیدی، به من خبر ده. آن گاه غلام، او را در بیرون از منزل عمرو بن حریث دید و به امام خبر داد که معاویه این است. فرمودند: او را به نزد من فرا بخوان. وقتی آمد امام علیه السلام به او فرمودند: تو همان کسی هستی که علی را نزد پسر زن جگرخوار (هند مادر معاویه که جگر حمزه سید الشهدا را در جنگ احد با دندان هایش تکه تکه کرده خایده بود) دشنام می دهی. به خدا قسم اگر (روز قیامت) به حوض وارد شوی که هرگز وارد نخواهی شد، حتماً علی را خواهی دید که با جدیت تمام منافقان را از سر حوض می راند.»

معاویه بن خدیج از صحابه است و کسی است که برای جلب رضایت معاویه بن ابی سفیان امیرالمؤمنین علیه السلام را بسیار دشنام می داد. خواننده عزیز خود می بینید که امام حسن علیه السلام چگونه از معاویه تعبیر می کنند.

این خبر در کتاب های زیر نیز وارد شده است، ولی بدون آوردن تعبیر «نزد پسر جگرخوار.» (2)

ص:394

علاوه بر این، همچنان که رسول خدا صلی الله علیه و آله از صلح امام حسن علیه السلام خبر دادند، از جنگ های امیرالمؤمنین علیه السلام وقیام امام حسین علیه السلام نیز خبر داده اند. و این دلالت بر این می کند که اولاً: سیره و عمل اهل بیت علیهم السلام به امر و دستور خداوند متعال و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بوده و همچنین عمل و رفتار هر کدام در زمان خود لازم و خواست اسلام بوده است. یعنی مصلحت اسلام باری به این است که باید صلح برقرار گردد و باری به این است که باید قیام انجام گیرد و باری هم به صورت دیگر. و امامان اهل بیت علیهم السلام هر کدام در زمان خود همان کاری را انجام دادند که مصلحت اسلام در آن بوده است. اگر مثلاً امام حسن در جای امام حسین ببودند، همان کاری را می کردند که امام حسین انجام دادند. و امام حسین علیه السلام هم اگر به جای امام حسن علیه السلام می بودند کاری جز همان که امام حسن کردند انجام نمی دادند؛ یعنی با معاویه صلح می کردند. نه اینکه ابن تیمیه و امثال او می گویند که امام حسن کاری کرد بر خلاف آنچه پدر و برادرش کرده بودند.

ص:395

داشته که هیچ فضیلتی در حق اهل بیت نیافته مگر اینکه آن را انکار کرده است، چه رسد به بی ادبی و تعبیرهای زشت بر ضد آن ها ... .(1)

این نویسنده در مورد امام حسن و حسین علیهما السلام می گوید: «جای تعجب است از ابن تیمیه که در باره صحابه جلیل ابوعبیده جراح می گوید: «... ابوعبیده زاهد ترین خلق در اموال، عابد-ترین آن ها برای خدا، مهربان ترین خلق برای مردم و دورترین آن ها از هوا و هوس بود. برای همین است که پیامبر صلی الله علیه و آله در باره ای او فرمود: «هر امتی امینی دارد و امین این امت ابوعبیده است»، ولی در باره ی حسن و حسین می گوید :

وأما کونهما أزهد الناس وأعلمهم فی زمانهم فهذا قول بلا دلیل؛(2) زاهد ترین و داناترین مردم بودن حسن وحسین در زمان خود سخنی است بدون دلیل.»

سپس در سخنان طولانی، شریف محمود می گوید: «زاهد ترین و داناترین بودن ابن تیمیه در زمان خودش نزد وهابی ها نیاز به دلیل ندارد، ولی زاهد ترین و داناترین بودن حسن وحسین که سرور جوانان اهل بهشت هستند، نزد آن ها نیاز به دلیل دارد... .» (3)

این نویسنده در باره ای امام سجاد علیه السلام نیز می گوید: «این امام بزرگ کسی است که ذریه امام حسین از پشت او بیرون شدند، ولی بن تیمیه در حق او اهانت می کند و گویا ابن تیمیه یکی از لشکریان یزید بن معاویه است ... .»(4)

ابن تیمیه در باره امیرالمؤمنین علیه السلام نیز می گوید:

ص:396

اما قوله إنه کان أشجع الناس فهذا کذب بل کان أشجع الناس رسول الله صلی الله علیه و آله؛(1) امّا این سخن که علی شجاع ترین مردم بوده است کذب و دروغ است، بلکه شجاع-ترین مردم پیامبر صلی الله علیه و آله بود.»

البته معلوم است که منظور گوینده شجاع ترین شخص بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است و این برای هیچ کس پوشیده نیست، ولی نمی دانیم چرا ابن تیمیه خود را به نادانی می زند وچنین می گوید. مگر ابن تیمیه آن گاه که ابوعبیده را زاهد ترین وعابد ترین مردم معرفی کرد، منظورش این بود که ابوعبیده از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز زاهد تر و عابد تر است؟ بلکه مسأله آن است که ابن تیمیه تحمل خواندن و شنیدن واعتراف به هیچ گونه فضائلی در حق اهل بیت علیهم السلام را ندارد.

ص:397

باز همو می گوید: «این عمل حسین (یعنی خروجش علیه یزید) یک نوع اجتهاد نزدیک به خیال و گمان و نوعی هوا خواهی پنهان بود که سزاوار است در این گونه موارد از چنین شخص پیروی نشود هر چند از اولیای خدا و از متقین باشد.» (1)

باز همو می گوید:

هذا رأی فاسد فإن مفسدته أعظم من مصلحته و قل من خرج علی إمام ذی سلطان إلا کان ما تولد علی فعله من الشر أعظم مما تولد من الخیر؛(2) «این (یعنی خروج امام حسین علیه السلام) رأی و تصمیمی است فاسد؛ زیرا فسادش بزرگ تر از مصلحتش است؛ زیرا خیلی کم است که کسی بر پیشوای صاحب سلطنت خروج کند، مگر اینکه بدی هایی که به وجود آورده از خوبی هایی که به دنبال آورده است بزرگ تر بوده.»

باز همو می گوید:

ویزید لیس بأعظم جرما من بنی إسرائیل کان بنو إسرائیل یقتلون الأنبیاء وقتل الحسین لیس بأعظم من قتل الأنبیاء؛ (3) گناه یزید بزرگ تر از گناه بنی اسرائیل نبود. بنی اسرائیل انبیا را می کشتند و کشتن حسین بزرگ تر از قتل انبیا نیست.»

این گونه ابن تیمیه با قیام امام حسین علیه السلام مخالفت می کند و وهابی ها نیز با پیروی از رهبر خود قیام امام حسین علیه السلام را نافرمانی با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می دانند گرچه غالبا این عقیده اموی خود را آشکار نمی-سازند.