ص:2

ص:3

ص:4

حسین علیه السلامهنگام شهادت در دامن ایشان بوده است··· 28

خبردادن امام حسین علیه السلام به اُمّ سلمه به اینکه سر او و فرزندانش را در کربلا خواهند برید··· 30

یاد کردن امام حسین علیه السلام در بین راه کربلا از حضرت یحیی و سر مقدسش··· 31

خبردادن امام حسین علیه السلام به شیعیان از جن به اینکه سرمقدسش را نزد یزید خواهندبرد··· 31

اشاره به بریدن سر امام حسین علیه السلام در کنار فرات در خطبه امام سجاد علیه السلام در کوفه··· 32

اشاره به سر بریده شده از قفا، در خطبه امام سجاد علیه السلام در مسجد اموی شام··· 33

اشاره به گرداندن سر امام حسین علیه السلام در شهرها درخطبه امام سجاد علیه السلام در بیرون مدینه··· 34

اشاره به بریده شدن سرها در سخنان امام سجاد علیه السلام با جابر··· 35

مصیبت بریدن سر امام حسین علیه السلام در روایت امام رضا علیه السلام··· 36

مصائب رأس الحسین علیه السلام در زیارت ناحیه امام زمان «عج»··· 37

اشاره به بریدن سر فرزندان رس-ول خ-دا صلی الله علیه و آله وسلم در خطبه حضرت فاطمه صغری در کوفه··· 39

اشاره به چوب زدن یزید بر لب و دندان امام حسین علیه السلام در سخنان حضرت سکینه خطاب به مردم مدینه··· 39

اشاره به سر بریده امام حسین علیه السلام در اشعار بشیر در مدینه، هنگام برگشتن اهل بیت علیهم السلام از کربلا به مدینه··· 40

عکس العمل ربیع پس از بیست سال سکوت، نسبت به شهادت امام حسین علیه السلام··· 41

فصل دوم: مصائب رأس الحسین علیه السلام در کربلا

مسروق به دنبال بدست آوردن سرامام حسین علیه السلام ودیدن معجزه حضرت وپشیمانی اش··· 45

شکستن پیشانی امام حسین علیه السلام··· 46

ص:7

روضه حاج شیخ جعفر شوشتری - زدن سنگها به بوسه گاه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم··· 46

روضه حاج شیخ جعفر شوشتری - شکستن پیشانی امام حسین علیه السلام··· 47

جدا کردن سر امام حسین علیه السلام در مقتل عشق و اضطرار حضرت زینب علیهاالسلام··· 48

شمشیر پی در پی به گلوگاه امام حسین علیه السلام در قتلگاه··· 51

نفرینِ سر امام حسین علیه السلام به شمر··· 52

بالای نیزه قرار دادن سر امام حسین علیه السلام روز عاشورا··· 52

اَللّه ُ اَکْبَر گفتنِ سر امام حسین علیه السلام در کربلا··· 53

سر امام حسین علیه السلام در دست پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم کنار گودال قتلگاه··· 53

امام علی علیه السلام، کنار گودال قتلگاه در شب یازدهم··· 54

روضه خوانی امام زمان«عج» و گریه او در شهادت جدّ غریبش امام حسین علیه السلام··· 54

روضه اول:ازحاج شیخ جعفرشوشتری - نیزه بر گلوی امام حسین علیه السلام وشهادت آن حضرت··· 60

روضه دوم: از حاج شیخ جعفر شوشتری - قتلگاه··· 61

روضه سوم: از حاج شیخ جعفر شوشتری - ضربات خنجر بر گلوی امام حسین علیه السلام··· 62

روضه چهارم: از حاج شیخ جعفر شوشتری - بریدن سر امام حسین علیه السلام از قفا··· 63

گرد و غبار سیاه و باد سرخ هنگام جدا شدن سر امام حسین علیه السلام··· 65

فریاد از بطنان عرش هنگام جداشدن سر امام حسین علیه السلام··· 67

اشاره به بریده شدن سر امام حسین علیه السلام از قفا در سخنان اُمّ کلثوم··· 67

اشاره به سرهای شهیدان روی نیزه ها در سخنان ام کلثوم··· 67

اشاره حضرت زینب علیهاالسلام در قتلگاه به بریده شدن سر امام حسین علیه السلام از قفا··· 68

بوسیدن زینب علیهاالسلام حلقوم بریده برادرش حسین علیه السلام را··· 69

روضه حاج شیخ جعفر شوشتری - بوسیدن رگهای بریده··· 73

ص:8

ناله و گریه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و علیّ و فاطمه و حسن

علیهم السلام بر جنایت ساربان و یادی از سر بریده امام حسین علیه السلام··· 75

اشاره جابر بن عبد اللّه انصاری رحمه الله به جدایی میان سر و بدن امام حسین علیه السلام··· 77

ضربات و اهانت هایی که نسبت به امام حسین علیه السلام انجام گرفت··· 78

فصل سوم: مصائب رأس الحسین علیه السلام در کوفه

نفرین کردن سر امام حسین علیه السلام به حامل سر ایشان بطرف کوفه··· 83

دردِ دل کردن سر امام حسین علیه السلام با پدر، نزدیک کوفه··· 83

سر مقدس امام حسین علیه السلام در خانه خولی··· 83

ورود سرهای شهدا به کوفه و سخنان اُمّ کلثوم هنگام دیدن سر بریده برادر··· 88

سر نورانی امام حسین علیه السلام بر روی نی درشهر کوفه وشکستن پیشانی حضرت زینب علیهاالسلام··· 93

مرثیه خوانی حضرت زینب علیهاالسلام هنگام دیدن سر برادر در کوفه··· 94

گردانیدن سر امام حسین علیه السلام در کوچه های کوفه و قرائت قرآن بر بالای نیزه··· 101

آویزان کردن سر امام حسین علیه السلام بر درختی در کوفه··· 104

حرکت عده ای با سنگ و با شتاب به طرف سر امام حسین علیه السلام در کوفه··· 104

آویزان کردن سر امام حسین علیه السلام در بازار صرّافان··· 105

آوردن سرهای شهدا و سر امام حسین علیه السلام برای ساکت کردن امام سجاد علیه السلام··· 105

گریه خونین دیوارهای خانه ابن زیاد بر سربریده امام حسین علیه السلام··· 106

چ-وب زدن بردندانهای پیشین وچشمان امام حسین

علیه السلامتوسط عبیداللّه بن زیاد(لعنه اللّه علیه)··· 106

روضه حاج شیخ جعفر شوشتری - سر امام حسین علیه السلام در مجلس ابن زیاد لعین··· 110

ص:9

غش کردن مختار با دیدن سر مقدس امام حسین علیه السلام در مجلس ابن زیاد لعین··· 111

معجزه قطره خونی از سر امام حسین علیه السلام··· 112

عاقبت اهانت کننده به سر امام حسین علیه السلام··· 112

رُباب همسر باوفای امام حسین علیه السلام و سر مقدس حضرت در مجلس ابن زیاد لعین··· 113

فصل چهارم: مصائب رأس الحسین علیه السلام در بین راه کوفه تا شام

منازل راه کوفه تا شام که سرها و اسراء را عبور دادند··· 117

فرستادن سرها به شام··· 117

سر امام حسین علیه السلام بالای نی در راه کوفه تا شام··· 118

بازی و تفریح با سر مقدس امام حسین علیه السلام در منزل اول··· 118

جوششِ خون از سنگی در موصل که یک قطره خونِ سرامام حسین علیه السلام بر آن چکید··· 119

سر مقدس امام حسین علیه السلام در دروازه حرّان و مسلمان شدن یهودی··· 120

ممانعت اهل سیبِوَر از ورود سرهای شهدا به شهرشان و حمایت از اهل بیت علیهم السلام و دعای امّ کلثوم به آنها··· 121

استقبال مردم شهر بعلبک از سرهای شهدا و نفرین امّ کلثوم به آنها··· 121

گریه کردن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم بر سر امام حسین علیه السلام در راه شام و بوسیدن جبرئیل سَرِ مقدّس را··· 122

افتادن سر امام حسین علیه السلام از بالای نی بر زمین در نصیبین··· 123

سر مقدّس امام حسین علیه السلام در دیر راهب··· 124

ص:10

فصل پنجم: مصائب رأس الحسین علیه السلام در شام

ورود سر امام حسین علیه السلام به شام در اول صفر··· 129

یک ماه دوری از مردم به خاطر دیدن سر امام حسین علیه السلام··· 129

بیان جنایات یزیدیان در کربلا از زبان آورنده سر امام حسین علیه السلام به شام··· 130

ورود سر امام حسین علیه السلام از باب ساعات و جشن و شادی شامیان··· 131

اشعار یزید به هنگام مشاهده سرهای بریده··· 136

پانصد هزار نفر، تماشاچیِ سر امام حسین علیه السلام و سرهای شهدا··· 136

ورود سر امام حسین علیه السلام و اُسرا به شام و اهانت مرد شامی··· 137

افتادن سرها روی زمین و زیر سُمّ ستوران··· 138

مجروح شدن سر امام حسین علیه السلام در شهر شام با اصابت سنگ··· 139

سنگ زدنِ زن شامی به سر امام حسین علیه السلام··· 140

صحبت سر امام حسین علیه السلام با خواهر در کوچه های شام··· 140

نصب سر مقدّس امام حسین علیه السلام بر درِ مسجد دمشق··· 141

پا گذاشتن یزید ملعون روی سر امام حسین علیه السلام··· 142

چوب خیزران یزید بر دندانهای پیشین امام حسین علیه السلام··· 142

سر امام حسین علیه السلام در مجلس یزید و ناله حضرت زینب علیهاالسلام··· 143

روضه حاج شیخ جعفر شوشتری - سر امام حسین علیه السلام درمجلس یزید وچ-وب خیزران··· 145

گریه فاطمه وسکینه دو دختر امام حسین علیه السلام بادیدن چوب خیزران برلب ودندان پدر··· 148

اشاره به چوب زدن یزید بر دندانهای ابی عبداللّه الحسین علیه السلام در خطبه حضرت زینب علیهاالسلام در مجلس یزید لعین··· 149

ص:11

سر مقدس امام حسین علیه السلام در مجلس شراب و شطرنج بازی یزید··· 154

روضه آیت اللّه مرعشی نجفی - جاری شدن اشک از چشمان مبارکِ سرِ امام حسین علیه السلام در مجلسِ یزید··· 155

شکستن هند(همسریزید)سرش را،بادیدن اسرای آل البیت وسر بریده امام حسین علیه السلام··· 156

نوری بر گِردِ سر امام حسین علیه السلام در کاخ یزید و خواب دیدنِ هند همسر یزید··· 159

سر امام حسین علیه السلام بر روی طَبَق در خرابه شام و شهادت حضرت رقیه علیهاالسلام··· 161

ماجرای حضرت رقیه علیهاالسلام بطور مشروح··· 162

آویختن سر امام حسین علیه السلام بر مناره مسجد جامع دمشق تا چهل روز··· 173

سخن گفتن سر مطهر امام حسین علیه السلام در دمشق··· 174

مسلمان شدن و شهادتِ سفیرِ پادشاه روم به برکتِ سر مطهر امام حسین علیه السلام··· 174

آویختن سر امام حسین علیه السلام بر درِ خانه یزید··· 175

روضه حاج شیخ جعفر شوشتری - هند همسر یزید لعین و سر سید الشهداء علیه السلام··· 176

تقاضای امام سجّاد علیه السلام برای دیدن سرِ پدر هنگام حرکت به مدینه··· 177

روضه اول حاج شیخ جعفرشوشتری - مصیبتهای مختلف سرمبارک اباعبداللّه الحسین علیه السلام··· 178

روضه دوم حاج شیخ جعفر شوشتری - مصیبتهای مختلف سر مبارک امام حسین علیه السلام··· 179

فصل ششم: مشاهد رأس الحسین علیه السلام

مسجد الحسین علیه السلام در حماة··· 183

مشهد رأس الحسین علیه السلام - مسجد حنّانه - در شمال نجف··· 183

رأس الحسین علیه السلام در دمشق··· 184

ص:12

مشهد الحسین علیه السلام در حلب··· 185

فصل هفتم: اقوال در محل دفن رأس الحسین علیه السلام

اقوال در محل دفن رأس الحسین علیه السلام··· 189

کربلا - الحاق سر مقدس امام حسین علیه السلام به بدن··· 189

نجف اشرف در کنار بدن حضرت علی

علیه السلام··· 190

مدینه در بقیع··· 190

دمشق در باب الفرادیس··· 190

دمشق در قبرستان باب الصغیر··· 191

فلسطین در عسقلان··· 191

مصر در قاهره - مقام رأس الحسین علیه السلام··· 191

فصل هشتم: مصائب رُؤُوس الشُّهَدا

انداختن سر مسلم بن عقیل علیه السلام از بالای قصر بر زمین··· 195

فرستادن سر مسلم و هانی برای یزید··· 196

جداکردن سر دو طفلان مسلم و بردن آن دو سر به قصر ابن زیاد··· 196

انداختن سر وهب را، به سوی لشگر امام حسین علیه السلام··· 198

سر مجروح حرّ بن یزید ریاحی و دستمال امام حسین علیه السلام··· 199

پرتاب کردن سر عمرو بن جنادة به سوی لشکر امام حسین علیه السلام··· 199

ص:13

یادی از سر مطهر حضرت علی اکبر

علیه السلام در زیارتی بنقل از امام صادق علیه السلام··· 200

جدا شدن سر حضرت علی اصغر علیه السلام با تیر سه شعبه··· 200

نبش قبر حضرت علی اصغر علیه السلام و بریدن سر آن حضرت··· 205

اشاره به ذبح طفل رضیع - شیرخوار - در زیارت ناحیه مقدّسه امام زمان «عج»··· 206

سرهای بریده شهیدان··· 210

آویختن سر مطهر حضرت ابا الفضل

علیه السلام بر گردن اسب··· 210

روضه حاج شیخ جعفر شوشتری - سرهای شهدا بر روی نیزه ها··· 212

روضه حاج شیخ جعفر شوشتری - مصیبت بریدن سرهای شهدا··· 213

مدفن سرهای شهدای کربلا··· 214

فصل نهم: مصائب رأس الحسین علیه السلام در یک نگاه

* کربلا··· 218

* کوفه··· 218

* شام··· 218

* منازل بین راه··· 219

فهرست منابع··· 221

مدارک کتاب «نَفَسُ الْمَهْمُوم» حاج شیخ عباس قمی رحمه الله··· 223

ص:14

جان چرا گریه می کنی؟ می فرمود: پسر جانم جای شمشیرهایت را می بوسم و می گریم.(1)

امامان ما علیهم السلام نیز، به مناسبتهای گوناگون یاد آن عزیز را گرامی داشته و بر آن کشته اشک، گریسته اند تا جایی که امام زمان «عج» زیارت ناحیه را که سراسر، حزن و غم و ماتم است درباره جد غریبشان انشاء فرموده اند. امام سجاد علیه السلام در مدت زمانی که پس از شهادت پدر در قید حیات بودند کرارا به یاد پدر می گریستند. و در جایی فرموده اند: هر مؤمنی که چشمش بر قتل حسین علیه السلام اشکین شود تا به گونه اش روان گردد، خدا او را در غرفه های بهشت جای می دهد و هر مؤمنی که برای آزاری که از دشمن به ما رسید چشمش اشکین شود تا بر گونه هایش روان گردد، خدا او را در بهشت جای می دهد. نه تنها انسانها، بلکه ملائکه نیز بر او گریسته اند و هم اکنون چهار هزار فرشته ای که برای یاری او به زمین آمده اند و او را کشته یافتند در کربلا حضور دارند و در اطراف قبر ابی عبداللّه الحسین علیه السلامغمناک و خاک آلود هستند و هر زائری که به زیارت حضرت بیاید او را استقبال و وقتی برگردد بدرقه می کنند. جن و انس در غم او گریان شدندو آسمان در شهادت آن حضرت خونین رنگ شد.(2)

پس ای عزیز، بیا تا ما هم با معصومین علیهم السلام و ملائکه و زمین و آسمان همراه شده، در گریه بر سرور مظلومان عالم سهمی داشته باشیم.

مدتی بود که اینجانب، در نظر داشتم مقتل خاصی را در مورد مصائب سر مطهر امام حُسین علیه السلام تدوین نمایم. از آنجایی که تا کنون کتابی با این موضوع

ص:16

خاص ندیده ام و از طرف دیگر اینکه سهم کوچکی بر سر سفره پر نعمت امام حسین علیه السلام داشته باشم بر آن شدم که کتاب مقتل معتبری را از اول تا آخر بررسی کرده، آن چه از مصائب را که راجع به سر مطهر امام حسین علیه السلام آورده، جمع آوری نموده، در کتاب مستقلی چاپ نمایم. پس از جستجو، کتاب شریف نفس المهموم حاج شیخ عباس قمی که بوسیله حضرت آیت اللّه شیخ محمد باقر کمره ای ترجمه شده است را انتخاب نمودم و از ابتدا تا انتهای آن را، بررسی کرده و مصائب مورد نظر را جداکردم.

البته به منابع دیگری نیز به عنوان فرع بر این کتاب مراجعه کردم. از آن جهت که مقتل حاضر، کامل تر و جذاب تر باشد، نمونه هایی از روضه های آیت اللّه حاج شیخ جعفر شوشتری را نیز آورده ام. همچنین در باره بعضی مصائب اشعاری را که درباره آن موضوع سروده شده، اعم از رباعی، مرثیه، شور، سینه زنی و.... اضافه کرده ام.

لذا بنظر می رسد کار نوی است که جای آن در بین کتب مقاتل خالی بوده است. در پایان از خداوند متعال تشکر می کنم که به این عبد خود توفیق و اجازه داد، در دستگاه باشکوه حسینی سهمی داشته باشد و از ارباب خونین بدن و غریب و مظلومم حضرت اباعبداللّه الحسین علیه السلامممنونم که به این عبد آستانش رخصت داد که این کتاب را گردآوری نماید. خداوندمتعال را به سر بریده عزیز زهرا، حضرت امام حسین علیه السلامقسم می دهم که ما را از شیعیان

خاص آن امام و از زائران با معرفت ایشان در دنیا و مورد شفاعتشان در آخرت قرار دهد.

ص:17

از همه کسانی که این مقتل را مطالعه کرده و بر سرور مظلومان عالم اشک ماتم می ریزند، عاجزانه درخواست می کنم که این حقیر سراپا تقصیر را در حیات و ممات از دعای خیرخویش فراموش نکنند.

قم المقدسه

سید رضا موسی کاظمی نایینی

1382ه- ش - 1424 ه- ق

ص:18

صفحه سفید

ص:20

عرض کرد: پروردگارا ذبح او به دست دشمنانش برای دل من دردآورتر

است. فرمود: ای ابراهیم گروهی که گمان دارند امت محمد صلی الله علیه و آله وسلم هستند فرزند او حسین را بعد از او با ظلم و عدوان می کشند و بخاطر این عمل سزاوار غضب من می گردند.

ابراهیم باشنیدن این کلمات ناله زد و دلش به درد آمد و گریست. خداوند به او وحی کرد: ای ابراهیم جزع و ناله تو را بر فرزندت اسماعیل که اگر با دست خود ذبح می کردی به جزع و ناله تو برحسین و قتل حسین فدا کردم و به تو بالاترین درجات اهل ثواب بر مصائب را واجب کردم و این است قول خداوند که می فرماید: «وَفَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظیمٍ».(1)

برای او ناصر و معین نیست و اگر ببینی او را ای آدم که می گوید: وا عطشاه! وا قلة ناصراه! تا آنجا که تشنگی چون دود میان او و آسمان فاصله شود، کسی جوابش ندهد جز باشمشیر و باران مرگ و چون گوسفند از قفا سرش بریده شود و دشمنانش خیمه گاهش را غارت کنند و سرهای خود و یارانش را بر سر نیزه ها در شهرها بگردانند و زنانش باآن ها باشند. در علم خدا چنین گذشته است و آدم و جبرئیل چون زن رود مرده (جوان مرده) گریستند.(1)

وی را یاری کنند، آنان در قیامت سادات شهدای امتم باشند، گویا می نگرمش که تیری به او زده اند و از اسبش روی خاک هلاکت افتاده سپس مانند گوسفند، مظلومانه سرش را ببرند. سپس ناله ای کشید و گریست و اطرافیان خود را گریاند و ناله شیون از همه برخاست، سپس از جا بلند شد و می فرمود: بار خدایا به تو شکایت کنم آنچه را خاندانم پس از من برخورند.(1)

ازدست پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرار می کرد، حضرت علی، امام حسین علیه السلام را نگه می داشت، پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم تا پای آن مظلوم را می بوسید، هی می بوسید و هی گریه می کرد، علی علیه السلامعرض کرد: یا رسول اللّه چرا گریه می کنید؟ می دانید پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم چه جوابی دادند، فرمودند: اُقَبِّلُ مَوْضِعَ السُّیُوفِ یعنی جای شمشیرها و خنجرها و نیزه ها را می بوسم. پیامبر صلی الله علیه و آله وسلمیک قسم دیگر بوسیدن هم داشت. حسین علیه السلام چون کوچک بود، خردسال بود، بچه بود، اینطرف و آنطرف فرار می کرد و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلمبدنبالش می دوید با اینکه صاحب سکینه و وقار بود، آنقدر بدنبال حسین علیه السلام در خانه و کوچه می دوید تا او را می گرفت و شروع می کرد به بوسیدن لبهای حسین علیه السلام، گاهی لبهای حسین علیه السلام را باز می کرد و دندانهای حسین علیه السلام را می بوسید. نمی دانم این چه حکمت داشت، شاید میدیدند در مجلس ابن زیاد و یزید چوب خیزران است که بالا و پائین می رود و بر لب و دندان مبارک فرود می آید.(1)

واگذاردند و ضایع کردند و نگهداری نکردند، این شکایت من است پیش تو تا تو را ملاقات کنم».

سپس برخاست و به نماز ایستاد و پی در پی رکوع و سجود کرد. ولید به منزل حسین علیه السلام فرستاد تا بداند از مدینه بیرون رفته یا نه، چون در منزلش نیافت گفت: حمد خدا را که رفت و به خونش آلوده نشدم. حسین علیه السلام به منزلش برگشت و شب دوم نیز سر قبر جدش رفت و چند رکعت نماز خواند و چون فارغ شد می گفت: «بار خدایا این قبر پیغمبر تو است و من پسر دختر پیغمبرت، می دانی به چه دچار شدم، بار خدایا به راستی من دوست معروف و دشمن منکراتم و یا ذالجلال و الاکرام از تو خواهش داردم به حق این قبر و آن که در آن است آنچه پسند تو و پیغمبر تو است برای من پیش آوری».

سپس تا دم صبح سر قبر گریست و سر بر قبر نهاد و خوابش برد، رسول

خدا صلی الله علیه و آله وسلم را در خواب دید که با فوجی از فرشتگان که در سمت راست و چپ و جلوی اویند، پیش آمد تا حسین را به سینه چسبانید و میان دو چشمش را بوسید و فرمود: حبیبی یا حسین، گویا به همین نزدیکی می بینم در زمین کرب و بلا به خون آغشته و از دست جمعی از امتم سر بریده ای و تشنه هستی و آبت ندهند و تشنه کامی و سیراب نکنند و با این حال امید شفاعت مرا دارند. خدا شفاعت مرا در روز قیامت بر آنها نرساند؛ حبیبی یا حسین پدر و مادر و برادرت نزد من آمدند و مشتاق تواند، تو در بهشت درجاتی داری که جز با شهادت بدان نرسی.

حسین علیه السلام در عالم خواب به جدش نگاه می کرد و می گفت:

یا جداه نمی خواهم به دنیا برگردم، مرا با خود ببر و در قبرت درآور. رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: باید برگردی و شهید گردی و ثوابی که خدایت مقرر کرده

ص:26

دریابی، زیرا تو و پدر و برادر و عموی پدرت روز قیامت یک دسته مخصوص محشور شوید تا وارد بهشت گردید.(1)

حضرت همان شب از مدینه بیرون آمدند، زنهای بنی هاشم و عبدالمطلب فهمیدند، خدمت حضرت آمده گریه ها نمودند، عرض کردند از خدا بخواه که ما را فدای تو کند، ما عوض تو بمیریم ما از اهل قبور باشیم نه تو، عمه های حضرت (خواهران امیرالمؤمنین علیه السلام) هم همه آمدند گریه کردند، ناله کردند، حضرت از گریه منعشان کرد، یکی از عمه های حضرت گریه کنان جلو آمد، عرض کرد یا حسین ما را از گریه منع می کنی حال آنکه من از جنیان شنیدم که تو شهید می شوی و بر تو نوحه می کردند.(1)

فرمود: دخترم، زینب، من اگر چه در ظاهر با شما نبودم، لیکن در باطن با شما بودم و از شما جدا نبودم. مگر به خاطر نداری عصر روز تاسوعا، که برادرت را از خواب برانگیختی، برادرت بعد از مکالمات بسیار گفت: جدّ و پدر و مادر و برادرم آمده بودند، چون برمی گشتند مادرم وعده وصول از من بگرفت؟! ای زینب، مگر فراموش کردی شب عاشورا را که ناله واحسیناه! واحسیناه! از من بلند شد و تو با اُمّ کلثوم می گفتی که صدای مادرم را می شنوم؟! آری من در آن شب، با هزار رنج و تعب، در اطراف خیمه ها می گردیدم و ناله و فریاد می زدم و از اینروی بود که برادرت حسین به تو گفت: ای خواهر، مگر صدای مادرم را نمی شنوی؟ ای زینب! مگر در وداع بازپسین فرزندم حسین، و روان شدن او سوی میدان، من همی خاک مصیبت بر سر نمی کردم؟ ای زینب، چه گویم از آن هنگام که شمر خنجر بر حنجر فرزندم حسین نهاد، و من سرش را در دامن داشتم و حیران و نگران بودم که سر فرزندم حسین را بر نوک سنان برآوردند. ای زینب، ای دختر جان من، چه گویم از آن وقت که لشکر از قتلگاه به سوی خیمه گاه روی نهادند و شعله نار به گنبد دوار برآوردند.

ای دختر محنت رسیده، من همانا در نظاره بودم که مردم کوفه با آن آشوب و همهمه و ولوله خیمه ها را غارت کردند و آتش در آن ها نهادند و جامه های شما را به یغما بردند و عابد بیمار را از بستر به زمین افکندند و آهنگ قتلش نمودند و تو، نالان و گریان، ایشان را از این کار باز می داشتی. نیز هنگامی که شما را از قتلگاه عبور می دادند تمامی آن احوال را می دیدم و آن چهار خطاب تو به جد و پدر و مادر و برادرت را استماع می نمودم و اشک حسرت از دیده می باریدم و آه جانسوز از دل پر درد بر می کشیدم. ای دختر

ص:29

جان من، این خون حسین است که بر گیسوان من است، و من در همه جا با شما همراه بودم، خصوصا هنگام ورود به شام و مجلس یزید خون آشام و رفتار و گفتار آن نابکار بد فرجام.

علیا مخدره زینب علیهاالسلام می فرماید: عرض کردم: ای مادر، از چه روی این خون را از موی و روی خویش پاک نمی فرمایی؟ فرمود: ای روشنی دیده، باید این موی پرخون را در حضرت قادر بیچون به شکایت برم و داد خود را از ستمکاران و کشندگان فرزندم بازجویم، و عزاداران و گنهکاران امت پدرم را شفاعت بنمایم. و ترا وصیت می کنم که سلام مرا به فرزند بیمارم، سید سجاد، برسانی و بگویی به شیعیان ما اعلام کند که در عزاداری و زیارت فرزندم حسین کوتاهی نکنند و آن را سهل نشمارند که موجب ندامت آن ها در قیامت خواهد بود.(1)

کشته شوند می شناسم و می خواهم قبر خود را به تو بنمایم و اشاره به سمت کربلا کرد و زمین پست شد و آرامگاه و قتلگاه و لشکر گاه و موقف آن حضرت را دید، دراینجا اُمّ سلمه سخت گریست و کار او را به خدای تعالی واگذارد. فرمود: یا اُمّاه، خدا خواسته که مرا کشته ببیند که به ظلم و عدوان سرم بریده شود و خواسته که حرم و خاندان و زنان دربدر شوند و کودکانم سربریده و مظلوم و اسیر و زیر زنجیر باشند و فریاد رسی خواهند، یاور و فریاد رسی نیابند. در روایت دیگر، ام سلمه گفت: من تربتی دارم که جدت به من داده و در شیشه است، فرمود: بخدا من کشته شوم و اگر هم به عراق نروم مرا می کشند و سپس تربتی برگرفت و در شیشه کرد، به ام سلمه داد و فرمود: این را با آن شیشه جدم بگذار و چون خون از آن ها جاری شد، بدان که من کشته شده ام.(1)

افواجی از مسلمانان جن حضور او آمدند و عرض کردند: ای سید ما، ما

شیعیان و یاران توایم، هرچه بفرمائی انجام دهیم و اگر بفرمائی خود در اینجا باش و ما همه دشمنانت را بکشیم، حسین علیه السلام جزای خیر برای آنها خواست و فرمود: مگر قرآنی که به جدم نازل شده نخواندید که می فرماید: «هر کجا باشید مرگتان می رسد اگر چه در دژهای محکم باشید»(1) و می فرماید: «هر آینه آنان که سرنوشت قتل دارند به قتلگاه خود بیرون روند»(2) اگر من در اینجا بمانم، این مردم بخت برگشته چگونه امتحان و آزمایش شوندو چه کسی در قبرم که در کربلاست بخوابد، خدای تعالی روزی که زمین را کشیده آن را برایم برگزیده و پناهگاه شیعیانم نموده و امان دنیا و آخرت آنان گردانیده؛ ولی شما روز شنبه حاضر شوید و عاشورای آخر آن هفته من کشته شوم و کسی از اهل و منسوبین و برادران و خاندانم پس از من نماند و سرم تا نزد یزید بگردانند. جنیان گفتند: ای دوست خدا و زاده دوست خدا، اگر اطاعت شما بر ما فرض نبود و کشتار بر ما حرام نبود، همه دشمنانت را پیش از آنکه به تو دست یابند می کشتیم، به آنها فرمود: بخدا ما خود به کشتن آنان تواناتر از شمائیم ولی باید هرکسی با بینه هلاک شود و با بینه هدایت شود.(3)

«ای مردم، هر که مرا می شناسد که می شناسد، هر که نشناسد من علی بن الحسینم که او را بر کنار فرات، بی گناه و جریمه سر بریدند، من پسر آن کسی هستم که پرده حرمتش را دریدند و نعمت زندگانیش را ربودند و مالش را چپاول کردند و عیالش را اسیر نمودند، من پسر کسی هستم که او را دسته جمعی کشتند و همین افتخار مرا بس؛ ای مردم، شما را به خدا می دانید که به پدرم نامه دعوت نوشتید و او را گول زدید و از طرف خود عهد و پیمان با او بستید و با او بیعت کردید و در عوض با او نبرد کردید و او را وا گذاشتید؟ نابود کند شما را آنچه برای خود پیش آوردید و زشت باد نظریه شما، با چه چشمی به رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نگاه کنید؟ آنگاه که به شما گوید: عترتم را کشتید و حرمتم را بریدید، و از امتم نیستید».(1)

در زمین کربلا افتاده،من پسر کسی هستم که عمامه و عبایش ربوده شد...».

امام سجاد علیه السلام همچنان گفت و گفت، و مردم زار زار می گریستند، و صدای گریه و ناله بلند شد، یزید ترسید که فتنه و آشوب بپا شود، به مؤذن فرمان داد، اذان بگوید.(1)

پس از خطبه امام سجاد علیه السلام آنچنان رعب و وحشت بر یزید چیره شد که دستور داد سرها را جمع کنند و محترمانه به قصر بیاورند و آنها احترام شوند.

عبداللّه الحسین علیه السلام و خاندانش کشته شدند و زنان و کودکانش اسیر گردیدند و سرش را بالای سنان به شهرها گردانیدند و این رزیّه ای است که آن را مانندی نیست... .(1) ای مردم! کدام دل است که برای مصائب حسین نشکافد و اندوهگین نشود؟ کدام چشم است که اشک خود را نگهدارد، همه موجودات عالم برای او گریستند. تا اینکه فرمود: سوگند به خدا اگر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به جای آن وصیتها در شأن ما، به کشتن ما امر می فرمود، بیش از آنکه با ما کردند نمی کردند، اِنّا ِللّه ِ وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ، براستی (مصیبت امام حسین علیه السلام) چه مصیبت دردناک، دلخراش، تلخ، بنیان کن و جانکاه است، ما آنچه را که روی داد و به ما رسید، به حساب خدا می گذاریم که او عزیز و انتقام گیرنده است.(2)

را پنهان کنیم و از ناحیه آنها به ما گزندی نرسد و اگر امام سجاد علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام هستند، به مژدگانی این خبر، تو را در راه خدا آزاد می کنم.

غلام با شتاب به سوی آن سیاهی رفت، وقتی که به آن رسید، کاروان اهل بیت علیهم السلام را دید، وبا شتاب نزد جابر آمد و مژده ورود اهل بیت علیهم السلامرا به او داد. جابر با سر و پای برهنه به استقبال اهل بیت علیهم السلامشتافت، وقتی که به هم رسیدند، داغ ها تازه شد و گریه کردند، امام سجاد علیه السلام به جابر فرمود: یا جابِرُ هیهُنا وَاللّه ِ قُتِلَتْ رِجالُنا وَ ذُبِحَتْ اَطْفالُنا، وَ سُبِیَتْ نِسائُنا وَ حُرِّقَتْ خِیامُنا. «ای جابر! سوگند به خدا در همین جا مردان ما کشته شدند، و نوجوانان ما سر بریده شدند، و زنان ما به اسارت برده شدند و خیمه های ما بر آتش کشیده شد.»(1)

خود را، در این ماه فرزندان او را کشتند و زنان حرمش را اسیر کردند و بنه اش را چپاول کردند، خدا هرگز این گناه آن ها را نمی آمرزد. ای پسر شبیب، اگر تو برای چیزی گریه می کنی، برای حسین بن علی بن ابی طالب گریه کن که چون گوسفند او را سر بریدند و هیجده تن از خاندانش را با او کشتند که در زمین مانندی نداشتند، آسمانها و زمین برای قتل او گریستند و چهار هزار فرشته برای یاری او به زمین آمدند و او را کشته یافتند و بر سر قبرش پریشان و غبار آلود بمانند تا قیام قائم علیه السلام و از یاران او باشند و شعارشان: «یالَثاراتِ

الْحُسَیْن» است.(1)

اَلسَّلامُ عَلَی الْخَدِّ التَّرِیبِ.

سلام بر آن گونه خاک آلود.

اَلسَّلامُ عَلَی الثَّغْرِ الْمَقْرُوعِ بِالْقَضِیبِ.

سلام بر آن دندان چوب خورده.

اَلسَّلامُ عَلَی الرَأْسِ الْمَرْفُوعِ.(1)

سلام بر آن سر بالای نیزه رفته.

«پدرم فرمود: ای شیعیان من، هر زمان آب گوارا نوشیدید، مرا یاد کنید و هر زمان از غریب یا شهیدی سخنی شنیدید، به یاد من اشک بریزید»... از جمله گفت: «ای اهل مدینه! ای کاش در شام بودید و می دیدید که چگونه اهل شام، سنگ به سوی ما پرتاب می کردند و سنگ و چوب به ما می زدند، و مشاهده می کردید که چگونه یزید، چوب بر لب و دندان پدرم می زد.

سر نیزه ها در شهرها می گردانند». سپس فریاد زدم: «ای مردم! اکنون علی بن الحسین علیه السلام با عمه ها و خواهرها به نزدیک شما رسیده اند و در پشت مدینه فرود آمده اند، و من پیام رسان او هستم، آمده ام تا محل اقامت آن ها را به شما نشان دهم».

به گونه ای مردم باشتاب به سوی امام سجاد علیه السلام روانه شدند که من در مدینه تنها ماندم.(1)

صفحه سفید

ص:42

صفحه سفید

ص:44

بسوی حرم کردند، حضرت با حالت ضعف و ناتوانی بسوی حرم نظر می کرد و چون طاقت نشستن نداشت با پیشانی بر زمین افتاد، دگر بار غیرت حسینی به جوش می آید، با دو انگشت بر زمین گرم کربلا تکیه کرده و بدن خود را نگه می داشت و باز بر اثر ضعف با پیشانی بر زمین می افتاد و تا نفس آخر چشم از خیمه ها بر نمی داشت.(1)

می شود شمشیر از دست حضرت افتاده است، حالا اگر به چشم دل نگاه بکنیم می بینیم که کار ابا عبداللّه الحسین علیه السلام خیلی سخت شده، لشکر کوفه دور حضرت را احاطه کرده اند، اما هنوز ابا عبداللّه علیه السلامبر اسب سوار است، قدری می گذرد که با صورت از اسب بر زمین می افتد، اما لحظه ای دیگر برزمین می نشیند و لحظه ای دیگر او را بر زمین می خوابانند و سر از بدن مطهرش جدا می کنند.(1)

گونه وریشش روان است و روی از زینب گردانید. سید رحمه اللهگوید: چون حسین علیه السلام از زخم فراوان مانده شد و مانند قنفذی گردید، صالح بن وهب یزنی نیزه ای به پهلوی او فرو کرد و او را از اسب روی گونه راست به زمین انداخت و می فرمود: «بِسْمِ اللّه ِ وَ بِاللّه ِ وَ عَلی مِلَّةِ رَسُولِ اللّه ِ»، سپس آن حضرت از جابرخاست ؛ راوی گوید: زینب از در خیمه بیرون شد و فریاد می کشید: وای برادرانم وای آقایم وای خاندایم، کاش آسمان بر زمین می افتاد و کاش کوهها بر دشتها می پاشید ؛ گوید: شمر به یاران خود فریاد زد: برای این مرد چه انتظاری می برید؟ واز هر سو براو حمله بردند؛ حمید بن مسلم گوید: حسین علیه السلام جبّه خزی بر تن و عمامه ای بر سر و خضاب وسمه بر مو داشت و شنیدم پیش از آنکه کشته شود پیاده مانند سواری جنگ می کرد و خود را از تیر نگهداری می کرد و به هر جای اسب سواران رخنه ای بود تیغ می زد و می گفت: برمن همدستی کنید، بخدا پس از من دیگری را که نزد خدا برای شما سخط بارتر باشد نخواهید کشت، بخدا من امیدوارم خداوند مرا در برابر این اهانت شماها گرامی دارد و از جایی که نفهمید انتقام مرا از شما بکشد، هلا بخدا اگر مرا بکشید خدا شما را به جان هم اندازد و خونتان را بریزد و از شما دست نکشد تا عذاب الیم شما را دوچندان کند ؛ گوید: زمان درازی از روز زنده ماند و اگر لشکر میخواستند او را می کشتند ولی از هم ملاحظه می کردند و هر دسته میخواستند دیگری خون او را به گردن گیرد، شمر میان مردم فریاد کرد: دیگر چه انتظاری دارید؟ این مرد را بکشید مادرتان به عزایتان بنشیند و از هر سو به او حمله کردند.

شیخ مفید رحمه الله گوید: زرعه بن شریک دست چپش را قطع کرد و ضربتی به شانه اش زد که به رو افتاد؛ در روایت طبری: سپس برگشتند و او سنگین حال

ص:49

بود و زانو به زانو می رفت، در این حال سنان بن انس بن عمرو نَخعی نیزه ای بر او زد و او را به زمین انداخت.

مفید و طبرسی گفته اند: خولی بن یزید اصبحی پیش جست و از اسب بزیر آمد تا سرش را ببرد، لرزه اش گرفت، شمر گفت: خدا بازویت را بگسلاند، چرا می لرزی؟!! و از اسب پیاده شد و سرش را برید. ابوالعباس احمد بن یوسف دمشقی قرمانی که در سال 1019 مرده است در «اخبار الدول» گوید: تشنگی بر آن حضرت سخت شد و آبش ندادند، یک شربت آب به دست او افتاد، چون خم شد که بنوشد، حصین بن نمیر تیری به زنخش زد و آن آب پر از خون شد و دست برداشت به سوی آسمان و می گفت: خدایا آنها را شماره کن و تا آخر تن بکش و احدی از آنها را به روی زمین مگذار، سپس از هر سو به او حمله کردند و او از راست و چپ بر آنها جولان می کرد تا زرعة بن شریک دست چپش را ضربت زد و دیگری ضربتی بر کتفش وارد کرد و سنان بن انس نیزه ای بر او فرو برد و به زمین افتاد، شمر پیاده شد سرش را جدا کرد و تحویل خولی اصبحی داد و جامه هایش را ربودند.

در نقل دیگر در مورد شهادت امام حسین علیه السلام آمده: عمر بن سعد فریاد زد، به سوی حسین علیه السلام بروید و او را راحت کنید.

شمر به سوی آن حضرت شتافت و با کمال گستاخی روی سینه آن حضرت نشست و محاسن آن حضرت را به دست گرفت و با شمشیر خود با دوازده ضربه سر از بدن آن بزرگوار جدا نمود.(1)

میگویم: به روایت سید و ابن نما و صدوق و طبری و جزری و ابن البر و

ص:50

مسعودی و ابوالفرج، سنان ملعون سرش را جدا کرد. سید رحمه اللهگوید: سنان فرود آمد و می گفت: بااینکه می دانم زاده رسول خدایی و پدر و مادرت بهتر از همه مردند، سرت را می برم، شمشیر به گلوی شریفش زد و سر مقدس و بزرگوارش را جدا کرد.

ابو طاهر محمد بن حسن برسی در کتاب «معالم الدین» گوید: امام ششم علیه السلامفرمود: چون کار حسین علیه السلام بدانجا رسید، فرشتگان شیون گریه به خدا بلند کردند و عرض کردند: پروردگارا! این حسین مهمان تو است، پسر دختر پیغمبر تو است، خدا نمونه قائم را بر پا داشت و فرمود: به این برای آن انتقام کشم.(1)

فرود آمد و پی در پی شمشیر به گلوگاه امام حسین علیه السلام می زد، عمر بن سعد بر او غضب کرد، به مردی که در دست راستش بود گفت: وای بر تو، فرود شو و حسین را راحت کن، خولی بن یزید «خَلَّدَهُ اللّه ُ فِی النّارِ» فرود آمد و سرش را جدا کرد؛ و دینوری گوید: سنان بن اوس نخعی نیزه بر او زد و او را انداخت، خولی بن یزید اصبحی فرود آمد تا سرش را جدا کند، دستش لرزید، برادرش شبل بن یزید آمد و سرش را جدا کرد و به برادرش خولی داد. ابن عبدربه گفته: سنان بن انس او را کشت و خولی بن یزید اصبحی از حمیر کارش را تمام کرد و سرش را جدا کرد و نزد عبیداللّه برد و گفت: تارکابم زر و زیور بریز.... الخ.(1)

خنجرحمله کرد و به گونه ای به سر آن مخدّره زد که از زیر مقنعه اش خون جاری گردید؛ در این هنگام سیّد الشهداء علیه السلام آیه 10 سوره مبارکه روم را تلاوت کرد. «ثُمَّ کانَ عاقِبَةَ الَّذِینَ اَساءُ السُّوأی اَنْ کَذَّبُوا بِایاتِ اللّه ِ وَکانُوا بِها یَسْتَهْزِءُون» سپس سر انجامِ کسانی که اعمالِ بد مرتکب شدند به جایی رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به مسخره گرفتند.(1)

سلام بر آن خونهای جاری.

السَّلامُ عَلَی الاَْعْضاءِ الْمُقَطَّعاتِ.

سلام بر آن اعضای قطعه قطعه شده.

السَّلامُ عَلَی النِّسْوَةِ الْبارِزاتِ.

سلام بر آن بانوان بیرون آمده از خیمه ها.

السَّلامُ عَلَیْکَ وَعَلی اَبْنائِکَ الْمُسْتَشهَدِینَ.

سلام بر تو و بر فرزندان شهیدت.

السَّلامُ عَلَی القَتِیلِ الْمَظْلُومِ.

سلام بر آن کشته مظلوم.

السَّلامُ عَلی عَلِیٍّ الْکَبِیرِ.

سلام بر علی اکبر.

السَّلامُ عَلَی الرَّضیعِ الصَّغیرِ.

سلام بر آن شیر خوار کوچک.

السَّلامُ عَلی اَبْدانِ السَّلِیبَةِ.

سلام بر آن بدنهای برهنه شده.

السَّلامُ عَلَی الُْمجَدَّلِینَ فِی الْفَلَواتِ.

سلام بر آن خاک افتادگان در بیابانها.

السَّلامُ عَلَی النّازِحِینَ عِنِ الاَْوْطانِ.

سلام بر آن دور افتادگان از وطنها.

السَّلامُ عَلَی الْمَدْفُونِینَ بِلا اَکْفانٍ.

سلام بر آن دفن شدگان بدون کفن.

السَّلامُ عَلی مَنْ اُرِیقَ بِالظُّلْمِ دَمُهُ.

ص:56

سلام بر آن کسی که خونش ظالمانه ریخته شد.

السَّلامُ عَلَی الْمُغَسَّلِ بِدَمِ الْجِراحِ.

سلام بر آن که باخون زخمهایش شستشو داده شد.

السَّلامُ عَلَی الُْمجَرَّعِ بِکَأساتِ الرِّماحِ.

سلام بر آن که از جام های نیزه ها جرعه نوشید.

السَّلامُ عَلَی الْمُضامِ الْمُسْتَباحِ.

سلام بر آن مظلومی که خونش مباح گردید.

السَّلامُ عَلَی الْمَنْحُورِ فِی الْوَری.

سلام بر آن که در ملأ عام سرش بریده شد.

السَّلامُ عَلَی مَنْ دَفَنَهُ اَهْلُ الْقُری.

سلام بر آن که اهل قریه ها دفنش نمودند.

السَّلامُ عَلَی الْمَقْطُوعِ الْوَتِینِ.

سلام بر آن که شاهرگش بریده شد.

السَّلامُ عَلَی الْم-ُحامی بِلا مُعینٍ.

سلام بر آن مدافع بی یاور.

السَّلامُ عَلَی الاَْجْسامِ الْعارِیَةِ فِی الْفَلَواتِ تَنْهِشُهَا الذِّئابُ الْعادِیاتُ وَتَخْتَلِفُ

اِلَیْهَا السِّباعُ الضّارِیاتُ.

سلام بر آن بدنهای برهنه و عریانی که در بیابانهای کربلا گرگهای تجاوزگر به آن دندان می آلودند و درندگان خونخوار بر گرد آن می گشتند.

وَاَثْخَنُوکَ بِالْجِراحِ وَحالُوا بَیْنَکَ وَبَیْنَ الرَّواحِ.

وتو را به سبب زخم ها و جراحت ها ناتوان ساختند و راه خلاص و رفتن بر تو بستند.

وَلَمْ یَبْقَ لَکَ ناصِرٌ وَاَنْتَ مُحْتَسِبٌ صابِرٌ تَذُبُّ عَنْ نِسْوَتِکَ وَاَوْلادِکَ.

تا آنکه هیچ یاوری برایت نماند ولی تو حسابگر و صبور بودی، از زنان و فرزندانت دفاع و حمایت می نمودی.

حَتّی نَکَسُوکَ عَنْ جَوادِکَ فَهَوَیْتَ اِلَی الاَْرْضِ جَرِیحا تَطَؤُکَ الْخُیُولُ بِحَوافِرِها.

تا آن که تو را از اسب سواریت سرنگون نمودند پس با بدن مجروح بر زمین سقوط کردی درحالیکه اسبها تو را با سُم های خویش کوبیدند.

اَوْ تَعْلُوکَ الطُّغاةُ بِبَواتِرِها.

و سرکشان با شمشیرهای تیزشان به بالینت رسیدند.

قَدْ رَشَحَ لِلْمَوْتِ جَبِینُکَ.

پیشانی تو به عرق مرگ مرطوب شد.

وَاخْتَلَفَتْ بِالاِْنْقِباضِ وَالاِْنْبِساطِ شِم-الُکَ وَیَمِینُکَ.

و دستان چپ و راستت به باز و بسته شدن در حرکت بود.

تُدِیرُ طَرْفا خَفِیّا اِلی رَحْلِکَ وَبَیْتِکَ.

گوشه نظری به جانب خیام و حرمت گرداندی.

وَقَدْ شُغِلْتَ بِنَفْسِکَ عَنْ وُلْدِکَ وَاَهْلِیکَ.

در حالیکه از زنان و فرزندانت (روگردان) و به خویش مشغول بودی.

وَاَسْرَعَ فَرَسُکَ شارِدا اِلی خِیامِکَ قاصِدا مُحَمْحَما باکِیا.

و اسبت با حال نفرت شتافت، شیهه کنان و گریان به جانب خیمه ها رو نمود.

ص:58

فَلَمّا رَأَیْنَ النِّساءُ جَوادَکَ مَخْزِیّا وَنَظَرْنَ سَرْجَکَ عَلَیْهِ مَلْوِیّا بَرَزْنَ مِنَ الْخُدُورِ.

پس چون بانوان حرم اسب تیز پای تو را خوار و زبون بدیدند و زین تو را بر او واژگونه یافتند از پس پرده ها (ی خیمه) خارج شدند.

ناشِراتِ الشُّعُورِ عَلَی الْخُدُودِ..

در حالیکه گیسوان برگونه ها پراکنده نمودند.

لاطِماتِ الْوُجُوهِ.

برصورتها طبانچه می زدند.

سافِراتٍ.

و نقاب از چهره ها افکندند.

وَبِالْعَوِیلِ داعِیاتٍ.

و به صدای بلند شیون می زدند.

وَبَعْدَ الْعِزِّ مُذَلَّلاتٍ وَاِلی مَصْرَعِکَ مُبادِراتٍ.

و از اوج عزت به حضیض ذلت در افتاده بودند و به سوی قتلگاه تو می شتافتند.

وَالشِّمْرُ جالِسٌ عَلی صَدْرِکَ وَمُولِغٌ سَیْفَهُ عَلی نَحْرِکَ.

در همان حال شمر ملعون برسینه مبارکت نشسته و شمشیر خویش را بر گلویت سیراب می نمود.

قابِضٌ عَلی شَیْبَتِکَ بِیَدِهِ ذابِحٌ لَکَ بِمُهَنَّدِهِ.

بادستی محاسن شریفت را در مشت می فشرد، با تیغ آخته اش سر از بدنت جدا می کرد.

ص:59

قَدْ سَکَنَتْ حَواسُّکَ وَخَفِیَتْ اَنْفاسُکَ وَرُفِعِ عَلَی الْقَناةِ رَأْسُکَ.

تمام اعضاء و حواست ازحرکت ایستاد و نفسهای مبارکت در سینه پنهان شد و سر مقدست بر نیزه بالارفت.

وَسُبِیَ اَهْلُکَ کَالْعَبِیدِ وَصُفِّدُوا فِی الْحَدِیدِ فَوْقَ اَقْتابِ الْمَطِیّاتِ تَلْفَحُ وُجُوهُهُمْ حَرُّ الْهاجِراتِ یُساقُونَ فِی الْبَراری وَالْفَلَواتِ اَیْدِیهِمْ مَغْلُولَةٌ اِلَی الاَْعْناقِ یُطافُ بِهِمْ فِی الاَْسْواقِ... .(1)

اهل و عیالت چون بردگان به اسیری رفتند و در غل و زنجیر آهنین بر فراز جهاز شتران در بند شدند، گرمای نیمروز چهره هاشان را می سوزاند، در صحراها و بیابانها کشیده می شدند، دستانشان به گردنها زنجیر شده، درمیان بازارها گردانده می شدند... .

کردند: دیگر چرا گریه می کنید، فرمود: برای اینکه من جای شمشیرها را می بوسم. «اُقَبِّلُ مَوْضِعَ السُّیُوفِ» وقتی پای امام حسین علیه السلام در کودکی به پیراهنش خورد و به درب مسجد به زمین افتاد، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلمخطبه اش را قطع کرد و با عجله حسین علیه السلام را از زمین بلند کرد او را بوسید و بر زانوی خود نشاند، مردم عرض کردند: یارسول اللّه خیلی به این طفل محبت می کنید، ما تا این قدر محبت بر طفلی ندیده ام، فرمود: «اِنَّ اللّه َ قَدْ اَمَرَنی بِهِ» خدا مرا دستور داده است تا با حسین علیه السلام اینطور رفتار کنم.(1)

از قتلگاه و علقمه

حسین حسین حسین حسین

در کربلا غوغا شده

حسین حسین حسین حسین

سکینه بی بابا شده

حسین حسین حسین حسین

ای قاتل بد اخترم

حسین حسین حسین حسین

آبی رسان بر حنجرم

حسین حسین حسین حسین

مادر نگه کن از وفا

حسین حسین حسین حسین

دریای خون صحرا شده

حسین حسین حسین حسین

پر پر گل زهرا شده

حسین حسین حسین حسین

ای کودکان خون جگر

حسین حسین حسین حسین

سقا نمی آید دگر

حسین حسین حسین حسین

دیدی چه آمد بر سرم

حسین حسین حسین حسین

سقا نیامد در حرم

حسین حسین حسین حسین

شمر آمده در قتلگاه

حسین حسین حسین حسین

زهرا کند او را نگاه

حسین حسین حسین حسین

او می نشست و من می نشستم

او روی سینه من در مقابل

او می برید و من می بریدم

او از حسین سر من از حسین دل

درخشان تر از او ندیده بودم و نور طلعت و جمال هیبت او مرا از کشتن او بیرون برد و در این حال آب خواست و مردی گفت: بخدا آب نچشی تا به هاویه روی، شنیدم حسین علیه السلام فرمود: وای بر تو، من به هاویه نروم و از حمیم آن نچشم بلکه نزد جدم رسول خدا روم و در منزل او که قرارگاه صدق است در کنف خدای توانا باشم و از آب پاک آن بنوشم و آنچه با من کردید به او شکایت کنم؛ گوید: همه آنها خشمگین شدند و گویا در دل آنها رحم نبود، در همین حال که با آن ها سخن می کرد سرش را جدا کردند، من از بی رحمی آنها در شگفت شدم و گفتم: هرگز در هیچ کاری با شما همراه نگردم.

کمال الدین محمد بن طلحه در «مطالب السؤول» گفته است: سرسبط رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم و حبیبش حسین علیه السلام را با تیغ تیز بریدند ومانند سر ملحدان برنیزه های بلند افراشتند ودر شهرها میان بندگان خدا گردانیدند و خاندان و کودکانش را به وصف اهانت آمیزی سوق دادند و بر چوبه پالان شتر بدون زین و تشک سوار کردند با آنکه می دانستند اینها ذریه پیغمبرند و مودت آنها به صریح قرآن و صحیح اعتقاد لازم است.

در «نوادر» علی بن اسباط از بعضی اصحاب خود روایت کرده که امام پنجم علیه السلام فرمود: روز عاشورا پدرم سخت بیمار بود و در خیمه بود، من دوستان خودمان را می دیدم که با حسین علیه السلام در رفت و آمد بودند و آب برایش می بردند، او یک بار بر میمنه حمله کرد و یک بار بر میسره و یک بار بر قلب لشکر، او را چنان کشتند که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم از کشتار جانوران با آن وضع غدقن کرده، با تیغ و سنان و سنگ و چوب و عصا او را کشتند و بعد از آن اسب بر بدنش تاختند.(1)

ص:66

السّاقِیُ عَلَیْهِ وَ غَسَّلَهُ الدَّمُ الْجاری مِنْ وَرِیدِهِ». ای رسول خدا به پیکر پسرت بنگر که

بدون غسل بر زمین افتاده، ریگهایی که بر اثر باد بر روی او آمده کفنش شده، و خونی که از رگهای او جاری شده، او را غسل داده است. ای جد بزرگوار! بنگر به اهل بیت او که می خواهند آنها را بعنوان اسیر با کمال بی احترامی عبور دهند، و سرهای ماه چهره شهیدان را روی نیزه ها قرار داده اند.(1)

در روایت دیگر است که فرمود: «هذا حُسَیْنٌ مَجْزُورُ الرَّأْسِ مِنَ الْقَفا مَسْلُوبُ الْعِمامَةِ وَ الرِّداء... بِاَبِی الْمَهْمُومِ حَتّی قَضی بِاَبی الْعَطْشانِ حتّی مَضی بِاَبی مَنْ شَیْبَتُهُ تَقْطُرُ بِالدِّماءِ...». «یا مُحَمَّداه، دخترانت اسیر و ذریه ات کشته

افتاده، باد صبا بر آنها غبار می وزد، این حسین است سر از قفا بریده و عبا و ردا غارت شده، پدرم قربان آنکه روز دوشنبه قشونش غارت شد و پدرم قربان آنکه طناب خیمه اش گسیخته، پدرم قربان آنکه امید دیدار او نیست و زخمش درمانی ندارد، پدرم قربان آنکه بایست جان فدایش کنم، پدرم قربان آنکه غمنده در گذشت و تشنه جان داد، پدرم قربان آنکه ریشش خون چکان است، پدرم قربان آنکه جدّش محمد مصطفی است، پدرم قربان آنکه جدش رسول خدای آسمان است، پدر م قربان سبط نبی هدی، پدرم قربان محمد مصطفی، پدرم قربان خدیجه کبری، پدرم قربان علی مرتضی، پدرم قربان فاطمه زهرا سیدة نساء، پدرم قربان آنکه آفتاب برای او برگشت تا نماز خواند».

راوی گوید: به خدا هر دوست و دشمنی را گریاند، سپس سکینه جسد پدر را در آغوش کشید و جمعی اعراب جمع شدند او را از روی جسد پدر عقب کشیدند.(1)

«اَخی لَوْ خُیِّرْتُ بَیْنَ الرَّحیلِ وَ الْمُقامِ عِنْدَکَ لاَخْتَرْتُ الْمُقامَ عِنْدَکَ وَلَوْ اَنَّ السُّباعَ تَأْکُلُ مِنْ لَحْمی».

برادرم اگر مرا بین سکونت در کنار تو (در کربلا) و بین رفتن به سوی مدینه، مخیر می کردند، سکونت همراه تو را بر می گزیدم، گرچه درندگان بیابان گوشت بدنم را بخورند.

چون چاره نیست می روم و می گذارمت

ای پاره پاره تن به خدا می سپارمت

سپس گفت:

«یَابْنَ اُمّی لَقَدْ کَلَلْتُ عَنِ الْمُدافِعَةِ لِهؤُلاءِ النِّساءِ وَ الاَْطْفالِ وَ هذا مَتْنی قَدْ اُسْوِدُ مِنَ الضَّرْبِ».

ای پسر مادرم، از نگهداری این کودکان و بانوان، در برابر دشمن، کوفته و درمانده شده ام و این کمر (یا چهره) من است که بر اثر ضربه دشمن، سیاه شده است.(1)

وقتی که در دریای خون زینب شنا کرد

لب را به رگهای برادر آشنا کرد

گفت ای برادر کو رأس پاکت

بینم چسان من، غلطان به خاکت

این سر که ریزد از لبش شَهد حلاوت

فردا به نوک نی کند قرآن تلاوت

با این که این سر، مِشکوة نور است

مهمان سرایش، کنج تنور است

(محمد جواد شفق)

دعایم کن ای حسین جانم (2) که بی تو زنده نمی مانم

ای حسین جانم، ای حسین جانم

بیا این سو ای همیشه مرا یاور و همه جا همسفر با من

بیا زینب می شناسِیَم بین این همه باکهنه پیراهن

منم اینجا زیر تیغ سنان، منتظر که تو کی در برم آیی

به رگهایم بوسه ای بزنی، ای گُلم عوض خنجر دشمن

تماشا کن قتلگاهم را (2)

ببین برنی قرص ماهم را، زینب ای زینب (2)

گرفته بود با تمام آداب به زیارت قبر اباعبداللّه علیه السلام در اربعین سید الشهداء مشرّف شد، اما ببینیم واقعا اول زائر حسین علیه السلامجابر بود یا علیا مخدرة زینب؟! در روز عاشورا زینب کبری زیارتی از اباعبداللّه کرد که احدی دیگر چنین زیارتی را از سید الشهداء نکرده است. زینب در گودال قتلگاه که آمد قبری نبود که در برگیرد و ببوسد چه را بوسید؟ خم شد جسد عریان و بی سر و پاره پاره برادرش رابوسید حالا ما نمی دانیم پس از آن همه جای زخم شمشیر و نیزه در تمام اعضاء بدن امام حسین علیه السلامزینب علیهاالسلامجایی برای

بوسیدن هم پیدا کرد یا نه؟ آیا جایی بدون زخم حتی در حد یک بوسه پیدا کرد یا نه؟ نمی دانم فقط نقل شده است که خم شد و لبهای خود را به رگهای بریده شده گردن اباعبداللّه علیه السلام گذاشت بعد با قلبی شکسته به جد و پدر و مادر و برادر خود سلام کرد وعرض کرد: «مُحَمّدا صَلَّی عَلَیْکَ مَلِیکُ السَّماءِ هذا حُسَیْنٌ مُرَمَّلٌ بِالدِّماءِ، مُقَطَّعُ الاَْعْضاءِ». باری حضرت زینب آداب و شرایط زیارت را بجا آورد، اما نتوانست زیارت کامل بجا آورد از پائین پای حضرت شروع به زیارت کرد، خواست زیارت بالای سر مبارک را بکند، دید برادرش سر در بدن ندارد، چه کرد؟ گلوی بریده حسین علیه السلام را به عوض سر امام حسین علیه السلامزیارت کرد، حالا ببنیم زیارت سر را در کجا کردند، پس از سه روز که زینب را به کوفه بردند و دختر امیرالمؤمنین علیه السلام در جمع مردم غفلت زده و مکار کوفه خطبه می خواند، برای ساکت کردن زینب سر مقدس ابا عبداللّه علیه السلامرا بر سر نیزه کرده و در جلوی محمل اُمّ المصائب قرار دادند، حالا نمی دانیم زیارت سرمبارک را زینب از راه دور کرد یا نزدیک؟ همین قدر می دانم، زینب علیهاالسلام چون سر برادر را بروی نیزه دید، سر خودش را به چوب محمل زد، راوی می گوید: وقتی محمل زینب علیهاالسلام حرکت کرد دیدم خون تازه

ص:74

از زیر چوب محمل زینب علیهاالسلام بر زمین جاری شده است، چون سه روز بود که زینب نتوانسته بود حسینش را ببیند (سر مقدس اباعبداللّه علیه السلام را قدری زودتر به کوفه برده بودند و از خیل اسراء جداکرده بودند.)(1)

آرزو می کردم روزی آن بند گرانقیمت به دست من برسد، تا اینکه به کربلا رسیدیم و جریان شهادت امام حسین علیه السلام پیش آمد، من خود را پنهان کرده بودم، تا اینکه شب (یازدهم) شد، به طمع آن بند قیمتی، از تاریکی شب استفاده کرده کنار بدنهای پاره پاره شهداء آمدم، به جستجو پرداختم تا اینکه پیکر سر بریده امام حسین علیه السلام را یافتم، هوای نفس و شقاوت بر من چیره شد، تصمیم گرفتم آن بند قیمتی را از شلوار آنحضرت بیرون بیاورم، با دستم آن بند را پیدا کرده، دریافتم که گره بسیار خورده است، یکی از آن گره ها را گشودم، ناگاه دست راست امام حسین علیه السلام حرکت کرد و آن قسمت از لباس را محکم گرفت، هرچه توان داشتم خواستم دست او را رد کنم نتوانستم، هوای نفس خبیث من مرا بر آن داشت تا وسیله ای پیدا کنم و دست آنحضرت را از مچ قطع نمایم، شمشیر شکسته ای یافتم و دست راست او را قطع کردم، دستم را دراز کردم تا گره بند را بگشایم، ناگاه دست چپ امام حرکت کرد و آن قسمت از لباس را محکم گرفت، دست چپ آنحضرت را نیز از مچ بریدم، آنگاه دست بردم که بند بیرون آورم، ناگهان دیدم زمین لرزید و هوا دگرگون شد شنیدم، شخصی گریه جانسوزی می کند و می گوید: «وا اَبَتاهُ! وا مَقْتُولاهُ، وا ذَبیحاهُ،

وا حُسَیْناهُ، وا غَریباهُ، یا بُنَیَّ قَتَلُوکَ وَ ماعَرَفُوکَ وَ مِنْ شُرْبِ الْماءِ مَنَعُوکَ».

«آه پدر جان! وای از این کشته و سر بریده، وای حسین جان،ای غریب، پسرم، تو را با لب تشنه کشتند و مقامت را نشناختند».

در این هنگام من خود را بین کشته ها انداختم، ناگاه سه نفر را با یک زن با جمعیت بسیار دیدم، و فرشتگان همه جا را پر کرده بودند، آنها پیامبر و علی و فاطمه و حسن علیهم السلام بودند، آنها گریه می کردند و مطلبی می گفتند....ناگاه رسولخدا صلی الله علیه و آله وسلم مرا دید و به من فرمود:

ص:76

«یا اَخَسَّ الاَْنامِ لَعْنَةُ اللّه ِ الْمَلِکِ الْعَلاّمِ، فَعَلْتَ هکَذا بِوَلَدِی، سَوَّدَ اللّه ُ وَجْهَکَ وَ قَطَعَ یَدَیْکَ فِی الدُّنْیا قَبْلَ الاْخِرَةِ».

«ای پست ترین انسانها، لعنت خداوند قادر و آگاه بر تو باد، با فرزند من چنین رفتار نمودی ،خدا صورتت را سیاه کند و دستهایت را در دنیا قبل از آخرت، قطع نماید».

هنوز نفرین آن حضرت تمام نشده بود که دستهایم خشک شد و چهره ام همچون پاره شب تاریک سیاه گردید و به این وضع گرفتارم شدم، اکنون کنار خانه خدا آمده ام و از خدا می خواهم به من لطف کند و می دانم که هرگز خدا مرا نمی آمرزد.حاضران و هر کس که این موضوع را شنید او را لعنت کرد.(1)در بعضی از روایات آمده: این شخص با جابر بن عبداللّه انصاری در بازار مدینه

ملاقات کرد و جریان خود را گفت، جابر آنچنان منقلب شد که مثل مادر بچه مرده گریه می کرد، و به او گفت:«لعنت خدا و فرشتگان و همه انسانها بر تو باد».(2)

قبر افتاد و آب بر او پاشیدم تا به هوش آمد و سه بار گفت: یا حسین، و سپس گفت: چرا دوست، جواب دوست خود را ندهد «حَبِیبٌ لا یُجیبُ حَبِیبهُ» سپس گفت: از کجا می توانی جواب گفت که خون رگهایت بر گلوگاهت ریخته و میان تن و سرت جدایی افتاده؟(1)

8 - سنان بن انس بن عمرو نخعی: نیزه ای بر او زد و او را به زمین انداخت.

9 - خولی بن یزید اصبحی: از اسب به زیر آمد تا سر حضرت را ببرد او را لرزه گرفت. او سر امام حسین علیه السلام را به کوفه برد.

10 - شمر: با دوازده ضربه خنجر سر حضرت علیه السلام را جدا کرد.

11 - حصین بن نمیر: وقتی حضرت علیه السلام می خواست آب بنوشد تیری به زنخ حضرت علیه السلام زد و آب پر از خون شد.

12 - اسحاق بن حیوة حضرمی: پیراهن حضرت علیه السلام را ربود و پوشید و پیس شد و مویش ریخت.

13 - بحر بن کعب تمیمی: شلوار حضرت علیه السلام را گرفت، زمین گیر شد و پایش فلج شد.

14 - اخنس بن مرثد حضرمی: عمامه حضرت علیه السلام را ربود و بر سر نهاد و کور شد.

15 - اسود بن خالد: نعلین حضرت علیه السلام را ربود.

16 - بجدل بن سلیم کلبی: برای ربودن انگشتر حضرت علیه السلامانگشت ایشان را برید.

17 - قیس بن اشعث: قطیفه خزیِ حضرت علیه السلام را ربود.

18 - عمر بن سعد: زره حضرت علیه السلام را ربود.

19 - جمیع بن خلق اودی یا مردی تمیمی بنام اسود بن حنظلة یا فلافس منشلی: شمیر حضرت علیه السلام را ربود.

20 - اسحق بن ح-یوة حض-رمی، 21- احبش بن مرثد حضرمی، 22-

ص:79

حکیم بن طفیل سنبسی، 23- عمر بن صبیح صیداوی، 24- رجاء بن منقذ عبدی، 25- سل-یم بن خیثمة جعفی، 26- واح-ظ بن ناعم،

27- صالح بن وهب جعفی، 28- هانی بن ثبیب حضرمی، 29- اسید بن مالک: ده نفری هستند که اسب بر بدن امام حسین علیه السلام تاختند تا پشت و سینه اش را نرم کردند. ابوعمرو زاهد گوید: در حالِ این ده نفر تأمل کردیم و یافتیم که همه زنازاده بودند.

30 - عبید اللّه بن زیاد: در دار الخلافة با چوب دستی به دندانهای امام حسین علیه السلام می زد.

31 - عمرو بن حجّاج زبیدی: در قتل امام حسین علیه السلام شرکت داشت.

32 - حکیم بن طفیل طائی: تیری به امام حسین علیه السلام انداخته است.

33 - عبداللّه بن عروه خثعمی: دوازده تیر به امام حسین علیه السلامزده است.

34 - عبداللّه بن حوزه از بنی تمیم: به امام حسین علیه السلام گفت: مژده بادت به آتش! امام علیه السلام فرمود: پروردگارا به آتشش بران. اسب او رم کرد و پای چپ او در رکاب ماند تا سر او به سنگ و گیاه بیابان خورد و به دوزخ شتافت.

35 - یزید بن معاویه: منشأ همه جنایات کربلا.

- ابن شهر آشوب از ابو مخنف از امام صادق علیه السلام روایت کرده که در تن امام حسین علیه السلام 33 جای نیزه و 34 بُرش شمشیر جستیم.

- از امام محمّد باقر علیه السلام روایت شده که 320 و چند جای نیزه و برش شمشیر و جای تیر در او یافت شد.

- صاحب مناقب و سیّد رحمه الله گفته اند: 72 زخم به حضرت رسید.

- در روایتی 360 زخم و در قولی 33 ضربت و تا 1300 زخم هم گفته اند. همه این تیرها در جلوی بدنش بود.(1)

ص:80

صفحه سفید

ص:82

است که، سپس عمر بن سعد سر امام حسین علیه السلام را همان روز عاشورا با خولی بن یزید اصبحی و حمید بن مسلم ازدی نزد عبیداللّه بن زیاد فرستاد و سرهای یاران و خاندان او را جمع آوری کرد و هفتاد و دو سر بود و به همراه شمر بن ذی الجوشن و قیس بن اشعث و عمر بن حجاج و عزرة بن قیس فرستاد و آن ها را نزد ابن زیاد آوردند. طبری می گوید: خولی بن یزید سر مقدس حسین علیه السلام را به قصر دارالاماره برد و در را بسته دید، آن را به منزل خود برد وزیر نقار رختشویی نهاد، دو زن داشت یکی اسدیه بود و دیگری حضرمیه بنام نوار دختر مالک بن عقرب، و آن شب نوبت حضرمیه بود.

هشام گوید: پدرم از نوار دختر مالک نقل کرد که خولی سر حسین علیه السلامرا آورد و در حیاط زیر نقار رختشوئی گذارد و وارد اطاق شد و در بستر خود آرمید و من به او گفتم: چه خبر داری؟ گفت: ثروت عمرانه ای برایت آوردم، این سر حسین است که در حیاط خانه تو است، گفتم: وای بر تو، مردم طلا و نقره بیاورند و تو سر زاده دختر رسول خدا را بیاوری؟!! بخدا دیگر هرگز با تو سر به بالین ننهم ؛ گوید: از بستر کناره کردم و در حیاط خانه آمدم و او زن اسدیه را خواست و وارد بستر خود کرد و من نشستم و نگاه می کردم، بخدا ستونی از نور دیدم که از نقار (ظرف سفالین) تا آسمان تتق کشیده بود و پرندگان سفیدی اطراف آن می گردیدند، و چون صبح شد سر را نزد ابن زیاد برد.(1)

در کتاب «مقتل الحسین» مقرّم است که:

منزل خولی در یک فرسخی کوفه بود، خولی به خانه خود آمد، شب (یازدهم) بود، تصمیم گرفت صبح آن را نزد ابن زیاد ببرد. خولی دو زن

ص:84

داشت، یکی از زنهای او انصاریه (از مسلمین مدینه) بنام عیوف بود و به اهل

بیت نبوت علاقه داشت، لذا خولی سر مقدس امام را از او پنهان داشت و در میان تنور گذاشت.

عیوف (آخرهای شب) نوری را مشاهده کرد که از تنور به سوی آسمان ساطع است، وقتی که نزدیک آن نور شد، شنید بانوانی با سوز و گداز جانکاه برای حسین علیه السلام گریه می کنند، جریان را فهمید و به شوهرش گفت، و گریه کنان از نزد شوهر بیرون آمد، و به خاطر سوگ امام حسین علیه السلام خود را برای شوهر خوشبو نکرد و در غم جان فرسا فرو رفت.(1)

صاحبان منصب و سرباز و افراد تو چون شد؟

کو جلالت، اف بر این چرخ کهن، منزل مبارک

میهمان را هیچکس در کنج مطبخ جا نداده

میزبانت روی خاکستر چرا رأست نهاده

* * *

دانم از چیست که مژگان تو ریزد خوناب

یاد از تیرِ گلویِ علی اصغر داری

تا تو (صامت) شده ای نوحه سرای شه دین

جهل محض است اگر بیم ز محشر داری

سری که داغِ هیجده ساله دیده

دلش رنجیده آوردم به کوفه

سری که بارها ختم رسولان

لبش بوسیده آوردم به کوفه

سری که پیکرش سُمّ ستوران

چنان کوبیده آوردم به کوفه

علی علیه السلام است، شنیدم می فرمود: «یا اَهْلَ الْکُوفَة غُضُّوا اَبْصارَکُمْ عَنّا اَما تَسْتَحُونَ مِنَ اللّه ِ وَ رَسُولِهِ اَنْ تَنْظُرُوا اِلی حَرِمِ رَسُولِ اللّه ِ وَ هُنَّ حَواسِرُ».

ای مردم کوفه، چشمهای خود را از نگاه به ما فرو خوابانید، آیا از خدا و رسولش شرم نمی کنید که به تماشای حرم رسولخدا صلی الله علیه و آله وسلم می پردازید با

اینکه آن ها بدون روپوش هستند.

اسیران در دروازه بنی حزیمة توقف کردند، در این هنگام نگاه ام کلثوم علیهاالسلام به سر بریده برادرش افتاد، از شدت اندوه گریبان چاک کرد و این اشعار را خواند:

«ماذا

تَقُولُونَ اِنْ قالَ النَّبِیُّ لَکُمْ

ماذا فَعَلْتُمْ وَ اَنْتُمْ آخِرَ الاُمَمِ

بِعِتْرَتی وَ بِاَهْلی بَعْدَ مُفْتَقَدی

مِنْهُمْ اُساری وَ مِنْهُمْ ضُرِّجُوا بِدَمٍ

ما کانَ هذا جَزائی اِذْ نَصَحْتُ لَکُمْ

اَنْ تَخْلِفُونی بِسُوءٍ فی ذَوی رَحِمی

اِنّی لاََخْشی عَلَیْکُمْ اَنْ یَحِلَّ بِکُمْ

مِثْلُ الْعَذابِ الَّذی یَأْتی عَلَی الاُْمَمِ»

در پاسخ پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم چه جواب می دهید که اگر به شما بگوید: شما که آخرین امتها بودید با عترت و اهلبیت من بعد از من چه کردید؟ بعضی از آنها را اسیر و بعضی را در خونشان غوطه ور ساختید. پاداش نصیحتهای من این نبود که بعد از من درباره نزدیکانم رفتار بد کنید. من ترس آن را دارم که عذاب الهی بر شما فرود آید، چنانکه بر امتهای گنهکار پیشین فرود می آمد.(1)

ص:89

از گفتار و مرثیه سرایی ام کلثوم علیهاالسلام آنچنان مردم گریه می کردند، که هیچگاه دیده نشد که مرد و زن، مثل آن روز گریه کنند، زنها از شدت ناراحتی، صورت خود را با ناخنهایشان می خراشیدند، و سیلی به صورت می زدند، و مردها ریش های خود را می کندند و صدایشان به واویلا و شیون بلند بود.(1)

عمه جان، بر سرِ نی این سرِ نورانیِ کیست

که چنین می زند آتش غم او بر دل و جان

عمه او کیست بگو حال که نزدیک آمد

دیده اش گاه به من باشد و گه اشک فشان

عمه جان کیست بگو این سر آغشته به خون

که نگاهش ز دلم برده همه تاب و توان

کاش در منزل ما رحل اقامت فکند

که شبیه است به بابای من آن خسته روان

بیخود از خود شدم و جان من آمد به لبم

تا مگر بوسه زند بر لبم او روی سنان

عمه جان بر سرنی کیست که قرآن خواند

نشنیدم ز کسی جز پدر این شیوه بیان

آن چنان سوخته از داغ عطش لبهایش

که به رخساره نشسته است ز خاکستر آن

گفت زینب ز کجا باز شناسی او را

چونکه خاکستر و خون چهره او کرده نهان

زینب از هوش شد و خورد به محمل سر او

کشتی صبر شکست و سر سالار زنان

«حسان»

ص:91

می دادند، ام کلثوم فریاد زد: ای اهل کوفه، صدقه بر ما حرام است؛ و آنها را از دست و دهان کودکان می گرفت و به زمین می انداخت؛ این سخنان را می گفت و مردم از این پیش آمد ناگوار می گریستند، ام کلثوم سر از محمل بیرون کرد و به آنها گفت: خاموش باشید ای اهل کوفه، مردان شما ما را کشتند و زنان شما بر ماگریه کنند، حاکم میان ما و شما خدا است در روز جزا، در این میان که با آن ها سخن می گفت شیونی برخاست و سرها را آوردند، سر حسین علیه السلام جلوی آنها بود و آن سر زهری و قمری بود و از همه مردم به

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم شبیه تر بود، ریشش خضاب سیاه مانندی داشت و چهره اش چون قرص ماه تابنده بود، و باد، آن را به سر نیزه به راست و چپ می برد، زینب روی گردانید و سر برادر را دید و پیشانی به چوبه محمل کوفت و ما به چشم خود دیدیم که خون از زیر روپوشش بیرون ریخت.(1)

«فَنَطَحَتْ جَبِینَها بِمُقَدَّمِ الْم-َحْمِلِ، حَتّی رَأَیْنا الدَّمَ یَخْرُجُ مِنْ تَحْتِ قِناعِها».

چو ماه چار ده دیدم سر تو را به سر نی

هلال وار ز بار مصیبت تو خمیدم

زدم به چوبه محمل سر آن زمان که سرنی

به نوک نیزه خولی سر چو ماه تو دیدم

چنین مرثیه خواند:

یا هِلالاً لَمّا اسْتَتَمَّ کَمالاً

غالَهُ خَسْفَةٌ فَاَبْدا غُرُوبا

ما تَوَهَّمْتُ یا شَقیقَ فُؤادِی

اِنّ هذا مقدَّرا مَکْتُوبا

یا اَخی فاطِمَ الصَّغِیرَةِ کَلِّمْها

فَقَدْ کادَ قَلْبُها اَنْ یَذُوبا

یا اَخی قَلْبُکَ الشَّقیقُ عَلَیْنا

مالَهُ قَدْ قَسی وَصارَ صَلِیبا

ما اَذَلَّ الْیَتیمُ حِینَ یُنادی

بِاَبِیهِ وَلا یَراهُ مُجِیبا

یا اَخی لَوْ تَری عَلِیّا لَدی الاَْسْرِ

مَعَ الْیُتمِ لا یُطِیقُ جَوابا

کُلَّما اَوْجَعُوهُ بِالضَّرْبِ نادا

کَ بِذُلٍّ یُفِیضُ دَمْعا سَکُوبا

یا اَخی ضُمَّهُ اِلَیْکَ وَقَرِّبْهُ

وَسَکِّنْ فُؤادَهُ الْمَرْعُوبا

ای ماه نوی که چون به کمال رسیدی، خسوف ترا گرفت و پنهان شدی.

ای پاره تن دلم گمان نمی کردم، چنین روز و مصیبتی مقدر شده باشد.

ای برادرم! با این فاطمه کوچک سخن بگو که نزدیک است دلش آب شود و گداخته گردد.

برادرم آن دل مهربان تو چرا نسبت به ما نامهربان شده است.

برادر جان! چقدر برای یتیم سخت است که او پدرش را صدا بزند، ولی پدر پاسخ او را ندهد؟

حضرت زینب علیهاالسلام در این اشعار غیر از فاطمه خردسال، از امام سجاد علیه السلام نیز یاد کرد و فرمود:

برادر جان !کاش علی (امام سجاد علیه السلام) را هنگام اسیر کردن می دیدی با یتیمان دیگر که یارای سخن گفتن نداشت.

هر وقت او را می زدند و می آزردند، تو را به زاری می خواند و سرشک روان از دیده می ریخت.

ص:95

ای برادر جان! او را در آغوش خود بگیر و نزدیک خود کن، و دل آشفته او را آرامش بخش.(1)

من دخیل گریه بر، نیزه بستم یا حسین

تا سرت دیدم به نی، سرشکستم یا حسین

«از روی نیزه به دامانم بیا

بوسه باران تا کنم روی ترا»

ای برادر یا حسین، ای برادر یا حسین (2)

از روی نی کن نگاه، بر سکینه دخترت

گشته نیلی صورت، این گل نیلوفرت

«تا که رویش را تماشا می کنی

یاد روی ماه زهرا می کنی»

ای برادر یا حسین، ای برادر یا حسین (2)

پیش چشم کودکان، می خورد بر هم لبت

صوت قرآن تو دل، می برد از زینبت

در قفای قافله، هر کجا با کودکان

تا چهل منزل سرت، بوده ما راسایه بان

«من که داغ شش برادر دیده ام

زائر هیجده سر ببریده ام»

ای برادر یا حسین، ای برادر یا حسین (2)

بخوان قرآن برایم، که دنبالت بیایم

حسینم وا حسینم(2)

سرت بالای نی مثل ستاره(2)

تنت مانند قرآن پاره پاره

صفا بخش دل من، چراغ محفل من

حسینم وا حسینم(2)

به قربان سر نورانی تو (2)

چرا خون ریزد از پیشانی تو

بنال ای نور دیده، زرگهای بریده

حسینم وا حسینم(2)

گهی در موج خون، گه بر سنانی

تو خورشید زمین و آسمانی

فروزان ماه زینب، چراغ راه زینب

حسینم وا حسینم(2)

بتاب از نوک نی ای ماه زینب

که شد کوفه زیارتگاه زینب

سر راهت نشستم، به محمل سرشکستم

حسینم وا حسینم(2)

نگاهم کن نگاهم کن نگاهم

که من زوّار تو در قتلگاهم

عذارم لاله گون است، رخم رنگین ز خون است

حسینم وا حسینم(2)

ص:98

سر من باد فدایِ سر تو

بفدای تو شود خواهر تو

دوش در کوفه ویران بودی

گو به خواهر به که مهمان بودی

در کجا بوده مکانت ای سر

از چه رویت شده پر خاکستر

بود جای تو مگر کنج تنور

از چه شد خاک نشین لمعه نور

قامتم از غم مرگ تو خمید

گیسویم گشته ز داغ تو سفید

بین که شد روی یتیمان نیلی

بس که خوردند ز دشمن سیلی

روز و شب ناله کند اشراقی

تا بود روح به جسمش باقی

«سید عبداللّه اشراقی»

قرآن خواندن سر مطهر

گوش دهم به صوت قرآن تو

یا که به افغان یتیمان تو

نبود گمان خواهرت اینچنین

به نیزه بینم سر چون ماه تو

ببین برادر، من خونین جگر

به شمر و خولی شده ام همسفر

تو آیه کهف تلاوت کنی

چو خوش ز قرآن تو حمایت کنی

هنوز اظهار شجاعت کنی

خواهر غمدیده دلالت کنی

به پیش محمل سر تو بر سنان

ز حلق و پیشانی تو خون روان

چسان ببینم من بی خانمان

نظر به سیمای تو ای روح و جان

* * *

چه خوش است صوت قرآن ز تو دلربا شنیدن

به رخت نظاره کردن، سخن خدا شنیدن

ای قرصِ قمر از چه پر از خون شده رویت

بینم ز پس پرده چو مه روی نکویت

افسوس ندانم ز کدامین وطنی تو

پژمرده ای ای گُل ز کدامین چمنی تو

اندر عقب قافله داری نظر ای سر

در کوفه تو را هست مگر همسفر ای سر

گویا که بر این قافله سالار تویی تو

کَز دیده روان اشک به رخسار تویی تو

سرش بر نیزه ها باشد، تنش در کربلا باشد

چرا خاکستری یارب، سرِ شاهِ ولا باشد

خداوندا چه غوغا شد سر بابا به نی ها شد

دم دروازه کوفه، هدف بر سنگِ اعدا شد

طرزی خم گردید که روبروی من قرار گرفت و فرمود: ای پسر وکیده از این قصد در گذر زیرا سرِ خود را در راه خدا داده ام و هنوز مصائبِ من تمام نشده است.(1)

گریست، وقتی که نظر امام سجاد علیه السلام به سر افتاد، گریه کرد و سخنانش متوقف گردید.(1)

«فتوح» ابن اعثم چنین گفته است و عاصم از ذر روایت کرده سر حسین علیه السلاماول سری بود که در اسلام بالای نیزه رفت و زن و مرد گریانی مانند آن روز دیده نشده؛ جزری گفته: سر او اول سری بود که در اسلام بالای چوبه زدند ولی درست این است که اول سری که از مسلمانان بالای نی رفت، سر عمرو بن حمق بود.

در «ینابیع المودة» سید فاضل، شیخ سلیمان قندوزی است که:

هشام بن محمد، از قاسم مجاشعی نقل کرده است که: چون سرها را به کوفه وارد کردند سواری که زیباترین مردم بود سر عباس بن علی علیه السلامرا به گردن اسبش آویخته بود و رویش چون قیر سیاه شد و می گفت: هر شب دو مأمور مرا در آتش می اندازند، و به بدترین حالی مرد.

شیخ مفید رحمه الله گوید: سر حسین به کوفه رسید و فردای آن روز با اسیران وارد شد، ابن زیاد در کاخ حکومتی نشست و بار عام داد و سر مقدّس را آورد و پیش خود نهاد و بر او نگاه می کرد و لبخند می زد و با چوب دستی به دندانهای پیشین او می کوفت. در «صواعق» ابن حجر است که: چون سر حسین را به خانه ابن زیاد در آوردند، از دیوارهایش خون روان شد، و از شرح

همزیه نقل کرده که: دستور داد آن سر را بر روی سپری که سمت راستش بود نهادند و مردم جلوی او دو صف ایستادند.

در «مثیر الاحزان» گوید: به من روایتی رسیده که مالک بن انس گفت: من خودم دیدم عبید اللّه بن زیاد با چوب دستی به دندانهای حسین علیه السلام می زد و می گفت: حسین، چه خوش دندان است!! گفتم: بخدا بد عاقبت می دانم، من رسول خدا را دیده ام که جای چوب تو را می بوسید؛ سعید بن معاذ و عمر بن سهل هم حاضر بودند که عبید اللّه با چوب دستی بینی و چشمان حسین را

ص:107

می زد و آن را به دهان مبارکش فرو می کرد.

ازدی گوید: سلیمان بن ابی راشد از قول حمید بن مسلم نقل کرد که: عمر بن سعد مرا خواست و نزد خانواده اش روانه کرد تا به آنها مژده فتح و سلامتی او را بدهم، آمدم خبر به خانواده اش رساندم و رفتم و وارد دارالاماره شدم و دیدم ابن زیاد جلوس کرده و دسته ها آمدند و به آنها بار داده شد و به مردم اجازه ورود دادند و من هم با دیگران وارد شدم و دیدم سر حسین علیه السلام را جلوی او گذاشتند و او با چوب دستی تا یک ساعت به دندانهای او می کوفت؛ چون زید بن ارقم دید دست نمی کشد، گفت : «اِرْفَعْ قَضیبَکَ اِنّی

رَاَیْتُ رَسُولَ اللّه ِ صَلَّی اللّه ُ عَلَیْهِ وَآله واضِعا شَفَتَیهِ عَلی مَوْضِعِ قَضیبِکَ» چوبت را از این دندانها بردار، بدان خدائی که جز او معبودی نیست من خودم دو لب رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم را بر روی این دندانها دیدم که بوسه می زد، سپس بغض آن پیرمرد ترکید و گریه سر داد، ابن زیاد گفت: خدایت بگریاند، بخدا اگر پیری نبودی که خرف شده و خِردش رفته، گردنت را می زدم، گوید: برخاست و بیرون رفت، چون من از دارالاماره بیرون آمدم شنیدم مردم می گفتند: بخدا زید بن ارقم نطقی کرد که اگر پسر زیاد بشنود او را می کشد، گفتم: چه گفت؟

گفتند: می گفت یک بنده بنده ای بدست آورد و همه مردم راخانه زاد خود دانست (این یک ضرب المثل عربی است) ای گروه عرب، شما از امروز دیگر بنده هستید، پسر فاطمه را کشتید و پسر مرجانه را فرمانده خود کردید، او نیکان شما را می کشد و بدان شما را بنده خود می کند، تن به خواری دادید، مرگ بر کسی که تن به خواری دهد.(1)

ص:108

در «تذکره» سبط و «صواعق» طبق نقل از «تبر المذاب» نیز وارد است که زید بن ارقم قیام کرد و می گفت:ای مردم شما از امروز بندگانید، پسر فاطمه را کشتید و پسر مرجانه را فرمانده کردید، بخدا نیکان شما را می کشد و بدان شما را بنده خود می کند، مرگ بر کسی که به خواری و ننگ تن دهد؛ سپس به ابن زیاد گفت: من برایت حدیثی بگویم که از این سخن بر تو ناگوارتر باشد، من خودم رسول خدا را دیدم که حسن علیه السلامرا به زانوی راست و حسین علیه السلام را بر زانوی چپ نشانده بود و دست بر سر آنها گذارده بود و گفت: «اَللّهُمَّ اِنّی اَسْتَوْدِعُکَ وَ اِیّاهُما وَ صالِحَ الْمُؤْمِنِینَ».

«بار خدایا من این دو را با مؤمنین شایسته به تو سپردم» ای پسر زیاد، تو با امانت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم چه کردی؟!

نیز در «تذکره» سبط است که در «مفردات بخاری» از ابن سیرین نقل کرده که سر حسین علیه السلام را میان طشتی جلوی ابن زیاد گذاردند، با چوب دستی به دندانهای پیشین او زد و آنها را ستود، انس بن مالک نزد او بود، گریست و گفت: از همه به رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم شبیه تر بود، در روی مبارکش آثار وسمه یا خضاب سیاه بود. و گفته اند که آفتاب رنگش را تغییر داده بود و رنگ دیگری نبود.

هشام بن محمد گوید: چون سر را نزد ابن زیاد گذاردند، کاهنِ ابن زیاد به

او گفت: برخیز و پا بر دهان دشمنت گذار، می گویم: سپس چیزی گفته است که من نقل آن مصیبت ناگوار را دل ندارم.(1)

شیخ ما صدوق در «امالی» و فتال نیشابوری در «روضه» از دربان عبید اللّه بن زیاد نقل کرده که: چون سر حسین علیه السلام را نزد او آوردند دستور داد او را

ص:109

طشت طلا جا دادند و با چوب دستی به دندانهای پیشین او می زد و می گفت: ای ابا عبداللّه زود پیر شدی! مردی از حاضران گفت: من رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم را دیدم که جای چوبت را می بوسید، جواب گفت: امروز به روز بدراست و دستور داد علی بن الحسین علیه السلام را زنجیر کردند و با زنان حرم و اسیران به زندان بردند و من همراه آنها بودم، همه کوچه ها از زن و مرد پر بود و به چهره می زدند و گریه می کردند؛ آنها را به زندان انداختند و در را بستند، سپس ابن زیاد، علی بن الحسین علیه السلام و زنها را خواست و سر حسین علیه السلام را حاضر کرد و زینب با آنهابود و ابن زیاد گفت: حمد خدا را که شما را رسوا کرد و کشت. ابن زیاد دستور داد آنها را به زندان بر گردانیدند و مژده کشتن حسین علیه السلام را به اطراف نوشت و اسیران را با سر حسین علیه السلام به شام فرستاد.(1)

اَمِیرِالْمُؤْمِنینَ»، ای شهدای عزیز، امام حسین همه شماها را در کربلا در روز عاشورا از چند جنبه حمایت کرد، یعنی تا محتضر می شدید بر سر بالین تک تک شما آمد که دیگر زخمی در آن حالت سخت احتضار و جان کندن بر شما وارد نکنند شمارا حمایت می کرد که دشمنان سرتان را از بدن جدا نکنند حمایت از شما کرد تا سپاه عمر بن سعد لباسهای شما را از بدنتان بیرون نکنند و شما را برهنه نکنند از شما حمایت کرد تا اجساد مطهر شما متفرق در اینسو و آنسو در بیابان بر زمین نماند، از شما حمایت کرد تا بدنهای پاک شما پایمال سم ستوران نشود حالا ببینید بر خود این مظلوم چه اتفاقاتی بعد از شما وارد شد، هم در حال احتضار به او شمشیر و نیزه و سنگ زدند، هم پیراهن کهنه او را از تنش بدر کردند، هم سر مقدس او را از قفا بریدند، هم بر بدن مبارکش اسب تاختند.(1)

می آورم و سیصد هزار از بنی امیه را خواهم کشت».

ابن زیاد به قتل مختار فرمان داد، مشاوران او که در مجلس حاضر بودند، صلاح ندانستند و گفتند: با قتل مختار فتنه عظیمی رخ می دهد، سرانجام مختار را به زندان باز گرداندند.(1)

زیاد دونیزه رد وبدل کردند و هر دو کشته بر زمین افتادند و بعضی گفته اند: ابن زیاد را ابراهیم بن اشتر کشته است نیز در «تذکره» از «طبقات ابن سعد» نقل کرده که: مرجانه مادر ابن زیاد به پسرش گفت: ای خبیث پسر رسول خدا را کشتی؟ بخدا هرگز بهشت را نخواهی دید، ابن زیاد همه سرها را که بیش از هفتاد بودند در کوفه بر سر چوب نصب کرد و پس از سر مسلم بن عقیل این سرها در محیط اسلام برای اولین بار بر چوب نصب شدند.(1)

شیخ ابو جعفر طوسی و شیخ ابن نما روایت کرده اند که: چون سر ابن زیاد را برای مختار آوردند، غذا می خورد، خدا را بر این پیروزی حمد گفت و اظهار داشت که سر حسین را وقتی نزد ابن زیاد گذاشتند که غذا می خورد و من هم غذا می خورم که سر ابن زیاد را برایم آوردند و چون از خوردن فارغ شد برخاست و با کفش خود روی ابن زیاد را مالید و آن کفش را به غلام خود داد و گفت: آن را بشوی که بر روی نجس کافری نهاده ام.(2)

نیزه هایی که دشمنان بر بدن او وارد ساختند، و فراموش نمی کنم که دشمنان جنازه پاره پاره حسین تشنه لب علیه السلام را در روی خاک گرم کربلا واگذاشتند.(1)

گفت همسر با سر سلطان دین کای جان جانان

سوختم از دوریت تا چندم از خود دور داری

کی گمانم بود بی روی تو یکدم زنده باشم

ای عجب تو کشته و من زنده با صد گونه زاری

* * *

ص:114

صفحه سفید

ص:116

عبید اللّه پس از فرستادن سرِ حسین علیه السلام کودکان و زنان او را تجهیز کرد و علی بن الحسین علیه السلام را غُل به گردن نهاد و آنها را دنبال سر با مخفر بن ثعلبة عائذی و شمر بن ذی الجوشن فرستاد و به کاروان سرها رسیدند، امام بیمار از عراق تا شام با آن مردم سخنی نگفت.(1)

آیا آن اُمّتی که حسین علیه السلام را کشته اند امید به شفاعت جدّش در روز قیامت دارند؟

از این پیش آمد هراسیدند و ترسیدند، از آن منزل کوچیدند.

در «تذکرة» سبط است که: ابن سیرین گفته: یکصد و پنجاه سال پیش از بعثت پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم سنگی یافتند که به سریانی بر آن نقشی بوده است و به عربی چنین ترجمه شده:

«أَتَرجُوا اُمّةٌ قَتَلَتْ حُسَیْنا شَفاعَةَ جَدِّهِ یَوْمَ الحِسابِ»

از «تاریخ خمیس» نقل شده که گفته است: رفتند تا در میان راه به دیری رسیدند، در آنجا فرود آمدند تا نیمه روز آسایش کنند، دیدند در یکی از دیوارهای آن نوشته است:

«اَتَرْجُوا اُمَّةً قَتَلَتْ حُسَیْنا

شَفاعَةَ جَدِّهِ یَوْمَ الْحِسابِ»

از راهب پرسیدند: چه کسی این سطر را نوشته؟ گفت: صد و پنجاه سال پیش از بعثت پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم در اینجا نوشته بوده است.(1)

آذوقه برای آنها فراهم کند و شهر را آذین بندند، اهل موصل متحد شدند که هر چه خواهند برای آنها فراهم کنند ولی از آنها درخواست کنند که به شهر نیایند و بیرون شهر منزل کنند و از همانجا بروند و وارد شهر نشوند، آنها در یک فرسخی شهر منزل کردند و سرِ شریف را روی سنگی نهادند و از آن سر، قطره خونی بر آن سنگ چکید و مانند چشمه ای از آن خون می جوشید و مردم از اطراف، آنجا جمع می شدند و مراسم عزا و ماتم برپا می کردند و این شیوه تا دوران عبدالملک بن مروان بجا بود و او دستور داد آن سنگ را از آنجا به جای دیگر بردند و اثر آن محو شد ولی در آنجا گنبدی ساختند و آن را «مشهد النقطة» نامیدند.(1)

در «کامل بهایی» است که: حاملانِ سرِ حسین علیه السلام می ترسیدند که قبائل عرب بر آنها بشورند و سر را از آنها بگیرند، از این رو از بیراهه می رفتند و چون به قبیله ای بر می خوردند و آذوقه از آنها می خواستند، می گفتند: این سرِ یک خارجی است.(2)

است که به درگاه امیرالمؤمنین یزید حمل می دهند، علف و آذوقه مهیّا کن و

به استقبال ما بیا. حاکم بعلبک فرمان داد تا جای آسایش و آرامش از بهر ایشان مهیّا ساختند و از سویق و سکر و دیگر مشروبات و مأکولات فراهم آوردند و دفها بنواختند و رایتها برافراختند و در بوقها بدمیدند و آن کافران را استقبال کردند و به شهر درآوردند، در این وقت اُمّ کلثوم علیهاالسلام فرمود: نام این بلد چیست؟ گفتند: بعلبک. فقالت: «أَبادَ اللّه تعالی خَضْرائَهُمْ ولا اَعذب اللّه شرابَهُم ولا رَفَعَ اللّه ُ اَیْدِی الظَّلَمَةِ عَنْهُمْ». قال ابومخنف: «ولو اَنّ الدنیا کانت مملوّة عدلاً وقسطا لما اَنالهم اِلاّ ظُلْما وجورا». یعنی آن مخدّره در حق آنها نفرین کرد که خدای تعالی نابود کند وسعت معیشت شما را و خوشگوار نگرداند آب شما را و دست ظالمان را از سر شما کوتاه نکند، و ابومختف گوید: اگر همه دنیا را عدالت و رفاه فراگیرد، در بعلبک جز آثار ظلم و بیچارگی چیز دیگر نیست!(1)

تن بودیم که با سرِ حسین علیه السلام به شام می رفتیم، شب سرِ حسین علیه السلامرا در جعبه می نهادیم و گردِ آن میگساری می کردیم، یک شب یاران من نوشیدند تامست و بی خود شدند و من ننوشیدم و چون پاسی از شب گذشت آواز

رعدی شنیدم و برقی دیدم و بناگاه درهای آسمان باز شد و آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل واسحاق و پیغمبر ما محمد صلی الله علیه و آله وسلم با جبرئیل و فرشتگان آمدند و جبرئیل نزدیک جعبه رفت و سرِ مقدّس را بیرون آورد و در آغوش کشید و بوسید، سپس هر یک از پیغمبران چنین کردند و پیغمبر خاتم صلی الله علیه و آله وسلم بر سرِ حسین علیه السلامگریست و پیغمبران او را تسلیت دادند و جبرئیل گفت: ای محمّد، من درباره امّت تو فرمانبر توام و اگر فرمائی، زمین را بر آنها واژگون کنم چنانچه با قوم لوط کرد، پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: ای جبرئیل، به راستی من در پیش خدا با آنها محاکمه ای دارم، سپس فرشتگان آمدند ما را بکشند، من گفتم: الاَمان، الاَْمان یا رسول اللّه، فرمود: برو خدا تو را نیامرزد.(1)

همه سفال شده است و بر یک روی آن نوشته است: «فَلا تَحْسَبَنَّ اللّه َ غافلاً عَمّا یَعْمَلُ الظّالِمُونَ* اِنَّما یُؤَخِّرُهُمْ لِیَوْمٍ تَشْخَصُ فِیهِ الاَْبْصارُ».(1) گمان مبر خدا

از آن چه ستمکاران می کنند غافل است آنها را برای روزی تأخیر انداخته است که چشمها در آن از حرکت باز می ایستد.

و بر روی دیگر نوشته: «وَسَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا اَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ»:(2) بزودی ستمکاران بدانند چه سرانجامی دارند. آنها را در نهر «بردی» ریختند. راوندی در «خرائج» گفته است: چون راهب سر را رد کرد، از دیر به زیر آمد و در کوهستانی به عبادت پرداخت.(3)

صفحه سفید

ص:128

جائُوا بِرَأسِکَ یَابنَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ

مُتَرَمِّلاً بِدِمائِهِ تَرْمِیلاً

وَکَاَنَّما بِکَ یَابْنَ مُحَمَّدٍ

قَتَلُوا جِهارا عامِدِینَ رَسُولاً

قَتَلُوکَ عَطْشانا وَلَمْ یَتَرَقَّبُوا

فی قَتلِکَ التَّأوِیلَ وَالتَّنْزِیلا

وَیُکَبِّرُونَ بِاَنْ قُتِلْتَ وَاِنَّما

قَتَلُو بِکَ التَّکْبِیرَ وَالتَّهْلِیلا

سر بریده ات ای میوه دل زهرا

بخون خویش خضاب است و آورند به شام

به کشتن تو نمودند آشکار و به عمد

به قتل ختم رسل این گروه دین، اقدام

لبان تشنه، شهیدت نمود و خصم نگفت

کز آیه آیه قرآن توئی مراد و مرام

تو را که معنی تکبیر بودی و تهلیل

کشند و بانگ به تکبیر، این گروه لِئام(1)

ای فرزند دختر محمّد صلی الله علیه و آله وسلم سر تو را آوردند در حالیکه به خونش آغشته بود. مثل اینکه با کشتن تو ای فرزند دختر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم عمدا و آشکارا پیامبر را کشتند، ترا تشنه کشتند و در کشتن تو تأویل و تنزیل قرآن را مراعات نکردند، تکبیر می گفتند به اینکه تو کشته می شوی ولی در واقع با کشتن تو اللّه اکبر ولا اله الاّاللّه را کشتند.

قیس آمد و بر او وارد شد، یزید به او گفت: وای بر تو، چه پشتِ سر داری؟

چه با خود داری؟ گفت: مژده گیر به فتح و نصر خدا، حسین با هیجده تن از کسان خود و شصت تن از شیعیان خود بر ما وارد شد، جلوی آنها رفتیم و از آنها خواستیم که تسلیم حکم امیر عبیداللّه بن زیاد شوند یا بجنگند، جنگ را بر تسلیم اختیار کردند، ما با آفتاب زدن بر آنها تاختیم و گِرد آنها را گرفتیم و چون شمشیر بر سرِ آنها نشست بدون پناهگاه می گریختند و از حمله ما چون کبوتری که از شاهین پناهی می جوید به هر بلند و پستی پناهنده می شدند، یا امیرالمؤمنین، بخدا به اندازه نحر کردن شتری یا خواب میانه روزی نگذشت که تا نفر آخر آنها را کشتیم و تن های آنها برهنه و جامه هایشان خون آلود و چهره هایشان بر خاک، آفتاب آنها را تافته کند و باد بر آنها غبار وزد و مرغان شکاری در بیابان سختی بر آنها بچرخند.

یزید لَختی سر به زیر انداخت و سر برداشت و گفت: من حسین را هم که نمی کشتید از اطاعت شما راضی بودم، هلا اگر من در کار او وارد بودم از او می گذشتم، خدا حسین را رحمت کند، و جایزه ای به او نداد.

سید شبلنجی در «نور الأبصار» و سبط در «تذکرة» گفته اند: او را از نزد خود بیرون کرد و چیزی به او نداد.(1)

چون به وسط منطقه شام رسیدم، شهری با نهرهای جاری و درختهای فراوان دیدم که زینت بستند و شاد و خرسندند و زنها برای آنها هم آواز دف و طبل

می کوبند و بازی می کنند، با خود گفتم: عیدهای شامیان را می دانم و امروز عید نیست، و دیدم جمعی با هم گفتگو دارند، گفتم: شما در شام عیدی دارید که من نمی دانم؟ گفتند: گویا از بیابان رسیدی؟ گفتم: من سهل بن سعدم و از اصحاب محمّدم، گفتند: ای سهل، عجب است که آسمان خون نمی بارد و زمین اهلش را فرو نمی برد!! گفتم: چرا؟ گفتند: واعجبا، سرِ حسین علیه السلام را از عراق به هدیه می برند و مردم شادی می کنند! گفتم: واعجبا، سر حسین علیه السلام را می برند و مردم خرسندند؟!!! گفتم: از چه دری وارد می شود؟ به یکی از درها اشاره کردند که «باب ساعات» نام داشت؛ گوید: در این میانه پرچمها را پی درهم دیدم و اسب سواری، با بیرق بلند بی پیکانی که بر آن سری شبیه ترین مردم به رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم از نظر رخسار نصب بود آمد و پشت سرش زنها بر شتران بی جهاز سوار بودند و من خود را مقدّم آنها رسانیدم و گفتم: دختر کیستی؟ گفت: من سکینه دختر حسینم، گفتم: فرمایشی دارید؟ من سهل بن سعد از اصحاب جدّت رسول خدایم، فرمود: به حامل این سر بگو سررا از جلوی ما پیشتر ببرد تا مردم بدان متوجه شوند و به حرم رسول اللّه صلی الله علیه و آله وسلمنگاه نکنند، سهل گوید: من خود را به حامل سر رساندم و گفتم: می توانی چهارصد اشرفی بستانی و حاجت مرا برآوری؟ گفت: چه حاجت داری؟ گفتم: سر را از جلوی زنان حرم پیشتر بری، پذیرفت و اشرفی ها را گرفت، سر را در حقه ای نهادند و نزد یزید بردند و من هم با آنها وارد شدم، یزید بر تختی نشسته بود و تاجی با آویزه های دُر و یاقوت بر سر داشت و جمعی از بزرگان قریش گِردش بودند، حامل سر وارد شد و می سرود:

ص:132

اَوفِرْ رِکابی فِضَّةً وَذَهَبا

اَنَا قَتَلتُ السَّیِّدَ الُْمحَجَّبا

قَتَلْتُ خَیْرَ النّاسِ اُمّا وَاَبا

وَخَیْرَهُمْ اِذْ یُنْسَبُونَ نسبا

تا رکاب مرا نقره و طلای فراوان بریز، من آقای ارجمند و بزرگوار را کشتم، من آن آقایی را که از جهت مادر و پدر و نسب، بهترین انسانهاست کشتم.

یزید گفت: اگر می دانستی بهترین مردم است، چرا او را کشتی؟ گفت: به امید جایزه تو، دستور داد گردنش را زدند و سرش را جدا کرد. سرِ حسین علیه السلام را پیش خود نهاد و می گفت: کَیْفَ رَأَیْتَ یا حُسَیْن؟ ای حسین قدرت مرا چگونه دیدی؟

می گویم: صاحب «کامل بهائی» خبر سهل بن سعد را مختصرتر بیان کرده و در ضمن آن گفته: سرها را بالای نیزه دیدم و جلوی آن سرِ عباس بن علی علیه السلام بود، سر امام دنبال همه و جلویِ مخدّرات حرم بود، هیبت عظیمی داشت و نور از آن می درخشید، ریش مدوّری که موهای سپید در آن بود و با وسمه خضاب شده بود در آن جلب نظر می کرد، چشمانی درشت و سیاه و ابروانی پیوسته داشت، پیشانی بلند و بینی کشیده داشت، لبخندی سوی آسمان می زد و چشم به افق دوخته بود و باد، ریش او را به راست و چپ می برد و گویا امیرالمؤمنین علیه السلام بود.(1)

سر مردان خدا را به سرنیزه زدید

مَرد باشید دگر سنگ به زنها نزنید

به زنان سنگ اگر بر سر بازار زدید

دختران را به کنار سر بابا نزنید

علی و فاطمه در بین شما ایستادند

پیش چشم علی و فاطمه ما را نزنید

کُشتن فاطمه بین در و دیوار بس است

تازیانه به تنِ زینب کبری نزنید

گر به دیدار سرپاک حسین آمده اید

اینقدر دست به هنگام تماشا نزنید

کرب و بلا و کوفه شد

حسین ابا عبداللّه

سخت به عترتت ولی

حسین ابا عبداللّه

هیچ کجا به سختی

حسین ابا عبداللّه

شام بلا نمی شود

حسین ابا عبداللّه

چوب بدستِ قاتلت

حسین ابا عبداللّه

به ناله گفتُ این سخن

حسین ابا عبداللّه

جای سر بریده در

حسین ابا عبداللّه

طشت طلا نمی شود

حسین ابا عبداللّه

گشته به هر زمان زمین

حسین ابا عبداللّه

سرخ ز خون اهل بیت

حسین ابا عبداللّه

خون کسی چو خون تو

حسین ابا عبداللّه

خون خدا نمی شود

حسین ابا عبداللّه

کسی که گشت گِرد تو

حسین ابا عبداللّه

گرد خطا نمی رود

حسین ابا عبداللّه

پیرو خط کربلا

حسین ابا عبداللّه

اهل خطا نمی شود

حسین ابا عبداللّه

ای بدن تو غرق خون

حسین ابا عبداللّه

ای سر و روت لاله گون

حسین ابا عبداللّه

از چه خضاب کرده ای

حسین ابا عبداللّه

خون که حنا نمی شود

حسین ابا عبداللّه

جز سر غرق خون تو

حسین ابا عبداللّه

که شد چراغ کاروان

حسین ابا عبداللّه

ص:135

رأس بریده بر کسی

حسین ابا عبداللّه

راهنما نمی شود

حسین ابا عبداللّه

سرها را به شهر وارد کردند، وقت زوال با رنج فراوان از ازدحام مردم به درِ خانه یزید بن معاویه رسیدند، برای یزید تختی مرصّع نهاده بودند و خانه اش را زیورها بسته و کرسی های طلا و نقره گِرد تختش گذاشته بودند، دربانان یزید حاملان سرها را بار دادند و آنها وارد شده و گفتند: به عزّت امیر، اهل بیت ابوتراب را کشتیم و ریشه آنها را برکندیم و گزارش واقعه را دادند و سرها

را برابر او نهادند و در طول مدّتی که اهل بیت به دست آنها اسیر بودند و شصت و شش روز ادامه یافته بود، کسی نتوانسته بود به آنها سلامی بدهد، در آن روز شیخی از شامیان خود را به علی بن الحسین علیه السلامرسانید و گفت: خدا را حمد که شما را کشت... الخ.(1)

گفت: حمد خدا را که شما را کشت و نابود کرد و آشوب را خاموش کرد، و هر چه توانست به آنها گفت، چون سخنش تمام شد، امام بیمار به او فرمود: قرآنِ خدا را خوانده ای؟ گفت: آری، فرمود: این آیه را خواندی؟ «قُلْ لا اَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ اَجْرا اِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی».(1) بگو من از شما مزدی نخواهم جز دوستی خویشانم. گفت: آری. فرمود: ما همان خویشانیم.

سپس فرمود: این آیه را نخواندی؟ «وَآتِ ذا القُربی حَقَّهُ».(2) به

ذوی القربی حقّشان را ادا کن. گفت: چرا. فرمود: ما همانهائیم.

آیا نخواندی: «اِنَّما یُرِیدُ اللّه ُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرا».(3) گفت چرا، فرمود: ما همانهائیم؛ آن مرد شامی دو دست به آسمان

برداشت و گفت: بارخدایا، من از دشمنان آل محمّد صلی الله علیه و آله وسلم و کشندگان آنان به تو بیزاری جستم، من همیشه قرآن خواندم و تا امروز این نکته را دریافت نکرده بودم.(4)

وارد نشده بود: (ما در اینجا به موضع حاجت اشاره می کنیم) از جمله: سرهای شهدا را در میان هودجهای زنهای ما قرار دادند، سر پدرم و سر عمویم عباس را در برابر چشم عمّه هایم زینب و امّ کلثوم علیهماالسلام نگهداشتند، و سر برادرم علی اکبر و پسر عمویم قاسم را در برابر چشم سکینه و فاطمه (خواهرانم) می آوردند و با سرها بازی می کردند، و گاهی سرها به زمین می افتاد و زیر سم ستوران قرار می گرفت.(1)

«اَللّهُمَّ خَرِّبْ قَصْرَها وَاحْرِقْها بِنارِ الدُّنْیا قَبْلَ نارِ الاْخِرَةِ». خداوندا قصرش را خراب کن و قبل از آتش آخرت به آتش دنیا بسوزان.

راوی گوید: قسم به خدای، که چون آن دعا بفرمود، در ساعت، آن قصر ویران شد و منهدم گردید و آتشی در آن افتاد و همی بسوخت تا آنکه نشانی از او نماند و یکسره خاکستر گردید، و هم در آن حال بادی بوزید و خاکسترش را پراکنده ساخت، چندانکه اثری از او بر جای نماند، گویا هرگز علامتی و

عمارتی و اهلی نبوده است!(1)

در این حال سر مبارک تکلّم کرد و فرمود: «یا اُخْتاه اِصْبِری فَاِنّ اللّه تَعالی

مَعَنا». ای خواهر، صبر کن پس همانا خداوند متعال با ماست. آن مخدّره چون صدای برادر را شنید بحر غیرتش به جوش آمد و بی تابانه به آن قوم خطاب کرد که: ای گروه نامحمود، همانا به قتل اولاد پیغمبر خود و سیّد جوانان اهل بهشت، و گردش دادن دختران و حرم سیّد انس و جان و تزیین شهر خود، شادان هستید و مباهات می کنید و مع هذا خود را از اهل اسلام می شمارید؟!

امیدوارم که خداوند جبّار هرگز در شما به نظر رحمت ننگرد و بر شما نبخشاید.(1)

لَیْتَ اَشْیاخی بِبَدْرٍ شَهِدُوا

جَزَعَ الْخَزْرَجِ مِنْ وَقْعِ الأسل

سپس دستور داد سرِ حسین علیه السلام را بر درِ مسجد دمشق نصب کردند.(1)

را از این سر بردار، بخدا من در زمانی رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم را دیدم که دندانهای

پیشین او را می بوسید. ابن جوزی در کتاب «ردّ بر متعصّب عنید» گفته: کار عمر بن سعد و عبیداللّه تعجب ندارد، عجب از بدبختی یزید است و چوب زدن او بر لب و دندان حسین علیه السلام و چپاول او شهر مدینه را، آیا روا است که با شورشیان چنین کنند؟ در شرع، وارد نشده که باید شورشیانِ اسلام را دفن کرد؟ اینکه گفته: من حق دارم آنها را اسیر کنم برای کسی که به لعن او معتقد است قانع کننده نیست، کاش وقتی سرِ حسین علیه السلامبه او رسید احترامش کرده

بود و بر او نماز خوانده بود و در طشتش نگذاشته و چوبش نزده بود با آنکه مقصود خود را از کشتن او به دست آورده بود، ولی کینه های جاهلیت در نهادش بود و دلیلش سرودن اشعاری بود که گذشت (لَیْتَ

اَشْیاخی بِبَدْرٍ شَهِدُوا).(1)

در «تذکرة» سبط است که امام بیمار و زنان حرم به ریسمانی بسته بودند و آن حضرت فریاد زد: ای یزید، به نظرت اگر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم ما را در بند بیند برهنه بر شتر بی جهاز چه حالی دارد؟ کسی نماند مگر آنکه گریست، شیخ مفید و ابن شهرآشوب گویند: چون سرها را با سرِ حسین علیه السلام جلوی یزید نهادند، با چوب دستی بر دندانهای او می زد و می گفت: امروز به جای روز بدر.

در روایت ابن نما است که: چون حسن بن حسن دید یزید به بوسه گاه رسولِ خدا صلی الله علیه و آله وسلم چوب می زند گفت: وای از این خواری.(2)

او جا دادند تا بدو ننگرند، امام بیمار آن را دید و پس از آن هرگز گوشت سر میل نفرمود ولی چون چشم زینب بدو افتاد گریبان درید و به آواز حزینی ناله کشید: «یا حُسَیناه یا حَبیبَ رَسُولِ اللّه یَابْنَ مَکَّةَ وَمِنی یَابْنَ فاطَمَةَ الزَّهْراءِ سَیِّدَةِ نِساءِ یَابْنَ بِنْتِ الْمُصْطَفی صلی الله علیه و آله وسلم».

راوی گوید: هرکه در مجلس یزید بود گریست و یزید خود خاموشی گزید و زنی از بنی هاشم که در خانه یزید بود شیون بر حسین علیه السلام آغاز کرد و فریاد کشید: «یا حَبِیباهُ یا سَیِّدَ اَهْلِ بَیْتاهُ، یَابْنَ مُحَمَّداه یا رَبِیعَ الاَْرامِلِ وَالْیَتامی، یا

قَتِیلَ اَوْلادِ الاَدْعِیاء». راوی گوید: هرکس ناله او را شنید گریست.

سپس یزید چوب خیزرانی طلبید و به دندانهای حسین علیه السلامکوبید، ابو

برزه اسلمی گفت: وای بر تو ای یزید، با چوب دستی خود به دندان حسین می زنی؟ من گواهم که پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم را دیدم دندانهای او و برادرش حسن علیه السلام را می مکید و می فرمود: شما دو سیّد جوانان اهل بهشتید، خدا کشنده شما را بکشد و لعنت کند و جهنم را برای او آماده کند که چه بد سرانجامی است.

راوی گوید: یزید غضب کرد و گفت: او را بیرون کنید، او را کشیدند و بیرون انداختند؛ گوید: یزید به اشعار ابن زبعری - در جنگ احد تمثل جست و می خواند:

لَیْتَ اَشْیاخی بِبَدرٍ شَهِدُوا

جَزَعَ الْخَزْرَجِ مِنْ وقعِ الأَسَلِ

ای کاش پیران قبیله من که در جنگ بدر کشته شدند زاری کردن قبیله خزرج را بر اثر زدن نیزه (در جنگ احد) می دیدند.

فَاَهَلُّوا وَاسْتَهَلُّوا فَرَحا

ثُمَّ قالُوا یا یَزیدُ لا تَشَل

پس از شادی فریاد می زدند و می گفتند: ای یزید دستت شل مباد.

قَدْ قَتَلْنَا الْقَوْمَ مِنْ ساداتِهِمْ

وَعَدَلناهُ بِبَدْرٍ فاعْتَدَل

ص:144

بزرگان آنها را کشتیم و این را بجای (تلافی کشته های خود در جنگ) بدر کردیم، پس سر به سر شد.

لَعِبَتْ هاشِمُ بِالْمُلْکِ فَلا

خَبَرٌ جاءَ وَلا وَحْیٌ نَزَلَ

قبیله هاشم با سلطنت بازی کردند، نه خبری از آسمان آمد و نه وحی نازل شد.

لَسْتُ مِنْ خُنْدُفٍ اِنْ لَمْ اَنْتَقِمْ

مِنْ بَنی اَحْمَدٍ ما کانَ فَعَلَ

من از دودمان خُندُف نیستم اگر از آل محمّد صلی الله علیه و آله وسلم انتقام نگیرم.(1)

اعظم المصائب است، علت این است، اگر بدن سیدالشهداء در کربلا بی کفن و لباس در زیر آفتاب گرم و سوزان کربلا بر خاک ماند ولی سر ابا عبداللّه علیه السلام در مجلس می و شراب یزید زنازاده حاضر شد در طشت طلا، اگر در کربلا زخم شمشیرها و نیزه ها و تیرها بر بدن ابا عبداللّه علیه السلام وارد شد، در مجلس یزید طعنه ها و زخم زبانهای یزید که از زبان پلید و نجس یزید صادر می شد بدتر بود، مصیبت جدا کردن سر ابا عبداللّه علیه السلامبزرگ است اما وارد کردن حرم ابا عبداللّه علیه السلام با سر برهنه روی برهنه با آن حالات بدمستی و خنده ها و

تمسخر یزید ملعون در مجلس، خود بزرگتر است. حالا ببینیم نکات دیگر این اعظم المصیبة چیستند که دل رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم را بدرد آورده اند و اشک او را جاری کرده اند یک مصیبت گذاشتن سر ابا عبداللّه علیه السلام جلوی یزید شرابخوار، مصیبت دیگر نگاه کردن آن کافر به سر مقدس اباعبداللّه علیه السلام است، یک مصیبت خوشحالی آن ملعون است از دیدن سر حسین علیه السلام، مصیبت دیگر تبسم کردن و خندیدن آن ولد الزناست، یک مصیبت گرداندن سر ابا عبداللّه علیه السلام است به این طرف و آن طرف توسط دستهای نجس آن ملعون شرابخوار، مصیبت دیگر تمسخر آن ملعون بود آن هنگام که می گفت: ای حسین خدا تو را رحمت کند چه لب و دندان نیکویی داشته ای، مصیبت دیگر آن بود که یزید نظر به محاسن شریف حضرت می کرد و می گفت: حسین چه زود مویت سفید شد. مصیبت از این بالاتر را بگویم، چه بگویم؟! بگمانتان می خواهم زدن چوب خیزران را بر لب و دندان حسین علیه السلامبگویم، نه بالاتر است، یزید ملعون رو به اطرافیان خود کرد و گفت: اینکه می گفت: پدرم بهتر از پدر یزید است، در صورتی که پدرم بر پدرش غلبه کرد و پیروز شد، امّا اینکه گفت: مادرم بهتر از مادر یزید است قسم به جان خودم سوگند

ص:146

که راست می گفت: فاطمه دختر رسولخدا صلی الله علیه و آله وسلماز مادر من بهتر بود، امّا اینکه می گفت جدم از جد یزید بهتر است درست است، هر کسی که ایمان به خدا و روز قیامت دارد، نمی تواند بگوید من بهتر از محمدم، اما اینکه او می گفت من بهتر از خود یزید هستم، شاید این آیه را نخوانده است که: «قل اللّهُمّ مالِک الْمُلْکِ تُؤتِی الْمُلکَ مَنْ تَشاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشاءُ». خدا غلبه و عزت و سلطنت را به من داده، زینب علیهاالسلاماین کلمه را شنید، گفت: صبر کن یزید مثل اینکه فراموش کردی که خداوند فرموده است: ما گنه کاران را مهلت می دهیم

تا بیشتر گناه کنند.

شاید در این حالات بوده است که سر ابا عبداللّه شروع به تلاوت قرآن کرده باشد، یزید که دید از هر جهت دارد رسوا می شود رو کرد به سر ابا عبداللّه علیه السلام گفت: یا ابا عبداللّه پس از شهادت هم دست از من بر نمی داری و مرا رسوا می کنی، چوب خیزران را بلند کرد، ابتدا به لبه طشت می زد که صدای قرآنِ سر بریده حضرت بگوش نرسد، بعد شروع کرد با چوب خیزران به لب و دندان مبارک حسین زدن.(1)

گفت: چه خواهی دگر از دل مابی کسان

این سر پر خاک وخون ز راه دور آمده

موسی عمران من ز کوه طور آمده

چوب مزن ای یزید بر لب و دندان او

به پیش چشمان من در دم طفلان او

سرانجام این دو خواهر دلسوخته نتوانستند تاب بیاورند، به عمّه خود زینب علیهاالسلام پناه بردند و گفتند:

«یاعَمَّتاهُ اِنَّ یَزِیدا یَنکِثُ ثَنایا اَبِینا بِقَضِیبِهِ».

عمه جان! یزید با چوبدستی خود، دندانهای پیشین پدرمان را می زند. زینب علیهاالسلام برخاست و گریبان خود را پاره کرد و به زبان حال چنین گفت:

«اَتَضْرِبُها شَلَّتْ یَمِینُکَ اِنَّها

وُجُوهٌ لِوَجْهِ اللّه ِ طالَ سُجُودُها»

آیا چوب می زنی، دستت شل گردد، این سر و صورت، از چهره هایی است که سالهای طولانی برای خدا سجده کرده است.(1)

برای تو مصفّا گردیده، یواش، یواش گفته خدا را فراموش کردی: «وَلا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا اَنَّما نُمْلی لَهُمْ خَیْرٌ لاَِنْفُسِهِمْ اِنَّما نُمْلی لَهُمْ لِیَزْدادُوا اِثْما وَلَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ».(1) «گمان نبرند آنچنان کسانی که کافرند همانا اگر بدانها مهلت می دهیم، به سودشان است. ما به آنان مهلت می دهیم فقط برای اینکه بر گناهان خود بیفزایند؛ و برای آنها، عذاب خوار کننده ای است».

این رسم عدالت است که زنان و کنیزان خود را پشت پرده نشانی و دختران رسول خدا را اسیروار برانی؟ پرده از آنها برگیری و آنها را آشکار نمائی، دشمنان آنها را از شهری به شهری ببرند و اهل هر آبگاه و منزل به آنها

بنگرند؟ خویش و بیگانه و دنیّ و شریف در پی دیدار روی آنها باشند و از خود مردی و حمایت کنی نداشته باشند؟ چه امیدی به مراقبت کسی که جگر پاکان را از دهن به در کرده و گوشتش از خون شهیدان روئیده، چگونه در کینه ورزی ما خاندان کوتاهی نکند کسی که از روی کبر و دشمنی و کینه به ما نگرد و بی پروا گوید: لَأَهَلُّوا وَاستَهَلُّوا فَرَحا ثُمَّ قالُوا یا یَزیدُ لا تَشَل، مُنْتَحِیا عَلی ثَنایا اَبی عَبْدِ اللّه ِ سَیِّدِ شَبابِ اَهْلِ الْجَنَّةِ تَنْکُثُها بِمَحْضَرَتِکَ. و بر دندانهای ابی عبداللّه سید جوانان اهل بهشت متوجّه گردد و با چوب دستی خود بر آن زند، چرا چنین نگویی؟ تو که زخم را به بن رساندی و با ریختن خون ذریه محمد صلی الله علیه و آله وسلم و ستارگان زمین از آل عبدالمطلب ریشه را کندی و مشایخ خود را آوازدادی و به گمانت آنها را فرا خواندی و به زودی به سرانجام آنها دچار شوی و آرزو کنی کاش افلیج بودی و گنگ بودی و این گفتار و کردار را نداشتی... .(2)

ص:150

مزن چوب ستم را بر سر او

به پیش دیدگان خواهر او

خدایا، داغ زینب تازه گشته

مصیبت بی حد از اندازه گشته

خداوندا، به زینب کار تنگ است

دل زینب مگر یارب، ز سنگ است

(رضایی) مختصر بنما سخن را

به تن بدرید زینب پیرهن را

* * *

نمی بینی مگر زینب نشسته

مزن دیگر، کنون بردار آن را

پدر را کی زده در پیش دختر

مگر تو نشنوی آه و فغان را

چه کس اینسان کند مهمان نوازی

چه کس اینگونه کشته میهمان را

* * *

وجهِ او وجه خداست - بوسه گاه مصطفی است

یا حسینُ یا حسین (2)

دختری مویه کنان، موی کَنان می گرید

نِگَهش جانب باباست، مزن چوب جفا

وجهِ او وجهِ خداست - بوسه گاه مصطفی است

یا حسینُ یا حسین (2)

بر لبِ غرقِ به خونِ سرِ خونینِ پدر

دختری گرمِ تماشاست، مزن چوب جفا

وجه او وجه خداست - بوسه گاه مصطفی است

یا حسینُ یا حسین (2)

شَرمُ کن که می رسد ناله زهرا بر گوش

مادرش فاطمه اینجاست، مزن چوب جفا

وجه او وجه خداست - بوسه گاه مصطفی است

یا حسینُ یا حسین (2)

آبجو می نوشید، سه بار نوشید و زیادی آن را پهلوی طشت ریخت، هر کس از شیعه ما است باید از نوشیدن آبجو و شطرنج بازی خود داری کند و هر که چشمش به آبجو یا شطرنج افتد و یاد حسین علیه السلامکند و بر یزید و آل یزید لعن کند، خدا گناهانش را محو کند اگر چه به شماره ستارگان باشد.

و نیز از آن حضرت روایت شده است که: اوّل کسی که در اسلام و در شام آبجومصرف کرد، یزید لعین بود؛ گاهی که بر روی سرِ حسین علیه السلامخوان طعام گسترده بود، آن را برای او آوردند، از آن می نوشید و به یارانش می داد و می گفت: بنوشید، نوشابه مبارکی است و از برکت آن است که در آغاز تناول آن سرِ دشمن ما حسین پیش ما است و سفره ما بر روی آن است و با خاطری آسوده و دلی آرام خوراک می کنیم، امام فرمود: هر کس شیعه ما است از نوشیدن آبجو بپرهیزد که نوشابه دشمنان ما است.

در «کامل بهایی» از کتاب «حاویه» نقل است که: یزید مَی - شراب -

می نوشید و از آن بر سرِ شریف پاشید، زنِ یزید آن سر را برداشت و با آب شست و گلاب زد، و شب، سیّده نساء فاطمه زهراء علیهاالسلام را در خواب دید که از او عذرخواهی می کرد.(1)

مبارک آیه اللّه العظمی سیّد شهاب الدین نجفی مرعشی رحمه الله رسیدم. از هر دری سخن به میان آمد تا اینکه حضرت آیه اللّه مرعشی فرمود: وقتی که حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلامقنداقه حضرت زینب علیهاالسلام را به محضر رسول اللّه

صلی الله علیه و آله وسلم برد؛ این نوزاد عزیز فاطمه علیهاالسلام چشم مبارک را برای هیچ کدام از اهل بیت علیهم السلام باز نکرد. و تنها وقتی قنداقه در بغل امام عظیم حسین بن علی علیه السلام قرار گرفت چشم مبارک را گشود. و افزودند: در مجلس یزید - علیه اللعنة والعذاب - نیز سر مبارک آقا از فراز نیزه به تمام اُسرا نگاه کرد، ولی وقتی که مقابل حضرت زینب کبری علیهاالسلام رسید، چشمها را روی هم گذاشت و از گوشه های چشم مبارکش اشک جاری شد. گویی می خواست فرموده باشد که: خواهر عزیز، از اینکه این همه محبت به یتیمانم کرده اید، ممنون شما هستم؛ و بیش از این مرا خجل مکن.(1)

لباسهای گرانقیمت و زیبای خود را پوشید و به کنیز خود دستور داد تا کرسی (صندلی) مخصوص را با خود بیاورد. (تا هنگام تماشای اسیران روی آن بنشیند).

هند به اسیران رسید که سوار بر شترهای بی روپوش، آنها را می آوردند،

زینب کبری علیهاالسلام تا او را از دور دید، شناخت، به خواهرش اُمّ کلثوم آهسته گفت: «آیا این زن را می شناسی؟» امّ کلثوم گفت: نه نمی شناسم. زینب علیهاالسلام فرمود: خواهر جان این زن همان کنیز ما «هند» دختر عبداللّه است».

امّ کلثوم سکوت کرد سرش را پائین انداخت، زینب علیهاالسلام نیز سرش را پائین انداخت. هند به پیش آمد و روی صندلی ایستاد و به زینب علیهاالسلام رو کرد و گفت: «خواهرم چرا سرت را بلند نمی کنی؟».

زینب علیهاالسلام پاسخ نداد، هند پرسید: شما از کدام شهر هستید؟ «مِنْ ایِّ البلادِ اَنْتُمْ» زینب علیهاالسلام فرمود: «مِنْ بِلادِ الْمَدِینَة». از شهر مدینه هستیم. هند وقتی که نام مدینه را شنید، از صندلی پائین آمد و گفت: بهترین سلام بر ساکنان مدینه باد. زینب علیهاالسلام فرمود: چرا از صندلی پائین آمدی؟ هند گفت:

به احترام ساکنان مدینه، تواضع کردم. سپس هند (که هنوز زینب علیهاالسلام را نشناخته بود) عرض کرد: می خواهم در مورد خانه ای از اهل مدینه از تو سؤال کنم.

زینب علیهاالسلام فرمود: هر چه خواهی سؤال کن. هند گفت: می خواهم از خانه و خاندان علی علیه السلام بپرسم، و در حالی که گریه می کرد افزود: من مدّتی کنیز آنها بودم. زینب علیهاالسلام فرمود: می خواهی از کدامیک از بستگان علی علیه السلام بپرسی؟ هند گفت: می خواهم احوال حسین علیه السلام و برادران و فرزندان او از بقیه فرزندان علی علیه السلام را بپرسم، و از احوال خانمم زینب و خواهرش امّ کلثوم و سایر بانوان منسوب و حضرت زهرا علیهاالسلام بپرسم.

ص:157

حضرت زینب علیهاالسلام به گریه افتاد، و گریه بسیار جانسوزی کرد فرمود: «ای هند اگر از خانه علی علیه السلام می پرسی، ما خانه او را در مدینه ترک کرده ایم و منتظریم خبر مردن بستگان علی علیه السلام را به آن خانه ببریم، وَاَمّا اِنْ سَئَلْتِ عَنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَهذا رَأْسُهُ بَیْنَ یَدَی یَزیدٍ. «و اما، اگر از حسین علیه السلام می پرسی، این سرِ بریده او است که در برابر یزید است».

و اگر از عباس علیه السلام و سایر فرزندان علی علیه السلام می پرسی، ما آنها را با بدنهای

پاره پاره و سر جدا مانند گوسفندان قربانی در صحرای کربلا بجا گذاشتیم. و اگر از زین العابدین می پرسی، او از شدّت بیماری و دردها قادر به حرکت نیست.

وَاِنْ سَئَلتِ عَن زَیْنَبٍ، فَاَنَا زَیْنَبُ بِنْتُ عَلِیٍّ وَهذِهِ اُمُّ کُلْثُومٍ وَهؤُلاءِ بَقِیَّةُ مُخَدَّرات فاطِمَةَ الزَّهْراءِ علیهاالسلام «و اگر از زینب علیهاالسلام می پرسی، من زینب دختر علی علیه السلام هستم و این اُمّ کلثوم است و آن بانوان (که به صورت اسیر می بینی) بقیه بانوان منسوب به حضرت زهرای اطهر علیهاالسلام می باشند».

وقتی که هند سخن زینب علیهاالسلام را شنید، فریاد شیون سرداد در حالی که با نعره جانسوز می گفت: وااِماماهُ، واسَیِّداهُ، وَاحُسَیْناهُ، لَیْتَنی کُنْتُ قَبْلَ هذا الْیَوْمِ

عَمْیاء وَلا اَنْظُرُ بَناتَ فاطِمَةَ الزَّهْراءِ عَلی هذِهِ الحالَةِ. «آه! فغان ای امام من، ای

آقای من، ای حسین من، کاش قبل از این روز کور بودم، و دختران فاطمه زهرا علیهاالسلام را با این حال نمی دیدم».

سپس از شدّت ناراحتی سنگی از زمین برداشت و بر سرش کوبید، و خون از سرش به صورتش جاری گردید، و بیهوش شد، پس از آنکه به هوش آمد حضرت زینب علیهاالسلام به بالین او آمد و فرمود: «ای هند برخیز و به خانه ات برو که می ترسم شوهرت یزید به تو آسیب برساند».

ص:158

هند گفت: سوگند به خدا نمی روم تا برای آقا و مولایم ابا عبداللّه الحسین علیه السلام ماتم بگیرم و گریه کنم، و تو و سایر بانوان هاشمی را به خانه ام بیاورم. سپس هند برخاست و سرش را برهنه کرد و لباسش را پاره نمود و با پای برهنه نزد یزید که در مجلس عمومی خود بود آمد و فریاد زد: «ای یزید، آیا تو فرمان داده ای که سر مقدّس حسین علیه السلام را در کنار دروازه شام روی نیزه قرار دهند، و آویزان کنند».

یزید که بر سرش تاج رنگانگ سلطنت بود و بر سریر سلطنتی تکیه داده بود تا همسرش را در آن حال دید برخاست و او را پوشانید و گفت: «آری، برای پسر دختر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فریاد بزن و گریه کن، خدا لعنت کند ابن زیاد را که درباره او عجله کرد و او را کشت، خدا او را بکشد». وقتی هند دید یزید او را پوشانید، صدا زد:

وَیْلَکَ یایَزِیدُ اَخَذَتکَ الْحَمِیَّةُ عَلَیَّ، فَلِمَ لا اَخَذَتکَ الْحَمِیَّةُ عَلی بَناتِ فاطِمَةَ الزَّهْراء، هَتَکتَ سُتُورَهُنَّ، وَاَبْدَیْتَ وُجُوهَهُنَّ، وَاَنْزَلتَهُنَّ فی دارٍ خَرِبَةٍ... .

«ای یزید! وای بر تو، درباره من غیرت کردی و مرا پوشاندی، پس چرا این غیرت را درباره دختران زهرای اطهر، نکردی، پوشش آنها را دریدی، چهره هایشان را آشکار ساختی، و آنان را در خرابه جادادی...».(1)

او سلام می دادند، در این میان دیدم ابری فرود آمد و مردان بسیاری در آن بودند و یکی از آنها چهره ای بسیار نورانی داشت، دوید تا خود را به سرِ حسین علیه السلام رسانید و دندانهای او را بوسید و می فرمود: ای پسرم، تو را کشتند، گمانت تو را نشناختند، و از نوشیدن آب مانع توشدند؛ پسر جان، من جدّ تو رسول خدایم، این پدرت علیّ مرتضی است، این برادرت حسن است و این عمویت جعفر و این عقیل و این دو: حمزه و عباس، و یکان یکان اهل بیت خود را شمرد.

هند گوید: من ترسان و هراسان از خواب پریدم و دیدم نوری بر گردِ سرِ حسین علیه السلام پراکنده است و به جستجوی یزید برخاستم، دیدم در اتاق تاریکی رفته و رو به دیوار کرده و می گوید: مرا با حسین چه کار بود؟ و غمِ دنیا بر سرِ او ریخته؛ من خوابِ خود را برای او نقل کردم و او سر به زیر بود. گوید: صبح، حرم حسین علیه السلامرا خواست و گفت: دوست دارید نزد من بمانید یا به مدینه روید و جایزه فراوان بگیرید؟ گفتند: اول می خواهیم بر حسین علیه السلام نوحه و زاری کنیم، گفت: هر کار خواهید، بکنید؛ برای آنها خانه ها خالی شد و همه زنان بنی هاشم و قریش سیاه پوشیدند و هفت روز بر حسین علیه السلام شیون کردند.

شیخ ابن نما گفته: زنهای حرم تا در دمشق بودند، بر او زاری و نوحه می کردند و با دلسوزی ناله و شیون می کردند با گریه و ضجّه، مصیبت اسیران بزرگ بود و دل سوختگی زود مردگان سترگ، در مسکنی آنهارا جاداده بودند که از گرما و سرما محفوظ نبودند تا پوست تن نازنینانی که پشت پرده بزرگ شده بودند ترکید و خون جاری گردید، شکیبایی رخت بربست و جزع برجای آن نشست و اندوه ندیم آنها گردید.(1)

ص:160

یا اَبَتاهُ! مَن ذَا الّذی اَیْتَمَنی عَلی صِغَرِ سِنّی؟

«بابا جان! چه کسی مرا در کودکی یتیم کرد؟».

یا اَبَتاهُ! مَن لِلْیَتیمَةِ حَتّی تَکبُرَ...؟

«بابا جان! دختر بی بابا به که پناه ببرد تا بزرگ شود؟».

یا اَبَتاهُ! لَیْتَنی تَوَسَّدتُ التُّرابَ وَلا اَری شَیْبَکَ مُخْضَبا بِالدِّماءِ.

«بابا جان! کاش خاک را بالش زیر سر قرار می دادم، ولی محاسن تو را خضاب شده به خون نمی دیدم».(1)

یک وقت بی بی زینب دید رقیه آرام شد و دیگر حرف نمی زند، لبهایش را بر لبان پدر نهاده، کنار سربریده بابا جان داده است.

یزید دستور داد، پیکر پاک رقیه را غسل دادند و کفن نموده و به خاک سپردند.

و به نقل مرحوم قزوینی در «ریاض القدس» رقیّة علیهاالسلام لب خود را به لب پدرش نهاد و آن حضرت فرمود: اِلَیَّ اِلَیَّ هَلُمّی فَاَنَا لَکَ بِالاِْنْتِظار. «نور دیده بیا، بیا بسوی من، زیرا در انتظار تو می باشم» و دیدند که رقیه از دنیا رفت.(2)

کودکی را که پدر در سفر است

دائما چشم امیدش به در است

هر صدایی که ز در می آید

بخیالش که پدر می آید

* * *

خوش آمدی به گوشه ماتم سرای من

کردی منوّر ز رخ خود دیده های من

دانی چرا بپای نخیزم حضور تو

از بس که رفته خار مُغیلان به پای من

* * *

ویرانه را بابا چراغان کردی امشب

همچون علی یاد یتیمان کردی امشب

بابا بقربان سرت می میرد امشب دخترت

بابای مظلومم، بابای مظلومم

* * *

گفت ای جان پدر، من به فدای سر تو

ای سر غرقِ به خون، گوچه شده پیکر تو

کاش میمرد نمی دید ترا دختر تو

بنشین تا که زنم شانه به موی سر تو

* * *

من آن شمع سراپا آتشم کز ناله خاموشم

رُخم نیلی و اندامم کبود و خود سیه پوشم

ص:164

همیشه طفل کوچک، جا در آغوش پدر گیرد

من ویران نشین، رأسِ پدر باشد در آغوشم

* * *

ای داغ غمت لاله باغ دل ما

نام تو رقیه جان چراغ دل ما

دل سوختگان غم خود را دریاب

بگذار تو مرهمی به داغ دل ما

* * *

من کیستم؟ رسول خدا را سلاله ام

اندر حریم زاده زهرا غزاله ام

نامم رقیّه دختر سلطان کربلا

باب الحوائجم بخدا، گر سه ساله ام

* * *

اگر دست پدر بودی بدستم

چرا من در خرابه می نشستم

اگر می بود بابای نکویم

نمی زد شمر دون سیلی به رویم

* * *

تو مپندار که مهمان منی

بخدا خوبتر از جان منی

ای پدر کاش بجای سر تو

می بریدند سر دختر تو

* * *

عمه جان چون نی نوایم سوخته

این زمین داغ است پایم سوخته

ص:165

عمه جان در زیر نور مستقیم آفتاب

جایِ زخمِ نیزه هایم سوخته

* * *

دختر دُردانه منم، به کنج ویرانه منم

عمّه چه آمد بسرم، چرا نیامد پدرم

* * *

طلوع آفتاب را، گه سحر ندیده کس

بر لب شمس نیمه شب، لبِ قمر ندیده کس

به روی دامن پدر، سه ساله دیده هر کسی

به دامن سه ساله ای سر پدر ندیده کس

رخ من نیلی از سیلی است ای سَر

لبان تو چرا نیلی است ای سَر

مگر چوب جفا بوسیده بابا

که خون بر روی او خشکیده بابا

تو از چوب جفا داری نشانه

مرا باشد نشان از تازیانه

ز تو دارم تمنّا جان بابا

مرا با خود ببر در نزد زهرا

که گیرم در بغل مانند جانش

دهم من جای سیلی را نشانش

* * *

بیا عمّه آه و زاری کن، به مرگ من سوگواری کن

عمّه جان زینب، عمّه جان زینب

خداوندا پاره شد جگرم همره پدرم می روم امشب

به تن امشب کهنه پیرهنم می شود کفنم عمه جان زینب

بیا عمّه آه و زاری کن، به مرگ من سوگواری کن

عمّه جان زینب، عمّه جان زینب

پس از رنج راه شام غم و آنهمه ستم و وادی صحرا

از این ویران با دو دیده تر می روم به برمادرم زهرا

بیا عمّه آه و زاری کن، به مرگ من سوگواری کن

عمّه جان زینب، عمّه جان زینب

[غلامرضا سازگار] (میثم)

یزید دستور داد سرِ حسین علیه السلام و سرهای دیگر را که از اهل بیت و اصحابش بود بر دروازه های شهر به دار زدند؛ و در آن کتاب است که: سرِ حسین علیه السلام تا چهل روز بر مناره مسجد جامع دمشق آویخته بود و سرهایِ دیگر بر درِ مسجدها و دروازه های شهر و یک روز هم بر درِ خانه یزید.(1)

می پرسد و دوست دارم او را به داستان او خبر دهم و صاحبش را بدانم تا در سرور و شادی تو شریک گردم. یزید گفت: این سرِ حسین بن علی بن ابی طالب است، آن رومی گفت: مادرش کیست؟ گفت: فاطمه دختر رسول خدا است، آن نصرانی گفت: اف بر تو و دینداری تو، دین من بهتر از دین شما است، پدر من از نواده های داود است و میان من و او پدران بسیاری است ونصاری به این واسطه مرا بزرگ می شمارند و از خاکِ پایم برای تبرّک می برند که از نواده های داود است و شما پسرِ دخترِ پیغمبرِ خود را می کشید و یک مادر بیش فاصله ندارد، این چه دینداری است با شما؟... خدای تعالی به شما برکت ندهد و دینداریِ شما را نپذیرد؛ یزید گفت: این نصرانی را بکشید تا مرا در کشور خود رسوا نکند، چون نصرانی چنین فهمید گفت: می خواهی را بکشی؟ گفت:آری، گفت: بدان که من دیشب پیغمبر شما را در خواب دیدم و به من گفت: ای نصرانی، تو از اهل بهشتی، من از کلام او در عجب شدم و اکنون می گویم: اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّه وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدا رَسُولُ اللّه، سپس برجست و سرِ حسین علیه السلام را به سینه چسبانید و او را می بوسید تا کشته شد.(1)

هاشمی نسب و قرشی تا هفت روز سوگواری کردند.

در «ارشاد» است که دستور رسید زنان حرم با برادر خود، امام بیمار در یک خانه ای پهلوی خانه یزید باشند و چند روز در آنجا ماندند. در «کامل بهایی» است که: چون زنان حرم وارد شدند، زنان آل ابی سفیان جلوی آنها آمدند و دست و پای دختران رسول اللّه را بوسیدند و تا سه روز نوحه و گریه کردند؛ هند، زنِ یزید سر برهنه کرد و جامه ها درید و پرده را برکنار زد و پای برهنه در مجلس یزید دوید و گفت: ای یزید، تو دستور دادی سرِ حسین علیه السلام را بر درِ خانه بالایِ نیزه زنند؟ یزید که تاجی مکلّل به دُر و یاقوت و گوهری پُر بها بر سر داشت، چون زنش را به این وضع دید، از جا پرید و او را پوشانید و گفت: ای هند، عفو کن و بر پسرِ دخترِ رسولِ خدا گریه کن.

در روایتِ دیگر است که: هند زوجه یزید دختر عبداللّه بن عامر بن کریز پیش از آن، همسر حسین علیه السلام بوده است و در مجلس عمومی نزد یزید دوید و گفت: ای یزید، سرِ پسرِ فاطمه دختر رسول اللّه صلی الله علیه و آله وسلم در آستان خانه ام به دار است؟! یزید بر جست و او را پوشانید و گفت: آری، ای هند بر او شیون کن و بر پسرِ دخترِ رسول اللّه فغان آور، همه قریش گریه کنند، ابن زیاد بر او شتاب کرد و او را کشت، خدا او را بکشد.(1)

زید آیا سر حسین پسر فاطمه را بر در خانه ات آویزان کرده ای؟ یزید که زنش را به آن حالت دید برخاست و ردای نحسش را بر سر عیالش انداخت، گفت به خانه برگرد و در خانه ات بنشین و بر حسین علیه السلامگریه کن، بعد دستور داد سر مقدّس سید الشهداء را پائین آوردند، بعد گفت: خدا لعنت کند ابن زیاد پسر مرجانه را که حسین را کشت (آن ملعون خواست تقصیر را به گردن ابن زیاد بیندازد) حالا ببینید مظلومیت آقا ابا عبداللّه علیه السلامچقدر بوده که حتی زن یزید هم به یزید پرخاش می کند ومی گوید چرا سر پسر پیغمبر را به درب خانه ات آویزان می کنی؟(1)

از شما برده اند من چند برابر بهای آن را به شما می دهم، فرمود: ما چشمی به مال تو نداریم و بر خودت فراوان باد، آنچه را از ما برده اند برای آن خواستم که دست ریس فاطمه علیهاالسلام دختر محمّد صلی الله علیه و آله وسلم و مقنعه و گلوبند و پیراهن وی در میان آنها است، دستور داد آنها را ردّ کردند و دویست اشرفی هم از مال خود بر آنها افزود و زین العابدین علیه السلام اشرفی ها را گرفت و به فقرا تقسیم کرد و

یزید دستور داد اسیران اهل بیت را به مدینه الرسول برگردانند.(1)

شام بر این سر مبارک وارد شد که از زدن خیزران بر لب و دندان مبارکش بزرگتر بود حاضر شدن این سر، بارها و بارها در مجالسی بود که یزید برای خود شراب می طلبید تا جایی که نقل شده است یزید شراب می خورد و ته پیاله های شراب خود را به قصد جسارت به سر مبارک مظلوم کربلا در کنار طشت طلایی که سر امام در آن بود می ریخت.(1)

پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم در نظرم آمد، آن سر مبارک از سر نیزه خم شد در آغوش پیغمبر قرار و آرام گرفت و از سر نیزه غائب شد، حالا بیائید با هم به کمک رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلمبرویم و این سر را دفن کنیم.

این سر تابوت لازم ندارد، چون خودش چند تابوت دارد، یکی تابوت طشت طلائی است که سر مبارک در آن جا گرفته بود، در مجلس ابن زیاد ومجلس یزید علیه اللّعنه تابوت دیگری هم دارد و آن سرنیزه است، کفن هم نمی خواهد چون وقتی بدن ابا عبداللّه علیه السلام را عریان کردند خداوند عالم نوری را بر بدن حسین علیه السلام قرار داد که آن بدنِ عریان دیده نشود. حالا سر ابا عبداللّه علیه السلام هم کفن پوش آن نور شده دیگر کفنی نمی خواهد. یک مرد شامی نقل می کند در غرفه نشسته بودم دیدم جلوی چشمانم نوری ساطع شد و به آسمان پرتو افکن شد، دیدم این نور از سر بریده ای است که بر نیزه کرده بودند، راهب نصرانی هم می گفت، در میان خیل اسرا چشمم به سری نورانی افتاد و او را به صومعه خودم بردم و یک شب با او مناجات کردم، آن سر را با مشک و عنبر و کافور شستم بدست او اسلام آوردم و مسلمان شدم. آن سر می گفت: ای راهب نصرانی من حسین فرزند دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم پیغمبر آخر الزمان هستم، شاید می فرمود، مرا امت پیغمبرم با لب تشنه شهید کردند و سرم را از قفا جدا کردند و الان بهمراه اهل بیت اسیرم به کوفه می برند، خوب حالا غسل این سر مانده به چه آبی او را غسل بدهیم بیائید با اشک چشمانمان و با خون دلمان این سر را شستشو بکنیم و غسل بدهیم حالا کجا دفن کنیم، بیائید همه با هم سر مبارک ابا عبداللّه علیه السلام را دفن باطنی و معنوی کنیم و آن را در دل و قلب خودمان جا دهیم تا انشاء اللّه همیشه دل ما داغدار و محزون مصائب ابا عبداللّه باشد.(1)

ص:180

صفحه سفید

ص:182

مفید و سیّد و شهید در باب زیارت امیرالمؤمنین علیه السلام گفته اند: چون به علم که حنانه است رسیدی آنجا دو رکعت نماز بخوان؛ محمّد بن ابی عمیر، از مفضل بن عمر روایت کرده که: امام صادق علیه السلام به ستون خم راهِ غری گذشت ودر آنجا دو رکعت نماز خواند، به او گفتند: این چه نمازی است؟ فرمود: اینجا موضعِ سرِ جدّم حسین علیه السلام است، چون ازکربلا آمدند آن را در اینجا نهادند و از اینجا نزد عبید اللّه لعین بردند.(1)

سمت چپ آن ضریحی کوچک ازنقره و بصورت مستطیل به ابعاد 5/1×1 متی می باشد. داخل این مکان یا ضریح، پایه ای مستقر شده و بالای آن چیزی به شکل سر با پوشش قرمز رنگ که گویا از چوب و یا سنگ ساخته اند قرار داده شده است.

شهر حلب معروف و مورد زیارت اهالی و زائران حضرت زینب علیهاالسلام - که از طریق ترکیه و مرز زمینی به سوریه می روند - قرار دارد. محل مسجد الحسین علیه السلام اکنون به «حیّ الانصاری» مشهور و سمت پل هوایی است. تپه جوشن نیز به رغم اینکه خانه های متعددی بر فراز آن ساخته شده است ولی همچنان باقی است. مکان مشهد الحسین علیه السلامسمت راست خیابان اصلی و حدود پنجاه متر بالاتر از آن است که صحن بزرگی داشته و بر در ورودی، نام این مکان بر روی سنگی حجاری شده است. در انتهای صحن و حیاط در دیگری است که به داخل شبستان و محل اصلی مشهد مرتبط است، بر در ورودی آن کتیبه ای به خط کوفی است که بر آن نوشته شده است «هذا مقام و مشهد الحسین علیه السلام» و پایین آن نیز نام سیف الدوله حمدانی به عنوان سازنده این بنا به چشم می خورد. پس از ورود، به شبستان دیگری می رسیم که در انتهای آن ایوانی قراردارد و کنار آن ضریحی کوچک به ابعاد 5/1×1 متر و به رنگ زرد دیده می شود. در داخل آن سنگی بر روی استوانه ای قرار داده شده و این جا همان مکانی است که سر مقدس امام حسین علیه السلام در آن روز بر آن گذاشته شده و قطره هایی از خون بر آن ریخته است. هر چند که رنگ قسمتی از سنگ متمایل به قرمز شبیه خون است ولی چنانچه گفته شده سنگ مذکور به وسیله ولید بن عبد الملک از آن جا برداشته شده است. نویسنده کتاب «حلب والتشیع» می نویسد سنگ مزبور به مشهد الطرح یعنی مشهد المحسن منتقل شده است. بنای مشهد الحسین در سال 350 هجری بوسیله سیف الدوله است.(1)

ص:186

صفحه سفید

ص:188

سرهای شهدا را به علی بن الحسین علیه السلامداد و آن حضرت روز بیستم صفر آنها

را به بدنها ملحق کرد و به مدینه متوجه شد و گفته: این اصحّ روایات در مدفن سر است.(1)

بعدها خلفای فاطمی آن را از باب الفرادیس به عسقلان مصر و سپس در سال

548 به قاهره منتقل و در قصر زمرد بخاک سپردند که اکنون مقام رأس الحسین در آنجا معروف است.(1)

ص:192

صفحه سفید

ص:194

میخورد بر پیکرش

آتش سنگ و جفا

لحظه آخر کند

رو بسوی کربلا

گوید ای مولای من

جان کنم بهرت فدا

شد سرش از تن جدا

نایب خون خدا

می دهد از دل ندا

یا حسین کوفه میا

* * *

فرات انداخت، برادر کوچک برخاست و سر برادر را بدست گرفت و آن را می بوسید، حارث به سوی او متوجه شد و سر را از او گرفت و شمشیر بر گردن او زد، سر او نیز از بدن جدا شد، جسد او را نیز به آب افکند، سرها را در توبره خود نهاد و با شتاب به قصر فرمانداری نزد ابن زیاد برد، سرها را نزد او گذاشت.

ابن زیاد گفت: این سرها از آن کیست؟ حارث گفت: سرهای دشمنان تو است، به آنها دست یافتم و کشتم و سرشان را نزد تو آوردم تا به وعده خود (جایزه) وفا کنی و پاداش جزیل مرا بدهی.

ابن زیاد گفت: کدام دشمنانم؟ حارث گفت: پسران مسلم علیه السلامهستند.

ابن زیاد دستور داد سرها را شستند و پاکیزه نمودند و در میان طبق جلو او گذاردند، سپس ابن زیاد به حارث گفت: «وای بر تو، آیا از خدا نترسیدی که دو کودک بی گناه را کشتی...».

آنگاه ابن زیاد به ندیم خود بنام «مقاتل» که از محبّین اهل بیت علیهم السلام بود گفت: این ملعون بدون اجازه من این دو کودک را کشته است او را به همان مکانی که آنها را کشته ببر و بهر نحوی که خودت می خواهی او را بکش. مقاتل از این مأموریت بسیار خوشحال شد، شانه های حارث را محکم بست، و با پای برهنه و سر برهنه در کوچه های کوفه او را عبور می داد، و سرهای نازنین طفلان مسلم علیه السلام نیز همراهش بود، و در کوچه ها و جادّه ها فریاد می زد:

«اَیُّها النّاسُ هذا قاتِلُ الصَّبِیَّیْنِ». ای مردم، این شخص کودکان مسلم را کشته است. مردم گریه می کردند و حارث را لعنت می نمودند، جمعیت بسیار جمع شدند و با هم کنار آب فرات آمدند، ناگاه در آنجا دو جنازه غلام و پسر جوان و همسر مجروح و کتک خورده حارث را دیدند و از بی رحمی و

ص:197

خباثت حارث تعجّب کردند. حارث به مقاتل گفت: ده هزار دینار به تو می دهم، مرا آزاد کن.

مقاتل گفت: سوگند به خدا اگر همه اموال دنیا مال تو باشد و به من بدهی، تو را آزاد نمی کنم، و من با کشتن تو خواهان بهشت هستم، آنگاه دستها و پاهای حارث را قطع کرد و به آب انداخت، چشم و گوش و شکمش را درید، سپس مردم لاشه ناپاک او را به آتش کشیدند... .(1)

اَحْسَنْتَ یا بُنَیَّ یا سُرُورَ قَلْبی وَیا قُرَّةَ عَیْنی.

«آفرین ای پسرم و ای شادی قلبم و ای نور چشمم».

سپس آن سر را به سوی دشمن افکند (یعنی ما متاعی را که در راه دوست می دهیم پس نمی گیریم) آنگاه عمود خیمه خود را بدست گرفت و به نقلی شمشیری بدست گرفت و به دشمن حمله کرد و دو نفر از دشمن را کشت. امام حسین علیه السلام او را به خیمه اش برگردانید و برای او دعا کرد.(1)

آیا کسی هست از حرم رسول خدا دفاع کند؟

آیا یگانه پرستی هست که از خدا درباره ما بترسد؟

آیا دادرسی هست که برای خدا به داد ما برسد؟

آیا کسی به امید آنچه نزد خدا است به ما کمک می دهد؟

آواز زنان به ناله بلند شد و او جلوی درِ خیمه آمد و به زینب گفت: کودک صغیرم را بده وداعش کنم، او را گرفت و سَر خم کرد تا ببوسدش؛ حرملة بن کاهل اسدی تیر انداخت و بر گلوی آن طفل رسید و سرِ او را برید. شاعر خوش تعبیر کرده:

چه خم شد تا ببوسد طفل خود را

گلویش تیر پیش از وی ببوسد

به زینب فرمود: او را بگیر، کف را از خونش پر کرد و به آسمان پاشید و گفت: چون خدا ناظر است، هر مصیبتی بر من آسان است.

شیخ مفید درباره شیرخوار گفته است: حسین علیه السلام جلوی خیمه ها نشست و پسرش عبداللّه بن حسین را که طفل بود نزد او آوردند و مردی از بنی اسد او را با تیری ذبح کرد.

ازدی گفت: عقبة بن بشیر اسدی از امام پنجم علیه السلام روایت کرد که فرمود: ای بنی اسد، ما در میان شما خونی داریم، گفتم: ای ابوجعفر، مرا در آن چه گناهی است؟ آن خون، کدام است؟ فرمود: کودکی از حسین علیه السلام را نزد او آوردند و در دامنش نهادند، یکی از شما بنی اسد تیری زد و او را سر برید، حسین علیه السلام خونش را گرفت و چون دو کفش پر شد، آن را به زمین ریخت، سپس فرمود: بار خدایا، اگر نصرت از آسمان را بر ما بستی، عوضِ بهتری به ما بده و از این ستمکاران انتقام ما را بکش.

سبط در«تذکرة»از هشام بن محمّد کلبی روایت کرده که: چون حسین علیه السلام

ص:201

دید بر کشتن او اصرار دارند، قرآنی بر گرفت و آن را گشود و بر سر نهاد و فریاد کشید: حَکَم میان من و شما قرآن و جدّم رسول خدا است، ای مردم، برای چه خونم را حلال می دانید؟... حسین علیه السلام رو برگردانید و دید طفلش از تشنگی گریان است، او را به دست گرفت، گفت: ای مردم، اگر به من رحم نمی کنید، به این طفل رحم کنید؛ مردی تیری زد و آن طفل را سربرید، حسین علیه السلامگریست و فرمود: خدایا، میان ما و مردمی که ما را دعوت کردند تا نصرت کنند و به عوض، ما را کشتند حَکَم باش؛ از فراز آسمان به او آواز رسید که او را واگذار که دایه ای در بهشت دارد.

ابن نما گوید: او را برداشت با کشتگان اهل بیت گذاشت.

محمّد بن طلحه در «مطالب السؤول» گفته است به نقل از کتاب «فتوح» که: حسین علیه السلام پسر صغیری داشت و تیری به او رسید و او را کشت و با شمشیر گوری برای او کند و بر او نماز خواند و او را به خاک سپرد.

در «احتجاج» گوید: چون تنها شد و جز پسرش امام چهارم علیه السلامو شیر خوار دیگری به نام عبداللّه از او نماند، آن طفل را گرفت وداع کند، تیری آمد و در گلوی آن شیرخوار نشست و او را کشت و از اسب پیاده شد و با غلاف شمشیر گودی کند، او را خون آلود زیر ریگها دفن کرد.(1)

به نظر قاصر نگارنده آنچه از گفتار گوناگون که در کتابهای مقاتل آمده استفاده می شود که در روز عاشورا دو کودک شیرخوار به شهادت رسیده اند.

1 - عبداللّه رضیع که در همان روز عاشورا به دنیا آمد و نام مادرش اُمّ اسحاق دختر طلحة بن عبداللّه بود.

ص:202

2 - علی اصغر (طفل شش ماهه) که مادرش رباب دختر امرءالقیس بوده

است.(1) و علی اصغر با سکینه از جانب مادر نیز برادر و خواهر بودند.

و در کتاب منتخب التواریخ نقل شده: در یکی از زیارات عاشورا آمده: وَعَلی وَلَدِکَ عَلِیٍّ الاَْصْغَرِ الَّذی فُجِعْتَ بِهِ.

«و سلام بر فرزند تو علی اصغر که در مورد او مصیبت سختی بر تو وارد شد».(2)

امام حسین علیه السلام نزد خواهرش اُمّ کلثوم (زینب صغری) آمد و به او فرمود: ای خواهر! ترا در مورد نگهداری کودک شیرخوارم، سفارش می کنم، زیرا او کودک شش ماهه است و مراقبت نیازدارد.

امّ کلثوم عرض کرد: برادرم، این کودک سه روز است که آب نیاشامیده از قوم برای او شربت آبی بگیر.

امام حسین علیه السلام علی اصغرش را در آغوش گرفت و به سوی قوم رفت، خطاب به قوم فرمود: «شما برادر و فرزندان و یارانم را کشتید، و از آنها جز این کودک باقی نمانده که از شدت تشنگی مثل مرغ، دهان باز می کند و می بندد این کودک که گناه ندارد، نزد شما آورده ام تا به او آب بدهید».

یا قَوْمُ اِنْ لَمْ تَرْحَمُونی فَارْحَمُوا هذا الطِّفْلَ اَما تَرَوْنَهُ کَیْفَ یَتَلَظّی عَطَشا. «ای قوم اگر به من رحم نمی کنید به این کودک رحم کنید، آیا او را نمی بینید که چگونه از شدّت و حرارت تشنگی، دهان را باز و بسته می کند؟».

هنوز سخن امام تمام نشده بود، به اشاره عمر سعد، حرملة بن کاهل اسدی گلوی نازک او را هدف تیر سه شعبه اش قرار داد که تیر به گلو اصابت کرد.

ص:203

فَذُبِحَ الطِّفْلُ مِنَ الْوَرِیدِ اِلَی الْوَرِیدِ، اَوْ مِنَ الاُْذُنِ اِلَی الاُْذُن. «از شریان چپ تا

شریان راست علی اصغر بریده شد، و یا از گوش تا گوش او ذبح گردید».(1) مصیبت جگرسوزِ علی اصغر علیه السلام به قدری بر امام حسین علیه السلامسخت بود که آن حضرت در حالی که گریه می کرد، به خدا متوجه شد و عرض کرد:

«خدایا خودت بین ما و این قوم، داوری کن، آنها ما را دعوت کردند تا ما را یاری کنند، ولی به کشتن ما اقدام می کنند».

از جانب آسمان ندائی شنید:

یا حُسَیْنُ دَعْهُ فَاِنَّ لَهُ مُرْضِعا فِی الْجَنَّةِ.

«ای حسین در فکر اصغر نباش، هم اکنون دایه ای در بهشت برای شیر دادن به او آماده است».(2)

این ندا، ندای دلداری به حسین علیه السلام بود، تا بتواند فاجعه غمبار مصیبت اصغر را تحمل کند.

و دلیل دیگر بر شدّت سختی این مصیبت اینکه: امام حسین علیه السلامهنگامی که به شهادت رسید، در روز یازدهم محرم، سکینه کنار پیکرهای شهداء آمد و گریه کرد تا بیهوش شد، امام حسین علیه السلام در عالم بی هوشی به سکینه اشعاری آموخت که برای شیعیان بخواند، دو شعر از آن اشعار این است:

لَیْتَکُمْ فی یَوْمِ عاشورا جَمیعا تَنْظُرُونی

کَیْفَ اَسْتَسْقی لِطِفْلی فَاَبَوا اَنْ یَرْحَمُونی

ص:204

وَسَقُوهُ سَهْمَ بَغیٍ عَوَضَ الْماءِ الْمُعِین

یا لَرَزْءٍ وَمُصابٍ هَدَّ اَرْکانَ الْحَجُونِ

«ای کاش در روز عاشورا همه شما بودید و می دیدید که چگونه برای کودکم طلب آب کردم، قوم به من رحم نکرد، و بجای آب گوارا، کودکم را با تیر (خون) ظلم سیراب کردند، این حادثه آنچنان جانسوز و سخت وطاقت فرسا است که پایه های کوههای مکّه را خراب کرد».(1)

و به نقل ابومخنف: جنازه علی اصغر را در حالی که خونش بر سینه اش جاری بود به سوی خیمه آورد.

سکینه به استقبال پدر شتافت و عرض کرد: یا اَبَةُ لَعَلَّکَ سَقَیْتَ اَخِی الْماءَ.

«پدر جان گویا برادرم اصغر را سیراب کردی».

امام گریه کرد و فرمود: بُنَیَّةُ هاکِ اَخاکِ مَذْبُوحا بِسَهْمِ الاَْعْدَاءِ: «دخترم بیا (قنداقه) برادرت را بگیر، که بر اثر تیر دشمن سرش جدا شده است».(2)

خدا می داند که بر سکینه چه گذشت... .

از ابو خلیق پرسید: ای ملعون، هیچ وقت دلت به حال آقای ما حسین سوخت؟ او در پاسخ مطالبی را می گوید؛ از جمله اینکه: برای گرفتن جایزه

سرها را از بدن جدا ساختند؛ ولی «ابو ایّوب غَنَوی» (سر کرده بیل داران در کربلا) سری به او نرسید؛ از این رو به بیل داران حکم کرد تا زمین کربلا را زیر و رو کردند و جسد آن طفل را پیدا کرده، سرش را جدا ساختند و در حالی که بر فراز نی بود، به کوفه آوردند. خودم دیدم که نزد ابن زیاد، سر امام حسین علیه السلام در تشت بود و در کنار آن نیز سر علی اصغر قرار داشت.(1)

اشاره به ذبح طفل رضیع - شیرخوار - در زیارت ناحیه مقدّسه امام زمان «عج»

اَلسَّلامُ عَلی عَبْدِ اللّه ِ بنِ الْحُسَینِ، الطِّفْلِ الرَّضیعِ، اَلْمَرْمِیِّ الصَّرِیعِ، اَلْمُشَحَّطِ دَما، اَلمُصَعَّدِ دَمُهُ فِی السَّماءِ، الْمَذْبُوحِ بِالسَّهْمِ فی حِجْرِ اَبِیهِ، لَعَنَ اللّه ُ رامِیه حَرْمَلَةَ بْنَ کاهِلِ الاَْسَدِیِّ.

«سلام بر عبداللّه شیرخوار فرزند امام حسین علیه السلام که هدف تیر قرار گرفت و در خون خود غوطه ور شد، و خونش به آسمان صعود کرد، و سرش بوسیله تیر دشمن، در آغوش پدر، ذبح گردید، خداوند قاتل و تیراندازنده به سوی او «حرملة بن کاهل» را لعنت کند».(2)

غنچه پرپر من - علی اصغر من (2)

این طفل شیرخواره

باشد تمام هستم (2)

از سوز تشنه کامی

جان داده روی دستم

غنچه پرپر من - علی اصغر من (2)

من جز تو ای علی جان

یاری دگر ندارم (2)

تویی تویی به سینه

نشان افتخارم

غنچه پرپر من - علی اصغر من (2)

با حلق پاره پاره

بر من تو خنده کردی (2)

با خنده ات پدر را

کشتی و زنده کردی

غنچه پرپر من - علی اصغر من (2)

چو دیدم تیر می آید گلویم را سپر کردم

بپرس از تیر، او خود می دهد شرح بیانم را

به هر لبخند خونم از دهان بر شانه ات ریزد

چو رفتم از کَفَت بینی به پیراهن نشانم را

ز تو ممنونم ای تیر سه شعبه ساکتم کردی

که دیگر نشنود در خیمه ها مادر فغانم را

* * *

به چشم خویش می کردم نظاره

گلوی اصغرم شد پاره پاره

مچین خشت لحد تا من بیایم

تماشایِ رخ اصغر نمایم

دوید او را گرفت با آه و زاری

که ای اصغر مگر مادر نداری

* * *

هویدا بود، بر گردن اسب خویش آویخته همی آمد، سر مبارک به زانوی اسب می رسید. من نام آن سوار و سر بپرسیدم، گفت: این، سرِ عباس بن علی

بن ابیطالب علیه السلام است و من حرملة بن کاهل اسدی هستم.

چند روز بعد باز به دیدنش رفتم؛ او را سخت قبیح منظر یافتم، رویش چنان سیاه شده بود که گویی قیر اندود شده است. گفتم: آن روز که تو را دیدم آن صفای بَشره و زیبایی صورت را داشتی، حالا چرا به چنین وضع افتاده ای و زشت و قبیح شده ای؟! آن ملعون گریه کرد و گفت: از آن روز که آن سر را برداشتم، هر شب چون بخوابم، دو نفر بیایند بازوان و گریبان مرا بگیرند و به آتش اندازند تا بامدادان همی سوزم، چنانکه همه قبیله ناله و افغان مرا می شنوند، و یک شب مرا رها نکنند! بدین حالت بود تا به عذاب ابد پیوست.(1)

در کتاب «مقاتل الطّالبیّین» و «بحار» و «عوالم» از ابوالحسن مداینی که قاسم بن اصبغ بن نباته گوید:

مردی از بنی دارم را دیدم که صورت او سیاه شده بود و پیش از آن او را جمیل و خوش صورت و سفید می شناختم، پس به او گفتم که نزدیک بود ترا نشناسم. گفت: سبب این سیاهی آن است که من مرد جوانی را از کسانی که با حسین علیه السلام آمده بود کشتم که اثر سجود در پیشانی او بود. از آن وقت هیچ شبی نمی خوابم جز آنکه می آید و گریبان مرا می گیرد و می برد در جهنّم می اندازد و تا صبح ضجّه می کشم، پس باقی نمی ماند کسی از قبیله من مگر آنکه فریاد مرا می شنود، و گفت فرد مقتول، حضرت عبّاس علیه السلام بود. در روایت دیگر نقل است که صدای سگ می کرد و همسایگان می شنیدند.

عصامی در تاریخ خود روایت کرده که شخصی از لشکر ابن زیاد لعین، سر

مطهّر حضرت عباس بن علی علیهماالسلام را بر گردن اسب خود آویخت، بعد از چند روز صورت او را همچون قیر سیاه دیدند، با آنکه قبل از آن سفید بود. چون سبب آن را از او سؤال کردند، گفت: دو نفر مرا می برند و در آتش می اندازند.(2)

شدند، امّا جماعتی دیگر هم داشتند آن موقع که می دیدند که یزید با چوب خیزران بر لب و دندان مقدس ابا عبداللّه علیه السلاممی زند و شعر می خواند.(1)

بقربان آن گونه های عزیز

که با خاک و خون سخت آغشته شد

بقربان تَنهای عریان به دشت

که بهر عزا خوب سر رشته شد

به ایتام آل محمّد بنال

که قرآن از آنها پراکنده شد

سران دیانت ولات هدی

که قربانی و حج از آنها بجا(1)

شده اند. این سرها عبارتند از 1- سر مقدس حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام 2- سر مقدس حضرت علی اکبر علیه السلام 3- سر مقدس حبیب بن مظاهر علیه السلام.

محسن الامین در سال 1321 هجری کتیبه ای بر بالای در ورودی این مقام

با این عبارت دیده بود «هذا رأسُ عبّاس وَعَلی بن الحسین علیهم السلام و حبیب بن مظاهر» بعدها که ضریحی بر روی این محل گذاشته شد نام شانزده تن ذکر گردید.(1) با توجه به اینکه منابع تاریخی شیعه اذعان دارند بیشتر سرهای شهدای کربلا به بدنهای آنان ملحق شد بنظر نمی رسد در این مکان بیش از سه سر بخاک سپرده شده باشد. واللّه اعلم بالصواب.

نام سرهایی که بر سقف گنبد این مکان ثبت شده عبارتند از:

1- عباس 2- علی اکبر 3- حبیب بن مظاهر 4- قاسم بن الحسن 5 - عبداللّه بن علی 6- عمر بن علی 7- حر ریاحی 8- محمد بن علی 9- عبداللّه بن عون 10- علی بن ابی بکر 11- عثمان بن علی 12- جعفر بن علی 13- جعفر بن عقیل 14- محمد بن مسلم 15- عبداللّه بن عقیل 16- حسین بن عبداللّه.(2)

ص:215

صفحه سفید

ص:216

صفحه سفید

ص:218

- ریختن شراب کنار سر مبارک در طشت طلا.

- پا گذاشتن یزید ملعون بر سر مبارک حضرت علیه السلام.

- اشک ریختن چشمان مبارک حضرت علیه السلام در مجلس یزید.

- نصب کردن سر مبارک بر درِ مسجد دمشق.

- آویختن سر حضرت علیه السلام بر درِ خانه یزید.

- بردن سر مبارک را به خرابه شام و شهادت حضرت رقیّه علیهاالسلام.

- دیدن سر مبارک تمام مصیبتهای اهلبیت علیهم السلام را.