روزشمار جنگ ایران و عراق: شکستن محاصره آبادان٬ ناکامی منافقین در براندازی نظام جلد 15

ص:2

روزشمار جنگ ایران و عراق

کتاب پانزدهم

آزادسازی سرزمین های ایران، گام اول: (عملیات ثامن الائمه(ع))

شکستن محاصره آبادان،

ناکامی منافقین در سقوط جمهوری اسلامی، فرار بنی صدر، انتخاب دو رئیس جمهور

یدالله ایزدی

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

ص:3

عکس

ص:4

روزشمار جنگ ایران و عراق

تهیه و نشر: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

زیر نظر شورای تدوین و انتشار روزشمار جنگ:

حسین اردستانی، مهدی انصاری، حمیدرضا فراهانی،

علی رضا لطف الله زادگان، هادی نخعی، حجت الله کریمی

ص:5

عکس

ص:6

عکس

ص:7

ص:8

عنوان............................................. صفحه

12 شهریور 1360.................... 721

13 شهریور 1360.................... 731

14 شهریور 1360.................... 743

15 شهریور 1360.................... 759

16 شهریور 1360..................... 771

17 شهریور 1360.................... 787

18 شهریور 1360.................... 797

19 شهریور 1360.................... 813

20 شهریور 1360.................... 819

21 شهریور 1360.................... 833

22 شهریور 1360.................... 847

23 شهریور 1360.................... 855

24 شهریور 1360..................... 859

25 شهریور 1360..................... 873

26 شهریور 1360..................... 885

27 شهریور 1360..................... 901

28 شهریور 1360..................... 911

عنوان.................................................... صفحه

29 شهریور 1360............................. 935

30 شهریور 1360............................. 947

31 شهریور 1360............................ 961

1 مهر 1360........................................... 979

2 مهر 1360........................................... 997

3 مهر 1360....................................... 1007

4 مهر 1360....................................... 1019

5 مهر 1360....................................... 1041

6 مهر 1360........................................ 1081

7 مهر 1360....................................... 1097

8 مهر 1360....................................... 1115

9 مهر 1360....................................... 1127

10 مهر 1360................................... 1141

11 مهر 1360................................... 1157

12 مهر 1360................................... 1167

13 مهر 1360................................... 1179

14 مهر 1360................................... 1193

گزارش روزشمار (فشرده اهم مطالب)........................................................................................ 1203

فهرست راهنما (نمایه)............................................................................................................................... 1303

ص:10

سرهنگ معین پور جانشین فرمانده نیروی هوایی ارتش. 388

ناخدا بهرام افضلی فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه مطبوعاتی 404

ارسال محموله های کمک های مردمی به جبهه های جنگ........ 423

تصویری از محل اصابت موشک به پادگان ابوذر.. 441

عبدالرحمن قاسملو دبیرکل حزب دمکرات کردستان ایران 446

حجت الاسلام محمدجواد باهنر در جلسه معرفی اعضای کابینه در صحن مجلس شورای اسلامی 455

حجت الاسلام سید حسین موسوی تبریزی رئیس دادگاه انقلاب تبریز 539

آیت الله ربانی املشی دادستان کل کشور... 561

حمید قلنبر معاون اطلاعات و تحقیقات منطقه 6 سپاه 561

بازدید گروهی از دیپلمات های خارجی مقیم ایران و تعدادی از خبرنگاران خارجی از مناطق بمباران شده شهرهای اهواز و سوسنگرد 566

طه یاسین رمضان معاون اول نخست وزیر عراق...... 568

محل وقوع انفجار در ساختمان نخست وزیری...... 632

تجمع عناصر سازمان مجاهدین خلق در خیابان شریعتی تهران، آتش زدن اموال عمومی و تلاش برای ایجاد بلوا و آشوب 638

هانی الحسن نفر دوم ساف........ 644

آیت الله عبدالحسین دستغیب امام جمعه شیراز... 653

تشییع پیکر شهدای انفجار در ساختمان نخست وزیری با حضور میلیونی مردم در تهران 659

مسعود کشمیری عامل انفجار در ساختمان نخست وزیری 670

آیت الله صدوقی امام جمعه یزد... 680

آیت الله محمدرضا مهدوی کنی...... 682

سید محمد غرضی وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران.... 686

لئونید برژنف رهبر شوروی و خانم ایندرا گاندی نخست وزیر هند 725

آیت الله مهدی کنی به همراه اعضای کابینه... 726

آیت الله علی قدوسی دادستان کل انقلاب........ 745

سرهنگ وحید دستجردی رئیس شهربانی کل کشور.. 746

سعدون حمادی وزیر امور خارجه عراق...... 768

کابینه آیت الله مهدوی کنی در محضر امام خمینی...... 781

عزیمت نیروهای داوطلب مردمی به جبهه های جنگ........ 790

تظاهرات مسلحانه عناصر سازمان مجاهدین خلق در تهران 791

ضیاءالحق رئیس جمهور پاکستان.... 795

تصویری از تظاهرات اعضای سازمان مجاهدین خلق در یکی از خیابان های تهران 801

اشنویه پس از آزادسازی...... 814

صدام حسین رئیس جمهور عراق...... 816

با حکم امام خمینی، محسن رضایی به عنوان فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی 819

آیت الله سید اسدالله مدنی نماینده امام و امام جمعه تبریز 823

حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در خطبه های نماز جمعه 827

یکی از خیابان های تهران در روزی که تلاش عناصر سازمان مجاهدین خلق برای به آشوب کشاندن مناطقی از این شهر با حضور مردم و پاسداران ناکام ماند. 836

آیت الله حسینعلی منتظری...... 851

جلسه مذاکره حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و تیم همراه با مقامات کره شمالی 853

ص:13

حجت الاسلام والمسلمین سید محمود دعائی نماینده مجلس شورای اسلامی و نماینده ایران در اجلاس اتحادیه بین المجالس 881

سرهنگ معمر قذافی رهبر لیبی...... 883

تیمسار ولی الله فلاحی جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران 888

ناصر کاظمی قائم مقام سپاه پاسداران کردستان.... 904

یک دستگاه اتوبوس شرکت واحد که توسط عناصر سازمان مجاهدین خلق در شرق تهران آتش زده شد. 918

حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در سفر به مالزی در کنار با رئیس مجلس این کشور 924

آیت الله جلال الدین طاهری امام جمعه اصفهان.... 935

آقایان آیت الله سید علی خامنه ای، سید علی اکبر پرورش، آیت الله محمدرضا مهدوی کنی، حسن غفوری فرد و سید رضا زواره ای 5 کاندیدای تأیید صلاحیت شده برای رقابت در سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری...... 943

حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در سفر مالزی...... 956

محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران در مصاحبه مطبوعاتی 962

فؤاد کریمی نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی .......... 972

ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور مخلوع ایران.... 975

جمعی از فرماندهان ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پس از پایان اجلاسیه مشترک ارتش و سپاه 997

یک کشتی به گِل نشسته در اروندرود... 999

سیدحسین موسوی تبریزی دادستان کل انقلاب........ 1013

محمد رشیدیان نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی...... 1027

رزمندگان در انتظار ورود به منطقه عملیات........ 1041

تعدادی از نیروهای رزمنده بسیجی درحال اعزام به منطقه عملیات 1043

ارسال مهمات به منطقه عملیات........ 1048

تصویری از مشارکت هوانیروز در عملیات ثامن الائمه(ع) 1052

تعدادی از اسرای عراقی عملیات ثامن الائمه(ع). 1084

تعدادی از تانک های به غنیمت گرفته شده دشمن...... 1084

نیروهای بسیجی درحال تخلیه کمک های اهدایی به جبهه در یکی از اردوگاه های خودی 1087

فخرالدین حجازی نماینده مجلس شورای اسلامی...... 1088

سرهنگ موسی نامجو، یوسف کلاهدوز، سرهنگ جواد فکوری، محمد جهان آرا، سرتیپ ولی الله فلاحی 1097

حجت الاسلام والمسلمین سید عبدالکریم هاشمی نژاد دبیر حزب جمهوری اسلامی مشهد 1104

آیت الله ربانی املشی دادستان کل کشور... 1106

سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش و سرتیپ قاسمعلی ظهیرنژاد ریاست ستاد مشترک ارتش 1128

تصاویری از مراسم تشییع پیکر فرماندهان حادثه سقوط هواپیما سی130 1129

تصاویری از حضور و شرکت مردم و مسئولان در سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری 1143

ورودی بوکان پس از آزادی شهر... 1158

آیت الله سید علی خامنه ای رئیس جمهور منتخب......... 1179

دیدار تعدادی از اسرای عراقی با خانواده های خود در پادگان حشمتیه تهران 1181

محسن رضایی فرمانده کل سپاه 1193

ص:14

ص:15

ص:16

4. برای آگاهی بیشتر از سیر و شیوه تحقیق و تدوین مجموعه روزشمار، مطالعه مقدمه کتاب اول (پیدایش نظام جدید) و ضمیمه کتاب دهم (هجوم سراسری) ضروری است.

* * *

نویسنده در خلق این اثر خود را مرهون اعضای محترم شورای روزشمار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به ویژه آقای دکتر هادی نخعی می داند که با نظرات سازنده شان در هدایت کلی کار نقش مؤثر داشته اند. نظارت علمی محتوایی آقای علیرضا لطف الله زادگان در دوره پژوهش و تدوین کتاب شایسته قدردانی است.

همچنین در مراحل گوناگون تحقیق، تدوین و آماده سازی بزرگوارانی نویسنده و مرکز را یاری کرده اند ازجمله: خانم ها لیلا ساعی منش و سارا اوجاقی (دستیاران تحقیق)، خانم زهراسادات صبح گل (بانک اطلاعات و عکس)، خانم ها زهرا گل محمدی و هانیه مرشدی (ویرایش ادبی و منابع)، آقایان سجاد نخعی و محمد محمدپور (انتخاب عکس)، آقایان حسن باقی پور و اکبر رستمی (تهیه و ترسیم نقشه عملیات ها) و آقایان حمیدرضا فراهانی و حجت الله کریمی (مدیران اجرایی روزشمار) که بدین وسیله از همکاری صمیمانه همه این عزیزان قدردانی می شود.

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

1395

ص:18

اجرای 11 عملیات محدود و نیز عملیات ثامن الائمه(ع) که اولین عملیات گسترده و موفق ایران در اواخر این دوره بود و به شکست حصر آبادان و آزادشدن زمین های اشغال شده شرق رودخانه کارون انجامید، مهم ترین اقدامات نیروهای مسلح ایران در جبهه ها است.

اقدامات ارتش عراق شامل گلوله باران، بمباران و حملات موشکی، روابط نظامی و اقتصادی عراق با سایر کشورها با رویکرد جلب حمایت لجستیکی آنها از این کشور در جنگ و از سوی دیگر، عملیات های هوایی ایران، کمک های مردمی به جبهه های ایران و درنهایت، تلاش کم اثر هیئت های صلح خارجی، از موضوعات دیگری می باشد که در این کتاب به آنها پرداخته شده و اخبار مربوط به آن به عنوان گزارش های نظامی در صدر گزارش های هر روز آمده است.

درعین حال، به دنبال تداوم عملیات نیروهای جمهوری اسلامی ایران در مناطق کردنشین شمال غرب و غرب کشور، سیر آزادسازی مناطق تحت نفوذ گروه های مسلح که همکاری گسترده ای با حکومت عراق داشتند، ادامه یافت. با آزادسازی شهرهای اشنویه، بوکان و بخش هایی از مناطق مرزی ایران با ترکیه و عراق، وضعیت سیاسی و امنیتی آذربایجان غربی تاحد زیادی بهبود یافت و این روند تا پایان دوره کتاب 15 ادامه پیدا کرد. رخدادهای مناطق کردنشین شمال غرب و غرب کشور تحت دو عنوان کلی آمده است:

1. اقدامات جمهوری اسلامی ایران. 2. عملیات های گروه های مسلح ضدانقلاب (شامل عملیات های کمین، مین گذاری، حمله به پایگاه های نیروهای جمهوری اسلامی، ترور و انفجار بمب).

در این دوران، حوادث داخل کشور فضای جبهه های نبرد را به شدت تحت تأثیر قرار داده بود. با گذشت یک ماه از ورود علنی سازمان مجاهدین خلق به فاز مسلحانه، موج وسیع ترورها، انفجارها و اقدامات خرابکارانه این سازمان و سایر گروه های مسلح همچنان ادامه داشت. اخبار مربوط به این حوادث در دو بخش اصلی بیان شده است:

1. اقدامات داخل کشور شامل: الف) ادامه خط ترور، انفجار و سایر اقدامات مسلحانه؛ ب) برپایی تظاهرات مسلحانه خیابانی با هدف راه اندازی تظاهرات سراسری در داخل کشور که به قیام توده ای بینجامد.

2. اقدامات خارج از کشور شامل: الف) اشغال سفارتخانه و اماکن سیاسی متعلق به جمهوری اسلامی با هدف به راه انداختن هیاهوی تبلیغاتی به نفع سازمان؛ ب) تغییر مواضع سازمان (چرخش تدریجی به سمت غرب).

علاوه بر این اقدامات، به برخی موضوعات مهم مرتبط با سازمان مجاهدین خلق ازجمله فرار بنی صدر و رجوی به پاریس و آغاز برقراری رابطه با رژیم بعث عراق و ماجرای اعدام محمدرضا سعادتی نیز اشاره شده است.

برگزاری دو انتخابات ریاست جمهوری به فاصله 70 روز از یکدیگر از رخدادهای مهم سیاسی

ص:20

این دوره است که در اولین آن محمدعلی رجایی - پس از عزل و فرار بنی صدر - و در دومین آن آیت الله سید علی خامنه ای - پس از شهادت رجایی و باهنر - به ریاست جمهوری انتخاب شدند.

موضوع تنش در روابط سیاسی ایران و فرانسه پس از فرار بنی صدر و رجوی به پاریس، تیرگی رابطه ایران با کویت به عنوان یکی از حامیان اصلی عراق درپی توقیف کشتی حامل مهمات به عراق ازطریق کویت و نیز ادعای این کشور مبنی بر حمله جنگنده های ایران به تأسیسات نفتی "العیش" در عمق خاک کویت و بروز برخی ابهامات در رابطه مسئولان سازمان آزادی بخش فلسطین با ایران از دیگر رخدادهای سیاسی این دوره است.

حملات زمینی و هوایی عراق

ارتش عراق که پس از هجوم سراسری به خاک ایران با مقاومت مردم و نیروهای مسلح ایران روبه رو و زمین گیر شده بود، در این دوره 76 روزه که مقارن با اولین سالگرد حمله به ایران است، موفق به اجرای هیچ گونه عملیات زمینی قابل توجهی نشد؛ عراق در این مدت، فقط 5 عملیات محدود ایذایی شامل عملیاتی در جبهه "دارخوین" در شمال آبادان در 18 مرداد 1360؛ حمله محدود به تپه بلتا (27 مرداد 1360)؛ حمله به ارتفاع کله قندی در منطقه ایلام (29 مرداد 1360) و دو حمله محدود در جبهه مالحه (31 مرداد 1360 و 5 شهریور 1360) انجام داد.

در این دوره، عراق روزانه شهر آبادان را هدف گلوله های توپخانه و ادوات خود قرار می داد و پیوسته شهرهای در دسترس؛ ازجمله اهواز، دزفول و شادگان و به شکل پراکنده تری چند شهر شمال غرب نیز آماج حملات توپخانه ارتش این کشور بودند. در این حملات، حداقل 109نفر شهید و 487 نفر مجروح شدند.

هواپیماهای عراقی نیز در 17 مورد اهداف غیرنظامی را بمباران کردند. حملات نیروی هوایی عراق، که همچنان از هواپیماهای ابتدای جنگ بهره می برد، به مناطق و شهرهای مرزی و هدف های با عمق کم در خاک ایران محدود می شد و هواپیماهای ساخت شوروی که در خدمت ارتش عراق بودند، کمتر امکان دسترسی به اهداف نظامی و اقتصادی در عمق ازجمله به خارک را داشتند. بیشتر بمباران های عراق در دوره کتاب حاضر، مربوط به نیمه دوم شهریور و اوج آن پس از شکست در عملیات ثامن الائمه (ع) است. علاوه براین، دو نوبت حمله موشکی به دزفول، هدف قراردادن 2 کشتی باری یونانی و پانامایی حامل غلات و کود شیمیایی در نزدیکی بندر امام خمینی(1) و شلیک موشک به پادگان ابوذر و بمباران آن که تلفات و خسارات فراوانی به بار آورد، ازجمله اقدامات نظامی عراق در این دوره است.

ص:21

عملیات های ایران

وضعیت جبهه های ایران به ویژه در اوایل این دوره، تاحدودی تحت تأثیر بحران های داخلی کشور، که از ترورها و خرابکاری های گروه های مسلح به خصوص سازمان مجاهدین خلق (منافقین) نشئت می گرفت، راکد بود. اما تأکید امام خمینی به موضوع جنگ و برخی تغییرات در رده های نیروهای مسلح به ویژه پس از عزل بنی صدر از فرماندهی کل قوا، زمینه وحدت و همکاری بیشتر بین سپاه و ارتش و اجرای عملیات های مشترک را فراهم کرد. براین اساس، رزمندگان با فرماندهی مشترک سپاه و ارتش عملیات هایی را طراحی و اجرا کردند. عملیات های ایران را در مدت این 76 روز، می توان به دو دوره قبل از عملیات ثامن الائمه(ع) و دوره اجرای عملیات ثامن الائمه(ع) تقسیم کرد:

الف) عملیات های قبل از ثامن الائمه(ع)

در دوره اول (از اول مرداد تا اوایل مهر 1360) که بالغ بر دو ماه است، در ادامه عملیات های گذشته (به ویژه پس از حذف بنی صدر)، 11 عملیات محدود اجرا شد که به ترتیب عبارت اند از:

1. عملیات شهید چمران در جاده آبادان - ماهشهر (4/5/1360) با هدف آزادسازی این جاده؛ عملیات ناموفق بود.

2. عملیات بدون نام در 5 کیلومتری جنوب غربی دزفول (4/5/1360)؛ با هدف تصرف خاکریز هندلی؛ عملیات ناموفق بود.

3. عملیات بدون نام در جنوب پل نادری در غرب دزفول (4/5/1360)؛ با هدف تصرف تپه کوت کاپون؛ عملیات ناموفق بود.

4. عملیات شهید چمران در شمال کرخه کور (5/5/1360)؛ با هدف تصرف زمین های شمال رودخانه کرخه کور؛ در این عملیات حدود 35 کیلومتر مربع از زمین های شمال کرخه کور آزاد شد و 100 نظامی عراقی اسیر شدند.

5. عملیات تپه 350 (بدون نام) در غرب دزفول (12/5/1360)؛ با هدف تصرف تپه 350 که به تصرف تپه بلتا (محل دیدبانی عراق) انجامید.

6. عملیات بدون نام با هدف آزادسازی ارتفاعات غرب روستای عنکوش و شلیبه در غرب شوش (27/5/1360)؛ عملیات به دلیل دست نیافتن به اهداف، در همان ساعت اولیه متوقف شد.

7. عملیات رجایی و باهنر در شمال رودخانه کرخه کور (10/6/1360)؛ با هدف تصرف 15 کیلومتر مربع باقیمانده از زمین های شمال رودخانه کرخه کور؛ در این عملیات فقط یک سرپل کوچک (600 × 400 متری) در دست دشمن باقی ماند و 73 نظامی عراقی اسیر شدند.

8. عملیات بازی دراز در منطقه دشت ذهاب (11/6/1360) با هدف تصرف ارتفاعات کوره موش، قراویز و قله شمالی بازی دراز. باوجود موفقیت های اولیه، پس از یک هفته درگیری، نیروهای

ص:22

خودی به مواضع اولیه بازگشتند. 130 نظامی عراقی در این عملیات اسیر شدند.

9. عملیات نصر (تپه سبز) در غرب تپه های الله اکبر در شمال غربی سوسنگرد، 12/6/1360؛ با هدف تصرف خاکریز عراق از جابرحمدان تا تپه سبز (موسوم به خاکریز عصایی) به طول حدود 5 کیلومتر؛ در این عملیات بخش شمالی خاکریز و تپه سبز تصرف شد، اما توسعه عملیات مقدور نگردید و نیروهای خودی یک گام به بستان نزدیک شده و به 20 کیلومتری مرز رسیدند. اسارت 66 نظامی عراقی ازجمله نتایج این عملیات بود.

10. عملیات شهید مدنی در غرب و جنوب غرب سوسنگرد (27/6/1360)؛ با هدف تصرف خط عراق و روستاهای سویدانی، مگاصیص، دغاغله و دهلاویه؛ اهداف عملیات تأمین شد، اما عراق پس از ساعاتی مگاصیص و دغاغله را پس گرفت. در این عملیات 184 نظامی عراقی اسیر شدند و 7 هواپیمای عراق سقوط کرد.

11. عملیات بی نام در محور عنکوش در غرب رودخانه کرخه و جنوب غربی شهرستان شوش (30/6/1360)؛ عملیات موفق نبود و نیروها به مواضع قبلی خود بازگشتند.

در بین این عملیات ها، 4 عملیات شهید چمران، رجایی و باهنر (در شمال رودخانه کرخه کور)، عملیات نصر (تپه سبز) و عملیات شهید مدنی که همگی در منطقه دشت آزادگان در شمال خوزستان اجرا شدند، درواقع گام های نخستین در اجرای عملیات های موفق برای عقب راندن گام به گام عراق در منطقه دشت آزادگان محسوب می شوند و دو عملیات نصر (تپه سبز) و شهید مدنی به نوعی مقدمه آزادسازی بستان هستند.

همچنین در دو عملیات شهید چمران و رجایی و باهنر (بجز یک سرپل محدود) زمین های شمال رودخانه کرخه کور (بالغ بر 50 کیلومتر مربع) آزاد و بخشی از زمین های جنوب سوسنگرد نیز پاک سازی شد.

ب) عملیات ثامن الائمه(ع)

فرمان امام خمینی مبنی بر لزوم شکست حصر آبادان، سبب شد تا فرماندهان عالی جنگ به فکر طراحی عملیاتی برای شکستن محاصره یک ساله این شهر بیفتند. از همین رو، از اواخر سال 1359، چند طرح با هدف عقب راندن ارتش عراق از زمین های شرق رودخانه کارون و خارج کردن آبادان از محاصره تهیه شد که از بین آنها، یک طرح پس از بررسی در سطوح مختلف فرماندهی، در اوایل خرداد 1360، تدوین و با نام "طرح حمزه سیدالشهدا(ع)" برای تصویب در جلسه شورای عالی دفاع به تهران ارسال گردید.

طرح سپاه باوجود مخالفت های اولیه - به دلیل آنکه مجری عملیات فقط نیروهای سپاه بودند - در جلسه شورای عالی دفاع، که در پایگاه هوایی دزفول برگزار گردید، تصویب و مقرر

ص:23

شد برای اجرای این طرح با ارتش و لشکر77 خراسان که در منطقه مستقر بود، هماهنگ شود.

به دلیل تشدید بحران های داخلی؛ ازجمله ماجرای عزل بنی صدر و اغتشاشات داخلی ناشی از اقدامات سازمان مجاهدین خلق و سایر گروه های مسلح، اجرای طرح مدت کوتاهی مسکوت ماند. پس از حذف بنی صدر از فرماندهی کل قوا و فراهم شدن زمینه های اجرای این عملیات و تضمین سپاه برای آماده کردن نیروی لازم در "طرح عملیاتی حمزه"، با استفاده ار تجارب و نتایجی که از عملیات فرماندهی کل قوا (در 21/3/1360 در قسمتی از زمین های شرق کارون) به دست آمده بود، طرح تکمیل و در 25 تیر 1360، به مراجع ذی ربط ارسال شد و سرانجام با فراهم شدن مقدمات آن، برای اجرا ابلاغ گردید.

براساس این طرح، یگان های تابعه ستاد عملیات جنوب متشکل از لشکر77 خراسان و نیروهای سپاه پاسداران مأموریت یافتند به منظور شکستن محاصره شهر آبادان، به نیروهای عراقی مستقر در زمین های شرق رودخانه کارون (از ساحل شرقی کارون تا جاده ماهشهر - آبادان)، حمله کنند و با تصرف و انهدام دو پل روی رودخانه کارون؛ یعنی "قصبه" و "حفار" که جاده مواصلاتی و عقبه دشمن در این منطقه محسوب می شد، نیروهای عراقی را که به استعداد یک لشکر تقویت شده بودند، محاصره و منطقه شرق رودخانه کارون به وسعت 130 کیلومتر مربع و دو جاده "آبادان - اهواز" و "آبادان - ماهشهر" را که از یک سال قبل در اشغال ارتش عراق بود، آزاد کنند.

طبق طرح که با پیشنهاد ارتش "ثامن الائمه(ع)" نام گرفت، عملیات از 4 محور دارخوین، فیاضیه (آبادان)، ذوالفقاریه (ایستگاه 12 و ایستگاه 7) و جاده آبادان - ماهشهر اجرا می شد. سازمان رزم خودی در این عملیات شامل 8 گردان پیاده، 3 گردان تانک، یک گردان سواره زرهی از ارتش و 16 گردان پیاده از سپاه پاسداران بود.

توپخانه ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز 10 آتشبار، 4 گردان کامل و 4 گردان منها در منطقه مستقر کرد.

هوانیروز هم مأموریت یافت با 2 تیم بالگرد هجومی عملیات گردان ها را به طور مداوم پشتیبانی کند. همچنین پدافند هوایی تا آستانه عملیات، 64 قبضه توپ پدافند برای مقابله با حمله هواپیماها و بالگردهای دشمن در منطقه مستقر کرد.

فرماندهی

با توافق فرماندهان ارتش و سپاه مقرر شد فرماندهی عملیات نیز به طور مشترک انجام شود. بنابراین، تیمسار قاسمعلی ظهیرنژاد فرمانده نیروی زمینی ارتش و یوسف کلاهدوز قائم مقام کل سپاه، عهده دار فرماندهی عملیات شدند. حسن باقری مسئول اطلاعات ستاد عملیات جنوب و سرهنگ دوم مهدی فرمنش فرمانده تیپ3 لشکر77، فرماندهی جبهه دارخوین را بر عهده داشتند؛

ص:24

رحیم صفوی فرمانده ستاد عملیات جنوب سپاه و سرهنگ منوچهر کهتری فرمانده تیپ2 لشکر77، فرماندهی جبهه فیاضیه و غلامعلی رشید جانشین فرمانده ستاد عملیات جنوب سپاه و سرهنگ منوچهر امینیان فرمانده تیپ1 لشکر77، جبهه ذوالفقاری را هدایت و فرماندهی می کردند؛ مسئولیت جبهه ماهشهر برعهده اسحاق عساکره و فرمانده یگان ژاندارمری در این منطقه بود. همچنین باتوجه به بیشتربودن تعداد نیروهای سپاه نسبت به ارتش و شناسایی مناسب نیروهای سپاه از زمین منطقه، فرماندهی نیروهای پیاده در خط به عهده سپاه پاسداران بود.

اجرای عملیات

عملیات در محور آبادان - ماهشهر، یک ساعت قبل از اعلام رمز عملیات آغاز شد و خط اول عراق در این جبهه بلافاصله سقوط کرد و همه تجهیزات دشمن در این منطقه به غنیمت گرفته شد. فقط تعدادی از نیروهای دشمن قبل از تکمیل محاصره به شمال جاده گریختند. در جبهه دارخوین (جبهه شمالی)، نیروها از دو محور وارد عمل شدند: در محور شمالی باتوجه به حساسیت دشمن، مقاومت شدیدی صورت گرفت، به همین دلیل در چند ساعت اول عملیات، خط دشمن سقوط نکرد، اما در محور شرق (نهر شادگان)، رزمندگان با هجوم به مواضع دشمن، گردان زرهی صلاح الدین عراق را منهدم کردند و تا ساعت 3:30 صبح، 5 کیلومتر در عمق منطقه نفوذ کرده، از کناره های نهر شادگان خود را به جاده اهواز - آبادان رساندند و از پشتِ خاکریز سوم دشمن در جبهه شمالی عملیات سر در آوردند. پس از آن، نیروها پیشروی خود را به سمت ساحل کارون ادامه داده و تا ساعت 5 صبح و در آستانه روشن شدن هوا به ساحل رودخانه رسیدند و عقبه جبهه شمالی دشمن را به طور کامل مسدود کردند. سپس بخشی از این نیروها از پشت به خاکریز سوم و دوم عراق هجوم بردند و تا نیم ساعت بعد، خاکریزهای عراق در جنوب روستای محمدیه به طور کامل تصرف و پاک سازی شد و نیروهای دو محور جبهه دارخوین باهم الحاق کردند. در ادامه، نیروهای محور دارخوین به سمت پل قصبه حرکت و در ساعت 6:30 صبح، پل را تصرف کردند و ساعت 9 صبح، در 800 متری جنوب آن به پدافند پرداختند.

در محور ایستگاه7 از جبهه ذوالفقاری، باوجود مقاومت اولیه دشمن، خاکریز اول عراق سقوط کرد، اما هشیاری نیروهای رده دوم باعث شد تا ساعت 5 صبح درگیری ها ادامه یافته و خاکریز دوم سقوط نکند. در محور ایستگاه12 از این جبهه نیز، ساعت 3 صبح، خاکریز اول عراق سقوط کرد، اما به دلیل نبود حمایت مناسب واحدهای زرهی ارتش و مقاومت نیروهای عراقی رزمندگان متوقف شدند.

نیروهای دو محور ایستگاه 7 و 12، ساعت 5 صبح در محدوده خاکریز اول دشمن، باهم الحاق و پاتک عراق را در آغاز روشنایی هوا (بین ساعات 5 و 6 صبح) خنثی کردند. آنها

ص:25

همچنین توانستند تا ساعت 10 صبح خاکریز دوم دشمن را تصرف کرده، حدود 150 نظامی عراقی را در این منطقه به اسارت بگیرند.

در جبهه فیاضیه (جبهه جنوبی) هم رزمندگان در ساعت 1 بامداد، در 3 محور وارد عمل شدند، اما با مقاومت نیروهای عراقی روبه رو شدند. از دلایل واکنش شدید عراقی ها، فاصله نسبتاً کوتاه (5 کیلومتری) خط اول عراق با هدف اصلی این جبهه؛ یعنی پل حفار بود، لذا دشمن کوشید با تمام توان از حرکت نیروهای ایرانی به عمق منطقه خود و دسترسی به این پل جلوگیری کند. با ادامه تلاش نیروهای خودی، ساعت 3:30 صبح در محور حاشیه کارون، فقط خاکریز اول عراقی ها سقوط کرد و در وسط، نیروها به خاکریز اول رسیدند، اما به دلیل برخورد با میدان مین و آتش دشمن متوقف شدند. در محور سمت راست نیز به دلیل تعلل تانک های خودی، نیروها ساعت 5 صبح، به خاکریز عراقی ها رسیدند. بنابراین، تا رسیدن نیروهای محور دارخوین (شمال منطقه عملیات) به پل قصبه و تصرف آن، تغییری در این جبهه حاصل نشد.

در نخستین ساعات پس از روشنایی هوا، غیراز جبهه جنوبی عملیات (فیاضیه)، سازمان ارتش عراق در اغلب قسمت های زمین شرق کارون دچار درهم ریختگی شد. نیروهای جبهه دارخوین ساعت 10 صبح، بخشی از پل قصبه در ساحل شرقی کارون را منفجر کردند. واحد مهندسی نیز قسمت هایی از خاکریز حاشیه این رودخانه را تقویت کرد. سایر نیروها هم علاوه بر تقویت خطوط پدافندی، به پاک سازی مناطق تصرف شده پرداختند و تا ساعت 11 صبح، حدود 700 تن از نظامیان عراقی را به اسارت درآوردند.

ارتش عراق در منطقه پل حفار، حدود ساعت 10 توانست یک گردان تانک را ازطریق این پل به عقب ببرد. باتوجه به تصرف پل قصبه و انهدام آن از صبح روز اول، پل حفار کانون توجه و اقدامات نیروهای خودی و دشمن قرار گرفت. نیروهای جبهه دارخوین تا ساعت 12، خود را به 700 تا 1000 متری شمال پل حفار رسانده و در آنجا به پدافند پرداختند. در همین حال، نیروهای جبهه فیاضیه نیز حدود 3 کیلومتری جنوب این پل قرار داشتند. در ادامه، 2 پاتک دیگر عراق شکست خورد و نیروهای خودی از جبهه شمالی و جنوبی ضمن الحاق با یکدیگر در فاصله کمی از پل حفار به پدافند پرداخته و عراق نیز تا پایان روز اول، فقط یک سرپل کوچک در شرق کارون را حفظ کرد و این وضعیت به شکل نسبتاً ثابتی تا پایان روز ادامه یافت.

در دومین روز عملیات ثامن الائمه(ع)، عراق که به دلیل نداشتن یک محور مواصلاتی مطمئن در دو سوی رودخانه کارون، تاحد زیادی امید خود را برای یک اقدام اساسی در شرق رودخانه از دست داده بود، باتوجه به احتمال حضور نیروهای ایرانی در غرب رودخانه کارون، برای حفاظت از بصره، حداقل 10 تیپ زرهی و مکانیزه را که فاقد هرگونه مواضع و رده های دفاعی بودند، وارد این منطقه کرد. اولین پاتک عراق در صبح با شکست مواجه شد. تلاش مجدد عراق با تجمع 30 تا 40 تانک در

ص:26

قسمت شرقی رودخانه برای توسعه سرپل شرق کارون نیز ناکام ماند.

نیروهای خودی پس از کسب آمادگی مجدد در ساعت 15 روز دوم عملیات، به نیروهای عراق در شرق پل حفار حمله کرده و پس از یک درگیری شدید که تا ساعت 17 طول کشید، این سرپل را به طور کامل به تصرف خود درآوردند. باقیمانده نیروهای عراقی با به جاگذاشتن بسیاری از تجهیزات خود، ازطریق این پل به غرب رودخانه گریختند و نیروهای سپاه پاسداران پس از دستیابی به پل آن را منهدم کردند و در ساحل شرقی کارون خط دفاعی تشکیل دادند و بدین ترتیب، آبادان پس از 349 روز از محاصره خارج شد. در جریان این عملیات، حدود 2000 عراقی کشته یا زخمی شدند؛ 90 تانک و نفربر، 100 خودرو و 2 پل روی کارون و چندین انبار مهمات منهدم گردید؛ حدود 1700 عراقی اسیر شدند و 160 تانک و نفربر، 40 خودرو، 30 دستگاه لودر و یک آتشبار 6 قبضه ای توپ، 25 قبضه تفنگ 106 میلی متری، ضدهوایی و خمپاره های مختلف به غنیمت گرفته شد.

ساعاتی پس از شکست کامل عراق، یک سخنگوی ارتش عراق از عقب نشینی نیروهای این کشور خبر داد. وی در سخنان خود کوشید سنگینی این شکست را در میان جملات و ادبیات به کاررفته پنهان کند و شکست نیروهای عراقی را "تصمیم فرماندهی کل ارتش عراق" و "تاکتیک نظامی" جلوه دهد.

خبر پیروزی عملیات ثامن الائمه(ع) بازتاب وسیعی در کشور داشت: برگزاری راه پیمایی، اقامه نماز شکر در مساجد و حسینیه ها و پخش شیرینی و شربت و نقل، سردادن فریاد الله اکبر در بام منازل و... نمونه هایی از ابراز احساسات مردم در سراسر کشور بود. با قطعی شدن موفقیت عملیات، سرتیپ فلاحی، سرتیپ ظهیرنژاد و محسن رضایی پیام های تبریکی به امام خمینی مخابره کردند. ایشان نیز در پاسخ، از ارتش، سپاه و همه نیروهای مسلح تقدیر و تشکر کردند.

وقوع یک حادثه تلخ روز پس از عملیات ثامن الائمه (ع) از حلاوت و شیرینی پیروزی عملیات کاست، براثر سقوط هواپیمای حامل تعدادی از فرماندهان ارشد نظامی سپاه و ارتش که از عملیات ثامن الائمه (ع) بازمی گشتند، سرتیپ ولی الله فلاحی جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش، سرهنگ موسی نامجو وزیر دفاع و نماینده امام در شورای عالی دفاع، سرهنگ جواد فکوری مشاور ستاد مشترک ارتش و فرمانده قبلی نیروی هوایی ارتش، یوسف کلاهدوز قائم مقام سپاه پاسداران و محمد جهان آرا فرمانده سپاه خرمشهر و تعدادی دیگر از سرنشینان هواپیما به شهادت رسیدند.

عملیات های هوایی ایران

در طول این دوره، چند عملیات هوایی توسط نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و با هدف ایجاد اختلال در روند صادرات نفت عراق انجام شد. بمباران سکوهای نفتی البکر و العمیه در دو نوبت (6 مرداد و 25 شهریور 1360)؛ بمباران تلمبه خانه و تأسیسات نفتی تکریت

ص:27

در 300 کیلومتری عمق خاک عراق در 11 مرداد 1360 (که براثر آن، این تأسیسات80% آسیب دید.) ازجمله این اقدامات بود. همچنین در 10 مهر 1360، هم زمان 4 نیروگاه برق عراق شامل "نیروگاه سد دوکان" در شمال عراق با تولید 400 مگاوات، نیروگاه "دبس" در شمال غربی کرکوک با تولید 180 مگاوات، نیروگاه "حارثه" در شمال بصره با تولید 180 مگاوات و نیروگاه "الزبیر" در منطقه ام القصر در جنوب عراق با تولید 240 مگاوات، به وسیله جنگنده بمب افکن های نیروی هوایی ارتش بمباران شد. خسارت های واردشده به این نیروگاه ها به ترتیب 80 درصد، 50 درصد، 65 درصد و 100 درصد اعلام گردید.

انتصاب فرماندهان جدید

در این دوره، چند انتصاب مهم در سطح فرماندهان ارتش و سپاه انجام گرفت.

امام خمینی در حکمی در 20 شهریور 1360، محسن رضایی را به سمت فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب کرد. همچنین به پیشنهاد شورای عالی دفاع و تأیید امام خمینی، سرهنگ محمدحسن معین پور در تاریخ 21 شهریور 1360، به سمت فرماندهی نیروی هوایی ارتش منصوب شد.(1) پس از شهادت سرتیپ فلاحی، با حکم امام خمینی سرتیپ قاسمعلی ظهیرنژاد (فرمانده نیروی زمینی ارتش) در تاریخ 9 مهر 1360، به سمت ریاست ستاد مشترک ارتش منصوب شد. با جابه جایی سرتیپ ظهیرنژاد، سرهنگ علی صیاد شیرازی نیز به پیشنهاد شورای عالی دفاع و تأیید امام خمینی در همین روز، به سمت فرماندهی نیروی زمینی ارتش منصوب گردید. علاوه براین، به دلیل وقوع حوادثی ازجمله ربوده شدن چند فروند هواپیمای نظامی متعلق به نیروی هوایی (ازجمله هواپیمای حامل بنی صدر و رجوی، فرار یک هواپیمای نظامی به مصر، فرار یک فروند هواپیمای فرندشیب به کشورهای حاشیه خلیج فارس) مسئولان نظام تغییراتی در نیروی هوایی ارتش دادند. بر همین اساس، ستاد فرماندهی و همه فرماندهان پایگاه های نیروی هوایی ارتش تغییر کردند. مجموعه این تغییرات، شرایط را بیش از گذشته برای همکاری سپاه و ارتش و اجرای عملیات های مشترک در دوره آزادسازی سرزمین های اشغالی ایران و تا مدت ها بعد از آن فراهم کرد.

اسرای عراقی

اسارت حدود 1700 نظامی عراقی در عملیات ثامن الائمه(ع) یک بار دیگر ارتش این کشور را با معضل "اسرای جنگی" مواجه کرد. عراق کوشید تا مانع اسارت نیروهای خود در عملیات های ایران شود.

ص:28

براساس اسناد، فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق سربازان اسیرشده را متهم به فرار کرد و در ابلاغیه ای از نیروهای نظامی این کشور خواست درصورت شکست خوردن از رزمندگان ایرانی و نزدیک شدن آنها، با استفاده از نارنجک خودکشی کنند و به هیچ وجه تسلیم قوای ایرانی نشوند. همچنین بار دیگر فرماندهان خود را تهدید کرد درصورت معرفی نکردن متمردین از جنگ باید خود پاسخ گو باشند. علاوه براین، اعلام شد فرماندهان یگان های عراقی که مواضع خود را از دست بدهند، باید ظرف سه روز آن را دوباره به دست آورند، در غیر این صورت، به اعدام محکوم می شوند.

ازجمله ابتکارات جمهوری اسلامی ایران در این دوره فراهم کردن زمینه برای دیدار اسرای عراقی با خانواده هایشان در ایران بود که درپی آن، تعدادی از خانواده های عراقی در پادگان حشمتیه تهران با اسرای خود دیدار کردند. در واکنش به این ابتکار ایران، شورای رهبری عراق در اقدامی کاملاً شتاب زده و انفعالی به همه دستگاه های نظامی و دولتی آن کشور دستور داد خانواده اسرای عراقی را تا خویشاوندان درجه 3 آنان ممنوع الخروج کنند.

کمک های مردمی به جبهه ها

در این مقطع هنوز ستادی برای جمع آوری و ارسال کمک های مردمی به جبهه ها تشکیل نشده و بسیج به منزله بخشی از بدنه نیروهای سپاه پاسداران، شکل منسجم دوره های بعدی را نیافته بود. از سوی دیگر، نیروهای سپاه پاسداران نیز درقالب یگان های تعریف شده و مشخص ازنظر تدارکات و پشتیبانی به مناطق سپاه کشوری وابسته نبودند، لذا ارسال کمک های مردمی به جبهه ها هنوز سازماندهی و انسجام لازم را نداشت و کمک های داوطلبانه مردم ازطریق مساجد و نهادهای مردمی، کارگری و کارمندی به جبهه ها ارسال می شد. این کمک ها از تنوع بسیاری برخوردار بود و شامل پوشاک، مواد خوراکی، میوه های فصلی و دیگر اقلام مورد نیاز رزمندگان می شد. در میان آنها، برخی امکانات که مصارف نظامی دارند نیز وجود داشت. کمک به جبهه ها در اواخر این دوره - که مصادف با اولین سالگرد جنگ بود - افزایش یافت. علاوه بر کمک های مردمی و نهادهای کارگری، کارخانجات و کارمندان دولت همراه با کمک های جنسی، به تناسب، بخشی از حقوق ماهانه خود را به این امر اختصاص می دادند.

هیئت های صلح (اقدامات میانجیگرایانه برای آتش بس)

فعالیت های هیئت های خارجی مذاکره کننده درباره ترک مخاصمه در جنگ ایران و عراق که به "هیئت های صلح" موسوم شدند، در این دوره رونق چندانی نداشت؛ دلیل این امر ادامه اصرار عراق بر ادعاهای ارضی خود درباره بخش هایی از خاک ایران و پافشاری ایران بر خروج ارتش عراق از مناطق اشغال شده قبل از هر مذاکره ای بود.

ص:29

عراق که نتوانسته بود یک نتیجه مؤثر در جبهه ها کسب کند، موفقیت خود را در عرصه دیپلماتیک جست وجو می کرد و همچنان بر ادعاهای ارضی گذشته خود در خاک ایران که براساس آن جنگ را آغاز کرده بود، پای می فشرد. اندیشه های تجاوزکارانه دولت عراق و دیدگاه های مسئولان عراقی در حمله به ایران، یک بار دیگر در اولین سالگرد جنگ در اظهارات صدام حسین بروز کرد. وی در سخنانی به مصمم بودن حکومت این کشور برای بازپس گیری آنچه که وی حقوق خود نامید، اشاره کرد و گفت: منظور وی از حقوق عراق بازگرداندن سیطره کامل این کشور بر آبراه شط العرب (اروندرود) است که مطابق قرارداد 1975 الجزایر بین دو کشور تقسیم شده و عراق از ابتدای جنگ مخالفت خود را با آن ابراز داشته است. صدام حسین یک بار دیگر این ادعاها را در دیدار با هیئت های خارجی بازدیدکننده از نمایشگاه بین المللی بغداد تکرار کرد.

طارق عزیز معاون نخست وزیر عراق نیز این مطالب را به صورت مشروح و صریح در مصاحبه با نشریه الوطن العربی تکرار و ادعاهایی را درباره خوزستان - به عنوان مناطقی از زمین های عربی که ایران آن را اشغال کرده است - و جزایر سه گانه ایرانی در خلیج فارس مطرح کرد.

دولتمردان عراق که در تحقق اهداف خود ازطریق نظامی ناکام مانده بودند، در این دوره در جست وجوی راهی برای دست یافتن به همان اهداف ازطریق نشستن در پشت میز مذاکره برآمدند. در این دوره، مسئولان این کشور بسیار بیشتر از گذشته بر "مذاکرات صلح" و استقبال از سفر هیئت های میانجی تأکید می کردند. در اوایل دوره کتاب روزشمار 15، عراق در اقدامی تبلیغاتی پیشنهاد "آتش بس در ماه مبارک رمضان" را مطرح کرد که با استقبال برخی شخصیت های سیاسی کشورهای اسلامی و واکنش منفی ایران مواجه شد.

در این مقطع، تنها هیئت منتخب "کشورهای غیرمتعهد" متشکل از وزیران امور خارجه کشورهای کوبا، هندوستان، زامبیا و نماینده سازمان آزادی بخش فلسطین در 17 مرداد 1360، به ایران و عراق سفر کردند. اما این دیدارها با مقامات دو کشور بی نتیجه ماند. پافشاری ایران برای خروج ارتش عراق از مناطق اشغال شده کشور قبل از هرگونه مذاکره و اعلام نپذیرفتن شرایط پیشنهادی هیئت حسن نیت سازمان کنفرانس اسلامی و هیئت کشورهای غیرمتعهد، قبل از خارج شدن ارتش عراق از ایران، سبب شد عراق مسائل داخلی ایران را مانع دستیابی به صلح بخواند. برخی مقامات سازمان ملل نیز شرایط دو کشور را مانع پیشرفت مذاکرات صلح اعلام کردند. علاوه بر اعلام مواضع رسمی دولت ایران، مقامات سیاسی تهران نیز در مجامع مختلف و سفرهای برون مرزی، به تشریح موضع ایران درباره شرایط ترک مخاصمه پرداختند.

در پایان این دوره، میرحسین موسوی وزیر امور خارجه ایران، یک بار دیگر مواضع رسمی و شرایط ایران را برای پایان یافتن جنگ، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد مطرح و آن را منوط به تحقق 4 شرط کرد:

ص:30

1. خروج بی قید و شرط همه نیروهای متجاوز از اراضی اشغالی ایران.

2. تشخیص متجاوز و محکوم کردن آن توسط یک دادگاه صالحه بین المللی.

3. اجرای مفاد عهدنامه 1975 الجزایر.

4. پرداخت خسارت به کشوری که مورد تجاوز قرار گرفته است.

کمک های مالی و لجستیکی به عراق

با گذشت حدود یک سال از آغاز حمله عراق به ایران، کمک های مالی و تسلیحاتی کشورهای حامی عراق در این دوره سیر صعودی داشت. برآوردهای منتشرشده نشان می داد که عربستان سعودی حدود 15 میلیارد و کویت نیز 6 میلیارد دلار به عنوان بخشی از سهم خود برای حمله به ایران پرداخت کرده اند. بخشی از این کمک ها شامل ادوات، تجهیزات نظامی و مهمات بود که ازطریق اردن، کویت و عربستان سعودی از مرز زمینی به طور مداوم به این کشور ارسال می شد. به طور متوسط، روزانه حدود 150 کامیون و شب ها نیز یک کاروان شامل 50 کامیون حامل تجهیزات نظامی، بنزین، نفت و سوخت به عراق حمل می شد. علاوه براین، گزارش های دیگر هم حاکی از تردد ماهانه حدود 750 کامیون تجهیزات نظامی از کشورهای همسایه به عراق است. توقیف کشتی دانمارکی "ال.سی.کت." در تنگه هرمز حامل مقادیری مواد منفجره؛ ازجمله 177 تن دینامیت به مقصد بنادر کویت برای ارسال به عراق، تنها بخشی از اخبار انتشاریافته مربوط به کمک های نظامی و تسلیحاتی به عراق است. هرچند کویت با استفاده از حداکثر ظرفیت بنادر خود بخشی از احتیاجات جنگی عراق را تأمین می کرد، اما اردن ازطریق بندر عقبه در دریای سرخ، به عنوان اصلی ترین راه ترانزیت انواع کالاهای نظامی به عراق، نقش مهم و ویژه ای دراین خصوص ایفا می کرد. به گزارش نشریه انگلیسی لوموند، حدود یک صد فروند کشتی باربری برای تخلیه در بندر عقبه که در شرایط عادی بیش از 15 کشتی را پذیرا نیست، در انتظار تخلیه اند که بیش از 60 درصد آنها متعلق به عراق است. هزاران کامیون سنگین در مسیر بندر عقبه و عراق در رفت وآمد هستند. "گروه صنعتی مان" از آلمان غربی که متخصص در ساخت کامیون های باربری است، با اعتبار 270 میلیون مارک، شرکت مشترک اردنی - عراقی را به 400 کامیون برای فعالیت در بزرگ راه بین المللی که بندر عقبه را به عراق متصل می کند، مجهز کرده است. همچنین دولت های عراق و اردن یک شرکت حمل ونقل هوایی بین دو کشور تأسیس کرده اند. فرودگاه امان (پایتخت اردن) نیز از هواپیماهای با مقصد عراق اشباع شده است. علاوه بر اینها، در این دوره، 120 عراقی برای گذراندن دوره خلبانی هلیکوپترهای "سیکورسکی" که مجهز به 12 موشک ضدتانک هستند، به ایتالیا اعزام شدند.

در این برهه، روابط عراق با فرانسه نیز درحال گسترش است و دو طرف تمایل خود را به

ص:31

فروش تجهیزات نظامی فرانسوی؛ ازجمله هواپیماهای جنگنده میراژ، تجهیزات نظامی و توپخانه به عراق ابراز کردند. هرچند در این دوره عراق علاقه مندی خود را به توسعه روابط اقتصادی، تسلیحاتی با غرب ازطریق خرید تجهیزات نظامی با واسطه کشورهای نزدیک به غرب منطقه مانند عربستان، اردن و کویت نشان داد، درعین حال، شوروی هم تمایل خود را مبنی بر همکاری نظامی با عراق؛ ازجمله ازسرگرفتن ارسال تجهیزات نظامی که از زمان آغاز جنگ متوقف شده بود، اعلام کرد. سیاست جدید در چند دیدار متقابل مقامات دو کشور در مسکو و بغداد تأیید شد. همچنین در این دوره، اخباری مبنی بر اقدام دولت انگلیس به فروش تعدادی تانک چیفتن به عراق منتشر شد که براساس آن، کارشناسان انگلیسی نیز برای بررسی جزئیات قرارداد به عراق سفر کردند. همچنین به گفته منابع مطلع، تانک هایی را که دولت اردن از انگلیس خریداری کرده بود، در حقیقت ازجانب عراق و براساس قرارداد تنظیمی میان بغداد و لندن خریداری شده و مقصد نهایی آنها عراق بوده است. دولت انگلیس مخفیانه ازطریق اردن قطعات یدکی تانک چیفتن را دراختیار عراق داد. عراق ادعا کرده بود که 200 دستگاه از این نوع تانک را از ایران به غنیمت گرفته است و با خرید قطعات می تواند از آنها استفاده کند.

مناطق کردنشین شمال غرب کشور

در دوره کتاب 15، مناطق تحت اشغال و کنترل گروه های مسلح مخالف در شهرهای کردنشین شمال غرب کشور، به تدریج آزاد شدند و جمهوری اسلامی بر بسیاری از این مناطق تسلط یافت. باوجود اولویت جنگ در جنوب که مانع از اعزام نیروی انسانی مورد نیاز مسئولان نظامی و امنیتی این مناطق بود، نیروهای تحت امر قرارگاه مشترک عملیاتی شمال غرب کشور، چند نقطه مهم در استان آذربایجان غربی؛ ازجمله شهرهای اشنویه و بوکان را از اشغال این گروه ها خارج کردند و با آزادشدن این مناطق و روستاهای اطراف آن، وضعیت سیاسی و امنیتی این استان تا حد زیادی بهبود یافت. اهم اقدامات نیروهای خودی و گروه های مسلح در این مناطق به این ترتیب است:

اقدامات نیروهای خودی در مناطق کردنشین

حذف بنی صدر از سمت فرماندهی کل قوا و فراهم شدن زمینه برای همکاری بیشتر ارتش و سپاه در اجرای عملیات های مشترک در مناطق جنگی و از سوی دیگر، اولویت یافتن جنگ در جنوب، سبب شد عملیات نیروهای خودی در مناطق کردنشین به استفاده از امکانات موجود در این مناطق محدود شود. از مهم ترین اقدامات این نیروها پاک سازی منطقه مرزی "سِرو" در شمال غرب ارومیه در هفته اول شهریور 1360 و آزادسازی منطقه مرزی "مرگور" (محل تلاقی مرزهای ایران، ترکیه و عراق، موسوم به 3 مرز) در شمال غربی شهر اشنویه در 15 شهریور 1360 است که در جریان آن، سایر محورهای منتهی به اشنویه؛ ازجمله 15 روستای منطقه

ص:32

پاک سازی شد و زمینه را برای پاک سازی این شهر مرزی فراهم کرد. در ادامه این اقدام و در طول پاک سازی اشنویه، نیروهای سپاه پاسداران ارومیه و نیروهای حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانی ها) از صبح روز 19 شهریور 1360، عملیات تصرف شهر و ارتفاعات مشرف به آن را آغاز کرده و کنترل کامل شهر را به دست گرفتند. در پاک سازی شهر، 70 نفر از نیروهای حزب دمکرات کشته، بیش از 100 تن مجروح و 40 نفر اسیر شدند.

بوکان آخرین شهر در کنترل گروه های مسلح در استان آذربایجان غربی بود که در 11 مهر 1360، پاک سازی شد. نیروهای مشترک ارتش، سپاه و کردهای محلی از چند روز قبل از عملیات اصلی، با پاک سازی روستاها و محورهای منتهی به بوکان، گام به گام خود را به این شهر نزدیک کردند و با محاصره شهر، در اطراف آن مستقر شدند. این نیروها از نیمه شب 10 مهر 1360، ارتفاعات (نعل شکن) مشرف به شهر را تصرف کرده و تا ساعت 4 صبح خود را به مبادی ورودی شهر رساندند و پس از استقرار و هماهنگی از اولین دقایق روشن شدن هوا در روز 11 مهر 1360، از 3 محور سقز - بوکان (جنوب)، میاندوآب - بوکان (شمال) و شاهین دژ - بوکان (شرق) وارد شهر شده و تا قبل ازظهر، آن را تصرف کردند. در دوره کتاب حاضر، علاوه بر پاک سازی دو شهر اشنویه و بوکان، حداقل 85 روستا و ارتفاعات و مناطق اطراف آن در مناطق کردنشین پاک سازی شد.

اقدامات گروه های مسلح ضدانقلاب در مناطق کردنشین

مهم ترین اقدامات این گروه ها به منظور ناامن کردن محورهای اصلی این مناطق، بستن محور سنندج - کامیاران در روزهای 7 و 9 مرداد، گروگان گرفتن تعدادی از نیروهای نظامی و پیشمرگان مسلمان کرد و غنیمت گرفتن چند خودرو توسط سازمان (کمونیستی - مائوئیستی) کومه له بود. عملیات دیگر این گروه ها حمله به شهر سقز در روز 5 شهریور 1360 است. در این حمله، حدود 300 نفر از افراد کومه له با کمک عناصر نفوذی از ساعت 16:30 این روز، از چند نقطه به شهر رخنه کرده و در یک اقدام غافلگیرانه، بعضی ساختمان های شهر؛ ازجمله ساختمان شهربانی، مخابرات و مسجد جامع را محاصره و تصرف کردند. سپس در چند خیابان شهر به حرکت درآمده و با ورود به اماکن مختلف مثل مسافرخانه ها، داخل بازار، مغازه ها و حتی حمام های عمومی شهر، تعدادی سرباز و افراد نظامی را که عصر پنجشنبه برای مرخصی به شهر آمده بودند، به شهادت رسانده، 140 نفر را که 40 تن از آنان نظامی بودند، دستگیر کردند. حضور غافلگیرکننده این افراد، سبب شد در ساعت های اولیه، مقاومت چندانی در مقابل آنان انجام نشود، اما با ورود نیروهای ارتش و سپاه به صحنه، وضعیت تغییر یافت و نیروهای خودی اماکنی را که دراختیار مهاجمان بود، محاصره کردند و تا نیمه شب این ساختمان ها را از

ص:33

تصرف آنان خارج ساختند و با کنترل راه های خروجی شهر و جست وجوی خانه به خانه، تعدادی از افراد کومه له را دستگیر کردند و درپی آن، وضعیت شهر به حالت عادی بازگشت.

گروه های مسلح ضدانقلاب عملیات های دیگری نیز درقالب اجرای کمین، حمله به پایگاه ها و نیروهای تأمین جاده ها، مین گذاری و درگیری های محدود انجام دادند. اجرای حدود 20 عملیات کمین، 17 مورد انفجار مین، 12 عملیات حمله به نیروهای تأمین جاده ها، 22 مورد حمله به پایگاه ها، 27 مورد تیراندازی، ترور و درگیری با نیروهای جمهوری اسلامی، 14 مورد انفجار بمب در نقاط مختلف شهرهای کردنشین و چندین مورد سرقت از منابع دولتی، غارت اموال مردم و خلع سلاح، از اقدامات گروه های مسلح در این دوره بود.

براساس آمارهای موجود، شمار شهدا و مجروحان نیروهای خودی و تلفات گروه های مسلح غیرقانونی در جریان اقدامات و عملیات های دو طرف در بازه زمانی کتاب حاضر، به این شرح استخراج شده است:

در این دوره، موضوع گروه های مسلح ضدانقلاب و در رأس آنها سازمان مجاهدین خلق یکی از چالش های اصلی جمهوری اسلامی در داخل و خارج کشور محسوب می شود. آغاز این دوره یک ماه پس از اعلام جنگ مسلحانه سازمان مجاهدین خلق علیه جمهوری اسلامی و ورود سازمان به فاز نظامی است. پس از تصویب آیین نامه رسیدگی به صلاحیت سیاسی رئیس جمهور در جلسه علنی مورخ 27 خرداد 1360 مجلس شورای اسلامی و اعلام آغاز بحث و بررسی درباره آن در اولین جلسه بعد از تعطیلات در دو روز بعد (پنجشنبه 28 خرداد، نیمه شعبان و جمعه 29 خرداد تعطیل رسمی بود)، مسعود رجوی با صدور اعلامیه ای جنگ تمام عیار علیه نظام جمهوری اسلامی را اعلام کرد و بدین ترتیب ورود سازمان به فاز مسلحانه آغاز شد. در متن این اطلاعیه به بهانه دستگیری اعضای دفتر رئیس جمهور و حمله مأموران به منزل پدر مهدی ابریشم چی، فرمان شروع عملیات تروریستی سازمان صادر شد. بنی صدر روز قبل از آن، از چتر اطلاعاتی نیروهای سپاه خارج شده و به خانه امن سازمان رفته و مخفی شده بود.

روز شنبه 30 خرداد (روز طرح عدم کفایت سیاسی بنی صدر در مجلس)، در تهران و چند شهر بزرگ، عناصر سازمان اقدام به برگزاری راه پیمایی مسلحانه و حمله به افراد، اماکن متعلق به مردم و

ص:34

مراکز دولتی کردند که با حضور مردم و نیروهای سپاه و کمیته این حرکت کور مسلحانه مهار شد، اما در آن تعدادی از مردم کشته و ده ها تن نیز زخمی شدند.(1) از فردای سی ام خرداد، اقدامات خرابکارانه و علنی سازمان درقالب درگیری های مسلحانه، بمب گذاری و ترورهای گسترده آغاز شد. ترور آیت الله خامنه ای امام جمعه تهران، انفجار مقر حزب جمهوری اسلامی که موجب شهادت آیت الله دکتر بهشتی و تعدادی از وزیران، نمایندگان مجلس و مسئولان نظام شد، از شاخص ترین اقدامات سازمان در نخستین ماه پس از ورود به فاز نظامی است.

در این دوره (اول مرداد تا نیمه مهر 1360) نیز سازمان اقدامات خود علیه نظام را در داخل کشور در دو محور اصلی ساماندهی کرد:

الف) ادامه خط ترور، انفجار و سایر اقدامات مسلحانه.

ب) برپایی تظاهرات مسلحانه خیابانی، با هدف راه اندازی تظاهرات سراسری در داخل کشور که به قیام توده ای بینجامد. (مشابه آنچه در 22 بهمن 1357 به وقوع پیوست.)

در خارج از کشور نیز به ویژه پس از فرار رجوی و بنی صدر به فرانسه، دو اقدام وجهه همت سازمان قرار گرفت:

الف) اشغال سفارتخانه ها و اماکن سیاسی متعلق به جمهوری اسلامی ایران با هدف به راه انداختن هیاهوی تبلیغاتی با کمک رسانه های غربی به نفع سازمان.

ب) تغییر مواضع سازمان (چرخشی تدریجی به سمت غرب).

براساس این سیاست، سازمان درعین حال که با ایجاد انفجار در مراکز مهم تصمیم گیری کشور، ترور و سایر اقدامات خرابکارانه در سراسر ایران، درصدد سرنگونی نظام برآمده بود، از سوی دیگر، درحال شناساندن چهره ای موجه و درخور اعتنا از خود نزد محافل سیاسی و افکار عمومی غرب به عنوان آلترناتیو (جایگزین) برای جمهوری اسلامی بود.

اقدامات گروه های مسلح ضدانقلاب در داخل کشور

در این دوره 76 روزه، بیشترین فعالیت های نظامی و خرابکارانه گروه های مسلح ضدانقلاب؛ به ویژه سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در داخل کشور انجام شده است. براساس گزارش های موجود، افراد وابسته به این گروه ها در تهران و شهرستان ها، حدود 1082 مورد عملیات ترور، بمب گذاری، پرتاب نارنجک و بمب، حمله به اماکن و نیروهای گشت انتظامی انجام دادند که در آنها، 378 تن از مردم عادی، نیروهای انتظامی و بسیج شهید و 667 تن نیز زخمی شدند. آمار این اقدامات به طور جداگانه در جداول زیر تنظیم شده است:

ص:35

تعداد شهدا و مجروحان عملیات های سازمان نیز به این شرح است:

همچنین در عملیات های سازمان مجاهدین خلق، 150 نفر از عناصر سازمان کشته، 71 نفر زخمی و حداقل 1370 نفر دستگیر شدند.(1) آمارها بیانگر آن است که با آغاز اقدامات جدید سازمان مجاهدین خلق در برگزاری تظاهرات خیابانی - که سازمان آن را ورود به فاز جدید (نظامی) تعریف کرد - میزان ضربه پذیری سازمان و دستگیری افراد و هواداران آن بیشتر شده است. از سوی دیگر، با افزایش آسیب پذیری سازمان، به تدریج تعداد و گستردگی عملیات ها از نیمه شهریور تا اواسط مهرماه رو به کاهش گذاشته است. در این دوره، علاوه بر ترور شخصیت های مذهبی و سیاسی، طیف وسیعی از افراد عادی جامعه و کسبه و کارمندان دولت، هدف تیم های ترور سازمان بودند. جرم قریب به اتفاق این افراد داشتن ظاهر مذهبی، فعالیت های محلی در مساجد، شوراها و... یا نصب عکس شهدا و امام و مسئولان کشور در

ص:36

مغازه و محل کارشان بود. دوچرخه ساز، بقال، فرش فروش، یخچال ساز، پارچه فروش، میوه فروش و... ازجمله صاحبان مشاغلی بودند که تیم های ترور سازمان، آنان را هدف قرار می دادند. سازمان این افراد را عوامل سرکوب یا مسئولان ستادهای مخفیانه رژیم می نامید. درواقع، جهت گیری سازمان را پس از انتخابات ریاست جمهوری دوم و روی کارآمدن دولت محمدجواد باهنر، تنها می توان به عقده گشایی و انتقام از مردم آن هم در ناجوانمردانه ترین اشکال آن تعبیر کرد. برخی ترورها، خرابکاری ها و بمب گذاری ها هدفی جز حذف فیزیکی اشخاص متعهد به انقلاب و نظام نداشت.

محور اقدامات سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در داخل کشور عبارت بودند از: ترور؛ حمله به اماکن؛ استفاده از عوامل نفوذی در بمب گذاری و ترور؛ تظاهرات مسلحانه.

عملیات های ترور

تیم های ترور به دو شکل سازماندهی شدند:

الف) تیم های دونفره موتورسوار: بیشترین ترورهای سازمان به این شیوه انجام می شد. به دلیل سهولت در فرار و چابکی، سازمان بر استفاده از این روش تأکید می کرد.

ب) تیم ماشین سوار مسلح: روش این تیم ها بدین ترتیب بود که تیم های مسلح با یک یا دو خودرو برای یافتن سوژه مورد نظر در سطح شهر گشت می زدند. از این روش برای برخی ترورها با برنامه قبلی نیز استفاده می شد. در بعضی ترورها هم باتوجه به گستردگی یا اهمیت عملیات، ترکیبی از افراد مسلح خودروسوار با حمایت موتورسواران مسلح وارد عمل می شدند. در میان افرادی که در این دوره هدف سوءقصد قرار گرفتند، چهره های شاخصی دیده می شود که بعضی از آنها به ترتیب زمانی ترور عبارت اند از:

1. ترور نافرجام سرپرست و معاون استاندار گیلان (3/5/1360).

2. سوءقصد نافرجام به آیت الله اشرفی اصفهانی امام جمعه کرمانشاه (6/5/1360).

3. ترور حجت الاسلام سید رضا کامیاب نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی (7/5/1360).

4. ترور نافرجام حجت الاسلام غلامرضا حسنی و بهاءالدین علم الهدی نمایندگان ارومیه و اردبیل در مجلس شورای اسلامی (13/5/1360).

5. ترور حسن آیت نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی (14/5/1360).

6. ترور نافرجام حجت الاسلام مهدی کروبی سرپرست بنیاد شهید (20/5/1360).

7. ترور حجت الاسلام بهاءالدین عراقی فرزند امام جمعه کنگاور و کاندیدای کرمانشاه در انتخابات مجلس شورای اسلامی (20/5/1360).

8. ترور نافرجام حجت الاسلام سید کاظم نورمفیدی نماینده امام و امام جمعه گرگان (20/5/1360).

ص:37

9. ترور نافرجام آیت الله ربانی املشی دادستان کل کشور (2/6/1360).

10. ترور محمدعلی رجایی رئیس جمهور، دکتر محمدجواد باهنر نخست وزیر و سرهنگ وحید دستجردی رئیس شهربانی کشور، ازطریق انفجار در ساختمان نخست وزیری (8/6/1360).

11. ترور نافرجام (منجر به جراحت) حجت الاسلام موحدی قمی امام جمعه اسلام آباد (8/6/1360).

12. ترور حجت الاسلام مرتضی خدادادی نماینده امام در جهاد بندر انزلی (11/6/1360).

13. ترور معاون آموزش وپرورش قزوین و عضو سابق شورای فرماندهی سپاه این شهر (12/6/1360).

14. ترور رئیس و بنیان گذار کمیته انقلاب اسلامی بانه (13/6/1360).

15. ترور آیت الله علی قدوسی دادستان کل انقلاب ازطریق انفجار در ساختمان دادستانی (14/6/1360).

16. ترور آیت الله مدنی نماینده امام و امام جمعه تبریز (20/6/1360).

17. ترور نافرجام (منجر به جراحت) حجت الاسلام سید حبیب الله طاهری عضو مجلس خبرگان از گرگان (28/6/1360).

18. ترور مهدی فیروزی عضو سابق شورای فرماندهی سپاه شیراز (28/6/1360).

19. ترور حجت الاسلام عبدالحسین مبشر، سرپرست بنیاد شهید استان لرستان (5/7/1360).

20. ترور حجت الاسلام سید عبدالکریم هاشمی نژاد عضو مجلس خبرگان رهبری و دبیر حزب جمهوری اسلامی مشهد (7/7/1360).

21. ترور منجر به شهادت حداقل 6 تن از مقام های قضایی شامل بازپرس، رئیس، حاکم شرع و معاون دادستان در شهرهای اراک، تبریز، استهبان، آستارا، تهران و سنندج و 2 امام جماعت مساجد در تهران.

حمله به اماکن

از روش های دیگری که سازمان در این دوره مورد استفاده قرار می داد، حمله مسلحانه و تیراندازی به اماکن؛ به ویژه پایگاه های متعلق به کمیته و سپاه بود که عوامل عملیات درقالب چند تیم پیاده و سواره با شناسایی و برنامه ریزی قبلی به یک نقطه مانند ساختمان کمیته و سپاه، حمله کرده و بعد از تیراندازی و پرتاب نارنجک و... متواری می شدند. همچنین پرتاب انواع بمب دست ساز و آتش زا و نارنجک به اماکن دولتی، نهادهای انقلابی و اماکن متعلق به افراد متعهد در شهرهای مختلف کشور از رایج ترین روش های افراد و هواداران گروه های مسلح؛ به خصوص سازمان مجاهدین خلق بود که در این دوره به صورت گسترده ای استفاده می شد.

ص:38

استفاده از عوامل نفوذی در عملیات های نظامی

مهم ترین اقدامات تروریستی و خراب کارانه سازمان را که با استفاده از عوامل نفوذی انجام شد می توان در 2 عملیات انفجار در ساختمان نخست وزیری که به شهادت رجایی و باهنر انجامید و انفجار در ساختمان دادستانی کل انقلاب که سبب شهادت آیت الله قدوسی شد، مشاهده کرد. عوامل نفوذی علاوه بر این دو حادثه، در حمله به چند ساختمان متعلق به بسیج؛ ازجمله ساختمان بسیج روستای لسمجان لاهیجان (8/5/1360) و ساختمان بسیج قائم شهر (29/6/1360) نیز به کار گرفته شدند؛ بدین ترتیب که این افراد در نیمه های شب و درحالی که نیروهای سپاه و بسیج در خواب بودند به این مکان ها نفوذ کرده، عملیات ترور را انجام دادند.

عوامل سازمان در لسمجان، 8 نفر و در قائم شهر، 4 بسیجی را در خواب هدف قرار داده و سپس با فروکردن سرنیزه به شکم و زدن تیر خلاص آنان را به شهادت رساندند.

خط تظاهرات مسلحانه در سطح شهرها؛ به ویژه در تهران

پس از دو اقدام بزرگ سازمان مجاهدین خلق در انفجار ساختمان حزب جمهوری اسلامی در سرچشمه تهران در روز هفتم تیر - که موجب شهادت دکتر بهشتی، 4 وزیر، 27 نماینده مجلس و تعدادی از معاونان وزرا و اعضای دستگاه قضایی و دولت و مجروح شدن تعدادی دیگر شد - و نیز انفجار در ساختمان نخست وزیری، سازمان با توهم فروپاشی نظام جمهوری اسلامی، در تحلیل های خود از "فاز جدیدی" سخن گفت که به راه انداختن تظاهرات مسلحانه خیابانی در تهران و چند شهر دیگر، گام نخست آن بود. هماهنگ با این اقدام، رسانه های غربی نیز از فروپاشی قریب الوقوع نظام جمهوری اسلامی و جنگ داخلی در ایران خبر دادند و بدین ترتیب خط تظاهرات خیابانی (پیروی از مشی تظاهرات گسترده خیابانی در زمان پیروزی انقلاب اسلامی) سرلوحه فعالیت های سازمان قرار گرفت.

براساس تحلیل های درونی سازمان، در نیمه دوم شهریور، تاکتیک "تظاهرات گسترده" در داخل سازمان مطرح شد. در این اقدام قرار بود علاوه بر مشارکت تعداد بیشتری از تیم های مسلح در راه پیمایی و تظاهرات خیابانی و حضور همه نیروهای اجرایی و عملیاتی و هواداران تشکیلاتی در صحنه، مناطق شروع راه پیمایی طوری انتخاب شود که گروه های مختلف ابتدا در چند نقطه شهر سازماندهی شده و درنهایت به هم بپیوندند تا راه پیمایی گسترده شود. براین اساس، از نیمه دوم شهریور به مدت یک ماه، 7 تظاهرات مسلحانه (در روزهای 16، 17، 18، 21 و 24 شهریور و 5 و 13 مهر) در تهران و 5 تظاهرات محدودتر در شهرستان های گرگان (29 شهریور)، بابل و انزلی (11مهر)، مشهد و قزوین (14 مهر) برگزار شد.

در این راه پیمایی های مسلحانه چند گروه 10 تا 20 نفره از هواداران که مسلح به سلاح سرد

ص:39

و مواد آتش زا بودند، با حمایت افراد مسلح (به سلاح های گرم) سازمان، در نقاطی از شهر مبادرت به آتش زدن اتوبوس های شرکت واحد،(1) دادن شعار علیه مسئولان و تیراندازی و ایجاد راه بندان و ترافیک می کردند. بنا بر تحلیل و خط مشی دیکته شده سازمان در فاز جدید، 3 مرحله در نظر گرفته شد:

الف) خط تظاهرات مسلحانه توسط هواداران و عناصر مسلح. تحلیل سازمان این بود که عملیات های بزرگ بمب گذاری، ایذایی و ترورها زمینه لازم را در درون مردم به وجود آورده و درحال حاضر، جامعه آماده قیام علیه نظام جمهوری اسلامی و سرنگونی آن است و انفجار توده ها فقط نیاز به یک جرقه دارد که باید به دست پیشتاز (همان عناصر مسلح سازمان) زده شود.

ب) اعتصاب در ادارات، کارخانه ها و...

ج) برگزاری تظاهرات سراسری مشابه آنچه در ماه های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به وقوع پیوست.

البته به دلیل ناکامی در اجرای مرحله اول، مراحل دوم و سوم عملاً تحقق نیافت، اما سازمان مجاهدین خلق درباره مرحله اول تبلیغات وسیعی به راه انداخت. درپی برپایی چند تظاهرات مسلحانه، سازمان با انتشار اطلاعیه ای در پاریس به مقایسه این اقدام با حرکت مردم در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخت و مدعی شد حرکت سازمان در مبارزه علیه جمهوری اسلامی وارد مرحله جدیدی شده است.

مسعود رجوی نیز در مصاحبه با خبرگزاری یونایتدپرس گفت: هدف سازمان آن است که با کشاندن مردم به خیابان ها و شروع اعتصاب ها و تظاهرات عمومی رژیم را سرنگون کند. قدم اول ازبین بردن جو ترس و وحشت کنونی در ایران است و تظاهرات اخیر تهران نشان می دهد که جو وحشت و ترور درهم شکسته است.

بنی صدر نیز در مصاحبه با یک نشریه اسپانیایی در توجیه این اقدامات سازمان گفت: «تنها راه برای پایان دادن به [عمر] رژیم کنونی جنگ داخلی است.» وی تأکید کرد که «با توسل به خشونت باید [امام] خمینی را سرنگون کرد.» رادیو کردستان ارگان تبلیغاتی - خبری حزب دمکرات کردستان ایران نیز به استناد اخبار خبرگزاری های غربی ادعا کرد: «توده های مردم با همه توان خود از مجاهدین حمایت می کنند و بدین ترتیب، رژیم جمهوری اسلامی پایگاه اجتماعی خود را کاملاً از دست داده است.»

پس از اجرای چند تظاهرات مسلحانه که با تلاش نیروهای سپاه و کمیته و همکاری فعال مردم مهار شد، سازمان مجاهدین خلق با انتشار اطلاعیه ای با امضای شورای ملی مقاومت در پاریس، از حامیان خود در ایران خواست تظاهرات سراسری راه بیندازند.

ص:40

رادیو مجاهد نیز در بزرگ نمایی تظاهرات تعداد معدودی از هواداران در داخل مدعی شد که خیابان ها و میدان های تهران و بسیاری از شهرها؛ به ویژه در شمال کشور، شاهد تظاهرات روزانه مردم است و این تظاهرات جو رعب و وحشتی که نظام قصد داشت مستولی کند را شکسته است.

تظاهرات مسلحانه 5 مهر 1360 سازمان که هم زمان با عملیات ثامن الائمه(ع) برگزار شد، اوج این اقدامات سازمان در تهران است. این تظاهرات ابتدا قرار بود در اول مهر برگزار شود، ولی به دلیل برگزاری تظاهرات دانش آموزی به مناسبت بازگشایی مدارس به تأخیر افتاد. این مرحله (تظاهرات مسلحانه) طرح شد تا "پتانسیل نهفته خلق آزاد شود." تحلیل سازمان این بود که در 5 مهر با قیامی شبیه قیام توده ای 22 بهمن روبه رو است و باید مردم را تحت حمایت نیروهای مسلح سازمان به صحنه کشاند.

در اظهارات یکی از اعضای سازمان درباره پیش بینی نتایج این تظاهرات آمده است: «می بایست این تظاهرات با شرکت خود مردم صورت بگیرد و ما (سازمان) به عنوان پیشتاز مسلح از مردم حمایت خواهیم کرد. ضرورت انقلاب ایجاب می کند که کشته ها زیاد باشد. ... شاید کشته ها به اندازه 22 بهمن 57 باشد و شاید بیشتر، ولی تعداد آن مهم نیست. مردم کاملاً آماده قیام توده ای هستند.» این درحالی است که مسعود رجوی بعدها در جمع بندی عملکرد یک ساله سازمان، تصریح کرد که از ابتدا می دانسته که الگوی تظاهرات خیابانی بی نتیجه خواهد بود، ولی بازهم آن را آزمایش کرده است.

باآنکه در تظاهرات 5 مهر سازمان، در تهران 30 نفر از مردم و پاسداران به شهادت رسیدند، 16 نفر از عناصر سازمان کشته و تعدادی زیادی از دو طرف مجروح شدند و خسارات فراوانی به اموال عمومی و شخصی مردم وارد شد، مسعود رجوی در مصاحبه با نشریه فرانسوی آفریک آزی مدعی شد که تظاهرات این روز سازمان کاملاً مسالمت آمیز بوده است.

با شکست این اقدام، یکی از مسئولان نظامی سازمان اعتراف کرد این تظاهرات تنها نتیجه ای که برای سازمان داشت، دستگیری و کشته شدن عمده نیروهای اجرایی و عملیاتی در آن روز بود.(1)

این تظاهرات هم با مقاومت مردم و آمادگی نیروهای انتظامی به شکست سازمان انجامید و طی آن عده ای از مردم بی گناه نیز به شهادت رسیدند. اقدامات نیروهای انقلابی در برخورد با عوامل گروه های مسلح؛ به ویژه سازمان مجاهدین خلق، موجب شکست آنان در ایجاد یک جنگ داخلی در این دوره شد.

ص:41

اقدامات گروه های مسلح ضدانقلاب در خارج از کشور

پس از فرار رجوی و بنی صدر به پاریس، فعالیت سازمان مجاهدین خلق و سایر گروه ها در خارج از کشور با هدف به رخ کشیدن توانمندی سازمان در دو محور اصلی دنبال شد.

الف) محور اول، برپایی تظاهرات، تحصن، اعتصاب غذا در مقابل ساختمان بعضی سازمان ها و مجامع سیاسی و حقوقی امریکایی و اروپایی بود که معمولاً با پوشش خبری رسانه های غربی همراه می شد، تا جایی که در برخی موارد، نمایندگان رسانه ها با هماهنگی و دعوت قبلی این گروه ها در محل حادثه حضور می یافتند. عناصر و هواداران سازمان در این دوره با هدف جلب نظر افکار عمومی و رسانه ای، حداقل 11 مورد راه پیمایی و تحصن در چند شهر مختلف امریکایی، اروپایی و آسیایی برگزار کردند.

ب) محور دوم، اشغال اماکن سیاسی و فرهنگی؛ به ویژه سفارتخانه ها و کنسولگری های ایران بود. روزنامه انگلیسی تایم هدف سازمان از این اقدام را این گونه بیان کرد: مسعود رجوی پس از ورود به پاریس از هواداران مجاهدین خواست دفاتر دولت ایران در خارج را اشغال کنند. هدف رجوی از این اقدام جلب نظر افکار عمومی جهان غرب به حوادث ایران بود.

در این دوره، 20 مورد حمله به سفارتخانه ها و دفاتر سیاسی مربوط به ایران و اشغال آنها، انجام شد که بدین ترتیب می باشد:

1. اشغال سفارت ایران در دانمارک، 2/5/1360.

2. تلاش ناموفق منجر به درگیری برای اشغال سفارت ایران در وین (اتریش)، 2/5/1360.

3. حمله به دفتر هواپیمایی ایران ایر در پاریس، 6/5/1360.

4. حمله به خانه فرهنگی ایران در پاریس (فرانسه)، 10/5/1360.

5. حمله به کانون اسلامی دانشجویان ایرانی در سیته پاریس (فرانسه)، 10/5/1360.

6. اشغال سفارت ایران در بُن (آلمان غربی)، 12/5/1360.

7. اشغال سفارت ایران در اُتاوا (کانادا)، 13/5/1360.

8. اشغال دفتر هواپیمایی ایران در لندن، 13/5/1360.

9. اشغال دفتر حافظ منافع ایران در سفارت الجزایر در واشنگتن (امریکا)، 16/5/1360.

10. اشغال سفارت ایران در نروژ، 20/5/1360.

11. حمله به کنسولگری ایران در لندن (انگلستان)، 27/5/1360.

12. اشغال سفارت ایران در استکهلم (سوئد)، 2/6/1360.

13. اشغال سفارت ایران در لاهه (هلند)، 3/6/1360.

14. اشغال سفارت ایران در بروکسل (بلژیک)، 3/6/1360.

15. اشغال دفتر نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در لندن توسط سلطنت طلب ها، 5/6/1360.

16. اشغال سرکنسولگری ایران در رم (ایتالیا)، 10/6/1360.

17. اشغال سفارت ایران در واتیکان (ایتالیا)، 11/6/1360.

ص:42

18. اشغال کنسولگری ایران در لندن (انگلستان)، 16/6/1360.

19. حمله به مرکز فرهنگی ایران در پاریس (فرانسه)، 11/7/1360.

20. اشغال کنسولگری ایران در استانبول (ترکیه)، 14/7/1360.

در همه این موارد، مهاجمان اموال موجود در مکان های اشغال شده را تخریب و خسارت های بسیاری را به ساختمان ها وارد کردند.

ضعف در اقدامات پیشگیرانه پلیس و تعلل آنان پس از حمله و اشغال این اماکن و از سوی دیگر، پوشش تبلیغاتی وسیع و بزرگ نمایی رسانه های غربی از وجوه مشترک در همه این اقدامات بود.

فرار بنی صدر و رجوی

در این دوره، رابطه سازمان مجاهدین خلق و بنی صدر - که پیوندهای مستحکم تری نسبت به گذشته با یکدیگر یافته و سازمان سرنوشت بنی صدر را به خود گره زده بود - با نظام جمهوری اسلامی در حادترین وضعیت خود قرار گرفت. آغاز کتاب 15 روزشمار با پایان یافتن دوره زندگی مخفی این دو در خانه امن سازمان در تهران و سپس فرار آنان به پاریس هم زمان شده است. انتخاب محمدعلی رجایی به سمت دومین رئیس جمهور ایران (در جمعه 2 مرداد 1360) و سامان یافتن نظام اجرایی کشور از یک سو و باور عموم مردم به دفاع از انقلاب و نظام جمهوری اسلامی و حضور تأثیرگذار آنان در صحنه درگیری های مسلحانه خیابانی و مقابله با تظاهرات مسلحانه عناصر سازمان و درنتیجه مهار این آشوب ها از سوی دیگر، سبب شد سازمان ناامید از بی ثمر ماندن تلاش هایش، با هماهنگی برخی مقامات و جریانات سیاسی فرانسه با طراحی و برنامه ریزی قبلی، به وسیله یک هواپیمای 707 نظامی ارتش که هدایت آن را سرهنگ خلبان بهزاد معزی (از خلبانان مخصوص شاه) بر عهده داشت، بنی صدر و رجوی را در ساعات پایانی روز ششم مرداد 1360 از فرودگاه مهرآباد به مقصد پاریس، خارج کند.(1)

روزنامه فرانسوی لیبراسیون اعلام کرد مقامات فرانسوی یک روز قبل از پرواز، یادداشتی درباره پرواز هواپیماهای حامل بنی صدر به این کشور دریافت کرده بودند و نمایندگان سازمان مجاهدین خلق در پاریس به حزب سوسیالیست فرانسه اطلاع دادند که افرادی از ایران به فرانسه وارد خواهند شد. درپی آن، مقامات فرانسوی به هواپیمایی که از ایران می آمد اطلاع دادند که در پایگاه نظامی "اورلی" در حومه پاریس فرود آید. بنی صدر و همراهان بلافاصله پس از ورود به فرانسه، تقاضای پناهندگی سیاسی کردند که مورد موافقت مسئولان این کشور قرار گرفت.

فرار بنی صدر و رجوی، انعکاس وسیعی در رسانه های غربی و منطقه ای یافت. باوجود

ص:43

اعلام اولیه مقامات فرانسوی مبنی بر اخذ تعهد از آنان برای رعایت قوانین پناهندگی؛ ازجمله موضع گیری نکردن علیه سایر کشورها، این دو، ساعاتی پس از ورود به محل اقامت خود (آپارتمان بنی صدر در محل کشن در حومه پاریس)، مصاحبه با رسانه های مختلف را آغاز کردند، که تا پایان این دوره پیوسته ادامه داشت. با این اقدام، فرانسه به اصلی ترین پایگاه فعالیت گروه های مسلح مخالف جمهوری اسلامی ایران تبدیل شد. محافل سیاسی و مطبوعاتی فرانسه و غرب نیز در مواضع خود کوشیدند این دوره را با ماه های قبل از پیروزی انقلاب و اقامت امام خمینی در نوفل لوشاتو مقایسه کرده و به توجیه رفتار دولت فرانسه بپردازند. دراین میان، برنده بازی بین بنی صدر و رجوی، سازمان مجاهدین خلق بود.

چند روز بعد، این دو به ویلای شخصی کاظم رجوی (برادر مسعود رجوی) در اورسورواز یکی از شهرهای حومه پاریس، نقل مکان کردند و بدین ترتیب، بنی صدر که فاقد هرگونه سازمان و تشکیلاتی بود، بیش از گذشته، در چارچوب های تعیین شده سازمان درآمد و به نوعی تحت کنترل آنان قرار گرفت. سازمان مجاهدین خلق همچنین پس از خروج رجوی و بنی صدر از ایران، موسی خیابانی را به عنوان رهبر سازمان در داخل کشور مطرح کرد تا خلأ نبود رجوی پر شود و به نحوی از تأثیرات منفی فرار رجوی در میان هواداران بکاهد. به این منظور، اطلاعیه سازمان که تا قبل از آن با امضای سازمان مجاهدین خلق صادر می شد، این بار با نام موسی خیابانی انتشار یافت. بدین ترتیب، فرار بنی صدر و رجوی به فرانسه تأثیرات قابل توجهی بر مسائل سیاسی داخلی و خارجی ایران گذاشت؛ ازجمله رابطه ایران با فرانسه بحرانی و وارد مرحله جدیدی شد.

سازمان مجاهدین خلق - عراق

ازجمله موضوعات مهم در این دوره، ابراز تمایل اولیه و متقابل بین سازمان مجاهدین خلق و دولت عراق برای ایجاد ارتباط و برقراری تماس بین آنان است. دشمنی مشترک رژیم عراق و سازمان مجاهدین خلق با نظام جمهوری اسلامی ایران، زمینه مناسبی را برای نزدیکی آنان به یکدیگر فراهم کرد. از منظر سازمان، عراق هم پیمانی تلقی می شد که با همسایه شرقی خود (ایران) درحال جنگ بود و می توانست با دراختیارگذاشتن پول، تسلیحات، مکان استقرار و... پشتیبانی لازم را از سازمان به عمل آورد. از سوی دیگر، رژیم بعث که موفق به تحقق اهداف خود در حمله برق آسا به خاک ایران نشده بود، کوشید تا از سازمان مجاهدین خلق بهترین بهره برداری را بکند.

اولین علائم نزدیک شدن سازمان به عراق را باید در سخنان رجوی که ایران را مسئول وقوع جنگ خوانده بود، جست وجو کرد. وی در این اظهارات گفته بود: «به عنوان یک گروه اعلام می داریم که رهبران مذهبی مسئول جنگ علیه عراق می باشند.» رجوی با اشاره به نوارهای صوتی که هیچ گاه آنها را ارائه نکرد، گفت: «ما نوارهای کاست را از اقدامات تحریک آمیزی که آنها علیه عراقی ها دستور داده اند، در اختیار داریم.» درپی این اظهارات، سعدون حمادی وزیر امور خارجه عراق، نامه هایی برای دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت و دبیرکل

ص:44

سازمان کنفرانس اسلامی و چندین نهاد سیاسی دیگر ارسال کرد و در آنها با اشاره به گفته های مسعود رجوی نوشت: «این اظهارات قوی ترین دلیل و مؤید این حقیقت است که ایران مسئول شروع جنگ علیه عراق می باشد که بارها آن را اعلام کرده ایم.»

رجوی در اول شهریور در مصاحبه با روزنامه عرب ریپورت (چاپ بیروت)، این بار آشکارا به حمایت از دیدگاه های رژیم عراق علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخت و گفت: «چنانچه ما بر سر کار بودیم، جنگی به وجود نمی آمد. [امام] خمینی، فرصت هایی را که برای استقرار صلح به وجود آمد، نادیده گرفت. من می توانم به شما بگویم که خمینی مسئول چیزهایی است که باعث بروز جنگ شده است.» وی افزود: «درحالی که خمینی مسئول بروز جنگ است، عراق متجاوز خوانده می شود.» این بار نیز موضع نفر اول سازمان مجاهدین خلق با پاداش عراق مواجه شد و یک روز پس از انتشار این سخنان، بخش فارسی رادیو بغداد اقدام به پخش سخنرانی مسعود رجوی در سال 1359 در استادیوم امجدیه (شهید شیرودی) کرد. در این سخنرانی - که با صدای خود رجوی پخش شد - وی با مظلوم نمایی درمورد سازمان، به طور علنی جمهوری اسلامی را تهدید به برخورد مسلحانه کرده بود.

از سوی دیگر، طارق عزیز نیز به صراحت اعلام کرد عراق از گروه های مخالف حکومت با هدف سرنگونی جمهوری اسلامی در ایران حمایت می کند. وی در نیویورک از ارتباط اولیه این کشور با گروه های مخالف جمهوری اسلامی خبر داد و گفت: عراق هیچ ایرادی در تماس با مخالفان دولت ایران نمی بیند، ولی آن را افشا نخواهد کرد. طه یاسین رمضان معاون صدام حسین هم از آمادگی دولت این کشور برای پذیرفتن بنی صدر و رجوی در خاک عراق سخن گفت. درپی این موضع گیری دولتمردان عراقی، رادیو بغداد در یک گفتار رادیویی به تمجید از عملکرد سازمان مجاهدین خلق پرداخت که درواقع ارسال پیام متقابل دربرابر موضع مثبت سازمان درخصوص عراق برای جلب حمایت های مادی و تدارکاتی این کشور بود. بدین ترتیب، دو طرف اولین گام های نزدیک شدن به یکدیگر و همکاری مشترک علیه جمهوری اسلامی را در این دوره برداشتند. دراین میان، پس از علنی شدن دیدار هانی الحسن، مشاور یاسر عرفات و عضو شورای رهبری سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) با مسعود رجوی در 10 شهریور 1360 در محل اقامتگاه وی، برخی منابع رسانه ای اعلام کردند هانی الحسن پیام هایی بین دولت عراق و سازمان ردوبدل کرده است. از این پس، باب جدیدی در رابطه عراق با سازمان مجاهدین خلق گشوده شد. این رابطه بعدها به جذب کادر رهبری سازمان توسط حزب بعث و عزیمت افراد سازمان به عراق انجامید.

تغییر علنی مواضع سازمان (گردش به غرب)

فرار بنی صدر و رجوی به فرانسه را باید آغاز دوره ای جدید در ارتباط یافتن سازمان مجاهدین خلق با محافل اطلاعاتی، سیاسی و رسانه ای غرب تلقی کرد. هرچند ورود بنی صدر و رجوی به فرانسه با استقبال محافل سیاسی و رسانه ای این کشور و سایر کشورها مواجه شد، اما

ص:45

اهمیت این واقعه بیشتر مربوط به پناهنده شدن رئیس جمهور معزول ایران به فرانسه بود. رجوی تا آن زمان چهره چندان شناخته شده ای در محافل سیاسی غرب نبود و از او فقط به عنوان یکی از همراهان رئیس جمهور معزول ایران نام برده می شد. با گذشت چند روز از حضور وی در فرانسه، زمینه ای فراهم شد تا رجوی بهترین بهره برداری را از شهرت رسانه ای و ارتباطات قدیمی و اعتبار نسبی بنی صدر به خصوص در نزد فرانسویان که به هرحال ادعاهای او را به عنوان یک "رئیس جمهور سابق" می شنیدند، به عمل آورد.

رسانه ها و برخی سیاستمداران غربی تا آن زمان، از سازمان مجاهدین خلق به عنوان یک سازمان مترقی سوسیالیستی نام می بردند که مسئولیت اقدامات مسلحانه، خرابکاری ها و ترورهای داخل ایران را بر عهده دارد، اما رجوی در مصاحبه های متعدد خود با رسانه ها، مواضع و مشی جدیدی را در پیش گرفت. وی تلاش وافری کرد تا برخلاف مشی گذشته،(1) سازمان را متمایل به غرب نشان داده و از هرگونه موضع گیری علیه امپریالیسم غرب؛ به ویژه امریکا جداً خودداری کند. رجوی در تبیین مواضع جدید سازمان کوشید تا چهره ای دمکرات از خود و سازمان نشان داده و به غرب اطمینان خاطر دهد که درصورت تغییر نظام سیاسی ایران، جریانات حامی شوروی و بلوک شرق جایگزین جمهوری اسلامی نخواهد شد. وی به صراحت اعلام کرد که پس از سقوط جمهوری اسلامی و روی کارآمدن سازمان مجاهدین خلق، اتفاقی درجهت مخالفت با منافع غرب در ایران رخ نخواهد داد. نفر اول سازمان برای اثبات سابقه داشتن این دیدگاه در سازمان مجاهدین خلق و خودش، در مصاحبه با روزنامه ایندین اکسپرس (چاپ دهلی نو) اعلام کرد: «این اشتباه است که می گویند من توسط پادگورنی رئیس جمهوری سابق شوروی (در سال 1351ه..ش) از مرگ نجات یافته ام(2) این دروغ[ی] است که ازسوی غرب[ی ها] انتشار یافته و به منظور کاهش محبوبیت من و اینکه برچسب کمونیست به آن بزنند صورت گرفته است. [درحالی که] با دخالت میتران، ژان پل سارتر، آندره مالرو و افراد دیگری که طرف دار من بودند، حکم اعدامم در زمان شاه به حبس ابد تقلیل یافت.»

اعلام این گونه مواضع ازجانب رجوی و از سوی دیگر نمایان شدن قوت های تشکیلاتی سازمان مجاهدین خلق نسبت به بنی صدر و تیم همراه او، مؤثر واقع شد و رفته رفته، حجم اخبار درج شده درباره رجوی در رسانه های غربی نسبت به بنی صدر فزونی یافت و به مرور،

ص:46

وی به عنوان مرد اول شورای ملی مقاومت مطرح شد. نشریه فرانسوی آبزرواتور دراین باره نوشت: «رجوی به بنی صدر که دارای حقانیت سیاسی است، نیاز دارد، اما بنی صدر بدون رجوی فقط یک اسم قابل احترام و بی قدرت است.»

آبزرور نیز نوشت: «بنی صدر مدعی است 90% ارتشیان از وی حمایت می کنند، ولی ظاهراً این رجوی است که کارت برنده را در دست دارد و دارای یک نیروی مسلح چریکی است.» به دنبال شکل گیری این جریان، برخی نشریات و سیاستمداران امریکایی نیز وارد صحنه شدند. جورج بال معاون اسبق وزیر امور خارجه امریکا و از سیاستمداران کهنه کار این کشور، ازجمله افرادی بود که حمایت از سازمان را به دولتمردان امریکا توصیه کرد و گفت: «سازمان مجاهدین خلق یک سازمان مترقی سوسیالیستی است که امکان پیروزی آن در مناقشات داخلی ایران زیاد است و امریکایی ها نباید از روی کارآمدن آن واهمه ای داشته باشند.» بدین ترتیب، مقدمات چرخش علنی سازمان به سوی غرب و شناسایی جدید دولت های غربی از سازمان در این دوره بنا نهاده شد.(1)

صدور حکم اعدام محمدرضا سعادتی

محمدرضا سعادتی عضو کادر مرکزی و نفر دوم سازمان مجاهدین خلق که از چپ روترین افراد سازمان به شمار می رفت و به جرم ارتباط ویژه اطلاعاتی با عوامل سازمان جاسوسی شوروی (کا.گ.ب.) در زندان به سر می برد،(2)* پس از اثبات نقشش در ترور محمد کچویی مدیر زندان اوین و اقدام به ترور آیت الله محمد گیلانی و سید اسدالله لاجوردی مجدداً محاکمه و به اعدام محکوم شد. سعادتی تا قبل از شهادت کچویی همچنان بر مواضع سازمان پافشاری می کرد و پس از مشخص شدن نقشش در این ترور، به مدت یک ماه در انفرادی به سر برد و ارتباطش با سازمان قطع شد. وی در این مدت وصیت نامه ای نوشت. در قسمتی از این وصیت نامه خطاب به کادر رهبری و اعضای سازمان آمده است: «سازمان در دامی که امپریالیست ها برای آن چیده بودند، گرفتار شد.» سعادتی در بخش دیگری از این وصیت نامه نوشته است: «هرچند این وصیت نامه ممکن است به سازمان ضربه سیاسی بزند، ولی او این ضربه را هشدار به افراد می داند.» وی همچنین درباره ضرورت دفاع از مواضع ضدامپریالیستی جمهوری اسلامی نوشت: «من اکنون فکر می کنم که خط اصولی و صحیح، دفاع و تقویت مواضع ضدامپریالیستی رژیم حاکم است و مقابله و تضعیف آن در این مواضع اپورتونیسم چپ است. امام خمینی در شرایط کنونی مظهر خشم توده های محروم ایران و حتی منطقه علیه

ص:47

غارتگری ها و جنایات جهانخواران است و چرا این خشم را تقویت نکنیم و چهره خندان امام خمینی را برای خود و برای توده ها طلب کنیم. امپریالیست ها از این خشم انقلابی وحشت دارند.»

اما همان گونه که انتظار می رفت و به رغم انتشار متن دست نویس وصیت نامه، سازمان با فحاشی علیه نظام و مسئولان بدون پرداختن به متن وصیت نامه آن را جعلی خواند.

نگاهی گذرا به اوضاع داخلی ایران

در این دوره (از اول مرداد تا 14 مهر 1360)، وقایع مهم و تأثیرگذاری در عرصه سیاسی در داخل کشور رخ داد که از آن جمله می توان به برگزاری دو انتخابات ریاست جمهوری به فاصله 70 روز از یکدیگر اشاره کرد.

آغاز این دوره مقارن با انتخابات دومین دوره ریاست جمهوری ایران است.(1) با انتخاب محمدعلی رجایی در 2 مرداد 1360، خلأ جایگاه رئیس قوه اجرایی کشور مرتفع شد و با معرفی محمدجواد باهنر به عنوان نخست وزیر و پس از آن، معرفی کابینه و رأی اعتماد مجلس به آن در 26 مرداد 1360، ساختار اجرایی کشور که درپی رأی به عدم کفایت سیاسی بنی صدر ناقص شده بود، کامل شد؛ بدین ترتیب با شکل گیری هیئت دولت گام مثبتی به سوی ثبات سیاسی کشور برداشته شد. اما این وضعیت چندان دوام نیافت و دو هفته بعد در تاریخ 8 شهریور 1360، رئیس جمهور و نخست وزیر در انفجار ساختمان نخست وزیری به شهادت رسیدند و بار دیگر شرایط همچون گذشته شد. بلافاصله پس از این واقعه، برای دومین بار، شورای موقت ریاست جمهوری (مرکب از آیت الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور و حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی) تشکیل شد و اداره امور کشور را در دست گرفت. این شورا 10 شهریور 1360، آیت الله محمدرضا مهدوی کنی را به عنوان نخست وزیر موقت انتخاب و به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد. مجلس نیز فردای آن روز به وی رأی اعتماد داد. نخست وزیر هم بعدازظهر روز 11 شهریور 1360، کابینه جدید را که بجز وزیر کشور(2) همان وزیران دولت قبل بودند، به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد و مجلس نیز در جلسه علنی روز 12 شهریور 1360، با 170 رأی موافق، 4 رأی مخالف و 4 رأی ممتنع، به کابینه آیت الله مهدوی کنی رأی اعتماد داد. بدین ترتیب، در کمتر از 4 روز، نظام اجرایی کشور سامان یافت و در امور اجرایی اختلالی به وجود نیامد.

برگزاری سومین انتخابات ریاست جمهوری کشور مهم ترین اولویت و برنامه دولت جدید بود.

ص:48

از همین رو، روز جمعه 10 مهر 1360 به عنوان روز انتخابات تعیین شد. این انتخابات حدوداً یک ماه پس از شهادت محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر، درحالی که کشور هنوز تحت تأثیر حادثه انفجار دفتر نخست وزیری بود، با شکوه هرچه تمام تر برگزار شد. با اعلام انتخاب آیت الله خامنه ای امام جمعه تهران و نماینده امام در شورای عالی دفاع به عنوان سومین رئیس جمهور ایران با کسب 95 درصد آراء در روز 13 مهر 1360، نظام مدیریتی و اجرایی کشور ظرفیت استثنایی خود را در مقابله با این بحران نشان داد.

تنش در رابطه ایران - فرانسه

روابط ایران و فرانسه در این دوره به شدت تحت تأثیر اوضاع سیاسی و حوادث داخلی ایران و شیوه برخورد دولت فرانسه در مواجهه با این حوادث و وقایع قرار داشت. فرار بنی صدر و رجوی به فرانسه، ورود آنان به یک پایگاه هوایی در حوالی پاریس و استقبال مقامات فرانسوی و اعطای پناهندگی به آنان در همان لحظات اولیه، رابطه دو کشور را وارد مرحله ای بحرانی و پرتنش کرد. انتشار خبر آگاهی برخی مقامات فرانسوی از موضوع فرار بنی صدر و رجوی و هماهنگی قبلی با آنان دراین باره، که سازمان مجاهدین خلق آن را فاش کرد، نشان می داد که فرانسه خود را برای بروز هر بحرانی در روابط سیاسی با ایران آماده کرده است.

سخنان چند روز قبل وزیر روابط خارجی فرانسه مبنی بر اعطای پناهندگی به اتباع هر کشوری، به ویژه ایران که از فرانسه درخواست پناهندگی کنند نیز به نوعی از تمایل و هماهنگی قبلی مقامات این کشور برای پذیرفتن آنان حکایت می کند. اما فقط چند ساعت پس از انتشار خبر ورود بنی صدر و رجوی به پاریس، باوجود آنکه دولت فرانسه در خبر مربوط به اعطای پناهندگی به آنان به متعهد بودنشان به انجام ندادن فعالیت سیاسی تأکید کرده بود، مصاحبه های بنی صدر و رجوی با رسانه ها میزان پایبندی آنان و دولت فرانسه را به ضرورت رعایت قوانین این کشور توسط پناهندگان سیاسی و صحت ادعای دولت فرانسه به اخذ چنین تعهدی را نشان داد.

ماجرای این فرار، واکنش هایی را در ایران برانگیخت. سرپرست سفارت فرانسه و سپس سفیر این کشور در تهران به وزارت امور خارجه احضار شدند و معاون سیاسی وزارت امور خارجه درخواست استرداد بنی صدر را به آنان ابلاغ کرد. سخنگوی دولت نیز اعلام کرد روابط غیردوستانه فرانسه در روابط دو کشور تأثیر دارد. درپی این واقعه، گروه هایی از مردم تهران چند روز پی درپی، مقابل سفارت فرانسه تجمع کرده و خواهان استرداد بنی صدر و رجوی ازسوی دولت این کشور شدند. پس از اوج گرفتن تظاهرات مردم در تهران و اجتماع در مقابل سفارت فرانسه، این بار مقامات فرانسوی رفتار محتاطانه تری را در پیش گرفتند و اعلام کردند باوجود تصمیم مقامات این کشور مبنی بر اعطای پناهندگی سیاسی به بنی صدر، انتظار می رود که روابط ایران و فرانسه عادی بماند و دلیلی وجود ندارد که مقامات تهران دست به اقدامات تلافی جویانه بزنند. حتی برخی رسانه های غربی اعلام کردند که دولت فرانسه برای کاهش تشنج در روابط میان تهران و پاریس به بنی صدر هشدار داده است که اگر

ص:49

وی به تعهد کتبی خود پایبند نباشد، تصمیمات مقتضی را اتخاذ خواهد کرد. اما باوجود این ژست فرانسویان، مصاحبه های بنی صدر و رجوی و حتی سرهنگ معزی - خلبان مخصوص شاه که هواپیمای حامل این دو را به فرانسه هدایت کرده بود - با نشریات همچنان ادامه داشت.

یک هفته پس از ماجرای فرار و تندترشدن لحن بنی صدر و رجوی علیه ایران در مصاحبه های روزانه، روابط سیاسی فرانسه و ایران بحرانی تر شد، تا جایی که مجدداً سفیر فرانسه در تهران به وزارت امور خارجه احضار گردید و از وی خواسته شد ظرف 3 روز، ایران را ترک کند. فرانسه نیز متقابلاً با اعزام معاون بخش خاورمیانه ای وزارت امور خارجه خود به تهران، تصمیم دولت این کشور مبنی بر خارج کردن اتباع فرانسوی از تهران و احضار سفیر خود را به مقامات ایران اعلام کرد و دلیل آن را بیم از تهدید اتباع خود در تهران ذکر کرد. پس از آن، فرانسه در دو پرواز اختصاصی در تاریخ های 19 و 21 مرداد 1360، حدود یک صد فرانسوی مقیم تهران را که تعدادی از آنان بازرگان و عده ای نیز از کارکنان سفارت این کشور در تهران بودند، از ایران خارج کرد. در طول 7 روزی که مقدمات خروج این افراد از ایران فراهم می شد، دولت فرانسه محدودیت هایی در فعالیت بنی صدر و رجوی ایجاد کرد و ضمن افزایش تدابیر امنیتی در محل سکونت آنان ورود و خروج افراد به آنجا را کنترل می کرد تا جایی که برخی رسانه ها آن را نوعی "بازداشت غیررسمی" خواندند. اما پس از خروج اتباع فرانسوی از تهران محدودیت های اعمال شده نیز مرتفع گردید.

رفتار مقامات فرانسوی در طول این دوره براساس رعایت مصالح و منافع این کشور طراحی و اجرا می شد. درحالی که فعالیت آزادانه بنی صدر و رجوی با نظارت نیروهای امنیتی فرانسه ادامه داشت، دو اقدام فرانسه شامل تحویل 3 ناوچه جنگی خریداری شده از این کشور(1) و اقدام رئیس جمهور این کشور به ارسال پیام تبریک به مناسبت انتخاب رجایی به عنوان رئیس جمهور، گام های مثبت فرانسه برای کاهش التهابات بین دو کشور تلقی شد. البته پیام تبریک فرانسوا میتران با پاسخ تند رئیس جمهور جدید ایران مواجه گردید. ربوده شدن ناوچه جنگی ایرانی "تبرزین" در آب های اسپانیا در 22 مرداد 1360، فضای سیاسی بین دو کشور را ملتهب تر کرد؛ مقامات فرانسوی به ربایندگان ناوچه که پس از یک هفته سرگردانی در آب های چند کشور منطقه در 27 مرداد 1360 وارد بندر مارسی فرانسه شده بودند، اجازه اقامت دادند و به درخواست ایران برای استرداد ربایندگان نیز وقعی ننهادند.(2)*

از سوی دیگر، وجود شواهدی مبنی بر دست داشتن سازمان مجاهدین خلق در شهادت رجایی و باهنر و همچنین روند رو به رشد روابط عراق و فرانسه و انتشار اخباری مبنی بر امضای چند

ص:50

قرارداد فروش تسلیحات نظامی فرانسوی به عراق موجب شد روابط ایران و فرانسه تا پایان این دوره از روزشمار و حتی بعدها نیز به حالت عادی بازنگردد. البته در این دوره چند حادثه دیگر ازجمله انفجارهایی در کنار ساختمان بانک صادرات ایران، دفتر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و ساختمان چند مؤسسه فرانسوی در بیروت و ترور و کشته شدن سفیر فرانسه در لبنان نیز به وقوع پیوست که تحلیلگران رسانه ای این حوادث را با اختلافات دو کشور مرتبط دانستند.

رابطه ایران - کویت

در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس که عموماً در جنگ از عراق حمایت می کردند، کویت جایگاه ویژه تری داشت. هم مرزبودن با عراق (مرز آبی و خاکی) و ایران (مرز آبی)، وجود اختلافات ریشه دار مرزی با عراق و ادعاهای ارضی عراق درباره کویت (تاحدی که حزب بعث عراق هیچ گاه کویت را به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت نشناخت و همواره از آن به عنوان یکی از استان های عراق نام می برد) و واهمه کویتی ها از برخی اقدامات مداخله جویانه عراق در خاک این کشور که تبدیل به نوعی باج خواهی شده بود، سبب گردید تا دولت کویت در جنگ جانب رژیم عراق را گرفته و درعین حال همواره نگران برخوردهای دولتمردان این کشور با خود باشد. در دوره کتاب 15 روزشمار، وقوع 2 حادثه، موجب بروز تنش هایی در رابطه ایران و کویت شد و عراق که به نوعی در ایجاد و خلق هر دو ماجرا نقش داشت، درعین حال کوشید از این وقایع به نفع خود و علیه ایران و درجهت تبدیل کردن جنگ به جنگ ایران و اعراب بهره برداری کند.

الف) توقیف کشتی دانمارکی ال.سی.کت.

کشتی تجاری دانمارکی ال.سی.کت. که محموله نظامی و مواد منفجره ازجمله 177 تن دینامیت متعلق به عراق را به یکی از بنادر کویت حمل می کرد، در 19 مرداد 1360، به وسیله ناوهای نیروی دریایی ارتش در 5/8 مایلی سواحل ایران توقیف و محموله آن در بندرعباس تخلیه شد. درپی این اقدام، علی شمس اردکانی سفیر ایران در کویت، در پاسخ به القای "ناامنی کشتیرانی در خلیج فارس" توسط عراق و کویت و برخی کشورهای حامی عراق در جنگ، رسماً اعلام کرد ایران درعین حال که سلامت تردد کشتی ها را از تنگه هرمز تأمین و تضمین کرده است، اجازه عبور سلاح از این منطقه به مقصد عراق را نمی دهد و از ارسال این گونه تجهیزات برای دشمن با تمام قدرت جلوگیری خواهد کرد. آقای هاشمی رفسنجانی نیز در خطبه های نماز جمعه تهران، توقیف کشتی حامل مهمات برای کشور متخاصم را حق مسلم برای کشور درحال جنگ (ایران) دانست. دولت عراق با سوءاستفاده از موقعیت ایجادشده وارد معرکه شد و سعدون حمادی وزیر امور خارجه این کشور در نامه ای به دبیرکل سازمان ملل متحد با ادعای مالکیت کویت و امارات در مورد محموله، به این اقدام ایران اعتراض کرد.

پس از آنکه ایران به ذکر جزئیات و دلایل چنین اقدامی پرداخت، خبرگزاری کویت به نقل

ص:51

از یک مقام وزارت امور خارجه این کشور خبر داد، دولت کویت با ارسال یک پیام رسمی به دولت ایران انصراف خود را از اعتراض به توقیف کشتی دانمارکی اعلام کرده است. این خبرگزاری درعین حال، این اقدام را نقض آزادی دریانوردی در آب های بین المللی، به ویژه سلب آزادی عبور از تنگه های بین المللی خواند.

ب) ادعای بمباران تأسیسات نفتی ام العیش کویت

50 روز پس از پایان ماجرای کشتی ال.سی.کت، وزیر امور اجرایی کابینه دولت کویت در 9 مهر 1360، اعلام کرد چند فروند هواپیمای نظامی ایران تأسیسات نفتی "ام العیش" واقع در 30 کیلومتری عمق خاک این کشور را بمباران کرده اند. اعلام این خبر روابط دو کشور را بیش از گذشته تحت تأثیر شرایط جنگی بین ایران و عراق قرار داد. مسئولان ایران؛ ازجمله سفیر ایران در کویت و ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی، بلافاصله این خبر را تکذیب کردند؛ وزارت امور خارجه مسئولیت این اقدام را متوجه دولت عراق دانست و اعلام کرد عراق از کویت باج خواهی می کند و این حرکت سابقه دارد. همچنین سفیر کویت به وزارت امور خارجه احضار گردید و یادداشت دولت ایران مبنی بر تکذیب بمباران تأسیسات نفتی ام العیش به وی تسلیم شد. انتشار این خبر زمینه را برای بهره برداری کشورهای عربی حامی دولت عراق فراهم کرد؛ دولت های عراق، عربستان، اردن، مصر، بحرین و تونس حمایت خود را از کویت اعلام کردند و رسانه های این کشورها تبلیغات وسیعی را علیه ایران به راه انداختند که دراین میان، جراید کشورهای عراق، کویت، عربستان و اردن جلودار بودند.

این خبر همچنین انعکاس وسیعی در سطح منطقه و غرب یافت. دراین میان، واکنش برخی دولتمردان امریکایی جنبه های پنهان این ماجرا را آشکار کرد و از ارتباط این ادعا با فروش 5 فروند هواپیمای جاسوسی آواکس به عربستان پرده برداشت. الکساندر هیگ وزیر امور خارجه امریکا، در یک سخنرانی در جمع اعضای کمیته امور خارجی سنای این کشور اعلام کرد هواپیماهای آواکس متعلق به امریکا که در عربستان مستقر هستند، جت های ایران را هنگام پرواز برای بمباران مناطق نفتی شمال کویت ردیابی کرده اند. وی خطاب به اعضای این کمیته گفت: «این مؤید بی ثباتی خاورمیانه [غرب آسیا] است و به اعتقاد من هشداری برجسته و رخدادی جهت اهمیتِ دادن رادارهای پرنده به عربستان سعودی است. درک این جریان [طرح فروش آواکس به عربستان] نه تنها اشتباه نبوده، بلکه مطابق برنامه بوده و ضرورت کمک به عربستان سعودی را برای حفظ حوزه های نفتی تأیید می کند که برای امریکایی ها حیاتی است. براساس اطلاعات واصله از آواکس های مستقر در عربستان سعودی و درصورت هدایت جنگنده های هوایی برای درگیری، امکان سرنگون سازی هواپیماهای ایرانی وجود داشت.» همچنین نشریات اروپایی و امریکایی افشا کردند که دولت ریگان برای فروش 5 فروند آواکس به عربستان با مخالفت رژیم صهیونیستی و عده ای از سناتورهای امریکایی مواجه بوده است،

ص:52

اما چند ساعت قبل از نشست مطبوعاتی ریگان، الکساندر هیگ از 4 شرط دولت امریکا که عربستان سعودی با آن موافقت کرده، خبر داد. ریگان نیز در این مصاحبه مطبوعاتی ابراز امیدواری کرد با امتیازات گرفته شده از مقامات عربستان، تردید نمایندگان و سناتورهای امریکایی از میان برود. این امتیازات برای دادن اطمینان به رژیم صهیونیستی بود که عربستان از این هواپیماها علیه اسرائیل استفاده نخواهد کرد.

ایران - سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف)

موضوع "فلسطین" یکی از اولویت های اصلی در روابط خارجی ایران بوده و عمق راهبردی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا را تشکیل داده و برای ایرانیان جنبه های اعتقادی و دینی نیز داشته است. به همین دلیل، از اول پیروزی انقلاب اسلامی، رهبران سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) به عنوان نماینده مردم فلسطین با اقبال و استقبال مسئولان نظام مواجه شده اند، اما رابطه ایران و ساف در این دوره وضعیت مطلوبی نداشت. در این مقطع، دو موضوع پیش آمد که روابط دو طرف را سردتر کرد.

الف) ادعای خرید اسلحه از رژیم صهیونیستی توسط ایران

در آستانه روز جهانی قدس خبری درباره سقوط یک هواپیمای باربری آرژانتینی در خاک شوروی انتشار یافت که سرآغاز یک هجمه تبلیغاتی علیه جمهوری اسلامی ایران مبنی بر خرید اسلحه از رژیم صهیونیستی شد. چند نشریه غربی با انتشار خبر سقوط این هواپیما از قول برخی منابع مجهول، مدعی شدند این هواپیما حامل تجهیزات نظامی خریداری شده از اسرائیل به مقصد ایران بوده است. مقامات ایران این ادعا را تکذیب کردند و از نقش عراق در طراحی این سوژه تبلیغاتی که با هدف تحت الشعاع قراردادن روز جهانی قدس تهیه و اجرا شده است، خبر دادند. ازجمله آقای هاشمی رفسنجانی در خطبه های نماز جمعه تهران از جریانات پشت پرده این سناریو که با طراحی عراقی ها اجرا شده بود، پرده برداشت. عراق نیز با احضار سفیران کشورهای اسلامی در بغداد و تسلیم نامه وزیر امور خارجه این کشور و اعزام 32 نماینده به کشورهای مسلمان و عربی کوشید همگان را متقاعد کند که بین ایران و رژیم صهیونیستی رابطه ای وجود دارد.

دراین میان، موضع گیری مقامات ساف درخور تأمل است. آنها از یک سو سیاست های ایران را در تضاد بنیانی با هرنوع ارتباط و معامله با رژیم صهیونیستی می خواندند، اما از سوی دیگر، با موضع گیری هایی دوپهلو این ادعا را با قاطعیت نفی نمی کردند؛ ازجمله صلاح زواوی سفیر فلسطین در تهران، دراین باره گفت: «مسلم است که من نمی توانم بگویم والله العظیم ایران از اسرائیل اسلحه نخریده است، زیرا من یک مقام مسئول ایران که در جریان باشد، نیستم.»

ص:53

ب) دیدار هانی الحسن و رجوی در پاریس

در این برهه، اخباری مبنی بر موضع گیری برخی مسئولان ساف به نفع سازمان مجاهدین خلق و دیدار هانی الحسن مشاور سیاسی یاسر عرفات و عضو کمیته مرکزی ساف با مسعود رجوی در ویلای کاظم رجوی (برادر مسعود رجوی) در فرانسه منتشر شد که در ابتدا، چند تن از رهبران ساف آن را تکذیب کردند، اما انتشار عکس های این دیدار در نشریه انگلیسی تایمز مالی و سخنان برخی مقامات سازمان آزادی بخش فلسطین مبنی بر آگاهی از رخ دادن کشتارهای وسیع در ایران و کاهش فعالیت اتباع فلسطینی در ایران و انتشار خبری مبنی بر حضور حداقل 300 تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق در پایگاه های ساف در بیروت، از رابطه عمیق و جانب دارانه رهبران ساف با سازمان مجاهدین خلق خبر می داد. ضمن آنکه سازمان مجاهدین خلق نیز خبر دیدار و حمایت ساف از سازمان مجاهدین خلق را تأیید کرد.

پس از قطعی شدن صحت خبر این دیدار، مقامات ساف درصدد توجیه آن برآمده و با ادعای احضار هانی الحسن به مقر ساف در بیروت، کوشیدند اهمیت موضوع را درحد یک اقدام شخصی تنزل دهند و گفتند که او دستوری برای این کار نداشته و این کار ابتکار شخص وی بوده است. درپی این ماجرا، هرچند مقامات و نهادهای انقلابی ایران به دلیل پاره ای ملاحظات از موضع گیری صریح دراین باره خودداری می کردند، اما بهزاد نبوی سخنگوی دولت جمهوری اسلامی ایران، موضع دولت را این گونه اعلام کرد: «اگر چنین ملاقاتی صورت گرفته باشد، ازنظر ما مردود است و ما از سازمان آزادی بخش فلسطین گله خواهیم کرد، چراکه این را می شود یک اقدام غیردوستانه تلقی کرد.» این موضوعات سبب شد رابطه ایران و ساف سردتر از قبل شود.

همچنین محمدحسین لواسانی مدیرکل سیاسی آسیا و افریقای وزارت امور خارجه، در مصاحبه ای در بیروت با نوعی مرزبندی بین موضوع "انقلاب و مردم فلسطین" و "سازمان آزادی بخش فلسطین" درباره تأثیر ملاقات در رابطه ایران با فلسطین گفت: «رهبر و ملت ایران قبل و بعد از انقلاب، با قدرت کامل پشتیبان انقلاب فلسطین بوده و هستند و اگر احیاناً بعضی از اطرافیان فلسطینیان نسبت به ما موضع خاصی دارند و یا برعکس، این مسئله هیچ گونه تأثیری بر اصل پشتیبانی انقلاب اسلامی ایران از انقلاب فلسطین نخواهد داشت.

ص:54

همچنین ساعت 7:30 امروز، بازپرس کمیته مرکزی منطقه 13 تهران در خیابان سیزده آبان، ترور شد. در این حادثه، ضاربان که در نزدیکی منزل محمدحسین جمشیدی کمین کرده بودند، با شلیک چند گلوله - که به پشت و کمر وی اصابت کرد - او را به شهادت رساندند و به وسیله یک خودرو و یک موتورسیکلت متواری شدند.(1) مسئول سپاه پاسداران منطقه 9 تهران نیز صبح امروز هدف سوءقصد دو موتورسوار قرار گرفت و شهید شد.(2)

در شهر رشت نیز دقایقی قبل از اذان مغرب، یکی از افراد فعال و متعهد شهر به نام کریم اسلام پرست که با موتور درحال عبور از خیابان افخرا بود، هدف قرار گرفت و براثر اصابت تیر به سرش، به شهادت رسید.(3)

در حادثه دیگری در همین شهر، پس از غروب آفتاب، فردی مسلح از دیوار منزل یکی از افراد متعهد شهر در خیابان لاکانی به داخل حیاط پرید و با پرتاب نارنجک و سپس شلیک رگبار اسلحه یوزی، 7 تن از جوانان متعهد شهر را - که درحال صرف افطار بودند - هدف قرار داد و بلافاصله با همراهانش به وسیلة موتورسیکلت از محل حادثه گریخت. در این حمله فردی به نام مجید ثابت قدم به شهادت رسید و بقیه افراد مجروح شدند.(4)-(5)

همچنین در سوءقصد ناموفق به حجت الاسلام فاضل هرندی کاندیدای نمایندگی مجلس شورای اسلامی از اقلید فارس، 3 نفر از همراهان وی مجروح شدند. وی که برای تبلیغات انتخاباتی به منطقه آب باریک از توابع این شهرستان رفته بود، توسط دو موتورسوار مسلح وابسته به سازمان مجاهدین خلق(6) به رگبار بسته شد، اما آسیبی ندید.(7)

درپی این حادثه، سپاه پاسداران اقلید، 7 نفر را شناسایی و دستگیر کرد.(8)

1

تلاش سازمان مجاهدین خلق (منافقین) برای برهم زدن انتخابات ریاست جمهوری که قرار است فردا برگزار شود، با هوشیاری و اقدام به موقع پاسداران ناکام ماند.

درپی کشف یک خانه تیمی و دستگیری چند تن از افراد وابسته به سازمان و اعترافات یکی از آنان، امروز اجتماع عناصر سازمان برای سازماندهی نهایی فعالیت های تخریبی در انتخابات جمعه 2 مرداد 1360، در یکی از پارک های تهران لو رفت و حدود 60 تن از آنان دستگیر شدند.

ص:56

براساس دستور مؤکد سازمان، قرار بود این افراد حوزه های انتخاباتی و شعب اخذ رأی را شناسایی کنند و در روز برگزاری انتخابات، افراد شاخه نظامی این سازمان اقدامات خود را به دو شکل "حمله مسلحانه به بعضی شعب اخذ رأی" و "پرتاب بمب های دست ساز و آتش زا به سایر شعب" انجام دهند تا بدین ترتیب، با به آتش کشیدن حوزه های اخذ رأی، مانع رأی گیری شوند.(1)-(2)

1

در چند اقدام تروریستی که اغلب آنها به دست عناصر وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) انجام شد، 4 نفر مجروح شدند و خساراتی نیز به بار آمد. امروز همچنین 3 خانه تیمی کشف شد و 18 نفر نیز دستگیر شدند.

در یکی از این اقدامات، در تهران، چند موتورسوار مسلح، 2 نارنجک جنگی به ساختمان سازمان انتقال خون در خیابان استاد نجات اللهی پرتاب کردند که براثر انفجار آنها به چند اتومبیل پارک شده در مقابل ساختمان خساراتی وارد شد، اما کسی آسیب ندید.(3)در انفجار بمب نیز یک کیوسک فروش بلیط در میدان توحید منهدم شد.(4) در خیابان مطهری هم چند تن به قصد ایجاد اغتشاش اقدام به آتش زدن چند حلقه لاستیک خودرو کردند که یک نفر از آنان دستگیر شد.(5)

در اراک نیز یک موتورسوار نارنجکی به داخل ساختمان روابط عمومی سپاه پرتاب کرد که درپی آن، شیشه های ساختمان شکست و خساراتی وارد شد.(6)

در اقدامی دیگر، در ساعت 2 بامداد، چند تن از عناصر گروه های مسلح به جایگاه پمپ بنزین کارخانه قند ارومیه حمله کردند و خساراتی به ساختمان و تأسیسات آن وارد آوردند.(7)

در ایلام هم یک بمب آتش زا به سوی ماشین استانداری پرتاب شد که خسارتی به همراه نداشت. عامل این حادثه دستگیر شد و چند بمب دست ساز و آتش زا نیز از وی به دست آمد.(8)

در بابل هم 2 حادثه رخ داد: در حادثه اول، افراد وابسته به سازمان به بهانه پخش آش نذری به منزل یکی از نیروهای سپاه این شهر رفتند و محتوای کاسه ای را که اسید بود به صورت وی و خواهرش پاشیدند.

در حادثه بعدی، یک بمب آتش زا به منزل یکی از افراد متعهد این شهر پرتاب شد که براثر انفجار آن، اموال وی خسارت دید.(9)

در سنقر هم یک نارنجک به منزل یکی از نیروهای سپاه پرتاب شد که درنتیجة این اقدام، یک نفر به طور سطحی زخمی شد.(10)

ص:57

در رشت، با بمب آتش زا به منزل فرمانده عملیات کمیته مرکزی شهر و به یکی از وعاظ شهر حمله شد. در این حملات، کسی آسیب ندید.(1)

انفجار بمب در مقابل منزل شهردار پره سر از توابع هشتپر، خسارت کمی ایجاد کرد، اما به آتش کشیده شدن یک نانوایی در رضوان شهر از توابع هشتپر، موجب سرایت آتش به 6 مغازة دیگر شد و حدود یک صد هزار تومان خسارت به بار آورد. همچنین یک چادر گروهی مربوط به نیروهای بسیج در یکی از چهارراه های شهر رودسر، به دست عناصر وابسته به گروه های مخالف به آتش کشیده شد.(2)

در 3 حادثه جداگانه در قوچان، پرتاب بمب آتش زا به منزل 3 نفر از افراد متعهد شهر، موجب آتش گرفتن منازل آنان و به بارآمدن خساراتی شد. با پیگیری های انجام شده، 3 نفر از افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که چند بمب آتش زا به همراه داشتند، دستگیر شدند.(3)

در بجنورد هم چند بمب آتش زا به منازل 2 تن از افراد متعهد شهر پرتاب شد. در تربت حیدریه نیز با چند بمب دست ساز به ساختمان بخش فرهنگی و قسمت موتوری سپاه پاسداران حمله شد. در بخش خواف از توابع شهرستان تربت حیدریه هم یک بمب دست ساز به یک مسجد(4) پرتاب شد که آتش سوزی مختصری ایجاد کرد. عامل این حادثه دستگیر شد. در تایباد نیز یک کتاب فروشی و منزل یکی از افراد متعهد شهر به آتش کشیده شد.(5)

در اقدامی دیگر، در شیراز، 3 بمب آتش زای دست ساز به ساختمان "ستاد دانشجویان مسلمان" و منزل 2 نفر از اهالی متعهد شهر پرتاب شد که خسارات جزئی به بار آورد.(6)

در مشهد هم یک نارنجک ساچمه ای به سوی ساختمان حزب جمهوری اسلامی پرتاب شد که براثر انفجار آن، یک نفر مجروح گردید. عامل حادثه نیز دستگیر شد. هدف از این اقدام، سوءقصد به حجت الاسلام کامیاب یکی از کاندیداهای مجلس شورای اسلامی از مشهد ذکر شده است.

علاوه براین، یک بمب در خیابان مدرس مشهد منفجر شد که باعث زخمی شدن دو عابر و واردآمدن خساراتی به ساختمان های اطراف شد. هم زمان با انفجار این بمب، مغازه یکی از افراد متعهد شهر در خیابان عشرت آباد آتش زده شد و نارنجکی هم به سوی منزل سرپرست بنیاد مستضعفان خراسان پرتاب شد که این دو حادثه تلفات جانی و خسارت مالی نداشت.(7)

پرتاب دو نارنجک به داخل ستاد اداری سپاه پاسداران زنجان نیز - که با استفاده از تاریکی شب انجام شد - خسارت جزئی وارد کرد.(8)

در ساری، کازرون و کردکوی نیز 3 خانه تیمی سازمان مجاهدین خلق کشف شد و تعدادی بمب دست ساز و آتش زا و مقادیری مواد منفجره از آنها به دست آمد. همچنین در این سه شهر، به ترتیب 4، 3 و 4 نفر دستگیر شدند.(9)

ص:58

1

تعداد اندکی از افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در مقابل مجسمه آزادی در بندر نیویورک، اجتماع کرده و 2 تن از آنان خود را به پایه این مجسمه زنجیر کردند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، سخنگوی دفتر پارک های ملی امریکا تعداد این افراد را 12 نفر اعلام کرد و گفت: بقیه تظاهرکنندگان اعلامیه هایی را پخش کردند که در آن انتخابات (دومین دوره ریاست جمهوری) روز جمعه ایران محکوم شده است.

پلیس 4 تن از تجمع کنندگان را دستگیر کرد.(1)

2

ماجرای سقوط یک فروند هواپیمای باری متعلق به آرژانتین در خاک روسیه، که ادعا شده از ایران عازم قبرس بوده است، در هاله ای از ابهام رسانه ای شد.

به گزارش خبرگزاری پارس، هیچ خبری از این سانحه هوایی - که روز شنبه هفته جاری (27/4/1360) رخ داد - تا روز گذشته اعلام نشد، اما پس از اینکه کشور روسیه خبر این حادثه را منتشر ساخت، آرژانتین اعلام کرد که این هواپیما به اخطار هواپیمای نظامی روسی در منطقه ایروان توجه نکرده و پس از برخورد با این هواپیما سقوط کرده و آتش گرفته است.

آژانس های مطبوعاتی غربی اعلام کردند که احتمالاً یک خلبان مخالف دولت ایران این هواپیما را ربوده و به خارج برده که در میان راه مسیر را گم کرده است.(2)(3) دراین حال، خبرگزاری فرانسه از مسکو این فرض را که هواپیمای آرژانتینی براثر مانور غلط هواپیماهای نیروی هوایی ارتش شوروی سقوط کرده باشد، محتمل دانست.(4)

3

رادیو بغداد در برنامه ای تبلیغاتی مدعی شد که رژیم عراق برای برقراری آتش بس در جنگ با ایران آمادگی دارد، اما درعین حال، بر آنچه آن را شناسایی حقوق این کشور خواند نیز تأکید کرد.

رادیو بغداد در برنامه ای که ساعت 9 صبح امروز، از این رادیو پخش شد، با اشاره به صحبت های صدام حسین در سالگرد روز ملی عراق، ادعا کرد که عراق از زبان رهبر خود علاقه مندی اش را به صلح و برقراری آتش بس میان دو کشور و ایجاد مناسبات با ایران بر پایه برابری و احترام به حاکمیت و به رسمیت شناختن حقوق خود ابراز کرده است و از این پس، ایران باید این دعوت را پذیرفته و به جای جنگ و اعزام نیرو به جبهه ها، با مذاکره، زمین های اشغال شده خود را مطالبه کند.

ص:59

این رادیو درباره ادعاهای سرزمینی خود، که شامل بخش هایی از خاک ایران است، با اشاره

به حضور ارتش عراق در ایران هم گفت: «آیا بهتر آن نیست که این سرزمین ها بدون جنگ و درگیری به شما بازپس داده شود؟ ... همین ارتش دلیر [عراق] ممکن است سرزمین تحت کنترلش [در خاک ایران] را با صلح و آشتی و تفاهم و از راه شناسایی حقوق عراق و دست کشیدن از تجاوز و دخالت در امور داخلی اش ترک نموده و از آن عقب نشینی نماید.»(1)

1

خبرگزاری تاس از مسکو گزارش داد: لئونید برژنف صدر هیئت رئیسه و نیکلای تیخونف نخست وزیر اتحاد جماهیر شوروی، که کشورشان تأمین کننده اصلی تسلیحات نظامی عراق در جنگ با ایران محسوب می شود، در پیامی به صدام حسین روز ملی عراق را تبریک گفتند.

آنان در این پیام ابراز اطمینان کرده اند که روابط شوروی و عراق توسعه بیشتری خواهد یافت. صدام حسین نیز در پاسخ، به تعمیق روابط دو کشور تأکید کرد.(2)

2

خبرگزاری یونایتدپرس به نقل از خبرگزاری خلیج از بغداد، به نقل از وزیر صنایع عراق اعلام کرد که این کشور قصد دارد در سال 1981 (1361 ه.ش)، پروژه های صنعتی را با 75/5 میلیارد دلار سرمایه گذاری اجرا کند.

این مقام عراقی خاطرنشان کرده است که سرمایه گذاری در پروژه های صنعتی در شش ماهه اول سال 1981، 38 میلیون دلار بیش از سرمایه گذاری در همین مدت در سال قبل از آن بوده است.

در همین حال، مجله لبنانی الحوادث، یوگسلاوی را بزرگ ترین شریک بازرگانی عراق و ارزش مبادلات بازرگانی دو کشور را در سال قبل، 2/1 میلیارد دلار اعلام کرده و افزوده است: اخیراً عراق از یک شرکت یوگسلاوی خواسته تا طرح ایجاد یک ایستگاه برق در شمال بغداد را به ارزش 570 میلیون دلار اجرایی کند. در این طرح، حدود 2 هزار کارگر که اکثر آنها تبعه یوگسلاوی هستند، به کار گرفته خواهند شد. ضمن آنکه یوگسلاوی طرح دیگری به ارزش 143 میلیون دلار برای ساختن مجتمع های مسکونی در بغداد در دست اجرا دارد.

طرح های برق رسانی عراق 37/2 میلیارد دلار از بودجة توسعه ملی عراق را شامل می شود.(3)

3

وزارت دارایی امریکا اعلام کرد که تحویل 2 میلیارد دلار از دارایی های مسدودشده ایران در امریکا به دلیل مشکلات فنی و حقوقی با تأخیر مواجه شده است.

به گزارش رادیو لندن، اختلاف نظر بین نمایندگان ایران و امریکا بر سر نحوه رسیدگی به

ص:60

شکایات مورد بحث طرفین، سبب تأخیر در کار انتقال این پول شده است. این مبلغ بخشی از

دارایی های ایران است که دولت این کشور در بانک مرکزی امریکا سپرده گذاری کرده و پس از آزادی گروگان های امریکایی در ایران از آن رفع توقیف شده و قرار بود روز یکشنبه نوزدهم ماه ژوئیه جاری (28 تیرماه 1360)، به ایران منتقل شود؛ تاریخی که در موافقت نامه الجزایر (درباره آزادی گروگان های شاغل در سفارت امریکا در تهران) قید شده است. تعیین تکلیف بهره پول های بلوکه شده ایران در امریکا نیز از موارد اختلافی بین دو کشور اعلام شده است.

به گزارش خبرگزاری ها، به عقیده محسن نوربخش رئیس کل بانک مرکزی، حدود 7 سال طول خواهد کشید تا هیئت داوری بین المللی در لاهه هلند، رسیدگی به همه ادعاهای مالی اتباع امریکا علیه ایران را که حدود دو هزار مورد تخمین زده شده است، پایان دهد. وی همچنین گفته که ایران نیز 40 مورد شکایت مالی تسلیم هیئت داوری کرده است.

تسویه حساب مدعیان امریکایی از ایران براساس رأی دادگاه، از حساب تضمینی در یک بانک بی طرف که اعتبار آن هیچ گاه کمتر از پانصد میلیون دلار نخواهد بود، تأمین خواهد شد.

صدها کمپانی امریکایی که در جریان انقلاب ایران لطمه دیده اند، دعاوی خود را برای دریافت خسارات از ایران، به دادگاه لاهه ارجاع داده اند.(1)در همین حال، به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس، یک وکیل امریکایی از دولت این کشور خواست ایران به ازای هر روز بازداشت هر دیپلمات امریکایی در تهران، هزار دلار به آنان غرامت بپردازد که دراین صورت، هر گروگان 444 هزار دلار دریافت خواهد کرد.(2)

ص:61

ص:62

1

تعدادی از افراد گروه های مسلح ضدانقلاب امروز پس از ایجاد یک درگیری ساختگی در محدوده پلیس راه میاندوآب در استان آذربایجان غربی - که باعث جلب نظر نیروهای جمهوری اسلامی به این منطقه شد - به پمپ بنزین این شهر حمله کردند. در این حمله، 4 دستگاه پمپ و یک خودرو پیکان در محوطه جایگاه آتش گرفت و ساختمان پمپ بنزین نیز به طور کامل در آتش سوخت.(1)

2

هم زمان با اجرای دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، گروه های مسلح مخالف جمهوری اسلامی در شمال غرب و غرب کشور، برای برهم زدن انتخابات و جلوگیری از حضور مردم پای صندوق های رأی، اقداماتی انجام دادند که به نتیجه نرسید. گزارش سپاه پاسداران دراین باره چنین است:

یکی از هواداران گروه های مخالف نظام بمبی را برای کارگذاشتن در مقابل منزل امام جمعه سنندج حمل می کرد که در نزدیکی منزل امام جمعه منفجر و حامل آن کشته شد. در قریه گریزه در حومه سنندج نیز براثر انفجار بمبی پای یک زن قطع شد. همچنین بمب دیگری در مسجد شریف آباد سنندج (در یکی از شعب رأی گیری) کشف و خنثی شد. در ارومیه هم براثر برخورد اتومبیل حامل صندوق اخذ رأی با مین کار گذاشته شده، یک سپاهی شهید و 2 نفر دیگر مجروح شدند.(2)

عناصر ضدانقلاب در میدان آزادی سنندج - که محل رفت وآمد مردم است - بمبی به قدرت 6 پوند کار گذاشته بودند که پس از کشف، با تلاش یکی از نیروهای متخصص ارتش خنثی شد.(3)

علاوه براین، یک بمب دست ساز نیز به سوی ساختمان جهاد سازندگی سنندج پرتاب شد که به یک اتومبیل خسارت زد.(4)

در پیرانشهر هم دو بمب قوی که در مقابل ستاد سپاه پاسداران و مسجد جامع شهر کار گذاشته شده بود، کشف و خنثی شد.(5)

روابط عمومی استانداری آذربایجان غربی نیز اعلام کرد: عناصر حزب دمکرات 16 تن از اهالی روستای اندیزه در شمال شرق پیرانشهر را به دلیل شرکت در انتخابات دستگیر کردند.(6)-(7)

عوامل گروه های ضدانقلاب همچنین در چند نقطه دیگر از غرب کشور؛ ازجمله در چند روستای اطراف بانه، برای جلوگیری از شرکت مردم روستا در انتخابات ریاست جمهوری، با تهدید اسلحه به جمع آوری شناسنامه های آنان پرداختند و مانع ورود آنان به شهر برای رأی دادن شدند. این اقدامات در چند مورد به درگیری با مردم نیز انجامید؛ ازجمله در روستای بوئین واقع در جنوب بانه، تعدادی از اهالی که از تحویل شناسنامه هایشان خودداری کرده بودند، براثر ضربات چوب و قنداق تفنگ افراد ضدانقلاب مجروح شدند.(8)

ص:64

1

در ترورهای امروز افراد وابسته به گروه های ضدانقلاب؛ به ویژه سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در تهران، شیراز، کازرون و فردوس، 8 نفر ازجمله مسئول مرکز امداد پزشکی سپاه پاسداران شهید و 6 نفر دیگر مجروح شدند.

در یکی از این ترورها، سرنشینان مسلح یک خودرو در تقاطع خیابان ستارخان - پارک وی تهران، به سوی دکتر بهرام شکری مسئول مرکز امداد پزشکی سپاه پاسداران - که همراه یک نفر دیگر برای شرکت در انتخابات دومین دوره ریاست جمهوری به سوی یکی از شعب اخذ رأی می رفت - تیراندازی کردند. در این حادثه، دکتر شکری به شهادت رسید و همراهش که دانشجوی پزشکی بود، مجروح شد.(1)

در خیابان ظفر تهران نیز سرنشینان مسلح یک خودرو با مسدودکردن راه بر ماشین گشت کمیته منطقه 4، آن را به رگبار بستند. در این حادثه، 2 پاسدار در صحنه حادثه شهید و 3 نفر دیگر مجروح شدند. یکی از مجروحان به نام فریبرز کرمی، در بیمارستان، به شهادت رسید.(2)-(3)

همچنین ساعت 10 صبح، سرنشینان مسلح یک خودرو در خیابان یوسف آباد (سید جمال الدین اسدآبادی) تهران، 3 نفر از نیروهای کمیته را که سوار بر یک موتورسیکلت بودند، هدف قرار دادند که 2 تن از آنان به نام حمیدرضا بیدهندی و رضا میرزایی به شهادت رسیدند و یک نفر دیگر مجروح شد.(4)

در شیراز نیز نیروهای بسیج درحال تعقیب چند موتورسوار مشکوک بودند که لاستیک اتومبیلشان براثر اصابت گلوله افراد درحال فرار ترکید و خودرو از جاده منحرف شد و به درختی برخورد کرد. در این حادثه راننده خودرو به شهادت رسید.(5)

در کازرون هم یکی از نیروهای اداره سیاسی ایدئولوژیک ارتش هدف شلیک 3 گلوله عناصر مسلح غیر قانونی قرار گرفت که تیرها به خطا رفت و عاملان حادثه نیز متواری شدند.(6)

در فردوس نیز یک نفر از اهالی شهر که توسط 3 تن از افراد فعال وابسته به سازمان مجاهدین خلق در جاده بیرون از شهر ربوده و مجروح شده بود، در بیمارستان شهید شد. عاملان این حادثه همگی دستگیر شدند.(7)

2

انفجار 2 بمب در تهران و شهر ری 3 شهید و یک مجروح بر جای گذاشت، اما انفجار در گچساران و تبریز تلفاتی نداشت.

درپی کشف یک بمب در خیابان فروغی تهران، که داخل یک کپسول گاز تعبیه شده و در جوی

ص:65

آب مقابل ساختمان شهربانی به صورت تله کار گذاشته شده بود، یک مأمور خنثی سازی در محل

حاضر شده، مشغول بررسی آن بود که بمب منفجر شد و مأمور نیز به شهادت رسید.(1)-(2)

در حادثه ای دیگر، بمبی قوی که زیر یک وانت در مقابل ساختمان فرمانداری شهر ری جاسازی شده بود، منفجر شد که به شهادت جوانی به نام قنبر نائینی و یک زن که از نزدیکی محل انفجار عبور می کرد، انجامید. در این حادثه، به 3 خودرو نیز خسارت وارد شد.(3)

ساعت 2 بعدازظهر امروز نیز بمبی در دفتر حزب جمهوری اسلامی در گچساران منفجر شد که قسمتی از ساختمان فروریخت، ولی به کسی آسیب نرسید.(4)

همچنین در ساعات اولیه بامداد، یک بمب دست ساز در محله سیلاب تبریز منفجر شد که خسارتی نداشت. 2 متهم به این بمب گذاری دستگیر شدند.(5)

1

امروز 3 خانه تیمی شناسایی و تعدادی از افراد وابسته به گروه های مسلح غیرقانونی در چند شهر کشور دستگیر شدند.

در اصفهان، 5 تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) دررابطه با ترور حجت الاسلام سید حسن بهشتی نژاد - که روز گذشته انجام شده بود - دستگیر شدند.(6)

در تنکابن هم با شناسایی یک خانه تیمی، 4 تن از عناصر فعال این سازمان دستگیر شدند و از این مکان مقادیر معتنابهی مواد منفجره و مواد ساخت بمب به دست آمد.(7)

در قوچان نیز 2 نفر که 2 بمب دست ساز همراه داشتند، دستگیر شدند.(8)

در گرگان و کردکوی، از 2 خانه تیمی سازمان مجاهدین خلق مقداری مواد منفجره و تعدادی بمب دست ساز و آتش زا به دست آمد و 6 نفر در این دو مکان دستگیر شدند.(9)

در بخش خواف از توابع شهرستان تربت حیدریه هم پرتاب کننده یک بمب آتش زا به داخل یک مسجد که محل اخذ رأی بود، با تلاش مردم و مأموران دستگیر شد.(10)

2

از نخستین ساعات صبح امروز، حوزه ها و شعب اخذ رأی دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در سراسر کشور، کار خود را آغاز کردند. باوجود اقدامات تروریستی گروه های ضدانقلاب و وقوع چند انفجار که به شهادت 9 نفر و مجروح شدن 13 نفر در تهران

ص:66

و شهرستان ها انجامید، انتخابات با مشارکت گسترده و فراتر از انتظار مردم برگزار شد.(1)

امام خمینی نیز رأی خود را ساعت 9:50، به صندوق سیار 110 انداختند.(2)

اخذ آرای مردم حتی در اهواز، آبادان و دزفول نیز که در تیررس گلوله های توپخانه ارتش عراق قرار داشت، به طور مطلوبی برگزار شد و باوجود اصابت 20 گلوله به شهر اهواز - که سبب مجروح شدن 2 نفر و خسارت به چند منزل شد - اختلالی در شعب اخذ رأی روی نداد. درمجموع، 31 صندوق سیار در جبهه های غرب و 20 صندوق سیار در جبهه های جنوب به جمع آوری آرای رزمندگان اختصاص داده شد.(3)

معاون سیاسی وزارت کشور در مصاحبه ای، درمورد چگونگی رأی گیری در جبهه ها و اردوگاه های مهاجران جنگی گفت: در بعضی جبهه ها به دلیل شدت آتش و نبرد شدید، موفق نشدیم کار رأی گیری را ادامه دهیم، اما در اردوگاه های جنگ زدگان کار رأی گیری به طور مطلوب انجام شد.(4)

به دلیل استقبال وسیع در برخی حوزه های انتخاباتی و شعب اخذ رأی، اوراق تعرفه کم آمد و ساعت اجرای انتخابات در بسیاری از استان ها تمدید شد.

1

شور و هیجان برای شرکت در انتخابات و حمایت بسیار گسترده آحاد مردم، سازمان ها، جمعیت ها و نهادها ی گوناگون از کاندیداتوری محمدعلی رجایی احتمال انتخاب وی را افزایش داده است، طوری که خبرنگار روزنامه اطلاعات گزارش داد آقای رجایی 75 تا 80 درصد آرا را به خود اختصاص خواهد داد.(5) بااین حال، روزنامه امریکایی کریستین ساینس مانیتور در مقاله ای کینه توزانه با استناد به گفته مخالفان نظام، رجایی را فاقد پایگاه مردمی خواند و نوشت که وی فقط 10 درصد از کل آرا را کسب خواهد کرد.

قسمتی از مطلب این روزنامه چنین است: «بااینکه آخوندها زیر بال رجایی را گرفتند و برای انتخابش به ریاست جمهوری حکومت اسلامی به تبلیغ پرداخته اند، ولی این نامزد مکتبی فاقد حمایت و پشتیبانی عمومی است.

در چند روز اخیر، رادیو [های] مخفی مخالفان پیش بینی کرده اند ... رجایی خیلی همت کند، در سراسر ایران بیشتر از 10 درصد رأی عمومی را نمی تواند جمع کند، یعنی رأی تعدادی درحدود یک میلیون و نیم نفر.»

این روزنامه در ادامه آورده است: «رجایی که فاقد هرگونه جاذبه سیاسی است، ازطرف حزب جمهوری اسلامی دست چین شده و به عنوان نامزد برگزیده ریاست جمهوری اسلامی معرفی گردید. البته رجایی عضو این حزب نیست، ولی یک صفت عمده ای دارد که او را مطلوب نظر آخوندها ساخته و آن مکتبی بودن اوست که به معنای پیروی از مکتب [امام]

ص:67

خمینی است. درباره تعداد شرکت کنندگان در انتخابات امروز، گزارش های ضدونقیضی رسیده است. رادیو تهران از شرکت همه جانبه مردم در انتخابات سخن گفت و اظهار داشت که

انتخابات امروز نمایانگر وفاداری فوق العاده مردم به حکومت اسلامی بوده است، اما به گزارش خبرنگار رویتر که براساس تماس های تلفنی با تهران تهیه شده، تعداد شرکت کنندگان در انتخابات امروز بسیار کمتر از انتخاباتی بود که منجر به روی کارآمدن بنی صدر شد.»(1)

رادیو لندن هم در گزارشی ضمن مخالفت با روند انتخابات اعلام کرد: «آقای ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور سابق و معزول ایران که گفته می شود در داخل ایران مخفی است، اینک با سازمان مجاهدین ائتلاف کرده و هم صدا با آنان [اعلام کرده] انتخابات نگرانی دولت و حزب جمهوری اسلامی را فراهم آورده است، که به شدت به شرکت وسیع مردم در انتخابات امید بسته اند تا نشان دهند آقای رجایی موفق به کسب آرای بیشتر مردم نسبت به انتخابات قبلی در سال گذشته است که طی آن آقای بنی صدر به ریاست جمهوری انتخاب شد. ازاین رو است که رسانه های گروهی در ایران که تحت نفوذ و کنترل حزب جمهوری اسلامی است، در گزارش های خود ادعا کردند که تعداد رأی به صندوق ریخته [شده] بیش از تعداد 18 ماه پیش آن است، ولی به موازات امروز، رادیو تهران طی بیانیه ای گفت که وزارت کشور به خاطر استقبال پرشور مردم از انتخابات تصمیم گرفته است تا به مدت زمان اخذ رأی دو ساعت اضافه کند.»(2)

1

امروز یک فروند هواپیمای بوئینگ707 نیروی هوایی ارتش حین مأموریت، پس از اجرای مأموریت سوخت رسانی، با هدایت خلبان سرگرد داریوش خیرخواه، با ادعای خلبان مبنی بر اینکه فرمان هواپیما قفل شده، تغییر مسیر داد و پس از عبور از مرز از آسمان بحرین و عربستان - که با اطلاع و هماهنگی مسئولان این کشورها انجام شد - در یک فرودگاه نظامی مصر فرود آمد.

به گزارش خبرگزاری ها، وی بلافاصله از دولت مصر تقاضای پناهندگی سیاسی کرد که با آن موافقت شد.(3)

چهار نفر کادر پروازی این هواپیما با اعلام اینکه موافق چنین کاری نبودند، خواستار بازگشت به ایران شدند.(4)

خیرخواه قبلاً خلبان جت جنگنده فانتوم بود. وی در ماجرای کودتای نقاب دستگیر و به زندان محکوم شده و به فاصله کوتاهی آزاد گردیده و مجدداً در نیروی هوایی مشغول به کار شده بود. او در یک نشست مطبوعاتی با انتقاد از عزل بنی صدر مدعی شده بود که رژیم ایران با اصول اسلامی آشنا نیست.(5)

ص:68

2

آقای هاشمی رفسنجانی در خطبه های نماز جمعه این هفته تهران، درباره اقدامات گروه های

مسلح مخالف نظام، موضوعات سیاسی و اقتصادی داخل کشور و همچنین آخرین وضعیت جنگ مطالبی بیان کرد.(1)

خطیب نماز جمعه تهران در سخنانش، به چند آفت در مسیر انقلاب اسلامی شامل: توطئه های لانه جاسوسی امریکا؛ ازجمله تهدید به تجزیه کشور، مشکلات اقتصادی ناشی از محاصره اقتصادی، کودتای نقاب، حمله رژیم بعث عراق به ایران با کمک ارتجاع منطقه و همچنین موضوع تروریسم اشاره کرد و در تشریح این آفت ها که آنها را بمب های ساعتی در مسیر حرکت جامعه انقلابی ایران نامید، گفت: «یکی از بمب هایی که خیلی روی آن حساب کرده بودند، بمب تجزیه کشور بود؛ از روزهای اول هم در این فکر بودند. پیش از پیروزی، امریکایی ها در تماس هایی که با مسئولان مبارزه می گرفتند، می گفتند وقتی که شاه رفت، این کشور تجزیه می شود، بخشی را شوروی می برد، بخشی متفرق می شود و باز هم تکه بزرگی از آن به دست ما می آید؛ ما نگرانی نداریم، جایی را که بخواهیم بگیریم، می گیریم. بعد هم به سرعت کارشان در کردستان، گنبد، بلوچستان، خوزستان و آذربایجان شروع شد و باز با همت مردم و نیروی ارتش و سپاه و حضور حزب الله، این بمب هم در صورت مهاجم و توطئه گر منفجر شد.

آخرین بمبی که امروز ما با آن مواجه هستیم و کارش را تازه شروع کرده، تروریسم است. از همان روزها به فکر جنگ داخلی بودند. شاید در هیچ انقلابی، این مقدار نیروهای اکثریت در زمان پیروزی، بی تشکیلات نبوده و نیروهای مخالف هم این قدر متشکل نبوده اند. وقتی که ما پیروز شدیم، این گروهک ها که امروز میدان دار هستند، متشکل بودند. مجاهدین خلق [منافقین]، پیکاری ها، فدایی ها، ساواکی های مضمحل و نیروهای مخالف دیگر متشکل بودند و از آن تشکلشان هم در غارت پادگان ها و کلانتری ها استفاده کردند. هرچه توانستند اسلحه و پول جمع کردند و ذخایر این کشور را از گاوصندوق های ادارات بردند. بانک ها را در همان دوران پیروزی و بعد از آن مصادره کردند و پول جمع کردند. خارجی ها که جامعه ما را نمی شناختند، می گفتند که این همه نیروی مسلح دارند و این اواخر هم رقم می دادند که مثلاً صدوپنجاه هزار نفر در فلان میتینگ دانشگاهی شرکت داشتند. جمع دو سه هزار نفر هواداران منافقین را که یک ماه پیش به خیابان ریخته بودند، این طور بزرگ و عظیم معرفی می کردند و برایشان خیلی مهم بود و روی این حساب کرده بودند. متأسفانه مسئولان داخل کشور هم روی این مسئله زیاد حساب می کردند. خود آقای

ص:69

بنی صدر دچار این اشتباه شده بود. در سنجش افکارش که درحقیقت، سنجش افکار مجاهدین خلق بود، گزارش هایی داده بود و برای اینها محبوبیت عظیمی درست کرده بود. ...

وقتی که مجلس شورای اسلامی رأی به بی کفایتی آقای بنی صدر داد، به نظر خودشان مناسب ترین زمان را انتخاب کردند. خیال کردند که آن یازده میلیون ناراحت اند و این نیروهای چریک هم در میدان هستند، نیروهای ما هم که در جبهه می جنگند، پس دست ما خالی است؛ همه چیز برای یک حرکت خونین آماده بود. براساس اطلاعاتی که به ما رسیده، آنها خیلی امیدوار بودند که همین روزها می آیند و [غالب می شوند.] درمورد ارتش، آقای بنی صدر شیوه ای اتخاذ کرده بود که خودش را حامی ارتش قلمداد می کرد و روحانیت و خط امام را مخالف ارتش. هر حرفی در مجلس گفته می شد، ایشان فوری می گفت که این بیچاره ها در میدان زحمت می کشند، شما (اینجا) اینها را چه می کنید؟ این کلمه برای لرزاندن دل ارتش و برای این بود که خودش را حامی نشان دهد و ما می دانیم که او نمی توانست حامی ارتش باشد. ارتش بعد از پیروزی انقلاب، شخصیت خودش را در سایه سربازانی که فرار کردند و تظاهراتی که به نفع انقلاب کردند و زود هم تسلیم شدند و زیاد به روی مردم آتش نگشودند، (در آن روزهای حساس تاحدی موقعیت خود را) تحکیم کرد. بعد از آن هم با حمایت بی دریغ امام مواجه شد که فرماندهی را به عهده گرفت و روزی را به نام ارتش اعلام کرد که ملت ریختند و به اینها گل دادند. حمایت بی دریغ روحانیت هم شامل حالشان بود که در مقابل شعار انحلال ارتش ایستادند و توی ذهن مخالفین زدند. حالا چطور شد که مجاهدین خلق و پیکاری ها که شعار انحلال ارتش می دادند و با آقای بنی صدر هم پیمان اند، حامی ارتش اند، اما نیروهای خط امام که ارتش را حفظ کردند، مخالف ارتش اند؟ آقای بنی صدر قیافه حامی ارتش، پلیس و حتی اشخاص اداری و تکنیسین ها را به خودش گرفته بود و با این شیوه ناصحیح می خواست این نیروها را از مردم و انقلاب جدا کند که بحمدالله شکست خورد ... آن روز که انقلابمان پیروز شد، نه فکر کمیته، جهاد و سپاه پاسداران بودیم، نه فکر این انجمن ها و حزب الله. هیچ به فکر این حرف ها نبودیم و سازماندهی نکرده بودیم. مردم در هر زمینه کمبودی احساس کردند، خودشان اقدام کردند. روزهای اول خود مردم ریختند و اسلحه ها را برداشتند. این تهران پنج میلیونی را روزهای اول انقلاب که پلیس نبود، حفظ کردند که آمار جنایات به پایین ترین حد خود در تاریخ تهران رسید و تا امروز همین طور است. اصلاً کی به فکر جهاد بود؟ چون احساس شد که روستاها مظلوم اند، نیاز دارند و پیکره اداری ما نمی تواند این بخش را تأمین کند، جهاد ابتکار شد و امروز نزدیک صد هزار جوان لایق، حزب اللهی، متدین، مخلص، بی حقوق یا با حقوق کم، در روستاها خدمت می کنند. جامعه ای که خودش از درون خودش نیرو تأمین می کند، این طور است. ارتش عراق اعتراف می کند که حضور مردم در

ص:70

جبهه است که جبهه را محکم کرده. ارتشی که به خاطر شرایط گذشته و بعد از انقلاب، آماده جنگ نبود، با حمایت این مردم، به این شکل مجاهده و فداکاری می کند.

... درزمینه تأمین پشت جبهه، انجمن های اسلامی در ادارات مثل ساعت حضور دارند و ناظرند. هرچه که کم داشتیم خود مردم ساخته اند. امروز هم که مسئله تروریسم مطرح شده و نیروهای ضدانقلاب مسلح می خواهند به میدان بیایند، باز این مردم اند که کار خودشان را می کنند.»

خطیب نماز جمعه تهران درباره چگونگی برخورد محاکم قضایی کشور با دستگیرشدگان حوادث تروریستی و خرابکاری ها و لزوم رعایت نکات توصیه شده برای بازگشت این افراد به میان مردم گفت: «... من از مسئولان قضایی تقاضا می کنم که راه را برای برگشتن این جوان ها باز کنند. بسیاری از اینها فریب خورده اند و سالم اند. کاری نکنند که اینها روی دنده لجاجت و تعصب بیفتند. راه برگشت را برایشان باز گذارند. محترمانه به این جوان ها، به افرادی که گول خورده اند می گویم، حالا فرض کنیم شما موفق شدید که عده ای از ما را بکشید و چند نفر را از این چهره ها را نابود کنید، بعد چه می شود؟ چه عاید شما می شود؟ این مردم، نماز جمعه، سپاه، دانش آموزهای خوب، انجمن های اسلامی و کمیته ها اجازه می دهند شما بیایید در کشور حکومت کنید؟ می شود؟ آخر همپالکی هایتان را ببینید، ساواکی، اداری تصفیه شده، سرمایه دار وابسته، لیبرال؛ آیا این مردم شما را می پذیرند؟

... خیلی از طلبه های قم می توانند بهتر از حرف هایی که من می زنم صحبت کنند. حالا شما آقای [آیت الله] خامنه ای را ترور کنید، آقای بهشتی[نژاد] را در اصفهان ترور کنید، آقای فلان را ترور کنید، چه به دست می آید؟ اصلاً شما منظره تشییع جنازه دیروز حجت السلام بهشتی[نژاد] را در اصفهان ببینید! شما با این مردم می خواهید کار کنید؟ مردمی که در شهادت فردی که شما ترور کردید، مثل عزای پدرشان به سرشان می کوبیدند؟ شما با این مردم می خواهید کار کنید؟»

آقای هاشمی در پایان نیز درباره ناکامی صدام حسین در حمله به ایران و دعوت رژیم بعث عراق مبنی بر توقف جنگ در ماه مبارک رمضان گفت: «کاری که امروز صدام در ایران می کند ... با جمهوری اسلامی می جنگد و نیروهای داخلی با او در توطئه شریک می شوند تا پشت جبهه را خراب کنند و در جنگ اخلال کنند؛ [مانند] معاویه [است که] با توطئه، دعوت به صلح می کند؛ کاری که امروز صدام کرد و ماه رمضان را علم کرد. قرآن سرنیزه می کند [مانند سپاه معاویه]. نیروهای به ظاهر انقلابی می گویند این جنگ درست نیست و شما صلح را بپذیرید، [مانند] توطئه مارقین می شود با این تفاوت که امروز، ارتش و مردم و رهبرمان تحت فشار قرار نمی گیرند تا جنگ صدام را خاتمه دهیم و بهانه هایی مثل ماه رمضان، و چیزهایی ازاین قبیل، نمی تواند ما را گول بزند؛ مردم آگاه اند.»(1)

ص:71

1

در ابراز مخالفت با دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، امروز تعدادی از هواداران سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و گروه سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر در پاریس و

شهرهای بن و مونیخ (آلمان غربی) تظاهرات کردند. عده دیگری از این افراد نیز سفارتخانه و کنسولگری ایران در کپنهاک (دانمارک) و آنکارا (ترکیه) را دقایقی اشغال کردند، اما تلاش آنان برای ورود به سفارت ایران در وین (اتریش) ناکام ماند.

به گزارش خبرگزاری پارس، در شب انتخابات، حدود 400 تا 500 نفر از افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق و پیکار مقابل سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس تظاهرات کردند. تصاویر این تظاهرات، که با اجازه و هماهنگی یکی از دو سندیکای کارگری فرانسه برگزار گردید، از تلویزیون فرانسه پخش شد. در این برنامه، با کاظم رجوی برادر مسعود رجوی و سفیر سابق ایران - زمان رژیم شاه - در فرانسه مصاحبه شد. ساعت 10 صبح امروز هم حدود 30 نفر با مجوز پلیس فرانسه در مقابل سفارت ایران تجمع کردند.(1)

در آنکارا نیز گروهی از هواداران سازمان مجاهدین خلق با عنوان اینکه قصد دارند آرای خود را به صندوق بریزند وارد کنسولگری ایران شدند و با تعدادی از رأی دهندگان درگیر شدند. در این درگیری، 2 نفر از هواداران سازمان مجروح شدند و پنجره های ساختمان شکسته شد. به گزارش رادیو لندن، ساختمان کنسولگری، حدود 45 دقیقه در تصرف طرف داران بنی صدر بود. پلیس چند تن از آنان را دستگیر کرد.(2)

در همین حال، حدود 300 نفر در مقابل سفارت ایران در بن و 25 نفر نیز در مقابل کنسولگری ایران در شهر مونیخ (آلمان غربی) تظاهرات کردند. در این دو تجمع حادثه ای رخ نداد.(3)

در حادثه مشابهی، حدود 50 نفر از هواداران سازمان مجاهدین خلق که به بهانه شرکت در رأی گیری انتخابات ریاست جمهوری وارد سفارت ایران در وین (اتریش) شده بودند، با کارکنان سفارت و مسئولان برگزاری انتخابات درگیر شدند و خساراتی به ساختمان وارد کردند. دربارة تعداد مجروحان حادثه آمارهای متفاوتی اعلام شد، اما سرپرست سفارت جمهوری اسلامی زخمی های حادثه را بیش از 10 نفر اعلام کرد که 2 تن از آنان کارمندان سفارت هستند. وی درباره همکاری نکردن مقامات امنیتی اتریش گفت: پلیس وین 45 دقیقه پس از درخواست های مکرر مسئولان سفارت، وارد عمل شد که امری کاملاً غیرطبیعی است(4)

در کپنهاک (دانمارک) نیز تعدادی از افراد هواداران سازمان مجاهدین خلق سفارت جمهوری اسلامی را اشغال کردند که پس از دقایقی با تلاش دانشجویان مسلمان و سایر ایرانیان رأی دهنده، ساختمان از اشغال آنان آزاد شد.(5)

ص:72

1

مجله الحوادث (چاپ لندن) در شماره امروز خود، در مقاله ای ضمن بررسی رابطه عراق با کشورهای حاشیه خلیج فارس، به موضوعاتی مانند اعلام نارضایتی عراق از پذیرفته نشدن در

شورای همکاری خلیج فارس،(1) ترس این کشورها از رژیم بعث عراق، تبعات پیروزی احتمالی عراق در جنگ با ایران و کمک های مالی کشورهای عضو این شورا به عراق اشاره کرده است.

قسمتی از مقاله الحوادث چنین است:

«... هنگامی که شورای همکاری خلیج [فارس] تشکیل گردید، گفته شد که عراق عمداً عضویت این شورا را نپذیرفته است تا بقیه کشورهای خلیج [فارس] در جنگ با ایران درگیر نشوند.

... [اما] اولین واکنشی که صدام حسین پیرامون این مسئله در جریان برگزاری کنفراس از خود نشان داد، این بود که به شاهزاده فهد بن عبد العزیز ولیعهد عربستان، گفت: "کنارگذاشتن عراق از شورای همکاری خلیج [فارس] کار پسندیده ای نیست، به ویژه که عراق درگیر جنگ با ایران است؛ جنگی که به خاطر دفاع از موجودیت اعراب دربرابر آزمندی های ایران صورت گرفته است." به گفته منابع مطلع در خلیج [فارس]، هدف از ایجاد چنین شورایی دفاع از کشورهای منطقه نیست، زیرا چنین امری [خارج] از عهده کشورهای خلیج [فارس] ... است که درگیر مشکلات فراوانی هستند.

رهبر عراق در مصاحبه اخیر خود با روزنامه الانباء اظهار داشت: "کسانی هستند که کشورهای خلیج [فارس] را از عراق می ترسانند و شایع می کنند که عراق اگر در جنگ با ایران پیروز شود، آن گاه نوبت کشورهای دیگر خلیج [فارس] خواهد رسید." صدام حسین سپس تأکید کرد که این فقط یک شایعه بی اساس است.

اقدام رهبر عراق جهت تعیین یک مصاحبه ویژه برای بحث پیرامون روابط عراق و کشورهای خلیج [فارس] نشان دهنده اهمیتی است که عراق برای کشورهای خلیج [فارس] قائل است. در این مصاحبه ممکن است رویدادهایی که اخیراً در کویت و امارات متحده عربی اتفاق افتاده، مورد بررسی قرارگیرد. شایان ذکر است که شهرهای کویت، ابوظبی و دبی درپی انفجارات مجدد، اخیراً به شهرهای پرآشوبی مبدل شده اند. روابط کنونی عراق با کشورهای خلیج [فارس] دررابطه با سه جزیره ای که ... عراق خواهان استرداد آنان است و همچنین مسئله استفاده عراق از تسهیلات بندری جزیره بوبیان که تحت حاکمیت کویت می باشد و به علاوه

ص:73

دررابطه با مشکلات مرزی بین عراق و کویت، اهمیت خاصی پیدا کرده است. روابط عراق و عربستان نسبت به سایر کشورها از موقعیت بهتری برخوردار است.»

در ادامة مقاله این نشریه آمده است: «رؤسای کشورهای خلیج [فارس] نیز جهت تأمین

کمک های مالی به عراق که گفته می شود مبلغی بین 9 الی 14 میلیارد دلار می باشد، اقدام به تولید نفت بیشتری کرده اند. بااین حال، مازاد عرضه نفت در بازارهای بین المللی باعث گردید تا فشاری جهت پایان دادن جنگ خلیج [فارس] بر دو کشور دیگر وارد نشود، ولی اگر بازارهای جهانی نفت با کمبود نفت روبه رو می شدند جنگ زودتر به پایان می رسید. روابط عراق با کویت به خاطر هم مرز بودن از حساسیت بیشتری در مقایسه با سایر کشورهای خلیج [فارس] برخوردار است. گفت وگوهای دو کشور در همان چارچوب عادی باقی مانده است. کویتی ها اگر خواستار اصلاحات مرزی بشوند، همین درخواست توسط عراقی ها نیز به عمل خواهد آمد و یا اگر عراقی ها بخواهند جزیره بوبیان کویت را اجاره کنند کویتی ها نیز متقابلاً درخواست مشابهی مطرح خواهند ساخت. دولت عراق [بر] تحویل [ندادن] دو تبعه فلسطینی که به اتهام دست داشتن در انفجارهای اخیر کویت به عراق گریخته اند، پافشاری می کند. اکنون کویت متقاعد شده است که عراق انفجارهای اخیر را ترتیب داده تا کویت را تحت فشار قرار دهد. صدام حسین دراین مورد به گوشه ای از این رویدادها اشاره کرده و اظهار داشت: "چنانچه مقامات کویتی خواستار تحویل دو فرد مذکور گردند، این امر برای مقامات کویتی سودی در بر نخواهد داشت." منظور صدام حسین از این حملات این است که عراق قصد ندارد این دو تن را تحویل دهد. باید توجه داشت که جو مناسبات بین عراق و کویت همیشه تیره و تاریک نبوده، بلکه به آسانی می توان گفت که هر رویدادی که در کویت به وقوع پیوندد، به حساب عراق گذاشته می شود.

مفسرین سیاسی بر کناری شیخ جابر العلی از مقام وزارت ارشاد دولت کویت را کوشش برای متوقف کردن گفت وگوهای جاری بین کویت و عراق تلقی کردند. علی رغم اینکه کویتی ها واهمه دارند، یکی از مسئولین عراقی در دیداری با شیخ سعد العبدالله ولیعهد کویت، مسئله یکی از مسئولین عراق را مورد بحث قرار داده و اظهار داشت: "چرا فکر می کنید که عراق چشم طمع به کویت دوخته است؟ آیا نفت شما از نفت عراق بیشتر است؟ آیا منابع طبیعی گوناگونی به اندازه عراق دارید؟ ما هیچ گونه توقع غیرمشروعی از شما نداریم." رهبر عراق برای مسئله سه جزیره اشغالی اهمیت خاصی قائل است و درمورد استرداد آن پا فشاری می کند، لیکن برخی از منابع مسئول در عراق می گویند که عراق قصد دارد راه های مهم و به ویژه راه های دریایی که نیازمندی های جنگی ایران را تأمین می کند، زیر نظر بگیرد.»(1)

ص:74

1

تمایل نداشتن مقامات شرکت ژاپنی میتسویی به سرمایه گذاری بیشتر در پروژه "پتروشیمی بندر امام خمینی" که ادامه ساخت آن به دلیل وقوع جنگ و حمله هوایی عراق به تأسیسات این مجتمع متوقف شده است، موضوع گزارش امروز روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال است.

قسمتی از این گزارش که خبرگزاری پارس آن را از واشنگتن مخابره کرده، چنین است:

مقامات شرکت ژاپنی میتسویی که مجری طرح عظیم 1/2 میلیارد دلاری پتروشیمی در ایران هستند، در سفر خود به تهران، به مقامات ایرانی اطلاع خواهند داد که ژاپن در طرح مذکور که نزدیک به پایان است، سرمایه گذاری نخواهد کرد. ادامه این طرح از سپتامبر گذشته؛ یعنی زمان تجاوز رژیم عراق به ایران، متوقف شد. سخنگوی شرکت میتسویی گفت مقامات ایرانی باید تمام خرج ها و سرمایه گذاری های آینده این طرح در بندر امام خمینی را قبول کنند.

این سخنگو گفت: شرکت میستویی راغب است که به کمک های فنی خود به این طرح ادامه دهد، ولی این طرح را ازنظر تجاری سود آور قلمداد نمی کند تا سرمایه گذاری را نیز ادامه دهد. وی گفت: شرکت میتسویی آماده است اگر ایرانی ها بیش از این توقع سرمایه گذاری و پشتیبانی مالی ازسوی ژاپنی ها را داشته باشند، از ادامه اجرای طرح کناره گیری کند. این طرح در سال 1972، با این شرط که نیمی از سرمایه گذاری مالی آن با ژاپن باشد و نیم دیگر آن را ایران تقبل کند، شروع شد. ادامه کار این طرح در سال 1979 درپی انقلاب ایران - که منجر به اخراج شاه از ایران شد - به کندی گرایید و بالاخره با شروع جنگ ایران و عراق، ادامه کار آن متوقف شد. درحدود 85 درصد کار طرح تمام شده بود که جنگ شروع شد و تأسیسات پتروشیمی مذکور درحدود 5 بار، ازجانب بمب افکن های عراقی مورد حمله قرار گرفت و همه 750 تن تکنیسین های ژاپنی تأسیسات، منطقه را ترک گفتند. مقامات مالی شرکت مذکور سرمایه ای که بتواند طرح را به اتمام برساند، به مبلغ هنگفتی چون 29/4 میلیارد دلار براورد کرده اند.(1)

ص:75

ص:76

همچنین یک خرمن متعلق به یکی از کشاورزان روستای کهریز واقع در 40 کیلومتری شمال ارومیه، به دست افراد وابسته به گروه های مسلح به آتش کشیده شد که تلاش روستائیان برای اطفای حریق به نتیجه نرسید و خرمن به طور کلی سوخت.(1)

1

با اجرای یک عملیات طراحی شده و هماهنگ، نیروهای ارتش و سپاه مستقر در گوگ تپه در 14 کیلومتری شمال مهاباد (در محور جاده میاندوآب)، روستای شکم دریده از توابع مهاباد در آذربایجان غربی را که از پایگاه های مهم حزب دمکرات کردستان به شمار می رفت، پاک سازی کردند و در آن مستقر شدند.

در این عملیات که از ساعت 2 بامداد امروز آغاز شد و در ساعت 16 به اتمام رسید، پایگاه های حزب دمکرات با گلوله های خمپاره و توپ درهم کوبیده و منهدم شد که براثر آن، 15 نفر کشته و 10 نفر زخمی شدند. از نیروهای خودی نیز 9 نفر (5 نفر ارتشی و 4 نفر سپاهی) مجروح شدند.(2)

2

در ترورهای امروز افراد مسلح ضدانقلاب در شهرهای رشت و مسجدسلیمان، 2 نفر از نیروهای دولتی و یک بسیجی زخمی شدند.

سرپرست استانداری گیلان و معاون وی در مسیر برگشت از محل کار خود، در خیابان پارک شهر رشت، هدف حمله عناصر گروه های غیرقانونی قرار گرفتند که درنتیجه آن، سرپرست استانداری و یکی از محافظانش به طور سطحی مجروح شدند.(3)

در جریان این حادثه، مهاجمان با ایجاد صحنه یک تصادف ساختگی، بلافاصله پس از توقف اتومبیل استانداری، حدود 60 گلوله به سوی سرنشینان آن شلیک کردند.

گفته می شود براثر تیراندازی متقابل پاسداران، یکی از مهاجمان نیز زخمی شده است.(4)

ص:78

در مسجدسلیمان نیز یکی از اعضای بسیج سپاه پاسداران این شهر که در مقابل یکی از خانه های تیمی شناسایی شده سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، پیکار و حزب رنجبران نگهبانی می داد، هدف شلیک رگبار گلوله قرار گرفت و مجروح شد.(1)

1

ساعت 6:20 امروز، 5 تن از عناصر وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) درحالی که لباس فرم سپاه پاسداران به تن داشتند، با استفاده از نارنجک، مسلسل دستی یوزی و اسلحه ژ3، به ساختمان کمیته ستاد1 منطقه 8 تهران واقع در خیابان بوستان سعدی، حمله کردند. این افراد با پرتاب نارنجک و سپس شلیک رگبار مسلسل های ژ3 به سمت ساختمان ستاد یورش بردند که با تیراندازی متقابل پاسداران حاضر در ساختمان مواجه شدند. در جریان این حمله، باوجودآنکه سقف اتاق های طبقه دوم و سوم ساختمان هدف اصابت گلوله قرار گرفت، اما به کسی آسیبی نرسید. مدتی پس از آغاز درگیری و حضور مردم در محل، مهاجمان اقدام به فرار کردند، اما یکی از آنها که قصد پرتاپ یک نارنجک را داشت، از ناحیه کتف هدف اصابت گلوله قرار گرفت و با همکاری مردم دستگیر شد.

این فرد پس از دستگیری قصد داشت با قرص سیانور خود کشی کند که پاسداران مانع این کار شدند. سایر مهاجمان نیز به وسیله دو اتومبیل پیکان و پژو از محل حادثه گریختند. سرنشینان پیکان - که دو تن بودند - در حین فرار، در خیابان خوش، یکی از افراد مؤمن و متعهد این محل به نام اصغر شانجانی را سوار اتومبیل خود کردند و در بین راه، با شلیک چند گلوله کلت به سرش، او را به شهادت رساندند. آنان سپس پیکر او را در خیابان هاشمی رها کرده، از محل گریختند. این فرد به خیال اینکه سرنشینان پیکان همان پاسداران درحال تعقیب مهاجمان هستند، با اشاره دست از آنها خواسته بود تا او را برای کمک کردن همراه خود ببرند. مهاجمان در حوالی مسجد میثم واقع در چهارراه باستان لباس های خون آلود خود را عوض کردند، سپس از ماشین پیاده شده، با وسیله نقلیه دیگری محل را ترک کردند. این اتومبیل که در آن چند نارنجک جنگی، چند اسلحه ژ3 و یوزی و یک کلت و چند خشاب وجود داشت، در نزدیکی چهار راه باستان کشف شد.(2)

2

در حملات امروز عناصر مسلح غیرقانونی به اماکن دولتی و منازل افراد، 3 نفر مجروح شدند و خساراتی به بار آمد. همچنین یکی از عوامل این حوادث کشته شد.

در تهران، عصر امروز، یک بمب صوتی در خوابگاه دانشکده علوم انسانی منفجر شد که براثر آن، شیشه های خوابگاه شکست. یک مغازه هم در خیابان لاله زار با پرتاب بمب آتش زا به

ص:79

آتش کشیده شد. ساعت 23 نیز یک بمب نسبتاً قوی در ضلع شمالی پادگان ولی عصر(عج)، منفجر شد و به 2 خودرو خسارات زیادی وارد آمد. نیم ساعت بعد، یک نارنجک در مقابل یک مدرسه راهنمایی در خیابان مرتضوی در غرب تهران، منفجر شد و موجب شکسته شدن شیشه های منازل اطراف گردید. سپاه پاسداران تهران اعلام کرد که این حوادث تلفات جانی به همراه نداشته است.(1)

در شاهرود، 2 تن از هواداران سازمان مجاهدین خلق (منافقین) 2 بمب دست ساز به منزل یکی از کسبه بازار این شهر که با سپاه و بسیج همکاری می کرد، پرتاب کردند که براثر انفجار آن، شیشه های ساختمان شکست، اما به کسی آسیب نرسید. نیروهای سپاه پاسداران این دو نفر را دستگیر کردند.(2)

در دو اقدام جداگانه در شهر رشت نیز با بمب آتش زا به منزل فرمانده عملیات کمیته مرکزی این شهر و با بمب دست ساز به منزل یکی از وعاظ شهر حمله شد که هیچ کدام از این حملات تلفات و خسارت مالی در پی نداشت.(3)

در محله دروازه سعدی شیراز هم، 2 نفر به طرف یک کامیون بمب آتش زا پرتاب کردند که بلافاصله نیروهای سپاه پاسداران عوامل این حوادث را دستگیر کردند.(4)

دفتر حزب جمهوری اسلامی لاهیجان نیز هدف حمله 2 نفر از افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق قرار گرفت که درنتیجه آن پاسدار محافظ دفتر مجروح شد. در مقابله مأموران با مهاجمان، یکی از آنها کشته شد و دیگری گریخت.(5)

همچنین، 2 نفر از هواداران سازمان مجاهدین خلق با پرتاپ بمب آتش زا به دفتر حزب جمهوری اسلامی چالوس حمله کردند که براثر انفجار بمب، 2 عابر مجروح شدند. افراد سپاه این دو نفر را دستگیر کردند.(6)

یک بمب دست ساز هم در محوطه حیاط جهاد سازندگی سنندج منفجر شد و خسارت مالی مختصری وارد کرد.(7)

در کرمانشاه نیز یک دکه فروش نشریات اسلامی در میدان کاشانی با پرتاب بمب آتش زا به آتش کشیده شد. 15 دقیقه پس از آن، یک نارنجک به طرف دفتر تبلیغات سپاه پرتاب شد و خسارات جزئی وارد کرد.(8)

همچنین در خیابان ده متری سوم شهرک ولی عصر(عج) در جنوب غرب تهران، اهالی به یک خودرو پیکان مشکوک شده، نیروهای کمیته را مطلع کردند. در بازرسی از این خودرو مقدار فراوانی مهمات شامل 100 نارنجک، 300 فشنگ تیربار کالیبر50 و 1000 فشنگ ژ3 داخل صندوق عقب خودرو کشف شد.(9)

ص:80

1

با تلاش نیروهای سپاه پاسداران، 7 نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و یک عضو گروه پیکار دستگیر شدند.

یکی از مسئولان کمیته منطقه 9 تهران اعلام کرد: یکی از سراکیپ های عملیاتی سازمان مجاهدین خلق و یکی از اعضای این سازمان که در چند عملیات نظامی در تهران شرکت کرده بودند، دستگیر شدند. این دو نفر اعتراف کردند تا قبل از زمان دستگیری، به چند مغازه و دکه کسبه عادی محله های تهران در خیابان های نیروی هوایی، آذربایجان، بهبودی، آزادی و کمیته انقلاب اسلامی بمب آتش زا و نارنجک پرتاپ کرده اند و در اقدامات بعدی خود قصد منفجرکردن دادگاه مبارزه با منکرات و یکی از ساختمان های کمیته را داشته اند. این دو پس از اعترافاتشان، اعلام همکاری کردند و با همکاری آنان، 2 خانه تیمی در خیابان های هاشمی و قصر الدشت کشف شد.(1)

در اقدام دیگری، نیروهای سپاه پاسداران فریدن (واقع در استان اصفهان)، یکی از اعضای گروه پیکار را که فرزند نماینده این شهر در مجلس شورای ملی حکومت پهلوی بود، دستگیر کردند. در بازرسی از منزل این فرد، 2 قبضه اسلحه، سرنیزه، انواع مهمات و دوربین، دستگاه چاپ، نوارهای مربوط به گروه پیکار و ابزار آلات قمار و وافور کشف شد. همچنین، درارتباط با ترور حجت الاسلام بهشتی نژاد جانشین امام جمعه اصفهان و برادرزاده اش، 5 نفر از عناصر وابسته به سازمان مجاهدین خلق در این شهر دستگیر شدند.(2)-(3)

2

یکی از افراد فعال عضو شاخه نظامی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) برنامه های این سازمان را برای ایجاد آشوب و بلوا در جریان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افشا کرد.

حسن ونکی که چند روز قبل، همراه عده دیگری از عناصر این سازمان دستگیر شده بود، در اعترافاتش - که از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد - چگونگی ارتقای سمت خود در سازمان (از عنصری تبلیغاتی به یک نیروی عملیات نظامی) را توضیح داد و سپس به تشریح راهبرد سازمان در به آشوب کشیدن دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات میان دوره ای مجلس شورای اسلامی در 2 مرداد 1360 پرداخت.

وی همچنین درباره عملیات نظامی تیمی که خود فرماندهی اش را بر عهده داشت، توضیح داد. گزارش روزنامه اطلاعات از سخنان وی بدین شرح است:

«در ابتدای این مصاحبه، حسن ونکی ضمن معرفی خود اظهار داشت: "در کلاس چهارم متوسطه بودم و هنوز کلاسم تمام نشده بود که وارد یک خانه تیمی شدم. قبلاً من در خیابان ها

ص:81

و کوچه ها اطلاعیه پخش می کردم، ولی پس از مدتی درحدود شش ماه، سازمان با شناختی که از من داشت، مرا در مرکز شهر عضو ستاد تبلیغات آن خانه [کرد و مسئولیت آن خانه] را به عهده من گذاشت. در آن خانه تیمی، عده ای درحدود 50 نفر از هواداران سازمان جمع می شدند و پس از بحث و گفت وگو، اعضای مرکزی سازمان مأموریت های آنان را به آنها ابلاغ می کردند و هواداران برای انجام مأموریت های آنان به خیابان ها می رفتند. ضمناً من هم اطلاعیه ها و پوستر هایی را که از قبل آماده شده بود، برای توزیع در شهر به آنها (اعضای خانه تیمی) می دادم که پس از مدتی فعالیت در آن خانه تیمی توسط پاسداران دستگیر شدم."

حسن ونکی در قسمتی دیگر از مصاحبه درمورد فعالیت سازمان در روز انتخابات ریاست جمهوری اظهار داشت: "سازمان از چندین [روز] قبل عملیاتی برای برهم زدن انتخابات؛ یعنی روز جمعه، تدارک دیده بود و اعضای کادر مرکزی مأموریت ها را به سرگروه های خانه های تیمی گزارش داده و سرگروه ها مأموریت را به اعضا و هواداران سازمان ابلاغ می کردند. البته قبلاً برای اجرای مأموریت ها آموزش لازم را به اعضا و هواداران می دادند، اما در روز انتخابات ریاست جمهوری و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ازطرف سازمان دستور اکید داده شده بود که هر طوری شده انتخابات به هم بخورد؛ حتی به قیمت درگیری با مردم. بنابراین قرار شد روز پنجشنبه، تیم های شناسایی، حوزه های انتخاباتی را شناسایی کنند و فردای آن روز [جمعه]، شاخه نظامی سازمان عملیات خود را برای به آشوب کشاندن روز انتخابات ریاست جمهوری آغاز کنند و قرار شد در آن روز، شاخه نظامی سازمان به دو صورت وارد عمل شود: اول حمله کاملاً مسلحانه به حوزه های انتخاباتی؛ دوم حمله توسط مواد آتش زا [کوکتل مولوتف] و به این ترتیب، اینها قصد داشتند حوزه های انتخاباتی را به آتش بکشانند و مانع رأی گیری مردم بشوند و دقیقاً نمی دانم تا چه اندازه این طرح اجرا شد و چقدرش خنثی گردید. اما درمورد حمله مسلحانه قرار بود شاخه نظامی با مسلسل و اسلحه و نارنجک به حوزه های انتخاباتی حمله کنند و پس از تصرف حوزه ها، آن مکان [ها] را نابود [کرده] و از بین ببرند. ولی درمورد عملیات دوم که پرتاب مواد آتش زا بود، فقط قرار شد حوزه انتخاباتی مزبور را به آتش بکشانند و آن منطقه را متشنج کنند."

وی در قسمتی دیگر از این مصاحبه گفت: "در این عملیات، هواداران سازمان نیز شرکت داشتند؛ به طور مثال، پس از اجرای عملیات، هوادارانی که در اطراف حوزه انتخابیه مزبور اجتماع کرده بودند، با شلوغی و ایجاد راه بندان به اعضای شاخه نظامی کمک کردند." حسن ونکی ادامه داد: "همچنین در این عملیات قرار بود کادر نظامی سازمان عده ای از شخصیت ها و مقامات مسئول مملکتی را ترور کنند. و به طورکلی من نمی دانم که چقدر خنثی شده است." حسن ونکی درمورد ماهیت سازمان مجاهدین خلق گفت: "بعد از انقلاب، به طورکلی، در آن زمان، من خودم

ص:82

در بطن انقلاب بودم و به طور مشخص در آن اوایل خبر نداشتم که اینها (سازمان) چه ماهیتی دارند، ولی بعداً فهمیدم که اینها سعی می کنند خودشان را به قدرت برسانند و دراین رابطه از خیلی ها استفاده کرده اند، ازجمله حمایت بی دریغ از بنی صدر و میانه روها. اینها قصد داشتند خط سازش با امریکا را باز کنند و در این مرحله می خواستند با اغتشاش و به آشوب کشاندن جامعه برنامه خودشان را اجرا کنند، به طوری که رهبران سازمان قصد داشتند هرکسی را که با سازمان مخالف بود ترورش کنند و سپس حاکمیت کشور را به دست خودشان بگیرند و در این راه، اینها حتی با گروه هایی نظیر دمکرات، چریک های فدایی خلق اقلیت و گروه های کمونیستی دیگر برای رسیدن به اهداف شوم، ائتلاف و یا همکاری می کردند و همان طورکه دیدیم با بعضی از گروهک ها همکاری می کنند."»(1)

1

محمدعلی رجایی نخست وزیر، در جلسه امروز هیئت دولت به تلاش و توطئه های سازمان مجاهدین خلق (منافقین) - که با تبلیغات و پوشش خبری گستردة رسانه های جهان همراه است - اشاره کرد و درباره وضعیت فعلی این سازمان گفت: «اینان درحال حاضر، در وضعی قرار گرفته اند که پایگاه مردمی خود را به طور کامل از دست داده اند و آلت دست ضدانقلاب شده اند و به این لحاظ، باتوجه به مرام فاشیستی و دیکتاتورمآبانه که به آن معتقدند، به خود اجازه می دهند در اقدامات تروریستی و وحشیانه خود برای رسیدن به هدف های کورشان به مردم بی گناه و حتی به اطفال معصوم رحم نکنند.»(2)

2

نشریه لوموند (چاپ فرانسه) در آخرین شماره خود، با انتشار مقاله ای با عنوان "جنگ ایران و عراق انتظاری پایان ناپذیر در جبهه ای به وسعت 1000 کیلومتر" به بررسی بخش هایی از پیامدهای حمله عراق به ایران پرداخته است. میشل بول ریچارد - که به منطقه اشغال شده هویزه سفر کرده بود - در مقاله اش برخلاف اظهارنظرهای برخی فرماندهان عراق مبنی بر بالابودن روحیه ارتش و داشتن آمادگی برای اجرای یک جنگ طولانی که خود آن را یادگیری خوبِ یک درس می نامد! به تنگناها و محدودیت های عراق و زندگی سخت نظامیان این کشور در جبهه ها اشاره و به نقل از این فرماندهان، دلیل عقب نشینی ارتش عراق از برخی مناطق را

ص:83

سیاسی اعلام کرده است. نویسنده در این مقاله به جنبه های گوناگون جنگ و ترسیم وضعیت برخی از مناطق مانند شهر چپاول شده هویزه، که خود شاهد آن بوده است، وضعیت سربازان عراقی و... پرداخته است. بخش هایی از این مطلب به قرار زیر است:

«هویزه - نیروهای عراق پس از برخوردهای متعدد بین دو کشور ایران و عراق در تاریخ 22 سپتامبر 1980، از مرز گذشته و وارد ایران شدند. اکنون پس از ده ماه نبرد، موقعیت سیاسی همچنان راکد و هیئت های حسن نیت همگی با شکست مواجه شده اند و جبهه ای که طول آن نزدیک به 1000 کیلومتر است، مدت ها است که فاقد تحرک می باشد.

هیچ یک از طرفین در ماه های اخیر، دست به عملیات پردامنه نزده اند؛ مع هذا طبق اطلاعات تأییدشده، ایرانی ها بخش بانه واقع در شمال را مورد تهاجم قرار داده و سد دوکان را بمباران نموده اند. در عوض، در جبهه جنوب، اوضاع تقریباً آرام به نظر می رسد.

در پهنه ای از خوزستان که به طرز غریبی مسطح و بیابانی است و عراقی ها عربستانش نامیده اند، هویزه در انتهای جاده صاف و سوزان واحه ای به نظر می رسد. [از] این شهر محقر چند هزار نفری جز خانه های فروریخته یا درهم شکسته، کوچه های خالی و بازمانده های غارت و چپاول همچون اشیای خردشده، ترازوهای شکسته فروشندگان، گونی های چاک خورده و پاره شده و دانه های فروریخته بر زمین چیزی به جا نمانده است. خانه های بی چفت و بستی که در آن با وزش هر باد باز می شود، درهم ریختگی وصف ناپذیری از روزهای چپاول را نشان می دهد. مبل های شکسته، کتاب های ولوشده، لوازم آشپزی ای که دیگر به کار نمی آید و مسجدی که ظاهراً از چپاول در امان مانده و فرش هایش همچنان در انتظار مؤمنین گمشده می باشد، مناظری است که به چشم می خورد.

اهالی ناحیه از دست نیروهای مارشال صدام حسین که آمده بودند اعراب را از "یوغ ایرانی ها" آزاد کنند، گریختند.

تنها ساکنان چندی در حوالی آنجا باقی ماندند. نیروهای بغداد قرارگاه خود را در هویزه مستقر ساختند. از دور، سوسنگرد؛ شهری که مرکز صحنه های خونین بود، به چشم می خورد. شهری که ازسوی عراق تصرف گردید و سپس ازسوی ایرانی ها بازپس گرفته شد.

ارتش عراق درحقیقت کاملاً در این قسمت عربستان [خوزستان] مستقر است؛ هرچند که هیئت حاکمه تأکید می کنند که به هیچ روی قصد توسعه طلبی ندارند.

این بیابان، مرکز واقعی فعالیت های نظامی شده است. تقریباً همه جا با پشته هایی از توده شن و ماسه بالا آمده است و در پشت این تپه ها، تانک ها یا توپ ها دراثر عملیات خاک برداری مخفی شده اند و بدین سان اردوگاه ها و پناهگاه های زیرزمینی ایجاد شده است.

درحقیقت، در گرمای خفه کننده، سربازان پشت تانک ها و یا در محل دفاع توپ های ضدهوایی

ص:84

به انتظار نشسته اند تا دشمن ظاهر گردد. در این شرایط سخت، زندگی محدود می باشد؛ حتی اگر به قول افسران، روحیه افراد عالی باشد. مبارزین به روزنامه نگاران، قادسیه(1) دیگر را نشان می دهند. همگی افراد در مقابل رؤسای خود مغرورند که برای میهن خود عراق می جنگند.

پیشروی سربازان و عبور آنها از نوار مرزی در 22 سپتامبر 1980، بدون شک بسیار راحت صورت گرفته است. این پاسگاه های ایران نبود که توانستند فتح عربستان [خوزستان] را به عقب بیندازند، بلکه جنگ برق آسا ناموفق بود و پاسداران انقلاب که در نزدیکی های شهر، پیشاپیش قوای مسلح بودند، شدیداً با آنها درگیر شدند. بنا به برخی اطلاعات موثق، این جنگ به قیمت جان 20 هزار سرباز عراقی تمام شده است و این رازی نیست که کسی نداند. ازاین روست که اکنون آقای صدام حسین دراثر واکنش های مردم مایل است تا آنجا که می تواند جان سربازان خود را نجات دهد. به علاوه، این جنگ برای این کشور با 14 میلیون نفر جمعیت گران تمام شده است. [از همین روست که] سرهنگ ستاد ارتش کامل عبدالطیف، در مقر فرماندهی اش - که در زیرزمین منطقه ای نزدیک به اهواز است - دستور [می] دهد: "نیروهایش به اهواز که زیر آتش توپخانه های عراق است وارد شوند. سوسنگرد به دلایل سیاسی تخلیه گردید. اهواز زیر کنترل نظامی ماست. ما به همه هدف های خود رسیده ایم. یازده ماه، جنگ روحیه ما از بین نبرده است. ما مانند روزهای اول می جنگیم. ما تا آن زمان که ایرانی ها حقوق ما را رعایت ننمایند یا تا آن هنگام که با زور یا معاهده تسلیم نشوند، به جنگ ادامه می دهیم. ما بر همه مشکلات فائق آمده ایم."

همه افسران که همین درس را خوب یاد گرفته اند، تکرار می کنند و اعتقاد خود را ذکر می نمایند.

در جفیر، یکی از آنها می گوید: "توقف جنگ برای ما چندان مهم نیست، ما خود را ازنظر روحی و جسمی برای ادامه جنگ تا زمانی که لازم باشد، آماده ساختیم. ما تا ده سال هم که باشد آماده ایم."

باوجود همه اینها، سرهنگ کامل عبدالطیف تأیید می کند که از میزان نفرات تحت فرماندهی خود بی خبر است، ولی می داند با آنچه که به عنوان "پنجمین ارتش دنیا انگاشته شده بود" می جنگد. آیا این بدین معناست که آنچنان که ادعا می شود کار ساده ای را در پیش ندارد؟ نشانه های پیروزی جنگ هم که به مطبوعات عرضه می دارد و چنان مغرورانه ازطریق اعلامیه های پیروزمندانه روزانه بیان می شود، واقعی نمی باشد.»

در پایان این مقاله وضعیت جبهه ها در جنوب چنین ترسیم شده است:

«بر این جبهة فراموش شده چه می گذرد؟ در نگاه اول چیز چندانی به نظر نمی آید. از دیدار با آقای کامل عبدالطیف چنین نتیجه[گیری] می شود که جبهه کاملاً ثابت نیست و گروه های عراقی در منطقه ای

ص:85

به وسعت چند کیلومتر فعالیت پردامنه ای انجام نداده اند، ولی به نظر می رسد ابتکارات کماندویی، اغلب ازجانب نیروهای ایرانی یا به طور درست به وسیله [پاسداران انقلاب] به عمل آمده است.

بیشتر در جنوب، در مجاورت آبادان، هر دو ارتش از دو طرف دریاچه مصنوعی با ایجاد سد در مسیر آب های مردابی که توسط ایرانی ها ایجاد گردیده است، همدیگر را زیر نظر دارند . همچنان که رئیس جمهور در کنفرانس مطبوعاتی 19 ژوئیه، اعلام داشت: "ارتش عراق زمستان را پشت سر نهاد و تابستان دیگر مشکلی به وجود نخواهد آمد." جنگ مواضع به یک انتظار نامعلوم مبدل شده است. اندک خمپاره هایی که این اواخر به بصره فرود می آید، به هیچ وجه مانع فعالیت های این شهر نمی شود و کشتی هایی هم که در شط العرب زندانی شده اند و حق حرکت ندارند، در اسکله های خلوت درحال زنگ زدن می باشد.

رفت وآمد دریایی عراق تنها ازطریق بندر عقبه واقع در دریای سرخ به عمل می آید و مقامات به زودی تأسیساتی را جهت کالاهای خود در جوار بندر اردنی ایجاد می نمایند. فعالیت هایی دراین زمینه به منظور امضای یک قرارداد انجام گرفته و به زودی مسئله انتخاب یک شرکت [شرکتی که کارها را در طول دو سال به انجام برساند] بین یک شرکت فرانسوی و یک شرکت ژاپنی به عمل خواهد آمد. آیا این بدان معنا نیست که عراق پیش بینی می کند که جنگ در آیندة نزدیک پایان نمی یابد؟ درهرحال، باتوجه به اوضاع وخیمی که درزمینه نظامی و سیاسی وجود دارد، تحولاتی را در آینده نزدیک نمی توان پیش بینی کرد.»(1)

1

دولت عراق 9 تن از افسران ارتش و 21 سرباز عراقی را به دلیل حضورنیافتن در جنگ علیه ایران تیرباران کرد.

واحد مرکزی خبر به نقل از سازمان عمل اسلامی عراق درباره چگونگی برخورد حکومت عراق با آن دسته از نیروهایش که به دلایل گوناگون از حضور در جبهه امتناع کردند، اعلام کرده است: دولت عراق به تازگی 9 تن از افسران ارتش را که حاضر نشدند در جبهه ها علیه جمهوری اسلامی ایران بجنگند، اعدام کرد و جسد آنها را در آب انداخت. همچنین در منطقه سیف سعد عراق، 21 نفر از سربازان تیرباران شدند. این سازمان همچنین افزوده است: هفته پیش یک سرگرد عراقی که حاضر نشد در جنگ علیه ایران شرکت کند، خودکشی کرد.(2)

همچنین به گزارش ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، رادیو حزب دمکرات کردستان عراق(3) درباره یکی از افسران عراقی مخالف حکومت بعثی گفته است:

ص:86

«سرتیپ ستاد حسن مصطفی نقیب در رادیو کردستان عراق در سخنانی علیه حکومت بعث عراق اعلام کرد: "صدام در جنگ با ایران نوکری اش را به امریکا ثابت کرده است." وی در پیامی به مقامات ارتش عراق گفت: "جنگیدن با کشوری که برای احیای اسلام هزاران شهید داده و حاضر است در راه اسلام همه چیز را فدا کند، کفر می باشد. ای افسران و درجه داران ارتش عراق، دیگر نمی توانید علیه حکومت فاشیستی بعث عراق قیام کنید. من توصیه می کنم به برادران ارتشی ایرانی ملحق شوید که با آغوش باز و شیوه اسلامی و قرآنی از شما استقبال خواهند کرد." وی در پایان افزود: "ای ارتش غیور و شرافتمند عراق، تا فرصت باقی است به دامان ملت برگردید."»(1)

1

نامه صدام حسین به معمر قذافی و عقد یک قرارداد 40 میلیون دلاری بین عراق و ایتالیا موضوع گزارش زیر است.

به گزارش خبرگزاری لیبی (اوج)، عبدالسلام الرقعار وزیر نفت لیبی که در جشن های روز ملی عراق در بغداد شرکت کرده بود، نامه ای از صدام حسین دریافت کرده بود که آن را به قذافی تسلیم کرد. این خبرگزاری افزوده است: در نامه صدام حسین، به جنگ عراق و ایران و همچنین ازسرگرفتن روابط عادی میان لیبی و عراق اشاره شده است.(2)

همچنین امروز، قرارداد احداث 2 پروژه مخابراتی که یک شرکت ایتالیایی اجرای آن را برعهده گرفته است، بین عراق و ایتالیا امضا شد. به موجب این قرارداد، پروژه اول این قرارداد غرب دجله (بغداد، تکریت و موصل) را در بر خواهد گرفت که در 17 ایستگاه، ارتباط رادیویی با 1260 کانال میان استان های بغداد، صلاح الدین و نینوا به طول 420 کیلومتر به مدت 16 ماه، برقرار خواهد شد. پس از اجرای این طرح، برنامه های تلویزیون و رادیوی بغداد در تکریت، موصل و سامرا دریافت خواهد شد.

پروژه دوم، شامل نصب تجهیزات و دستگاه های ماکروویو در 17 ایستگاه به طول 200 کیلومتر خواهد بود. هزینه این دو پروژه بالغ بر 120 میلیون و 600 هزار دینار عراقی معادل 40 میلیون دلار می باشد که برای تقویت برنامه های ایستگاه های رادیویی و تلویزیونی بغداد به مناطق زیر پوشش خط مذکور اجرا خواهد شد. براساس این پروژه، سیستم تلفن و تلگرام عراق به کشورهای عربی همسایه اش متصل می شود.(3)

ص:87

ص:88

منها شامل یک دسته نیرو از سپاه و یک دسته از ارتش وارد عمل شود.

در آغاز عملیات، نیروهای دو جناح در حرکت به سمت اهدافشان با مشکل مواجه شدند.

در جناح راست (سمت ماهشهر)، خودروهای حامل نیرو از همان آغاز حرکت (کیلومتر 18 جاده آبادان - ماهشهر)، راه را گم کردند و فرمانده دسته عمل کننده (ستوان یکم میرزایی) موفق نشد نیروها را در ستونی منظم و در موعد مقرر به محل مورد نظر برساند و این نیروها با دو ساعت تأخیر در ساعت 1:50 بامداد، برای حمله به دشمن و اجرای مانور اعلام آمادگی کردند. در جناح چپ (سمت آبادان) نیز به دلیل بروز مشکل در حرکت نیروهای جناح راست و ایجاد هماهنگی در پیشروی، به نیروهای این جناح دستور توقف داده شد، اما پس از دستور مجدد حرکت، رزمندگان در 70 متری خاکریز دشمن به میدان مین برخورد کردند و باوجود تلاش نیروهای واحد مهندسی ارتش که مسئولیت پاک سازی میدان های مین را بر عهده داشتند، معبری در این میدان باز نشد؛ به همین دلیل، نیروها تغییر مسیر دادند و سینه خیز خود را تا 15 متری خاکریز دشمن رساندند. این مشکلات سبب شد نیروها دیرتر از موعد مقرر برای حمله به خط اول دشمن اعلام آمادگی کنند.

حدود ساعت 3:30 صبح، درحالی که نیروهای جناح راست درحال انجام دادن آخرین هماهنگی ها برای آغاز عملیات بودند، نیروهای خط شکن جناح چپ که از سپاه بودند، تعدادی از سنگرهای ابتدایی در خط مقدم دشمن را پاک سازی و سپس تصرف کردند، اما به دلیل پیشروی نکردن نیروهای پشتیبانی، عملیات به تدریج متوقف شد.

قبل از آنکه نیروهای جناح راست (ارتش) حمله خود را آغاز کنند، سرگرد ایرائی دستور توقف و عقب آمدن نیروها را صادر کرد. این درحالی بود که نیروهای جناح چپ (سپاه) برخلاف این دستور، حمله به خاکریزهای دشمن را آغاز کرده بودند، اما نیروهای جناح راست اقدام به عقب نشینی کردند.

فرمانده تیپ2 لشکر77 (سرهنگ کهتری) با اطلاع از عقب آمدن نیروهای ارتش، به سرگرد ایرائی اعتراض کرد(1) و نیروها را به ادامه پیشروی فراخواند، اما به دلیل تغییر مسیر و حرکت نیروهای جناح راست به عقب، وضعیتی به وجود آمد که دستور فرمانده تیپ نیز مؤثر واقع نشد و نیروهای دنبال پشتیبان جناح راست، به سرعت به سمت خط خودی عقب نشینی کردند. پشتیبانی نشدن نیروهای خط شکن جناح راست علاوه بر آنکه تلفات سنگینی به نیروهای عمل کننده نوک این محور وارد کرد، سبب شد فشار به نیروهای جناح چپ نیز از پهلو شدید شود، طوری که ورود نیروهای احتیاط به منطقه ضرورت یافت، اما باوجود درخواست های مکرر نیروهای جناح چپ (سپاه) مبنی بر به کارگیری نیروهای جناح چپ از فرمانده رده بالا (سرگرد ایرائی)، به دلیل حضور معاون وی (خوشوقت) در خط مقدم، ارتباطات فقط ازطریق پیک یا بی سیم انجام می گرفت که این امر نیز به ناهماهنگی ها بیشتر دامن می زد.

ص:90

عکس

نقشه

ص:91

از سوی دیگر، عقب نشینی نیروهای دنبال پشتیبانِ جناح راست سبب شد نیروهای خط شکن این جناح که در ابتدا موفق به تصرف بخش هایی از خط مقدم دشمن شده بودند، با کمبود مهمات مواجه شوند و نیروهای عراقی با استفاده از فرصت به دست آمده از عقب نشینی نیروهای پشتیبان و تسلط بر راه وصولی خاکریز و همچنین استفاده از تیربارهایی که مسلط بر عقبة این نیروها بودند، از رسیدن کمک به نیروهای خط شکن جلوگیری کنند. استمرار این وضع سبب شد مهمات اولیه این نیروها به سرعت تمام شود و با گذشت زمان، لحظه به لحظه آمار شهیدان و مجروحان افزایش یابد. در این وضعیت، مقاومت نیروهای جناح راست شکسته شد و اغلب آنها در همان ساعت اولیه به شهادت رسیدند. و درنهایت، باآنکه خط عراقی ها در هر دو محور شکسته شد و پاک سازی در محور چپ به پایان رسید و در محور راست نیز درگیری همچنان ادامه داشت، با عقب نشینی ناهماهنگ نیروهای جناح راست، عقبه نیروهای عمل کننده در خط خالی شد و درحالی که تعدادی از رزمندگان در خط می جنگیدند، سایرین به عقب برگشتند و بدین ترتیب، عملیات به موفقیت نینجامید. نیروهای خودی پس از بازگشت به عقب، در خط قبل از عملیات مستقر شدند و به تحکیم مواضع پرداختند.(1)

در این عملیات، 50 نفر از نیروهای خودی که 30 نفر آنان از نیروهای بسیج و سپاه بودند، به شهادت رسیدند و بالغ بر 140 نفر زخمی شدند. از نیروهای عراقی نیز حدود 20 کشته و تعدادی مجروح بر جای ماند.(2)همچنین یک دستگاه تانک، یک نفربر، 7 انبار مهمات، یک تیربار و یک خودرو ارتش عراق منهدم شد.(3)

1

شماری از نیروهای تیپ1 لشکر21 حمزه ارتش با مشارکت تعدادی از نیروهای سپاه، عملیات محدودی را در 5 کیلومتری جنوب غربی دزفول با هدف تصرف خاکریزی موسوم به "خاکریز هندلی" در کنار "کانال هندلی"(4) انجام دادند که به دلیل هشیاری و مقاومت نیروهای دشمن و ضعف فرماندهی خودی در هدایتِ عملیات نیروها، ناگزیر به عقب برگشتند.

واحد عملیات سپاه اهواز در گزارشی، دلیل موفق نشدن عملیات را عواملی ازجمله تعجیل در اجرای عملیات به دلیل اصرار فرمانده تیپ1 لشکر21 حمزه، کمبود وسایل مهندسی ازجمله

ص:92

بولدزر، هوشیاری و شدت آتش دشمن و از طرف دیگر، ضعف فرماندهی خودی در هدایت نیروها اعلام کرد. در این عملیات، 7 سرباز شهید و 20 نفر مجروح شدند.(1)

کمبود نیروهای سپاه پاسداران از دیگر مشکلات این محور به شمار می رفت که دلیل آن بیشتر، اتمام مأموریت نیروهای خط، بیمارشدن تعدادی از نیروها براثر گرمای شدید هوا و هم زمانی اجرای عملیات در چند محور بود.(2)

عکس

نقشه

ص:93

1

امروز در محور (صالح) مشطط (شهدا) در جنوب غربی دزفول، نیروهای تیپ3 لشکر21 حمزه با اجرای عملیاتی قصد تصرف بخش هایی از شمال تپه کوت کاپون - که از نیروی دشمن خالی بود - را داشتند که این عملیات به دلیل ضعف مهندسی و ناهماهنگی در فرماندهی ناکام ماند.(1)

بنا بر مکاتبات واحد عملیات سپاه اهواز با واحد طرح و عملیات ستاد مرکزی سپاه پاسداران در تهران، دلیل اصرار بر اجرای عملیات در این منطقه، اصلاح و تقویت خط پدافندی بود، چنان که واحد مهندسی سپاه پاسداران از پنج روز قبل، با حضور در این منطقه، موفق شده بود بیش از یک کیلومتر خاکریز احداث کند، اما در این مدت، 3 بولدوزر و یک لودر براثر آتش دشمن از کار افتادند و به دلیل نداشتن بولدوزر، کار متوقف شد و این خطر وجود داشت که دشمن خاکریز را تصرف کند.(2)

ادامه عملیات به کسب آمادگی نیروها و اقداماتی ازجمله تأمین وسایل مهندسی (به ویژه لودر) بستگی داشت. بنابراین، فرماندهان سپاه کوشیدند تا فرمانده تیپ3 لشکر21 حمزه را متقاعد کنند که عملیات را به مدت 48 ساعت به تعویق بیندازد که این امر محقق نشد. گزارش مسئول واحد عملیات سپاه دزفول دراین باره چنین است: «در مورخه 3/5/60، من همراه با برادر (غلامعلی) رشید و احمد غلامپور جهت هماهنگ کردن عملیات مشطط و عملیات کرخه پیش سرهنگ روحانی شمس رفتیم. در آنجا، حدود دو سه ساعت بحث شد. بسیار سعی کردیم که شاید بتوانیم طرح را 48 ساعت به تعویق بیندازیم، ولی موفق نشدیم، چون گفتند دستور آمده که حتماً عملیات باید شب انجام گیرد.»(3)

در همین باره رحیم صفوی (مسئول ستاد عملیات جنوب سپاه) نیز در گزارشی به یوسف کلاهدوز قائم مقام سپاه پاسداران، ازجمله دلایل اجرای عملیات و نتایج آن را چنین ذکر کرده است:

«درمورد عملیات دزفول، دو نکته قابل ذکر است:

1. اظهارات فرماندهان گردان های عمل کننده و فرمانده تیپ3 لشکر21 حمزه در پذیرفتن نظریات سپاه و عدم توانایی در اجرای عملیات و آماده نبودن شناسایی و اینکه فقط به خاطر فشار فرمانده لشکر و قولی که به شورای عالی دفاع داده بود، عملیات می بایست انجام بگیرد.

2. [در] عملیاتی که تیپ3 در محور کوت کاپون، بدون هماهنگی سپاه و تنها به خاطر فشار فرمانده در اجرای عملیات انجام داده، حدود 17 نفر از برادران سرباز شهید و تعدادی مجروح شدند.»(4)

ص:94

عکس

نقشه

ص:95

1

ارتش عراق امروز شهر نوسود را گلوله باران کرد. در این حملات براثر اصابت گلوله های خمپاره به این شهر و انفجار آنها 2 پسربچه به شهادت رسیدند.

شهر آبادان نیز به شدت زیر آتش توپ ها و ادوات ارتش عراق قرار گرفت. در گلوله باران این شهر چند خانه مسکونی و تأسیسات دولتی آسیب دید.(1)

روز گذشته هم روستای ابن الحسین در منطقه دارخوین (جاده آبادان - اهواز در سه راهی شادگان)، هدف اصابت موشک کاتیوشای دشمن قرار گرفت که به زخمی شدن 2 کودک انجامید.(2)

2

کمک های مردم مشهد و شیراز امروز به جبهه ها فرستاده شد.

مؤسسه خیریه انصارالحجج مشهد با جمع آوری کمک های مردم، 300 کلمن آب، یک تن آلو، 6 تن ماست چکیده و یک تن خاکشیر و شکر به جبهه های ایلام و مریوان ارسال کرد.

دفتر آیت الله دستغیب امام جمعه شیراز نیز کمک های مردمی ارسالی از این دفتر را به جبهه چنین اعلام کرد:

1850 بطری شربت، 1100 بطری آب میوه، 1820 بسته خاکشیر، 720 قوطی کمپوت و 710 عدد پوشاک. علاوه بر اینها، 1600 کیلو گندم، 400 بطری آبلیمو، 100 کیلو شکر، 10 عدد یخدان و مبلغ 800,76 ریال وجه نقد ازطریق کمیته امداد امام خمینی جمع آوری و به جبهه های جنگ فرستاده شد.(3)

3

به گزارش بخش عربی رادیو صوت الجماهیر، صدام حسین امروز از تعدادی از ارتشیان بخش پدافند هوایی نیروی هوایی عراق قدردانی کرد.

وی در این مراسم خطاب به کارکنان این بخش گفت: «می خواستم قدردانی رهبری را از تلاش های شما در مقابله با هواپیماهای دشمن [ایران] به عنوان ردیابی و اسلحه به اطلاع شما برسانم. ردیاب ها وظایف خود را به طور صحیح انجام داده اند و عکس العمل آنها در رساندن خبر عبور هواپیماهای دشمن سریع بوده و همچنین عکس العمل سلاح ها سریع بوده و آتش در وقت مناسب گشوده شد و هواپیماهای دشمن مجبور به پرتاب محموله های خود در خارج از هدف گردیده اند.» وی افزود: «این توجه نه تنها منعکس کننده آمادگی فنی افسران و درجه داران است، بلکه احساس مسئولیت ملی ازسوی بخش دفاع هوایی عراق را نشان می دهد.»

در ادامه این گزارش خبری آمده است که پس از این سخنان، صدام حسین داستان های دلیرانه مربوط به مقابله با هواپیماهای دشمن و سرنگون ساختن آنها را از زبان برخی حاضران گوش داد.(4)

ص:96

1

گروه های مسلح غیرقانونی در اقدامات امروز خود در شمال غرب و غرب کشور، یک نفر را شهید، یک نفر را زخمی و 3 نفر ازجمله مدیرکل پست استان آذربایجان غربی و یکی از همراهانش را اسیر کردند. امروز همچنین چند تن از عناصر کومه له و دمکرات تسلیم نیروهای خودی شدند.

مدیرکل پست استان آذربایجان غربی و یکی از همکارانش هنگام بازگشت از مأموریت، در مسیر مهاباد به ارومیه، به کمین افراد مسلح گروه های ضدانقلاب افتادند و اسیر شدند.(1)

همچنین افراد وابسته به حزب دمکرات یک عملیات کمین در شهر مهاباد اجرا کردند که به شهادت یک نفر و اسارت یک تن دیگر به دست نیروهای این حزب انجامید.(2)

در تکاب، تعدادی از افراد مسلح گروه های غیرقانونی به نیروهای مستقر در پایگاه سوم گردان130 حمله کردند که در این درگیری، یکی از سربازان پایگاه زخمی شد و خسارت هایی نیز به مهاجمان وارد آمد.(3)

امروز همچنین یکی از اعضای گروه کومه له همراه پدر و برادرش، خود را به سپاه پاسداران پاوه معرفی کرد و اسلحه اش را تحویل داد. این فرد چندی پیش، همراه 3 فرد مسلح گروه کومه له دستگیر شده بود و در زندان سپاه پاسداران پاوه به سر می برد، که در جریان مبادله اسرا دوباره دراختیار این گروه قرار گرفت.(4)

یکی از افراد حزب دمکرات کردستان ایران نیز درحالی که یک اسلحه کلاشینکف همراه داشت، خود را به سپاه پاسداران جوانرود تسلیم و امان نامه دریافت کرد.(5)

2

در اقدامات امروز افراد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و چریک های فدایی خلق 3 نفر مجروح شدند و خساراتی به بار آمد.

امروز هنگام سحر یک تیم عملیاتی سازمان مجاهدین خلق به خانه بخشدار رضوان شهر در استان گیلان - که به اتفاق خانواده اش مشغول صرف سحری بود - هجوم بردند و با شکستن شیشه پنجره، 2 نارنجک جنگی به داخل خانه پرتاب کردند که براثر انفجار نارنجک ها 3 نفر مورد اصابت ترکش های نارنجک قرار گرفتند و به شدت مجروح شدند. مجروحان بلافاصله به بیمارستان شهید بهشتی در بندر انزلی انتقال یافتند. به دلیل شدت جراحات وارد شده، پزشکان ناچار به قطع پای همسر بخشدار و خارج کردن طحال خواهر همسر وی شدند.(6)با تلاش نیروهای سپاه قبل از پایان روز، چند تن از مهاجمان شناسایی شدند و یکی از آنان درحالی که چند بمب آتش زا و دست ساز و یک قبضه اسلحه به همراه داشت، دستگیر شد.(7)

همچنین صبح امروز، یکی از کارکنان هواپیمایی کشوری هنگام رفتن به محل کار خود، مورد سوءقصد قرار گرفت و براثر اصابت گلوله مجروح شد.(8)ساعت 7 صبح نیز 2 نارنجک به سوی نیروهای بسیج در خیابان مهرآباد جنوبی پرتاب شد. در همین حمله، یکی از

ص:97

بسیج به دلیل اصابت 6 گلوله مهاجمان به وی مجروح شد.(1)

ساعت 20:15 نیز، 3 فرد مسلح به اسلحه یوزی به منزل حاکم شرع و رئیس دادگاه انقلاب اسلامی بابل هجوم بردند که با واکنش محافظ وی مواجه شدند. در درگیری متقابل، یکی از مهاجمان کشته شد و 2 نفر دیگر گریختند. از فرد کشته شده یک اسلحه یوزی و 3 خشاب پرُ به دست آمد. رئیس دادگاه انقلاب اسلامی بابل در گفت وگو با خبرگزاری پارس گفت: مهاجمان احتمالاً وابسته به گروه چریک های فدایی خلق (شاخه اشرف دهقان) بوده اند.(2)

همچنین دو موتورسوار جوان که قبلاً منزل سرپرست کمیته شهرک غرب تهران را شناسایی کرده بودند، هنگام افطار، 2 بمب آتش زای قوی به داخل خانه اش پرتاب کردند که یکی از آنها منفجر شد و براثر انفجار آن، شیشه های این منزل و خانه های اطراف شکست. همچنین منزل این پاسدار دچار حریق شد و خسارت مالی به بار آمد، ولی به کسی آسیب نرسید.(3)

1

افراد وابسته به گروه های مسلح غیرقانونی امروز در بیرجند، کرمانشاه و تهران، سه محل عرضه کتاب و نشریه را به آتش کشیدند.

در شهر بیرجند، یک مغازه کتاب فروشی واقع در بازار نو این شهر، ساعت 3 بامداد، به آتش کشیده شد و کتاب های موجود در آن، که دینی و مذهبی بودند، سوخت.(4)در حادثه مشابهی در کرمانشاه، یک دکه فروش نشریات اسلامی با بمب آتش زا به آتش کشیده شد.(5)

در ابتدای خیابان سرگرد سخایی تهران نیز یک دکه مطبوعاتی براثر پرتاب بمب آتش زا طمعه حریق شد و همه کتاب ها، نشریات و روزنامه های درون آن از بین رفت. افراد مهاجم قبل از روشن شدن هوا با شکستن قفل و بازکردن در کیوسک، بمب را داخل دکه انداخته بودند. حریق با تلاش عوامل آتش نشانی خاموش شد.(6)

2

یکی از عوامل بمب گذاری های استان خوزستان که از اوایل انقلاب زیر لوله های نفت این استان بمب جاسازی می کرد، در درگیری با نیروهای سپاه مجروح و سپس دستگیر شد.

نیروهای سپاه پس از شناسایی این فرد - که اهل آبادان بود و در بمب گذاری ها و خرابکاری های پیش از جنگ در خوزستان نیز دست داشت - با حکم دادستانی، ساعت 21، به منزل وی واقع در منازل سازمانی انرژی اتمی در بوشهر رفتند تا دستگیرش کنند، اما او پس از کمی مقاومت، گریخت و در جریان تعقیب، درحالی که قصد خلع سلاح مأموران را داشت، از ناحیه شکم هدف گلوله قرار گرفت و دستگیر شد.(7)

مرکز پلیس تهران هم از کشف یک بمب دست ساز در خیابان مطهری تهران خبر داد.(8)

ص:98

1

در محاکمه مجدد، محمدرضا سعادتی عضو کادر مرکزی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به اعدام محکوم شد. براساس حکم دادگاه انقلاب مرکز، اتهامات سعادتی به این شرح است:

1. شرکت در قتل شهید محمد کچویی مدیر زندان اوین (طبق اعتراف خودش) ازطریق رابطه با کاظم افجه ای قاتل شهید کچویی.(1)

2. ارتباط مداوم با کادر مرکزی سازمان مجاهدین خلق از درون زندان.

3. استمرار جاسوسی از داخل زندان.(2)

شایان ذکر است که سعادتی در سال 1358، در ملاقات با یکی از افراد سازمان جاسوسی شوروی - که دبیر اول سفارت نیز بود - به منظور ارائه اسناد طبقه بندی شده، دستگیر و پس از محاکمه، به جرم ارتباط ویژه اطلاعاتی با عوامل کا.گ.ب. (سازمان جاسوسی شوروی) و سفارت شوروی در تهران و جاسوسی برای آنها به 10 سال زندان محکوم شده بود.(3)

2

روابط عمومی ستاد مرکزی سپاه پاسداران با انتشار اطلاعیه ای از کشف 5 خانه تیمی سازمان مارکسیستی - مائوئیستی پیکار در راه آزادی طبقه کارگر - که انبار بزرگ مهمات و مرکز انتشاراتی آنان بود - خبر داد.

در بخشی از این اطلاعیه، میزان و نوع سلاح ها، مهمات و تجهیزات کشف شده چنین ذکر شده است:

1. سلاح های کمری در انواع مختلف، 120 قبضه.

2. سلاح ژ3 و ام1، 60 قبضه.

3. انواع مسلسل یوزی و ام3، 40 قبضه.

4. انواع نارنجک دستی و دست ساز، 1200 عدد.

5. انواع فشنگ در کالبیر های مختلف، 10 هزار عدد.

6. تیربار ژ3، چندین قبضه.

7. گاز اشک آور، 50 عدد.

8. مواد منفجره تی.ان.تی. در ابعاد یک چهارم پوندی، 2 کارتن بزرگ.

ص:99

همچنین انواع و اقسام دیگری از تجهیزات جنگی در انبار دیگری به شرح زیر کشف و ضبط شد:

1. سلاح ژ3، 80 قبضه.

2. نارنجک، 150 عدد.

3. تیربار کلاشینکف و ژ3، 2 قبضه.

4. بی سیم کوچک و بزرگ، 10 دستگاه.

5. گاز اشک آور، 20 عدد.

6. فشنگ، بیش از 30 هزار عدد.

7. مقادیر بسیاری سرنیزه، کلاه آهنی و دیگر تجهیزات جنگی.

مراکز انتشارات و اسناد و تجهیزات به دست آمده از آنها نیز به این شرح می باشد:

1. اسناد درون سازمانی سال های گذشته سازمان، اسناد دست نویس کنگره ها و انتخابات رهبری سازمان و مدارک بسیار دیگری دراین زمینه.

2. مراکز تدارکات همراه با 4 دستگاه فتواستنسیل، 6 دستگاه تکثیر، یک دستگاه تایپ آی.پی.ام، 4 هزار بسته کاغذ و 2 کارتن مرکب.

3. کشف مرکز جمع آوری تجهیزات الکترونیک سازمان که در پوشش یک مغازه یخچال سازی فعالیت داشت که به همراه یک چک به مبلغ 5/1 میلیون تومان دستگیر و ضبط شد.

دررابطه با کشف مراکز فوق، عده ای از اعضای گروهک تروریستی پیکار دستگیر و به مقامات قضایی تحویل داده شدند.(1)

1

صبح امروز، پیکر 13 شهید که 9 نفر از آنان در روز انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات میان دوره ای مجلس شورای اسلامی (جمعه 2 مرداد 1360) به دست افراد مسلح سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و سایر گروه های ضدانقلاب به شهادت رسیده بودند،(2) از مسجد ارک تهران به سمت بهشت زهرا(س) تشییع شد.(3)

آیت الله مهدوی کنی وزیر کشور، درباره شهادت این افراد گفت: برادران پاسدار و مأموران انتظامی نهایت سعی خود را کردند تا این انتخابات با کمترین مشکل و درگیری برگزار شود، ولی متأسفانه افراد ضدانقلاب در چند مورد اقدامات ناجوانمردانه ای انجام دادند.

ص:100

در روز انتخابات، 50 نفر دستگیر شدند، اما در جریان برگزاری انتخابات، درگیری ها مقطعی

بود که به تیراندازی انجامید. در حوزه های اخذ رأی در سراسر کشور نیز درگیری مشاهده نشد و کار رأی گیری در جوی آرام انجام شد.

وی افزود: استقبال مردم از این انتخابات چشمگیر و بیشتر از انتخابات گذشته بود و ضدانقلاب نتوانست در اراده مردم رأی دهنده اثر بگذارد.(1)

1

پس از پیشنهاد دولت عراق(2) مبنی بر برقراری آتش بس در جنگ ایران و عراق به مناسبت حلول ماه مبارک رمضان - که به تأیید برخی شخصیت ها و مقامات چند کشور رسید - وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدور بیانیه ای موضع دولت ایران را دراین باره اعلام کرد.

در این بیانیه، ابتدا با مرزبندی میان عده ای از حامیان این پیشنهاد و رژیم عراق، همراهی عدة معدودی از شخصیت های مورد احترام دولت جمهوری اسلامی با زمزمه های صدام گنگ و مبهم خوانده شده است و در ادامه، با طرح پنج سؤال، ضمن بررسی انگیزه رژیم عراق از این پیشنهاد، برقراری آتش بس در ماه مبارک رمضان توطئه ای دانسته شده که صرفاً به بهره برداری از اعتقاد و باور مسلمانان جهان به وحدت و مبارزه با صهیونیسم می پردازد.

در بخش پایانی بیانیه نیز موضع دولت ایران دربرابر این پیشنهاد چنین بیان شده است:

«این برادران که با تمسک به ماه مبارک رمضان، خواهان آتش بس ازسوی ایران هستند و یقیناً می دانید که در قرآن کریم به مسلمانان توصیه شده است تا در کنار تجاوزشده و مظلوم برعلیه تجاوزگر وارد کارزار شوند، گرچه ما خود قدرت مبارزه با تجاوزگر را در خود احساس می کنیم، ولی با این وصف، آیا نمی بایستی حداقل به صورت لفظی، این برادران، تجاوزگر [را] محکوم می کردند؟ و آیا محکوم ساختن تجاوزگر کمکی برای پایان تجاوز نیست؟ ... برای ما دعوت برای

ص:101

آتش بس درحالی که تجاوزگر در خاک ماست، دعوتی برای خروج از اسلام و اصول بدیهی آن

است، ولی با این وصف، ما علاقه این برادران مورد احترام خود را برای بسیج همه جانبه برای مبارزه با امپریالیسم و صهیونیسم درک می کنیم و لهذا اعلام می کنیم که علی رغم وجود تجاوز در مرزهای غربی و جنوبی کشورمان، حاضریم همراه همه خلق های مسلمان جهان اعم از عرب و ترک و افریقایی و آسیایی علیه صهیونیسم و امپریالیسم به جنگ برخیزیم و ملت ما در سه سال گذشته نشان داده است که در این میثاق خود جدی است و برای آنکه ملت ما بتواند چنین کند، باید بتواند در مرزهای خود، تجاوز امریکا را که درقالب جنگ تحمیلی صدام جلوه گر شده است [دفع کند.] ... ملت ما به هیچ کس اجازه نمی دهد که برخلاف میل و اراده او به پیروزی حق بر باطل و اسلام بر کفر، به ضرر اسلام و غلبه کفر، آتش بس را بپذیرد.»(1)

1

با انتشار خبر استقبال برخی کشورها از پیشنهاد عراق مبنی بر اجرای آتش بس در ماه مبارک رمضان، سید احمد زرهانی نماینده مردم دزفول در مجلس شورای اسلامی، امروز در نامه ای خطاب به احمد سکوتوره نماینده هیئت صلح منتخب سازمان کنفراس اسلامی و رئیس جمهور گینه بیسائو، به گوشه ای از واقعیت های جنگ اشاره کرده و پیشنهاد عراق را اقدامی تبلیغاتی خوانده که با سیاست های این کشور مبنی بر گلوله باران شهرهای مرزی و کشتار مردم عادی در تضاد است.

بخش هایی از این نامه - که در روزنامه های امروز کشور انتشار یافت - بدین شرح است:

باسمه تعالی

برادر مسلمان و انقلابی احمد سکوتوره رئیس جمهور مردم گینه بیسائو،

پس از سلام، شما نیز مستحضرید که قبل از حلول ماه مبارک رمضان، صدام حسین در رسانه های گروهی دنیا اعلام کرد که طالب آتش بس به خاطر عظمت و احترام ماه رمضان است. این پیشنهاد صدام که ظاهراً از

ص:102

موضع صلح طلبی و مبارزه با صهیونیسم مطرح شده است، متأسفانه برخی از مردم دنیا و

شخصیت های ارزشمند جهان سوم و خاورمیانه به ویژه حضرت عالی را تحت تأثیر قرار داده است و شما نیز خواهان پاسخ مثبت ازجانب ایران به این پیشنهاد شده اید. جای بسی نگرانی است که صدام منافق با توسل به شیوه های تبلیغاتی حتی توانسته است افراد صاحب نظر و متعهدی چون شما را دچار توهم و اشتباه کند؛ صدام که به تحریک امریکا جنگ و تجاوز را در یکی از ماه های حرام و با حمایت وسیع کشورهای مرتجع و وابسته منطقه آغاز نموده است. وی علاوه بر اشغال بخش وسیعی از مرزها و خاک میهن اسلامی، هر روز با موشک های غول پیکر زمین به زمین و توپ های دوربرد، برخلاف همه معیارهای بین المللی جنگ، ده ها نفر غیرنظامی و زن و کودک را در شهرهای بزرگ ما به شهادت می رساند؛ در همین ماه مبارک رمضان، ارتش متجاوز عراق چندین بار، مردم بی گناه اهواز، آبادان، دزفول و غرب کشور را به خاک و خون کشانده و در حساس ترین روز ماه رمضان؛ یعنی روز بیست و یکم، سالروز شهادت جانشین برحق پیغمبر و امام بزرگوار شیعیان، ساعتی پس از طلوع آفتاب درحالی که هزاران تن از مردم مسلمان و مبارز دزفول مراسم بزرگداشت و عزاداری شهادت امام علی(ع) را برگزار کرده بودند، توپخانه های دوربرد صدام بی رحم تر از ارتش اسرائیل، خیابان ها و اماکن شهر را به توپ بست و مردم بی دفاع و روزه دار را به خاک و خون کشاند که درنتیجه یک زن و یک مرد و یک کودک در خانه و خیابان، شهید و چندین نفر دیگر به شدت مجروح شدند و این جنایت در روزهای بعد نیز در دیگر شهرهای جنگی تکرار شده است.(1)

1

مخالفان جمهوری اسلامی در خارج از کشور، به شیوه های گوناگون درصدد ضربه زدن به جمهوری اسلامی و مقابله با حکومت ایران می باشند.

خبرگزاری کویت به نقل از روزنامه ساندی تایمز (چاپ لندن) اعلام کرد که ژنرال بهرام آریانا رئیس ستاد مشترک اسبق ایران، ستادی مرکب از 50 افسر سابق ارتش برای هماهنگ کردن یک قیام مسلحانه در سراسر ایران تشکیل داده است. ستاد وی در مرز ایران و ترکیه واقع است و هدف از تشکیل آن هماهنگ کردن مبارزه علیه رژیم آیت الله خمینی است.(2)

همچنین خبرگزاری یونایتدپرس از قول پلیس فیلیپین گزارش داد که در درگیری ای که بین دانشجویان مخالف و طرف دار حکومت ایران روی داد، دست کم 12 تن مجروح شدند. همین گزارش حاکی است که پلیس حداقل 33 تن از تظاهرکنندگان را دستگیر و سلاح های سردی را که آنان با خود حمل می کردند، ضبط کرد. درباره جزئیات این حادثه گزارش دیگری مخابره نشده است.(3)

ص:103

1

درپی اعلام خبر سقوط یک هواپیمای باربری آرژانتینی در خاک روسیه، امروز چند نشریه و خبرگزاری غربی با ایجاد یک موج رسانه ای ضدایرانی ادعا کردند این هواپیما پس از حمل تجهیزات نظامی از اسرائیل به ایران، در بازگشت دچار این سانحه شده است.

سردمدار این جریان رسانه ای نشریه ساندی تایمز (هفته نامة چاپ لندن) بود که خبرگزاری های رویتر و آسوشیتدپرس و رادیو لندن به نقل از آن خبرهایی را منتشر کردند. در این گزارش ها ادعا شده است که سقوط هواپیما از یک معامله محرمانه اسلحه شامل 360 قطعه یدکی و مهمات میان اسرائیل و ایران پرده برداشت و هواپیمای ساقط شده پس از سومین مرحله تحویل تسلیحات به تهران، عازم اسرائیل بود که در حریم هوایی روسیه سرنگون شده است.(1)

در این گزارش همچنین اعلام شده که این اطلاعات از قول یک معامله کننده سوئیسی اسلحه که شریک این معامله بوده نقل شده است. گفته وی، قرار بوده 12 محموله تجهیزات امریکایی ازطریق لارناکا در قبرس به یک شرکت اسرائیلی با واسطه گری یک شرکت انگلیسی تحویل داده شود تا دراختیار ایران قرار گیرد.

در این گزارش همچنین آمده، به رغم آنکه خبرگزاری تاس اعلام کرده هواپیمای مزبور در برخورد با یک هواپیمای روسی سقوط کرده، منابع اطلاعاتی غرب بر این عقیده اند که هواپیمای باربری آرژانتینی به وسیله یک جنگنده شوروی سرنگون شده است.(2)

2

روزنامه عربی زبان الوطن العربی (چاپ فرانسه) - که از حمایت های مالی دولت عراق برخوردار است - مصاحبه ای با طارق عزیز معاون نخست وزیر عراق را دستاویز نوشتن مقاله ای درباره جنگ ایران و عراق قرار داده و در آن به زعم خود به دلایل پشت پرده جنگ پرداخته است.

نویسنده این مقاله با اشاره به اینکه رژیم عراق از دید ناسیونالسیم عربی به ایران، جنگ و زمینه های بروز آن می نگرد، بر ادعای این رژیم مبنی بر مالکیت بر بخشی از اراضی ایران تأکید کرده و نوشته است: طارق عزیز در ابتدا این سؤال را مطرح کرده است که آیا عراق را باید برای شروع این جنگ مسئول دانست؟ و در جواب به نکته متفاوتی اشاره می کند که امکان به وجودآوردن یک دید واقعی را سبب می گردد و می توان آن را سنگ محک محکمی برای اصول (می توان این امر را سنگ محک ایدئولوژی نیز نامید) و منافع در مفهوم یک شعور حکومتی دانست. او درباره سنگ محک ایدئولوژی به این نتیجه رسیده که ایران، که یک کشور غیرعرب است، دربرابر عراقی که حزب سوسیالیستی بعث عرب آن را هدایت می کند و دربرابر اکثریت ملیت عربی، قادر به استقامت نیست و درمورد ایران، موضوع مربوط به دفاع از حاکمیت عراق و استقلال بین المللی و بالاخره آبراه اروندرود و همچنین مکان پرارزش خوزستان در داخل حکومت ایران می شود.

ص:104

در ادامه مقاله آمده است: طارق عزیز در بررسی خود تأکید داشت که عراق دربرابر جنبش های انقلاب در ایران همواره روش مثبتی اختیار کرده است. به خاطر همین موضوع، در آن زمان، مدتی درخصوص درخواست های قانونی مردم عرب در خوزستان، اقدامی انجام نداد و کاملاً خود را از این موضوع کنار کشیده بود و هم زمان با شروع جنگ، به همان نسبت نیز سیاست مراعات عراق دربرابر رهبران جدید ایران تغییر شکل داد و از همان لحظه، عراق برای احقاق حقوق خود و مناطقی که ایران آنها را اشغال کرده بود و آ براه اروندرود به جنگ پرداخت و حمایت خود را از حقوق قانونی مردم عرب در خوزستان نیز مخفی نکرد.

طارق عزیز دراین باره تأکید کرد که عراق دربرابر ایران به دنبال اهدافی نیست؛ یعنی هیچ گونه جاه طلبی ندارد و بیشتر برای او شناسایی حقوق قانونی اش ازسوی ایران اهمیت دارد.(1)

1

خبرگزاری پارس به نقل از منابعی که آنها را موثق خواند، از سفر ناموفق وزیر دفاع عراق به کویت برای جلب نظر این کشور برای دریافت کمک های نظامی خبر داد.

براساس این گزارش: «در این گفت وگوها که با طرح دوساله ازجانب عراقی ها انجام شد، نخست درخواست رژیم عراق درمورد دراختیارگذاشتن افراد توپخانه از کشورهای خلیج فارس مطرح شد، که به گفته منبع مزبور، هیئت عراقی قبل از ورود به کویت، از اردن و سعودی دیدن کرده و این مسئله را با اردن مطرح می کند که مقامات اردن به بهانه اینکه کادر توپخانه کم دارند و نمی توانند دراین زمینه به عراق کمک کنند، از جواب مثبت به این خواسته رژیم بعث خودداری می کنند و کویت نیز گویا مشابه اردن این درخواست را رد می کند. مقام مزبور طبق اطلاعات موثق از این هیئت عراقی اطلاع داد که عراق دو لشکر تازه نفس با تجهیزات کامل آماده کرده که در نظر دارد به زودی وارد جبهه کند.

مسئله دوم هیئت عراقی، مذاکره جهت خرید اسلحه های ساخت شوروی [است] که به عراق نمی فروشد و عراق درصدد است که ازطریق کویت به دست آورد، ولی هیئت نظامی کویتی نیز که یک هفته قبل از شوروی به کویت بازگشته، ظاهراً نتوانسته است مقامات شوروی را جهت خرید اسلحه های مورد لزوم کویت، که مشابه آن قبلاً به عراق داده نشد، قانع کنند. و شاید شوروی با این احتمال که شاید در دسترس عراق قرار گیرد، به کویت هم نداده است.»(2)

ص:105

1

اخبار انتشاریافته، از افزایش حمل کالا و سوخت ازطریق مرزهای غربی و جنوبی به عراق حکایت دارد. این کشور همچنین برای ساخت نیروگاه با فرانسه قرارداد امضا کرد.

خبرگزاری کویت از امان، پایتخت اردن، به نقل از "طریق کافی" مدیرعامل حمل ونقل زمینی عراق - اردن، اعلام کرد: این شرکت که سال گذشته کار خود را تنها با سرمایه 50 میلیون دلار آغاز کرد، برای توسعه اقداماتش 100 کامیون به تعداد قبلی که 700 دستگاه بود، اضافه کرده است و در مرحله اول، به حمل ونقل کالاهای مورد نیاز عراق و اردن خواهد پرداخت.(1)

خبرگزاری پارس هم از کویت اعلام کرد: هر شب، 46 تانکر حامل گاز مایع از کویت به عراق حمل می شود. این تانکرها را پلیس کویت تا مرز همراهی می کند.(2)

در همین حال، وزیر صنایع و معادن عراق نیز اعلام کرد که کشورش برای ساختن نیروگاه هایی به ارزش 81 میلیون و 270 هزار دلار، با یک شرکت فرانسوی قراردادی امضا کرده است که براساس آن، این شرکت در 33 ماه، 48 نیروگاه در چندین نقطه عراق، احداث خواهد کرد.(3)

ضمیمه گزارش36: تدابیر پیش بینی شده در طرح مانور عملیات شهید چمران برای تثبیت منطقه عملیاتی

برای پشتیبانی از نیروهای خط شکن و تثبیت منطقه در این عملیات، تدابیری نیز اندیشیده شده که بخش هایی از آن چنین است:

«الف) چند تانک چیفتن برای مقابله با ضدحمله های دشمن جلو رود و در ایستگاه7 در نزدیکی محل استقرار برادران ژاندارمری قرار گیرد تا از نیروهای خط حمایت کند.

ب) چند هلیکوپتر کبرای هوانیروز آمادة عملیات باشد تا هنگام ضدحمله و عقب نشینی دشمن بتوانند وارد عمل شوند.

ج) مسئولیت برقراری و تنظیم شبکه مخابراتی طرح برعهده ارتش جمهوری اسلامی قرار گیرد.

د) یک واحد ده نفره از برادران سپاه برای رساندن مهمات به نیروهای مهاجم (تک کننده) در پشت خط مقدم آماده باشند تا درصورت لزوم این مأموریت را انجام دهند.

ه-.) یک واحد امداد دوازده نفره شامل برادران سپاه و ارتش برای تخلیه مجروحان و شهیدان، با مسئولیت ارتش در پشت خط مقدم آماده انجام دادن وظیفه باشند.

و) واحد مهندسی و تخریب متشکل از برادران سپاه و ارتش که برای خنثی سازی میدان های مین و تله های انفجاری، مأمور به گروهان تأمین می باشند، مسئولیت آن با ارتش جمهوری اسلامی است.

ز) سلاح های سازمانی واحدهای شرکت کننده و طرح تیربار ژ3، آرپی.جی، نارنجک های دستی و تفنگی [اندیشیده شود].

پشتیبانی آتش در عملیات هم این گونه طراحی شده است:

مدت 20 دقیقه قبل از اجرای عملیات، واحدهای توپخانه ارتش جمهوری اسلامی (105، 130، 203 میلی متری)، که واحد توپخانه 105 میلی متری در قسمت جنوبی جاده روی مواضع دشمن و واحدهای توپخانه 130 و 203 در قسمت شمالی جاده تا کناره [رودخانه] کارون (فیاضیه)، آتش تهیه اجرا کنند و پس از پایان 20 دقیقه، 40 موشک کاتیوشا بر مواضع در سمت شمالی جاده تا کناره کارون پرتاب کنند، سپس آتش واحد توپخانه 105 میلی متری متوقف شود، اما فعالیت واحدهای توپخانه 130 و 203 واقع در قسمت شمالی جاده روی مواضع دشمن تا پایان عملیات کماکان ادامه یابد.

علاوه بر محور اصلی عملیات، پیش بینی شده بود برای برهم زدن تمرکز نیروهای دشمن، نیرویی به استعداد دو گروه ده نفره ازسمت جبهه ایستگاه7، خود را به خاکریزهای دشمن در کنار جاده برساند و در طول عملیات روی سنگرهای دشمن آتش بریزد تا توجه دشمن بیشتر به این قسمت معطوف شود. نیروهای شرکت کننده در عملیات ایذایی از برادران سپاه بودند و مسئولیت آنها با ستاد عملیات سپاه پاسداران ایستگاه7 [آبادان] بود.»(4)

ص:106

ضمیمه گزارش46: چگونگی ترور محمد کچویی به دست کاظم افجه ای

شهید محمد کچویی متولد سال 1329، از چهره های مبارز قبل از انقلاب اسلامی بود که در سال 1353، به دستور رژیم شاه دستگیر و به حبس ابد محکوم شد.

وی پس از پیروزی انقلاب، به عنوان مدیر زندان اوین انتخاب شد و ازجمله افرادی بود که به کارکردن روی فکر زندانیان سیاسی به خصوص هواداران سازمان مجاهدین خلق (منافقین) اعتقاد داشت. کاظم افجه ای از کسانی بود که شهید کچویی روی اعتقاداتش کار کرده بود.(1)

در کتاب خاطرات عزت شاهی در معرفی کاظم افجه ای و ارتباطش با محمدرضا سعادتی و همچنین نقش وی در ترور شهید کچویی آمده است:

«کاظم افجه ای به دلیل فعالیت در سازمان مجاهدین خلق و ضدیت با جمهوری اسلامی، دستگیر [شده بود] و در زندان به سر می برد. آقای کچویی روی این جوان کار فکری کرده بود. او نیز وانمود می کرد که معقول شده است؛ لذا مورد اعتماد مسئولین و نگهبانان زندان بود و آزادانه به هر کجای زندان که می خواست می رفت. کار افجه ای تظاهر و فریبی بیش نبود، چراکه او ارتباط خود را با محمدرضا سعادتی از سران سازمان، در زندان، حفظ کرده بود و از او خط می گرفت. پس از انفجار حزب جمهوری اسلامی (7 تیر 1360)، تعدادی از هواداران و اعضای مجاهدین در زندان با شنیدن این خبر شروع به خواندن سرود و پایکوبی کردند و جو زندان را ملتهب کرده، به هم ریختند. آقای گیلانی و آقای لاجوردی آنها را به محوطه زندان اوین آوردند و به صحبت [با آنها] و نصیحت آنها پرداختند. افجه ای وقتی متوجه این برنامه شد، از موقعیت خود در میان نگهبان ها و زندان سوءاستفاده کرد و اسلحه ای را از نگهبانی گرفت و به سوی محوطه خیز برداشت تا آقایان گیلانی و لاجوردی را ترور کند، اما کچویی متوجه شد و وقتی خواست جلویش را بگیرد تیری از اسلحه افجه ای خارج شد و به سر شهید کچویی اصابت و نقش زمینش کرد. بعد، افجه ای فرار نمود و از آنجا که به ورودی ها و خروجی های زندان آشنا بود، خود را به پشت بام ساختمان اداره زندان ها (دادستانی) رساند و از آنجا خودش را پرت کرد و کشته شد.(2)

سازمان با اعلام اینکه این اقدام یک کار سازمانی بوده، در نشریه مجاهد ادعا کرد افجه ای که به استخدام زندان اوین درآمده بود، در شب 8 تیر 1360، خارج از زندان با رابط سازمانی خود ملاقات می کند و برای ترور آقایان محمدی گیلانی، لاجوردی و کچویی توجیه می شود و یک اسلحه کمری به عنوان اولین سلاح سازمانی دریافت می کند، سپس ظهر روز هشتم با غافلگیرکردن این افراد، به سمت لاجوردی شلیک می کند که کچویی برای دفاع از لاجوردی خود را روی او پرتاب کرده، هدف اصابت گلوله قرار می گیرد.»(3)

ضمیمه دوم گزارش46: گزارشی از رابطة اطلاعاتی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با سازمان جاسوسی شوروی (کا.گ.ب.)

محمدرضا سعادتی از اعضای اصلی، سرشناس و باسابقه سازمان(4) 6 اردیبهشت 1358، در ملاقات با دبیر اول سفارت شوروی در یکی از خانه های امن سازمان در حوالی میدان هفت تیر تهران، به منظور ارائه اسناد حساس و طبقه بندی شدة اطلاعاتی، دستگیر شد.

ماجرای برقراری روابط اطلاعاتی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با شوروی - که بخش هایی از این اطلاعات ازطریق سعادتی دراختیار کا.گ.ب. قرار می گرفت - به نقل از کتاب سازمان مجاهدین خلق - پیدایی تا فرجام (1384 - 1344) چنین است:

متعاقب دستور صادره از "کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی" رزیدنسی [پایگاه] کا.گ.ب. در تهران موفق شد در روز 14 فوریه 1979 (25 بهمن 1357)، مستقیماً با مرکز رهبری دو سازمان مجاهدین خلق و فداییان [چریک های فدایی] خلق تماس بگیرد. این کار توسط ولادیمیر فیسینکو [فیزنکو] (V. Fisenko) که از افسران رزیدنسی و از کارشناسان مسائل ایران محسوب می شد و به دلیل داشتن موهای مشکی و چشمان قهوه ای تیره، شباهت فراوانی به ایرانی ها داشت - صورت گرفت.

آن روز فیسینکو مستقیماً با مراجعه به مرکز رهبری هر دو سازمان مجاهدین خلق و فداییان خلق، خود را

ص:107

نماینده رسمی اتحاد جماهیر شوروی برای گفت وگو و "تماس مستقیم" با آنان معرفی کرد. سران دو سازمان، ابتدا تردید و دودلی نشان دادند [و گفتند]: «ما چنین پیشنهادی را نمی پذیریم؛ زیرا در شرایط فعلی، مقام های رژیم جدید ایران می توانند مسئله تماس های بین ما و شوروی را بهانه قرار دهند و ما را به عنوان بازوی سرخ مسکو به همه معرفی کنند!» بالاخره قرار شد که تماس های مورد نظر، به صورت غیرمستقیم در اروپا انجام گیرد.

در این ملاقات، هر دو گروه مجاهدین خلق و فداییان، از دولت شوروی، تقاضای ارسال فوری اسلحه داشتند، ولی فیسینکو به جای جواب، فقط به بیان این مطلب بسنده کرد که خواسته های آنان را به مسکو گزارش خواهد داد. مجاهدین خلق در این تماس، یک شماره تلفن مربوط به یکی از خانه های امن خود در تهران را به مأمور شوروی دادند تا درصورت نیاز فوری، بتوان با آنها تماس گرفت، ولی فداییان ترجیح دادند که این کار را نکنند و کار خود را زیاد به روس ها گره نزنند.

تماس مذکور در بعدازظهر 25 بهمن (14 فوریه) صورت گرفت.

روابط کا.گ.ب. با سازمان به خوبی پیش می رفت و گسترش می یافت؛ زیرا پایگاه کا.گ.ب. در تهران، ازطریق فیسینکو، توانسته بود پس از مدتی رهبران سازمان را متقاعد کند که روس ها می توانند تماس های خود را با آنان به صورتی کاملاً محرمانه و با درنظرگرفتن کلیه جوانب احتیاط، به گونه ای برقرار کنند که مقام های رژیم جدید در ایران هرگز نتوانند به ارتباط ها پی ببرند. ازسوی سازمان نیز اطلاعات مهم و قابل توجهی دراختیار مقام های سفارت شوروی قرار می گرفت؛ ازجمله اخبار مهمی که به مقام های اطلاعاتی روسیة شوروی رسید، این بود که در جریان حمله به ارگان های رژیم شاه "آرشیو اسناد ساواک" دراختیار سازمان، قرار گرفته است.

وقتی این خبر را به مرکز منتقل کردیم، آنها بلافاصله از خود واکنش نشان دادند و طی تلگرامی از مسکو، خطاب به ما چنین نوشتند: «... بلادرنگ با مجاهدین تماس بگیرید و از آنها پرونده سرلشکر مقربی در ساواک را بخواهید...»

ماجرای سرلشکر مقربی، یکی از بزرگ ترین اشتباهات رزیدنسی کا.گ.ب. در تهران محسوب می شد و به همین جهت، زیاد هم حیرت انگیز نبود که مقام های مرکز در مسکو این چنین تشنه آگاهی از علل لورفتن سرلشکر مقربی باشند.

این درخواست روس ها نیز توسط سعادتی به سازمان منعکس [شد] و شخصی به نام اکبر طریقی - که از اعضای سازمان بود و در دادستانی انقلاب اسلامی کار می کرد - با استفاده از حکم دادستان انقلاب که به وی اجازه امانت گرفتن پرونده های مأمورین ضداطلاعات ارتش را داده بود، در تاریخ 29/1/58، به طور غیرمجاز اقدام به گرفتن پرونده مقربی می نماید و پرونده را دراختیار سازمان قرار می دهد.

در آن زمان، گنادی کازانکین رئیس شعبه جاسوسی سیاسی (PI) به عنوان رزیدنت کا.گ.ب. در ایران فعالیت می کرد. او با رسیدن تلگرام مسکو، درمورد پرونده سرلشکر مقربی،(1) اقدام به احضار فیسینکو کرد و با

ص:108

نشان دادن متن تلگرام، به او دستور داد که فوراً با رابط خود در سازمان مجاهدین خلق تماس بگیرد. کوزیچکین، که در اتاق رئیس شعبه PI حضور داشته، به عنوان یک شاهد عینی، مکالمه مزبور را در خاطرات خود نقل کرده است. وی می نویسد: «فیسینکو، در پاسخ به دستور کازانکین، گفت: "همین الآن به شهر می روم و بعد از بررسی اوضاع، برای پرهیز از تعقیب و مراقبت، تلفنی با رابطم تماس می گیرم." ولی کازانکین، که تصمیم فیسینکو را نمی پسندید، با لحنی هیجان زده به او پاسخ داد:"این کار جز وقت تلف کردن بیهوده، نتیجه ای ندارد، فوراً از همین سفارتخانه به او تلفن کن." فیسینکو امتناع کرد و گفت:"ولی این کار خطرناک است!" در جواب او، کازانکین - مصرانه - دستور داد: "هیچ خطری ندارد؛ ساواک از بین رفته، هیچ کس به تلفن های ما گوش نخواهد داد. همین الآن از سفارتخانه به رابطت تلفن کن."

فیسینکو، که چاره دیگری نداشت، از همان جا با رابط خود تماس گرفت و بعد از آنکه مطلب را به طور مختصر در میان گذاشت، با او قرار ملاقاتی ترتیب داد.»

رابط فیسینکو شخصی بود به نام سعادتی که یکی از رهبران سازمان مجاهدین خلق محسوب می شد. قرار ملاقاتشان را نیز در یکی از خانه های امن مجاهدین گذاشتند.(1)

نیروهای اطلاعاتی - امنیتی جمهوری نوپای اسلامی، از چندی قبل، ارتباطات مشکوک با عوامل سازمان جاسوسی شوروی را به دقت زیر نظر داشتند. کوزیچکین چگونگی دستگیری سعادتی را به نقل از فیسینکو [این طور] بیان می کند:

«در روز موعود، فیسینکو به همراه یکی از مأموران رزیدنسی به نام علی اف و راننده عملیاتی رزیدنسی عازم محل ملاقات شد. پس از کمی تفحص و بررسی اوضاع ازنظر مراقبتی، اتومبیل آنها - که پلاک سیاسی داشته است - یک کوچه پایین تر از محل ملاقات توقف کرد. فیسینکو به اتفاق راننده از اتومبیل پیاده شدند و به سمت ساختمان مورد نظر به راه افتادند و علی اف در خیابان روبه روی محل ملاقات به مراقبت پرداخت تا چنانچه خطری پیش آمد، به فیسینکو علامت دهد.

همه چیز آرام و طبیعی بود. فیسینکو زنگ در ساختمان را به صدا درآورد. در باز شد و او وارد راهرو گردید و سپس زنگ در آپارتمان طبقه همکف (همان محل ملاقات) را فشار داد. در بلافاصله باز شد. فیسینکو با ورود به داخل سالن مورد نظر، محمدرضا سعادتی را - ایستاده - پشت میزش مشاهده کرد؛ با قیافه رنگ پریده همیشگی اش. یک پرونده قطور نیز روی میز مشاهده می شد. در این موقع، درِ پشت سر فیسینکو به شدت بسته شد و زمانی که او برگشت تا علت را دریابد، با چهار مرد مسلح مواجه شد که به سوی او و سعادتی نشانه رفته اند. یکی از آن چهار مرد به سوی فیسینکو آمد و درحالی که سلاح کمری اش را روی سینه او فشار داد، از وی خواست که خود را معرفی کند.

فیسینکو در آغاز، خود را به نفهمی زده، چنین وانمود کرد که ساختمان را عوضی گرفته و اشتباهی وارد شده است، ولی مرد مسلح، به نام او را صدا زد و اظهار داشت می داند که وی برای به دست آوردن پرونده روی میز بدان جا آمده است. جای انکاری باقی نماند، فیسینکو مصونیت سیاسی اش را عنوان کرد.

مأموران از بازداشت فیسینکو خودداری کردند و وی را همراه سه نفر مأمور دیگر سفارت شوروی مجبور به خروج از محل نمودند.»

قسمت هایی از گزارش چگونگی دستگیری و بازپرسی سعادتی توسط مأموران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و دادستانی انقلاب، به این شرح است:

ص:109

«ضمن مراقبت از اتومبیل سیاسی شوروی، در مورخه 5/2/58، مشاهده گردید که یک نفر مرد روسی از اتومبیل پیاده [شد] و در خیابان دیبا منشعب از خیابان روزولت، وارد شرکت نولکو - که یک مؤسسه صنعتی است - گردید. در بررسی بعدی، مشخص شد که مرد روسی به نام ولادیمیر فیسینکو [فیزنکو]، دبیر اول سفارت شوروی می باشد و مرد تماس گیرنده، یکی از رهبران سازمان مجاهدین خلق است. ...

چون معلوم بود که رهبر مجاهدین در ساعت 17 مورخه 6/2/58 و یا 7/2/58 (در قرار ملاقات یدکی) افسر اطلاعاتی شوروی [را] - جهت مبادله اسناد و مدارک - ملاقات می نماید، لذا بررسی های لازم به عمل آمد و طی طراحی، مأمورین سپاه پاسداران انقلاب هدایت شدند که 5 دقیقه قبل از شروع ملاقات، مأمورین به شرکت وارد [شوند] و مرد تماس گیرنده و مدارک را ضبط نمایند. ... پس از دستگیری مرد تماس گیرنده، فیسینکو جهت ورود به شرکت نولکو مراجعه نمود، ولی توسط مأمورین به او تکلیف شد که از شرکت خارج شود و بعد از خروج از شرکت، فیسینکو سوار اتومبیلی که توسط سه نفر مأمور شوروی هدایت می شد، گردید و منطقه را ترک نمود.

در بازرسی بدنی از مرد تماس گیرنده، مشخص شد که مسلح به اسلحه کمری می باشد و نیز در جست وجوی مقدماتی از وسایل شرکت، یادداشتی که حاکی از همکاری این شخص با سرویس اطلاعات شوروی می باشد، به دست آمد.

... محمدرضا سعادتی اعتراف نمود که در اوایل اسفندماه 57، در تظاهراتی که در دانشگاه تهران ازطرف سازمان مجاهدین خلق ترتیب یافته بود، ولادیمیر فیسینکو خود را خبرنگار روزنامه ایزوستیا (شوروی) معرفی [کرد] و ضمن طرح سؤالاتی درزمینه سازمان جنبش [ملی مجاهدین] و هدف ها و برنامه های آن، اظهار علاقه نمود که باب مراوده را با نامبرده باز نماید؛ و درنتیجه، از آن تاریخ به بعد، ملاقات های منظم خصوصی بین سعادتی و افسر اطلاعاتی مورد بحث، برقرار گردیده است.

محمدرضا سعادتی در ملاقات های دوم و سوم خود با فیسینکو، براثر سؤالات مختلفی که از ناحیه بیگانه مزبور درزمینه های مسئله کردستان، حزب توده، موقعیت چریک های فدایی خلق، افسران اطلاعاتی سیا، اسناد و مدارک طبقه بندی شده سازمان منحله امنیت، امام خمینی، [و] وضع موقعیت معظم له در ایران طرح می نمود، متوجه شد که این شخص باید از جاسوسان شوروی باشد که در ملاقات ها قصد دارد اطلاعاتی را کسب نماید. به همین جهت، موضوع ارتباط خود را با بیگانه مورد بحث، با یکی از رهبران جنبش مجاهدین به نام خسرو نظامی(1) مطرح [می کند] و ... هدایت می گردد که ملاقات های خود را - با نظر سازمان جنبش - با فیسینکو ادامه دهد.

نتایج بازجویی

یادشده بالا در مصاحبه اولیه خود، ضمن اعتراف به همکاری با سازمان جاسوسی شوروی در ایران، اظهار داشت که کلیه ارتباطات او با فیسینکو، با هدایت و نظر خسرو نظامی بوده و به احتمال زیاد خسرو نظامی از عوامل سازمان جاسوسی شوروی است و خسرو نظامی، نامبرده را هدایت نموده که در رابطه خود با افسر اطلاعاتی شوروی، درزمینه تبادل اطلاعاتی ازطرف جنبش [مجاهدین خلق] به سازمان جاسوسی شوروی و اخذ وسایل و امکانات فنی، آموزشی و الکترونیک و عملیاتی از سازمان جاسوسی شوروی، برای تقویت اقدامات عملیاتی جاسوسی جنبش اقدام نماید که در ملاقات ها به همین ترتیب عمل نمود و افسران اطلاعاتی شوروی قول مساعدت همه گونه ای را به سازمان جنبش تعهد نموده اند.

قبل از اینکه محمدرضا سعادتی در آخرین ملاقات خود با افسر اطلاعاتی شوروی حاضر شود، ...

ص:110

خسرو نظامی به سعادتی دستور داده که در این ملاقات، درمورد مسئله افغانستان، موقعیت عراق و گروه های کرد عراقی در منطقه، شریعتمداری و آخرین وضعیت سیاسی ایران، درمورد هدف های دولت لیبی از نزدیکی به ایران، و امام خمینی تحقیق نماید و سؤال شود که سازمان جاسوسی شوروی در چه زمینه هایی به اطلاعات احتیاج دارد.

خسرو نظامی، ضمن توجیه سعادتی درزمینه اینکه آخرین وضعیت احزاب و سازمان های جنبش را در ایران برای فیسینکو تشریح نماید، دستور داده است که از افسر اطلاعاتی شوروی [درخواست کند] لیست اسامی افسران سازمان سیا و شبکه های اطلاعاتی آنها را دراختیار جنبش قرار دهد تا بتوانند مورد بهره برداری قرار دهند. ضمناً هر [وسیله مورد نیاز] از وسایل الکترونیکی - فنی شامل ضبط صوت همراه با وسایل میکروفن گذاری و فرستنده های کوچک، دوربین های عکاسی کوچک، دستگاه تهیه میکروفیلم، دستگاه استراق سمع از فاصله 50 متری، دستگاه های رمز کننده تلفن و دستگاه های کنترل تلفن [را] تحویل جنبش نمایند و علاوه برآن، تجربیاتی که در امور اطلاعاتی، ضداطلاعاتی و نحوه بایگانی اسناد طبقه بندی شده و تشکیل بایگانی دارند، به صورت بولتن هایی دراختیار جنبش قرار دهند. ...

نظریه

باتوجه به شگرد کار سرویس اطلاعاتی شوروی و اظهارات متهم، که عموماً تناقض گویی های فراوان [در آن] وجود دارد و پاسخ های سؤالاتی که به طرق گوناگون مطرح گردید [و] به صورت مشخص [توسط] سعادتی [بدان] جواب داده شد، به نظر می رسد، باتوجه به اینکه در سال های 47 و 48، مشارالیه در ذوب آهن اصفهان خدمت می کرده و با کارشناسان شوروی ارتباط داشته، از آن تاریخ توسط سرویس اطلاعاتی شوروی نشان شده و به استخدام شوروی درآمده است و خسرو نظامی نیز که هدایت کننده ارتباطات او با مقامات شوروی می باشد، باید از عوامل شوروی در ایران باشد. ...»(1)

ص:111

ص:112

از لشکر9 عراق متشکل از گردان های تانک مکه، غزه، حیفا و گردان 10 مکانیزه اشغال کرده بود.(1)

براساس طرحی که با هدف عقب راندن نیروهای عراقی از این منطقه، دورکردن تهدید از جاده حمیدیه - سوسنگرد و رسیدن به رودخانه کرخه کور آماده شده بود، عملیات در دو مرحله اجرا شد:

مرحله اول عملیات اخذ تماس بود که با اجرای آن نیروهای خودی که از مدت ها قبل کانال هایی عمود بر خط دشمن حفر کرده بودند، تا 600 متری نیروهای عراقی پیش رفتند.(2) مرحله دوم عملیات که تک هماهنگ شده بود، ساعت 4:15 بامداد امروز، با اجرای آتش تهیه به مدت 30 دقیقه آغاز شد.(3)* سپس نیروهای پیاده شامل نیروهای بسیج و سپاه پاسداران و ارتش (تیپ3 لشکر16 زرهی قزوین) که درون کانال های محور شمالی (حمودی سعدون) و نیروهای ستاد جنگ های نامنظم و ارتش (تیپ3 لشکر16 زرهی قزوین) در پشت خاکریز محور طراح با پشتیبانی نیروها و امکانات زرهی تیپ2 لشکر16 زرهی قزوین در فاصله 300 تا 800 متری دشمن مستقر شده و منتظر دستور حمله بودند، از دو محور حرکت خود را آغاز کردند. ساعت 4:50، نیروهای پیاده به خاکریز دشمن رسیدند و پس از ده دقیقه، خاکریز دوم دشمن نیز - که حدود 400 متر با خاکریز اول فاصله داشت - سقوط کرد و به تدریج سلاح های ضدتانک مانند موشک تاو و تفنگ106 میلی متری، وارد منطقه شدند و واحدهای زرهی توانستند پشت خط مقدم دشمن موضع بگیرند

ص:114

عکس

نقشه

ص:115

تا ساعت 6، نیروهای پیاده موفق شدند 3 کیلومتر در مواضع دشمن پیشروی کنند؛ البته بسیاری از نیروهای عراقی از منطقه گریختند. عقب نشینی واحدهای پیاده و زرهی عراق تا جنوب کرخه کور ادامه یافت. ساعت 6:30، نیروهای پیاده به کرخه کور رسیدند و حتی در منطقه حمودی فردوس و پل شرقی موجود روی کرخه کور به جنوب رودخانه رفتند. همچنین نیروها و دستگاه های زرهی لشکر16 زرهی قزوین به فرماندهی سرگرد اسکویی تا روستای حمودی فردوس در 200 متری شمال کرخه کور پیشروی کردند. عراق درحدود 3 کیلومتری شمال کرخه کور، خاکریز شرقی - غربی وسیعی را به طول حدود 5 کیلومتر احداث کرده بود که برای نیروهای خودی بسیار مفید واقع شد و از آن به عنوان یک خط پدافندی محکم بهره بردند. همچنین رزمندگان، 7 دستگاه بولدوزر را که در منطقه رها شده بود به غنیمت گرفتند.(1)

ارتش عراق که نتوانسته بود دربرابر نیروهای خودی مقاومت چندانی کند، پس از سازماندهی نیروهایش که از معرکه گریخته بودند، تا بعدازظهر نیز موفق به انجام دادن اقدامی جدی و مؤثر نشد،(2) اما هنگام عصر، با استفاده از نیروهای پیاده و 10 دستگاه تانک از جنوب پل حمودی فردوس (در شرق محور خود)، اقدام به پاتک کرد که نیروهای پیاده خودی اجازه عبور تانک ها را به آنان ندادند و با نفوذ به جنوب کرخه کور، با نیروهای پاتک کننده درگیر شدند و توانستند 4 تانک را منهدم کنند. عراق در این منطقه بین 800 تا 1000 نفر نیرو مستقر کرده بود که حدود 15٪ آنان کشته، زخمی یا اسیر شدند و بقیه نیز از منطقه گریختند. در ساعت 18:40 امروز نیز، یک هواپیمای عراقی که قصد حمله به مواضع نیروهای ایرانی را داشت، در غرب حمیدیه، هدف اصابت یکی از جنگنده های نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی قرار گرفت و سرنگون شد.(3)

واحد اطلاعات عملیات سپاه پاسداران خوزستان در جمع بندی نهایی گزارش این عملیات دلایل پیروزی ایرانیان را چنین ذکر کرده است:

«در پیروزی اخیر، اصول ذیل نقش برجسته ای داشتند:

1. اطلاعات موجود از دشمن نسبتاً کافی و دقیق بود.

2. مقدمات حمله نسبتاً کافی انجام گردید؛ ازقبیل احداث خاکریز، کانال کندن، برداشت مین.

3. هماهنگی بسیار خوب کلیه نیروهای شرکت کننده در عملیات.

ص:116

4. آتش کافی توپخانه و زحمت بی دریغ برادران خدمه توپخانه ارتش جمهوری اسلامی.

5. ایمان و جسارت کافی نیروهای پیاده خودی.

6. پیش بینی شدن خودروهای سبک جهت حمل مهمات و نفرات معین برای رساندن مهمات و تخلیه مجروحین و اسرا.»(1) همچنین 20 تانک، نفربر و خودرو، 4 موشک انداز ضدتانک، 2 تفنگ106 میلی متری، 7 دستگاه مهندسی (لودر و بولدوزر)، یک قبضه ضدهوایی 57 میلی متری و چند قبضه خمپاره انداز 120 و 60 میلی متری و بیش از 2000 عدد مین، 74 اسلحه انفرادی کلاشینکف و مقادیر زیادی مهمات و تعدادی وسایل و تجهیزات انفرادی نیز به غنیمت گرفته شد.(2) از نیروهای عراقی نیز حدود 150 تن کشته یا زخمی و 100 تن؛(3) ازجمله یک سرهنگ دوم فرمانده گردان اسیر شدند.(4)-(5)

خبرگزاری پارس در گزارشی به نقل از ستاد امداد پزشکی خوزستان در اهواز، شهدای این عملیات را 31 تن و مجروحان را 169 نفر اعلام کرد.(6)

1

درپی اجرای موفقیت آمیز "عملیات شهید چمران" در کرخه کور، نخست وزیر و جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش در پیام هایی این موفقیت را تبریک گفتند و ستاد مرکزی سپاه پاسداران نیز اطلاعیه ای صادر کرد.

آقای محمدعلی رجایی نخست وزیر، در پیام خود خطاب به تیمسار قاسمعلی ظهیرنژاد فرمانده نیروی زمینی ارتش، پیروزی به دست آمده را تبریک گفت.(7)

تیمسار فلاحی جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی نیز در پیامی به فرمانده نیروی زمینی ارتش اعلام کرد:

«ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران مراتب سپاس و قدردانی خود را به فرد فرد رزمندگان شجاع لشکر16 و لشکر92، هواپیمایی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی (هوانیروز)، نیروی هوایی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و پرسنل ستاد جنگ های نامنظم شهید چمران و سایر نیروهایی که در این عملیات دلاورانه شرکت داشتند، اعلام نموده و از درگاه ذات باری تعالی خواستار است تا پیروزی نهایی را برای لشکریان اسلام نزدیک سازد.»(8)

روابط عمومی ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز اطلاعیه ای به این شرح صادر کرد:

«بسم الله الرحمن الرحیم

با درود بر تمامی پیکارگران جبهه های نبرد اسلام علیه کفر، گزارش عملیات اخیر رزمندگان اسلام را بدین شرح به اطلاع می رساند:

ص:117

در منطقه جنوب جبهه کرخه کور، با عملیات هماهنگ رزمندگان سلحشور اسلام، ضربات قابل توجهی بر قوای کفر وارد آمد. در این عملیات، نیروهای ما با بیش از 7 کیلومتر پیشروی موفق شدند بیش از 100 تن از متجاوزین بعثی را به اسارت خود درآورده و تعداد زیادی را نیز به هلاکت برسانند. در این عملیات، بیش از 20 دستگاه تانک و نفربر و خودرو منهدم و بیش از 15 دستگاه تانک و نفربر و خودرو و همچنین چندین قبضه خمپاره انداز 120 و 60 میلی متری و چند دستگاه ضدهوایی سالم به غنیمت رزمندگان اسلام درآمد.»(1)

1

عملیاتی که قرار بود بامداد امروز در غرب شهرستان شوش، اجرا شود، پیش از هرگونه اقدامی متوقف شد.

طبق توافق فرماندهانِ منطقه ای سپاه و ارتش مقرر شده بود عملیاتی در محور شوش (غرب شهرستان شوش) در روستای عنکوش در دامنه تپه ابوصلیبی خات اجرا شود که باوجود طراحی عملیات و پای کارآمدن نیروها، به دلایلی ازجمله هشیاری دشمن - که در سنگرها و راه های نفوذی کاملاً هشیار و در وضعیت آماده باش کامل بود - و برخی موانع دیگر، اجرا نشد و ساعت 3:30 بامداد، به نیروهای خودی دستور عقب نشینی داده شد.(2)-(3)

واحد عملیات سپاه پاسداران خوزستان در دو گزارش جداگانه در بررسی دلایل اجرانشدن عملیات به مشکلاتی مانند: پاک سازی نشدن میدان های مین جلو خطوط دشمن؛ کامل نبودن شناسایی ها؛ پای کارنبودن امکانات مهندسی؛ نبود روحیه مناسب در برخی رده های یگان ارتشی مستقر در این منطقه و شتاب زدگی ارتش برای اجرای عملیات اشاره کرد.(4)

2

شورای عالی دفاع، عصر امروز به ریاست محمدعلی رجایی نخست وزیر و با حضور آقایان اکبر هاشمی رفسنجانی نماینده شورای موقت ریاست جمهوری،(5) تیمسار ولی الله فلاحی جانشین رئیس ستاد مشترک، سرهنگ جواد فکوری وزیر دفاع و فرمانده نیروی هوایی، سرهنگ موسی نامجو نماینده امام، یوسف کلاهدوز قائم مقام فرمانده سپاه پاسداران، میرحسین موسوی وزیر

ص:118

امور خارجه و کمال خرازی مسئول ستاد تبلیغات شورای عالی دفاع، تشکیل جلسه داد. در این نشست، وضع جبهه های نبرد و نحوه رویارویی رزمندگان اسلام با ارتش عراق و همچنین گزارش سرپرست بنیاد امور جنگ زدگان درباره بازسازی محل اسکان مهاجران مطرح و در هر مورد تصمیم هایی گرفته شد.

در پایان جلسه، نخست وزیر در گفت وگویی درمورد موضوعات مطرح شده در جلسه گفت: «در این جلسه، گزارش های مختلفی از وضع جبهه های جنوب و غرب توسط جانشین رئیس ستاد مشترک مطرح شد که مهم ترین آن مسئله جبهه طراح در مجاورت رودخانه کرخه بود که خوشبختانه در عملیات امروز، نیروهای رزمنده ما موفق شدند مزدوران بعثی عراق را بعد از ماه ها که در این جبهه توقف کرده و استحکاماتی نیز داشتند، مجبور به فرار سازند.»

آقای رجایی افزود: «طبق اطلاعات رسیده، در جریان این عملیات، تعداد زیادی از نیروهای دشمن توسط رزمندگان ما به هلاکت رسیدند و نزدیک به صد نفر از قوای دشمن هم اسیر شدند و این موفقیت بزرگی است.»(1)-(2)

1

محمدعلی رجایی اکثریت قاطع آرای مردم ایران را برای احراز مقام ریاست جمهوری اسلامی ایران، کسب کرد.

آیت الله محمدرضا مهدوی کنی وزیر کشور، با بیان این خبر، آخرین نتایج شمارش آرای ریاست جمهوری را اعلام کرد. براساس این آمار، آقای رجایی از مجموع 14 میلیون و 722 هزار و 692 رأی مأخوذه، با کسب 12 میلیون و 970 هزار و 162 رأی، حائز اکثریت مطلق گردید.

هرچند نتایج اولیه شمارش آرا حاکی از پیشتازی آقای رجایی در مقایسه با دیگر کاندیداها بود، اعلام این خبر، انتخاب وی را به این مقام به عنوان دومین رئیس جمهور ایران قطعی کرد.

ص:119

همچنین به گزارش خبرگزاری پارس، معاون سیاسی وزارت کشور اعلام کرد: در انتخابات میاندوره ای مجلس شورای اسلامی که هم زمان با انتخابات مجلس برگزار شد، به غیراز تهران و میاندوآب که شمارش آرای آنها تمام نشده، 31 نفر از 52 تن نمایندگان با اکثریت مطلق آرا انتخاب شدند و انتخاب نمایندگان در 12 حوزه انتخابیه، به دور دوم کشیده شده است.(1)

سخنگوی دولت نیز در مصاحبه ای مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی، اجرای موفقیت آمیز انتخابات و حضور گسترده مردم در این انتخابات را پیروزی بزرگ انقلاب اسلامی نامید و اعلام کرد که شرکت مردم در بعضی مناطق حتی از مشارکت آنها در رفراندوم جمهوری اسلامی نیز بیشتر بوده است. وی افزود: مثلاً در اهواز در وضعیتی که در همان روز چندین گلوله توپ به زمین نشست، بیش از 152 هزار نفر زیر رگبار گلوله، آرای خود را به صندوق ریخته اند و این تودهنی محکمی است به بنی صدر که هنوز خود را رئیس جمهور قانونی می پندارد.

سخنگوی دولت سپس به شایعات رادیوهای بیگانه و خبرگزاری های وابسته درباره مجبورکردن ارتشیان و مردم به شرکت در انتخابات و دادن رأی اشاره کرد و گفت: «اگر بر فرض محال، چنین چیزی هم درست باشد، آنها می توانستند رأی سفید در صندوق ها بیندازند و باتوجه به اینکه فقط حدود 300 هزار رأی باطله و سفید داده اند، بازهم درصد مجبورشدگان [فرضی] به نسبت 17 میلیون رأی دهنده بسیار ناچیز است. آرای باطله و متفرقه آنهایی است که به افرادی خارج از لیست کاندیداها رأی داده اند و یا اینکه در تهران حدود 600 نفر به بنی صدر رأی داده اند و عده ای هم روی ورقه های رأی نام امام زمان و اسامی دیگری نوشته بودند که به هرحال جزء متفرقه به حساب می آید.»

بهزاد نبوی درباره عملکرد گروه ها و مخالفان انقلاب اسلامی هنگام رأی گیری گفت: «به همان اندازه که انتخابات برای ما مهم بود، برای ضدانقلاب نیز از اهمیت خاصی برخوردار بود و لذا ضدانقلاب خارجی و داخلی تمام تلاش خود را در راه برهم زدن انتخابات به کار برد که خوشبختانه تلاش آنها بی نتیجه ماند.

ضدانقلاب و گروهک ها با تحریم و ایجاد جو ارعاب شروع کردند و بعد که به نتیجه نرسید، دست به عمل زدند و در شب قبل از انتخابات، از افرادی که در ارتباط با آنها دستگیر شدند، لیستی از اسامی افرادی به دست آمد که قصد ترور آنها را داشتند و دراین رابطه نقشه ترور [آقای] پرورش کاندیدای ریاست جمهوری نیز به دست آمد که این نقشه نیز به همراه نقشه های دیگر خنثی گردید.»

وی افزود که گروهک ها تصمیم داشتند در صندوق ها بمب بگذارند و مردم را به رگبار ببندند و حتی کامیون اسلحه در شهر به راه انداختند تا مردم را به وحشت بیندازند، اما جز در چند مورد جزئی کاری نتوانستند بکنند. و وقتی کاری از پیش نبردند و دیدند تمام نقشه هایشان به هم خورده، از حدود بعدازظهر روز انتخابات شروع کردند به شایعه پراکنی که مردم از ترسِ ندادن کوپن و گذرنامه و غیره مجبور به دادن رأی شده اند.(2)

ص:120

1

ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران با صدور اطلاعیه ای همه درجه داران وظیفه نیروی زمینی ارتش و افراد عضو انقلاب سفید شاه در رژیم گذشته را که در سال 1356 خدمت آنها به پایان رسیده و ترخیص شده اند، به خدمت احضار کرد.

در بخشی از این اطلاعیه که متن آن در جراید عمومی کشور منتشر شد، آمده است:

«بدین وسیله به اطلاع آن دسته از درجه داران خدمت منقضی سال 1356 به شرح زیر می رساند ظرف مدت 4 روز از انتشار و اعلام این آگهی جهت ثبت نام و اعزام، خود را به حوزه ها و گروهان های ژاندارمری معرفی نمایند تا ترتیب اعزام آنان به مراکز آموزشی داده شود. ...

- کلیه درجه داران ترخیص شده سال 1356 نیروی زمینی ارتش از رسته ها (پیاده، زرهی، توپخانه، مهندسی، مخابرات، اردنانس، ترابری، بهداری، سپاه بهداشت) که ثبت نام نموده و برگ اعزام دریافت نکرده اند.

- کلیه سپاهیان انقلاب سابق [در رژیم شاه] اعم از سپاه دانش، دین، عدالت، دادگستری، ترویج و آبادانی، تعاون روستایی، سپاه بهداشت منقضی خدمت سال 1356 که خدمت زیر پرچم خود را با درجه گروهبانی انجام داده اند و تاکنون ثبت نام نموده و برگ اعزام دریافت داشته اند و احیاناً ثبت نام ننموده و برگ اعزام دریافت نکرده اند.»(1)

همچنین ستاد عملیات جنگ های نامنظم شهید چمران با انتشار اطلاعیه ای نیازهای خود در برخی رسته های تخصصی و فنی را به اطلاع عموم مردم رساند و اعلام کرد که برای اعزام به جبهه به تعدادی افراد داوطلب مکانیک، صافکار، باطری ساز، راننده پایه یک، راننده لودر، بولدوزر و گریدر و همچنین پزشکیار نیاز است. این ستاد از داوطلبان خواست با مدارک معتبر خود را به پادگان لاهوتی واقع در خیابان امام خمینی، معرفی کنند.

این ستاد در اطلاعیه دیگری نیز اعلام کرد که ثبت نام دوره دهم این ستاد برای آموزش نظامی و اعزام به جبهه تا 11 مرداد 1360، تمدید شده است و داوطلبان باید به دفتر پذیرش و آموزش ستاد مراجعه کنند.(2)

2

ژاندارمری جمهوری اسلامی در دو گزارش به ستاد مشترک ارتش بخشی از مسیرها و حجم کالاهای مورد استفاده عراق ازطریق ترکیه، کویت و عربستان را اعلام کرد.

در این گزارش آمده است: حدود 26 کشتی اکثراً در اسکله بندر شویخ کویت کالاهای تجارتی را که از کشورهای گوناگون خریداری می گردد، تخلیه می کنند. از بدو شروع جنگ عراق و ایران، مقادیر فراوانی از کالاها مربوط به کشور عراق است که بدین وسیله تخلیه و با وسایل مختلف به خصوص تریلر از دو مسیر 1. از جاده پاسگاه معلعه به جاده پاسگاه عبدلی

ص:121

(نزدیک گمرک) به منطقه صفوان در مرز عراق و کویت و سپس به داخل عراق حمل می شود؛ 2. ازطریق مسیر جاده مینا سعود به ترکیه و از ترکیه به عراق انتقال می یابد. همچنین سوخت مورد نیاز عراق که از عربستان ارسال می شود، ازطریق رأس التنوره سعودی به کویت وارد، سپس به وسیله تانکر از جاده صفوان به عراق حمل می گردد.(1)

در گزارش دوم نیز آمده است: در جنگ عراق و ایران، بحرین نیز در حد امکانات خود عراق را یاری کرده است؛ به خصوص پذیرایی از مجروحان جنگی عراق در بیمارستان امریکایی بحرین واقع در منامه در محل فاصل و گزبیه انجام می شود و اکنون نیز همچنان ادامه دارد.(2)

1

117 نفر از مشمولان آماده به خدمت در شهر پنجوین عراق از خدمت سربازی خودداری کرده و تسلیم افراد حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانی ها) شده اند. مسئولان این حزب به این افراد گفته اند به شرطی آنان را خواهند پذیرفت که با دریافت اسلحه با حکومت عراق مبارزه کنند.(3)

2

براثر اقدامات عناصر وابسته به گروه های مسلح غیرقانونی در استان های کردستان و آذربایجان غربی، امروز چند نفر شهید و عده ای مجروح شدند.

یک خودرو تویوتای دوکابینه حامل 11 نفر از نیروهای حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانی ها) در فاصله پاسگاه سرپهن و شیخ سله - از توابع باباجانی (در بخش ازگله) که منطقه مرزی و خط مقدم منطقه جوانرود در استان کردستان است - روی مین رفت و درپی انفجار آن، 5 نفر از سرنشینان خودرو شهید و 6 نفر دیگر نیز زخمی شدند.(4)-(5)

در حادثه دیگری، یک جوان 15 ساله اهل روستای فتح آباد از توابع بخش صائین دژ، براثر برخورد با یک مین ضدنفر که افراد وابسته به گروه های ضدانقلاب کار گذاشته بودند، به شهادت رسید.(6)

در پیرانشهر هم حدود ساعت 12 امروز، براثر انفجار یک بمب در (پارک) باغ کودک، 3 کودک زخمی شدند. این بمب را افراد گروه های مسلح در گوشه ای از باغ کار گذاشته بودند.(7)

ص:122

1

در درگیری های ایجادشده میان نیروهای جمهوری اسلامی با افراد گروه های مسلح ضدانقلاب در غرب و شمال غرب کشور، 3 نفر از نیروهای ارتش شهید و 12 نفر از افراد ارتش، ژاندارمری و سپاه مجروح شدند.

ساعت 12 امروز، افراد سپاه پاسداران و ژاندارمری و فرمانده عملیات مائین بلاغ (واقع در 34 کیلومتری شمال غربی تکاب)، که برای شناسایی آبادی های اطراف کوه سرساتا به این منطقه رفته بودند، به کمین افراد گروه های ضدانقلاب افتادند و با آنان درگیر شدند که درنتیجه، 2 نفر از افراد سپاه و یک نفر از نیروهای ژاندارمری زخمی شدند. افراد خودی با پشتیبانی آتش توپخانه و حمایت بالگردهای هوانیروز از محاصره نجات یافتند.(1)

بعدازظهر امروز نیز افراد مسلح در منطقه آریز در نزدیکی پادگان سنندج، به نیروهای خودی حمله کردند و 3 نفر از نیروهای ارتش را به شهادت رساندند و 7 نفر را نیز مجروح کردند. در این حادثه یک نفر از مهاجمان نیز کشته شد.(2)

همچنین در درگیری دیگری در جنوب شرقی استان آذربایجان غربی بین افراد گروه های مسلح و نیروهای گردان130 تکاب مستقر در مائین بلاغ، 2 نفر از افراد ژاندارمری زخمی شدند و یک کامیون نظامی ژاندارمری منهدم شد.(3)

ساعت 24 نیز چند فرد مسلح با سربازان پارک موتوری شهر تکاب درگیر شدند که به نیروهای خودی آسیبی نرسید.(4)

همچنین به گزارش خبرگزاری پارس، به نقل از فرمانداری بانه، عناصر مسلح حزب دمکرات کردستان یکی از روحانیون اهل سنت روستای کانی ناو از توابع بانه را به جرم دعوت مردم به شرکت در انتخابات ریاست جمهوری دستگیر و به نقطه نامعلومی بردند.(5)

2

اصغر ابراهیمی استاندار آذربایجان غربی، در مصاحبه ای مطبوعاتی و رادیو - تلویزیونی، چگونگی پاک سازی مناطق مختلف استان از حضور افراد گروه های ضدانقلاب و واگذاری اداره امور این مناطق به مردم را تشریح کرد.

وی گفت: «در زمینه های برقراری امنیت، تدابیر جامعی اتخاذ کرده ایم و دولت با به کارگرفتن نیروهای مردمی، درجهت استقرار امنیت، اهداف خود را پیاده می کند و تصرف ارتفاعات سرداغی، دره قاسملو و پاک سازی تعدادی از روستاهای این منطقه و نیز پاک سازی جاده سِرو، ازجمله کارهایی است که دراین زمینه انجام شده است و عملیات پاک سازی با قاطعیت و پیروزی ادامه دارد. اساس پاک سازی این منطقه این است که معتقدیم حساب مردم مسلمان، محروم و مستضعف کرد که در طول تاریخ و رژیم گذشته مانند سایر هم وطنانشان

ص:123

مورد ظلم و جور بوده اند، از ضدانقلاب جدا است و نحوه برخوردها با ضدانقلابیون کاملاً متفاوت با برادران محروم و مسلمان می باشد.»

استاندار آذربایجان غربی همچنین گفت: «پس از قاطعیت مسئولین درزمینه استقرار امنیت، همکاری و ارتباط برادران مسلمان کرد در مناطق مختلف استان با ما زیاد شده و درنتیجه زمینه بسیار مساعدی درزمینه پاک سازی مناطق فراهم آمده و جالب اینکه پاک سازی این مناطق را به خود آنان واگذار می نماییم تا در سایه جمهوری اسلامی، دور از هرگونه ارعاب و خفقان و فشار، به زندگی روزمره خود بپردازند.»

وی درباره نحوه همکاری مردم با نیروهای نظامی و انتظامی مستقر در مناطق غربی کشور افزود: «با گذشت زمان، چهره کریه عناصر ضدانقلاب؛ ازجمله حزب منحله دمکرات و کومه له و افرادی نظیر قاسملو و شیخ عزالدین [حسینی]، که از ابتدای انقلاب، درجهت منافع صدام و حزب بعث و برای ابرجنایتکاران قدم برداشته اند، در میان خلق کرد افشا شده و درنتیجه، با تأییدات خداوند متعال و با همکاری مردم مسلمان کرد و به کارگرفتن نیروهای نظامی و انتظامی، بسیاری از نقشه های ضدانقلاب را شناسایی و خنثی کردیم و برای ایجاد حاکمیت دولت جمهوری اسلامی در مناطق نفوذی گروه های سیاسی و مزدوران ابرجنایتکاران، ما تمامی نیروهای خود را زیر نظر شورای تأمین استان، هماهنگ و متشکل و سازمان یافته کردیم و چون از پشتیبانی کامل دولت جمهوری اسلامی و شورای امنیت کشور برخورداریم، و نیز با تجربیاتی که از جنگ های منظم و غیرمنظم به دست آورده ایم، به امید خدا و به همت مردم متعهد و مسلمان منطقه، به زودی امنیت را به منطقه باز خواهیم گرداند.»(1)

1

ساعت 20:45 امروز، یک بمب قوی حاوی تی.ان.تی. که درون یک قوطی و زیر پل جوی آب مقابل سینما شهر تماشا در میدان انقلاب تهران جاسازی شده بود، منفجر شد و براثر انفجار آن 9 نفر از عابران به شهادت رسیدند و تعدادی نیز مجروح شدند.(2)

در این انفجار، ساختمان سینما ترک خورد، بالکن آن فروریخت، گیشه های سینما و باجه های تلفن مقابل آن منهدم شد و تا شعاع 500 متری، شیشه های همه ساختمان ها شکست.

شدت این انفجار به حدی بود که تا ساعت ها پس از انفجار، تکه های متلاشی شدة بدن چند نفر از عابران که تا شعاع زیادی در اطراف پراکنده شده بود، جمع آوری می شد. علاوه بر مجروحان حادثه، مأموران امداد اورژانس تهران، چند نفر از مردم را که در نزدیکی محل حادثه دچار موج گرفتگی شده بودند، معاینه و معالجه کردند.(3)

در گزارش خبرگزاری پارس از این حادثه، صحنه های تکان دهنده ای ترسیم شده و در قسمتی از آن آمده است: «یکی از مأمورین کمیته منطقه، به خبرنگار خبرگزاری پارس گفت سر یک

ص:124

انسان که با قسمتی از گردن و شانه همراه بود، در 500 متری محل انفجار کشف شد که توسط مأمورین کمیته مرکزی به این کمیته حمل شد. همچنین یکی از کسانی که در طرف دیگر میدان منزل دارد، ضمن مراجعه به مأمورین کمیته و کلانتری گفت که در طبقه چهارم ساختمانی که او سکونت دارد، استخوان ران یک انسان همراه با مقداری گوشت افتاده است. مأمورین امداد اورژانس تهران تکه ای از بدن انسان همراه با مقداری استخوان که در داخل آمبولانس قرار داشت را به خبرنگار ما نشان داد و گفت: "این تکه ای از بدن انسان است که دراثر این انفجار متلاشی شده." همچنین مقدار زیادی تکه های گوشت تا شعاع یک کیلومتری پراکنده شده که گفته می شود مقداری از آن متعلق به افرادی است که در این حادثه کشته شده اند. مأمورین کمیته منطقه 9 و سایر مأمورین کمیته های گشتی به خبرنگار ما گفتند که صدای انفجار تا یوسف آباد بالا، میدان فردوسی، شهرآرا و چهارراه لشکر شنیده شده است. این بمب روی پل قرار گرفته بود که دراثر انفجار آن، پل سوراخ شده و تکه های بتون و آهن به اطراف پراکنده شده است.

تعدادی از مجروحان به بیمارستان پارس تهران منتقل شده اند و تعدادی نیز به طور سرپایی در محل انفجار توسط مأمورین اورژانس مداوا شده یا می شوند.»

خبرنگار خبرگزاری پارس در ادامه گزارش خود می افزاید: «بنا به ادعای مأمورین حاضر در محل، عاملین انفجار احتمالاً مجاهدین خلق یا چریک های فدایی خلق اقلیت بوده اند.»(1)

در بخشی از گزارش خبرنگار روزنامه کیهان نیز که خود شاهد صحنه های پس از انفجار بوده، آمده است: «انفجار در مقابل سینما "شهر تماشا" که در وسط سینماهای سانترال و اونیورسال قرار دارد، رخ داده بود و براثر شدت انفجار تمامی شیشه های ساختمان های اطراف و قسمت نمای بیرونی سینما شکسته و درهم ریخته بود. مأمورین کلانتری 8 و کمیته منطقه 9 و نیز امدادگران و اورژانس در محل مستقر بودند و در گوشه وکنار خیابان و پیاده رو، استخوان و قسمت های تکه تکه شده بدن انسان به چشم می خورد. ... در پیاده رو و مقابل محل انفجار، عده ای از مردم نگران و اندوهگین اجتماع کرده بودند و برخی نیز از شدت خشم و تأثر می گریستند. وجود تکه های متلاشی شده بدن انسان در فواصل دور و نزدیک، حاکی از شدت انفجار بود، لیکن تشخیص اینکه چند نفر در این انفجار کشته شده اند، میسر نبود. مأمورین با تلاشی پیگیر تکه های متلاشی شدة این قربانیان بی گناه را در کیسه های پلاستیکی جمع آوری نمودند و جهت تعیین تعداد کشته شدگان و شناسایی آنان به پزشک قانونی ارسال داشتند.»(2)

1

عناصر وابسته به گروه های ضدانقلاب امروز در چند عملیات پرتاب نارنجک و بمب دست ساز در تهران و لنگرود و آتش زدن یک کتابخانه در سراوان، خسارت هایی وارد کردند. شماری از وابستگان به این گروه ها حین فعالیت های خرابکارانه شان دستگیر و 2 نفر از آنان هم کشته شدند.

ص:125

ساعت 6 صبح امروز، 2 نفر از افراد وابسته به گروه های مسلح ازطریق کوچه پشت ستاد کمیته منطقه 8 تهران واقع در خیابان کاشان جنب باشگاه افسران، 2 نارنجک به داخل ستاد پرتاب کردند و گریختند. براثر انفجار پی درپی این دو نارنجک، همه شیشه های ساختمان ستاد شکست و آسیب جزئی نیز به ساختمان کمیته وارد شد.

پس از پرتاب نارنجک ها، پاسداران کمیته مهاجمان را تعقیب کردند و پس از مدتی، توانستند آنها را که یک زن و یک دختر بودند، دستگیر کنند.(1)

در حادثه مشابه دیگری در خیابان طیب در محله بی سیم نجف آباد در جنوب تهران، دو موتورسوار با پرتاب 2 نارنجک به سمت یک خودرو پیکان، آن را منفجر کردند.

مهاجمان پس از این اقدام، در تماس تلفنی با کمیته منطقه 10، ادعا کردند که اتومبیل سرپرست این کمیته را منفجر کرده اند، اما پس از تحقیقات مشخص شد آن اتومبیل متعلق به شخص دیگری بوده است.

همچنین سرنشینان یک اتومبیل تویوتا در خیابان تهران نو، به مسجد صاحب الزمان حمله کردند و پس از پرتاب 2 نارنجک به سوی مسجد و خانه برادر امام جماعت در جوار مسجد، متواری شدند. براثر انفجار نارنجک ها، شیشه های مسجد و بعضی خانه های اطراف شکست، اما به کسی آسیب نرسید.(2)

در خیابان نصرت تهران، یک موتورسوار نارنجکی جنگی به طرف ساختمان شورای محلی مسجد امیرالمؤمنین(ع) پرتاب کرد که خسارت مالی و جانی به همراه نداشت.(3)

در بابل، حمله به منزل حاکم شرع و رئیس دادگاه های انقلاب این شهر ناکام ماند و یکی از مهاجمان مسلح در درگیری با محافظان کشته شد و مهاجم دیگر گریخت.(4)

در لنگرود هم 3 نفر از افراد گروه های ضدانقلاب قصد پرتاب بمب های دست ساز به سوی ساختمان های دولتی را داشتند که در مورد اول، انفجار بمب در دست فرد مهاجم به کشته شدن وی انجامید؛ در مورد دوم، بمب پرتاب شده منفجر نشد و مردم مهاجم را دستگیر کردند و به نیروهای سپاه تحویل دادند و در مورد آخر نیز فرد مهاجم پیش از هرگونه اقدامی دستگیر شد.(5)

افراد گروه های مسلح غیرقانونی کتابخانه سوران از توابع سراوان در زاهدان را در تاریکی شب به آتش کشیدند. براثر این آتش سوزی کتاب های دینی موجود در کتابخانه سوخت.(6)

1

مأموران انتظامی و پاسداران در تهران و رودسر موفق به کشف انواع مختلفی بمب و سلاح شدند.

مأموران گشت کلانتری 13 تهران، یک بشکه حاوی 30 کیلوگرم تی.ان.تی. را مقابل مسافرخانه ای در خیابان ناصرخسرو، کشف کردند و باتوجه به احتمال وقوع انفجار، بی درنگ، مردم را از آن محل دور کردند. سپس مأموران خنثی سازی این بشکه را به واحد خنثی سازی انتقال دادند.(7)

ص:126

پاسداران کمیته منطقه 9 تهران نیز در خیابان ناصرخسرو(1) روبه روی ساختمان وزارت دارایی، 2 بمب قوی صوتی را کشف و خنثی کردند. یک بمب صوتی دیگر نیز در همین خیابان کنار گاراژ اتوبوس رانی تی.بی.تی. کشف و خنثی شد. دقایقی بعد، مردم بمب صوتی دیگری، که کنار یک کیوسک روزنامه فروشی و در جوی آب کار گذاشته شده بود، یافتند و مأموران را مطلع کردند.(2)

ساعت 6:30 صبح هم بمبی که در یک کپسول 3 کیلویی و داخل یک ساک تعبیه شده بود، در نمازخانه فرمانداری رودسر کشف شد. قرار بود این بمب ساعت 12، هنگام برگزاری نماز جماعت ظهر در محل فرمانداری، منفجر شود.(3)

علاوه بر این موارد، مأموران کلانتری منطقه12 تهران، یک خودرو پیکان را در خیابان فرهنگ واقع در منطقه امیریه، متوقف و پس از بازرسی، از دو سرنشین آن یک مسلسل با 3 خشاب پر، یک کلت و 110 فشنگ از انواع مختلف و 2 پلاک جعلی اتومبیل سواری به دست آوردند.(4)

1

وزیر مشاور و سخنگوی دولت صبح امروز در مصاحبه ای مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی مواضع دولت را درباره برخی موضوعات داخلی کشور؛ ازجمله عملکرد بنی صدر و گروه ها در انتخابات دومین دوره ریاست جمهوری و میان دوره ای مجلس شورای اسلامی اعلام کرد.

وی در بخشی از سخنان خود گفت: «بنی صدر هنوز خود را رئیس جمهور قانونی می داند و جالب اینکه در روزنامه ای به نام جمهوری که به جای انقلاب اسلامی به صورت مخفی چاپ و منتشر می شود، به عنوان رئیس جمهور قانونی کشور حکم جالب تری به مسعود رجوی برای تشکیل جبهه مقاومت داده است.

بنی صدر در این حکم از اینکه زودتر فرصت نداشته تا طرز تفکر سازمان مجاهدین خلق را

ص:127

مطالعه کند و به این نتیجه برسد که این سازمان در راه توحید قدم برمی دارد، افسوس خورده و اظهار کرده است که سازمان مجاهدین براساس تحولاتی که انجام شده، عقیده شان را از تضاد برداشته و بر توحید متمرکز کرده و لذا به آنها مأموریت داده است که جبهه ای مشابه شورای انقلاب با شعار "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی" تشکیل دهند.» سخنگوی دولت سپس گفت: «جالب تر آنکه رجوی نیز با صدور اعلامیه ای ابلاغ 27 تیر بنی صدر را پذیرفته و تشکیل شورای مقاومت برای تأمین استقلال و آزادی جمهوری اسلامی را اعلام کرده است. بنی صدر برخلاف شاه و بختیار، ایران را صاحب حکومت می داند و البته حکومتی که رئیس جمهورش بنی صدر و ظاهراً نخست وزیرش رجوی هستند و همکارانشان نیز حزب دمکرات، پیکار، چریک های اقلیت و مجاهدین می باشند و بنی صدر هم به قول خودشان در رأس جبهه ضد ارتجاع قرار دارد.»

سخنگوی دولت همچنین گفت که تحلیل مجاهدین (منافقین) این است که مجاهدین و دمکرات ها (حزب دمکرات کردستان ایران) نیرومندترین گروه های مخالف هستند و طرف مقابلشان؛ یعنی حکومت جمهوری اسلامی، متکی به توده های ناآگاه است و بنابراین اگر آنها مهره های حکومت را از بین ببرند، با استفاده از ناآگاهی توده ها می توانند خودشان حکومت را در دست بگیرند.

نبوی همچنین پذیرش مسئولیت انفجارهای روزهای اخیر توسط گروه ها را نشان بی اعتقادی آنها به لزوم هواداری مردم از خودشان دانست وگفت: «با کمک مردم و تلاش های اخیر، بیشتر گروهک های ضدانقلاب مثل پیکار، چریک های اقلیت و گروه اشرف دهقان در موضع انفعالی قرار گرفته اند و اکنون مجاهدین فعال ترین این گروه هاست که مسئولیت اکثر بمب گذاری ها و انفجارها؛ ازجمله انفجار کپسول گاز در روز انتخابات را به عهده گرفته است.»

وی افزود که عملکرد گروهک ها به جایی رسیده که حتی از مافیا هم پیشی گرفته اند، به طوری که برای ترور به قول خودشان مهره های رژیم اصلاً به فکر این نیستند که مردم عادی و بچه 4 ساله و غیره را هم از بین می برند یا نه. آنها افراد ساده و عضو بسیج و غیره را هم به رگبار می بندند و انگار هیچ نوع اعتقادی به لزوم هواداری مردم از خود ندارند. بنابراین، من به هواداران این گروه ها که در آنها جوانان مسلمان هم وجود دارند، هشدار می دهم که فریب تحلیل های رهبران خود را نخورند و بدانند که اگر بر فرض بتوانند بر جامعه هم حاکم شوند، گرگ هایی مثل بختیار و اویسی و پالیزبان که بیرون مرزها آماده هستند، قدرت را از دست آنها خواهند گرفت و مملکت را به دست امریکا خواهند داد. این روش رهبران مجاهدین و گروهک ها به خاطر اتکای آنها به بیگانه است و خودشان نیز آگاه اند که کارشان به جایی نمی رسد و بنابراین، قبل از رفتن می خواهند تا آنجا که ممکن است، به انقلاب و کشور ضربه وارد کنند.

وی سپس تأکید کرد دولت دربرابر این گونه اعمال تروریستی قاطعیت نشان می دهد و نمی پذیرد که کسانی بخواهند این چنین افراد را بکشند و زمینه را برای حکومت امریکا فراهم کنند.(1)

ص:128

1

سخنگوی دولت در مصاحبه ای مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی، خبر ربوده شدن یک هواپیمای نظامی بوئینگ707 نیروی هوایی ارتش به دست یک خلبان ایرانی و بردن آن به مصر را تأیید کرد.

وی درباره چگونگی ربوده شدن هواپیما گفت: «روز جمعه دوم مرداد، خبر دادند هواپیمایی در آسمان شیراز، فرمانش قفل شده(1) و بعد خبر دادند در آسمان بحرین است و بعد از چند ساعت نیز گفتند که در مصر به زمین نشسته است و خلبان آن از مصر پناهندگی سیاسی خواسته است. بعد که تحقیق کردیم، معلوم شد این خلبان شخصی به نام داریوش خیرخواه است که در جریان کودتای نافرجام نوژه [نقاب](2)* نیز دست داشته و مدتی نیز زندان بوده و پس از شروع جنگ، از زندان آزاد شده است. چهار سرنشین دیگر هواپیما حاضر نشده اند در مصر پناهندگی بگیرند.»(3)

2

اعلام نتیجه انتخابات و برگزیده شدن آقای رجایی به سمت ریاست جمهوری اسلامی ایران، بازتاب های وسیعی در رسانه های خارجی، که عموماً درصدد خدشه واردکردن به انتخابات و تخطئه اصل، اجرا و نتیجه آن بودند، داشت.

محور تبلیغات این رسانه ها تا پیش از برگزاری انتخابات، تلاش برای بازداشتن مردم از شرکت در انتخابات بود و پس از آنکه این مقصود عملی نشد، زیرسؤال بردن اصل انتخابات، اساس حرکت تبلیغی این رسانه ها قرار گرفت.

رادیو بی بی سی در بررسی انتخابات با تقبیح تلویحی شرکت کنندگان در انتخابات، نقل قول دروغ از دادستانی، طرح نداشتن سابقه تحصیلات خارج از کشور به منزله ضعف آقای رجایی

ص:129

و... خشم و نارضایتی خود را به وضوح بیان کرد. در بخشی از گزارش بی بی سی آمده است:

«انتخابات روز جمعة گذشته را تحت هیچ عنوانی نمی توان انتخابات آزاد دانست و پیروزی آقای رجایی در آن، از پیش محرز شناخته شده بود. از بیش از 70 تقاضا که برای نامزدی احراز مقام ریاست جمهوری تقدیم شده بود، تنها نامزدی 4 نفر پذیرفته شد که به غیراز آقای رجایی، 3 نفر دیگر از حزب حاکم جمهوری اسلامی بود [ند] و این سه کاندیدا نیز عملاً از طرف داران خود خواستند تا به نامزد انتخابی حزب جمهوری اسلامی؛ یعنی آقای رجایی رأی دهند.

از چند هفته پیش از برگزاری انتخابات، تمام دستگاه های تبلیغاتی تحت کنترل دولت به علاوه جلسات دینی در مساجد سراسر ایران، مردم را برای شرکت در انتخابات به شدت تشویق می کردند. حتی تعدادی از آیت الله های مخالف سیاست حزب جمهوری اسلامی ترغیب شدند تا به پشتیبانی خود توصیه ای صادر کنند، اگرچه بعضی از روحانیون برجسته با وظیفه دینی شناختن شرکت در انتخابات صراحتاً مخالفت ورزیدند. مقامات دولتی همچنین حداقل سن مجاز برای رأی دادن را به 15 سال تقلیل دادند و در روز انتخابات نیز ساعات مقرر برای رأی گیری را دو بار تمدید کردند تا آرای بیشتری کسب شود. به اکثریت بی سواد نیز توصیه شد تا کارت الکترال خودشان را فقط به اشخاص مورد اعتماد بسپارند.

انتخابات روز جمعه گذشته، نشانه ای بود از قاطعیت عمل در تشکیلات اداری دولتی حزب جمهوری اسلامی و فعالیت گسترده مساجد و پاسداران در اجرای تصمیمات حزب. این انتخابات همچنین نمایانگر این حقیقت بود که علی رغم تمام هرج ومرج ها یا ناآرامی های مشهود در سراسر ایران، اکثریت مردم هنوز آیت الله خمینی را راهنمای خود می بینند. انتخاب محمدعلی رجایی ازسوی حزب جمهوری اسلامی به عنوان شخصیت مورد نظر و اعتماد حزب، یک انتخاب سیاسی بجا بود.

آقای رجایی که تا انتخابش به نخست وزیری، شخصیت ناشناخته و گمنامی بود، در عرض یک سال گذشته، موفق شد تا از خود شخصیتی ملی بسازد. ظاهر افتادة او و بی اعتنایی خاصی که در لباس پوشیدن از خود نشان می دهد، به علاوه نداشتن تحصیلات خارجی از او شخصیتی ساخته است که اکثر مردم عادی ایران می توانند خود را درحدود او مناسب ببینند. بااین حال، انتظار نمی رود آقای رجایی به عنوان رئیس جمهور بیش از یک شخصیت تشریفاتی اهمیت پیدا کند.

رهبران حزب جمهوری اسلامی همچنین نتایج رسمی انتخابات روز جمعه گذشته را به عنوان مدرکی از پشتیبانی عمومی از سیاستشان در سرکوب مخالفین خود ارائه خواهند داد، بااین حال، رهبران تندرو ایران با بی اعتنایی به اصول دمکراسی و تبدیل آن به یک کلاف سردرگم بی معنی و قاعده، درعمل، این موضوع را مسجل ساخته اند که ادامه مبارزه بر سر قدرت در ایران یک مبارزه خشونت بار و خونین خواهد بود.»(1)

ص:130

1

اعلام خبر سقوط یک هواپیمای آرژانتینی در ارمنستان شوروی و ادعای یک هفته نامه قبرسی مبنی بر اینکه این هواپیما حامل سلاح های نظامی اسرائیلی به مقصد ایران بوده است، موج جدیدی از شایعه پراکنی علیه جمهوری اسلامی را در رسانه های غربی در پی داشت.(1)

هفته نامه ساندی تایمز که اولین منبع این خبر است، به نقل از یک خلبان سوئیسی - که به گفته این هفته نامه قرارداد حمل اسلحه را بسته - مدعی شده است ایران با واسطه گری یک شرکت انگلیسی، تجهیزاتی شامل لوازم یدکی تانک ساخت امریکا و مهمات به مبلغ 30 میلیون دلار از اسرائیل خریداری کرده است. بخشی از این تجهیزات با سه پرواز به ایران منتقل شده است، اما در چهارمین پرواز، هواپیما در نزدیکی مرز شوروی، راه خود را گم و در حریم هوایی شوروی سقوط کرده است.(2)

یک هفته نامه انگلیسی زبان چاپ قبرس نیز به نقل از منابع ناشناس (!) در لندن نوشت: این هواپیما که ازطریق قبرس از اسرائیل به ایران سلاح حمل می کرده، در راه بازگشت به دلایل نامعلومی مسیر خود را تغییر داده و دچار این سانحه شده است.(3)-(4)

در آستانه روز قدس، روزنامه هایی مانند نیویورک تایمز، واشنگتن پست، شیکاگو تریبون و واشنگتن استار نیز در تحلیل های خود کوشیدند این موضوع را نقطه تقابل جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عرب مخالف حکومت عراق مانند سوریه، لیبی و سازمان آزادی بخش فلسطین جلوه دهند.(5)

رادیو بی بی سی نیز مدعی شد این هواپیما در یک معامله سری اسلحه مقادیری مهمات و قطعات یدکی تانک به ارزش پانزده میلیون لیره استرلینگ (حدود سی میلیون دلار) از اسرائیل به ایران حمل می کرد و در راه بازگشت بود که به دلیل وجود علائم ساختگی راهنمایی وارد حریم هوایی شوروی شده بود.(6)

2

درپی اعلام خبر سقوط هواپیمای آرژانتینی در خاک شوروی و ادعای رسانه های غربی مبنی بر خرید اسلحه های اسرائیلی توسط ایران، وزیر مشاور و سخنگوی دولت در مصاحبه ای مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی این خبر را تکذیب کرد.

ص:131

بهزاد نبوی گفت: «واقعیت این است که ما هواپیماهای زیادی به صورت چارتر برای حمل کالا به ایران، اجاره می کنیم و این هواپیما نیز که درواقع، سوئیسی و در اجاره آرژانتین بوده است، یکی از همین هواپیماهاست. البته این هواپیما آن طور که گفته اند، در آن سوی مرز ایران سقوط کرده که این مسئله اصلاً ارتباطی با دولت ایران ندارد.»

وی افزود: «درواقع، سقوط خود هواپیما مسئله ای نبود، ولی تبلیغات پس از آن، یک حرکت حساب شده ازجانب خبرگزاری های صهیونیستی و امپریالیستی بود که شایع کردند این هواپیما حامل اسلحه از اسرائیل به ایران بوده است که در اینجا به شدت شایعه خرید اسلحه از اسرائیل را تکذیب می کنیم. خبرگزاری ها این مسئله را مانند بمباران تأسیسات اتمی عراق به وسیله اسرائیل که می خواستند ثابت کنند عراق علیه اسرائیل است، می خواهند وسیله ای قرار دهند که بگویند ما با اسرائیل رابطه داریم و از آنها اسلحه می خریم.»(1)

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز با صدور اطلاعیه ای ضمن تکذیب این خبر، آن را توطئه ای جدید علیه ایران خواند.(2)-(3)

ضمیمه گزارش56: گزارش ارتش جمهوری اسلامی از عملیات شهید چمران

در جلد دوم کتاب ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس، به مراحل گوناگون عملیات شهید چمران از تصمیم گیری تا اجرا اشاره شده است.

در این گزارش که بیشتر به نقش لشکر16 زرهی ارتش در عملیات پرداخته شده، آمده است:

«لشکر16 زرهی در 16 تیرماه 1360، یک طرح عملیاتی برای تک به کرانه شمالی کرخه کور تهیه کرد. این طرح به یاد شهید چمران، به نام وی نام گذاری شد.

لشکر16 زرهی با تیپ3 زرهی مستقر در مواضع پدافندی جنوب جاده حمیدیه - سوسنگرد، در محور طراح و ساچت، تک می نمود و کرانه شمالی کرخه کور را از وجود دشمن پاک می کرد. یگانی از سپاه و گروه جنگ های نامنظم شهید چمران و گروه رزمی 207 تانک از تیپ2 لشکر92 زرهی با تیپ3 لشکر16 در این عملیات شرکت می کردند.

بررسی های ستادی برای عملیات آفندی در منطقه طراح، در تیرماه 1360 انجام شد، ولی به علت وجود پاره ای مشکلات اجرای آن در این ماه امکان پذیر نشد.

فرمانده نیروی زمینی به فرمانده لشکر16 زرهی تأکید نمود تا طرح عملیاتی شهید چمران را اجرا کند. به این علت، فرمانده لشکر16 زرهی تصمیم گرفت تا در مردادماه، نسبت به اجرای طرح مذکور اقدام نماید.

در سوم مرداد، لشکر16 زرهی زمان تک را 4:15 روز پنجم مردادماه، تعیین و اعلام کرد. یک آتش تهیه به مدت 30 دقیقه، برای پشتیبانی از این عملیات پیش بینی شده بود. در روز چهارم مرداد، از گروه هوانیروز مستقر در اهواز خواسته شد تا آمادگی برای پشتیبانی از عملیات طراح را داشته باشد. گردان های توپخانه پشتیبانی کننده به منظور فراهم نمودن آتش در مواضع خود تغییراتی دادند.

تیپ3 زرهی لشکر16 زرهی در ساعت 4:15 روز پنجم مردادماه، تک خود را آغاز کرد و تا ساعت 6:30،

ص:132

رزمندگان این تیپ، خاکریزهای اول و دوم دشمن را تصرف کردند. در ساعت 7:45، تعدادی از افراد دشمن به اسارت درآمدند. در ساعت 9، نیروهای مقدم تک کننده به کرانه شمالی کرخه کور رسیدند و تعداد بیشتری از افراد دشمن را اسیر و مقداری وسایل و تجهیزات به غنیمت گرفتند. تا ساعت 8:30، یک افسر، 14 درجه دار و 50 سرباز اسیر عراقی به منطقه عقب لشکر تخلیه شدند. فرماندهی نیروهای دشمن، تک را به عنوان یک تک وسیع تلقی کرد و سریعاً واحدهای احتیاط خود را به منطقه کرخه کور اعزام کرد.

گردان 227 تانک که در جناح شرقی منطقه نبرد عمل می کرد، در خاکریز سوم، به مقاومت دشمن برخورد کرد. هم زمان با تک در منطقه طراح، نیروهای دشمن برای ایجاد اختلال در عملیات این لشکر، در مناطق دیگر اقدام به عملیات فریبنده و ایذایی کردند. برای خنثی کردن این اقدامات دشمن، لشکر92 زرهی با اجرای آتش انبوه توسط توپخانه های سازمانی و زیر امر خود، جلو هرگونه حرکات دشمن را در منطقه سد کرد. لشکر16 زرهی [بایستی در] جناح غربی منطقه تیپ3 زرهی به جناح شرقی تیپ1 آن لشکر که در جنوب غربی سوسنگرد پدافند می کرد، متصل شود و از ایجاد هرگونه رخنه بین منطقه تیپ3 و تیپ1 جلوگیری به عمل آید.

در دستور عملیاتی طراح به یگان های دیگر مأموریت داده شده بود اقدام به اجرای عملیات فریبنده و تظاهر به تک کنند تا توجه دشمن را نسبت به محل تک اصلی منحرف سازند. به همین منظور، یگان های دیگر لشکر16 زرهی در غرب سوسنگرد و در منطقه سویدانی و یگان هایی از لشکر92 زرهی در غرب تپه الله اکبر، تظاهر به تک نمودند. عملیات فریب بسیار خوب اجرا شد و دشمن نتوانست محل تک اصلی را کشف نماید.»(1)

ضمیمه گزارش74: گزارش خبرگزاری پارس از پشت پرده ماجرای ادعای خرید اسلحه از رژیم صهیونیستی توسط ایران

پس از انتشار موج وسیع خبری درباره خرید اسلحه از رژیم صهیونیستی توسط ایران و بازتاب گسترده آن در رسانه های امریکایی، که اتفاقاً مورد استقبال و استناد عراق نیز قرار گرفت، خبرگزاری پارس با انتشار خبری پرده از این ماجرا برداشت و با اشاره به نزدیکی روز جهانی قدس، آن را توطئه مشترک عراق و برخی محافل تبلیغی غرب برای تحت الشعاع قراردادن این روز خواند.

در گزارش خبرگزاری پارس آمده است:

«خبرگزاری پارس از منابع بسیار موثق کسب اطلاع کرد: در تاریخ بیست ودوم جولای، یک تبعه عراق به نام سعدی حمدون به نمایندگی ازسوی رژیم بعث بغداد، در زوریخ، مبلغ دویست هزار دلار به شخصی به نام آلفرد روجی می پردازد تا وی اسناد و مدارکی را جعل و منتشر سازد که براساس آنها بتوان ادعا کرد دولت ایران از رژیم صهیونیستی تجهیزات نظامی خریداری و به تهران حمل می کند. آلفرد روجی دلال سوئیسی نیز در انجام این مأموریت به جعل یک سند اقدام می کند که ظاهراً نشان می دهد ایران معادل 17 میلیون پوند انگلیسی از تل آویو تجهیزات و وسایل یدکی نظامی خریداری و با سه پرواز، به وسیله بویینگ های نظامی ایران، این وسایل را از تل آویو به تهران منتقل کرده است. آلفرد روجی همچنین وظیفه می یابد ازطریق نشریات مزدور اروپایی و نشریات عربی جیره خوار بغداد، این شایعه را منتشر سازد و درارتباط با همین مسئله است که وی از سقوط هواپیمای آرژانتینی در خاک روسیه نیز بهره برداری تبلیغاتی می کند و مدعی می شود این هواپیما نیز از تل آویو برای تهران اسلحه حمل کرده است. درحالی که براساس اسناد و مدارک غیرقابل انکار و قابل ارائه، هواپیمای یادشده وسایلی را به ایران حمل کرده بود که از سه کشور اروپایی خریداری شده و ازطریق ایسلند با کشتی به قبرس فرستاده و از این کشور به وسیله هواپیمای آرژانتینی به ایران حمل و فرستاده شده بود.

ص:133

دراین زمینه، شاید نیاز به یادآوری نباشد که جمهوری اسلامی ایران براساس مشی نه شرقی، نه غربی خود علی رغم پیشنهادات ابرقدرت ها، برای جلوگیری از وابستگی به هریک از دو ابرقدرت، حاضر است تسلیحات مورد نیاز خود را حتی به قیمت گران تر از بازار کشورهای اروپایی و جهان سوم خریداری نماید و در جنگی که همین ابرقدرت ها به دست رژیم بغداد به وجود آورده اند، در دفاع از خود به کار گیرد؛ جنگی که اساساً به دلیل وجود مواضع قاطعانه جمهوری اسلامی ایران علیه امپریالیسم بین الملل و صهیونیسم جهانی به این کشور تحمیل شده است.»

در ادامه گزارش، با اشاره به سرمایه گذاری گسترده دولت عراق برای تطمیع خبرنگاران و رسانه های غربی؛ ازجمله دعوت بسیاری از آنان در آغاز جنگ به بغداد برای گزارش کردن پیروزی های عراق و فتح خوزستان - که البته با شکست مواجه شد - آمده است:

«دراین زمینه است که می بینیم ساندی تایمز سه هفته پیش، ناشر شایعه ای است که براساس آن، به استناد گفته یک مجهول الهویه، ادعا می شود ایران از تل آویو اسلحه خریده است و سپس این گزارش واهی از رادیو بی بی سی حتی با ذکر بی مدرک بودن آن، در بوق و کرنا گذاشته می شود و سپس در اجرای یک توطئه مشترک امپریالیسم - صهیونیسم، شایعه از رادیوهای عراق، اسرائیل و صدای امریکا به طور وسیع و متمرکز منتشر می شود.

انقلابیون مسلمان ایران انتظار دارند شنوندگان این گونه شایعات به مبدأ صدور شایعات توجه کنند و ببینند از اشاعه این تهمت های نادرست چه کسی و چه گروهی سود می برد. هم زمانی پخش شایعه یادشده با برگزاری مراسم روز قدس در ایران، می تواند بسیار پرمعنا باشد و مرتجعین عرب و بغداد با مشورت امپریالیسم و با همکاری یکدیگر، به هر طریق درصددند از هرگونه اقدام واقعی برای ایجاد وحدت بین مسلمانان ایران و برادران عرب و مبارزان و مظلومین سرزمین غصب شده فلسطین جلوگیری کنند و آنها را نسبت به جمهوری اسلامی ایران بدبین سازند.»

این خبرگزاری در پایان، با اشاره به چند نمونه از همکاری رژیم صهیونیستی با عراق آورده است:

«در تاریخ 19 تیر 1360 (10 جولای 1981)، خبرگزاری ها اطلاع دادند که یک کشتی حامل سلاح برای عراق که در نزدیکی تنگه تیران به گل نشسته بود، با کمک رژیم صهیونیستی از گل خارج و راهی بندر عقبه شد تا سلاح هایش به موقع و ازطریق اردن به عراق برسد.

در تاریخ 21 مارس (11 فروردین)، سادات از فروش 20 میلیون دلار اسلحه به عراق سخن گفت که بعداً معلوم شد این اسلحه همان غنائمی بوده که رژیم صهیونیستی در جریان جنگ های 1967 و 1974 از مصر گرفته است و اینک ازطریق سادات خائن به رژیم عراق پیشکش می شود تا علیه مسلمانان ایران به کار گرفته شوند و اما آنچه از همه جالب تر است، مسئله بمباران مرکز اتمی عراق است که قطعاً نقشه ای بود که برای تقویت جبهه عراق دربرابر انقلاب اسلامی و در زیر چتر ناسیونالیسم عربی شکل و انجام گرفت و با تبلیغات وسیع پیرامون آن سعی شده کشورهای عربی و اسلامی به حمایت از عراق دربرابر یک دشمن ظاهری که درواقع با بغداد در پس پرده مرتبط است، بسیج شوند و درنهایت، از این انسجام علیه انقلاب اسلامی بهره برداری گردد و اما اینک بر جهان عرب روشن شده است که در بمباران ساختگی ناقص و تبلیغاتی مراکز اتمی بغداد، رژیم های عراق، اردن، پادشاهی سعودی، فرانسه و امریکا، از قبل، از اجرای حمله تل آویو کاملاً مطلع بوده اند. براساس گزارشی که از الجزایر رسیده است، در روز حمله به مرکز اتمی بغداد، صدام حسین به مراکز ضدهوایی عراق دستور داده بوده است که به دلیل پرواز هواپیماهای اردنی و سعودی بر فراز عراق در اجرای یک مانور هوایی، به سوی هیچ هواپیمایی شلیک نشود. پس از حمله، خبرگزاری های غربی گزارش دادند 16 فروند فانتوم اسرائیلی شرکت کننده در این اقدام از فراز اردن و عربستان به بغداد پرواز کرده بودند و جالب است که آواکس ها یا پرندگان جاسوس امریکا - که در خدمت پادشاهی سعودی است - قطعاً پرواز آنها را ردیابی کرده و به پایگاه های خود گزارش داده بودند.

باید از برادران متفکر عرب پرسید چگونه ممکن است در محله ای که بغداد مرتباً از وسعت و خرابی آن سخن می گوید، تنها یک تن از 400 تکنیسین فرانسوی شاغل در مراکز اتمی عراق کشته شود و به دیگران آسیبی نرسد. آیا این خود از آگاهی فرانسه و بغداد از حمله، خبر نمی دهد و آیا بغداد می تواند تکذیب کند اکثر کارمندان این مرکز روز حمله در مرخصی بوده اند.

و اما بعد از این حمله، همه اجراکنندگان طرح از آن استفاده بردند؛ هم مهاجم ظاهری و هم عراق؛ بگین صهیونیست خواست با نشان دادن یک حمله ظاهراً موفق افکار عمومی بیشتری را در اسرائیل به دارودستة خود جلب کند و انتخابات را برنده شود و عراق نیز با مظلوم نمایی در مجامع جهانی، توانست با حمایت بی دریغ و آشکار غرب، مسئله تهاجم خود را به ایران تحت الشعاع قرار دهد و برای خود به عنوان دولتی که تابع نظریات سازمان ملل است، اعتباری کسب کند و از این رهگذر، برای گزینش نماینده عراق به عنوان رئیس آینده مجمع عمومی این سازمان راهی باز کند.»(1)

ص:134

ص:135

ص:136

«پیروزی چشمگیر دیروز برادران رزمنده ما در شمال کرخه کور و جبهه طراح را به ارتش، سپاه و نیروهای مردمی حاضر در جبهه تبریک می گوییم. این حرکت سریع کاری بسیار قوی و نیرومند بود. در روز گرم تابستان، روی ریگ های داغ، 7 کیلومتر دشمن را در یک میدان وسیع تارومار کردن و همه سنگرها و امکاناتشان را گرفتن کار کوچکی نیست. تا آنجا که من اطلاع دارم، کار فعال در گرمای خوزستان فقط در سه چهار ساعت ابتدای صبح مقدور است و رزمندگان اسلام تا غروب تلاش کردند و این حرکت سریع را انجام دادند که این نشانه نیروی روحی فوق العاده سربازان ما است. باید فرمانده لشکر16 ارتش را تشویق کرد و از سایر فرماندهان لشکرها در جبهه های دیگر می خواهیم راهی را که او انتخاب کرد، انتخاب نمایند.»

رئیس مجلس با اشاره به روحیه متزلزل نیروهای دشمن گفت: «امروز که مستقیماً امام امت فرماندهی شما را به دست گرفته اند، حرکت شما باید متناسب با روح بزرگ امام باشد. این پیروزی در دهه سوم ماه مبارک رمضان باید طلیعه پیروزی های پی درپی ارتش اسلام و شکست های متوالی ارتش متجاوز بعث عفلقی باشد.»(1)

1

ساعت 17:50، چند هواپیمای جنگنده ارتش جمهوری اسلامی ایران با حمایت و کمک شناورهای نیروی دریایی، سکوهای نفتی البکر و العمیه عراق را در خلیج فارس و در نزدیکی دهانه فاو، بمباران کردند. در این اقدام، مراکز تولید برق در این دو اسکله کاملاً از کار افتاد و به تأسیسات آنها نیز خسارت های عمده ای وارد شد.

پدافند هوایی مستقر در سکوها، 3 موشک به سمت هواپیماها شلیک کردند که به هیچ کدام اصابت نکرد و هواپیماها سالم به پایگاه خود بازگشتند.(2)

2

یک گروه از نیروهای خودی متشکل از افراد ژاندارمری، بسیج و نیروهای مخصوص سپاه پاسداران مستقر در ارتفاعات ملک شاهی واقع در شمال شرقی مهران در استان ایلام، در عملیاتی چریکی، با نفوذ به خاک عراق، به یک پایگاه دشمن حمله کردند. در این اقدام، یک خودرو، یک انبار مهمات و 8 سنگر

ص:138

عراقی منهدم و 14 نفر از آنان کشته شدند. این افراد بدون دادن تلفات به پایگاه خود بازگشتند.(1)

همچنین امروز 300 نفر از داوطلبان استان های گیلان و مازندران برای کمک به نیروهای خودی به کردستان اعزام شدند.(2)

1

یک ستون نظامی از نیروهای خودی که با هدف تصرف و پاک سازی پایگاه های حزب دمکرات کردستان ایران و گروه خبات عازم روستاهای محور بانه - سردشت، واقع در غرب و شمال غرب بانه شده بود، با دخالت هواپیماهای عراقی از دستیابی به اهداف خود بازماند.

عملیات به گونه ای طراحی شده بود که 4 پایگاه در سمت راست جاده بانه و 5 پایگاه سمت چپ جاده، تصرف شود. در آغاز عملیات، نیروهای سمت راست جاده، 4 پایگاه مربوط به خود را تصرف کردند و نیروهای سمت چپ، 4 پایگاه از 5 پایگاه را تصرف کردند، اما تصرف پایگاه پنجم در روستای زروار سفلی و ارتفاع گوزله تا صبح میسر نشد.

ساعت 6 صبح، این نیروها دوباره برای تصرف این پایگاه اقدام کردند که به دلیل مقاومت افراد پایگاه حزب دمکرات و استفاده از آتش خمپاره، این امر تا ساعت 10 مقدور نشد.

سرانجام، ساعت 10، با ورود یک بالگرد هوانیروز به منطقه درگیری، ارتفاعات مشرف به روستا که پایگاه نظامی روی آن قرار داشت، شناسایی شد و با کمک و راهنمایی بالگرد، این پایگاه، ساعت 11:30 به تصرف درآمد. پس از تصرف پایگاه، افراد گروه های ضدانقلاب آتش پرحجمی روی پایگاه اجرا کردند که به شهادت و زخمی شدن تعدادی از نیروهای خودی انجامید.(3)

ساعت 14 و درحالی که مقاومت نیروهای خودی در این پایگاه، که محل اصلی درگیری بود، همچنان ادامه داشت، نیروهای کمکی حزب دمکرات و گروه خبات وارد منطقه درگیری شدند و هم زمان با آن، 3 فروند هواپیمای میگ عراقی برای حمایت از این نیروها(4) در منطقه حاضر شده و اقدام به پرتاب 11 راکت به سمت نیروهای خودی و تیراندازی به بالگردهای ایرانی کردند که درنتیجه، بالگردها ناگزیر به ترک آسمان منطقه شدند.

حدود ساعت 15:30 نیز سرگرد شهرامفر فرمانده عملیات محور سمت چپ جاده، براثر اصابت گلوله به سر، به شهادت رسید.(5) پس از آن، فشار آتش از یک سو و ازدست دادن فرمانده از سوی دیگر،

ص:139

سبب شد نیروهای مستقر در این پایگاه پراکنده شوند و به تدریج پایگاه را تخلیه کنند.(1)

درنتیجة این عملیات، باتوجه به همکاری و عملکرد مشترک هواپیماهای عراقی و گروه های ضدانقلاب، 45 تن از نیروهای سپاه، بسیج و ارتش به شهادت رسیدند، 29 نفر مفقود و 37 نفر نیز مجروح شدند و از افراد دشمن نیز 18 نفر کشته و 18 نفر زخمی شدند.(2)

به دلیل ناکامی در تصرف آخرین پایگاه و عقب نشینی نیروهای خودی، مقداری امکانات و تجهیزات ازجمله 8 خودرو، یک قبضه توپ105 میلی متری، یک تیربار و چند اسلحه انفرادی منهدم شده یا به دست عناصر این گروه ها افتاد.(3)-(4)

سپاه پاسداران سنندج در گزارشی به تهران، تلفات سپاه پاسداران را 14 شهید، 29 مفقود و 32 مجروح و تجهیزات ازدست رفته را 4 خودرو و یک تیربار ژ3 اعلام کرد. بنابراین، بقیه آمار متعلق به ارتش بوده است. ضمناً مشخص شد 7 نفر از مفقودان، به اسارت نیروهای حزب دمکرات کردستان ایران درآمده اند.(5)

1

در حملات توپخانه ای عراق به شهرهای آبادان و دزلی، عده ای شهید و تعدادی مجروح شدند. آتش پرحجم ارتش عراق، شماری از مردم نوسود را نیز مجبور به مهاجرت از این شهر کرد.

امروز شهر آبادان زیر آتش پراکنده توپ ها و سلاح های سنگین ارتش عراق قرار داشت که براثر آن، یک نفر از اهالی شهر به شهادت رسید، چند نفر مجروح شدند و قسمتی از تأسیسات نفتی و چند خانه مسکونی آسیب دید.(6)در حمله روز گذشته به این شهر نیز 6 نفر از مردم مجروح شدند و به تعدادی از منازل مسکونی خسارت هایی وارد شد.(7)

ارتش عراق دیروز همچنین خانه های مسکونی بسیجیان سپاه پاسداران در دزلی در منطقه

ص:140

اورامانات پاوه (در جنوب شرقی نوسود) را هدف حملات توپخانه ای خود قرار داد که براثر آن، 5 نفر شهید و 17 نفر مجروح شدند.(1)

امروز همچنین اعلام شد 120 تن از اهالی نوسود پس از آزادسازی چند روز قبل این شهر، به دلیل شدت حجم آتش توپخانه دشمن مهاجرت کرده و به نقاط امن تر رفته اند.(2)

1

آیت الله عطاءالله اشرفی اصفهانی امام جمعه کرمانشاه و نماینده امام در این استان، هدف سوءقصد افراد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) قرار گرفت، اما از این ترور جان سالم به در برد.

به گزارش خبرگزاری پارس، حدود ساعت 13 امروز، یکی از سرنشینان پیکان زردرنگی که مقابل مسجد آیت الله بروجردی کرمانشاه توقف کرده بود، به محض ورود امام جمعه، به سوی وی تیراندازی کرد، اما به دلیل گیرکردن اسلحه، موفق به اجرای برنامه خود نشد. مهاجمان سپس با پرتاب چند نارنجک مانع از دستگیری خود شده و از محل گریختند. در این حادثه به آیت الله اشرفی اصفهانی آسیب نرسید،(3) ولی 5 نفر از عابران براثر اصابت ترکش نارنجک زخمی شدند.(4)-(5)

به دنبال این ترور نافرجام، امام جمعه کرمانشاه در گفت وگو با خبرگزاری پارس گفت: «در این گونه سوءقصدها جان خود من مطرح نیست، زیرا من شخصاً آماده شهادتم، ولی حفظ جان شخصیت ها ازنظر روند سیاسی کشور باید مورد توجه قرار گیرد.»(6)

2

افراد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) امروز چند عملیات ترور در تهران انجام دادند.

ساعت 17 امروز، دو موتورسوار، یک پاسدار عضو بسیج منطقه 2 تهران را هنگام بازگشت به منزل خود در میدان توحید، هدف قرار داده و به شهادت رساندند.

ضاربان که لباس پاسداری پوشیده بودند، با یک کلت کمری به این پاسدار تیراندازی کردند و از محل گریختند.(7)

ص:141

در حادثه دیگری در اتوبان شهید چمران تهران، یک پاسدار سوار بر موتور خود درحال حرکت بود که هدف سوءقصد دو موتورسوار قرار گرفت و براثر اصابت گلوله به شدت آسیب

دید. مهاجمان نیز فرار کردند.

مردم بلافاصله این فرد را به بیمارستان دکتر شریعتی منتقل کردند، اما وی در بیمارستان به شهادت رسید.(1)-(2)

در خیابان جلفا (واقع در میرداماد) نیز 3 سرنشین یک اتومبیل بی.ام.و. 2 پاسدار عضو کمیته منطقه4 تهران به نام های علی اصغر ناصری و مجید احمدی را ترور کردند و به شهادت رساندند. مهاجمان پس از شلیک چند گلوله با اسلحه ژ3، متواری شدند.(3)

در آخرین حادثه، دو موتورسوار، یک عضو بسیج مسجد صاحب الزمان(عج) - واقع در خیابان آزادی - را هنگام عبور از این خیابان هدف قرار داده و مجروح کردند و خود نیز متواری شدند. این شخص با کمک مردم بلافاصله به بیمارستان شماره 2 بیمه منتقل شد و تحت درمان قرار گرفت.(4)

1

افراد مسلح وابسته به گروه های مسلح اقدام به پرتاب نارنجک و بمب دست ساز در چند نقطه از تهران کردند و در نقاطی نیز بمب کار گذاشتند. این اقدامات تلفات جانی نداشت، اما خسارت هایی را به بار آورد.

ساعت 13 امروز، یک بمب دست ساز به طرف ساختمان کمیته امور صنفی تهران پرتاب شد که خسارت مالی اندکی ایجاد کرد.

در ساعت 20 نیز انفجار بمبی دست ساز در کنار ساختمان کمیته فرهنگی منطقه 3 تهران، خسارت مالی کمی به همراه داشت.(5)

ساعت 20:30 هم دو موتورسوار یک بمب دست ساز را به داخل بالکن دبیرستان دخترانه عبرت واقع در فلکه دوم تهرانپارس، پرتاب کردند. براثر انفجار این بمب، چند شیشه ساختمان دبیرستان شکست و به اموال آن خساراتی وارد شد، اما کسی آسیب ندید. مهاجمان نیز گریختند.(6)

ساعت 21، دو موتورسوار یک نارنجک جنگی را به داخل منزل یک پاسدار سپاه در تهران پرتاب کردند که براثر انفجار آن، شیشه های ساختمان و چند مغازه اطراف شکست، این حادثه خسارت جانی نداشت.(7)

افراد گروه های مسلح با شکستن شیشه یک مغازه شیشه فروشی بمب آتش زایی را به داخل

ص:142

آن پرتاب کردند و متواری شدند. براثر انفجار بمب، مغازه آتش گرفت که صاحب مغازه و مردم محل بلافاصله آتش را خاموش کردند.(1)

همچنین یک بمب دست ساز قوی از نوع الکتریکی مقابل ساختمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران واقع در خیابان مطهری، کار گذاشته شده بود که پیش از انفجار، پاسداران آن را کشف و خنثی کردند.(2)

1

در چند عملیات پرتاب نارنجک و بمب دست ساز و آتش زا به اماکن عمومی و خانه های مردم در 7 شهر کشور، 4 نفر مجروح شدند و خساراتی به بار آمد. چند تن از عاملان حوادث و 5 عضو مسلح وابسته به گروه های چپ نیز دستگیر شدند.

ساعت 20، در یکی از خیابان های شهر اصفهان، یک موتورسوار نارنجکی جنگی را درون خودرو جهاد سازندگی پرتاب کرد که انفجار آن به مجروح شدن راننده انجامید.(3)

ساعتی بعد، در حادثه دیگری، یک موتورسوار در حین حرکت، یک نارنجک ساچمه ای به محوطه ساختمان بسیج اصفهان پرتاب کرد و بلافاصله از محل دور شد. براثر انفجار این نارنجک 2 موتورسیکلت پارک شده در این مکان سوخت و 2 نفر نیز مجروح شدند.(4)

در قزوین، بمبی دست ساز به محوطه ستاد مرکزی سپاه پاسداران این شهر واقع در خیابان خیام، پرتاب شد که با انفجار آن، نگهبان در ستاد زخمی شد. در این حادثه 3 نفر دستگیر شدند.(5)

در بروجرد هم سرنشین یک اتومبیل پیکان، یک نارنجک جنگی به سمت دفتر جهاد سازندگی این شهر پرتاب کرد که شیشه های قسمت پایین ساختمان شکست و مهاجم نیز با استفاده از تاریکی شب توانست بگریزد.

یک اتاق کوچک نیز در محوطه ساختمان بنیاد مستضعفان امیدیه آغاجاری در استان خوزستان با بمب آتش زا به آتش کشیده شد و همه وسایل درون آن، که شامل مواد غذایی و وسایل تبلیغاتی بود، از بین رفت.(6)

در روستای کاریز تایباد هم یک کتابخانه به نام سید قطب که مربوط به روابط عمومی سپاه پاسداران بود، به آتش کشیده شد. در این اقدام، ده ها جلد قرآن، نهج البلاغه و سایر کتب اسلامی سوخت. دررابطه با این حادثه چند نفر دستگیر شدند.(7)

در شهرکرد، نیمه شب، یک بمب دست ساز به درون یک کیوسک سپاه پاسداران پرتاب شد و خسارات جزئی به بار آورد.(8)

در کلاردشت چالوس نیز 2 نفر شبانه قصد حمله به منزل رئیس آموزش وپرورش و یکی از بازاریان این منطقه را داشتند که با انفجار بمب دست ساز در دست یکی از آنان، وی به شدت مجروح گردید و نفر دوم نیز دستگیر شد.(9)

ص:143

در لنگرود نیز 2 نفر از هواداران گروه های ضدانقلاب دستگیر شدند که از یکی از آنان که قصد پرتاب بمب دست ساز را داشت، یک تیغ موکت بری نیز به دست آمد.(1)

امروز همچنین در بازرسی از 5 فرد مظنون در نورآباد ممسنی در استان فارس، 4 اسلحه و تعداد زیادی کتاب مربوط به گروه های چپ به دست آمد و این افراد نیز دستگیر شدند.(2)

1

نتیجه قطعی شمارش آرای انتخابات ریاست جمهوری که چهار روز پیش (جمعه 2 مرداد 1360)، برگزار شده بود، اعلام شد. براساس آماری که ستاد انتخابات وزارت کشور اعلام کرده است، کل آرای ریخته شده در همه صندوق های داخل و خارج کشور، 14 میلیون و 736 هزار و 363 رأی می باشد که از این مجموع، آقای محمدعلی رجایی با کسب 13 میلیون و یک هزار و 761 رأی به عنوان دومین رئیس جمهور ایران برگزیده شد.(3)-(4)

2

رئیس مجلس شورای اسلامی در سخنان پیش از دستور مجلس، با اشاره به اقدامات جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب و بستن سفارت رژیم صهیونیستی و قطع رابطه با این رژیم، تبلیغات وسیع رسانه های غربی علیه ایران پس از انتشار خبر سقوط یک هواپیمای آرژانتینی در خاک شوروی را اقدامی برای تحت الشعاع قراردادن مراسم روز قدس دانست.

وی گفت: «البته این [ادعا] را هیچ کس باور نمی کند، چون دنیا می داند که ملت ایران همان روزهایی که در چنگال رژیم شاه بود و مبارزه می کرد، آن روزها شعار دومش بعد از آزادی ایران، آزادی فلسطین بود و ما آن روزها اگر دولت شاه کالای اسرائیلی به ایران می آورد، مردم و آنهایی که دنبال حرکت امام بودند، داوطلبانه تحریم می کردند؛ این چیزی روشن است برای ما. بعد از پیروزی، اولین کسی هستیم که سفارت فلسطین [را] در ایران تأسیس کردیم، همه جا دفتر دارند و ما سفارت داریم. سفارت اسرائیل را دادیم به فلسطین و حرکت بعدی ما هم روشن است؛ در حین جنگ هم، همیشه شعار نابودی اسرائیل را می دهیم و بازهم باصراحت می گوییم و محافظه کاری نمی کنیم و سازش کاری نمی کنیم. دولتی به نام دولت اسرائیل در این منطقه جایی ندارد و نمی توان این را پذیرفت. دراین مورد موضع ایران مشخص است، آن وقت با این وضع سروصدا راه می اندازند که ما از اسرائیل اسلحه خریده ایم! ما وقتی که پیروز شدیم، تمام روابطی که شاه با اسرائیل داشت قطع کردیم. شرکت های اسرائیلی را بااینکه بدهکار به ما

ص:143

بودند، برای اینکه با آنها کار نکنیم روابط را قطع کردیم و دست آنها را از همه جا بریدیم و با این حرف ها که سروصدا راه بیندازند که ایران از اسرائیل اسلحه می خرد، و این جوری بخواهند

چهره انقلاب ایران را لکه دار کنند؛ البته آنها می دانند که چنین چیزی نمی شود، ولی می خواهند تابش روز قدس را بگیرند. یعنی نمی خواهند این ابتکار ایران را که دنیای عرب در این روزها شاهد جوش و خروش ملت ایران برای قدس است؛ چون هیچ کجا مثل ایران این احساس نیست. برنامه این است که این احساس را یک مقدار پایین بیاورند، ولی ما امیدواریم ملت های دنیا شعورشان از این چیزها بالاتر باشد و گول این تبلیغات را نخورند.»(1)

1

در آستانه روز جهانی قدس و راه پیمایی مردم به سمت دانشگاه تهران، ستاد امنیت تهران برای جلوگیری از اقدامات خرابکارانه علیه مردم در مسیر راه پیمایی، با صدور اطلاعیه ای خطاب به مردم، نهادهای انقلابی و نیروهای انتظامی، از آنان خواست با دقت، امنیت راهپیمایی را تأمین و امکان هرگونه اقدامی را از سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و سایر گروه های مسلح مخالف جمهوری اسلامی ایران سلب کنند.

در بخشی از این اطلاعیه که امروز منتشر شد، بر لزوم هشیاری در مواجه شدن با افراد و موارد مشکوک، دقت نظر و احتیاط در برخورد با وسایل و بسته های بدون صاحب و مواردی ازاین قبیل تأکید شده است.(2)

2

متن وصیت نامه محمدرضا سعادتی از اعضای مرکزیت سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که به اتهام جاسوسی برای روس ها، به ده سال زندان محکوم شده و سپس به دلیل مشارکت در قتل شهید محمد کچویی رئیس زندان اوین، دوباره محاکمه و روز گذشته اعدام شد، منتشر گردید.(3)

وی در این وصیت نامه که قبل از اجرای حکم اعدام در زندان خطاب به اعضا و به ویژه کادر رهبری سازمان نوشته، به نقد مواضع سازمان پرداخته است. سعادتی در وصیت نامه خود اذعان کرده که سازمان در دامی که امپریالیست ها برای آن چیده بودند، گرفتار شده است. وی همچنین خاطرنشان کرده که هرچند این وصیت نامه ممکن است به سازمان ضربه سیاسی بزند، ولی این ضربه هشداردهنده است.

ص:145

سعادتی در بخش دیگری از وصیت نامه اش درباره ضرورت دفاع از مواضع ضدامپریالیستی جمهوری اسلامی نوشته است: «من اکنون فکر می کنم که خط اصولی و صحیح، دفاع و تقویت مواضع

ضدامپریالیستی رژیم حاکم است و مقابله و تضعیف آن در این مواضع، اپورتونیسم(1) چپ است.»(2)

باتوجه به جایگاه سعادتی در سازمان - به تعبیر بسیاری افراد، وی نفر دوم یا سوم سازمان بوده و چپ ترین مواضع را در کادر رهبری داشته است - و دیدگاه های وی که باوجود پاره ای توجیهات در بزرگ جلوه دادن سازمان، بیانگر واقعیت هایی از تفکرات حاکم بر رهبران سازمان در این دوره است، وصیت نامه وی اهمیت بسیاری دارد.(3)

1

درپی انتشار متن وصیت نامه محمدرضا سعادتی، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با انتشار اطلاعیه ای بدون هیچ گونه اشاره ای به محتوای وصیت نامه و انتقادهای صریح و شدیدی که نفر دوم سازمان از کادر رهبری تشکیلات کرده بود، به فحاشی علیه نظام و رهبری پرداخت.

نشریه رویدادها و تحلیل با درج این اطلاعیه، استفاده ابزاری سازمان مجاهدین خلق از سعادتی را تحلیل و بازتاب آن را در بین رده های گوناگون این سازمان بررسی کرده است.

در بخشی از این تحلیل آمده است:

«1. در این اطلاعیه هیچ گونه اشاره ای به وصیت نامه سعادتی نشده و مرکزیت منافقین سعی کرده [است] که از کنار این قضیه به سادگی بگذرد. تنها اشاره مبهمی در آخر اطلاعیه آمده "مبنی بر جعل اکاذیب" که فاقد تحلیل بوده و شخصاً دیدگاه سازمان را درخصوص این مسئله بیان نمی کند.

2. این شگرد سازمان (عدم اشاره به وصیت نامه سعادتی) نشانگر وحشتی [است] که مرکزیت از وصیت نامه سعادتی داشته است، چراکه اگر وجود وصیت نامه را تأیید می کرد و سپس سعادتی را به سازش کاری و ترس و... محکوم می نمود، تأثیری بسیار منفی در روحیه هواداران و اعضا می گذاشت؛ چراکه سازمان در مدتی که سعادتی در زندان بود، او را "اسوه و اسطوره ای از مقاومت" نشان داده و به عنوان "مغز متفکری که شخصیتش عصاره و نتیجه سال ها زندان و شکنجه بود" به اعضا و هواداران می شناساند.

براین اساس، تخطئه یکباره سعادتی و طرد وی به هیچ عنوان نمی توانست برای سازمان ممکن باشد و ثانیاً مرکزیت سازمان نمی توانست وجود چنین وصیت نامه ای را منکر بشود؛ چراکه خط و امضای سعادتی گویاترین گواه وصیت نامه بود.

بنابراین، مرکزیت خائن سازمان صلاح را چنین دیده که اصولاً به این مسئله نپردازد.

ص:146

3. در این اطلاعیه سعی شده که سعادتی همچنان به عنوان یکی از کادرهای بالای سازمان و معتقد به خط مشی کنونی منافقین معرفی گردد.

فرار رجوی به دامن امپریالیسم تحت عنوان حفاظت و... و وصیت نامه سعادتی علی رغم انحرافات عقیدتی موجود در نگرش او به مسائل، به عنوان نمایانگر گوشه ای از کج روی های منافقین دست به دست می گردد و نفاق حاکم بر سازمان را هرچه بیشتر در معرض قضاوت آنها قرار می دهد.

توبه های دسته جمعی اعضا و هواداران سازمان چه در داخل زندان و چه در خارج شاهد و گواه صحت این سخن است.»(1)

1

یک گروه 8 نفره از مخالفان جمهوری اسلامی ساعت 2 بعدازظهر امروز، با ورود به دفتر هواپیمایی ایران ایر در خیابان شانزه لیزة پاریس به دیوارهای این دفتر رنگ پاشیدند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه از پاریس، این عده که خود را عضو سازمان مارکسیستی - لنینیستی پیکار (در راه آزادی طبقه کارگر) معرفی می کردند، هدف از این عملیات را اعتراض به رژیم جمهوری اسلامی ایران عنوان کردند.

این خبر در بخش عربی رادیو اسرائیل نیز انعکاس یافت.(2)

2

سفیر سوئیس در تهران، که کشورش حافظ منافع ایران در مصر است، امروز به وزارت امور خارجه احضار گردید و با وی درباره بازگرداندن هواپیمای ربوده شده بوئینگ707 نیروی هوایی ارتش، که چهار روز قبل (2/5/1360) به مصر برده شده است، گفت وگو شد.

به گزارش خبرگزاری پارس، در این مذاکرات قرار شد یک خلبان ایرانی برای بازگرداندن هواپیما که مورد موافقت مسئولان دولت مصر قرار گرفته، به این کشور اعزام شود.(3)

خبرگزاری فرانسه از قاهره اعلام کرد: مقامات مصری به دیپلمات های سفارت سوئیس گفته اند علت تأخیر پرواز هواپیما مسائل سیاسی نیست، علل فنی دارد و دو روز قبل به هواپیمای فوق اجازه بازگشت داده شده است.(4)

3

صدام حسین امروز در مصاحبه با تلویزیون انگلستان، درباره جنگ با ایران و وضعیت داخلی این کشور مطالبی بیان کرد.

وی در این مصاحبه گفت: ما به وقت بیشتری احتیاج داریم تا بتوانیم ایران را وادار کنیم تا به حقوق عراق اعتراف کند.

ص:147

به گزارش بخش عربی رادیو لندن، وی در بخش دیگری از سخنانش درباره گروه های مخالف رژیم بعث عراق گفت: در عراق مخالفان محلی نداریم، بلکه این مخالفان از کشورهای

خارجی حمایت می شوند، به ویژه "حزب الدعوه" که اسرار نظامی عراق را به ایران می دهد.(1)

1

عبدالرزاق محمد لفتا سفیر عراق در قبرس و لبنان، در گفت وگویی، درباره روابط عراق و شوروی، وضعیت اقتصادی عراق و اعطای پناهندگی به ایرانیان و... مطالبی را مطرح کرد.

عبدالرزاق لفتا در این گفت وگو با ادعای اینکه کشورش قصد ازسرگیری رابطه دیپلماتیک با امریکا را ندارد، از بهبود رابطه با شوروی، که پس از آغاز جنگ با ایران ظاهراً رو به تیرگی رفته بود، خبر داد.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، عبدالرزاق لفتا گفت: «به دنبال دیدار ماه گذشته طه یاسین رمضان (معاون اول نخست وزیر عراق) از شوروی، بار دیگر روابط بین دو کشور تا جایی که منافع عراق و شوروی هر دو تأمین می گردد، از سر گرفته شده است.

عراق و شوروی دارای یک پیمان دوستی و همکاری با یکدیگر می باشند، لکن روابط دو کشور ظرف دو سال گذشته، پس از سرکوبی کمونیست های محلی ازسوی دولت عراق و از آن بیشتر، به دنبال جنگ عراق علیه ایران، که شوروی از اتخاذ موضعی به طرف داری عراق خودداری کرده بود، تیره شد.»

سفیر عراق دربارة تأثیر جنگ بر اوضاع اقتصادی عراق نیز ادعا کرد: «این جنگ، که اکنون یازدهمین ماه آن طی می شود، به اقتصاد عراق ضربه ای وارد نساخته، زیرا اقتصاد ما به خاطر اختلافمان با رژیم صهیونیستی براساس برنامه های جنگی طرح ریزی شده است.»

لفتا همچنین همسو با دیگر مقامات رژیم عراق، ادعای خرید اسلحه از رژیم صهیونیستی توسط ایران را تکرار کرد و درباره دعوت رژیم بغداد از بنی صدر و رجوی افزود: «اوضاع ایران در آستانه سقوط قرار دارد و چنانچه ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهوری پیشین ایران بخواهد، عراق به وی پناهندگی خواهد داد. هر ایرانی جز آیت الله خمینی می تواند از عراق پناهندگی بخواهد.»(2)

2

به رغم ادعای برخی محافل سیاسی درباره ارسال نشدن تجهیزات نظامی از شوروی به عراق، امروز مجله فارین ریپورت، که یک نشریه نظامی چاپ انگلیس است، در گزارشی به تقویت روابط نظامی شوروی با عراق اشاره کرد. نشریه المجله نیز از کمک های تسلیحاتی شوروی، فرانسه و ایتالیا به عراق خبر داد.

در این گزارش آمده است: «روسیه درحالی که سعی در تقویت دوستی اش با سوریه دارد، ظاهراً ارسال تسلیحات به عراق را ازطریق کویت از سر گرفته است. روسیه از زمان بروز

ص:148

جنگ عراق علیه ایران، ارسال اسلحه به این کشور را به حالت تعلیق درآورد و اولین محمولة آن بعد از این تعلیق، در 23 خردادماه تخلیه شد. گفته می شود که رهبری عراق به شوروی

اطلاع داده که آماده است به آنان اجازه دهد که استفاده از پایگاه هوایی بغداد را از سر گیرند و این نشانگر آنست که پیمان دوستی بین عراق و شوروی بار دیگر مستحکم شده است.

در همین حال، نشریه المجله (چاپ لندن) که از حمایت های پادشاهی سعودی برخوردار است، در شماره اخیر خود نوشت: منابع اروپایی تأکید کرده اند که اخیراً عراق مقادیر زیادی اسلحه و مهمات جنگی ساخت شوروی دریافت کرده است.

در همین حال، این مجله از ارسال تجهیزات نظامی اروپایی ازجمله فرانسه به عراق نیز پرده برداشت و به نقل از منابع فرانسوی نوشت: «فرانسه درحال حاضر، عراق را به تجهیزات جنگی و وسایل یدکی مجهز می نماید. و از سوی دیگر، ایتالیا آمادگی خود را برای تجهیز عراق ازلحاظ اتمی اعلام کرده است وهم اکنون مذاکرات با ایتالیا دراین مورد در جریان است.»(1)

1

نورالدین کیانوری دبیرکل حزب توده ایران، در مصاحبه ای اختصاصی با خبرگزاری فرانسه دیدگاه های خود درباره بنی صدر و رجوی و مواضع حزب توده را درباره انتخابات ریاست جمهوری ایران بیان کرد.

وی گفت: «ابوالحسن بنی صدر و مسعود رجوی را باید در یک بیمارستان روانی باهم به زنجیر بست. بنی صدر یک خائن و دو برابر یک بیمار روانی ازنظر سیاسی خطرناک است. بنی صدر از خودمحوری عجیبی برخوردار است و فکر می کند که بزرگ ترین دانشمند جهان است.» کیانوری در ادامه افزود: «اقدام بنی صدر با مسعود رجوی برای تشکیل یک شورای مقاومت ملی [ملی مقاومت] با شکست مواجه شده است.» رهبر حزب توده ایران همچنین خاطرنشان کرد: «رهبران گروه های ضدانقلاب، جنایتکار و سزاوار مرگ اند، ولی قضات ایران باید به جوانانی که تحت تبلیغات مجاهدین دست به آشوب زده اند امکان اصلاح خود را بدهد. این جوانان با حمایت از امپریالیسم مرتکب جنایات اجتماعی شده اند و باید در اردوگاه های کار اصلاح شوند.»

کیانوری گفت: «ما از محمدعلی رجایی در انتخابات ریاست جمهوری پشتیبانی کردیم، زیرا او کاندیدای تمام نیروهای ضدامپریالیست ایران بود. ... جهت گیری های اسلام انقلابی با برنامة کمونیست ها مطابقت دارد.» وی درمورد تقارن غیرمنتظره یک ایدئولوژی مارکسیستی و یک قدرت مذهبی گفت: «در مذهب تشیع تجسم استبداد به وسیله قدرت شخصی یا فاشیسم بسیار مشکل است؛ حتی در چارچوب ولایت فقیه نیز رهبر باید توسط سایر مقامات مذهبی تأیید شود.»(2)

ص:149

2

در ادامه موج تبلیغات علیه ایران دربارة خرید اسلحه و تجهیزات نظامی از رژیم صهیونیستی،

وزارت امور خارجه امریکا از ارسال تسلیحات امریکایی از این طریق اظهار بی اطلاعی کرد و وزیر دفاع انگلیس ادعا کرد ممکن است کمپانی های بریتانیایی به طور غیرقانونی به ایران تجهیزات ارسال کرده باشند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس: «دن فیشر سخنگوی وزارت امور خارجه، گفت سیاست های جاری دولت امریکا مانع از ارسال تسلیحات به طرفین جنگ عراق با ایران است، اما بدون تردید، مقادیری سلاح ساخت امریکا ازطریق بازارهای بین المللی منتقل شده است.»(1)

در همین حال، وزیر دفاع انگلیس در مجلس لردهای انگلیس، ادعا کرد که ممکن است کمپانی های بریتانیایی به طور غیرقانونی موتور تانک های اسکورپین را به ایران صادر کرده باشند.

ترنچارد گفت: مسئولین دولتی به زودی تحقیقاتی دراین زمینه خواهند کرد. وی تأکید کرد که بخش تولیدکننده موتورهای تانک شرکت لیلاند، هیچ تخطی از قانون نکرده است. او اضافه کرد: در این مرحله از تحقیق می توانم بگویم که شرکت های دیگری، موتورهای تانک را به طور غیرقانونی صادر کرده اند.(2)

ضمیمه گزارش79: زندگینامه و اقدامات و خدمات شهید سرگرد حسین شهرامفر

درپی شهادت سرگرد حسین شهرامفر، دوایر مختلف ارتش و سپاه پاسداران درباره مبارزات وی قبل و بعد از پیروزی انقلاب و تجلیل از خدمات او اطلاعیه ای منتشر کردند.(3)

فرمانده سپاه کردستان درباره فعالیت های شهید شهرامفر گفت: «سرهنگ شهرامفر(4) یکی از مؤمنین به انقلاب بود و از ابتدای انقلاب، همراه انقلاب می رزمید و در اکثر عملیات ها، برادران سپاه را یاری می داد و دوش به دوش آنها در سنگر می جنگید. وی قهرمان تکواندوی ارتش های جهان بود و نقش بسیار عظیمی در آموزش برادران سپاه و دانشجویان مسلمان خط امام داشت و مصرانه به آنها آموزش سنگین نظامی می داد. نقش وی در خنثی کردن کودتای نوژه [کودتای نافرجام سازمان نقاب] را نیز نمی توان نادیده گرفت.»(5)

روزنامه کیهان نیز خلاصه ای از فعالیت های وی در عرصه های دفاع از انقلاب ازجمله پاک سازی مناطق شمال غرب کشور و دستگیری افراد شرکت کننده در کودتا علیه نظام جمهوری اسلامی ایران را درج کرده. در بخشی از این مطلب آمده است:

«شهید سرهنگ2 پیاده چترباز حسین شهرامفر، رزمنده خالص اسلام، چهره ای بود که از قبل از انقلاب در دورانی که خفقان مطلق بر پیکره منجمد ارتش طاغوتی حاکم بوده، همبستگی و انقیاد خود را به انقلاب اسلامی ازطریق پخش نوارها، اعلامیه های امام خمینی و آگاه سازی و فرار از مأموریت های ضدمردمی و یا خنثی کردن فعالیت های ارتش علیه مردم ثابت نمود.

در زمانی که انقلاب به ثمر رسید، به علت حضور در تیپ23 نیروهای ویژه هوابرد (کلاه سبزها)، برادر شهید سرهنگ2 شهرامفر به همراه تعدادی از برادران مؤمن و انقلابی مسئول دیگر، سعی بر آن داشتند که تیپ را پاک سازی کرده و تلاش در مهیاکردن این یگان ارزشمند برای مبارزات برعلیه ضدانقلاب داخلی و

ص:150

خارجی نمودند. والحق نیز موفق شدند و پس از پاک کردن تیپ از لوث وجود ضدانقلاب، این یگان با قدرت چشمگیری در خدمت انقلاب اسلامی قرار گرفت.

سرهنگ2 پیاده چترباز حسین شهرامفر علاوه بر نقش مؤثری که در بازسازی تیپ نوهد داشت، خود در سرتاسر مبارزات، پیشتاز رزمندگان اسلام بوده است.

خلاصه ای از عملیات [های] این برادر عبارت اند از:

1. شرکت در عملیات مبارزه برعلیه ضدانقلاب در شهرهای مهاباد و نقده.

2. شرکت در عملیات مبارزه برعلیه ضدانقلاب در خرمشهر.

3. رهبری تیم ضدکودتا (در پایگاه هوایی شهید محمد نوژه همدان) که منجر به دستگیری کلیه کودتاچیان و کشف مقادیری اسلحه و مهمات گردید.

4. شرکت در عملیات پاک سازی جاده سقز - بانه در جنگ اخیر کردستان.

5. فرماندهی نیروهای ضربت در اشغال ارتفاع آربابا شهر بانه.

6. بازپس گرفتن تأسیسات مخابرات قلیچیان از مهاجمان (این تأسیسات در شمال شرقی شهر سنندج می باشد.)

7. شرکت در عملیات پاک سازی جاده سنندج - دیواندره.

8. شرکت در عملیات پاک سازی جاده سنندج - کامیاران.

9. شرکت در عملیات پاک سازی جاده سنندج - مریوان.

هنگامی که ستاد عملیات مشترک ارتش و سپاه پاسداران در غرب (کرمانشاه) تشکیل شد، مسئولیت فرماندهی آن به برادر سرهنگ علی صیاد شیرازی، محول گردید. شهید سرهنگ2 پیاده چترباز حسین شهرامفر به عنوان معاونت عملیاتی سرهنگ شیرازی گمارده گردید و به شرح زیر عملیات خود را ادامه داد:

1. شرکت در عملیات ستون بانه - سردشت و داشتن نقش مؤثر در رسانیدن ستون به سردشت.

2. مدیریت در عملیات پاک سازی دهات و روستاهای مجاور جاده های مواصلاتی کردستان.

3. شرکت در عملیات بازپس گرفتن نوسود در سه مرحله.

4. پاک سازی جاده بین کامیاران - گازرخانی.

5. شرکت در عملیات بازپس گرفتن ارتفاعات قوچ سلطان در مرز ایران و عراق (منطقه مریوان).

6. پاک سازی آبادی بایوه در مرز ایران و عراق.

سرهنگ2 شهرامفر یکی از عناصر هماهنگ کننده عملیات ارتش و سپاه پاسداران بود، به طوری که پس از برکناری سرهنگ شیرازی از فرماندهی عملیات غرب، او همچنان راه او را دنبال کرد و همیشه مورد احترام و محبوب برادران پاسدار بود. پشت سرش نماز می خواندند و همیشه از وجودش در امور سازماندهی و آموزش و عملیات استفاده می کردند.»(1)

ضمیمه گزارش85: زندگینامه محمدعلی رجایی به نقل از روزنامه کیهان

«محمدعلی رجایی در سال 1312 هجری شمسی در شهرستان قزوین، متولد شده و تحصیلات ابتدایی را تا اخذ گواهینامه ششم ابتدایی در همین شهرستان انجام داده است. در سال 1327، به تهران مهاجرت [کرد] و در سال 1328، به نیروی هوایی وارد شد که به مدت 5 سال [را] به خدمت نیروی هوایی و تحصیل شبانه دوره متوسطه گذراند. در سال 1334، در شهرستان بیجار به معلمی پرداخت و در [سال] 1335، به دانشسرای عالی وارد [شد] و در سال 1338، تحصیلات خود را در رشته ریاضی در دانشسرای عالی به پایان برد و به سمت دبیر ریاضی در استخدام وزارت فرهنگ درآمد و در شهرستان های خوانسار، قزوین و تهران به تدریس اشتغال یافت.

درضمن، به فعالیت های سیاسی می پردازد و در سال 1340، به عضویت نهضت آزادی درآمد که منجر به دستگیری در اردیبهشت 1342 و زندان رفتن او به مدت 50 روز شد.

پس از آزادی از زندان، به اتفاق آقایان جلال الدین فارسی و دکتر باهنر به سازماندهی مجدد هیئت مؤتلفه پرداخت. ازجمله فعالیت های نامبرده خدمات فرهنگی در مدارس کمال، رفاه و بنیاد رفاه و تعاون اسلامی

ص:151

است که با همکاری هاشمی رفسنجانی، دکتر باهنر و شهید مظلوم دکتر بهشتی [این کار را] ادامه می دهد. در سال 1350، به دنبال سازماندهی هیئت مؤتلفه به خارج از کشور سفر کرد و از فرانسه، ترکیه و سوریه دیدن

کرد و به موازات دستگیری رهبران سازمان مجاهدین به همکاری با آنها به مبارزه مسلحانه پرداخت. وی در سال 1353، مجدداً دستگیر شد و مدت 4 سال در زندان کمیته قصر و اوین بود. در سال 1357، با اوج گیری انقلاب اسلامی ایران آزاد می شود. وی پس از آزادی از زندان، بلافاصله وارد مبارزات سیاسی و فرهنگی شد و به اتفاق عده ای از همفکرانش برای بسیج و سازماندهی مبارزات مخفی معلمان مسلمان، تلاش گسترده ای را آغاز می کند و موفق به ایجاد اولین تشکیلات مخفی اسلامی به نام انجمن اسلامی معلمان می شوند.

در سال 1358، مسئولیت وزارت آموزش وپرورش را عهده دار شد. پس از آن، به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی انتخاب می شود و بالاخره به دنبال تمایل ضمنی مجلس شورای اسلامی، ازطرف رئیس جمهور در تاریخ 18/5/1359، به عنوان اولین نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران به مجلس شورای اسلامی معرفی و با رأی قاطع به نخست وزیری انتخاب شد.

رجایی در سال 1340، ازدواج کرد و دارای یک پسر و دو دختر است.»(1)

ضمیمه گزارش88: متن وصیت نامه محمدرضا سعادتی عضو کادر مرکزی سازمان مجاهدین خلق (منافقین)

متن وصیت نامه محمدرضا سعادتی که در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید، به این شرح است:

«متن وصیت نامه اینجانب سید محمدرضا سعادتی به مادر مجاهد، مادر رضایی های مجاهد:

بسم الله الرحمن الرحیم - مادر والای مجاهد، فرزند مجاهد تو در آخرین لحظات حیاتش حرف های درونی اش را ازطریق تو می خواهد به خواهران و برادران مجاهدش برساند. آرزو می کنم که با این عمل در پیشگاه خدا و خلق سرافکنده نباشم. روی سخن من به سوی خواهران و برادران مجاهدی است که با آرمان های والای توحیدی آرزو های پرشکوهی را دارند. به خصوص روی سخن من با کسانی است که اکنون مسئولیت رهبری سازمان را بر دوش می کشند و در مرکزیت آن نشسته اند. برادران، من در شرایطی به سوی مرگ گام برمی دارم که نتوانستم مواضع جدید سازمان را درک کنم و نسبت به آن اقناع نشدم. من شاید از پیش چنین خطری را احساس کرده بودم، ولی اکنون در این آخرین لحظات خطر را بسیار جدی و ملموس می بینم. من به هیچ وجه نتوانستم خودم را قانع کنم که چنین خطری را ناگفته گذارم و از این نظر خود را مسئول احساس می کنم. برادران، من هم خودم را در اتخاذ مواضع جدید مسئول می دانم. هرچند که در زندان و به دور از تمامی بحث ها و تصمیم گیری ها بودم، لیکن من به عنوان یک عضوی که قدرت درک و تشخیص سیاسی - استراتژیک داشت و می توانست حداقل اظهارنظر کند، دررابطه با سازمان حضور و وجود داشتم.

برادران، ما با مواضع جدید، مرزهای سیاسی - استراتژیک خودمان را با تمایلات بورژوازی و خرده بورژوازی مرفه از یک طرف و مواضع اپورتونیسم چپ ازطرف دیگر کاملاً مخدوش کرده ایم. همان مرزهایی که ضامن حفظ و بقای سازمانی در ابعاد توحیدی اش بود. حتماً می گویید که من در زندان بودم و از کم وکیف مسائل جامعه اطلاعاتی ندارم. این درست است، ولی قبول کنید که مسائل جامعه آن قدر پوشیده نیست و من هم آن قدر بیگانه نبوده ام. برادران، من بارها و بارها دررابطه با مواضع جدید سازمان گریستم و هم اینک هم در وضع شدید ترین تأثرات عاطفی این مطالب را می نویسم.

برادران، ما چه جبهه ای را گشوده ایم و قدم در چه صحنه ای گذاشته ایم؟ چه شد که آن همه تحمل و شکیبایی انقلابی خود را از دست دادیم؟ همان شکیبایی که به ما آن ویژگی خاص توحیدی را در این مرحله می داد. برادران، ما در دامی که امپریالیست ها برایمان چیده بودند گرفتار شدیم. ما گام در صحنه ای گذاشتیم که در آن صحنة تقابل، هیچ کدام از طرفین دعوا از آن پیروز بیرون نخواهند آمد، بلکه این امپریالیست ها و مزدوران داخلی آنها هستند که کرکس وار بر بالای صحنه پرواز می کنند و انتظار روزی را می کشند تا فرود آیند و با به راه انداختن حمام خون (از نوع اندونزی) دیکتاتوری وحشتناکی را حاکم گردانند و هزاران نفر را از طرفین به جوخه اعدام بسپارند. برادران، ما به سهم خود، در گشودن این صحنه که

ص:152

زمینه های روانی تحقق چنین کودتایی را فراهم می کند مسئولیم. شاید مطرح کنید که این ما نبودیم که این صحنه را گشودیم، بلکه بر ما تحمیل گشت. ولی برادران، ما هم به عنوان یک طرف این دعوا می توانیم و

می توانستیم از زیر بار این تحمیل خارج شویم، کمااینکه تاکنون چنین بود.

برادران عزیز، گاه لازم است که حتی از حقوق اساسی خود دررابطه با منافع تمامی خلق صرف نظر نمود. علی(ع) شیر میدان جنگ، از حق خود 25 سال صرف نظر نمود و شمشیر نکشید. باتوجه به اینکه می دانست که اگر بیرون می آمد و فریاد حق طلبانه سرمی داد، صدها و هزاران جوان سلحشور و جنگجوی عرب به دور او حلقه می زدند.

برادران، حتماً عنوان می کنید که از درون سیستم حاکم بالاخره امثال [انور] سادات ها در آینده بیرون خواهد آمد، ولی چه دلیلی دارد که امروز ما در مقابل ناصر [رهبر مصر] موضع گیری کنیم. آیا وظیفه انقلابی حکم نمی کند که ناصر را تقویت نمود؟

برادران، ما دفاع از لیبرال ها را در عمل مطلق کردیم و بالاخره درنهایت، در این دام افتادیم.

برادران، من هرچه که این جبهه و قطب بندی را جست و جو کردم، برای آن عمق طبقاتی نیافتم. برای آن نتوانستم مرز بین خلق و امپریالیسم را ترسیم کنم. برادران، در ویتنام، در کامبوج، در الجزایر، در کوبا و... و در نیکاراگوئه، نیروهای انقلابی با اتکای به تمامی خلق در یک طرف قرار داشتند و امپریالیست ها، سرمایه داران وابسته، فئودالیسم و اشراف و مزدوران داخلی در طرف دیگر واقع شده بودند. ولی برادران، ما در این صحنه چه قطب بندی را روبه روی خود داریم؟ و با چه منطقی خود را راضی کنیم؟ من هرچه فکر کردم نتوانستم خودم را راضی کنم که عمق این صحنه، نبرد بین خلق و امپریالیسم را نشان می دهد. من در عمق صحنه، دست های پلید و آتش افروز جهان خواران و مزدوران داخلی آنها را می بینم که از آغاز پیروزی انقلاب کبیر 22 بهمن، سعی در رودررو قراردادن نیروها به ویژه سازمان مجاهدین با حاکمیت بود [داشت].

برادران عزیزم، من شما را به فکر و اندیشه کامل توصیه می کنم. من هیچ آرزو ندارم که مرگم عاملی جهت رشد خشونت ها گردد، بلکه در این آرزویم که حال که حیاتم در ایجاد فضایی صلح آمیز و محبت گونه نقش نداشته است، مرگم بتواند روح وحدت و صلح را در جامعه گسترش دهد؛ یعنی همان روحی که دشمنان ما؛ یعنی امپریالیست ها سخت، از آن وحشت دارند.

برادران، ما به حساب کدام نیروی اجتماعی پا بدین صحنه گذاشته ایم؟ مطمئن باشید که کارگران و دهقانان به هیچ وجه از هیچ کدام از طرفین دعوا حمایت فعال مادی و معنوی نخواهند کرد و اساساً از صحنه سیاسی جامعه دور شده و موضع منفعل خواهند گرفت، همان چیزی که لاشخورها در انتظار آن اند.

برادران، شما از دیکتاتوری و خفقان و وحشت می گویید. کدام دیکتاتوری برادران، دیکتاتوری یا می باید بر بنیادهای فئودالی استوار باشد که در ایران چنین بنیاد هایی وجود ندارد و یا بر اقتصاد کمپرادوری(1) که این هم موجودیتی در سیستم حاکم ندارد. حتماً دیکتاتوری از نوع سرمایه داری دولتی مانند مصر و عراق و... را نام می برید. برادران، ما می توانیم در کنار سرمایه داری دولتی و علیه امپریالیست ها باشیم، گواینکه در این مسئله که نظام اقتصادی حاکم به سوی سرمایه داری دولتی می رود، هنوز حرف است. برادران، فراموش نشود که ایران همواره در یک صد سال اخیر، کانون تحولات انقلابی در منطقه خاورمیانه بوده.

ایران مهد تشیع سرخ است و از یک فرهنگ انقلابی قوی برخوردار است. از طرف دیگر، برادران، شرایط و اوضاع و احوال بین المللی اجازه شکل گیری چنان استبدادی را که عمدتاً بورژوازی آن را تبلیغ می کند و ترس و وحشت از آن را دامن می زند، نخواهد داد.

من فکر می کنم که ما هنوز اسیر در جنگ مسائلی هستیم که در زندان با آن روبه رو بودیم و از سر گذراندیم. ما به طور خودبه خودی به رشد خصومت ها و کینه های شکل گرفته در داخل زندان کمک کردیم و درنهایت، حتی تا مرز یک قطب بندی پیش بردیم. درصورتی که شرایط کنونی؛ یعنی شرایط بعد از انقلاب، بنیاداً با شرایط زندان تفاوت داشت.

ص:153

برادران، بورژوازی از یک طرف و اپورتونیسم چپ ازطرف دیگر، چنان جو تبلیغاتی را فراهم کردند که ما را به دنبال خودشان کشاندند، به طوری که ما مجبور شدیم که از خود در مقابل اپورتونیسم چپ دفاع کنیم که

"ناپی گیر" نیستیم و "انقلابی" هستیم. موضع قاطعی در قبال اپورتونیسم چپ نگرفتیم. ما در قبال ماجرا جویی های آنها پاسخ قاطع ندادیم. برادران، من اکنون فکر می کنم که خط اصولی و صحیح، دفاع و تقویت مواضع ضدامپریالیستی رژیم حاکم است و مقابله و تضعیف آن در این مواضع، اپورتونیسم چپ است. ما از ابتدا چنین اصولی را تبلیغ می کردیم و نیروها را دعوت می کردیم که دست از چپ روی و ماجراجویی بردارند و مواضع ضدامپریالیستی رژیم حاکم را تقویت کنند و حتی در [حوادث] گنبد توصیه می کنیم که تمامی دفاتر خود را تعطیل کنند. ولی خودمان به طور خودبه خودی تحت تأثیر جو فشار تبلیغاتی حاصل از بورژوازی و خرده بورژوازی مرفه از یک طرف و اپورتونیسم چپ از طرف دیگر، این اصول را نادیده گرفتیم. برادران، خصایل ضدامپریالیستی را که ما از برای رژیم ترسیم می کردیم، از آن جناح لیبرال ما نبود، چراکه خود بهتر می دانستیم که لیبرال ها هیچ توان درک امپریالیسم و خطر آن را ندارند، این خصایل را ما در جناح دیگر جست و جو می کردیم و برادران، خیلی صریح بگویم، من این خصایل را هنوز مشاهده می کنم و آن را به شدت قابل تقویت می بینم. برادران عزیز، ما احتیاج به یک تجدیدنظر اساسی در خط مشی مان داریم. ما با نیرویی که در سطح جامعه در اختیار داریم، می توانیم با چرخشی اصولی و تاریخی فضای تیره و دشمن شادکن میهنمان را دگرگون کنیم و آن را به محیطی سرشار از شادی، تلاش، سازندگی و محبت [تبدیل] نماییم. برادران، تاریخ درمورد ما قضاوت خواهد کرد. مبادا که فردای تاریخ، قسمتی از مسئولیت شکست را ما بر دوش بکشیم.

عزیزان، ما یک بار دچار غرور سازمانی شده ایم و نتیجه تلخ آن را نیز چشیده ایم. مبادا که دوباره دچار چنان غرور سازمانی شده باشیم! من فکر می کنم که این غرور فعلاً وجود دارد. برادران، فکر کنیم، به سرنوشت خلق، به سرنوشت انقلاب و به سرنوشت مکتبمان اسلام، مبادا که این غرور ما را به دام خود کشانده است.

برادران من، از قبول شکست و پذیرش خطا و اشتباه نباید هراسید. برادران، به جای اینکه به منافع کوتاه مدت سیاسی اندیشید، باید تاریخی اندیشید و یا بهتر بگویم باید تفکری توحیدی داشت. هیچ مهم نیست که ما در حرکت های سیاسی مان شکست و عقب نشینی را بپذیریم. در مقابل توده ها، غرور هیچ معنی و مفهومی ندارد. باید خلوص داشت. برادران، من فکر می کنم که ما فریب این حمایت های صدری و لفظی قشری از جامعه را خورده ایم، حمایتی که قبل از اینکه عمق انقلابی و توحیدی داشته باشد، عکس العمل عاطفی ناشی از گرایشات غیرانقلابی طبقات قشر حمایت کننده است. برادران، مرا می بخشید که چنین بی پروا می گویم، شاید بگویید که "سید" بالاخره با این وصیتش به ما ضربه زد. ممکن است که این وصیت باعث شود تا ازنظر سیاسی شما حداقل مورد سؤال واقع شوید، ولی من با ایمان و اعتقاد به حقانیت جهان بینی توحیدی و پیروزی سیاسی آن حساب تمامی این مسائل را هم کرده ام و ازنظر من هیچ مهم نیست که در ظاهر، این وصیت نامه به سازمان ضربه سیاسی بزند، ولی من این ضربه را هشداردهنده می دانم و آرزو دارم که برادران عزیزم را به ویژه برادرانی که در مرکزیت سازمان قرار گرفته اند به فکر وادارد.

برادران، من می توانستم قبل از صدور حکم اعدام با عنوان کردن نقطه نظراتم به طور رسمی، خود را از خطر مرگ برهانم، ولی من مرگ را انتخاب کردم تا مبادا فکر شود که این نقطه نظرات دارای تمایلات شرک آلود ترس از مرگ است. من مرگ را با اشتیاق پذیرفتم و شاید چند ساعتی به آن نمانده است که من خودم را شهید در مسیر توطئه های امپریالیست ها می دانم. من هیچ فردی را دراین مورد مسئول نمی دانم و انتقام خون من جز از جهان خواران و مزدوران داخلی آنها پس گرفتنی نیست. باز در اینجا تکرار می کنم به هیچ وجه آرزو ندارم که مرگ من عاملی درجهت رشد و گسترش خشونت ها گردد، بلکه آرزوی قلبی من این است که این مرگ دریچه ها را به سوی وحدت و الفت بگشاید.

برادران عزیزم، در پایان این وصیت مجبورم نظرم را خیلی صریح و روشن درمورد امام خمینی مطرح کنم.

برادران، امام خمینی در شرایط کنونی تاریخ مهین عزیزمان، مظهر خشم توده های محروم ایران و حتی منطقه، علیه غارت گری ها و جنایات جهان خواران است. برادرانم، ما چرا این خشم را تقویت نکنیم و چهره

ص:154

خندان امام خمینی را برای خود و برای توده ها طلب نکنیم. برادران، امپریالیست ها و مزدوران داخلی آنها به شدت از این خشم انقلابی وحشت دارند. با بورژوازی در داخل و سایر نیروهایی که برای امپریالیست

سفره پهن می کنند، تلاش می کنند تا این مظهر را از بین ببرند و یا ضعیف کنند. برادران، ما نباید به مانند لیبرال ها برخورد کنیم. فرق است بین یک سازمان انقلابی و مردمی با نیروهای لیبرال. ما نباید دچار همان غرور و عواطفی بشویم که تمایلات لیبرالی در داخل جامعه تبلیغ می کنند.»(1)

ص:155

ص:156

پس از شکست پاتک، فرماندهی لشکر9 عراق نیروهای خود را در فاصله 1500 متری خاکریز خط مقدم، آرایش داد و بدون آنکه پیشروی کند، با واحدهای زرهی و تانک های خود دائماً مانور می داد که با تمرکز آتش توپ ها و ادوات خودی چند تانک عراقی منهدم شد. از حدود ساعت 9:30، حجم آتش توپ های دشمن افزایش یافت و هم زمان، واحدهایی از زرهی و نیروهای پیاده عراق به جلو حرکت کردند که این بار نیز آتش توپ های خودی و نیروهای کمین مستقر در جلو خاکریز مانع پیشروی آنان شد و 14 نفر از آنان نیز اسیر شدند.

با اجرای این دو اقدام، از عراق درمجموع 10 تانک و نفربر منهدم و چند دستگاه سالم به غنیمت گرفته شد. یک راننده آمبولانس نیز با وسیله نقلیه خود را تسلیم کرد. از نیروهای سپاه پاسداران هم 2 نفر شهید و 3 نفر مجروح شدند که مجروحان نیز در بیمارستان به شهادت رسیدند.(1)-(2)

نیروهای خودی پس از سرکوب پاتک دشمن تا اولین خاکریز مطمئن که امکان پدافند داشت، عقب آمدند و نیروهای کمین در جلو خاکریز مستقر شدند.

عراق نیز که در دو تلاش خود شکست خورده بود، فقط به حفظ یک سرپل 250 متری در ساحل شمالی کرخه کور و در فاصله 1500 متری خاکریز خودی بسنده کرد.(3)

1

باوجود شکست کامل نیروهای عراقی در عملیات شهید چمران در محور کرخه کور و طراح و به نتیجه نرسیدن چند پاتک در سه روز گذشته که به تثبیت منطقه توسط نیروهای خودی انجامید، فرماندهان عراقی با دروغ پردازی کوشیدند موضوع را وارونه جلوه دهند.

رادیو کویت در اخبار بخش عربی خود به نقل از یک فرمانده نظامی عراق، مدعی شد: «تسلط عراق روی پل های کرخه کور در نزدیکی الخفاجیه [سوسنگرد] آنها را از جنبه نیروها در وضع نظامی برتری نسبت به گذشته قرار داده است[!]»

این فرمانده عراقی همچنین در مصاحبه ای که امروز از خبرگزاری عراق پخش شد، ادعا کرد: «تلفات نیروهای ایرانی طی چند روزی که به واحدهای مقدم عراقی مستقر در منطقه الخفاجیه [سوسنگرد] تعرض کرده اند، به 1250 کشته رسید. همچنین 3 فروند هلیکوپتر سرنگون شد و 32 تانک، 27 خودرو، 10 لودر و تعداد کثیری نفربر، مواضع موشکی و توپخانه و چادر مهمات آنها منهدم گردیده است.»(4)

ص:158

1

امروز یک گروه گشتی رزمی عراقی از مسیر جاده روستای زغن در غرب دزفول، خود را به کنار رودخانه کرخه رساند و سپس از رودخانه عبور کرد.

نیروهای خودی که متوجه حضور نیروهای عراقی در منطقه شده بودند، با اجرای عملیات کمین در مسیر آنان، به این گروه حمله کردند و مهاجمان به ناچار گریختند. پس از بررسی و کنترل محل، چند نارنجک، 15 مین ضدتانک، یک جلیقه نجات آغشته به خون و یک اسلحه کلاشینکف از دشمن به دست آمد. نیروهای عراقی هنگام فرار در غرب رودخانه با تفنگ106 میلی متری پشتیبانی شدند.(1)

غروب امروز نیز یک قایق عراقی که در آب های اروندرود در اطراف آبادان، قصد شناسایی مواضع نیروهای ایرانی را داشت، هدف آتش سلاح های سبک و نیمه سنگین نیروهای مستقر در منطقه قرار گرفت و غرق شد.(2)

از سوی دیگر، ارتش عراق امروز مناطقی از آبادان را به طور پراکنده زیر آتش توپ ها و سلاح های سنگین خود قرار داد که درنتیجه تعدادی از خانه های مسکونی و بخش هایی از تأسیسات نفتی پالایشگاه این شهر آسیب دید و شماری از مردم نیز شهید یا مجروح شدند.(3)

2

ستاد پشتیبانی جنگ، مستقر در جهاد سازندگی استان خراسان به منظور خدمت رسانی به نیروهای خودی در جبهه، با فراخوانی شماری از نیروهای متخصص، تعدادی مکانیک و 23 راننده پایه یک و دو را به همراه تعدادی ماشین آلات سنگین راه سازی به جبهه خوزستان اعزام کرد. همچنین با کمک مردم این استان، 20 تن سیب زمینی نیز به جبهه جنوب ارسال شد.(4) سرپرست بنیاد امور جنگ زدگان نیز اعلام کرد که این ستاد در طول شش ماهی (از بهمن 1359 تا تیر 1360) که از تأسیس آن می گذرد، حدود 5/1 میلیون نفر از مهاجران جنگی کشور را که براثر جنگ تحمیلی مجبور به ترک محل زندگی خود شده اند، در 183 شهرستان و 49 اردوگاه در 23 استان کشور اسکان داده است.

ص:159

مصطفی میرسلیم با اعلام این خبر گفت که این بنیاد امکان اشتغال در زمینه های گوناگون را برای این افراد فراهم آورده است. وی افزود: از دیگر فعالیت های بنیاد امور جنگ زدگان، تشکیل شورای مشترک برنامه ریزی برای بازسازی مناطق جنگ زده با همکاری و مشارکت چند وزارتخانه و جهاد سازندگی است.(1)

همچنین بنیاد امور جنگ زدگان امروز در اطلاعیه ای اعلام کرد که در ماه گذشته، مبلغ 4 میلیارد و 47 میلیون و 218 هزار و 98 ریال از محل اعتبار 10 میلیارد ریالی بنیاد، به رفع احتیاجات مهاجران جنگی استان های کشور اختصاص داده شده است.(2)-(3)

1

امروز در مناطق شمال غرب کشور، میان نیروهای خودی و افراد گروه های مسلح درگیری هایی رخ داد:

ساعت 16 امروز، افراد مسلح حزب دمکرات کردستان ایران به نیروهای تأمین جاده در سه راهی میاندوآب - مهاباد - بوکان حمله کردند.(4) در این درگیری که 4 ساعت به طول انجامید، 6 تن از مهاجمان کشته شدند و بقیه نیز با ازدست دادن یک خودرو سیمرغ، یک خمپاره انداز 80 میلی متری، یک تیربار کالیبر50 میلی متری و به جای گذاشتن 3 قبضه تفنگ ژ3 از محل درگیری گریختند. از نیروهای خودی نیز یک سرباز به نام نظرقلی نظرزاده و یک پاسدار به نام عیسی کفاشی اعزامی از زاهدان به شهادت رسیدند.(5)

رادیو صدای کردستان، ارگان خبری - تبلیغاتی حزب دمکرات کردستان ایران، بدون اشاره به تلفات و ازدست دادن تجهیزات نیروهایش در این حادثه، خبر را چنین اعلام کرد: «نیروهای حزب توانستند 4 نفر از پاسداران را کشته و 6 نفر از آنها را زخمی نمایند و خود سالم به پایگاهشان مراجعه نمایند.»(6)

در حادثه دیگری، یک دستگاه آمبولانس سپاه پاسداران که از ارومیه عازم مهاباد بود، در بین راه هدف حمله افراد گروه های ضدانقلاب قرار گرفت که در تیراندازی انجام شده، 2 نفر از نیروهای سپاه زخمی شدند.(7)

2

تعدادی از افراد وابسته به گروه کمونیستی - مائوئیستی کومه له و سازمان کمونیستی پیکار در راه آزادی طبقه کارگر (پیکار) که مسلح به سلاح سبک بودند، حدود ساعت 20، با دردست گرفتن کنترل بخشی از جاده کامیاران به سنندج در سه راهی روستای نجف آباد در محل قهوه خانه سربناو، اقدام به بازرسی خودروهای عبوری از این منطقه کردند.

این افراد که در سه دسته سازماندهی و در چندین نقطه از این محدوده مستقر شده بودند، تا

ص:160

پاسی از شب در این محل حضور داشتند و در این مدت، همه وسایل نقلیه را متوقف و افراد و وسایل آنان را بازرسی کردند. مهاجمان با متوقف کردن یک اتوبوس مسافربری ایران پیما و چند خودرو دیگر که عازم کرمانشاه بودند و بازرسی از مسافران، 23 نفر از سرنشینان اتوبوس را که در میان آنها یک افسر، 2 درجه دار، 17 سرباز و تعدادی پیشمرگ مسلمان کرد بودند، گروگان گرفتند. افراد مسلح همچنین 6 خودرو شامل 2 تانکر سوخت به ظرفیت 54000 لیتر گازوئیل، 2 اتومبیل پیکان و 2 وانت (متعلق به مردم) را به غنیمت گرفتند.(1)

مهاجمان پس از اجرای این عملیات، گروگان ها و خودروها را ازطریق یکی از جاده های فرعی از منطقه خارج کردند.(2) در طول مدتی که عناصر ضدانقلاب این اقدامات را انجام می دادند، نیروهای خودی در منطقه هیچ تعرضی و واکنشی علیه آنان انجام ندادند.(3)

1

عملیات پاک سازی نیروهای خودی از عناصر ضدانقلاب در دو روستای تابعه سقز، انفجار مین در منطقه صائین بلاغ و سخنرانی افراد حزب دمکرات در میان اهالی روستاهای شاهین دژ در مذمت سپاه، ازجمله حوادث امروز غرب کشور می باشد.

در عملیات پاک سازی روستاهای توابع سقز از وجود گروه های مسلح درگیری شدیدی بین نیروهای سپاه پاسداران و افراد حزب دمکرات کردستان ایران در روستای قوچاق و اسرا در محور سقز - میاندوآب رخ داد که براثر آن، 2 نفر از اعضای بسیج سپاه پاسداران اعزامی از مشهد به نام های مجیدی و ابراهیمی شهید شدند. در این عملیات همچنین 8 تن از افراد حزب دمکرات کشته و عده ای نیز زخمی شدند.(4)

در حادثه دیگری، ساعت 18 امروز، براثر انفجار یک مین در منطقه صائین بلاغ در محور شاهین دژ به تکاب در مسیر عبور نیروهای خودی، پای یکی از این نیروها قطع شد.(5)

همچنین واحد اطلاعات سپاه پاسداران کرمانشاه گزارش داد: حزب دمکرات کردستان ایران برای منفی جلوه دادن حضور نیروهای جمهوری اسلامی در روستاهای منطقه شاهین دژ، مردم را جمع کردند و نماینده حزب برای آنان سخنرانی کرد، سپس به اهالی دستور داده شد تا از سپاه اظهار انزجار کنند و صدای چند نفر از مردم را که وادار به بدگویی و شکوه از سپاه پاسداران انقلاب شده بودند، ضبط کردند.(6)

ص:161

1

امروز در سنندج دو حادثه پرتاب بمب آتش زا رخ داد. همچنین اقدام دو فرد مسلح برای ربودن فرزند یکی از پاسداران سپاه ناکام ماند.

ساعت 12:15، دو بمب آتش زا به طرف یکی از افراد متعهد شهر پرتاب شد که آسیبی به وی نرسید.

در حادثه دوم نیز به داخل منزل فردی که با سپاه پاسداران همکاری داشت، بمب آتش زا پرتاب شد که این واقعه خسارتی درپی نداشت، مهاجمان هنگام پرتاب بمب، با اسلحه کمری چند تیر هوایی نیز شلیک کرده و از محل حادثه متواری شدند.(1)

امروز همچنین زن و مردی مسلح مبادرت به ربودن فرزند یکی از پاسداران بومی سپاه سنندج کردند. پدر کودک این دو نفر را تعقیب کرد و آنان برای فرار از این وضعیت به ناچار، پس از طی مسافتی کودک را از ماشین به بیرون پرتاب کردند و گریختند.(2)

2

امروز عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در 3 اقدام تروریستی، نماینده مردم مشهد، جانشین دادستان انقلاب تبریز و سرپرست قبلی کمیته مرکزی اراک را ترور کردند.

ساعت 11:44 امروز، حجت الاسلام سید رضا کامیاب، که در انتخابات روز جمعه گذشته (2 مرداد 1360) ازسوی مردم مشهد به نمایندگی مجلس شورای اسلامی انتخاب شده بود، هدف سوءقصد 2 نفر از افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق قرار گرفت. وی پس از انتقال به بیمارستان دکتر حسین فاطمی مشهد به شهادت رسید.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، هنگامی که سید رضا کامیاب با اتومبیل خود درحال عبور از تقاطع خیابان خواجه ربیع و بلوار راه آهن مشهد بود، یکی از دو موتورسواری که هر دو مسلح به کلت کمری بوده اند، از فاصله نزدیک، 2 گلوله به طرف وی شلیک کرد، که یکی به جمجمه و دیگری به کتف او اصابت کرد. در این حادثه، پاسدار محافظ حجت الاسلام کامیاب که روی صندلی عقب اتومبیل نشسته بوده موفق نشد واکنشی نشان دهد و ضاربان گریختند.

براساس این گزارش، اهالی محل بلافاصله حجت الاسلام کامیاب را به بیمارستان امام رضا(ع) مشهد رساندند، اما به دلیل آماده نبودن امکانات پزشکی بیمارستان، وی از آنجا با آمبولانس به بیمارستان دکتر حسین فاطمی منتقل و بلافاصله به اتاق عمل برده شد، ولی پیش از شروع عمل جراحی، براثر شدت جراحات واردشده به شهادت رسید.(3)-(4)

ص:162

در تبریز، نادر نوری دادیار دادگاه و جانشین دادستان دادگاه انقلاب اسلامی تبریز، درحالی که با اتومبیل قصد رفتن به محل کار خود را داشت، مقابل منزلش در انتهای خیابان صفا، هدف رگبار گلوله فردی مسلح قرار گرفت و به شدت مجروح شد. ضارب با کمک همدست خود که سوار بر یک موتور هوندای 110 بود، از محل حادثه گریخت.

جانشین دادستان دادگاه انقلاب اسلامی تبریز بلافاصله با کمک مردم به بیمارستان امام خمینی شهر تبریز انتقال یافت و تحت عمل جراحی مغز و ریه قرار گرفت.(1)-(2)

در اراک، دو موتورسوار مسلح بازپرس دادسرای انقلاب اسلامی این شهر را، درحالی که از محل کار عازم منزل بود، هدف سوءقصد قرار دادند که براثر اصابت 4 گلوله کلت کمری به شکم و دست او، به شدت مجروح شد.

محمدتقی مهدی سلطانی که قبلاً سرپرست کمیته مرکزی انقلاب اسلامی اراک و یکی از اعضای شورای شهر بود، برای ادامه معالجه به تهران منتقل شد.(3)-(4)

1

در حمله افراد گروه های مسلح غیرقانونی به اعضای بسیج رودسر، یک نفر شهید و یک نفر مجروح شد. در تهران نیز در درگیری با پلیس، 2 فرد مسلح وابسته به گروه ها کشته شدند.

ساعت 15 امروز، چند تن از افراد گروه های ضدانقلاب با استفاده از اسلحه ژ3، کلاشینکف و نارنجک جنگی به نیروهای بسیج شهرستان رودسر حمله کردند که در این حمله، یک نفر از اعضای بسیج به نام مجید آقاجان پور شهید و یک نفر دیگر مجروح شد. مهاجمان نیز متواری شدند.

واحد تجسس پلیس تهران در خیابان عباس آباد (خیابان شهید بهشتی)، به یک اتومبیل تویوتا که قبلاً اعلام سرقت شده بود، برخوردند و به تعقیب آن پرداختند. دو سرنشین خودرو

ص:163

که متوجه تعقیب پلیس شدند، اقدام به فرار کردند. مأموران با بی سیم موضوع را به سایر

گروه های تجسس اعلام و درخواست کمک کردند. سرنشینان خودرو که امکان فرار نداشتند، در ابتدای خیابان میرداماد، با ایجاد راه بندان ساختگی اتومبیل را رها کردند و با یک ساک دستی و اسلحه وارد منزل یکی از اهالی محل در خیابان پیشاور شدند و ضمن تهدید صاحب خانه، با مسلسل به طرف مأمورانی که خانه را محاصره کرده بودند، تیراندازی کردند.

براثر تیراندازی متقابل، یکی از این دو نفر کشته و دیگری مجروح و دستگیر شد که به بیمارستان انتقال یافت، اما در آنجا درگذشت. از این دو نفر، یک مسلسل یوزی، یک سلاح کمری و تعدادی فشنگ به دست آمد.(1)

1

امروز افراد وابسته به گروه های مسلح در 8 شهر کشور، اقدام به تیراندازی، بمب گذاری، پرتاب نارنجک و انواع بمب دست ساز و آتش زا به اماکن گوناگون کردند که براثر آن، چند نفر مجروح شدند و خساراتی به بار آمد.

در تهران، دو موتورسوار یک نارنجک ساچمه ای به سوی انتشارات بنیاد الهادی در خیابان دماوند، پرتاب کردند که براثر انفجار آن، 11 سرنشین دو اتوبوس که در لحظه انفجار درحال عبور از محل بودند، مجروح شدند و شیشه های این دو اتوبوس و یک نمایشگاه اتومبیل خرد شد. فرد مهاجم قصد داشت نارنجک را به داخل دفتر انتشارات پرتاب کند، اما به دلیل بی دقتی، نارنجک به نمایشگاه اتومبیل برخورد کرد. 2 تن از مجروحان در بیمارستان 17 شهریور بستری شدند و دیگران سرپایی مداوا شدند.(2)

همچنین براثر تیراندازی دو موتورسوار مسلح به طرف ماشین آقای خزعلی از روحانیون سرشناس تهران، راننده مجروح شد و ماشین نیز خسارت دید. گفتنی است هنگام تیراندازی، آقای خزعلی داخل ماشین نبود.(3)

در خیابان صفاری در جنوب تهران نیز یک بمب در حوالی مسجدی کشف و با تلاش مأموران پلیس خنثی شد.(4)

در اصفهان، دو موتورسوار مسلح به اسلحه یوزی از چهارراه ابوذر به مقر بسیج مدارس این شهر تیراندازی کردند که در این اقدام، یک عابر به شدت مجروح و به بیمارستان منتقل شد.

مهاجمان پس از دقایقی، دوباره به مقابل مقر بسیج مدارس آمدند و به این محل شلیک کردند که براثر اصابت گلوله، 2 تن از اعضای بسیج که مقابل در ورودی ایستاده بودند، مجروح شدند و ضاربان نیز گریختند.(5)

در بروجرد، افراد گروه های مسلح یک نارنجک جنگی به سوی ساختمان ستاد مرکزی جهاد سازندگی در خیابان تختی این شهر، پرتاب کردند که درنتیجه چند شیشه این ساختمان شکست، اما خسارت دیگری به بار نیامد.(6)

ص:164

در شهرستان دورود، یک بمب دست ساز به سمت ماشین بسیج در خیابان سعدی این شهر

پرتاب شد که خسارت جانی نداشت.(1) همچنین یک بمب آتش زا به داخل منزل رئیس آموزش وپرورش این شهر پرتاب شد که خسارت مالی و جانی به همراه نداشت.(2)

در خرم آباد نیز یک بمب دست ساز به منزل یکی از وکلای دادگستری این شهر پرتاب شد که به دلیل بی دقتی در پرتاب، این بمب روی بام و محوطه حیاط افتاد و منفجر شد و خسارات جزئی وارد کرد.(3)در حادثه دیگری در همین شهر، یک بمب دست ساز زیر جیپ لندرور متعلق به طرح عشایری منفجر شد و خسارت کمی به آن وارد کرد.(4)

همچنین ساعت 4 بامداد، یک بمب دست ساز به منزل دادیار دادسرای انقلاب اسلامی بیرجند پرتاب شد که منفجر نشد و مهاجمان با استفاده از تاریکی هوا متواری شدند.(5)

در قوچان، یک بمب دست ساز قوی به منزل یکی از نیروهای سپاه پاسداران این شهر پرتاب شد که براثر انفجار آن، دیوار منزل فروریخت و شیشه های ساختمان شکست، ولی کسی صدمه ندید. عاملان حادثه نیز بلافاصله از محل گریختند.(6)

در محله غازیان بندر انزلی، فردی قصد پرتاب نارنجک به طرف پمپ بنزین را داشت، اما نارنجک پیش از پرتاب در دستش منفجر گردید و وی مجروح شد.(7)

1

یک هواپیمای نظامی ارتش، حامل ابوالحسن بنی صدر و مسعود رجوی که هدایت آن را سرهنگ معزی خلبان مخصوص شاه،(8) بر عهده داشت صبح امروز در یک فرودگاه نظامی در حومه پاریس به زمین نشست.

ص:165

این هواپیمای بوئینگ707 نیروی هوایی که ساعت 22:30 شب گذشته از فرودگاه مهرآباد

تهران، پرواز کرده بود، پس از خارج شدن از مرز شمالی ایران، بدون هیچ گونه مشکلی از مسیر ترکیه،(1) شرق مدیترانه، قبرس و آتن وارد فرانسه شد و با هماهنگی مسئولان این کشور به سمت فرودگاه نظامی "اورلی" که قبلاً یک پایگاه نظامی امریکایی بوده است، راهنمایی شد.

از سوی دیگر، با تغییر مسیر هواپیما در فضای ایران و پیگیری های انجام شده و پس از آنکه مشخص شد این هواپیما ربوده شده است، دو هواپیمای جنگنده شکاری نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران به تعقیب هواپیمای 707 پرداختند تا آن را بازگردانند، ولی پیش از آنکه به هواپیمای ربوده شده برسند، هواپیمای مذکور از مرز ایران خارج شد.(2)-(3)

کانال 2 تلویزیون فرانسه ساعت 14:20 به وقت محلی، تصویر ورود بنی صدر به پاریس را پخش کرد. در این تصاویر، بنی صدر که نشانه های آرایش زنانه و برداشتن زیر ابرو در صورتش کاملاً مشهود بود و

ص:166

سبیلش را هم تراشیده بود(1) و

در کنار وی مسعود رجوی و سرهنگ بهزاد معزی خلبان مخصوص شاه، ایستاده بودند، با خبرنگاران گفت وگو می کرد.(2)

بنی صدر در این گفت وگو درباره چگونگی خروجش از ایران - بدون اشاره به نقش سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در طراحی و اجرای این کار - گفت: «دیشب ساعت 6 به وقت تهران، به من خبر دادند، و من ساعت 8:30، وارد هواپیما شدم و ساعت 10:30، به سوی فرانسه پرواز کردیم.»

روزنامه لیبراسیون (چاپ پاریس) با بیان ارتباط سازمان مجاهدین خلق با جریان های سیاسی درون حاکمیت فرانسه و هماهنگی قبلی با آنان برای پذیرش بنی صدر در فرانسه نوشته است: «مقامات فرانسوی قبل از روز چهارشنبه [روز فرار بنی صدر از ایران]، یادداشتی درباره پرواز هواپیمای بنی صدر به این کشور دریافت کرده بودند. نمایندگان گروه چپ گرای مجاهدین خلق ایران در پاریس به حزب سوسیالیست فرانسه اطلاع دادند که امشب، افرادی از ایران وارد خواهند شد. به دنبال این اطلاع، مقامات فرانسوی به هواپیمایی که از ایران می آمد، با بی سیم اطلاع دادند که در پایگاه نظامی "اورلی" فرود آید.»(3)

بنی صدر بلافاصله پس از ورود به فرانسه، از این کشور تقاضای پناهندگی سیاسی کرد و مسئولان فرانسوی نیز با آن موافقت کردند.

فرانسوا میتران رئیس جمهور این کشور، که به لندن سفر کرده بود، در یک مصاحبه کوتاه بدون نام بردن از بنی صدر گفت: «یک شخصیت خارجی که رئیس دولت بوده، برای حفظ جان خود خواستار پناهندگی شده است و درهای فرانسه به روی کسی که به قوانین فرانسه احترام بگذارد باز است.»(4)کلودشسون وزیر امور خارجه فرانسه هم دراین باره گفت: «ساعت 2:30، خبردار شدیم که یک هواپیمای ایرانی می خواهد وارد حریم هوایی فرانسه شده و فرود آید. چون این هواپیما که کمی بعد متوجه شدیم حامل آقای بنی صدر است، یک هواپیمای نظامی است، بلافاصله به پایگاه نظامی اورلی راهنمایی شد. در این لحظه بود که ما از جریان خبردار شدیم و طبیعتاً هواپیما خبر داد که خواهان پناهندگی سیاسی است که با تقاضای پناهندگی سیاسی هم طبق مقررات فرانسه؛ یعنی خودداری از هرنوع فعالیت سیاسی در فرانسه موافقت شد.»(5)

از سوی دیگر، خبرگزاری فرانسه از پاریس گزارش داد:

«چندی پیش، وزیر روابط خارجی فرانسه تلویحاً گفته بود که به اتباع هر کشوری به ویژه ایران که از فرانسه درخواست پناهندگی کنند، این پناهندگی داده خواهد شد. وزارت روابط

ص:167

خارجی فرانسه همچنین اعلام کرد که هواپیمای نظامی که رئیس جمهور سابق ایران با آن به

فرانسه آمده است، به دولت ایران پس داده خواهد شد.»(1)

بنی صدر همراه با رجوی پس از گفت وگو با خبرنگاران و انجام دادن پاره ای تشریفات اداری و دریافت پناهندگی، با اسکورت پلیس مخصوص و ژاندارم به منزل مسکونی خود در محله کشن (در حومه پاریس) رفت.(2)

1

درپی فرار بنی صدر (رئیس جمهور مخلوع) و رجوی با هواپیمای نظامی ارتشی و آثار روانی حاصل از چنین وضعیتی در نیروی هوایی ارتش، شورای موقت ریاست جمهوری متشکل از آقایان رجایی (نخست وزیر)، هاشمی رفسنجانی (رئیس مجلس شورای اسلامی) و موسوی اردبیلی (رئیس دیوان عالی کشور) به همراه سرهنگ فکوری فرمانده نیروی هوایی ارتش، در دفتر نخست وزیری تشکیل جلسه داد. دبیر اول سفارت فرانسه در تهران هم به وزارت امور خارجه احضار شد.

شورای موقت ریاست جمهوری در واکنش به رخدادهای اخیر در نیروی هوایی(3) تغییراتی را در سطوح گوناگون فرماندهی ایجاد کرد. آقای هاشمی دراین باره گفت: «ظهر، گروهی از همافران آمدند و خیلی ناراحت بودند و خواهان تصفیه فوری در نیروی هوایی بودند. باتوجه به فرار بنی صدر با هواپیمایی از این نیرو، در دفتر آقای رجایی، فوراً جلسه ای با حضور آقای موسوی اردبیلی و سرهنگ فکوری فرمانده نیروی هوایی تشکیل دادیم. سرهنگ فکوری خیلی ترسیده و تعادل خود را از دست داده [بود] و می گفت نیروی هوایی با این دو مورد فرار هواپیما متزلزل شده است. گفتیم زمینه خوبی برای تصفیه ضدانقلاب در نیرو پیش آمده. با مشورت انجمن اسلامی، سیاسی - ایدئولوژی نیرو و دادگاه انقلاب ارتش، تصمیمات مهمی گرفتیم. ستاد فرماندهی و فرماندهان پایگاه ها را عوض کردیم. جانشین فرمانده را آقای سرهنگ معینی قرار دادیم. اختیارات آقای فکوری را به معینی دادیم. عصر در [جلسه] شورای امنیت شرکت کردم و تصمیماتی اتخاذ کردیم. توسط احمد آقا [خمینی] به امام پیغام دادیم و از امام نظر خواستیم. امام با تغییراتی در ارتش برای اطمینان بیشتر موافقت کردند.»(4)

همچنین در اعتراض به اقدام فرانسه در پذیرش بنی صدر، مسئول سفارت فرانسه در تهران به وزارت امور خارجه احضار شد. معاون سیاسی وزارت امور خارجه در دیداری با وی، ضمن تشریح جرائم بنی صدر، درخواست کتبی ایران مبنی بر استرداد بنی صدر را به او ابلاغ کرد.

پس از پایان این دیدار، معاون سیاسی وزارت امور خارجه گفت: «در این دیدار، به دبیر اول سفارت فرانسه گفته شد که بنی صدر شخصی است که مورد تنفر ملت ایران است و به دلایل متفاوت جنایی و حقوقی تحت تعقیب قانونی مقامات قضایی کشورمان قرار دارد و حکم جلب

ص:168

وی مدت ها است ازسوی دادگاه انقلاب اسلامی و دادستانی کل کشور ایران، صادر شده است.»

معاون سیاسی وزارت امور خارجه در تبیین جرائم بنی صدر برای دبیر اول سفارت فرانسه، به توطئه علیه جمهوری اسلامی ایران و نیز سرقت هواپیما از نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد. وی همچنین گفت که بنی صدر باید درمورد اسناد و مدارک به دست آمده از لانه جاسوسی نیز پاسخ گو باشد.

در غیاب سفیر فرانسه در تهران که به تبریز رفته است، دبیر اول این سفارتخانه مسئولیت وی را به عهده دارد.(1)

بهزاد نبوی وزیر مشاور در امور اجرایی و سخنگوی دولت نیز در اولین واکنش دولت به ماجرای فرار بنی صدر گفت: «آقای بنی صدر تنها به عنوان یک مجرم سیاسی مطرح نیست، بلکه به عنوان یک مجرم قضایی ازسوی مقامات قضایی ایران تحت تعقیب است. مسئله مهم در این ماجرا، ورشکستگی خط بنی صدر است. البته ما انتظار فرار بنی صدر را داشتیم، چراکه می دانستیم آقای بنی صدر اهل خانه تیمی نبود و نیست و درحال حاضر، روابط سازمان مجاهدین خلق و بنی صدر در حد بسیار اعلایی است.»(2)

1

هفده تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نامه ای خواستار پاسخ گویی وزیر دفاع و فرمانده نیروی هوایی ارتش درخصوص دو مورد هواپیماربایی - شامل فرار یک هواپیمای بوئینگ707 نظامی نیروی هوایی به مصر و پناهنده شدن خلبان آن به این کشور و همچنین فرار بنی صدر و رجوی با هواپیمای بوئینگ707 نظامی دیگر - شدند. در متن انتشاریافتة این نامه آمده است:

«1. باتوجه به شرایط خاص کشور و دولت [در] جنگ، چه عواملی موجب گردیده اند که هواپیمای بوئینگ707 نظامی در هفته پیش، با 5 سرنشین از آسمان ایران گریخته و [سرنشینان] به مصر پناهنده شوند.

2. برخلاف مندرجات رسانه های گروهی، گفته می شود که این هواپیما هنوز با سرنشین هایش به کشور بازنگشته است. این اخبار تا چه حد صحت دارد و علت آن چیست.

3. طبق خبر واصله، هواپیمای بوئینگ707 نظامی دیگری با چند سرنشین، ازجمله ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور معزول و مسعود رجوی رهبر مجاهدین خلق، از ایران گریخته و ساعت 7:20 صبح امروز به وقت تهران [7 مرداد 1360]، در پاریس به زمین نشسته است. چه عواملی در این توطئه خیانت بار دست داشته اند و چگونه است که دستگاه اطلاعاتی ارتش و نیروی هوایی از این توطئه غافل مانده اند.

4. از قرار اطلاع، این دو خلبان که با دو هواپیما به فاصله تقریباً یک هفته از ایران گریخته اند و این واقعیت تلخ که گفته می شود خلبان فراری اولی از کودتاچیان و دومی خلبان مخصوص شاه معدوم بوده، نشانگر آن است که اولاً پاره ای از عناصر فاسد و خائن، از ارتش جمهوری اسلامی خصوصاً نیروی هوایی تصفیه نشده اند و ثانیاً این افراد مزدور در داخل نیروهای بسیار مؤمن و

ص:169

فداکار جانباز ارتش جمهوری اسلامی نفوذ کرده و شبکه توطئه را تشکیل داده اند و به قصد بدنام

کردن ارتش دلیر و خیانت به کشور، ملت و انقلاب اسلامی ایران، به چنین اعمال ننگینی دست می زنند. در این ماجراهای خیانت بار چه کسانی کوتاهی نموده یا مقصر می باشند.

5. تاکنون چه اقداماتی برای خنثی کردن این قبیل توطئه ها و همچنین شناسایی و تعقیب و دستگیری عوامل این دو ماجرا انجام داده اید.»(1)-(2)

1

چند ساعت پس از اعلام فرار ابوالحسن بنی صدر و مسعود رجوی و اقدام دولت فرانسه در اعطای پناهندگی به آنان، این واقعه به یکی از موضوعات مهم خبری رسانه های دنیا تبدیل شد.

باوجود سخنان وزیر امور خارجه فرانسه مبنی بر "ضرورت رعایت قوانین فرانسه توسط پناهندگان سیاسی" و تأکید وی بر تعهدگرفتن از بنی صدر برای رعایت قوانین پناهندگی و موضع گیری نکردن علیه سایر کشورها، چند خبرگزاری با بنی صدر، رجوی و حتی خلبان هواپیما مصاحبه هایی ترتیب دادند.(3) و آنان نیز علیه ایران سخنانی مغرضانه بیان کردند.

اولین مصاحبه با بنی صدر پس از اخذ پناهندگی، در محل اقامت او در محله کشن در حومه پاریس، که تعدادی پلیس فرانسوی مجهز به لباس ضدگلوله و مسلح به اسلحه های خودکار از آن محافظت می کردند، انجام شد. در این گفت وگو، بنی صدر که در مدت مخفی بودن در خانه امن سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در تهران، اخبار را فقط از کانال های سازمان دریافت می کرد و براساس اخبار و تحلیل های دریافتی از سازمان، به مسائل پیرامون خود می نگریست، تصویری خیالی از اوضاع داخلی ایران ازجمله انتخابات ریاست جمهوری (2 مرداد 1360) و نحوه حضور مردم در آن، دلایل و شیوه خروجش از کشور ترسیم کرد. در بخشی از این مصاحبه که از رسانه های فرانسه پخش شد، بنی صدر در پاسخ به سؤال خبرنگاران درباره چگونگی زندگی

ص:170

مخفیانة یک هفتة اخیر خود در تهران گفت: همان طورکه مشاهده کردید، خیلی سعی کردم فقط

با امام خمینی تماس بگیرم، به نحوی که من بتوانم از همه مردم بخواهم که به انفجارها پایان دهند. همان طورکه می دانید و از طرف دیگر نیز انفجارها هست، ولی مقاومت مردم خیلی بیش از حد تصور است. مطمئن هستم که مطابق آمارگیری هایی که در تمام بخش ها انجام گرفته، فقط 15٪ جمعیت مردم ما در انتخابات شرکت کرده اند.

پس از مصاحبه با بنی صدر، خبرنگار به گفت وگو با مسعود رجوی پرداخت. در این مصاحبه رجوی که تا آن زمان چهره چندان شناخته شده ای برای عموم غربی ها نبود و یکی از همراهان رئیس جمهور معرفی می شد، در اولین فرصت، خود و سازمان مجاهدین را تاحد رئیس جمهور بالا برد و به عنوان مجموعه ای که می توان برای اجرای اقدامات بعدی روی آن حساب کرد، معرفی کرد. وی در پاسخ به سؤالات خبرنگاران گفت: «همان طورکه می دانید، رئیس جمهور بنی صدر نامه ای به من نوشت که در آن از من خواسته تا نهضت مقاومت (نوعی شورای رهبری کشور) را سامان دهم. ما مطمئن هستیم که بیش از 80٪ از مردم ایران، از ما؛ یعنی بنی صدر و مجاهدین حمایت می کنند.»

وی در پاسخ به سؤال زمان بازگشت به تهران اظهار کرد: «امیدوارم هرچه زودتر، به ایران برگردیم، چون اولاً همراه رئیس جمهورمان به اینجا آمده ایم؛ ثانیاً کارهایی داریم که اینجا باید انجام دهیم.»(1)

مصاحبه بعدی را رادیو لندن با بنی صدر انجام داد. در این گفت وگو، بنی صدر با تفصیل بیشتری درمورد امور داخلی ایران، انتخاب محمدعلی رجایی و همکاری سازمان مجاهدین خلق اظهارنظر می کرد. وی در سخنانش، اقدامات مسلحانه سازمان مجاهدین خلق علیه مردم کوچه و خیابان و شرکت در ترورها و بمب گذاری ها را "مقاومت" نامید و با تعبیر "مسابقه اعدام و انفجار" به توجیه اقدامات مجاهدین خلق پرداخت.(2)

در بخشی از این مصاحبه که ساعت 19 از رادیو لندن و به زبان فارسی پخش شد، بنی صدر درباره دلیل خروج از ایران گفت: «بعد از دوم مرداد [انتخابات ریاست جمهوری]، وضع متفاوت است با قبل از دوم مرداد. از دوم مرداد، مردم ایران با عدم شرکت در انتخابات، درحقیقت، رأی خودشان را در 5 بهمن 1358 از نو تأیید کردند و این وظیفه سنگینی است که برعهده من قرار گرفت و دفاع از

ص:171

انقلاب و دستاوردهای انقلاب که همه به تاراج رفتند.» وی درباره سؤال بعدی خبرنگار رادیو

بی بی سی که پرسید: «نظر شما الآن نسبت به آیت الله خمینی چیست؟»، اظهار کرد: «من خودم هم از سه هفته پیش، یک پیامی برای ایشان فرستادم؛ مفصل و در آنجا شرح دادم که اینها، این مسئولیت های وضعیت کشور، مسئولیت هایی نیست که بتوان ایشان را مبرا از آنها دانست.»

بنی صدر درباره خروج از ایران، که با همکاری سازمان مجاهدین خلق و هواپیمای ارتشی و خلبان نیروی هوایی انجام شد، نیز گفت: «خلبان سرهنگ معزی یک طرحی را برای خارج کردن من در ایران تنظیم کرد [و] سازمان مجاهدین خلق به من اطلاع دادند. ساعت هشت ونیم بعدازظهر دیروز، به فرودگاه مهرآباد آمدم و در پایگاه هوایی سوار هواپیما شدم. هواپیما پرواز کرد، آمد پاریس. من به شما می گویم که ما در آنجا قوی تر از حکومت هستیم، منتها مسئله این است که ما نمی خواهیم این مسابقه بین انفجار و ترور برای ما به صورت طولانی دوام بیاورد.»(1)

1

درپی فرار مسعود رجوی و بنی صدر به پاریس، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) اطلاعیه ای که آن را پیام مسعود رجوی هنگام فرار به خارج از کشور خوانده است، منتشر کرد. در بخشی از این اطلاعیه، رجوی به توضیح و توجیه دلیل ترک کشور پرداخته و هدف از این اقدام را پیشرفت هرچه سریع تر امور مربوط به مقاومت عنوان کرده و نوشته است:(2)

«براساس مصالح عالیة شورای ملی مقاومت، تصمیم بر این شد تا به منظور حفاظت، پیشرفت و خنثی کردن مخاطرات و توطئه هایی که علیه جان رئیس جمهور دکتر بنی صدر وجود دارد و همچنین به منظور پیشرفت هرچه سریع تر امور مربوط به"مقاومت" (چه در داخل و چه به منظور بین المللی) موقتاً رئیس جمهوری و من به خارج از کشور اعزام گردیم.»(3)

رجوی در بخش دیگری از این پیام از خلبان هواپیما با عناوینی مانند"برادر مجاهد" و "سمبل و نماینده پرسنل ارتش" یاد کرده و نوشته است:

«و لذا هم اکنون در معیت آقای بنی صدر، عازم فرودگاه هستیم. یکی از برجسته ترین سمبل ها و نمایندگان پرسنل مردمی ارتش و نیروی هوایی سرهنگ خلبان برادر مجاهد بهزاد معزی، کمک کار ما در پرواز حاضر است، که امیدوارم در خدمت پیروزی انقلاب قدم مؤثری باشد. ضمن تقدیر و تشکر از تمام پرسنل انقلابی و مردمی ارتش که چنین نمایندگان جسور و جانبازی در دامن خود پرورانده اند و با پیام و وصیت مقاومت، فعلاً از همه شما خداحافظی می کنم.

مسعود رجوی سه شنبه شب 6/5/1360»(4)

ص:172

1

در اولین روز اقامت بنی صدر و رجوی در پاریس، بیشتر رسانه های خبری دنیا به انعکاس خبر فرار آنها و تحلیل وقایع جاری ایران پرداختند. نکته جالب توجه در این تحلیل ها، ناخرسندی بعضی رسانه های غربی از این اقدام است، چراکه (به زعم آنها) این اقدام موجب کم شدن مقاومت در مقابل جمهوری اسلامی در داخل کشور و شکست برنامه های این گروه ها برای ساقط کردن نظام جمهوری اسلامی است.

برخی رسانه ها نیز اعطای پناهندگی به بنی صدر را با حضور چندماهه امام خمینی در نوفل لوشاتو در حومه پاریس پیش از پیروزی انقلاب، مقایسه کرده و با شبیه سازی این دو واقعه به توجیه رفتار دولت فرانسه پرداختند.

رادیو بی بی سی به نقل از ریچارد اوین هایمر خبرنگار و مفسر بخش شرقی خود، ماجرای فرار را "عقب نشینی تاکتیکی" خواند و اعلام کرد:

«ظرف چند هفته، نشانه هایی از بروز نارضایی عمومی نسبت به بنیادگرایان و فشار بیشتر رژیم در تهران به چشم خورده است. باآنکه پس از برکناری آقای بنی صدر از ریاست جمهوری در ماه گذشته، اوضاع پیچیده و ناآرام بوده است، مع ذلک حزب جمهوری اسلامی که تاکنون موفق بوده است، از خود نشانه های مقاومت نشان می دهد. حزب جمهوری اسلامی علی رغم ازدست دادن آیت الله بهشتی از رهبری حزب، به همراه تعداد زیادی از اعضای برجسته آن در جریان انفجار ماه گذشته در مرکز این حزب، باز توانسته است اتحاد خود را ولو به طور موقت حفظ نماید.

اما آنچه درست مشخص نیست، آن است که چگونه آقای بنی صدر و یا آقای رجوی قصد دارند به جریان مخالفت از پاریس کمک نمایند و یا آن طورکه وعده داده اند به زودی عازم ایران شوند.»

این رادیو در ادامه با اشاره به اتحاد جریان های مخالف رژیم شاه در ماه های قبل از انقلاب و دوران حضور امام خمینی در نوفل لوشاتو، به مقایسه وضعیت آن زمان با موقعیت کنونی پرداخت و باتوجه به اوضاع آشفته اپوزیسیون در خارج از کشور، از امکان ایجاد اتحادی علیه جمهوری اسلامی اظهار ناامیدی کرد و افزود: «شرایط فرانسة امروز با شرایط این کشور در سال 1978، که آیت الله خمینی در دهکده کوچک نوفل لوشاتو سکونت گزید، تفاوت دارد. در آن موقع، تمام گروه هایی که به دور آیت الله خمینی حلقه زده بودند، از چپ، از راست و از مسلمان و غیرمسلمان همه در مخالفت با شاه هم صدا بودند، اما درحال حاضر، یک چنین هم صدایی و اتحاد حتی اگر دشمن مشترک رژیم، بنیادگرایان حزب جمهوری اسلامی فرض شود، وجود ندارد. جناح های مخالف خارج از کشور از شاه پرستان گرفته تا چپ گرایان و در حدفاصل آنها چندین گروه ملی گرا با اختلاف و شکاف روبه رو هستند.»

رادیو لندن در پایان افزود: «اگر آقای بنی صدر موفق شود با همکاران سابق خود که هنوز

ص:173

طرف دارانی در ایران دارند؛ مانند آقای نزیه وزیر سابق نفت و آقای مدنی (رقیب وی در مبارزات ریاست جمهوری) اتحادی ایجاد نماید، آن گاه می تواند یک پایگاه سیاسی که در زمان ریاست جمهوری نیز به آن دست نیافت، برای خود کسب کند.»(1)

رادیو اسرائیل نیز در بخشی از تحلیل خود درباره این موضوع آورده است:

«علی رغم همه کوشش ها و تلاش هایی که دولت ایران و مقامات انتظامی آن پس از عزل آقای بنی صدر از مقام ریاست جمهوری و متواری شدن وی برای به دام انداختن او مبذول داشتند، وی توانست از مرزهای ایران بگریزد و خود را به پاریس پناهگاه غالب گروه های مخالف رژیم کنونی ایران، برساند. این نیز جالب است که در این مسافرت، آقای مسعود رجوی که تنها چند روز پیش، آقای بنی صدر از مخفیگاه خود، وی را به نخست وزیری منصوب کرد، او را همراهی می کند. همان طورکه آقای بهزاد نبوی سخنگوی دولت ایران، امروز اعلام داشت، بنی صدر مهره تازه ای است که به شطرنج اپوزیسیون افزوده می گردد؛ مهره ای که به سختی می توان جای او را در این صفحه شطرنج مشخص نمود. آقای بنی صدر که خود از پایه گذاران اصلی رژیم فعلی ایران بوده و حساس ترین سمت ها را در انقلاب اسلامی این کشور ازقبیل ریاست شورای انقلاب، فرماندهی کل قوا، وزارت و ریاست جمهوری به عهده داشته، چگونه می تواند اکنون در کنار کسانی که تا زمانی کوتاه قبل از این، آنها را خائن و منافق یاد می کرد، جا بگیرد.(2)

از سوی دیگر، مقامات دولتی ایران که نتوانسته اند از فرار رئیس جمهوری معزول خود آن هم با یک هواپیمای نظامی جلوگیری کنند، به احتمال زیاد، در پاسخ درخواست استرداد وی نیز از دولت فرانسه جواب مثبت نخواهند شنید. فرار آقای ابوالحسن بنی صدر از ایران اگر هم تأثیر چندانی بر رژیم تهران و یا مخالفان آن در خارج از کشور نداشته باشد، ولی به هرحال گویای مرحله ای از تاریخ سیاسی کشور و به خصوص روند انقلاب اسلامی ایران است و گشاینده افکاری است که احتمالاً رسانه های گروهی را مدتی سرگرم خواهد داشت.»(3)

رادیو مسکو نیز در تفسیری با عنوان "دسایس امپریالیست ها علیه ایران" فرار بنی صدر و اعطای پناهندگی به وی را زمینه ساز تلاش نیروهای امپریالیستی برای بهره گیری از این ماجرا به منظور توسعه دسیسه کاری های خود خواند و گفت:

«نکته جالب توجه اینجا است که در روز ورود بنی صدر به پاریس، به شاپور بختیار نخست وزیر پیشین رژیم شاه، که در پایتخت فرانسه به سر می برد، امکان داده شد از تلویزیون پاریس بیاناتی ایراد کند. هم زمان با آن، در صفحات مطبوعات بورژوازی، نام سرلشکر غلامعلی اویسی اینجا و آنجا به چشم می خورد.»

این رادیو در پایان افزود: «آنها در همکاری نزدیک با سازمان سیای امریکا، به فعالیت

ص:174

ضدایران مشغول اند. واشنگتن ته مانده های شاه پرستان را که از ایران طرد شدند، با جد و جهد برای استفاده در ایران به منظور احیای مواضع امپریالیستی خود آماده می کند. در چهل وپنج کیلومتری پاریس در سربازخانه هایی که دراختیار بختیار گذاشته شده، گروه هایی از افسران شاه پرست ایرانی و کارمندان پیشین پلیس مخفی شاه، ساواک، مجدانه تعلیم می بینند. سرلشکر اویسی یکی از رهبران این تعلیمات است. خبرگزاری های غربی با اشاره به ورود بنی صدر به پاریس، صاف و پوست کنده درباره اهمیت هماهنگ ساختن فعالیت گروه های گوناگون مهاجرین قلم فرسایی می کنند.»(1)s

ضمیمه گزارش97: گزارش لحظه به لحظه حمله عراق به شمال کرخه کور

در اسنادی که بعدها از دشمن به دست نیروهای خودی افتاد، وضعیت نیروهای عراقی در گزارش لحظه به لحظه عملیات ترسیم شده که حاکی از شکست آنها است.

باوجود برتری و تسلط نیروهای ایرانی، فرمانده تیپ1 پیاده عراق ساعت 3:35 صبح، در تماس با فرمانده لشکر9 زرهی وضعیت نیروهای خود را در فاصله 300 متری خاکریز ایرانی ها خوب توصیف کرد و ساعت 3:50 گزارش داد که خاکریز اول تصرف و نیروهای دشمن (ایران) منهدم شدند. 3 دقیقه بعد (3:53 صبح)، از درگیری شدید با ایرانی ها و ساعت 4 از آتش پرحجم تانک ها و سلاح های سبک دشمن (ایران) بر نیروهای خود خبر داد و درخواست کمک کرد. فرمانده تیپ1 پیاده عراق ساعت 4:45، با اشاره به شمار فراوان نیروهای دشمن (ایرانی)، که شامل تانک ها و نیروهای پیاده است، مجدداً درخواست نیروهای کمکی از تیپ19 پیاده را مطرح کرد که فرمانده لشکر9 عراق اعلام کرد که علاوه بر تیپ19 پیاده، تیپ43 زرهی را راهی خط اول کرده است. ساعت 5 صبح نیز به تیپ30 زرهی برای حرکت به جلو آماده باش داده شد و در همین زمان، فرمانده تیپ19 پیاده عراق که نیروهایش به نزدیکی خاکریز اول رسیده بودند، از وخیم شدن وضعیتشان خبر داد.

با اعلام این خبر، که به معنای ناکامی در تصرف اهداف و حاکی از عقب آمدن نیروها بود، فرمانده لشکر9 عراق پس از دستور مجدد به تیپ پیاده 19 و تیپ43 زرهی مبنی بر اقدام"جهشی" برای حمایت از نیروهای تیپ1، به فرمانده این تیپ اعلام کرد که" هیچ گونه عقب نشینی پذیرفته نمی شود"و می بایست در مواضعی که تصرف شده (!) مقاومت نمایند.

اما باتوجه به اینکه خاکریز اول عملاً تصرف نشده بود که بتوان آن را حفظ کرد، نیروهای تیپ19 که برای کمک جلو رفته بودند، نه تنها قادر به کمک به نیروهای تیپ1 نشدند، بلکه به دلیل دورخوردن، تعدادی اسیر نیز دادند. دستور فرمانده لشکر برای متزلزل نشدن نیروهای تیپ19 نیز نتیجه نداد. خلاصه وقایع ثبت شده در یک سند ترجمه شده عراقی بین ساعت 5 تا 5:20 بامداد، بیانگر وضعیت آنان است:

«شماره 3978 (0) ق ص (0) شب قدر (0) در ساعت 5، خاکریز دشمن اشغال، ولی درنتیجة اجرای پاتک توسط دشمن و گشودن آتش شدید وضعیت گردان وخیم شده است.

در ساعت 5، به تیپ43 زرهی دستور داده شده با انجام جهشی به منظور اشغال خاکریز اول، تیپ1 پیاده را پشتیبانی نماید و از گردان تانک حیفا نیز خواستیم تا برای پشتیبانی تیپ1 پیاده پیشروی کند.

در ساعت 5، به فرمانده تیپ1 پیاده گزارش داده شد که تیپ430 زرهی و تیپ30 زرهی برای رسیدن به خاکریز و پشتیبانی و حفاظت از جناح راست آن تیپ حرکت داده شده و از تیپ مذکور نیز خواستیم ضمن

ص:175

مقاومت به گردان تانک حیفا دستور اجرای پشتیبانی و پیشروی را بدهد.

در ساعت 5:10، به تیپ1 پیاده دستور داده شده که هیچ گونه عقب نشینی پذیرفته نمی شود و می بایست در مواضعی که تصرف شده، مقاومت نماید و جهت تأمین جناح راست، نیروهای تقویتی تیپ43 زرهی اعزام خواهند شد. از تیپ19 پیاده که در جناح چپ استقرار دارد، خواسته شد که گردان تانک حیفا گردان پیادة زیر امر خود را به جلو حرکت دهد و به هیچ وجه خاکریز را ترک نگویند.

در ساعت 5:10، از تیپ19 پیاده خواسته شد تا به سرعت برای ایجاد تماس با تیپ1 پیاده حرکت نماید و از او خواستیم (تیپ1 پیاده) تا یک گروهان تانک را به جناح چپ فرستاده و در مواضع مقاومت نماید. به آنها اطلاع داده شد که تیپ43 زرهی و تیپ30 زرهی برای اشغال خاکریز و تقویم پشتیبانی پیشروی کرده اند. ضمناً با هیچ گونه عقب نشینی نیروی پیاده موافقت نمی شود، بلکه می بایست در مواضع خود مقاومت نموده و با نیروهای خود هماهنگی نمایند و از او خواستیم تا با گردان پیاده و گروهان تانک تماس برقرار نموده و به آنها اطلاع دهد تا در مواضع خود مقاومت نمایند.

در ساعت 5:15، از تیپ1 پیاده خواستیم در مواضع خود مقاومت نموده تا اینکه تیپ43 زرهی و تیپ30 زرهی برای اشغال خاکریز برسند.

در ساعت 5:15، فرمانده لشکر9 زرهی با فرمانده تیپ43 زرهی تماس برقرار نموده و او را در جریان موقعیت تیپ19 پیاده قرار داده و از ایشان خواست یک گروه رزمی برای تقویت جناح چپ تیپ19 پیاده اعزام دارد، زیرا احتمال می رود توسط دشمن احاطه شوند و از او خواست که باقیمانده آن تیپ با هماهنگی تیپ30 زرهی به منظور اشغال خاکریز هرچه سریع تر جهشی انجام داده تا وضعیت تیپ19 پیاده متزلزل نشود.

در ساعت 5:15، تیپ30 زرهی گزارش داد که این تیپ برای اجرای مأموریت در ساعت 5:00، حرکت نموده و از او خواستیم تا با تیپ43 زرهی برای اشغال خاکریز هماهنگی نماید.

در ساعت 5:15، به منظور مقابله با وضعیت به هنگام ضرورت، درخواست هلیکوپتر نمودیم. در ساعت 5:20، از تیپ19 پیاده درباره وضعیت جویا شدیم، جناب فرمانده لشکر با فرمانده تیپ19 پیاده تماس برقرار نمود و او (فرمانده تیپ19 پیاده) به وی اطلاع داد که بخشی از واحدهای او عقب نشینی نموده و پشت گردان تانک عکا قرار گرفته اند. به ایشان نیز اطلاع داده شد یک گروه زرهی را به جناح چپ جهت تقویت وضعیت تیپ اعزام داشته ایم. فرمانده لشکر به ایشان ابلاغ نمود که هیچ گونه عقب نشینی پذیرفته نمی شود و می بایست رهنمودهای آقای رئیس جمهور را به یاد آوری و ما هیچ گونه عقب نشینی را نمی پذیریم و از او خواستیم تا یک افسر ستاد را برای جلوگیری از گریختن افراد و حرکت دادن گردان و گروهان به جلو اعزام دارد و گفته شد که ما تیپ30 زرهی و تیپ43 زرهی را به سوی خاکریز حرکت دادیم و با این اقدام، وضعیت بهتر خواهد شد و مجدداً تأکید شد که ما هیچ گونه عقب نشینی را مطلقاً نمی پذیریم.»

ورود تیپ30 زرهی عراق نیز کاری را از پیش نبرد و تا ساعت 6 صبح، پاتک عراق به طور کامل شکست خورد و توپخانه لشکر9 عراق آتش پرحجمی جلو نیروهای خودش اجرا کرد.(1)

ضمیمه گزارش100: جزئیات اعتبارات تخصیصی بنیاد امور جنگ زدگان به استان های مختلف

بنیاد امور جنگ زدگان سهمیه مالی اختصاص یافته به هر استان برای رفع احتیاجات مهاجران جنگی را که براساس تعداد افراد پذیرفته شده تقسیم گردیده است، به شرح زیر اعلام کرد:

«خوزستان، مبلغ 1 میلیارد و 333 میلیون و 47 هزار و 366 ریال.

ص:176

کرمانشاهان، مبلغ 444 میلیون و 715 هزار و 900 ریال.

فارس، مبلغ 416 میلیون و 632 هزار و 553 ریال.

لرستان، مبلغ 359 میلیون و 283 هزار و 635 ریال.

اصفهان، مبلغ 333 میلیون و 415 هزار و 778 ریال.

کمیته اجرایی استان تهران، مبلغ 202 میلیون و 338 هزار و 942 ریال.

ایلام، مبلغ 175 میلیون و 545 هزار و 750 ریال.

استان مرکزی، مبلغ 165 میلیون و 524 هزار و 269 ریال.

بوشهر، مبلغ 158 میلیون و 919 هزار و 813 ریال.

کهگیلویه و بویراحمد، مبلغ 75 میلیون و 122 هزار و 600 ریال.

استان هرمزگان، مبلغ 66 میلیون و 740 هزار و 551 ریال.

چهارمحال و بختیاری، مبلغ 65 میلیون و 721 هزار و 543 ریال.

همدان، مبلغ 53 میلیون و 873 هزار و 636 ریال.

خراسان، مبلغ 44 میلیون و 990 هزار و 559 ریال.

مازندران، مبلغ 28 میلیون و 206 هزار و 558 ریال.

آذربایجان غربی، مبلغ 19 میلیون و 716 هزار و 236 ریال.

کرمان، مبلغ 19 میلیون و 547 هزار و 380 ریال.

یزد، مبلغ 18 میلیون و 302 هزار و 491 ریال.

کردستان، مبلغ 17 میلیون و 469 هزار و 964 ریال.

زنجان، مبلغ11 میلیون و 614 هزار و240 ریال.

[خراسان] باغرود، مبلغ 10 میلیون و 731 هزار و 800 ریال.

گیلان، مبلغ 9 میلیون و 539 هزار و 255 ریال.

سمنان، مبلغ 8 میلیون و 704 هزار و 989 ریال.

آذربایجان شرقی، مبلغ 7 میلیون و 512 هزار و 260 ریال.

جمع کل، 4 میلیارد و 47 میلیون و 218 هزار و 98 ریال.»(1)

ضمیمه گزارش108: جزئیات نحوه ربوده شدن هواپیمای نظامی حامل بنی صدر و رجوی به روایت دو خدمه آن و سرهنگ معزی

دو تن از خدمه هواپیمای بوئینگ707 ارتش در بازگشت از فرانسه جزئیات ماجرای ربودن هواپیما و چگونگی فرار بنی صدر و رجوی را تشریح کردند. یکی از این همافران با اشاره به اینکه ساعت 6:21 مورخ 6 مرداد 1360، برای اعزام به مأموریت جنگی مشغول بازرسی قسمت های مختلف هواپیما بودند، گفت: «هنگام بازرسی هواپیما متوجه شدم که درِ یکی از دو توالت هواپیما قفل است و می خواستم آن را به اطلاع مسئولین برسانم که مردی مسلح مرا دستگیر کرد و مدعی شد که در هواپیما بمب گذاری شده و کوچک ترین حرکت باعث انفجار خواهد شد و پس از چند لحظه دیدم که همافر دیگری را نیز دستگیر کردند و به آن قسمت آوردند.»

همافر دوم نیز دراین باره گفت: «آن شب پس از اینکه هواپیما را بازرسی کردیم، سرهنگ معزی در هواپیما را بست و در پاسخ به سؤال من که پرسیدم چرا همافر اول در هواپیما نیست، گفت: عیبی ندارد، اما من کنجکاو شده بودم و خواستم برای جست وجو به قسمت عقب هواپیما بروم که شخصی با دادن سه ایست از جلورفتن من ممانعت کرد و در همان لحظه، در توالت باز شد و دو نفر از داخل آن بیرون آمدند که یکی

ص:177

از آنها مردی بود که ریش داشت و خود را رجوی معرفی کرد و دومی هم شخص لاغراندامی بود. آن گاه مهندس پرواز آمد تا دلیل عدم پرواز را بپرسد که او را هم دستگیر کردند.

پس از اینکه هواپیما به راه افتاد، درحال صعود، در توالت مجدداً باز شد و شخص دیگری با چهره عرق کرده و با لباس پرواز از آن بیرون آمد که رجوی او را دکتر بنی صدر رئیس جمهور مملکت، معرفی کرد و ما از آن لحظه متوجه شدیم که بنی صدر نیز در هواپیما است و در تمام مدت پرواز، رجوی و یک نفر دیگر تا فرانسه با اسلحه ما را زیر نظر داشتند و شخص دیگری نیز در داخل کابین مرتباً در تماس با فرانسه بود و ما در عبور از مرزهای هوایی کشورهای مختلف با هیچ گونه ممانعتی مواجه نشدیم.»

وی همچنین درباره تغییر جهت هواپیما به سمت شمال و درپی آن تعقیب هواپیما توسط هواپیمایی دیگر، افزود: «به دلیل تغییر جهت هواپیما، مرتباً از باند فرودگاه اخطار می شد که درصورت عدم بازگشت، مورد اصابت موشک قرار خواهید گرفت و به دنبال اخطارهای مکرر باند، هواپیمایی نیز به دنبال ما فرستاده شده. این هواپیما که در فاصله 5 مایلی ما در پرواز بود نیز به ما اخطار کرد که درصورت عدم بازگشت شلیک خواهد کرد، اما هواپیمای ما با آخرین سرعت به راهش ادامه داد و از شمال ایران خارج شد.»

همافر دهقان درمورد اطلاع فرانسه از فرود این هواپیما در خاک این کشور گفت: «به نظر می آید که قبلاً فرود این هواپیما به اطلاع دولت فرانسه رسیده بود و پس از صحبت بنی صدر با نخست وزیر فرانسه در هواپیما، ما در فرودگاه فرانسه به زمین نشستیم.»(1)

به گزارش رویتر، سرهنگ بهزاد معزی خلبان هواپیمایی که بنی صدر و رجوی را به پاریس برد، چگونگی طرح فرار را برای خبرنگاران این گونه تشریح کرد:

«برنامه فرار از چندی قبل با دقت ازسوی طرف داران بنی صدر و نیروهای مسلح و اعضای گارد سابق رئیس جمهوری سازمان داده شده بود. صبح سه شنبه یک نقشه پرواز آموزشی شبانه را پر کردم و چهار تن خدمه دیگر هواپیما نیز از جریان امر آگاه بودند. عصر، مطابق معمول به پایگاه هوایی رفتیم تا خود را برای یک پرواز عادی آماده کنیم. مخازن سوخت را پر کردیم و همه چیز را مرتب نمودیم. ساعت 8:30 بعدازظهر، موفق شدیم بنی صدر را به طور پنهانی وارد هواپیما کرده و در آنجا مخفی کنیم. سرانجام ساعت 10:30 بعدازظهر، از باند فرودگاه بلند شدیم و نخستین مرحله مأموریت خود را همان طورکه طرح ریزی کرده بودیم، با موفقیت به انجام رساندیم. با پرواز در ارتفاع کم موفق شدیم از حریم هوایی ایران بگذریم بدون آنکه به وسیله رادارها ردیابی شود.»(2)

ضمیمه گزارش112: متن نامه بنی صدر به رجوی درباره تشکیل شورای ملی مقاومت و پاسخ رجوی

پس از حدود یک ماه از آغاز زندگی مخفی بنی صدر در خانه امن سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و اقدام مجلس شورای اسلامی به عزل وی از مقام ریاست جمهوری، متن نامه ای با امضای وی خطاب به مسعود رجوی انتشار یافت که حاکی از آن بود که بنی صدر با هدف ایجاد انسجام میان گروه ها و جریان هایی که در موضوع تغییر حکومت ایران هم رأی هستند، درصدد تشکیل شورایی برآمده و مسئولیت تشکیل این شورا را به رجوی واگذار کرده است. از آنجایی که بخشی از تحرکات و اقدامات سیاسی و نظامی سازمان مجاهدین خلق و بعضی از گروه های ضدانقلاب اسلامی در داخل و خارج از کشور با نام و عنوان این شورا انجام شده است، متن نامه بنی صدر درج می شود:

«برادر مجاهد مسعود رجوی،

داستان رابطه اینجانب با آقای خمینی بس دراز است. در میثاقی که به باورم حداقلِ لازم و اصولِ ضرور برای هم داستانی ملت ایران به بازگرداندن انقلاب اسلامی به مجرای اصلی خویش است،

ص:178

انحراف ها از این اصول که خود وی اظهارکننده آنها بودند را آورده ام. ازجملة اصول آنکه حتی هنر خویش می شمرد، این بود که همه و همه را متحد ساخته اند و در پاریس تأکید می کردند که هیچ سخن و صحبتی که حکایت از اختلاف نماید بر زبان ها جاری نگردد. در ایران رویه عوض شد. ابتدا بنا بر بحث آزاد شد، اما ایستادگی برای عمل کردن آن نکردند. به اینجانب نمایندگی دادند که ازجانب اسلامیان در بحث ها شرکت کنم، اما درعمل معلوم شد مقصود حربه سازی بودن است که بیایید بحث کنید، اما نمی آیید. به هررو، هم از ابتدا نظر اینجانب این بود که مجاهدین خلق را باید از زمره مسلمانان شمرد و در شورای انقلاب نماینده آن سازمان را پذیرفت، اختلاف درباره التقاطی بودن طرز فکر را به مرور از راه بحث آزاد رفع کرد. می دانستم و می دانم که باوجود قلت اشخاص ... عالم و کارآزموده، باید جذب، اساس کار باشد و نه حذف. با شما نیز به دفعات دراین باره صحبت کرده ام و اصرار کرده ام که جزم گری رویه صحیح نیست و باید درجهت خلوص عقیده بکوشد. تا روزی که پاسخ آقای خمینی را در نوار دادم، هیچ گونه قراری درزمینه همکاری نه با شما گذارده بودم نه با گروه های دیگر. هرچه ایشان و دیگران می گفتند فقط بهانه جویی بوده؛ البته ایشان اصرار داشتند که طی اعلامیه ای شما و چند گروه دیگر را نفی کنم. این را نیز خلاف رویه اسلامی می دانستم و زیر بار نرفتم. در فرصتی که دست داده است، اینجانب نظریه و طرز فکر سازمان شما و تحولی که در آن انجام گرفته است را مطالعه کرده ام. افسوس می خوردم چرا زودتر این کار را نکردم. به نظر اینجانب، باوجود رگه ها خطوطی که هنوز به جا مانده است، درمجموع، تکیه خود را از تضاد برداشته و بر توحید گذاشته است. تغییرات اساسی در همه اصول ملاحظه شده، امیدم این است که با پرهیز از انجماد، خطوطی که اینک جنبه فرعی یافته اند نیز تصحیح خواهد شد. جای تأسف بسیار است آقای خمینی یک گروه مطالعه و ارزیابی طرز فکرهای رایج، در کشوری که تحت حکومت خود [است] ندارد تا ایشان را از آنها و تحولشان آگاه کند تا چنان نشود که مثل امروز، مسلمانان به دو گروه تقسیم می گردند و به جان هم بیفتند. باور این است که به رغم آنچه پیش آمده است، نباید رویه ای اتخاذ کنید که حکایت از یأس کند، اسناد خود را به علمای اهل نظر عرضه کنید تا در آنها نظر کنند و داوری نمایند. عقیده ام بر آن است که از مسلمانی افراد سازمان شما تردید نخواهند کرد و از ارائه طریق و اظهارنظرهای اصلاحی مضایقه نخواهند جست و راه برای ایجاد محیط تفاهم هموار خواهد گردید. به هررو، در اوضاع کنونی که اسلامی حاکم گشته است که قانون اساسی را بلااجرا ساخته ... و کشور را در بن بست اقتصادی و فاجعه های سیاسی؛ ازجمله جنگ داخلی و خارجی و استبداد توأم با انحطاط فرهنگی قرار داده است، اینجانب به عنوان رئیس جمهوری، نخست و در مقام پاسداری از انقلاب اسلامی این ملت و نظام قانونی، امور زیر را در عهده شما می گذارم.

1. به حکم ضرورت، درپی تشکیل شورای جبهه ای که شرکت کنندگان بر میثاق ضمیمه اعتقاد استوار دارند، هرآینه در اجرای این مسئولیت، تمام کسانی که مسئولیت سازمان های سیاسی معتقد را بر عهده دارند، مثل شما و همان ردیف، مشمول این حکم می شوند و کوشش آنها دراین زمینه خواسته و مقبول است و باید مورد استقبال قرار گیرد. این شورا پس از تشکیل تا انجام انتخابات آزاد به معنای واقعی کلمه، در حکم شورای مقننه و ناظر بر امور بوده، پس از آن نیز به نقش خویش در هماهنگ کردن فعالیت نیروهای سیاسی درجهت تداوم انقلاب اسلامی ادامه خواهد داد. آیین نامه این شورا و اساسنامه آن با مشارکت اعضا و خود اینجانب تهیه و به اجرا گذاشته خواهد شد.

2. کوشش برای تشکیل هیئتی با تصویب اینجانب از راه جلب همکاری معتقدان دانا و به عنوان بیانگر کوشش عمومی خلق برای نجات کشور از ورطه هایی که در آن است: حکومت وحدت همه معتقدان به

ص:179

استقلال - آزادی - جمهوری اسلامی. این هیئت در مرحله اول، دفاع از انقلاب اسلامی و نجات موجودیت کشور را به عهده می گیرد و پس از استقرار حاکمیت انقلابی، مردم براساس اصول مندرج در میثاق، اداره امور کشور را بر عهده خواهند گرفت.»(1)

درپی انتشار این نامه، سازمان مجاهدین خلق پیام مسعود رجوی را منتشر کرد که درواقع بیان کننده دیدگاه ها و تحلیل سازمان مجاهدین خلق در این مقطع تاریخی و اولین اقدام برای تشکیل شورایی است که سازمان آن را "شورای ملی مقاومت" نامید. در این پیام آمده است:

«همه نیروها، شخصیت های انقلاب و ترقی خواه ملی، مردمی ایرانی و اسلامی، در خجسته سالروز 30 تیر که بار دیگر خاطره سقوط دولت ارتجاعی و ابقای پیشوای فقید نهضت ملی ایران دکتر مصدق در سال 1331 را با اتکای مقاومت مقدس تمامی خلق ایران گرامی می داریم و درحالی که شور مقاومت رشیدترین فرزندان این میهن بازهم در ایام حاضر علیه خطرناک ترین نوع استبداد هر شب و روز در سراسر کشور اوج می گیرد، متن میثاق استقلال و ابلاغیه ضمیمه آن را که آقای رئیس جمهور دکتر بنی صدر، در تاریخ 27 تیر 1360، خطاب به اینجانب صادر نموده اند، به استحضار می رسانم. پس از سلطه مطلق العنان دیکتاتوری ارتجاع، پس از کشتار سی ام خرداد(2) و عزل رئیس جمهور مشروع، ... و سرانجام پس از همه تباهکاری ها و تفرقه اندازی ها، جنگ افروزی ها و ویران سازی های دو سال و چندماهة مرتجعین انحصارطلب، به راستی ملت ایران بایستی برای دفاع از موجودیت، تمامیت و همه ارزش ها و شرف راستین میهنی و مذهبی خود بار دیگر اراده مقاومت عادلانه تاریخی اش را به آزمایش گذاشته و در آن راه به هیچ وجه مرعوب هیچ کس نگردد، چراکه راه خدا و راه مردم و راه آزادی هیچ شکست و خذلانی ندارد."نصر من الله و فتح قریب."

ازاین رو، برحسب ابلاغیه 27 تیرماه، رئیس جمهوری، مقدمتاً درجهت نجات انقلابمان، تشکیل شورای عالی مقاومت برای استقلال و آزادی و جمهوری اسلامی را به عرض رسانده و از تمامی نیروها، شخصیت ها و مردم شریفی که در عرصه تاریخی و تاریخ ساز کنونی، به ابعاد میثاق حاضر پایبند و وفادارند، دعوت می کنم تا پس از اعلام موافقت و آمادگی خود از هر طریق مطمئن و مناسب به شورای مزبور ملحق شوند.

کلیه اقدامات مقاومت جویانه ملی و مردمی و انقلابی و اسلامی می توانند چه ازجانب شورا و چه ازجانب نیروها و هسته های مختلف در هر شهر و روستا، که بدیهی است تماماً در خدمت خدا و در خدمت خلق و انقلاب خواهد بود، در هر وضعیت مقتضی به اطلاع عموم ملت برسند. ضمناً یقین است که فرد فرد شما از هیچ حمایت و کمکی که مقدورتان باشد دریغ نکرده و چنان که هر روز در کوچه خیابان بسیاری از شهرهای کشور شاهد آن هستیم، به زودی با تجمع قطرات مختلف، اقیانوس مقاومت خلاق مردم ایران جوشیدن آغاز نموده و صلح و آبادانی و پیشرفت جاودان تاریخ را تأمین خواهد ساخت.»(3)

ص:180

ص:181

ص:182

براساس این اطلاعیه، از آغاز جنگ تاکنون، یک کامیون لباس گرم، پتو، ملحفه و تعداد زیادی ظرف غذاخوری، 60 کارتن آجیل بسته بندی شده، 2000 شیشه آبلیمو و 50 کارتن بسته های خاکشیر و شکر و تعدادی ظرف یخ به جبهه ها ارسال شده است. همچنین مبلغ 2 میلیون و 700 هزار ریال وجه نقد به همین منظور به حساب نماینده امام در استان واریز شده است.(1)

1

افراد مسلح ضد انقلاب در مهاباد، به یک پایگاه نظامی و بیمارستان هلال احمر این شهر حمله کردند. در اطراف پاوه نیز یک مین قوی کشف و خنثی شد.

ساعت 22:30، عده ای از افراد مسلح گروه های غیرقانونی با استفاده از سلاح های سبک و سنگین به پایگاه نظامی نیروهای خودی در گوگ تپه در شمال مهاباد، حمله کردند. پس از دو ساعت درگیری، با واکنش و پاسخ متقابل افراد پایگاه، حمله مهاجمان دفع شد.

به گزارش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مهاباد، در این تهاجم خسارات جانی و مالی عمده ای به مهاجمان وارد شد، ولی به نیروهای پایگاه آسیبی نرسید.(2)

ساعت 23 نیز به بیمارستان هلال احمر شهر مهاباد حمله شد که تلفات جانی نداشت و فقط شیشه های یک آمبولانس شکست.(3)

گروه انتظامات سپاه پاسداران کامیاران هم یک مین قوی را که در مسیر جاده پاوه به یکی از روستاهای تابعه کار گذاشته شده بود، کشف و خنثی کرد.(4)

2

در آستانه فرارسیدن عید سعید فطر، سپاه پاسداران پیرانشهر، 12 نفر از افراد گروه های مسلح را که به اتهامات گوناگون دستگیر شده بودند آزاد کرد. حزب دمکرات کردستان ایران نیز 43 نفر(5) از گروگان های خود را آزاد کرد.(6) گفتنی است که 22 نفر از گروگان ها از نیروهای نظامی ارتش بودند.(7)-(8)

همچنین در طول دو روز گذشته، 5 تن از افراد حزب دمکرات کردستان خود را به سپاه پاسداران پاوه معرفی و با تحویل سلاح هایشان امان نامه دریافت کردند.(9)

ص:184

1

ساعت 3 بامداد امروز، عده ای از افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با کمک یک فرد نفوذی اهل محل، به خوابگاه هسته مقاومت بسیج روستای لسمجان از توابع لاهیجان وارد شدند و افراد حاضر در این مکان را که در خواب بودند، به رگبار بستند و پس از آن، با سرنیزه شکم تعدادی از آنان را دریدند و از محل گریختند.

در این حادثه، 8 نفر به شهادت رسیدند و 5 تن نیز مجروح شدند.(1)-(2) به همین مناسبت، امروز در لاهیجان عزای عمومی اعلام شد.(3) پیکر شهدا نیز با حضور هزاران نفر از اهالی این روستا و مردم لاهیجان تشییع و به خاک سپرده شد.(4)-(5)

2

امروز در چند عملیات ترور در تهران، 2 تن شهید و 2 تن مجروح شدند.

بعدازظهر امروز، در میدان ولی عصر(عج)، یک سپاهی و یک بسیجی که سوار بر موتور درحال گشت بودند هدف سوءقصد قرار گرفتند، فرد بسیجی به نام سید احمد صفویان شهید و فرد سپاهی به نام سعید کبکانیان مجروح شد و ضاربان نیز متواری شدند.(6)

در خیابان سمیه نیز از داخل یک خودرو به یکی از نیروهای سپاه پاسداران تیراندازی شد که به شهادت وی انجامید و ضارب نیز گریخت.(7)

همچنین یکی از مسئولان کمیته امور صنفی تهران، هنگام خروج از منزلش واقع در خیابان 17 شهریور، هدف حمله سه موتورسوار مسلح به یوزی و کلت قرار گرفت و از ناحیه قفسه سینه و ریه مجروح شد. این فرد بلافاصله به بیمارستان منتقل شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت.

مهاجمان پس از ترور، قصد فرار داشتند که یک نفر از آنان با همکاری مردم و با تلاش پاسداران گشت کمیته دستگیر شد، ولی دو نفر دیگر گریختند.(8)

ص:185

1

یک خانه تیمی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در خیابان سمیه تهران، شناسایی شد.

براساس گزارش های مردمی به سپاه پاسداران مبنی بر وجود این خانه تیمی که در پوشش یک شرکت تجاری فعالیت می کرد، نیروهای سپاه این مکان را زیر نظر گرفتند تا اینکه بعدازظهر امروز، 3 نفر از نیروهای پاسدار برای بازرسی محل وارد شرکت شدند. پس از ورود، یکی از ساکنان منزل که متوجه حضور این افراد شده بود، با کلت کمری به سمت آنان شلیک کرد و درنتیجه یکی از پاسداران شهید و دیگری مجروح شد. با صدای شلیک، سایر پاسداران وارد ساختمان شدند، اما افراد حاضر در این خانه از در پشت آن که مشرف به پارکینگ بود و از سوی دیگر به یک زمین بایر منتهی می شد، گریختند.

از این خانه تیمی که تدارک عملیات نظامی یک گروه در آنجا انجام می شد، علاوه بر اسناد و مدارک فراوانی از بمب گذاری ها و انفجارهای اخیر تهران، 4 نارنجک جنگی، 4 خشاب، یک پوند تی.ان.تی، 50 عدد فشنگ و 2 دستگاه تکثیر به دست آمد.

مدارک موجود در این مکان حاکی از آن بود که این افراد مشغول تهیه یک بولتن خبری درباره عملیات هایشان بوده اند.(1)

2

عناصر وابسته به گروه های غیرقانونی در چندین مورد تیراندازی، پرتاب نارنجک و انواع بمب های دست ساز و آتش زا به مراکز نهادهای انقلاب، ساختمان های دولتی و اماکن متعلق به مردم در 7 شهر کشور، خسارت هایی به این مکان ها وارد کردند.

بنا به گزارشی، سرنشینان یک خودرو در حین حرکت، به طرف یکی از ساختمان های کمیته انقلاب اسلامی در خیابان 17 شهریور تهران (خیابان ارج)، تیراندازی کردند و بلافاصله متواری شدند.(2)

در بروجرد نیز براثر انفجار یک بمب دست ساز در ساختمان مرکزی جهاد سازندگی در خیابان تختی این شهر، شیشه های ساختمان شکست و برق بخشی از این خیابان به مدت یک ساعت قطع شد.(3)

در حادثه دیگری در همین شهر، یک بمب دست ساز قوی به طرف ساختمان انجمن اسلامی معلمان در خیابان شهدا پرتاب شد که خسارتی در پی نداشت.(4)

ساعت 22:30، بمبی دست ساز در زیر یک وانت نیسان که مقابل درب خروجی بیمارستان صد تخت خوابی خرم آباد پارک شده بود، منفجر شد که براثر آن، خودرو آسیب دید. این انفجار خسارت جانی نداشت.(5)

20 دقیقه بعد، حادثه مشابهی مقابل ساختمان امور عشایری این شهر رخ داد و انفجار بمب دست ساز در زیر خودرو این سازمان - که در مقابل اداره پارک شده بود - خسارت هایی به خودرو وارد کرد.

ص:186

در شهرستان دورود، در 3 حادثه، به منزل افراد متعهد و کارکنان دولت در شهر حمله شد که تلفاتی به بار نیاورد، اما خسارت هایی جزئی ایجاد کرد؛ ازجمله: پرتاب یک دینامیت به منزل رئیس آموزش وپرورش (برای بار دوم) که سبب تخریب قسمتی از دیوار منزل شد؛(1)پرتاب بمب دست ساز به منزل یکی از کارکنان هلال احمر و عضو ارگان های انقلابی که با آتش سوزی مختصر و خسارت هایی جزئی همراه بود(2) و پرتاب بمبی دست ساز به سمت یکی از نیروهای متعهد (برای سومین بار) که خسارتی در پی نداشت.(3)

در مشهد، دو موتورسوار مسلح یک نارنجک جنگی به سمت ساختمان کمیته امداد شهر پرتاب کردند که براثر انفجار آن، به یک خودرو سواری پارک شده در مقابل این ساختمان خسارت وارد شد و مهاجمان متواری شدند. حدود 15 دقیقه پس از این ماجرا، از داخل خودرویی که 2 سرنشین داشت و از مقابل ساختمان کمیته امداد عبور می کرد، به طرف ساختمان تیراندازی شد، اما به کسی آسیبی نرسید.(4)

در همین شهر، دو موتورسوار وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) یک بمب دست ساز و یک بمب آتش زا به داخل یک چاپخانه (سیادت) پرتاب کردند که موجب شکسته شدن شیشه ها و ایجاد خسارت شد. مهاجمان بلافاصله از محل حادثه گریختند. این دومین حمله از این نوع به چاپخانه بوده است.(5)

در سبزوار، مقر دادگاه انقلاب اسلامی و منزل حاکم شرع این شهرستان، با 2 بمب دست ساز و آتش زا هدف قرار گرفت. مردم و مأموران کمیته انقلاب اسلامی آتش را خاموش کردند و مهاجمان متواری شدند.

در قوچان هم یک بمب آتش زا به داخل انبار کمیته امداد امام خمینی پرتاب شد و آتش سوزی مختصری ایجاد کرد که بلافاصله مردم آن را خاموش کردند. مهاجمان نیز از محل گریختند.(6)

در حادثه دیگری در همین شهر، یک بمب دست ساز به سمت منزل یک پاسدار پرتاب شد که دیوار خانه فروریخت و شیشه های ساختمان نیز شکست، ولی کسی آسیب ندید و مهاجمان نیز با استفاده از تاریکی شب فرار کردند.(7)

1

عاملان اصلی ترور شهید سید رضا کامیاب نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی و یکی از عوامل اصلی ترورها و انفجارهای اخیر شهر تبریز دستگیر شدند. امروز همچنین ترور نیروهای کمیته انقلاب اسلامی تبریز ناکام ماند.

پس از ترور حجت الاسلام سید رضا کامیاب نماینده منتخب مردم مشهد در انتخابات میان دوره ای مجلس شورای اسلامی (در روز جمعه 2 مرداد 1360)، در جریان دستگیری ها 2 تن از عاملان این ترور در یک عملیات تعقیب وگریز به دست پاسداران کمیته مرکزی انقلاب

ص:187

اسلامی مشهد در بلوار فرودگاه مشهد، دستگیر شدند. از این دو نفر که یکی از آنان از اعضای رده بالای سازمان مجاهدین خلق در این شهر بود، تعدادی اسناد مهم سازمان کشف شد.(1)

امروز همچنین یکی از عوامل اصلی و مؤثر در حوادث چند روز گذشته تبریز؛ ازجمله چند مورد ترور، بمب گذاری و آتش سوزی، با اعترافات یکی از افراد دستگیرشده وابسته به سازمان مجاهدین خلق شناسایی شد. مأموران کمیته منطقه 4 تبریز هنگام گشت، وی را مشاهده و تعقیب کردند که این فرد بدون توجه به فرمان ایست اقدام به فرار کرد و درنهایت، با تیراندازی هوایی مأموران و همکاری فعال مردم دستگیر شد.(2)

در حادثه دیگری در همین شهر، از درون یک خودرو به سمت نیروهای کمیته انقلاب اسلامی تبریز که درحال مراقبت از یک محل شناسایی شده بودند، تیراندازی شد. مأموران بلافاصله به تعقیب مهاجمان پرداختند که درنتیجه، این افراد خودرو را در یکی از کوچه های اطراف خیابان فلسطین رها کردند و گریختند.(3)

1

با تلاش نیروهای بسیج و کمیته انقلاب اسلامی، تعدادی از افراد فعال وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که اقدام به پرتاب نارنجک و بمب به اماکن متعدد در تهران کرده بودند، در 3 نقطه شهر دستگیر شدند.

در اولین اقدام، 4 نفر از هواداران سازمان مجاهدین خلق که از چندی پیش تحت تعقیب بودند، با تلاش اعضای بسیج و کمیته انقلاب اسلامی منطقه 8 تهران دستگیر شدند و پس از تنظیم پرونده به زندان اوین فرستاده شدند.

این عده در بازجویی های اولیه خود اعتراف کردند که عامل پرتاب نارنجک به سوی خبرگزاری پارس در خیابان ولی عصر(عج) و بخش فرهنگی سپاه منطقه 2 و پرتاب نارنجک به مسجد میثم - که به خسارت دیدن 6 اتومبیل و مجروح شدن 4 کودک انجامید - هستند.(4)

همچنین مأموران کمیته انقلاب اسلامی مرکز، هنگام گشت با شناسایی قبلی، یکی از افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق را که درحال حمل 4 بمب آتش زا بود، پیش از آنکه بتواند واکنشی از خود نشان دهد، دستگیر کردند.(5)

اعضای بسیج کمیته منطقه 3 تهران نیز 2 نفر از هواداران همین سازمان را درحالی که تعدادی بمب آتش زا و تعدادی احکام دست نویس و نقشه های مربوط به ترور افراد مؤمن و انقلابی را همراه داشتند، دستگیر کردند.(6)

ص:188

1

امروز در مشهد و نقده، تعدادی بمب دست ساز و دینامیت کشف و خنثی شد. همچنین مأموران کمیته انقلاب و سپاه پاسداران با همکاری مردم موفق به دستگیری چند نفر از عوامل پرتاب انواع بمب های دست ساز و آتش زا در یزد، ملایر و لنگرود شدند.

در میدان بیت المقدس مشهد، دو موتورسوار در یک حادثه تصادف زمین خوردند و بلافاصله برخاستند و با برجاگذاشتن یک قابلمه بزرگ با عجله از محل تصادف گریختند. با حضور مأموران گشت کمیته انقلاب اسلامی شهر و بررسی حادثه، از درون قابلمه، تعدادی بمب و دینامیت کشف شد. با تلاش مأموران یک نفر از آنان دستگیر شد.(1)

در یزد هم 3 نفر با پرتاب 2 بمب آتش زا، دفتر پخش نشریات سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی این شهر را به آتش کشیدند. مردم یک نفر از این افراد را درحالی که می کوشید با موتور از محل فرار کند، دستگیر کردند و به پاسداران کمیته تحویل دادند. در این ماجرا همه نشریات و کتاب های موجود در این محل سوخت.(2)

در ملایر نیز نیروهای سپاه پاسداران یک نفر از افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را درحال حمل یک بمب دست ساز دستگیر کردند. وی اعتراف کرد که قبلاً دو بار اقدام به بمب گذاری کرده که در یک نوبت آن، اتومبیل امام جمعه شهر منهدم شده است.(3)

در لنگرود نیز افراد وابسته به گروه های مسلح بمبی به خانه یکی از افراد متعهد پرتاب کردند که خسارت اندکی به بار آورد و عامل آن با همت مردم دستگیر شد که پس از تحقیقات نیروهای سپاه از وی، فرد دیگری با مقداری مواد اولیه ساخت بمب دستگیر شد. ساعاتی بعد با 2 بمب دست ساز به منزل 2 نفر دیگر از افراد متعهد شهر حمله شد که براثر آن 2 نفر مجروح شدند و خسارت هایی جزئی به بار آمد.(4)

همچنین یک بمب ساعتی بسیار قوی که مقابل مسجد زینبیه شهرستان نقده کار گذاشته شده بود، ساعتی قبل از انفجار توسط یکی از مأموران شهرداری، که درحال نظافت محل بود، کشف و با تلاش نیروهای شهربانی خنثی شد.

این بمب به یک گلوله توپ به وزن 32 کیلوگرم وصل شده و روی ساعت 13:00 - هم زمان با نماز جماعت ظهر - تنظیم شده بود که اگر منفجر می شد، به شهادت تعداد زیادی از نمازگزاران می انجامید.(5)

2

فضای سیاسی کشور امروز هم به شدت تحت تأثیر ماجرای فرار بنی صدر و مسعود رجوی به پاریس بود. صبح امروز، سفیر فرانسه در تهران به وزارت امور خارجه احضار شد و با معاون سیاسی وزارت امور خارجه ملاقات و گفت وگو کرد. در این دیدار، درخواست جمهوری

ص:189

اسلامی ایرای برای استرداد بنی صدر و رجوی رسماً مطرح شد.

آقای شیخ الاسلام در این دیدار گفت: «دلایل و مدارک محرزی نزد مقامات قضایی ایران درمورد جرائم جنایی و حقوقی بنی صدر وجود دارد که تعقیب قضایی او را مستلزم می کند.»(1)

وی همچنین با تأکید بر ضرورت محاکمه بنی صدر و رجوی در دادگاه افزود: «رجوی رهبری یک گروه تروریستی را بر عهده دارد که عامل آشوب ها و کشتارهای اخیر مخصوصاً فاجعه شهادت 74 تن از شخصیت های برجسته جمهوری اسلامی ایران و در رأس آنها شهید مظلوم آیت الله دکتر بهشتی رئیس پیشین دیوان عالی کشور، می باشد.» آقای شیخ الاسلام افزود: «اجازة فرود به هواپیمای ربوده شده ارتش جمهوری اسلامی ایران که ازسوی مقامات فرانسوی صادر شده، ازنظر ما یک اقدام خصمانه است. به عقیده ما زیر پرچم به اصطلاح پناهندگی سیاسی، دشمنان انقلاب اسلامی مانند بختیار، علی رغم اینکه ظاهراً تعهدی مبنی بر عدم فعالیت سیاسی برعلیه ایران به دولت فرانسه سپردند، در کشور شما امکان یافته اند تا کودتای نظامی نافرجام را با همکاری سازمان سیا طرح ریزی و رهبری کنند.»

سفیر فرانسه نیز اعلام کرد که براساس اصول و قوانین رسمی دولت متبوعش به سیاستمداران شکست خورده ای که تقاضا کنند، پناهندگی سیاسی داده می شود و درباره بنی صدر نیز همین اقدام انجام شده است. همچنین پیش از اعطای پناهندگی به بنی صدر، وی تعهدنامه ای را امضا کرده است که هیچ گونه فعالیت سیاسی علیه ایران انجام ندهد. سفیر فرانسه افزود که این امکان برای کاردار ایران در پاریس فراهم شده است تا با خدمه هواپیما که خواهان بازگشت به ایران هستند در فرودگاه نظامی اورلی ملاقات کند و دولت فرانسه تضمین کرده است که به این هواپیما اجازه بازگشت به ایران را خواهد داد. روز گذشته نیز دبیر اول سفارت فرانسه احضار شده بود.(2)

ص:190

روابط عمومی وزارت امور خارجه ایران متن درخواست رسمی استرداد بنی صدر و رجوی را که به همراه درخواست رسمی وزارت دادگستری جمهوری اسلامی ایران در ملاقات حضوری سفیر فرانسه به وی تسلیم شد، منتشر کرد. در این درخواست، خطاب به دولت فرانسه، اقدام این کشور در پذیرش هواپیما، تأییدی بر هواپیماربایی و دلیلی بر خصمانه بودن موضع دولت فرانسه علیه ایران دانسته شده و آمده است:

«بنا به اعلام مقامات قضایی دولت جمهوری اسلامی ایران، آقای ابوالحسن بنی صدر که به اتهام جرائم متعدد جنایی تحت پیگرد قانونی می باشد و آقای مسعود رجوی که رهبری یک گروه تروریستی را به عهده دارد، با تبانی و توطئه قبلی و ربودن یک فروند هواپیمای نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، به فرانسه وارد شده اند. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ضمن اعتراض شدید نسبت به اجازه فرودی که به هواپیمای مذکور داده شده است و آن را تأییدی بر هواپیماربایی ازسوی فرانسه می داند، درخواست رسمی وزارت دادگستری جمهوری اسلامی ایران را به پیوست این یادداشت تسلیم می دارد. بنا به مراتب فوق و به استناد ماده 9 قرارداد استرداد مجرمین بین ایران و فرانسه، از دولت فرانسه می خواهد که نسبت به بازداشت موقت نامبرده اقدام لازم را معمول دارند. بدیهی است به استناد ماده 8 قرارداد فوق الذکر، مدارک و احکام محکومیت صادره درباره متهم و کیفیات جرائم ارتکابی به تفصیل جهت ارائه به مقامات قضایی دولت متبوع آن سفارت به منظور استرداد مشارالیه متعاقباً ارسال خواهد شد.»(1)

1

آقای هاشمی رفسنجانی در سخنان پیش از دستور مجلس شورای اسلامی، به تجزیه وتحلیل فرار بنی صدر و رجوی، اقدام فرانسه در اعطای پناهندگی سیاسی به آنان و دعوت صدام حسین و حزب دمکرات کردستان ایران از بنی صدر پرداخت.

رئیس مجلس شورای اسلامی ابتدا با اشاره به وضعیت نیروی هوایی ارتش و دلایل امکان پرواز هواپیمای حامل بنی صدر و رجوی و ضرورت بازنگری در وضعیت پرسنل این نیرو گفت:

«فرار آقای بنی صدر و قبل از آن فرار بوئینگ دیگری به مصر، کاملاً نشان می دهد که محیط نیروی هوایی آلوده است. البته این آلودگی چیزی نیست که از چشم ها دور بوده باشد یا ملت ایران نمی دانسته؛ یا مجلس نمی دانسته؛ بارها در این مجلس این حرف زده شد و شخص آقای بنی صدر در این آلودگی سهم بسزایی دارد. همین آقای خلبان معزی ازطرف دادگاه انقلاب حکم اخراجش صادر شد و پرونده اش موجود است، اما ایشان تمکین نکرده و او را نگه داشته و امثال او فراوان اند. اینها را حساب شده مهره چینی کرده اند؛ برای روز معین و کار معین. این مطلبی بود که بارها تذکر داده ایم و دنبالش بوده ایم، ولی شرایط جنگ و شرایط خاص و

ص:191

فرماندهی ایشان و مسائل دیگری مانع اجرای خواست و تصمیم ما بود، اما امروز اگر این دو حادثه تلخ از یک جهت به وجود آمده، خوشبختانه در خود محیط نیروی هوایی جوی به وجود آمده و این زمینه پذیرش به وجود آمده که خلبانان محترم و رزمندگانی که جانشان را فداکارانه دراختیار این ملت گذاشتند و نقش عظیمی در پیروزی ما در این جنگ داشتند و دارند و شرافت آنها با عمل چند سارق مخدوش می شود [واکنش نشان دهند] و این زمینه کاملاً مساعد شده که محیط نیروی هوایی از این پس سالم می شود و من به همه خلبانان محترم و همافران و مسئولان دیگر اعلام می کنم که الآن ملت از شما انتظار دارند، امام و مجلس از شما انتظار دارند که همکاری کنید تا محیط زندگی و کار شما با انقلاب هماهنگ باشد و همان گونه که یکدستی در ارگان های سیاسی کشور به وجود آمده، در نیروی هوایی و ان شاءالله در بقیه ارتش هم این هماهنگی و یکدستی و حکومت اسلام و مکتب به وجود آید.»(1)

وی درباره تصمیم مسئولان نظام برای کنترل اوضاع در این نیرو افزود: «ما کار خودمان را شروع کردیم. دیروز تصمیمات قاطعی اتخاذ شد و خدمت امام عرض کردیم و الآن کنترل کامل در سطح فرماندهی ستاد فرماندهی و پایگاه های نیروی هوایی و کنترل فرودگاه ها و باندهای نظامی برقرار شد که امیدواریم درجهت خیر این ملت این راه پیش برود.»

رئیس مجلس شورای اسلامی در دومین بخش از سخنان خود به بررسی و تحلیل فرار بنی صدر و رجوی پرداخت و با انتقاد از عملکرد فرانسه، اجرای این کار را نتیجه همکاری چند کشور دانست و گفت:

«بعد از انتخابات، همه اینها مأیوس شدند و [این موضوع] هیچ تفسیری ندارد جز یأس و مسئله مهمی که برای جامعه ما مطرح است. من این را برای جوانان و برای این بچه هایی که آلوده شده اند به چیزی که عاقبتش تباهی خودشان است و داغدار شدن خانواده هایشان، مطرح می کنم. الآن شما برای که و به اتکای چه کسی بمب گذاری می کنید؟ شما خیال می کنید پناهندگی سیاسی دادن به آقای بنی صدر ازطرف سیاست غرب بی معنی است، بمب گذارها کی هستند؟

سؤال از فرانسه مطرح است. آقای بنی صدر البته تروریست است، چون او آنجا این بمب گذاری ها را به عهده گرفت، اما اگر از او حرف دارید رجوی را چه می گویید؟ شما چطور می توانید یک تروریستی را که هر روز دارد خون این مردم را به صورت بمب گذاری ها توی کوچه و خیابان می ریزد و بدن یک کارگر عابر را به آن طرف خیابان پرتاب می کنند، [پناهندگی بدهید.] به این می شود پناهندگی سیاسی داد و میکروفون جلویش گرفت و فیلمش را به دنیا مخابره کرد؟ شما از این به بعد، چگونه می خواهید با هواپیماربا و تروریست در دنیا مبارزه کنید با چه منطقی؟»

هاشمی رفسنجانی در پایان سخنان خود با اشاره به دعوت صدام حسین و حزب دمکرات کردستان ایران از بنی صدر افزود:

ص:192

«قبلاً این سؤال مطرح بود برای مردم که چه شده است که صدام که هشت نه ماه با فرمانده کل قوای ما در جنگ بوده و اگر بنی صدر واقعاً با آنها می جنگید و این همه خون عراقی ها را ریخته، چرا صدام می گوید ما بنی صدر را می پذیریم؟! شما قاتل این همه عراقی را می پذیرید بیاید آنجا؟ یا صدام بی غیرت است یا قضیه جور دیگری است! ارتش ایران در کردستان نمی جنگید و نیروهای ما دمکرات ها و کومه له ها را نکشتند؟ بنی صدر فرمانده اینها نبود؟ اینها که دیگر قابل تردید نیست! قاسملو از زبان کی صحبت می کند و به بنی صدرپیغام می دهد بیا در کردستان؛ در خانه خودت؟! اینکه تا دیروز داشت بر سر شما بمب می ریخت او فرمانده بوده، یا مسئله دیگری در کار است یا پشت این ظاهر، حوادث و ارتباطات دیگری است که هست و یا اینها اصلاً احساس ندارند و نمی فهمند قاتل این همه نیروهایشان را دعوت می کنند که بیاید خانه آنها! قاسملو پیام می دهد به بنی صدر که در میان ملتت بمان و بیرون نرو! و دیدید که نتوانست بماند و می گفت بیا در کردستان رادیو دراختیار شما قرار خواهیم داد. خیلی ماجراها روشن شد؛ ملت ما با این یک حرکت اشتباه بنی صدر و رجوی به اندازه هزار مقاله و هزار کتاب فهمیدند. خداوند چیزهایی که در مسیر انقلاب د