روزشمار جنگ ایران و عراق: تصمیم صدام به جنگ علیه ایران جلد 9

ص: 2

روزشمار جنگ ایران و عراق

1 مرداد 1359 تا 30 شهریور 1359

کتاب نهم

تصمیم صدام به جنگ علیه ایران

نعمت الله سلیمانی خواه

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

ص: 3

روزشمار جنگ

ایران و عراق - کتاب نهم

تصمیم صدام به جنگ علیه ایران

نویسنده:

نعمت الله سلیمانی خواه - ویرایش محتوایی و نظارت علمی: هادی نخعی - ویرایش ادبی: هانیه مرشدی

مجری:

مدیریت بررسی های تاریخی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

همکاران آماده سازی: مریم سادات نجفی (صفحه آرایی) ،سجاد نخعی(نمایه) ،محمد محمدپور (گزینش عکس)

لیتوگرافی: فرآیند گویا

چاپ: قلم آذین

صحافی: فرد

ناظر چاپ: محمد بهروزی

چاپ اول: 1393

تعداد: 1000نسخه

قیمت: تومان

شابک:1-56-5443-600-978

1-56-5443-600-978:ISBN

کلیه حقوق متعلق به مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است.

نقل از کتاب با ذکر مأخذ مجاز و هرگونه بهره برداری دیگر منوط به اجازه کتبی این مرکز می باشد.

مراکز پخش:

1 - تهران، خیابان انقلاب، خیابان12 فروردین، ساختمان ناشران، طبقه اول، شماره 4، تلفن: 66481531

2 - تهران، خیابان انقلاب،خیابان فخر رازی، مجتمع ناشران فخر رازی، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ

3 - خرمشهر، جنب مسجد جامع،بازار شهید محمد جهان آرا، شماره 27

ص: 4

روزشمار جنگ ایران و عراق

تهیه و نشر: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

زیر نظر شورای تدوین و انتشار روزشمار جنگ:

حسین اردستانی، مهدی انصاری، حمیدرضا فراهانی،

علی رضا لطف الله زادگان، هادی نخعی

ص: 5

ص: 6

عکس

عکس

ص: 7

ص: 8

عنوان............................................. صفحه

20 شهریور 1359..................... 905

21 شهریور 1359..................... 935

22 شهریور 1359..................... 957

23 شهریور 1359..................... 977

24 شهریور 1359..................... 999

25 شهریور 1359................. 1027

عنوان.................................................... صفحه

26 شهریور 1359......................... 1051

27 شهریور 1359......................... 1087

28 شهریور 1359......................... 1121

29 شهریور 1359......................... 1139

30 شهریور 1359......................... 1167

عنوان................................................................................................................................................................. صفحه

گزارش روزشمار (فشرده اهم مطالب)................................................................................... 1204

فهرست راهنما (نمایه).......................................................................................................................... 1301

هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی.. 313

سیداحمد مدنی نماینده کرمان در مجلس شورای اسلامی 314

حجت الاسلام محمد محمدی ری شهری رئیس دادگاه های انقلاب ارتش در مصاحبه ای مطبوعاتی 328

امام خمینی در سخنانی به مناسبت فرارسیدن روز جهانی قدس ضمن تأکید بر اهمیت مکتب، رئیس جمهور و مجلس را از تضعیف یکدیگر برحذر داشتند. 339

محمدعلی رجایی کاندیدای نخست وزیری.. 351

ابوالحس بنی صدر رئیس جمهور: رجایی حرف را می شنود اما آنچه که خودش می خواهد می کند. او اطلاع از امور کشور ندارد. 353

صادق قطب زاده وزیر امور خارجه در پاسخ به سؤالات نمایندگان مجلس 354

ناخدا بهرام افضلی فرمانده نیروی دریایی در مصاحبه با کیهان 378

محمدعلی رجایی به عنوان کاندیدای نخست وزیری به مجلس معرفی شد. 380

امام خمینی در دیدار شرکت کنندگان همایش قدس... 383

نمایندگان مجلس شورای اسلامی به بحث درباره قبول یا رد نامه رئیس جمهور درباره معرفی نخست وزیر به دلیل نوع نگارش آن پرداختند. 398

محمدعلی رجایی.. 417

رجایی: ضوابط انتخاب وزرا همان هایی است که امام عنوان کردند. 417

شیخ محمد یزدی، عضو هیئت بررسی صلاحیت نامزدان نخست وزیری 419

امام در دیدار نمایندگان کشورهای اسلامی با ایشان: ما می خواهیم یک میلیارد جمعیت دنیا از مسلمین با هم متحد بشوند 424

امام خمینی در دیدار با نمایندگان مجلس.. 436

دیدار هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی به همراه تعدادی از اعضای دولت با امام به مناسبت عید فطر 437

بنی صدر در واکنش به اظهارات ریگان: اگر برای فتح کشور ما بیایید، این سرزمین را یک رشته گورهای آماده برای متجاوزانی که به این سرزمین می فرستید خواهید یافت. 464

صادق قطب زاده، وزیر امور خارجه ایران. 467

دادستان کل کشور. 477

امام خمینی پس از حادثه سقوط بالگرد حامل رئیس جمهوری پیامی خطاب وی صادر کرد. 485

ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور. 486

حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس.. 511

امام خمینی در دیدار با مردم کرمانشاه 524

علی اکبر معین فر وزیر نفت. 525

ادموند ماسکی وزیر خارجه امریکا 539

دکتر بهشتی رئیس دیوان عالی کشور. 540

احمد مفتی زاده 590

رئیس مجلس در مصاحبه ای علل تأخیر در معرفی کابینه را توضیح داد. 594

بنی صدر در مصاحبه با خبرگزاری پارس درباره تشکیل کابینه بار دیگر به نارضایتی اش از انتخاب رجایی به عنوان نخست وزیر تأکید کرد. 595

بنی صدر در نامه ای به مجلس درباره تعیین کابینه: به آقای رجایی گفته بودم جز وزرای کشور و دفاع درباره دیگر وزیران نظر نمی دهم... کار را به نظر آن مجلس محترم می گذارم. 612

هاشمی رفسنجانی در مصاحبه با خبرنگاران. 613

صدام حسین رئیس جمهور عراق: ما برای رسیدن به اتحاد اعراب بعضی اوقات ناچار می شویم با رژیم هایی که با امریکا مرتبط اند گفت وگو کنیم. 618

ص: 12

امام خمینی در دیدار علما و روحانیون کردستان با ایشان. 627

صادق قطب زاده وزیر امور خارجه. 630

آندره گرومیکو وزیر خارجه شوروی در پاسخ به قطب زاده: در نامه شما که شامل حملات به اتحاد شوروی است، هیچ فکر تازه ای بیان نشده تا چه رسد به افکار انقلابی 656

آیت الله خامنه ای امام جمعه تهران. 664

محمدعلی رجایی نخست وزیر امروز در نامه ای وزرای کابینه را به مجلس معرفی کرد 698

رجایی: رئیس جمهور نوشته بود که به غیر از وزرای کشور و دفاع با سایر وزیران کاری ندارد. 698

ابوالحسن بنی صدر در دو نامه به مجلس و امام تلاش کرد ماجرای معرفی کابینه و زیرپاگذاشتن قرارهای خود با نخست وزیر را به نفع خود برگرداند. 717

دکتر بهشتی رئیس دیوان عالی کشور در مصاحبه ای مطبوعاتی 750

کارتر رئیس جمهور امریکا در مصاحبه ای تلویزیونی گفت که امید چندانی به آزادی سریع گروگان ها ندارد. 752

حجت الاسلام اکبر هاشمی رئیس مجلس امروز به ارائه گزارشی به نمایندگان درباره اقدامات چند روز گذشته برای انتخاب افراد کابینه پرداخت. 767

آیت الله خامنه ای خطیب جمعه تهران: موضوع قابل اهمیت برای کابینه جدید، مکتب است و غربی ها از همین امر وحشت دارند. 782

آیت الله سیدعبدالحسین دستغیب... 821

تیمسار ولی الله فلاحی جانشین ستاد مشترک ارتش . 822

رجایی نامه معرفی کابینه را پس از موافقت بنی صدر به مجلس ارسال کرد. 825

نخست وزیر هنگام توضیح درباره اعضای کابینه و برنامه های دولت 826

مراسم هفده شهریور در میدان شهدا 843

نخست وزیر در مراسم هفده شهریور به تشریح برنامه های دولتش پرداخت. 848

آیت الله بهشتی به سخنان روز قبل بنی صدر واکنش نشان داد. 866

هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس به اظهارات بنی صدر واکنش نشان داد. 867

رجایی، نخست وزیر. 871

احمد سلامتیان نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی 872

صدام رئیس جمهور عراق: ما هر قطعه ای از سرزمین عراقی که فارس ها آن را غصب کرده اند باز پس می گیریم. 879

رجایی در هنگام دفاع از کابینه. 894

صادق قطب زاده در آخرین روزهای وزارت خود در مصاحبه با خبرکزاری فرانسه 897

آیت الله العظمی شیرازی و آیت الله العظمی گلپایگانی و آیت الله العظمی مرعشی نجفی 900

تیمسار قاسمعلی ظهیرنژاد فرمانده نیروی زمینی ارتش.. 912

بنی صدر در سخنرانی خود در بهشت زهرا به منتقدان سخنرانی اش در 17 شهریور پاسخ داد. 925

دیدار نخست وزیر با امام 928

امام خمینی: ما هرچه داریم از این ملت است، مردمی که شما را بر سر مسند نشاندند شما فکر آنها را بکنید. 928

نخست وزیر در سخنانی مسئله رابطه دولت و گروه های سیاسی را تشریح کرد. 947

امام جمعه تهران در مراسم نمازجمعه 949

امام خمینی خطاب به زائران بیت الله الحرام پیامی صادر کرد. 951

ص: 13

صادق قطب زاده وزیر امور خارجة ایران. 40

آیت الله بهشتی رئیس دیوان عالی کشور. 55

صدام حسین رئیس جمهور عراق در مصاحبه با السیاسه: ما شرط بستیم که [امام خمینی را] شکستش دهیم 63

آیت الله سیدمحمدباقر صدر. 71

محمدتقی شهرام. 77

شاپور بختیار. 78

جلال الدین فارسی.. 80

حسن آیت در جلسه مجلس شورای اسلامی در مقابل اتهامات وارده از خود دفاع کرد 81

امام خمینی در دیدار با تیمسار فلاحی جانشین ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران 100

آیت الله علی مشکینی امام جمعه قم. 103

مصطفی میرسلیم ازسوی رئیس جمهور به عنوان گزینه پیشنهادی برای نخست وزیری به مجلس معرفی شد. 118

ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهوری در مصاحبه ای تلویزیونی 119

یدالله سحابی نماینده مجلس شورای اسلامی.. 122

ابراهیم یزدی نماینده مجلس شورای اسلامی.. 123

آیت الله موسوی اردبیلی دادستان کل کشور. 133

جنازه محمدرضا شاه پهلوی.. 136

علی اکبر معین فر وزیر نفت... 139

حجت الاسلام محی الدین انواری نماینده مجلس شورای اسلامی 140

شاپور بختیار در مصاحبه با رادیو فرانسه. 149

محمدرضا سعادتی از سران سازمان مجاهدین خلق (منافقین) 155

ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور پس از ارسال نامه به مجلس برای مسکوت گذاشتن موضوع نامزد نخست وزیری، در مسجد انصارالحسین با بیان مسائلی از جلسه غیرعلنی مجلس بار دیگر بر هماهنگی مجلس با رئیس جمهور تأکید کرد. 159

آیت الله حسن لاهوتی نماینده رشت در مصاحبه با روزنامه انقلاب اسلامی 160

مهدی بازرگان، نخست وزیر دولت موقت در نامه ای سرگشاده به امام، درباره سخنان ایشان در 29 تیرماه توضیحاتی داد 202

ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور. 203

آیت الله بهشتی دبیرکل حزب جمهوری اسلامی. 205

هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس، قبل از قرائت نامه 185 تن از نمایندگان کنگره امریکا خطاب به پارلمان ایران درباره مسئله گروگان ها 206

محمدجواد حجتی کرمانی. 230

حجت الاسلام فضل الله محلاتی نماینده محلات در مجلس شورای اسلامی 231

دکتر بهشتی رئیس دیوان عالی کشور و دبیرکل حزب جمهوری اسلامی، در اصفهان به تبیین روند انتخاب نخست وزیر و اختلاف نظرهای موجود با بنی صدر دراین زمینه پرداخت. 277

اسقف کاپوچی در دیدار با امام خمینی نامه پاپ ژان پل دوم را به ایشان تقدیم کرد. 280

خسرو قشقایی از خوانین فارس.. 291

ملک خالد پادشاه عربستان و صدام حسین رئیس جمهور عراق 300

ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور. 311

آیت الله صدوقی، امام جمعه یزد 312

هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی.. 313

سیداحمد مدنی نماینده کرمان در مجلس شورای اسلامی 314

حجت الاسلام محمد محمدی ری شهری رئیس دادگاه های انقلاب ارتش در مصاحبه ای مطبوعاتی 328

امام خمینی در سخنانی به مناسبت فرارسیدن روز جهانی قدس ضمن تأکید بر اهمیت مکتب، رئیس جمهور و مجلس را از تضعیف یکدیگر برحذر داشتند. 339

محمدعلی رجایی کاندیدای نخست وزیری.. 351

ابوالحس بنی صدر رئیس جمهور: رجایی حرف را می شنود اما آنچه که خودش می خواهد می کند. او اطلاع از امور کشور ندارد. 353

صادق قطب زاده وزیر امور خارجه در پاسخ به سؤالات نمایندگان مجلس 354

ناخدا بهرام افضلی فرمانده نیروی دریایی در مصاحبه با کیهان 378

محمدعلی رجایی به عنوان کاندیدای نخست وزیری به مجلس معرفی شد. 380

امام خمینی در دیدار شرکت کنندگان همایش قدس... 383

نمایندگان مجلس شورای اسلامی به بحث درباره قبول یا رد نامه رئیس جمهور درباره معرفی نخست وزیر به دلیل نوع نگارش آن پرداختند. 398

محمدعلی رجایی.. 417

رجایی: ضوابط انتخاب وزرا همان هایی است که امام عنوان کردند. 417

شیخ محمد یزدی، عضو هیئت بررسی صلاحیت نامزدان نخست وزیری 419

امام در دیدار نمایندگان کشورهای اسلامی با ایشان: ما می خواهیم یک میلیارد جمعیت دنیا از مسلمین با هم متحد بشوند 424

امام خمینی در دیدار با نمایندگان مجلس.. 436

دیدار هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی به همراه تعدادی از اعضای دولت با امام به مناسبت عید فطر 437

بنی صدر در واکنش به اظهارات ریگان: اگر برای فتح کشور ما بیایید، این سرزمین را یک رشته گورهای آماده برای متجاوزانی که به این سرزمین می فرستید خواهید یافت. 464

صادق قطب زاده، وزیر امور خارجه ایران. 467

دادستان کل کشور. 477

امام خمینی پس از حادثه سقوط بالگرد حامل رئیس جمهوری پیامی خطاب وی صادر کرد. 485

ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور. 486

حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس.. 511

امام خمینی در دیدار با مردم کرمانشاه 524

علی اکبر معین فر وزیر نفت. 525

ادموند ماسکی وزیر خارجه امریکا 539

دکتر بهشتی رئیس دیوان عالی کشور. 540

احمد مفتی زاده 590

رئیس مجلس در مصاحبه ای علل تأخیر در معرفی کابینه را توضیح داد. 594

بنی صدر در مصاحبه با خبرگزاری پارس درباره تشکیل کابینه بار دیگر به نارضایتی اش از انتخاب رجایی به عنوان نخست وزیر تأکید کرد. 595

بنی صدر در نامه ای به مجلس درباره تعیین کابینه: به آقای رجایی گفته بودم جز وزرای کشور و دفاع درباره دیگر وزیران نظر نمی دهم... کار را به نظر آن مجلس محترم می گذارم. 612

هاشمی رفسنجانی در مصاحبه با خبرنگاران. 613

صدام حسین رئیس جمهور عراق: ما برای رسیدن به اتحاد اعراب بعضی اوقات ناچار می شویم با رژیم هایی که با امریکا مرتبط اند گفت وگو کنیم. 618

امام خمینی در دیدار علما و روحانیون کردستان با ایشان. 627

صادق قطب زاده وزیر امور خارجه. 630

آندره گرومیکو وزیر خارجه شوروی در پاسخ به قطب زاده: در نامه شما که شامل حملات به اتحاد شوروی است، هیچ فکر تازه ای بیان نشده تا چه رسد به افکار انقلابی 656

آیت الله خامنه ای امام جمعه تهران. 664

محمدعلی رجایی نخست وزیر امروز در نامه ای وزرای کابینه را به مجلس معرفی کرد 698

رجایی: رئیس جمهور نوشته بود که به غیر از وزرای کشور و دفاع با سایر وزیران کاری ندارد. 698

ابوالحسن بنی صدر در دو نامه به مجلس و امام تلاش کرد ماجرای معرفی کابینه و زیرپاگذاشتن قرارهای خود با نخست وزیر را به نفع خود برگرداند. 717

دکتر بهشتی رئیس دیوان عالی کشور در مصاحبه ای مطبوعاتی 750

کارتر رئیس جمهور امریکا در مصاحبه ای تلویزیونی گفت که امید چندانی به آزادی سریع گروگان ها ندارد. 752

حجت الاسلام اکبر هاشمی رئیس مجلس امروز به ارائه گزارشی به نمایندگان درباره اقدامات چند روز گذشته برای انتخاب افراد کابینه پرداخت. 767

آیت الله خامنه ای خطیب جمعه تهران: موضوع قابل اهمیت برای کابینه جدید، مکتب است و غربی ها از همین امر وحشت دارند. 782

آیت الله سیدعبدالحسین دستغیب... 821

تیمسار ولی الله فلاحی جانشین ستاد مشترک ارتش . 822

رجایی نامه معرفی کابینه را پس از موافقت بنی صدر به مجلس ارسال کرد. 825

نخست وزیر هنگام توضیح درباره اعضای کابینه و برنامه های دولت 826

مراسم هفده شهریور در میدان شهدا 843

نخست وزیر در مراسم هفده شهریور به تشریح برنامه های دولتش پرداخت. 848

آیت الله بهشتی به سخنان روز قبل بنی صدر واکنش نشان داد. 866

هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس به اظهارات بنی صدر واکنش نشان داد. 867

رجایی، نخست وزیر. 871

احمد سلامتیان نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی 872

صدام رئیس جمهور عراق: ما هر قطعه ای از سرزمین عراقی که فارس ها آن را غصب کرده اند باز پس می گیریم. 879

رجایی در هنگام دفاع از کابینه. 894

صادق قطب زاده در آخرین روزهای وزارت خود در مصاحبه با خبرکزاری فرانسه 897

آیت الله العظمی شیرازی و آیت الله العظمی گلپایگانی و آیت الله العظمی مرعشی نجفی 900

تیمسار قاسمعلی ظهیرنژاد فرمانده نیروی زمینی ارتش.. 912

بنی صدر در سخنرانی خود در بهشت زهرا به منتقدان سخنرانی اش در 17 شهریور پاسخ داد. 925

دیدار نخست وزیر با امام 928

امام خمینی: ما هرچه داریم از این ملت است، مردمی که شما را بر سر مسند نشاندند شما فکر آنها را بکنید. 928

نخست وزیر در سخنانی مسئله رابطه دولت و گروه های سیاسی را تشریح کرد. 947

امام جمعه تهران در مراسم نمازجمعه 949

امام خمینی خطاب به زائران بیت الله الحرام پیامی صادر کرد. 951

کورت والدهایم دبیرکل سازمان ملل.. 953

ژنرال کنعان اورن فرمانده کودتا در ترکیه. 954

سلیمان دمیرل نخست وزیر بازداشت شده ترکیه. 954

نمایندگان در مجلس شورای اسلامی به بحث درباره چگونگی پاسخ به نمایندگان کنگره امریکا و نحوه رسیدگی به مسئله گروگان ها پرداختند. 992

رونالد ریگان نامزد ریاست جمهوری امریکا 994

عزت ابراهیم الدوری معاون ریاست شورای انقلاب عراق 999

رئیس مجلس در مصاحبه ای مطبوعاتی.. 1018

ملاقات شاه ایران و صدام معاون رئیس جمهور عراق در الجزایر و امضای قرارداد 1975 1052

صدام حسین رئیس جمهور عراق.. 1052

بنی صدر در مصاحبه اختصاصی با خبرگزاری فرانسه. 1054

ابراهیم یزدی در پاسخ به سخنان ولایتی به دفاع از عملکردش در دوران وزارت خارجه پرداخت. 1108

آیت الله خامنه ای نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به ابراهیم یزدی: شورای انقلاب کی و طی چه حکمی گفته بود که با امریکا کج دار و مریز رفتار کنید؟ 1109

مهندس بازرگان نماینده تهران در جلسه امروز به دفاع از سیاست خارجی دولت موقت پرداخت و آن را هماهنگ شده با شورای انقلاب و امام دانست. 1110

جیمی کارتر رئیس جمهور امریکا 1111

آیت الله خامنه ای امام جمعه تهران. 1133

سعدون حمادی وزیر خارجه عراق. 1169

سرهنگ صیاد شیرازی فرمانده عملیاتی غرب کشور 1183

ص: 14

پیشگفتار

مقدمه

ص: 15

ص: 16

از صحنه های وقایع و اشخاص ذکرشده در گزارش ها، در کتاب چاپ شده است.

4. برای آگاهی بیشتر از سیر و شیوه تحقیق و تدوین مجموعه روزشمار، مطالعه مقدمه کتاب اول (پیدایش نظام جدید) و ضمیمه کتاب دهم (هجوم سراسری) ضروری است.

* * *

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس ضمن درخواست علو درجات برای راویان شهید از خداوند متعال، از همه کسانی که در مراحل مختلف تحقیق و تدوین و آماده سازی کتاب با نویسنده و مرکز همکاری کرده اند، ازجمله هانیه مرشدی، زهرا گل محمدی، زهرا سادات صبح گل، زینب سادات موسوی، معصومه رحیمی و حسن باقی پور سپاس گزاری می کند.

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

1393

ص: 18

و خارج جناح بندی حکومتی - و نیز درگیری های غرب کشور، به خصوص تمهیدات حمایتی عراق از گروه های معارض در مناطق کردنشین برای ایجاد امنیت خاطر این کشور از این محور مهم بعد از آغاز تهاجم علیه ایران، از مهم ترین مباحثی است که به آن پرداخته شده است.

به طورکلی، در دوره زمانی کتاب حاضر، نظام جمهوری اسلامی همچون ماه های قبل همچنان در وضعیتی دوگانه قرار داشت. جمهوری اسلامی ازسویی با اتکا به مشروعیت سیاسی بالای حاصل از پتانسیل مردمی انقلاب، در آخرین مراحل بنای نهادهای قانونی مثل تعیین صلاحیت نمایندگان مجلس شورای اسلامی، انتخاب نخست وزیر و تعیین کابینه جدید هیئت دولت بود. ازاین رو در بحث صف بندی جناح های داخل نظام یکی از سخت ترین و پرمناقشه ترین دوران های خود را می گذراند. تا این زمان؛ یعنی درطول 20 ماه گذشته، براساس همین پتانسیل انقلابی و مردمی، نهادهای قانونی نظام تأسیس یا پایه ریزی شده بود؛ همه پرسی قانون اساسی و انتخابات ریاست جمهوری برگزار شده و اولین رئیس جمهوری اسلامی ایران مشخص گردیده بود؛ انتخابات مجلس شورای ملی که در تابستان همین سال نامش به مجلس شورای اسلامی تغییر یافت، انجام گرفته و در روزهای مرداد و شهریور مراحل تعیین صلاحیت نمایندگان منتخب مردم در پیش بود. بااین همه، نظام جدید همچنان درحال طی مرحله گذار بود و هنوز به مرحله استقرار قطعی و ثبات طبیعی و قانونی خویش نرسیده و تا آن مرحله، چند گام بیشتر نمانده بود.

در بحث مطالبات گروه های سیاسی داخل و بیرون از نظام، گرچه نظام نوپا به طور رسمی و حقوقی تأسیس شده بود، هنوز پتانسیل ناشی از وضعیت انقلابی نیرومند بود و جریان های سیاسی و اجتماعی اعم از مخالفان و موافقان نظام جدید، با نوع رفتار انقلابی فعالیت می کردند و در یک چرخه منظم قانونی و عقلانی قرار نگرفته بودند؛ هرچند این روند درحال به ثمرنشستن بود. گرچه تشکل ها و گروه هایِ داخلیِ صرفاً سیاسی، به قانون و نظام جدید تمکین کرده و تقریباً خلع سلاح شده بودند، هنوز برخی ساختمان ها و امکانات دولتی در دست این گروه ها قرار داشت. در این اوضاع و احوال، مطالبات سیاسی نیرومندی وجود داشت که نظام، قادر یا مجاز به جذب و پاسخ مساعد به آنها نبود، بنابراین، مطالبات مزبور بلاتکلیف می ماند و عرصه سیاسی را دستخوش بحران می کرد.

بااینکه نهادهای قانونی یکی پس از دیگری شکل گرفته یا درحال شکل گیری نهایی بودند، بحران مشارکت، همچنان هم در جناح بندی حکومتی و صف بندی نخبگان جدید و هم در صف بندی جریان های عرصه سیاسی کشور، سیری روزافزون و رو به تهدید بیشتر و شدیدتر داشت. مطالبات قومی به خصوص در مناطق کردنشین که توسط گروه های غیرمذهبی و چپ گرای مسلح قالب براندازی و تجزیه طلبانه یافته بود، همچنان و در ادامه ماه های قبل، نظام را با بحران جدی مواجه کرده بود و پایان این دوره؛ یعنی آغاز جنگ ازسوی عراق، نقطه اوج

ص: 20

این تحرکات تجزیه طلبانه بود که به سود عراق در جنگ هشت ساله رقم می خورد و با مشغول کردن بخش عظیمی از نیروهای مسلح ارتش و سپاه به خود خیال عراق را در حمله به مناطق میانی و جنوب غربی کشور تاحدودی آسوده می کرد. در روند تهدیدافزای مرداد و شهریور 1359، حمایت حکومت عراق از نیروهای معارض در کوهستان ها و روستاهای مناطق کردنشین در چهار استان غربی کشور هرروز آشکارتر می شد، طوری که هر ناظر بیرونی آگاهی می تواند حرکت های رو به جلوی عراق در منطقه غرب کشور و ارتباط آن با محورهای میانی و جنوبی را به خوبی حدس بزند.

البته ادامه وضعیت دوگانه در این مقطع؛ یعنی امتزاج وضعیت انقلابی و استقرار حاکمیت قانونی نظام جدید، طبیعی هر دولت منبعث از انقلاب است و بحران های مختلف از پیامدهای طبیعی این دوره گذار است که نظام جدید رفته رفته در تلاش برای حل وفصل آنها است. اما پیگیری سیر حوادث در شهرهای مختلف نشان می دهد که با تشدید مناقشات مرزی میان ایران و عراق از یک سو و میان نیروهای مسلح انقلاب و گروه های معارض مسلح مخالف نظام از سوی دیگر، مناقشات و درگیری های خیابانی و شهری نیز به طرزی معنی دار رو به افزایش بوده است.

بنابراین، ایران انقلابی با دو بحران جدی و تهدیدافزای مناسبات با امریکا و مناسبات با عراق روبه رو بود:

در بحث مناسبات و مناقشات با دولت امریکا، ایران به خصوص با مشکلات مربوط به حل وفصل بحران گروگان گیری در سفارت امریکا به دست دانشجویان پیرو خط امام، مبارزه نظام با کودتای امریکایی 18 تیرماه گذشته و دستگیری و محاکمه کودتاگران مواجه بود.

در بحث بحران مناسبات با عراق، تصمیم گیران بعثی حاکم بر این کشور با سوءاستفاده از وضعیت ناآرام برخی مناطق داخلی و مرزی ایران پس از پیروزی انقلاب و نیز نابودی رژیم شاهنشاهی و ازبین رفتن ژاندارم منطقه، درصدد دستیابی به این جایگاه راهبردی و تفوق یافتن بر جهان عرب و منطقه بودند و با طرح موضوعاتی همچون ادعاهای ارضی درخصوص برخی مناطق ازجمله میمک و خان لیلی در غرب کشور یا پیگیری موضوع جزایر سه گانه در خلیج فارس، درصدد حل ضعف ژئوپلتیک خود برای دسترسی به دریا برآمدند، به این ترتیب که خواستار تحقق آرزوی تاریخی احراز مالکیت و حاکمیت بر تمامی اروندرود و عقب بردن مرز دو کشور به ساحل شرقی آن بودند. آنان همچنین درپی ادامه عربستان سازی در خوزستان ایران بودند که اگر به تجزیه ایران منجر نشد، لااقل یک پایگاه نفوذ دائمی در ایران ایجاد و یک بحران قومی عرب گرایانه دائمی را به ایران تحمیل کند. این تحریک آشکار که از ماه های قبل در گفتار و رفتار رهبران و تصمیم گیران بعث عراق مشهود بوده، در این دو ماه آخر منتهی به جنگ نیز روندی رو به افزایش داشته است.

بنابراین، مروری بر حوادث و رخدادهای دو ماه مرداد و شهریور 1359، آشکارا نشان

ص: 21

می دهد که نظام جمهوری اسلامی ایران در معرض بحران های متعددی که بیان شد، قرار گرفته است. مجموعه این بحران ها را همچون دوره های قبل می توان در چهار عنوان دسته بندی کرد. در کتاب حاضر باتوجه به اهمیت موضوعات و بحران های مورد توجه، به ترتیب، مطالب زیر مرور و گزارش های تحلیلی ارائه شده است.

1. بحران در روابط و مناسبات ایران و عراق.

2. بحران در کردستان.

3. بحران امنیت داخلی به ویژه در تعامل و مناسبات نیروهای سیاسی داخلی (اعم از جریان های داخل جناح حکومتی و خارج از آن).

4. بحران در روابط و مناسبات ایران و امریکا و بلوک غرب.

شایان ذکر است که در متن روزشمار، گزارش های هرروز، عموماً به ترتیب همین ردیف های چهارگانه مزبور تنظیم شده است که نشانه نگرش خاص کتاب به زمینه سازی نهایی جنگ عراق علیه ایران می باشد؛ ابتدا، موضوعات مربوط به روابط ایران و عراق و محیط ملی عراق بیان شده است. این شروع ممکن است سیاسی یا نظامی باشد. سپس مباحث خوزستان و بحران های ایجادشده توسط عوامل وابسته به حکومت بعث عراق در این منطقه حساس ذکر شده است. موضوع بعدی تحرکات گروه های مسلح معاند با نظام در مناطق کردنشین است. گزارش های روزهای مرداد و بخشی از روزهای شهریور، حوادث مناطق کردنشین را به طور عمومی تشریح و تبیین کرده، اما به تدریج دو محور اصلی آذربایجان غربی و کردستان در کنار استان های کرمانشاه و ایلام مورد توجه خاص قرار گرفته است. گزارش های بعدی به مسائل امنیتی و فعالیت های انبوه گروه های خارج نظام مثل سازمان های مخالف اختصاص یافته که وضعیت دوگانه را نیز در درون خود جای داده است. دراین میان، مسائل امنیتی دیگری مثل دستگیری جاسوسان امریکایی یا غربی در برخی استان های غیرمرزی کشور مثل اصفهان یا برخورد با سران ایل قشقایی در استان فارس مورد دقت و توجه قرار گرفته است. گزارش های بعدی مربوط به رفتار و مناقشات داخل حکومت و دو جناح داخلی و رقیب در نظام است که بیشترین حجم را در این ردیف به خود اختصاص داده است. برخوردهای متعدد این دو جناح بر سر انتخاب نخست وزیر و نیز رأی اعتماد به نمایندگان منتخب مردم و همچنین افشاگری های کمیسیون های تحقیق و افراد حاضر در مجلس درباره تعیین صلاحیت یا عدم صلاحیت نمایندگان مجلس، این مکان مقدس را به محلی برای جنجالی ترین مناقشات فیمابین تبدیل کرده بود. وخامت اوضاع مناسبات میان ایران و امریکا و هم پیمانان غربی اش از دیگر موضوعات مورد بحث است که دراین میان مناسبات میان ایران و ابرقدرت دیگر، یعنی شوروی سوسیالیستی نیز مدنظر می باشد.

در اینجا ذکر این نکته اهمیت دارد که عراق با بهره گیری از درگیری های ایران و امریکا،

ص: 22

درپی تحقق مطامع خویش برآمد، بدین ترتیب که در درگیری های غرب کشور، چه با حمایت از گروه های مسلح معارض و چه به طور مستقیم با حملات مداوم یا پراکنده آتشباری و هوایی به مناطق و پاسگاه های مرزی، جبهه دیگری درمقابل نیروهای مسلح ایران گشود. این راهکنش درحقیقت برای عراق نوعی ایجاد سهولت در حرکت به سوی تحمیل یک جنگ تمام عیار محسوب می شد و عاملی برای زمینه سازی تجاوز بود. در همین حال مرکزیت سیاسی و فرماندهی نظامی ایران همچنان تحت تأثیر جناح بندی موسوم به لیبرال - خط امام و مناقشات آنان قرار داشت.(1) این مناقشات سیاسی به خصوص در دو ماه مرداد و شهریور، بر سر تعیین صلاحیت نمایندگان هر دو جناح و نیز تعیین نخست وزیر و اعضای هیئت دولت و سرانجام با سخنرانی رئیس جمهور در روز 17 شهریور به اوج خود رسید.

موضوعات دیگری نیز این وضع را پیچیده تر و مشکل تر می کرد و آن وقتی بود که در صف بندی عرصه سیاسی کشور، گروه های متعددی با دعاوی انقلابی یا شبه انقلابی برجای مانده از مبارزه با رژیم گذشته یا حتی با سوءاستفاده از وضعیت بحرانی بعد از انقلاب، به شدت فعال شده و حاضر به قرارگرفتن در ذیل حاکمیت و قانون جدید نبودند. آنها هرجا ضرورت سازمانی و تشکیلاتی شان ایجاب می کرد مدعی ایفای نقش جریان های سیاسی دارای مطالبات دمکراتیک و... بودند و هرجا که لازم می شد، با اتکا به سلاح، نقش چریکی و شبه نظامی خود را آشکارا و پنهان نشان می دادند. علاوه براین، گروه های دیگری نیز فعال بودند که باتوجه به وضعیت کشور نه در صف محاربان بودند و نه در صف وفاداران قطعی نظام جدید قرار داشتند و بنا بر سنخ، ماهیت و نوع حضور، بعضاً درحال نزدیکی هرچه بیشتر به رئیس جمهور، جذب طرف داران و یارگیری بیشتر و آماده سازی افراد خود برای روزها و ماه های آینده بودند. این گروه ها مثل سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به تدریج نقش منافقانه خود را بیشتر آشکار کردند و با سوءاستفاده از تفکرات و رفتارهای رئیس جمهور درصدد خط دادن به وی در مبارزه و مناقشه با جناح رقیب برآمدند.

بدین ترتیب، نوع صف بندی جریان های سیاسی داخلی، اعم از داخل حاکمیت و غیر آن، درمجموع فضایی را ایجاد کرده بود که آن نیز نظیر بحران قومی، از دیدگاه رژیم عراق تسهیل کننده تحرکات و عامل مساعدی برای زمینه سازی تجاوز ارتش این کشور در روزهای پایانی شهریور 1359، به شمار می رفت.

با مروری کلی بر جریان ها و حوادث 20 ماه گذشته پیش از تجاوز نظامی عراق به ایران، کم کم به این نکته تلخ و درعین حال عبرت آموز پی می بریم که حاکمان عراق در یک سناریوی ازپیش تعیین شده، درصدد براندازی نظام تازه تأسیس جمهوری اسلامی بوده اند. توضیح مطلب این است که با وقوع انقلاب اسلامی ایران، یک اراده ملی و قدرتی نوین برای تأسیس

ص: 23

بنیان های جدید برمبنای تفکرات انقلابی و ناب اسلام شیعی و انقطاع از گذشته حاصل شد و همین امر آن را به رخدادی تاریخی و بسیار تأثیرگذار در سطح منطقه و حتی جهان تبدیل کرد که همه مناسبات و رفتارها با تأثیر از آن دستخوش تغییر و تحول اساسی شدند. ادراک و کشف منطق وقوع رخدادهای منجر به جنگ می تواند ما را در پاسخ به چرایی و چگونگی وقوع جنگ تحمیلی یاری رساند و درعین حال، منشأ پرسش های جدید باشد.

در وهله نخست، این حقیقت که با گذشت کمتر از 20 ماه از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، جنگ بزرگی میان ایران و عراق با تهاجم سراسری و سهمگین ارتش عراق به خاک ایران در 31 شهریور 1359 آغاز شد و نیز توجه به فاصله زمانی کوتاه میان این دو رویداد بسیار مهم (وقوع انقلاب اسلامی و آغاز جنگ)، این پرسش اساسی را به وجود می آورد که: آیا میان انقلاب اسلامی و جنگ نسبتی وجود دارد؟ اگر پاسخ به این سؤال مثبت است، سازوکارها و عوامل مؤثر در شکل گیری روند آغاز جنگ با تأثیر از انقلاب چیست؟

این دوره 20 ماهه؛ یعنی از زمان پیروزی انقلاب تا بروز جنگ، خود به سه دوره تقسیم می شود که در روزشمار جلد نهم، دو ماه مرداد و شهریور سال 1359 (یعنی ماه های پایانی دوره سوم) بررسی شده است. اما برای درک بیشتر و بهتر این مقطع که شامل بخش عمده تابستان سال 1359 بوده و اغلب تأثیراتِ ماه های قبل در دو ماه آخر منتهی به جنگ را در بر می گیرد، دو دوره قبل به اختصار مرور می شود.

دوره اول به مدت 10 ماه، فاصله زمانی پیروزی انقلاب تا تصرف سفارت امریکا در آبان 1358 را شامل می شود. در این دوره، با پیروزی انقلاب و جابه جایی در ساختار قدرت در ایران، مهم ترین دغدغه مردم و رهبران انقلاب، استقرار نظام جدید و تثبیت آن با غلبه بر چالش ها و بحران های سیاسی، امنیتی پیشِ رو بود. در مقابل، رژیم عراق خود را برای اولین بار دربرابر تهدیدها و فرصت های جدیدی می دید؛ بدین معنا که ازبین رفتن توازن قدرت در منطقه و تضعیف توان نظامی - امنیتی ایران، فرصتی را برای عراقی ها پدید آورد که بر پایه آن، تلاش هایی را به منظور فشار به ایران و در اولین گام، رسیدن به آرزوی دیرینه خود؛ یعنی تجزیه خوزستان، طراحی و اجرا کردند. امریکایی ها نیز با درپیش گرفتن سیاست صبر و انتظار و تقویت جریان های میانه رو، برای بازگرداندن دوباره قدرت خود در ایران و نیز برای مهار تأثیر و پیامدهای انقلاب اسلامی نوپا، ساختارهای جدیدی را در سطح منطقه طراحی کردند و در این ضمن به قدرت عراق و مهار آن و درعین حال، بهره برداری از انگیزه و توان آن کشور برای مهار ایران توجه خاصی مبذول داشتند.

دوره دوم، از تصرف سفارت تا قطع رابطه امریکا با ایران در فروردین 1359 است. تصور موجود از رخدادهای داخلی کشور و نقش امریکا در سازماندهی و هدایت آنها، همچنین موافقت امریکا با سفر شاه به این کشور، زمینه های افزایش نگرانی ایران از تکرار حادثه

ص: 24

کودتای 28 مرداد سال 1332 را فراهم ساخت و همین امر به تصرف سفارت امریکا در تاریخ 13 آبان 1358 انجامید. این حادثه بسیار تأثیرگذار در روند جریانات شتابنده انقلاب - که امام خمینی آن را "انقلاب دوم" نامید - در سطح جهان نیز به تدریج نگرشی تازه به ایران را پدید آورد و افکار جهان اسلام و کشورهای منطقه، به دلیل مبارزه ایران با امریکا، به سود انقلاب اسلامی بسیج شد. سیاست امریکا نیز از صبر و انتظار به تهدید و طراحی اقدامات سیاسی - امنیتی و مداخله نظامی علیه ایران تغییر یافت. عراقی ها نیز که در عربستان سازی و تجزیه خوزستان با ناکامی مواجه شدند، در اندیشه طراحی جنگ علیه ایران، تمهیداتی را پیش بینی کردند که با تصرف سفارت امریکا به تأخیر افتاد.

دوره سوم، از قطع رابطه امریکا با ایران (19 فروردین) تا پایان شهریور 1359 و آغاز تجاوز سراسری عراق به ایران را شامل می شود. ناامیدی امریکا از آزادی گروگان ها، هم زمان با فرارسیدن زمان انتخابات ریاست جمهوری در امریکا، سیاست های خصومت آمیز امریکا علیه ایران را تشدید کرد و اعلام قطع رابطه با ایران و تحریم اقتصادی این کشور، نقطه عطف جدیدی برای اعمال تهدیدها علیه ایران بود و عراق در میان کشورهای همسایه و همسو با امریکا، بهترین مهره ای بود که می توانست انقلاب اسلامی نوپای ایران را یا در نطفه خفه کند یا حداقل مانع از صدور آن شود. به این ترتیب، روند جدیدی از فشارهای بین المللی، منطقه ای و داخلی علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. در این دوره، نگرانی از اقدامات امریکا و عراق و درگیری خونین گروه های مسلح معاند با نظام در قالب مطالبات قومی در مرزهای غربی کشور، به بسیج اجتماعی برای مقابله با این تهدیدها منجر شد؛ درعین حال، مناقشات سیاسی کشور، به ویژه در رأس بنیان های رسمی تازه تأسیس نظام و نیز فتنه انگیزی های فرصت طلبانه و منافقانه گروه ها و سازمان های تازه از بند رسته یا نوپا در نقاط مختلف کشور، با ایجاد جبهه ای جدید در داخل برای مقابله با انقلاب تشدید شد. بااین همه، هیچ یک از تمهیداتی که برای بازدارندگی اندیشیده شد، نتیجه ای راهبردی در بر نداشت و سرانجام، تجاوز سراسری عراق به ایران در 31 شهریور 1359 آغاز شد.

مقطع زمینه سازی شروع جنگ، در تابستان 1359، آخرین حلقه از رویدادهای شتابنده دوره سوم است. در کتاب حاضر، توصیف رویدادهای ماه های دوم و سوم این فصل در قالب چهار کانون بحران صورت گرفته است که نقطه آغاز اوج گیری آن با شروع تابستان 1359 بوده است و در پایان شهریور با اوج گیری بیشتر هر چهار کانون بحران، منجر به تحمیل جنگی خانمان سوز ازسوی عراق به جمهوری اسلامی ایران شده است.

ص: 25

از اختلافاتی که اخیراً می بینید به جان هم افتاده اند و روزنامه ها چه می کنند، بری باشیم.» دو روز بعد (3/4/1359) ملاقات چهارساعته مهمی میان رئیس جمهور و اعضای شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی در منزل دکتر محمدجواد باهنر صورت گرفت که در آن مذاکرات مهم و تعیین کننده ای درزمینه مسائل جاری انجام شد و تصمیماتی به منظور ابهام زدایی و ایجاد جو تفاهم اتخاذ گردید. این جلسه که به "میثاق وحدت" شهرت یافت، به خصوص در شهریورماه 1359، درحقیقت مناقشات بی پایان دیگری را در درون خود پرورانده بود و روز به روز فاصله میان این دو جناح داخل نظام را بیشتر می کرد.

در 29/4/1359، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی با رأی 146 تن از نمایندگان مجلس به ریاست مجلس شورای اسلامی انتخاب شد. در همان روز، فرمان تاریخی امام خمینی برای تشکیل دولت مکتبی، قاطع و جوان صادر گردید که در آن چنین آمده است: «اگر دولت مثل سابق باشد، با آن دید و آن وضع، باید عزای انقلاب را بگیریم... سفارتخانه ها حالا در هرجا که دست روی آن می گذارند، فاسد است، ... این مطالب را آقایان می خواهند با مغزهایی که در اروپا تربیت شده، درست بکنند، ما می خواهیم اسلام را اجرا بکنیم، ... ما چقدر سیلی از این ملیت خوردیم!... اینها باید منحل باشند، ما از اینها ضربه دیدیم... یک دولت متدین تمام، صددرصد اسلامی و قاطع، یک نفر وزیر اگر مثل بعضی از این وزرا که الآن هستند باشد، اینها نپذیرند... باید همین مجلس یک مجلسی باشد که با قاطعیت عمل کند و دولت اگر بخواهد یک قدم کنار بگذارد، با قاطعیت بخواهدش و ردش کنند.»

با یک چنین مقدماتی که در قالب رویدادهای مهم سیاسی میان گروه های داخل نظام رخ نمود، وارد فضای سیاسی مرداد 1359 می شویم. در این ماه باوجود میثاق وحدت و قول و قرارهایی که میان دو جناح رقیب گذاشته شده بود رئیس جمهوری، ابوالحسن بنی صدر و مجلس شورای اسلامی مدت ها برای انتخاب نخست وزیر اختلاف داشتند. مجلس به نخست وزیرِ پیشنهادیِ وی رأی اعتماد نمی داد زیرا او را فاقد کارآمدی و اوصاف موردنظر برای اعمال خط امام می دانست. درنهایت، محمدعلی رجایی ازطرف رئیس جمهور به مجلس معرفی شد. مجلس شورای اسلامی نیز در 20 مرداد 1359، به آقای رجایی رأی اعتماد داد. اما مخالفت رئیس جمهور - که با مواضع وی مشخص بود که با اکراه تن به معرفی رجایی داده است - و نیز کارشکنی وی در معرفی وزیران، به خصوص مخالفت با سه وزیر امور خارجه، دفاع ملی و کشور، پیشرفت کار دولت را با وقفه و مشکل مواجه ساخت. این مشکلات درکنار دامن زدن به اختلافات داخلی - که اوج آن در سخنرانی بنی صدر در 17 شهریور 1359 بود و در آن رئیس جمهور به شدت به حزب جمهوری اسلامی حمله کرد و آن را به کارشکنی و توطئه علیه رئیس جمهور متهم ساخت - باعث تشدید اختلافات در لایه های بالایی حکومت و کندی کار دولت می شد که این موضوع نیز به عنوان یکی از عوامل اصلیِ تصورِ غلط صدام از اوضاع داخلی ایران و ترغیب وی به تسریع در شروع جنگ علیه ایران، قلمداد شده است.

ص: 27

سازمان پس از سخنرانی شدید امام خمینی و حمله به آنها در یک حرکت تاکتیکی، موقتاً همه مراکز و دفاتر سازمانی خود را تعطیل اعلام کرد (8/4/1359). درحقیقت، کادر رهبری سازمان با توسل به مانور فوق، بدون اعلام مواضع رسمی در قبال موضع گیری امام، اهدافی را تعقیب می کرد؛ هدف هایی که در تمام مدت ماه های مرداد و شهریور نیز مدنظر سازمان بود. این اهداف عبارت بودند از:

- مظلوم نمایی، تبلیغ وجود فشار و خفقان و ایجاد زمینه برای اقدامات بعدی.

- عقب نشینی تاکتیکی موقت به منظور کسب امتیاز از مقامات مسئول کشور.

- سکوت موقت به منظور فروکش کردن بحران علیه سازمان.

- حمایت از شوروی و حمله به دخالت های امریکا، پاکستان و قطب زاده درمورد افغانستان (روزنامه کار (اکثریت)، 29/5/1359).

- پیشنهاد صلح عادلانه در کردستان.

- صدور بیانیه مشترک با حزب دمکرات کردستان و پیشنهاد صلح با نظام به منظور ایجاد فرصت برای ضدانقلاب برای تدارک حملات آتی. (29/5/1359).

- تحلیل ریشه های جنگ در کردستان و مقصردانستن گروه های چپ تندرو و سران ارتش.

- تشویق مداوم خط رابطه با شوروی و بلوک شرق برای رفع بحران اقتصادی و به دست آوردن حامیان قوی در مقابل امپریالیسم غرب، همراه با ذکر گزارش های مفصل از پیشرفت های اقتصادی شوروی و بلوک شرق.

- حملات شدید و پی درپی به قطب زاده، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و افشای روابط پنهانی وی با غرب؛ ازجمله افشای ملاقات قطب زاده و شاپور بختیار در سوئیس (6/5/1359).

- حمله شدید به عوامل ضدانقلاب و قاسملو در کردستان و حمایت از جناح منشعب از قاسملو یعنی حزب دمکرات پیرو کنگره چهارم (7/5/1359).

- افشای توطئه تجمع 20 هزار نفر ضدانقلاب مسلح در اطراف کرمانشاه و تمرکز دو لشکر عراقی به منظور پشتیبانی از افراد مسلح مزبور (7/5/1359).

- تبرئه شوروی از تسلیح عوامل ضدانقلاب و گروه های مسلح معاند با نظام در مناطق کردنشین. (24/6/1359).

مزدوران داخلی و از بیرون، کشور عراق حمله دوجانبه خواهند کرد و پایگاه های نیروی هوایی و محل های حساس کشور را تصرف کرده و بمباران کنند. اسرائیل که در این طرح مقدار زیادی پول و مهمات مصرف کرده بود، نقش اساسی را بازی می کرد و صدام حسین و بختیار نقش های جانبی و فرعی را به عهده داشتند. قرار بود در تهران بیت امام و در قم مدرسه فیضیه و محل ریاست جمهوری و محل های سپاه پاسداران؛ هم پادگان ولی عصر و هم ستاد مرکزی سپاه، انبارهای مهمات ارتش و چند جای دیگر بمباران شوند. هم زمان با این بمباران، عراق هم از زمین و هم از هوا حمله می کرد و در غرب کشور مستقر می شدند و سرتاسر غرب را که بعد از چندین ماه فداکاری و شهادت های بسیار زیادی برادران ارتشی و سپاه تصرف کرده بودند، دوباره پس بگیرند. بعد از اینکه پایگاه حر [نوژه] تصرف می شد، اینها سوار فانتوم ها می شدند و کلیه پایگاه های دیگر را که اعلام پشتیبانی نمی کردند، آنها را بمباران می نمودند و در سطح وسیعی اعلامیه پخش می شد و آقای بختیار وارد ایران می شد.»

در تمام طول مرداد و حتی شهریور 1359، متهمان دستگیرشده در بازجویی ها و محاکمات که متن آن در مطبوعات منتشر می شد اقرار کردند که در این طرح، قبلاً با نیروی هوایی عراق تماس برقرار کرده بودند و طبق طرح، حمله جنگنده های عراقی با بمباران مزدوران داخلی هم زمان و هماهنگ بوده است. بدین وسیله در ایران دو جبهه وسیع درگیری ایجاد می کردند و نیروهای مؤمن به انقلاب را وادار می کردند تا هم با عوامل خارجی یعنی نیروهای عراقی و هم با مزدوران داخلی درگیر شوند. درارتباط با این توطئه که بخشی از فرماندهان و پرسنل لشکر92 زرهی خوزستان نیز در آن شرکت داشتند، عده ای از افراد این لشکر با مساعدت کارکنان انجمن اسلامی لشکر92 زرهی و حمایت و پیگیری مجدانه استاندار خوزستان، محمد غرضی و امام جمعه اهواز، حجت الاسلام موسوی جزایری، دستگیر و تعدادی نیز متواری شدند.

با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری در امریکا، تلاش امریکا و کارتر برای یافتن راهی برای مهار انقلاب همچنان ادامه یافت. افزایش ناوگان دریایی و نیروهای واکنش سریع امریکا و انگلیس در اقیانوس هند، دریای احمر و خلیج فارس و استفاده از پایگاه های نظامی کشورهای مصر، سومالی، کنیا و عمان و حتی ترکیه برای حمله احتمالی بعدی، امریکا را هنوز مترصد حمله و اجرای توطئه براندازی تازه تری در ایران نشان می داد. این توطئه به طور اجمال توسط آیت الله بهشتی در تیر و مرداد افشا گردید؛ همچنان که افشای این توطئه و تفصیل سناریوی آن به وسیله تحلیل گر و روزنامه نگار معروف امریکایی، جک اندرسون، در همان زمان و نیز تکذیب آن ازسوی مسئولان امریکایی، بازتاب وسیعی در رسانه های داخلی و خارجی داشت.

درحالی که در داخل کشور هرروز بخش دیگری از توطئه کودتاگران افشا می شد و افراد

ص: 32

مختلفی حتی از میان غیرنظامیان دراین خصوص دستگیر می شدند و در زمانی که محاکمه کودتاگران آغاز شده بود، تظاهرات موافقان و مخالفان انقلاب اسلامی در مقابل کاخ سفید، جنجال و تنش دیگری در مناسبات ایران و امریکا به وجود آورد؛ به خصوص اینکه رفتار خشونت بار پلیس امریکا با دانشجویان ایرانی تظاهرکننده بازتاب وسیعی در ایران داشت، طوری که علاوه بر واکنش نسبتاً شدید وزارت امور خارجه ایران و برخی مسئولان، اکثر نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواستار محاکمه فوری و علنی گروگان های امریکایی شدند. امام خمینی نیز در دیدار با نماینده پاپ به شدت از امریکا و رفتار پلیس فدرال انتقاد کرد. بااین همه، وزیر امور خارجه امریکا، ادموند ماسکی، درپی نامه بیش از 180 نفر از اعضای کنگره این کشور به رئیس مجلس شورای اسلامی ایران، در مصاحبه خود در 19/5/1359 اظهار امیدواری کرد که با پایان یافتن ماه رمضان و انتخاب نخست وزیر و شکل گیری کامل مجلس، گروگان ها آزاد شوند، اما مسئولان نظام درخصوص موضوع گروگان گیری مواضع متفاوتی داشتند. وزیر امور خارجه ایران، صادق قطب زاده، در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه اظهار کرد: «محاکمه گروگان ها به ضرر منافع ایران خواهد بود.» و بنی صدر نیز در تاریخ 8/6/1359 در مصاحبه با تهران تایمز گفت: «پس از گروگان گیری امریکایی ها درحقیقت ایران به گروگان امریکا درآمد.» از سوی دیگر، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اعضای کنگره امریکا، نامه مفصلی تهیه کردند که در آن، جنایات امریکا در حکومت پهلوی و پس از انقلاب اسلامی در ایران به تفصیل بیان شده بود.

پس از انتخاب محمدعلی رجایی به سمت نخست وزیری ایران، ادموند ماسکی در نامه ای خطاب به رجایی خواستار آزادی گروگان ها شد. این درحالی بود که آیت الله بهشتی در مصاحبه خود درباره گروگان ها اظهار کرد که «هدف ما محاکمه سیاست تجاوزکارانه امریکاست.»

برخی تنش ها میان ایران و امریکا باتوجه به نیت و رفتار مسئولان امریکا در تیرماه، تأثیرات خود را در رفتار سیاستمداران امریکا و درنتیجه عراق برای اجرای طرح های توطئه علیه ایران، در ماه های مرداد و شهریور 1359 به دنبال داشته است. ازجمله: در تیرماه 1359، برژینسکی مشاور امنیت ملی، مغز متفکر و تصمیم گیرنده امریکا برای مقابله با ایران، برنامه مذاکره محرمانه مقامات عالی رتبه امریکا و عراق را طراحی کرد. به گزارش نشریه نیویورک تایمز، هدف از این دیدار بحث و مذاکره درباره راه های هماهنگ کردن فعالیت های امریکا و عراق در مخالفت با سیاست های ایران بود. برژینسکی صدام را "نیروی متعادل کننده" امام خمینی تلقی کرد. ملاقات محرمانه صدام و برژینسکی در مرز اردن به منزله چراغ سبز امریکا به عراق برای آغاز جنگ بود و این تلقی را در صدام به وجود آورد که درصورت حمله به ایران مورد حمایت امریکا قرار خواهد گرفت.

ص: 33

بدین ترتیب، آخرین برگ برنده امریکا رو شد و نیروهای ارتش بعث که جنگ غیررسمی خود را از روزهای آغازین پیروزی انقلاب شروع کرده بودند، در آخرین روز تابستان 1359 به طور رسمی و با امید به حمایت امریکا و متحدان غربی اش جنگ علیه ایران را آغاز کردند.

بخشی از بحران کردستان و تحرکات و فعالیت های تجزیه طلبانه گروه های مسلح معارض نظام نیز مسلماً در همین راستا قابل بررسی و تبیین است. بخشی از این اقدامات مربوط به یکی دو ماه قبل از مرداد 1359 است که در دو ماه آخر منتهی به جنگ علاوه براینکه شدت بیشتری پیدا کرده، تأثیرات زیادی در عملکرد گروه های معارض قومی و نیز مخالفان ضدانقلاب در ماه های مرداد و شهریور در غرب کشور داشته است؛ ازجمله: اقرار دستگیرشدگان درگیری های پیرانشهر به تماس با پالیزبان و صدام و قول مساعد برای اعطای هرگونه کمک مادی و نظامی به توطئه گران (30/3/1359)؛ مین گذاری عناصر ضدانقلاب و عوامل بعثی در جاده های مختلف مرزی که این اعمال در تمام مدت مرداد و شهریور نیز ادامه داشت، ازجمله برخورد یک تریلر ارتشی با مین در 1/4/1359 در مسیر سرپل ذهاب به گروه نوبیشگان، انفجار یک بمب قوی در خیابان امام خمینی اهواز توسط مزدوران طرف دار دولت بعث عراق در 3/4/1359 و کشته یا زخمی شدن بیش از 36 نفر؛ ورود شاهپور بختیار ازطریق عراق به مناطق مرزی غرب کشور و سازماندهی دقیق و منظم گروه های مسلح به کمک سردار جاف و پالیزبان در هفته اول تیرماه 1359؛ دایرکردن دو ایستگاه رادیویی در عراق علیه انقلاب اسلامی ایران توسط سازمان سیا و تشکیل یک شورای برنامه ریزی جهت عملیات تخریبی علیه انقلاب اسلامی در عراق در اوایل تیرماه 1359؛ ملاقات "ملاعبدالله"، نماینده قاسملو، با مقامات عراقی در کرکوک برای دریافت کمک های مادی و نظامی و نیز ملاقات "امیرغاخی"، نماینده دیگر قاسملو، در قلع دره عراق با انصاری، وزیر اقتصاد شاه مخلوع، درمورد چگونگی آزادکردن خلق کرد در اوایل تیرماه 1359؛ کشف مخفیگاه یک باند جاسوسی عراق در اهواز در 8/5/1359 و ده ها مورد دیگر که تا پایان شهریورماه ادامه داشت، همگی، سخنان صدام را در حمایت از گروه های معارض و ضدانقلاب تأیید می کنند.

- 20/6/1359، صدام حسین در جلسه هیئت دولت اعلام کرد که تصمیم به بازپس گیری سرزمین های غصب شده ازسوی ایران را دارد.

- 21/6/1359، وزارت دفاع عراق اعلام کرد نیروهای عراقی، سرزمین های عراقی را که به موجب قرارداد سال 1975 میلادی قرار بود ایران از آن عقب نشینی کند و این کار را نکرد، بازپس گرفته اند.

- 23/6/1359، روزنامه الثوره، ارگان حزب بعث، عراق نوشت: «درپی سه روز نبرد، نیروهای عراقی موفق شدند 210 کیلومتر از مناطق واقع در مرز ایران و عراق را تصرف کنند.»

- 24/6/1359، عزت ابراهیم الدوری، معاون ریاست شورای انقلاب عراق، در نشست مطبوعاتی در رم اعلام کرد: «عملیات جنگی این کشور در مرزهای ایران برای بازپس گیری 1300 کیلومتر مربع خاک متعلق به عراق تا پایان هفته جاری خاتمه خواهد یافت.» وی افزود: «عراق پس از انجام عملیات نظامی، طی یادداشتی، به ایران یک هفته مهلت داد تا سرزمین های این کشور را باز پس دهد.»

با انجام چنین تمهیداتی، ارتش عراق در 31 شهریور 1359، به طور رسمی و با چند لشکر پیاده و زرهی و از سه محور اصلی غرب، میانه و جنوب مرزهای دو کشور، وارد خاک ایران شد و هم زمان با این اقدام، هواپیماهای عراق به فرودگاه های شهرهای مهم ایران ازجمله تهران، اهواز و تبریز حمله کردند.

شرح تهاجم سراسری عراق و اقدامات دو طرف درگیر که مملو از صحنه های حماسی دفاع از میهن اسلامی ایران است و نیز موضع گیری های کشورها و سازمان های بین المللی درباره تهاجم عراق به ایران در روزشمارهای بعدی آمده است.

***

خداوند منان را شاکر و سپاسگزارم که توفیق عنایت فرمود تا بخشی از تاریخ شتابندة این مرز و بوم؛ یعنی 61 روز پیش از آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را به رشته تحریر درآورم و نیز قدردان و مدیون استاد ارجمندم جناب آقای دکتر هادی نخعی هستم که با راهنمایی های دقیق و موشکافانه خود مرا در این امر خطیر یاری کردند. همچنین از جناب آقای دکتر حسین اردستانی، رئیس محترم مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، بسیار سپاسگزارم که با ایجاد فضایی مناسب جهت تحقیق و نگارش، امکان نشر این اثر را فراهم کردند.

مسلماً هرگز لطف و سعةصدر دوستان و همکاران خود را در آرشیو مرکز اسناد، مدیریت بررسی های تاریخی و عزیزانی که در امر آماده سازی و نشر این اثر زحمات طاقت فرسایی متحمل شدند، فراموش نمی کنم و از همه عزیزان و سرورانم سپاسگزارم.

و آخر دعوانا ان الحمدلله رب العالمین

نعمت الله سلیمانی خواه

تهران - بهمن 1393

ص: 38

خود گرفته است. تاخت وتاز به پایگاه ها و روستاهای مرزی ایران توسط بخشی از نیروهای نظامی عراق که در امتداد مرز آرایش گرفته اند، آغاز شده است. رژیم بعثی به طور سیستماتیک از عناصر خرابکار در استان های خوزستان و کردستان - که تاکنون خسارت جانی و مالی زیادی را وارد ساخته اند - حمایت کرده و به آنها کمک می نماید. یک ایستگاه رادیویی که در عراق است، در برنامه های روزانة خود با ادعاهای کینه توزانه و نادرست علیه رهبریت ایران سم پاشی می کند. این اقدامات بدون شک نقض آشکار حاکمیت ایران و مغایر با اصول منشور سازمان ملل است. درهرحال، به منظور ارزیابی جناب عالی از علل ستیزه جویی دولت عراق در طرح ریشه کن کردن هزاران شیعة ایرانی الاصل عراقی تصمیم گرفتم این نامه را برای شما بنویسم.»(1)-(2)

در نامة قطب زاده مسئلة عمده، موضوع رانده شدگان عراقی می باشد و تا آخر نامه به توضیح این امر پرداخته شده است.

گفتنی است وسایل ارتباط جمعی جهان به گفته های صدام حسین در نشست مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی - که شب پیش از تلویزیون عراق پخش شد - و نیز نامة امروز وزیر امور خارجة ایران به دبیرکل سازمان ملل، توجه خاصی نشان دادند.(3)

ص: 40

1

در ادامة روند نزدیکی عراق به غرب، دو گزارش درباره نوع روابط عراق با امریکا و فرانسه ذکر می شود.

گزارش آسوشیتدپرس از بغداد حاکی است: «منابع دیپلماتیک اظهار داشتند علی رغم تحریم شرکت های امریکایی طرف قرارداد با اسرائیل توسط کشورهای عربی، عراق در سال جاری به حجم مبادلاتی بیشتر از حجم سال گذشتة خود با امریکا خواهد رسید. در اولین ربع سال جاری، صادرات امریکا به عراق برابر با نصف کل صادرات 540 میلیون دلاری سال گذشته بود. صادرات امریکا به عراق از سال های 1977 و 1978 (سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران) به ترتیب، بالغ بر 211 و 317 میلیون دلار بود. طی سال گذشته، واردات نفتی امریکا از عراق - که دومین تولیدکنندة [تأمین کنندة] نفت غرب با تولیدی برابر 4/3 تا 5/3 میلیون بشکه در روز می باشد - به 550 میلیون دلار رسید. درحال حاضر، عراقی ها به شدت طالب دست یافتن به تکنولوژی و تسهیلات دیگری که برای برنامه های پنج ساله شان لازم است، می باشند. دیپلمات های آگاه اظهار داشتند حدود 400 کارگر ساختمانی امریکایی در مجتمع پتروشیمی عراق در بصره به همراه کارگران آلمانی مشغول کارند. بعد از امریکا، ژاپن، آلمان و فرانسه بزرگ ترین متحدین تجاری عراق می باشند. درحال حاضر، حدود 12 شرکت تجاری امریکایی در بغداد دفتر دارند.»(3)(1)

همچنین، به دنبال توافق های تسلیحاتی اخیر فرانسه با عراق، خبرگزاری پارس در تفسیری با اشاره به این نکته که فرانسه اخیراً در تجهیز تسلیحاتی بعضی کشورهای خاورمیانه حتی از خود امریکا پیشی گرفته است، افزود: «طبق اخبار واصله در هفتة گذشته، فرانسه قرارداد فروش اورانیوم غنی شده به عراق را امضا کرده است. به نظر می رسد درصورت پیاده شدن طرح های عراق، این کشور قادر به ساختن بمب اتمی در دهة 80 خواهد بود. ... به نظر می رسد که ضمن یک توافق اعلام نشده، امریکا برخی از مسئولیت های امپریالیسم جهانی را به دوش فرانسه به اصطلاح آزادی خواه گذارده است.»(2)

از سوی دیگر، به گزارش خبرنگار کیهان از کرمانشاه: «براساس گزارش های دریافت شده از منابع آگاه مرزی، گروهی از کارشناسان نظامی و غیرنظامی فرانسوی ظرف هفتة گذشته برای بررسی و تقویت ارتش عراق وارد بغداد شدند... فرانسوی ها همچنین آموزشگاه هایی برای تربیت خلبان و تکنیسین در امور پرواز در عراق تشکیل داده اند و در این آموزشگاه ها افراد شاخة نظامی حزب بعث عراق و افسران و جوانان وابسته به این حزب تعلیمات نظامی می بینند.»(3)

2

تحرکات مرزی عراق، چه به صورت تقویت مواضع نیروهای نظامی و پاسگاهی و چه به صورت درگیری های مرزی روزافزون است. در غرب کشور، این تحرکات و حملات، امروز متوجه مناطق قصرشیرین، خان لیلی، نفت شهر و سومار بود. ازجمله: ساعت 9:30 شب گذشته، پاسگاه پرویز، کوره های قصرشیرین و هنگ ژاندارمری قصرشیرین مورد حمله قرار گرفت(4)

در ساعت 2:30 بامداد امروز، نیروهای عراق تنگ هوان را به مدت نیم ساعت با کالیبر50 زیر آتش گرفتند.(5)

ص: 41

در ساعت 9:30 تا ساعت 11 صبح، پاسگاه های نفت شهر، ژاله پناه، تنگاب نو، یکه شان و برج احمدی زیر آتش توپخانه و خمپاره انداز مستقیم عراق قرار گرفت. از گروهان خان لیلی - که با نیروهای مهاجم عراقی درگیر است - یک "جوانمرد"(1) براثر اصابت ترکش گلوله توپ، شهید شد.(2)

حدود ساعت 11:30 صبح نیز بین نیروهای عراق از یک سو و پاسداران و نظامیان ایرانی مستقر در پاسگاه دربندجوق واقع در نوار مرزی قصرشیرین با سلاح های سنگین به مدت یک ساعت درگیری رخ داد که در جریان آن، به نیروهای خودی تلفاتی وارد آمد.(3)

به گفته آذربن فرمانده سپاه قصرشیرین: «عراق ضمن تقویت مواضع قبلی، حملات خود را متوجه سومار، نفت شهر، و پاسگاه های خان لیلی کرده است و شدت یافتن حملات عراق، به دنبال عملیات شناسایی بود که سه روز پیش 3 فروند هواپیمای عراقی در این منطقه انجام دادند.»(4)

از ساعت 1:30 تا ساعت 3:30 بعدازظهر، بازهم پاسگاه دربندجوق زیر آتش توپخانه ارتش عراق قرار گرفت که با آتش متقابل سپاه پاسداران مستقر در این پاسگاه، آتش دشمن قطع شد.

در ساعت 2:30 بعدازظهر، عراق حملات خود را به حدی در منطقة نفت شهر شدت داد که به نظر می رسید قصد دارد به تأسیسات نفتی نفت شهر دسترسی پیدا کند. چند ساعت بعد، نیروهای عراق تاحدودی به سوی خاک ایران و نفت شهر پیشروی کردند و این درحالی بود که هواپیماهای عراق از این حملات حمایت هوایی می کردند.

ساعت 3:30 بعدازظهر، پاسگاه زینل کش و سه تپان نفت شهر زیر آتش دشمن قرار گرفت و مأموران مستقر در این پاسگاه ها تقاضای پشتیبانی هوایی کردند.

در ساعت 4:20 بعدازظهر، نفت شهر همچنان زیر آتش توپخانه ارتش بعث قرار داشت که براثر آن یک زن از اهالی این شهر مجروح شد.

در ساعت 6 بعدازظهر، در پاسگاه سه تپان نفت شهر، درگیری شدت یافت و نیروهای دشمن در این منطقه به ویژه در بالای سنگرهای "درویش کشته" و "سه تپان" قصد پیشروی داشتند و نیز در همین ساعت یک جوانمرد دیگر در پاسگاه نفت شهر به شدت زخمی شد. تا ساعت 7 غروب امروز، عراق نیروهای خود را در مناطق "می پیچ"، "ال سمور"، "نفت خانه"، "قشقه"، "ابوعبید"، "شیرکش" و "مانگاهول" مستقر و در این مناطق حملات خود را متوجه تأسیسات نفتی و پاسگاه های خان لیلی، سومار و نفت شهر کرده بود. نیروهای ایران نیز در این مناطق همچنان با نیروهای بعث درگیر بودند و از ساعت 7 غروب به بعد اوضاع در این مناطق آرام گرفت.

در ساعت 9 شب، هواپیماهای ایرانی، برای مقابله با جنگنده های عراقی - که در این درگیری نیروهای ارتش عراق را پشتیبانی هوایی می کردند - بر فراز نفت شهر، سومار و نوار مرزی به پرواز درآمدند.

ص: 42

از ساعت 10 شب تا 1 بامداد، پاسگاه پرویز و از ساعت 11 شب تا ساعت2 بعد از نیمه شب، هنگ ژاندارمری قصرشیرین و پاسگاه یکه شان و برج احمدی نیز زیر آتش توپخانه ارتش بعث عراق بود.(1)

ناحیة ژاندارمری کرمانشاه در گزارش ساعت یک بعد از نیمه شب خود، آخرین وضعیت منطقه را به نقل از مرزبان سومار چنین گزارش می کند: «با آتش شدید پاسگاه ایران و افراد کمکی که به موضع دشمن با سلاح های سنگین انجام گرفته، درنتیجه، دشمن در نزدیکی پایگاه درویش کشته به عقب رانده شده و فعلاً تیراندازی در نفت شهر، سلمان کشته، سه تپان، سانواپا و گمرک نو قطع شده و آتش عراق از ساعت 23:30 روز 1/5/59 فعالیت خود را متوجه شهرستان قصرشیرین و پاسگاه های یکه شان و هدایت نموده است.»(2)-(3)

دراین حال، گزارش لشکر28 ارومیه حاکی از افزایش توان و تقویت قدرت حفاظتی و مراقبتی نیروهای عراقی در منطقة هم جوار با مرزهای غربی ایران است. در این گزارش آمده است: «گردان های 78 و 79 تیپ166 گارد مرزی عراق که به ترتیب در بویان و نالیان از توابع استان سلیمانیه مستقر می باشند، از مورخة 1/5/59 فعالیت های حفاظتی و حراستی خود را افزایش داده و به طور مرتب و مستمر در نوار مرزی به گشت مشغول اند و ازطرف شعبة توجیه سیاسی از لشکر7، دوربین های عکاسی قوی از نوع اوئیدا در اختیار پرسنل یگان های مزبور قرار گرفته است. به طوری که فعالیت این یگان ها پیگیری می شود، کلیة اعمال و نقل وانتقالات و فعالیت های یگان های ایرانی را به طور دقیق زیر نظر دارند و همچنین اقدام به تحکیم سنگرها و مواضع نموده و ازطرف مسئولان تیپ، دستورات حفاظتی و امنیتی مستمر به آنان ابلاغ می گردد.»(4)

امروز همچنین تقویت مواضع پاسگاهی عراق نیز ادامه یافت؛ ازجمله: در ساعت 8 روز جاری، پاسگاه گمرک نو عراق با نصب یک دستگاه مسلسل1200 روی برج دیدبانی، ارتفاع شمال پاسگاه ایرانی مقابل را پوشش و در معرض تهدید قرار داد. در ساعت 16:20، پاسگاه بندباریکه عراق نیز با حدود 8 دستگاه خودرو گاز66 و یک جیپ فرماندهی تقویت شد.(5)

حملات مشترک نیروهای عراقی و عوامل مسلح داخلی (مهاجمان ضدانقلاب) نیز ادامه دارد؛ ازجمله یک مرکز خبری سپاه، ضمن گزارش تحرکات امروز، چنین نوشت: «سیصد نفر از افراد مسلح ارتش بعث عراق با چندین نفر از ضدانقلابیون در اطراف ایناغی مستقر و قصد حمله به پایگاه سحانی دوزان را دارند و ضمناً ضدهوایی هم داشته اند.»(6)

1

در دو گزارش ازسوی مسئول واحد هماهنگی نیروهای انتظامی شهرستان آبادان و یک گزارش از هنگ ژاندارمری سوسنگرد، وضعیت دو طرف مرز و پاسگاه های ایران و عراق در روزهای اخیر، تشریح شده است که در ادامه ذکر می شود.

ص: 43

یک مقام مسئول در واحد هماهنگی نیروهای انتظامی آبادان، که از مرز آبی ایران از آبادان تا دهانة دریا (خلیج فارس) و قسمت هایی نظیر کوشک و شلمچه، بازدید کرده است، مشاهدات خویش را چنین گزارش می دهد: «1. عراق جادة مرزی دارد و در هر دو کیلومتری، از پاسگاه مرزی با استحکامات خوب برخوردار است. 2. پاسگاه های ایران اکثراً فاقد برج دیدبانی هستند و باید علاوه بر برج دیدبانی، بعد از قراردادن عناصر مؤمن در آنها امکاناتی نظیر دوربین جهت دید در شب قرار داد تا به رفت وآمدهای شب، پاسگاه مسلط باشد. 3. پرسنل پاسگاه ها، از آموزش نظامی سلاح های سنگین برخوردار نیستند (نظیر تفنگ106 و خمپاره انداز) و یا اصلاً از سلاح های سنگین برخوردار نیستند و یا مهامات دارند، ولی سلاح را ندارند و یا بالعکس.»(1)

همین مقام، در گزارش دیگری آورده است: «1. در مورخ 25/5/59 روبه روی کوی افسران گارد ساحلی، بلندگویی در خاک عراق به طرف ایران گذاشته می شود. 2. در نوار مرزی عراق، در خانه های عراقی ها، عوامل بعث هستند، به طوری که فراریان را دیگر به پاسگاه نمی برند، بلکه در همین خانه ها از آنها پذیرایی می نمایند. 3. رانندگان تاکسی ها [در آبادان] باعث تبلیغ عقاید سیاسی و دامن زدن به نارضایتی ها می شوند و یکی از رانندگان تاکسی ها می گوید که تا جو داغ است باید پول آب و برق نداد. 4. در شرکت نفت، نفوذ عوامل بختیار زیاد شده است. 5. رادیو، در برنامة عربی خود آگاهی سیاسی به اعراب نمی دهد، بلکه فقط سرود پخش می کند و به صدام فحش می دهد درحالی که لازم است آگاهی سیاسی لازم داده شود.»(2)

درگزارش مرزبانی از هنگ ژاندارمری سوسنگرد نیز آمده است:

«در ساعت 9 روز جاری، اکیپ گشت زنی پاسگاه طلائیة قدیم گروهان هوزگان در بین میلة مرزی 1/14 و 2/14 که تاکنون در جریان سیل زیر آب بوده و اخیراً خشک شده، به چند خانه که از گِل ساخته شده برخورد [نمودند] که جهت شناسایی به سوی خانه ها عزیمت [می کنند]، لیکن درحدود 100 متری خانه ها به طورناگهانی ازسوی چند نفر که ملبس به لباس نظامی و انیفورم عراقی بوده اند به طرف آنان تیراندازی [می شود] و مأمورین نیز متقابلاً به سوی آنان تیراندازی [می کنند] که درنتیجه عوامل عراقی مجبور به عقب نشینی می گردند. ...»(3)

1

هم زمان با درگیری ها و تحرکات مرزی عراق، در این سوی مرز در خاک ایران نیز عناصر وابسته به عراق در خوزستان، فعالیت هایی دارند. این عناصر که در گذشته با عنوان "خلق عرب" فعالیت های سیاسی - نظامی آشکاری داشته اند، همچنان دست به انفجار در مراکز اقتصادی و مجامع عمومی می زنند.

به گزارش ستاد خبری سپاه اهواز، دیروز در جاده اهواز - اندیمشک، یک بمب قوی با تلاش نیروهای سپاه کشف و خنثی شد. این بمب که حاوی 12 عدد بلوک تی. ان. تی، 4 عدد نارنجک، 2 عدد چاشنی ساده و یک عدد چاشنی الکتریکی و مقداری فتیلة انفجاری بوده است، در نزدیکی چاه نفت شمارة 66 شرکت ملی نفت ایران در مسیر کارخانة تصفیة شکر کار گذاشته شده بود.(4)

ص: 44

در همین خصوص، واحد اطلاعات و تحقیقات سپاه پاسداران اهواز امروز در نامه ای به دفتر سیاسی استانداری خوزستان دربارة خرابکاری های احتمالی دیگر، چنین هشدار می دهد: «از آنجا که ضدانقلابیون مستقر در کردستان پس از شکست متواری شده و احتمالاً برای یافتن کار در این استان [خوزستان] وارد منطقه شده اند و ازطرفی به علت مهارت در امر انفجار و تیراندازی و تهیه وسایل انفجار و آتش سوزی، متمنی [است] سازمان ها و شرکت ها را در جریان امر قرار دهند تا از هرگونه پیشامد احتمالی جلوگیری شود.»(1)

از سوی دیگر، در ادامة برخورد با این گونه خرابکاری ها در خوزستان، به حکم دادگاه انقلاب اسلامی آبادان و خرمشهر، 4 تن از عاملان بمب گذاری در آبادان اعدام شدند. این افراد عبارت اند از:

1. علی دیوان بچّاری به جرم شرکت در قتل پاسدار شهید رضا بنده بهمن؛(2) رفت وآمد مکرر به کشور عراق، همکاری با ایادی حزب بعث، آوردن اسلحه و مهمات از عراق و توزیع جهت خرابکاری؛ قیام مسلحانه علیه جمهوری اسلامی ایران؛ جاسوسی و همکاری با عوامل ضدانقلاب؛ حمل و نگهداری 1436 تیر فشنگ کلاشینکف و موشک آر.پی.جی7.

2. فلک کنعانی به جرم قیام مسلحانه علیه جمهوری اسلامی ایران در چهارشنبه سیاه(3) سال 1358 در ایستگاه8 کوی بهار؛ شرکت در بمب گذاری پل ایستگاه7 آبادان که بمب مزبور توسط پاسداران کشف و خنثی شد(4) و حمل یک عدد بمب قوی که در نزدیکی مسجد بازرگان(5) منفجر و موجب قطع دست وی شد.(6)

3. محمد خالدی به جرم بمب گذاری در منطقة تانکی ابوالحسن که یکی از بمب ها در دست متهم منفجر و سبب قطع دست وی گردید؛ اقدام به بمب گذاری در منزل پسرعمویش؛ حمل و نگهداری یک عدد بمب که با تلاش پاسداران کشف شد.

4. عبدالله شنیشل بچّاری به جرم حمل 4 عدد مین ضدتانک روسی محتوی 56 کیلوگرم مواد منفجرة تی. ان. تی؛ نگهداری یک قبضه اسلحة کلاشینکف عراقی و همکاری با جاسوسان عراقی.(7)

ص: 45

1

ازجمله اقدامات عوامل عراق در داخل کشور، بمب گذاری در اماکن عمومی همچون بازار است. حدود ساعت 10 صبح امروز، 3 بمب قوی در پاساژ کمپانی واقع در کوچه برلن منفجر شد. این پاساژ در نزدیکی کنسولگری آلمان غربی و سفارت ترکیه، در خیابان لاله زار قرار دارد و یکی از مکان های پر رفت وآمد تهران است. نحوة عمل بمب ها به طور هم زمان بوده و در نقاط مختلف پاساژ قرار داشته است. ابتدا 3 بمب منفجر شد و بمب چهارم با تلاش مأموران خنثی گردید. با انفجار این بمب ها خسارات زیادی به پاساژ وارد آمد. پارکینگ پاساژ، محل انفجار بمب ها بوده است و براثر انفجار، قسمت تحتانی بعضی مغازه ها فروریخت که باعث زخمی شدن کسبة محل گردید. همچنین به حدود 5 مغازه خسارت سنگینی وارد آمد، 50 مغازه خسارات نسبتاً فراوانی دیدند و شیشه های طبقة اول پاساژ به طورکامل خرد شد. تعداد دقیق مجروحان این حادثه معلوم نیست و حدود 100 نفر تخمین زده شده است. بنا بر همین گزارش، 2 فرد مظنون به بمب گذاری دستگیر شده اند. یک روزنامة عصر نوشت که این بمب گذاری کار گروه فرقان بوده است،(1) اما به احتمال قوی تر، عناصر وابسته به عراق در آن دخالت داشته اند.(2)

2

درگیری ها و تحرکات ایذائی پراکندۀ گروه های مسلح معارض با نظام جمهوری اسلامی، در سه استان کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی امروز هم، هرچند درحدی نه چندان واجد اهمیت، ادامه یافت.(3)*

در کرمانشاه، ساعت 5:10 دقیقة بامداد، در یک مغازة وسایل یدکی ماشین آلات کشاورزی واقع در خیابان سیروس، بمبی منفجر شد که تلفات جانی نداشت، اما کلیة وسایل این مغازه و یک اتومبیل شخصی منهدم شد.(4)

در پاوه، گزارشی از نیروی زمینی ارتش حاکی از این گونه تحرکات در این منطقه است و در آن آمده است: «حدود 600 نفر از ضدانقلاب در هیرتا (بین پاوه و نوسود) مستقر شده اند.»(5)

در ارومیه، در ساعت 21:40 دقیقه، در مقابل درمانگاه شمارة یک این شهر واقع در خیابان دلگشا، بمبی منفجر شد که تلفات جانی نداشت و فقط براثر انفجار آن شیشه های ساختمان های اطراف شکست.(6)

ص: 46

از سوی دیگر، هم زمان با اقدامات ایذائی و درگیری های پراکنده در منطقة عمومی اطراف ارومیه، نیروهای انتظامی نیز اقدامات تأمینی انجام می دهند. دراین مورد گزارش خبرنگار کیهان از ارومیه حاکی است: «سرهنگ تاج الدینی فرمانده ستون عملیاتی منطقة قطور، اعلام کرد: در منطقة الند و قطور، جمع آوری اسلحه از گروه های سیاسی غیرقانونی همچنان ادامه دارد. ستون های ژاندارمری تابه حال 900 قبضه اسلحه های مختلف با 4 هزار فشنگ از مهاجمین گرفته اند. وی افزود: با اقدامات قاطع ستون های ژاندارمری، صنار [سنار] مامدی و همراهانش ناچار شده اند منطقه را ترک و به بخش صومای و روستاهای اطراف متواری شوند. طی عملیات در منطقة قطور، تعدادی از مهاجمین دستگیر شدند که طبق قانون با آنها رفتار خواهد شد. سرهنگ تاج الدینی افزود: هم اکنون کمک به اهالی و روستاهای منطقة الند و قطور ازطریق استانداری آذربایجان غربی و فرماندهی خوی و گروه های امداد همچنان ادامه دارد.» خبرنگار کیهان می افزاید: «آخرین خبر دراین زمینه حاکی است، در دو روز اخیر، 6 قبضه اسلحه در اشنویه و 60 قبضه اسلحه در بازرگان به دست مأموران ژاندارمری افتاده است.»(1)

1

سازمان پیشمرگان مسلمان کرد متشکل از نیروهای مردمی کرد، از همراهان اصلی و تأثیرگذار سپاه پاسداران در مناطق کردنشین به شمار می روند. نیروهای این سازمان گاه ضعف ها یا ناهماهنگی هایی در اجرای برخی عملیات ها داشته اند، بااین حال، نقش آنها در این مناطق انکارناشدنی است. بخشی از فعالیت ها و درگیری های نیروهای این سازمان در کنار نیروهای سپاه و ارتش، در گزارش های مختلف مشاهده می شود. ازجمله امروز در یک گزارش نیروی زمینی ارتش آمده است:

«1. شهر سنندج در اختیار نیروهای خودی است و پاک سازی حومة آن ادامه دارد. به منظور پاک سازی حومة هزارکانیان(2) و استقرار پاسگاه مراقبت در هزارکانیان به وسیلة پیشمرگان کرد مسلمان، ستونی مرکب از یگان نظامی و پاسداران در تاریخ 31/4/59 به محل اعزام و در ساعت 13:45 همان روز ستون به هزارکانیان رسیده و مشغول پاک سازی و استقرار پاسگاه می باشد. 2. (از) پاسگاه تیره، تعدادی پاسدار پیشمرگ مسلمان جهت پاک سازی آبادی زنوری(3) به محل اعزام (شدند)، چون ارتباط عناصر اعزامی به پاسگاه قطع می گردد،

ص: 47

تعداد 6 نفر پیشمرگ مسلمان با یک دستگاه تویوتا به منظور بررسی چگونگی ارتباط به طرف آبادی مذکور اعزام (می شوند که) در بین راه با کمین دشمن مواجه (شده) درنتیجه تعداد 3 نفر از آنها شهید می گردد. سایر مناطق نسبتاً آرام است. ...»(1)

گزارش دیگر نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی حاکی است: در ساعت 13 امروز، درگیری میان پیشمرگان مسلمان کرد دیواندره با مهاجمان مسلح ضدانقلاب در آبادی ضامن آباد درحوالی تخت به وجود آمد که با واردشدن سپاه پاسداران و تیپ، مهاجمان متواری شدند. در این درگیری، یک نفر پیشمرگ شهید و 2 نفر زخمی شدند.مناطق کردنشین (دیواندره)، (2) در هامش این گزارش از قول سپاه زنجان آمده است که: «پیشمرگان تخت رفته بودند تا یکی از ماشین های کشاورزی مربوط به یکی از پیشمرگان را بیاورند و درگیر شدند. ... ضمناً این مأموریت بدون هماهنگی و اطلاع سپاه و ارتش بوده است. از مهاجمین [مسلح ضدانقلاب] کسی کشته نشده و پس از یک ساعت به سپاه اطلاع می دهند و سپاه زنجان وارد عملیات می شوند و یکی از پاسداران از ناحیة پا تیر می خورد.»(3)

همچنین، از ساعت 23 دیشب تا ساعت 4 بامداد امروز، مهاجمان حزب دمکرات کردستان ایران و کومه له در نزدیکی های دوآب از توابع نوسود، مواضع پاسداران و پیشمرگان مسلمان کرد را با سلاح های سنگین و سبک زیر آتش گرفتند و نیروهای سپاه و پیشمرگان کرد با پشتیبانی سلاح های سنگین ارتش، مهاجمان ضدانقلاب را به عقب راندند و در این درگیری ها یکی از پاسداران از ناحیة دست و پا مجروح شد.(4)

از سوی دیگر، مهاجمان مسلح ضدانقلاب از ساعت 9 شب تا 2 بامداد، به روستای محمودآباد از توابع میاندوآب با سلاح های سنگین و خمپارة 81 و 120 میلی متری حمله کردند. فرماندار میاندوآب با اعلام این خبر گفت: هدف حمله، بیشتر پیشمرگان مسلمان کرد بود و طی آن، 15 عدد خمپاره به طرف محمودآباد شلیک شد. براثر برخورد خمپاره به خانة مسکونی یکی از اهالی، این خانه با خاک یکسان شد و خمپارة دیگری به تیر چراغ برق اصابت کرد و خساراتی به بار آورد. وی افزود: پیشمرگان مسلمان کرد متقابلاً به این تیراندازی ها پاسخ دادند و خوشبختانه این درگیری در محمودآباد تلفات جانی نداشته است. فرماندار میاندوآب اضافه کرد: «هنوز هم راه شاهین دژ به تکاب در این منطقه بسته است.»(5)

1

بااینکه هنوز در برخی نقاط استان کردستان، امنیت کامل برقرار نشده و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی مشغول پاک سازی هستند، رسیدگی به وضعیت اداری شهر و طرح های عمرانی نیز در دستور کار دولت می باشد. دو نمونه از انعکاس رسانه ای این موضوع، ذکر می شود.

نمونه اول درج سخنان استاندار کردستان درمورد وضعیت ادارات شهر سنندج است؛ وی گفت: «ادارات ما هنوز از وجود ساواکی ها و شاه پرست ها پاک نشده و به زودی لیست

ص: 48

ساواکی ها افشا خواهد شد. هیئت های پاک سازی دقیقاً و به سرعت مشغول بررسی پروندة افراد هستند و تا دو هفتة دیگر همة ادارات ما پاک سازی خواهند شد.» دکتر مهرآسا درخصوص امنیت کردستان گفت: «شهرها از امنیت نسبتاً خوبی برخوردار هستند.» وی یادآور شد که «من حسن همکاری را در بین همشهریان نمی بینم و متأسفانه هرکسی تنها به ذکر دردهای شخصی خود اکتفا می کند؛ البته، شاید اطمینان لازم را به ما ندارند، شاید فکر می کنند ما باز پایدار نخواهیم بود. من در اینجا یک بار دیگر اعلام می کنم که مسائل پیشین در این شهر تکرار نخواهد شد.» استاندار در این مصاحبه متذکر شد که «درحال حاضر نیز طرح های عقب افتاده را شروع کرده ایم و به راه اندازی کارخانة قند و مجتمع مرغداری و کارخانة نخ ریسی مشغول هستیم و برای بیکاران کارهای تولیدی ایجاد خواهیم کرد.»(1)

نمونه دوم یک گزارش مندرج در روزنامه جمهوری اسلامی است که نشان می دهد اسارت چند تن از اعضای جهاد سازندگی بانه به دست نیروهای کومه له، خشم مردم این شهر را برانگیخته است. گزارش خبرنگار این روزنامه دراین زمینه حاکی است:

«به دنبال دستگیری 5 تن از اعضای جهاد سازندگی بانه توسط حزب کومه له، گروه کثیری از اهالی بانه که برای آزادی این عده به شهر بوکان رفته و به مدت 3 روز در نقاط مختلف شهر متحصن شده بودند، امروز نیز پس از اجتماع و تحصن در مسجد جامع و خیابان های اطراف این شهر و صدور قطعنامه، بوکان را به مقصد بانه ترک کردند. در بخشی از این قطعنامه آمده است: ما اهالی شهرستان بانه متشکل از روحانیون و اعضای ادارات، فرهنگیان، کارمندان، کشاورزان و کارگران که به منظور نجات 5 نفر بی گناه از اعضای جهاد سازندگی که در دست گروه های مسلح اسیرند، تا حال 3 مرتبه دسته جمعی به سوی نقاط مختلف اجتماع و راه پیمایی نموده ایم و اکنون که نوبت سوم است، در شهر بوکان و در مسجد جامع و خیابان های اطراف متحصن و بارها با مسئولان کومه له چه در مسجد و چه در دفتر سیاسی آنها به مذاکره نشسته ایم و جداً خواستار رهایی 5 نفر مذکور شده ایم؛ مع الوصف، تاحال به مطلوب خود نرسیده ایم. ... ما اهالی بانه پشتیبانی قاطع خود را از انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی اعلام می داریم. با قاطعیت هرچه تمام تر خواهان آزادی افراد جهاد سازندگی می باشیم و تا آزادی آنها از پای نخواهیم نشست. از تمام گروه های سیاسی و سایر مردم کرد خواهانیم که هرچه زودتر برای آزادی افراد جهاد و خواستة برحق و مشروع مردم بانه با ما همکاری نمایند. توطئة اخیر را برعلیه جمهوری اسلامی که به وسیلة امریکا و بعث عراق و صهیونیزم به وجود آمده بود و خوشبختانه خنثی گردید، محکوم می کنیم. به پیروی از پیام 26 آبان 58 امام خمینی، خواهان احقاق حقوق مشروع ملت ستمدیدة کرد در چارچوب جمهوری اسلامی ایران می باشیم.»(2)

ص: 49

1

درباره قتل علی اکبر طباطبایی، همکار پرویز ثابتی و وابستة مطبوعاتی اردشیر زاهدی در امریکا و یکی از مخالفان جمهوری اسلامی ایران - که روز گذشته در حومة شهر واشنگتن، به دست فردی ناشناس انجام شد - امروز صدای امریکا چنین گزارش داد:

«مقتول، علی اکبر طباطبایی، وابستة مطبوعاتی سابق سفارت ایران در واشنگتن بود که دیروز در روز روشن در مقابل در ورودی خانة مسکونی خود به دست مهاجم ناشناسی به ضرب گلوله به قتل رسید. ... طباطبایی مدت ها بود که ریاست بنیاد آزادی ایران را به عهده داشت. بنیاد مزبور سازمانی است متشکل از گروه های سیاسی ضدرژیم ایران. علی اکبر طباطبایی نمایندة غیررسمی شاپور بختیار در امریکا بود که چند روز پیش خود از سوءقصدی در پاریس جان سالم به در برد. طباطبایی یکی از افراد فعال علیه رژیم ایران بود که تظاهرات ضدرژیم را که قرار است یکشنبة آینده در واشنگتن برپا شود، ترتیب داده بود. ... سازمان اف.بی.آی. برای رسیدگی به این حادثه وارد عمل شده است. وزارت خارجة امریکا گفته است که از انگیزة این اقدام اطلاعی در دست ندارد. شاپور بختیار در مصاحبة تلفنی با خبرنگاری در واشنگتن تأکید کرده که وی هیچ شک و تردیدی ندارد که علی اکبر طباطبایی به وسیلة مزدوری که با پول توسط مأموران آیت الله خمینی خریداری شده است، به قتل رسیده است.»(1)

رادیو لندن ضمن درج خبر فوق، اضافه کرد: «دکتر بختیار فقط چند ساعتی پیش از قتل آقای طباطبایی با وی به وسیلة تلفن صحبت کرده بود.»(2)

خبرنگار واشنگتن پست نیز در شمارة امروز خود مقالة نسبتاً مفصلی را به بنیاد آزادی ایران و اهداف آن اختصاص داده است. در بخشی از این مقاله آمده است: «در آوریل 1979، سه ماه پس از ورود آیت الله خمینی به ایران، 10 تن که برخی از آنها هوادار شاه و برخی ضد [امام] خمینی بودند، در خانه ای در حومة شهر واشنگتن ایالت مریلند، گرد آمدند و دربارة آنچه که می توانستند انجام دهند به بحث پرداختند.» نویسندة مقاله سپس با لحن کینه توزانه ای ادامه می دهد: «حاصل این بحث های غیررسمی آفرینش بنیاد آزادی ایران بود که هدفش سرنگونی دولت [امام] خمینی و پرده برداشتن از جنایت ها و اعمال ویرانگرانه ای بود که توسط آخوندهای حاکم بر ایران صورت می گرفت. ریاست این گروه را علی اکبر طباطبایی بر عهده داشت که دیروز در خانه اش که مرکز فعالیت های بنیاد در آن قرار داشت، به قتل رسید. ... در تمام مراحل این طباطبایی بود که صحنه گردان فعالیت ها بود. ...»(3)

ص: 50

1

بااینکه مدتی است تلاش هایی آشکار و پنهان، برای نزدیکی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و جریان بنی صدر شروع شده است، در روزنامه منتسب به بنی صدر، از مواضع گذشته این جریان راجع به سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، هنوز نشانه هایی به چشم می خورد. آنچه امروز در روزنامه انقلاب اسلامی درج شد، می تواند بقایای مواضع گذشته باشد و می تواند پیغامی برای رهبران سازمان باشد که برای تحقق هدف نزدیکی، به ناچار باید حداقل هایی رعایت شود.

درهرحال، در شماره امروز روزنامه انقلاب اسلامی به عنوان سخنگوی یک جریان اصلی حکومتی، مقالة مفصلی تحت عنوان "سخنی دربارة مجاهدین و با مجاهدین" درج شده که به انتقاد از این جریان فکری و برخی مواضع آنها پرداخته است. در بخشی از این مقاله به قلم مهدی علم الهدی با طرح این ادعا که سازمان مجاهدین خلق (منافقین) نقش شایسته ای در پیروزی انقلاب اسلامی ایفا کرده، چرا جایگاهی شایسته در مرحله پس از پیروزی نصیب آنها نشده، آمده است:

«قسمتی از این چرا در غفلت یا تغافل مجاهدین (منافقین) نهفته است که ضرورت بازنگری در مواضع و تجدیدنظر در خطوط کلی استراتژی و تاکتیک ها و به ویژه در اصل ایدئولوژی شان و پیراستن آن از غبار التقاط را درنیافتند و سرعت سیر انقلاب چنان بود که ناچار شدند همان برنامه های قدیم را با تاریخ جدید ادامه دهند. ندانم کاری و جهت گم کردگی ایشان در آغاز انقلاب از یک سو و عادت به مواضع و موازین قدیمی، پرشوری ناشی از جوانی - هم جوانی سنی و هم سیاسی - و از همه مهم تر، بودن مرکز ثقل رهبری انقلاب در جای دیگر، یعنی در میان روحانیت، همه دست به دست هم دادند و مجاهدین را از تصدی مسئولیت سازنده بازداشتند. محتمل تر از همه این بود که مجاهدین با میلیشیایی که داشتند پاسداری نظامی از انقلاب را بر عهده بگیرند یا جهاد سازندگی یا چیزی نظیر آن به راه اندازند؛ ... بعد از رأی به اولین رفراندم، احساس جداماندگی و ازیادرفتگی به مجاهدین دست داد. ناچار تردید و کنارکشیدن خود را با کنار گذاشته شدن یکسان گرفتند و آهنگ مخالفت با رقیبان که تصور می کردند همانا "دولت" است، ساز کردند؛ حال آنکه دولت این بار همان ملت بود و بد و خوبش مستقیماً تابع و بازتاب بد و خوب مردم بود. ... در آغاز، یعنی بعد از پیروزی انقلاب، انتظار طبیعی مردم از مجاهدین این بود که برای رعایت ادب مبارزه و آیین فتوّت هم که شده، وقتی که انقلاب پیروز شد، به خدمت رهبر انقلاب برسند و سلاح خود را ببوسند و بر زمین بگذارند و در باب انحلال یا ابقای خود و گرفتن گوشه ای از کار، از پیشگاه امام کسب تکلیف کنند. اخلاق و ادب اسلامی یعنی همین. باری، جوانی و جویایی نام و یک وسوسة نامطلوب یعنی بیم ازدست دادن تشخص خود و همرنگ جماعت شدن و رفته رفته از سر زبان ها افتادن، اجازه نداد. چقدر جای تعجب و تأسف است که نه این کار را کردند و نه راه میانه ای در پیش گرفتند، بلکه از همان اول به سیم آخر زدند. آیا این یکی از

ص: 51

تلخ ترین طنزهای تاریخ معاصر ایران نیست که یکی از مبرزترین و مبارزترین گروه های سیاسی، به جای حفظ راه و رسم انقلابی پیشین خود، ماجراجویی و پرخاشگری پیشه کند و دربرابر انقلاب، موضع غیردوستانه و دشمن پسندانه و غیرسازنده بگیرد و نیروی عظیمی را با شعر و شعار عاطل نگه دارد و بذر بی اعتقادی و لغزخوانی و کفران نعمت در دل مردمان و به ویژه نوجوانان بپاشد!»

نویسندة مقاله سپس با اشاره به مواضع چپ روانة سازمان ادامه می دهد: «این سازمان که پس از وداع با گذشتة درخشانش، بیشتر به یک سازمان پیشاهنگی شباهت دارد، همواره از چپ روی - که بیش از هر چیز، حس ماجراجویی و تجری نوجوانانه را ارضا می کند - پرده ای بر سر اشتباهات و بی برنامگی و ندانم کاری خود کشیده است. ... آیا سازمان مجاهدین [منافقین] نمی داند چه بسیار از مخالفان (یعنی مخالفان انقلاب) را به خود جذب می کند و هواخواه خود می سازد که بر طبق اصول ایدئولوژیک خود سازمان نخستین دشمن آشتی ناپذیر این گونه مخالفان است، یا باید باشد؟... چرا باج گیرانی که برای مطامع شخصی خود، از اعتصاب، که در جای خود از ابزارهای مقدس مبارزه و احقاق حق بوده است، سوءاستفاده می کنند، باید بتوانند خود را به این سازمان بچسبانند و سازمان باری به هرجهت، به روی خود نیاورد و این سیاهی لشکرها را غنیمت شمارد و برای پرشماره جلوه دادن میتینگ های خود، به کارشان ببرد؟ تظاهرات و میتینگ های مکرر و دردسرآفرین مجاهدین و میلیشیانمایی آنان طبعاً دولت و ملت را نگران می کرد و اگر مجاهدین تصور می کنند فقط دولت یا صرفاً بعضی انحصارطلبان را نگران می کرد، اشتباه می کنند. ...»(1)

1

برخورد دو روزنامه جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی که هریک نمایندة یکی از دو جناح مطرح حاکمیت هستند، با مطالب مندرج در روزنامه کیهان که باتوجه به حضور و مسئولیت ابراهیم یزدی، طبعاً تمایلاتی به نهضت آزادی در مطالب آن وجود دارد، به نوبةخود قابل تأمل است. درواقع این نمونه ای است از نوع برخورد دو جناح اصلی حکومتی با جناح سومی که روز به روز در حاکمیت وقت، ضعیف تر می شود.

روزنامه جمهوری اسلامی در شمارة امروز خود تحت عنوان "جریان سازی در ارگان نهضت آزادی!"، مطلب کیهان را دربارة «اعتراض نهادهای انقلابی و مدیران کل به برکناری استاندار زنجان» عیناً آورده، می نویسد: «مطالب زیر که عیناً از یکی از روزنامه های عصر کلیشه شده است، موضع کینه توزانة گردانندگان این روزنامه را که درحقیقت نقش ارگان نهضت آزادی را ایفا می کند، تاحدود زیادی نشان می دهد. ما از گردانندگان این روزنامه سؤال می کنیم آیا ازنظر شرعی شما این حق را دارید که با استفاده از امکاناتی که مستضعفین در اختیار شما قرار داده اند به چنین سم پاشی هایی برعلیه

ص: 52

حزب جمهوری اسلامی و رئیس دیوان عالی کشور مشغول شوید؟ آیا شما با درج یک پیام تلفنی از یک سازمان مجهول الهویه به صورت همدست این سازمان عمل نکرده اید؟ آیا این نهادهای انقلابی و مدیران کلی که به برکناری استاندار زنجان اعتراض کرده اند، اسم ندارند؟! نام و نشان ندارند؟! ...»

در بخشی از خبر مندرج در روزنامه کیهان آمده است: «نهادهای انقلابی و مدیران کل استان زنجان طی نامة سرگشاده ای به امام که رونوشت آن برای ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی ارسال شده، خواستار بازگشت استاندار برکنارشدة زنجان شدند و برکناری وی را نتیجة اعمال نفوذ حزبی خاص خواندند.» در این نامة سرگشاده همچنین آمده است: «با کمال تأسف، حزب حاکم انحصاراً چنان جوی در مملکت به وجود آورده که خود را فعال مایشاء ملت محروم و ستم دیده می داند و برای احدی حق اظهارعقیده نیست. ...» روزنامة جمهوری اسلامی در پایان می نویسد: «آیا واقعاً این گونه عمل کردن، به خاطر ایجاد جو خاصی در جامعه و درنتیجه جریان سازی در بطن حرکت انقلابی توده های میلیونی نیست؟»(1)

در همین حال، روزنامه انقلاب اسلامی نیز اظهارات علیرضا نوبری را تحت عنوان "پاسخ رئیس کل بانک مرکزی ایران به جعلیات کیهان و تفسیر رادیو بر این جعلیات" همراه با عین مطالب مندرج در کیهان آورده است. در بخشی از مطلب مندرج در کیهان 24 تیرماه تحت عنوان "آقای نوبری، خسرو قشقایی و کیهان" آمده است: «علیرضا نوبری مدیرکل بانک مرکزی، در گفت وگویی با خبرنگار اقتصادی کیهان، برخی روزنامه ها و به خصوص کیهان را مورد انتقاد قرار داد. نوبری در پاسخ همکار ما که علت حمله را پرسید، پاسخ داد که به طورمثال، خبر روزنامة کیهان درمورد خسرو قشقایی(2) کذب محض است، چراکه مدارک موجود ازنوع مدارک دانشجویان مسلمان پیرو خط امام است و بی پایه و اساس! طی این اظهارنظر، آقای مدیرکل بانک مرکزی احساس می شد که قصد دفاع از قشقایی را به خاطر اینکه بنی صدر وی را مبری از اتهامات دانسته بود، دارد. آقای نوبری همچنین به چاپ خبر طرح حکومت

ص: 53

سوسیال دمکرات امریکایی کیهان ایراد گرفت و گفت [که] چنین مطالبی صحت نداشته است.»

در بخشی از پاسخ نوبری که به طور مفصل در روزنامه انقلاب اسلامی درج شده، ضمن انتقاد به عملکرد و جوسازی های رسانه ها به طورکلی، آمده است:

«... پس از ختم مصاحبه [تلویزیونی]، ایشان [خبرنگار کیهان] از من خواستند که دلیل بیاورم و اینجانب از کیهان همان روز برای ایشان چند دلیل درزمینة اثبات این امر که چگونه روزنامه ها با تیتر و عنوان بازی می کنند، آوردم. ... درمورد اولین تیتر بزرگ (کیهان) گفتم که مطالب روزنامه، برنامة کودتاگران برای تشکیل حکومت سوسیال دمکرات امریکایی را شرح نمی دهد و فقط نامی از آن می برد و بنابراین، تیتر به مطلب نمی خورد. این حرف غیر از این است که دوست ما بنویسد: "آقای نوبری همچنین به چاپ خبر طرح حکومت سوسیال دمکرات امریکایی کیهان ایراد گرفت و گفت چنین مطالبی صحت نداشته است". این جملة کیهان را بنده قویاً تکذیب می کنم. ... درمورد آقای خسرو قشقایی، بنده این جملة کیهان را که از قول من نوشته است "خبر روزنامه کیهان درمورد خسرو قشقایی کذب محض است" را شدیداً تکذیب می کنم. جملة کیهان کذب محض است. خداوندا! چرا این قدر تخریب؟ اصلاً مسئلة دانشجویان پیرو خط امام هم نبوده است که ظاهراً نام آنها را در مقاله گذاشته اند که آنها را نیز نسبت به اینجانب بخروشانند. و بنده برخلاف ادعای شما ابداً قصد دفاع از قشقایی را به خاطر اینکه بنی صدر وی را مبری از اتهامات دانسته بود، نداشته و ندارم. ... جناب آقای بنی صدر نیز فرموده بودند: اگر اسناد همین باشد که به من دادند، کافی نیست. در آن تاریخ فقط ترجمة چند نوشتة انگلیسی بود که به بانک مرکزی برای ترجمة صحیح دادند، نه نامه به شاه در پرونده بود و نه گفت وگو با جاسوس امریکایی و نه اسناد دریافت پول ازطریق ساواک. ... آنچه که اینجانب گفتم این بود که اسناد چاپ شده، همکاری وی را با مثلاً سیا ثابت نمی کند، شاید سند دیگری باشد که این امر را ثابت کند؛ همین.»(1)

1

سخنان مهم امام خمینی در روز یکشنبه 29 تیرماه در آستانة رسمیت یافتن مجلس شورای اسلامی(2) درحالی ایراد شد که این روزها بحث و رایزنی درمورد یکی از پرمناقشه ترین مسائل کشور؛ یعنی معرفی و انتخاب نخست وزیر درمیان جناح های داخلی، بسیار داغ است. درپی این سخنان که در موازنه قدرت جناح بندی کنونی تأثیری تعیین کننده داشت، شخصیت ها و جریان های مختلف به اعلام موضع پرداختند که ازجمله به سخنان امروز آیت الله بهشتی و

ص: 54

اطلاعیه های دانشجویان مسلمان پیرو خط امام و جامعة روحانیت مبارز تهران اشاره می شود.

بامداد امروز، آیت الله دکتر بهشتی رئیس دیوان عالی کشور و عضو شورای انقلاب، در یک مصاحبه با رسانه های گروهی داخلی و خارجی شرکت و دربارة چرایی و چگونگی تغییرات آتی در سطح مسئولان نظام تلویحاً جهت گیری خاصی را اعلام کرد. وی دربارة پیام اخیر امام گفت: «جامعه از اینکه مدیریت انقلاب همه سونگری کافی را برای حفظ و شتاب انقلاب [و] پیشرفت های انقلاب رعایت نمی کند، ناراضی است؛ لااقل باید بگویم که یک جناح نیرومند از جامعه ناراضی است؛ همان جناحی که نیروی اصلی این انقلاب بود، از سال 41 تا حالا؛ آنهایی که دشوارترین و سنگین ترین بار مسئولیت را در این مدت به عهده داشتند از روشی که به کار برده می شده ناراضی بودند و مکرر اظهارنگرانی کرده اند. بنابراین، این جناح احساس می کند که در این مقطع که کشور دارد وارد مرحلة جدیدی می شود، می تواند امیدوار باشد که یک برخورد انقلابی ازطرف مجلس و مسئولان با هدایت و پیشبرد انقلاب در آیندة نزدیک وجود خواهد داشت.»(1)

آیت الله بهشتی در پاسخ به سؤالی دربارة عملکرد وزیر ارشاد و وزیر امور خارجه گفت: «همان طوری که امام در پیامشان فرمودند، ما در مقطع زمانی گذشته کوشش کردیم تا افرادی جدید را شناسایی کنیم تا بتوانند عهده دار این گونه مسئولیت ها بشوند و در آن موقع که با این برادرها کار شروع شد، خوب تنها برادرانی بودند که از قدیم می شناختیم و در جریان جنبش عظیم ما سهیم بودند و فعالیت های کم و زیادی داشتند. ... و امید می رفت با استعدادها و توانایی هایی که دارند منشأ خدماتی باشند و تاحدودی هم منشأ خدماتی بوده اند، ولی کیفیت کارشان در حد مطلوب و در حدی که انقلاب احتیاج داشته، نبوده است. همان طورکه امام فرموده اند اگر ما دوباره انقلاب کرده بودیم، آن وقت بهتر و دقیق تر کار می کردیم، چون نتیجة انقلاب اول افراد زبده ای را به ما می شناساند.»(2)

وی در پاسخ به این سؤال که آیا خودتان شخص بخصوصی را به عنوان کاندیدای نخست وزیری به رئیس جمهور پیشنهاد کردید، گفت: «من شخصاً آقای رجایی، مهندس میرسلیم و آقای مهندس کلانتری را مناسب یافتم. آقای فارسی هم خیلی جدی مطرح بود، ولی ایشان قبلاً اعلام کرده بود که فعلاً آماده نیست مسئولیت اجرایی به عهده بگیرد. حزب جمهوری اسلامی

ص: 55

در جلسة عمومی که داشت با اکثریت قاطع آقای فارسی را پیشنهاد کرد. دراین میان آقای بنی صدر می خواهد ببیند در میان افرادی که نام برده می شود کی ازنظر همکاری با ایشان قابل قبول تر است. به هرحال، تصمیم دربارة نخست وزیر با رئیس جمهور و مجلس شورای اسلامی است و همة اینها صرفاً در حد یک پیشنهاد و در حد یک اظهارنظر است.»(1)

دانشجویان مسلمان پیرو خط امام مستقر در لانة جاسوسی نیز، اطلاعیة شمارة138 خود را انتشار دادند. در اطلاعیة دانشجویان ضمن درج قسمت هایی از سخنان امام خمینی، آمده است:

«شاید قابل طرح نباشد و دیگر واضح شده باشد که سکوت ما در این مدت، زبانی بود که اگرچه نمی توانست با روشنی و رسایی اعتقادات ما را بیان کند، ولی بهتر از بیان محافظه کارانه و گفتن بی محتوای مسائل بود. ... شاید نتوان گفت: دولت موقتی که برای عرضة خدمات اسلامی و انقلابی تشکیل شد، چه ضربه های مهلکی را بر پیکر انقلاب و بر جسم و جان این ملت رنج دیده وارد ساخت و همین بس که نظری بر خیل شهیدان و وسعت مصائب وارد بر ملتمان بیفکنیم. و درپی اینها بود که ما را برای یک مدت طولانی که اثرات آن هنوز از بین نرفته، دچار ضدانقلابیون رسوا و ریشه های گندیده ای کرد که به دستور اجانب و با سرکردگی شیطان بزرگ، سرتاسر مملکت را پر کردند و مشغول توطئه گری شدند. ما نمی خواهیم و مجال آن نیست که بررسی کنیم و عملکرد بسیاری از وزرا و مسئولینی را که در آن زمان بر سر مهم ترین کارها و ارگان های این کشور منصوب می شدند و نمی خواهیم پروندة دولتمردان فاسد آن روز و نمونه هایی چون حسن نزیه این حقوق دان خودفروخته و [مقدم] مراغه ای جاسوس امریکایی و امیرانتظام مأمور سیا و علی ایزدی زمینخوار چاپلوس امریکا که هرکدام در لیست وزارت و یا استاندار و یا مسئولیت دیگر منصوب بودند، پرده برداریم. ما نمی خواهیم بگوییم که آقای مدنی که هم اکنون در مقابل مجلس شورای اسلامی موضع گرفته و این عالی ترین ارگان تصمیم گیری را فاقد صلاحیت می داند، به کمک دستیار خود علوی چه بر سر این مملکت آوردند و نمی خواهیم بگوییم چه کسی و چرا و با چه برنامه ای خود را ملزم به ملاقات با برژینسکی این عامل شیطان بزرگ، می بیند و هم اکنون نیز بااین همه صحبت هایی که برای تعیین نام مجلس شده است، معتقد است اسم مجلس باید مجلس شورای ملی بماند و در کردستان بدون توجه به رهنمودهای امام در کنار نهرهای خون پاک برادرانمان با افرادی چون شیخ عزالدین و قاسملوی تبهکار پشت یک میز به مذاکره بنشینند.»

در این اطلاعیة مفصل همچنین باتوجه به بحث انتخاب نخست وزیر و کابینة آینده، در پیشنهادی خطاب به نمایندگان مجلس آمده است: «در دولت آینده هیچ یک از این افرادی که تاکنون نشان داده اند فاقد روحیة کامل انقلابی هستند و نیز از قاطعیت و تفکر مکتبی و ارادة نیرومند بهرة چندانی

ص: 56

ندارند، نباید وزیر و نخست وزیر شوند، زیرا دراین صورت برآورندة نظرات امام نخواهید بود. ...»(1)-(2)

جامعة روحانیت مبارز تهران نیز به اعلام موضع پرداخت و درخصوص پیام اخیر امام و در آستانة انتخاب نخست وزیر و تشکیل دولت جدید، اطلاعیه ای صادر کرد. در بخشی از این اطلاعیه آمده است: «... امام بر روی بنیادی ترین مسائل انقلاب دست گذارده و از بینش غیرانقلابی فرماندهان ارتش و مسئولان امور، از خطراتی که استقلال نهادهای خودجوش انقلاب مانند سپاه پاسداران و کمیته ها را تهدید می کند، از ماهیت چهره ها و گروهک های به اصطلاح ملی و از وضع اسفبار سفارتخانه ها که بعضاً به لانة فساد تبدیل گردیده و از مسائل مهم دیگر سخن گفتند و برای چندمین بار تأکید کردند که تمام عملکردها باید مکتبی و انقلابی باشند. این بیانات در این مقطع زمانی که ما را به فکر واداشته و باید آن را با شما امت دلیر در میان بگذاریم، آن است که اجازه ندهیم خدای نکرده این بینش بر جامعه حاکم گردد که پس از آنکه امام امت به مسئولان امور هشدار و اخطار می کنند، آنان با انجام مصاحبه و انتشار اعلامیه، رسالت سنگین خود را تمام شده تلقی کنند و از عملکرد انقلابی و قاطع سر باز زده و باز همان مشکلات و همان موانع برجای خود باقی بماند. ... امت یکپارچه و به پاخاستة ما و نمایندگان آنان در مجلس شورای اسلامی، از نخست وزیر و دولتی پشتیبانی می کنند که قاطع، مکتبی، انقلابی در خط امام و آشنا با محرومیت های تودة زحمت کش و برخاسته از متن انقلاب خون بار اسلامی باشد. اگر چنین دولتی بر سر کار بیاید، تضاد میان دولت و ملت در درک حرکت پرتپش انقلاب و عملکردهای قاطع و انقلابی از میان خواهد رفت و قوای سه گانه مانند یدی واحده انقلاب اسلامی را به سوی استقرار کامل و ایفای رسالت جهان شمول آن هدایت خواهند نمود.»(3)

1

درخواست بنی صدر، رئیس جمهوری، از امام خمینی مبنی بر نخست وزیری حجت الاسلام حاج سیداحمد خمینی و رد این درخواست ازسوی امام،(4)* امروز در رسانه ها انتشار علنی یافت.(5) امروز همچنین شایعاتی درمورد تعیین و معرفی نخست وزیر ازسوی رئیس جمهور بر سر زبان ها بود؛ به خصوص با انجام مراسم سوگند ریاست جمهوری که روز گذشته در مجلس شورای اسلامی و با حضور رئیس دیوان عالی کشور و نمایندگان مجلس برگزار شد، انتظار می رفت که امروز رئیس جمهور، نخست وزیر را معرفی کند، اما هم دفتر ریاست جمهوری و هم شخص رئیس جهمور از اظهارنظر دراین خصوص خودداری کردند.(6)

ص: 57

به نوشتة روزنامة کیهان، آخرین شایعات حاکی از آن است که محمدعلی رجایی، مصطفی میرسلیم، موسی کلانتری، جلال الدین فارسی و مهندس غرضی برای احراز پست نخست وزیری مطرح هستند. خبرنگار کیهان در تلاش برای یافتن نام نخست وزیر قطعی ایران، پیش ازظهر امروز، در تماس با یکی از نزدیکان بنی صدر اطلاع یافت که دیروز دکتر بنی صدر از انتخاب و معرفی نخست وزیر سلب مسئولیت کرده است. وی گفت با اعلام سلب مسئولیت ازسوی دکتر بنی صدر، احتمالاً مجلس شورای اسلامی خود برای انتخاب و معرفی نخست وزیر اقدام خواهد کرد. یک وزیر مطلع فعلی نیز امروز به خبرنگار کیهان گفت: دیشب جلسة مشترک اعضای شورای انقلاب با دکتر بنی صدر برای آخرین بررسی ها و رسیدن به تفاهم با دکتر بنی صدر بر سر انتخاب نخست وزیر تشکیل شد. این وزیر گفت که نتایج جلسه معلوم نیست چه بوده، اما استراحت امروز دکتر بنی صدر در منزل، بعضی چیزها را روشن و خبرهای رسیده را نیز تأیید می کند.(1)

دراین حال، به گزارش روزنامه انقلاب اسلامی، ملاقات دوساعتة مهندس مصطفی میرسلیم، معاون سیاسی وزارت کشور و سرپرست شهربانی جمهوری اسلامی ایران با امام خمینی و سپس ملاقات دوساعتة دیگر وی با بنی صدر(2) بسیار بااهمیت تلقی شده و احتمال معرفی ایشان را به عنوان نخست وزیر، افزایش داده است(3)

به نوشتة روزنامة کیهان، شایعة افزایش احتمال نخست وزیری میرسلیم درحالی است که ارگان حزب جمهوری اسلامی که نمایندگانش کرسی های زیادی را در مجلس شورای اسلامی به خود اختصاص داده اند، صبح امروز رسماً اعلام کرده است: «جلال الدین فارسی نامزد نخست وزیری این حزب است.» شخص فارسی نیز این مطلب را تأیید و حتی فاش کرده که

ص: 58

در یک رأی گیری، وی 70 رأی و دیگران کمتر از 10 رأی آورده اند که میرسلیم نیز جزء کسانی است که کمتر از 10 رأی آورده اند. جلال الدین فارسی در همین گفت وگو اعلام کرده که شانس وی به دلیل اینکه بنی صدر او را معرفی نکرده، چندان زیاد نیست و این نیز به دلیل تفاوت بینش این دو است. کیهان می افزاید: «دراین میان، نام رجائی که تا چندی پیش، بیش از دیگران شنیده می شد، اکنون کمتر مطرح می شود و نام غرضی از لیست دیروز (امروز) خط خورد. ...» کیهان سپس نتیجه می گیرد: «به هرحال، باتوجه به ملاقات میرسلیم با رهبر انقلاب و رئیس جمهور از یک سو و تأیید نسبی فارسی، می توان میرسلیم را نخست وزیر دانست.»(1)

از سوی دیگر، مناقشة موجود میان جناح های مطرح داخلی حکومت بر سر معرفی و انتخاب نخست وزیر، در رسانه های خارجی نیز انعکاس داشته است که در اغلب موارد، این بازتاب ها با نوعی عملیات روانی علیه خط امام و مسئولان بلندپایه و با انگیزۀ تشدید اختلافات داخلی صورت می گیرد. دراین باره، رادیو لندن با اشاره به سخنان یکشنبه (29 تیرماه) امام خمینی اعلام کرد: «به دنبال نطق شدید و انعطاف ناپذیر آیت الله خمینی که در آن دولت قبلی را محکوم کرده و خواستار دولت جدید صددرصد انقلابی و اسلامی شد، آقای بنی صدر در وضع دشواری قرار گرفته است. کاندیدای آقای بنی صدر برای نخست وزیری، یعنی آقای حسن حبیبی وزیر علوم و آموزش عالی، احتمالاً به این مقام نخواهد رسید و احتمالاً آقای بنی صدر باید کسی را انتخاب کند که کاملاً مقبول رقبای سیاسی خود در حزب جمهوری اسلامی باشد.»(2) رادیو لندن در همین بخش خبری به بررسی مطالب مطبوعات بریتانیا دربارة ایران پرداخته و گزارش خبرنگار روزنامة تایمز مالی را آورده است: «در این گزارش آمده است که آقای بنی صدر مجبور بود برای آن عده که خواهان حکومتی دمکراتیک و پیشرفت طلب بودند، نقشی ایفا کند که از همان آغاز، آیندة روشنی نداشت و متأسفانه آقای بنی صدر در ایفای این نقش نیز سرعت عمل کافی نشان نداده است، لکن عدم توانایی(3) رئیس جمهور ایران در شناسایی موقعیت خود ممکن است بار دیگر باعث شود که آقای بنی صدر تعادل خود را حفظ کند، به خصوص که احتمالاً حزب جمهوری اسلامی مقداری از محبوبیت خود را از دست داده است.»(4)

رادیو کلن آلمان غربی نیز به بررسی مناقشة حاضر پرداخته و گفت: «بنی صدر با پیشنهاد پست نخست وزیری به سیداحمد خمینی، درحقیقت قصد داشته است ضمن اینکه یک فرد مورد اعتماد آیت الله خمینی را به نخست وزیری بگمارد، از فشار حزب جمهوری اسلامی و شرکت وسیع تر این حزب در قوة اجرائیه جلوگیری به عمل آورد. از تهران گزارش می رسد حزب جمهوری اسلامی، جلال الدین فارسی را کاندیدای نخست وزیری کرده است. گفته می شود در چند روز اخیر، بنی صدر تحت فشار شدید نمایندگان حزب جمهوری اسلامی در مجلس قرار گرفته است.» رادیو کلن با اشاره به اینکه جلال الدین فارسی از مخالفین جدی ابوالحسن بنی صدر در شورای

ص: 59

رهبری حزب جمهوری اسلامی است تأکید می کند درصورت تصدی پست نخست وزیری، بنی صدر آخرین امید خود را برای مقاومت دربرابر حزب جمهوری اسلامی از دست خواهد داد. این رادیو در پایان این سؤال را مطرح می کند که «درصورت انتخاب یک نخست وزیر طرف دار حزب جمهوری اسلامی، بنی صدر قادر به چه اقدامی خواهد بود؟»(1)

رادیو مونت کارلو نیز در تفسیر مشابهی اعلام کرد: «ناظران که سیاست ایران و کشمکش قدرت ها در داخل کشور را دنبال می کنند، اظهار می دارند: روحانیون پایبند به این امر هستند که چه پرزیدنت بنی صدر موافقت کند و چه نکند، شخصی را به نخست وزیری برسانند و این موضوع از تسلط مطلق روحانیون بر اکثریت کرسی های پارلمان سرچشمه می گیرد.»(2)

1

جناح بندی در مجلس شورای اسلامی، علاوه بر موضوع انتخاب نخست وزیر، در موضوع تعیین صلاحیت نمایندگان نیز بروز دارد. در مباحثات امروز مجلس بر سر تعیین صلاحیت نماینده لنجان، احمد غضنفرپور و نماینده تهران، حسن آیت، جلوه ای از این قضیه به چشم می خورد.

در جلسة امروز صبح مجلس، علی اکبر پرورش، نمایندة اصفهان و نایب اول مجلس، در سخنانی ضمن تشریح نحوة برخورد اسلام با قدرت و اعلام احترام خویش به امام امت و حجت الاسلام سیداحمد خمینی و رئیس جمهوری، درخواست کرد که کوشش نشود مجلس در مقابل امام قرار بگیرد. وی افزود: مسئلة انتخاب نخست وزیر باید ازطریق مجلس انجام شود و دراین خصوص، امام و مجلس را نباید رودرروی هم قرار داد. وی با اشاره به نامة رئیس جمهوری به امام درمورد انتخاب سیداحمد خمینی به نخست وزیری گفت: ممکن است این نامه ای که برادر عزیزمان نوشته اند عنوان مشورت داشته باشد که دراین صورت نبایستی منتشر بشود.(3) سپس آقای هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس، به سخنان آقای پرورش اشاره کرد و گفت: «من دیشب همان لحظه ای که نامه آقای بنی صدر پخش می شد با آقای بنی صدر بودم و چون آقای بنی صدر تشریف ندارند، من وظیفه خود می دانم که بگویم ایشان گفتند این نامه مال مدتی پیش است، پیش از اینکه مجلس تشکیل شده باشد نوشته شده است. و البته ایشان هم تعجب کرد که چرا نامه الآن پخش شده است. به نظر می رسد که ایشان مسئول پخش نامه نبوده و زمان هم چون گذشته بوده، بنابراین اعتراضی به طور اصولی - به نظر من که در جریان بودم - وارد نیست. با توضیحی هم که خودشان دادند، ایشان هم اعتراض داشتند [همهمه نمایندگان] خواهش می کنم، دیگر من توضیح دادم ایشان اعتراض داشت به پخش آن.»(4)

سپس گزارش کمیسیون تحقیق دربارة اعتبارنامة احمد غضنفرپور، نمایندة لنجان، توسط مخبر کمیسیون قرائت شد که در آن آمده است: پروندة احمد غضنفرپور به علت اعتراض فؤاد کریمی (نماینده اهواز) به این کمیسیون ارجاع شد. آقای فؤاد کریمی موارد اعتراض خود را

ص: 60

بدین شرح به کمیسیون ارائه داده اند: 1. سابقة تزلزل در مبانی عقیدتی به دلیل سابقة فعالیت های مارکسیستی و مائوئیستی. 2. اشاعة فساد در رادیو و تلویزیون به وسیلة انتشار و پخش نوارهای موسیقی مبتذل. 3. سانسور اخبار روحانیت مبارز و اتحادیه های دانشجویان انجمن های اسلامی اروپا. 4. مخالفت با پاک سازی عناصر ضدانقلاب در رادیو و تلویزیون در زمان تصدی ایشان در شورای سرپرستی.

به دنبال قرائت گزارش کمیسیون تحقیق، فؤاد کریمی به تفصیل دربارة مندرجات گزارش، توضیحاتی داد و بعد از آن، آقای غضنفرپور به طور مشروح به دفاع از خود پرداخت و در پایان گفت: کسانی که می گویند مکتبی می اندیشند، باید به سابقه شان توجه کرد و دید که در این راه چه قدمی برداشته اند. سه چهار ماه است که علیه من و برادران دیگر تهمت مائوئیستی زده اند، روزنامة صبح آزادگان تمام روز علیه بنی صدر و تمام اطرافیانش سم پاشی می کند، اینها می خواهند بگویند که در اطراف بنی صدر یک عده آدم بی دین وجود دارند. سرانجام درباره پروندة انتخاباتی احمد غضنفرپور با ورقه رأی گیری شد که درنتیجه، اعتبارنامة ایشان با 92 رأی موافق در مقابل 62 رأی مخالف و 53 رأی ممتنع از مجموع 209 رأی به تصویب رسید.(1)

پس از آن، گزارش کمیسیون تحقیق دربارة حسن آیت، نماینده تهران، قرائت شد که جنجال هایی را برانگیخت. از آنجا که پروندة حسن آیت به علت اعتراض احمد سلامتیان، نماینده اصفهان، به کمیسیون تحقیق ارجاع شده و در آنجا به تصویب اعضای کمیسیون رسیده بود، احمد سلامتیان پس از قرائت رأی کمیسیون توسط مخبر آن، به عنوان مخالف مطالبی را به شرح زیر بیان کرد. وی گفت: «بنده در یک نامه از دکتر سحابی (رئیس سنی وقت مجلس) درخواست کرده بودم که چند پرونده در اختیار کمیسیون قرار بگیرد؛ اسنادی که در وزارت آموزش وپرورش است و همچنین مدارک جاسوسخانه درمورد حزب زحمت کشان ملت ایران؛ زیرا این حزب در مظان این بود که عمده ترین نقش را در کودتای 28 مرداد بازی کرده و بعد از 28 مرداد بزرگ ترین نقش را درمورد پشتیبانی از رژیم کودتا داشته و ما حسن آیت را در آن موقع به عنوان یکی از جوانان این حزب می شناختیم. ... در سال 1340، بعد از اینکه روزنامة اطلاعات به عنوان ارگان ساواک نقش لودادن دانشجویان را داشت، دانشجویان تصمیم به تحریم روزنامة اطلاعات گرفتند، ولی روزنامة اطلاعات به عنوان مقابله، یک کرسی بحث آزاد درست کرد که در آن افرادی مانند ارسنجانی و فریدون نفیسی شرکت می کردند و اداره کنندة جلسات، جوانی بود به نام حسن آیت. کار به جایی رسید که وقتی این افراد وارد دانشگاه می شدند، با گارد داخل می شدند. اما اشتهار به فساد اخلاقی؛ من پرونده ای داده ام به کمیسیون راجع به مدرسة پروین اعتصامی دامغان... شکایت شده [که] معلمی که معلم دختران نوجوان بوده در سر کلاس رفتار سوء داشته و بنده نمی توانم قبول کنم ساواک برای چنین فردی می خواسته پرونده سازی کند.»

ص: 61

سلامتیان همچنین گفت: «آقای دکتر آیت در شرایط و اوضاع کنونی جوی را به وجود آورده که به نظر من پایش را درست جای پای دکتر مظفر بقایی می گذارد.» وی همچنین افزود: «حسن آیت بنا بر بندهای چهار و شش مادة نهم قانون انتخابات که عدم اشتهار به فساد و نادرستی است، با اعمال خودش سلب صلاحیت کرده و ماندن این افراد در مجلس متضمن خطراتی است. به شما نمایندگان مجلس تذکر می دهم که در مرحلة تصمیم گیری یک اصل تاریخی هستید.»

پس از پایان سخنان سلامتیان نظر به اینکه وقت مجلس تمام شده بود، دفاعیات حسن آیت به جلسة روز بعد (پنجشنبه) موکول شد.(1)

1

مسائل ایران و عراق همچنان در سطح وسیعی در رسانه های جهان بازتاب دارد. در اینجا به دو نمونه متفاوتِ برداشت رسانه ای راجع به ایران و نیز نمونه ای از بازتاب تکاپوهای عراق اشاره می شود.

روزنامه هرالد تریبیون چاپ پاریس، با اشاره به سخنان اخیر امام خمینی می نویسد: «مردانی که آیت الله خمینی آنان را برای ادارة حکومت انتخاب کرده است، نتوانسته اند رضایت خاطر وی را جلب نمایند. دلیل امر طبق اظهارات خود آیت الله آن است که "آقایانی که در اروپا تعلیم دیده اند" لیاقت آن را ندارند که یک انقلاب اسلامی را اداره کنند. وزارت خارجه به سرپرستی صادق قطب زاده شدیداً هدف حملة آیت الله قرار گرفت، مع ذالک آیت الله به ارتش و دستگاه قضایی نیز حمله کرد و در پایان، قاطعانه هشدار داد که "کلیة سازمان های ما در وضع نابسامانی به سر می برند." رئیس جمهور ابوالحسن بنی صدر نیز ظاهراً در نابسامان ترین وضع به سر می برد، زیرا او لااقل اسماً تصدی اکثر سازمان های کشور را به عهده دارد.»

این روزنامه در پایان، نتیجه گیری می کند: «به سبب وجود انواع متفاوت مخالفت ها، اوضاع ایران به معجونی بسیار قابل احتراق مبدل شده است. ...»(2)

روزنامة پراودا چاپ مسکو نیز در مقاله ای به قلم خبرنگار ویژة خود با اشاره به محاکمة کودتاگران، می نویسد:

«رسیدگی به شرایط کودتای اخیر نافرجام در تهران همچنان ادامه دارد و در جریان این رسیدگی معلوم شد که سررشتة توطئه به آن سوی اقیانوس بسته است. واشنگتن تلاش می کند شرکت خود را در رویدادهای اخیر ایران انکار کند، ولی کوشش آن برای ازبین بردن آثار شرکت خود در این ماجرا بی نتیجه می ماند. کافی است یادآوری شود که اشخاص معروفی به داشتن روابط نزدیک با پنتاگون، جزء توطئه چینان بودند؛ از آن جمله اند مهدیون فرمانده سابق نیروی هوایی ایران و محققی فرمانده سابق ژاندارمری شاه. ...»(3)

ص: 62

در همین حال، دیپلماسی رژیم عراق - که درجهت بهبود روابط با کشورهای عرب همسو با امریکا و غرب - فعال است، بازتاب رسانه ای قابل توجهی دارد. ازجمله در یک تفسیر از خبرگزاری آسوشیتدپرس درمورد بهبود روابط عراق با اردن، با یادآوری این نکته که: دولت های عراق و اردن «ایدئولوژی های مغایر با یکدیگر دارند» چنین آمده است: «عراق و اردن با گسترش روابط اقتصادی و سیاسی خود به سال ها سوءظن و دشمنی دوجانبه خاتمه می دهند. ... این نزدیکی، جنبه های عملی نیز دارد. مقامات اردنی، عراق را به خاطر پرداخت فوری کمک هایی که در کنفرانس سران عرب تقبل کرده است و سایر سرمایه گذاری های آن، مورد ستایش قرار داده اند. ... عراق از 25/1 میلیارد دلاری که در کنفرانس سران عرب قول پرداخت آن را به اردن داده، 186 میلیون دلار به این کشور می پردازد. ... گمان می رود اردن با 300 میلیون دلار دیگر که از عراق می گیرد بهای بیش از 250 تانک چیفتن را که از انگلستان خریداری کرده است و همچنین جت های جنگندة میراژ ساخت فرانسه را بپردازد. عراق همچنین هزینة یک پروژة 130 میلیون دلاری را برای بهبود شرایط بندر عقبه و ساختن یک شاهراه بزرگ از عقبه به بغداد را تأمین خواهد کرد.»(1)

ضمیمه اول گزارش1: بخش های دیگری از مصاحبة صدام حسین با روزنامة کویتی السیاسه

رئیس جمهور عراق در پاسخ به انتقادات برخی کشورهای عربی مبنی بر اینکه چرا پیش از این درمورد جزایر سه گانه سکوت اختیار کرده بود، چنین می گوید: «بعضی از کشورهای عرب و نمایندگان آنان می گویند چرا شما در فاصلة میان مارس سال 75 (اسفند 53 ه. ش.) تاکنون دربارة سه جزیرة عربی سکوت کردید تا اینکه شاه سرنگون شد؟ و چرا اکنون این مسئله را مطرح کرده اید؟ آنان این سؤال را بدون اینکه بپرسند چرا خود سکوت اختیار کردند، مطرح می سازند، درحالی که می دانند عراق هفت سال تمام با رژیم شاه دست وپنجه نرم کرده و از سال 71 (50 ه.ش.) تا سال 75 (54 ه. ش.) درمورد مسئلة جزایر کلنجار رفته است، چرا آنان خود سکوت کردند! از آن گذشته، آیا رواست، ما درمورد اشغال سرزمین معینی دربرابر کسی سکوت کنیم و دربرابر دیگری سکوت را بشکنیم! ما هیچ گاه سکوت نکرده ایم، ولی شیوه های حق طلبی خود را درمورد جزایر تغییر دادیم و یکی از شیوه ها همان است که گفتم. من بلافاصله پس از امضای پیمان از ایران دیدار کردم و مسئله را با شاه در میان گذاشتم و صریح و روشن به او خاطرنشان ساختم که اگر مسئلة حاکمیت ما در خلیج [فارس] که تو آنها را زیر پا گذاشته ای حل نگردد، پیمان موجود میان عراق و ایران هر لحظه در معرض خطر قرار می گیرد.»(2)

ص: 63

صدام حسین در بخش دیگری از مصاحبة خود با حمله به امام خمینی گفت: «ما از کسانی نیستیم که برای خمینی تعظیم کنیم و با او مقابله کردیم؛ خواست با ما زورآزمایی کند، با او زورآزمایی کردیم و شرط بست که ما را شکست بدهد و شرط بستیم که شکستش دهیم و خواهیم دید کدام از ما شکست خواهد داد.» صدام آن گاه با مطرح کردن این سؤال که «آیا کشمکش میان ما و او به جنگ مبدل خواهد شد؟» گفت: «این چیزی است که او تصمیم می گیرد. ما جنگ نمی خواهیم. ... (اما) ما از آنهایی نیستیم که طبل جنگ را توخالی به صدا درآوریم، ولی اگر کسی بخواهد حصار خارجی ما را بکوبد، یعنی از دور تیری رها کند، ما درهای درونی را به هزاران گلوله می بندیم. ما جنگ نمی خواهیم، ولی هرکس که با ما جنگ داشته باشد برطبق مفاهیم موجود با آن رفتار می کنیم.» رئیس جمهور عراق در پاسخ به این سؤال که «آیا از شاپور بختیار نخست وزیر اسبق ایران و سایر گروه های مخالف ایران پشتیبانی می کند؟» گفت: «ما با رژیم ایران روابط بدی داریم و از ما انتظار نداشته باشید که یکی از مخالفان بیاید و بگوید من از برادران مخالف شما هستم و می خواهم به این عمامه مشت بزنم، به او بگوییم ما شما را نمی شناسیم و به او سلام نکنیم؛ (بلکه) هریک از مخالفان به ما سلام گوید، سلام او را با قدرت پاسخ می دهیم.»(1)

ضمیمه دوم گزارش1: ادامة نامة قطب زاده، وزیر امور خارجة ایران، به دبیرکل سازمان ملل

در ادامة نامة قطب زاده، وزیر امور خارجة ایران، به دبیرکل سازمان ملل - که به صورت سند شماره S/14070 تلگرام مورخ 23 جولای 1980 انتشار یافت - چنین آمده است:

«تا حال حاضر، درحدود 000,40 نفر از مردان، زنان و کودکان بی گناه توسط دولت بغداد در یک وضعیت غیرانسانی رانده شده اند. مردم از دسترسی به اموال و پس اندازهای منقول و غیرمنقول خود که در طی دوران زندگی خود به دست آورده اند، محروم شده و در موارد بسیاری نیز کودکان از والدینشان و زنان از همسرانشان جدا شده اند. تعداد زیادی از کسانی که مجبور به ترک خانة خود شده اند، فرزندان ایرانیانی بودند که قبلاً به عراق مهاجرت کرده و از آن زمان هویت و تابعیت عراقی به دست آورده اند. بنابراین، اخراج بسیاری از آنها موجب ازدست دادن هویت و تابعیت خود می باشد. تابه حال، هیچ گاه دولت عراق علت اخراج شیعیان را توضیح نداده است و آنها از حداقل حقوق قانونی خود نیز بی بهره مانده اند. جای تعجب نیست که با عدم وجود اهرم بین المللی بازدارنده، اخراج دسته جمعی از عراق ادامه دارد.

آقای دبیرکل، درحالی که نمونه های مشخص از موارد نقض حقوق بشر جهت تبلیغات و توجه جهانیان منتشر شده، مواردی از نقض آشکار حقوق بشر نیز وجود دارد که مورد بی اعتنایی زیادی واقع شده است. مشکل پناهندگان به عنوان پدیده ای جدید در روابط بین المللی مطرح شده است. اخراج دسته جمعی پناهندگان از عراق، بخشی از این حوادث جدید ناعادلانه و ناخوشایند است. رفتار وقیحانة این چنینی که یکی از اعضای جامعة بین المللی به مقیاس وسیعی مرتکب شده است، به تدریج عامل بی ثباتی در منطقه خواهد شد که توجه سازمان ملل باید به آن معطوف شود. تاکنون دولت ایران تلاش نموده از این پناهندگان حمایت کند و محل سکونت برای آنان فراهم سازد، بااینکه این قبیل تلاش ها، از مسئولیت های اصلی سازمان ملل است که نباید از تلاش هایی که جهت جلوگیری از این مسئولیت مهم صورت می گیرد، غافل شد.

صادق قطب زاده - وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران»(2)

ص: 64

ضمیمه گزارش3: وضعیت نامطلوب پاسگاه های مرزی منطقة عمومی قصرشیرین

دفاع پاسگاه های مرزی منطقة عمومی قصرشیرین در مقابل حملات روزافزون نیروهای عراقی درحالی است که این پاسگاه ها در وضعیت مطلوبی به سر نمی برند و ازنظر امکانات و استحکامات و حتی نیروهای نظامی در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. یک گزارش از هنگ ژاندارمری قصرشیرین به فرمانده ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران، رکن3، دایرة عملیات، گویای وضعیت نامناسب پاسگاه های مرزی این منطقه است. در این گزارش آمده است: «به طوری که خاطر فرماندهی مستحضر است، پرسنل این هنگ از بعد از انقلاب تاکنون، بلاانقطاع در سراسر مرز درگیر زدوخوردهای مرزی با نیروهای ارتش و مهاجمین مزدور بعث عراق می باشند که شهدای زیادی را در راه حفظ حدود و ثغور و دفاع از رژیم جمهوری اسلامی تقدیم ملت قهرمان ایران کرده است و به علت مداومت این درگیری ها، پرسنل، خسته و روحیه آنان تقلیل یافته و لذا برای جلوگیری از متلاشی شدن بقایای نیروی موجود مستقر در پاسگاه ها، ایجاب می کند که چند واحد از پرسنل تازه نفس از واحدهای داخلی به منظور جایگزین [ی با] پرسنل قدیمی واحدها به این هنگ مأمور و ترتیبی داده شود که این افراد فرسوده تجدید قوایی بکنند که بتوانند اغلب اقلاً در آتیه با روحیه خوب، مقابل حملات و تهاجمات پی درپی دشمن ایستادگی نمایند. ضمناً اغلب پاسگاه های مرزی دراثر اصابت گلولة توپخانه منهدم و پرسنل در این فصل گرمای طاقت فرسا، محلی برای استراحت موقتی ندارند که این مسئله مزیدبرعلت شده و افراد سخت در مضیقه قرار گرفته اند. علی هذا، استدعا دارد به هرنحوی که فرماندهی نسبت به انجام پیشنهاد این هنگ درمورد اعزام واحدهای مأمور جایگزین واحد، [و] تعمیر پاسگاه ها اوامر مقتضی صادر و نتیجه را ابلاغ نمایند.

سرگرد حاج علیخانی.»(1)

ضمیمه گزارش5: شکل گیری گروه چهارشنبه سیاه و بخشی از فعالیت های آن

"چهارشنبة سیاه" عنوان گروهی است که در تاریخ 18/4/1358 با تلفن به دفتر خبرگزاری پارس، اعلام موجودیت کرد و مسئولیت بخشی از انفجارها و حملات مسلحانه را در خوزستان به عهده گرفت.(2)نام "چهارشنبه سیاه" اشاره به وقایع خونین روز چهارشنبه 9/3/1358 دارد. بخشی از حوادث و درگیری های آن روز، در مطبوعات چنین منعکس شده است: در ساعت 7:45 صبح، فرمانداری خرمشهر مورد تهاجم مسلحانه قرار گرفت که محافظان ساختمان به مقابله پرداختند. در ساعت 8 صبح، اعراب در ناحیة... با پاسداران درگیر شدند و ساختمان های پست و تلگراف و چندین مغازه را به آتش کشیدند. همچنین ساختمان دخانیات طعمة حریق شد. به علت آتش سوزی سیم ها، قسمت هایی از برق و تلفن شهر قطع شد و پاسداران آبادان به حال آماده باش درآمدند. سازمان سیاسی خلق عرب اقدام به سنگربندی در خیابان ها کرده است و صدای رگبار لحظه ای در شهر قطع نمی شود. از عشایر خوزستان و سایر نیروهای خلق عرب جهت کمک به اعراب دعوت شده و آنها وارد شهر شده اند. در ساعت 9 صبح، حمله به کلانتری1 خرمشهر، با تلاش افراد آن دفع گردید. در سه راه شلمچه، در جادة مرزی نیز اعراب قسمتی از تأسیسات غیرقابل استفاده را به آتش کشیدند.(3) همچنین در ساعت 10:30، افراد خلق عرب، ازطریق کارون و شط العرب (اروندرود) به پایگاه دریایی خرمشهر حمله کردند. جایگاه پمپ بنزین و نمایندگی جنرال موتور و یک سوپرمارکت به آتش کشیده شد. به هنگام ظهر، 3 کشتی هزار تنی تجارتی به آتش کشیده شد.(4) از سوی دیگر، ساختمان های سازمان سیاسی و کانون فرهنگی خلق عرب از همان ساعات اول درگیری به محاصرة نیروهای انقلاب درآمد و پس از چند ساعت درگیری تصرف شد. به این ترتیب، مرکز هدایت آشوب و درگیری ها سقوط کرد. در این اوضاع، عراق مقابل

ص: 65

پاسگاه های مرزی به تجمع نیرو دست زد و بالگردهایش در خسروآباد به پرواز درآمدند. همچنین دو ایستگاه رادیویی برای "مردم عربستان" (عرب های ایرانی خوزستان) مرتب پیام عربی می فرستاد. عده ای از نیروهای مسلح خلق عرب در خارج از خرمشهر به طرف این شهر حرکت کردند یا در شهرهایی همچون اهواز و آبادان به تحرکاتی دست زدند. در اهواز مسئله بدون حادثه خاتمه یافت، اما در آبادان تعدادی از اتومبیل های پارک شده مورد آسیب قرار گرفتند و ساختمان شرکت نفت در ایستگاه10، کنار بهمن شیر، مورد تهاجم مسلحانه واقع شد و خساراتی به آن وارد آمد.(1)

در درگیری آن روز، ضربه تعیین کننده ای به موجودیت سازمان سیاسی و کانون فرهنگی خلق عرب وارد آمد و آن سازمان به حالتی شبیه انحلال کشیده شد. چنین وضعی مقدمه ای شد برای تشکیل گروه های کوچک تر، ولی مخفی و با آزادی عمل بیشتر در جنایت و نیز وابستگی تام و تمام در همة ابعاد به عراق. گروه چهارشنبه سیاه از آن جمله بود. در اسناد کنسولگری عراق در خرمشهر که بعدها به دست آمد، این مسئله چنین گزارش شده است: «بعد از دستگیری تعداد زیادی از افرادی که در این مرکز [سازمان فرهنگی خلق عرب] بودند، افراد باقیمانده شروع به تشکیل گروه های کوچک تری کردند، مانند گروه سیدهاشم موسوی [چهارشنبه سیاه]. برای سازمان فرهنگی خلق عرب چیز قابل ذکری که بتواند در خلق عرب مؤثر باشد، باقی نماند.» و نیز دربارة نحوة عملکرد و روابط این گروه چنین آمده است: «عناصر گروه [چهارشنبه سیاه] درخواست اسلحه کردند تا بتوانند وارد عمل شوند. بیشتر تأکید داشتند که سلاح کمری با صداخفه کن به آنها داده شود تا بتوانند افراد و شخصیت های مخالف عرب را ترور کنند. این گروه اقدام به عملیات ایذایی زیادی کرده و از حماسه آفرین ترین گروه ها بوده است. برای کارهای نظامی - تبلیغاتی و در مرحلة فعلی برای شکستن رکودی که در منطقه حاکم شده، از ما خواسته اند که نقشه های بررسی شده و عملی در اختیار آنها بگذاریم که ازلحاظ نظامی اقدام کنند. همچنین مخفیگاه هایی تعیین شود که کار آنها کشف نگردد.»(2)

ضمیمه اول گزارش 13؛ بخش هایی از سخنان مهم امام خمینی در روز یکشنبه 29 تیرماه 1359:

«من هرروز که از این انقلاب می گذرد توجه به این معنا بیشتر پیدا می کنم که ملت ما انقلابی عمل کردند و ما نکردیم و ما یا مقصر هستیم و یا قاصر؛ و در هر دو جهت در پیشگاه ملت جواب باید بدهیم. ...

از اول هم که به حسب الزامی که من تصور می کردم دولت موقت را قرار دادیم، خطا کردیم. از اول باید یک دولتی که قاطع باشد، جوان باشد، قاطع باشد بتواند مملکت را اداره کند، نه یک دولتی که نتواند. منتها آن وقت ما نداشتیم فردی را که بتوانیم، آشنا نبودیم بتوانیم انتخاب کنیم. این انتخاب شد و خطا شد و حالا هم که دولت می خواهد در مجلس شورا دولت ایجاد بشود حالا ما باید این مطلب را به مجلس شورا اعلام کنیم که باید یک دولت متدین تمام صددرصد اسلامی و قاطع، یک نفر وزیر اگر مثل بعضی از این وزرا که الآن هستند باشد اینها نپذیرند. تمام وزرا یکی یکی باید بررسی بشود. وزیر متدین صددرصد انقلابی مکتبی و قاطع. اگر چنانچه ما دولتمان باز مثل سابق باشد؛ آن طور وضع، آن طور دید را داشته باشد، ما باید عزای این نهضت را بگیریم و پیروزی ما امکان ندارد. ...

باید دولت قاطع باشد، باید مجلس قاطع باشد. اگر در مجلس اشخاصی هستند که اینها باز همان طبل را می زنند و همان حرف ها را می زنند به اینها نباید گوش بدهند. باید همین مجلس یک مجلسی باشد که با قاطعیت عمل کند و دولت اگر بخواهد یک قدم کنار بگذارد با قاطعیت بخواهدش و ردش کنند و از اول هم که می خواهند یک دولتی را قرار بدهند، تصویب کنند یک دولتی را، یک دولتی باید باشد تمام افرادش،

ص: 66

وزرایش، تمامشان اشخاصی باشند که بفهمند چی شده است، بفهمند که ما در چه حالی واقع هستیم، بفهمند که اسلام به چه جور باید در ایران پیاده بشود. ...

سفارتخانه ها در هرجا که دست روی آن می گذارند، فاسد است. ...

ما نمی توانیم تحمل کنیم این مطلب را که آقایان می خواهند با مغزهایی که در اروپا تربیت شده، درست بکنند. ما می خواهیم اسلام را اجرا بکنیم. ...

اگر ارتش ما کارش را درست انجام داده بود که ما حالا باز گرفتار بلوچستان نبودیم، گرفتار کردستان نبودیم...

ما رؤسای ارتشمان نه یک اشخاصی هستند انقلابی و نه وزارتخانه هایمان این طورند و نه دولت انقلابی ما داریم. ...

تا کی این جوان های بیچارة ما تلف بشوند و بازهم قدردانی از آنها نشود و توی سرشان زده شود، هی کشته بدهند و هی توسری بخورند، هی کشته بدهند و هی تکذیب شوند؟...

با رسمیت مجلس دیگر باید تمام امور را مجلس اصلاح بکند؛ یعنی با تمام قدرت دولتی را که تعیین می کند دولت صددرصد اسلامی دارای قدرت باشد و کارهایی را که دولت می کند و همین طور کارهایی را که در وزارتخانه ها می شود و کارهایی که در استان ها می شود تحت نظر باشد و مجلس بازخواست کند از اینها، بخواهد اینها را و اگر خطا کردند استیضاح بکند تا کار را درست انجام بدهند. ...

این اشخاصی که انقلابی نیستند باید در رأس وزارتخانه ها نباشند و آقای بنی صدر امثال اینها را معرفی به مجلس نکند و اگر کرد، مجلس رد بکند و هیچ اعتنا نکند؛ الاّ آنکه وزیری باشد که کارآمد باشد، اسلامی باشد، مسامحه کار نباشد، انقلابی باشد. ...

ما چقدر سیلی از این ملیت خوردیم. من نمی خواهم بگویم در زمان ملیت، در زمانی که این همه از او تعریف می کنند چه سیلی به ما زد آن آدم. ... بروند کنار اینها، بروند گم بشوند اینها. اینها منحل باید باشد، ما از اینها ضربه دیده ایم. ... ما اسلام را می خواهیم، غیراسلام را نمی خواهیم... اگر در وزارتخانه ها، اگر در جایی احکام اسلام بخواهد جاری نشود، ما درِ وزارتخانه را می بندیم. ...»(1)

ضمیمه دوم گزارش13: بخش دیگری از اطلاعیة شماره138 دانشجویان مسلمان پیرو خط امام

در بخش دیگری از اطلاعیة شماره138 دانشجویان مسلمان پیرو خط امام آمده است: «با اشغال لانة جاسوسی و گروگان گیری که بعداً مشخص گردید که این مرکز حکومت امریکا در ایران پس از پیروزی انقلاب هم به دلیل مسامحه کاری ها و اتخاذ شیوه های مخالف خط امام هنوز به قوت خود باقی بوده، سرنخ همة توطئه ها و طرح های خائنانه به دست آمد و حتی غائلة کردستان برای مدتی فروکش کرد و انقلاب شور زایدالوصف اولیة خود را بازیافت و دولت غیرانقلابی که فاقد هرگونه خصلت انقلابی بود، در مقابل شتاب انقلاب تاب توان نیاورد و سقوط کرد و به فرمودة امام، انقلاب بزرگ تر از انقلاب اول که مواجهة مستقیم با شیطان بزرگ بود، آغاز گردید. ولی با کمال تأسف باید بگوییم که باز با دولت و وزرا و مسئولینی سروکار داشتیم که اکثر فاقد روحیة انقلابی و در مواردی با خصلت های ضدانقلابی اجازه دادند کسانی که به نفع امریکا و در خدمت امریکا بودند، همچون میناچی بر سر حساس ترین پست های این مملکت، یعنی وزارت ارشاد باقی بمانند. مگر این آقای میناچی از درون دولت موقت تا این لحظه که امام از عملکرد آنها این چنین ناراحت اند بر سر کار باقی هستند، برای ما چه کرد؟... آیا چنین فردی لیاقت این را داشت و دارد که چنین پست حساس را در دست داشته باشد؟ و پس از افشای شخصیتش توسط اسناد لانة جاسوسی، کوچک ترین ترتیب اثری داده نشود و حتی به دفاع بی مورد از او

ص: 67

برخیزند؟ همچنان که اخیراً از خسرو قشقایی این فئودال وابسته به سیا که مجلس شورای اسلامی او را به جرم وابستگی اش برای همیشه از سمت محترم نمایندگی خلع کرده، دفاع کردند. کدام وزارتخانة ما پس از گذشت نزدیک به دو سال، اسلامی است و در طول این مدت همه کار می شد انجام داد. ...

آیا این سفارتخانه های ایران در خارج که به فرمودة امام هرکدام محلی است برای فساد، هرجا سر بزنی کارشان چیزی جز خوردوخوراک و فساد و فحشا نیست، به نفع اسلام و زیبندة انقلاب اسلامی است؟... و آیا با چه اطلاعاتی، وزیر امور خارجه، دانشجویان جوان و مسلمان ایرانی که سفارتخانة ایران در پاریس را به اشغال انقلابی خود درآوردند تا آنجا را از لوث وجود طرف داران بختیار خیانتکار پاک کنند، حمله می کنند، آن دلسوختگان را ضدانقلاب می دانند و از پلیس فرانسه تقاضای حمله و دستگیری شان را می نمایند، چگونه تحمل کند افرادی را که به عشق دلسوزی از اسلام و انقلاب ایران، جان خود را بر کف نهاده و کمر همت برای قتل بختیار(1) توطئه گر بسته اند، افرادی توطئه گر و ضدانقلاب بدانند؟ اصولاً در انقلاب اسلامی ما همان طوری که امام امت بارها فرمودند که: شهیدانمان در میدان شهادت شعار نه شرقی نه غربی، جمهوری اسلامی را فریاد زدند، مع الوصف، در زمانی که امام، امریکا را شیطان بزرگ و دشمن اصلی می دانند، در زمانی که در جنگ رویاروی با این آدم خوار به سر می بریم، می بینیم وزیر امور خارجه آن چنان موضعی دربرابر شرق، آن هم نه به خاطر شناخت مکتبی، می گیرد که پنداری ما امروز با امریکا هیچ خصومتی نداریم و این همه توطئة جنایت ازجانب این جهان خوار پلید صورت نمی گیرد و گویی می توان برای مقابله با شرق، با شیطان بزرگ کنار آمد. ... این ننگ را ما چگونه تحمل کنیم که وزیر امور خارجة ایران در خارج ایران بگوید اصولاً ما را دلیلی بر مبارزه با عقاید سیاسی قاتلان هزاران شهید ایران، یعنی شاه جنایتکار و بختیار مزدور بیگانه نیست. پس رسالت مبارزه با این جرثومه های فساد با کیست؟...

تا کی باید صبر کنیم به این امید که روزی سیطرة این افکار غربی و این دلباختگان غرب جنایتکار بر این مملکت از بین برود؟ شما ای مسئولینی که دست اندرکار تشکیل دولت آینده هستید، از مسامحه کاری و محافظه کاری و به شیوه های غیرانقلابی عمل کردن دست بردارید که این شیوة دولتمردان موقت بود که محکوم و ثمری جز رشد ضدانقلاب در مناطق مختلف کشور و در دستگاه های حکومتی نداشت. ... امروز روز احیای مجدد و هرچه بیشتر سپاه پاسداران، دادگاه های انقلاب، جهاد سازندگی و کمیته ها می باشد و همة این ارگان های انقلابی باید به قوت خود مانند روز نخستین باقی بمانند و نیروهای ملت مستضعف در خط امام و فعال و جوان، حکومت را در دست گیرند که حکومت از آن آنان است...»(2)

ضمیمه گزارش14: نامة بنی صدر به امام و پاسخ ایشان به نقل از صحیفه امام

«نامه [به آقای بنی صدر (رد پیشنهاد نخست وزیری آقای سیداحمد خمینی)]

زمان: 1 مرداد 1359/ 10 رمضان 1400

مکان: تهران، جماران

موضوع: پیشنهاد پست نخست وزیری به آقای سیداحمد خمینی

مخاطب: بنی صدر، ابوالحسن (رئیس جمهور)

[بسمه تعالی. حضور مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی به عرض می رساند، در اوضاع و احوال فعلی و باتوجه به اینکه جامعه ما جامعه جوانی است و هیجان مثبت کار برای قراردادن کشور در خط تولید

ص: 68

و فعالیت، جنبه معنوی و هیجان آفرین را جنبه اصلی می گرداند، حاج احمدآقا یکی از مناسب ترین اشخاص برای تصدی نخست وزیری است. درصورتی که موافقت فرمایید عین صواب است.

ابوالحسن بنی صدر].

بسمه تعالی

بنا ندارم اشخاص منسوب به من متصدی این امور شود. احمد، خدمتگزار ملت است و در این مرحله با آزادی بهتر می تواند خدمت کند. والسلام علیکم.

روح الله الموسوی الخمینی»(1)

ص: 69

ص: 70

اعلام کرد که تاکنون 642,38 نفر از عراق رانده و از مرزهای مختلف وارد کشور شده اند. بنا بر این اطلاعیه و برابر اعلام ادارۀ مرزبانی ژاندارمری، آمار رانده شدگان از عراق از بدو درگیری ها تاکنون از مرزهای غربی کشور، بدین شرح است: 1. از مرز قصرشیرین 534,12 نفر؛ 2. از مرز سومار 274,16 نفر؛ 3. از مرز مهران 6160 نفر؛ 4. از مرز دهلران 3674 نفر.(1)

در همین حال افزایش روزافزون تبلیغات رسانه های عراق علیه مقامات بلندپایۀ ایران و تیره جلوه دادن اوضاع داخلی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران، همچنان ادامه دارد. ازجمله روزنامۀ الثوره، ارگان حزب بعث عراق در مقاله ای با عنوان "رژیم [امام] خمینی تا چه وقت می تواند دربرابر وخامت اوضاع ایران پایداری نماید؟" می نویسد:

«از بررسی اوضاع در ایران چنین برمی آید که رژیم [امام] خمینی علی رغم گذشت بیش از 17 ماه از راندن شاه، دیگر قدرت این را ندارد که زمام امور را به دست بگیرد و امور مملکتی را در جهتی که امنیت و ثبات را برای خلق های ایران تضمین نماید، سوق دهد. ... یک نگرش پویا به کلیۀ جنبه های زندگی طی چند ماه گذشته به اثبات می رساند که آیندۀ ایران تارتر و وخیم تر از گذشته خواهد بود.»(2)

1

حملات ایذایی و آتشباری عراق در نوار مرزی غرب کشور، امروز چشمگیر بود.

گزارش های رسیده از منطقه نشان می دهد که درپی درگیری ها و حملات چند روز گذشتۀ توپخانۀ عراق به نفت شهر، این شهر از سکنه خالی شده است و اینک فقط نیروهای ارتش، سپاه و ژاندارمری در این منطقه برای دفاع در مقابل حملات عراق مستقر هستند. بخشدار و رئیس شهربانی نفت شهر گفتند: حتی قصابی ها و نانوایی ها تعطیل شده و اهالی نفت شهر به شهرهای دیگر مهاجرت کرده اند.

علاوه براین، از ساعت 12 امروز، مجدداً نوار مرزی قصرشیرین، سومار و نفت شهر هدف آتش توپخانه و خمپاره اندازهای ارتش عراق قرار گرفت. عراق حملات خود را از ساعت 6 بعدازظهر به مرز باویسی، تیله کوه، ازگله و گرده نو کشاند و از این ساعت تمام این مناطق زیر آتش توپخانۀ عراق قرار داشت.(3)

در منطقۀ قصرشیرین همچنین در ساعت 20، منطقۀ مرزی خانه شور هدف حملة عوامل داخلی عراق (مهاجمان) قرار گرفت که به درگیری با پاسداران و پیشمرگان مسلمان کرد انجامید. یک مین نیز در جادۀ شورتپه کشف و خنثی شد.(4)

شب هنگام نیز پاسگاه های قلعه سفید و پرویز با توپ های دورزن عراق هدف قرار گرفتند که در قلعه سفید براثر اصابت ترکش توپ به یکی از سنگرها یک سرباز ایرانی زخمی شد. این درگیری ها تا صبح ادامه یافت.(5)

ص: 72

1

در استان خوزستان، درپی تحرکات اخیر مرزی نیروهای عراق و عوامل وابسته به آن، شورای فرماندهان سپاه استان خوزستان در جلسۀ امروز خود ضمن بررسی این تحرکات و ناهماهنگی هایی که در امر مرزداری میان نیروهای مرزی سپاه وجود دارد، تصمیم گرفت که "واحد مرزبانی" را زیر نظر (دفتر) هماهنگی استان خوزستان تشکیل دهد. در این جلسه همچنین مقرر شد سپاه با همکاری و مساعدت استانداری خوزستان پاسگاه های مرزی مستقلی را بسازد. آن گاه موضوع اعزام نیرو به مرز و تقاضای دفتر هماهنگی مناطق مرکز درمورد اعزام نیرو به کردستان مطرح شد که پس از صحبت هایی دراین مورد قرار شد نیروهای بسیج به مرز سوسنگرد و نیروهای کادر به کردستان اعزام شوند. مسئلۀ کمبود سلاح نیز یکی از موضوعات مطرح شده در این جلسه بود که علت آن، ضعف مرکز عنوان و قرار شد که ازطرف فرماندهان سپاه استان دراین باره قطعنامه ای تهیه و برای سپاه مرکز ارسال گردد.(1)

2

امروز هم نظیر روزهای گذشته، تحرکات ایذایی مسلحانه در برخی مناطق غرب و شمال غرب کشور ادامه یافت. ازجمله:

به گزارش لشکر16 زرهی: «در منطقۀ دیواندره و حومه، عناصر ضدانقلاب اقدام به نقل وانتقال های جدیدی نموده و سلاح های مختلف به خصوص کلاشینکف در منطقه توزیع گردیده است.» در هامش این پیام، از نیروهای مستقر در زنجان و سنندج درخواست پاک سازی مجدد منطقه شده است.(2)

گزارش شهربانی کرمانشاه نیز حاکی است افراد حزب دمکرات در جادۀ باینگان مستقر شده و به روستاییان ابلاغ کرده اند هرچه زودتر محصولات را جمع آوری کنند، چون آنها قصد دارند با دولت وارد جنگ شوند. طبق همین گزارش، کومه له نیز به افراد خود اخطار کرده است که خود را تصفیه کنند و افراد مسلمان در کومه له به حزب دمکرات ملحق شوند؛ در غیر این صورت با اینها مبارزۀ مسلحانه خواهند کرد(3)

در پاوه شب هنگام، فرماندار این شهر اعلام کرد: «شب جمعه (امشب) از ساعت 20 تا 2 بامداد، در گردنۀ مزیدی بین نیروهای خودی و مهاجمین مسلح، درگیری روی داد.» به گفتة فرماندار پاوه، در این درگیری به نیروهای ارتش و پاسدار آسیبی وارد نیامده است.(4)

دراین حال، نیروهای مسلح خودی، در مقابله با تحرکات و عملیات عناصر مسلح ضدانقلاب با کمبودها و ناهماهنگی هایی مواجه هستند؛ ازجمله در گزارش واحد عملیات سپاه سنندج آمده است: «به علت نداشتن تأمین، جادۀ مریوان که به طول 130 کیلومتر است و فعلاً تأمین 45 کیلومتر آن برقرار شده است، ولی به علت نداشتن نیرو و تدارکات نتوانسته ایم تأمین بقیۀ جاده را برقرار سازیم.»(5)

ص: 73

ناهماهنگی در میان نیروهای خودی به اشکال دیگر نیز ظاهر می شود؛ مثلاً: «برابر گزارش لشکر16 مستند به گزارش تیپ2 مستقر در دیواندره، در ساعت 8 روز 2/5/59 دراثر برخوردی که بین پیشمرگان مسلمان کرد شاخۀ دیواندره با مهاجمین صورت گرفت، منجر به کشته شدن یک کودک و زخمی شدن کودک دیگری شده است.» در هامش این پیام ضمن پیگیری جریان واقعه از سپاه زنجان، مراتب ازسوی فرمانده عملیات سپاه، تأیید شده و از قول وی آمده است که پیشمرگان مسلمان کرد اصلاً به حرف سپاه و ارتش توجه ندارند و حتی برای یک گرگ، چند تیر حرام می کنند.(1)

1

وضعیت امنیتی استان آذربایجان غربی همچنان بی ثبات است و امور عمرانی در آن یا معطل مانده است یا به کندی پیش می رود. دراین باره نمایندۀ ارومیه در مجلس شورای اسلامی، غلامرضا حسنی که اولین ناطق پیش از دستور امروز در مجلس بود، با اشاره به مشکلات منطقۀ خود، گفت: «غرب کشور از هر چیزی بیشتر نیاز مبرمی به تأمین امنیت منطقه داشته و دارد.» وی آن گاه پیشنهادهای خود را به شرح زیر به مجلس ارائه کرد:

«1. هرچه زودتر شهرهای مهاباد، بوکان، سردشت و پیرانشهر و حومه های آن به وسیلۀ ارتش و سپاه و کمیته های رزمنده و مقاوم آذربایجان غربی به تصرف کامل درآید. 2. پس از تأمین امنیت منطقه، تأسیس سدهای مختلف (به اجرا درآید.) 3. تعیین نرخ های معین برای خرید محصولات کشاورزان توسط دولت و مجلس شورای اسلامی، تا سطح تولید بالا رود. 4. دایر و معمورکردن اراضی بایر و موات استان آذربایجان غربی مطابق اصل 45 و بند 9 اصل 43 قانون اساسی.»(2)

ناطق بعدی کامل عابدین زاده نمایندۀ خوی بود که در اظهارات خود باتوجه به مسائل امنیتی منطقۀ خود گفت: «پاسداران و کمیته ها امید دل ما هستند، اما ارتش وسایل کافی نظامی در اختیار اینها نمی گذارند و برادران سپاهی ما آن چنان که شایسته است اصول نظامی را یاد بگیرند، به آنها یاد نمی دهند و بیخود شهید می شوند.» وی افزود: «طوماری ازجانب اهالی خوی به دست من رسیده است که در آن خواستار انحلال سازمان ها و احزاب غیراسلامی که بر علیه جمهوری اسلامی توطئه می کنند، شده بودند. ازجمله سازمان به اصطلاح مجاهدین خلق [منافقین] و به اصطلاح چریک های فدایی و جبهۀ ملی (این عشرتکدۀ سیاسی سرمایه داران و خوانین و تمام شاخه های منشعب از آن) و همین طور حزب توده.»(3)

نبود امنیت کامل در مناطق آزادشده نیز گاه مشکلاتی را در سطح برخی شهرها به وجود می آورد. ازجمله باتوجه به وضعیت فوق العادۀ میاندوآب، به دستور فرماندار، ادارة آموزش وپرورش این شهر از امروز به مدت نامعلومی تعطیل شد. بهرنگ فرماندار میاندوآب، با اشاره به لغو امتحان آخر سال هنرستان فنی این شهر و پاسخ گونبودن ادارۀ آموزش وپرورش دراین باره، گفت: «باتوجه به اینکه در آموزش وپرورش میاندوآب هیچ فردی قدرت جواب گویی

ص: 74

به خواسته های هنرجویان را ندارد، علی هذا دستور داده شد این اداره تا اعلام نتیجۀ قطعی ازسوی مسئولان آموزش وپرورش به حالت تعطیل درآید.» وی افزود: «یکی از مسئولان آموزش وپرورش استان، هنرجویان را از امتحانات محروم کرده، ولی من به عنوان مسئول امنیتی منطقه اعلام می کنم که این منطقه حالت فوق العاده دارد و احتمال می رود درگیری هایی به وجود آید و به همین خاطر به مسئولان استان هشدار می دهم که در ناآرامی های احتمالی مسئول خواهند بود.»(1)

1

وضعیت خاص کنونی یعنی آزادی های بی حد و حصر و لجام گسیختۀ حاکم بر جامعۀ انقلابی و گروه های سیاسی مختلف، رفتارهای خارج از قانون جریان های مختلف (موافق و مخالف نظام) را در پی دارد، دراین میان، دادگاه های انقلاب نقشی تعیین کننده یافته اند. موارد زیر، مربوط به کرمان، قم و تبریز، امروز در مطبوعات بروز داشت.

شمارة امروز روزنامة جمهوری اسلامی به نقل از خبرگزاری پارس از کرمان، چنین نوشته است:

«درپی انتشار مقاله ای توسط خانم اعظم طالقانی، نمایندۀ مجلس شورای اسلامی، در روزنامه های عصر تهران مورخ 29/4/59 که طی آن نویسنده به حکم دادگاه انقلاب اسلامی کرمان مبنی بر سنگسار چند متهم، اعتراض کرده بود، دادسرای انقلاب اسلامی کرمان دیروز نسبت به نامبرده اعلام جرم کرد. در این اعلام جرم که متن آن برای حجت الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و حجت الاسلام محمدعلی موحدی نمایندۀ مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی ارسال گردیده، بازپرس دادسرای انقلاب اسلامی کرمان به آیت الله قدوسی دادستان کل انقلاب نیابت داده است که خانم اعظم طالقانی را برای تحقیق احضار و نتیجه را به دادسرای انقلاب اسلامی کرمان اطلاع دهند.»(2) در نامۀ بازپرس دادسرای انقلاب اسلامی کرمان آمده است:

«چون خانم اعظم طالقانی به اتهام اهانت به دادگاه انقلاب اسلامی کرمان و ریاست دادگاه و اعضای آن و توهین به احکام اسلام و ایراد و اجرای حدود ازطریق مقاله ای که در روزنامه های یکشنبه 29 تیرماه 59 کیهان و اطلاعات به چاپ رسیده و نتیجتاً تحریک عوامل ضدانقلابی و تهدید مسئولان امر، تحت تعقیب این دادسرا قرار گرفت، به جناب عالی نیابت داده می شود نامبرده را احضار و درصورت عدم حضور، با رعایت مقررات شرعی، جلب و پس از انجام تحقیقات لازم، نتیجه را به این دادسرا اعلام نمایید.»(3)

روزنامة کیهان نیز در شمارة امروز خبر داد: «دادگاه انقلاب اسلامی قم در نامه ای به حجت الاسلام قدوسی دادستان کل انقلاب، کارشکنی عده ای غیرمسئول دربارۀ احضار فرماندار قم به دادگاه را محکوم کرد و اعلام داشت که درصورت عدم حضور فرماندار قم در دادگاه انقلاب، کادر این دادگاه از حضور در سر کار خودداری خواهد کرد.» در این نامه آمده است: «پیرو شکایاتی که از آقای فرماندار قم به دادسرای انقلاب شهر قم واصل شده و به دنبال ملاحظۀ آشفتگی و اعمال

ص: 75

ضدانقلاب که در محیط ادارات و سطح شهر مقدس قم پایگاه خون و انقلاب، مشاهده و گزارش شده است، دادسرا و دادگاه انقلاب اسلامی قم بر خود لازم دانست تا به عنوان وظیفۀ انقلابی خویش خصوصاً باتوجه به فرمایشات اخیر رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی مدظله العالی، فرماندار را که مسئول سامان دادن به اوضاع شهر و ادارات است به دادسرا دعوت کند تا توضیحات لازم را بدهد. متأسفانه بعضی مقامات غیرمسئول مانع از حضور نامبرده گردیده اند. انتظار آنکه شورای عالی قضایی و دادستانی کل انقلاب اسلامی مسئله را رسیدگی و پیگیری کنند تا استقلال قوۀ قضایی در حکومت اسلامی محفوظ بماند و روابط به جای ضوابط شرعی حکم فرما نباشد.»(1)

دادگاه انقلاب اسلامی تبریز نیز اطلاعیه ای صادر کرد که در آن آمده است:

«اخیراً مشاهده می شود که بعضی از گروه های فرصت طلب در لفافۀ حمایت از خلق با عنوان کردن بحث آزاد اقدام به تجمع در معابر عمومی و چهارراه ها کرده و ایجاد تشنج و هرج ومرج می نمایند؛ لذا دادگاه انقلاب اسلامی تبریز در این شرایط حساس که ابرقدرت های شرق و غرب درصدد ضربه زدن به انقلاب خونبار اسلامی می باشند شدیداً اخطار می نماید که از تجمع و سد معبر خودداری کرده و درصورت تکرار، مسئولیت هرگونه تشنج و زدوخوردها متوجه عاملین بوده و قاطعانه مجازات خواهند شد.»(2)

1

در ادامۀ محاکمه و مجازات عاملان کودتای نافرجام 18 تیرماه گذشته،(3) دادگاه انقلاب اسلامی مرکز، 20 نفر دیگر را به جرم شرکت در کودتای اخیر، به اعدام محکوم کرد و این حکم سحرگاه امروز به اجرا درآمد. در اطلاعیۀ دادگاه انقلاب اسلامی مرکز ضمن ذکر اسامی اعدام شدگان آمده است که این عده: «به جرم توطئه و کودتا علیه جمهوری اسلامی و نقشۀ بمباران منزل امام و مناطق حساس تهران، باغی بر حکومت اسلامی تشخیص داده شده و به اعدام محکوم گردیدند.»(4)

بخش فارسی رادیو لندن در گفتاری دربارة اعدام 20 کودتاچی گفت:

«با اعدام این عده، تعداد کودتاگرانی که اعدام شده اند به 25 تن می رسد. ... این 20 تن و همچنین 5 نفری که قبلاً اعدام شده اند یا در نیروی زمینی و نیروی هوایی به خدمت اشتغال داشتند و یا از نظامیان بازنشستۀ این دو نیرو بودند. هنوز روشن نیست که چند نفر توطئه گر دیگر محاکمه خواهند شد، ولی سرلشکر مهدیون که یکی از بانیان اصلی طرح کودتا معرفی شده است هنوز دربرابر دادگاه حاضر نشده است. بعد از کشف طرح کودتا، طبق گفته، بیش از 300 نفر بازداشت شده اند.»(5)

ص: 76

نکتة قابل ملاحظه اینکه، محمدتقی شهرام نیز همراه این عده به اعدام محکوم و تیرباران شد.(1) در اطلاعیۀ دادگاه انقلاب دربارۀ وی آمده است:

«محمدتقی شهرام به جرم به شهادت رساندن فرزندان دلیر اسلام مجید شریف واقفی و علی میرزا جعفر علاف و جواد سعیدی و مضروب کردن شهید صمدیه لباف که منجر به شهادت نامبرده گردید، چون این مجاهدین شهید حاضر نشدند دست از عقیدۀ اسلامی خود بردارند، هدف ترور ناجوانمردانۀ آقای تقی شهرام قرار گرفتند که حتی هیچ یک از سازمان های همفکر و همیاران حاضر نشدند صحه روی این اعمال جنایتکارانه و هولناک بگذارند؛ لذا دادگاه انقلاب اسلامی مرکز این وارث خون شهیدان، نامبرده را مفسدفی الارض و مهلک نسل تشخیص داده و به اعدام محکوم نمود.»(2)

دربارۀ محاکمۀ تقی شهرام، هفته نامۀ کار، ارگان سراسری سازمان چریک های فدایی خلق ایران (اکثریت)، پیامی منتشر کرد که در بخشی از آن آمده است: «... شهرام یکی از رهبران جریانی بود که به دنبال انشعاب در سازمان مجاهدین خلق [منافقین] در سال 54، موجب شهادت چند تن از اعضای این سازمان شد. سازمان ما همان گونه که در آن زمان و بارها پس از آن اعلام داشت، اتخاذ چنین شیوه و روش هایی را در صف نیروهای انقلابی به زیان جنبش کمونیستی و وحدت نیروهای انقلاب دانسته و قویاً محکوم ساخته است. ...» این سازمان سپس در ادامۀ این پیام به شدت به دادگاه محاکمۀ تقی شهرام حمله کرد و آن را "موجب اعتبار کودتاچیان و سایر عوامل امپریالیسم" دانست.»(3)

1

درپی اظهارات صادق قطب زاده وزیر امور خارجه، دربارة ماجرای ترور ناموفق شاپور بختیار(4)* و واکنش خشمگینانة برخی محافل انقلابی علیه این گونه سخنان، امروز آیت الله بهشتی رئیس دیوان عالی کشور، عضو شورای انقلاب و دبیرکل حزب جمهوری اسلامی که از مهم ترین عناصر شاخص حاکمیت است، به ارائة نوعی توضیح پرداخت که ازسویی احساسات و رفتار انقلابی را تخطئه نکند و ازطرفی شئونات رسمی کنونی نظام را نیز حفظ کند.

ص: 77

وی در مصاحبۀ مطبوعاتی امروز خود، درمورد اظهارنظر قطب زاده دربارة حمله به مقر بختیار در فرانسه چنین گفت: «سخنان اخیر وزیر امور خارجه درمورد اعدام انقلابی بختیار یک اظهارنظر شخصی بود و قبلاً در شورای انقلاب مطرح نشده، بنابراین قاعدتاً نمی تواند نظر شورای انقلاب باشد.» ایشان در پاسخ به این سؤال که اگر یک گروه اسلامی تشکیل بشود برای ازبین بردن ائمۀ کفر، ازنظر اسلامی چه صورتی پیدا می کند، گفت: «ازنظر اسلامی این به خودی خود هیچ اشکالی ندارد، ولی چون الآن حکومت اسلامی داریم این گروه ها کارشان باید دررابطه با شاخه ای از رهبری قرار بگیرد و آن شاخه از رهبری به جوانب کار توجه کند و اصولاً مسئله این است که این باید با رهبری کل انقلاب باشد.»

دکتر بهشتی در پاسخ به این سؤال که «باتوجه به دخالت بختیار در کودتای شوم اخیر آیا احتمال قطع رابطه با فرانسه می رود؟» اظهار کرد: «به هرحال دادگاه بختیار را غیاباً مورد محاکمه قرار می دهد و رأی خود را صادر می کند و پس از صدور رأی، به تقاضای دادگاه، موضوع استرداد بختیار مطرح می شود و اصولاً پس از محاکمات اخیر که تمام دلایل وقوع جرم او مشخص تر شد، بعداً دادگاه دراین زمینه نظر خواهد داد.»(1)

از سوی دیگر، شاپور بختیار که تحت حفاظت شدید پلیس فرانسه، از مهلکۀ چند روز پیش جان سالم به در برده است، در تلویزیون بی بی سی درخصوص قتل علی اکبر طباطبایی در روز گذشته و نیز دربارۀ سوءقصد به جان خود در پاریس، سخن گفت. وی همچنین در مصاحبۀ دیگری با برنامۀ فارسی رادیو بی بی سی در پاسخ به این سؤال که آیا فکر می کند به دنبال سوءقصد به جان وی، دولت فرانسه ممکن است از وی بخواهد فعالیت های سیاسی خود را متوقف سازد یا فرانسه را ترک کند، گفت: «دولت فرانسه یک چنین چیزی را از وی نخواسته است و به نظر محتمل نمی رسد که چنین کند، گو اینکه وی برای اینکه جان کسان دیگر را به خطر نیندازد درصدد است به خانۀ امن تری نقل مکان کند.»(2) وی نقش خود را در طرح کودتای اخیر قبول نکرد، اما دربارۀ اقدام کودتاگران گفت: «این طغیان همیشه در جست وجوی یک رهبر یا یک نقطۀ اتکاست. چون من این افتخار را دارم که همان طوری که با رژیم سابق مخالفت کرده ام، همان روز اول به آقای خمینی هم "نه" گفتم... همه جا این طغیان ها و این عصیان ها پولاریزه می شد دور اسم من. اما من ازنظر سازمانی با هیچ کدام از اینها ارتباط نداشتم.»(3)

ص: 78

بختیار درمورد رابطۀ خود با عراق و در پاسخ این سؤال که آیا عراقی ها به شما قولی داده اند، گفت: «من قولی از هیچ کس نمی خواهم، ولی منافع مشترکی هست مابین افکاری که من دارم و دولت عراق (دارد)؛ ما هر دو مخالف رژیم [امام] خمینی هستیم به همان دلایلی که مدت های قبل تاکنون من بیان کرده ام.»(1)

مقامات فرانسه نیز درمورد ترورهای اخیر در این کشور عکس العمل نسبتاً شدیدی نشان دادند. ازجمله والری ژیسکاردستن، رئیس جمهور فرانسه، اظهار کرده است که باوجود افزایش اخیر عملیات تروریستی در فرانسه، این کشور همچنان به صورت مأمنی جهت پناهندگان سیاسی خواهد ماند. وی همچنین در بیانیه ای که به دنبال جلسات هفتگی کابینۀ فرانسه انتشار یافته، اخطار کرده است که با چریک هایی که قصد داشته باشند فرانسه را به صورت یک پایگاه خود درآورند، با شدت هرچه تمام تر برخورد خواهد شد. رئیس جمهور فرانسه سوءقصد هفتۀ گذشته به جان دکتر بختیار در پاریس و همچنین ترور دکتر بیطار نخست وزیر پیشین سوریه را اعمال غیرقابل قبولی خواند. در بیانیۀ دیگری آقای کریستیان بونه، وزیر کشور فرانسه گفته است که فرانسه، قصد ندارد به صورت پناهگاه تروریست ها درآید.(2)

در همین حال، نامۀ مردم، ارگان مرکزی حزب توده نیز در صفحۀ اول خود با اشاره به اظهارات امروز مقامات قضایی فرانسوی که رسماً اعلام کردند تاکنون به دولت فرانسه هیچ گونه درخواستی مبنی بر استرداد شاپور بختیار نرسیده است، می نویسد: «بنابراین دولت فرانسه از خود سلب مسئولیت می کند و ادامۀ حضور بختیار را با این اعلام به گردن دولت ایران می اندازد که تاکنون درخواست استرداد نکرده است. باید هرچه زودتر استرداد او را طلب کرد.»(3)

1

انتخاب و معرفی نخست وزیر که این روزها به صورت یکی از نقاط حساسِِ تقابل و اصطکاک دو جناح حکومتی نظام نوپای اسلامی درآمده است، رایزنی های زیادی را در سطوح بالای نظام درپی دارد. دراین مورد جلال الدین فارسی یکی از افرادی که ازسوی حزب جمهوری اسلامی برای مسئولیت نخست وزیری مطرح شده است، در مصاحبۀ تلفنی با روزنامۀ جمهوری اسلامی، دربارۀ دو خط فکری حاکم بر نظام و نیز پذیرفتن نخست وزیری دولت آقای بنی صدر چنین گفت:

«مسئله از مدت ها پیش ازنظر من منتفی بوده است، به این علت که خط من با خط ایشان تفاوت هایی دارد. ممکن است در این تفاوت ها خط ایشان با خط انقلاب اسلامی و خط امام منطبق تر باشد، ولی به نظر من ممکن است منطبق نباشد. بنابراین، تفاوت هایی در این دو خط وجود دارد و این برای عده ای از مردم محسوس است. ... حتی اگر این خط ما چنین اختلاف فاحشی نداشته باشد، ولی تصوری که برای من و ایشان هست، که دو خط متفاوت داریم، همین باعث می شود نتوانیم همکاری کنیم. مع ذلک در جلسۀ پریشب حزب که با شرکت اعضای شورای

ص: 79

مرکزی و نمایندگان شهرستان ها تشکیل شد در آن جلسه مسائل دولت آینده و کاندیدای حزب و فراکسیون حزب برای نخست وزیری و دولت مطرح شد و بااینکه سؤال کردند، من نفی کردم و گفتم خود من به آقای میرسلیم رأی می دهم؛ ولی وقتی آرا را خواندند 77 نفر به من رأی دادند و آرای دیگران در حدود 10 رأی بود و از من توضیح خواستند و گفتم مخصوصاً در شرایط فعلی سعی کنیم هرچه می توانیم ازطرف خودمان گذشت کنیم تا مسئولان بالای سطح انقلاب و دولت بتوانند باهم تفاهم داشته باشند و همکاری کنند و چرخ انقلاب و دولت را با سرعت پیش ببرند؛ به خصوص بعد از امضای میثاق وحدت. از طرفی بایستی این میثاق را اجرا بکنیم باتوجه به اینکه مجلس هم به یک طرف قضیه اضافه شده است. بنابراین ما از درون مجلس و با هیئت دولت بایستی سعی کنیم حداکثر همکاری را با رئیس جمهور داشته باشیم و حتی تا مرز زیرپا گذاشتن اصول پیش برویم و فقط زیرپاگذاشتن اصول را نپذیریم.»

فارسی در بخش دیگری از مصاحبۀ خود گفت: «باید رضایت آقای رئیس جمهور را درمورد وزرا و نخست وزیر جلب بکنیم و هر چیزی را که ایشان مایل هستند بپذیریم، اما روش عملی نخست وزیر و هیئت دولت مورد قبول ایشان، نباید طوری باشد که نتواند هدف های انقلاب را تحقق بدهد یا به مردم لطمه بزند یعنی اصول مکتب در عمل زیر پا گذاشته شود، ولی در انتخاب افراد که (با) ایشان می توانند همکاری کنند آن قدر گذشت کنیم که قابل قبول باشد. بنابراین مصلحت ما نیست کسی مثل من را مطرح بکنند، ولی مسئولین تشکیلات حزب در سطح کشور این موضوع را قبول نکردند و تأکیدشان بر این بود که امام گفته اند (دولت و نخست وزیر) باید انقلابی و قاطع و مکتبی باشد. ...»(1)

1

امروز مجلس شورای اسلامی، به گونه ای بی سابقه، یکی از شلوغ ترین و متشنج ترین جلسات خود را پشت سر گذاشت. جو مجلس آن چنان غیرعادی بود که هم ازطرف وکلای مجلس و هم ازطرف تماشاچی ها بارها به تشنج کشیده شد. جلسۀ امروز مجلس شورای اسلامی به ریاست حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی تشکیل شد و 3 ساعت و 10 دقیقه به طول انجامید و در آن اعتبارنامۀ حسن آیت با 114 رأی موافق و 30 رأی مخالف و 26 رأی ممتنع به تصویب رسید.(2)

ص: 80

حسن آیت درپی سخنان احمد سلامتیان در روز قبل،(1) به دفاع از خود پرداخت و به ادعاهای سلامتیان، چنین پاسخ گفت:

«روزی که جناب سلامتیان به اعتبارنامۀ من اعتراض کرد بسیاری در داخل مجلس خندیدند و تعجب کردند و همچنین بسیاری در خارج مجلس. من ازجهت خوشحالی که داشتم خندیدم ولی تعجب نکردم؛ خوشحال شدم برای اینکه به مصداق تعرف الأشیاء بأضدادها، من به ضدم شناخته می شدم؛ کسی که خواهیم دید در جبهۀ ملی دوم با شاهپور بختیار و خسرو قشقایی چه در داخل و چه در خارج همکاری داشت؛ در جبهۀ ملی چهارم سال 1357 آن جبهۀ ملی که، امام اخیراً به حدی ناراحت بودند که فرمودند "بروند گم شوند"، هم سخنگو بود و هم معاون؛ و کسی که الآن دفتر به اصطلاح هماهنگی رئیس جمهور و مردم را تشکیل داده و سنجش افکار این دفتر اعلام کرده است که امام خمینی 48% طرف دار دارد و دیگری 68%؛ سنجش افکاری که اعلام کرده بود مسعود رجوی نمایندۀ اول تا سوم تهران خواهد بود. این چنین فردی با من مخالفت کرد و این باعث افتخار من است. معلوم است ضربتی که من به اینها وارد کردم این ضربت این قدر کاری و مؤثر بوده که آنها را گیج کرده و دیوانه وار دست به هر کاری می زنند، من کراهتی نداشتم این به نفع انقلاب و اسلام است.»

آیت درمورد دو نواری که متن آنها در روزنامه ها منتشر شد، گفت: «آن روزی که اینها آن نوار را با تحریف و با حذف بسیارش که درحال حاضر استخراج شدۀ آن اینجاست پخش کردند، موضوع را تشبیه کردم به سینما رکس آبادان که شاه مذهبی ها را می خواست بکوبد، ولی مشتی شد بر مغز خود شاه، اینها هم این را به وجود آوردند که حزب (جمهوری اسلامی) را بکوبند و خواهیم دید چه خواهد شد.»

آیت آن گاه درباره مسئلۀ کرسی آزاد، به وضع سیاسی سال 1339 اشاره کرد و گفت: «دکتر امینی می خواست وانمود کند که آزادی هست، همان طورکه شاه در آن موقع و مبارزات اخیر می خواست وانمود کند که آزادی هست. برای اینکه ما آنها را رسوا کنیم بایستی تلاش می کردیم که نشان بدهیم آزادی نیست. براین اساس، (روزنامه) اطلاعات کرسی آزادی تشکیل داد. البته یک عده دانشجو هم خودش

ص: 81

داشت. ...» دکتر آیت درحالی که یک برگ روزنامۀ اطلاعات 29 سال پیش را به نمایندگان نشان می داد مطالبی را که از قول وی نوشته شده بود، قرائت کرد. متن قرائت شده به این شرح بود:

«آقای آیت دانشجوی رشتۀ فوق لیسانس علوم اجتماعی اظهار داشت، "و لا تحسبنّ الذین قتلوا فی سبیل الله..." چند روز دیگر روز شانزدهم آذر است. هشت سال پیش در ایامی به دستور دولت زاهدی برای خیرمقدم نیکسون، 3 تن از رزمندگان راه آزادی را در صحن مقدس دانشگاه به ضرب گلوله از پای درآوردند، دولت زاهدی مانند سایرین تصور می کرد با شکنجه می شود رستاخیز ملت را توقف [متوقف] کرد ولی بعد از هشت سال می بینیم که نه تنها آن کشتار وحشیانه پیروز نشد، بلکه نیروی جدیدی ایجاد کرد که به نهضت ملی قدرت بخشید. این درسی است که تاریخ به قدرتمندان داده است. جا دارد که به شهدای راه آزادی درود بفرستیم و از کشندگان آنها اظهارتنفر کنیم.»

دکتر آیت سپس تدریس انقلاب سفید را رد کرد و آن را نادرست دانست. وی در ادامۀ صحبت، دربارۀ مسئلۀ پروندۀ دامغان گفت: «موضوعی که ایشان دلشان می خواست نگویند که عفت عمومی لکه دار شود [نشود]، گفتند که در دامغان آیت، دانش آموز دختری را بوسیده.» دکتر آیت سپس به ذکر فعالیت های خود در دامغان پرداخت و با اشاره به نفوذ متنفذین برای کوتاه کردن دست وی، گفت: «از قبل از عید ساواک تهدید کرد که برایم پرونده می سازند و آبرویم را می برند. بعد از عید که من آمدم دامغان، به گوش می خورد که دانش آموزی که وابسته به ساواک بود گفته بود که من برای اینکه آبروی فلانی را ببرم سر کلاس بین جمع او را خواهم بوسید. این به گوش من رسید و من مراقب بودم. به هرحال او هم نتوانست چنین کاری بکند و چنین اتفاقی هم نیفتاد. اما در شهر شایع کردند و همان موقع نه مردم قبول کردند و نه دبیرها.»

آیت سپس درمورد ماجرای نوار گفت:

«مردم یک روز صبح از خواب بیدار شدند و دیدند روزنامه ای که اسم خودش را گذاشته انقلاب اسلامی بزرگ ترین تیتر تاریخ خودش را زده: "طرح توطئه توسط دکتر حسن آیت" روزنامه ای که همیشه عصر منتشر می شد، ساعت 10 همه جا هم پخش شد. ... آقای سلامتیان صریحاً نگفتند که ما چه توطئه ای می خواستیم بکنیم. من دلم می خواست که صراحتاً می گفتند، اما روزنامۀ انقلاب اسلامی چند تا توطئه به ما نسبت داده است؛ توطئه برای ازبین بردن جمهوری اسلامی، برای ساقط کردن بنی صدر.» وی سپس به بخش هایی از دو نوار که متن آن پخش شده اشاره کرد و یادآور شد که مسائل مطروحه چیزی جز دفاع از جمهوری اسلامی و تأیید دورۀ چهارسالۀ ریاست جمهور نیست. دکتر آیت سپس دربارۀ نقش مجاهدین خلق (منافقین) در همسویی با دفتر هماهنگی رئیس جمهوری برای اجرای این توطئه اشاره کرد و گفت:

«توطئه را دفتر هماهنگی ریاست جمهوری و جنبش مجاهدین خلق [منافقین] علیه (حزب) جمهوری اسلامی و یکی از افرادی که در آن خط بوده یعنی من، کرده اند. شخصی که پیش من

ص: 82

آمده و با دسیسۀ قبلی آمد و ضبط صوت در جیبش بود، شخصی است اهل محلات به نام عزت الله کفایتی. این فرد قبل از انقلاب هم پیش من آمده بود. بعد از انقلاب هم آمد و گفت دانشجویان تبریز را ما متشکل کرده ایم و اینها دارند مأیوس می شوند از انقلاب فرهنگی، ما هم به این سؤالات جواب دادیم. اما مسئله از این مهم تر بود. ایشان سؤالات دیگری هم کردند و من جمله اینکه ما می توانیم رجوی را بکشیم، نظر تو چیست؟ گفتم که خیر، قابلیت کشته شدن را ندارد، ما باید تبلیغ کنیم مردم را. گفت حالا او را که نکشیم، موسی خیابانی را که ممکن است از تبریز بیرون بیاید می توانیم بکشیم. گفت موسی خیابانی در تبریز رأی می آورد، اجازه می دهید ما برویم تقلب کنیم؟ گفتم خیر، ما تقلب هم نمی خواهیم بکنیم. شاهدش این آقای موسوی دادستان تبریز (است) این آقای کفایتی پیش ایشان هم رفته و همان سؤالات را کرده است، حالا توطئه چی بود؟ توطئه این بود که فردا من بگویم رجوی را بکش. آقا هم سراغ یکی در تبریز و یکی در تهران به سراغ چند نفر دیگر هم در خارج از مجلس رفته اند.» دکتر آیت در ادامۀ صحبت گفت:

«چند توطئۀ کثیف دیگر هم اینجا انجام شد. یکی تفتیش عقاید، واترگیت نیکسون به مراتب از این کوچک تر بود. در آنجا در یک سالن ضبط صوت کار گذاشته بودند، ولی این آمده در خانۀ من و فقط من بودم و او. شما می دانید آدم در خانه چطور صحبت می کند، در یک جلسۀ خصوصی چطور حرف می زند و در یک جلسۀ عمومی چطور حرف می زند. من حرف ناحقی نزدم، ولی این کار زشت است. قانون اساسی تفتیش عقاید، استراق سمع و تمام اینها را ممنوع کرده. بردن حیثیت یک فرد را کجای دنیا اجازه می دهند که در یک روزنامه، صبح بلند بشوی و ببینی یک نوار تحریف شده و مونتاژشده ای را منتشر کنند؟! من از ملت ایران تشکر می کنم، ملت ما بیدار بود. بازی که مصدق السلطنه سر آیت الله کاشانی درآورد، نتوانست اینجا بازی شود، ولی آن جنایتکارانی که این طرح را ریختند آنها باید محاکمه شوند و این را همه می دانند که کفایتی عضو سازمان مجاهدین خلق [منافقین] است.»

وی در پایان دفاعیات خود، راجع به حزب زحمت کشان گفت:

«بنده از سال 50 مطابق آن چیزی که در این پرونده هم هست با دکتر بقایی اصلاً ارتباط نداشتم. در همان نوار که اینها به طور کامل آن را منتشر نکرده اند و در اینجا به طور کامل پیاده شده است و موجود است، من گفته ام در ایران یک خطی است که با خط امریکاست یا قابل تحمل برای امریکا. جزو این خط گفته ام علی اصغرخان حاج سیدجوادی، شاپورخان بختیار، داریوش فروهر و دکتر بقایی است. من از سال 42 تا 50 با بقایی رابطۀ سیاسی نداشتم. رابطۀ من با بقایی در سال 40 است؛ موقعی که آیت الله کاشانی زنده بود و من در جناح آیت الله کاشانی بودم.» دکتر حسن آیت در پایان سخنان خود گفت: «در پایان فقط یک چیز تقاضا دارم، چون این جلسه تاریخی است و من می خواهم خط ها روشن بشود، من تقاضا می کنم که رأی نسبت به اعتبارنامۀ من علنی باشد.»(1)

ص: 83

1

استعفای دو تن از نمایندگان، که هر دو هم روحانی بودند، در اعتراض به جو حاکم بر جلسۀ امروز مجلس و نوع رأی گیری درمورد پروندۀ حسن آیت از نکات مهمی بود که در امور و مباحث مربوط به جناح بندی کنونی نیز بازتاب گسترده ای داشت. ابتدا محی الدین انواری نمایندۀ رزن همدان در ادامه اعتراض به رأی گیری علنی و درپی وی محمد شجاعی یکی از نمایندگان زنجان، از نمایندگی مجلس استعفا کرد.(1)

روزنامۀ انقلاب اسلامی دربارۀ دلایل استعفای محی الدین انواری می نویسد:

«آیت الله محی الدین انواری نمایندۀ مردم رزن در مجلس شورای اسلامی در یک تماس تلفنی با روزنامۀ انقلاب اسلامی، علل استعفای خود را از مجلس در روز رأی گیری نسبت به اعتبارنامۀ دکتر آیت چنین بیان داشت: دلیلی که من می توانم بگویم این است که برخوردهای درون مجلس به هیچ وجه اسلامی نیست. نمایندۀ مردم نمی تواند در رأی دادن آزاد باشد. من جوی را در مجلس می بینم که دسته ای می خواهند نمایندگان را به دنبال خودشان بکشند. من احساس آزادی در مجلس نمی کنم، اصلاً فراموش شده که ما مسلمان هستیم و باید در همه جا روش اسلامی داشته باشیم. مثلاً وقتی نماینده ای خواست رأی مخالف بدهد به او بگویند ما تقاضای رأی علنی کرده بودیم تا منافق ها را بشناسیم، انگار در این جامعه هرکس با آن گروه خاص مخالف بود، می شود منافق. این منطبق بر کدام اصول اسلامی است؟ و حتی کار به آنجا کشید که نمایندۀ مردم را تهدید کردند. ... هتک به یک نماینده، توهین به ملت است و توهین به موکلین من است. ... امیدوارم که این برخوردها ناآگاهانه باشد چون اگر آگاهانه باشد خدا به ما رحم کند. در این شرایط نمی توان با این مجلس کار کرد مگر آنکه رهبر کبیر انقلاب، نمایندگان را بخواهند و دستور دهند که اخلاق اسلامی را رعایت کنند. ...»(2)

در همین حال به نوشتۀ روزنامۀ کیهان: «عده ای از نمایندگان مجلس، بازاریان و اهالی رزن ضمن تماس های مکرر با کیهان خواستار بازگشت ایشان (انواری) به مجلس شدند.» کیهان در ادامۀ همین خبر، می نویسد: «یکی از مراجعه کنندگان نیز از وسایل ارتباط جمعی خواست که با انتشار کامل مباحثات مجلس به مردم امکان دهند که جریان های انحرافی حاکم بر مجلس را بشناسند، تا با حمایت از نمایندگان صالح، اجازه ندهند مجلس از عناصر انقلابی تهی و میدان تاخت وتاز بلامنازع کسانی که خواست های شخصی و یا گروهی خود را مقدم بر مصالح انقلاب و امت قرار داده اند، شود.»(3)

روزنامۀ کیهان همچنین در یک مصاحبه با حجت الاسلام شجاعی، نمایندۀ زنجان، علت استعفای وی را چنین نقل می کند: «علت استعفای من اعتراض به جبهه گیری های نامطلوبی است که ازطرف مدعیان خط امام، برخلاف توصیه های خود ایشان از موضع ولایت فقیه که دارند، صورت می گیرد.» وی افزود: «این گونه جبهه گیری ها علیه رئیس جمهوری و دولت درحقیقت جبهه گیری علیه امام است، زیرا امام بارها به نمایندگان توصیه فرمودند که از دولت

ص: 84

و رئیس جمهوری حمایت کنند.» شجاعی در ادامه افزود: «اعلام رأی گیری علنی ازسوی حسن آیت، کاری برخلاف آیین نامه نیست، ولی با جوی که قبل از رأی گیری ایجاد کرده بود، این رأی گیری تبدیل به یک رأی گیری سیاسی شده بود. ...»(1)

بنی صدر نیز در کارنامۀ روزانه، موضع خود را دربارۀ حوادث امروز مجلس چنین اظهار می کند:

«بین ساعت یک تا دو بعدازظهر، دکتر چمران و آقای انواری نزد من آمدند و وضع مجلس را تشریح کردند. آقای انواری گفت که به لحاظ محیط و جو ترور در مجلس که عده ای به وجود آورده و با رأی گیری علنی درواقع می خواستند صف بندی را دربرابر صف بندی به وجود آورند، استعفا کرده است. من به او گفتم تا زود است و هنوز دیر نشده و این طرح شیطانی نیز به اجرا درنیامده، باید عمل کرد. دشمن اگر بخواهد رژیم جمهوری را از پا درآورد، جز از راه این گونه صف بندی ها، چگونه می تواند به این کار موفق بشود؟ و اینکه در مجلس محیطی به وجود بیاید که نتوانند اشخاصی مثل شما (انواری) اظهارنظر بکنند، این چیزی نیست که قابل تحمل و قبول باشد و یقیناً خود مجلس مراقب اهمیت خطر هست و زیر بار توطئه گرها نخواهد رفت.»(2)

1

جلسۀ جنجالی امروز مجلس شورای اسلامی که یکی از پرمناقشه ترین درگیری های جناحی را در کشور نشان می دهد، حواشی مختلفی داشت که در میان مطبوعات و رسانه های خبری انعکاس یافت. ازجمله:

خبرگزاری پارس با پرداختن به حواشی این جلسه در نشریۀ ویژۀ خود نوشت: «به هنگام رأی گیری پروندۀ آقای حسن آیت، جلسۀ امروز مجلس یکی از متشنج ترین جلسات آن بود. پس از اینکه آقای حسن آیت اعلام کرد که رأی گیری به صورت علنی باشد، موافقین و مخالفین با این امر، مجلس را متشنج کردند.»(3)

روزنامۀ کیهان نیز دربارۀ حواشی این جلسه چنین نوشت:

«در این جلسه که اعتبارنامۀ حسن آیت مورد رسیدگی قرار می گرفت، اتفاقات و عکس العمل های بسیاری را به همراه داشت، ازجمله: در شروع صحبت های آیت، در یک مورد که آیت استناد به یک مطلب کرد یک مرتبه خلخالی از جا بلند شد و با حالتی عصبانی گفت: "با سند صحبت کنید، با سند صحبت کنید" آیت با خونسردی تمام حرف خود را دنبال کرد و در یک موقعیت به خلخالی گفت: "چرا زمانی که سلامتیان مرا متهم کرد که انقلاب سفید درس می دادم شما سند نخواستید؟"»

به نوشتۀ کیهان: «این جلسه، شخصیت بسیاری از افراد را نشان داد؛ چه بسیاری تحت تأثیر جو قرار گرفته بودند و عمل هایی از خود بروز می دادند که درمورد آنان این چنین فکر نمی شد. برای اولین بار آیت درخواست کرد که رأی گیری به صورت علنی باشد تا خطوط فکری با این رأی ها مشخص

ص: 85

شود. ... این مسئله مخالفت های بسیاری را برانگیخت و رئیس جلسه اشاره کرد این همان آیین نامه ای است که شما خود آن را تصویب کرده اید. یکی از نمایندگان، حجت الاسلام انواری از رزن گفت: "بدین ترتیب که عمل می شود اگر ما رأی مخالف بدهیم ما را تهدید می کنند" که توکلی نمایندۀ بهشهر، با فریاد پاسخ داد: "کسانی که جرئت ندارند رأی علنی بدهند و از تهدیدها می ترسند بهتر است که در اینجا نباشند." حجت الاسلام انواری موقع رأی دادن، ورقۀ استعفای نمایندگی خود را تقدیم رئیس مجلس کرد و با صدای بلند گفت: "بدین وسیله استعفا می دهم" و نشان داد که جرئت دادن رأی علنی را دارد! و از مجلس خارج شد و خلخالی فریاد زد استعفا قبول نمی شود.»

کیهان در ادامه می افزاید:

«موقعی که اسم سلامتیان خوانده شد، سلامتیان رأی کبود خود را به عنوان مخالف بالا گرفته و با عجله آمد و رأی خود را داخل گلدان انداخت. در اینجا تعدادی از خانم های تماشاچی شروع به دست زدن کردند که با مخالفت بسیار مواجه شد و پاسداران مسئول پارلمان طبق آیین نامه، چهار تا از تماشاچی ها را بیرون انداختند. حجت الاسلام خوئینی ها که یکی از نواب رئیس مجلس می باشد و در طول جلسه به رفسنجانی اعتراض می کرد که چرا خلخالی بدون اجازه صحبت می کند، موقع رأی گیری با آرامش درحالی که کارت سفید یعنی موافق در دستش بود، آمد کنار تریبون و در یک لحظه بعد از اینکه مجلس را متوجه خود کرد، گفت: "من برای اینکه ثابت کنم تهدید درست نیست با دادن این رأی، رأی منفی به بنی صدر می دهم." در اینجا عده ای از تماشاچی ها این کار را تأیید کردند و عده ای مخالفت. در یک لحظه جو مجلس متشنج شد و در قسمت بالکن که تماشاچی ها بودند یک حالت پرخاش بین تماشاچیان به وجود آمد که ظاهراً در خارج از پارلمان و در راهرو مجلس به نزاع کشید. رضا اصفهانی در هنگام رأی دادن درحالی که با یک عجلۀ خاصی! از میان صندلی ها با رأی کبود خود به عنوان مخالف عبور می کرد در جلوی تریبون رو کرد به نمایندگان و گفت: "بنده نه به خاطر مخالفت با بنی صدر و نه به خاطر مخالفت با آیت، بلکه برای حق، این رأی را می دهم." خلخالی نیز بعد از اینکه عمامه اش را به سر گذاشت و عبایش را بر روی دوش انداخت آمد جلو و گفت: "من نه به خاطر مخالفت با آیت، بلکه به خاطر مخالفت با مظفر بقایی، حزب زحمت کشان و قاتلان کاشانی این رأی را می دهم." و رأی کبود خود را به گلدان انداخت. ... محمدجواد حجتی کرمانی، نمایندۀ کرمان، درحالی که رأی کبود خود را بالا گرفته بود، گفت: "من به خاطر احترام به شخص دوم مملکت یعنی رئیس جمهور این رأی را می دهم."»

کیهان در پایان می افزاید: «جلسۀ پنجشنبة گذشته (امروز) نشان داد که عده ای از نمایندگان به دور از هرگونه ضابطۀ اسلامی عمل می کنند آن چنان که مخالفت های شخصی و خرده حساب ها در اینجا بسیار نقش داشت و عده ای نشان دادند که رأیشان نه به خاطر حب علی است، که به خاطر بغض معاویه است! یکی از نکات بسیار جالب این است که مردم در

ص: 86

بالای سر نمایندگان حضور دارند و همۀ مسائل را می بینند... و شاهد هستند که چگونه دسته بندی ها و گروه گرایی ها و باندبازی ها بر بعضی از نمایندگان حاکم است.»(1)

روزنامة انقلاب اسلامی نیز دربارۀ حواشی این جلسه چنین نوشت:

«آیت الله خلخالی در مقابل ادعای دکتر حسن آیت مبنی بر اینکه دفتر هماهنگی محبوبیت امام و شخصیت ها را با آمار و ارقام تعیین می کند، به شدت خروشید و به آیت گفت که اگر مدرکی دراین مورد داری ارائه بده، و الا حرف نزن. هنگامی که دکتر آیت در مقام پاسخ گویی به جریان دبیرستان پروین اعتصامی دامغان بود، (آیت) گفت که ساواک برای کوبیدن من این پرونده را ساخته است. آیت الله خلخالی در جواب گفت که در رسیدگی به اعتبارنامه های دیگران ما به گزارشات ساواک استناد کرده و اصل را بر صحت گذاشته ایم. اگر گزارشات ساواک درمورد شما اثری ندارد پس درمورد دیگران هم نباید اثری داشته باشد. ضمناً آیت الله خلخالی در جلسۀ روز چهارشنبه اعلام کرد که من صحت پروندۀ دامغان را تأیید می کنم.» روزنامۀ انقلاب اسلامی سپس افزوده است:

«یکی از دلایل رد اعتبارنامۀ حسینجانی، نمایندة بندر انزلی، انتقاد وی از شورای انقلاب بوده است. اگر این قاعده عمومیت داشته باشد که هرکس در مقام انتقاد از ارگان های انقلابی برآید، تضعیف آن ارگان است و نبایستی به مجلس راه پیدا کند، پس چرا درمورد کسی که علیه رئیس جمهور، دومین مقام کشور اعمالی خیلی بالاتر از انتقاد و تضعیف انجام داده است چنین نشد؟! هنگامی که دکتر آیت تقاضای رأی علنی کرد و پذیرفته شد، حجت الاسلام انواری بلند شد و گفت رأی علنی نگیرید، زیرا عده ای ما را تهدید می کنند که اگر رأی مخالف بدهید، چنین و چنان خواهیم کرد و سرانجام ایشان در همان جلسه طی یادداشتی به رئیس مجلس، استعفای خود را تقدیم رئیس مجلس نمود و از نمایندگان خداحافظی کرد. محمدجواد حجتی کرمانی یکی از کسانی بود که در جلسۀ روز پنجشنبۀ مجلس می خواست علیه آیت شهادت بدهد، ادای شهادت ایشان مواجه شد با مخالفت رئیس مجلس. هرچه وی اصرار کرد که شهادتش مهم است، نه تنها سودی نبخشید بلکه مواجه با اخطار رئیس مجلس گردید، و اصرار بیشتر وی، اخطار دوم رئیس را به همراه داشت و بالاخره آقای حجتی کرمانی موفق به ادای شهادت نگردید.»(2)

1

امروز ازسوی بانک مرکزی، آخرین مهلت معاوضۀ اسکناس های 5000 ریالی اعلام گردیده بود. دراین باره خبرنگار روزنامۀ کیهان چنین گزارش می دهد:

«یکی از مأموران بازرسی فرودگاه مهرآباد در جواب این سؤال که چه مقدار و مبلغی از اسکناس های 5000 ریالی در روزهای اخیر کشف و توقیف شده است، گفت: تاکنون حدود 5 الی 6 میلیون تومان از این اسکناس ها را از مسافرین هنگام ورود به ایران در فرودگاه مهرآباد کشف و ضبط کرده ایم. اغلب این مسافرین از راه های کشورهای حوزۀ خلیج فارس و کشورهای

ص: 87

عربی منطقه بوده اند و حتی از اتباع غیرایرانی این کشورها نیز مقادیری ارز کشف و ضبط شده است. خبرنگار کیهان در تماسی با آقای کاشانی رئیس ادارۀ نشر اسکناس از قول ایشان، می گوید: متأسفانه باوجود اینکه حدود دو ماه از انقضای مهلت گردش اسکناس های 000,10 ریالی قدیم گذشته، هنوز این اسکناس ها در خارج از مرزهای ایران خصوصاً در کشورهای حوزۀ خلیج فارس بین صرافان سودجو به ازای دستمزد به کارگرانی که در آن کشورها مشغول کارند، ردو بدل می شوند؛ به این ترتیب که اسکناس های 000,10 ریالی و 5000 ریالی متعلق به افراد فراری مقیم خارج از کشور هرکدام به مبلغ 30 الی 50 تومان خرید و فروش می شوند.»(1)

در همین ارتباط، گزارش دیگری حاکی است که یک باند بزرگ جعل و چاپ اسکناس، در ورامین و کرج به وسیلۀ مأموران ادارۀ آگاهی کشف شد و همراه با دستگیری اعضای باند، یک دستگاه ماشین چاپ اسکناس و مقادیر زیادی اسکناس جعلی چاپ شده به دست آمد. به گزارش خبرنگار شهری روزنامة کیهان، یکی از مسئولان ادارۀ آگاهی شهربانی جمهوری اسلامی ایران دربارة این خبر گفت: «پس از اعلام بانک مرکزی مبنی بر جمع آوری اسکناس های 1000 تومانی و چاپ اسکناس های جدید با آرم جمهوری اسلامی، بیم آن می رفت که برخی فرصت طلبان و جاعلین شناخته شده و سابقه دار برای بی اعتبار نشان دادن اسکناس های جدید، اقدام به چاپ اسکناس جعلی بنمایند؛ (لذا) اکیپی متشکل از افراد متخصص دراین زمینه را بسیج کردیم و به طورمخفی به شناسایی کسانی که سوابقی داشته یا در کار چاپ بودند، پرداختیم.» در پایان این گزارش آمده است: «مأموران در یک حملۀ غافلگیرانه موفق شدند همۀ اعضای یک باند را پس از روزهای متوالی تعقیب و شناسایی، پیش از آنکه موفق شوند اسکناس های چاپ شده را وارد بازار کنند، دستگیر نمایند.»(2)

1

در بازتاب رسانه ای مسائل ایران، امروز این تهدید که نقشه های تسلیحاتی امریکا و انگلیس با حضور روزافزون آنها در خلیج فارس، به تحقق می پیوندد در بخش فارسی رادیو مسکو، که خوراک تبلیغاتی نیروهای چپ به خصوص حزب توده را در ایران تأمین می کند، مورد تأکید قرار گرفت. دراین مورد رادیو مسکو به نقل از خبرگزاری تاس از واشنگتن، چنین می گوید:

«ایالات متحدۀ امریکا ضمن تنظیم نقشه های مداخلۀ مسلحانه در منطقۀ خلیج فارس همچنان بر جمهوری اسلامی ایران فشار نظامی وارد می کند. طبق اطلاع منابع موثق در پنتاگون، 5 ناو هواپیمابر حامل 1800 تفنگ دار دریایی که ناو هلیکوپتربر گوادال کانال در رأس آنها قرار دارد برای پیوستن به ناوگروه بزرگ امریکا از دریای مدیترانه رهسپار دریای عمان شدند تا مستقیماً در نزدیکی سواحل ایران دست به مانور بزنند. روزنامۀ نیویورک تایمز درارتباط با این نکته خاطرنشان می سازد که ناو هلیکوپتربر گوادال کانال حامل هلیکوپترها از نوع هلیکوپترهایی است که در آوریل سال جاری در اقدام خرابکارانۀ نافرجام کماندوهای امریکایی بر ضد ایران به کار برده شده اند.»

ص: 88

رادیو مسکو می افزاید: «این ناوها حامل تمام تجهیزات لازم برای نفوذ کماندوهای پیاده شده در داخل خاک کشور است. درعین حال، در نواحی صحرایی ایالت یوتای امریکا تعلیمات نظامی با شرکت بیش از 500 تفنگ دار لشکر ضربتی هوابرد شمارۀ 101 در محیط محرمانه ای انجام می گیرد.»(1)

در همین خصوص خبرگزاری تاس از لندن دربارۀ حضور نظامی انگلستان در منطقۀ خلیج فارس چنین گزارش می دهد: «در چارچوب برنامه ای که دولت محافظه کار انگلستان برای تقویت حضور نظامی خود در منطقۀ خلیج فارس و اقیانوس هند تهیه کرده است، هم اکنون یک اسکادران عظیم دریایی در این منطقه مشغول فعالیت است. آن گونه که وزارت دفاع اعلام کرده است این اسکادران شامل 2 ناوشکن، 3 ناوچه و چند کشتی پشتیبانی است.» خبرگزاری تاس می افزاید: «این کشتی ها در ماه مه جاری در راه بازگشت به این منطقه رسیدند و توقفشان در این ناحیه کاملاً مشهود است که دو هدف دارد: نخست دراختیارگرفتن یک نقش فعال در تدارکات نظامی دولت کارتر در منطقۀ عملیات ناتو و دیگر نشان دادن تمایل محافظه کاران به بازآوردن عظمت و شکوه سابق انگلستان، که این مطلبی است که محافظه کاران در شعارهای انتخاباتی شان اعلام کرده بودند.»(2)

ضمیمه گزارش17: یادآوری نحوة اعلام شهادت آیت الله سیدمحمدباقر صدر

یادآوری می شود چگونگی اعلام خبر شهادت آیت الله صدر و خواهرش بنت الهدی خود قابل توجه است؛ به این ترتیب که ابتدا خبر به صورت شایعات قوی و خبرهای احتمالی پخش و سپس با تناقضاتی همراه شد. ثانیاً پس از حدود 8 روز، آن هم به طور غیررسمی و با تلاش ها و پیگیری های فراوان علاقه مندان به وی، خبر شهادت قطعی گردید. حکومت عراق با به کارگیری این روش می خواست افکار عمومی به تدریج آمادۀ پذیرش مطلب شود و تبعات احتمالی آن علیه حکومت صدام کاهش یابد.

سیر اجمالی ماجرا به این ترتیب بود که آیت الله سیدمحمدباقر صدر، روز یکشنبه 17/1/1359 به دست مأموران امنیتی بعثی، در خانه اش بازداشت شد و سپس او و خانواده اش را به بغداد منتقل کردند.(3) دستگیری ایشان، اعتراضات وسیعی را در سطح منطقه و محافل اسلامی و عربی و نیز در داخل به همراه داشت. اما تا روز دوشنبه 25/1/1359، خبرهای متفاوت دربارۀ سرنوشت آیت الله سیدمحمدباقر صدر، باعث بروز تردیدهایی دراین مورد می شد که در برخی روزنامه های داخل و خارج انعکاس داشت. روزنامة جمهوری اسلامی مورخ 25/1/1359 گزارش داد:

«درپی انتشار شایعۀ به خطرافتادن جان آیت الله صدر، جامعۀ روحانیت مبارز عراق خارج از کشور، افراد متعددی از برخی از کشورهای عربی به عراق اعزام داشتند تا درمورد صحت این مسئله تحقیق کنند. دراین رابطه دو تن از افراد مطمئن و صالح از امارات عربی متحده عازم عراق شدند. این دو تن در تماس هایی که با بستگان علامۀ مجاهد شهید آیت الله العظمی صدر در نجف و کاظمین داشتند، به نقل از یکی از برجسته ترین افراد حوزۀ علمیۀ نجف اشرف که از نزدیکان شهید آیت الله صدر می باشد، گزارش دادند که ساعت 12 نیمه شب چهارشنبۀ گذشته [20/1/1359] افراد سازمان امنیت با سه اتومبیل، جلوی درب منزل ایشان رفتند؛ ایشان را با خود می برند و در میان راه ضمن تهدید شدیداللحن به ایشان می گویند که جنازۀ آیت الله صدر و همشیره اش بنت الهدی صدر، در اتومبیل است. این دو تن افزودند پس از مدتی، اتومبیل متوقف و هنگام خروج، متوجه شدیم که در وادی السلام نجف هستیم. همان جا یک گورکن احضار کرده، مراسم دفن را انجام دادیم.» روزنامة جمهوری اسلامی در ادامۀ این مطلب، با عنوان "تأیید خبر" آورده است: «در تماس تلفنی که خبرنگار ما با حجت الاسلام والمسلمین سیدمهدی حکیم فرزند مرحوم آیت الله العظمی حکیم، برقرار کرد، ایشان تمام گزارش فوق را تأیید کردند. همچنین در تماسی که با

ص: 89

حجت الاسلام دکتر سیدحسین صدر از بستگان نزدیک عالم مجاهد و فقیه شهید، آیت الله العظمی سیدمحمدباقر صدر، در سوریه برقرار شد، ایشان نیز خبر فوق را تأیید کردند.»(1)

روزنامة انقلاب اسلامی نیز در 26/1/1359 گزارش داد:

«حجت الاسلام محمدمهدی آصفی سخنگوی "حزب الدعوة الاسلامیة" عراق در گفت وگویی با خبرگزاری پارس گفته است: طبق اطلاعات و اخبار صحیح و دقیقی که از منابع موثق به وسیلۀ افراد حزب به دست آورده ایم، آیت الله محمدباقر صدر و همشیرۀ ایشان توسط عمال رژیم فاشیست عراق شهید شده و جنازۀ ایشان چهارشنبۀ گذشته [20/1/1359] به بستگانش تحویل داده شده است که آثار شکنجه در بدن ایشان مشهود بوده است.» به این ترتیب، پس از 8 روز تردید، خبر شهادت آیت الله صدر قطعی دانسته شد.(2)

ضمیمه گزارش23: معرفی تقی شهرام؛ عضو مؤثر مرکزیت سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در امر تغییر مواضع ایدئولوژیک سازمان به مارکسیسم و تصفیه های خونین درون سازمانی مربوط به این کار

در کتاب تبار ترور نوشتة صادق کوشکی دراین باره چنین آمده است:

«محمدتقی شهرام دانشجوی رشتۀ فیزیک، پس از دستگیری های سال 50 به دام ساواک افتاد و به 10 سال زندان محکوم شد. اعضای سازمان (مجاهدین خلق [منافقین]) در یکی از آثار منتشرشدۀ خود او را اهل سفسطه، حراف، چپ نما و حیله گر معرفی کرده اند. شهرام پس از انتقال به زندان تازه تأسیس ساری با حسین عزتی که یک مارکسیست بود آشنا می شود. این آشنایی به تأثیرپذیری و گرایش شهرام به مارکسیسم می انجامد که بعدها اثرات قابل توجهی بر روند ظهور تغییر ایدئولوژی در تشکیلات سازمان می گذارد. در زندان ساری عزتی و شهرام با افسر نگهبان زندان ارتباط برقرار کرده، او را با اندیشه های خودشان آشنا می کنند. پس از مدتی، عزتی و شهرام موفق می شوند در اردیبهشت 52 با طرح نقشه ای که با همکاری افسر نگهبان (ستوان امیرحسین احمدیان) اجرا می شود، از زندان فرار کرده و بیست اسلحۀ کمری را نیز با خود به سرقت ببرند. ... مدتی نگذشت که سازمان، ستوان احمدیان به همراه چهار نفر دیگر از اعضا را به خارج از کشور فرستاد و شهرام نیز به قم منتقل شد و حدوداً تا شهریور 52 در آنجا ماند. او در مدت اقامتش در قم، با مصطفی شجاعیان، از کادرهای اصلی چریک های فدایی خلق، و بهرام آرام ارتباط برقرار نمود و دراثر ارتباط با شجاعیان - که تسلط تئوریک نسبتاً بالایی بر مارکسیسم داشت - پیوند کاملی با این ایدئولوژی برقرار کرد. البته این رویه از سال 51 در زندان آغاز شده بود، اما به پیشنهاد رجوی، از اعلام صریح این قضیه خودداری می نماید. ... فراهم آمدن فضای مناسب برای قدرت گرفتن به عللی چون نبود نیروهای کیفی ناشی از جریان دستگیری ها و حادثۀ کشته شدن رضا رضایی باز می گردد. همین امر بود که منجر به تبدیل او به عنصر مسلط مرکزیت شد. ... او به لحاظ سازمانی، در شرایطی وارد تشکیلات شد که برای فراهم آوردن زمینۀ تسلط بیشتر بر اعضا آنها را در چند شاخه تقسیم بندی کرده و مسئولیت هر شاخه را به یکی از اعضای مرکزیت واگذار کرده بودند. دراین میان، تقی شهرام مسئولیت شاخۀ سیاسی را به عهده گرفت که خط دهندۀ اصلی نیز محسوب می شد. بهرام آرام در کنار ابراهیم جوهری شاخۀ نظامی و بازوی اجرایی عملیات را بر عهده داشت و مجید شریف واقفی و علیرضا سپاسی آشتیانی نیز شاخۀ کارگری را هدایت می کردند. البته تا خرداد 52 آرام و شهرام در رأس امور بودند تا اینکه در اواخر شهریور همان سال، به پیشنهاد شهرام، مجید شریف واقفی نامزد عضویت در مرکزیت شد. این ترکیب تازمانی که شریف واقفی با شهرام دچار اختلاف نظر شده و درنتیجه کنار گذاشته شد، باقی ماند. شهرام بنا به خصیصۀ انحصارگرایی و دیکتاتورمآبی اش و همین طور گرایش و تسلط چندساله بر تئوری های مارکسیستی، به قصد زیرسلطه گرفتن تشکیلات، به محض ورود عنوان کرد که باید دربارۀ فعالیت های دوسالۀ سازمان جمع بندی انجام پذیرد تا نقاط ضعف و قوت مشخص شود و رهنمودهای لازم، به منظور تصحیح خط مشی سازمان فراهم آید. به نظر می رسد که شهرام می خواسته با این حربه ها خود را فوق مرکزیت قرار دهد. ... مصادف با سال 54، ترور افرادی چون شریف واقفی که از سال 52 در کادر مرکزیت سازمان قرار داشت و همین طور مرتضی صمدیه لباف فصل جدیدی را در کارنامۀ اقدامات سازمان گشود که سرآغاز تحولات و دگرگونی های فراوانی شد. علت ترور واقفی در همان زمان، خیانت او به سازمان عنوان شد، اما بنا به اعترافات اعضای دستگیرشده در سال های بعد، علت واقعی این ترور اختلافات عقیدتی و فکری واقفی با مرکزیت و

ص: 90

به خصوص شخص تقی شهرام بوده است. درمورد این واقعه، به این توضیح بسنده می کنیم که شریف واقفی و صمدیه لباف هر دو در یک روز (16 اردیبهشت 54)، اما در دو قرار جداگانۀ ساختگی مورد هجوم اعضای سازمان قرار می گیرند که در این درگیری ها واقفی کشته شده، اما لباف مجروح شده و موفق به فرار می شود که بعد از مدت کوتاهی توسط ساواک دستگیر می شود. ...

شهرام مدتی پس از ورودش به سازمان، مباحثی را دربارۀ نارسایی های موجود در مذهب برای ادامۀ مبارزه، در حضور اعضای مرکزیت طرح کرد و مرتب این بحث ها را ادامه داد. در طول مباحثۀ ایدئولوژیک با هدایت تقی شهرام، جزوه ای با عنوان "جزوۀ سبز" تهیه شد. اگرچه او در این جزوه با طرح ضعف ها و نارسایی های مذهب، زمینه را از هرجهت برای رد و نفی آن فراهم ساخت، لیکن هنوز از اظهار کلام آخر که همان رد مذهب بود خودداری می کرد. ... به دنبال اصرار شهرام مبنی بر اینکه مذهب نمی تواند نیازهای مبارزه را برآورده ساخته و توجیه علمی ندارد، سازمان شاهد واکنش مجید شریف واقفی - که به همراه علیرضا سپاسی اجرایی را بر عهده داشت - شد. ... او که نتایج حاصل از بحث های شهرام را در تضاد با تفکرات مذهبی و اسلامی می دانست، اقدام به واکنش منتقدانه نسبت به جریان تغییرات ایدئولوژیک کرد. درمورد اختلاف شهرام و واقفی، غیر از ابعاد ایدئولوژیک، مسائلی چون برخورد غیردمکراتیک و یک جانبۀ دو عنصر دیگر مرکزیت (شهرام و آرام) با مجید شریف واقفی، ازجمله عدم انعکاس نظرهای مخالف وی به درون سازمان و همین طور خلع او از مسئولیت های سازمان و فرستادنش به کارگری برای دورشدن از تشکیلات به اضافۀ تهدیدش به تصفیه، نقش بسزایی داشته است. اما آنچه رنگ و روی این درگیری را بیشتر به جنبه های ایدئولوژیک متمایل کرده، همراهی مرتضی صمدیه لباف، به عنوان فردی مذهبی و متکی به مبانی اعتقادی با شریف واقفی بود. ... کادر رهبری مارکسیست پس از کشتن واقفی و دستگیری لباف، نمایش خود را برای تخریب این دو و توجیه عمل خود تا دستگیری های سال 54 دنبال کردند. آنها پس از دستگیری لباف، او را متهم به خیانت کردند و حکم اعدام را مستحق او دانستند و این مطلب را شایع کردند که او که در هنگام عملیات ترور ازسوی سازمان، موفق به فرار از چنگ هم قطاران سابق خود شده بود، ازسوی مأموران دستگیرشده و اطلاعات قابل توجهی را در اختیار مأموران ساواک قرار داده است. جالب اینکه پس از دستگیری عدۀ زیادی از اعضای سازمان در مرداد 54 و با اعترافات محسن خاموشی و وحید افراخته در یک مصاحبۀ تلویزیونی درمورد قتل واقفی و ترور لباف، این قضیه آشکار شد که صمدیه لباف نه تنها هیچ گونه اطلاعات سازمانی را بروز نداده، بلکه مقاومت خوبی هم از خود نشان داده است. ...

و اما واکنش اعضای دستگیرشده (اعتراف به ماجرای اختلاف واقفی و لباف با مرکزیت و ترور آنها) باعث فاش شدن مسئلۀ تغییر ایدئولوژی شده، سازمان را وامی دارد تا به صورت رسمی و طی بیانیه ای مواضع جدید ایدئولوژیک خود را اعلان کند. جزوۀ بیانیۀ اعلام مواضع ایدئولوژیک، در مهرماه 54 بلافاصله پس از پخش مصاحبۀ خاموشی و افراخته، در سطح بیرون از سازمان انتشار یافت و مسئلۀ تغییر مواضع ایدئولوژیک در آن به صورت روشن و مشخص مطرح شد.»(1)

ضمیمه گزارش24: درباره ترور ناموفق بختیار و برخی تبعات و بازتاب های آن

حملۀ مسلحانه به منزل شاپور بختیار در فرانسه، حدود ساعت 8:30 تا 8:40 صبح جمعه 27/4/1359، در محل اقامت وی در پاریس،(2)در داخل و خارج از ایران بازتاب وسیعی داشت. سفارت جمهوری اسلامی در پاریس یک روز بعد از حادثۀ پاریس، اطلاعیه ای را ازسوی صادق قطب زاده، وزیر امور خارجه که در پاریس به سر می برد، منتشر کرد. در بخشی از این اطلاعیه آمده است:

«دولت جمهوری اسلامی ایران نه تنها کوچک ترین اطلاعی از این عمل ندارد، بلکه آن را توطئۀ دیگری می داند که به وسیلۀ بختیار و عواملش در فرانسه ترتیب داده شده است. دولت جمهوری اسلامی ایران نیازی به مبارزه با عقاید سیاسی گروهی که مسئول قتل عام ده ها هزار شهید هستند نداشته و متوسل به روش های ارعاب که خود بارها آن را محکوم کرده است، نمی شود. گروهی که تحت نام "پاسداران اسلام" مسئولیت این سوءقصد را به عهده گرفته است برای ما کاملاً ناشناخته می باشد و هیچ رابطه ای با پاسداران انقلاب اسلامی ایران که مطبوعات بین المللی کوشش دارند آنها را مسئول این عمل وانمود کنند، ندارند.»(3)

ص: 91

ص: 92

عراقی به طورکامل نابود شد و باعث تأسف فراوان مسلمانان ترک کرکوک شد.» این خبرگزاری سپس به نقل از آسوشیتدپرس از لندن، آورده است: «سازمان عفو بین المللی دیروز یک مبارزۀ بین المللی برای متقاعدساختن عراق برای پایان دادن جزای مرگ به فعالیت های غیرخشونت آمیز سیاسی را اعلام کرد. سازمان حقوق انسانی برندۀ جایزۀ نوبل در بیانیه ای اظهار داشت شمار اعدام های عراق بالا گرفته است. عفو بین المللی گفت: فهرست اسامی کسانی را که بنا به گزارش ها در عراق اعدام شده اند به طور مرتب دریافت می نماید. در سال 1974، سازمان عفو بین المللی به طور متوسط نام چند نفر را دریافت کرد که به علل سیاسی در عراق اعدام شده بودند، اما در شش هفتۀ اول امسال، اسامی 100 نفر که در عراق اعدام شده اند به ادارۀ مرکزی رسیده است. عفو بین المللی افزود: پاک سازی و اعدام مقام های دولتی در عراق از جولای 1979 که صدام حسین جانشین احمد حسن البکر گردید، بالا گرفته است.»(1)

1

درگیری های مرزی قوای مهاجم عراق امروز چشمگیر بود.

از ساعت 22 شب گذشته، اجرای آتش روی پاسگاه های پرویز، دربندجوق و تنگ هوان شروع شد و در مناطق و پاسگاه های مختلف درگیری ها از یک تا چند ساعت به طول انجامید.(2) از شب گذشته همچنین توپخانۀ ارتش عراق پاسگاه های قلعه سفید و هدایت و هنگ را مورد حمله قرار داد که یکی از سربازان پاسگاه قلعه سفید مجروح شد.(3)

در ساعت 9 صبح، ارتش بعث عراق با آتش توپخانه، هنگ قصرشیرین و پاسگاه های اطراف و شهر قصرشیرین را هدف حمله قرار داد که درنتیجه، چندین توپ به منازل سازمانی درجه داران اصابت کرد.(4) گزارش دیگری از هنگ قصرشیرین حاکی است: «ارتش بعث عراق با توپخانه بدون وقفه هنگ و گروهان های قصرشیرین، خان لیلی، سومار و پاسگاه های تابعه را مورد حمله قرار داده است. هنگ مزبور تقاضای پشتیبانی هوایی و هرچه بیشتر کمک فوری ازطریق لشکر81 و تیپ اباذر دارد.»(5)

از ساعت 2 بعدازظهر، عراق پاسگاه های نفت شهر، گروهان خان لیلی، گروهان سومار و تنگاب را آماج حملات خود قرار داد. در پاسگاه سه تپان براثر برخورد گلولة توپ عراق به یکی از سنگرها، یک درجه دار به شدت زخمی شد.(6)

هنگ قصرشیرین آخرین وضعیت درگیری در منطقۀ استحفاظی گروهان سومار را چنین گزارش می کند: «درگیری های امروز کشور عراق با پاسگاه های سلمان کشته، چقاشیرگه و سه تپان و نفت شهر تا ساعت 16 امروز ادامه داشت و با پشتیبانی ارتش مستقر در نفت شهر تمام مواضع آنان درهم کوبیده شد.»(7)

دراین میان، درگیری در نفت شهر شدت بیشتری داشت، به طوری که از ساعت 8 صبح امروز، که مجدداً نیروهای بعثی حمله به این شهر را شروع کردند، همچنان تا ساعت 19، به طور پراکنده

ص: 94

درگیری ادامه داشت. یادآوری می شود در دو روز گذشته که نیروهای عراق (احتمالاً برای دسترسی به چاه های نفتی و تأسیسات نفت رسانی نفت شهر) حملات خود را متوجه این شهر کرده اند، بیش از 18 نقطۀ شهر هدف قرار گرفته است؛ بعضی از این نقاط عبارت اند از: میدان مصدق، مرکز شهر، مقر سپاه پاسداران، ساختمان شهربانی، ساختمان پاسگاه نفت شهر، منازل و خانه های سازمانی فرهنگیان و محلۀ منصورآباد.(1) دراین میان، خانواده هایی که استطاعت ترک شهر را داشتند، نفت شهر را ترک کرده و حدود 100 خانوادۀ دیگر در شهر باقی مانده اند.(2)

در همین حال، ارتباط تلفنی سرپل ذهاب و نفت شهر نیز براثر اصابت گلولۀ توپ به سیم ها و دیرک های خطوط ارتباطی قطع شد.(3)-(4)

1

در ادامه درگیری های غرب کشور، اطلاعیه های ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد که از حدود ساعت 9 شب، پادگان سقز و نیز هنگ ژاندارمری این شهر مورد حمله واقع شده است.

بنا بر این اطلاعیه ها: «در ساعت 20:45 روز 3/5/59، پادگان سقز از دو قسمت مورد حملۀ خمپاره انداز 120 میلی متری و سلاح های سبک یک تیپ متجاسرین قرار گرفته که تا ساعت 23 ادامه داشته که با قاطعیت به آتش آنان پاسخ داده شده است. در این درگیری یک نفر سرباز شهید و 2 نفر سرباز دیگر مجروح و یک افسر که به وسیلۀ احزاب اسیر شده بود، موفق به فرار گردیده است.»(5)

در گزارش دیگری آمده است: «از ساعت 21 روز 3/5/59، ضدانقلابیون از ارتفاعات جنوب غربی، پادگان تیپ و مواضع ژاندارمری واقع در پادگان را با سلاح های خمپاره انداز 81 و 120 میلی متری [مورد] تیراندازی [قرار دادند] که به وسیلۀ نیروهای خودی مواضع ضدانقلابیون به شدت کوبیده شد.»(6)

2

بعدازظهر امروز، 4 تن از کسانی که در حوادث و درگیری های اسفندماه 1358 در اندیمشک(7) شرکت فعال داشتند به حکم دادسرای انقلاب اسلامی شهرستان دزفول، تیرباران شدند. به گزارش خبرگزاری پارس از اهواز به نقل از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دزفول، اسامی این افراد و جرائمشان به این شرح است: 1. محمدرضا نامداری معروف به محمدرضا چرخی به جرم استفاده از اسلحه برای ارعاب مردم و فعالیت چشمگیر در زدوخورد اندیمشک و مقابله

ص: 95

با سپاه پاسداران. 2. هوشنگ رستمی به جرم رهبری گروه های منحرف در حمله به سپاه پاسداران اندیمشک و تبلیغات و تحریکات سوء و تصرف ادارات دولتی ازجمله راه آهن و شهربانی و آموزش وپرورش. 3. محمدرضا رستمی به جرم سوءاستفادۀ کلان از بیت المال و خارج کردن اموال از ایران، لودادن دانشجویان ایرانی، داشتن روابط حسنه با سیا در امریکا و تحریک و طرح ریزی درگیری های اندیمشک به موجب اظهارات خود. 4. حسین شاکری به جرم تحریک و تشویق به تحصن و تصرف ادارات دولتی به موجب شهادت عدۀ کثیری و اظهارات متهم به شرکت مؤثر و فعال در درگیری های خونین اندیمشک.(1)

1

درحالی که در فضای کنونی کشور، نهادهای نظام جدید هنوز کاملاً استقرار نیافته اند؛ گاهی نیروهای مختلف سیاسی - اجتماعی، تحت تأثیر ادامۀ "وضعیت انقلابی" دست به "اقدام مستقیم" می زنند و درگیری هایی ایجاد می شود که چندان در کنترل دولت و نهادهای نظام نیست.(2) نمونه هایی از آن امروز در همدان، شیراز، تبریز، رشت و اصفهان اتفاق افتاد.

در همدان، بازهم معضل غائله آفرینی هواداران سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به چشم می خورد که تحریک مردم را به دنبال داشته است. به نوشته روزنامه جمهوری اسلامی:

«جمعیتی حدود 1000 نفر دفتر سازمان توحیدی حدید(3) همدان را به تصرف خود درآوردند. این عده سپس در خیابان طالقانی مقابل دفتر انجمن دانش آموزان مسلمان که هواداران سازمان مجاهدین خلق [منافقین] می باشند اجتماع کرده و خواستار تخلیۀ آن شدند. براساس همین گزارش، با تمام تلاش و کوشش مأموران شهربانی برای استقرار نظم و متفرق شدن جمعیت و جلوگیری از هرگونه درگیری بین گروه های مخالف و موافق، پلیس مجبور به شلیک تیراندازی هوایی شد که درنتیجه براثر پرتاب سنگ و آجر، دو مأمور پلیس و چند نفر مختصر جراحتی پیدا کرده که به طور سرپایی در بیمارستان مداوا شدند و یک نفر دیگر درحال حاضر در بیمارستان بستری است. طبق اظهارات روابط عمومی شهربانی، ساختمان

ص: 96

مذکور با حضور نمایندگان دادسرای انقلاب، سپاه پاسداران، سازمان مجاهدین خلق [منافقین] و شهربانی و در حضور مردم ضمن تنظیم صورت مجلس، لاک و مهر شد.»(1)

در شیراز، روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این شهر اطلاع داد که گروه هایی از مردم دفتر حزب رنجبران(2) شیراز را اشغال کرده اند. پس از اشغال این دفتر، وسایل موجود در آن به سپاه داده شد، لیکن سپاه از تحویل گرفتن وسایل این دفتر خودداری کرد.(3) روزنامۀ جمهوری اسلامی ضمن اعلام این خبر نوشت: «در این ساختمان ده ها چماق، چند بمب آتش زا، تعداد زیادی کتاب و روزنامه های ممنوعه و مضره و مقدار زیادی اسناد و مدارک به دست آمد و 5 نفر دستگیر شدند که جهت تحقیق تحویل زندان داده شدند.»(4)

در تبریز، بعدازظهر امروز، به گزارش خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی: «گروهی از مردم مسلمان تبریز با شعار "نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی" و شعارهای دیگر، به طرف دفتر حزب توده حرکت کرده و آنجا را اشغال و تخلیه نمودند. ... مدارک و تمام کتب و جزوه های به دست آمده از محل حزب توده در دادگاه انقلاب اسلامی ضبط شده است. ...»(5)

در رشت، امروز عصر، حوادثی روی داد که روزنامه انقلاب اسلامی آن را چنین منعکس کرد: «گروهی درحالی که شعار می دادند در خیابان های رشت به راه پیمایی پرداختند. گزارش خبرنگار خبرگزاری پارس حاکی است این عده در مسیر راه خود، کلیۀ دکه های متعلق به گروه های سیاسی و همچنین دفتر حزب رنجبران و سازمان مجاهدین خلق [منافقین] در رشت را تخریب و اشغال کردند. به هنگام اشغال این دفاتر به کسی آسیب نرسید.»(6)

دراین باره، حزب رنجبران که مرامی مائوئیستی دارد و از چین تغذیه می شود در اطلاعیه ای ضمن اعتراض به تصرف مقر این حزب، خواستار پایان دادن به اعمال خودسرانۀ غیرقانونی و اخراج افراد غیرمسئول و بازگرداندن مقر حزب رنجبران شده است.(7)

در اصفهان، اتفاق از نوع دیگری بود. به گزارش روزنامۀ انقلاب اسلامی، ادارۀ کل ارشاد ملی استان اصفهان بامداد امروز، به اشغال گروهی از جوانان که خود را پیرو خط امام می نامند، درآمد و از ورود کارکنان این اداره به محوطۀ مذکور جلوگیری شد. این روزنامه می افزاید: «در گفت وگوی تلفنی با یکی از جوانان اشغال کننده، انگیزۀ این اشغال سهل انگاری هایی که در این اداره انجام شده و عدم پاک سازی کامل عنوان شد و جوان مذکور افزود: اشغال این اداره تا حضور نمایندۀ دادستان، مسئول اداره و هیئت پاک سازی ادامه خواهد داشت.»(8)

ص: 97

1

اقرار تعدادی از عاملان کودتای اخیر در خوزستان دربارۀ ابعاد تازه ای از این کودتای نافرجام، در برنامۀ تلویزیونی شامگاه امروز این استان و نیز مطبوعات کشور بازتاب داشت.

مناظرۀ تلویزیونی 5 تن از عاملان کودتای نافرجام اخیر از لشکر92 زرهی خوزستان که قرار است در دادگاه انقلاب اسلامی خوزستان محاکمه شوند، از سیمای جمهوری اسلامی ایران مرکز آبادان پخش شد. در این برنامه 5 کودتاگر، سرهنگ کامران عزیزمرادی را عامل و محرک اصلی این کودتا در اهواز معرفی کردند. هدف کودتا نیز درصورت موفقیت، آوردن بختیار بر سر کار برای اعلام حکومت جمهوری سوسیال دمکرات ذکر شد. قبل از آغاز این مناظره، مهندس شمخانی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب خوزستان و مسئول لشکر92 زرهی اهواز اعلام کرد که درارتباط با کودتای نافرجام، 30 تن از افراد لشکر92 زرهی در این شهر دستگیر و بازداشت شده اند؛ این افراد در هماهنگی عملیات با امریکا و عراق دست داشته اند. ضمناً در پایان مناظره، وسایلی ازقبیل عکس های متعدد از شاه مخلوع و خاندان وی، تعداد زیادی مجلات مستهجن و مشروبات الکلی، مقادیری مواد منفجره و اسلحه ازجمله نارنجک، اسلحۀ کمری، فشنگ و نیز نشریاتی از قبیل کار و کارگر که هنگام بازرسی از منازل و محل کار این افراد به دست آمده بود، از تلویزیون نشان داده شد.(1)

در همین خصوص، حجت الاسلام موسوی جزایری نمایندۀ امام در استان خوزستان، درباره کودتای امریکایی، نقش عراق در این توطئه و اقدامات آقای غرضی استاندار خوزستان در خنثی سازی آن، توضیحاتی داد. وی گفت:

«اینها مسلماً کودتای خیلی خطرناکی داشتند و در همان بازجویی های اولیه که پس از دستگیری شد اعتراف کردند و حتی گفته بودند که یکی شان که اسمش سرگرد ستوده است، بنا بوده فرماندار نظامی بعد از کودتا بشود و دیگری که اسمش سرگرد (سرهنگ) عزیز مرادی است و افسر مرز بوده و متأسفانه الآن هم فراری است و هنوز دستگیر نشده، بنا بوده فرمانده لشکر بشود. بعد از کشف کودتا، برادران پاسدار که مراجعه کردند به منزل سرگرد عزیز مرادی، اعلامیه های کودتا را در منزلشان یافتند.» وی درمورد نقش توطئه گران لشکر خوزستان و اینکه چه قسمتی از نقشه را بر عهده داشتند، گفت: «اینها جنبۀ خبری و پیروی داشتند، که به محض اینکه کودتا در مرکز صورت گرفت، بلافاصله مواضع حساس ایران را گرفته و رادیو تلویزیون را اشغال کنند و کار خودشان را انجام بدهند.»

موسوی جزایری درباره تجاوز هواپیماهای عراقی به ایران در آن شب و اینکه قرار بوده است لشکر خوزستان به جای دفاع، به آنها بپیوندد و بعد به هواپیماها اجازۀ پرواز داده شود و آنها به جای مواضع دشمن، مواضع دیگری را بکوبند، گفت: «درحقیقت جریان مرز عراق به این صورت بود که قبل از زمان کودتا، اینها مرز را خالی می کنند و برمی گردند به طرف پادگان؛ یعنی همان افسر

ص: 98

مرز به نام سرگرد عزیز مرادی که عرض کردم دستور می دهد که تمام ابزار و تجهیزات جنگی را، تانک ها و توپ ها را، اینها را با تمام مرزبان ها، همه حرکت کنند و اینها می آیند جلو پادگان. اعضای انجمن اسلامی وقتی که متوجه می شوند، مشکوک شده و بلافاصله به استاندار اطلاع می دهند.»

وی سپس دربارۀ نقش استاندار خوزستان در خنثی سازی این کودتا یا قسمتی از آن، افزود:

«نقش آقای غرضی به این صورت بوده که قبل از این جریان و مدت ها پیش، اعضای انجمن اسلامی و افراد متدین دیگری که در لشکر بودند کمابیش گزارشاتی به ایشان می دادند، حتی با خود بنده در تماس بودند و مرتب می گفتند انتصاباتی که می شود و نقل و انتقال ها و حرکت های دیگری انجام می شود که کاملاً مشکوک [است] و بوی توطئه می دهد. اخیراً این گزارشات خیلی زیاد شده بود. ... پرسنل مسلمان با حالت وحشت زده و خیلی ناراحت به آقای غرضی مراجعه می کردند که ما یک اوضاع خیلی ناجوری می بینیم و یک حرکت های خیلی مشکوکی می بینیم که هیچ توجیه و تفسیری ندارد جز توطئه. آقای غرضی می فرستادند به دنبال افسران، آنها را احضار می کردند، شب تا صبح اینها را موعظه می کنند. تا اینکه روز بعد همین جریان انتقال تمام افراد و تانک ها از سر مرز به پادگان و نرفتن اینها توأم با آمدن بی موقع آنها را به اطلاع آقای غرضی می رسانند. ... بالاخره اینها دستگیر و بعد از دستگیری کاملاً مشخص می شود که یک جریان کودتای خشن و بی رحمانه ای در کار بود.»(1)

1

صحبت هایی که پس از کودتای نوژه، به ویژه این روزها در برخی مجالس و محافل و رسانه ها درباره انحلال ارتش می شود، باعث شد که امام خمینی بعدازظهر امروز در دیدار با تیمسار فلاحی جانشین ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرماندهان نیروهای سه گانۀ ارتش، دربارۀ این موضوع نکاتی را به قرار زیر گوشزد کند:

«من بسیار متأسفم از اینکه گاهی به واسطه خیانت یا ندانم کاری های بعضی از ارتشی ها این بهانه به دست اشخاص فاسد می دهد که ارتش را تضعیف کند. ما امروز در همه ارگان های دولتی و ملی احتیاج به تقویت داریم. این مسائلی که گاهی گفته می شود و لازمه اش تضعیف ارتش یا ژاندارمری یا قوای مسلحه است، این ازجانب ملت نیست؛ این ازجانب آن گروه هایی است که می خواهند تضعیف کنند روحیه همه ارتش را و همه ملت را، که دنبال او چنانچه خدای نخواسته، یک مطلبی واقع بشود، اینها ضعیف باشند و این موجب تأسف است. امروز مملکت ما با این وضعی که دارد احتیاج به همفکری دارد، احتیاج به همکاری دارد، احتیاج به نظم دارد. اگر در یک کشوری نظامش تحت قواعد و تحت مسائلی که در نظام مطرح است، از اینکه فرمانده وقتی که فرمان داد باید اطاعت بشود؛ فرمانده کل قوا وقتی امری کرد باید اطاعت بشود، فرمانده های هنگ ها یا سایر جاها وقتی امر کرد باید اطاعت بشود. اگر این معنا نباشد در نظام، این دیگر نظام نیست. اگر یک نظامی

ص: 99

خودش بین خودش یک بی نظمی هایی باشد، اگر قوای مسلحه در بین خودشان هماهنگی نباشد، ما توقع نداشته باشیم که کشور ما به پیش برود.»

امام سپس درباره رفتارهایی نظیر کودتای اخیر و اهداف آن چنین گفت:

«تمام این مسائل را برای ما پیش می آورند. یک صد نفر، دویست نفر فرض کنید وقتی که در یک گروهی فاسد شدند و خیالی داشتند، در عین حالی که خود ارتش با قدرت جلو اینها را گرفت و این طور توطئه ها را کشف کرد، و همین طور پاسدارها هم کمک کردند و همه با هم این توطئه را خنثی کردند، نباید در نظر اشخاص بیاید که ارتش چطور است. این ارتش همان است که خودش این کار را کرده و همان است که کردستان را و جاهای دیگر را به قوه خودش با سپاه پاسداران هماهنگ شدند و کارها را انجام دادند.

من متأسفم از اینکه هرجا انسان نگاه می کند و دست می گذارد یک اشخاصی هست در آن، یک اقلیت هایی هست در آن، که می خواهند ضایع کنند مطلب را؛ حتی در مجلس و دولت که می خواهند تعیین کنند یک جور برخوردهایی، من می بینم که این برخوردها برخوردهایی نیست که موافق با صلاح یک کشور باشد و موافق با اسلام باشد. امروز چنانچه، همه این ارگان ها به هم جوش نخورند و همه با هم همدست نباشند باید در انتظار مصیبت باشیم.»

امام خمینی با بیان اینکه «امروز اطاعت از بالادست ها یک امر شرعی است»، افزود: «امروز یک کسی است که بالای سر همه است و او خدای تبارک و تعالی است، که همه چیز را در ظاهر و باطن می بیند. اگر بخواهیم در این مملکت از این آشفتگی هایی که حالا مثلاً هست جلوگیری بکنیم جز اینکه هم قوای مسلح با هم و مجلس با - عرض می کنم - دولت، با رئیس جمهور، با امثال ذلک با هم، تشریک مساعی نکنند، نباید توقع داشته باشیم که مملکت ما به پیروزی نهایی برسد.»

امام خمینی دربارۀ ضرورت پرهیز از بی نظمی و دخالت برخی ارگان ها در امور یکدیگر گفت:

«این را کراراً من گفتم که چنانچه مثلاً در ارتش اشخاصی هستند که برخلاف موازین هستند، یا توطئه ای در کار دارند، یا از طاغوت هستند، یا اعتقاداتشان مضر است، یا عملشان عمل فاسد است، خود

ص: 100

ارتش باید این کار را بکند و اگر دادگاه ها آنها را از ارتش بخواهند، باید ارتش اطاعت کند؛ خود دادگاه ها هم مستقیماً نروند، پاسدارها هم مستقیماً نروند. نباید یک هرج ومرجی به پیش بیاید که ما به خاطر این هرج ومرج از بین برویم. باید همه قوا با هم باشند و مراتب محفوظ باشد، سلسله مراتب محفوظ باشد.

قدرت ها همه با هم باشند، از بالاها حرف شنوی کنند؛ ... باید الآن با هوشیاری، تمام ملت دنبال سر دولت و رئیس جمهور و ارتش و - عرض می کنم - ژاندارمری و پاسبان ها و پاسدارها باشند و هست ملت. و یک مملکتی که ملتش دنبال سر قوای انتظامی اش و قوای مسلحش باشد هیچ آسیبی نمی بیند.»(1)

1

تنش روزافزون میان دو جناح حاکم نظام از یک سو و مناقشه بر سر انتخاب نخست وزیر در روزهای اخیر باعث نگرانی هایی در سطح رهبری نظام شده است. دراین مورد، امام خمینی در دیدار امروز بعدازظهر خود با فرماندهان ارتش بازهم جناح های موجود در مجلس و دولت را به حفظ وحدت و رعایت قوانین توجه داد.

امام خمینی در این دیدار گفت: «مملکت الآن مال خود شما هست، این طور نیست که مثل سابق باشد که شما زحمتش را بکشید منافعش را امریکا ببرد یا منافع را شوروی ببرد. الآن شما هر زحمتی را بکشید منافعش را ملت خودتان و خودتان می برید.

بنابراین، باید همه این قوا با هم مجتمع بشوند و همه تقویت بکنند هم را؛ مجلس باید تقویت بکند همه قوای مسلحه و همه ارگان های دیگر را، دولت را و رئیس جمهور را تقویت بکند، رئیس جمهور هم باید تقویت بکند اینها را. ارتش باید از رئیس جمهور اطاعت بکند چون رئیس کل قواست، و رئیس جمهور هم باید با آنها پدرانه رفتار بکند.

اسلام است؛ اسلام وضعش غیر آن چیزهای دیگری است که می خواهند قدرت نمایی کنند و خودنمایی کنند و هرکس خودش را نمایش بدهد. ما همه باید خودمان را فانی کنیم و همه ما دنبال این باشیم که آن مکتبمان پیش ببرد، نه دنبال این باشیم که خودمان پیش ببریم. ما خودی نداریم؛ هر چه هستیم مکتبمان است. وقتی مکتب مطرح است هم من و شما و آقا و دیگران و همه ارگان های دولتی و همه اینها باید خود را کنار بگذارند، دنبال مکتب باشند؛ خودشان را فانی کنند در مکتبشان.»

امام در ادامه افزودند: «این یک واجب شرعی است برای همه؛ یک واجب شرعی است برای وکلای مجلس که با دولت و با رئیس جمهور همراهی کنند، یک تکلیف شرعی است برای رئیس جمهور و دولت، که باید با مجلس هم زبان باشند و هماهنگ باشند. اگر هماهنگ باشید ما بُردیم و اگر بنا باشد هرکس از یک طرف بکشد، او بخواهد خودش را نمایش بدهد، هرکس یک طرف دیگر بکشد، پاسدارها بخواهند دخالت در - فرض کنید - ژاندارمری بکنند، ژاندارمری بخواهد دخالت در پاسدارها بکند، آنها بخواهند در ارتش دخالت بکنند، آنهای دیگر بخواهند آنجا، کمیته

ص: 101

بخواهند در یک جای دیگر دخالت بکند، ارگان های دیگر در جای دیگر، فاسد می شود این کار... این یک وظیفه شرعی - الهی است که من دارم به همه می گویم، نه مخصوص شما، برای همه است این؛ برای پاسدارها هست، برای پاسبان ها هست، برای ارتش هست، برای ژاندارمری هست، برای مجلس هست، برای دولت هست، برای رئیس جمهور هست. این یک مسئله شرعی است، همه مکلف اند شرعاً به اینکه کار را انجام بدهند. و آن چیزی که من می گویم این است که لازم است این و باید بشود، هرکدام به وظایف قانونی شان باید عمل بکنند. قانون برای همه وظیفه معین کرده؛ اگر یکی دست از قانون بردارد و بخواهد دخالت دیگری بکند، برخلاف شرع عمل کرده. باید هرکس همان کاری، آقای رئیس جمهور همان کاری که برایش معین کرده است قانون، همان کار مهمی که برای او قرار داده، آن کار را خوب انجام بدهد. مجلس آن وظایفی را که قانون برایش معین کرده همان را درست بکند، دیگر مجلس دخالت نکند در اجرا و قوه مجریه در قوه مقننه و هر دو در قوه قضاییه.»(1)

از سوی دیگر، در همین خصوص روزنامۀ جمهوری اسلامی ارگان حزب جمهوری اسلامی، در گزارش نمازجمعۀ امروز تهران نوشت: آیت الله سیدعلی خامنه ای «در پایان خطبۀ اول نمازجمعۀ امروز تهران دربارۀ نحوۀ تفکر دو جناح حاکم به اجمال مطالبی را بیان کرد. وی گفت: امروز دو جریان فکری در این جامعه وجود دارد و همۀ شما آن را می شناسید. افرادی که این دو جریان را هدایت می کنند هر دو نماز می خوانند، روزه می گیرند. یک جریان، جریان اسلامی و عقیده دارد که ظاهر و باطن یکی باشد. جریان دوم، جریانی است آن هم اسلامی، اما بدون این خصوصیت و معتقد است فقهی که در توضیح المسائل است فقه واقعی اسلام نیست.» وی اضافه کرد: «امروزه راه انقلاب اسلامی را امام باید تعیین کند؛ اینجاست که خط امام جان می گیرد و زنده می شود. اگر از سال 42 به پیام های امام توجه کنید می بینید که موضع امام دربرابر مسائل چگونه بوده است. خط امام کاملاً روشن است؛ خط امام، احترام به شعائر مذهبی [است]، خط احترام به احکام دین [است].»(2)

اما خطبه های امروز نمازجمعۀ قم، در نوع برخورد جناحی متفاوت بود. آیت الله مشکینی امام جمعۀ این شهر، با اشاره به مسئلۀ پرمناقشۀ انتخاب نخست وزیر میان دو جریان فکری در جامعه، به شدت به دولت موقت حمله کرد. وی در بخشی از خطبه های دوم نمازجمعۀ قم خطاب به ملت ایران گفت:

«اکنون تمام توجه ملت باید به نمایندگان محترمشان باشد و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز در موقعیت بسیار حساس و خطرناک هستند. آقایان وکلا باید برای اقتصاد، فرهنگ، نظام و انتظام و کشاورزی و دامداری و صنعت و خدمات، طرحی درست بریزند و به دست قوۀ مجریۀ صحیح یعنی نخست وزیر و وزرای مؤمن و انقلابی در خط امام بسپارند.»

امام جمعة قم افزود: «ای آقای رئیس جمهور و ای وکلا، اگر نخست وزیر را آن طورکه امام فرموده انتخاب کنید، قدمتان روی چشم. اگر در انتخاب دقت نکردید، ملت با شما انقلابی رفتار می کند. ... آقای رئیس جمهور می بخشید برای اینکه ماها مارگزیده هستیم، بعد از دولت موقت دیدیم آنچه را

ص: 102

که دیدید و هرچه شنیدیم کمتر شنیدید. جنایت ها و خیانت ها که بر این مملکت از دولت موقت شد به خدا قسم شاید زمان طاغوت این جنایت را انجام نداده بودند. بالاخره این ملت ملتی است مانند آن انسانی که مارگزیده، از طناب الوان می ترسد. می ترسم فردا وزرایی مثل وزرای آن کابینه سر کار بیایند که اولین فردش حسن نزیه بود؛ وقتی که وزیر نفت شد رفت آبادان اولین کاری که کرد برای خودش ماهی 60 هزار تومان حقوق دریافت کرد. آن وقت امام وقتی که به این آقا دستور فرمودند یک یا دو روز پول نفت را برای مردم ستمدیده و مظلوم کردستان خرج کنید از انجام این کار طفره می رود و امروز این وضع در کردستان پیش می آید که هرروز بیش از 10 نفر در این منطقه کشته می شوند. باید دولت موقت و هیئت حسن نیت به محاکمه کشیده شوند تا معلوم شود چرا این قدر خون در این منطقه ریخته شده.(1)

ای وکلای مجلس شورای اسلامی، ای آقای رئیس جمهور، ملت را بشناسید، این همان ملتی است که امام فرموده: ملت انقلابی بودند ولی ما انقلابی نبودیم، و این همان ملتی است که طاغوت را به زانو درآورد. بنابراین، اگر مجلس در چارچوب اسلام عمل نکند و در خط امام نباشد، درِ مجلس را می بندیم و انقلابی رفتار می کنیم.»(2)

1

موضوع روابط متقابل ایران و شوروی در دیدار امروز کاردار سفارت شوروی در تهران با آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس و عضو شورای انقلاب، مورد بحث قرار گرفت.

آقای هاشمی رفسنجانی در پاسخ به تبریک کاردار سفارت شوروی، ضمن ابراز تشکر اظهار کرد: «ما هم متقابلاً خواستار روابط توأم با حسن هم جواری هستیم، ولی لازم است تذکر بدهم که متأسفانه بعضی نقاط تاریک در این روابط هست که ما خواستار رفع و زدودن آن هستیم. نکتۀ اول باتوجه به سوابقی که از کشور اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی هست، توقع داریم که این کشور در رابطه اش با کشورهای دیگر پا بر جای پای امریکا نگذارد. به عنوان نمونه مسئلۀ دخالت

ص: 103

شوروی در کشور برادر مسلمان ما افغانستان است. نکتۀ دوم مسئلۀ صدور گاز ایران به شوروی است که باتوجه به مبارزۀ رو در رویی که با امپریالیسم امریکا داریم توقع داریم شوروی موقعیت ما را درک کند. زمانی که ما قیمت ها و نحوۀ فروش گاز ایران به شوروی را بررسی کردیم دیدیم که قیمتی که شما می پردازید یک ششم قیمت بین المللی است و این تقریباً معادل مخارجی است که دولت جمهوری اسلامی برای استخراج و انتقال گاز می نماید.»

کاردار سفارت شوروی در تهران، در پاسخ دربارۀ مسئلۀ قیمت گاز گفت: «ما نمی توانیم بیشتر از دوسوم قیمت قبلی افزایش دهیم چون عیناً به همین قیمت ما به کشورهای اروپای غربی می فروشیم.» وی دربارۀ موضوع دخالت شوروی در افغانستان اظهار کرد: «درمورد افغانستان ما درحقیقت به کمک دولت آنجا رفتیم و کسانی که در آنجا برعلیه حکومت می جنگند، گروه های ضددولتی هستند.»

در پایان این دیدار، آقای رفسنجانی پاسخ داد: «بحث گروه ها نیست، این مردم افغانستان هستند که برعلیه حکومتی که با کودتا روی کار آمد قیام کرده اند.» وی درمورد قیمت گاز نیز گفت: «درمورد قیمت گاز هم اگر ثابت شود که قیمت گازی که شما به کشورهایی نظیر آلمان غربی عرضه می کنید در همین حدود است، پیشنهاد شما قابل بررسی است.»(1)

1

امروز مناقشۀ دیگری در حوزۀ سیاست خارجی میان ایران و امریکا به وقوع پیوست.

به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس از سازمان ملل، هیئت نمایندگی امریکا در مجمع عمومی سازمان ملل از سخنان شمس اردکانی رئیس هیئت نمایندگی ایران مبنی بر اینکه "ایالات متحده دشمن شماره یک صلح در کرۀ زمین است" چنان خشمگین شد که برای اولین بار در 15 سال گذشته، به اعضای هیئت تحت سرپرستی خود دستور داد فوراً و به حال اعتراض تالار سخنرانی را ترک کنند.(2)

لازم به یادآوری است که امروز صبح پارلمان رژیم صهیونیستی لایحه ای را تصویب کرد که براساس آن بیت المقدس پایتخت همیشگی این رژیم شود. مناخیم بگین نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس، دراین باره گفت: تمام اعضای اتحادیۀ ملل در نیویورک باید بدانند که بیت المقدس پایتخت همیشگی و تقسیم نشدنی اسرائیل و ملت یهود می باشد. به نوشتۀ روزنامۀ اسرائیلی یدیوت اهارونت، بنا به تصمیم مناخیم بگین نخست وزیر اسرائیل، از ماه اوت آینده دفاتر نخست وزیری به بخش شرقی بیت المقدس انتقال خواهد یافت.(3) به همین دلیل امروز اجلاسیۀ فوق العادۀ سازمان ملل برای رسیدگی به پیش نویس قطعنامه ای دربارۀ مسئلۀ فلسطین و تعیین سرنوشت بیت المقدس، که سرانجام پس از تغییرات بسیار امروز به این اجلاس تسلیم شد، تشکیل گردید.(4)

ص: 104

دکتر علی شمس اردکانی در نشست ویژۀ سازمان ملل دربارۀ فلسطین، دربرابر مجمع عمومی این اجلاسیه در سخنان بسیار تندی، رژیم اشغالگر قدس را به انگلی تشبیه کرد که از دیگران تغذیه می کند و ایالات متحده را دشمن صلح خواند. وی همچنین از کشورهای عضو سازمان ملل خواست تا اقدامات شدیدتری مانند تحریم اقتصادی علیه کشورهای حامی این رژیم انجام دهند. اردکانی افزود: «فشار سیاسی برعلیه اسرائیل به تنهایی کافی نیست و بایستی از فروش و صدور مواد خام اولیۀ استراتژیک به این کشورها [ی حامی اسرائیل] به خصوص امریکا، جلوگیری به عمل آید تا حمایت آنان از اسرائیل پایان یابد، زیرا اسرائیل بدون حمایت آنان نمی تواند به تجاوزات خود ادامه دهد.»(1)

در همین زمینه، بخش فارسی رادیو صدای امریکا گفت:

«علی شمس اردکانی که از پیش، خود را برای ایراد انتقادات شدید علیه امریکا آماده کرده بود در آغاز گفتار خود نیز اعلام کرد که به تنها مسئلۀ موجود در دستور اجلاسیه اکتفا نخواهد کرد. اعضای هیئت نمایندگی ایالات متحده نیز با پیش بینی این امر و به دنبال مشاورۀ قبلی با واشنگتن هم زمان با آغاز بیانات نمایندۀ ایران، اجلاسیۀ مجمع را ترک گفتند. ویلیام وندن [واندل] هویل رئیس هیئت نمایندگی ایالات متحده، متعاقباً اعلام کرد که این اقدام به منظور ادای دین اخلاقی امریکائیان به 52 دیپلمات گروگان در ایران و احترام به آنان صورت گرفته است.»

این رادیو در بخش دیگری از گزارش خود افزود: «گو اینکه شمس اردکانی از گروگان های امریکایی که از آبان ماه گذشته تاکنون در اسارت به سر می برند نامی نبرد؛ بااین همه، کلمۀ گروگان در گفتار او به گوش رسید با این تفاوت که این بار مفهوم کاملاً متفاوتی داشت. اردکانی از روابط ایران و امریکا در دورۀ پیش از برکناری شاه، به تلخی یاد کرد و مدعی شد که ایران به مدت 26 سال گروگان آزمندی و زیاده خواهی ایالات متحده بوده است. وی همچنین گفت که طی آن دوره منابع و پایگاه های نظامی ایران برای حمایت و حفاظت از اسرائیل به کار گرفته شده است.»

به گفتۀ رادیو امریکا: «ویلیام وندن [واندل] هویل هنگامی که از گفته های شمس اردکانی باخبر شد اظهار شگفتی کرد و گفت ایران چگونه می تواند درحالی که خود به نقض قوانین بین المللی اقدام کرده است به سایر کشورهای جهان پند و اندرز دهد.»(2)

ضمیمه گزارش34: مروری بر حوادث خونین اسفند 1358 در اندیمشک

در اسفندماه 1358، حوادث خونینی در اندیمشک روی داد که می توان در آن دست گروه های مخالف نظام ازجمله سازمان های مجاهدین خلق (منافقین) و چریک های فدایی خلق را آشکارا مشاهده کرد که در تحریک بیکاران و تحصن در ادارۀ آموزش وپرورش، نقش اساسی داشتند. دربارۀ این حوادث که در روزهای شنبه 25 و یکشنبه 26 اسفندماه رخ داد و در جریان آن 2 نفر کشته و حدود 70 نفر مجروح شدند،

ص: 105

سرپرست فرمانداری دزفول چنین گزارش داد:

«به دنبال برنامه ریزی برای به کارگیری دیپلمه های بیکار در شهر اندیمشک، تصمیم گرفته شد که به بیکاران مجرد نیازمند ماهانه هزار تومان و متأهلین بیکار نیازمند یک هزار و پانصد تومان پرداخت گردد و برای اجرای این کار در مرکز گسترش خدماتی تولیدی و عمرانی، گروه تحقیقی به کار افتاد که این حقوق را از تاریخ 12 اسفندماه پرداخت کند، ولی روز شنبه 25 اسفندماه، بلافاصله بعد از انتشار آگهی نتایج انتخابات شورای ملی، عده ای جلوی ایستگاه راه آهن اندیمشک تجمع کرده و قصد اشغال خط آهن جنوب را داشته و به پلیس راه آهن دستور داده شد که به علت اهمیت خط آهن، به شدت از ورود آنان به محوطۀ ایستگاه جلوگیری کنند و بعد از اینکه موفق نشدند با مسالمت وارد ایستگاه شوند، به صورت پراکنده به طرف بازار اندیمشک حرکت کرده و چند مغازه را غارت کردند. بعد از این جریان بود که به علت شکایت بازاریان مبنی بر غارت مغازه هایشان، سپاه پاسداران اقدام به دستگیری 10 نفر از حمله کنندگان به مغازه ها کرد. ... بعد از دستگیری آن 10 نفر، عده ای حدود 150 نفر اطراف سپاه اندیمشک جمع شده و شروع به پرتاب سنگ و دادن شعار به طرف سپاه کردند که عدۀ زیادی از مردم به طرف داری سپاه وارد معرکه شده و در این درگیری با پرتاب سنگ از طرفین حدود 60 نفر به صورت سطحی مجروح شدند و به علت استفادۀ بعضی ها از اسلحۀ غیرمجاز نیز حدود 6 نفر مجروح شدند. در تمامی این مراحل سپاه پاسداران آرامش خود را حفظ کرده و از هرگونه تیراندازی بیجا خودداری کردند. به دنبال این حوادث در روز 26/12/58، عده ای دوباره در اطراف سپاه تجمع کرده و به شعاردادن برعلیه سپاه پرداختند که باز مردم با آنها درگیر و حدود 20 نفر را دستگیر و تحویل قاضی شرع دادند. بعد از آن، در تماسی که ازسوی اکثریت مردم صورت گرفت خواستار تأمین شهر به وسیلۀ شهربانی شدند. به دنبال این تصمیم کلیۀ پاسداران به مقر خود برگشته و از مردم خواسته شد که خیابان ها را ترک کنند تا شهربانی بتواند در شهر امنیت برقرار کند. در طول 24 ساعتی که امنیت با شهربانی بود غارت مغازه ها، آتش زدن، حمله به خانه های افراد مذهبی و دستگیری آنان و ایراد ضرب وجرح به افراد مذهبی و به کاربردن سلاح غیرمجاز توسط عده ای از گروه های چپ گرا وجود داشت. در ساعت 5 بعدازظهر روز 26/12/58، در تماسی که با معتمدین شهر و نمایندگان متظاهرین گرفته شد، خواسته های زیر را ارائه دادند: 1. اخراج پاسداران غیربومی؛ 2. اخراج کلیۀ مسئولین غیربومی؛ 3. آزادی بی قید و شرط کلیۀ دستگیرشدگان؛ 4. محاکمۀ مسببین این حوادث؛ 5. رسیدگی به کلیۀ خواسته های بیکاران؛ 6. شهرستان شدن اندیمشک.»(1)

ص: 106

سرپرست فرمانداری دزفول در ادامۀ گزارش خود افزود: «به دنبال بحث های طولانی تصمیم بر این شد که محاکمۀ تمامی افراد و دستگیرشدگان توسط قاضی شهر بلافاصله روشن شود و هیچ گونه تجمع صورت نگیرد. ... در این حوادث گروه های چپ نقش اساسی و رهبری دارند. تعداد زخمی های با چوب و چماق از طرفین درگیر حدود 70 نفر و تعداد کشته شدگان 2 نفر [... ] در تمامی مراحل، پاسداران آرامش خود را حفظ و از هرگونه دامن زدن به تشنجات خودداری کرده اند.»(1)

رئیس شهربانی این شهر نیز در گفت وگویی تلفنی با خبرنگار خبرگزاری پارس در اهواز با اشاره به اجتماع 3 هزار تن از افراد بیکار این شهر در آموزش وپرورش اندیمشک در بیست روز قبل، گفت:

«چون طبق توافق حاصله ظرف ده روز به خواست های آنان رسیدگی نشد، صبح روز شنبه 25/12/58، چهار هزار تن با نام افراد بیکار با اجتماع در مقابل راه آهن اندیمشک مانع خروج مقامات ناحیۀ لرستان شدند. وی افزود: به دنبال این اجتماع قرار شد، بعدازظهر همان روز نمایندگان این عده جلسه ای با مقامات استان داشته باشند که متأسفانه به علت حملۀ اجتماع کنندگان به بازار اندیمشک و غارت اجناس که منجر به دخالت پلیس و سپاه پاسداران و دستگیری 10 تن از آنان شد، این جلسه تشکیل نگردید.» رئیس شهربانی اندیمشک اضافه کرد: «درپی این دستگیری، بقیه در اطراف سپاه پاسداران اجتماع کرده و خواستار آزادی دستگیرشدگان شدند و مذاکراتی نیز برای آزادی آنان صورت گرفت، ولی در این موقع با دخالت عده ای دیگر، درگیری شدیدی درگرفت و دو گروه با پرتاب سنگ به سوی یکدیگر که باعث زخمی شدن حدود 60 نفر شد، به مسئله دامن زدند.» وی افزود: «در جریان درگیری های شامگاه شنبه که تا ساعت سه ونیم بامداد روز بعد ادامه داشت و مأمورین با شلیک تیر هوایی سعی در خاتمه دادن به آن داشتند، حدود 20 مغازه غارت شد که مقداری از اجناس پس گرفته و تحویل سپاه پاسداران شد.»(2)

ضمیمه گزارش40: روند تهیه و تصویب پیش نویس و قطعنامۀ مجمع عمومی سازمان ملل دربارۀ مسئلۀ فلسطین و تعیین سرنوشت بیت المقدس

خبرگزاری پارس از نیویورک دربارۀ مفاد طرح قطعنامۀ پیشنهادی 34 کشور عضو سازمان ملل ازجمله جمهوری اسلامی ایران به اجلاس فوق العادۀ مجمع عمومی چنین گزارش داد:

«نکات اساسی این طرح که در مقدمه شامل 5 بند و در قسمت اجرایی حاوی 123 بند است و پس از مذاکرات و تبادل نظرهای وسیعی در گروه غیرمتعهد و نظر نمایندگی ناظر سازمان آزادی بخش فلسطین تدوین شده است به شرح زیر می باشد: مجمع عمومی ضمن بررسی مسئلۀ فلسطین در اجلاس فوق العادۀ خود با اعتقاد بر اینکه عدم موفقیت حل این مسئله، صلح و امنیت بین المللی را به شدت به مخاطره می افکند و با اظهار تأسف از اینکه شورای امنیت در جلسۀ مورخ 20 آوریل 1980 خود درنتیجۀ رأی منفی ایالات متحده نتوانست براساس توصیۀ کمیتۀ اعمال حقوق غیرقابل انتظار مردم فلسطین تصمیمی بگیرد و پس از شنیدن سخنان نمایندۀ ناظر سازمان آزادی بخش فلسطین به عنوان نماینده مردم فلسطین...

1. بار دیگر قطعنامه های 3236 و 3237 مورخۀ 22 نوامبر 1974 و تمام قطعنامه های دیگر مصوب خود را درزمینۀ مسئلۀ فلسطین یادآوری و تأیید نماید.

2. به خصوص تأکید می نماید که بدون خروج اسرائیل از تمام سرزمین های اشغالی فلسطین و عرب ازجمله بیت المقدس و بدون حل عادلانۀ مسئلۀ فلسطین برمبنای تحقق حقوق غیرقابل انتظار مردم فلسطین، صلح همه جانبه و عادلانه و پایدار در خاورمیانه امکان پذیر نخواهد بود.

3. بار دیگر حق مردم فلسطین را برای بازگشت به خانه و اموال خود در فلسطین که از آن رانده و ریشه کن شده اند تأکید می کند.

ص: 107

4. حقوق غیرقابل انتظار مردم فلسطین ازجمله حق خودمختاری، بدون دخالت از خارج و حق استقلال و حاکمیت ملی و حق تأسیس یک دولت مستقل حاکم را تأکید می نماید.

5. حق سازمان آزادی بخش فلسطین را به عنوان نماینده مردم فلسطین برای شرکت در تمام کوشش ها و مباحثات و کنفرانس های مربوط به مسئلۀ فلسطین و وضع خاورمیانه در چارچوب ملل متحد و براساس برابری یادآوری می نماید، اصل اساسی غیرقابل قبول بودن گرفتن سرزمین از راه توسل به زور را مجدداً تأکید می نماید.

6. از اسرائیل می خواهد تا به طورکامل و بدون قید و شرط از تمام سرزمین های اشغالی فلسطین و عرب که از ژوئن 1967 تسخیر نموده ازجمله بیت المقدس با اموال و خدمات آن به صورت دست نخورده خارج شود و مصرانه خواستار است که تخلیۀ تمام این سرزمین ها پیش از پانزدهم نوامبر 1980، آغاز شود.

7. مخالفت خود را با تمام سیاست ها و نقشه های اسرائیل به منظور اسکان فلسطینی ها در خارج از میهن خودشان ابراز نماید.

8. از شورای امنیت درخواست می کند تا چنانچه اسرائیل از اجرای مفاد این قطعنامه سر باز زند برای بررسی وضع و اتخاذ تدابیر مؤثر برطبق فصل هفتم منشور ملل متحد اجرای مجازات سیاسی و اقتصادی تشکیل جلسه دهد.»(1)

بخش فارسی رادیو صدای امریکا نیز دربارۀ آخرین تغییرات پیش نویس این قطعنامه چنین گفت:

«پیش نویس قطعنامه ای که سرانجام به اجلاسیۀ مجمع عمومی تسلیم شده است به میزان قابل ملاحظه ای طی چند روز گذشته تغییر و تعدیل یافته و بسیاری از شرایط حاد پیش نویس اولیه حذف شده است. ازجمله در متن نهایی از ضرورت نظارت سازمان ملل بر خروج اسرائیلی ها از سرزمین های اشغالی و همچنین بازپس دادن این اراضی به سازمان آزادی بخش فلسطین یاد نشده است. به علاوه، از قید پرداخت خسارت به فلسطینی هایی که از بازگشت به مرزوبوم خود چشم پوشی کرده اند خودداری شده و درمورد قطع کمک های نظامی و اقتصادی به اسرائیل تازمانی که به اشغال سرزمین های اعراب ادامه می دهد نیز مطلبی گفته نشده است. بااین همه، قطعنامۀ کنونی نیز حاوی مطالبی است که کماکان ازنظر اسرائیل و ایالات متحده غیرقابل قبول می باشد. در این قطعنامه توصیه شده است که اسرائیل برنامۀ خروج از کلیۀ اراضی اشغالی ازجمله بیت المقدس را بدون قید و شرط از پانزدهم ماه نوامبر آغاز کند، آوارگان فلسطین به خاک خود بازگشته و به تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی اقدام نماید. سازمان آزادی بخش فلسطین در شرایط برابر در هرگونه مذاکرات مربوط به صلح در خاورمیانه مشارکت داشته باشد. در متن نهایی قطعنامه به منظور جلب نظر موافق کشورهای اروپای غربی تغییرات کلی حاصل شده و لحن آن به میزان قابل ملاحظه ای ملایم تر شده است؛ بااین همه، کشورهای اروپای غربی اعلام کرده اند که از دادن رأی به این قطعنامه امتناع خواهند کرد چراکه در آن از شناسایی موجودیت اسرائیل در محدودۀ مرزهای مطمئن و قابل قبول یاد نشده است. ولی تردیدی نیست که قطعنامۀ حاضر آراء لازم برای تصویب در مجمع عمومی ویژه را حائز خواهد شد و گو اینکه لیست سخنرانان باقیمانده همچنان بلند است، ولی نظر مقامات سازمان ملل بر آن است که اقدام به رأی گیری آتی روز دوشنبه آینده امکان پذیر می باشد. اسرائیل از پیش اعلام کرده است که قطعنامۀ مصوبۀ مجمع عمومی ویژه را به هر صورت که باشد محترم نخواهد شمرد چراکه اجلاسیۀ حاضر غیرقانونی می باشد. و گفتنی است که به موجب مفاد قطعنامه چنانچه اسرائیل به مصوبات مجمع عمومی ویژه عمل نکند با اقدام تحریمی مواجه خواهد شد.»(2)

بالاخره در روز دوشنبه 6/5/1359، قطعنامۀ سازمان ملل در پایان یک اجلاس اضطراری شش روزه، با 112 رأی مثبت در مقابل 7 رأی منفی و 24 رأی ممتنع به تصویب رسید. ایالات متحده به همراه کانادا، استرالیا، نروژ، جمهوری دومینیکن و گواتمالا در کنار اسرائیل علیه این قطعنامه رأی دادند. کشورهای

ص: 108

اروپای غربی نیز به این قطعنامه رأی ممتنع دادند. ویلیام واندل هویل، که در روز جمعه 3/5/1359 برای نخستین بار ظرف 15 سال گذشته، در اعتراض به سخنان نماینده ایران سالن را ترک کرد، قبل از رأی گیری در رد قطعنامۀ مذکور آن را محکوم ساخت. اما ازنظر اعراب تندرو این قطعنامه حداقل قابل قبول برای مصالحه است. متون قبلی قطعنامه شامل دستور به کورت والدهایم دبیرکل سازمان ملل، برای اعزام یک نیروی حافظ صلح این سازمان به کرانۀ غربی رود اردن بود. اما بعداً این قسمت جای خود را به تقاضای ایجاد یک مکانیسم پیچیدۀ سازمان ملل برای حصول اطمینان از اجرای این قطعنامه ها داد. این تقاضا نیز نهایتاً حذف شد و در متن نهایی فقط از والدهایم خواسته شده است که درجهت اجرای این قطعنامه اقدامات ضروری را به عمل آورد که این خود تقاضای بغرنج تری است که به گفتۀ دیپلمات ها فقط والدهایم را ملزم می دارد که در اجلاس بعدی مجمع عمومی گزارش دهد که اوضاع تغییری نکرده است. یهودا بلوم نماینده اسرائیل در سازمان ملل، در اجلاس 3/5/1359 گفت: «کشور متبوع وی این قطعنامه و نیز اجلاس ویژه را که موجد آن است غیرقانونی و غیرمنطقی می داند.» وی همچنین تأکید کرد که اسرائیل این موضع خود را که بیت المقدس پایتخت جدایی ناپذیر این کشور است و ملاحظات امنیتی عقب نشینی کامل اسرائیل را از اراضی اشغال شده در سال 1967 دربرنمی گیرد، تغییر نخواهد داد.(1)

ص: 109

ص: 110

خنثی شد. این گزارش حاکی است که این حملات هیچ گونه خسارتی را به همراه نداشته است.»(1)

ازسوی دیگر، در ادامۀ تحرکات مرزی عراق، امروز هم در منطقۀ قصرشیرین و نیز مرز آبی آبادان، فعالیت هایی مشاهده شد. گزارش مرزبانی قصرشیرین درمورد تحرکات نیروهای عراق در این منطقه حاکی است: «در ساعت 10:30 مورخ 4/5/59، سربازان عراقی مستقر در بند باریک منطقۀ خود، روبه روی پاسگاه هدایت (ایران) در نزدیک خط مرز مشغول کندن سنگر بودند.»(2)رکن2 ستاد لشکر92 زرهی خوزستان نیز گزارش داد: «در مورخ 4/5/59، کلیۀ پاسگاه های مرزی تابع گروهان شرطه فاو تقویت گردیده اند. در این تقویت به هر پاسگاه 15 نفر سرباز، 25 قبضه کلاشینکف، 15 صندوق مهمات، 3 خودرو ایفا و 2 جیپ روسی واگذار گردیده (است. ضمناً) ارتباط پاسگاه ها به وسیلۀ بی سیم های ساخت شوروی با برد 100 کیلومتر صورت می گیرد.»(3)

همچنین، منابع ایران از درگیری های جزئی در داخل نیروهای مسلح عراق گزارش می دهند که معمولاً به سرعت تحت کنترل قرار می گیرد. دراین مورد براساس گزارشی که عصر امروز به خبرگزاری پارس مرکز کرمانشاه رسید: «در پادگان خانقین کشور عراق اغتشاش روی داده است.» بنا به همین گزارش، به نقل از منابع مطلع و فراری از ارتش عراق: «عده ای از افسران و سربازان پادگان خانقین مرکز اسلحه و مهمات پادگان خانقین را اشغال و تحت تصرف خود درآوردند.»(4)

1

هم زمان با تیرگی روزافزون مناسبات ایران و عراق و شدت یافتن درگیری های مرزی و تحرکات نظامی، تبلیغات رسانه های عراق همچنان با شدت بیشتری جهت تحریک مردم عرب خوزستان و تحریکات "عربستان سازی" ادامه دارد. امروز نیز از بخش عربی رادیو صوت الجماهیر بغداد در برنامۀ موسوم به "صدای جزیره و خلیج عربی" تفسیر زیر پخش شد:

«شنوندگان عزیز، رژیم فاشیستی ایران می پنداشت که به آسانی می شود نهضت رهایی بخش ملی را در عربستان [خوزستان] نابود کرد و ملت این منطقه را به زانو درآورد و او را وادار نمود که دست از خواسته های به حق خود که پیشاپیش آنها "خودمختاری" است، بردارد؛ لیکن حوادث اخیر و جریاناتی که در طول این 15 ماه اخیر در عربستان می گذرد ثابت کرد که پنداشتن (پندارهای) مورد بحث رژیم فاشیستی ایران درمورد عربستان خواب و خیالی بیش نبوده که در افکار... [آیت الله] خمینی رخنه کرده است؛ همچنان که در افکار شاه رسوخ کرده بود. ... از زمانی که امپراتوری پهلوی سرنگون شد و دارودستۀ [آیت الله] خمینی زمام امور را در دست گرفته اند، عربستان تدریجاً به صورت رزمگاه عملی و میدان نبرد حقیقی درآمده است و نیروهای ارتش [آیت الله] خمینی که همانا نیروهای سرکوب ملت عرب عربستان شاه هستند

ص: 112

با روش های مختلف مناطق عربی را به صورت خرابه ها درمی آورند و نیروهای هوایی این رژیم که هواپیماهای آن اکثراً ساخت امریکاست، به نیروهای دیگر ارتش در سرکوب مردم عربستان کمک کرده تا خانه های ملت عرب را در این منطقه همراه با مدارس، مساجد، دانشگاه ها و بیمارستان ها درهم بکوبند. علاوه بر نیروهای ارتشی و هوایی، پاسداران انقلاب نیز در امر اهانت به سالخوردگان، زنان و کودکان نقش خود را داشته و دارند و نیازی به بیان نیست. تمام این جنایات را [آیت الله] خمینی و جلادان و دارودسته و نیروهایش علیه عربستان به این خاطر به کار بستند تا شاید آتش انقلاب ملی و آزادی بخش را نزد توده های عربستان خاموش سازند و بدین وسیله عربستان را جزء لاینفک خاک رژیم نژادی فارسی قرار دهند و ملت عرب آن را دربرابر خود وادار به تسلیم نمایند؛ لیکن علی رغم انواع مرگ ها، خرابی ها و نابودی هایی که به وسیلۀ جلادان خلق های ایران علیه ملت عرب عربستان صورت گرفته است، آیا این جلادان توانسته اند مبارزات خلق های قهرمان را در عربستان [خوزستان] نابود سازند؟ پاسخ این پرسش بدون تردید منفی است و بهترین گواه، افزایش روزافزون و اوج گیری شدید عملیات قهرمانانه و مسلحانۀ جوانان عربستان علیه افراد و تأسیسات [آیت الله] خمینی است؛ عملیاتی که نه تنها در دل فاشیست ها دلهره ایجاد کرده بلکه آنان را ناچار ساخته تا به شکست های خود اعتراف کنند.»(1)

1

درگیری ایران و عراق، در عرصه های خارج از دو کشور، ازجمله در لبنان نیز بروز دارد.

امروز هنگام تشییع جنازۀ ریاض طه، رئیس سندیکای مطبوعات لبنان که چند روز قبل کشته شد، تیراندازی شدیدی میان اعضای سازمان شیعیان و طرف داران انقلاب ایران (امل) و افراد مسلح حزب بعث که تحت حمایت عراق هستند، درگرفت. خبرگزاری آسوشیتدپرس از بیروت، ضمن نقل این خبر افزود: «به گفتۀ شاهدان عینی شدت تیراندازی به حدی بود که سلیم الحوص، نخست وزیر لبنان، که در مراسم شرکت داشت ناچار شد به یک هتل پناهنده شود. شاهدان عینی گفتند: در محل دیگری نزدیک به محل این حادثه تیراندازی دیگری میان سازمان امل و یک گروه از چریک های فلسطینی درگرفت.»(2) گزارش خبرگزاری فرانسه از بیروت درمورد این درگیری ها به نقل از رادیو صدای لبنان وابسته به محافظه کاران، حاکی است: «در جریان زدوخوردهای شدیدی که بعدازظهر دیروز (شنبه) بین سازمان امل جنبش شیعیان و جبهۀ آزادی بخش عرب (طرف داران عراق) در شهر بعلبک روی داد 16 نفر کشته و عدۀ زیادی زخمی شده اند. به گفتۀ رادیو محافظه کاران لبنان، پس از مداخلۀ نیروهای بازدارندۀ عرب، زدوخورد بین واحدهای سازمان امل و جبهۀ آزادی بخش عرب پایان یافت.»(3)

ص: 113

1

در غرب کشور تحرکات ایذایی همچنان تداوم دارد و دراین میان، عراق علاوه بر فعالیت تبلیغاتی و سیاسی بر ضد ایران، در حمایت، تجهیز و سازماندهی ضدانقلابیون ایرانی معاند با نظام نیز فعال است.

امروز نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی اعلام کرد: «اخیراً تعداد 70 نفر از افراد کومه له در حوالی پاسگاه بنّاسورت عراق روبه روی آبادی "بایو" مشاهده گردیده است.»(1)گزارش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مریوان نیز حاکی است که «تعدادی تانک و افراد نامشخص در حدود ساعت 16 روز 4/5/59، در مسیر اورامانات به سروآباد درحال حرکت مشاهده شده اند.» در ادامۀ این گزارش آمده است: «دکتر [مادح] نقشبندی رهبری عملیات را جهت تصرف پاسگاه "شویه" واقع در سه راهی سنندج - مریوان به عهده دارد.»(2) همچنین برابر اعلام نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی: «روزانه تیراندازی های پراکنده در سطح شهر سنندج ازطرف ضدانقلابیون به عمل می آید که به وسیلۀ نیروهای خودی پاسخ داده می شود.»(3)

خبرگزاری پارس از کرمانشاه نیز گزارش داد: «گروه ضربت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مستقر در بانیوند روز شنبه گذشته (4/5/59) در ادامۀ عملیات پاک سازی ارتفاعات "ماکووان"، در دامنۀ این کوه که مقر مهاجمان مسلح و عناصر ضدانقلاب است، به مدت 2 ساعت با مهاجمان مسلح درگیر شد.»(4)

همچنین، در ادامۀ پاک سازی مناطق آزادشده، سازمان پیشمرگان مسلمان کرد اعلام کرد که امروز یک قبضه اسلحۀ یوزی و مقدار زیادی مواد منفجره و تعدادی فشنگ ژ3 از مغازه ای در سنندج کشف و ضبط شده است.(5) در منطقۀ خوی نیز دومین اطلاعیۀ ستون عملیاتی ژاندارمری مستقر در این شهر، درخصوص پاک سازی منطقۀ قطور و الند، منتشر شد. در بخشی از این اطلاعیه خطاب به اهالی منطقۀ مذکور آمده است: «با عنایت خداوند متعال، با همکاری اکثریت اهالی و ساکنین بخش قطور و الند تا روز 4/5/59، 914 قطعه جنگ افزار غیرمجاز و 4255 تیر فشنگ جمع آوری و ضبط شد.»(6)

بهرنگ، فرماندار میاندوآب، دربارة آتش سوزی خرمن ها در روستای خان کندی از توابع این شهر در چند روز گذشته، گفت: «در روزهای اخیر گروه های مسلح غیرقانونی که همواره از پیشرفت های انقلاب اسلامی ایران و وحدت خلل ناپذیر امت مسلمان در وحشت و هراس به سر می برند با پرتاب خمپاره های منور موجبات ناراحتی مردم مسلمان را فراهم کرده و حتی خرمن های آنها را به آتش می کشند و وقیحانه تر اینکه این گروه ها با نشر اکاذیب، برادران ارتشی را عامل این اعمال ننگین معرفی می نمایند که این قبیل شایعات را به شدت تکذیب می کنیم.»(7)

امروز همچنین یک حرکت مشکوک در مرز استان آذربایجان غربی با شوروی رخ داد. به گزارش سپاه پاسداران بیله سوار در نوار مرزی ایران و شوروی، «در ساعت 18، یک فروند هلیکوپتر حدود 8 کیلومتر در خاک ایران می آید، ولی از آنجا که برادران پاسدار، قوانین و روابط مرزی بین دو کشور را نمی دانند، هیچ گونه اقدامی نمی کنند.»(8)

ص: 114

1

علاوه بر درگیری های مناطق کردنشین، در برخی مناطق دیگر کشور نیز برخوردهای خونینی بین گروه ها و جریان های مخالف نظام و مردم مشاهده می شود که گاه با تلفات انسانی فراوان همراه است. ازجمله:

در لنگرود، به گزارش خبرنگار روزنامۀ جمهوری اسلامی:

«عصر روز شنبه 4/5/59، درپی اشغال فرمانداری لنگرود که به وسیلۀ فدائیان و مجاهدین خلق [منافقین] صورت گرفته بود، جوانان انجمن اسلامی به سوی فرمانداری حرکت نمودند و پس از آزادساختن فرمانداری از اشغال توطئه گران هنگامی که افراد به منازل خود مراجعت می کردند با یک توطئۀ حساب شده و حملۀ غافلگیرانه، یکی از جوانان وارسته و رزمندۀ انقلابی به نام سیدجلال نورمحمدی به وسیلۀ ضربات چوب و چماق گروه های ضدمردمی به درجۀ شهادت نائل آمد و تنی چند ازجمله برادر نجفی به وسیلۀ چاقو مجروح و در بیمارستان لنگرود بستری شدند. تعدادی از توطئه گران دستگیر [شدند] ولی شاهپور نوربخش قاتل فراری است. ضمناً به گفتۀ آگاهان، شاهپور نوربخش از هواداران سازمان مجاهدین خلق [منافقین] می باشد. گزارش دیگر حاکی است به دنبال دستگیری تعدادی از توطئه گران، این گروهک ها همچون عمال محمدرضاخان به مسجد امین لنگرود حمله کرده و شیشه های مسجد را با پرتاب سنگ شکستند.»(1)

در آبیک قزوین، به گزارش خبرنگار روزنامۀ انقلاب اسلامی: «شنبه شب در روستای نظرآباد مقدم بین روستاییان و عده ای از تظاهرکنندگان درگیری هایی به وجود آمد. این گروه به عنوان اعتراض به دادگاه های انقلاب دررابطه با اعدام تقی شهرام تجمع کرده بودند. خبرنگار ما در محل از روحانی معروف نظرآباد حجت الاسلام غلامحسین غلامی، که مستقیماً در جریان واقعه بود، چگونگی ماجرا را جویا شد. وی اظهار داشت: عناصر ضدخلقی به تخریب خانه های مستضعفین مبادرت ورزیدند و تعدادی از جوانان مسلمان این روستا را مجروح کردند. این درگیری ها با دخالت مأمورین پاسگاه ژاندارمری نظرآباد و سپاه پاسداران کرج به پایان رسید. حجت الاسلام غلامی اظهار داشت: دراین رابطه 3 تن به اسامی... دستگیر شدند.»(2)

در شیراز، به گزارش خبرنگار روزنامۀ اطلاعات: «35 تن از اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق [منافقین] که در درگیری های این شهر دستگیر شده بودند، به اتهام پرتاب سه راهی، بمب آتش زا، آتش زدن اماکن عمومی و توطئه علیه جمهوری اسلامی ایران، هریک با قرار 300 هزار تومان زندانی شدند.» بنا به همین گزارش، بازداشت شدگان در نامه ای که برای مقامات مملکتی فرستادند، به بازداشت خود اعتراض و اعلام کردند که اعتصاب ملاقات می کنیم و اگر به خواسته هایمان رسیدگی نشود، دست به اعتصاب غذا خواهیم زد. در پایان این گزارش آمده است: 20 نفر که در این درگیری مجروح شده بودند، اعلام جرم خود را به دادستانی انقلاب شیراز ارائه دادند.(3)

ص: 115

در تنکابن، به نوشتۀ روزنامۀ جمهوری اسلامی: «ساعت 11:30 شب، عده ای از عناصر ضدانقلاب و از عوامل رژیم سابق و سردمداران حزب خلق مسلمان ساقی کلایه به مسجد جامع شهر و حجت الاسلام راشد یزدی که درحال سخنرانی بود حمله کرده و شیشه های مسجد را شکسته و عده ای از مؤمنین داخل مسجد را مورد ضرب وشتم قرار دادند و بیش از دو ساعت مسجد را در محاصره و اشغال خود داشتند که به وسیلۀ برادران سپاه پاسداران و ژاندارمری، حلقۀ محاصره شکسته و برادران و خواهران داخل مسجد را که وحشت زده بودند خارج کردند و عوامل اصلی این حادثه را دستگیر کردند.»(1)

دراین حال در اندیمشک، امروز اطلاعیه ای ازطرف دادگاه انقلاب اسلامی دزفول صادر شد. در بخشی از این اطلاعیه که در اختیار خبرگزاری پارس در اهواز قرار گرفته، آمده است:

«بدین وسیله به تفاله های رژیم شاهنشاهی که در قالب مسخرۀ گروه های ورشکسته در راه تداوم انقلاب اسلامی سنگ اندازی می کنند و درپی ایجاد آشوب و برادرکشی در اندیمشک هستند اکیداً هشدار داده می شود که هرگونه توطئه در نطفه خفه خواهد شد، هشدار می دهیم که هرگونه اخلال در نظم عمومی و بیان شعارهای ضداسلامی، محاربه با حکومت اسلامی تلقی شده و با توکل به خداوند درهم کوبندۀ ستمگران و تکیه بر نیروی عظیم مردم، به شدت سرکوب خواهد شد.»(2)

1

درحالی که امروز صبح، محاکمۀ 6 نفر دیگر از عوامل کودتای نافرجام تیرماه گذشته، در دادگاه ویژۀ انقلاب مستقر در زندان اوین آغاز شده است،(3) خبرهایی از تحرکات و اقدامات منسوب به عوامل دیگر این شبکه،(4) در رسانه ها به چشم می خورد. حجت الاسلام حسینی، سرپرست پاک سازی ادارات استان گیلان، خبر داد که تعدادی از کارکنان دولت و بازاریان رشت مبالغی برای تشکیلات توطئۀ مزبور جمع آوری کرده اند که به زودی جزئیات آن فاش خواهد شد.(5)

خبرگزاری پارس نیز از تهران گزارش داد: «ساعت 22 دو شب پیش [امروز]، شخصی که خود را سخنگوی سازمان پاک سازان مجلس(6) می نامید و از معرفی خود امتناع می کرد در یک تماس تلفنی با خبرگزاری پارس و دررابطه با انفجار بمب در پاساژ کمپانی، این اطلاعیه را منتشر کرد.» بخشی از این اطلاعیه به نقل از خبرگزاری پارس، چنین است: «پس از نادیده گرفتن خواسته های به حق ما که ازطریق بمب گذاری در پاساژ کمپانی خواستار استعفای

ص: 116

رفسنجانی... شده بودیم و به خواستۀ ما جامۀ عمل نپوشانیدند، برای دومین بار اعلام می کنیم اگر به خواستۀ ما که به نفع این ملت زودباور است گوش فراندهند ما عملیات بمب گذاری و خرابکاری که منجر به کشته شدن افراد می شود، را ادامه خواهیم داد. ...»(1)

دراین حال، به گزارش روزنامۀ اطلاعات، شب هنگام دو بمب که در نزدیکی منزل حجت الاسلام معادیخواه کار گذاشته شده بود به همت پاسداران کمیتۀ منطقه و مرکز پلیس، کشف و خنثی شد. سخنگوی پاسداران کمیتۀ منطقه با اعلام این خبر گفت: «ساعت 11:30 دقیقه به ستاد مرکزی این کمیته اطلاع داده شد که یک بستۀ مشکوک در نزدیکی منزل حجت الاسلام معادیخواه در ظرف زباله وجود دارد. پاسداران این کمیته بلافاصله به محل اعزام و موفق می شوند دو بمب قوی را که قرار بود در ساعت 12 شب منفجر شود، کشف نمایند.» وی افزود: «ما بلافاصله با مرکز پلیس تماس گرفتیم و مأمورین پلیس در محل حاضر و موفق شدند دو بمب مذکور را خنثی کنند. این سخنگو اضافه کرد که قدرت این دو بمب بسیار زیاد بود و اگر منفجر می شد تا حدود چندین خانۀ اطراف محل بمب گذاری را ویران می کرد.»(2)

همچنین، «ساعت 15 دیروز [4/5/1359]، یکی از دو موتورسواری که قصد داشتند بمبی به داخل اتوبوس پر از مسافر شرکت واحد خط میدان بهارستان - میدان شهدا پرتاب کنند، توسط مأموران انتظامی و با همکاری مردم دستگیر شد. نفر دیگر با استفاده از شلوغی خیابان ها موفق به فرار گردید.»(3)

دراین باره، نامۀ مردم، ارگان مرکزی حزب توده نیز در تفسیری بر نقش ساواکی های فراری در چنین حوادثی تأکید کرد و نوشت: «دست ساواکی ها را می توان از پشت تمام حوادثی که در چند ماه اخیر در ایران روی داده است به آسانی مشاهده نمود. فعالیت ساواکی ها چند رشتۀ مهم را در بر می گیرد. ... ضدانقلاب پس از هر شکست برای آنکه اظهار وجود کند، بر جنگ روانی و تبلیغی خود شدت می بخشد. انفجار اخیر در تهران که 6 کشته و 100 زخمی به جای گذاشت، هدفی جز بالابردن روحیۀ ضدانقلاب پس از کشف توطئۀ اخیر نداشت.»(4)

1

درپی رایزنی ها و اظهارنظرها دربارة انتخاب و معرفی نخست وزیر، که همچنان ازسوی افراد و محافل گوناگون ادامه دارد، سرانجام امروز بنی صدر در نامه ای به هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس، مهندس مصطفی میرسلیم را به عنوان نخست وزیر پیشنهادی معرفی کرد. روزنامۀ کیهان ضمن درج این مطلب، می افزاید: «چنین برمی آید که مجلس شورای اسلامی نیز باتوجه به مذاکرات مفصلی که قبلاً صورت گرفته است، به نخست وزیری میرسلیم رأی تمایل بدهد.»(5)آقای موسوی گرمارودی، مشاور فرهنگی و مطبوعاتی رئیس جمهوری، متن نامۀ مزبور درخصوص نخست وزیری آقای مصطفی میرسلیم را بدین شرح انتشار داد: «بسم الله الرحمن الرحیم. نمایندگان محترم، به مقتضای جو موجود و برای آنکه استعدادهای کارآمد و مسلمان و مؤمن

ص: 117

به انقلاب اسلامی در راه بیرون کشیدن کشور از بحران ناشی از سلطۀ قدرت های بیگانه در دوران رژیم پیشین متحد و بسیج شوند، آقای مصطفی میرسلیم را به عنوان نخست وزیر پیشنهاد می نماید. امیدوارم بتواند تمایل نمایندگان محترم را جلب و بیانگر هماهنگی های ضرور بگردد. رئیس جمهور - ابوالحسن بنی صدر.»(1)

امروز، قبل از این معرفی، میرسلیم با دکتر بنی صدر به مدت دو ساعت (از ساعت 11 تا 1 بعدازظهر) ملاقات و مذاکره کرده بود.(2)

دراین باره، عزت الله سحابی، وزیر مشاور و سرپرست سازمان برنامه وبودجه در گفت وگوی کوتاهی با خبرنگار روزنامۀ انقلاب اسلامی گفت: «آقای میرسلیم در مجموع خصوصیاتش از سایرین که خود را نامزد کرده بودند بهتر است.» سؤال شد آیا وی خواهد توانست با انتخاب وزرا یک دولت تفاهم ملی به وجود آورد و کابینۀ وی موفق خواهد بود؟ عزت الله سحابی پاسخ داد: «ببینیم ایشان چه کسانی را انتخاب می کنند و من فکر می کنم که دولت تفاهم ملی نمی تواند کار بکند، دولت یک حزبی باید کار بکند؛ همان حزبی که مجلس را نیز در دست دارد، کار بکند. نباید مسئولیت ها لوث شود و هدف ها لوث گردد. باید خود حزب کار بکند.»(3)

1

شامگاه امروز ابوالحسن بنی صدر با شرکت در یک مصاحبۀ مفصل رادیو تلویزیونی دیدگاه ها و دلایل خود را دربارۀ انتخاب و معرفی میرسلیم به عنوان نخست وزیر، وضعیت دولت گذشته و آینده و جوی که این انتخاب و معرفی در آن انجام شده است، بیان کرد. در بخشی از این مصاحبه که متن کامل آن در مطبوعات انتشار یافت، آمده است: «رئیس جمهوری در آغاز در پاسخ سؤال خبرنگار تلویزیون درمورد دلایل معرفی میرسلیم به مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: از انقلاب به این طرف که امام آقای مهندس بازرگان را به شرحی که می دانید و متن فرمانی که صادر شد به نخست وزیری تعیین کردند بعد او استعفا داد و وزرایی روی کار آمد که اکثریت آنها را شورای انقلاب به آنها رأی داده بود. شاید نادر باشند وزرایی که من در آن وقت با آنها موافق بودم، تا حالا که یک جوی درست شده است، ازنظر من جو سالمی نیست. دکتر بنی صدر افزود: "مکتبی" برای هر گروه یک معنی پیدا کرده است و حالا دعوا با دیگران تمام شده، دعوا بین خودمان شروع شده است که در این جو، اولاً بعضی اشخاص

ص: 118

حاضر نمی شوند به کار مشغول شوند به لحاظ اینکه یک دستگاه قوی وجود ندارد که اگر آنها مورد حملۀ ناروا قرار گرفتند بتواند بگوید آقا چرا حمله می کنی؟ خوب، وقتی جو این چنین ناسالم بشود، ناچار وقت کشور را باید صرف این کرد که چه کسی مکتبی است، چه کسی مکتبی نیست... پس باتوجه به این جو باید حدود مسئولیت ها هم روشن و مشخص بشود. پس از این دو عامل، سومین عامل این است که بلکه ما بتوانیم از بحران بیرون برویم و یک محیط تفاهمی به وجود آوریم و معلوم کنیم که مسئلۀ ما بیشتر مسئلۀ انقلاب و روش هاست تا مسئلۀ اشخاص و گروه ها. یک عده ای معین و معرفی شده بودند و من میان آن عده پس از دو بار صحبت کردن با آقای میرسلیم امیدوار شدم که بلکه ایشان بتواند معرف یک تفاهمی بشود و او را معرفی کردم؛ البته عامل ملاحظۀ جو موجود عامل مؤثری در این انتخاب بوده است.»

در بخش دیگری از این مصاحبه، خبرنگار تلویزیون پرسید: «اگر دولت آینده از یک گروه یا حزب خاصی باشد از نظر شما مسئله ای نخواهد بود؟ رئیس جمهوری جواب داد: از نظر من مسئله ای نخواهد بود، اما من مسئولیتی هم در قبال آن نخواهم پذیرفت. ...، از باب اینکه کشور در یک وضعیتی نیست که چنین دولتی بتواند آن را اداره کند و ممکن است آن دولت در مجلس هم رأی داشته باشد، من مانع از اینکه آن دولت معرفی بشود و رأی بیاورد نخواهم شد. خبرنگار درمورد دلایل پیش بینی رئیس جمهوری درمورد قادرنبودن چنین دولتی در ادارۀ مملکت پرسید. رئیس جمهوری پاسخ داد: علت آن، مشکلاتی است که ایران دارد و روحیۀ مردم ایران است، من این را چندین بار در مصاحبه ها هم گفته ام، وقتی که یک گروه همۀ قوا را قبضه کرد بقیه تمام همّ و غم خود را صرف خراب کردن آن گروه و عدم همکاری با آن می گذارند و تا خرابش نکنند آرام نمی نشینند. خبرنگار تلویزیون اظهار داشت: عکس این حالت هم ممکن است و وجود افراد مختلف در یک دولت موجب

ص: 119

درگیری های داخلی و عدم هماهنگی داخلی خواهد شد. رئیس جمهوری گفت: بله مختلف هم اشکال دارد. اگر دولت در داخل خود هماهنگی نداشته باشد مانند دولت ماه های گذشته می شود و کار پیش نمی رود، هماهنگی داخلی خیلی امر واجبی است. بنابراین، باید رفت روی ترکیبی که هماهنگی درونی دولت را تأمین بکند و مهم تر اینکه بتواند به جامعه اطمینان بدهد. این اهمیت دارد، نه اینکه دو تا از این دسته باشند، سه تا از آن دسته باشند. خیر، ترکیبی باشد که جامعه خود را در آن ببیند و اطمینان پیدا کند، آرامش بیابد و این نیرویی را که درحال حاضر در تخریب صرف می شود برود در سازندگی صرف کند؛ چون اگر ما در این مرحلۀ تخریب بمانیم قطعاً کشور را از دست ما خواهند گرفت، هیچ دراین مورد تردید نکنید، ما باید این نیروی محرکه ای را که درحال حاضر در تخریب عمل می کند، در خط سازندگی بیندازیم... و من به عنوان رئیس جمهوری برای خود این نقش را قائل هستم این است که آن طوری که بگویم دنبال اختیارات هستم و این جور چیزها، نیست؛ اصلاً اینها اختیارات لازم ندارد، با زبان صدق حرف زدن لازم دارد، با اعتقاد عمل کردن لازم دارد، جلب اعتماد و اطمینان مردم لازم دارد. همین قدر که این دستگاه های تبلیغاتی، (به)خصوص این رادیو تلویزیون، که کارش به نظر من خلاصه می شود در مداحی و فحاشی، اگر این رویه را ترک کند و برود روی خط تبلیغ سازندگی و حرکت برای استقلال واقعی ایران، ما را بس (است) و دستگاه های دولتی هم هرکدام کار خودشان را بکنند، کفایت می کند...»(1)

1

بااینکه ازجمله اختیارات و وظایف مجلس شورای اسلامی نظارت بر رئیس قوۀ مجریه و تأیید نخست وزیر منتخب رئیس جمهوری است، بنی صدر از پیش از انتخابات تاکنون، که بحث ها و رایزنی های فعالی درمورد انتخاب و معرفی نخست وزیر در جریان است، به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر هماهنگی مجلس با رئیس جمهوری (نه هماهنگی رئیس جمهوری و مجلس) تأکید می کند و راه حل خروج از بن بست اقتصادی را در حل مسائل سیاسی می داند. دراین مورد روزنامۀ اطلاعات می نویسد: «دیروز [امروز] ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور، نامه ای درمورد اوضاع جاری کشور به حضور امام فرستاد. در این نامه وضع اقتصاد کشور تشریح و ضرورت حل سیاسی آن بیان گردیده است. در این نامه آمده است: دو راه حل بیشتر نیست در تشکیل دولت جدید و هر دو راه حل می تواند عملی باشد. یک راه حل این است که باتوجه به جوسازی ها و باتوجه به اینکه مطالب آن نوارها یک به یک انجام گرفته و می گیرد - حمله به گروه های سیاسی و تصفیه حساب با آنها انجام گرفته و می گیرد، وزارتخانه ها عملاً از کار افتاده اند و کوبیدن اطرافیان بنی صدر توسط ارگان های حزب [جمهوری اسلامی] به شدت ادامه دارد - اگر کودتای ناکام انجام گرفته بود همه چیز زیر و رو می شد و اگر وضع کنونی ادامه پیدا کند، باز در آینده [کودتا] خواهد شد. از همه بدتر چرخ اقتصادی کشور که با کار

ص: 120

شبانه روزی به حرکت افتاده بود، روی به رکود می نهد. بعد کار مقابل کردن مجلس با رئیس جمهوری و جلوگیری از اینکه کاری انجام گیرد. در این اوضاع باتوجه به اینکه دشمن در دو زمینۀ اساسی با ما جنگ خواهد کرد؛ یکی زمینۀ اقتصادی و اتفاقاً در همین وقت ترجمۀ مطبوعات خارجی را آورده بودند؛ و ازجملۀ آنها تایمز مالی لندن که تحت عنوان "کشتی انقلاب ایران به گل می نشیند" مقاله ای نوشته و پیش بینی کرده بود که تا زمستان اقتصاد ما فلج می شود، که نشان می دهد دشمن برنامه ای را برای فلج کردن اقتصادی دارد و تعقیب می کند.» بنی صدر سپس می افزاید: «در این اوضاع و احوال دو راه حل بیشتر نیست: یکی اینکه (من این را از چند ماه [پیش] به این طرف متوالیاً گفته ام) اختیار انتخاب نخست وزیر و دولت را به هر گروهی که نخواهد در این موقعیت مشکل، مسئولیت را به عهده بگیرد، بسپارد؛ دراین صورت ناگزیر باید مردم بدانند که رئیس جمهوری مسئول عملکرد دولت نیست. و راه دوم راه حل تفاهم است؛ که یک دولت متجانس به وجود بیاید و این دولت متجانس و هماهنگ با مجلس و رئیس جمهوری بتواند کار خود را در این وضعیت مشکل پیش ببرد.»(1)

در همین حال روزنامۀ انقلاب اسلامی، ارگان وابسته به جناح بنی صدر نیز در سرمقالۀ امروز خود با اشاره به اینکه برای خروج از بن بست اقتصادی باید از راه حل سیاسی سود جست، می نویسد: «برای ممکن کردن راه حل سیاسی لازم است که یک دولت منسجم و [در] تفاهم با رئیس جمهور به وجود آید. و اگر ممکن نشد که یک دولت منسجم و تفاهم بر سر کار آید، بهتر است که رئیس جمهور موضع خود را مشخص کند.» در سرمقالۀ این روزنامه سپس آمده است: «عده ای نمی گذارند جو مجلس درجهت تفاهم با رئیس جمهور حرکت کند و این مسئله در روز پنجشنبه کاملاً آشکار گردید؛ تاجایی که یکی از نمایندگان مجلس در موقع رأی مثبت دادن به اعتبارنامۀ دکتر آیت گفت: "من برای اینکه ثابت کنم که شایعۀ تهدید وجود ندارد، به عنوان مخالف با شخص بنی صدر رأی موافق (به آیت) می دهم." و حتی مسئله ای را که بنا بود در شورای انقلاب به آن رسیدگی کنند و برادران حزب جمهوری اسلامی که در آن روزها می گفتند که مسئلۀ آیت مربوط به خودش است و حتی وضعش را با حزب روشن خواهند کرد، در روز پنجشنبه نشان دادند پشتیبان آیت هستند و تمام کوشش خود را در پشتیبانی از دکتر آیت به کار بردند و همگی بدون توجه به آن همه مدارک و استدلال و... رأی مثبت دادند.» روزنامۀ انقلاب اسلامی آن گاه به نمایندگان جناح رقیب خود هشدار داده و می نویسد: «ما به این دسته از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و حزب جمهوری اسلامی هشدار می دهیم که وضعیت کشور سخت خطیر است و با اندکی غفلت خدای ناکرده همه چیز از دست خواهد رفت و در آن وضعیت کسی باقی نخواهد ماند و همگی جمله قربانی خواهند شد.»

این روزنامه سپس با استفاده از بخش هایی از سخنان امام در روز گذشته خطاب به فرماندهان ارتش، راه حل های خود را برای برون رفت از بحران فعلی، براساس رعایت نظم و انضباط در همۀ

ص: 121

امور، چنین ارائه می دهد: «هرکس و هر ارگانی باید به وظایفی که قانون اساسی برایش تعیین کرده است عمل کند و از مراکز متعدد تصمیم گیری که چیزی جز به هرج ومرج کشیدن کشور را به دنبال نخواهد داشت سخت پرهیز کند.» در ادامۀ این سرمقاله آمده است:

«بیش از چند ماهی است که رئیس جمهور موفق نشده است که یک دولت تفاهم به وجود آورد تا امور مجریه را به دست او سپارند و معلوم باشد که مسئول اعمال درست و نادرست وزرا و سایر مسئولین به دست چه کسی است؛ گرچه تابه حال تمام مسئولیت به عهدۀ شورای انقلاب بوده و دولت؛ دولت منتخب شورای انقلاب، باوجوداین به علت مشخص نبودن حدود و ثغور مسئولیت ها هرکسی دیگری را مسئول می داند. اگر جو مجلس درجهت ضدیت با رئیس جمهور پیش برود و کسانی در این جهت کوشش کنند، خطرات مهمی همه را تهدید می کند و از همه مهم تر همان طوری که امام فرمودند: مکتب و اسلام را تهدید می کند. واقعیت نیز این است که اگر این انقلاب اسلامی به پیروزی قطعی نرسد، اسلام در خطر است. بنابراین ای نمایندگان محترم مجلس، سخت در وضعیت کشور بنگرید و به واقعیت گردن گذارید و از مقابله کردن اجتناب کنید.»(1)

1

در کنار مسائل مربوط به جناح بندی کنونی حاکمیت، بحث طرف داری یا ضدیت با ملی گرایی نیز از موضوعاتی است که از زوایای مختلف، نظرهای مختلفی راجع به آن ابراز می شود. به عنوان مثال، دیدگاه های متفاوت یدالله سحابی و ابراهیم یزدی دراین باره قابل ذکر است.

به نوشتة شمارة امروز روزنامۀ کیهان: «دکتر یدالله سحابی نمایندۀ مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، در ضمن تشریح مشکلات خود در دوران تصدی ریاست سنی مجلس گفت به ملی بودنش افتخار می کند.» وی در توضیحی درمورد ملی و ملیت گفت: «ملیت و اسلامیت جدا از هم نیستند و ملی خلاف اسلام و دین نیست. من افتخار به ملی بودن می کنم. بعد از کودتای 28 مرداد ما مبارزات بسیاری علیه امپریالیزم داشتیم. مبارزات همه ملی بود، ما نمی توانیم پیوندهای خود را با گذشته ببریم. در مبارزات سیاسی ما محافل دینی (اسلامی) در صدر همه چیز و عامل وحدت بود.» دکتر سحابی درمورد مهندس بازرگان گفت: «به نظر من آقای بازرگان سمبل دین و اخلاق است.»(2)

ص: 122

اما دکتر ابراهیم یزدی نمایندۀ دیگر مجلس شورای اسلامی، در سخنانی در حوزۀ علمیۀ قائم چیذر، ناسیونالیسم و ملی گرایی را در دنیای اسلام عامل تفرقه و اسارت و متناقض با اسلام خواند. وی در قسمتی از سخنان خود گفت: «ناسیونالیسم و ملی گرایی با اسلام تناقض دارد و علت به وجودآمدن ناسیونالیسم فرانسوی و ایتالیایی، راهی برای خروج از مسیحیت و شکست سلطۀ کلیسا بود و جدایی مذهب و سیاست. این باعث موفقیت اروپایی ها شد و به کلیسایی ها گفتند: "هر کاری دلتان می خواهد خودتان بکنید به غیر از سیاست." و بدین وسیله راه علم و دانش باز شد. ولی وقتی ناسیونالیسم به دنیای اسلام آمد باعث تفرقه و اسارت ما شد.»

یزدی در بخش دیگری از سخنانش گفت: «به برکت انقلاب، همۀ ما یک امت شدیم و اگر حرف از "خلق ها" بزنیم یک عمل ارتجاعی است و این نوع ملی گرایی ضداسلام است و محکوم است. ملی گرایی، جدایی مذهب از سیاست را می خواهد و در اسلام جدایی مذهب از سیاست نداریم و حرف دشمنان ماست.»

وی افزود: «در ایران کوشش کردند دو تا پرونده برای انقلاب باز کنند، به خصوص در ماه های اخیر پیروزی انقلاب. اگر مطبوعات بین المللی را نگاه کنیم تماماً یک محور دارند: امام را می گویند یک رهبر مذهبی و به فکر و اندیشۀ خودشان، دنبال یک رهبر سیاسی می گشتند، تا اینکه همیشه عکس سنجابی را کنار امام چاپ می کردند و می گفتند این دو با هم چگونه خواهند جنگید. اروپایی ها و امریکایی ها جبهۀ ملی را یکی از مقتدرترین سازمان های سیاسی ایران می دانستند و سنجابی را رهبر سیاسی تلقی کرده بودند.»

وی اضافه کرد: «من مخالف گرفتن دفاتر جبهۀ ملی و حزب توده هستم، کاندیداهای جبهۀ ملی و حزب توده هریک 17 و 25 هزار رأی آوردند؛ حداقل بین 2 میلیون نفر. چرا بیخودی اینها را گنده می کنند؟ این کار غلط است. آنها چیزی ندارند، بساط به راه می اندازند، ولی پایگاهی در اجتماع ما ندارند، ... در این مراحل حساس اگر کلید کار را بدهیم به ملی گرا و او را جای حساسی قرار بدهیم، او ضربه می زند، لطمه می زند.»(1)

ص: 123

1

رخدادهای جاری ایران، امروز نیز، طبق معمول در محافل و رسانه های خبری بازتاب چشمگیری داشت. دراین میان، مسائل مربوط به انتخاب و معرفی نخست وزیر مهم ترین آن بود. دراین باره در گزارش خبرنگار بی بی سی از تهران، چنین آمده است:

«نامزدی آقای میرسلیم پس از یک هفته تأخیر و مذاکرات پشت پرده، امروز اعلام شد. از آنجا که آقای میرسلیم عضو حزب جمهوری اسلامی بوده و اسم او در فهرست اشخاص مورد قبول حزب مزبور آمده است به نظر می رسد که چندان اشکالی در راه نخست وزیری وی وجود نداشته باشد. در مجلس ایران که حزب جمهوری اسلامی و طرف داران آن نفوذ فراوان دارند قرار است فردا به عنوان صحه گذاردن به این انتخاب، رأی اطمینان گرفته شود. پس از آن، انتخاب وزرای کابینۀ دولت آغاز خواهد شد. ... گفته می شود که آقای میرسلیم در مقایسه با بعضی از همکاران خود در حزب جمهوری اسلامی میانه روتر بوده و از میان نامزدهای دیگر پیشنهادی حزب جمهوری اسلامی، تنها کسی بود که می توانست مورد تأیید دکتر بنی صدر قرار گیرد، لکن در رأی گیری تازه که در میان اعضای حزب جمهوری اسلامی صورت گرفت بجز آقای فارسی کس دیگری رأی فراوان به دست نیاورد.» خبرنگار بی بی سی سپس می افزاید: «بدون شک، آقای فارسی نامزد اول حزب جمهوری اسلامی برای نخست وزیری بود، لیکن او به دلیل آنکه از نقطه نظر آرمانی خود را نقطۀ مقابل بنی صدر می داند و درنتیجه همکاری با رئیس جمهور را غیرممکن می شمارد، اسم خود را از فهرست نامزدهای نخست وزیری حذف کرد.»(1)

رادیو کلن آلمان غربی نیز در برنامۀ فارسی خود تحت عنوان "نظری بر رخدادهای سیاسی هفتۀ گذشته"، طبق روال معمول خود، به سیاه نمایی اوضاع ایران پرداخته است. در بررسی این رادیو از اوضاع ایران آمده است:

«گزارش هایی که از تهران به دست می رسد نیز ناخوشایند است. ... آیت الله خمینی سعی دارد با تکیه به مجلسی که در روز دوشنبة هفتۀ گذشته برای اولین بار تشکیل جلسه داد به تحکیم و تثبیت مبانی اسلام بپردازد. او از مجلس ایران خواست که به عنوان نمایندۀ مردم از تمامی امکانات خود جهت استقرار و تقویت یک حکومت کاملاً اسلامی در کشور استفاده کند.» این گزارش در ادامه با اشاره به تأخیر در معرفی نامزد پست نخست وزیری، به مسئله ترور علی اکبر طباطبایی و سوءقصد نافرجام به شاپور بختیار آخرین نخست وزیر شاه مخلوع ایران، پرداخته و تلویحاً دست یازیدن به چنین اقداماتی را به رهبری ایران نسبت می دهد.(2)

دراین میان، رادیو بغداد، با ادبیات خاص خود، گوی سبقت را در سیاه نمایی اوضاع ایران از همه ربوده و چنین گزارش می دهد: «نزاع میان مراکز قدرت در ایران شدت می یابد. اخبار رسیده حاکی است که کشمکش و اختلاف میان ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور و بهشتی رئیس به اصطلاح حزب جمهوری اسلامی، درمورد انتخاب نخست وزیر جدید رو به شدت گرایید. اخبار

ص: 124

رسیده افزودند که اوج گیری شدت نزاع میان تمام مراکز قدرت حاکم در ایران ممکن است [آیت الله] خمینی را به دخالت برای پایان دادن به حالت نزاع درمورد انتخاب نخست وزیر جدید وادار سازد. منابع آگاه در تهران گفتند که مصطفی میرسلیم معاون نخست وزیر در امور کشور و فرمانده پلیس که یکی از نزدیکان [آیت الله] خمینی به شمار می رود ممکن است کاندیدای [آیت الله] خمینی باشد برای این پست، [تا] به نزاع میان مراکز قدرت پایان دهد.»(1)

1

یک گزارش از نشریۀ انگلیسی زبان اکونومیست حاکی از نوسانات موجود در روابط عراق و شوروی، نزدیکی عراق به غرب و کشورهای ساحلی خلیج فارس و تلاش این کشور برای جایگزینی ژاندارمی منطقه به جای ایران زمان شاه است. بنا به این گزارش: «در سال 1972، عراق با روسیه معاهدۀ دوستی امضا کرد، اما ارتباط این دو کشور از زمانی که حزب حاکم بعث عراق دشمنی خود را با کمونیست های طرف دار شوروی از سرگرفته، مخدوش شده است. در سال 1978، یک گروه بیست نفره از رهبران کمونیست عراق اعدام و صدها تن دیگر دستگیر شدند. صدام روسیه را به خاطر حمایت از اتیوپی در مشاجراتش با سومالی و تهاجمش به افغانستان، به شدت محکوم کرد. هنوز حدود دو هزار مستشار روس در عراق هستند، ولی صدام سلاح های کمتری از روسیه می خرد و سلاح های خود را بیشتر از فرانسه، ایتالیا، یوگسلاوی، پرتغال و برزیل خریداری می کند. روسیه هم این اعمال توهین آمیز را با حمایت از ایران در مشاجرات مرزی اش با عراق، تلافی می کند.» اکونومیست در ادامۀ گزارش خود به وضعیت عراق در سازمان اوپک و درگیری این کشور با ایران و لیبی بر سر قیمت نفت پرداخته و روابطش بعد از انقلاب ایران با کشورهای عربی ساحلی خلیج فارس را بررسی کرده و می نویسد: «در اوپک، صدام دربرابر تلاش ایران و لیبی برای حفظ منحنی صعودی قیمت های نفت ایستاد و با تندی دربرابر آن موضع گرفت و در سال 1978، تولید خود را شدیداً افزایش داد؛ درحالی که تولید ایران کاهش پیدا کرد و پس از آن به میزان روزی 5/3 میلیون بشکه نفت از چاه های عراق استخراج می شد. شیخ نشین های حوزۀ خلیج فارس که از شاه ایران برای محافظت آنها دربرابر عراق کمک می خواستند، اکنون به نظر می رسد که عکس این قضیه، یعنی کمک عراق برای محافظت دربرابر تهدید ایران، را پذیرفته اند.»

این نشریه می افزاید: «اروپایی ها برای فروش ملزومات خود به این کشور دست و پا می شکنند. فرانسه مشتاقانه سفارشاتی برای فروش تسلیحات و فناوری هسته ای به عراق را پذیرفته است. در امریکا، زبیگنیو برژینسکی با بلندنظری آمادۀ فراموش کردن گذشتۀ نامطلوب عراق و استقبال از یک متحد بالقوۀ جدید بوده است، ولی مقامات وزارت خارجه باتوجه به اینکه صدام کاملاً موجودیت اسرائیل را رد کرده است و همچنین سرکوب سیاسی در عراق،

ص: 125

دراین باره اظهارنظر نکرده اند. هنگامی که درآمد عراق از فروش نفت افزایش پیدا کرد، بازارهای غرب بیشتر از بازارهای قدیمی روسیه، جاذبه پیدا کرد. روسیه در مقام صادرکنندۀ کالاهای غیرنفتی به عراق، تنها در ردۀ چهاردهم است. ... عراق امیدوار است که کرسی ریاست اعراب را که مصر به خاطر امضای معاهدۀ کمپ دیوید، از آن کنار گذاشته شده بود، به دست آورد. غرب در مقابل عراق چه نتیجه ای می تواند بگیرد؟ صدام به درستی به این نتیجه رسیده است که برای منافع عراق باید موضعی بین روسیه و امریکا اتخاذ کند. عراق تحت حاکمیت صدام هنوز جانشینی برای ایران تحت حاکمیت شاه نشده است. رژیم وی آن قدرها باثبات نیست و امکان دارد توسط جناح طرف دار روسیه یا جمعیت شیعۀ طرف دار آیت الله خمینی سرنگون شود.» اکونومیست در پایان گزارش خود چنین نتیجه می گیرد: «خط مشی غرب در قبال عراق به ویژه در نحوۀ نزدیک شدن به این کشور باید امیدوارانه، ولی محتاطانه باشد.»(1)

1

سیاست تبلیغاتی حزب توده همسو با رسانه های بلوک شرق، مبتنی بر مخالفت شدید با امریکا و حمایت موضعی از ایران، انتقاد ملایم از حاکمیت، طرف داری از گروه های "مترقی" و درعین حال سرزنش شدید گروه های چپ غیرروسی (مائوئیست ها، تروتسکیست ها و...) و نیز مذهبی های "تندرو"، با جهت گیری خاص این رسانه هاست. این حزب امروز در نشریۀ خود نامۀ مردم، تحلیلی بر تهدیدات داخلی و پیرامونی انقلاب اسلامی ایران عرضه داشته است. در بخشی از این تحلیل آمده است:

«خبرهای مکرری از ادامه و تشدید توطئه گری امپریالیسم امریکا و متحدانش می رسد. پوشش نظامی توطئه تقریباً تکمیل شده است: امپریالیسم امریکا دورتادور ایران پایگاه های نظامی خود را تقویت کرده و در اسرائیل، مصر، عمان، پاکستان، ترکیه، سومالی، کنیا و عربستان سعودی مستقیم و غیرمستقیم نیروی نظامی مستقر کرده است. بزرگ ترین واحد دریایی امریکا در دریای عمان و خلیج فارس کمین می کند و نیروی نظامی و امکانات ناتو را در خدمت خود دارد. رژیم بعثی عراق در نبرد امریکا علیه ایران متحد طبیعی امریکاست و برخی از شیخ نشین های خلیج فارس زمینۀ مساعدی برای تحریک و توطئه به دست می دهند. این پوشش نظامی که سایۀ آن بر کشور ما سنگینی می کند، با ستون پنجم متشکل و قوی امپریالیسم و در درجۀ اول امپریالیسم امریکا در داخل کشور ما تکمیل می شود. از کردستان گرفته تا خوزستان و فارس نیروهای مسلحی در خدمت ضدانقلاب اند و در سایر استان ها و پایتخت کشور، عمال دشمن با استفاده از همراهی دولت موقت و ندانم کاری و تنگ نظری محافل قشری، مواضع مهمی را در دستگاه حکومتی اشغال کرده اند.»

این نشریه در تحلیل خود می افزاید: «توطئۀ کودتا که کشف شد نشان داد که چه امکانات

ص: 126

وسیعی در اختیار توطئه گران بوده و چه امکانات وسیع تری در دست توطئه گرانی است که هنوز کشف و دستگیر نشده اند. دستگاه سیاسی کودتا تقریباً دست نخورده باقی مانده است و آنها هنوز بمب منفجر می کنند و جاهایی دارند که پس از چنین جنایت عظیمی و کشتار عده ای بی گناه خود را مخفی کنند.»

نامۀ مردم سپس به نقل از روزنامۀ پراودا می نویسد: «اسناد محرمانه ای که اینک فاش شده است نظیر تلگراف ژنرال هویزر و یادداشت های برژینسکی نشان می دهد که هدف امریکا توطئۀ هرچه بیشتر علیه رژیم انقلابی ایران است.» نامۀ مردم آن گاه می افزاید:

«خبرهایی هم که از همۀ اطراف کشور می رسد در تأیید این هشدارهاست. تجاوزگری فاشیست های عراقی تشدید شده، از منطقۀ فارس خبرهای هشداردهنده ای می رسد، در کردستان عده ای خرابکار هرنوع راه حل مسالمت آمیز را با اعمال جنایتکارانۀ خود، غیرممکن می سازند. از محافل اقتصادی هم خبرهایی می رسد که درصورت صحت، نگران کننده است. سخن از تدارک اقداماتی برای تشدید عدم رضایت، بهانه گیری برای تعطیل، اعتصاب و خرابکاری است. هنوز همۀ ابعاد توطئه آشکار نیست، ولی سواد آن آشکارا دیده می شود. کاملاً محتمل است که توطئۀ آینده ترکیبی از انواع خرابکاری ها در نقاط مختلف کشور، متشنج کردن اوضاع، مشغول کردن مردم و درعین حال تجاوز نظامی باشد. کشف توطئۀ اخیر، دستگیری تعداد قابل ملاحظه ای از عوامل کودتا و مجازات سریع و قاطع عده ای از آنها نشان می دهد که این خطر عظیم است که به تذکرات مکرر امام خمینی توجه بیشتری مبذول دارند و برای نبرد قطعی تر با امپریالیسم تدابیری بیندیشند؛ ولی متأسفانه این هشیاری کافی نیست و خوش خیالی بر بیداری می چربد. کسانی پیدا می شوند که می کوشند وسط این دعوای بزرگ نرخ تعیین کنند و هزار و یک مسئلۀ شخصی خود را که در حالت عادی و با وسایل عادی قادر به حل آن نبوده اند، با ایجاد جو متشنج و با استفاده از این جو حل کنند، غافل از اینکه دربرابر خطری که انقلاب ایران و منافع مردم ایران را تهدید می کند، این مسائل حقیر، مفلوک و چیزی کمتر از حقیر است.»(1)

1

مسائل مربوط به ترور علی اکبر طباطبایی همکار پرویز ثابتی و وابستۀ مطبوعاتی سفارت ایران در واشنگتن در زمان شاه مخلوع و اردشیر زاهدی، همچنان به عنوان یکی از حربه های تبلیغات روانی علیه جمهوری اسلامی، در رسانه های مختلف بازتاب دارد.

به گزارش رادیو صدای امریکا: «مأموران ادارۀ آگاهی امریکا فعالیت های خود را برای یافتن قاتل علی اکبر طباطبایی مبارز فعال ضدرژیم [آیت الله] خمینی گسترش داده اند. به گفتۀ این مقامات، تعقیب "دیوید بلفیلد" مسلمان سیاه پوستی که به داود صلاح الدین معروف است

ص: 127

اکنون به چند قسمت محدود شده است. یکی از احتمالات، پنهان شدن وی در سفارت الجزایر در واشنگتن و دیگر فرار او از امریکا می باشد. بلفیلد در بخش امور ایران در سفارت الجزایر کار می کرده است.»(1) همچنین، «پلیس امریکا مصراً کوشید تا به درون کنسولگری [الجزایر] راه یافته و به جست وجوی ضارب، که گفته می شود یکی از سیاه پوستان مسلمان طرف دار رژیم انقلابی ایران است، بپردازد؛ اما مقامات کنسولگری اظهار داشتند ما در اینجا باید از مصونیت سیاسی برخوردار باشیم و به همین خاطر به پلیس امریکا اجازۀ ورود نخواهیم داد. درنتیجه، پلیس امریکا از تصمیم خود منصرف شد، ولی از مقامات خواست تا از ایرانیان مقیم کنسولگری سؤالاتی پیرامون این قضیه پرسیده شود. ... گفته می شود وی همچنین عضو "سازمان چریک های اسلامی امریکا" بوده است.»(2) ازسوی دیگر، بنا به گفتۀ رادیو صدای امریکا «دیروز طی مراسمی، جنازۀ مرحوم علی اکبر طباطبایی در گورستان مسلمانان، نزدیک ویرجینیا به خاک سپرده شد.»(3) «برادر وی که در محل حضور داشت اظهار داشت به تظاهرات خود علیه رژیم ایران ادامه خواهند داد. گفته می شود این عده قصد دارند طی روزهای آینده به نشانۀ اعتراض به زندانی کردن گروگان های امریکایی و زیرپاگذاشتن حقوق بشر در ایران، تظاهراتی را در واشنگتن به راه اندازند. همچنین، ایرانیان موافق دولت انقلابی کشور خود اعلام کردند متقابلاً دربرابر این عده تظاهراتی را بر پا خواهند داشت.»(4)

1

دربارۀ حضور نظامی امریکا در خلیج فارس، خبرگزاری پارس به نقل از بخش عربی رادیو کویت، گزارش داد: «جون اندرسون کاندیدای مستعفی ریاست جمهوری امریکا، از هم پیمانان امریکا در اروپا دعوت کرد تا به امریکا درجهت بازگرداندن قدرت خود در خلیج [فارس] کمک نمایند. نامبرده به یک شورای بررسی امور جهانی در سانفرانسیسکو ابلاغ کرد که بحران گروگان های امریکا در تهران و دخالت شوروی در افغانستان از بارزترین نمونه های اضمحلال نفوذ امریکا در منطقه به شمار می آیند.»(5)

دربارۀ سوریه، خبرگزاری رویتر از دمشق گزارش داد: «کمیتۀ مرکزی حزب سوسیالیست بعث عربی سوریه به ریاست رئیس جمهوری حافظ اسد، اولین جلسۀ خود را برپا کرد. هیئت عالی 75 نفره که اوایل سال به وسیلۀ هشتمین کنگرۀ منطقه ای به وجود آمده بود، به مقررات داخلی و گزارشاتی که درمورد این هیئت ازطرف کادر رهبری تسلیم می شود، رسیدگی خواهد کرد.» به گفتۀ همین خبرگزاری: «حافظ اسد رئیس جمهوری سوریه به رهبران حزب حاکم

ص: 128

بعث گفت که مخالفین وی در هر کجا که باشند، سرکوب خواهند شد.» رویتر افزود: «از اول ماه جاری، سوریه سرکوبی مخالفان به خصوص گروه افراطی زیرزمینی اخوان المسلمین را شروع کرده است. حافظ اسد که 10 سال قبل طی یک کودتا قدرت را به دست گرفت، گفت: گروه های ارتجاعی که سعی دارند ثبات سوریه را برهم بزنند متلاشی شده اند و اکنون آخرین نفس های خود را می کشند.»(1)

ص: 129

ص: 130

فرزند علی به دست عدالت اسلامی افتاد تا به سزای اعمال ننگین خویش برسد، تا نتیجۀ گزارشاتی که از پالایشگاه آبادان، دادگاه انقلاب اسلامی، زندان انقلاب و بازار کویتی ها به حزب مزدور رد کرده [را] ببیند.» در ادامۀ این اطلاعیه آمده است: «نامبرده یکی از ممتازین اتحادیۀ دانش آموزان حزب بعث عراق بود که دوره های اسلحه را با عالی ترین درجه به پایان رسانیده و زیرنظر مستقیم فاروق اعلامی رئیس آن اتحادیه و زیر پوشش رانده شدگان کار می کرده که داوطلبانه جهت جاسوسی روانۀ آبادان گردیده [است.] نامبرده در تاریخ 5/5/59 در دادگاه انقلاب اسلامی آبادان و خرمشهر بنا به اعترافات صریح و نوارهای کشف شده از وی، مفسد فی الارض و محارب با خدا شناخته و محکوم به اعدام گردید. حکم صادره در ساعت 5:42 دقیقۀ بعدازظهر 5/5/59 به مرحلۀ اجرا درآمد.»(1)

1

امروز نیز تحرکات ایذایی عوامل و گروه های مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین، در گزارش ها مورد توجه است. ازجمله: «برابر گزارش واصله از مناطق سپاه پاسداران مستقر در پادگان مریوان، گروه های مسلح ضدانقلاب به علت درگیری در نوسود، از داخل به طرف آن شهرستان جهت کمک به عناصر ضدانقلاب درگیر در نوسود حرکت کرده و مهمات آنها در کوهی به نام جمیه و پشت خانۀ عزت بیک نگهداری می شود. ضمناً احتمال زیاد می رود که امشب یا فردا به سوی دزلی و نوسود و مریوان هجوم برده و خیال دارند به پادگان مریوان حمله نمایند.»(2)

گزارش دیگری نیز حاکی است: «یکشنبه 5/5/59 حدود 200 نفر از افراد مسلح کومه له از مریوان به آبادی آویهنگ آمده اند که از این تعداد 30 نفر به آبادی آمدند و بقیه به کوه سرخ آویهنگ رفته اند و خواروبار و مهمات زیادی را در بعضی از خانه ها پنهان کرده اند.»(3) بنا به یک خبر تأییدشدۀ دیگر نیز، تعداد 600 نفر از افراد گروه کومه له و حدود 100 نفر از افراد گروه پیکار مسلح به کلاشینکف و ژ3 و سلاح های دیگر در دهات هنیمه(4) به سر می برند.(5)

همچنین، باتوجه به اخبار رسیده مبنی بر گسیل افراد کمکی گروه ضدانقلابی پیکار از استان های هم جوار کردستان به این منطقه، ادارۀ مرکزی اطلاعات سپاه پاسداران مرکز به واحدهای اطلاعات سپاه شهرستان های کرمانشاه، همدان و زنجان اعلام کرد: «ظرف امشب قرار است تعدادی از افراد پیکار که همگی جوان می باشند در دسته های 5 نفری یا کمتر یا بیشتر به کردستان بروند.» در ادامۀ این خبر آمده است: «خواهشمند است راه هایی که به کردستان منتهی می شود کنترل و افراد [مزبور] را دستگیر نمایید.»(6)

ص: 132

علاوه بر تحرکات و نقل وانتقالات فوق، درگیری مسلحانه نیز وجود داشته است. ازجمله: «گزارش هنگ ژاندارمری سقز گویاست در ساعت 24 روز 4/5/59، ضدانقلاب از داخل شهر بانه و منازل مسکونی، با سلاح سبک به مواضع سپاه پاسداران انقلاب و گروهان ژاندارمری و مواضع پادگان تیراندازی [کردند] که با آتش شدید، مواضع مهاجمین خنثی گردید.» بنا به همین گزارش، درگیری تا ساعت دریافت خبر، یعنی ساعت 14:35 دقیقۀ 5/5/1359، همچنان ادامه داشته و یک پاسدار مجروح شده است.(1)

1

درحالی که بعدازظهر امروز، دادگاه ویژۀ انقلاب اسلامی ارتش مستقر در زندان اوین، رسیدگی به پروندۀ 7 کودتاچی دیگر را که دررابطه با کودتای اخیر دستگیر شده اند، آغاز کرد،(2)ادامۀ ناآرامی ها و ناامنی ناشی از برخوردهای بعضاً خشونت بار سیاسی، بر نگرانی های مسئولان قوۀ قضائیه افزوده است. به عنوان مثال، همین امروز شیخ قاسم اسلامی، یکی از مبلغان هیئت قائمیۀ تهران، در ساعت 8:30 بعدازظهر، جلو منزلش در شمیران، ترور شد که در مطبوعات، گروه فرقان عامل این ترور معرفی گردید.(3) فضای موجود باعث انتقاد و هشدار دادستان کل کشور به عاملان این حملات شده است. در بخشی از اطلاعیه ای که به همین منظور امروز ازطرف دادستان کل کشور، آیت الله موسوی اردبیلی، صادر شد، آمده است:

«در چند روز گذشته، اشخاص متفرقه بدون داشتن دستوری ازطرف مقامات مسئول، به اماکن و دفاتر گروه ها و بعضی روزنامه ها، حتی بعضی از ادارات دولتی ریخته و آنجا را اشغال نموده اند و به تصور اینکه عمل آنها یک اقدام انقلابی است، موجبات مزاحمت افراد و دستگاه های مربوطه را فراهم کرده اند. باتوجه به اینکه در نظام اسلامی و حکومت قانون، هر عملی که انجام می شود باید ازطریق مقامات مسئول و طبق قوانین حاکم بر اجتماع صورت گیرد، اقدام به این قبیل اعمال علاوه براینکه خلاف مقررات جاری و مخل امنیت قضایی و تضعیف ارگان های مملکتی است، مخالف نص صریح قانون اساسی و مصالح عالیۀ کشور و دستور قرآن کریم است که می فرماید: "و لایجرمنّکم شنآن قوم علی أن لاتعدلوا إعدلوا هو أقرب

ص: 133

للتقوی(1)" و این قبیل اعمال مطمئناً بهانۀ خوب و زمینۀ مساعدی است که ضدانقلاب زیر پوشش آن نیات و افکار و نقشه های شوم خود را عملی سازد.» در پایان این بیانیه آمده است: «بدیهی است در کشوری که قوۀ قضائیه و قوۀ اجرائیه و مجلس شورای اسلامی آن مورد قبول و حمایت امام و امت قرار دارد، این گونه اعمال جز هرج ومرج ثمرۀ دیگری نخواهد داشت. علی هذا لازم است کلیۀ افراد مسلمان و متعهد که به خیال وظیفۀ انقلابی و اسلامی دست به چنین اعمالی می زنند به شدت از آن احتراز نمایند و اگر افرادی به این کارها ادامه دهند تحت تعقیب قانونی قرار خواهند گرفت. در خاتمه متذکر می گردد: اماکنی که تاکنون به طریق فوق تصرف شده است، باید در اسرع وقت تخلیه شده و در اختیار دادستانی کل کشور و یا دادستانی انقلاب اسلامی و یا کمیتۀ مرکزی قرار گیرد تا نسبت به آنها برابر مقررات تصمیم مقتضی اتخاذ شود.»(2)

1

امروز نامۀ رئیس جمهور خطاب به نمایندگان مجلس شورای اسلامی دربارۀ معرفی مهندس مصطفی میرسلیم به عنوان نخست وزیر، در جلسۀ علنی مجلس قرائت شد(3)و بااینکه انتظار می رفت نمایندگان مجلس دربارۀ تعیین نخست وزیر به بحث و تبادل نظر پرداخته و تکلیف این موضوع را مشخص سازند، تا پایان جلسۀ امروز، از تعیین نخست وزیر خبری نشد.(4)درعوض، نحوۀ انشای نامه مورد مناقشه و بحث برخی نمایندگان قرار گرفت.(5)*

به نوشتۀ روزنامۀ انقلاب اسلامی: «به دنبال قرائت نامۀ رئیس جمهور، عده ای از نمایندگان به انشای نامۀ مذکور اعتراض نمودند مبنی بر اینکه، چرا کلمۀ نمایندگان به کار برده شده است و چرا خطاب به مجلس نیست. حجت الاسلام سیدمحمد خامنه ای دراین رابطه اظهار داشت چون مجلس یک شخصیت حقوقی است باید این متن اصلاح شود. آقای شبستری ضمن قرائت مادۀ 124 قانون اساسی یادآور شد که قانون بیش از این برای رئیس جمهور تکلیف معین نکرده است و آیین نامه برای رئیس جمهور الزام آور نیست. آقای آیت هم ضمن تأیید حرف های حجت الاسلام سیدمحمد خامنه ای به این مسئله اعتراض نمود. حجت الاسلام محلاتی دراین رابطه اظهار داشت که کسانی که این مسائل را مطرح می کنند کسانی هستند که مسائل آفرین اند. سرانجام رئیس مجلس این موضوع را به رأی گذاشت مبنی بر اینکه آیا نامه اگر هم قید مجلس شورای اسلامی نداشته باشد گرفتن آن تخلف آیین نامه هست یا خیر؟ که با اکثریتی قاطع، عدم تخلف بودن آن تصویب گردید و پذیرش نامه مورد قبول قرار گرفت.»(6)

همچنین، در پایان جلسۀ امروز رئیس مجلس اعلام کرد که در بعدازظهر همین روز، مجلس

ص: 134

جلسۀ خصوصی خواهد داشت تا دربارة انتخاب نخست وزیر بحث و مذاکره شود.(1)لازم به ذکر است که تا پایان جلسۀ غیرعلنی امروز بعدازظهر نیز، تکلیف نخست وزیر مشخص نشد و ادامۀ بحث به جلسۀ غیرعلنی فردا موکول شد(2)

بنی صدر دربارۀ نحوۀ دعوت از وی برای شرکت در جلسۀ غیرعلنی روز بعد مجلس، در کارنامۀ روزانۀ خود می نویسد: «دیروقت به منزل آمدم و معلوم شد که کسانی همان روز بعدازظهر هم آمده بودند و گفتند که قرار شده است من در جلسۀ خصوصی مجلس شرکت کنم. شب هم تا دو ساعتی بعد از نیمه شب در همین باره با عده ای صحبت شد، که این طور با تلفن، دعوت رئیس جمهور به مجلس، آن هم بدون آنکه جهات قانون اساسی رعایت بشود، صحیح نیست.»(3)

از سوی دیگر، «آقای میرسلیم صبح امروز، اعلام کرد که تاکنون هیچ یک از وزرای کابینه مشخص نشده اند و هرگونه پیش بینی و اعلام احتمالی اسامی، نظر خبرنگارانی است که گزارش تهیه می کنند و من تاکنون اسمی از کسی نبرده ام.»(4)

در همین حال، آیت الله پسندیده برادر امام، در نامه ای به رئیس مجلس شورای اسلامی، از وی و نمایندگان مجلس خواست که دست رئیس جمهور را برای انتخاب نخست وزیر باز بگذارند.

در این نامه آمده است: «داعی که یک فرد موکل ضعیف هستم تقاضا دارم دست حضرت آقای رئیس جمهور را برای امور مربوطه بالاختصاص انتخاب دولت و دست آقای کاندید نخست وزیری را برای انتخاب کابینه و دست وزرا را برای انتخاب معاونین و مشاورین باز بگذارید و آنان را تأیید فرمایید تا نگویند چون دست ما بسته بود قادر به ادارۀ امور و اوامر رهبر عظیم الشأن نبودیم و از خود مسئولیت را سلب نمایند. آقایان وکلای محترم همیشه قادر به سؤال و استیضاح هستند؛ خوب است سال اول به قوای مجریه فرصت و قدرت بدهند تا از این کوه رفیع لیز و لغزنده و در مقابل احزاب و افراد معاند و توطئه چی و اخلالگر بتوانند به خواست خداوند به قله برسند و برنامۀ جمهوری اسلامی را ضربتی ولی تدریجی با مراعات احکام مقدس اسلام اجرا نمایند و اوقات آنان معطوف به دفاع از خود نباشد. ...»(5)

1

امروز ساعت 10:15 دقیقه به وقت تهران، اولین خبر رسمی مرگ شاه مخلوع ازطریق خبرگزاری آسوشیتدپرس و سپس خبرگزاری رسمی مصر که از قول دفتر رئیس جمهوری مصر گزارش می داد، به ایران رسید. این خبر در میان مردم شور وصف ناپذیری ایجاد کرد و رانندگان در سطح شهر با روشن کردن چراغ ها و به صدادرآوردن بوق اتومبیل های خود در این شادی شرکت کردند.(6) خبرگزاری های جهانی و برخی مسئولان امریکایی با مرگ شاه مخلوع، به حل وفصل بحران گروگان های امریکایی تاحدودی امیدوار شدند، اما این خبر در میان مسئولان جمهوری اسلامی واکنش چندان مؤثری در حل مشکل گروگان گیری به دنبال نداشت.

ص: 135

به نوشتۀ روزنامۀ کیهان: «این خبر عکس العمل های متفاوتی را در محافل سیاسی گوناگون جهان به وجود آورد. امریکا، اسرائیل، انگلستان، فرانسه و مصر پس از مرگ شاه مخلوع برای خانوادۀ او پیام تسلیت فرستادند. به گزارش آسوشیتدپرس، چند ساعت بعد از مرگ شاه مخلوع در قاهره، دولت کارتر اعلامیۀ کوتاهی منتشر ساخت که در آن نسبت به خانوادۀ وی همدردی گردید. ... به گزارش رویتر، به دنبال درگذشت شاه مخلوع، مقامات رسمی تیم بحران که با وضع گروگان های امریکایی در ایران در ارتباط اند بلافاصله در وزارت خارجۀ ایالات متحده گرد آمدند تا اثرات احتمالی مرگ شاه مخلوع را بر سرنوشت 52 گروگان امریکایی که در تهران به سر می برند مورد بحث و بررسی قرار دهند. رویتر می افزاید: آگاهان سیاسی در ایالات متحده نتوانستند نگرانی شدید امریکا در قبال موضع گیری تازۀ ایران را کتمان کنند. آنها معتقدند که ایران فشار تازه و پیش بینی نشده ای به امریکا وارد سازد.»(1)

رادیو صدای امریکا خبر داد: «جودی پاول، سخنگوی کاخ سفید، گفته است که پیش بینی اثرات درگذشت شاه در فعالیت هایی که به منظور رهایی گروگان ها صورت می گیرد، امکان پذیر نیست، زیرا دانشجویان گروگان گیر در موارد مختلف خاطرنشان کرده اند که تغییر سرنوشت شاه هرچه باشد در وضع گروگان ها تأثیری نخواهد داشت.»(2)

رادیو مسکو نیز از قول مفسر خود گفت: «گرچه شاه دیگر زنده نیست، نیروهای امپریالیستی که زمانی او را به قدرت رسانده بودند و وی در فعالیت های جنایتکارانه و ضدمردمی خود همیشه به آنها متکی بود، زنده اند و فعالانه عمل می کنند.»(3)

همچنین شاپور بختیار، درمورد مرگ شاه و تأثیر آن در آزادی گروگان ها گفت: «احتمالاً آزادی گروگان های امریکایی را تحکیم خواهد کرد.» رادیو امریکا با اعلام این خبر افزود: «بااین همه، بختیار گفت: آیت الله خمینی این بار با توسل به بهانۀ دیگری به اسارت گروگان ها ادامه خواهد داد و احتمالاً در تعیین سرنوشت دیپلمات های امریکایی توسط مجلس شورای اسلامی پافشاری خواهد کرد.»(4)

در ایران، مقامات مختلف ایرانی در گفت وگوهایی که ازسوی خبرگزاری های جهان مخابره شده است، اعلام کردند که این حادثه تأثیری بر روابط ایران و امریکا نخواهد گذاشت؛ اما «حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، در یک سخنرانی برای گروهی از ساکنان چیذر شمیران در حوزۀ علمیۀ قائم، گفت: مرگ شاه مخلوع تحولی در مسئلۀ گروگان ها به وجود خواهد آورد و از هفتۀ آینده کمیسیون هایی که در مجلس شروع به کار کرده، مسئلۀ گروگان ها را بررسی خواهد کرد.»(5)بنا به همین گزارش: «حجت الاسلام

ص: 136

اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در پاسخ به این سؤال که اموال شاه بعد از مرگش چه خواهد شد؟ گفت: باید اموالش را پس بگیریم. امریکا قبلاً حاضر بود اموال شاه را پس بدهد، حالا هم باید به قولش عمل کند.»(1)

همچنین: «مهدوی کنی، عضو شورای نگهبان، دربارۀ چگونگی بازپس گرفتن اموال ملت که شاه مخلوع از کشور خارج کرده است، گفت: با مرگ شاه ان شاءالله زودتر می توانیم اموال ملت را پس بگیریم. امریکا از شر خودش خلاص شد و بالاخره باید سپرده ها و اموالش را هم کاری بکند.» وی درمورد سرنوشت گروگان ها گفت: مجلس باید تصمیم بگیرد. همچنین دربارۀ تأثیر مرگ شاه در روابط ایران و امریکا گفت: چندان مؤثر نخواهد بود.

خبرنگار کیهان در ادامة گزارش فوق به نقل از آیت الله خامنه ای می افزاید: «امام جمعۀ تهران درمورد مرگ شاه گفت: چند لحظه پیش خبرش را شنیدم و هیچ صحبتی ندارم و فعلاً دراین مورد چیزی نمی گویم.» از ایشان درمورد گروگان ها سؤال شد و وی در پاسخ گفت: «آن هم همین طور. درحال حاضر مجلس مسائل مهم تری دارد و هیچ این بحث ها را نمی شود کرد. مجلس حالا در یک مراحل خیلی حساس است و مسائل مهم تری دارد مانند تشکیل کابینه، انتخاب نخست وزیر و حل مسائل مملکتی که خیلی هم مهم تر است از مسئلۀ گروگان ها و هر قضیۀ دیگری.»

«موسوی گرمارودی مشاور رئیس جمهوری در گفت وگویی اظهار داشت که ازنظر ما شاه مخلوع سال هاست که مرده و مرگ او هیجانی در ما ایجاد نمی کند. گرمارودی تأکید کرد که مرگ شاه مخلوع تأثیری در روابط ایران و امریکا نخواهد گذاشت. وی افزود: درمورد گروگان های امریکایی نیز این مجلس است که تصمیم خواهد گرفت.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، موسوی خوئینی ها نمایندۀ دانشجویان مسلمان پیرو خط امام و نمایندۀ مجلس نیز اعلام کرد که مرگ شاه هیچ گونه تغییری در مسئلۀ گروگان های امریکایی به وجود نخواهد آورد و این عده فقط در مقابل استرداد اموال غارت شده به وسیلۀ شاه، آزاد خواهند شد. خوئینی ها افزود: موضع ما درمورد مسئلۀ گروگان ها با مرگ شاه تغییر نمی کند. ما جسد او را نمی خواهیم، اکنون ما استرداد اموال او را تقاضا می کنیم.

بنا به گزارش این خبرگزاری، علی اکبر معین فر وزیر نفت نیز نظر مشابهی را ابراز کرد و گفت: شاه شاید مرده باشد و اگر این چنین باشد او به وسیلۀ امریکا کشته شده است.

علیرضا نوبری رئیس کل بانک مرکزی ایران و یکی از نزدیکان بنی صدر نیز پس از آگاهی از خبر مرگ شاه مخلوع به خبرگزاری فرانسه در تهران گفت: ما خیلی خوشوقت هستیم از دریافت این خبر، اما بهتر بود که می توانستیم او را در یک دادگاه بین المللی محاکمه کنیم. نوبری که همچنین مسئول تشکیل پروندۀ مربوط به بازپس گرفتن اموال غارت شده به وسیلۀ شاه و خانوادۀ پهلوی است، افزود که یک چنین محاکمه ای به ما امکان می داد که ما تمام جنایاتی را که شاه مخلوع درمورد مردم ایران مرتکب شده است به جهانیان نشان دهیم. درمورد اموال شاه، نوبری اعلام کرد که مقامات مسئول ایرانی برای بازپس گرفتن اموال شاه و خانواده اش کلیۀ اقدامات لازم را در سطح بین المللی دنبال خواهند کرد.»(2)

ص: 137

1

در امریکا، شهر واشنگتن امروز عرصة تظاهرات موافقان و مخالفان جمهوری اسلامی بود. در این تظاهرات موضوع ترور چند روز قبل طباطبایی رئیس بنیاد آزادی ایران و نیز انتشار خبر جدید مرگ شاه در مصر، در هم آمیخته و باعث گسترش آن شده بود. به گزارش خبرگزاری ها از واشنگتن، تعداد زیادی از دانشجویان انجمن اسلامی دانشجویان امریکا و کانادا و نیز مسلمانان و طرف داران رژیم انقلابی ایران در واشنگتن به تظاهرات پرداختند. با مداخلة پلیس امریکا عده ای از تظاهرکنندگان مضروب و حدود 150 نفر از آنان بازداشت شدند. بنا به گزارش ها، تظاهرات این عده از مسلمانان ایرانی درست بعد از انتشار خبر مرگ شاه مخلوع انجام شد، اگرچه به طور مستقیم با آن در ارتباط نبود. این عده از ایرانیان توانستند با موافقت مقامات امریکایی در پارک "لافایت" روبه روی کاخ سفید، تظاهرات خود را برگزار کنند. گفته می شود زمانی که تظاهرات رو به پایان بود پلیس از ترس اینکه مبادا تظاهرکنندگان با مخالفان خود به زدوخورد بپردازند به آنها حمله و ده ها تن را با ضرب باتون مجروح کرد. تعداد زیادی از تظاهرکنندگان وقتی صحنه را ترک می کردند سر و صورتشان زخمی و خون آلود بود. به موجب خبرهای رسیده، هم زمان با این تظاهرات قرار بود عده ای از فراریان طرف دار شاه نیز علیه رژیم انقلابی ایران دست به تظاهرات بزنند و محل این دو تظاهرات نزدیک به هم بود. مجموعاً در طول مدت برپایی تظاهرات، 4 گروه ایرانی حضور داشتند که 3 گروه در حمایت از انقلاب ایران و یک گروه (وابسته به طباطبایی معدوم و همکار زاهدی) علیه انقلاب ایران به تظاهرات پرداختند.(1)

گزارش دیگری حاکی است که امروز حدود «500 الی 600 نفر از عزاداران طاغوت در واشنگتن از کاخ کنگره به طرف کاخ سفید راه پیمایی کردند. این راه پیمایی را 800 پلیس امریکا حفاظت می کردند و برای مرگ طاغوت یک دقیقه سکوت اعلام کردند. در جلو کاخ سفید، 2000 نفر از دانشجویان ایرانی - که بیشتر از اعضای انجمن اسلامی بودند - به تظاهرات فراریان طاغوت حمله کردند و پلیس حدود 100 نفر از دانشجویان را دستگیر کرد و تعدادی از دانشجویان نیز زخمی شدند که به بیمارستان منتقل شدند. شعار دانشجویان ایرانی "درود بر خمینی و مرگ بر امریکا" بود.»(2)

رادیو امریکا نیز با توجیه حرکت خشونت آمیز پلیس امریکا، درمورد این واقعه چنین گفت: «درخلال تظاهرات چندساعتۀ ایرانیان مخالف و موافق رژیم [آیت الله] خمینی که در واشنگتن برگزار شد، نیروهای انتظامی موفق به جدا نگه داشتن طرفین شده است. بااین وجود، عدۀ زیادی بازداشت شده و بنا به گزارش ها، چند تن نیز زخمی گردیدند که حالشان چندان وخیم نیست. در حین تظاهرات پیش گفته، گروه های مخالف و موافق با دردست داشتن پلاکارت های [پلاکاردهای] متعدد و شعارهای گوناگون به راه پیمایی پرداخته و سخنرانی های آتشینی ایراد شد، اما در یک نقطه از مسیر تظاهرات، دسته ای از طرف داران [آیت الله] خمینی به طرف تنی چند از مخالفین رژیم ایران سنگ و بطری پرتاب کردند. پلیس نیز با مشاهدۀ این صحنه

ص: 138

به سرعت وارد عمل شده تا طرفین را از همدیگر جدا سازد.» این رادیو افزود: «تظاهرات ضد [آیت الله] خمینی باوجود ترور پنجشنبۀ گذشتۀ رئیس بنیاد آزادی ایران که از برپاکنندگان اصلی تظاهرات بود، برگزار می گردید. برادر مرحوم علی اکبر طباطبایی که در صف اول راه پیمایان ضد [آیت الله] خمینی قرار داشت، گفت که مرگ شاه کلیۀ گروه های مخالف [آیت الله] خمینی را چه در امریکا و چه در اروپا متحد خواهد ساخت.»(1)

1

سخنگوی وزارت نفت امروز اعلام کرد که درآمد ایران در تیرماه 1359 از فروش نفت خام به خارج، معادل 904,213,864 دلار امریکا بوده است که به طور متوسط روزانه حدود 28 میلیون دلار می باشد. این عایدات برمبنای صادرات حدود 800 هزار بشکه نفت خام در روز است. به این ترتیب، جمع درآمد نفتی ایران در چهار ماهۀ اول امسال معادل 000,330,205,5 دلار یعنی معادل 000,000,000,367 ریال است که به طور متوسط روزانه معادل 42 میلیون دلار می باشد.(2)

از سوی دیگر، علی اکبر معین فر، وزیر نفت، امروز در گفت وگویی با خبرنگار روزنامۀ اطلاعات، ضمن بیان سیاست های عمومی ادارۀ صنعت نفت، وضعیت گاز کشور و نیز اوضاع مجتمع عظیم پتروشیمی بندر امام خمینی را شرح داد. بنا به این گزارش: «وزیر نفت نسبت به پیگیری سیاست های عمومی در صنعت نفت اظهار خوش بینی کرد. وی که مدتی پیش اعلام کرده بود به احترام آرای مردم، پست وزارت را ترک خواهد کرد، گفت: امیدوارم هرکسی که مسئولیت این صنعت را برعهده می گیرد سیاست های عمومی ادارۀ صنعت [نفت] را که ازسوی شورای انقلاب تصویب و انجام می شد تعقیب کند. این سیاست ها عبارت بود از حفظ بیشتر مخازن کشور، کنترل سطح تولید، بالابردن قیمت نفت در اوپک، سعی در استفاده از حداکثر ظرفیت پالایشگاه های کشور و ایستادگی درمورد هرگونه تحریک و توطئه.»

معین فر افزود: درمورد گاز باتوجه به قطع صدور گاز به شوروی این امیدواری برای من هست که سیاست ضربتی گازرسانی به نقاط مختلف کشور به ویژه روستاها و شهرهای کوچک قاطعانه تعقیب شود، به طوری که پس از 6 ماه، ما دیگر اساساً گاز اضافی موجود نداشته باشیم. وی درمورد ادامۀ ساخت پتروشیمی ایران و ژاپن نیز گفت: «اقدامات

ص: 139

درمورد این پتروشیمی نیز منجر به راه اندازی مجدد کارهای ساختمانی آن شد، به طوری که هم اکنون بیش از 500 کارشناس ژاپنی در بندر امام خمینی آمادۀ کار شده اند.» وی افزود: «امیدوارم این مجتمع عظیم را که تابه حال بیش از 2 میلیارد و 200 میلیون دلار خرج آن شده است به سامان برسانیم و تا حدود یک سال دیگر به مرحلۀ بهره برداری برسد.»(1)

1

اختلافات و مناقشات دو جناح حاکم، در جلسۀ علنی جنجال برانگیز پنجشنبۀ گذشته، بروز یافت که در آن دکتر حسن آیت با دفاع از خود دربرابر نمایندگان مجلس، عاقبت رأی آورد. اما تداوم بازتاب مسائل این جلسه در مطبوعات کشور، حاکی از ادامۀ برخوردهای جناحی است. دراین مورد امروز روزنامۀ کیهان دو مطلب داشت؛ یکی مصاحبه با حجت الاسلام انواری، نمایندۀ رزن همدان، دربارۀ علت استعفای ایشان در آن جلسه و دیگری یادداشت طولانی دکتر ابراهیم یزدی نمایندۀ امام در مؤسسۀ کیهان و سردبیر این روزنامه درمورد علت رأی کبود وی به آیت.

حجت الاسلام محی الدین انواری در این مصاحبه دربارۀ جو آمیخته با تهدید موجود در مجلس و علت استعفای خود گفت: «مسئله ای که دررابطه با استعفای من در روز پنجشنبۀ گذشته مهم بود، مسئلۀ اخلاقی و اسلامی است و بعد سیاسی اش برای من مطرح نبود؛ چه اعتبارنامۀ آقای آیت تصویب می شد یا نمی شد آن وظیفۀ نمایندگی است که باتوجه به گزارش مخبر کمیسیون تحقیق و اظهاراتِ مخالف و موافق و دفاع نماینده با درکی که دارند، آرای خودشان را آزادانه بدهند. علت استعفای من دررابطه با مجلس شورای اسلامی است با عنوان اسلامی بودنش.» انواری سپس با ذکر مقدمه ای دربارۀ قیام اسلامی مردم ایران و انتخابات گذشته و نظر امام دربارة اخلاق برگزیدگان ملت، افزود: «در ظرف این دو ماه مدتی که از عمر مجلس می گذرد ناظر جریاناتی بودم که متأسفانه مشاهده می شود که مجلس دارد به شکلی درمی آید که خدای ناکرده کم کم از آن نام مجلس شورای اسلامی فاصله بگیرد، چرا؟ اولاً در برخوردها گاه گاهی دیده می شود بعضی از نمایندگان که وابسته به بعضی از گروه ها هستند به یک تعصب عجیب رسیده اند که تصور می کنند قیمومیت مجلس باید در دست آنها باشد، تنها آنها مسائل را می فهمند و تنها آنها در خط اسلام هستند و هرکس بخواهد سخنی برخلاف و روش آنها بگوید ولو اسلامی باشند او را

ص: 140

می کوبند، جوی به وجود آمده که آن آزادی که یک نماینده باید در ابراز رأی و نظر داشته باشد وجود ندارد و می خواهند این را بگیرند. ... به هرحال، خطی به وجود می آورند که این تنها ما هستیم که مکتبی هستیم و تنها ما هستیم که اسلام را تشخیص می دهیم و راه ما درست است و هرکس برخلاف این کند و [برخلاف] روش ما، سخنی و حرفی داشته باشد محکوم است. ... متأسفانه می بینیم آنهایی که سخن از مکتب و خط امام می گویند با کمال تأسف روششان و برخوردشان با سایر دوستانشان که در آنجا هستند و آنها هم خدمتگزار اسلام هستند، برخوردشان غیراسلامی است. تأکید می کنم که بُعد سیاسی این قضیه برای من مطرح نیست.»

انواری همچنین با اشاره به این مطلب که در اسلام، هدف وسیله را توجیه نمی کند، چنین گفت: «من می گویم اگر ما حتی هدف اسلامی داریم بایستی از راه های مشروع باشد نه اینکه با اهانت به دیگران به اهداف مقدس اسلام برسیم. ... اگر بنا باشد با فحش و ناسزا و از میدان به درکردن مخالف حتی کسی به هدف اسلامی اش برسد این در اسلام محکوم است. برای نمونه، شخصی به عنوان مخالف می خواهد صحبت کند اجازۀ سخن به او نمی دهند. مگر این مجلس، مجلس مشورت نیست که وکلا نظراتشان را بدهند. برخی افراد که وابسته به بعضی گروه ها هستند شروع می کنند به آن نماینده اهانت کردن. فرض کنید جناب خلخالی که مردی انقلابی است و نمی شود انکار کرد و مورد تأیید امام می باشد و با تمام وجودش الآن دارد به انقلاب خدمت می کند، اگر بلند شد مطلبی اظهار کرد یک عده از نمایندگان بلند شوند و به او بگویند خفه شو، آیا این درست است؟ اسلامی است؟ آیا پیغمبر نفرمود: "من اهان مؤمناً فقد اهاننی" اهانت به مؤمن اهانت به پیغمبر است و اهانت به پیغمبر اهانت به خداست. و یا فرض بفرمایید جناب حجتی کرمانی که من پنج سال در زندان زیر یک سقف با این فرد زندگی کردم و جز صفا و صمیمیت و خلوص نیت و پاکی از این مرد، من چیزی ندیدم وقتی بلند شود اعتراض کند، نماینده ای که وابسته به یک گروهی است بگوید خجالت بکش. چرا خجالت بکشد؟ مگر کار خلافی کرده؟ یا قبلاً جناب محلاتی که نمایندۀ امام در سپاه پاسداران می باشد به عنوان مخالف بخواهد حرفی بزند جلو صحبتش را بگیرند و بعد بگویند خفه شو بنشین. این برای من ازنظر اخلاقی و اسلامی قابل تحمل نیست و درخور شئون یک مجلس اسلامی نیست و اگر بخواهد اهانت شود و کلماتی ازقبیل تو منافقی، آن هم به جناب خلخالی زده شود برای من اسباب تأسف است.»

انواری در بخش دیگری از مصاحبه اش گفت: «مسئله ای که خیلی به نظرم مهم بود بعد از اینکه اعلام شد رأی علنی گرفته می شود، گروهی از نمایندگان و وکلای منتسب به بعضی از گروه های سیاسی که در کنارشان بودیم خوشحال بودند و اظهار می کردند که ما امروز مشخص خواهیم کرد چه کسانی با ما مخالف هستند تا بعداً به حساب آنها برسیم. این است مجلس اسلامی؟...»(1)

مطلب دوم کیهان، "یادداشت روز" این روزنامه به قلم دکتر ابراهیم یزدی با عنوان "گزارش به موکلین، رأی کبود به آیت" است. در بخشی از این سرمقاله آمده است:

ص: 141

«ملت ایران با کمال تأسف ناظر بر جریانات مجلس در روز پنجشنبۀ گذشته بود، که هرگز درخور شأن مجلس شورای اسلامی نبود. و این همه درحالی بود که آن روز قسمت هایی از بیانات امام را درمورد مجلس با خط زیبایی بر دیوارهای مجلس نصب کرده بودند که امام فرموده بود: "در مجلس تبادل نظر کنید و مباحثه کنید، اما تصفیه حساب های شخصی و گروهی نکنید."!...

به موجب آیین نامۀ داخلی مجلس، فقط نماینده ای که اعتراض کرده است حق صحبت دارد. لذا آقای سلامتیان [روز چهارشنبه] دلایل خود را درمورد صلاحیت آقای آیت بیان داشتند. روز پنجشنبه، آقای آیت به دفاع از خود پرداختند و در پایان سخنان خود از مجلس درخواست رأی علنی نمودند و گفتند که برای مشخص کردن خط سیاسی افراد، این درخواست را می کنند. البته برطبق آیین نامۀ داخلی مجلس نماینده ای که به اعتبارنامه اش اعتراض شده است حق دارد چنین درخواستی را بنماید؛ اما اینکه محور و معیار برای تعیین خط سیاسی نمایندگان براساس رأی به اعتبارنامۀ فرد خاص باشد، این نهایت خودمحوری را نشان می دهد. ... از آنجا که من بعد از مطالعۀ پروندۀ آیت و بررسی تمامی جوانب به اعتبارنامۀ آقای آیت رأی مخالف داده ام و از آنجا که این رأی به درخواست نامبرده علنی بوده است و اسامی مخالفین منتشر شده است، من حق مردم می دانم که بدانند که نمایندۀ آنها چرا به این اعتبارنامه رأی مخالف داده است.»(1) یزدی سپس ایرادات خود به صلاحیت آقای آیت را به تفصیل بیان کرده است.

1

جناح بندی کنونی حاکمیت، در عرصۀ تبلیغات رسانه های خارجی، همچون مطبوعات وابسته به گروه های ضدنظام در داخل، به جنگ قدرت میان حزب جمهوری - و در رأس آن آیت الله دکتر بهشتی - و دکتر بنی صدر تعبیر و القا می شود. در ایجاد، تشدید و سوءاستفاده از چنین وضعی، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بیشترین تلاش تبلیغاتی را از راه های مختلف انجام داده است. در عرصۀ رسانه های خارجی نیز چنین وضعی حاکم است و برخی از این رسانه ها به تبعیت از ادبیات گروه های اپوزیسیون داخل، به تبلیغات پرحجم خود علیه گروه های موسوم به خط امام می پردازند. ازجمله، در بازتاب مناقشۀ جناح های حاکم نظام بر سر انتخاب نخست وزیر و دولت جدید، رادیو صدای امریکا به نقل مطالب دو روزنامۀ مشهور امریکایی پرداخت؛ این رادیو ابتدا، به نقل از روزنامۀ واشنگتن استار اعلام کرد: رئیس جمهور بنی صدر چند ساعت پس از پیشنهادکردن مصطفی میرسلیم برای انتصاب به مقام نخست وزیری جدید رژیم اسلامی ایران اعتراف کرد که از این کار خود قویاً اکراه داشته است. میرسلیم که فقط سی وسه سال دارد عضو حزب جمهوری اسلامی یعنی تشکیلات سیاسی رقبای مذهبی بنی صدر است. بنی صدر که با اکثریت حزب جمهوری اسلامی در مجلس روبه روست، کوشش خود را برای تعیین نخست وزیر دلخواهش رها کرد و مجبور شد میرسلیم را پیشنهاد کند، زیرا بقیۀ نامزدهای مقام نخست وزیری یا به حد نومیدکننده ای

ص: 142

نامناسب بودند و یا به شدت با بنی صدر مخالفت می ورزیدند. ... بنی صدر گفت ما دشمنان خود را رها کرده ایم و در داخل به جان هم افتاده ایم. وی با لحنی که آشکارا به رقبای مذهبی او اشاره داشت، گفت: تاریخ ایران ثابت کرده است که هیچ دسته ای نمی تواند به تنهایی در ایران حکومت کند. بنی صدر هشدار داد که ایرانیانی که توسط حزب خودکامه ای از حق بیان عقاید سیاسی خود محروم شده اند دیر یا زود متحد خواهند شد و آن را نابود خواهند کرد.

این رادیو افزود: «روزنامۀ واشنگتن استار در پایان مطلب خود به درخواست آیت الله خمینی برای وحدت میان همۀ صفوف مسلمانان اشاره می کند و به نقل از یکی از سیاستمداران باتجربه می گوید: دیگر از این حرف ها گذشته است. قدرت طلبی بازی همه شده است و هرکس که زورش برسد با آسودگی خیال، امور را در دست می گیرد.»

رادیو امریکا سپس به مطالب روزنامۀ نیویورک تایمز پرداخت: «حزب جمهوری اسلامی که اکثریت کرسی های مجلس اسلامی را به دست آورده احتمالاً بیشتر پست های کابینه را هم اشغال خواهد کرد. این امر باتوجه به کناره گیری احتمالی قطب زاده از دولت که طرف دار مذاکره برای حل مسئلۀ گروگان ها بوده احتمالاً سبب خواهد شد که شرایط آزادی گروگان های امریکایی دشوارتر شود. ...»(1)

رادیو کلن آلمان غربی نیز ضمن اشاره به تأثیر مرگ شاه بر سرنوشت گروگان های امریکایی و روابط ایران و امریکا، به تحلیل جنگ قدرت میان جناح های رقیب پرداخت. به گفتۀ این رادیو: «ظاهراً مبارزات قدرت در صحنۀ سیاسی ایران که از ماه ها پیش آغاز شده است همچنان ادامه دارد. شاه مخلوع، یعنی سمبل تنفر و انزجار انقلاب ایران، امروز درگذشت و از صحنۀ سیاست جهانی محو گردید. این خبری بود که دستگاه های ارتباط جمعی ایران را بیش از هر چیز دیگری به خود مشغول کرده بود. از نام نخست وزیر بازهم خبری نیست و ظاهراً تأیید او ازطرف مجلس بازهم به مدت نامعلوم دیگری موکول شده است.» رادیو کلن اشاره کرد که آیت الله خمینی اخیراً برای چندمین بار درخواست کرده است که دولت جدید ایران باید بیش از پیش در مسیر اسلام قدم بردارد و لیبرال بودن بیش از حد دولت را مسئول نارسایی ها و نابسامانی های موجود کشور دانسته است. این رادیو سپس افزود:

«واقعیت مبارزات سیاسی کسب قدرت در ایران نیز در همین مسئله نهفته است. دکتر بنی صدر رئیس جمهور ایران و دکتر بهشتی رئیس حزب جمهوری اسلامی، هریک می کوشند تا خلق و جامعه را در مسیر خود به حرکت درآورند؛ حال با به تعویق افتادن تعیین نخست وزیر ایران ازطرف مجلس شورای اسلامی، این سؤال مطرح می گردد که آیا روحانیون بازهم عهد و سازش خود را با بنی صدر پایدار خواهند داشت و یا به متلاشی ساختن اساس سیاسی ایران به نفع خود و قبل از آنکه این اساس اصولاً ریشه و پایه ای به خود بگیرد، ادامه خواهند داد.»(2)

ص: 143

ص: 144

تویوتا با یک جیپ در حدود 100 الی 150 نفر مهاجم که در داخل آنها بودند به پاسگاه مجیدسالار عراق مراجعت کردند و همگی در اطراف پاسگاه و بالای پاسگاه مجیدسالار دیده می شوند و این طور به نظر می رسد که قصد حمله به این پاسگاه را داشته باشند.»(1)

1

هم زمان با تحرکات مرزی ارتش عراق، اقدامات این کشور در تجاوز به حریم هوایی و نیز درگیری های پراکندۀ مرزی، حاکی از ادامه و تشدید روند ناآرامی در مرزهای غربی و جنوب غربی ایران است.

«به گزارش سپاه پاسداران قصرشیرین، یک میگ عراق در ساعت 16:10 دقیقه، مناطق باویسی و ازگله را زیر آتش قرار داده و سپس به منطقۀ دالاهو رفته و بعداً خاک ایران را ترک نموده [است].»(2)

ازطرف دیگر، هواپیماهای عراقی به طور متوالی در این مناطق به شناسایی مواضع نیروهای ایران می پردازند. به گزارش خبرنگار روزنامۀ کیهان از کرمانشاه، «هواپیماهای عراقی هر چند روز یک بار به حریم هوایی ایران تجاوز می کنند تا مواضع نظامی جمهوری اسلامی ایران را شناسایی کنند و هدف آنها این است که در زمان مناسب این مناطق را مورد حمله قرار دهند، زیرا اکثر اوقات این هواپیماها در فاصلۀ 2000 پایی از زمین پرواز می کنند.» بنا به همین گزارش، «یکی از مسئولین سپاه پاسداران ایلام ضمن تأیید مطالب بالا، به خبرنگار کیهان گفت: حدود ساعت 12 نیمه شب، 2 هواپیمای عراق به خاک ایران تجاوز کردند و چند لحظه بر فراز نخجیرک به پرواز درآمدند، که دراثر تیراندازی نیروهای خودی، خاک ایران را ترک کردند. به دنبال این جریان، حدود ساعت 3 بامداد نیز 2 هواپیمای دیگر عراق نیز حریم هوایی ایران را مورد تجاوز قرار دادند.»(3)

ازسوی دیگر، به دنبال درگیری شب گذشتة مأموران عراقی با نیروهای ایرانی در منطقه مذکور، امروز صبح نیز عراق با سلاح های سنگین ازقبیل خمپاره و توپ، پاسگاه سوبله در خاک ایران واقع در نوار مرزی بستان را زیر آتش گرفت. به گزارش خبرگزاری پارس، سرهنگ رضوی، فرمانده ژاندارمری خوزستان، ضمن اعلام این خبر، گفت: با شروع حمله ازطرف مأموران عراقی، مأموران ایرانی به آتش آنان پاسخ دادند و پس از دو ساعت، مهاجمان عراقی مجبور به عقب نشینی شدند. وی اضافه کرد: این درگیری از ساعت 9:30 دقیقه تا ساعت 11، ادامه داشت و در جریان درگیری به نیروهای ایرانی و پاسگاه آنان هیچ گونه خسارتی وارد نیامد.(4)در گزارش ژاندارمری خوزستان نیز دربارۀ این درگیری آمده است: «در این درگیری قسمتی از پاسگاه سوبلۀ عراق منهدم شد.» این گزارش می افزاید: «با توجه به اینکه مأمورین عراقی پاسگاه های خود را تقویت نموده اند، ناحیه [ژاندارمری] تقاضای اعزام واحد کمکی به پاسگاه سوبله نموده است.»(5)

مین گذاری نوع دیگری از تحرکات ایذایی عراق است. امروز یک عدد مین نزدیک محل شیروخورشید سرخ دهلران کار گذاشته شده بود که براثر انفجار آن 11 نفر زخمی شدند.(6)

ص: 146

1

دامنة مبارزات گروه های معارض عراقی علیه حکومت صدام، به برخی کشورها گسترش یافته است و دراین میان، به کمک دستگاه های تبلیغاتی حکومت صدام، از ایران به عنوان مسئول اقدامات معارضین مزبور، بعضاً در رسانه ها و اکثراً در اقوال مسئولان عراقی، یاد می شود.(1) امروز در ابوظبی و لبنان دو حادثه اتفاق افتاد.

به نوشتۀ روزنامۀ جمهوری اسلامی: «سفارت بعث عراق در ابوظبی پایتخت امارات عربی [متحده] دیروز [امروز 6/5/1359] منفجر شد. در این انفجار عظیم، 2 تن از مسئولین بلندپایۀ سفارت عراق کشته و چند تن دیگر زخمی شدند. خبرگزاری پارس به نقل از آسوشیتدپرس از بیروت گزارش داد: به دنبال انفجاری که دیروز (امروز) در ابوظبی روی داد و منجر به قتل دو دیپلمات عراقی گردید، روزنامۀ دست چپی السفیر چاپ بیروت نوشت: یک گروه ناشناس که خود را "اتحاد عارف البصری" می نامد مسئولیت این انفجار را برعهده گرفت. السفیر توضیح داد که عارف البصری یک تبعۀ عراقی است که اخیراً اعدام شده است.»(2) خبرگزاری پارس به نقل از حزب دعوت اسلامی که با این خبرگزاری تلفنی تماس گرفته است، گفت: حجت الاسلام شیخ عارف البصری یکی از برجسته ترین شاگردان عالم مجاهد و مرجع شهید آیت الله العظمی سیدمحمدباقر صدر بود که در سال 1974 به اتهام عضویت در حزب الدعوة الاسلامیه به همراه چهار تن دیگر از بهترین شاگردان آیت الله صدر یعنی: سیدعمادالدین طباطبایی، سیدعزالدین قپانچی، سیدحسین جلوخان و سیدنوری آل طعمه در زندان های فاشیستی رژیم بعث به شهادت رسیدند.(3) همچنین، خبرگزاری پارس به نقل از خبرگزاری امارات عربی متحده از بغداد، گزارش داد: صدام حسین، رئیس جمهوری عراق، امروز پیام مکتوبی از شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، رئیس امارات عربی متحده، دربارة مناسبات دوجانبه و آخرین تحولات منطقه دریافت کرد. این پیام را رئیس دربار امارات عربی متحده که صبح امروز وارد بغداد شد، تسلیم صدام حسین کرد. خبرگزاری پارس افزود: ناظران سیاسی، این روابط را، به ویژه باتوجه به اوج گرفتن جهاد امت مسلمان عراق علیه حکومت فاشیستی بعثی، که انفجار سفارت عراق در ابوظبی نمونه ای از آن است، بیشتر مربوط به مسائل امنیتی می دانند.(4)

روزنامۀ واشنگتن پست نیز ضمن نقل اسامی کشته و زخمی شدگان، نوشت: «خبرگزاری عراق، دولت انقلابی ایران را مسئول این حمله دانست.» این روزنامه افزود: «قبلاً طی ماه جاری دبیر سوم سفارت عراق در بیروت، ابراهیم خزعل حصون به ضرب گلوله به قتل رسید. عراق در این حمله نیز ایران را مقصر دانست.»(5)

ص: 147

حادثۀ دوم در بیروت رخ داد. به گزارش آسوشیتدپرس: «پیش ازظهر امروز، یک سیاستمدار هوادار رژیم بعث عراق در بیروت مورد تهاجم یک مرد مسلح ناشناس قرار گرفت و کشته شد. این شخص که موسی شعیب نام دارد یک مسلمان شیعۀ لبنانی و عضو حزب سوسیالیست بعث لبنان بود که با رژیم صدام حسین همکاری نزدیک دارد.»(1) رادیو اسرائیل نیز ضمن نقل این خبر، گفت: «این ترور نگرانی عمیقی را در بیروت به وجود آورده است، زیرا بیم آن می رود که موجب برخوردهای خونین تازه ای بین طرف داران ایران و عراق در بیروت شود.»(2)

ازسوی دیگر، حزب دعوت اسلامی عراق در اطلاعیه ای ضمن هشدار به برخی دولت های عربی منطقه، اعلام کرد:

«باکمال تأسف تعدادی از رژیم های وابسته، دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی خود را در اختیار رژیم سفاک عراق گذارده و آلت دست سازمان امنیت عراق شده اند، به طوری که آزادانه دست به ترور و تعقیب و دستگیری مخالفان خود می زنند. بارزترین این کشورها کویت و امارات متحده و اردن می باشند. ما مسئولیت ریختن خون هر شهید و یا دستگیری هر مخالفی با رژیم وابستۀ صدام، مخصوصاً مجاهدان عراقی که در این کشورهای ذکرشده صورت می گیرد، به عهدۀ همان رژیم می گذاریم.»(3)

1

گرچه بمب گذاری و عملیات ایذایی عوامل وابسته به عراق اغلب باعث ایجاد تلفات انسانی و خسارات مالی نسبتاً عمده ای در داخل شهرهای مرزی یا نزدیک به مرز می شود، اما در بسیاری مواقع این تحرکات با هوشیاری مردم و تلاش مأموران انتظامی خنثی می گردد و در موارد متعددی، عاملان شناسایی و به مجازات می رسند. دو خبر زیر نمونه هایی از این موارد است.

به نوشتۀ روزنامۀ جمهوری اسلامی: «بمبی که ازسوی مزدوران بعث عراق در یکی از خیابان های اهواز گذاشته شده بود خنثی گردید. بنا بر همین گزارش، ساعت 10:15 دقیقۀ دوشنبه شب، در خیابان مجاهدین بین حافظ و فردوسی بمبی در کنار خیابان گذاشته شده بود که [ساکنان] منازل اطراف متوجه می شوند و به اطلاع کمیته می رسانند و افراد کارشناس بلافاصله در محل حاضر و این بمب را خنثی می نمایند.»(4)

ازسوی دیگر، در ادامۀ مبارزه با عوامل بمب گذار، «دادگاه انقلاب اسلامی اهواز اعلام کرد که سیدعباس موسوی فرزند فاضل اهل شادگان به اتهام رفتن به عراق، آوردن اسلحه و داشتن چاشنی انفجاری و فتیله و همکاری با خرابکاران تأسیسات صنعتی، محکوم به اعدام شد که حکم صادره در ساعت 6 بعدازظهر دوشنبه، به اجرا درآمد.»(5)

دراین حال، رادیو صدای امریکا در گزارش خود، دربارۀ تأثیر خرابکاری های مداوم در تأسیسات صنعت نفت بر روند تولید نفت، گفت: «خرابکاری های مداوم در مولد نیرو در پالایشگاه آبادان، میزان تولید نفت این پالایشگاه را به متجاوز از یک سوم یعنی جمعاً چهارصد

ص: 148

هزار بشکه در روز کاهش داده است. مقامات مسئول در ایران می گویند توربین های پالایشگاه آبادان در دست تعمیر قرار گرفته است. درعین حال، گفته می شود که دستگاه انتقال نیرو در پالایشگاه آغاجاری نیز به کلی از کار افتاده است و فعالیت در پالایشگاه کرمانشاهان نیز پس از تهاجم گروهی از مهاجمان عراقی به این پالایشگاه، به صورت نیمه تعطیل درآمده است.»(1)

1

تشدید حمایت علنی عراق از شاپور بختیار و افسران فراری هوادار وی، علامتی دیگر از اراده دولت بعث بر تداوم و تسریع روند رو به وخامت مناسبات ایران و عراق است.

شاپور بختیار، آخرین نخست وزیر شاه مخلوع، امروز در مصاحبه با رادیو فرانسه، دربارۀ ارتباط خود با عراق گفت: «منافع مشترک من و عراق دربرابر رژیم جمهوری اسلامی ایران موجب گردیده است که از دولت عراق کمک دریافت دارم.» خبرگزاری فرانسه ضمن نقل این مطلب افزود: «شاپور بختیار که در یک آپارتمان لوکس در پاریس اقامت دارد از موضع عراق در قبال رژیم جمهوری اسلامی ایران ستایش به عمل آورد و گفت که رژیم بعث عراق همه نوع کمک به او می دهد. هنگامی که از آخرین نخست وزیر شاه مخلوع درمورد پخش برنامه های فارسی وی از ایستگاه رادیویی بسیار قوی عراق سؤال شد، وی از جواب دادن به این سؤال خودداری کرده و فقط گفت که "تمام ایستگاه های رادیویی جهان اسلام مخالف رژیم آیت الله خمینی هستند."»(2)

2

تحرکات ایذایی، نقل وانتقالات و درگیری های مسلحانۀ عوامل گروه های مسلح غیرقانونی، اعم از مهاجمان محلی (غیرسیاسی) وابسته به عراق و عوامل تشکیلاتی و هواداران تشکل های سیاسی، در مناطق کردنشین همچنان ادامه دارد. دراین میان، برخی از این تحرکات از چشمان عناصر اطلاعاتی خودی دور نمی ماند.

ص: 149

بنا به یک گزارش: «برابر خبر رسیده از ناحیۀ گورانی(1) و قلخانی در تاریخ 6/5/59، محمود مرادی که سرپرست یک گروه هشتاد نفری از مهاجمین می باشد ازطرف سردار جاف جهت خرابکاری و دستبرد به منطقۀ گهواره و اسلام آباد تا کرمانشاه مأموریت گرفته است.»(2)

در گزارش دیگری آمده است که «کومه له در تاریخ 6/5/59، شش بار قاطر فشنگ از آبادی دزلی(3) و کیایه(4) با ماشین تا آبادی رشاش(5) آوردند و از آنجا کومه له که در آویهنگ بود، اولاغه [بار مزبور] را فرستادند به آبادی هویه(6) و از آنجا به توریور(7) برده اند و هر بار قاطر دو گونی می باشد.»(8)

همچنین، گزارش دیگری حاکی است: «سیدجواد حصامی با تعداد 30 نفر در کوه های اطراف آبادی تخت (در جنوب ایرانشهر از توابع سقز) مستقر بوده و دارای 2 قبضه ژ3 و کلاشینکف و یک قبضه توپ 106 و آر.پی.جی7 می باشند.»(9)

در استان آذربایجان غربی، سپاه پاسداران ارومیه نیز دربارۀ حملۀ افراد ضدانقلاب مسلح وابسته به عراق، چنین هشدار می دهد: «به احتمال زیاد، ظرف امشب 6/5/59، عناصر مزدور عراقی به واحدهای مستقر در منطقه ضربه بزند. ضمن هوشیاری کامل، پیش بینی های لازم را معمول دارید.»(10)

از ارومیه همچنین گزارش می رسد که «از ساعت 12 دیشب، مهاجمین مسلح با اسلحه های مختلف به پیشمرگان مسلمان کرد در روستای چره اطراف ارومیه حمله کردند. یک مقام آگاه در هنگ ژاندارمری ارومیه ضمن تأیید این خبر گفت: بلافاصله فرمانده گروهان تأمین منطقه به اتفاق جوانمردان و پیشمرگان مسلمان کرد به این تیراندازی ها که از روستای اشکه سو صورت گرفت پاسخ دادند و مهاجمین را عقب راندند. براساس این گزارش در این حادثه هیچ گونه تلفات یا آسیبی به پیشمرگان مسلمان کرد وارد نیامد و از میزان تلفات مهاجمین گزارشی نرسیده است.»(11)

گزارش دیگری حاکی است که: «در کرمانشاه ساعت 3 بامداد امروز، گروهی از مهاجمین مسلح با انواع سلاح برنو، ژ3 و کلت کمری در ناحیۀ سیدفاطمه و خیابان گلستان این شهر شروع به تیراندازی کردند که مأموران شهربانی به تیراندازی های آنها پاسخ دادند و پس از یک ساعت و نیم درگیری، آنها را متواری ساختند. در این درگیری به کسی آسیب وارد نیامد.»(12)

گفتنی است که برخی از این تحرکات، ارزش نظامی نداشته و صرفاً برای ایجاد رعب و وحشت در میان مردم منطقه و در چارچوب یک عملیات روانی خاص صورت می گیرد. دراین مورد، گزارش خبرنگار کیهان مستند به گزارش ناحیۀ ژاندارمری کرمانشاه، حاکی است:

ص: 150

«در اثر انفجار یک بمب در دهلران، گروهی از مردم این شهر مجروح شدند. بنا به همین گزارش، این بمب توسط مزدوران بعث عراق درجهت ایجاد رعب و وحشت در میان مردم کار گذاشته شده بود. درارتباط با انفجار این بمب طبق گزارشات رسیده، تعدادی از عوامل مزدور بعث عراق توسط مأموران ژاندارمری شناسایی و بازداشت شده اند.»(1)

برخی گزارش ها نیز حاکی از "بریدن" بعضی از عوامل گروه های مسلح غیرقانونی هستند؛ ازجمله بنا به گزارش سپاه پاسداران باینگان، «یکی از اعضای حزب منحلۀ دمکرات بامداد امروز، با یک قبضه اسلحۀ کلاشینکف خود را تسلیم سپاه پاسداران باینگان کرد و پس از انتقال به پاوه، امان نامه دریافت کرد.»(2)

ازسوی دیگر، به گزارش خبرگزاری پارس از سنندج، «در ادامۀ عملیات پاک سازی شهر سنندج، پاسداران مستقر در این شهر از خانه ای واقع در خیابان بیمارستان موفق به کشف دو قبضه اسلحه و تعداد زیادی فشنگ و نشریات مارکسیستی شدند.»(3)

گزارش دیگری از کرمانشاه مربوط به دستگیری شب هنگام اصغرخان سنجابی برادر دکتر کریم سنجابی از سران جبهۀ ملی است. در گزارش خبرگزاری پارس آمده است که وی درارتباط با مسئلۀ زمین و داشتن ایادی مسلح غیرمجاز در منطقۀ سنجابی بازداشت شده و هم اکنون در زندان دیزل آباد کرمانشاه به سر می برد. بنا به همین گزارش: «عده ای از پاسداران با مراجعه به منزل اصغرخان سنجابی می خواستند وی را جهت ادای توضیحات به کمیتۀ مرکزی احضار کنند که در این موقع رفت وآمدهای مشکوکی را ازسوی ساکنین خانه مشاهده کردند که پس از دریافت حکم ازطرف دادستانی، وی را بازداشت کردند. در بررسی های منزل نامبرده تعدادی اسلحه و مهمات، جواهرات و سایر آلات لهو و لعب و همچنین مدارکی دال بر وابستگی اش به خاندان منحوس پهلوی به دست آمد.»(4)

1

بااینکه برخی شهرها و روستاهای استان کردستان و دیگر مناطق کردنشین پاک سازی شده و این پاک سازی ها همچنان ادامه دارد، یکی از مشکلات عمدۀ این مناطق، نبود امنیت کامل برای اجرا یا ادامۀ بازسازی و عمران شهری و روستایی است. دراین مورد مسئول جهاد سازندگی سنندج در گفت وگویی با خبرنگار رادیو سنندج گفت:

«در روستاهای کردستان فعلاً برای ایجاد کار و عمران امنیت نسبی وجود ندارد، به محض به وجودآمدن امنیت، فعالیت های سازندگی شروع می شود. وی افزود: برای رفع کمبود آب در منطقه تصمیماتی گرفته شده، ازجملۀ این کمک ها حفر دو حلقه چاه و بازسازی چاه های قدیمی و تعمیرات آن است که مقدمات انجام این کار فراهم شده است. وی درمورد راه اندازی کارخانه ها گفت: دراین مورد دو برنامه موجود است؛ اول، راه اندازی و ترمیم و رفع نیازها و دوم ایجاد پروژه های جدید صنعتی. در مرحلۀ اول کارخانه های تولید نخ، نان ماشینی، کارگاه راه سازی و چند کورۀ آجرپزی شروع به کار کردند.»(5)

ص: 151

درهمین زمینه، یک گزارش مبسوط از وضعیت شهر و سپاه مریوان و روستاهای اطراف آن، نشان از عمق فاجعه در این مناطق دارد. در بخشی از این گزارش که "واحد پیگیری و هماهنگی و نظارت و ارزشیابی" سپاه مرکز اعزامی به مریوان آن را تهیه کرده، آمده است:

«این شهر در بین تپه های جنگلی واقع شده و تپه های اطراف شهر در دست برادران پاسدار و ارتشی قرار دارد. دهات های اطراف این شهر هنوز پاک سازی نشده و ازاین لحاظ در موقعیت خطرناکی قرار دارد. به دلیل نزدیک بودن این شهر به مرز عراق و باز بودن مرز، رفت وآمد مردم [به عراق] به راحتی صورت می گیرد و به دلیل ناامن بودن جاده های اطراف و نرسیدن مواد سوختی و آذوقه، تقریباً 80% کمبودها از عراق وارد می شود. دراثر نرسیدن گازوئیل و بنزین به شهر مدتی است که شهر از داشتن آب و برق محروم است و امروز با ورود یک ماشین گازوئیل فعلاً این کمبود برطرف شده است.» در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «به دلیل مشخص بودن مقرهای سپاه و پراکنده بودن ضدانقلاب در شهر و دهات های اطراف، امکان حمله به سپاه می باشد.» در بخش پیشنهادهای این گزارش نیز اضافه شده است: «با تعمیر سینما و نشان دادن فیلم های آموزنده می توان تا حدی از بیکاری مردم شهر که عده ای از آنها به تیله بازی مشغول اند، کاست و هم فرهنگ مردم را بدین وسیله بالا برد. با اعزام خبرنگار و فیلم بردار به شهر درمورد غارتگری های ضدانقلاب و تعمیر دکل رادیویی که به وسیلۀ گروه های مسلح غارت شده و وسایل آن را به قیمت ارزان به عراق فروخته اند، می توان با دادن روحیه به مردم آنان را درمورد کار این گروه ها روشن کرد و افشاگری نیز می توان درمورد گروه ها انجام داد. ... برای رفع کمبود و مشکلات کشاورزی می توان سد نیمه تمام باشماق را با ارسال نیروی متخصص، تکمیل و مورد بهره برداری قرار داد. برای جبران خسارت ها و نابسامانی های اقتصادی، طرح های عمرانی ازقبیل احداث کارخانه های تولیدی، صنعتی و دامداری و... پیاده شود. ... برای جلوگیری از وابستگی اقتصادی به عراق و تأمین مایحتاج زندگی افراد شهر، ارزاق عمومی ازقبیل وسایل سوختی و تغذیه و پوشاک و خواربار به توسط استفاده از امکانات هوایی ارتش ارسال گردد. اعزام پزشک و دارو برای رفع احتیاجات بهداشتی مردم [انجام گیرد.]»(1)

مشکل نبود امنیت در کردستان و برخی مناطق کردنشین دیگر، همچنین باعث شده که مسئلۀ تقسیم زمین و احیای کشاورزی و طبیعتاً موضوع اشتغال زایی نیز همچنان لاینحل باقی بماند. بااین همه، سازمان پیشمرگان مسلمان کرد در اطلاعیه ای خواستار اعزام هیئت تقسیم زمین به کردستان شده است. در این اطلاعیه خطاب به مسئولان امر آمده است:

«هیئت 7 نفری تقسیم زمین را به کردستان اعزام دارید. ... زمینی که خدا برای همۀ مردم آفریده، عملاً عده ای آن را در دست گرفته و همواره بی آنکه رنجی برده باشند، گنج می اندوزند. فئودال ها و زمین خواران امکان زندگی و تلاش شرافتمندانه را از کشاورزان سلب و

ص: 152

در شیوۀ دیرین آنها را استثمار نموده اند. ... این تبهکاران در زیر برق سرنیزۀ رژیم دست نشاندۀ پهلوی همچنان کشاورزان را مورد غارت و چپاول قرار می دادند و اینک با انقلاب اسلامی که نویدبخش آزادی راستین مستضعفین است، کشاورزان توقع دارند که چون گذشته، زمین در چنگ زمین خواران نباشد. بساط چپاول و استثمار برچیده گردد.» در بخش دیگری از این اطلاعیه آمده است: «اگرچه نیروهای انقلابی و مسلمان در منطقه هرجا را از وجود پلید مزدوران پاک ساخته اند و قدم های انقلابی در حل مشکل زمین به نفع کشاورزان برداشته اند، اینک از مسئولان امر خواستاریم هرچه زودتر هیئت 7 نفری را به کردستان اعزام دارند و زمینۀ هرگونه یاوه سرایی ضدانقلابیون و مزدوران بیگانه را از میان بردارند.»(1)

1

تحرکات و ناآرامی های سیاسی و بعضاً خشونت آمیز در شهرها و روستاهای مختلف، گرچه در مقایسه با مناطق کردنشین و مرزی، بسیار جزئی می نماید، اما به هرحال وضع عادی را برهم می زند. در ایجاد این گونه ناآرامی های پراکنده حضور برخی گروه های سیاسی مخالف و اغلب معاند با نظام، که در خارج از کردستان به جای تحرکات نظامی، به سازماندهی اعتراض ها و خواسته های مردم و جهت دهی به آنها، تحت عناوین و نام های مختلف، می پردازند، مشاهده می شود. البته بعضاً گروه های مدافع نظام نیز چه به صورت رسمی و چه در قالب تحرکات مردمی، به اقدام متقابل می پردازند.

در آمل، خبرنگار روزنامۀ جمهوری اسلامی وقایع امروز این شهر را چنین گزارش داد:

«مجاهدین خلق [منافقین] مرکز آمل به اتفاق نیروهای چپ ازجمله فدایی، پیکار، طوفان و دیگر گروه های مخالف، بدون مجوز قانونی از ساعت 5/9 شب در سطح شهر دست به راه پیمایی زدند. بلافاصله مردم نیز در سطح شهر به حالت آماده باش برای خنثی نمودن هر نوع توطئه ای درآمده و در ساعت 11 شب از حسینیۀ ارشاد دست به راه پیمایی زدند و اعلام نمودند که هرلحظه و هردقیقه آمادۀ درهم شکستن توطئه های هرنیروی مخالف انقلاب می باشند. براساس همین گزارش، بعضی از ناظران بر جریان راه پیمایی شبانۀ خلقی ها، اظهار داشتند که چرا نیروهای به اصطلاح خلقی هنگام شب اقدام به راه پیمایی نموده اند.»(2)

در قزوین، به نوشتة روزنامة اطلاعات: «عامل توزیع نشریات "کار" در قزوین با رأی دادگاه انقلاب اسلامی این شهر، محاکمه و به زندان محکوم شد. در اطلاعیۀ این دادگاه آمده است: جلال ملاحسنی فرزند صفر به اتهام توزیع و فروش نشریۀ کار و [به عنوان] عامل توزیع آن در قزوین، [و نیز به جرم] کشف مقدار زیادی نشریات کار و پیکار و اعلامیه های توهین آمیز چریک های فدایی خلق از منزل وی، محاکمه و به 3 سال زندان در کاشان محکوم شد.»(3)

در لنگرود، درگیری بین متحصنین در فرمانداری این شهر و گروهی از مردم، به خشونت گرایید. به گزارش خبرنگار کیهان: «به دنبال درگیری های عصر پنجشنبه قریۀ "لیلاکوه" و

ص: 153

"ملات" از توابع لنگرود و زخمی شدن چند نفر و نیز دستگیری یک نفر، گروهی از اهالی لیلاکوه به منظور آزادی شخص دستگیرشده در فرمانداری شهرستان لنگرود متحصن شدند. ازسوی دیگر فخر روحانی نمایندۀ مردم، جهت مذاکره با متحصنین به سوی فرمانداری حرکت کرد و در بین راه، گروهی از مردم مسلمان نیز با او همراه شدند. ولی مذاکره به خشونت گرایید و در جریان درگیری که روی داد، دو نفر از مردم به نام های جعفر نجفی و سیدجلال نورمحمدی زخمی شدند که حال نورمحمدی وخیم است.»(1)همچنین، درپی درگیری های هفتۀ اخیر در این شهر، عصر امروز «گروهی به دفاتر حزب توده، جنبش مسلمانان مبارز و سازمان چریک های فدایی خلق در شهرستان لنگرود حمله کردند.»(2)

در درگیری امروز فرمانداری لنگرود، جراحات واردشده به یکی از مردم شهر باعث فوت وی شد؛ درپی این واقعه، واحد دانشجویی حزب جمهوری اسلامی بیانیه ای دراین مورد صادر کرد که در بخشی از آن به ریشه یابی این درگیری ها پرداخته شده و آمده است:

«... جای تأسف است که به مانند اغلب موارد، این بار هم ضعف و سستی نهادهای انقلابی باعث رشد و تقویت این عناصر مزدور و این سینه چاکان غرب و شرق و رهروان راه شیطان شد و در پیامد آن، این مزدوران کثیف به قدری جسور شدند که یکی از گل های انقلاب را پرپر کردند. برای پیگیری دقیق این ماجرا باید مسائل مربوط به مدتی قبل از این حادثه را ذی تأثیر دانست و بررسی کرد. مدتی بود که سپاه و جهاد شهر لنگرود تحت تأثیر و نفوذ گروه های ضدانقلابی و منافق قرار گرفته بودند و عملاً نه فقط انقلاب را تقویت نمی کردند، بلکه درجهت تضعیف انقلاب و گسترش اعمال ضددین قرار گرفته بودند. به طور مثال، در ساحل نزدیک لنگرود که چمخاله نام دارد انواع فحشا و فساد جریان داشت و این تنها دراثر ضعف و اشکال نهادهای انقلابی شهر و عدم توجه مسئولان دربرابر گزارشات و شکایات مردم مسلمان شهر بود و باعث ناراحتی مردم مسلمان شهر من جمله برادر شهید نورمحمدی شده و آنان را که پیروان راه الله بودند سخت می آزرد و او بود که همواره در پیشاپیش صفوف محکم مردم مسلمان لنگرود الله اکبرگویان در حرکت بود و با آثار کفر و طاغوت و ریشه های پس ماندۀ آنان مبارزه و جهاد می کرد و سعی در محو آن داشت. ... ازاین رو، این خائنان به خلق درصدد قتل وی درآمدند و این عمل شوم را در آخرین حادثۀ زمان حیات این شهید جاوید انجام دادند. حادثه بدین ترتیب بود که منافقان دوچهره یعنی اعضای مجاهدین خلق [منافقین] و گروه های چپ یعنی فدائیان و پیکار و غیره به فرمانداری لنگرود هجوم برده و فرماندار را به گروگان گرفته بودند و درصدد ایجاد اغتشاش و آشوب در شهر بودند که برادر شهید "جلال" به همراه عده ای از مردم مسلمان لنگرود الله اکبرگویان به کمک فرماندار می آید و با اعضای سازمان مجاهدین [منافقین] و فدائیان خائن به خلق رودررو می شود. به کمک مردم آنان را به عقب می راند و در پایان این ماجرا بود که این خائنان و نوکران مزدور برادر مؤمن و فداکار را با چماق و تیرآهن به شهادت می رسانند. ...»(3)

ص: 154

1

درحالی که بنی صدر به تدریج در جناحی متقابل با نیروهای موسوم به خط امام قرار می گیرد و این تقابل در جریان انتخاب نخست وزیر بروز بیشتری می یابد، سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، آشکارا و به بهانه های مختلف، موضع حمایت و نزدیکی روزافزون به بنی صدر و دورکردن وی از جناح خط امام را پیگیری می کند. ازجمله این موضوع در جریان اعلام خبر برگزاری دادگاه و محاکمۀ محمدرضا سعادتی از اعضای اصلی سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، که به جرم جاسوسی برای شوروی دستگیر شده است، به چشم می خورد. این سازمان درخصوص دادگاه سعادتی، نامه ای به رئیس جمهوری نوشته و به طرزی مظلوم نمایانه تقاضاهایی را مطرح کرده است.

در این نامه ضمن طرح درخواست غیرمنطقی از بنی صدر مبنی بر فراهم کردن امکان حضور موسی خیابانی، احمد حنیف نژاد و محسن (ابوالقاسم) رضایی در دادگاه برای "دفاع سیاسی - ایدئولوژیک" از سعادتی، از رئیس جمهور، دادستان کل کشور و دادستان انقلاب درخواست شده است که همه افراد مرتبط با پرونده سعادتی، یک نفر مترجم رسمی برای تأیید ترجمه های برخی اسناد لانۀ جاسوسی دررابطه با دستگیری نامبرده، کارشناس عکس و نوار و نیز امضاکنندگان گزارش پزشکی قانونی در دادگاه حضور یابند.

در ادامه این نامه، برای تحریک افکار عمومی و ایجاد شبهه در اذهان مبنی بر احتمال رعایت نشدن حقوق متهم در جریان دادگاه آمده است: «همچنین امیدواریم هیچ گونه تضییقی برای شرکت نمایندگان وسایل ارتباط جمعی، خبرنگاران داخلی و بین المللی در سراسر جریان محاکمۀ سعادتی به وجود نیاید. همچنان که در سال گذشته اعلام و پذیرفته شده دفاع حقوقی را آقای عبدالکریم لاهیجی به عهده خواهند داشت و آخرین تقاضای قانونی ما این است که ملاقات های ضروری قبل از محاکمۀ وکلا با متهم، محل محاکمۀ علنی، جای مکفی برای حضور ناظرین و خبرنگاران مطبوعات و رادیو تلویزیون وجود داشته باشد.»(1)

ص: 155

1

عصر امروز، دادگاه ویژۀ انقلاب اسلامی مرکز به منظور رسیدگی به پروندۀ احمدرضا کریمی عضو سابق سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، متهم به همکاری با ساواک و کمیتۀ مشترک، تشکیل جلسه داد. در این جلسه، نمایندة دادستان متن کیفرخواست احمدرضا کریمی را قرائت کرد. در بخشی از این کیفرخواست آمده است:

«1. به شرحی که در اوراق پرونده و مدارک واصله از مرکز بررسی اسناد ملی منعکس است، احمدرضا کریمی متهم پرونده از سال 1350، تحت مسئولیت آقای محمدحسن ابراری جهرمی درارتباط با سازمان مجاهدین خلق [منافقین] قرار گرفته و تا پاییز 1351 در آن سازمان فعالیت داشته است. 2. نظر به دارا بودن خصلت عمل زدگی و نیز به دلیل غرور بیجا و روحیۀ خودپرستی از پاییز 1351 خود را از مسئولیت مستقیم آقای ابراری خارج می کند و رأساً دست به تشکیل یک گروه با مشی مبارزۀ مسلحانه می زند و دراین رابطه افرادی را در تهران و شهرستان ها عضوگیری می کند. علی رغم این خودسری به دلایل امنیتی و نیز به جهت داشتن امکانات تدارکاتی و انسانی، سازمان مزبور همچنان تا زمان دستگیری متهم در تماس با آقای ابراری باقی می ماند. ... 3. در تاریخ 31 فروردین 1352 پس از دستگیری محمد زاگرس خسروی، احمدرضا کریمی لو می رود و دستگیر می شود. 4. پس از دستگیری به وسیلۀ بازجویان ساواک ازقبیل حسین زاده، اکبری، عضدی و حسینی مورد بازجویی قرار می گیرد و پس از دوران اولیۀ بازجویی، همکاری فعال و مؤثری را با ساواک منحله درجهت معرفی افرادی که با وی فعالیت داشته اند آغاز می کند. سازش و همکاری وی با رژیم منحوس پهلوی دو بعد دارد؛ الف) انجام مصاحبۀ رادیو تلویزیونی و مطبوعاتی درجهت تأیید رژیم. این مصاحبۀ فرمایشی که از رادیو تلویزیون پخش گردید و مطبوعات و روزنامه های آن زمان نیز به درج آن دست زدند، نشانۀ اوج تسلیم طلبی و سازش نامبرده است. وی در این مصاحبه مبارزه علیه رژیم را نفی کرده و به ارتباط با دولت بعثی عراق اعتراف نموده است. این گونه اعمال که در دوران طاغوت به وسیلۀ عناصر ضعیف و سازش کار بدان دست زده می شد ثمری جز تضعیف نیروهای مبارز و اصیل نداشت و رژیم منحوس پهلوی حداکثر بهره برداری را از آن به عمل می آورد. ... ب) بعد دوم، سازش و همکاری متهم نامبرده با رژیم سرنگون شدۀ پهلوی، معرفی عدۀ زیادی از افراد مبارز در طی بازجویی ها است. ... 5. دررابطه با افرادی که توسط متهم به ساواک معرفی و دستگیر شده اند درنتیجۀ شکنجۀ بازجویان ساواک تعداد زیادی زنجیروار دستگیر و به زندان های مختلف محکوم گردیدند. باتوجه به نقش مؤثر متهم در [ایجاد]تفرقه [در میان] این افراد و همکاری پیگیر با کمیتۀ مشترک، وی نمی تواند دراین خصوص از مسئولیت و سهمی که در این قضیه داشته است شانه خالی کند. 6. نامبرده پس از انجام مصاحبۀ رادیو تلویزیونی و مطبوعاتی از

ص: 156

زندان اوین به زندان کمیتۀ مشترک منتقل می شود و در موارد بسیاری به اطاق های بازجویی احضار می شود و با زندانیان سیاسی آن روز مواجهه داده می شود و به توصیۀ بازجویان کمیته سعی می کند که در ارادۀ مبارزین، خلل وارد نماید. در همان برخوردها آقای احمدرضا کریمی تلاش می کرده تا سازش خود را در شکلی منطقی و ظاهراً قابل قبول برای مبارزین توجیه کند و هرگونه مبارزه با رژیم را نفی نماید. ...»(1)

در بخش دیگری از کیفرخواست احمدرضا کریمی،(2) آمده است: «... 9. پرونده حکایت دارد که بین متهم و ساواک حدود یک سالی فاصله می افتد و او از اوایل اردیبهشت 53 تا تابستان 54، از کمیته به زندان های قزل قلعه و اوین منتقل می شود؛ البته اگر هدف از آن شکار افراد مبارز نبوده و این قهر واقعیت داشته باشد. در تیرماه 54 سیدعبدالرضا حجازی روحانی نما، واسطۀ ارتباط مستقیم با عناصر ساواک می گردد و دراثر این وساطت او رابطۀ نزدیک تری با سازمان مخوف مذکور پیدا می کند و در جریان مصاحبۀ رادیو تلویزیونی، خلیل دزفولی در تنظیم متن آن نقش مؤثری را به عهده می گیرد که از آن جمله است گنجاندن فرازهایی از نهج البلاغه در متن مصاحبه که با زیرکی و تزویر خاصی صورت گرفته است. رژیم گذشته از ترتیب دادن این گونه برنامه های نمایشی درصدد تضعیف نیروهای اصیل مبارز و ایجاد یأس و ناامیدی در جامعه و موجه جلوه دادن اعمال خود بوده است... 10. متهم در جریان دستگیری اخیر مجدداً ماهیت اصلی خود را برملا ساخته و با عناصری که هویت آنها بر مردم پوشیده نیست رابطه برقرار نموده و درصدد جلب نظر و کسب وجهه نزد این سیاستمداران و لیبرالیست های به اصطلاح ملی گرا بوده است. وی دراین رابطه قصد داشته نامه ای خصوصی از راه غیرقانونی به بیرون بفرستد که به دست پاسداران افتاده است که در پرونده ضبط است. 11. بدون اینکه متهم از گذشتۀ تلخ خود متنبه شود و اقلاً به نوشته های اخیر خود اصالت بخشد با تردستی و شیرین کاری ها و قراردادن نامه ها در جلد کتاب ها، مبادلۀ اسنادی از امیرانتظام به خارج را به عهده می گیرد و اسناد کشف شده و اقاریر متهم شاهد گویایی بر صحت این مدعاست. 12. متهم در نامه ای که در بند 10 از آن یاد شده به همپالگی های به اصطلاح مجاهدین خلق خود در بیرون اطمینان می دهد که مطلبی درجهت خلاف منافع آنها در دادگاه اظهار ندارد و مستقیماً به نفع آنان موضع گیری نماید. 13. آنچه که [از] تحقیقات معموله از سراکیپ های کمیتۀ مشترک برمی آید عمدۀ اتهامات متهم همکاری مستمر او چه در زمانی که زندانی بود و چه زمانی که به دلیل همکاری و پاس داشتن آن آزاد شد، شناسایی افراد، معرفی آنان در گشت زنی ها، دستگیری، محاکمه و مجازات و در مواردی نظیر دستگیری بهمن روحی آهنگران، مرگ حین شکنجۀ دژخیمان ساواک است. 14. به دلالت این بازجویی ها متهم پس از آزادشدن از زندان با کمیته و ساواک در ارتباط مستمر بوده و همکاری مؤثر داشته و...»

ص: 157

در پایان کیفرخواست آمده است: «از پیشگاه معظم دادگاه انقلاب اسلامی مرکز برای متهم درخواست کیفر شرعی می نمایم تا با مجازات مفسدانی چون احمدرضا کریمی جامعۀ ما هرچه بیشتر به سوی تعالی و اهداف اسلامی گام بردارد. نمایندۀ دادسرای انقلاب اسلامی مرکز. ...»(1)

1

با همة تلاش ها، امروز، انتخاب اولین نخست وزیر جمهوری اسلامی بازهم در هاله ای از ابهام فرورفت. رئیس جمهور در نامه ای از مجلس خواست که اخذ رأی تمایل درمورد نخست وزیری میرسلیم به تعویق بیفتد. متن این نامه به شرح زیر است:

«بسمه تعالی

رئیس محترم مجلس شورای اسلامی، بعد از حضور در آن مجلس محترم و پیشنهادی که در جلسۀ خصوصی به تصویب رسید، ناگزیر فعلاً اخذ رأی تمایل نسبت به نامزد نخست وزیری بی وجه به نظر می رسد. بنابراین تا اطلاع ثانوی موضوع را مسکوت بگذارید.

رئیس جمهوری - ابوالحسن بنی صدر»(2)

این اقدام بنی صدر، درپی جلسۀ غیرعلنی امروز مجلس(3) بود که در آن بنی صدر به عنوان رئیس جمهوری شرکت کرده بود. در این جلسه پس از مباحثی وی به طورضمنی خاطرنشان کرد که مهندس میرسلیم دیگر یک شانس بزرگ برای پست نخست وزیری نیست.(4)

بنی صدر، شب هنگام در مسجد انصارالحسین سخنرانی کرد و ضمن گزارشی از جلسۀ غیرعلنی امروز مجلس، طبق روال معمول خود، ضمن حمله به حزب جمهوری و گروه موسوم به خط امام و متهم کردن آنها به مخالفت با او، دربارۀ مسئلۀ انتخاب نخست وزیر و هیئت دولت و رابطۀ مجلس و رئیس جمهوری و دولت آینده مطالبی را بیان کرد. وی در بخشی از سخنان خود گفت:

«من امروز صبح در مجلس خصوصی نمایندگان شرکت کردم و ظاهراً بیش از دو ساعت صحبت کردم. دلم می خواست که این صحبت ها را برای شما تکرار بکنم، اما شاید حالا زود باشد و در آیندۀ نزدیکی اگر ان شاءالله فرصت مناسبی برسد و من آنچه را که امروز به نمایندگان گفتم با همۀ مردم بگویم. اما یک نکته ای هست که آن را امروز صبح گفتم و گفتم که نشانۀ هوش سرشار ملت ما همین است که حقیقت بر آنها پوشیده نیست. پرسیدم از آنها اگر

ص: 158

رئیس جمهوری که با رأی نزدیک به 11 میلیون انتخاب شده است و بعد از انتخاب نیز اقبال مردم به او بیشتر شده و از یک محبوبیت کافی برخوردار است... به قدری تضعیف بشود که نتواند بر کار بماند به من بگویید آن رئیس جمهوری بعدی که همین مردم انتخاب خواهند کرد با این میزان رأی انتخاب خواهد شد و این مقدار محبوبیت به دست خواهد آورد و اگر نمی تواند و به دست نمی آورد، آن جمهوری که به این ترتیب ادامه پیدا کند، برپا می ماند؟ و گفتم این دستگاه های تبلیغاتی که یا به کنایه یا به اشاره یا به صراحت با دروغ می خواهند ریاست جمهوری را تضعیف بکنند اینها هیچ فکر کرده اند پس از اینکه این رئیس جمهور ضعیف با مشکلات و مسائل کشور روبه رو شد چگونه از پس آنها برخواهد آمد؟

بنی صدر در بخش دیگری از سخنانش گفت: «من اطمینان دارم که تا دولتی که روی کار می آید مردم مطمئن نشوند که این دولت با رئیس جمهوری هماهنگی خواهد کرد آن را نخواهند پذیرفت و برای این اطمینان و کسی که می تواند این اطمینان را به مردم بدهد رئیس جمهور آنهاست. [امروز صبح] یکی از نمایندگان پرسیده بود که "چرا شما می گویید مجلس باید با رئیس جمهوری هماهنگ باشد و چرا نمی گویید رئیس جمهور باید با مجلس هماهنگ باشد؟ خود این دلالت می کند که شما می خواهید مجلس دنباله روی رئیس جمهور باشد." در آنجا فرصت اینکه من به این سؤال جواب بدهم دست نداد؛ به لحاظ اینکه سؤال های بسیاری نمایندگان کرده بودند فرصت به جواب این سؤال نرسید. در قانون اساسی ما این مسئله تکلیفش معین شده. در این قانون اساسی رئیس جمهوری یکی از وظایف و مسئولیت هایش هماهنگ کردن قوای سه گانۀ مقننه، مجریه و قضائیه است؛ یعنی این سه تا دستگاه را رئیس جمهور باید مثل قطعات یک ساعت با هم هماهنگ بکند. بنابراین ناچار این سه قوه هستند که باید با رئیس جمهوری هماهنگی بجویند تا او بتواند آنها را با هم و همۀ آنها را با جهت عمومی انقلاب هماهنگ بکند. ...

پس وقتی می گوییم مجلس باید با رئیس جمهوری هماهنگی بجوید معنایش این نیست که

ص: 159

ما اصل را رئیس جمهور می دانیم و فرع را مجلس می دانیم؛ معنایش همان قانون اساسی است. یکی هم برنامه ای است که مردم به آن برنامه رأی داده اند...»(1)

بنی صدر پس از صحبت مفصلی در توضیح مقولاتی چون "مکتب"، "اسلام"، "جمهوری اسلامی"، "شرع"، "انقلاب" و... از دیدگاه خود و با نقد تلویحی و بعضاً صریح رقیبان، به مسئلة آزادی پرداخت و گفت:

«آزادی یعنی چه؟... آزادی یعنی تحمل داشته باشی حرف دیگران را گوش بدهی. اگر بخواهی تحمل نکنی، پس دیگر چرا شعارش را می دهی؟... شما باید چهاردست و پا به این آزادی بچسبید. در قسم نامۀ رئیس جمهور چه بود؟ آزادی های مردم را محترم بشمارد. درست است، ... مگر شما قانون اساسی را تصویب نکردید؟ تصویب کردید که اجرا شود یا تصویب کردید که اجرا نشود؟ این باید بهایش را بپردازی. بخواهی هم قانون اساسی اجرا شود هم کسی که شما دوست ندارید نفسش در نیاید، این جور در نمی آید و وقتی قانون اساسی اجرا نشد جمهوری شما سست می شود. ...»(2)

1

این روزها، بیشتر از اینکه دربارة شخص مصطفی میرسلیم که نخست وزیر پیشنهادی بنی صدر به مجلس شورای اسلامی است، بحث شود، مباحث و اظهارنظرها حول نوع برخورد با این مسئله و دلایل آن، دور می زند که حکایتی روشن از اختلافات دو جناح رقیب است. دو نمونة متفاوت در اینجا ذکر می شود.

به نوشتة روزنامة انقلاب اسلامی، آیت الله لاهوتی نمایندۀ رشت، در مصاحبه با این روزنامه به علت انتخاب میرسلیم اشاره و اظهار کرد: «اولین مسئله ای که متأسفانه به چشم می خورد، دخالت بعضی از ارگان های غیرمسئول و تحمیل به مقام ریاست جمهوری است؛ درحالی که در قانون اساسی تصریح شده است که نخست وزیر به معرفی ریاست جمهوری و رأی اعتماد مجلس تعیین می شود. درحالی که ملت ایران آگاه است که افراد به خصوصی ازطرف افراد خاص صورتاً به عنوان معرفی و در

ص: 160

باطن به عنوان تحمیل به ریاست جمهوری معرفی می شوند و ملت ایران آگاه شد که ریاست جمهوری در مصاحبۀ یکی دو روز پیش، از این مسئله پرده برداشت. ... بنابراین امیدواریم که تحمیل ها برطرف شود که این تحمیل ها به زیان قانون اساسی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی سوگند وفاداری و حمایت نسبت به آن یاد کرده است و من بیش از عدم موفقیت آقای میرسلیم، از تعدی و تجاوز به قانون اساسی نگرانم.» آیت الله لاهوتی سپس دربارة موفقیت کابینۀ میرسلیم گفت: «درمورد موفقیت یا عدم موفقیت آقای میرسلیم به شرط کسب رأی اعتماد مجلس شورای اسلامی باید به عرض برسانم که این مسئله نه چنان است که آقای میرسلیم به تنهایی از عهدۀ آن برآید. بستگی دارد به همکاری و همیاری همۀ مسئولان و دست اندرکاران و انتخاب اعضای کابینه، به شرط عدم دخالتِ دخالت کنندگان، که آقای میرسلیم هرگز مصون از عدم دخالت آنان نیست.»(1)

ازسوی دیگر حزب جمهوری اسلامی امروز با انتشار بیانیه ای خاطرنشان کرد که از کابینه ای که مکتبی و دارای ویژگی هایی که امام اعلام کرده است باشد، حمایت خواهد کرد. در بخشی از این بیانیه، خطاب به ملت شریف و نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی آمده است:

«1. باتوجه به اینکه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مقرر می دارد رئیس جمهور فردی را به عنوان نخست وزیر به مجلس معرفی کند و مجلس به او رأی تمایل بدهد، طبعاً این حق قانونی برای رئیس جمهور محفوظ است و مطالبی که ازطرف حزب جمهوری اسلامی دراین مورد گفته شده یا خواهد شد صرفاً جنبۀ معرفی افراد صالح دارد و طبیعی است این کار به هیچ وجه دخالتی در وظایف قانونی رئیس جمهور و مجلس به حساب نمی آید. 2. همان طورکه قبلاً با صراحت تمام دبیرکل حزب در جلسۀ شورای انقلاب به آقای رئیس جمهور گفته اند حزب جمهوری اسلامی خود را موظف می داند اگر کابینه ای مکتبی تشکیل شود که دارای ویژگی های اعلام شده ازسوی امام باشد از آن با تمام نیرو حمایت کند هرچند هیچ یک از اعضای کابینه هیچ گونه انتسابی به این حزب نداشته باشند. همان گونه که اگر قرار باشد کابینه ای فاقد شرایط و معیارهای مکتبی روی کار بیاید در حدود وظایف خود دربرابر آن خواهد ایستاد. 3. باتوجه به مطالب یادشده، هر کابینه ای که روی کار بیاید مسئولیت با کسانی است که قانون اساسی آنها را مسئول می داند. 4. حزب جمهوری اسلامی از نمایندگان محترم مجلس می خواهد و درعین اینکه بر معیارهای مکتبی تکیه می کند و دراین زمینه هیچ گذشتی را روا نمی داند تمام سعی خود را برای جلوگیری از ایجاد جو تشنج و برقراری جو تفاهم به عمل آورند و کاری کنند که همان گونه که امام امت فرموده اند مجلس مظهر اخلاق اسلامی باشد. ...»(2)

بااین حال، روزنامۀ جمهوری اسلامی هنوز هم آشکارا تمایل خود را به نخست وزیری جلال الدین فارسی اعلام می دارد. این روزنامه ذیل خبر جلسه غیرعلنی مجلس و اینکه قرار شد

ص: 161

هیئتی مسئول رسیدگی به صلاحیت داوطلبان نخست وزیری شود، می افزاید: «دررابطه با تعیین نخست وزیر، ازسوی گروه های مختلف مردم نیز تظاهرات گسترده ای پس از خاتمۀ مراسم سخنرانی در مساجد، در چند روز اخیر صورت گرفته است، که در آن مردم قاطعانه خواستار نخست وزیری جلال الدین فارسی بودند.» در ادامۀ این مطلب آمده است: «در جلسه ای که دوشنبه 30/4/59 در سالن اجتماعات دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی با شرکت عدۀ کثیری از نمایندگان دفاتر حزب از سراسر ایران برگزار گردید، مسئلۀ نخست وزیری و نیز پیشنهاد حزب دراین باره مورد بحث و گفت وگو قرار گرفت. در این جلسه نمایندگان دفاتر شهرستان ها و نیز گروهی از شورای مرکزی حزب نظر خود را به صورت رأی مخفی ابراز نمودند، نتیجۀ اکثریت آرای پیشنهادی، برادر جلال الدین فارسی بود. در این جلسه اسامی برادران غرضی استاندار خوزستان و رجایی و مهندس میرسلیم نیز مورد بحث قرار گرفت. اکثریت حاضر در جلسه با پیشنهاد یکی از برادران حزبی مبنی بر پیشنهاد چند نامزد دیگر علاوه بر برادر فارسی، مخالفت نمود و اعلام شد که باتوجه به پیام امام امت نامزدی آقای جلال الدین فارسی می تواند به عنوان یک اقدام مکتبی، بیانگر خطی باشد که حزب بارها آن را در بیانیه ها، روش سیاسی خود دنبال کرده است.»(1)

ضمیمه گزارش68: پیشنهاد علامه یحیی نوری برای بسیج معاودین عراقی علیه رژیم بعث عراق

علامه یحیی نوری در اطلاعیۀ مفصلی که در روزنامۀ انقلاب اسلامی امروز به چاپ رسیده ضمن استناد به آیاتی از قرآن کریم از امام خمینی و مسئولان امر درخواست کرده است رانده شده های عراقی را علیه رژیم بعثی عراق بسیج کند. در این اطلاعیه آمده است:

«بسمه تعالی - (و اخراج اهله منه اکبر...) (و اخرجوکم من دیارکم...) قرآن کریم.

درمورد حدود 40 هزار عراقی از وطن رانده شده، متأسفانه ما تاکنون وظیفۀ صریح و قرآنی و مسئولیت انقلابی اسلامی مان را انجام نداده ایم. وظیفه ای که طبق آیات سورۀ بقره و ممتحنه و دیگر آیات که ذیلاً شرح داده می شود، به ما می گوید اگر حکومتی جبار یا گروه ظالمی، مردمی را از وطن و خانه و کاشانه اخراج و آواره کنند، نفس این عمل از دلایل قطعی مقابله و مبارزه با متجاوزان است. مردم مورد ستم و تجاوز و نیز دیگران نمی توانند سکوت و سازش پیشه کنند، بلکه باید نبرد کنند و یا آنها را مسلح ساخت تا حق خود را از زورگویان بازستانند...

رژیم جبار عراق کاملاً جهت گیری اش روشن است. طبق دستور در رسانه های گروهی اش به ما فحش می دهد، آشوب ها پدید می آورد، تجاوزات مرزی می نماید. از زمین و هوا حمله می کند، توطئه می چیند، به کودتاچیان کمک می دهد و اسلحه می فروشد و... نه از آن جهت که کمترین تجاوزی از ناحیۀ ایران به عراق شده است، بلکه از آن جهت که اربابان و امپریالیست ها و امریکا چنین می خواهند. می خواهند انقلاب اسلامی ایران پا نگیرد. رژیم صدام بدبخت یک دست نشانده است. ...

بلی، ما باید مکتبی عمل بکنیم، بی درنگ این آوارگان عزیز را برای گرفتن حق خودشان و سرکوب کردن رژیم جنایتکار عراق مسلح و بسیج نماییم. تمام بلاد اسلامی و همۀ مردم عدالت خواه دنیا از اینکه ایران آوارگان عراق را امداد نماید ستایش خواهند داشت، چنان که یاری دادن عراق به کودتاچیان را سرزنش می نمایند. من از محضر رهبر عزیز انقلاب می خواهم به مسئولان، امر نمایند که تحت نظام و مراقبت ارتش جمهوری اسلامی عراقی های

ص: 162

اخراج شده مسلح شوند و فرعون عراق را سر جایش بنشانند. گروه زیادی از عراقیان اخراجی و نیز علمای محترم آنها بارها به اینجانب مراجعه نمودند و مصرانه درخواست کردند مسلح شوند و امداد گردند که حق خود باز ستانند؛ که رژیم عراق جز منطق سرنیزه منطقی نمی شناسد و باید با همین منطق با او مواجه شوند. من از آقای رئیس جمهور می طلبم در کنار رزمندگان ارتش و پاسداران مجاهد ما که تجاوزات صدام حسین را خنثی می کنند به ده ها هزار اخراج شدۀ عراقی از زن و مرد و پیر و جوان فرصت و بلکه حق تقدم داده شود تا دماغ صدام را به خاک بمالند و آب و خاک و حقوق خود را بازستانند، که: الجنة تحت ظلال السیوف.

رمضان 1400 - یحیی نوری»(1)

ضمیمه گزارش75: بخشی از دفاعیات احمدرضا کریمی

کریمی پس از استماع کیفرخواست به دفاع پرداخت و بعد از ذکر نحوۀ دستگیری خود در استان خوزستان، گفت: «شایعات درمورد من بسیار است، ولی من می خواهم که برمبنای واقعیت هایی که وجود داشته محاکمه بشوم. صرف احمدرضا کریمی بودن برای بعضی ها این مجوز را ایجاد می کند که هر نوع تهمت و افترایی را بزنند. ... من خیلی خیانت کرده ام و با رژیم قبل هم سازش نموده ام. من نمی خواهم این مسائل واضح را انکار کنم، من می خواهم دادگاه در حد اتهامات اثبات شدۀ من، مرا مجازات کند.»

وی در دنبالۀ اظهارات خود گفت: «در اظهارات من ممکن است خیلی از ارزش ها جابه جا شود، مانند ارزش هایی چون زندان رفتن و شکنجه شدن که برخی از افراد این موارد را برای خود افتخار می دانستند، این ارزش ها ممکن است در صحبت های من دگرگون شود همان طورکه درمورد خود من شد. من شکنجه کم نشدم و کم هم زندان نرفتم، اما برای خود هیچ نوع فضیلتی احساس نمی کنم.»(2)

احمدرضا کریمی در دومین جلسۀ محاکمۀ خود به شرح آشنایی اش با برخی اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) پرداخت و گفت: من قبل از دستگیری برخی اعضای سازمان مجاهدین خلق در شهریور 1350، با تعدادی از آنها آشنا بودم؛ ازجمله با تراب حق شناس که در جهرم شاگرد پدر من بود و محمدحسن ابراری که وی را از جهرم می شناختم و سعید محسن که در جهرم افسر وظیفه بود. مرحوم ابراری هم مانند من چنین برخوردی را با روحانیت داشت. مثلاً او در مثبت ترین موضع عقیدتی خود درمورد امام می گفت: آقای خمینی آدم خوب و انقلابی است، اما حیف که آخوند است. من هم جذب چنین جریاناتی شدم. البته برخورد این افراد با افراد مختلف، متفاوت بود؛ اگر طرفِ گفت وگو افکاری داشت که طرف دار روحانیت بود آنها از موضع طرف داری از روحانیت وارد بحث می شدند، اما اگر طرف اعتقادات مذهبی محکمی نداشت آنها می گفتند که ما ضدآخوند هستیم. ... از نظر ما در آن زمان علم مبارزه مارکسیسم بود و ما این مسئله را به عنوان متد مبارزه پذیرفته بودیم و معتقد بودیم که باید کلیۀ تجربیات سازمان های مارکسیستی در سراسر جهان را مطالعه کنیم.(3)

وی افزود: «رشد این نوع تفکر مارکسیستی در سازمان بود که تصفیۀ افرادی چون شریف واقفی و صمدیه لباف در آن زمان حداقل ازسوی 90 درصد از اعضای سازمان مورد قبول واقع شد. برای اعضای سازمان برای وحی و روح و هر جلوۀ متافیزیکی توجیهات مادی عنوان می شد. ...»

احمدرضا کریمی در ادامه گفت: «وحید افراخته روی مرا سفید کرد. او تمام مسائل داخلی سازمان از سال 48 تا 54 را برای ساواک شرح داد، او سرشاخه و از اعضای مرکزی سازمان بود.»

وی در ادامۀ دفاعیات خود گفت: «در یک تحلیل که ازطرف چریک های فدایی شده بود و به دست من افتاد، این سازمان، تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق [منافقین] در سال 54 را از بزرگ ترین پیروزی های خلقی نام برده بود و از تقی شهرام و بهرام آرام به عنوان رفقای کبیر نام برده بود. مسئلۀ دیگر در سازمان مسئلۀ

ص: 163

اصالت دادن به سازمان و تشکیلات بود. "استالینیسم" حاکم بر سازمان نیز می خواست به اعمال سازمان اصالت بخشد و افراد و اعضا در مقابل سازمان مسئول و بدهکار باشند و عقاید سازمان به صورت وحی منزل باشد. مرکزیت درمورد شریف واقفی و صمدیه لباف به اعضا می گوید این دو نفر از سازمان بریده اند و دیگر نمی خواهند مبارزه کنند، افکار بورژوازی در آنها رخنه کرده است، آنها را به کار یدی نیز فرستادیم، اما تغییری در افکار آنها نداده اند، این دو نفر ممکن است دستگیر شوند و برای سازمان خطرآفرین باشند. مسئلۀ ترور این دو نفر که ازسوی برخی از اعضای مرکزیت سازمان صادر شد مورد قبول اعضای مرکزیت قرار گرفت.»(1)

کریمی در سومین جلسۀ محاکمۀ خود، پیش از پرداختن به ادامۀ دفاعیات، کتابی را که دانشجویان ایرانی مقیم خارج از کشور مدت ها قبل چاپ کرده بودند و حاوی آخرین مدافعات برخی اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در بیدادگاه های نظامی شاه بود، به اعضای دادگاه ارائه داد و گفت: «این کتاب نشان می دهد که دفاعیات اعضای سازمان مجاهدین خلق [منافقین] در دادگاه های نظامی ماهیت مارکسیستی دارد.» وی درمورد جو حاکم بر این سازمان در سال های 50 به بعد، گفت: «اصولاً کتب توصیه شده به اعضای سازمان غیراسلامی بود. تنها چند کتاب از نوشته های دکتر شریعتی مورد مطالعه قرار می گرفت؛ درحالی که در همان سال ها به شریعتی حمله می شد که وی دارد مارکسیست را می کوبد. خلیل دزفولی می گفت: ناصر جوهری که شش ماه بود تغییر ایدئولوژی داده بود هنوز به تفسیر قرآن می پرداخت، یا کتاب اقتصاد به زبان ساده تألیف محمود عسگریزاده همان خلاصۀ تئوری اقتصادی مارکس است. اصولاً تحلیل های اقتصادی سازمان از اوضاع و احوال مملکتی در آن موقع نیز با یک دید مارکسیستی مطرح می شد. برای مثال دفاعیۀ رجوی با دید اقتصادی مارکسیستی بیان شده بود. احمدرضا کریمی در دنبالۀ دفاع از خود به روابط تشکیلاتی درون سازمانی اشاره کرد و گفت: اکثر ازدواج های درون سازمانی براساس روابط تشکیلاتی بود؛ همین طور جداشدن زن ها و شوهرها نیز به تصمیم تشکیلات بود. احمد احمد و خانمش فاطمه فرتوک زاده به خاطر تصمیم تشکیلات سازمان بود که از هم جدا شدند.»(2)-(3)

در چهارمین جلسۀ دادگاه، چندین زندانی سیاسی که از همکاری وی با ساواک آسیب دیده بودند، به طرح شکایت پرداختند و بعضی به نوع دفاعیات کریمی معترض بودند. ازجمله:

منصور زاهدی گفت: «... ایشان در دادگاه تمام انحرافات شخص خود را متوجه سازمان مجاهدین خلق [منافقین] می کند، درحالی که مسائلی که ایشان عنوان می کنند عقاید شخصی خودشان است.»

عزیزالله چرخ انداز گفت: «حسن ابراری در کل مبارزه، یک موجود باارزشی است. وی مجاهدی است که در جهرم به صورت اسطوره درآمده است و اهالی جهرم عقیده دارند که وی "زاپاتای" جهرم است و نمی میرد. ساواک از تمام بچه های جهرم در ابتدای بازجویی آدرس حسن را می پرسید. ... نقل کریمی از شهید ابراری درمورد عقیدۀ وی درمورد روحانیت که گفته است وی ضدآخوند بود فقط یک تهمت است و دروغ محض است. "عفت ابراری" خواهر حسن می گفت: وقتی حسن می خواست از منزل برود دو چیز برداشت؛ یکی رسالۀ امام و دیگری نهج البلاغه. چطور می شود وی ضدروحانیت باشد؟»

آخرین شاکی، مهدی برائی دانشجوی دانشکدة فنی بود که پشت تریبون قرار گرفت. وی قبل از طرح شکایت خود، معرفی نامه ای از مجاهدین خلق را تسلیم رئیس دادگاه کرد. در این نامه که با آرم و مهر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بود، برادران مجاهد مهدی برائی و احمد شادبختی به عنوان نمایندگان این سازمان برای پاسخ گویی به اظهارات احمدرضا کریمی معرفی شده بودند. حاکم شرع گفت: این طور که مشخص است

ص: 164

شما دراین باره مشاوره کرده اید و کار خوبی نموده اید، من هم با دادستان انقلاب دراین باره صحبت خواهم کرد و در جلسۀ بعدی پاسخ خواهم داد چون جلسات دادگاه ادامه دارد. مهدی برائی سپس به شرح آشنایی خود با متهم پرداخت و گفت: بر سر یک قرار که با متهم در جلوی سیدنصرالله داشتم توسط ساواک دستگیر شدم، در ساواک معلوم شد که کریمی یکی از مأموران است. عمل ایشان در آن سال ضربه و خیانت بزرگی به جنبش بود. ایشان به احمد هفت قرنی معروف شده بود. کار او را نمی توان یک انحراف دانست. وی فردی ضدانقلاب و خائن است. راه بازگشت برای وی به هیچ وجه وجود ندارد. اعمال وی ماهیت خیانت کار او را روشن و مشخص می کند. درمورد عضو بودن ایشان در سازمان مجاهدین خلق (منافقین) باید بگویم اگرچه من قبل از دستگیری فکر می کردم که وی عضو سازمان باشد، اما بعد از دستگیری در داخل زندان تمام افراد عضو سازمان، عضویت کریمی در سازمان مجاهدین خلق را تکذیب کردند و اکنون هیچ عضوی از سازمان وجود ندارد که این مسئلۀ عضویت وی در سازمان را تأیید کند. حسن ابراری هم که در آن زمان در زندان بود به من گفت که کریمی عضو سازمان مجاهدین نیست. در سال 52، مجاهدین خلق اعلامیه ای دادند که کریمی عضو سازمان مجاهدین نیست. حاکم شرع سؤال کرد: آیا این اعلامیه اکنون موجود است؟ شاکی پاسخ داد: فکر می کنم باشد، ولی من هرچه به دنبال آن گشتم آن را پیدا نکردم، اما اکنون نیز سخنگوی سازمان عضویت ایشان را تکذیب کرده است. حاکم شرع گفت: اطلاعیۀ کنونی سازمان نمی تواند مسئلۀ ماسبق عضویت ایشان را تکذیب کند. اگر شما اعلامیۀ سابق سازمان را پیدا کنید می تواند آن اعلامیه برای تبرئۀ سازمان مؤثر باشد. مهدی برائی گفت: مثل روز روشن است که ایشان نمی توانسته عضو سازمان باشد. حاکم شرع گفت: دادگاه به طورقاطع نمی تواند بگوید که ایشان عضو سازمان مجاهدین بوده است یا نه. عضویت در سازمان ازسوی خود ایشان عنوان شده و ایشان خودشان سازمان را به الحاد متهم کرده است. مهدی برائی گفت: خودخواهی، فرصت طلبی، کلاشی، استفاده از هر چیزی برای رسیدن به هدف از خصایص کریمی است. ایشان فکر می کند این توجیهات و سخنان می تواند مفری باشد برای رهایی از مجازات.(1)

ص: 165

ص: 166

خبرنگار کیهان نیز درگیری های منطقۀ عمومی قصرشیرین را چنین گزارش می کند: «قصرشیرین و سرتاسر نوار مرز از شهرنفت [نفت شهر] تا باویسی بار دیگر از ساعت 11 صبح، زیر آتش توپخانه و خمپاره انداز عراق قرار گرفت. از این ساعت پاسگاه های گروهان خان لیلی، سومار، خسروی، دربندجوق نیز زیر آتش توپخانۀ ارتش بعث بود. دراین میان، عراق از پاسگاه های تله چفت و پاسگاه روبه روی برارعزیز، هنگ ژاندارمری و اطراف قصرشیرین را زیر آتش مستقیم خود قرار داد که درنتیجه در ساعت 11:15، براثر شلیک یک گلولۀ توپ عراق به خط انتقال نیروی برق روبه روی جنگل داری قصرشیرین، برق روستاهای این شهر و نیمی از شهر سرپل ذهاب قطع شد و نیز در همین ساعت براثر اصابت گلوله های توپخانۀ ارتش بعث به کوره های قصرشیرین 2 نفر کارگر دراثر ترکش توپ مجروح شدند.» این گزارش می افزاید: «همچنین، در ساعت 5/12، براثر اصابت یک تیر توپ عراق در روبه روی هنگ ژاندارمری قصرشیرین و اصابت آن به خط انتقال نیروی برق سرپل ذهاب و قصرشیرین باعث قطع شدن برق قصرشیرین شد که این خط در ساعت 2 بعدازظهر به وسیلۀ مأموران برق منطقۀ قصرشیرین ترمیم و برق سرپل ذهاب نیز دایر شد.» بنا به همین گزارش: «ارتش، سپاه پاسداران و نیروهای ژاندارمری از ساعت 11 به مقابلۀ شدید برخاستند و تاکنون (ساعت 2 بعدازظهر) هنوز صدای شلیک توپ های طرفین به گوش می رسد. در همین ساعت (5/12)، درگیری ها در نوار مرز شهرنفت [نفت شهر] و سومار شدت پیدا کرد که درنتیجه پاسگاه های سه تپان، چقاشیرگه و سلمان کشته نیز به مقابله با ارتش بعث برخاستند و درنتیجۀ این حملات و مقاومت نیروهای ایران، عراق حملات خود را متوجه شهرنفت کرد و تأسیسات نفتی و شهری آن را زیر آتش توپخانۀ خود قرار داد و خساراتی به این نقاط وارد آورد. براثر شلیک توپخانۀ سنگین عراق، 3 منبع نفت شهرنفت و اکثر نقاط این شهر منفجر و دچار حریق شد و کارخانۀ برق شهرنفت نیز از کار افتاد. آتش یکی از این منابع نفت در ساعت یک بعدازظهر مهار شد، ولی منبع دیگر تا ساعت 6 بعدازظهر در آتش می سوخت و حتی شعله های آن از سومار که 40 کیلومتر با شهرنفت فاصله دارد نیز پیدا بود. دراثر درگیری و مقاومت شدید نیروهای ایران، 6 نفر از نظامیان و افراد عادی مجروح شدند. ضمناً براثر پاسخ گویی نیروهای ایران، [چاه] نفت بانمیل خانقین و یک لولۀ نفت عراق در نفت خانۀ این کشور منفجر و دچار حریق شد. ضمناً عراق تمرکز نیروهای خود را هرساعت در مناطق العمود، قشقه و واترویل افزایش می دهد و شهرنفت و پاسگاه های ایران را در منطقۀ سومار و خان لیلی از مناطق فوق زیر آتش می گیرد.»

خبرنگار کیهان در پایان گزارش خود می افزاید: «ساعت 7 بعدازظهر، مقاومت شدید نیروهای ایران در مناطق شهرنفت و سومار باعث شد که نیروهای ارتش بعث عقب نشینی کنند. ساعت 5/7 با آرام شدن اوضاع این منطقه، توپخانۀ ارتش بعث حملات خود را متوجه تنگ هوان، تپه رش و تنگ توشابه [ترشابه] کرد که با آتش متقابل نیروهای ایرانی، این درگیری بعد از 5/2 ساعت آرام شد و نیروهای ایرانی در این منطقه تلفاتی نداشتند.»(1)

ص: 168

از سوی دیگر، پس از درگیری های یکشنبه و دوشنبه بین نیروهای مرزی ایران و عراق در نوار مرزی بستان، اوضاع این منطقه آرام گزارش شده است. به گزارش خبرنگار کیهان از اهواز: «فرمانده ناحیۀ ژاندارمری خوزستان ساعت 9 صبح امروز اعلام کرد: از ساعت 11 صبح دیروز تا این ساعت، مرز آرام است و هیچ گونه درگیری جدیدی بین نیروهای ایران و عراق روی نداده است. وی همچنین اضافه کرد: درپی برخوردهای اخیر، به مرزبان دشت آزادگان مأموریت داده شد که شدیداً به مرزبان عراق درمورد حملات انجام شده از طرف مأموران رژیم بعث عراق اعتراض نماید و گوشزد کند که عواقب وخیم این گونه حوادث به عهدۀ آن کشور خواهد بود.»(1)

1

هم زمان با درگیری ها و تحرکات مرزی عراق، حوادث مربوط به تحرکات عوامل داخلی عراق نیز هرروزه مشهود است؛ ازجمله: در جنوب، عناصر مسلح وابسته به این کشور امروز به مقر سپاه پاسداران شادگان حمله کردند. گزارش خبرگزاری پارس به نقل از سپاه پاسداران خرمشهر، همچنین می افزاید: «حملۀ عوامل ضدانقلاب با مقاومت دلیرانۀ اعضای سپاه پاسداران مواجه شد و مهاجمین مجبور به عقب نشینی شدند. به موجب همین گزارش، براثر تیراندازی های متقابل، یکی از مهاجمین به نام محسن دورقی کشته شد. در این درگیری به پاسداران انقلاب آسیبی وارد نیامد.»(2)

از سوی دیگر، در مقابله با جاسوسان و عوامل نفوذی عراق، امروز یک تکاور عراقی، به جرم جاسوسی برای این کشور در آبادان تیرباران شد. دراین زمینه «دادسرای انقلاب اسلامی آبادان و خرمشهر در اطلاعیۀ خود آورده است: دادگاه انقلاب اسلامی آبادان و خرمشهر به پروندۀ عادل عدنان خلف تبعۀ عراق، شغل کماندوی ارتش نیروی دریایی عراق که در تاریخ 1/3/59 دستگیر شده بود، رسیدگی کرد و نامبرده را به جرم: 1. عبور غیرمجاز از مرز، 2. رئیس اتحادیۀ حزب بعث در مدرسۀ الساترالعربی بعثیه در بصره، 3. عضو فعال حزب بعث در پادگان و منطقۀ عراق 4. گزارش دادن برعلیه مجاهدین و مبارزین مسلمان عراقی به سازمان امنیت عراق 5. قصد فرار از زندان انقلاب آبادان، مفسدفی الارض و محارب با خدا شناخته و به اعدام محکوم گردید. حکم صادره در سحرگاه روز سه شنبه 7/5/59 به مرحلۀ اجرا درآمد.»(3)

در همین حال، در ادامه فرار برخی عراقیان به تنگ آمده و پناهنده شدن به جمهوری اسلامی، در ساعت 2 بامداد امروز در شلمچۀ (شلحۀ) حاج حسین، یک جوان عراقی با یک بلم پارویی به ساحل ایران آمد. فرد مزبور خود را ساکن بغداد و دانش آموز معرفی کرد. مأموران ژاندارمری اعزامی به محل، وی را به گروهان منتقل کردند تا پس از تحقیقات لازم، به اردوگاه شاهرود اعزام شود.(4)

در غرب کشور نیز تحرکات یادشده ادامه دارد. امروز در اسلام آباد غرب، 2 بمب خنثی شد و در سرپل ذهاب نیز 2 جاسوس به اعدام محکوم شدند. به گزارش خبرنگار روزنامۀ جمهوری اسلامی به نقل از روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی غرب کشور، در ساعت 6:45 بامداد امروز، افراد

ص: 169

شهربانی اسلام آباد غرب به سپاه پاسداران این شهر گزارش دادند که در منطقۀ "شرف آباد" در محل رفت وآمد مردم، یک بمب ساعتی کار گذاشته شده است. بلافاصله چند تن از برادران پاسدار به محل عزیمت و بمب را خنثی کردند. بنا به همین گزارش، یک بمب دیگر نیز در ساعت 9:15 صبح امروز در همان محل کشف و خنثی شد.(1) از سوی دیگر، به گزارش خبرگزاری پارس، دادگاه انقلاب اسلامی قصرشیرین و سرپل ذهاب، "اسد پست دار" معروف به "اسد خراط" را به جرم داشتن رابطه با عوامل ضدانقلاب، همکاری و شرکت در ایجاد انفجار در محل استقرار معاودین عراقی، فعالیت برای تحکیم حکومت گذشته و حملۀ چماق داری علیه مبارزات مردم مسلمان ایران و دایرکردن مرکز فحشا و... و "محمد غیاثی" را به جرم دایرکردن شیره کش خانه و وادارکردن همسرش به خودفروشی و جاسوسی برای عراق، مفسدفی الارض شناخته و هر دو نفر به اعدام محکوم شدند و حکم صادره در ساعت 22:30 دقیقۀ امشب در سرپل ذهاب اجرا شد.(2)

1

مناطق بحرانی غرب کشور گرچه امروز نسبت به روزهای گذشته از آرامش برخوردار بود، اما مراقبت از تحرکات گروه های مسلح مخالف نظام در این مناطق، در دستورکار نیروهای خودی قرار داشت. این مسئله در گزارش های امروز به چشم می خورد. مرکز فرماندهی سپاه به نیروهای مستقر در بانه و سنندج هشدار داد: «شیخ جلال حسینی که به تازگی با دولت عراق پیمان همکاری بسته و با افراد مسلح خود که تعداد 500 الی 600 نفر می باشند، در روستای "سراب بند" در 5 کیلومتری نوار مرزی عراق مستقر بوده و قصد دارد در شب های پنجشنبه و جمعه به پادگان بانه و ژاندارمری و سپاه پاسدار [ان] حمله نمایند.»(3)

همچنین، در منطقۀ سنندج، که منطقۀ اصلی نفوذ کومه له محسوب می شود، برطبق یک گزارش تأییدشدۀ دیگر: «در حدود 50 نفر مسلح کومه له به قریۀ "زنوری"(4) آمده و مستقر شده اند و آماده شدند برای روزی که ارتش و پاسداران و پیشمرگان برای هفتمین روز شهادت شهید فایق به قریۀ زنوری بیایند، آنها را محاصره کنند.» این گزارش می افزاید: «آنها یک خمپاره انداز در روی کوه نصب کرده اند. [ضمناً] در همان مسیری که 3 نفر شهید شدند، بیشتر افراد در داخل درخت ها و بیشه ها جلو آبادی مستقر شدند.» بنا به همین گزارش، «نیروهای ضدانقلاب بیشتر در منطقۀ "آویهنگ" و "بیساران" و "هوسه" و "توریور" و "حلوان" فعالیت دارند و چند قبضه توپ و خمپاره مستقر کرده اند و به مردم گفته اند که محصولات را جمع آوری کنید که می خواهیم آمادۀ جنگ شویم. و می گویند در "کره جو" پر شده از پیشمرگان دشمن [که این محل] در حدود 20 کیلومتری سنندج می باشد.»(5)

ص: 170

درباره تحرکات گروه های مسلح معارض با نظام در محور سنندج - مریوان، مرکز اطلاعات سپاه غرب کشور گزارش داد:

«در تاریخ 7/5/59 تعداد 30 نفر افراد سپاه رزگاری به دهکدۀ "رزآب" در حوالی مریوان آمدند و به ملّای ده گفته اند برای ما تبلیغات انجام بده و سرکردگی گروه مزبور با شیخ مسعود نقشبندی فرزند شیخ جمال الدین کمالی می باشد. ملّای ده در جواب به آنها گفته است من به هیچ کدام شما اطمینان ندارم، زیرا امروز شما می آیید، فردا کومه له و پس فردا دمکرات می آید. سپس افراد این گروه پس از به نتیجه نرسیدن مذاکرات با ملّای ده، به قهوه خانۀ نزدیک رزآب که در آن قهوه خانه ناصر حاج امین لک با 20 نفر از افرادش اقامت دارند [رفته و] متفقاً تصمیم می گیرند که به قریۀ "مِگِل" رفته و جلو ستون اعزامی به مریوان را بگیرند.»(1) خبر دیگری نیز حاکی است: «تعدادی از گروه های مسلح در تاریخ 7/5/59 در گردنۀ "گاران" (سنندج - مریوان) درحال کندن سنگر دیده شده اند.»(2)

از طرف دیگر، رکن2 ستاد مشترک ارتش نیز در گزارشی تأییدشده و نسبتاً مفصل، وضعیت تحرکات گروه ها و احزاب مسلح مخالف نظام را در مناطق سقز، تکاب و دیواندره شرح داده و از برخی ناهماهنگی هایی که ازسوی پیشمرگان مسلمان کرد در منطقۀ دیواندره صورت گرفته، گله کرده است. در این گزارش آمده است:

«برابر اطلاع واصله،

1. سیدجواد حصاری با تعداد 30 نفر در کوه های اطراف آبادی "تخت" (تخت، در جنوب ایرانشاه از توابع سقز قرار دارد) مستقر بوده و دارای دو قبضه ژ3 و کلاشینکف و یک دستگاه توپ 106 و آر.پی.جی7 می باشند. ضمناً محل یادشده ازنظر موقعیت خطرناک می باشد.

2. حاجی ملاعبدالله شرافتی سرپرست حزب دمکرات در "افشار" تکاب و در آبادی "گلاره سفلا" مستقر هستند و تعداد 80 نفر به محل مزبور رفت وآمد دارند.

3. یگان های ارتش در دوراهی تکاب عمل می نمایند و گفته می شود قادر به تعقیب ضدانقلابیون نمی باشند.

4. سازمان پیشمرگان مسلمان کرد خودسرانه شروع به عملیات در دیواندره و حومه نموده اند؛ ازجمله اخیراً جهت آوردن تراکتور و یک نفر پاسدار به آبادی اطراف رفته که به علت بی احتیاطی، پاسدار شهید و 2 نفر مجروح گردیده اند. ضمن پاک سازی نیز به آبادی "وِزمان" رفته اند و دو پسربچه را که به الاغی سوار بوده اند، کشته اند. جو موجود در منطقه نامساعد و امکان بروز اختلافات شیعه و سنی پیش بینی می شود. [همچنین] پرسنل سپاه پاسداران و ارتش از پیشمرگان کرد مسلمان دیواندره ناراضی هستند.

5. در آبادی های ابراهیم آباد، تله کان، وباپال، شرافت آباد و شاه قلعه، احزاب رفت وآمد دارند و در آبادی شاه قلعه افراد کومه له و دمکرات مستقر هستند.

ص: 171

6. افراد مظفر محمدی در نرگله و نعل شکن و با تعداد 120 تفنگ و دو قبضه 106 و یک قبضه آر.پی.جی7 رفت وآمد دارند. [همچنین] برادر سوربان سنندجی با تعداد 20 نفر در "سالار" می باشند و 30 نفر چریک فدایی به همراه فریده قریشی در محل یادشده فعالیت دارند و گفته شده است که ضمن برپانمودن چادر، سیم کشی نموده و از روشنایی برق استفاده می نمایند و به احتمال زیاد در محل یادشده ایستگاه رادیویی و فرستنده مستقر نموده اند. ضمناً 5 دستگاه خودرو در پشت "تازه آباد محمدامین" وجود دارد که 3 دستگاه آن لندرور و یک دستگاه استیشن و یک دستگاه خودرو جیپ می باشد. خودرو مسروقۀ سپاه پاسداران دیواندره در "نعل شکن" توسط ضدانقلابیون مورد استفاده قرار می گیرد.

7. فرماندار تعیین شدۀ سقز توسط آقای استاندار، به نام ح. د(1) وابسته به ساواک بوده و دارای انحراف اخلاقی می باشد.

8. در آبادی "گورباباعلی" بین تکاب و ایرانشهر در فاصلۀ 20 کیلومتری دوراهی تکاب، دمکرات ها به سرپرستی ملاکریم حسین اهل "پارسانیا" با تعداد 62 نفر در آبادی "قَپلانتو" مستقر هستند.»(2)

اما روزنامۀ نامۀ مردم ارگان مرکزی حزب توده، در یک افشاگری آورده است که: «قاسملو در یک سخنرانی در تاریخ 7/5/59 که در دهکدۀ "عیسی کند" انجام گرفت، تلویحاً تأیید کرد که از رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، کمک می گیرد. او گفت: "دولت به ما خودمختاری نمی دهد و سعی می نماید که ما اسلحه بر زمین بگذاریم. ما کمک دولت های دیگر را برای احقاق حقوق خودمختاری قبول می کنیم و تا سرحد نابودی خواهیم جنگید. دوستان، اگر ما اسلحه بر زمین بگذاریم، این شما هستید که نباید اسلحه بر زمین بگذارید."» نامۀ مردم سپس می افزاید: «آری، قاسملو، ریاکارانه می کوشد تا مردم کرد را به بهانۀ خودمختاری، آلت انجام توطئه های دولت های دیگر، یعنی امپریالیسم امریکا و بعث عراق، علیه انقلاب ایران کند.»(3)

1

هنوز بسیاری از مناطق استان کردستان در دست عوامل مسلح مخالف نظام و محل تحرکات و عملیات نظامی آنها است، اما این موضوع در آن حد تحریک کننده نیست که اوضاع به روال عادی خود بازنگردد. با این نگاه، امروز وزارت آموزش وپرورش، در اطلاعیه ای، از فرهنگیان استان کردستان برای حضور مجدد در ادارات و مدارس این استان برای انجام خدمت دعوت کرد. در قسمتی از این اطلاعیه آمده است:

«اینک که در اجرای فرمان امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی، با جانبازی سپاه پاسداران و فداکاری

ص: 172

ارتش جمهوری اسلامی ایران و همکاری پیشمرگان مسلمان کرد زمینۀ خدمت برای کارکنان دولت در استان کردستان از هر حیث فراهم گردیده است، آن عده از برادران و خواهران مسلمان و متعهد که قبلاً در ادارات آموزش وپرورش و مدارس کردستان مشغول انجام وظیفه بوده اند و طی چند ماه گذشته، به علت جو نامساعد حاکم بر منطقه و تهدیدهای گروه های مسلح غیرقانونی بالاجبار ناچار به مهاجرت از آن استان شده اند، اعلام می شود تا در اسرع وقت به استان کردستان مراجعت و خود را به استانداری معرفی کنند تا ترتیب اشتغال به کار مجدد آنها داده شود.»(1)

1

دستگیری و محاکمۀ عوامل کودتای نافرجام تیرماه گذشته همچنان ادامه دارد. در همین زمینه، خبرنگار کیهان از مشهد، به نقل از روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این شهر از کشف و دستگیری یک شبکه از کودتاچیان در نیشابور خبر داد.

بنا به این گزارش: «یکی از اعضای این گروه که در مرحلۀ اول دستگیر شد، "غ - ج" کارمند شرکت تعاونی مصرف روستاها است. وی امسال سفری به امریکا کرده و همچنین با یکی از ساواکی های تهران رابطه داشته است. "غ - ج" به وسیلۀ پولی که از رابط ساواکی خود دریافت می کرد در نیشابور دست به خرید اسلحه می زد. در همین رابطه با کوشش سپاه پاسداران از منزل شخصی به نام "ی - خ" ساکن یکی از روستاهای نیشابور مقداری اسلحه و مهمات کشف شد. براساس گزارش سپاه پاسداران، سومین نفر از این گروه شخصی به نام "ح - ه" است که همدست "غ - ج"(2) می باشد. ...»(3)

روزنامۀ جمهوری اسلامی نیز ضمن درج این خبر، تعداد دستگیرشدگان دررابطه با کودتای اخیر را 7 تن ذکر کرده و از قول خبرنگار خود آورده است:

«طبق اطلاعات به دست آمده، عوامل کودتا و توطئه گر در این شهر [نیشابور] شبکۀ بسیار مهمی را تشکیل داده بودند که بسیاری از افراد و گروه های مخالف جمهوری اسلامی در آن دست داشتند، ولی چون مقامات مسئول درحال پیگیری این شبکه و توطئه گران هستند فعلاً اطلاعات بیشتری در دست نیست.» خبرنگار این روزنامه در پایان می افزاید: «در جریان دستگیری عوامل این شبکۀ کودتاچی چندین روز افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق [منافقین] دست به درگیری و تحصن در مقابل فرمانداری و دادگاه انقلاب زده بودند و احساسات مردم را با شعار تحریک می کردند که دراین رابطه چند نفر از آنان بازداشت گردیده اند.»(4)

ص: 173

1

در مطبوعات کشور خبرها و گزارش های متعددی منتشر می شود که از ادامۀ ناآرامی ها و ناامنی در کشور حکایت می کند. در برخی حوادث رخ داده، دست داشتن گروه هایی چون مجاهدین خلق [منافقین] و چریک های فدایی خلق در تشدید ناآرامی و ناامنی کاملاً آشکار است. حوادث دیگری نتیجه ادامۀ وضعیت انقلابی پس از انقلاب و بالارفتن توقعات گروه های هوادار نظام از سازمان های دولتی است. بعضی جریان ها ناشی از مداخله نهادهای انقلابی در امور یکدیگر است. برخی حوادث هم خرابکاری پس مانده های ساواک بوده و بعضی هم به طرز بی سابقه ای مشکوک به نظر می رسد.

مورد اول مربوط به کشف یک خانۀ تیمی در مسجدسلیمان است. در گزارش خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی دراین باره آمده است: «به گزارش رسیده از سپاه مسجدسلیمان، یک خانۀ تیمی ضدانقلاب در این شهر کشف و یک دختر و 6 پسر جوان دراین رابطه دستگیر شدند. این خانه مرکز تعلیمات مختلف کمونیستی و ضدجمهوری اسلامی بوده است و همچنین مقادیر زیادی از مجلات سکسی و قرص ضدحاملگی و بسیاری نشریات دیگر که نشان دهندۀ ارتباط با درگیری های کردستان است کشف گردیده و این 7 نفر اینک در بازداشت به سر می برند.»(1)

از قائم شهر نیز خبر می رسد که «پیرو بخشنامۀ استانداری مازندران مبنی بر برچیدن دکه های غیرمجاز در سطح شهرهای استان مازندران، شهرداری قائم شهر نیز طی اطلاعیه ای از کلیۀ دکه داران این شهر خواست که محل خود را تخلیه و افراد غیرمجاز که از وزارت ارشاد ملی و شهرداری مجوز ندارند، کیوسک های خود را برچینند. پس از انقضای مهلت مقرر، مأمورین شهرداری با حمایت پلیس جهت انجام مأموریت خود همراه با یک دستگاه لودر وارد عمل شدند که توسط هواداران گروه های سیاسی خصوصاً پیکار از انجام مأموریت آنان ممانعت به عمل آمد و لذا شب هنگام مجدداً درحالی که مردم از مساجد شهر به کمک مأمورین شهرداری شتافته بودند، لودر شهرداری در ظرف کمتر از 2 ساعت اقدام به تخریب کلیۀ کیوسک های غیرمجاز نمود.»(2)

در شهرستان نور، به نوشته روزنامه انقلاب اسلامی: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرستان نور دررابطه با حملۀ گروهی از طرف داران سازمان مجاهدین خلق [منافقین] به مسجد بازار نور اطلاعیه ای صادر کرد. در قسمتی از این اطلاعیه آمده است: درپی تظاهراتی که سه شنبه شب ازسوی هواداران مجاهدین خلق [منافقین] در شهرستان نور برگزار شد و مورد اعتراض گروهی از مردم واقع گردید، هواداران این سازمان مسجد بازار نور را مورد تهاجم قرار دادند و ضمن شکستن شیشه های مسجد، چند تن از مردم و یکی از پاسداران را مجروح نمودند. سپس گروه کثیری از اهالی نور به عنوان اعتراض به عمل این عده، در شهر به راه پیمایی پرداختند که این راه پیمایی بدون درگیری خاتمه یافت.» بنا به همین گزارش، «2 تن از هواداران مجاهدین خلق [منافقین] دررابطه با درگیری های این شهرستان دستگیر و در بازداشت سپاه پاسداران به سر می برند.»(3)

در همین حال، امروز نیز تهران شاهد یک انفجار مهیب دیگر بود. ساعت 4 بامداد امروز در

ص: 174

خیابان پیروزی، چهارراه کوکاکولا، ساختمان یک سالن غذاخوری براثر یک انفجار مهیب به کلی ویران شد و به خانه ها و مغازه های اطراف خساراتی وارد آمد. خبرنگار شهری کیهان با اعلام این خبر می افزاید: «چند تن از پاسداران که در محل حادثه حضور داشتند گفتند احتمالاً در ساختمان بمب منفجر شده است و بمب منفجرشده از نوع تی.ان.تی. و در داخل بنگاه خدمات ساختمانی قرار داشته که براثر جست وجوی پاسداران مقداری مواد منفجره به دست آمده است که به همین سبب گفته می شود که در این محل اقدام به تهیۀ مواد منفجره و انتقال آن به نقاط دیگر شهر می شده است. این انفجار تلفات جانی نداشته است.»(1)

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جهرم دربارۀ تکوین یک توطئۀ وسیع در سطح استان فارس هشدار داد. در اطلاعیه روابط عمومی سپاه جهرم آمده است: «طبق اخبار واصله، توطئۀ وسیعی در سطح فارس در شرف تکوین است. این توطئه که بی شک ازجانب گروه های منحرف شکست خورده همچون فدائیان و مجاهدین خلق [منافقین]، توده ای ها و ساواکی ها و مزدوران سیا، موساد، سازمان کا.گ.ب. رهبری خواهد شد، از قلب روستاها تا دل شهرها را در بر می گیرد، ولی کور خوانده اند، که مردم بیدارند و پاسداران انقلاب اسلامی بیدار هستند.» در بخش دیگری از این اطلاعیه ضمن تذکراتی آمده است: «ائمۀ جماعت مردم را نسبت به این توطئه هشدار دهند و قاطعانه ما خواستار آنیم که خسرو امریکایی و ناصر و عبدالله خان ساواکی دستگیر شوند، چون تا زمانی که این ائمه آزاد هستند، خطر هرگونه آشوبی می رود. همچنین از برادران انجمن های اسلامی ارتش و پرسنل مؤمن به ویژه عشایر غیور فارس می خواهیم که آماده باش کامل خود را حفظ کنند.»(2)

از اصفهان خبر می رسد که «دررابطه با پنجمین روز اشغال ادارۀ کل ارشاد ملی اصفهان ازسوی گروهی از جوانان مسلمان مستقر در این ادارۀ کل، امروز اطلاعیه ای انتشار یافت. در این اطلاعیه ضمن یادآوری این مسئله که هدف از اشغال ادارات، آشوب و اغتشاش نیست، انحلال وزارت ارشاد ملی و رسیدگی به عملکردهای این وزارتخانه و وزیر آن را از مجلس شورای اسلامی خواسته اند. ...»(3)

در تبریز، یک خبر حاکی از حادثه ای بی سابقه و کاملاً مشکوک است. دراین مورد، «مسئول سپاه پاسداران شهرستان "گرمی" به خبرگزاری پارس گزارش داد: پاسداران گشتی "گرمی" در ساعت 3 بامداد روز سه شنبه 7/5/59 یک شیء نورانی را در آسمان "گرمی" دیدند که با سرعت زیاد ازسوی شمال به طرف جنوب در حرکت بود. به موجب همین گزارش، روز بعد نیز اهالی روستای "دریامان"از توابع گرمی در اطراف دکل تلویزیونِ محل، یک شیء نورانی را دیدند که بلافاصله به پاسداران اطلاع دادند و پاسداران به محل اعزام و شیئی نورانی را که به نظر می رسد یک بالن مخابراتی و اطلاعاتی است، به دست آورده با خود به گرمی بردند. به گزارش خبرگزاری پارس، در روی این بالن علامت مخصوص شوروی وجود دارد و چنین به نظر می رسد که بالن مذکور از طرف همسایۀ شمالی به آسمان فرستاده شده است.»(4)

ص: 175

1

ابوالحسن بنی صدر، امروز در گفت وگویی کوتاه با خبرگزاری پارس دربارۀ جلسۀ خصوصی روز گذشته با نمایندگان مجلس صحبت کرد و گفت در این جلسه «تصمیم گرفته شد که یک هیئتی انتخاب شود و به کار داوطلبان نخست وزیری و وزارت رسیدگی کنند و صلاحیت آنها را تشخیص بدهند.» وی درمورد چگونگی تعیین این هیئت گفت: «اعضای این هیئت از طرف امام، رئیس جمهور و مجلس تعیین می شوند.»(1)

روزنامۀ کیهان نیز از قول "یک مقام دفتر ریاست جمهوری" درمورد تعداد اعضای این هیئت، نوشت: «این هیئت مرکب از یک نمایندۀ رئیس جمهوری، یک نمایندۀ امام و 5 نفر از نمایندگان مجلس خواهد بود.» این گزارش همچنین از قول "یک مقام آگاه در روابط عمومی مجلس"، اسامی احتمالی اعضای این هیئت (از طرف مجلس) را چنین آورده است: «محمدجواد باهنر، سیدعلی خامنه ای، شیخ محمد یزدی، سیداحمد مصطفوی کاشانی و اکبر پرورش.» همچنین، «این مقام تأکید کرد که اعضای این هیئت پس از تشخیص صلاحیت وزرا و نخست وزیر، آنان را به مجلس معرفی می کنند و مجلس دراین مورد رأی نهایی را صادر خواهد کرد.»(2)

اما دفتر امام خمینی در اطلاعیه ای که امروز صادر کرد، معرفی یک نماینده ازسوی امام برای شرکت در این هیئت را منتفی دانست. در این اطلاعیه آمده است: «از آنجا که جناب آقای رئیس جمهوری در مصاحبۀ خود گفته اند که با نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصمیم گرفته شده است تا نماینده ای ازجانب حضرت امام خمینی برای شرکت در هیئت رسیدگی به صلاحیت نخست وزیر و وزرا تعیین گردد تا با نمایندۀ آقای رئیس جمهور و نمایندگان منتخب مجلس شورای اسلامی افراد صالح و متدین و قاطع را به مجلس معرفی نمایند، حضرت امام فرمودند تا به اطلاع برسانیم ایشان نماینده ای برای این موضوع انتخاب نخواهند فرمود و این موضوع مربوط به جناب آقای رئیس جمهور محترم و مجلس شورای اسلامی می شود که امیدواریم در این مهم موفق و مؤید باشند.»(3)

2

درباره پیامد استعفای دو نماینده روحانی مجلس، به خصوص آقای انواری که عضو شاخص "جامعه روحانیت مبارز تهران" و زندانی سیاسی سابقه داری است، اطلاعیه تشکل مزبور و مباحث امروز مجلس قابل ذکر است. جامعۀ روحانیت مبارز تهران، امروز اطلاعیه ای خطاب به نمایندگان مجلس شورای اسلامی صادر کرد که لحن نسبتاً تندی داشت.

در بخشی از این اطلاعیه چنین آمده است:

«برخوردهای غیراسلامی و موضع گیری های خصمانۀ تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی موجی از تأسف در میان امت مسلمان و دلیر ایران برانگیخته است که نمی توان و نباید آن را از آقایان و خانم های نماینده پنهان داشت... امروز ملت سلحشور ما با امریکا و شوروی و نوکران حلقه به گوش استعمار و صهیونیسم و منافقان حیله گر می جنگند. پس نمایندگان ملت نیز باید با دشمنان واقعی اسلام و جمهوری اسلامی مبارزه کنند، نه اینکه در مجلس که به نام

ص: 176

اسلام و با ارادۀ امت و امام تشکیل گردیده به جان یکدیگر بیفتند و به هتک یکدیگر بپردازند.»

در بخش دیگری از این اطلاعیه با اشاره به استعفای آقای انواری، نمایندۀ رزن، آمده است: «اگر به عنوان مثال، آیت الله انواری مبارز نستوهی که در دورۀ سیاه حکومت پهلوی مدت 13 سال در زندان رژیم شاه جلاد به سر برده و عمری را برای تحقق حکومت اسلامی مبارزه کرده است، در مواردی رأی و نظر متفاوت دارد، هیچ نماینده ای به حسب قانون حق ندارد او را مورد بازخواست قرار دهد؛ همان طورکه ایشان نیز درمورد دیگران از چنین حقی برخوردار نیست. اساس را باید بر انتخاب آزاد گذاشت، نه اینکه با ایجاد محیط تفتیش و سوءظن مجلس را که ثمرۀ خون صد هزار شهید به خون خفته است از محتوای اسلامی خارج کرد. آقایان نمایندگان به ویژه روحانیون آگاه و متعهد بیایند از گروه گرایی دست بردارند و خود را از حوزۀ جاذبه های حزبی و گروهی خلاص کنند که رسالت آنان بدون استقلال آنان تحقق پذیر نیست. ما از روحانیونی که اکنون در سنگر مجلس آغازگر حرکت نوینی در جمهوری اسلامی هستند انتظار داریم که سخت مراقب گفتارها و رفتارها و موضع گیری های خود باشند، روابط خود را با دیگران براساس تقوا و اخلاق اسلامی تنظیم کنند و اصل آزادی بیان و رأی را هیچ گاه از یاد نبرند. از آیت الله انواری نیز می خواهیم که به رسالت خود در سنگر مجلس ادامه دهند و باتوجه به تلگرامی که ازسوی اهالی محترم رزن همدان به جامعۀ روحانیت مبارز تهران رسیده و در آن تأکید کرده اند که استعفای اعتراضی ایشان به هیچ عنوان از نظر ما موکلین مقبول نیست، هرچه زودتر به مجلس شورای اسلامی بازگردند. ...»(1)

همچنین در جلسه امروز مجلس، آقای هاشمی که خود عضو شاخص جامعه روحانیت مبارز تهران محسوب می شود، در مقام رئیس مجلس درباره استعفانامۀ محی الدین انواری، نمایندۀ رزن، چنین توضیح داد: «روحانیت مبارز در جلسۀ شورای مرکزی با ایشان صحبت کردند و از ایشان خواهش کردند تا دوباره در مجلس حاضر شوند. عده ای دیگر ازجمله خود من هم از ایشان خواستم که اصراری دراین مورد نداشته باشند، بالاخره ایشان موافقت کردند و گفتند که فردا به مجلس خواهد آمد.»

هاشمی رفسنجانی سپس با قرائت استعفانامۀ محمد شجاعی نماینده زنجان، به گونه ای انتقادآمیز به مطالب طرح شده در آن پاسخ داد، اما در برخورد با مطالب کیهان نوع دیگری واکنش نشان داد.

وی ضمن حملۀ شدید به روزنامۀ کیهان، اظهار داشت: «ما انتظار نداشتیم که به این زودی روزنامۀ کیهان همان نقش آیندگان را که دربرابر مجلس خبرگان داشت دربرابر مجلس شورای اسلامی داشته باشد. در صفحۀ اول کیهان مسئلۀ استعفای آقای انواری با آن عکس مظلومانۀ خاص چاپ می شود. ما اگر خودمان روزنامه نگار نیستیم لااقل به این فنون آشنا شده ایم. آیا واقعاً آن سرمقاله ضرورتی داشت که با این شرایط چاپ شود؟ در آنجا مسئله اصلاً از حد آقای آیت تجاوز کرده بود. و همین طور انتشارات تابع کیهان که من اسم نمی برم. در آنجا هم مشخص است که چه می کنند. و روزنامۀ انقلاب اسلامی هم بیکار ننشسته است. من به عنوان مسئول مجلس که نمی تواند از حق مجلس بگذرد این مسئله را به طور جدی و برای آخرین بار مطرح می کنم که از این به بعد

ص: 177

این گونه برخوردها نسبت به مجلس را تنها با تذکر نمی شود اکتفا کرد. این را ما مواجهه با انقلاب اسلامی تلقی می کنیم. متأسفانه در اظهاراتی که می شود، به طور رندانه ای قضیه را به امام هم مربوط می کنند انگار که امام از این اظهارات نباید ناراضی باشد چون لااقل سکوت کرده اند.»

سپس ابراهیم یزدی خطاب به هاشمی گفت: «این استعفانامه [استعفانامۀ آقای انواری] هیچ ربطی به روزنامۀ کیهان ندارد و کسی که استعفا داده حق دارد که متن استعفانامۀ خود را به هر روزنامه ای که دلش می خواهد برای چاپ بدهد. از طرفی، خبر این استعفا آن قدر اهمیت دارد که در صفحۀ اول چاپ شود. البته ممکن است شما مخالف باشید، اما این یک اختلاف سلیقه است. من هیچ انتظار نداشتم که آقای هاشمی از متد تکفیر استفاده کنند و بگویند کیهان مثل آیندگان شده است. آیا باید در ازای زحمتی که من قبول کرده ام این طور با من برخورد بشود؟ چون من در یک خط مشخص که بعضی ها علاقه دارند نیستم؟ من قضاوت درمورد این امر را به امام که این مأموریت را به من داده اند و به ملت واگذار می کنم و در اینجا هم قصد دفاع ندارم. آیا روزنامۀ کیهان درجهت تضعیف مجلس می کوشد؟ باید بگویم که اولین و مفصل ترین تحلیل را درمورد مجلس من به عنوان گزارش به موکلین نوشته ام و از مجلس و از حیثیت و حرمت مجلس در تمام موارد دفاع کرده ام. من در آن سرمقاله به موکلین خودم گزارش داده ام که چرا رأی مخالف داده ام. شما هم بنویسید چه رأی داده اید و چرا رأی داده اید تا من چاپ کنم.»(1)

1

درحالی که مجلس شورای اسلامی در آغاز کار خود با موضوع بسیار مهم و تنش زایی چون انتخاب نخست وزیر و هیئت دولت جدید دست به گریبان است، بحران حل نشدۀ گروگان های امریکایی نیز همچنان پیش روی آن خودنمایی می کند.

امروز کاردار سفارت سوئیس که حافظ منافع امریکا در ایران است، در ملاقات با رئیس مجلس شورای اسلامی، نامۀ 185 نفر از نمایندگان کنگرۀ امریکا را تقدیم وی کرد. در این ملاقات، مسائلی چون قطع روابط امریکا و ایران و نیز مسئلۀ گروگان ها مطرح شد و آقای هاشمی تأکید کرد که «رابطۀ ما با امریکا خصمانه است و در شرایط حاضر، دولت امریکا جوی را به وجود آورده که مانع تفاهم و رسیدن به یک راه حل مسالمت آمیز است و تا زمانی که امریکا به اشتباهاتش اعتراف نکند و خطاهایش را جبران ننماید، تفاهم به وجود نخواهد آمد.» وی درمورد مفاد این نامه گفت: «نامۀ کنگرۀ امریکا به امضای 180 [185] نمایندۀ کنگره رسیده است و مفاد آن پس از درمیان گذاشتن با مجلس شورای اسلامی منتشر می شود.»(2)-(3)

رئیس مجلس همچنین در مصاحبۀ امروز خود با خبرنگاران تلویزیون آلمان غربی با تفصیل بیشتری دربارۀ مناقشۀ موجود میان امریکا و ایران سخن گفت. وی دربارۀ اثر مرگ شاه مخلوع در روابط ایران و

ص: 178

کشورهای غربی به ویژه امریکا گفت: «نمی توانم بگویم مرگ شاه بی اثر است و به هرحال مؤثر خواهد بود.» ایشان سپس با اشاره به ملاقات امروز خود با کاردار سفارت سوئیس و دریافت نامۀ 185 تن از اعضای کنگرۀ امریکا، افزود: «با کاردار سفارت سوئیس نیز صحبت کردم و یادآور شدم امریکا در این چند ماه به جای اینکه کاری کند و جو را مساعد کند، مشکلات فراوانی ایجاد کرده و به عنوان مثال ده مورد از توطئه های امریکا را برای کاردار سوئیس تشریح کردم و به کنگرۀ امریکا نیز پیغام فرستادم و تأکید کردم امریکا علاوه بر کارهایی که در گذشته کرده و جنایاتی که علیه ایران مرتکب شده، در این مدت نیز دست به تبلیغات دامنه دار دروغ علیه ایران زده، حساب های ایران را بلوکه کرده، به تعهدات خود درمورد تحویل قطعات یدکی که قبلاً پول آن را نیز گرفته عمل نکرده، بخش فارسی رادیو صدای امریکا به تبلیغات سوء خود علیه ایران دامن زده و علاوه برآنکه کشورهای غربی طرف دار معامله با ایران را تحت فشار قرار داده، در توطئه ای که اخیراً کشف شد، با نیروهای چپ همکاری داشته است. به این ترتیب، به جای اینکه درجهت رفع مشکلات گام مثبتی بردارد همیشه کارها را بدتر کرده است و به نظر من خیلی مشکل است ملت ایران قانع شود که می تواند با امریکا در صلح و صفا زندگی کند.»(1)

1

درحالی که امروز جسد شاه مخلوع در مراسمی با حضور انور سادات رئیس جمهور مصر و ریچارد نیکسون رئیس جمهور اسبق امریکا، در یکی از مساجد شهر قاهره به خاک سپرده شد،(2)رسانه های امریکا با دستاویز قراردادن موضوعاتی چون مرگ شاه و تأثیر احتمالی آن در سرنوشت گروگان های امریکایی و روابط ایران و امریکا و نیز ترور علی اکبر طباطبایی و ترور ناموفق شاپور بختیار، در چند روز اخیر تبلیغات وسیعی را علیه جمهوری اسلامی ایران به راه انداخته اند. دراین خصوص، گزارش امروز نمایندۀ وزارت امور خارجۀ ایران مقیم سفارت الجزایر در واشنگتن حاکی است: «شبکۀ سراسری سی. بی. اس. در برنامه های مخصوص روز یکشنبۀ خود ضمن نمایش فیلمی از زندگی و مرگ شاه مخلوع از برنامۀ مدرنیزه کردن شاه و اعطای حقوق ساختگی به زنان و این ادعای شاه که ایران را در ردیف یکی از بزرگ ترین قدرت های صنعتی جهان قرار خواهد داد، سخن به میان آورد.» در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «اخراج نمایندۀ دولت ایران از دفتر حفاظت منافع ایران در سفارت الجزایر، کوشش برای دگرگون جلوه دادن مرگ یکی از مأموران ساواک دست نشاندۀ اشرف پهلوی و زاهدی و تبلیغات سوء چند روز گذشته برای خدشه دار کردن حیثیت دولت ایران و شرکت دادن خائنین و دزدان بیت المال مردم ایران که - مقیم امریکا هستند - در تظاهرات ساختگی گروه طباطبایی، نشان دهندۀ این است که رژیم امپریالیستی امریکا هیچ گاه قادر به درک مفاهیم انقلاب اسلامی نبوده و دست از دشمنی و توطئه علیه استقلال و تمامیت ارضی کشور برنمی دارد.»(3)

خبرگزاری پارس نیز با اشاره به بخش های دیگری از این گزارش و منابع دیگر، آورده است: «وسایل ارتباط جمعی امریکا و وزارت خارجۀ این کشور کوشش کرده که دفتر منافع ایران را رسماً

ص: 179

متهم سازد که از کیفیت قتل طباطبایی اطلاع داشته است؛ به همین دلیل، تاکنون قادر شده اند که از کلیۀ کارمندان امریکایی آن دفتر بازجویی به عمل آورند. دفتر منافع ایران با کسب تکلیف از وزارت امور خارجۀ ایران از بازجویی کارمندان ایرانی توسط اف. بی. آی. جلوگیری کرده [است، اما] باتوجه به شرایط موجود معلوم نیست که این داستان چه سرانجامی یابد؛ اما تاکنون وزارت خارجۀ امریکا علاوه بر بازجویی از کارمندان امریکایی این دفتر موفق شده که 4 تن از کارمندان آن دفتر ازجمله رئیس دفتر ایران را نیز اخراج کند. مطبوعات و رادیو تلویزیون ها برای ایجاد جنجال و تبلیغات بیشتر قادر شده که اعمال دیگری را با تحولات جاری مرتبط سازد؛ با این ترتیب که یکی از مسلمانان ایرانی طرف دار انقلاب اسلامی و آیت الله خمینی را به نام بهرام ناهیدیان عامل دولت ایران جهت خرابکاری در امریکا معرفی سازند و وی را متهم نموده که با موضوع قتل طباطبایی ارتباط داشته است. ناهیدیان شخصی است که "خانۀ اسلامی" را از پول خود برپا ساخته است. خانۀ اسلامی محل تجمع مذهبی و سیاسی مسلمانان ایرانی است که علیه شاه در امریکا قبلاً فعالیت می کردند و اکنون نیز مسلمانان سیاه پوست امریکایی از آن محل برای ملاقات های مذهبی خود استفاده می کنند. داود صلاح الدین مدتی در خانۀ اسلامی زندگی می کرده است.»

این گزارش سپس افزوده است: «با ترسیم چنین تصویری، وسایل ارتباط جمعی امریکا قادر شده تا تبلیغات وسیعی را جهت بی حیثیت کردن حکومت فعلی ایران صورت دهند و از آیت الله خمینی و اسلام، هویتی تروریستی و ضدانسانی بسازند؛ چنان که در برنامه های مختلف تلویزیونی تاریخچۀ تروریسم را در دهۀ گذشته مرور و به گونه ای مختلف، ترور ناموفق بختیار و ترور طباطبایی را در چارچوب رشد تروریسم بین المللی مربوط نموده اند.»(1)

1

حزب تودۀ ایران همواره نقش یک گروه طرف دار انقلاب و ایران را بازی می کند که صرفاً به فعالیت سیاسی (و نه عقیدتی) می پردازد و برای تداوم نظام و انقلاب - که این حزب همواره عنوان "اسلامی"اش را فراموش می کند - به ارائۀ راه حل های مختلف می پردازد. البته این راه حل ها همیشه خط سیر مشخصی را دنبال می کند و آن اینکه امپریالیسم امریکا و حامیانش همواره دشمن واقعی مردم ایران هستند و اتحاد جماهیری شوروی حامی و دوستدار انقلاب و مردم ایران است و برای برون رفت از مشکلات فعلی که علت و بانی اصلی آن امپریالیسم امریکاست، باید و ناگزیر از شوروی کمک خواست و دست دوستی آن را رد نکرد. در ادامۀ این خط سیر، امروز نامۀ مردم، ارگان مرکزی حزب توده، در مقاله ای تحت عنوان "نقش فعال دولت بعثی عراق در ادامۀ توطئه های خطرناک امپریالیستی علیه ایران"، نتیجه می گیرد که باید به گروه های چپ حامی نظام میدان داد و هر توطئه ای علیه ادامۀ فعالیت های آنها، به سود امپریالیسم و در همان راستا قرار دارد. در این مقاله آمده است:

«پس از کشف توطئۀ کودتا و دستگیری عمال اصلی آن که شبکۀ نظامی این توطئه را تشکیل می دادند و در جریان کشف و بازجویی از شرکت کنندگان در آن، وجود یک شبکۀ

ص: 180

سیاسی در این توطئه افشا گردید و ازجمله معلوم شد که توطئۀ جدیدی با اشکال دیگر در شرف تکوین و اجراست و اینک که از نواحی جنوب و غرب کشور اخباری درمورد زدوخوردهای شدید و تمرکز 20 هزار نفر در اطراف کرمانشاه و تمرکز دو لشکر از نیروهای مسلح دولت بعثی عراق به منظور پشتیبانی از توطئه گران می رسد، واقعیت وجود چنین توطئه ای که بخش دیگری از طرح های توطئۀ بزرگ کودتاست، روشن تر می گردد. دولت بعثی عراق در تمام توطئه ها و عملیات خرابکارانه ای که علیه جمهوری اسلامی ایران طبق نقشۀ امپریالیستی کارتر صورت گرفته همیشه نقش فعال داشته و با تجاوزات مسلحانۀ خود در نواحی مرزی ایران و عراق، زمینه های لازم را برای اجرای این توطئه ها فراهم کرده است. در توطئۀ بزرگ کودتا، دولت بعثی عراق وظیفۀ تجاوز مسلحانه به مناطق مرزی ایران و بمباران این مناطق را به عهده گرفته بود، تا با این عمل توجه اصلی را از عملیات کودتاگران در مرکز کشور و در سایر نقاط حساس منحرف سازد و درضمن، نیروهای ارتش و سپاه پاسداران انقلاب را برای رویارویی با کودتاچیان و نیروهای ضدانقلاب پشتیبان آنان، پراکنده و تضعیف نماید...»(1)

1

امروز گروه ناشناخته ای با نام "نهضت انقلاب اسلامی پاکستان" اعلامیه ای منتشر کرد و در آن سفارت پاکستان در تهران را جایگزین لانۀ جاسوسی امریکا برشمرد. در بخشی از این اعلامیه که اعلامیۀ شمارۀ پنج این گروه، عنوان شده، آمده است: «نهضت انقلاب اسلامی پاکستان ضمن تأکید بر اینکه سفارت پاکستان وظایف لانۀ جاسوسی را دررابطه با عوامل ضدانقلاب ازطریق جاسوسان سیا انجام می دهد، مجدداً توجه دولت ایران را به این موضع جلب نموده و خواستار پیگیری و اقدام فوری دراین زمینه می باشد. گروه های وابسته به سفارت با چهره ای ظاهراً اسلامی عملاً به دستور عوامل سیا تیشه به ریشۀ اسلام زده و اطلاعات لازم را ازطریق سفارت در اختیار اربابان خود قرار می دهند. ... سفارت پاکستان به وسیلۀ یکی از عوامل خود اخبار و اطلاعات لازم را در اختیار سازمان خبرگزاری یونایتدپرس - که یکی از بزرگ ترین خبرگزاری های امریکا در ایران بوده و به وسیلۀ یک پاکستانی اداره می شد - قرار می داد و پس از اخراج رئیس خبرگزاری یونایتدپرس و بسته شدن خبرگزاری مذکور توسط دولت جمهوری اسلامی ایران، سفارت پاکستان این امر را کماکان ازطریق دیگری انجام می دهد. یکی از فعال ترین جاسوس های امپریالیسم امریکا در ایران تحت عنوان "دبیرکل سازمان عمران منطقه ای" به نام آقای "مختار مسعود" با ایجاد یک شبکۀ جاسوسی، با عوامل ضدانقلابی در ایران در ارتباط نزدیک بوده و به نفع امریکا فعالیت می نماید. ضمناً گروه دیگری وابسته به سفارت و طبق نظر مستقیم آغاشاهی(2) خائن در فعالیت می باشد و وظیفۀ اصلی شان ایجاد و پخش شایعات داخلی ضدانقلاب می باشد. ...»(3)

ص: 181

ص: 182

خواهد کرد. ژاک شیراک که برای اولین بار در سال 1974 طرح معامله با عراق را مطرح کرده بود، گفته بود که باوجودی که فرانسه سلاح های اتمی به عراق نمی دهد، اما آموزش و تجربیات ساخت پیشرفته ترین سلاح های اتمی را در اختیار دنیای عرب قرار می دهد. تعدادی از دانشمندان عراق در مرکز تحقیقات اتمی فرانسه آموزش های سطح بالا دیده بودند.»(1)

1

تشنج و بحران در روابط ایران و عراق، امروز در حوادث خونینی که در پایتخت های دو کشور اتریش و لبنان روی داد، بروز یافت.

در اتریش براثر انفجار بمبی در نزدیکی سفارت ایران در وین، 6 نفر مجروح شدند. طبق گزارش پلیس وین، یک ساک محتوی مواد منفجره به یک کرد عراقی داده شده بود تا آن را در سفارتخانۀ ایران قرار دهد، لیکن طبق گفتۀ این شخص، او می خواسته است در نزدیکی سفارت ایران از یک کیوسک تلفن به پلیس جریان را اطلاع دهد که در این هنگام بمب منفجر می شود.(2)در همین خصوص، امروز آلدیس دیت بور، وزیر امور خارجۀ اتریش، اعلام کرد که سامی حنا عطاءالله، دبیر اول سفارت عراق، به علت دست داشتن در حملۀ تروریستی علیه سفارت ایران، اخراج شده است. وزیر امور خارجۀ اتریش پس از احضار کاردار سفارت عراق به وی اخطار کرد: «دولت متبوع وی اجازه نخواهد داد دولت عراق در خاک اتریش برعلیه کشورهای دیگر فعالیت تروریستی نماید.»

گزارشگر رادیو لندن نیز در گزارش ارسالی خود از وین، تعداد زخمی های اتریشی را 8 نفر ذکر کرده و آورده است: «زخمی شدن 8 نفر اتریشی که اختلافات ایران و عراق هیچ گونه ارتباطی به آنان نداشته است، خشم محافل رسمی اتریش را برانگیخته است. ... توطئۀ انفجار بمب - که بسیار ناشیانه طرح ریزی شده بود - موجب واردآمدن خسارات زیادی به آپارتمان های مجاور و سفارت ایران گردید.»(3)

از سوی دیگر، در بیروت نیز بار دیگر زدوخوردهای نسبتاً شدیدی بین جنبش امل و احزاب و سازمان های لبنانی و فلسطینی وابسته به حکومت عراق در منطقۀ "مزرعه" در غرب بیروت، روی داد که در آن دو طرف از سلاح های سبک و متوسط استفاده کردند. به گزارش نمایندۀ صداوسیمای جمهوری اسلامی در بیروت، نبرد وقتی شروع شد که یک اتومبیل حامل نیروهای ضربتی پلیس لبنان در نزدیکی منطقۀ درگیری، هدف حملۀ افراد بعث عراق قرار گرفت و 3 نفر از افراد پلیس زخمی شدند. از تلفات نبردهای امروز بین جنبش امل و بعث عراق هنوز اطلاعی در دست نیست، ولی برخی گزارش ها حاکی است که در این درگیری ها 2 نفر از بعثی ها کشته شده اند و یک نفر از اعضای جنبش امل زخمی شده است.(4)

ص: 184

اما ماجرای بیروت به همین جا ختم نمی شود، طبق گزارش وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، از ساعت 10 شب به وقت بیروت، سفارتخانه های ایران و عراق در بیروت به مدت 5 ساعت یکدیگر را زیر آتش شدید انواع سلاح ها قرار می دهند. در اطلاعیه ای که وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران در همین خصوص منتشر کرده، ضمن اعلام این موضوع، آمده است: «در این حملۀ مسلحانه - که با انواع سلاح ها صورت گرفت - طبقات سفارت تقریباً ویران گردیده و محافظین دولتی سفارت که ناظر به حملۀ مسلحانه بودند اظهار داشتند که از تمام اطراف سفارت که مزدوران عراقی سنگر گرفته بودند، خصوصاً از ساختمان وابستۀ نظامی عراق، به طرف سفارت ایران با انواع گلوله، خمپاره، و آر.پی.جی7 شلیک می شد.»(1) بخش عربی رادیو صدای امریکا نیز ضمن گزارش خود از چگونگی وقوع این حادثه، از قول مقامات رسمی لبنان اعلام کرد که نخست از ساختمان سفارت عراق که نزدیک سفارت ایران است به سوی سفارتخانۀ ایران شلیک شده است.(2)همچنین بخش عربی رادیو لندن با نقل ادعاهای منابع ایرانی و عراقی درمورد میزان خسارات مالی واردشده به سفارتخانه های طرفین، به نقل از خبرنگار خود از تهران به جنگ تبلیغاتی میان عراق و ایران اشاره کرد و گفت: «این جنگ تبلیغاتی آن چنان اوج گرفته است که رژیم های موجود در دو کشور صراحتاً از اقدام برای سرنگون ساختن رژیم دیگری بحث می کنند.»(3)

1

به دنبال تقویت مجدد نیروهای عراقی در منطقۀ عمومی قصرشیرین - که از شب پیش آغاز شده است - (4) نیروهای مرزی عراق از اولین ساعات امروز، آتشباری خود را به روی پاسگاه های مرزی ایران از سر گرفتند.

در ساعت 1 بامداد، دو تانک ارتش عراق به نوار مرزی ایران در منطقۀ پاسگاه پرویز تجاوز کرده و آن را زیر آتش گرفتند که براثر مقابلۀ نیروهای ارتش و سپاه پاسداران مجبور به عقب نشینی شدند. در جریان این درگیری یکی از پاسداران انقلاب اسلامی مجروح شد.(5) در ساعت 4:30 بامداد نیز، پاسگاه ژاله پناه در منطقۀ سومار هدف حملة توپخانۀ عراق قرار گرفت که با آتش متقابل نیروهای جمعی این پاسگاه، درگیری طرفین ادامه یافت و پس از مدتی، حملۀ مهاجمان عراقی خنثی شد.(6) همچنین در همین ساعت، ارتش عراق مستقر در چهارکلات، منطقۀ کلانتر را زیر آتش گرفت که این حمله نیز با مقاومت نیروهای مستقر در این منطقه خنثی شد.(7) گزارش هنگ قصرشیرین نیز حاکی است: «ارتش عراق با سلاح های سنگین و سبک در ارتفاعات پاسگاه قلعه یهودی مستقر شده و مواضع خود را در 100 متری این پاسگاه که در

ص: 185

فاصلۀ 2 کیلومتری پاسگاه قدیمی ایران قرار دارد، مستحکم کرده و در ساعت 11:30 پس از انجام جابه جایی در سنگرهای عراق، پاسگاه زینل کش را زیر آتش شدید خود قرار دادند. هنگ مزبور با هماهنگی تیپ3 اباذر با آتش توپخانه مبادرت به پاسخ گویی نمود.»(1)

اما درگیری های نوار مرزی قصرشیرین از ساعت 2:30 بعدازظهر به بعد، شدت بیشتری یافت. از این ساعت به بعد، منطقۀ باویسی، گرده نو و پاسگاه های زینل کش، تنگاب نو و دیگر پاسگاه های خان لیلی و هنگ ژاندارمری قصرشیرین زیر آتش توپخانه و خمپاره انداز عراق قرار گرفت که درنتیجه در منطقۀ باویسی براثر مقابلۀ ارتش جمهوری اسلامی ایران، یک گروهبان دوم شهید و یک استوار مجروح شد.(2)

در ساعت 3:30 بعدازظهر، درگیری ها در نوار مرزی همچنان ادامه داشت و هر ساعت عراق این درگیری ها را به یک قسمت مرز می کشاند. در همین ساعت، براثر اصابت گلوله های توپ نیروهای ارتش بعث که در آق داغ و پایگاه روبه روی برارعزیز مستقر و هنگ ژاندارمری و شهر قصرشیرین را هدف گرفته بودند، باغ جنگل داری طعمۀ حریق شد (این باغ در 2 کیلومتری قصرشیرین و روبه روی هنگ ژاندارمری این شهر قرار دارد). آتش نیم ساعت بعد با تلاش مأموران آتش نشانی خاموش شد(3)

در ساعت 21 نیز به مدت دو ساعت بین مهاجمان بعث عراق و نیروهای ایرانی مستقر در پاسگاه های زینل کش و سه تپان درگیری مجددی روی داد که در آن یک جوانمرد مجروح شد.(4) سرانجام، از ساعت 22:30، درگیری ها فروکش کرد و آخرین گزارش ها حاکی است که وضع نفت شهر آرام است و تیراندازی های پراکنده ادامه دارد. وضع قصرشیرین و نوار مرزی نیز در این ساعت آرام گزارش شده است.(5)

از سوی دیگر، سپاه قصرشیرین دربارة درگیری های روز گذشته در نفت شهر بین مهاجمان بعث عراق و نیروهای جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرد: علاوه بر انفجار 3 منبع نفت در نفت شهر، لولۀ نفت چاه شماره 9 سومار به نفت شهر نیز منفجر شده و به تأسیسات اداری و مسکونی شهر نیز خساراتی وارد آمده است.(6) گزارش مرکز اطلاعات غرب کشور نیز حاکی است که «هنگام شب، میگ های عراقی در سه نوبت دست به شناسایی زدند و چند منبع نفت شهر آتش گرفت و یک منبع نیز هنوز در آتش می سوزد.»(7)

در مناطق مرزی خوزستان نیز تقویت نیروهای ارتش عراق امروز هم ادامه داشت؛ ازجمله «بنا به گزارش هنگ ژاندارمری سوسنگرد، در ساعت 9:30 امروز در مقابل پاسگاه طاوسیه عراق، یک دستگاه مینی بوس وارد و مشغول پیاده کردن نیروهای نظامی گردیده اند که ازطریق ژاندارمری، دستورات مراقبتی صادر گردیده است.»(8)همچنین، «بنا به گزارش مرزبانی درجه1

ص: 186

سوسنگرد به استناد گزارش ژاندارمری بستان، براثر پرتاب گلوله های خمپاره انداز توسط مأمورین ارتش عراق به اطراف پاسگاه، مأمورین پاسگاه، 2 گلولۀ عمل نکرده [را یافتند] و متعاقب آن ضمن کاوش و گشت زنی 3 گلولۀ خمپاره انداز دیگر که یک گلولۀ آن عمل نکرده در تپه های ماسه ای حوالی پیدا می نمایند.» بنا به این گزارش، «به مرزبانی سوسنگرد ابلاغ گردید درخصوص پیدا شدن گلوله های جدید مذکور، مجدداً پیرو سابقه [تجاوزات مرزی عراق]، شدیداً به مرزبان مقابل اعتراض نمایند.»(1)

دراین حال، امروز یک عراقی دیگر - که رانندۀ یک گریدر و مأمور تسطیح جاده در نوار مرزی بود - با رهاکردن گریدر و ورود به خاک جمهوری اسلامی ایران، خود را به مأموران پاسگاه رشیدیه واقع در نوار مرزی بستان، معرفی و تقاضای پناهندگی کرد.(2)

1

تحرکات ایذایی عوامل عراق امروز در جنوب و غرب کشور ادامه یافت.

در جنوب، ساعت 9:30 دقیقۀ صبح امروز، انفجار یک بمب قوی در مقابل محل هتل نوفل لوشاتو واقع در چهارراه امام خمینی اهواز، 8 کشته و 40 زخمی برجای گذاشت و به مغازه ها و ساختمان های اطراف خسارات زیادی وارد کرد. این بمب در یکی از شلوغ ترین معابر عمومی اهواز و در یک موتورسیکلت کار گذاشته شده بود.(3) دراین باره، بخش عربی رادیو صوت الجماهیر بغداد در ساعت 16:30 اعلام کرد: «جوانان عربستان (خوزستان) به عملیات قهرمانانۀ خود علیه رژیم نژادپرست [امام] خمینی در ایران که مخالف دادن حقوق حقۀ اقلیت های غیرفارسی است، ادامه می دهند. طی انفجاری در مقابل یکی از هتل های اهواز، به قتل 7 تن و زخمی شدن بیش از 30 تن منجر گردید.»(4)

در شهرستان گچساران نیز سحرگاه امروز براثر انفجار بمبی که مقابل منزل یکی از کارگران صنعت نفت این شهر کار گذاشته شده بود، به یک اتومبیل خساراتی وارد آمد و براثر شدت انفجار، کلیۀ شیشه های منازل مسکونی اطراف محل انفجار شکست. این دومین انفجار درطول هفتۀ گذشته در این شهر است که فقط خسارات مالی به بار آورده و تلفات جانی نداشته است.(5)

از سوی دیگر، امروز ادارۀ مرکزی اطلاعات و بررسی های سیاسی به منظور رعایت جوانب احتیاطی و مقابله با عوامل عراقی، دو مورد را به سپاه اهواز اعلام کرد: «1. از تاریخ 27/3/59، مسئولین امنیتی بصره آموزش تعدادی از افراد ترکمن و اعراب متواری خوزستان را در منطقۀ الزبیر (توابع بصره) آغاز نموده اند. 2. از تاریخ 1/4/59، دولت عراق 50 نفر از اعراب متواری ایرانی را که دورۀ چریکی و طرز کار با مواد منفجره [را] در پادگان محمدالقاسم (توابع بصره) طی نموده اند، جهت خرابکاری در مناطق حساس و تأسیسات مستقر در اهواز، خرمشهر و آبادان به ایران اعزام نموده است.»(6)

ص: 187

در غرب کشور، یک خبر حاکی است: یک گروه 400 نفری از قلخانی ها قصد حمله به پاسگاه های ازگله(1) و خانه شور(2)* را دارند و چندین نفر مأمور خرابکاری و مین گذاری در جادۀ قلقله و خانه شور و ازگله و نیز گروگان گیری در این منطقه شده اند. در این اقدامات ایذایی، یک گروه دیگر در حدود200 نفر به سرپرستی سیدهادی عراقی جهت خرابکاری و دستگیرکردن شخصی به نام علی، سرپرست پاسگاه خانه شور، گروه مذکور را همراهی می کند.(3) تعداد 50 نفر مسلح نیز در درختزارهای اطراف آبادی دوسینه(4) به حالت آماده به سر می برند.(5)همچنین، تردد تعدادی از افراد ضدانقلاب در جادۀ توریور و روستای بیساران (6) و تیراندازی افراد حزب رستگاری (رزگاری) به یک بالگرد خودی در "کوه حسن تر" گزارش شده است.(7)

1

در مناطق کردنشین، تحرکات و اقدامات گروه های مسلح غیرقانونی و از سوی دیگر عملیات پاک سازی، ادامه دارد. موضوع سوم قابل ذکر، فقدان امنیت لازم برای انجام دادن وظایف و خدمات عمومی دولتی است.

گزارش های رسیده از منابع خودی با ارزیابی "صحت دارد"، خبر از تجمع حدود 2 هزار نفر مسلح در روستاهای اطراف مریوان، ازجمله، تنگ باغ و تازه آباد را می دهد و خاطرنشان می سازد که بیشترشان از نیروهای جلال طالبانی هستند و قصد حمله دارند. حدود 50 نفر از پیشمرگان کومه له نیز در بایندال (؟) و کوه های اطراف بوده و با کندن تونل، با شهر در ارتباط می باشند.(8)

اخبار رسیده از مهاباد نیز حاکی از آدم ربایی در این منطقه است. بنا به گزارش ژاندارمری آذربایجان غربی، امروز در راه سرو(9) افراد وابسته به گروه های مسلح غیرقانونی دو نفر از اعضای گروه 14 وابسته به وزارت دفاع ملی به نام های آقایان اسداللهی و هیزی را دستگیر کردند.(10)

در همین حال، موضوع ارتباط با کردهای ترکیه برای جلب کمک آنها، نیز در دستور کار گروه های مسلح غیرقانونی قرار گرفته است. یک گزارش از سپاه مرکز با استناد به منابع موثق خود حاکی است که امروز شخصی به نام عبدالله ساچری، از افراد بانفوذ کردستان، قرار است با اتومبیل به طرف ترکیه حرکت کند. نامبرده در روز جمعۀ هفتۀ جاری در جلسه ای، کردهای منطقۀ سیواس ترکیه را ملاقات خواهد کرد تا نظر آنها را برای کمک به کردهای ایران جلب کند.(11) در

ص: 188

کنار این تحرکات، امروز عصر هم یک درگیری بین مهاجمان مسلح و نیروهای مستقر در "قلقلۀ(1) جوانرود" رخ داد که تا ساعت 22:30 (ساعت مخابرۀ خبر) همچنان ادامه داشت. در این درگیری فرمانده ارتش مستقر در قلقله شهید و فرمانده سپاه قلقله زخمی شده است.(2)

از سوی دیگر، در مطبوعات، اخبار پاک سازی در کردستان جایگاه همیشگی خود را دارد. امروز نیز بخشی از عملیات پاک سازی در کردستان در 48 ساعت گذشته، در روزنامۀ جمهوری اسلامی منعکس شده است. این روزنامه خبر داد: «طبق خبر رسیده به خبرگزاری پارس، در عملیات پاک سازی روستاهای "سنگ سفید" و "پائین چوب" در محور سنندج - سقز که - دو روز پیش درگیری شدید بین نیروهای انقلاب و عناصر ضدانقلاب رخ داد - طی این درگیری 20 تن از مهاجمان کشته و 20 تن دستگیر و تعدادی مجروح شدند. در این عملیات یک برادر پاسدار شهید و سه تن دیگر مجروح شدند و عملیات پاک سازی با قاطعیت ادامه دارد.» این گزارش در ادامه افزوده است:

«ستون نظامی که مشغول پاک سازی دهات محور سقز - سنندج بود، پس از انجام یک رشته عملیات موفقیت آمیز خود که منجر به کشته شدن عدۀ زیادی از ضدانقلابیون و دستگیری تعدادی از آنان شد، مجدداً به مرکز اصلی خود مراجعت کرد. براساس گزارش رسیده از ستاد عملیات ارتش و سپاه پاسداران: در یک سلسله عملیات پاک سازی در اطراف شهر مریوان، نیروهای انقلاب موفق شدند در حین پاک سازی، 7 تن از افراد مسلح کومه له را دستگیر کنند. همچنین، بنا به گزارش سازمان پیشمرگان مسلمان کرد: «سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران و پیشمرگان مسلمان کرد در جریان عملیات پاک سازی روستای "طاهنه" شرکت کردند، ولی ضدانقلابیون به طرف یک ریوی ارتشی آتش گشودند. در این درگیری نیروهای انتظامی به کمک شتافتند و ضدانقلابیون متواری شدند. هم زمان، بالاتر از روستای مذکور، یک درگیری شش ساعته بین ضدانقلابیون از یک سو و برادران ارتشی و پیشمرگان مسلمان کرد از سوی دیگر روی داد که به نیروهای ارتشی و پاسدار و پیشمرگان مسلمان کرد آسیبی نرسید. از تلفات ضدانقلابیون نیز اطلاعی در دست نیست. گزارش خبرنگار خبرگزاری پارس از قول سازمان پیشمرگان مسلمان کرد، حاکی است که طی عملیات پاک سازی روستای "قصریان" از توابع سنندج، 10 قبضه اسلحۀ شکاری به دست آمد. در این کار، سپاه پاسداران، ارتش و پیشمرگان مسلمان شرکت داشتند.»(3)

از سوی دیگر، ناآرامی و نبود امنیت در بخش های وسیعی از مناطق کردنشین، به ویژه کردستان، مشکلات فزاینده ای را برای مردم و دولت پدید آورده است و در این میان، رسیدگی به مایحتاج ضروری مردم و نیز امور عمرانی با مشکلات عدیده ای روبه روست. دراین باره امروز دکتر مهرآسا، استاندار کردستان، در تماسی با خبرنگار کیهان اظهار کرد: به علت ناآرام بودن

ص: 189

جاده های مشرف به مریوان، سوخت رسانی به این شهر به سختی انجام می گیرد. وی همچنین گفت: جاده های سنندج به مریوان ناآرام است و مهاجمان مسلح در ارتفاعات منطقه سنگر گرفته اند؛ لذا مواد سوختی به سهولت وارد این شهر نمی شود، زیرا امکان دارد مهاجمان مواد سوختی را به سرقت ببرند. وی افزود: غیر از مشکل مریوان در امر سوخت رسانی، شهرهای دیگر کردستان هیچ گونه کمبودی دراین خصوص ندارند، اما دولت باید به فکر منطقۀ کردستان باشد. استاندار همچنین اضافه کرد: اگر قرار است مواد خوراکی برای تمام شهرهای ایران جیره بندی شود باید دولت سهمیۀ کردستان را بیشتر و هرچه زودتر ارسال کند. دکتر مهرآسا درمورد وضعیت کلی شهرهای کردستان گفت: در سقز و بانه و سنندج وضع آرام است و فقط بعضی شب ها تک تیراندازی هایی می شود. مهاجمان هم اکنون شهرها را ترک کرده اند و به دهات و کوهستان ها پناه برده اند و در آیندۀ نزدیک تمام مناطق کردستان پاک سازی خواهد شد.(1)

1

انشعاب در کادر رهبری حزب دمکرات کردستان، و ایجاد یک کمیتۀ مرکزی جدید با عنوان "کمیتۀ مرکزی حزب کردستان ایران (پیرو کنگرۀ چهارم)"، باعث اختلافات اساسی در این حزب و تبلیغات شدید آنها علیه یکدیگر شده است.(2) امروز، کمیتۀ مرکزی حزب دمکرات کردستان ایران (پیرو کنگرۀ چهارم) در مقابله با تلاش های تبلیغاتی که جهت لوث کردن موضع گیری های این جناح در قبال انحرافات "گروه قاسملو" به عمل می آید، اعلامیه ای انتشار داده است. در این اعلامیه که در نشریۀ نامۀ مردم، ارگان مرکزی حزب توده منتشر شده، خطاب به "مردم مبارز ایران و خلق رزمندۀ کرد"، آمده است:

«در تاریخ 6/5/59 هیئت سه نفری ازطرف مابقی اعضای کمیتۀ مرکزی [گروه قاسملو] پیشنهادی بدون مهر و امضا مبنی بر همکاری مجدد را مطرح کردند. پیشنهادشان بدین قرار بود که ما طی اعلامیه ای چند سطر زیر را بنویسیم: "ما گروه هفت نفری بدین وسیله اعلام می داریم که اقدام خود را مبنی بر انشعاب و جدایی از حزب دمکرات کردستان ایران عملی اشتباه آمیز

ص: 190

می دانیم و حاضریم به صفوف حزب بازگردیم و مسائل مطروحه را در چارچوب مفاد اساسنامۀ حزب بحث و حل نماییم."

ما جهت روشن شدن اذهان مردم بارها تأکید کرده ایم که این اعلام مواضع انشعاب نیست، بلکه طرد سرطان انحراف است که به سرنوشت انقلاب ایران و مبارزۀ خلقمان جهت کسب خواست های حق طلبانه اش پیوند مستقیم دارد. خلق کرد نیک می داند که بعد از اعلام مواضع، پاسخ اصولی و منطقی ما را با سیلی از اتهامات و ناسزا پاسخ گفتند و در جریان روند مبارزه، اعلامیه ها و نوشته های افشاگرانۀ ما را پاره کردند و افراد صادق حزبی را مورد حمله و ضرب و شتم قرار می دادند؛ غافل از اینکه این اعمال غیراصولی و ناجوانمردانه نه تنها ما را از راه اصولی حزبمان بازنمی دارد، بلکه ما را مصمم تر خواهد کرد. طرح چنین پیشنهاداتی نه به منظور خدمت به وحدت حزب و پیشبرد مبارزات خلق کرد است، بلکه تاکتیکی است عوام فریبانه جهت پرده پوشی اعمال انحرافی خود؛ تاکتیکی است به منظور ادامۀ چماق داری و ایجاد جو خفقان، زیرا مشهور است که: دزد، بازار آشفته می خواهد. ما ضمن ادامۀ راه اصولی حزب محبوبمان، از تمامی اعضا و هواداران و پیشمرگان صادق حزب و خلق کرد می خواهیم که تحت تأثیر این چنین اعمال عوام فریبانۀ منحرفین قرار نگیرند و با طرد منحرفین، به انقلاب ایران و مبارزۀ حق طلبانۀ خلق کرد کمک نمایند. پاسخ اصولی و منطقی ما به پیشنهاد تاکتیک مآبانه شان بدین شرح است: "ما پیروان کنگرۀ چهارم بعد از اینکه مشخص گردید که اکثریت رهبری:

اولاً: از برنامۀ مصوب کنگرۀ چهارم حزب مبتنی بر پشتیبانی از انقلاب ایران و راه اصولی مبارزۀ خلق کرد منحرف گشته است. ثانیاً: زمانی که ارتباط با رژیم فاشیستی بعث عراق بدون اطلاع ما داشت بالا می گرفت و حزب را به آلت دستی علیه انقلاب و نیروهای اپوزیسیون عراقی تبدیل می کرد. ثالثاً: زمانی که در صفوف حزب، عناصر وابسته و مشکوک و افسران ضدانقلابی مشهود می گردید و جهت طرد آنها هیچ اقدامی صورت نمی گرفت. رابعاً: زمانی که با انحراف از مشی سنتی حزب، "کردستان" کم کم به پایگاهی علیه انقلاب ایران تبدیل می گردید و منحرفین نه تنها هیچ اقدامی علیه ضدانقلابیون نمی نمودند، بلکه در بعضی موارد با آنها همکاری می کردند؛ بعد از مبارزات پیگیرانۀ درون حزبی جهت افشا و طرد منحرفین و بازگردانیدن حزب از انحرافات، اقدام به اعلام مواضع مبتنی بر مشی مصوب کنگرۀ چهارم حزب نمودیم و اکنون که دوشادوش اعضا و کادرهای صادق حزبی "پیروان کنگرۀ چهارم" راهمان را ادامه خواهیم داد، هیچ گونه دلایلی برای بازگشت از راه اصولی خود و همکاری با منحرفین نمی بینیم و زمانی حاضر به همکاری با مابقی اعضای منحرف نشدۀ کمیتۀ مرکزی هستیم که: 1. به انحرافات اکثریت رهبری حزب به ویژه دفتر به اصطلاح سیاسی و دبیرکل [قاسملو] اعتراف نمایند. 2. اقدام فوری جهت طرد منحرفین، که حزب را به انحراف و

ص: 191

وابستگی کشانده اند. 3. اقدام جهت پاک سازی حزب از عناصر وابسته و افسران ضدانقلابی و مرتجعین، که به داخل صفوف حزب رخنه کرده اند. 4. مبارزۀ عملی و پیگیر علیه نیروهای ضدانقلابی و ایادی سرسپرده به امپریالیسم امریکا و بعث عراق. درصورت قبول شرایط فوق حاضریم با اعضای صادق منحرف نشدۀ حزبی جهت طرد هرگونه انحرافات و وابستگی، مبارزۀ خود را ادامه دهیم. در غیر این صورت پیشنهاد می نماییم که در نشستی مشترک با شرکت نمایندگان اقشار مختلف مردم، به افشاگری و طرد سرطان انحراف بپردازیم."

کمیتۀ مرکزی حزب دمکرات کردستان ایران پیرو کنگرۀ چهارم. 8/5/59.»(1)

1

سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، در اوضاع کنونی با تناقض ها و مشکلات زیادی روبه روست. از یک سو این سازمان دربرابر خیل انتقادات و حملاتی که مبتنی بر التقاط عقیدتی اعضای مرکزی و متون ایدئولوژیک سازمان است، همواره شیوۀ سکوت را برمی گزیند و از دعوت رقیبان به این گونه مناظره ها همواره شانه خالی می کند؛ و از سوی دیگر با مواضع پرنوسان و متناقضی که پس از پیروزی انقلاب در مقاطع گوناگون اتخاذ کرده، همواره در معرض پرخاش کادرها و توده های وسیع مذهبی هوادار نظام قرار دارد(2) و لقب منافقین، که اوایل انقلاب، فقط مارکسیست های داخل این سازمان را در بر می گرفت، اکنون بر مجموع سازمان اطلاق می شود. ازاین رو، در مطبوعات کشور همواره مطالب گوناگونی از اشخاص و گروه های مذهبی در تحلیل مشکلات ایدئولوژیک و عملکردهای سیاسی سازمان، ارائه می شود. امروز نیز در روزنامه های انقلاب اسلامی و کیهان دو مطلب درباره مواضع عقیدتی و سیاسی اعضای اصلی این سازمان منتشر شده است.

روزنامه انقلاب اسلامی که به دلیل تمایل سازمان در نزدیکی به بنی صدر، بعضاً جهت گیری هایی در موافقت نشان می دهد، در شماره امروز خود، بیانیه دفتر تحکیم وحدت (انجمن های اسلامی و سازمان های دانشجویان مسلمان کشور) را علیه سازمان مجاهدین خلق (منافقین) درج کرد. دفتر تحکیم وحدت که در کنار سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و دانشجویان مسلمان پیرو خط امام و هم سو با آنان، ازجمله نیروهای فعال و پیشتاز در عرصۀ

ص: 192

سیاسی کشور، به ویژه در فضای دانشگاهی و فرهنگی محسوب می شود، در این بیانیه مفصل، ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق و سمت گیری سیاسی آن را در فضای بعد از انقلاب به نقد کشیده است. در بخشی از این بیانیه، چنین آمده است:

«... 1. کادر رهبری سازمان باید پاسخ دهد: چگونه است که شما مدعیان انقلابی (!) علی رغم ادعاهایتان زیربنای تفکراتتان را اصول مارکسیسم تشکیل می دهد؟ و در جای جای نوشته هاتان آیه ای از قرآن و یا فرازی از نهج البلاغه درجهت توجیه این اصول به کار رفته است، تا آنجا که برخی از متون سازمان شما از سوی مارکسیست های رسمی مورد استقبال قرار گرفته و در مسیر مطالعاتی هوادارانشان جای گرفته است. ... مسلماً پذیرش همین اصول، عمده ترین عامل کودتای 54 در سازمان شما و همچنین مارکسیست شدن گروهی از اعضا بوده است. ...

2. گستردن چتر حمایت خود بر طیف نیروهای کفر و ضدانقلاب را که حول مخالفت با خط امام به وجود آمده است را چگونه پاسخ می گویید؟... آن هم نه برعلیه امپریالیسم (که خود جای حرف بسیار دارد) که در رویارویی با انقلاب و با امام بیدار و آگاه و روشن بین و نیز رویاروی ارگان های انقلابی و خدمتگزاران صادق و جان برکف این امت. ...

3. ... سازمان به جای محورگرفتن الله و وحدت حول آن با اعتصام به حبل الله، ضدیت با امپریالیسم را نشانده است؛ آن هم نه ضدیت مؤثر و عملی که ضدیت صوری و شعاری و روشن فکرمآبانه...

4. ضدیت با روحانیت اصیل ازجمله عملکردهای سازمان است. ... تا جایی که تضاد اصلی خود در جامعه را روحانیت یافته و با برچسب ارتجاع درجهت حذف موجودیت و پایمال کردن شخصیت و حیثیت آن گام برمی دارند. ...

5. ... این نکته از ابتدای پس از انقلاب قابل ذکر است که هواداران سازمان در دانشگاه ها (انجمن های دانشجویان مسلمان) به پیروی از مشی کلی سازمان، تضاد اصلی خود را با نیروی معتقد به خط امام متشکل در انجمن های اسلامی نهاده و با ایجاد جو شانتاژ و القاب و برچسب های گوناگون ازقبیل مرتجع و واپس گرا و عوامل احزاب حاکم و غیره سعی در حذف انجمن های اسلامی و جلوگیری از فعالیت های سیاسی - اجتماعی ما را داشتند. در راه اعمال این روش ها حتی با گروه های چپ امریکایی که نام بسیارشان به خارج از محدوده راهی نداشت، متحد شدند. ... در ابتدای پیروزی انقلاب که هنوز هیچ گونه طرح و برنامه ریزی برای دگرگونی نظام دانشگاهی و جذب نیروهای آزادشده در دست نبود، اینان خواستار به تعطیل کشاندن دانشگاه ها به بهانه های مختلف بودند. اما پس از سخنان راهگشای امام که مسیر انقلاب فرهنگی در جامعه و به خصوص دانشگاه مورد تأیید قرار گرفت و حرکت عظیم خدایی درجهت تحول بنیادین نظام حاکم بر دانشگاه ها آغاز گشت،

ص: 193

سرسختانه در رأس نیروهای مخالف به مقاومت پرداختند... اگرچه براثر یک تاکتیک سیاسی عقب نشستند و متحدان رنگارنگ را دربرابر انبوه امت جان برکف تنها گذاردند. ...

6. شیوه های غیراسلامی سازمان در برخورد با مخالفین عقیدتی بیانگر عدم وجود اخلاق اسلامی و حاکمیت اخلاق ضداسلامی در کادر رهبری سازمان است. شیوه های متداول مارک زدن و لجن مال ساختن شخصیت ها و جریان های مختلف... همچنان که پس از فتوای علما و روحانیون در بند در زندان ازجمله آیت الله منتظری و آیت الله طالقانی دربارۀ مارکسیست ها، آقایان مجاهدین خلق [منافقین]، صادرکنندگان فتوا را مرتجع و همکار ساواک نامیدند و فریاد برآوردند که سخن ساواک از حلقوم ارتجاع بیرون آمده است. ...

بارزترین برخورد منافقانۀ ایشان درارتباط با اصل ولایت فقیه و امامت خمینی کبیر امام پیامبرگونۀ امتمان است. در موارد بسیار امام را امام خوانده اند و ایشان را رهبر انقلاب اسلامی دانسته و با واژه هایی چون زعیم عالی قدر و پدر بزرگوار یاد کرده اند، اما درعمل هیچ گونه پایبندی بدان نداشته اند و نه تنها از رهبری امام پیروی نکرده اند که در اکثر موارد درست درجهت ضدیت با آن گام برداشته اند. ... تضاد و دوگانگی آشکار در بسیاری از عملکردها و تاکتیک های سازمان به چشم می خورد؛ به عنوان مثال، موضع آن در قبال سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حاکی از این برخورد ریاکارانه است. سازمان از اوایل تشکیل سپاه، این نهاد انقلابی برخاسته از متن توده های زحمت کش و شهادت جو، همواره کمر به تضعیف آن بسته است و به طور مستقیم و غیرمستقیم سعی در بی اعتبار ساختن آن نموده است؛ تا جایی که به هواداری از سازمان علیه سپاه آن چنان شعارهای شرم آور را می دهند و این فرزندان جان برکف انقلاب و امام را امریکایی می نامند و کادر سازمان هیچ نمی گوید و سکوت می کند و تلویحاً تأیید نیز می نماید. با این چنین عملکردی است که بناگاه اعلام می نماید همۀ نیروهای خویش را برای مبارزه با امپریالیسم امریکا در اختیار سپاه قرار می دهند. آیا سپاه در یک لحظه تغییر ماهیت داده است؟ یا نه، آقایان به خطای فاحش خود در شناخت سپاه اقرار کرده اند؟ اما به فاصلۀ کوتاهی می بینیم که سازمان به موضع اولیه بازمی گردد و سپاه را می کوبد. ... برخورد احساسی از موضع مظلوم نمایی - اصولاً سازمان رشد خویش را در جو خفقان ظاهری و در محیط ضدیت و نفرت شدید با مسئولین انقلاب و مخالفین خود می یابد. براین اساس، همواره درپی آن است که جو کینه و انتقام و هیجان کاذب را در اوج خود حفظ کند و بر موج احساسات سوار گردد. سازمان در پی حادثه آفرینی های گوناگون درجهت سوءاستفادۀ تبلیغاتی برای جلب هواداران است. ... 7. سیستم تشکیلاتی غیراسلامی سازمان درجهت اعمال تصمیمات کادر رهبری به هواداران از یک سو و اجرای مکانیکی و بدون چون وچرای اینان از سوی دیگر است. عملکرد سازمان در چارچوب هدف های مقطعی آن با این سیستم تشکیلاتی سبب اسارت و هرزرفتن

ص: 194

نیروهای فکری و جسمی بسیاری گشته است. جوانان پرشور و پرانرژی که اکنون باید توان خویش را درجهت ساختن و آبادکردن این خراب آباد مانده در پس طاغوت گذارند، همۀ سعی و استعداد و خلاقیتشان در کادر محدود چسباندن چند پوستر و اعلامیه و ایستادن بر سر گذرگاه ها و چهارراه خلاصه گشته است. ... 8. موضع سازمان پس از سخنان امام؛ اکنون پس از گذشت یک ماه از سخنان تاریخی امام می توانیم به بررسی عملکرد سازمان در قبال این سخنان بنشینیم. امام صادقانه از انحرافات می گوید تا اگر صداقتی باشد به خود باز آیند و از انحراف دست شویند. اما سازمان بلافاصله از یک سو با اعلام تعطیل دفاتر سیاسی خود و عدم انتشار روزنامه، با یک برخورد منافقانه در موضع مظلومیت جای گرفته، جو خفقان کاذب سیاسی را بر هواداران القا می کند و از سوی دیگر درپی قشون کشی سیاسی برمی آید. ...»(1)

اما کیهان از منظر دیگری به ایدئولوژی سازمان می پردازد. این روزنامه در مصاحبه با مهندس مهدی بازرگان و خطاب به ایشان با اشاره به این نکتۀ مشهور که «بنیان گذاران سازمان مجاهدین خلق [منافقین] و درنتیجه خود این سازمان به مقدار زیادی تحت تأثیر نوشته های شما بوده اند و از آنها در نوشته های ایدئولوژیک خود استفاده کرده اند. به عنوان نمونه و شاهد، کتاب راه انبیا راه بشر دقیقاً با توجه به کتاب راه طی شده تدوین شده است.» می پرسد: «نظر شما دراین خصوص چیست؟ آیا در همان موقع که این نظرات ابراز می شد شما انحرافی در آن می دیدید؟ باتوجه به اینکه بسیاری از نظرات شما در نوشته های آنها به چشم می خورد.» بازرگان در پاسخ می گوید: «همان طورکه می دانید و گفته اند سازمان مجاهدین خلق [منافقین] از جوجه ها و فرزندان نهضت آزادی ایران بودند. در زندان هم مرحوم حنیف نژاد با ما بود. بعضی هایشان مانند مهندس ناصر صادق در دانشکده فنی شاگرد من بود و بعد هم در شرکت "یاد" همکار من بود. به همین علت، یکی از سیئات ما و از جرم های بزرگ ما در نزد ساواک، چه من و چه دکتر سحابی و همکاران دیگرمان، این بود که این چنین اولاد و فرزندانی تحویل جامعه دادیم! و آن مقام امنیتی (ثابتی) در یک مجلس علنی که با یک واسطه به گوش من رسیده بود، گفته بود که ما از مارکسیست ها، از کمونیست ها و از این توده ای ها نمی ترسیم، اما از این مسلمان ها بیشتر می ترسیم. و عین همین حرف را روزی که من و دکتر سحابی را احضار کرده بودند، ثابتی و آن دیگری عطارپور، به ما گفتند. گفتند که همۀ اینها زیر سر شماست و شما مسئول همۀ این کشتارها هستید! (کشتارهایی که فرض کنید مجاهدین خلق [منافقین] می کشتند و یا کشته می شدند، در آن سنوات، سال 52). برای اینکه شما یک نسیمی برانگیختید که حالا این نسیم طوفان شده است. این عقیدۀ ساواک بود و دشمنی ساواک با ما از همه بیشتر بود. ...»

بازرگان سپس به بحث اصلی سؤال می پردازد و می گوید: «همان طورکه گفتید عده ای از کتاب های من ازجمله راه طی شده و همچنین تفسیر پرتوی از قرآن مرحوم طالقانی جزء کتاب های اصلی و تعلیماتی مجاهدین [منافقین] بود. در ملاقات هایی که آن زمان به طور مخفی

ص: 195

مرحوم حنیف نژاد یا سعید محسن با ما می کردند، می گفتند: "ما از شما نمی خواهیم که با ما همکاری بکنید، زیرا همکاری شما با ما سبب لورفتن ما می شود (چون ما شناخته شده بودیم و ممکن بود از این طریق ساواک به آنها پی ببرد) اما آنچه از شما می خواهیم این است که مطالعات اجتماعی و مطالعات دینی و اسلامی بکنید و به ما خوراک بدهید. ما احتیاج به ایدئولوژی داریم." بعد ما که در زندان بودیم و نهضت آزادی عملاً منحل شد و ما در شرایطی بودیم که نمی توانستیم علناً و عمومی فعالیت تشکیلاتی داشته باشیم، مجاهدین به مبارزۀ مسلحانه معتقد شدند و مبارزۀ مسلحانه جزء برنامه و رئوس نهضت آزادی نبود. از طرف دیگر، اینها مقداری از نظریات و کتاب های ما را می گرفتند، ولی صرفاً این نبود. خودشان هم اولاً واقعاً اهل تحقیق و تتبع و فعالیت و مطالعه بودند و ثانیاً کتاب های دیگر را می گرفتند و می خواندند. باوجودی که ما با هم به علت مسائل امنیتی تماس کمی داشتیم، ولی بعضی از کتاب هایشان را چه آن موقع و چه بعد، خوانده بودم. البته باید بگویم که با همۀ کتاب هایشان موافق نبودم. از همان اول باید گفت که یک خرده انحرافی (نه انحرافی که آنها را از دین خارج کند و نه انحرافی که آنها را از عقیده خارج سازد) به طرف مبانی مارکسیسم وجود داشت؛ کمااینکه من در سخنرانی هایم در مسجد قبا که تحت عنوان "آفات توحید" منتشر شده، به انحرافات آنها و نه تنها آنها بلکه خیلی ها... اشاره کردم و هنوز هم معتقدم وجود دارد. مارکسیسم چیزی است که امروزه در دنیا تأثیر فوق العاده ای بر جوانان و غیرجوانان و نتیجتاً در ایران، گذاشته است و خیلی ها ازنظر مبانی فلسفی و اقتصادی جذب آن شده اند. این آقایان هم مثل خیلی های دیگر به این چیزها توجه داشتند.

تا این حدود عقیده ای بود که آن وقت هم داشتم، ولی به هیچ وجه نمی گویم که اینها ضددین بودند، منافق بودند؛ نه، من هر شب برای اینها دعا می کنم، چون مسلمانشان می دانم، همان طورکه مرحوم طالقانی مسلمانشان می دانست. و اینها واقعاً خالصاً مخلصاً لوجه الله این مبارزه را کردند و به معنی واقعی شهید شدند. اما حالا، خوب، می دانید که بعد از فدائیان خلق این دسته بودند که بیشتر با دولت موقت درافتادند. و افکار و نظریاتشان را نمی توانم تأیید بکنم، اختلافاتی هم هست. بهشان گفتیم بیایید اینها را روشن بکنید. البته گو اینکه بعضی از کتاب هایشان را به من دادند، ولی متأسفانه فرصت نکردم که درست بخوانم و عمیقاً بتوانم انتقاد کنم؛ ولی شنیدم که راجع به قیامت یک توجیه خاصی دارند، که با اسلام جور در نمی آید. قسم نمی خورم! شنیدم. راجع به مالکیت شنیدم که اینها عقیده شان این است که اینها که در ایران هست خلاف اسلام است و باید از بین برود؛ که همان طورکه گفتم منطبق با اسلام نیست. و بعضی دیگر از نظریات که اینها را البته باید خواند و دید و با آنها بحث کرد. و متأسفانه نظر خاصی ندارم. به طورکلی با هرگونه انحراف اسلام از آن حالت اصیل، مخالف بوده و هستم و در آن خطر می دیدم.»(1)

ص: 196

1

در ادامۀ محاکمه و افشاگری عاملان کودتای 18 تیرماه گذشته، در دادگاه انقلاب اسلامی ارتش، امروز روزنامۀ کیهان بخش هایی از سخنان هرمز زمانپور سیاهکلی را درخصوص افشای طرح کودتا و بمباران نقاط حساس و ارتباط با سعید مهدیون، عامل اصلی طرح توطئۀ کودتا، منتشر ساخت.

در همین شماره، روزنامۀ کیهان به قلم فردی به نام (احتمالاً مستعار) "سعیدرضا حامد"، ضمن یک افشاگری مفصل دربارۀ تیمسار مهدیون، به ماجرای وی و اینکه آخرین سمتش در جمهوری اسلامی سرپرست نیروی هوایی ارتش بوده می پردازد که در آن چنین آمده است:

«سعید مهدیون بعد از برکناری از فرماندهی نیروی هوایی، مدتی از صحنه خارج می شود. لازم به یادآوری است که نامبرده چندین بار به وسیلۀ افراد کمیته ها و خصوصاً یک بار به وسیلۀ اکیپی ازطرف کمیتۀ امام (مستقر در مدرسۀ علوی) دستگیر و متأسفانه به وسیلۀ دادگاه انقلاب آزاد می گردد. نامبرده برای آخرین بار در 10/7/58، دستگیر می شود و بالاخره خوشبختانه این بار کارش به دادگاه انقلاب می کشد و در تاریخ سه شنبه 14 اسفندماه 58 شعبۀ اول دادگاه انقلاب اسلامی مرکز محاکمۀ وی همراه با دو تن از بلندپایگان رژیم سابق به اسامی سپهبد بازنشسته منوچهر یزدان بخش و سرلشکر غلامحسین دیلمی رزمخواه را آغاز می نماید. ... سپهبد مهدیون در دادگاه چنین معرفی می گردد: سعید (سیدسجاد) مهدیون فرزند سیدیحیی دارای شناسنامه 1798 صادره از زنجان متولد 1307، سپهبد بازنشسته، فرمانده پایگاه ه�