مشخصات کتاب

سرشناسه : تقی راد، حامد، 1360 -

عنوان و نام پدیدآور : شکست تنهایی: یکصد بحث کوتاه در موضوع نماز ویژه ائمه جماعات مدارس دوره دوم متوسطه/ حامد تقی راد؛ کاری از مرکز تحصصی ستاد اقامه نماز.

مشخصات نشر : تهران: ستاد اقامه نماز، 1393.

مشخصات ظاهری : 279ص.: مصور، جدول.

شابک : دوره:978-964-537-100-3 ؛ 80000ریال:978-964-537-050-1

وضعیت فهرست نویسی : فاپا

یادداشت : کتابنامه:ص.277-279؛همچنین به صورت زیرنویس.

موضوع : نماز -- راهنمای آموزشی

شناسه افزوده : ستاد اقامه نماز

شناسه افزوده : ستاد اقامه نماز. مرکز تخصصی نماز

رده بندی کنگره : BP147/7/ت74ش8 1393

رده بندی دیویی : 297/35307

شماره کتابشناسی ملی : 3419138

ص: 1

اشاره

1. ارتباط

راهبرد جلسه

در این جلسه به بررسی ارتباط که یکی از حقوق انسان ها نسبت به یکدیگر است، می پردازیم .

جذابیت اولیه

اگر یکی از دوستان شما در مدرسه دچار مشکلی بشود، شما چه می کنید؟ کمکش می کنید یا بی توجه از کنارش می گذرید؟ حتماً پاسخ شما این است که به دوستتان کمک می کنید. می دانی-د چ-را؟ چ-ون خدای متعال، زمینة ارتباط و عشق ورزی را حتی قبل از تولد ما فراهم کرده است. عشق مادر مت-رادف مراقبت، حمایت و پرورش کودک است. ارتباط ما با مادر اولین ادراک از عشق است .

پیوند با بحث

نیاز به ارتباط و دوستی، نه تنها یکی از نیازهای دنیوی ما اس-ت ، ک-ه در آ خ-رت ه-م یک-ی ازبهترین لذت ها و نعمتهای بهشتی، ارتباط و همنشینی با انبی-ا، ص-دیقان، ش-هد ا و ص-الحان خواهد بود .

"وَمَنْ یُطِعِ ﷲَ وَ َّ الرسُولَ فَأوُلئِکَ مَع الَّذینَ أَنْعَمَ ﷲُ عَلَیْهِمْ مِنَ النِّبِیینَ وَّ الص-دیقینَ وَالشُّ-هَداءِ وَّ الص-الِحینَ

وَحَسُنَ أوُلئِکَ رَ فیق-اً"(1). عجب رفقایی! بچه ها خو ش به حالشان .اینکه خ-دای متع-ال مؤمن-ان را برادر یکدیگر می خواند: "إِنمَّاَ الْمُؤْمِنُوَنَ إخِوَةٌ "(2) و می فرماید مؤمنان موظف اند به یکدیگر کم-ک کنند و حواسشان به هم باشد، همه به جهت این است ک-ه انس-ان، ب-رای عش-ق و محب-ت و

ص: 15

راهبرد جلسه

در این جلسه با استفاده از تکنولوژی آموزشی بازی با کلمات در سطح بالا، به ایج-اد آرام-ش که یکی از آثار ارتباط است، می پردازیم .

جذابیت اولیه

دوستان خوبم ،دقت کنید تا این کلمه را بخوانید: "ام".

این کلمه چیست و به چه معنا می باشد؟(1) این کلمه "اُم" است به معنای مادر. چ-را م-ادر را مادر می نامیم؟ مادر به ریشة هرچیزی گفته م-ی ش-ود . م-ثلاً چ-را ب-ه س-وره حم-د ام الکت-اب می گویند؟ چرا به حضرت زهرا(س)"ام ابیها" می گویند؟ به مادر "اُم"می گویند؛ چون ریشة هر فرزندی از مادر نشأت گرفته و توسط او آبیاری شده و از گوشت و پوست و خون او رشد یافته است .به همین دلیل احترام او همیشه لازم است .خداوند در قرآن می فرماید: "فَلا تَقُ-لْ لَهم-ا أُف"(2). نتیجة زحمات مادر چیست؟

این روایت پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) است: "الْجَنةُتَحْتَ أقْدَامِ الْأمُهَ-ات"(3). مادر آنق-در اهمی-ت داردکه پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: " َّ السعِیدُ سَعِیدٌ فی بَطْنِ اُمُه والشَّقِی شَقِیٌ فِی بَطْنِ اُمُه".(4)

حالا برویم سراغ بازی با کلمات: دوستان خوبم به ابتدای کلمه"ام" حرف "را" را اض-افه

ص: 17

راهبرد جلسه

در این جلسه به یکی از دغدغه های فکری جوانان که "آیا خدا وجود دارد؟" و "اگر وجود دارد پس این همة مشکلات از کجاست؟" پاسخ می دهیم .

جذابیت اولیه

مردی برای اصلاح سر و صورتش به آرایشگاه رفت. در بین کار گفت وگوی جالبی بین آنه-اصورت گرفت. آنها دربارة موضوعات و مطالب مختلف صحبت کردند. وقتی به موضوع "خدا" رسیدند. آرایشگر گفت: من باور نمی کنم خدا وجود داش-ته باش-د. مش-تری پرس-ید: چ-را ب-اورنمی کنی؟ آرایشگر جواب داد: کافی است به خیابان بروی تا ببینی چرا خدا وجود ندارد. به من بگو اگر خدا وجود داشت، این همه آدم مریض می شدند؟ بچه ها یتیم م-ی ش-دند؟ اگ-ر خ-دایی وجود دارد ،نباید درد و رنجی هم وجود داشته باشد. نمی توانم خدای مهربانی را تصور کنم که اجازه م یدهد این همه درد و رنج وجود داشته باشد. مشتری لحظ های فکر کرد، ما جوابی نداد؛ چون نمی خواست جروبحث کند .آرایشگر کارش را که تم-ام ک-رد. مش-تری از پش-ت شیش-ه مردی را با موهای بلند، کثیف و ریش اصلاح نکرده دید. رو به آرایشگر کرد و گفت: به نظر من هیچ آرایشگری وجود ندارد. آرایشگر گفت: چرا چنین حرفی می زنی؟ من آرایش-گرم و هم-ین الان موهای تو را کوتاه کردم. مشتری گفت: نه؛ آرایشگرها وج-ود ندارن-د؛ چ-ون اگ-ر وج-ودداشتند هیچ کس مثل مردی که بیرون است ،با موهای بلند و کثیف پیدا نمی شد. آرایشگر که انگار متوجه اشتباهش شده بود گفت: نه بابا!آرایشگرها وجود دارند؛ موض-وع ای-ن اس-ت ک-ه مردم به آنها مراجعه نمی کنند. پس خدا هم وجود دارد؛ فقط مردم به او مراجع-ه نم-ی کنن-د و

دنبالش نمی گردند؛ برای همین است که این همه درد و رنج در دنیا وجود دارد.

ص: 19

نتیجه گیری

پس ما اگر مریض باشیم تا به طبیب مراجعه نکنیم و مشکلاتمان را با او در می-ان نگ-ذاریم، نباید توقع رفع مشکلات را داشته باشیم. بله خدای متعال از همة دردهای ما با خبر است و به همین دلیل نماز را به منزلة معاینه، معالجه و دیدار خصوصی خود قرار داده که روزی چند بار با او درد دل کنیم و مشکلاتمان را در میان بگذاریم.

خدایا، تو شفا دهنده ای؛ بیماریهای جسمی و روحی ما را شفا بده. آمین .

ص: 20

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که خداوند متعال "أرحم الرَّ احمین" است. نه تنها نباید از او ترسید؛ بلکه بهترین دوست و همدم ما می باشد .

جذابیت اولیه

پیش از اینها فکر می کردم خان----ه ای دارد کن----ار ابره----ا

ط--لامث--ل قص--ر پادش--اه قص--ه ه--اخش--تی از الم--اس، خش--تی از

پایه های برجش از ع-اج و بلور سر تختی نشست باغرور

م--اه ب--رق ک--وچکی از ت--اج اوه-ر س-تاره پ-ولکی از ت-اج او

ه-ر س-تاره پ-ولکی از ت-اج اوم--اه ب--رق ک--وچکی از ت--اج او

اطل---س پی---راهن او آس---مان نق--ش روی دام--ن او کهکش--ان

رعد و برق شب ،طنین خندهاش س---یل و طوف---ان، نع---رة توفن---ده اش

دکم---ة پی--راهن او آفت--اب ب-رق تی-غ خنج-ر او ماهتاب

هیچکس از جای او آگاه نیس-ت هیچکس را در حضورش راه نیست

پیش از اینها خاطرم دلگیر ب-ود از خ--دا در ذه--نم ای--ن تص--ویر ب--ود

آن خدا بی رحم بود و خشمگین خان---ه اش در آس---مان، دور از زم---ین

ب--ود، ام--ا در می--ان م--ا نب--ود مهرب--ان و س--اده و زیب--ا نب--ود

در دل او دوستی جایی نداش-ت مهرب--انی ه--یچ معن--ایی نداش--ت

هرچه می پرس-ید م از خ-و د از خ-د ا از زم---ین از آس---مان از ابره---ا زود م--ی گفتن--د ای--ن ک--ار خداس--ت پرس وجو از کار او کاری خطاست با همین قصه دلم مشغول ب-ود خواب هایم، خواب دیو و غول ب-ود خواب می دیدم که غ-رق آتش-م در ده---ان اژده---ای سرکش---م

ص: 21

راهبرد جلسه

در این جلسه، به تبین این موضوع می پردازیم که عاشق و معشوق به دنبال فرصتی برای هم کلام شدن می گردند .این مطلب در قالب داستانی کوتاه و آیاتی از قرآن کریم ارائه می شود.

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه (1)

کشتی در یک سفر دریایی در میان طوفان شکست و غرق شد. تنها دو مرد توانس-تند نج-ات پیدا کنند و شنا کنان خود را به جزیره کوچکی برسانند. آن دو هیچ چاره ای ندیدن-د ج-ز دع-اکردن و کمک خواستن از خداوند متعال. جالب اینکه، هر کدام ادعا می کردند هم کلامی بهت-رازخدا ندارد وخدا او را بیشتر دوست دارد و دعای او را زودتر اجابت خواهد کرد. تصمیم گرفتند که جزیره را به دو قسمت تقسیم کنند و هر کدام در قسمت خودش دست به دع-ا ب-ردارد ت-اببینند کدام یک زودتر به خواسته هایش می رسد. نخستین چیزی که هردو از خدا خواستند، غذا بود .ص-بح روز بع-د م-رد اول، می-وه ای را ب-الا ی درخت-ی در قس-مت خ-ودش دی-د و ب-ا آن گرسنگی اش را بر طرف کرد؛ اما سرزمین مرد دوم هنوز خالی از هر گیاه و نعمتی ب-ود . هفت-ه بعد دو جزیره نشین احساس تنهایی کردند .مرد اول دست ب-ه دع-ا برداش-ت و از خ-دا طل-به مسر کرد. روز بعد کشتی دیگری شکست و غرق شد و تنها نجات یافته آن یک زن بود که به طرف بخشی که مرد اول قرار داشت شنا کرد. در سمت دیگر مرد دوم هنوز هیچ همراهی نداشت .

بار دیگر مرد اول از خداوند طلب لباس و غذای بیشتری نمود. در روز بعد مثل اینکه جادو شده باشد، همة چیزهایی که خواسته بود برای او فراهم میشد .اما مرد دوم هنوز هیچ چی-ز

ص: 24

راهبرد جلسه

ارتباط با خداوند متعال در صدر تعالیم قرآنی قرار دارد و سرلوحة برنامة همة انبیا و اولیا، ایجاد ارتباط بین بنده و معبود بوده است.

در این درس به یاری خدا، سعی می کنیم با بهترین نوع ارتباط آشنا شویم.

جذابیت اولیه

مربی گرامی ،ابتدا سؤالات زیر را پشت سر هم و سریع از دانش آموزان بپرسد .

خلیل اﷲ، روح اﷲ، ذبیح اﷲ، حبیب اﷲ، لقب کدامی ک از انبیای عظام می باشد؟

در صورت متوجه نشدن دانش آموزان، به صورت واضح تر سؤالات را طرح ک-رده، از آن-ان پاسخ را بخواهد .

- خلیل اﷲ لقب کدام یک از انبیای عظام می باشد و به چه معناست؟ حضرت ابراهیم(ع)، دوست خدا.

- روح اﷲ لقب کدام یک از انبیای عظام می باشد و به چه معناست؟ حضرت عیسی(ع)به معنای نسیم الهی.

- ذبیح اﷲ لقب کدام یک از انبیای عظام می باشد و به چه معناست؟ حضرت اسماعیل(ع)، قربانی در راه خدا.

- حبیب اﷲ لقب کدام یک از انبیای عظام می باشد و به چه معناست؟ حضرت محمد(ص)، محبوب خدا .

دوستان من، همانطور که می بینید تمامی این القاب به کلمه "ﷲ"جلَّ جلاله اضافه شده است. این به معنای ارتباط عمیق و قوی بین بهترین ها با خدای متع-ال م-ی باش-د و بر اس-اسقوت و ضعف همین ارتباط، این القاب به انبیا نسبت داده شده است. ش-اهد ب-ر اینک-ه خ-اتم الانبیا(ص) محبوب خداوند متعال است ،این فرمایش است که: "أنَ-َّهُ سَ-یدُ الْأ َّوَلِ-ینَ وَالْآخِ-رِینَ وَأنَ-َّهُ سَیدُ الْأنَبَیاءِ وَالْمُرْسَلیِن"؛ شهادت می دهیم پیامبر اکرم(ص) آقا و سرور اول-ین و آخ-رین اس-ت وشهادت می دهیم آقا و سرور همة انبیا و پیامبران است .

ص: 27

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که برای ارتباط و دوستی با بزرگان باید همت و تلاشمان هم به همان اندازه بزرگ باشد؛ چراکه با تنبلی و تن پروری نمی شود به اهداف بزرگ و عالی دست پیدا کرد.

جذابیت اولیه

مربی گرامی عکس هایی از مقبرة نادر شاه در مش-هد مق-دس را ب-ه نم-ایش م-ی گ-ذارد و ازدانش آموزان می پرسد، چه کسی می داند این مجسمه و مقبره کیست و کجاست؟ بل-ه درس-ت حدس زدید؛ او نادر شاه بنی-انگ-ذار سلس-لة افش-اریه اس-ت. او دوازده س-ال ، از 1114ش. ت-ا1126ش .بر ایران حکومت کرد. پایتخت وی مشهد بود. جنگ های زیاد او اسباب شهرتش را فراهم کرد؛ به گونه ای که اروپاییان به او لقب "آخرین جهان گشای شرق" و "ناپلئون ایران" را داده اند .

هدف بزرگ، تلاش زیاد

نادر شاه افشار پادشاه مستبد و قدرت طلبی بود که به کشورگش-ایی بس-یار علاق-ه داش-ت و ب-رای سیطره بر ممالک جدید و تسخیر مرزها از هیچ کوششی فروگذاری نمی کرد؛ تا جایی که نوشته ان-ددر مسیر گسترش دایرة حکومتش تا مدت ها حتی فرصتی برای درآوردن کفش ه-ایش نداش-ت. او همیشه از سربازانش پیش می افتاد و اگر در استراحت گاهی مجبور به توقف می شد تا می توانست از استراحت کممی گذاشت و به سربازانش پیغام می داد که نادر رفت، وقت تلف نکنید .

کسانی که در زندگی هدفی را تعقیب می کنند و برای آن ارزش قائلاند به می-زان بزرگ-ی هدفشان برایش زحمت می کشند .

ص: 30

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این مطلب می پردازیم که هر انس-انی مت-دین ت-ر و ب-ه خ-دای متع-ال نزدیکتر است، از تنبلی دورتر و پرتلاش تر است

جذابیت اولیه

مربی، سه کارت به شکل کارت های زیر تهیه کند:

الْمؤمنُ هشَّاش بشَّاش ِالْمؤمنُ کالْجبل الرَّاسخ

سه نفر از دانش آموزان را دعوت می کنیم. به هرک-دام ی-ک ک-ارت م-ی ده-یم (1) و از آنه-امی خواهیم روبه روی سایر دانش آموزان بایستند. از دانش آموزان دیگر می خواهیم این روایت را بخوانند و درصورتی که صحیح خواندند، معنای آن را بیان کنند. پشت کارتها هم این روای-ترا می نویسیم: "المؤُمِنُ، کالْجَبَلِ َّ الراسِ-خ"؛ مؤمن مانند کوه استوار اس-ت . بع-د از توض-یح مختص-رِحدیث اول، از شرکت کننده ها می خواهیم کارت ها را برگردانند. باز از دانش آموزان می خ-واهیم روایت را بخوانند و معنا کنند

چگونه شاد باشیم؟

رفاقت با خدای متعال برخلاف آنچه ممکن است در ذهن ما باشد، ش-ادابی و ف-رح م-ی آورد،

ص: 33

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که بی توجهی به ظاهر بدن و جسم سبب بیمار شدن و از بین رفتن آن می شود؛همین طور بی توجهی به نفس و روح و رسیدگی نکردن به آن نیز موجب بیمار شدن آن می شود .

جذابیت اولیه

مربی با همراه داشتن مولاژ (اسکلت کمک آموزشی) مطالب ذیل را بیان کند:

یکی از کارهایی که بسیار مطلوب است و پزشکان توصیه می کنن-د، معاین-ة کام-ل ب-دن است .معاینة بدن توسط پزشک موجب می شود درصورت ایجاد کوچک ترین بیماری، به فک-ر مداوای آن برآییم. اهمیت این کار در مورد بیماری های جسمی روش-ن اس-ت و جال-ب این ک-ه بسیاری از ما تصور می کنیم دچار هیچ بیماریای نیستیم؛ درحالی که این تصور غلط، به دلی-ل عدم بررسی دقیق بدنمان می باشد .رئیس انجمن اورولوژی ایران با اشاره ب-ه اینک-ه اف-راد در صورت درد سنگ کلیه حتی در نیمه شب به اورژان-س مراجع-ه م-ی کنن-د . گف-ت : ول-ی ای-ندر صورتی است که سرطان ها از جمله سرطان پروستات هیچ علامت ویژه ای ن-دارد و م-ردانباید دراین زمینه با معاینه های دوره ای به فکر سلامتی خود باشند. وی افزود این درحالی است که برخی مردان در زمان مراجعه به مط-ب ه-ا، ن-ام بیم-اری پروس-تات را نم-ی دانن-د و آن راترموستات عنوان می کنند.

پیشنهادی بهتر

اما از این کار بهتر و دقیق تر این است که پیشگیری کنیم از ابتدا مراقبت کنیم و هر غذایی

ص: 35

دعای آخر

امام صادق(ع) در دعای روز عرفه عرضه می دارد: "اللهم إنی أعُوذُبِکَ مِن النِسْیان والکَسل"؛(4)

خدایا، پناه می برم به تو از فراموشی و تنبلی و کسالت.

ص: 36

راهبرد جلسه

می خواهیم بدانیم چرا در بعضی مواقع، زندگی آنقدر سخت می شود که می گوییم: ای ک-اش اصلاً به دنیا نیامده بودم ،و بعضی مواقع آنقدر لذت بخش می شود که قصد صدها سال زندگی را در سر می پرورانیم!

جذابیت اولیه

مربی گرامی جدول زیر را که رمز آن "َضَنْک"(1)می باشد روی تخت-ه ی-ا روی مق-وای ب-زرگ طراحی می کند،و از دانش آموزان می خواهد با پاسخ به سه سؤال زیر، رم-ز ج-دول را ح-دس بزنند و بعد از آن معنای کلمه "َضَنْک" را بیان کنند.

ض ح ی

ن ی ت

ک ه ف

1. سوره ای که در نماز باید همراه سورة انشراح خوانده شود؟

ص: 37

راهبرد جلسه

در این درس به دو صفت از صفات نمازگزاران می پردازیم که یکی از آنها را باید محافظ-ت ودیگری را ترک کنند.

جذابیت اولیه

کلمة زیرآب را چه کسی تا به حال شنیده و معنای آن چیست؟

زیرآب در لغت: مجرایی است در ته مخزن های آب که هنگام خالی ک-ردن آب، آن را ب-ازکنند.(1) مخرجی دربسته در ته خزانه یا حوض یا آبان بار که به چاهی یا مغاکی منتهی می شود تا آنگاه که خواهند، آن را باز کنند و آبدان از آب و لجن تهی شود.(2)

تا کمتر از صد سال پیش در خانه های قدیمی که لوله کشی آب تصفیه شده نب-ود زی-رآب معنی داشت .زیرآب در انتهای مخزن آب خانه ها بود، که ب-رای خ-الی ک-ردن آب، آن را ب-ازمی کردند .زیرآب به چاهی راه داشت تا با باز کردن آن لجن ته حوض از آن به چاه برود و آب پاکیزه وارد حوض شود. در همان زمان وقتی با کسی دشمنی داشتندبرای اینکه به او ض-ربه بزنند زیرآب حوض خانه اش را باز می کردند تا همة آب تمیزی را که در حوض دارد از دس-ت بدهد.صاحب خانه، وقتی خبردار می شد خیلی ناراحت می شد؛ چون بی آب می ماند. ای-ن ف-ردآزرده به دوستانش می گفت: "زیرآبم را زده اند".

این اصطلاح که زیرآبش را زدند ریشه از همین کار دارد.

ص: 40

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که اگر نگاهمان به زندگی، خدایی باشد و مانند اهل بیت: عین اﷲ بشویم آن زمان همه چیز را زیبا خواهیم دید و از زندگی مان ب-ه معن-ای واقعی لذت خواهیم برد.

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)

امشب هم مثل شب های پیش، از شدت درد خواب به چشمانش نمی آمد. پهلوبه پهلو می شد و سعی می کرد توجهی به سوزش چشمانش نکند؛ اما درد امانش را بریده بود. بیماری او ازنظ-رتمامی متخصصان آن دوران لاعلاج تشخیص داده شده بود؛ یعنی با اینهمه ثروت و مکنت هیچ امیدی به یک لحظه آرامش نداشت. صبح فردا قرار بود به دیدن یکی دیگر از پزش-کان متخصص برود، بلکه درمانی برای نجات از این بیماری بیابد. پزشک بع-د از معاین-ه ب-رای اونسخه ای عجیب پیچید و گفت : نباید به هیچ رنگی غیر از سبز نگاه کن-ی . عم-ل ب-ه توص-یه پزشک برای بیمار که ثروت فراوانی داشت امکان پذیر بود .در مدت کوتاهی در و دیوار قصر او به رنگ سبز درآمد. همچنین تمام وسایل حتی لباسهای خ-دمتگاران ه-م س-بز رن-گ ش-د.

هی چکس بدون پوشیدن لباس سبز حق رفت وآمد به قصر او را نداشت؛ تا جایی که اگر کس-ی خواستار دیدار با او بود باید از سرتا پا سبزپوش میشد. با سختگیری خدمت کاران در عمل ب-ه دستور پزشک بعد از مدتی حال او تغییر کرد و رو به بهبودی رف-ت . آن م-رد ثروتمن-د ب-رایتشکر از منجی اش، پزشک را به قصر خود دعوت کرد تا لط-ف او را جب-ران کن-د؛ ام-ا وقت-ی حکیم با لباس نارنجی وارد خانه شد خدمت کاران از ورود او به اتاق جلوگیری کردند و خواستار

ص: 42

نتیجه گیری

شاید همة ما به این مرد بیمار بخندیم که چرا از ابتدا به فکر عینک نیفتاد؛ اما جالب است که

ص: 43

راهبرد جلسه

در این جلسه به این سؤال پاسخ می دهیم که چرا و چگونه بین م-ا و خداون-د متع-ال فاص-له ایجاد می شود؟

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)

گفت: "کسی دوستم ندارد. می دانی چقدر سخت است کسی دوستت نداشته باشد؟ تو برای دوست داشتن جهان را ساختی. حتی تو هم بدون دوست داشتن...!" خدا هیچ نگفت .

گفت: "به پاهایم نگاه کن! ببین چقدر چندش آور است. چشم ه-ا را آزار م-ی ده-م . دنی-ا راکثیف می کنم. آدم هایت از من می ترسند. مرا می کشند .برای اینکه زش-تم . زش-تی ج-رم م-ناست." خدا هیچ نگفت .

گفت: "این دنیا فقط مال قشنگهاست. مال گل ها و پروانه ها. مال قاصدک ها. م-ال م-ن نیست."

خدا گفت: "چرا، مال تو هم هست، دوست داشتن گل، دوست داشتن پروانه ی-ا قاص-دک کار چندان سختی نیست؛ اما دوست داشتن یک سوسک، دوست داشتن "ت-و " ک-اری دش-واراست .دوست داشتن کاری است آموختنی. هرکسی رنج آموختن را نمی برد .ب-بخش کس-ی راکه تو را دوست ندارد؛ زیرا که هنوز مؤمن نیست؛ زیرا که هن-وز دوس-ت داش-تن را نیاموخت-ه

ص: 45

15. گدای نابینا و روزنامه نگار

راهبرد جلسه

در این درس با نماز واقعی یعنی همان نماز مقبول و آثار و برکات آن آشنا می شویم.

جذابیت اولیه

انسان برای پیمودن راه صحیح تکامل و سعادت باید ازی کسو، رابطة خود را با خدا و ازس-وی دیگر، با خلق خدا تقویت نماید. بهترین راه تقویت رابطه با خدا، نماز است. نماز یک ظ-اهر ی دارد ،که انجام آن موجب رفع تکلیف از ما می شود؛ اما اینگونه نماز خواندن به این معنا نیست که لزوماً موجب سعادت اخروی گردد. رسیدن به قرب الهی از طری-ق نم-از، مس-تلزم رعای-ت نکات خاصی است که با صرف عمل به تکلیف، آن هم ازروی عدم توجه به مفاهیم عملی آن ،محقق نم یگردد .

امام صادق(ع) در کلام نورانی خود با بیان حدیثی قدسی، برخی از شرایط قب-ولی نم-از را

یادآور می شوند: "یَا ابْنَ جُنْدَبٍ قَالَ َّ ﷲُ جَ-لَّ وَ عَ-ز فِی بَعْ-ضِ مَ-ا أَوْحَ-ی إنِمَّ-َا أقْبَ-ُلُ َّ الص-لَاةَ "؛ (1)ای جن-دب خداوند جلّ جلاله فرمود نماز کسی را می پذیرم که:

شرط اول: این است که نمازگزار در هنگام نماز، عظمت خدا را به یاد آورد و به این نکته توجه داشته باشد که هرچه بیشتر موفق به درک عظمت خدا گردد، خود را در برابر آن کوچک و ناچیز می شمارد؛ مِمنْ یَتَوَاَضَعُ لِعَظَمَتِی؛ در پیشگاه عظمت من خشوع می کند .

بیان داستان

در زمان پیامبر(ص)، زنی زندگی می کرد به نام "زینب عطَّ ارِه" که به شغل عطرفروشی اشتغال

ص: 52

راهبرد جلسه

در این جلسه به بیان این مطلب می پردازیم که عش-ق، تبعی-ت و اطاع-ت م-ی آورد، و عاش-ق واقعی به کسی گفته می شود که ج-ان خ-ویش را، ک-ه ب-ا ارزش ت-رین س-رمایه اس-ت در راه معشوقش بدهد. نماز زمانی تأثیرگذار است که عاشقانه باشد.

جذابیت اولیه

دوستان خوبم ،به این داستان توجه کنید:

می خواستند سرش را ببرن-د . خ-ودش ای-ن را م-ی دانس-ت . او معن-ی کاس-ة آب و چ-اقو رامی فهمید .با مادرش هم همین کار را کردند. آب-ش دادن-د و س-رش را بریدن-د. ترس-یده ب-ود .

گردنش را گرفته بودند و می کشیدند. قلب قرمزش تندتند می زد. کم-ک م-ی خواس-ت، فری-ادمی زد و صدایش تا آسمان هفتم بالا می رفت .فرش-ته آم-د و نوازش-ش ک-رد و گف-ت: چق-درقشنگ است اینکه قرار است خودت را ببخشی ت-ا زن-دگی ب-از ه-م ادام-ه پی-دا کن-د. آدم ه-اسپاسگزار تو هستند. قوت قدمهایشان از توست. تاب و توانشان هم. تو به قلب هایشان کمک می کنی تا بهتر بتپد؛ قلب هایی که بتوانند عشق بورزند .پس مرگ تو به عشق کمک می کن-د .

تو کمک می کنی تا آدم امانت بزرگی را که خدا بر شانه های کوچکش گذاشته است ب-ر دوش کشد .تو، گندم و نور؛ تو، پرنده و درخت ،همة کمک می کنید تا این چرخ بچرخد، چرخی ک-هنام آن زندگی است.

گوسفند آرام شد و اجازه داد چاقو گلویش را ببوسد. او قطره قطره بر خاک چکید؛ ام-ا ه-ر

ص: 56

نتیجه گیری

عاشق خدا در مسیر رضایت او از هیچ کاری دریغ نمی کند. نم-ا ز م-ا زم-انی نم-از اس-ت ک-ه عاشقانه باشد و زمانی عاشقانه است که اثر عملی آن در زندگی مان نمایان باش-د . ب-ه هم-ین

دلیل پیغمبر اکرم(ص) فرمودند: " لَاصَلَاةَ لِمَنْ لَمْ یُطِع الصلَاةَ وَطاَعَةُّ الص-لَا ةِ أنْ تَنْهَ-ی عَ-نِ الْفَحْشَ-اءِ وَالْمُنْکَر"(2)؛ نماز کسی که از نماز اطاعت نکند نماز نیست، و اطاعت از نماز یعنی پرهیز از خطا و معصیت الهی .

خدایا ،طعم عشقت را به ما بچشان. آمین .

ص: 57

راهبرد جلسه

در این درس به این نکته می پردازیم که حب دنیا موجب می شود از صحبت و ه-م نش-ینی ب-اخداوند عزیز و مهربان لذت نبریم.

جذابیت اولیه

دوستان من، تا به حال جملة "گرگ به نمازم زده" را شنیده اید؟ کدام یک از شما می داند ک-هاین جمله به چه معناست؟

خوب گوش کنید. می خواهم یک داستان زیبا و جذاب برایتان تعریف کنم!

ابوذر می گوید: خدمت رسول خدا(ص) رسیدم. حضرت فرمود با گوسفندانت چه کردی؟ - ای رسول خدا، داستان شگفت انگیزی برای آنها اتفاق افتاده است!

- چه داستانی؟

- ای رسول خدا، زمانی که به نماز ایستاده بودم، ناگهان گرگی به گوسفندانم حمله کرد. با خودم گفتم پروردگارا، نمازم، گوسفندانم! کدام را دنبال کنم، شیطان به دل-م ان-داخت ک-ه ای ابوذر به چه فکر می کنی؟ اگر گرگ ها به گوسفندانت حمله کنند و تو در نماز باشی، تمام آنها را نابود می کنند و از بین می برند و چیزی برای زندگی تو در دنیا باقی نم یگذارند. به ش-یطان گفتم: توحید خدا و ایمان به اینکه خداوند متعال همه کارة این عالم است و ایمان به رس-الت رسولش(ص) و دوستی علی بن ابیطالب و امامان طاهرین: از نسل او و دشمنی دشمنانشان برای من باقی می ماند؛ هرچند که تمامی دنیایم از دستم برود .سپس مشغول نماز شدم، گرگ آمد و گوسفندی را به دهان گرفت و رفت .در همان حال که گرگ می رفت، ناگهان شیری به گرگ حمله کرد و او را دو نیم کرده و گوسفند را خلاص کرد و به گله برگرداند. س-پس ش-یر

ص: 58

نتیجه گیری

دوست عزیز، شیطان گرگصفت همیشه در کمین است. ما همیشه باید مراقب باشیم ت-ا ب-ه نمازمان نزند. اگر بندگی خالصانه انجام دهیم و تمام امور زن-د گی خ-ود را ب-ه دس-ت خداون-دمتعال بسپاریم، خدای متعال نیز همة امکانات عالم را در اختیار ما قرار خواهد داد.

اگ--ر ن--ه روی دل ان--در براب--رت دارم م--ن ای--ن نم--از حس--اب نم--از نش--مارم م--راد م--ن ز نم--از آن ب--ود ک--ه پنه--انی ح--دیث درد ف--راق ت--و ب--ا ت--و بگ--ذارم وگرنه این چ-ه نم-ازی ب-ود ک-ه م-ن ب-ا ت-و نشسته روی به محراب و دل بیازارم (3)

ص: 59

راهبرد جلسه

در این جلسه به این سؤال پاسخ می دهیم که آیا خدا را می توان دید؟

جذابیت اولیه

مردی با خود زمزمه کرد: خدایا، با من حرف بزن! یک سار شروع به خواندن ک-رد؛ ام-ا م-ردنشنید. مرد فریاد برآورد: خدایا، با من حرف بزن! آذرخش در آسمان غرید؛ مرد اعتنایی نک-رد .

مرد به اطراف خود نگاه کرد و گفت: تو کجایی؟ بگذار تو را ببینم! ستاره ای درخشید؛ اما م-ردندید. مرد فریاد کشید: خدایا یک معجزه به من نشان بده! کودکی متول-د ش-د؛ ام-ا م-رد ب-ازتوجهی نکرد! مرد در نهایت یأس فریاد زد: خدایا ،خودت را به من نش-ان ب-ده و بگ-ذار ت-و راببینم، از تو خواهش می کنم. پروانه ای روی دست مرد نشست، و او پروانه را پراند و به راهش ادامه داد .

سؤال

به نظر شما خدا دیده می شود؟ اگر دیده می شود ،چرا این مرد خدا را ندید؟ اشتباه او کجاست؟

خدای دیدنی

امیرالمؤمنین(ع) فرمود: "ما کُنْتُ أعبُدُرباً لم أره"(1)؛ من خدایی را که ندیده باشم عبادت نمی کنم.

چگونه ممکن است، دِرِ منزل شما به صدا درآید و شما یقین پیدا کنی-د ف-ردی پش-ت دراست، درحالی که او را نمی بینید؟ درواقع دیدن انواعی دارد .یکی از آنها دیدن با این دو چش-م

ص: 61

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین اخلاص در عبادت به ویژه نماز می پردازیم .

جذابیت اولیه

هوا گرم بود، آنقدر که کمتر کسی در خیابان دیده می شد .قطرات عرق روی برگة آزمایش-ی که روی پایش گذاشته بود می چکید؛ ولی دستان خسته اش توان پاک کردن آنه-ا را نداش-ت.

ناامیدی تمام وجودش را فرا گرفته بود. می اندیشید بعد از عمری زحمت و تلاش، تنه-ا ثم-رةزندگی اش، خستگی می باشد .مجبور شده بود تمام پس انداز سالها تلاشش را ب-رای بیم-اری همسرش خرج کند؛ اما بدون نتیجه؛ چراکه لباس سیاهش را چند روزی بود از ت-نش درآورده بود .حالا برگة آزمایش نشان می داد فرزند کوچکش هم دچار بیماری سختی ش-ده اس-ت . ب-ادستان لرزان، دنده را عوض کرد و پایش را روی پدال گاز فشار داد و چشم به ج-اده دوخ-ت، می خواست آنقدر برود تا از افکارش پیشی بگیرد؛ اما اشک جلوی دی-دگانش را گرفت-ه ب-ود .

ناچار کنار جاده توقف کرد و سرش را روی فرمان گذاشت. دیگر طاقتش تمام شده بود. بلن-دگریه می کرد؛ اما آرام نمی شد .سرش را بالا گرفت و شروع به فریاد زدن کرد: "آخه، چرا من؟ دیگه نمی تونم تحمل کنم .مگه تو رحم نداری؟! خوشت میاد ببینی زجر م-ی کش-م . چ-را زورمی گی؟ اصلاً صدام رو می شنوی؟ پول و پله که به-م ن-دادی؛ پ-در و م-ادرم رو ه-م زود ازم گرفتی؛ تنها دلخوشیم زن و بچه ام بودند .چرا این کار رو باه-ام م-ی کن-ی؟ اص-لاً خ-ودم رو مریض کن، اما بچه ام؛ نه، نه!"

حالا از آن ماجرا یک سال گذشته است. شکر خدا حال فرزن-دش بهت-ر ش-ده اس-ت. در ی-ک شرکت، نیمه وقت مشغول بود و بقیة روز را با تاکسی اش که تازه اقساطش تمام شده بود، کار

ص: 63

نتیجه گیری

یکی از مهم ترین ثمرات نماز یاد خداست: أقِمِ ّالصلاةَ لِ-ذِکْری(3) پس اگر یاد خدا باشیم با هر زبان و حال و احوالی تأثیر مثبت خودش را خواهد داشت. هرچند که در درس ه-ای آین-ده توض-یح خواهیم داد که بهترین نوع ارتباط، ازنظر ظاهر و محتوا نماز است .

خدایا ،به ما توفیق عبادت خالصانه، اما مؤدبانه را عنایت کن. آمین .

ص: 64

راهبرد جلسه

آیا به نظر شما ارتباط با خدای متعال به ویژه نماز مختص به دین اسلام است؟(1)

جذابیت اولیه

قرآن کریم متقن ترین منبعی است که از گذشته گان خبر م یدهد و در آن شواهدی دربارة نماز در ادیان گذشته بیان شده است. حضرت موسی(ع)هنگامی که اهل شهر س-رگرم ک-ار خ-ودبودند، وارد شهر شد. ناگهان دو مرد را دید که به جنگ و نزاع مشغولند. یک-ی از پی-روان او ودیگری از دشمنانش. آنکه از پیروان او ب-ود در براب-ر دش-منش از وی تقاض-ای کم-ک ک-رد . حضرت موسی مشت محکمی بر سینة مرد کافر زد و بر زمین افتاد و مرد.(2) خبر آن مرد قبطی در شهر پیچیده بود. حضرت موسی(ع) در شهر ترسان بود و هر لحظه در انتظار حادثه ای بود ،که ناگهان دید همان کسی که دیروز از او یاری طلبیده بود امروز فریاد می زند و از او دوب-اره کمک می خواهد. موسی(ع) به او گفت: "تو انسان ماجراجو و گمراهی هستی."(3) هنگامی که حضرت موسی(ع) خواست با کسی که دشمن هر دوی آنها بود درگیر شود و با قدرت مانع او گردد، فریاد دشمن موسی بلند شد و گفت: "ای موسی، می خواهی مرا بکشی همانگونه ک-هدیروز دیگری را کشتی!؟"(4)

در این هنگام یک حادثة غیرمنتظره موسی(ع) را از مرگ حتمی رهایی بخشید. م-ر دی از مرکز فرعونیان و کاخ فرعون بهسرعت خود را به موسی(ع) رساند و گفت: "ای موس-ی ، ای-نجمعیت برای کشتن تو به مشورت نشسته اند .فوراً از شهر خارج ش-و ک-ه م-ن از خیرخواه-ان

ص: 65

راهبرد جلسه

در این جلسه، نماز در دین مسیحیت را با تمام تحریف-ات ص-ورت گرفت-ه م-ورد بررس-ی ق-رارمی دهیم و به یکی از نقاط اشتراک آن با اسلام اشاره خواهیم کرد.

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)

نمازهای یومیه چیست؟ نام ببرید .به نمازهایی که هر روز، بای-د خوان-ده ش-ود، نم-از یومی-ه می گویند که عبارتاند از: نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا.

آیا میدانید عبادت روزانه و نماز، در همة ادیان وجود داشته است؟ شما خوب می دانید که در همة ادیان ازجمله مسیحیت، نماز وجود دارد؛ اما در طول تاریخ و دراثر تحریفهایی ک-ه دراین دین الهی صورت گرفته، نماز عمًلاً از زندگی مسیحیان حذف شده است و در دین فعل- ی مسیحیت، عملی شبیه نماز مسلمانان وجود ندارد؛ بلکه اعم-ال و رفت-اری وج-ود دارد ک-ه در قاموس کتاب مقدس در بخشی با عنوان "نماز و نی-ایش " آم-ده اس-ت ک-ه مقص-ود از نم-از،صحبت و گفت وگو با خدا و خواستن احتیاجات و اظهار تشکر و امتنان از محبت و الطاف حق تعالی م یباشد.(2) مسیحیان در کتابهایشان، کتاب مخصوصی برای نماز و نیایش دارند. آنها در روزهای یکشنبه و گروه دیگری از آنان، روز شنبه در کلیسا جمع می شوند و دعاهایی از کتاب زبور، مزامیر و پولس را می خوانند. مردمان معمولی برخلاف راهبان مسیحی، فقط به دو نم-ازصبح و شب می پردازند؛ اما راهبان مس- یحی ک-ه در کل یس-ا زن-دگ ی م- یکنن-د، ب-ه نمازه-ای هفت گانه و گاه بیشتر می پردازن-د . قبل-ة مس-یحیان، بی-ت اللح-م زادگ-اه حض-رت عیس-ی (ع) می باشد.(3) هرچند شاید اکنون ملتزم به قبله نباشند.

ص: 68

نتیجه گیری

ازآنجاکه فطرت همة انسان ها خداجوست، "فَأقِمْ وَجْهَ-کَ لِل-دینِ حَنیف-اً فِط-ْرَتَ َّ ﷲِ الَّت-ی فَط-َرَ َّ الن-اسَ َعلیه"؛(3) پس روی خود را متوجه آیین خالص پروردگار کن. ای-ن فطرت-ی اس-ت ک-ه خداون-د،انسا نها را بر آن آفریده است. این نیاز فطری ،به ان-یس و م-ونس و معب-ود اس-ت ک-ه م-ا راب هسمت دعا و مناجات و ارتباط با خدای متعال هدایت می کند؛ اما این ارتب-اط بای-د براس-اسادب و حفظ شأن و منزلت طرفین باشد.

از این جهت، نماز که همان راه ارتباطی ما با خالق هستی است شکل و محتوای خ-اص خودش را دارد. به گونه ای که رضایت خدای متعال در آن می باشد .

خدایا، نماز کم ارزش ما را پربها و ارزش کن. آمین.

ص: 69

23. ملاقات

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که نماز به ما آموزش اطاعت و بندگی می دهد .

چراکه تنها راه پیروزی در زندگی، بندگی و اطاعت خداوند متعال است.

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)

در این جلسه نام چند نفر اباالفضل است؟

به این دوستان به دلیل داشتن این نام زیبا تبریک می گویم .حالا ب-ه ای-ن داس-تان توج-ه کنید:

بعدازظهر گرم تابستان، میدان جنگ، زنان وکودکان و سپاهیانی تشنه. نبرد بالا گرفته، و گرد و غبار مرگ و تباهی، همه جا را فراگرفته بود. امیر سپاه ،با ظاهری آرام و باشکوه چشم به میدان دوخته بود. او که مظهر قدرت و شجاعت بود و ضرب شمش-یر و زور ب-ازویش سراس-رسپاه دشمن را به لرزه می انداخت، دیگر نمی توانست شاهد تشنگی عزیزانش باشد. دس-ت ب-رسینه و با خضوع همیشگی اش وارد خیمه مولا و سرورش شد. از تنگی سینه و بی طاقتی خود سخن گفت و اجازة نبرد خواس ت.برادر به ب-رادر چش-م دوخ-ت. غی-رت و ص-داقت در ک-لام اباالفضل العباس(ع) موج می زد .او زور بازویی وصف ناشدنی و بیمانند داشت. اگ-ر ب-ه می-دانمی رفت ،قطعاً نتیجه چیز دیگری می شد؛ اما آنها که ب-رای نب-رد نیام-ده بودن-د؛ بلک-ه ب-رای اصلاح، آموزش ادب و درس مردانگی آمده بودند. پس مولا و سرورش اباعب-داﷲ (ع) فرم-ود :

صدای ناله و شیون کودکان را می شنوی؟ کار تو جنگ نیس-ت . ب-ه ف-رات ب-رو و ب-رای ای-ن

ص: 74

نتیجه گیری

نماز به انسانها هم مسیر بندگی و هم مسیر پیروزی و سعادت را می آموزد و باعث م-ی ش-ودکه ما در تمامی مراحل زندگیمان درست قدم برداریم و به هدف خلق-ت ک-ه هم-ان عب-ادت

است برسیم: "وَ ما خَلَقْتُ الْجِن وَ الْإِنسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُون"؛(1) من جن و انس را نیافریدم جز برای اینکه عبادتم کنند [و از این راه، تکامل یابند و به من نزدیک شوند] .

خدایا ،به ما نیرویی بده تا در راه هدف خلقت گام برداریم. آمین

ص: 75

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که چرا نماز را برای ارتباط انتخاب کنیم؟

جذابیت اولیه

مربی گرامی یک جدول به شکل زیر رسم کند ،و سؤالات زیر را از دانش آموزان بپرسد. حرف ابتدایی جواب صحیح را داخل جدول قرار می دهد .

1.اولین پیامبر چه نام داشت؟ (آدم(ع)

2.مطلبی که به شما گفته می شود و می خواهند به کسی نگویی؟ (راز)

3.أشرف مخلوقات می باشد؟ (انسان)

4.رمز موفقیت پیامبر اکرم(ص) در رسالتش؟ (محبت)

5.کسی که به محض ریختن خونش بدون حساب و کتاب وارد بهشت می شود؟ (شهید)

آرامش

پیوند با بحث

ممکن است در ذهن هر بیداردل و صاحب اندیش های این پرسش مطرح شود که راستی چرا در دین اسلام این قدر بر این فریضة الهی تأکید شده است؟ مگر در نماز چه خاصیتی نهفته است که ما را به انجام آن دستور داده اند؟ می توان اینگونه پاسخ داد: یکی از برجسته ترین آثار نماز ،رسیدن به آرامش روحی و روانی است؛ زیرا نماز موجب زنده شدن یاد خدا در دلهاس-ت . ی-ادخدا ریشة تمام خوبی ها و زیبایی هاست. ی-اد خ-دا گنجین-ه ای اس-ت در دل ه-ا ی عاش-ق ک-ه شیرین ترین میوة آن، آرامش دل های ناآرام و پرتلاطمی است که در دریای غم و غص-ه دنی-افرو رفته و به دنبال آرامش و آسایش می گردن-د . خ-دا ی مهرب-ان پ-رده ازروی ای-ن حقیق-ت

ص: 76

راهبرد جلسه

در این جلسه به این سؤال جواب میدهیم که چرا نماز ،وجه و صورت دین معرفی شده اس-ت واین مطلب از چه اهمیتی برخوردار است؟

جذابیت اولیه

مربی گرامی عکسهای شمارة 1، 2 و 3 را به انداز های که برای عموم دانش آموزان قابل رؤیت باشد، تهیه می کند .

کدامیک از دوستان این افراد را می شناسد؟ تفاوت این افراد را از کجا تشخیص دادید؟

از کجا فهمیدید هر عکس متعلق به کیست؟

پیوند با بحث

مهم ترین چیزی که سبب تمایز انسان ها از یکدیگر می شود، چهرة آنان است. هر شخصی ب-اتفاوت چهره و خصوصیات خاصی که خدای متعال در او گذاشته ،از دیگران متمایز م-ی ش-ود .

دین هم صورت و قیافه دارد .

به نظر شما چهره دین چیست؟

آیا چهرة دین در لباس و پوشاک افراد است یا در ثروت و فقر؟

پیغمبر اکرم(ص)فرمودند "لکلِّ شَئٍ وَجْهٌ و وَجْ-هُ دِی-نِکُمُ الص-لاة"(1)؛ ب-رای هر چی-زی صورتی

ص: 78

راهبرد جلسه

عصبانیت یکی از بزرگ ترین معضلات و مشکلات افراد و اجتماع امروز ماست. تنها راه درمان آن پیدا کردن آرامش درونی و تکیه و توکل بر باورهای راسخ قلبی است که هم-ة را در نم-ازمی توان یافت .

جذابیت اولیه

مربی گرامی از یکی از دانش آموزان که پانتومیم خوبی داش-ته باش-د دع-وت م-ی کن-د و از اومی خواهد ضربالمثل "از کوره در رفتن" را برای دانش آموزان دیگر بدون اس-تفاده از ص-دا وحرکت لب ها اجرا کند. اگر دانش آموزان نتوانستند ضرب المثل را حدس بزنند، از یکی دیگر از دانش آموزان که بتواند با پانتومیم این مفهوم را به دان-ش آم-وزان دیگ-ر انتق-ال ده-د دع-وت می شود. اگر دانش آموزان نتوانستند حدس بزنند، خود مربی بیان می کند و اگ-ر توانس-تند، ب-ه کسی که خوب اجرا کرده و کسی که خوب حدس زده، جایز های تعلق بگیرد .

سؤال: بچه ها معنای "از کوره در رفتن" چیست؟(1)

آفرین به شما دوستان باهوش خودم. این مَثَل درمورد افرادی به ک-ار م-ی رود ک-ه س-خت خشمگین شوند و حالتی غیرارادی و دور از عقل و منطق به آنها دست دهد .

ریشة این ضرب المثل چیست؟

کورة آهنگری در قدیم با زغال سنگ و زغال چوب روشن می شد و در عصر حاضر با ب-رق و نفت و گاز روشن می شود و برای جدا کردن آهن از سنگ آهن و گداختن آهن به کار می رود.

ص: 80

راه درمان

هم نشینی با دریای بی کران و بی نهایت مهربانی، یعنی خدای متعال به انسان چن-ان وس-عتی می بخشد که دیگر دچار به هم ریختگی نشود و اضطراب و نگرانی نداشته باش-د ، و حت-ی درسخت ترین شرایط با تدبیر و عقل پیش برود. مانند امیرالمؤمنان(ع) که در جنگ خندق، زمانی

ص: 81

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که ارتباط با خدا موجب سعة صدر و دری-ا دل-ی خواهد شد .

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)

بزر گترین مرجع تقلید شیعیان زمان خود بود، مورد توجه همة مردم. با لهجة شیرین اصفهانی به گونه ای با دیگران سخن می گفت که گویی با فرزندانش صحبت می کن-د . پیرم-ردی آرام ومهربان با کوهی از علم و دانش. معروف بود که امام زمان(عج) نیز به ایشان توجه خاص دارد. دوست و دشمن از محبت و هیبتش در شگفت بودند. آن شب، مانند شب های پیش در مسجد مشغول نماز جماعت بود که غوغایی ب-ه پ-ا ش-د .ص-دای گری-ه و ش-یون سرتاس-ر مس-جد را فر اگرفت. در مسجد ،جنازة بدون سر فرزند ایشان که ازنظر همة جانشینی شایسته ب-رای پ-دربود ،روی زمین رها شده بود. ایشان بااینکه فهمیدند چه اتفاقی افتاده، فرمودن-د : نم-از دوم رابخوانیم؛ بعد از نماز رسیدگی می کنیم .او که همیشه از نماز انرژی می گرفت با توج-ه خاص-ی گفتند: ِّ إیاکَ نَعْبُدُ وَ ِّ إیاکَ نَسْ-تَعِین.(2) بعد از پایان نماز ،مردم به ایشان خبر دادند: قاتل فرزندتان ب-ه دام افتاده است. سید فرمودند: آیا جز من، کسی ولی دم این فرزند است؟ ع-رض کردن-د: خی-رآقاجان. فرمودند: آیا کسی نسبت به فرزند من حقی دارد؟ عرض کردند: نه آقاجان.فرمودن-د : اگر بخواهم از قاتل پسرم بگذرم آیا کسی می تواند مانع من شود؟ با تعجب گفتند: نه آقا! پس فرمودند: من گذشتم! مگر نه اینکه بخشش از قصاص پسندیده تر اس-ت ؟ قات-ل پس-رم را ره-ا

ص: 83

نتیجه گیری

نماز ،یعنی اتصال و ارتباط انسان به خداوند منان و این ارتباط، می تواند چنان وسعتی به انسان بدهد که به تدریج از صفات الهی همچون محبت و مهربانی بی نهایت، و عفو و گذشت از همة بد یها برخوردار شود.

خدایا ،به ما سعة صدر عنایت فرما. آمین.

ص: 84

راهبرد جلسه

در این جلسه به ارتباط نماز با سخاوت و بخشش می پردازیم .

جذابیت اولیه

جلسه را با یک حکایت زیبا شروع می کنیم:

تصمیم گرفتم سر از کار حاتم دربیاورم. از کجا این همه ثروت دارد؟ ای-ن چ-ه روحی-ه ای است که هر روز درِ خانه اش باز است. به عنوان مهمانی مثل هم-ة مهمان-ان وارد خان-ة ح-اتم شدم. تا غروب که مردم در رفت وآمد بودند من هم نشسته بودم. شب که شد به ح-اتم گف-تم:

آیا ممکن است امشب در منزل شما بخوابم؟ با خودم فکر می کردم از صبح تا الان ک-ه ح-اتم کار خاصی نکرده است که مستحق چنین ثروتی باشد؛ پس حتماً باید امشب بم-انم ؛ ش-اید درخانه خبری شد؛ اما باز هم تا موقع خواب خبری نشد. حاتم رختخ-وابش را آورد ک-ه در ات-اق مهمانان بیندازد. گفتم: اگر اشکالی ندارد من در اتاق شما و کنار شما بخوابم. م-ی خواس-تم ازکارش سر دربیاورم. در اتاق حاتم، خودم را به خواب زدم. با خود گفتم حاتم منتظر است م-نبه خواب بروم بعد به سراغ گنجش برود. ناگهان دیدم حاتم ت-ا خی-الش از خ-واب ب-ودن م-نراحت شد از جا برخاست. درست فکر کردم. الان می فهمم گنج و طلاهایش را کج-ا مخف-ی کرده است. ناگهان صدایش را می شنیدم که می گفت: خدایا مردم به در خانة من میآین-د و ازمن توقع کمک دارند. اگر تو مرا یاری ندهی، نمی توانم کاری انجام دهم. اینها را می گف-ت وآرامش پیدا می کرد. تازه فهمیدم حاتم گنجی را پیدا کرده که تمام شدنی نیس-ت؛ ب-ه منب-ع وسرچشمه ای زلال دسترسی پیدا کرده که تا بی نهایت امتداد دارد .

ص: 85

نتیجه گیری

تنها راه ثروتمند شدن و سخاوتمند شدن، یک چیز است و آن عمیق کردن رابطه و دوستی با خدواند متعال است. همانطور که در حدیث قدسی آمده: "یاَ ابْنَ آدَمَ أَنَاَ غَنِی لَا أفْتَقِرُ أطِعْنِی فِ-یماَ أَمَرْتک أَجْعَلْکَ غَنِیّا ً لَا تَفَتَقِ-رْ"؛(3) ای فرزندان آدم، من ب-ی نی-ازی هس-تم ک-ه ه-یچ وق-ت نیازمن-دنمی شوم، پس اطاعت مرا در آنچه گفته ام بکنید تا شما را نیز آنچنان غنی کنم که هیچ وق-ت نیازمند نشوید .

خدایا، ما را از غیر خودت بی نیاز کن. آمین .

ص: 86

راهبرد جلسه

بی تردید برخی از اعمال، تأثیر عمیقی در رفتار و شخصیت انسان می گذارد و زندگی ایشان را دگرگون می کند .یکی از آن أعمال، نماز و مداومت بر این عمل عبادی است ک-ه ت-أثیرش ازبین رفتن بخل و خساست است .

جذابیت اولیه

ابوذر نقل می کند که روزی از روزها با رسول خدا(ص) در مسجد نماز می خواندم؛ س-ائلی وارد مسجد شد و از مردم تقاضای کمک کرد؛ ولی کسی چیزی ب-ه او ن-داد . او دس-ت خ-ود را ب-ه آسمان بلند کرد و گفت: خدایا، تو شاهد باش که من در مس-جد رس-ول ت-و تقاض-ای کم-ک کردم؛ ولی کسی جواب مساعد به من نداد. در همین حال علی(ع) که در حال رک-وع ب-ود ب-ا انگشت کوچک دست راست خود اش-اره ک-رد . س-ائل نزدی-ک آم-د و انگش-تر را از دس-ت آن حضرت بیرون آورد. پیامبر(ص) که در حال نماز بود این جریان را مشاهده کرد، هنگامی که از نماز فارغ شد، سر به سوی آسمان بلند کرد و چنین گفت: "خداوندا، برادرم موسی از تو تقاض-ا کرد که روح او را وسیع گردانی و کارها را بر او آسان سازی و گره از زبان او بگشایی تا مردم گفتارش را درک کنند، و نیز موسی درخواست کرد هارون را که برادرش بود وزی-ر و ی-اورش قرار دهی و به وسیلة او نیرویش را زیاد کنی و در کارهایش شریک سازی. خداوندا، من محمد ،پیامبر و برگزیدة توام. سینة مرا گشاده کن و کارها را بر من آسان ساز. از خاندانم علی را وزیر من گردان تا به وسیلة او، پشتم قوی و محکم گردد. ابوذر می گوید: هن-وز دع-ای پی-امبر (ص) پایان نیافته بود که جبرئیل نازل شد و به پیامبر(ص) گفت: بخ-وان . پی-امبر (ص) فرم-ود : چ-ه

بخوانم؟ گفت: بخوا ن "إنِمَّ اوَلیکَمَّ ﷲُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُ-ونَّ الص-لاةَ وَ یُؤْت-ُو نَّ الزک-اةَوَ

ص: 87

راهبرد جلسه

در این جلسه به بررسی این موضوع می پردازیم که چرا ما انسان ها با نماز ت-ا اوج ب-ی نهای-ت پرواز نمی کنیم؟

جذابیت اولیه

یکی از آرزوهای بزرگ انسان پرواز بود. واین آرزو به واقعی-ت پیوس-ت، و انس-ان هواپیم-ا رااختراع کرد. مربی عکس های زیر را به دانش آموزان نشان دهد و دربارة ه-ر عک-س توض-یح مختصری بیان کند .آنچه بیشتر اهمیت دارد ارتفاع پرواز این هواپیماه است .

نماز و پرواز

شما روایات زیادی از نماز شنیده اید؛ اما دوتا از آنها خیلی تأثیرگذار است. یکی ،" الص-لاة معرَاجُ الْمُؤ مِن"؛(1) نماز، عروج و اوج پرواز مؤمن است و دیگری" الصلاة قُرْبَاَ نُ کُلِّ تقِی"؛(2) نماز، هر انسان با تقوایی را به مقصد می رساند؛ به این معنا که نماز بال پرواز آدمی اس-ت . تم-امی هواپیماه-ا ووسایل پروازی با همة پیچی-دگی، ق-درت و اوج پروازش-ان در براب-ر انس-ان ه-یچ ان-د . انس-ان موجودی است که می تواند از همه چیز و همه کس بیشتر و بهتر اوج بگیرد؛ اما اگ-ر بخواه-د واراده کند .

نتیجه گیری

خداوند متعال، انسان را برای پرواز کردن آفریده است نه ماندن و سقوط و س-کون ب-ه هم-ین

ص: 90

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که نماز ی-ک تکلی-ف اجب-اری نیس-ت. چن-ین نگاهی باعث عدم ارتباط و بی روح بودن آن و درنتیجه قطع ارتباط با خداوند منان و ترک نماز می شود .

جذابیت اولیه

جنگ جهانی اول مثل بیماری وحشتناکی، تمام دنیا را گرفته بود. یکی از سربازان ب-ه مح-ض اینکه دید دوست تمام دوران زندگیاش در باتلاق افتاده و در حال دست و پنجه نرم کردن با مرگ است، از فرماندهاش اجازه خواست تا برای نجات دوستش برود و او را از ب-اتلاق خ-ارج کند .

فرمانده گفت: اگر بخواهی می توانی بروی؛ اما به این فکر کردهای که این کار ارزشش را دارد یا نه؟ دوستت احتماًلاً مرده و ممکن است تو حتی زندگی خودت را هم به خطر بیندازی!

حرفهای فرمانده، اثری نداشت. سرباز این طور تشخیص داد که باید به نج-ات دوس-تش برود. او به شکل معجزه آسایی توانست به دوستش برسد. او را روی شانه ه-ایش کش-ید و ب-ه پادگان رساند. فرمانده به سراغ آنها رفت. سربازی را که در باتلاق افتاده بود، معاینه کرد و ب-ا مهربانی و دلسوزی به دوستش نگاه کرد و گفت: من به ت-و گف-تم ممک-ن اس-ت ارزش-ش را نداشته باشد! خوب ببین این دوستت مرده! خود تو هم زخ مهای عمیقی برداشتی!

سرباز در جواب گفت: قربان، البته که ارزشش را داشت .

افسر گفت: منظورت چیست که ارزشش را داشت؟

سرباز جواب داد: چون زمانی که به او رسیدم، هنوز زنده بود و نفس می کشید. او حتی ب-ا

ص: 92

نتیجه گیری

پس اگر به دنبال نجات خود از مهلکة دنیا هستیم، باید مسیر را با دوستی همیشگی و ص-ادقطی کنیم، و آن دوست ،غیر از خدای مهربان کس دیگری نمی تواند باشد .بهترین نوع رابط-ةما با او نیز از طریق نماز برقرار خواهد شد. پس تا گرفتار امواج سهمگین این دریای طوف-انی

ص: 93

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که بهترین وسیله برای الهی شدن، رنگ و بوی الهی گرفتن و رسیدن به هدف آفرینش، نماز است.

جذابیت اولیه

دوستان خوب من، سلام. امیدوارم همیشه شاد و سلامت باشید. ک-دامی-ک از ش-ما م-یدان-داطاعت به چه معناست؟ اطاعت و عبادت خدا چه فایده ای برای ما داره؟(1)

داستان خلقت انسان را شنیده اید؟ زمانیکه خداوند متعال می خواست انسان را خل-ق کن-د،به ملائکه اش گفت:

" إ ِّنِی جاعِلٌ فِی الْأرْضِ خَلیفَةً ".(2)

راستی چه کسی می داند خلیفه به چه معناست؟

خلیفه، یعنی جانشین خداوند متعال؛ یعنی ما بشویم جانشین خدا در زمین. چه کسی دوست دارد همةچیز را بلد باشد؟ علم غیب داشته باشد؟ چه کسی می خواهد همة ص-داهای ع-الم رابشنود؟ کدامیک از شما دوست دارد هروقت هرکجا که دوست دارد، در یک چشم به ه-م زدن برود؟ و خیلی نیازها و خواسته های دیگر مثل جاودانه شدن، ثروت و قدرت بی نهایت و همیشه مهربان بودن .

معلوم است که همة دوست دارند این قدرت و اختیار را داشته باشند. حال، سؤال این است

ص: 95

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که همة اعمال از جمله نماز باطنی زیبا یا زشت دارند .و بعد از مرگ قطعاً آنها را خواهیم دید.

جذابیت اولیه

کدام یک از شما بزرگواران معنای این روایت را می داند؟(1)

قال رسولاﷲ(ص): " إ نَّ حَراءَجَبَلٌ یُحِبنِی و أُ حِبهُ"؛(2) به تحقیق حرا ک-وهی اس-ت ک-ه م-ن را

دوست دارد و من نیز او را دوست دارم. مگر کوه می تواند دوست داش-ته باش-د؟! ج-واب ای-ن

سؤال را قرآن کریم داده است: "یُسَّبحُ ّللِهِ ما فِی َّ السماواتِ وَما فِی الأرْضِ لهُ الْمُلْکُ وَلهُ الْحَمْدُ وَهُ-وَ عَ-لی کُلِّ شَیْء قد یرٌ"؛(3) آنچه در آسما نها و در زمین است، خدا را[ به پاک بودن از هر عیب و نقصی ] می ستایند. فرمانروایی ویژة اوست .سپاس و س-تایش مخص-وص اوس-ت، و او ب-ر ه-ر ک-اری تواناست .همة اشیا در حال تسبیح و ستایش خداوند تبارک و تعالی هس-تند . پ-س اعم-ال م-اا زجمله نماز هم زنده است.

اعمال ما، همراه ما

نماز، زکات و تمامی اعمال خوب، موجوداتی حقیقی و زنده هس-تند ک-ه روح انس-ان را نق-شمی زنند؛ همراه انسان و با او محشورندو بعد از مرگ به کمک او می آیند؛ همانطور که ام-ام

ص: 97

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که نم-از بهت-رین ی-اری کنن-ده و اورژان-س درسختی ها و مشکلات است.

جذابیت اولیه

هرکدام از ما زمانیکه در زندگی روزانة خودمان با مشکلات و بلایایی روبه رو می ش-ویم، چ-ه حسی پیدا می کنیم؟ از دیگران چه انتظاراتی داریم؟ خداوند بی همتا دراینباره می فرماید:

"إنِّ الْإِنسْاَنَ خُلِقَ هَلُوعاً * إذِا مَسهُ الشَّر جَزُوعا * وَ إذِا مَس-هُ الْخَ-یْرُ مَنُ وع-ا إِلاَّ * الْمص-لّین الَّ-ذینَ هُ-مْ * عَلی صَلاتِهِمْ دائمِوُن"؛(1) همانا انسان ،حریص آفریده شده است؛ وقت-ی ش-ری ب-ه او برس-د فری-ادمی کشد و جزع م یکند ،و هرگاه خیر و نعمتی به او برسد، بخ-ل م-ی ورزد؛ مگ-ر نم-ازگزاران؛ افرادی که بر نماز خویش مداومت می کنند.

درواقع نمازخواندن موجب افزایش قدرت درونی ما می شود؛ زیرا وقتی آدمی با خدا سخن می گوید، و از او یاری می جوید، خداوند مهربان هم ب-ه دنب-ال اس-تمداد او ب-ه انس-ان کم-ک می رساند .همانطور که در قرآن کریم فرموده: "ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُم"؛(2) مرا بخوانید تا اجابت کنم شما را .وقتی م-دد اله-ی ب-ه انس-ان رس-ید، ق-درتی در خ-ود احس-اس م-ی کن-د ب-ینظی-ر وتوصی فناپذیر. این قدرت ناشی از توکلی است که مؤمن در نماز به خداون-د ق-دیر پی-دا ک-رده است و درحقیقت خود را مانند قطرهای می بیند که با دریا پیوند خورده است.

ص: 99

نتیجه گیری

البته ناگفته نماند، هر نمازی آرام بخش نیست .نمازی این اثر معجزه آسا را دارد که در آن، دل با زبان همراه گشته ،انسان به هنگام نماز، با تمام وجود، خود را در محضر خداوند متعال ببیند و تمام توجه و حواس خود را به سوی آن قدرت بی همتا متمرکز نماید.

خدایا ،به ما توفیق بده تا هنگام مشکلات ،با نماز از تو یاری بجوییم. آمین .

ص: 100

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که دراثر نم-از، ان-س و دوس-تی ب-ین خ-الق ومخلوق ایجاد می شود .نتیجة آن ایمان و ب-اوری راس-خ و نداش-تن اض-طراب و دله-ره در اوج مشکلات و سختی هاست .

جذابیت اولیه

همة شما داستان ابراهیم خلیل(ع) را شنیده اید .

حضرت ابراهیم(ع) قهرمان توحید بود. او از اینکه می دید مردم به ج-ای خ-دای یگان-ه، ک-ه همه چیز به دست اوست، دست به دامن سنگ، چوب و ساخته های دست خود م-ی ش-دند خیل-یناراحت می شد. مثل پدری مهربان که نمی تواند ببیند فرزندش برای رفع نیازهایش سراغ هرکس و ناکسی برود .سرانجام روزی که همة مردم برای انجام اعمال سنتی خود به بیرون از شهر رفته بودند ،تصمیم گرفت تلنگری به مردم بزند. به همین دلیل هم-ة ب-ته-ا ب-ه ج-ز ب-ت ب-زرگ را شکست .وقتی مردم برگشتند و این صحنه را دیدند، متوجه شدند تنها کسی ک-ه ممک-ن اس-ت دست به این کار زده باشد ابراهیم است. بالاخره حضرت ابراهیم(ع) محکوم به سوزاندن شد. او بر روی منجنیقِ آمادة پرتاب نشسته است؛ بدون ذرهای اضطراب و نگرانی؛ درحالیکه از هر سو دست یاری به سوی او دراز می شد؛ جنیان و ملائک و حتی فرش-تگان مق-رب. هم-ه ی-ک ص-دامی گفتند: می خواهی نجاتت دهیم؟ اما او که معلم توحید بود به همة آموخت، فقط از خ-دا بای-د کمک خواست و حاضر نبود به کسی دیگر غیر از خدا فکر کند. جبرئیل(ع) که او را می ش-ناخت عرض کرد لااقل از خدا بخواه که نجاتت دهد. جواب ابراهیم(ع) این بود: م-ن ب-ا خ-دا زن-دگی می کنم؛ از گذشته به یاد ندارم لحظه ای مرا تنها گذاشته باشد. چگونه فکر کنم از حال و اح-وال

ص: 101

نتیجه گیری

ازآنجایی که نماز ترکیبی از قول و فعل است ،و با توجه کردن ب-ه مع-انی و الف-اظ نم-از، نم-ازواقعی از ما موحد واقعی می سازد .مانند ابراهیم خلیل الرحمن(ع). موحدی که فق-ط و فق-ط ازخدای مهربان پیروی می کرد؛ موحدی که آرامش واقعی خود را تنها از او به ارمغان می گرفت .

خدایا ،به ما ایمانی عطا کن که بتوانیم تو را باور کنیم. آمین .

ص: 102

راهبرد جلسه

ای کسانی که ایمان آورده اید، از صبر و نماز کمک بگیرید: یا أ ُّ یَهَا الَّذِ ینَ آمَنُ-وا اسْ-تَعِینُواَّ ِبِالص-بْرِ وَ َّ الص-لاةِ (1)و با این دو نیرو (استقامت و توجه به خدا) به جنگ مشکلات و حوادث س-خت بروی-د که پیروزی از آن شماست؛ زیرا خداوند با صابران است :ا نَّ َّﷲَ مَعَ الصاِبِرِینَ. (2)

جذابیت اولیه

به عکس آنچه بعضی تصور می کنند،" صبر" هرگز به معنی تحمل بدبختی ها و تن دادن ذل-ت و تسلیم در برابر عوامل شکست نیست. صبر و شکیبایی به معنی پایداری و استقامت در براب-ر همة مشکلات و هر حادثة تلخی است؛ لذا بسیاری از علمای اخلاق برای صبر سه شاخه ذکر کرد هاند:

- صبر بر اطاعت (مقاومت در برابر مشکلاتی که در راه طاعت وجود دارد)؛ - صبر بر معصیت (ایستادگی در برابر انگیزه های گناه و شهوات سرکش و طغیانگر)؛

- صبر بر مصیبت (پایداری در برابر حوادث ناگوار و عدم خود باختگی و شکست روحی، و ترک جزع و فزع)

کمتر موضوعی را در قرآن می توان یافت که مانند صبر تک-رار ش-ده و م-ورد تأکی-د ق-رار گرفته باشد. در قرآن مجید حدود هفتاد بار از" صبر" سخن به میان آمده که بیش از ده مورد آن به شخص پیامبر(ص) اختصاص دارد. تاریخ مردان بزرگ گواهی می دهد مهم ترین عام-ل

ص: 103

راهبرد جلسه

نماز یک امر عبادی است، و چون خداوند متعال به آن فرمان داده است آن را به جا می آوری-م؛اما این عبادت که جزو برنامة روزانة مسلمانان قرار گرفته، نمی تواند خالی از آثار مادی باش-د

در این درس به پرورش تمرکز ذهن به وسیلة نماز می پردازیم .

جذابیت اولیه

به نظر شما علت پایین بودن ضریب هوشی بعضی افراد چیست؟(1)

"فرق نوابغ و افراد عادی، در امکان تمرکز ذهن و قوای عقلانی است ن-ه در توانمن-دی وسایر صفات فکری".(2) ذهن متمرکز، قوی و نیرومند است و ذه-ن پراکن-ده ن-اتوان و ض-عیفاست. ذهن، در حالت تمرکز ظرفیتی بسیار قوی دارد؛ ام- ا هنگ-ام توج-ه ب-ه اش-یای مختل-ف پراکنده شده، نیرو و توان خود را از دست می دهد و هرچه به اشیای بیشتری متوج-ه ش-ود از توان آن بیشتر کاسته می گردد. هر عمل عبادی علاوه بر آنکه مقام و ارزش وی-ژة م-ذهبی و معنوی دارد، موجب تمرکز فکری و ذهنی ملموس و قابل توجهی می شود که هرکس می تواند آن را به تجربه بگذارد و ادراک کند .

"یا أ ّیَهَا الَّذینَ آمَنُوا إنِ تَتَقُواَّ ﷲَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرقْان-ا"؛(3) ای کس-انی ک-ه ایم-ان آورده ای-د ؛ اگ-ر از

مخالفت فرمان خدا بپرهیزید، برای شما وسیل های جهت جدا ساختن حق از باطل قرار می دهد .

ص: 106

نتیجه گیری

از این سخنان نتیجه می گیریم که نماز حقیقی بهترین وسیل ه برای پرورش توجه و تمرک-ز در انسان است؛ زیرا نمازگزار پیوسته و با تمام قدرت می کوشد تا ذهن خود را از تمامی آنچه غیر خداست منصرف و فقط به خدا متوجه کند و تمام نیروی فکری خود را در یکجا جمع کند تا نمازش با خشوع و حضور قلب خوانده شود. این برای او عادت می شود و در کارهای دیگرش هم می تواند قوای ذهنی خود را متمرکز کند؛ مانند زمان درس خواندن.

راهبرد جلسه

در این جلسه، به این مطلب که نماز انسان را در برابر گناهان بیمه می کند و سیاهی گناهان را از آیینة دل می زداید، می پردازیم .

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)ابوعثمان می گوید: من با سلمان فارسی زیر درختی نشسته بودم. او شاخة خشکی را گرف-ت وتکان داد تا تمام برگهایش ریخت .سپس رو به من کرد و گفت: سؤال نکردی چرا این کار را کردم. گفتم: منظورت از این کار چه بود؟ گفت: این همان کاری بود که پیامبر(ص) انجام داد .

هنگامی که محضرش زیر درختی نشسته بودم. پیامبر(ص) این سؤال را از من ک-رد و گف-ت:

سلمان نمی پرسی چرا چنین کردم؟ من عرض کردم بفرمایید چرا؟

فرمود:"إنِّ الْمُسْلِمَ إذِا تَوَضَّأَ فَأحْسَنَ الْوُضُوءَ ثمُ صَلی َّ الصلَاةَ الْخَمْسَ تَحَاتَّت هذه خَطاَیاَهُ کَماَ تَحَاتَّتْ هَ-ذِهِ الْوَرَقُ ثمُ قَرَ أَ ،وَأقِمِ الصلاةَ طَرَفیِ النهاِرِ وَزُلَفاً مِنَ َّ اللیْلِ إنِّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ َّ السیئاتِ ذلِکَ ذِکْری لِلذاکِرینَ"؛(2)هنگامی که مسلمان، خوب وضو بگیرد، و نمازهای یومیه را به جا آورد، گناه-ان او م-ی ری-زد ؛ همانگونه که بر گهای این شاخه ریخت. سپس آیه اقم الصلاة... (3) را تلاوت فرمود .

در حدیثی دیگر ،یکی از یاران پیامبر(ص) به نام "ابی اُمامه" می گوی-د : روزی در مس-جد

ص: 108

نتیجه گیری

نمازهای یومیه مانند نهری زلال ،آثار سیاهی و کثیفی گناه را از وجود انسان پاک م-ی کن-د وانسان را در عالمی از معنویت و روحانیت که پیونده ای ایمانی او را با خدا محکم می سازد، قرار می دهد. نماز جوانه های عشق به خدا را در اعماق جان انسان شکوفا می کند و اراده را قوی و قلب را پاک می کند .

ص: 109

راهبرد جلسه

در این درس با این مطلب که نماز یومیه به چه معناست و چرا باید هر روز نماز بخوانیم، آشنا می شویم .

جذابیت اولیه

مربی گرامی جدول زیر را روی تخته رسم کند و با سؤالات زی-ر روای-ت پی-امبر اک-رم(ص) را کامل نماید .

1.حرف مشبه بالفعل که در عربی برای تأکید به کار می رود؟

2.نماز به عربی؟

3.ضمیر متصل مجروری "مفرد مذکر غایب" کدام است؟ (در خانة 3 و 5 قرار دهد).

4.مضارع مفرد مؤنث غایب از مادة "نهی"؟

5.در عربی به روز گفته می شود؟

یوماً6

ه5

ه3

تنهی4

صلاه2

إن َّ1

پیوند با بحث

به پیامبر(ص)عرض کردند فلان جوان که به مسجد می آید و پشت سر شما نماز م-ی خوان-د،

ص: 110

راهبرد جلسه

راهبرد جلسه (1)در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که آیا اگر کسی نماز را به آن ش-کل ک-ه بای-دبخواند، نخواند، دیگر اصلاً نباید نماز بخواند؟

جذابیت اولیه

با یکی از آشنایان که اهل نماز نبود در حیاط خانه نشسته بودیم. وقت نماز شد. رفتم نمازم را خواندم و برگشتم. بدون مقدمه به من گفت: عزیز دلم تو که از نماز چیزی متوجه نمی ش-وی،پس چرا می خوانی؟

مدتی فکرکردم و همین طوری داشتم اطراف خانه را نگاه می کردم که چشمم ب-ه آبک-ش حصیری قدیمی کنار حیاط افتاد. به او گفتم: زحمت بکش با آن آبکش کنار حی-اط از ح-وض آب بیاور. خنده ای کرد و به تمسخر گفت: آدم عاقل، مگر با آبکش آب می آورند؟

با تبسم گفتم: خواهش می کنم. با حالتی مغرورانه رفت و آبکش را توی آب انداخت و بالا آورد. آب ها همة خالی شد. با لحنی پیروزمندانه گفت: می دانستم امکانپذیر نیست. ببین حتی یک قطره آب هم ته آبکش نمانده است. آبکش را گرفتم و با دقت زیادی بررسی کردم.

گفتم: بله، راست می گویی؛ اصلاً آبی توی آن نیست؛ اما به نظر می رسد تمیزتر شده است.

به نظر شما این استدلال صحیح است؟ آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چش-ید (2)

پیوند با بحث

هرکس براساس ظرف خود از دریا بهره می گیرد. مثل چش-م ة آب مع-دنی ک-ه ب-رای درم-اندردی مؤثر است .اگر نتوانم چشمه را مالک شوم، ظرف هایم را هم پر نکنم؟

ص: 113

راهبرد جلسه

در این جلسه می خواهیم بدانیم اگر آخ-رین لحظ-ات عمرم-ان باش-د، بهت-رین ک-اری را ک-ه می توانیم انجام بدهیم چیست؟

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)مدرس بر سر سجاده اش نشسته بود .انگار که در آن دمِ واپسین، سراس-ر زن-دگی اش را م-رورمی کرد. جان خسته اش، زخم تمام ضربه هایی را که در سراسر عمر خورده بود به یاد م-ی آورد .

بااینحال در چهر هاش طراوت و شادابی خاصی موج می زند؛ زیرا به خوبی م-ی دانس-ت آخ-رین ضربه که برای همیشه او را به دیار دوست می فرستد ،در حال فرود آمدن است. ص-دای اذان،مدرس را به خدا دعوت می کند. جهانسوزی(2) در استکانی چای می ریزد و استکان را به خَلَج(3) می دهد .خَلَج نیز گَرد پاکتی کوچک را در آن خ-الی م-ی کن- د.اس-تکان را در مقاب-ل م-درس می گذارد و به او می گوید: بخور. مدرس چای را در چند جرعه می نوشد و با خونسردی سریعاً به نماز می ایستد .رو به دوست و پشت به دشمنان زانو م یزند و به سجده می افتد. مدرس نماز مغرب را به پایان می برد؛ اما زهر هنوز اثر نکرده است. مدرس هنوز بر سجاده نشسته و ذک-رمی گوید. دژخیمان با تعجب و وحشت به او خیره شده اند .در برابرش احساس ناتوانی می کنند .

زهر را به او خورانده اند؛ اما تلخی زهر در کام و جان خودشان موج می زند. مس-توفیان (4) دیگ-ر

ص: 115

نتیجه گیری

آخرین لحظات، یعنی اولین دقایق عشق بازی .برای کسی که عمری را با خدا بوده و او را باور کرده است، نه قدرت های زورگو م یتوانند او را از هدفش جدا کنند و نه زرق وبرق مادی دنیا .

خدایا ،آخرین عمل ما را بهترین عمل قرار ده. آمین.

ص: 116

43. حیا، راز نماز

راهبرد جلسه

در این جلسه به بررسی این موضوع می پردازیم که نماز چگونه ما را ب-ه س-مت انتخ-اب دوست خوب و مناسب هدایت می کند

جذابیت اولیه

در کنار خطوط سیم پیام خ-ارج از ده دو ک-اج روییدن-د س---الیان دراز رهگ---ذران آن دو را چون دو دوست میدیدند یک-ی از روزه-ای پ-اییزی زی---ر رگب---ار و تازیان---ة ب---اد یکی از کاج ها به خ-ود لرزی-د خ--م ش--د و روی دیگ--ری افت--اد گفت: ای آش ناب بخش مرا خوب درحال من تأمل کن ریشه هایم ز خاک بیرون است چن--د روزی م--را تحم--ل ک--ن کاج همسایه گف-ت ب-ا تن-دی م---ردم آزار از ت---و بی---زارم دور شو دس-ت از س-رم ب-ردار م--ن کج--ا طاق--ت ت-و را دارم بین--وا را س--پس تک--انی داد ی--ار ب--ی رح--م و ب--ی م--روت او سیم ها پاره گشت و کاج افتاد ب-رزمین نق-ش بست قامت او مرک--ز ارتب--اط دی--د آن روز انتق-ال پی-ام ممک-ن نیست کرد عازم گروه پی جویی تا ببیند که عی-ب ک-ار از چیس-ت سیم بانان پس از مرمت س-یم راه تک---رار ب---ر خط---ر بس---تند یعنی آن کاج سنگدل را نی-ز ب--ا تب--ر تک--ه تک--ه بشکس--تند (1)

ص: 120

نتیجه گیری

پس اگر بخواهیم دوستی داشته باشیم که هم برای دنیا و هم برای آخرت ما مفید باشد، بای-دبه سراغ کسی برویم که دوستی خودش را با خالق متعال ثابت کرده باش-د؛ یعن-ی نم-ازخوان باشد. تنها دراین صورت است که دوستی با او پایدار خواهد ماند.

خدایا ،ما را از دوستان واقعی خود قرار ده. آمین .

ص: 121

راهبرد جلسه

در این جلسه به بررسی آنچه سبب شد امیرالمؤمنین (ع) ولی خدا و جانشین پیامبر اکرم(ص) باشد می پردازیم .

جذابیت اولیه

ابن عباس می گوید: روزی در کنار چاه زمزم نشسته ب-ود م و ب-رای م-ردم از ق-ول پی-امبر(ص) حدیث نقل م یکردم. دیدم مردی که عمامه ای بر سر داشت و ص-ورت خ-ود را پوش-انده ب-ودنزدیک آمد و هر مرتبه که من از پیامبر(ص) حدیث نق-ل م- یک-رد م او نی-ز ب-ا جمل-ة "ق-ال رسو لاللّه" حدیث دیگری از پیامبر(ص) نقل می نمود. او را قسم دادم تا خودش را معرفی کند .

او صورت خود را گشود و صدا زد: ای مردم، هرکس مرا نمی شناسد بداند م-ن اب-وذر غف-اری هستم. با این گوشهای خودم از رسول خدا(ص) شنیدم، و اگر دروغ می گویم ه-ر دو گوش-م کر باد؛ و با چشمان خود این جریان را دیدم و اگر دروغ می گویم هر دو چشمم کور ب-اد، ک-ه

پیامبر (ص) فرمود: "عَلِی قائِدُ البَررَةِ وَقاتِلُ الْکَفَرةِ مَنْصُورٌ مَنْ نَصَرهُ مَخُذُولٌ مَنْ خَذَلهُ "؛(1)، علی پیشوای نیکان، و کشندة کافران است. هرکس او را یاری کند، خدا یاریاش خواهد کرد، و ه-ر ک-سدست از یاریاش بردارد، خدا او را خوار خواهد کرد.

ابوذر اضافه کرد: ای مردم ،روزی از روزها با رسول خدا(ص) در مسجد نم-از م-ی خوان-دم ؛ سائلی وارد مسجد شد و از مردم تقاضای کمک کرد؛ ولی کسی چیزی ب-ه او ن-داد. او دس-ت خود را به آسمان بلند کرد و گفت: خدایا ،تو شاهد باش که من در مسجد رسول تو تقاض-ای کمک کردم؛ ولی کسی جوابی به من نداد .در همین حال علی( که در حال رک-وع ب-ود ب-ه

ص: 122

نتیجه گیری

علی ونماز دویار جداناشدنی، دوآیت عظیم الهی و دو اقی انوس ب یک ران آکن ده از

ص: 123

راهبرد جلسه

در این درس به یکی از بزرگ ترین و قو یترین نیروهایی که خ-دای متع-ال ب-رای انس-ان ه-اطراحی کرده تا در زندگی روزمرة خود از آن به بهترین شکل کمک بگیرند و بتوانند به کمک آن پله های ترقی و رشد را طی کنند، می پردازیم .

جذابیت اولیه

مربی گرامی آیة شریفة "وَاسْتَعینُوا َّ ِبِالصبْرِ وَ َّ الصلاةِ وَإنِهَّا لَکَبیرَةٌ إِلاَّ عَ-لَی الْخاشِ-عین"؛(1) از ص-بر و نم-از یاری جویید و این کار جز برای خاشعان، گران اس ت، را در هفت کارت به شکل زیر بنویسد و از یک یا دوتا از دانش آموزان بخواهد تا این کلمات به هم ریخته را به صورت صحیح کنار ه-م چینش کنند .

بالصبرلَکَبیرَةٌ الصلاةانهاَالْخاشعین واستَعینُوا الاعلَی

مربی گرامی پشت هر کارت ترجمة آن کلمه را بنویسد. زمان یکه دانش آموزان عربی آیه را به طور صحیح چینش کردند، مربی بعد از قرائت صحیح آیه کارت ها را برگرداند و ترجمة آن را بیان کند .

ص: 125

راهبرد جلسه

نماز چنان اسرار و شگفتی های ظاهری و باطنی ای دارد که هرقدر بدان پرداخته شود، باز فضا برای طرح مباحث جدید وجود دارد. نمونه ای از آن، در این جلسه ب-رای دان-ش آم-وزان بی-ان خواهد شد .

جذابیت اولیه

مالک اشتر که از فرماندهان لشکر اسلام و فرمانده سپاه علی(ع) بود. روزی از ب-ازار کوف-ه عب-ور میکرد. پیراهنی از کرباس بر تن و عمامه ای از کرباس بر سر داشت. فردی که او را نمی ش-ناخت .

با مشاهدة آن لباس کمارزش، مالک را حقیر و خوار شمرد و ازروی اهانت پ-ارة کل-وخی را ب-ه وی زد. مالک اشتر این عمل زشت او را نادیده گرفت و بدون خشم و ناراحتی، ب-ه راه خ-ود ادام-ه داد .

بعضی که ناظر جریان بودند به آن مرد گفتند: وای بر تو! آیا دانستی چه کسی را مورد اهان-ت ق-رار دادی؟ جواب داد: نه. گفتند: این مرد مالک اش-تر فرمان-ده لش-کر امیرالم-ومنین (ع) اس-ت . م-رد از شنیدن نام مالک به خود لرزید و از کردة خویش سخت پشیمان شد. نمی دانست چ-ه کن-د . ق-دری فکر کرد. سرانجام تصمیم گرفت هرچه زودتر خود را به مالک برساند و از وی عذر خواهی کند، ت-اشاید از خطر مجازات رهایی یابد .به دنبال مالک رفت و او را در مسجدی دید که نماز م-ی خوان-د . صبر کرد تا نمازش تمام شد. خود را روی پاهای مالک انداخت و آنها را بوسید. مالک پرس-ید : ای-ن چه کاری است که می کنی؟ جواب داد: از عمل بدی که کرده ام پوزش می خواهم. مالک با گشاده -رویی و محبت به وی فرمود: خوف و هراسی نداشته باش. من هم به مسجد نیامدم، مگ-ر آنک-ه از پیشگاه الهی برای تو طلب آمرزش نمایم.(1)

ص: 128

راهبرد جلسه

در این جلسه درصدد تبیین این موضوع هستیم که آیا خداوند متعال در برابر عبادات بن-دگان به آنان بدهکار می شود؟

جذابیت اولیه

صبر کدام پیامبر مثال زدنی است؟

درود بر شما! حضرت ایوب(ع) که بعد از دیدن آن همه بلا و سختی، صبور و شکیبا بود و به خداوند عزوجل عرض کرد: خدایا، اگر محکمه ای تشکیل شود، حاضرم با تو در آن محکمه مناظره کنم! خداوند فرمود: این دادگاه همین جاست ."هاَتَ حُجت-ک"؛ دلیل و حجت-ت را بی-اور[که من(خدا) به تو (ایوب) بدهکارم!]

ایوب گفت: خدایا کدام دوراهی برای من پیش آمد که من س-خت ت-رین و ب-دترین آن را انتخاب نکرده باشم؟ هرچه مال و فرزند داشتم از دستم رفت؛ اما دس-ت از ش-کر و حم-د ت-وبرنداشتم .تمام زراعتم آتش گرفت، تمام گوسفندانم هلاک شدند و از بین رفتند، باز دس-ت ازشکر و حمد تو برنداشتم .خداوند در جواب او فرمود: "مَنْ أقدَرکَ وَوَفقَک عَلی ذل-ک"؛ [ایوب، بندة صبور من] چه کسی به تو این قدرت و توان و توفیق را داد تا بتوانی در برابر این مش-کلات وسختی ها مقاومت کنی؟

حضرت ایوب(ع) گفت: "أنْ یاربی "؛(1) تو، ای پروردگار من.

ص: 130

راهبرد جلسه

به یقین، نماز نیز مانند هر عبادت دیگری اسرار فراوانی دارد که با علم به آنها، مس-یر رش-د وتعالی طی خواهد شد. صبر نیز از مهم ترین اسرار نم-از اس-ت ک-ه در ای-ن درس ب-ا آن آش-نامی شویم .

جذابیت اولیه

یک جدول به شکل زیر رسم کنید.

1.جمع مکسر قصه م یباشد؟

2.اگر هر گنهکاری بعد از گناه انجام دهد، مانند این است که گناه نکرده است؟

3.به جمع کسانی که روی حق و حقیقت، پرده انداخته باشند گفته می شود؟رمز جدول کلمه "صبر" است که در ستون وسط به صورت عمودی قرار دارد.

پیوند با بحث

حضرت زینب(س) در خانواد های به دنیا آمد که به طهارت و پاکی شهرت داشت؛ در خانواده ای

ص: 132

راهبرد جلسه

عبادت به جز خدمت خلق نیست(1) در این جلسه به بررسی این موضوع می پردازیم که عبادات به ویژه نماز، زمانی مقب-ول درگ-اه خداوند متعال است که اثر و نتیجة عملی آن در انسان ایجاد شود و یکی از بهت-رین عب-اداتخدمت به دیگران است.

جذابیت اولیه

مربی شش کارت را آماده می کند و به شکل پراکنده کنار هم قرار می دهد .و از شش نف-ر ازدانش آموزان دعوت به همکاری می کند. کار تها را در اختیار دانش آم-وزان ق-رار م-ی ده-د . از دیگر دانش آموزان می خواهد تا چینش درست جمله را حدس بزنند.

خدمت عبادت نیست خلق به جز

بیان داستان

بیان داستان (2)یکی از بزرگان می فرمود: شبی در عالم رؤیا پدر و پدربزرگ و بقیة اجدادم، تا نسل پیامبر(ص) را در مجلسی با حضور خود پیامبر(ص) دیدم. همة دور ایشان حلقه زده بودند و من در مجلس دنبال پدر و پدربزرگم می گشتم .

ص: 135

نتیجه گیری

نماز واقعی نمازی است که ثمره و نتیجة آن در خدمت گزاری و راه انداختن کار دیگ-ران ب-روزمی کند .

خدایا ،ما را از نمازگزاران واقعی قرار بده. آمین .

ص: 136

راهبرد جلسه

در این درس به یکی از آثار بی اعتنایی و ترک نماز می پردازیم

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)شیطان که رانده گشت به جز یک خطا نک-رد خ ود را ب رای س جدة آدم رض ا نک رد ش--یطان ه--زار مرتب--ه بهت--ر ز ب--ی نم--از او سجده بر آدم و این ب-ر خ-دا نک-رد(2)

روزی حضرت فاطمه3 از پدر بزرگوارشان پرسیدند:(3) یا رسول اﷲ، کسی ک-ه نس-بت ب-ه نماز سستی کند، چه وضعیت و سرنوشتی دارد؟ پیامبر(ص) فرمودند: دخت-رم ه-رکس نم-از راسبک بشمارد، خداوند او را به پانزده بلا دچار می سازد. که شش تای آن مربوط به دنیا، سه تای آن مربوط به هنگام مرگ، سه تای دیگر مربوط به قبر و سه تا هم مربوط به قیامت است.

اما آن شش بلایی که در دنیا گریبان گیر او می شود.(4)اول: خداوند برکت را از عمرش می گیرد.(5)

ص: 137

راهبرد جلسه

در این جلسه به این موضوع می پردازیم که خودبینی موجب هلاکت است و اگر بخ-واهیم درمسیر حق قرار بگیریم، قدم اول، پا روی نفس خود گذاشتن و تکبر را به دور انداختن است .

جذابیت اولیه

مربی ابتدا یک بادکنک را باد کند و درحالی که آن را نگه داشته است، این داس-تان را تعری-ف کند:

ادیبی بود بسیار دانا و عالم، که به قصد سفر، سوار کشتی شد. کشتیبانی توانا کش-تی رابه سوی دریای بیکران هدایت کرد. کشتی در میان امواج دریا پیش می رفت. مرد دانشمند که به کشتیبان چشم دوخته بود، قدمی جلو گذاشت و با غرور رو به او ک-رد و گف-ت: آی-ا ت-و ازادبیات چیزی م یدانی؟

کشتی بان گفت: نه از آن چیزی نمی دانم .

ادیب با تأسف سری تکان داد و گفت: پس نیمی از عمرت بر فناست.

ساعتی بعد، باد سختی وزیدن گرفت و کشتی را در گردابی افکند. کشتی گاه به چ-پ وگاه به راست کج می شد؛ دانشمند هراسان خود را به کشتی بان رساند و فریاد زد: ح-ا لا چ-ه باید کرد؟

کشتی بان گفت: آیا تو از شنا کردن چیزی می دانی؟ ادیب گفت: نه

کشتی بان گفت: "پس کل عمرت بر فناست؛ زیرا کشتی در حال غرق شدن است.

ادیب ماند و گرداب و عمری که داشت فن-ا م-ی ش-د ، و ص-دای کش-تی ب-ان در گوش-ش

ص: 140

راهبرد جلسه

در این درس به توضیح کوتاهی راجع به این آیات شریفه می پردازیم: "إنِّ الْإنِسْاَنَ خُلِقَ هَلُوعا ً * إذِا مَسهُ الشَّر جَزُوع اًوَ إذِا مَسهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً * إ ّلا الْمُصَلِّینَ"؛(1) به یقین انسان، ح-ریص و ک-م طاق-ت آفریده شده است .هنگامی که بدی به او می رسد بی تابی می کند و هنگامی ک-ه خ-وبی ب-ه اومی رسد مانع دیگران می شود و بخل می ورزد؛ مگر نمازگزاران .

چرا کسی که نمازگزار است بخیل و کم طاقت نیست؟ (2)

پیوند با بحث

ارتباط نمازگزار با درگاه پروردگار متعال از طری-ق نم-از برق-رار م-ی ش-ود . نم-ازی ک-ه دراث-ره منشینی با خداوند متعال انسان را از فحشا و منکر بازمی دارد؛ نمازی که روح و جان انسان را پرورش م یدهد و سبب می شود او همواره به یاد خدا باشد و این توجه مستمر مانع از غفلت و غرور و فرو رفتن در دریای شهوات، و اسارت در چنگال شیطان و بخل و کم طاقتی و ه-وای نفس می شود. اصوًلاً هر کار خوبی زمانی در انسان اثر م یگذارد که دوام داشته باش-د ول-ذا درحدیثی از پیغمبر اکرم(ص) می خوانیم: إ نَّ احَب ا لأعمال إلی ﷲ ما دام و إ نْ قَ-لَّ "؛(3) محب-وب ت-رین اعمال نزد خدا چیزی است که مداومت داشته باشد، هرچند کم باشد .

ص: 143

نتیجه گیری

آری ،مرد شامی که سالیان سال تحت تأثیر تبلیغات سوء بنی امیه زیسته بود، بنابر القائ-ات آن قوم پلید، اهلبیت: را دشمن می داشت و بر خود لازم می دانست که به آن بزرگواران ناسزا گوید؛ اما امام حسن مجتبی(ع) - کریم اهلبیت - قدم پیش نهاد و به نور ولای-ت و حکم-ت،

ص: 144

راهبرد جلسه

هریک از ما در زندگی خود دچار مشکلات و سختی هایی هستیم و امیدواریم با لطف و محبت الهی هرچه زودتر برطرف بشود. آنچه در اینجا بررسی می کنیم، پیدا کردن مسیر صحیح برای رفع مشکلاتمان است.

جذابیت اولیه

دوستان خوب من، تابه حال دچار مشکل مالی سخت شده اید، یا کسی را دیده اید که دچ-اراین مشکل شده باشد؟ به نظر شما اگر ما در چنین شرایطی ق-رار بگی-ریم چ-ه راه حل-ی پی-دامی کنیم و اولین گزینه ای که به ذهنمان می آید چیست؟(1)

حضرت زین العابدین(ع) از کنار مردی که بر در خانة مرد دیگری نشسته بود عبور کرد. به آن مرد فرمود: برای چه جلو خانة این مرد ستم کار و جبار نشسته ای؟ آن مرد گفت: ب-ه عل-ت گرفتاری و سختی که در زندگی بر من وارد شده است.

امام(ع) فرمود: برخیز تا من تو را به درِی که بهتر از دِرِ خانة اوست و به سوی ارب-ابی ک-ه برای تو از او بهتر است ،راهنمایی کنم .

پس امام(ع) دست او را گرف-ت و ب-ه راه افتادن-د ت-ا ب-ه مس-جدالنبی(ص) رس-یدند . ام-ام زین العابدین(ع) به او فرمود: رو به قبله بایست و برای رضای خدا دو رکعت نماز بخوان و ب-ررسول خدا(ص) صلوات بفرست و این آیات را بخوان:

ص: 146

راهبرد جلسه

در این درس با نماز غفیله و داستان حضرت یونس(ع) آشنا خواهیم شد .

جذابیت اولیه

مربی گرامی بحث خود را با طرح سئوالات زیر شروع کند.

پیامبری که زیردریایی سوار شد؟ (حضرت یونس(ع)) پیامبری که به خاطر مردم مؤاخذه شد؟ (حضرت یونس(ع))

شاید وجه نامگذاری این نماز به غفیله این استکه در بین مغرب تا غایب ش-دن ش-فق، (1) فرصتی است که شیطان و لشکریانش از حال مردم غافل می ش-وند ؛ زی-را ای-ن دش-من قس-م خوردة انسان، در شبانه روز دو پست عوض می کند، پست شب که در هم-ین س-اعت اس-ت و پست روز که بین الطلوعین است و چون ساعت غفلت شیاطین در شب از روز کمتر است آن را به صورت مصغَّ ر بیان کرده اند.(2)

در قرآن کریم در سوره های یونس، انبیا، صافات و قلم، از حض-رت ی-ونس(ع) و نب-وت و مأموریت ایشان برای هدایت مردم سخن به می-ان آم-ده اس-ت . خداون-د متع-ال ب-ه حض-رت یونس(ع) وحی کرد که به شهر بزرگ نینوا برود تا مردم آن را به خدا دعوت نموده، از ظلم و ستم آنان جلوگیری کند. حضرت یونس(ع) به شهر نینوا رفت و سال ه-ا تبلی-غ دی-ن خ-دا راانجام داد؛ درحالیکه مردم دعوت او را نپذیرفتند. لذا حضرت یونس(ع) از درگاه خدا تقاض-ای

ص: 150

نتیجه گیری

درنتیجه می آموزیم صبر و شکیبایی رمز همة موفقیت ه-ا و پی-روزی هاس-ت ؛ هم-ان ط-ور ک-ه امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: "إصْبِرْ تَظَفَرْ "؛(3) صبر کن ت-ا پی-روز ش-وی . ای-ن ش-یرینی موفقی-ت وپیروزی است که سختی و تلخی صبر را از بین خواهد برد.(4) این صبر است که پای-ه و اس-اس دین می باشد.(5)

ص: 152

راهبرد جلسه

در این درس با یکی از اسرار نماز شب آشنا خواهیم شد.

جذابیت اولیه

مربی گرامی این درس را با یک جدول ساده به شرح ذیل شروع می کند .

سؤالات(1)

نمازشب

1.اولین آیة سورة قلم چیست؟ (ن)

2.نام سور های که بهمعنای سفره گسترده و پر از خوراکی است؟ (مائده)

3.خدای متعال بعد از خلقت کدام موجود به خودش احسنت گفت؟ (انسان،تبارک ﷲ احس-ن الخالقین)

4.حیوانی که خدای متعال به او وحی (به معنای الهام غریزی) کرد؟ (زنبور ، وأوحی رب-ک الی النحل)

5.شبی که برتر از هزار شب است؟ (شب قدر)

ص: 153

راهبرد جلسه

در این درس با یکی از زیباترین و عاشقانه ترین ارتباطات بین بنده و مولا آشنا می شویم و ب-ه بررسی روح نماز که جز از مسیر اهل بیت: به دست نمی آید، می پردازیم .

جذابیت اولیه

در یک عملیات مهم شبانه علیه دشمن متجاوز، هنگام پیشروی به میدانی از مین برخ-وردیم .

این برخورد برای ما بسیار غیر منتظره و سنگین بود؛ چون ازطرفی شناسایی نشده بود و شاید هم دشمن آنها را تازه کار گذاشته بود، و ازطرف دیگر اگر به موقع به سر ق-رار نم-ی رس-یدیم ،گروهی دیگر از بچه ها به وسیلة دشمن قیچی می شدند .

شرایط بسیار سخت و جانکاه بود. زمان نیز به تندی م-ی گذش-ت . م-ن فش-ار س-نگینی آن لحظات را هنوز هم بر سینه ام حس می کنم. بالأخره بنا شد که بچه ها داوطلبانه روی مین ه-ا بروند.

فرمانده ما، که هرچه از خوبی ها و دلاوری ها و کاردانی او و ایمان و عش-قش ب-ه فاطم-ه زهرا(س) بگویم، کم گفته ام، گفت: بچه ها،چند دقیقه ای صبر کنید، شاید راه دیگری هم باشد .

همة با ناباوری به او خیره شدند! چه راهی؟!

او این را گفت و سپس از بچه ها فاصله گرفته، کمی آن طرفتر به نماز ایستاد و دو رکعت نماز خواند؛ آنهم چه نمازی!! یکپارچه شور و عشق

رفقای او همه می دانستند او نماز توسل به فاطمه زهرا(س) را می خواند. عجب حالی داشت؛ مثل شمع می سوخت. پس از سلام نماز سر بر مهر گذاشته، ذکر "یا م-ولاتی ی-ا فاطم-ة أغیثین-ی" می گفت و با حالتی پرسوز، حضرت فاطمه(س) را به کمک می طلبید. استغاثة (فاطمه، فاطم-ه )

ص: 156

نتیجه گیری

اگر ما هر مقصدی را در نظر داشته باشیم برای رسیدن به آن باید مسیری را طی کنیم. زمانی که ما مقصدی چون سعادت دنیوی و راحتی آخرت یا جنت الأعلی و یا ق-رب اله-ی و فن-ای

ص: 158

58. بدعت

راهبرد جلسه

نماز حضور عبد در محضر معبود است و زبان، نمایندة دل و جان. می خ-واهیم ب-دانیم چگون-ه بین زبان و دل یک رنگی و صمیمیت ایجاد کنیم تا نمازی با حضور قلب داشته باشیم.

جذابیت اولیه

روزی شخصی وسط راه در حال نماز خواندن بود. مجنون بدون اینکه متوجه او شود، پایش به مهر او خورد و عبور کرد. بین مرد و مهرش فاصله افتاد. مرد نم-ازش را قط-ع ک-رد و داد زد:

هی! چرا بین من و خدایم فاصله انداختی؟! مجنون به خود آمد و گفت: من ک-ه عاش-ق لیل-ی هستم، تو را ندیدم. تو که عاشق خدای لیلی هستی، چگونه مرا دیدی که ب-ین ت-و و خ-دایت فاصله انداختم؟!

پیوند با بحث

نماز اکسیری معجزه آسا برای ترقی و رسیدن به آرزوها و پر کشیدن به اوج آسمان هاست؛ ام-ا نه ظاهر نماز و نه الفاظ آن؛ بلکه روح و معنای آن .

داستان نماز و روحش همان داستان آب و اسم آب است .کسی با آوردن اسم آب سیراب نمی شود .آنچه ما را سیراب می کند خود آب است. در اهمیت حضور قلب همین بس که ام-ام

صادق(ع) فرمودند: مَا یُرْفَعُ لهُ إلا مَا أقْبَ-لَ عَلَیْ-هِ مِنْهَ-ا بِقَلْبِ-ه.(1) پیغمب-ر اک-رم(ص) فرمودن-د : "اگ-ر

بخواهیم نماز عارفانه ای بخوانیم باید در هر نماز خواندنمان اینگونه فکر کنیم که این آخرین نمازی است که در دنیا به ما فرصت داده شده. به گونه ای که بهشت را در مقابل، جه-نم را در

ص: 164

راهبرد جلسه

در این جلسه به بررسی این مطلب می پردازیم که نماز نباید در ه-یچ ش-رایطی ت-رک ش-ود وخدای متعال به گونه ای برنامه ریزی کرده است که در سخت ترین ش-رایط ه-م نم-از خوان-دن ممکن باشد.

جذابیت اولیه

دوستان خوب من، به نظر شما در چه زمان هایی نماز نخوانیم اشکال ندارد؟(1)

وقتی حضرت امام; در نجف اشرف تشریف داشتند، شخصی به ملاقات ایشان می رود و در طی این ملاقات، ماجرایی شگفت انگیز را مشاهده می کند که آن را این چنین نقل م یکن-د :

برنامة همیشگی امام; در نجف این بود که دو ساعت و نیم بعد از مغرب ب-ه بیرون-ی من-زل تشریف می آوردند تا کسانی که به زیارت ایشان می آمدند بتوانند به خدمتشان برس-ند . بع-د ازاین برنامه به حرم مطهر امیرالمؤمنین(ع) می رفتند .شبی حضرت امام; به تب ش-دید مب-تلاشدند. هرچه تلاش کردیم تا دکتری را پیدا کنیم، موفق نشدیم .ساعت دو و نیم شب دکتری را دیدیم و از وی خواهش کردیم حضرت امام; را معاینه کند. او پذیرفت ،و راهی منزل امام شدیم. وقتی وارد منزل شدیم، با خود گفتیم که حتماً آقا با وجود این کسالتی که دارد خوابیده است؛ ولی وقتی وارد اطاق شدیم با کمال تعجب، مشاهده کردیم که وی نشس-ته و مش-غول نماز شب است .صبر کردیم تا نماز ایشان تمام شد. بعد از نماز، دکتر، حضرت امام; را معاینه کرد و معلوم شد که ایشان تب 24 درجه داشتند!(2)

ص: 167

راهبرد جلسه

در این جلسه، شهادت امیرالمؤمنین علی(ع) در نماز را بی-ان م-ی کن-یم . امیرالم-ومنین (ع) در قبله گاه عاشقان به دنیا آمد و در محراب عارفان به شهادت رسید.

جذابیت اولیه

همه میدانید که حضرت علی(ع) در چه شبی و توسط چه کسی به شهادت رسید.

سه تن از خوارج به اسامی "عبدالرحمن بن ملجم"، "برک بن عبداﷲ" و "عمروبن بک-ر " در شبی دور هم جمع شدند و از گذشتة مسلمانان صحبت می کردند. در گفت وگو، به این نتیج-ه رسیدند که علت اینهمه خونریزی و برادرکشی، معاویه، عمروعاص و علی(ع) هس-تند و اگ-راین سه نفر از میان برداشته شوند، مسلمانان آسوده شده ،تکلیف خود را معین می کنن-د ! ای-نسه نفر با هم پیمان بستند و سوگند خوردند که هریک از آنها داوطلب کشتن یکی از این سه نفر باشد. ابن ملجم متعهد قتل علی(ع) شد. عمروبن بکر عهده دار کشتن عمروعاص گردید، و برک بن عبداﷲ نیز قتل معاویه را به گردن گرفت. هریک شمشیر خود را با سم مهلک، زهرآلود نمودند تا ضربتشان مؤثر واقع شود. نقشة آنها محرمانه و در مکه کشیده شد. برای اینکه ه-رسه نفر در یک زمان برنامة خود را انجام دهند، شب نوزدهم ماه رمضان را، که شب قدر است و مردم تا صبح در مساجد بیدار می مانند ،برای این منظور انتخاب کردند. هر یک از آنها برای انجام مأموریت به سوی مقصد روانه شد. عمروبن بکر برای کشتن عمروعاص به مصر رف-ت وبرک بن عبداﷲ برای قتل معاویه رهسپار شام شد. ابن ملجم نیز راه کوفه را پیش گرفت.

برک بن عبداﷲ در صف اول نماز و پشت سر معاویه ایستاد. وقتی معاویه سر به سجده نهاد ،برک شمشیر خود را فرود آورد؛ ولی دراثر دستپاچگی شمشیر او به جای فرق معاوی-ه ب-ر ران

ص: 169

راهبرد جلسه

بند های آمادة راز و نیاز با آفریدگار جهان هستی است که طهارت ظاهری و باطنی داشته باشد .

در این درس با وضو، که کلیدی برای ورود به گلستانِ سرسبز نماز و آغ-ازی ب-رای ورود ب-ه بهشت است، آشنا می شویم.(1)

جذابیت اولیه

"برای این به وضو دستور داده شده و آغاز عبادت است که بنده هنگامی که در پیش-گاه خ-دامی ایستد و با او مناجات م یکند، از آلودگ یها و نجاس تها پاک باشد و بندگی خود را در براب-راو به اثبات رساند. وضو سبب م یشود که آثار خواب و کسالت از انسان زایل گردد و قلب برای قیام در پیشگاه خدا، نور و صفا پیدا کند".(2)

وضو آثار جسمانی هم دارد. ازجمله اینکه سبب رفع بسیاری از بیمار یها به واسطة ریختن آب سرد روی نقاط حساس بدن می شود. جالب اینک-ه ، در دی-ن اس-لام نق-اط ط-ب س-وزنی مخصوصاً در وضو رعایت شده است؛ برای مثال، آقایان مستحب اس-ت آب را از پش-ت آرن-جبریزند و خان مها از قسمت جلو دست بریزند .با مطالعة طب سوزنی پی م-ی ب-ریم، نق-اط ط-ب سوزنی در آقایان و خانمها در بعضی از نقاط فرق می کند. بسیار جالب است ک-ه ب-ا تحری-ک نقاط طب سوزنی به وسیلة آب سرد در وضو، خط سیر چهارده نصف النهار را تحریک می کن-یم

ص: 172

راهبرد جلسه

شگفتی های اسلام انتها ندارد و هرازگاهی پرده ای از اسرار آن کنار می رود .در ای-ن درس ب-ه یکی دیگر از شگفتی های آن می پردازیم .

جذابیت اولیه

"یاأیَها الَّذینَ آمَنُوا إذِا قُمْتُمْ إلِی َّ الصلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَأیْدِیَکُمْ إلِی الْمَرافِقِ وَامْسَحُوا ِبِرُؤُسِکُمْ وَأرْجُلَکُمْ إلِی الْکَعْبَیْن "؛(1) ای کسانی که ایمان آورده اید، هنگامی که خواستید به نم-از بایس-تید، ص-ورت و دست ها را تا آرنج بشویید و سر و پاهای خود را تا برجستگی پا مسح کنید. مربی گرامی ای-ن آیة شریفه را روی تخته بنویسد و ترجمة آن را برای دانش آموزان بیان کند. درصورت امکان ،تصویر بزرگ دستگاه عصبی تمام بدن انسان را برای دانش آموزان به نمایش بگذارد.

امروزه دانش نوروفیزیولوژی یا علم بررس-ی ک-ارکرد دس-تگاه عص-بی ب-ه پیش-رفت ه-ای چشم گیری نائل شده و هر روزه پیچیدگی های جدیدی را در مغز کشف می کند.(2)

از دیدگاه علم فیزیولوژی، مغز یک داستگاه فوق العاده پیش-رفته اس-ت. مغ-ز مانن-د رایان-ه شامل مسیرهای ورودی (راه های حسی)، بخش ذخی-رة اطلاع-ات (حافظ-ه) ، بخ-ش تحلی-ل اطلاعات و نتیجه گیری (تفکر) و مسیرهای خروجی (راه ه-ای حرکت-ی) م-یباش-د . اطلاع-اتدیداری، شنیداری، چشایی، لامسه و غیره از طریق ح-س وارد مغ-ز ش-ده، در حافظ-ه ذخی-ره می شوند و یا مورد تحلیل قرار می گیرند. آنگاه فرمانهای خروجی از طریق را ه های حرکتی به اعضا منتقل م یشوند و اعضا را وادار به عمل می سازد .

ص: 175

راهبرد جلسه

در این جلسه می خواهیم بیان کنیم مناسب ترین وقت برای اقامة نماز چه زمانی است.

جذابیت اولیه

مربی ابتدا چند نفر از دانش آموزان را برای اجرای مس-ابقة پرس-ش و پاس-خ دع-وت کن-د. از دانشآموزان بپرسد اگر شخص مهمی مثل رئیس جمهوری یا رهبری بخواهد با شما ملاق-ات کند و تعیین زمان دیدار را به شما واگذار کند، شما چه زمانی را انتخاب می کنید؟ لطفاً اجازه بدهید دانش آموزان نظرات خودشان را بیان کنند.

زمان دیدار

مسلماً ما زمانی را که کاملاً خسته باشیم و حال حرف زدن نداش-ته باش-یم انتخ-اب... (اج-ازه بدهید دانش آموزان بگویند: نمی کنیم) یا زمانی را که عصبانی باشیم و حوصله نداش-ته باش-یم انتخاب... (باز دانش آموزان بلند بگویند: نمی کنیم) .پس نسبت به شرایط، زمان و مکانی که در آن قرار داریم سعی می کنیم بهترین وقت را برای صحبت و ملاقات و گفت گوی خودمانی ب-اایشان قرار بدهیم. چرا؟ چون می خواهیم با شخصیت مهم و قابل احترامی دیدار کن-یم؛ پ-س زمانی که می خواهیم نماز بخوانیم هم باید بهترین وقت را که از هر نظر سرحال هستیم برای گفت وگو با خدا قرار بدهیم.

"لا تَقَرَبُواَّ الصلاةَ وَ أنَتُمْ سُکاری"؛(1) در حال مستی به نماز نزدیک نشوید.

ص: 178

راهبرد جلسه

در این جلسه سعی می شود با زبانی ساده ضمن بیان نکاتی جذاب، به اهمیت نم-اِزِ اول وق-ت پرداخته شود .

جذابیت اولیه

به این حکایت توجه کنید:

"خواجه منصور"، وزیر "سلطان طغرل" مردی بود دان-ا، لای-ق، باشخص-یت، خداپرس-ت ودرستکار .او در انجام وظایف دینی مراقبت کامل داشت و معمولاً همه روزه بعد از نم-از ص-بح،مدتی می نشست و دعا و ذکر می خواند و بعد از طلوع آفتاب، جامة وزارت می پوشید و به دربار می رفت .روزی سلطان طغرل، وزیر را قبل از طلوع آفتاب احضار کرد. مأموران ب-ه من-زل وی رفتند و او را در حال خواندن دعا دیدند. امر پادشاه را ابلاغ کردند .وزیر به گفتة آنه-ا ت-وجهی نکرد و همچنان به خواندن دعا ادامه داد. مأمورین بی اعتنایی او را بهانه کردن-د و ب-ه ع-رض پادشاه رساندند که وزیر نسبت به اوامر پادشاه، احترام نکرده است و ب-ا ای-ن س-خن، س-لطان طغرل را به سختی خشمگین کردند. وزیر پس از فراغت از عبادت، سوار بر مرک-ب ش-د و ب-ه دربار آمد. به محض ورود، شاه با تندی به وی گفت: "چرا دیر آمدی"؟ وزیر با کم-ال ق-وت وآرامش عرض کرد: "ای پادشاه! من بندة خداوندم و چاکر سلطان طغرل. تا از بندگی خدا فارغ نشوم نمی توانم به وظایف چاکری پادشاه قیام نمایم"! گفتار محکم و پر از حقیقت وزیر، ش-اه را سخت تحت تأثیر قرار داد. سلطان، عمل وزیر را تأیید کرد و ضمن تشویق او، سفارش کرد

ص: 180

نتیجه گیری

خواندن نماز در اول وقت، درواقع حکایت از حال درونی ما دارد که تا چه اندازه ب-ه ادعاه-ایی که داریم، پایبند هستیم و چه خوب می شود ما نیز مانند خداوند متعال در انجام خوبی ها عجله

ص: 181

راهبرد جلسه

در این درس با یکی از صفات مؤمنان و علاوه ب-ر آن ب-ه ی-ک امتح-ان ب-ه ظ-اهر س-خت از خودمان می پردازیم .

جذابیت اولیه

دوستان خوب من، اگر شما مشغول کاری باشید که بسیار بسیار م-ورد علاق-ة شماس-ت و درهمان لحظه پدر یا مادر شما، شما را صدا بزنند، چه کار می کنید؟

آیا سریع دست از کار مورد علاقة خود برمی دارید و پاسخ آنان را می دهید؟ یا می گویی-د :

"صبر کن، کار دارم"!

آیت اﷲ بهجت;فرمود هاند: "همین نماز را که ما با تهدی-د و تازیان-ه و عقوب-ت جهنم-ی شدن در صورت ترک آن، انجام می دهیم، درحال یکه آقایان می فرمایند: از همه چیز لذیذتر نماز است .نماز جامی است از لذیذترین لذایذ که چنین شرابی خوش گوار در عالم وجود ندارد. حالِ انبیا: و اطرافیان آنها را ببینید، چگونه بوده است؟!

نماز، مهم ترین وقت ملاقات و حضور در محضر خداوند متعال است. چقدر مردم در مراتب معنوی با هم تفاوت دارند! خداوند متعال نماز را برای خضوع و خشوع ق-رار داده اس-ت؛ ول-ی چقدر متفاوت است نماز و حال کسی که حقیقتاً نمازگزار و در محضر پروردگار است با کس-یکه ادای نمازگزاران را درمی آورد و شبیه نمازگزاران است".(1)

دوستان خوب من، امام صادق(ع) در روایتی مفصل اوصاف مؤمنان را بی-ان ک-رده اس-ت،

ص: 183

راهبرد جلسه

در این جسله به بیان این نکته می پردازیم که یکی از خصوصیات مؤذن، خوش ص-دایی اس-ت که اگر با اخلاص همراه شود زیبنده تر است .

جذابیت اولیه

مربی عکس را در قطع بزرگ در منظر دانش آموزان قرار می دهد .دوستان خ-وبم، چ-ه کس-یایشان را می شناسد؟ بله ایشان آقای مؤذن زادة اردبیلی است که یک-ی از اذان ه-ای مع-روف وزیبا از ایشان می باشد. ایشان از سال 1326 اذان می گفت و اولین م-ؤذنی ک-ه در رادی-و اذان گفت، ایشان بود .مربی اگر بتواند قسمتی خیلی کوتاه از اذان ایشان را پخش کند بسیار جذاب خواهد شد .

بیان داستان

روزی روزگاری شهری بود که مؤذنی بسیار بدآواز داشت.، وقتی او اذان می گفت، خاص و عام دچار سر درد می شدند .کودکان، ترسان از خواب می پریدند و همة از آواز او در عذاب بودند ت-اروزی او با قافله ای عازم مکه شد. در میان راه به وادی کافران رس-یدند و در هم-ان ج-ا اردوزدند .مؤذن قصد کرد اذان بگوید. همة از او خواستند در سرزمین کافران اذان نگوید تا جن-گو دشمنی به وجود نیاید. مؤذن گوش نکرد ،و صدای اذان گوش خراشش در سراسر وادی کفر پیچید. هنوز لحظاتی از برخاستن صدای اذان او نگذشته بود که کافری ش-مع ب-ه دس-ت ب-ه آن سو آمد و با خود هدیه ای آورد، هدیه، حلوا و جامه ای لطیف بود. گفت: "مؤذنی که ص-دای او در دیار ما پیچید، کجاست که صدای اذان او راحت جان من بود"؟! همه با تعجب ب-ه ه-منگاه کردند .مرد کافر، که دلیل تعجب آنها را می دانست، گف-ت : "دخت-ری دارم ک-ه آرزوی-ش

ص: 185

نتیجه گیری

هر روز شعار هر مسلمانی آن هم روزی چند بار این است: "من تنها نیستم". چه خ-وب اس-ت

ص: 186

راهبرد جلسه

در این جلسه با تعریف اخلاص و مسیر ایجاد آن آشنا خواهیم شد.

جذابیت اولیه

جوانی عاشق دختر پادشاهی شد .رنج این عشق او را بیچاره کرده بود. مرد زیرکی از ن-دیمان پادشاه که دلباختگی او را دید و جوان را ساده و خوش قلب یافت، به او گف-ت : پادش-اه اه-ل معرفت است، اگراحساس کند که تو بندة خوبی از بندگان خدا هستی؛ خ-ودش ب-ه س-راغ ت-وخواهد آمد .

جوان به امید رسیدن به معشوق در گوشه ای به عبادت و نیایش مشغول شد.

به طوری که اندک اندک مجذوب پرستش گردید و آثار اخ-لاص در او تجل-ی یاف-ت. روزی گذر پادشاه به او افتاد. احوال وی را جویا شد و دانست که جوان، بنده ای با اخلاص از بندگان خداست. همان جا از وی خواست تا برای خواستگاری دخترش بیاید!

جوان فرصتی برای فکر کردن خواست و پادشاه به او مهلت داد. هم-ین ک-ه پادش-اه از آنمکان دور شد، جوان وسایل خود را جمع کرد و به مکان نامعلومی رفت. ندیم پادشاه از رفت-اراو تعجب کرد و به جست وجوی او پرداخت تا علت این تصمیم را بداند. بع-د از م-دته-ا او ر ا یافت و گفت: تو در شوق رسیدن به دختر پادشاه آن گونه ب یقرار و ب یت-اب ب-ودی! پ-س چ-راوقتی پادشاه به سراغ تو آمد و ازدواج دخترش را از تو خواست، از آن فرار کردی؟ جوان گفت: اگر آن بندگی دروغین که به سبب رسیدن به معشوق بود، پادشاهی را ب-ه درخانة ما آورد، چرا قدم در بندگی راستین نگذارم تا پادشاه جهانیان را در خانة خویش ببینم؟ چشمی دارم همة پر از دیدن دوست با دیده مرا خوش است چون دیده در اوست

ص: 188

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین این موضوع می پردازیم که نماز بدون اخ-لاص درج-ة مقب-ولیتش ک-م است .

جذابیت اولیه

در ابتدای جلسه مربی مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی; را به دانش آم-وزان نش-ان م-یده-د ومی پرسد: این چه کتابی است و نویسندة آن کیست؟ پس از شنیدن پاسخ صحیح، حکایت ذیل را تعریف می کند .

ماه رمضان یکی از سالها با چند تن از رفقای آیت اﷲ شیخ عباس قمی از ایشان خ-واهش کردیم که در مسجد گوهرشاد نماز جماعت را اقامه کند. با اصرار فراوان ای-ن خ-واهش م-ا راپذیرفتند و چند روز نماز ظهر و عصر را در یکی از شبستان های آنجا اقامه کردند. روزبه روز بر جمعیت نمازگزاران افزوده می شد. هنوز ده روز نشده بود که اشخاص زیادی اط-لاع یافتن-د وجمعیت زیادی در جماعت شرکت می کردند .یک روز پس از اتمام نماز ظهر به من که نزدیک ایشان بودم، گفتند: من امروز نمی توانم نماز عصر بخوانم .رفتند و دیگر آن سال را برای نم-ازجماعت نیامدند! بعدها از ایشان علت ترک نم-از جماع-ت را س-ؤال ک-ردم. ایش-ان فرمودن-د :

حقیقت این است که در رکوعِ رکعت چهارم، متوجه شدم که صدای اقتداکنن-دگان ک-ه پش-ت سر من می گویند: یا ﷲ یا ﷲ، إ نَّ ﷲَ مَعَ الصا بِرین از محلی بسیار دور به گ-وش م-ی رس-د ؛ ای-ن توجه که مرا به زیادتی جمعیت متوجه کرد، در من شادی و فرحی ایجاد کرد و خلاصه خوشم

ص: 190

پیوند با بحث

اولین و مهم ترین واجب و رکن نماز، نیت است. منظور از نیت همان رعایت اخلاص در نم-ازاست .نماز ما زمانی روح و ماهیت دارد که پاک و بی ری-ا باش-د .ش-اید یک-ی از عل-ل نب-ودناخلاص این باشد که آنقدر که برای دیگران شأن و منزل-ت و بزرگ-ی قائ-ل هس-تیم، ب-رایخداوند متعال که صاحب جبروت و ملکوت است، قائل نیستیم: قل اللهم مالک الملک تؤتی الملک من تشاء و تنزع الملک ممن تشاءو تعز من تشاء و تذل من تشاء بیدک الخیر انک علی کل شئ قدیر.(2)

دوستان خوبم ،برای کسی که عاشق است اصلاً مهم نیست که کسی غیر از معشوق به او و کارهایش توجه می کند یا نه. حتی برعکس ،از اعماق وجودش می خواهد کارش ب-ا ص-فا وصداقت و اخلاص پیش برود و اگر احساس کند ته دلش آنگونه که باید نیس-ت، خ-ودش را سرزنش و تنبیه میکند؛ مانند این عالم جلیل القدر شیخ عباس قمی;.

خدایا، کمک کن تا نماز بااخلاص بخوانیم. آمین .

ص: 191

راهبرد جلسه

در این جلسه به بررسی عوامل ایجاد تمرکز و پرهیز از حواس پرتی در نماز می پردازیم .

جذابیت اولیه

سلام، خسته نباشید دوستان خوبم. امروز می خواهم برایتان داستانی تعری-ف ک-نم ک-ه تقریب-اًمطمئنم برای همة لااقل یک بار پیش آمده است. این ماجرا شما را هم مثل من به خن-ده درمی آورد! اما بعد از خندیدن قول بدهیم کمی فکر کنیم.

در روزگاران گذشته، بندة خدایی مقداری پول داشت که نمی دانست کج-ا پنه-انش کن-د.

بالأخره تصمیم گرفت پول ها را در گوشه ای زیر خاک دفن کند؛ اما از بخت بد، ج-ای کی س-ةپول را فراموش کرد. خیلی اینطرف و آنطرف زد؛ اما هرچه بیشتر م-ی گش-ت بیش-تر ناامی-دمی شد؛ تااینکه فکری به سرش زد .تصمیم گرفت سراغ بزرگ شهرش-ان ب-رود و از او کم-ک بگیرد .خدمت بزرگ شهر رسید و ماجرا را با سوز تمام تعریف کرد. آن بزرگ بع-د از ش-نیدن ماجرا تأملی کرد و گفت: من کلکی بلدم که با آن می توانی مشکلت را حل کنی. او رو به مرد کرد و گفت: برو امشب تا صبح نماز بخوان و مطمئن باش که گمشده ات را پیدا می کنی. مرد هم رفت و شب، شروع به خواندن نماز کرد؛ اما هنوز دو ساعت نگذشته بود که ناگهان وس-طنماز، جای پول ها را به یاد آورد .فوراً نمازش را تمام و شروع به دویدن کرد .بله، کیسه درست سر جایش بود و الحمدﷲ پول ها تمام و کمال موجود بود. ب-الأخره آن ش-ب گذش-ت و ف-رداخدمت آن بزرگ رسید و به او گفت: چه زود راهی که نشان دادی کارساز شد. من پ-ول ه-ا راپیدا کردم .آن بزرگ، لبخندی زد و گفت: می دانستم که شیطان نمی گذارد تو ت-ا ص-بح نم-از

ص: 192

نتیجه گیری

مهم ترین عاملی که سبب حواس پرتی ما در نماز می شود، کم توجهی و بی توجهی ما به ارزش نماز و کسی است که در نماز با او صحبت می کنیم .تا به حال دقت کرده اید، اگ-ر ب-ه چی-زی علاقه داشته باشیم، شب و روز ما را به خودش اختصاص می دهد. اگر نسبت به خالق مهربان نیز کمی عشق و علاقه داشته باشیم، آیا باز ممکن است، در نماز حواس پرتی داشته باشیم؟

خدایا، کمک کن نماز بدون حواس پرتی بخوانیم. آمین .

ص: 193

راهبرد جلسه

در این جلسه به تعریف و زشتی ریا در نماز می پردازیم .

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)نماز چیست؟ مجالی برای خاراندن! مفاص--ل س--ر انگش--ت را فش--اراندن به یاد درد و بدهکاری و غم افتادن به ذهن خود همة را ی-ک ب-ه ی-ک ش-ماراندن در اوج کسب تمرک- ز، مگ-س اگ-ر آم-د ب--ه ی--اری س--ر و دس--ت و دم--اغ، تاران--دن! به وقت گف-تن م-د ال-ف -- والض-الین - به ف-یلم و س-ی دی و دی-ش، دل س-پاراندن همیشه بین ی-ک و دو، فجی-ع ش-کّیدن چاهار رکع-ت خ-ود را، دوت-ا گزاران-دن به هر طرف نظری، بلکه جفت گردد جور ک--ه در نم--از فراداس--ت، چش--م چاران--دن!

اگر که سوسک غریبی ب-ه جانم-از افت-اد دو پ--ای ق--رض نم--وده، ب--دان فراران--دن!

ریا کنیم و ریاست کنیم و خوش باشیم اگر شود که به مسجد دو چش-م باران--دن! (2)

ریا چیست؟

ریا یعنی کاری را برای غیر خدا انجام دادن و دیگران را در آن کار ش-ریک ک-ردن. از هم-ین

جهت امام صادق(ع) فرمودند:"کلُّ ِرِیاَءٍ شِرکْ إنِهَّ ُ مَنْ عَمِلَ لِّلناِسِ کاَنَ ثوَابهُ عَلَی ا ّلن-اِسِ وَ مَ-نْ عَمِ-َلَ للِهِ کَاَنَ ثوَابُهُ عَلَی َّ ﷲ "؛(3)تمامی ریاکاری ها شرک است .یقیناً کسی که عملی را ب-رای م-ردم انج-ام می دهد پاداش و جزای آن را هم باید از مردم بگیرد، و کسی که عمل خ-ود را ب-رای خداون-دمتعال انجام دهد، ثواب و پاداش آن بر عهدة خداوند متعال می باشد.

ص: 194

راهبرد جلسه

امام حسن عسگری(ع) فرموده اند: "یُقِیمُوَنَ َّ الصلاةَ یَعْنِی بِإِتمْاَمِ رُکُوعِهَا وَ سُجُودِهَا وَ حِفْظِ مَوَاقِیتِهَ-ا وَ حُدُودِهَا وَ صِیَانَتِهَا عَما یُفْسِدُهَا أوْیَنْقُصُ-هَا"؛(1) رکوع و سجود را به تمامه انجام ده-یم و ب-ر اوق-ات

نمازمان مراقبت داشته باشیم و حدود نماز را حفظ کنیم و از نمازهایمان مراقبت ویژه ای داشته باشیم تا از فاسد شدن و ناقص شدن آن جلوگیری کنیم.

جذابیت اولیه

مربی گرامی ابتدا یک جدول مانند شکل زیر رسم کند و جدول را از راست به چپ پ-ر کن-د وبا بیان هر سؤال و دریافت پاسخ صحیح آن ،حرف اول هر پاسخ را در یک خانه قرار دهد.(2)

1.به شخصی می گویند که از اذان صبح تا اذان مغرب از خوردن و آشامیدن امس-اک می کند؟ (روزه دار)

2.حرف ندای مشترک را می گویند؟ (یا)

3.پیامبری که بدون پدر و مادر به دنیا آمد؟ (آدم(ع)رمز جدول کلمة "ریا" می باشد.(3)

ریا

ص: 196

داستان

مرحوم میرزا محمدتقی شیرازی; ازنظر علم سرآمد عصر خود بود و بعد از میرزای بزرگ; - آقا میرزا حسن شیرازی همان که حکم تحریم تنباکو را صادر کرد - محل رج-وع م-ردم ش-د. میرزای بزرگ غروب از دنیا رفت. خبر مرگش را به مرحوم میرزای کوچک دادند. یک وسوسه و خوشحالی از این ریاستی که به او می رسد در دل میرزای کوچک پیدا شد. خیل-ی ناراح-ت شد و شب تا صبح گریه کرد. دقایق پایانی مراسم ت-دفین ایش-ان را در س-رداب مطه-ر ام-ام زمان(عج) یافتند .دیدند از گریه زیاد چشم هایش باد کرده

گفتند: آقا ،بیایید نماز بخوانید. گفت: خیر ،من مرجع نیستم. گفتن-د : آق-ا ، م-ردم منتظرن-د .

گفت: خیر من مرجع نیستم؛ برای اینکه من در این جا، امام زم-ان (عج) را ب-ه پهل-وی شکس-ته مادرش زهرا(س) قسم دادم که این بار را روی دوش من نگذارد؛ زیرا دل-ی ک-ه ح-ب ریاس-ت داشته باشد، لیاقت این کار را ندارد، ولذا من مرجع نمی شوم .

بالاخره نشد و زیر بار نرفت و هرچه گفتند رساله بنویس، ننوشت.(2)

ص: 197

راهبرد جلسه

آیا تاکنون از خود پرسیده اید که چرا باید نماز را رو به قبل-ه بخ-وانیم؟ مگ-ر خ-دا درون کعب-ه است؟ او که مکان خاصی ندارد، پس چرا باید هنگام توجه به او، به سوی کعبه رو کنیم؟

جذابیت اولیه

از شگفتی های روح انسان، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری درون و بیرون بر یک-دیگر و از یک-دیگر است. کاربرد این مسئله نیز بسیار وسیع است. از عبادات و مسائل تربیتی و سیاسی گرفت-ه ت-ا شخصیت فردی و اجتماعی و مسائل تهاجم فرهنگی و استقلال و هویت و خل-وص و نظ-م و غیره را دربر می گیرد که با چند مثا ل سعی می کنیم مسئله روش ن شود .

شما وقتی می ترسید، رنگ از چهره تان می پرد. وقتی خجالت م-یکش-ید، ع-رق ش-رم ب-ر چهره تان می نشیند و رنگتان سرخ می شود. وقتی تردی-د داری-د، گفتارت-ان سس-ت اس-ت و از صلابت لازم برخوردار نیست. وقتی یقین دارید، محکم و قاطع حرف م-یزنی-د . وقت-ی ب-رای کسی در دل خویش، احساس محبت و احترام دارید، آن را در رفتارتان ه-م ب-روز م-ی دهی-د .

وقتی غمگین و ناراحتید ،اشتهایتان از بین می رود و قیافه اتان هم گرفته است و حوصلة حرف زدن با کسی را ندارید. وقتی هم دلتان از حادثه ای و صحنه ای می سوزد، اش-ک از دی-دگانتان جاری می شود. به قول آن شاعر:

تا نسوزد دل، نریزد اشک و خون از دیده ها آتشی باید که خوناب کباب آید ب-رون(1) اینها و ده ها مثال دیگر، نشان می دهد که پدیده ها و حالاتی همچون: ترس، غ-م، ش-ک ،

ص: 199

تأثیر ظاهر بر باطن

تأثیر دیگر، تأثیر ظاهر در باطن است. به این مثال دقت کنید:

وقتی لباس نو و تمیز می پوشید، احساس دیگری به ش-ما دس-ت م-ی ده-د . وقت-ی حم-ام می روید و خود را شست وشو می دهید، روحتان هم احساس شادابی می کن-د . وقت-ی س-وار ب-ر مرکبی راهوار یا ماشینی مدلبالا می شوید، نوعی احساس خودبرتربینی در شما پدید م-یآی-د .

وقتی در یک خانة مجلل و کاخ گونه زندگی کنید ،ممک-ن اس-ت روحی-ات ش-ما ه-م ک-م ک-م شاه گونه و متکبرانه شود. حالت شما، زمانی که لب-اس راحت-ی داخ-ل من-زل پوش-یدهای-د، ب-ا زمانی که لباس رسمی و بیرونی را در تن کرده اید، یکسان نیست. ی-ک ف-رد نظ-امی، اگ-ر ب-ا دمپایی و لباس شخصی و بدون کلاه و سلاح باشد حالتش با وقتی که لباس نظامی و پ-وتین و اسلحه دارد فرق می کند. معطر و آراسته بودن، روح را لطیف م-ی کن-د و آل-ودگی و تعف-ن و شلختگی ظاهری، در روح و روان اثر منفی می گذارد و نشاط را از بین م یبرد .

راهبرد جلسه

پی بردن به همة اسرار احکام الهی در توان انسان ها نیست. تنها به مط-البی ک-ه ازجان-ب حض-رت حق و یا رسول مصدق(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت: تأیید شده باشد، م-ی ت-وان اعتم-ادکرد .با توجه به این مطلب، در این درس به بررسی گوشه ای از اسرار تکبیرةالاحرام می پردازیم .

جذابیت اولیه

دوستان من ،

1.بیشترین ذکری که در نماز تکرار می شود کدام ذکر است؟(1)

2.دومین رکن نماز چیست؟

پاسخ این پرسش ها "اﷲ اکبر" است .نخستین سخن ما در برابر خداوند متعال تکبیر است ،خدای من! تو بزرگ تر و برتر از هر توصیفی هستی. تو آنقدر عظیم و کریمی که نم-ی ت-وان بیان کرد. مگر می شود بی نهایت را توصیف کرد؟!

پیوند با بحث

ما با گفتن "اﷲ اکبر" وارد حریم محرم راز می شویم و خداوند متع-ال را تک-ریم و تعظ-یم کرده و داشتن هرگونه شریک را از او نفی می کنیم .

شما فکر می کنید سرّ بالا بردن دست ها در هنگام تکبیر چیست؟(2) یعن-ی دور ان-داختن هم-ة

دنیا و قدرت های پوشالی آن. امام رضا(ع) فرمودند: "إنِمَّاَ تُرْفَعُ الیَدَاِنِ َّ بِالتکْبِیرلِأنَّ َ رَفْعَ الیَدَیْنِ َضَرْبٌ مِنَ

الاِبتِهَالِ وَ َّ التبَتلِ وَ َّ التُّضَرعِ فَأحَب َّ ﷲُ عَز وَجَلَّ أَنْ یَکُوَنَ العَبْدُ فِی وَقْ-تِ ذِکْرهِ ل-َهُ مُتَبَتلًا مُتَّضَرعاً مُبْ-تَهِلًا وَلِأنَّ َ فِی

ص: 202

راهبرد جلسه

در این درس به این نکته می پردازیم که چرا در نماز حتماً باید این الفاظ و اذکار خاص را بیان کرد و به چه اندازه باید به معانی آنها توجه داشت.

جذابیت اولیه

مرد کری بود که می خواست به عیادت همسایة مریضش برود. با خود گفت: م-ن ک-ر هس-تم چگونه حرف بیمار را بشنوم و ب-ا او س-خن بگ-ویم؟ او م-ریض و ص-دایش ض-عیف اس-ت. او گف توگویی به شکل ذیل در ذهن خود آماده کرد:

من می گویم: حالت چطور است؟ او خواهد گفت: خوبم شکر خدا .

من می گویم: الحمدﷲ؛ چه خورده ای؟ او خواهد گفت: شوربا یا سوپ یا دارو.

من می گویم: نوش جان! پزشکت کیست؟ او خواهد گفت: فلان حکیم .

من می گویم: قدمش مبارک است، همة بیماران را درمان م-ی کن-د . م-ا او را م-ی شناس-یم طبیب دانایی است.

کر وقتی این پرسش و پاسخ را در ذهن خود آماده کرد. به عیادت همس-ایه رف-ت و کن-اربستر مریض نشست.

پرسید: حالت چطور است؟

ص: 204

پیوند با بحث

شاید خیلی از الفاظ، معانی شبیه به هم داشته باشند؛ اما می بینیم که در جامعه ی-ک لف-ظ ب-ه یک معنا برای احترام به کار می رود و لفظ دیگر به همان معنا برای توهین. بر هم-ین اس-اس خدای متعال در قرآن کریم می فرماید:

"قُولُوا لِلناسِ حُسْنا"؛(2) با همة مردم به نیکی سخن بگویید.

ص: 205

راهبرد جلسه

در این جلسه ،با یکی از علما و عرفای بزرگ آشنا می شویم و جواب این سؤال که چرا نماز را به زبان عربی می خوانیم، از زبان ایشان می شنویم .

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)دوستان خوب،چه کسی ایشان را می شناسد؟ احتمالاً شما ایشان را نمی شناسید؛ پ-س خ-ودم معرفی می کنم .این عکس متعلق به آقا رحیم ارب-اب، یک-ی از علم-ا و عرف-ای ب-زرگ، اه-ل"چرمهین" اصفهان است. در خانة پدر بزرگوارش آقا علی پناه ارباب ، در سال 1256 ش. متولد شد و در سال 1355 ش. فوت کرد .این عالم بزرگ در تقوا و معرفت کم نظی-ر ب-ود. وقت-ی ازایشان پرسیدند، پس از این همة عمر و عبادت آیا ادعایی هم دارید یا نه؛ ایشان فرمودن-د : در مسائل علمی هیچ ادعایی ندارم ؛ اما در مسائل شخصی خود دو ادعا دارم: یکی به عمرم غیبت نکردم و غیبت نشنیدم. دوم در طول عمرم چشمم، به نامحرم نیفتاد .

پیوند با بحث

حالا دوست دارید خاطرة شیرینی از ایشان بشنوید؟

عد های از جوانان جست وجوگر و کنجکاو بعد از مشورت و گفت وگ-و ب-ا ه-م، ب-ه ای-ن نتیج-ه رسیدند که نماز را به زبان فارسی بخوانند. والدین آنها از این موضوع آگاه شدند؛ ولی هرچه آنه-ا رانصیحت کردند، فایده ای نداش ت. آنها را نزد یکی از آقایان آن زمان بردند. آن آقا وقتی فهمید ای-ن جوانان به زبان فارسی نمازم یخوانند، به شیو ه ای نامناسب با آنها برخورد کرد. یک-ی از ای-ن اف-راد

ص: 207

راهبرد جلسه

در این جلسه به مسئلة وسواس و راه علاج آن می پردازیم .

جذابیت اولیه

آقایی که وسواس شدیدی داشت، هنگام نماز خواندن، با هزار زحمت به آخر سورة حمد رسیده بود، می گفت: " لَاوَالْضْ، لاوَالْضْ، لَاوَالضْ"

یکی از دوستانش که این حالت را دید، گفت: مرض!

پیوند با بحث

وسواس به منزله یک بیماری، به این صورت است که ی-ک فک-ر م-زاحم و آزاردهن-ده ی-ا ی-ک احساس اجبار برای انجام کاری که آنهم به صورت ناخواسته و علیرغم میل بیمار اس-ت، ب-ه ذهن بیمار خطور می کند و مرتب تکرار می شود. بیمار سعی می کند در برابر آن فکر مقاوم-ت کند، بااینکه می داند این احساس اجبار، کار بیهوده و بی معنی است؛ ولی وادار می شود آن فکر را در ذهنش راه بدهد و مرتبًاً تکرار کند یا آن عمل را که احساس اجبار برای انجام آن هست تکرار کند.(1) این گونه وسواس ها در طهارت و عبادات موجب می شود مثلاً نمازگزار از باطن و حقیق-ت نماز فقط به ظاهر آن توجه کند و به جای توجه کردن به معنای نماز و کسب حضور قلب، ب-ه الفاظ و چگونگی تلفظ آن مشغول شود. اگرچه رعایت قرائت، از شرایط صحت نماز است، باید در حد اعتدال و تکلیف به آنها توجه کرد و به حضور قلب که حقیق-ت نم-از ب-ا آن معن-ا پی-دا می کند، بیشتر توجه کرد. هرچه توجه به این معنا زیادتر باشد، نماز کام-ل ت-ر خواه-د ش-د . در

ص: 210

راهبرد جلسه

در این جلسه به اهمیت تلاوت سورة حمد در نماز می پردازیم .

جذابیت اولیه

مربی محترم ابتدا جدولی به شکل زیر رسم کند و سؤالات را مطرح نماید تا دانش آموزان ب-ه آنها پاسخ دهند .پیام جدول، ستون آخر آن است.

1.نام پیامبری که پسرش با بدان بنشست خاندان بنوتش گم شد؟ (نوح)

2.روز به عربی؟ (یوم)

3.نام یکی از سوره های قرآن کریم که به معنای شهر است؟ (بلد)

نوح1

یوم2

بلد3

حالا به سراغ پیام جدول می رویم. به نظر شما پیام جدول چیست؟ (رمز جدول نام مبارک سورة حمد است) .

ص: 212

نتیجه گیری

با تفکر در معنا و مفهوم سورة مبارکة حمد خواهیم فهمید بهترین آواز برای صبحت با معب-ودمهربان، این سوره خواهد بود. ازاینرو نماز بدون این سوره نماز نخواهد بود.

خدایا ،به ما توفیق فهم معانی سورة حمد را عنایت فرما. آمین

ص: 214

راهبرد جلسه

در این درس به تفسیری کوتاه از آیة "الْحَمْدُ للِهِ رَ ِّب الْعالَمین"و کلمة "رب"،خواهیم پرداخت .

جذابیت اولیه

مربی گرامی صحبت های خود را با این سؤالات از دانش آموزان شروع کند .

- کدام سوره دو بار بر پیغمبر اکرم(ص) نازل شد؟ (حمد)- سوره ای که همتای قرآن است؟ (حمد)- سوره ای که جامع همة معارف قرآن است؟ (حمد)

- کدام سوره است که در همة نمازها چه واجب و مستحب باید خوانده شود؟ (حمد)- سوره ای که بین خدا و بندة خدا تقسیم شده است؟ (حمد)

- آیه "اْلْحمد للَّه رب الْعاَلَمین" چند بار در قرآن کریم آمده است؟ (شش بار)

همانطور که همة شما دوستان خوبم می دانید ،روزانه در نمازهای یومیه حداقل ده بار این سوره را می خوانیم .یکی از زیباترین آیات آن آیه "الْحَمْدُ للِهِ رَب الْعالَمین"(1) است .

تابه حال چقدر به معنای آن فکر کرد هاید؟

بیان داستان

روزی تصمیم گرفتم که دیگر همه چیز را رها کنم. شغلم را؛ دوستانم را؛ زندگی ام را!به جنگلی رفتم تا برای آخرین بار با خدا صحبت کنم. به خدا گفتم: آی-ا م-ی ت-وانی دلیل-ی ب-رای ادام-ة زندگیام بیاوری؟ و جواب او مرا شگفت زده کرد!

ص: 215

نتیجه گیری

امام سجاد(ع) فرمودند: "مَنْ قَالَ الْحَمْدُ للِهِ فَقَدْ أدَی شُکْرَ کلِّ ُ نِعْمَةٍ للِهِ عَزوَجَلَّ عَلَیْهِ؛" هرکس الْحَمْدُ للِهِ بگوید، به تحقیق شکر همة نعمت های الهی را ادا کرده و ب-ه ج-ا آورده اس-ت.(2) تنه-ا کس-ی حقیقت حمد الهی را به جا خواهد آورد که توجه کافی به مقام و منزلت رفی-ع مربی گ-ری "رب الْعالَمین" داشته باشد .

ص: 217

راهبرد جلسه

در این درس به تفکری کوتاه در آیة "مالکِ یَومِ ِّ الدین"(1) می پردازیم .

جذابیت اولیه

ما ازیکسو می بینیم جهان آفرینش، هم ازنظر عظمت و هم ازنظر نظم، ف-وق الع-اده وس-یع و

پرشکوه و اعجا بانگیز است. طبق بعضی از آیات قرآن کریم مانند: "إنِاَّ زَینا َّ السماءَ ُّ ال-دنْیْا ِبِزِینَ-ةٍ الْکَواکِبِ "؛(2) ما آسمان پایین را به زینت ستارگان آراستیم. آنچه ما از عالم بالا می بینیم و تمامی ستارگان و کهکشان ها همة جزء آسمان اول هستند. بنابراین آسمان ه-ای ش-شگان-ة دیگ-ر ، عوالمی هستند فوق آنها!(3)

اسرار این جهان به قدری است که به اعتراف دانشمندان ب-زرگ ، تم-ام معلوم-ات بش-ر دربرابر آن همچون یک صفحة کوچک است از یک کتاب بسیار بزرگ؛ بلکه همة آنچه را از این عالم می دانیم در حقیقت الفبای این کتاب است.

هریک از کهکشان های عظیم ای-ن ع-الم ش-امل چن-دین میلی-ارد س-تاره اس-ت و تع-دادکهکشان ها و فاصلة آنها آنقدر عظیم است که حتی محاسبة آن با سرعت نور که در یک ثانیه سیصد هزار کیلومتر راه را طی می کند وحشت آور است .

نظم و دقتی که در کوچکترین شیء این جهان به کار رفته ،همانند نظم و دقتی است که در عظی مترین شیء آن نیز دیده می شود، و انسان دراین میان، پیچی-ده ت-رین و عجی-ب ت-رین

ص: 218

راهبرد جلسه

در این درس به دومین اصل مهم اسلام یعنی قیامت و رستاخیز می پردازیم و می گوییم: "مالِکِ یَوْمِ ِّ الدینِ "؛(1) خداوندی که مالک روز جزاست .

جذابیت اولیه

گویند خیاطی که از پارچه های مشتریان خود می دزدید، شبی صحرای محشر را در خواب دید که علَم سوزانی بالای سر او آورده ان-د ت-ا او را بس-وزانند. خی-اط متوج-ه ش-د ک-ه آن علَ-م ازپارچه هایی که او از مشتریان خود دزدیده است تهیه شده. چون از این خواب وحشتناک بی-دارشد، جریان را برای شاگرد خود تعریف نمود و از او خواهش کرد که در آینده هر موقع خواست از پارچه مشتریان بدزدد، با گفتن "استاد علَم" او را متوجه خوابش نماید. به این طری-ق م-دتی خیاط، از دزدیدن پارچة مشتریان خودداری نمود. تا روزی که یکی از مشتریان یک طاق شال زیبا و قیمتی برای تهیه لباس نزد او آورد. خیاط نتوانست از دزدیدن آن طاق ش-ال خ-ودداری نماید .

هنگامی که شاگرد او فریاد زد: "استاد علَم"! خیاط جواب داد: "از این نبود سر علَم"!(2) سیداشرف الدین حسینی معروف به "نسیم شمال" این داستان را چنین بازگو می کند:

در زم- ان ش-اه عباس کبی- ر ب--ود خی--اطی ن--ه مث--ل م--ا فقی--ر س--اکن ان--در کوچ--ة م--لا قل--ی ن---ام او اوس---تا نص---یر ب---امبولی بسکه اندر کار، چابکدس-ت ب-ود پیش چشم، از هر مت-اعی م-ی رب-ود

ص: 222

راهبرد جلسه

در این درس به این می پردازیم که تسبیحات اربعه مانند نردب-انی، مراح-ل اوج گی-ری و رش-دانسانیت انسان را به نمایش گذاشته است.

جذابیت اولیه

جذابیت اولیه(1)

1.سورهای که شناسنامة خدای متعال است؟ (توحید)

2.سورهای که عروس قرآن است؟ (الرحمن)

3.سورهای که شناسنامة امام زمان است؟ (قدر)

مربی گرامی باید از تعداد سؤالات بیشتری استفاده کند و از قبل مشخص کرده باش-د ک-ه حرف "الف" دو مورد در خانه های 4 و 6، حرف "با"ی-ک م-ورد در خان-ه ش-مارة 2، ح-رف"لام"دو مورد در خانه های 7 و 8، حرف "سین"یک مورد در خانة ش-مارة1، ح-رف "ح-ا" یک مورد در خانة شمارة 3، حرف "نون"یک مورد در خانة شمارة 5، حرف "ها" یک م-ورددر خانة شمارة 9 قرار گیرد.

ص: 226

راهبرد جلسه

در این جلسه به تبیین موضوع اقامة نماز با استفاده از آیات و روایات و تفاوت آن با قرائت نماز می پردازیم .

جذابیت اولیه

مربی از دانش آموزان بخواهد راهی غیرتکراری برای ابراز عشق و علاقه بیان کنن-د .(1) ممک-ن است برخی از دانش آموزان این گونه بگوین-د : "ب-ا عف-و و گذش-ت، ب-ا گ-ل و هدی-ه دادن، ب-احر فهای دلنشین، با تحمل رنجها و...". اینها راه های جدید بیان عشق اند .

دوستان خوبم ،حالا به این داستان توجه کنید.

یک روز زن و شوهر جوانی که هر دو زیست شناس بودند، برای تحقیق به جنگل رفتن-د .

آنها وقتی به بالای تپه رسیدند با دیدن یک ببر بزرگ، درج-ا میخک-وب ش-دند. م-رد تفن-گ شکاری نداشت و آن دو از ترس، جرئت حرکت نداشتند. رنگ صورتشان پریده بود. بب-ر، آرام به سمت آنها حرکت کرد. همان لحظه مرد زیست شناس فریاد زد و ف-رار ک-رد و همس-رش راتنها گذاشت! بلافاصله ببر به سمت مرد دوید و چند دقیقه بعد ضجه های مرد جوان به گوش همسرش رسید .

هرکس این داستان را شنید، آن مرد را محکوم به بی وفایی کرد؛ چون همس-رش را تنه-اگذاشت؛ اما آن جوان گفت: آیا می دانید آن مرد در لحظه های آخر زندگ یاش چه می گفت؟ می گفت: عزیزم، تو بهترین مونسم بودی، از پسرمان خوب مواظبت کن.

ص: 229

راهبرد جلسه

در این درس به بیان مختصری از واقعیت رکوع می پردازیم .

جذابیت اولیه

مربی گرامی در پنج قطعه کارت - مانند شکل - این آیه شریفه را بنویسد ."وَإذِا قیلَ لهُمُ ارْکَعُوا لایَرْکَعُو نَ"؛(1) و هنگامی که به آنان گویند رکوع کنید، رکوع نمیکنند. در پشت کار تها ترجم-ةآن را درج کند و به صورت پراکنده قرار دهد. سپس از دانش آم-وزان در مرت-ب ک-ردن جمل-ةعربی و ترجمه کمک بگیرد. مربی محترم می تواند این برنامه را به ص-ورت مس-ابقه نی-ز اج-راکند. دانش آموزان بعد از مرتب کردن جملة عربی آیه، کارت ها را برمی گردانن-د و مرب-ی ای-ن توضیح را می دهد .

وإِذا قیل لَهم ارکَعوالا یرْکَعون

وهنگامی گویندکه به آنان رکوع کنید رکوع نمی کنند

این آیه دربارة قوم "ثقیف" در وقتی که پیامبر(ص) آنان را امر به نماز نمود نازل شد. آنان گفتند: "ما منحنی و خم نمی شویم؛ این برای ما زشت و سبک است". پس پیامبر(ص) فرمود:

ص: 231

نتیجه گیری

"ای کسانی که ایمان آورد هاید، رکوع کنید و سجود به جا آورید و پروردگارتان را عبادت کنید و کار نیک انجام دهید؛ شاید رستگار شوید".(5) اگر قصد رستگاری و سعادت را داریم، مس-یر آن خضوع و خشوع در برابر خداوند بی همتاست و پیدا کردن راه صحیح خضوع را نیز باید از اهل آن، یعنی اهلبیت عصمت و طهارت: آموخت: وَارْکَعُوا مَعَ َّ الراکِعینَ .(6)

ص: 232

راهبرد جلسه

پس از عرضة یک دوره معارف و درخواست نیازها در پیشگاه لایزال، به خضوع می پ-ردازیم وبه حالت رکوع که به فرمودة امام صادق(ع) تجسم ادب خاص بنده در برابر پروردگار اس-ت ،(1) قرار می گیریم و او را می ستاییم. این ادب نه از روی نیاز بلکه نش-ان شایس-تگی رب اْلْع-اَلَمین است. اولیاءاﷲ، در حالت رکوع و سجود، ل-ذتی از ی-اد و ذک-ر خ-دا احس-اس م-ی کردن-د ک-ه نمی توانستند به زودی آن را ترک کنند.

جذابیت اولیه

ابان بن تَغْلب از شاگردان امام صادق(ع) می گوید: "خدمت حضرت شرفیاب شدم؛ درحالی که به نماز مشغول بودند. تعداد اذکار امام در رکوع و سجود، بالغ بر شصت بار بود"!(2)

حاج میرزا حسین حاج میرزا خلیل از علمای نجف - درحالیکه ناهار می خورد، فرم-ود :

"میدانید ناهار خوردن، برای من مثل چیست؟ مثل این است که کیسه ای را پر کنم. فع-لاً ازهیچ چیز لذت نمی برم به جز از نماز"! کلام ایشان با مقام مرجعیتی که داشته هیچ احتمال ریا-کاری در آن ندارد؛ ولی ما کاملاً به عکس ایشان از همه چیز لذت م-ی ب-ریم ب-ه ج-ز نم-از. در

روایت آمده است: "إذِا قَامَ الْمُصَلی إلِی َّ الص-لَاةِ نَزَلَ-ْتْ عَلَیْ-هِ َّ الرحْمَ-ةُ مِ-نْ أعْنَ-اِنِ َّ الس-ماَ ءِ إلِی أعْنَ-اِنِ الْأرْضِ وَحَفْتْ ِبِهِ الْمَلَائِکَةُ وَنَاَدَاهُ مَلَکٌ لَوْ یَعْلَمُ هَذَا الْمُصَلی مَا فِی َّ الصلَاةِ مَا انْفْتَلَ"؛(3) اگر نمازگزار م-ی دانس-ت،

ص: 233

راهبرد جلسه

در این درس به تبیین این موضوع می پردازیم که سجده بر چه کسی صحیح است؟

جذابیت اولیه

برادران حضرت یوسف(ع) دراثر حسادت ،او را به چاه انداختند ،و خدای متعال او را نجات داد.

یوسف(ع) در خانة عزیز مصر رشد کرد و در امتحان سخت مبارزه با نفس در برابر زلیخ-ا ب-ه مدد الهی پیروز و عزیز مصر شد. پس از سال ها دوری از پدر و مادر و یازده برادرش، ب-الا خره برادران با ندامت و پشیمانی به دیدار یوسف(ع) آمدند. چون یوس-ف (ع) وارد ش-د ،"وَخَ-روا ل-هُ سُجد ااً"؛(1) آنها همگی پیش او سجده کردند.

نور الهی که از جمال بدیع و دلارام یوسف(ع) تبلور م یکرد آنها را خیره کرده بود و از خود بی خود ساخته بود؛ تا حدی که عنان از دست دادند و ب یاختیار به خاک افتادند.(2)

پیوند با بحث

مگر سجده بر غیر خدای متعال هم جایز است که حضرت یعقوب(ع) و برادران یوسف(ع) ب-ر او سجده کردند؟(3)

اصلاً سجده یعنی چه؟

ص: 236

نتیجه گیری

سجده به منزلة نهایت خضوع فقط در برابر خدایی جایز است که بی نهایت بزرگ و پاک است، و اگر ما در برابر اولیای خدا یا علما سجده می کنیم یا سجدة ملائکه بر آدم ابوالبش-ر (ع) و ی-اسجده یعقوب پیامبر(ع) بر حضرت یوسف(ع)، درواقع عبادت خدای متعال و اک-رام اولی-اءاﷲ است .علاوه بر اینکه این کار نشان دهندة عظمت اولیای خدا که از مخلصین هستند، می باشد .

خدایا ،ما را از ساجدین واقعی قرار بده. آمین .

ص: 237

راهبرد جلسه

عجایب قرآن و دین مبین اسلام انتها ندارد و هرازگ-اهی ک-ه پ-رده ای از اس-رار آن برداش-ته می شود ،انگشت حیرت به دهان انسان های حقیق تجو می مان-د؛ زی-را کش-فیات بش-ری را درکتابی می بینند که قرن ها پیش نازل شده است. در این درس ب-ه یک-ی از آث-ار طب-ی س-جده می پردازیم .

جذابیت اولیه

رسول خدا(ص) به ابوذر فرموند: "ای ابوذر، هیچ کسی صورت و پیشانی بر قطعه ای از قطع-ات زمین نمی گذارد ،مگر اینکه آن قطعة زمین شهادت می دهد آن شخص در آن برای خدا سجده کرده و دعا و نماز خوانده و مناجات کرده است، و او را با ای-ن ش-هادت و گ-واهی، س-رافراز ومفتخر و بهشتی می کند".(1)

دوستان من، دقت کردهاید، بعضی مواقع که با هم دست می دهیم یا دس-ت ب-ه پارچ-ه ی-اشیء دیگری می زنیم ناگهان برق، دستمان را می گیرد؟ آیا شما هم تابه حال چنین تجرب های را داشته اید؟

بدن ما به طور مشخص روزانه مق-دار زی-ادی ام-واج الکترومغن-اطیس دریاف-ت م-یکن-د.

باای نحساب ما منبعی هستیم ک-ه مق-دار زی-ادی ام-واج الکترومغن-اطیس در خودم-ان ذخی-رهکرده ایم. به عبارت دیگر، ما با امواج الکترومغناطیس شارژ می شویم؛ بدون اینکه متوجه باش-یم !

و اگر در بعضی مواقع احساس سردرد و ناراحتی م-ی کن-یم ی-ا دچ-ار تنبل-ی در ک-ار و درد در

ص: 238

راهبرد جلسه

در این درس به تبیین این موضوع می پردازیم که چرا در نمازهایمان از مهر استفاده می کنیم .

جذابیت اولیه

یکی از علمای اهل تسنن، فارغ التحصیل دانشگاه الأزهر مصر، به ن-ام "ش-یخ محم-د مرع-یانطاکی" که اهل سوریه بود، براثر تحقیقات دامن هدار به مذهب تشیع گرایید و در کتابی به نام"لماذا أخْ ترَ تُ مَ ذْ هبَ الّشّیعه"علل گرایش خود را با بیان مدارک متقن ذکر نموده اس-ت . در ای- ن درس به یکی از مناظرات ایشان با دانشمندان اهل تسنّن دربارة سجده بر مهری که از ترب-ت حسینی(ع) است می پردازیم.

محمد مرعی در خانه اش بود، چند نف-ر از دانش-مندان اه-ل تس-نن ک-ه بعض-ی از آنه-ا ازدوستان سابق او در دانشگاه الأزهر بودند، به دیدار او آمدند. در آن دیدار یک-ی از د انش-مندان اهل تسنن پرسید: شیعیان بر تربت حسینی(ع) سجده م یکنند. آنها به همین علت که بر مهر تربت حسینی(ع) سجده م یکنند، مشرک هستند.

محمد مرعی گفت: سجده بر تربت، شرک نیست؛ زیرا شیعیان بر تربت برای خ-دا ی متع-ال ، سجده م یکنند؛ نهاینکه بر تربت صرف تربت بودنش سجده کنند. اگر به پندار شما - ب-ه ف-رض محال - در درون تربت چیزی وجود دارد که شیعیان به خاطر آن چیز، بر آن سجده می کنند، این شرک است. ولی شیعیان این گونه نیستند؛ بلکه آنها برای معبود خ-ود ک-ه خداون-د متع-ال باش-دسجده می کنند .نهایت اینکه هنگام سجده برای خدا، پیشانی را بر تربت حسینی(ع) می گذارند .

به عبارت روش نتر: حقیقت سجده، نهایت خضوع و خشوع در برابر خداوند متعال است؛ نه خضوع و خشوع در برابر مهر تربت.

ص: 241

راهبرد جلسه

در این جلسه با بخشی از فلسفه های سلام در نماز آشنا می شویم

جذابیت اولیه

س--لامی ب--ه زیب--ایی ی--اد ی--اران سلامی چو حالِ خوش میگساران س--لامی ب--ه گرم--ایِ داغ ج--دایی سلامی چو دلتنگ-یِ ب-ی ق-راران سلامی چ-و عط-رِ دل انگی-ز ب-اران س--لامی ب--ه ش--ادابی نوبه--اران سلامی به سرسبزیِ جنگل و دشت س لامی به زیبایی نام ایران(1)

سؤال

ما با تکبیرةالاحرام وارد نماز می شویم و با سلام و تحیت از نماز خارج می ش-ویم . چ-ه کس-ی می داند چرا آخر نماز به این شکل خاص سلام می دهیم؟ بله؛ احس-نت ، یک-ی از فلس-فه ه-ای سلام آخر نماز می تواند این باشد:

احسا س یگانگ ی و همدلی مسلمانان

نمازگزار وقتی در سلاِمِ نماز به همة مؤمنا ن و بندگا ن صالح و ب-ر خ-ودش س-لام م-ی ده-د،احساس می کند که تنها نیست و یکی از آحاد امت بزر گ اسلام است و با مردان خ-دا در ه-رجای زمین احساس هم بستگی می کند.

ص: 244

راهبرد جلسه

در این جلسه به بیان این موضوع می پردازیم که نماز، باعث ایجاد روابطی دوستانه و صمیمی و دور از سوءظن های رایج می شود .

جذابیت اولیه

جوانی با چاقو وارد مسجد شد و گفت: بین شما کسی هست که مسلمان باشد؟ همة با ترس و تعجب به هم نگاه کردند و سکوت در مسجد حکم فرما شد. بالاخره پیرمردی با ریش سفید از جا برخواست و گفت: آری من مسلمانم. جوان به پیرمرد نگاهی کرد و گفت با من بیا. پیرمرد به دنبال جوان به راه افتاد و با هم چند قدمی از مسجد دور شدند. جوان گلة گوسفندان را ب-ه پیرمرد نشان داد و گفت: می خواهم تمام آنها را قربانی و بین فقرا پخ-ش ک-نم و ب-ه کم-ک احتیاج دارم.پیرمرد و جوان مشغول قربانی کردن گوسفندان ش-دند و پ-س از م-دتی پیرم-ردخسته شد و به جوان گفت که به مسجد برود و شخص دیگری را برای کمک با خود بی-اور د.

جوان با چاقوی خون آلود به مسجد بازگشت و باز پرسید: آیا مس-لمان دیگ-ری در ب-ین ش-ماهست؟ افراد حاضر در مسجد که گمان کردند جوان، پیرمرد را به قتل رسانده است، نگاهشان را به امام جماعت مسجد دوختند. امام جماعت رو به جمعیت کرد و گفت: چرا نگاه می کنی-د ؟ به عیسی مسیح قسم که با چند رکعت نماز خواندن کسی مسلمان نمی شود .

پیوند با بحث

یکی از واجبات نماز سلام است که از س-ه قس-مت؛ یعن-ی " َّ الس-لَامُ عَلَیْ-کَ أ یَّهَ-ا َّ النبِ-ی وَرَحْمَ-ةُ ﷲِ وَبَرَکَاتُهُ "و"َّ السلَا مُ عَلَیْنَا وَعَلَی عِبَادِ َّ ﷲِ َّ الصالِحِین"و" َّ السلَامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ ﷲِ وَبَرَکَاتُ-ُه"تش-کیل ش-ده است. سلام یکی از نام های زیبای خداوند متعال است. سلام یعن-ی آرزوی امنی-ت و آس-ایش

ص: 246

راهبرد جلسه

در این درس با بزر گترین و مه مترین مساجد جهان اسلام آشنا می شویم .

جذابیت اولیه

مربی گرامی هرکدام از تصاویر مساجد زیر را در اندازه های بزرگ تهیه کرده، از دانش آم-وزان بخواهد نام آن مسجدها را بیان کنند. در پشت هر عک-س ن-ام مس-جد و می-زان ث-واب نم-ازخواندن در آن را با حروف بزرگ درج نماید.

مسجدالحرام امام باقر(ع) فرمود:

"مَنْ صَلی فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَ امِ صَلَاةً مَکْتُوبةَ قَبِلَ ﷲُ ِبِهَا مِنْهُ کُلَّ صَلَا ةٍ صَلاهَا مُنْذُ ی-َوْ مَ وَجَبَ-تْ عَلَیْ-هِّ الص-لَا ةُ وَکلَّ ُ صَلَا ةٍ یُصَلِّیهَا إلِی أ نْ یمَتَ"؛(1)

کسی که یک نماز واجب در مسجدالحرام بخواند، خداوند تم-ام نمازه-ایی را ک-ه از آغ-از تکلیف تا پایان عمر می خواند، از او قبول می کند.

امام صادق(ع) نیز فرمود:

" َّ الصلَاةُ فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَ امِ تَعْدِلُ مِائةَ ألْفِ صَلَا ةٍ"؛(2)

نماز در مسجدالحرام با صد هزار نماز [در غیر آن] برابر است.

ص: 248

راهبرد جلسه

در این درس به اهمیت مسجد و جایگاه ویژة آن در اسلام می پردازیم .

جذابیت اولیه

دوستان خوب من، کدام یک از شما می تواند یک ضربالمثل راجع به مسجد بیان کند؟ آفرین؛ "مؤمن مسجد ندیده"! کدامیک از شما دانش آموزان باهوش می داند که این ضربالمثل به چه معناست؟ "مؤمن مسجد ندیده"؛(1) به کسی گفته می شود ک-ه تظ-اهر ب-ه تق-دس و دی-ن داری می کند. درواقع آدمی است پر از غرور و تکبر و ریا که نه تنها با اخلاق ب-د و رفت-ار ناشایس-ت خود سبب شده دیگران از او دوری کنند ،که موجب بی احترامی و بی ارزش کردن ارزش ه-ا وباورهای دینی نیز شده است، که این خود خطایی بسیار بزرگ است.

مربی گرامی روایت گرانقدری را که از امام ص-ادق (ع) اس-ت ، در چه-ا ر بخ-ش ب-ر رویکارت های مقوایی به صورت جداگانه و ترجمة آن را در پشت آن کارت ها م-ی نویس-د و ب-رای بیان آن، چهار نفر از دانش آموزان را دعوت می کند .مربی روایت را به صورت پراکنده در اختیار آنها قرار می دهد و از دانش آموزان می خواهد در مدت زمان کوتاهی به شکل مرتب و ص-حیح کنار هم قرار بگیرند تا روایت مبارکه به شکل صحیح خوانده شود. بعد از خواندن متن عربی(2) آن از دانش آموزان می خواهد کار تها را برگردانند و ترجمة آن را می خواند و توضیح می دهد .

قال الصادق(ع):

ث-َلاَثَةَ یَشْکُونَ إلِی ﷲِ عَزوَجَلَّ ؛

ص: 252

نتیجه گیری

اگر بخواهیم در روزی که همة حقایق روشن می شود (یَوْمَ تُبْلَی السرائِر)،)،(2) ما جزو کسانی نباشیم که مسجد و عالم محل، و قرآن منزلشان از او شاکی می شوند، بلکه جزو کس-انی باش-یم ک-ه

ص: 253

راهبرد جلسه

در این درس به توضیح و تفصیل یکی از مهمترین و بزر گترین عبادات که سمبلی از اتحاد و برادری و ی کدلی در بین مسلمانان است، یعنی نماز جماعت می پردازیم .

جذابیت اولیه

مربی گرامی ابتدا یک جدول ساده به شکل زیر رسم کند. این جدول از راست به چپ پر می شود .

نمازجماعت

1.کدام عبادت است که: إنِ قُبِلتْ قُبِلَ مَا سِوَاهَا و إْنْ ردُتْ ردُمَاسِوَاهَا؟(1) (نماز)

2.آیة شریفة وَارْکَعُوا مَعَ َّ الراکِعین(2) اشاره به کدام یک از عبادات است؟ (نماز جماعت)

نماز جماعت، یک حرکت توحیدی برای یکی شدن دل ها و یکرنگی و دوستی و محب-تبین مسلمانان است .این یک-ی ش-دن و اتح-اد فوای-د بس-یار زی-ادی در نیرومن-دی اس-لام ومسلمانان دارد و نمایشی زیبا از حقیقت دین و قرآن است.

دوستان خوب من، تابه حال دریاچة خزر را از نزدیک دیده اید؟(3)

ص: 255

راهبرد جلسه

در این درس به موضوع حفظ و رعایت حریم انسان ها می پردازیم .

جذابیت اولیه

مربی گرامی دو نفر از دانش آموزان را برای کمک در آموزش دعوت کند. ی-ک عب-ا ب-ر دوش یکی از آنان قرار دهد. او نقش میرزای قمی; و دیگری نقش فتحعلی شاه را بازی کنند.

در حکایت نقل شده که فتحعلی شاه مبلغی را برای میرزای قم-ی; فرس-تاد و ایش-ان ردکرد.(1) فتحعلی شاه مبلغ را دو برابر کرد و دوباره برای میرزای قمی; فرستاد. باز هم میرزا رد کرد و باز هم فتحعلی شاه مبلغ را از آنچه بود دو برابر کرد و فرستاد و به میرزا گف-ت : هرچ-ه شما این را رد کنی ما آن را دو برابرش می کنیم و به شما برمی گردانیم .میرزای قمی که دی-داین گونه است این دفعه قبول کرد.

بعداً که خود فتحعلی شاه نزد میرزا آمده بود، میرزا به شاه فرموده بود: "با آن پول هایی که شما داده بودید برای شما یک خانه ای در آخرت درست کردیم؛ به این معنا که یک مسجد ساختیم." فتحعلی شاه گفت: پس برویم آنجا نماز بخوانیم. به آن مسجد رفتند و وضو گرفتند و نماز خواندند .فتحعلی شاه پهلوی میرزا ایستاده بود و همة سربازانش پشت می-رزا ایس-تاده بودن-د.

میرزا وقتی به سجده می رسید، می دید مهر فتحعلی شاه مطابق مهر میرزاس-ت، ب-رای هم-ین مهر شاه را عقب تر می برد. در رکعت بعد، دوباره فتحعلی شاه مهرش را به همان ترتی-ب ق-رار

ص: 258

نتیجه گیری

یکی از مسائل مهم اجتماعی، حفظ حریم افراد جامعه از س-وی کس-انی اس-ت ک-ه جامع-ه را تشکیل می دهند؛ زیرا اینگونه است که جامعه برپا م-ی مان-د و ه-مگرای-ی و ه-مدل-ی در آن افزایش می یابد و انسجام اجتماعی تقویت می شود. بخش بزرگی از آموزه های وحیانی اس-لام به مسائلی اختصاص دارد که این پیوندهای اجتماعی را استوار کرده و پایه های آن را محک-م می کند. یکی از این آموز ه ها حفظ حریم فردی و اجتماعی است.

ص: 259

راهبرد جلسه

در این جلسه به موضوع آشنایی با نماز خوف و شرایط آن می پردازیم و ای-ن نکت-ه ک-ه نم-ازجماعت از چه اهمیت بالایی برخوردار است.

جذابیت اولیه

شما همه خوب می دانید امام حسین(ع) در روز عاشورا به نم-از ایس-تادند. تع-دادی از ی-ارانش مانند سعیدبن عبداﷲ حنفی در حال دفاع از جان نمازگزاران ب-ه ش-هادت رس-یدند. چ-ه کس-ی می داند آن نمازی را که امام حسین(ع) در روز عاشورا خواندند چه نوع نمازی بود؟(1) احسنت، ابی عبداﷲ(ع) مانند پیامبر اکرم(ص) در داستان سفر به مکه، نماز خوف خواندند.

پیوند با بحث

هنگامی که پیامبر(ص) با عده ای از مسلمانان به ع-زم مک-ه وارد س-رزمین حدیبی-ه ش-دند وجریان به گوش قریش رسید. خالدبنولی-د ب-ه سرپرس-تی ی-ک گ-روه دویس-ت نف-ری ب-رای جلوگیری از حرکت مسلمانان به سوی مکه در کوه های نزدیک مکه مستقر شد. هنگام ظه-ربلال اذان گفت و پیامبر(ص) با مسلمانان ،نماز ظهر را به جماعت ادا کردند. خالد از مش-اهده این صحنه در فکر فرو رفت و به نفرات خود گفت: در موقع نماز عصر که در نظر آنه-ا بس-یارپرارزش است و حتی از نور چشمان خود آن را گرامی تر م یدارند ،باید از فرصت استفاده کرد و با یک حملة برقآسا و غافل گیرانه کار مسلمانان را یکسره ساخت. در ای-ن هنگ-ام آی-ة "وَإِذَا

کُنَتَ فِیِهِمْ فَأقَمْتَ لهُمُ َّ الصلاَةَ فَلْتَقُمْ طآَئِفَةٌ ِّ منْهُم معَکَ وَلْیَأخُذُواواْأَسْلِحَتَهُمْ فَإذِا سَجَدُواواْفَلْیَکُونوُاکُونُواْ مِن وَرآَئِکُمْ وَلْتَأتِ طآَئِفَةٌ أخْرَی لَمْ یُصَلُّ واواْ فَلْیُصَلُّ واواْ مَعَکَ وَلْیَأخُذُواحِذْرهَمْ وَأَسْ-لِحَتَهُمْ وَدالَّذِینَ کَفَ-رُوال-َوْ تَغَفلُ-وَنَ عَ-نْ

ص: 260

راهبرد جلسه

ازآنجا که بیان احکام عبادات به تنهایی ج-ذابیت زی-ادی ن-دارد س-عی ش-ده در قال-ب مس-ابقةاطلاعات عمومی، به بیان کوتاهی از احکام پرداخته شود.

جذابیت اولیه

مربی گرامی بر روی چهار قطعه مقوای متوسط به خط درشت گزینه های (ال-ف ) ت-ا (دال) را ،مانند شکل های زیر بنویسد، هر کدام از گزینه ها را با فاصله روی دیوار نصب کند و به تناسب جمعیت از بیست نفر از دانش آموزان برای شرکت در مسابقة اطلاعات عمومی دعوت کند .

هرکدام از سؤالات زیر را به صورت عمومی از همة دانش آموزانی ک-ه در مس-ابقه ش-رکت کرده اند بپرسد و از آنها بخواهد هرکدام گزینه ای را که گمان می کنند صحیح اس-ت ، انتخ-اب کنند و کنار گزینه ها بایستند .مسابقه را با افرادی که گزینة صحیح را انتخاب کرده ان-د ، ادام-ه دهد تا یک دانش آموِزِ برنده باقی بماند. مربی می تواند به تناسب سؤال ها و جوا بها توضیحات کوتاهی را هم بیان کند .

ص: 262

راهبرد جلسه

در این جلسه، به یکی از اثرگذارترین و زیبا ترین تعقیبات بعد از نمازها که قرائت سورة توحی-دباشد، می پردازیم .

جذابیت اولیه

مربی گرامی دو یا سه نفر از دانش آموزان را برای شرکت در مسابقه دعوت کند و سؤالات زیر را از آنان بپرسد .

1.شناسنامة خداوند متعال کدام سوره است؟ (توحید)

2.نام یکی از سوره های قرآن کریم که یکی از اصول دین است؟ (توحید)

3.سورة 112 قرآن کریم چه نام دارد؟ (توحید)

4.نام های دیگر سورة توحید چیست؟ (اخلاص، صمد، اساس، برائت، جمال، معرفت، مانع ،نور، تفرید، تجرید، ولایت)(1)

5.کدام سوره معادل یک سوم قرآن است؟ (امام باقر(ع) فرمودن-د : س-ورة توحی-د براب-ر ب-ا یک سوم قرآن است)(2)

که هرگز ندارد نیازی به کس بگو او خدایی است یکتا و بس

نه زاد و نه زاییده ش-د آن ال-ه نه دارد شریکی خدا هیچ گ-اه (3)

ص: 265

راهبرد جلسه

در این درس به یکی از بهترین تعقیبات نماز، یعنی تسبیحات حضرت زهرا(س) که آثار فراوانی در رشد و تعالی زندگی دنیوی و اخروی انسان دارد، می پردازیم .

جذابیت اولیه

ستارگان، درخشان تر از همیشة تاریخ در آسمان مدینه پرتوافش-انی م-یکردن-د . ش-میم عط-ر محمدی(ص) در کوچه های مدینه پراکنده بود و یاس علوی، آنگاه که به معراج نماز میرفت ،نورش برای اهل آسمان می درخشید و بر چهرة اهل زمین نورافشانی م-ی ک-رد . در آن هنگ-ام حضرت زهرا3 عزیزترین عزیزان رسول خدا(ص) در خانة علی(ع) بود .

این بانوی بزرگوار آنقدر با آسیاب کار کرده بود که دستانش پینه بسته بود و آنقدر از چاه آب کشیده بود که آثار آن بر بدن مبارکش باقی مانده بود و به اندازه ای خانه را تمیز کرده بود که لباس هایش غبارآلود شده بود. فاطمه(س) از سختی کارهای خانه در زحم ت بسیار بود؛ ام-اهیچ نمی گفت. امیرالمؤمنین(ع) آنگاه که چنین دید، شنیده بود غلامانی را خدمت پیامبر(ص) آورده اند؛ به فاطمه(س) توصیه کرد، نزد پدر برو و خدمتکاری درخواست کن تا در ام-ور من-زل یار و همکارت باشد .

وقتی پیامبر(ص) از خواستة آنان آگاهی یافت، فرمود: "ای فاطمه، چیزی به تو عط-ا ک-نم که از خدمتکار و دنیا و آنچه در آن است، ارزشمندتر و بهتر باشد؛ بعد از نم-از 43 مرتب-ه "اﷲ اکبر" و 33 مرتبه "الحمد ﷲ" و 33 مرتبه "سبحان ا ﷲ" بگو و آن را با "لا ال-ه الَّ-ا اﷲ" خ-تم کن. این کار از چیزی که می خواهی بهتر است".

ص: 268

عنایت فرشتگان

هرگاه ما به بستر خواب می رویم، فرشته ای و شیطانی سرکش به سرعت به سوی ما می آید. آن فرشته به ما می گوید: روزت را به خوبی ختم کن و شب را به خ-وبی بگش-ا ، و ش-یطان ب-ه م-ا می گوید: روزت را به گناه ختم کن و شب را به گناه بگشا. پس اگر از فرشته اطاع-ت کن-یم و روز را با یاد خدا و شب را نیز با یاد او آغاز کنیم و تسبیحات حضرت زه-را (س) را بگ-وییم، آن فرشته، شیطان را از ما می راند، و شیطان دور می شود. آن فرشته تا زمانی که ما از خواب بیدار شویم، از ما محافظت می کند.(3)

ص: 270

راهبردجلسه

دراین درس به اهمیت خوش رفتاری ورعایت حقوق متقابل زن وشوهر، فرزند ووالدین ونیزهمسایگان می پردازیم، واینکه بی توجهی به آنها ، گاهی موردمقبول واقع نشدن عبادت می شود.

جذابیت اولیه

مربی گرامی روایت زیررابه صورت پازل درست نموده یکی ازدانش آموزان رابرای چینش آن دعوت می کند.دانش آموزان باید درمدت زمان سه دقیقه بتوانداین پازل راکامل کند.بعدازکامل شدن پازل، مربی به شرح وتوضیح روایت می پردازد.

قال الصادق (علیه السلام)

من نظرالی ابویه نظرماقت وهماظالمان له لم یقبل الله له صلاة

اصول کافی ج 2ص 349

ص: 272

پیوند با بحث

دوستان خوب من، معنای این روایت چیست؟

آفرین به شما دانش آموزان باهوش، امام صادق(ع) فرموند: "نماز فرزندانی که با خشم ب-ه پدر و مادر خود نگاه می کنند، قبول نم یشود؛ گرچه والدین، نسبت به آنان کوت-اهی و ظلم-ی کرده باشند".

نماز مانند یک انسان کامل است. همانطور که انسان روح و جسم دارد، نم-از نی-ز روح و جسم دارد. همانطور که وسعت و عظمت روح انسان درجات متفاوت دارد، روح نماز نیز چنین است. چنانکه نبودن بعضی اجزای بدن موجب نابود شدن بدن می شود، در نماز نیز، با نبودن بعضی اجزای آن، نماز ب یمحتوا و ب یروح می شود؛ اما روح نماز عبارت اس-ت از ام-ور قلب-ی و معنوی که رأس آنها قصد قربت و خلوص نیت و حضور قلب م-ی باش-د . نتیج-ة آن خش-وع و خضوع و تعظیم معبود و رجا و امید به رحمت اوست .نمازگزار باید قلب خود را خالی از موان-ع قبول شدن نماز مانند کبر، عجب، حسد، نارضایتی والدین و س-ایر اخ-لاق ه-ای ب-د و اعم-ال ناپسند کند تا نماز، هم جسم سالم و هم روح کاملی داشته باشد.(1) ازهمین رو پیامبر اک-رم (ص) فرموند: "هرکس زن بدرفتار و اذیتکنند های داشته باشد، خداوند نماز و کارهای نی-ک آن زن را نمی پذیرد؛ مرد بداخلاق نیز چنین است".(2)

ص: 273

راهبرد جلسه

در این جلسه، دانش آموزان با راهی آشنا می ش-وند ک-ه بتوانن-د ش-یرینی و زیب-ایی عب-ادت وهمنشینی با خدای متعال را احساس کنند.

جذابیت اولیه

سلام، امیدوارم اوقاتی که با هم هستیم جزو اوقات به یادماندنی و تأثیرگذار زندگی مان باشد .

ببینم دوستان، چه کسی می داند این عکس کدام شخصیت است؟(1)

بله؛ استاد علامه طباطبایی; که در مرات-ب عرف-ان و س-یر و س-لوک معن-وی، و دع-ا ومناجات، نمونه بود. غالباً ذکر خدا را بر لب داشت. به مستحبات مقید بود. شبهای ماه مبارک رمضان تا صبح بیدار بود و مقداری مطالعه می کرد و بقیه را ب-ه دع-ا و قرائ-ت ق-رآن و نم-ازمشغول بود .یکی از شاگردان ایشان می گوید: یکی از شب های آخر عمر ک-ه خ-دمت ایش-ان بودم در بستر بیماری نشسته بود و با چشم های نافذش به گوشة اتاق نگاه میکرد؛ ولی یارای سخن گفتن نداشت. خواستم سخنی از او بشنوم و به یادگار داشته باشم؛ ولی چندان امیدی به پاسخ شنیدن نداشتم. عرض کردم: برای توجه به خدا و حضور قلب در نماز چه راهی را توصیه می فرمایید؟ به سوی من توجه کردند و با آهنگ بسیار ضعیف که ب-ه س-ختی ش-نیده م-ی ش-دفرمود: توجه، مراقبه، توجه، مراقبه، و این جمله را متجاوز از ده مرتبه تکرار کرد.(2)

دوش مرغی به صبح می نالید عقل و صبرم ببرد و طاقت و هوش یکی از دوس-تان مخل-ص را مگ--ر آواز م--ن رس--ید ب--ه گ--وش

ص: 275