ص: 2

ج) ویژگی های شخصیتی16

یک - دشمنی با علما16

دو- هم نوایی با دشمنان شیعه16

د) مرگ17

3. جانشینان سید کاظم رشتی18

الف) حاجی محمد کریم خان کرمانی18

ب) میرزا حسن گوهر تبریزی19

ج) میرزا محیط (شاعر کرمانی)19

د) سید علی محمد شیرازی19

4. فرقه های شیخیه20

الف) کرمانیه21

ب) باقریه21

ج) شیخیه آذربایجان21

یک - حجت الاسلامیه22

دو- ثقةالاسلامیه22

سه - احقاقیه23

د) تفاوت عقاید کرمانی ها و آذربایجانی ها23

فصل دوم: بابیه26

1. زندگی نامه سید علی محمد باب26

الف) رفتارهای مرتاضانه27

ب) سفر به کربلا28

ج) بازگشت به شیراز28

د) نخستین توبه29

ه ) سفر به اصفهان30

ص: 5

و) ادعا های باب31

ز) محاکمه و مناظره باب در مجلس ولی عهد32

ح) توبه نامه کتبی33

ط) اعدام34

2. حروف حی (نخستین یاران باب)36

اسامی حروف حی36

3. فتنه های بابیان در ایران40

الف) فتنه مازندران (قلعه شیخ طبرسی)40

ب) فتنه زنجان41

ج) واقعه نیریز42

د) فتنه تهران (واقعه ترور ناصرالدین شاه قاجار)43

ه-) واقعه بدشت43

و) ترور شهید ثالث45

نکتهای درباره رهبران شورش ها46

4. عقاید باب47

5. آثار باب50

6. رفتار بابیان در عراق52

7. جانشین باب52

الف) شیخ علی ترشیزی عظیم54

ب) میرزا یحیی صبح ازل55

ج) میرزا حسین علی نوری58

فصل سوم: بهاییت62

1. زندگینامه میرزا حسین علی نوری (بهاءالله)62

ص: 6

الف) تولد62

ب) تحصیلات62

ج) فعالیت های مذهبی و اجتماعی62

د) حمایت سفیر روس از بهاءالله64

ه-) بهاءالله در بغداد65

و) سفر به استانبول67

ز) تبعید و اقامت در عکّا68

ح) آثار بهاءالله69

2. زندگی نامه عبدالبهاء (عباس افندی)70

الف) تولد70

ب) تحصیلات70

ج) فعالیت های مذهبی71

د) نقش عبدالبهاء در توسعه بهاییت 72

ه-) سفر عبدالبهاء به اروپا و امریکا74

و) مرگ عبدالبهاء75

ز) آثار عبدالبهاء76

3. زندگی نامه شوقی افندی ربانی77

الف) تولد77

ب) تحصیلات77

ج) نخستین و آخرین حلقه از سلسله ولایت امرالله77

د) وقایع دوره شوقی افندی78

یک - تشکیل دولت نژادپرست صهیونیستی اسرائیل78

دو - طراحی و اجرای نقشه ده ساله79

سه - جدایی مبلّغان برجسته از بهاییت79

اول - میرزا احمد سهراب79

دوم - عبدالحسین تفتی آواره79

ص: 7

سوم - فضل الله صبحی مهتدی80

چهارم - میرزا حسن نیکو بروجردی80

پنجم - میرزا صالح اقتصاد مراغهای80

ه-) مرگ شوقی80

و) آثار شوقی افندی81

فصل چهارم: نقدی بر عقاید بهاییت82

توحید در بهاییت82

نبوت در بهاییت87

عالم بعد و قیامت (رستاخیز) در بهاییت91

الف) عالم بعد91

ب) قیامت92

فصل پنجم: آموزههای دوازدهگانه بهاییت96

1. تحری حقیقت97

2. وحدت عالم انسانی98

3. تشکیل دادگاه بین المللی101

4. پرهیز از دخالت در امور سیاسی102

5. ترک تعصب های جاهلانه104

6. برابری حقوق زن و مرد105

الف) محرومیت دختران از ارث پدری106

ب) توهین به جنسیت زن106

ج) نظر اسلام درباره این تساوی107

7. صلح عمومی108

8. تعدیل معیشت عمومی و رفع مشکلات اقتصادی109

ص: 8

9. جهان بشری نیازمند نفثات روح القدس است109

10. تعلیم و تربیت عمومی و اجباری110

11. دین باید سبب الفت و محبت باشد111

12. دین باید مطابق علم و عقل باشد112

فصل ششم: احکام فقهی بهاییت114

1. طهارت114

2. وضو115

3. نماز115

4. روزه117

5. حج117

6. حقوق مالی117

7. ازدواج118

8. طلاق119

9. نمونه ای از حدود120

10. نمونه ای از کفارهها121

11. تقویم122

12. ضیافات122

13. عوض کردن اثاثیه منزل هر نوزده سال یک بار122

14. جواز رباخواری123

15. پنهان داشتن عقیده123

فصل هفتم: بهاییت و سیاست125

1. پیوند بهاییت با استعمار125

الف) بهاییت و روسیه126

ص: 9

ب) بهاییت و انگلیس128

نمونه هایی از وابستگی بهاییان به انگلستان130

ج) بهاییت و اسرائیل131

یک - پیشینه تاریخی132

دو - دلایل حمایت اسرائیل از بهاییت137

اول - اقتصادی137

دوم - تبلیغاتی137

سوم - اطلاعاتی138

2. بهاییت در ایران140

الف) بهاییت در رژیم پهلوی140

حضور افراد سرشناس بهایی در حکومت141

یک - سپهبد دکتر عبدالکریم ایادی142

دو - وزیران و مدیران ارشد بهایی در دوره پهلوی144

ب) بهاییان و قیام خونین 15 خرداد 1342145

ج) بهاییان و جمهوری اسلامی ایران146

فصل هشتم: چالشهای اعتقادی فراروی بهاییت150

1. اختلاف بهاییت با آموزه ها و متون معتبر اسلامی150

الف) مخالفت بهاییت با خاتمیت پیامبر اسلام150

ب) اعتراف باب و بها به خاتمیت پیامبر اسلام151

2. مشکل بهاییت با تناقضهای علمی و عملی رهبران خود153

3. بحران نامشروع بودن بیتالعدل155

فصل نهم: بهاییت در قامت یک گروهک سیاسی158

1. نظام و تشکیلات اداری158

الف) بیت العدل158

ص: 10

ب) محافل روحانی ملی و محلی162

2. چالش های امروز بهاییت163

الف) مشکلات خارجی163

ب) مشکلات داخلی163

3. تعداد جمعیت بهاییان ایران164

4. بهاییت و تصوف164

5. بهاییت و سازمانهای فراماسونری166

الف) علینقی خان نبیلالدوله166

ب) دکتر ذبیح الله قربان167

6. نگاه تردیدآمیز دوستان قدیمی168

7. عرصه های تبلیغی بهاییان169

طرح روحی170

8. معابد بهایی171

9. بهاییت از دیدگاه فقیهان172

الف) دیدگاه شیعه173

ب) دیدگاه اهل سنت173

ج) درگیری فقیهان با بهاییان174

کتاب نامه177

ص: 11

ص: 12

خود سوختند و چه بسیار خون بی گناهان که برای بیدار کردن این غفلت زدگان بر زمین ریخته شد و خانمان ها که برافتاد و ناموس ها که بر باد رفت.

نگارنده در این نوشتار کوشیده است بهاییت را از جنبه های گوناگون بررسی کند و اطلاعاتی هرچند مختصر در اختیار خوانند گان و پژوهشگران قرار دهد.

ص: 3

واقع در استان الاحساء دیده به جهان گشود. الاحساء در ساحل غربی خلیج فارس، از روزگاران قدیم یکی از کانون های تشیع بود و اکنون نیز بیشتر شیعیان عربستان در این استان سکونت دارند. اجداد شیخ احمد بر مذهب اهل سنت و جماعت بودند و در محل دیگری سکونت داشتند. تا آنکه یکی از آنها به نام شیخ داغر به دلیل اختلاف با پدرش ترک وطن کرد و در مطیرفی اقامت گزید. وی در این منطقه از مذهب اجداد خود دل برید و به مذهب دوازده امامی دل سپرد. (1)

مهدی بحرالعلوم، آقا سیدعلی صاحب ریاض، شیخ جعفر بن شیخ خضر، درجه اجتهاد در روایت و درایت دریافت کرد. احسائی افزون بر فقه، اصول و حدیث، در طب، نجوم، ریاضی قدیم، علم حروف و اعداد و طلسمات و فلسفه، مطالعاتی در سطوح مختلف داشت.

محمدعلی میرزا به شیخ گفت که یک باب بهشت به من بفروش، من هزار تومان به تو می دهم که به [ازای] قروض خود داده باشی. پس شیخ یک باب بهشت به او فروخت و به خط خود وثیقه نوشته و آن را به خاتم خویش مختوم ساخته، به شاه زاده داد و هزار تومان از او گرفته و قروض خود را پرداخت. (1)

شیخ احمد پس از مرگ دولتشاه، در سال 1237 ه- .ق ره سپار مشهد شد و در میانه راه چندی در قزوین توقف کرد. در این شهر، ملامحمدتقی بَرَغانی معروف به شهید ثالث، وی را به دلیل عقیده خاصش در زمینه معاد جسمانی تکفیر کرد و در پی آن، گروهی از علما و بسیاری از مردم، شیخ را از خود راندند. تلاش شاه زاده رکن الدوله علی نقی میرزا، حاکم قزوین نیز برای آشتی دادن شیخ احمد و برغانی، نه تنها نتیجه ای نداشت، بلکه سبب انتشار گسترده تر خبر این تکفیر شد. شیخ احمد به ناچار از قزوین به مشهد و سپس به یزد و از آنجا به اصفهان و کرمانشاه رفت، ولی این بار در تمام شهرها به سردی از او استقبال شد. وی همچنان کم و بیش از پایگاه مردمی برخوردار بود، ولی انتشار خبر تکفیر وی از سوی عالمی نام دار چون برغانی، تأثیر خود را گذاشته بود و سبب دوری علما از وی و صدور فتواهای مشابهی در کربلا و نجف شد.(2)

3. سعید العلماء مازندرانی؛

4. ملا محمدتقی قزوینی، معروف به شهید ثالث، (م 1264 ه- .ق)؛

5. شیخ محمدحسن نجفی، صاحب جواهر (م 1266 ه- .ق)؛

6. سید علی آقا قاضی، استاد عرفان علامه طباطبایی (م 1366 ه- .ق)؛

7. سید محمد مجاهد، نویسنده مناهل (م 1242 ه- .ق)؛

8. سید مهدی طباطبایی، فرزند سید علی طباطبایی (م 1260 ه- .ق)؛

9. شیخ محمدحسین، نویسنده فصول (م 1261 ه- .ق)؛

10. سید ابراهیم قزوینی، نویسنده ضوابط (م 1262 ه- .ق)؛

11. شیخ شریف العلماء (م 1265 ه- .ق)؛

12. ملا آقا دربندی، نویسنده کتاب های خزائن الاصول و خزائن الاحکام (م 1285 ه- .ق).

شیخ را سال 1243ه- .ق، در نود سالگی گفته است. (1)

این جسد باقی و همیشگی است و این جسد همان طینت است که انسان از آن آفریده شده [است]. وقتی که زمین جسد عنصری را [به] خاک [تبدیل] کرد و بین اعضای آن جدایی افکند، هر جزء آن به جایگاه خود برمی گردد؛ هوا ملحق می شود به هوا و آب ملحق می شود به آب، خاک ملحق می گردد به خاک و آن بدن اصلی باقی می ماند و روز قیامت همین جسد خارج خواهد شد و به بهشت یا جهنم خواهد رفت. این جسد از عالم هور قلیا می باشد و در عالم قبر قابل رؤیت و دیدن نیست. کسی ایراد نگیرد که این بر خلاف عقیده مسلمانان است؛ برای آنکه عقیده همه مسلمین همین است و غیر از آن چیزی نمی گویند. (1)

توضیح روشن تر کلام شیخ این است که جسد اول، جسد اصلی انسان نیست. این جسد پس از مرگ از بین می رود و در حیات آخرتی همراه انسان نیست. جسد دوم عبارت است از طینت انسان که از عالم «هور قلیا»ست. عالم هور قلیا، همان عالم برزخ است که حد وسط میان عالم مُلک (عالم مادی) و عالم ملکوت (عالم مجرد) است و بدان، عالم مثال هم می گویند. جسد دوم، جسد اصلی انسان است و در قبر باقی می ماند و پس از دمیدن اسرافیل در صور (نفخه دوم یا نفخه بعث)، روح وارد همین جسد می شود و برای محاکمه و جزا فراخوانده می شود. بدین ترتیب، هنگام مرگ روح از هر دو جسم جدا می شود، ولی در معاد با جسد دوم همراه می گردد.

این مطلب در صورتی عنوان می شود که بنا بر اعتقاد شیعیان امامیه، همین بدن عنصری در روز قیامت برانگیخته می شود. حتی بنا بر نصّ قرآن، خطوط ریز انگشتان در قیامت همانند دنیا خواهد بود.

ص: 10

معتقد است آن حضرت با بدن غیرعنصری و هور قلیایی در شهر جابلقا و جابلسا زندگی می کند. شیخ احمد، امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را زنده و در عالم هور قلیا می داند(1) و می نویسد:

امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هنگام غیبت در عالم هور قلیاست و هرگاه بخواهد به اقالیم سبعه تشریف بیاورد، صورتی از صورت های اهل این اقالیم را می پوشد و کسی او را نمی شناسد. جسم و زمان و مکان ایشان لطیف تر از عالم اجسام بوده و از عالم مثال است. (2)

به عقیده بسیاری از علمای شیعه، این نظریه در واقع به معنای انکار وجود امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در روی زمین است؛ زیرا اگر مراد آن باشد که حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در عالم مثال و برزخ، چه برزخ اول و چه برزخ دوم زندگی می کند، پس حیات با بدن عنصری ندارد و حیات ایشان مثل حیات مردگان در عالم برزخ است. این مطلب با احادیث متواتری که گویای خالی نبودن زمین از حجتند، سازگاری ندارد. ضمن اینکه این اعتقاد، با دلایل عقلی ضرورت وجود آن حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف در این جهان نیز منافات دارد. پس ادعای شیخ مبنی بر زندگی کردن حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف با بدن هور قلیایی، تنها یک ادعاست و هیچ دلیل عقلی و نقلی بر آن اقامه نشده است.(3) افزون بر آن، بر اساس نصوص قطعی، مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف در

ص: 12

همین جهان خاکی و با بدن عنصری زندگی می کند تا زمانی فرا رسد که خواست خداوند بر قیام و ظهور او تعلّق گیرد.

دنیا آمد.(1) پس از شیخ احمد، وی رهبری شیخیه را بر عهده گرفت. این جانشینی به معنای ریاست کامل بر جماعت شیخیه نبود و تعدادی از شاگردان شیخ، حوزه درس مستقل داشتند، (2)مانند میرزا شفیع تبریزی و میرزا محمد مامقانی که سال ها قبل از مرگ سید در تبریز برای خود پیروانی یافته و حوزه درسی به راه انداخته بودند. از آنجا که در میان شاگردان شیخ، سید کاظم احترام و جایگاه بالاتری داشت، تاریخ نگاران او را جانشین شیخ احمد احسائی دانسته اند. میرزا عبدالرسول احقاقی از مشایخ شیخیه تبریز دراین باره می نویسد:

بعد از مرحوم شیخ احسائی، ... عموم تلامذه آن بزرگوار، در عرض واحد، دارای رسائل و رأی و مریدانی بودند. مرحوم شیخ علی نقی (فرزند شیخ) در کرمانشاه، مرحوم سید کاظم رشتی و مرحوم میرزا حسن گوهر در کربلا و مرحوم ملا محمد حجت الاسلام در تبریز و مرحوم ملا عبدالرحیم در قلعه شیشه (قره باغ) و امثال ایشان در انحای بلاد که هر کدام را حوزه و تابعی بود و در شهر و حومه خویش، مرجع و پیشوا بودند. آری، در مرکز؛ یعنی کربلای معلی، مرحوم سید کاظم رشتی، حوزه علمیه اش بزرگ تر و احترامش نزد هم دوشان خود بیشتر بوده. (3)

سید کاظم از سادات حسینی بوده است، ولی بعضی گفته اند که وی اصلاً سید نبوده، بلکه این نامی مستعار است؛ زیرا در یزد با نام احمد احسائی فعالیت می کرد.(4) زمانی که شیخ در یزد به سر می برد، سید نزد وی شتافت و شاگردی را نزد او آغاز کرد. میرزا ابوالقاسم خان، از رهبران شیخیه کرمان در کتاب فهرست آورده است:

ص: 14

[سید کاظم] در سفر و حضر ملازم خدمت شیخ بزرگوار بود تا آنکه اخیراً شیخ - اعلی الله مقامه - در حق او فرمود: «ولدی کاظم یفهم وغیره لا یفهم.» (1)در سفر اخیر شیخ به عتبات عالیات که شیخ - اعلی الله مقامه - به عللی که در کتاب شرح حالاتشان ذکر شده مهاجرت کردند و سید را امر به توطّن در کربلای معلی فرمودند، سید متوطن و مشغول افاضه و تدریس و ترویج شریعت جد بزرگوار و بیان فضایل آل اطهار- سلام الله علیهم ما کر اللیل و النهار - شد. (2)

آسمان است و ائمه علیهم السلام در آن ساکن هستند. این مدینه، 21 محله دارد و 360 کوچه.» وی برای هر یک از آنها نامی عجیب و صاحبی با اسمی عجیب بیان می کند. در جای دیگر نیز می نویسد:

کوچه ای است که صاحبش به نام شلحلحون... در کوچه است که دارنده آن سگی است به نام کلحلحون و در کوچه 42 زنی است که دف می زند و نامش ضغض است و در کوچه 49 زنی است که نی می زند و نامش شطیحال است و در کوچه 71 زنی است که میمون ها با او زنا می کنند و نامش شطیثال است و... .(1)

یکی از پژوهشگران درباره این نوشته سید می نویسد:

اینها مطالبی شبیه اساطیر و خرافات است که دین و عقیده را به مسخره و استهزا گرفته است. وقتی این شرح اسطوره ای به شاعر رسید، گفت: چنین سخنی به ذهن من هم خطور نکرده بود. (2)

بیماری درگذشت. به همین دلیل، جماعت شیخیه معتقدند نجیب پاشا او را مسموم کرده است. میرزا ابوالقاسم خان ماجرا را چنین نقل می کند:

نجیب پاشا، والی بغداد که متصدی قتل و غارت کربلای معلی شده بود، جناب سید را به بغداد طلبید و در ظاهر تعظیم و تکریم و تمجید بسیار نمود، ولی در قهوه، زهر به ایشان خورانید. چون از نزد والی مذکور مراجعت کردند، خون قی کردند و بی حال شدند. (1)

سید کاظم را از کاظمین به کربلا بردند. بعد از چند روز در شب یازدهم ذی الحجه سال 1259 ه- .ق وفات کرد و در رواق پایین پای امام حسین علیه السلام دفن شد.

مبلغان بهایی به نقل از باب درباره این شخص می نویسد:

همانا آن کسی که امروز مدعی جانشینی سید کاظم است، در گمراهی آشکار است؛ زیرا به نص صریح سید کاظم و اجماع گروه شیخیه، این جانشینی در نسل [مخصوص] سادات است، نه در نسل خاندان معروف قاجار، حتی اگر مؤمن باشند. علاوه بر آنکه بنا بر آنچه امام صادق علیه السلام فرموده است، ریش نداشتن محمدکریم خان کرمانی دلیل دیگری بر کذب مدعای اوست، اما از نظر علمی هیچ کس بهره اش از علم به اندازه من نیست و قدرت کسی چون من نیست؛ زیرا من اگر خدا بخواهد، در بخشی از روز، صحیفه ای می توانم بنویسم. (1)

باب با بیان این مطالب، جانشینی سید کاظم را حق خودش می دانست و می کوشید حتی با خنده آورترین دلیل ها، مثل کوسج بودن کریم خان کرمانی، لاغری میرزا محیط و چاقی میرزا حسن گوهر، جانشینی سید را برای خود ثابت کند.

از:

اشغالگر تزاری او را در سال 1330 ه- .ق به جرم مشروطه خواهی و مبارزه با روس ها، در تبریز به دار آویختند. برادر او میرزا محمد نیز از علمای شیخیه تبریز بود.

کرمانی ها از شیوه اخباری گری پیروی می کنند و به تقلید از مراجع اعتقاد ندارند، درحالی که شیخیه آذربایجان به اجتهاد و تقلید معتقدند و از مراجع تقلید خود پیروی می کنند. البته شیخیه آذربایجان برخلاف شیخیه کرمان، در عقاید نیز اجتهاد و نظریه های شیخ احمد و سیدکاظم را بر اساس برداشت خویش از احادیث تفسیر می کنند.

یکی از مهم ترین اختلاف های شیخیه کرمان و آذربایجان، مسئله رکن رابع است. شیخیه کرمان، اصول دین را چهار اصل توحید، نبوت، امامت و رکن رابع می دانند. مراد آنها از رکن رابع، شیعه کامل است که واسطه میان شیعیان و امام غایب باشد. (1)

همین اعتقاد، میان شیخیه (کرمان) و بابیه ارتباط برقرار می کند. چنان که پس از درگذشت سیدکاظم رشتی، سید علی محمد باب مدعی شد شیعه کامل و رکن رابع که واسطه میان شیعیان و امام غایب است، اوست. در نتیجه، مقام بابیت امام عصر را از آنِ خود دانست و خود را دروازه پیوند با مهدی موعود معرفی کرد، ولی شیخیه آذربایجان به شدت مخالف اعتقاد به رکن رابع هستند(2) و اصول دین را پنج اصل توحید، نبوت، معاد، عدل و امامت می دانند. آنان چنین استدلال می کنند که شیخ احمد احسائی در ابتدای رساله حیاة النفس و سیدکاظم رشتی در رساله اصول عقاید، اصول دین را همین پنج اصل دانسته اند. به اعتقاد آنها در هیچ یک از کتاب ها و

ص: 24

رساله های این دو نفر از رکن رابع نامی برده نشده است. (1)

ص: 25

بوشهر شد و پنج سال در این شهر ماند.

او و رسیدن به این مقام از سوی شخص حجت بن الحسن المهدی آغاز شده است:

الله قد قَدَّرَ أنْ یخرجَ ذلک الکتاب فی تفسیر أحسنِ القصص من عند محمّد بن الحسن بن علیّ بن محمّد بن علیّ بن موسی بن جعفر بن محمّد بن علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبی طالبٍ، علی عَبْدِهِ، لیکونَ الحجّه الله من عند الذّکر علی العالمین بلیغاً. (1)

همانا خدا مقدّر کرده که این کتاب، از نزد محمد، پسر حسن، پسر علی، پسر محمد، پسر علی، پسر موسی، پسر جعفر، پسر محمد، پسر علی، پسر حسین، پسر علی، پسر ابی طالب، بر بنده اش برون آید تا از سوی ذکر (سید علی محمد) حجت بالغه خدا بر جهانیان باشد.

سید علی محمد شیرازی در سفری به قصد مکه که از بوشهر می گذشت،(2) دستور داد در یکی از مساجد این شهر عبارت «اشهد ان علیا قبل نبیل باب بقیه الله»؛ یعنی «همانا شهادت می دهم که علی قبل نبیل (علی محمد)، (3)باب بقیه الله است» را در اذان داخل کنند.

می شد، خود را باخت و بدون هیچ مقاومتی حاضر شد در مسجد وکیل شیراز ادعا های خود را در حضور مردم انکار کند. نبیل زرندی عین عبارت های باب را چنین آورده است:

...حضرت باب روی به جمعیت کرده، فرمودند: لعنت خدا بر کسی که مرا وکیل امام غایب بداند. لعنت خدا بر کسی که مرا باب امام بداند. لعنت خدا بر کسی که مرا منکر نبوت حضرت رسول بداند. لعنت خدا بر کسی که مرا منکر انبیای الهی بداند. لعنت خدا بر کسی که مرا منکر امامت امیر مؤمنان و سایر ائمّه اطهار بداند.(1)

پس از آن، شش ماه در خانه پدری خود، زیر نظر بود.

قاجار به استانداری اصفهان منصوب شد. (1)

نکته مهم دیگر درباره منوچهرخان این است که او با وجود تظاهر به مسلمانی، در حقیقت، به اسلام بی اعتقاد بود. نبیل زرندی در تاریخ خود به نقل از منوچهرخان می نویسد:

...من تاکنون دیانت اسلام را قلباً معتقد نبودم و اقرار و اعتراف جازم به صحت اسلام نداشتم. بیانات این جوان (اشاره به باب) مرا قلباً به دیانت اسلام وادار کرد و این جوان (اشاره به باب) حقیقت اسلام را به من نشان داد. (2)

وی باب را در بهترین اتاق از عمارت خورشید جای داد و خود، کارهای مربوط به وی را بر عهده داشت. (3)بعد از مرگ منوچهرخان، برادرش، گرگین خان که بهاییان او را «گرگین پرکین» می خواندند به جای منوچهر بر کرسی حکومت تکیه زد. وی در اولین فرصت باب را برای مجازات به پایتخت فرستاد، ولی باب هرگز به تهران نرسید؛ زیرا اجازه ورود به او ندادند، بلکه از راه های کوهستانی به قلعه ماکو تبعید شد. گویا باب در قلعه ماکو آرامش نسبی داشت؛ زیرا در آنجا با خاطر آسوده کتاب بیان را (البته ناقص)(4) نوشت و در آن، اسلام و قرآن را منسوخ اعلام کرد.

در نخستین ادعا، خود را نماینده و جانشین خاص امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف معرفی کرد و بعد از آن در آغاز کتاب بیان، خود را حجت الهی عصر خواند که در واقع اعلام مهدویت بود:

در هر زمان خداوند جلّ و عزّ، کتاب و حجتی از برای خلق مقدر فرموده و می فرماید و در سنه هزار و دویست و هفتاد از بعثت (1)رسول الله، کتاب را بیان، و حجت را ذات حروف سبع (علی محمد که دارای هفت حرف است) قرار داد. (2)

سپس در کتاب دلائل سبعه که بعد از کتاب بیان در قلعه ماکو نوشت، ادعای رسالت و مظهریت کرد. وی دراین باره چنین آورده است:

و نظر کن در فضل حضرت منتظَر که چقدر رحمت خود را در حقّ مسلمین واسع فرموده تا آنکه آنها را نجات دهد. مقامی که اول خلق است و مظهر «انّنی انا الله» چگونه خود را به اسم بابیت قائم آل محمّد صلی الله علیه و آله ظاهر فرموده و به احکام قرآن در کتاب اول حکم فرمود تا آنکه مردم مضطرب نشوند از کتاب جدید و امر جدید و مشاهده کنند که این مشابه است با خود ایشان لعلّ محتجب نشوند و از آنچه از برای آن خلق شده اند غافل نمانند. (3)

آخرین منزل باب، قلعه چهریق در نزدیکی ارومیه بود که در صفر 1264ه- .ق به آنجا منتقل شد.

چهریق به تبریز بردند و مجلسی با حضور ناصرالدین میرزا (که در آن وقت، ولی عهد بود) و چند تن از عالمان برای محاکمه یا مناظره با باب تشکیل دادند؛ زیرا وی مدعی دریافت وحی و اعجاز شده بود. از وی سؤال شد: از معجزه و کرامت چه داری؟ گفت: اعجاز من این است که برای عصای خود آیه نازل می کنم و خواندن این فقره را آغاز کرد: «بسم الله الرحمن الرحیم، سبحان الله القدوس السبوح الذی خلق السموات و الارض کما خلق هذه العصا آیه من آیاته!» و اعراب کلمات را به قاعده نحو غلط خواند؛ زیرا تاء را در «السموات» مفتوح قرائت کرد و چون گفتند: مکسور بخوان، ضاد را در «الأرض» مکسور خواند!

امیر اصلان خان که در مجلس حضور داشت، گفت: «اگر این قبیل فقرات از جمله آیات شمرده شود، من هم می توانم تلفیق کنم و گفت: «الحمد لله الذی خلق العصا کما خلق الصباح و المسا!» (1)

حمداً» که مثل آن حضرت را ینبوع رأفت و رحمت خود فرموده که به ظهور عطوفتش عفو از بندگان و ستر بر مجرمان و ترحم به داعیان فرموده. «أشهدالله و من عنده» که این بنده ضعیف را قصدی نیست که خلاف رضای خداوند عالم و اهل ولایت او باشد. اگرچه بنفسه، وجودم ذنب صرف است، ولی چون قلبم موقن به توحید خداوند جل ذکره و به نبوت رسول او و ولایت اهل ولایت اوست و لسانم مقر بر «کل ما نزل من عند الله است»، امید رحمت او را دارم و مطلقاً خلاف رضای حق را نخواسته ام و اگر کلماتی که خلاف رضای او بود از قلم جاری شده، غرضم عصیان نبوده و در هر حال مستغفر و تائبم حضرت او را. و این بنده را مطلق علمی نیست که منوط به ادعای باشد و «استغفرالله ربی و اتوب الیه من أن ینسب علی أمری» (و استغفار و توبه می کنم از امری که به من نسبت داده شده است). و بعضی مناجات و کلمات که از لسان جاری شده، دلیل بر هیچ امری نیست و مدعی نیابت خاصه حضرت حجه الله علیه السلام را محض ادعا مبطل است و این بنده را چنین ادعایی نبوده و نه ادعای دیگر. مستدعی از الطاف حضرت شاهنشاهی و آن حضرت چنان است که این دعاگو را به الطاف و عنایات سلطانی و رأفت و رحمت خود، سرفراز فرمایند و السلام. (1)

دیگر راهی برای بازگشت از آن منجلاب برایش باقی نماند و با وجود فتوای علما به احتمال خبط دماغ (نداشتن تعادل روانی) و نارضایتی از اعدام وی، میرزا تقی خان امیرکبیر ناچار دستور اعدام را صادر کرد و سرانجام به دستور صدر اعظم مقتدر و میهن دوست ایران، برای جلوگیری از ادامه آشوب هایی که پیروان و دوستداران باب به پا کردند، سید علی محمد باب در روز بیست و هشتم شعبان 1266 ه- .ق مطابق اول تموز در میدان صاحب الزمان تبریز به دار آویخته و تیرباران شد. (1)

بنا بر نوشته عبدالحسین آواره در کتاب کواکب الدریه، سلیمان خان افشار جنازه باب را از خندق دزدید و نخست آن را به کارخانه حریربافی حاج احمد میلانی بابی برد. سپس از آنجا به تهران و حدود شصت سال بعد به حیفا در اسرائیل انتقال یافت و در محل مخصوصی به نام «مقام اعلی» دفن شد. عبدالحسین نوایی در بررسی این نوشته و ادعای بابیان می نویسد:

وقتی که انسان با مراجعه به کتب ایشان جزئیات امر را مطالعه کند، فکر می کند که از جسدی مشبک و پاره پاره بعد از این چند سال چه می ماند و از آن گذشته، جسد مومیایی نشده چطور نمی پوسد و بوی نمی گیرد، در صورتی که جسد انسانی پس از یک روز متعفن می شود، به حدی که از تحمل آدمی خارج می گردد. هرگز بدین مطالب، عقل سلیم تسلیم نمی شود و آنچه نقل شد، صرفاً برای نشان دادن کلیه عقاید مختلف است، والّا طبیعی ترین مطلب همان است که در طی سه روز افتادن در خندق، جانوران چیزی از آن باقی نگذاشته اند. (2)

استخوان های سید علی محمد باب که بهاییان آن را «رمس اطهر» یا

ص: 35

«عرش حضرت اعلی» می-نامند، پس از شصت سال نگه داری پنهانی در محل های گوناگون، سرانجام در سال 1909 میلادی در زمان ریاست عبدالبهاء بر این فرقه، در این محل به خاک سپرده شد و امروز مهم ترین مکان زیارتی بهاییان است و برای دستگاه رهبری بهاییت، اهمیتی فوق العاده دارد.

«اول من آمن» را از باب گرفته است. همچنین مهم ترین نقش را در میان پیروان و طرفداران سید باب ایفا کرده است. بهاءالله در مورد او می گوید: «لولاه ما استوی الله علی عرش الصمدانیة و ما علی کرسی الوحدانیة؛ اگر ملا حسین بشرویه-ای نبود، خدا بر کرسی وحدانیت و بر عرش بی نیازی مستقر و تثبیت نمی شد». (1)

وی فرماندهی نبرد میان بابیان و مسلمانان را در قلعه طبرسی مازندران بر عهده داشت.

2. میرزا محمد حسن بشرویه ای: برادر کوچک ملا حسین که بیشتر اوقات همراه برادر بود. وی در قلعه طبرسی به قتل رسید.

3. میرزا محمد باقر بشرویه ای: وی خواهرزاده ملا حسین بوده که ارادتی بسزا به دایی خویش داشته و در تمام سفرها با وی همراه بوده است و در قلعه طبرسی کشته شد.

4. ملا علی بسطامی؛

5. ملا خدابخش قوچانی؛

6. ملا حسن بجستانی: وی به دلیل تمجید های بی جای باب، از بابیت روی گردان شد.

7. سید حسین یزدی؛

8. میرزا محمد روضه خوان یزدی؛

9. سعید هندی: وی برای تبلیغ به هند رفت، ولی دیگر بازنگشت و خبری از او نشد.

10. ملا محمود خویی؛

ص: 37

11. ملا جلیل ارومی؛

12. ملا ابدال مراغه ای؛

13. ملا باقر تبریزی؛

14. ملا یوسف اردبیلی؛

15. میرزا هادی قزوینی؛

16. میرزا محمدعلی قزوینی؛

17. ملا محمدعلی بارفروشی: ملقب به «قدوس» بود و از مهم ترین یاران سید باب به شمار می رفت. وی در سفری که باب به قصد سفر حج به بوشهر انجام داد، با او همراه بود و در ماجرای بدشت که اسلام را در آن نسخ کردند، همراه با بهاءالله، قرّة العین و بسیاری دیگر (حدود هشتاد نفر) حضور داشت. وی در واقعه مازندران بعد از مرگ ملاحسین بشرویه ای در قلعه طبرسی، فرماندهی قلعه را بر عهده گرفت.

18. طاهره قرّة العین قزوینی: این زن در تاریخ بابی گری و بهایی گری نقش مهم و فعالی ایفا کرد. در اجتماع بدشت که نقطه جدایی بابیان از مسلمانان بود، «بدون حجاب، با آرایش و زینت» به مجلس وارد شد و خطاب به حاضران گفت: «امروز روزی است که قیود تقالید سابقه شکسته شد» (1)و به طور رسمی اسلام را باطل و پایان راه مسلمانی را اعلام کرد.

شوقی افندی در کتاب خود درباره قرة العین می نویسد:

...نخستین زنی که در راه ترقی و تعالی نسوان شهید گردید... دلاوری که

ص: 38

در حین شهادت خطاب به نفسی که در توقیف او قرار داشت، به کمال شجاعت اظهار نمود: قتل من در دست شماست... ولی به یقین مبین بدانید هرگز تقدم و آزادی نسوان را ممکن نیست متوقف سازید. (1)

مقصود قرة العین از آزادی را می توان از این چند سطر از نوشته های ولی امر بهایی، جناب شوقی افندی دریافت:

طاهره شبی که آخرین دقایق حیاتش را نزدیک دید، لباس نو در برکرد و چون عروسی خود را بیاراست و هیکل را با عطر و عنبر معطر و معنبر نمود. آن گاه زوجه کلانتر را نزد خود خواست و او را از تصمیمی که نسبت به وی اخذ نموده بودند، مستحضر ساخت... که ناگاه فراشان و چاوشان عزیز خان در دل شب وارد شدند و آن مظهر استقامت را اخذ و به باغ ایلخانی در خارج شهر هدایت کردند.

اگر نوشته شوقی درباره قرة العین درست باشد، چه ضرورتی داشت که وی در شبی که به دیدار مرگ می رفت، خود را چون عروس بیاراید. بعید نیست این آرایش را به هدف تحریک شهوات مأموران دولتی که به هیچ عقیده ای پای بند نبودند و فریفتن آنها در آن نیمه شب، انجام داده باشد تا شاید راه نجاتی بیابد.

شیخ کاظم سمندر از یاران دیرین این فرقه، در شرحی که از قرة العین می نگارد، به مطلبی اشاره می کند که چهره حقیقی این زن بهایی را در فتنه انگیزی و تحریک احساسات مذهبی و دینی علمای شیعه به خوبی آشکار می کند:

...تا ماه محرم پیش می آید و چنان که معمول بوده همه ساله در خانه سید - اعلی الله مقامه - روضه خوانی برگزار می شده، جناب قرة العین و همشیره شان به ملاحظه آنکه حضرت نقطه اولی در شب اول محرم متولد شده اند، حنا

ص: 39

استعمال نموده و البسه رنگین پوشیده و قهوه- وهمچنین- غلیان را که در آثار حضرت رب اعلی مکروه و مذموم بوده، در مجلس نهی می فرمایند. دیگر معلوم است که در انتشار این گفتار و رفتار در محضر علمای اغیار چه قیامت و محشری پدیدار می گردد... .(1)

کتاب خود آورده است:

جمعی رفتند و در شب یورش برده، ده را گرفتند و یک صدوسی نفر را به قتل رسانیدند. تتمه فرار نموده، ده را حضرات اصحاب حق، خراب نمودند و آذوقه ایشان را جمیعاً به قلعه بردند. (1)

بابیان به تنها چیزی که نمی اندیشیدند، شکست بود. در حقیقت، آنان به پیروزی خود یقین داشتند. میرزا جانی کاشی می نویسد:

حضرت قدوس (محمدعلی بارفروشی) می فرمودند که: ما هستیم سلطان به حق و عالم در زیر نگین ما می باشد و کل سلاطین مشرق و مغرب به جهت ما خاضع خواهند گردید. (2)

پس میان ایشان و نیروی دولتی جنگ درگرفت و فتنه آنان با پیروزی قوای دولت و کشته شدن ملا محمدعلی بارفروشی در جمادی الثانی 1265 ه- .ق پایان یافت.

صرفه در محاربه ندید. دام حیله و تزویر گستراند. خدمت سید، نیاز صادقانه و پیام مریدانه فرستاد، اخلاص ورزید و طالب ملاقات سید گردید. سید این دمدمه و فسون را از مساعدت بخت یافت، به ملاقات سرتیپ شتافت، حین ورود بار سفر به سوی نار سقر بربست. (1)

اثری آشکار داشت.

نکته اصلی و شاه بیت ماجرای بدشت، توطئه و دسیسه چینی حسین علی نوری و ملا محمدعلی بارفروشی و زرین تاج قزوینی و قرة العین برای نسخ شریعت اسلام بود که بدون اطلاع باب صورت گرفت و نتیجه اجتهاد قرة العین بود. خود او برای اجرای این نقشه پیش قدم شد و «بدون حجاب، با آرایش و زینت» به مجلس وارد شد و حاضران را مخاطب ساخت که امروز «روزی است که قیود تقالید سابقه شکسته شد». (1)

بسیاری از بابیان از این حرکت ناراحت بودند. از جمله ملا حسین بشرویه ای، مرد شماره دو بابیه از این حرکت به شدت برآشفت و یکی از بابیان به نام عبدالخالق اصفهانی با بریدن گلوی خود اعتراضش را اعلام کرد.

شوقی افندی، ولی امر بهاییان می نویسد:

حضار از ملاحظه این منظره، سخت دچار حیرت و دهشت گشتند... . خوف و غضب افئده را فراگرفت و قدرت تکلم از جمیع سلب شد، به حدی که عبدالخالق اصفهانی از کثرت هیجان و اضطراب با دست خویش گلوی خود را چاک داد و درحالی که آغشته به خون بود، دیوانه وار خود را از آن صحنه دور ساخت. برخی دیگر از اصحاب نیز مجلس را ترک گفته و دست از امر الهی کشیدند و گروهی با قلب های آکنده... تسکین خاطر یافتند. (2)

هر یک از گردانندگان این ماجرا، لقبی جدید و معنوی پیدا کرد: محمدعلی بارفروشی به «قدوس»، قرة العین به «طاهره» و میرزا حسین علی

ص: 44

به «بهاءالله» ملقب شدند.(1) تمام هزینه های حاضران در جلسه بدشت که حدود هشتاد نفر از بابیان بودند، بر عهده میرزا حسین علی نوری (بهاءالله) بود.

نکته دیگر درباره واقعه بدشت، عربده-کشی های مستانه رهبران بابی بود که بی هیچ ملاحظه ای، خدا و خداپرستی را به مسخره گرفته بودند، اگرچه در واقع «الله یستهزئ بهم و یمدهم فی طغیانهم یعمهون». (بقره: 15) عباس افندی (عبدالبهاء) می نویسد: «جناب طاهره، انی انا اللّه را در بدشت تا عنان آسمان به اعلی الندا بلند نمود و همچنین بعضی احباء در بدشت». (2)

در پانزدهم شعبان 1264ه- .ق، وقتی بدشتیان به نزدیک روستای نیالا رسیدند، مردم با دیدن طاهره و قدوس در یک کجاوه که با صدای بلند اشعاری می خواندند، برآشفتند و به آنان حمله کردند.(3) به این ترتیب، بدشتیان پراکنده شدند و سران بابی گریختند. برخی منابع بهایی، از این برخورد به «غضب الهی» تعبیر کرده اند که در نتیجه رفتار غیراخلاقی بابی ها در بدشت رخ داد. (4)

میرزا حسین علی به سختی از این غائله نجات یافت و همراه قره العین به سوی زادگاه پدری خود، روستای تاکر نور گریخت.

شاه، به سبب تلاش های دینی این عالم اسلامی و دفاع او از شریعت که از عادات فطری اش بود، تصمیم به قتل وی گرفتند. ماجرا از این قرار بود:

شبی به حسب عادت معمول به مسجد رفت و مشغول فریضه نماز شد. هنگامی که به مسجد رفت، چند نفر به وی هجوم آوردند و هشت نقطه از گردنش را به نیزه مجروح کردند و متواری شدند و حاج ملامحمدتقی برغانی پس از انتقال به منزلش بعد از دو روز در هفده ذی القعده سال 1263 هجری قمری به رحمت ایزدی پیوست و در جوار شاه زاده حسین قزوین به خاک سپرده شد. (1)

بسیاری در میان علمای شهر زنجان داشت و تنها راه مبارزه با آنان را در بابی شدن یافته بود. امان الله شفا، مبلّغ بهایی که از این آیین برگشته،(1) در مورد حجت زنجانی می نویسد:

من با کمال جرئت می توانم بگویم حجت زنجانی اساساً به باب کوچک ترین اعتقادی از قبیل اینکه او نائب امام بوده و یا صاحب الزمان و یا مظهر کردگار و یا هر مقام دیگر، نداشته است... .

وی برای اثبات ادعای خود می گوید:

این شخص ابداً رغبتی به ملاقات با باب نشان نداده است... او خود دو بار تا تهران رفته، ولی به شیراز و اصفهان برای ملاقات به اصطلاح شما یگانه محبوب و مقتدای خود نرفته است. او در زنجان بود و باب در مسافت کمی در چهریق و ماکو... حجت زنجانی کوچک ترین حرکتی برای ملاقات باب نکرده است. (2)

اهمیت مطلب در این است که کسانی به فتنه انگیزی باب در این سرزمین دامن زدند که به آنچه وی مدعی آن بود، اعتقادی نداشتند و این امر بیانگر این واقعیت است که بابیت برخلاف ادعاهای طرفدارانش، ریشه الهی و آسمانی ندارد. مطالب بیان شده، دروغ پردازی بهاءالله را در کتاب ایقان - که کوشیده است علمای مسلمان را پشتیبان بابیت معرفی کند - نیز آشکار می کند.

به دلیل پریشان گویی های سید علی محمد باب، شاید نتوان عقاید او را درست بیان کرد، ولی اساس عقاید و ادعاهای وی را که بیشتر آنها مبهم و پیچیده است، می توان چنین دانست:

1. او در کتاب بیان، خود را برتر از همه پیامبران الهی و مظهر نفس پروردگار خوانده است. (1)

2. باب، خود را پایه گذار دوره جدید نبوت معرفی می کند.(2)

3. او خاتمیت پیامبر اسلام را که تا روز قیامت ادامه دارد، پذیرفته، ولی از دیگر سو معتقد است قیامت برای هر دینی، آغاز دوره ای جدید از نبوت از سوی پیام آوری دیگر است:

از یوم بعثت رسول الله صلی الله علیه و آله تا یوم عروج او، قیامت عیسی علیه السلام بود که شجره حقیقت در هیکل محمدیه ظاهر شد... و از حین ظهور شجره «بیان» الی ما یغرب، قیامت رسول الله صلی الله علیه و آله است... و قیامت «بیان» در ظهور من یظهره الله است؛ زیرا امروز بیان در مقام نقطه است و اول ظهور من یظهره الله، آخر کمال «بیان» است... . (3)

4. باب به قیامت هم اعتقادی نداشت و آن را زاییده توهم شیعه می دانست. او مقصود آیات قرآن را در این زمینه، با قیام خود تطبیق می کرد:

... مراد از یوم قیامت، یوم ظهور شجره حقیقت است و مشاهده نمی شود احدی از شیعه یوم قیامت را فهمیده باشد، بلکه همه موهوما ً امری را توهم نموده که عندالله حقیقت ندارد و آنچه عندالله و عند عرف اهل حقیقت مقصود از یوم قیامت است، این است که از وقت ظهور شجره حقیقت در هر زمان به هر اسم الی حین غروب آن یوم قیامت است؛ مثلا ً از یوم بعثت

ص: 48

عیسی تا یوم عروج آن قیامت موسی بود به قول خود... . (1)

5. او کتاب بیان را ناسخ قرآن معرفی کرد(2) و در آغاز آن نوشت:

ان البیان میزان من عند الله الی یوم من یظهره الله من اتبعه نور و من ینحرف عنه النار .(3)

همانا بیان، ترازویی از نزد خداست تا روز ظهور «من یظهره الله» برای کسی که از آن پیروی کند نور و برای کسی که از آن منحرف شود آتش است.

6. وی معتقد بود که مراد از شناخت پروردگار، شناخت مظهر اوست و آنچه در مظاهر ظاهر می شود، «مشیّت» اوست که آفریدگار هر چیزی است. این مشیّت نقطه ظهور است و در هر دوری و کوری(4) متناسب با آن دوره ظاهر می شود. محمد صلی الله علیه و آله نقطه «فرقان» است و علی محمد، نقطه «بیان» و هر دو یکی اند. نقطه بیان عیناً همان آدم بدیع فطرت است. ظهورات را نه ابتدایی است، نه انتهایی؛ پیش از آدم علیه السلام هم عوالمی بوده است و پس از «من یظهره الله» هم ظهورات دیگر به طور بی نهایت خواهد بود. هر ظهوری، اشرف از ظهور پیش و مشتمل بر آن است؛ و مشیت اولیه در هر ظهوری، قوی تر و کامل تر از ظهور قبل است. (5)

باب با درکی ناقص از آنچه در برخی احادیث اسلامی درباره مقام و مرتبه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام آمده است، کوشید در میان هوادارانش، جایگاهی همچون پیامبران و امامان برای خود دست وپا کند.

ص: 49

7. علی محمد معتقد بود نباید او را پایان ظهورات مشیت اولیه و آخرینِ سلسله نبوت ها دانست، بلکه وی ظهور کسی را که از او به «من یظهره الله» تعبیر می کرد، بشارت داده و او را گرامی تر و بزرگ تر از خود شمرده و اعلام کرده است که کمال دینِ «بیان» در ظهور اوست. از این سخنان معلوم می شود که علی محمد خود را در ردیف پیامبران پیشین و بلکه بالاتر از آنان دانسته است و از برخی سخنانش، معنایی بیش از این هم برمی آید. (1)

میرزا جانی کاشی در کتاب خود آورده است که نشانه های «حجت و امام منتظر» که سید کاظم رشتی بیان کرده، همه با علی محمد مطابقت دارد و وی در آغاز مرتبه بابیت مخصوصه آثاری داشت و در سال 1260ه- .ق خود را قائم و حجت خواند و بابیت را به ملاحسین بشرویه ای واگذار کرد.(2) او با استناد به برخی روایات، دوران غیبت کبرا را هزار سال دانسته است تا ادعای علی محمد که هزار سال پس از غیبت کبرا خود را مهدی خواند، درست آید. (3)

نکته جالب توجه در اندیشه های سید باب، ادعاهای بی اساس و ناهماهنگی میان عقاید اوست که گاهی بابِ بقیه الله، گاهی خود بقیه الله، گاهی پیامبر و گاهی هم، الله مهیمن القیوم است.

3. احسن القصص؛

4. پنج شأن؛

5. دلائل السبعه؛

6. صحیفه عدلیه؛

7. تفسیر سوره کوثر؛

8. تفسیر سوره بقره؛

9. کتاب الروح؛

10. لوح هیکل الدین و... .

سید علی محمد این کتاب ها را معجزه خود معرفی کرده است، درحالی که در سرتاسر آنها غلط هایی املایی و انشایی وجود دارد، به گونه ای که در تمام آنها صفحه ای بدون غلط نمی توان یافت.(1) احمد کسروی دراین باره آورده است:

اگر سید باب عربی های غلط، نبافتی و برخی سخنان معنا دار و سودمند گفتی، بی گمان کارش پیش رفتی و به دولت چیره شده، آن را برانداختی، ولی این مرد به یک بار بی مایه می بود و گذشته از آنکه آن غلط بافی ها را می کرد و آبروی خود را در نزد باسوادان می ریخت، برخی گفته های بسیار بی خردانه از او سر می زد. مثلاً چون درباره همان غلط بافی ایراد می گرفتند، چنین پاسخ می داد: «صرف و نحو گناهی کرده و تاکنون در بند می بود، ولی من چون خواستم، خدا گناهش را بخشید و آزادش گردانید.» ببینید در برابر غلط گویی های خود چه بهانه می آورد. این سخن یا از روی ریشخند بوده و یا گوینده اش جز دیوانه نمی بوده. آیا از این پاسخ، ایرادگیران چه توانستند فهمید؟ شگفت که عبدالبهاء در کتاب مقاله سیاح و دیگران از بهاییان و بابیان در کتاب های دیگر گله کرده اند که به سید باب غلط نحوی

ص: 51

گرفتند، گویا چشم می داشته اند که نگیرند. چشم می داشته اند که یکی غلط بافی هایی کند و همان را دستاویز دعوی امامی یا پیغمبری کند و مردم، چشم پوشیده ایراد نگیرند. (1)

بساط کام جویی شان برچیده شود. پس بار دیگر با سازوکاری جدید و استفاده از برخی آثار بر جای مانده از باب، راه او را پی می گرفتند و باکی نداشتند که این موج جدید گمراهی، هر از گاهی کسی را به غرقاب دوزخ بفرستد. بر این اساس، هر روز یکی از بابیان نغمه-ای سر می داد و ادعای «من یظهره اللهی» می کرد.

محمد مصطفی بغدادی از بابیان قدیمی بهایی شده، در مقاله ای که در شرح احوال قرة العین نگاشته است، از دوره بعد از اعدام باب و هرج و مرجی که در میان پیروان وی رخ داده بود، یاد می کند. او با اظهار خوشحالی از اینکه پدرش در آن زمان زنده نبود تا این همه پراکندگی و تفرقه را در میان بابیان ببیند، می نویسد:

خوشا به حال او؛ زیرا زنده نماند و آن دوران مهیب و خوفناک زمان فترت و تشتت و تفریق جمع احبّا را ملاحظه نکرد. زمانه به طوری بود که هر کس زبان به تبلیغ می گشود، خودش را کسی می شمرد و یکی از مرایای حضرت اعلی می دانست؛ علی الخصوص وقتی که واقعه شهادت مبارک روی داد و صاعقه امتحان و تندباد افتنان ارکان عالم را متزلزل ساخت و در امر الهی هرج و مرج پدیدار شد. هرکس پیرو یکی از نفوس شد که خودش را یکی از مرایای دوره بیان می دانست. مثل مردمی که پیرو صبح ازل شدند و جماعتی که معتقد به شیخ علی دبّاس گردیدند و گروهی که همراه سید علاو گشتند. به این مناسبات هست که خداوند - علی اعلا - را شکرگزارم که وفات پدرم دو روز بعد از واقعه شهادت حضرت اعلی اتفاق افتاد.(1)

بنا بر نوشته های باب، پیروانش بعد از او وظیفه داشتند از دو کس پیروی کنند: (2)

ص: 53

1. کسی که بعد از باب با تکیه بر فرمان ها و دستورهای کتاب بیان، سکان رهبری اهل بیان را به دست گیرد و نقشی همانند امام و ولیّ امر داشته باشد.

2. کسی که همچون باب، قدرت تشریع و آوردن کتاب جدید را داشته باشد. این فرد که باب او را «من یظهره الله» نامیده است، باید مطابق با عدد مستغاث؛ یعنی 2001 سال یا عدد اغیث، 1511سال بعد از باب ظهور کند و دینی جدید مطابق نیازهای آن زمان آورد.

بعد از مرگ باب و فروکش کردن توفان حوادث، بر سر جانشینی وی و به دست آوردن سکان رهبری جمعیت بابیه آغاز شد. البته پیروز این میدان کسی نبود که استدلال و برهان علمی و منطقی داشته باشد و با ارائه مدارک محکم بتواند جانشینی و شایستگی خود را به اثبات برساند؛ زیرا باب به عنوان مرکز این دایره نه تنها خود دارای این ویژگی نبود، بلکه برای جلوگیری از آشکار شدن هویت حقیقی خود، راه را بر هرگونه استدلال منطقی و درست بسته بود.

به هر روی، ما در بررسی تاریخی خود، ناگزیریم جانشین واقعی سید باب را بنا بر اسناد و نصوص بشناسیم.

وقتی سید علی محمد باب به سال 1266 در تبریز کشته شد، شیخ علی خراسانی ترشیزی از یاران سید رشتی و ملقب به عظیم، مقام رهبری بابیان را یافت. این جناب عظیم به موقع انتقال باب از اصفهان به تهران و هنگام اعزام او از تهران به چهریق، همواره از نزدیک ترین مریدان مراقب حال سید بود و در موقع ادعای قائمیت باب که پس از مرگ محمدعلی بارفروشی (قدوس ) صورت گرفت، از طرف سید با عنوان «خاتم باب» مأمور اعلام دعوت به مردم دور و نزدیک شده و در پیش بابیانِ طبقه اول، مکانتی یافته بود. (1)

او در بخش دیگری از همین مقاله آورده است:

تصور نمی کنم بتوان برای عظیم در خلال سال های 1267 و 1268 موقعیتی نازل تر از ریاست حزب بابی قائل شد. ورود نام میرزا یحیی در قلمرو این ادعا، شاید از سال 1269 و انتقال میرزا حسین علی و میرزا یحیی از تهران و مازندران به بغداد زمینه مساعدی یافته باشد و به تدریج بر سوابق مربوط به عظیم و دعاوی مشابه شش - هفت نفر دیگر پرده نسیان فرو افکنده و مقام برتر عظیم را از یاد برده باشند. (2)

سید باب، 125 نفر دعوی من یظهره اللهی نمودند. بعضی از آنها از لحاظ سوابق علمی و عنوانی و خصوصیات دیگر، بر میرزا بهاء برتری داشته اند و در میان اینها میرزا یحیی صبح ازل، برادر میرزا بهاء دیده می شود که امروز بابی های ازلی پیرو او هستند. سوابق میرزا یحیی از لحاظ ارتباط با قدوس و نوشتن آیات و مکاتبه با سید باب و سفارش های سید باب در حق او و گرویدن سران بابیه به او و اطاعت و پیروی خود میرزا بهاء از او و خصوصیات دیگر، مسلّم بوده و هیچ گونه قابل انکار نیست و اگر کسی معتقد به سید باب باشد، چاره ای جز پیروی او و قبول دعاوی او نداشته و هرگز نتواند او را انکار کند. (1)

او به نقل از باب در لوح اول از مجموعه الواح نقطه اولی چنین آورده است:

باز در همان کتاب (الواح سید باب - لوح اول) به خط خود سید باب خطاب به صبح ازل کلیشه شده است که: اللّه اکبر تکبیراً کبیراً، هذا کتاب من عنداللّه الی اللّه المهیمن القیوم، قُل کُلٌّ من اللّه مُبدئون، قُل کُلّ الی اللّه یَعودون، هَذا کتابٌ مِن عَلیٍّ قَبلَ نَبیلٍ، ذِکرِ اللّه العالمینِ اِلَی مَن یَعدلُ اسمُه اسمَ الوَحیدِ ذِکرُ اللّه لِلعالمین، قُل کُلّ مِن نُقطةِ البیانِ لیبدئون، اَن یا اسمَ الوحیدِ فَاحفَظ ما نُزِل فِی البیانِ وَ أمُر ربه فَاِنَّکَ لِصراطِ حقٍ عَظیمٍ.

خدا از همه چیز بزرگ تر است، این نامه ای از طرف خدای مهیمن و قیوم به سوی خدای مهیمن و قیوم است. بگو همه از خدا ابتدا شده اند و همه به سوی خدا بازگشت می کنند. این نامه ای است از علی قبل نبیل (عدد محمد و نبیل به حساب ابجد 92 می شود) که ذکر خدا برای جهانیان است به سوی کسی که نامش مطابق با وحید است (وحید به ابجد 28 است و یحیی هم به استثنای الف آخرش 28 است). بگو همه از نقطه بیان ابتدا می شوند ای نام وحید. حفظ کن آنچه را که در بیان نازل شد و به آن امر کن، پس تو در راه حق بزرگ هستی.... و ذیل لوح را هم با مهری که سجع آن (اننی انا

ص: 56

حجه الله و نوره) [است] مهر کرده است.

علامه مصطفوی از این شواهد نتیجه می گیرد که اگر سخن و نوشته سید باب درست باشد، پس از درگذشت او جانشین و خلیفه اش میرزا یحیی است. (1)

میرزا جانی کاشی در نقطه الکاف درباره علت انتخاب صبح ازل به جانشینی می نویسد:

باب به علت از دست دادن یاران و دستیاران نزدیک اندوهگین بود، اما با دیدن مکتوبات و نوشته جات میرزا یحیی ازل به شدت مسرور گردید و وی را به عنوان وصی خود برگزید. (2)

کنت دوگوبینو، وزیر مختار فرانسه در ایران نیز که جزئیات وقایع بابیان را ثبت کرده، میرزا یحیی را جانشین باب دانسته و تأکید کرده است که این جانشینی، بدون سابقه و مقدمه صورت گرفت و بابی ها آن را پذیرفتند. (3)

نکته ای که در اینجا باید به آن اشاره کرد، سرنوشت طرفداران ازل است. بعد از ازل، رهبری پیروانش به عهده میرزا یحیی دولت آبادی قرار گرفت و بنا به برخی مدارک و اسناد به جای مانده که احتمال دارد صحت داشته باشند، میرزا یحیی دولت آبادی فرقه ازلی را منحل کرد و ازلیان را آرام و بی سروصدا به جامعه شیعه اِثناعشری سوق داد. (4)

بعید است تمام ازلیان تسلیم این خواست میرزا یحیی دولت آبادی شده باشند،(5) ولی امروزه از بابیان ازلی خبری نیست و کسی به درستی نمی داند

ص: 57

این شاخه از بابیان که زمانی حضوری فعال در جنبش های اجتماعی داشتند، اکنون در چه وضعیتی به سر می برند. تنها اثری که از این دسته می توان یافت، یک سایت اینترنتی با عنوان «مؤمنین دین بیان» است که با نمایش کتاب هایی از دوستداران ازل، مثل نقطة الکاف اثر حاج میرزا جانی کاشی و تنبیه النائمین اثر عزیه خانم نوری، خواهر ازل و بهاءالله، تداوم ازلی گری را تأیید می کند.

هیچ وجه در بیانات مبارکه اثری مشهود نبود، بلکه حضرت باب در ضمن آن بیانات، مقصودشان تمجید حضرت بهاءاللّه بود، ولی پیروان یحیی چنین پنداشتند که این بیان حضرت باب اشاره به مقام میرزا یحیی است. (1)

از سوی دیگر، عبدالبهاء، فرزند میرزا حسین علی نوری، میرزا یحیی را پیش مرگ بهاء الله معرفی و چنان وانمود می کند که گزینش میرزا یحیی به جانشینی باب، طرح خود میرزا حسین علی بوده است «که افکار متوجه شخص غایبی شود و به این وسیله بهاءالله از تعرض ناس محفوظ ماند». (2)

بر اساس سندهای تأیید شده ای که از سید علی محمد باب باقی مانده، وی برای «من یظهره الله» ویژگی ها - و حتی سال ظهور او را - بیان کرده است که میرزا حسین علی هیچ یک را نداشت.

فاصله میان زمانه باب تا ظهور او را آیین بیان پوشش می داد. بنابراین، باب هرگز بشارت دهنده کسی به نام بهاءالله نبود و بابیان نیز هرگز منتظر چنین کسی نبودند که آیین جدیدشان را در یک دوره کوتاه نه ساله، تمام شده بداند و آن را مقدمه ادعای خود قرار دهد. بر همین اساس، قاطعانه می توان گفت که میان باب و میرزا حسین علی نوری بهاءالله هیچ رابطه ای وجود نداشته است، بلکه بهاءالله مهم ترین کتاب باب؛ یعنی بیان را نابود کرده است و این دو حتی دیداری هم با هم نکرده اند. در کواکب الدریه که متن آن را عبدالبهاء نیز تأیید کرده، آمده است: «حضرت بهاءالله با حضرت نقطه اولی قطعیاًّ ملاقات نفرموده اند». (3)

ص: 59

ازاین رو، ازلیان در ردّ ادعای جانشینی بهاءالله و وابستگی او به سید باب و دیگر ادعاهای او و فرزندش، عباس افندی و دیگران، بحث های مهمی دارند که مشروعیت بهاییان را به طور جدّی زیر سؤال می برد.

میرزا حسین علی چهارده سال از برادرش، یحیی بزرگ تر بود و هنگامی که یحیی نوزده سال داشت، به نمایندگی از او زمام کارها را در دست گرفت و رفته رفته اوضاع را به نفع خود تغییر داد تا در نهایت، توانست ازل را کنار زند و خود، رهبری فرقه را بر عهده گیرد. بهاءالله از مدت ها پیش، یعنی از همان دوران که به اتهام مشارکت در قتل شاه در زندان به سر می برد، اندیشه ریاست بر گروهک بابی را در سر می پرورانید. او در لوح ابن ذئب می نویسد:

در ایام و لیالی در سجن مذکور در اعمال و احوال و حرکات حزب بابی تفکر می نمودیم و بعد این مظلوم اراده نمود که بعد از خروج از سجن، به تمام همت در تهذیب آن نفوس قیام نماید. (1)

و در همان لوح مدعی می شود:

در شبی از شب ها در عالم رؤیا از جمیع جهات این کلمه علیا اصغا شد: «اِنّا نُنصِرُک بِکَ و بِقَلَمِک.» (2)(یعنی «من تو را و قلمت را یاری می کنم).

و در صفحه پنج رساله ای که به مناسبت صدمین سالگرد مرگ بهاءالله به سفارش بیت العدل انتشار یافته، آمده است:

رسالت حضرت بهاءاللّه در آگوست 1852 در زندانی زیرزمینی که مشهور به سیاه چال بود، آغاز گردید. (3)

ص: 60

درآمد (1)و از فعال ترین افراد بابی شد که بابی گری را به ویژه در نور و مازندران ترویج می کرد. برخی از برادرانش، از جمله برادر کوچک ترش، میرزا یحیی معروف به «صبح ازل» نیز بر اثر تبلیغ او به این مکتب پیوستند. (2)

بهاءالله به دلیل تلاش برای رهایی قرةالعین، تنها زن عضو «حروف حی» از زندان، که به اتهام قتل عمویش ملامحمد برغانی قزوینی در زندان به سر می برد و نیز تأمین مخارج اجتماع بدشت (3)که در محلی به همین نام گرد هم آمده بودند،(4) جایگاهی معتبر نزد اجتماع کنندگان یافت.

پس از اعدام سید علی محمد باب، امیرکبیر برای فرونشاندن قیام ها و شورش بابیان، از برخی آنها از جمله میرزا حسین علی خواست ایران را ترک کند و به کربلا برود. او در شعبان 1267 ه- .ق به کربلا رفت،(5) ولی چند ماه بعد، پس از برکناری و قتل امیرکبیر در ربیع الاول 1268ه- .ق و به وزارت رسیدن میرزا آقاخان نوری، به دعوت وی به تهران بازگشت. در تیراندازی بابیان به ناصرالدین شاه در شوال 1268ه- .ق بار دیگر - و البته بسیار شدیدتر - دستگیری و اعدام بابی ها آغاز شد. (6)

حکومت مرکزی بر اساس شواهدی که نشان می داد میرزا حسین علی نوری در طراحی این سوء قصد شرکت داشته است، او را دستگیر کرد.(7)

ص: 62

بهاءالله در لوح شیخ نجفی، خود را از دخالت در ماجرای ترور ناصرالدین شاه تبرئه می کند،(1) ولی منابع بابی مخالف بهاءالله، از جمله خواهر او این مشارکت را تأیید می کنند. (2)

قدردانی خود را از وی و دولت روس اعلام کرد. او همچنین در لوحی خطاب به نیکلاویچ الکساندر دوم، به این کمک سفیر روس اشاره و از وی تشکر کرده است. (1)

به هر حال، پس از یازده سال اقامت در بغداد، «روش و سلوک این طایفه به قسمی واقع شد که شهرت و صیت بهاءالله تزاید نمود؛ چه که در میان ناس ظاهر و مشهود و با جمیع طوایف معاشر و مألوف [بود]». (1)

نکته دیگر این است که بهاءالله با استفاده از اوضاع آشفته بابیان در عراق و بی توجهی نسبی حکومت عثمانی به مسائل داخلی این فرقه، شرورانه به تسویه حساب و حذف فیزیکی مخالفان خویش پرداخت.

نتیجه این شرارت ها، فرار بابیان سرشناس از بغداد و ایجاد وحشت شدید در میان آنان و کشتار مخالفان بود. عزیه خانم نوری، گروهی را که با رهبری پنهانی بها، بابیان بغداد را غارت می کردند، جلادان خون خوار نامیده است و می نویسد:

اصحاب طبقه اول که اسامی شان مذکور شد، از خوف آن جلادان خون خوار، به عزم زیارت اعتاب شریفه به جانب کربلا و نجف و برخی به اطراف دیگر هزیمت نمودند. سید اسماعیل اصفهانی را سر بریدند و حاجی میرزا احمد کاشی را شکم دریدند. آقا ابوالقاسم کاشی را کشته، در دجله انداختند. سید احمد را در پیشدو کارش را ساختند. میرزا رضا، خالوی سید محمد را مغز سرش را به سنگ پراکندند و میرزا علی را پهلویش را دریده، به شاهراه عدمش راندند و غیر از این اشخاص، جمعی دیگر را در شب تار کشته، اجساد آنها را به دجله انداختند و بعضی را در روز روشن در میان بازار حراج با خنجر و قمه پاره-پاره کردند، چنان که بعضی از مؤمنین و معتقدین را این حرکات، فاسخ اعتقاد و ناسخ اعتماد گردید، به واسطه این اعمال زشت و خلافکاری ها از دین بیان عدول کرده و این بیت را انشاد نموده، در محافل می خواندند و می خندیدند: اگر حسین علی، مظهر حسین علی است ... هزار رحمت حق بر روان پاک یزید!! و می گفتند ما

ص: 65

هرچه شنیده بودیم حسین، مظلوم بوده است، نه ظالم! (1)

بهاءالله دو سال از دوران اقامتش در عراق را به دلیل اختلافاتش با میرزا یحیی صبح ازل بر سر رهبری فرقه، در کوه های سلیمانیه گذرانید. خود او دراین باره با لحن ریاکارانه ای می نویسد:

مقصود جز این نبود که محل اختلاف احباب نشوم و مصدر انقلاب اصحاب نگردم و سبب ضرّ احدی نشوم و علت حزن قلبی نگردم. (2)

بهاءالله در آوریل سال 1863م. و در آخرین روزهای اقامتش در بغداد، در باغ نجیبیه موسوم به رضوان، خود را موعود بیان اعلان کرد و دوازده روز در آن باغ ماند. در همین دوران، خود را شارع دینی جدید که ادامه دیانت بابی بود، معرفی کرد. بهاییان برای این دوازده روز اهمیت قائلند و چند روز آن را جشن می گیرند.

سفر حکام و مأمورین کمال رعایت و احترام را مجری داشتند و حرکت و قرار به حشمت و وقار بود، مع ذلک دائماً در لباس تبدیل پنهان و به تصور احتمال حصول تعرض، احتراز داشت. و بر این قرار وارد استانبول شدند. (1)

بهاءالله و همراهانش درنیمه اوت 1863م. وارد استانبول شدند و پس از چهار ماه اقامت در این دیار، دوباره مقامات دولت عثمانی آنها را در سرمای شدید ماه دسامبر به شهر ادرنه تبعید کردند. (2)پنج سال اقامت در این شهر با کشمکش و درگیری بها و ازل و طرفدارانشان همراه بود. با اوج گرفتن اختلاف های آنها در سال چهارم، دولت عثمانی تصمیم گرفت ایشان را از یکدیگر جدا سازد. در پی این تصمیم، میرزا یحیی صبح ازل را به جزیره ماغوسا (فاماگوستا) در قبرس و بهاءالله و پیروانش را به عکّا تبعید کردند.

بها و پسرش، عبدالبهاء در این شهر، همواره خود را مسلمانانی متدین و پایبند به آداب شریعت اسلام معرفی می کردند؛ در نمازهای جماعت حاضر می شدند و به پیروان خود سفارش کرده بودند که در آن صفحات از تبلیغ خودداری کنند.

بیشتر لوح های بهاءالله از این شهر فرستاده شده که برخی از آنها برای شاهان و رؤسای جمهور کشورهای مختلف بوده است. سرانجام طومار عمر پرحادثه میرزا حسین علی نوری ملقب به ب-هاءالله، در دوم ذی القعده (هفتادم نوروز) سال 1309 ه-. ق. برابر با 29 می 1892م. در 75 سالگی، در قصر بهجی نزدیک شهر عکّا (1)در هم پیچیده شد و همان جا به خاک سپرده شد که امروز قبله بهاییان است.

نمایی ازمقبره بهاءالله در نزدیکی عکّا

استغنا، وادی حیرت، وادی فقر حقیقی و فنای اصلی.

از دیگر آثار بهاءالله می توان به نامه هایی که برای پیروانش می فرستاد اشاره کرد. وی در این نامه ها آموزه هایش را برای آنها بیان می کرد. این نوشته ها در میان بهاییان به لوح مشهورند و در دین بهایی بیش از شانزده هزار لوح هست که از آن جمله می توان به نامه های او خطاب به پادشاهان وقت اشاره کرد. (همچون ناپلئون، پاپ و...)

کلمات مکنونه مبین، اشراقات، اقتدارات، جواهر الاسرار، چهاروادی، الواح سلاطین و ... نیز از اصلی ترین آثار بهاءالله به شمار می روند، ولی آثار وی بیش از اینهاست.

معلمش همان پدرش بها [بود] و بعد از مسافرت پدرش به کوه های سلیمانیه، [در نزد] میرزا موسی کلیم و سپس نزد شیخ عبدالسلام شوافی از حکما و علمای مشهور بغداد تحصیل نموده است. (1)

نمود.

با مرگ بهاءالله، غصن اکبر و غصن اعظم، بی درنگ همان اختلاف های گذشته میان بها و ازل را آغاز کردند. (1)میرزا آقاجان کاشانی،(2) نخستین ایمان آورنده به بهاءالله و نگارنده او و چند تن از نزدیکان و فرزندان میرزا حسین علی، با نوشتن چندین نامه و کتاب هایی به فارسی و عربی و فرستادن پیام برای بهاییان، در مقام انکار جانشینی مقام عبدالبهاء برآمدند و وی را خارج از دین بهاء خواندند.(3) سرانجام عباس افندی با استفاده از فرصتی که قرار گرفتن بر مسند ریاست در اختیارش نهاد، توانست بر برادر کوچک تر خود چیره شود و او را از میدان رقابت بیرون کند. (4)

دعاگویی به جان امپراتور است، به بهاییان اعلام و ابلاغ می کند:

جمع دوستان، به دعای دوام عمر و دولت و ازدیاد حشمت و شوکت اعلی حضرت امپراتور اعظم، الکساندر سوم و اولیای دولت قوی شوکتش اشتغال ورزید؛ زیرا که در الواح منیعه که در این اوقات از ارض مقدس عنایت و ارسال یافته، می فرمایند آنچه را که ترجمه و خلاصه آن این است: باید این طایفه مظلومه ابداً این حمایت و عدالت دولت بهئیه روسیه را از نظر محو ننماید و پیوسته تأیید و تسدید حضرت امپراتور اعظم و جنرال اکرم را از خداوند جل جلاله مسئلت نمایند. (1)

جالب تر اینکه عبدالبهاء، فرزند کسی که با ادعای رسالت، اسلام را باطل شده معرفی کرد، به پیروان خود دستور می دهد برای بقای دولت اسلام پناه عثمانی دعا کنند. (2)

از آنجا که ماه پشت ابر باقی نمی ماند، سرانجام دورویی عبدالبهاء بر عثمانی ها آشکار شد و در اواخر جنگ اول، جمال پاشا، فرمانده کل قوای عثمانی پس از آگاهی از روابط عباس افندی با عوامل انگلیسی و همراهی وی با نقشه های آنان، تصمیم قطعی بر اعدام او و نابودی مراکز بهایی در عکا و حیفا گرفت.

منابع بهایی آشکارا نوشته اند که عبدالبهاء مقدار زیادی گندم از املاک خویش ذخیره کرده بود و آنها را در اختیار قشون انگلیس گذاشت.(3) لرد بالفور، وزیر صهیونیست انگلیسی نیز با دریافت این خبر، همان روز به جنرال النبی، فرمانده سپاه انگلیس در فلسطین تلگرافی صادر و تأکید کرد که «به جمیع قوا در حفظ و صیانت حضرت عبدالبهاء و عائله و دوستان آن

ص: 72

حضرت بکوشند.» (1)دولت انگلیس پس از استقرار در حیفا، بی درنگ، دین خود را به عبدالبهاء ادا و وی را با نشان «نایت هود» و لقب «سر» مفتخر کرد. در مقابل، عبدالبهاء نیز برای امپراتور انگلیس، ژرژ پنجم، دعا کرد و از اینکه سراپرده عدل در سراسر سرزمین فلسطین گسترده شد، به درگاه خدا شکر گزارد.(2)

سخنرانی خود در منزل یکی از بهایی های امریکا گفت:

امشب من نهایت سرور دارم که در همچو مجمع و محفلی وارد شدم. من شرقی هستم. الحمدلله در مجلس غرب حاضر شدم و جمعی می بینم که در روی آنان نور انسانیت در نهایت جلوه و شهور است. ...من می گویم که ممکن است ملت شرق و غرب متحد شوند و ارتباط تامّ میان امریکا و ایران حاصل گردد. (1)

آرامگاه او در کنار آرامگاه باب، واقع در کوه کرمل است؛ همان جایی که به فرمان بهاءالله، استخوان های سید علی محمد باب در آنجا قرار گرفت.

در عکا به دنیا آمد. او فرزند ضیائیه(1) و میرزا هادی افنان (2)بود. وی تا یازده سالگی در عکا، تبعیدگاه جدّ مادری خود، بهاءالله به سر برد.

به ورقه علیا) بوده است. شوقی پس از چند ماه به حیفا بازگشت و زمام امور جامعه بهایی را به دست گرفت. او پس از آماده ساختن و آشنا کردن جامعه با رسالت خود، شروع به تقویت تشکیلات بهایی کرد. ولی در منابع مخالف شوقی آمده است که وی با نیرنگ بازی مادرش به ریاست رسید، وگرنه خودش او نه توانایی رهبری را در خود می دید و نه جاذبه های زندگی در غرب او را رها می کرد. کناره گیری از تشکیلات هیچ ربطی به ناراحتی های روحی او نداشت و در طول چند ماهی که از پذیرفتن بار مسئولیت فرقه خودداری می کرد، بارها وی را با وعده های گوناگون به حیفا دعوت کردند.

کشید و مبهم باقی ماند.

میلیون دلار بود. (1)

خود خداست، بلکه بسیاری دیگر نیز از ترشح فرمان او به مقام خدایی رسیده اند.

کُلّ الاُلوهِ مِن رَشحِ اَمری تَاَلَّهت

وَ کُلِّ الرُّبِوبِ مِن طفحِ حُکمی تَرَبَّت

همه خدایان از ریزش فرمان من به خدایی رسیدند و همه پروردگاران از ظرف حکم من به مقام ربوبیت دست یافتند. (1)

خدا در اندیشه موحدان، بی نیاز است: «الله الصَّمَدِ؛ خداوند، بی نیاز است.» (توحید: 2) در تعریف بهایی، این خدا، نه تنها بی نیاز نیست، بلکه برای رسیدن به بی نیازی سخت نیازمند است. به این جمله از میرزا حسین علی توجه کنید که در وصف یکی از یاران باب می نویسد:

از آن جمله جناب ملا حسین است که محلّ اشراق شمس ظهور شدند. لولاهُ مَا استَوَی اللهُ عَلی عرشِ رَحمانِیَّتِهِ و ما استَقرَّ علی کُرسِیِّ صَمَدانِیَّتِهِ. پس اگر ملا حسین نبود، خدا نه بر عرش رحمانیت می توانست بماند و نه بر کرسی صمدانیت و بی نیازی استقرار می یافت.

خدای موحدان نه زاده کسی است و نه کسی را می زاید: «لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَد.» (توحید: 3) در مقابل، خدای بهایی «لم یلد و لم یولد» نیز نیست. میرزا حسین علی بهاءالله در مورد شب ولادت خود می نویسد:

فَیا حَبَّذا مِنْ هذا الفَجْرِ الَّذی فیهِ اسْتَوی جَمالُ القِدَمِ عَلی عَرْشِ اِسْمِهِ الْأَعْظَمِ العَظیمِ وَ فیهِ وُلِدَ مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ. (2)

آفرین باد بر صبحی که جمال قدم (میرزا حسین علی نوری) بر عرش اسم

ص: 82

عظیم خود استقرار یافت و در این صبح زاده شد؛ آن که نه زاده شده است و نه می زاید.

خدا در قرآن محمدی بی همتا و بی نظیر است: «وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحد؛ او را هیچ همتایی نباشد.» (توحید: 4) خدای بهاییان بی نظیر هم نیست؛ زیرا خدایی است که مانند انسان ها به حد معین محدود می شود. آن هم در زندان کوچکی در عکا و به دست بندگان ظالم خود زندانی می شود آن گونه که در حسرت دیدار بندگان محبوب خویش به نوحه سرایی می پردازد:

اسمع ما یوحی من شطر البلأ علی بقعه و الابتلاء من سدره القضاء انه لا اله الا انا المسجون الفرید. (1)

بشنو آنچه را وحی می شود از سوی بلا بر بقعه محنت و ابتلا از درخت قضا. به درستی که شأن چنین است. نیست خدایی جز من (میرزا حسین علی) که زندانی تنهاست.

کذلک امر ربک اذ کان مسجوناً فی أخرب البلاد. (2)

چنین امر کرد پروردگارت زمانی که در بدترین شهرها زندانی بود.

ان الذی خلق العالم لنفسه قد حبس فی أخرب الدیار بما اکتسبت ایدی الظالمین. (3)

به درستی که کسی که دنیا را برای خودش خلق کرد، به تحقیق در بدترین شهرها به دست ستمگران زندانی است.

ان الذی خلق العالم لنفسه منعوه أن ینظر الی أحد من احبائه.(4)

همانا آن که عالم را برای خودش خلق کرد، منع شده است تا یکی از

ص: 83

دوستداران خویش را ببیند.

آیا می توان پذیرفت که این جملات، کلام الهی است؟ آیا خدایی چنین ذلیل که به دست بندگان خود گرفتار و زندانی می شود، سزاوار پرستش است؟

او در عباراتی، خود را هیکل و جمال و مهم تر از همه کینونت و ذات خدا معرفی می کند و دیگر مجالی برای ادعای مقام مظهریت باقی نمی گذارد. پس در کتاب مبین به صراحت می نویسد:

قل لا یری فی هیکلی الا هیکل الله و لا فی جمالی الا جماله و لا فی کینونتی الا کینونته و لا فی ذاتی الا ذاته و لا فی حرکتی الا حرکته و لا فی سکونی الا سکونه و لا فی قلمی الا قلمه العزیز المحمود. (1)

بگو نمی بینم در هیکل خود جز هیکل خدا را و نه در جمالم جز جمال او را و نه در چگونگی ام جز چگونگی او را و نه در ذاتم جز ذات او را و نه در حرکتم جز حرکت او را و نه در قلمم جز قلم عزیز و ستوده شده او را.

میرزا در مقال دیگری، نه فقط ظاهراً که باطناً نیز خود را خدا دانسته است و می نویسد:

یدعو ظاهری باطنی و باطنی ظاهری لیست فی الملک سوای ولکن الناس فی غفله مبین.

باطنم، ظاهرم را و ظاهرم، باطنم را می خواند، در جهان، معبودی غیر از من نیست؛ ولی مردم در غفلت آشکارند.

میرزا برای اثبات ادعای الوهیت و فرو نشاندن عطش فرعونیت، در آخرین اقدام، به پیروان خویش فرمان می دهد که هنگام نماز به سوی او نماز بگزارند و به این ترتیب، به طور رسمی، جسم خویش را قبله بهاییان قرار داد:

ص: 84

و اذا اردتم الصّلوة ولوا وجوهکم شطری الاقدس المقام المقدّس الذی جعله الله مطاف الملأ الاعلی و مقبل اهل مدآئن البقآء و مصدر الامر لمن فی الارضین و السّموات ٭ و عند غروب شمس الحقیقة و التبیان المقرّ الذی قدّرناه لکم انّه لهو العزیز العلّام. (1)

و هنگامی که اراده نماز داشتید، روی خویش به سوی من آرید که پاکیزه ترین مقام مقدسی است که خدا آن را محل طواف ملا اعلی و محل اقبال شهرهای جاوید و سرآغاز کارها در آسمان و زمین قرار داده است و زمانی که خورشید حقیقت و تبیان غروب کرد، به جایگاهی که برایتان مقدّر کرده ایم (توجه کنید). به درستی که او عزتمند و بسیار داناست.

قائنی، مبلّغ بهایی نیز در کتاب خود بر پایه این دستور آورده است:

قبله ما اهل بهاء، روضه مبارکه در مدینه عکّا است که در وقت نماز خواندن باید رو به آن بایستیم و قلباً متوجه به جمال قدم، یعنی بهاء باشیم... . (2)

عبدالبهاء می گوید:

ای مقبل الی الله و منقطع الی الله، مقام مظاهر قبل نبوت کبری بود و مقام حضرت اعلی (باب) الوهیت شهودی و مقام جمال اقدس (بهاءالله) احدیت ذات هویت وجودی. (3)

عبدالبها، ظهور بهاءالله را عیناً ظهور خدا فرض کرده است، آن هم نه به عنوان تجلی و مجلی. پس دیگر بهاییان باید لب فرو بندند و سخن دیگری برای توجیه داعیه خداوندگاری میرزا حسین علی نیاورند. او می نویسد:

ص: 85

... این ظهور اعظم، نفس ظهور الله است، نه به عنوان تجلی و مجلی... . (1)

خدای بهایی علاوه بر تفاوت های بسیارش با حضرت حق تعالی - عزّ اسمه - خدایی با ریش و سبیل متبرک است و چنان قدر و منزلتی دارد که می توان خداوند را به حق آن قسم داد:

اللهم انِّی اسئلک بشعَرَاتِک التی یتحرّک علی صفحات الوجه. (2)

خدایا از تو درخواست می کنم به حق موهایت که بر روی صورتت حرکت می کند.

نبوت به ظهور محمد رسول الله ختم شد و این دلیل است که ظهور موعود عظیم، ظهور الله است و دوره نبوت منتهی شد؛ زیرا رسول الله خاتم انبیا بوده. (1)

او در جای دیگری با تأکید بر این مطلب، مقام نبوت و رسالت را از بهاءالله سلب کرده و چنین آورده است:

همانا خداوند در قرآن مجید، حضرت رسول را خاتم انبیا نامیده و سلسله نبوت را به وجود مبارکش ختم کرده و در سوره احزاب نازل شده است: «ما کَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِکُمْ وَلَکِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِیِّینَ.» و از این مطلب در کمال وضوح، عظمت مقام مظهر الهی و موعود ملل و ادیان ظاهر می شود؛ به این معنا که مقام آن حضرت، رسالت و نبوت نبوده و نیست، بلکه ظهور الله و مظهر مقدس نفس غیب الغیوب است... . (2)

از ملاحظه گزاره های یاد شده می توان چنین برداشت کرد که مظهریت ادعایی باب و بهاءالله، چیزی غیر از نبوت و پیامبری است و این دو نفر شخصیت و مأموریت دیگری داشته اند.

ب) در فرهنگ لغات بهاییت موسوم به نوزده هزار لغت که از نوشته های اشراق خاوری است، ذیل واژه نبوت آمده است:

نُبُوَّة - نُبُوَّت (در اصل نُبُؤءَة بوده که قلب و مُدغَم به نُبُوَّة شده است): اِخبار از خدا، رسالتِ الهی، آوردن وحی الهی و هدایت خلق، پیغمبری، در فارسی، به معنای خبر دادن از غیب و پیش گویی نیز

ص: 87

مصطلح است و جمع آن را نُبُوّات آورده اند.

برداشت از این عبارت نیز این است که آوردن وحی الهی و داشتن رسالت و اخبار غیبی و هدایت خلق در شمار مأموریت انبیا بوده که این مأموریت ها نیز با اتمام دوره رسالت حضرت ختمی مرتبت پایان یافته است.

ج) در همین فرهنگ لغات درباره مَظهَرِ الهی چنین توضیح داده شده است:

مَظهَرِ الهی: محل تجلی و ظهور شئون و کمالات و صفات الهیه یعنی هر یک از پیغمبران. (1)

نکته مندرج در این گزاره نیز آن است که همه پیامبران گذشته از مقام مظهریت الهی برخوردار بوده اند. در همین زمینه، پرسش هایی به ذهن می رسد، مانند اینکه:

1. وظیفه باب و بهاءالله در صورت فرض صحت ادعا چه بوده است؟ با همین فرض، خدا آنها را برای چه مقصودی می خواسته است؟

2. مهم تر اینکه آنان در طول دوره ادعایشان چه کاری کرده اند؟

بررسی در منابع بهایی به ما در رسیدن به پاسخ پرسش نخست کمکی نمی کند؛ زیرا هیچ جوابی برای آن یافت نمی شود.

در پاسخ پرسش دوم می توان گفت:

1. با کمال تعجب، بهاییان به تبعیت از عباس افندی (عبدالبهاء) با وجود تصریح بهاء به اتمام دوره نبوت و رسالت، اینان را دو تن دیگر از انبیا و

ص: 88

مرسلین شمرده اند. عبدالبهاء در کتاب مفاوضات نوشته است:

آن مظاهر نبوّت کلیّه که بالاستقلال اشراق نموده اند، مانند حضرت ابراهیم، حضرت موسی، حضرت مسیح و حضرت محمّد و حضرت اعلی و جمال مبارک. (1)

2. با بررسی رفتار و مرور آثار آنها این نتیجه به دست می آید که باب و بها کوشیده اند از عملکرد انبیا تقلید کنند. آنها کتاب آسمانی و احکام و دستورهای شرعی وضع کرده اند. با این تفاوت که آورده های شان اعم از کتاب های به اصطلاح آسمانی شان و شریعت سازی های عجیب و غریبشان هیچ نفعی برای بشر قرون اخیر نداشته و سرشار از تناقض و ابهام است.

اشاره به غلط های صرفی و نحوی بی شمار موجود در کتاب های این دو نفر، احکام خشن و بی منطق باب در صدور حکم قتل عام غیر بابیان و امر به محو کتب قدیم و جدید غیر از کتاب های خودش و نیز نماز نه رکعتی به سرقت رفته بهاییت برای اثبات این ادعا کافی است.

نکته دیگری که می توان بر این نکات افزود، این است که هرگاه همه پیامبران، مظاهر الهی باشند و باب و بها کاری به جز تقلید از آنچه انبیا کردند، نکرده باشند، پس معنای ختم و به انتها رسیدن عصر نبوت و شروع دوره جدید چیست؟ آیا این کاری عبث از سوی پروردگار حکیم نیست؟ البته خود میرزا نیز ظاهراً از این همه تناقض آشکار در کار خویش به تحیُّر افتاده و آورده است:

ص: 89

تالله قد ضلّت رأس الخیط فی امری و صرت متحیّراً. (1)

به خدا قسم که سر نخ را گم کردم و متحیر شده ام.

احسن الخالقین» گردد و مکافات اخروی، نعم و الطاف روحانی است مثل انواع نعمت های روحانی در ملکوت الهی و حصول آرزوی دل و جان و لقای رحمان در جهان ابدی.

و همچنین مجازات اخرویّه یعنی عذاب اخروی، محرومیّت از عنایات خاصّه الهیّه و مواهب لاریبیّه و سقوط در اسفل درکات وجودیّه است و هر نفسی که از این الطاف الهی، محروم و لو بعد از موت باقی است، ولی در نزد اهل حقیقت حکم اموات دارد. (1)

بهاییت آنچه را در قرآن کریم درباره ویژگی های عالم برزخ و بهشت و جهنم نظیر حور و قصور یا نار و عذاب آمده است، تشبیهاتی معرفی می کند مربوط به بشر نابالغ اعصار پیشین؛ چون آن بشر قادر به درک حقایق نبوده است. و البته مقصود بهاییت این است که خداوند آن بشر را مانند کودکان به وعده و وعید فریفته است.

برای روشن شدن اینکه این ادعا صرفا یک ادعای بی دلیل است، ذکر قصه رؤیای بهاءالله در شب ولادت باب شنیدنی است. در این قصه می بینید او که حور را تنها وعده ای برای فریب معرفی می کند، چگونه داستانی از معاشقه خویش با حوریه بهشتی آن هم به صورت گزارش لحظه به لحظه شرح می دهد. (2)

یک سره تأویل به قیام باب و بهاء می کند و با تصرف در معنای قیامت، مطالبی را بدون هیچ برهان قابل قبولی بیان می کند. در لغت نامه بهایی (نوزده هزار لغت) قیامت چنین تعریف شده است:

قیامت: در اصطلاح بیان، مدت رسالت هر رسول قیامت ظهور قبل است و در اصطلاح بهایی نیز قیام نفس الله به مظهر کلیّه خود است.

قیامت: برخاستن از قبور (غفلت)، برانگیخته شدن بعد از مرگ (مرگ روحانی)، ایضاً قیامت قیام و ظهور مظهر الهی است و در احادیث و تفاسیر اسلامی هم به قیام و ظهور قائم و موعود اسلام تعبیر شده است.

قیامة الاخری: ظهور بعد، ظهور مظهر موعود، ظهور حضرت بهاءالله نسبت به ظهور حضرت اعلی.

قیامة الاولی: ظهور اول، ظهور حضرت ربّ اعلی.

بهاءالله در بحث های مربوط به قیامت بدون ارائه هیچ دلیلی صرفاً بر اساس تراوش های عقل معطل علی محمد باب به توضیح مسئله قیامت پرداخته است و می گوید:

... مقصود از صور، صور محمدی است که بر همه ممکنات دمیده شد و قیامت، قیام آن حضرت بود بر امر الهی و غافلین که در قبور اجساد مرده بودند، همه را به خلعت جدیده ایمانیّه مخلّع فرمود و به حیات تازه بدیعه زنده نمود. این است وقتی که آن جمال احدیّه اراده فرمود که رمزی از اسرار بعث و حشر و جنّت و نار و قیامت اظهار فرماید، جبرئیل وحی این آیه آورد: «فَسَیُنْغِضُونَ إِلَیْکَ رُؤُوسَهُمْ وَ یَقُولُونَ مَتَی هُوَ قُلْ عَسَی أَن یَکُونَ قَرِیبًا؛ زود است این گمراهان

ص: 92

وادی ضلالت سرهای خود را از روی استهزا حرکت می دهند و می گویند چه زمان خواهد این امور ظاهر شد؟ تو در جواب بگو که شاید اینکه نزدیک باشد». (اسراء: 15)

تلویح همین یک آیه، مردم را کافی است اگر به نظر دقیق ملاحظه نمایند. سبحان الله، چقدر آن قوم از سبل حقّ دور بودند. با اینکه قیامت به قیام آن حضرت قائم بود و علامات و انوار او همه ارض را احاطه نموده بود، مع ذلک سخریّه می نمودند و معتکف بودند به تماثیلی که علمای عصر به افکار عاطل باطل جسته اند و از شمس عنایت ربّانیّه و امطار رحمت سبحانیّه غافل گشته اند. (1)

مبلّغ امریکایی بهاییت، دکتر اسلمنت، نظر باب را که البته مبتنی بر ادعاهای صرف بی دلیل است، درباره معاد، قیامت، بهشت و دوزخ چنین بیان می کند:

قسم مهمی از تعالیم حضرت باب در تفسیر و تشریح معانی قیامت و یوم الجزاء و بهشت و دوزخ است. بنا به گفته ایشان، مقصود از قیامت، ظهور مظهر جدید شمس حقیقت است. قیام اموات، عبارت از بیداری و انتباه روحانی نفوسی است که در قبور جهل و نادانی و غفلت و ضلالت به خواب رفته اند.

یوم الجزاء، یوم ظهور مظهر جدید است که به سبب ایمان یا انکار آن، اغنام از سایر بهایم جدا شوند؛ زیرا اغنام حقیقی، ندای شبان مهربان را می شناسند و از پی او روان می گردند. بهشت، عبارت از فرح و مسرّت معرفةالله و محبت الله است که در نتیجه ایمان به مظهر،

ص: 93

ظهور الهی حاصل می گردد تا به این وسیله هر کس به قدر استعداد خود به منتها درجه کمال رسد و بعد از موت، حیات جاودانی در ملکوت الهی یابد و دوزخ، حرمان از عرفان الهی است که نتیجه اش عدم نیل کمال ملکوتی و محرومیّت از الطاف لایزالی است و به وضوح تصریح گشته که این مصطلحات غیر از این، معنای دیگر ندارد و مفاهیم عامّه از قیام مردگان با جسد عنصری و بهشت و دوزخ و امثال آن صرفاً ضربی از اوهام و تخیّلات است و از جمله تعلیمات آنکه انسان را پس از فنای این جسد خاکی، بقای ابدی است و در حیات روحانی بعد از موت، ترقی و تعالی در کمالات نامتناهی است. (1)

ص: 94

نکته مهم در این زمینه آن است که تحری حقیقت در بهاییت، شعار و پنداری بیش نیست؛ زیرا از یک سو ادعا می شود هر کس باید با توکل بر خداوند، با گوش خود بشنود و با چشم خود ببیند و بخواند و با عقل خود بیندیشد. از سوی دیگر، بهاءالله، خود، این ادعاها را به کناری می گذارد و می گوید:

فهم کلمات الهیه و درک بیانات حمامات معنویه، هیچ دخلی به علم ظاهری ندارد. این منوط به صفای قلب و تزکیه نفوس و فراغت روح است. (1)

بنابراین، وقتی شنیدن با گوش و دیدن با چشم و اندیشیدن با عقل که اسباب علم ظاهری اند، تأثیری در فهم کلمات الهیه ندارند، تحری حقیقت نیز ادعایی بیش نخواهد بود.

همچنین مطالعه سرگذشت کسانی که از بهاییت کناره گرفته اند، گویای نبودن آزادی عقیده و اندیشه، در این جماعتِ مدعی تحری حقیقت است. (2)

وحدت عالم انسانی را سرآمد تمام آموزه های بهایی معرفی کرده و در آثار عبدالبهاء آمده است:

جفاکار را مانند وفادار به نهایت محبت رفتار کنید و گرگان خون خوار را مانند غزالان ختن و ختا، مشک معطر به مشام رسانید. (1)

البته بهاییت باید به چند پرسش اساسی پاسخ دهد:

1. مقصودشان از وحدت عالم انسانی چیست؟

2. راهکار دست یابی به این وحدت چیست؟

3. در صورت ایجاد این وحدت، رهبران و اداره کنندگان این جهان متحد با توجه به پراکندگی و فراوانی عقاید متفاوت، چگونه انتخاب خواهند شد تا حقوق اقلیت ها نیز رعایت شود؟

اگر مراد از وحدت عالم انسانی، کنار گذاشتن بدبینی و حسادت و نفرت و تجاوز و تعصب های فردی و غیره و در یک جمله، تلاش همگانی برای خوب شدن باشد که موضوع تازه ای نیست و همه ادیان الهی این را گفته اند. اگر مقصود، احترام ملت ها به همدیگر و رعایت متقابل حقوق یکدیگر است که این موضوع در بهاییت مصداق ندارد. برای نمونه، عبدالبهاء در یکی از سخنرانی های خود در مقام تعریف و ستایش از سیاهان امریکایی در مقایسه با سیاهان افریقایی، با اهانت به سیاه پوستان افریقا، آنها را گاوهایی به صورت انسان خوانده و گفته است:

مثلاً چه فرق است میان سیاهان افریک و سیاهان امریک؛ اینها خلق الله البقر علی صورة البشرند، آنان متمدن و باهوش و... . (2)

4. بهاییتی که مدعی وحدت عالم انسانی است، چگونه قانون وحشیانه و

ص: 98

دور از تمدن «طرد روحانی» را توجیه می کند؟ طرد فرد قانون شکن در بهاییت، به اندازه ای غیر انسانی اجرا می شود که از طاعونی شمرده شدن هم برای او دشوارتر است. بر اساس آموزه های بهاییت، هیچ کس حتی نزدیک ترین افراد به فرد طردشده، مثل پدر و مادر و فرزند و همسر، حق گفت وگو و ارتباط با او را ندارند و ازاین رو، شاید بتوان طرد را از مرگ هم سخت تر و ناراحت کننده تر دانست. جالب است بدانید «طرد روحانی» گاهی به دلایلی بسیار پیش پا افتاده اتفاق افتاده است. (1)برای مثال، سفر بهاییان به اسرائیل برای زیارت باید به طور دقیق با برنامه ریزی تشکیلات صورت گیرد و یک بهایی حق ندارد بدون اجازه آنها به اسرائیل سفر کند. به گونه ای که وقتی یکی از بهاییان به نام صادق آشچی بدون اجازه شوقی به فلسطین سفر کرد و خبر آن به شوقی رسید، چنان از این عمل او خشمگین شد که بی درنگ در نامه-ای، شدید ترین مجازات در بهاییت یعنی «طرد روحانی» را برای او معیّن کرد و به تشکیلات دستور اجرای آن را داد.

بیت العدل پس از شوقی همین رویه را ادامه داد و سفر بهاییان به اسرائیل را به طور کامل کنترل و اقامت بیش از نه روز و سکونت و تبلیغ در آنجا را ممنوع اعلام کرد تا هیچ بهایی در آنجا سرجنبانی نکند و رازهای پنهان، مانند چگونگی پیوند سرنوشت بهاییت و اسرائیل را که همچون حلقه های یک زنجیر در هم تنیده اند، نفهمد و در بازگشت خود این خبر ها را به گوش دیگر بهاییان نرساند.

پیام شوقی درباره طرد آقای صادق آشچی فرزند آقا محمدجواد، به دلیل سفر به فلسطین، دربردارنده نکاتی جالب است:

ص: 99

در موضوع صادق، فرزند آقا محمد جواد آشچی، فرمودند بنویس: این شخص بداخلاق و پست فطرت، اخیراً مخالف دستور این عبد، مسافرت به فلسطین نموده و وارد ارض اقدس گشته، تلغرافی راجع به طرد و اخراج او از جامعه به آن محفل مخابره گردید. به والدش صریحاً اظهار و انذار نمایند مخابره با او به هیچ وجه من الوجوه جائز نه، تمرد و مخالفت نتایجش وخیم است! (1)

این پیام را با ادعای وحدت عالم انسانی و حقوق بشر در هزاره سوم و در عصر ارتباطات و مراودات جهانی فرهنگ ها بسنجید. (2)

نکته پایانی دراین باره این است که هم اکنون در پی آموزه های به اصطلاح الهی بهاییت و در نتیجه شعار وحدت عالم انسانی، گروه هایی از بهاییت جدا شده و به نام های:

1. بهاییان سابق (former bahais)

2. بهاییان واقعی ( orthodox )

3. بهاییان طردشده ( bahais-ex )

4. بهاییان هم جنس گرا ( gay bahais )

5. بهاییان اصلاح طلب ( reformer bahais )

بدون هیچ گونه وحدت و تفاهمی، در حوزه های خود مشغول فعالیت هستند.

سازمان ملل کنونی است که نمی تواند نماینده ملت ها باشد؛ زیرا نمایندگان آن را دولت ها برمی گزینند. پس این سازمان و مانند آن با هر نامی، بیشتر برای حل اختلاف دولت ها با یکدیگر است و این با رسالت ادیان که باید اداره کننده امور ملت ها باشند، سازگار نیست. اگر مقصود دیگری است، که از پیروان و رهبران این فرقه جز شعار، هیچ راهکار مناسبی دیده و شنیده نشده است. مقصود نهایی عبدالبهاء در این جمله است:

در تشکیل اتحادیه آینده ملل، یک نوع حکومت مافوق حکومت ها باید تدریجاً به وجود آید که دارای تأسیسات و تشکیلات وسیعه است.(1)

و حتماً آن حکومتی بهایی است.

احمد یزدانی، در کتاب نظر اجمالی در دیانت بهایی می نویسد:

اهل بهاء... در امور سیاسیه که مخصوص مقامات رسمی مملکتی است و نیز در امور احزاب و فرق سیاسی به هیچ وجه ادنی مداخله ای ننمایند... . حضرت ولی امر الله می فرماید: از امور سیاسیه و مخاصمات احزاب و دول باید قلباً و ظاهراً و لساناً و باطناً به کلی کنار و از این گونه افکار فارغ و آزاد باشی. (1)

در این آموزه، نکته ظریفی نهفته و آن این است که در حقیقت، این دستور، نه آموزه ای دینی، بلکه تاکتیکی کاملاً سیاسی از سوی تشکیلات رهبری فرقه است برای جلب همراهی حاکمان و دولت مردان دیکتاتور که از دخالت توده های مردم در سیاست بیم دارند و آن را تهدیدی برای حاکمیت خود می دانند. بیشتر رژیم های معاصر دوره شکل-گیری بهاییت، از این دست بوده اند و امروزه هم شاهد حکومت هایی استبدادی هستیم که از این گونه دستورهای ستم پرور استقبال می کنند.(2) پژوهشگر گران قدر، سید محمدباقر نجفی این آموزه را چنین تحلیل می کند:

اگر به حسن نظر و بر اساس ظواهر [به] تصریحات مذکور بنگریم، بهاییان طبق دستورهای مکرر زعمایشان، در هر کشوری که سکونت گزیدند و یا از اهل هر مملکتی که باشند، بی تفاوت ترین مردم نسبت به سرنوشت و مصالح ملی آن کشورند؛ زیرا با توجه به مسائل مورد بررسی تحت عنوان عدم مداخله در امور سیاسی، و این بیان خاص عباس افندی [که]: «بهاییان نه با اهل سیاست همراز و نه با حریت طلبان دمساز... نه در فکر حکومت، نه مشغول به ذم احدی از ملت... یاران باید بر مسلک خویش (بهاییت) برقرار باشند و از علو و استکبار بیگانگان، تغییر و تبدیل در روش و سلوک ندهند

ص: 102

و در هیچ امری مداخله نکنند و به هیچ مسئله ای از مسائل سیاسیه نپردازند... این است روش و تکلیف بهاییان...ع ع»،(1) بی تفاوتی و بی علاقگی آشکار بهاییان را به مصالح و استقلال و تمامیت ارضی مملکت نشان داده، طبق دستور زعمایشان حاضر به هیچ نوع مساعدت و مشارکت با ملت ایران و دیگر ملت ها در راه مبارزه با بیگانگان و متجاوزان و جنبش های استقلال طلب و آزادی خواه و ضد استعماری نیستند.

تأکیدهای مکرر محفل ملی بهاییان ایران در طول سال های 1324 - 1325 مندرج در نشریات اخبار امری و در نشریه هفتگی محفل روحانی بهاییان تهران(2) ارگان رسمی بهاییان، مبنی بر عدم مداخله در امور سیاسی، مستقیماً در شرایطی از اوضاع سیاسی ایران تصریح می گردید که از یک سو، ایران در برابر حساس ترین لحظات سیاسی خود در جدایی آذربایجان از خاک ایران و حکومت متفقین قرار گرفته بود و از سوی دیگر، خاک و استقلال مملکت زیر ضربات بیگانگان، خون وطن خواهان ایرانی را به جوش آورده بود. محفل بهاییان ایران، در چنین ایامی، که طوایف انگلیس و امریکا و روس به قلمروی این مملکت دست انداخته بودند، جمله برگزیده نشریه اخبار امری را در قسمت فوقانی نام نشریه، به این بیان عباس افندی اختصاص داده بود که: «بهاییان به امور سیاسیه تعلقی ندارند و در حق کلّ طوائف و آراء مختلفه دعا نمایند و خیرخواه اند». (3)

را برانگیزد و از این راه بسیاری از خواسته های خود را عملی سازد:

... تعصب دینی، تعصب جنسی و تعصب وطنی و تعصب سیاسی سبب جدال است و هادم بنیان انسانی، باید جمیع این تعصبات را ترک نمود... (1)تعصب دینی، تعصب وطنی، تعصب سیاسی هادم بنیان انسانی است و تعصب، مخرب اساس نوع بشر است از هرقنبیل باشد... . (2)

بر اساس سخن عبدالبهاء، میان تعصب، با غیرتمندی که پیامبر بزرگوار اسلام و دیگر پیامبران بر آن تأکید کرده اند، تفاوتی نیست. بنابراین، بهاییان باید به نوامیس مادی و معنوی خود کاملاً بی اعتنا باشند.

کلام جناب بهاء در این مثال، هیچ تردیدی باقی نمی گذارد که وی به این اصل بی اعتقاد است. افزون بر این متن، بهاءالله حضور زنان را در بیت العدل که مهم ترین نهاد مدیریتی در سازمان شبه دینی بهایی است، ممنوع و در تمام لوح های مربوط به این نهاد، از کلمه رجال استفاده کرده است. وی در احکام دینی در کتاب اقدس نیز میان مردان و زنان تفاوت قائل شده است که به مواردی اشاره می کنیم:

امروز اِما الله از رجال محسوب طوبی لهن و نعیما لهن. (1)

باید از طرفداران اندیشه های بهاءالله پرسید: آیا واقعاً جنس مذکر این قدر اهمیت دارد که اگر زنی به عرفان مقصود عالمیان (2)رسید، مرد به شمار می آید.

است. راه تشخیص حقوق طبیعی، مراجعه به آفرینش است. هر استعداد طبیعی، سندی طبیعی برای حقی طبیعی است. (1)

1. گویا رهبر بهاییت، مردم را دارای هیچ صلاحیتی نمی داند؛ زیرا در این حکم و احکام مشابه، تنها پادشاهان را منبع اثر و قدرت در اجتماع دانسته و برای توده های مردم هیچ ارزش و جایگاهی قائل نشده است.

2. این طرح اجرا نشدنی است؛ زیرا پیش از تشکیل این مجلس بزرگ آرمانی، باید تا اندازه ای توافق و تفاهم میان رهبران و سران کشورها ایجاد کرد. ثمره این تفاهم، چیزی شبیه سازمان ملل متحد امروز خواهد شد که با وجود توافق های مهم بین المللی و پیمان نامه های گوناگون سیاسی و نظامی، اقدام چشم گیری در راه صلح انجام نشده است.

بهره مند سازد. ازاین رو، لازم است در هر دوره ای دین جدیدی عرضه شود و به گمان بهاییت، پایان رسالت و نبوت، شرایط زمانه و تداوم فیض الهی است.

به گفته سید محمدباقر نجفی، طرح مسئله فیض، در حقیقت به خاطر اثبات دعوی میرزا حسین علی است، نه اینکه به تداوم فیض و در اساس به فیوضات ربانی ایمان و اعتقادی داشته باشند. دلیل این امر در آثار بهاییت آشکار است. میرزا حسین علی یک بار می نویسد:

و نفسی الحق قد انتهت الظهورات الی هذا الظهور الاعظم و من یدعی بعده انه کذاب مفتر. (1)

سوگند به نفس که همه ظهورات به این ظهور بزرگ تر پایان گرفت، هر کس که پس از چنین ظهوری، مدعی ظهور جدیدی شود، او دروغ گو و تهمت زننده است.

ولی بار دیگر، در کتاب اقدس به صراحت می گوید:

من یدعی امراً قبل اتمام الف سنة کاملة انه کذاب مفتر. (2)

هر کس پیش از پایان هزار سال کامل مدعی امری شود، دروغ گو و افترازننده است.

آموزه های بهایی ارزش اجرایی و عملی ندارد؛ زیرا دستوری بسیار کلی است و مقصود از تعلیم و تربیت در آن به درستی مشخص نیست.

مدعی صلح عمومی باشد.

3. پیشینه بهاءالله پر از شرارت است. عباس افندی در نامه ای به عمه خود (لوح عمه)، مقام میرزا حسین علی بهاء را در عراق ترسیم کرده و در آن، ناخواسته از تهدیدها و شرارت ها و جنایت های بابیان که به رهبری پدرش صورت می گرفت، پرده برداشته است. وی می نویسد:

زلزله در ارکان عراق انداخت و اهل نفاق (شیعیان) را همیشه خائف و هراسان داشت. سطوتش چنان در عروق و اعصاب نفوذ نموده بود که نفسی در کربلا و نجف در نیمه شب جرئت مذمّت نمی نمود و جسارت بر شناعت نمی کرد... . (1)

توبه کننده بهایی، عبدالحسین آیتی که مدتی از عمر خود را با نام آواره در میان بهاییان سپری کرده است، درباره صلح جویی رهبران بهایی می نویسد:

عباس افندی... مخالف علنی خود را که در بساط محرم و مجرم شده و اسرار را شناخته و به کشف آن پرداخته برای افناء و اعدامش می کوشید و اگر موفق می شد، عربده اقتدار معنوی می کشید که ببینید: قدرت حق به کمر فلان(مخالف) زد. (2)

این دستور بهایی نیز کاستی های گوناگون دارد:

1. گاه اطلاعات علمی که قرن ها در انجمن-های علمی، اصولی پذیرفته شده بودند، در سال های بعد به آنها شک شده است و انکار شده اند. بنابراین، دانش ها، به ویژه دانش-های تجربی به دلیل بی ثباتی، نمی توانند میزان واقعی سنجش مفاهیم دینی قرار گیرند.

2. چگونه می توان آیین بهایی را علمی و خودمحور دانست، درحالی که بهاءالله برخلاف نظر همه شیمی دانان و کانی شناسان، معتقد است مس پس از هفتاد سال به طلا تبدیل می شود. (1)

3. بهاییت که در عصر اختراعات و اکتشافات مهم بشری خود را به جهان بشریت عرضه نموده است کدامیک از غوامض علمی جهان را حل نموده است که ادعای تطابق علم و دین را می نماید؟

ص: 112

نجسی وجود ندارد، حتی بول و غایط انسان و سگ و خوک و... . بهاییان تنها باید از چیز هایی که به اصطلاح، آلوده اند پرهیز کنند، آن هم در صورت میل به رعایت تمیزی.

و اذا اردتم الصّلوةَ وَلُّوا وجوهَکم شطرِیَ الأقدسَ المقامَ المقدّسَ الّذی جعله اللّه مطاف الملأ الأعلی و مُقبَلَ اَهلِ مدائن البقاء و مصدر الأمر لمن فی الأرضین و السّموات.... (1)

هنگامی که خواستید نماز بخوانید، صورت های خود را به سوی مقام مقدسی برگردانید که خداوند آنجا را محل طواف ارواح و فرشتگان و محل توجه اهالی شهرهای بقا و مصدر امر کسانی که در آسمان و زمینند قرار داده است... .

خواندن نماز به جماعت نیز بر اساس این دستور بهاء حرام است:

کتب علیکم الصّلوةُ فُرادی قد رُفِعَ حُکمُ الجماعة الّا فی صلوة المیّت انّه لهو الآمر الحکیم. (2)

جالب است بدانیم که یکی از نمازهای این دین روشنگر قرن اتم، دزدیده شده است. در لوح میر علی اصغر اسکوئی فریدی آمده است:

ای ثابت بر پیمان! در خصوص صلوه تسع رکعات سؤال فرموده اید. آن صلوه با کتبی از آثار در دست ناقضان، گرفتار؛ تا کی حضرت پروردگار، آن یوسف رحمانی را از چاه تاریک و تار به در آرد. ان فیها لحزنٌ عظیم لعبد البهاء منحصر به آن نه (نیست)، جمیع امانات این عبد را مرکز نقض سرقت نموده... . (3)

از این کلام عبدالبهاء مشخص می شود لوح نماز پیش از آنکه بهاء یا عبدالبهاء نماز را اقامه کنند، به سرقت رفته است؛ زیرا اگر عبدالبهاء این نماز را خود خوانده یا نماز خواندن پدرش را دیده بود، می توانست پاسخ میر علی اصغر اسکوئی فریدی را بدهد و دیگر دزدیده شدن لوح آن اهمیتی

ص: 115

نداشت.

با توجه به اینکه بسیاری از موضوع های مورد نیاز مردم، در کتاب های احکام بهایی ناگفته مانده، بخش بزرگی از کتاب های فقهی بهایی مثل گنجینه حدود و احکام به این وظیفه اختصاص یافته است. بد نیست بدانیم حاجی ابوالحسن امین اردکانی نخستین انسجام دهنده تشکیلاتی بهاییان بود که این کار را در گردآوری کمک های بهاییان با عنوان حقوق الله نشان داد.

نفسه و نفسها. (1)

بر شما باد که از دو زن تجاوز نکنید و اگر به یک زن اکتفا کنید، هم خود شما و هم همسرتان راحت خواهد بود.

عبدالبهاء قصد دارد آنچه را در قرآن درباره عدالت میان همسران آمده است، به نام بهاییت ثبت کند؛ زیرا در حکم بهایی مربوط به تعدد زوجات، هیچ نشانی از شرط اعم از محال و غیرمحال وجود ندارد، بلکه تنها امری ارشادی را در پی دارد که با توجه به اجازه تجدید فراش، از نظر عقلی اجرای آن نباید لازم باشد.

نکته دیگر درباره ازدواج بهایی این است که افزون بر لزوم رضایت زوجین در ازدواج، رضایت والدین آنها نیز واجب است؛ یعنی ازدواج، رضایت نامه شش نفر را می خواهد. این شرط برخلاف هدف مهم آسان سازی ازدواج جوانان است.

آیا اخذ نفقه در مدّت اصطبار (1)از زوج باید نمود یا نه؟

فرمودند: بنویس در هر حال نفقه را باید زوج بر حسب حکم کتاب، تأدیه نماید. (2)

2. بهاءالله نیز در حکمی می نویسد:

و الّذی سافر و سافرت معه ثمَّ حدّث بینهما الأختلاف فله ان یؤتیها نفقة سنة کاملة و یرجعها الی المقرّ الّذی خرجت عنه او یسلّمها بید امین و ما تحتاج به فی السّبیل لیبلّغها الی محلّها انّ ربّک یحکم کیف یشآء بسلطان کان علی العالمین محیطاً.(3)

کسی که با همسرش به سفر برود و در میان راه با او اختلاف پیدا کند، لازم است که وی را با همراهی یک فرد امین به شهرش بازگرداند و مخارج یک سال زندگی را به او بدهد.

در مورد اول، مرد بدون داشتن تقصیری، موظف به تأمین مخارج زندگی زنی است که از وی بیزار است. در مورد دوم نیز بدون در نظر گرفتن فرد مقصر در اختلاف، مرد محکوم به تأمین مخارج یک ساله و نیز مخارج بازگشت زن و همراهش می شود.

بکشد، بکشید.

در پی این حکم می گوید:

خُذُوا سُنَنَ اللّه بایادی القدرة و الأقتدار ثمَّ اترکوا سُنَنَ الجاهلین.

سنت های الهی را با دستان قدرت و اقتدار بگیرید و سپس سنت های جاهلانه را ترک کنید.

سپس گویا متوجه غلظت حکم خود می شود و ازاین رو، تخفیفی به هر دو (قاتل و آتش زننده خانه) می دهد:

و ان تحکموا لهما حبساً ابدیّاً لا بأس علیکم فی الکتاب انّه لهو الحاکم علی ما یرید. (1)

و اگر حکم به حبس ابد دادید، باکی بر شما نیست در کتاب خدا. همانا که او حاکم است بر آنچه شما اراده می کنید.

ما شرم داریم که حکم (عمل لواط) پسران را بگوییم؟٭

من الغافلین. (1)

ما قضاوت در مورد این حکم را به خردمندان واگذار می کنیم.

قدم به میدان خدمت گذارند. مضطرب و هراسان نباشند و به جان فشانی قیام نمایند. هر امری را فدای این مقصد اصلی کنند و در سبیل این مبدأ جلیل و امر قویم، از هر منصب و مقامی چشم پوشند و مصالح شخصیه و ملاحظات نفسیه را فدای مصالح عمومیه امریه فرمایند. (1)

با وجود این، تاریخ زندگی عبدالبهاء نشان می دهد که او حتی تا آخرین روز های عمرش، عقیده خویش را در عکا و حیفا آشکار نساخت، به گونه ای که اهالی آنجا حتی روحانیان مسلمان از عقیده واقعی او خبر نداشتند. او پیوسته در نماز های جماعت عکا شرکت می کرد تا سنیان متعصب آن دیار، به مرام واقعی او پی نبرند. شوقی افندی در بیان حالات عباس افندی در آخرین هفته حیاتش می نویسد:

در آخرین جمعه توقف مبارکش در جهان ناسوت، با وجود خستگی و ضعف فراوان جهت ادای صلاة ظهر در جامع مدینه حضور به هم رسانید. (2)

مهم ترین مشرق الاذکاری را که بهاییان ساخته اند، معبد لوتوس یا نیلوفر آبی در هندوستان است. بنا بر تصمیم سازمان رهبری بهاییت، گرچه این ساختمان ها با هزینه های بهاییان ساخته می شود، استفاده از آنها اختصاص به بهاییان ندارد و هر کس با هر دین و اعتقادی می تواند در آن به دعا و راز و نیاز با خدای خود بپردازد.

با توجه به آنکه حضور پیروان دیگر ادیان در این معبدها، در واقع به معنای پذیرش ضمنی حقانیت بهاییت از سوی آنان است، بهاییان با فراخواندن دین داران ادیان دیگر به مشرق الاذکارها می کوشند برای خود مشروعیت به دست آورند.

ص: 123

برای ما معتبر است، همان شواهد عینی است. (1)

وی سپس با بررسی شواهد خود، چنین نتیجه می گیرد که عنصر بهایی نیز چون عنصر جهود، یکی از عوامل پیشرفت سیاست انگلیس در ایران شد. جالب اینکه از جهودان نیز کسانی به این فرقه پیوستند.

تاریخ نگاران غیربهایی بی طرف، تردیدی ندارند که این مذهب با پشتیبانی و جهت دهی قدرت های استعماری شکل گرفته است تا ساختار جامعه مذهبی ایران را دگرگون سازد و نیز منافع استثمارگران را تأمین کند. برای اثبات این مدعا، شواهدی عرضه می کنیم و وجدان های بیدار را به داوری فرامی خوانیم:

بودند. (1)

2. دخالت آشکار سفیر روسیه در نجات جان حسین علی نوری (بهاءالله) در واقعه ترور ناصرالدین شاه؛ (2)

3. دعوت از بهاءالله برای اقامت در روسیه؛ (3)

4. نظارت بر انتقال مناسب حسین علی نوری (بهاءالله) در تبعید به عراق؛ (4)

5. اقدام بهاءالله در صدور لوح ویژه به افتخار امپراتور روسیه:

....قد نجینی احد سفرائک اذ کنت فی السجن تحت السلاسل والاغلال بذلک کتب الله لک مقاماً مالم یحط به علم احد الا هو. (5)

به تحقیق یکی از سفیران تو مرا نجات داد زمانی که من در قید و بند زنجیرها بودم. به خاطر همین خداوند برای تو مقامی نوشت که علم کسی به حدود آن احاطه نخواهد یافت.

6. اجازه دادن به بهاییان برای ساخت نخستین معبد (مشرق الاذکار) در خاک آن کشور؛(6)

7. سفارش اکید عبدالبهاء به بهاییان برای دعا کردن برای الکساندر امپراتور روسیه.

میرزا حیدرعلی اصفهانی بهایی در کتاب بهجت الصدور می نویسد:

و القائم بامرالله (بهاء) را گرفتند و حبس کردند و به قدر یک کرور اموال و املاک و عمارتش را بردند و غارت نمودند و در ظاهر چون دولت بهیه

ص: 126

روس حمایت آن قائم بامرالله که ملقب به بهاء الله است، نمود، نتوانستند شهید نمایند، به دار السلام بغداد نفی نمودند. (1)

در بررسی تاریخی مناسبات میان ایران و روسیه، روشن می شود که روسیه در هیچ یک از رفتارهای سیاسی خود، منافع ایران را در نظر نگرفته و همواره کوشیده است از منابع ارزشمند اقتصادی و موقعیت جغرافیایی این کشور بهره بیشتری بگیرد.

خود در مراکز علمی و دینی شیعه کرد.

روابط میان انگلیس و بهاییت به طور رسمی از دوران حضور بابیان در بغداد آغاز شد. دولت انگلیس در آن زمان قصد داشت عراق و دیگر سرزمین های دولت عثمانی را بگیرد. بنابراین، برای شکستن اقتدار رهبران دینی مسلمانان، به افرادی مانند بهاءالله به شدت نیاز داشت. شوقی افندی در کتاب قرن بدیع آورده است:

کلنل سر آرنولد باروز کمبال که در آن اوقات سمت جنرال قونسولی دولت انگلستان را در بغداد حائز بود، چون علو مقامات حضرت بهاءالله را احساس نمود،(1) شرحی دوستانه به محضر انور معروض، و به طوری که هیکل مبارک بنفسه الاقدس شهادت داده، قبول حمایت و تبعیت دولت متبوع خویش را به محضر مبارک پیشنهاد نمود و در تشرف حضوری، متعهد گردید که هر آن گاه حضرت بهاءالله مایل به مکاتبه با ملکه ویکتوریا باشند، در ارسال اوراق به دربار انگلستان اقدام نماید. حتی معروض داشت حاضر است ترتیباتی فراهم کند که محل استقرار هیکل اقدس، به هندوستان یا هر نقطه دیگر که مورد نظر مبارک باشد، تبدیل یابد... .(2)

این پیوند در دوران ریاست عباس افندی (عبدالبهاء)، به اوج خود رسید. پس از پایان جنگ جهانی اول و واگذاری قیمومیت فلسطین به بریتانیا به حکم شورای عالی متفقین، سر هربرت ساموئل، نخستین کمیسر عالی فلسطین، بی درنگ مأموریت می یابد به دیدار عباس افندی بشتابد و از سوی امپراتوری بریتانیا به پاس قدردانی از خدمات بهاییان در دوران جنگ، نشان

ص: 128

«نایت هود» و عنوان اشرافی «Sir» را به وی اعطا کند. (1)

عبدالبهاء با گرفتن نشان نایت هود و دعا برای پادشاه انگلیس، جورج پنجم، وابستگی تاریخی این فرقه را به استعمارگران بیش از پیش آشکار ساخت. این روند وابستگی تا به امروز همچنان ادامه یافته و بهاییت برای گسترش فرقه خود که در جهت منافع استعمارگران است، همچنان به انگلیس نیازمند است.

کینگزتون، سالن هتل شرایتون (بزرگ ترین هتل جزیره جامائیکا در اقیانوس اطلس) با حضور ذکرالله خادم (از ایادی امرالله و نماینده بیت العدل بهاییت در اسرائیل) و سه تن از اعضای هیئت مشاوران قاره ای در امریکای مرکزی و با قرائت پیام بیت العدل گشایش یافت.

گفتنی است در نخستین لحظات تشکیل این کنفرانس، حاکم کل که نماینده رسمی ملکه انگلیس و شخص اول جزیره جامائیکا بود، حضور یافت و حدود نیم ساعت در تأیید بهاییت سخنرانی کرد. (1)

3. در آوریل 1967 (اردی بهشت 1346)، محفل ملی بهاییت در انگلیس، به مناسبت روز تولد ملکه انگلستان، تلگراف تبریک برای ملکه ارسال کرد:

محفل روحانی ملی بهاییان جزایر بریتانیا، به نمایندگی بهاییان جزایر بریتانیا، تبریکات صادقانه و مسرت آمیز خود را به مناسبت روز تولد آن علیا حضرت تقدیم علیا حضرت ملکه می نماید.

منشی مخصوص ملکه نیز در پاسخ، این تلگراف را خطاب به محفل ملی انگلستان مخابره کرد:

علیا حضرت ملکه صمیمانه از بهاییان جزایر بریتانیا به مناسبت این پیام محبت آمیز در مورد تبریکات آنان به مناسبت روز تولد علیا حضرت ملکه تشکر می نماید.

مجله بهایی اخبار امری ضمن بازتاب این تلگراف ها تأکید کرد:

انتظار داریم... جوامع بهایی در ممالک مشترک المنافع پیام های تبریک آمیز خود را در آن روز به قصر بوکینگهام مخابره کنند. (2)

ص: 130

اعلان کرده بودند. در نوشته هایی هم که از عبدالبهاء بر جای مانده، این موضوع آشکارا بیان شده است. او سال ها پیش از تشکیل دولت اسرائیل، سرنوشت صهیونیسم و بهاییان را سرنوشتی مشترک می دانست:

اینجا فلسطین است، اراضی مقدسه است، عن قریب قوم یهود به این اراضی بازگشت خواهند نمود، سلطنت داوودی و حشمت سلیمانی خواهند یافت. این از مواعید صریحه الهیه است و شک و تردیدی ندارد. قوم یهود عزیز می شود، در ظل امر وارد می شود و تمام این اراضیِ بایر، آباد و دائر خواهد شد. تمام پراکندگان یهود جمع می شوند و تردیدی در آن نیست. مقام اعلی به بهترین طرزی ساخته خواهد شد، دعا و مناجات انبیای الهی به هدر نمی رود و وعده های الهی تماماً تحقق خواهد یافت. اسارت و دربه دری و پراکندگی یهود مبدل به عزت ظاهری آنها می شود، حتی به حسب ظاهر عزیز خواهند شد. (1)

وی برای عزت اسرائیل و قدرت یافتن یهودیان (که اندکی بعد با توسل به غیرانسانی ترین ابزارها مردم فلسطین را از سرزمینشان بیرون کردند) دعا می کند و پیش از آن می گوید:

اسرائیل عن قریب جلیل گردد و این پریشانی به جمع مبدل شود. شمس حقیقت طلوع نمود و پرتو هدایت بر اسرائیل زد تا از راه های دور با نهایت سرور به ارض مقدس ورود یابند. ای پروردگار! وعده خویش آشکار کن و سلاله حضرت جلیل را بزرگوار فرما. تویی مقتدر و توانا و تویی بینا و شنوا و دانا. (2)

دستگاه رهبری بهاییت در دوران حاکمیت عثمانی ها برای ماندگاری خود ناچار بود از هرگونه رفتاری که حساسیت مسلمانان را برانگیزد، خودداری و با وسواس و دقت، ظواهر اسلامی را در سرزمین فلسطین

ص: 132

رعایت کند. حضور پیوسته عبدالبهاء در نمازهای جمعه و جماعت را نیز به همین منظور می-توان دانست. مهم تر آنکه این فرقه که به شدت تبلیغ گرا بود، به هیچ عنوان اجازه تبلیغ در سرزمین فلسطین را به یاران و مریدان خود نمی داد. البته این پنهان کاری نمی توانست چندان ادامه یابد. بنابراین، بهاییان برای تأمین منافع خود باید می-کوشیدند یا انگلستان به استعمار خود در فلسطین ادامه دهد یا صهیونیسم که حافظ منافع امپریالیسم انگلستان و میراث خوار استعمار بود، روی کار آید. ازاین رو، آنها و رهبرانشان در فلسطین و کشور اسرائیل، هیچ گاه برخلاف مصالح اسرائیل و صهیونیسم سخنی نگفتند و آیینی که مدعی صلح و دوستی است، هیچ گونه همدردی با صدها هزار آواره فلسطینی از خود نشان نداد و به غصب حقوق مسلّم ساکنان این آب و خاک اعتراض نکرد، بلکه روابط خود را با صهیونیسم استوار ساخت.

شوقی افندی در پیام تبریک نوروز 1329، خطاب به بهاییان اعلام کرد:

مصداق وعده الهی به ابناء خلیل و وراث کلیم، ظاهر و باهر و دولت اسرائیل در ارض اقدس مستقر شده است. (1)

لروی آیواس منشی کل شورای بین المللی بهایی، در نامه ای به تاریخ سوم مه 1954، با کمال افتخار به ملاقات شوقی افندی با رئیس جمهور اسرائیل اشاره می کند و می نویسد:

روز دوشنبه 26 آوریل 1954، از برای عالم بهایی، روز تاریخی به شمار می رود؛ زیرا در این یوم برای اولین دفعه در تاریخ امر، رئیس دولت مستقلی رسماً از مقام مبشر شهید آیین بهایی و مقام مرکز میثاق حضرت

ص: 133

بهاء الله دیدن نموده، به حضور ولی امر بهایی (شوقی افندی) مشرف گردید. (1)

و شوقی افندی رسیدن به این افتخار بزرگ را در تلگراف تاریخ چهارم مه 1954م. به محفل بهاییان ایران این گونه خبر می دهد:

رئیس جمهور اسرائیل به اتفاق قرینه (2)محرمه میسیس بن زوی بر حسب قرار قبلی، پس از پذیرایی که به افتخار ایشان در بیت مبارک حضرت عبدالبهاء به عمل آمد، اعتاب مقدسه را در جبل کرمل زیارت نمودند. این زیارت اولین تشرف رسمی است که از طرف یکی از رؤسای دول مستقله از مقامات مقدسه حضرت اعلی و مرکز میثاق حضرت بهاءالله به عمل آمده است. (3)

شوقی افندی همانند میرزا حسین علی که در سرسپردگی به سفارت روس و عباس افندی که در سرسپردگی به انگلستان از هیچ کوششی کوتاهی نکردند، با تمام توان تصمیم گرفت راه سرسپردگی بهاییت به صهیونیسم را با وفاداری کامل به صهیونیسم و خیانت آشکار به جهان اسلام و منافع ملی کشورهای مسلمان ادامه دهد. در اول ژوئیه 1952م.، هیئت بین المللی بهایی حیفا در نامه ای به محفل روحانی ملی بهاییان ایران، آنان را از رابطه شوقی افندی با حکومت اسرائیل، به-گونه ای کاملاً سربسته و محرمانه آگاه کرد:

روابط حکومت (اسرائیل) با حضرت ولی امر الله و هیئت بین المللی بهایی، دوستانه و صمیمانه است و فی الحقیقه جای بسی خوشوقتی است که راجع

ص: 134

به شناسایی امر در ارض اقدس موفقیت هایی حاصل گردیده است. (1)

در پی آن با افتخار تمام و بدون پرده پوشی، روابط و پیوند استوار دولت اسرائیل با مرکز بین المللی بهایی را به آگاهی یاران ایرانی خود می رساند و می-گوید:

در ارض اقدس(اسرائیل) شعایر بهاییت بی پرده و حجاب اجرا می شود... و معافیت مقامات بهاییت و توابع آن از مالیات های دولت اسرائیل از طرف اولیای امور تصویب گردید. (2)

او با خشنودی از امکانات و رفاهی که اسرائیل برایشان فراهم کرده، مشتاقانه می گوید: «دولت اسرائیل وسایل راحتی ما را فراهم کرد». (3)

یکی از نزدیکان شوقی با اشاره به لطف و توجه صهیونیست ها به بهاییان، می گوید: «... دولت اسرائیل... دستور رسمی داده است که - بهاییان - از کلیه عوارض و مالیات ها معاف باشند.» البته دامنه حمایت ها تنها بدین جا محدود نمی شد، بلکه معافیت از مالیات «بعداً شامل بیت مبارک حضرت عبدالبهاء و مسافرخانه شرقی و غربی نیز گردید. ...عقدنامه بهایی به رسمیت شناخته شد، وزارت ادیان قصر مزرعه را تسلیم نمود و وزارت معارف اسرائیل ایام متبرکه بهایی را به رسمیت شناخت». (4)

دولت اسرائیل که در آن زمان با ملت محروم فلسطین در حال جنگ بود، به کمک های مالی بسیار نیاز داشت و از یهودیان و دولت های اروپایی کمک مالی می گرفت. با وجود این، بهاییان را از پرداخت مالیات مصالح

ص: 135

ساختمانی گران قیمتی که از ایتالیا برای ساختن مقبره باب و دیگر ساختمان های خود در حیفا و عکا وارد می کردند، به کلی معاف کرد. (1)

خانم روحیه ماکسول نیز این جمله را از خود به یادگار نهاده است:

من ترجیح می دهم که جوان ترین ادیان (بهاییت) از تازه ترین کشورهای جهان (اسرائیل) نشو و نما نماید و در حقیقت باید گفت آینده ما (یعنی بهاییت و اسرائیل) چون حلقه های زنجیر به هم پیوسته است. (2)

یهود تبلیغ کنند.

همچنین تبلیغ بهاییان در سرزمین های اسلامی برای گسترش فرقه خود، سود دیگری هم برای اسرائیل داشت؛ چون گرایش هر فرد مسلمان به این آیین، مانند تبدیل شدن یک دشمن به یک سرباز فداکار برای اسرائیل یا دست کم تبدیل شدن به فردی بی نظر و خاموش در برابر جنایت های رژیم صهیونیستی بود.

خود را در اختیار آنان قرار داده بودند. مراکز دینی بهاییان در بسیاری از مناطق جهان، درحقیقت دفترهای جاسوسی اسرائیل هستند که هر از گاهی در گوشه ای از دنیا طبل رسوایی شان به صدا درمی آید.(1) البته اسرائیلی ها نیز خدمات آنها را فراموش نمی کنند و به شکل های گوناگون، آنان را از محبت خود بهره مند می سازند. در یکی از اسناد، به نقل از یکی از بهاییان به نام فریدون رامش فر که سفری به اسرائیل داشته، درباره شیوه برخورد اسرائیلی ها با بهاییان آمده است:

دولت اسرائیل آن قدر نسبت به بهاییان خوش بین است که در فرودگاه خود، احبا (بهاییان) را بازرسی نمی کند، به طوری که وقتی رئیس کاروان به پلیس اظهار می دارد اینها بهایی هستند، حتی یک چمدان را باز نمی کنند، ولی بقیه مسافران - حتی کلیمی ها - را بازرسی می کنند. به طوری که یک کلیمی اعتراض کرده بود که چرا بهاییان را بازرسی نمی کنید و ما را که اینجا موطنمان است، مورد بازرسی قرار می دهید! (2)

ص: 138

شریعت [بهاییت] از طرف اولیای امور به عنوان دیانت رسمی مملکتی شناخته خواهد شد... و این رسمیت به مرور ایام منجر به تأسیس سلطنت بهایی خواهد گشت که در ظل آن، حدود و احکام مقدس اقدس ام الکتاب شریعت بهایی در جمیع امور شرعی و مدنی کاملاً به موقع به اجرا گذاشته خواهد شد و این مرحله مآلاً منتهی به تأسیس و استقرار سلطنت جهانی بهایی... خواهد گردید. (1)

رهبر بزرگ و بنیان گذار جمهوری اسلامی، امام خمینی رحمه الله با بینش بالای خود، عمق فاجعه را شناخت و در سخنرانی هیجدهم شهریور1342 در مسجد اعظم قم درباره این خطر به ملت هشدار داد و فرمود:

... اینها عمال اسرائیل در ایران [هستند]. هرجا انگشت می گذاری، می بینی که یکی از اینهاست. مراکز حساس، مراکز خطرناک، ... از دربار گرفته تا آن آخر مملکت، از این اشخاص (بهایی) آنجا موجودند. (2)

بهداری و وزیر علوم؛ روحانی، وزیر آب و برق و کشاورزی در دولت هویدا؛ شاپور راسخ، مشاور عالی و در واقع گرداننده سازمان برنامه و بودجه و مدیر تشکیلات بهاییت در ایران؛ عبدالکریم ایادی، پزشک مخصوص شاه.(1) اکنون به جایگاه دکتر ایادی در ساختار حکومت پهلوی می پردازیم. سپس برخی از مقام های ارشد بهایی را در این حکومت نام می بریم.

روز به هر روز تبدیل شد و دیدار هر روزه به کلیه ساعات فراغت کشید. صبح ها، هنوز شاه بیدار نشده، ایادی حاضر بود و شب ها تا وقت خواب در اتاق او می ماند. زمانی که محمدرضا ازدواج کرد، این عادت ترک نمی شد و ایادی با زن های شاه هم خودمانی می شد. بدین ترتیب ایادی، بانفوذ ترین فرد دربار و به تدریج، بانفوذ ترین فرد کشور شد.

او برای خود حدود هشتاد شغل در سطح کشور درست کرده بود. مشاغلی که مهم و پول ساز بود! [او] رئیس بهداری کل ارتش بود و در این پست، [بنا کردن] ساختمان بیمارستان های ارتش به امر او بود. وارد کردن وسایل این بیمارستان-ها، وارد کردن دارو های لازم، دادن درجات پرسنل بهداری ارتش از گروهبان تا سپهبد به امر او، بود. هرگونه تخطی از اوامر او، برکناری و مجازات را به دنبال داشت. ایادی رئیس شرکت «اتکا»ی ارتش و نیروهای انتظامی هم بود و در این پست، کلیه نیازمندی ها باید به دستور او تهیه می شد. هرچه او اراده می کرد ولو در کشور موجود بود، باید برای ارتش، از خارج به ویژه از انگلیس و امریکا وارد می شد.

سازمان دارویی کشور نیز تماماً تحت امر ایادی بود؛ چه داروهایی و به چه مقدار باید تهیه شود، از کجا خریداری و به کدام فروشنده و به چه میزان داده شود. شیلات جنوب در اختیار ایادی بود و تعیین اینکه به کدام کشورها و شرکت ها اجازه صیادی داده شود و به کدام داده نشود، در اختیار ایادی بود... .

من یک بار مشاغل او را کنترل کردم و به هشتاد رسید. به شاه گزارش کردم. شاه در حضور من از او ایراد گرفت که هشتاد شغل را برای چه می خواهی؟ ایادی به شوخی جواب داد: «می خواهم مشاغلم را به صد برسانم!»... (1)

ص: 142

مئیر عزری، سفیر اسرائیل در ایران در رژیم پهلوی نیز در خاطرات خود پس از 25 سال از سقوط رژیم پهلوی، از قدرت و نفوذ ایادی پرده برداشته است و می نویسد:

یکی دیگر از سرشناسان کیش بهایی، سرلشکر دکتر ایادی، پزشک ویژه شاه بود ... و به چشم و گوش شاه می مانست. او بهداری ارتش و بیمارستان ها، اداره خرید دارو و ابزار پزشکی برای یگان های ارتش را سرپرستی می کرد و با همه توان به هم کیشانش یاری می داد. ... ایادی به یهودیان، مهری ناگسستنی داشت و آنها را مردمی درددیده و شایسته بی پیرایه ترین یاری ها می دانست. افزون بر آن، ارزنده ترین و والاترین نیایشگاه های بهاییان در کشور اسرائیل بود و این پدیده روشن تر از آفتاب را ایادی نمی توانست نادیده بگیرد. ... ایادی به بازرگانان و کارشناسان اسرائیلی یاری داد تا میوه ارتش ایران را فراهم آورند و برای یگان های گوناگون، مرغداری و دهکده های نمونه کشاورزی بسازند. ... در سایه دوستی با ایادی، با گروهی از سرشناسان کشور آشنا شدم که هرگز باور نمی کردم پیرو کیش بهایی باشند. بسیاری از آنها در باور خود چون سنگ خارا بودند، ولی به خوبی می توانستند در برابر دیگران باور خود را پنهان نمایند. آنها همه دریافته بودند که در برابر من نیازی به پنهان کاری ندارند. (1)

4. خانم فرخ رو پارسا: وزیر آموزش و پرورش؛

5. هوشنگ نهاوندی: وزیر کار و آبادانی و مسکن؛

6. سپهبد اسدالله صنیعی: وزیر دفاع؛

7. سپهبد علی محمد خادمی: رئیس سازمان هواپیمایی ملی ایران هما.

8. صدها نفر دیگر در اداره های مهم مثل اداره غله، قند و شکر و ... .

اعتماد و محبت بیش از اندازه شخص شاه و هویدا به بهاییان، سبب افزایش گرایش به بهاییت شد و بسیاری به خاطر گرفتن پست و مقام دولتی تظاهر به بهاییت می کردند.

بدعمل شده اند. در اثر همین حسن تشخیص و میهن دوستی و نوع پروری واقعی آنان در واقع آبروی کشور مقدس ایران تا اندازه ای محفوظ مانده و از سوءشهرتی که دیگران ایجاد نموده اند، کاسته شده است.

زحمات و خدمات و سرعت عمل تیمسار نیز در جلوگیری از تجاوز اراذل و اوباش و رجالّه کراراً در سنین اخیره در این محفل مذکور شده است، به خصوص در این ایام که بحمدالله اولیای امور نیز به رأی العین سوء عمل جهلای معروف به علم را مشاهده کرده و هر دیده منصفی رذالت و جهالت و پستی فطرت این افراد را گواهی می دهد.

یقین است عموم دوستداران مدنیت و علم و اخلاق و دیانت، زحمات تیمسار را با دیده احترام و تقدیر نگریسته و تاریخ امر بهایی آن جناب را در ردیف همان چهره های درخشان حافظ و نگهبان مدنیت عالم انسانی ثبت و ضبط خواهد نمود. (1)

با رجای تأیید

20/3/1342

منشی محفل

دین اسلام گمراه شدن بندگان خدا را برنمی تابد و از سوی دیگر، تبلیغ بهاییت مصداق آشکار گمراه کردن مردم به شمار می رود، بر اساس این قوانین، تبلیغ بهاییت غیرقانونی است و بهاییان حق فعالیت تبلیغی را ندارند. البته پیروان این فرقه می توانند بدون تبلیغات، به شعائر دینی خود عمل کنند و نظام اسلامی برای آنان مزاحمت ایجاد نخواهد کرد.

بهاییان بر اساس دستورهای دینی خود نیز که آنان را موظف به پیروی از مقررات داخلی کشور های محل اقامتشان می کند، باید تسلیم قانون باشند و از آن سرپیچی نکنند. ولی بیت العدل اعظم با درخواستی منافقانه، کوشیده است نظام اسلامی ایران را دور زند و به عنوان وظیفه اولیه دینی، بهاییان را به تبلیغات فردی دعوت کند.

این سازمان در تاریخ جون 2007 به هیئت یاران یا همان اعضای محفل ملی پیامی صادر و از آنها درخواست کرده که امکانات لازم را برای مطالعه این پیام از سوی خانواده های بهایی فراهم کنند. در مهم ترین بخش این پیام آمده است:

... تبلیغ به عنوان افضل اعمال از جانب حق توصیف شده، از جمله مظاهر روحانی است که هر فرد بهایی در آثار مبارکه به انجام آن موظف شده است. بدین ترتیب، تبلیغ امری وجدانی و به طور قطع جاذب تاییدات روح القدس... . (1)

این پیام با دعوت و تشویق بهاییان به تبلیغ و القای این مطلب به آنان که تبلیغ فردی با حکم اطاعت از حکومت اختلافی ندارد، می کوشد بحران ساختگی ایجاد کند و نیرو های انتظامی و امنیتی نظام را به بازداشت بهاییان وادارد تا با بهره گیری تبلیغاتی از این فرصت، به اهداف بلندمدت و

ص: 146

کوتاه مدت خود دست یابد.

تشکیلات بهاییت با این توجیه که تبلیغ، امری فردی است مانند نماز و روزه که هر بهایی جدا از علاقه و ارتباطش با بیت العدل، موظف به انجام آن است و کسی نمی تواند مانع تبلیغ فردی شود، می کوشد در برابر افکار عمومی جهان چنین وانمود کند که جمهوری اسلامی ایران، بهاییان را از انجام ابتدایی ترین امور عبادی دینشان که از حقوق اولیه هر فرد در قوانین بین-المللی است، بازداشته است.

در این زمینه چند ابهام وجود دارد:

1. چرا تبلیغ در اسرائیل که مرکز تشکیلات اداری و سیاسی بهاییت است کاملاً ممنوع است؟ آیا در اسرائیل وظایف بهاییان چیز دیگری است؟

2. با توجه به اینکه تبلیغ بهاییت در کشوری شیعی مانند ایران که گرایش عمومی مردم آن به دین بسیار بالاست، سبب بروز مشکلات اجتماعی می شود، و از سویی عبدالبهاء بی دینی را از دینی که سبب تفرقه شود بهتر دانسته است، پس هدف از تبلیغ این دینِ بدتر از بی دینی چیست؟

3. در دوره پهلوی با وجود حضور حداقل نه وزیر بهایی در کابینه منصور و هویدا و صدها کارگزار بهایی در پست های مهم رژیم و آزادی کامل در تبلیغ، بهاییت کاری از پیش نبرد و با توجه به حجم بالای تبلیغات، نه تنها بر جمعیت آنان افزوده نشد، بلکه تعدادی هم که بنا به دلایل کاملاً غیردینی به بهاییت پیوسته بودند، در سال های آغازین انقلاب، جدایی خود را از این فرقه اعلام کردند و نمی توان گفت این کار از روی تقیه بوده است؛ زیرا در بهاییت، تقیه به ویژه برای سطوح پایین فرقه ممنوع است. بنابراین، تبلیغ بهاییت در جامعه شیعی ثمری ندارد و ادعای مخالفت قوانین

ص: 147

جمهوری اسلامی با تبلیغ ادیان، تنها با هدف وارد کردن اتهام نفی آزادی در ایران است. در واقع، بهاییان از طرح چنین بحث هایی، انگیزه های دیگری در سر دارند.

ص: 148

یا عَلِی اَنتَ مِنّی بِمنزلةِ هارونَ مِن موسی اِلّا اَنَّه لا نَبی بَعدِی. (1)

ای علی! جایگاه تو نسبت به من، همانند جایگاه هارون نسبت به موسی است، جز اینکه پیامبری پس از من نیست.

رهبران بهایی به گونه ای شگفت آور، از سویی آیات قرآن و حتی روایت ها را تأیید می کنند و از سوی دیگر با معرفی خود به عنوان فرستادگان الهی، مدعی ادامه داشتن سلسله پیامبران الهی و منکر خاتمیت رسول خدا صلی الله علیه و آله شده اند. مبلّغان مختلف بهایی برای برطرف کردن این اختلاف، کوشش های نافرجامی کرده اند. ابوالفضل گلپایگانی، خاتمیت را وبای عام دینی می-نامد و در کتاب های خود از جمله کتاب فرائد، عاجزانه درصدد انکار آن با توجیه های بی اساس است. (2)

آنکه نفوس غافله را آگاه فرمایند و از ظلمات شرک نجات بخشند، لکن قوم بر اعراض و اعتراض قیام کردند و وارد آوردند آنچه را که معشر انبیاء در جنت علیا نوحه نمودند. (1)

2. انتم تقرؤن فی الکتاب بان الله لما ختم النبوه بحبیبه بشر العباد بلقائه؛ (2)

شما در قرآن می خوانید خدای بزرگ آن گاه که نبوت را به حبیبش(حضرت محمد) پایان بخشید، بندگان را به لقای خود بشارت داد.

3. الصلوة و السلام علی سید العالم و مربی الامم الذی به انتهت الرسالة و النبوة و علی آله و اصحابه. (3)

سلام و درود بر آقای اهل عالم و پرورش دهنده امت ها، کسی که به او نبوت و رسالت پایان یافته و برخاندان و دوستانش سلام و درود دایمی و ابدی و سرمدی باد.

4. ناله منابری که در مدن و دیار آن اقلیم است، اصغاء شد و به این کلمات ذاکر: الهی خاتم رسل و سید کل رسول الله روح ماسواه فداه ما را از برای ذکر و ثنای تو تربیت داده... و حال معشر جهلا بر ما به سبّ و لعن حضرت مقصود مشغولند... . (4)

5. از این گذشته، خاتم النبیین از محکمات آیات کتاب رب العالمین است. اگر هزار و دویست و هفتاد سنه احدی به معنای آن مطلع شد، حال هم معانی کلمات منزله بیان را نفسی دون الله می تواند ادراک نماید. (5)

برخی از مبلغان بهایی نیز به این مطلب اشاره کرده اند. عبدالحمید اشراق خاوری بهایی می نویسد:

در قرآن، سوره الاحزاب، محمد رسول الله را خاتم النبیین فرموده، جمال

ص: 151

مبارک جل جلاله در ضمن جمله مزبوره می فرماید که مقام این ظهور عظیم و موعود کریم از مظاهر سابقه بالاتر است؛ زیرا نبوت به ظهور محمد رسول الله ختم گردید و این دلیل است که ظهور موعود عظیم، ظهورالله است و دوره نبوت منتهی گردید؛ زیرا که رسول الله خاتم النبیین بوده [است].(1) خداوند همانا در قرآن مجید حضرت رسول را خاتم النبیین نامیده و سلسله نبوت را به وجود مبارکش ختم کرده و در سوره الاحزاب نازل شده «ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِّنْ رِّجالِکُمْ وَ لکِنْ رَّسُولَ اللهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّین» و از این مطلب در کمال وضوح، عظمت مقام مظهر الهی و موعود ملل و ادیان ظاهر می شود. به این معنا که مقام آن حضرت رسالت و نبوت نبوده و نیست، بلکه ظهورالله و مظهر مقدس نفس غیب الغیوب است که در قرآن مژده ظهورش به همین اسم نازل شده «هَلْ یَنْظُرون إلاّ أنْ یَأْتِیهُمُ الله فی ظُلَل مِنَ الغَمام...». (2)

نکته جالب توجه این است که با وجود همه اعتراف های صریح بهاءالله مبنی بر اینکه خاتمیت حضرت رسول را پذیرفته است و مقام خود را جز مقام نبوت معرفی و اعلام می کند، عبدالبهاء، فرزند و جانشین قطعی وی، بدون توجه به گفته های پدر، در کتاب مفاوضات او را یکی از پیامبران اولوالعزم معرفی می-کند و می نویسد:

مظاهر نبوت کلیه که بالاستقلال اشراق نمودهاند، مانند حضرت ابراهیم، حضرت موسی، حضرت مسیح و حضرت محمد و حضرت اعلی و حضرت جمال مبارک... . (3)

ص: 152

عبدالبهاء از آیات بهاءالله استخراج کرده بود، در بالاترین پست بیت العدل، به عنوان تنفیذکننده قوانین مصوبه، حضور داشته باشد. دستور عبدالبهاء این بود:

... ولیّ امراللّه رئیس مقدس این مجلس و عضو اعظم ممتاز لاینعزل [است] و اگر در اجتماعات بالذات حاضر نشود، نایب و وکیلی تعیین فرماید... . این بیت عدل مصدر تشریع است و حکومت قوّه تنفیذ. تشریع باید مؤیّد تنفیذ گردد و تنفیذ باید ظهیر و معین تشریع شود.(1)

پس از درگذشت شوقی افندی، جامعه بهایی رهبری از نسل بهاءالله نیافت و بسیاری از بهاییان بدون توجه به اهمیت ولیّ امر در نظم اداری امرالله، رهبری بیت العدل را بدون ولیّ امر پذیرفتند، درحالی که بنا به نظر شوقی، بیت العدل بدون وجود ولیّ امر، سازمانی فلج بود:

مؤسسات سه گانه الواح مبارک وصایا: ولی امرالله مبین آیات الله است، بیت عدل عمومی (بین المللی) قانون گذار است و ایادی امرالله از راه تحقیقات و نمونه بودن زندگی و منش خود به تدریس و تبلیغ می پردازند. چنانچه یکی از این مؤسسات از فعالیت بازماند، نظم اداری امرالله فلج خواهد شد. (2)

بخشی از بهاییان که بهاییان ارتدکس نامیده می شوند، بیت العدل حیفا را به دلیل نداشتن ولیّ امری که از هر خطایی در امان باشد، فاقد مشروعیت می دانند. بیت العدل به صورت کاملاً غیرقانونی به جای ولیّ امر بر بهاییان حکم می راند و با راهکارهای قرون وسطایی راه هرگونه انتقاد را بر خود بسته است. این نهاد، مبارزه وسیعی را با بهاییان ارتدکس آغاز کرده است، ولی جامعه بهاییان ارتدکس با ارائه متون انکارنشدنی، بی اساس بودن و

ص: 155

مشروعیت نداشتن آن را بر همگان آشکار ساخته اند. ناگفته نماند که هر چند بهاییان ارتدکس با این مبارزه، بنای بیت العدل را فرو پاشیدند، ولی متأسفانه خودشان نیز در چنبره توهم ها منتظر تحقق وعده های دروغین عبدالبهاء نشسته اند. در وب سایت بهاییان ارتدکس ایران آمده است:

در حال حاضر که نزدیک به زمان نزول کتاب مستطاب اقدس است و احکام آن هنوز کاملاً اجرا نمی شود، وضع احکام جدیدی مورد ندارد، لهذا بیت عدل عمومی یا بیت عدل اعظم (حقیقی) در آینده در میقات معین بنا به اراده الهی منطبق با مفاد الواح وصایای حضرت عبدالبهاء تشکیل خواهد شد. (1)

ص: 156

النّفوُس علی عدد البهآء. (1)

و خداوند مقرر کرد تا در هر شهری بیت العدلی ساخته شود و افرادی به تعداد عدد بهاء (برای انجام امورات جاری بهاییان) در آن جمع شوند.

وی در فرمانی که در تاریخ سوم شهر البهاء، 23 مارس صادر کرد، درباره دلیل ساخت بیت العدل و اعلام وظایف و حدود اختیارات اعضای آن آورده است:

امور ملت معلق است به رجال بیت عدل الهی... چون که هر روز را امری و هر حین را حکمی مقتضی [است]، لذا امور به وزرای بیت عدل راجع [شود] تا آنچه را مصلحت وقت دانند معمول دارند. ...ایشان ملهمند به الهامات غیبی الهی. بر کل، اطاعت لازم؛ امور سیاسیه کل راجع است به بیت العدل و عبادات بما انزله اللّه فی الکتاب.(2)

بیت العدل افزون بر مسئولیت اداره امور روحانی و اداری جامعه بین المللی بهایی، مسئولیت حفظ اماکن و دیگر املاک بهاییان در عکا و حیفا را نیز بر عهده دارد.

این نهاد از سوی بنیان گذار این فرقه، اجازه صدور حکم در کارهای غیرعبادی را دارد و بهاءالله به بیت العدل اختیار داده است تا در مواردی که در کتاب ها و آثار بهایی درباره آنها سخنی گفته نشده، قانون وضع کند. این انجمن از نه نفر تشکیل شده است که هر پنج سال یک بار تمام اعضای محافل ملی بهاییان جهان، آنها را برمی-گزینند و البته به ضرورت و صلاح دید ممکن است تعداد افزایش یابد، ولی کاسته نمی-شود.

ص: 158

واحدهای سازمانی بیت العدل، از دارالتبلیغ بین المللی آغاز می شود و به هیئت ها و لجنه های محلی می انجامد. بالاترین مقام تصمیم گیری در بیت العدل، دارالتبلیغ بین المللی است. افزون بر آن، واحدهای دار الآثار، هیئت مهاجرین، دفتر بین المللی بهایی و دارالآثار بین المللی بهایی با شرح وظایف مخصوص، به طور مستقیم زیر نظر بیت العدل ادای وظیفه می کنند.

هیئت ها و لجنه ها نیز از واحدهای سازمانی بیت العدلند که زیر نظر محفل ملی و محلی و متناسب با نیازها و ضرورت های ملی و منطقه ای بهاییان شکل می گیرند و هر یک در حوزه تعریف شده ای فعالیت می کنند. در حقیقت، آشناترین واحد سازمانی برای توده-های بهایی، هیئت ها و لجنه ها و محافل محلی اند. این واحد ها بر تمام فعالیت های اجتماعی و فردی بهاییان نظارت و اشراف کامل دارند.

نخستین انتخابات بیت العدل در سال 1963 و آخرین انتخابات در سال 2003 برگزار شده است. بیت العدل اعظم، در شهر حیفای اسرائیل بر فراز کوه کرمل قرار دارد. بهاءالله در سال 1890، حدود شصت سال پیش از ایجاد دولت اسرائیل، درحالی که به اجبار امپراتوری عثمانی (حکومت وقت) در این محل در تبعید بود، در یکی از لوح هایش به نام لوح کرمل، این مکان را برای ساخت مراکز اداری و روحانی بهایی برگزید. تشکیل بیت العدل، فصلی جدید در تاریخ بهاییت است.

نخستین حاکم نهاد رهبری بهایی در حیفا، شخص بهاءاللّه بود. پس از وی، پسر ارشدش، عباس افندی که خود را عبدالبهاء لقب داده بود و نزد بهاییان به مرکز میثاق معروف بود، بر تخت قدرت تکیه زد. قرار بود پس از وی، برادرش محمدعلی ریاست بهاییان را بر عهده داشته باشد، ولی به دلیل

ص: 159

پیدایش اختلاف های شدید میان دو برادر که به تکفیر و تفسیق آنان از سوی یکدیگر انجامید، چنین نشد. از آنجا که عبدالبهاء پسر نداشت، نوه دختری اش، شوقی افندی با عنوان ولی امرالله، رهبری بهاییان را بر عهده گرفت. تمام لوح ها و احکام را رهبران صادر می کردند و به بهاییان در سرتاسر جهان می-رساندند، ولی پس از درگذشت شوقی افندی، تا شش سال، سازمان بین المللی ایادی به عنوان جنین بیت العدل اعظم امور بهاییان جهان را اداره می کرد. از سال 1953 که بیت العدل اعظم شکل گرفت، نه گروه نه نفره که منتخب بهاییان سراسر جهانند، جامعه بهایی را رهبری می کنند. بنا بر نظریه بهاءاللّه و عبدالبهاء، قانون هایی که بیت العدل اعظم وضع می کند، همان اعتبار آثار آنان را دارد، با این تفاوت که این نهاد می تواند بنا بر شرایط و دگرگونی های زمان، آنچه را خود تشریع کرده است، تعدیل یا لغو کند، ولی قانون هایی که در آثار بهاءالله و عبدالبهاء آمده است، تغییرپذیر نیست. عبدالبهاء می گوید:

هر امری که در آثار رهبران نخستین بهایی نباشد، به بیت العدل عمومی برمی گردد و آنچه به اتفاق یا به اکثریت آرای اعضای بیت العدل تحقق یابد، همان حق و مرادالله است.

بنابراین، مهم ترین وظایف بیت العدل عبارتند از:

1. تفسیر متون و آثار بهاءالله، عبدالبهاء و شوقی افندی و توضیح مسائل مبهم؛

2. وضع قوانین و احکام ثابت نشده، متناسب با هر زمان؛

3. اداره امور جامعه بهاییان در سراسر دنیا؛

4. ایجاد مؤسسه های تبلیغی و تبلیغ بهاییت و ترویج مصالح بهاییان؛

ص: 160

5. سرکوب اختلاف در جامعه بهایی. (1)

نکته دیگر آن است که بر اساس قوانین کتاب اقدس فقط مردان می توانند عضو بیت العدل اعظم باشند. بهاءالله در سال 1890م. در لوح کرمل، کوه کرمل را برای ساختمان مرقد و مدفن استخوان های باب و همچنین جایگاه بیت العدل برگزید.

دو- بی اعتنایی بهاییان روشنفکر به برخی تصمیم های بیت العدل در زمینه سانسور و...؛

سه - تداوم پدیده دیرین جدایی بهاییان از بهاییت و به ویژه روی آوردن آنها به اسلام؛

چهار- افشاگری در مورد نقشه های بیت العدل و تشکیلات بهایی؛

پنج - لو رفتن تحریف های گوناگون بیت العدل در آثار، متون و هرآنچه از ناحیه آن احساس خطر می کرده است.

و) از بهاءالله کتاب هابی با سبک کتاب های صوفیه به جا مانده است، مانند چهاروادی، هفت وادی و... .

ز) قطب های صوفیه از دسترس مریدان دور نگه داشته می شدند.

ح) تشابه آداب و رسوم تشرف.

ط) ادعای کرامت و خرق عادت.

برای تهیه کننده فیلم، این پرسش بزرگ مطرح بود که اگر بهاییان موظف به دخالت نکردن در سیاست هستند، چرا افرادی چون دیوید کلی و پترسون در مهم ترین واقعه سیاسی - نظامی جهان معاصر، یعنی حمله امریکا و انگلیس به کشور مسلمان عراق، نقش کلیدی و تعیین کننده دارند؟ جالب اینجاست که پس از حمله نظامی به عراق، دیوید کلی در حاشیه شهر لندن به گونه ای اسرارآمیز خودکشی کرد. (1)

بهره برداری های سیاسی.

برقراری ارتباط با افراد غیربهایی، در جوامع روستایی و کوچک با این عنوان که «ما بهداشت یار هستیم» یا «برای خدمت به شما آمده ایم»، به هر وسیله ای نفوذ و افراد مناسب را شناسایی و جذب بهاییت می کند. بر اساس اولویت تشکیلات بهاییت در ایران، تمام مؤسسه های تحت پوشش، از جمله مؤسسه «تربیت امری»، باید در خدمت مؤسسه آموزش مردمی (طرح روحی) قرار گیرند.

جان فشانی جناب حاج میرزامحمّد تقی(1) افنان وکیل الدّوله صورت گرفت... .

دومین مشرق الاذکار که در جهان تأسیس شده، مشرق الاذکار امریکاست که جمیع یاران شرق و غرب مساعدت نمودند؛ حتی خانم محترمی در منچستر چون از مال دنیا چیزی نداشت، گیسوان خود را به رسم مساعدت تقدیم کرد و این اقدام صمیمانه او را حضرت عبدالبهاء جلّ ثنائه در لوح احبّای نجف آباد اصفهان ذکر فرموده اند.

در لوح احبّای ایالات متحده می فرمایند قوله تعالی:

اول مشرق الاذکار در امریک در شیکاگو تأسیس یافت و این شرف و منقبتی است که بی پایان است. البتّه از این مشرق الاذکار هزاران مشرق الاذکار تولّد خواهد یافت.

در سایر نقاط جهان هم تاکنون چند مشرق الاذکار بنا شده، مانند مشرق الاذکار سیدنی در استرالیا و مشرق الاذکار کامپالا و مشرق الاذکار فرانکفورت و غیرها که در الواح مبارکه حضرت ولی امراللّه و مجلّدات اخیره عالم بهایی و اخبار امریکا و انگلستان و ایران شرح آن مندرج و عکس آنها موجود است. مشرق الاذکار ارض طا(طهران) نیز به عنایات الهیه تأسیس خواهد شد. (2)

نباید بی توجه بود و از آن چشم پوشید؛ زیرا آنها بر اساس عقیده به حلول و تشریع غیر از آنچه خداوند نازل کرده و ادعای نبوت و حتی ادعای الوهیت به وجود آمده اند. ازاین رو، مجمع بحث های اسلامی در زمان شیخ جاد الحق این فتوا را صادر کرد و مجمع کنونی نیز آن را تأیید می کند.

علی جاد الحق، رئیس پیشین الازهر می گوید:

بابیه و بهاییه فکری است که از اختلاط فلسفه ها و دین های متعدد به وجود آمده و در آن چیز تازه ای وجود ندارد که امت اسلامی برای اصلاح حال و وضع خویش در همه مسائل به آن احتیاج داشته باشد، بلکه در واقع، چیزی است که برای خدمت کردن به صهیونیسم و استعمار شکل گرفته است و مجموعه افکار یک دین ساختگی است که امت با آن آزمایش می شود و به نام دین اعلان جنگ بر ضد اسلام است. (1)

دراین باره می نویسد:

به خاطر تلاش پی گیر آیت الله بروجردی در ریشه کن کردن این گروه ضاله، دربار ناچار شد که یک سری تبلیغات از طریق رادیو علیه بهاییت به راه بیندازد. در همین زمان، حجت الاسلام فلسفی، خطیب مشهور، در مسجد شاه (امام خمینی فعلی) علیه بهاییت، یک سلسله سخنرانی در ایام ماه رمضان ایراد کرد. این سخنرانی ها بسیار قوی و بامحتوا بود. ایشان هر روزی زندگی یکی از انبیای عظام را مطرح می کرد؛ انبیایی که نامشان و مبارزات پی گیرشان علیه طواغیت در قرآن مطرح شده است.

به یاد دارم روزی در منبر، داستان حضرت ابراهیم علیه السلام و مبارزات آن بزرگوار را با نمرود مطرح کرد. این فصل از زندگی ابراهیم علیه السلام را خیلی محکم، قوی و پرشور عرضه کرد و در آخر، منطبق نمود با جریان بهاییت و نتیجه گیری خوبی کرد. اگر آن سخنرانی ها ضبط شده باشد، قابل استفاده و انتشار است.

این سلسله سخنرانی ها، مردم ایران را نسبت به جریان انحرافی بهاییت روشن کرد و سبب گردید حضرت آیت الله بروجردی نامه ای برای آقای فلسفی بنویسد. در بخشی از آن نامه آمده بود:

«... این گروه، شبکه و تشکیلات خطرناکی است. بهاییت، از دیگر گروه-های ضد دین، خطرش برای اسلام و مسلمین بیشتر می باشد؛ زیرا این گروه با حربه دین به جنگ دین آمده اند. پس باید به طور جدی با آنان برخورد کرد».

این نامه را جناب آقای فلسفی روی منبر خواند. چند روز بعد، در تأیید مبارزات آیت الله العظمی بروجردی علیه بهاییت، آیت الله سیدعبد الهادی شیرازی، نامه ای از نجف برای ایشان فرستادند. این نامه را هم آقای فلسفی روی منبر خواندند و از رادیو پخش شد.

مردم ایران از مبارزات آیت الله بروجردی و از سخنان آقای فلسفی خیلی عالی پشتیبانی کردند. طومارهای زیادی از سرتاسر ایران برای آقای فلسفی می فرستادند.

ص: 174

از کرمانشاه طوماری رسیده بود که شصت - هفتاد هزار نفر امضا کرده بودند. به خاطر دارم روزی آقای فلسفی در منبر مطرح کردند: «برای من، یک اطاق پر از طومار از سرتاسر کشور ارسال شده است.» این حرکت و مبارزات، تا به آنجا رسید که سرلشکری به اتفاق آقای فلسفی رفتند و معبد بهاییت را خراب کردند و تلویزیون هم این صحنه را نشان داد.

مدتی این مبارزات گرم و پی گیر ادامه یافت که ورق برگشت و دستگاه مانع تبلیغات شد. حضرت آیت الله بروجردی در انزوا قرار گرفتند. برخی از روحانیون و فضلایی که در اطراف و اکناف ایران علیه بهاییت تبلیغ می کردند، دستگیر شدند... . (1)

ص: 175

13. -----------، ایام تسعه، بدیع، مؤسسه ملی مطبوعات امری، چاپ سوم.

14. ----------- ، قاموس توقیع منیع، ج 1، 108 بدیع.

15. ----------- ، مطالع الانوار، مؤسسه ملی مطبوعات امری.

16. اصفهانی، میرزا حیدر علی، بهجه الصدور، بمبئی، 1331 ه- .ق.

17. افراسیابی، بهرام، تاریخ جامع بهاییت (نوماسونی)، نشر مهر فام، چاپ دهم، 1382.

18. بامداد، مهدی، تاریخ رجال ایران، قرون 12، 13 و 14، تهران، انتشارات زوار، 1347.

19. بدائع الآثار.

20. بدیع.

21. برنج کار، رضا، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، طه، چاپ چهارم، 1385.

22. بهاء الله حسنیعلی، اقدس، نسخه الکترونیک، سایت کتابخانه جامع آثار بهایی، حیفا.

23. --------------، اقتدارات، چاپ سنگی، خط مشکین قلم، 1310 ه-.ق.

24. ------------- ، ایقان، نسخه الکترونیک، سایت کتابخانه جامع آثار بهایی، حیفا.

25. ------------ ، رحیق مختوم، در تشریح «لوح قرن» شوقی، تهران، مؤسسه ملی مطبوعات امری، 101 بدیع.

26. پرونده سپهبد پرویز خسروانی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

27. تبریزی، زعیم الدوله، مفتاح باب الابواب، تهران، انتشارات فرخی، بی تا.

28. تقی زاده داوری، محمود، تصویر شیعه در دایرة المعارف امریکانا، مؤسسه قم، شیعه شناسی.

29. تنکابنی، محمد، قصص العلما، تهران، علمیه اسلامیه، بی تا.

ص: 177

30. جامعه عمومی دنیا، انتشارات لجنه جوانان بهایی، تهران، 1338.

31. جعفر خورموجی، محمد، حقایق الاخبار ناصری، نشرنی، 1363.

32. ح.م. بالیوزی، بهاءالله شمس حقیقت،ترجمه از انگلیسی: مینو ثابت، . George Roland Publisher 1980

33. حائری احقاقی، عبدالرسول، قرنان من الاجتهاد و المرجعیه فی أسرهالاحقاقی.

34. حاج آقا بزرگ تهرانی، الذریعه إلی تصانیف الشیعه، به اهتمام: احمد منزوی، اسلامیه، چاپ اول، 1393ه-. .ق.

35. حبیب آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان، کمال، چاپ اول، 1362.

36. حضرت ولی امر الله، توقیعات مبارکه، تهران، مؤسسه ملی مطبوعات امری، 125 بدیع.

37. خاطرات حبیب.

38. خدائی، احمد، تحلیلی بر تاریخ و عقاید فرقه شیخیه، قم، امیر العلم، چاپ دوم، 1382.

39. خوانساری، مرحوم میرزا محمدباقر، روضات الجنات فی أحوال العلماء والسادات، تهران، انتشارات اسماعیلیان.

40. دور بهایی، نشریه لجنه ملی، نشر آثار امری، 1322.

41. دیوان اشعار قرّه العین، نشر بنیاد کتاب های سوخته ایران، بی جا، چاپ اول، 1385.

42. رایین، اسماعیل، انشعاب در بهاییت، مؤسسه تحقیقی رائین، بی تا.

43. راه یابی فرهنگی، ناطق، هما، نشر پیام لندن، 1988م.

44. رایین، اسماعیل، حقوق بگیران انگلیس در ایران.

45. روحانی، سید ضیاءالدین، مزدوران استعمار در لباس مذهب، با مقدمه ای از

ص: 178

آیت الله العظمی مکارم شیرازی.

46. روحی، میرزا احمد و آقا خان کرمانی، هشت بهشت، تهران، انتشارات بابیان.

47. ساسانی، خان ملک، دست پنهان سیاست انگلیس در ایران.

48. شاهرودی، شیخ احمد، حق المبین، تهران، 1341ه- .ق.

49. شرح الزیاره.

50. شفا، امان الله، نامه ای از سن پالو، دارالکتب الاسلامیه.

51. شهبازی، عبدالله، جستارهایی از تاریخ بهاییگری در ایران، نسخه PDF سایت www.shahbazi.org

52. --------------، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، انتشارات اطلاعات،

53. شوقی افندی، عباس، قرن بدیع، ترجمه: نصر الله مودت، تهران، مؤسسه ملی مطبوعات امری.

54. ----------------- ، مقاله شخصی سیاح، تهران، مؤسسه مطبوعات امری، 119 بدیع، 1341.

55. شیرازی، علی محمد، صحیفه عدلیه، تهران، چاپ بابیان، بی تا.

56. صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی.

57. عبدالبهاء، خطابات، جلد اول، خطابات مبارکه.

58. --------، مفاوضات، به اهتمام: کلیفورد بارنی، چاپ مطبعه بریل، لیدن هلاند، 1908م.

59. --------، مکاتیب، به اهتمام: فرج الله ذکی الکردی، چاپ مصر، 1340 ه-..ق، 1921م.

60. فردوست، حسین، خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست، مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، 1385.

61. قائنی، فاضل، دروس الدیانه، به اهتمام: فرج الله کردی، چاپ مصر، محفل

ص: 179

روحانی بهاییان مصر، 1341 ه- .ق.

62. قدس جورابچی، علاءالدین، بهاءالله موعود کتاب های آسمانی، نسخه الکترونیکی کتابخانه جامع آثار بهایی.

63. کتابُ عَهْدِی (مجموعه الواح بهاءاللّه)، چاپ مصر.

64. کرمانی، شیخ محمد کریم خان، ارشاد العوام، کرمان، چاپخانه سعادت، چاپ چهارم، بی تا.

65. کسروی، احمد، بهایی گری، تهران، 1322ه-. .ش.

66. کواکب الدریه، قاهره، مطبعه سعادت، 1923م.

67. گلپایگانی، ابوالفضل، فرائد، هند، 1315 ه- .ق.

68. گلپایگانی، میرزا ابوالفضل و سید مهدی، کشف الغطاء.

69. گلزار تعالیم بهایی، ریاض، نسخه های قدیمی WORD - وPDF موجود در سایت جامع آثار بهایی.

70. لوح خطاب به شیخ محمد تقی مجتهد اصفهانی، لانگهاین، 138 بدیع.

71. لوح شیخ محمّدتقی اصفهانی معروف به نجفی، کانادا، مؤسّسه معارف بهایی، 2001 میلادی.

72. مائده آسمانی، (بهاء)، جزء هفتم.

73. مازندرانی، اسدالله فاضل، تاریخ ظهور الحق، مؤسسه ملی مطبوعات امری.

74. مجموعه الرسائل.

75. محمدحسینی، نصرت الله، حضرت باب، مؤسسه معارف بهایی.

76. مدرس، محمدعلی، ریحانه الأدب، انتشارات خیام، چاپ دوم.

77. مدرسی چهاردهی، شیخی گری و بابی گری مدرسی چهاردهی، چاپ دوم، انتشارات فروغی، 1351.

78. مشکور، محمدجواد، فهرست ابوالقاسم خان کرمانی، کرمان، چاپخانه

ص: 180

سعادت، فرهنگ فرق اسلامی.

79. مصطفوی تهرانی، حسن، محاکمه و بررسی باب و بها، مؤسسه مطبوعاتی اسلامی، 1345، تهران، چاپ دوم.

80. مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، چاپ چهاردهم، 1369.

81. مکسول، روحیه، یادداشت های حیفا سخنان شوقی افندی، کتاب های اسلامی.

82. منصوری، جواد، تاریخ قیام 15 خرداد به روایت اسناد، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1378.

83. موژان، مؤمن، جامعه بهایی عشق آباد.

84. میرزا حسن علی، مبین، 1308 ه- .ق، خط: زین المقربین.

85. میرزاجانی کاشی، نقطه الکاف، به کوشش: ادوارد براون، لیدن، 1328ه- .ق/1910م.

86. نوری، عزیه خانم، تنبیه النائمین (رساله عمه)، منتشره از سوی مؤمنین به بیان، بی تا و بی جا.

87. نیکو بروجردی، میرزا حسن، فلسفه نیکو، تهران، انتشارات فراهانی، 1343.

88. یادنامه خاطرات مئیر عزری، چاپ اسرائیل، سال 2000 میلادی.

89. یزدانی، احمد، نظر اجمالی در دیانت بهایی، لجنه ملی نشریات امری، چاپ دوم، 1327.

A Statement prepared by The Baha’i International Community, Office of Public Information New York Persian edition, Translated from the original 1992 English

ص: 181

ب) نشریه

1. ماهنامه انتظار، شماره 1، سال اول.

2. ماهنامه حورا، شماره 8، آبان و آذر، 1383.

3. ماهنامه گوهر، سال چهارم، شماره، 3، خرداد 1355؛ سال ششم، شماره 3، خرداد 1357.

4. مجله آهنگ بدیع، سال بیست و نهم، 1353، شماره2 و 3،

5. مجله اخبار امری، ارگان رسمی بهاییان، ایران، شماره 5، دی 1325.

6. مجله سالنامه جوانان بهایی، ایران، 108 109 بدیع.

7. خوش نویس، جعفر، «مهدویت و فرقه های انحرافی»، ماهنامه انتظار، سال اول، شماره 1.

ج) پایگاه اینترنتی

1. www.bahairesearch.ir

2. http://asra.parsehgig.com

3. www.bahairants.com

4. www.eeman.ir

5. www.iranbahai.blogfa.com

6. www.pazhuheshnameh.org

ص: 182