زائر عزیز بیت الله!

میدانی عازم چه سفری هستی و به سوی چه محبوبی بار سفر بستهای؟

توجه به عظمت این سفر مقدمهای است که در نیت، نوع حرکت، اعمال، اقامت و بازگشت بسیار مؤثر است، لذا قبل از هر چیز به تعبیراتی که نسبت به این سفر معنوی در مدارک دینی است توجه فرمایید:

1- میهمانی خداوند

خداوند به حضرت آدم علیه السلام چنین وحی فرمود:

«خدای کعبه منم و زائرانش میهمانان من هستند، مردم گروه گروه به زیارت این خانه میآیند و با تکبیر و لبیک به درگاه من ناله میزنند. هرکس به قصد زیارت بیاید و هیچ نیتی جز دیدار من نداشته باشد میهمان من است و بر من وارد شده است و من با کرامتهای خود از او پذیرایی میکنم»

(الخرائج راوندی/ج1/ص80)

2- پاک شدن از گناهان

ص:2

در روایات میخوانیم تمام گناهان حاجی بعد از غروب روز عرفه بخشیده میشود به نحوی که تصور اینکه گناهی باقی مانده که بخشیده نشده است، خود جرم و گناه است.

1- بیعت با امام زمان ارواحنا له الفداء

در روایات میخوانیم: کمال حج به تجدید عهد با امام، حجت خداوند و عزم راستین بر اطاعت از امام و یاری اوست. (بحار/ج99/ص374)

2- تقویت و اصلاح ایمان

امیرالمؤمنین علیه السلام: حج سبب تقویت دین است غرر الحکم، هم ایمان افراد تقویت میشود و هم اصل دین با آمدن مسلمانان به سفر حج و آثار و برکات آن قوی گردیده و گسترش مییابد.

3- انسان را به مقام شفاعت می رساند

امیرالمؤمنین علیه السلام: «کسی که به حج میرود در قیامت میتواند نسبت به فرزندان، همسر و همسایههایش شفاعت نماید» (مستدرک الوسائل/ ج2/ ص145) بدیهی است این مقام برای کسی است که آثار این سفر را حفظ نموده و تا هنگام مرگ در همان مسیر آموزههای حج باقی بماند.

4- هم نشینی با انبیاء، صدیقین، شهداء و صالحان

این سفر چه ظرفیت بالایی دارد و انسان را به کجا میرساند که امام صادق علیه السلام فرمودند:

«کسی که با نیت صادق و مال حلال به حج می رود در قیامت کنار انبیاء، صدیقین، شهدا و صالحان خواهد بود» (وسائل/ج8/ص102)

ص:3

البته باید توجه داشت که این ظرفیت حج است ولی تا چه اندازه از آن را ما بتوانیم بدست آوریم مانند زمینی که گفته میشود این زمین هزار خروار گندم محصول میدهد ولی ممکن است یک نفر فقط ده خروار و دیگری صدخروار بیشتر برداشت ننماید.

1- بازار سودآور

امام صادق علیه السلام فرمودند: حج و عمره دو بازار آخرت هستند که همهاش سود است. اگر زائر زنده بماند بیمه خداوند است و اگر در مسیر راه از دنیا برود اهل بهشت است»   (تهذیب الاحکام/ج5/ص22)

2- مایه آرامش

امام باقر علیه السلام: روزه و حج سبب آرامش و سکون دلهاست.

 (امالی طوسی ص296)

3- خیر دنیا و آخرت

یکی از دوستان امام صادق علیه السلام میگوید حضرت را دیدم در حالی که به شدت بیمار بود و آن حضرت را بر روی محملی طواف میدادند... اطرافیان پرسیدند ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چرا با این دشواری این کار را انجام میدهید؟

فرمودند: «در قرآن می خوانیم به حج بروند تا منافع و خیر برای آنان باشد» پرسیدم منافع دنیا یا منافع آخرت؟ فرمودند: هردو.

(کافی/ ج4/ص422)

4- محل زدودن اخلاق و رفتار ناپسند

ص:4

1- وداع با امام هشتم برای ایرانیان بویژه اهل خراسان

2- تدارک برنامههای بازگشت

برای بازگشت، برخی برنامهها را باید از قبل تدارک دید و در بین آنها ولیمه دادن مستحب است. در روایت میخوانیم: «هنگام عروسی، تولد، ختنه، خرید منزل و بازگشت از سفر حج ولیمه دهید»

اما به چند نکته باید توجه داشت:

الف- خود و اطرافیان را به زحمت نیندازیم و در سطح توان خود ولیمه دهیم. از جهت مکان، تعداد میهمانها و انوع غذا، اعتدال و توان خود را در نظر بگیریم.

ب- هدف عمل به استحباب و خشنودی خداوند باشد نه خودنمایی، چشم و هم چشمی و رقابت منفی

ج- در بین میهمانان از طبقات محروم به ویژه فامیل ضعیف هم باشند.

ص:6

1- کمک به بیماران و سالخوردگان

شخصی میگوید: ما دو نفر همسفر بودیم که وارد مدینه شدیم، من مریض شدم ولی دوستم به من بیاعتنایی کرد و برای نماز و زیارت رفت و مرا تنها گذاشت. من از بدرفاقتی دوستم به پدرش شکایت کردم. او نیز ماجرا را به امام صادق علیه السلام خبرداد. امام علیه السلام پیام فرستادند: «پرستاری و انس تو با مریض از نمازی که در مسجد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خواندی، بهتر است. (فروع کافی/ ج4/ص545)

2- احترام به بزرگترها

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: « هر کس به بزرگتری (پیرمرد یا پیرزن) به خاطر بزرگتر بودن احترام نماید خداوند او را از سختی های قیامت حفظ می نماید»

3- رعایت حال زائرین دیگر

در اتوبوس، هتل و هرجا با هم هستیم مراقب باشیم به افرادی که در کنار و اطراف ما هستند ظلم نکنیم و با نوع نشستن، حرف زدن و رفتار خود، مایه رنجش آنها نشویم بویژه در سرزمین منی و عرفات و خصوصاً در سرزمین منی که هم مدت اقامت بیشتر است و هم مکان محدودتر، طبیعی است اگر هر کسی بخواهد برای محل استراحت و جای ساک و لوازم خود فضای وسیع و راحتی انتخاب کند دیگران را به زحمت و اذیت می اندازد پس شایسته است به حداقل

ص:8

جا اکتفا کنیم تا علاوه بر پاداش عبادت از ثواب خدمت و محبت به همنوعان نیز بهره مندباشیم.

1- توجه به حقّ هم اتاقی ها

در سفر معنوی حج معمولاً هرچند نفر در یک اتاق هستند. طبیعی است اتاق محل آرامش و استراحت است بنابراین هنگام تعریف و صحبت، استحمام، بیدارشدن وانجام مقدمات خروج، صدای تلویزیون، گفتن و خندیدن و... باید دقت کنیم آسایش دیگران را بر هم نزنیم. همچنین در استفاده از کولر و امکانات دیگر ملاحظه حال دیگران را بنماییم و سعی کنیم مصداق این جمله باشیم که «رنج خود و راحت یاران طلب»

2- پرهیز از ایرادگیری و نق زدن

برخی عادت کردهاند از هر مسأله کوچکی ایراد بگیرند و دائم به اطرافیان یا مسئولین گله کنند و نق بزنند که این کار باعث ناراحتی و افسردگی خود و دیگران می گردد. البته جای تذکر بجا، به موقع و به اندازه که با بیان دل نشین و رعایت ادب باشد، محفوظ است.

3- بازگونکردن رنج ها و مشکلات سفر پس از بازگشت

بله سفر هم نوعی امانت است و باید اسرار و راز دیگران را حفظ نمود و جز خوبی از همسفران نگفت.

4- شخصیت و عزت ایرانی

 توجه داشته باشم که من یک ایرانی هستم و رفتار، گفتار و ادب من معرّف شخصیت ایرانی است، مبادا با غفلت و کوتاهی من، وطن و

ص:9

فرهنگم زیر سؤال برود. بلکه سعی کنم با تقدم در سلام و احترام به شخصیت دیگران، زینتی برای دین و کشور خود باشم.

1- شرکت در جلسات کاروان

روحانیان محترم و مسئولین کاروان درجلسات نکات مهم وکاربردی را تذکر میدهند، همه خصوصاً سال اولیها سعی کنند با علاقه و حوصله در این جلسات شرکت نمایند.

1- رعایت حجاب و پوشش لازم برای بانوان

دختران و زنان ایرانی نماد پاکی و عفت بانوان ایران هستند لذا باید مراقب پوشش خودباشند خصوصاً در مواردی که زمینه غفلت بیشتر است. مانند

الف- نپوشیدن جوراب خصوصاً در مسیرهای کوتاه مثل رفتن به رستوران، نمازخانه و کارداشتن با دوستان در هتل

ب- چک و چانه زدن با فروشندگان برای گرفتن تخفیف

ج- غفلت از برخورد با نامحرم در شلوغی طواف، بویژه در طواف مستحبی که جایز نیست برای انجام یک مستحب، مرتکب گناه شد.

12- استفاده از فرصت برای عبادت

این فرمایش امیرالمؤمنین علیه السلام را از یاد نبریم که: «فرصتها به کندی و با سختی به دست میآیند و با سرعت از دست میروند» آری چقدر شرایط لازم است که دست به دست هم دهد تا این فرصت طلایی ایام حج اتفاق بیافتد. پس حیف است این لحظهها و

ص:10

ساعتهای بسیار با ارزش به کارهایی چون دور هم نشستن و از ساختمانها و فروشگاهها و اجناس سخن گفتن بگذرد. تا میتوانیم سعی کنیم با تلاوت قرآن، دعا، ذکر، نماز و کارهای مثبتی چون کمک به دیگران، فرصت را غنیمت دانسته و هرچه بیشتر زاد و توشه بیاندوزیم.

1- سوغاتی و آداب آن

گرچه سوغاتی برای سفر جزء توصیههاست و هزینه آن نیز جزء هزینههای حج محسوب میشود اما از چند نکته نباید غافل شد:

الف- برای خرید، زمان خاصی از روزهای آخر اقامت را انتخاب نموده و از وقتگذرانی بیهدف در بازارها جداً خودداری نماییم.

ب- اجناس تجملاتی، غیرمفید و گرانقیمت که مناسب با شأن این سفر معنوی نیست و همچنین اجناسی که سود آن به جیب دشمنان اسلام میرود در آن بازارها زیاد است، مراقب باشیم چنین خریدی نداشته باشیم.

ج- برای خرید سوغاتی خود را به مشقت و قرض نیاندازیم و در حدّ توان و با نیت عمل به سنّت خرید نماییم و خصوصاً خانمها مراقب باشند به همسر خود تحمیل ننمایند.

د- و تذکر بسیار مهم این است که مبادا هنگام اقامه نماز جماعت در بازار و مشغول خرید باشیم که علاوه بر محرومیت خود از اجر و پاداش عظیم الهی، باعث سوء استفاده تبلیغی دشمنان و موجب بدنامی شیعه و ایران اسلامی میگردیم.

ص:11

ذ- و درآخر اگر برای خرید، زمان و مکان مناسب انتخاب نماییم می توان از وقت این سفر بیشتر در جهت عبادت استفاده کرد. در این صورت نیازی نیست در محلهای بازدید معنوی که فرصت کوتاه و تکالیف عبادی بیشتر است وقت خود را به بازار و خرید هدر دهیم. (مانند سرزمین منی و عرفات و بازدید از شهدای اُحد و مساجد سبعه) 

1- احترام به قوانین و مقررات

هرکشوری برای خود مقرراتی دارد و تا زمانی که این قوانین خلاف دستورات دینی ما نباشد باید به آنها احترام گذارده و رعایت نماییم. رعایت قانون نشان شخصیت و روحیه حقپذیری ما واعتباری برای کشور ماست. بنابر این رعایت تذکرات مأموران و همکاری با آنان و پرهیز از ایجاد حساسیت کاری شایسته است. همچنین برخی کارها در باورهای دینی ما جایز و بلکه بهتر و دارای آثار مهمی است مانند بوسیدن و دست کشیدن به اماکن مقدسه اما چون از دید مأموران سعودی کاری نادرست است باید از آن پرهیز نماییم تا هم موجب تحریک و برخورد بد آنان نشویم و هم برای خود مشکل و ناراحتی درست نکنیم.

2- همیشه با وضو بودن

بر اساس روایات، وضو نور است و وجود انسان را نورانی میکند. وقتی با وضو هستیم حال ما معنویتر و از بدیها دورتر هستیم، پس چه بهتر که همیشه با وضو باشیم خصوصا در این سفر روحانی و مکانهای مقدس، و البته این برکت را هم دارد که تا هنگام نمازشد میتوانیم در اولین مکان مناسب مشغول نماز شویم.

ص:12

1- جایگاه ویژه نماز در این سفر

در این سفر به نماز اهمیت ویژهای دهیم و چند نکته را در نظر داشته باشیم:

الف- همیشه قبل از زمان نماز با وضو، آماده و در محل نماز نشسته باشیم.

ب- نمازها را در مسجد الحرام یا مسجد النبی صلی الله علیه و آله بخوانیم و از نماز خواندن در هتل اجتناب کنیم که خسارت آن قابل جبران نیست چرا که نماز در این مساجد معادل هزار نماز در مکانهای دیگر است.

ج- همواره سجادهای همراه داشته باشیم که اگر هنگام نماز مکان مفروش در نزدیکی ما نبود از نماز اول وقت محروم نگردیم.

د- گاهی پروازها طوری اتفاق میافتد که هنگام پیاده شدن از هواپیما چند دقیقه بیشتر تا آخر وقت نماز فرصت نیست. در این موارد باید از گرفتن ساک و حرف زدن با همسفریها فراموش نموده و با سرعت در هر گوشه و کناری شده نماز را اقامه کنیم و سپس به فکر بقیه کارها باشیم. که چه بد اتفاقی است زائر بیت الله هنوز از راه نرسیده نمازش قضا شود.

نکاتی درباره نماز اهل سنت

ص:13

1- اهل سنت سحرها برای نماز شب اذان می گویند پس اگر سحر مشرف شدیدو صدای اذان شنیدیدفکر نکنید نماز صبح شده است بلکه پس از یک ساعت، تازه اذان صبح گفته می شود و دوباره پس از یک ربع اقامه نماز جماعت صبح گفته می شود.

2- در اذان نماز صبح به جای «حی علی خیرالعمل» می گویند: «الصلاۀ خیرمن النوم» برای تشخیص اقامه نماز، منتظر شنیدن عبارت «قدقامت الصلوۀ » باشید.

3- قبل از شروع نماز می گویند: «اسوّوا»«سَوّوا صفوفکم» یعنی مرتب بایستید و صف ها را مرتب کنید!

4- بسم الله را بلند نمی گویند.

5- بعد از اتمام حمد، بلند«آمین» می گویند که شما اصلاً نباید بگویید و اگر احیاناً ناخودآگاه گفتید باید سجده سهو بجاآورید.

6- بعد از حمد، قسمتی از قرآن را می خوانند و مقید به خواندن یک سوره کامل نیستند.

7- بعد از رکوع که سربرمی دارندآهسته اذکاری مانند اللهم لک الحمد حمداً کثیرا می گویند و گفتن آن مدتی طول می کشد پس بلافاصله بعد از رکوع به سجده نروید.

8- آنها بر روی فرش سجده می کنند و چیزی به اسم مُهر ندارند. شما سعی کنید در جایی بایستیدکه بتوانید روی سنگ های کف مسجد سجده کنید و درغیر این صورت سجاده حصیری همراه داشته باشید.

ص:14

9- قنوت ندارند و بعد از اتمام سوره در رکعت دوم بلافاصله به رکوع می روند.

10- بعد از سجده دوم، نمی نشینند و از همان سجده سریع بلند می شوند، اما شما باید بنشینید و بعد بلند شوید.

11- بعد از سلام نماز، سرشان را به چپ و راست می چرخانند و بلند کردنِ دست و سه مرتبه الله اکبر گفتن ندارند و این کار را بدعت شیعه می دانند، شما هم سعی کنید این کار را در جماعت های آنها انجام ندهید. 

12- توصیه می شود شیعیان در نماز جماعت اهل سنت شرکت نمایند و با آنها نماز بخوانند اما حمد و سوره را آهسته و بدون جلب توجه بخوانند و در مواقعی که فاصله با صف جلو زیاد باشد، نماز را بعداً اعاده نمایند.

13- در مواقعی که آفتاب سوزان است و در نماز ظهر امام جماعت مسجدالحرام در اطراف مسجد و زیر سقف می ایستد ولی مردم در مسجدالحرام تا نزدیک کعبه صف می بندند، بدیهی است کسانی که از امام جماعت جلوتر هستند از نظر فقه شیعه نمازشان صحیح نیست پس در این مواردمراقب باشید پشت سر امام جماعت و در زیر سقف نماز بخوانید.

14- گاهی اهل سنت بلافاصله بعد از نماز واجب، نماز میّت می خوانند. در این موارد بهتر است شماهم در نماز میّت شرکت نموده و زود متفرق نشوید.

ص:15

15- اهل سنت بعد از نماز صبح نماز مستحبی یا قضاء نمی خوانند(1) پس بهتر است برای انگشت نما نشدن پس از نماز صبح تا مدتی مشغول ذکر، تلاوت قرآن و دعا باشیم.

16- راه رفتن بین صفوف جماعت و از مقابل نمازگزاران کار پسندیده ای نیست و باعث حواس پرتی آنان می شود ولی چون اهل سنت بیشتر به این مسأله حساس هستند و گاهی با عصبانیت برخورد می کنند بیشترمراقب باشید و از این کار بپرهیزید.

17- چون برای ورود خانم ها به روضه منوره در مسجد النبی زمان محدودی قرار داده اند اهل هر کشور را در جایی نگه داشته و به نوبت اجازه ورود می دهند. هنگام انتظار کشیدن بانوان ایرانی، مبلغین فارسی زبان که نوعاً افغانی هستند مشغول تبلیغ افکار وهابیت  و انتقاد از ایران و شیعیان می شوند. در این مواقع بهتر است با بی توجهی مشغول خواندن دعا و ذکر باشید. و از بحث و نزاع با آنان پرهیز نمائید و البته اگر فردی آگاه و مسلط به مباحث باشد می تواند با رعایت احترام و ادب پاسخی بگوید که هم تنش زا نباشد و هم روشن شود که عقاید شیعه مستند به آیات قرآن و مدارک محکم روایی می باشد.

18-اهل سنت اکثر اوقات درنماز صبح جمعه سوره سجده دار واجب می خوانند و هنگامی که در نماز به آیه ای می رسند که سجده واجب دارد در بین نماز به سجده می روند که این کار از

ص:16

نظر فقه شیعه موجب بطلان نماز است. بنابراین نماز صبح جمعه را قبل از نماز آنها بخوانیم و نمازی که با آنها می بندیم، نیت نماز نداشته و قصد ذکر و دعا داشته باشیم و فقط با آنها همراهی کنیم تا اشکالی پیش نیاید.

ص:17

ذکر خداوند آن قدر در این سفر اهمیت دارد که در حدیث قدسی می خوانیم :

"مَن شَغَلَهُ ذِکری عَن مَسأَلَتی أَعطَیتُهُ اَفضَلَ مَا أعطی السّائِلینَ".

« اگر بنده من به خاطر مشغول بودن به ذکر من، از درخواست حاجت های خود غافل شود و آن ها را با من مطرح نکند من برتر و ارزشمندتر از آنچه به درخواست کنندگان حاجت عطا می کنم، به این بنده خود عطا خواهم نمود» .

3- تلاوت قرآن-امام باقر علیه السلام فرمودند:

"مَن خَتَمَ القُرآنَ بِمَکَّۀَ لَم یَمُت حَتّی یَری رَسُولَ اللهِ صلی اللهِ علیه و آله وَ یَری مَنزِلَهُ مِنَ الجَنَّۀِ".

« هر کس قرآن را در مکه ختم کند نمی میرد تا اینکه رسول خد صلی الله علیه و آله را ببیند و نیز جایگاه خود در بهشت را قبل از مرگ خواهد دید».                                                                  (بحار الانوار- ج96 / ص 82 )

4- بازدید از حداکثر مکان های معنوی و تاریخی

5- یاد کسانی که در آن محیط ها ( مکه، مدینه و سایر نقاط معنوی) بوده اند و اهداء هدایای معنوی به آنان

6- استفاده از حضور عالمان و صاحبان تجربه

ص:19

7- یاد ذوی الحقوق ( صاحبان حقوق)

8-تفکر

9-دعا

10-تصمیم های خوب

11- مطالعه

12- شروع زندگی جدید

ص:20

8- از دعا و توسل غافل نباشیم و همواره از خداوند و اولیائش برای موفقیت خود و دیگران یاری بجویم.

ص:22

1) استلام حَجَر: مسح و تماس بدن با حجرالاسود از طریق بوسیدن، دست کشیدن استلام حجر خوانده می شود که در طواف( و در تمام شوط ها) مستحب بوده و در شوط اول و آخر مورد تأکید قرار گرفته است.

2) حَطیم : فاصله میان حجرالاسود و درِ کعبه در مقام ابراهیم که باشرافت ترین قسمت کعبه و مسجدالحرام محسوب شده و به خواندن نماز در آن سفارش گردیده است.

3) مُلتَزَم : قسمتی از دیوار کعبه است که محل استغفار و پذیرفته شدن دعاست. در روایت آمده است هیچ بنده ای به این مکان پناه     نمی برد( التزام نمی جوید) مگر اینکه خداوند، حاجتش را برآورده می کند.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام و صحابه بزرگ، دست، صورت و سینه خود را به این مکان چسبانده و دوستان خود را به اقرار و اعتراف در نزد آن امر می نمودند. چنانکه امیرمؤمنان علیه السلام فرمودند:

ص:24

«أقِرّوا عِندَ المُلتَزَمَ بِما حَفِظتُم مِن ذُنُوبِکم وَ ما لَم تَحفَظوا..... فَإِنَّهُ مَن أَقَرَّ بِذُنُوبِهِ فی ذلِکَ المَوضِعِ وَعَدَّهُ وَذَکَرَهُ وَاستَغفَرَ مِنهُ کانَ حَقّاً عَلی اللهِ عَزَّوَجَلَّ أن یَغفِر لَهُ»

(در ملتزم به گناهانی که آنها را به خاطر دارید و آنچه در گذشته انجام داده و فراموش کرده اید، اقرار کنید... زیرا هر کس در این مکان به گناهش اقرار نموده و استغفار کند، بر خداوند عزّوجل است که او را ببخشد). 

درباره مکان ملتزم دو نقل وجود دارد:

1) بین رکن و حجر الاسود و درِ کعبه واقع شده است.

2) مجاور مستجار، در پشت خانه و مقابل درِ کعبه و نزدیک رکن یمانی قرار گرفته است.

مستجار: به قسمتی از دیوار غربی کعبه (نزدیک رکن یمانی) که درگذشته ، باب غربی کعبه بوده و درحال حاضر مسدود و محو شده است مستجار گویند که به اراده پروردگار در هنگام ولادت علی بن ابیطالب علیه السلام برای فاطمه بنت اسد شکافته شد و چون آن بانوی

ص:25

1) ارجمند به درون کعبه رفت دیوار کعبه به هم آمد.پس از گذشت سه روز از تولد امیرالمؤمنان علیه السلام دیوار کعبه دوباره شکافته شد و فاطمه بنت اسد علیه السلام با فرزندش از کعبه بیرون آمد و دیوار کعبه مجدداً به شکل اولیه اش بازگشت.

در روایات می خوانیم: مستحب است طواف کننده در طواف هفتم کعبه شکم خود را به مستجار چسبانده، به گناهان خود اعتراف نموده و توبه کند. به همین دلیل به آن مستجارگفته اند.

2) مقام ابراهیم: سنگی که به اراده خداوند مانند موم نرم شده و اثر پاهای مبارک حضرت ابراهیم علیه السلام برآن نقش بسته و دوباره سخت گردید و در طول قرون گذشته نیز به اراده الهی همچنان باقی مانده است.

3) حِجر اسماعیل: مکانی است در سمت ناودان طلا که با دیواری قوسی و نیم دایره محصور گردیده است. از این رو عبور از داخل آن در هنگام طواف جایز نیست.

ص:26

1) ناودان رحمت : یا ناودان کعبه که در آغاز از جنس چوب بوده و در حال حاضر از طلا ساخته شده است. این ناودان در بالای سقف کعبه و در ضلع شمالی آن قرار دارد و آب باران را به میان حِجر منتقل می کند.

محل زیر ناودان مکان نماز پسران هارون، شبیر و شبر بوده و احادیث زیادی درباره اینکه آب ناودان، شفای انواع بیماری هاست، روایت شده است.

2) تشریق : روزهای  یازدهم ، دوازدهم و سیزدهم ذی الحجۀ را « ایام تشریق» می گویند

ص:27

اعمال

حکمت ها و رازها

احرام

- در آوردن لباس معصیت و پوشیدن لباس طاعت.

- دور شدن از ریا و دورویی و روی آوردن به اخلاص و یک رنگی.

غسل احرام

شستشو از گناه و خطا با آب توبه.

لبیک

- تحریم هر چه خداوند نمی پسندد بر خود.

- رها کردن هر عهد و پیمان غیر الهی.

- سخن گفتن به آنچه خداوند می پسندد و ترک سخن ناپسند خداوند.

نماز طواف

تصمیم بر تقرب به خداوند با انجام بهترین اعمال( نماز) در نزد خداوند.

ورود به

حرم  کعبه

فقط طالب خدا هستم و همیشه بسوی او حرکت می کنم.

سعی

- پناه بردن به خدا از شرّ شیطان ( حرکت به سمتی که خدا فرموده)

- حرکت بین خوف و رجاء ( سعی بین صفا و مروه )

استلام حجر

بیعت با خداوند ( مبادا پیمان شکنی کنیم)

نوشیدن از

آب زمزم

خوردن و آشامیدنم و همه اعمالم در خط طاعت خدا باشد و

 از معصیت فاصله بگیرم.

ص:29

حق چاپ محفوظ است

هرگونه تکثیر مسوولیت شرعی دارد

ص:30