شمیم (گزیده ای از مباحث مهدویت)

مؤلف/ جمعی از نویسندگان مرکز

صفحه آرایی/ رضا فریدی

قطع/ پالتویی

چاپ/ پاسدار اسلام

نوبت چاپ/ چهارم، زمستان86

قیمت/ 4500 ریال

تیراژ/ 10000

مراکز پخش:

قم: مرکز تخصصی مهدویّت/خیابان شهداء (صفائیه)/ کوچه آمار(22)/ بن بست شهید علیان

ص.پ119-37135 / تلفن: 7737160 / فاکس: 7737801

تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) /ص.پ355-15655

WWW.IMAMMAHDI-S.COM

INFO@IMAMMAHDI-S.COM

شابک:            964-7428-30-8

ص:2

بسم الله الرحمن الرحیم

ص:3

در جای جای گزاره های دینی اسلام می توان نشانه هایی از آن را مشاهده کرد.

در این نوشتار در صدد آن هستیم که به طور اختصار، در ابعاد مختلف به طرح ضرورت مهدویت بپردازیم:

و همچنین فرمود: «لایقبل الله من العباد عملاً الا بمعرفتنا.»(1) 

«خداوند از بندگان عملی را نمی پذیرد مگر به معرفت و شناخت ما»

شیعه و سنی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده اند: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة.»(2) هر کس بمیرد و حال آنکه امام زمان خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت مرده است».

حتی به برخی از دعاها مأمور شده ایم تا توفیق معرفت امام پیدا کنیم:

«اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی.»(3) ... خدایا حجت خود را به من بشناسان، اگر حجت خود را به من نشناسانی، از دینم گمراه خواهم شد».

آیا با وجود این همه آثار، نباید به شناخت امام علیه السلام پرداخت و ابعاد وجود مقدس حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف را بهتر شناخت؟ چگونه می توانیم نسبت به او شناخت صحیح و درستی نداشته باشیم؟ در حالی که آن حضرت در عصر غیبت نیز، از فیض الهی خویش، مردم را محروم نمی کند، و همه ما مشمول فیوضات امامت او هستیم؟

ص:8

می کند که خودش را به آن برساند(1) و از حرکت نمی ایستد بلکه سعی در پویایی آن دارد و در برابر سختی ها و ناملایمات تن به شکست نمی دهد. این بزرگترین ره آورد اجتماعی برای بشر در پرتو اعتقاد به مهدویت است.

حال تکلیف این بشر وامانده و سرگشته از ناکامی ها و شعارهای بی عمل و نظاره گر سراب ها چیست؟

بشر امروزی تشنه یک طرح و نگاه جدید در عرصه سیاسی جهان است. به واقع بشر امروز در یک عطش فوق العاده به سر می برد، و آنچه می تواند او را سیراب کند، فقط طرح مدینه فاضله مهدوی است.

نظریه مهدویت، یک اندیشه جهانی است و این اندیشه برای جهان و اداره آن طرح و برنامه دارد.

از این رو تنها برنامه ای که می تواند پاسخگوی بشر معاصر باشد، این اندیشه است، مهدویت در عرصة حکومت دارای اهداف بلند و ارزشی است، و حتی می تواند این فکر برای حکومت دینی ما نیز یک طرح راهبردی باشد.

اگر مهدویت به خوبی تبیین شود، حرکت های اصلاحی در سراسر جهان به بهترین شکل روح و حیات می گیرد، چنان که انقلاب اسلامی ایران به عنوان زمینه و بستری مناسب برای انقلاب بزرگ امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف شکل گرفت.

مسأله مهدویت در طول تاریخ مطرح بوده است،  روایات شیعه و سنی مملو از بشارات پیامبر گرامی به آمدن حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. موعود باوری در طول حیات تاریخی اسلام منشأ آثار فراوان بوده است.

جالب اینجا که بسیاری از حرکت های اصلاحی به خصوص در عصر حاضر متأثر از اندیشه مهدویت بوده است؛ به طوری که بسیاری از نهضت های ضد استعماری تحت تأثیر این حرکت قرار گرفت (مثل فاطمیان در مصر، مهدی سودانی در سودان و ...) حرکت اصلاحی موعود باوری آن چنان در جامعه اسلامی تأثیر شگرف گذاشت که برخی از دسیسه گران با استفاده ابزاری از واژة مهدی، و ادعای مهدویت عده ای از مردم را در جوامع اسلامی به خود مشغول کردند.

آینده نگری داشت؛ زیرا  بدون تبیین روشن آینده نمی توان برنامه درستی تدوین کرد.

همچنین باید از تمام ظرفیت های موجود در جامعه استفاده کرد که این انتظار به معنای واقعی کلمه شکل بگیرد، و راه از بیراهه شناخته شود تا گرفتار انتظار منفی و ایستا نشویم.

ارتباط دارد و او که تنها راه سعادت و بهروزی است مصداق کامل راه خدایی است.

 اَلسَّلامُ عَلَیْک یا سَبیلَ اللّهِ الَّذی مَن سَلَک غَیرَهُ هَلَک.(1) 

 سلام بر تو ای راه خدا که هر کسی غیر آن راه رود، هلاک می شود.

 برادر و خواهر گرامی!

 ما که خود را شیعه امام عصر علیه السلام می دانیم و دوست داریم از بهترین یاوران آن عزیز غایب از نظر باشیم و در آتش هجران او می سوزیم و برای ظهور زیبایش پیوسته دعا می کنیم چقدر نسبت به آن حجت خدا معرفت و شناخت داریم؟

 بیائیم به عنوان یک وظیفه بزرگ الهی گام هایی در راه آشنایی بیشتر با امام خویش برداریم.

القاب آن حضرت بسیار است، از جمله:

 1. «مهدی» که مشهورترین لقب آن حضرت است و به معنی هدایت شده از سوی خداست.

 2. «قائم» به معنی قیام کننده به حق.

 رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: از این جهت قائم را قائم نامیدند که پس از فراموش شدن نامش قیام می کند.(1) 

 3. بقیة اللّه یعنی بازمانده الهی. به این لقب مشهور شده چون آخرین حجت خدا و ذخیره الهی برای عالم است.

لقب های دیگر حضرت عبارتند از: حجة اللّه، خلف صالح، منتقِم، صاحب الامر، صاحب الزمان، منصور و منتظر.

و اما از نظر اخلاقی در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است که فرمودند:

 او شبیه ترین مردم به من است در قیافه و گفتار و رفتار.(1) 

همچنین از ویژگی های حضرت، شب زنده داری و انس با سجّاده مناجات است و در روایات آمده است که چهره گندم گون او مایل به زردی است به خاطر عبادت و بیداری شب.

و از ویژگی های حضرت آنست که اهل جهاد و مبارزه است. با هیچ ظالم و ستمکاری سازش ندارد و با آنان تا آنجا می جنگد که ریشه ظلم و ستم را از پهنه زمین برچیند. امام صادق علیه السلام درباره آیه «وَ قاتِلوُهُمْ حَتّی لاتَکونَ فِتْنَةٌ وَ یَکوُنَ الدّینُ کلُّه لِلَّهِ»(2) فرمود: هنوز تأویل این آیه تحقق نیافته است؛ وقتی قائم ما قیام کند آنها که او را درک کنند، تأویل این آیه [و معنی باطنی آن] را خواهند دید.(3) 

ولی آن حضرت، در کنار جهادگری و مبارزه و صلابت در مقابل دشمنان، با مردم بسیار مهربان و صمیمی است. در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده است:

آن حضرت نسبت به مردم از پدر و مادرشان، مهربانتر و دلسوزتر است.(4) 

و حضرت مهدی خود فرمودند: ما هرگز شما (شیعیان) را به حال خود رها نکرده و شما را از یاد نبرده ایم و اگر جز ا ین بود بلاها از هر سو بر شما

ص:17

فرود می آمد و دشمنان، شما را نابود می کردند.(1) 

یکی دیگر از ویژگی های رفتاری حضرت زهد و ساده زیستی ایشان است مثل پدران بزرگوارش.

امام صادق علیه السلام فرمودند: به خدا قسم لباس مهدی نیست مگر پوششی خشن و خوراک او نیست مگر غذایی ساده.(2) 

 در روایتی از امام صادق علیه السلام سایر ویژگی های حضرت اینگونه مطرح شده است:

 او در برابر خدا از همه فروتن تر است. آنچه به مردم فرمان می دهد بیش از دیگران به آن عمل می کند و آنچه مردم را از آن نهی می کند خود بیش از همگان از آن پرهیز می کند... او داناترین، حکیم ترین، پرهیزگارترین، بردبارترین، سخی ترین و عابدترین مردم است... دیدگانش در خواب فرو می رود ولی دلش همیشه بیدار است. فرشتگان با او سخن می گویند. عطر وجودش از هر مشکی خوشبوتر است...(3)

است.

خداوند تبارک و تعالی می فرماید:

خداوند آنان را از شما که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند وعده داده است که البته ایشان را در زمین خلافت خواهد بخشید همان گونه که پیشینیان آنهارا خلیفه ساخت و دین آنها را که برای آنها پسندیده است استوار و پایدار خواهد گردانید و پس از آنکه گرفتار ترس و بیم بودند، ایمنی و امان خواهد بخشید...

 در این آیه شریفه خداوند متعال سه وعده بزرگ به مؤمنان نیک سیرت داده است: خلافت و حاکمیت بر زمین، استواری و فراگیری آئین و دین الهی و ایمنی و امنیّت در همه جهان برای مؤمنان.

 نکته مهم اینکه از سویی وعده خدا حق است و تخلف ناپذیر و از سوی دیگر جهانی شدن آئین الهی تا کنون اتفاق نیفتاده است به همین جهت مفسّر بزرگ قرآن مرحوم طبرسی رحمةالله در تفسیر این آیه می گوید:

چون گسترش دین در سراسر زمین و جهان گیر شدن آیین، از گذشته تا کنون پدیدار نشده است، پس به یقین این امر در آینده اتفاق خواهد افتاد، زیرا که جهانی شدن دین اسلام وعده ای الهی است و وعده خدا تخلّف بردار نیست.(1) 

امامانِ معصوم علیهم السلام که مفسّران واقعی قرآن هستند نیز در تفسیر آیه بیانات متعدّد دارند از جمله مرحوم طبرسی رحمةالله از امام سجاد علیه السلام نقل کرده که آن حضرت پس از تلاوت آیه فوق فرمود:

ص:19

به خدا سوگند اینان شیعیان ما هستند. خداوند به دست مردی از ما این کار را در حق آنان خواهد کرد و آن مرد مهدی این امت است و او همان کسی است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره او فرموده است: اگر از عمر دنیا جز یک روز نمانده باشد خداوند آن روز را چنان طولانی کند تا مردی از خاندان من حاکم جهان گردد. نام او همنام من است. او زمین را از عدل و داد پر خواهد کرد همانگونه که از ظلم و ستم لبریز شده باشد.(1) 

چنین مطلبی درباره این آیه از امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام نیز روایت شده است.

جهت در فرصت های مناسب آن حضرت را به یاوران و شیعیان خاص و رازدار معرفی کرد.

 چند تن از اصحاب خاص امام یازدهم نقل کرده اند:

 چهل تن از شیعیان نزد امام عسکری علیه السلام گرد آمدیم؛ آن حضرت فرزندش را به ما نشان داد و فرمود: این امام شما پس از من و جانشین من است. از او پیروی کنید و از گرد او پراکنده نگردید که هلاک می شوید و دینتان تباه می گردد. این را هم بدانید که پس از امروز او را نخواهید دید.(1) 

1. ابو عمر و عثمان بن سعید عَمری که ظاهراً 5 سال نائب حضرت بوده و در سال 265 وفات کرده است.

 2. ابوجعفر، محمد بن عثمان عمری فرزند نائب اول است که تا سال 305 ه_ .ق زندگی کرده و چهل سال نائب ا مام عصر بوده است.

 3. ابوالقاسم، حسین بن روح نوبختی که تا سال 326 ه_ .ق زندگی کرده و 21 سال نیابت کرده است.

 4. ابوالحسن، علی بن محمد سمری که تا سال 329 ه_ .ق زندگی کرده و سه سال نائب حضرت بوده است.

ضابطه کلّی، نائبان را معرفی کرده است و هر فردی که آن ضابطه را در همه ابعاد دارا باشد نایب امام شناخته می شود و به نیابت از امام، ولی مسلمین در امر دین و دنیا خواهد بود.

این مقام به وسیله خود حضرت مهدی علیه السلام به عالمان واجد شرایط، واگذار شده است. شیخ طوسی و شیخ صدوق و شیخ طبرسی از علمای بزرگ شیعه از اسحاق بن عمار نقل کرده اند که گفت:

مولای ما حضرت مهدی (در مورد وظیفه شیعیان در عصر غیبت) فرموده است: وَ اَمَّا الْحَوادِثُ الْواقِعَةِ فَارْجِعُوا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا فَاِنَّهُمْ حُجَّتی عَلَیْکمْ وَ اَنَا حُجَّةُ اللّهِ عَلَیْهِمْ.(1) 

یعنی در حوادث و رخدادهایی که واقع می شود (و پیش می آید) به روایت کنندگان حدیث ما رجوع کنید که آنان حجت من بر شما و من حجت خدا بر آنان هستم.

 مراد از راویان حدیث، همان فقها و دین شناسان متعهد هستند همانگونه که در روایت دیگری از امام صادق علیه السلام شرائط عملی آنها اینگونه بیان گردیده است:

وَ اَمَّا مَنْ کانَ مِنَ الْفُقَهاء صائناً لِنَفْسِهِ حافِظاً لِدینِهِ مُخالِفاً لِهَواه مُطیعاً لاِمْرِ مَوْلاه فَلِلْعَوامِ اَنْ یُقَلِّدُوهُ.(2)

یعنی هر یک از فقیهان که مراقب نفسش و نگهبان دینش و مخالف هوای و هوسش و اطاعت کننده فرمان مولایش (= ائمه علیه السلام ) باشد، بر مردم لازم است که از او تقلید کنند (و وظائف خود را از او جویا

ص:23

شوند)

 بدین ترتیب، امور مسلیمن در زمان غیبت کبری به دست «ولی فقیه» قرار گرفت که با نظر او باید انجام گیرد.

به راستی اگر دنیا را خورشیدی روشن خواهد کرد آیا ما باید تا آمدن آن خورشید نورانی در تاریکی بنشینیم یا لازم است اقدامی کنیم و چراغی بیفروزیم؟

بنابراین آنکه منتظر واقعی ظهور است به دنبال کسب آمادگی و زمینه سازی برای ظهور است. هم خود را برای یاوری حضرت آماده می کند با خودسازی و کسب فضائل اخلاقی و تقویت ایمان و معنویّت. و هم به نیروسازی و پرورش و تربیت دیگران همت می گمارد با امر به معروف و نهی از منکر و کار فرهنگی مداوم. بنابراین «منتظِر» نه نسبت به خود بی تفاوت است و نه نسبت به محیط پیرامون خود بی تعهّد؛ چنین فردی پیوسته به دنبال اهداف امام خویش است و نیرو و انرژی خود را در آن سمت و سو صرف می کند بنابراین انسانی است دارای هویّت و هدف مند.

البته در نقطه مقابل، دشمن برای رسیدن به اهداف خود همیشه به دنبال ایجاد فضای یأس و نومیدی، در میان ملتهاست و به همین جهت با هر پدیده اُمید بخشی، مبارزه می کند و چون «اعتقاد به مهدی» و «انتظار فرج»، عاملی اساسی برای امید و حرکت است با شیوه های مختلف با آن مقابله می کند؛ گاهی اصل مهدویّت را که مورد قبول همه مسلمین است انکار می کند و گاهی با تحریف و خرافه پردازی، به دنبال تخریب این عقیده مهم اسلامی و الهی است.

مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در این زمینه می فرماید: امروز سیاست گذاران و طراحان استکباری مهمترین هدف خود را ایجاد فضای یأس آلود برای ملتها

ص:25

قرار داده اند و تلاش می کنند به ملتها اینگونه تفهیم شود که فرهنگ و اعتقادات و شخصیت ملی و مذهبی ملتها نمی تواند کارساز باشد اما در مقابل آن، تفکر انتظار فرج و گشایش، امیدبخش و حرکت آفرین است.(1) و در جای دیگر می فرماید: حرکت آن حضرت هر سمتی باشد باید حرکت پیروان او هم به همان سمت باشد.(2) 

بنابراین انتظار به معنی حرکت در مسیر مهدی علیه السلام است و منتظر کسی است که پیوسته با ظلم و ستم و بی عدالتی می جنگد و خود را به فساد و آلودگی، گره نمی زند چون در انتظار امامی است که با قیامش جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد و از هر ظلم و ستم پاک خواهد نمود، به امید آن روز.

ص:26

انصارالمهدی فی آخرالزمان».(1) یاران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در آخرالزمان کسانی اند که به خداوند آن چنان که شایسته است، معرفت دارند».

من خشیة الله»؛(1) «یاران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در دل شب از خشیت خداوند ناله هایی دارند، مانند ناله های مادران پسر مرده».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «مجدّون فی طاعة الله»؛(2) «آنان در طریق عبودیت اهل جدّیت و تلاش اند».

یخافون لومة لائم...))(1) فرمود: «هم اصحاب القائم»؛(2) «آنان یاران امام قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف هستند».

جانشان جریان بخشیده و با آن زندگی می کنند: امام علی علیه السلام می فرماید: «یجلی بالتنزیل بصائرهم و یرمی بالتفسیر فی مسامعهم»؛(1)«با قرآن دیدگانشان نورانی می شود و تفسیر آن در گوش جانشان جا می گیرد».

«أین المؤمّل لاحیاء الکتاب وحدوده»؛ «کجا است آن که آرزو می رود قرآن و حدودش را زنده کند».

خوار کنندة دشمنان؟»

فراوان، به جرگه یاران ویژه حضرت نائل آید. از طرفی اگر همت پیوستن به جمع یاران ویژة حضرت را نداشته باشیم؛ می توانیم جزو خیل عظیم همراهان حضرت و لشگر همگانی آن عزیز قرار گیریم.

آری باید بکوشیم تا جایی که ممکن است در این مسیر گام برداریم و البته نباید ناامید بود چرا که هر کس به مقدار توان و تلاش خویش درجاتی از یاران امام را خواهد داشت.(1) 

ص:36

هم، چنانچه شیعیان به وظایف خود عمل نکنند، امام زمانشان تنها خواهد ماند و ظهورش به تأخیر خواهد افتاد.

 در اینجا پاره ای از وظایف شیعه در دوران غیبت را بر شمرده و به توضیح برخی از آنها می پردازیم:

 وظایف منتظران در دو مقوله فردی و اجتماعی قابل بررسی است:

کرده اند، آنچه را که آسان تر است و برای تأمین زندگی مادی و عادی آنان، سودمندتر به نظر می رسد، برگزینند و گرایش کمتری به مقوله های معرفتی و تعهد آور داشته باشند. مثلاً نیمه شعبان را بهانه ای برای طاق نصرت بستن و تزیین معابر و برگزاری جشن ها قرار می دهند و مداحی ها را بر سخنرانی ها و دریافت پیام های مهدویت و انتظار ترجیح می دهند.

(البته باید توجه داشت که بستن طاق نصرت و چراغانی ها هر چه بیشتر و بهتر باید انجام شود، اما باید رفتار ما به گونه ای باشد که علاوه بر استفاده از نور ظاهری آنها، از نور معرفت صاحب آنها بهره مند گردیم).

اکثر مردم، زیارت جمکران و نماز صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را تنها ابزاری برای درخواست حوائج از آن بزرگوار می شمارند.

و به جای آنکه امام را برای امام بخواهند، امام را برای خود می خواهند، و از این که شناختی نسبت به مقام و مرام آن عزیز سفر کرده ندارند، کمبودی حس نمی کنند، گویا هیچ وظیفه ای در ایام غیبت امام زمان علیه السلام بر عهده افراد گذاشته نشده است.

گر معرفت دهندت بفروش کیمیا را

گر کیمیا دهندت، بی معرفت گدایی

بگو بر رسالت اجرتی نخواهم جز مودت به اهل بیتم.

امام زمان علیه السلام : فلیعمل کلّ امریء منکم بما یقرب به من محبّتنا و یجتنب ما یدینه من کراهتنا و سخطنا.(1)، هر یک از شما باید کاری کند که وی را به محبت و دوستی ما نزدیک می نماید و از آنچه که خوش آیند ما نبوده و باعث کراهت و خشم ماست، دوری گزیند.

برخی از جلوه های محبت از این قرارند:

- یاد حضرت

- دعا برای سلامتی و ظهور حضرت

اکثروا الدّعاء بتعجیل الفرج(2)، برای تعجیل فرج زیاد دعا کنید.

إنّ الرّضا علیه السلام کان یأمر بالدعاء لصاحب  الامر(3) 

امام رضا علیه السلام، پیوسته دعا برای صاحب الامر (حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ) را امر می فرموند.

- صدقه دادن برای سلامتی حضرت

- تقدیم خواست او بر خواست خود

منصور بزرج می گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: ای آقای من، چه بسیار از شما یاد سلمان فارسی را می شنوم؟ فرمود: نگو سلمان فارسی، بگو سلمان محمدی صلی الله علیه و آله و سلم آیا می دانی چرا بسیار از او یاد می کنم؟ عرض کردم نه.

فرمود: برای سه صفت: 1- مقدم داشتن خواسته امیرمؤمنان علیه السلام بر خواسته خودش 2- دوست داشتن

ص:40

فقرا 3- دوست داشتن علم و علماء.(1)

- تلاش در کسب رضایت او:

اعمال و رفتار و گفتار منتظر بایستی بر وفق رضای محبوب باشد. منتظر باید ببیند، امام چه می پسندد. آیا از کار او راضی است یا نه؟

به قول امام راحل رحمةالله: توجه داشته باشید که در کارهایتان جوری نباشد که وقتی بر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف عرضه شد، خدای نخواسته، آزرده بشوند و پیش ملائکةاللّه یک قدری سرافکنده بشوند که، این ها شیعه های من هستند. این ها دوستان من هستند و بر خلاف مقاصد خدا عمل کردند... باید ماها و شماها طوری رفتار کنیم که رضایت آن بزرگوار را که رضایت خداست، به دست بیاوریم.

- تجدید بیعت (اللّهم اِنی اُجدّد... عهداً و عقداً و بیعة له فی عنقی)(2)،

خدایا من با او... تجدید عهد و پیمان نموده، بار دیگر بیعت او را بر گردن می نهم.

- اشتیاق (عزیز علیّ أن اری الخلق ولاتُری)(3)، برایم دشوار است که دیگران را ببینم و تو در منظره ها نیایی

- اظهار ناراحتی از فراق

اللّهم إنا نشکوا الیک فقد نبیّنا و غیبة ولیّنا(4)،

خدایا به تو از فقدان پیامبر و غیبت ولی مان شکوه می کنیم.

ص:41

امام صادق علیه السلام : من سرّه أن یکون من أصحاب القائم فلینتظر ولیعمل بالورع و محاسن الاخلاق و هو منتظر(1)،

آنکه دوست دارد از یاران قائم باشد پس منتظر باشد، و ورع و حسن خلق داشته باشد.

- عبادت

امام کاظم علیه السلام : یعتوره مع سمرته صفرة من سهر اللّیل بأبی من لیله یرعی النجوم ساجداً و راکعاً – مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بر اثر تهجد و شب زنده داری رنگش به زردی متمایل است، پدرم فدای کسی باد که شبها درحال سجده و رکوع، طلوع و غروب ستارگان را رصد می کند.(2)

- سخت کوشی و جهاد

امام رضا علیه السلام : المجاهد المجتهد...(3)

- زُهد

امام صادق علیه السلام : ما لباسُه الاّ الغلیظ ولاطعامه الاّ الجشب(4)،

لباس او جز پوشاکی درشت و غذایش جز سخت و بی خورش نیست.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم : لایضع حجراً علی حجر(5)،

سنگی بر سنگی بنا نمی نهد (از متاع دنیا چیزی بر نگیرد)

- عدالت

ص:43

امام باقر علیه السلام : یعدل فی خلق الرحمان، البرّ منهم والفاجر(1)،

با بندگان خدا _ چه نیکوکار و چه بدکار _ عدالت می ورزد.

- سخاوت

امام صادق علیه السلام : المهدیُّ سمح بالمال(2)،

بخشنده ای است که مال را به وفور می بخشد.

امام رضا علیه السلام : یکون... أسخی الناس(3)،

با سخاوت ترین مردمان است.

- موضع گیری در برابر بدعت ها

لا یدع بدعة إلاّ أزالها(4)،

بدعتی نمی ماند جز آنکه از بین می برد.

- نصیحت و خیرخواهی

الولیّ الناصح(5)

- صبر و بردباری

علیه... صبرُ ایّوب(6)

1- دفاع و حمایت از حرکت هایی که در جهت اهداف حضرت باشد مثل انقلاب اسلامی ایران

 2- تکریم و بزرگداشت نام و یاد حضرت از راههای:

  - قرار دادن موقوفات

  - برقراری مجالس بزرگداشت (جشن ها، دعای ندبه،...)

  - شرکت در مجالس بزرگداشت

  ب - وظایف نهادهای حکومتی:

1- بسط فرهنگ مهدویت، از طریق راه کارهای مناسب در:

- جهان (مسلمین و غیر مسلمین)

- ایران

2- تئوریزه کردن فرهنگ مهدویت: از آن جایی که امروزه تئوریهای مختلفی در مورد پایان تاریخ مطرح است و تنور بحث «جهانی شدن» داغ می باشد، بایستی حکومت جهانی امام زمان علیه السلام را با عنوان بهترین تئوری و کارآمدترین گزینه برای پایان تاریخ، به جهانیان معرفی کرد.

3- ارائه الگوهای مناسب از حکومت دینی به جهانیان، تا اینکه در پرتو آن، جامعه جهانی به حکومت مهدوی علاقه مند شده و مهیّای آن گردد.

4- فراهم ساختن زمینه های مردمی برای ظهور حضرت «فیوطّئون للمهدی سلطانه»

5- شناسایی اهداف حکومت جهانی (مانند: عدالت، بسط معنویت، امنیت، رفاه،...) و تلاش در بدست آوردن راه کارهای مناسب برای نزدیک شدن به آن اهداف.

ص:45

6- نیروسازی

کارگری منتظر واقعی است که به این نیت تلاش و کار می کند که جامعه ای با پایه های قوی اقتصادی و در خور حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بسازد.

معلم و استادی منتظر واقعی است که به این نیت درس بدهد که شاگردانی تربیت کند تا بازوان پرتوانی در حکومت جهانی باشند.

دانش آموزی، منتظر واقعی است که درس بخواند تا در عصر ظهور بتواند باری از دوش حضرت بردارد.

پدر و مادری، منتظر واقعی است که فرزندان خود را به گونه ای تربیت کند که در خدمت اهداف حضرت باشند.

دانشجویی منتظر واقعی است که فرا گرفتن تخصص خود را برای حکومت جهانی و تحمل مسئولیتی در آن جایگاه، قرار دهد.

روحانی ای منتظر واقعی است که در مواعظ خود، مردم را تشنه و مهیای برقراری حکومت جهانی نماید.

چنانچه مردم از اولین روزهای سیاه غیبت با حال تباه خود آشنا می شدند، عصر ظلمت اینگونه طولانی نمی شد.

همه مردم، بالاخص کسانی که دارای وظیفه بیان این گونه مسائل بوده اند و از گفتن آن غفلت یا تغافل ورزیده اند، باید سخت غمگین و شرمسار باشند. چرا ما به وظیفه های دوران غیبت عمل نمی کنیم؟

پاسخ این سؤال آن است که ما به عصر غیبت خو گرفته ایم و به تیرگی ها و تاریکی ها عادت نموده ایم.

اعتیاد و خو گرفتن انسان به هر چیزی، مانند

ص:46

مسئله فطرت و طبیعت انسان را به سوی آن جذب می کند، به طوری که گویی اراده و اختیار را از او گرفته است.

این قدرت را خدا به انسان داده تا با خو گرفتن به خوبی ها بدون زحمت به سوی آنها جذب شوند و از بدی ها کناره گیرند.

لذا امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: العادة طبع ثان.

اعتیادهای اجتماعی، قدرتی بسیار بیشتر از اعتیادهای فردی دارند، یکی از عادت های شوم اجتماعی، خو گرفتن به وضع موجود است.

در حالیکه اگر کسی بتواند عادت های اشتباه را کنار زده و خود را به خصلت های ارزنده انسانی زینت دهد، به بهترین مقامات عالی دست می یابد.

حضرت علی علیه السلام : بغلبة العادات الوصول الی أشرف المقامات.

ترک اعتیاد اجتماعی و رها شدن از قید و بند غفلت از ظهور حضرت انسان را به برترین مقامات می رساند و در پرتو انتظار ظهور، نه تنها از قید و بند غفلت از آن حضرت رها می شود، بلکه غیبت برای او به منزله مشاهده،  می شود:

امام سجاد علیه السلام : یا أبا خالد! إنّ اهل زمان غیبته، القائلون بإمامته، المنتظرین لظهوره افضل اهل کلّ زمان، لأن اللّه تعالی ذکره أعطاهم من العقول والأفهام والمعرفة ما صارت به الغیبة عندهم بمنزلة المشاهدة و جعلهم فی ذلک الزمان بمنزلة المجاهدین بین یدی رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم بالسیف،

ص:47

اولئک المخلصون حقّاً و شیعتنا صدقاً والدعاة الی دین اللّه سرّاً و جهراً.

ای ابا خالد همانا اهل دوران غیبت او، که قائل به امامت او و منتظر ظهور اویند، از اهل هر زمانی برترند، چرا که خداوند متعال، عقل و درک و معرفتی به آنان داده است که غیبت در نزد آنان چون مشاهده است. خداوند آنان را چون مجاهدین کنار رسول خدا قرار داده. آنها مخلصان حقیقی و شیعیان واقعی اند و دعوت گران سرّی و آشکارا به دین خدایند.

و قال علیه السلام : انتظار الفرج من أعظم الفرج.

برترین  گشایش انتظار فرج است.

ص:48

در نتیجه با عدم تحقق ظهور در آن دوره، باعث یأس و ناامیدی وحتی استهزاء و تکذیب باور مهدویت می گردد.

پیام آوردن از امام و پیام نزد امام بردن، نیز به دلایل سیاسی یا هوی و هوس و حتی مشکلات روحی و روانی هر از چندگاه سر بر می آورند. و درآخر، عده ای برخلاف تأکیدات روایات و استدلال عقلی که بایستی در دروان غیبت به کار شناسان و فقها مراجعه نمود و از ایشان مدد گرفت؛ در مقابل راه دین؛ بیراهه ها را درقالب دراویش و ... با طرح ریاضتها و سیر و سلوک های که در دین نیامده و بلکه برخلاف سنت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، ائمه اطهار علیهم السلام است، به ابتهاج ها و لذّت های روحی دیگران را می خوانند، وخود را به عنوان جانشینان وحی قلمداد می نمایند و افراد را از وظایف اصلی باز می دارند و ....  .

راه مبارزه و درمان:

1. مهمترین و اصلی ترین راه مبارزه؛ حساسیت علماء، واندیشمندان به ورود خرافات وآسیب ها و مبارزه جدی و به موقع و مؤثر با این آسیب هاست.

2. علم و بصیرت در حوزه دین؛ آشنایی با دین و راه و سیره اهل بیت علیهم السلام از بسیاری از این انحرافات انسان را بیمه می سازد.

3. علم و بصیرت در حوزه سیاست؛ دشمن شناسی و با خبری از آنچه در عرصه سیاست و جامعه رخ می نماید. دیدن دست پنهان استکبار و سیاست بازان برای ترزیق روحیة خمودی و رکود و بی تفاوتی و ایجاد فرقه ها  و گروهها برای تشتت و انحراف جامعه دینی.(1)

ص:53

عادی نخواهد بود. بله، چون حضرت ناگزیر به غیبت بودند، باید از انظار مردم مخفی می شدند. این خفا می تواند به دو گونه باشد:

1. خفای شخصیت؛ یعنی، حضرت دیده می شوند؛ ولی شناخته نمی شوند. طبق این بیان، «رؤیت» امری طبیعی است که اتفاق افتاده و می افتد؛ ولی بیننده حضرت را نمی شناسد.

2. خفای شخص؛ یعنی، وجود مقدس حضرت دیده نمی شود و بدن شریف ایشان نیز از دیدگان پنهان است. طبق این عقیده نیز دیدن حضرت امری ناممکن نیست؛ زیرا چه بسا بر اساس مصالحی، کسانی موفق به دیدن حضرت مشرّف بشوند، ولی ایشان را نشناسند یا حتی در موارد نادری آن بزرگوار را بشناسند. به خصوص در زمینه «حج» روایت داریم که آن حضرت در موسم حج حاضر می شوند و مردم ایشان را می بینند، ولی نمی شناسند.(1)

بنابراین امام زمان علیه السلام را می توان دید. این سخنی است که بسیاری از علمای متقدّم، متأخّر و معاصر آن را پذیرفته اند. خاطرات نقل شده از سوی بزرگان - که وثاقت و دیانت آنان ثابت است - نیز مؤید این مطلب است.

 در دوران غیبت، دیدار و ملاقات از حالت طبیعی و عادی خارج می شود. گاهی دیدار همراه با عدم شناخت حضرت است و گاهی برای عده ای خاص و بر اساس مصالح، همراه با شناخت است.

 در رابطه با توقیع گفتنی است:

 یکم. این توقیع برای آخرین سفیر خاص، جناب

ص:55

علی بن محمد سمری صادر شده است؛ نه برای شیخ مفید.(1)

 دوّم. با توجه به روایاتی که در رابطه با رؤیت وجود دارد، باید این دو دسته روایات را با هم سنجید و پیام صحیح آنها را دریافت. در مقام مقایسه و جمع روایات می توان چنین گفت:

 توقیع در مقام بیان نفی نیابت و سفارت خاص کسی است که از جانب حضرت می باشد؛ زیرا در متن «توقیع» از لفظ مشاهده استفاده شده و این لفظ برای رؤیت همراه با شناخت به کار می رود. علاوه بر اینکه این توقیع در آخرین روزهای عمر نایب چهارم صادر شده است و پس از ایشان، دیگر کسی به عنوان نایب خاص از طرف حضرت معرفی نشد.

 با توجه به این دو نکته می توان دریافت که حضرت در این توقیع شریف می فرماید: اگر کسی ادعا کند که من با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف رابطه دارم ایشان را مشاهده می کنم و از طرف ایشان دارای پیام برای شما هستم، دروغگو است.

آنچه این برداشت را تأیید می کند، دو نکته است:

 1. در ادامه توقیع حضرت به دو کلمه تکیه می کند: کذّاب و مفتری (دروغگو و افترا زننده).اگر کسی حضرت را نبیند و بگوید دیده ام، «کذاب» و دروغگو است. در اینجا «واژه افترا» بی معنا است؛ افترا در جایی است که چیزی را به دروغ به حضرت نسبت دهد. بنابراین می توان از «توقیع» چنین استفاده کرد که هر کس ادعای نیابت و پیام رسانی داشته باشد، هم دروغگو بوده و هم افترا بسته است.

ص:56

2. «رؤیت» حضرت در دوران غیبت صغرا (دوران نوّاب خاص) نیز صورت نمی گرفته و افراد حضرت را نمی دیدند. پس معنا ندارد که حضرت به چهارمین نایب خاص، فقط در رابطه با عدم رؤیت سخن جدیدی مطرح کند، بلکه این سخن حضرت چیزی فراتر از صرفِ دیدن را بیان می کند.

 از آنچه مطرح شد، می توان به خوبی دریافت که رؤیت حضرت حجّت علیه السلام امری ممکن است.

 اما در ورای این سخنان، باید توجه داشت که نباید مسأله رؤیت و ملاقات امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را به گونه ای مطرح کرد که گویا حضرت را هر کسی، هر وقت بخواهد، می تواند ببیند؛ و نیز نباید سخن هر کسی را که ادعای ملاقات می کند، پذیرفت. باید موضع گیری و حسّاسیّت خاصی در این مورد داشت؛ زیرا عده ای سودجو و فرصت طلب، از مقدسات و احساسات پاک مردم سوء استفاده می کنند و با بیان اینکه من با امام علیه السلام رابطه دارم و... انحرافات زیادی در جامعه ایجاد و مردم را از مسیر صحیح منحرف می کنند.

بررسی منابع داستان جزیره خضرا

  اصل این قضیه به دو حکایت - که از دو شخص نقل شده است - باز می گردد:

 حکایت اول

  کمال الدین احمد بن محمد بن یحیی انباری آن را در سال 543 ه_ .ق (حدود 900 سال قبل) نقل کرده است:

 وی می گوید: در شبی که مصادف با ماه رمضان بود، مهمان وزیری به نام یحیی بن هبیره بودم. در آن ضیافت در کنار وزیر، مردی نشسته بود که سخت مورد احترام وی قرار داشت.

 آن مرد گفت: با جمعی همراه پدرم به قصد تجارت به دریا رفتم. سرنوشت ما را به جزایر سرسبزی برد که در آنجا وفور نعمت بود. از ناخدا نام آنجا را جویا شدم، اظهار بی اطلاعی کرد. از مردم آن منطقه پرسیدم؛ گفتند: نام این شهر «مبارکه» است و مرکز اینجا «ظاهره» و حاکم آن «طاهر» نام دارد. ما خواستیم مشغول تجارت شویم، لازم بود که مالیات خود را بپردازیم. سؤال کردیم: به چه شخصی پرداخت کنیم، نایب سلطان به ما معرفی شد. خدمت او رسیدیم، او از عقاید ما سؤال کرد، خود را معرفی نمودیم. نایب گفت: یهودی و نصرانی جزیه بدهند و از مسلمانان سؤالاتی کرد و فرمود: تمام اموال آنان مصادره گردد. از شهر «مبارکه» به «ظاهره» رفتیم و خدمت سلطان رسیدیم. بعد از هشت روز به شهر «رائقه» سفر کردیم و سپس به شهر «ظلوم» و از آنجا به شهر دیگری به نام «عناطیس» رفتیم. تمام این شهرها شیعه نشین و سرشار از نعمت های الهی

ص:58

بود و امیر هر کدام، از فرزندان امام زمان علیه السلام بودند. ما یک سال توقف داشتیم که امام زمان علیه السلام را ملاقات کنیم؛ ولی میسّر نشد. از جمع ما فقط دو نفر جهت ملاقات حضرت ماندند و بقیه برگشتیم.(1)

 حکایت دوم

علی بن فاضل مازندرانی آن را در سال 699 ه_ .ق (700 سال پیش) نقل کرده است.

 وی می گوید: در یکی از قریه های اندلس بودم که با کاروانی برخورد کردم. آنان گفتند: ما اهل منطقه ای در نزدیکی جزایر شیعیان هستیم. وقتی نام جزایر شیعیان را شنیدم، مشتاق سفر به آنجا شدم. سفر را آغاز نمودم تا به آنجا رسیدم. در آنجا بیان شد که ارزاق این جزیره از «جزیره خضرا» - که متعلق به امام زمان و اولاد آن حضرت است – می رسد.

 منتظر شدم تاکشتی های ارزاق وارد شد. پیرمرد خوش سیمایی همراه آنان بود که مرا می شناخت. با او همسفر شدم تا به مقصود خود برسم. در مسیر خود آب های سفیدی را مشاهده کردم که آن پیرمرد گفت: این آب ها جزیره خضرا را احاطه نموده است و مانع می شود که دشمن وارد جزیره گردد. از آنجا که گذشتیم، چشمم به هفت قلعه استوار با دیوارهای محکم و برج های به آسمان کشیده شده خورد. از آنها که گذشتیم، وارد جزیره خضرا شدیم. در روز جمعه ای در نماز جمعه شرکت کردم و نماز جمعه را با سید شمس الدین ادا نمودم. بعد از نماز از سیّد شمس الدین پرسیدم: آیا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در مسجد حاضر

ص:59

بودند، گفت: نه، ولی من نایب خاص آن حضرت می باشم.

 از او پرسیدم: آیا شما امام را مشاهده کرده ای؟ گفت: نه.

 با سیّد شمس به خارج آن شهر رفتم، مردی خوش سیما را مشاهده کردم. از سیّد پرسیدم: این مرد کیست؟ جواب داد: او همراه یک نفر دیگر خادمان قبّه هستند و کوهی را به من نشان داد و گفت: قبّه در آنجا است. من هر صبح جمعه می روم آنجا و امام را زیارت می کنم. تو نیز بیا و امام را زیارت کن. رفتم به سمت قبّه و از خادمان آنجا پرسیدم: آیا می شود امام را اینجا مشاهده کرد؟ گفتند: هرگز دیدن امام ممکن نیست!

 بعد از سیّد شمس پرسیدم: چرا بعضی آیات قرآن با هم مرتبط نیستند؟ گفت: قرآن بر هفت حرف نازل شده است و قرآنی که عمر و ابوبکر تنظیم نمودند، بعضی از آیات را حذف کردند؛ لذا برخی آیات با هم مرتبط نیستند.

 روز جمعه ای در مسجد بودم، از بیرون مسجد سر و صدایی شنیدم. از سیّد شمس پرسیدم: این سر و صدا چیست؟ گفت: اینها سیصد نفر از یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هستند و منتظر فرج آن حضرت می باشند. از اینها سیزده نفر هنوز باقی مانده است که یاران حضرت کامل شوند.

 بعد پرسیدم: اساتید ما قایل اند روایاتی داریم که هر کس در غیبت امام علیه السلام، ادعای مشاهده آن حضرت را داشته باشد، تکذیبش کنید! سیّد شمس گفت: این مربوط به دوران بنی عباس است. بعد از او پرسیدم: آیا می شود امام را در غیبت دید؟ گفت: نه. گفتم: من

ص:60

از مخلصین آقا هستم. گفت: تو دو مرتبه آن حضرت را دیده ای. بعد از خمس پرسیدم، سید شمس گفت: حضرت خمس را بر شیعیانش مباح نموده است و پرداخت آن واجب نیست.

 سپس سید شمس به من دستور داد که به وطن برگردم. مرا با همان کشتی که وارد جزیره خضرا شده بودم، برگرداندند.(1)

 نکات مشترک دو حکایت

  1. محل سکونت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و فرزندان آن حضرت در جزیره ای میان دریا قرار دارد.

 2. امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف اکنون دارای همسر و فرزند می باشند.

 3. جزیره ای که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در آن زندگی می کند، بسیار خوش آب و هوا و سرسبز است و در نقاط دیگر دنیا نظیر ندارد.

 4. در آن جزیره، می توان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را مشاهده کرد.

 5. نظم اجتماعی، رفاه و کیفیت سلوک مردم در آن جزایر بسیار عالی است.

 6. ناقلان هر دو داستان (انباری و فاضل مازندرانی)، دو شخص مجهول می باشند.

نظریات راجع به این دو حکایت:

 1. گروهی اندک بر این عقیده اند که این داستان واقعی است.

 2. برخی از کسانی که اصل داستان را پذیرفته اند،

ص:61

آن را با «مثلث برمودا» تطبیق داده اند.(1)

 3. پژوهشگران سترگی چون شیخ جعفر کاشف الغطا، آقا بزرگ تهرانی، علامه شوشتری، علامه جعفر مرتضی عاملی، محمّد باقر بهبودی و... بر این عقیده اند که داستان «جزیره خضرا» واقعیت ندارد و بر دو حکایتی که اصل داستان را پایه گذاری کرده اند، اشکالات متعدّد سندی، تاریخی و متنی وارد نموده. و آن دو نقل را کاملاً از درجه اعتبار ساقط کرده اند.

 اینک به اختصار، به ذکر برخی اشکالاتی که به هر یک از این دو حکایت وارد است، به صورت مجزّا می پردازیم:

یک. حکایت علی بن فاضل مازندرانی

 اشکالات سندی:

 1-1. مرحوم علامه مجلسی رحمه الله در کتاب بحارالانوار تصریح کرده که این حکایت را در کتاب های معتبر نیافته است و به همین علّت آن را به صورت مستقل در یک باب جداگانه نقل کرده است.(2)

 1-2. هیچ یک از علما و بزرگان معاصر علی بن فاضل مازندرانی، همچون علامه حلّی رحمه الله، و ابن داودرحمه الله(3) اسمی از او و داستانش به میان نیاورده اند. این قضیه از چند حال خارج نیست:

ص:62

یا معاصران وی داستان او را دروغ و باطل تلقی کرده اند؛ یا اصلاً چنین داستانی را نشنیده اند و یا اینکه این داستان در زمان های بعد از آنان ساخته شده است.

 3. در میان منابع موجود، قدیمی ترین مأخذی که برای این داستان به چشم می خورد، کتاب مجالس المؤمنین اثر قاضی نورُ الله شوشتری است. او در سال 1019 ه_ .ق به شهادت رسیده است؛ در حالی که داستان جزیره خضرا مربوط به سال 699 ه_ .ق است.(1)

 بر این روایت از نظر سندی اشکالاتی دیگری نیز وارد است که علاقه مندان می توانند به منابعی که در پایان معرفی می گردد، مراجعه کنند.

  2. اشکالات متنی:

 در داستان علی بن فاضل به مطالبی اشاره شده که با بسیاری از مسلّمات دینی سازگاری ندارد و روایات زیادی بر خلاف آن مطالب وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می شود:

2-1. در متن روایت آمده است: فاضل مازندرانی از شخصی به نام سید شمس الدین می پرسد: چرا میان برخی آیات قرآن کریم، ارتباط منطقی وجود ندارد؟ سید شمس الدین پاسخ می دهد: این قرآنی است که خلیفه اول (ابوبکر) جمع آوری کرده و بعضی آیات آن را حذف نموده است؛ ولی قرآن امام علی علیه السلام را قبول نکرد! به همین جهت بعضی از آیات با هم سازگاری ندارند.

 همان گونه که مشاهده می شود، اگر کسی این

ص:63

قسمت حکایت را قبول کند، قائل به تحریف قرآن شده است! این مطلب به اجماع شیعه و سنی و به موجب صریح آیه «انّا نحن نزلنا الذکر و انّا له لحافظون»،(1) باطل و مردود است. از اینها گذشته، اهتمام و توجّه زیاد مسلمانان به نوشتن و حفظ قرآن و تعدد نسخه ها و شیوع آن در بین مسلمین، از زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و زیر نظر مستقیم آن حضرت، تا حدی بود که تبدیل و تحریف آن، از امور محال و ممتنع به حساب می آید.(2)

 2-2. متن حکایت، مکان و محل سکونت آن حضرت را «جزیره خضرا» معرفی می کند. این مطلب بر خلاف بسیاری از روایات است که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره می شود:

 الف. امام صادق علیه السلام می فرماید:

«کسی از مکان سکونت آن حضرت اطلاع ندارد؛ مگر خدمتکار آن حضرت».(3)

 ب. آن حضرت همچنین می فرماید:

 «امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در بین مردم به طور ناشناسی در همه جا حضور پیدا می کند؛ ولی مردم او را نمی شناسند؛ مگر آنکه حضرت، با اذن پروردگار، خود را به خواص معرفی فرماید»(4)

 2-3. در متن حکایت آمده است: جزیره خضرا دارای هفت حصار و از برج های محکم دفاعی برخوردار است تا دشمنان نتوانند وارد آن جزیره

ص:64

شوند. از طرفی قهرمان داستان «جزیره خضرا» قائل است که آن جزیره به وسیله آب های سفیدی - که در اطراف آن وجود دارد -، همراه با نیروی غیبی، محافظت می گردد.

 همان گونه که مشاهده می شود، صدر و ذیل این گفتار، با هم سازگاری ندارد؛ زیرا جزیره ای که با نیروی غیبی و آب های سفید محافظت می گردد؛ دیگر چه نیازی به هفت حصار محکم و برج های آن چنانی دارد؟!

 2-4. در متن حکایت از قول خادمان «قبّه» نقل شده است: رؤیت امام علیه السلام غیر ممکن است؛ ولی در گفت وگو با سید شمس الدین، او می گوید: هر مؤمن با اخلاص می تواند امام را ببیند، ولی او را نمی شناسد.

 چگونه می توان بین غیر ممکن بودن رؤیت و دیدن مشروط جمع کرد؟!

 2-5. در یک روز جمعه، راوی داستان سر و صدای زیادی از بیرون مسجد می شنود. از سیّد شمس الدین می پرسد: این سر و صدا چیست؟ او می گوید: اینها سیصد نفر از یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هستند و منتظر سیزده نفر دیگرند.

اگر این مطلب را بپذیریم، باید قائل به طولانی بودن عمر آن سیصد نفر و حیات آنان تا حال باشیم و بپذیریم که حیات آنها تا زمان ظهور حضرت ادامه دارد. البته هیچ دلیلی بر این مطلب نداریم و دلایل طول عمر فقط مربوط به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و برخی از پیامبران می باشد.

2-6. در متن داستان آمده است: خمس بر تمام شیعیان حلال است و پرداخت آن واجب نیست. این نظریه نیز قابل قبول نیست؛ چون خلاف نظر مشهور

ص:65

فقهای اسلام است و دلیلی هم بر آن وجود ندارد.

2-7. متن داستان بر وجود همسر و اولاد برای حضرت دلالت می کند. این نظریه را بزرگانی، چون مفید، بیاضی و طبرسی نپذیرفته و روایاتی که اولاد را برای حضرت ثابت می کنند، از نظر سند رد کرده اند. همچنین روایاتی بر خلاف آن داریم که به چند نمونه اشاره می شود:

الف. علی بن حمزه به حضرت امام رضا علیه السلام عرض کرد: از پدران شما روایت است که هیچ امامی فوت نمی کند، تا اینکه فرزند خود را ببیند. حضرت امام رضا علیه السلام فرمود: آیا قید کرده اید که «غیر از قائم».(1)

 ب. حضرت امام رضا علیه السلام فرمود: امام صادق علیه السلام می فرماید: «هیچ امامی نیست، مگر اینکه پس از او فرزندی (جانشین) است؛ غیر از امامی که حسین بن علی علیه السلام بر او از قبر بیرون می آید. پس آن امام فرزند نخواهد داشت».(2) جهت مطالعه بیشتر در این موضوع، می توان به کتاب های مفصل رجوع کرد.(3)

 بررسی تاریخ روایت علی بن فاضل

ناقل این حکایت مدّعی است که در سال 699 ه_ .ق خبر را از شخصی شنیده است و برای اطمینان خود به نزد علی بن فاضل رفته است تا بدون واسطه خبر را از او بشنود.

فرض می کنیم که این ملاقات صورت پذیرفته و فضل بن علی با علی بن فاضل ملاقات کرده است.

ص:66

بنابراین باید سفر علی بن فاضل به اندلس در حدود پایان قرن ششم ه_ .ق صورت گرفته باشد؛ چون واقعه مذکور در زمان تحصیل علی بن فاضل بوده است و او به طور معمول، با گذشت چندین سال، این واقعه را برای دیگران نقل نموده است.(1)

حال این سؤال مطرح است: چرا فضل بن علی پس از ملاقات، این حکایت را نقل نکرده و با فاصله زمانی طولانی نقل نموده است؟! این خود می تواند بر اعتبار این حکایت لطمه وارد سازد.

دو. حکایت انباری

 1. اشکالات سندی

 داستان انباری فاقد هر گونه استناد است؛ چون صاحب کتاب التعازی(2) آن را نقل نکرده است؛ بلکه استنساخ کننده نامعلومی آن را در پایان کتاب التعازی افزوده است که از اساس معلوم نیست این خبر را از کجا و چه کسی شنیده است.

 همچنین اشخاص مذکور در سند، شناخته شده نیستند و در کتاب های رجالی شیعه، ذکری از آنان به میان نیامده است. شخصی که ناقل خبر است، مجهول است. فقط بیان شده است که او شخصی مسیحی بوده است.(3)

ص:67

  2. اشکالات متنی

از متن حکایت این طور استفاده می گردد که یک تاجر مسیحی با تعدادی افراد یهودی و اهل سنت، به زیارت نایب حضرت صاحب  الامر علیه السلام مشرّف می شوند.

چگونه ممکن است که صدها مسلمان شیعه و عالم با تقوا و عاشق امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به چنین افتخاری نائل نشده اند؛ ولی این جماعت چنین سعادتی داشته اند.

نکته دیگری که قابل توجّه است، اینکه: در متن داستان از شهرهایی نام برده شده که در منابع جغرافیایی معتبر و قدیمی (مانند معجم البلدان) نامی از آنها برده نشده است. در حالی که در این دو منبع، اسامی روستاهای دور افتاده از قلم نیفتاده است؛ چگونه ممکن است که از جزیره با این عظمت ذکری نشده باشد؟

نکته آخر اینکه: در متن حکایت آمده است: فرزند امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف از یهود و نصارا جزیه گرفت؛ ولی اموال اهل سنت را مصادره کرد. باید از قهرمان داستان پرسید: این حکم با کدام سیره و سنّت مطابقت دارد؟

در پایانی گفتنی است که برخی از نویسندگان،(1) تلاش دارند که جزیره خضرا را با مثلث برمودا(2) تطبیق دهند؛ غافل از اینکه:

 1. وجود مثلث برمودا، بر فرض صحّت آن، نمی تواند دلیل بر صحّت داستان جزیره خضرا و

ص:68

وجود آن باشد.

 2. در حکایت جزیره خضرا بیان شده بود که کشتی های دشمنان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف وقتی داخل آب های سفید اطراف جزیره شوند، نابود می گردند؛ ولی عدّه زیادی به مثلث برمودا رفته و به سلامت باز گشته اند و تنها عدّه اندکی دچار مشکل شده اند.

 3. جزیره خضرا _ بنا بر قراینی که در داستان نقل شده _ در دریای مدیترانه واقع است؛ ولی مثلث برمودا در اقیانوس اطلس است.

 4. اتفاق های مثلث برمودا، ساخته رسانه های غربی و افسانه سازان است و مطالبی از قبیل اینکه هر کسی به آنجا وارد شود، از بین خواهد رفت و اینکه عدّه زیادی رفته اند و باز نگشته اند؛ همه اینها با چهره واقعی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ناسازگار است! بر فرض که چنین جزیره ای وجود داشته باشد، نمی توان آن را با امام زمان رئوف علیه السلام مرتبط دانست.

نتیجه

آنچه که وجود جزیره خضرا را ثابت می کرد، دو حکایت است که مورد نقد و بررسی قرار گرفت و ثابت شد که هر دو حکایت از لحاظ سندی، متنی و تاریخی دارای اشکالاتی است.(1)

ص:69

بخشی از این دو علم به «تحلیل بقا» اختصاص دارد. این نظم علمی تاریخچه ای نسبتاً طولانی دارد که سوابق آن به قرن هفدهم میلادی بر می گردد. این علم توزیع زمان های زندگی را مطالعه می کند. به عبارت دیگر، در این علم زمان از یک پیشامد تا خاتمه آن بررسی می شود. حال اگر این پیشامد تولد باشد، خاتمه آن مرگ به حساب می آید و طول این مدت (عمر) موضوع مطالعه قرار می گیرد. از نظر ریاضی، توزیع بقا به صورت Silt)=exp(-Ailt) که در آن (Ai(t)=Sotai(v)du انتگرال خطر در فاصله (t/0) می باشد - ارائه می شود. به عبارت تفسیری، احتمال حیات تا زمان مشخصی از فرمول مذکور به دست می آید که تابع نمایه ای دارد و همیشه این احتمال مثبت است؛ یعنی، امکان زندگی تا زمان و سال خاصی وجود دارد. البته هر چه عمر افزایش یابد این احتمال کمتر می شود؛ اما هرگز به صفر مطلق نمی رسد(1) و(2)  و محاسبه پذیر است. و می توان با محاسبات علمی نشان داد که احتمال بقای یک فرد تا مثلاً 1200 سالگی چقدر است و مشاهده نمود که چند تن تا این سن می توانند زندگی کنند.

 2. مفهوم امید زندگی یکی از مهم ترین شاخص هایی است که از جدول عمر استخراج می شود. این شاخص از معیارهای مهم «توسعه یافتگی» در جوامع مختلف به شمار می آید. امید زندگی در سن مشخص، متوسط تعداد سال هایی

ص:71

است که فردی با آن سن مشخص زندگی خواهد کرد. اگر میزان های مرگ و میر جدول عمر، در مورد او اعمال شود، امید زندگی با قدرت مرگ و میر یا تابع خطر مرگ تعیین می گردد و در محدوده کامل سنی به کار می رود. امید زندگی با مدرن گرایی جوامع، به طور چشم گیری افزایش یافته است و از جامعه های غیر صنعتی از چهل سال به سطح هشتاد سال و بیشتر در جوامع توسعه یافته رسیده است(1) و (2). این امکان هم وجود دارد که متوسط عمر از این سطح هم فراتر رود. مفهوم آن این است که در چنین جوامعی، عمرهای متجاوز از صد سال هم بسیار دیده می شود. امید زندگی به عنوان ابزاری نیرومند در رابطه با جداول عمر چند سطحی یا چند حالتی به کار می رود. بدین ترتیب، می توان باور کرد که با توسعه یافتگی و کاربرد دانش، در صحنه زندگی و پیشگیری از حوادث و گسترش علمی و آگاهی های بهداشتی و تغییرات بنیادی در محیط، بتوان به افزایش عمر انسان کمک کرد؛ چنان که شواهد و تجربیات علمی گواه بر آن است.

 3. با عنایت به این دو علم و نیز دانش جدید «جمعیت شناسی» - که جمعیت های انسانی را نسبت به اندازه، ساختار و دینامیسم آنها مطالعه می کند و فرآیند جمعیتی از دو جنبه اساسی شدت (کوانتم) و زمان (وقت) برخوردار است و این دو با

ص:72

روش های جدول عمر محاسبه می شوند(1) _ وجود عمری طولانی به درازی عمر حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف امکان پذیر است. اساساً انسان برای عمری طولانی آفریده شده که خود با رفتارهای غیربهداشتی عمر خود را کوتاه می کند. نمونه روشن این رفتار غیربهداشتی را در مورد مبتلایان به سیگار می توان مشاهده کرد. محاسبات نشان می دهد که کشیدن هر نخ سیگار به طور متوسط 14/5 دقیقه از عمر شخص می کاهد.

به علاوه پدیده دیگری وجود دارد که از آن می توان به «استعداد عمر» نام نهاد. بر این اساس استعداد عمر افراد متفاوت است. در عین حال، هر کس در استعداد خود، برای زندگی قدرت تحرک نیز دارد و پدیده عمر - گرچه دارای مهلتی است که از آن به اجل تعبیر می شود - اما این جنبه ایستا نبوده و پویا است و خدای بزرگ تدبیر عمر را در اختیار بشر قرار داده و تقدیر آن را در ذات اقدس خویش نهاده است.

امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هم عالم کامل و هم عامل به قوانین و پدیده های الهی است و این دو در سایه تقدیر الهی زندگی فطری را پدید آورده و دیر زیستی و سالم زیستی را به همراه داشته است. به ویژه آن که او آزاده تمام نما است و توجّه به همین امر نشان می دهد که امید زندگی در دوران حاکمیت و ظهور آن حضرت، به حد اعلای خود می رسد و آن حضرت سن طبیعی خود را می گذرانند و از فضولات زندگی

ص:73

به دورند و این نکته عامل مهمی در دیر زیستی آن حضرت بوده است. در عین حال، این امر منافاتی با تسلیم در برابر اراده الهی - که عمر طولانی برای حضرتش مقرر ساخته - ندارد.

ص:74

سروده: مهدی وحیدی صدر

لبخند خورشید

سروده: مهدی وحیدی صدر

مرد آسمانی

سروده: مهدی وحیدی صدر

ب) ابتدایی

خورشید پنهان

حسین صالح

بعد از آن صدای آسمانی

مصطفی رحماندوست؛ به کوشش مؤسسه فرهنگی انتظار نور؛ بوستان کتاب، قم

خورشید می خندد

افسانه شعبان نژاد؛ بوستان کتاب، قم

میلاد آفتاب

زهره مسجد جامعی، سیمای فرهنگی، تهران

ج) راهنمایی

و آن که دیرتر آمد

الهه بخشی، مسجد مقدس جمکران

صبح امید

جواد محدثی به کوشش مؤسسه فرهنگی انتظار نور، بوستان کتاب قم

غریبه آشنا

احمد پهلوانیان، بوستان کتاب قم

سرود سرخ انار

الهه بهشتی، مسجد مقدس جمکران

اولین شب بهار

محمدتقی اختیاری، ناشر: مدرسه

آن سواران سیاه پوش

مجید ملامحمدی، عروج اندیشه

د) دبیرستان و عمومی

ص:76

انقلاب جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، آیت الله مکارم شیرازی، هدف

نوید امن و امان، آیت الله صافی گلپایگانی، انتشارات حضرت معصومه

دادگستر جهان، آیت الله امینی، شفق

امام مهدی از ولادت تا ظهور، آیت الله سید محمدکاظم قزوینی، ترجمه دکترحسین فریدونی، آفاق

فرهنگنامه مهدویت، خدامراد سلیمیان، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف

یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، علیرضا رجایی تهرانی، نبوغ

ه_) دانشگاهی و حوزوی

در انتظار ققنوس، سید ثامر العمیدی، ترجمه و تحقیق مهدی علیزاده، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

تاریخ عصر غیبت، پورسید آقایی، جباری، عاشوری، حکیم؛ مرکز جهانی علوم اسلامی

تاریخ سیاسی امام دوازدهم، دکتر جاسم حسین، ترجمه دکتر محمدتقی آیت اللهی؛ ناشر امیرکبیر، تهران

فصلنامه علمی تخصصی انتظار؛ مرکز تخصصی مهدویت

و) منابع

الغیبة، نعمانی(ره)

الغیبة، شیخ طوسی(ره)

کمال الدین و اتمام النعمة، شیخ صدوق(ره)

معجم احادیث الامام المهدی، زیر نظر: علی کورانی و... گردآورنده مؤسسه المعارف الاسلامیه، در 5 جلد.

ص:77

13. یکی از لقب های امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف که هنگام شنیدن می ایستیم؟

14. امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف چه کسی را به عنوان الگو و اسوه خود معرفی کردند؟

تصویر شماره (1)

ص:80

16. امامان علیهم السلام و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را به ...شب چهارده تشبیه کرده اند.

17. در دعای ندبه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به بدر منیر تشبیه شده یعنی ...فروزنده

18. تولد امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در ...شعبان می باشد .

19. امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف با ... پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ظهور می کند.

تصویر شماره (4)

ص:84