راهنماي منابع اطلاعاتي و كارشناسان در حوزه فرهنگ

مشخصات كتاب

سرشناسه: زارعي، عيسي، 1356 -

عنوان و نام پديدآور: راهنماي منابع اطلاعاتي و كارشناسان در حوزه فرهنگ/ عيسي زارعي.

مشخصات نشر: قم: صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران، مركز پژوهش هاي اسلامي، 1393

مشخصات ظاهري: 176 ص.؛ 14/5×21/5 س م.

ISBN: 978 – 964 – 514 – 339 – 6 55000 ريال؛.

وضعيت فهرست نويسي: فيپا

موضوع: فرهنگ -- كتاب شناسي.

موضوع: فرهنگ -- مقاله نامه.

موضوع: محققان -- ايران.

موضوع: مجتهدان و علما -- ايران.

شناسه افزوده: صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران، مركز پژوهش هاي اسلامي

رده بندي كنگره: 1393 2 ر 2 ز / 6 / 5579 Z

رده بندي ديويي: 306 / 016

شماره كتاب شناسي ملي: 3467764

ص: 1

اشاره

ص: 7

پيشگفتار

اصطلاح يا مفهوم فرهنگ داراي معاني بسيار و ابعاد گوناگون است. فرهنگ فارسي معين، واژه «فرهنگ» را مركب از دو واژه «فر» و «هنگ» و به معناي ادب، تربيت، دانش، علم، معرفت و آداب و رسوم تعريف كرده است. اما به لحاظ مفهومي، فرهنگ تحت عنوان منبع دانش، تجارب، باورها، ارزش ها، حركات، نگرش ها و معاني، سلسله مراتب، نقش ها، مفاهيم و مصنوعاتي دانسته شده است كه توسط گروهي از مردم از طريق تلاش هاي فردي و گروهي طي نسل ها كسب ميگردد. فرهنگ، همچون مجموعه اي از دستاوردهاي هنري، فكري و اخلاقي خودنمايي مي كند كه ميراث يك ملت را تشكيل مي دهد كه يك بار براي هميشه حاصل آمده و وحدت آن ملت را پايه گذاري مي كند.(1) از اين رو، فرهنگ شامل همه فعاليت هاي انساني مي شود و سيماي واقعي زندگي همه انسان ها است. به همين دليل نيازهاي ابتدايي انسان براي ادامه زندگي را هسته اوليه فرهنگ مي گويند. در واقع تلاش جمعي گروه ها در پاسخ به اين نيازها منجر به ايجاد فرهنگ خاص جامعه آنان مي شود.

ص: 8

از دلايل پيجيدگي فرهنگ مي توان بيان داشت كه فرهنگ از يك مقوله متجانس نيست، بلكه متشكل از عناصر مختلف و متكثري است كه البته انسجام خود را حفظ كرده و يك كل تجزيه ناپذير و پويا را تشكيل داده است. بدين لحاظ، فرهنگ مجموعه منسجمي از ابزار و وسايل و اجناس مصرفي، منشورها و قوانين اساسي براي گروه هاي گوناگون اجتماعي، انديشه ها و پيشه ها، باورها و آداب و رسوم محسوب ميشود. فرهنگ ساده باشد يا پيچيده، در هر حال با دستگاه گستردهاي مواجهايم كه بخشي از آن مادي، بخشي از آن انساني و بخشي ديگر معنوي است؛ بهمين دليل ميتوان گفت: انسان موجودي فرهنگي است، چون بدون فرهنگ، وجود انساني بالفعل، حقيقي، متعالي و بالنده غير قابل تصور است. چرا كه فرهنگ مجموعهاي به هم پيوسته از آگاهيها و مهارتهاي لازم و ضروري براي زندگي اعضاي جامعه است و بدون فرهنگ امكان ادامه زيست جامعه بشري وجود نخواهد داشت.

از سوي ديگر، فرهنگ مقوله با ارزش، پيچيده و وسيعي است. به عبارت ديگر فرهنگ، نظام پيچيده و پوياي اجتماعي است كه در روند تكامل وجود اجتماعي انسان براي انطباق و سازگاري هر چه بيشتر با محيط طبيعي و اجتماعي و ادامه زندگي هر چه غني تر و خلاق تر، از سوي انسان جمعي آفريده شده و پرورده مي شود و از نسلي به نسل ديگر به عنوان ميراثي اجتماعي انتقال مي يابد. بدين لحاظ شايسته است كه رابطه تنگاتنگ فرهنگ و ساير حوزه هاي اجتماعي مورد توجه و مطالعه قرار گيرد. يكي از اين حوزه ها كه در شعار امسال نيز مورد توجه و تاكيد مقام معظم رهبري قرار گرفته است، حوزه اقتصاد و مباحث اقتصادي است. امروزه نقش فرهنگ در اقتصاد از محورهاي مورد توجه

ص: 9

اقتصاددانان است و ورود مفاهيمي چون صنايع فرهنگي، كالاهاي فرهنگي و بازار فرهنگ به ادبيات علوم اجتماعي، حكايت از پديدهاي دارد كه محصول همگرائي و هم پوشاني دو قلمرو اقتصاد و فرهنگ است. در واقع فرهنگ دارايي هاي زيادي از قبيل مهارتها و محصولاتي بوجود مي آورد كه در ارتقاء رفاه جامعه اثر دارد. همچنين منافع فرهنگ و تأثير آن بر توسعه از طريق توريسم و سرمايه اجتماعي مورد توجه مي باشد. جهت فهميدن اثر فرهنگ بر اقتصاد بايستي توجه داشته باشيم كه فرهنگ در واقع ارزش ها و هنجارهاي سيستمي است كه در بين افراد جامعه وجود دارد و بدون شك در فعاليت هاي اقتصادي خود را نشان مي دهد. در عين حال، رابطه بين فرهنگ و اقتصاد يك رابطه دو سويه است. چرا كه وضعيت اقتصادي هر منطقه و كشوري نيز يكي از واقعيتهاي تعيين كننده در تغيير و تحول مؤلفه هاي فرهنگي است. لذا توجه به ارزش هاي فرهنگي در جامعه، زمينه ساز رونق اقتصادي، افزايش توليد داخلي و رسيدن به خودكفايي در همه زمينه هاست.

اما از طرفي، آشنايي با منابع اصلي و پيشينه تحقيق، از لوازم ضروري تحقيقات علمي و معتبر است؛ تا حدي كه در دنياي كنوني هيچ پژوهشگري بي نياز از آن نيست. اين مهم با وجود حجم گسترده نوشته ها و پراكندگي پايگاه هاي اطلاعاتي، محققان را به استفاده هرچه بيشتر از «كتابشناسيها» و «مقاله نامه ها» سوق داده است. بدين لحاظ كتابشناسي به محقق كمك مي كند تا آثار تدوين شده در زمينه موضوع تحقيق خود و گستره آنها را بشناسد و از صفرپژوهي در امان باشد و با ديدن مرزهاي پژوهش، با بينشي جامع مسيري رو به جلو را طي كند. همچنين با وجود گستردگي و تنوع كتاب ها و اقلام بازار نشر، كتابشناسي موجبات دسترسي آسان به بازار نشر را فراهم مي كند.

ص: 10

بدين ترتيب، مجموعه حاضر با هدف آشنايي علاقمندان، پژوهشگران و نيز برنامه سازان سازمان صدا و سيما با آثار مرتبط با جنبه هاي مختلف موضوع شعار سال، كتاب ها و مقالات منتشره را به صورت فهرست وار گزينش و معرفي مي نمايد. البته با توجه به اينكه بخش اقتصادي اين موضوع، طي سال گذشته در كتاب «منبع شناسي موضوعي حماسه سياسي و حماسه اقتصادي» منعكس شده است، در اين كتاب از اين بخش صرف نظر شده و تنها مباحث و ابعاد مختلف فرهنگ مورد توجه قرار گرفته است. همچنين اشاره به اين نكته نيز ضروري است كه به لحاظ تعداد زياد كتابها و مقالاتي كه در موضوعات فوق موجود بوده است، در هر يك از موضوعات، به برگزيدهاي از منابع اكتفا شده است. به اميد آنكه با توجه به فرصت كوتاه و مجال اندكي كه براي تدوين كتاب در اختيار بود، منابع معرفي شده بتواند بخشي از نيازهاي پژوهشي و تحقيقاتي علاقمندان و پژوهشگران و نيز تهيهكنندگان و برنامهسازان را كه در موضوع سال و ابعاد مختلف آن اقدام به برنامهسازي ميكنند، برطرف نمايد. همچنين در بخش دوم اين كتاب، تعدادي از كارشناسان و پژوهشگران خبره در حوزه فرهنگ كه اطلاعات آنها در بانك اطلاعات كارشناسان مركز پژوهش هاي اسلامي موجود مي باشد، به برنامه سازان رسانه ملي معرفي گرديده است. بدينوسيله از همكاران مديريت اطلاعات كارشناسان و انديشمندان مركز كه در تهيه و تدوين بخش دوم كتاب ما را ياري نمودند، به ويژه آقايان علي اكبر احمدپور، مرتضي زارع، سعيد عباس زاده و خانم زهرا احمدي و نيز واحد چاپ و نشر مركز سپاسگزاري مي گردد.

ص: 11

بخش اول: فهرست منابع اطلاعاتي

اشاره

بخش اول: فهرست منابع اطلاعاتي

زير فصل ها

ارزش هاي فرهنگي

استعمار فرهنگي

امپرياليسم فرهنگي

پلوراليسم فرهنگي

تجارت فرهنگي

تحولات فرهنگي

تقابل فرهنگي

توسعه فرهنگي

تهاجم فرهنگي

جغرافياي فرهنگي

خودباختگي فرهنگي

سبك زندگي

سرمايه فرهنگي

سياست فرهنگي

فرهنگ ديني

فرهنگ پذيري

فرهنگ سازماني

فرهنگ عامه

فرهنگ ملي

فرهنگ و ارتباطات

فرهنگ و اقتصاد

فرهنگ و تكنولوژي

فرهنگ و جهاني شدن

فرهنگ و هنر

كالاهاي فرهنگي

گردشگري فرهنگي

مديريت فرهنگي

مهندسي فرهنگي

نظريه هاي فرهنگي

هويت فرهنگي

ص: 13

ارزش هاي فرهنگي

اشاره

ارزش هاي فرهنگي

در تعريف لغوي ارزش، ميتوان گفت: «هر آنچه كه مفيد، خواستني يا تحسين كردني است و براي شخص يا گروه داراي ارزش است»(1). از سوي ديگر، مقصود از نظام ارزش ها، مجموعه ارزش هاي مرتبط به هم مي باشد كه رفتار و كاركردهاي فرد را نظم مي بخشد و غالباً بدون آگاهي فرد شكل مي گيرد. در واقع ميتوان گفت كه ارزش از بنياديترين عوامل در تبيين انديشه، عمل يا اعمال فرد و همچنين شكلگيري حيات اجتماعي است. براي همين ارزش ها معيارهايي هستند كه به فرهنگ كلي و جامعه معنا ميدهند. از طرفي، انقلاب اسلامي ايران نيز يك انقلاب فرهنگي يا به تعبير شهيد بهشتي، «انقلاب ارزش ها» بود. چرا كه در پي پيروزي انقلاب اسلامي، يكي از اساسيترين تغييرات فرهنگي، تحول در نظام ارزشي جامعه بود. بدين لحاظ در سال هاي اخير، كتابها و مقالات بسياري ابعاد مختلف اين موضوع را بررسي نموده اند كه در ادامه به برخي از آنها فهرستوار اشاره مي گردد:

ص: 14

الف. كتابها

افروز، غلامعلي. فرآيند جهاني شدن و چالش هاي فرهنگي: ضرورت حاكميت ارزش ها و انديشه هاي جهان شمول. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1385. ص 38 .

باستاني، سوسن. جنسيت، فرهنگ، ارزش ها و نگرش ها. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1387. 150 ص.

جيكي، كوامي. ارزش هاي فرهنگي آفريقا. ترجمه جمعي از كارشناسان اداره كل آفريقا و عربي. تهران: انتشارات بين المللي الهدي، 1386. 203 ص.

ذوعلم، علي. فرهنگ معيار از منظر قرآن كريم. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1392. 307 ص.

سهراب زاده، مهران و حسين ابراهيم زاده اسمين. جامعه شناسي ارزش ها و فرهنگ هاي اجتماعي (تحليلي بر مجموعه امثال و حكم دهخدا). تهران: سخنوران، 1392. 231 ص.

فردرو، محسن و نجمه خديوي. ارزش هاي فرهنگي و دفاع غير عامل. تهران: نبوي، 1392. 173 ص.

كنگره ملي علوم انساني. علوم انساني در بستر فرهنگ و ارزش هاي اسلامي: مجموعه مقالات دومين كنگره ملي علوم انساني. به كوشش سيد محمدرضا اميري تهراني. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1391. 3 ج.

مركز مطالعات راهبردي، دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي. رصد فرهنگي ارزش ها، هنجارها، رفتارها و جريان ها. تهران: عصر كتاب، 1388. 5 ج.

نوابي نژاد، شكوه. اصول اخلاقي و ارزش هاي فرهنگي در مشاوره. تهران: مهدي رضايي، 1390. 157ص.

هريسون، لارنس اي و ساموئل هانتينگتون. اهميت فرهنگ. ترجمه انجمن توسعه مديريت ايران. چاپ دوم. تهران: اميركبير، 1388. 517 ص.

ويتگنشتاين، لودويگ. فرهنگ و ارزش. گردآورنده جي. اچ. فن رايت، با همكاري هايكي نيمان؛ مترجم اميد مهرگان. چاپ سوم. تهران: گام نو، 1387. 188 ص.

ص: 15

ب. مقالات

آزاد ارمكي، تقي. «ارزش هاي فرهنگي و نوع تغييرات اجتماعي». مطالعات امنيت اجتماعي, تابستان 1388, شماره 18, ص 159 _ 178.

باقري، شهلا. «بررسي تطبيقي نظام ارزشي جهت گيري ديني (مدلي براي مهندسي ارزش هاي فرهنگي در ايران)». مهندسي فرهنگي, بهمن و اسفند 1385, شماره 6 و 7, ص 42 _ 43.

بحريني، نسرين. «تحليل ارزش هاي فرهنگي در كتاب هاي آموزش زبان انگليسي». راهبرد فرهنگ، تابستان 1392، شماره 22. ص 163 – 183.

پورخالقي چترودي، مهدخت. «درخت زندگي و ارزش فرهنگي و نمادين آن در باورها». مطالعات ايراني، زمستان 1380، شماره 1. ص 89 – 126.

جاناتان رو. «تسخير ارزش هاي فرهنگي و اجتماعي توسط بازارهاي تجاري». سياحت غرب, شهريور 1387, شماره62, ص 14 _ 18.

جعفري، علي. «اقتدار ملي از ديدگاه ارزش هاي فرهنگي». مطالعات دفاعي استراتژيك، بهار 1382، شماره 16، ص 113 _ 122.

رفعت جاه، مريم. «فراغت و ارزش هاي فرهنگي». تحقيقات فرهنگي، بهار 1390، شماره 13. ص 151 _ 190.

سالار، محمد. «انقلاب اسلامي و صدور ارزش هاي فرهنگي». انديشه انقلاب اسلامي، بهار 1382، شماره 5، ص 18 _ 31.

علوي، سيد بابك. «ارزش هاي فرهنگي و جهت گيري هاي كاركنان». تدبير، آذر 1380، شماره 118، ص 59 _ 64.

مهدوي، محمدعلي. «مديريت و تعيين ارزش هاي فرهنگي». توسعه مديريت، اسفند 1381 و فروردين 1382، شماره 47 و 48، ص 5.

ص: 17

استعمار فرهنگي

اشاره

استعمار فرهنگي

تضعيف و تخريب فرهنگ بومي ملت ها و حاكميت بخشيدن به فرهنگ وارداتي و غيراصيل، امري حياتي براي كشورها و فرهنگهاي سلطهجو است. اين شكل نوين از استعمار، با نام استعمار فرانو شناخته شده است. استعمار فرانو و سلطه گري نوين، مبتني بر ايجاد تغيير در جهان بيني، فرهنگ، باورها، بينش ها، رفتارها و نگرش هاي سياسي با هدف تغيير نامرئي و نامحسوس هويت ملت ها، پايه ريزي گرديده است. سست كردن پايه هاي وحدت ملي، تشديد اختلافات داخلي، بي تفاوت ساختن مردم، از مهم ترين محورهاي القائات استعمار فرانو است. در اين شيوه نوين، ويژگي برجسته استعمار، مشروعيت بخشيدن به سلطه فرهنگي از طريق رسانههاي جمعي به منظور تخريب عقايد و باورهاي افراد بويژه نسل جوان است. بنابراين استعمار فرهنگي استفاده از عناصر فرهنگي براي تحت سلطه درآوردن كشورهاست. جهت مطالعه و آشنايي بيشتر، در ادامه تعدادي از منابع مرتبط با اين موضوع كه در قالب كتاب و مقاله انتشار يافته است، معرفي مي گردد:

ص: 18

الف. كتابها

اسميت، آنتوني. ژئوپوليتيك اطلاعات، يا، شيوه هاي سلطه جويي فرهنگي استعمار در جهان از طريق رسانه هاي همگاني. ترجمه فريدون شيرواني. تهران: سروش، 1364. 179 ص.

ايزنار، هيلدبر. جغرافياي استعمارزدائي. ترجمه محمود علوي. مشهد: نشر نيكا، 1372. 240 ص.

تقوي مقدم، مصطفي. واقعيت و پندار در تاريخنگاري ايران معاصر: نقد و نظري بر كتاب «ما چگونه ما شديم». تهران: مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران، 1391. 190 ص.

خداياري، محمدحسين. پاسدار هويت خويش باشيم. رشت: محمدحسين خداياري، 1381. 236 ص.

رحماني، شمس الدين. درباره فرهنگ. تهران: حاميان آزادي قدس، 1390. 204 ص.

زيباكلام، صادق. ما چگونه، ما شديم: ريشه يابي علل عقب ماندگي در ايران. تهران: روزنه، 1386. 480 ص.

طهماسبي، احمد. شبيخون فرهنگي. قم: ياقوت، 1381. 136 ص.

علمداري، شهرام. ناتوي فرهنگي و روش مقابله با آن. تهران: رضويه، 1386. 88 ص.

فرهت قائم مقامي، ابوالقاسم. آموزش يا، استعمار فرهنگي (مقدمه اي بر جامعه شناسي آموزش و پرورش). تهران: جاويدان 1355. 244 ص.

قرباني، ليلا. ناتوي فرهنگي(بستري براي جنگ نرم). تبريز: پارلا، 1390. 159 ص.

كوثري، مسعود. آسيب شناسي فرهنگي ايران: در دوره قاجار. تهران: مركز بازشناسي اسلام و ايران (باز)، 1379. 209 ص.

مهري، عباس. ارتجاع سياه. ساوه: عباس مهري، 1382. 142 ص.

ص: 19

مودودي، ابوالاعلي. اسلام و تمدن غرب. ترجمه ابراهيم اميني. تهران: كانون انتشار، 1356. 318 ص.

ناري، شهربانو و كبري خليلي و هما خليلي. بررسي اهداف و انگيزه هاي ناتوي فرهنگي. ساري: شلفين، 1388. 70 ص.

نويد ادهم، مهدي. فرهنگ و مقاومت فرهنگي. تهران: مهربرنا، 1383. 140 ص.

نيك روش، نصرت الله. فرهنگ مسخ شده. تهران: نشر تنديس، 1379. 212 ص.

ب. مقالات:

ابوترابيان، حسين. «استعمار فرهنگي و ماهواره؛ فرهنگ شفاهي و عقل مجرد ما». گزارش، مهر 1376 _ شماره 80. ص 38 _ 41.

ابوترابيان، حسين. «راز ماندگاري يا ميرائي فرهنگ ها و بحثي درباره اصطلاح تهاجم فرهنگي: چاله هاي فرهنگ خودي، بستر استعمار فرهنگ است». گزارش, آبان 1379 _ شماره 117. ص 30 _ 38.

«تلاش فرانسه براي احياي استعمار فرهنگي!». زمانه, خرداد و تير 1389 _ دوره جديد _ شماره 88 و 89. ص 119.

حبيبي، حسن. «نگاهي به استعمار و وجوه اقتصادي، سياسي، فرهنگي و تمدني آن». كيهان فرهنگي, مرداد 1363 _ شماره 5. ص 22 _ 25.

دوست محمدي، هادي. «استعمار فرهنگي برنده ترين حربه استعمار». درسهايي از مكتب اسلام, فروردين 1362، سال 23 _ شماره 1. ص 58 _ 61.

دوست محمدي، هادي. «استعمار فرهنگي در گذشته و حال». درسهايي از مكتب اسلام, ارديبهشت 1362، سال 23 _ شماره 2. ص 23 _ 27.

«شريعتي مهاجم بزرگ، عليه استعمار فرهنگي (بمناسبت پنجمين سالگرد دكتر علي شريعتي)». جهاد، 22 خرداد 1361 _ شماره 34. ص 38 _ 39.

ص: 21

امپرياليسم فرهنگي

اشاره

امپرياليسم فرهنگي

امپرياليسم فرهنگي گونه اي از امپرياليسم است كه مي توان آن را به اين صورت تعريف كرد: كاربرد قدرت سياسي و اقتصادي براي پراكندن ارزش ها و عادت هاي فرهنگ متعلق به آن قدرت در ميان مردمي ديگر و به زيان فرهنگ آن مردم. امپرياليسم فرهنگي مي تواند ياري دهنده امپرياليسم سياسي و اقتصادي باشد. چنانكه، مثلاً فيلم هاي آمريكايي براي فرآورده هاي آمريكايي تقاضا پديد مي آورند.(1) بدين لحاظ امپرياليسم فرهنگي، به استفاده از قدرت سياسي و اقتصادي، براي قبولاندن ارزش هاي فرهنگي متعلق به قدرت استعمارگر در ميان مردم جامعه هدف گفته مي شود كه بطور مستقيم فرهنگ آن جامعه را مورد يورش قرار مي دهد. بدين وسيله كه با ترويج كردن الگوها و راه و رسم زندگي مصرفي و تجمل گرا و عقايدي كه توجيه كننده ارزش هاي فرهنگ تحميلي باشند و نيز پرورش تحصيل كردگان وابسته، از شيوه هاي تحقق اين امر است. در ادامه برخي از كتاب ها و مقالاتي كه به اين موضوع پرداخته اند، معرفي مي گردد:

ص: 22

الف. كتابها

تاملينسون، جان. امپرياليسم فرهنگي: معرفي انتقادي. ترجمه مؤسسه خط ممتد انديشه. تهران: اميركبير، 1390. 280 ص.

دفتر سياسي سازمان عقيدتي سياسي نيروي انتظامي. بررسي عملكرد امپرياليسم فرهنگي. تهران: سازمان عقيدتي سياسي نيروي انتظامي، دفتر سياسي، 1373. 48 ص.

رضايي، علي اكبر. فرهنگ امپرياليسم: جنگ رواني و تكنيك هاي مورد استفاده. تهران: ايلياگستر، 1387. 175 ص.

سعيد، ادوارد دبليو. فرهنگ و امپرياليسم: بررسي فرهنگي سياست امپراطوري. ترجمه اكبر افسري. تهران: توس: مركز بين المللي گفت وگوي تمدن ها، 1382. 543 ص.

كارنوي، مارتين. آموزش و پرورش در خدمت امپرياليسم فرهنگي. ترجمه محبوبه مهاجر. تهران: اميركبير، 1367. 407 ص.

كارنوي، مارتين. تعليم و تربيت در خدمت امپرياليسم فرهنگي. ترجمه حسن پاشا شريفي. تهران: روش نو، 1365. 491 ص.

ب. مقالات:

آلتشول، جي هربرت. «خبرگزاري ها و امپرياليسم فرهنگي». مترجم مارلين آرين. رسانه، پاييز 1371، شماره 11، ص 8 _ 17.

ايزدي، فؤاد و عباس كاردان. «جنگ نرم دموكراسي سازي امريكايي و نظريه امپرياليسم فرهنگي». راهبرد فرهنگ، زمستان 1390، شماره 16، ص 77 _ 106.

ذكايي، محمدسعيد. «جامعه شناسي: امپرياليسم فرهنگي». رسانه، زمستان 1370، شماره 8، ص 4 _ 13.

راس كاپ، ديويد. «در ستايش امپرياليسم فرهنگي _ تأثير جهاني شدن به

ص: 23

فرهنگ»، مترجم ميثم اللهياري. پژوهشنامه حقوق اسلامي، زمستان 1380، شماره 5، ص 36 _ 45.

رامپال، كولديپ ر. «فرهنگي: امپرياليسم فرهنگي يا ضرورت اقتصادي؟». سياحت غرب، شهريور 1384، شماره 26، ص 5 _ 16.

شارگاف، اروين. «نقد ادبي: امپرياليسم فرهنگي». مترجم مهدي توسلي فريد. كلك، مهر 1369، شماره 7، ص 85 _ 90.

شرف الدين، سيد حسين. «جهاني شدن؛ يكسان سازي يا تنوع فرهنگي و سياست هاي ملي». معرفت، اسفند 1386، شماره 123، ص 35 _ 58.

شيلر، هربرت. «رسانه ها و امپرياليسم فرهنگي». سياحت غرب، دي 1383، شماره 18، ص 35 _ 39.

كروس، راب. «فرهنگي: امپراتوري آمريكا و امپرياليسم فرهنگي». سياحت غرب، بهمن 1384، شماره 31، ص 5 _ 18.

كليفورد. جي. كريستيانز. «اخلاق رسانه اي (مبارزه اخلاق رسانه اي با امپرياليسم فرهنگي)». رسانه، پاييز 1375، شماره 27، ص 30 _ 33.

محمدي، علي. «امپرياليسم فرهنگي و هويت فرهنگي. مترجم حسين بشير». كيهان فرهنگي، خرداد 1382، شماره 200، ص 38 _ 43.

مقدمي، حميد. «امپرياليسم فرهنگي و عدالت جهاني: چالشي براي ليبرال ها». ضميمه خردنامه همشهري، بيستم مهر 1384، شماره 70، ص 7.

مك چسني، روبرت دبليو. «فرهنگي: رسانه هاي جهاني، نئوليبراليسم و امپرياليسم». سياحت غرب. آبان 1384، شماره 28، ص 5 _ 20.

نجاتي حسيني، سيد محمود. «جهاني شدن امپرياليسم فرهنگي و اسلام

ص: 25

پلوراليسم فرهنگي

اشاره

پلوراليسم فرهنگي

پلوراليسم در لغت به معناي تكثر و چندگانگي است. اين واژه در آغاز در عرصه سنتي كليسا مطرح شد. شخصي را كه داراي منصب گوناگون در كليسا بود، پلوراليست ميناميدند(1). به طور كلي، تكثرگرايي به معني پذيرش

و بها دادن به آن است. اما تكثرگرايي فرهنگي كه به مسأله نحوه مواجه شدن با ناهمگني مربوط مي شود، ضمن تأكيد بر به رسميت شناختي كثرت و تعدد فرهنگ ها، مذاهب و نحله هاي فكري موجود در جامعه، احترام گذاردن به حقوق مخالفين در حيطه رفتارهاي اجتماعي و تحمّل انديشه هاي متعدد همديگر را مورد توجه قرار مي دهد. در آموزه هاي اسلامي در كنار توصيه در باب مدارا با فرقه هاي مختلف و فرهنگ هاي گوناگون، در مواردي همچون جلوگيري از انحرافات ديني و اجراي حدود الهي، مدارا يا تسامح و تساهل در آنها نكوهش شده و به قاطعيت و ايستادگي سفارش شده است. جهت آشنايي و مطالعه بيشتر در اين خصوص، منابع نشر يافته در ادامه ارائه و معرفي مي گردد:

ص: 26

الف. كتابها

اشنايدر، سوزان و ژان لويي بارسو. مديريت در پهنه فرهنگ ها. ترجمه: محمد اعرابي و داود ايزدي. تهران: دفتر پژوهش هاي فرهنگي، 1379. 462 ص.

تيلور، چارلز و ديگران. چند فرهنگ گرايي: بررسي سياست شناسايي. ترجمه طاهر خديو، سعيد ريزوندي. تهران: رخداد نو، 1392. 185 ص.

حسيني بهشتي، علي رضا. بنياد نظري سياست در جوامع چند فرهنگي. تهران: بقعه، مركز بين المللي گفت وگوي تمدن ها، 1380. 326 ص.

رباني گلپايگاني، علي. تحليل و نقد پلوراليسم ديني. تهران: مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، 1378. 188 ص.

شايگان، داريوش. افسون زدگي جديد: هويت چهل تكه و تفكر سيار. مترجم فاطمه ولياني. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز، 1380. 511 ص.

شريفان، ستاره. حمايت از تنوع فرهنگي در حقوق بين الملل. تهران: آريان قلم، 1392. 185 ص.

صادقي، هادي. پلوراليسم: دين، حقيقت، كثرت. قم: نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه ها، معاونت امور اساتيد و دروس معارف اسلامي، 1377. 125 ص.

صالحي اميري، سيدرضا. انسجام ملي و تنوع فرهنگي. تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مركز تحقيقات استراتژيك، 1388. 417 ص.

صباغيان، علي. شكست چندفرهنگ گرايي و مسلمانان اروپا. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات: دانشگاه تهران. مؤسسه مطالعات آمريكاي شمالي و اروپا، 1392. 187 ص.

عزيزان، مهدي. پلوراليسم فرهنگي: از نظر انديشمندان غربي، مسلمان و فرهنگ اسلام. قم: سوم شعبان، 1386. 278 ص.

عشماوي، فريد و فيليپ رابرت هريس. مديريت چند فرهنگي. مترجم محمدرضا ذبيحي؛ علي رضا كتابي. مشهد: آهنگ قلم، 1384. 284 ص.

ص: 27

كيمليكا، ويل. شهروندي چندفرهنگي. ترجمه ابراهيم اسكافي. تهران: پرديس دانش، 1391. 290 ص.

ميراني، گودرز. نظام چندفرهنگي در جامعه جهاني. ترجمه گودرز ميراني. تهران: مركز ملي مطالعات جهاني شدن، 1385. 50 ص.

ب. مقالات:

انصاري، منصور. «شهروندي چند فرهنگي؛ نظريه ليبرالي حقوق اقليتها». مطالعات ملي، زمستان 1379، شماره 6، ص 303 _ 318.

ايزنبرگ، اويگيل. «اعتماد، سياست چند فرهنگي و نارضايتي سياسي». مترجم خضر نصراللهي آذر. مطالعات راهبردي، تابستان 1383، شماره 24، ص 319 _ 342.

بوچمن، پاتريك جي. «فرهنگ و اجتماع: شكست چند فرهنگي در اروپا». سياحت غرب، دي 1389، شماره 89، ص 5 _ 8.

تقي لو، فرامرز. «مقالات علمي: تنوع قومي، سياست چند فرهنگي و الگوي شهروندي: بررسي موردي ايران». مطالعات راهبردي، بهار 1386، شماره 35، ص 7 _ 32.

توانا، محمد علي و آريس داودي. «سياست چند فرهنگي و تعليم و تربيت ارزش ها: آموزش ارزش هاي اسلامي در دنياي چند فرهنگي». معرفت، آبان 1391، سال بيست و يكم، شماره 179، ص 47 _ 56.

جنواگي. «اهميت تعليم و تربيت چند فرهنگي». مترجم محمد ظاهر فهيمي. جامعه فردا، زمستان 1386، شماره 4، ص 239 _ 250.

جوادي، محمد جعفر. «آموزش چند فرهنگي به مثابه رويكردي در آموزش». تعليم و تربيت پاييز 1379، شماره 63، ص 9 _ 26.

ركس، جان. «اقليت هاي قومي و دولت ملي، جامعه شناسي سياسي جوامع چند فرهنگي». مترجم محمد سعيد ذكايي، مطالعات ملي، تابستان 1380، شماره 8. ص 161 _ 186.

ص: 28

ساده، افروز. آمريكا، كشوري چند فرهنگي و بدون هويت. ادبيات داستاني، مهر و آبان 1382، شماره 73، ص 81.

سپهري، پيون و كوروش يزداني رشوانلويي. «مقدمه اي بر مديريت تنوع: سازمان هاي تك فرهنگي و سازمان هاي چند فرهنگي (5)». تدبير بهمن 1389، شماره 225، ص 81 _ 84.

عالم زاده، هادي و حسن شجاعي مهر. «تنوع فرهنگي _ آييني در فرارودان _ پيش از اسلام». جستارهاي تاريخي، پاييز و زمستان 1390، شماره 4، ص 63 _ 94.

قانعي راد، سيد محمد امين. «اوتوپياي مشاركتي در نظريه چند فرهنگي آينده انديشي». آيين، آبان 1389، شماره 32 و 33، ص 60 _ 71.

قره داغي، علي. «فراشناخت و كارآمدي چند فرهنگي: توسعه الگوي مشاوره شغلي فرهنگ محور (2)». رشد مشاور مدرسه، بهار 1388، شماره 15، ص 20 _ 22.

گيلبرت، جرمي. «گفتمان چند فرهنگي ضمني: آيا نهادهاي ناظر بر معاهدات حقوق بشر از چند فرهنگ گروي حمايت مي كنند؟». حقوق بشر، بهار و تابستان 1388، شماره 7، ص 19 _ 30.

مشايخي، علي رضا. «زندگي در جهان چند فرهنگي». فرهنگ و آهنگ. فروردين 1384، شماره 3، ص 8 _ 11.

هافستده، گرت. «بقاء در جهان چند فرهنگي». مترجمان اسماعيل كاوسي و علي رشيدپور. راهبرد، پاييز 1386، شماره 45، ص 301 _ 316.

ص: 29

تجارت فرهنگي

اشاره

تجارت فرهنگي

ورود مفاهيمي چون صنايع فرهنگي، كالاهاي فرهنگي و بازار فرهنگ به ادبيات علوم اجتماعي، حكايت از پديدهاي دارد كه محصول همگرائي و هم پوشاني دو قلمرو اقتصاد و فرهنگ است. بررسي آثار جهاني شدن بر تجارت كالاهاي فرهنگي نيز نشان ميدهد كه چگونه پديده فرهنگ، تحت تأثير فشار تحولات اقتصادي از جمله فشار بازار جهاني، در حال دگرگوني است. فرض بر آن است كه با محو شدن مرزهاي اقتصاد و فرهنگ، و سلطه روزافزون قاعده بازي اقتصاد بر فرهنگ، كاركرد و معنا و ساختار فرهنگ و در نتيجه جايگاه فرهنگ در زندگي انسان، در حال دگرگوني است. بدين لحاظ تجارت فرهنگي يا بازار كالاهاي فرهنگي امروزه يكي از پررونقترين بازارهاي سودآور در دنياست و به ويژه از سوي جوامعي كه سعي در سلطهيابي معنوي و مادي بر كشورهاي ديگر را دارند، مورد توجه قرار گرفته است. در سال هاي اخير كتابها و مقالات متعددي درباره تجارت فرهنگي تدوين و انتشار يافته كه در ادامه بخشي از اين نظرات و ايدهها در خصوص تبيين ابعاد مختلف موضوع فهرست شده است:

ص: 30

الف. كتابها

باباخاني، ليلا. فعاليت هاي فرهنگي. تهران: ساكو، 1391. 207 ص.

حسيني پور سي سخت، نيكنام و سهيلا كياسي. صنايع فرهنگي، صنايع خلاق. سي سخت: فرهنگ مانا، 1392. 188 ص.

حسيني پور سي سخت، نيكنام. نگاهي به فرهنگ، فعاليت فرهنگي و صنايع فرهنگي. تهران: زيتون سبز، 1389. 376 ص.

سازمان اسلامي آموزشي، علمي، فرهنگي آيسسكو. بررسي راه هاي گسترش صنايع فرهنگي در جهان اسلام. تهران: كميسيون ملي آيسسكو در جمهوري اسلامي ايران، 1387. 38 ص.

صالحي اميري، سيدرضا. صنايع فرهنگي. ه سفارش پژوهشكده تحقيقات راهبردي گروه پژوهشي فرهنگي و اجتماعي. تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مركز تحقيقات استراتژيك، 1390. 169 ص.

فرارو، گري. انسان شناسي فرهنگي: بعد فرهنگي تجارت جهاني. ترجمه غلامعلي شاملو. تهران: سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه ها (سمت)، 1379. 164 ص.

ملكي فر، عقيل و مرضيه كيقبادي. فرصت تاريخي صنايع فرهنگي (صنايع خلاق). تهران: آينده پژوه، 1389. 160 ص.

موحدي، مسعود. تحليل عوامل فرهنگي تاثيرگذار بر پذيرش تجارت الكترونيكي در صنايع كوچك و متوسط ايران. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش هاي بازرگاني، 1391. 360 ص.

موسوي نژاد، مهدي. آداب تجارت در ژاپن با رويكرد فرهنگي (همراه با اطلاعات سفر به ژاپن). مهرشهر: سيد مهدي موسوي نژاد، 1388. 152 ص.

يونسكو صنايع فرهنگي مانعي بر سر راه آينده فرهنگ. ترجمه مهرداد وحدتي. تهران: مؤسسه پژوهشي نگاه معاصر؛ مركز بين المللي گفت وگوي تمدن ها، 1380. 425 ص.

ص: 31

تحولات فرهنگي

اشاره

تحولات فرهنگي

فرهنگ به عنوان يك عنصر اجتماعي، دائماً در حال تغيير و تحول است و خصلت پويائي دارد. مكانيسم پويائي فرهنگ هم به تأثيرات داخلي جنبه هاي مادي و معنوي فرهنگ و هم به تأثيرات عوامل خارجي مرتبط مي باشد. تحول فرهنگي را مجموعه تغييراتي دانستهاند كه در طول يك دوره نسبتاً طولاني در بيشتر وجوه و ابعاد فرهنگ و در خارج از چهارچوب پذيرفته شده نظام فرهنگي صورت مي گيرد. به بيان ديگر «هرگاه عناصر و مجموعه هاي فرهنگي تازه اي در يك فرهنگ پديدار شوند و بر اثر آن محتوا و ساختار آن فرهنگ دگرگون شود، دگرگوني فرهنگي پديد مي آيد.(1) بسياري از پژوهشگران اعتقاد دارند كه با بررسي فرهنگ مردم يك سرزمين ميتوان به چگونگي آفرينش و سير انديشه و جهان بيني و ابداعات و نيروي جنبش و تحرك فكري و جسمي موجود ارگانيكي به نام جامعه پي برد. در ادامه تعدادي از منابع مرتبط با اين حوزه معرفي مي گردد:

ص: 32

الف. كتابها

افروغ، عماد. چالش هاي كنوني ايران. تهران: سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، 1380. 388 ص.

افروغ، عماد. رنسانسي ديگر. تهران: كتاب آشنا، 1381. 411 ص.

امامي نوري، محمد. تحولات آموزشي و فرهنگي. تهران: سعيد نو(چاپخانه)، 1356. 262 ص.

بنيانيان، حسن. چيستي/ ضرورت/ آثار پيوست فرهنگي: طرح هاي مهم. تهران: شركت انتشارات سوره مهر، 1392. 190 ص.

حقدار، علي اصغر. تحولات فرهنگي و سياسي ايران معاصر در گفت وگو با علي اكبر حقدار. تهران: ثالث، 1388. 208 ص.

عبدي، عباس و محسن گودرزي. تحولات فرهنگي در ايران. تهران: علم، 1388. 304 ص.

عسگري، علي. درآمدي بر كارنامه فرهنگي انقلاب اسلامي. تهران: كانون انديشه جوان، 1388. 136 ص.

فاضلي، نعمت الله. تاريخ فرهنگي ايران مدرن: گفتارهايي در زمينه تحولات گفتماني ايران امروز از منظر مطالعات فرهنگي. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1392. 432 ص.

فاضلي، نعمت الله. مدرن يا امروزي شدن فرهنگ ايران: رويكردي انسان شناسي و مطالعات فرهنگي. تهران: پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي، 1387. 383 ص.

فرحبخش، محمدجواد و علي رضا كاظمي. تحولات فرهنگي سياسي تاريخ اسلام و ايران در قرن پنجم هجري. مشهد: قلم آذين رضا، 1393. 150 ص.

قمري، احسان. تاثير تحولات فرهنگي بر توسعه اقتصاد. تهران: پيام بهروش، 1385. 209 ص.

محمدنياكان، علي و عظيم ايدي. تحولات فرهنگي استان ايلام در سه دهه اخير (1360-1380). ايلام: جوهر حيات، 1391. 268 ص.

ص: 33

هاشميان، احمد. تحولات فرهنگي ايران در دوره قاجاريه و مدرسه دار الفنون. تهران: مؤسسه جغرافيايي و كارتوگرافي سحاب، 1379. 1 ج.

همايش بررسي سير تحولات فرهنگي كردستان ايران در دو دهه گذشته. مركز نشر فرهنگ و ادبيات كردي. اروميه: صلاح الدين ايوبي، 1380. 120 ص.

ب. مقالات:

اميرابراهيمي، مسرت. «تحولات فرهنگي _ اجتماعي جوانان جنوب شهر». گفت وگو، بهار 1377، شماره 19، ص 39 _ 54.

امين، سيد حسن. «برآمدن رضا شاه و تحولات فرهنگي، سياسي و اجتماعي». حافظ، فروردين 1383، شماره 1، ص 43 _ 47.

آموزگار، محمدحسن. «در رابطه با پانزده خرداد: تحولات فرهنگي بعد از انقلاب اسلامي ايران». پيوند، خرداد 1364، شماره 68، ص 12 _ 17.

پستمن، نيل. «نقش تكنولوژي و رسانه هاي همگاني در تحولات فرهنگي». مترجم شهروز رستگار نامدار. نمايه پژوهش، بهار و تابستان 1382، شماره 26 _ 25، ص 325 _ 334.

«تحولات فرهنگي ايران». بخارا، آذر و دي 1381، شماره 27، ص 291 _ 292.

حكيميان، هادي. «تحولات فرهنگي يزد: از شهريور 1320 تا كودتاي 28 مرداد 1332». پيام بهارستان دوره دوم، پاييز 1388، شماره 5، ص 594 _ 606.

رودباري، لواء. «تحولات فرهنگي در شمال آفريقا». مطالعات آفريقا دوره قديم، تابستان 1374، شماره 3، ص 285 _ 292.

زمردي، حميرا. «پيشينه تحولات و دگرديسي فرهنگي آثار مكتوب پيش از اسلام». پژوهش هاي ايران شناسي، پاييز و زمستان 90، شماره 1، ص 13 _ 22.

ص: 34

زياري، كرامت الله. «تحولات اجتماعي _ فرهنگي ناشي از انقلاب صنعتي در توسعه فضايي تهران». جغرافيا و توسعه، تابستان 1382، شماره 1، ص 151 _ 164.

صبوحي، فرحناز و زهره سليمي. «فرهنگي: قطب هاي علمي، شكل گيري و تحولات آن». برنامه، 3 آذر 1386، شماره 242، ص 28 _ 30.

غضنفري، فيروزه. «سير تاريخي ارتباط متقابل تحولات فرهنگي، علمي و تكنولوژيك». رهيافت، پاييز 1379، شماره 21. ص 62 _ 69.

فرهمند، يونس. «مركز علمي جندي شاپور و جايگاه آن در تحولات فرهنگي مسلمانان». تاريخ و تمدن اسلامي، تابستان 1384، شماره 1، ص 3 _ 20.

فولادوند، عزت الله. «روشنفكران و تحولات فرهنگي». بازتاب انديشه، شهريور 1379، شماره 6، ص 12 _ 17.

كجباف، علي اكبر و مهدي مهر علي زاده. «جايگاه و نقش آيت الله بروجردي در تحولات فرهنگي پس از كودتاي 28 مرداد». پژوهشنامه انقلاب اسلامي، زمستان 1387، شماره 15، ص 1 _ 16.

«گزارش يك كتاب: تحولات فرهنگي تايلند». چشم انداز ارتباطات فرهنگي، آذر 1383، شماره 12، ص 72 _ 75.

منتظمي، علي. «درآمدي بر تحولات فرهنگي ايران و مصر». مطالعات آفريقا دوره قديم، تابستان 1374، شماره 3، ص 305 _ 320.

نيك خواه قمصري، نرگس و مژگان دستوري. «بازنمود تحولات فرهنگي در مناسك عزاداري زنانه». مطالعات فرهنگي و ارتباطات، بهار 1391، شماره 26، ص 229 _ 247.

ص: 35

تقابل فرهنگي

اشاره

تقابل فرهنگي

گوناگوني فرهنگ انساني، همواره در طول تاريخ چشمگير بوده است. ارزش ها و هنجارهاي رفتار از فرهنگي به فرهنگ ديگر بسيار فرق مي كنند و اغلب به شيوه اي اساسي با آنچه مردم جوامع مختلف طبيعي مي پندارند، تفاوت آشكار دارند. شايد تعريفي كه به طور كلي بتوان براي برخورد فرهنگها ذكر نمود، تأثيري باشد كه جوامع مختلف در تبادلات خود بر يكديگر دارند. البته معمولاً اين تأثير از فرهنگ جوامع پيشرفته تر نشأت مي گيرد و معمولاً در ابتدا با مقاومت از طرف جوامع غير پيشرفته مواجه مي شود. برخي معتقدند فرهنگ ها در برخورد با يكديگر، ناگزير نبايد به جنگ و ويرانگري بيانجامند، بلكه مي توانند متقابلاً از يكديگر بياموزند و سرچشمه زايش و باروري روحي و معنوي بزرگي گردند. در ادامه برخي از منابعي كه در موضوع برخورد يا تقابل فرهنگي و كنكاش در ابعاد مختلف آن انتشار يافته است، جهت بهرهگيري كارشناسان و پژوهشگران ارائه مي گردد:

الف. كتابها

اسحاقي، حسين. اصالت جاويد: گفت وگوي تمدن ها در بوته نقد. تهيه مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما. قم: بوستان كتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1382. 191 ص.

ص: 36

باش، حسن. برخورد تمدن ها: سرنوشت حتمي يا ننگ بشري. ترجمه محمدتقي علوي، جليل محمدي. تبريز: دانشگاه تبريز، 1389. 331 ص.

جمعي از نويسندگان. آينده فرهنگ ما. ترجمه زهرا فروزان سپهر. تهران: مؤسسه فرهنگي آينده پويان تهران، 1378. 280ص.

حقيقت، صادق. گفت وگوي تمدن ها و برخورد تمدن ها. قم: مؤسسه فرهنگي طه، 1378. قم: مؤسسه فرهنگي طه، 1378. 108 ص.

علمداري، كاظم. حران جهاني و نقدي بر نظريه برخورد تمدن ها و گفت وگوي تمدن ها. تهران: توسعه، 1381. 344 ص.

فرايليچ، جاشوا دي. و راب تي. گوئرت. مهاجرت، تضاد فرهنگي، جرم و تروريسم. مترجم فاطمه صداقت. مشهد: سبحان توس، 1391. 400 ص.

قائد شرفي، محمد. ظلم، جهل و برزخيان زمين: نجوا و فريادها در برخورد فرهنگها. تهران: طرح نو، 1389. 397 ص.

قطب، محمد. گفت وگو با پيكار تمدن ها. مترجم حسن مبيني. ساري: مركز انتشارات توسعه علوم، 1379. 158 ص.

كاشاني، حميد. گفت وگو، يا، جنگ تمدن ها. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات يادواره اسدي، 1381. 251 ص.

كشاورز، عيسي. تبليغات و فرهنگ (مرزهاي تعامل و تقابل). تهران: سيته، 1390. 218ص.

مردن، سايمون و احمد عليخاني. تقابل فرهنگي در روابط بين الملل اسلام و غرب. تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، دانشكده فرماندهي و ستاد، دوره عالي جنگ، 1379. 76 ص.

معيني، جهانگير. موانع نشانه شناختي گفت وگوي تمدن ها. تهران: مركز بين المللي گفت وگوي تمدن ها؛ هرمس، 1380. 171 ص.

ميرصادقي، سيدمهدي. گذر و نظري بر تمدن ها. تهران: سيد مهدي ميرصادقي، 1390. 280 ص.

ص: 37

توسعه فرهنگي

اشاره

توسعه فرهنگي

توسعه فرهنگي عبارت است از ايجاد تحول و خلق ارزش ها، روابط اخلاقي و هنجارهاي مناسب كه براي ارضاي نيازهاي آدمي، زمينه هاي لازم را در قالب اجتماع فراهم مي كند. فرايند توسعه فرهنگي از طريق تحول و دگرگوني در عناصر فرهنگي يك جامعه معين صورت مي پذيرد و بر اثر آن، جامعه كنترل موثرتري را بر محيط طبيعي و اجتماعي خود اعمال مي كند. يونسكو توسعه فرهنگي را چنين تعريف مي كند: توسعه و پيشرفت زندگي يك جامعه با هدف تحقق ارزش هاي فرهنگي، به صورتي كه با واقعيت كلي

و اجتماعي هماهنگ شده باشد.(1) بنابراين توسعه فرهنگي باعث رشد آگاهيها، قابليتها و امكانات هر قوم در برآوردن نيازهاي مادي و معنوي و ايجاد شرايط تعامل مطلوب بين فرهنگ ها مي گردد. جهت آشنايي بيشتر پژوهشگران با ابعاد مختلف اين موضوع، برخي از كتاب ها و مقالاتي كه در اين حوزه انتشار يافتهاند، در ادامه فهرست شده است:

ص: 38

الف. كتابها

آموزش عالي، برنامه ريزي و توسعه فرهنگي. تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مركز تحقيقات استراتژيك، 1392. 151 ص.

بيرانوند، علي و مليحه نيك كار. كتابخانه هاي عمومي و توسعه فرهنگي. تهران: چاپار، 1391. 206 ص.

حاجيلو، شهناز. توسعه فرهنگي از ديدگاه امام علي عليه السلام . قم: دفتر نشر نويد اسلام، 1388. 184 ص.

راد، فيروز و ناهيد جهاني نسب. جامعه شناسي توسعه فرهنگي (كندوكاوها و پنداشته هاي شريعتي). تهران: چاپخش، 1381. 416 ص.

رضواني، اصغر. توسعه فرهنگي در آسيا و كشورهاي عربي. تهران: شعاع، 1380. 256 ص.

شاه كويي، فاطمه. توسعه فرهنگي از منظر قرآن و روايات. ساري: روجين مهر، 1390. 250 ص.

صالحي اميري، سيدرضا. توسعه فرهنگي. تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مركز تحقيقات استراتژيك، 1389. 161 ص.

عزيزآبادي فراهاني، فاطمه. توسعه فرهنگي و رسانه ملي طراحي مدل اندازه گيري تاثير رسانه ملي در توسعه فرهنگي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، معاونت پژوهشي، دفتر گسترش توليد علم، 1389. 430 ص.

غاربي كلخوران، اكبر. درآمدي بر توسعه فرهنگي (از ديدگاه قرآن و سنت). اردبيل: محقق اردبيلي، 1388. 200 ص.

فرسيو، سهراب. توسعه فرهنگي و صنعتي با ياري هنرها. تهران: ماتيكان، 1384. 103 ص.

كاوسي، اسماعيل و محمدرضا حقيقي، الهه حيدري زاده. فناوري هاي اطلاعات و ارتباطات، آموزش و توسعه فرهنگي. تهران: مشق شب، 1392. 120 ص.

ص: 39

منصورنژاد، محمد. دين و توسعه فرهنگي، سياسي و اقتصادي. تهران: علوم نوين: جهاد دانشگاهي، پژوهشكده علوم انساني و اجتماعي، 1387 _ 1379. 2 ج.

همايش قرآن و توسعه فرهنگي. قرآن و توسعه فرهنگي (مجموعه مقالات). تهران: فرهنگ مشرق زمين، 1424ق. = 2003م. = 1382. 2 ج.

ب. مقالات:

اسماعيلي، رضا و آذر قلي زاده و ناهيد صباحي. «بررسي و مطالعه تطبيقي توسعه فرهنگي در كشورهاي ايران و مالزي». پژوهش نامه، پاييز 1390، شماره 85، ص 127 _ 150.

بابايي فرد، اسدالله. «توسعه فرهنگي و توسعه اجتماعي در ايران». رفاه اجتماعي، تابستان 1389، شماره 37، ص 5 _ 59.

پژوهنده، محمد حسين. «توسعه فرهنگي و فرهنگ توسعه در اسلام». پژوهش هاي اجتماعي اسلامي، مهر و آبان 1380، شماره 30، ص 116 _ 140.

جبارزاده، دكتر وحيد و مهدي محمد علي تباربائي و هادي حسين نيا. «ضرورت توجه به توسعه فرهنگي از ديدگاه امام خميني رحمه الله ». نامه پژوهش فرهنگي، تابستان 1389، شماره 42، ص 51 _ 78.

حبيب پور گتابي، كرم و غلامرضا غفاري. «توسعه فرهنگي زنان (مطالعه موردي: استان قم)». زن در فرهنگ و هنر، زمستان 1390، دوره سوم، شماره 10، ص 77 _ 96.

حليمي، محمدحسين. «ضرورت آموزش هنر در روند توسعه فرهنگي». دانشگاه انقلاب، بهار و تابستان 1375، شماره 106 و 107، ص 51 _ 62.

حيدري زاده، الهه. «نقش آموزش نوين در توسعه فرهنگي (با تأكيد بر مدارس)». پژوهش نامه، زمستان 1389، شماره 66، ص 77 _ 110.

ص: 40

دمرچيلو، حسين. «كتابخواني و نقش آن در توسعه فرهنگي». تحقيقات اطلاع رساني و كتابخانه هاي عمومي، بهار و تابستان 1383، شماره 52 و 53، ص 3 _ 13.

عبيري، غلامحسن. «اقتصاد: فرهنگ توسعه و توسعه فرهنگي». بانك و اقتصاد، مرداد 1389، شماره 107، ص 57 _ 63.

قزل باش، ابوعبدالله. «نسبت توسعه فرهنگي با توسعه همه جانبه». چيستا دي و بهمن 1383، شماره 214 و 215، ص 327 _ 331.

كاظم زاده، موسي و كمال كوهي. «نقش وسايل نوين ارتباط جمعي در توسعه فرهنگي». نامه پژوهش فرهنگي، زمستان 1389، شماره 44، ص 183 _ 212.

گيوه چيان، فاطمه. «ملاحظاتي درباره نقش زنان در توسعه فرهنگي». زن در توسعه و سياست، زمستان 1380، شماره 2، ص 109 _ 124.

محمد خان، مينا. «فرهنگ توسعه يا توسعه فرهنگي». گزارش، خرداد 1383، شماره 153، ص 86 _ 89.

ناظري، مهرداد. «فرهنگ توسعه و توسعه فرهنگي». گزارش، تير 1387، شماره 198، ص 29.

نخعي، حميد. «رابطه توسعه فرهنگي با خلاقيت و نوآوري». پژوهشنامه، زمستان 1389، شماره 66، ص 179 _ 192.

نيك بخت، مرجان. «نقش فن آوري اطلاعات در توسعه فرهنگي». روابط عمومي، بهمن 1388، شماره 70، ص 6 _ 11.

ص: 41

تهاجم فرهنگي

اشاره

تهاجم فرهنگي

تهاجم فرهنگي به معني انتقال معاني ميان نظام هاي فرهنگي بدون رضايت دوطرفه است. به عبارت ديگر، اگر يك نظام فرهنگي، ارزش هاي خود را با استفاده از قدرت بر نظام ديگري تحميل كند، تهاجم فرهنگي صورت مي گيرد. برخلاف مبادله فرهنگي كه در آن نظام ها توسعه يافته و تغييرات را برمي تابند؛ در تهاجم فرهنگي، ارزش هاي اصلي هر نظام مورد ترديد قرار مي گيرد و به مرور زمان نظام هاي ارزشي و فرهنگي از بين مي روند.(1) فرهنگ هاي مهاجم معمولاً براي تضعيف و آسيب پذير كردن فرهنگ ديگر، از روش هاي جوسازي بهره مي برند. در ايران غرب زدگي را عموماً نمونه اي از آسيب پذيري در برابر تهاجم فرهنگي تلقي كرده اند. لذا تهاجم فرهنگي حركتي حساب شده و با برنامه ريزي دقيق است كه با استفاده از شيوه ها و امكانات متعدد براي سست كردن باورها، دگرگوني ارزش ها، انحراف انديشه ها و نابودي اصول اخلاقي حاكم بر يك جامعه انجام مي گيرد. در ادامه برخي از منابعي كه در اين موضوع تاكنون انتشار يافته است، معرفي مي گردد:

ص: 42

الف. كتابها

آويني، سيدمرتضي. حلزون هاي خانه به دوش. تهران: واحه، 1392. 167 ص.

اداره كل پژوهش و آموزش سيما. تهاجم فرهنگي. تهران: صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، اداره كل پژوهش و آموزش، 1388. 536 ص.

افتخاري، اصغر و علي اكبر كمالي. رويكرد ديني در تهاجم فرهنگي. تهران: سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي، گروه انتشارات، 1377. 217 ص.

افشاري، اميرمسعود. اندلس نشينان. تهران: گنج عرفان، 1383. 288 ص.

الهي، غلامحسين. شبيخون فرهنگي و دفاع از دين نبوي صلي الله عليه و آله . تهران: نسيم الهي، 1385. 248 ص.

اميري، ابوالفضل. تهديد نرم: تهاجم فرهنگي، ناتوي فرهنگي. تهران: پگاه، 1388. 152 ص.

بحريني، مرضيه السادات. جوانان و تهاجم فرهنگي. اصفهان: شهيد حسين فهميده، 1381. 159 ص.

بلخاري، حسن. تهاجم، يا، تفاوت فرهنگي. تهران: حسن افرا، 1378. 169 ص.

بهزادي، زهرا. تهاجم فرهنگي و حلقه گمشده حيات. كرمان: زهرا بهزادي، 1390. 200 ص.

پارسا، غلامعلي. امام حسين عليه السلام شهيد تهاجم فرهنگي. مشهد: نشر الف، 1381. 216 ص.

پارسا، غلامعلي. امام سجاد عليه السلام قهرمان مبارزه با تهاجم فرهنگي. مشهد: نشر الف، 1385. 115 ص.

تقي پور، حسين. راهكارهاي قرآن در تقابل با ناتوي فرهنگي. قم: آثار امين، 1388. 283 ص.

جان نثار، محمد. مقابله با تهاجم فرهنگي با نگرشي بر سيره عملي شهدا. تهران: سامان دانش، 1392. 162 ص.

حسيني اصفهاني، سيد مرتضي. راه هاي تهاجم فرهنگي و مبارزه با آن. قم: فرهنگ قرآن، 1382. 280 ص.

ص: 43

حكمي، محمد و محمدرضا چنگيز. جستاري در سازگاري ميان _ فرهنگي. كرج: سرافراز، 1392. 117 ص.

حلاج نيشابوري، محسن. تهاجم فرهنگي. تهران: تضمين دانش، 1382. 192 ص.

خامنه اي، علي، رهبر جمهوري اسلامي ايران. فرهنگ، تهاجم فرهنگي و راه هاي مقابله در آيينه رهنمودهاي رهبر انقلاب اسلامي. تهران: مؤسسه فرهنگي قدر ولايت، 1382. 288 ص.

خداياري، محمدحسين. پاسدار هويت خويش باشيم. رشت: محمدحسين خداياري، 1381. 236 ص.

رزاقي، ابراهيم. الگوي مصرف و تهاجم فرهنگي. تهران: چاپخش، 1374. 295 ص.

شفيعي سروستاني، اسماعيل. تهاجم فرهنگي و نقش تاريخي روشنفكران. تهران: كيهان، 1378. 279 ص.

طباطبايي، محمدتقي. شبيخون فرهنگي. يزد: محمدتقي طباطبايي، 1389. 320 ص.

طهماسبي، احمد. شبيخون فرهنگي. قم: ياقوت، 1381. 136 ص.

عدالتي، منوچهر. فرهنگ، تبادل و تهاجم فرهنگي. مشهد: واقفي، 1378. 184 ص.

كريم پور آكردي، غلامرضا. تهاجم فرهنگي و استراتژي جنگ نرم. تهران: زعيم، 1392. 230 ص.

مرتضي طلايي... و ديگران. امنيت فرهنگي. خوراسگان: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد خوراسگان، 1391. 375 ص.

مرسلي، فاطمه. تهاجم خاموش: واكاوي پروژه جنگ نرم بر ضد انقلاب اسلامي. تهران: اسرار قلم، 1389. 256 ص.

مصباح، محمدتقي. تهاجم فرهنگي: برگرفته از سخنراني هاي استاد محمدتقي مصباح يزدي. قم: مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)، انتشارات، 1389. 176 ص.

ص: 44

مطهرنيا، مهدي. فرهنگ دفاع و دفاع فرهنگي. تهران: سازمان عقيدتي سياسي وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح، انتشارات دفاع، 1378. 230 ص.

مويدي، رحيم. نقد و تحليلي نو از تهاجم فرهنگي و خودكامگي. تبريز: فروغ آزادي، 1380. 114 ص.

ميرعلي ملك، راضيه. تارهاي پنهان بررسي تهاجم هاي فرهنگي يهود صهيونيسم عليه اسلام ... . قم: فارس الحجاز: آيين احمد ص، 1391. 256 ص.

ميرزايي قمي، منصور. شبيخون فرهنگي: تعاريف، مظاهر، شيوه ها، نمودها، ضرورت و راههاي مقابله با آن. تبريز: احرار، 1377. 269 ص.

هرنجي، منصور. ابزارهاي تهاجم فرهنگي و راه هاي مقابله با آن. بابل: انتشارات نوج، 1390. 200 ص.

يوسف وند، علي. تهاجم فرهنگي و راههاي مقابله با آن. قم: دار النشر اسلام، 1377. 181 ص.

ب. مقالات:

آهويي، مهدي. «تهاجم فرهنگي، شكست يا پيروزي». تربيت، اسفند 1372، شماره 86، ص 18 _ 21.

اسلامي، دكتر حسين. «تهاجم يا تبادل فرهنگي». نامه پژوهش فرهنگي زمستان 1388، شماره 40، ص 11 _ 34.

انصاري، ابراهيم. «ابعاد اقتصادي اجتماعي تهاجم فرهنگي». مطالعات معرفتي در دانشگاه اسلامي، زمستان 1376، شماره 3، ص 61 _ 64.

بهار، مهري. «ريشه هاي شكل گيري تهاجم فرهنگي». مطالعات راهبردي بسيج، تابستان و پاييز 1373، شماره 3 و 4، ص 31 _ 42.

پيوسته گر، مهرانگيز. «تهاجم فرهنگي و رسانه هاي گروهي». مطالعات معرفتي در دانشگاه اسلامي، زمستان 1376، شماره 3، ص 65 _ 68.

ص: 45

تقديسي، احمد. «جغرافياي سياسي جهان اسلام و تهاجم فرهنگي». مطالعات معرفتي در دانشگاه اسلامي، زمستان 1376، شماره 3، ص 17 _ 27.

جمشيدي، محمدحسين. «تهاجم فرهنگي چيست؟». مطالعات راهبردي بسيج، تابستان و پاييز 1373، شماره 3 و 4، ص 75 _ 112.

ريعان، معصومه. «تهاجم فراگير فرهنگي». مطالعات معرفتي در دانشگاه اسلامي. زمستان 1376، شماره 3، ص 43 _ 47.

شاكرين، فاطمه. «سكولاريسم و تهاجم فرهنگي». كتاب نقد، بهار و تابستان 1388، شماره 50 و 51، ص 73 _ 108.

شيخ نوري، محمد امير. «مهندسي فرهنگي؛ راهكار مقابله با تهاجم فرهنگي». زمانه، تير 1386، شماره 58، ص 52 _ 58.

صادقي، نبي. «ابزار و وسائل تهاجم فرهنگي». فرهنگ كوثر، مهر 1377، شماره 19، ص 10 _ 12.

صادقي، نبي. «ايران و تهاجم فرهنگي غرب». فرهنگ كوثر، دي 1377، شماره 22، ص 26 _ 30.

صادقي، نبي. «دو راه نوين تهاجم فرهنگي غرب». فرهنگ كوثر، آبان 1377، شماره 20، ص 6 _ 7.

صادقي، نبي. «راه هاي مقابله با تهاجم فرهنگي غرب». فرهنگ كوثر فروردين 1378، شماره 25، ص 25 _ 27.

صادقي، نبي. «ويژگي هاي تهاجم فرهنگي». فرهنگ كوثر، آذر 1377، شماره 21، ص 23 _ 25.

طباطبايي اميري، فائزه سادات و اكرم محمديان. «نقش تربيت ديني خانواده در مقابله با تهاجم فرهنگي». طهورا، بهار 1391، شماره 12، ص 111 _ 136.

فرزانه، امير حسن. «تهاجم فرهنگي يا تهاجم ناهنجاريهاي اجتماعي؟». گزارش، خرداد 1376، شماره 76، ص 20 _ 28.

فريد، يدالله. «جغرافياي فرهنگي و تهاجم فرهنگي». تحقيقات جغرافيايي تابستان 1375، شماره 41، ص 47 _ 58.

ص: 47

جغرافياي فرهنگي

اشاره

جغرافياي فرهنگي

جغرافياي فرهنگي دانشي است كه ارتباط و تعامل دو حوزه فرهنگ و جغرافيا و تأثيرات متقابل آن دو را مورد پژوهش و بررسي قرار مي دهد. بنابراين روابط و مناسبات متقابل محيط و فرهنگ گروه هاي انساني از مباحث جغرافياي فرهنگي است. گرچه تاكنون به دليل گستردگي و تنوع موضوعات فرهنگي تعريف واحدي از جغرافياي فرهنگي ارائه نشده است؛ ليكن در اين شاخه از جغرافيا «تفاوت ها و تشابهات عناصر فرهنگي گروه هاي انساني در ابعاد فضايي و مكاني، مطالعه و بررسي تغييرات فضايي گروه هاي فرهنگي، شكل گيري الگوهاي فضايي فرهنگ توسط عملكردهاي جامعه انساني، تجزيه و تحليل و بر آن تأكيد مي شود(1). لذا آنچه از فرهنگ براي جغرافيدان اهميت دارد، مطالعه و تأكيد بر الگوها و ابعاد فضايي فرهنگ است كه در چشماندازهاي فرهنگي نمود پيدا مي كند. در ادامه برخي از منابع مرتبط با اين موضوع كه تاكنون در ايران انتشار يافته است، معرفي مي گردد:

ص: 48

الف. كتابها

اسميت، پاملا شومر. جغرافياي فرهنگي. مترجم علي احمدي. تهران: دانشگاه امام صادق عليه السلام ، 1391. 372 ص.

بايرامي، عباس. جغرافياي سياسي دفاع مقدس و تأثير آن بر حوزه فرهنگي استان گيلان. رشت: نشر بلور، 1392. 210 ص.

جردن، تري جي. و لستر راونتري. مقدمه اي بر جغرافياي فرهنگي. مترجمان سيمين تولايي، محمد سليماني. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1380. 581 ص.

حاجي پروانه، ميلاد. جغرافياي فرهنگي ايران. تهران: دفتر مطالعات فرهنگي و برنامه ريزي اجتماعي وزارت علوم، 1390. 75 ص.

خالدي، شهريار. جغرافياي انساني چشم انداز فرهنگي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، دفتر گسترش توليد علم، 1384. 237 ص.

كرنگ، مايك. جغرافياي فرهنگي. ترجمه مهدي قرخلو. تهران: سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه ها (سمت)، مركز تحقيق و توسعه علوم انساني، 1390. 272 ص.

ب. مقالات

احمدي، علي. «جغرافياي فرهنگي». پژوهشنامه حقوق اسلامي، پاييز 1383 تا تابستان 1384، شماره 16 و 17 و 18 و 19، ص 112 _ 117.

افضلي، رسول. «جغرافياي فرهنگي دولت سرزميني در ايران». پژوهش هاي جغرافياي انساني، زمستان 1387، شماره 66، ص 35 _ 52.

پروين زاد، مهدي. «جغرافياي سياسي و فرهنگي انقلاب اسلامي ايران». ياد بهار و تابستان 1371، شماره 26 و 27، ص 25 _ 28.

تكميل همايون، ناصر. «نظري به جغرافياي تاريخي و فرهنگي ايران». فرهنگ مردم، بهار و تابستان 1392، شماره 45 و 46، ص 6 _ 15.

ص: 49

«جغرافياي سياسي، فرهنگي انقلاب اسلامي ايران: مساجد سنگرهاي انقلاب». ياد، پاييز و زمستان 1373، شماره 35 و 36، ص 77 _ 91.

قرخلو، مهدي. «تحكيم همبستگي ملي با تاكيد بر عناصر جغرافياي فرهنگي در ايران». پژوهش هاي جغرافيايي، زمستان 1382، شماره 46، ص 75 _ 86.

كريمي حكاك، احمد. «جغرافياي فرهنگي زبان فارسي». كلك، آذر 1370، شماره 21، ص 50 _ 53.

كلاوال، پل. «جغرافياي فرهنگي امروز». مترجم ابوالحسن سرو قد مقدم. تحقيقات جغرافيايي، بهار 1376، شماره 44، ص 103 _ 109.

ملك شاهي، غلامرضا. «تغييرات ساختاري در اماكن مذهبي شهرهاي اسلامي». پژوهش نامه علوم انساني و اجتماعي، زمستان 1380، شماره 3، ص 161 _ 183.

موسوي گيلاني، رضي و علي ميرزامحمدي. «راهبردهاي رسانه اي مهدويت در بستر جغرافياي فرهنگي _ سياسي». مشرق موعود، زمستان 1389، شماره 16، ص 5 _ 26.

مهدوي، مسعود و علي احمدي. «جغرافياي فرهنگي: تبيين نظري و روش شناختي كاربرد در مطالعه نواحي فرهنگي». نامه پژوهش فرهنگي، بهار 1390، شماره 45، ص 155 _ 184.

نصيري، معصومه. «كنكاشي در تأثيرات متقابل جغرافياي فرهنگي ايران و مصر». مطالعات ملي، زمستان 1386، شماره 32، ص 77 _ 98.

ورهرام، غلامرضا. «روند تاريخي جغرافياي فرهنگي در آسياي مركزي (قرن اول هجري قمري)». تحقيقات جغرافيايي، تابستان 1371، شماره 25، ص 5 _ 28.

ص: 51

خودباختگي فرهنگي

اشاره

خودباختگي فرهنگي

خودباختگي يا از خود بيگانگي حالتي است كه در آن فرد خود را بي ارزش مي داند و در نتيجه ارزش ها و هنجارهاي خود را بي اعتبار مي شمارد. چنين فردي سعي مي كند ارزش ها و هنجار فرد ديگر (يا گروه ديگري) را كه از نظر او كامل و آرماني هستند، را بدون تامل و تفكر پذيرا باشد. خود باختگي فرهنگي نيز در اصل نوعي خود باختگي است كه افراد نسبت به فرهنگ و جامعه خود در اثر القائات منفي كه به او مي شود به آن دچار مي گردد. امام خميني رحمه الله خودباختگي و وابستگي فرهنگي را خطرناكتر از محاصره اقتصادي و تهاجم نظامي ميداند و ميفرمايد: «ما از حصر اقتصادي نمي ترسيم، ما از دخالت نظامي نمي ترسيم. آن چيزي كه ما را ميترساند وابستگي فرهنگي است».(1) چرا كه در وابستگي فرهنگي مردم مي پندارند خود از هر نظر فقير و بي محتوا هستند و بر عكس، كشور دوم داراي فرهنگ شايسته و مترقي و برتر است و ضرورتاً بايد پيرو آن فرهنگ باشند. بدين لحاظ، جهت آشنايي علاقمندان، برخي آثار منتشر يافته در اين خصوص معرفي مي گردد:

ص: 52

الف. كتابها

انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي واحد مراغه. پيامد تاثيرگذاري فرهنگ بيگانه بر فرهنگ خودي. تهران: زعيم، 1380. 24 ص.

حداد عادل، غلامعلي. فرهنگ برهنگي و برهنگي فرهنگي. چاپ بيست و دوم . تهران: صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، انتشارات سروش، 1391. 76 ص.

شادمان، فخرالدين. تسخير تمدن فرهنگي. به كوشش حسين علي زاده. تهران: مركز بازشناسي اسلام و ايران (باز)، 1381. 111 ص.

شريعتي، علي. بازشناسي هويت ايراني _ اسلامي. چاپ دهم. تهران: بنياد فرهنگي دكتر علي شريعتي، 1392. 372 ص.

شريفي، زهرا. شعله هاي خاموش: علل گرايش جوانان به فرهنگ بيگانه و راه هاي مقابله با آن. قم: نسيم كوثر: دانش و سلامت، 1388. 104 ص.

فرجيان، خالد. جوانان در چالش فرهنگ اسلامي و ابتذال فرهنگ غرب. كردستان: خالد فرجيان، 1375. 128 ص.

مددپور، محمد. خودآگاهي تاريخي. تهران: وزارت آموزش و پرورش، موسسه فرهنگي منادي تربيت، 1380. 5 ج.

موحدنيا، فريدون. عوامل گرايش نسل نوجوان و جوان به فرهنگ بيگانه. تهران: مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، 1382. 147 ص.

ب. مقالات

ابراهيمي، خدايار. «بي هويتي و خودباختگي فرهنگي «با مروري بر انديشه و كلام امام خميني رحمه الله ». دو فصلنامه پاسداري فرهنگي انقلاب اسلامي، سال اول، شماره 3، بهار 1390 ص 33.

«ابعاد وابستگي فرهنگي در ايران«. كيهان هوايي، ش 1028، (8

ص: 53

ارديبهشت 1372/ 28 آوريل 1993): ص 15، 26؛ ش 1029، (15 ارديبهشت 1372/ 5 مه 1993): ص 15، 14؛ ش 1030، (ارديبهشت 1372/ 12 مه 1993): ص 15؛ ش 1031، (ارديبهشت 1372/ 19 مه 1993): ص 15.

بهداروند، محمدمهدي. «وابستگي فرهنگي، شاخصه ها و ضرورتها». فرهنگ آفرينش، سال 3، ش 144، (4 ارديبهشت 1375): ص 9.

پوشنگر، حسن. «عاشورا و فرهنگ خودباختگي و خودباختگي فرهنگي«. رسالت، (21 خرداد 1374): ص 2.

حداد، يحيي. «دانشگاه هاي عربي، نمونه اي از وابستگي فرهنگي». مترجم بهرام محسن پور. تعليم و تربيت، بهار و تابستان 1367، شماره 13 و 14، ص 129 _ 138.

رزاقي، افشين. «اليناسيون و خودباختگي فرهنگي از ديدگاه ارتباطي«. جوان، (25 بهمن 1379): ص 9.

رضايي، عبدالعلي. «استقلال فرهنگي، وابستگي فرهنگي«. رسالت، (10 بهمن 1373): ص 4.

«ستيز شهيد مفتح با خودباختگي فرهنگي و باورهاي خرافي». ماهنامه پاسدار اسلام، شماره 312، آذر 1386، ص 26 .

سرشته، عباس. «خودباختگي فرهنگي عامل تهديدكننده انقلاب اسلامي«. قدس، (19 بهمن 1382)، ص 10.

قيم، عبدالنبي. «جهاني شدن يا سلطه جويي فرهنگ غربي؟». اخبار اقتصاد، (25 بهمن 1378)، ص 6.

مطهري، علي. «تهاجم فرهنگي دولتي يا خودباختگي فرهنگي«. شما، ش 278، (14 شهريور 1381)، ص 7.

مطهري، علي. «علاج خود باختگي فرهنگي«. كيهان، (13 شهريور 1381)، ص 6.

ص: 55

سبك زندگي

اشاره

سبك زندگي

سبك زندگي مجموعهاي از از طرز تلقي ها، ارزش ها، نوع نگاه و تفكر و شيوه هاي رفتاري، حالت ها و سليقه ها را شامل مي شود. به تعبير ديگر سبك زندگي، به معناي شيوه زندگي خاص يك فرد، گروه، يا جامعه است. در بيشتر مواقع مجموعه عناصر سبك زندگي در يك جا جمع مي شوند و افراد در يك سبك زندگي مشترك مي شوند. به نوعي گروه هاي اجتماعي اغلب مالك يك نوع سبك زندگي شده و يك سبك خاص را تشكيل مي دهند. لذا مي توان شناخت لازم از افراد جامعه را از سبك زندگي افراد آن جامعه بدست آورد. بدين جهت رهبر معظم انقلاب اسلامي، «سبك زندگي» را بخش اساسي و حقيقي پيشرفت و تمدن سازي نوين اسلامي برشمرده و با دعوت از نخبگان و صاحبان فكر و انديشه، بر آسيب شناسي وضع موجود سبك زندگي در ايران و ارائه چاره جويي در اين زمينه تأكيد كردند. بدين لحاظ، در ادامه برخي از آثاري كه با رويكرد تبيين ابعاد مختلف اين موضوع نشر يافته اند، معرفي مي گردد:

الف. كتابها

اكستاين، دانيل ج. و روي كرن. ارزيابي و درمان سبك زندگي: رويكرد

ص: 56

روان شناسي فردي آدلر. مترجمان حميد عليزاده، محسن يوسفي، فروزان كرمي. اهواز: نشر رسش، 1388. 470 ص.

اميني، حسين. زيستن چرا؟ زيستن چگونه: جوان و پرسش هاي بنيادين. تهران: ذكر، 1388. 111 ص.

بك _ گرنسهايم، اليزابت. اشكال خانواده در جهان امروز. مترجمان بيتا مدني، افسر افشاري نادري. تهران: چاپخش، 1388. 248 ص.

بك _ گرنسهايم، اليزابت. خانواده در جهان امروز. پژوهشي جامعه شناختي از الگوهاي جديد زندگي. ترجمه افسر افشاري نادري، بيتا مدني. تهران: افسر افشاري نادري، 1388. 237 ص.

پولتي، رزت و باربارا دابس. زندگي يعني... هدف داشتن. مترجم نسرين گلدار. تهران: آسيم، 1384. 116 ص.

طاهرآبادي، ميثم. خانواده: سبك زندگي. قم: نداي ملكوت، 1392. 60 ص.

علي اكبر سياري ... و ديگران. سبك زندگي و راهبردهاي پيش رو. تهران: آرويج ايرانيان، 1392. 196 ص.

كارلسون، ريچارد. از كاه كوه نسازيد؛ در برخورد با خانواده. مترجم زهره احمدي زاده. تهران: اساطير، 1388. 390 ص.

كاوياني، محمد. سبك زندگي اسلامي و ابزار سنجش آن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392. 433 ص.

كوشكي، محمدصادق. سبك زندگي به روايت انقلاب اسلامي. قم: نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه ها، دفتر نشر معارف، 1392. 96 ص.

محمودي، زهره و ديگران. سبك زندگي؛ مفاهيم و رويكردها. تهران: دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي، 1392. 90 ص.

معاونت تربيت و آموزش سازمان عقيدتي سياسي ناجا، اداره كل پژوهش و تاليفات آموزشي. سبك زندگي. تهران: سازمان عقيدتي سياسي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران، 1392. 136 ص.

ص: 57

ب. مقالات:

آزادي، پرويز. «سبك زندگي در كلام مقام معظم رهبري». رشد آموزش معارف اسلامي، پاييز 1392، شماره 90. ص 20.

ازكيا، مصطفي و سكينه حسيني رودباركي. «تغييرات نسلي سبك زندگي در جامعه روستايي». رفاه اجتماعي، تابستان 1389، شماره 37، ص 241 _ 264.

اصغري، محمود. «دين وجدان كاري و رابطه آن با سبك زندگي». پژوهش هاي اجتماعي اسلامي، تابستان 1392، شماره 2، ص 69 _ 92.

امين پور، فاطمه و معصومه امين پور. «آداب گفتاري حاكم بر سبك زندگي اسلامي از ديدگاه قرآن». معرفت، ارديبهشت 1392، شماره 185، ص 43 _ 56.

بابائي، سميه و محمد كريم خدا پناهي و بهرام صالح صادق پور. «رواسازي و بررسي اعتبار پرسشنامه سبك زندگي مؤثر بر وزن». علوم رفتاري، بهار 1387، شماره 3، ص 75 _ 82.

جوكار، محبوبه. «الگوي تقويت حيا در سبك زندگي اسلامي». معرفت، خرداد 1392، شماره 186، ص 71 _ 86.

خطيبي، حسين و ابوالفضل ساجدي. «مروري بر شاخص هاي سبك زندگي اسلامي». معرفت، ارديبهشت 1392، شماره 185، ص 13 _ 26.

شفيعي سروستاني، ابراهيم. «براي ندا منادي تغيير سبك زندگي در ايران». مطالعات جوان و رسانه، پاييز 1390، شماره 2، ص 132 _ 141.

فاضل قانع، حميد. «درآمدي بر سبك زندگي اسلامي». مطالعات اجتماعي و رسانه، زمستان 1391، سال اول، شماره 2. ص 9 _ 34.

فولادي، محمد. «سبك زندگي ديني جامعه و انسان ديني». معرفت، خرداد 1392، شماره 186، ص 51 _ 70.

فيضي، مجتبي. «درآمدي بر سبك زندگي اسلامي». معرفت، ارديبهشت 1392، شماره 185، ص 27 _ 42.

ص: 58

كاوياني، محمد. «كمي سازي و سنجش سبك زندگي اسلامي». روان شناسي و دين، تابستان 1390، شماره 14، ص 27 _ 44.

كرباسيان، قاسم. «اوقات فراغت و راهبردهاي رسانه اي تنظيم آن در سبك زندگي اسلامي». مطالعات جوان و رسانه، بهار 1392، شماره نهم، ص 63 _ 86.

مبيني مقدس، مجيد و نرگس عبد سرمدي. «سبك مصرف رسانه اي و اثربخشي بر سبك زندگي». مطالعات جوان و رسانه، بهار 1392، شماره نهم، ص 37 _ 62.

مروتي، سهراب و فرشته دارابي. «واكاوي بازدارنده هاي خلاقيت در سبك زندگي». پژوهش هاي اجتماعي اسلامي، تابستان 1392، شماره 2. ص 147 _ 174.

مصباح، محمدتقي. «سبك زندگي اسلامي ضرورت ها و كاستي ها». معرفت، ارديبهشت 1392، شماره 185، ص 5 _ 12.

نبي اللهي، علي. «جوان و سبك زندگي مطلوب از ديدگاه قرآن». مطالعات جوان و رسانه، زمستان 1391، شماره هشتم، ص 13 _ 34.

همتي، محمد. «بايسته هاي گفتاري سبك زندگي اسلامي در رسانه ملي براي مخاطب جوان». مطالعات جوان و رسانه، زمستان 1391، شماره هشتم. ص 73 _ 97.

ولي زاده، محمدجواد. «ضرورت ارائه تعريف بومي اسلامي ايراني از سبك زندگي». مهندسي فرهنگي، بهار 1392، شماره 75، ص 30 _ 55.

ص: 59

سرمايه فرهنگي

اشاره

سرمايه فرهنگي

سرمايه فرهنگي يك مفهوم جامعه شناسي است كه با تكيه بر دانش فرهنگي انباشته در يك رابطه اجتماعي تحقق مييابد. بنا به تعريف سرمايه فرهنگي مجموعه اي از روابط، معلومات و امتيازات است كه فرد، براي حفظ كردن يا به دست آوردن يك موقعيت اجتماعي از آن استفاده مي كند.(1) اين مفهوم نشان دهنده پيوند حوزه اقتصاد و فرهنگ و در حقيقت بازاري شدن عرصه فرهنگ است. مفهومي كه در دهه هاي اخير نقش تبيين كنندگي مهمي در تحقيقات انجام گرفته در حوزه فرهنگ ايفا كرده است. كسب سرمايه فرهنگي كار طولاني، مداوم و پي گير، يادگيري و فرهنگ پذيري را مي طلبد. كسب سرمايه فرهنگي زمان مي خواهد و به امكانات مالي و مادي نياز دارد. بدين ترتيب جهت آشنايي و مطالعه پژوهشگران و محققان، در ادامه برخي از آثار مرتبط با اين موضوع ارائه مي گردد:

الف. كتابها

امين، سمير. اروپا مداري نظريه فرهنگي سرمايه داري مدرن. مترجم

ص: 60

انگليسي راسل مور و مترجم فارسي موسي عنبري. تهران: علم، 1389. 209 ص.

سقازاده، سعيد. بررسي موانع فرهنگي و اجتماعي سرمايه گذاري بخش خصوصي در ساخت سينما از ديدگاه مديران سينما (مورد مطالعه سينماهاي شهر تهران). تهران: سعيد سقازاده، 1392.200 ص.

صالحي اميري، سيدرضا. سرمايه فرهنگي. تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مركز تحقيقات استراتژيك، 1389. 190 ص.

عزيزي، محمود و عباس علي قيومي. نقش سرمايه اجتماعي در مشاركت و فعاليت هاي فرهنگي. تهران: اسحاق، 1392. 152 ص.

صيحي، امان الله. اسلام و سرمايه اجتماعي: با تاكيد بر رويكرد فرهنگي. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1389. 319 ص.

قبادي، حميد. توزيع نابرابر سرمايه فرهنگي: كتابخواني در شهرهاي چين. ترجمه اشرف راضي. تهران: شركت تعاوني كارآفرينان فرهنگ و هنر، 1388. 90 ص.

ب. مقالات

ابراهيمي، قربانعلي و رقيه مسلمي پطرودي. «اوقاف فراغت، سرمايه فرهنگي و زنان». زن در توسعه و سياست، زمستان 1390 _ شماره 35. ص 73 _ 92.

ابراهيمي، قربانعلي و عباس بهنوئي گدنه. «سرمايه فرهنگي، مديريت ظاهر و جوانان: (مطالعه دختران و پسران شهر بابلسر)». زن در توسعه و سياست، پاييز 1389، شماره 30، ص 153 _ 176.

اقليما، مصطفي و اعظم ابراهيم نجف آبادي. «بررسي تأثير ميزان سرمايه فرهنگي در ميزان احساس شادي زنان جوان _ 15 _ 24 ساله _ در شهر اصفهان». جامعه پژوهي فرهنگي، بهار و تابستان 1390، شماره 3، ص 1 _ 24.

ص: 61

اميدي، اكبر. «كار و سرمايه فرهنگي ايرانيان». رشد آموزش علوم اجتماعي، پاييز 1391، دوره 15، ص 4 _ 9.

بنت، توني و مايك سويج. «سرمايه فرهنگي و سياست فرهنگي». مترجم رامين مسعودي. پژوهشنامه، تابستان 1390، شماره 71، ص 181 _ 190.

بورديو، پير. «ذوق هنري و سرمايه فرهنگي». مترجم ليلي مصطفوي. نامه فرهنگ، تابستان 1377، شماره 30، ص 106 _ 113.

جان عليزاده، حيدر و غلامرضا خوشفر و مهدي سپهر. «در جستجوي سنجش سرمايه فرهنگي». مطالعات فرهنگي و ارتباطات، پاييز 1389 _ شماره 20. ص 217 _ 238.

چاوش باشي، فرزانه. «سرمايه فرهنگي، همسويي ارزش ها و مزيت رقابتي». پژوهشنامه، تابستان 1390 _ شماره 71. ص 127 _ 144.

حسين زاده، ميكائيل. «بررسي رابطه سرمايه فرهنگي و هويت اجتماعي در بين دانشجويان تبريز». مطالعات ملي، بهار 1388، شماره 37. ص 49 _ 74.

روحاني، حسن. «گفتمان: درآمدي بر نظريه سرمايه فرهنگي». راهبرد، زمستان 1388، شماره 53، ص 5 _ 36.

قرونه، حسن. «بازتاب سرمايه فرهنگي در آيينه سازمان». تدبير، خرداد 1389، شماره 217، ص 39 _ 43.

كاوسي، اسماعيل و الهه حيدري زاده. «سرمايه فرهنگي، سرمايه انساني و توسعه». پژوهشنامه، تابستان 1390، شماره 71. ص 43 _ 72.

كروبي، مهدي. «فرهنگ قومي سرمايه فرهنگي و صنعت گردشگري». رفاه اجتماعي، بهار 1387، شماره 28، ص 309 _ 324.

گولدينگ، آن. «كتابخانه ها و سرمايه فرهنگي». علي رضا اسفندياري مقدم و عيسي زارعي. كتاب ماه كليات، بهمن 1388، شماره 146، ص 60 _ 63.

مرجاني، مهدي و رزيتا سپهرنيا. «سرمايه فرهنگي و مديريت فرهنگي در كشور». پژوهشنامه، تابستان 1390، شماره 71، ص 73 _ 96.

ص: 62

مرسر، كولين. «سرمايه فرهنگي و توانايي ها: تعريف و سنجش حوزه فرهنگي». مترجم فاطمه توحيدي اردهائي. پژوهشنامه، تابستان 1390، شماره 71، ص 145 _ 180.

ممتحني، حسين. «سرمايه هاي فرهنگي». زمانه، خرداد و تير 1389، دوره جديد، شماره 88 و 89، ص 41.

مهدي پور، محمود. «سرمايه فرهنگي». مبلغان، فروردين و ارديبهشت 1387، شماره 102، ص 4 _ 10.

مير جليلي، سيد حسين. «نقش سرمايه فرهنگي در مهندسي فرهنگي». مهندسي فرهنگي، شهريور و مهر 1386، شماره 12، ص 43 _ 45.

نوربخش، سيد مرتضي. «نقش سرمايه هاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي خانواده در موفقيت داوطبان آزمون سراسري». برنامه ريزي رفاه و توسعه اجتماعي، پاييز 89، شماره 4، ص 93 _ 134.

نيازي، محسن و محمد كاركنان نصرآبادي. «تبيين جامعه شناختي رابطه سرمايه فرهنگي خانواده با هويت اجتماعي جوانان». مطالعات ملي، پاييز 1386، شماره 31، ص 55 _ 80.

ص: 63

سياست فرهنگي

اشاره

سياست فرهنگي

سياست فرهنگي، به طور عام بر ارزش ها و اصولي كه موجودات اجتماعي را در مسائل فرهنگي هدايت و راهنمايي مي كند، اطلاق مي شود. به بيان سادهتر، سياست فرهنگي به اقدامات و فعاليتهاي عامدانه و از پيش طراحي شدهاي گفته ميشود كه نهادهاي مختلف از قبيل دولت، بازار يا جامعه مدني در جهت توليد، توزيع و اشاعه محصولات فرهنگي انجام مي دهند. سياست فرهنگي بعضي اوقات به صورت آشكار از طريق يك فرايند تعريف شده توسط يك سازمان متولي اين امر تعيين مي گردد؛ اما آنچه كه در اين فضا اهيت دارد آثار فرهنگي حركت اجتماعي است كه برخي اوقات غيرقابل پيشبيني نيز مي باشد. بدين لحاظ، تقويت پيوندهاي مشترك در ميان مردم، نگاهباني از پيوندهاي مردمان درون و برون از مرز، پاسداري از زبان، لهجه، آداب و رسوم در كنار زبان، آداب و رسوم ملي، از مهم ترين وظايف سياست فرهنگي است. لذا جهت آشنايي پژوهشگران و علاقمندان، برخي آثار مرتبط با اين بحث در ادامه فهرست شده است:

الف. كتابها

اجلالي، پرويز. سياستگذاري و برنامه ريزي فرهنگي در ايران. تهران: آن، 1379. 262 ص.

ص: 64

اشتريان، كيومرث. روش سياست گذاري فرهنگي. تهران: مؤسسه نشر شهر، 1381. 123 ص.

اشتريان، كيومرث. متغيرهاي استراتژيك در سياستگذاري فرهنگي. تهران: ميزان، 1389. 192 ص.

امامي، سيدمجيد. پيوست فرهنگي؛ از مفهوم تا روش. تهران: دانشگاه امام صادق عليه السلام ، 1391. 272 ص.

امين زاده، محمد. سياست فرهنگي كشورهاي جهان. تهران: ستايش حور، 1388. 850 ص.

بنيانيان، حسن. پيوست فرهنگي: ضرورت هاي وجودي، راهكارها و فرآيند هاي تدوين. تهران: مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، 1390. 104 ص.

پهلوان، چنگيز. سياست فرهنگي. تهران: نشر قطره، 1391. 270 ص.

پهلوان، چنگيز. فرهنگ و برنامه ريزي. تهران: پژوهشكده علوم ارتباطي و توسعه ايران، 1358. 124 ص.

حاجياني، ابراهيم. سياست فرهنگي. تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مركز تحقيقات استراتژيك، 1389. 174 ص.

حسين لي، رسول. مباني و اصول سياست فرهنگ در جمهوري اسلامي ايران و ديگر كشورها. تهران: آن، 1379. 240 ص.

دفتر سازمان هاي بين المللي. راهبرد فرهنگي جهان اسلام. مترجم محمد مقدس. تهران: الهدي، 1380. 139 ص.

صالحي اميري، رضا. برنامه ريزي فرهنگي. تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مركز تحقيقات استراتژيك، 1388. 195 ص.

صديق سروستاني، رحمت الله و قاسم زائري. چالش هاي برنامه ريزي فرهنگي در ايران. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، دفتر گسترش توليد علم، 1387. 256 ص.

عسگري، علي. درآمدي بر كارنامه فرهنگي انقلاب اسلامي. تهران: دانش و انديشه معاصر، 1382. 136 ص.

ص: 65

فردرو، محسن و علي اكبر رضائي. آشنايي با اصول برنامه ريزي فرهنگي. تهران: عباسي، 1386. 177 ص.

مك گوئيگان، جيم. بازانديشي در سياست فرهنگي. مترجمان نعمت اله فاضلي و مرتضي قليج. تهران: دانشگاه امام صادق عليه السلام ، 1388. 366 ص.

ميلر، تام. سياست فرهنگي. ترجمه نعمت اله فاضلي و مرتضي قليچ. تهران: دانشگاه امام صادق عليه السلام ، 1389. 385 ص.

ب. مقالات

بشير، حسن و حسين بصيريان جهرمي. «فرهنگ رسانه اي و سياست فرهنگي مطالعه تطبيقي در كشورهاي توسعه يافته و كمتر توسعه يافته». مطالعات فرهنگي و ارتباطات، زمستان 1385، شماره 7، ص 139 _ 164.

بشير، حسن. «سياست فرهنگي تفاوت در بازنمايي حجاب اسلام در رسانه هاي غربي». تحقيقات فرهنگي، پاييز1390، شماره 15، ص 45 _ 70.

پهلوان، چنگيز. «بحثي در زمينه سياست فرهنگي زبان فارسي و توسعه ملي». ايران نامه، بهار 1368، شماره 27، ص 507 _ 527.

ت، ش. «سياست فرهنگي يا فرهنگ سياسي». فردوسي، خرداد و تير 1386، شماره 54 و 55، ص 9.

جعفري، محمدحسن. «جايگاه حوزه علميه در سياست گذاري فرهنگي در نظام جمهوري اسلامي ايران». اسلام و پژوهش هاي مديريتي، تابستان 1390، شماره يك، ص 33 _ 50.

سعيد ذكائي، محمد و سميه سادات شفيعي. «كالبد شكافي سياست گذاري فرهنگي جمهوري اسلامي ايران». مطالعات فرهنگي و ارتباطات، پاييز 1389، شماره 20، ص 77 _ 120.

صفا، ذبيح الله. «مفاهيم سياست فرهنگي در ايران». نگين، 30 آبان 1353، شماره 114، ص 3.

ص: 66

كيارس، داريوش. «شال اميري (سياست فرهنگي در زمانه ميرزا تقي خان امير كبير)». تنديس، مهر 1389، شماره 185، ص 36 _ 37.

گشايش، فرهاد. «مطالعات كابردي هنر: ويژه سياست فرهنگي». هنر، زمستان 1382، شماره 58، ص 192 _ 235.

مشبكي، اصغر و علي اكبر خادمي. «بررسي آسيب شناسانه سياست ها و سياست گذاري هاي فرهنگي ايران بعد از انقلاب اسلامي». نامه پژوهش فرهنگي، زمستان 1387، شماره 14، ص 133 _ 178.

معنوي، احمد. «نخستين برهه: نگاهي به سياست هاي فرهنگي نخستين برهه هاي انقلاب اسلامي». زمانه، بهمن 1387، شماره 77، ص 27 _ 32.

ملبوبي، محمدتقي. «كاربست ديپلماسي عمومي و فرهنگي در سياست فرهنگي». روابط فرهنگي، تير 1390، پيش شماره 2، ص 27 _ 35.

نجم، نجمه و حسن ناصرخاكي. «نگاهي راهبردي به سياست گذاري فرهنگي مهدوي مبتني بر روايات». پژوهش هاي مهدوي، تابستان 1392، شماره 5، ص 115 _ 130.

نگاهداري، بابك. «معرفت آينده نگاري و سياست گذاري فرهنگي». مهندسي فرهنگي، فروردين و ارديبهشت 1390، شماره 51 و 52. ص 8 _ 9.

ص: 67

فرهنگ ديني

اشاره

فرهنگ ديني

فرهنگ، تفكر جمعي جامعه است كه در پديده ها و رفتارهاي اجتماعي تجلي مي يابد و تمامي امور اقتصادي، اجتماعي، سياسي، نظامي، مادي و معنوي را متأثر مي سازد. با توجه به معناي دين و فرهنگ و نظر به مباني و اهداف آن دو ميتوان گفت: دين و فرهنگ پيوسته يك رابطه ناگسستني و تنگاتنگ دارند و همانگونه كه دين در تمدن و فرهنگ انسان نقش مؤثري را ايفا مي كند، فرهنگ نيز، در بهره مندي بايسته و شايسته از فعاليت هاي حيات مادي و معنوي، انسان را در حيات معقول كمك مي كند و عامل تكامل انسان مي گردد، و نيز دين و فرهنگ با ارايه نظام هاي سه گانه هدفمندِ خود مي توانند در صورت بكارگيري آنها، عامل تحول گسترده اي در مسير رشد و تكامل انسان باشند. بنابراين فرهنگ سازي ديني به معناي «نمود عيني دادن و نهادينه كردن ارزش هاي ديني در عملكرد افراد و صحنه هاي اجتماعي است. بدين لحاظ فرهنگ ديني و اسلامي، فرهنگي است كه پشتوانه آن جهان بيني ديني و اسلامي بوده و مشتمل بر نگرشي است كه در واقع روش و منش زندگي را تعيين مي كند. جهت آشنايي بيشتر با منابع منتشر شده در خصوص فرهنگ ديني و اسلامي، در ادامه فهرستي از كتابها و مقالات ارائه ميگردد:

ص: 68

الف. كتابها

ابوالقاسمي، محمدجواد و مهدي سجادي. پژوهشي در چالش هاي توسعه فرهنگ ديني با نگاه به آينده. تهران: عرش پژوه، 1384. 212 ص.

ابوالقاسمي، محمدجواد. به سوي توسعه فرهنگ ديني در جامعه ايران آسيب ها، چالش ها و راهبردها. تهران: عرش پژوه، 1384. 139 ص.

پيروزمند، علي رضا. پژوهشي بنيادين در مناسبات دين و فرهنگ. قم: دفتر نشر معارف اسلامي، 1392. 360 ص.

جمشيدي، مهدي. نظريه فرهنگي استاد مطهري. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1392. 450 ص.

حسيني، مرتضي. جايگاه هنر در فرهنگ ديني. قم: فرهنگ قرآن، 1380. 2 ج.

خراساني، لطف اله. فرهنگ آفريني قرآن. قم: مؤسسه بوستان كتاب، 1392. 361 ص.

خوش منش، ابوالفضل. زبان قرآن، پايه فرهنگ سازي ديني. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1390. 84 ص.

رشيدي، بهروز. فرهنگ و تمدن اسلامي. تهران: پرسمان، 1391. 312 ص.

صالحي، اعظم. فرهنگ و تمدن اسلامي. تهران: سيميا، 1392. 100 ص.

طولي، فاروق. تاريخ فرهنگ و تمدن اسلام. قم: احمد مطهري، 1390. 192 ص.

كافي، مجيد. فرهنگ ديني: مفاهيم، نظريه ها و راه كارها. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392. 296 ص.

كنعاني، محمد. درآمدي بر فرهنگ و تمدن اسلامي. تهران: سميع، 1387. 88 ص.

محيط طباطبائي، محمد. فرهنگ اسلامي. تهران: مؤسسه انتشارات بعثت، 13. 47 ص.

ناطقي، محمدتقي. فرهنگ سازي در اسلام. قم: نسيم انتظار، 1387. 461 ص.

ص: 69

ب. مقالات

اصغري، محمود. «نقش دولت در پاسداري از فرهنگ ديني». پژوهش هاي اجتماعي اسلامي، آذر و دي و بهمن و اسفند 1388، شماره 79 و 80، ص 201 _ 216.

اعتصامي، محمدمهدي. «فرهنگ ديني و مطالعات تطبيقي». رشد آموزش معارف اسلامي، پاييز 1383، شماره 54، ص 2.

اميريان زاده، مژگان و حميد شفيع زاده. «راهكارهاي نهادينه كردن فرهنگ ديني در دانشگاه ها». پژوهشنامه، بهار 1389، شماره 54، ص 107 _ 130.

پژوهنده، محمد حسين. «جايگاه هويت و مليت در فرهنگ ديني». پژوهش هاي اجتماعي اسلامي، آذر و دي 1390، شماره 91، ص 89 _ 118.

جاويد، محمدجواد. «دولت فرهنگ ديني در برابر فربگي دولت بي ديني؛ جامعه شناسي معناگرايي در فرانسه». دين و ارتباطات، پاييز و زمستان 1386، شماره 32، ص 121 _ 156.

حب الله، حيدر. «طرح تقريب و مشكلات آگاهي ديني (قرائتي در منطق تقريب و گونه هاي فرهنگ ديني». انديشه تقريب، بهار 1384، شماره 2، ص 39 _ 74.

حسن آبادي، ابوالفضل و علي اكبر كجباف. «تاريخ و فرهنگ اسلامي: بررسي اسنادي از تازه مسلمانان در مشهد». مشكو ة، پاييز 1389، شماره 108، ص 98 _ 111.

حسني، سيد محمد ابراهيم. «نقش روحانيت شيعه در گستره فرهنگ ديني بعد از انقلاب اسلامي». انديشه انقلاب اسلامي، پاييز و زمستان 1382، شماره 7 و 8، ص 211 _ 225.

روح الهي خراساني، علي. ره آورد نور، بهار 1388، شماره 26، ص 36 _ 39.

زون، دينگ. «انگيزه ها و موانع عمده گفت و گوي بين فرهنگ چين و فرهنگ اسلامي». چشم انداز ارتباطات فرهنگي، اسفند 1382، شماره 7، ص 66 _ 67.

ص: 70

سيد علوي، سيد ابراهيم. «توسعه فرهنگ ديني و معنويت گرايي». انديشه انقلاب اسلامي، تابستان 1381، شماره 2، ص 36 _ 54.

غلامي دهقي، علي. «فرهنگ ديني و نقش آن در پيشرفت هاي علمي و فرهنگي در سده هاي نخستين اسلامي». معرفت، ارديبهشت 1383، شماره 77، ص 38 _ 42.

فياض، حميده. «نقش حضرت زهرا عليها السلام در تعالي مولفه هاي فرهنگ اسلامي». طهورا، تابستان 1390، شماره 9، ص 13 _ 40.

قمي، محسن. «نقش دانشگاه در ارتقاي فرهنگ ديني». مطالعات معرفتي در دانشگاه اسلامي، پاييز 1381، شماره 14، ص 199 _ 212.

مهتابي، علي. «اجتماع: فرهنگ كوكاكولايي يا فرهنگ اسلامي». فرهنگ پويا، شهريور 1386، شماره 5، ص 66 _ 70.

موسي پور، ابراهيم. «فرهنگ ديني در زبان و نشانه شناسي روزانه مردم ايران در دوران صفوي قاجاري». تاريخ و تمدن اسلامي، بهار و تابستان 1389، شماره 11، ص 131 _ 166.

نقي زاده، محمد. «فرهنگ اسلامي و توسعه پايدار». مديريت شهري، بهار 1379، شماره 1، ص 73 _ 74.

نگاهداري، بابك. «فرهنگ ديني (فرهنگ ارزشي _ مذهبي)». مهندسي فرهنگي، مرداد و شهريور 1387، شماره 19 و 20، ص 6 _ 8.

ص: 71

فرهنگ پذيري

اشاره

فرهنگ پذيري

برخورد فرهنگي و فرهنگ پذيري در عصر حاضر، فرايند بسيار پيچيده و چند جانبه اي است و چگونگي، ميزان و پيامدهاي حاصل از آن، تابعي از متغيرهاي گوناگون بوده و تغيير آنها به همان نسبت موجب تغيير و تفاوت در فرهنگ پذيري مي شود. فرهنگ پذيري، پديده اي است كه در اثر تماس كم و بيش پيوسته، ميان دو يا چند گروه فرهنگي متمايز روي مي دهد و در فرآيند آن، يك گروه، عناصري از فرهنگ گروه يا گروههاي ديگر را گرفته و با عناصري از فرهنگ خود، جايگزين، تركيب يا در آن هضم مي كند؛ بنابراين، فرهنگ پذيري، انگاره اي از دگرگوني است كه در آن درجه اي از همگرايي بين دو فرهنگ پديد مي آيد. البته نه به اين معنا كه شباهت ها بر تفاوت ها رجحان مي يابند، بلكه تنها به اين معنا كه دو فرهنگ، بيش از زماني كه با هم در تماس نبودند، به يكديگر همانند شده اند. فرهنگ پذيري بر اساس معيارهايي چون سطح فرهنگ پذيري، تنوع وتعدد گروههاي اجتماعي، گسترده بودن يا محدود بودن گروههاي ياد شده، طرز تلقي گروههاي اجتماعي از يكديگر تحقق مي يابد. در ادامه برخي از منابع مرتبط با اين حوزه ارائه مي گردد:

ص: 72

الف. كتابها

اسدي، علي. مواجهه آيات و روايات با جنبه هاي منفي فرهنگ پذيري. قم: مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله ، 1388. 304 ص.

اسفيني فراهاني، ناهيدخاتون. نقش بازي در فرهنگ پذيري. تهران: آريازمين، 1386. 48 ص.

روحي، كليم الله. فرهنگ پذيري دانش آموزان. قم: مؤسسه فرهنگي انتشاراتي امام عصر7، 1379. 94 ص.

ب. مقالات

اخوي راد، بتول. «نقش زنان در فرهنگ پذيري كودكان». مباحث بانوان شيعه، بهار 1384، شماره 3، ص 93 _ 106.

امين پور، فاطمه. «فرهنگ پذيري ديني و رسانه». مطالعات جوان و رسانه، پاييز 1390، شماره 2، ص 10 _ 37.

خسروي، موسي الرضا. «فرايند فرهنگ پذيري و مسئله هويت در جامعه ايراني در آمريكا». چشم انداز ارتباطات فرهنگي، مهر و آبان 1384، شماره 18، ص 52 _ 58.

راد نيكنام، سمانه. اشاعه فرهنگي و فرهنگ پذيري (بررسي روز ولنتاين در ايران). نمايه پژوهش، پاييز و زمستان 1381، شماره 24 _ 23، ص 293 _ 300.

شهيم، سيما. «فرهنگ پذيري خانواده، مشكلات رفتاري، و مهارت هاي اجتماعي در گروهي از كودكان مهاجر». پژوهش هاي روانشناختي، تابستان 1386، شماره 19، ص 93 _ 108.

كرمي، محمد. «سخن ماه: فرهنگ پذيري يا فرهنگ ستيزي (جريمه نقدي يا برخورد فرهنگي كدام كارسازتر است)». فردوسي، تير 1383، شماره 19. ص 12 _ 13.

ص: 73

فرهنگ سازماني

اشاره

فرهنگ سازماني

وقتي كه براي اولين بار وارد سازماني مي شويد و به گردش در آن مي پردازيد متوجه مي شويد احساسي خاصي به شما دست مي دهد. آنچه اين احساس را مي سازد، فرهنگ سازماني حاكم است. اين كه اين سازمان چگونه خود را سازماندهي مي كند، قوانين و مقررات و باور هاي حاكم فرهنگ سازماني آن را مي سازد. بدين لحاظ، فرهنگ سازماني را مي توان در سه بخش «جلوه هاي ظاهري»، «ارزش هاي مورد حمايت» و «باورهاي مشترك نهفته» تعريف كرد. منظور از جلوه هاي ظاهري همان مواردي است كه هنگام ورود به يك سازمان به چشم ميآيد؛ ارزش هاي مورد حمايت اهداف، استراتژي ها و خط و مشي هايي است كه از جانب كل اعضاي يك سازمان يا نهاد مورد پذيرش قرار مي گيرد؛ سومين بخش، باورهاي مشترك نهفته است كه به تفكرات، انديشه ها و احساسات ناخودآگاهي گفته مي شود. در ادامه برخي از آثار كه اين موضوع را دستمايه پژوهش خود قرار داده اند، معرفي مي گردد:

الف. كتابها

ابن رسول، اصغر. فرهنگ سازماني. تهران: دانشگاه صنعتي مالك اشتر، 1383. 180 ص.

ص: 74

احمدي، محمدرضا. نگاهي به وجدان كاري و فرهنگ سازماني با رويكرد ديني. قم: زمزم هدايت، 1384. 224 ص.

باقي نصرآبادي، علي و جعفر رحماني. فرهنگ و رفتار سازماني. قم: علي باقي نصرآبادي، 1376. 217 ص.

شاين، ادگار. فرهنگ سازماني. مترجم محمدابراهيم محجوب. تهران: فرا، 1383. 244 ص.

شوقي، بهزاد و ستار نظري. ساختار سازماني و فرهنگ سازماني (مفاهيم، تعاريف و نظريه ها). تهران: راز نهان، 1391. 120 ص.

صالحي اميري، سيدرضا. فرهنگ سازماني. تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مركز تحقيقات استراتژيك، 1388. 202 ص.

عبدالمنافي، سعيد و وحيد حسني و معصومه زارع. فرهنگ سازماني دانش محور. دليجان: انتشارات بهريار، 1392. 192 ص.

عليخان گرگاني، روح الله و رمضان ميرعباسي. فرهنگ سازماني و سازمانهاي عمومي. تهران: آذرخش، 1391. 203 ص.

قيومي، عباسعلي و محمدرضا حقيقي. مديريت فرهنگ سازماني. تهران: مشق شب، 1392. 152 ص.

محمدعلي لواساني، محسن. درآمدي بر فرهنگ و رفتار اجتماعي. تهران: انديشه عصر، 1390. 192 ص.

موسوي پناه، سيد مسلم. فرهنگ سازماني به زبان ساده. تهران: به انديشان، 1392. 192 ص.

نياز آذري، كيومرث و مريم تقوايي يزدي. فرهنگ سازماني در هزاره سوم. تهران: شيوه، 1389. 376 ص.

ب. مقالات

آقاجاني، حسن علي. «بررسي و تبيين فرهنگ سازماني شاهد تجربي دانشگاه مازندران». مهندسي فرهنگي، بهار 1392، شماره 75، ص 111 _ 126.

ص: 75

ابزري، مهدي و محمدرضا دلوي. «نيل به تعالي سرآمدي از طريق تقويت فرهنگ سازماني». جامعه شناسي كاربردي، بهار 1388، شماره 33، ص 171 _ 196.

امامي، مصطفي و عبدالغني رستگار. «فرهنگ سازماني مديران از ديدگاه قرآن و نهج البلاغه». راهبرد(دانشگاه تهران)، زمستان 1387، شماره 2، ص 145 _ 170.

امامي، مصطفي و كامران نظري. «بررسي رابطه توانمندي كاركنان و فرهنگ سازماني/ مطالعه موردي در بانك هاي خصوصي شهر كرمانشاه». بانك و اقتصاد، مرداد 1392، شماره 123، ص 60 _ 65.

توانايي شاهرودي، عفت و بهروز مهرام. «بررسي ميزان توانمندي معلمان مقطع ابتدايي و رابطه آن با مؤلفه هاي فرهنگ سازماني مدرسه». رويكردهاي نوين آموزشي، پاييز و زمستان 1389، شماره 12، ص 23 _ 40.

جبه دار، عليرضا و عبدالله مجيدي و مهدي عزيزي. «تأثير فرهنگ سازماني بر رفتار دانشجويان دانشگاه علوم انتظامي». مطالعات مديريت انتظامي سال دوم، پاييز 1386، شماره 3، ص 332 _ 348.

جعفري، صديقه و منوره يزدي و سيمين حسينيان. «قابليت پيش بيني كنندگي فرهنگ سازماني و فشار رواني شغلي». علوم رفتاري، زمستان 1388، شماره 10، ص 331 _ 338.

حور علي، مريم و رضا نقاشيان. «ارتباط استراتژي، ساختار، فرهنگ سازماني با بهره وري سازمان (نقش واسطه اي مديريت دانش)». اصلاح و تربيت، ارديبهشت 1391، شماره 120، ص 39 _ 41.

خاك پور، عباس. «سنخ شناسي مطالعات فرهنگ سازماني». راهبرد فرهنگ تابستان و پاييز 1390 _ شماره 14 و 15. ص 83 _ 98.

زميني، سهيلا و داود حسيني نسب. «بررسي رابطه فرهنگ سازماني با رضايت شغلي». مديريت فرهنگ سازماني، پاييز و زمستان 1388، شماره 20، ص 121 _ 138.

سنجقي، محمدابراهيم و برزو فرهي بوزنجاني. «علوم انساني دانشگاه امام

ص: 76

حسين عليه السلام »، تير 1388، شماره 75، ص 33 _ 64.

شاه آبادي، محمدمهدي و حسن عابدي جعفري. «روش شناسي علوم انساني»، بهار 1390، شماره 66، ص 97 _ 116.

غلامي حيدرآبادي، زهرا. «بررسي رابطه مؤلفه هاي فرهنگ سازماني با انگيزش و فرسودگي شغلي مشاوران شهر تهران». فرهنگ مشاوره و روان درماني، پاييز 1390، شماره 7، ص 103 _ 122.

فيضي، طاهره و مسعود گرامي پور. «تأثير سرمايه اجتماعي بر فرهنگ سازماني». رفاه اجتماعي، تابستان 1387، شماره 29، ص 221 _ 252.

قوچاني، فرخ و مريم بدري زاده. «بررسي تأثير فرهنگ سازماني بر استقرار سيستم هاي اطلاعات». چشم انداز مديريت دولتي، پاييز 1390، شماره 7، ص 81 _ 96.

گودرزوند چگيني، مهرداد و معصومه حقي. «تأثير فرهنگ سازماني بر جذب زنان در پست هاي مديريتي». زن و جامعه، زمستان 1389، سال اول، شماره چهارم، ص 95 _ 110.

ص: 77

فرهنگ عامه

اشاره

فرهنگ عامه

فرهنگ عامه به نحوه زندگي انسان ها در طبيعت، رفتارها و همچنين معناهاي مشتركي گفته مي شود كه عامه مردم جامعه در زندگي روزمره با آن سر و كار دارند(1). فولكلور در ابتدا محدود به ادبيات شفاهي بود كه از قصه ها، افسانه ها، آوازهاي محلي، ضرب المثل ها و چيستان ها تجاوز نمي كرد. به تدريج دامنه فولكلور توسعه يافت و آداب و رسوم و معتقدات عاميانه را نيز به قلمرو فولكلور افزوده و كم كم تكنيك ها و هنرهاي عاميانه را نيز شامل گرديد. با توجه به وسعت موضوعات مي توان گفت، فولكلور عبارت از همه جنبه هاي عاميانه زندگي است. موضوع فولكلور پرداختن به جنبه هاي سنتي جامعه يعني شيوه هاي اعمال و رفتار وعادات و باورهاي سنت است. بنابراين در فرهنگ عامه، سنت يك واژه بنيادي است كه اين دانش را از دانش هاي ديگر متمايز مي كند. در ادامه برخي از آثار منتشر شده در اين موضوع ارائه و معرفي مي گردد:

ص: 78

الف. كتابها

احمدسلطاني، منيره. ژرف ساخت فرهنگ عامه ايراني. تهران: روزگار، 1384. 176 ص.

انصاري، جمال. آشنايي با فرهنگ عامه و اقوام ايراني: مروري بر آداب و رسوم، اعتقادات و عادات محلي، .... تهران: سبحان نور، 1392. 320 ص.

بتلهايم، برونو. افسون افسانه ها. ترجمه اختر شريعت زاده. تهران: شهر كتاب، هرمس، 1386. 405 ص.

بختياري، محمدرضا. فولكلور و ادبيات عاميانه. اروميه: اديبان، 1386. 335 ص.

تميم داري، احمد. فرهنگ عامه. تهران: مهكامه، 1390. 348 ص.

جهانبخش، محمد علي. مردم شناسي و فرهنگ عامه (با تكيه بر فرهنگ عامه مردم). تهران: هم پا، 1391. 304 ص.

حبيبي، بهنام. حقوق فولكلور (فرهنگ عامه). تهران: مجد، 1388. 144 ص.

دباغ صادقي، فرح. تصوير نماز در فرهنگ عاميانه. تهران: ستاد اقامه نماز، 1379. 120 ص.

ديندار، بتول. بازتاب فرهنگ عامه در ديوان خاقاني. تهران: راش، 1392. 160 ص.

ريچاردز، باري. روانكاوي فرهنگ عامه: نظم و ترتيب نشاط. مترجم حسين پاينده. تهران: طرح نو، 1382. 282 ص.

سليميان، سهيل. نوروز در فرهنگ عامه. تهران: طرح آينده، 1387. 293 ص.

شعربافيان، حميدرضا. باورهاي عاميانه در ايران به گزارش سياحان غربي. مشهد: محقق، 1383. 188 ص.

عارفي راد، محمدعلي. عاشورا در فرهنگ مردم. تهران: لوح محفوظ، 1379. 128 ص.

فرجي، گيتي. فرهنگ عامه در مثنوي خسرو و شيرين نظامي. تهران: راشدين، 1392. 184 ص.

ص: 79

ب. مقالات

افشاري، مهران. «جوانمردي و قلندري و فرهنگ عامه ايران». چيستا، فروردين و ارديبهشت 1368، شماره 57 و 58، ص 493 _ 507.

عناصري، جابر. «تأثير فرهنگ عامه در تصاوير كتاب كودك». چيستا، دي 1368، شماره 64، ص 544 _ 554.

عناصري، جابر. «سيري در شاهنامه از ديدگاه فرهنگ عامه». چيستا، دي و بهمن 1366، شماره 45 و 46، ص 493 _ 504.

بهار، مهري. «رسانه ديني و فرهنگ عامه». رواق هنر و انديشه، بهمن 1386، شماره 19، ص 13 _ 22.

علومي، محمدعلي. «فرهنگ عامه/ از سينه به سينه». سوره انديشه دوره اول، بهمن 1370، شماره 35، ص 6 _ 9.

قنبري عديوي، عباس. «نگاهي به مشروطه و فرهنگ عامه بختياري». فرهنگ مردم، تابستان 1385، شماره 18، ص 125 _ 130.

خلعت بري ليماكي، مصطفي. «فولكلور و سينما: مروري بر آثار سينمايي زنده ياد علي حاتمي از منظر فرهنگ عامه». فرهنگ مردم، بهار و تابستان 1386، شماره 21 و 22، ص 72 _ 83.

فروتن، يعقوب. «ملاحظات جمعيتي در فرهنگ عامه ايران (با تاكيد بر ضرب المثل ها)». جمعيت، بهار و تابستان 1379، شماره 31 و 32، ص 46 _ 69.

جعفري (قنواتي)، محمد. «فرهنگ عامه و باورها در آثار مولوي: مولوي و فرهنگ عامه». فرهنگ مردم، پاييز 1386، شماره 23، ص 9 _ 14.

فقيري، ابوالقاسم. «گل در ترانه هاي محلي (فرهنگ عامه)». ادبستان فرهنگ و هنر، فروردين 1373، شماره 52، ص 80 _ 83.

صيرفي، هايده. «اطلاع رساني: تأثير ادبيات زورخانه بر فرهنگ عامه (جستاري پيرامون ضرب المثل هاي متأثر از زورخانه)». رشد آموزش تربيت بدني، پاييز 1387، شماره 28، ص 4 _ 10.

ص: 80

علينقيان، حسين. «فرهنگ عامه: سنت وقف و ترويج قرآن». كيهان فرهنگي، ارديبهشت 1387، شماره 259، ص 72 _ 73.

سليمان، خالد. «فرهنگ عامه: فرهنگ عاميانه در شعر فلسطين». مترجمان پوران حجت انصاري و علي رضا نادري. كيهان فرهنگي، خرداد 1387، شماره 260، ص 64 _ 65.

غيبي، سيد محمودرضا. «شناسايي فرهنگ عامه با نگاهي تطبيقي به خمسه نظامي». مطالعات ادبيات تطبيقي، تابستان 1386، شماره 2، ص 77 _ 102.

كروبي، مهدي. «بررسي نقش فولكور (فرهنگ عامه) در توسعه گردشگري ايران». مطالعات گردشگري، پاييز 1384، شماره 10، ص 53 _ 78.

الماسي، نجاد علي و بهنام حبيبي. «بررسي تطبيقي حمايت حقوقي از جلوه هاي فرهنگ عامه». حقوق خصوصي، بهار و تابستان 1387، شماره 12، ص 5 _ 28.

غيبي، سيد محمودرضا. «فرهنگ عامه در خمسه نظامي». نامه پارسي، زمستان 1383، شماره 35، ص 41 _ 64.

جفري ناول اسميت. «فليني و فرهنگ عامه». مترجم م . ا. هفت بهمن 1382، شماره 8، ص 16 _ 19.

پناهي سمناني، محمد احمد. «آب در فرهنگ عامه ايران». چيستا، آبان و آذر 1388، شماره 264 و 265، ص 5 _ 8.

داناي علمي، عباس. حلاج و طنز (تأثير حلاج بر تمثيل و مثل فرهنگ عامه و موسيقي). رودكي، تير 1387، شماره 24، ص 28 _ 37.

كديور، جميله. «اقتدارگرايي از منظر فرهنگ عامه». راهبرد، پاييز 1374، شماره 8، ص 13 _ 44.

راد فر، ابوالقاسم. «جلوه هاي فرهنگ عامه در ادبيات فارسي». نامه فرهنگ، بهار 1380، شماره 39، ص 153 _ 158.

ص: 81

فرهنگ ملي

اشاره

فرهنگ ملي

مجموعه اي از پاره فرهنگ ها شامل نشانه ها، هنجارها، سنت ها، افكار، روش هاي زندگي، نماد ها و الگوهاي رفتاري متنوع قومي، نظام هاي ارزشي و مباني اعتقادات و باورها كه در يك فرايند اجتماعي _ تاريخي تلفيق و سامان دهي شده است و هويت مشترك يك جامعه سياسي را تبلور بخشند، فرهنگ ملي را به وجود مي آورد.(1) فرهنگ ملي، حوزه گستردهاي از مفاهيم و مصاديق پارهفرهنگهاي رايج در ميان گروههاي قومي، مذهبي و اجتماعي را بازتاب مي دهد كه در يك پروسه تعاملي، پالايش و ادغام شدهاند. تدارك، ترتيب و تلفيق چنين گونههاي فرهنگي و رفتاري، به صورت تدريجي و در يك همزيستي و پيوستگي مداوم تاريخي به فرجام ميرسد. از اين رو، فرهنگ ملي هر سرزميني، داراي خصوصيات و ويژگي هاي خاص آن سرزمين است كه تحت عناصر تاريخي، جغرافيايي، مذهبي، عقيدتي و كليه آن خصوصياتي به آن ملت هويتي متفاوت از ديگران مي دهد، شكل مي يابد. در ادامه برخي از كتابها و مقالات انتشار يافته در اين موضوع ارائه مي گردد:

ص: 82

الف. كتابها

ارجائي، سعيد. نظري و گذري بر زخم هاي فرهنگي ما ايرانيان. تهران: پازينه، 1387. 272 ص.

اگوستينونتو. درباره ادبيات و فرهنگ ملي. مترجم ناصر موذن. بي جا: پيك ايران، 1359. 24 ص.

آژنگ، نصرالله. پرسش و پاسخ درباره شناخت فرهنگ ملي وتاريخ و تمدن ايران : مطابق با روش جديد انتخاب دانشجو ... . تهران: اسكندري، 1354. 200 ص.

حقيقت، عبدالرفيع. سهروردي شهيد فرهنگ ملي ايران. تهران كومش: بهجت، 1378. 414 ص.

ستاري، جلال. هويت ملي و هويت فرهنگي: بيست مقاله در قلمرو تاريخ فرهنگ. تهران: نشر مركز، 1380. 478 ص.

صالحي اميري، سيدرضا. انسجام ملي و تنوع فرهنگي. تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، مركز تحقيقات استراتژيك، 1388. 417 ص.

صفا، ذبيح الله و ديگران. فرهنگ و وحدت ملي "مجموعه مقالات". تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات، 1381. 116 ص.

صلاحي نژاد، علي. ايراني: نگاهي به هويت ملي و فرهنگي ايرانيان. تهران: پژوهشگران نشر دانشگاهي، 1389. 240 ص.

صنيع اجلال، مريم. درآمدي بر فرهنگ و هويت ايراني. تهران: مؤسسه مطالعات ملي تمدن ايراني، 1384. 218 ص.

طلايي، مرتضي و ديگران. امنيت فرهنگي. خوراسگان: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد خوراسگان، 1391. 375 ص.

علومي، رضا. مباني علم سياست و فرهنگ ملي. تهران: دانشگاه ملي ايران، 1356. 606 ص.

ص: 83

فراي، ريچارد نلسون. عصر زرين فرهنگ ايران. مترجم مسعود رجب نيا. تهران: صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، انتشارات سروش، 1375. 316 ص.

موحدي، مسعود. تعيين ويژگي هاي فرهنگ ملي _ اسلامي. تهران: راه دان، 1389. 248 ص.

ويليامز، مايكل چارلز. جنگ نرم فرهنگي: درآمدي بر نسبت امنيت و فرهنگ. مترجم مهدي ذوالفقاري. تهران: دانشگاه امام صادق، 1389. 380 ص.

ب. مقالات

آنگلوپولوس، تئودور. «فرهنگ ملي و ديدگاه شخصي». مترجم محمد شهبا. فارابي، بهار 1372، شماره 18، ص 86 _ 99.

توكلي، نيره. ده، «گنج پنهان فرهنگ ملي». نشر دانش، مرداد و شهريور 1373، شماره 83، ص 45 _ 46.

جوكار، محمد صادق و اباذر براري و مهدي طوسي. «درآمدي نظري بر چيستي رابطه فرهنگ ملي و امنيت ملي در ايران». مطالعات ملي، بهار 1389، شماره 41، ص 155 _ 178.

خديوي، اسدالله. «شناخت فرهنگ ملي و مديريت فرهنگ سازماني». مديريت، آذر و دي 1385، شماره 115 و 116، ص 26 _ 34.

صديق، عيسي. «فرهنگ ملي و حكومت جهاني». وحيد، ارديبهشت 1345، شماره 29، ص 369 _ 376.

طوسي، محمدعلي. «بهره وري و فرهنگ ملي». مديريت دولتي، زمستان 1374، شماره 31، ص 24 _ 28.

عوقي، وحيد. «فاصله قدرت از ديدگاه فرهنگ جامعه مهدوي». اسلام و پژوهش هاي مديريتي، تابستان 1390، شماره يك، ص 95 _ 126.

كاردان، عباس. «فرهنگ ملي و محلي در عصر جهاني شدن». مهندسي

ص: 85

فرهنگ و ارتباطات

اشاره

فرهنگ و ارتباطات

انقلاب ارتباطات در دنياي جديد به همراه خود، فرهنگ جديدي را توليد نموده است. اين فرهنگ؛ خاص، پويا و كاملاً جديد بوده و باعث همگرائي فرهنگي شده است. در واقع فرهنگ رسانه اي ناشي از انقلاب ارتباطات، نويدبخش فرهنگي جهاني است كه تجميع ملت ها و انديشه ها را در برخواهد داشت.(1) از سوي ديگر، رسانه ها با تحولاتي كه در جنبه هاي مختلف از بعد فن آوري تجهيزاتي و حجم و روش داشته اند، به عنوان حاملان و منتقل كنندگان پيام مي توانند در ساخت فرهنگ عمومي، باورها و افكار عمومي مؤثر باشند. آنها بدون در نظر گرفتن مرزهاي جغرافيائي عقيدتي و فرهنگي امكان حضور در همه نقاط جغرافيائي پيدا كرده اند. لذا شناخت اين دو عنصر مهم و رابطه آنها، مي تواند در كاربرد ابزارهاي نوين رسانه اي در جهت فرهنگ سازي و توسعه فرهنگي، كارشناسان و دست اندركاران مربوطه را ياري نمايد. در ادامه بخشي از منابع مرتبط با اين موضوع به اجمال معرفي مي گردد:

ص: 86

الف. كتابها

احمدزاده كرماني، روح الله. بازانديشي در فرهنگ و رسانه. تهران: چاپار، 1390. 382 ص.

اسميت، آلفرد گود. ارتباطات و فرهنگ. ترجمه مهدي بابائي اهري. تهران: سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت)، 1382 _ 1379. 3 ج.

بشير، حسن. گفتارهايي درباره فرهنگ، ارتباطات و توسعه. تهران: دانشگاه امام صادق عليه السلام ، 1388. 166 ص.

بورن، اد. بعد فرهنگي ارتباطات براي توسعه. مترجم مهرسيما فلسفي. تهران: سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، مركز تحقيقات مطالعات سنجش برنامه اي، 1379. 278 ص.

حسني، محمد. فرهنگ و رسانه هاي نوين. قم: دفتر عقل: مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، 1385 . 209 ص.

حميدي فراهاني، همايون و اسماعيل كاوسي و محمدرضا حقيقي. جهاني شدن فرهنگ و ارتباطات. تهران: مشق شب، 1392. 108 ص.

خاشعي، وحيد و محمدمهدي انصاري. استراتژي در فرهنگ و رسانه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، معاونت مطبوعاتي و اطلاع رساني، دفتر مطالعات و توسعه رسانه ها، 1392. 296 ص.

دارابي، علي. درآمدي بر جامعه شناسي ارتباطات، فرهنگ و رسانه. تهران: جهاد دانشگاهي، واحد تهران، انتشارات، 1390. 468 ص.

رسانه ها و فرهنگ. تهران: سروش (انتشارات صدا و سيما)، 1376. 268 ص.

رضاقلي زاده، بهنام. رويكرد فرهنگي در رسانه. تهران: قلم علم: پايگاه فرهنگ، 1392. 165 ص.

رضايي، علي. نقش رسانه هاي جمعي در فرهنگ. تبريز: علي رضايي، 1388. 84 ص.

ص: 87

سامووار، لاري ا. و ريچارد اي پورتر و ليزا ا. استفاني. ارتباط بين فرهنگ ها. ترجمه غلامرضا كياني، اكبر ميرحسني .تهران: مركز بازشناسي اسلام و ايران (باز)، 1379. 468 ص..

فهيمي فر، اصغر. حكمت رسانه هاي مدرن. تهران: مارليك، 1388. 184 ص.

فياض، ابراهيم. تعامل دين، فرهنگ و ارتباطات: نگاهي مردم شناختي. تهران: سازمان تبليغات اسلامي، شركت چاپ و نشر بين الملل، 1389. 414 ص.

قاسم زادگان جهرمي، حميد. رسانه هاي تصويري و فرهنگ. تهران: سيماي شرق، 1390. 206 ص.

كاري، جيمز. ارتباطات و فرهنگ: جستارهايي درباره رسانه ها و جامعه. مترجم مريم داداشي. تهران: نشر نقطه، 1376. 344 ص.

كيا، علي اصغر و رحمان سعيدي. جهاني شدن، رسانه و هويت فرهنگي. تهران: روزنامه ايران، مؤسسه انتشاراتي، 1382. 152 ص.

لون، يوست وان. تكنولوِژي رسانه اي از منظري انتقادي( طرح مباحثي در حوزه مطالعات فرهنگي و رسانه اي). مترجم احد عليقليان. تهران: همشهري، 1388. 180 ص.

محسنيان راد، مهدي. ريشه هاي فرهنگي ارتباط در ايران. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران، 1390. 1 ج.

محمود اكرامي و ديگران. رسانه ها و فرهنگ عمومي. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1390. 128 ص.

نهاوندي، علي. تاملاتي در باب دين، فرهنگ و رسانه. مشهد: انتشارات قدس رضوي، 1391. 240 ص.

هدايتي زفرقندي، محمد. حقوق فرهنگي و رسانه. تهران: تايماز، 1392. 162 ص.

هوور، استوارت و نات لاندباي. بازانديشي درباره رسانه، دين و فرهنگ.

ص: 88

تهران: سروش (انتشارات صدا و سيما): سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، مركز تحقيقات مطالعات سنجش برنامه اي، 1382. 379 ص.

ب. مقالات

آشنا، حسام الدين. «فرهنگ، ارتباطات و سياست خارجي، ارائه مدلي براي ديپلماسي عمومي». دين و ارتباطات، بهار 1383، شماره 21، ص 227 _ 263.

برچ، اليزابت. «رسانه ها فرهنگ و جامعه». مترجم فرناز كاكه خاني. زيباشناخت، تابستان 1388، شماره 20، ص 37 _ 50.

بشير، حسن. «معناشناسي جديد ارتباطات زمينه سازي براي شناخت عميق تر رابطه فرهنگ و رسانه». تحقيقات فرهنگي، پاييز 1387، شماره 3، ص 131 _ 156.

پورپزشك، امير. «رابطه متقابل فرهنگ و ارتباطات در عصر نوين». نامه فرهنگ، بهار 1377، شماره 29، ص 95 _ 96.

پوستر، مارك. «فرهنگ و رسانه هاي نوين». ترجمه: نورايي بيدخت، حسن. رسانه، زمستان 1381، شماره 52، ص 120 _ 127.

پيش آهنگ، امير حسين. «دعوت به فرهنگ، ارتباطات و رسانه». رواق هنر و انديشه، مرداد و شهريور 1387، شماره 25 و 26، ص 126 _ 153.

جمادي، سياوش. «صنعت فرهنگ و رسانه هاي تكنيكي». اطلاعات حكمت و معرفت، تير 1388، شماره 40. ص 9 - 14.

داگلاس كلنر. «فرهنگ رسانه اي و پيروزي نمايش». مترجم اسماعيل يزدان پور. رسانه، پاييز 1385، شماره 67، ص 181 _ 218.

ذكايي، سهيلا. «ارتباطات و فرهنگ». روابط عمومي، آذر 1386، شماره 55، ص 45 _ 49.

ص: 89

زرين قلم، عبدالحميد. «فرهنگ و ارتباطات جمعي». رسانه، زمستان 1372، شماره 16، ص 13 _ 21.

سابقي، علي محمد. «ارتباطات و تبادل فرهنگ ها». چشم انداز ارتباطات فرهنگي، شهريور 1376، شماره 6، ص 4.

سعيدي، رحمان. «رسانه ها و فرهنگ هاي بومي در عصر جهاني شدن». علوم اجتماعي (دانشگاه علامه طباطبائي)، بهار 1381، شماره 17، ص 71 _ 96.

فكوهي، ناصر. «فرهنگ و رسانه». اطلاعات حكمت و معرفت، سال پنجم، ارديبهشت 1389، شماره 2، ص 9 _ 12.

گولدينگ، پيتر و گراهام مرداك. «فرهنگ، ارتباطات و اقتصاد سياسي». مترجم نورائي حسن بيدخت. رسانه، بهار 1383، شماره 57، ص 51 _ 76.

گيويان، عبدالله. «دين، فرهنگ و رسانه». رسانه، بهار 1386، شماره 69، ص 75 _ 94.

مجتبي زاده، عبدالكاظم. «تعامل دين، فرهنگ، ارتباطات و دولت در ايران معاصر». مطالعات معرفتي در دانشگاه اسلامي، زمستان 1381، شماره 15، ص 257 _ 267.

معتمدنژاد، كاظم. «انديشه هاي انتقادي در زمينه ارتباطات جمعي و فرهنگ توده». رسانه، پاييز 1385، شماره 67، ص 129 _ 154.

مقصودي، مجتبي. «فرهنگ، ارتباطات و تحولات قومي (بررسي نظري)». مطالعات ملي، زمستان 1379، شماره 6، ص 171 _ 196.

مكل كوايل، دنيس. «ارتباطات جمعي و فرهنگ». مترجم سعيد مهدوي كني. رسانه، زمستان 1383، شماره 60، ص 131 _ 160.

مولانا، حميد. «ارتباطات و فرهنگ در قرن بيست و يكم». دين و ارتباطات، تابستان 1376، شماره 4، ص 13 _ 38.

ص: 91

فرهنگ و اقتصاد

اشاره

فرهنگ و اقتصاد

امروزه نقش فرهنگ در اقتصاد از محورهاي موردتوجه اقتصاددانان است و بر اين اساس معتقدند كه فرهنگ بر توسعه اقتصادي كشورها مؤثر ميباشد. در واقع فرهنگ دارايي هاي زيادي از قبيل مهارتها و محصولات بوجود مي آورد كه در ارتقاء رفاه جامعه اثر دارد. همچنين منافع فرهنگ و تأثير آن بر توسعه از طريق توريسم و سرمايه اجتماعي مورد توجه مي باشد. جهت فهميدن اثر فرهنگ بر اقتصاد بايستي توجه داشته باشيم كه فرهنگ در واقع ارز شها و هنجارهاي سيستمي است كه در بين افراد جامعه وجود دارد و در فعاليتهاي اقتصادي خود را نشان مي دهد. در عين حال، رابطه بين فرهنگ و اقتصاد يك رابطه دو سويه است. چرا كه وضعيت اقتصادي هر منطقه و كشوري نيز يكي از واقعيتهاي تعيين كننده در تغيير و تحول مؤلفه هاي فرهنگي است. در خصوص هريك از اين مباحث يعني تاثير اقتصاد بر فرهنگ و يا برعكس، تاكنون كتاب ها و مقالات ارزشمندي منتشره شده كه جهت آشنايي بيشتر علاقمندان در ادامه به برخي از آنها اشاره مي گردد:

الف. كتابها

انتظاري، محمد جواد. اقتصاد و فرهنگ با عزم ملي و مديريت جهادي. تهران: فراديدنگار، 1393. 40 ص.

ص: 92

پيكاك، آلن و ايلدريزو. اقتصاد فرهنگ و سياست هاي فرهنگي. ترجمه علي اعظم محمدبيگي. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات، 1376. 286 ص.

تراسبي، ديويد. اقتصاد و فرهنگ. تهران: نشر ني، 1382. 253 ص.

رشيد پور، علي و فرزانه چاوش باشي. اقتصاد فرهنگ و هنر. تهران: فكر بكر، 1387. 188ص.

شريفي، علي و منوچهر بشيري راد و يعقوب ملكي. جهاد اقتصادي و اقتصاد فرهنگ. تهران: رياست جمهوري، مركز پژوهش و اسناد، نشر جمهور، 1390. 99 ص.

عنبري، موسي. جامعه شناسي توسعه: از اقتصاد تا فرهنگ. تهران: سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه ها (سمت)، مركز تحقيق و توسعه علوم انساني، 1390. 434 ص.

كاستلز، مانوئل. عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ. مترجم احد عليقليان، افشين خاكباز. تهران: طرح نو، 1380 . 3 ج.

گينزبرگ، ويكتور. اقتصاد فرهنگ و هنر. ترجمه علي اعظم محمدبيگي. تهران: باز، 1379. 204 ص.

مهاجر، داريوش. اخلاق اقتصادي ايرانيان: اقتصاد و فرهنگ. تهران: بادبان، 1389. 209 ص.

موسائي، ميثم. دين، توسعه و فرهنگ. تهران: انتشارات جامعه شناسان، 1389. 238 ص.

هايلبرون، جيمز و چالز ام گري. اقتصاد هنر و فرهنگ. ترجمه فرزانه چاوش باشي، بهنام زنگي. تهران: مهر نوروز، 1392. 384 ص.

يعقوب زاده، هادي. تاثيرات متقابل فرهنگ و اقتصاد بر يكديگر. تهران: سازمان تبليغات اسلامي، شركت چاپ و نشر بين الملل، 1391. 92 ص.

ص: 93

ب. مقالات

ابراهيمي، نادر. «اقتصاد، فرهنگ و هنر: زمان و اقتصاد در آثار هنري». بيناب، مرداد و شهريور 1382، شماره 2، ص 110 _ 129.

احمدي، آزاد. «تأثيرات متقابل فرهنگ و اقتصاد در جامعه». رشد آموزش علوم اجتماعي، زمستان 1388، شماره 45، ص 28 _ 33.

اعظم محمدبيگي، علي. «جايگاه بخش فرهنگ و هنر در اقتصاد ملي». نامه پژوهش فرهنگي، بهار و تابستان 1379، شماره 16 و 17، ص 87 _ 118.

پاكدامن، ناصر. «فرهنگ، جامعه و اقتصاد». نگين، 31 تير 1356، شماره 146، ص 11 _ 12.

دانايي، محمدحسين. «رابطه فرهنگ و اقتصاد». بانك و اقتصاد، اسفند 1379، شماره 15، ص 6 _ 7.

دبيرخانه شوراي فرهنگ عمومي. «اقتصاد فرهنگ و هنر و مطالعه آن در ايران». نامه پژوهش فرهنگي، بهار و تابستان 1379، شماره 16 و 17، ص 5 _ 36.

طالب، مهدي و بابك نگاهداري و ابراهيم رزاقي. «رابطه تعاملي اقتصاد و فرهنگ». مهندسي فرهنگي، دي و بهمن 1386، شماره 14، ص 62 _ 69.

رابينس، لرد. «مديريت اقتصاد و فرهنگ». مترجم خسرو امامي خويي. آموزش و پرورش (تعليم و تربيت)، اسفند 1349، شماره 121، ص 34 _ 36.

محجوب، نلي. «فرهنگ و اقتصاد: يارانه كاغذ، با نشر، بر نشر». روند اقتصادي، آذر 1385، شماره 27، ص 40 _ 42.

ملكي زاده، محمود. «اثر فرهنگ بر اقتصاد، توسعه و توليد در اسلام». نمايه پژوهش، بهار و تابستان 1382، شماره 26 - 25. ص 169 - 174.

ص: 95

فرهنگ و تكنولوژي

اشاره

فرهنگ و تكنولوژي

تكنولوژي را ميتوان مجموعهاي از تلفيق دانشها و مهارتهاي فني براي توليد كالا و خدمات مورد نياز جامعه از راه تركيب و تلفيق عواملي نظير مواد اوليه ابزار و ماشينآلات، نيروي انساني، زمين، پول دانست. فرهنگ داراي ويژگي هاي تكنولوژيكي است كه با تعيين مرز بين پديده هاي مفيد و مضر و بي طرف در محيط پيرامون انسان كه او را قادر به كنترل محيط براي تحول به سمت امنيت و بقا هدايت مي نمايد. بر اين اساس رابطه بين فرهنگ و تكنولوژي اينگونه است كه فرهنگ جامعه تعيين كننده ماهيت تكنولوژي و توسعه آن و تحول فرهنگي تكنولوژي را شامل مي شود. بر اين اساس تكنولوژي سرمايه اي فرهنگي است كه به مراتب مختلفي در جوامع وجود دارد. در برخي جوامع كه خرده فرهنگهاي تخصصي و علمگرا بوجود آمده، ممكن است بين علم و تكنولوژي از نظر عوام هيچگونه فرقي وجود نداشته باشد، اما تكنولوژي نقش فزاينده اي در زندگي مردم ايفا نموده و موجب بوجود آمدن نگرشهاي خاصي در جامعه گرديده است. در ادامه برخي از آثار مرتبط با اين موضوع، جهت بهره گيري محققان و علاقمندان، ارائه مي گردد:

ص: 96

الف. كتابها

پاركه، بيكهو و ديگران. قدرت فرهنگ. ترجمه ضياء تاج الدين. تهران: صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، اداره كل پژوهش هاي سيما، 1383. 299 ص.

پايا، علي. فناوري، فرهنگ و اخلاق. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1387. 254 ص.

پايا، علي. فناوري هاي نو و فرهنگ. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1386. 144 ص.

پوستمن، نيل. تكنوپولي: تسليم فرهنگ به تكنولوژي. ترجمه صادق طباطبائي. تهران: اطلاعات، 1386. 420 ص.

پيسي، آرنولد. تكنولوژي و فرهنگ. ترجمه بهرام شالگوني. تهران: نشر مركز، 1367. 337 ص.

خاني جزني، جمال. تأثير متقابل فرهنگ و فناوري. تهران: پاژنگ خودرو، 1388. 99 ص.

راسخ، شاپور. آينده تكنولوژي و فرهنگ (خلاصه سخنراني). تبريز: دانشگاه تبريز، 1352. 16 ص.

فرهنگ، فناوري اطلاعات و ارتباطات مجموعه مقالات. تهران: مؤسسه تحقيقات و توسعه علوم انساني، 1386. 298 ص.

قانعي راد، سيدمحمدامين. تحليل فرهنگي صنعت. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1388. 226 ص.

هايدگر، مارتين و ديگران. فرهنگ و تكنولوژي (مجموعه مقالات). مترجمان شاپور اعتماد و ديگران. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات، 1383. 275 ص.

ب. مقالات

آسيايي، محمد. «فناوري، فرهنگ و تمدن». نامه پژوهش فرهنگي، زمستان 1388، شماره 40، ص 61 _ 94.

ص: 97

«آن سوي آب: فناوري بافته در تار و پود فرهنگ». مترجم گودرز ميراني. مهر (فرهنگي، هنري، اجتماعي)، 4 بهمن 1382، شماره 34، ص 9.

اربيو، آندره. «ماهيت فرهنگ و تكنولوژي». مترجم محمد فاضلي. رهيافت، پاييز 1379، شماره 21، ص 70 _ 74.

بخشايش اردستاني، احمد. «تأثيرات دو سويه فرهنگ، علم و تكنولوژي در سياست هاي توسعه اي از منظر تاريخ». دانشكده حقوق و علوم سياسي(دانشگاه تهران)، بهار 1382، شماره 59، ص 85 _ 108.

بهار، مهري. «تكنولوژي و تغييرات فرهنگي _ ديني». جهاني رسانه، پاييز 1388، شماره 4، ص 67 _ 84.

بهنامي، ژوزف. «فناوري و فرهنگ». تدبير، آبان 1383، شماره 150، ص 82.

جهانگير، اميرحسين. «نقش فناوري اطلاعات در توسعه فرهنگ و كاهش زيان در صنعت بيمه». پژوهشنامه بيمه، بهار 1383، شماره 73، ص 31 _ 42.

حافظيان، مقداد. «مقابله فن آوري و فرهنگ». كيهان فرهنگي، آبان 1382، شماره 205، ص 36 _ 39.

دامادي، سيد محمد. «چشم انداز فرهنگ و تكنولوژي». كيهان فرهنگي، مهر و آبان 1375، شماره 129، ص 38 _ 43.

«دين، فرهنگ و فناوري اطلاعات». ره آورد نور، سال دوازدهم، بهار 1392، شماره 42، ص 2 _ 21.

روتسكي، ر.ل. «تعامل فن آوري و فرهنگ، و ترس از اطلاعات». مترجم گودرز ميراني. رسانه، تابستان 1381، شماره 50، ص 40 _ 51.

روتسكي، ر.ل. «تكنولوژي: تعامل فن آوري و فرهنگ، و ترس از اطلاعات». مترجم گودرز ميراني. رسانه، تابستان 1381، شماره 50، ص 40 _ 51.

رهادوست، فاطمه (بهار). «نگاهي نو به رابطه فرهنگ و تكنولوژي». جهان كتاب، مرداد 1384، شماره 196، ص 20 _ 21.

شرفي، محمدرضا و شهربانو خشكاب. «بررسي تقابل فرهنگ و

ص: 98

تكنولوژي؛ ظهور تكنوپولي». مهندسي فرهنگي، مهر و آبان 1388، شماره 33 و 34، ص 18 _ 28.

شهرياري، حميد. «دين، فرهنگ و فناوري اطلاعات: ويژگي هاي اصلي دولت الكترونيك». ره آورد نور تابستان 1387، شماره 23، ص 2 _ 11.

«علوم، تكنولوژي و توسعه اقتصادي در جهان اسلام: تكنولوژي، تجارت و فرهنگ». مجله اقتصادي دوره اول، اسفند 1366، شماره 24، ص 11 _ 20.

قانعي راد، محمد امين. «دوگانگي هاي فرهنگي تكنولوژي (رويكرد جامعه شناسي فرهنگي در تحليل تكنولوژي)». تحقيقات فرهنگي، زمستان 1388، شماره 8، ص 107 _ 146.

قلي زاده، آذر و محسن شريعتي. «صنعت فرهنگ و فن آوري هاي نوين ارتباطي». مهندسي فرهنگي، مهر و آبان 1388، شماره 33 و 34، ص 36 _ 43.

موفقيان، ناصر. «تكنولوژي و سياست به عنوان مولفه هاي اساسي فرهنگ». نامه فرهنگ، زمستان 1374، شماره 20، ص 92 _ 101.

ص: 99

فرهنگ و جهاني شدن

اشاره

فرهنگ و جهاني شدن

جهاني شدن از ديدگاه كارشناسان امور بينالملل، فرايند يكپارچگي مردم

در يك جامعه واحد است، به نحوي كه حوادث و اتفاقات در نواحي دوردست سبب شكلگيري رخدادهاي محلي مي شوند. جهاني شدن سبب گسترش پيوندها و ارتباطات متقابل فراتر از

ها مي شود و از اهميت مرزها و فاصله جغرافيايي مي كاهد(1). اما يكي از چالش برانگيزين جنبه هاي جهاني شدن، يكسان سازي فرهنگي جوامع هست. بدين لحاظ جهاني شدن فرهنگي عبارت است از شكل گيري و گسترش فرهنگي خاص در عرصه جهاني. اين فرايند موجي از همگوني فرهنگي را در جهان پديد مي آورد و همه فرهنگ ها و به ويژه خرده فرهنگها را به چالش مي طلبد. اما پژوهشگران نيز از كنكاش و بسط اين مفهوم غافل نبوده و آثار گرانبهايي در بررسي وجوه مختلف موضوع پديد آورده اند كه در ادامه تعدادي از اين آثار معرفي مي گردد:

ص: 100

الف. كتابها

آزاد ارمكي، تقي. فرهنگ و هويت ايراني و جهاني شدن. تهران: تمدن ايراني، 1386. 160 ص.

استرنز، پيتر ان. تاريخ جهان و جهاني شدن. ترجمه سيد محمود هاشمي و فاطمه شعيبي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات، 1391. 170 ص.

باقي نصرآبادي، علي و نوريه شادالويي و هادي طاهري. فرهنگ و جهاني شدن. قم: ياقوت، 1390. 198 ص.

تاملنيسون، جان. جهاني شدن و فرهنگ. ترجمه محسن حكيمي. تهران: دفتر پژوهش هاي فرهنگي؛ مركز بين المللي گفت وگوي تمدن ها، 1381. 2311 ص.

تقوي، محمدناصر. دغدغه هاي شهر جهان (تأملاتي در باب جهاني شدن، توسعه و گفت وگوي). تهران: سياست، 1382. 181 ص.

توحيدفام، محمد. مجموعه مقالات فرهنگ در عصر جهاني شدن: چالش ها و فرصت ها. تهران: روزنه، 1382. 431 ص.

جعفري، انوش. رهيافتهاي گوناگون به جهاني شدن (مباحث نظري، جهاني شدن فرهنگ و سياست). چالوس: دانشگاه آزاد اسلامي(چالوس)، 1390. 283 ص.

حسيني لرگاني، سيدمحمد و محسن حسيني لرگاني. جهاني شدن و نگرش فرهنگي جمهوري اسلامي ايران. تهران: آرون، 1389. 134 ص.

حقيقي، عدالت. جهاني شدن و تاثير آن بر فرهنگ شيعي ايران. قم: انتشارات شيعه شناسي، 1391. 280 ص.

دهقاني فيروزآبادي، سيدجلال. تاثير جهاني شدن فرهنگ بر امنيت فرهنگي جمهوري اسلامي ايران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1392. 348 ص.

دين، جهاني شدن و فرهنگ سياسي در جهان سوم. مترجم داوود كياني. تهران: پژوهشكده مطالعات راهبردي، 1392. 408 ص.

ص: 101

رباني، محمدباقر. جهاني شدن و تنوع يا وحدت فرهنگي: جامعه جهاني مهدوي. قم: موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله ، 1388. 224 ص.

زهره اي محقق، محمدعلي. درآمدي بر سايبر ديپلماسي و قدرت نرم در عصر جهاني شدن فرهنگ. تهران: انتشارات بين المللي گاج، 1389. 171 ص.

سليمي، حسين. فرهنگ گرايي، جهاني شدن و حقوق بشر. تهران: وزارت امور خارجه، مركز چاپ و انتشارات، 1383. 435 ص.

سيفي آتشگاه، حافظه. تاثير جهاني شدن فرهنگي بر فرهنگ هاي بومي ايران و ژاپن. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهي، 1388. 128 ص.

شيخي، عليرضا. فرهنگ و سرنوشت تمدن ها: جستاري در نظريه هاي برخورد و گفت و گوي تمدن ها با تاكيد بر فرهنگ، گرگان: مختومقلي فراغي، 1392. 132 ص.

صداقت ثمرحسيني، كاميار. جهاني سازي و انديشه هاي سياسي متفكران عرب. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1390. 755 ص.

صيادي، ابوالقاسم. انقلاب اسلامي و چالش هاي جهاني شدن فرهنگ. زنجان: نيكان كتاب، 1384. 172 ص.

كاظمي، علي اصغر. جهاني شدن فرهنگ و سياست: (نقد و تحليل نظري، معرفت شناختي). تهران: نشر قومس، 1380. 320 ص.

كاوسي، اسماعيل. دين، فرهنگ و جهاني شدن. تهران: مركز ملي مطالعات جهاني شدن، 1392. 169 ص.

كچويان، حسين. نظريه هاي جهاني شدن: پيامد چالش هاي فرهنگ و دين. تهران: نشر ني، 1389. 229 ص.

كيا، علي اصغر و رحمان سعيدي. نقش جهاني شدن و رسانه ها در هويت فرهنگي. تهران: خجسته، 1384. 151 ص.

گل محمدي، احمد. جهاني شدن، فرهنگ، هويت. تهران: نشر ني، 1392. 286 ص.

ص: 102

مركز ملي مطالعات جهاني شدن. فرهنگ و جهاني شدن. تهران: مركز ملي مطالعات جهاني شدن، 1392. 258 ص.

نظري، علي اشرف. فرهنگ، هويت و تمدن از چشم انداز ايران فرهنگي. تهران: تمدن ايراني، 1390. 283 ص.

نعمتي، غلام رضا و زهرا تركي. جهاني شدن و فرهنگ. تهران: لحظه، 1388. 134 ص.

ب. مقالات

افشاري نادري، افسر. «جهاني شدن و نياز به مهندسي فرهنگ». مهندسي فرهنگي، تير و مرداد 1386، شماره 10 و 11، ص 70 _ 77.

اميري، راضيه. «ايران معاصر: هويت و فرهنگ در فرايند جهاني شدن». زمانه، تير 1387، شماره 70، ص 53 _ 57.

اميري، مهدي. «ابعاد و پيامدهاي جهاني شدن فرهنگ». كيهان فرهنگي، اسفند 1379، شماره 173، ص 60 _ 67.

اميني، آرمين و سهراب انعامي علمداري. «جهاني شدن فرهنگ و كاركرد ديپلماسي فرهنگي در سياست خارجي». راهبرد زمستان 1391، شماره 65، ص 393 _ 414.

باقي نصرآبادي، علي. «جهاني شدن فرهنگ و پيامدهاي آن». پيام، پاييز 1387، شماره 91، ص 146 _ 159.

بودريار، ژان. «فرهنگ و اجتماع: خشونت جهاني شدن». سياحت غرب بهمن 1387، شماره 67، ص 5 _ 9.

ترابي، سيد محمد. «جهاني شدن و فرهنگ هاي قومي». هنر، بهار 1385، شماره 67، ص 141 _ 148.

«جهاني شدن و استحاله فرهنگ هاي بومي». بازتاب انديشه، دي ماه 1381، شماره 34، ص 72 _ 73.

ص: 103

حيدري زاده، الهه و فاطمه توحيدي اردهائي. «جهاني شدن، جهاني سازي و فرهنگ». پژوهشنامه، پاييز 1389، شماره 57، ص 93 _ 120.

درويشي، علي. «جهاني شدن و تأثير آن بر فرهنگ بومي ايران». فرهنگ ايلام، پاييز و زمستان 1388، شماره 24 و 25، ص 160 _ 172.

رضوي، عبدالهادي. «بررسي و شناخت وجه تمايز فرهنگ ديني با ساير فرهنگ ها در فرايند جهاني شدن». پژوهشنامه، تابستان 1390، شماره 81، ص 47 _ 82.

صالحي اميري، سيد رضا و زهره حسين زادگان. «جهاني شدن فرهنگي و تأثيرات آن بر فرهنگ ايران». پژوهشنامه، پاييز 1389، شماره 57، ص 9 _ 46.

فكوهي، ناصر. «جهاني شدن و فرهنگ». انسان شناسي، بهار و تابستان 1382 _ شماره 3. ص 207 _ 214.

قريشي، فردين. «جهاني شدن و فرهنگ در پايان قرن بيستم». نمايه پژوهش، پاييز و زمستان 1381، شماره 24 _ 23، ص 85 _ 96.

كاردان، عباس. «فرهنگ ملي و محلي در عصر جهاني شدن». مهندسي فرهنگي، تير و مرداد 1386، شماره 10 و 11، ص 62 _ 69.

كچوئيان، حسين. «معضله هويت، فرهنگ و جهاني شدن: از رويكردها تا واقعيت». مطالعات فرهنگي و ارتباطات، بهار و تابستان 1384، شماره 2، ص 251 _ 274.

كمالي، سيد مجيد. «جهاني شدن، فرهنگ و زندگي روزمره: زندگي بي زندگي». زمانه دوره جديد، دي 1389، شماره 95، ص 40 _ 41.

مقصودي، مجتبي و محمود مهام. «فرهنگ و هويت ايراني و جهاني شدن». مطالعات ملي، پاييز 1387، شماره 35، ص 163 _ 172.

منتظري، علي. «فرهنگ و هنر در فرآيند جهاني شدن». هنر، بهار 1385، شماره 67، ص 425 _ 432.

نقيب زاده، احمد. «جهاني شدن فرهنگ و سياست خارجي». چشم انداز ارتباطات فرهنگي، بهمن 1384، شماره 20، ص 19 _ 21.

ص: 105

فرهنگ و هنر

اشاره

فرهنگ و هنر

فرهنگ و هنر هر كشوري، رابطه نزديكي با شناخت و حفظ هويت ملي آن كشور دارد و انسان بدون فرهنگ و هنر معنايي ندارد. فرهنگ و هنر در عين حال كه دو مقوله جدا از هم هستند ولي مكمل يكديگرند، به اين معني كه مهم ترين ميراث تاريخي بشر، فرهنگ اوست كه وسيله تعامل و ارتباط او با دنياي پيرامونش به شمار مي رود و هنر مهم ترين بخش فرهنگ است. اصالت هنر و پيوند آن با زندگي بشر، رمز ماندگاري آن است كه در طول تاريخ و با زندگي وي عجين شده است. در ادامه برخي از آثار مرتبط با اين موضوع، جهت بهرهگيري محققان و علاقمندان، ارائه ميگردد:

الف. كتابها

آدانده، الكساندر و ديگران. هنر و فرهنگ افريقاي سياه. ترجمه جلال الدين اعلم... و ديگران. تهران: صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، انتشارات سروش، 2536 = 1356. 176 ص.

احمدي علي آبادي، كاوه. رفتارها و آفريده هاي فرهنگي و هنري. تهران: نگاه، 1388. 262 ص.

ص: 106

پورغفاري لاهيجي، آزاده و ساره اعظمي. تعاريف و مفاهيم واژه هاي حوزه فرهنگ و هنر. تهران: سفير اردهال، 1391. 136 ص.

حقيقي، حسين و ديگران. آسيب شناسي هنري و آسيب شناسي سياسي در اقشار ايثارگر. گرگان: مختومقلي فراغي، 1388. 55 ص.

دووينيو، ژان. جامعه شناسي هنر. ترجمه مهدي سحابي. تهران: نشر مركز، 1379. 178 ص.

ساندرز، فرانسس استانر. جنگ سرد فرهنگي: سيا در عرصه فرهنگ و هنر. مترجم گروه ترجمه بنياد فرهنگي پژوهشي غرب شناسي. تهران: انتشارات غرب شناسي، 1382. 802 ص.

سرفراز، حسين. نشانه شناسي فرهنگ، هنر و ارتباطات. تهران: دانشگاه امام صادق عليه السلام ، 1392. 304 ص.

طبرسا، غلامعلي و آزاده پورغفاري لاهيجي و لادن بلوريان كاشي. تعاريف و مفاهيم واژه ها و اقلام آماري حوزه فرهنگ و هنر. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي. معاونت طرح و برنامه ريزي و تحول اداري، دفتر طرح و برنامه ريزي، 1384. 124 ص.

لوتمان، يوري و ديگران. نشانه شناسي فرهنگي. گروه مترجمان تينا امراللهي و ديگران. تهران: نشر علم، 1390. 399 ص.

محفوظي، محمدصادق و سيد محمد تقي هاشميان و مصطفي رستمي. شش گفتار تحليلي درباره مانايي فرهنگ و هنر ايران زمين. تهران: جامعه اسلامي پژوهشگران، مؤسسه پژوهشي ابن سينا، 1388. 139 ص.

معين، مصطفي. دانشگاه فرهنگ و جامعه. تهران: نشر حيان، 1377. 282 ص.

ملزر، آرتور و جري واين برگر و ريچارد زينمان. دموكراسي و هنر: مجموعه سخنراني هاي مارتا بيلز...و ديگران. گروه ترجمه شيراز علي معصومي ... و ديگران. تهران: چشمه، 1385. 367 ص.

ملك زاده، احمد. هنر و انديشه. تهران: قلم فردا، 1383. 278 ص.

ص: 109

كالاهاي فرهنگي

اشاره

كالاهاي فرهنگي

گرچه ممكن است نگاه صرف به فرهنگ به مثابه يك «كالا»، از جنبه هاي زيادي از جمله ابعاد ارزشي در حوزه ميراث فرهنگي و هويتي قابل دفاع نباشد، اما تجربه سياستگزاريهاي فرهنگي گوياي آن است كه كالايي كردن فرهنگ را مي توان دستكم به عنوان يكي از ابزارهاي مهم حفظ و تقويت و يا حتي بازسازي و احياي آن به كار برد.

توليدات صنايع فرهنگي به دو گروه كالاها و خدمات فرهنگي تقسيم مي شوند. كالاهاي فرهنگي به كالاهاي مصرفي گفته مي شود كه ناقل ايده ها و نمادها و يا شيوه هاي زندگي باشند. آنها اطلاعاتي را درباره هويت و فرهنگ ارائه مي دهند و در ساختن هويت نقش دارند و بر فعاليت هاي فرهنگي تأثير مي گذارند اين كالاها كاربرد آموزشي و يا سرگرمي دارند و به خلق هويت جمعي كمك كرده و محصول خلاقيت فردي يا جمعي اند و مشمول مالكيت معنوي مي شوند و از طريق فرايندهاي صنعتي و توزيع جهاني، به طور پيوسته توليد و بهبود و توسعه مي يابند. در اين خصوص كتاب ها و مقالات ارزشمندي تاكنون منتشره شده كه در ادامه به برخي از آنها اشاره مي گردد:

ص: 110

الف. كتابها

كاوسي، اسماعيل و ديگران. ارزش گذاري كالاهاي فرهنگي و هنري. تهران: مجمع تشخيص مصلحت نظام، پژوهشكده تحقيقات استراتژيك، 1387. 170 ص.

رجب زاده، احمد. فعاليت و مصرف كالاهاي فرهنگي. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، مؤسسه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 13 ص.

رحمتي، محمدمهدي. هويت اجتماعي و مصرف كالاهاي فرهنگي غيرمجاز. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1387. 131 ص.

رشيد پور، علي و فرزانه چاوش باشي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، معاونت پژوهشي، دفتر گسترش توليد علم، 1388. 217 ص.

صحرايي، الهيار و آزاده پور غفاري و حسين پورحسني. سالنامه آماري فرهنگ و هنر 1386. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، دفتر مديريت راهبردي فرهنگ و هنر، 1388. 78 ص.

غفوري، پرويز. بررسي ميزان محصولات فرهنگي در بين شهروندان تهراني و تبريزي. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1389. 188 ص.

فيضي، ايرج. پژوهشنامه محصولات فرهنگي غير مجاز. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات، 1388. 160 ص.

كاظمي، عباس. مطالعات فرهنگي، مصرف فرهنگي و زندگي روزمره در ايران. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهي، واحد تهران، 1387. 355 ص.

وون، تانيا. محصولات فرهنگي و سازمان جهاني تجارت. ترجمه وحيد بزرگي و امير هوشنگ فتحي زاده. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1392. 462 ص.

ب. مقالات

اعظم محمدبيگي، علي. «انحصار پخش راديو تلويزيوني (تأثير منفي انحصار بر توليد كالاهاي فرهنگي در كشور)». رسانه، زمستان 1378،

ص: 111

شماره 40، ص 95 _ 100.

الياسي، مجيد و فاطمه پرده دار و سوده ترشيزي و غلامرضا خوشفر و مجيد دنكو. «بررسي عوامل مؤثر بر مصرف كالاهاي فرهنگي در بين جوانان». جامعه پژوهي فرهنگي، پاييز و زمستان 1390، شماره 4، ص 55 _ 76.

تراسبي، ديويد. «توليد و مصرف محصولات فرهنگي و هنري/ نگاهي به اقتصاد فرهنگ». مترجم علي اعظم محمدبيگي. نامه پژوهش فرهنگي، بهار و تابستان 1379، شماره 16 و 17. ص 37 - 86.

جعفري، محمد. «ظرفيت هاي عرضه محصولات فرهنگي به خارج از كشور». گلستان قرآن اول، آبان 1383، شماره 185، ص 26 _ 27.

دهقان، عليرضا. «بررسي تحقيق مصرف كالاهاي فرهنگي خانوار». نمايه پژوهش، پاييز و زمستان 1376، شماره 3 و 4، ص 112 _ 117.

راهروخواجه، احمد. «كتاب؛ كالاي تأثيرگذار فرهنگي و معنوي». اصلاح و تربيت، آبان 1391، شماره 126، ص 2.

شريعتي، نجمه سادات و مجيد رضاييان. «بررسي مصرف كالاهاي فرهنگي خانوار روستايي». رهپويه هنر، پاييز 1386، شماره 3، ص 56 _ 65.

صادقي، علي رضا. «جامعه و علوم اجتماعي: جهاني شدن و محصولات فرهنگي قفس آهني مك دونالد». زمانه، دوره جديد، دي 1389، شماره 95. ص 37.

«صورت خيال: اولين سايت اينترنتي محصولات فرهنگي ايران». مهر (فرهنگي، هنري، اجتماعي)، 28 تير 1382، شماره 7، ص 27.

طاهرخاني، مهدي. «توزيع جغرافيايي محصولات فرهنگي و نقش آن در مهاجرت جوانان روستايي مطالعه موردي: استان قزوين». پژوهش هاي جغرافيايي، زمستان 1382، شماره 46، ص 87 _ 98.

ص: 113

گردشگري فرهنگي

اشاره

گردشگري فرهنگي

گردشگري فرهنگي، آن بخش از جريان گردشگري است كه به جذابيت هاي فرهنگي خاص توجه ميكند. اين جنبههاي جذابيت متفاوتاند و اغلب شامل موزهها، نمايشگاهها، حوزههاي هنري، نمايشنامه ها، اركسترها و ساير فعاليتهاي هنري ميشود. در بحث گردشگري فرهنگي عموماً دو محور مورد بررسي قرار مي گيرد، محور اول گردشگري مرتبط با ميراث فرهنگي يك مقصد است كه بيشتر در اين ديدگاه بُعد تاريخي يك جامعه مورد نظر است و محور دوم گردشگري فرهنگي، موضوع زمان حال و فرهنگ جاري يك مقصد را مدنظر قرار مي دهد. در حقيقت گردشگري فرهنگي نوعي از گردشگري است كه گردشگر را به فراگيري، آموزش، كنكاش و كسب تجربه درباره فرهنگ حال و گذشته جامعه مقصد و مقايسه آن با داشته ها و انگيزه هاي جامعه خود و ديگران وامي دارد و در واقع تجربه كيفي ميان گردشگر و محيط مورد بازديد قرار مي گيرد. در ادامه بخشي از منابع مرتبط با اين موضوع به اجمال معرفي مي گردد:

الف. كتابها

اجل، ديويد ال. مديريت گردشگري پايدار: ميراثي براي آينده. مترجمان

ص: 114

حميدرضا جعفري، عليرضا موسائي، حسن هويدي. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهي، 1388. 184 ص.

بذله، مرجان. اولويت هاي فرهنگي اجتماعي جذب گردشگر خارجي در ايران. تهران: آريان قلم، 1392. 170 ص.

دپاتمان توريسم جغرافيا مدرسان برتر. جاذبه هاي فرهنگي در توريسم جغرافيا. «مرجع (دانشگاهي)». تهران: مدرسان برتر، 1391. 144 ص.

رايزينگر، ايوت و ليندساي ترنر. رفتار ميان فرهنگي در گردشگري، مفاهيم و تحليل ها. مترجم اكبر پورفرج و سولماز سيد موسوي و مهرنوش دهستاني. تهران: نشر سميرا، 1391. 464 ص.

عامريان، حميد. اصول گردشگري. تهران: جميل، 1388. 7 ج.

فيتس جرالد، هلن. شناخت فرهنگ ملل براي ارتباط ميان فرهنگي: آداب تايلندي ها. ترجمه جواد پورموحدي، عباس اردكانيان. تهران: چغا، 1380. 23 ص.

محموداوغلي، رضا و محمودرضا رهبرقاضي و علي تاجميررياحي. تبيين روابط سياسي - فرهنگي ايران و سوريه پيرامون گردشگري مذهبي. آبادان: پرسش، 1391. 252 ص.

موسوي، ميرنجف و علي باقري كشكولي. گردشگري فرهنگي(ماهيت و مفاهيم). تهران: آراد كتاب، 1392. 323 ص.

موظف رستمي، محمدعلي. خدمات متقابل مسجد و اماكن مذهبي و گردشگري. كرج: پرهيب، 1391.

نائيجي، مختار. جذب توريست فرهنگي در ايران. تهران: مختار نائيجي، 1391. 151 ص.

همايون، محمدهادي. جهانگردي به عنوان يك ارتباط ميان فرهنگي: مطالعه تطبيقي الگوي غربي معاصر و الگوي اسلامي. تهران: دانشگاه امام صادق عليه السلام ، دفتر نشر، 1384. 279 ص.

ص: 115

همايون، محمدهادي. جهانگردي؛ ارتباطي ميان فرهنگي: مطالعه تطبيقي الگوي غربي معاصر و الگوي اسلامي. تهران: دانشگاه امام صادق عليه السلام ، 1391. 376 ص.

ب. مقالات

ابراهيم پور، علي رضا. «ضرورت برنامه ريزي در دستيابي به وضعيت مطلوب گردشگري فرهنگي». پژوهشنامه، زمستان 1389، شماره 70، ص 11 _ 52.

احمدي شاپورآبادي، محمد علي و احمد سبزآبادي. «تحليلي بر ظرفيت هاي توسعه گردشگري مذهبي _ فرهنگي كلان شهر قم». مطالعات ملي، 1390، شماره 46، ص 83 _ 112.

بونت، لوئيس. «اقتصاد و مديريت بازرگاني: گردشگري فرهنگي». مترجم محمدرضا فرزين. بررسي هاي بازرگاني، خرداد و تير 1386، شماره 23، ص 51 _ 55.

تقوايي، مسعود و اعظم صفرآبادي. «توسعه گردشگري فرهنگي با تاكيد بر جاذبه هاي تاريخي (مطالعه موردي: جاذبه هاي تاريخي شهر اصفهان)». برنامه ريزي رفاه و توسعه اجتماعي، پاييز 1391، شماره 12، ص 59 _ 78.

سازمان جهاني جهانگردي. «اصول منشور گردشگري فرهنگي: مديريت گردشگري در مكان هاي داراي ميراث». مطالعات گردشگري، تابستان 1382، شماره 1، ص 51 _ 58.

«ششمين كارگاه بين المللي توسعه گردشگري فرهنگي و طبيعي مناطق كوهستاني آسياي ميانه و جنوبي(ماسوله)». فرهنگ مردم، بهار 1383، شماره 8 و 9، ص 150.

كلارك، آلن. «پويايي در گردشگري فرهنگي». مترجم علي رضا مقيمي. پژوهشنامه، زمستان 1389، شماره 65، ص 167 -184.

ص: 117

مديريت فرهنگي

اشاره

مديريت فرهنگي

مديريت فرهنگي كليه فرايندها، اقدامات و رويه هايي است كه با هدف برنامه برنامه ريزي يا سازماندهي، نظارات، هدايت، هماهنگي، تنظيم، اداره و حمايت از فعاليتهاي فرهنگي صورت مي گيرد.(1) ناگفته پيداست كه رشد و بالندگي فرهنگي هر جامعه، مديون مديريت مدبرانه و مقتدرانه اي است كه بتواند با اعمال مديريت صحيح، جامعه را از مرحله اي محدود و نامناسب عبور دهد و افراد آن جامعه را به تكامل و توسعه برساند. از اين رو، براي توسعه فرهنگي، رهبران، سياستگذاران و مديران فرهنگي نقش اساسي و محوري را به عهده دارند. بر اين اساس لازم است به مهارتها و شايستگي لازم مجهز شوند. اما جهت آشنايي و مطالعه بيشتر علاقمندان اين حوزه، در ادامه برخي از كتاب ها و مقالات مرتبط با موضوع ارائه و معرفي شده است:

الف. كتابها

آريافر، حسين. مديريت فرهنگي. تهران: متن گستران آريا، 1392. 210 ص.

ص: 118

اسدي كرد، غلامرضا. مديريت و سرپرستي مراكز فرهنگي. تهران: فارسيران، 1390. 178 ص.

بنيانيان، حسن. فرهنگ در مديريت توسعه اسلامي: چهار گفتار در باب فرهنگ و مظلوميت آن. تهران: شركت انتشارات سوره مهر، 1387. 162 ص.

حبيبي، محمد. خصائص مديران فرهنگي. تهران: مؤسسه فرهنگي انتشاراتي تبيان، 1379. 251 ص.

حسيني مهجن آبادي، سيدحسن. مديريت تشكل هاي فرهنگي. قم: ياران قلم، 1392. 192 ص.

درآمدي بر فرهنگ و كار فرهنگي در بسيج دانشجويي. تهران: سازمان بسيج دانشجويي، معاونت فرهنگي، 1388. 57 ص.

رودريگس، كارل. مديريت در عرضه بين المللي. ترجمه شمس السادات زاهدي و حسن دانايي فر. تهران: نشر صفاراشراقي، 1380. 496 ص.

شريفي، علي و مجتبي قاسمي سعادت آبادي. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1392. 108 ص.

غلامي، محسن. مفهوم شناسي فرهنگ و مديريت برنامه ريزي فرهنگي با تاكيد بر آموزه هاي ديني. تهران: شركت فرآزما پردازش، 1390. 152 ص.

فرامرزياني، سعيد و شيرزاد بخشي. درآمدي بر مديريت فعاليت هاي فرهنگي. تهران: سخنوران، 1392. 180 ص.

قادريان، مرجان و محمدابراهيم طاهرنژاد و زهرا طاهري. مديريت و برنامه ريزي مراكز فرهنگي. تهران: مشكوه دانش، 1393. 148 ص.

ناييني، علي محمد. درآمدي بر مديريت فرهنگي. تهران: ساقي، 1389. 381 ص.

هاشميان، سيدمحمدحسين. مديريت كيفيت در سازمان هاي فرهنگي. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 1391. 235 ص.

ص: 119

ب. مقالات

احمديان شيجاني، مهدي. «مديريت فرهنگي كارآمد راهي به سوي توسعه». تنديس، 8 مرداد 1392، شماره 254، ص 21 _ 23.

ارگاني، مهدي. «دولت جز خدمتگزار فرهنگ نيست/ مديريت فرهنگي/ گفت وگو». ضميمه خردنامه همشهري، نوزدهم مرداد 1384، شماره 61، ص 15 _ 16.

باغبان ماهر، سجاد. «مديريت فرهنگي در دولت آينده». تنديس، 8 مرداد 1392، شماره 254، ص 11.

باقي نصرآبادي، علي. «آسيب شناسي مديريت فرهنگي از نگاه مقام معظم رهبري». پيام، زمستان 1385، شماره 81، ص 108 _ 125.

پارسانيا، حميد. فرهنگ: طول، عرض، عمق: مروري بر ظرافت هاي مديريت فرهنگي. سوره انديشه، شهريور 1384، شماره 19، ص 86 _ 89.

توسلي، غلام عباس. «بحران مديريت فرهنگي». بازتاب انديشه، آذر 1381، شماره 33، ص 26 _ 31.

رشيدپور، علي و علي رضا مرادي. «چالش ها و آسيب هاي فرا روي فرهنگ و مديريت فرهنگي». مهندسي فرهنگي، آذر و دي 1389، شماره 47 و 48، ص 67 _ 73.

سوري، حميد. «مديريت فرهنگي _ هنري ايران در گذر زمان». تنديس 8 مرداد 1392، شماره 254، ص 18.

صالحي، محمد و حسين باقري. «مديريت فرهنگي با استناد به غدير». مهندسي فرهنگي، بهمن و اسفند 1390، شماره 61 و 62، ص 48 _ 58.

عباسي، اسماعيل. «مديريت فرهنگي در عصر شبكه هاي اجتماعي». تنديس 8، مرداد 1392، شماره 254، ص 19.

عليجاني، رضا. «بحران مديريت فرهنگي و دولت ايدئولوژيك». بازتاب انديشه، خرداد 1382، شماره 38، ص 70 _ 76.

ص: 120

عيوضي، محمد رحيم. «مديريت فرهنگي كشور». نامه پژوهش فرهنگي، تابستان 1387، شماره 12، ص 115 _ 144.

كاوسي، اسماعيل و سعيد تيموري. «جهاني شدن، هويت ملي، مديريت فرهنگي». پژوهشنامه، پاييز 1389، شماره 57، ص 47 _ 66.

كريمي، علي رضا. «مشكلات در مديريت فرهنگي را دريابيد». توسعه مديريت، خرداد و تير 1385، شماره 71، ص 3.

مجيدي، محمدرضا. «مديريت فرهنگي: شستن چشم ها و جور ديگر ديدن». ضميمه خردنامه همشهري، نوزدهم مرداد 1384، شماره 61، ص 7.

مسعودي، رامين. «اهميت مديريت فرهنگي در اصلاح الگوي مصرف». پژوهشنامه، تابستان 1390، شماره 72، ص 175 _ 194.

مشبكي، علي اصغر و سيد كمال واعظي. مدرس علوم انساني، بهار 1381، شماره 24، ص 157 _ 176.

معلي، محمدعلي. «فرهنگ مديريت و مديريت فرهنگي». كيهان فرهنگي، مهر و آبان 1388، شماره 276 و 277، ص 4.

ص: 121

مهندسي فرهنگي

اشاره

مهندسي فرهنگي

مهندسي فرهنگي، سامان دادن مولفه هاي همگراي فرهنگ در يك كليت منسجم و هدف دار است كه شاكله آن رفتار و نگرش فردي واجتماعي را تحت تاثير قرار مي دهد. در اين فرايند بر اساس ملاحظات يك فرهنگ مطلوب دستگاههاي وابسته به نظامهاي مختلف اجتماعي، سازماندهي مجدد شده و داراي جهت گيري و نظم نوين با رويكردي فرهنگي مي شوند. مهندسي فرهنگي در كلام مقام معظم رهبريمدظلهالعالي، در واقع پرداختن به اين امر است كه «حقيقت فرهنگي و عنصر فرهنگي چگونه و با چه كيفيتي بايد باشد؛ به كدام سمت بايد برود؛ فرهنگ مطلوب كدام است؛ و كجاهايش ايراد دارد؟» (مقام معظم رهبري، 1383). با توجه به بيانات مقام معظم رهبري، مهندسي فرهنگي سه وظيفه مهم يعني ارزيابي وضعيت فرهنگي موجود، تعيين فرهنگ آرماني يا همان وضعيت فرهنگي مطلوب و ارائه برنامه، ارائه طريق يا همان تعيين چگونگي رسيدن به وضعيت مطلوب را بر عهده دارد. بنابراين مهندسي فرهنگي ترسيم نقشه محتوايي و تعيين نسبت اجزايي است كه كليت فرهنگ را شكل مي دهد. در ادامه برخي از كتابها و مقالات انتشار يافته در اين موضوع جهت استفاده پژوهشگران و برنامه سازان ارائه مي گردد:

ص: 122

الف. كتابها

بصيرنيا، غلامرضا. رويكردهاي مختلف به مهندسي فرهنگي در ايران بعد از انقلاب. تهران: اميركبير، 1390. 175 ص.

بنيادي ناييني، علي و عبدالمهدي محتاجي و فريبا مظفري. تهران: پيام عدالت، 1390. 120 ص.

بنيانيان، حسن. پوشش اسلامي: چالش ها و راهكارها با رويكردي به مهندسي فرهنگي. تهران: شركت انتشارات سوره مهر، 1389. 290 ص.

پارسا، مجيد. تدبير خانواده: راهگشاي مهندسي فرهنگي جمعيت. قم: عطر ياس، 1387. 144 ص.

پيروزمند، عليرضا. مباني و الگوي مهندسي فرهنگي. 1389. 312 ص.

حسين زاده، مرتضي. مهندسي فرهنگي در تشكل هاي ديني. مشهد: كتابدار توس، 1390. 148 ص.

خامنه اي، علي، رهبر جمهوري اسلامي ايران. مهندسي فرهنگي در كلام امام خامنه اي (مدظله العالي). قم: تسنيم انديشه، 1392. 107 ص.

زم، محمد علي. جمهور جهاني شيعه: كليات مهندسي فرهنگي. تهران: كتاب جمهور، 1384. 400 ص.

سراجيان، فاطمه. مدل مفهومي مهندسي فرهنگي در آموزش و پرورش. تهران: راز نهان، 1391. 150 ص.

شجاعي، مجتبي و عليرضا شهركي. فرهنگ، مهندسي فرهنگي، رصد فرهنگي و ناتو فرهنگي. زاهدان: مجتبي شجاعي، 1389. 300 ص.

كريمي بندرآبادي، محمدعلي. ماهيت واقعي مهندسي فرهنگي نظام جمهوري اسلامي. يزد: نخبگان دانش، 1389. 180 ص.

ناظمي اردكاني، مهدي. درآمدي بر مهندسي فرهنگ و مهندسي فرهنگي كشور. تهران: آثار فكر، 1391. 281 ص.

ناظمي اردكاني، مهدي. مباني و چگونگي ترسيم نقشه مهندسي فرهنگي كشور. تهران: آواي نور، 1390. 216 ص.

ص: 123

ناظمي اردكاني، مهدي. مهندسي فرهنگي كشور: تحول در ساختارها و سازوكارها. تهران: ساقي، 1392. 288 ص.

ب. مقالات

توكلي، مرتضي. «هويت مكاني مهندسي فرهنگي». مهندسي فرهنگي، تير و مرداد 1386، شماره 10 و 11، ص 90.

ناظمي، مهدي. «درآمدي بر مهندسي فرهنگ و مهندسي فرهنگي». مهندسي فرهنگي، مهر 1385، شماره 1، ص 10 _ 12.

عالمي، مسعود. «كدهاي اخلاقي: گام اول مهندسي فرهنگي كشور». تدبير، خرداد 1387، شماره 193، ص 26 _ 31.

سعيدي، رحمان. «جهاني شدن و مهندسي فرهنگي». مطالعات معرفتي در دانشگاه اسلامي، بهار 1387، شماره 37، ص 126 _ 143.

ابراهيمي، سيد ابراهيم. «آسيب شناسي مهندسي فرهنگي در دانشگاه». مطالعات معرفتي در دانشگاه اسلامي، زمستان 1386، شماره 36، ص 104 _ 128.

ربيعي، محسن. «نقش آموزش جغرافيا در مهندسي فرهنگي و انسجام ملي». رشد آموزش جغرافيا، بهار 1388، شماره 86، ص 4 _ 8.

بنيانيان، حسن. «مهندسي فرهنگي از نظر تا عمل در جامعه ايران». سوره انديشه، تابستان 1388، شماره 43، ص 8 _ 21.

رازنهان، فيروز. «پيش نيازهاي تحقق سند چشم انداز (مهندس فرهنگ و مهندسي فرهنگي)». سوره انديشه، تابستان 1388، شماره 43، ص 32 _ 37.

طاهري، معصومه. «اين پازل را تكميل كنيد (در حاشيه مساله مهندسي فرهنگي در ايران و جهان)». سوره انديشه، تابستان 1388، شماره 43، ص 60 _ 61.

بابائي، محمدباقر. «نقش دانشگاه در مهندسي فرهنگي كشور». مطالعات معرفتي در دانشگاه اسلامي، تابستان 1387، شماره 38، ص 44 _ 69.

ص: 124

جعفري نژاد، هادي. «جايگاه مهندسي فرهنگي كشور در برنامه پنجم». برنامه 8، خرداد 1389، شماره 367، ص 27 _ 29.

پيروزمند، علي رضا. «مهندسي فرهنگي علم و فناوري». نامه پژوهش فرهنگي، بهار 1388، شماره 15، ص 9 _ 38.

فرهي بوزنجاني، برزو. «روش تبيين نقشه مهندسي فرهنگي كشور». نامه پژوهش فرهنگي، بهار 1388، شماره 15، ص 89 _ 118.

مختاريان پور، مجيد. «مهندسي فرهنگي، لازمه تعالي جامعه اسلامي». نامه پژوهش فرهنگي، بهار 1388، شماره 15، ص 141 _ 162.

رضوي ال هاشم، بهراد و آرين قلي پور. «مهندسي فرهنگي، ضرورت نهادي شدن فرهنگ مشاركت سياسي زنان». مهندسي فرهنگي، فروردين و ارديبهشت 1389، شماره 39 و 40، ص 20 _ 29.

زوارقي، رسول. «كتابخانه هاي عمومي و نقش آنها در مهندسي فرهنگي جامعه». مهندسي فرهنگي، خرداد و تير 1388، شماره 29 و 30، ص 41 _ 58.

داودآبادي، محسن و محمد حسين باقري فرد. «اصول و سياست هاي حاكم بر مهندسي فرهنگي كشور از ديدگاه مقام معظم رهبري». مهندسي فرهنگي، مهر و آبان 1389، شماره 45 و 46، ص 10 _ 17.

سلطاني رناني، سيد مهدي. «مهندسي فرهنگي رسانه و اصلاح الگوي مصرف». فرهنگ كوثر، زمستان 1388، شماره 80، ص 76 _ 81.

فتحي، امين و عزت نوري زاده. «بررسي جايگاه نماز و نيايش در مهندسي فرهنگي». مهندسي فرهنگي، بهمن و اسفند 1389، شماره 49 و 50، ص 18 _ 33.

كريمي، سعيد و مسعود حبيبي و باقر قائمي اصل. «رسانه ملي و مهندسي فرهنگي هنجارهاي اجتماعي». مهندسي فرهنگي، بهمن و اسفند 1389، شماره 49 و 50، ص 64 _ 77.

پيروزمند، علي رضا. «مهندسي فرهنگي علم». كيهان فرهنگي، خرداد و تير 1390، شماره 294 و 295، ص 36 _ 37.

ص: 125

نظريه هاي فرهنگي

اشاره

نظريه هاي فرهنگي

نظريه، طرح واره اي توصيفي است كه بر پايه آن، پديده هاي گوناگون با يك معنا سازگار مي افتد و در واقع در ضمن آن قضاياي متعددي در قالب يك مجموعه پيوسته و منطقي به هم نگري رسيده و از اين مسير برخي پديده ها تبيين مي شوند. از اين رو نظريه فرهنگي توضيح و توصيف صور فرهنگي بر پايه معياري است كه طرح واره اي را به دست مي دهد.(1) بدين لحاظ، نظريه فرهنگي يكي از منابع مهم براي رسيدن به اين توانايي به شمار مي رود كه به توضيح فرهنگ و تبعات آن براي زندگي اجتماعي مي پردازد. اين نظريه ها، الگوها و مفاهيمي را به ما عرضه مي كنند كه مي توانند در جنبه هاي متنوع شخصي، عمومي و فكري زندگي به كار گرفته شوند. بدين ترتيب، در ادامه برخي از آثاري كه با رويكرد تبيين ابعاد مختلف اين موضوع نشر يافته اند، معرفي مي گردد:

الف. كتابها

ادگار، اندرو و پيتر سجويك. مفاهيم بنيادي نظريه فرهنگي. ترجمه مهران مهاجر، محمد نبوي. تهران: آگه، 1387. 381 ص.

ص: 126

ادگار، اندرو و پيتر سجويك. مفاهيم كليدي در نظريه فرهنگي. مترجم ناصرالدين علي تقويان. تهران: وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، دفتر برنامه ريزي اجتماعي و مطالعات فرهنگي، 1387. 298 ص.

ادگار، اندرو و پيتر سدويك. متفكران اصلي نظريه فرهنگي. ترجمه يحيي امامي. تهران: نقش و نگار، 1384. 336 ص.

ادگار، اندرو. متفكران برجسته نظريه فرهنگي. مترجم مسعود خيرخواه. تهران: آگه، 1389. 267 ص.

اسميت، فيليپ دانيل. درآمدي بر نظريه فرهنگي. ترجمه پويان. تهران: دفتر پژوهش هاي فرهنگي: مركز بين المللي گفت وگوي تمدن ها، 1383. 399 ص.

اعتباريان، اكبر. نظريه هاي سازمان و مديريت در عمل: (با رويكرد سازمان ها و نهادهاي فرهنگي). اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد خوراسگان 1390. 194 ص.

امين، سمير. اروپا مداري نظريه فرهنگي سرمايه داري مدرن. مترجم انگليسي راسل مور و مترجم فارسي موسي عنبري. تهران: علم، 1389. 209 ص.

باركر، كريس. مطالعات فرهنگي، نظريه و عمل. ترجمه مهدي فرجي و نفيسه حميدي. تهران: پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي، 1387. 805 ص.

بلزي، كاترين. فرهنگ و امر واقعي: نظريه پردازي نقد فرهنگي. ترجمه جلال فرزانه دهكردي. تهران: دانشگاه امام صادق عليه السلام ، 1389. 260 ص.

تيودور، اندرو. نظريه و روش در مطالعات فرهنگي. مترجم فاطمه براتلو. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1392. 189 ص.

جمشيدي، مهدي. نظريه فرهنگي استاد مطهري. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1392. 450 ص.

صالحي اميري، سيدرضا. مفاهيم و نظريه هاي فرهنگي. تهران: ققنوس، 1386. 264 ص.

گرانپايه، بهروز. فرهنگ و جامعه. تهران: شريف، 1377. 2 ج.

ص: 127

لبو، ريچارد ند. نظريه فرهنگي روابط بين الملل. مترجمان سيدجلال دهقاني فيروز آبادي و روح الله طالبي آراني و مرتضي نور محمدي. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1391. 411 ص.

طلايي، مرتضي و ديگران. درآمدري بر نظريه هاي فرهنگي. اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد خوراسگان، 1392. 480 ص.

ب. مقالات

اسلامي تنها، اصغر. «بازتاب متضاد عقلانيت در نظريه فرهنگي ماكس وبر و علامه طباطبايي». معرفت فرهنگي اجتماعي سال دوم؛ بهار 1390، شماره 2، ص 5 _ 34.

پناهي، محمدحسين. «تئوري انقلاب و انقلاب در تئوري (تأثير فرهنگي انقلاب اسلامي ايران بر نظريه هاي انقلاب)». سوره انديشه، دي و بهمن 1385، شماره 30، ص 48 _ 51.

پيشگاهي فرد، زهرا و امير قدسي. «نظريه هاي فرهنگي فمينيسم و دلالت هاي آن بر جامعه ايران». زن در فرهنگ و هنر، بهار 1389، دوره 1، ص 109 _ 132.

سيد پاشا. «به سوي نظريه فرهنگي ايدئولوژي سياسي و رسانه هاي جمعي در دنياي مسلمانان». مترجم مهرابي، مقداد. رواق هنر و انديشه، آذر 1388، شماره 41، ص 31 _ 52.

لبخند، محسن. «دلالت هاي نظريه فطرت در نظريه فرهنگي». معرفت فرهنگي اجتماعي سال سوم؛ زمستان 1390، شماره 1، ص 55 _ 80.

ص: 129

هويت فرهنگي

اشاره

هويت فرهنگي

وقتي از هويت فرهنگي سخن مي گوييم، نسبت هويت با مفاهيم پيچيده اي چون فرهنگ و مليت، كلافي درهم تنيده را پديدار مي سازد كه مفهوم هويت را با رويكرد هاي نظري گوناگون مواجه مي سازد. از اين منظر، هويت فرهنگي، حول محورهايي همچون مرز جغرافيايي (سرزمين)، دين و مذهب، باورها و سنن فرهنگي، و زبان مشترك تعريف مي شود و هويت فرهنگي موجبات توانايي و زنده بودن ملت هاي مستقل را فراهم مي سازد. به كارگيري راهكارها و شيوه هاي احياي هويت فرهنگي، گامي است كه پس از آسيبشناسي فرهنگي، بايد پيمود. اين معنا در مورد ايران از اهميت والايي برخوردار است، زيرا منابع هويتي ايراني، اسلامي و غربي هر كدام در دوره اي و به نحوي در انباشت هويتي ايرانيان تأثير گذاشته و هويت فرهنگي ايراني معاصر را پديد آورده اند. چرا كه فرهنگ شبكه اي زنده، پويا و زاينده است كه طي سده ها پيوسته در حال تغيير، تكامل، پالايش و باززايي بوده است. بسياري بر اين تصورند كه فرهنگ و به تبع آن، هويت فرهنگي صرفاً گنجينه هايي هستند كه به ما به ارث رسيده و وظيفه ما نگهداري و پاسداري از آن هاست. جهت مطالعه عميقتر، در ادامه برخي از منابعي كه اين موضوع را مورد بحث و بررسي قرار دادهاند، معرفي ميگردد:

ص: 130

الف. كتابها

انجمن هنرهاي تجسمي. هويت فرهنگي و هنري: مجموعه بحث هاي كنفرانس هنرهاي تجسمي. تهران: انجمن هنرهاي تجسمي (كميته انتشارات)، 1372. 148 ص.

ستاري، جلال. هويت ملي و هويت فرهنگي: بيست مقاله در قلمرو تاريخ فرهنگ. تهران: نشر مركز، 1380. 478 ص.

سلطان قرائي، صادق. ادبيات كودكان و نوجوانان با هويت فرهنگي (مواد خدمات كودكان و نوجوانان). تهران: دردانه، 1390. 407 ص.

شفيع نژاد، رضا. فرهنگ و هويت فرهنگي. سراب: رضا شفيع نژاد، 1388. 70 ص.

كيا، علي اصغر و رحمان سعيدي. تهران: خجسته، 1384. 151 ص.

كيا، علي اصغر و رحمان سعيدي. تهران: روزنامه ايران، مؤسسه انتشاراتي، 1382. 152 ص.

گنجي، مسعود. هويت فرهنگي مردم منطقه زيدون. اهواز: ترآوا، 1388. 288 ص.

موسوي، رئوف. ميراث فرهنگي. اردبيل: نگين سبلان، 1390. 150 ص.

ورجاوند، پرويز. پيشرفت و توسعه بر بنياد هويت فرهنگي. تهران: انتشار، 1368. 172 ص.

هراتي، محمدجواد. توسعه گرايي و هويت فرهنگي در ايران معاصر. قم: نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها، دفتر نشر معارف، 1392. 248 ص.

هون تان، سور. چالش هاي شهروندي: تعلق گروهي و هويت فرهنگي در عصر جهاني. ترجمه حسين حسني. تهران: مركز ملي مطالعات جهاني شدن، 1386. 50 ص.

ب. مقالات

ابراهيمي قوام، صغري. «رشد و تحول هويت فرهنگي و عوامل مؤثر بر آن: هويتي كه نسل جوان لازم دارد!». رشد مشاور مدرسه، تابستان 1387، شماره 12، ص 22 _ 25.

ص: 131

اكبريان، مصطفي. «اطلاع رساني و تأثير آن بر هويت فرهنگي». مطالعات ملي كتابداري و سازماندهي اطلاعات، زمستان 1383، شماره 60، ص 25 _ 33.

امامي، صابر. «حافظ و هويت فرهنگي ايران». پژوهش زبان و ادبيات فارسي، تابستان 1388، شماره 13، ص 67 _ 86.

امامي، صابر. «حافظ و هويت فرهنگي ايران». شعر، پاييز و زمستان 1377، شماره 24، ص 14 _ 23.

پرويزي، الهام. «معماري ملي از ديدگاه هويت فرهنگي». مطالعات ملي، 1388، شماره 39، ص 81 _ 108.

توسلي، غلامعباس و سياوش قلي پور. «جهاني شدن و هويت فرهنگي قوم لك». جامعه شناسي ايران، پاييز 1386، شماره 31، ص 81 _ 104.

ستاري، جلال. «هويت ملي و هويت فرهنگي». تئاتر، زمستان 1370، شماره 16، ص 11 _ 38.

شيخاوندي، داور. «جهاني شدن و هويت فرهنگي محلي». رشد آموزش علوم اجتماعي، پاييز 1382، شماره 23، ص 4 _ 10.

عيوضي، محمد رحيم و محمد جواد هراتي. «تأملي در تأثير توسعه بر هويت فرهنگي». راهبرد ياس، پاييز 1388، شماره 19، ص 104 _ 130.

كريمي، علي. «بازتاب هويت فرهنگي ايرانيان در سفرنامه هاي عصر صفوي و قاجاري». مطالعات ملي، بهار 1386، شماره 29، ص 31 _ 62.

مقصودي، مجتبي. «قوميت ها و هويت فرهنگي ايران». نامه پژوهش فرهنگي، پاييز و زمستان 1380، شماره 22 و 23، ص 209 _ 232.

موران، آلبرت. «فيلم، هاليوود، سينماي ملي، هويت فرهنگي و سياست هاي سينمايي». نقد سينما، پاييز 1378، شماره 18، ص 103 _ 111.

ص: 134

پژوهشگران محترم براي ديدن عكس هاي كارشناسان به فايل پي دي اف مراجعه كنيد

ابراهيم آبادي، حسين

متولد: طالقان - 1339

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي روانشناسي تربيتي از دانشگاه علامه طباطبايي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي(استاديار) گروه مطالعات اجتماعي و رئيس پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي، عضو شوراي تدوين بخش فرهنگي برنامه هاي سوم و چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: الگوي استفاده از اينترنت، محيط يادگيري و بافت فرهنگي و اجتماعي؛ مسائل و راهبردهاي انتقال تكنولوژي با تأكيد بر جنبه هاي فرهنگي و اجتماعي؛ مديريت و برنامه ريزي فرهنگي و اجتماعي كلان شهر تهران؛ مطالعات فرهنگي و تربيتي آموزش عالي: ضرورت بسط و دلايل گسترش.

كتاب: مهارت هاي مطالعه و يادگيري؛ ملاك ها و معيارها در توليد و برنامه سازي راديو و تلويزيون؛ نسبت ميان توسعه علمي و توسعه فرهنگي.

زمينه مطالعاتي: سياستگذاري فرهنگي، توسعه فرهنگي.

پست الكترونيك: : ebrahimabadi@iscs.ac.ir

ابراهيم زاده، حسن

متولد: 1344- بغداد

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، سردبير ماهنامه فرهنگ پويا و مجله پرسمان، همكاري پژوهشي با مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: دولت سربداران؛ آيا پرسش هاي بي پاسخ وجود دارند؛ ارزش انسان در كجاست / به ياد شهيد چمران؛ اسلام انعكاس حيات؛ گرفتار زندان غرب نشويد؛ حسين(ع) راه نجات.

كتاب: پيروي خضر خرد؛ پيكار با منكر؛ آن سوي شعارها؛ از چشمه تا دريا؛ او و ما؛ شهيد سعيدي(فريادي در سكوت)؛ شيخ حر عاملي(روايت آزادي)؛ غرب از چشم آفتاب.

زمينه مطالعاتي: پژوهش هاي فرهنگي، جريانشناسي.

پست الكترونيك: Hebrahimzadeh@yahoo.com

ص: 135

اسفندياري، عبدالله

متولد: شميران - 1332

تحصيلات دانشگاهي: فارغ التحصيل رشته جامعهشناسي از دانشگاه تهران.

فعاليت ها: مدير گروه فيلم و سريال صدا و سيما(1358)، مسئول آموزش آموزگاران منطقه يك و سه تهران(1358)، معاونت فرهنگي بنياد سينمايي فارابي(1362-1371)، عضو هيئت مديره منصوب خانه سينما(1367-1372)، مسئول حوزه «معناگرا» در بنياد سينمايي فارابي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: سينما در حوزه ي معارف ديني؛ اسلام و سينما؛ مسائل سينماي ايران(گفتگو)؛ سينماي سياسي يا سياست زدگي در سينما؟؛ فيلمنامه و موقعيت آن در سينماي ايران؛ پيروزي يا شكست؟(حضور بين المللي سينماي ايران).

زمينه مطالعاتي: سينما، رسانههاي گروهي، سياستگذاري فرهنگي.

الويري(خندان)، محسن

متولد: قم - 1341

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي تاريخ و تمدن ملل مسلمان از دانشگاه تهران.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي(دانشيار) و مدير گروه تاريخ دانشگاه باقرالعلوم(ع)، عضو كميته دين و سياست هاي كلي فرهنگ شوراي تخصصي حوزوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تبليغ از ديدگاه امام خميني رحمه الله ؛ دين تبليغي و تبليغ ديني؛ دين و ارتباطات؛ نقد و بررسي كتاب تهاجم فرهنگي از ديد آيات، روايات و فقه؛ اقتدار ملّي و سياست هاي كلي نظام؛ شهيد مطهري و آفات احياگري دين؛ نقد سند چشم انداز توسعه؛ شيوه هاي فرهنگي _ ارتباطي پيامبر صلي الله عليه و آله در عهد مكي.

كتاب: تبليغ اسلامي و دانش ارتباطات اجتماعي؛ مطالعات اسلامي در غرب؛ زندگي امام كاظم(ع) (ترجمه)؛ خاطرات آيت الله سيد احمد علمالهدي؛ شيعيان از سقوط بغداد تا ظهور صفويه.

زمينه مطالعاتي: تاريخ و سيره اهل بيت(ع)، فرهنگ و ارتباطات، سياستگذاري فرهنگي.

ص: 136

الهي خراساني، مجتبي

متولد: مشهد - 1350

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي فقه و مباني حقوق اسلامي از دانشگاه فردوسي مشهد.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي(استاديار) و مدير گروه فقه و مباني اجتهاد دفتر تبليغات اسلامي خراسان رضوي، معاون آموزشي دفتر تبليغات اسلامي خراسان رضوي، مدير مسئول و سردبير فصلنامه سهزبانه نشانه و فصلنامه جستار.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: هنر در آيينه فقه؛ مباني فرهنگ اسلامي؛ بايسته هاي نظام آموزشي عمومي در حوزه علميه؛ تأملي بر عيد و عزا در ايران؛ مباني فقهي صدق و كذب در سينما؛ نظام نشانه ها در سينما.

كتاب: نگاهي تازه به علوم حديث؛ تعادل و تراجيح؛ بررسي فقهي پديده غنا(ترجمه)؛ 37جلد كتاب علمي براي نوجوانان.

زمينه مطالعاتي: فقه هنر، مديريت فرهنگي، علوم حديث، سينما.

پست الكترونيك: moj_elahi@yahoo.com

باقي نصرآبادي، علي

متولد: كاشان - 1341

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي مديريت امور فرهنگي از دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، مدير گروه روابط عمومي دانشگاه جامع علمي كاربردي آران و بيدگل، عضو شوراي آموزشي مؤسسه آموزش عالي طلوع مهر قم.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: دشمن و نسل جوان؛ منزلت اجتماعي زن از ديدگاه استاد مطهري؛ درآمدي بر بهرهوري و مديريت؛ استاد مطهري و جامعه شناسي زمان؛ شيوه هاي تبليغ مؤثر ديني در بين نسل جوان؛ آزادي از منظر اسلام؛ نقش فرهنگ انتظار در پويايي جامعه مطلوب؛ استاد مطهري در عرصه تعليم و تربيت؛ جهانيشدن فرهنگ و پيامدهاي آن.

كتاب: استاد مطهري در گذر انديشه ها؛ مدير موفق؛ بلوغ جنسي، بحران يا تولدي ديگر؛ فرهنگ و رفتار سازماني؛ آموزه هاي مديريت فرهنگي در سيره علوي؛ مباني جامعه شناسي؛ غرب شناسي؛ فرهنگ و جهانيشدن؛ آسيب شناسي مديران فرهنگي.

زمينه مطالعاتي: پژوهش هاي فرهنگي، مديريت فرهنگي.

پست الكترونيك: baghi55@gmail.com

ص: 137

باوند، نعمت الله

متولد: تهران - 1322

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي عرفان اسلامي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، عضو هيئت علمي پژوهشگاه انديشه معاصر.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: بحراني كه نطق روشنفكران غرب زده را كور كرد؛ تمدن غرب، قرباني بي خدايي؛ جامعه شناسي تاريخي مساجد؛ غرب شناسي؛ انقلاب اسلامي و تفكر اسلامي؛ نگاهي به كجرويهاي فرهنگي(گفتگو)؛ آسيب شناسي فرهنگي از چشم اندازي ديگر(گفتگو).

كتاب: در اسارت آزادي؛ جايگاه عقل و دموكراسي در نظام ولايت؛ درآمدي بر نظريه انقلاب اسلامي؛ نقش امام خميني در جهان معاصر.

زمينه مطالعاتي: فلسفه سياسي، عرفان اسلامي، جريانشناسي، پژوهش هاي فرهنگي.

باهنر، ناصر

متولد: تهران - 1345

تحصيلات حوزوي: رسائل و مكاسب(دانشگاه امام صادق(ع)).

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه امام صادق(ع).

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي و مدير گروه ارتباطات و دين دانشگاه امام صادق(ع)، كارشناس تأليف كتاب هاي ديني ابتدايي و راهنمايي سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: وظايف ما در آموزش ديني؛ آموزش مفاهيم ديني در حوزه درك كودكان و نوجوانان؛ توسعه فرهنگي و برنامه ريزي رسانه آموزش ديني در ايران؛ رسانه هاي جمعي و هدايت فرهنگي مخاطبان؛ ارتباطات ميانفرهنگي و روابط بين الملل؛ ارتباطات در جامعه اسلامي متكثر فرهنگي از واگرايي تا همگرايي.

كتاب: آموزش مفاهيم ديني همگام با روانشناسي رشد؛ رسانه ها و دين؛ گذرگاه هاي تبليغات بازرگاني؛ سياست، دين و فرهنگ؛ آفاق تمدن انقلاب اسلامي.

زمينه مطالعاتي: فرهنگ و ارتباطات، مطالعات كودك و نوجوان، دين و رسانه.

پست الكترونيك: bahonar@isu.ac.ir

ص: 138

بشير، سيدحسن

متولد: 1333

تحصيلات حوزوي: شش سال.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعهشناسي ارتباطات بينالملل از دانشگاه ليستر انگلستان.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي(دانشيار) گروه ارتباطات و دين دانشگاه امام صادق(ع)، عضو هيئت تحريريه فصلنامه مطالعات فرهنگي و ارتباطات.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: رسانه ها و معناشناسي بحران؛ تعامل فرهنگي در موسيقي عامه پسند ايراني و غربي؛ نظريه همفرهنگي و گروه هاي همفرهنگ: مطالعه مناسبات مسلمانان در آمريكا؛ فرهنگ رسانه اي و سياست هاي فرهنگي: مطالعه تطبيقي در كشورهاي توسعه يافته و كمتر توسعه يافته؛ مدل مفهومي ارزيابي فرهنگي _ اخلاقي راه حل هاي فناوري اطلاعات.

كتاب: تعامل فرهنگ و سياست: از تئوري تا واقعيت؛ نقش مطبوعات در فرآيند نوسازي سياسي و اجتماعي ايران در دوره قاجاريه؛ رسانه هاي بيگانه: قرائتي با تحليل گفتمان؛ تعزيه.

زمينه مطالعاتي: فرهنگ و ارتباطات، سياستگذاري فرهنگي.

پست الكترونيك: drhbashir@gmail.com

پايگاه اطلاعرساني: www.hbashir.blogsky.com

ساير نكات: به زبان انگليسي و عربي تسلط دارد.

بهار، مهري

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي مطالعات فرهنگي از مؤسسه زبان هاي شرقي فرانسه.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي(استاديار) گروه ارتباطات اجتماعي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: نذر و هويت اجتماعي زنان؛ تغيير مشاغل در تهران از منظر تغيير ابژهها؛ تلويزيون عامل تغيير يا آسيبآفريني فرهنگي؛ سلطه، مقاومت و تغيير فرهنگي؛ مطالعات ديني در نظام آموزش عالي ايران؛ ابژههاي ديني و هويت نسلي در ايران با تكيه بر ابژه هاي عزاداري؛ خانواده و زن ايراني از منظر مونتسكيو.

كتاب: the cultures of economic migration.

زمينه مطالعاتي: مطالعات زنان و خانواده، پژوهش هاي فرهنگي.

پست الكترونيك: mbahar@ut.ac.ir

ص: 139

بهمني، سعيد

متولد: قوچان - 1340

تحصيلات حوزوي: سطح چهار.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو شوراهاي تخصصي مهندسي فرهنگي و توسعه فرهنگ قرآني و كميسيون توسعه پژوهش و آموزش عالي قرآني شوراي عالي انقلاب فرهنگي، عضو كميسيون حوزوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: معيار پژوهش قرآني؛ اهميت و روش مناظره و شيوه قرآن در پاسخ دهي به شبهات؛ بزرگ ترين و جامع ترين معجم موضوعي قرآن.

كتاب: دانشنامه قرآن پژوهان ايران؛ گفتگوي علمي با قرآن پژوهان؛ مسئلهشناسي و موضوعيابي حوزه علوم و معارف قرآن؛ ساختار درختي موضوعات علوم و معارف قرآني؛ شبههشناسي حوزه علوم و معارف قرآني.

زمينه مطالعاتي: علوم قرآني، شبهه شناسي اعتقادي، سياستگذاري فرهنگي.

پست الكترونيك: saeedbahmani@yahoo.com

بيچرانلو، عبدالله

متولد: شيروان

تحصيلات حوزوي: رسائل و مكاسب(دانشگاه امام صادق (ع)).

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه امام صادق(ع).

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي و سرپرست پژوهشكده هنر و رسانه پژوهشگاه فرهنگ, هنر و ارتباطات.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تصويرسازي و كليشهسازي هاليوود از مسلمانان؛ توسعه عدالت زباني: راهبرد رسانه براي ايجاد جامعه زمينهساز؛ رويكرد فيلمهاي ايراني برگزيده شده در جشنوارههاي بينالمللي به مسائل اجتماعي ايران؛ بازنمايي مصرف در فيلمهاي سينمايي دوره دفاع مقدس؛ كاركردهاي شبكههاي تلويزيوني ماهوارهاي در جنگ نرم؛ سينماي ايران در تقابل با ويدئو، تلويزيون و ماهواره.

كتاب: بازنمايي ايران و اسلام در هاليوود.

زمينه مطالعاتي: فرهنگ و ارتباطات، جنگ نرم، سينما.

پست الكترونيك: bicharanloo@ricac.ac.ir

ص: 140

پناهي، محمدحسين

متولد: شبستر - 1325

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي از دانشگاه ويسكانسين آمريكا.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: رئيس دانشگاه علامه طباطبايي، عضو هيئت علمي(استاد) گروه پژوهشگري اجتماعي و مدير گروه مطالعات زنان دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي، مدير مسئول فصلنامه علوم اجتماعي، عضو شوراي تحريريه مجلات نامه علوم اجتماعي، پژوهش زنان، نامه علوم انساني و چند نشريه علمي ديگر.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تحليل جامعه شناختي تعدادي از شعارهاي انقلاب اسلامي ايران؛ نظام فرهنگي، كاركردها و دگرگوني آن؛ دگرگوني فرهنگي و زمينه هاي نفوذ عناصر فرهنگي بيگانه؛ نظام فرهنگي و تهاجم فرهنگي؛ آسيب شناسي فرهنگي.

كتاب: جامعه شناسي شعارهاي انقلاب اسلامي؛ جامعه شناسي مشاركت سياسي زنان؛ جامعه شناسي انقلاب؛ تدوين مجموعه مقالات تهاجم فرهنگي : ماهيت و ابعاد آن.

زمينه مطالعاتي: جامعه شناسي، پژوهش هاي فرهنگي، جنگ نرم.

پست الكترونيك: mhpanahi@yahoo.com

پيروزمند، عليرضا

متولد: شيراز - 1344

تحصيلات حوزوي: سطح چهار.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي و مسئول گروه روش فرهنگستان علوم اسلامي، كارشناس مسائل فرهنگي دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: ضرورت و مدل ساماندهي فرهنگي؛ نسبت دين، دولت و فرهنگ؛ مباني برنامه ريزي فرهنگي؛ بررسي اركان و روند پژوهش اقتصاد اسلامي؛ آسيب شناسي رابطه دين، دولت، فرهنگ؛ نقش دين در مهندسي فرهنگي؛ الگو و طبقه بندي موضوعات در مهندسي فرهنگي.

كتاب: نقد و بررسي روش سيستمي؛ مناسبات دين و فرهنگ؛ عملكرد فرهنگي حوزه علميه(جايگاه مطلوب _ الگو _ عملكرد موجود)؛ مباني و راهكارهاي اسلامي شدن دانشگاه(گروهي).

زمينه مطالعاتي: فلسفه علم، مهندسي فرهنگي، معرفت شناسي.

پست الكترونيك: a.bayatani@gmail.com

ص: 141

جعفرپور برزكي، مرتضي

متولد: كاشان - 1353

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد علوم حديث از دانشگاه قرآن و حديث.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش، عضو شوراي عالي فرهنگي، اجتماعي و ورزشي شهرداري تهران، عضو شوراي فرهنگي سازمان زيباسازي شهرداري تهران.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تأثيرات فرهنگي و اجتماعي وقف علمي؛ مباني حقوق شهروندي در نهج البلاغه؛ جايگاه امنيت در نهج البلاغه و راهكارهاي تحقق آن از ديدگاه امام علي(ع)؛ بررسي نيازهاي فرهنگي و اجتماعي مسافرين متروي تهران با تأكيد بر ميزان رضايت از برنامههاي فرهنگي مترو(پروژه)؛ بررسي نيازهاي فرهنگي و اجتماعي مسافرين متروي تهران با تأكيد بر نيازسنجي فرهنگي شهروندان تهراني(پروژه).

كتاب: اخلاق اجتماعي پيامبر صلي الله عليه و آله ؛ اخلاق مصرف از نگاه قرآن و حديث.

زمينه مطالعاتي: فرهنگ ديني، مشاوره جوان.

جمالي، مصطفي

متولد: تهران - 1347

تحصيلات حوزوي: سطح سه.

تحصيلات دانشگاهي: دانشجوي دكتري فلسفه دانشگاه باقر العلوم(ع).

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهشگر فرهنگستان علوم اسلامي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: بايسته هاي جنبش نرم افزاري؛ آسيب شناسي فرهنگ ديني در دو دهه گذشته؛ از عرفان فردي تا عرفان اجتماعي؛ الگوي طبقه بندي موضوعات فرهنگي در مهندسي فرهنگي كشور؛ سكولاريسم و اسلام.

كتاب: جريانشناسي نهضت نرم افزاري؛ دولت اسلامي و نهضت نرم افزاري؛ نهضت نرم افزاري از نگاه مقام معظم رهبري؛ دين، مدرنيته و اصلاحات.

زمينه مطالعاتي: پژوهش هاي فرهنگي، فرهنگ ديني.

ص: 142

جمشيدي، محمدحسين

متولد: اقليد - 1340

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم سياسي از دانشگاه تهران.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي(استاديار) گروه روابط بينالملل دانشكده علوم انساني دانشگاه تربيت مدرس، عضو هيئت تحريريه مجله انگليسي انديشه سياسي اسلام.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: رابطه عدالت و حكمت مدني در فلسفه سياسي اسلام؛ مفهوم سياست در انديشه امام خميني؛ مقايسه نگرش فمينيسم و گرايشهاي جديد در جهان اسلام در مورد نقش زنان؛ تهاجم فرهنگي(1-4)؛ غرب از ديدگاه امام خميني؛ عمليات رواني در صدر اسلام(1-4)؛ عناصر هويت در انديشه امام خميني.

كتاب: دين و روابط بينالملل؛ مباني و تاريخ انديشههاي نظامي در جهان(كتاب درسي)؛ ديپلماسي پيامبر صلي الله عليه و آله (در دست چاپ)؛ مباني و اركان انديشههاي نظامي در اسلام(در دست چاپ).

زمينه مطالعاتي: انديشه سياسي اسلام، جنگ نرم.

پست الكترونيك: jamshidi@modares.ac.ir

چراغي كوتياني، اسماعيل

متولد: دزفول - 1354

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دانشجوي دكتراي جامعه شناسي فرهنگي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: امت اسلامي؛ جنگ با خانواده: فمينيسم؛ ازدواج و خانواده؛ دگرگوني در نهاد خانواده؛ دين، جامعه و خوشبختي؛ هزينه هاي دگرگوني اجتماعي.

كتاب: خانواده، اسلام و فمينيسم.

زمينه مطالعاتي: جامعه شناسي فرهنگي، مهدويت، مطالعات خانواده.

پست الكترونيك: kotiani@yahoo.com

ص: 143

حاجياني، ابراهيم

متولد: 1346

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعهشناسي از دانشگاه تهران.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي دانشگاه، مدير گروه پژوهش هاي فرهنگي مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: معيارهاي ارزيابي روششناختي؛

زمينه مطالعاتي: پژوهشهاي فرهنگي، جنگ نرم.

پست الكترونيك: hadjiani@csr.ir

حاجي عبدالباقي، مريم

متولد: تهران - 1342

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم قرآن و حديث از دانشگاه تهران.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، سخنراني، كارشناسي برنامههاي متعدد صدا و سيما.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: پوشش و فلسفه آن در قرآن كريم؛ روش قرآن در طرح مسئله حجاب؛ شرايط استجابت دعا؛ امكان حصول قطع در تفسير و جايگاه آن؛ دكتر گرجي و علوم قرآني(مشترك).

كتاب: احكام نوين وقف(مشترك)؛ ستارههاي باغ خدا.

زمينه مطالعاتي: علوم قرآني، مطالعات زنان و خانواده، فرهنگ ديني.

ص: 144

حججي، محمدعلي

متولد: نائين - 1351

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش، تدريس، مدير مؤسسه فرهنگي روايت سيره شهدا.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: زندگي مسالمت آميز از منظر دين؛ فقه المسجد(عربي).

كتاب: خورشيد قرآن(گروهي).

زمينه مطالعاتي: مديريت فرهنگي، فرهنگ ديني.

پست الكترونيك: hojaj2010@gmail.com

حسينخاني، هادي

متولد: اصفهان - 1343

تحصيلات حوزوي: سطح چهار.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي روانشناسي تربيتي از مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله .

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، معاون تهذيب حوزه علميه قم.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: روش هاي پيشگيري و درمان غضب؛ تأثير ارتباط فرزند با مادر در انتقال ارزش هاي اخلاقي؛ معيارهاي انتخاب همسر از ديدگاه اسلام؛ آسيب شناسي تربيت اخلاقي؛ اصول گزينش همسر.

كتاب: تربيت الگوي زنان در قرآن؛ مباني فلسفي تعليم و تربيت(گروهي)؛ راه روشن(گروهي)؛ هفت روش پيشگيري از انحرافات جنسي؛ همسران سازگار.

زمينه مطالعاتي: تعليم و تربيت اسلامي، روانشناسي تربيتي، فرهنگ ديني.

پست الكترونيك: h.hosseinkhani@yahoo.com

ص: 145

حسيني،سيدحسن

متولد: 1332

تحصيلات حوزوي: رسائل و مكاسب (دانشگاه امام صادق(ع)).

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فلسفه و كلام اسلامي از دانشگاه امام صادق(ع).

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي (دانشيار) گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتي شريف، عضو هيئت علمي و مدير گروه مطالعات رسانه پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، عضو هيأت تحريريه مجله علم و دين، رئيس دانشكده صدا و سيما (از 1384 تا 1387).

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: فلسفه رسانه، انگيزه ها و ضرورت ها؛ مباني هنر قدسي از ديدگاه سنتگرايان با تأكيد بر آراء دكتر سيدحسين نصر؛ تأثير انديشههاي فيلسوف طوس بر ملاصدرا؛ نگاهي اجمالي به مباني و فلسفه بهداشت رواني در اسلام؛ رسانه و دين، همگرايي يا واگرايي؛ رسانه ديني يا دين رسانهاي؛ تبليغات ديني راديو و تلويزيون، از مطالعات نظري تا مسائل كاربردي.

كتاب: زيبايي شناسي و فلسفه رسانه (زير نظر)؛ پلوراليزم ديني يا پلوراليزم در دين؛ نئوتويسم چيست؟؛ جاودان خرد، (مجموعه مقالات دكتر سيدحسين نصر(.

زمينه مطالعاتي: فلسفه اسلامي، دين و رسانه، پژوهشهاي فرهنگي.

پست الكترونيك: hoseinih@sharif.edu

حسيني قمي، سيدحسين

متولد: قم - 1341

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: مسئول مركز اسلامي در سوئد(14سال)، تدريس در حوزه، كارشناسي برنامه هاي متعدّد صدا و سيما.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: كتاب: اخلاق در قرآن، تجربه هاي تبليغي در كشورهاي غربي، قصه هاي قرآن، يكصد موضوع اخلاقي در قرآن و حديث.

زمينه مطالعاتي: اخلاق اسلامي، فرهنگ ديني.

ص: 146

حيدري، علي

متولد: زنجان - 1351

تحصيلات حوزوي: سطح سه.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد الهيات و معارف اسلامي از مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله .

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: همكاري آموزشي با جامعة المصطفي صلي الله عليه و آله العالميه، پژوهشگر و كارشناس آموزشي مركز تخصصي مهدويت.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: امام مهدي عج الله تعالي فرجه الشريف در خطبه غدير؛ زلال معرفت؛ ادله عقلي امامت؛ علل غيبت؛ وظايف منتظران؛ معرفت حقيقت بندگي؛ آثار تربيتي انتظار؛ فلسفه انتظار؛ مديريت فرهنگي "مسجد"؛ سبك زندگي اسلامي؛ سبك زندگي مهدوي؛ امام شناسي.

زمينه مطالعاتي: مهدويت، مديريت فرهنگي.

پست الكترونيك:heydari230@gmail.com

حيدري آلكثير، محسن

متولد: شوش - 1336

تحصيلات حوزوي: اجتهاد.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم قرآني و تفسير از دانشگاه قم.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: رئيس هيئت مديره بنياد مهدويت، تدريس در حوزه و دانشگاه، پژوهش و تأليف، نماينده مجلس خبرگان رهبري.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: مباني حكومت اسلامي؛ انسان مداري و توسعه پايدار؛ مبارزه فرهنگي با آداب و سنن غلط؛ ولايت فقيه در عصر غيبت؛ فلسفه و بركات نماز جماعت؛ راه هاي مقابله با خرافات و موهومات؛ مباني فكري جريانات فرهنگي و سياسي غرب زده.

كتاب: آداب و سنن عشايري از ديدگاه اسلام؛ نقش و ضرورت امامت و رهبري؛ حماسه جاويد؛ قصّه هاي قرآني.

زمينه مطالعاتي: فرهنگ ديني، علوم قرآني، تفسير.

پست الكترونيك:al-kathiri@majleskhobregan.com

ص: 147

خانمحمدي، كريم

متولد: زنجان - 1349

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه امام صادق رحمه الله .

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي:عضو هيئت علمي(استاديار) گروه علوم اجتماعي دانشگاه باقرالعلوم(ع)، مدير گروه مطالعات روحانيت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، سردبير و عضو هيئت تحريريه فصلنامه دين و رسانه.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: آسيب شناسي انقلاب از ديدگاه امام؛ جامعه اطلاعاتي و دين؛ آسيب شناسي انقلاب اسلامي از ديدگاه امام خميني رحمه الله ؛ پدرتباري در جامعه اسلامي؛ شاخص هاي توسعه اقتصادي و اجتماعي در اسلام؛ دين و توسعه؛ اسلام، غرب و رسانه ها؛ جامعه اطلاعاتي و دين اسلام؛ بررسي فرآيند اسلاميكردن دانشگاه ها در ايران(با رويكرد سياستگذاري فرهنگي)؛ تجاري سازي فرهنگ يا تنوع فرهنگي؟.

كتاب: مشاركت سياسي زنان.

زمينه مطالعاتي: جامعه شناسي، دين و رسانه، پژوهش هاي فرهنگي.

پست الكترونيك: khanmohammadi@bou.ac.ir

خبازي، مجيد

متولد: كاشان - 1351

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد مديريت رسانه از دانشگاه صدا و سيما.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: مديركل پژوهش مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، مدير مسئول ماهنامه سياحت غرب.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: انسجام و هم افزايي پيام؛ اصلاح الگوي مصرف بر اساس مدل سه مرحله اي كورت لوين؛ رهيافتي نظري بر كاركردها و نقش هاي رسانه ملي در جهاد اقتصادي؛ شادي و رسانه؛ مرجعيت و رهبري؛ مديريت در سيره حضرت امام خميني؛ سبك رهبري و خلاقيت در سازمان هاي رسانه اي؛ مديريت پيام در حوزه شادي و نشاط در رسانه ملي.

كتاب: شادي در رسانه: مباني، آسيب ها و راهكارها؛ جوان و شادي؛ مسأله تبليغ دين، آسيب ها و راهكارها؛ رهيافت.

زمينه مطالعاتي: مديريت رسانه، مديريت فرهنگي.

پست الكترونيك: m_khabaze@yahoo.com

ص: 148

خزائي، حسين

متولد: نهاوند - 1343

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد معارف اسلامي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي و مدير گروه فرهنگ پژوهي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: ناتوي فرهنگي؛ پساساختارگرايي و فرهنگ؛ نقش صنايع فرهنگي در هويت ملي؛ انسجام اسلامي در سيره نبوي صلي الله عليه و آله ؛ نقش رسانه در خانواده؛ آسيب شناسي مطالعات زنان.

كتاب: ريپورترها در ايران(اردشيرجي)؛ اسطوره و قرآن .

زمينه مطالعاتي: فرهنگ ديني، آينده پژوهي.

خيري، حسن

متولد: وزوان(اصفهان) - 1345

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي از دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهران.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: تدريس، پژوهش و تأليف، مدير گروه هنر، ارتباطات و رسانه مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، عضو هيئت علمي و رئيس دانشگاه آزاد اسلامي واحد نراق.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: پاسداشت ميراث فرهنگي؛ تاراج گنجينه هاي شرق؛ انتخابي عقلاني در آموزه هاي اسلامي؛ ظرفيت و قابليت تلويزيون براي تبليغ؛ مقايسه فضاي تبليغي تلويزيون و مسجد؛ هم افزايي راهبردي رسانه و خانواده در ارائه سبك زندگي اسلامي؛ سقوط اخلاقي جوامع غربي.

كتاب: مباني نظام اجتماعي اسلام؛ جامعه شناسي(گروهي)؛ روحانيت و نسل جوان(گروهي)؛ دين، رسانه و ارتباطات اجتماعي.

زمينه مطالعاتي: جامعه شناسي، پژوهش هاي فرهنگي، دين و رسانه.

پست الكترونيك: hassan.khairi@gmail.com

ص: 149

ذكايي، محمدسعيد

متولد: تهران

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي با گرايش جامعه شناسي ارزش ها از دانشگاه شفيلد انگلستان.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي، عضو هيئت تحريريه فصلنامه تحقيقات فرهنگي، عضو هيئت تحريريه مجله جامعه شناسي ايران.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: خردهفرهنگ يا مصرف فرهنگي، پژوهشي در بين دختران دانش آموز شهر تهران(مشترك)؛ گذار به بزرگسالي و جواني رو به تغيير؛ خرده فرهنگ، سبك زندگي و هويت؛ جرم شناسي فرهنگي و مسئله جوانان؛ فرهنگ جوانان و تلفن همراه(مشترك)؛ فرهنگ گذار و الزامات آن براي روابط بين نسلي؛ جامعه شناسي: امپرياليسم فرهنگي.

كتاب: فرهنگ مطالعات جوانان؛ جامعه شناسي جوانان ايران.

زمينه مطالعاتي: مطالعات جوانان، پژوهش هاي فرهنگي .

پست الكترونيك: saeed.zokaei@gmail.com

ساير نكات: به زبان انگليسي تسلط دارد.

ذوعلم، علي

متولد: 1334

تحصيلات حوزوي: سطح چهار.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي برنامه ريزي از دانشگاه شهيد بهشتي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: رئيس پژوهشكده فرهنگ و مطالعات اجتماعي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، مشاور وزير و دبير ستاد همكاري هاي آموزش و پرورش و حوزه علميه(از سال 1385 تا 1391)، عضو انديشكده فرهنگ مركز الگوي اسلامي ايراني پيشرفت.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: مقدمه اي در باب تعريف فرهنگ عمومي؛ شاخص هاي تربيت ديني از منظر قرآن كريم؛ انديشه ولايت فقيه و كارآمدي نظام جمهوري اسلامي؛ فرهنگ و هويت؛ فرهنگ در منظومه فكري امام خميني.

كتاب: فرهنگ معيار از منظر قرآن كريم؛ انقلاب اسلامي؛ حوزه در انقلاب و انقلاب در حوزه ها؛ سياست؛ نظريه تحول در اسلام.

زمينه مطالعاتي: فرهنگ ديني، سياستگذاري فرهنگي.

ص: 150

رجبي نيا، داود

متولد: رشت - 1347

تحصيلات حوزوي: سطح چهار.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد مدرسي الهيات و معارف اسلامي از دانشگاه تربيت مدرس.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس در حوزه و دانشگاه، مدير مسئول نشريات مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما(تا سال 1391).

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: زندگاني امام باقر(ع)؛ زندگاني امام جواد(ع)؛ فلسفه نخستين؛ علل ظهور تفكر جديد در غرب؛ پژوهش و رسانه؛ فلسفه باركلي و هيوم(ترجمه)؛ بصيرت اقتصادي از منظر قرآن؛ نقش مبلغان در تبليغ زيبايي هاي شناختي دينداران.

كتاب: تفرج فجر؛ ميهماني خدا؛ حقانيت يا نجات(نگاهي درون و برونديني به پلوراليسم ديني)؛ بر سفره محبوب؛ دعا و نيايش در رسانه؛ اسلام و زيبايي هاي زندگي؛ رسانه، پژوهش و راهكارهاي فرا رو؛ دعا و نيايش در رسانه؛ آداب تعليم و تربيت در اسلام؛ غرب از رؤيا تا واقعيت(گروهي).

زمينه مطالعاتي: اعتقادات، فرهنگ ديني، دين و رسانه، تعليم و تربيت اسلامي.

پست الكترونيك: rajabinia14@Gmail.com

رضايي، عبدالعلي

متولد: كرمانشاه - 1339

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: فوق دكتراي مديريت با گرايش مشاوره در امور توسعه اجتماعي از دانشگاه سنت ريج واشنگتن.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو هيئت علمي فرهنگستان علوم اسلامي، عضو كميسيون حوزوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: ضرورت بازانديشي جايگاه دولت در مديريت و برنامه ريزي فرهنگي؛ راهبردهايي براي تدوين الگوي مهندسي فرهنگ؛ انحراف فرهنگي، استقلال فرهنگي؛ آسيب شناسي عدم حضور فرهنگ ديني در فضاي مجازي؛ تحول در علوم انساني پيش نياز مهندسي تمدن اسلامي؛ استقلال فرهنگي، وابستگي فرهنگي.

كتاب: هندسه توسعه و تعالي؛ نظام فكري؛ موانع و الزامات مهندسي تمدن اسلامي؛ مدل تحليل تكنولوژي؛ محورهاي مديريت اجتماعي؛ سياست هاي مواجهه با اينترنت.

زمينه مطالعاتي: مديريت اسلامي، سياستگذاري فرهنگي، مهندسي فرهنگي.

پست الكترونيك: abdolali_rezaee@yahoo.com

پايگاه اطلاع رساني: www.farhangenoor.blogfa.com

ص: 151

رهنمايي، سيداحمد

متولد: شهرضا - 1338

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فلسفه با گرايش فلسفه تعليم و تربيت از دانشگاه مك گيل مونترال كانادا.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو هيئت علمي(دانشيار) مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله .

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: خاستگاه مشروعيت حكومت اسلامي و نقش مردم در آن؛ آسيب شناسي فرهنگي؛ نگاهي به سند چشم انداز بيست ساله؛ پايه هاي روان شناختي تربيت ديني؛ در انديشه حكومت جهاني واحد؛ رسانه الگويي براي همه؛ نظام ولايي اسلام.

كتاب: روانشناسي رشد با نگرشي به منابع اسلامي؛ غرب شناسي؛ آشنايي با اصول راهنمايي و مشاوره؛ فلسفه روانشناسي و نقد آن؛ جهان بيني سكولار يا جهان بيني توحيدي؛ درآمدي بر فلسفه تعليم و تربيت؛ مكتب تربيتي علامه طباطبايي؛ درآمدي بر مباني ارزش ها.

زمينه مطالعاتي: تعليم و تربيت اسلامي، اعتقادات، پژوهش هاي فرهنگي، غرب شناسي.

پست الكترونيك: rahnama@qabas.net

زائري، محمدرضا

متولد: كرمان - 1349

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اديان.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، روزنامهنگاري، مؤسس مجلههاي «خيمه» و «جديد»، سردبير روزنامه همشهري(سال 1384)، تأسيس خانه روزنامه نگاران جوان.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: حكايت بيروني(مجموعه مقالات فرهنگي، اجتماعي)؛ در مقام عمل؛ موانع اجراي مطلوب برنامه راهنمايي و مشاوره در ايران.

كتاب: يادداشتهاي مطبوعاتي؛ حجاب بي حجاب؛ نصرالله؛ ضامن آهو؛ كيمياي عفو؛ ذوالفقار؛ پدر، پسر، روحالقدس؛ كتاب انقلاب.

زمينه مطالعاتي: پژوهشهاي فرهنگي، جنگ نرم.

پايگاه اطلاعرساني: www.zaeri.persianblog.ir

ص: 152

زهيري، عليرضا

متولد: آبادان - 1338

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دانشجوي دكتراي علوم سياسي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي، عضو هيئت علمي گروه جامعه و سياست دانشنامه امام خميني رحمه الله ، تدريس، پژوهش و تأليف.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: هويت ملي ايرانيان؛ انقلاب اسلامي هويت ملي؛ تأثير روند ناهمگون اصلاحات در انقلاب اسلامي؛ تأثير فرهنگ سياسي ايرانيان بر سياست خارجي؛ امام خميني، روحانيت و نظام سياسي؛ كاركردهاي نظام سياسي دولت نبوي.

كتاب: انقلاب اسلامي و ريشه هاي آن(گروهي)؛ عصر پهلوي به روايت اسناد؛ انقلاب اسلامي هويت ملي؛ جمهوري اسلامي و مسئله هويت ملي.

زمينه مطالعاتي: جامعه شناسي سياسي، پژوهش هاي فرهنگي.

زيبايي نژاد، محمدرضا

متولد: شيراز - 1342

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو هيئت علمي و مسئول مركز مطالعات و تحقيقات زنان حوزه علميه قم.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: درآمدي بر فقه رسانه ها؛ ارزيابي كنوانسيون رفع تبعيض عليه زنان؛ پوشش و آرايش، آسيب ها و راهبردها؛ زن و خانواده در سيره پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله ؛ نظام اسلامي و مسئله پوشش زنان؛ فمينيسم اسلامي، واقعيت ها و چالش ها؛ فرهنگ عفاف، خانواده و دولت؛ بازتوليد خانواده ايراني؛ زن، خانواده، سياست.

كتاب: خانواده و مصرف كالاي جديد فرهنگي؛ درآمدي بر تاريخ كلام مسيحيت؛ مسيحيت شناسي مقايسه اي؛ مسيحيت در آينه قرآن و حديث؛ اشتغال زنان؛ عوامل، پيامدها و رويكردها؛ آسيب شناسي خانواده؛ خشونت خانگي عليه زنان؛ خانواده، جنسيت و نظام تربيتي رسمي.

زمينه مطالعاتي: اعتقادات، مطالعات زنان و خانواده، فرهنگ ديني.

ص: 153

سعيدي، رحمان

متولد: نهاوند - 1329

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم ارتباطات از دانشگاه پنجاب هندوستان.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي (استاديار) و مدير گروه ارتباطات اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تبليغات، فرهنگ مصرف و سبك زندگي؛ تلويزيون و سياست خارجي با تأكيد بر انرژي هسته اي(مشترك)؛ خانواده و توسعه؛ تبليغات سنتي _ تبليغات مدرن؛ جهانيشدن، منطقه ايبودن و مناسبات ميانفرهنگي؛ نگاهي كوتاه به رابطه متقابل جامعه و هنر؛ فرهنگ هاي بومي در عصر جهاني سازي؛ تبليغات و فرهنگ؛ بسيج و چشم انداز آينده.

كتاب: تكنيكهاي روابط عمومي؛ مباني ارتباط، تبليغ و اقناع؛ راديو و توسعه؛ جهانيشدن _ رسانه _ هويت فرهنگي؛ جامعه اطلاعاتي _ شكاف ديجيتالي؛ مديريت روابط عمومي؛ پوشش خبري رسانه هاي بين المللي؛ روابط بين المللي و ميانفرهنگي؛ روابط عمومي الكترونيك.

زمينه مطالعاتي: فرهنگ و ارتباطات، روابط عمومي.

پست الكترونيك: rsaeedi_77ap@yahoo.com

سليمي، محمد

متولد: محلات - 1339

تحصيلات دانشگاهي: دانشجوي دكتراي مديريت و برنامه ريزي فرهنگي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات (در حال تدوين رساله).

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، مدير گروه فقه و رسانه مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما (تا سال 1392).

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: رسانه، فرهنگ و سكولاريزاسيون؛ الگوي دستيابي به مؤلفه هاي فرهنگي؛ مديريت پيام و جهت گيري سكولاريستي در رسانه؛ حكومت از ديدگاه امام خميني رحمه الله ؛ دين و مديريت پيام نگاهي به استراتژي هاي فرهنگي؛ شاخصه هاي فرهنگ اسلامي از ديدگاه امام خميني رحمه الله .

كتاب: نماز در رسانه؛ مبارزه با فقر، فساد و تبعيض با تمركز بر نقش راهبردي صدا و سيما؛ فرهنگ و اصلاح الگوي مصرف؛ راهبردها و راهكارهاي جهاد اقتصادي.

زمينه مطالعاتي: فرهنگ ديني، دين و رسانه، مديريت فرهنگي.

پست الكترونيك: salimi.meheb@gmail.com

ص: 154

شرف الدين، سيدحسين

متولد: ايذه (خوزستان) - 1340

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه امام صادق(ع).

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: تدريس، پژوهش و تأليف، عضو هيئت علمي گروه جامعه شناسي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله ، جانشين سر دبير فصلنامه معرفت فرهنگي _ اجتماعي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: دين و نهادهاي اجتماعي؛ رسانه ديني و چيستي آن؛ الگوي مطلوب سرگرمي در يك رسانه ديني؛ نقش رسانه ملي در تقويت هويت ملي و ديني؛ رسانه ملي و سبك زندگي؛ ارتباطات ميانفرهنگي در يك نگاه؛ دين و رسانه؛ مكتب مطالعات فرهنگي؛ جهانيشدن يكسان سازي يا تنوع فرهنگي و سياست هاي ملي0

كتاب: اسلام و جامعه شناسي خانواده؛ تبيين جامعه شناختي مهريه؛ تحليل اجتماعي از صله رحم؛ مطالعات مردمشناختي دين.

زمينه مطالعاتي: جامعه شناسي، دين و رسانه، پژوهش هاي فرهنگي.

شرفخاني، احمد

متولد: خوي - 1355

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد فقه و حقوق از دانشگاه پيام نور.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: معاون فرهنگي و اجتماعي سازمان اوقاف و امور خيريه، معاون فرهنگي _ هنري اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان قم (از 1383 تا 1388).

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: نگرانيهاي پيشرو در عرصه فرهنگ؛ جلوههايي از سيره عملي امام علي(ع)؛ الگوي نسل ما كيست؟؛ سلامت ديد در انتخابات؛ سيماي سياسي نفاق؛ قانونگذاري براي مشكلات شخصي و منافع خانوادگي.

كتاب: رفتارشناسي امام علي(ع)؛ عبرتهاي فاطميه؛ انسان، غنا، موسيقي.

زمينه مطالعاتي: مديريت فرهنگي، تاريخ و سيره اهل بيت(ع).

ص: 155

شريفي دوست، حمزه

متولد: فارس - 1356

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي مديريت صنعتي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: مسئول گروه جهادي ياران سيدعلي(مدظله)، عضو گروه عرفانهاي نوظهور معاونت تبليغ حوزه علميه قم، عضو هيئت مؤسس مؤسسه بهداشت معنوي، مدير گروه عرفان هاي نوظهور نهاد نمايندگي رهبري در دانشگاه ها.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: سراب معنويت در آثار پائولو كوئيلو، جريانشناسي عرفان هاي نوظهور؛ قانون جذب.

كتاب: نيم نگاهي به معنويت اشو؛ نيم نگاهي به فرضيه جذب؛ نيم نگاهي به عرفان سرخپوستي؛ روش نقد نحله هاي انحرافي(اصول و تكنيكهاي نقد)؛ كاوشي در معنويت هاي نوظهور(بررسي ده جريان فعال در ايران)؛ نقد انديشه هاي معنوي كوئيلو؛ نيم نگاهي به معنويت وين داير؛ نيم نگاهي به معنويت در آيين يوگا؛ نيم نگاهي به خود خدايي شيطان پرستان؛ نقد معنويت دالايي لاما.

زمينه مطالعاتي: عرفانهاي نوظهور، شبههشناسي اعتقادي، جنگ نرم.

پست الكترونيك: sharifi313@yahoo.com

صابري نوقابي، عليرضا

متولد: گناباد - 1352

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد برنامه ريزي آموزشي از دانشگاه علامه طباطبايي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت تحريريه و شوراي سياستگذاري نشريه جستار، عضو هيئت علمي و مدير گروه آموزشي فرهنگ و تاريخ دفتر تبليغات اسلامي خراسان، همكاري با معاونت فرهنگي و اجتماعي شهرداري مشهد.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: مجموعه مقالات انحرافات و بزهكاريهاي اجتماعي؛ انسان سالم، جامعه سالم؛ تربيت ديني كودكان؛ آشنايي با زندگي نامه قراء مشهور جهان؛ جايگاه شادي و سرور در مساجد.

كتاب: همكاري در تدوين كتب ديني مبنا(ويژه مدارس خارج از كشور).

زمينه مطالعاتي: تعليم و تربيت اسلامي، فرهنگ ديني، مديريت فرهنگي.

پست الكترونيك: a.saberi.n@gmail.com

ص: 156

صاحبي، محمدجواد

متولد: شاهرود - 1334

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، مديريت تحقيق در مركز تحقيقات سپاه.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: دانش گستري در تمدن اسلامي؛ نقش امام خميني رحمه الله در تنقيح انديشه سياسي اسلام؛ ارتباط نظام آموزشي حوزه و دانشگاه؛ ستيزه ها و آميزه ها در روند انديشه توحيدي؛ تسامح در نقادي؛ رويكردهاي فكري و فرهنگي جهان عرب؛ نقش انديشه توحيدي در اصلاح اجتماعي؛ نهضت حسيني در مقابله با فرهنگ خشونت و خودكامگي.

كتاب: سرچشمه هاي نوانديشي ديني؛ مقتل الشمس؛ انديشه اصلاحي در نهضتهاي اسلامي؛ بنيان گذار نهضت احياء تفكر ديني سيدجمالالدين؛ حكايت ها و هدايت ها؛ احياگري و اصلاحگري در نهضت حسيني(ع)؛ گفتگوي دين و فلسفه؛ زندگاني امام حسين(ع)؛ سيرت پاكان؛ مناسبات دنيا و فرهنگ در جامعه ايران.

زمينه مطالعاتي: پژوهش هاي فرهنگي، تاريخ و سيره اهل بيت(ع).

صميم، رضا

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي از دانشگاه اصفهان.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي (استاديار) و سرپرست گروه مطالعات فرهنگي پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي، عضو هيئت تحريريه فصلنامه تحقيقات فرهنگي ايران، عضو انجمن ايراني مطالعات فرهنگي و ارتباطات.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: نگاهي انتقادي به پيشينه داخلي مطالعه موسيقي مردم پسند: پژوهشي پيرامون امكان تأسيس حوزه ميان رشته اي مطالعات موسيقي مردم پسند در ايران؛ فضاي توليد موسيقي مردم پسند در ايران: پژوهشي جامعه شناختي با استفاده از داده هايي كيفي؛ مطالعه اي در باب رابطه قشربندي اجتماعي و هدف فرهنگي؛ نظريه هاي مدرن در تحليل جنبش هاي اسلامي.

كتاب: روش هاي تحقيق در مطالعات فرهنگي(ترجمه).

زمينه مطالعاتي: پژوهش هاي فرهنگي، جامعه شناسي، سينما، موسيقي.

پست الكترونيك: Reza.samim@iscs.ac.ir

ص: 157

عاشوري، حسن

متولد: لنگرود - 1335

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد الهيات و معارف اسلامي از دانشگاه قم.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: تدريس در حوزه و دانشگاه، مسئول گروه تاريخ و مذاهب مركز تحقيقات اسلامي، همكاري با دفتر تبليغات اسلامي در خصوص پاسخ به سؤالات در حوزه هاي فرهنگي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تحريفات در تاريخ اسلام؛ آشنايي با فرقه اهل حق؛ قرآن پيامي فراتر از اعصار و اشخاص؛ تهاجم فرهنگي و مبارزه با آن؛ بايدها و نبايدهاي تبليغي؛ پايه هاي امنيت ملي از منظر امام علي(ع)؛ سكولاريزم يا دين ستيزي ماهرانه؛ تهاجم فرهنگي نمادي از جنگ نرم؛ پرسش ها و پاسخ هاي برگزيده ويژه رمضان.

كتاب: تاريخ عصر غيبت(گروهي)؛ تربيت و اخلاق اسلامي؛ همسران پيامبر صلي الله عليه و آله ؛ تحريفات در تاريخ اسلام.

زمينه مطالعاتي: تاريخ و سيره اهل بيت(ع)، شبهه شناسي اعتقادي، فرهنگ ديني، مهدويت.

پست الكترونيك: hashouri@yahoo.com

عاملي، سيدسعيدرضا

متولد: كرج - 1340

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي ارتباطات.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي (استاد) گروه ارتباطات اجتماعي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، مؤسس و رئيس سابق دانشكده مطالعات جهان دانشگاه تهران، رئيس انجمن علمي مطالعات جهان.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: رويكرد دو فضايي به آسيب هاي مجازي و دين (مشترك)؛ دو فضايي شدن شهر؛ فرهنگ مردم پسند و شهر مردم پسند تهران؛ مهم ترين چالش مهندسي فرهنگي نگاه آسيب شناسانه صرف است(گفتگو).

كتاب: روابط عمومي الكترونيك؛ مطالعات تلفن همراه: زندگي در حال حركت؛ مطالعات شهر مجازي تهران؛ ميراث تمدني تهران؛ روش هاي تحقيق در مطالعات فرهنگي و رسانه.

زمينه مطالعاتي: فرهنگ و ارتباطات، سياستگذاري فرهنگي، مهندسي فرهنگي، غرب شناسي.

پست الكترونيك: ssameli@ut.ac.ir

ص: 158

عباسي ولدي، محسن

متولد: تهران - 1355

تحصيلات حوزوي: سطح سه.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، همكاري پژوهشي با دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، كارشناس برنامه هاي متعدد صدا و سيما.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: جزوه: پاسخ به شبهات بحث عوام و خواص؛ دين و دنيا _ پرسش ها و پاسخ ها؛ نقد مباني تكنولوژي و تمدن غربي؛ تعليم و تربيت _ رشد هماهنگ استعدادها؛ فطرت سرمايه تربيت؛ موسيقي، انسان، خدا.

كتاب: مي دانم كه جواني؛ پانزده نكته درباره انتخاب همسر؛ قواعد زندگي مشترك؛ نيم ديگرم(مهارت هاي انتخاب همسر)؛ گامي نوين در پاسخ گويي به پرسش هاي اعتقادي در فرهنگ قرآن و اهل بيت(ع).

زمينه مطالعاتي: مشاوره خانواده و ازدواج، فرهنگ ديني.

پست الكترونيك: abbasivaladi@gmail.com

پايگاه اطلاع رساني: www.abbasivaladi.ir

عبداللهيان، حميد

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي از دانشگاه كارلتون كانادا.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي(استاد) گروه ارتباطات اجتماعي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: روابط تركيبي شيوه هاي فرهنگي روش شناخت جامعه نو؛ ساخت جهان مجازي با دلالت هاي فرانمايي؛ نوعشناسي و بازتعريف آسيب هاي اينترنتي و تغييرات هويتي در ايران؛ نسل ها و نگرشهاي جنسيتي: سنجش آگاهي از تعارض در نگرشهاي جنسيتي؛ ارزش سنت و بازتوليد فرهنگي: نشانه هاي شكاف بين ايده آلهاي دو جنس در خصوص بازتوليد ارزش هاي مربوط به خانواده و ازدواج.

كتاب: دين و رسانه؛ رويكرد مقايسه اي جامعه شناسي، انسان شناسي و ارتباطات.

زمينه مطالعاتي: پژوهش هاي فرهنگي، فرهنگ و ارتباطات.

پست الكترونيك: habdolah@ut.ac.ir

ص: 159

عرفان، حسن

متولد: شهرضا - 1336

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، سخنراني.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تهاجم فرهنگي؛ شهره شهر؛ معماري اسلامي(سلسله مقالات)؛ خودباوري؛ نقد واژه ها؛ عفت در انديشه، گفتار و رفتار؛ موفقيت و شانس؛ آسيب شناسي تبليغات ديني؛ غم و شادي در اسلام؛ اعتماد به نفس.

كتاب: پدر و مادر در فرهنگ اسلامي؛ زبانآگاهي پيامبران و امامان؛ شيوه هاي اعجاز قرآن؛ فرهنگ غلط هاي رايج؛ وسواس و درمان آن.

زمينه مطالعاتي: اخلاق اسلامي، فرهنگ ديني.

علاسوند، فريبا

متولد: خوزستان - 1346

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تدريس، عضو هيئت علمي مركز مطالعات و تحقيقات زنان حوزه علميه قم، نماينده مركز مديريت حوزه هاي علميه خواهران در شوراي فرهنگي اجتماعي زنان.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: سلسله مقالات راجع به حضرت زهرا(س)؛ استرداد شبهات فقهي و حقوقي در نشريات؛ بررسي حجاب در آيات و روايات؛ زنان و حقوق برابر؛ بررسي كنوانسيون رفع تبعيض عليه زنان؛ عقلانيت پست مدرن؛ عمر حقوق بشر و رهيافت ها؛ توماس هابز و حقوق مدرن؛ نقش هاي جنسيتي؛ آسيب شناسي ازدواج.

كتاب: مهارت هاي زندگي با رويكرد ديني؛ زنان در موازنه حق و تكليف؛ زنان در سيره پيامبر صلي الله عليه و آله ؛ زن در اسلام.

زمينه مطالعاتي: مطالعات زنان و خانواده، پژوهش هاي فرهنگي.

ص: 160

غفاري، جلال

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي مديريت رسانه.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي (استاديار) و رئيس پژوهشكده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهي، دبير كميسيون فرهنگ و اجتماع شوراي عالي علوم، تحقيقات و فنآوري، تدريس در دانشگاه تهران.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: رسانه ملي در افق هنجارگرايانه ديني.

زمينه مطالعاتي: سياستگذاري فرهنگي، دين و رسانه، آيندهپژوهي.

پست الكترونيك: ghafari@iscs.ac.ir

فرهمندپور، فهيمه

متولد: تهران - 1347

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي تاريخ اسلام.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: تدريس در دانشگاه، عضو هيئت علمي دانشگاه تهران، پژوهش و تأليف، مشاور وزير كشور در امور زنان و خانواده.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: جانشيني پيامبر صلي الله عليه و آله ؛ انتقال كاريزما؛ بررسي جهانشناختي حجاب در ساختار اسماء الله از منظر آيات و روايت(مشترك)؛ تأثير تمايزات فقهي و عملي تشيع امامي در همگرايي اجتماعي و انسجام سياسي؛ آموزه هاي ائمه و تحول ساختار مذهب شيعه.

كتاب: تحليل نيم قرن سياست هاي تبليغاتي امويان در شام؛ سيري در تطور خلافت عباسي از آغاز تا پايان سفيانيان؛ جانشيني پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله .

زمينه مطالعاتي: پژوهش هاي فرهنگي، مطالعات زنان و خانواده، تاريخ اسلام و تشيع.

پست الكترونيك:farahp@ut.ac.ir

ص: 161

قشقايي، حسين

متولد: ورامين - 1342

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي حقوق از دانشگاه تربيت مدرس.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، رئيس پژوهشكده باقرالعلوم(ع)، عضو هيئت علمي و مدير گروه فقه و علوم انساني دانشگاه باقرالعلوم(ع)، مدير مسئول نشريه هاي فقه و ارتباطات و مطالعات معنوي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: ديه عضو نامتعادل؛ عرف در حقوق بين الملل و حقوق اسلام؛ تفسير به زبان متعهد؛ علم قاضي؛ بررسي مقتضاي عقد نكاح و امكان تغيير آن؛ شرط بلوغ در اقامه دعوا؛ تأثيرات بيمه هاي اجتماعي بر رشد و توسعه صنعت؛ تأمين اجتماعي در بيم و اميد.

كتاب: پناهندگي در حقوق بين الملل و حقوق اسلام؛ شيوه تفسير قراردادها در نظام هاي حقوقي؛ معاد در اسلام؛ فقه و مسائل پزشكي.

زمينه مطالعاتي: سياستگذاري فرهنگي، فقه و مباني حقوق اسلامي.

كرماللّهي، نعمتالله

متولد: الشتر – 1352

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي از دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو هيئت علمي(استاديار) گروه علوم اجتماعي دانشگاه باقرالعلوم(ع)، مدير گروه سنجش افكار و پيمايش اجتماعي مركز مطالعات فرهنگي _ اجتماعي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تحليل جامعه شناختي از تحولات سياسي انقلاب اسلامي ايران؛ بررسي وضعيت فرهنگ عمومي شهر تهران(طرح)؛ آمارگيري از مراكز فرهنگي كل كشور(طرح)؛ جهانيشدن فرهنگ و هويت يابي جوانان؛ بررسي گروه مرجع سياسي طلاب جوان؛ ارائه الگويي بومي براي سنجش دينداري با تأكيد بر آموزه هاي تشيع.

كتاب: تأثير آموزه هاي تشيع در اوقات فراغت؛ اينترنت و دينداري.

زمينه مطالعاتي: جامعه شناسي، پژوهش هاي فرهنگي.

ص: 162

كرمي، محمدتقي

متولد: اهواز - 1347

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فلسفه و الهيات.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي گروه مطالعات زنان دانشگاه علامه طباطبايي، مدير پژوهش دفتر مطالعات تحقيقات و زنان حوزه علميه قم، عضو هيئت علمي بنياد دائرة المعارف جهان اسلام، عضو هيئت تحريريه هفته نامه پگاه حوزه.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تحليل گفتمان سه برنامه توسعه با رويكردي به مسائل زنان و خانواده؛ بررسي مسائل اجتماعي ايران؛ ترجمه نوپوزيتيويسم و تحليل منطقي در انديشه فلسفي معاصر عرب؛ نقد كتاب زن در نهج البلاغه؛ ماهيت و وظيفه عقل در فقه شيعه؛ مفهوم وحي؛ رهيافتي به سخن فلسفي مدرنيته؛ ساخت اجتماعي طلاق در ايران.

زمينه مطالعاتي: مطالعات زنان و خانواده، پژوهش هاي فرهنگي.

كوثري، مسعود

متولد: مشهد - 1343

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي از دانشگاه تربيت مدرس.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي (استاديار) و مدير گروه ارتباطات اجتماعي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: هويت و بريكولاژ فرهنگي در جهان رسانه ايشده؛ نشانه شناسي موسيقي مردم پسند؛ جهان فرهنگي كاربران اينترنت؛ تعامليبودن و بازبودگي در بازي هاي رايانه اي ديني؛ موسيقي زيرزميني در ايران؛ نسل هاي ايكس، واي و زد و سياستگذاري فرهنگي در ايران؛ دين و فرهنگ مردم پسند.

كتاب: ادبيات جنگ و موج نو؛ نظريه هاي آنومي اجتماعي؛ جهان فرهنگي كاربران ايراني در شبكه دوست يابي اوركات و مقالات فرهنگ مصرف كننده و نوگرايي؛ درآمدي بر جامعه شناسي جنگ؛ آنومي اجتماعي و اعتياد به مواد مخدر؛ سواد رسانه اي و زندگي در عرصه عمومي نوين؛ گفتمان هاي موسيقي در ايران.

زمينه مطالعاتي: فرهنگ و ارتباطات، سياستگذاري فرهنگي، جامعه شناسي.

پست الكترونيك: mkousari@ut.ac.ir

ص: 163

متقيزاده، عبدالله

متولد: اراك - 1345

تحصيلات حوزوي: سطح چهار.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي كلام اسلامي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: معاون پژوهش دانشكده صدا و سيما _ قم، تدريس در حوزه و دانشگاه.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: عوامل تغييرات اجتماعي؛ حسن و قبح عقلي و نسبيت اخلاق؛ راههاي تغيير نگرش جمعي(جزوه).

كتاب: جامعهشناسي ارتباطات؛ سوگنامه عاشورا؛ جامعهشناسي انقلاب اسلامي؛ معارف اسلامي؛ هدف از زندگي و نقد پوچگرايي؛ معاد و آثار اخلاقي آن.

زمينه مطالعاتي: دين و رسانه، شبههشناسي اعتقادي، فرهنگ ديني.

محمدي، رضا

نام پدر: علي اكبر

متولد: شاهرود - 1330

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي حقوق قضايي از مركز آموزش عالي دانشگاه تهران .

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس در حوزه و دانشگاه، ناظر علمي دفتر تبليغات اسلامي، كارشناس برنامه هاي متعدّد صدا و سيما.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تعليم و تربيت اسلامي؛ روش هاي مطالعه و تحقيق؛ عصمت در قرآن؛ شيوهشناسي پاسخگويي به سؤالات و شبهات ديني؛ اصول و روش هاي تربيتي از ديدگاه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله ؛ مديريت خانواده در اسلام.

كتاب: عقائد؛ امام حسن(ع) مظلوم تاريخ؛ روش حفظ قرآن كريم؛ كشف المراد(ترجمه و شرح)؛ مجموعه پرسش و پاسخ.

زمينه مطالعاتي: اعتقادات، تعليم و تربيت اسلامي، مناسبتهاي اسلامي، فرهنگ ديني.

ص: 164

مريجي، شمسالله

متولد: آمل - 1344

تحصيلات حوزوي: سطح چهار.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي انديشه معاصر از دانشگاه باقرالعلوم(ع).

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو هيئت علمي(دانشيار) گروه علوم اجتماعي و رئيس دانشگاه باقرالعلوم(ع).

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: عوامل اجتماعي مؤثر در حقوق؛ عاشورا پيامد تغيير ارزش ها؛ مشروطه در آيينه عبرت؛ نقش رسانه ها در تحكيم و تضعيف ارزش ها؛ پيشقراولان سكولاريسم در ايران؛ دين و اسطوره كدام؟؛ جريان شناسي روشنفكري در ايران؛ نقش امام باقر(ع) در تغييرات فرهنگي _ سياسي.

كتاب: جامعه شناسي در عرصه تبليغ ديني؛ چالش هاي فراروي غرب و مسلمانان؛ سكولاريزم و عوامل شكل گيري آن در ايران؛ تبيين جامعه شناختي واقعه كربوبلا؛ عوامل مؤثر در انحراف از ارزش ها.

زمينه مطالعاتي: جامعه شناسي، جريانشناسي، تاريخ و انديشه معاصر، سياستگذاري فرهنگي.

پست الكترونيك: mariji44@gmail.com

مسعودي، اميدعلي

متولد: 1337

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم ارتباطات از دانشگاه علامه طباطبايي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي و مدير گروه تبليغ و ارتباطات فرهنگي دانشگاه سوره، مدير مسئول دوماهنامه فرهنگ و ارتباطات.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: مسائل اساسي در روند تغيير نظام آموزشي كشور؛ شناخت عوامل مؤثر در تدريس و يادگيري؛ بررسي كاركرد انقلاب فرهنگي در دانشگاه ها از ديدگاه دانشجويان دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران؛ شبكه هاي تلويزيون ماهواره اي خبر؛ نقد رسانه اي چيست؟؛ بررسي تأثير تبليغات رسانه اي بر توان دفاعي و روحيه رزمي نيروهاي مسلح و ارائه راهكارهاي لازم.

كتاب: مباني نگارش رسانه اي؛ انديشه هاي بنيادين در علم ارتباطات( ترجمه، گروهي)؛ زبان شعر (بحثهاي ادبي).

زمينه مطالعاتي: فرهنگ و ارتباطات، رسانه هاي گروهي، پژوهش هاي فرهنگي.

ص: 165

معلّمي، عباس

متولد: شيراز

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: مهندسي صنايع.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، عضو فرهنگستان علوم اسلامي، قائم مقام و مديركل پژوهش وقت مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: ريشه ها و آثار كاهش جمعيت در نظام اسلامي؛ پيدا و پنهان الگوي اقتصاد سرمايهداري؛ دسته بندي موضوعات سبك زندگي(گفتگو)؛ چند نكته در نظريه پردازي بومي؛ مباني نظري تلويزيون و سينما(گفتگو)؛ چالش هاي اجتماعي مسئله حجاب(گفتگو).

زمينه مطالعاتي: دين و رسانه، سياستگذاري فرهنگي.

پايگاه اطلاعرساني: www.abbasemoallemi.blogfa.com

معينالاسلام، مريم

متولد: اراك - 1339

تحصيلات حوزوي: سطح سه.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي زبان و ادبيات فارسي از دانشگاه آزاد قم.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، مسئول مؤسسه علمي _ فرهنگي زنان منتظر منجي موعود عج الله تعالي فرجه الشريف ، عضو كارگروه تأليف كتب علوم انساني.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: زن منتظر و منتظر پروري با تأكيد بر رسالت هاي شناختي رفتاري، انگيزشي؛ دكترين مهدويت؛ جهاني سازي؛ بررسي تطبيق بروندادهاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي؛ نقش تربيتي زنان در مقابله با تهاجم فرهنگي و آسيب شناسي زن.

كتاب: نقش زنان در عصر امام علي(ع) (گروهي)؛ مباني روانشناختي خوشبختي در اسلام(گروهي)؛ كميت پوشش زنان در عرصه هاي عمومي؛ زنان و برنامه تربيتي اسلام؛ روانشناسي زن در نهج البلاغه؛ پوشش و آرايش از منظر رسول اعظم صلي الله عليه و آله .

زمينه مطالعاتي: مديريت فرهنگي، فرهنگ ديني، تعليم و تربيت اسلامي، مهدويت.

ص: 166

مهدوي كني، محمدسعيد

متولد: تهران- 1345

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه امام صادق(ع).

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي(استاديار) گروه ارتباطات و فرهنگ دانشگاه امام صادق(ع)، رئيس و معاون تحصيلات تكميلي دانشكده معارف اسلامي و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)، عضو شوراي سياستگذاري شبكه دوم سيما، مدير مسئول فصلنامه دين و ارتباطات.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: سرمايه اجتماعي و بازيگران آن؛ فرهنگ و ارتباطات(مصاحبه)؛ جستاري در فقه ارتباطات: مفهوم غنا از ديدگاه فقهي شيعه؛ مفهوم سبك زندگي در علوم اجتماعي؛ سرمايه فرهنگي(مصاحبه).

كتاب: دين و سبك زندگي؛ تعامل ارتباطات و دين(گروهي)؛ ارتباط جمعي و فرهنگ(ترجمه).

زمينه مطالعاتي: ارتباطات اسلامي، فرهنگ و ارتباطات، پژوهش هاي فرهنگي.

پست الكترونيك: mhmsmk@yahoo.com

مهديپور، محمود

متولد: طبس - 1331

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: سردبير ماهنامه فرهنگ كوثر، پژوهش و تأليف، نظارت مجموعه هاي ديدار با ابرار، ديار ابرار، دولت ابرار، گلشن ابرار، ستارگان حرم و طلايه داران تقريب.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: به سوي جهاد اقتصادي؛ ارزيابي رسانه ها؛ مساجد و جهاد فرهنگي؛ عيد نوروز و مديران فرهنگي؛ امام صادق(ع) و جهاد فرهنگي، ولايت در فرهنگ رضوي؛ به سوي فرهنگ اهل بيت(ع)؛ عالمان دين و دفاع فرهنگي؛ جنگ احزاب، با سلاح فرهنگي؛ ستاد دفاع فرهنگي.

كتاب: امام مهدي عج الله تعالي فرجه الشريف ؛ انديشه هاي اخلاقي؛ تجديد ميثاق با اخلاق اسلامي؛ چهل حديث: بازار؛ مسافرت در اسلام؛ نماز جمعه.

زمينه مطالعاتي: تاريخ و سيره اهل بيت(ع)، فرهنگ ديني، اخلاق اسلامي.

پست الكترونيك: mmahdipour@yahoo.com

ص: 167

مهريزي، مهدي

متولد: مشهد - 1341

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: تدريس در حوزه و دانشگاه، قائم مقام مدير مسئول دو ماهنامه حديث زندگي قم، سردبير فصلنامه علوم حديث، مسئول مركز تحقيقات دارالحديث، مسئول كتابخانه تخصصي فقه و حقوق، عضو شوراي دين پژوهان كشور.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: گستره آزادي زنان از نگاه امام خميني رحمه الله ؛ نوروز در روايات اسلامي؛ دين و برنامه ريزي فرهنگي؛ استقلال اقتصادي زن؛ امام خميني اسوه اي جامع؛ رياست و سرپرستي خانواده.

كتاب: مسافرت در اسلام؛ تقويم عبادي؛ شخصيت و حقوق زن؛ فمينيسم؛ سياست نامه امام علي(ع)؛ حجاب.

زمينه مطالعاتي: علوم حديث، فرهنگ ديني، مطالعات زنان و خانواده.

مير، منصور

متولد: 1343

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فلسفه و كلام اسلامي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو هيئت علمي(استاديار) گروه معارف اسلامي دانشگاه تهران، مشاور وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: ارائه و چاپ مقالات علمي در همايشهاي ملي(همايش امام علي(ع)، كنگره ميراث معنوي حضرت فاطمه(س) و مجله تخصصي سفينه.

زمينه مطالعاتي: پژوهشهاي فرهنگي، سياستگذاري فرهنگي.

ص: 168

نادم، محمدباقر

متولد: شهرضا - 1360

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد اديان و مذاهب.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: مسئول مؤسسه فرهنگي هنري تبيان قم، مشاور فرهنگي فرماندار قم، معاون پژوهش و مطالعات راهبردي مؤسسه فرهنگي روايت سيره شهدا.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: كتاب: درسنامه اديان و مذاهب.

زمينه مطالعاتي: اديان و مذاهب، فرهنگ ديني.

نايبي، هوشنگ

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي از دانشگاه تهران.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي(دانشيار) گروه جامعه شناسي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: تبيين قشربندي اجتماعي؛ نقش دينداري در ممانعت از بزهكاري نوجوانان شهر تهران؛ سكولاريسم و رابطه آن با تحصيلات عالي با تكيه بر آراي پيتر برگر؛ تحليل جنسيتي نقش هاي مورد انتظار و كاربست زنان در خانواده .

كتاب: ارزيابي آموزش تقويتي، آمار توصيفي براي علوم اجتماعي؛ پيمايش در علوم اجتماعي(ترجمه)؛ نحوه انجام تحقيقات اجتماعي(ترجمه)؛ سياست پژوهي(ترجمه).

زمينه مطالعاتي: جامعه شناسي، پژوهش هاي فرهنگي.

پست الكترونيك: hnayebi@ut.ac.ir

ص: 169

نائيني، عليمحمد

تحصيلات دانشگاهي: دكترا.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي و رئيس دانشكده علوم اجتماعي و فرهنگي دانشگاه امام حسين(ع).

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: شناخت شناسي جنگ نرم از ديدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامي؛ مقدمه اي بر روش شناسي انقلاب هاي رنگي؛ ابعاد تهديد نرم در استراتژي امنيت ملي امريكا؛ مباني مأموريت سپاه در مقابله با تهديدات نرم با تأكيد بر بيانات مقام معظم رهبري(مدظله العالي)؛ ناتوي فرهنگي، كارويژه هاي آن و راهبردهاي مقابله؛ تهديد نرم، ابعاد و ويژگي ها؛ امنيت فرهنگي، نظريه ها و رويكردها.

كتاب: اصول و مباني جنگ نرم؛ درآمدي بر مديريت فرهنگي؛ تبليغات و عمليات رواني در جنگ ايران و عراق.

زمينه مطالعاتي: سياستگذاري فرهنگي، جنگ نرم.

نبوي، سيدعباس

متولد: قم - 1339

تحصيلات حوزوي: اجتهاد.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فلسفه.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله ، رئيس مؤسسه تمدن و توسعه اسلامي.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: انسان و جامعه توسعه يافته از ديدگاه اسلام؛ جهانيشدن و اثرات آن بر جمهوري اسلامي ايران؛ كارآمدي و فرهنگ اسلامي؛ تحول در مصاف با تحجّر؛ زنان در فقه روزآمد؛ مشروعيت و حق حاكميت؛ فرهنگ جامعه دانشگاه و تهاجم فرهنگي؛ اسلام و دموكراسي.

كتاب: فلسفه قدرت؛ چيستي هنر؛ جامعه مدني و توسعه يافته اسلامي؛ مديريت راهبردي فرهنگي.

زمينه مطالعاتي: مديريت فرهنگي، سياستگذاري فرهنگي، فلسفه علم.

ص: 170

نيلچيزاده، فروغ

متولد: تهران - 1346

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد فلسفه و حكمت اسلامي.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: پژوهش و تأليف، مشاور سازمان ملي جوانان.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: رويكردي قرآني به گونهها و مدلهاي برتر و نازل حجاب؛ نقد و بررسي الگوهاي حجاب اسلامي در سه دهه اخير؛ كنكاشي در كلام امام رحمه الله بر ارتجاع فمينيسم؛ زن، عرفان، دينداري؛ زن، عرفان و دينداري؛ نظر اسلام در مورد ويژگيهاي زن در عهدين.

زمينه مطالعاتي: مطالعات زنان و خانواده، فرهنگ ديني.

واعظي، حسن

متولد : اصفهان - 1337

فعاليت هاي علمي– پژوهشي: دبير كميسيون علمي، فرهنگي و اجتماعي، معاون امور حقوقي و كميسيون ها و رئيس امور كميسيون ها و تدوين مصوبات صحن مجمع تشخيص مصلحت نظام، مديركل راديو و معاون صداي سازمان صدا و سيما (از 1369 تا 1372).

مهم ترين آثار و نگاشته ها: كتاب: ايران و آمريكا _ بررسي سياست هاي آمريكا در قبال ايران؛ نبردنابرابر _ روند ظهور و سقوط صهيونيسم؛ نيم قرن رويارويي _ بررسي ماهيت اصلاحات آمريكايي در ايران؛ تروريسم _ بررسي اهداف آمريكا از لشگركشي به مناطق استراتژيك جهان اسلام؛ اينجا ايران است؛ استراتژي سلطه _ بررسي استراتژي جديد آمريكا براي قرن 21 شامل تهديدات، راهبردها، رسالت روشنفكران و آينده ايران؛ تاريخ معاصر و انقلاب اسلامي ايران؛ استعمار فرانو و جهاني سازي.

زمينه مطالعاتي: سياستگذاري فرهنگي، جنگ نرم، غرب شناسي.

ص: 171

وريج كاظمي، عباس

متولد: 1352

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي از دانشگاه تهران.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: مدير گروه پژوهشي مطالعات فرهنگي جهاد دانشگاهي دانشگاه تهران، مشاور تحقيقاتي دفتر پژوهش هاي كاربردي سازمان تبليغات اسلامي، پژوهشگر مركز تحقيقات صدا و سيما(سال 1381)، عضو انجمن جامعه شناسي و انجمن ارتباطات و مطالعات فرهنگي ايران.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله:امام خميني، احياء دين و ولايت مطلقه فقيه؛ بازنمايي زن در يك آگهي تجاري تلويزيوني؛ تبعيض سني: ارزيابي گفتمان سياست فرهنگي در هويت بخشي به جوانان ايراني؛ سياست جنسيت در ايران؛ بررسي وضعيت دينداري در ايران؛ گونه شناسي هيئتهاي مذهبي زنانه در تهران(گروهي).

كتاب: جامعه شناسي روشنفكري ديني در ايران؛ سنجه هاي دينداري در تحقيقات ايراني؛ دين و بيگانگي،(ترجمه)؛ مطالعات فرهنگي و مصرف و زندگي روزمره در ايران.

زمينه مطالعاتي: رسانه هاي گروهي، پژوهش هاي فرهنگي، جامعه شناسي.

پست الكترونيك: avkazemi@gmail.com

پايگاه اطلاع رساني:www.akazemi.ir

هاشميان، سيدمحمدحسين

متولد: قم

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي مديريت سياستگذاري از دانشگاه تهران.

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي گروه علوم اجتماعي دانشگاه باقرالعلوم(ع)، مشاور شوراي تخصصي حوزوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي، مشاور پروژه راه اندازي دوره دكتراي سياستگذاري علم در دانشگاه باقرالعلوم(ع).

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: مقدمهاي بر هرمنوتيك در قلمرو شناخت سازمان و مديريت(مشترك)؛ تبيين هستيشناسانه سازمان از منظر استعاره سازمان به مثابه راه(مشترك)؛ جوانان و توليد علم بومي؛ جستاري پيرامون كيفيت در قلمرو فرهنگ؛ مقدمهاي بر بهرهوري در سازمانهاي فرهنگي(مشترك).

كتاب: استعاره راه: پرسش از هستي سازمان.

زمينه مطالعاتي: سياستگذاري فرهنگي.

ص: 172

همايون، محمدهادي

متولد: شيراز - 1342

تحصيلات حوزوي: رسائل و مكاسب (دانشگاه امام صادق(ع)).

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه امام صادق(ع).

فعاليت هاي علمي _ پژوهشي: عضو هيئت علمي(استاديار) گروه ارتباطات و فرهنگ و مدير گروه معارف اسلامي و دروس عمومي دانشگاه امام صادق(ع)، عضو شوراي فرهنگ عمومي كشور.

مهم ترين آثار و نگاشته ها: مقاله: مهدويت و تمدن جهان اسلام؛ فلسفه تبليغ از ديدگاه امام خميني رحمه الله ؛ سير انديشه تبليغ از امام خميني رحمه الله تا آيتالله خامنه اي؛ جهانگردي و ارتباطات ميان فرهنگي؛ پيامدهاي فرهنگي توسعه جهانگردي؛ درآمدي بر مفهوم و روش سياستگذاري فرهنگي(گروهي)؛ سياستگذاري فرهنگي و مديريت پوشش: مطالعه موردي حجاب(گروهي).

كتاب: تبليغات: يك واژه در دو حوزه فرهنگي؛ جهانگردي به عنوان يك ارتباط ميان فرهنگي؛ گذرگاه هاي تبليغات بازرگاني(مشترك)؛ تاريخ تمدن و ملك مهدوي.

زمينه مطالعاتي: سياستگذاري فرهنگي، ارتباطات اسلامي.

فهرست تعدادي از كارشناسان فرهنگي شناختهشده

نام و نام خانوادگي

مسئوليت

اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي

اعضاي كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي

اعضاي شوراي فرهنگ عمومي كشور

دكتر تقي آزاد ارمكي

جامعه شناس و كارشناس مسائل فرهنگي

دكتر حسامالدين آشنا

مشاور رئيس جمهور در امور فرهنگي،

مسئول مركز بررسيهاي استراتژيك رياست جمهوري

دكتر علي آقامحمدي

عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام

دكتر حميدرضا آيت اللهي

رئيس سابق پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي

آقاي سعيد ابوطالب

فيلمساز و كارشناس مسائل فرهنگي

دكتر شهاب اسفندياري

معاون فرهنگي بنياد سينمايي فارابي

حجتالاسلام والمسلمين عباس اسكندري

مديركل تبليغات اسلامي استان قم

ص: 173

حجتالاسلاموالمسلمين عليرضا اعرافي

رئيس جامعه المصطفي صلي الله عليه و آله العالميه

دكتر عماد افروغ

جامعهشناس و كارشناس مسائل فرهنگي

دكتر علي انتظاري

جامعهشناس و كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين عبدالرضا ايزد پناه

عضو هيئت امناي دفتر تبليغات اسلامي،

مديركل فرهنگ و ارشاد اسلامي قم

دكتر سيدمحسن بني هاشمي

رئيس دانشكده ارتباطات دانشگاه صدا و سيما

دكتر حسن بنيانيان

رئيس سابق حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي

آقاي حميد بهمني

فيلمساز و مديرعامل مؤسسه فرهنگي _ هنري شهيد آويني

حجتالاسلاموالمسلمين عليرضا پناهيان

كارشناس مسائل فرهنگي

دكتر عليرضا پويا

رئيس اسبق مركز تحقيقات صدا و سيما

آقاي وحيد جليلي

كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين محمدجواد حاج علي اكبري

رئيس مركز رسيدگي به امور مساجد كشور

دكتر سيدمحمد حسيني

وزير سابق فرهنگ و ارشاد اسلامي

حجتالاسلاموالمسلمين محمدباقر حيدري كاشاني

كارشناس مذهبي

حجتالاسلاموالمسلمين مجتبي ذوالنوري

دبيركل كنگره شهداي روحاني سراسر كشور

حجتالاسلاموالمسلمين محمدحسن راستگو

كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين كاظم راشد يزدي

كارشناس مذهبي

حجتالاسلاموالمسلمين دكتر محمود رجبي

قائم مقام مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله

حجتالاسلاموالمسلمين حميد رسايي

كارشناس مسائل فرهنگي،

نماينده مجلس شوراي اسلامي

حجتالاسلاموالمسلمين دكتر حسن رضايي مهر

رئيس مركز مطالعات و پاسخگويي به شبهات حوزه علميه قم

ص: 174

دكتر سيدمجتبي رضوي طوسي

رئيس دانشكده فلسفه رسانه دانشگاه صدا و سيما

دكتر حسين رضي

عضو هيئت علمي گروه ارتباطات دانشگاه صدا و سيما

دكتر فرامرز رفيعپور

جامعهشناس و كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين دكتر ناصر رفيعي

كارشناس مذهبي

حجتالاسلاموالمسلمين محمدرضا رنجبر

رئيس مجتمع فرهنگي بلال صدا و سيما

حجتالاسلاموالمسلمين سعيد روستا آزاد

معاون فرهنگي _ تبليغي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم

دكتر عليرضا زاكاني

كارشناس مسائل فرهنگي،

نماينده مجلس شوراي اسلامي

آقاي شهريار زرشناس

كارشناس مسائل فرهنگي

دكتر محمدحسن زورق

عضو هيئت علمي دانشگاه صدا و سيما

حجتالاسلاموالمسلمين دكتر محمدتقي سبحاني

رئيس اسبق مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما

حجتالاسلاموالمسلمين علي سرلك

كارشناس مسائل فرهنگي

آقاي عباس سليمي نمين

مدير دفتر مطالعات و تدوين تاريخ ايران

حجتالاسلاموالمسلمين سيدحسين شاهمرادي

دبير شوراي فرهنگ عمومي كشور

حجتالاسلاموالمسلمين سيدصدرالدين شريعتي

رئيس سابق دانشگاه علامه طباطبايي

آقاي پرويز شيخ طادي

فيلمساز و كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين دكتر هادي صادقي

رئيس سابق مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما،

معاون فرهنگي رئيس قوه قضائيه

دكتر سيدعباس صالحي

معاون فرهنگي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي

دكتر محمدحسين صفار هرندي

عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام،

وزير اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامي

آقاي نادر طالبزاده

كارشناس رسانه و كارشناس مسائل فرهنگي

آقاي ابوالقاسم طالبي

فيلمساز و كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين سيدمهدي طباطبايي

كارشناس مذهبي

ص: 175

حجتالاسلاموالمسلمين احمد عابدي شاهرودي

استاد حوزه و كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين مسعود عالي

استاد حوزه و كارشناس مسائل فرهنگي

آقاي محمدمهدي عسگر پور

فيلمساز و مدير عامل سابق خانه سينما

حجتالاسلاموالمسلمين حبيبالله فرح زاد

كارشناس مذهبي

دكتر ابراهيم فياض

جامعهشناس و كارشناس مسائل فرهنگي

دكتر محمدحسن قديري ابيانه

كارشناس عالي وزارت امور خارجه و كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين محسن قرائتي

كارشناس مسائل فرهنگي

دكتر حشمتالله قنبري

مورخ و كارشناس مذهبي

حجتالاسلاموالمسلمين محسن كازروني

كارشناس مذهبي

دكتر حسين كچويان

جامعهشناس و كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين رضاعلي كرمي

رئيس دانشگاه پيام نور استان قم

دكتر محمدصادق كوشكي

استاد دانشگاه و كارشناس مسائل فرهنگي

دكتر محمود گلزاري

معاون ساماندهي امور جوانان وزارت ورزش و جوانان

حجتالاسلاموالمسلمين محمدمهدي ماندگاري

كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين جواد محدثي

مورخ و كارشناس مذهبي

حجتالاسلاموالمسلمين علي مخدوم

رئيس مركز ملي پاسخگويي به سؤالات ديني

حجتالاسلاموالمسلمين شهاب مرادي

رئيس مركز فرهنگي هنري شهرداري تهران

آقاي احمد مسجدجامعي

رئيس شوراي اسلامي شهر تهران،

وزير وقت فرهنگ و ارشاد اسلامي

ص: 176

دكتر علي مطهري

نماينده مجلس شوراي اسلامي،

كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين دكتر سيدجواد مظلومي

معاون امور فرهنگي بعثه مقام معظم رهبري

سردار حميدرضا مقدمفر

معاون فرهنگي – اجتماعي فرماندهي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي

دكتر محمدحسين ملكاحمدي

دبيركل نهاد كتابخانههاي عمومي كشور

دكتر مجيد ملكي تبار

رئيس سابق مركز تحقيقات صدا و سيما،

عضو هيئت علمي دانشگاه صدا و سيما

دكتر محسن مؤمني شريف

رئيس حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي

حجتالاسلاموالمسلمين سيدمحمدمهدي ميرباقري

رئيس فرهنگستان علوم اسلامي

مهندس سيدمصطفي ميرسليم

عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام،

وزير وقت فرهنگ و ارشاد اسلامي

مهندس سيدمرتضي نبوي

عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام

دكتر مهدي نصيري

كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين ناصر نقويان

كارشناس مسائل فرهنگي

حجتالاسلاموالمسلمين علي نهاوندي

مديركل صدا و سيماي استان خراسان رضوي

حجتالاسلاموالمسلمين دكتر احمد واعظي

رئيس دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم

دكتر منصور واعظي

دبيركل سابق نهاد كتابخانههاي عمومي كشور

دكتر سيدضياء هاشمي

معاون فرهنگي و اجتماعي وزير علوم، تحقيقات و فناوري

حجتالاسلاموالمسلمين دكتر سيدطه هاشمي

معاون فرهنگي دانشگاه آزاد اسلامي

آقاي سيدمحمدحسين هاشمي

معاون فرهنگي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي

راهنماي منابع اطلاعاتي و كارشناسان در حوزه فرهنگ

مشخصات كتاب

اشاره

پيشگفتار

بخش اول: فهرست منابع اطلاعاتي

اشاره

ارزش هاي فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات

استعمار فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات:

امپرياليسم فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات:

پلوراليسم فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات:

تجارت فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

تحولات فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات:

تقابل فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

توسعه فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات:

تهاجم فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات:

جغرافياي فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات

خودباختگي فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات

سبك زندگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات:

سرمايه فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات

سياست فرهنگي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات

فرهنگ ديني

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات

فرهنگ پذيري

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات

فرهنگ سازماني

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات

فرهنگ عامه

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات

فرهنگ ملي

اشاره

الف. كتابها

ب. مقالات

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

الف. كتابها

حسينخاني، هادي