786 حديث از حضرت امام باقر عليه السلام

مشخصات كتاب

سرشناسه:مركز تحقيقات رايانه اي قائميه اصفهان،1393

عنوان و نام پديدآور:786 حديث از حضرت امام باقر عليه السلام/ واحد تحقيقات مركز تحقيقات رايانه اي قائميه اصفهان .

مشخصات نشر ديجيتالي:اصفهان:مركز تحقيقات رايانه اي قائميه اصفهان ، 1393.

مشخصات ظاهري:نرم افزار تلفن همراه ، رايانه و كتاب

موضوع: احاديث شيعه -- قرن ‫ 13ق. ، خاندان نبوت -- احاديث ، خاندان نبوت -- فضايل

از1تا200

حديث1

امام باقر عليه السلام :

كانَ فيما وَعَظَ بِهِ لُقمانُ ابنَهُ : ... جَدِّدِ التَّوبَةَ في قَلبِكَ ، وَاكمَش في فَراغِكَ قَبلَ أن يُقصَدَ قَصدُكَ ، ويُقضى قَضاؤُكَ ، ويُحالَ بَينَكَ وبَينَ ما تُريدُ .

امام باقر عليه السلام :در نصايح لقمان به پسرش اين بود كه: « . . . توبه را در دلت تازه كن ، و پيش از آن كه كارَت فرا رسد و قضايت قطعى شود و بين تو و آنچه مى خواهى ، فاصله بيفتد ، در ايّام فراغتت، [براى توبه] شتاب كن ».

الكافي : ج 2 ص 135 ح 20 ، بحار الأنوار : ج 13 ص 426 ح 19 .

حديث2

امام باقر عليه السلام :

كانَ فيما وَعَظَ بِهِ لُقمانُ عليه السلام ابنَهُ : ... كُن أمينا ؛ فَإِنَّ اللّه َ تَعالى لا يُحِبُّ الخائِنينَ .

امام باقر عليه السلام :در موعظه لقمان به پسرش، چنين بود: «امين باش؛ زيرا خداى متعال ، خيانتكاران را دوست ندارد» .

قصص الأنبياء : ص 191 ح 239 ، بحار الأنوار : ج 13 ص 418 ح 11 .

حديث3

امام باقر عليه السلام :

كانَ فيما وَعَظَ بِهِ لُقمانُ ابنَهُ أن قالَ : ... يا بُنَيَّ ، لا تُرِ النّاسَ أنَّكَ تَخشَى اللّه َ وقَلبُكَ فاجِرٌ .

امام باقر عليه السلام :در موعظه هاى لقمان به پسرش هست كه گفت: « . . . اى پسرم! به مردم ، چنين نشان نده كه از خدا مى ترسى ، در حالى كه دلت گنهكار است» .

قصص الأنبياء : ص 191 ح 240 ، بحار الأنوار : ج 13 ص 418 ح 11 .

حديث4

امام باقر عليه السلام :

قالَ لُقمانُ لاِبنِهِ : طولُ الجُلوسِ عَلَى الخَلاءِ يورِثُ الباسورَ ، فَكَتَبَ هذا عَلى بابِ الحُشِّ .

امام باقر عليه السلام :لقمان به پسرش گفت: «طولانى نشستن براى تخلّى ، موجب بواسير مى گردد» . اين جمله بر درِ مستراح ، نوشته شد .

تهذيب الأحكام : ج 1 ص 352 ح 1041 ، بحار الأنوار : ج 13 ص 424 ذيل ح 18 .

حديث5

امام باقر عليه السلام :

كانَ فيما وَعَظَ بِهِ لُقمانُ ابنَهُ أن قالَ : يا بُنَيَّ ، إن تَكُ في شَكٍّ مِنَ المَوتِ فَارفَع عَن نَفسِكَ النَّومَ ولَن تَستَطيعَ ذلِكَ ، وإن كُنتَ في شَكٍّ مِنَ البَعثِ فَادفَع عَن نَفسِكَ الاِنتِباهَ ولَن تَستَطيعَ ذلِكَ ، فَإِنَّكَ إذا فَكَّرتَ عَلِمتَ أنَّ نَفسَكَ بِيَدِ غَيرِكَ ، وإنَّمَا النَّومُ بِمَنزِلَةِ المَوتِ ، وإنَّمَا اليَقَظَةُ بَعدَ النَّومِ بِمَنزِلَةِ البَعثِ بَعدَ المَوتِ .

امام باقر عليه السلام :در نصايح لقمان به پسرش است كه گفت : «اى پسرم! اگر درباره مرگْ ترديد دارى، خواب را از خود ، دور كن _ كه نخواهى توانست _ و اگر درباره رستاخيزْ ترديد دارى، بيدار شدن از خواب را از خود دور كن _ كه نخواهى توانست _ ؛ زيرا اگر انديشه كنى ، مى دانى كه جان تو در دست ديگرى است و همانا خواب ، به منزله مرگ است و بيدارى پس از خواب ، به منزله بر انگيخته شدن پس از مرگ» .

قصص الأنبياء : ص 190 ح 239 ، بحار الأنوار : ج 13 ص 417 ح 11 .

حديث6

امام باقر عليه السلام :

قيلَ لِلُقمانَ : مَا الَّذي أجمَعتَ عَلَيهِ مِن حِكمَتِكَ ؟ قالَ : لا أتَكَلَّفُ ما قَد كُفيتُهُ ، ولا اُضَيِّعُ ما وُلّيتُهُ .

امام باقر عليه السلام :به لقمان گفته شد : حكمت خود را در چه چيزْ گرد آوردى [و خلاصه كردى]؟ گفت: «براى چيزى كه كفايت (تضمين) شده ام ، خود را به زحمت نمى اندازم و كارى را كه در آن سرپرستى شده ام ، ضايع نمى كنم» .

قرب الإسناد : ص

72 ح 232 ، بحار الأنوار : ج 13 ص 415 ح 6 .

حديث7

امام باقر عليه السلام :

كانَ فيما وَعَظَ بِهِ لُقمانُ عليه السلام ابنَهُ أن قالَ: يا بُنَيَّ ، إن تَكُ في شَكٍّ مِنَ المَوتِ ، فَارفَع عَن نَفسِكَ النَّومَ ولَن تَستَطيعَ ذلِكَ . وإن كُنتَ في شَكٍّ مِنَ البَعثِ ، فَادفَع عَن نَفسِكَ الاِنتِباهَ ولَن تَستَطيعَ ذلِكَ ، فَإِنَّكَ إذا فَكَّرتَ عَلِمتَ أنَّ نَفسَكَ بِيَدِ غَيرِكَ ، وإنَّمَا النَّومُ بِمَنزِلَةِ المَوتِ ، وإنَّمَا اليَقَظَةُ بَعدَ النَّومِ بِمَنزِلَةِ البَعثِ بَعدَ المَوتِ . وقالَ : قالَ لُقمانُ عليه السلام : يا بُنَيَّ ، لا تَقتَرِب فَيَكونَ أبعَدَ لَكَ ولا تَبعُد فَتُهانَ . كُلُّ دابَّةٍ تُحِبُّ مِثلَها ، وَابنُ آدَمَ لا يُحِبُّ مِثلَهُ . لا تَنشُر بِرَّكَ (بَزَّكَ) إلا عِندَ باغيهِ، وكَما لَيسَ بَينَ الكَبشِ وَالذِّئبِ خُلَّةٌ ، كَذلِكَ لَيسَ بَينَ البارِّ وَالفاجِرِ خُلَّةٌ، مَن يَقتَرِب مِنَ الرَّفثِ (الزِّفتِ) يَعلَق بِهِ بَعضُهُ كَذلِكَ مَن يُشارِكِ الفاجِرَ يَتَعَلَّم مِن طُرُقِهِ ، مَن يُحِبَّ المِراءَ يُشتَم ، ومَن يَدخُل مَدخَلَ السَّوءِ يُتَّهَم ، ومَن يُقارِن قَرينَ السَّوءِ لا يَسلَم ومَن لا يَملِك لِسانَهُ يَندَم . وقالَ : يا بُنَيَّ ، صاحِب مِئَةً ولا تُعادِ واحِداً . يا بُنَيَّ ، إنَّما هُوَ خَلاقُكَ وخُلُقُكَ ، فَخَلاقُكَ دينُكَ ، وخُلُقُكَ بَينَكَ وبَينَ النّاسِ ، فَلا تَبَغَّضَنَّ إلَيهِم

امام باقر عليه السلام :در نصايح لقمان به پسرش ، اين است كه گفت : «پسرم ! اگر درباره مرگْ ترديد دارى ، خواب را از خود دور كن _ كه نخواهى توانست _ و اگر درباره رستاخيزْ ترديد دارى ، بيدار شدن از خواب را از خود دور كن _

كه نخواهى توانست _ ؛ زيرا اگر انديشه كنى ، مى دانى كه جان تو در دست ديگرى است و همانا خواب ، به منزله مرگ است و بيدارى پس از خواب ، به منزله بر انگيخته شدن پس از مرگ» . لقمان همچنين گفت: «اى پسرم! آن چنان [به مردمْ] نزديك نشو كه [از دل هاى آنان] دور شوى و آن چنان دور نشو كه خوار شوى . هر موجودى ، همنوع خود را دوست مى دارد و همانا آدميزاد نيز همنوع خود را دوست مى دارد . خوبى [يا متاع] خود را جز در برابر مشترىِ آن ، نگستران . چنان كه ميان قوچ و گرگ ، دوستى و رفاقتى نيست ، ميان نيكوكار و بدكار نيز دوستى و رفاقتى نيست. هر كه به زشتى [يا قير ]نزديك شود ، پاره اى از آن به تنش مى چسبد . همچنين ، هر كه با بدكارْ همدستى كند ، بعضى از روش هاى او را مى آموزد . هر كه جدال را دوست بدارد ، دشنام مى شنود ، و هر كه وارد جاهاى بد شود ، متّهم مى شود و هر كه با رفيقِ بد همراهى كند ، سالم نمى ماند ، و هر كه زبانش را در اختيار نگيرد ، پشيمان مى گردد» . و گفت : «اى پسرم ! با صد نفر رفاقت كن ؛ ولى حتّى با يك نفر هم دشمنى نكن . اى پسرم ! تو هستى و بهره و اخلاق تو ! بهره تو دين توست ، و اخلاق تو [رابطه] بين تو و مردم است . پس

به آنان كينه نورز ، و اخلاق نيكو را بياموز . اى پسرم ! غلام نيكان باش ؛ ولى فرزند بدان نباش . اى پسرم ! امانت را ادا كن ، تا دنيا و آخرتت سالم بماند ، و امين باش ؛ زيرا خداى تعالى خيانتكاران را دوست ندارد . اى پسرم ! خود را به مردم چنان نشان نده كه از خدا مى ترسى ، در حالى كه دلِ تو گنهكار است» .

في المصدر : «فلا ينقصن» ، والتصويب من بحار الأنوار .

حديث8

امام باقر عليه السلام :

مَن أرادَ أن لايَضُرَّهُ طَعامٌ . . . وَلْيُجِدِ المَضغَ ؛

امام باقر عليه السلام :هركه مى خواهد غذا به او زيان نرساند . . . بايد غذا را خوب بجود .

همان ، ج 24 ، ص 431 .

حديث9

امام باقر عليه السلام :

إذا خَرَجنا مِنَ الحَمّامِ خَرَجنا مُتَعَمِّمِينَ شِتاءً كانَ أو صَيفا . . . هُوَ أمانٌ مِنَ الصُّداعِ ؛

امام باقر عليه السلام :وقتى از حمّام خارج مى شويم _ چه در زمستان و چه در تابستان _ سر خود را مى پوشانيم ؛ اين كار براى جلوگيرى از سر درد است .

مكارم الأخلاق ، ص 55 .

حديث10

امام باقر عليه السلام :

لَو اُتِيتُ بِشابٍّ مِن شَبابِ الشِّيعَةِ لا يَتَفَقَّهُ[فِي الدِّينِ] لأَدَّبتُهُ ؛

امام باقر عليه السلام :اگر جوان شيعه اى را نزد من بياورند كه علم[دين] نمى آموزد ، او را تأديب مى كنم .

المحاسن ، ج 1 ، ص 357 .

حديث11

امام باقر عليه السلام :

زَكاةُ العِلمِ أن تُعَلِّمَهُ عِبادَاللّه ِ ؛

امام باقر عليه السلام :زكات دانش ، آموختن آن به بندگان خدا است .

الكافى ، ج 1 ، ص 41 .

حديث12

امام باقر عليه السلام :

أيُّما قَومٍ أحيَوا شَيئا مِنَ الأرضِ و عَمَروُها فَهُم أحَقُّ بِها ؛

امام باقر عليه السلام :هر گروهى كه قطعه زمينى را احيا كنند ، همانان به [مالكيّت] آن سزاوارترند .

الكافى ، ج 5 ، ص 279 .

حديث13

امام باقر عليه السلام :

إنَّ جَميِعَ دَوابِّ الأرضِ لَتُصَلِّي عَلى طالِبِ العِلمِ حَتَّى الحِيتانِ في البَحرِ ؛

امام باقر عليه السلام :همه جنبندگان زمين ، حتّى ماهيان دريا ، بر جوينده دانش درود مى فرستند .

بصائر الدّرجات ، ج 4 ، ص 24 .

حديث14

امام باقر عليه السلام :

و مَن أحياها فَكَأنَّما أحيَا النّاسَ جَميعا

امام باقر عليه السلام در تفسير آيه :يعنى: هر كه كسى را زنده كند گويى همه مردم را زنده كرده است . فرمودند : يعنى آنان را از آتش و غرق شدن نجات بخشد .

. مائده ، آيه 32 .

حديث15

امام باقر عليه السلام :

إنَّ رَسولَ اللّه ِ سابَقَ بَينَ الخَيلِ و أعطَى السَّوابِقَ مِن عندِهِ ؛

امام باقر عليه السلام :رسول خدا مسابقه اسب دوانى ترتيب داد و جوايز را از مال خويش پرداخت .

وسائل الشيعه ، ج 19 ، ص 225 .

حديث16

امام باقر عليه السلام :

الكَمالُ كُلُّ الكَمالِ التَّفقُّهُ فِي الدِّينِ و الصَّبرُ عَلَى النّائِبَةِ و تَقديرُ المَعيشَةِ ؛

امام باقر عليه السلام :همه كمال در شناخت عميق دين و شكيبايى در پيشامدهاى ناگوار و اندازه نگاه داشتن در زندگى است .

. تحف العقول ، ص 213 .

حديث17

امام باقر عليه السلام :

إيّاكَ و التَّفريطَ عِندَ إمكانِ الفُرصَةِ فَإنَّهُ مَيَدانٌ يَجري لأِهلِهِ الخُسرانُ ؛

امام باقر عليه السلام :مبادا فرصت هاى به دست آمده را از دست بدهى كه در اين ميدان آن كه وقت را ضايع كند ، زيان مى بيند .

همان ، ص 286 .

حديث18

امام باقر عليه السلام :

تَذاكُرُ العِلمِ دِراسَةٌ و الدِّراسَةُ صَلاةٌ حَسَنَةٌ :

امام باقر عليه السلام :گفت وگوى علمى درس است ، و درس نمازى نيكو است .

. الكافى ، ج 1 ، ص 41 .

حديث19

امام باقر عليه السلام :

خَيرُ الأعمالِ الحَرثُ ؛

امام باقر عليه السلام : بهترين كارها كشاورزى است .

. ميزان الحكمه ، ح 7545 .

حديث20

امام باقر عليه السلام :

سارِعُوا في طَلَبِ العِلمِ ؛

امام باقر عليه السلام :در جست وجوى دانش شتاب كنيد .

. المحاسن ، ج 1 ، ص 356 .

حديث21

امام باقر عليه السلام :

لَو يَعلَمُ النّاسُ ما في زِيارَةِ قَبرِ الحُسَينِ مِنَ الفَضلِ لَماتُوا شَوقا ؛

امام باقر عليه السلام :اگر مردم مى دانستند در زيارت مزار امام حسين عليه السلامچه فضيلتى است از شوق آن مى مردند .

همان ، ص 18 .

حديث22

امام باقر عليه السلام :

كانَ أثَرُ السُّجُودِ فِي جَميعِ مَواضِعِ سُجُودِهِ فَسُمِّىَ السَجّادُ لِذلِكَ ؛

امام باقر عليه السلام :اثر سجده در تمام مواضع هفت گانه سجده او نمايان بود ؛ از اين جهت «سجّاد» ناميده شد .

. بحار الأنوار ، ج 46 ، ص 6 .

حديث23

امام باقر عليه السلام :

كانَ يُصَلّي صَلاةَ مُوَدِّعٍ يَرى أنَّهُ لايُصَلِّي بَعدَها أبَدَا ؛

امام باقر عليه السلام :امام سجّاد عليه السلام مانند كسى كه آخرين نماز خود را به جاى مى آورد ، نماز مى گزارد. او چنين مى ديد كه پس از آن هيچ گاه نماز نمى گزارد .

. همان ، ج 46 ، ص 79 .

حديث24

امام باقر عليه السلام :

وَاللّه ِ يا جابِرُ! لَقَد أعطاني اللّه ُ عِلمَ ما كانَ و ما هُوَ كائِنٌ إلى يَومِ القِيامَةِ ؛

امام باقر عليه السلام :اى جابر! به خدا سوگند ، خداوند علم گذشته و آينده تا روز قيامت را به من عطا كرده است .

. همان ، ص 296 .

حديث25

امام باقر عليه السلام :

الكَمالُ كُلُّ الكَمالِ التَّفَقُّهُ فِي الدِّينِ و الصَّبرُ عَلَى النّائِبَةِ و تَقدِيرُ المَعيشَةِ ؛

امام باقر عليه السلام :همه كمال در شناخت عميق دين و شكيبايى در پيشامدها و اندازه نگه داشتن در زندگى است .

تحف العقول ، ص 292 .

حديث26

امام باقر عليه السلام :

تَبَسُّمُ الرَّجُلِ في وَجهِ أخيهِ المُؤمِنِ حَسَنَةٌ ؛

امام باقر عليه السلام :لبخند آدمى به روى برادر دينى اش حسنه است .

بحار الأنوار ، ج 74 ، ص 288 .

حديث27

امام باقر عليه السلام :

خُذُوا الكَلِمَةَ الطَّيِّبَةَ مِمَّن قالَها و إن لَم يَعمَل بِها ؛

امام باقر عليه السلام : سخن نيك را از گوينده آن برگيريد ، اگر چه به آن عمل نكند .

. تحف العقول ، ص 291 .

حديث28

امام باقر عليه السلام :

مَن تَوَكَّلَ عَلَى اللّه ِ لايُغلَبُ و مَنِ اعتَصَمَ بِاللّه ِ لايُهزَمُ ؛

امام باقر عليه السلام :آن كه به خدا توكّل كند ، مغلوب نشود و آن كه به خدا توسّل جويد ، شكست نخورد .

. جامع الأخبار ، ص 322 .

حديث29

امام باقر عليه السلام :

ما ضُرِبَ عَبدٌ بِعُقُوبَةٍ أعظَمَ مِن قَسوَةِ القَلبِ ؛

امام باقر عليه السلام :هيچ بنده اى به كيفرى بزرگ تر از سختْ دلى كيفر نشد .

. تحف العقول ، ص 296 .

حديث30

امام باقر عليه السلام :

عَلَيكُم بِالصَّدَقَةِ فَبَكِّرُوا بِالصَّدَقَةِ فَإنَّها تُسَوِّدُ وَجهَ إبليسَ ؛

امام باقر عليه السلام :بر شما باد به صدقه دادن ! صبح زود صدقه بدهيد كه روى ابليس را سياه مى كند .

. همان ، ص 298 .

حديث31

امام باقر عليه السلام :

ما مِن نَكبَةٍ تُصِيبُ العَبدَ إلاّ بِذَنبٍ ؛

امام باقر عليه السلام :هيچ گرفتارى يى به بنده نمى رسد مگر به سبب گناه .

الكافى ، ج 2 ، ص 269 .

حديث32

امام باقر عليه السلام :

ما حَسَنَةُ الدُّنيا إلاّ صِلَةَ الإخوانِ و المَعارِفِ ؛

امام باقر عليه السلام :خوبىِ دنيا جز در پيوند با برادران و آشنايان نيست .

. بحار الأنوار ، ج 46 ، ص 291 .

حديث33

امام باقر عليه السلام :

ما عُبِدَاللّه ُ بِشَى ءٍ أفضَلَ مِن عِفَّةِ بَطنٍ و فَرجٍ ؛

امام باقر عليه السلام :خداوند با چيزى برتر از پاكى شكم و دامن عبادت نشده است .

الكافى ، ج 2 ، ص 79 .

حديث34

امام باقر عليه السلام :

ايّاكَ و الكَسَلَ و الضَّجَرَ فَإنَّهُما مِفتاحُ كُلِّ شَرٍّ ؛

امام باقر عليه السلام :از تنبلى و بى حوصلگى بپرهيز كه اين دو كليد هر بدى اند .

. تحف العقول ، ص 295 .

حديث35

امام باقر عليه السلام :

قُولُوا لِلنّاسِ أحسَنَ ماتُحِبّونَ أن يُقالَ لَكُم ؛

امام باقر عليه السلام :با مردم نيكوتر از آنچه دوست داريد با شما سخن بگويند ، سخن بگوييد .

بحار الأنوار ، ج 68 ، ص 152 .

حديث36

امام باقر عليه السلام :

إنَّ عَلِيَّ بنَ الحُسَينِ عليه السلام قاسَمَ اللّه َ مالَهُ مَرَّتَينِ ؛

امام باقر عليه السلام :امام على بن حسين عليه السلام دارايى خود را دوبار در راه خدا تقسيم كرد .

مناقب آل أبى طالب ، ج 3 ، ص 294 .

حديث37

امام باقر عليه السلام :

إنَّ لِلقائِمِ غَيبَتَينِ يُقالُ لَهُ في إحداهُما هَلَكَ ولايُدرى في أيِّ وادٍ سَلَكَ ؛

امام باقر عليه السلام :قائم را دو غيبت است : در يكى از آنها (از بس طولانى است) درباره اش گفته مى شود: «او مُرد و معلوم نيست به كدام وادى رفته است !» .

الغيبة ، نعمانى ، ص 173 .

حديث38

امام باقر عليه السلام :

يَظهَرُ في ثَلاثِمِأةِ و ثَلاثَةَ عَشَرَ رَجُلاً . . . رُهبانٌ بِاللَّيلِ اُسدٌ بِالنَّهارِ ؛

امام باقر عليه السلام : [امام زمان] با همراهى سيصد و سيزده مرد ، كه راهبان شب و شيران روزند ، ظهور مى كند .

. الفتن ، ابن حمّاد ، ج 1 ، ص 345 .

حديث39

امام باقر عليه السلام :

كَأنّي بِأصحابِ القائمِ و قَد أحاطُوا بِما بَينَ الخافِقَينِ فَلَيسَ مِن شَى ءٍ إلاّ و هُوَ مُطيعٌ لَهُم ؛

امام باقر عليه السلام :گويا ياران قائم را مى بينم كه بر شرق و غرب عالم مسلّط شده اند و هيچ چيزى نيست مگر آن كه از آنها فرمان مى برد .

. كمال الدّين ، ص 673 .

حديث40

امام باقر عليه السلام :

كانَ الحَسَنُ كَثيرَ الاِجتِهادِ فِي العِبادَةِ و التَّصَدُّقِ ؛

امام باقر عليه السلام :امام حسن عليه السلام در عبادت و صدقه دادن سخت كوش بود .

. نظم دررالسمطين ، ص 196 .

حديث41

امام باقر عليه السلام :

إنَّ رَسولَ اللّه ِ استَقبَلَ بَيتَ المَقدِسِ سَبعَةَ عَشَرَ شَهرا ثُمَّ صُرِفَ إلَى الكَعبَةِ ؛

امام باقر عليه السلام :رسول خدا بيت المقدّس را هفده ماه قبله قرار دادند و پس از آن به سمت كعبه برگشتند .

قرب الإسناد ، ص 148 .

حديث42

امام باقر عليه السلام :

إنَّ حَديثَنا يُحيِي القُلُوبَ ؛

امام باقر عليه السلام :سخن ما دل ها را زنده مى كند .

. بحار الأنوار ، ج 2 ، ص 144 .

حديث43

امام باقر عليه السلام :

لَحَديثٌ واحِدٌ تأخُذُهُ عَن صادِقٍ خَيرٌ لَكَ مِنَ الدُّنيا و ما فِيها ؛

امام باقر عليه السلام :يك حديث كه آن را از فردى راستگو فرا مى گيرى ، براى تو بهتر است از دنيا و آنچه در آن است .

الأمالى ، مفيد ، ص 42 .

حديث44

امام باقر عليه السلام :

مَن لَم يَجعَل لَهُ مِن نَفسِهِ واعِظا فَإنَّ مَواعِظَ النّاسِ لَن تُغنِيَ عَنهُ شَيئا ؛

امام باقر عليه السلام :كسى كه واعظى درونى نداشته باشد ، موعظه هاى مردم سودى به او نمى رساند .

. همان ، ج 78 ، ص 173 .

حديث45

امام باقر عليه السلام :

ما شِيَعَتُنا إلاّ مَنِ اتَّقَى اللّه َ و أطاعَهُ ؛

امام باقر عليه السلام :شيعه ما ، تنها ، كسى است كه تقوا پيشه و مطيع خداوند باشد .

. تحف العقول ، ص 295 .

حديث46

امام باقر عليه السلام :

سُدَّ سَبيلَ العُجبِ بِمَعرِفَةِ النَّفسِ ؛

امام باقر عليه السلام :راه خود پسندى را با خودشناسى ببند .

. همان ، ص 286 .

حديث47

امام باقر عليه السلام :

إنَّ مِن رَوحِ اللّه ِ ثَلاثَةً : التَّهَجُّدَ بِاللَّيلِ و إفطارَ الصّائمِ و لِقاءَ الإخوانِ ؛

امام باقر عليه السلام :سه چيز نشانه رحمت خدا است: عبادت شبانه ، افطار دادن به روزه دار ، ديدار با برادران .

. الأمالى ، طوسى ، ص 172 .

حديث48

امام باقر عليه السلام :

رَبِّ أَصلِح لِي جَماعَةَ إخوَتي و أخواتى و مُحِبِّيَّ ، فَإنَّ صَلاحَهُم صَلاحِي ؛

امام باقر عليه السلام :خدايا! همه برادران و خواهرانم و دوستدارانم را اصلاح فرما ، كه صلاح ايشان صلاح من است .

. قرب الإسناد ، ص 18 .

حديث49

امام باقر عليه السلام :

تَزَيَّنْ لِلّهِ بِالصِّدقِ فِي الأعمالِ ؛

امام باقر عليه السلام :با راست كردارى ، خود را براى خداوند بياراى .

. بحار الأنوار ، ج 78 ، ص 164 .

حديث50

امام باقر عليه السلام :

إنَّ حَديثَنا يُحيِي القُلُوبَ ؛

امام باقر عليه السلام :سخن ما دل ها را زنده مى كند .

. همان ، ج 2 ، ص 155 .

حديث51

امام باقر عليه السلام :

مَن كانَ ظاهِرُهُ أرجَحَ مِن باطِنِهِ خَفَّ ميزانُهُ ؛

امام باقر عليه السلام :هر كس ظاهرش بهتر از باطنش باشد ، ترازويش سبك آيد .

. مشكاة الأنوار ، ص 554 .

حديث52

امام باقر عليه السلام :

اُطلُب بَقاءَ العِزِّ بِإماتَةِ الطَّمَعِ ؛

امام باقر عليه السلام :پايدارى عزّت را با ميراندن طمع بجوى .

. تحف العقول ، ص 286 .

حديث53

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أشَدَّ النّاسِ حَسرَةً يَومَ القِيامَةِ عَبدٌ وَصَفَ عَدلاً ثُمَّ خالَفَهُ إلى غَيرِهِ ؛

امام باقر عليه السلام :حسرت مندترين مردم در روز قيامت ، بنده اى است كه سخن از عدالت گويد و با ديگران خلاف آن عمل كند .

. بحار الأنوار ، ج 78 ، ص 179 .

حديث54

امام باقر عليه السلام :

الصَّلاةُ تَثبيتٌ لِلإخلاصِ تَنزيهٌ عَنِ الِكبرِ ؛

امام باقر عليه السلام :نماز موجب استوارى اخلاص و دورى از كبر است .

. الأمالى ، طوسى ، ص 296 .

حديث55

امام باقر عليه السلام :

الحَجُّ تَسكينُ القلُوبِ ؛

امام باقر عليه السلام :حجّ آرام بخش دل ها است .

. الأمالى ، طوسى ، ص 296 .

حديث56

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ يُحِبُّ هِراقَةَ الدِّماءِ وَ إطعامَ الطَّعامِ ؛

امام باقر عليه السلام :خداوند قربانى كردن و اطعام كردن را دوست دارد .

. المحاسن ، ج 2 ، ص 143 .

حديث57

امام باقر عليه السلام :

لاشَفيعَ لِلمَرأَةِ أنجَحُ عِندَ رَبِّها مِن رِضا زَوجِها ؛

امام باقر عليه السلام :براى زن نزد پروردگارش هيچ شفاعت كننده اى كارسازتر از خشنودى شوهرش نيست .

. ميزان الحكمه ، ح 7864 .

حديث58

امام باقر عليه السلام :

الخَيرُ وَالشَّرُّ يُضاعَفُ يَومَ الجُمُعَةِ ؛

امام باقر عليه السلام :خوبى و بدى در روز جمعه دو چندان مى شود .

ثواب الأعمال ، ص 172 .

حديث59

امام باقر عليه السلام :

اَلصَّدَقَةُ يَومَ الجُمُعَةِ تُضاعَفُ لِفضَلِ يَومِ الجُمُعَةِ عَلى غَيرِهِ مِنَ الأيّامِ ؛

امام باقر عليه السلام : صدقه دادن در روز جمعه ، به دليل فضيلت جمعه بر روزهاى ديگر ، دو برابر مى شود .

. ثواب الأعمال ، ص 220 .

حديث60

امام باقر عليه السلام :

ما مِن شَى ءٍ يُعبَدُ اللّه ُ بِهِ يَومَ الجُمُعَةِ أحَبَّ إلَىَّ مِنَ الصَّلاةِ عَلى مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ ؛

امام باقر عليه السلام :هيچ عبادتى در روز جمعه نزد من دوست داشتنى تر از صلوات بر پيامبر و آل او نيست .

وسائل الشيعه ، ج 7 ، ص 388 .

حديث61

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ يُحِبُّ الْمُداعِبَ فِى الْجَماعَةِ بِلا رَفَثٍ؛

خداوند كسى را كه در ميان جمع شوخى مى كند، به شرط آن كه ناسزا نگويددوست دارد.

كافى، ج 2، ص 663، ح4

حديث62

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ يُحِبُّ اِبْرادَ الْكَبَدِ الحَرّى؛

خداوند خنك كردن جگر تشنه را دوست دارد.

كافى، ج 4، ص 58، ح6

حديث63

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ يُحِبُّ اِطْعامَ الطَّعامِ وَ اِفشاءَ السَّلامِ؛

خداوند غذا دادن و به همه سلام كردن را دوست دارد.

محاسن، ج 2، ص 143، ح 1371

حديث64

امام باقر عليه السلام :

اَلصّيامُ وَ الْحَجُّ تَسْكينُ الْقُلوبِ؛

روزه و حج آرام بخش دل هاست.

امالى طوسى، ص 296، ح 582

حديث65

امام باقر عليه السلام :

أوَّلُ كُلِّ كِتابٍ نَزَلَ مِنَ السَّماءِ «بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ»، فَإِذا قَرَأتَ«بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ» فَلا تُبالى أن لا تَستَعيذَ، و إذا قَرَأتَ «بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِالرَّحيمِ» سَتَرَتكَ فيما بَينَ السَّماءِ وَالأَرضِ؛

ابتداى هر كتابى كه از آسمان نازل شده، بسم اللّه الرحمن الرحيم است. هر گاهبسم اللّه الرحمن الرحيم را قرائت كردى اشكالى ندارد كه استعاذه نكنى (نگويى كه پناهمى برم به خدا) و هر گاه بسم اللّه الرحمن الرحيم را تلاوت كردى، تو را از آنچه ميانآسمان و زمين است محفوظ مى دارد.

كافى، ج 3 ، ص 313

حديث66

امام باقر عليه السلام :

... اِنَّ الاَْمْرَ بِالْمَعْروفِ وَ النَّهْىَ عَنِ الْمُن_كَرِ سَبيلُ الاَْنْبياءِ وَ مِنْهاجُالصُّلَحاءِ ، فَريضَةٌ عَظيمَةٌ بِها تُقامُ الْفَرائِضُ ، وَ تَاْمَنُ الْمَذاهِبُ وَ تَحِلُّ الْمَكاسِبُ ، وَ تُرَدُّالْمَظالِمُ وَ تَعْمُرُ الاَْرْضُ ، وَ ينْتَصِفُ مِنَ الاَْعداءِ وَ يَسْتَقيمُ الاَْمْرُ... ؛

امر به معروف و نهى از منكر راه و روش پيامبران و شيوه صالحان است و واجب بزرگىاست كه واجبات ديگر با آن بر پا مى شوند، راه ها امن مى گردد و درآمدها حلال مى شود وحقوق پايمال شده، به صاحبانش برمى گردد، زمين آباد مى شود و (بدون ظلم) حق ازدشمنان گرفته مى شود و كارها سامان مى پذيرد.

كافى، ج 5 ، ص 56، ح 1

حديث67

امام باقر عليه السلام :

وَ اعْلَمْ اَنَّ الاِْلْفَ مِنَ اللّه ِ وَ الْفِرْكَ مِنَ الشَّيْطانِ؛

بدان كه، انس و الفت گرفتن [با ديگران] از خداوند و دشمنى از شيطان است.

كافى، ج 5، ص 500، ح 1

حديث68

امام باقر عليه السلام :

اِعلَمُوا أَنَّ الدُّنيا حُلوَها وَ مُرَّها حُلمٌ وَ الاِنْتِباهُ فِى الآخِرَةِ وَ الْفائِزُ مَنفازَ فيها وَ الشَّقىُّ مَن شَقىَ فيها؛

بدانيد كه شيرينى و تلخى دنيا، خواب است و بيدارى در عالم آخرت است.خوشبخت كسى است كه در آخرت خوشبخت باشد و بدبخت كسى است كه در آخرتبدبخت باشد.

تفسير الامام العسكرى عليه السلام، ص 219

حديث69

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّ اَقْفالاً وَ جَعَلَ مَفاتيحَ تِلكَ الاَقْفالِ الشَّرابَوَالكَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرابِ؛

به راستى كه خداوند عزوجل براى شر قفل هايى گذارد و كليد آن قفل ها را شراب قرارداد و دروغ از شراب بدتر است.

كافى، ج 2، ص 338، ح 3

حديث70

امام باقر عليه السلام :

اِنْ كُذِّبْتَ فَلا تَغْضَبْ؛

اگر به تو نسبت دروغ دادند، خشمگين مشو.

تحف العقول، ص284

حديث71

امام باقر عليه السلام :

اَيُّما رَجُلٍ غَضِبَ وَهُوَ قائِمٌ فَلْيَجْلِسْ فَاِنَّهُ سَيَذْهَبُ عَنْهُ رِجْزُ الشَّيْطانِ وَاِنْ كانَ جالِسا فَلْيَقُمْ... ؛

هر كس در حال ايستادن خشمگين شود، بنشيند كه اين كار به سرعت وسوسهشيطان را از او دور مى كند و اگر نشسته است، برخيزد.

بحارالأنوار، ج73، ص 264، ح9

حديث72

امام باقر عليه السلام :

اَلْحِلْمُ لِباسُ الْعالِمِ فَلا تَعْرَيَنَّ مِنْهُ؛

بردبارى لباس عالم است، پس تو خود را از آن عريان مدار.

كافى، ج 8، ص 55

حديث73

امام باقر عليه السلام :

لَوْ يَعْلَمُ النّاسُ ما فِى السِّواكِ لاََباتوهُ مَعَهُمْ فى لِحافٍ؛

اگر مردم خاصيت مسواك را مى دانستند (هرگز آن را از خود جدا نمى كردند و حتى)آن را شب به بستر خود مى بردند.

بحارالأنوار، ج 76، ص 130، ح 17

حديث74

امام باقر عليه السلام :

اَلسِّواكُ يَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ يَزيدُ فِى الْعَقْلِ؛

مسواك بلغم و رطوبات معده را از بين مى برد و عقل را زياد مى كند.

ثواب الاعمال، ص 18

حديث75

امام باقر عليه السلام :

ذِكْرُ اللّه ِ لاَِهْلِ الصَّلاةِ اَكْبَرُ مِنْ ذِكْرِهِمْ ايّاهُ؛ اَلا تَرى اَنَّهُ يَقولُ: اُذْكُرونىاَذْكُرْكُمْ؟؛

ياد خدا از نمازگزاران، بالاتر از ياد آنان از خداوند است، مگر نمى بينى كه خداوند مى فرمايد: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم»؟

بحارالأنوار، ج 82 ، ص 199

حديث76

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ تَعالى لَيُنادى كُلَّ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ مِنْ اَوَّلِ اللَّيلِ اِلىآخِرِهِ : اَلا عَبْدٌ مُؤمِنٌ يَدْعونى لاِخِرَتِهِ وَ دُنْياهُ قَبْلَ طُلوعِ الْفَجْرِ لاُِجيبَهُ ؟ اَلا عَبْدٌ مُؤمِنٌيَتوبُ اِلَىَّ مِنْ ذُنوبِهِ قَبْلَ طُلوعِ الفَجرِ فَاَتوبَ عَلَيْهِ ؟ اَلا عَبدٌ مُؤمِنٌ قَد قَ_تَّرتُ عَلَيهِ رِزقَهُ فَيَساَ لَنِى الزِّيادَةَ فى رِزقِهِ قَبلَ طُلوعِ الفَجرِ فَاَزيدَهُ وَ اُوَسِّعَ عَلَيهِ ؟ اَلا عَبدٌ مُؤمِنٌ سَقيمٌيَساَ لُنى اَن اَشفيَهُ قَبلَ طُلوعِ الفَجرِ فاُعافيَهُ ؟ اَلا عَبدٌ مُؤمِنٌ مَحبوسٌ مَغمومٌ يَساَ لُنىاَن اُطلِقَهُ مِن حَبسِهِ وَ اُخَلِّىَ سَربَهُ ؟ اَلا عَبْدٌ مُؤمِنٌ مَظلومٌ يَساَ لُنى اَن آخُذَ لَهُ بِظُلامَتِهِقَبلَ طُلوعِ الفَجرِ فَاَ نْتَصِرَ لَهُ وَ آخُذَ لَهُ بِظُلامَتِهِ ؟ قالَ عليه السلام : فَلا يَزالُ يُنادى بِهذا حَتّىيَطلُعَ الفَجرُ ؛

خداوند متعال ، هر شبِ جمعه ، از آغاز شب تا پايان آن ، از فراز عرش خويش ندامى دهد : «آيا بنده مؤمنى نيست كه تا پيش از سپيده دَم ، مرا براى آخرت و دنيايشبخواند و من ، پاسخش دهم؟ آيا بنده مؤمنى نيست كه تا پيش از سپيده دَم از گناهانشبه درگاه من ، توبه كند و من هم به سوى او بازگردم [و توبه اش را بپذيرم] آيا بنده مؤمنىنيست كه من روزى اش را بر او تنگ

كرده باشم و او تا پيش از سپيده دَم ، افزايش درروزى اش را از من بخواهد و من بر روزى او بيفزايم و به آن گشايش دهم؟ آيا بنده مؤمنِزندانى و غم زده اى نيست كه از من بخواهد از زندان آزاد و رهايش كنم؟ آيا بنده مؤمنِستم ديده اى نيست كه تا پيش از سپيده دَم از من بخواهد كه دادش را بستانم و منانتقام او را بگيرم و داد وى بستانم؟» و تا سپيده دَم ، به اين ندا ادامه مى دهد.

تهذيب الأحكام ، ج 3، ص 5 ، ح 11

حديث77

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ يُحِبُّ مِن عِبادِهِ المُؤمِنينَ كُلَّ عَبدٍ دَعّاءٍ فَعَلَيكُم بِالدُّعاءِفِى السَّحَرِ اِلى طُلوعِ الشَّمسِ فَاِنَّها ساعَةٌ تُفْتَحُ فيها اَبوابُ السَّماءِ وَ تُقسَمُ فيهَاالاَرزاقُ وَ تُقضى فيهَا الحَوائِجُ العِظامُ ؛

خداوند عزّوجلّ از ميان بندگان مؤمنش ، بنده اى را كه بسيار دعا كند ، دوستمى دارد . پس ، همواره در سحرگاهان تا طلوع خورشيد دعا كنيد ؛ زيرا اين وقتى استكه در آن ، درهاى آسمان باز مى شود ، و روزى ها تقسيم مى گردد و حاجت هاى بزرگبرآورده مى شود.

كافى ، ج 2، ص 478، ح 9

حديث78

امام باقر عليه السلام :

لَيْسَ مِنْ نَفْسٍ اِلاّ وَ قَدْ فَرَضَ اللّهُ لَها رِزْقَها حَلالاً يَأتيها فى عافيَةٍ وَعُرِضَ لَها بِالْحَرامِ مِنْ وَجْهٍ آخَرَ فَاِنْ هىَ تَناوَلَتْ مِنَ الْحَرامِ شَيئا قاصَّها بِهِ مِنَالْحَلالِ الَّذى فَرَضَ اللّهُ لَها وَ عِنْدَ اللّهِ سِواهُما فَضْلٌ كَبيرٌ؛

خداوند براى هر كسى روزىِ حلالى مقرّر داشته كه به سلامت به او خواهد رسيد. ازطرف ديگر روزى حرام نيز در دسترس او قرار داده است كه اگر انسان روزى خود را از آنحرام به دست آورد، خداوند در عوض، روزى حلالى را كه براى او مقدّر كرده است، از اوباز خواهد داشت و غير از اين دو روزى (حلال و حرام)، روزى هاى فراوان ديگرى نيز نزدخداوند هست.

بحارالأنوار، ج 5، ص 147، ح 6

حديث79

امام باقر عليه السلام :

عَلَيْكَ بِالدعاءِ لاِْخوانِكَ بِظَهْرِ الْغَيْبِ فَاِنَّهُ يَهيلُ الرِّزقَ؛

پشت سر برادران (دينى) خود دعا كن، كه اين كار روزى را به طرف توسرازير مى كند.

بحارالأنوار، ج 76، ص 60، ح 14

حديث80

امام باقر عليه السلام :

مُروا شيعَتَنا بِزيارَةِ قَبرِ الحُسَينِ عليه السلام فَاِنَّ اِتْيانَهُ يَزيدُ فِى الرِّزْقِوَ يَمُدُّ فِى الْعُمْرِ وَ يَدْفَعُ مَرافِعَ السُّوءِ و اِتيانُهُ مُفْتَرَضٌ عَلى كُلِّ مُؤمِنٍ يَقِرُّ لِلحُسَينِبِالإِمامَةِ مِنَ اللّهِ؛

شيعيان ما را به زيارت قبر حسين بن على عليه السلامفرمان دهيد؛ زيرا زيارت آن حضرت،روزى را زياد و عمر را طولانى و بدى ها را دور مى سازد و رفتن به زيارتش بر هر مؤمنىكه امامت امام حسين عليه السلامرا پذيرفته است، واجب است.

كامل الزيارات، ص 284

حديث81

امام باقر عليه السلام :

اَللّهُمَّ ارْزُقْنى رِزْقا حَلالاً يَكْفينى وَ لا تَرْزُقْنى رِزْقا يُطْغينى وَ لاتَبْتَليَنّى بِفَقْرٍ اَشْقى بِهِ مُضَيِّقا عَلَىَّ...؛

خداوندا! مرا روزىِ حلالى بده كه كفايتم كند، و روزى اى نده كه به طغيانم كشانَد و بهفقرى گرفتارم نكن كه با آن بدبخت شوم و به تنگنا افتم.

التهذيب، ج 3، ص 77، ح 6

حديث82

امام باقر عليه السلام :

اَلزَّكاةُ تَزيدُ فِى الرِّزْقِ؛

زكات دادن، روزى را زياد مى كند.

امالى طوسى، ص 296

حديث83

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ الْعَبْدَ لَيُذْنِبُ الذَّنْبَ فَيُزْوى عَنْهُ الرِّزْقُ؛

بنده گناه مى كند و به سبب آن، روزى از او گرفته مى شود.

كافى، ج 2، ص 270، ح 8

حديث84

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اَكْرَمَكُمْ عِنْدَاللّه ِ اَشَدُّكُمْ اِكْراما لِحَلائِ_لِهِمْ؛

گرامى ترين شما نزد خداوند، كسى است كه بيشتر به همسر خود احترام بگذارد.

وسائل الشيعه ، ج 15، ص 58 ، ح 6

حديث85

امام باقر عليه السلام :

لا شَفيعَ لِلْمَرْاَةِ اَ نْجَحُ عِنْدَ رَبِّها مِنْ رِضا زَوْجِها؛

هيچ شفاعت كننده اى براى زن نزد پروردگارش نجات بخش تر از رضايت شوهرشنيست.

خصال، ص 588

حديث86

امام باقر عليه السلام :

اَلْخَيْرُ وَ الشَّرُّ يُضاعَفُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ؛

خوبى و بدى در روز جمعه چند برابر (حساب) مى شود.

ثواب الاعمال، ص 143

حديث87

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ هذَا اللِّسانَ مِفْتاحُ كُلِّ خَيْرٍ وَ شَرٍّ، فَيَنْبَغى لِلْمُؤمِنِ اَنْ يَخْتِمَ عَلىلِسانِهِ كَما يَخْتِمُ عَلى ذَهَبِهِ وَ فِضَّتِهِ؛

به راستى كه اين زبان كليد همه خوبى ها و بدى هاست پس شايسته است كه مؤمنزبان خود را مُهر و موم كند، همان گونه كه (صندوق) طلا و نقره خود را مُهر و موممى كند.

تحف العقول، ص 298

حديث88

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ الْخَيْرَ ثَقُلَ عَلى اَهْلِ الدُّنْيا عَلى قَدْرِ ثِقْلِهِ فى مَوازينِهِم يَوْمَ القيامَةِوَ اِنَّ الشَّرَّ خَفَّ عَلى اَهْلِ الدُّنْيا عَلى قَدْرِ خِفَّتِهِ فى مَوازينِهِم؛

كار خوب بر مردم دنيا سنگين است، به اندازه سنگينى آن در ترازوهاى ايشان درروز قيامت و كار بد بر مردم دنيا سبك است، به اندازه سبكى آن در ترازوهايشاندر قيامت.

بحارالأنوار، ج 71، ص 215، ح 13

حديث89

امام باقر عليه السلام :

اِذا اَرَدْتَ الْوَلَدَ فَقُلْ عِنْدَ الْجِماعِ : اَللّهُمَّ ارْزُقْنى وَلَدا وَ اجْعَلَهُ تَقيّا لَيسَفى خَلْقِهِ زِيادَةٌ وَ لا نُقْصانٌ وَ اجْعَلْ عاقِبَتَهُ اِلى خَيْرٍ؛

هرگاه فرزند خواستى ، هنگام آميزش بگو : بار الها! به من فرزندى عطا كن و او را باتقوا قرار ده و در آفرينش او، كم و زيادى نباشد و او را عاقبت به خير گردان .

كافى، ج 6 ، ص 10، ح 12

حديث90

امام باقر عليه السلام :

اِنّا نَاْمُرُ صِبْيانَنا بِالصَّلاةِ اِذا كانوا بَنى خَمْسِ سِنينَ ، فَمُرواصِبْيانَ_كُمْ بِالصَّلاةِ اِذا كانوا بَنى سَبْعِ سِنينَ، وَ نَحْ_نُ نَأمُرُ صِبْيانَن_ا بِالصَّ_وْمِ اِذاكانوا بَنى سَبْعِ سِنينَ بِما اَطاقوا مِن صيامِ الْيَومِ اِن كانَ اِلى نِصْفِ النَّهارِ اَوْ اَكْثَرَ مِنْذلِكَ اَوْ اَقَلَّ، فَاِذا غَلَبَهُمُ الْعَطَشُ وَ الْغَرَثُ اَفْطَروا، حَتّى يَتَعَوَّدُوا الصَّومَ وَ يُطيقوهُ،فَمُروا صِبيانَ_كُم اِذا كانوا بَنى تِسْعِ سِنينَ بِالصَّومِ مَا اسْتَطاعوا مِن صيامِ الْيَوْمِ،فَاِذا غَلَبَهُمُ الْعَ_طَشُ اَفْطَروا ؛

ما كودكان خود را وقتى پنج ساله اند ، به نماز امر مى كنيم ؛ ولى شما كودكانتان راوقتى هفت ساله شدند ، به نماز امر كنيد . ما كودكان خود را وقتى هفت ساله اند ، به روزهوامى داريم ، به اندازه اى كه توان دارند ، چه نصف روز باشد يا بيشتر يا كمتر . وقتىتشنگى و گرسنگى بر آنان چيره شد ، افطار مى كنند تا اين كه به روزه ، عادت كنند و توانآن را بيابند ، ولى شما كودكانتان را وقتى نُه ساله شدند ، به اندازه اى كه توان دارند ، بهروزه وا داريد و وقتى تشنگى بر آنان چيره شد ،

افطار كنند .

كافى ، ج 3، ص 409، ح 1

حديث91

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ يَقى بِالتَّقْوى عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَيُجَلّىبِالتَّقوى عَنْهُ عَماهُ وَجَهْلَهُ؛

خداوند به وسيله تقوا بنده را حفظ مى كند از آنچه كه عقلش به آن نمى رسد و كوردلى و نادانى او را بر طرف مى سازد.

كافى، ج 8 ، ص 52، ح 16

حديث92

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اَعْجَلَ الْخَيرِ ثَوابا صِلَةُ الرَّحِمِ؛

ثواب صله رحم سريع تر از هر كار خيرى به انسان مى رسد.

كافى، ج 2، ص 152، ح 15

حديث93

امام باقر عليه السلام :

اِذا دَخَلَ اَحَدُكُمْ عَلى اَخيهِ فى رَحْلِهِ فَلْيَقْعُدْ حَيْثُ يَأمُ_رُهُ صاحِبُالرَّحْلِ فَاِنَّ صاحِبَ الرَّحْلِ اَعْرَفُ بِعَوْرَةِ بَيْتِهِ مِنَ الدّاخِلِ عَلَيْهِ؛

هرگاه يكى از شما به خانه برادرش وارد شد، هر جا صاحب خانه گفت همان جابنشيند، زيرا صاحب خانه به وضع اتاق خود از ميهمان آشناتر است.

قرب الإسناد، ص 69، ح 222

حديث94

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ يَقى بِالتَّقْوى عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَ يُجَلّىبِالتَّقْوى عَنْهُ عَماهُ وَ جَهْلَهُ؛

خداوند عزوجل به وسيله تقوا، انسان را از آنچه عقلش به آن نمى رسد حفظ مى كندو كور دلى و نادانى او را بر طرف مى سازد.

كافى، ج 8 ، ص 52، ح 16

حديث95

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اَهْلَ التَّقْوى هُمُ الاَْغْنياءُ اَغْناهُمُ الْقَليلُ مِنَ الدُّنْيا، فَمَؤُونَتُهُمْ يَسيرَةٌاِنْ نَسيتَ الْخَيْرَ ذَكَّروكَ وَ اِنْ عَمِلْتَ بِهِ اَعانوكَ؛

ثروتمندان واقعى همان تقواپيشگانند كه اندك دنيا آنان را بى نياز كرده و كمخرجند. اگر خير و خوبى را فراموش كنى، به يادت مى آورند و اگر به آن عمل نمايىيارى ات مى رسانند.

تحف العقول، ص 287

حديث96

امام باقر عليه السلام :

وَ اللّهِ ما شيعَتُنا اِلاّ مَنِ اتَّقىَ اللّه َ وَ اَطاعَهُ؛

به خدا سوگند، شيعه ما فقط كسى است كه تقواى الهى دارد و خدا را اطاعت مى كند.

كافى، ج 2، ص 74، ح 3

حديث97

امام باقر عليه السلام :

اَلنّاسُ رَجُلانِ: مَسْتَريحٌ بِالْمَوْتِ وَ مُسْتَراحٌ بِهِ مِنْهُ ؛

مردم بر دو دسته اند: آن كه با مرگ آسوده شود و آن كه با مرگش ديگران آسوده شوند.

معانى الأخبار، ص 290

حديث98

امام باقر عليه السلام :

اَلنّاسُ رَجُلانِ: مُؤْمِنٌ وَ جاهِلٌ، فَلا تُؤْذِى الْمُؤْمِنَ وَ لا تَجْهَلُ الْجاهِلَفَتَ_كونَ مِثْلَهُ؛

مردم دو گروه اند: مؤمن و جاهل، مؤمن را آزار ندهيد و با جاهل، رفتار جاهلانهنكنيد؛ زيرا همانند او خواهيد بود.

خصال، ص 49

حديث99

امام باقر عليه السلام :

اَلْعُلَماءُ فى اَن_ْفُسِهِمْ خانَةٌ اِنْ كَ_تَمُوا النَّصيحَةَ اِنْ رَاَوْا تائِها ضالاًّ لايَهْدونَهُ اَوْ مَيِّتا لا يُحْيونَهُ فَبِئْسَ ما يَصْنَعونَ لاَِنَّ اللّه َ تَبارَكَ وَ تَعالى اَخَذَ عَلَيْهِمُالْميثاقَ فِى الْ_كِتابِ اَنْ يَاْمُروا بِالْمَعْروفِ وَ بِما اُمِروا بِهِ وَ اَنْ يَنْهَوْا عَمّا نُهوا عَنْهُ وَ اَنْيَتَعاوَنوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لا يَتَعاوَنوا عَلَى الاِْثْمِ وَ الْعُدْوانِ؛

اگر دانشمندان نصيحت را پنهان دارند، خيانت كرده اند . اگر سرگشته گمراهى راديدند و او راراهنمايى نكردند و يا (دل) مرده اى را زنده ننمودند، وه كه چه كار زشتىكرده اند ! چون خداوند تبارك و تعالى در كتاب از ايشان پيمان گرفته كه به معروف وآنچه فرمان يافته اند فرمان دهند و از آنچه نهى شده اند نهى كنند و بر نيكوكارى وپرهيزكارى، يكديگر را يارى كنند و در گناه و ستم يكديگر را يارى نكنند .

كافى ، ج 8 ، ص 54، ح 16

حديث100

امام باقر عليه السلام :

مَنْ عَلَّمَ بابَ هُدىً فَلَهُ مِثْلُ اَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لا يُنْقَصُ اُولئِكَ مِنْاُجورِهِمْ شَيْئاً وَ مَنْ عَلَّمَ بابَ ضَلالٍ كانَ عَلَيْهِ مِثْلُ اَوزارِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لا يُنْقَصُ اُولئِكَمِنْ اَوزارِهِمْ شَيْئا؛

هركس باب هدايتى را به كسى آموزش دهد ، پاداش همه كسانى را كه به آن عمل كنند ،دارد ، بى آن كه چيزى از پاداش آنان كم شود و هركس باب گمراهى را ياد دهد ، گناهان همهكسانى كه بدان عمل كنند ، بر او نيز بار مى شود ، بى آن كه چيزى از گناهان آنان كم شود .

كافى ، ج 1، ص 35، ح

4

حديث101

امام باقر عليه السلام :

اَ لْبِرُّ وَ الصَّدَقَةُ يَنْفيانِ الْفَقْرَ وَ يَزيدانِ فِى الْعُمْرِ وَ يَدْفَعانِ عَنْصاحِبِهِما سَبعينَ ميتَةَ سوءٍ ؛

كار خير و صدقه، فقر را مى بَرند، بر عمر مى افزايند و هفتاد مرگ بد را از صاحب خوددور مى كنند.

ثواب الاعمال ، ص 141

حديث102

امام باقر عليه السلام :

اِنّ الحُسَيْنَ صاحِبَ كَربَلا قُتِلَ مَظْلوما، مَكروبا عَطْشانا، لَهفانا فآلَىاللّه ُ عَزَّوَجلّ عَلى نَفْسِهِ اَن لا ياتيَهُ لَهفانٌ و لا مَكروبٌ و لا مُذنِبٌ و لا مَغمومٌ و لاعَطشانٌ و لا مَنْ بِهِ عاهَةٌ ثُمَّ دَعا عِندَهُ و تَقَرَّبَ بِالحُسَيْنِ بنِ عَلىٍّ عليه السلام اِلَى اللّه ِ عَزَّوَجَلَّإلاّ نَفَّسَ اللّه ُ كُرْبَتَهُ وَ اَعطاهُ مَسأَلَتَهُ و غَفَرَ ذَن_ْبَهُ وَ مَدَّ فى عُمُرِهِ وَ بَسَطَ فى رِزقِهِفَاعتَبِروا يا اُول_ِى الاَبْصار؛

حسين، بزرگ مرد كربلا، مظلوم و رنجيده خاطر و لب تشنه و مصيب زده بهشهادت رسيد. پس خداوند، به ذات خود، قسم ياد كرد كه هيچ مصيبت زدهو رنجيده خاطر و گنهكار و اندوهناك و تشنه اى و هيچ بَلا ديده اى به خدا روىنمى آورد و نزد قبر حسين عليه السلامدعا نمى كند و آن حضرت را به درگاه خدا شفيع نمى سازد،مگر اين كه خداوند، اندوهش را برطرف و حاجاتش را برآورده مى كند و گناهشرا مى بخشد و عمرش را طولانى و روزى اش را گسترده مى سازد. پس اى اهل بينش،درس بگيريد!

بحارالأنوار ، ج 101، ص 46، ح 5

حديث103

امام باقر عليه السلام :

مَا انْتَصَرَ اللّه ُ مِنْ ظالِمٍ إِلاّ بِظالِمٍ وَذلِكَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ (وَكَذلِكَ نُوَلّىبَعْضَ الظّالِمينَ بَعْضا)؛

خداوند هيچگاه از ظالم انتقام نگرفت مگر به وسيله ظالمى ديگر و اين سخن خداىعزّوجلّ است كه: «و بدين سان ظالمان را به سزاى اعمالى كه مى كنند بر يكديگر مسلّطمى كنيم».

بحارالأنوار، ج 75، ص 313، ح 28

حديث104

امام باقر عليه السلام :

لَيْسَ مِنّا وَ لا مِنْكُمْ مَنْ ظَلَمَ النّاسَ؛

از ما نيست و از شما (شيعيان هم) نيست كسى كه به مردم ظلم كند.

شرح الأخبار، ج 3، ص 488، ح 1414

حديث105

امام باقر عليه السلام :

إِنَّما حَرَّمَ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ الرِّبا لِئَلاّ يَذْهَبَ الْمَعْروفُ؛

خداى عزوجل ربا را حرام فرمود تا احسان كردن از بين نرود.

وسائل الشيعه، ج 12، ص 425، ح 10

حديث106

امام باقر عليه السلام :

شَكَتِ الْكَعْبَةُ اِلَى اللّه ِ ما تَلْقى مِنْ اَنْفاسِ الْمُشْرِكينَ، فَاَوحَى اللّه ُ اِلَيْها:اَنْ قَرّى يا كَعْبَةُ، فَاِنّى اُبْدِلُكَ بِهِمْ قَوْما يَتَخَلَّلونَ بِقُضبانِ الشَّجَرِ. فَلَمّا بَعَثَ اللّه ُمُحَمَّدا صلي الله عليه و آله اَوحى اِلَيْهِ مَعَ جَبْرَئيلَ بِالسِّواكِ وَالْخِلالِ؛

كعبه از زجرى كه از بوى بد نفس هاى مشركين مى كشيد، به درگاه خداوند شكايتنمود، خداوند به آن وحى كرد، تو را مژده باد كه بجاى اينان كسانى را جايگزين مى كنمكه با شاخه هاى درخت خلال مى كنند. هنگامى كه خداوند حضرت محمد صلي الله عليه و آله را مبعوثفرمود، توسط جبرئيل سفارش مسواك و خلال كردن را به او وحى كرد.

محاسن، ج 2، ص 558، ح 924

حديث107

امام باقر عليه السلام :

اِنَّما قُصَّ الاَْظْفارُ، لاَِنَّها مَقيلُ الشَّيْطانِ وَ مِنْهُ يَكونُ النِّسْيانُ؛

كوتاه كردن ناخن، از آن رو لازم است كه پناهگاه شيطان است و فراموشى مى آورد.

كافى، ج 6، ص 490، ح 6

حديث108

امام باقر عليه السلام :

كَنْسُ الْبُيوتِ يَنْفِى الْفَقْرَ؛

جارو كردن اتاق ها فقر را از بين مى برد.

وسايل الشيعه، ج 3 ، ص 571، ح 2

حديث109

امام باقر عليه السلام :

كانَ اَبى زَيْنُ الْعابِدينَ عليه السلام اِذا نَظَرَ اِلَى الشَّبابِ الَّذينَ يَطْ_لُبونَ الْعِلْمَاَدْناهُمْ اِلَيْهِ وَ قالَ : مَرحَبا بِكُمْ اَ نْتُمْ وَدائِعُ الْعِلْمِ وَ يوشِكُ اِذْ اَ نْتُمْ صِغارُ قَوْمٍ اَنْ تَ_كونواكِبارَ آخَرينَ ؛

پدرم [امام] زين العابدين عليه السلام ، هر گاه به جوانانى كه دانش مى اندوختند ، مى نگريست ،آنان را به خود نزديك مى كرد و مى فرمود : آفرين بر شما كه امانت هاى [مردم براىآموختن ]دانشيد و به زودى شما كم سالان جامعه ، بزرگان جامعه اى ديگر مى شويد .

الدرالنظيم فى مناقب الائمه اللهاميم ، ص 587

حديث110

امام باقر عليه السلام :

فى قَوْلِهِ «قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا» قال: قُولوا لِلنّاسِ أحْسَنَ مَا تُحبّونَ أنْيُقالَ لَكُمْ، فَاِنَّ اللّه َ عزَّوَجلَّ يُبْغِضُ اللَّعّانَ السَّبّابَ الطَّعّانَ عَلىَ الْمُؤمِنين، اَلفاحِشَالْمُتَفَّحِشَ السّائَلَ الْمُلْحِفَ، وَ يُحِبُّ الحَيّى الْحَليمَ اَ لْعفيفَ الْمُتعَفِّ_فَ؛

درباره اين گفته خداوند كه «با مردم به زبان خوش سخن بگوييد» فرمود: بهترينسخنى كه دوست داريد مردم به شما بگويند، به آنها بگوييد، چرا كه خداوند،لعنت كننده، دشنام دهند، زخم زبان زن بر مؤمنان، زشت گفتار، بدزبان و گداى سمج رادشمن مى دارد و با حيا و بردبار و عفيفِ پارسا را دوست دارد.

امالى صدوق، ص 326

حديث111

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ يُحِبُّ الْمُداعِبَ فِى الْجَماعَةِ بِلارَفَثٍ؛

خداوند عزوجل، كسى را كه در ميان جمع شوخى كند، دوست دارد به شرط آن كهناسزا نگويد.

كافى، ج 2، ص 663، ح 4

حديث112

امام باقر عليه السلام :

فاِنّى لَمْ اَرَ شَيْئا قَطُّ اَشَدَّ طَ_لَبا وَ لا اَسْرَعَ دَرْكا مِنْ حَسَنَةٍ مُحْدَثَةٍلِذَنْبٍ قَديمٍ؛

هرگز جوينده اى يابنده تر از كار نيك امروز كه گناه قديم را مى يابد [و پاك مى كند ]نديده ام.

علل الشرايع، ج 2، ص 599، ح 49

حديث113

امام باقر عليه السلام :

و ما مِنْ عَبْدٍ يَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ يُنْفِقُها فيما يُرْضِى اللّه َ اِلاَّ ابْتُلىَ بِاَنْ يُنْفِقَاَضْعافَها فيما اَسْخَطَ اللّه َ؛

هر كس از خرج كردن مالى در راه خداپسندانه بخل ورزد، چند برابر آن را در راه غيرخداپسندانه هزينه خواهد كرد.

بحارالأنوار، ج 78، ص 173، ح 12

حديث114

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ يَقى بِالتَّقْوى عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَ يُجَلّىبِالتَّقْوى عَنْهُ عَماهُ وَ جَهْلَهُ؛

خداوند عزوجل به وسيله تقوا، انسان را از آنچه عقلش به آن نمى رسد، حفظ مى كندو كوردلى و نادانى را از او دور مى نمايد.

كافى، ج 8، ص 52، ح 16

حديث115

امام باقر عليه السلام :

مَثَلُ الْحَريصِ عَلَى الدُّنْيا مَثَلُ دودَةِ القَزِّ: كُلَّمَا ازْدادَتْ مِنَ القَزِّ عَلىنَفْسِها لَ_فّ_ا كانَ أَبْعَدَ لَها مِنَ الْخُروجِ حَتّى تَموتَ غَمّا؛

حريص به دنيا، همانند كرم ابريشم است كه هر چه بيشتر دور خود مى تند، خارجشدن از پيله بر او سخت تر مى شود، تا آن كه از غصه مى ميرد.

كافى، ج 2، ص 316، ح 7

حديث116

امام باقر عليه السلام :

ما بَيْنَ الْحَقِّ وَ الْباطِلِ اِلاّ قِلَّةُ الْعَقْلِ. قيلَ: وَ كَيْفَ ذلِكَ يَابْنَ رَسولِ اللّه ِ؟قالَ: اِنَّ الْعَبْدَ يَعْمَلُ الْعَمَلَ الَّذى هُوَ لِلّهِ رِضا فَيُريدُ بِهِ غَيْرَ اللّه ِ فَلَو اَنَّهُ اَخْلَصَ لِلّهِ لَجاءَهُالَّذى يُريدُ فى اَسْرَعَ مِنْ ذلِكَ؛

ميان حق و باطل جز كم عقلى فاصله نيست. عرض شد: چگونه، اى فرزند رسولخدا؟ فرمودند: انسان كارى را كه موجب رضاى خداست براى غير خدا انجام مى دهد، درصورتى كه اگر آن را خالص براى رضاى خدا انجام مى داد، زودتر به هدف خود مى رسيدتا براى غير خدا.

محاسن، ج 1، ص 254، ح 280

حديث117

امام باقر عليه السلام :

اِتَّقُوا اللّه َ وَ اسْتَعينوا عَلى ما اَنْتُمْ عَلَيْهِ بِالْوَرَعِ وَ الاِْجْتِهادِ فى طاعَةِ اللّه ِفَاِنَّ اَشَدَّ ما يَكونُ اَحَدُكُمْ اغْتباطا ما هُوَ عَلَيْهِ لَوْ قَدْ صارَ فى حَدِّ الآْخِرَةِ وَ انْقَطَعَتِالدُّنْيا عَنْهُ فَاِذا كانَ فى ذلِكَ الحَدِّ عَرَفَ اَنَّهُ قَدِ اسْتَقْبَلَ النَّعيمَ وَ الْكَرامَةَ مِنَ اللّه ِ وَالْبُشْرى بِالْجَنَّةِ وَ اَمِنَ مِمَّنْ كانَ يَخافُ وَ اَيْقَنَ اَنَّ الَّذى كانَ عَلَيْهِ هُوَ الْحَقُّ وَ اَنَّ مَنْخالَفَ دينَهُ عَلى باطِلٍ هالِكٍ؛

تقواى خدا پيشه كنيد و در راهى كه برگزيده ايد از پارسايى و تلاش در اطاعتفرامين الهى كمك بجوييد، كه اگر چنين كرديد بيشترين غبطه به حال يكى از شماآنگاه خواهد بود كه به سر حدّ آخرت برسد و ارتباط وى از دنيا قطع شده باشد، پسآنگاه كه به چنين منزلگاهى رسيد مى فهمد (مى بيند) كه نعمت و كرامت از طرفخداوند به وى رو نموده و بشارت بهشت به وى داده مى شود و ايمن مى شود از

آنچهمى ترسيد و يقين مى كند كه راهش بر حق بوده و هر كس بر خلاف راه او بوده بر باطلىهلاك كننده بوده است.

محاسن، ج 1، ص 177

حديث118

امام باقر عليه السلام :

تَوَقَّ مُجازَفَةَ الهَوى بِدَلالَةٍ مِنَ العَقلِ؛

به رهبرىِ خِرد ، از در افتادن در هلاكت به وسيله هواى نفس ، خود را نگه دار.

حديث119

امام باقر عليه السلام :

سُدَّ سَبيلَ العُجبِ بِمَعرِفَةِ النَّفسِ؛

راه خودبينى را با خويشتن شناسى بر بند.

حديث120

امام باقر عليه السلام :

تَخَلَّص إلى راحَهِ النَّفسِ بِصِحَّةِ التَّفويضِ وَاطلُب راحَةَ البَدَنِ بإجمامِ القَلبِ؛

با واگذارىِ [همه چيزِ خود به خدا] ، به آسايشِ ضمير خويش دست ياب و آسودگى تن را در آسايش (و آرامش) دل بجوى.

حديث121

امام باقر عليه السلام :

تَعَرَّض لِرِقَّةِ القَلبِ بِكَثرَةِ الذِّكرِ فِي الخَلَواتِ؛

با بسيارىِ ذكر در خلوت ، به دل نرمى نايل شو.

حديث122

امام باقر عليه السلام :

تَزَيَّن للّه ِِ بِالصِّدقِ فِي الأعمالِ؛

با راستْ كردارى ، خود را براى خدا بياراى.

حديث123

امام باقر عليه السلام :

إيّاكَ وَالغَفلَةَ فَفِيها تَكونُ قَساوَةُ القَلبِ؛

مبادا دست خوش غفلت شوى كه در آن ، سنگ دلى باشد.

حديث124

امام باقر عليه السلام :

اُطلُب بَقاءَ العِزِّ بإماتَةِ الطَّمَعِ؛

با كُشتنِ طمع ، پايدارىِ عزّت را بجوى.

حديث125

امام باقر عليه السلام :

لا شَرَفَ كَبُعدِ الهِمَّةِ؛

شرافتى چون بلندْ همّتى نيست.

حديث126

امام باقر عليه السلام :

لامُصيبَةَ كَاستِهانَتِكَ بِالذَّنبِ ورِضاكَ بِالحالَةِ الَّتي أنتَ عَلَيها؛

مصيبتى چون ناچيز شمردن گناهت و خشنودى ات از حالى كه دارى نيست.

حديث127

امام باقر عليه السلام :

لافَضيلَةَ كَالجِهادِ ، ولاجِهادَ كَمُجاهَدَةِ الهَوى؛

فضيلتى چون جهاد نباشد ، و هيچ جهادى چون پيكار با هواى نفْس نيست.

حديث128

امام باقر عليه السلام :

إيّاكَ وَالتَّفريطَ عِندَ إمكانِ الفُرصَةِ ، فَإنَّهُ مَيَدانٌ يَجري لِأهلِهِ الخُسرانَ؛

به هنگام فرصت ، از كوتاهى كردن بپرهيز ؛ زيرا اين ميدانى است كه براى رهسپارانش زيان به بار مى آورد.

حديث129

امام باقر عليه السلام :

فَأنزِل نَفسَكَ مِنَ الدُّنيا كَمَثَلِ مَنزِلٍ نَزَلتَهُ ساعَةً ثُمَّ ارتَحَلتَ عَنهُ؛

خود را در دنيا چنان منزل ده كه گويى ساعتى در آن منزل دارى وسپس از آن مى كوچى.

حديث130

امام باقر عليه السلام :

اَلكَمالُ كلُّ الكَمالِ التَّفَقُّهُ فِي الدّينِ وَالصَّبرُ عَلَى النّائِبَةِ وتَقديرُ المَعيشَةِ؛

تمامت كمال ، فهم اندوزى در دين و بردبارى بر ناگوارى و اندازه نگاه داشتن در زندگانى است.

حديث131

امام باقر عليه السلام :

قُم بِالحَقِّ وَاعتَزِل ما لايَعنيكَ؛

به حق قيام كن و از آنچه سودت نمى دهد [وبه تو مربوط نيست] كناره گزين.

حديث132

امام باقر عليه السلام :

اِستَشِر في أمرِكَ الَّذينَ يَخشَونَ اللّه َ؛

در كار خود ، [فقط] با كسانى مشورت كن كه از خدا مى ترسند.

حديث133

امام باقر عليه السلام :

ثَلاثَةٌ مِن مَكارِمِ الدُّنيا وَالآخِرَةِ : أن تَعفُوَ عَمَّن ظَلَمَكَ ، وتَصِلَ مَن قَطَعَكَ ، وتَحَّلَمَ إذا جُهِلَ عَلَيكَ؛

سه چيز ، از كرامت هاى دنيا و آخرت است : آن كس را كه به توستم كرده ببخشايى ، به آن كه از تو گسسته بپيوندى ، و چون بر تو جهالتى رود ، بردبارى كنى.

حديث134

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُحِبُّ أن يُسألَ ويُطلَبَ ما عِندَهُ؛

خداوند ، خوش دارد كه از او خواهش شود و از آنچه نزد اوست ، درخواست گردد.

حديث135

امام باقر عليه السلام :

مَن لَم يَجعَلِ اللّه ُ لَهُ مِن نَفسِهِ واعِظاً فَإنَّ مَواعِظَ النّاسِ لَن تُغنِيَ عَنهُ شيئاً؛

هر كه خداوند او را پندآموز خويش نساخته ، هرگز پندهاى مردم ، او را سودى نمى دهد.

حديث136

امام باقر عليه السلام :

مَن كانَ ظاهِرُهُ أرجَحَ مِن باطِنِهِ خَفَّ مِيزانُهُ؛

هر كه ظاهرش گران سنگ تر از باطنش باشد ، ترازويش سبُك آيد.

حديث137

امام باقر عليه السلام :

لايَكونُ العَبدُ عالِماً حَتّى لايَكونَ حاسِدا لِمَن فَوقَهُ ولا مُحَقِّرا لِمَن دُونَهُ؛

بنده ، دانشمند نيست ، مگر آن كه بر زبردست خود [در دانش] رشك نبرد و زيردست خود را خوار نشمرد.

حديث138

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أعجَلَ الطّاعَةِ ثَواباً لَصِلَةُ الرَّحِمِ؛

راستى كه زودْ پاداش ترين طاعت ، صله رحم است.

حديث139

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اليَمينَ الكاذِبَةَ وقَطيعَهَ الرَّحِمِ لَيَذَرانِ الدِّيارَ بَلاقِعَ مِن أهلِها؛

راستى كه سوگند دروغ وقطعِ رحم ، خانه ها را از اهلش تهى مى گذارد (ويرانى به بار مى آورد) .

حديث140

امام باقر عليه السلام :

اِعرِفِ المَوَدَّةَ في قَلبِ أخيكَ بِمالَهُ في قَلبِكَ؛

دوستى را در دلِ برادرت ، از آنچه نسبت به او در دل توست ، بشناس.

حديث141

امام باقر عليه السلام :

أربَعٌ مِن كُنوزِ البِرِّ : كِتمانُ الحاجَةِ وكِتمانُ الصَّدَقَهِ و كِتمانُ الوَجَعِ وكِتمانُ المُصيبَةِ؛

چهار چيز از گنجينه هاى نيكى است : نهان داشتن نياز ، پنهان دادن صدقه ، پنهان داشتن درد ، و نهان داشتن مصيبت.

حديث142

امام باقر عليه السلام :

مَن حَسُنَ بِرُّه بِأهلِهِ زِيدَ في عُمرِهِ؛

هركه با خانواده خود خوش رفتار است ، عمرش بسيار خواهد بود.

حديث143

امام باقر عليه السلام :

اَلتَّواضُعُ الرِّضا بِالمَجلِسِ دُونَ شَرَفِهِ وأن تُسَلِّمَ عَلى مَن لَقيتَ وأن تَترُكَ المِراءَ وإن كُنتَ مُحِقّاً؛

فروتنى آن است كه [انسان] به نشستن در جايى فروتر از شأنش راضى باشد ، و به هر كس برخوردى سلام گويى ، و هر چند بر حق باشى ، كشمكش را رها كنى.

حديث144

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ؛

خداوند ، دشنامگوى بدزبان را دشمن مى دارد.

حديث145

امام باقر عليه السلام :

يَقولُ اللّه ُ : ابنَ آدمَ! اجتَنِب ما حَرَّمتُ عَلَيكَ تَكُن مِن أورَعِ النّاسِ؛

خدا مى فرمايد : «اى آدميزاده! از آنچه بر تو حرام كرده ام ، دورى كن تا ازپارساترينِ مردم باشى».

حديث146

امام باقر عليه السلام :

اَلبِشرُ الحَسَنُ وطَلاقَهُ الوَجهِ مَكسَبَةٌ لِلمَحَبَّةِ وقُربَةٌ مِنَ اللّه ِ؛

چهره خرّم وگشادگىِ رخسار ، مايه جلب دوستى و نزديكى به خداست.

حديث147

امام باقر عليه السلام :

اَلحَياءُ والإيمانُ مَقرونانِ في قَرَنٍ فَإذا ذَهَبَ أحدُهُما تَبِعَهُ صاحِبُهُ؛

حيا و ايمان به يك ريسمان پيوسته اند . چون يكى برود ، ديگرى نيز ازپىِ آن برود.

حديث148

امام باقر عليه السلام :

مَن عَلَّمَ بابَ هُدىً فَلَهُ مِثلُ أجرِ مَن عَمِلَ بِهِ ولايُنقَصُ اُولئِكَ مِن اُجورِهِم شَيئاً؛

كسى كه بخشى از هدايت را آموزش دهد ، او را اجرى مانند آن كس است كه به آن عمل كند و از اجر آنان چيزى كاسته نشود.

حديث149

امام باقر عليه السلام :

لَيسَ مِن أخلاقِ المُؤمِنِ المَلَقُ وَالحَسَدُ إلاّ في طَلَبِ العِلمِ؛

چاپلوسى و رشك بردن ، جز در طلب دانش ، از اخلاق مؤمن نيست.

حديث150

امام باقر عليه السلام :

مِنَ الغِيبَةِ أن تَقولَ في أخيكَ ما سَتَرَهُ اللّه ُ عَلَيهِ؛

از [انواع] غيبت ، آن است كه درباره برادرت چيزى بگويى كه خداوند ، آن را پوشيده داشته است.

حديث151

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أشَدَّ النّاسِ حَسرَةً يَومَ القِيامَةِ عَبدٌ وَصَفَ عَدلاً ثُمَّ خالَفَهُ إلى غَيرِهِ؛

حسرت زده ترينِ مردم به روز رستاخيز ، بنده اى است كه عمل عادلانه اى را توصيف كرده ، ولى خود ، خلاف آن را به كار بسته باشد.

حديث152

امام باقر عليه السلام :

عَلَيكُم بِالوَرَعِ وَالاِجتِهادِ وصِدقِ الحَديثِ وأداءِ الأمانَةِ إلى مَنِ ائتَمَنَكُم عَلَيها بِرًّا كانَ أو فاجِرا؛

بر شما باد پارسايى و كوشايى و راستگويى و اين كه امانت را به آن كه شما را امين شمرده ، خواه نكوكار باشد يا تبهكار ، باز بپردازيد.

حديث153

امام باقر عليه السلام :

صِلَةُ الأرحامِ تُزَكِّي الأعمالَ وتُنمِي الأموالَ وتَدفَعُ البَلوى وتُيَسِّرُ الحِسابَ وتُنسِئ فِي الأجَلِ؛

صله رَحم ، كردارها را بپالايد و اموال را بيفزايد و بلا را بگردانَد وحساب را آسان كند و مرگ را به تأخير اندازد.

حديث154

امام باقر عليه السلام :

اِعلَم أنَّ طالِبَ الحاجَةِ لَم يُكرِم وَجهَهُ عَن مَسألَتِكَ فَأَكرِم وَجهَكَ عَن رَدِّهِ؛

بدان كه نيازْخواه ، آبرويش را با اظهار حاجت پيش تو حفظ نكرده است . پس تو آبرويت را با ردّ نكردن (و دريغ نداشتن از) او نگاه دار.

حديث155

امام باقر عليه السلام :

اَلكَسَلُ يَضُرُّ بِالدِّينِ وَالدُّنيا؛

تنبلى به دين و دنيا زيان مى رساند.

حديث156

امام باقر عليه السلام :

قُولُوا لِلنّاسِ أحسَنَ ما تُحِبّونَ أن يُقالَ لَكُم؛

بهترين چيزى كه مى خواهيد مردم به شما بگويند ، به آنها بگوييد.

حديث157

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُحِبُّ إفشاءَ السَّلامِ؛

خدا ، فاش كردن سلام را دوست دارد.

حديث158

امام باقر عليه السلام :

قالَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : مِن وُلدِي اثنا عَشَرَ نَقيبًا ، نُجَباءُ مُحَدَّثونَ مُفَهَّمونَ ، آخِرُهُمُ القائِمُ بِالحَقِّ ، يَملَؤُها عَدلاً كَما مُلِئَت جَورًا

امام باقر عليه السلام : پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرموده است: از فرزندان من دوازده تن جلودارند كه بزرگوارانى هستند محدّث و مفهَّم. آخر آنها قائم به حقّ است كه زمين را همان گونه كه آكنده از ستم شد از دادگرى بياكند.

الكافي : 1 / 534 / 18 عن أبي سعيد رفعه .

حديث159

امام باقر عليه السلام :

عَن أبيهِ عَنِ الحُسَينِ عليهم السلام : دَخَلتُ أنَا وأخي عَلى جَدّي رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله ، فَأَجلَسَني عَلى فَخِذِهِ ، وأجلَسَ أخِيَ الحَسَنَ عَلى فَخِذِهِ الاُخرى ، ثُمَّ قَبَّلَنا وقالَ : بِأَبي أنتُما مِن إمامَينِ صالِحَينِ ، اختارَكُمَا اللّه ُ مِنّي ، ومِن أبيكُما واُمِّكُما ، واختارَ مِن صُلبِكَ يا حُسينُ تِسعَةَ أئِمَّةٍ ، تاسِعُهُم قائِمُهُم ، وكُلُّكُم فِي الفَضلِ والمَنزِلَةِ عِندَ اللّه ِ تَعالى سَواءٌ

امام باقر عليه السلام : به نقل از پدرش به نقل از حسين عليهم السلام: من و برادرم خدمت جدّم رسول اللّه صلي الله عليه و آله رسيديم. پيامبر صلي الله عليه و آله مرا بر ران خود و حسن را بر ديگر ران خود نشاند، سپس ما را بوسيد و گفت: پدرم فداى شما دو امام نيكو گردد، خداوند شما دو تن را از من و پدر و مادرتان برگزيده است و از پشت تو اى حسين نُه امام برگزيده كه

نهمين آنها قائم ايشان است و همه شما در فضيلت و منزلت نزد پروردگار متعال يكسانيد.

كمال الدين : 269 / 12 عن أبي حمزة الثماليّ .

حديث160

امام باقر عليه السلام :

الاِثنا عَشَرَ الإمامَ مِن آلِ مُحَمَّدٍ عليهم السلامكُلُّهُم مُحَدَّثٌ ، مِن وُلدِ رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله ومِن وُلدِ عَلِيٍّ ، ورَسولُ اللّه ِ وعَلِيٌّ عليهماالسلام هُمَا الوالِدانِ

امام باقر عليه السلام : دوازده امام از خاندان محمّد صلي الله عليه و آله هستند كه همه آنها محدَّث هستند، اينها از فرزندان پيامبر خدا صلي الله عليه و آله و از فرزندان على هستند و پيامبر خدا صلي الله عليه و آله وعلى عليه السلام دو پدر هستند.

الكافي : 1 / 531 / 7 ، وذكره أيضًا في : 533 / 14 كلاهما عن زرارة .

حديث161

امام باقر عليه السلام :

إنَّما يَعرِفُ اللّه َ عَزَّوجَلَّ ويَعبُدُهُ مَن عَرَفَ اللّه َ وعَرَفَ إمامَهُ مِنّا أهلَ البَيتِ

امام باقر عليه السلام : كسى خداوند عزّوجل را شناخته و پرستش كرده كه خدا و امام او را كه از ما اهل بيت است بشناسد.

الكافي : 1 / 181 / 4 عن جابر .

حديث162

امام باقر عليه السلام :

نَحنُ بابُ حِطَّتِكُم

امام باقر عليه السلام : ما «باب حطّة» شما هستيم.

تفسير العيّاشيّ : 1 / 45 / 47 عن سليمان الجعفريّ عن الإمام الرضا عليه السلام ، مجمع البيان : 1 / 247 .

حديث163

امام باقر عليه السلام :

مَن أصبَحَ مِن هذِهِ الاُمَّةِ لا إمامَ لَهُ مِنَ اللّه ِ جَلَّ وعَزَّ ظاهِرًا عادِلاً أصبَحَ ضالاًّ تائِهًا ، وإن ماتَ عَلى هذِهِ الحالِ ماتَ ميتَةَ كُفرٍ ونِفاقٍ

امام باقر عليه السلام : هر كه از اين امّت صبح كند در حالى كه از سوى خداوند جلّ و عزّ امام آشكار دادگرى نداشته باشد گمراه و سرگردان صبح كرده است و اگر بر اين حال بميرد در كفر و نفاق مرده است.

الكافي : 1 / 375 / 2 عن محمّد بن مسلم .

حديث164

امام باقر عليه السلام :

إنّا لا نوصَفُ ، وكَيفَ يوصَفُ قَومٌ رَفَعَ اللّه ُ عَنهُمُ الرِّجسَ ، وهُوَ الشَّكُّ ؟ !

امام باقر عليه السلام : ما توصيف نمى شويم و چگونه گروهى توصيف مى شوند كه خداوند رجس را كه همان شكّ است از ايشان دور كرده است؟!

الكافي : 2 / 182 / 16 عن زرارة .

حديث165

امام باقر عليه السلام :

يَا بنَ ذَرٍّ

ثوير بن ابى فاخته به نقل از حضرت باقر عليه السلام: اى ابن ذرّ! آيا پيرامون پاره اى از احاديث ما كه دريافت كرده اى با ما سخن نمى گويى؟ او گفت: آرى، اى فرزند رسول اللّه . پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: من در ميان شما دو ثقل به يادگار مى نهم كه يكى بزرگتر از ديگرى است: كتاب خدا و اهل بيتم كه اگر بدان دو چنگ در زنيد هرگز گمراه نشويد.

امام باقر عليه السلام : فرمود: اى ابن ذرّ! اگر پيامبر خدا صلي الله عليه و آله را ديدار كردى و او به تو فرمود: بعد از من در حقّ ثقلين چه كردى، به او چه مى گويى؟ [ راوى مى گويد: ] ابن ذرّ آن قدر گريست كه ديدم سرشكش از ريشش روان گشته است. سپس گفت: ثقل اكبر را كه از هم دريديم و ثقل اصغر را هم كشتيم.

هو عمرو بن ذرّ القاصّ ، نزل مع ابن قيس الماصر والصلت بن بهرام إلى أبي جعفر عليه السلام حتّى يسألوه عن مسائل كثيرة ، فلمّا دخلوا عليه لم يتكلّموا بشيء

وطال ذلك ، فلمّا رأى ذلك أبو جعفر عليه السلامقال : يا بن ذرّ ... إلى آخر الحديث .

حديث166

امام باقر عليه السلام :

خَطَبَ أميرُ المؤُمِنينَ عَلِيُّ بنُ أبي طالِبٍ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَيهِ بِالكوفَةِ بَعدَ مُنصَرَفِهِ مِنَ النَّهرَوانِ ، وبَلَغَهُ أنَّ مُعاوِيَةَ يَسُبُّهُ ويَلعَنُهُ ويَقتُلُ

أصحابَهُ ، فَقامَ خَطيبًا فَحَمِدَ اللّه َ وأثنى عَلَيهِ وصَلّى عَلى رَسولِ اللّه ِ ، وذَكَرَ ما أنعَمَ اللّه ُ عَلى نَبِيِّهِ وعَلَيهِ ، ثُمَّ قالَ : لَولا آيَةٌ في كِتابِ اللّه ِ ما ذَكَرتُ ما أنَا ذاكِرُهُ في مَقامي هذا ، يَقولُ اللّه ُ عَزَّوجَلَّ : «وأمّا بِنِعمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّث

امام باقر عليه السلام : اميرالمؤمنين على بن ابى طالب صلوات اللّه عليه پس از بازگشت از نهروان به كوفه، شنيد كه معاويه او را دشنام مى دهد و نفرينش مى كند و ياران او را مى كشد. حضرت عليه السلام به خطبه برخاست و حمد و ثناى الهى

به جاى آورد و بر پيامبر خدا درود فرستاد و نعمتهاى الهى را بر پيامبر و خود، ياد آور شد و سپس فرمود: اگر اين آيه در قرآن نبود من در اين جايگاه آن چه بر زبان مى آوردم بيان نمى داشتم، خداوند عزّوجل مى فرمايد: «و امّا به نعمت خدايت

سخن گو»، خدايا سپاس از آن توست براى نعمتهايى كه به شماره در نمى آيد و فضل تو كه به فراموشى سپرده نمى شود. اى مردم! آن خبرها كه بايد به من رسيده است و من مى بينم كه اجل من نزديك گشته و گويى شما را مى بينم كه بر امر من

آگاهى نداريد. من در ميان شما همان را به يادگار مى نهم كه پيامبر خدا صلي الله عليه و آله به يادگار نهاد: كتاب خدا و عترتم، يعنى عترت آن هدايتگر به سوى رهايى و خاتم پيامبران و سرور شريفان ونبىّ مصطفى.

الضحى : 11 .

حديث167

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أقرَبَ النّاسِ إلَى اللّه ِ عَزَّوجَلَّ وأعلَمَهُم بِهِ وأرأَفَهُم بِالنّاسِ مُحَمَّدٌ صلي الله عليه و آله والأَئِمَّةُ عليهم السلام ، فَادخُلوا أينَ دَخَلوا وفارِقوا مَن فارَقوا _ عَنى بِذلِكَ حُسَينًا ووُلدَهُ عليهم السلام _ فَإِنّ الحَقَّ فيهِم ، وهُمُ الأَوصِياءُ ، ومِنهُمُ الأَئِمَّةُ ، فَأَينَما رَأَيتُموهُم فَاتَّبِعوهُم

امام باقر عليه السلام : نزديكترين مردم به خداوند عز و جل و خدا آگاهترين ايشان و مهرورزترين آنها به مردم محمّد صلي الله عليه و آله و امامان عليهم السلام هستند، پس به جايى در آييد كه آنها در آمدند و از كسانى دورى گزينيد كه آنها دورى گزيدند _ مقصود امام از اين سخن حسين و فرزندان او بود _ كه حقّ در ميان آنهاست و ايشانند اوصياء، و امامان از آنها هستند، پس هر كجا ايشان را ديديد پيرويشان كنيد.

كمال الدين : 328 / 8 عن أبي حمزة الثماليّ .

حديث168

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِهِ تَعالى : «يا أيُّهَا الَّذينَ آمَنوا أطيعُوا اللّه َ وأطيعُوا الرَّسولَ واُولِي الأَمرِ مِنكُم» _ : إيّانا عَنى خَاصَّةً ، أمَرَ جَميعَ المُؤمِنينَ إلى يَومِ القِيامَةِ بِطاعَتِنا

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه شريفه «يا اَيُّها الّذينَ آمَنُوا اَطيعُوا اللّه َ وَاَطيعُوا الرَّسُولَ واُولِى الاَْمْرِ مِنْكُم» _ : مقصود آيه، تنها ما هستيم. خداوند همه مؤمنان را دستور داده تا روز رستاخيز از ما فرمان برند.

الكافي : 1 / 276 / 1 عن بريد العجليّ .

حديث169

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِهِ تَعالى : «فَاسأَلوا أهلَ الذِّكرِ إن كُنتُم لا تَعلَمونَ» _ : نَحنُ أهلُ الذِّكرِ

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه شريفه «فَاسْأَلُوا اَهْلَ الذِّكْر اِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمونَ» _ : اهل ذكر، ما هستيم.

تفسير الطبريّ : 10 / الجزء 17 / 5 ، المناقب لابن شهرآشوب : 4 / 178 عن محمّد بن مسلم وجابر الجعفي ، تفسير فرات الكوفيّ : 235 / 315 عن حسين بن سعيد ، تأويل الآيات الظاهرة : 259 عن جابر بن يزيد ومحمّد بن مسلم ، تفسير القمّيّ : 2 / 68 عن زرارة .

حديث170

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِهِ تَعالى : «فَاسأَلوا أهلَ الذِّكرِ» _ : هُمُ الأَئِمَّةُ مِن عِترَةِ رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه شريفه «فَاسألوا اَهْلَ الذِّكْرِ» _ : ايشان امامان از خاندان رسول خدا صلي الله عليه و آله هستند.

شواهد التنزيل : 1 / 437 / 466 عن الفضيل بن يسار ، وراجع : 434 _ 437 .

حديث171

امام باقر عليه السلام :

إنَّ رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله بابُ اللّه ِ الَّذي لا يُؤتى إلاّ مِنهُ ، وسَبيلُهُ الَّذي مَن سَلَكَهُ وَصَلَ إلَى اللّه ِ عَزَّوجَلَّ ، وكَذلِكَ كانَ أميرُ المُؤمِنينَ عليه السلاممِن بَعدِهِ، وجَرى لِلأَئِمَّةِ عليهم السلام واحِدًا بَعدَ واحِدٍ ، جَعَلَهُمُ اللّه ُ عَزَّوجَلَّ أركانَ الأَرضِ أن تَميدَ بِأَهلِها ، وعُمُدَ الإِسلامِ ، ورابِطَةً عَلى سَبيلِ هُداهُ ، لا يَهتَدي هادٍ إلاّ بِهُداهُم ، ولا يَضِلُّ خارِجٌ مِنَ الهُدى إلاّ بِتَقصيرٍ عَن حَقِّهِم ، اُمَناءُ اللّه ِ عَلى ما أهبَطَ مِن عِلمٍ أو عُذرٍ أو نُذرٍ ، والحُجَّةُ البالِغَةُ عَلى مَن فِي الأَرضِ ، يَجري لاِخِرِهِم مِنَ اللّه ِ مِثلُ الَّذي جَرى لِأَوَّلِهِم ، ولا يَصِلُ أحدٌ إلى ذلِكَ إلاّ بِعَونِ اللّه ِ

امام باقر عليه السلام : همانا پيامبر خدا صلي الله عليه و آله باب (معرفت) خدا است كه جز از آن در نيايند و راه اوست كه هر كس آن را بپيمايد به خداوند عزّوجل رسد، اميرالمؤمنين عليه السلام نيز پس از او چنين است و همين طور هر امام در پِى ديگرى. خداوند عزّوجل آنها را

اركان زمين قرار داده تا اهلش را نلرزاند و بنيانهاى اسلام و مرزداران راه نجات آن ساخته كه هيچ كس جز به هدايت آنها ره نمى يابد و بيرون از هدايتى، گمراه نمى شود مگر با كوتاهى كردن در حقّ ايشان. آنها معتمدان خدا هستند در علم و حجّت ها وهشدارهايى كه فرو فرستاده است. آنها دليل رسايى هستند براى زمينيان كه براى آخرين آنها از سوى خدا همان جارى است كه براى نخستين ايشان و هيچ كس جز به يارى خدا به اين حدّ نرسد.

الكافي : 1 / 198 / 3 عن أبي الصامت ، وراجع 196 / 1 ، و : 197 / 2 ، الاختصاص : 21 ، بصائر الدرجات : 199 / 1 .

حديث172

امام باقر عليه السلام :

_ في زِيارَةِ أميرِ المُؤمِنينَ عليه السلام _ : أنتُم أهلُ بَيتِ الرَّحمَةِ ، ودَعائِمُ الدّينِ ، وأركانُ الأَرضِ ، والشَّجَرَةُ الطَّيِّبَةُ

امام باقر عليه السلام : در زيارت اميرالمؤمنين عليه السلام _ : شما اهل خانه رحمت و بنيانهاى دين و اركان زمين و شجره طيّبه هستيد.

التهذيب : 6 / 28 / 53 عن موسى بن ظبيان ، الفقيه : 2 / 591 / 3197 مرسلاً ، كامل الزيارات : 45 مرسلاً .

حديث173

امام باقر عليه السلام :

نَحنُ فِي الأَرضِ بُنيانٌ ، وشيعَتُنا عُرَى

امام باقر عليه السلام : ما در زمين، شالوده هستيم و شيعيان ما، دستگيره هاى اسلام اند.

العروة : المقبض ، وجمعها عُرى . (لسان العرب : 15 / 45) .

حديث174

امام باقر عليه السلام :

أيُّهَا النّاسُ ، أينَ تَذهَبونَ وأينَ يُرادُ بِكُم ؟ بِنا هَدَى اللّه ُ أوَّلَكُم ، وبِنا يَختِمُ آخِرَكُم

امام باقر عليه السلام : اى مردم! كجا مى رويد و كجا مى برندتان؟ خداوند با ما، نخستين شما را هدايت كرد و با ما آخرين شما را پايان خواهد بخشيد.

الكافي : 1 / 471 / 5 ، المناقب لابن شهرآشوب : 4 / 189 و 190 كلاهما عن أبي بكر الخضرميّ .

حديث175

امام باقر عليه السلام :

نَحنُ حُجَّةُ اللّه ِ ، ونَحنُ بابُ اللّه ِ ، ونَحنُ لِسانُ اللّه ِ ، ونَحنُ وَجهُ اللّه ِ، ونَحنُ عَينُ اللّه ِ في خَلقِهِ ، ونَحنُ وُلاةُ أمرِ اللّه ِ في عِبادِهِ

امام باقر عليه السلام : ما حجّت خدا، درِ خدا، زبان خدا، چهره خدا، چشم خدا در ميان مردم و عهده داران امر الهى در ميان بندگان اوييم.

الكافي : 1 / 145 / 7 ، بصائر الدرجات : 61 / 1 ، البحار : 25 / 384 / 40 نقلاً عن كتاب منهج التحقيق كلّها عن أسود بن سعيد .

حديث176

امام باقر عليه السلام :

نَحنُ أهلُ بَيتِ الرَّحمَةِ ، وشَجَرَةُ النَّبُوَّةِ ، ومَعدِنُ الحِكمَةِ ، ومَوضِعُ المَلائِكَةِ، ومَهبَطُ الوَحيِ

امام باقر عليه السلام : ما اهل خانه رحمت و شجره نبوّت و كان حكمت و در جايگاه فرشتگان و مكان فرو آمدن وحى ايم.

الإرشاد : 2 / 168 ، المناقب لابن شهرآشوب : 4 / 206 عن معروف بن خرّبوذ ، روضة الواعظين : 227 ، الخرائج والجرائح : 2 / 892 ، بصائر الدرجات : 57 / 5 نحوه عن الفضيل بن يسار ، حلية الأبرار : 2 / 95 .

حديث177

امام باقر عليه السلام :

نَحنُ مَن بِنا يُفتَحُ ، وبِنا يُختَمُ ، ونَحنُ أئِمَّةُ الهُدى ، ونَحنُ مَصابيحُ الدُّجى ، ونَحنُ مَنارُ الهُدى ، ونَحنُ السّابِقونَ ، ونَحنُ الآخِرونَ

امام باقر عليه السلام : ما كسانى هستيم كه (دين) با ما آغاز و با ما پايان مى پذيرد. ما امامان هدايت و چراغهاى تاريكى و گلدسته رهنمايى هستيم. ماييم نخستينيان و پايانيان.

كمال الدين : 206 / 20 ، أمالي الطوسيّ : 654 / 1354 ، بصائر الدرجات : 63 / 10 ، المناقب لابن شهرآشوب : 4 / 206 ، إرشاد القلوب : 418 كلّها عن خيثمة الجعفي .

حديث178

امام باقر عليه السلام :

إنّا لَنَعرِفُ الرَّجُلَ إذا رَأَيناهُ بِحَقيقَةِ الإيمانِ وحَقيقَةِ النِّفاقِ

امام باقر عليه السلام : ما هر گاه فردى را ببينيم حقيقت ايمان وحقيقت نفاق را در او در مى يابيم.

الكافي : 1 / 438 / 2 عن جابر ، وذكره أيضًا في : 1 / 223 / 1 عن عبد اللّه بن جندب عن الإمام الرضا عليه السلام ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : 2 / 227 عن عبد الرحمن بن أبي نجران عن الإمام الرضا عليه السلام ، الاختصاص : 278، المناقب لابن شهرآشوب: 4/188 كلاهما عن جابر بن يزيد ، بصائر الدرجات : 288 / 5 عن عمّار بن مروان .

حديث179

امام باقر عليه السلام :

واللّه ِ إنّا لَخُزّانُ اللّه ِ في سَمائِهِ وأرضِهِ ، لا عَلى ذَهَبٍ ولا عَلى فِضَّةٍ إلاّ عَلى عِلمِهِ

امام باقر عليه السلام : به خدا سوگند ما گنجوران خدا در آسمان و زمين هستيم، نه بر زر و سيم كه گنجوران علم اوييم.

الكافي : 1 / 192 / 2 عن سورة بن كليب .

حديث180

امام باقر عليه السلام :

نَحنُ خُزّانُ عِلمِ اللّه ِ ، ونَحنُ تَراجِمَةُ وَحيِ اللّه ِ

امام باقر عليه السلام : ما گنجوران علم الهى هستيم و بازگوكنندگان وحى خدايى.

الكافي : 1 / 192 / 3 عن سدير ، وذكره أيضًا في : 1 / 269 / 6 وفيه «أمر» بدل «وحي» ، إعلام الورى : 277 كلاهما عن سدير عن الإمام الصادق عليه السلام .

حديث181

امام باقر عليه السلام :

إنَّ للّه ِِ تَعالى عِلمًا خاصًّا، وعِلمًا عامًّا، فَأَمَّا العِلمُ الخاصُّ فَالعِلمُ الَّذي لَم يُطلِع عَلَيهِ مَلائِكَتَهُ المُقَرَّبينَ وأنبِياءَهُ المُرسَلينَ ، وأمّا عِلمُهُ العامُّ فَإِنَّهُ عِلمُهُ الّذي أطلَعَ عَلَيهِ مَلائِكَتَهُ المُقَرَّبينَ وأنبِياءَهُ المُرسَلينَ ، وقَد وَقَعَ إلَينا

مِن رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله

امام باقر عليه السلام : خداوند متعال، علم خاصّى دارد وعلم عامىّ. علم خاص او همان علمى است كه فرشتگان مقرّب و پيامبران فرستاده او هم بر آن آگاهى ندارند و علم عامّ او همان علمى است كه فرشتگان مقرّب و پيامبران فرستاده او بر

آن آگاهى دارند و از رسول خدا صلي الله عليه و آله به ما رسيده است.

التوحيد : 138 / 14 عن ابن سنان عن الإمام الصادق عليه السلام ، بصائر الدرجات : 111 / 12 عن حنان الكنديّ عن أبيه ، وذكره أيضًا في : 109 / 1 عن حنان بن سدير .

حديث182

امام باقر عليه السلام :

قالَ رسول اللّه صلي الله عليه و آله : إنَّ أوَّلَ وَصِيٍّ كانَ عَلى وَجهِ الأَرضِ هِبَةُ اللّه ِ بنُ آدَمَ ، وما مِن نَبِيٍّ مَضى إلاّ ولَهُ وَصِيٌّ ، وكانَ جَميعُ الأَنبِياءِ مِائَةَ ألفِ نَبِيٍّ وعِشرينَ ألفَ نَبِيٍّ ، مِنهُم خَمسَةٌ اُولُو العَزمِ : نوحٌ ، وإبراهيمُ ، وموسى ، وعيسى ، ومُحَمَّدٌ عليهم السلام . وإنَّ عَلِيَّ بنَ أبي طالِبٍ كانَ هِبةَ اللّه ِ لِمُحَمَّدٍ ، ووَرِثَ عِلمَ الأَوصِياءِ وعِلمَ مَن كانَ قَبلَهُ ، أما إنَّ مُحَمَّدًا وَرِثَ عِلمَ مَن كانَ قَبلَهُ مِنَ الأَنبِياءِ والمُرسَلينَ

امام باقر عليه السلام: پيامبر خدا

صلي الله عليه و آله فرمود: نخستين جانشينى كه بر زمين بود هبه اللّه پسر آدم بود و پيامبرى رحلت نكرده است مگر آن كه جانشينى داشته و شمار همه پيامبران صد و بيست هزار پيامبر بوده است كه پنج تن از ايشان يعنى نوح، ابراهيم، موسى، عيسى ومحمّد عليهم السلاماولوالعزم بوده اند و على بن ابى طالب هديه خداوند به محمّد است و دانش كسانى را كه پيش از او بوده اند به ارث برده است، ولى محمّد دانش پيامبران و رسولان پيشين را به ارث برده است.

الكافي : 1 / 224 / 2 عن عبد الرحمن بن كثير عن الإمام الباقر عليه السلام ، بصائر الدرجات : 121 / 1 عن عبدالرحمن بن بكير الهجريّ عن الإمام الباقر عليه السلام ، أعلام الدين : 464 عن عبد اللّه بن بكير عن الإمام الباقر عليه السلام ، وفيهما «مائة ألف نبيّ وأربعة وعشرين» .

حديث183

امام باقر عليه السلام :

إنَّ العِلمَ الَّذي نَزَلَ مَعَ آدَمَ عليه السلاملَم يُرفَع والعِلمُ يُتَوارثُ ، وكانَ عَلِيٌّ عليه السلامعالِمُ هذِهِ الاُمَّةِ ، وإنَّهُ لَم يَهلِك مِنّا عالِمٌ قَطُّ إلاّ خَلَفَهُ مِن أهلِهِ مَن عَلِمَ مِثلَ عِلمِهِ ، أو ما شاءَ اللّه ُ

امام باقر عليه السلام : علمى كه با آدم فرود آمد ديگر بالا نرفت، وعلم به ارث برده مى شود و على عليه السلام، عالم اين امّت است و هرگز در ميان ما عالمى رحلت نكرده مگر آن كه از خاندان خود كسى را به جانشينى نهد كه علمى همچون او يا آن چه را خدا بخواهد بداند.

الكافي :

1 / 222 / 2 عن زرارة والفضيل ، كمال الدين : 223 / 14 عن الفضيل بن يسار عن الإمام الصادق والإمام الباقر عليهماالسلام نحوه وفيه «والعلم يتوارث وكلّ شيء من العلم وآثار الرسل والأنبياء لم يكن من أهل هذا البيت فهو باطل وأنّ عليًّا عليه السلامعالم ...» .

حديث184

امام باقر عليه السلام :

أيُّهَا النّاسُ ، إنَّ أهلَ بَيتِ نَبِيِّكُم شَرَّفَهُمُ اللّه ُ بِكَرامَتِهِ ، وأعَزَّهُم بِهُداهُ ، واختَصَّهُم لِدينِهِ ، وفَضَّلَهُم بِعِلمِهِ ، واستَحفَظَهُم وأودَعَهُم عِلمَهُ ... فَهُمُ الأَئِمَّةُ الدُّعاةُ ، والقادَةُ الهُداةُ ، والقُضاةُ الحُكّامُ ، والنُّجومُ الأَعلامُ، والاُسوَةُ المُتَخَيَّرَةُ ، والعِتَرةُ المُطَهَّرَةُ ، والاُمَّةُ الوُسطى ، والصِّراطُ الأَعلَمُ ، والسَّبيلُ الأَقوَمُ ، زينَةُ النُّجَباءِ ، ووَرَثَةُ الأَنبِياءِ

امام باقر عليه السلام : اى مردم! خداوند خاندان پيامبر شما را به كرامت خود ارجمندى بخشيده و به هدايتش عزيز داشته است و به دينش اختصاص داده و به علمش فضيلت بخشيده ودانش خود را بديشان سپرده واز آنهاخواهان پاسدارى آن شده است. آنان امامان دعوتگر و جلوداران هدايتگر و داوران حاكم و اخگران راهنما و الگوى نيكو و خاندان پاك و امّت ميانه رو و مشخّص ترين وراست ترين راه و موجب آرايش مردم نژاده و وارثان پيامبران هستند.

تفسير فرات الكوفيّ : 337 / 460 عن الفضل بن يوسف القصبانيّ معنعنًا .

حديث185

امام باقر عليه السلام :

_ لَمّا سُئِلَ عَنِ الحَديثِ يُرسِلُهُ ولا يُسنِدُهُ _ : إذا حَدَّثتُ الحَديثَ فَلَم اُسنِدهُ فَسَنَدي فيهِ أبي عَن جَدّي عَن أبيهِ عَن جَدِّهِ رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله عَن جَبرَئيلَ عَنِ اللّه ِ عَزَّوجَلَّ

چون از امام باقر عليه السلام پرسيدند كه چرا حديث را مرسل مى گويد و اسناد نمى دهد، حضرت عليه السلام پاسخ داد : هرگاه من حديثى بگويم و آن را اسناد ندهم سند من در آن، پدرم است به نقل از جدم به نقل از پدرش به نقل

از جدّش رسول خدا صلي الله عليه و آله به نقل از جبرئيل به نقل از خداوند عز و جل.

الإرشاد : 2 / 167 ، الخرائج والجرائح : 2 / 893 ، روضة الواعظين : 226 .

حديث186

امام باقر عليه السلام :

لَو أنَّنا حَدَّثنا بِرَأيِنا ضَلَلنا كَما ضَلَّ مَن كانَ قَبلَنا ، ولكِنّا حَدَّثنا بِبَيِّنَةٍ مِن رَبِّنا بَيَّنَها لِنَبِيِّهِ صلي الله عليه و آله فَبَيَّنَها لَنا

امام باقر عليه السلام : اگر ما بر اساس رأى و نظر خود حديث گوييم گمراه شده ايم همچون كسانى كه پيش از ما بودند، ليكن ما از روى بيّنه از سوى خدايمان حديث مى گوييم كه خداوند آن را براى پيامبرش و او نيز براى ما تبيين كرده است.

إعلام الورى : 294 ، الاختصاص : 281 نحوه كلاهما عن الفضيل بن يسار .

حديث187

امام باقر عليه السلام :

_ لِسَلَمَةَ بنِ كُهَيلٍ والحَكَمِ بنِ عُتَيبَةَ _ : شَرِّقا وغَرِّبا ، فَلا تَجِدانِ عِلمًا صَحيحًا إلاّ شَيئًا خَرَجَ مِن عِندِنا أهلَ البَيتِ

امام باقر عليه السلام _ به سلمة بن كهيل و حكم بن عتيبه _ : نه در شرق و نه در غرب دانش صحيحى را نمى يابيد مگر آن كه از نزد ما اهل بيت بيرون آمده باشد.

الكافي : 1 / 399 / 3 ، بصائر الدرجات : 10 / 4 كلاهما عن أبي مريم .

حديث188

امام باقر عليه السلام :

لَيسَ عِندَ أحَدٍ مِنَ النّاسِ حَقٌّ ولا صَوابٌ ، ولا أحَدٌ مِنَ النّاسِ يَقضي بِقَضاءٍ حَقٍّ إلاّ ما خَرَجَ مِنّا أهلَ البَيتِ . وإذا تَشَعَّبَت بِهِمُ الاُمورُ كانَ الخَطَأُ مِنهُم والصَّوابُ مِن عَلِيٍّ عليه السلام

امام باقر عليه السلام : هيچ يك از مردم به حقّ و صوابى دست نيافته اند و هيچ كس داورىِ حقّى نكرده است مگر از آن چه از سوى ما اهل بيت صادر شده باشد و هرگاه امور آنها شاخه شاخه گردد خطا از آنِ ايشان و صواب از آنِ على عليه السلامخواهد بود.

الكافي : 1 / 399 / 1 ، بصائر الدرجات : 519 / 2 نحوه، المحاسن : 1 / 243 / 448 ، أمالي المفيد : 96 / 6 كلّها عن محمّد بن مسلم .

حديث189

امام باقر عليه السلام :

كُلُّ ما لَم يَخرُج مِن هذَا البَيتِ فَهُوَ باطِلٌ

امام باقر عليه السلام : هر چه از اين خانه صادر نشده باشد باطل است.

مختصر بصائر الدرجات : 62 ، بصائر الدرجات : 511 / 21 كلاهما عن فضيل بن يسار .

حديث190

امام باقر عليه السلام :

إنَّ العِلمَ بِكِتابِ اللّه ِ عَزَّوجَلَّ وسُنَّةِ نَبِيِّهِ صلي الله عليه و آله لَيَنبُتُ في قَلبِ مَهدِيِّنا كما يَنبُتُ الزَّرعُ عَلى أحسَنِ نَباتِهِ ، فَمَن بَقِيَ مِنكُم حَتّى يَراهُ فَليَقُل حينَ يَراهُ : السَّلامُ عَلَيكُم يا أهلَ بَيتِ الرَّحمَةِ والنُّبُوَّةِ ، ومَعدِنَ العِلمِ ، ومَوضِعَ الرِّسالَةِ

امام باقر عليه السلام : آگاهى از كتاب خداوند عزّوجل و سنّت پيامبر او صلي الله عليه و آله در دل مهدى ما مى رويد، چنان كه كشت و زرع به بهترين شكل آن. پس اگر كسى از شما مانْد تا او را ببيند بايد هنگام ديدن او بگويد: سلام بر تو اى اهل خانه رحمت و نبوّت و كان دانش و جايگاه رسالت.

كمال الدين : 653 / 18 عن جابر ، البحار : 52 / 317 / 16 نقلاً عن العدد القوية .

حديث191

امام باقر عليه السلام :

شَجَرَةٌ أصلُها رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله ، وفَرعُها أميرُ المُؤمِنينَ عَلِيٌّ عليه السلام ، وأغصانُها فاطِمَةُ بِنتُ مُحَمَّدٍ عليهاالسلام ، وثَمَرَتُهَا الحَسَنُ والحُسَينُ عليهماالسلام ، فَإِنَّها شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ ، ونَبتُ

امام باقر عليه السلام : درختى كه ريشه آن، رسول خدا و شاخه آن، اميرالمؤمنين على عليه السلامو نوشاخه هاى آن فاطمه، دخت محمّد صلي الله عليه و آله و ميوه هاى آن حسن و حسين است، درخت نبوّت است كه روييده رحمت و كليد حكمت و كان معرفت و جايگاه رسالت و مكان آمد و شد فرشتگان و موضع سرّ و سپرده الهى و امانتى است كه بر آسمانها و زمين عرضه شده

و پردگيان بزرگ خدا و بيت و حرم قديم اوست.

في بعض نسخ المصدر : «وبيت الرحمة» .

حديث192

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِهِ تَعالى : «قُل كَفى بِاللّه ِ شَهيدًا بَيني وبَينَكُم ومَن عِندَهُ عِلمُ الكِتَابِ» _ : إيّانا عَنى ، وعَلِيٌّ أوَّلُنا وأفضَلُنا وخَيرُنا بَعدَ النَّبِيِّ صلي الله عليه و آله

امام باقر عليه السلام : مقصود از اين آيه شريفه «قُلْ كَفى بِاللّه ِ شَهيداً بينى وبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَه عِلْمُ الْكِتاب» ما هستيم. على پس از پيامبر صلي الله عليه و آله ، نخستين ما و برترين و بهترين ماست.

الكافي: 1 / 229 / 6، تفسير العيّاشيّ : 2 / 220 / 76 كلاهما عن بريد بن معاوية ، بصائر الدرجات : 214 / 7 عن عبد الرحمن بن كثير عن الإمام الصادق عليه السلام .

حديث193

امام باقر عليه السلام :

ما يَستَطيعُ أحَدٌ أن يَدَّعِيَ أنَّ عِندَهُ جَميعَ القُرآنِ كُلَّهُ ظاهِرَهُ وباطِنَهُ غَيرَ الأَوصِياءِ

امام باقر عليه السلام : هيچ كس نمى تواند ادّعا كند كه همه قرآن اعمّ از ظاهر و باطن آن را مى داند مگر اوصياء.

الكافي : 1 / 228 / 2 ، بصائر الدرجات : 193 / 1 كلاهما عن جابر .

حديث194

امام باقر عليه السلام :

مَا ادَّعى أحَدٌ مِنَ النّاسِ أ نَّهُ جَمَعَ القُرآنَ كُلَّهُ كَما اُنزِلَ إلاّ كَذّابٌ ، وما جَمَعَهُ وحَفِظَهُ كَما نَزَّلَهُ اللّه ُ تَعالى إلاّ عَلِيُّ بنُ أبي طالِبٍ عليه السلام والأَئِمَّةُ عليهم السلاممِن بَعدِهِ

امام باقر عليه السلام : كسى از مردم ادّعا نكرده است كه همه قرآن را چنان كه فرو آمده گرد آورده است مگر آن كه دروغ مى گويد. قرآن را آن گونه كه خداوند متعال فرو فرستاده گرد نياورده و حفظ نكرده مگر على بن ابى طالب عليه السلام و امامان پس از او.

الكافي : 1 / 228 / 1 عن جابر .

حديث195

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اسمَ اللّه ِ الأَعظَمَ عَلى ثَلاثَةٍ وسَبعينَ حَرفًا ، وكانَ عِندَ آصَفَ مِنها حَرفٌ واحِدٌ فَتَكَلَّمَ بِهِ فَخَسَفَ بِالأَرضِ ما بَينَهُ وبَينَ سَريرِ بِلقيسَ ، حَتّى تَناوَلَ السَّريرَ بِيَدِهِ ، ثُمَّ عادَتِ الأَرضُ كَما كانَت أسرَعَ مِن طَرفَةِ عَينٍ . ونَحنُ عِندَنا مِنَ الاِسمِ الأَعظَمِ اثنانِ وسَبعونَ حَرفًا ، وحَرفٌ واحِدٌ عِندَ اللّه ِ عَزَّوجَلَّ استَأثَرَ بِهِ في عِلمِ الغَيبِ عِندَهُ ، ولا حَولَ ولا قُوَّةَ إلاّ بِاللّه ِ العَلِيِّ العَظيم

امام باقر عليه السلام : نام اعظم خداوند، هفتاد و سه حرف دارد و آصف، تنها يك حرف از آن را مى دانست كه آن را به زبان راند و زمين، آن چه را ميان او و تخت بلقيس بود فرو برد تا جايى كه آصف با دست خود تخت را بر گرفت و سپس زمين در مدّتى كمتر از يك چشم بر هم زدن به وضع نخست خود

بازگشت و سى و دو حرف از اسم اعظم نزد ماست و يك حرف نزد خداوند عزّوجل كه آن را در علم غيبش به خود اختصاص داده است و نيرو و توانى نيست مگر از خداى والا و بزرگ.

الكافي : 1 / 230 / 1 عن جابر .

حديث196

امام باقر عليه السلام :

جِئنا نُريدُ الدُّخولَ عَلَيهِ ، فَلَمّا صِرنا فِي الدِّهليزِ سَمِعنا قِراءَةً سُريانِيَّةً بِصَوتٍ حَزينٍ يَقرَأُ ويَبكي حَتّى أبكى بَعضَنا

سماعة بن مهران به نقل از شيخى از اصحاب ما به نقل از امام باقر عليه السلامگفت: آمديم تا خدمت حضرت عليه السلام برسيم. چون به دالان رسيدم خواندنى را با صداى حزين و غمگنى به زبان سريانى شنيديم كه حضرت عليه السلام چيزى را مى خواند و مى گريست تا جايى كه برخى از ما نيز گريستند.

المناقب لابن شهرآشوب : 4 / 195 .

حديث197

امام باقر عليه السلام :

إنّا أهلُ بَيتٍ مِن عِلمِ اللّه ِ عُلِّمنا ، ومِن حُكمِهِ أخَذنا ، وقَولَ صادِقٍ سَمِعنا ، فَإِن تَتَّبِعونا تَهتَدوا

امام باقر عليه السلام : ما خاندانى هستيم كه علم ما از علم خداست و از حكمت او ستانده ايم وسخن راستگويى را شنيده ايم، پس اگر از ما پيروى كنيد ره يابيد.

مختصر بصائر الدرجات : 63 ، بصائر الدرجات : 514 / 34 كلاهما عن جابر بن يزيد ، وراجع 564 / 841 من كتابنا هذا .

حديث198

امام باقر عليه السلام :

لو كُنّا نُفتِيالنّاسَ بِرَأيِنا وهَوانا لَكُنّا مِنَ الهالِكينَ ، ولكِنّا نُفتيهِم بِآثارٍ مِن رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله واُصولِ عِلمٍ عِندَنا نَتَوارَثُها كابِرًا

امام باقر عليه السلام : اگر ما بر اساس نظر و هوى و هوس خود فتوا مى داديم، بدون ترديد نابود مى شديم. ما براى مردم بر اساس اخبار مانده از رسول خدا صلي الله عليه و آله و اصول علمى فتوا مى دهيم كه نزد ماست و هر بزرگى از بزرگ ديگر به ارث برده است و ما آن را مى اندوزيم همچنان كه اين جماعت زر و سيمشان را مى اندوزند.

في المصدر «كابر» والصحيح ما أثبتناه .

حديث199

امام باقر عليه السلام :

في كِتابِ عَلِيٍّ عليه السلامكُلُّ شَيءٍ يُحتاجُ إلَيهِ حتَّى الخَدشِ والأَرشِ والهَرشِ

امام باقر عليه السلام : در كتاب على عليه السلام هر چه كه بدان نياز افتد حتى خراش و ديه آن و خراش ناشى از خارش، نوشته آمده است.

بصائر الدرجات : 164 / 5 ، وذكره أيضًا في : 148 / 6 من دون «والهرش» كلاهما عن عبد اللّه بن ميمون عن الإمام الصادق عليه السلام .

حديث200

امام باقر عليه السلام :

وَجَدنا في كِتابِ عَلِيٍّ عليه السلام : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : إذا مُنِعَتِ الزَّكاةُ مَنَعَتِ الأَرضُ بَرَكاتِها

امام باقر عليه السلام : در كتاب على عليه السلام چنين ديده ايم كه پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هرگاه از پرداخت زكات خوددارى شود زمين از بيرون دادن بركاتش خوددارى كند.

الكافي : 3 / 505 / 17 عن أبي حمزة .

از201تا400

حديث201

امام باقر عليه السلام :

إنَّ الحُسَينَ بنَ عَلِيٍّ عليهماالسلام لَمّا حَضَرَهُ الَّذي حَضَرَهُ ، دَعَا ابنَتَهُ الكُبرى فاطِمَةَ بِنتَ الحُسَينِ عليه السلامفَدَفَعَ إلَيها كِتابًا مَلفوفًا ووَصِيَّةً ظاهِرَةً ، وكانَ عَلِيُّ بنُ الحُسينِ عليهماالسلام مَبطونًا مَعَهُم لا يَرَونَ إلاّ أنَّهُ لِما بِهِ، فَدَفَعَت فاطِمَةُ الكِتابَ إلى عَلِيِّ بنِ الحُسَينِ عليه السلام ، ثُمَّ صارَ واللّه ِ ذلِكَ الكِتابُ إلَينا يا زِيادُ ، قُلتُ : ما في ذلِكَ الكِتابِ جَعَلَنِي اللّه ُ فِداكَ ؟ قالَ : فيهِ واللّه ِ ما يَحتاجُ إلَيهِ وُلدُ آدَمَ مُنذُ خَلَقَ اللّه ُ آدَمَ إلى أن تَفنَى الدُّنيا، واللّه ِ إنَّ فيهِ الحُدودَ ، حَتّى إنَّ فيهِ أرشَ الخَدشِ

ابوالجارود به نقل از امام باقر عليه السلام: هنگامى كه به حسين بن على آن رسيد كه رسيد، دختربزرگش، فاطمه بنت الحسين را فرا خواند وبه او كتابى سر به مُهر و وصيّتى سرگشاده سپرد و على بن الحسين عليه السلامچنان درد شكمى داشت كه گمان مى كردند درخواهد گذشت. فاطمه، كتاب را به على بن الحسين عليه السلامسپرد.

[امام باقر فرمود:] اى زياد! به خدا سوگند اين كتاب به

ما منتقل شد. عرض كردم: قربانت گردم، در اين كتاب چه آمده است؟ فرمود: به خدا سوگند آن چه فرزندان آدم از هنگام آفرينش آدم تا پايان دنيا بدان نياز دارند، به خدا سوگند، حدود حتّى ديه خراش، در آن آمده است.

الكافي : 1 / 303 / 1 ، بصائر الدرجات : 148 / 9 ، الإمامة والتبصرة : 197 / 51 وفيهما «وصيّة ظاهرة ووصيّة باطنة» .

حديث202

امام باقر عليه السلام :

_ في بَيانِ سَبَبِ نُزولِ سورَةِ «هَل أتى» في شَأنِ أهلِ البَيتِ عليهم السلام _ : «ويُطعِمونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ» يَقولُ : عَلى شَهوَتِهِم لِلطَّعامِ وإيثارِهِم لَهُ ، «مِسكينًا» مِن مَساكينِ المُسلِمينَ ، و «يَتيمًا» مِن يَتامَى المُسلِمينَ، «وأسيرًا» مِن اُسارَى المُشرِكينَ ، ويَقولونَ إذا أطعَموهُم : «إنَّما نُطعِمُكُم لِوَجهِ اللّه ِ لا نُريدُ مِنكُم جَزاءً ولا شُكورًا» . قالَ : واللّه ِ ما قالوا هذا لَهُم ، ولكِنَّهُم أضمَروهُ في أنفُسِهِم فَأَخبَرَ اللّه ُ بِإِضمارِهِم ، يَقولونَ : لا نُريدُ جَزاءً تُكافِئونَنا بِهِ ولا شُكورًا تُثنونَ عَلَينا بِهِ ، ولكِنّا إنَّما أطعَمناكُم لِوَجهِ اللّه ِ وطَلَبِ ثَوابِهِ

امام باقر عليه السلام _ در بيان شأن نزول سوره «هَلْ اَتى» در حقّ اهل البيت عليهم السلام : «وَيُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّه» ، يعنى با در نظر گرفتن اشتهايشان به آن غذا و بخشيدنش به آنان . «مسكيناً» ، مسكينى از مسلمانان بود، «يتيماً» ، يتيمى از مسلمانان بود و «اسيراً» ، اسيرى از مشركان بود؛ هرگاه على عليه السلامآنها را اطعام مى كرد مى فرمود: «انّما نُطْعِمُكم لِوَجْهِ اللّه لانُريدُ مِنْكُم جزاءً وَلاشُكوراً» . امام باقر عليه

السلامفرمود: به خدا سوگند، اين را براى آنها نگفتند و در دلشان پنهان داشتند و خداوند از نهفته هاى دل آنها خبر داده است. آنها مى گفتند: ما از شما پاداشى نمى خواهيم تا با آن هزينه ما را بپردازيد و نه

سپاسى كه با آن ما را بستاييد، بلكه ما شما را به خاطر خدا و گرفتن پاداش او اطعام مى كنيم.

أمالي الصدوق : 215 عن مسلمة بن خالد عن الإمام الصادق عليه السلام .

حديث203

امام باقر عليه السلام :

إنَّ رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله جالِسٌ ذاتَ يَومٍ وأصحابُهُ جُلوسٌ حَولَهُ ، فَجاءَ عَلِيٌّ عليه السلاموعَلَيهِ سَمَلُ

امام باقر عليه السلام: روزى پيامبر صلي الله عليه و آله نشسته بود واصحاب ايشان در پيرامون حضرت صلي الله عليه و آله نشسته بودند. در اين هنگام على عليه السلام، با جامه اى پوسيده كه نقاطى از پيكر ايشان را مى نمود آمد و در نزديكى پيامبر نشست. پيامبر صلي الله عليه و آله لحظاتى به او نگريست و سپس اين آيه را تلاوت فرمود: «وَيُؤْثِرونَ عَلى اَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كانَ

بِهِمْ خَصاصَةٌ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَاُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» . سپس پيامبر صلي الله عليه و آله به على عليه السلام فرمود: آگاه باش كه تو رئيس و سرور و پيشواى كسانى هستى كه اين آيه، درباره آنها نازل شده است. سپس پيامبر صلي الله عليه و آله به على عليه السلامفرمود: كجاست جامه اى كه بر تن تو كردم، اى على؟ على عليه السلامعرض كرد: يا رسول اللّه ! يكى از اصحاب شما نزد

من آمد، در حالى كه از برهنگى خود و خانواده اش مى ناليد، دلم رحم آمد و ترجيح دادم، آن را بدو دهم و مى دانم كه خداوند مرا با جامه اى بهتر از آن خواهد پوشاند. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: راست گفتى، جبرئيل براى من خبر آورد كه خداوند به جاى آن براى تو در بهشت جامه اى سبز از استبرق برگزيده كه رنگ آن از ياقوت و زبرجد است، بهترين پاداش، پاداش پروردگارت است، در برابر بخششت و صبر تو بر همين جامه پوسيده ، پس مژده باد تو را اى على. على شاد و خوشحال از خبرى كه پيامبر خدا صلي الله عليه و آله بدو داده بود، بازگشت.

السمل : الخَلَق من الثياب . (النهاية : 2 / 403) .

حديث204

امام باقر عليه السلام :

ولَقد أتاهُ جَبرَئيلُ عليه السلامبِمَفاتيحِ خَزائِنِ الأَرضِ ثَلاثَ مَرّاتٍ يُخَيِّرُهُ ، مِن غَيرِ أن يَنقُصَهُ اللّه ُ تَبارَكَ وتَعالى مِمّا أعَدَّ اللّه ُ لَهُ يَومَ القِيامَةِ شَيئًا، فَيَختارُ التَّواضُعَ لِرَبِّهِ جَلَّ وعَزَّ

امام باقر عليه السلام: جبرئيل سه بار كليدهاى خزانه هاى زمين را براى پيامبر صلي الله عليه و آله آورد، بى آن كه خداوند تبارك و تعالى از آن چه براى او در روز رستاخيز آماده كرده است، چيزى بكاهد و پيامبر، در برابر خداوند عزّوجل، فروتنى را برگزيد.

الكافي : 8 / 130 / 100 ، أمالي الطوسيّ : 692 / 1470 كلاهما عن محمّد بن مسلم .

حديث205

امام باقر عليه السلام :

إنَّ رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله اُتِيَ بِاليَهودِيَّةِ الَّتي سَمَّتِ الشّاةَ لِلنَّبِيِّ صلي الله عليه و آله ، فَقالَ لَها : ما حَمَلَكِ عَلى ما صَنَعتِ ؟ فَقالَت : قُلتُ : إن كانَ نَبِيًّا لَم يَضُرَّهُ وإن كانَ مَلِكًا أرَحتُ النّاسَ مِنهُ ، قالَ : فَعَفا رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله عَنها

امام باقر عليه السلام: آن زن يهودى را كه گوسفندى براى پيامبر مسموم كرده بود، نزد ايشان آوردند، پيامبر صلي الله عليه و آله به او فرمود: چه چيز تو را به اين كار وا داشت؟ آن زن گفت: به خود گفتم: اگر او پيامبر است اين كار، به او زيانى نرساند و اگر سلطان است مردم را از شرّ او آسوده گردانيده ام. امام باقر عليه السلاممى فرمايد: پيامبر صلي الله عليه و آله از گناه او درگذشت.

الكافي : 2 / 108 / 9 عن زرارة .

حديث206

امام باقر عليه السلام :

إنَّ عَلِيًّا عليه السلام قالَ فِي ابنِ مُلجَمٍ بَعدَما ضَرَبَهُ : أطعِموهُ واسقوهُ ، أحسِنوا إسارَهُ ، فَإِن عِشتُ فَأَنَا وَلِيُّ دَمي ، أعفو إن شِئتُ وإن شِئتُ استَقَدتُ ، وإن مُتُّ فَقَتَلتُموهُ فَلا تُمَثِّلوا

امام باقر عليه السلام: على عليه السلام پس از ضربت خوردن به دست ابن ملجم، در حقّ وى فرمود: به او خوراك دهيد و سيرابش گردانيد و در اسارتش نيكو رفتارى كنيد، اگر زنده ماندم كه صاحب خون، خودم هستم، اگر خواستم از او در مى گذرم و اگر خواستم قصاص مى كنم و اگر مُردم و او را كشتيد، اندامش را مثله نكنيد.

السنن الكبرى : 8 / 317 / 16759 عن إبراهيم بن محمّد عن الإمام الصادق عليه السلام ، تاريخ دمشق «ترجمة الإمام عليّ عليه السلام» : 3 / 297 / 1398 ذكره إلى «استقدت» عن ابن عياض عن الإمام الصادق عليه السلام ، الاستيعاب : 3 / 219 نحوه ، المناقب لابن شهرآشوب : 3 / 312 مرسلاً نحوه ، الجعفريّات : 53 نحوه وذكره إلى «استقدتُ» عن الإمام الصادق عليه السلام ، قرب الإسناد : 143 / 515 عن أبي البختريّ عن الإمام الصادق عليه السلام .

حديث207

امام باقر عليه السلام :

كانَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله عِندَ عائِشَةَ لَيلَتَها ، فَقالَت : يا رَسولَ اللّه ِ ، لِمَ تُتعِبُ نَفسَكَ وقَد غَفَرَ اللّه ُ لَكَ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وما تَأَخَّرَ؟ فَقالَ: يا عائِشَةُ، ألا أكونُ عَبدًا شَكورًا ؟! قالَ : وكانَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله

يَقومُ عَلى أطرافِ أصابِعِ رِجلَيهِ، فَأَنزَلَ اللّه ُ سُبحانَهُ وتَعالى: «طه * ما أنزَلنا عَلَيكَ القُرآنَ لِتَشقى

امام باقر عليه السلام: پيامبر اكرم در آن شبى كه بايد نزد عائشه مى بود، در كنار او به سر مى بُرد. عائشه عرض كرد: يا رسول اللّه ! چرا خود را خسته مى كنى، در حالى كه خداوند، گناهان گذشته و آينده تو را آمرزيده است؟ حضرت صلي الله عليه و آله فرمود: اى عائشه، آيا نبايد بنده اى شكرگزار باشم؟! امام باقر عليه السلاممى فرمايد: پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله بر سر انگشتان پايش مى ايستاد كه خداوند اين آيه را نازل فرمود: «طه، ما قرآن را بر تو نازل نكرديم تا در رنج افتى» .

الكافي : 2 / 95 / 6 عن أبي بصير ، وراجع الاحتجاج : 1 / 520 ، والآية 1 و 2 من سورة طه .

حديث208

امام باقر عليه السلام :

إنَّ فاطِمَةَ بِنتَ عَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ لَمّا نَظَرَت إلى ما يَفعَلُ ابنُ أخيها عَلِيُّ بنُ الحُسَينِ بِنَفسِهِ مِنَ الدَّأبِ فِي العِبادَةِ أتَت جابِرَ بنَ عَبدِاللّه ِ بنِ عَمرِو بنِ حِزامٍ الأَنصارِيّ فَقالَت لَهُ : يا صاحِبَ رَسولِ اللّه ِ ، إنَّ لَنا عَلَيكُم حُقوقًا ، ومِن حَقِّنا عَلَيكُم أن إذا رَأَيتُم أحَدَنا يُهلِكُ نَفسَهُ اجتِهادًا أن تُذَكِّروهُ اللّه َ وتَدعوهُ إلَى البُقيا عَلى نَفسِهِ ، وهذا عَلِيُّ بنُ الحُسَينِ بَقِيَّةُ أبيهِ الحُسَينِ قَدِ انخَرَمَ أنفُهُ وثَفِنَت جَبهَتُهُ ورُكَبتاهُ وراحَتاهُ دَأبًا مِنهُ لِنَفسِهِ فِي العِبادَةِ .

فَأَتى جابِرُ بنُ عَبدِ اللّه ِ بابَ عَلِيِّ بنِ الحُسَينِ عليهماالسلام، وبِالبابِ أبو جَعفَرٍ مُحَمَّدُ بنُ

عَلِيٍّ عليهماالسلام في اُغَيلِمَةٍ مِن بَني هاشِمٍ قَدِ اجتَمَعوا هُناكَ ، فَنَظَرَ جابِرٌ إلَيهِ مُقبِلاً فَقالَ : هذِهِ مِشيَةُ رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله وسَجِيَّتُهُ ، فَمَن أنتَ يا غُلامُ ؟ فَقالَ : أنَا مُحَمَّدُ بنُ عَلِيِّ بنِ الحُسَينِ، فَبَكى جابِرُ بنُ عَبدِ اللّه ِ رضى الله عنه ، ثُمَّ قالَ : أنتَ وَاللّه ِ الباقِرُ عَنِ العِلمِ حَقّاً ، اُدنُ مِنّي بِأَبي أنتَ واُمّي ، فَدَنا مِنهُ فَحَلَّ جابِرٌ إزارَهُ ووَضَعَ يَدَهُ في صَدرِهِ فَقَبَّلَهُ وجَعَلَ عَلَيهِ خَدَّهُ ووَجهَهُ وقالَ لَهُ : اُقرِئُكَ عَن جَدِّكَ رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله السَّلامَ ، وقَد أمَرَني أن أفعَلَ بِكَ ما فَعَلتُ ، وقالَ لي : يوشِكُ أن تَعيشَ وتَبقى حَتّى تَلقى مِن وُلدِي مَنِ اسمُهُ مُحَمَّدٌ يَبقَرُ العِلمَ بَقرًا ، وقالَ لي : إنَّكَ تَبقى حَتّى تَعمى ثُمَّ يُكشَفُ لَكَ عَن بَصَرِكَ .

ثُمَّ قالَ لي : اِئذَن لي عَلى أبيكَ، فَدَخَلَ أبو جَعفَرٍ عَلى أبيهِ فَأَخبَرَهُ الخَبَرَ وقالَ : إنَّ شَيخًا بِالبابِ وقَد فَعَلَ بي كَيتَ وكَيتَ ، فَقالَ : يا بُنَيَّ ، ذلِكَ جابِرُ ابنُ عَبدِ اللّه ِ . ثُمَّ قالَ : أمِن بَين وِلدانِ أهلِكَ قالَ لَكَ ما قالَ وفَعَلَ بِكَ ما فَعَلَ؟ قالَ: نَعَم، [قالَ :]

عمرو بن عبداللّه بن هند جملى به نقل از امام باقر عليه السلام: فاطمه دختر على بن ابى طالب چون سخت كوشى پسر برادرش على بن الحسين را در عبادت ديد، نزد جابر بن عبداللّه بن عمرو بن حزام انصارى آمد و به او گفت: اى صحابى رسول اللّه ! ما بر شما حقوقى داريم و از حقّ

ما بر شما اين است كه هرگاه شما يكى از ما را ديديد كه با سخت كوشى، خود را نابود مى كند، خدا را به او ياد آوريد و از او بخواهيد جانش را حفظ كند. اين على بن الحسين است كه از سخت كوشى در عبادت، بينى اش ترك برداشته و پيشانى و زانوان و دو كف دستش پينه بسته است.

جابر بن عبداللّه به درِ خانه على بن الحسين عليه السلام رفت و در كنارِ در، ابو جعفر محمّد بن على عليه السلام را در ميان جمعى نوجوان از بنى هاشم ديد كه در آن جا گرد آمده بودند. جابر در حالى كه به آن سو مى رفت، بدو نگريست و گفت: اين راه رفتن و خوى رسول اللّه است، اى نوجوان تو كيستى؟ فرمود: من محمّد بن على بن الحسين هستم. جابر بن عبداللّه گريست و آن گاه گفت: به خدا، تو به حقّ، شكافنده علم هستى، نزديك من آى، پدرم و مادرم فداى تو باد. امام عليه السلامنزديك او رفت، جابر جامه اش را گشود و دست او را بر سينه اش گذاشت و بوسيد و چهره اش را بر دست و چهره امام عليه السلامنهاد و به او عرض كرد: سلام نيايت رسول اللّه صلي الله عليه و آله را به تو مى رسانم، او به من دستور داده است، سلامش را به تو برسانم، پيامبر صلي الله عليه و آله به من فرمود: باشد كه تو آن قدر زندگى كنى و باقى باشى و فرزندى از من را ديدار كنى كه نامش محمّد است و علم را

به كمال مى شكافد. پيامبر صلي الله عليه و آله به من فرمود: تو آن قدر زنده خواهى ماند كه كور شوى و سپس نور به ديدگانت باز گردد. امام باقر عليه السلاممى فرمايد:

او به من

گفت: از پدرت اجازه بگير تا به ديدارش روم. ابو جعفر بر پدرش وارد شد و او را آگاه كرد و گفت: پيرمردى بر درِ خانه است كه با من چنين و چنان كرد. حضرت عليه السلام فرمود: فرزندم! او جابر بن عبداللّه است، سپس فرمود: آيا او از ميان كودكان خويشانت، تنها به تو چنين گفت و با تو چنين كرد؟ امام باقر عليه السلامعرض كرد: آرى، ما از آنِ خداييم، او به بدى آهنگ تو نكرده است اما (به سبب شناساندن ارج تو) در خون تو كوشيده است.

امام زين العابدين عليه السلام به جابر اجازه داد و او وارد شد و حضرت عليه السلام را در محرابش ديد كه عبادت او را فرسوده است. امام عليه السلام برخاست و با گرمى از حال او پرسش كرد و او را در كنار خود نشاند. جابر به حضرت روى كرد و گفت: اى فرزند رسول اللّه ! آيا نمى دانيد كه خداوند، بهشت را براى شما و دوستداران شما آفريده و آتش را براى بدخواهان و دشمنان شما خلق كرده است، پس اين همه تلاش كه خود را بدان ملزم كرده اى چيست؟ على بن الحسين عليه السلام به او فرمود: اى صحابى رسول اللّه ! آيا نمى دانى كه خداوند، گناهان گذشته و آينده نياى مرا بخشوده بود، ولى پيامبر، سخت كوشى

در راه خدا را كنار ننهاد و همچنان عبادتش مى كرد _ پدر و مادرم فداى او باد _ تا آن كه ساق و كف پاهايش ورم كرد.

به ايشان صلي الله عليه و آله عرض شد: آيا چنين مى كنى؟ و حال آن كه خداوند، گناهان گذشته وآينده ات را بخشوده است؟ وپيامبر صلي الله عليه و آله پاسخ فرمود: آيا بنده اى شكرگزار نباشم؟! چون جابر به على بن الحسين عليه السلامنگريست و ديد سخن او در منصرف كردن امام از سخت كوشى و اعمال طاقت فرسا و راضى كردن او به ميانه روى سودى ندارد، به او عرض كرد: اى فرزند رسول خدا! خود را حفظ كن كه تو از خاندانى هستى كه در پرتو وجود آنها، بلا دفع مى شود و سختى و مشقّت برطرف مى گردد و آسمان از براى ايشان باران مى بارانَد. امام عليه السلامفرمود: اى جابر! من همچنان بر شيوه پدر و نياى خود خواهم بود و آن دو _ صلوات اللّه عليهما _ را الگوى خود مى دانم تا ديدارشان كنم.

جابر روى به حاضران كرد و گفت: به خدا سوگند، من در ميان فرزندان پيامبران، همچون على بن الحسين نديده ام، مگر يوسف بن يعقوب عليه السلام، به خدا

سوگند ذريه على بن الحسين عليه السلام از ذريّه يوسف بن يعقوب برتر است، چه، از آنهاست كسى كه زمين را از داد مى آكَند آن گونه كه از ستم آكنده شد.

إضافة من عندنا يقتضيها السياق .

حديث209

امام باقر عليه السلام :

كانَ أبي عَلِيُّ بنُ الحُسَينِ

عليهماالسلام إذا حَضَرَتِ الصَّلاةُ يَقشَعِرُّ جِلدُهُ ، ويَصفَرُّ لَونُهُ ، وتَرتَعِدُ فَرائِصُهُ

امام باقر عليه السلام: پدرم على بن الحسين عليه السلام، به هنگام نماز، پوست بدنش مى ترنجيد و رنگش زرد مى شد و گوشت تنش به لرزه مى افتاد و موى بر تنش راست مى شد و در حالى كه اشكش بر گونه روان بود مى فرمود: اگر بنده مى دانست با كه مناجات مى كند، از نماز دست نمى كشيد.

الفريصة : لحمة عند نغض الكتف في وسط الجنب عند منبض القلب ، وهما فريصتان ترتعدان عند الفزع . (لسان العرب : 7 / 64) .

حديث210

امام باقر عليه السلام :

كانَت لِعَلِيِّ بنِ الحُسَينِ عليهماالسلامناقَةٌ حَجَّ عَلَيهَا اثنَتَينِ وعِشرينَ حَجَّةً ما قَرَعَها قَرعَةً قَطُّ . قالَ : فَجاءَت بَعدَ مَوتِهِ وما شَعَرنا بِها إلاّ وقَد جاءَني بَعضُ خَدَمِنا أو بَعضُ المَوالي ، فَقالَ : إنَّ النّاقَةَ قَد خَرَجَت فَأَتَت قَبرَ عَلِيِّ بنِ الحُسَينِ عليهماالسلامفَانبَرَكَت عَلَيهِ فَدَلَكَت بِجِرانِهَا القَبرَ وهِيَ تَرغو ، فَقُلتُ : أدرِكوها وجيئوني بِها قبلَ أن يَعلَموا بِها أو يَرَوها ، فَقالَ أبو جَعفَرٍ عليه السلام : وما كانَت رَأَتِ القَبرَ قَطُّ

امام باقر عليه السلام: على بن الحسين عليه السلام شترى داشت كه بيست و دو بار با آن به حج رفته بود و هرگز آن را شلاّقى نزد. امام باقر عليه السلاممى فرمايد: پس از رحلت امام على بن الحسين عليه السلام، بى آن كه ما بفهميم، آن شتر خارج شد. يكى از خادمان يا غلامان ما خبر آورد كه شتر بر گور على بن الحسين عليه السلامرفته و گردن خود را

به خاك مى مالد و مى نالد. من گفتم: آن را دريابيد و پيش از آن كه آن را بشناسند و ببينند نزد ما بياوريد. ابو جعفر عليه السلاممى فرمايد: اين شتر، هرگز قبر را نديده بود.

الكافي : 1 / 467 / 2 ، بصائر الدرجات : 353 / 15 ، الاختصاص : 300 كلّها عن زرارة .

حديث211

امام باقر عليه السلام :

خَرَجتُ مَعَ مَولايَ حاجًّا ، فَلَمّا دَخَلَ المَسجِدَ نَظَرَ إلَى البَيتِ فَبَكى حَتّى عَلا صَوتُهُ، فَقُلتُ : بِأَبي واُمّي ، إنَّ النّاسَ يَنظُرونَ إلَيكَ فَلَو رَفَعتَ [رَفَعتَ] بِصَوتِكَ قَليلاً ، فَبَكى وقالَ : وَيحَكَ ! لِمَ لا أبكي؟! لَعَلَّ اللّه َ أن يَنظُرَ إلَيَّ بِرَحمَةٍ مِنهُ ، فَأَفوزَ بِها عِندَهُ . ثُمَّ طافَ بِالبَيتِ ورَكَعَ عِندَ المَقامِ ورَفَعَ رَأسَهُ مِن سُجودِهِ ، فَإِذا مَوضِعُهُ مُبتَلٌّ مِن دُموعِهِ

افلح، غلام امام باقر عليه السلام: با سرورم به سوى حج رفتيم. چون امام عليه السلام به مسجد در آمد و به خانه خدا نگريست، گريست تا صدايش بالا گرفت. عرض كردم: پدر و مادرم فداى تو باد، اگر ممكن است صداى خود را پايين بياور كه مردم به تو مى نگرند. حضرت گريست و فرمود: عجب! چرا گريه نكنم، شايد كه خدا با رحمت خود به من بنگرد و نزد او رستگارى يابم. سپس خانه خدا را طواف كرد و نزد مقام نماز خواند و هنگامى كه سر از سجده برداشت، جايگاهش از اشك خيس شده بود.

تذكرة الخواصّ : 339 ، صفة الصفوة : 2 / 64 ، الفصول المهمّة : 209 ، مطالب السؤول : 80

، كشف الغمّة : 2 / 360 ، نور الأبصار : 158 .

حديث212

امام باقر عليه السلام :

نَدعُو اللّه َ فيما نُحِبُّ ، فَاِءذا وَقَعَ الَّذي نَكرَهُ لَم نُخالِفِ اللّه َ عَزَّوجَلَّ فيما أحَبَّ

امام باقر عليه السلام: خدا را در آن چه مى خواهيم مى خوانيم و اگر آن، بر ما افتد كه خوش نمى داريم، در آن چه خداوندعزّوجل خواسته است، به مخالفت برنمى خيزيم.

حلية الأولياء : 3 / 187 عن عمرو بن دينار ، كشف الغمّة : 2 / 363 عن أحمد بن حمدون .

حديث213

امام باقر عليه السلام :

إنّا أهلَ البَيتِ نَصِلُ مَن قَطَعَنا ونُحسِنُ إلى مَن أساءَ إلَينا ، فَنَرى وَاللّه ِ في ذلِكَ العاقِبَةَ الحَسَنَةَ

امام باقر عليه السلام: ما اهل بيت به هر كه از ما گسلد، مى پيونديم و به كسى كه به ما بدى كند، نيكى مى كنيم. به خدا سوگند، فرجام نيك را، در اين مى بينيم.

الكافي : 2 / 488 / 1 عن أحمد بن محمّد بن أبي نصر عن الإمام الرضا عليه السلام .

حديث214

امام باقر عليه السلام :

كانَ يَدخُلُ عَلَيهِ إخوانُهُ فَلا يَخرُجونَ مِن عِندِهِ حَتّى يُطعِمَهُمُ الطَّعامَ الطَّيِّبَ ويَكسُوَهُمُ الثِّيابَ الحَسَنَةَ ويَهَبَ لَهُمُ الدَّراهِمَ ، فَأَقولُ لَهُ في ذلِكَ لِيُقِلَّ مِنهُ ، فَيَقولَ : يا سَلمى ، ما حَسَنَةُ الدُّنيا إلاّ صِلَةُ الإِخوانِ وَالمَعارِفِ

سلمى كنيز امام باقر عليه السلام: برادران امام عليه السلام، بر او وارد مى شدند و از پيش او نمى رفتند، مگر آن كه حضرت عليه السلام ايشان را خوراك نيكو مى داد و جامه فاخر بر تنشان مى كرد و چند درهم، بديشان صله مى داد. من به ايشان عرض مى كردم تا از اين همه نيكى بكاهد، امّا امام مى فرمود: اى سلمى! نيكى دنيا نيست مگر بخشش و احسان نسبت به برادران.

كشف الغمّة : 2 / 330 ، الفصول المهمّة : 212 .

حديث215

امام باقر عليه السلام :

قالَ لي : يا جابِرُ ، أيَكتَفي مَن يَنتَحِلُ

جابر از امام باقر عليه السلام: آن حضرت به من فرمود: اى جابر! آيا كسى را كه ادعاى تشيّع مى كند همين كافى است كه دم از محبّت ما خاندان زند؟! به خدا سوگند، شيعه ما نيست، مگر آن كسى كه از خدا پروا كند و او را فرمان برد. اى جابر! اينان شناخته نشوند، مگر با فروتنى و خشوع و امانت دارى و بسيار بودن به ياد خدا و روزه و نماز و نيكى به پدر و مادر و رسيدگى به همسايگان تهيدست و مستمند و بدهكاران و يتيمان و راستگويى و تلاوت قرآن و درباره مردم چيزى جز خير و خوبى نگفتن و

اين كه در همه چيز، امين و امانتدار معاشران خود باشند. جابر مى گويد: عرض كردم: يابن رسول اللّه ! امروزه ما احدى را با اين صفات سراغ نداريم. حضرت فرمود: اى جابر! زنهار كه عقايد [باطله] گوناگون تو را به بيراهه نكشاند. آيا همين بس است كه فردى بگويد: من على را دوست دارم و او را ولىّ خود مى دانم اما، با اين حال، در كار و عمل (براى آخرت) كوشا نباشد؟ اگر بگويد: من رسول خدا صلي الله عليه و آله را دوست دارم، رسول خدا صلي الله عليه و آله كه بهتر از على عليه السلام است، اما از روش او پيروى نكند و به سنّت وى رفتار ننمايد، محبّتش به پيامبر او را هيچ سودى نرساند. پس، از [كيفر ]خدا بترسيد و براى [رسيدن به] آن چه نزد خداست، كار كنيد. خدا با هيچ كس، خويشاوندى ندارد.

محبوبترين بندگان نزد خداى عز و جل (و گراميترين آنان در پيشگاه او) ، پرهيزگارترين و فرمانبردارترين آنان است. اى جابر! به خدا قسم كه جز با طاعت، به خداى تبارك و تعالى نزديك نتوان شد و ما برات آزادى [از دوزخ براى كسى] نداريم و هيچ كس را بر خداوند حجّتى نيست. هر كه

فرمانبردار خدا باشد همو دوست

ماست و هر كه نافرمانى خدا كند همو دشمن ماست و ولايت و دوستى ما، جز با عمل و پارسايى به دست نيايد.

أي يدّعيه من غير أن يتّصف به .

حديث216

امام باقر عليه السلام :

أعينونا بِالوَرَعِ ، فَإِنَّهُ مَن لَقِيَ اللّه َ عَزَّوجَلَّ مِنكُم بِالوَرَعِ

كانَ لَهُ عِندَ اللّه ِ فَرَجٌ ، وإنَّ اللّه َ عَزَّوجَلَّ يَقولُ : «مَن يُطِعِ اللّه َ والرَّسولَ فَاُولئِكَ مَعَ الَّذينَ أنعَمَ اللّه ُ عَلَيهِم مِنَ النَّبِيّينَ وَالصِّدّيقينَ والشُّهَداءِ والصّالِحينَ وحَسُنَ اُولئِكَ رَفيقًا

امام باقر عليه السلام: ما را با پارسايى (خود) يارى رسانيد، زيرا هر كس از شما خداى عز و جلرا با پارسايى ديدار كند، او را نزد خداوند گشايش باشد و خداى عز و جلمى فرمايد: «و آنها كه از خدا و رسول فرمان برند در زمره كسانى خواهند بود كه خدا ايشان را گرامى داشته است (يعنى) با پيامبران و صدّيقان و شهيدان و شايستگان اند و چه نيكو همدمانى هستند اينان» . پيامبر از ماست و صدّيق و شهيدان و شايستگان (نيز) از ما هستند.

النساء : 69 .

حديث217

امام باقر عليه السلام :

_ لِفُضَيلٍ _ : بَلِّغ مَن لَقيتَ مِن مُوالينا عَنَّا السَّلامَ ، وقُل لَهُم : إنّي لا اُغني عَنكُم مِنَ اللّه ِ شَيئًا إلاّ بِوَرَعٍ ، فَاحفَظوا ألسِنَتَكُم وكُفّوا أيدِيَكُم ، وعَلَيكُم بِالصَّبرِ وَالصَّلاةِ ، إنَّ اللّه َ مَعَ الصّابِرينَ

امام باقر عليه السلام _ به فضيل _ : دوستان ما را كه ديدى، از جانب ما سلام برسان و به ايشان بگو: در نزد خدا از دست من براى شما كارى ساخته نيست، جز اين كه پارسايى پيشه كنيد. پس زبانهاى خود را حفظ كنيد و دستهايتان را باز داريد و بر شما باد شكيبايى و نماز كه خداوند، با شكيبايان است.

تفسير العيّاشيّ : 1 / 68 / 123 ، دعائم الإسلام : 1 / 133 وفيه «بورع

واجتهاد» ، مستطرفات السرائر : 74 / 17 ، مشكاة الأنوار : 44 ، وذكره أيضًا في : 46 كلاهما عن الفضيل عن الإمام الصادق عليه السلام .

حديث218

امام باقر عليه السلام :

_ في وَصِيَّتِهِ لِجابِرِ بنِ يَزيدَ الجُعفِيِّ _ : اِعلَم بِأَنَّكَ لا تَكونُ لَنا وَلِيًّا حَتّى لَوِ اجتَمَعَ عَلَيكَ أهلُ مِصرِكَ وقالوا : «إنَّكَ رَجُلُ سَوءٍ» لَم يَحزُنكَ ذلِكَ ، ولَو قالوا : «إنَّك رَجُلٌ صالِحٌ» لَم يَسُرَّكَ ذلِكَ ، ولكِنِ اعرِض نَفسَكَ عَلى كِتابِ اللّه ِ ، فَإِن كُنتَ سالِكًا سَبيلَهُ ، زاهِدًا في تَزهيدِهِ ، راغِبًا في تَرغيبِهِ ، خائِفًا مِن تَخويفِهِ فَاثبُت وأبشِر ، فَإِنَّهُ لا يَضُرُّكَ ما قيلَ فيكَ ، وإن كُنتَ مُبائِنًا لِلقُرآنِ فَماذَا الَّذي يَغُرُّكَ مِن نَفسِكَ ؟ !

امام باقر عليه السلام _ در سفارش خود به جابربن يزيد جعفى _ : بدان كه تو دوستدار ما نخواهى بود، مگر آن گاه كه اگر همه همشهريانت عليه تو هم داستان شوند و [يك زبان] بگويند: «تو آدم بدى هستى» اين، اندوهگينت نسازد و اگر بگويند: «تو آدم خوبى هستى» اين[نيز ]شادمانت نكند. بلكه خود را با كتاب خدا بسنج، اگر ديدى پوينده راه آنان هستى و از آن چه قرآن به اعراض از آن فرا خوانده روى گردانى و به آن چه ترغيب كرده، راغبى و از آن چه بيم داده است، بيمناكى، پس ثابت قدم باش و مژده ات باد كه آن چه درباره تو گفته شود، زيانت نرساند، اما اگر ديدى از قرآن جدايى، پس چرا بايد خود را بفريبى؟!

تحف العقول : 284 .

حديث219

امام باقر عليه السلام :

_ في وَصِيَّتِهِ لِبَعضِ شيعَتِهِ _ : يا مَعشَرَ شيعَتِنا ؛ اِسمَعوا وَافهَموا وَصايانا وعَهدَنا إلى أولِيائِنَا ، اُصدُقوا في قَولِكُم ، وبَرّوا في أيمانِكُم لِأَولِيائِكُم

وأعدائِكُم ، وتَواسَوا بِأَموالِكُم ، وتَحابّوا بِقُلوبِكُم ، وتَصَدَّقوا عَلى فُقَرائِكُم ، وَاجتَمِعوا عَلى أمرِكُم ، ولا تُدخِلوا غِشًّا ولا خِيانَةً عَلى أحَدٍ ، ولا تَشُكّوا بَعدَ اليَقينِ ، ولا تَرجِعوا بَعدَ الإِقدامِ جُبنًا ، ولا يُوَلِّ أحَدٌ مِنكُم

أهلَ مَوَدَّتِهِ قَفاهُ ، ولا تَكونَنَّ شَهوَتُكُم في مَوَدَّةِ غَيرِكُم ، ولا مَوَدَّتُكُم فيما سِواكُم ، ولا عَمَلُكُم لِغَيرِ رَبِّكُم ، ولا إيمانُكُم وقَصدُكُم لِغَيرِ نَبِيِّكُم ، وَاستَعينوا بِاللّه ِ وَاصبِروا ، «إنَّ الأَرضَ لِلّهِ يورِثُها مَن يَشاءُ مِن عِبادِهَ والعاقِبَةُ لِلمُتَّقينَ

امام باقر عليه السلام _ در سفارش به برخى شيعيان خود _ : اى گروه شيعيان ما، توصيه ها و سفارش ما به دوستانمان را بشنويد و نيك دريابيد. راست گفتار باشيد، به سوگندتان با دوستان و دشمنانتان وفادار باشيد، با اموالتان به مدد يكديگر بشتابيد، قلباً يكديگر را دوست بداريد، به درويشانتان صدقه دهيد، در كار خود متحد باشيد، به هيچ كس دغلى و خيانت روا مداريد، بعد از يقين [در

عقيده به حقّانيت ما] دچار شكّ و ترديد نشويد، بعد از پيشروى، از ترس، گام واپس ننهيد، هيچ يك از شما به دوستدار خود پشت نكند، زنهار به دوستى با غير خود ميل نكنيد وبه اغيار دست مودّت ندهيد و كارتان جز براى پروردگارتان نباشد و ايمان و عقيده تان به كسى جز پيامبرتان نباشد و از خدا يارى طلبيد و شكيبا باشيد كه «زمين از آنِ خداست و آن را به هركس از بندگانش كه بخواهد به ارث مى دهد و فرجام، از آن پرهيزگاران است». زمين از آنِ خداوند است و او آن را به بندگان شايسته اش، به

ارث مى دهد.

سپس فرمود: از شيعيان ما، آن كسى دوستدار خدا و دوستدار رسول اوست كه هرگاه سخن گويد، راست گويد و هرگاه وعده اى دهد، بدان وفا كند و هرگاه امانتى بدو سپرده شود، آن را برگرداند و هرگاه در راه حقّ بارى بر دوش او نهند، آن را به دوش كشد و هرگاه حقّ واجبى از او خواسته شود، عطا كند و هرگاه به كار حقّى فرمان داده شود، انجامش دهد. شيعه ما كسى است كه علم او از گوشش فراتر نرود [اسرار ما را كه مى شنود حفظ كند] ؛ شيعه ما كسى است كه عيب جوى ما را مدح نمى گويد، با كسى كه به ما بغض مى ورزد، پيوند برقرار نمى سازد، با كينه جوى ما، همنشينى نمى كند، اگر به مؤمنى برسد، به او احترام مى گذارد، اگر به نادانى برخورَد، از او دورى مى كند؛ شيعه ما كسى است كه [از سختيها و گرفتاريها] چونان سگ، زوزه نمى كشد و مانند كلاغ، طمّاع نيست و به سوى احدى جز برادران خود، دست نياز دراز نمى كند، حتى اگر از گرسنگى بميرد؛ شيعه ما كسى است كه به عقيده ما معتقد باشد، به خاطر ما، دوستان خود را ترك مى گويد، كسانى را كه از او دور و بيگانه اند، اما دوستدار مايند، به خود نزديك مى كند و نزديكان خود را كه با ما دشمن اند از خود دور مى گرداند.

الأعراف : 128 .

حديث220

امام باقر عليه السلام :

«قُل لا أسأَلُكُم عَلَيهِ أجرًا إلاَّ المَوَدَّةَ فِي القُربى» قالَ : هُمُ

الأَئِمَّةُ عليهم السلام

عبداللّه بن عجلان از حضرت باقر عليه السلام روايت مى كند كه آن حضرت درباره آيه «بگو: من به ازاى اين از شما مزدى نمى خواهم مگر دوستى خويشاوندانم» فرمود: [مقصود ]خويشاوندان ائمّه عليهم السلامهستند.

الكافي : 1 / 413 / 7 ، المحاسن : 1 / 241 / 443 .

حديث221

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِهِ تَعالى : «قُل ما سَأَلتُكُم مِن أجرٍ فَهُوَ لَكُم» _ : الأَجرُ الَّذي هُوَ المَوَدَّةُ فِيالقُربَى الَّتي لَم أسأَلكُم غَيرَها فَهُوَ لَكُم ، تَهتَدونَ بِها وتَسعَدونَ بِها ، وتَنجونَ مِن عَذابِ اللّه ِ يَومَ القِيامَةِ

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «بگو: هرمزدى كه از شما خواستم آن براى شماست» _ : [يعنى] اين مزدى كه عبارت از دوستى خويشاوندان است و من جز آن چيزى از شما نمى خواهم در حقيقت براى خود شماست؛ زيرا شما به واسطه آن هدايت مى شويد و به خوشبختى مى رسيد و در روز قيامت از عذاب خدا رهايى مى يابيد.

ينابيع المودّة : 1 / 316 / 5 .

حديث222

امام باقر عليه السلام :

لَمّا قُبِضَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله باتَ آلُ مُحَمَّدٍ صلي الله عليه و آله بِأَطوَلِ لَيلَةٍ _ إلى أن قالَ : _ فَبَينا هُم كَذلِكَ إذ أتاهُم آتٍ لا يَرَونَهُ ويَسمَعونَ كَلامَهُ فَقالَ : السَّلامُ عَلَيكُم أهلَ البَيتِ ورَحمَةُ اللّه ِ وبَرَكاتُهُ . . . فَأَنتُمُ الأَمانَةُ المُستَودَعَةُ ، ولَكُمُ المَوَدَّةُ الواجِبَةُ وَالطّاعَةُ المَفروضَةُ

امام باقر عليه السلام: چون رسول خدا صلي الله عليه و آله درگذشت آل محمّد صلي الله عليه و آله [از شدت تأثر و اندوه ]طولانى ترين شب را گذراندند _ تا آن جا كه فرمود: _ در يك چنان حال و هوايى ناگهان يكى بر آنان وارد شد كه خودش را نمى ديدند اما سخنش را مى شنيدند. او گفت: درود و رحمت و بركات خدا بر شما اهل

بيت باد... شماييد آن امانت سپرده شده، دوستى شما [بر مردم] واجب است و اطاعت از شما فريضه.

الكافي : 1 / 445 / 19 عن يعقوب بن سالم عن رجل .

حديث223

امام باقر عليه السلام :

آلُ مُحَمَّدٍ عليهم السلامهُم حَبلُ اللّه ِ الَّذي أمَرَنا بِالاِعتِصامِ بِهِ ، فَقالَ : «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللّه ِ جَميعًا ولا تَفَرَّقوا

جابر از امام باقر عليه السلام: آل محمّد عليهم السلام همان ريسمان خدايند كه ما را به چنگ زدن بدان فرمان داده و فرموده است: «و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده مشويد» .

تفسيرالعيّاشيّ: 1 / 194 / 123 ، وذكر أيضًا في : 1 / 102 / 298 ، والآية 103 من سورة آل عمران .

حديث224

امام باقر عليه السلام :

بُنِيَ الإِسلامُ عَلى خَمسِ دَعائِمَ : إقامِ الصَّلاةِ ، وإيتاءِ الزَّكاةِ ، وصَومِ شَهرِ رَمَضانَ ، وحَجِّ البَيتِ ، وَالوَلايَةِ لَنا أهلَ البَيتِ

امام باقر عليه السلام: اسلام بر پنج پايه استوار شده است: نماز خواندن، زكات دادن، روزه ماه رمضان، حج خانه خدا و (پذيرش) ولايت ما اهل بيت.

أمالي الطوسيّ : 124 / 192 ، الخصال : 278 / 21 ، أمالي المفيد : 353 / 4 ، بشارة المصطفى : 69 كلّها عن أبي حمزة الثماليّ ، وراجع الكافي : 2 / 18 باب دعائم الإسلام ، التهذيب : 4 / 151 / 418 .

حديث225

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ جَلَّ وعَزَّ طَهَّرَ أهلَ بَيتِ نَبِيِّهِ عليهم السلام وسَأَلَهُم

امام باقر عليه السلام: خداوند عز و جل اهل بيت پيامبر خود را پاك گردانيد و مزد رسالت را دوستى با ايشان قرار داد و ولايت را براى آنان مقرر داشت و ايشان را اوصياء و دوستان او قرار داد كه پس از وى در ميان امّتش پايدارند. پس، اى مردم! در آن چه گفتم بينديشيد كه خداوند عز و جلولايت و طاعت و دوستى خود را در او نهاده و وى را استنباط كننده علمش و دلايل و حجّت هايش گردانيده است. بنابراين، فقط او را بپذيريد و تنها به او تمسك جوييد تا به واسطه او نجات يابيد و در روز قيامت حجّت داشته باشيد، راه پروردگارتان عز و جل، جز به واسطه آنان پيموده نمى شود و هيچ ولايتى جز به واسطه آنان به خداى عز

و جل

نمى پيوندد. هركه چنين كند بر خداوند است كه او را گرامى بدارد و عذابش

نكند و هر كس با چيزى جز آن چه خداوند عز و جل بدان فرمان داده بر او وارد شود بر خداى عزوجل است كه او را خوار گرداند و عذابش كند.

في بحارالأنوار نقلاً عن الكافي : «وجَعَلَ لَهُم أجَر . . .» وهو الأنسب .

حديث226

امام باقر عليه السلام :

مَن دَخَلَ في وَلايَةِ آلِ مُحَمَّدٍ دَخَلَ الجَنَّةَ ، ومَن دَخَلَ في وَلايَةِ عَدُوِّهِم دَخَلَ النّارَ

امام باقر عليه السلام: هركه به ولايت آل محمّد درآيد، به بهشت رود و هر كه به ولايت دشمنان آنان درآيد، به دوزخ رود.

تفسير العيّاشيّ : 2 / 160 / 66 .

حديث227

امام باقر عليه السلام :

دَعا رَسولُ اللّه ِ أصحابَهُ بِمِنى فَقالَ : . . . يا أيُّهَا النّاسُ ، إنّي تارِكٌ فيكُم حُرُماتِ اللّه ِ : كِتابَ اللّه ِ ، وعِترَتي ، وَالكَعبَةَ البَيتَ الحَرام

امام باقر عليه السلام: رسول خدا صلي الله عليه و آله در مِنى اصحاب خود را فرا خواند و فرمود:... اى مردم! من حرمت هاى خدا را در ميان شما بر جاى مى گذارم: كتاب خدا، عترتم و كعبه؛ بيت الحرام را .

بصائر الدرجات : 413 / 3 عن جابر ، مختصر بصائر الدرجات : 90 عن جابر بن يزيد الجعفيّ .

حديث228

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِ اللّه ِ تَعالى : «وَاعلَموا أنَّما غَنِمتُم مِن شَيءٍ فَأَنَّ للّه ِِ خُمُسَهُ ولِلرَّسولِ» _ : هُم قَرابَةُ رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله ، وَالخُمسُ للّه ِِ ولِلرَّسولِ ولَنا

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «و بدانيد كه هر چيزى را به غنيمت گرفتيد يك پنجم آن براى خدا و رسول و...است» _: مقصود خويشاوندان رسول خداست. خمس، از آنِ خدا و پيامبر و ماست.

الكافي : 1 / 539 / 2 عن محمّد بن مسلم

حديث229

امام باقر عليه السلام :

إنَّ ذِكرَنا مِن ذِكرِ اللّه ِ ، وذِكرَ عَدُوِّنا مِن ذِكرِ الشَّيطانِ

امام باقر عليه السلام: همانا ياد كردن از ما، ياد كردن از خداست و ياد كردن از دشمن ما، ياد كردن از شيطان است.

الكافي : 2 / 496 / 2 عن أبي بصير عن الإمام الصادق عليه السلام .

حديث230

امام باقر عليه السلام :

_ عَن أبيهِ عَن جَدِّهِ _ : لَمّا قَضى رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله مَناسِكَهُ مِن حَجَّةِ الوَداعِ رَكِبَ راحِلَتَهُ وأنشَأَ يَقولُ : لا يَدخُلُ الجَنَّةَ إلاّ مَن كانَ مُسلِمًا . فَقامَ إلَيهِ أبو ذَرٍّ الغِفارِيُّ رحمه الله فَقالَ: يا رَسولَ اللّه ِ ، ومَا الإِسلامُ ؟ فَقالَ صلي الله عليه و آله : الإِسلامُ

عُريانٌ ، لِباسُهُ التَّقوى ، وزينَتُهُ الحَياءُ ، ومِلاكُهُ الوَرَعُ ، وجَمالُهُ الدّينُ (كَمالُهُ _ خ ل) ، وثَمَرُهُ العَمَلُ الصّالِحُ ، ولِكُلِّ شَيءٍ أساسٌ وأساسُ الإِسلامِ حُبُّنا أهلَ البَيتِ

امام باقر عليه السلام _ از پدرش از جدش _ : چون رسول خدا صلي الله عليه و آله مناسك حجة الوداع را به پايان برد، بر اشتر خود سوار شد و شروع به گفتن اين جمله كرد: به بهشت

نرود مگر كسى كه مسلمان باشد. ابوذر غفارى رحمه الله برخاست و عرض كرد: اى رسول خدا، اسلام چيست؟ حضرت فرمود: اسلام برهنه است و جامه اش، پرهيزگارى است و زيورش، حيا و قوامش، پارسايى و جمالش [كمالش]

ديندارى و ميوه اش، كردار نيك است. هر چيزى بنيادى دارد و بنياد اسلام، دوست داشتن ما اهل بيت است.

أمالي الطوسيّ : 84/126 عن جابر بن يزيد ، تحف العقول : 52 ، الفقيه : 4 / 364 / 5762 .

حديث231

امام باقر عليه السلام :

حُبُّنا أهلَ البَيتِ نِظامُ الدّينِ

امام باقر عليه السلام: دوست داشتن ما اهل بيت، نظام دين است.

أمالي الطوسيّ : 296 / 582 عن جابر بن يزيد الجعفيّ .

حديث232

امام باقر عليه السلام :

بُنِيَ الإِسلامُ عَلى خَمسٍ : عَلَى الصَّلاةِ وَالزَّكاةِ وَالصَّومِ وَالحَجِّ وَالوَلايَةِ ، ولَم يُنادَ بِشَيءٍ كَما نودِيَ بِالوَلايَةِ

امام باقر عليه السلام: اسلام بر پنج چيز بنا شده است: بر نماز و زكات و روزه و حج و ولايت و به هيچ چيزى به اندازه ولايت فرا خوانده نشده است.

الكافي : 2 / 18 / 3 عن فضيل بن يسار و ح 1 ، المحاسن : 1 / 445 / 1033 كلاهما عن أبي حمزة ، وراجع البحار : 68 / 329 / باب 27 .

حديث233

امام باقر عليه السلام :

أحِبُّوا اللّه َ وأحِبّوا رَسولَ اللّه ِ لِحُبِّ اللّه ِ ، وأحِبّونا لِحُبِّ رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله

امام باقر عليه السلام: خدا را دوست بداريد و رسول خدا را به خاطر خدا دوست بداريد و ما را به خاطر رسول خدا صلي الله عليه و آله دوست بداريد.

مناقب الإمام أميرالمؤمنين عليه السلام للكوفيّ : 2 / 160 / 637 عن عبيداللّه بن محمّد بن عمر بن عليّ بن أبي طالب .

حديث234

امام باقر عليه السلام :

إنّي لَأَعلَمُ أنَّ هذَا الحُبَّ الَّذي تُحِبّونّا لَيسَ بِشَيءٍ صَنَعتُمُوهُ ، ولكِنَّ اللّه َ صَنَعَهُ

امام باقر عليه السلام: من مى دانم كه اين محبّت شما نسبت به ما چيزى نيست كه خود شما آن را ساخته باشيد، بلكه كار خداست.

المحاسن : 1 / 246 / 457 عن أبي بصير .

حديث235

امام باقر عليه السلام :

مَن أصبَحَ يَجِدُ بَردَ حُبِّنا عَلى قَلبِهِ فَليَحمَدِ اللّه َ عَلى بادِئِ النِّعَمِ . قيلَ : وما بادِئُ النِّعَمِ ؟ فَقالَ : طيبُ المَولِدِ

امام باقر عليه السلام: هر كه صبح كند و خنكاى محبّت ما را در دلش احساس كند پس خداوند را بر نخستين نعمت سپاس گويد: عرض شد: نخستين نعمت كدام است؟ فرمود: حلال زادگى.

أمالي الصدوق : 384 / 13 ، علل الشرائع : 141 / 2 ، معاني الأخبار : 161 / 2 كلّها عن أبي محمّد الأنصاريّ عن غير واحد .

حديث236

امام باقر عليه السلام :

سَمِعتُ رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله يَقولُ لِعَلِيٍّ عليه السلام : إنَّ اللّه َ أخَذَ مِيثاقَ المُؤمِنينَ عَلى

حُبِّكَ ، وأخَذَ ميثاقَ المُنافِقينَ عَلى بُغضِكَ . ولَو ضَرَبتَ خَيشومَ المُؤمِنِ ما أبغَضَكَ ، ولَو نَثَرتَ الدَّنانيرَ عَلَى المُنافِقِ ما أحَبَّكَ . يا عَلِيُّ ، لا يُحِبُّكَ إلاّ مُؤمِنٌ ، ولا يُبغِضُكَ إلاّ مُنافِقٌ

ابوذر: شنيدم رسول خدا صلي الله عليه و آله به على عليه السلام مى فرمايد: خداوند از مؤمنان بر محبّت تو پيمان گرفته است و از منافقان بر بغض نسبت به تو. اگر بينى مؤمن

را قطع كنى، باز تو را دشمن نخواهد داشت و اگر دينارها به پاى منافقان بريزى، باز هم دوستت نخواهند داشت. اى على، تو را دوست ندارد، مگر مؤمن و تو را دشمن نمى دارد، مگر منافق.

تاريخ دمشق «ترجمه الإمام عليّ عليه السلام»: 2/204/695، الغارات: 2/520 عن حبّه العرنيّ، من دون ذيله .

حديث237

امام باقر عليه السلام :

لَو ضَرَبتُ خَيشومَ المُؤمِنِ بِسَيفي هذا عَلى أن يُبغِضَني ما أبغَضَني ، ولَو صَبَبتُ الدُّنيا بِجَمّاتِها عَلَى المُنافِقِ عَلى أن يُحِبَّني ما أحَبَّني ، وذلِكَ أنَّهُ قُضِيَ فَانقَضى عَلى لِسانِ النَّبِيِّ الاُمِّيِّ صلي الله عليه و آله أنَّهُ قالَ : يا عَلِيُّ ، لا يُبغِضُكَ مُؤمِنٌ ، ولا يُحِبُّكَ مُنافِقٌ

امام على عليه السلام _ در حكمتى از حكمت هايشان _ : اگر با همين شمشيرم بر بينى مؤمن كوبم كه با من دشمن شود، دشمن نشود و اگر همه دنيا را به پاى منافق ريزم كه مرا دوست بدارد، باز هم دوست نخواهد

داشت و اين از آن روست كه حكم خدا بر زبان پيامبر امّى صلي الله عليه و آله گذشت كه فرمود: اى على، هيچ مؤمنى با تو دشمنى نكند و هيچ منافقى دوستدار تو نشود.

نهج البلاغة : الحكمة 45 ، أمالي الطوسيّ : 206 / 353 نحوه عن سويد بن غفلة ، روضة الواعظين : 323 ، وراجع الكافي : 8 / 268 / 396 .

حديث238

امام باقر عليه السلام :

حُبُّنا إيمانٌ ، وبُغضُنا كُفرٌ

امام باقر عليه السلام: دوست داشتن ما، ايمان است و دشمن داشتنمان، كفر.

الكافي : 1 / 188 / 12 ، المحاسن : 1 / 247 / 463 كلاهما عن محمّد بن الفضيل ، تفسير فرات الكوفيّ : 428 / 566 عن زياد بن المنذر .

حديث239

امام باقر عليه السلام :

مَن تَوَلّى مُحِبَّنا فَقَد أحَبَّنا

امام صادق عليه السلام: هركه دوستدار ما را دوست بدارد، هرآينه ما را دوست داشته است.

البحار : 100 / 124 / 34 نقلاً عن المزار الكبير عن عبد الرحمن بن مسلم .

حديث240

امام باقر عليه السلام :

وَاللّه ِ ، لا يُحِبُّنا عَبدٌ أبَدًا ولَو كانَ أسيرًا بِالدَّيلَمِ إلاّ نَفَعَهُ اللّه ُ بِحُبِّنا ، وإنَّ حُبِّنا لَيُساقِطُ الذُّنوبَ مِنِ ابنِ آدَمَ كَما يُساقِطُ الرّيحُ الوَرَقَ مِنَ الشَّجَرِ

امام حسن عليه السلام: به خدا قسم، هيچ بنده اى نيست كه ما را دوست بدارد، حتى اگر در ديلم اسير باشد، مگر اين كه خداوند به واسطه اين محبّت ما، او را سود بخشد. همانا دوست داشتن ما، گناهان را از آدمى فرو مى ريزاند، همچنان كه باد، برگهاى درختان را مى ريزد.

الاختصاص : 82 ، رجال الكشّيّ : 1 / 329 / 178 كلاهما عن أبي حمزة الثماليّ عن الإمام الباقر عليه السلام .

حديث241

امام باقر عليه السلام :

إنَّ حُبَّنا أهلَ البَيتِ لَيَحُطُّ الذُّنوبَ عَنِ العِبادِ كَما تَحُطُّ الرّيحُ الشَّديدَةُ الوَرَقَ عَنِ الشَّجَرِ

امام صادق عليه السلام: دوست داشتن ما اهل بيت، گناهان بندگان را مى ريزد، همان گونه كه باد شديد، برگهاى درختان را مى ريزد.

ثواب الأعمال : 223 / 1 ، قرب الإسناد : 39 / 126 ، بشارة المصطفى : 270 كلّها عن بكر بن محمّد الأزديّ .

حديث242

امام باقر عليه السلام :

_ عَن جابِرِ بنِ عَبدِ اللّه ِ الأَنصارِيِّ _ : أقبَلَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله حَتّى صَعِدَ المِنبَرَ ، وَاجتَمَعَ المُهاجِرونَ وَالأَنصارُ فِي الصَّلاةِ ، فَقالَ : أيُّهَا النّاسُ ، مَن أبغَضَنا أهلَ البَيتِ بَعَثَهُ اللّه ُ يَهودِيًّا . قالَ جابِرٌ : فَقُمتُ إلَيهِ ، فَقُلتُ : يا رَسولَ اللّه ِ ، وإن شَهِدَ أن لا إلهَ إلاَّ اللّه ُ وأنَّكَ رَسولُ اللّه ِ ؟ قالَ : نَعَم

وإن شَهِدَ ، إنَّمَا احتَجَزَ بِذلِكَ مِن أن يُسفَكَ دَمُهُ أو يُؤَدِّيَ الجِزيَةَ عَن يَدٍ وهُوَ صاغِرٌ .

ثُمَّ قالَ : أيُّهَا النّاسُ ، مَن أبغَضَنا أهلَ البَيتِ بَعَثَهُ اللّه ُ يَومَ القِيامَةِ يَهودِيًّا ، وإن أدرَكَ الدَّجّالَ آمَنَ بِهِ ، وإن لَم يُدرِكهُ بُعِثَ مِن قَبرِهِ حَتّى يُؤمِنَ بِهِ ، إنَّ رَبّي عَزَّوجَلَّ مَثَّلَ لي اُمَّتي فِي الطّينِ ، وعَلَّمَني أسماءَ اُمَّتي كَما عَلَّمَ آدَمَ الأَسماءَ كُلَّها ، فَمَرَّ بي أصحابُ الرّاياتِ ، فَاستَغفَرتُ لِعَلِيٍّ وشيعَتِهِ .

قالَ حَنانُ [بنُ سَديرٍ راوي هذَا الخَبَرِ] : وقالَ لي أبي : اُكتُب هذَا الحَديثَ فَكَتَبتُهُ ، وخَرَجنا مِن غَدٍ إلَى المَدينَةِ فَقَدِمنا فَدَخَلنا عَلى أبي

عَبدِ اللّه ِ عليه السلام ، فَقُلتُ لَهُ : جُعِلتُ فِداكَ ، إنَّ رَجُلاً مِنَ المَكِّيّينَ يُقالُ لَهُ سُدَيفٌ حَدَّثَني عَن أبيكَ بِحَديثٍ ، فَقالَ : وتَحفَظُهُ ؟ فَقُلتُ : كَتَبتُهُ ، قالَ : فَهاتِهِ ، فَعَرَضتُهُ عَلَيهِ ، فَلَمَّا انتَهى إلى «مَثَّلَ لي اُمَّتي فِي الطّينِ ، وعَلَّمَني أسماءَ اُمَّتي كَما عَلَّمَ آدَمَ الأَسماءَ كُلَّها» قالَ أبو عَبدِ اللّه ِ عليه السلام : يا سَديرُ ، مَتى حَدَّثَكَ بِهذا عَن أبي ؟ قُلتُ : اليَومُ السّابِعُ مُنذُ سَمِعناهُ مِنهُ يَرويهِ عَن أبيكَ ، فَقالَ : قَد كُنتُ أرى أنَّ هذَا الحَديثَ لا يَخرُجُ عَن أبي إلى أحَدٍ

امام باقر عليه السلام _ به نقل از جابربن عبداللّه انصارى _ : رسول خدا صلي الله عليه و آله تشريف آورد و منبر رفت و مهاجران و انصار براى نماز جمع شدند. حضرت فرمود: اى مردم! هر كه ما اهل بيت را دشمن بدارد، خداوند او را يهودى محشور كند. جابر مى گويد: من برخاستم و عرض كردم: اى رسول خدا، اگر چه شهادت به

لا اله الا اللّه و به پيامبرى شما دهد؟ فرمود: آرى، اگر چه شهادت دهد. او با شهادت دادن [به يگانگى خدا و رسالت من] فقط سبب مى شود كه خونش ريخته نشود و يا با دست خود و ذليلانه، جزيه ندهد.

سپس فرمود: اى مردم، هركس ما اهل بيت را دشمن بدارد خداوند در روز قيامت او را يهودى محشور كند و اگر به زمان دجّال برسد به او ايمان آورد و اگر آن زمان را درك نكند، از گورش برانگيخته گردد، تا به او ايمان

بياورد. همانا پروردگارم عز و جل، در ابتداى خلقت كه گل آدميان را مى سرشتند، امّت مرا برايم مجسّم نمود و نامهاى همه افراد امّت مرا به من آموخت، همان گونه كه تمام اسماء را به آدم تعليم داد. پس پرچمداران از برابر من گذشتند و من براى على و شيعيان او آمرزش طلبيدم.

حنان (بن سدير راوى اين خبر) گويد: پدرم به من گفت: اين حديث را بنويس و من نوشتم. فردا به جانب مدينه حركت كرديم و وارد آن شديم و خدمت ابى عبداللّه (الصادق) عليه السلام رسيديم. من به آن حضرت عرض كردم: فدايت شوم، مردى از مكّيان به نام سديف، حديثى از پدرتان به من گفته است، حضرت فرمود: آن را حفظ دارى؟ عرض كردم: مكتوبش كرده ام. فرمود: بده ببينم. من آن را به حضرت نشان دادم. چون به جمله «در آن هنگام كه گل آدميان را مى سرشتند خداوند امّت مرا برايم مجسم نمود و نامهاى همه افراد امّتم را به من آموخت، همان گونه كه تمام اسماء را به آدم تعليم داد» رسيد فرمود: اى سدير، چه هنگام اين حديث را از قول پدرم برايت نقل كرد؟ عرض كردم: هفت روز است كه روايت او را از پدرتان شنيده ام. فرمود: من فكر مى كردم كه اين حديث، از دهان پدرم براى احدى خارج نخواهد شد.

أمالي الطوسيّ : 649 / 1347 ، وراجع أمالي المفيد : 126 / 4 كلاهما عن حنّان بن سدير عن سديف المكّيّ ، المحاسن : 1 / 173 / 266 ، ثواب الأعمال : 243 / 1 ، دعائم

الإسلام : 1 / 75 .

حديث243

امام باقر عليه السلام :

جاءَ رَجُلٌ إلَى النَّبِيِّ صلي الله عليه و آله فَقالَ : يا رَسولَ اللّه ِ ، أكُلُّ مَن قالَ لا إلهَ إلاَّ اللّه ُ مُؤمِنٌ ؟ قالَ : إنَّ عَداوَتَنا تُلحِقُ بِاليَهودِ وَالنَّصارى ، إنَّكُم لا تَدخُلونَ الجَنَّةَ حَتّى تُحِبّوني ، وكَذَبَ مَن زَعَمَ أنَّهُ يُحِبُّني و يُبغِضُ هذا _ يَعنى عَلِيًّا عليه السلام _

امام باقر عليه السلام : مردى خدمت پيامبر صلي الله عليه و آله آمد و عرض كرد: اى رسول خدا! آيا هر كس بگويد: لا اله الا اللّه ، مؤمن است؟ فرمود: دشمنى با ما، باعث ملحق شدن به جرگه يهود و نصارى مى شود. شما به بهشت نخواهيد رفت مگر اين كه مرا دوست بداريد؛ و دروغ مى گويد، كسى كه گمان مى كند مرا دوست دارد اما اين _ يعنى على عليه السلام_ را دشمن مى دارد.

أمالي الصدوق : 221 / 17 عن جابر بن يزيد الجعفيّ ، بشارة المصطفى : 120 عن جابر .

حديث244

امام باقر عليه السلام :

لَو أنَّ كُلَّ مَلَكٍ خَلَقَهُ اللّه ُ عَزَّوجَلَّ وكُلَّ نَبِيٍّ بَعَثَهُ اللّه ُ وكُلَّ صِدّيقٍ وكُلَّ شَهيدٍ شَفَعوا في ناصِبٍ لَنا أهلَ البَيتِ أن يُخرِجَهُ اللّه ُ عَزَّوجَلَّ مِنَ النّارِ ما أخرَجَهُ اللّه ُ أبَدًا ، وَاللّه ُ عَزَّوجَلَّ يَقولُ في كِتابِهِ : «ماكِثينَ فيهِ أبدًا » .

امام باقر عليه السلام: اگر حتّى همه فرشتگانى كه خداوند عز و جل آفريده و همه پيامبرانى كه خدا برانگيخته و همه صدّيقان و شهيدان، در حقّ دشمن كينه توز ما اهل بيت، شفاعت كنند كه خداى

عز و جل او را از آتش دوزخ بيرون آورد، هرگز خداوند او را بيرون نخواهد آورد. خداوند عز و جلدر كتاب خود مى فرمايد: «براى هميشه در آن ماندگارند» .

ثواب الأعمال : 247 / 5 عن حمران بن أعين ، والآية 3 من سورة الكهف .

حديث245

امام باقر عليه السلام :

لَمّا نَزَلَت هذِهِ الآيَةُ : «يَومَ نَدعوا كُلَّ اُناسٍ بِإِمامِهِم

امام باقر عليه السلام: وقتى آيه «روزى كه هر گروهى را با پيشوايشان فرا مى خوانيم» نازل شد، مسلمانان عرض كردند: اى رسول خدا، مگر شما پيشواى همه مردم نيستيد؟ رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: من فرستاده خدا به سوى همه مردم هستم ولى بعد از من براى مردم، پيشوايانى الهى از اهل بيتم خواهد بود كه در ميان مردم (به رهبرى) بر مى خيزند ليكن [از سوى آنان ]تكذيب مى شوند و

پيشوايان كفر و ضلالت و پيروانشان بر ايشان ستم روا مى دارند. هر كه آنان

را دوست بدارد و از ايشان پيروى كند و تصديقشان نمايد، از من است و با من است و مرا ملاقات خواهد كرد؛ و آگاه باشيد هر كه به ايشان ستم روا دارد و تكذيبشان كند، از من نيست و با من نيست و من از او بيزارم.

الإسراء : 71 .

حديث246

امام باقر عليه السلام :

مَن لَم يَعرِف سوءَ ما اُوتِيَ إلَينا مِن ظُلمِنا وذَهابِ حَقِّنا وما نُكِبنا بِهِ فَهُوَ شَريكُ مَن أتى إلَينا فيما وَلِيَنا بِهِ

امام باقر عليه السلام: هركس به بد و ناروا بودن ستمها و حقّ كشيها و رنجهايى كه به ما رسيده معترف نباشد، با كسى كه اين كارها را در حقّ ما كرده شريك است.

ثواب الأعمال : 248 / 6 عن جابر .

حديث247

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِهِ تَعالى : «ولَقَد كَتَبنا فِي الزَّبورِ مِن بَعدِ الذِّكرِ أنَّ الأَرضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصّالِحونَ» _ : نَحنُ هُم

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه شريفه «و در حقيقت، در زبور پس از تورات نوشتيم كه زمين را بندگان شايسته ما به ارث خواهند برد» _ : آن بندگان شايسته ما هستيم.

تأويل الآيات الظاهرة : 326 عن أبي صادق .

حديث248

امام باقر عليه السلام :

_ في تَفسيرِ الآيَةِ _ : هُم آلُ مُحَمَّدٍ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَيهِم

امام باقر عليه السلام _ در تفسير همين آيه _ : آن بندگان شايسته، خاندان محمّد صلوات اللّه عليهم هستند.

تأويل الآيات الظاهرة : 326 عن أبي الورد .

حديث249

امام باقر عليه السلام :

_ أيضًا _ : هُم أصحابُ المَهدِيِّ عليه السلامفي آخِرِ الزَّمانِ

امام باقر عليه السلام _ نيز در تفسير همين آيه _ : آنان، ياران مهدى عليه السلامدر آخر الزمان هستند.

مجمع البيان : 7 / 106 عن ابن عبّاس ، تأويل الآيات الظاهرة : 327 عن محمّد بن عبداللّه بن الحسن ، راجع ينابيع المودّة : 3 / 243 / 28 ، تفسير القمّي : 2 / 77 .

حديث250

امام باقر عليه السلام :

_ أيضًا _ : إنَّ ذلِكَ وَعدٌ لِلمُؤمِنينَ بِأَنَّهُم يَرِثونَ جَميعَ الأَرضِ

امام باقر عليه السلام _ نيز در تفسير همين آيه _ : اين وعده اى است به مؤمنان كه وارث سراسر زمين خواهند شد.

التبيان : 7 / 284 .

حديث251

امام باقر عليه السلام :

وَجَدنا في كِتابِ عَلِيٍّ عليه السلام : «إنَّ الأَرضَ للّه ِِ يورِثُها مَن يَشاءُ مِن عِبادِهِ والعاقِبَةُ لِلمُتَّقينَ

امام باقر عليه السلام: در كتاب على (كه به املاى رسول خدا صلي الله عليه و آله و خط على عليه السلاماست) آمده است: «همانا زمين از آنِ خداست و آن را به هركس از بندگانش كه بخواهد، به ارث مى دهد و عاقبت، از آنِ پرهيزگاران است» . من و اهل بيتم همان كسانى هستيم كه خداوند زمين را به ما به ارث مى دهد و ماييم، پرهيزگاران و زمين، تماماً از آنِ ماست. پس هريك از مسلمانان زمينى را احيا كند، بايد آبادش سازد و ماليات آن را به امام از اهل بيت من بپردازد و هرچه از آن زمين استفاده كند و بخورد، حقّ اوست و اگر زمين را رها سازد يا خرابش كند و بعد از او، مرد ديگرى از مسلمانان آن را بگيرد و آباد و احيايش كند، او نسبت به آن زمين از كسى كه آن را رها كرده سزاوارتر است و بايد مالياتش را به امام از خاندان من بپردازد و هرچه از آن زمين استفاده كند، حقّ اوست، تا زمانى كه قائم از خاندان من، با شمشير ظهور كند. در اين

زمان، او آن اراضى را تصرف كند و جلو آنها را بگيرد و تصرف كنندگانشان را از آنها اخراج كند _ همان گونه كه رسول خدا صلي الله عليه و آله زمينها را تصرف كرد و آنها را حفظ كرد _ مگر زمينهايى كه در دست شيعيان ما باشد كه حضرت قائم نسبت به آن اراضى با آنان مقاطعه مى بندد و زمين را در دست ايشان باقى مى گذارد.

الأعراف : 128 .

حديث252

امام باقر عليه السلام :

اِعلَم أنَّ لِبَني اُمَيَّةَ مُلكًا لا يَستَطيعُ النّاسُ أن تَردَعَهُ ، وأنَّ لِأَهلِ الحَقِّ دَولَةً إذا جاءَت وَلاّهَا اللّه ُ لِمَن يَشاءُ مِنّا أهلَ البَيتِ ، فَمَن أدرَكَها مِنكُم كانَ عِندَنا فِيالسَّنامِ الأَعلى ، وإن قَبَضَهُ اللّه ُ قَبلَ ذلِكَ خارَ لَهُ

امام باقر عليه السلام: بدان كه براى بنى اميّه سلطنتى است كه مردم نمى توانند مانع آن شوند و براى اهل حقّ دولتى است كه چون (زمانش) فرا رسد، خداوند آن را به هريك از ما اهل بيت كه بخواهد مى سپارد. پس هريك از شما آن دولت را درك كند، نزد ما مقامى بالا و رفيع داشته باشد و هر كه پيش از آن، خداوند جانش را بستاند، اجرش با خدا باشد.

الغيبة للنعمانيّ : 195 / 2 عن أبي الجارود .

حديث253

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِهِ عَزَّوجَلَّ : «وقُل جاءَ الحَقُّ وزَهَقَ الباطِلُ

امام باقر عليه السلام: درباره آيه «و بگو: حقّ آمد و باطل نابود شد» _ : هرگاه قائم عليه السلامقيام كند، دولت باطل از بين برود.

الإسراء : 81 .

حديث254

امام باقر عليه السلام :

كَأَنّي بِقَومٍ قَد خَرَجوا بِالمَشرِقِ يَطلُبونَ الحَقَّ فَلا يُعطَونَهُ ، ثُمَّ يَطلُبونَهُ فَلا يُعطَونَهُ ، فَإِذا رَأَوا ذلِكَ وَضَعوا سُيوفَهُم عَلى عَواتِقِهِم ، فَيُعطَون ما سَأَلوهُ فَلا يَقبَلونَهُ حَتّى يَقوموا ، ولا يَدفَعونَها إلاّ إلى صاحِبِكُم . قَتلاهُم شُهَداءُ ، أما إنّي لَو أدرَكتُ ذلِكَ لاَستَبقَيتُ نَفسي لِصاحِبِ هذَا الأَمرِ

امام باقر عليه السلام: گويى مردمى را مى بينم كه در مشرق زمين قيام كرده اند و حقّ را مطالبه مى كنند اما به آنان داده نمى شود و باز مطالبه مى كنند، ولى باز هم به آنان نمى دهند و چون وضع را اين گونه ديدند، شمشيرهاى خود را از نيام مى كشند و در اين زمان، آن چه را طلب كرده اند به آنان مى دهند، اما آن را نمى پذيرند تا اين كه برخيزند و آن را به صاحب (و امام زمان) شما دهند. كشتگان آنان شهيدند. بدانيد كه اگر من آن زمان را درك كنم، جانم را براى صاحب اين امر نگه مى دارم.

الغيبة للنعمانيّ : 273 / 50 عن أبي خالد الكابليّ .

حديث255

امام باقر عليه السلام :

دَولَتُنا آخِرُ الدُّوَلِ ، ولَم يَبقَ أهلُ بَيتٍ لَهُم دَولَةٌ إلاّ مَلَكوا قَبلَنا ، لِئَلاّ يَقولوا إذا رَأَوا سيرَتَنا : إذا مَلَكنا سِرنا مِثلَ سِيرَةِ هؤُلاءِ ! وهُوَ قَولُ اللّه ِ عَزَّوجَلَّ : «وَالعاقِبَةُ لِلمُتَّقينَ

امام باقر عليه السلام: دولت ما آخرين دولتست و هيچ خاندان داراى حكومتى باقى نمى ماند، مگر اين كه قبل از ما، به حكومت مى رسد تا اين كه وقتى شيوه (حكومت) ما را ديدند

نگويند: اگر ما به حكومت مى رسيديم، به همين شيوه اينان رفتار مى كرديم! و اين فرموده خداى عز و جل است كه: «و عاقبت، از آنِ پرهيزگاران است» .

الأعراف : 128 ، القصص : 83 .

حديث256

امام باقر عليه السلام :

العارِفُ مِنكُم هذَا الأَمرَ المُنتَظِرُ لَهُ المُحتَسِبُ فيهِ الخَيرَ كَمَن جاهَدَ وَاللّه ِ مَعَ قائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ صلي الله عليه و آله بِسَيفِهِ

امام باقر عليه السلام: آن كس از شما كه اين امر را بشناسد [و بدان معتقد باشد] و منتظر آن باشد و خير و خوبى را در آن بداند، به خدا قسم همچون كسى است كه در كنار قائم آل محمّد صلي الله عليه و آله با شمشير او جهاد كند.

مجمع البيان : 9 / 359 عن الحارث بن المغيرة ، تأويل الآيات الظاهرة : 640 .

حديث257

امام باقر عليه السلام :

لِيُقَوِّ شَديدُكُم ضَعيفَكُم ، وَليَعُد غَنِيُّكُم عَلى فَقيرِكُم ، ولا تَبُثّوا سِرَّنا ، ولا تُذيعوا أمرَنا ، وإذا جاءَكُم عَنّا حَديثٌ فَوَجَدتُم عَلَيهِ شاهِدًا أو شاهِدَينِ مِن كِتابِ اللّه ِ فَخُذوا بِهِ ، وإلاّ فَقِفوا عِندَهُ ثُمَّ رُدّوهُ إلَينا حَتّى يَستَبينَ لَكُم .

وَاعلَموا أنَّ المُنتَظِرَ لِهذَا الأَمرِ لَهُ مِثلُ أجرِ الصّائِمِ القائِمِ ، ومَن أدرَكَ قائِمَنا فَخَرَجَ مَعَهُ فَقَتَلَ عَدُوَّنا كانَ لَهُ مِثلُ أجرِ عِشرينَ شَهيدًا ، ومَن قُتِلَ مَعَ قائِمِنا كانَ لَهُ مِثلُ أجرِ خَمسَةٍ وعِشرينَ شَهيدًا

امام باقر عليه السلام: تواناى شما به ناتوانتان يارى رساند و داراى شما به نادارتان كمك كند و راز ما را فاش نسازيد و امر [امامت] ما را آشكار نكنيد و هرگاه حديثى از ما به شما رسيد و يك يا دو دليل از كتاب خدا برايش پيدا كرديد، آن را بپذيريد و گرنه درباره آن درنگ كنيد و سپس آن را به ما ارجاع دهيد (و از

ما بپرسيد) تا [حقيقت امر] برايتان روشن شود.

بدانيد كه انتظار كشنده اين امر [ ظهور قائم عليه السلام] پاداشى همانند شخص روزه دار شب زنده دار دارد. و هركس قائم ما را درك كند و همراهيش كند و دشمن ما را بكشد، اجر بيست شهيد دارد و هركس در ركاب قائم ما كشته شود، اجر بيست و پنج شهيد دارد.

الكافي : 2 / 222 / 4 عن عبداللّه بن بكير عن رجل ، وراجع أمالي الطوسيّ : 232 / 410 ، بشارة المصطفى : 113 كلاهما عن جابر .

حديث258

امام باقر عليه السلام :

ما ضَرَّ مَن ماتَ مُنتَظِرًا لِأَمرِنا أن لا يَموتَ في وَسَطِ فِسطاطِ المَهدِيِّ وعَسكَرِهِ ؟ !

امام باقر عليه السلام: كسى كه در انتظار امر (فرج و ظهور ما) از دنيا رود، او را چه زيان كه در ميان خيمه مهدى و سپاه او نميرد؟!

الكافي : 1 / 372 / 6 عن هاشم .

حديث259

امام باقر عليه السلام :

_ في بَيانِ كَيفيَّةِ الخُطبَةِ الثّانِيَةِ مِن صَلاةِ الجُمُعَةِ _ : اللّهُمَّ إنّا نَرغَبُ إلَيكَ في دَولَةٍ كَريمَةٍ ، تُعِزُّ بِهَا الإِسلامَ وأهلَهُ ، وتُذِلُّ بِهَا النِّفاقَ وأهلَهُ ، وتَجعَلُنا فيها مِنَ الدُّعاةِ إلى طاعَتِكَ وَالقادَةِ إلى سَبيلِكَ، وتَرزُقُنا بِها كَرامَةَ الدُّنيا وَالآخِرَةِ

امام باقر عليه السلام _ در بيان كيفيت خطبه دوم نماز جمعه _ : بار خدايا! ملتمسانه از تو مى خواهيم دولت با شكوهى را برپا دارى كه به وسيله آن اسلام و مسلمانان را عزّت بخشى ونفاق ومنافقان را به ذلّت كشانى و در آن، ما را از دعوتگران به سوى طاعتت و پيش آهنگان راهت قرار دهى و به واسطه آن، كرامت دنيا و آخرت را نصيبمان فرمايى.

الكافي : 3 / 424 / 6 عن محمّد بن مسلم .

حديث260

امام باقر عليه السلام :

مَن أحَبَّنا فَهُوَ مِنّا أهلَ البَيتِ . قُلتُ : جُعِلتُ فِداكَ، مِنكُم ؟ ! قالَ : مِنّا وَاللّه ِ ، أما سَمِعتَ قَولَ إبراهيمَ عليه السلام : «فَمَن تَبِعَني فَإِنَّهُ مِنّي

ابو عبيده از امام باقر عليه السلام: هر كه ما را دوست بدارد، او از ما اهل بيت است. به ايشان عرض شد: يابن رسول اللّه از شماست؟ فرمود: به خدا قسم، از ماست؛ آيا نشنيده اى اين سخن ابراهيم را كه: «پس هركه از من پيروى كند، او از من است» ؟!

تفسير العيّاشيّ : 2 / 231 / 32 .

حديث261

امام باقر عليه السلام :

دَخَلَ أبو ذَرٍّ عَلى سَلمانَ وهُوَ يَطبَخُ قِدرًا لَهُ ، فَبَينا هُما يَتَحَدَّثانِ إذِ انكَبَّتِ القِدرُ عَلى وَجهِها عَلَى الأَرضِ ، فَلَم يَسقُط مِن مَرَقِها ولا وَدَكِها

امام باقر عليه السلام: ابوذر بر سلمان وارد شد، ديد ديگى را بر روى آتش گذاشته و چيزى مى پزد. باهم مشغول صحبت شدند كه ناگهان ديگ بر روى زمين واژگون شد اما چيزى از خورشت و چربى آن بر زمين نريخت. ابوذر سخت تعجّب كرد. سلمان ديگ را برداشت و دوباره به حالت اول برگرداند و به صحبتهاى خود ادامه دادند كه بار ديگر ديگ چپّه شد و اين بار نيز چيزى از خورشت و چربى آن به زمين نريخت.

ابوذر وحشت زده از نزد سلمان خارج شد و در حال فكر كردن بود كه به اميرالمؤمنين عليه السلام برخورد. حضرت فرمود: اى ابوذر، چه شد كه از خانه سلمان بيرون آمدى؟ وچرا هراسان هستى؟ ابوذر

عرض كرد:اى اميرالمؤمنين، سلمان را ديدم كه چنين و چنان كرد و من از كارهاى او شگفت زده شدم. اميرالمؤمنين عليه السلامفرمود: اى ابوذر، اگر سلمان از چيزهايى كه مى داند برايت بگويد، خواهى گفت: خدا رحمت كند قاتل سلمان را!... براستى كه سلمان از ما اهل بيت است.

الودَك : الدسم . (لسان العرب : 10 / 509) .

حديث262

امام باقر عليه السلام :

إنَّ الدُّنيا عِندَ العُلَماء مِثلُ الظِّلِّ .

امام باقر عليه السلام : دنيا، در نظر عالمان، به سان سايه است.

الزهد للحسين بن سعيد : ص 50 ح 133 ، الأمالي للطوسي : ص 296 ح 582 ، بشارة المصطفى : ص 189 ، الفضائل : ص 7 كلّها عن جابر وفي الثلاثة الأخيرة «عند ذوي الألباب كفيء الظلال» بدل «عند العلماء مثل الظلّ» ، بحار الأنوار : ج 73 ص 126 ح 123 .

حديث263

امام باقر عليه السلام :

أهلُ الدُّنيا سَفرٌ يَحُلّونَ عَقدَ رِحالِهِم في غَيرِها .

امام باقر عليه السلام : مردم دنيا ، مسافرانى هستند كه در غيرِ دنيا بار مى گشايند (بارانداز نهايى شان آخرت است).

تحف العقول : ص 299 ، الأمالي للمفيد : ص 18 ح 5 عن محمّد بن الحنفيّة من دون إسنادٍ إلى المعصوم ، بحار الأنوار : ج 78 ص 179 ح 59 ؛ البداية والنهاية : ج 9 ص 282 من دون إسنادٍ إلى المعصوم .

حديث264

امام باقر عليه السلام :

_ : فَأَمَّا الحُسنَى الجَنَّةُ

امام باقر عليه السلام : _ درباره اين سخن خداى متعال «براى آنان كه نيكى كنند، نيكى است و افزونى» _ : نيكى، بهشت است و افزونى، دنيا. آنچه خداوند در دنيا عطايشان كند ، در آخرت براى آن حسابرسى نمى كند و پاداش دنيا و آخرت را برايشان فراهم مى آورد و در برابر بهترين كارهايشان ، در دنيا و آخرت ، پاداششان مى دهد.

في بحار الأنوار : «فالجنّة» .

حديث265

امام باقر عليه السلام :

: يا عُمَر ، إنَّمَا الدُّنيا سوقٌ مِنَ الأَسواقِ ؛ مِنها خَرَجَ قَومٌ بِما يَنفَعُهُم ، ومِنها خَرَجوا بِما يَضُرُّهُم .

امام باقر عليه السلام _ به عمر بن عبد العزيز _ : اى عمر! دنيا، در حقيقت، بازارى از بازارهاست . گروهى از اين دنيا ، چيزى را بردند كه سودشان رسانْد، و گروهى ، كالايى را كه زيانشان داد.

الخصال : ص 104 ح 64 عن هشام بن معاذ ، المسترشد : ص 504 ، بحار الأنوار : ج 78 ص 181 ح 6 وراجع المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 207 .

حديث266

امام باقر عليه السلام :

نِعمَ العَونُ الدُّنيا عَلى طَلَبِ الآخِرَةِ .

امام باقر عليه السلام : چه خوب كمكى است دنيا براى به دست آوردن آخرت!

الكافي : ج 5 ص 73 ح 14 .

حديث267

امام باقر عليه السلام :

مَن طَلَبَ الرِّزقَ فِي الدُّنيَا استِعفافا عَنِ النّاسِ ، وتَوسيعا عَلى أهلِهِ ، وتَعَطُّفا عَلى جارِهِ ، لَقِيَ اللّه َ يَومَ القِيامَةِ ووَجهُهُ مِثلُ القَمَرِ لَيلَةَ البَدرِ .

امام باقر عليه السلام : هركس در دنيا به دنبال روزى رود تا دست نياز سوى مردم دراز نكند و خانواده اش را در آسايش قرار دهد و به همسايه اش كمك كند ، روز قيامت ، با صورتى چون ماه شب چهارده ، خداوند را ديدار مى كند.

الكافي : ج 5 ص 78 ح 5 ، تهذيب الأحكام : ج 6 ص 324 ح 890 وفيه «سعيا» بدل «توسيعا» وكلاهما عن أبي حمزة ، ثواب الأعمال : ص 215 ح 1 عن عمرو بن جميع عن الإمام الصادق عليه السلام ، مسند زيد : ص 255 عن الإمام زين العابدين عن أبيه عن جدّه عليهم السلام وكلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 103 ص 8 ح 31 .

حديث268

امام باقر عليه السلام :

مَن اُعطِيَ الخُلُقَ وَالرِّفقَ فَقَد اُعطِيَ الخَيرَ كُلَّهُ وَالرّاحَةَ ، وحَسُنَ حالُهُ في دُنياهُ وآخِرَتِهِ ، ومَن حُرِمَ الرِّفقَ وَالخُلُقَ كانَ ذلِكَ لَهُ سَبيلاً إلى كُلِّ شَرٍّ وبَلِيَّةٍ إلاّ مَن عَصَمَهُ اللّه ُ تَعالى .

امام باقر عليه السلام : به هركس خوش خويى و مدارا داده شود ، تمام خير و آسايش به او داده شده است و در دنيا و آخرت ، حال و روزش خوش باشد و هركس از مدارا و خوش خويى محروم گردد ، اين براى او راهى به سوى هر بدى و بلايى باشد

، مگر كسى كه خداى متعال نگاهش بدارد.

حلية الأولياء : ج3 ص186 ، البداية والنهاية : ج9 ص311 ؛ كشف الغمّة : ج2 ص345 كلّها عن عبد اللّه بن المبارك ، بحار الأنوار : ج78 ص186 ح23 .

حديث269

امام باقر عليه السلام :

وَجَدنا في كِتابِ عَلِيٍّ عليه السلام أنَّ رَسولَ اللّه صلي الله عليه و آله قالَ وهُوَ عَلى مِنبَرِهِ :

وَالَّذي لا إلهَ إلاّ هُوَ ، ما اُعطِيَ مُؤمِنٌ قَطُّ خَيرَ الدُّنيا وَالآخِرَةِ إلاّ بِحُسنِ ظَنِّهِ بِاللّه ِ ، ورَجائِهِ لَهُ ، وحُسنِ خُلُقِهِ ، وَالكَفِّ عَنِ اغتِيابِ المُؤمِنينَ .

امام باقر عليه السلام : در كتاب على عليه السلام ديديم كه پيامبر صلي الله عليه و آله روى منبر فرمود: «سوگند به آن كه معبودى جز او نيست ، هرگز به هيچ مؤمنى خير دنيا و آخرت داده نشد ، مگر به سبب خوش گمانى اش به خدا و اميدش به او، و خوش خويى اش، و خوددارى از غيبت كردن از مؤمنان.

الكافي : ج 2 ص 71 ح 2 عن بريد بن معاوية ، الاختصاص : ص 227 وليس فيه «ورجائه له وحسن خلقه» ، عدّة الداعي : ص 135 عن الإمام الكاظم عليه السلام وليس فيه صدره ، مشكاة الأنوار : ص 77 ح 147 ، بحار الأنوار : ج 6 ص 28 ح 29 .

حديث270

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ _ تَبارَكَ وتَعالى _ أنزَلَ كِتابا مِن كُتُبِهِ عَلى نَبِيٍّ مِن أنبِيائِهِ ، وفيهِ :

إنَّهُ سَيَكونُ خَلقٌ مِن خَلقي يَلحَسونَ الدُّنيا بِالدّينِ ، يَلبَسونَ مُسوكَ

امام باقر عليه السلام : خداوند _ تبارك و تعالى _ كتابى از كتاب هايش را بر پيامبرى از پيامبرانش فرو فرستاد و در آن آمده بود:

«به زودى ، بندگانى از مخلوقات من خواهند آمد كه دنيا

را به واسطه دين مى خورند، لباس ميش بر دل هايى مى پوشند كه چون دل هاى گرگ هاست و

تلخ تر از صبر زرد . زبان هايشان شيرين تر از عسل است و كردارهاى باطنى شان متعفّن تر از مُردار.

آيا به من غرّه مى شوند، يا مرا مى فريبند، يا بر من بزرگى مى نمايند؟! به عزّتم سوگند ، فتنه اى بر آنان انگيزم كه افسارْ گسيخته پيش مى رود تا آن كه همه جاى زمين را فرا مى گيرد و خردمند را در خود ، حيران مى كند».

المَسْك : الجلد ، الجمع : مُسُوك (تاج العروس : ج 13 ص 640 «مسك») .

حديث271

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أميرَ المُؤمِنين عليه السلام لَمَّا انقَضَتِ القِصَّةُ فيما بَينَهُ وبَينَ طَلحَة وَالزُّبَير وعائِشَة بِالبَصرَة ، صَعِدَ المِنبَرَ فَحَمِدَ اللّه َ وأثنى عَلَيهِ وصَلّى عَلى رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله ثُمَّ قالَ :

يا أيُّهَا النّاسُ ، إنَّ الدُّنيا حُلوَةٌ خَضِرَةٌ ، تَفتِنُ النّاسَ بِالشَّهَواتِ وتُزَيِّنُ لَهُم بِعاجِلِها ، وَايمُ اللّه ِ إنَّها لَتَغُرُّ مَن أمَّلَها وتُخلِفُ مَن رَجاها ، وسَتورِثُ أقواما النَّدامَةَ وَالحَسرَةَ بِإِقبالِهِم عَلَيها وتَنافُسِهِم فيها ، وحَسَدِهِم وبَغيِهِم عَلى أهلِ الدّينِ وَالفَضلِ فيها ظُلما وعُدوانا وبَغيا وأشَرا

امام باقر عليه السلام : امير مؤمنان عليه السلام ، چون ماجراى ميان او و طلحه و زبير و عايشه در بصره پايان يافت، بر منبر رفت و حمد و ثناى خداوند به جاى آورد و بر پيامبر خدا درود فرستاد و آن گاه فرمود: «اى مردم! دنيا شيرين و دل پذير

است، مردم را با خواست ها مى فريبد و زرق و برق گذراى خود را در نگاه آنان مى آرايد. سوگند به خدا كه دنيا ، هر كه را آرزومند آن شود، مى فريبد و هركه را بدان اميد بندد ، نوميد مى سازد و به زودى ، مردمانى را كه به آن روى آورده اند و در آن به رقابت برخاسته اند و بر سر آن بر يكديگر حسادت مى ورزند و بر اهل دين و فضيلت ستم و تعدّى و زورگويى و سركشى و گستاخى مى كنند، دچار پشيمانى و افسوس خواهد كرد.

الأَشَرُ : البَطَرُ ، وقيل : أشدّ البَطَر (النهاية : ج 1 ص 51 «أشر») .

حديث272

امام باقر عليه السلام :

اُوصيكُم عِبادَ اللّه ِ بِتَقوَى اللّه ِ . . . فَلا تَغُرَّنَّكُمُ الدُّنيا ولا تَركَنوا إلَيها ؛ فَإِنَّها دارُ غُرورٍ ، كَتَبَ اللّه ُ عَلَيها وعَلى أهلِهَا الفَناءَ ، فَتَزَوَّدوا مِنهَا الَّذي أكرَمَكُمُ اللّه ُ بِهِ مِنَ التَّقوى وَالعَمَلِ الصّالِحِ ، فَإِنَّهُ لا يَصِلُ إلَى اللّه ِ مِن أعمالِ العِبادِ إلاّ ما خَلَصَ مِنها ، ولا يَتَقَبَّلُ اللّه ُ إلاّ مِنَ المُتَّقينَ .

امام باقر عليه السلام : اى بندگان خدا ! شما را به تقواى الهى سفارش مى كنم... زنهار ، دنيا شما را نفريبد و به آن دل مبنديد كه دنيا ، فريبكده اى بيش نيست و خداوند ، براى آن و اهلش نابودى رقم زده است. پس، از دنيا توشه تقوا و كار نيك برگيريد ، كه خداوند ، ارجمندى شما را در آنها نهاده است؛ زيرا از اعمال بندگان ، تنها

آن عملى به درگاه خداوند مى رسد كه پاك و خالص باشد، و خدا فقط از پرهيزگاران مى پذيرد.

الكافي : ج 3 ص 422 ح 6 عن محمّد بن مسلم .

حديث273

امام باقر عليه السلام :

إنَّ فيما ناجَى اللّه ُ بِهِ موسى عليه السلام أن قالَ : إنَّ الدُّنيا لَيسَت بِثَوابٍ لِلمُؤمِنِ بِعَمَلِهِ ، ولا نِقمَةٍ لِلفاجِرِ [بِقَدرِ]

امام باقر عليه السلام : از جمله مناجات هاى خداوند با موسى عليه السلام اين بود كه فرمود: «دنيا ، نه پاداشى است براى عمل مؤمن، و نه كيفر گناه گنهكار است. دنيا ، سراى ستمكاران است ، مگر اين كه كسى در آن ، كار نيك كند كه در اين صورت ، براى او نيكوسرايى است».

ما بين المعقوفين سقط من المصدر ، وأثبتناه من بحار الأنوار .

حديث274

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أميرَ المُؤمِنينَ عليه السلام لَمَّا انقَضَتِ القِصَّةُ فيما بَينَهُ وبَينَ طَلحَة وَالزُّبَير وعائِشَة بِالبَصرَة ، صَعِدَ المِنبَرَ فَحَمِدَ اللّه َ وأثنى عَلَيهِ وصَلّى عَلى رَسولِ اللّه صلي الله عليه و آله ، ثُمَّ قالَ :

يا أيُّهَا النّاسُ ، إنَّ الدُّنيا حُلوَةٌ خَضِرَةٌ ، تَفتِنُ النّاسَ بِالشَّهَواتِ وتُزَيِّنُ لَهُم بِعاجِلِها ... .

امام باقر عليه السلام : امير مؤمنان عليه السلام پس از آن كه ماجراى ميان او و ميان طلحه و زبير و عايشه در بصره [در جنگ جمل] خاتمه يافت ، بر منبر رفت و حمد و ثناى الهى گفت و بر پيامبر خدا درود فرستاد . آن گاه فرمود: «اى مردم! دنيا شيرين و خوش است. مردم را با خواست ها[ى دنيوى [مى فريبد، و ظاهر خويش را براى آنان مى آرايد.

الكافي : ج 8 ص 256 ح 368 عن سلام بن المستنير ، بحار الأنوار : ج 32 ص

233 ح 186 .

حديث275

امام باقر عليه السلام :

كانَ عَلى عَهدِ رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله مُؤمِنٌ فَقيرٌ شَديدُ الحاجَةِ مِن أهلِ الصُّفَّةِ

امام باقر عليه السلام : در زمان پيامبر خدا ، مؤمنى نادار و سخت نيازمند از اهل صُفّه بود كه در همه اوقات نماز ، ملازم پيامبر خدا بود و در هيچ نمازى غيبت نداشت. پيامبر خدا ، نادارى و غربت او را مى ديد و دلش به حال وى مى سوخت و مى فرمود: «اى سعد! اگر چيزى دستم بيايد ، نيازت را برطرف مى كنم».

مدّت ها گذشت و به پيامبر خدا چيزى نرسيد. غم ايشان براى سعد ، شدّت گرفت. خداوند سبحان كه مى دانست پيامبر خدا براى سعد ، غم بسيار مى خورد ، جبرئيل عليه السلام را با دو درهم فرستاد. جبرئيل به ايشان گفت:

اى محمّد! خدا مى داند كه تو براى سعد ، غم مى خورى. آيا دوست دارى كه او را بى نياز گردانى؟

پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود : «آرى».

جبرئيل گفت: اين دو درهم را بگير و به او بده و بگو با آنها كاسبى كند.

پيامبر خدا [ آن دو را ] گرفت و سپس براى نماز ظهر ، بيرون رفت . سعد بر درِ اتاق هاى پيامبر خدا ، منتظر ايشان ايستاده بود. پيامبر خدا چون او را ديد ، فرمود: «اى سعد! كاسبى مى دانى؟» .

سعد گفت: به خدا سوگند ، هيچ گاه پولى نداشته ام كه با آن كاسبى كنم!

پيامبر صلي الله عليه و آله آن دو درهم را به او داد و فرمود: «با اينها كاسبى كن و براى به دست آوردن روزى خدا ، تلاش نما».

سعد ، آن دو درهم را گرفت و همراه پيامبر صلي الله عليه و آله رفت و نماز ظهر و عصر را با ايشان خواند. آن گاه ، پيامبر صلي الله عليه و آله به او فرمود: «برخيز و در پى روزى برو، كه من از حال و روز تو _ اى سعد _ ناراحت بوده ام».

از آن پس ، سعد اگر چيزى با يك درهم مى خريد ، با دو درهم مى فروخت، و اگر با دو درهم مى خريد ، به چهار درهم مى فروخت . بدين ترتيب ، دنيا به سعد رو كرد و سرمايه و ثروتش زياد شد و تجارتش رونق گرفت. پس، بر درِ مسجد ، جايى گرفت و در آن جا نشست و به كسب پرداخت. هر گاه بلال براى نماز اقامه مى گفت ، پيامبر صلي الله عليه و آله بيرون مى آمد و مى ديد كه سعد همچنان سرگرم دنياست و نه _ آن چنان كه پيش از پرداختن به دنيا مى كرد _ وضو گرفته و نه آماده نماز شده است . پيامبر صلي الله عليه و آله مى فرمود: «اى سعد! دنيا تو را از نماز باز داشته است!» و او مى گفت : چه كنم؟ مالم را ضايع كنم؟ به اين يكى فروخته ام و مى خواهم پولش را از او بگيرم و از آن يكى خريده ام و مى خواهم پولش

را بدهم.

اين وضع سعد ، پيامبر خدا را ناراحت تر از زمانى كرد كه براى نادارى اش غصّه مى خورد. پس، جبرئيل عليه السلام بر او فرود آمد و گفت: اى محمّد! خداوند

از اين غم تو براى سعد ، آگاه است. كدام يك را دوست تر دارى : حالت نخست را ، يا اين حالت را؟

پيامبر صلي الله عليه و آله به او فرمود: «اى جبرئيل! حالت نخست را. دنياى او آخرتش را از بين برده است!» .

جبرئيل عليه السلام به او گفت: علاقه مندى به دنيا و ثروت ، گرفتارى و مايه باز ماندن از آخرت است. به سعد بگو آن دو درهمى را كه به او داده اى ، به تو برگرداند. با اين كار ، به همان حال اوّلش باز مى گردد.

پيامبر صلي الله عليه و آله بيرون رفت و به سعد برخورد . به او فرمود: «اى سعد! نمى خواهى آن دو درهمى را كه به تو داده ام ، به من برگردانى؟» .

سعد گفت: چرا؛ [به جاى آن ،] دويست درهم مى دهم.

پيامبر صلي الله عليه و آله به او فرمود: «نه ، اى سعد! من بيشتر از دو درهم ، از تو نمى خواهم» و سعد دو درهم به ايشان داد. از آن پس، دنيا به سعد پشت كرد ، تا جايى كه هر چه جمع كرده بود ، از دست رفت و سعد ، دوباره مثل اوّلش شد.

أهل الصُّفَّة: هم فقراء المهاجرين ، ومن لم يكن له منهم منزل يسكنه ،

فكانوا يأوون إلى موضع مُظلَّل في مسجد المدينة يسكنونه (النهاية: ج 3 ص 37 «صفف») .

حديث276

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ ثَقَّلَ الخَيرَ عَلى أهلِ الدُّنيا كَثِقلِهِ في مَوازينِهِم يَومَ القِيامَةِ ، وإنَّ اللّه َ خَفَّفَ الشَّرَّ عَلى أهلِ الدُّنيا كَخِفَّتِهِ في مَوازينِهِم يَومَ القِيامَةِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند ، خوبى را بر اهل دنيا سنگين ساخت ، همچنان كه روز قيامت در ترازوهايشان سنگين است، و خداوند بدى را بر اهل دنيا سبك ساخت ، همچنان كه روز قيامت در ترازوهايشان سبك است.

الكافي : ج 2 ص 143 ح 10 ، الخصال : ص 17 ح 61 كلاهما عن محمّد بن مسلم ، بحار الأنوار : ج 71 ص 225 ح 39 .

حديث277

امام باقر عليه السلام :

لا زُهدَ كَقَصرِ الأَمَلِ .

امام باقر عليه السلام : زهدى چون كوتاهىِ آرزو نيست.

تحف العقول : ص 286 عن جابر بن يزيد الجعفي ، بحار الأنوار : ج 78 ص 165 ح 1 .

حديث278

امام باقر عليه السلام :

كانَ فيما ناجَى اللّه ُ بِهِ موسى عليه السلام : . . . ما تَزَيَّنَ لِيَ المُتَزَيِّنونَ بِمِثلِ الزُّهدِ فِي الدُّنيا عَمّا بِهِمُ الغِنى مِنهُ .

امام باقر عليه السلام : از جمله مناجات هاى خدا با موسى عليه السلام اين بود كه : «... خودآرايان ، خويشتن را به چيزى مانند زهد به دنيا و چشم پوشيدن از آنچه بدان نيازى ندارند ، نياراستند».

ثواب الأعمال : ص206 عن الوصّافي ، بحار الأنوار : ج13 ص349 ح37 وج70 ص313 ح7 وراجع المعجم الكبير : ج12 ص94 ح12650 والمعجم الأوسط : ج4 ص188 ح3937 وشُعب الإيمان : ج7 ص345 ح10527 وكنز العمّال : ج3 ص723 ح8578 .

حديث279

امام باقر عليه السلام :

كانَ فيما ناجى بِهِ اللّه ُ موسى عليه السلام عَلَى الطّور : أن يا موسى . . . أمَّا المُتَقَرِّبونَ إلَيَّ بِالزُّهدِ فِي الدُّنيا ، فَإِنّي أمنَحُهُم الجَنَّةَ بِحَذافيرِها يَتَبَوَّؤونَ مِنها حَيثُ يَشاؤونَ .

امام باقر عليه السلام : از نجواهاى خداوند با موسى عليه السلام بر فراز كوه طور ، اين بود كه: «اى موسى!... به آنان كه با زهدورزى در دنيا خود را مقرّب من مى سازند ، همه بهشت را عطا مى كنم و در هر كجاى آن كه بخواهند ، جاى مى گيرند».

ثواب الأعمال : ص 205 ح 1 عن الوصّافي ، بحار الأنوار : ج 13 ص 349 ح 37 .

حديث280

امام باقر عليه السلام :

لَمّا نَزَلَت هذِهِ الآيَةُ : «وَ لاَ تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِآ أَزْوَ جًا مِّنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَوةِ الدُّنْيَا» اِستَوى رَسولُ اللّه صلي الله عليه و آله جالِسا ، ثُمَّ قالَ : مَن لَم يَتَعَزَّ بِعَزاءِ اللّه ِ تَقَطَّعَت نَفسُهُ حَسَراتٍ عَلَى الدُّنيا .

امام باقر عليه السلام : چون اين آيه نازل شد كه: «و ديدگانت را به سوى آنچه اصنافى از آنان را از آن برخوردار كرده ايم ، مدوز كه [فقط] زيور زندگى دنياست» ، پيامبر خدا راست نشست و سپس فرمود: «هر كه به دلدارى خدا آرام نگيرد، جانش از حسرت هاى دنيا متلاشى مى شود».

الزهد للحسين بن سعيد : ص 46 ح 125 عن ميسر ، تفسير القمّي : ج 2 ص 66 عن الإمام الصادق عليه السلام وج 1 ص 381 عن المفضّل بن

عمير عن الإمام الصادق عليه السلام ، تحف العقول : ص 51 كلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 70 ص 317 ح 25 وراجع الكافي : ج 2 ص 315 ح 5 والخصال : ص 64 ح 95 ومشكاة الأنوار : ص 141 ح 337 .

حديث281

امام باقر عليه السلام :

: يا جابِرُ . . . أنزِلِ الدُّنيا كَمَنزِلٍ نَزَلتَهُ ثُمَّ ارتَحَلتَ عَنهُ ، أو كَمالٍ وَجَدتَهُ في مَنامِكَ فَاستَيقَظتَ ولَيسَ مَعَكَ مِنهُ شَيءٌ . إنّي إنَّما ضَرَبتُ لَكَ هذا مَثَلاً ؛ لاِءنَّها عِندَ أهلِ اللُّبِّ وَالعِلمِ بِاللّه ِ كَفَيءِ الظِّلالِ .

امام باقر عليه السلام _ به جابر _ : اى جابر!... دنيا را چون منزلگاهى بدان كه در آن فرود آمده اى و سپس از آن مى كوچى، يا مانند مالى بدان كه در عالم خواب يافته اى و چون بيدار مى شوى ، خبرى از آن نيست. من اين را تنها از اين رو براى تو مثال آوردم كه دنيا در نزد خردمندان و خداشناسان همانند ، جا به جا شدن سايه هاست.

الكافي : ج 2 ص 133 ح 16 عن جابر ، تنبيه الخواطر : ج 2 ص 194 ، بحار الأنوار : ج 73 ص 36 ح 17 ؛ حلية الأولياء : ج 3 ص 187 عن جابر وراجع الأمالي للطوسي : ص 296 ح 582 والزهد للحسين بن سعيد : ص 50 ح 133 ومشكاة الأنوار : ص 470 ح 1574 وبشارة المصطفى : ص 189 والفضائل : ص 7 وكشف الغمّة : ج 2 ص 334 .

حديث282

امام باقر عليه السلام :

كَتَبَ الحُسَينُ بنُ عَلِيٍّ عليه السلام إلى مُحَمَّدِ

امام باقر عليه السلام : حسين بن على عليهماالسلام از كربلا به محمّد بن على نوشت: «به نام خداوند رحمتگر مهربان. از حسين بن على به محمّد بن على و ديگر فرزندان هاشم. امّا بعد :

دنيا چنان است كه گويى هرگز نبوده است و آخرت ، چنان است كه گويى همواره بوده است! بدرود».

يعني محمّد بن الحنفيّة .

حديث283

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أميرَ المُؤمِنينَ عَلِيَّ بنَ أبي طالِبٍ عليه السلام اُتِيَ بَخَبيصٍ

امام باقر عليه السلام : مقدارى افروشه براى امير مؤمنان على بن ابى طالب عليه السلام آوردند؛ امّا ايشان از خوردن آن امتناع ورزيد.

گفتند: حرامش مى دانى؟

فرمود: «نه؛ امّا مى ترسم بدان علاقه مند شوم و خواهان آن گردم». سپس اين آيه را خواند: «نعمت هاى پاكيزه خود را در زندگى دنيايتان صرف كرديد و از آنها برخوردار شديد» .

الخَبِيصُ : المعمول من التمر والسمن ؛ حَلواء معروف يُخبَص [أي يُخلط] بعضه في بعض (تاج العروس : ج 9 ص 265 «خبص») .

حديث284

امام باقر عليه السلام :

الآخِرَةُ دارُ قَرارٍ وَالدُّنيا دارُ فَناءٍ وزَوالٍ ، ولكِنَّ أهلَ الدُّنيا أهلُ غَفلَةٍ.

امام باقر عليه السلام : آخرت ، سراى ماندن است و دنيا سراى رفتن و نيست شدن ؛ امّا اهل دنيا اهل غفلت اند .

الكافي : ج 2 ص 133 ح 16 ، تنبيه الخواطر : ج 2 ص 193 كلاهما عن جابر ، تحف العقول : ص 377 عن سفيان الثوري عن الإمام الصادق عليه السلام ، بحار الأنوار : ج 73 ص 36 ح 17.

حديث285

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُعطِي الدُّنيا مَن يُحِبُّ ويُبغِضُ ، ولا يُعطِي الآخِرَةَ إلاّ مَن أحَبَّ.

امام باقر عليه السلام : خداوند ، دنيا را به دوست و دشمنش مى دهد ؛ امّا آخرت را جز به كسى كه دوستش مى دارد ، نمى دهد.

فضائل الشيعة : ص 71 ح 32 ، التمحيص : ص 51 ح 92 كلاهما عن محمّد بن مسلم ، المؤمن : ص 27 ح 47 ، بحار الأنوار : ج 93 ص 368 ح 2 .

حديث286

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أبناءَ الآخِرَةِ هُمُ المُؤمِنونَ العامِلونَ الزّاهِدونَ ، أهلُ العِلمِ وَالفِقهِ ، وأهلُ فِكرَةٍ وَاعتِبارٍ وَاختِبارٍ ، لا يَمَلّونَ مِن ذِكرِ اللّه ِ.

امام باقر عليه السلام : فرزندان آخرت ، آنان اند كه ايمان دارند و عمل مى كنند و زُهدپيشه اند ، [و] اهل دانش و فقه اند و مرد انديشه و عبرت آموزى و آزمون اند و از ياد خدا خسته نمى شوند .

تحف العقول : ص 287 ، بحار الأنوار : ج 78 ص 165 ح 2.

حديث287

امام باقر عليه السلام :

اللّهُمَّ إنّي أسأَ لُكَ مَفاتيحَ الخَيرِ وخَواتيمَهُ ... اللّهُمَّ انهَج إلَيَّ أسبابَ مَعرِفَتِهِ ، وَافتَح لي أبوابَهُ ، وغَشِّني بِبَرَكاتِ رَحمَتِكَ ، ومُنَّ عَلَيَّ بِعِصمَةٍ عَنِ الإِزالَةِ عَن دينِكَ ، وطَهِّر قَلبي مِنَ الشَّكِّ ، ولا تَشغَل قَلبي بِدُنيايَ ، وعاجِلِ مَعاشي عَن آجِلِ ثَوابِ آخِرَتي.

امام باقر عليه السلام : بارخدايا! من از تو آنچه را نيكى با آن آغاز مى شود و پايان مى يابد ، درخواست مى كنم ... .

بارخدايا! اسباب شناخت خير (خوبى) را برايم روشن بگردان و درهاى آن را به رويَم بگشاى و مرا غريق بركات رحمتت بگردان و با مصون داشتنم از انحراف از دينت ، مرا رهين منّتت ساز و قلبم را از ترديد ، پاك بگردان و دلم را با مشغول كردن به دنيايم و مَعاش اين جهان گذرا ، از پاداش آينده آخرتم باز مدار.

الكافي : ج 2 ص 588 ح 26 ، تهذيب الأحكام : ج 3 ص 76 ح 234 ،

مُهج الدعوات : ص 217 كلّها عن أبي حمزة الثمالي ، المقنعة : ص 178 من دون إسنادٍ إلى المعصوم ، بحار الأنوار : ج 94 ص 269 ح 3 .

حديث288

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِهِ تَعالى : «يَ_أَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَ_رَةٍ تُنجِيكُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ» _ : فَقالوا : لَو نَعلَمُ ما هِيَ لَبَذَلنا فيهَا الأَموالَ وَالأَنفُسَ وَالأَولادَ ، فَقالَ اللّه ُ : «تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَتُجَ_هِدُونَ فِى سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَ لِكُمْ وَ أَنفُسِكُمْ _ إلى قَولِهِ _ ذَ لِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» .

امام باقر عليه السلام : _ درباره آيه شريف «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! آيا شما را رهنمون شوم به تجارتى كه شما را از عذابى دردناك مى رهاند؟» _ : [مؤمنان [گفتند : اگر بدانيم كه آن تجارت چيست ، جان و مال و فرزندانمان را در راه آن مى بخشيم .

پس خداوند فرمود : «به خدا و رسول او ايمان آوريد و در راه خدا با اموال و جان هايتان جهاد كنيد ... . اين است رستگارى بزرگ» .

تفسير القمّي : ج 2 ص 365 عن أبي الجارود .

حديث289

امام باقر عليه السلام :

اِعلَم أنَّ الإِلفَ مِنَ اللّه ِ وَالفِركَ مِنَ الشَّيطانِ .

امام باقر عليه السلام : بدان كه اُنس گرفتن [با مردم] ، كارى خدايى و دشمنى ، كارى شيطانى است .

الكافي : 3 / 481 / 1 و ج 5 / 500 / 1 ، تهذيب الأحكام : 7 / 410 / 1636 كلّها عن أبي بصير .

حديث290

امام باقر عليه السلام :

إنَّ الشَّيطانَ يُغري بَينَ المُؤمِنينَ ما لَم يَرجِع أحَدُهُم عَن دينِهِ ، فَإِذا فَعَلوا ذلِكَ استَلقى عَلى قَفاهُ وتَمَدَّدَ ، ثُمَّ قالَ : فُزتُ . فَرَحِمَ اللّه ُ امرَأً ألَّفَ بَينَ وَلِيَّينِ لَنا ، يا مَعشَرَ المُؤمِنينَ ، تَأَلَّفوا وتَعاطَفوا .

امام باقر عليه السلام : شيطان ، همچنان به ايجاد دشمنى ميان مؤمنان مى پردازد تا آن كه يكى از آنان از دين خود بازگردد و چون [افسونش كارگر گشت و ]چنين كردند ، به پشت مى افتد و دراز مى كشد و سپس مى گويد : «پيروز شدم». پس خداوند ، رحمت كند كسى را كه ميان دو تن از دوستان ما الفت برقرار كند . اى گروه مؤمنان ! با يكديگر الفت بگيريد و به هم مهربانى كنيد .

الكافي : 2 / 345 / 6 ، منية المريد : 326 كلاهما عن زرارة ، عوالي اللآلي : 2 / 115 / 316 وفيه «قررت» بدل «فزت» ، بحار الأنوار : 75 / 187 / 6 .

حديث291

امام باقر عليه السلام :

ألا وإنَّ الأَرواحَ جُنودٌ مُجَنَّدَةٌ ، فَما تَعارَفَ مِنهَا ائتَلَفَ ، وما تَناكَرَ مِنهَا اختَلَفَ . فَإِذا كانَتِ الرّوحُ فِي السَّماءِ تَعارَفَت وتَباغَضَت ، فَإِذا تَعارَفَت فِي السَّماءِ تَعارَفَت فِي الأَرضِ ، وإذا تَباغَضَت فِي السَّماءِ تَباغَضَت فِي الأَرضِ .

امام باقر عليه السلام : هان ! جان ها [همچون ]سپاهيانى فراهم آمده اند . پس آنها كه يكديگر را بشناسند ، با يكديگر الفت خواهند گرفت و آنها كه يكديگر را نشناسند ، با يكديگر اختلاف خواهند يافت

. چون جان در همان آسمان ، دوستى و دشمنى مى كند . پس اگر در آسمان دوستى كرد ، در زمين نيز دوستى مى كند و اگر در آسمان دشمنى كرد ، در زمين نيز دشمنى مى كند .

الأمالي للصدوق : 209 / 232 عن معاوية بن عمّار ، روضة الواعظين : 540 ، بحار الأنوار : 61 / 31 / 4 .

حديث292

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أعرابِيًّا مِن بَني تَميمٍ أتَى النَّبِيَّ صلي الله عليه و آله فَقالَ لَهُ : أوصِني . فَكانَ مِمّا أوصاهُ : تَحَبَّب إلَى النّاسِ يُحِبّوكَ .

امام باقر عليه السلام : يكى از اعراب قبيله بنى تميم ، نزد پيامبر صلي الله عليه و آله آمد و به ايشان گفت : مرا سفارشى كن . از جمله سفارش هاى حضرت به او اين بود : «با مردم ، اظهار دوستى كن ، تا دوستت بدارند» .

الكافي : 2 / 642 / 1 عن أبي بصير ، مشكاة الأنوار : 177 و ص 75 عن أبي بصير نحوه .

حديث293

امام باقر عليه السلام :

صِلَةُ الأَرحامِ تُزَكِّي الأَعمالَ . . . وتُحَبِّبُ في أهلِ بَيتِهِ .

امام باقر عليه السلام : صله رحم ، كارها[ى انسان] را بارور مى كند . . . و [شخص را ]محبوب خاندانش مى سازد .

الكافي : 2 / 152 / 13 عن أبي حمزة ، بحار الأنوار: 74 / 118 / 81 .

حديث294

امام باقر عليه السلام :

دَخَلَ مُحَمَّدُ بنُ شِهابٍ الزُّهرِيُّ عَلى عَلِيِّ بنِ الحُسَينِ زَينِ العابِدينَ عليه السلامو هُوَ كَئيبٌ حَزينٌ ، فَقالَ لَهُ زَينُ العابِدينَ عليه السلام : ما بالُكَ مَغموما مَهموما ؟

قالَ : يَابنَ رَسولِ اللّه ِ ، غُمومٌ وهُمومٌ تَتَوالى عَلَيَّ ؛ لِمَا امتُحِنتُ بِهِ مِن حُسّادِ نِعَمي وَ الطّامِعينَ فِيَّ و مِمَّن أرجوهُ ومِمَّن أحسَنتُ إلَيهِ ، فَتَخَلَّفَ ظَنّي .

فَقالَ لَهُ عَلِيُّ بنُ الحُسيَنِ عليه السلام : اِحفَظ عَلَيكَ لِسانَكَ ؛ تَملِك بِهِ إخوانَكَ .

قالَ الزُّهرِيُّ : يَابنَ رَسولِ اللّه ِ ، إنّي اُحسِنُ إلَيهِم بِما يُبذَرُ مِن كَلامي .

قالَ عَلِيُّ بنُ الحُسَينِ عليه السلام : هَيهاتَ ، إيّاكَ أن تُعجَبَ مِن نَفسِكَ بِذلِكَ، و إيّاكَ أن تَتَكَلَّمَ بِما يَسبِقُ إلَى القُلوبِ إنكارُهُ و إن كانَ عِندَكَ اعتِذارُهُ ؛ فَلَيسَ كُلُّ مَن تُسمِعُهُ نُكرا يُمكِنُكَ أن توسِعَهُ عُذرا .

ثُمَّ قالَ : يا زُهرِيُّ ، مَن لَم يَكُن عَقلُهُ مِن أكمَلِ ما فيهِ كانَ هَلاكُهُ مِن أيسَرِ ما فيهِ .

ثُمَّ قالَ : يا زُهرِيُّ ، أما عَلَيكَ أن تَجعَلَ المُسلِمينَ مِنكَ بِمَنزِلَةِ أهلِ بَيتِكَ ؛ فَتَجعَلَ كَبيرَهُم بِمَنزِلَةِ والِدِكَ ، و تَجعَلَ صَغيرَهُم بِمَنزِلَةِ

وَلَدِكَ ، و تَجعَلَ تِربَكَ مِنهُم بِمَنزِلَةِ أخيكَ ! فَأَيُّ هؤُلاءِ تُحِبُّ أن تَظلِمَ ؟! وأيُّ هؤُلاءِ تُحِبُّ أن تَدعُوَ عَلَيهِ ؟! وأيُّ هؤُلاءِ تُحِبُّ أن تَهتِكَ سِترَهُ ؟! فَإِن عَرَضَ لَكَ إبليسُ لَعَنَهُ اللّه ُ بِأَنَّ لَكَ فَضلاً عَلى أحَدٍ مِن أهلِ القِبلَةِ ، فَانظُر ؛ إن كانَ أكبَرَ مِنكَ فَقُل : قَد سَبَقَني إلَى الإيمانِ وَ العَمَلِ الصّالِحِ فَهُوَ خَيرٌ مِنّي ، و إن كانَ أصغَرَ مِنكَ فَقُل : سَبَقتُهُ إلَى المَعاصي وَ الذُّنوبِ فَهُوَ خَيرٌ مِنّي ، و إن كانَ تِربَكَ فَقُل : أنَا عَلى يَقينٍ مِن ذَنبي و في شَكٍّ مِن أمرِهِ فَما لي أدَعُ يَقيني لِشَكّي، وإن رَأَيتَ المُسلِمينَ يُعَظِّمونَكَ و يُوَقِّرونَكَ و يُبَجِّلونَكَ فَقُل: هذا فَضلٌ أخَذوا بِهِ ، و إن رَأَيتَ مِنهُم جَفاءً وَانقِباضا عَنكَ فَقُل : هذا ذَنبٌ أحدَثتُهُ ؛ فَإِنَّكَ إذا فَعَلتَ ذلِكَ سَهُلَ عَلَيكَ عَيشُكَ ، و كَثُرَ أصدِقاؤُكَ ، و قَلَّ أعداؤُكَ ، و فَرِحتَ بِما يَكونُ مِن بِرِّهِم، و لَم تَأسَف على ما يَكونُ مِن جَفائِهِم .

وَ اعلَم أنَّ أكرَمَ النّاسِ عَلَى النّاسِ مَن كانَ خَيرُهُ عَلَيهِم فائِضا ، و كانَ عَنهُم مُستَغنِيا مُتَعَفِّفا . و أكرَمَ النّاسِ بَعدَهُ عَلَيهِم مَن كانَ مُتَعَفِّفا و إن كانَ إلَيهِم مُحتاجا ؛ فَإِنَّما أهلُ الدُّنيا يَتَعَقَّبونَ الأَموالَ ، فَمَن لَم يَزدَحِمهُم فيما يَتَعَقَّبونَهُ كَرُمَ عَلَيهِم ، و مَن لَم يَزدَحِمهُم فيها و مَكَّنَهُم مِن

بَعضِها كانَ أعَزَّ و أكرَمَ .

امام باقر عليه السلام : محمّد بن شهاب زُهْرى ، افسرده و اندوهگين بر امام سجاد (زين العابدين) عليه السلاموارد شد . حضرت به او فرمود : «چرا غمناك و اندوهگينى ؟»

.

گفت : اى پسر پيامبر خدا ! به محنت حسودان بر نعمت هايم و آزمندانِ به موقعيّتم گرفتار آمده ام و نيز اين [محنت] كه به كسى خوبى كرده و به خيرش اميدوار بودم و پندارم خطا بود ، و از اين همه ، غم و اندوه پياپى به سراغم مى آيد .

حضرت سجّاد عليه السلام فرمود : «زبانت را از زيان زدن به خودت نگه دار تا مالك برادرانت شوى» .

زُهْرى گفت : اى پسر پيامبر خدا ! من با سخنانى كه مى پراكَنم ، به آنان خوبى مى كنم [و بر دانش آنان مى افزايم] .

امام سجاد عليه السلامفرمود : «هيهات ! مبادا براى اين كار ، دچار خودبينى شوى . مبادا چيزى بر زبان آورى كه نادرستىِ آن زودتر بر دل ها نشيند ، گرچه عذر (توجيه) آن را داشته باشى ؛ زيرا هر آن كس كه سخن نادُرستى را به او مى شنوانى ، چنين نيست كه بتوانى عذرت را نيز به او بقبولانى» .

سپس فرمود : «اى زهرى ! هركه عقلش كامل ترين صفتش نباشد ، تباه شدنش آسان ترين ويژگى اش خواهد بود» .

سپس فرمود : «اى زهرى ! چه اشكالى دارد كه مسلمانان را چون خانواده ات بشمارى و بزرگشان را به منزلت پدر بدانى و كوچكشان را به منزلت فرزندت و همسالت را به منزلت برادرت ؟ حال به كدام يك از اينان دوست دارى ستم كنى ؟ كدام يك از اينان را دوست دارى نفرين كنى ؟ آبروى كدام يك از اينان را دوست

دارى بريزى ؟

اگر هم ابليس _ كه نفرين خدا بر او باد _ در تو اين پندار را پديد آورد كه تو بر يكى از اهل قبله برترى دارى ، [اندكى درنگ كن و] بنگر . اگر آن شخص ، بزرگ تر از تو بود، [با خودت ]بگو : پيش از من ايمان آورده و به عمل صالح پرداخته است . پس بهتر از من است`` . اگر كوچك تر از تو بود ، بگو : من پيش از او به گناهان و معصيت ها روى آوردم . پس او بهتر از من است`` و اگر همسالت بود ، بگو : من نسبت به گناه خود ، يقين دارم و درباره او تنها شك دارم . پس چرا يقينم را بر اثر شك خود ، رها كنم ؟`` .

اگر ديدى مسلمانان به تو حرمت مى نهند ، بزرگت مى شمارند و گرامى ات مى دارند ، بگو : اين فضيلتى است كه آنان به چنگ آورده اند`` و اگر از آنان درشتى و رويگردانى از خودت را ديدى ، بگو : اين به سبب گناهى است كه از من سر زده است`` . در واقع ، اگر تو چنين كنى ، زندگى ات آسان مى شود ، دوستانت فراوان مى گردند ، دشمنانت اندك مى شوند و از نيكى مردم ، شادمان مى گردى و از درشتى و جفايشان اندوهگين نمى شوى .

اين را بدان كه گرامى ترينِ مردم نزد آنان ، كسى است كه خيرش به آنان برسد و خود از آنان بى نياز باشد و از درخواست

چيزى خوددارى كند . پس از او ، گرامى ترينِ مردم نزدشان ، كسى است كه از درخواست كردن

خوددارى كند ، گرچه بدانها نيازمند باشد . در حقيقت ، اهل دنيا اموال خود را به شدّت حفظ مى كنند و هركه مزاحم آنچه نگهش مى دارند ، نشود ، نزدشان گرامى است و اگر مزاحم اموالشان نشود و حتّى بدانان چيزى از اموالش ببخشد ، عزيزتر و گرامى تر خواهد بود» .

تنبيه الخواطر: 2 / 93 ، التفسير المنسوب إلى الإمام العسكريّ عليه السلام : 25 / 8 ، بحار الأنوار: 71 / 229 / 6 .

حديث295

امام باقر عليه السلام :

قامَ رَجُلٌ بِالبَصرَةِ إلى أميرِ المُؤمِنينَ عليه السلام فَقالَ : يا أميرَ المُؤمِنينَ ، أخبِرنا عَنِ الإِخوانِ ؟

فَقالَ : الإِخوانُ صِنفانِ : إخوانُ الثِّقَةِ ، وإخوانُ المُكاشَرَةِ . فَأَمّا إخوانُ الثِّقَةِ فَهُمُ الكَفُّ ، وَالجَناحُ ، وَالأَهلُ ، وَالمالُ . فَإِذا كُنتَ مِن أخيكَ عَلى حَدِّ الثِّقَةِ فَابذِل لَهُ مالَكَ وبَدَنَكَ ، وصافِ مَن صافاهُ ، وعادِ مَن عاداهُ ، وَاكتُم سِرَّهُ وعَيبَهُ ، وأظهِر مِنهُ الحُسنَ . وَاعلَم أيُّهَا السّائِلُ أنَّهُم أقَلُّ مِنَ الكِبريتِ الأَحمَرِ .

وأمّا إخوانُ المُكاشَرَةِ فَإِنَّكَ تُصيبُ لَذَّتَكَ مِنهُم ، فَلا تَقطَعَنَّ ذلِكَ مِنهُم ، ولا تَطلُبَنَّ ما وَراءَ ذلِكَ مِن ضَميرِهِم ، وَابذِل لَهُم ما بَذَلوا لَكَ مِن طَلاقَةِ الوَجهِ وحَلاوَةِ اللِّسانِ .

امام باقر عليه السلام : در بصره مردى بر پا خاست و گفت : اى امير مؤمنان ! ما را از [حال ]برادران خبر ده .

حضرت فرمود : «برادران ، دو گونه

اند : برادرانِ قابل اعتماد و برادرانِ [مفيدِ تنها براى] شوخى و شادمانى . امّا برادران قابل اعتماد ، دست و بال و خانواده و دارايى [شخص] هستند . پس اگر نسبت به برادرت اعتماد داشتى ، مال و تنت را بدو ببخش و با دوستش دوستى و با دشمنش دشمنى كن و رازش را پنهان دار و خوبى اش را آشكار ساز . اى پرسشگر ! بدان كه اين گونه برادران ، كمياب تر از گوگرد سرخ هستند .

امّا برادارن شوخى و شادمانى ، پس [بدان كه ]تو از آنان لذّت خود را مى برى . پس آن را از آنان مبُر و... بيش از آن ، از درونشان مخواه و به همان ميزان كه روى گشاده و زبان شيرين خود را به تو ارزانى مى دارند ، تو نيز چنين كن» .

الكافي : 2 / 248 / 3 ، الاختصاص : 251 وفيه «كالكف» بدل «الكف» كلاهما عن أبي مريم الأنصاري ، الخصال : 49 / 56 عن جابر ، مصادقة الإخوان : 131 / 1 عن يونس بن عبد الرحمن عن أبي جعفر الثاني عليه السلاموفيه «كالكفّ ... سرّه وأعنه» بدل «الكفّ ... سرّه وعيبه» ، تحف العقول : 204 من دون نقل عن الإمام الباقر عليه السلام ، بحار الأنوار : 67 / 193 / 3 و ج 74 / 281 / 2 .

حديث296

امام باقر عليه السلام :

كانَ لي أخٌ في عَيني عَظيمٌ ، وكانَ الَّذي عَظَّمَهُ في عَيني صِغَرَ الدُّنيا في عَينِهِ .

امام باقر عليه السلام : مرا برادرى بود

كه در چشمم بزرگ مى نمود . آنچه او را در چشمم بزرگ مى كرد ، كوچكى دنيا در چشم او بود .

حلية الأولياء : 3 / 186 عن أحمد بن محمّد ، تذكرة الخواصّ : 339 عن أحمد بن يحيى ، البداية والنهاية : 9 / 311 عن عبداللّه بن عطاء .

حديث297

امام باقر عليه السلام :

أتى رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله رَجُلٌ فَقالَ : يا رَسولَ اللّه ِ ، أوصِني . فَكانَ فيما أوصاهُ أن قالَ : اِلقَ أخاكَ بِوَجهٍ مُنبَسِطٍ .

امام باقر عليه السلام : مردى نزد پيامبر خدا آمد و گفت : اى پيامبر خدا ! مرا سفارشى كن» .

از جمله سفارش هاى حضرت به او اين بود كه : «با روى گشاده ، با برادرت ديدار كن» .

الكافي : 2 / 103 / 3 عن أبي بصير ، تحف العقول : 41 من دون إسناد إلى الإمام الباقر عليه السلام ، بحار الأنوار : 74 / 171 / 38 .

حديث298

امام باقر عليه السلام :

تَبَسُّمُ الرَّجُلِ في وَجهِ أخيهِ حَسَنَةٌ ، و صَرفُ القَذى عَنهُ حَسَنَةٌ . وما عُبِدَ اللّه ُ بِشَيءٍ أحَبَّ إلَى اللّه ِ مِن إدخالِ السُّرورِ عَلَى المُؤمِنِ .

امام باقر عليه السلام : لبخند انسان به روى چهره برادرش ، نيكى است و برطرف ساختن خاشاك از سر راهش نيكى است . خداوند به چيزى بالاتر از شاد ساختن مؤمنان ، پرستيده نشده است .

الكافي : 2 / 188 / 2 ، مصادقة الإخوان : 158 / 2 كلاهما عن جابر بن يزيد وفيه : «المؤمن» بدل «الرجل» ، وراجع مشكاة الأنوار : 180.

حديث299

امام باقر عليه السلام :

إنَّ المُؤمِنَ أخُو المُؤمِنِ ؛ لا يَشتِمُهُ ، و لا يَحرِمُهُ ، و لا يُسيءُ بِهِ الظَّنَّ .

امام باقر عليه السلام : مؤمن ، برادرِ مؤمن است ؛ به او دشنام نمى دهد ، او را محروم نمى سازد و به او بدگمان نمى شود .

تحف العقول : 296 ، بحار الأنوار : 78 / 176 / 35 .

حديث300

امام باقر عليه السلام :

إنَّ نَفَرا مِنَ المُسلِمينَ خَرَجوا إلى سَفَرٍ لَهُم فَضَلُّوا الطَّريقَ ، فَأَصابَهُم عَطَشٌ شَديدٌ ، فَتَكَفَّنوا ولَزِموا اُصولَ الشَّجَرِ ، فَجاءَهُم شَيخٌ و عَلَيهِ ثِيابٌ بيضٌ ، فَقالَ : قوموا فَلا بَأسَ عَلَيكُم فَهذَا الماءُ . فَقاموا و شَرِبوا وَ ارتَوَوا ، فَقالوا : مَن أنتَ يَرحَمُكَ اللّه ُ ؟ فَقالَ : أنَا مِنَ الجِنِّ الَّذينَ بايَعوا رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله، إنّي سَمِعتُ رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آلهيَقولُ : «المُؤمِنُ أخُو المُؤمِنِ ، عَينُهُ و دَليلُهُ» ، فَلَم تَكونوا تَضَيَّعوا بِحَضرَتي .

امام باقر عليه السلام : گروهى از مسلمانان براى سفرى ، راهى شدند ؛ ليكن راه را گم كردند و دچار تشنگى شديدى گشتند . پس [تن به مرگ دادند و ]كفن پوشيدند و كنار تنه هاى درختان ، ماندگار شدند . آن گاه پيرى با جامه هاى سفيد ، نزدشان آمد و گفت : «برخيزيد كه مشكلى برايتان پيش نمى آيد و اين آب است» . آنان برخاستند و نوشيدند و سيراب گشتند .

پس از آن گفتند : خداوند ، رحمتش را شامل حالت كند .

كيستى ؟

پاسخ داد : «من از جنّيانى هستم كه با پيامبر خدا بيعت كردند . شنيدم پيامبر خدا مى فرمود : مؤمن ، برادر مؤمن است ؛ ديده بان و راهنماى اوست . ``پس نمى شد كه با حضور من تباه شويد» .

الكافي : 2 / 167 / 10 عن فضيل بن يسار ، المؤمن : 43 / 100 ، بحار الأنوار : 74 / 272 / 13 .

حديث301

امام باقر عليه السلام :

حُبُّنا أهلَ البَيتِ نِظامُ الدّينِ .

امام باقر عليه السلام : دوستىِ ما اهل بيت ، [مايه] انتظام دين است .

الأمالي للطوسي : 296 / 582 عن جابر بن يزيد الجعفي ، بحار الأنوار : 78 / 183 / 8 .

حديث302

امام باقر عليه السلام :

العِلمُ خَزائِنُ ، وَ المَفاتيحُ السُّؤالُ ، فَاسأَلوا يَرحَمكُمُ اللّه ُ ؛ فَإِنَّهُ يُؤجَرُ فِي العِلمِ أربَعَةٌ : السّائِلُ ، وَ المُتَكَلِّمُ ، وَ المُستَمِعُ ، وَ المُحِبُّ لَهُم .

امام باقر عليه السلام : دانش ، گنجينه اى است كه پرسش ، كليد آن است . پس _ خدايتان رحمت كند _ بپرسيد ، كه در راه دانش به چهار تن پاداش داده مى شود : پرسنده ، گوينده ، شنونده و دوستدار آنان .

الخصال : 245 / 101 عن السكوني ، روضة الواعظين : 11 وليس فيه «في العلم» وكلاهما عن الإمام الصادق عليه السلام ، بحار الأنوار : 1 / 196 / 1 .

حديث303

امام باقر عليه السلام :

قالَ لي عَلِيُّ بنُ الحُسَينِ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَيهِما : يا بُنَيَّ ، اُنظُر خَمسَةً فَلا تُصاحِبهُم ، و لا تُحادِثهُم ، و لا تُرافِقهُم في طَريقٍ .

فَقُلتُ : يا أبَه مَن هُم ؟

قالَ : إيّاكَ ومُصاحَبَةَ الكَذّابِ ؛ فَإِنَّهُ بِمَنزِلَةِ السَّرابِ ؛ يُقَرِّبُ لَكَ البَعيدَ ، و يُباعِدُ لَكَ القَريبَ . و إيّاكَ ومُصاحَبَةَ الفاسِقِ ؛ فَإِنَّهُ بائِعُكَ بِاُكلَةٍ أو أقَلَّ مِن ذلِكَ . و إيّاكَ و مُصاحَبَةَ البَخيلِ ؛ فَإِنَّهُ يَخذُلُكَ في مالِهِ أحوَجَ ما تَكونُ إلَيهِ . و إيّاكَ و مُصاحَبَةَ الأَحمَقِ ؛ فَإِنَّهُ يُريدُ أن يَنفَعَكَ فَيَضُرَّكَ . و إيّاكَ و مُصاحَبَةَ القاطِعِ لِرَحِمِهِ ؛ فَإِنّي وَجَدتُهُ مَلعونا في كِتابِ اللّه ِ عز و جل في ثَلاثِ مَواضِعَ : قالَ اللّه ُ عز و جل : «فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِن تَوَلَّيْتُمْ أَن تُفْسِدُواْ فِى الْأَرْضِ

وَتُقَطِّعُواْ أَرْحَامَكُمْ * أُوْلَ_ئكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمَى أَبْصَ_رَهُمْ »

امام باقر عليه السلام : [پدرم] على بن الحسين _ صلوات اللّه عليهما _ به من فرمود : «پسركم ! بنگر كه با پنج تن ، نه دوستى كن ، نه هم سخن شو و در هيچ راهى [نيز ]با آنان همراه مشو» .

گفتم : پدر! آنان كيان اند ؟

فرمود : «از مصاحبت با دروغگو بپرهيز ، كه چونان سراب است . دور را برايت نزديك مى نماياند و نزديك را برايت دور نشان مى دهد . از مصاحبت با فاسق بپرهيز ، كه تو را به لقمه اى _ و حتّى كمتر از آن _ مى فروشد . از مصاحبت با بخيل بپرهيز ، كه تو را آن هنگام كه بيشترين نياز را به مال او دارى ، رها مى كند . از مصاحبت با احمق بپرهيز ، كه مى خواهد به تو سودى برساند ، امّا به تو زيان مى زند . از مصاحبت با بُرنده پيوند خويشانْ بپرهيز ، كه در سه جاى كتاب خداى عز و جل ديده ام كه لعنت (نفرين) شده است : «آيا اگر به قدرت رسيديد ، مى خواهيد در زمين ، فساد كنيد و پيوند خويشاوندى تان را ببُريد ؟ اينان اند كه خدا لعنتشان كرده است و گوش هايشان را كَر و چشمانشان را كور ساخته است» . نيز مى فرمايد : «و آنان كه پيمان خدا را پس از استوار كردنش مى شكنند و آنچه را كه خدا به پيوستن آن فرمان داده ، مى گسلند و

در زمين ، فساد مى كنند . لعنت بر آنهاست و بدفرجامى در آن سرا ، بهره ايشان» . همچنين در سوره بقره مى فرمايد : «كسانى كه پيمان خدا را پس از استوار كردنش مى شكنند و آنچه را خداوند فرمان به پيوستن آن داده ، مى گسلند و در زمين ، فساد مى كنند ، آنان ، خود ، زيانكارند» » .

محمّد : 22 و 23 .

حديث304

امام باقر عليه السلام :

مَن بَخِلَ بِمَعونَةِ أخيهِ المُسلِمِ وَالقِيامِ لَهُ في حاجَتِهِ ابتُلِيَ بِمَعونَةِ مَن يَأثَمُ عَلَيهِ ولا يُؤجَرُ .

امام باقر عليه السلام : هركه از كمك كردن به برادر مسلمانش و برآوردن نيازهايش كوتاهى كند ، ناگزير از كمك كردن به كسى مى شود كه كمك به او گناه است و پاداشى نمى برد .

ثواب الأعمال : 298 / 2 عن الحسين بن أبان ، الكافي : 2 / 365 / 1 عن حسين بن أمين ، المحاسن : 1 / 184 / 299 عن الحسين بن أنس ، بحار الأنوار : 75 / 175 / 9 وراجع الكافي : 2 / 366 / 3 .

حديث305

امام باقر عليه السلام :

قالَ أبو جَعفَرٍ عليه السلام : أيَجيءُ أحَدُكُم إلى أخيهِ فَيُدخِلُ يَدَهُ في كيسِهِ فَيَأخُذُ حاجَتَهُ فَلا يَدفَعُهُ ؟

فَقُلتُ : ما أعرِفُ ذلِكَ فينا .

فَقالَ أبو جَعفَرٍ عليه السلام : فَلا شَيءَ إذا .

قُلتُ : فَالهَلاكُ إذا !

فَقالَ : إنَّ القَومَ لَم يُعطَوا أحلامَهُم بَعدُ .

الكافى _ به نقل از سعيد بن حسن _ : امام باقر عليه السلامفرمود : «آيا شده است كه يكى از شما بيايد و دست در جيب برادرش كند و آنچه نياز دارد ، از آن بردارد و كسى مانعش نشود ؟» .

گفتم : چنين چيزى در ميان خودمان نديده ام .

امام باقر عليه السلامفرمود : «پس هنوز به هيچ چيزى نرسيده ايد» .

گفتم : در اين صورت ، همه هلاك شده ايم؟!

فرمود : «هنوز اين مردم ، خِردهايشان كامل نشده است» .

الكافي : 2 / 174 / 13 ، المؤمن : 44 / 103 ، بحار الأنوار : 74 / 254 / 51 .

حديث306

امام باقر عليه السلام :

اِعرِفِ المَوَدَّةَ في قَلبِ أخيكَ بِما لَهُ في قَلبِكَ .

امام باقر عليه السلام : ميزانِ دوستى [خود] را در دل برادرت ، از دوستى اى كه در دلت نسبت به او دارى ، بشناس .

تحف العقول : 295 ، كشف الغمّة : 2 / 331 ، بحار الأنوار : 46 / 291 / 15 ؛ الإخوان : 146 / 80 ، حلية الأولياء : 3 / 187 كلاهما عن القاسم بن الفضل .

حديث307

امام باقر عليه السلام :

إنَّ رَجُلاً أتَى النَّبِيَّ صلي الله عليه و آله فَقالَ : يا رَسولَ اللّه ِ ، اُحِبُّ المُصَلّينَ ولا اُصَلّي ، واُحِبُّ الصَّوّامينَ ولا أصومُ ؟

فَقالَ لَهُ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : أنتَ مَعَ مَن أحبَبتَ ، ولَكَ مَا اكتَسَبتَ .

امام باقر عليه السلام : مردى نزد پيامبر خدا آمد و گفت : اى پيامبر خدا ! نمازگزاران را دوست دارم ؛ امّا خودْ نماز نمى خوانم . روزه گيران را دوست دارم ؛ امّا خودْ روزه نمى گيرم .

پيامبر خدا به او فرمود : «تو همراه كسى هستى كه دوستش دارى و بهره ات همان است كه به دست آورده اى» .

الكافي : 8 / 80 / 35 ، تنبيه الخواطر : 2 / 51 كلاهما عن بريد بن معاوية ، تفسير فرات الكوفي : 430 / 567 عن بريد بن معاوية العجلي وإبراهيم الأحمري ، دعائم الإسلام : 1 / 72 وفيه قبل قول النبيّ صلي الله عليه و آله «قال

أبو جعفر عليه السلام : يعني لا اُصلّي ولا أصوم التطوّع ليس الفريضة» وليس فيه «ولك ما اكتسبت» ، بحار الأنوار : 68 / 63 / 114 .

حديث308

امام باقر عليه السلام :

إذا أرَدتَ أن تَعلَمَ أنَّ فيكَ خَيرا فَانظُر إلى قَلبِكَ ؛ فَإِن كانَ يُحِبُّ أهلَ طاعَةِ اللّه ِ ويُبغِضُ أهلَ مَعصِيَتِهِ فَفيكَ خَيرٌ وَاللّه ُ يُحِبُّكَ ، وإن كانَ يُبغِضُ أهلَ طاعَةِ اللّه ِ ويُحِبُّ أهلَ مَعصِيَتِهِ فَلَيسَ فيكَ خَيرٌ وَاللّه ُ يُبغِضُكَ ، وَالمَرءُ مَعَ مَن أحَبَّ .

امام باقر عليه السلام : هرگاه خواستى بدانى كه در تو خيرى هست ، به قلبت بنگر . اگر فرمانبران خدا را دوست و معصيت كاران را دشمن مى داشت ، پس در تو خير هست و خداوندْ دوستت مى دارد ، و اگر پيروان خدا را دشمن مى داشت و معصيت كاران را دوست مى داشت ، پس در تو خيرى نيست و خداوندْ ، دشمنت مى دارد ؛ چون انسان ، همراه كسى است كه دوستش مى دارد .

الكافي : 2 / 126 / 11 ، مصادقة الإخوان : 156 / 3 ، علل الشرايع : 117 / 16 ، تنبيه الخواطر : 2 / 191 ، المحاسن : 1 / 410 / 935 وفيه «ففيك شرّ» بدل «فليس فيك خير» ، وكلّها عن جابر الجعفي ، مشكاه الأنوار : 121 ، بحار الأنوار : 69 / 247 / 22 .

حديث309

امام باقر عليه السلام :

عن أبي جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِيٍّ عليهماالسلام : أنَّ قَوما أتَوهُ مِن خُراسانَ ،

فَنَظَرَ إلى رَجُلٍ مِنهُم قَد تَشَقَّقَتا رِجلاهُ ، فَقالَ لَهُ : ما هذا ؟

فَقالَ : بُعدُ المَسافَةِ يَابنَ رَسولِ اللّه ِ ، ووَاللّه ِ ما جاءَ بي مِن حَيثُ جِئتُ

إلاّ مَحَبَّتُكُم أهلَ البَيتِ .

قالَ لَهُ أبو جَعفَرٍ عليه السلام : أبشِر ، فَأَنتَ وَاللّه ِ مَعَنا تُحشَرُ .

قالَ : مَعَكُم يَابنَ رَسولِ اللّه ِ ؟

قالَ : نَعَم ، ما أحَبَّنا عَبدٌ إلاّ حَشَرَهُ اللّه ُ مَعَنا ، وهَلِ الدّينُ إلاَّ الحُبُّ ، قالَ اللّه ُ عز و جل : «قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ»

دعائم الإسلام _ درباره امام باقر عليه السلام _ : گروهى از خراسان ، نزد امام باقر عليه السلام

آمدند. حضرت به مردى از آنان كه پاهايش [بر اثر پياده روى بسيار، ]چاك چاك شده بود ، نگريست و به او فرمود : «اين چيست ؟» .

پاسخ داد : «اى پسر پيامبر خدا ! بر اثر مسافتِ بسيار است . به خدا سوگند ، مرا از آن جا كه آمده ام ، جز دوستى شما اهل بيت ، بدين جا نياورد .

امام باقر عليه السلام به او فرمود : «مژده باد بر تو كه به خدا سوگند ، با ما محشور مى شوى» .

آن مرد گفت : «اى پسر پيامبر خدا ! با شما؟

فرمود : «آرى ! هيچ بنده اى ما را دوست نمى دارد ، جز آن كه خداوند ، او را با ما محشور خواهد كرد . مگر دين ، چيزى جز دوستى است ؟

خداوند عز و جلمى فرمايد : بگو : اگر شما خداوند را دوست داريد ، پس از من پيروى كنيد تا خداوند ، شما را دوست بدارد``» .

آل عمران : 31

.

حديث310

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِهِ: «قَدْ شَغَفَهَا حُبًّا» _ : قَد حَجَبَها حُبُّهُ عَنِ النّاسِ فَلا تَعقِلُ غَيرَهُ .

امام باقر عليه السلام _ در تفسير «شيفته او شده است» _ : عشق به يوسف ، آن زن را از مردم ، محجوب ساخت و در نتيجه ، جز به او (يوسف) نمى انديشيد .

تفسير القمّي : 1 / 357 عن أبي الجارود ، بحار الأنوار : 12 / 253 / 17 .

حديث311

امام باقر عليه السلام :

خَرَجَ عَلِيٌّ عليه السلام يَسيرُ بِالنّاسِ ، حَتّى إذا كانَ بِكَربَلاءَ عَلى ميلَينِ أو ميلٍ تَقدَّمَ بَينَ أيديهِم حَتّى طافَ بِمَكانٍ يُقالُ لَهَا المقدفانُ ، فَقالَ : قُتِلَ فيها مِائَتا نَبِيٍّ ومِائَتا سِبطٍ ، كُلُّهُم شُهَداءُ ، ومُناخُ رِكابٍ ، ومَصارِعُ عُشّاقٍ شُهَداءَ ، لا يَسبِقُهُم مَن كانَ قَبلَهُم ، ولا يَلحَقُهُم مَن بَعدَهُم .

امام باقر عليه السلام : على عليه السلامهمراه مردم از شهر خارج شد ، تا آن كه به يك ميلى يا دو ميلى كربلا رسيد . آن گاه از آنان جلو افتاد ، تا آن كه جايى را كه «مقدفان» ناميده مى شد ، طواف كرد و فرمود : «در اين جا ، دويست پيامبر و دويست سِبط (پيامبرزاده) كشته شدند كه همه شان شهيدند و اين جا ، محلّ فرو نشستن شتران و قتلگاه هاى عاشقان شهيدى است كه نه پيش از آنان كسى بر آنان پيشى گرفته است و نه پس از آنان كسى به مرتبت آنان خواهد رسيد» .

بحار الأنوار : 41 / 295 / 18 نقلاً

عن الخرائج والجرائح .

حديث312

امام باقر عليه السلام :

أوْحى اللّه ُ تعالى إلى موسى عليه السلام : أحبِبني وحَبِّبني إلى خَلقي . قالَ موسى : يا رَبِّ ، إنّك لَتَعلَمُ أنّهُ لَيس أحَدٌ أحَبَّ إلَيَّ مِنكَ ، فكيفَ لِي رَبّي بقُلوبِ العِبادِ ؟ فأوحى اللّه ُ تعالى إلَيهِ : فَذَكِّرهُم نِعمَتي وآلائي ، فإنَّهُم لا يَذْكرونَ مِنّي إلاّ خَيرا

امام باقر عليه السلام : خداى تعالى به موسى عليه السلاموحى فرمود: «مرا دوست بدار و محبوب بندگانم گردان» .

موسى عرض كرد : پروردگارا! تو مى دانى كه هيچ كس را بيشتر از تو دوست نمى دارم ؛ اما _ پروردگارا! _ بادل هاى بندگان چه كنم ؟

خداى تعالى به او وحى فرمود : «نعمت ها و نيكى هايم را به آنان يادآور شو؛ زيرا كه آنان جز خوبى از من نديده اند و به ياد ندارند» .

قصص الأنبياء : 161 / 179 .

حديث313

امام باقر عليه السلام :

: اِعلَم يا جابِرُ ، أنَّ أهلَ التَّقوى أيسَرُ أهلِ الدُّنيا مَؤونَةً ، وأكثَرُهُم لَكَ مَعونَةً ، تَذكُر فَيُعينونَكَ ، وإن نَسيتَ ذَكَّروكَ ، قَوّالونَ بِأَمرِ اللّه ِ ، قَوّامونَ عَلى أمرِ اللّه ِ ، قَطَعوا مَحَبَّتَهُم بِمَحَبَّةِ رَبِّهِم ، ووَحَشُوا الدُّنيا لِطاعَةِ مَليكِهِم ، ونَظَروا إلَى اللّه ِ عز و جل وإلى مَحَبَّتِهِ بِقُلوبِهِم ، وعَلِموا أنَّ ذلِكَ هُوَ المَنظورُ إلَيهِ لِعَظيمِ شَأنِهِ .

امام باقر عليه السلام _ خطاب به جابر _ : اى جابر ! بدان كه باتقوايان ، كم هزينه ترينْ مردم دنيا و بيشترين يارى رسانندگان به تو هستند ؛ [خدا را ]ياد مى

كنى و آنان، يارى ات مى كنند و اگر فراموش كنى ، به يادت مى آورند؛ فرمان خدا را همواره بر زبان مى آورند و پايبند به فرمان خدا و اجرا كننده آن هستند ؛ محبّتِ خود [به غير خدا] را براى دوستى پروردگارشان بُريده اند و از دنيا براى پيروى از فرمانروايشان، روى گردانده اند و با دل هاى خود، به خداوند عز و جل و دوستى اش نگريسته اند و دانسته اند كه همو به سبب جايگاه بزرگش شايسته نگريستن است .

الكافي : 2 / 133 / 16 عن جابر ، بحار الأنوار : 73 / 36 / 17 .

حديث314

امام باقر عليه السلام :

: اِعلَم رَحِمَكَ اللّه ُ ، أنَّهُ لا تُنالُ مَحَبَّةُ اللّه ِ إلاّ بِبُغضِ كَثيرٍ مِنَ النّاسِ ، ولا وِلايَتُهُ إلاّ بِمُعاداتِهِم ، وفَوتُ ذلِكَ قَليلٌ يَسيرٌ لِدَركِ ذلِكَ مِنَ اللّه ِ لِقَومٍ يَعلَمونَ .

الكافى _ امام باقر عليه السلام در نامه اش به سعدُ الخير _ : رحمت خدا بر تو باد ! بدان كه دوستى خدا ، جز با دشمنى بسيارى از مردم ، و ولايت حق ، جز با عداوتشان به دست نمى آيد؛ امّا از دست دادن دوستى مردم ، در برابر دست يافتن به ولايت و دوستى خدا ، براى مردمى كه مى دانند ، آسان و سبك است .

الكافي : 8 / 56 / 17 عن حمزة بن بزيع ، بحار الأنوار : 78 / 363 / 3 .

حديث315

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُحِبُّ إراقَةَ الدِّماءِ ، وإطعامَ الطَّعامِ ، وإغاثَةَ اللَّهفانِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند ، ريختن خون (قربانى كردن) و غذا دادن به مردم و يارى كردن دادخواهان را دوست دارد .

المحاسن : 2 / 143 / 1374 عن عبيداللّه بن الوليد الوصّافي ، بحار الأنوار : 75 / 22 / 27 .

حديث316

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ تَبارَكَ وتَعالى يُحِبُّ إبرادَ الكَبِدِ الحَرّى ، ومَن سَقى كَبِدا حَرّى مِن بَهيمَةٍ أو غَيرِها أظَلَّهُ اللّه ُ يَومَ لا ظِلَّ إلاّ ظِلُّهُ .

امام باقر عليه السلام : خداوند متعال ، خُنَك كردن جگر تفته را دوست دارد . هركه جگرى تفته را آب بنوشاند ، چه [متعلّق به] چارپايان باشد يا جز آن ، خداوند ، در آن روزى كه سايه اى جز سايه او نيست ، بر او سايه مى افكند .

الكافي: 4/58/6 عن ضريس بن عبدالملك، كتاب من لا يحضره الفقيه: 2/64/1723 ، مكارم الأخلاق : 1/293/906 وفيهما زيادة «في ظلّ عرشه» بعد «أظلّه اللّه » ، بحار الأنوار : 96 / 170 / 1 .

حديث317

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ عز و جل يُحِبُّ إفشاءَ السَّلامِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل ، به همه سلام كردن و ترويج آن را دوست دارد .

الكافي : 2 / 645 / 5 عن محمّد بن قيس ، تحف العقول : 300 ، بحار الأنوار : 78 / 181 / 68 .

حديث318

امام باقر عليه السلام :

سُئِلَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : أيُّ الأَعمالِ أحَبُّ إلَى اللّه ِ عز و جل؟

قالَ : إتباعُ سُرورِ المُسلِمِ .

قيلَ : يا رَسولَ اللّه ِ ، وما إتباعُ سُرورِ المُسلِمِ ؟

قالَ : شَبعُ جَوعَتِهِ ، وتَنفيسُ كُربَتِهِ ، وقَضاءُ دَينِهِ .

امام باقر عليه السلام : از پيامبر خدا پرسيدند : چه كارى نزد خداوند عز و جلمحبوب تر است ؟

فرمود : «پى در پى شادمان كردن مسلمان» .

پرسيدند : مقصود از پى در پى شادمان كردن مسلمان چيست ؟

فرمود : «برطرف ساختن گرسنگى اش، زدودن اندوهش و پرداخت بدهى اش» .

قرب الإسناد : 145 / 522 عن أبي البختري عن الإمام الصادق عليه السلام .

حديث319

امام باقر عليه السلام :

ما عُبِدَ اللّه ُ بِشَيءٍ أحَبَّ إلَى اللّه ِ مِن إدخالِ السُّرورِ عَلَى المُؤمِنِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند به چيزى كه نزدش محبوب تر از شادمان ساختن مسلمان باشد ، پرستيده نشده است .

الكافي : 2 / 188 / 2 عن جابر .

حديث320

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ تَبارَكَ وتَعالى يُحِبُّ المُداعِبَ فِي الجَماعَةِ بِلا رَفَثٍ ، المُتَوَحِّدَ بِالفِكَرِ ، المُتَخَلِّيَ بِالعِبَرِ ، السّاهِرَ بِالصَّلاةِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند متعال ، شخصى را دوست دارد كه در ميان جمع ، بى آن كه هرزه درايى كند و ناسزايى گويد ، شوخ باشد ، با تفكّرش تنها شود ، با عبرت ها خلوت گزيند ، و با نماز ، شب زنده دارى كند .

كتاب من لا يحضره الفقيه : 1 / 474 / 1372 ، المحاسن : 1 / 456 / 1056 عن عبداللّه بن محمّد الجعفي وفيه «المتحلّي بالصبر ، المتباهي بالصلاة» بدل «المتخلّي بالعبر ، الساهر بالصلاة» ، مشكاة الأنوار : 147 نحوه ، بحار الأنوار : 71 / 325 / 18 .

حديث321

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ عز و جل يُحِبُّ مِن عِبادِهِ المُؤمِنينَ كُلَّ (عَبدٍ) دَعّاءٍ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل از ميان بندگان مؤمنش ، هر [بنده] بسيار دعاكننده را دوست دارد .

الكافي : 2 / 478 / 9 ، ثواب الأعمال : 193 / 1 ، مكارم الأخلاق : 2 / 14 / 2022 كلّها عن أبي الصباح الكناني ، عوالي اللآلي : 4 / 21 / 63 ، بحار الأنوار : 87 / 165 / 6 .

حديث322

امام باقر عليه السلام :

ما (مِن) شَيءٍ أحَبُّ إلَى اللّه ِ مِن أن يُسأَلَ .

امام باقر عليه السلام : هيچ چيز نزد خداوند ، محبوب تر از آن نيست كه از او درخواست كنند .

المحاسن : 1 / 455 / 1051 ، الاختصاص : 228 وفيه «ليس» بدل «ما مِن» عن الإمام الباقر والإمام زين العابدين عليهماالسلام وكلاهما عن أبي حمزة الثمالي ، بحار الأنوار : 69 / 393 / 72 .

حديث323

امام باقر عليه السلام :

لا تُحَقِّروا صَغيرا مِن حَوائِجِكُم ؛ فَإِنَّ أحَبَّ المُؤمِنينَ إلَى اللّه ِ تَعالى أسأَلُهُم .

امام باقر عليه السلام : هيچ يك از نيازهاى كوچك خود را حقير مشماريد [و آنها را نيز از خدا بخواهيد] ؛ زيرا محبوب ترين مؤمنان در نزد خداوند متعال ، كسى است كه بيشتر از همه از او درخواست مى كند .

مكارم الأخلاق : 2 / 97 / 2276 ، بحار الأنوار : 93 / 346 / 9 .

حديث324

امام باقر عليه السلام :

قالَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : إنَّ اللّه َ عز و جل يُبغِضُ أو يَلعَنُ كُلَّ ذَوّاقٍ مِنَ الرِّجالِ ، وكُلَّ ذَوّاقَةٍ مِنَ النِّساءِ .

امام باقر عليه السلام : پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود : «خداوند عز و جل هر مردى را كه زود ازدواج مى كند و زود طلاق مى دهد ، و هر زنى را كه زود ازدواج مى كند و زود طلاق مى گيرد ، دشمن مى دارد» يا «لعنت مى كند» .

الكافي: 6/54/1 ، عوالي اللآلي : 3/372/6 كلاهما عن سعد بن طريف عن الإمام الباقر عليه السلام .

حديث325

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ عز و جل يُبغِضُ كُلَّ مِطلاقٍ ذَوّاقٍ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جلهركس را كه زود به زود طلاق مى دهد و همسر عوض مى كند ، دشمن مى دارد .

الكافي : 6 / 55 / 4 عن طلحة بن زيد عن الإمام الصادق عليه السلام .

حديث326

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُبغِضُ اللَّعّانَ ، السَّبّابَ الطَّعّانَ عَلَى المُؤمِنينَ ، الفاحِشَ ، المُتَفَحِّشَ ، السّائِلَ المُلحِفَ .

امام باقر عليه السلام : خداوند ، شخص لعنت كننده دشنام دهنده ، طعنه زنِ به مؤمنان ، بدزبانِ ناسزاگوى و گداىِ سمج را دشمن مى دارد .

تحف العقول : 300 ، تفسير العيّاشي : 1/48/63 وليس فيه «الفاحش» ، تفسير مجمع البيان : 1/298 كلاهما عن جابر ، مشكاة الأنوار : 189 ، روضة الواعظين : 405 ، بحار الأنوار : 78 / 181 / 67 .

حديث327

امام باقر عليه السلام :

قالَ موسى عليه السلام : أيُّ عِبادِكَ أبغَضُ إلَيكَ؟

قالَ : جيفَةٌ بِاللَّيلِ بَطّالٌ بِالنَّهارِ .

امام باقر عليه السلام : موسى عليه السلام گفت : دشمن ترين بندگانت نزدت كيست ؟

فرمود : «آن كه در شب ، مردارى بد بوست و در روز ، بيكاره» .

قصص الأنبياء : 163 / 185 ، جامع الأحاديث للقمّي : 201 عن الإمام عليّ عليه السلام وفيه «أبغض الخلق إلى اللّه جيفة بالليل ، بطّال بالنهار» ، بحار الأنوار : 13 / 354 / 52 .

حديث328

امام باقر عليه السلام :

ما أحَدٌ أبغَضَ إلَى اللّه ِ عز و جل مِمَّن يَستَكبِرُ عَن عِبادَتِهِ ، ولا يَسأَلُ ما عِندَهُ .

امام باقر عليه السلام : هيچ كس در نزد خداوند عز و جلدشمن تر از كسى نيست كه نسبت به عبادت خدا تكبّر مى ورزد و از درخواست آنچه نزد خداست ، تن مى زند (دعا نمى كند) .

الكافي : 2 / 466 / 2 ، مكارم الأخلاق : 2 / 7 / 1976 ، عوالي اللآلي : 4 / 19 / 49 كلّها عن سدير الصيرفي ، بحار الأنوار : 93 / 294 / 23 .

حديث329

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ عز و جل يُعطِي الدُّنيا مَن يُحِبُّ ويُبغِضُ ، ولا يُعطِي الآخِرَةَ إلاّ مَن أحَبَّ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل دنيا را هم به كسى كه [خودْ] دوستش دارد و هم به كسى كه دشمنش مى دارد ، مى بخشد؛ امّا آخرت را جز به كسى كه دوستش دارد ، نمى بخشد .

فضائل الشيعة: 71/32، التمحيص: 51/92 كلاهما عن محمّدبن مسلم، المؤمن: 27/47، مشكاة الأنوار: 290.

حديث330

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ تَبارَكَ وتَعالى إذا أحَبَّ عَبدا غَتَّهُ بِالبَلاءِ غَتّا ، وثَجَّهُ بِالبَلاءِ ثَجّا . فَإِذا دَعاهُ ، قالَ : لَبَّيكَ عَبدي ، لَئِن عَجَّلتُ لَكَ ما سَأَلتَ إنّي عَلى ذلِكَ لَقادِرٌ ، ولَئِنِ ادَّخَرتُ لَكَ فَمَا ادَّخَرتُ لَكَ فَهُوَ خَيرٌ لَكَ .

امام باقر عليه السلام : خداوند متعال ، هرگاه بنده اى را دوست بدارد ، او را در بلا ، نيك فرو مى برد و بلا را سخت بر او سرازير مى كند . پس چون آن بنده دعا كند ، خداوند مى گويد : «بنده ام ، لبّيك ! اگر [بخواهم] آنچه را از من درخواست كرده اى ، به سرعت برايت فراهم آورم ، بر اين كار قادرم و اگر آن را برايت ذخيره كنم ، آنچه ذخيره كرده ام ، برايت بهتر است» .

الكافي : 2 / 253 / 7 عن حمّاد عن أبيه ، المؤمن : 25 / 39 ، التمحيص : 34 / 25 عن سدير ، جامع الأخبار : 312 / 868

وفيه «عنّه بالبلاء عنّا» بدل «غتّه بالبلاء غتّا» و «بجّه بالبلاء بجّا» بدل «ثجّه بالبلاء ثجّا» ، بحارالأنوار : 67 / 208 / 10 .

حديث331

امام باقر عليه السلام :

رَوَوا عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ عليهماالسلام [في تفسير قوله تعالى : «وَ سَقَ_اهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا »

امام باقر عليه السلام : _ در تفسير گفته خداوند متعال «و پروردگارشان به آنان شرابى پاك نوشاند» _ : از هر چيزى جز خدا پاكشان مى كند ؛ زيرا جز خدا چيزى نيست كه از آلودگى هاى هستى (ممكن) پاك باشد .

الإنسان : 21 .

حديث332

امام باقر عليه السلام :

الإِيمانُ حُبٌّ و بُغضٌ .

امام باقر عليه السلام : ايمان ، دوستى و دشمنى است .

تحف العقول : 295 ، بحار الأنوار : 78 / 175 / 27 .

حديث333

امام باقر عليه السلام :

لَو صُمتُ النَّهارَ لا اُفطِرُ ، و صَلَّيتُ اللَّيلَ لا أفتُرُ ، و أنفَقتُ مالي في سَبيلِ اللّه ِ عِلقا عِلقا ، ثُمَّ لَم تَكُن في قَلبي مَحَبَّةُ لِأَولِيائِهِ و لا بِغضَةٌ لِأَعدائِهِ ما نَفَعَني ذلِكَ شَيئا .

امام باقر عليه السلام : اگر روزها را روزه بگيرم و شب ها را يكسره نماز بخوانم و همه اموال گران بهايم را در راه خدا ببخشم ، امّا محبّت دوستان خدا و دشمنى دشمنان خدا در قلبم نباشد ، اين كارها كمترين سودى برايم نخواهد داشت .

تاريخ اليعقوبي : 2 / 321 .

حديث334

امام باقر عليه السلام :

لَو أنَّ رَجُلاً أحَبَّ رَجُلاً للّه ِِ لَأَثابَهُ اللّه ُ عَلى حُبِّهِ إيّاهُ و إن كانَ المَحبوبُ في عِلمِ اللّه ِ مِن أهلِ النّارِ . و لَو أنَّ رَجُلاً أبغَضَ رَجُلاً للّه ِِ لَأَثابَهُ اللّه ُ عَلى بُغضِهِ إيّاهُ و إن كانَ المُبغَضُ في عِلمِ اللّه ِ مِن أهلِ الجَنَّةِ .

امام باقر عليه السلام : اگر كسى ديگرى را براى خدا دوست بدارد ، خداوند به سبب اين دوستى، به او پاداش خواهد داد ، گرچه آن شخصِ مورد دوستى ، نزد خدا دوزخى باشد ، و اگر كسى ديگرى را براى خدا دشمن بدارد ، خداوند به سبب اين دشمنى به او پاداش خواهد داد ، گرچه آن شخصِ مورد دشمنى ، نزد خدا از بهشتيان باشد .

الكافي : 2 / 127 / 12 ، المحاسن : 1 / 413 / 946 كلاهما عن الحسين بن أبان عمّن ذكره ، مصادقة الإخوان

: 155 / 2 ، مشكاة الأنوار : 122 ، الأمالي للطوسي : 622 / 1282 عن الحسن بن أبان عن بعض أصحابنا وليس فيه من «لو أنّ رجلاً أبغض . . .» ، بحار الأنوار : 69 / 248 / 23 .

أقول : هذا إذا لم يكن مقصّرا في ذلك .

حديث335

امام باقر عليه السلام :

المُؤمِنُ أخُو المُؤمِنِ لِأَبيهِ واُمِّهِ ؛ لِأَنَّ اللّه َ عز و جل خَلَقَ المُؤمِنينَ مِن طينَةِ الجِنانِ ، وأجرى في صُوَرِهِم مِن ريحِ الجَنَّةِ ، فَلِذلِكَ هُم إخوَةٌ لِأَبٍ واُمٍّ .

امام باقر عليه السلام : مؤمن ، برادرِ تنىِ مؤمن است ؛ زيرا خداوند عز و جلمؤمنان را از سرشتِ بهشت آفريد و در كالبدهايشان ، از نسيم آن دميد . از اين رو ، آنان برادرِ تنى اند .

الكافي : 2 / 166 / 7 ، المحاسن : 1 / 227 / 407 نحوه وكلاهما عن أبي حمزة الثمالي ، المؤمن : 39 / 88 ، بحار الأنوار : 74 / 271 / 11 و ص 276 / 8 .

حديث336

امام باقر عليه السلام :

علَيكُم بِالحُبِّ فِي اللّه ِ وَالتَّوَدُّدِ وَالمُوازَرَةِ عَلَى العَمَلِ الصّالِحِ ؛ فَإِنَّهُ يَقطَعُ دابِرَهُما _ يَعنِي السُّلطانَ وَالشَّيطانَ _ .

امام باقر عليه السلام : بر شما بادْ دوستى در راه خدا ، ابراز محبّت ، و هميارى بر كردار شايسته ؛ چرا كه اين [سه ]كار ، دنباله [سلطه ]آن دو _ يعنى شيطان و سلطان _ را مى بُرد .

تحف العقول : 298 ، بحار الأنوار : 78 / 178 / 53 .

حديث337

امام باقر عليه السلام :

لَمّا كَلَّمَ اللّه ُ موسَى بنَ عِمرانَ عليه السلام قالَ موسى : ... إلهي ، فَما جَزاءُ مَن أحَبَّ أهلَ طاعَتِكَ لِحُبِّكَ ؟

قالَ : يا موسى ، اُحَرِّمُهُ عَلى ناري .

امام باقر عليه السلام : چون خداوند با موسى بن عمران عليه السلام سخن راند ، موسى گفت : بارالها ! پاداش آن كه به سبب دوستىِ تو ، فرمانبرانت را دوست بدارد ، چيست ؟

فرمود : «اى موسى ! پيكرش را بر آتشم حرام مى سازم» .

فضائل الأشهر الثلاثة : 89 / 68 عن زياد بن المنذر ، بحار الأنوار : 69 / 413 / 131 .

حديث338

امام باقر عليه السلام :

عَن رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: إذا كانَ يَومُ القِيامَةِ جَمَعَ اللّه ُالخَلائِقَ في صَعيدٍ واحِدٍ... ثُمَّ يُنادي مُنادٍ مِن عِندِاللّه ِ عز و جليُسمِعُ آخِرَهُم كَما يُسمِعُ أوَّلَهُم ، فَيَقولُ : أينَ جيرانُ اللّه ِ جَلَّ جَلالُهُ في دارِهِ ؟ فَيَقومُ عُنُقٌ مِنَ النّاسِ ، فَتَستَقبِلُهُم زُمرَةٌ مِنَ المَلائِكَةِ ، فَيَقولونَ لَهُم : ماذا كانَ عَمَلُكُم في دارِ الدُّنيا فَصِرتُم بِهِ اليَومَ جيرانَ اللّه ِ تَعالى في دارِهِ ؟ فَيَقولونَ : كُنّا نَتَحابُّ فِي اللّه ِ عز و جل ، ونَتَباذَلُ فِي اللّه ِ ، ونَتَوازَرُ فِي اللّه ِ .

فَيُنادي مُنادٍ مِن عِندِ اللّه ِ : صَدَقَ عِبادي ، خَلّوا سَبيلَهُم لِيَنطَلِقوا إلى جِوارِ اللّه ِ فِي الجَنَّةِ بِغَيرِ حِسابٍ ، قالَ : فَيَنطَلِقونَ إلَى الجَنَّةِ بِغَيرِ حِسابٍ .

ثُمَّ قالَ أبو جَعفَرٍ عليه السلام : فَهؤُلاءِ جيرانُ اللّه

ِ في دارِهِ ، يخَافُ النّاسُ ولا يَخافونَ ، ويُحاسَبُ النّاسُ ولا يُحاسَبونَ .

الأمالى طوسى _ به نقل از ابوحمزه ثُمالى ، از امام باقر عليه السلام ، از پدرانش عليهم السلام ، از پيامبر خدا _ : «چون روز قيامت شود ، خداوند، همه خلايق را در يك عرصه گِرد مى آورد ... آن گاه مُنادى اى از سوى خداوند عز و جل بانگ مى زند و آخرينشان را چنان مى شنوانَد كه اوّلينشان را مى شنوانَد و مى گويد : همسايگان خداوند _ جلّ جلاله _ در خانه اش كجايند ؟``

گروهى از مردم، از جاى برمى خيزند و جمعى از فرشتگان به استقبالشان مى روند و به آنان مى گويند : در دنيا چه مى كرديد كه به سبب آن، امروز همسايگان خداوند متعال در خانه اش هستيد ؟

آنان پاسخ مى دهند : ما در راه خداوند عز و جليكديگر را دوست مى داشتيم، در راه خدا به يكديگر مى بخشيديم و در راه خدا يكديگر را يارى مى داديم .

پس از آن ، مُنادى اى از سوى خداوند بانگ مى زند : "بندگانم راست مى گويند . رهايشان كنيد تا بى حسابرسى به بهشت درآيند و در جوار

خداوند ، جاى گيرند" . پس بى حسابرسى به بهشت درمى آيند» .

آن گاه امام باقر عليه السلام فرمود : «اينان، همسايگان خداوند در خانه اش هستند . مردم مى ترسند ؛ امّا آنان نمى ترسند . از مردم حسابرسى مى شود ؛ امّا از آنان حسابرسى نمى شود» .

الأمالي للطوسي :

103 / 158 ، بحار الأنوار : 7 / 171 / 1 و ج 74 / 393 / 14 وراجع الزهد للحسين بن سعيد : 93 / 250 ؛ وراجع المطالب العالية : 4 / 394 / 4663 ، تنبيه الغافلين : 522 / 830 .

حديث339

امام باقر عليه السلام :

كانَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام يقولُ :إنّ لِأهلِ التَّقوى عَلاماتٍ يُعرَفونَ بِها: صِدقُ الحَديثِ، وأداءُ الأمانَةِ ، والوَفاءُ بِالعَهدِ ... وقِلَّةُ المُؤاتاةِ لِلنِّساءِ ، وبَذلُ المَعروفِ ، وحُسنُ الخُلقِ ، وسَعَةُ الحِلمِ ، واتِّباعُ العِلمِ فيما يُقَرِّبُ إلَى اللّه ِ عَزَّوجلَّ .

امام باقر عليه السلام : امير المؤمنين عليه السلام مى فرمود: تقوا پيشگان نشانه هايى دارند كه با آنها شناخته مى شوند: راستگويى، امانتدارى، وفاى به عهد... كم آميختن با زنان، احسان كردن بيدريغ، خوش خويى، بردبارى زياد و پيروى از علمى كه به خداوند عز و جل نزديك مى كند.

الخصال : 483/56.

حديث340

امام باقر عليه السلام :

إنّ أهلَ التَّقوى أيسَرُ أهلِ الدُّنيامَؤونَةً ، وأكثَرُهُم لكَ مَعونَةً ، تَذكُرُ فيُعِينونَكَ ، وإن نَسِيتَ ذَكَّروكَ ، قَوّالُونَ بأمرِ اللّه ِ ، قَوّامُونَ على أمرِ اللّه ِ ، قَطَعوا مَحَبَّتَهُم بمَحَبَّةِ رَبِّهِم ، ووَحَّشوا الدُّنيا لِطاعَةِ مَليكِهِم ، ونَظَروا إلَى اللّه ِ عَزَّوجلَّ وإلى مَحَبَّتِهِ بِقُلوبِهِم ، وعَلِموا أنّ ذلكَ هُو المَنظورُ إلَيهِ ، لِعَظيمِ شَأنِهِ .

امام باقر عليه السلام : تقواپيشگان كم خرج ترين مردم دنيا و كمك كارترين آنان به تو هستند. به ياد داشته باشى، ياريت مى دهند، فراموش كنى، به يادت مى آورند، پيوسته گوينده امر خدايند و همواره برپا دارنده آن . براى دوستى خدا، از هر دوستى و محبتى دل كنده اند و به خاطر طاعت پادشاه خويش از دنيا گريخته اند و از صميم دل به خداوند عز و جل و دوستى و محبّت او رو كرده اند و دانسته اند تنها به همو

بايد چشم داشت كه شأن و مرتبى عظيم دارد.

الكافي : 2/133/16.

حديث341

امام باقر عليه السلام :

_ فيما كَتَبَ إلى سَعدِ الخَيرِ _ : إنّ اللّه َ عَزَّوجلَّ يَقِي بِالتَّقوى عَنِ العَبدِ ما عَزُبَ عَنهُ عَقلُهُ ، ويُجَلِّي بِالتَّقوى عَنهُ عَماهُ وجَهلَهُ ، وبِالتَّقوى نَجا نُوحٌ ومَن مَعهُ فيالسَّفينَةِ ،

وصالِحٌ ومَن مَعهُ مِن الصّاعِقَةِ ، وبِالتَّقوى فازَ الصّابِرونَ ، ونَجَتْ تِلكَ العُصَبُ مِن المَهالِكِ .

امام باقر عليه السلام _ در نامه خود به سعد الخير _ نوشت : خداوند عز و جل به واسطه تقوا آنچه را كه عقل بنده به آن نمى رسد، از وى دور مى گرداند و به وسيله تقوا كورى و نادانى او را برطرف مى سازد. به كمك تقوا بود كه نوح و كسانى كه با او در كشتى

بودند نجات يافتند و صالح و پيروانش از صاعقه رستند و با تقواست كه شكيبايان كامياب شدند و آن گروه ها از مهلكه ها رهايى يافتند.

الكافي : 8/52/16.

حديث342

امام باقر عليه السلام :

_ لِسَعدِ الخَيرِ _ : اُوصِيكَ بِتَقوَى اللّه ِ ؛ فإنّ فيها السَّلامَةَ مِن التَّلَفِ ، والغَنيمَةَ في المُنقَلَبِ.

امام باقر عليه السلام _ به سعد الخير _ فرمود : تو را به تقواى خدا سفارش مى كنم؛ زيرا كه آن باعث رستن از نابودى و سود بردن در بازگشتگاه (آخرت) است.

الكافي : 8/52/16.

حديث343

امام باقر عليه السلام :

لا نِعمَةَ كالعافِيَةِ ، ولا عافِيَةِ كَمُساعَدَةِ التَّوفيقِ .

امام باقر عليه السلام : نعمتى چون عافيت نيست، و عافيتى چون يارىِ توفيق .

تحف العقول : 286.

حديث344

امام باقر عليه السلام :

_ لَمّا سُئلَ عن«لا حَولَ ولا قُوَّةَ إلّا باللّه ِ»_ : مَعناهُ لا حَولَ لَنا عَن مَعصِيَةِ اللّه ِ إلّا بِعَونِ اللّه ِ ، ولا قُوَّةَ لَنا على طاعَةِ اللّه ِ إلّا بِتَوفيقِ اللّه ِ عَزَّوجلَّ .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به سؤال از معناى جمله «لا حول و لا قوّة الّا باللّه » _ فرمود : معنايش اين است كه ما حول و قدرت روى گرداندن از معصيت خدا نداريم ، مگر به يارى خدا، و قوّت و توانايى بر طاعت خدا نداريم، مگر با توفيق خداوند عز و جل .

التوحيد : 242/3.

حديث345

امام باقر عليه السلام :

مَن لَم يَجعَلِ اللّه ُ لَهُ مِن نفسِهِ واعِظا ، فإنَّ مَواعِظَ النّاسِ لَن تُغنيَ عَنهُ شيئا .

امام باقر عليه السلام : كسى كه خداوند براى او واعظى درونى قرار ندهد، موعظه هاى مردم هرگز در او سودمند نمى افتد.

تحف العقول : 294.

حديث346

امام باقر عليه السلام :

إنّما الوُضوءُ حَدٌّ مِن حُدودِ اللّه ِ؛لِيَعلَمَ اللّه ُ مَن يُطيعُهُ ومَن يَعصيهِ .

امام باقر عليه السلام : وضو در حقيقت حدّى از حدود خداست تا اينكه خداوند بداند چه كسى از او فرمان مى برد و چه كسى نافرمانيش مى كند.

علل الشرائع : 279/1

حديث347

امام باقر عليه السلام :

لاصَلاةَ إلّا بِطَهورٍ .

امام باقر عليه السلام : نماز جز با طهارت درست نيست.

كتاب من لا يحضره الفقيه : 1/58/129.

حديث348

امام باقر عليه السلام :

مَن لَم يُوصِ عِندَ مَوتِهِ لِذَويقَرابَتِهِ مِمَّن لا يَرِثُهُ فَقد خَتَمَ عَمَلَهُ بمَعصِيَةٍ .

امام باقر عليه السلام : هركس هنگام مرگ خود براى خويشاوندانش كه از او ارث نمى برند وصيّت نكند عمل خود را به معصيتى ختم كرده است.

تهذيب الأحكام:9/174/708.

حديث349

امام باقر عليه السلام :

إنّ اللّه َ ثَقَّلَ الخَيرَ على أهلِ الدُّنيا كثِقْلِهِ في مَوازِينِهِم يَومَ القِيامَةِ ، وإنَّ اللّه َ عَزَّوجلَّ خَفَّفَ الشَّرَّ على أهلِ الدُّنيا كخِفَّتِهِ في مَوازِينِهِم يَومَ القِيامَةِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند كار نيك را بر مردم دنيا سنگين ساخته است، چنان كه در ترازوهاى روز قيامت آنان سنگين است و خداوند عز و جلبدى را بر مردم دنيا سبك ساخته است، چنان كه در ترازوهاى روز قيامت ايشان سبك است.

الكافي : 2/143/10.

حديث350

امام باقر عليه السلام :

قالَ اللّه عَزَّ وجلَّ : يا بنَ آدَمَ ، اِجتَنِبْ ما حَرَّمتُ علَيكَ تَكُنْ مِن أورَعِ النّاسِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل فرمود: اى فرزند آدم! از آنچه بر تو حرام كرده ام دورى كن، تا از پارساترين مردم باشى.

الكافي : 2/77/7.

حديث351

امام باقر عليه السلام :

إنّ أشَدَ العِبادَةِ الوَرَعُ .

امام باقر عليه السلام : سخت ترين عبادت، پارسايى است.

الكافي : 2/77/5.

حديث352

امام باقر عليه السلام :

قالَ اللّه عَزَّوجلَّ : وعِزّتي وجَلالي وعَظَمَتي وبَهائي وعُلُوِّ ارتِفاعي ، لا يُؤثِرُ عَبدٌ مُؤمنٌ هَوايَ على هَواهُ في شيءٍ مِن أمرِ الدُّنيا إلّا جَعَلتُ غِناهُ في نَفسِهِ ، وهِمَّتَهُ في آخِرَتِهِ ، وضَمَّنتُ السَّماواتِ والأرضَ رِزقَهُ ، وكُنتُ لَهُ مِن وَراءِ تِجارَةِ كُلِّ تاجِرٍ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل مى فرمايد: به عزّت و جلال و عظمت و شكوه و بلندى جايگاهم سوگند كه هيچ بنده مؤمنى در چيزى از امور دنيا خواست مرا بر خواست خودش مقدّم ندارد، مگر اينكه به او غناى نفْس بخشم و همّ و غمش را مصروف آخرت سازم و آسمان ها و زمين را ضامن روزى او قرار دهم و از پسِ تجارت هر تاجرى هواى او را داشته باشم.

. الكافي : 2/137/2.

حديث353

امام باقر عليه السلام :

اِستَجلِبْ عِزَّ اليأسِ بِبُعدِالهِمَّةِ .

امام باقر عليه السلام : عزّتِ طمع نداشتن را با بلندى همّت به دست آر.

بحار الأنوار:78/164/1.

حديث354

امام باقر عليه السلام :

لاشَرَفَ كبُعدِ الهِمَّةِ .

امام باقر عليه السلام : هيچ شرافتى (افتخارى) چون بلندهمّتى نيست.

بحار الأنوار : 78/165/1.

حديث355

امام باقر عليه السلام :

_ في كِتابِهِ إلى سَعدِ الخَير _ : إنّ اللّه َ تباركَ وتعالى الحَليمُ العَليمُ ، إنّما غَضَبُهُ على مَن لَم يَقبَلْ مِنهُ رِضاهُ ، وإنّما يَمنَعُ مَن لَم يَقبَلْ مِنهُ عَطاهُ ، وإنّما يُضِلُّ مَن لَم يَقبَلْ مِنهُ هُداهُ .

امام باقر عليه السلام _ در نامه خود به سعد الخير _ نوشت : خداوند تبارك و تعالى بردبار و داناست. در حقيقت بر كسى خشم مى گيرد كه خشنودى او را نپذيرد و از كسى دريغ مى كند كه عطاى او را نپذيرد و كسى را بى راه مى گذارد كه هدايتش را نپذيرد.

الكافي : 8 / 52 / 16.

حديث356

امام باقر عليه السلام :

مَن دَخَلَ في الإسلامِ طَوعافهُو مُهاجِرٌ .

امام باقر عليه السلام : هر كه داوطلبانه به اسلام در آيد،او مهاجر است.

الكافي : 8 / 148 / 126.

حديث357

امام باقر عليه السلام :

نِيَّةُ المُؤمنِ أفضَلُ مِن عَمَلِهِ ؛ وذلكَ لأ نّهُ يَنوي مِن الخَيرِ ما لا يُدرِكُهُ ، ونِيَّةُ الكافِرِ شَرٌّ مِن عَمَلِهِ ؛ وذلكَ لأنَّ الكافِرَ يَنوي الشَّرَّ ويأمَلُ مِن الشَّرِّ ما لا يُدرِكُهُ .

امام باقر عليه السلام : نيّت مؤمن برتر از عمل اوست؛ چون گاه نيّت كارهاى خير مى كند، اما موفق به انجام آنها نمى شود و نيّت كافر بدتر از عمل اوست؛ زيرا كافر نيّت بد در سر مى پروراند و به انجام بدى هايى اميد مى بندد ليكن امكان به كار بستن آنها را نمى يابد.

علل الشرائع : 524 / 2.

حديث358

امام باقر عليه السلام :

إذا عَلِمَ اللّه ُ تعالى حُسنَ نِيَّهٍ مِن أحَدٍ ، اكتَنَفَهُ بالعِصمَةِ .

امام باقر عليه السلام : هرگاه خداوند متعال در كسى حسن نيّتى ببيند، او را با عصمت پوشش مى دهد .

أعلام الدين : 301.

حديث359

امام باقر عليه السلام :

قالَ موسى عليه السلام : أيُّ عِبادِكَ أبغَضُ إلَيكَ ؟ قالَ : جِيفَةٌ باللَّيل ، بَطّالٌ بالنَّهارِ .

امام باقر عليه السلام : موسى عليه السلام [به خداوند متعال]عرض كرد : كدام بنده ات نزد تو منفورتر است؟ فرمود : مردارِ شب و بيكارِ روز.

قصص الأنبياء : 163 / 185.

حديث360

امام باقر عليه السلام :

_ لَمّا سُئلَ عن قولهِ تعالى : «ولا تَيَمَّمُوا الخَبيثَ مِنْهُ تُنْفِقونَ»

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به سؤال از آيه «ولا تيمّموا الخبيث منه تنفقون ؛ و در پى ناپاك آن نرويد كه از آن انفاق كنيد» _ فرمود : مردم زمانى كه اسلام آوردند درآمدهايى از ربا و اموال حرام در اختيار داشتند و افراد به سراغ اين درآمدها در بين دارايى هاى خود مى رفتند و آنها را صدقه مى دادند، اما خداوند آنان را از اين كار نهى فرمود؛ چرا كه صدقه دادن جز از درآمد پاك و حلال درست نيست.

البقرة : 267 .

حديث361

امام باقر عليه السلام :

كَنسُ البُيوتِ يَنفي الفَقرَ .

امام باقر عليه السلام : جارو كردن اتاق ها فقر را از بين مى برد.

وسائل الشيعة : 3 / 571 / 2.

حديث362

امام باقر عليه السلام :

إنّ للّه ِ جَنَّةً لا يَدخُلُها إلّا ثَلاثَةٌ ، أحَدُهُم مَن حَكَم في نَفسِهِ بالحَقِّ .

امام باقر عليه السلام : خداوند را بهشتى است كه جزسه گروه كسى وارد آن نشود : يكى از آنها كسى است كه درباره خودش به حقّ داورى كند (به كسى كه حق با اوست حق بدهد) .

الكافي : 2/148/19.

حديث363

امام باقر عليه السلام :

لا عَدلَ كالإنصافِ .

امام باقر عليه السلام : هيچ عدالتى چون انصاف نيست.

بحار الأنوار : 78 / 165 / 1.

حديث364

امام باقر عليه السلام :

اِتَّبِعْ مَن يُبكيكَ وهُو لكَ ناصِحٌ ، ولا تَتَّبِعْ مَن يُضحِكُكُ وهُو لكَ غاشٌّ .

امام باقر عليه السلام : از كسى كه تو را مى گرياند اما خيرخواه توست پيروى كن و از كسى كه تو را مى خنداند اما با تو روراست نيست پيروى مكن.

المحاسن : 2 / 440 / 2526.

حديث365

امام باقر عليه السلام :

_ في قولهِ تعالى : «يُوفُونَ بالنَّذْرِ» _ : مَرِضَ الحَسنُ والحُسينُ وهُما صَبيّانِ صَغيرانِ ، فعادَهُما رَسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ومَعهُ رجُلانِ ، فقالَ أحَدُهُما : يا أبا الحَسَنِ، لو نَذَرتَ في ابنَيكَ نَذرا إن عافاهُما اللّه ُ ، فقالَ : أصومُ ثَلاثَةَ أيّامٍ شُكرا للّه ِ عَزَّوجلَّ ، وكذلكَ قالَت فاطمَةُ ، وكذلكَ قالَت جارِيَتُهُم فِضَّةُ ، فألبَسَهُما اللّه عافِيَةً فأصبَحوا صِياما .

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «به نذر خود وفا مى كنند» _ فرمود : حسن و حسين عليهماالسلامدر خردسالى بيمار شدند. رسول خدا صلى الله عليه و آله به همراه دو نفر ديگر به عيادت آنان رفت. يكى از آن دو مرد گفت : اى ابا الحسن! كاش براى اين دو طفل خود نذرى مى كردى تا خداوند شفايشان دهد. على عليه السلام فرمود : براى سپاسگزارى از خداوند عز و جلسه روز روزه مى گيرم. فاطمه عليهاالسلامو كنيز آنها فضّه نيز همين حرف را زدند. پس، خداوند بر آن دو لباس عافيت پوشاند و آنان روزه گرفتند.

وسائل الشيعة : 16 / 190 / 5 .

حديث366

امام باقر عليه السلام :

كانَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله عِندَعائشةَ لَيلَتَها ، فقالَت : يا رَسولَ اللّه ِ، لِمَ تُتعِبُ نَفسَكَ وقد غَفَرَ اللّه ُ لَكَ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وما تأخَّرَ ؟ فقالَ : يا عائشةُ ، ألا أكونُ عَبدا شَكورا ؟!

امام باقر عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله ، در شب نوبتى عايشه، نزد

او بود. به پيامبر عرض كرد : اى رسول خدا! چرا خودت را به رنج مى اندازى، حال آنكه خداوند گناهان گذشته و آينده تو را آمرزيده است؟ حضرت فرمود : اى عايشه! آيا بنده اى سپاسگزار نباشم؟!

الكافي : 2 / 95 / 6 .

حديث367

امام باقر عليه السلام :

_ لمحمّدِ بنِ مُسلمٍ _ : يا محمّدُ،

لَعلَّكَ تَرى أ نّهُ [يَعني رَسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ]شَبِعَ مِن خُبزِ البُرِّ ثَلاثةَ أيّامٍ مُتَوالِيَةٍ مِن أن بَعَثَهُ اللّه ُ إلى أن قَبَضَهُ ؟! لا واللّه ِ ، ما شَبِعَ مِن خُبزِ البُرِّ ثَلاثةَ أيّامٍ مُتَوالِيَةٍ مُنذُ بَعَثَهُ اللّه ُ إلى أن قَبَضَهُ . أما إنّي لا أقولُ : إنّهُ كانَ لا يَجِدُ ، لَقد كانَ يُجيزُ الرّجُلَ الواحِدَ بالمِائةِ مِن الإبلِ ، فلو أرادَ أن يأكُلَ لَأكَلَ .

امام باقر عليه السلام _ به محمّد بن مسلم _ فرمود : اى محمّد! آيا فكر مى كنى رسول خدا صلى الله عليه و آله ، از زمانى

كه خداوند او را برانگيخت تا وقتى جانش را گرفت، سه روز پياپى از نان گندم سير خورد؟! نه به خدا قسم! آن حضرت از زمانى كه خداوند او را برانگيخت تا وقتى جانش را گرفت، هيچ گاه سه روز پياپى از نان گندم سير نخورد.

هان! من نمى گويم كه چيزى پيدا نمى كرد [تا بخورد]. آن حضرت گاهى اوقات به يك نفر صد شتر جايزه مى داد. بنابراين، اگر مى خواست بخورد، مى توانست.

الكافي : 8 / 130 / 100 .

حديث368

امام باقر عليه السلام :

إنّ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله لَم يُورِّثْ دِينارا ولا دِرهَما ولا عَبدا ولا وَليدَةً ولا شاةً ولا بَعيرا ، ولقد قُبِضَ صلى الله عليه و آله وإنّ دِرعَهُ مَرهونَةٌ عِند يَهوديٍّ مِن يَهودِ المَدينَةِ بعِشرينَ صاعا مِن شَعيرٍ استَسلَفَها

نَفَقَةً لأهلِهِ .

امام باقر عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله نه دينارى به ارث گذاشت و نه درهمى و نه بنده اى و نه كنيزى و نه گوسفندى و نه شترى. زمانى كه درگذشت زره او در گرو يكى از يهوديان مدينه بود كه در قبال قرض كردن بيست صاع جو براى خرجى خانواده اش، آن را نزد وى به گرو گذاشته بود.

قرب الإسناد: 91/304.

حديث369

امام باقر عليه السلام :

كانَ رسولُ اللّه صلى الله عليه و آله يأكُلُ أكلَ العَبدِ ، ويَجلِسُ جِلسَةَ العَبدِ ، وكانَ يأكُلُ علَى الحَضيضِ ، ويَنامُ علَى الحَضيضِ .

امام باقر عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله مانند عبد غذا مى خورد و مانند عبد مى نشست و روى زمين چيز مى خورد و روى زمين مى خوابيد.

المحاسن : 2 / 244 / 1759.

حديث370

امام باقر عليه السلام :

ولَقَد أتاهُ جَبرئيلُ عليه السلام بمَفاتيحِ خَزائنِ الأرضِ ثَلاثَ مَرّاتٍ يُخَيِّرُهُ مِن غَيرِ أن يَنقُصَهُ اللّه ُ تباركَ وتعالى مِمّا أعَدَّ اللّه ُ لَهُ يَومَ القِيامَةِ شيئا ، فيَختارُ التَّواضُعَ لِربِّهِ جلَ وعَزَّ .

امام باقر عليه السلام : جبرئيل عليه السلام كليدهاى گنجينه هاى زمين را سه بار نزد پيامبر آورد و او را در انتخاب آنها آزاد گذاشت، بدون آنكه خداى تبارك و تعالى از آنچه در روز قيامت برايش آماده كرده است، چيزى بكاهد. اما هر بار پيامبر فروتنى در برابر خداوند عز و جلرا برگزيد.

الكافي: 8/130/100.

حديث371

امام باقر عليه السلام :

_ لَمّا سَألَهُ عالِمٌ نَصرانِيٌّ عن رجُلٍ دَنا مِنِ امرأتِهِ فحَملَت باثنَينِ ، حَمَلَتهُما جَميعا في ساعَةٍ واحِدَةٍ ، ووَلَدَتهُما في ساعَةٍ واحِدَةٍ ، وماتا في ساعَةٍ واحِدَةٍ ، ودُفِنا في قَبرٍ واحِدٍ ، عاشَ أحَدُهُما خَمسينَ ومِائَةَ سَنَةٍ وعاشَ الآخَرُ خَمسِينَ سَنَةً ، مَن هُما ؟ _ : عُزَيرٌ وعُزرَةُ ، كانا حَمَلَت اُمُّهُما بِهما على ما وَصَفتَ ووَضَعَتهُما على ما وَصَفتَ وعاشَ عُزَيرٌ وعُزرَةُ كذا وكذا سَنَةً ، ثُمّ أماتَ اللّه ُ تباركَ وتعالى عُزَيرا مِائةَ سَنَةٍ ، ثُمّ بُعِثَ وعاشَ مَع عُزرَةَ هذهِ الخَمسينَ سَنَةً ، وماتا كِلاهُما في ساعَةٍ واحِدَةٍ .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به عالمى نصرانى كه ازايشان پرسيد : مردى با زنش مقاربت كرد و زن دو قلو حامله شد. هر دوى آنها را همزمان باردار شد و همزمان زاييد و آن دو همزمان مردند و هردو در يك قبر دفن شدند. امّا يكى از آنها صد و

پنجاه سال عمر كرد و ديگرى پنجاه سال. اين دو چه كسانى بودند؟ _ فرمود : عُزير و عزره. مادرشان، همان طور كه تو گفتى، آن دو را همزمان حامله شد و همان طور كه گفتى همزمان زاييدشان و عزير و عزره چندين و چند سال زندگى كردند. سپس خداوند تبارك و تعالى عزير را به مدّت صد سال ميراند و آن گاه دوباره زنده شد و پنجاه سال با عزره زندگى كرد و هر دو در يك ساعت مردند.

الكافي : 8/123/94 .

حديث372

امام باقر عليه السلام :

قالَ سُليمانُ بنُ داوودَ عليه السلام اُوتِيناما اُوتِيَ النّاس وما لَم يُؤتَوا ، وعَلِمنا ما عَلِمَ الناسُ وما لَم يَعلَموا ، فلم نَجِدْ شيئا أفضَلَ مِن خَشيَةِ اللّه ِ في الغَيبِ والمَشهَدِ، والقَصدِ في الغِنى والفَقرِ ، وكَلِمَةِ الحَقِّ في الرِّضا والغَضبِ، والتَّضَرُّعِ إلَى اللّه ِ عَزَّوجلَّ على كلِّ حالٍ .

امام باقر عليه السلام : سليمان بن داوود گفت : آنچه به مردم داده شده و نشده، به ما داده شد و آنچه به مردم آموخته شده و نشده، به ما آموخته شد. امّا چيزى برتر از خداترسى در نهان و آشكار و ميانه روى در توانگرى و نادارى و حق گويى در حال خشم و خشنودى و دعا و زارى در همه حال به درگاه خداوند عز و جل، نيافتيم.

الخصال : 241/91 .

حديث373

امام باقر عليه السلام :

وأمّا داوودُ فمَلَكَ ما بَينَ الشّاماتِ إلى بلادِ إصطَخرَ ، وكذلكَ كانَ مُلكُ سُلَيمانَ .

امام باقر عليه السلام : داوود بر سرزمين هاى ميان شامات تا بلاد اصطخر پادشاهى كرد و قلمرو پادشاهى سليمان نيز چنين بود.

الخصال : 248/110 .

حديث374

امام باقر عليه السلام :

وأمّا القَريَةُ الّتي اُمطِرَت مَطرَ السَّوءِ فهِيَ سَدُومُ قَريَةُ قَومِ لُوطٍ ، أمطَرَ اللّه ُ علَيهِم حِجارَةً مِن سِجِّيلٍ، يقولُ: مِن طِينٍ .

امام باقر عليه السلام : آن آبادى اى كه باران عذاب برايشان باريد، سدوم، آبادى قوم لوط است كه خداوند سنگ هايى از سجّيل، يعنى گِل، بر آنها باراند.

بحار الأنوار : 12/152/5

حديث375

امام باقر عليه السلام :

اتَّخَذَ اللّه ُ عَزَّوجلَّ إبراهيمَ خَليلاً لأ نّهُ لَم يَرُدَّ أحَدا ، ولَم يَسألْ أحَدا غيرَ اللّه ِ عَزَّوجلَّ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل ابراهيم را خليل (خود)قرار داد ، چون دست ردّ به سينه هيچ كس نزد و از هيچ كس هم جز خداوند عز و جل چيزى نخواست .

علل الشرائع : 34/2 .

حديث376

امام باقر عليه السلام :

إنّ نُوحا عليه السلام لَمّا انقَضَت نُبُوّتُهُ واستَكمَلَت أيّامُهُ أوحَى اللّه ُ عَزَّوجلَّ إلَيهِ أن : يا نُوحُ قد قَضَيتَ نُبُوّتَكَ واستَكمَلتَ أيّامَكَ، فاجعَلِ العِلمَ الّذي عِندَكَ والإيمانَ والاسمَ الأكبَرَ ومِيراثَ العِلمِ وآثارَ عِلمِ النُّبُوّةِ في العَقِبِ مِن ذُرّيَّتِكَ ...

وبَشَّرَ نُوحٌ ساما بِهُودٍ عليه السلام ، وكانَ فيما بينَ نُوحٍ وهُودٍ مِن الأنبياءِ . وقالَ نُوحٌ : إنّ اللّه َ باعِثٌ نَبيّا يُقالُ لَهُ : هُودٌ ، وإنّهُ يَدعو قَومَهُ إلَى اللّه ِ عَزَّوجلَّ فيُكَذِّبونَهُ واللّه ُ عَزَّوجلَّ مُهلِكُهُم بالرِّيحِ ، فمَن أدرَكَهُ مِنكُم فَليُؤمِنْ بهِ وليَتَّبِعْهُ فإنّ اللّه َ عَزَّوجلَّ يُنَجِّيهِ مِن عَذابِ الرِّيحِ .

امام باقر عليه السلام : چون نبوّت نوح به پايان رسيد ودوره عمرش به سر آمد، خداوند عز و جل به او وحى فرمود كه اى نوح! نبوّت تو به پايان رسيده و دوره عمرت به سر آمده است. پس، علمى را كه نزد توست و ايمان و نام بزرگ و ميراث دانش و آثار علم نبوّت را در ميان بازماندگان از نسل خود قرار ده...

نوح آمدن هود عليه السلام را به سام بشارت داد و در فاصله

ميان نوح تا هود انبيايى بودند.

نوح گفت : خداوند پيامبرى به نام هود بر خواهد انگيخت و او قوم خود را به سوى خداوند عز و جل فرا مى خواند. امّا قومش او را تكذيب مى كنند و خداوند عز و جل آنان را به وسيله باد نابود خواهد كرد. پس، هر يك از شما او را درك كرد، به وى ايمان آورد و پيرويش كند تا خداوند عزّوجلّ او را از عذاب باد نجات دهد.

الكافي : 8/115/92 .

حديث377

امام باقر عليه السلام :

كانَ بينَ آدَمَ وبينَ نُوحٍ عليهماالسلام عَشرَهُ آباءٍ كلُّهُم أنبياءُ اللّه ِ .

امام باقر عليه السلام : ميان آدم و نوح عليهماالسلام ده پدر فاصله بود كه همگى پيامبر خدا بودند .

كمال الدين : 214/2 .

حديث378

امام باقر عليه السلام :

إنّ نُوحا عليه السلام لَمّا غَرَسَ النَّوى مَرَّ علَيهِ قَومُهُ فجَعلوا يَضحَكونَ ويَسخَرونَ ويقولونَ : قد قَعَدَ غَرّاسا ! حتّى إذا طالَ النَّخلُ وكانَ جَبّارا طُوالاً قَطَعَهُ ثُمّ نَحَتَهُ فقالوا : قد قَعَدَ نَجّارا ! ثُمّ ألّفَهُ فجَعَلَهُ سَفينَةً فمَرُّوا علَيهِ فجَعلوا يَضحَكونَ ويسخَرونَ ويقولونَ : قد قَعَدَ مَلّاحا في فَلاةٍ من الأرضِ ! حتّى فَرَغَ مِنها .

امام باقر عليه السلام : هنگامى كه نوح عليه السلام هسته [خرما ]را مى كاشت، قومش بر او گذشتند و شروع به خنديدن و تمسخر او كردند و مى گفتند : كارش به درختكارى كشيده است! تا آنكه درخت بزرگ شد و به نخلى ستبر و بلند تبديل گشت و نوح آن را بريد و تراشيد. قومش گفتند : كارش به نجّارى كشيده است! نوح الوارهاى نخل را باهم تركيب كرد و كشتى اى ساخت. باز قومش بر او گذشتند و شروع به خنديدن و تمسخر او كردند و مى گفتند : كارش به كشتيرانى در يك دشت انجاميده است! تا آنكه نوح كار ساختن كشتى را به پايان برد.

الكافي : 8/283/425 .

حديث379

امام باقر عليه السلام :

_ في قولهِ تعالى : «وما آمَنَ مَعَهُ إلّا قَليلٌ»

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «و با او جز اندكى ايمان نياوردند» _ فرمود : آنها هشت نفر بودند.

هود : 40 .

حديث380

امام باقر عليه السلام :

أتى النَّبيَّ صلى الله عليه و آله رَجُلٌ فقالَ :ماليَ لا اُحِبُّ المَوتَ؟ فقالَ لهُ : ألكَ مالٌ ؟ قالَ : نَعَم . قالَ : فقَدَّمتَهُ ؟ قالَ: لا، قالَ : فمِن ثَمّ لا تُحِبُّ المَوتَ .

امام باقر عليه السلام : مردى خدمت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله رسيد و پرسيد : علّت ناخوش داشتن مرگ چيست؟ حضرت فرمود : آيا ثروتى دارى؟ عرض كرد : آرى. فرمود : آيا آن را [براى آخرتت] پيش فرستاده اى؟ عرض كرد : خير. فرمود : از اين جاست كه مرگ را دوست ندارى.

الخصال : 13/47 .

حديث381

امام باقر عليه السلام :

قالَ جَبرئيلُ عليه السلام : يا رسولَ اللّه ِ ،إنّا لا نَدخُلُ بَيتا فيهِ صُورَةُ إنسانٍ ، ولا بَيتا يُبالُ فيهِ ، ولا بَيتا فيهِ كلبٌ .

امام باقر عليه السلام : جبرئيل عليه السلام گفت : اى رسول خدا! ما به اتاقى كه در آن تصوير انسانى باشد، يا اتاقى كه در آن ادرار شود، يا اتاقى كه در آن سگ باشد، وارد نمى شويم.

الكافي : 3/393/26 .

حديث382

امام باقر عليه السلام :

_ في قولهِ تعالى : «لَهُ مَعقِّباتٌ مِنْ بَينِ يَدَيهِ ومِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظونَهُ مِنْ أمْرِ اللّه ِ»

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «له معقّبات من بين يديه و من خلفه يحفظونه من امر اللّه » _ فرمود : به فرمان خدا او را از اينكه در چاهى بيفتد يا ديوارى بر سرش خراب شود يا آسيبى به او برسد، حفظ مى كنند و همين كه اجلش رسيد او را با آن تنها مى گذارند و به سوى مقدراتش مى رانند. اين معقّبات عبارتند از دو فرشته كه در شب از او مراقبت مى كنند و دو فرشته كه در روز محافظتش مى نمايند و اين كار را به نوبت انجام مى دهند.

الرعد : 11 .

حديث383

امام باقر عليه السلام :

إنّ اللّه َ عَزَّوجلَّ يُحِبُّ المُداعِبَ في الجَماعةِ بلا رَفَثٍ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل كسى را كه در ميان جمعى شوخى و بذله گويى كند دوست دارد، به شرط آن كه ناسزاگويى نباشد.

الكافي : 2/663/4 ، الرَّفَثُ : الفحش من القول (مجمع البحرين : 2/716) ، وفي بعض النسخ «يحبّ المداعبة» . (كما في هامشه).

حديث384

امام باقر عليه السلام :

الجَسَدُ إذا لم يَمرَضْ أشِرَ ،ولا خَيرَ في جَسَدٍ يَأشَرُ .

امام باقر عليه السلام : جسم اگر بيمار نشود، سرمست مى شود و در بدنى كه [به بيمارى دچار نشود و] سرمست شود، خيرى نيست.

مشكاة الأنوار : 487/1626 .

حديث385

امام باقر عليه السلام :

_ لجابرِ بنِ يزيدَ الجُعفيِّ _ : واعلَمْ بأنّكَ لا تكونُ لنا وَلِيّا حتّى لَوِ اجتَمعَ علَيكَ أهلُ مِصرِكَ وقالوا : إنّكَ رجُلُ سَوءٍ لَم يَحزُنْكَ ذلكَ ، ولَو قالوا : إنّكَ رجُلٌ صالِحٌ لَم يَسُرَّكَ ذلكَ ، ولكنِ اعرِضْ نَفسَكَ على كِتابِ اللّه ِ ؛ فإن كنتَ سالِكا سَبيلَهُ ، زاهِدا في تَزهِيدِهِ ، راغِبا في تَرغيبِهِ، خائفا مِن تَخويفِهِ ، فاثبُتْ وأبشِرْ ، فإنّهُ لا يَضُرُّكَ ما قيلَ فيكَ ، وإن كنتَ مُبائنا للقُرآنِ فماذا الّذي يَغُرُّكَ مِن نَفسِكَ ؟ !

امام باقر عليه السلام _ به جابر بن يزيد جعفى _ فرمود : و بدان كه تو دوست [و پيرو] ما نيستى مگر آن گاه كه اگر همه همشهريانت بر ضد تو همداستان شوند و بگويند: تو مرد بدى هستى، اين سخن تو را اندوهگين نسازد و اگر بگويند: تو مرد خوبى هستى، اين سخن شادمانت نگرداند. بلكه خودت را با قرآن بسنج، اگر پوينده راه آن بودى و به آنچه به بى اعتنايى بدان فراخوانده است بى اعتنا و به آنچه بدان ترغيب كرده است راغب بودى، پس پايدارى كن و خوش باش؛ زيرا كه آنچه درباره تو گفته شده به تو زيانى نرساند و اما اگر از قرآن جدا بودى، چرا بايد فريب

نفست را بخورى.

تحف العقول : 284.

حديث386

امام باقر عليه السلام :

إنّ هذا اللِّسانَ مِفتاحُ كلِ خَيرٍ وشَرٍّ ، فيَنبَغي للمؤمنِ أن يَختِمَ على لِسانِهِ كَما يَختِمُ على ذَهَبِهِ وفِضَّتِهِ .

امام باقر عليه السلام : راستى كه اين زبان، كليد هرخوبى و بدى است. پس، سزاوار است كه مؤمن بر زبان خود مهر زند، همان گونه كه بر [كيسه ]زر و سيم خويش مهر مى زند.

تحف العقول : 298.

حديث387

امام باقر عليه السلام :

الكمالُ كُلُّ الكمالِ التَّفقُّهُ في الدِّينِ ، والصَّبرُ علَى النّائبَةِ ، وتَقديرُ المَعيشةِ .

امام باقر عليه السلام : كمال حقيقى، همان فهمِ در دين و شكيبايى در برابر بلاى سخت و اندازه نگه داشتن در معيشت است.

بحار الأنوار : 78/172/3.

حديث388

امام باقر عليه السلام :

_ في قولِ اللّه ِ عَزَّوجلَّ : «وقُولُوا للنّاسِ حُسْنا»

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «و با مردم[به زبان]خوش سخن بگوييد» _ فرمود : بهترين سخنى را كه دوست داريد درباره شما گفته شود، به مردم بگوييد.

البقرة : 83 .

حديث389

امام باقر عليه السلام :

_ لِرجُلٍ وقَد كَلَّمَهُ بكلامٍ كَثيرٍ _ : أيُّها الرجُلُ ، تَحتَقِرُ الكلامَ وتَستَصغِرُهُ ؟ ! اِعلَمْ أنَّ اللّه َ عَزَّوجلَّ لم يَبعَثْ رُسُلَهُ حيثُ بَعَثَها ومَعها ذَهَبٌ ولا فِضَّةٌ ، ولكنْ بَعَثَها بالكلامِ ، وإنّما عَرَّفَ اللّه ُ جلَ وعزَّ نفسَهُ إلى خَلقِهِ بالكلامِ والدَّلالاتِ علَيهِ والأعلامِ .

امام باقر عليه السلام _ خطاب به مردى كه در حضور ايشان زياد سخن گفت _ فرمود : اى مرد! سخن را دست كم و كوچك مى شمارى! بدان كه خداوند عزّوجلّ، وقتى پيامبران خود را فرستاد، آنان را با زر و سيم نفرستاد، بلكه با سخن فرستاد. خداوند عزّوجلّ، از طريق سخن و ديگر دلايل و نشانه ها، خود را به آفريدگانش شناساند.

الكافي : 8/148/128.

حديث390

امام باقر عليه السلام :

إنّي لَأكْرَهُ أن يكونَ مِقدارُلِسانِ الرجُلِ فاضِلاً على مِقدارِ عِلمِهِ ، كما أكرَهُ أن يكونَ مِقدارُ عِلمِهِ فاضِلاً على مِقدارِ عَقلِهِ .

امام باقر عليه السلام : من خوش ندارم كه اندازه زبان مرد، فزونتر از اندازه دانش او باشد؛ چنان كه خوش ندارم اندازه دانش او، فزونتر از اندازه خرد او باشد.

شرح نهج البلاغة : 7/92.

حديث391

امام باقر عليه السلام :

إنّي لَاُبغِضُ الرجُلَ _ أو اُبغِضُ للرَّجُلِ _أن يَكونَ كَسلانَ عن أمرِ دُنياهُ ، ومَن كَسِلَ عَن أمرِ دُنياهُ فهُو عن أمرِ آخرتِهِ أكسَلُ .

امام باقر عليه السلام : من نفرت دارم از مرد _ يا براى مرد _ كه در كار دنيايش تنبل باشد. هر كه در كار دنيايش تنبل باشد، در كار آخرتش تنبل تر است.

الكافي : 5/85/4

حديث392

امام باقر عليه السلام :

الكَسَلُ يُضِرُّ بالدِّينِ والدُّنيا .

امام باقر عليه السلام : تنبلى به دين و دنيا زيان مى زند.

بحار الأنوار : 78/180/64.

حديث393

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ عَزَّوجلَّ جَعَلَ لِلشرِّ أقفالاً ، وجَعَلَ مَفاتيحَ تِلكَ الأقفالِ الشَّرابَ، والكذبُ شَرٌّ مِن الشَّرابِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل براى بدى قفلهايى قرار داده و كليدهاى آن قفلها را شراب قرار داده است و دروغ، بدتر از شراب است.

بحار الأنوار : 72/236/3.

حديث394

امام باقر عليه السلام :

إنّ الكذبَ هُو خَرابُ الإيمانِ .

امام باقر عليه السلام : دروغ، ويران كننده ايمان است.

بحار الأنوار : 72/247/8

حديث395

امام باقر عليه السلام :

واللّه ِ ، إنَّ أحَبَّ أصحابِي إلَيَّ أورَعُهُم وأفقَهُهُم وأكتَمُهُم لِحَديثِنا .

امام باقر عليه السلام : به خدا قسم محبوبترين يارانم نزد من، پرهيزگارترين و فقيه ترين آنها و كسى است كه نسبت به سخنان ما رازدارتر باشد.

الكافي : 2/223/7

حديث396

امام باقر عليه السلام :

ما دَخَلَ قَلبَ امرِئٍ شيءٌمِن الكِبرِ إلّا نَقَصَ مِن عَقلِهِ مِثلُ ما دَخَلَهُ مِن ذلكَ ، قَلَّ ذلكَ أو كَثُرَ .

امام باقر عليه السلام : هيچ مقدارى از تكبّر به دل آدمى راه نيابد، مگر اين كه به همان اندازه، كم باشد يا زياد، از خردش كاسته شود .

بحار الأنوار : 78/186/16

حديث397

امام باقر عليه السلام :

أنّهُ [الإمامَ زينَ العابدينَ عليه السلام ]كانَ يَنْهى عَنِ الجَوزِ الذي يَجيءُ بهِ الصِّبيانُ مِن القِمارِ أنْ يُؤكَلَ ، وقالَ : هُو السُّحتُ .

امام باقر عليه السلام : او (امام زين العابدين عليه السلام ) ازخوردن گردويى كه كودكان با بُرد و باخت به دست آورند، نهى مى كرد و مى فرمود: آن حرام است.

تفسير العيّاشيّ : 1/322/116 .

حديث398

امام باقر عليه السلام :

_ ل_مّا سُ_ئلَ ع_نِ الل_عبِ

بالشَّطرَنجِ _ : إنّ المُؤمِنَ لَمَشغولٌ عنِ اللَّعِبِ .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به سؤال از شطرنج بازى _

فرمود : مؤمن به بازى كردن، نمى پردازد.

الخصال : 26/92.

حديث399

امام باقر عليه السلام :

لمّا أنزلَ اللّه ُ عزّوجلّ على رسولِ اللّه صلى الله عليه و آله : «انّما الخَمرُ والمَيسِرُ» قيلَ: يا رسولَ اللّه ِ، مَا المَيسِرُ؟ قال: كُلُّ ما تُقُومِرَ بهِ حتَّى الكِعابُ والجَوزُ .

قيلَ : فما الأنصابُ ؟ قالَ : ما ذَبَحُوهُ لآِلِهَتِهم . قيلَ : فما الأزلامُ ؟ قالَ : قِداحُهُم التي يَستَقسِمُونَ بها .

امام باقر عليه السلام : هنگامى كه خداوند عز و جل آيه «انّما الخمر و الميسر» را بر پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نازل كرداز ايشان درباره ميسر پرسيدند، حضرت فرمود: هر چيزى، حتى تاسهاى تخته نَرد و گردو، كه با آن برد و باخت شود. عرض شد: «انصاب» چيست؟ فرمود: آنچه براى خدايانشان ذبح مى كردند. عرض شد: «ازلام» چيست؟ فرمود: تيرهايى كه به وسيله آنها، قرعه مى انداختند.

الكافي : 5/123/2 .

حديث400

امام باقر عليه السلام :

تَعَرَّضْ لِرِقَّةِ القَلبِ بكَثرَهِ الذِّكرِ فيالخَلَواتِ .

امام باقر عليه السلام : رقّت قلب را با ذكر بسيار [خدا]در خلوتها، بجوى.

تحف العقول : 285.

از401تا600

حديث401

امام باقر عليه السلام :

إنَّ للّه ِ عُقوباتٍ في القُلوبِ والأبدانِ : ضَنْكٌ في المَعيشَةِ ووَهنٌ في العِبادَةِ، وما ضُرِبَ عَبدٌ بِعُقوبَهٍ أعظَمَ مِن قَسوَةِ القَلبِ.

امام باقر عليه السلام : خداوند را براى دلها و بدنها كيفرهايى است؛ تنگى در معيشت و سستى در عبادت و به هيچ بنده اى كيفرى بزرگتر از سختدلى چشانده نشده است.

تحف العقول : 296.

حديث402

امام باقر عليه السلام :

لا عِلمَ كَطَلَبِ السَّلامَةِ ،ولا سَلامَةَ كسَلامَةِ القَلبِ .

امام باقر عليه السلام : هيچ دانشى چون سلامت جويى نيست و هيچ سلامتى چون سلامت دل نيست.

بحارالأنوار: 78/164/1.

حديث403

امام باقر عليه السلام :

_ أيضا _ : ثُمّ يُوحي اللّه ُ إلَى المَلَكَينِ :اُكتُبا علَيهِ قَضائي وقَدَري ونافِذَ أمري واشتَرِطا ليَ البَداءَ فيما تَكتُبانِ.

امام باقر عليه السلام _ در همين باره _ فرمود : آن گاه خداوند به دو فرشته وحى مى كند: قضا و قدر و جارى شدن امر مرا درباره او بنويسيد و در آنچه مى نويسيد شرط بدا براى من را قيد كنيد.

الكافي : 6/14/4.

حديث404

امام باقر عليه السلام :

_ في خِلقَةِ الإنسانِ في الرَّحِمِ _ :

إذا كَمُلَ أربَعةُ أشهُرٍ بَعَثَ اللّه ُ مَلَكَينِ خَلّاقَينِ، فيَقولانِ: يا ربِّ ما تَخلُقُ، ذَكَرا أو اُنثى ؟ فَيُؤمَرانِ ، فيَقولانِ : يا ربِّ ، شَقِيّا أو سَعيدا ؟ فيُؤمَرانِ ، فيقولانِ : يا رَبِّ ، ما أجَلُهُ وما رِزقُهُ وكلُّ شيءٍ مِن حالِهِ _ وعَدَّدَ مِن ذلك أشياءَ _ ؟ ويَكتُبانِ المِيثاقَ بينَ عَينَيهِ .

امام باقر عليه السلام _ درباره خلقت انسان در رحم _

فرمود : چون چهار ماه كامل شود، خداوند دو فرشته آفريننده مى فرستد و آن دو عرض مى كنند: پروردگارا! چه مى آفرينى، پسر يا دختر؟ دستور لازم به آن دو داده مى شود. سپس عرض مى كنند: پروردگارا! بدبخت است يا خوشبخت؟ در اين باره هم دستور لازم داده مى شود. آن گاه عرض مى كنند: پروردگارا! مدت عمر و روزيش چه مقدار؟ همه احوال او _ كه حضرت شمارى از آنها را نام برد _ نوشته مى شود و آن دو فرشته اين ميثاق را مابين دو چشمش (در پيشانى او) مى نويسند.

الكافي : 6/13/3.

حديث405

امام باقر عليه السلام :

كانَ فيما ناجى بهِ اللّه ُ موسى عليه السلام على الطُّورِ أن : يا موسى ، أبلِغْ قَومَكَ أ نّهُ ما يَتَقَرَّبُ إلَيَّ المُتَقرِّبونَ بمِثلِ البُكاءِ مِن خَشيَتي ، وما تَعَبَّدَ لي المُتَعبِّدونَ بمِثلِ الوَرَعِ مِن مَحارِمي ، ولا تَزَيَّنَ لي المُتَزيِّنونَ بمِثلِ الزُّهدِ في الدنيا عمّا بِهِمُ الغِنى عَنهُ .

فقالَ موسى عليه السلام : يا أكرَمَ الأكرَمينَ ، فماذا أثَبتَهُم على ذلكَ ؟ فقالَ : يا موسى ، أمّا المُتَقرِّبُونَ إليَّ بالبُكاءِ مِن خَشيَتي فَهُم في الرَّفيقِ الأعلى لا يَشرَكُهُم فيهِ أحَدٌ .

امام باقر عليه السلام : از نجواهاى خداوند متعال با موسى عليه السلام در كوه طور اين بود كه: اى موسى! به قوم خود برسان كه تقرّب جويان، با چيزى مانند گريستن از ترس من، به من نزديك نشدند و متعبدان به چيزى مانند پرهيز از حرامهاى من مرا عبادت نكردند و زينت گران، به چيزى مانند بى اعتنايى به چيزهايى از دنيا كه بدان نياز ندارند، خويشتن را نياراستند.

موسى عرض كرد: اى گراميترين گراميان! چه چيز آنان را در اين راه، استوار گرداند؟ فرمود: اى موسى! امّا آنان كه با گريستن از ترس من جوياى تقرّب به من هستند، در ملأ اعلايند و هيچ كس در اين [مرتبه] با آنان شريك نيست.

ثواب الأعمال : 205/1.

حديث406

امام باقر عليه السلام :

إنّ المؤمنَ يُبتَلى بكُلِّ بَليَّةٍ ويَموتُ بكُلِّ مِيتَةٍ إلّا أنّهُ لا يَقتُلُ نفسَهُ .

امام باقر عليه السلام : مؤمن به هر بلايى گرفتار مى شود و با هر مرگى مى ميرد، اما خودكشى

نمى كند.

الكافي : 3/112/8 .

حديث407

امام باقر عليه السلام :

مَن قَتَلَ مُؤمنا مُتَعمِّدا أثبَتَ اللّه ُ تعالى علَيهِ جَميعَ الذُّنوبِ ، وبَرِئَ المَقتولُ مِنها ، وذلكَ قولُ اللّه ِ تعالى : «أُرِيدُ أن تَبُوأَ بِإثْمِي وإثْمِكَ فتَكونَ مِن أصْحابِ النّارِ»

امام باقر عليه السلام : هر كس عمداً مؤمنى را بكشد، خداوند متعال همه گناهان را براى او ثبت كند و مقتول از گناهان پاك شود و اين سخن خداوند متعال است [، آن جا كه به نقل از يكى از فرزندان آدم به برادرش مى فرمايد]: «مى خواهم گناه من و گناه خودت را به دوش كشى و از دوزخيان باشى».

المائدة : 29 .

حديث408

امام باقر عليه السلام :

مَن أتَمَّ رُكوعَهُ لم تَدخُلْهُ وَحشَةٌ في قَبرِهِ .

امام باقر عليه السلام : هر كه ركوع نمازش را كامل انجام دهد، هيچ ترس و وحشتى در قبر به سراغش نمى آيد.

ثواب الأعمال : 55/1.

حديث409

امام باقر عليه السلام :

مُتَفَقِّهٌ في الدِّينِ أشَدُّ على الشيطانِ مِن عِبادَةِ ألفِ عابِدٍ .

امام زين العابدين عليه السلام يا امام باقر عليه السلام : وجود يك فقيهِ در دين، از وجود هزار عابد براى شيطان گرانتر است.

بحار الأنوار : 1/213/10.

حديث410

امام باقر عليه السلام :

_ وقد سَألَهُ رجُلٌ فأجابَهُ ،فقالَ الرجُلُ : إنّ الفُقَهاءَ لا يَقولونَ هذا ! _ : يا وَيحَكَ ! وهَل رَأيتَ فَقيها قَطُّ ؟ ! إنَّ الفَقيهَ حَقَّ الفَقيهِ : الزاهِدُ في الدنيا ، الراغِبُ في الآخِرَةِ ، المُتَمسِّكُ بسُنَّةِ النبيِّ صلى الله عليه و آله .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به مردى كه پرسش كرد و حضرت پاسخ او را داد و او گفت: فقها اين را نمى گويند _ فرمود : واى بر تو! آيا هرگز فقيهى ديده اى؟! فقيه حقيقى، كسى است كه به دنيا بى اعتنا و به آخرت مشتاق باشد و به سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله ، چنگ در زند.

الكافي : 1/70/8.

حديث411

امام باقر عليه السلام :

_ لأبي النُّعمانِ _ : لا تَستَأكِلْ بِنا الناسَ ، فلا يَزيدَكَ اللّه ُ بذلكَ إلّا فَقرا .

امام باقر عليه السلام _ به ابو نعمان _ فرمود: ما را وسيله سركيسه كردن مردم قرار مده؛ زيرا با اين كار، خداوند بر فقر تو مى افزايد.

بحار الأنوار : 78 / 184 / 11

حديث412

امام باقر عليه السلام :

البِرُّ وصَدقَةُ السِّرِّ يَنفِيانِ الفَقرَ .

امام باقر عليه السلام : نيكى كردن و صدقه نهانى، فقر را از بين مى برند.

بحار الأنوار : 74/81/83 .

حديث413

امام باقر عليه السلام :

سِلاحُ اللِّئامِ قَبيحُ الكلامِ .

امام باقر عليه السلام : حربه فرومايگان، زشتگويى است.

بحار الأنوار : 78/185/14

حديث414

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ .

امام باقر عليه السلام : خداوند شخص ناسزاگوى بد دهن را دشمن دارد.

الكافي : 2/324/4.

حديث415

امام باقر عليه السلام :

قُولوا للناسِ أحسَنَ ما تُحِبُّونَ أن يُقالَ لَكُم ؛ فإنَّ اللّه َ يُبغِضُ اللَّعّانَ السَّبّابَ الطَّعّانَ علَى المؤمنينَ ، الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ ، السائلَ المُلحِفَ .

امام باقر عليه السلام : بهترين چيزى را كه دوست داريد به شما گفته شود، به مردم بگوييد؛ زيرا خداوند از شخص لعنتگر دشنام ده بدگوى مؤمنان و ناسزاگوى بد دهن و گداى سمج نفرت دارد.

بحار الأنوار : 78/181/67

حديث416

امام باقر عليه السلام :

_ لأبانَ بنِ تَغلِبَ _ : اِجلِسْ فيمَجلِسِ

امام باقر عليه السلام _ به ابان بن تغلب _ فرمود: در مدينه بنشين و براى مردم فتوا بده؛ زيرا من دوست دارم كه در ميان شيعيان من كسانى مانند تو مشاهده شوند.

في مستدرك الوسائل 17/315/21452 : «مسجد» بدل «مجلس» .

حديث417

امام باقر عليه السلام :

لو كنّا نُفتِي الناسَ بِرَأيناوهَوانا لَكُنّا مِن الهالِكِينَ ، ولَكُنّا نُفتِيهِم بآثارٍ مِن رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله واُصولِ عِلمٍ عِندَنا ، نَتَوارَثُها كابِرا عن كابِرٍ ... .

امام باقر عليه السلام : ما اگر بر اساس رأى و هوس خودبه مردم فتوا مى داديم، هر آينه از هلاك شدگان بوديم. ليكن ما بر پايه قول و سنّت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و اصول علميى كه خود داريم و از پدران بزرگوار خود به ارث مى بريم، براى مردم فتوا مى دهيم... .

بحار الأنوار : 2/172/3

حديث418

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أهلَ التَّقوى هُمُ الأغنياءُ،أغناهُمُ القَليلُ مِن الدنيا فَمَؤونَتُهُم يَسِيرَةٌ .

امام باقر عليه السلام : براستى كه پرهيزگاران، همان توانگرانند، اندكى از دنيا آنان را بى نياز كرده و از اين رو مخارجشان سبك و اندك است.

تحف العقول : 287.

حديث419

امام باقر عليه السلام :

أيّما مُؤمِنٍ حافَظَ علَى الصَّلواتِ المَفروضَةِ فَصَلّاها لِوَقتِها فَلَيسَ هذا مِن الغافِلينَ .

امام باقر عليه السلام : هر مؤمنى كه به نمازهاى واجب اهميت دهد و آنها را به وقتش بخواند، از غافلان نيست.

الكافي : 3/270/14.

حديث420

امام باقر عليه السلام :

مَن كَظَمَ غَيظا وهو يَقدِرُعلى إمضائهِ حَشا اللّه ُ قَلبَهُ أمنا وإيمانا يومَ القِيامَةِ .

امام باقر عليه السلام : كسى كه خشمى را فرو خورد در حالى كه مى تواند آن را اعمال كند، خداوند در روز قيامت دلش را از ايمنى و ايمان بياكَنَد.

الكافي : 2/110/7

حديث421

امام باقر عليه السلام :

لا قُوَّةَ كَرَدِّ الغَضَبِ .

امام باقر عليه السلام : هيچ قدرتى مانند جلوگيرى ازخشم نيست.

تحف العقول : 286.

حديث422

امام باقر عليه السلام :

_ في قولِهِ تعالى : «يقولُ أَهْلَكْتُ مالاً لُبَدا»

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «مى گويد مال فراوانى را تباه كردم» _ فرمود : منظور عمرو بن عبدودّ است كه على بن ابى طالب در روز خندق پذيرفتن اسلام را به او پيشنهاد كرد و او گفت : پس آن همه مالى كه در راه مبارزه با شما خرج كردم چه مى شود؟ او براى مبارزه با راه خدا مالى را خرج كرده بود. در اين هنگام على عليه السلام او را كشت.

البلد : 6 .

حديث423

امام باقر عليه السلام :

ما مِن إنسانٍ يَطعَنُ في عَينِ مُؤمِنٍ إلّا ماتَ بِشَرِّ ميتَةٍ ، وكانَ قَمِنا أن لا يَرجِعَ إلى خَيرٍ

امام باقر عليه السلام : هيچ انسانى نيست كه پيش روى مؤمنى از او بد گويد و طعنه زند، مگر اين كه به بدترين شكل بميرد و سزاوار است كه روى خير و سعادت را نبيند.

الكافي : 2/361/9.

حديث424

امام باقر عليه السلام :

يَجِبُ لِلمُؤمِنِ عَلَى المُؤمِنِ أن يَستُرَ عَلَيهِ سَبعينَ كَبيرَةً !

امام باقر عليه السلام : مؤمن در برابر مؤمن وظيفه دارد كه هفتاد گناه بزرگ او را بپوشاند!.

الكافي : 2/207/8.

حديث425

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِه تَعالى : «وَكُلَ إنْسانٍ ألْزَمْناهُ طائرَهُ في عُنُقِه» _ : يَقولُ : خَيرُهُ وشَرُّهُ مَعَهُ حَيثُ كانَ ، لا يَستَطيعُ فِراقَهُ حَتّى يُعطى كِتابَهُ يَومَ القِيامَةِ بِما عَمِلَ .

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «كردار نيك و بد هر كس به گردن او آويخته شده است» _ فرمود : هر جا كه باشد نيك و بد او نيز با اوست و نمى تواند از آنها جدا شود،تا آن كه در روز قيامت نامه اعمالش به او داده مى شود.

تفسير القمّي : 2/17.

حديث426

امام باقر عليه السلام :

_ في قولهِ تعالى : «وَلا تَكونوا كَالَّتي نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوة»

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «مانند آن زنى مباشيد كه رشته خود را پنبه كرد پس از محكم بافتن» _ فرمود : آن زنى كه رشته هاى خود را پنبه كرد، زنى از بنى تيم بن مرّه بود به نام رابطه (ريطه) دختر كعب بن سعد بن تيم بن كعب بن لوى بن غالب. او زن احمقى بود كه پشم مى ريسيد و آنچه رشته بود پنبه مى كرد و دوباره مى ريسيد. پس، خداوند فرمود : «مباشيد مانند آن زنى كه رشته خود را پس از محكم بافتن پنبه مى كرد...» . خداى تبارك و تعالى به وفادارى فرمان داد و از پيمان شكنى نهى فرمود و اين مثل را براى آنان زد.

النحل : 92 .

حديث427

امام باقر عليه السلام :

ثَلاثٌ لَم يَجعَلِ اللّه ُ عَزَّوجلَ لِأحَدٍ فيهِنَّ رُخصَةً : ... الوَفاءُ بِالعَهدِ لِلبَرِّ والفاجِرِ .

امام باقر عليه السلام : سه چيز است كه خداوند عز و جلدرباره آنها به هيچ كس اجازه مخالفت نداده است : ... و رعايت پيمان نسبت به نيك و بد.

الكافي : 2/162/15.

حديث428

امام باقر عليه السلام :

لا يَنفَعُ مَعَ الشَّكِّ والجُحودِ عَمَلٌ .

امام باقر عليه السلام : با وجود شك و انكار، هيچ عملى سودمند نيست.

الكافي : 2/400/7

حديث429

امام باقر عليه السلام :

ما مِن شَيءٍ أحَبَّ إلَى اللّه ِ عز و جل مِن عَمَلٍ يُداوَمُ عَلَيهِ ، وإن قَلَّ .

امام باقر عليه السلام : هيچ چيز نزد خداوند عز و جل محبوبتر از عملى نيست كه بر آن مداومت شود، هر چند اندك باشد.

الكافي : 2 / 82 / 3

حديث430

امام باقر عليه السلام :

مُروا شيعَتَنا بِزِيارَةِ قَبرِالحُسَينِ بنِ عَلِيٍّ عليه السلام ؛ فإنَّ إتيانَهُ يَزيدُ فِي الرِّزقِ ، ويَمُدُّ فِي العُمرِ ، ويَدفَعُ مَدافِعَ السُّوءِ .

امام باقر عليه السلام : شيعيان ما را به زيارت قبر حسين بن على عليه السلام فرمان دهيد؛ زيرا زيارت آن، روزى را زياد مى كند، عمر را دراز مى گرداند و بديها را دور مى سازد.

بحار الأنوار : 101/4/12

حديث431

امام باقر عليه السلام :

إذا أتَت عَلَى العَبدِ أربَعونَ سَنَةً قيلَ لَهُ : خُذْ حِذرَكَ ؛ فإنَّكَ غَيرُ مَعذورٍ ، ولَيسَ ابنُ أربَعينَ سَنَةً أحَقَّ بِالعُذرِ مِنِ ابنِ عِشرينَ سَنَةً .

امام باقر عليه السلام : هر گاه چهل سال بر بنده بگذرد، به او گفته شود: به هوش باش كه عذرى از تو پذيرفته نيست؛ و شخص چهل ساله از فرد بيست ساله سزامندتر در عذر آوردن نيست.

الخصال : 545/24 .

حديث432

امام باقر عليه السلام :

_ لسَلَمَةَ بنِ كُهَيلٍ والحَكَمِ ابنِ عُتَيبَةَ _ : شَرِّقا وغَرِّبا لَن تَجِدا عِلما صَحيحا إلّا شَيئا يَخرُجُ مِن عِندِنا أهلَ البَيتِ .

امام باقر عليه السلام _ به سلمة بن كهيل و حكم بن عتيبه _ فرمود : اگر به شرق و غرب برويد، هرگز دانش درستى را نخواهيد يافت، مگر همان چيزى كه از ما خاندان صادر شود.

بحار الأنوار : 2/92/20 .

حديث433

امام باقر عليه السلام :

مَن عَمِلَ بِما يَعلَمُ عَلَّمَهُ اللّه ُما لا يَعلَمُ .

امام باقر عليه السلام : هر كه به آنچه مى داند عمل كند، خداوند به او آن بياموزد كه نمى داند.

أعلام الدين : 301.

حديث434

امام باقر عليه السلام :

اِعلَمْ أ نَّهُ لا عِلمَ كطَلَبِ السَّلامَةِ ، ولا سَلامَةَ كسَلامَةِ القَلبِ .

امام باقر عليه السلام : بدان كه هيچ دانشى چون طلب سلامتى نيست و هيچ سلامتى اى مانند سلامت دل نمى باشد.

تحف العقول : 286.

حديث435

امام باقر عليه السلام :

مُعَلِّمُ الخَيرِ يَستَغفِرُ لَهُ دَوابُّ الأرضِ ، وحِيتانُ البُحورِ ، وكُلُّ صَغيرَةٍ وكَبيرَةٍ في أرضِ اللّه ِ وسَمائهِ .

امام باقر عليه السلام : جنبندگان زمين و ماهيان درياها و هر موجود ريز و درشتى در زمين و آسمان خدا، براى آموزگار خوبيها آمرزش مى طلبند.

ثواب الأعمال : 159/1.

حديث436

امام باقر عليه السلام :

مَن عَلَّمَ بابَ هُدىً فلَهُ مِثلُ أجرِ مَن عَمِلَ بِهِ ، ولا يُنقَصُ اُولئكَ مِن اُجورِهِم شَيئا .

امام باقر عليه السلام : هر كه يك باب هدايت آموزش دهد، براى او همانند پاداش كسى باشد كه به آن عمل كند و از پاداش عمل كنندگانِ به آن نيز چيزى كاسته نمى شود.

تحف العقول : 297

حديث437

امام باقر عليه السلام :

تَذاكُرُ العِلمِ ساعَةً خَيرٌ مِن قِيامِ لَيلَةٍ .

امام باقر عليه السلام : يك ساعت مذاكره علمى، بهتراز يك شب عبادت است.

الاختصاص : 245.

حديث438

امام باقر عليه السلام :

عالِمٌ يُنتَفِعُ بِعِلمِه ، أفضَلُ مِن سَبعينَ ألفِ عابِدٍ .

امام باقر عليه السلام : عالمى كه از علمش بهره بَرَد، برتراز هفتاد هزار عابد است.

الدعوات : 62/153.

حديث439

امام باقر عليه السلام :

إنَّ قَلبا لَيسَ فيهِ شَيءٌ مِنَ العِلمِ كالبَيتِ الخَرابِ الَّذي لا عامِرَ لَهُ .

امام باقر عليه السلام : دلى كه در آن چيزى از دانش نباشد، مانند خانه ويرانه اى است كه آباد كننده اى ندارد.

الأمالي للطوسي : 543/1165.

حديث440

امام باقر عليه السلام :

ما دَخَلَ قَلبَ امرِئٍ شَيءٌ مِنَ الكِبرِ إلّا نَقَصَ مِن عَقلِهِ .

امام باقر عليه السلام : در دل آدمى چيزى از كِبر واردنشود، مگر اين كه از خرد او كاسته شود.

بحار الأنوار : 78/186/16.

حديث441

امام باقر عليه السلام :

_ مِمّا اُوحِيَ إلى موسى عليه السلام _ : أنا اُؤاخِذُ عِبادي عَلى قَدرِ ما أعطَيتُهُم مِنَ العَقلِ .

امام باقر عليه السلام : از جمله چيزهايى كه به موسى عليه السلام وحى شد، اين بود: من بندگان خود را به اندازه خردى كه به آنها داده ام بازخواست مى كنم.

المحاسن : 1/308/608.

حديث442

امام باقر عليه السلام :

وَجَدتُ في الكِتابِ [ يَعني كِتابا لِعَلِيٍّ عليه السلام ] أنَّ قيمَةَ كُلِّ امرِئٍ وقَدرَهُ مَعرِفَتُهُ ، إنَّ اللّه َ تَبارَكَ وتَعالى يُحاسِبُ النّاسَ عَلى قَدرِ ما آتاهُم مِنَ العُقولِ في دارِ الدّنيا .

امام باقر عليه السلام : در كتاب _ مقصود كتابى از على عليه السلام است _ خواندم كه ارزش هر كس به اندازه شناخت اوست. همانا خداوند تبارك و تعالى مردم را به اندازه عقل و فهمى كه در دنيا به آنها داده است حسابرسى مى كند.

معاني الأخبار : 1/2.

حديث443

امام باقر عليه السلام :

لَمّا خَلَقَ اللّه ُ العَقلَ قالَ لَهُ :أقبِلْ فَأقبَلَ ، ثُمَّ قالَ لَهُ : أدبِرْ فَأدبَرَ ، فقالَ : وعِزَّتي وجَلالي ما خَلَقتُ خَلقا أحسَنَ مِنكَ

امام باقر عليه السلام : چون خداوند عقل را آفريد به او فرمود: رو كن و او رو كرد؛ سپس فرمود: برگرد و او برگشت. آن گاه فرمود: به عزّت و جلالم سوگند كه من آفريده اى نيكوتر از تو نيافريده ام . تو را فرمان مى دهم و تو را نهى مى كنم (مخاطب امر و نهى من تو هستى)، تو را پاداش مى دهم و تو را به كيفر مى رسانم.

في نقل : أعزّ منك . وفي نقل أكرم عليَّ منك . وفي نقل : ما خلقت خلقا هو أحبّ إليَّ منك . وفي نقل : ما خلقت خلقا أحسن منك ، ولا أطوع لي منك ، ولا أرفع منك ، ولا أشرف منك ولا أعزّ منك . وفي نقل : فقال جلّ وعزّ

: خلقتك خلقا عظيما وكرّمتك على جميع خلقي . وفي نقل : ما خلقت خلقا أعظم منك ، ولا أطوع منك.

حديث444

امام باقر عليه السلام :

لا مُصيبَةَ كَعَدَمِ العَقلِ .

امام باقر عليه السلام : مصيبتى، چون بى خردى نيست.

تحف العقول : 286.

حديث445

امام باقر عليه السلام :

إنَّ للّه ِِ عزَّوجلَّ ضَنائنَ يَضُنُ بِهِم عَنِ البَلاءِ ، فيُحييهِم في عافِيَةٍ ، ويَرزُقُهُم في عافِيَةٍ ، ويُميتُهُم في عافِيَةٍ ، ويَبعَثُهُم في عافِيَةٍ ، ويُسكِنُهُمُ الجَنَّةَ في عافِيَةٍ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل را خاصگانى است كه آنان را از بلا نگه مى دارد، زندگيشان را قرين عافيت مى سازد، با عافيت روزيشان مى دهد، در عافيت مى ميراندشان، در عافيت مبعوثشان مى كند و با عافيت در بهشت جايشان مى دهد.

الكافي : 2/462/1.

حديث446

امام باقر عليه السلام :

النَّدامَةُ عَلَى العَفوِ أفضَلُ وأيسَرُ مِنَ النَّدامَةِ عَلَى العُقوبَةِ .

امام باقر عليه السلام : پشيمانى از گذشت، برتر و آسانتراز پشيمانى حاصل از كيفر دادن است.

الكافي : 2/108/6

حديث447

امام باقر عليه السلام :

ما عُبِدَ اللّه ُ بِشَيءٍ أفضَلَ مِن عِفَّةِ بَطنٍ وفَرجٍ .

امام باقر عليه السلام : خداوند به چيزى برتر از عفّت شكم و شرمگاه، عبادت نشده است.

الكافي : 2/79/1.

حديث448

امام باقر عليه السلام :

إذا عَلِمَ اللّه ُ تَعالى حُسنَ نِيَّهٍ مِن أحَدٍ اكتَنَفَهُ بِالعِصمَةِ .

امام باقر عليه السلام : هر گاه خداوند متعال بداند كسى حسن نيّت دارد، او را در پناه خود حفظ كند.

بحار الأنوار : 78/188/41.

حديث449

امام باقر عليه السلام :

_ في حديثِ زِيارَةِ الحُسَينِ عليه السلام يَومَ عاشوراءَ مِن بُعدٍ _ : ثُمَّ ليَندُبِ الحسينَ عليه السلام ويَبكيهِ ، ويأمُرُ مَن في دارِهِ مِمَّن لا يَتَّقيهِ بِالبُكاءِ عَلَيهِ ... ولِيُعَزِّ بَعضُهُم بَعضا بِمُصابِهِم بِالحُسَينِ عليه السلام ... قُلتُ : فكَيفَ يُعَزّي بَعضُنا بَعضا ؟ قالَ : تَقولونَ : أعظَمَ اللّه ُ اُجورَنا بِمُصابِنا بِالحُسَينِ ، وجَعَلَنا وإيّاكُم مِنَ الطّالِبينَ بِثارِه مَعَ وَلِيِّهِ الإمامِ المَهدِيِّ مِن آلِ مُحَمَّدٍ عليهم السلام .

امام باقر عليه السلام _ در حديث زيارت حسين عليه السلام درروز عاشورا از مسافت دور _ فرمود : سپس، براى حسين عليه السلام گريه و زارى كند و به كسانى كه در خانه اش هستند و از آنها تقيه نمى كند دستور دهد كه براى او بگريند... و در سوگ حسين عليه السلام به يكديگر تسليت گويند... عرض كردم: چگونه به همديگر تسليت بگوييم؟ حضرت فرمود: بگوييد: خداوند اجر ما را به سبب مصيبتى كه از حسين به ما رسيده بزرگ گرداند و ما و شما را از كسانى قرار دهد كه در كنار ولىّ دم او، امام مهدى از خاندان محمد عليهم السلام ، به خونخواهى او بر مى خيزند.

مصباح المتهجّد : 772.

حديث450

امام باقر عليه السلام :

صَلاحُ شَأنِ النّاسِ التَّعايُشُوالتّعاشُرُ مِل ءَ مِكيالٍ : ثُلثاهُ فِطَنٌ ، وثُلثٌ تَغافُلٌ .

امام باقر عليه السلام : سامان يافتن كار مردم به اين است كه طورى با هم همزيستى و معاشرت كنند كه مانند پيمانه اى باشند كه دو سومش هوشيارى و يك سومش ناديده گرفتن و چشم پوشى است

.

بحار الأنوار : 74/167/34.

حديث451

امام باقر عليه السلام :

اُطلُب بَقاءَ العِزِّ بإماتَةِ الطَّمَعِ.

امام باقر عليه السلام : پايدارى عزّت را با ميراندنِ طمع بجوى.

تحف العقول : 286.

حديث452

امام باقر عليه السلام :

اليَأسُ مِمّا في أيدي النّاسِ عِزُّ للمُؤمِنِ في دِينِهِ .

امام باقر عليه السلام : چشم نداشتن به دست مردم موجب عزّت دينى مؤمن است.

الكافي : 2 / 149 / 6

حديث453

امام باقر عليه السلام :

ثَلاثٌ لا يَزيدُ اللّه ُ بِهِنَّ المَرءَ المُسلِمَ إلّا عِزّا : الصَّفحُ عَمَّن ظَلَمَهُ ، وإعطاءُ مَن حَرَمَهُ ، والصِّلَةُ لِمَن قَطَعَهُ .

امام باقر عليه السلام : سه چيز است كه خداوند به واسطه آنها جز بر عزّت انسان مسلمان نمى افزايد: گذشت كردن از كسى كه به او ستم كرده است، بخشيدن به كسى كه از [دادن چيزى به] او دريغ كرده است و پيوستن به كسى كه از او بريده است.

الكافي : 2/109/10.

حديث454

امام باقر عليه السلام :

إنَّ الأمرَ بِالمَعروفِ والنَّهيَعَنِ المُنكَرِ سَبيلُ الأنبياءِ ، ومِنهاجُ الصُّلَحاءِ ، فريضَةٌ عَظيمَةٌ بِها تُقامُ الفَرائضُ ، وتَأمَنُ المَذاهِبُ ، وتَحِلُّ المَكاسِبُ ، وتُرَدُّ المَظالِمُ ، وتَعمُرُ الأرضُ ، ويُنتَصَفُ مِنَ الأعداءِ ، ويَستَقيمُ الأمرُ .

امام باقر عليه السلام : امر به معروف و نهى از منكر راه پيامبران است و شيوه نيكوكاران. فريضه بزرگى است كه ديگر فرايض به واسطه آن برپا مى شود و راه و روشها امن مى گردد و درآمدها حلال مى شود و حقوق و اموالِ به زور گرفته شده به صاحبانش بر مى گردد و زمين آبادان مى شود و از دشمنان انتقام گرفته مى شود و كارها سامان مى پذيرد.

الكافي : 5/56/1.

حديث455

امام باقر عليه السلام :

_ لَمّا سُئلَ: وكَيفَ لا يُسألُ عَمّا يَفعَلُ ؟ _ : لِأنَّهُ لا يَفعَلُ إلّا ما كانَ حِكمَةً وصَوابا .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به اين پرسش كه چرا خدا از كارى كه مى كند سؤال نمى شود؟ _ فرمود : چون هر كارى كه مى كند، حكيمانه و درست است.

التوحيد : 397/13 .

حديث456

امام باقر عليه السلام :

إنَّهُ سَميعٌ بَصيرٌ ، يَسمَعُ بِمايُبصِرُ ، ويُبصِرُ بِما يَسمَعُ .

امام باقر عليه السلام : خداوند شنوا و بيناست؛ با همان چيزى كه مى بيند مى شنود و با همان چيزى كه مى شنود مى بيند.

التوحيد : 144/9 .

حديث457

امام باقر عليه السلام :

لَم يَزَلْ عالِما بِما يَكونُ، فعِلمُهُ بِهِ قَبلَ كَونِهِ كعِلمِهِ بِهِ بَعدَ كَونِهِ .

امام باقر عليه السلام : خدا به آنچه پديد مى آيد، هميشه عالم بوده است. پس، علم او به اشياء پيش از بود شدنشان، مانند علم اوست به آنها بعد از پديد آمدنشان.

الكافي : 1/107/2 .

حديث458

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ تَبارَكَ وتَعالى كانَ ولا شَيءَ غَيرُهُ ، نورا لا ظَلامَ فيهِ ، وصادِقا لا كِذبَ فيهِ ، وعالِما لا جَهلَ فيهِ، وحَيّا لا مَوتَ فيهِ ، وكذلِكَ هُوَ اليَومُ ، وكذلِكَ لا يَزالُ أبَدا .

امام باقر عليه السلام : خداوند تبارك و تعالى بود و چيزى جز او نبود، نورى بود تهى از تاريكى، راستگو بود و دروغ در او راه نداشت، دانا بود و نادانى همراهش نبود، زنده بود و مرگ با او نبود؛ هم اينك نيز چنين است و همواره چنين خواهد بود.

التوحيد : 141/5 .

حديث459

امام باقر عليه السلام :

أحَقُّ خَلقِ اللّه ِ أن يُسَلِّمَ لِماقَضَى اللّه ُ عَزَّوجلَّ : مَن عَرَفَ اللّه َ عَزَّوجلَّ .

امام باقر عليه السلام : سزاوارترين خلق خدا به گردن نهادن در برابر قضاى الهى كسى است كه خداوند عز و جلرا شناخت.

الكافي : 2/62/9 .

حديث460

امام باقر عليه السلام :

_ في وَصِيَّتِهِ لِجابِرٍ الجُعفيِّ _ : لا مَعرِفةَ كَمَعرِفَتِكَ بِنَفسِكَ .

امام باقر عليه السلام _ در سفارش خود به جابر جعفى _ فرمود : هيچ شناختى چون شناخت تو از نفست نيست.

تحف العقول : 286 .

حديث461

امام باقر عليه السلام :

إيّاكُم والخُصومَةَ ؛ فإنَّهاتُفسِدُ القَلبَ وتُورِثُ النِّفاقَ .

امام باقر عليه السلام : از ستيزه گرى دورى كنيد؛ زيرااين كار دل را تباه مى كند و نفاق به بار مى آورد.

حلية الأولياء : 3/184/235 .

حديث462

امام باقر عليه السلام :

سُدَّ سَبيلَ العُجبِ بِمَعرِفةِ النَّفسِ .

امام باقر عليه السلام : راه خودپسندى را با خودشناسى ببند.

تحف العقول : 285.

حديث463

امام باقر عليه السلام :

اِستَقلِلْ مِن نَفسِكَ كَثيرَ الطّاعَةِللّه ِِ؛ إزراءً عَلَى النَّفسِ وتَعَرُّضا لِلعَفوِ .

امام باقر عليه السلام : هر چند نفْست بسيار طاعت خدا كند، باز آن را كم شمار تا بدين وسيله نفْس را زبون سازى و خود را در معرض عفو [خدا ]قرار دهى.

تحف العقول : 285.

حديث464

امام باقر عليه السلام :

ما يَأخُذُ المَظلومُ مِن دِينِ الظَّالِمِ أكثَرُ ممّا يَأخُذُ الظَّالِمُ مِن دُنيا المَظلومِ .

امام باقر عليه السلام : آنچه ستمديده از دين ستمگر مى گيرد بيشتر است از آنچه ستمگر از دنياى ستمديده مى ستاند .

بحار الأنوار : 75/311/15.

حديث465

امام باقر عليه السلام :

لَمّا حَضَرَ عليَّ بنَ الحُسينِ عليهماالسلام الوَفاةُ ضَمَّني إلى صَدرِهِ، ثُمّ قالَ : يا بُنَيَّ ، اُوصِيكَ بما أوصانِي بهِ أبي عليه السلام حينَ حَضَرَتهُ الوَفاةُ وبما ذَكَرَ أنَّ أباهُ أوصاهُ بهِ ، قالَ : يا بُنَيَّ ، إيّاكَ وظُلمَ مَن لا يَجِدُ علَيكَ ناصِرا إلّا اللّه َ .

امام باقر عليه السلام : هنگامى كه وفات على بن الحسين عليه السلام فرا رسيد ، مرا به سينه خود چسبانيد و سپس فرمود : فرزندم! تو را به همان چيزى سفارش مى كنم كه پدرم هنگام وفاتش به من سفارش كرد و فرمود كه پدر او نيز همان را به ايشان سفارش كرده است . فرمود : فرزندم! زنهار از ستم كردن به كسى كه در برابر تو ياورى جز خدا نمى يابد .

الكافي : 2/331/5.

حديث466

امام باقر عليه السلام :

إنّما قَصُّ الأظفارِ لأنّها مَقِيلُ الشَّيطانِ، ومِنهُ يَكونُ النِّسيانُ .

امام باقر عليه السلام : ناخنها را به اين دليل بايد گرفت كه لانه شيطان و منشأ فراموشى هستند .

الكافي : 6/490/6

حديث467

امام باقر عليه السلام :

كُلُّ ما أشرَقَت علَيهِ الشَّمسُ فهُو طاهِرٌ .

امام باقر عليه السلام : هر چيزى (غير منقول) كه آفتاب بر آن بتابد ، پاك مى شود .

وسائل الشيعة : 2/1043/6 .

حديث468

امام باقر عليه السلام :

بِئسَ العَبدُ عَبدٌ لَهُ طَمَعٌ يَقودُهُ .

امام باقر عليه السلام : بد بنده اى است بنده اى كه طمع،زمام او را به پيش كشد .

الكافي : 2/320/2 .

حديث469

امام باقر عليه السلام :

إنّ اللّه َ عَزَّوجلَّ يُبغِضُ كُلَ مِطلاقٍ ذَوّاقٍ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل از مردانى كه زن زياد طلاق مى دهند و هر از چندگاهى زنى اختيار مى كنند ، نفرت دارد .

الكافي : 6/55/4 ،

حديث470

امام باقر عليه السلام :

إنّ اللّه َ يُحِبُّ إطعامَ الطَّعامِ وهِراقَةَ الدِّماءِ .

امام باقر عليه السلام : همانا خداوند اطعام كردن و قربانى كردن را دوست دارد .

المحاسن : 2/142/1370

حديث471

امام باقر عليه السلام :

إذا دَخَلَ أحَدُكُم على أخيهِ فيرَحلِهِ فَلْيَقعُدْ حيثُ يَأمُرُ صاحِبُ الرَّحلِ؛فإنّ صاحِبَ الرَّحلِ أعرَفُ بِعَورَةِ بَيتِهِ مِن الداخِلِ علَيهِ.

امام باقر عليه السلام : هرگاه يكى از شما به خانه برادرش وارد شد ، هر جا صاحب خانه گفت همان جا بنشيند ؛ زيرا صاحب خانه به وضع اتاق خود آشناتر از ميهمان است .

بحار الأنوار: 75/451/2.

حديث472

امام باقر عليه السلام :

_ في قولِهِ تعالى : «إلّا المُستَضعَفِين ...» _ : هُو الذي لا يَستَطيعُ الكُفرَ فَيَكفُرَ ولا يَهتَدِي سَبيلَ الإيمانِ فَيُؤمِنَ، و الصِّبيانُ ، ومَن كانَ مِن الرِّجالِ والنِّساءِ على مِثلِ عُقولِ الصِّبيانِ مَرفوعٌ عَنهُمُ القَلَمُ .

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه: «جز آن مردان و زنان و كودكان مستضعف ...» _ فرمود : مستضعف كسى است كه نه توان كافر شدن را دارد تا كافر شود و نه راه ايمان را پيدا مى كند تا مؤمن شود و كودكان و مردان و زنانى كه عقل و فكرشان به اندازه كودكان است ، تكليف از آنها برداشته شده است .

معاني الأخبار : 201/4 .

حديث473

امام باقر عليه السلام :

إذا قَهْقَهتَ فقُلْ حينَ تَفرُغُ : اللّهُمّ لا تَمقُتْني .

امام باقر عليه السلام : هرگاه قهقهه زدى ، در پى آن بگو : خدايا! بر من خشم مگير .

الكافي : 2/664/13

حديث474

امام باقر عليه السلام :

الصِّيامُ والحَجُّ تَسكِينُ القُلوبِ .

امام باقر عليه السلام : روزه و حج ، آرام بخش دلهاست .

الأمالي للطوسي : 296/582 .

حديث475

امام باقر عليه السلام :

صلاةُ الجُمُعَةِ فَريضَةٌ، والاجتِماعُ إلَيها فَريضَةٌ مع الإمامِ، فإن تَرَكَ رَجُلٌ مِن غَيرِ عِلَّةٍ ثلاثَ جُمَعٍ فَقَد تَرَكَ ثلاثَ فَرائضَ، ولا يَدَعُ ثلاثَ فَرائضَ مِن غَيرِ عِلَّةٍ إلّا مُنافِقٌ .

امام باقر عليه السلام : نماز جمعه واجب است و جمع شدن براى آن ، با وجود امام ، واجب مى باشد . پس هر مردى كه ، بدون عذرى ، سه نماز جمعه را ترك گويد ، سه فريضه را ترك كرده است و كسى جز منافق سه فريضه را بدون علّت ترك نمى كند .

بحارالأنوار : 89/184/21 .

حديث476

امام باقر عليه السلام :

لا تَتَهاوَنْ بصلاتِكَ؛ فإنّ النبيَّ صلى الله عليه و آله قالَ عندَ مَوتِهِ : لَيسَ مِنّي مَنِ استَخَفَّ بِصلاتِهِ .

امام باقر عليه السلام : نمازت را سبك مشمار ؛ زيرا پيامبر صلى الله عليه و آله هنگام رحلتش فرمود : از من نيست كسى كه نمازش را سبك بشمارد .

الكافي : 3/269/7 .

حديث477

امام باقر عليه السلام :

اِعلَمْ أنَّ أوَّلَ الوَقتِ أبَداأفضَلُ، فَعَجِّلْ بِالخَيرِ ما استَطَعتَ، وأحَبُّ الأعمالِ إلى اللّه ِ عَزَّوجلَّ ما داوَمَ العَبدُ علَيهِ وإن قَلَّ .

امام باقر عليه السلام : بدان كه اوّل وقت هميشه بهتر است ؛ پس تا جايى كه مى توانى به كار خير بشتاب ، محبوبترين كارها نزد خداوند عز و جل كارى است كه بنده بر آن مداومت ورزد گرچه اندك باشد .

الكافي : 3/274/8 .

حديث478

امام باقر عليه السلام :

لا تَقُمْ إلى الصَّلاةِ مُتَكاسِلاًولا مُتَناعِسا ولا مُتَثاقِلاً ؛ فإنّها مِن خَلَلِ النِّفاقِ، وإنَّ اللّه َ نَهَى المؤمنينَ أن يَقُومُوا إلى الصَّلاةِ وهُم سُكارى يَعنِي مِنَ النَّومِ .

امام باقر عليه السلام : با حالت كسل و خواب آلود و سنگين به نماز نايست ؛ زيرا اينها از خصلتهاى نفاق است و خداوند مؤمنان را از اين كه در حالت مستى ؛ يعنى مستى خواب ، به نماز ايستند نهى كرده است .

تفسير العيّاشي : 1/242/134 .

حديث479

امام باقر عليه السلام :

كانَ عليُّ بنُ الحسينِ صلواتُ اللّه ِ عليهِما إذا قامَ في الصَّلاةِ كأنّهُ ساقُ شَجرَةٍ لايَتَحَرَّكُ مِنهُ شَيءٌ إلّا ماحَرَّكَهُ الرِّيحُ مِنهُ .

امام باقر عليه السلام : امام زين العابدين _ صلوات اللّه عليه _ هرگاه به نماز مى ايستاد گويى تنه درختى است، كه هيچ چيزى از آن تكان نمى خورَد ، مگر آنچه كه وزش باد به حركت درمى آورَد .

الكافي : 3/300/4 .

حديث480

امام باقر عليه السلام :

الصَّلاةُ تَثبِيتٌ لِلإخلاصِ وتَنزِيهٌ عنِ الكِبرِ .

امام باقر عليه السلام : نماز ، موجب تثبيت اخلاص و دورى از كِبر است .

الأمالي للطوسي : 296/582 .

حديث481

امام باقر عليه السلام :

إنّ أوَّلَ ما يُحاسَبُ بهِ العَبدُ الصَّلاةُ ، فإن قُبِلَت قُبِلَ ما سِواها .

امام باقر عليه السلام : نخستين چيزى كه بنده براى آن حسابرسى مى شود نماز است ؛ اگر پذيرفته شد ساير اعمالش هم پذيرفته مى شود .

الكافي : 3/268/4 .

حديث482

امام باقر عليه السلام :

الصَّلاةُ عَمودُ الدِّينِ، مَثَلُها كَمَثَلِ عَمودِ الفُسطاطِ؛ إذا ثَبَتَ العَمودُ يَثبُتُ الأوتادُ والأطنابُ، وإذا مالَ العَمودُ وانكَسَرَ لَم يَثبُتْ وَتِدٌ ولا طُنُبٌ .

امام باقر عليه السلام : نماز ستون دين است ، مَثَل آن مَثَل تيرك خيمه است، اگر تيرك محكم باشد ميخها و طنابها محكم مى مانند و اگر تيرك كج شود و بشكند ، نه ميخى استوار مى ماند و نه طنابى .

المحاسن : 1/116/117 .

حديث483

امام باقر عليه السلام :

إذا صافَحَ الرجُلُ صاحِبَهُ فَالذي يَلزَمُ التَّصافُحَ أعظَمُ أجرا مِنَ الذي يَدَعُ، ألَا وإنَّ الذُّنوبَ لَيَتَحاتُّ فيما بينَهُم حتّى لا يَبقى ذَنبٌ .

امام باقر عليه السلام : هرگاه مردى با رفيقش دست دهد ، آن كه دستش را نگه دارد اجرش بيشتر از كسى است كه رها مى كند . بدانيد كه گناهان آنها مى ريزد تا جايى كه گناهى باقى نمى ماند .

الكافي : 2/181/13

حديث484

امام باقر عليه السلام :

_ في الإمامِ زينِ العابِدِينَ عليه السلام _ : إنّهُ كانَ يَخرُجُ في اللَّيلةِ الظَّلماءِ، فَيَحمِلُ الجِرابَ على ظَهرِهِ حتّى يَأتِيَ بابا بابا، فَيَقرَعَهُ ثمّ يُناوِلَ مَن كانَ يَخرُجُ إلَيهِ، وكانَ يُغَطِّي وَجهَهُ إذا ناوَلَ فَقيرا لِئلّا يَعرِفَهُ .

امام باقر عليه السلام _ درباره امام زين العابدين عليه السلام _ فرمود : آن حضرت در دل شب تار از خانه بيرون مى رفت و انبان را بر پشت خود حمل مى كرد و به در يكايك خانه ها مى رفت و آنهارا مى كوبيد و به هر كه در را باز مى كرد چيزى مى داد . آن حضرت هرگاه به فقيرى چيزى مى داد ، صورت خود را مى پوشاند كه او را نشناسد .

بحار الأنوار : 46/89/77

حديث485

امام باقر عليه السلام :

تَعَلَّمُوا الصِّدقَ قَبلَ الحَديثِ .

امام باقر عليه السلام : پيش از گفتار (آموختن حديث) ، راستگويى را بياموزيد .

الكافي : 2/104/4 .

حديث486

امام باقر عليه السلام :

_ لَمّا سُئلَ عن الصَّبرِ الجميلِ _ : ذلكَ صَبرٌ ليسَ فيهِ شَكوى إلى الناسِ .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به سؤال از شكيب نيكو _ فرمود : شكيبى كه در آن نزد مردم شِكوه نمى كند .

الكافي : 2/93/23 .

حديث487

امام باقر عليه السلام :

شِيعَتُنا ثلاثةُ أصنافٍ : صِنفٌ يَأكُلُونَ الناسَ بنا ، وصِنفٌ كالزُّجاجِ يَنُمُّ

امام باقر عليه السلام : شيعيان ما سه دسته اند : دسته اى به نام ما مردم را مى چاپند، دسته اى مانند آبگينه اند كه [هرچه را درونش هست ]نمايان مى سازند، و دسته اى مانند زر سرخ هستند كه هرچه بيشتر در آتش گداخته شود نابتر مى شود .

يعني: لا يكتم السرّ ويذيع ما في باطنه من الأسرار .

حديث488

امام باقر عليه السلام :

ما شِيعَتُنا إلّا مَنِ اتَّقى اللّه َوأطاعَهُ، وما كانوا يُعرَفُونَ إلّا بالتَّواضُعِ والتَّخَشُّعِ وأداءِ الأمانَةِ وكَثرَةِ ذِكرِ اللّه ِ .

امام باقر عليه السلام : شيعه ما نيست مگر كسى كه از خدا بترسد و او را فرمان برد ؛ آنان جز با فروتنى و خاكسارى و امانتدارى و بسيارى ياد خدا شناخته نمى شوند .

تحف العقول : 295 .

حديث489

امام باقر عليه السلام :

سُئلَت اُمُّ سَلَمَةَ زَوجُ النبيِّ صلى الله عليه و آله عن علِيّ بنِ أبي طالبٍ عليه السلام ، فقالَت : سَمِعتُ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يقولُ : إنّ عليّا وشِيعَتَهُ هُمُ الفائزونَ .

امام باقر عليه السلام : از امّ سلمه ، همسر پيامبر صلى الله عليه و آله ، درباره على بن ابى طالب عليه السلام سؤال شد ، گفت : از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمايد : على و شيعيان او همان رستگارانند .

الإرشاد : 1/41 .

حديث490

امام باقر عليه السلام :

أصبَحَ إبراهيمُ عليه السلام فَرَأى فيلِحيَتِهِ شَيبا شَعرَةً بَيضاءَ ، فقالَ : الحَمدُ للّه ِِ رَبِّ العالَمينَ الذي بَلَّغَني هذَا المَبلَغَ ولَم أعصِ اللّه َ طَرفَةَ عَينٍ .

امام باقر عليه السلام : ابراهيم عليه السلام صبحگاه ، موى سفيدى در محاسن خود ديد ، گفت : خداوند پروردگار جهانيان را سپاس كه مرا به اين سن رساند و لحظه اى معصيت او نكردم .

علل الشرائع : 104/2 .

حديث491

امام باقر عليه السلام :

اِستَكثِرْ لِنفسِكَ مِنَ اللّه ِ قليلَ الرِّزقِ تَخَلُّصا إلى الشُّكرِ .

امام باقر عليه السلام : روزى اندك خدا را براى خود ، فراوان شمار تا بدين وسيله شكرش را گزارده باشى .

تحف العقول : 285 .

حديث492

امام باقر عليه السلام :

إنّ أدنَى المؤمنينَ شَفاعَهً لَيَشفَعُ لِثلاثينَ إنسانا ، فَعِندَ ذلكَ يقولُ أهلُ النارِ : «فَما لَنا مِنْ شافِعِينَ* ولا صَديقٍ حَمِيمٍ»

امام باقر عليه السلام : مؤمنى كه از همه كمتر مى تواند شفاعت كند ، تا سى نفر را شفاعت مى كند . در اين هنگام دوزخيان مى گويند : «ما را نه شفاعت كنندگانى است و نه دوستى مهربان» .

الشعراء : 100 و 101 .

حديث493

امام باقر عليه السلام :

يَشفَعُ الرَّجُلُ في القَبيلَةِ ،ويَشفَعُ الرَّجُلُ لِأهلِ البَيتِ ، ويَشفَعُ الرجُلُ لِلرَّجُلَينِ على قَدرِ عَمَلِهِ ، فذلكَ المَقامُ المَحمودُ .

امام باقر عليه السلام : انسان براى قبيله خود شفاعت مى كند ؛ انسان براى خانواده خود شفاعت مى كند ؛ انسان به اندازه عمل خود در حق دو نفر شفاعت مى كند ؛ اين است آن مقام پسنديده .

بحار الأنوار: 8/43/41

حديث494

امام باقر عليه السلام :

_ في قولِهِ تعالى : «ولَسَوْفَ

يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضى» _ : الشَّفاعَةُ ، واللّه ِ الشَّفاعةُ ، واللّه ِ الشَّفاعَةُ .

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه: «و بزودى پروردگارت تو

را عطا مى كند تا خشنود شوى» _ فرمود : آن، شفاعت است . به خدا سوگند، شفاعت است ؛ به خدا سوگند، شفاعت است .

بحار الأنوار : 8/57/72

حديث495

امام باقر عليه السلام :

_ في قولِهِ تعالى : «والشُّعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الغاوُونَ» _ : هل رَأيتَ شاعرا يَتَّبِعُهُ أحَدٌ ؟! إنّما هُم قَومٌ تَفَقَّهُوا لِغَيرِ الدِّينِ فَضَلُّوا وأضَلُّوا .

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه: «و شاعران را گمراهان پيروى مى كنند» _ فرمود : آيا شاعرى را ديده اى كه كسى از او پيروى كند؟ اينان ، در حقيقت، جماعتى هستند كه براى غير دين ، دانش آموختند و در نتيجه ، هم خود گمراه شدند و هم ديگران را گمراه كردند .

معانيالأخبار: 385/19.

حديث496

امام باقر عليه السلام :

تَحَرَّزْ مِن إبليسَ بالخَوفِ الصادِقِ .

امام باقر عليه السلام : با ترس واقعى ، خود را از ابليس مصون دار .

بحار الأنوار : 78/164/1 .

حديث497

امام باقر عليه السلام :

_ لَمّا سُئلَ عن أدنَى الشِّركِ _ :

مَن قالَ لِلنَّواةِ : إنَّها حَصاةٌ ، ولِلحَصاةِ : إنّها نَواةٌ ، ثُمّ دانَ بهِ .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به پرسش از كمترين شرك

_ فرمود : [كمترين شرك اين است كه ]كسى به هسته ميوه بگويد : اين يك ريگ است ، و به ريگ بگويد : اين يك هسته است، و به اين حرف خود هم معتقد و پايبند باشد .

الكافي : 2/397/1

حديث498

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ عَزَّوجلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّأقفالاً وجَعَلَ مَفاتِيحَ تِلكَ الأقفالِ الشَّرابَ ، والكَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرابِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل براى بدى قفلهايى نهاده و كليد همه اين قفلها را شراب قرار داده است ، و دروغ بدتر از شراب است .

بحار الأنوار : 72/236/3

حديث499

امام باقر عليه السلام :

الوُقوفُ عِندَ الشُّبهَةِ خَيرٌمِن الاِقتِحامِ في الهَلَكَةِ وتَركُكَ حديثا لم تَروِه خيرٌ مِن رِوايَتِكَ حديثا لَم تُحصِهِ .

امام باقر عليه السلام : درنگ كردن هنگام پيش آمدن شبهه، بهتر از فرو رفتن در گرداب هلاكت است. و حديثى را روايت نكنى ، بهتر است از اين كه حديثى را نفهميده روايت كنى .

أعلام الدين : 301 .

حديث500

امام باقر عليه السلام :

لَو اُتِيتُ بِشابٍّ مِن شَبابِ الشِّيعَةِ لا يَتَفَقَّهُ (في الدِّينِ) لأََدَّبتُهُ .

امام باقر عليه السلام : اگر جوان شيعه اى را نزد من بياورند كه علم[دين] نمى آموزد ، او را تنبيه مى كنم .

المحاسن : 1/357/760 .

حديث501

امام باقر عليه السلام :

إنّ السِّواكَ في السَّحَرِ قَبلَ الوُضُوءِ مِنَ السُّنَّةِ .

امام باقر عليه السلام : مسواك زدن در سحرگاه پيش از وضو گرفتن ، سنّت (پيامبر) است .

كتاب من لا يحضره الفقيه : 1/480/1390 .

حديث502

امام باقر عليه السلام :

شَرُّ بِقاعِ الأرضِ الأسواقُ ، وهُومَيدانُ إبليسَ ، يَغدُو بِرايَتِهِ ، ويَضَعُ كُرسِيَّهُ ، ويَبُثُّ ذُرِّيَّتَهُ ، فَبَينَ مُطَفِّفٍ في قَفيزٍ ، أو طائشٍ في ميزانٍ ، أو سارِقٍ في ذِراعٍ ، أو كاذِبٍ في سِلعَتِهِ ، فيقولُ : علَيكُم بِرَجُلٍ ماتَ أبوهُ وأبُوكُم حَيٌّ ، فلا يَزالُ مع أوَّلِ مَن يَدخُلُ وآخِرِ مَن يَرجِعُ .

امام باقر عليه السلام : بدترين جاى زمين بازارهاست ؛ بازار ميدان ابليس است ، بامدادان پرچم خود را در آن جا نصب مى كند و كرسيش را مى گذارد و فرزندانش را همه سو مى پراكند : از كسى كه پيمانه را كم مى دهد تا كسى كه ترازو را سبك مى گيرد و كسى كه در گز كردن دزدى مى كند يا كسى كه براى فروش كالايش به دروغ متوسل مى شود . او به فرزندانش مى گويد : بر شما باد [فريفتن ]مردى كه پدرش (حضرت آدم) مرده در حالى كه پدر شما هنوز زنده است . ابليس با اولين كسى كه به بازار مى آيد وارد مى شود و با آخرين نفرى كه بازار را ترك مى كند بر مى گردد .

بحار الأنوار : 84/11/87

حديث503

امام باقر عليه السلام :

إيّاكَ والتَّسويفَ ؛ فإنّهُ بَحرٌيَغرَقُ فيهِ الهَلْكى .

امام باقر عليه السلام : زنهار از افكندن كار امروز به فردا ؛ زيرا اين كار دريايى است كه مردمان در آن غرق و نابود مى شوند .

بحار الأنوار : 78/164/1

حديث504

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اسمَ اللّه ِ الأعظَمَ على ثلاثةٍ وسَبعينَ حَرفا ، وإنّما كانَ عندَ آصَفَ مِنها حَرفٌ واحِدٌ فَتَكَلَّمَ بهِ فَخَسَفَ بِالأرضِ ما بَينَهُ وبينَ سَرِيرِ بِلقِيسَ حتّى تَناوَلَ السَّرِيرَ بِيَدِهِ ، ثُمّ عادَتِ الأرضُ كما كانَت أسرَعَ مِن طَرفَةِ العَينِ ، ونحنُ عِندَنا مِنَ الاسمِ الأعظَمِ اثنانِ وسَبعونَ حَرفا ، وحَرفٌ عِندَ اللّه ِ تَبارَكَ وتعالى استَأثَرَ بهِ في عِلمِ الغَيبِ عِندَهُ ، ولا حَولَ ولا قُوَّةَ إلّا بِاللّه ِ العَلِيِّ العظيمِ .

امام باقر عليه السلام : نام اعظم خدا هفتاد و سه حرف است كه آصف يك حرف آن را مى دانست و آن را به زبان آورد ؛ پس ، هر آنچه ميان آصف و تخت بلقيس بود در كام زمين فرو رفت و آصف دست دراز كرد و تخت را برداشت و سپس زمين به حال نخست برگشت و اين همه سريع تر از يك چشم بر هم زدن رخ داد . و هفتاد و دو حرف از اسم اعظم نزد ماست و يك حرف نزد خداوند تبارك و تعالى مى باشد و آن رابه علم غيب خود ويژه گردانيده است و هيچ قدرت و توانى جز از خداى بلند مرتبه بزرگ نيست .

بحار الأنوار: 14/113/5.

حديث505

امام باقر عليه السلام :

كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يُغَيِّرُ الأسماءَالقَبيحَةَ في الرِّجالِ والبُلدانِ .

امام باقر عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله ، نامهاى زشت مردها و شهرها را تغيير مى داد .

بحار الأنوار : 104/127/4 .

حديث506

امام باقر عليه السلام :

أحَقُّ مَن خَلَقَ اللّه ُ بِالتَّسليمِ لِما قَضَى اللّه ُ ، مَن عَرَفَ اللّه َ .

امام باقر عليه السلام : سزاوارترين خلق خدا به تسليم در برابر قضاى او ، كسى است كه خداشناس باشد .

بحار الأنوار : 71/153/63

حديث507

امام باقر عليه السلام :

إنّا لَنُحِبُّ أن نُعافى فِيمَن نُحِبُّ ، فإذاجاءَ أمرُ اللّه ِ سَلَّمنا فيما يُحِبُّ

امام باقر عليه السلام : البته ما دوست داريم درباره كسى كه دوستش مى داريم رنج و مصيبتى به ما نرسد ، اما چون فرمان خدا در رسد تسليم چيزى هستيم كه او دوست دارد .

بحار الأنوار : 46/301/44 .

حديث508

امام باقر عليه السلام :

لا تُسَلِّمُوا على اليَهُودِ ، ولا على النَّصارى ، ولا على المَجُوسِ ، ولا عَبَدَةِ الأوثانِ ، ولا على مَوائدِ شُرّابِ الخَمرِ ، ولا على صاحِبِ الشَّطرَنجِ والنَّردِ ، ولا على المُخَنَّثِ ، ولا على الشاعِرِ الذي يَقذِفُ المُحصَناتِ ، ولا على المُصَلِّي ؛ وذلكَ لأنَّ المُصَلِّيَ لايَستَطيعُ أن يَرُدَّ السلامَ ، لأنَّ التَّسليمَ مِنَ المُسَلِّمِ تَطَوُّعٌ والرَّدَّ علَيهِ فَريضَةٌ ، ولا على آكِلِ الرِّبا ، ولا على رَجُلٍ جالِسٍ على غائطٍ ، ولا على الذي في الحَمّامِ ، ولا على الفاسِقِ المُعلِنِ بِفِسقِهِ .

امام باقر عليه السلام : نه به يهوديان سلام كنيد ، نه به نصرانيان ، نه به مجوسيان ، نه به بت پرستان ، نه به كسانى كه بر سفره شرابخواران مى نشينند و نه به شطرنج بازان و نردبازان و نه به مأبون و نه به شاعرى كه به زنان پاكدامن تهمت مى زند و نه به كسى كه در حال نماز است ؛ زيرا نمازگزار نمى تواند جواب سلام را بدهد ، در حالى كه سلام كردن براى مسلمان مستحب است و جواب سلام او را دادن واجب و نه به رباخوار و نه به كسى كه

در حال قضاى حاجت است و نه به كسى كه در حمّام است و نه به فاسقى كه آشكارا فسق و گناه مى كند .

بحار الأنوار : 76/9/35 .

حديث509

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُحِبُّ إطعامَ الطَّعامِ ،وإفشاءَ السَّلامِ .

امام باقر عليه السلام : همانا خداوند اطعام كردن مردم و به همه سلام دادن را دوست دارد .

المحاسن : 2/143/1371 .

حديث510

امام باقر عليه السلام :

بُنِيَ الإسلامُ على خَمسَهِ دَعائمَ : إقامِ الصَّلاةِ ، وإيتاءِ الزَّكاةِ ، وصَومِ شَهرِ رَمَضانَ ، وحَجِّ البَيتِ الحَرامِ ، والوَلايَةِ لَنا أهلَ البَيتِ .

امام باقر عليه السلام : اسلام بر پنج پايه بنا شده است : برپا داشتن نماز ، پرداخت زكات ، روزه ماه رمضان ، حج بيت اللّه الحرام، و ولايت ما اهل بيت .

الأمالي للمفيد : 353/4 .

حديث511

امام باقر عليه السلام :

مِن شَقاءِ العَيشِ ضِيقُ المَنزِلِ.

امام باقر عليه السلام : از سختى زندگى، تنگى منزل است.

الكافي : 6 / 526 / 6 .

حديث512

امام باقر عليه السلام :

ما أسكَرَ كَثيرُهُ فَقَلِيلُهُ حَرامٌ .

امام باقر عليه السلام : هر چه زيادش مستى آورد ، كم آن نيز حرام است .

بحار الأنوار : 79 / 131 / 20 .

حديث513

امام باقر عليه السلام :

إنّ أوَّلَ ما يُبدَأُ بهِ يَومَ القِيامَةِ صَدَقةُ الماءِ .

امام باقر عليه السلام : نخستين چيزى كه در روز قيامت به آن رسيدگى مى شود [ثواب ]صدقه آب [دادن به تشنه ]است .

بحار الأنوار: 96/173/13

حديث514

امام باقر عليه السلام :

مَن سَقى ظَمآنا ماءً سَقاهُ اللّه ُمِنَ الرَّحيقِ المَختومِ .

امام باقر عليه السلام : هر كه به تشنه كامى آب بنوشاند خداوند او را از شراب سر به مُهر بهشتى بنوشاند .

بحار الأنوار: 96/172/8

حديث515

امام باقر عليه السلام :

كانَ لأبِي عليه السلام في مَوضِعِ سُجودِهِ آثارٌ ناتِيةٌ ، وكانَ يَقطَعُها في السَّنَةِ مَرَّتَينِ ، في كُلِّ مَرّةٍ خَمسَ ثَفِناتٍ فَسُمِّيَ ذا الثَّفِناتِ لذلكَ .

امام باقر عليه السلام : در محلّ سجود پدرم آثارى بر آمده بود . سالى دوبار و هربار پنج پينه مى بريد . از همين رو به آن حضرت «ذوالثَفِنات (صاحب پينه ها)» مى گفتند .

علل الشرائع : 233/1.

حديث516

امام باقر عليه السلام :

لو يَعلَمُ السائلُ ما في المَسألَهِ ما سَألَ أحَدٌ أحَدا، ولَو يَعلَمُ المَسؤولُ ما في المَنعِ ما مَنَعَ أحَدٌ أحَدا .

امام باقر عليه السلام : اگر سائل بداند كه در سؤال و خواهش كردن چه نهفته است، هرگز كسى از كسى چيزى درخواست نمى كرد و اگر كسى كه از وى خواهشى مى شود بداند كه در نوميد كردن چه نهفته است ، هرگز كسى ، كسى را نوميد برنمى گرداند .

تحف العقول : 300.

حديث517

امام باقر عليه السلام :

مَن سَألَ بظَهرِ غِنىً لَقِيَ اللّه َ مَخْموشا وَجهُهُ يَومَ القِيامَةِ .

امام باقر عليه السلام : هر كس با وجود بى نيازى ، سؤال (گدايى) كند در روزِ قيامت با چهره اى خراشيده خدا را ديدار نمايد .

بحار الأنوار : 96/155/26 .

حديث518

امام باقر عليه السلام :

تَزاوَرُوا في بيوتِكُم فإنّ ذلكَ حَياةٌ لِأمرِنا ، رَحِمَ اللّه ُ عَبدا أحيا أمرَنا .

امام باقر عليه السلام : در خانه هايتان از يكديگر ديدار كنيد ؛ زيرا اين كار امر ما را زنده مى كند . رحمت خدا بر آن بنده اى كه امر ما را زنده كند .

بحار الأنوار : 2/144/6

حديث519

امام باقر عليه السلام :

لا شَفيعَ للمرأةِ أنجَحُ عِند رَبِّهامِن رِضا زَوجِها .

امام باقر عليه السلام : براى زن نزد پروردگارش شفيعى كارسازتر از خشنودى شوهرش نيست .

بحار الأنوار : 103 / 256/1

حديث520

امام باقر عليه السلام :

أكثِرْ ذِكرَ المَوتِ ، فإنّهُ لَم يُكثِرْ إنسانٌ ذِكرَ المَوتِ إلّا زَهِدَ في الدنيا .

امام باقر عليه السلام : زياد به ياد مرگ باش ؛ زيرا هيچ انسانى مرگ را بسيار ياد نكند ، مگر آن كه به دنيا بى رغبت شود .

بحار الأنوار : 73/64/31

حديث521

امام باقر عليه السلام :

كانَ فيما ناجَى اللّه ُ به موسى عليه السلام :... ما تَزَيَّنَ لي المُتَزَيِّنُونَ بمِثلِ الزُّهدِ في الدنيا عَمّا بِهِمُ الغِنى عنه .

امام باقر عليه السلام : از جمله نجواهاى خداوند متعال با موسى عليه السلام اين بود : . . . آراستگان ، خود را براى من به زيورى نياراستند كه همانند بى رغبتى به دنيا در آنچه بدان نياز ندارند، باشد .

بحار الأنوار : 13/349/37

حديث522

امام باقر عليه السلام :

وَجَدْنا في كتابِ رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إذا ظَهَرَ الزِّنا مِن بَعدِي كَثُرَ مَوتُ الفَجْأةِ .

امام باقر عليه السلام : در كتاب رسول خدا صلى الله عليه و آله يافتيم كه : چون بعد از من زنا آشكار گردد ، مرگهاى ناگهانى زياد شود .

الكافي : 2/374/2 .

حديث523

امام باقر عليه السلام :

الذي يَمنَعُ الزَّكاةَ يُحَوِّلُ اللّه ُمالَهُ يَومَ القِيامَةِ شُجاعا مِن نارٍ لَهُ رِيمَتانِ

امام باقر عليه السلام : كسى كه زكات نپردازد خداوند در روز قيامت دارايى او را به صورت افعى آتشين و دو سر (نيش) در مى آورد و آن را طوق گردن او مى كند و سپس به آن افعى گفته مى شود : به او بچسب همچنان كه او در دنيا به تو چسبيده بود . و اين است سخن خداوند كه : «بزودى روز قيامت آنچه را كه در بخشيدنش بخل مى ورزيدند ، چون طوقى به گردنشان خواهند آويخت » .

كذا ، ولعلّ الصحيح «زَبيبَتان» (كما في هامش المصدر).

حديث524

امام باقر عليه السلام :

وَجَدنا في كتابِ رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ...إذا مَنَعُوا الزَّكاةَ مَنَعَتِ الأرضُ بَرَكَتَها مِنَ الزَّرعِ والثِّمارِ والمَعادِنِ كُلِّها .

امام باقر عليه السلام : در كتاب رسول خدا صلى الله عليه و آله ديديم كه . . . هرگاه مردم از دادن زكات خوددارى كنند ، زمين بركتهاى خود را ، از هر نوع زراعت و ميوه ها و كانيها، دريغ دارد .

الكافي : 2/374/2

حديث525

امام باقر عليه السلام :

كانَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام يقولُ : مَن وَجَدَماءً وتُرابا ثُمّ افتَقَرَ فَأبعَدَهُ اللّه ُ .

امام باقر عليه السلام : امير المؤمنين عليه السلام مى فرمود : هر كه با وجود داشتن آب و خاك نيازمند باشد ، خدا [از رحمت خود ]دورش گرداند .

قرب الإسناد : 115/404 .

حديث526

امام باقر عليه السلام :

كانَ أبي يقولُ : خَيرُ الأعمالِ الحَرْثُ ، تَزرَعهُ فَيَأكُلُ مِنهُ البَرُّ والفاجِرُ ، أمّاالبَرُّ فَما أكَلَ مِن شيءٍ استَغفَرَ لكَ ، وأمّا الفاجِرُ فما أكَلَ مِنهُ مِن شَيءٍ لَعَنَهُ ، ويَأكُلُ مِنهُ البهائمُ والطَّيرُ .

امام باقر عليه السلام : پدرم مى فرمود : بهترين كارها كشاورزى است ؛ چيزى را مى كارى و نيك و بد از آن مى خورند . نيكوكار مى خورد و برايت از خدا آمرزش مى طلبد و بدكار مى خورد و آنچه خورده او را لعن و نفرين مى كند و چرندگان و پرندگان نيز از آن بهره مند مى شوند .

الكافي : 5/260/5 .

حديث527

امام باقر عليه السلام :

قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله لَمّا حَضَرَشَهرُ رَمَضانَ وذلكَ لثَلاثٍ بَقِينَ مِن شَعبانَ، قالَ لبِلالٍ : نادِ في الناسِ ، فَجَمعَ الناسُ ثُمّ صَعِدَ المِنبَرَ، فَحَمِدَ اللّه َ وأثنى علَيهِ، ثُمّ قالَ: أيُّها الناسَ ، إنَّ هذا الشَّهرَ قد حَضَرَكُم وهُو سَيِّدُ الشُّهُورِ ، فيهِ ليلةٌ خَيرٌ مِن ألفِ شَهرٍ ، تُغلَقُ فيهِ أبوابُ النِّيرانِ، وتُفتَحُ فيهِ أبوابُ الجِنانِ ، فَمَن أدرَكَهُ فلَم يُغفَرْ لهُ فَأبعَدَهُ اللّه ُ .

امام باقر عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله سه روز مانده از ماه شعبان ، به بلال دستور داد در ميان مردم جار بزند . پس مردم را جمع كرد و بر منبر رفت و حمد و ثناى خدا گفت و فرمود : اى مردم! همانا اين ماه به شما روى آورده و آن سروَر همه ماههاست . در

آن شبى وجود دارد كه از هزار ماه بهتر است . در اين ماه درهاى دوزخ بسته و درهاى بهشت گشوده مى شود . هر كه اين ماه را دريابد و آمرزيده نشود خداوند او را [از رحمت خود ]دور گرداند .

الأمالي للصدوق : 113/92 .

حديث528

امام باقر عليه السلام :

إنَّ لِكُلِّ شَيءٍ قُفْلاً وقُفلُ الإيمانِ الرِّفقُ .

امام باقر عليه السلام : همانا هر چيزى را قفلى باشد و قفل ايمان، ملايمت است .

الكافي : 2/118/1

حديث529

امام باقر عليه السلام :

اِستَرضِعْ لِولدِكَ بِلَبَنِ الحِسانِ ، وإيّاكَ والقِباحَ ؛ فإنّ اللَّبَنَ قد يُعدِي .

امام باقر عليه السلام : براى شير دادن كودكت ، دايه خوبروى بجوى و از دايه هاى زشت دورى كن ؛ زيرا شير [ويژگيهاى مادر را به فرزند ]سرايت مى دهد .

الكافي : 6/44/12 .

حديث530

امام باقر عليه السلام :

إنّ العَبدَ لَيُذنِبُ الذَّنبَ فَيُزوى عنهُ الرِّزقُ .

امام باقر عليه السلام : همانا بنده گناه مى كند و به سبب آن روزى از او گرفته مى شود .

الكافي : 2/270/8 .

حديث531

امام باقر عليه السلام :

الزَّكاةُ تَزِيدُ في الرِّزقِ .

امام باقر عليه السلام : زكات دادن ، روزى را مى افزايد .

بحار الأنوار : 96 / 14 / 27

حديث532

امام باقر عليه السلام :

علَيكَ بالدعاءِ لإخوانِكَ بظَهْرِ الغَيبِ فإنّهُ يَهِيلُ الرِّزقَ .

امام باقر عليه السلام : پشت سر برادرانت دعا كن ، كه اين كار روزى را [ به طرف تو ]سرازير مى كند .

بحار الأنوار : 76 / 60 / 14

حديث533

امام باقر عليه السلام :

صلةُ الأرحامِ تُحَسِّنُ الخُلُقَ وتُسَمِّحُ الكَفَّ وتُطَيِّبُ النَّفْسَ ، وتَزِيدُ في الرّزقِ وتُنسِئُ في الأجَلِ .

امام باقر عليه السلام : صله رحم، خلق و خوى را نيكو ، دست را بخشنده ، جان را پاكيزه و روزى را زياد مى كند و اجل را به تأخير مى اندازد .

الكافي : 2/152/12 .

حديث534

امام باقر عليه السلام :

صِلَةُ الأرحامِ تُزَكِّي الأعمالَ وتُنْمِي الأموالَ ، وتَدفَعُ البَلوى ، وتُيَسِّرُ الحِسابَ وتُنسِئُ في الأجَلِ .

امام باقر عليه السلام : صله رحم، اعمال را پاك مى كند ، داراييها را فزونى مى بخشد ، بلا را مى گرداند ، كار حسابرسى [در قيامت ]را آسان مى كند، و مرگ را به تأخير مى اندازد .

الكافي : 2/150/4

حديث535

امام باقر عليه السلام :

أخبَثُ المَكاسِبِ ، كَسبُ الرِّبا .

امام باقر عليه السلام : پليدترين كسب ها ، رباسْت .

الكافي : 5/147/12 .

حديث536

امام باقر عليه السلام :

_ لمّا سَألَهُ زرارةُ عن الرَّجُلِ يَعمَلُ الشيءَ مِن الخَيرِ فَيَراهُ إنسانٌ فَيَسُرُّهُ ذلكَ _ : لا بَأسَ ، ما مِن أحدٍ إلّا وهُ_و يُحِبُّ أن يَظهَرَ لَهُ في الناسِ الخَيرُ ، إذا لَ_م يَكُ_ن صَنَعَ ذلكَ لذلكَ .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ زراره كه درباره شخصى پرسيد كه كار خوبى انجام مى دهد و انسانى او را مى بيند و او خوشحال مى شود _ فرمود : اشكالى ندارد . همه دوست دارند كار نيكشان در ميان مردم نمايان شود، به شرط آن كه كار خوب را به اين منظور انجام نداده باشد .

الكافي : 2/297/18 .

حديث537

امام باقر عليه السلام :

سُئلَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله عن تفسيرِقَولِ اللّه ِ: «فَمَنْ كانَ يَرْجُو لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعمَلْ عَمَلاً صَالِحا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَدا» فقال : مَن صَلَّى مُراءاةَ الناسِ فهُو مُشرِكٌ ... ومَن عَمِلَ عَملاً مِمّا أمَرَ اللّه ُ بهِ مُراءاةَ الناسِ فهُو مُشرِكٌ .

امام باقر عليه السلام : از رسول خدا صلى الله عليه و آله درباره آيه «پس هر كه اميد ديدار پروردگارش را دارد بايد كارى شايسته كند و هيچ كس را شريك پروردگارش قرار ندهد » سؤال شد ، حضرت فرمود : هر كه براى خودنمايى به مردم نماز گزارد مشرك است . . . و هر كه يكى از فرمان هاى خدا را براى خودنمايى به مردم به جاى آورد مشرك است .

تفسير القمّي : 2/47 .

حديث538

امام باقر عليه السلام :

مَن كانَ ظاهِرُهُ أرجَحَ مِن باطِنِهِ خَفَّ مِيزانُهُ .

امام باقر عليه السلام : هر كه [كفه] ظاهرش سنگينتراز باطنش باشد، ترازوى [اعمال] او سبك است .

الأمالي للصدوق : 580/798 .

حديث539

امام باقر عليه السلام :

إنّ العِب_ادَ إذا نامُ_وا خَرَجَت أرواحُهُم إلى السماءِ ، فما رَأتِ الرُّوحُ في السماءِ فهُوالحقُّ وما رَأت في الهواءِ فهُو الأضغاثُ .

امام باقر عليه السلام : هر گاه بندگان بخوابند ، ارواحشان به آسمان پر مى كشد . آنچه روح در آسمان ببيند حقيقى است و هرچه در فضا ببيند رؤياهاى آشفته است .

الأمالي للصدوق : 209/232 .

حديث540

امام باقر عليه السلام :

لا تَطلُبَنَّ أن تكونَ رَأسافتكونَ ذَ نَبا .

امام باقر عليه السلام : هرگز در پى سركرده بودن مباش ، كه دنباله رو مى شوى .

الكافي : 2/338/1

حديث541

امام باقر عليه السلام :

في كِتابِ أميرِ المؤمنينَ عليه السلام :ثلاثُ خِصالٍ لا يَموتُ صاحِبُهُنّ حتّى يَرى وَبالَهُنَّ : البَغيُ، وقَطيعَةُ الرَّحِمِ، واليَمينُ الكاذِبةُ.

امام باقر عليه السلام : در كتاب اميرالمؤمنين عليه السلام آمده است : سه گناه است كه صاحب آنها در همين دنيا كيفرش را ببيند : ستم ، بريدن پيوند خويشاوندى، و سوگند دروغ .

الأمالي للمفيد : 98/8 .

حديث542

امام باقر عليه السلام :

إنّه ما مِن سَنَةٍ أقَلَّ مَطَراً مِن سَنَةٍ ، ولكنّ اللّه َ يَضَعُهُ حيثُ يشاءُ ، إنّ اللّه َ عزّوجلّ إذا عَمِلَ قَومٌ بالمعاصِي صَرَفَ عَنهُم ما كانَ قَدَّرَ لَهُم مِنَ المَطَرِ .

امام باقر عليه السلام : هيچ سالى كم بارش تر از سال ديگر نيست ، بلكه خداوند باران را هر جا كه خواهد مى باراند . [اما ]هر گاه مردمى مرتكب گناهان شوند ، خداوند عز و جل بارانى را كه براى آنان مقدّر كرده بود، از ايشان باز دارد .

بحار الأنوار : 73/329/12

حديث543

امام باقر عليه السلام :

_ في قولِهِ تعالى : «...ولَم يُصِرُّوا ...» _ : الإصرارُ أن يُذنِبَ العَبدُ ولايَستَغفِرَ ، ولا يُحَدِّثَ نفسَهُ بالتوبةِ فذلكَ الإصرارُ .

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه « . . . بر آنچه مى كردند پاى نفشارند» _ فرمود : اصرار بر گناه اين است كه بنده گناه كند و آمرزش نطلبد و در فكر توبه هم نباشد . اين است اصرار [بر گناه] .

بحار الأنوار : 6/32/40 .

حديث544

امام باقر عليه السلام :

لا مُصيبَةَ كاستِهانَتِكَ بالذنبِ ورِضاكَ بالحالةِ التي أنتَ علَيها .

امام باقر عليه السلام : مصيبتى چون كوچك شمردن گناهت و رضايت دادن به وضعيت موجودت نيست .

تحف العقول : 286 .

حديث545

امام باقر عليه السلام :

مَنِ ارتَكَبَ الذنبَ في الخَلاءِ لم يَعبَأِ اللّه ُ بهِ .

امام باقر عليه السلام : هر كه در خلوت گناه كند، خداوند به او اعتنا نمى كند .

بحار الأنوار : 46/247/35 .

حديث546

امام باقر عليه السلام :

مِنَ الذُّنوبِ التي لا تُغفَرُ قولُ الرَّجُلِ : يالَيتَنِي لا اُؤَاخَذُ إلّا بهذا !

امام باقر عليه السلام : از جمله گناهانى كه آمرزيده نمى شود اين سخن انسان است كه بگويد : كاش جز به همين گناه باز خواست نشوم!

الخصال : 24/83 .

حديث547

امام باقر عليه السلام :

الذُّنوبُ كُلُّها شَديدةٌ وأشَدُّهاما نَبَتَ عَليهِ اللَّحمُ والدمُ .

امام باقر عليه السلام : همه گناهان بدند و بدترين آنها گناهى است كه بر آن گوشت و خون برويد .

الكافي : 2/270/7 .

حديث548

امام باقر عليه السلام :

لا ذُلَّ كَذُلِّ الطَّمَعِ .

امام باقر عليه السلام : هيچ خوارى اى چون خوارى طمع نيست .

تحف العقول : 286 .

حديث549

امام باقر عليه السلام :

في التَّوراةِ مَكتوبٌ : ... يا موسى ... اُذكُرْني في خَلَواتِكَ وعِندَ سُرورِ لَذَّتِكَ أذكُرْكَ عِندَ غَفَلاتِكَ .

امام باقر عليه السلام : در تورات نوشته شده است : . . .اى موسى! . . . در تنهايى ها و هنگام شادى لذّتها و خوشى هايت مرا ياد كن تا در غفلت هايت به ياد تو باشم .

الأمالي للصدوق : 327/384 .

حديث550

امام باقر عليه السلام :

لا يَزالُ المُؤمنُ في صلاةٍ ماكانَ في ذِكرِ اللّه ِ ، قائماً كانَ أو جالِساً أو مُضطَجِعاً ، إنّ اللّه َ تعالى يقولُ «اَ لَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللّه َ قِياماً وقُعُوداً وعَلَى جُنوبِهِم ...»

امام باقر عليه السلام : مؤمن تا زمانى كه به ياد خدا باشد ، ايستاده يا نشسته يا خفته ؛ پيوسته در نماز است ؛ خداوند متعال مى فرمايد : «آنان كه خدا را ايستاده و نشسته و به پهلو خفته ، ياد مى كنند» .

آل عمران : 191 .

حديث551

امام باقر عليه السلام :

لا دِينَ لِمَن دانَ بطاعةِ مَن عَصَى اللّه َ ، ولا دِينَ لِمَن دانَ بِفِريَةِ باطلٍ على اللّه ِ ، ولا دِينَ لِمَن دانَ بجُحُودِ شَيءٍ مِن آياتِ اللّه ِ .

امام باقر عليه السلام : هر كه ملتزم به اطاعت از معصيت كار شود ، دين ندارد ، هر كه ملتزم به نسبت دروغ و باطلى به خدا شود ، دين ندارد و هركه ملتزم به انكار آيه اى از آيات خدا شود دين ندارد .

الكافي : 2/373/4 .

حديث552

امام باقر عليه السلام :

أوحَى اللّه ُ تعالى إلى شُعَيبٍ النبيِّ : إنّي مُعَذِّبٌ مِن قومِكَ مائَةَ ألفٍ : أربعينَ ألفاً مِن شِرارِهِم وسِتّينَ ألفاً مِن خِيارِهم ، فقالَ : يا ربِّ ، هؤلاءِ الأشرارُ فما بالُ الأخيارِ ؟! فَأوحَى اللّه ُ عزّوجلّ إلَيهِ : داهَنوا أهلَ المعاصِي فلَم يَغضَبُوا لِغَضَبِي .

امام باقر عليه السلام : خداوند متعال به شعيب پيامبر وحى فرمود كه : من صد هزار نفر از مردم تو را عذاب خواهم كرد : چهل هزار نفر بدكار را ، شصت هزار نفر از نيكانشان را . شعيب عرض كرد : پروردگارا! بدكاران سزاوارند اما نيكان چرا؟ خداوند عز و جل به او وحى فرمود كه : آنان با گنهكاران راه آمدند و به خاطر خشم من به خشم نيامدند .

مشكاة الأنوار : 104/238 .

حديث553

امام باقر عليه السلام :

إنّ الدنيا عِندَ العُلَماءِ مِثلُ الظِلِّ .

امام باقر عليه السلام : دنيا در نظر دانشمندان مانند سايه است .

بحار الأنوار : 73/ 126/123

حديث554

امام باقر عليه السلام :

أنزِلِ الدنيا كمَنزِلٍ نَزَلتَهُ ثُمّ ارتَحَلتَ عَنهُ ، أو كمالٍ وَجَدتَهُ في مَنامِكَ فاستَيقَظتَ ولَيس مَعكَ مِنهُ شيءٌ ، إنّي (إنّما) ضَرَبتُ لكَ هذا مَثَلاً لأ نّها عِندَ أهلِ اللُبِّ والعِلمِ باللّه ِ كَفَيْءِ الظِّلالِ .

امام باقر عليه السلام : دنيا را چون منزلى بدان كه در آن فرود آمده اى و سپس از آن مى كوچى ؛ يا مانند مالى بدان كه در عالم خواب يافته اى و چون بيدار شوى خبرى از آن نيست . من اين را به عنوان مَثَل برايت گفتم ؛ زيرا دنيا در نظر خردمندان و خداشناسان همانند جابه جا شدن سايه هاست.

الكافي : 2/133/16 .

حديث555

امام باقر عليه السلام :

نِعمَ العَونُ الدنيا علَى الآخِرَةِ .

امام باقر عليه السلام : دنيا ياور خوبى براى آخرت است .

بحار الأنوار : 73/127/126 .

حديث556

امام باقر عليه السلام :

واللّه ِ لا يُلِحُّ عبدٌ مُؤمِنٌ علَى اللّه ِ عزّوجلّ في حاجتِهِ إلّا قضاها لَهُ .

امام باقر عليه السلام : به خدا سوگند هيچ بنده مؤمنى در حاجت خود به درگاه خداوند عز و جل اصرار نورزد، مگر آن كه حاجتش را بر آورد .

الكافي : 2/475/3 .

حديث557

امام باقر عليه السلام :

لا تَستَكثِرُوا شَيئا ممّا تَطلُبُونَ،فما عِندَ اللّه ِ أكثَرُ مِمّا تُقدِّرونَ .

امام باقر عليه السلام : هيچ خواسته اى را زياد مشماريد ؛ زيرا آنچه نزد خداست بيش از آن است كه مى پنداريد .

مكارم الأخلاق : 2/97/2275 .

حديث558

امام باقر عليه السلام :

إنَّ العبدَ يسألُ اللّه َ الحاجهَ فيكونُ من شَأنِهِ قضاؤها إلى أجلٍ قريبٍ أو إلى وقتٍ بَطيءٍ ، فيُذنِبُ العبدُ ذنبا فيقولُ اللّه ُ تَبارَكَ وَتَعالى للمَلَكِ : لا تَقضِ حاجَتَهُ واحرِمْهُ إيَّاها ، فإنَّهُ تَعَرَّضَ لِسَخَطي واستَوجَبَ الحِرمانَ مِنّي .

امام باقر عليه السلام : [گاه] بنده حاجتى را از خداوند مى خواهد و از شأن خداست كه آن را در آينده اى نزديك يا با تأخير برآورده سازد ؛ اما بنده بعدا مرتكب گناهى مى شود . پس، خداوند تبارك و تعالى به فرشته مى گويد : حاجت او را بر مياور و او را از آن محروم گردان ؛ زيرا او خود را در معرض خشم من نهاد و مستوجب محروميت از سوى من شد .

بحار الأنوار : 73/329/11 .

حديث559

امام باقر عليه السلام :

لا تُحَقِّرُوا صَغيرا مِن حَوائجِكُم ؛ فإنّ أحَبَّ المؤمنينَ إلَى اللّه ِ تَعالى أسألُهُم.

امام باقر عليه السلام : حاجتهاى كوچك خود را خردو كم اهميت مشماريد ؛ زيرا محبوبترين مؤمنان نزد خداوند متعال كسى است كه بيشترين درخواست را داشته باشد .

مكارم الأخلاق : 2/97/2275 .

حديث560

امام باقر عليه السلام :

يَنبَغي للمُؤمِنِ أن يَكونَ دُعاؤهُ فِي الرَّخاءِ نَحْوا مِن دُعائهِ فِي الشِّدَّةِ .

امام باقر عليه السلام : سزاوار است كه مؤمن هنگام آسايش همان گونه دعا كند كه هنگام گرفتارى .

الكافي : 2/488/1 .

حديث561

امام باقر عليه السلام :

_ وقد سُئلَ عن أفضَلِ الأخْلاقِ _ : الصّبرُ والسّماحَةُ .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به اين پرسش كه برترين خويها كدام است _ فرمود : شكيبايى و بخشندگى .

بحار الأنوار : 36/358/228 .

حديث562

امام باقر عليه السلام :

_ في قول_هِ تعال_ى : «ومَن كانَ في هذهِ أعْمى فهُوَ في الآخِرَةِ أعْمى»

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «كسى كه در اين دنيا كور باشد در آخرت نيز كور است» _ فرمود : كسى كه آفرينش آسمانها و زمين و گردش شب و روز و چرخش خورشيد وماه و ديگر نشانه هاى شگفت آور او را به اين نكته رهنمون نشود كه در پس همه

اينها خبر بسيار بزرگترى هست «در آخرت نيز كور است»، يعنى خدا مى گويد: از مشاهده آنچه نديده ، كور است و ره گم كرده تر.

الإسراء : 72 .

حديث563

امام باقر عليه السلام :

_ وقد سألَهُ رجُلٌ مِن عُلَماءِأهلِ الشّامِ : ... فالشَّيْءُ خَلقَهُ مِن شَيْءٍ أو مِن لا شَيءٍ ؟ _ : خَلقَ الشَّيْءَ لا مِن شَيْءٍ كانَ قَبلَهُ . ولَو خَلقَ الشَّيْءَ مِن شَيْءٍ ، إذا لَم يَكُنْ لَهُ انْقِطاعٌ أبدا ، ولَم يَزَلِ اللّه ُ إذا ومَعهُ شَيْءٌ ، ولكنْ كانَ اللّه ُ ولا شَيْءَ مَعهُ .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به يكى از علماى شام كه از ايشان پرسيد: ... پس اشياء را از چيزى آفريده است يا از هيچ ؟ _ فرمود : اشياء را آفريد نه از چيزى كه پيش از آن وجود داشته باشد. اگر شى ء را از شى ء آفريده باشد، هرگز ميان او و اشياء انقطاع نبوده و همواره چيزى با خدا مى باشد . حال آن كه خدا بوده و چيزى با او نبوده است .

التوحيد : 66/20

حديث564

امام باقر عليه السلام :

لَعلّكَ تَرى أنَّ اللّه َ إنّما خَلقَ هذا العالَمَ الواحِدَ ، وتَرى أنَّ اللّه َ لَم يَخْلُقْ بَشَرا غَيرَكُم ! بلى واللّه ِ ، لَقد خَلقَ اللّه ُ ألفَ ألفِ عالَمٍ ، وألْفَ ألفِ آدمَ ، أنتَ في آخِرِ تِلكَ العوالِمِ واُولئكَ الآدَمِيّينَ .

امام باقر عليه السلام : شايد فكر مى كنى كه خداوند فقط همين يك عالم را آفريده و بشرى جز شما خلق نكرده است ؛ به خدا سوگند كه خداوند هزار هزار عالم و هزار هزار آدم بيافريده كه تو در آخرين آن عالمها و آن آدميان هستى .

التوحيد : 277/2 .

حديث565

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ تباركَ وتعالى ... خَلقَ الأشياءَ لا مِن شَيءٍ ، ومَن زَعَمَ أنَّ اللّه َ تعالى خَلقَ الأشياءَ مِن شَيءٍ فَقد كَفرَ .

امام باقر عليه السلام : خداوند تبارك وتعالى ... موجودات را بيافريد اما نه از چيزى، و هركس بگويد كه خداوند متعال موجودات را از چيزى آفريده كافر است .

علل الشرائع : 607 / 81 .

حديث566

امام باقر عليه السلام :

أوَّلُ شَيءٍ خَلقَهُ مِن خَلْقِهِ الشّيءُ الّذي جَميعُ الأشياءِ مِنهُ ، وهُو الماءُ .

امام باقر عليه السلام : نخستين چيزى كه خدا آفريد و همه چيزهاى ديگر از او به وجود آمد،آب بود.

التوحيد : 67/20 .

حديث567

امام باقر عليه السلام :

كانوا قَبلَ نُوحٍ اُمّةً واحِدَهً على فِطْرَةِ اللّه ِ لا مُهْتَدينَ ولا ضُلّالاً ، فَبعَثَ اللّه ُ النَّبِيّينَ .

امام باقر عليه السلام : پيش از نوح، مردم يك امت بودند و بر سرشت خدايى ؛ نه رهيافته و نه گمراه . پس خداوند پيامبران را برانگيخت .

مجمع البيان : 2/543 .

حديث568

امام باقر عليه السلام :

إنّما مَثَلُ الحاجَةِ إلى مَن أصابَ مالَهُ حَديثا كمَثَلِ الدِّرْهَمِ في فَمِ الأفْعى : أنتَ إلَيهِ مُحْوِجٌ وأنتَ مِنها على خَطرٍ .

امام باقر عليه السلام : حكايت كسى كه نيازمند نوكيسه باشد، حكايت درهمى است كه در دهان افعى است، كه هم به آن نياز دارى و هم از افعى در خطرى .

تحف العقول : 294 .

حديث569

امام باقر عليه السلام :

أيُّما مسلمٍ أتى مسلما _ زائرا أو طالِبَ حاجَهٍ وهُو في مَنزِلِهِ _ فاسْتَأذَنَ لَه ولَم يَخْرُجْ إلَيهِ ، لَم يَزَلْ في لَعْنَةِ اللّه ِ عزّوجلّ حتّى يَلْتَقِيا .

امام باقر عليه السلام : هرگاه مسلمانى براى ديدار مسلمانى ديگر يا حاجت خواهى از او به منزل وى رود و اجازه ورود بخواهد و او بيرون نيايد ، تا زمانى كه همديگر را ديدار كنند ، پيوسته در لعنت خداوند عز و جل باشد .

الكافي : 2/365/4 .

حديث570

امام باقر عليه السلام :

_ وقد سألَهُ أبو بصيرٍ عن قولِ اللّه ِ : «ومَن يُؤْتَ الحِكْمَةَ فَقَد اُوتيَ خَيرا كَثيرا» _ : هِي طاعَةُ اللّه ِ ومَعرِفَةُ الإمامِ.

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به سؤال ابوبصير از آيه «و به هركس حكمت عطا شود خوبى فراوان داده شده است» _ : مراد از حكمت، فرمانبرى از خدا و شناخت امام است .

بحار الأنوار : 1/215/22

حديث571

امام باقر عليه السلام :

مِن حقِّ المؤمنِ على أخيهِ المؤمنِ أن يُشْبِعَ جَوْعَتَهُ ، ويُواريَ عَورَتَهُ ، ويُفرِّجَ عَنهُ كُرْبَتهُ ، ويَقْضيَ دَيْنَهُ ، فإذا ماتَ خَلَفَهُ في أهلِهِ ووُلدِهِ .

امام باقر عليه السلام : از حقوق مؤمن بر مؤمن اين است كه گرسنگى او را بزدايد ، بدن برهنه اش را بپوشاند ، اندوهش را برطرف سازد، قرضش را بپردازد و پس از مرگش به زن و فرزندان او رسيدگى كند .

الكافي : 2/169/1 .

حديث572

امام باقر عليه السلام :

لَمّا حَضَرَتْ أبي عليَّ ابنَ الحسينِ عليه السلام الوَفاةُ ضَمَّني إلى صَدْرِهِ ثُمَّ قالَ : أيْ بُنيَّ ، اُوصيكَ بِما أوْصاني أبي حِينَ حَضَرَتْهُ الوَفاةُ _ وبما ذَكَرَ أنّ أباهُ عليه السلام أوصاهُ بهِ _ : أيْ بُنَيَّ ، اصبِرْ على الحقِّ وإنْ كانَ مُرّا .

امام باقر عليه السلام : چون هنگام رحلت پدرم على بن الحسين عليه السلام فرا رسيد، مرا در آغوش گرفت و فرمود : فرزندم ! من به تو همان سفارشى را مى كنم كه پدرم در هنگام فرا رسيدن رحلتش به من كرد و فرمود كه پدر او نيز به وى همان سفارش را كرده است : فرزندم ! حقّ را تحمّل كن هرچند تلخ باشد .

بحار الأنوار : 70/184/52 .

حديث573

امام باقر عليه السلام :

إنَّ الحَسَد لَيَأكُلُ الإيمانَ كماتَأكُلُ النّارُ الحَطَبَ .

امام باقر عليه السلام : هر آينه حسد ايمان را مى خورد، همان گونه كه آتش هيزم را مى خورد .

الكافي : 2/306/1

حديث574

امام باقر عليه السلام :

قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : كُلُّ مُحاسَبٍ مُعذَّبٌ ، فقالَ لَهُ قائلٌ : يا رسولَ اللّه ِ ، فأينَ قولُ اللّه ِ عزّوجلّ: «فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسابا يَسيرا» ؟ قالَ : ذلكَ العَرْضُ ، يَعني التَّصَفُّحَ .

امام باقر عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : هر كه حسابرسى شود عذاب شدنى است . كسى به آن حضرت عرض كرد : اى رسول خدا ! پس اين سخن خداوند عز و جل چه مى شود كه : «آسان حسابرسى خواهد شد» ؟ پيامبر فرمود : آن، يك ديدن و مرور است، يعنى تورّقى بيش نيست .

معاني الأخبار : 262/1 .

حديث575

امام باقر عليه السلام :

قَرَأتُ في كِتابِ عليٍّ عليه السلام : إنَّ المؤمنَ يُمْسي حَزينا ويُصبِحُ حَزينا ، ولا يَصْلُحُ لَهُ إلّا ذلكَ .

امام باقر عليه السلام : در كتاب على عليه السلام خواندم كه مؤمن بام و شامش را به اندوه مى گذراند وجز اين به صلاح او نيست .

التمحيص : 44/55 .

حديث576

امام باقر عليه السلام :

إنَّ الرّجُلَ إذا أصابَ مالاً مِن حَرامٍ لَم يُقْبَلْ مِنهُ حَجُّ ولا عُمْرَةٌ ولا صِلَةُ رَحِمٍ حتّى أنّه يَفْسُدُ فيهِ الفَرْجُ .

امام باقر عليه السلام : هرگاه انسان مالى از حرام به دست آورد نه حجّى از او پذيرفته شود ، نه عمره اى و نه صله رحمى و حتى در ازدواج و زناشويى او تأثير سوء مى گذارد .

الأمالي للطوسي : 680/1447 .

حديث577

امام باقر عليه السلام :

مَثَلُ الحَريصِ على الدُّنيا مَثَلُ دُودَةِ القَزِّ : كُلَّما ازْدادَتْ مِن القَزِّ على نَفْسِها لَفّا كانَ أبْعَدَ لَها مِن الخُروجِ ، حتّى تَموتَ غَمّا .

امام باقر عليه السلام : حكايت آزمندِ به دنيا، حكايت كرم ابريشم است كه هرچه بيشتر ابريشم بر خود مى تند ، با بيرون آمدن از پيله بيشتر فاصله مى گيرد تا آن كه سرانجام دق مرگ مى شود .

الكافي : 2/316/7

حديث578

امام باقر عليه السلام :

مَن حمَلَ السِّلاحَ باللَّيلِ فهُو مُحارِبٌ ، إلّا أنْ يَكونَ رجُلاً لَيس مِن أهلِ الرِّيبةِ .

امام باقر عليه السلام : هركس شبانه با خود سلاح حمل كند محارب است مگر آن كه كسى باشد كه نتوان به او مشكوك شد.

الكافي : 7/246/6 ، تهذيب الأحكام : 10/134/530 .

حديث579

امام باقر عليه السلام :

إذا دَخَلَ عَلَيكَ رَجُلٌ يُريدُأهلَكَ وما تَملِكُ فَابدُرهُ بِالضَّربَةِ إنِ استَطَعتَ ، فَإِنَّ اللِّصَّ مُحارِبٌ للّه ِِ ولِرَسولِهِ فَاقتُلهُ فَما تَبِعَكَ فِيهِ مِن شَيءٍ فَهُوَ عَلَيَّ

امام باقر عليه السلام : اگر مردى به خانه ات وارد شد و قصد تجاوز به زن و اموالت را داشت اگر توانستى ، در ضربه زدن به او پيشدستى كن ، زيرا چنين دزدى محارب با خدا و پيامبر اوست ؛ پس او را بكش و اگر پيامدى برايت داشت به عهده من .

قرب الأسناد : ص 158 ح 577 .

حديث580

امام باقر عليه السلام :

إنَّ علِيّا عليه السلام كانَ يقولُ : لَأنْ يَخْطَفَني الطَّيرُ أحَبُّ إلَيَّ مِن أنْ أقولَ على رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ما لَم يَقُلْ ، سَمِعْتُ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يقولُ يَومَ الخَندَقِ : الحَربُ خُدْعَةٌ ، ويقولُ : تَكَلَّموا بما أرَدْتُم .

امام باقر عليه السلام : على عليه السلام مى فرمود : اگرپرنده [شكارى ]مرا بربايد خوشتر دارم تا سخنى را به پيامبر نسبت دهم كه نفرموده است. شنيدم پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در جنگ خندق مى فرمود: جنگ يعنى خدعه و نيرنگ و مى فرمود : هرچه مى خواهيد بگوييد .

وسائل الشيعة : 11/102/1 .

حديث581

امام باقر عليه السلام :

إنّ أميرَ المؤمنينَ عليه السلام أمرَ قَنْبراأنْ يَضرِبَ رجُلاً حَدّا ، فغَلُظَ قَنبرٌ فَزادَهُ ثلاثةَ أسْواطِ ، فأقادَهُ عليٌّ عليه السلام مِن قَنبرٍ ثلاثةَ أسْواطٍ .

امام باقر عليه السلام : اميرالمؤمنين عليه السلام به قنبردستور داد مردى را حدّ بزند . قنبر از روى عصبانيت سه تازيانه بيشتر زد. على عليه السلام قنبر را با سه تازيانه قصاص كرد .

الكافي : 7/260/1 ، تهذيب الأحكام : 10/148/587 نحوه.

حديث582

امام باقر عليه السلام :

في ثلاثةٍ شَهِدوا على رجُلٍ بالزِّنى، فقالَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام : أينَ الرّابِعُ ؟ فقالوا : الآنَ يَجيءُ ، فقالَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام : حُدُّوهُم ، فليسَ في الحُدودِ نَظِرَةُ ساعَةٍ .

امام باقر عليه السلام : سه نفر شهادت دادند كه مردى زنا كرده است . امير المؤمنين عليه السلام فرمود : نفر چهارم كجاست ؟ گفتند : الان مى آيد . امير المؤمنين عليه السلام فرمود : اين سه نفر را حدّ [قذف] بزنيد ؛ زيرا در حدود حتى يك لحظه مهلت روا نيست.

الكافي : 7/210/4 .

حديث583

امام باقر عليه السلام :

إنّ اللّه َ تباركَ وتعالى ... جَعلَ لكُلِّ شيءٍ حَدّا ، و جَعلَ علَيهِ دَليلاً يَدُلُّ علَيهِ ، وجَعلَ على مَن تَعدّى ذلك الحَدَّ حَدّا .

امام باقر عليه السلام : خداوند تبارك و تعالى ...براى هر چيزى حدّ ومرزى قرار داده وبراى نشان دادن آن مرز ، نشانه اى گذاشته است و براى كسى كه از آن مرز فراتر رود، حدّ [مجازات] معيّن كرده است.

الكافي : 1/59/2 .

حديث584

امام باقر عليه السلام :

ما وَردَ علَيكُم مِن حَديثِ آلِ محمّدٍ صلواتُ اللّه ِ علَيهِم فلانَتْ لَهُ قُلوبُكُم وعَرَفْتُموهُ فاقْبَلوهُ ، وما اشْمَأزَّتْ مِنهُ قُلوبُكُم وأنْكَرْتُموهُ فَرُدّوهُ إلى اللّه ِ وإلى الرّسولِ وإلى العالِمِ مِن آلِ محمّدٍ عليهم السلام .

امام باقر عليه السلام : هر حديثى كه از قول آل محمّد، صلوات اللّه عليهم، به شما رسيد و دلهايتان در برابرش نرم شد و با آن احساس آشنايى كرديد آن را بپذيريد و اگر دلهايتان از آن رميد و آن را بيگانه حس كرديد [صحّت و سقم] آن را به خدا و پيامبر و عالمِ از خاندان محمّد صلى الله عليه و آله موكول كنيد.

بصائر الدرجات : 21/1 .

حديث585

امام باقر عليه السلام :

لَحَديثٌ واحِدٌ تأخُذُهُ عن صادِقٍ خَيرٌ لَكَ من الدُّنيا وما فِيها .

امام باقر عليه السلام : هر آينه يك حديث كه از فردى راستگو فراگيرى، براى تو بهتر از تمام دنياست.

الأمالي للمفيد : 42/10 .

حديث586

امام باقر عليه السلام :

إنَّ حَديثَنا يُحْييالقُلوبَ .

امام باقر عليه السلام : همانا حديث و سخن ما دلهارا زنده مى كند.

بحار الأنوار : 2/144/5 .

حديث587

امام باقر عليه السلام :

_ وقد سُئلَ عن حُجّةِ اللّه ِ على لعِبادِ _ : أنْ يَقولوا ما يَعْلَمونَ ، ويَقِفوا عِندما لا يَعْلَمونَ .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به سؤال از حجّت خدا بر بندگان _ فرمود : اين است كه آنچه مى دانند بگويند و از اظهار نظر پيرامون آنچه نمى دانند خوددارى ورزند.

التوحيد : 459/27

حديث588

امام باقر عليه السلام :

ما يُعْبَأُ بِمَن يَؤُمُّ هذا البَيتَ إذالَم يَكُن فيهِ ثَلاثُ خِصالٍ : وَرَعٌ يَحْجِزُهُ عن مَعاصي اللّه ِ تعالى ، وحِلْمٌ يَمْلِكُ بهِ غَضَبَهُ ، وحُسْنُ الصَّحابةِ لِمَن صَحِبَهُ .

امام باقر عليه السلام : كسى كه اين خانه را زيارت كند،اگر سه خصلت در او نباشد، ارزش ندارد: ورعى كه او را از معاصى خداوند متعال باز دارد، حلمى كه با آن خشمش را مهار كند و حسن معاشرت با كسى كه با وى همنشينى دارد.

الخصال : 148/180 .

حديث589

امام باقر عليه السلام :

إنَّما اُمِرَ النّاسُ : أنْ يَأتوا هذهِ الأحْجارَ فيَتطوّفوا بها ، ثُمَّ يَأتُونَنا فيُخْبِرونا بوَلايَتِهِم ، ويَعْرِضوا علَينا نُصْرَتَهُم .

امام باقر عليه السلام : مردم فرمان دارند كه بيايند وبر گرد اين سنگها بگردند و پس از آن نزد ما بيايند و نسبت به ما اظهار ولايت و دوستى كنند و هوادارى شان را از ما اعلام نمايند.

عيون أخبار الرِّضا عليه السلام : 2/262/30 .

حديث590

امام باقر عليه السلام :

تَمامُ الحَجِّ لِقاءُ الإمامِ .

امام باقر عليه السلام : تماميت حجّ به ملاقات كردن با امام است.

عيون أخبار الرِّضا عليه السلام : 2/262/29

حديث591

امام باقر عليه السلام :

الحَجُّ تَسْكينُ القُلوبِ .

امام باقر عليه السلام : حجّ، آرامش بخش دلهاست.

الأمالي للطوسي : 296/582 .

حديث592

امام باقر عليه السلام :

أنَّهُ [عَلِيّا] كانَ يَعْرِضُ السّجونَ في كُلِّ يَومِ جُمُعةٍ؛ فمَن كانَ علَيهِ حَدٌّ أقامَهُ، ومَن لَم يَكُن علَيهِ حَدٌّ خلّى سَبيلَهُ .

امام باقر عليه السلام : على عليه السلام هر جمعه از زندانيان بازديد مى كرد. اگر كسى محكوم به خوردن حدّ بود حدّ را بر او جارى مى ساخت و اگر مستحق حدّ نبود آزادش مى كرد.

دعائم الإسلام : 2/443/1544 .

حديث593

امام باقر عليه السلام :

_ في رجُلٍ أمَرَ رجُلاً بقَتلِ رجُلٍ فقَتلَهُ _ : يُقْتَلُ بهِ الّذي قَتَلَهُ ، ويُحْبَسُ الآمِرُ بقَتْلِهِ في السِّجْنِ حتّى يَموتَ .

امام باقر عليه السلام _ درباره مردى كه به كسى دستور قتل ديگرى را داده و او وى را به قتل رسانيده باشد _ فرمود : قاتل كشته مى شود و آن كه دستور قتل داده در زندان نگاه داشته مى شود تا بميرد.

الكافي : 7/285/1 .

حديث594

امام باقر عليه السلام :

واللّه ِ ، ما مَعنا مِن اللّه ِ بَراءةٌ ، ولابَيْنَنا وبَينَ اللّه ِ قَرابَةٌ، ولا لَنا على اللّه ِ حُجَّةٌ ، ولانَتَقرَّبُ إلى اللّه ِ إلّا بالطّاعَةِ ، فمَن كانَ مِنكُم مُطيعا للّه ِ تَنْفَعُهُ ولايَتُنا ، ومَن كانَ مِنكُم عاصيا للّه ِ لَم تَنْفَعْهُ وَلايَتُنا . ويْحَكُم لا تَغْتَرّوا ! ويْحَكُم لاتَغْتَ_رّوا !

امام باقر عليه السلام : به خدا سوگند ما از جانب خداامان نامه اى [براى شما] نداريم و ميان ما و خداوند خويشى نيست و ما را بر خدا حجتى نباشد و جز با طاعت به خدا نزديك نشويم. پس، هر كدام شما كه فرمانبردار خدا باشد ولايت ما سودش رساند و هر كدام شما كه خدا را نافرمانى كند ولايت ما سودش نرساند. واى بر شما، غرّه نشويد! واى بر شما، غرّه نشويد!

وسائل الشيعة : 11/185/4 .

حديث595

امام باقر عليه السلام :

_ في قولهِ تعالى : «فَقَدِاسْتَمْسَكَ بِالعُرْوَةِ الوُثْقَى»

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «هر آينه به دستاويز استوار چنگ زده است» _ فرمود : آن دستاويز استوار، دوستى ما خاندان است.

البقرة : 256 .

حديث596

امام باقر عليه السلام :

إنّ اللّه َ يُحِبُّ المُداعِبَ فيالجَماعةِ بلا رَفَثٍ ، المتوحِّدَ بالفِكْرَةِ ، المُتَحَلّيَ بالصّبرِ ، المُتَباهيَ بالصَّلاةِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند دوست دارد كسى راكه با مردم مزاح كند اما سخن زشت به زبان نياورد و نيز كسى را كه انديشه اى يكتاپرست داشته باشد و كسى را كه آراسته به خصلت شكيبايى باشد و كسى را كه به نماز خواندن افتخار كند.

المحاسن : 1/456/1056 .

حديث597

امام باقر عليه السلام :

قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : ما آمَنَ بي مَن باتَ شَبْعانَ وجارُهُ جائعٌ . قالَ : وما مِن أهلِ قريةٍ يَبِيتُ و فيهِم جائعٌ ، يَنظُرُ اللّه ُ إليهِم يومَ القِيامَةِ .

امام باقر عليه السلام : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: به من ايمان نياورده است آن كه شب را با شكم سير بخوابد و همسايه اش گرسنه باشد. فرمود: اهل هر آبادى كه شب را بگذرانند و در ميان ايشان گرسنه اى باشد ، روز قيامت خداوند به آنان نظر رحمت نمى افكند.

الكافي : 2/668/14 .

حديث598

امام باقر عليه السلام :

إنّ قَوما يُحْرَقونَ في (ب_)النّارِحتّى إذا صاروا حُمَما (حَميما) أدْرَكَتْهُمُ الشَّفاعةُ .

امام باقر عليه السلام : گروهى از مردم در آتش مى سوزند و خوب كه گداختند (خالص شدند) شفاعت به سراغشان مى آيد.

الزهد للحسين بن سعيد : 96/260 .

حديث599

امام باقر عليه السلام :

_ لمّا قالَ لَهُ رجُلٌ : إنّي ضَعيفُ العَملِ قَليلُ الصّلاةِ قليلُ الصَّومِ ، ولكنْ أرْجو أنْ لا آكُلَ إلّا حَلالاً، ولا أنْكِحَ إلّا حَلالاً _ : وأيُّ جِهادٍ أفْضَلُ مِن عِفَّةِ بَطْنٍ وفَرْجٍ ؟!

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به كسى كه عرض كرد: من در عمل ناتوانم و نماز و روزه كم به جا مى آورم اما سعى مى كنم جز حلال نخورم و جز با حلال نزديكى نكنم _ فرمود : چه جهادى برتر از پاك نگهداشتن شكم و شرمگاه؟!

المحاسن : 1/455/1052 .

حديث600

امام باقر عليه السلام :

لا فَضيلةَ كالجِهادِ ، ولاجِهادَ كمُجاهَدةِ الهوى .

امام باقر عليه السلام : هيچ فضيلتى چون جهادنيست و هيچ جهادى مانند مبارزه با هواى نفس نمى باشد .

تحف العقول : 286 .

از601تا786

حديث601

امام باقر عليه السلام :

أوَّلُ أهْلِ الجَنّةِ دُخولاًإلى الجَنّةِ أهْلُ المَعروفِ .

امام باقر عليه السلام : نخستين وارد شوندگان به بهشت، نيكوكارانند.

الأمالي للصدوق : 326/383.

حديث602

امام باقر عليه السلام :

الجَنّةُ مَحفوفةٌ بالمَكارِهِ والصَّبرِ ، فمَن صَبرَ على المَكارِهِ في الدُّنيا دَخلَ الجَنّةَ . وجَهنّمُ مَحفوفةٌ باللَّذّاتِ والشَّهَواتِ ، فمَن أعطى نَفْسَهُ لَذَّتَها وشَهْوَتَها دَخلَ النّارَ .

امام باقر عليه السلام : بهشت در احاطه ناملايمات وبردبارى است؛ پس، هر كه در دنيا بر ناملايمات صبر كند به بهشت مى رود؛ و دوزخ در احاطه لذّتها و خواهشهاى نفس است؛ پس هر كه لذّت و خواهش نفس را برآورده كند به دوزخ مى رود.

الكافي : 2/89/7.

قالَ المجلسيُّ رِضوانُ اللّه ِ علَيهِ : مَضمونُ الخبرِ متَّفَقٌ عليهِ بين الخاصّةِ والعامّةِ .(مرآة العقول : 8/132) .

حديث603

امام باقر عليه السلام :

الجُنُبُ إذا أرادَ أنْ يَأكُلَ ويَشْرَبَ ، غَسَلَ يَدَهُ وتَمَضْمَضَ وغَسَلَ وَجهَهُ ، وأكَلَ وشَرِبَ .

امام باقر عليه السلام : انسان جنب هرگاه بخواهد چيزى بخورد و بياشامد، دست و صورت خود را بشويد و آب در دهان بگرداند، آن گاه بخورد و بياشامد.

وسائل الشيعة: 1/495/1 .

حديث604

امام باقر عليه السلام :

الصَّدَقةُ يَومَ الجُمُعةِ تُضاعَفُ ،لفَضْلِ يَومِ الجُمُعةِ على غَيرهِ من الأيّامِ.

امام باقر عليه السلام : در روز جمعه [ثواب] صدقه دو چندان مى شود؛ زيرا روز جمعه بر ديگر روزها فضيلت دارد.

ثواب الأعمال : 220/1.

حديث605

امام باقر عليه السلام :

الخَيرُ والشَرُّ يُضاعَفُ يَومَ الجُمُعةِ .

امام باقر عليه السلام : خير و شر ، در روز جمعه دوچندان مى شود.

بحار الأنوار: 89/283/28.

حديث606

امام باقر عليه السلام :

إذا دَخلَ أحدُكُم على أخيهِ في رَحْلِهِ فلْيَقعُدْ حيثُ يأمرهُ صاحبُ الرَّحْلِ ،

فإنّ صاحبَ الرّحْلِ أعْرَفُ بِعَورَةِ بَيتِهِ مِن الدّاخلِ عليهِ .

امام باقر عليه السلام : هرگاه يكى از شما به منزل برادرخود وارد مى شود بايد هر جا كه صاحبخانه گفت همان جا بنشيند؛ چون

صاحبخانه به موقعيّت خانه خود آشناتر از ميهمان است .

قرب الإسناد : 69/222.

حديث607

امام باقر عليه السلام :

أشَدُّ الجَزعِ الصُّراخُ بالوَيْلِ والعَويلِ ، ولَطْمُ الوَجهِ والصَّدرِ ، وجَزُّ الشَّعْرِ . ومَن أقامَ النّواحَةَ فقد تَركَ الصّبرَ .

امام باقر عليه السلام : بدترين نوع بيتابى سر دادن فغان و شيون و زدن بر سر و سينه و كندن موهاست. كسى كه نوحه گرى به راه اندازد، شكيبايى را ترك كرده است.

مسكّن الفؤاد : 99.

حديث608

امام باقر عليه السلام :

أصحابُ القائِمِ ثَلاثُمِائَةٍ وثَلاثَةَ عَشَرَ رَجُلاً أولادُ العَجَمِ ، بَعضُهُم يُحمَلُ فِي السَّحابِ نَهارا يُعرَفُ بِاسمِهِ وَاسمِ أبيهِ ونَسَبِهِ وحِليَتِهِ ، وبَعضُهُم نائِمٌ عَلى فِراشِهِ فَيُوافيهِ في مَكَّةَ عَلى غَيرِ ميعادٍ .

امام باقر عليه السلام : ياران قائم سيصد و سيزده نفر از فرزندان عجم اند . برخى از آنها در روز با ابرها اين سو و آن سو برده مى شوند و با نام و نام پدر ، نسب و زيورآلاتشان شناخته مى شوند و شمارى ديگر در رختخواب خود آرميده اند و بدون تعيين وقت در كنار قائم در مكه حضور به هم مى رسانند .

الغيبة للنعماني : ص 329 .

حديث609

امام باقر عليه السلام :

مَن بَلَغهُ ثَوابٌ مِن اللّه ِعلى عَمل، فعَمِلَ ذلكَ العَملَ الْتِماسَ ذلكَ الثَّوابِ اُوتِيَهُ وإنْ لَم يَكُنِ الحَديثُ كَما بَلَغَهُ .

امام باقر عليه السلام : هر كس شنيده باشد كه خداوند براى انجام عملى پاداش مى دهد و براى دست يافتن به آن پاداش، آن كار را بكند به او داده مى شود، هر چند حديث، آن گونه نباشد كه به او رسيده است.

الكافي : 2/87/2 .

حديث610

امام باقر عليه السلام :

_ وقد سألَهُ شَيخٌ مِن النَّخَعِ : إنّي لَم أزَلْ والِيا مُنذُ زَمنِ الحَجّاجِ إلى يَومي هذا، فهَلْ لي مِن تَوبةٍ ؟ قالَ : فَسَكتَ، ثُمّ أعَدْتُ علَيهِ ، فقالَ _ : لا ، حتّى تُؤَدّيَ إلى كُلِّ

ذي حَقٍّ حقَّهُ .

امام باقر عليه السلام _ كه ابتدا در پاسخ به يكى از بزرگان نخع كه گفت: «من از زمان حَجّاج تاكنون والى هستم آيا توبه من پذيرفته مى شود؟» خاموش ماند، پس از آنكه او سخنش

را تكرار كرد _ فرمود : نه، مگر آن كه حقّ هر حقدارى را به او برگردانى.

الكافي : 2/331/3.

حديث611

امام باقر عليه السلام :

لا واللّه ِ ما أرادَ اللّه ُ تَعالى مِن النّاسِ إلّا خَصْلَتَينِ : أنْ يُقِرّوا لَهُ بالنِّعَمِ فيَزيدَهُم ، وبالذُّنوبِ فَيَغفِرَها لَهُم .

امام باقر عليه السلام : سوگند به خدا كه خداوندمتعال از مردم جز دو كار نخواسته است: به نعمتهاى او اعتراف كنند تا آنان را نعمت فزونتر دهد و به گناهان اقرار ورزند تا گناهانشان را بيامرزد.

الكافي : 2/426/2.

حديث612

امام باقر عليه السلام :

واللّه ِ ، ما يَنْجو مِن الذَّنْبِ إلّا مَن أقَرَّ بهِ .

امام باقر عليه السلام : به خدا سوگند تنها آن كس ازگناه مى رهد كه به آن اعتراف كند.

بحار الأنوار : 6/36/56.

حديث613

امام باقر عليه السلام :

إذا بَلَغتِ النّفسُ هذهِ _ وأهْوى بيَدِهِ إلى حَلْقِهِ _ لَم يَكُن للعالِمِ تَوبَةٌ ، وكانتْ للجاهلِ تَوبَةٌ .

امام باقر عليه السلام _ پس از آنكه با دست خود به حلقش اشاره كرد _ فرمود: هر گاه جان به اين جا برسد عالِم [راهى براى ]توبه ندارد و جاهل دارد.

الكافي : 2/440/3.

حديث614

امام باقر عليه السلام :

تقولُ ثلاثَ مرّاتٍ، إذانَظَرتَ إلى المُبتلى مِن غيرِ أنْ تُسمِعَهُ : الحمدُ للّه ِ الّذي عافاني مِمّا ابتلاكَ بهِ ولو شاءَ فعلَ . مَن قالَ ذلكَ لَم يُصِبْهُ ذلكَ البلاءُ أبدا .

امام باقر عليه السلام : هرگاه بلازده اى را ديدى به گونه اى كه او نشنود سه بار بگو: «سپاس و ستايش خدايى را كه به بلاى تو گرفتارم نكرد كه اگر مى خواست مى توانست چنين كند». هر كس اين جمله را بگويد هرگز به آن بلا دچار نمى گردد.

بحار الأنوار : 71/34/15 .

حديث615

امام باقر عليه السلام :

كُلَّما ازْدادَ العبدُ إيمانا ازْدادَ ضِيقافي مَعيشَتِهِ .

امام باقر عليه السلام : هر چه بر ايمان بنده افزوده شود زندگى او سخت تر و تنگتر مى شود.

جامع الأخبار : 314/874 .

حديث616

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ تباركَ وتعالى إذا كانَ مِن أمْرِهِ أن يُكرِمَ عَبدا وله عِندَه ذَنبٌ ابْتَلاهُ بالسُّقْمِ ، فإنْ لَم يَفعَلْ فبِالحاجةِ، فإنْ لَم يَفعَلْ شَدَّدَ علَيه عندَ المَوتِ . وإذا كانَ مِن أمرِهِ أنْ يُهينَ عَبدا ولَه عندَهُ حَسَنةٌ أصَحَّ بَدنَهُ، فإنْ لم يفعلْ وسَّعَ علَيهِ في مَعيشتِهِ ، فإنْ لَم يَفعلْ هَوّنَ علَيهِ المَوتَ .

امام باقر عليه السلام : هرگاه خداوند تبارك و تعالى بنايش اين باشد كه بنده اى را گرامى بدارد و آن بنده گناهى كرده باشد او را به بيمارى مبتلا مى گرداند، اگر چنين نكرد به فقر و نيازمندى دچارش مى سازد و اگر اين را هم نكرد هنگام جان كندن بر او سخت مى گيرد. و اگر بنايش اين باشد كه بنده اى را خوار و بيمقدار سازد و او كارى نيك نزد خدا داشته باشد، تن سالم به او مى دهد، اگر چنين نكرد زندگى اش را فراخ مى گرداند و اگر اين را هم نكرد مرگ را بر او آسان مى سازد.

أعلام الدين : 433.

حديث617

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ عزّ وجلّ لَيَتعاهَدُ المؤمنَ بالبلاءِ كما يَتعاهَدُ الرَّجُلُ أهلَهُ بالهَدِيّةِ مِن الغَيبةِ ، ويَحْميهِ الدُّنيا كما يَحْمي الطّبيبُ المريضَ .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل مؤمن را با بلاو سختى مى نوازد، همچنان كه مرد خانه با آوردن هديه از سفر، خانواده خود را مى نوازد، و او را از دنيا پرهيز مى دهد، همچنان كه پزشك بيمار را پرهيز مى دهد .

الكافي :

2/255/17.

حديث618

امام باقر عليه السلام :

إنَّ المُؤمِنَ يُبتَلى بِكُلِ بَلِيَّةٍ ويَموتُ بِكُلِّ ميتَةٍ إِلّا أنَّهُ لا يَقتُلُ نَفسَهُ .

امام باقر عليه السلام : مؤمن ، هر نوع گرفتارى پيدا مى كند و به هر گونه مرگى مى ميرد ، اما خودكشى نمى كند .

الكافى : 2 / 254 / 12 .

حديث619

امام باقر عليه السلام :

كُلُّ عَينٍ باكيةٌ يومَ القيامهِ غيرَ ثلاثٍ : عينٌ سَهِرَتْ في سبيلِ اللّه ِ ، وعينٌ فاضَتْ مِن خَشيَةِ اللّه ِ ، وعَينٌ غَضّتْ عن مَحارِمِ اللّه ِ .

امام باقر عليه السلام : روز رستاخيز همه چشمها گريانند مگر سه چشم: چشمى كه در راه خدا شب را نخفته باشد، و چشمى كه از ترس خدا گريان شده باشد، و چشمى كه از محرّمات خدا فروهشته باشد.

بحار الأنوار : 7/195/62 .

حديث620

امام باقر عليه السلام :

قالَ موسى عليه السلام : يا ربِّ ، أيُّ عِبادِكَ أبغَضُ إلَيكَ ؟ قالَ : جِيفةٌ باللّيلِ بَطّالٌ بالنّهارِ .

امام باقر عليه السلام : موسى عليه السلام عرض كرد: پروردگار من! كدام يك از بندگانت نزد تو مبغوض تر است؟ فرمود: آن كس كه در شب چون مرده مى افتد و در روز بيكار مى گردد.

بحار الأنوار : 76 / 180 / 8.

حديث621

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ .

امام باقر عليه السلام : همانا خداوند از آدم بد زبان دشنامگوى نفرت دارد.

بحار الأنوار : 78 / 176 /338.

حديث622

امام باقر عليه السلام :

أربعٌ مُن كُنوزِ البِرِّ : كِتْمانُ الحاجةِ ، وكِتْمانُ الصَّدقةِ ، وكِتْمانُ الوَجَعِ ، وكِتْمانُ المُصيبةِ .

امام باقر عليه السلام : چهار چيز از گنجهاى نيكى است: نهان داشتن نياز، نهانى دادن صدقه، نهان داشتن درد، و نهان داشتن مصيبت.

تحف العقول : 295 .

حديث623

امام باقر عليه السلام :

لَم يَخُنْكَ الأمينُ ، ولكنِ ائْتَمَنتَ الخائنَ

امام باقر عليه السلام : انسان امين به تو خيانت نكرده بلكه تو به خائن امانت سپرده اى.

تهذيب الأحكام : 7 / 232 / 1013 .

حديث624

امام باقر عليه السلام :

ثلاثٌ لم يَجعلِ اللّه ُ عزّ وجلّ لأحدٍ فيهنّ رُخْصةً: أداءُ الأمانةِ إلَى البَرِّ والفاجرِ ، والوفاءُ بالعَهدِ للبَرِّ والفاجرِ ، وبِرُّ الوالِدَينِ بَرَّينِ كانا أو فاجِرَينِ

امام باقر عليه السلام : سه چيز است كه خداوند عز و جل به هيچ كس در آنها اجازه اى نداده است: برگرداندن امانت به نيك و بد، وفا كردن به عهد و پيمان با نيك و بد، و نيكى كردن به پدر و مادر ، خوب باشند يا بد.

الكافي : 2 / 162 / 15 .

حديث625

امام باقر عليه السلام :

المؤمنُ أصْلَبُ مِن الجَبلِ ، الجَبلُ يُسْتَقَلُّ مِنه ، والمؤمنُ لا يُسْتَقَلُّ مِن دِينِه شَيءٌ .

امام باقر عليه السلام : مؤمن از كوه سخت تر است. از كوه كم مى شود اما از دين مؤمن چيزى كاسته نمى گردد.

الكافي : 2 / 241 / 37 .

حديث626

امام باقر عليه السلام :

الإيمانُ إقرارٌ وعملٌ ، والإسلامُ إقرارٌ بلا عملٍ .

امام باقر عليه السلام : ايمان، اقرار است و عمل؛ و اسلام، اقرار است بدون [شرط] عمل.

تحف العقول : 297 .

حديث627

امام باقر عليه السلام :

إذا قامَ القائمُ عَرَضَ الإيمانَ على كلِّ ناصِبٍ ، فإنْ دَخلَ فيهِ بِحَقيقةٍ وإلّا ضَربَ عُنُقَهُ أو يُؤدّيَ الجِزْيةَ كما يُؤدّيها اليومَ أهلُ الذِّمّةِ ، ويَشُدُّ على وَسَطِهِ الهِمْيانَ ، ويُخرِجُهُم مِن الأمْصارِ إلَى السَّوادِ .

امام باقر عليه السلام : زمانى كه قائم قيام كند ايمان را بر هر دشمن كينه توزى عرضه مى كند، اگر از جان و دل ايمان نياورد گردنش زده مى شود يا همچون ذمّيان امروز جزيه مى پردازد و به كمر او زنّار مى بندد و آنان را از شهرها به دشت ها مى فرستد.

الكافي : 8 / 227 / 288 .

حديث628

امام باقر عليه السلام :

إذا وَقَعَ أمرُنا وجاءَ مَهدِيُّنا كانَ الرَّجُلُ مِن شيعَتِنا أجرأَ مِن لَيثٍ وأمضى مِن سِنانٍ يَطَأُ عَدُوَّنا بِرِجلَيهِ وَيضرِبُهُ بِكَفَّيهِ وذلِكَ عِندَ نُزولِ رَحمَةِ اللّه ِ وفَرَجِهِ عَلَى العِبادِ .

امام باقر عليه السلام : هر گاه زمام امور به دست ما بيفتد و مهدى ما بيايد ، هر يك از شيعيان ما ، كارى تر از شير و برنده تر از شمشير خواهند شد . دشمنان ما را به زير پا مى گذارند و با دست آنان را مى كوبند . و اين ، هنگامى است رحمت خداوند فرود آيد و بر بندگانش گشايش خدا نازل شود .

بصائر الدرجات : ص 44 ، بحارالأنوار : ج 52 ص 318 ح 17 .

حديث629

امام باقر عليه السلام :

_ وقد سألَه الفُضَيلُ : هَل لهذا الأمرِ وقتٌ ؟ _ : كَذَبَ الوَقّاتونَ ، كَذَبَ الوَقّاتونَ ، كَذَبَ الوَقّاتونَ .

امام باقر عليه السلام _ در پاسخ به اين پرسش فضيل كه آيا زمان ظهور تعيين شده است؟ _ فرمود : وقت گذاران دروغ مى گويند، وقت گذاران

دروغ مى گويند، وقت گذاران دروغ مى گويند.

الغيبة للطوسي : 426 / 411 .

حديث630

امام باقر عليه السلام :

فإذا خَرجَ أسْندَ ظَهْرَهُ إلَى الكعبةِ،واجْتَمعَ إليهِ ثلاثُمائةٍ وثلاثةَ عَشَرَ رجُلاً، فأوّلُ ما يَنطِقُ بهِ هذهِ الآيةُ: «بَقِيّةُ اللّه ِ خيرٌ لكم إنْ كُنتم مؤمنين» .

امام باقر عليه السلام : هرگاه قيام كند به كعبه تكيه مى دهد و سيصد و سيزده مرد بر گردش حلقه مى زنند . نخستين سخنى كه مى گويد اين آيه است : «بقيّة اللّه براى شما بهتر است اگر ايمان داشته باشيد» . آن گاه مى فرمايد : من بقيّة اللّه هستم و حجّت و جانشين خدا بر شما . هيچ درود فرستنده اى به او درود نمى فرستد مگر چنين : درود بر تو اى باقيمانده خدا در زمين او .

هود : 86 .

حديث631

امام باقر عليه السلام :

«ومَنْ قُتِلَ مظلوما فقد جَعَلْنا لوليّهِ سُلطانا . . . إنّه كان منصورا»

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «هر كه به ستم كشته شود به ولىّ او قدرتى داده ايم ... همانا او پيروزمند است» _ فرمود : خداوند مهدى را «منصور (پيروزمند)» ناميد، همچنان كه [پيامبر را] احمد و محمّد و محمود ناميد و همچنان كه عيسى را مسيح نامگذارى كرد.

الإسراء : 33 .

حديث632

امام باقر عليه السلام :

إنَّ الحَقَّ استَصرَخَني وَقَد حَواهُ الباطِلِ في جَوفِهِ ، فَبَقَرتُ عَن خاصِرَتِهِ وَاطَّلَعتُ الحَقَّ عَن حُجُبِهِ حَتَّى ظَهَرَ وَانتَشَرَ ، بَعدَ ما خَفيَ وَاستَتَرَ .

امام باقر عليه السلام : حق ، كه باطل ، آن را در شكم خود گرفته بود ، از من فرياد طلبيد ، و من پهلوى باطل را شكافتم و حق را از ميان پرده هاى شكم آن درآوردم و پس از آن حق كه پوشيده و پنهان بود ، آشكار و منتشر شد.

ربيع الأبرار : 2 / 603 .

حديث633

امام باقر عليه السلام :

إنَّ عَليَّ بنَ الحُسَينِ عليهماالسلام قاسَمَ اللّه َ عزّ وجلّ مالَهُ مَرَّتَينِ .

امام باقر عليه السلام : على بن الحسين عليهماالسلام اموال خود را دو بار با خداوند عز و جل تقسيم كرد .

حلية الأولياء: 3 / 140 .

حديث634

امام باقر عليه السلام :

إنَّهُ كانَ يَعولُ مائَةَ بَيتٍ مِن فُقَراءِ المَدينَةِ وَكانَ يُعجِبُهُ أن يَحضُرَ طَعامَهُ اليَتامى وَالأضِرّاءُ وَالزَّمني وَالمَساكينُ الَّذينَ لا حيلَةَ

لَهُم وَكانَ يُناوِلُهُم بِيَدِهِ وَمَن كانَ مِنهُم لَهُ عِيالٌ حَمَلَهُ إلى عِيالِهِ مِن طَعامِهِ ، وَكانَ لا يَأكُلُ طَعاما حَتّى يَبدَأ فَيَتَصَدَّقُ بِهِ .

امام باقر عليه السلام : او يكصد خانوار از فقراى مدينه را سرپرستى مى كرد ، و دوست داشت كه يتيمان و تنگدستان و افراد عاجز و مستمندان بيچاره بر سر سفره او حاضر شوند . او با دست خود براى آنها غذا مى آورد ، و اگر كسى از آنها عائله اى

داشت ، حضرت از غذاى خود براى خانواده او مى برد . هيچ غذايى نمى خورد مگر اين كه ابتدا از آن صدقه مى داد .

المناقب لابن شهرآشوب : 4 / 154.

حديث635

امام باقر عليه السلام :

إنّ الحسينَ بنَ عليٍّ عليهماالسلام لمّا حَضَرهُ الّذي حَضَرهُ ، دَعا ابنَتَهُ الكبرى فاطمةَ بنتَ الحسينِ عليهماالسلام ، فدفَعَ إلَيها كِتابا مَلْفوفا ، ووَصِيَّةً ظاهِرةً. وكانَ عليُّ بنُ الحسينِ عليهماالسلاممَبْطونا مَعهُم لا يَرَونَ إلّا أنّه لِما بهِ ، فَدفَعَتْ فاطمهُ الكِتابَ إلى عليِّ بنِ الحسينِ عليهماالسلام ثُمّ صارَ واللّه ِ ذلكَ الكتابُ إلَينا ... فيهِ واللّه ِ ما يَحتاجُ إلَيهِ وُلْدُ آدمَ مُنذُ خلَقَ اللّه ُ آدمَ إلى أن تَفْنَى الدُّنيا .

امام باقر عليه السلام : چون هنگام شهادت حسين بن على عليهماالسلامرسيد دختر بزرگ خود، فاطمه بنت الحسين عليه السلام ، را خواند و نامه اى سر بسته و وصيت نامه اى سرگشاده به او

داد؛ [چون] على بن حسين دچار چنان شكم دردى بود كه گمان نمى كردند جان سالم به در برد. سپس فاطمه آن نوشته را به على بن الحسين عليهماالسلامداد و به خدا قسم اين نامه به ما رسيد ... سوگند به خدا كه آنچه از زمان خلقت آدم تا پايان دنيا مورد نياز فرزندان آدم بوده و هست در اين نوشته وجود دارد!

الكافي : 1 / 303 / 1 .

حديث636

امام باقر عليه السلام :

إنّ أميرَ المؤمنينَ صلواتُ اللّه ِ علَيه لمّا حَضرَهُ الّذي حَضرَهُ قالَ لابنهِ الحسنِ : اُدْنُ منّي حتّى اُسِرَّ إليكَ ما أسرَّ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله إليَّ ، وأئتَمِنَكَ على ما ائتَمنَني علَيهِ ، فَفعَلَ .

امام باقر عليه السلام : چون وفات اميرالمؤمنين صلوات اللّه عليه فرا رسيد، به فرزندش حسن فرمود: نزديك من آى تا رازى را كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به من گفت به تو بگويم و آنچه را به من امانت سپرد به تو بسپارم. سپس، اين كار را كرد.

الكافي : 1 / 298 / 2 .

حديث637

امام باقر عليه السلام :

إذا اجْتمَعَ للإمامِ عِدَّةُ أهلِ بَدْرٍ «ثَلاثُمائةٍ وثَلاثَةَ عَشَرَ» وَجَبَ عَلَيْهِ القِيامُ والتَّغْيِيرُ .

امام باقر عليه السلام : اگر براى يارى امام به شمار اهل بدر، سيصد و سيزده تن، گردآيند ، بر او واجب است كه قيام كند و اوضاع را تغيير دهد.

بحار الأنوار : 100 / 49 / 18 .

حديث638

امام باقر عليه السلام :

_ في قولِهِ تعالى : «وَيَوْمَ القِيامَةِ تَرَى الّذِينَ كَذَبُوا عَلَى اللّه ِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ»

امام باقر عليه السلام _ درباره آيه «در روز قيامت آنهايى را كه به خدا دروغ بسته اند سيه روى مى بينى» _ فرمود : كسى است كه بگويد: من امام هستم، در حالى كه امام نيست.

الزمر : 60 .

حديث639

امام باقر عليه السلام :

قالَ اللّه ُ تبارَكَ وتعالى : لاُعَذِّبَنَّ كُلَّ رَعِيَّةٍ في الإسلامِ دَانَتْ بِولايةِ كُلِّ إمامٍ جائرٍ ليسَ مِنَ اللّه ِ .

امام باقر عليه السلام : خداوند تبارك و تعالى فرموده است: بيگمان هر رعيتى از رعاياى اسلام را كه حكومت هر پيشواى ستمگر غير خدايى را بپذيرد عذاب خواهم كرد.

الكافي : 1 / 376 / 4

حديث640

امام باقر عليه السلام :

_ في تَبْيينِ عَلَامةِ الإمامِ _ : طَهارَةُ الوِلادَةِ وحُسْنُ المَنْشأ، ولا يَلْهو ولا يَلْعبُ .

امام باقر عليه السلام _ در توضيح نشانه امام _ فرمود : حلال زادگى، پرورش نيكو، و نپرداختن به لهو و لعب.

الكافي : 1 / 285 / 4

حديث641

امام باقر عليه السلام :

لا تَبْقَى الأرضُ بغيرِ إمامٍ ظاهرٍ أو باطنٍ .

امام باقر عليه السلام : زمين، بدون امام آشكار يا نهان باقى نمى ماند .

بحار الأنوار : 23 / 23 / 26 .

حديث642

امام باقر عليه السلام :

لَو أنّ الإمامَ رُفِعَ مِنَ الأرضِ ساعةً لَماجَتْ بأهْلِها كَما يَمُوجُ البَحْرُ بأهلِهِ .

امام باقر عليه السلام : اگر براى لحظه اى وجود امام از زمين برداشته شود ، زمين ، ساكنان خود را چنان به تلاطم مى اندازد كه امواج دريا دريانشينان را .

الكافي : 1 / 179 / 12

حديث643

امام باقر عليه السلام :

بُنِيَ الإسلامُ على خَمْسٍ : عَلى الصَّلاةِ ، والزَّكاةِ ، والصَّومِ ، و الحَجِّ ، والوَلايةِ ، ولَمْ يُنادَ بِشَيْءٍ كَما نُودِيَ بالوَلايةِ .

امام باقر عليه السلام : اسلام بر پنج پايه استوار است: نماز، زكات، روزه، حج و ولايت؛ و بر هيچ چيز به اندازه ولايت تأكيد نشده است.

الكافي : 2 / 18 / 3 .

حديث644

امام باقر عليه السلام :

تَزَوَّدْ مِنَ الدُّنْيا بِقِصَرِ الأملِ .

امام باقر عليه السلام : با كوتاه كردن آرزو ، از دنيا [براى آخرتت] توشه برگير.

تحف العقول : 286 .

حديث645

امام باقر عليه السلام :

اللّه ُ مَعْنَاهُ المَعْبُودُ الّذِي ألِهَ الخَلْقُ عَنْ دَرْكِ مَاهِيَّتِهِ والإحَاطَةِ بِكَيْفِيَّتِهِ .

امام باقر عليه السلام : اللّه به معناى معبودى است كه خلايق در رسيدن به چيستى او و احاطه بر چگونگى اش حيرانند.

التوحيد : 89/2.

حديث646

امام باقر عليه السلام :

لا تُ_قارِنْ ولا تُ_واخِ أربعةً : الأحْمَقَ ، والبَ_خيلَ ، والجَبانَ ، والكَذّابَ

امام باقر عليه السلام : با چهار كس همنشينى و برادرى مكن: احمق، بخيل، ترسو ودروغگو.

الخصال : 244 / 100 .

حديث647

امام باقر عليه السلام :

بِئسَ الأخُ أخٌ يَرعاكَ غَنِيّا وَيقطعُكَ فَقيرا

امام باقر عليه السلام : چه بد برادرى است آن كه به هنگام توانگرى هوادار توست و در وقت تهيدستى رهايت مى كند.

الإرشاد : 2 / 166 .

حديث648

امام باقر عليه السلام :

اعرِفِ المَودّةَ لكَ في قلبِ أخيكَ بما لَهُ في قلبِكَ .

امام باقر عليه السلام : محبّت قلبى برادرت را نسبت به خودت، ازمحبّتى كه در قلبت نسبت به او دارى، بشناس.

كشف الغمّة : 2/331.

حديث649

امام باقر عليه السلام :

المؤمنُ أخو المؤمِن لأبيهِ واُمِّهِ .

امام باقر عليه السلام : مؤمن برادر تنى مؤمن است .

الكافي : 2/166/2 و 7

حديث650

امام باقر عليه السلام :

التَّقيَّةُ في كُلِّ ضَرورَةٍ،وصاحِبُها أعلَمُ بِها حِينَ تَنزِلُ بهِ .

امام باقر عليه السلام : تقيّه در هر موردى است كه ضرورت پيش آيد و تقيّه كننده خود بهتر مى داند كه در چه وقت بايد تقيّه كند.

الكافي : 2/219/13

حديث651

امام باقر عليه السلام :

مَن تَوَكَّلَ علَى اللّه ِ لا يُغلَبْ ،ومَنِ اعتَصمَ باللّه ِ لا يُهزَمْ .

امام باقر عليه السلام : آنكه به خدا توكّل كند،مغلوب نشودو آنكه به خدا توسّل جويد، شكست نخورد.

جامع الأخبار : 322/907.

حديث652

امام باقر عليه السلام :

مِن سَعادَةِ الرّجُلِ أن يَكونَ لَهُ الوَلَدُ يَعرِفُ فيهِ شِبهَهُ : خَلقَهُ ، وخُلقَهُ ، وشَمائلَهُ .

امام باقر عليه السلام : از خوشبختى مرد اين است كه قيافه و اخلاق و شمايل فرزندش شبيه خود او باشد.

الكافي : 6/4/2.

حديث653

امام باقر عليه السلام :

إنّ العَبدَ لَيكونُ بارّا بِوالِدَيهِ في حياتِهِما ، ثُمّ يَموتانِ فلا يَقضي عَنهُما دُيونَهُما ولا يَستَغفِرُ لَهُما فيَكتُبُهُ اللّه ُ عاقّا . وإنّهُ لَيكونُ عاقّا لَهُما في حياتِهِما غَيرَ بارٍّ بِهِما ، فإذا ماتا قَضى دَينَهُما واستَغفَرَ لَهُما فيَكتُبُهُ اللّه ُ عَزَّوجلَّ بارّا .

امام باقر عليه السلام : يك وقت هست كه بنده در زمان حيات پدر و مادر خود نسبت به آنان نيكوكار است، اما وقتى مى ميرند نه بدهى آنان را مى پردازد و نه برايشان طلب آمرزش مى كند،در اين صورت خداوند او را نافرمان قلمداد مى كند و يك وقت هم هست كه بنده در زمان حيات پدر و مادر خود ناخلف و نافرمان است و به آنان نيكى نمى كند، اما وقتى مردند بدهى هاى آنها را مى پردازد و براى ايشان آمرزش مى طلبد. لذا خداوند عز و جل او را نيكوكار مى نويسد.

الكافي : 2/163/21.

حديث654

امام باقر عليه السلام :

لَم يُقسَمْ بَينَ النّاسِ شيءٌأقَلُّ مِن اليَقينِ .

امام باقر عليه السلام : هيچ چيز كمتر از يقين در ميان مردم تقسيم نشده است.

الكافي : 2/52/5

حديث655

امام باقر عليه السلام :

مَنْ عَلَّمَ بابَ هُدىً فَلَهُ مِثْلُ اَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لا يُنْقَصُ اُولئِكَ مِنْ اُجورِهِمْ شَيْئا وَ مَنْ عَلَّمَ بابَ ضَلالٍ كانَ عَلَيْهِ مِثْلُ اَوزارِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لا يُنْقَصُ اُولئِكَ مِنْ اَوزارِهِمْ شَيْئا؛

هركس باب هدايتى را به كسى آموزش دهد ، پاداش همه كسانى را كه به آن عمل كنند ، دارد ، بى آن كه چيزى از پاداش آنان كم شود و هركس باب گمراهى را ياد دهد ، گناهان همه كسانى كه بدان عمل كنند ، بر او نيز بار مى شود ، بى آن كه چيزى از گناهان آنان كم شود .

كافى ، ج 1، ص 35، ح 4 .

حديث656

امام باقر عليه السلام :

لَمّا سَاَ لَهُ زُرارَةُ عَنِ الرَّجُلِ يَعْمَلُ الشَّىْ ءَ مِنَ الخَيْرِ فَيَراهُ اِنسانٌ فَيَسُرُّهُ ذالِكَ _ : لا بَاْسَ، ما مِنْ اَحَدٍ اِلاّ وَ هُوَ يُحِبُّ اَنْ يَظْهَرَ لَهُ فِى النّاسِ الخَيرُ، اِذا لَمْ يَكُنْ صَنَعَ ذالِكَ لَذالِكَ؛

زُراره از امام باقر عليه السلام درباره كسى كه كار خوبى انجام مى دهد و ديگرى او را مى بيند و او خوشحال مى شود، پرسيد. حضرت فرمودند: اگر آن كار خوب را به اين منظور انجام نداده باشد، اشكالى ندارد. هر كسى دوست دارد، كار خوبش در ميان مردم، نمايان شود.

كافى، ج 2، ص 297، ح 18.

حديث657

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ يُحِبُّ اِطْعامَ الطَّعامِ وَ اِفشاءَ السَّلامِ؛

خداوند غذا دادن و به همه سلام كردن را دوست دارد.

محاسن، ج 2، ص 143، ح 1371.

حديث658

امام باقر عليه السلام :

_ فى قَولِهِ تَعالى: «وَ اِذا لَقُوا الَّذينَ آمَنوا...»_ : اِنَّهُمْ كُهّانُهُمْ «قالُوا اِنّا مَعَكُمْ» اَىْ عَلى دينِكُمْ «اِنَّما نَحْنُ مُسْتَهزِؤونَ»اَى نَسْتَهزِى ءُ بِاَصحابِ مُحمَّدٍ صلي الله عليه و آله وَ نَسْخَرُ بِهِمْ فى قُولِنا: آمَنّا!

خداوند مى فرمايد: «و چون با كسانى كه ايمان آورده اند، روبه رو شوند، مى گويند: "ايمان آورديم" و چون با ياران شيطانى خود خلوت كنند، مى گويند: "در حقيقت، ما با شماييم. ما فقط آنها را مسخره مى كنيم"». مقصود خداوند، عالمان اهل كتاب [در روزگار رسول اللّه ]اند. مى گويند: «ما با شماييم»، يعنى بر دين شما (اسلام) هستيم، و [نزد يارانشان] مى گويند: «ما فقط آنان را مسخره مى كنيم»، يعنى با گفتن جمله «ايمان آورديم»، اصحاب محمّد را دست مى اندازيم و مسخره مى كنيم.

تفسير نور الثقلين، ج 1، ص 35، ح 22.

حديث659

امام باقر عليه السلام :

_ لَمّا سُئِلَ عَنِ الْكَبائِرِ _ : كُلُّ شَىْ ءٍ أَوْعَدَ اللّه ُ عَلَيْهِ النارَ؛

در پاسخ به سؤال از كبائر فرمود: هرگناهى كه خداوند براى آن وعده آتش داده است (گناه كبيره است).

بحار الأنوار، ج 79، ص 13، ح 24.

حديث660

امام باقر عليه السلام :

مَنْ تَوَكَّلَ عَلَى اللّه ِ لايُغْلَبُ وَمَنِ اعْتَصَمَ بِاللّه ِ لايُهْزَمُ؛

هر كس به خدا توكل كند، مغلوب نشود و هر كس به خدا توسل جويد، شكست نخورد.

جامع الأخبار، ص 322.

حديث661

امام باقر عليه السلام :

ثَلاثٌ لَمْ يَجْعَلِ اللّه ُ عَزَّ وَ جَلَّ لاَِحَدٍ فِيهِنَّ رُخْصَةً: اَداءُ الاَْمانَةِ اِلَى البَرِّ وَ الْفاجِرِ، وَ الوَفاءُ بِالْعَهْدِ لِلبَرِّ وَ الْفاجِرِ، وَ بِرُّ الوالِدَيْنِ بَرَّيْنِ كانا اَوْ فاجِرَيْنِ؛

سه چيز است كه خداوند عزّ و جل به هيچ كس، اجازه تخلّف از آنها را نداده است: برگرداندن امانت به امانت دهنده، چه نيكوكار باشد و چه بدكار؛ وفاى به عهد با نيكوكار و بدكار؛ و نيكى كردن به پدر و مادر، چه نيكوكار باشند و چه بدكار.

كافى، ج 2، ص 162، ح 15.

حديث662

امام باقر عليه السلام :

ذُكِرَ اَنَّ آدَمَ لَمّا اَسْ_كَنَهُ اللّه ُ الجَنَّةَ فَقالَ لَهُ: يا آدَمُ لا تَقْرَبْ هذِهِ الشَّجَرَةَ، فَقالَ: نَعَمْ يا رَبِّ، وَ لَمْ يَسْتَثْنِ. فَاَمَرَ اللّه ُ نَبيَّهُ فَقالَ: «وَ لا تَقولَنَّ لِشَىْ ءٍ اِنّى فاعِلٌ ذالِكَ غَدا اِلاّ اَنْ يَشاءَ اللّه ُ وَ اذْكُرْ رَبَّ_كَ اِذا نَسيتَ» اَنْ تَقولَ وَ لَوْ بَعْدَ سَنَةٍ؛

هنگامى كه خداوند عز و جل آدم عليه السلام را در بهشت جا داد به او فرمود: اى آدم! به اين درخت، نزديك نشو. حضرت آدم گفت: باشد، اى پروردگار من! ولى اِن شاء اللّه نگفت [و به درخت، نزديك شد و از آن خورد]. لذا خداوند به پيامبرش صلي الله عليه و آله امر فرمود: درباره چيزى كه مى خواهى آن را فردا انجام دهى، نگو آن را انجام مى دهم، مگر اين كه بگويى اِن شاء اللّه ، و به ياد آر پروردگارت را اگر فراموش نمودى، به اين كه اِن شاء اللّه بگويى، اگر چه پس از يك سال باشد.

بحار الأنوار، ج 104، ص

228، ح 61.

حديث663

امام باقر عليه السلام :

فى قَولِهِ تَعالَى: «وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنا اِنَّهُ كانَ فاحِشَةً»: مَعْصيَةً وَ مَقْتا فَاِنَّ اللّه َ يَمْقُتُهُ وَ يُبْغِضُهُ، قالَ: «وَ ساءَ سَبيلاً» هُوَ اَشَدُّ النّاسِ عَذابا، وَ الزِّنا مِنْ اَكْبَرِ الْ_كَبائِرِ؛

درباره آيه «و نزديك زنا نشويد كه گناهى بزرگ است» فرمودند: يعنى نافرمانى خدا و منفور است؛ چرا كه خداوند، از آن، بيزار است و آن را دشمن مى دارد. سپس خداوند [درباره زنا] مى فرمايد: «بد راهى است»، به اين خاطر كه عذاب زناكار، از همه گنهكاران، سخت تر است و زنا از بزرگ ترين گناهان كبيره است.

بحار الأنوار، ج 79، ص 19، ح 5.

حديث664

امام باقر عليه السلام :

ثَلاثَةٌ لَيْسَ لَهُمْ حُرْمَةٌ: صاحِبُ هَوىً مُبْتَدِعٌ، وَ الاِْمامُ الجائِرٌ، وَ الفاسِقُ الْمُعْلِنُ بِالْفِسْقِ؛

سه گروه، احترام ندارند: هواپرستِ بدعت گذار (كه به نام دين و به كام خود، احكام خدا را تغيير مى دهد) و پيشواى ستمكار، و فاسقى (بدكارى) كه علنى هرزگى مى كند.

وسائل الشيعة، ج 8، ص 605، ح 5.

حديث665

امام باقر عليه السلام :

اَلزَّكاةُ تَزيدُ فِى الرِّزْقِ؛

زكات دادن، روزى را زياد مى كند.

أمالى طوسى، ص 296.

حديث666

امام باقر عليه السلام :

كُلُّ ذَ نْبٍ يُ_كَفِّرُهُ الْقَتْلُ فى سَبيلِ اللّه ِ عَزَّ وَ جَلَّ، اِلاَّ الدَّيْنُ لا كَفّارَةَ لَهُ اِلاّ اَداو?هُ أوْ يَقْضىَ صاحِبُهُ اَوْ يَعْفُوَ الَّذى لَهُ الْحَقُّ؛

هر گناهى، با كشته شدن در راه خدا پاك مى شود، مگر بِدِهى كه جبران آن به پس دادنِ آن است يا آن كه وام دهنده، از حقّ خود بگذرد.

فروع كافى، ج 5، ص 94، ح 6.

حديث667

امام باقر عليه السلام :

المُؤْمِنُ بَرَكَةٌ عَلَى الْمُؤْمِنِ وَ حُجَّةٌ عَلَى الْكافِرِ؛

مؤمن، براى مؤمن، بركت است و براى كافر، حجّت. 208. اگر باشيد

تحف العقول، ص 489.

حديث668

امام باقر عليه السلام :

لَيْسَ مِنْ نَفْسٍ اِلاّ وَ قَدْ فَرَضَ اللّهُ لَها رِزْقَها حَلالاً يَأتيها فى عافيَةٍ وَ عُرِضَ لَها بِالْحَرامِ مِنْ وَجْهٍ آخَرَ فَاِنْ هىَ تَناوَلَتْ مِنَ الْحَرامِ شَيئا قاصَّها بِهِ مِنَ الْحَلالِ الَّذى فَرَضَ اللّهُ لَها وَ عِنْدَ اللّهِ سِواهُما فَضْلٌ كَبيرٌ؛

خداوند براى هر كسى روزىِ حلالى مقرّر داشته كه به سلامت به او خواهد رسيد. از طرف ديگر روزى حرام نيز در دسترس او قرار داده است كه اگر انسان روزى خود را از آن حرام به دست آورد، خداوند در عوض، روزى حلالى را كه براى او مقدّر كرده است، از او باز خواهد داشت و غير از اين دو روزى (حلال و حرام)، روزى هاى فراوان ديگرى نيز نزد خداوند هست.

بحار الأنوار، ج 5، ص 147، ح 6.

حديث669

امام باقر عليه السلام :

لَمّا قالَ لَهُ رَجُلٌ إِنّى ضَعيفُ الْعَمَلِ قَليلُ الصَّلاةِ قَليلُ الصَّوْمِ وَلكِنْ أَرْجو أَنْ لا آكُلَ إِلاّ حَلالاً وَ لا أَنْكَحَ إِلاّ حَلالاً: وَ أَىُّ جِهادٍ أَفْضَلُ مِنْ عِفَّةِ بَطْنٍ وَ فَرْجٍ؟!؛

در پاسخ به كسى كه عرض كرد: من در عمل ناتوانم و نماز و روزه كم به جا مى آورم امّا سعى مى كنم جز حلال نخورم و جز با حلال نزديكى نكنم فرمودند: چه جهادى برتر از پاك نگهداشتن شكم و شرمگاه؟!.

محاسن، ج 1، ص 292، ح 448.

حديث670

امام باقر عليه السلام :

تَقاضى عَلىٌّ وَ فاطِمَةُ عليهماالسلاماِلى رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آلهفِى الْخِدْمَةِ فَقَضى عَلى فاطِمَةَ عليهاالسلام بِخِدْمَةِ ما دونَ الْبابِ، وَ قَضى عَلى عَلىٍّ عليه السلامما خَلْفَهُ _ قالَ _ فَقالَتْ فاطِمَةُ عليهاالسلام: فَلا يَعْلَمُ ما داخَلَنى مِنَ السُّرورِ اِلاَّ اللّه ُ بِاِكْفائى رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله تَحَمُّلَ رِقابِ الرِّجالِ؛

حضرت على و حضرت فاطمه عليهماالسلام از پيامبر صلي الله عليه و آله درخواست نمودند كه وظيفه [هركدام از] آنها را در زندگى بيان كنند. پيامبر صلي الله عليه و آله كارهاى داخل خانه را به فاطمه و كارهاى بيرون خانه را به على واگذار نمودند. حضرت زهرا عليهاالسلام فرمودند: خوشحالى اى كه با اين كار بر قلب من وارد شد و رسول خدا مرا از رويارويى با نامحرمانْ راحت نمودند، جز خدا كسى نمى داند.

قرب الاسناد، ص 52.

حديث671

امام باقر عليه السلام :

_ لَمّا ذُكِرَ عِنْدَهُ الاَغْنِيَاءَ مِنَ الشّيعةِ، فَ_كَاَ نَّهُ كَرِهَ ما قيلَ فيهِمْ، فَقالَ _ : اِذا كانَ المُؤْمِنُ غَنيّا رَحيما وَصولاً، لَهُ مَعْرُوفٌ اِلى اَصْحابِهِ، اَعْطاهُ اللّه ُ اَجْرَ ما يُنْفِقُ فِى البِرِّ اَجْرَهُ مَرَّتَيْنِ ضِعْفَيْنِ لاَِنَّ اللّه َ تَعالى يَقولُ فى كِتابِهِ «وَ ما اَمْوالُ_كُمْ وَ لا اَوْلادُكُمْ بِالَّتى تُقَرِّبُ_كُمْ عِنْدَنا زُلْفى اِلاّ مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحا فَاُولئِكَ لَهُمْ جَزاءُ الضِّعْفِ بِما عَمِلوا وَ هُمْ فِى الغُرُفاتِ آمِنونَ»؛

در حضور امام باقر عليه السلام از شيعيان ثروتمند سخن به ميان آمد. به نظر رسيد كه حضرت از سخنانى كه در باره آنها گفته شد، خوششان نيامد و فرمودند: چنانچه مؤمنِ ثروتمند، مهربان و بخشنده باشد و به

يارانش نيكى و احسان كند، خداوند، مزد آنچه را در كارهاى نيك خرج مى كند، دو برابر به او مى دهد؛ زيرا خداى تعالى در كتاب خود مى فرمايد: «اموال و فرزندانتان، هرگز شما را نزد ما مقرَّب نمى گردانند، مگر كسانى [از شما ]را كه ايمان بياورند و عمل صالح انجام دهند، كه در مقابل آنچه انجام داده اند، پاداششان چندين برابر خواهد بود و آنان در خانه هاى بهشت، آسوده خاطرند».

علل الشرايع، ص 604، ح 73.

حديث672

امام باقر عليه السلام :

اِتَّخَذَ اللّه ُ عَزَّ وَ جَلَّ اِبْراهيمَ خَليلاً لاَِ نَّهُ لَمْ يَرُدَّ اَحَدا، وَ لَمْ يَسْاَلْ اَحَدا غَيرَ اللّه ِ عَزَّ وَ جَلَّ؛

خداوند _ عزّ و جلّ _ ، ابراهيم را از آن رو خليلِ (دوست صميمىِ) خود قرار داد كه دست رد به سينه كسى نمى زد و از هيچ كس جز خداى _ عزّ و جلّ _ چيزى نمى خواست.

علل الشرايع، ص 34، ح 2.

حديث673

امام باقر عليه السلام :

مِنْ عَلاماتِ الْمُو?ِنِ ثَلاثٌ: حُسنُ التَّقْديرِ فِى الْمَعيشَةِ، وَ الصَّبْرُ عَلَى النّائِبَةِ، وَ التَّفَقُّهُ فِى الدّينِ ... ما خَيْرٌ فى رَجُلٍ لا يَقْتَصِدُ فى مَعيشَتِهِ ما يَصلُحُ لا لِدُنْياهُ وَ لا لآِخِرَتِهِ؛

مؤمن، سه نشانه دارد: برنامه ريزى مناسب در اداره زندگى، صبر در گرفتارى ها، و دين شناسى. هر كس در اداره زندگى اش ميانه رو نباشد و كار مفيدى نه براى دنيايش و نه براى آخرتش انجام ندهد، خيرى در او نيست.

تهذيب الأحكام، ج 7، ص 236، ص 48.

حديث674

امام باقر عليه السلام :

كانَتْ [مَرْيَمُ] اَجمَلَ النِّساء، وَ كانَتْ تُصَلّى فَتُضى ءُ المِحْرابَ لِنورِها، فَدَخَلَ عَلَيْها زَكَريّا فَاِذا عِنْدَها فاكِهَةُ الشِّتاءِ فِى الصَّيْفِ و فاكِهَةُ الصَّيْفِ فِى الشِّتاءِ، فَقالَ: «اَ نّى لَكِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللّه ِ»؛

مريم، زيباترين زن بود، و زمانى كه نماز مى گزارد، محراب از نورش روشن مى شد. زكريا به او سر مى زد و ميوه زمستان را در تابستان و ميوه تابستان را در زمستان نزد او مى ديد. از وى مى پرسيد: «اين [ميوه] از كجا مى آيد؟ مريم گفت: از نزد خداوند».

بحار الأنوار، ج 14، ص 204، ح 18.

حديث675

امام باقر عليه السلام :

مَعْنَى الآْيَةِ: اِصْطَفاكِ مِنْ ذُ رِّيَّةِ الاَْنْبياءِ وَ طَهَّرَكِ مِنَ السِّفاحِ، وَ اِصْطَفاكِ لِوِلادَةِ عيسى عليه السلاممِنْ غَيْرِ فَحْلٍ؛

معناى آيه اين است كه: [اى مريم! پروردگارت] تو را از نسل پيامبران برگزيد و تو را از هر فِسق و فُجورى، پاك نگه داشت و تو را براى به دنيا آوردن عيسى، بدون داشتن هيچ همسرى، انتخاب كرد.

تفسير مجمع البيان، ج 2، ص 746.

حديث676

امام باقر عليه السلام :

اِذا حَدَّثْتُ_كُمْ بِشَىْ ءٍ فَاسْاَلونى عَنْ كِتابِ اللّه ِ _ ثُمَّ قالَ فى حَديثِهِ _ : اِنَّ اللّه َ نَهى عَنِ الْقيلِ وَ الْقالِ، و فَسادِ الْمالِ، وَ كَثْرَةِ السُّؤالِ. فَقالوا: يا بْنَ رَسولِ اللّه ِ، وَ اَيْنَ هذا مِنْ كِتابِ اللّه ِ؟ قالَ: اِنَّ اللّه َ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ فى كِتابِهِ: «لا خَيْرَ فى كَثِيرٍ مِنْ نَجواهُم...» الآيَة، وَ قالَ: «وَ لا تُؤتُوا السُّفَهاءَ اَمْوالَ_كُمُ الَّتى جَعَلَ اللّه ُ لَ_كُمْ قياما»، وَ قالَ: «لا تَسْاَ لُوا عَنْ اَشْياءَ اِنْ تُبْدَ لَ_كُمْ تَسُؤْكُمْ»؛

هرگاه براى شما حديثى گفتم، درباره سَنَد آن مطلب در كتاب خدا از من بپرسيد. سپس فرمودند: خداوند از بگومگو كردن و تلف كردن مال و زياد سؤال كردن، نهى نموده است. [حاضران] گفتند: اى پسر رسول خدا! اين مطلب، در كجاى كتاب خدا آمده است؟ فرمودند: خداى _ عزّ و جلّ _ در كتاب خود مى فرمايد: «در بسيارى از درگوشى گفتن هاى ايشان هيچ خيرى نيست...» و فرموده است: «و اموال خود را كه خداوند، آن را وسيله قوام [زندگى] شما قرار داده، به نابخردان نسپاريد» و فرموده است: «درباره چيزهايى كه اگر براى شما

آشكار گردد، شما را ناراحت مى كند، نپرسيد».

كافى، ج 5، ص 300، ح 2.

حديث677

امام باقر عليه السلام :

فى قولِهِ تَعالى: «لِكُلِّ اُمَّةٍ رَسولٌ» _ : تَفسيرُها بِالْباطِنِ اَنَّ لِكُلِّ قَرْنٍ مِنْ هذِهِ الاُمَّةِ رَسولاً مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ يَخرُجُ اِلَى الْقَرْنِ الَّذى هُوَ اِلَيْهِمْ رَسُولٌ، وَ هُمُ الاَْوْلياءُ، وَ هُمُ الرُّسُلُ؛

درباره آيه «و براى هر اُمّتى رسولى است» فرمودند: تفسير باطنى آن، اين است كه براى هر نسلى از اين امّت، رسولى (فرستاده اى) از خاندان محمّد، ظهور مى كند كه به سوى آنان فرستاده شده است و همانان اوليا و همانان فرستادگانِ خداوندند.

تفسر عياشى، ج 2، ص 123، ح 23.

حديث678

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبُّ الْمُداعِبَ فِى الْجَماعَةِ بِلارَفَثٍ؛

خداوند _ عزّ و جلّ _ ، كسى را كه در ميان جمع شوخى كند، دوست دارد به شرط آن كه ناسزا نگويد.

كافى، ج 2، ص 663، ح 4.

حديث679

امام باقر عليه السلام :

مَنْ لَمْ يوصِ عِنْدَ مَوْتِهِ لِذَوى قَرابَتِهِ مِمَّنْ لا يَرِثُهُ فَقَدْ خَتَمَ عَمَلَهُ بِمَعْصيَةٍ؛

هر كس به هنگام مرگ، در حقّ خويشاوندانى كه از او ارث نمى برند، وصيّتى نكند، [كارنامه] اعمال خود را به معصيتى ختم كرده است.

تهذيب الأحكام، ج 9، ص 174، ح 708.

حديث680

امام باقر عليه السلام :

قَضى اَميرُ الْمُؤْمِنينَ عليه السلامفى رَجُلٍ تُوُفِّىَ وَ اَوْصى بِمالِهِ كُلِّهِ اَوْ اَكْثَرِهِ، فَقالَ لَهُ: الوَصيَّةُ تُرَدُّ اِلَى الْمَعْروفِ، غَيرِ الْمُنكَرِ، فَمَنْ ظَ_لَمَ نَفْسَهُ وَ اَتى فى وَصيَّتِهِ الْمُنْكَرَ وَ الْحَيْفَ فَاِنَّها تُرَدُّ اِلَى الْمَعْروفِ، وَ يُتْرَكُ لاَِهْلِ الْميراثِ مِيراثُهُم؛

امير المؤمنين عليه السلام درباره كسى كه مرده بود و همه مال خود يا بيشتر آن را وصيّت كرده بود، اين گونه قضاوت فرمودند كه: وصيّت، به معروف (يعنى آنچه در شرع آمده است) برگردانده مى شود. پس هر كس به خود، ستم كند و در وصيّتش مرتكب خلاف و ظلم گردد، آن وصيّت، به معروف، برگردانده مى شود و ارثِ ارث بَران به آنان داده مى شود.

وسائل الشيعه، ج 13، ص 358، ح 1.

حديث681

امام باقر عليه السلام :

لَمّا اَ نْزَلَ اللّه ُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلى رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «اِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الاَ ْنْصابُ وَ الاَْزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوه»، قيلَ: يا رَسولَ اللّه ِ مَا الْمَيْسِرُ؟ فَقالَ: كُلُّ ما تُقومِرَ بِهِ، حَتَّى الْكِعابُ وَ الْجَوزُ. قيلَ فَمَا الاَْنْصابُ؟ قالَ: ما ذَبَحوهُ لآِلِهَتِهِمْ. قيلَ: فَمَا الاَزْلامُ؟ قالَ: قِداحُهُمُ الَّتى يَسْتَقْسِمونَ بِها؛

هنگامى كه خداى _ عزّ و جلّ _ آيه كريمه: «شراب و مَيسِر و اَنصاب و اَزْلام، پليد و از كارهاى شيطان اند. از آنها دورى كنيد» را بر پيغمبر خود نازل فرمود، به رسول اكرم صلي الله عليه و آله عرض كردند: اى رسول خدا! مسير چيست؟ فرمودند: هر چيزى كه وسيله قمار بازى شود، حتّى مهره و گردو. عرض شد: اَنصاب چيست؟ فرمودند: آنچه به نام

بت ها ذبح شود. عرض شد: اَزلام چيست؟ فرمودند: تيرهايى كه آنها را وسيله تقسيم [و بخت آزمايى] قرار مى دهند.

فروع كافى، ج 5، ص 122، ح 2.

حديث682

امام باقر عليه السلام :

_ بَعْدَ اَنْ ذَكَرَ وَفاةَ آدَمَ عليه السلام _ : حَتّى اِذا بَلَغَ الصَّلاةَ عَلَيْهِ قالَ هِبَةُ اللّه ِ: يا جَبْرَئيلُ، تَقَدَّمْ فَصَلِّ عَلى آدَمَ، فَقالَ لَهُ جَبْرَئيلُ عليه السلام: يا هِبَةَ اللّه ِ، اَنّ اللّه َ اَمَرَنا اَنْ نَسْجُدَ لاَِبيكَ فِى الْجَنَّةِ، فَلَيْسَ لَنا اَنْ نَؤُمَّ اَحَدا مِنْ وُلْدِهِ؛

بعد از بيان درگذشت آدم عليه السلام _ : تا آن كه نوبت نماز خواندن بر [جنازه] آدم رسيد. هِبَةُ اللّه گفت: اى جبرئيل! جلو برو و بر [پدرم] آدم نماز بخوان. جبرئيل عليه السلام به او گفت: اى هبة اللّه ! خداوند به ما دستور داد كه در بهشت بر پدرت سجده كنيم؛ پس ما شايستگى آن را نداريم كه بر هيچ يك از فرزندانش امامت كنيم.

كمال الدين، ص 214، ح 2.

حديث683

امام باقر عليه السلام :

_ فى قولِهِ تَعالى: «و الشُّعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغاوونَ» _ : هَلْ رَاَيْتَ شاعِرا يَتَّبِعُهُ اَحَدٌ؟! اِنَّما هُمْ قَوْمٌ تَفَقَّهوا لِغَيْرِ الدّينِ، فَضَلّوا وَ اَضَلّوا؛

درباره آيه «و شاعران را گمراهانْ پيروى مى كنند...» فرمودند: آيا شاعرى را ديده اى كه كسى از او پيروى كند؟ شاعران در حقيقت، جماعتى هستند كه براى غير دين، دانش آموختند و در نتيجه، هم خود، گمراه شدند و هم ديگران را گمراه كردند.

معانى الأخبار، ص 385، ح 19.

حديث684

امام باقر عليه السلام :

لا يُقْطَعُ اِلاّ مَنْ نَقَبَ بَيْتا، اَو كَسَرَ قُفْلاً؛

فقط دست دزدى قطع مى شود كه ديوارى را شكافته يا قفلى را شكسته باشد.

وسائل الشيعة، ج 18، ص 510، ح 5.

حديث685

امام باقر عليه السلام :

كَاَنَّ الْمُؤْمِنينَ، هُمُ الفُقَهاءُ، اَهْلُ فِكْرَةٍ وَ عِبْرَةٍ، لَمْ يُصِمَّهُمْ عَنْ ذِكْرِ اللّه ِ _ جَلَّ اسْمُهُ _ ، ما سَمِعُوا بِآذانِهِمْ وَ لَمْ يُعْمِهِمْ عَنْ ذِكْرِ اللّه ِ، ما رَاَوْا مِنَ الزّينَةِ بِاَعْيُنِهِمْ؛

مؤمنان واقعى، همان آگاهان از دين هستند، اهل انديشيدن و درس گرفتن اند. شنيده هاى دنيايى، گوش آنها را از شنيدن نام خدا، كر نمى كند، ديدن زرق و برق دنيا، چشم آنان را از ديدن نشانه هاى خدا، كور نمى سازد.

كافى، ج 2، ص 133، ح 16.

حديث686

امام باقر عليه السلام :

ذِكْرُ اللِّسانِ الْحَمْدُ وَ الثَّناءُ، وَ ذِكْرُ النَّفْسِ الْجَهْدُ وَ الْعَناءُ، وَ ذِكْرُ الرّوحِ الْخَوْفُ وَ الرَّجاءُ، وَ ذِكْرُ الْقَلْبِ الصِّدْقُ وَ الصَّفاءُ، وَ ذِكْرُ الْعَقْلِ التَّعْظيمُ وَ الْحَياءُ، وَ ذِكْرُ الْمَعْرِفَةِ التَّسْليمُ وَ الرِّضا، وَ ذِكْرُ السِّرِّ الرُّؤْيَةُ وَ اللِّقاءُ؛

ذكر زبان، حمد و ثناء، ذكر نفس، سختكوشى و تحمّل رنج، ذكر روح، بيم و اميد، ذكر دل، صدق و صفا، ذكر عقل، تعظيم و شرم، ذكر معرفت، تسليم و رضا و ذكر باطن، مشاهده و لقا است.

مشكاة الأنوار، ص 113.

حديث687

امام باقر عليه السلام :

كَاَنَّ الْمُؤْمِنينَ هُمُ الْفُقَهاءُ، اَهْلُ فِكْرَةٍ وَ عِبْرَةٍ، لَمْ يُصِمَّهُمْ عَنْ ذِكْرِ اللّه ِ ما سَمِعوا بِآذانِهِمْ وَ لَمْ يُعْمِهِمْ عَنْ ذِكْرِ اللّه ِ ما رَاَوْا مِنَ الزّينَةِ؛

گويا مؤمنان، همان فقيهان (فرزانگان دين فهم) و اهل انديشيدن و پند گرفتن هستند. شنيده هاى دنيوى، گوش آنها را از (شنيدن) ياد خدا، كَر نمى كند و زرق و برق دنيا، چشم آنان را از ياد خدا، كور نمى گرداند.

بحار الأنوار، ج73، ص 36، ح 17.

حديث688

امام باقر عليه السلام :

لَم يَزَلْ عالِما بِما يَكونُ، فَعِلْمُهُ بِهِ قَبلَ كَوْنِهِ كَعِلْمِهِ بِهِ بَعْدَ كَوْنِهِ؛

خداوند، همواره به هر آنچه هست، آگاه است. بنا بر اين، علم او به اشيا پيش از بودنشان، مانند علم او به آنها بعد از پديد آمدنشان است.

كافى، ج 1، ص 107، ح 2.

حديث689

امام باقر عليه السلام :

ذِكْرُ اللّه ِ لاَِهْلِ الصَّلاةِ، اَكْبَرُ مِنْ ذِكْرِهِمْ ايّاهُ؛ اَلا تَرى اَنَّهُ يَقولُ: اُذْكُرونى اَذْكُرْكُمْ؛

ياد خدا از نمازگزاران، بالاتر از ياد آنان از خداوند است، مگر نمى بينى كه خداوند مى فرمايد: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم».

بحار الأنوار، ج 82، ص 199.

حديث690

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ الاَْمْرَ بِالْمَعْروفِ وَ النَّهْىَ عَنِ الْمُنْكَرِ، سَبيلُ الاَْنْبياءِ، وَ مِنْهاجُ الصُّلَحاءِ، فَريضَةٌ عَظيمَةٌ، بِها تُقامُ الْفَرائِضُ، وَ تَاْمَنُ الْمَذاهِبُ، وَ تَحِلُّ الْمَكاسِبُ، و تُرَدُّ الْمَظالِمُ، وَ تَعْمُرُ الاَْرْضُ، وَ يُنْصَفُ مِنَ الاَْعْداءِ، وَ يَسْتَقيمُ الاَْمْرُ؛

امر به معروف و نهى از منكر، راه و روش پيامبران و شيوه صالحان است و فريضه بزرگى است كه ديگر فرايض به واسطه آن بر پا مى شود. راه ها امن مى گردد و درآمدها حلال مى شود و حقوق پايمال شده، به صاحبانش برمى گردد، زمين آباد مى شود و (بدون ظلم)، حقّ از دشمنان گرفته مى شود و كارها سامان مى پذيرد.

كافى، ج 5، ص 56، ح 1.

حديث691

امام باقر عليه السلام :

مَنْ اِشْتَرى شَيْئا مِنَ الْخُمْسِ لَمْ يَعْذُرْهُ اللّه ُ، اِشْتَرى ما لايَحِلُّ لَهُ؛

هر كس با مالى كه خمس آن داده نشده چيزى بخرد، عذر او در پيشگاه خدا پذيرفته نخواهد شد؛ زيرا چيزى خريده كه [از آنِ او نيست و] بر او حلال نيست.

تهذيب الأحكام، ج 4، ص 136، ح 381.

حديث692

امام باقر عليه السلام :

اَ لْعُلَماءُ فى اَ نْفُسِهِمْ خانَةٌ، اِنْ كَ_تَمُوا النَّصيحَةَ، اِنْ رَاَوْا تائِها ضالاًّ لايَهْدونَهُ اَوْ مَيِّتا لايُحْيونَهُ فَبِئْسَ ما يَصْنَعونَ، لاَِنَّ اللّه َ تَبارَكَ وَ تَعالى، اَخَذَ عَلَيْهِمُ الْميثاقَ فِى الْ_كِتابِ اَنْ يَاْمُروا بِالْمَعْروفِ وَ بِما اُمِروا بِهِ وَ اَنْ يَنْهَوْا عَمّا نُهوا عَنْهُ وَ اَنْ يَتَعاوَنوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لايَتَعاوَنوا عَلَى الاِْثْمِ وَ الْعُدْوانِ؛

اگر دانشمندان، نصيحت را پنهان دارند، خيانت كرده اند. اگر سرگشته گمراهى را ديدند و او را راهنمايى نكردند و يا (دل) مرده اى را زنده ننمودند، وه كه چه كار زشتى كرده اند! چون خداوند تبارك و تعالى، در كتاب، از ايشان پيمان گرفته كه به معروف و آنچه فرمان يافته اند، فرمان دهند و از آنچه نهى شده اند، نهى كنند و بر نيكوكارى و پرهيزكارى، يكديگر را يارى كنند و در گناه و ستم، يكديگر را يارى نكنند.

كافى، ج 8، ص 54، ح 16.

حديث693

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اَهْلَ التَّقْوى هُمُ الاَْغْنياءُ اَغْناهُمُ الْقَليلُ مِنَ الدُّنْيا، فَمَؤُونَتُهُمْ يَسيرَةٌ. اِنْ نَسيتَ الْخَيْرَ ذَكَّروكَ وَ اِنْ عَمِلْتَ بِهِ اَعانوكَ؛

ثروتمندان واقعى، همان تقواپيشگانند كه اندك دنيا، آنان را بى نياز كرده و كم خرجند. اگر خير و خوبى را فراموش كنى، به يادت مى آورند و اگر به آن عمل نمايى، يارى ات مى رسانند.

تحف العقول، ص 287.

حديث694

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ _ عَزَّ وَ جَلَّ _ يَقى بِالتَّقْوى عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَ يُجَلّى بِالتَّقْوى عَنْهُ عَماهُ وَ جَهْلَهُ؛

خداوند، _ عزّ و جلّ _ به وسيله تقوا، انسان را از آنچه عقلش به آن نمى رسد حفظ مى كند و كور دلى و نادانى او را بر طرف مى سازد.

كافى، ج 8، ص 52، ح 16.

حديث695

امام باقر عليه السلام :

فى قَوْلِهِ «قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا» قال: قُولوا لِلنّاسِ اَحْسَنَ مَا تُحبّونَ اَنْ يُقالَ لَكُمْ، فَاِنَّ اللّه َ _ عَزَّ وَ جَلَّ _ يُبْغِضُ اللَّعّانَ السَّبّابَ الطَّعّانَ عَلىَ الْمُؤْمِنين، اَ لْفاحِشَ الْمُتَفَّحِشَ السّائَلَ الْمُلْحِفَ، وَ يُحِبُّ الْحَيّى الْحَليمَ الْعَفيفَ الْمُتعَفِّ_فَ؛

درباره اين گفته خداوند كه «با مردم، به زبان خوش سخن بگوييد»، فرمودند: بهترين سخنى كه دوست داريد مردم به شما بگويند، به آنها بگوييد، چرا كه خداوند، لعنت كننده، دشنام دهند، زخم زبان زن بر مؤمنان، زشت گفتار، بدزبان و گداى سمج را دشمن مى دارد و با حيا و بردبار و عفيفِ پارسا را دوست دارد.

امالى صدوق، ص 326.

حديث696

امام باقر عليه السلام :

اِنّى لَمْ اَرَ شَيْئاً قَطُّ اَشَدَّ طَ_لَبا وَ لا اَسْرَعَ دَرْكا، مِنْ حَسَنَةٍ مُحْدَثَةٍ لِذَنْبٍ قَديمٍ؛

هرگز جوينده اى يابنده تر از كار نيك امروز كه گناه قديم را مى يابد [و پاك مى كند ]نديده ام.

بحار الأنوار، ج 71، ص 243، ح 5.

حديث697

امام باقر عليه السلام :

لايُحِبُّ اللّه ُ الشَّتْمَ فِى الاِْنْتِصارِ، اِلاّ مَن ظُلِمَ فَلا بَاْسَ لَهُ اَنْ يَنتَصِرَ مِمَّنْ ظَ_لَمَهُ بِما يَجوزُ الاِْنْتِصارَ بِهِ فِى الدّينِ؛

خداوند، در انتقام گرفتن، ناسزا گفتن را جز براى ستمديده دوست ندارد. پس باكى بر او نيست كه از ستم كننده به خود، به روشى كه در دين جايز است، انتقام بگيرد.

تفسير مجمع البيان، ج 3، ص 201.

حديث698

امام باقر عليه السلام :

اَللّهُمَّ! ارْزُقْنى وَلَدا وَ اجْعَلْهُ تَقيّا زَكيّا لَيْسَ فى خَلْقِهِ زيادَةٌ وَ لا نُقْصانٌ وَ اجْعَلْ عاقِبَتَهُ اِلى خَيْرٍ؛

خداوندا! به من فرزندى عطا كن و او را پرهيزگار و پاك قرار ده كه در آفرينشش كم و زيادى نباشد و سرانجامش را نيكو گردان.

تهذيب الأحكام، ج 7، ص 411، ح 1641.

حديث699

امام باقر عليه السلام :

اَللّهُمَّ ارْزُقْنى رِزْقا حَلالاً يَكْفينى وَ لاتَرْزُقْنى رِزْقا يُطْغينى وَ لاتَبْتَليَنّى بِفَقْرٍ اَشْقى بِهِ مُضَيِّقا عَلَىَّ ... ؛

خداوندا! مرا روزىِ حلالى بده كه كفايتم كند، و روزى اى نده كه به طغيانم كشانَد و به فقرى گرفتارم نكن كه با آن بدبخت شوم و به تنگنا افتم.

تهذيب الأحكام، ج 3، ص 77، ح 6.

حديث700

امام باقر عليه السلام :

لا شَفيعَ لِلْمَرْاَةِ اَ نْجَحُ عِنْدَ رَبِّها مِنْ رِضا زَوْجِها؛

هيچ شفاعت كننده اى براى زن نزد پروردگارش نجات بخش تر از رضايت شوهرش نيست.

خصال، ص 588.

حديث701

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللّه ِ اَشَدُّكُمْ اِكْراما لِحَلائِ_لِهِمْ؛

گرامى ترين شما نزد خداوند، كسى است كه بيشتر به همسر خود احترام بگذارد.

وسائل الشيعه، ج 15، ص 58، ح 6.

حديث702

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ اللّه َ حَرَّمَ كَنْزَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ اَمَرَ بِاِنْفاقِهِ فى سَبيلِ اللّه ِ؛

خداوند، ثروت اندوزى را حرام و خرج كردن ثروت را در راه خدا، واجب نموده است.

بحار الأنوار، ج 73، ص 138، ح4.

حديث703

امام باقر عليه السلام :

ما مِنْ عَبْدٍ يَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ يُنْفِقُها فيما يُرضِى اللّه َ اِلاَّ ابْتُلىَ بِاَنْ يُنْفِقُ اَضْعافَها فيما اَسْخَطَ اللّه َ؛

هر كس از خرج كردن مالى در راه خداپسندانه، بخل ورزد، چند برابر آن را در راه غير خداپسندانه هزينه خواهد كرد.

بحار الأنوار، ج 78، ص 173، ح 12.

حديث704

امام باقر عليه السلام :

اَرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فيهِ، بَنَى اللّه ُ لَهُ بَيْتا فِى الْجَنَّةِ: مَنْ آوَى الْيَ_تيمَ وَ رَحِمَ الضَّعيفَ وَ اَشْفَقَ عَلى والِدَيْهِ وَ اَ نْفَقَ عَلَيْهِما وَ رَفِقَ بِمَمْلوكِهِ؛

چهار چيز است كه اگر در كسى باشد، خداوند، خانه اى در بهشت براى او بنا مى كند: كسى كه يتيمى را پناه بدهد، به ناتوان رحم كند، نسبت به پدر و مادرش دلسوز و مهربان باشد، براى آنها خرج كند و با مملوك خود مدارا نمايد.

محاسن، ج 1، ص 8، ح 23.

حديث705

امام باقر عليه السلام :

كانَ اَبى زَيْنُ الْعابِدينَ عليه السلام اِذا نَظَرَ اِلَى الشَّبابِ الَّذينَ يَطْ_لُبونَ الْعِلْمَ، اَدْناهُمْ اِلَيْهِ وَ قالَ: مَرحَبا بِكُمْ اَ نْتُمْ وَدائِعُ الْعِلْمِ وَ يوشِكُ اِذْ اَ نْتُمْ صِغارُ قَوْمٍ اَنْ تَ_كونوا كِبارَ آخَرينَ؛

پدرم [امام] زين العابدين عليه السلام، هر گاه به جوانانى كه دانش مى اندوختند، مى نگريست، آنان را به خود نزديك مى كرد و مى فرمود: آفرين بر شما كه امانت هاى [مردم براى آموختن] دانشيد و به زودى شما كم سالان جامعه، بزرگان جامعه اى ديگر مى شويد.

الدرّ النظيم فى مناقب الأئمّة اللّهاميم، ص 587.

حديث706

امام باقر عليه السلام :

كانَ أبي زَينُ العابِدينَ عليه السلام إذا نَظَرَ إلَى الشَّبابِ الَّذينَ يَطلُبونَ العِلمَ أدناهُم إلَيهِ وقالَ : مَرحَبا بِكُم أنتُم وَدائِعُ العِلمِ ويوشِكُ إذ أنتُم صِغارُ قَومٍ أن تَكونوا كِبارَ آخَرينَ .

امام باقر عليه السلام : پدرم زين العابدين عليه السلام ، هر گاه به جوانانى كه دانش مى اندوختند ، مى نگريست ، آنان را به خود نزديك مى كرد و مى فرمود : «آفرين بر شما كه امانت هاى [مردم براى آموختن] دانشيد و به زودى شما كم سالان جامعه ، بزرگان جامعه اى ديگر مى شويد» .

الدر النظيم في مناقب الأئمّة اللهاميم : ص 587 .

حديث707

امام باقر عليه السلام :

: تَفَقَّهوا وإلاّ فَأَنتُم أعرابٌ .

امام باقر عليه السلام _ همواره مى فرمود _ : آگاهى دينى كسب كنيد ، و گرنه ، باديه نشينانى [نادان] خواهيد بود .

المحاسن : ج 1 ص 357 ح 760 .

حديث708

امام باقر عليه السلام :

لَو اُتيتُ بِشابٍّ مِن شَبابِ الشّيعَةعِ لا يَتَفَقَّهُ فِي الدّينِ لأََوجَعتُهُ .

امام باقر عليه السلام : اگر جوانى از جوانان شيعه را بيابم كه در پىِ كسب آگاهى دينى نيست ، او را تنبيه مى كنم .

المحاسن : ج 1 ص 357 ح 761 .

حديث709

امام باقر عليه السلام :

أصبَحَ إبراهيمُ عليه السلام فَرَأى في لِحيَتِهِ شَعرَةً بَيضاءَ ، فَقالَ : الحَمدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمينَ ، الَّذي بَلَغَني هذَا المَبلَغَ لَم أعصِ اللّه َ طَرفَةَ عَينٍ .

امام باقر عليه السلام : ابراهيم عليه السلام ، موى سفيدى در ريش خود ديد . فرمود : «سپاس ، خداوندى را كه پروردگار جهانيان است . آن كه مرا به اين سن رسانيد و يك لحظه نافرمانى اش را نكردم» .

الكافي : ج 8 ص 392 ح 588 .

حديث710

امام باقر عليه السلام :

قامَ رَجُلٌ بِالبَصرَةِ إلى أميرِالمُؤمِنينَ عليه السلام فَقالَ : يا أميرَ المُؤمِنينَ ، أخبِرنا عَنِ الإِخوانِ؟

فَقالَ: الإِخوانُ صِنفانِ: إخوانُ الثِّقَةِ، وإخوانُ المُكاشَرَةِ.

امام باقر عليه السلام : مردى در بصره در حضور امير مؤمنان به پا خاست و گفت : اى امير مؤمنان! درباره برادرى برايمان صحبت كن .

فرمود : «برادران ، دو دسته اند : برادران مورد اعتماد و برادران ظاهرى . برادران مورد اعتماد ، [به منزله] دست و بال و خانواده و ثروت هستند . اگر مورد اعتمادِ برادرت هستى ، برايش از جان و مال ، مايه بگذار و با هر كسى او دوست است ، دوست باش و با هر كه دشمن است ، دشمن باش ، رازها و عيب هايش را بپوشان و خوبى هايش را آشكار كن . بدان ، اى پرسشگر! چنين برادرانى از گوگرد سرخ ، ناياب ترند .

و امّا دوستان ظاهرى ، پس [بدان كه] تو لذّت خود را از آنان مى برى .

پس آن را از آنان مَبُر و بيش از اين ، از درونشان مخواه و هر مقدار با تو با گشاده رويى و شيرين زبانى برخورد كردند ، تو نيز چنان كن» .

كاشره : إذا ضحك في وجهه وباسطه (النهاية : ج 4 ص 176) .

حديث711

امام باقر عليه السلام :

اِتَّبِع مَن يُبكيكَ وهُوَ لَكَ ناصِحٌ ، ولا تَتَّبِع مَن يُضحِكُكَ وهُوَ لَكَ غاشٍ .

امام باقر عليه السلام : از كسى كه تو را به گريه مى اندازد ، ولى خيرخواه توست ، پيروى كن و از كسى كه تو را مى خنداند ، ولى با تو نيرنگ مى كند ، پيروى منما .

الكافي : ج 2 ص 638 ح 2 .

حديث712

امام باقر عليه السلام :

كانَ في بَني إسرائيلَ رَجُلٌ عاقِلٌ كَثيرُ المالِ وكانَ لَهُ ابنٌ يُشبِهُهُ فِي الشَّمائِلِ مِن زَوجَةٍ عَفيفَةٍ ، وَكانَ لَهُ ابنانِ مِن زَوجَةٍ غَيرِ عَفيفَةٍ ، فَلَمّا حَضَرَتهُ الوَفاةُ ، قالَ لَهُم : هذا مالي لِواحِدٍ مِنكُم . فَلَمّا تُوُفِّيَ ، قالَ الكَبيرُ : أ نَا ذلِكَ الواحِدُ .

وقالَ الأَوسَطُ : أ نَا ذلِكَ .

وقالَ الأَصغَرُ : أ نَا ذلِكَ .

فَاختَصَموا إلى قاضيهِم قالَ : لَيسَ عِندي في أمرِكُم شَيءٌ ، اِنطَلِقوا إلى بَني

غَنّامٍ الإِخوَةِ الثَّلاثِ فَانتَهَوا إلى واحِدٍ مِنهُم فَرَأَوا شَيخاً كَبيرا .

فَقالَ لَهُم : اُدخُلوا إلى أخي فُلانٍ فَهُوَ أكبَرُ مِنّي فاسأَلوهُ .

فَدَخَلوا عَلَيهِ ، فَخَرَجَ شَيخٌ كَهلٌ ، فَقالَ : سَلوا أخِيَ الأَكبَرَ مِنّي .

فَدَخَلوا عَلَى الثّالِثِ فَإِذا هُوَ فِي المَنظَرِ أصغَرُ فَسَأَلوهُ أوَّلاً مِن حالِهِم ، ثُمَّ مُستَبيناً لَهُم فَقالَ : أمّا أخِي الَّذي رَأَيتُموهُ أوَّلاً هُوَ الأَصغَرُ وإنَّ لَهُ امرَأَةَ سَوءٍ تَسوؤُهُ وقَد صَبَرَ عَلَيها مَخافَةَ أن يُبتَلى بِبَلاءٍ لا صَبرَ لَهُ عَلَيهِ ، فَهَرَّمَتهُ ، وأمَّا الثّاني أخي فَإِنَّ عِندَهُ زَوجَةً تَسوؤُهُ وتَسُرُّهُ وهُوَ مُتَماسِكُ الشَّبابِ

، وأمّا أ نَا فَزَوجَتي تَسُرُّني ولا تَسوؤُني لَم يَلزَمني مِنها مَكروهٌ قَطُّ مُنذُ صَحِبَتني ، فَشَبابي مَعَها مُتَماسِكٌ ، وأمّا حَديثُكُمُ الَّذي هُوَ حَديثُ أبيكُمُ ، انطَلِقوا أوّلاً وبَعثِروا قَبرَهُ وَاستَخرِجوا عِظامَهُ وأحرِقوها ، ثُمّ عودوا لأَِقضِيَ بَينَكُم .

فَانصَرَفوا فَأَخَذَ الصَّبِيُ سَيفَ أبيهِ وأخَذَ الأَخَوانِ المَعاوِلَ فَلَمّا هَمّا بِذلِكَ ، قالَ لَهُمُ الصَّغيرُ : لا تُبَعثِروا قَبرَ أبي وأ نَا أدَعُ لَكُما حِصَّتي ، فَانصَرَفوا إلَى القاضي .

فَقَال : يُقِنعُكُما هذا ، اِيتوني بِالمالِ .

فَقالَ لِلصَّغيرِ : خُذِ المالَ فَلَو كانَا ابنَيهِ لَدَخَلَهُما مِنَ الرِّقَّةِ ، كَما دَخَلَ عَلَى الصَّغيرِ .

امام باقر عليه السلام : در ميان قوم بنى اسرائيل ، مردى خردمند و ثروتمند بود . وى را پسرى بود از همسرى پاك دامن كه در شمايل ، شبيه وى بود و دو پسر داشت از همسرى غيرِ پاك دامن . چون هنگام مرگش فرا رسيد ، به آنان گفت : اين ثروت من ، براى يكى از شماست .

چون از دنيا رفت ، پسر بزرگ تر گفت : «آن يكى من هستم» .

پسر وسطى گفت : «آن يكى ، من هستم» .

پسر كوچك تر گفت : «آن يكى ، من هستم» .

[چون نزاع بالا گرفت ،] شكايت به قاضىِ شهر بردند . قاضى گفت : مرا در اين باره ، نظرى نيست . نزد سه برادر كه فرزندان چوپان اند ، برويد .

آنها نزد يكى از برادران آمدند و پيرى كهن سال را ديدند . به آنان گفت :

نزد برادرم برويد .

او از من بزرگ تر است . از او بپرسيد . بر او وارد شدند . پيرمردى ميان سال ، بيرون آمد و گفت : از برادرِ بزرگ ترم بپرسيد . بر سومين برادر ، وارد شدند . او را كم سال تر يافتند . نخست ، از او خواستند شرح حالِ خودشان را بگويد و سپس به پرسش ، آنها پاسخ دهد .

او گفت : آن برادرم را كه نخست ديديد ، كوچك ترين برادر است . همسرى ناسازگار داشت كه به وى ، بدى مى كرد . [برادرم] بر اين بدى ها صبر كرد ، مبادا به گرفتارى بزرگ تر و طاقت فرسا مبتلا شود . آن زن ، او را پير كرد . برادر دوم ، همسرى داشت كه گاهى او را مى رنجانْد و گاهى او را شاد مى كرد . لذا او در مرزِ جوانى و پيرى قرار دارد . و امّا من ، همسرم هميشه مرا شاد مى كرد و هيچ گاه مرا آزار نداد و هرگز از او بدى به من نرسيد . بدين جهت ، جوانى ام با او پايدار است . و امّا مسئله شما كه وصيّت پدرتان است ، نخست برويد نبش قبر كنيد ، استخوان هايش را بيرون آوريد و بسوزانيد و نزد من برگرديد ، تا ميانِ شما داورى كنم .

برادران رفتند . برادر كوچك تر ، شمشير پدر را برداشت و دو برادر ديگر ، كلنگ برداشتند . وقتى خواستند نبشِ قبر كنند ، برادر كوچك تر گفت : نبش قبر نكنيد . من سهم خود را به

شما وا مى گذارم .

برادران ، نزد قاضى بازگشتند . مرد گفت : اين ، شما را كفايت مى كند . مال را نزد من آوريد . آن گاه به برادر كوچك تر گفت كه ثروت را بردارد . [سپس افزود : ]اگر آن دو فرزندان آن مرد بودند ، [به هنگام نبش قبر ،] احساس ناراحتى به آنان دست مى داد ، چنان كه به فرزند كوچك تر دست داد .

بحار الأنوار : ج 104 ص 296 ح 1.

حديث713

امام باقر عليه السلام :

: كانَ أبوهُ يَجمَعُ وُلدَهُ ووُلدَ إخوَتِهِ ، ثُمَّ يَأمُرُهُم بِالصِّراعِ، وذلِكَ خُلُقٌ فِيالعَرَبِ، فَكانَ عَلِيٌّ عليه السلاميَحسِرُ عَن ساعِدَينِ لَهُ غَليظَينِ قَصيرَينِ وهُوَطِفلٌ، ثُمَّ يُصارِعُ كِبارَ إخوَتِهِ وصِغارَهُم، وكِبارَ بَنيعَمِّهِ وصِغارَهُم فَيَصرَعُهُم ، فَيَقولُ أبوهُ : ظَهَرَ عَلِيٌّ ، فَسمّاهُ ظَهيرا وعندَ العَرَبِ عَلِيٌ .

امام باقر عليه السلام _ درباره امام على عليه السلام _ : پدر على عليه السلام ، فرزندان خود و فرزندان برادرش را جمع مى كرد و آنان را به كُشتى گرفتن وا مى داشت ، و اين ، سُنّت مردمان عرب بود . على عليه السلام آستين ها را بالا مى زد و با اين كه كم سن بود ، ساعدهايى قوى و كوتاه داشت و با برادران بزرگ تر و كوچك تر خود و پسر عموهاى بزرگ تر و كوچك تر از خود ، كُشتى مى گرفت و همه را بر زمين مى زد . پدرش مى گفت : «على ، پيروز شد» و بدين جهت ، او را «ظَهير (پيروز)» ناميد و نام او

نزد مردم عرب ، «على» بود .

معاني الأخبار : ص 61 ح 9 .

حديث714

امام باقر عليه السلام :

إنَّ رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله أجرَى الخَيلَ الَّتي اُضمِرَت مِنَ الحَفياءاِ إلى مَسجِدِ بَني زُرَيقٍ وسَبَّقَها مِن ثَلاثِ نَخَلاتٍ فَأَعطَى السّابِق عُذقا ، و أعطَى المُصَلِّيَ عُذقا ، وأعطَى الثّالِثَ عُذقا.

امام باقر عليه السلام : پيامبر خدا ، اسب هايى را كه براى مسابقه ورزيده شده بودند ، از محلّه حَفيا تا مسجد بنى زُرَيْق به مسابقه وا داشت و سه نخله خرما ، جايزه آن قرار داد . به نفر اوّل ، يك نخله ، به نفر دوم [كه سرِ اسب او مقابل كَفَل اسب اوّل بود ، ]يك نخله ، و به نفر سوم هم يك نخله خرما بخشيد .

الكافي : ج 5 ص 48 ح 5 .

حديث715

امام باقر عليه السلام :

ثَلاثٌ لَم يَجعَلِ اللّه ُ عز و جل لِأَحَدٍ فيهِنَّ رُخصَةً : أداءُ الأَمانَةِ إلَى البِرِّ وَالفاجِرِ ، وَالوَفاءُ بِالعَهدِ لِلبِرِّ وَالفاجِرِ ، وبِرُّ الوالِدَينِ بِرَّينِ كانا أو فاجِرَينِ .

امام باقر عليه السلام : سه چيز است كه خداوند عز و جل ، به كسى اجازه ترك آن را نداده است : امانتدارى نسبت به انسان هاى صالح و فاجر (درسْتكار و بدكار) ، وفاى به عهد نسبت به صالح و فاجر ، و نيكى به پدر و مادر ؛ نيك باشند يا بد .

الكافي : ج 2 ص 162 ح 15.

حديث716

امام باقر عليه السلام :

اِلبَس وتَجَمَّل ، فَإِنَّ اللّه َ جَميلٌ يُحِبُّ الجَمالَ ، وَليَكُن مِن حَلالٍ .

امام باقر عليه السلام : سزاوار نيست زن ، خود را بدون آرايش بگذارد . لااقل ، گردنبندى به گردن بيندازد .

الكافي : ج 6 ص 442 ح 7 .

حديث717

امام باقر عليه السلام :

اِستَقبَلَ شابٌّ مِنَ الأَنصاراِ امرَأَةً بِالمَدينَةنِ وكانَ النِّساءُ يَتَقَنَّعنَ خَلفَ آذانِهِن فَنَظَرَ إلَيها وهِيَ مُقبِلَةٌ فَلَمّا جازَت نَظَرَ إلَيها ودَخَلَ في زُقاقٍ قَد سَمّاهُ بِبَني فُلانٍ ، فَجَعَلَ يَنظُرُ خَلفَها وَاعتَرَضَ وَجهَهُ عَظمٌ فِي الحائِطِ أو زُجاجَةٌ فَشَقَّ وَجهَهُ ، فَلَمَّا مَضَتِ المَرأَةُ نَظَرَ فَإِذَا الدِّماءُ تَسيلُ عَلى صَدرِهِ وثَوبِهِ ، فَقالَ : وَاللّه ِ لآَتِيَنَّ رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله ولاَُخبِرَنَّهُ ، قالَ : فَأَتاهُ .

فَلَمّا رَآهُ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ لَهُ : ما هذا؟ فَأَخبَرَهُ ، فَهَبَطَ جَبرَئيلُ عليه السلامبِهذِهِ الآيَةِ : «قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَ_رِهِمْ وَ يَحْفَظُواْ فُرُوجَهُمْ ذَ لِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرُم بِمَا يَصْنَعُونَ»

امام باقر عليه السلام : جوانى از انصار ، در مدينه با زنى رو در رو شد و آن زمان ، زنان ، سر را از پشتِ گوش هايشان مى پوشاندند . جوان ، در حالى كه زن به سوى او مى آمد ، به وى نگاه كرد . وقتى زن از كنار جوان گذشت ، جوان ، همان طور راه مى رفت ، وارد كوچه بنى فلان شد و از پشت سر به آن زن مى نگريست . صورتش به استخوان يا

شيشه اى كه در ديوار بود ، خورد و شكاف برداشت . وقتى زن رفت ، جوان متوجّه شد خون بر سينه و لباسش مى ريزد . با خود گفت : به خدا سوگند ، نزد پيامبر صلي الله عليه و آله خواهم رفت و داستان را به ايشان خواهم گفت . سپس ، نزد پيامبر صلي الله عليه و آله آمد . وقتى پيامبر خدا او را ديد ، پرسيد : «اين چه وضعى است؟»

جوان ، داستان را گفت . آن گاه ، جبرئيل عليه السلام نازل شد و اين آيه را آورد : (به مردان با ايمان بگو : ديده فرو نهند و پاك دامنى ورزند كه اين ، براى آنان ، پاكيزه تر است؛ زيرا خدا به آنچه مى كنند ، آگاه است) .

النور : 30 .

حديث718

امام باقر عليه السلام :

: مَن خَطَبَ إلَيكُم فَرَضيتُم دينَهُ وأمانَتَهُ فَزَوِّجوهُ «إِلاَّ تَفْعَلُوهُ تَكُن فِتْنَةٌ فِى الأَْرْضِ وَفَسَادٌ كَبِيرٌ» .

امام باقر عليه السلام _ چون درباره ازدواج از ايشان سؤال شد _ : آن گاه كه [كسى ]نزد شما خواستگارى كرد و ديندارى و امانتدارى اش را پسنديديد ، به او همسر بدهيد ؛ و (اگر چنين نكنيد ، در زمين ، فتنه و فسادى بزرگ ، روى خواهد داد) .

الكافي : ج 5 ص 347 ح 1 .

حديث719

امام باقر عليه السلام :

قيلَ لِرَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : مَا الحَزمُ ؟

قالَ : مُشاوَرَةُ ذَوِي الرَّأيِ وَاتِّباعُهُم .

امام باقر عليه السلام : به پيامبر خدا گفته شد : دورانديشى چيست؟

فرمود : «مشورت با صاحب نظران و پيروى كردن از آنها» .

المحاسن : ج 2 ص 435 ح 2508 .

حديث720

امام باقر عليه السلام :

خَرَجَتِ امرَأَةٌ بَغِيٌّ عَلى شَبابٍ مِن بَني إسرائيلَ فَأَفتَنَتهُم .

فَقالَ بَعضُهُم : لَو كانَ العابِدُ فُلانا رَآها أفتَنَتهُ .

وسَمِعَت مَقالَتَهُم فَقالَت : وَاللّه ِ لاأنصَرِفُ إلى مَنزِلي حَتّى اُفتِنَهُ فَمَضَت نَحوَهُ فِي اللَّيلِ فَدَقَّت عَلَيهِ ، فَقالَت : آوي عِندَكَ ، فَأَبى عَلَيها ، فَقالَت : إنَّ بَعضَ شَبابِ بَني إسرائيلَ راوَدوني عَن نَفسي ، فَإِن أدخَلتَني وإلاّ لَحِقوني وفَضَحوني ، فَلَمّا سَمِعَ مَقالَتَها فَتَحَ لَها ، فَلَمّا دَخَلَت عَلَيهِ رَمَت بِثِيابِها ، فَلَمّا رَأى جَمالَها وهَيئَتَها وَقَعَت في نَفسِهِ ، فَضَرَبَ يَدَهُ عَلَيها ، ثُمَّ رَجَعَت إلَيهِ نَفسُهُ ، وقَد كانَ يوقِدُ تَحتَ قِدرٍ لَهُ ، فَأَقبَلَ حَتّى وَضَعَ يَدَهُ عَلَى النّارِ .

فَقالَت : أيَّ شَيءٍ تَصنَعُ؟

فقال : اُحرِقُها لأَِنَّها عَمِلَتِ العَمَلَ .

فَخَرَجَت حَتّى أتَت جَماعَةَ بَني إسرائيلَ ، فَقالَت : اِلحَقوا فُلانا فَقَد وَضَعَ يَدَهُ عَلَى النّارِ ، فَأَقبَلوا فَلَحِقوهُ وقَدِ احتَرَقَت يَدُهُ.

امام باقر عليه السلام : زنى بد كار به سمت جوانانى از بنى اسرائيل رفت و آنان را فريفت . يكى از آنان گفت : اگر فلان عابد ، اين زن را ببيند ، زن ، او را

مى فريبد .

زن ، سخن آنان را شنيد و گفت : به خدا سوگند ، به خانه ام برنمى گردم تا آن عابد را بفريبم .

شبانه نزد او رفت و در را كوبيد و گفت : شب را نزد تو بمانم؟

عابد ، امتناع ورزيد . زن گفت : برخى جوانان بنى اسرائيل ، دنبالم افتاده اند . اگر مرا به داخل خانه راه دهى ، [در امانم] ، وگرنه به من خواهند رسيد و آبرويم را خواهند ريخت .

عابد ، چون اين سخن را شنيد ، در را به رويش گشود . وقتى زن داخل شد ، لباس هايش را كَنْد . چون عابد ، زيبايى ها و هيكل او را ديد ، به وسوسه افتاد و به زن ، دست زد . ناگهان ، به خود آمد و از عمل خود ، بازگشت . در خانه اش آتشى زيرِ ديگ ، روشن كرده بود . سراغ آتش آمد و دست خود را بر آتش گرفت . زن گفت : چه مى كنى؟

عابد گفت : او را مى سوزانم؛ چون كار خطا از او سر زد .

زن ، از خانه بيرون آمد و سراغ جوانان بنى اسرائيل رفت و گفت : سراغ عابد برويد كه دست خود را بر آتش گذاشته است . جوانان ، سراغ عابد آمدند و به وى رسيدند ، در حالى كه دستش را سوزانده بود .

بحار الأنوار : ج 14 ص 492 ح 11.

حديث721

امام باقر عليه السلام :

لَمّا دَعا نوحٌ عليه السلام

رَبَّهُ عز و جل عَلى قَومِهِ أتاهُ إبليسُ لَعَنَهُ اللّه ُ ، فَقالَ : يا نوحُ... اذكُرني في ثَلاثَةِ مَواطِنَ ، فَإِنّي أقرَبُ ما أكونُ إلَى العَبدِ إذا كانَ في إحداهُنَّ : اُذكُرني إذا غَضِبتَ ، وَاذكُرني إذا حَكَمتَ بَينَ اثنَينِ ، وَاذكُرني إذا كُنتَ مَعَ امرَأَةٍ خالِيا لَيسَ مَعَكُما أحَدٌ .

امام باقر عليه السلام : وقتى كه نوح عليه السلام به درگاه پروردگار عز و جل قومش را نفرين كرد ، شيطان _ كه نفرين خدا بر او باد _ نزد وى آمد و گفت : اى نوح! مرا در سه جا ياد كن؛ چرا كه من در آن مكان ها نزديك ترين حالت را به بندگان دارم : هنگامى كه خشمگين شدى ، مرا ياد كن؛ هنگامى كه ميان دو نفر داورى مى كنى ، مرا ياد كن؛ و هنگامى كه با زنى خلوت كردى و ديگرى با شما نيست ، مرا ياد كن .

الخصال : ص 132 ح 140 .

حديث722

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أبي نَظَرَ إلى رَجُلٍ ومَعَهُ ابنُهُ يَمشي وَالاِبنُ مُتَّكِئٌ عَلى ذِراعِ الأَبِ ، قالَ : فَما كَلَّمَهُ أبي عليه السلام مَقتا لَهُ حَتّى فارَقَ الدُّنيا .

امام باقر عليه السلام : پدرم به مردى نگريست كه راه مى رفت و فرزندش همراه وى بود . پسر بر دست پدر ، تكيه داده بود . پدرم از روى خشم با وى سخن نگفت تا از دنيا رفت .

الكافي : ج 2 ص 349 ح 8 .

حديث723

امام باقر عليه السلام :

شَرُّ الآباءِ مَن دَعاهُ البِرُّ إلَى الإِفراطِ ، وشَرُّ الأَبناءِ مَن دَعاهُ التَّقصيرُ إلَى العُقوقِ .

امام باقر عليه السلام : بدترينِ پدران ، كسى است كه نيكى [به فرزند] ، او را به زياده روى بكشانَد ، و بدترينِ فرزندان ، كسى است كه كوتاهى [در حقّ پدر و مادر] ، او را به نافرمانى بكشاند .

تاريخ اليعقوبي : ج 2 ص 320 .

حديث724

امام باقر عليه السلام :

إنَّهُ (عَليّا عليه السلام) أتَى البَزّازينَ ، فَقالَ لِرَجُلٍ : «بِعني ثَوبَينِ» .

فَقالَ الرَّجُلُ : يا أميرَالمُؤمِنينَ ، عِندي حاجَتُكَ ، فَلَمّا عَرَفَهُ مَضى عَنهُ ، فَوَقَفَ عَلى غُلامٍ فَأَخَذَ ثَوبَينِ أحَدُهُما بِثَلاثَةِ دَراهِمَ وَالآخَرُ بِدِرهَمَينِ ، فَقالَ : «يا قَنبَرُ ، خُذِ الَّذي بِثَلاثَةٍ» .

فَقالَ : أنتَ أولى بِهِ تَصعَدُ المِنبَرَ وتَخطُبُ النّاسَ .

فَقالَ : «وأنتَ شابٌّ ولَكَ شَرَهُ الشَّبابِ ، وأنَا أستَحيي مِن رَبّي أن أتَفَضَّلَ عَلَيكَ» .

امام باقر عليه السلام : على عليه السلام به بازار پارچه فروش ها آمد و به مردى فرمود : «دو جامه به من بفروش» .

آن مرد گفت : اى امير مؤمنان! آنچه مطلوب شماست ، نزد من است .

چون پارچه فروش ، امير مؤمنان را شناخت ، [از او خريد نكرد و ]گذشت . نزديك [فروشنده] جوانى ايستاد و دو جامه خريد ، يكى را به سه درهم و ديگرى را به دو درهم . آن گاه به قنبر فرمود : «اى قنبر! تو اين جامه را كه به سه درهم خريدم ،

بردار» .

قنبر گفت : شما بدان سزاوارتريد ، منبر مى رويد و براى مردم ، سخنرانى مى كنيد .

على عليه السلام فرمود : «و تو جوانى و خواسته هاى جوانى دارى و من ، از پروردگارم خجالت مى كشم كه خود را بر تو ، مقدّم بدارم» .

بحار الأنوار : ج 40 ص 324 ح 6 .

حديث725

امام باقر عليه السلام :

اِتَّخَذَ اللّه ُ عز و جل إبراهيمَ خَليلاً ، لأَِنَّهُ لَم يَرُدَّ أحَدا ، ولَم يَسأَل أحَدا غَيرَ اللّه ِ عز و جل .

امام باقر عليه السلام : خداوند عز و جل ابراهيم را به دوستى گرفت؛ زيرا [درخواست ]كسى را رد نكرد و از كسى جز خداوند عز و جل درخواست ننمود .

علل الشرائع : ص 34 ح 2 .

حديث726

امام باقر عليه السلام :

_ في قَولِهِ تَعالى «إِنَّ إِبْرَ هِيمَ لَأَوَّ هٌ حَلِيمٌ » _ : الأَوّاهُ هُوَ لدَّعّاءُ .

امام باقر عليه السلام _ درباره تفسير كلمه «اَوّاه» : _

«به راستى كه ابراهيم ، اَوّاه و بردبار بود» : يعنى بسيار دعا كننده بود .

الكافي : ج 2 ص 466 ح 1 .

حديث727

امام باقر عليه السلام :

خَرَجَ إبراهيمُ عليه السلام ذاتَ يَومٍ يَسيرُ فِي البِلادِ لِيَعتَبِرَ فَمَرَّ بِفَلاةٍ مِنَ الأَرضِ فَإِذا هُوَ بِرَجُلٍ قائِمٍ يُصَلّي قَد قَطَعَ إلَى السَّماءِ صَوتَهُ ولِباسُهُ شَعَرٌ ، فَوَقَفَ عَلَيهِ إبراهيمُ عليه السلام فَعَجِبَ مِنهُ وجَلَسَ يَنتَظِرُ فَراغَهُ ، فَلَمّا طالَ ذلِكَ عَلَيهِ حَرَّكَهُ بِيَدِهِ وقالَ لَهُ : إنَّ لي حاجَةً فَخَفِّف ، قالَ : فَخَفَّفَ الرَّجُلُ وجَلَسَ إبراهيمُ ، فَقالَ له إبراهيمُ عليه السلام : لِمَن تُصَلّي؟

فَقالَ : لإِِلهِ إبراهيمَ .

فَقالَ : ومَن إلهُ إبراهيمَ؟

قالَ : الَّذي خَلَقَكَ وخَلَقَني .

فَقالَ لَهُ إبراهيمُ : لَقَد أعجَبَني نَحوُكَ وأ نَا اُحِبُّ أن اُؤاخِيَكَ فِي اللّه ِ عز و جل ، فَأَينَ مَنزِلُكَ إذا أرَدتُ زِيارَتَكَ ولِقاءَكَ؟

فَقالَ لَهُ الرَّجُلُ : مَنزِلي خَلفَ النُّطفَةِ _ وأشارَ بِيَدِهِ إلَى البَحرِ _ وأمّا مُصَلاّيَ فَهذَا المَوضِعُ تُصيبُني فيهِ إذا أرَدتَني إن شاءَ اللّه ُ ، ثُمَّ قالَ الرَّجُلُ لاِءِبراهيمَ : لَكَ حاجَةٌ؟

فَقالَ إبراهيمُ : نَعَم .

فَقالَ الرَّجُلُ : وما هِيَ؟

قالَ لَهُ : تَدعُو اللّه َ واُؤَمِّنُ أنَا عَلى دُعائِكَ ، أو أدعو أ نَا وتُؤَمِّنُ أنتَ عَلى دُعائي؟

فَقالَ لَهُ الرَّجُلُ : وفيمَ نَدعُو اللّه

َ؟

قالَ لَهُ إبراهيمُ : لِلمُذنِبينَ المُؤمِنينَ .

فَقالَ الرَّجُلُ : لا .

فَقالَ إبراهيمُ : ولِمَ؟

فَقالَ : لأَِنّي دَعَوتُ اللّه َ مُنذُ ثَلاثِ سِنينَ بِدَعوَةٍ لَم أرَ إجابَتَها إلَى السّاعَةِ ، وأ نَا أستَحيي مِنَ اللّه ِ عز و جل أن أدعُوَهُ بِدَعوَةٍ حَتّى أعلَمَ أنَّهُ قَد أجابَني .

فَقالَ إبراهيمُ : وفيما دَعَوتَهُ؟

فَقالَ لَهُ الرَّجُلُ : إنّي لَفي مُصَلاّيَ هذا ذاتَ يَومٍ إذ مَرَّ بي غُلامُ أروَعُ ، النّورُ يَطلُعُ مِن جَبهَتِهِ ، لَهُ ذُؤابَةٌ مِن خَلفِهِ ، وَمَعَهُ بَقَرٌ يَسوقُها ، كَأَنَّما دُهِنَت دَهنا ، وغَنَمٌ يَسوقُها كَأَنَّما دُخِسَت دَخساً . قالَ : فَأَعجَبَني ما رَأيتُ مِنهُ ، فَقُلتُ : يا غُلامُ ، لِمَن هذا البَقَرُ وَالغَنَمُ ؟

فَقالَ : لي .

فَقُلتُ : ومَن أنتَ ؟

فَقالَ : أ نَا إسماعيلُ بنُ إبراهيمَ خَليلِ الرَّحمنِ عز و جل . فَدَعَوتُ اللّه َ عز و جل عِندَ ذلِكَ وسَأَلتُهُ أن يُرِيَني خَليلَهُ .

فَقالَ لَهُ إبراهيمُ عليه السلام : فَأَ نَا إبراهيمُ خَليلُ الرَّحمنِ ، وذلِكَ الغُلامُ ابني .

فَقالَ لَهُ الرَّجُلُ عِندَ ذلِكَ : الحَمدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمينَ ، الَّذي أجابَ دَعوَتي ، قالَ : ثُمَّ قَبَّلَ الرَّجُلُ صَفحَتَي وَجهِ إبراهيمَ وعانَقَهُ ، ثُمَّ قالَ : الآنَ فَقُم وَادعُ حَتّى اُؤَمِّنَ عَلى دُعائِكَ ، فَدَعا إبراهيمُ عليه السلاملِلمُؤمِنينَ والمُؤمِناتِ المُذنِبينَ مِن يَومِهِ ذلِكَ إلى يَومِ القِيامَةِ بِالمَغفِرَةِ وَالرِّضا عَنهُم ، قالَ : وأمَّنَ الرَّجُلُ عَلى دُعائِهِ .

فَقالَ أبو جَعفَرٍ عليه السلام : فَدَعوَةُ إبراهيمَ بالِغَةٌ لِلمُؤمِنينَ المُذنِبينَ مِن شيعَتِنا إلى يَومِ القِيامَةِ .

امام باقر

عليه السلام : روزى ابراهيم عليه السلام براى عبرت گرفتن به سياحت در شهرها پرداخت . از سرزمينى گذشت و مردى را ديد كه ايستاده است و نماز مى گزارد ، صدايش را به آسمان بلند كرده و لباسش از موست .

ابراهيم عليه السلام ، نزد او ايستاد و از او شگفت زده شد و منتظر فراغت وى از عبادت شد . چون نمازش طولانى شد ، ابراهيم عليه السلام با دست ، تكانَش داد و گفت : «[نماز خود را] كوتاه كن كه مرا خواسته اى است» .

مرد ، [نمازش را] كوتاه كرد . ابراهيم عليه السلام نشست و به وى گفت : «براى چه كسى نماز مى خوانى» .

گفت : براى خداى ابراهيم .

گفت : «خداى ابراهيم كيست؟» .

گفت : آن كه تو و مرا آفريد .

سپس ابراهيم عليه السلام به وى گفت : «از روش عبادت تو خوشم آمده است و من دوست مى دارم با تو در راه خداى عز و جل برادرى كنم . اگر خواستم تو را زيارت و ملاقات كنم ، خانه ات كجاست؟» .

مرد گفت : خانه ام پشت اين درياست _ و با دستش به دريا اشاره كرد _ و محلّ عبادتم همين جاست . گفت هرگاه خواستى ، مرا همين جا مى يابى ، إن شاءاللّه .

سپس ، مرد به ابراهيم عليه السلام گفت : خواسته اى دارى؟

ابراهيم عليه السلام گفت : «بلى» .

مرد گفت : چيست؟

ابراهيم عليه السلام گفت : «تو ،

خدا را بخوانى و من بر دعايت آمين بگويم يا من ، خدا را بخوانم و تو بر دعايم آمين بگويى» .

مرد گفت : درباره چه خدا را بخوانم؟

ابراهيم عليه السلام گفت : «براى مؤمنان گنهكار» .

مرد گفت : نه .

ابراهيم عليه السلام پرسيد : «چرا؟»

مرد گفت : سه سال است كه خدا را به خواسته اى مى خوانم و تا اين لحظه ، آن را مستحبات نيافته ام و از خداوند عز و جل خجالت مى كشم كه او را به خواسته اى ديگر بخوانم ، مگر بدانم خواسته ام را اجابت كرده است .

ابراهيم عليه السلام گفت : «درباره چه دعا كردى؟» .

مرد گفت : روزى در همين محلّ عبادت بودم كه جوانى زيباروى كه نور از پيشانى اش مى تابيد و گيسوانش از پشت فرو ريخته بود ، از كنارم گذشت ، و گاوى _ كه گويى روغن به بدنش ماليده بودند _ و گله اى از گوسفندان پرگوشت ، با خود داشت و آنها را به پيش مى برد . آنچه از وى ديدم ، مرا خوش آمد . پرسيدم : اى جوان! اين گاو و گله گوسفند از كيست؟

گفت : از خودم .

پرسيدم : تو كيستى؟

گفت : من ، اسماعيل پسر ابراهيم خليل الرحمان هستم . در آن هنگام ، خداوند عز و جل را خواندم كه خليلش را به من نشان دهد .

گفت : «من ، ابراهيم خليل الرحمان هستم و آن جوان ، پسرم است» .

مرد در اين هنگام گفت : سپاس ، خدايى را كه پروردگار جهانيان است؛ او كه خواسته ام را اجابت كرد . آن گاه ، پيشانى ابراهيم عليه السلام را بوسيد و با وى مُعانقه (ديده بوسى) كرد . سپس گفت : اينك آماده ام . تو دعا كن تا من ، دعايت را آمين گويم .

ابراهيم عليه السلام براى زنان و مردان مؤمن گنهكار ، از آن روز تا روز قيامت ، درخواست بخشش و خشنودى خداوند را كرد و مرد ، بر دعايش آمين گفت .

امام باقر عليه السلام فرمود : «دعاى ابراهيم به مؤمنان گنهكار از شيعيان ما تا روز قيامت هم مى رسد» .

كمال الدين : ص 140 ح 8 ، الكافي : ج 8 ص 392 ح 591 نحوه .

حديث728

امام باقر عليه السلام :

لَمّا أصابَتِ امرَأَةَ العَزيزِ الحاجَةُ قيلَ لَها : لَو أتَيتِ يوسُفعَ عليه السلام ، فَشاوَرَت في ذلِكَ ، فَقيلَ لَها : إنّا نَخافُهُ عَلَيكِ .

قالَت : كَلاّ إنّي لا أخافُ مَن يَخافُ اللّه َ ، فَلَمّا دَخَلَت عَلَيهِ فَرَأَتهُ في مُلكِهِ قالَت : الحَمدُ لِلّهِ الَّذي جَعَلَ العَبيدَ مُلوكا بِطاعَتِهِ ، وجَعَلَ المُلوكَ عَبيدا بِمَعصِيَتِهِ ، فَتَزَوَّجَها فَوَجَدَها بِكرا .

فَقالَ : أ لَيسَ هذا أحسَنَ ؟ أ لَيسَ هذا أجمَلَ؟

فَقالَت : إنّي كُنتُ بُليتُ مِنكَ بِأَربَعِ خِصالٍ : كُنتُ أجمَلَ أهلِ زَماني ، وكُنتَ

أجمَلَ أهلِ زَمانِكَ ، وكُنتُ بِكرا ، وكانَ زَوجي عِنّينا .

امام باقر عليه السلام : هنگامى كه همسر عزيز (زليخا) نيازمند شد ،

به وى گفتند : خوب است نزد يوسف عليه السلام بروى . در اين باره مشورت كرد ، به وى گفتند : ما از او بر تو مى هراسيم .

زليخا گفت : من هرگز از كسى كه از خدا مى ترسد ، نمى ترسم .

وقتى زليخا بر يوسف عليه السلام وارد شد و او را بر اريكه قدرت ديد ، گفت : سپاس ، خدا را كه بردگان را به خاطر فرمان بردن از او ، پادشاه كرد و پادشاهان را به خاطر گناه ، برده گردانيد .

آن گاه ، يوسف عليه السلام با وى ازدواج كرد و او را باكره يافت . به وى گفت : «آيا اين چنين ، بهتر نيست؟ آيا اين چنين ، زيباتر نيست؟» .

زليخا گفت : من به خاطر چهار چيز در دام تو گرفتار شدم : من ، زيباترين

زنِ زمانه خود بودم و تو ، زيباترين مرد زمانه ات بودى . من ، باكره بودم و شوهرم ناتوانى جنسى داشت .

الأمالي للطوسي : ص 456 ح 1020 .

حديث729

امام باقر عليه السلام :

: وإن كانَ صاحِبُكُم لَيَجلِسُ جِلسَةَ العَبدِ ، ويَأكُلُ أكلَةَ العَبدِ ، ويُطعِمَ النّاسَ خُبزَ البُرِّ وَاللَّحمَ ، وَيرجِعُ إلى أهلِهِ فَيَأكُلُ الخُبزَ وَالزَّيتَ ، وإن كان ليَشتَرِي القَميصَ السُّنبُلانِيَّ ، ثُمَّ يُخَيِّرُ غُلامَهُ خَيرَهُما ، ثُمَّ يَلبَسُ الباقِيَ ، فَإِذا جازَ أصابِعَهُ قَطَعَهُ ، وإذا جازَ كَعبَهُ حَذَفَهُ ، وما وَرَدَ عَلَيهِ أمرانِ قَطُّ كِلاهُما لِلّهِ رِضىً إلاّ أخَذَ بِأَشَدِّهِما عَلى بَدَنِهِ .

ولَقَد وُلِّىَ النّاسَ خَمسَ سِنينَ فَما

وَضَعَ آجُرَّةً عَلى آجُرَّةٍ ولا لَبِنَةً عَلى لَبِنَةٍ ، ولا أقطَعَ قَطيعَةً ، ولا أورَثَ بَيضاءَ ولا حَمراءَ إلاّ سَبعَمِئَةِ دِرهَمٍ فَضَلَت مِن عَطاياهُ ، أرادَ أن يَبتاعَ لأَِهلِهِ بِها خادِما ، وما أطاقَ أحَدٌ عَمَلَهُ ، وإن كانَ عَلِيُّ بنُ الحُسَينِ عليهماالسلام لَيَنظُرُ فِي الكِتابِ مِن كُتُبِ عَلِيٍّ عليه السلام فَيَضرِبُ بِهِ الأَرضَ ، ويَقولُ : مَن يُطيقُ هذا .

امام باقر عليه السلام _ در توصيف امام على عليه السلام _ : رهبر شما مانند بردگان مى نشست ، مانند بردگان غذا مى خورد ، نان گندم و گوشت را به مردم ، مى خورانْد و خود به خانه برمى گشت و نان [جو] و روغن زيتون مى خورد . [دو] پيراهن سُنبُلانى مى خريد و به غلامش مى فرمود تا بهترينِ [آن دو] را انتخاب كند و خود ، ديگرى را مى پوشيد و اگر آستينش از انگشتانش بلندتر بود ، آن را قيچى مى كرد و اگر از قوزك پايش درازتر بود ، آن را مى بُريد و هرگاه دو كار بر او روى مى آورد كه در هر دو [موجب ]خشنودى خداوند بود ، سخت ترينِ بر جسم خود را برمى گزيد .

او پنج سال زمامدار مردم بود و آجرى روى آجر و خشتى روى خشت نگذاشت و زمينى از زمين هاى خراج [و اموال عمومى] را به كسى نبخشيد و درم و دينارى به ارث نگذاشت ، جز هفتصد درهم كه از بخشش هايش زياده آمده بود و مى خواست براى خانواده اش مستخدمى خريدارى كند . كسى را توان كارى كه او انجام مى داد

، نبود .

على بن حسين عليه السلام در نوشته هاى على عليه السلام مى نگريست و بر زمين مى كوبيد و مى فرمود : «كيست كه بتواند چنين كند؟!» .

الكافي : ج 8 ص 130 ح 100 .

حديث730

امام باقر عليه السلام :

مِن سَعادَةِ الرَّجُلِ أن يَكونَ لَهُ الوَلَدُ يُعرَفُ فيهِ شِبهُهُ، خَلقُهُ و خُلُقُهُ و شَمائِلُهُ.

امام باقر عليه السلام : از سعادت هاى مرد ، اين است كه فرزندش در جسم و اخلاق و رفتار ، به او شباهت داشته باشد .

الكافي : ج 6 ص 4 ح 2 عن سدير ، مكارم الأخلاق : ج 1 ص 477 ح 1644 عن الإمام الصادق عليه السلام .

حديث731

امام باقر عليه السلام :

أتى رَجُلٌ مِنَ الأنصارِ رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله، فَقالَ : هذهِ ابنَةُ عَمِّي وامرَأتي لا أعلَمُ إلاّ خَيرا، وَ قَد أتَتني بِوَلَدٍ شَديدِ السَّوادِ، مُنتَشِرِ

المِنخِرَينِ، جَعدٍ،

امام باقر عليه السلام : يكى از انصار ، خدمت پيامبر خدا رسيد و گفت : اين ، دخترعمو و همسر من است . [از او] جز نيكى چيزى نمى دانم و با اين

حال ، او فرزندى براى من آورده است ، بسيار سياه ، سوراخ هاى بينى اش بزرگ ، مويش فرفرى و بينى اش پهن است. شبيه او را نه در دايى هايم مى شناسم ، نه در نياكانم .

پيامبر خدا به همسر او فرمود : «تو چه مى گويى ؟» گفت : نه . سوگند به آن كسى كه تو را به حق برانگيخته است ، در مدّتى كه او مرا در اختيار گرفته ، هيچ كس را به جاى او ننشانده ام .

پيامبر خدا ، مدّتى طولانى سرِ خود را پايين انداخت . سپس ، چشم خود را به

آسمان گرداندْ و آن گاه رو به مرد كرد و فرمود : «اى مرد! هيچ كس نيست ، مگر اين كه بين او و آدم ، 99 رگ (و ريشه) وجود دارد كه همگى در نسب ، نقش دارند . وقتى نطفه در رَحِم قرار مى گيرد ، اين رگ ها به حركت در مى آيند و از خداوند مى خواهند كه فرزند به آنها شبيه باشد . لذا اين ، از رگ هايى است كه نه نياكان تو ، نه نياكانِ نياكان تو آن را درك نكرده اند . فرزندت را بگير» .

زن گفت : مشكل مرا گشودى ، اى پيامبر خدا!

جَعْدِ : جَعْدُ الشعر ضدّ السبط ، و الجَعْدُ : القصير المُتَردِّدُ الخَلْق (النهاية : ج 1 ص 275 «جعد»).

حديث732

امام باقر عليه السلام :

مَن طَهُرَت وِلادَتُهُ دَخَلَ الجَنَّةَ .

امام باقر عليه السلام : كسى كه ولادتش پاك باشد ، وارد بهشت مى شود .

المحاسن : ج 1 ص 233 ح 423 عن سدير الصيرفي ، بحار الأنوار : ج 5 ص 287 ح 10 .

حديث733

امام باقر عليه السلام :

إذا زَنَى الرَّجُلُ أدخَلَ الشَّيطانُ ذَكَرَهُ فَعَمِلا جَميعا، و كانَتِ النُّطفَةُ واحِدَةً، وَ خُلِقَ مِنهُمَا الوَلَدُ، ويَكونُ شِركَ شَيطانٍ .

امام باقر عليه السلام : وقتى مرد زنا مى كند ، شيطان ، نرينه اش را وارد مى كند و هر دو با هم عمل مى كنند ؛ نطفه [ى آنها ]يكى مى شود و فرزند از هر دو آفريده مى گردد و همتاى شيطان است .

ثواب الأعمال : ص 312 ح 4 ، المحاسن : ج 1 ص 194 ح 332 وليس فيه «الولد» وكلاهما عن عبد الملك بن أعين .

حديث734

امام باقر عليه السلام :

إذا أرَدتَ الوَلَدَ فَقُل عِندَ الجِماعِ : اللّهُمَّ ارزُقني وَلَدا، وَ اجَعَلهُ تَقِيّا لَيسَ في خَلقِهِ زِيادَةٌ و لا نُقصانٌ، وَ اجعَل عاقِبَتَهُ إلى خَيرٍ.

امام باقر عليه السلام : هرگاه فرزند خواستى ، هنگام آميزش بگو : «بار الها! فرزندى روزى ام كن و او را با تقوا قرار ده ؛ نه افزونى در جسم او باشد ، نه كاستى، و او را عاقبت به خير گردان» .

الكافي : ج 6 ص 10 ح 12 ، تهذيب الأحكام : ج 7 ص 411 ح 1641 كلاهما عن محمّد بن مسلم.

حديث735

امام باقر عليه السلام :

يَابنَ الأيّامِ الثَّلاثِ، يَومُكَ الَّذي وُلِدتَ فيهِ، و يَومُكَ الَّذي تَنزِلُ فيهِ قَبرَكَ ، ويَومُكَ الَّذي تَخرُجُ فيهِ إِلى رَبِّكَ، فَيَا لَهُ مِن يَومٍ عَظيمٍ.

امام باقر عليه السلام : اى فرزندِ روزهاى سه گانه : آن روز كه در آن زاده شدى ، آن روز كه در قبرت فرود مى آيى و آن روز كه به سوى پروردگارت بيرون مى آيى . اى واى بر او از آن روز بزرگ!

تحف العقول : ص 292 ، بحار الأنوار : ج 78 ص 171 ح 4.

حديث736

امام باقر عليه السلام :

: أَسأَلُ اللّه َ أن يَجعَلَهُ خَلَفا مَعَكَ ، وَ خَلَفا بَعدَكَ، فَإِنَّ الرَّجُلَ يُخلِفُ أَباهُ فِي حَياتِهِ و مَوتِهِ.

امام باقر عليه السلام _ هنگام تبريك به خاطر فرزنددار شدن كسى _ : از خدا مى خواهم كه او را با تو و پس از تو ، جانشين [شايسته] تو قرار دهد ؛ چرا كه فرزند، جانشين پدر در زندگى و مرگ اوست .

نثر الدرّ : ج 1 ص 345 ، نزهة الناظر : ص 100 ح 19 ، كشف الغمّة : ج 2 ص 362.

حديث737

امام باقر عليه السلام :

أَصدَقُ الأَسماءِ ما سُمِّيَ بِالعُبودِيَّةِ، و أَفضَلُها أَسماءُ الأَنبِياءِ.

امام باقر عليه السلام : درست ترين نام ها ، آن است كه به بندگى خوانده شود و برترينِ آنها ، نام پيامبران است .

الكافي : ج 6 ص 18 ح 1، تهذيب الأحكام : ج 7 ص 438 ح 1747.

حديث738

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أَبغَضَ الأسماءِ إلَى اللّه ِ عز و جل : حارِثٌ و مالِكٌ و خالِدٌ.

امام باقر عليه السلام : همانا منفورترينِ نام ها نزد خداوند عز و جل حارث ، مالك و خالد است .

الكافي : ج 6 ص 21 ح 16، تهذيب الأحكام : ج 7 ص 439 ح 1753 كلاهما عن محمّد بن مسلم .

حديث739

امام باقر عليه السلام :

إِذا كانَ يَومُ السّابِعِ وقَد وُلِدَ لأَِحَدِكُم غُلامٌ أو جارِيَةٌ فَليَعُقَّ عَنهُ كَبشا ؛ عَنِ الذَّكَرِ ذَكَرا، و عَنِ الاُنثى مِثلَ ذلِكَ ، عُقّوا عَنهُ و أطعِمُوا القابِلَةَ مِنَ العَقيقَةِ ، و سَمّوهُ يَومَ السّابِعِ .

امام باقر عليه السلام : هر گاه روز هفتم ولادت پسر يا دخترِ يكى از شما فرا رسيد ، بايد گوسفندى عقيقه كند ؛ براى پسر ، گوسفند نر و براى دختر گوسفند ماده، عقيقه كنيد و از عقيقه به ماما بدهيد و روز هفتم ، بر او نام بگذاريد .

الكافي : ج 6 ص 27 ح 4 ، تهذيب الأحكام : ج 7 ص 442 ح 1769 ، وسائل الشيعة : ج 15 ص 152 ح 11 .

حديث740

امام باقر عليه السلام :

اِستَرضِع لِوَلَدِكَ بِلَبَنِ الحِسانِ، وإيَّاكَ وَ القِباحَ ؛ فَإِنَّ اللَّبَنَ قَد يُعدي .

امام باقر عليه السلام : براى فرزندت از شيرِ دايگانِ خوب روى درخواست كن و از شيرِ دايگانِ زشت ، پرهيز كن ؛ زيرا شير ، [خصلت هاى شيردهنده را] سرايت مى دهد .

الكافي : ج 6 ص 44 ح 12 عن محمّد بن مروان، تهذيب الأحكام : ج 8 ص 110 ح 376 عن الهيثم بن محمّد بن مروان .

حديث741

امام باقر عليه السلام :

عَلَيكُم بِالوِضاءِ

امام باقر عليه السلام : بر شما باد [انتخاب] دايگان پاكيزه و زيبا ؛ زيرا شير ، [خصلت ها را] منتقل مى كند .

وِضاءٌ : أي حِسانٌ نِقاءٌ (لسان العرب : ج 1 ص 195 «وضأ»).

حديث742

امام باقر عليه السلام :

إنّا نَأمُرُ صِبيانَنا بِالصَّلاةِ إذا كانوا بَني خَمسِ سِنينَ ، فَمُروا صِبيانَكُم بِالصَّلاةِ إذا كانوا بَني سَبعِ سِنينَ، و نَحنُ نَأمُرُ صِبيانَنا بِالصَّومِ إذا كانوا بَني سَبعِ سِنينَ بِما أطاقوا مِن صِيامِ اليَومِ إن كانَ إلى نِصفِ النَّهارِ أو أكثَرَ مِن ذلِكَ أو أقَلَّ، فَإِذا غَلَبَهُمُ العَطَشُ و الغَرَثُ

امام باقر عليه السلام : ما كودكان خود را وقتى پنج ساله اند ، به نماز امر مى كنيم ؛ ولى شما كودكانتان را وقتى هفت ساله شدند ، به نماز امر كنيد . ما كودكان خود را وقتى هفت ساله اند ، به روزه وامى داريم ؛ به اندازه اى

كه توان دارند ، چه تا نصف روز باشد يا بيشتر يا كمتر . وقتى تشنگى و گرسنگى بر آنان چيره شد ، افطار مى كنند تا اين كه به روزه ، عادت كنند و توان آن را بيابند ؛ ولى شما كودكانتان را وقتى نُه ساله شدند ، به اندازه اى كه توان دارند ، به روزه وا داريد و وقتى تشنگى بر آنان چيره شد ، افطار كنند .

الغَرَثُ : الجُوع (الصحاح : ج 1 ص 288 «غرث»).

حديث743

امام باقر عليه السلام :

شَرُّ الآباءِ مَن دَعاهُ البِرُّ إلَى الإِفراطِ، وشَرُّ الأَبناءِ مَن دَعاهُ التَّقصيرُ إلَى العُقوقِ.

امام باقر عليه السلام : بدترين پدر ، كسى است كه نيكى كردن ، او را به زياده روى وا دارد و بدترين فرزند ، كسى است كه كوتاهى كردن ، او را به نافرمانى و آزردن [ پدر] وا دارد .

تاريخ اليعقوبي : ج 2 ص 320، الجوهرة : ص 52 .

حديث744

امام باقر عليه السلام :

كانَ عَلِيُ بنُ الحُسَينِ عليه السلامإذا حَضَرَ وِلادَةُ المَرأةِ قالَ : أخرِجوا مَن فِي البَيتِ مِنَ النِّساءِ ؛ لا تَكونُ المَرأَةُ أوَّلَ ناظِرٍ إلى عَورَتِهِ .

امام باقر عليه السلام : امام زين العابدين عليه السلام همواره وقتى هنگام زايمان زن فرا مى رسيد ، مى فرمود : «زنانى را كه در اتاق هستند ، بيرون كنيد تا نخستين نگاه زنان ، نگاه به عورت نباشد» .

كتاب من لا يحضره الفقيه : ج 3 ص 560 ح 4925 ، الكافي : ج 6 ص 17 ح 1 ، تهذيب الأحكام : ج 7 ص 436 ح 1737 كلاهما نحوه وكلّها عن جابر.

حديث745

امام باقر عليه السلام :

ثَلاثٌ لَم يَجعَلِ اللّه ُ عز و جل لِأَحَدٍ فيهِنَّ رُخصَةً : أداءُ الأَمانَةِ إلَى البَرِّ وَالفاجِرِ، وَالوَفاءُ بِالعَهدِ لِلبَرِّ وَالفاجِرِ، وبِرُّ الوالِدَينِ بَرَّينِ كانا أو فاجِرَينِ .

امام باقر عليه السلام : سه چيز است كه خداوند عز و جل رُخصتى در آنها براى كسى قرار نداده است : بازگرداندن امانت ، به نيكوكار و بدكار ؛ وفاى به پيمان ، با نيكوكار و بدكار ؛ ونيكى به پدر و مادر ، نيكوكار باشند يا بدكار .

الكافي : ج 2 ص 162 ح 15 عن عنبسة بن مصعب و ج 5 ص 132 ح 1، تهذيب الأحكام : ج 6 ص 350 ح 988 كلاهما عن الحسين بن مصعب الهمداني عن الإمام الصادق عليه السلاموفيه «لا عذر لأحد فيها» بدل «لم يجعل ... رخصة».

حديث746

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أبي نَظَرَ إلى رَجُلٍ ومَعَهُ ابنُهُ يَمشي ، وَالاِبنُ مُتَّكِئٌ عَلى ذِراعِ الأَبِ، قالَ : فَما كَلَّمَهُ أبي عليه السلاممَقتا لَهُ حَتّى فارَقَ الدُّنيا.

امام باقر عليه السلام : نگاه پدرم به كسى افتاد كه پسرش همراه او بود ، در حالى كه او مى رفت و پسر به بازوى پدر ، تكيه زده بود . پدرم از سرِ ناراحتى ، با آن پسر ، سخن نگفت تا از دنيا رفت .

الكافي : ج 2 ص 349 ح 8 عن عبداللّه بن سليمان، مشكاة الأنوار : ص 285 ح 862 عن عبداللّه بن مسكان وليس فيه «يمشي».

حديث747

امام باقر عليه السلام :

قالَ: فَيَهلِكُ كُلُّ شَى ءٍ وَ يَبْقَى الوَجْهُ اَنّ عَزَّوَجَلَّ اَعْظَمُ مِنْ اَنْ يُوصَفَ بِالوَجهِ وَلِكن مَعُناهُ كُلُّ شَى ءٍ هالِكٌ اِلاّ دينُهُ وَ الوَجْهُ الذّى يُؤتى مِنهُ.

ام_ام ب_اقر عليه السلام درب_اره آي_ه« كل شى ه_الك الاّ وج_هه »ب_ه ابوحمزه ثمالى فرمود:

هر چيز نابود مى شود و وجه باقى مى ماند.

خداوند بزرگ تر از آن است كه وجه (چهره) داشته باشد و معناى آيه اين است كه همه چيز نابود مى شود الاّ دين خدا و سمت و سويى كه مردم از آن به سمت خدا رو مى آورند.

معانى الاخبار، ص 12.

حديث748

امام باقر عليه السلام :

هَلْ يَعْطِفُ الغَنِىُّ عَلى الفَقيرَ، وَ يَتَجاوَزُ المُحْسِنُ عَنْ المُسى ء وَ يَتَواسُونَ؟

قُلْتُ: لا، قالَ عليه السلام :

لَيْسَ هؤُلاءِ الشّيعَةَ، الشَّيعَةُ مَنْ يَفْعَلُ هذا.

يكى از ياران امام باقر عليه السلام به آن حضرت گفت: شيعيان در منطقه ما زيادند. حضرت فرمود:

آي_ا توان_گر آنان بر فقير مهر مى ورزد؟ و نيكوكار از بدكار مى گذرد؟ و مواسات و بذل و بخشش مالى دارند؟

گفت: خير. حضرت فرمود:

اينان شيعه نيستند. شيعه كسى است كه چنين باشد.

قضاء حقوق المؤمنين، الشيخ ابو على الصورى، ص 21، ح 22.

حديث749

امام باقر عليه السلام :

كُلُ عَيْنٍ باكِيَةٌ يَوْمَ القِيامَةِ اِلاّ ثَلاثَ عُيُونٍ:

عَيْنٌ سَهَ_رَتْ فِى سَب_يلِ اللّه ِ.

وَ عَيْنٌ فاضَت مِنْ خَشْيَةِ اللّه ِ.

وَ عَيْنٌ غَضَّتْ عَنْ مَحارِمِ اللّه ِ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

روز قيامت همه چشم ها گريان است مگر سه چشم:

چشمى كه در راه خدا بيدار مانده است،

چشمى كه از خوف خدا گريسته است،

چشمى كه از محارم الهى فرو بسته شده است.

معدن الجواهر و رياضة الخواطر، ص 34.

حديث750

امام باقر عليه السلام :

تِسْعُ خِصالٍ خَصَّ اللّه ُ بِها رُسُلَهُ فَاْمتَحِنُوا أنفُسَكُمْ فَإنْ كانت فَيكُمْ فَاحْمَدُوا اللّه َ تَعالى عَلَيْها فاْسَاَلُوُهُ فِيْها، وَ هُمُ:

اليَقينُ وَ القَناعَةُ وَ الصَّبْرُ وَ الشُّكْرُ وَ الحِلْمُ

وَ حُسْنُ الخُلْقِ وَ السَّخاءُ وَ الشَّجاعَةُ وَ التَّنَزُّهُ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

نُه خصلت است كه خداوند آن ها را از ويژگيهاى پيامبرانش قرار داده است. پس خود را بيازماييد بنگريد اگر آنها را داريد، خدا را حمد و ستايش كنيد و اگر نداريد از او بخواهيد. آن ها عبارتند از:

يقين، قناعت، صبر، شكر، حلم، حسن خلق، سخاوت، شجاعت، پاكيزگى و پارسايى.

معدن الجواهر و رياضة الخواطر، ص 34.

حديث751

امام باقر عليه السلام :

مَنْ كَذَبَ ذَهَبَ جَمالُهُ،

وَ مَنْ ساءَ خُلقُهُ عَذَّبَ نَفْسَهُ وَ كَثُرَتْ هُمُومُهُ وَتَظاهَرَ عَلَيْهِ الْ_نِّعمَةَ فَلْيُكْثِر مِنَ الشُّكْرِ،

وَ مَنْ كَثُرَتْ هُمُومُهُ فَليُكثِرْ مِنْ الاِسْتِغفارِ،

وَ مَنْ اَلَحَّ ع_َلَيْهِ الفَقرُ، فَليَقُلْ « لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ إلاّ بِاللّه ِ العَلِىّ العَظيمِ».

امام باقر عليه السلام فرمود:

هر كس دروغ بگويد آراستگى او برود،

هر كس اخ_لاقش بد شود خ_ود را عذاب مى دهد و اندوهش فراوان مى شود.

هر كس نعمت ها پيايى بر او فرود آيد، بايد زياد شكر كند.

هر كس اندوهش زياد شود، بسيار استغفار كند.

و هر كس فقر بر او فشار آورد، بگويد: «لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ إلاّ بِاللّه ِ العَلِى العَظيمِ».

معدن الجواهر و رياضة الخواطر، ص 34.

حديث752

امام باقر عليه السلام :

ما مِنْ خُطْوَةٍ اَحَبُّ [إلَى] اللّه ِ مِنْ خُطْوَتَينِ:

خُطْوَةٌ تَشُدُّ صَفّاً فى سَبيلِ اللّه ِ.

وَ خُطْوَةٌ إلِى ذى رَحِمٍ قاطِعٍ

وَ ما مِنْ جُرعَةٍ اَحَبُّ [الِىَّ] مِنْ جُرعَتَيْنِ:

جُرْعَةُ غَيْظٍ رَدَّها مُؤمِنٌ بِحِلْمٍ

وَ جُرعَةُ مُصيبَةٍ رَدَّها مُؤمِنٌ بِصَبْرٍ

وَ ما مِنْ قَطْرَةٍ اَحَبُّ الِىَ اللّه ِ مِنْ قَطْرَتَينِ:

قَطْرَةُ دَمٍ فِى سَبيلِ اللّه ِ

وَقَطْرَةُ دَمْعٍ فِى سَوادِاللَّيلِ لايُريدُ بِها إلاَّاللّه َ عَزَّوَجَلَّ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

دو گام است كه از آن محبوب تر نزد خدا نيست:

1. گامى به سوى جبهه ها براى تحكيم صف مجاهدان راه خدا.

2. گامى به سوى خويشاوندى كه پيوند خويش گسسته است.

دو جرعه است كه از آن محبوب تر نزد خدا نيست:

1. جرعه اى از خشم كه مؤمن آن را با حلم فرو برد.

2. جرعه اى از مصيبت كه با صبر آن را باز گرداند.

و دو قطره است كه از آن نزد خدا بهتر نيست:

1. قطره اى خون

در راه خدا،

2. قطره اى اش_ك در سياهى شب كه جز براى خ_دا

نيفشاند.

معدن الجواهر و رياضة الخواطر، ص 27.

حديث753

امام باقر عليه السلام :

اِنّ مِنْ عِبادى مَنْ يَتَقَرَّبُ بِالحَسَنَةِ فَاُحكِمُهُ فِى الجَنَّةِ، فَقالَ مُوسى: يا رَبِّ ما تِلْكَ الحَسَنَةُ؟

قالَ: يَمْشى فِىحاجَةِ اَخيهِ المُؤمِن قُضِيَت اَوْ لَمْ تُقْضَ!

امام باقر عليه السلام: فرمود:

خداوند به موسى عليه السلام وحى كرد كه:

بعضى از بندگان من آن قدر كار نيك انجام مى دهد كه او را در بهشت حاكم و برقرار مى سازم.

موسى گفت: خدايا آن كار نيك چيست؟

فرمود: براى تأمين نياز برادرش تلاش مى كند، موفق به قضاى حوائج او بشود يا نشود.

مصادقة الاخوان، ص 66 صدوق(ره).

حديث754

امام باقر عليه السلام :

ثَلاثةٌ مِنْ أفْضَلِ الاَعْمالِ:

شِبْع_َةُ جُوْع_َةِ المُسْلِمِ

وَ تَنْفيسُ كُرْبَتِهِ وَ تَكْسُو عَوْرَتَهُ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

سه چيز از برترين اعمال است:

سير كردن گرس_نگى مسلم_ان،

زدودن غم مسلمان، پوشاندن زشتى و عيب او.

مصادقة الأخوان، ص 44.

حديث755

امام باقر عليه السلام :

لَوَ اَنَّ رَجُلاً اَحَبَّ رَجُلاً فِىاللّه لاََثابَهُ اللّه ُ عَلى حُبِّهِ

وَ اِنْ كانَ المَحْبُوبُ فِى عِلْمِ اللّه ِ مِن اَهْلِ النّارِ

وَلَوَاَنَّ رَجُلاً اَبَغَضَ رَجُلاً للّه ِِ لاََثابَهُ عَلى بُغْضِهِ اِيّاهُ،

وَ اِنْ كانَ المُبْغَضُ فِى عِلْمِ اللّه ِ مِنْ اَهْلِ الجَنَّةِ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

اگر كسى مردى را در راه خدا دوست بدارد، خداوند به او پاداش محبتش را مى دهد، گرچه آن شخص محبوب در علم الهى اهل آتش باشد و اگر كسى شخصى را در راه خدا دشمن بدارد، خداوند پاداش بغض و خشم او را مى پردازد، گرچه شخص مورد خشم و نفرت در علم الهى از اهل بهشت باشد.

مصادقة الأخوان، ص 50.

حديث756

امام باقر عليه السلام :

تَبَسُّمُ الرَّجُلِ فِى وَجْهِ اَخيهِ حَسَنَةٌ وَ صَرْفُهُ القَذا عَنهُ حَسَنَةٌ وَ ما عُبِدَاللّه ُ بِشَى ءٍ اَحَبُّ اِلَيْهِ مِنْ اِدْخالِ السُّرُورِ عَلى المُؤمِنِ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

لبخند انسان به چهره برادرش حسنه و كار نيك است و دور كردن خار و خاشاك و رنج و گرفتارى از برادر دينى حسنه است و خداوند به چيزى بهتر از شاد كردن مؤمن عبادت نشده است.

مصادقة الأخوان، ص 52.

حديث757

امام باقر عليه السلام :

اَتَتَجالَسُونَ؟

قُلْتُ: نَعَمْ.

قالَ: واهاً لِتِلْكَ المَجالِسِ.

فضيل بن يسار مى گويد: امام باقر عليه السلام به من فرمود:

آيا با هم جلسه و نشست داريد؟

گفتم: آرى.

فرمود: خوشا به آن مجلس ها.

مصادقة الأخوان، ص 34.

حديث758

امام باقر عليه السلام :

قالَ رَسُولُ اللّه صلي الله عليه و آله :

مَنْ سَرَّ مُؤمِناً فَقَدْ سَرَّنى

وَ مَنْ سَرَّنى فَقَد سَرَّ اللّه َ.

ابوحمزه مى گويد: از امام باقر عليه السلام شنيدم كه فرمود:

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرموده است:

هر كس مؤمنى را شاد كند مرا شاد كرده است

و ه_ر كس م__را ش_اد س_ازد ،

در حقيقت خدا را مسرور ساخته است.

مصادقة الأخوان، ص 62.

حديث759

امام باقر عليه السلام :

مِنَ القَواصِمِ الفَواقِرِ الَّتى تَقْصِمُ الظَّهْرَ جارُالسَوْءِ،

اِنْ رَأى حَسَنَةً اَخْفاها وَ اِنْ رَأى سَيِئةً اَفْشاها.

امام باقر عليه السلام فرمود:

يكى از عوامل كمر شكن، همسايه بد است،

اگ_ر ك_ار خ_وبى ببيند پنه_ان مى س_ازد

و اگر كار بدى مشاهده كند، افشا گرى مى كند.

اصول كافى، ج 2، ص 668.

حديث760

امام باقر عليه السلام :

حَدُّ الجِوارِ أربَعُونَ داراً مِن كُلِّ جانِبٍ،

مِن بَينِ يَدَيهِ وَ مِن خَلفِهِ وَ عَنْ يَمينِهِ وَشِمالِهِ.

جميل بن دراج مى گويد: امام باقر عليه السلام فرمود:

حدّ همسايگى چهل منزل است ار هر س_و،

از ج_لو ، از پشت س_ر ، از راس_ت و از چپ.

اصول كافى، ج 2، ص 669 .

حديث761

امام باقر عليه السلام :

ألخَ_يرُ وَ الشَّ_رُّ

يُضاعَفُ يَوْمَ الجُمُعَةِ.

جابر از امام باقر عليه السلام نقل مى كند كه فرمود:

كار خير و شرّ در روز جمعه دو چندان مى گردد.

( يع_نى پ_اداش و كيف_رش دو برابر اس_ت. )

جامع الاحاديث، ص 156.

حديث762

امام باقر عليه السلام :

مَنْ أصابَ مالاً مِنْ غَلُولٍ أوَ رِباً أَو خِيانَةٍ اوَ سِرقَةٍ

لَمْ يُقب_َلْ مِن_هُ

فى زَكوةٍ وَ لا فى صَدَقَهٍ وَ لا فى حَجٍّ وَ لا عُمرَةٍ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

هركس مالى از راه اختلاس يا ربا يا خيانت و يا دزدى به چنگ آورد، مصرف آن در راه زكات واجب و صدقه و حج و عمره از وى پذيرفته نمى شود.

امالى صدوق، ص 442.

حديث763

امام باقر عليه السلام :

ما مِنْ شَى ءٍ اَحَبَّ إلَى اللّه ِ

مِ_نْ أنْ يُسْ_ألَ ما عِنْ_دَهُ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

هيچ چيز در نزد خدا آن قدر مطلوب و محبوب نيست

كه آنچه نزد اوست از وى درخواست و تقاضا شود.

المحاسن، ص 292، جامع الاحاديث، ص 183.

حديث764

امام باقر عليه السلام :

اَحَبُّ الاَعمالِ إلَى اللّه ِ تَعالى

أدوَمُه_ا وَاِنْ قَلَّتْ .

ابوحمزه ثمالى مى گويد: امام باقر عليه السلام فرمود:

محبوبترين كارها نزد خداى متعال آن كارى است

كه دوام بيش_ترى دارد، گرچ_ه ان_دك باش_د.

جامع الاحاديث، ص 182.

حديث765

امام باقر عليه السلام :

إنَّ أحَبَّ الاَعمالِ إلَى اللّه ِ تَع_الى سَبعَةٌ:

اِشْباعُ جُوْعَةِ مُؤمِنٍ، وَ تَن_فيسُ كُرْبَتِهِ،

وَ قَضاءُ دينِهِ، وَ إنَّ مَن يَفعَلُ ذلِكَ لَقَليلٌ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

محبوبترين كارها در نزد خداى تعالى هفت چيز است، از جمله: گرسنگى مؤمنى را سير كند،

اندوه غمزده اى را برطرف سازد،

قرض بدهكارى را بپردازد.

كسانى كه اين گونه رفتار كنند، اندكند.

جامع الاحاديث، ص 183، بحارالانوار، ج 74، ص369.

حديث766

امام باقر عليه السلام :

عَلَي_كُم ب_ِالوَرَعِ

فَاِنَّهُ لَيْسَ شَى ءٌ اَحَبَّ إلَى اللّه ِ تَعالى

مِنَ ال_وَرَعِ وَ عِف_َّةِ بَطْنٍ وَ فَرْجْ.

ابو حمزه ثمالى مى گويد امام باقر عليه السلام فرمود:

بر ش_ما باد ورع و پارس_ايى،

كه چيزى نزد خداى متعال محبوب تر از

پارسايى ومهار زدن بر شكم وغريزه جنسى نيست.

مستدرك، ج 11، ص 265، جامع الاحاديث، ص 183.

حديث767

امام باقر عليه السلام :

أفْضَلُ العِبادَةِ ألقَرائَةُ فِى المُصحَفِ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

برترين عبادت، ت_لاوت ق_رآن است.

بحارالانوار، ج 92، ص202.

حديث768

امام باقر عليه السلام :

ما شَى ءٌ أعظَمَ ثَواباً مِن شَهادَةِ اَنْ لا إلهَ إلاَّ اللّه ُ،

إنَّ اللّه َ لا يَعْدِلُهُ شَى ءٌ وَ لا يُشرِكُهُ فِى الاُمُورِ اَحَدٌ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

هي_چ كارى ثواب_ش ب_الاتر از اين نيست كه ب_ه «لا اله الاّ اللّه » گواهى و شهادت دهى. براستى خداوند را هيچ چيز همانند و برابر نيست و در كارها هيچ كس شريك او نيست.

الكافى، ج 2، ص 375.

حديث769

امام باقر عليه السلام :

ما مِنْ شَيْى ءٍ أبغَضُ إلَى اللّه ِ مِنْ بَطْنٍ مَملُوءٍ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

هيچ چيز به اندازه شكم انباشته،

منف_ور خ_داوند نيس_ت.

الكافى، ج 6، ص 270، جامع الاحاديث كتاب الغايات، ص 201.

حديث770

امام باقر عليه السلام :

قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله:

خيارُ اُمَّتى ألّذينَ إذا سافَرُوا قَصَّرُوا وَ أفْطَرُوا

وَ إذا اَحْسَنُوا، استَبْشَرُوا وَ إذا اَساؤُا استَغْفَرُوا.

امام باقر عليه السلام فرمود:

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرموده است:

نيكان امّت من كسانى اند كه هنگام سفر نماز را شكسته مى خوانند و روزه را افطار مى كنند.

وقتى نيكى كنند، شادمان مى شوند،

هنگامى كه كار بدى كردند، استغفار مى كنند.

الكافى، ج 4، ص 127، جامع الاحاديث، ص 215.

حديث771

امام باقر عليه السلام :

يا جابِرُ ! مَنْ دَخَلَ عَلَيهِ شَهرُ رَمضانَ وَ صامَ نَهارَهُ وَ قامَ وَرْداً مِنْ لَيْلِهِ، وَ حَفِظَ لِسانَهُ وَ فَرجَهُ وَ غَضَّ بَصَرَهُ وَ كَفَّ اذانَهُ، خَرَجَ مِن الذُّنُوبِ كَيَومٍ وَلَدَتهُ اُمُّهُ.

قالَ قُلْتُ: ما احَسنَ هَذا مِنْ حَديث، جُعِلتُ فِداكَ. قالَ:

ما اشَدَّ هَذا مِنْ شَرْطٍ.

جابر مى گويد، امام باقر عليه السلام به من فرمود:

هر كس ماه رمضان بر او وارد شود و روزهايش را روزه بدارد و پاسى از شب را به نيايش برخيزد و زبانش را نگهدارد و چشم خود از حرام بربندد و آزار به كسى نرساند، مثل روز تولد از مادر از گناه پاكيزه مى شود.

گفتم: چه حديث خوبى! فرمود:

چه شرايط دشوارى !

جامع الاحاديث، ص 222، الكافى، ج 2، ص 87.

حديث772

امام باقر عليه السلام :

. قالَ:

مَنْ قالَ إنِّيإمامٌ وَ لَيْسَ بِإمامٍ.

قُلتُ: وَ اِنْ كانَ عَلَوِيّاً؟

قالَ عليه السلام: وَ اِنْ عَلَوِيّاً.

قُلتُ: وَ اِنْ كانْ مِنْ وُلدِ عَلِيِ بنِ أبى طالِبٍ؟

قالَ عليه السلام: وَ اِنْ كان.

راوى درباره آيه«وَ يَوْمَ القِيامَةِ تَرَى الَّذينَ كَذَبُوا عَلَى اللّه ِ وُجُوهُهُمْ مُسوَدَّةٌ»از امام باقر عليه السلام پرسيد (يعنى روز قيامت، تكذيب كنندگان بر خداوند را سيه رو مى بينى). حضرت فرمود:

هركس امام نباشد و مدعى امامت شود، مشمول آيه است.

گفتم: گر چه ع_لوى باشد؟

حضرت فرمود: اگر چه ع_لوى باشد.

گفتم: اگر چه از فرزندان على بن أبى طالب باشد؟

حضرت فرمود: اگر چه از آنان باشد.

الكافى، ج 1، ص 307.

حديث773

امام باقر عليه السلام :

اِنَّ هذِهِ الدُّنيا يُعطيهَا اللّه ُ البِرَّ وَ الفاجِرَ

وَ لايُعْطِى الإيمانَ إلاّ صَفْوَتَهُ مِنْ خَلْقِهِ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

خ__دا اين دني_ا را به ني_كوكار و بدكار مى بخ_شد،

ولى «ايمان» را جز به برگزيدگان خلقش نمى دهد.

اصول كافى(با ترجمه)، ج 3، ص 305.

حديث774

امام باقر عليه السلام :

سَلامَةُ الدّينِ وَ صِحَّةُ البَدَنِ خَيرٌ مِنَ المالِ

وَ المالُ زينَةٌ مِنْ زينَةِ الدُّنيا، حَسَنَةٌ.

فضيل بن يسار از امام باقر عليه السلام نقل مى كند كه فرمود:

سلامتى دين و تندرستى از ثروت بهتر است.

و مال، زينتى از زينت هاى دنياست كه خوب است.

اصول كافى (باترجمه)، ج 3، ص 306.

حديث775

امام باقر عليه السلام :

إنَّما جُعِلَتِ التَّقِيَّةُ لِيُحقَنَ بِهَا الدَّمُ،

فَإذا بَلَغَ الدَّمَ فَلَيْسَ تَقِيَّةٌ.

محمد بن مسلم مى گويد، امام باقر عليه السلام فرمود:

تق_يّه براى اين است كه خ_ونها ح_فظ شود،

وقتى مسأله به خون ريزى رسيد،

دي_گر ج_اى تقي_ّه نيست.

اصول كافى، ج 3، ص 313.

حديث776

امام باقر عليه السلام :

اِنَّما شيعَةُ عَلِيٍّ ألحُلَماءُ وَ العُلَماءُ الذُّبْلُ الشِّفاهِ

تُعْرَفُ الرُّهبانِيَّةُ عَلى وُجُوهِهِمْ.

جابر مى گويد حضرت امام باقر عليه السلام فرمود:

براستى شيعيان على عليه السلام بردباران و دانشورانند

كه لب به ي_اد خ__دا ت_ر دارن_د

و بر چهره هاشان رنگ عبادت و ساده زيستى پيداست.

اصول كافى، ج 3، ص 332.

حديث777

امام باقر عليه السلام :

ما يُبالى مَنْ عَرَّفَهُ اللّه ُ هَذا الاَمرَ أنْ يَكُونَ عَلى قُلَّةِ جَبَلٍ يَأكُلُ مِنْ نَباتِ الأرْضِ حَتّى يَأْتِيَهُ الْمَوتُ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

هر كس خداوند به او حقيقت تشيع و ولايت معصومين عليه السلام را آموخت، باكى ندارد كه بر قله كوهى باشد و از گياهان زمين تغذيه كند، تا روزى كه مرگش فرا رسد.

اصول كافى، ج 3، ص 343.

حديث778

امام باقر عليه السلام :

لا يُصيبُ قَري_َةً عَ_ذابٌ

وَ فيها سَبْعَةٌ مِنَ الْمُؤمِنينَ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

هر آبادى كه در آن هفت نفر مؤمن باشند،

گرف_تار ع__ذاب نمى ش_ود.

اصول كافى، ج 3، ص 346.

حديث779

امام باقر عليه السلام :

اِنَ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ لَيَتَعاه_َدُ المُؤْمِ_نَ بِالب_َلاءِ

كَما يَتَعاهَدُ الرَّجُلُ أهْلَهُ بِالهَدِيَّةِ مِنَ الغَيبَةِ

وَ يَحْميهِ الدُّنيا كَما يَحْمِى الطَّبيبُ المَريضَ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

براستى خداى متعال گاهى با فرستادن بلا با مؤمن تجديد خاطره مى كند و او را مى نوازد، همانطور كه شخصى كه به سفر رفته با هديّه خانواده اش را مى نوازد و همان طور كه پزشك بيمار را از چيزهايى پرهيز مى دهد، خداوند هم مؤمن را از دنيا برحذر مى دارد.

اصول كافى، ج 3، ص 354.

حديث780

امام باقر عليه السلام :

إنَّ العَبدَ لَيُذْنِبُ الذَّنْبَ فَيُزْوى عَنهُ الرِّزْقُ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

گاهى بنده خ__دا گناهى مرتكب مى شود،

و بدين وسيله روزى از او دور مى شود

(و گرفتار تنگى معيشت مى شود).

اصول كافى، ج 3، ص 371.

حديث781

امام باقر عليه السلام :

اَبلِغْ شيعَتَنا إنَّهُ لَنْ يُنالَ ما عِندَ اللّه ِ إلاّ بِعَمَلٍ

وَ اَبْلِغْ شيعَتَنا إنَّ اَعْظَمَ النّاسِ حَسرَةً يَوْمَ القِيامَةِ

مَنْ وَصَفَ عَدْلاً ثُمَّ يُخالِفُهُ إلى غَيرِهِ.

خيثمه گويد، امام باقر عليه السلام به من فرمود:

به شيعيان ما ابلاغ كن به آنچه نزد خداست، جز با عمل «صالح» نمى توان رسيد.

به شيعيان ما بگو: در روز قيامت حسرت كسى بزرگتر و بيشتر است كه رفتار عادلانه اى راستايش كند و بر خلاف آن سمت و سوى ديگر حركت كند.

اصول كافى، ج 3، ص 409.

حديث782

امام باقر عليه السلام :

ألكِ_برُ رِداءُ اللّه ِ

وَ الْمُتَكَبِّرُ يُنازِعُ اللّه َ رِدآءَهُ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

برترى و بزرگى، جامه بلند شايسته خداست

ومتكبر درجامه ويژه خدا، با خدا به كشمكش مى پردازد.

اصول كافى، ج 3، ص 423.

حديث783

امام باقر عليه السلام :

مَنْ هَمَّ بِشَى ءٍ مِنْ الْخَيْرِ فَلْيُعَجِّلْهُ

فَاِنَّ كُلَّ شَى ءٌ فيهِ تَأخيرٌ فَإنَّ لِلشَّيطانِ فيهِ نَظْرَةٌ.

ابوالجارود گويد، از امام باقر عليه السلام شنيدم كه مى فرمود:

هركس تصميم به كارخيرى گرفت، سريع اقدام كند،

زيرا اگر در آن تاخير روا دارد، شيطان در آن كار مهلت مى يابد. (و فرصت انجام آن را مى گيرد.)

اصول كافى، ج 3، ص 213.

حديث784

امام باقر عليه السلام :

قالَ إنّ ِللّه ِ جَنَّةٌ لايَدْخُلُها إلاّ ثَلاثَةٌ:

اَحَدُهُمْ مَنْ حَكَمَ فى _ على _ نَفْسِهِ بِالْحَقِّ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

خداوند بهشتى دارد كه جز سه كس به آن وارد نمى شوند. يكى از آن سه، كسى است كه درباره خويش به حق داورى كند.

اصول كافى، ج 3، ص 218.

حديث785

امام باقر عليه السلام :

صِلَةُ الرَّحِمِ تُزَكِّى الاَعمالُ وَ تَدْفَعُ البَلْوى

وَ تُنْمِى الاَم_والَ وَ تُنسِى ءُ لَهُ فى ع_ُمْرِهِ.

وَ تُوَسِّعُ فى رِزَقِهِ وَ تُحَبِّبُ فى اَهْلِ بَيتِهِ

فَلْيَتَّقِ اللّه َ وَ لْيَصِلْ رَحِمَهُ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

صله ارحام، اعمال را افزايش مى دهد،

ب_لا و گرفتارى را بر طرف مى كن_د،

ام_وال را ف_زونى مى بخ_شد،

م_رگ را به ت_أخير مى افك_ند،

و مايه وسعت روزى و محبوبيت خانوادگى مى شود.

پس ب_ايد [انسان] تق_وا پيشه ك_ند

و ب_ه خويشان ني_كى نم_ايد.

اصول كافى، ج 3، ص 223.

حديث786

امام باقر عليه السلام :

ثَلاثٌ لَمْ يَجعَلِ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ فيهِنَّ رُخصَةً:

أداءُ الاَمانَةِ إلَى البَرِّ وَ الفاجِرِ وَ الوَفاءُ بِالعَهْدِ لِلبَرِّ وَ الفاجِرِ وَ بَرُّ الوالِدَينِ بِرَّيْنِ كانا أوْ فاجِرَينِ.

امام باقر عليه السلام فرمود:

سه چيز است كه خداى عزوجل به هيچ كس رخصت و اجازه نقض آن را نداده است:

1. اداى امانت به نيكو كار و بدكار.

2. وفاى به پيمان در برابر نيكوكار و بد كار.

3. خوشرفتارى و نيكى نسبت به پدر و مادر، چه نيك باشند و چه بد كار.

اصول كافى، 3، ص 236.

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109