نويسنده: سيد محمد باقر پوسايي
ناشر : مركز تحقيقات رايانه اي قائميه اصفهان
بسم الله الرحمان الرحيم
الحمدلله علي ما هدانا بصراط علي بن ابي طالب و ما كنا لنهتدي لولا ان هدانا الله
خداوند منان را شاكر هستيم كه به عمر ما بركت بخشيد و توانستيم دومين كتاب در نقد مذهب اهل سنت و اثبات مذهب شيعه را بنويسيم.كتاب اول با نام اثبات شهادت حضرت زهرا به روايت سليم بن قيس هلالي موجود است.
ما در اين كتاب به اثبات حديث منزلت و دلالت اين حديث بر فضائل و امامت و خلافت حضرت علي عليه السلام و پاسخ به هشت شبهه اصلي در اين زمينه ميپردازيم.اميد است كه مورد رضايت حضرت مولانا علي بن ابي طالب عليه السلام قرار بگيرد و سالهاي غيبت حضرت صاحب الزمان عجل الله تعاله به ثانيه و لحظه تبديل بشود.الهم عجل لوليك الفرج.
از تمام روحانيون،طلاب،دانشجويان و محققين ديگر خواهشمند است هرگونه مطلبي در زمينه حديث منزلت و اثبات خلافت و امامت حضرت علي عليه السلام به روايت اهل سنت و هرگونه شبهه در اين زمينه و همچنين پيشنهادات و انتقادات و مشكلات علمي و ادبي اين كتاب را براي بنده ارسال كنند.
سيد محمد باقر پوسايي
Mposaiy76@yahoo.com
با تشكر
يا علي مدد
در اينجا ما به بررسي مفصل حديث منزلت از نظر سند ميپردازيم.
اين حديث متواتر است.اين حديث را 25 نفر از صحابه نقل كرده اند كه 22 نفر انها مرد و 3 نفر زن هستند كه عبارتند از:
سعد بن ابي وقاص(متوفي سنه 55)،ابو سعيد خدري(متوفي سنه 63)،امام علي بن ابي طالب عليه السلام(متوفي سنه 40)،عبدالله بن عباس(متوفي سنه 68)،جابر بن عبدالله انصاري(متوفي سنه 78)،زيد بن ارقم(متوفي سنه 68)،حبشي بن جناده سلولي،عمر بن خطاب(متوفي سنه 23)،معاويه بن ابو سفيان(متوفي
سنه 60)،براء بن عازب(متوفي سنه 71)،انس بن مالك(متوفي سنه 93)،مالك بن حويرث(متوفي سنه 74)،زيد بن ابي اوفي،سعيد بن زيد(متوفي سنه 50)،ابو هريره دوسي(متوفي سنه 57)،جابر بن سمره(متوفي سنه 74)،عقيل بن ابي طالب(متوفي سنه 60)،نبيط بن شريط،عبدالله بن جعفر بن ابي طالب(متوفي سنه 85)،ابي الفيل،ابو ايوب انصاري از مردان.و از زنان اسما بنت عميس و ام سلمه(متوفي سنه 63) و فاطمه بنت حمزه سيد الشهدا.
اين حديث در 517 مكان از كتب حديثي معروف اهل سنت با 823 سند رجالي مختلف نقل شده است كه خود دليل بر صحت اين حديث است.
ما در اينجا به بررسي يك سند اين حديث از صحيح مسلم كه از سعد بن ابي وقاص(متوفي سنه 55)است و در صحيح بخاري با همين سند امده است مي پردازيم(به علت تعدد راويان صحيح مسلم،حديث را از صحيح مسلم مياوريم)بقيه اسناد را به علت بسيار طولاني شدن مقاله،به خواننده واگذار ميكنيم.
صحيح مسلم در كتاب فضائل الصحابه باب مناقب علي بن ابي طالب عليه السلام مينويسد:
2404-حدثنا أبو بكر بن أبي شيبة حدثنا غندر عن شعبة ح وحدثنا محمد بن المثنى وابن بشار قالا حدثنا محمد بن جعفر حدثنا شعبة عن سعد بن إبراهيم سمعت إبراهيم بن سعد عن سعد :عن النبي صلى الله عليه و سلم أنه قال لعلي أما ترضى أن تكون مني بمنزلة هارون من موسى.
ترجمه:حديث نقل كرد ما را ابوبكر بن ابي شيبه كه حديث نقل كرد ما را غندر از شعبه.و حديث نقل كرد محمد بن مثني و بن بشار كه گفتند محمد بن جعفر به ما حديث نقل كرد از شعبه از سعد بن ابراهيم كه او از ابراهيم بن
سعد شنيده است كه سعد گفته است كه از نبي اكرم كه ايشان براي حضرت علي عليه السلام فرموده است كه ايا ايا راضي نيستي كه براي من جايگاهي مثل هارون براي موسي داشته باشي؟
صحيح بخاري در كتاب فضائل الصحابه در باب فضائل حضرت علي عليه السلام،اين حديث را با سند دوم نقل كرده است.
:از راويان بزرگ اهل سنت كه ابن حاتم و عمرو بن شاهين و ابو زرعه و احمد بن حنبل و نسائي و عجلي و ابو حاتم و ابن حجر عسقلاني و خطيب بغدادي و ذهبي و عمرو بن علي و يحيي بن معين ايشان را توثيق كرده اند.
معروف به غندر:ابو حاتم و ابن حبان و عجلي و ابن حجر عسقلاني و عبدالرحمان بن مهدي و علي بن المديني و ابن سعد و وكيع بن جراح و يحيي بن معين ايشان را توثيق كرده اند.
:از راويان و علماي بزرگ اهل سنت كه ابو حاتم و ابن حبان و ابو داود و حاكم نيشابوري و احمد بن حنبل و عجلي و ابن حجر عسقلاني و ذهبي و سفيان ثوري و شافعي و يحيي بن سعيد و يحيي بن معين و ايشان را توثيق كرده اند.
:ابوحاتم و ابن حبان و ابن حجر عسقلاني و خطيب بغدادي و دارقطني و ذهبي و يحيي بن معين ايشان را توثيق كرده اند.
:ابو حاتم و ابن حبان و حاكم نيشابوري و نسائي و عجلي و ابن حجر و مسلم نيشابوري ايشان را توثيق كرده اند.
:در بالا توثيق ايشان اثبات شده است.
:در بالا توثيق ايشان اثبات شده است.
:ابوحاتم و ابن حبان و حاكم نيشابوري و احمد بن حنبل و نسائي و عجلي و ابن حجر و خطيب بغدادي و سفيان بن عينييه و عبدالرحمان بن مهدي و ابن سعد و يحيي بن معين ايشان را توثيق كرده اند.
ابن حبان و عجلي و ابن حجر و ذهبي و ابن سعد ايشان را توثيق كرده اند.
:از بزرگان صحابه و نيازي به اثبات ندارد.
1-صحيح بخاري كتاب المغازي باب غزوه تبوك در حديث 4154
2-سنن ابن ماجه بخش مقدمه در باب فضل علي بن ابي طالب در حديث 115 و 121
3-مستدرك حاكم نيشابوري كتاب التفسير باب تفسير سوره توبه در حديث 3294
4-مستدرك حاكم نيشابوري كتاب معرفه الصحابه باب فضائل علي بن ابي طالب در حديث 4575
5-مسند احمد بن حنبل در مسند سعد بن ابي وقاص در حديث 1463 و 1490 و 1505 و غيره
6-خصائص علي عليه السلام نسائي در حديث 12
7-صحيح ابن حبان كتاب اخباره عن مناقب الصحابه در حديث 6926
8-فضائل الصحابه احمد بن حنبل باب فضائل علي عليه السلام در حديث 954 و 956 و 957 و 960 و 1005 و غيره
9-مجمع الزوائد هيثمي كتاب المناقب باب منزلت علي بن ابي طالب در حديث 14642 تا 14648
10-مسند ابو يعلي در مسند علي بن ابي طالب در حديث 344
و صدها سند ديگر كه در اينجا به اختصار عرض شد.
در قبل اثبات شد كه حديث منزلت كاملا صحيح و متواتر است.حال در اين مطلب ميخواهيم دلالت اين حديث را مطرح كنيم.
در اين حديث امده است كه حضرت علي عليه السلام به نبي اكرم صلي الله عليه و اله و سلم،مثل حضرت هارون عليه السلام به حضرت موسي عليه السلام است.خب.ما مقامات حضرت هارون عليه السلام را در قران كريم مينويسيم:
به اين ايه دقت كنيد:
وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاَثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَقَالَ مُوسَى لأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلاَ تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ(ايه 142 سوره اعراف)
ترجمه: و با موسى سى شب وعده گذاشتيم و آن را با ده شب ديگر تمام كرديم تا آنكه وقت معين پروردگارش در چهل شب به سر آمد و موسى [هنگام رفتن به كوه طور] به برادرش هارون گفت در ميان قوم من جانشينم باش و [كار آنان را] اصلاح كن و راه فسادگران را پيروى مكن.
در اين ايه ميخوانيد كه حضرت موسي عليه السلام به حضرت هارون عليه السلام فرموده است كه در قوم من جانشين من باش.دقيقا چيزي كه نبي اكرم فرمود كه:
لا ينبغي ان اذهب الا و انت خليفتي(خصائص حضرت علي ج 1 ص 64/مستدرك حاكم ج 3 ص 143/مسند احمد ج 1 ص 330/فضائل الصحابه ج 2 ص 682/مجمع الزوائد ج 9 ص 157/السنه ابن ابي عاصم ج 2 ص 565 و كتب ديگر)
پس حضرت علي عليه السلام خليفه بر حق نبي اكرم صلي الله عليه و اله و سلم،طبق حديث ايشان و قران كريم است.
:به اين ايه دقت كنيد:
وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَجَعَلْنَا مَعَهُ أَخَاهُ هَارُونَ وَزِيرًا(ايه 35 سوره فرقان)
ترجمه"و همانا به موسي كتاب را عطا كرديم و براي او برادرش هارون را وزير قرار داديم.
پس طبق حديث منزلت و اين ايه شريفه،حضرت علي عليه السلام وزير نبي اكرم بودند.همانطور كه در روز انذار گفت.
هَارُونَ أَخِي(ايه 30 سوره طه)
ترجمه:هارون برادرم را.
ثُمَّ أَرْسَلْنَا مُوسَى وَأَخَاهُ هَارُونَ بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُّبِينٍ(ايه 45 سوره مومنون)
ترجمه: سپس موسى و برادرش هارون را با آيات خود و حجتى آشكار فرستاديم.
طبق اين آيات،حضرت هارون برادر حضرت موسي عليهما السلام بوده اند.پس حضرت علي عليه السلام هم برادر نبي اكرم صلي الله عليه و اله و سلم بودند.همانطور كه نبي اكرم به حضرت علي فرمود:انت اخي في الدنيا و الاخره(سنن ترمذي ج 5 ص 636)
به اين آيات دقت كنيد:
وَأَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي(ايه 32 سوره طه)
ترجمه:و او را در امرم مشاركت بده.
در اين حديث امده است كه حضرت هارون عليه السلام در امر نبوت،شريك حضرت موسي عليه السلام بود.پس حضرت علي عليه السلام هم در زمينه نبوت شريك پيامبر اسلام بوده است.همانطور كه نبي اكرم صلي الله عليه و اله و سلم وقتي اين ايه نازل شد كه ميفرمايد:انما انت منذر و لكل قوم هاد(ايه هفت سوره رعد)فرمودند:من انذار دهنده هستم و حضرت علي عليه السلام هادي و هدايت كننده قوم من است(الدر المنثور سيوطي ج 4 ص 45/مستدرك حاكم ج 3 ص 140)
پس حضرت علي عليه السلام در امر نبوت،با نبي اكرم صلي الله عليه و اله و سلم مشاركت داشت.
به اين چند ايه دقت كنيد:
اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي(ايه 31 سوره طه)
ترجمه:پشتم را به او استوار كن
قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِأَخِيكَ وَنَجْعَلُ لَكُمَا سُلْطَانًا فَلَا يَصِلُونَ إِلَيْكُمَا بِآيَاتِنَا أَنتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَكُمَا الْغَالِبُونَ(ايه 35 سوره قصص)
ترجمه: فرمود به زودى بازويت را به [وسيله] برادرت نيرومند خواهيم كرد و براى شما هر دو تسلطى قرار خواهيم داد كه با [وجود] آيات ما به شما دست نخواهند يافت شما و هر كه شما را پيروى كند چيره خواهيد بود.
پس حضرت علي عليه السلام بازوي نبي اكرم صلي الله عليه و اله و سلم بود و دلاوري ايشان در جنگ ها بي نظير بود تا جايي عمرو بن عبدود و مرحب خيبري به دست ايشان به درك واصل شدند.
به اين ايات دقت كنيد:
وَلَقَدْ قَالَ لَهُمْ هَارُونُ مِن قَبْلُ يَا قَوْمِ إِنَّمَا فُتِنتُم بِهِ وَإِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمَنُ فَاتَّبِعُونِي وَأَطِيعُوا أَمْرِي قَالُوا لَن نَّبْرَحَ عَلَيْهِ عَاكِفِينَ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَيْنَا مُوسَى قَالَ يَا هَارُونُ مَا مَنَعَكَ إِذْ رَأَيْتَهُمْ ضَلُّوا أَلَّا تَتَّبِعَنِ أَفَعَصَيْتَ أَمْرِي قَالَ يَا ابْنَ أُمَّ لَا تَأْخُذْ بِلِحْيَتِي وَلَا بِرَأْسِي إِنِّي خَشِيتُ أَن تَقُولَ فَرَّقْتَ بَيْنَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَلَمْ تَرْقُبْ قَوْلِي(ايات 90 تا 94 سوره طه)
ترجمه: و در حقيقت هارون قبلا به آنان گفته بود اى قوم من شما به وسيله اين [گوساله] مورد آزمايش قرار گرفته ايد و پروردگار شما [خداى] رحمان است پس مرا پيروى كنيد و فرمان مرا پذيرا باشيد گفتند ما هرگز از پرستش آن دست بر نخواهيم داشت تا موسى به سوى ما بازگردد.موسي گفت اى هارون وقتى ديدى آنها گمراه شدند چه چيز مانع تو شد كه از من پيروى كنى آيا از فرمانم سر باز زدى؟گفت
اى پسر مادرم نه ريش مرا بگير و نه [موى] سرم را.من ترسيدم بگويى ميان بنى اسرائيل تفرقه انداختى و سخنم را مراعات نكردى.
و در جاي ديگر درباره نافرماني قوم حضرت موسي عليه السلام اينطور گفته است:
وَلَقَدْ مَنَنَّا عَلَى مُوسَى وَهَارُونَ وَنَجَّيْنَاهُمَا وَقَوْمَهُمَا مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ وَنَصَرْنَاهُمْ فَكَانُوا هُمُ الْغَالِبِينَ وَآتَيْنَاهُمَا الْكِتَابَ الْمُسْتَبِينَ وَهَدَيْنَاهُمَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ وَتَرَكْنَا عَلَيْهِمَا فِي الْآخِرِينَ(ايات 114 تا 119 سوره صافات)
ترجمه: و در حقيقت بر موسى و هارون منت نهاديم و آن دو و قومشان را از اندوه بزرگ رهانيديم و آنان را يارى داديم تا ايشان غالب آمدند و آن دو را كتاب روشن داديم و هر دو را به راه راست هدايت كرديم و براى آن دو در [ميان] آيندگان [نام نيك] به جاى گذاشتيم.
در اين ايات شريفه به گمراهي امت حضرت موسي بعد از ايشان ميپردازد و بسيار هم تاكيد ميكند تا حدي كه ميگويد از كرب عظيم.يعني از اندوه بسيار بزرگ.و بعد ميگويد و انان را ياري داديم تا پيروز شدند.حضرت علي عليه السلام هم بعد از فوت نبي اكرم صلي الله عليه و اله و سلم همين حال را داشتند و بعد از 25 سال،غالب شدند.
:صدور حديث منزلت،اختصاص به غزوه تبوك دارد.
پاسخ:در حديثي كه در بخش"اسناد حديث منزلت در كتب اهل سنت"داديم و از صحيح بخاري و مسلم هم بود هيچ نامي از غزوه تبوك نيامده است.
:حديث منزلت يك خبر واحد و تنها از سعد بن ابي وقاص است.
پاسخ:در همان بخش ما نام 21 مرد و سه زن غير از سعد بن ابي وقاص هم در اين باره نوشتيم.صحيح است كه بيشترين نقل اين حديث از سعد بن ابي وقاص است اما خبر واحدي نيست.براي نمونه چند سند ديگر اين حديث را از ديگر صحابه ميدهيم:
حدثنا عبد الله حدثني أبي ثنا وكيع ثنا فضيل بن مرزوق عن عطية العوفي عن أبي سعيد الخدري قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم لعلي : أنت مني بمنزلة هارون من موسى الا انه لا نبي بعدي(مسند احمد بن حنبل ج 3 ص 32)
حدثنا عبد الله حدثني أبي ثنا شاذان أسود بن عامر ثنا شريك عن عبد الله بن محمد بن عقيل عن جابر بن عبد الله قال : لما أراد رسول الله صلى الله عليه و سلم أن يخلف عليا رضي الله عنه قال قال له على ما يقول الناس في إذا خلفتني قال فقال أما ترضى أن تكون مني بمنزلة هارون من موسى إلا أنه ليس بعدي نبي أو لا يكون بعدي نبي(مسند احمد بن حنبل ج 3 ص 338)
و اسناد ديگر كه به علت اختصار در اينجا ذكر نميشوند.
:حضرت هارون پيش از حضرت موسي فوت كرده است.
پاسخ:حضرت هارون تا زماني كه زنده بودند عهده دار همه مسئوليت ها و فضائلي بود كه در قسمت قبل نوشتيم و حضرت موسي عليه السلام ايشان را عزل نكرد.منتهي عمر ايشان كفاف نداد و زودتر مرد.نكته مهم اينجاست كه تا لحظه مرگ اين عهده را داشتند.حضرت علي عليه السلام هم مثل ايشان تا
زماني كه زنده بودند عهده دار اين مسئوليت ها بودند.منتهي با حضرت هارون چند فرق داشتند كه اين هم يك فرق آن است.
:حضرت هارون پيامبر بود اما حضرت علي عليه السلام پيامبر نيست.
پاسخ:در حديث امده است كه حضرت علي تمام خصوصيات حضرت هارون را داشت به جز نبوت.منتهي پرسش گر بخش ادامه حديث را نخوانده است.مراجعه كند به صحيح بخاري و مسلم.
:جانشين حضرت موسي يوشع بن نون بود.چرا حضرت علي به يوشع بن نون تشبيه نشد؟
پاسخ:اينطور نيست.نبي اكرم صلي الله عليه و اله و سلم،حضرت علي عليه السلام را به يوشع بن نون هم تشبيه كرده است.به يك نمونه دقت كنيد:
عن ابن عباس : عن النبي صلى الله عليه و سلم قال : السبق ثلاثة فالسابق إلى موسى يوشع بن نون والسابق إلى عيسى صاحب ياسين والسابق إلى محمد صلى الله عليه و سلم علي بن أبي طالب(المعجم الكبير طبراني ج 11 ص 93)
شبهه ششم
:اين حديث درباره خلفاي اول و دوم هم امده.
پاسخ:هيچ سند صحيحي مبني بر اينكه اين حديث درباره خلفاي اول و دوم هم امده در كتب شيعه و سني موجود نيست
:نبي اكرم صلي الله عليه و اله و سلم هنگامي كه به سفر ميرفتند افرادي غير از حضرت علي عليه السلام هم ميگذاشتند.
پاسخ:اين صحيح است اما درباره هيچ كدام از انها حديث اينطوري نيامده است كه اينطور مقايسه بشود
:حضرت هارون براي مدت كوتاهي جانشين حضرت موسي عليه السلام بود.
پاسخ:در ايه اي كه ميفرمايد و اخلفني في قومي.هيچ حصري براي مدت زمان نيامده است و نميتوان اثبات كرد كه براي مدت خاصي بوده است.
اگر شبهه اي در زمينه حديث منزلت داريد به بنده خبر بدهيد تا در اولين وقت پاسخ بدهم.
با تشكر
يا علي مدد
سيد محمد باقر پوسايي