بررسی فضائل امیرالمومنین علیه السلام در منابع معتبر اهل تسنن جلد 6

شناسنامه

ص: 2190

7

﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ ازْدَادُوا كُفْرًا لَمْ يَكُنِ اللَّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلا لِيَهْدِيَهُمْ سَبِيلاً ﴾ [النساء (4): 137] (1) در تفاسیر فریقین آمده است که گروهی از اهل کتاب تصمیم گرفتند یاران پیامبر را به شک و تردید بیندازند، لذا نزد آنان اظهار ایمان نموده سپس می گفتند: برای ما در پیامبری او شبهه ای پیش آمده و اظهار کفر می کردند و بنابر روایتی 12 نفر از دانشمندان یهود تصمیم گرفتند با اظهار ایمان در ابتدای روز و انکار و کفر در پایان همان روز مردم را به تردید بیندازند و به آن ها بگویند: ما در کتاب ها تأمل و با دانشمندان مشورت نمودیم نتیجه آن شد که محمد [صلی الله علیه و آله] (آن) پیامبر (موعودی که ما انتظارش را می کشیدیم) نیست. (2)

ص: 2192

ابن تیمیه از این روش دقیقاً استفاده نموده و بارها تصریح کرده که در نبرد صفین علی علیه السلام اولی به حق است ولی باز به تشکیک در حقانیت آن حضرت پرداخته است.

گذشت که او دربارۀ روايت: ﴿تَقْتُلُ عَمَّاراً الْفِئَةُ الْبَاغِيَةُ﴾ می نویسد:

[1] این روایت دلالت بر صحت امامت و وجوب اطاعت علی [علیه السلام] دارد. دعوت به او دعوت به بهشت و دعوت به جنگ با او دعوت به آتش است گرچه از روی اجتهاد باشد، پس جنگ با او جایز نیست.

[2] بین اهل تسنن دو نظریه وجود دارد، قول صحیحتر همین است: کسی که با علی [علیه السلام] بجنگد خطا کرده خواه از روی تأویل باشد یا نه.

[3] پیشوایان اهل تسنن هیچ تردیدی ندارند که کسی اولی و اقرب به حق از علی [علیه السلام] نیست.

سپس به طرح شبهات می پردازد که:

[4] البته در اتصاف لشکر شام به ظلم و بغی - به جهت حدیث گذشته تردید شده که آن ها اجتهاد نموده و از روی تأویل جنگیده اند!

[5] اشکال آن است که جماعتی از صحابه دست از جنگ کشیدند.

[6] و به روایات قعود از جنگ در زمان فتنه تمسک کردند.

[7] موضع نزاع همین است که آیا یاری علی [علیه السلام] واجب بوده یا آن که

ص: 2193

در زمان فتنه ترک قتال مشروع بوده است؟

[8] عموم اهل حدیث و پیشوایان اهل تسنن این نظر را پذیرفته و گفته اند که: اگر علی [علیه السلام] نمی جنگید بهتر بود.

تا آن که می گوید:

[12] به جهت این روایات - روایات مشروعیت ترک قتال در زمان فتنه -اهل تسنن بدون هیچ اختلافی معتقدند که اگر علی [علیه السلام] نمی جنگید بهتر بود.

[13] او فرمانی برای اقدام به جنگ نداشت!

پس او در مطلب شماره 1 و 3 مدلول مطابقی روایت و نظریه پیشوایان اهل تسنن را بیان کرده و این اعتراف را مقدمه ای برای طرح شبهات آینده قرار می دهد تا به مخاطب القا کند: من از مفاد روایت و نظریه علما کاملاً اطلاع دارم و با اعتقاد به آن، نظریهٔ خویش را بیان می نمایم! سپس به ایجاد شک و تردید می پردازد. و پاسخ مطالب او به تفصیل گذشت. (1)

و گذشت که او در جایی دیگر مستقیم به تشکیک پرداخته و می گوید: (2)

اگر کسی از علی دفاع کند که کسانی که با آن ها جنگید باغی بودند که در روایت صحیح آمده: ﴿تَقْتُلُکَ اَلْفِئَهُ اَلْبَاغِیَهُ﴾

(گوییم:) بعضی در این حدیث مناقشه کرده اند [!!] و بعضی آن را تأویل نموده اند. بیشتر سلف و پیشوایان می گویند: شرط قتال با گروه متجاوز در آنان وجود نداشت... شامیان ابتدای به جنگ نکرده

ص: 2194

بودند؛ لذا نزد احمد، مالک و دیگران این جنگ فتنه بوده است.

و اشکال آن گذشت که 1. در برابر حدیث صریح و صحیح متفقٌ علیه که اعتراف به صحت آن نموده، ذکر مناقشه و تأویل دیگران هیچ ارزشی ندارد.

2. مطلبی که به پیشوایان نسبت داده پاسخ از استدلال به آيه: ﴿وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا...﴾ [الحجرات (49):9] است نه پاسخ استدلال به حدیث گذشته.

3. اگر تمام باشد، اجتهاد در برابر نص صحیح و صریح گذشته است!

4. برخلاف آن چه اظهار کرده امیر مؤمنان علیه السلام آغازگر جنگ نبوده است.

5. مطالبی که به سلف و پیشوایان: احمد بن حنبل، مالك، ابوحنيفه و... نسبت داده اساسی ندارد به تفصیلی که گذشت. عبد القاهر جرجانی (متوفى 471 یا 474 نقل می کند که فقهای حجاز و عراق - هم آن هایی که گرایش حدیثی دارند و هم اهل رأی و نظر مانند مالك، شافعی، ابوحنیفه و اوزاعی - و جمهور اعظم متکلمین و مسلمانان اتفاق نظر دارند که امیرمؤمنان علیه السلام در مبارزه با اهل جمل و صفین بر حق و صواب بوده و کسانی که با آن حضرت جنگیده اند باغی، متجاوز و ستمگر هستند.

ص: 2195

نمونه هایی از تشکیک در روایات در دفترهای پیشین

مواردی از واکنش تشکیک در روایات فضائل پیش از این گذشت مانند:

صفحه 100 ابن کثیر دمشقی پس از نقل بسیاری از طرق حدیث طیر- که فقط روایت انس را خودش از حدود 100 نفر نقل کرده! - می گوید:

مردم در (جمع آوری اسناد) این حدیث کتاب های مستقل به رشته تحریر درآورده اند... گرچه این حدیث با اسناد فراوان نقل شده ولی در دل من نسبت به صحت این حدیث شک وجود دارد!

صفحه 246 و 412 محبّ طبری که اعتبار روایت: «عليّ وليّكم بعدي» - يعنى: علی پس از من ولی و سرپرست شماست - را پذیرفته، در دلالت آن و نیز در دلالت حدیث غدیر بر خلافت تردید نموده و می گوید:

خلافت امر مهم دینی است، نمی شود در آن به الفاظ و عباراتی که دارای معانی متعدد است اکتفا نمود بلکه باید لفظ، ظهور یا صراحت در مراد داشته باشد.

در حالی که الفاظ این روایات صریح در مطلوب است.

صفحه 252 تشکیک محدّث دهلوی در حدیث: ﴿وَ هُوَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ بَعْدِی﴾.

صفحه های 357، 359 - 360، 376، 379 - 380، 405، 422 ایجاد تشکیک و تردیدهای گوناگون در استدلال به حدیث غدیر.

صفحه 432 - 433 تردید رازی در نزول آیه شريفه: ﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ﴾ [المائدة (5): 67] در عید غدیر و در فضل امیرمؤمنان علیه السلام.

ص: 2196

در حالی که رازی خودش با تعبیر: «هذه الروايات و إن كثرت) اعتراف به ورود روایات فراوان در نزول این آیه در غدیر و در فضل امیرمؤمنان علیه السلام نموده است.

دفتر دوم، صفحه 565 - 566 تردید در ولادت امیرمؤمنان علیه السلام هنگام بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله برای ایجاد تشکیک در تقدّم اسلام آن حضرت.

صفحه 600 - 602 ایجاد تردید در روایت اولین دعوت پیامبر صلی الله علیه و اله و پاسخ مثبت امیرالمؤمنین علیه السلام.

صفحه 720 ایجاد تردید در مفاد روایت: برترین ما در قضاوت علی است.

صفحه 762 - 763 تشکیک در قاتل مرحب خيبرى.

صفحه های 789، 791 تردید در حدیث رد الشمس.

صفحه 826 تردید در علت برگرداندن ابوبکر از ابلاغ سوره توبه و فرستادن امیر مؤمنان علیه السلام.

صفحه 922 تردید در استفاده برتری امیرالمؤمنین علیه السلام بر دیگران از روایات تزويج حضرت فاطمه علیها السلام.

دفتر سوم،

صفحه 1182 القای شبهه در اعتبار روایت ﴿وَیْحَ عَمَّارٍ، تَقْتُلُهُ اَلْفِئَهُ اَلْبَاغِیَهُ﴾.

صفحه 1193 شک و تردید ابن تیمیه در حقانیت و مصیب بودن امیرالمؤمنین علیه السلام در جنگ با معاویه و نیز متجاوز بودن معاویه بلکه انکار آن!

صفحه 1308 - 1309 اشکال در دلالت روايت: ﴿خَیْرُ اَلْخَلْقِ وَ اَلْخَلِیقَهِ﴾- كه در مدح قاتلان خوارج وارد شده- بر برتری امیرالمؤمنین علیه السلام.

ص: 2197

دفتر چهارم، صفحه 1373 در روایت شماره 859 گذشت: «هر کس به علی علیه السلام ناسزا و دشنام گوید، مرا دشنام گفته است». مدافعان شجره خبیثه گفته اند:

مراد آن است که کسی از جهت نَسَب به علی ناسزا گوید.

با آن که روایت اطلاق دارد.

صفحه 1391 ابن تیمیه در حدیث امیرالمؤمنین علیه السلام: ﴿إِنَّهُ لَعَهِدَ اَلنَّبِیُّ اَلْأُمِّیُّ صلی الله علیه و آله إِلَیَّ أَنَّهُ لاَ یُحِبُّنِی إِلاَّ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یُبْغِضُنِی إِلاَّ مُنَافِقٌ﴾. اشکال کرده است که:

فقط مسلم آن را نقل کرده (و بخاری از آن اعراض نموده) گذشته از آن که مورد شک و تردید برخی نیز واقع شده است.

صفحه 1415 در روایت معتبر 882 گذشت که: «علی علیه السلام سیّد و سالار دنیا و آخرت است و دشمن علی علیه السلام دشمن پیامبر صلی الله علیه و آله و دشمن خداست»، جرجانی و عسقلانی - با اعتراف به راستگویی عبدالرزاق با درماندگی تمام! - گفته اند:

عبدالرزاق را به تشیّع نسبت داده اند، شاید مطلب بر او مشتبه شده!

صفحه 1421 ذهبی دربارهٔ روایت گذشته گوید: شبیه احادیث جعلی است.

صفحه 1431 دکتر صاعدی برای تضعیف حدیث شماره 892: «... أنت أخي...»، آيه: ﴿إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ﴾ [الحجرات (49):10] و حديث: ﴿المُؤمِنُ أخُو المُؤمِنِ﴾ را مطرح کرده است!

صفحه 1434 در روایت معتبر 895 گذشت که: امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: در عالم رؤیا به پیامبر صلی الله علیه و آله شکایت کردم که من از دست این امت چقدر سختی کشیده و کجی و کینه توزی دیدم! این را گفتم و به گریه افتادم. آن حضرت به من فرمود: «یا علی گریه مکن، آن جا را نگاه کن»! (و به سمتی اشاره فرمود) دیدم دو نفر را عذاب می کنند و با سنگ صخره ها بر سرشان می کوبند به گونه ای که سرشان متلاشی می شد ولی باز به حالت اول بر می گشت (و عذابشان از سر گرفته می شد).

ص: 2198

مخالفان گفته اند: شاید راوی این خواب را برای امیرالمؤمنین علیه السلام دیده!

صفحه 1495 - 1496 توجیه روایات وصی و وارث بودن امیر مؤمنان علیه السلام

صفحه 1616 رازی در برابر استدلال شیعه به مباهله مکابره نموده و می گوید:

ما نمی پذیریم که پیامبر صلی الله علیه و آله برای مباهله از امیرالمؤمنين علیه السلام دعوت کرده باشد ابن اسحاق در سیرهاش چنین مطلبی را نیاورده است.

پس با آن که مطلب در صحیح مسلم موجود است بلکه در تفسیر رازی آمده: گویا مطلب بین اهل تفسیر و حدیث اتفاقی است باز رازی به بهانه عدم نقل ابن اسحاق در آن تشکیک نموده است!!!

صفحه 1637 صاعدی در حدیث شماره 1098 اشکال کرده و گفته:

جمله: «کسی را به میدان می فرستم که خدا هرگز او را خوار نخواهد کرد»، و جمله «تو در دنیا و آخرت ولىّ (و عهده دار امور) من هستی» فقط به این سند نقل شده است!

صفحه 1661 ابن تیمیه در مورد حدیث ثقلین نوشته:

مسلم به نقل آن متفرّد است و بخاری آن را نقل نکرده!

در همین دفتر صفحه 2699 خواهد آمد که برخی از معاصرین در قضیه مباهله اشکال کرده اند:

ابن هشام که قضیه هیئت اعزامی نصارای نجران را نقل کرده، مهیّا شدن پیامبر صلی الله علیه و آله برای مباهله و دعوت از [حضرات] علی، فاطمه [علیها السلام]، [امام] حسن و [امام] حسین [علیهم السلام] را ذکر نکرده است.

و گذشت که مطلب در صحیح مسلم موجود است و بین اهل تفسیر و حدیث اتفاقی است.

ص: 2199

ص: 2200

8

در موارد متعدد فضائل اهل بیت علیهم السلام را نیاورده و فقط به ذکر سند اکتفا کرده، مانند روایت ﴿إِنَّ فَاطِمَةَ [علیها السلام] أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّیَّتَهَا عَلَی النَّارِ﴾، (1)

﴿مَنْ أحَبَّ الحَسَنَ و الحُسَينَ [علیهما السلام] فَقَدْ أحَبَّني وَ مَنْ أبغَضَهُما فَقَدْ أبغَضَني﴾ (2)

﴿ هذانِ ابنایَ وَابنَا ابنَتی، اللّهُمَّ إنّی اُحِبُّهُما، فَأَحِبَّهُما وأحِبَّ مَن یُحِبُّهُما ﴾. (3)

و گاهی به نقل قسمتی که حاکی از فضیلت و منقبت نیست پرداخته، مانند اكتفا به نقل جمله: ﴿إِنَّکُمْ وَارِدُونَ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ﴾ از حدیث ثقلین و غدیر. (4)

بلکه در جای دیگر بیشرمانه حدیث ثقلین را - که همه بر نقل آن اتفاق دارند - حدیثی منکر (و غیر قابل قبول) دانسته و آن جا هم حاضر نشده تمام حدیث را نقل کند و به ذکر قسمت: ﴿تَرَكْتُ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ﴾ اکتفا کرده است! (5)

او از روایت معروف ابن عباس در محبّت اهل بیت علیهم السلام نیز فقط قسمت: ﴿أَحِبُّوا اللّه لِما يَغذُوكُم مِن نِعمَةٍ﴾ را نقل کرده است. (6)

ص: 2202

این واکنش او بود نسبت به فضائل اهل بیت علیهم السلام؛ ولی در نقطه مقابل برخوردی که با روایات مربوط به دشمنان آنان دارد چگونه است؟! او برای عایشه 5 حدیث نقل و هیچ کدام را تضعیف نکرده (1) و از مجموع روایاتی که برای خلفا نقل کرده - 63 روایت - تعداد بسیار کمی را مناقشه نموده است. (2)

او برای معاویه متن 9 روایت را به صورت کامل نقل کرده و در هیچ یک مناقشه ای ننموده (3) این در حالی است که شارحین بخاری در شرح «باب ذکر معاویه» گفته اند: این که بخاری گفته: «باب ذکر معاویه» و نگفته: «باب فضل معاوية» يا «باب مناقب معاوية» به جهت آن است که هیچ روایت صحیحی در این باره وجود ندارد. (4)

ممکن است هوادران بخاری به دفاع از او بگویند: روش او در این دو کتاب - تاریخ کبیر و تاریخ صغیر - چنین بوده است. او بنا نداشته که متون روایات را به صورت کامل نقل کند، پس اشکال بر او وارد نیست.

پاسخ آن است که: یک بام و دو هوا؟ پس چرا روایات مربوط به معاویه را به صورت کامل نقل کرده؟! چرا با وجود آن که اسنادش بی اعتبار و متونش ساختگی است، در هیچ یک مناقشه ای نکرده است؟!

ص: 2203

نمونه ای دیگر از رفتار بخاری و...

در موارد متعدد عمر حکم به سنگسار کردن زنان داد: زن دیوانه، زن باردار و زنی که ششماهه زایمان نمود، این دستورها حاکی از جهل او به احکام بود. امیر مؤمنان علیه السلام اشتباه او را تذکر داده و عمر می گفت:

اگر علی نبود عمر هلاک می گردید. (1)

ولی این مطلب در منابع متعدد به صورت واضح نقل نشده است.

مثلاً بخاری برای کم رنگ کردن فضیلت علم و دانش امیرالمؤمنین علیه السلام و پنهان کردن جهل عمر از بیان تفصیل مطلب امتناع کرده و فقط گفته است:

[1613 /1] و قال علىٌّ [علیه السلام]: ﴿ألم تعلم أن القلم رفع عن ثلاثة: عَنِ الْمَجْنُونِ حَتَّی یَفیقَ، وَ عَنِ الصَّبِیِّ حَتَّی یُدْرِکَ، وَ عَنِ النّائِمِ حَتَّی یَسْتَیْقِظَ؟! ﴾ (2)

[1614 /2] و قال علىٌّ [علیه السلام] لعمر: ﴿أَما عَلِمْتَ أَنَّ الْقَلَمَ رُفِعَ عَنِ الْمَجْنُونِ حَتَّی یَفیقَ، وَ عَنِ الصَّبِیِّ حَتَّی یُدْرِکَ، وَ عَنِ النّائِمِ حَتَّی یَسْتَیْقِظَ؟!﴾ (3)

او حاضر نشده قضاوت و حکم جاهلانه خلیفه را که سبب بیان این مطلب

ص: 2204

توسط حضرت بود و اعترافش به لولا عليٌّ لهلك عمر را ذکر نماید و البته همین اندازه که نقل کرده برای اثبات دانش امیرمؤمنان علیه السلام و جهل خلیفه کافی است که حضرت به او فرمود: «مگر نمی دانی که تکلیف از سه گروه برداشته شده... ».

[1618 /4] این مطلب - یعنی اعلمیت امیرمؤمنان علیه السلام - ممنوع است ؛ زیرا ابوبکر هم عالم بود... در طول مدت خلافت خطایی در قضاوت از او نقل نشده و کسی نگفته که او نیازی به دیگران داشته. (1)

نقل کرده اند که او دانش خود و دیگران را در برابر دانش آن حضرت مانند نسبت قطره به اقیانوس یا هفت دریا دانسته است. (1)

حضرت خبر داده بود که جان سالم بدر می برد. (1)

بنابر روایت حاکم نیشابوری امیر مؤمنان علیه السلام در ضمن اشعاری در این باره فرموده: من خود را برای کشته شدن و اسارت آماده کرده بودم:

و بتُّ أراعيهم ولم يتهمونني *** و قد وطنّت نفسى على القتل والأسر (2)

و روشن است که به جهت آن که امیرمؤمنان علیه السلام باعث شده بود که آن ها به هدف خویش نرسند و دسترسی به پیامبر صلی الله علیه و آله نداشته باشند خوف آن بود که آتش کینه و دشمنی آن ها شعله ور شده و رفتاری فجیع تر و سخت تر از آن چه برای پیامبر صلی الله علیه و آله در نظر داشتند با امیرمؤمنان علیه السلام داشته باشند. (3) موضوع فقط زنده ماندن نیست امکان داشت آسیبی جدی بر آن حضرت وارد شود که تا آخر عمر با نقص عضو دست به گریبان باشد. اگر آن حضرت همیشه و همه جا از هر آسیبی در امان بود چرا در جنگها از زره و کلاه خود استفاده می کرد؟! (4)

گذشته از آن که در حقیقت این اشکال بر خدا در آیه شريفه: ﴿وَ مِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللهِ ﴾ [البقرة (2): 207] و بر کلام پیامبر صلی الله علیه و آله است! (5)

ص: 2209

[2.] از جهت آن که زن نمی تواند امام (و خلیفه) بر مردم باشد پس این فضیلت مختصّ امامان نیست و مشترک است.

[3.] این حدیث دلالت دارد که پیامبر صلی الله علیه و آله دعا نمود که پلیدی از آنان برطرف گردد یعنی از متقین باشند پس دعا برای توفیق انجام واجبات و ترک محرّمات است و دعای آن حضرت مستجاب است ولی این بخشی از اوصاف صحابه سابقین اولین است که اهل بیت به آن دست یافته اند (پس فضیلت ویژه ای برای آنان بشمار نمی آید)! (1)

(دعاء لهم بفعل المأمور و ترك المحذور) دعا نمود که فرمان الهی را انجام داده و نهی او را ترک نمایند.

و ازدحامی که اطراف حضرت به وجود آمده بود برطرف شد! هیچ کس جز اميرالمؤمنین علیه السلام به این آیه عمل نکرد پس از آن آیهای دیگر نازل گردید و باران ملامت بر آنان بارید و پس از آن وجوب تقدیم صدقه نسخ شد.

[1623 /9] امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: در کتاب خدا آیه ای است که کسی پیش از من به آن عمل ننمود و پس از من نیز هیچ کس به آن عمل نخواهد کرد و آن آیه نجوا است و پس از قرائت آیه فرمود: من دیناری داشتم (1) آن را به 10 در هم فروختم و هر مرتبه که با پیامبر صلی الله علیه و آله گفتگوی محرمانه داشتم در همی را (به عنوان صدقه) تقدیم کردم. پس از آن، این حکم نسخ شد و آیه بعد نازل شد که: ﴿أَأَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقاتٍ فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا... ) [المجادلة (58): 13]. (2)

اختصاص این فضیلت به امیرالمؤمنین علیه السلام در غالب کتب تفسیر اهل تسنن نقل شده است.

[1624 /10] ابن کثیر متعصب می گوید: عده ای نقل کرده اند که جز علی علیه السلام کسی به این آیه عمل نکرده است. (1)

و اعتبار و اشتهار آن به گونه ای است که متعصبی مانند ابن تیمیه نموده:

[1625 /11] این مطلب ثابت است که علی علیه السلام صدقه داد و با پیامبر صلی الله علیه و آله مناجات نمود و پیش از آن که کسی دیگر به آیه شریفه عمل نماید این حکم نسخ شد. (2)

[1626 /12] برخی آن را مطلبی مشهور یا مطابق اکثر روایات دانسته اند. (3)

[1627 /13] فضل بن روزبهان متعصب می گوید این فضیلت در روایات صحيح،آمده اختصاص به امیرالمؤمنین علیه السلام دارد و کسی با آن حضرت در آن شریک نیست. (4) و نیز گفته: زبان از بیان عظمت این فضیلت عاجز است! (5)

ص: 2214

[1628 /14] خازن (متوفی 741) نیز در تفسیر پذیرفته که این فضیلت عظیمی برای امیرالمؤمنین علیه السلام است. (1)

[1629 /15] سخاوی (متوفی 643)، دانشمند نامی اهل تسنن می نویسد: اگر بگویی: چه فایده ای داشت که فرمان به این صدقه داده شود و پیش از عمل (عموم مردم) به آن نسخ شود؟! در پاسخ می گویم: خدا با این کار رحمتش را به آنان نشان داد و بر آنان منت نهاد و یکی از اولیای خویش را با این فضیلت- که برای هیچ کس دیگری قرار نداده - مشخص نمود و او علی علیه السلام بود. (2)

و في رواية أخرى: قال: فأَنْشُدُكُم بالله هل فيكم أحد ناجا رسول الله [صلی الله علیه و آله] عشر مرّات يقدِّم بين يَدي نَجواهُ - صدقة قبلى؟ قالوا: اللهمّ لا. (1)

و روشن است که اگر امر به این سادگی بود که ابن تیمیه مطرح کرده آن ها پاسخ می دادند: این که فضیلت نیست.

و نیز اهمیت مطلب از کلام پسر عمر ظاهر است که گفته: علی بن ابی طالب سه ویژگی دارد که اگر یکی از آن ها برای من بود از شتران سرخ موی (که ثروت مهم عرب است) نزد من محبوبتر و ارزشمندتر بود. همسری دختر پیامبر [صلی الله علیه و آله] (فاطمه [علیها السلام]) و فرزنددار شدن از او ؛ به دست گرفتن پرچم در روز خیبر و آیه نجوا. (2)

[1631 /17] یکی از متعصبین معاصرین با تجاهل از مفاد آیه می گوید:

به نظر ما کوتاهی های مالی و جهادی که در قرآن به صحابه نسبت داده شده مربوط به تازه مسلمان ها است نه صحابه ای که از سابقین اولین بشمار می آمدند. (3)

نگارنده گوید: از آن چه گذشت، پاسخ این مطلب روشن است ؛ زیرا هیچ کس آیه عمل نکرد چه سابقین چه تازه مسلمان ها ؛ از این روی هیچ یک از متکلمان یا مفسران چنین مطلب سستی را ذکر نکرده اند.

[1632 /18] عده ای از مخالفان با آن که روایات تفرّد امیرالمؤمنین علیه السلام به این فضیلت را نقل کرده اند ولی در ادامه گفته اند:

ص: 2217

این خدشه ای برای دیگر صحابه نیست؛ زیرا (آن ها فرصت را از دست دادند و با توجه به نسخ این حکم) وقتی برای انجام آن باقی نماند. (1)

اما انکار ظهور بلکه صراحت آیه شریفه در سرزنش و نکوهش ؛ یاوه ای بیش نیست. (1)

[1634 /20] در تفسیر رازی بیشر می به نهایت رسیده و چنین آمده است:

بر فرض که بزرگان صحابه با وجود فرصت عمل به آن، آن را ترک کرده باشند باز طعنی متوجه آنان نخواهد شد؛ زیرا انجام این کار باعث دلشکستگی فقیری می شد که توانایی انجام آن را نداشت و تنفر ثروتمندی که اقدام به آن نکرده بود؛ از آن روی که صدقه دادن بعضی طعن بر دیگران است که صدقه نداده اند، پس کاری که باعث دلشکستگی فقرا و تنفر ثروتمندان گردد ترک آن ضرر چندانی ندارد؛ چون موجب الفت بر آن چه ایجاد تنفر می کند ترجیح دارد.

علاوه بر آن که این مناجات (و گفتگوی با پیامبر صلی الله علیه و آله) نه از واجبات بود نه از مستحبات، بلکه به شرحی که پیش از این گذشت تکلیف به صدقه دادن قبل از مناجات برای آن بود که مناجات را ترک کنند (و باعث آزردگی ملال خاطر شریف آن حضرت به جهت گفتگوهای طولانی نگردند)، پس اگر ترک مناجات بهتر بوده، نمی شود ترک صدقه برای مناجات را طعن بر صحابه دانست. (2)

ص: 2219

[1635 /21] مفسّر نامی اهل تسنن بیضاوی (متوفی 685) می گوید:

در این فرمان نکاتی وجود دارد تعظیم و احترام پیامبر صلی الله علیه و آله، سودی برای نیازمندان، جلوگیری از زیاده روی در پرسش از پیامبر صلی الله علیه و آله و تشخيص مؤمن (واقعی و) مخلص از منافق و شیفته آخرت از دنیاطلب!! (1)

اما این که در تفسیر رازی آمده: (صدقه دادن قبل از مناجات برای آن بود که مناجات را ترک کنند) نیز مغالطه ای دیگر است؛ زیرا کثرت مناجات و گفتگوی با پیامبر صلی الله علیه و آله و اطاله آن باعث آزردگی ملال خاطر شریف آن حضرت می شد، (2)

ص: 2221

ولی اصل مناجات، آن هم توسط مؤمن واقعی، مطلوب بود و گرنه

الف) فرمان خداوند به آن،

ب) افتخار امیرالمؤمنین علیه السلام به امتثال آیه شریفه

ج) آرزوی پسر عمر، هیچ کدام و جهی نداشت. (1)

[1636 /22] نظام نیشابوری (متوفی 728) مفسّر معروف اهل تسنن در اشکال بر تفسیر رازی و پاسخ شبهاتش می گوید:

این کلام خالی از تعصب نیست؛ چه لزومی دارد که اثبات کنیم علی علیه السلام در هر کاری که انجام می دهد از دیگران پایین تر است؟!!

چرا نشود او فضیلتی داشته باشد که بزرگان صحابه فاقد آن باشند؟!

آیا هیچ منصفی احتمال می دهد که مناجات و گفتگوی با پیامبر صلی الله علیه و آله منقصت (و عیب) بشمار آید (که در تفسیر رازی آمده: این کار باعث دلشکستگی فقرا و تنفر ثروتمندان می شود)؟!

(علاوه بر آن) در قرآن از مناجات نهی نشده بلکه امر به تقدیم صدقه بر مناجات شده، پس کسی که این فرمان را امتثال نموده دو فضیلت کسب کرده رفع نیاز فقرا و محبت گفتگوی با پیامبر صلی الله علیه و آله که تقرب به آن حضرت است و با پرسش خویش، مسائل مشکل را حل نموده و نشان داده که گفتگوی با آن حضرت را بیش از مال دوست دارد. (2)

ص: 2222

معجزات پیامبر صلی الله علیه و آله مانند شق القمر، می نویسد:

[1637 /23] حلیمی اصل وقوع انشقاق قمر را منکر شده و گفته: مراد از آیه مبارکه آن است که در آینده ماه منشق می شود. بر فرض که بپذیریم شقّ القمر اتفاق افتاده شاید کسانی که آن را دیده اند در حدّ تواتر نبوده اند؛ زیرا بیشتر مردم زیر سقف بوده اند. و نیز بقیه معجزاتی که بر دست آن حضرت ظاهر شده ممکن است کسانی که آن را دیده اند به اندازه تواتر نبوده اند. (1)

ثانياً: سند این روایت ضعیف است. (1)

ثالثاً: با روایات معتبر که دلالت دارد جز امیرالمؤمنین علیه السلام کسی به آیه نجوا عمل نکرد تنافی دارد مگر آن که گفته شود صدقه او به جهت ناچیز بودن صحت سلب داشته و اصلاً عمل به آیه نجوا بشمار نمی آید.

علّامه مظفر پس از نقل کلام سیوطی می نویسد:

بی اعتبار بودن مقاتل بن حیّان نزد احمد بلکه تکذیب او توسط وکیع برای عدم اعتبارش کافی است. عداوت او با امیرالمؤمنین علیه السلام به گونه ای است که حاضر نیست در این فضیلت نام مبارکش را بر زبان جاری نماید و می گوید: «مردی از مهاجران از اهل بدر».

البته در (منابع دیگر مانند) اسباب النزول واحدی که کلام مقاتل بن حيّان ذکر شده مطلبی که سیوطی از او نقل کرده موجود نیست (و شاید نسبت آن به مقاتل نیز صحیح نباشد و او چنین دروغی را نگفته باشد)! (1)

نگارنده در تأیید فرمایش ایشان گوید با آن که سیوطی مطلب مقاتل بن حیّان را از تفسیر ابن ابی حاتم نقل کرده، این مطلب در آن یافت نشد! (2)

[1645 /31] در منابع متعدد نقل شده است که:

پیامبر صلی الله علیه و آله با امیرمؤمنان علیه السلام در مورد مقداری که مناسب است برای صدقه دادن تعیین شود مشورت فرمود و در آخر آن روایت آمده که اميرالمؤمنین علیه السلام فرمود: خدا به واسطه من بر این امت تخفیف داد. (3)

ص: 2228

اشتباه نکرده. شعبی ناصبی با او مخالفت نموده و گفته: مغیره زیاده روی کرده.

صفحه 720 ابن تیمیه نیز دربارهٔ روایت برترین ما در قضاوت، علی است نوشته: امکان دارد که آن قضاوت ها بر خلاف واقع باشد.

و گذشت که کلام شعبی و ابن تیمیه قطعاً بر خلاف روایات مسلّم است.

صفحه 726 ابن تیمیه دربارهٔ فضیلت 12 که پیامبر صلی الله علیه و آله به امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: از شانه من بالا برو، سپس او را بلند کرد تا جایی که اگر می خواست دستش به افق آسمان هم می رسید، می نویسد: بر فرض که این روایت صحیح باشد در آن ویژگی خاصی برای امامان یا علی [علیه السلام] نیست.

گذشت که یقیناً این روایت صحیح است و اهمیتش به آن است که هیچ کس به چنین جایگاهی نرسیده که به فرمان پیامبر صلی الله علیه و آله پا بر دوش آن حضرت بگذارد، آن هم به گونه ای که اگر بخواهد دستش به افق آسمان برسد! و روشن است که با وجود چنین کسی دیگران لایق منصب امامت نخواهند بود.

صفحه 751 کشته شدن مرحب و فتح و ظفر خیبر در مصادر اهل تسنن با عباراتی بسیار کوتاه و نارسا بیان شده است.

صفحه 752 - 753 تلاش بی جای ابن تیمیه و دهلوی در فضیلت رایت.

صفحه 752 ابن تیمیه در مورد اوصافی که پیامبر صلی الله علیه و آله در حدیث رایت برای مولا فرموده - «او خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله را دوست دارد و خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله نیز او را دوست دارند» - می نویسد: این مطلب از ویژگی های مخصوص علی نیست بلکه صفتی است که در هر مؤمنی که ایمانش کامل باشد وجود دارد.

با آن که شارح شهیر صحیح بخاری، عینی و می گویند: حدیث خیبر فضیلتی

ص: 2231

است برای علی علیه السلام در آخرین حدّ ممکن (که فوق آن تصور نمی شود)!!

و در شرح صحیح مسلم قرطبی (متوفی 656) آمده: مردم حریص بودند که به این مرتبه شریف و جایگاه بلند که بالاتر از آن تصوّر نمی شود، نایل گردند.

و کلمات دیگر اعلام اهل تسنن در اهمیت آن گذشت.

صفحه 755 ابن تیمیه برای کم رنگ کردن نقش امیرالمؤمنین علیه السلام و شجاعت آن حضرت می نویسد: علی مرحب را به صورت عادی کشت!

با آن که - بنابر روایت معتبر آن ضربت به قدری با صلابت و محکم بود که لشکر اسلام صدای آن را شنید! اُم سلمه تصریح کرده که خودش صدای آن ضربت را شنیده! و روشن است که بانوان در پیشاپیش رزمگاه نبوده اند!

صفحه 824 دهلوی دربارهٔ تبلیغ سوره برائت می نویسد: لیاقت قرائت چند آیه به آواز بلند که هر قاری می تواند انجام داد چرا ابوبکر را ثابت نخواهد بود؟

در حالی که اگر این امر اهمیت نداشت چرا ابوبکر از عزل آن ناراحت و نگران شد؟! چنان که تعبير: (فرجع أبو بكر كئيباً) و (فوجد أبو بكر في نفسه).

اهمیت تبلیغ آن از کلام قاضی باقلانی معلوم می شود که می نویسد: از حديث: ﴿لاَ یُؤَدِّی عَنِّی إِلاَّ رَجُلٌ مِنِّی﴾ و فرستادن على علیه السلام برای تبلیغ سوره توبه روشن می شود که این امری است که عهده دار آن نمی شود مگر شخصی شریف، ارزشمند، بزرگوار و نام آور که شایستگی داشته باشد....

صفحه 872 - 873 گفته شده: جهت باز گذاشتن درب خانه علی علیه السلام به مسجد آن بود که فاطمه علیها السلام برای رفتن به خانه پدر نیاز داشت از راه مسجد برود!!

و بعضی دیگر گفته اند: دیگران دو درب داشتند یکی به مسجد و یکی خارج

ص: 2232

مسجد و امکان داشت با بستن یک درب از درب دیگر رفت و آمد شود برخلاف خانه علی علیه السلام که یک درب بیشتر نداشت.

و از حساسیتی که صحابه در برابر پیامبر صلی الله علیه و آله نشان دادند اهمیت آن روشن است؛ لذا ابن عباس آن را از ویژگی هایی دانسته که هیچ کس دارای آن نیست!

و عمر و پسرش آن را بر داشتن شتران سرخ موی - که سرمایه مهمی برای عرب بشمار می رفت - ترجیح می دادند! و پسر عمر گفته: درباره على نمی خواهد از هیچ کس بپرسی جایگاه او را نزد پیامبر صلی الله علیه و آله تماشا کن که آن حضرت، درب خانۀ همه را به مسجد بست ولی درب خانه او را باز گذاشت!

دفتر سوم، صفحه 996 مخالفان گفته اند:

این که شیعیان با استناد به: «حربك حربي» می گویند: هر کس با علی [علیه السلام] بجنگد کافر است از بی باکی و نادانی است؛ که تفاوتی نمی گذارند بین کسی که از روی اجتهاد با علی [علیه السلام] مخالفت کند یا بجنگد و بین دیگران

گفتیم: اگر جنگ با پیامبر صلی الله علیه و آله از روی اجتهاد روا باشد با علی علیه السلام نیز رواست!

صفحه 1004 محدث دهلوی می نویسد:

قوله: «اللهم وال من والاه وعاد من عاداه... دليل صريح است که مقصود ایجاب دوستی او و تحذیر از دشمنی اوست. (یعنی حدیث غدير دليل خلافت حضرت امیر علیه السلام نیست، و ایجاب دوستی و تحذیر از دشمنی هم اختصاصی به آن حضرت ندارد).

و گذشت که قرائن حالیه و مقالیه به روشنی حاکی از دلالت حدیث غدیر بر امامت امیرالمؤمنین علیه السلام است.

ص: 2233

صفحه 1309 گفته شده:

ممکن است دستور به مبارزه با مارقین و ناکثین و قاسطین حکمی کلی و عامّ باشد به گونه ای که ما هم مأمور به مبارزه با آنان هستیم پس این امتیاز و فضیلتی برای علی [علیه السلام] نخواهد بود.

و گذشت که عبارت: «أُمرتُ... » و «عهد إلى رسول الله صلی الله علیه و آله... مفيد اختصاص است و حضرت نفرمود: «اُمر المسلمون» و «عهد إلينا». و نکته این امر خاص آن است که حضرت در این زمینه دستور مخصوص داشته است نه این که با اجتهاد و استنباط شخصی به مبارزه با آنان پرداخته باشد.

دفتر چهارم، صفحه 1384 ذهبی می گوید:

حدیث صحیح مسلم - که امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: پیامبر صلی الله علیه و آله با من عهد نمود که جز مؤمن مرا دوست ندارد و جز منافق کینه مرا نخواهد داشت» - مشکلش از حدیث طیر و حدیث غدیر بیشتر است ؛ زیرا گروهی او را دوست دارند که نزد خدا پاداشی ندارند و گروهی از نواصب از روی نادانی کینه او را به دل دارند. خدا بهتر می داند!

صفحه 1390 ذهبی در جای دیگر به توجیه دلالت آن پرداخته و می نویسد:

مراد آن است که ایمان و نفاق هر یک شعبه هایی دارد یکی از شعبه های ایمان محبت علی [علیه السلام] و یکی از شعبه های نفاق بغض و کینه اوست.

و پاسخ هر دو مطلب به تفصیل گذشت.

صفحه 1392 ابن تیمیه به مقایسه ای بی جا پرداخته و گفته:

احادیثی که درباره انصار آمده از روایت گذشته صحیح تر است؛ زیرا

ص: 2234

مورد اتفاق است و اهل علم یقین به صدور آن دارند!

با آن که روایتی که درباره امیرالمؤمنین علیه السلام وارد شده در نهایت اعتبار است.

و علاوه بر آن، بین این دو روایت تنافی نیست.

صفحه 1393 عسقلانی دربارهٔ روایت گذشته می نویسد:

این مطلب در مورد همه صحابه جاری است.

پاسخ او به تفصیل گذشت که صحابه با یکدیگر کینه توزی داشته و در دو جبهه موافق و مخالف امیرالمؤمنین علیه السلام قرار گرفته و بر روی یکدیگر شمشیر کشیده و جنگیده اند!! چگونه ممکن است هم عمار مؤمن باشد و هم قاتل او؟!! چگونه می شود که حبّ و بغض همۀ آن ها میزان تشخیص ایمان و نفاق باشد؟! در این صورت - العياذ بالله -

این کلام لغو می شود.

صفحه 1395 - 1396 توجیه دیگر عسقلانی و پاسخ آن به تفصیل از زبان حضرموتى.

همین دفتر، صفحه 2300 - 2301 خواهد آمد که روایت ليلة المبيت در كمال اختصار نقل و سعی در کم رنگ نشان دادن فداکاری امیرالمؤمنین علیه السلام شده است.

صفحه 2332 - 2333 آب آوردن امیرالمؤمنین علیه السلام در حدیبیه به اختصار گزارش و فضیلت مولا کم رنگ نشان داده شده است.

ص: 2235

ص: 2236

9

اگر کسی حديث: ﴿ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ﴾ يا روايت: ﴿أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی﴾ و مانند آن از احادیث صحیح را نقل کند - به جهت کینه توزی با رافضی ها - برای آن توجیهاتی را دنبال می کنند که حقش را ضایع کرده و از ارزش آن بکاهند. (1)

او در هر دو مورد با افزودن عنوانی پیش از،حدیث ذهن خواننده را از معنای اصلی آن که سرپرستی امیرالمؤمنین علیه السلام است - دور می کند. البته از باب الزام می توان به او گفت: اگر امیرالمؤمنین علیه السلام در یاری اهل ایمان در رتبه پس از پیامبر صلی الله علیه و آله قرار دارد، پس در هر امری از جمله خلافت بر دیگران مقدم است!

او هنگام نقل حدیث منزلت نیز پیشاپیش به داوری بی جا درباره دلالت آن پرداخته و دیگران را متهم به بیسوادی نموده و گفته است:

[1652 /4] ذکر خبر أوهم في تأويله جماعة لم يحكموا صناعة العلم. یعنی: نقل حدیثی که عده ای که در صناعت دانش ضعیف و سست هستند در تأویل (و فهم مراد) آن به اشتباه افتاده اند. (1)

طبرانی درباره روايت: ﴿.... فَإِنَّ وَصِیِّی وَ مَوْضِعَ سِرِّی وَ خَیْرَ مَنْ أَتْرُکُ بَعْدِی وَ یُنْجِزُ عِدَتِی وَ یَقْضِی دَیْنِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ﴾ می نویسد:

[1653 /5] قال أبو القاسم: قوله: «وصيّي» يعني أنه أوصاه في أهله لا بالخلافة. و قوله: «خير من أترك بعدي» يعني من أهل بيته صلی الله علیه و آله (2)

ملاحظه فرمودید که او وصیت را مخصوص به سفارشات مربوط به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و برتری علی علیه السلام را نیز در سنجش با افراد خاندان آن حضرت دانسته و در هر دو مورد بدون هیچ دلیلی بر خلاف اطلاق روایت سخن گفته است.

[1654 /6] ترمذی نیز پس از نقل روایت بریده که: محبوب ترین زنان نزد پیامبر صلی الله علیه و آله فاطمه علیها السلام و محبوب ترین مردان علی علیه السلام بود - از استادش نقل

ص: 2239

می کند که مراد محبوب ترین افراد از خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله است (نه مطلقا). (1)

او می خواهد با این تفسیر بی جا از قدر اهل بیت علیهم السلام بکاهد و چنین وانمود کند که در بین اصحاب کسانی هستند که از این دو نزد پیامبر صلی الله علیه و آله محبوب تر باشند.

[1655 /7] در شرح: «لایُحبُّکَ الّا مؤمنٌ» آمده:

مراد محبت مشروع است پس کسی که علی را دوست بدارد و کینه شیخین را داشته باشد دوستی مشروع نداشته است.

و نیز برای کاستن از اهمیت مطلب در شرح: «وَلا یُبغِضُکَ الّا مُنافقٌ» گفته اند:

یعنی یا منافق است یا در حکم منافق. (2)

[1656 /8] بخاری گفته: معاویه در تعریضی گفت که از پسر عمر و پدرش به خلافت سزاوارتر است! عبدالله بن عمر می گوید خواستم به او بگویم: سزاوارتر به خلافت کسی است که با تو و پدرت جنگید تا مسلمان شدید... (3)

[1657 /9] عینی (متوفای 855) در شرح آن می نویسد:

زیرا علی [علیه السلام] با معاویه و ابوسفیان در جنگ أُحُد و خندق مبارزه نمود و آن ها در آن زمان کافر بودند. (4)

ص: 2240

پس مراد عبدالله بن عمر آن است که علی علیه السلام از همه به خلافت سزاوارتر است ولی عسقلانی به تحریف معنای کلام او پرداخته می گوید:

[1658 /10] علی [علیه السلام] و همه کسانی که در جنگ اُحُد و خندق شرکت داشتند در این عبارت داخل هستند. (1)

ملاحظه فرمایید در موردی که صحبت از منع یاری امیرالمؤمنین علیه السلام باشد حاضر شده اند روایتی نقل کنند که قاتل و مقتول جهنمی معرفی شوند.

کلام در صحت و سقم روایت نیست اشکال در تطبیق بی جا و نادرست آن است؛ زیرا با دلائل فراوان حقانیت امیر مؤمنان ثابت است و این روایت ربطی به مواردی که یاری حق و جنگ با تجاوزگران واجب باشد ندارد، بلکه مربوط به جایی است که دو مسلمان بی جهت به روی یکدیگر شمشیر بکشند.

و از آن مهم تر آیا اگر کسی این روایت را که قاتل و مقتول جهنمی هستند درباره جنگ با شیخین ذکر کرده بود، حاضر به نقل آن می شدند؟!

[1660 /12] از موارد تطبیق بی جا و نادرست کلامی است از معاویه که روايت: ﴿لاَ تَزَالُ طَائِفَهٌ مِنْ أُمَّتِی عَلَی اَلْحَقِّ ظَاهِرِینَ [ظاهرين على الحقّ] لا یَضُرُّهُمْ مَنْ خَذَلَهُمْ﴾ را بر اهل شام تطبیق نمود. (1)

ص: 2242

[1661 /13] روایت شده که این مطلب را مالک بن يخامر سکسکی به معاذ بن جبل نسبت داده که مقصود از این گروه بر حق، اهل شام هستند. (1)

[1662 /14] و این تحریف معاویه تا آن جا کارساز بوده که ابن تیمیه با همین تطبیق بی جا از این روایات استفاده کرده که شامیان - یعنی معاویه و یارانش - در برخی از جهات بر اصحاب علی علیه السلام ترجیح دارند! (2) با آن که خودش در کنار همین عبارت و موارد دیگر اعتراف کرده که: روایات صحیح دلالت دارد بر

ص: 2243

آن که علی علیه السلام و اصحابش به حق سزاوارتر هستند از معاویه و یارانش! (1)

[1663 /15] جوزقانی [جورقانی] (متوفای 543) نیز در رد و انکار روایات امر به قتال ناکثین و قاسطین و مارقین به تطبیق روایت گذشته و کلام مالک بن یخامر سکسکی بر فضیلت اهل شام استناد نموده و تأیید عمران را نیز بر آن افزوده (2) و سپس به تطبیق روایتی دیگر پرداخته که در آن آمده: يجيء المقتول يوم القيامة متعلقاً بقاتله فيقول الله تعالى: فيما قتلت هذا؟! فيقول: في ملك فلان! (3) یعنی: کشته ای در قیامت به قاتل خویش درآویزد پس خدای تعالی از قاتل پرسد چرا این را کشتی؟! قاتل پاسخ می دهد: برای رسیدن فلانی به ریاست! (4)

در کتاب «ما استدركه الحاكم من فضائل علی علیه السلام» تلاش فراوان شده که روایات فضائل به هر نحوی تضعیف یا در دلالت آن مناقشه شود.

[1664 /16] به عنوان مثال، دربارۀ روایتی که حاکم نقل کرده که پیامبر صلی الله علیه و آله به احترام حضرت زهرا علیها السلام بلند می شد و آن حضرت را می بوسید، اعتراف کرده که سند معتبر دارد، سپس می گوید: از این روایت استفاده می شود که مستحب

ص: 2244

است انسان به احترام دخترش بلند شود و او را ببوسد. (1)

خلیفه در میان آنان باشد که همه بر طبق هدایت و دین حق عمل می نمایند!! (1)

ثالثاً: اين تناقض روشن است که ابتدا امیرالمؤمنین علیه السلام را از جمله 12 امامی دانسته که پیامبر صلی الله علیه و آله دربارهٔ آنان فرموده: ﴿لا يَزالُ هذا الدین عَزيزًا ما تولّی اثنَا عَشَرَ خَليفةً﴾ (2) سپس اشکال می کند که در زمان او اسلام چه عزّتی یافت؟! (3)

رابعاً: پیش از این گذشت که بزرگان اهل تسنن گفته اند: معنای روایت معلوم نیست و اشکال از ناحیه راویان است که آن را درست نقل نکرده اند، (4) پس به اعتراف آن ها روایت به صورت کامل و صحیح نقل نشده است.

و مهم آن است که ابن تیمیه روایت را مطابق میلش معنا کرده است!

بیان مطلب آن که گاهی مفاد و معنای جمله خبریه انشاء است، مانند آن که در پاسخ سؤالی گفته می شود: يفعل كذا... يصلّي هكذا يعني: فلان کار را انجام می دهد یا این گونه نماز می گزارد.

ص: 2247

حدیث گذشته نیز با توجه به مجموع الفاظ نقل شده - مانند بخش هایی از آن که گذشت - مفادش انشائی است به لسان اخبار و مقصود آن است که زمانی دین اسلام عزیز است که این 12 نفر سرکار باشند و امور مردم را برعهده گیرند و اگر مردم فرمان خدا را گردن نهند و امامانی را که او نصب کرده بپذیرند و یاری نمایند، دین اسلام عزّت شوکت و عظمت خواهد داشت.

چگونه ابن تیمیه و امثال او به خود اجازه می دهند چنین تحریفی روشن در کلام پیامبر صلی الله علیه و آله داشته باشند و این روایت را اخبار از شوکت دین اسلام بگویند (1) در حالی که بر همگان روشن است که از ابتدای خلافت خلفا تا انقراض بنی امیه چه ذلت هایی بر اسلام و مسلمین پیش آمد از هجوم بر خانه حضرت فاطمه علیها السلام جنایات خالد بن ولید و یارانش در کشتن صحابه ای چون مالک بن نویره، زنای با همسر مالک و.... کشتن سیدالشهدا علیه السلام و اهل بیت و اصحابش علیهم السلام، اسارت خاندانش علیهم السلام، واقعه ذلت بار حرّه، به منجنیق بستن کعبه و....

ملاحظه آیاتی که دلالت دارد پیامبر صلی الله علیه و آله مطلقا و بدون استثنا از مردم هیچ پاداشی درخواست نمی کند موجب می شود که این آیه حمل بر معنایی شود که موهم تعارض با آن آیات.نباشد. خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله بالاتر از آن هستند که در برابر هدایت مردم درخواستی داشته باشند.

سپس مطلب آینده - شماره 1667 - را که به ابن عباس و ابن جبیر نسبت داده اند، تأویلی وجیه و متناسب با روح قرآن و لغت عرب دانسته است! (1)

نگارنده گوید: آیا او غافل است که خدای تعالی فرموده: ﴿قُلْ مَا سَأَلْتُكُم مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهَ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ﴾ [سبأ (34): 47] (2)؟!

و نیز فرموده: ﴿قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَن شَاءَ أَن يَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلاً﴾ [الفرقان (25): 5] (3)

آری ؛ دوستی خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله برای خود مردم و به نفع آن هاست که با آن تقرب به خدای تعالی داشته باشند و راهی به سوی او برگزینند نه این که خداوند یا پیامبر صلی الله علیه و آله و خاندانش علیهم السلام نیازی به این محبت داشته باشند.

﴿أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبِ أَقْفَالُهَا﴾ [سورة محمد صلی الله علیه و اله (47): 24]؟!! ﴿فَإِنَّهَا لا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِن تَعْمَي الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُور﴾ [سورة الحج (22): 46].

ص: 2249

[1667 /19] بخاری و دیگران به ابن عباس و ابن جبیر نسبت داده اند - بلکه بعضی آن را نقل مشهور از او گفته اند- که در تفسیر این آیه گفته: إذا أبيتم أن تبايعوني فاحفظوا قرابتي و لا تؤذوني یعنی اگر از بیعت با من امتناع می کنید (دست کم) به جهت قرابت و خویشاوندی که با من دارید مرا اذیت نکنید. (1)

دکتر صاعدی می گوید: صحیح در بیان مراد آیه همان است که بخاری از ابن عباس نقل کرده که تمام قبایل قریش از بستگان و اقربای پیامبر صلی الله علیه و آله شمرده می شوند (2) بنابر این معنا آن می شود که من پاداشی از شما نمی خواهم جز آن که مراعات خویشاوندی بین من و خودتان را بنمایید. (3)

نگارنده گوید: کدام عاقل منصفی می پذیرد که «اجرت رسالت» که مخاطب آن در آیه مسلمانان هستند و تعبیر: ﴿ولا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً﴾ به روشنی بر آن دلالت دارد قابل تطبیق بر درخواست رعایت خویشاوندی از غیر مسلمانان باشد؟!

چگونه وجدان بخاری و امثال او پایمال امیال و هواهای نفسانی شده که حاضر می شوند برای کتمان فضائل خاندان رسالت چنین مطلب موهومی را در کتاب به اصطلاح «صحیح» خویش نقل کنند؟! (4)

ص: 2250

[1668 /20] و نظیر آن تفسیر دیگری است منسوب به ابن عباس كه: إلّا أن توادّوا الله و أن تقرّبوا إليه بطاعته. (1)

[1669 /21] و از این دو عجیب تر ادعای نسخ آیه شریفه است!! (2)

[1670 /22] در تفسیر فخر رازی آمده است:

این آیه دلالت دارد بر وجوب محبت آل پیامبر صلی الله علیه و آله و محبت اصحاب آن حضرت ؛ زیرا مراد از «قربی» مقرّبان درگاه خداوند است (نه خصوص نزدیکان پیامبر صلی الله علیه و آله)! (3)

﴿وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنقَلَبٍ يَنقَلِبُونَ﴾ [الشعراء (26): 227].

[1671 /23] نگارنده گوید: بنابر نقل طبرانی و دیگران، سعید بن جبیر از ابن عباس روایت کرده است: هنگامی که آیه شريفه: ﴿قُل لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا

ص: 2251

الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾ نازل شد، از پیامبر صلی الله علیه و آله پرسیدند: نزدیکان شما که در این آیه مودتشان بر ما واجب شده چه کسانی هستند؟ حضرت در پاسخ فرمود: «علی و فاطمه و فرزندانشان» (1)

[1672 /24] امام مجتبی علیه السلام آیه شریفه گذشته و آیه تطهیر را مربوط به خاندان خویش دانسته و فرمود: و أنا من أهل البيت الذين أذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهيراً، و أنا من أهل البيت الذين افترض الله عزوجل مودتهم و ولايتهم فقال - فيما أنزل على محمد صلی الله علیه و آله [مَوَدَّتَهُمْ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ فَقَالَ لِنَبِیِّهِ صلی الله علیه و آله]-: (قُل لا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَ مَن يَقْتَرِفْ حَسَنَةٌ نَّزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْناً﴾ [الشورى (42): 23] فاقتراف الحسنة: مودتنا أهل البيت. (2)

ص: 2252

ابن حجر هیتمی مكی (متوفی 974) سند روایت گذشته را معتبر دانسته و پذیرفته که نزول آیه شریفه در مودت اهل بیت علیهم السلام است، سپس ادعای نسخ آن را مردود شمرده و برای لزوم محبت اهل بیت علیهم السلام به روایاتی استدلال کرده و گفته:

[1673 /25] بنابر نقل صحیح پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «خدا را برای نعمت هایش، مرا به جهت دوستی خدا و خاندانم را به خاطر محبّت من دوست بدارید». (1)

[1674 /26] و در روایت صحیح دیگر فرمود: «چرا عده ای با یکدیگر سخن می گویند و هنگامی که یکی از خاندان مرا می بینند کلامشان را قطع می کنند؟ به خدا سوگند ایمان وارد قلب کسی نخواهد شد تا آن که به خاطر خدا و به جهت خویشاوندی با من، آن ها را دوست بدارد». (2)

[1675 /27] ابن تیمیه که عادتش انکار فضائل اهل بیت علیهم السلام است ادعا کرده:

بالاتفاق این آیه ربطی به اهل بیت علیهم السلام ندارد و اهل علم اجماع دارند که این آیه در مکه نازل شده زیرا همۀ سورة الشوری مکی است. (3)

علامه امینی رحمه الله در پاسخ او می فرماید: اصلاً هیچ کس نگفته که این آیه مکی است عده ای از اعلام آیاتی از این سوره را مدنی می دانند.

قرطبی و نیشابوری و خازن و شوکانی و دیگران از ابن عباس و قتاده روایت کرده اند که آیه شریفه: ﴿قُل لا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً....﴾ مكى نیست.

ص: 2253

علامه امینی 45 نفر از بزرگان اهل تسنن که نزول این آیه را در محبّت اهل بیت علیهم السلام دانسته اند نام برده و مطلب را به اشعار شافعی ختم نموده است که:

یا اهل بیت رسول الله حبّكمُ *** فرض من الله في القرآن أنزلهُ

كفاكم من عظيم القدر أنّكمُ *** من لم يصلّ عليكم لا صلاة له

یعنی: ای خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله! محبّت شما فریضه ای است الهی که در قرآن نازل شده - اشاره به آیه شریفه گذشته - در عظمت مقام و منزلت شما همین بس که هر کس بر شما درود و صلوات نفرستد نمازش پذیرفته نیست و باطل است. (1)

ألا وَ مَنْ مَاتَ عَلَی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ عَلَی السُّنَّةِ وَ الْجَمَاعَةِ

أَلاَ وَ مَنْ مَاتَ عَلَی بُغْضِ آلِ مُحَمَّدٍ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَکْتُوباً بَیْنَ عَیْنَیْهِ آیِسٌ مِنْ رَحْمَهِ اَللَّهِ

أَلاَ وَ مَنْ مَاتَ عَلَی بُغْضِ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ کَافِراً ،

أَلاَ وَ مَنْ مَاتَ عَلَی بُغْضِ آلِ مُحَمَّدٍ لَمْ یَشَمَّ رَائِحَهَ اَلْجَنَّهِ. (1)

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: هر کس بر محبت آل محمد بمیرد شهید از دنیا می رود.

آگاه باشید: هر کس بر محبت آل محمد بمیرد آمرزیده از دنیا می رود.

آگاه باشید: هر کس بر محبت آل محمد بمیرد با توبه از دنیا می رود.

آگاه باشید: هر کس بر محبت آل محمد بمیرد با ایمان کامل از دنیا می رود.

آگاه باشید: هر کس بر محبت آل محمد بمیرد ملک الموت و پس از او منکر و نکیر (در قبر) او را بشارت به بهشت دهند.

آگاه باشید: هر کس بر محبت آل محمد بمیرد مانند عروسی که به خانه شوهر فرستاده می شود (با عزت و جلال و احترام تمام) به بهشت فرستاده می شود.

آگاه باشید: هر کس بر محبت آل محمد بمیرد در قبرش دو درب به سوی بهشت گشوده می شود.

آگاه باشید: هر کس بر محبت آل محمد بمیرد خدا قبر او را محل زیارت فرشتگان رحمت قرار می دهد.

آگاه باشید: هر کس بر محبت آل محمد بمیرد بر سنت (پیامبر صلی الله علیه و آله) و همراهی با جماعت (مسلمانان) از دنیا می رود.

آگاه باشید: هر کس با کینه آل محمد بمیرد وارد صحرای محشر می گردد در حالی که در (پیشانی و) بین دو دیده اش نوشته: این از رحمت خدا ناامید است.

ص: 2255

آگاه باشید: هر کس با کینۀ آل محمد بمیرد کافر از دنیا می رود.

آگاه باشید: هر کس با کینه آل محمد بمیرد هیچ گاه بوی بهشت را استشمام نخواهد کرد.

[1677 /29] در تفسیر رازی پس از نقل روایت گذشته آمده است:

این روایت صاحب کشاف است. من می گویم: آل محمد صلى الله عليه و سلم کسانی هستند که امر آن ها به پیامبر صلی الله علیه و آله برگردد [و مربوط باشد؛ زیرا «آل» گرفته شد از «أَول» به معنای رجوع است] پس در هر کسی که این ارتباط شدیدتر و کامل تر باشد آنان «آل» خواهند بود و بدون شک وابستگی (حضرات) فاطمه، علی، حسن و حسین [علیهم السلام] به آن حضرت محکم ترین وابستگی ها است. این مطلب از روایات متواتر ثابت است، پس قطعاً آنان «آل» هستند. گذشته از آن برخی گفته اند: «آل» نزدیکان آن حضرت هستند و برخی دیگر گفته اند: امت آن حضرت که دعوتش را اجابت نموده اند پس بر هر تقدیر این چهار نفر (بزرگوار) «آل» هستند ولی «آل» بودن دیگران اختلافی است.

و پس از نقل روایت شماره 1671 که از ابن عباس گذشت می گوید:

پس ثابت شد که این چهار نفر (بزرگوار) نزدیکان پیامبر صلی الله علیه و آله هستند و از این روی واجب است که احترام و تعظیم ویژه داشته باشند، و بر این مطلب دلائل متعدد دلالت دارد. (1)

ص: 2256

[1682 /34] در این زمینه حدیثی ساختگی نقل شده که: (آل محمد کل تقي) یعنی هر شخص پرهیزگاری از آل محمد است!

نگارنده گوید: حضرت ثامن الحجج علیهم السلام در مجلس مأمون به عالم نمایان عامه پاسخی دندان شکن داده و فرمود: آیا صدقه آل محمد حرام است؟ (1) گفتند: آری فرمود: آیا صدقه بر امت حرام است؟ گفتند: نه فرمود: پس این فرق آل و امت است. (2)

[1683 /35] عجلونی از سیوطی نقل می کند که: من چنین حدیثی را نمی شناسم (یعنی درست نیست) سپس ادعا می کند که: این متن شواهد فراوان دارد! (3) و از جمله شواهد آن را حدیث جعلی: (آل أبي فلان ليسوا بأوليائي، إنما وليي الله و صالح المؤمنین) دانسته که ساختگی بودن آن خواهد آمد. (4)

[1684 /36] ابو مسلم خراسانی از همین شیوه سوء استفاده کرد، خطبه ای در فضائل آل محمد علیهم السلام ایراد و سپس آن را بر بنی عباس تطبیق نمود! (5)

ص: 2258

[1685 /37] عبد الفتاح سرور - یکی از نویسندگان سنی معاصر - نظریات متعددی در معنای «آل محمد صلی الله علیه و آله» نقل کرده، از جمله آن که مراد از آن همه پیروان پیامبر صلی الله علیه و آله تا روز قیامت و پرهیزگاران از امت است. نظریه ای که خودش بدان رسیده آن است که مقصود حقیقی واقعی و اصلی از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله همسران آن حضرت هستند. فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله عموها و عموزادگانش نیز مجازاً از اهل بیت شمرده می شوند! (1)

نگارنده گوید: پیش از این در حدیث ثقلین در این زمینه صحبت شد، (2) ولی ذکر نکته ای مناسب است، نویسنده مذکور، عبد الفتاح سرور خودش روایت سعد بن ابی وقاص را - که هنگام نزول آیه مباهله پیامبر صلی الله علیه و آله علی و فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم السلام را دعوت کرد، و عرضه داشت: «اَللَّهُمَّ هَؤُلاَءِ أَهْلِی» یعنی: خدایا این ها اهل (بیت) من هستند - به نقل از احمد، مسلم، حاکم، ترمذی،

ص: 2259

نسائی و بیهقی نقل نموده و حکم به صحت آن کرده است.

سعد بن ابی وقاص دربارۀ آن ویژگی ها می گوید: اگر یکی از آن ها برای من بود از شتران سرخ موی (که سرمایۀ مهمی نزد عرب بشمار می رفت) و بنابر روایتی: از دنیا و آن چه در آن است بهتر بود. (1)

با توجه به این آرزو، آیا ممکن است این امر - آل، عترت و خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله - امری عمومی یا چیزی باشد جز فضیلت ویژه علی علیه السلام و خاندانش؟!

[1686 /38] محدث شاه عبدالعزیز دهلوی (متوفی 1239) در پاسخ از استدلال شیعه می نویسد:

[الف)]... ام سلمه گفت که مرا نیز شریک بکن فرمود: أنتِ على خير و أنتِ على مكانك، [این] دلیل صریح است بر آن که نزول آیه در حق ازواج بود و آن حضرت این چهار کس را نیز به دعای خود در این وعده داخل ساخت...

ب)] و لهذا در روایات صحیحه بیهقی مثل این معامله با... عباس [عموی حضرت] و پسران او نیز ثابت است. (2)

اشکال

الف) عبارت: «أنت على مكانك، و أنت على [إلى] خیر» اصلاً دلالت بر آن که آیه مربوط به همسران پیامبر صلی الله علیه و آله است ندارد بلکه با منع او از وارد شدن و قرار گرفتن زیر عبا نشان داد که آن ها از عترت نیستند و این روایت - با توجه به قرائن داخلی و خارجی به شرحی که گذشت - دلیل خروج ازواج از آیه است. (3)

ص: 2260

ب) اما روایت بیهقی ؛ اصلاً اعتبار ندارد چه رسد که صحیحه باشد، بیهقی گفته: اگر این روایت صحیح باشد... و پس از نقل آن گفته: عبدالله بن عثمان وقاصی به نقل آن متفرد است و یحیی بن معین گفته: او ناشناس است. (1)

چگونه ممکن است حق دایر مدار امیر مؤمنان علیه السلام باشد ولی کسی که در خلافت با آن حضرت نزاع داشته نیز بر حق باشد؟!

اگر تمسک به امیرمؤمنان علیه السلام باعث ایمنی از گمراهی است، چگونه ممکن است آن حضرت کنار زده شود و دیگران- که در گفتار و رفتار با ایشان مخالفت داشته اند - رهبری جامعه را به دست گرفته و مقتدای مردم باشند؟!

[1689 /41] محدث شاه ولی الله دهلوی (متوفی 1176) در بیان معنای حدیث ثقلین می نویسد:

پس قول آن حضرت: ﴿مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا﴾ محمول است بر محبت اهل بیت و معنای «لن يتفرّقا» آن است که تا وجوب عمل بر قرآن باقی است وجوب محبّت اهل بیت نیز باقی است. (1)

و تعظیم و تبجیل ایشان. (1)

این مطلب با الفاظ مختلف از او و دیگر دانشمندان اهل تسنن نقل شده و مطلبی معروف و مشهور است. (1) برخی از مخالفان، این مطلب را به شدت انکار کرده و دروغ دانسته اند و عده ای دیگر آن را پذیرفته ولی به گونه ای توجیه کرده اند که از آن برتری امیرالمؤمنین علیه السلام بر دیگران لازم نیاید، و با تحریف معنوی، آن را از ارزش ساقط کرده اند.

[1692 /44] حافظ ابن عساکر (متوفی 571) نقل کرده که ابوبکر بیهقی (متوفی 458)- صاحب دلائل النبوة و سنن - در این زمینه می گوید:

علت كثرت نقل فضائل اميرالمؤمنین علیه السلام آن است که حضرت پس از بقيه خلفا زنده ماند و عده ای با او مخالفت نموده و بر او خروج کردند، لذا صحابه ای که در زمان آن حضرت بودند نیاز به نقل فضائل، مناقب، درجات و محاسن آن حضرت داشتند تا نسبتهای ناروایی را که به آن حضرت داده می شد ردّ کنند. امیر مؤمنان علیه السلام شایسته هر فضیلت و منقبت و سزاوار تمام سوابق و درجات بوده و در زمان خودش هیچ کس سزاوارتر از او به خلافت نبوده است. (2)

[1693 /45] ابن حجر هیتمی مکی (متوفی 974) همین مطلب را از زبان دیگران این گونه بیان می کند که:

چون خدای تعالی به پیامبر صلی الله علیه و آله اطلاع داده بود که علی علیه السلام پس از رسیدن به خلافت گرفتار اختلافاتی خواهد شد لذا خیرخواهی امت اقتضا نمود که فضائل آن جناب را اعلام نماید تا سبب نجات کسانی شود که از آن اطلاع یابند.

ص: 2264

پس از وقوع اختلاف و مبارزه عده ای با آن حضرت، صحابه ای که آن فضائل را شنیده بودند به جهت خیرخواهی امت به انتشار آن پرداختند.

پس از آن کار بسیار سخت تر شد و گروهی از بنی امیه به تنقیص و عیبجویی و ناسزا گفتن به آن حضرت بر منابر مشغول گردیدند و خوارج نیز با آنان همصدا شدند بلکه [العياذ بالله] آن حضرت را تکفیر نمودند از این رو حافظان اهل تسنن به قصد خیرخواهی امت و یاری حق به ترویج و نشر فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام روی آوردند و همین سبب كثرت نقل فضائل آن حضرت گردید. (1)

[1694 /46] ابن حجر عسقلانی (متوفی 852) گفته:

سرّ مطلب آن است که علی [علیه السلام] (از دیگر خلفا و صحابه) متأخر واقع شد و در زمان او بین مردم اختلاف افتاد و عده ای به مبارزه با او پرداختند بلکه لعن و نفرین بر او را سنت قرار دادند و خوارج کار را به تکفیر او نیز کشاندند لذا اهل تسنن نیاز به نشر احادیث فضائل ایشان پیدا کردند و گرنه هر یک از خلفا فضائلی دارند که اگر عادلانه درباره آن ها قضاوت شود نتیجه اش پذیرفتن نظریه اهل تسنن است! (2)

[1695 /47] و بعضی پا را از آن هم فراتر نهاده و پس از کلام گذشته نوشته اند:

خلفای ثلاثه مناقبی دارند بر وزان فضائل علی [علیه السلام] بلکه بیشتر! (3)

ص: 2265

ملاحظه فرمودید که این توجیه گران با تکیه بر آن که:

1. اميرالمؤمنین علیه السلام پس از بقیه خلفا زنده مانده.

2. مردم در زمان آن حضرت اختلاف کرده اند عده ای به مخالفت با خلافت اميرالمؤمنین علیه السلام پرداخته بلکه بر آن حضرت خروج نموده اند و کار به عیبجویی، ناسزا گفتن، لعن و تکفیر نیز کشیده شده است.

3. صحابه باقیمانده و حافظان حدیث به قصد خیرخواهی امت و یاری حق به ترویج و نشر فضائل آن حضرت پرداخته اند.

4. نتیجه آن شده است که فضائل آن حضرت نسبت به دیگر صحابه فراوان نیست و حضرت امتیاز بر خلفا ندارد و سخن از کثرت نقل فضائل آن حضرت است و نه کثرت فضائل!

5.آری در خصوص آن زمان، امیرالمؤمنین علیه السلام از دیگران سزاواتر به خلافت بوده و از همه برتر بوده است.

بلکه ساختگی بودن روایات فضائل دیگران و شیوع بی رویه آن.

د) کثرت فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام در آن شرایط به معنای آن است که دیگران به هیچ وجه با آن حضرت قابل مقایسه نیستند و ادعای این که: (دیگران مناقبی دارند بر وزان فضائل علی علیه السلام بلکه بیشتر) یاوه ای بیش نیست. (1) نتیجه آن که:

1. حیات آن حضرت پس از دیگران در این جهت هیچ نقشی نداشته است.

2. معلوم است که مخالفت با ابوبکر در سقیفه و... و با او در انتخاب عمر که:

ماذا تقول لربّك وقد استخلفت علينا فظا غليظاً (2) و مخالفت با عثمان و عیبجویی، ناسزا گفتن لعن و تکفیر و... او باعث نقل چیز معتبری درباره آن ها نشد!

3. در آن زمان صحابه به ترویج و نشر چیزی درباره آن ها نپرداختند تا دیگران را هدایت کنند، و اگر فضیلتی داشتند به سند معتبر و مورد اتفاق - نه با اسناد ساختگی! - نقل می شد؛ زیرا کسی با آنان مشکلی نداشت! (3)

4. پس فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام نسبت به دیگر صحابه فراوان است و دیگران قابل قیاس با آن حضرت نیستند و سخن احمد بن حنبل حاکی از کثرت فضائل آن حضرت است نه صرف كثرت نقل فضائل!

5. و آن حضرت با توجه به فضائل فراوانش از همه برتر بوده و همیشه سزاواتر از دیگران به خلافت بوده است.

ص: 2267

[1696 /48] ابن تیمیه در این زمینه می نویسد:

[الف] کسانی که در موضوع فضائل تصنیف دارند گاهی در نقل روایات ضعیف تسامح می کنند مانند نسائی که خصائص علی [علیه السلام] را نوشته و در آن تعدادی از احادیث ضعیف را نقل کرده است و همچنین ابونعيم خيثمة بن سلیمان، ترمذی.... (1)

شاید او تحریف و توجیه کلام احمد بن حنبل را هم کارساز ندانسته، ناگزیر از راه انکار وارد شده و با بی شرمی تمام می گوید:

[ب] این که گفته شده «فضائلى براى على [صلوات الله علیه] در روایات صحیح آمده که برای دیگران نیست» این دروغ است. نه احمد و نه دیگر پیشوایان حدیث چنین مطلبی را نگفته اند

آری، گاهی گفته می شود: «درباره او روایاتی نقل شده که برای دیگران نقل نشده است ولی بیشتر این روایات از افرادی است که معلوم است» دروغگو هستند یا اشتباه نقل کرده اند. (2)

[ج] ابن تیمیه در ادامه برای تضعیف بیشتر مطلب، تیری به تاریکی رها کرده و می گوید:

گذشته از آن در نقل این مطلب از احمد بن حنبل سخنى (و اشكالي) وجود دارد که این جا محل مناسبی برای طرح آن نیست. (3)

الف) کلام اول او در نقطه مقابل کسانی است که درباره خصائص نسائی گفته اند: بسیاری از روایات آن سندهای معتبر دارد.

[1697 /49] قال العسقلاني: و تتبع النسائي ما خصّ به دون الصحابة، فجمع من ذلك شيئاً كثيراً بأسانيد أكثرها جياد...

عسقلانی می نویسد: نسائی به تتبع ویژگی ها و فضائلی که مخصوص امیرالمؤمنین علیه السلام است و دیگر صحابه را از آن بهره ای نیست پرداخته و در این زمینه مطالب فراوانی جمع آوری کرده که بسیاری از آن روایات سندهای نیکو دارد. (1)

و نيز ابن حجر عسقلانی و به تبع او سندی (متوفی 1138) و شنقیطی (متوفی 1363) استاد جامع الازهر می نویسند:

و أوعب من جمع مناقبه من الأحاديث الجياد النسائي في كتاب الخصائص (2). یعنی: کسی که بیش از همه مناقب آن حضرت را از احاديث نيکو و معتبر جمع آوری کرده نسائی در خصائص است.

پس هم ارزش و اعتبار روایات و کتاب «خصائص» نَسائی معلوم شد و هم امتیاز آن حضرت از دیگر صحابه در این ویژگی ها. (3)

ص: 2269

ب) و در مورد کلام دوم باید گفت:

اولاً: اگر مراد از این کلام که بسیاری از دانشمندان بزرگ اهل تسنن بدان استناد نموده اند (1) - صرف نقل احادیثی باشد که اعتبار ندارد و بیشترش دروغ و اشتباه باشد صدور آن از احمد و دیگر علمای اهل تسنن کاری بیهوده سفیهانه و احمقانه خواهد بود!!!

چه نیازی بود که این همه نویسندگان اهل تسنن در بخش فضائل امير المؤمنین علیه السلام به چنین مطلب سست و بی پایه ای استناد نمایند؟!

ثانياً: تصریح به صحت و اعتبار آن فضائل در نقل بزرگان عامه آمده، به عنوان مثال دانشمند بزرگ حنبلی ها محمد بن أبي يعلی (متوفی 521 یا 526) از مشایخ خودش به سند معتبر از احمد بن حنبل نقل کرده: ما روي في فضائل أحد من أصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله بالأسانيد الصحاح ما روي عن علي بن أبي طالب [علیه السلام]. (2)

و عبارت: «بالأسانيد الصحاح» صریح در حکم به صحت احادیث فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام است و بنابر نقل ابن عبدالبر (متوفی 463) و ديگران: لم يرو في فضائل أحد من الصحابة بالأسانيد الحسان ما روي في فضائل علي بن أبي طالب [علیه السلام]. (3) یعنی فضائلی که با اسناد معتبر و نیکو درباره علی بن ابی طالب علیه السلام نقل شده دربارۀ هیچ یک از صحابه روایت نشده است.

ص: 2270

ثالثاً این که گفته: «دیگر پیشوایان حدیث نیز چنین مطلبی نگفته اند» یا آن که از کلمات دانشمندان مذهب خود بی خبر است پس لیاقت اظهار نظر ندارد ؛ یا آن که می داند و دانسته انکار می کند، پس اهل انصاف نیست و کلامش بی ارزش است؛ مگر آن که بخواهد علمایی که این مطلب را گفته اند از جرگه پیشوایان اهل حدیث خارج نماید!

به جز احمد بن حنبل، پیشوایان دیگر اهل حدیث - مانند اسماعیل قاضی نسائی و ابوعلی نیشابوری - تصریح به اعتبار احادیث وارد در فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام کرده و عباراتی مانند: «الأسانيد الجياد، الأسانيد الحسان» یعنی اسناد نیکو و معتبر را بکار برده اند، (1) پس قطعاً کلام ابن تیمیه دروغ است.

آری ؛ ابن تیمیه برای مخالفت با امیرالمؤمنین علیه السلام هیچ ابایی از دروغ گفتن ندارد و تعصب چنان چشم و گوش او را بسته که اصلاً نمی فهمد چه می نویسد!

قال ابن حجر الهيتمي المكي (المتوفى 974): قال إسماعيل القاضي والنسائي وأبو علي النيسابوري: لم ترد في حق أحد من الصحابة بالأسانيد الصحاح والحسان أكثر ممّا ورد في حقّ علي [علیه السلام]. (2)

رابعاً این که گفته: گاهی گفته می شود «دربارۀ او روایاتی نقل شده که برای دیگران نقل نشده است» ولی بیشتر این روایات از افرادی است که معلوم است دروغگو هستند یا اشتباه نقل کرده اند.

ص: 2271

پاسخش آن است که امثال ابن تیمیه آن روایات را اشتباه یا جعلی می دانند ولی بسیاری از اهل تسنن آن را معتبر دانسته و تصریح کرده اند که جعلی نیست. به عنوان مثال استاد سیره، نویسان صالحی شامی (متوفی 942) در کتاب سبل الهدی والرشاد - که در مقدمه تصریح کرده: من روایات ساختگی را در این کتاب نقل نمی کنم (1) - روایاتی را در فضائل حضرت ذکر کرده (2) که ابن تیمیه به شدت با آن مخالفت و اعتبار آن بلکه گاهی وجودش را نیز انکار نموده است! (3)

ص: 2272

ص: 2273

ج) و در مورد کلام اخیر او می گوییم اگر در نقل این مطلب از احمد اشکالی وجود داشت و او حرف حسابی داشت همین جا محل مناسب برای طرح آن بود. چنان که گذشت این مطلب به سند معتبر از احمد نقل شده و بسیاری از بزرگان اهل تسنن نیز به آن استناد کرده اند. (1)

ص: 2274

صفحه 385 برخی در سبب صدور حديث: «من كنت مولاه... » گفته اند:

زيد بن حارثه در ضمن گفتگویی به علی علیه السلام گفت من تو را دوست ندارم یا تو (آزادکننده و) مولای من نیستی، مولای من پیامبر صلی الله علیه و آله است (پس مولی در کلام پیامبر صلی الله علیه و آله در پاسخ او و به معنای دوست یا آزادکننده بوده، یعنی علی علیه السلام در حکم آزادکننده او بشمار می رود).

صفحه 395 محدّث دهلوی - با نادیده گرفتن قرائن حالیه و مقالیه - می نویسد:

اگر «مولی» - در ﴿مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ﴾ - به معنای «أولى» هم باشد، محتمل است «أولى بالمحبة» يا «بالتعظیم» باشد و لزومی ندارد که به معنای «أولى بالتصرف» باشد.

صفحه 401 و در ادامه - نیز برخلاف متفاهم از حدیث - می گوید:

مراد از ﴿ألست أَوْلَی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنفُسِهِمْ﴾ نیز همین است که: ألست أولى بالمؤمنين من أنفسهم في المحبة؟ بلكه «أولی» در این جا مشتق از ولایت است که به معنای محبت است.

صفحه 452 قاری (متوفی 1014) می گوید

مراد از حدیث منزلت آن است که تو در آخرت نسبت به من مانند هارون نسبت به حضرت موسی علیه السلام هستی

صفحه 453 محب طبری (متوفی 694) با قطع نظر از اطلاق حدیث منزلت و قرائنی که گذشت - می گوید:

مراد از عبارت: «لا ينبغى أن أذهب إلّا وأنت خلیفتی» - (گرچه) خدا داناتر است! - آن است که خليفتي في أهلي يعنی سزاوار نیست که من به مسافرت روم جز آن که تو جانشین من در بین خاندانم باشی.

ص: 2277

دفتر دوم، صفحه 603 ابن کثیر، برای منحرف کردن اذهان از جانشینی علی علیه السلام و فضائل مهم موجود در روایات فضیلت -8 تنها پاسخ مثبت در آغاز رسالت - می:گوید

گویا پیامبر صلی الله علیه و آله ترس از آن داشته که اگر به ابلاغ رسالت بپردازد مشركان عرب او را به قتل برسانند لذا می خواست مطمئن شود که کسی امور خانواده اش را به عهده گرفته و دیونش را می پردازد.

صفحه 649 برخی حديث: ﴿أَنَا مَدِینَهُ اَلْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا﴾ را توجیه کرده اند که: درب ورودی دانش و حکمت دری بلند و مرتفع است.

صفحه 649 ملاعلی قاری می گوید:

معنای روایت آن است که یکی از درب های علم و دانش علی علیه السلام است.

همه اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله درب های دانش آن حضرت هستند ولی تخصيص على علیه السلام به ذکر نوعی تعظیم و احترام است

و هر دو مطلب گذشته بر خلاف متفاهم از روایت است.

صفحه 943 - 944 عده ای گفته اند:

دیدن چهره علی علیه السلام مردم را به یاد خدا می انداخت و معنای حدیث ﴿النَّظَرُ إلی عَلِیٍّ عِبادَهٌ﴾ آن است که هنگامی که چشم مردم به آن حضرت می افتاد می گفتند چه جوان،شرافتمندی لا اله الا الله! چه جوانمرد کریم و بزرگواری لا اله الا الله! چه جوان دانشمندی لااله الا الله! چه جوان شجاعی، لا اله الا الله! و از دیدن آن حضرت زبانشان به کلمه توحید گویا می شد.

در حالی که روایت دلالت دارد که نگاه کردن مردم به آن حضرت خودش عبادت است و موضوعیت دارد نه ذکر گفتن آنان پس از دیدن حضرت.

ص: 2278

دفتر سوم، صفحه 968 بعضی درباره روایت: ﴿يُقَاتِلُ عَلَى تَأْوِيلِ القُرآن﴾ به گونه ای سخن گفته اند که ذهن مخاطب را از مقصود واقعی عبارت دور نموده و آن را مخصوص مبارزه با خوارج بداند! ذهبی گفته

امیرالمؤمنین علیه السلام با خوارج که قرآن را به جهالت و مطابق نظرشان تأویل می کردند مبارزه کرد.

و ابن کثیر دمشقی نیز به همین هدف، پیش از آن عنوانی افزوده که حديث في مدح علي [علیه السلام] على قتال الخوارج.

در حالی که روایت اطلاق دارد و همۀ مبارزات حضرت را شامل می شود و دلیلی بر اختصاص آن به خوارج نیست.

صفحه 1261 در حدیث 818 گذشت که ﴿ییَخْرُجُونَ عَلَی خَیْرِ فِرْقَهٍ مِنَ اَلنَّاسِ﴾، یعنی خوارج بر بهترین گروه خروج کرده و با آنان می جنگند، بعضی گفته اند:

مراد از بهترین فرقه، صدر اول - یعنی صحابه - می باشند.

و برخی گفته اند: برترین از این دو گروه - خوارج و اصحاب امیرالمؤمنین علیه السلام - (نه آن که مراد بهترین گروه از همه مردم!)

و روشن است که مراد از آن فقط کسانی است که در جبهه امیرالمؤمنین علیه السلام بوده اند نه همه صحابه.

و متفاهم از « خَیْرِ فِرْقَهٍ مِنَ اَلنَّاسِ» نیز بهترین از همۀ مردم است نه خصوص این دو گروه.

صفحه 1262 پس از کشته شدن عمار روایت: ﴿تَقْتُلُ عَمَّاراً الْفِئَةُ الْبَاغِيَةُ﴾ عمار را گروه تجاوزگر خواهد کشت برای معاویه بازگو شد او بلافاصله معالطه نموده و گفت: مگر ما عمار را کشتیم؟ علی و یارانش باعث کشته شدن او شدند که او را در برابر نیزه و شمشیر ما قرار دادند.

ص: 2279

صفحه 1286 در روایت معتبر شماره 101 گذشت که حذیفه گفت: هنگامی که اهل دین شما به روی یکدیگر شمشیر کشیدند چه خواهید کرد؟! از او پرسیدند: چه کنیم؟ گفت: ببینید گروهی که شما را به فرمان علی علیه السلام دعوت می کند ملازم آن باشید که آنان بر هدایت - و بنابر نقلی بر حق - هستند.

ابن حجر مکّی - بدون هیچ مستندی برخلاف مدلول روایت - می گوید:

حذیفه این مطلب را از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیده است و در این روایت تصریح شده که علی [علیه السلام] بر حق است و عایشه و یارانش از روی تأویل دست به این کار زده اند.

صفحه 1287، 1292 - 1293 در روایت معتبر 829 گذشت که امیرالمؤمنین علیه السلام کنار جنازة ذو الثدية فرمود: «صدق الله و رسوله» یعنی خدا و پیامبرش راست گفتند که اشاره به کلامی از پیامبر صلی الله علیه و آله دارد که حاکی از حقانیت و فضیلت خود و یارانش و خباثت خوارج بوده و این که حضرت با اطلاع از جزئیات قضیه و به دستور پیامبر صلی الله علیه و آله اقدام به جنگ با آنان نموده است، ولی عایشه به خیال خودش می خواهد زرنگی کند و آن را از معنای واقعی اش دور کند لذا گفته:

علی از هر چیز شگفتی خوشش می آمد می گفت: «صدق الله و رسوله» عراقیان به او دروغ بسته و از پیش خود به کلمات او اضافه می کنند!

و پیداست که معنا ندارد حضرت برای هر چیز شگفت و خوشایندی - بدون آن که مطلبی دربارۀ آن از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیده باشد - بفرماید: «صدق الله و رسوله»!

دفتر چهارم صفحه 1672 - 1673 برخی در توجیه حدیث ثقلین، دائره عترت و اهل بیت را توسعه داده اند. شاه عبدالعزیز دهلوی می نویسد:

ص: 2280

عترت در لغت عرب به معنای اقارب است اگر دلالت بر امامت کند لازم آید که جمیع اقارب آن حضرت ائمه باشند.

و البانی می گوید

دائره عترت وسیع تر است از آن چه شیعه می گوید. مراد از اهل البیت دانشمندان صالح از خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله هستند که تمسک به قرآن و سنت آن حضرت می کنند.

در حالی که بنابر روایات صحیح و معتبر اهل تسنن پیامبر صلی الله علیه و آله به صورت دقیق دائره عترت و اهل بیت را تعیین و تحدید فرمود به شرحی که گذشت.

صفحه 1672 ابن تیمیه پس از اصرار بر انکار - افزون بر تحریف گذشته، در معنای حدیث نیز تصرف دیگر نموده و - می گوید:

کسانی که آن را قبول دارند می گویند مراد آن است که مجموع عترت همه بنی هاشم بنی عبدالمطلب، عباس و فرزندانش ابوطالب و فرزندانش و... - اتفاق بر گمراهی نمی کنند.

و روشن است که: «اتفاق بر گمراهی نمی کنند» غیر از متفاهم از عبارت حدیث است که: «تمسک به اهل بیت علیهم السلام باعث ایمن شدن از گمراهی است».

دفتر پنجم، صفحه 1773 ذهبی- بر خلاف مقتضای اطلاق روایت آینده- گفته:

حديث: ﴿عَلِیٌّ خَیْرُ اَلْبِشْرِ﴾ معنایش صحیح است، یعنی او در زمان خودش (یعنی زمان خلافت ظاهری) از همه برتر بوده و شاید منظور جابر نیز بهترین فرد در زمان خودش بوده است!

صفحه 1786 گذشت که ابو معاویه از اعمش نقل کرده که او - بر خلاف متفاهم از روایت «قسیم النار» گفته:

ص: 2281

معنای حدیث: «قسیم النار» آن است که هر کس با من است بر حق و هر کس با معاویه باشد بر باطل است. (پس تقسیم آتش جهنم در روز قیامت واقعاً با آن حضرت نیست)

عده ای از پیشوایان لغت عرب نیز آن را چنین تفسیر کرده اند که: دوست آن حضرت اهل بهشت و دشمنش اهل دوزخ است.

صفحه 1787 زمخشری - با پررویی تمام!! - می گوید:

مقصود از روایت گذشته آن است که اصحاب من بر دو دسته تقسیم می شوند: عده ای هدایت شده و عده ای،گمراه پس گویا حضرت آتش را بین آن ها تقسیم کرده که عده ای دوزخی و دیگران با او در بهشت هستند.

همین دفتر، صفحه 2322 خواهد آمد که: شارحین کتب حديثي، روايات حاکی از فرمان معاویه به ناسزا گفتن به امیر مؤمنان علیه السلام را توجیه کرده و می گویند:

او می خواست بداند چرا سعد به آن حضرت ناسزا نمی گوید. و بر فرض که فرمان به ناسزا هم باشد، مراد تخطئه اجتهاد اوست، یعنی برای مردم بیان کن که نظر علی اشتباه است، مثلاً او در رفتاری که نسبت به عثمان و قاتلین او داشته به خطا رفته یا در جنگ و مبارزه با مسلمانان و امثال آن [!!]

صفحه 2508 خواهد آمد که: ابن حجر هیتمی مکی می گوید:

روايت: «الحسن والحسين سيّدا شباب أهل الجنة، و أبوهما خير [أفضل] منهما» حجت است بر عقیده اهل تسنن که خلفای چهارگانه از اهل بیت علیهم السلام برتر هستند [!!]

ص: 2282

10

با آن که زیلعی آن را از حلية الأولیاء به صورت کامل نقل کرده ولی در چاپ فعلی نیز به صورت گذشته آمده و نام حضرت خدیجه و حضرت فاطمه از آن حذف شده است. (1)

[1702 /5] و در تفسیر ابن کثیر فقط لفظ: «و فاطمة [علیها السلام]» حذف شده و گفته: عن معاوية بن قرة، عن أبيه، قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله كمل من الرجال كثير، ولم يكمل من النساء إلّا ثلاث: مريم بنت عمران و آسية امرأة فرعون و خديجة بنت خويلد وفضل عائشة على النساء كفضل الثريد على سائر الطعام. (2)

[2] ولی عایشه خوش ندارد

[3] که از علی یادی نماید

[4] به خیر و نیکی

عده ای هر چهار بخش اخیر را حذف کرده اند، برخی سه قسمت آخر، و دیگران آخرین کلمه را. (1)

پس ابن عباس تصریح کرده که: عایشه خوش ندارد از امیرالمؤمنین علیه السلام نیکی یادی کند، ولی این مطلب در مصادر تحریف شده است.

اَلضَّالُّ عَنِ اَلْمَاءِ بِعَصًا لَکَ مِنْ عَوْسَجٍ کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَی مُقَامِکَ مِنْ حَوْضِی ﴾. (1)

در منابع متعدد فقط بخش اول روایت که نهی از خوابیدن در مسجد است با همین سند آمده و دنبالهٔ آن که فضیلت امیرالمؤمنین علیه السلام است حذف شده! (2)

منابع مختلف حذف شده تا سبقت امیرالمؤمنین علیه السلام در ایمان و وصایت و جانشینی آن حضرت به دست فراموشی سپرده شود و اسناد آن از بین برود.

[1706 /9] در برخی از منابع به جای «و أول المؤمنين بالله» عبارت: «و أولى المؤمنين بالله» نقل شده، (1)

[1707 /10] و در برخی دیگر به صورت ناقص بدین صورت نقل شده:

هل يحلّ لكم قتلي وانتهاك حرمتي وأنا ابن بنت نبيكم، وابن ابن عمه؟؟ (2)

ألَستُ ابنَ بِنتِ نَبِیِّکُم؟ وابن ابن عمه؟! (3)

هَل يصلَحُ لَكُم قِتال مثلي، و أنا ابنُ بنتِ نَبِيِّكُم، وَ لَيْسَ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ ابْنُ بنت نَبِيٍّ غَيرِی؟ و على أبي...؟!؟ (4)

[1708 /11] و نیز در مناظره ابن عباس با خوارج آمده: أخبروني ما تنقمون على ابن عم رسول الله صلی الله علیه و آله و ختنه و أول من آمن به، و أصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله معه؟! (5)

ولی بعضی قسمت: (و أول من آمن به) را حذف کرده اند! (6)

ص: 2288

فقلت لها: سألتك بصاحب القبر، ما الذي سمعت من رسول الله صلى الله عليه و سلم فيهم؟ فقالت: نعم، سمعته يقول: ﴿إِنَّهُمْ شَرُّ اَلْخَلْقِ وَ اَلْخَلِیقَهِ یَقْتُلُهُمْ خَیْرُ اَلْخَلْقِ وَ اَلْخَلِیقَهِ وَ أَقْرَبُهُمْ عِنْدَ اَللَّهِ وَسِیلَهً﴾. (1)

این روایت- که مربوط به «ذوالثدية» است - به شرحی که گذشت (2) دلالت بر آن دارد که خوارج بدترین خلائق هستند که به دست بهترین خلائق و مقرّب ترین بندگان نزد خدا - اشاره به امیرالمؤمنین علیه السلام- کشته می شوند.

روایت فوق در مسند احمد نیست ولی در منابع دیگر نقل شده است. (3)

[1712 /15] ابن ابی الحدید در ضمن کلامی می گوید:

پیشوایان علم حديث (اهل تسنن) در فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام روایاتی نقل کرده اند که دیگر صحابه را در آن کم ترین بهره ای نیست. من مقدار کمی از آن احادیث را نقل می کنم به نقل از کسانی که دیگران (یعنی خلفا) را بر آن حضرت ترجیح داده اند؛ زیرا از نقل آنان اطمینان بیشتری حاصل می شود.

سپس در ادامه به نقل 24 روایت پرداخته که ما مواردی را که برای استشهاد به حذف از منابع نیاز است - ذکر می کنیم.

[1713 /16] قال: الخبر الثاني: قال [علیه السلام] لوفد ثقيف: ﴿لَتُسْلِمُنَّ أَوْ لَأَبْعَثَنَّ إِلَیْکُمْ

ص: 2290

رجلاً منّي - أو قال: عديل نفسي - فَلْیَضْرِبَنَّ أَعْنَاقَکُمْ وَ لَیَسْبِیَنَّ ذَرَارِیَّکُمْ وَ لَیَأْخُذَنَّ أَمْوَالَکُمْ﴾

قال عمر: فما تمنّيت الامارة إلّا يومئذ، و جعلت أنصب له صدري رجاء أن يقول: هو هذا. فالتفت، فأخذ بيد علي، و قال: «هو هذا» مرّتين. رواه أحمد في المسند. (1)

پیامبر صلی الله علیه و آله به نمایندگان اعزامی از قبیلهٔ ثقیف فرمودند: (دست از مخالفت بردارید و) تسلیم شوید و گرنه کسی را به مبارزه با شما می فرستم که از خودم - یا مانند خودم- باشد (در شدّت عمل، و فرمان مرا اجرا کند)، با جنگجویان شما بجنگد و نسل شما را به اسارت و اموالتان را به غنیمت گیرد.

عمر گفت: من امارت (و سرلشکری) را جز در آن روز آرزو نکردم، سینه سپر کرده (و خودم را جلو انداختم) که شاید مرا معرّفی بفرماید ولی حضرت دست علی [علیه السلام] را گرفت و دو بار فرمود: این همان شخص است.

این روایت در مسند احمد نیست ولی در منابع دیگر نقل شده است. (2)

[1714 /17] الخبر الرابع: مَنْ أَرَادَ أَنْ یَنْظُرَ إِلَی نُوحٍ فِی عَزْمِهِ وَ إِلَی آدَمَ فِی عِلْمِهِ وَ إِلَی إِبْرَاهِیمَ فِی حِلْمِهِ، و إلى موسى في فطنته، وَ إِلَی مُوسَی فِی فِطْنَتِهِ وَ إِلَی عِیسَی فِی زُهْدِهِ فَلْیَنْظُرْ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ . رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ فِی اَلْمُسْنَدِ وَ رَوَاهُ أَحْمَدُ اَلْبَیْهَقِیُّ فِی

ص: 2291

صَحِیحِهِ . (1) هر کس می خواهد حضرت نوح علیه السلام را در عزم (راسخ و اراده قوی)، حضرت آدم علیه السلام را در علم و دانش، حضرت ابراهیم علیه السلام را در حلم و بردباری، حضرت موسی علیه السلام را در زیرکی و فراست، و حضرت عیسی علیه السلام را در زهد و بی رغبتی به دنیا ببیند به علی علیه السلام نگاه کند.

از این روایت- که به آن روایتِ تشبیه گفته می شود - نه در مسند احمد و نه در کتب بیهقی اثری نیست.

پیش از این گذشت که دیگر علمای اهل تسنن نیز آن را از بیهقی روایت کرده اند و قریب به این مضمون در روایات و منابع دیگر نیز آمده است. (2)

[1715 /18] الخبر السادس: وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْلَا أَنْ تَقُولَ طَوَائِفُ مِنْ أُمَّتِی فِیکَ مَا قَالَتِ النَّصَارَی فِی ابْنِ مَرْیَمَ لَقُلْتُ الْیَوْمَ فِیکَ مَقَالاً لَا تَمُرُّ [تمرّ ظ] بِمَلَإٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ إِلَّا أَخَذُوا التُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْکَ لِلْبَرَکَهِ.

ذكره أبو عبد الله أحمد بن حنبل في المسند. (3)

به خدایی که جانم در دست اوست سوگند، اگر خوف آن نبود که گروه هایی از امت دربارۀ تو غلو کرده و چیزی بگویند که مسیحیان درباره حضرت عیسی علیه السلام گفتند (و تو را خدا بدانند) امروز (روز فتح خیبر) درباره تو مطلبی می گفتم که از هر جا عبور کنی همه از خاک زیر پایت برای تبرک بردارند

این روایت در مسند احمد نیست ولی در منابع دیگر نقل شده است. (4)

ص: 2292

[1716 /19] الخبر السابع: خرج صلی الله علیه و آله على الحجيج عشية عرفة فقال لهم:

إِنَّ الله قَدْ بَا هِي بِكُمْ المَلائِكَةَ عَامَّهِ ، وَ غَفَرَ لَكُمْ عَامَّهُ ، وَ بَاهِي بِعَلِيِّ خَاصِه، وَ غَفَرَ لَهُ خَاصِه إني قائل لكم قولاً غير محانٍ فيه لقرابتي: إن السعيد كل السعيد حق السعيد من أحبّ عليّاً في حياته و بعد موته.

رواه أبو عبدالله أحمد بن حنبل في كتاب فضائل على وفي المسند أيضاً. (1)

پیامبر صلی الله علیه و آله - عصر یا شام عرفه به حاجیان - فرمود: خدا به شما عموماً مباهات کرده و همه شما را آمرزید و به علی به صورت ویژه مباهات کرده و او را به آمرزش ویژه اختصاص داد. ای) (مردم) من مطلبی را برای شما می گویم ولی بدانید من پیام آور از جانب خدا هستم و چنین نیست که بخواهم به ناحق خویشان خویش را امتیاز دهم خوشبخت کامل و واقعی که تمام سعادت را

داراست کسی است که علی را در حیات او و پس از شهادتش دوست بدارد.

این روایت در مسند احمد نیست ولی در کتب دیگر او و نیز منابع دیگر اهل تسنن نقل شده است. (2)

[1717 /20] الخبر الرابع عشر: کُنتُ أنَا و عَلِیٌّ نورا بَینَ یَدَیِ اللّهِ عَزَّ وجَلَّ قَبلَ أن یَخلُقَ آدَمَ بِأَربَعَهَ عَشَرَ ألفَ عامٍ ، فَلَمّا خَلَقَ اللّهُ آدَمَ قَسَّمَ ذلِکَ النّورَ جُزأَینِ ؛ فَجُزءٌ أنَا، و جُزءٌ عَلِیٌّ. رواه أحمد في المسند، و في كتاب فضائل علي علیه السلام (3)

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «من و علی نوری بودیم در برابر خدای عزّ وجلّ، چهارده

ص: 2293

هزار سال پیش از آن که حضرت آدم آفریده شود. پس از آفرینش حضرت آدم آن نور به دو بخش تقسیم و در وجود او (به ودیعت) نهاده شد...».

این روایت در مسند احمد نیست ولی در کتاب فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام و منابع دیگر نقل شده است. (1)

[1718 /21] لْحَدِیثُ اَلْحَادِی وَ اَلْعِشْرُونَ: ﴿دَعَا صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ عَلِیّاً فِی غَزَاهِ اَلطَّائِفِ فَانْتَجَاهُ وَ أَطَالَ نَجْوَاهُ حَتَّی کَرِهَ قَوْمٌ مِنَ اَلصَّحَابَهِ ذَلِکَ فَقَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ لَقَدْ أَطَالَ اَلْیَوْمَ نَجْوَی اِبْنِ عَمِّهِ فَبَلَغَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ فَجَمَعَ مِنْهُمْ قَوْماً ثُمَّ قَالَ إِنَّ قَائِلاً قَالَ لَقَدْ أَطَالَ اَلْیَوْمَ نَجْوَی اِبْنِ عَمِّهِ أَمَا إِنِّی مَا اِنْتَجَیْتُهُ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ اِنْتَجَاهُ. رَوَاهُ أَحْمَدُ فِی اَلْمُسْنَدِ﴾. (2)

روز طائف پیامبر صلی الله علیه و آله امیر مؤمنان را صدا زده و در گوش او مطالبی فرمود. مطلب به درازا کشید تا جایی که برای گروهی از صحابه ناخوشایند بود، برخی از آنان گفتند نجوای پیامبر صلی الله علیه و آله (و سخن مخفیانه او) با پسر عمویش طولانی شد. حضرت فرمود: من با او نجوا نکردم، خدا با او نجوا نمود.

این روایت در مسند احمد نیست ولی قندوزی حنفی آن را از مسند او نقل کرده و در منابع دیگر اهل تسنن نیز آمده است. (3)

ص: 2294

[1719 /22] الحديث الثالث والعشرون: [قال صلی الله علیه و آله لفاطمة علیها السلام:] ﴿زَوَّجْتُکِ أَقْدَمَهُمْ سِلْماً وَ أَکْثَرَهُمْ عِلْماً وَ أَعْظَمَهُمْ حِلْماً یَا بُنَیَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اطَّلَعَ إِلَی الْأَرْضِ اطِّلَاعَهً فَاخْتَارَ مِنْ أَهْلِهَا رَجُلَیْنِ فَجَعَلَ أَحَدَهُمَا أَبَاکِ وَ الْآخَرَ بَعْلَکِ﴾. رواه أحمد في المسند. (1)

تو را به همسری کسی درآوردم که سابقه اش در اسلام از همه امت بیشتر، در حلم و بردباری از همه برتر و علم و دانش او از همه افزون تر است. آیا نمی دانی که خداوند تعالی توجهی به (مردم روی) زمین نمود و از بین آن ها پدر تو را انتخاب نمود، و برای بار دیگر توجهی فرمود و از بین آن ها همسر تو را انتخاب نمود؟!

صدر این روایت به نقل از مسند احمد گذشت. (2) ولی ذیل آن در مسند نیست ولی همین مضمون در منابع دیگر آمده است. (3)

[1720 /23] قال القندوزي الحنفي: أخرج أحمد في المناقب عن علي كرم الله وجهه قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله: ﴿اَلنُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ اَلنُّجُومُ ذَهَبَ أَهْلُ اَلسَّمَاءِ، وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ فَإِذَا ذَهَبَ أَهْلُ بَیْتِی ذَهَبَ أَهْلُ اَلْأَرْضِ﴾ (4)

ثم قال القندوزي: أخرجه ابن أحمد في زيادات المسند

این روایت نیز در زیادات مسند احمد نیست.

ص: 2295

و حسان بن ثابت با اجازه پیامبر صلی الله علیه و آله اشعاری سرود که در آن ندای جبرئیل را نیز گنجاند. (1)

ولی این مطلب در کتاب فضائل احمد بن حنبل پیدا نشد.

ابن ابی الحدید بارها به ندای جبرئیل در جنگ احد اشاره کرده است. (2)

او پس از نقل فداکاری امیرالمؤمنین علیه السلام در مبارزه با مشرکین می نویسد

[1725/ 28] جبرئیل علیه السلام عرض کرد: یا رسول الله، این کار علی واقعاً مواسات (فداکاری و جانفشانی) است فرشتگان از آن به شگفت آمده اند. حضرت فرمود: چرا چنین نکند؟! او از من است و من از او، جبرئیل:گفت و من هم از شما هستم.

سپس می نویسد در روز احد مکرر این ندا از آسمان شنیده شد که لا سيف إلّا ذو الفقار، و لا فتى إلا علی. از پیامبر صلی الله علیه و آله درباره آن پرسیدند،

حضرت فرمود: این صدای جبرئیل است

[1726 /29] ابن ابی الحدید می گوید: این روایت را جماعتی از محدثین نقل کرده اند (3) و مشهور است در بعضی از نسخه های مغازی ابن اسحاق آمده ولی در

ص: 2297

بعضی دیگر نیست. از استادم شیخ عبدالوهاب درباره آن پرسیدم، گفت: این روایت صحیح روایات صحیح است گفتم پس چرا در صحاح نیامده؟ گفت: آیا صحاح همه را نقل کرده اند؟ بسیاری از روایات صحیح در صحاح نیست. (1)

نگارنده گوید: ابن هشام حمیری و برخی دیگر نیز آن را کامل به نقل از ابن اسحاق آورده اند (2) ولی ابن کثیر - در تاریخ و سیره - آن را تقطیع نموده و فقط قسمت: (لا سيف إلّا ذو الفقار) را نقل نموده و بخش: (لا فتى إلّا على) را از آن حذف کرده است. (3)

محققین اهل تسنن در هر دو کتاب در پاورقی تذکر داده اند که او مطلب را ناقص نقل کرده و مصطفی عبدالواحد در تعليقه بر السيرة النبوية مى نویسد:

نمی دانم داعی ابن کثیر برای حذف این قسمت چیست؟!!؟ (4)

ص: 2298

تذكر

ساده لوحی است که کسی انتظار داشته باشد فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام در صحیحین بدون کم و کاستی و بدون تحریف نقل شده باشد و به مناسبت های مختلف در این زمینه سخن گفته شد. (1)

[1728 /31] حاکم نیشابوری می گوید: روایات متواتر است که فاطمه بنت اسد، امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام را در میان کعبه به دنیا آورد. (1)

این مطلب از چاپ های متعدد مستدرک حاکم و تلخیص المستدرك ذهبی حذف شده ولی در برخی از نسخه های معتبر مستدرک و نسخه ابن الملقن (متوفی 804)- که اختصار تلخیص مستدرک ذهبی است - وجود دارد که حاکی از وجود آن در تلخیص المستدرک و نیز نسخهٔ مستدرک ذهبی است. (2)

ماجرای شب هجرت نوشته اند: مشرکان مکه شبانه با یکدیگر مشورت کردند:که آیا پیامبر صلی الله علیه و آله را در قید و بند کنند یا بکشند یا او را از مکه بیرون کنند. صبح هنگام علی [علیه السلام] را دیدند (و متوجه شدند که اصلاً پیامبر صلی الله علیه و آله در منزل نبوده است) و خدا این گونه مکر و حیله آنان را از پیامبر صلی الله علیه و آله دور نمود. (1)

ملاحظه می فرمایید که چگونه مطلب با کمال اختصار گزارش شده و سعی شده که فداکاری امیرالمؤمنین علیه السلام در لیلة المبیت کم رنگ نشان داده شود. (2)

پیش از نیز اشاره شد (3) که عبارت ابن عباس که - در روایت 1098 - می گوید:

ص: 2301

«و شرى علىُ [علیه السلام] نفسه [بنفسه] یعنی: علی علیه السلام با خدا معامله کرد و جانش را در معرض خطر قرار داد»، اقتباسی است از آیه شریفه: ﴿وَ مِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللهِ وَاللهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَادِ﴾ [البقرة:(2): 207] و مربوط است به همین واقعه و الفاظ روایت نیز با الفاظ آیه منطبق است.

فقط در چند منبع اهل تسنن روایتی از شدی یا ابوسعید خُدری در این زمینه نقل شده و برخی دیگر اشاره ای کوتاه به آن داشته اند، (1) و بسیاری از مورخین و مفسرین آن را نقل نکرده اند و شأن نزول آن را که مربوط به لیلة المبیت است کتمان کرده، بلکه برخی آن را مربوط به دیگران دانسته اند!! (2)

عائداً، فقال: ما لقي أحد من هذه الأمة ما لقيتُ، توفي رسول الله صلی الله علیه و آله و أنا أحق الناس بهذا الأمر، فبايع الناس أبا بكر، فاستخلف عمر فبايعت ورضيتُ وسلمت، ثم بايع الناس عثمان فبايعت و سلمت و رضيت، و هم الآن يميلون بيني و بين معاوية! (1)

[1731 /34] پسر احمد بن حنبل در کتاب السنة آن را اینگونه نقل کرده:

عن عبد الرحمن بن أبي بكرة: أن عليّاً [علیه السلام] أتاهم عائداً، و معه عمار، فذكر شيئاً، فقال عمار: يا أمير المؤمنين [علیه السلام] فقال: اسكت ؛ فوالله لأكوننّ مع الله على من كان، ثم قال: ما لقي أحد من هذه الأمة ما لقيت، إن رسول الله صلی الله علیه و آله توفّي - فذكر شيئا- فبايع الناس أبا بكر فبايعت وسلمت و رضيت، ثم توفي أبو بكر - و ذكر كلمة - فاستخلف عمر - و ذكر ذلك - فبايعت و سلمت و رضيت، ثم توفّي عمر فجعل الأمر إلى هؤلاء الرهط الستة فبايع الناس عثمان فبايعت وسلمت ورضيت ثم هم اليوم يميلون بيني وبين معاوية! (2)

[1732 /35] و روى عبد الله بن أحمد، عن عبد الرحمن بن أبي بكرة، قال: أتاني - وقال مرة أخرى: أتانا - علي رضی الله عنه [علیه السلام] عائداً و معه عمار - فذكر كلمة - فقال علي رضی الله عنه [علیه السلام]: والله لأكوننّ مع الله على ما كان ما لقي أحد من هذه الأمة ما لقيت، توفي رسول الله صلی الله علیه و آله - فذكر كلمة - فبايع الناس أبا بكر فبايعت ورضيت، ثم توفي أبو بكر - فذكر كلمة - فاستخلف عمر فبايعت ورضيت، ثم توفّي عمر فجعلها شوری، فبویع عثمان فبايعت و رضيت، ثم هم الآن يميلون بيني وبين معاوية. (3)

1. توجه شود که پسر احمد بن حنبل دقت می کند اختلاف: (أتاني) و (أتانا) را ذکر کند ولی مهمترین مطالب روایت را حذف می کند در هر دو روایت

ص: 2303

كتاب السنة جمله: (و أنا أحق الناس بهذا الأمر) حذف و بجای آن: (فذكر كلمة) و یا: (فذکر شیئاً) آمده است. (1)

2. در روایت اول کتاب السنة عبارت: (فذكر شيئاً، فقال عمار) حاکی از مطلبی است که امیرالمؤمنین علیه السلام در ابتدای سخن فرموده و عمار چیزی گفته یا خواسته چیزی بگوید که حضرت او را ساکت کرده و به سخنش ادامه داده است.

در روایت بلاذری اثری از آن مطلب نیست و در نقل پسر احمد نیز حذف و با تعبیر: (فذكر شيئاً) فقط به آن اشاره شده است.

3. ابن ابی الحدید فقط یک جمله از آن را از عبدالرحمان بن ابی بکره نقل و گریه آن حضرت را نيز افزوده: «ما لقي أحد من الناس ما لقيت.. » ثمّ بكى علیه السلام. (2)

نگارنده گوید: این شکوه و گلایه همراه با ذکر احقيّت آن حضرت به خلافت در روایات دیگر اهل تسنن نیز آمده روى الطبري في التاريخ عنه علیه السلام:

إن النبي صلی الله علیه و آله قبض و ما أرى أحداً أحق بهذا الأمر منّي، فبايع الناس أبا بكر فبايعت كما بايعوا، ثم إن أبا بكر... هلك وما أرى أحداً أحق بهذا الأمر مني فبايع الناس عمر ابن الخطاب فبايعت كما بايعوا، ثم إن عمر... هلك وما أرى أحداً أحق بهذا الأمر منّي فجعلني سهماً من ستة أسهم فبايع الناس عثمان فبايعت كما بايعوا، ثم سار الناس إلى عثمان... فقتلوه، ثم أتوني فبايعوني طائعين غير مكرهين، فأنا مقاتل من خالفني بمن اتبعني حتى يحكم الله بيني و بينهم و هو خير الحاكمين (3)

ص: 2304

در بین اسیران کنیزی ممتاز بود (1) او آن کنیز را به خودش اختصاص داد. (2) این مطلب برای ما گران آمد، از علی علیه السلام سبب آن را پرسیدیم، او پاسخ داد: هنگامی که غنائم را تقسیم کردم (به قید قرعه) این کنیز در سهم خمس و سپس نصیب خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و خاندان علی شد لذا آن را به خود اختصاص دادم. خالد این مطلب را در نامه ای به پیامبر صلی الله علیه و آله گزارش کرد. من از او خواستم که مرا برای تصدیق و تأیید آن بفرستد و او پذیرفت. (3)

و بنابر نقلی: خالد به من گفت: این فرصت مناسبی برای تو است؛ زیرا می دانست که من از علی کینه به دل دارم. (4) من به مدینه رفتم خدمت حضرت

ص: 2306

رسیدم و مشغول خواندن نامه شده و آن را تأیید کرده و می گفتم: درست است، راست می گوید. (1) من سر به زیر انداخته و در حالی که سرم را تکان می دادم (2) - گرم صحبت بودم، یک دفعه سرم را بلند کردم دیدم رنگ چهره مبارک پیامبر صلی الله علیه و آله دگرگون و متغیر شده (3) و خشم و غضب در آن نمایان است، (4) رگ های گردن حضرت از شدت خشم قرمز (و پر از خون) شده بود، (5) تا حال چنین خشمی از آن حضرت ندیده بودم جز روز قریظه و النضير!! (6) (اضطراب سراسر وجودم را فراگرفته بود)، دوست داشتم پیش از این واقعه زمین دهان باز کرده و مرا در خود فرو برده بود! (7)

عرض کردم پناه می برم به خدا از غضب خدا و پیامبر! (8) حضرت دست مرا گرفته و نامه را از دستم گرفت و سپس [مطالبی فرمود که در منابع عامه به صورت پراکنده بخش هایی از آن نقل شده است] فرمود:

ص: 2307

[1733 /36] ﴿أَنَافَقْتَ بَعْدِی یَا بُرَیْدَهُ﴾، ای بریده، آیا پس (از جدا شدن از) من منافق شده ای؟! (1)

[1734 /37] «آیا از علی کینه به دل داری»؟! گفتم: آری، فرمود: «از اوکینه به دل نداشته باش، و اگر او را دوست داری بیشتر دوست بدار. سوگند به خدایی که جانم در دست اوست نصیب خاندان علی - و بنابر نقلی بهره على - در این خمس بیش از یک کنیز است». (2)

[1735 /38] سه مرتبه فرمود: ای بریده آن چه علی از حقوقش رها می کند بیش از آن است که می پذیرد و می گیرد. (3)

[1736 /39] علی پس از من سرپرست شماست، علی را دوست بدار که او کاری را انجام می دهد که (از جانب خدا و من) به آن مأمور شده باشد. (4)

[1737 /40] از علی بدگویی مکن؛ زیرا علی از من است و من از او، او پس از من سرپرست شماست. (5)

ص: 2308

[1738 /41] و بنابر نقلی این جمله را تکرار فرمود: علی از من است و من از او، او پس از من سرپرست شماست. (1)

[1739 /42] و بنابر نقل دیگری تأکید فرمود: ای بریده، از علی کینه به دل نداشته باش؛ زیرا علی از من است و من از او، او پس از من سرپرست شماست. (2)

[1740 /43] «ای بریده آیا من از مؤمنان به خودشان سزاوارتر نیستم»؟

بریده عرض کرد: آری، حضرت فرمود: «هر کس من مولای او هستم علی نیز مولای اوست». (3)

[1741 /44] هر کس من ولی و سرپرست او هستم علی نیز ولی و سرپرست اوست». (4)

ص: 2309

[1742 /45] و بنابر روایتی جمع بین دو عبارت نموده و فرمود: علي بن أبي طالب مولى كل مؤمن و مؤمنة، و هو وليّكم بعدي. (1)

[1743 /46] بریده می گوید: پس از شنیدن این سخنان از پیامبر صلی الله علیه و آله هیچ کس نزد من محبوب تر از علی علیه السلام نبود.

عبدالله پسر بریده می گفت: سوگند به خدایی که جز او خدایی نیست، من این حدیث را خودم بدون هیچ واسطه از پدرم از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل می کنم. (2)

* و در روایت شماره 675 گذشت که بنابر نقل طبرانی بریده گفته: وقتی من وارد مدینه شده و به مسجد رسیدم هنوز پیامبر صلی الله علیه و آله در خانه تشریف داشت و عده ای در خانه حضرت ایستاده بودند. آن ها از من پرسیدند: چه خبر؟ گفتم: خبر خوب خدا فتح و پیروزی را نصیب مسلمانان کرد گفتند: چرا تو (از لشکر جدا شده و زودتر) آمده ای؟ گفتم آمده ام تا به پیامبر صلی الله علیه و آله اطلاع دهم که

ص: 2310

علی کنیزی از خمس را به خود اختصاص داده آن ها گفتند (آری) بگو تا او را از چشم پیامبر صلی الله علیه و آله بیندازی! (1) حضرت سخنان مرا شنیده، خشمگین بیرون آمد و فرمود:

﴿مَا بَالُ أقوَامٍ یَنتَقِصُونَ عَلِیّاً؟!

مَن یَنتَقِصُ عَلِیّاً فَقَدِ انتَقَصَنی...

وَ مَنْ فَارَقَ عَلِیّاً فَقَد فَارَقَنِی، إنَّ عَلِیّاً مِنّی، وَ أنَا مِنهُ﴾.

خُلق من طينتي، و خُلقتُ من طينة إبراهيم، و أنا أفضل من إبراهيم، ﴿ذُرّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَاللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ﴾ [آل عمران (3): 34].

چرا عده ای از علی عیبجویی می کنند؟ هر کس از علی عیبجویی کند از من عیبجویی نموده و هر کس از علی جدا شود از من جدا شده علی از من است و من از او هستم. او از گِل و طینت من آفریده شده و من از طینت حضرت ابراهیم علیه السلام، گرچه من از حضرت ابراهیم افضل و برترم...

سپس فرمود: «ای بریده، مگر نمی دانی که حق علی (از خمس غنائم) بیش از آن جاریه است؟! او پس از من ولی و سرپرست شما است».

بریده می گوید: به حضرت عرض کردم شما را به حق صحبت و همراهی که با شما داشته ام سوگند می دهم که دستت را باز کنی تا از نو با شما بر اسلام بیعت نمایم (و اشتباه خود را با تجدید بیعت جبران نمایم) و از آن حضرت

ص: 2311

جدا نشدم مگر پس از تجدید عهد و بیعت بر اسلام. (1)

چنان که ملاحظه فرمودید، در روایات گذشته متن فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله در دفاع از امیرالمؤمنین علیه السلام و تأیید آن حضرت به گونه های مختلف نقل شده، و صدر روایت که مشتمل بود بر:

* دشمنی شدید بریده با امیرالمؤمنین علیه السلام

* دشمنی خالد بن ولید با آن حضرت

* تعیین و فرستادن امیرالمؤمنین علیه السلام برای تقسیم غنائم و تعیین خمس

* بدگویی بریده از امیرالمؤمنین علیه السلام

* شدت خشم و غضب پیامبر صلی الله علیه و آله

* پشیمانی و توبه بریده از دشمنی با امیرالمؤمنین علیه السلام

* تجديد عهد و بیعت بریده پس از فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله و... در بسیاری از مصادر نیامده است.

در منابع فراوان داستان خلاصه شده در آن که بریده می گوید: در سفر یمن با علی علیه السلام همراه بودم، از او بداخلاقی و خشونت دیدم.... و از بیان تفصیل ماجرا خودداری نموده اند. (2)

ص: 2312

احمد بن حنبل روایت بریده را به اختصار به کیفیت ذیل نقل کرده است:

[1744 /47] حدّثنا عبد الله، حدّثني أبي، حدّثنا روح، حدّثنا علي بن سويد ابن محجوف، عن عبدالله بن بريدة، عن أبيه، قال: بعث رسول الله صلى الله عليه و سلم عليّاً [علیه السلام] إلى خالد بن الوليد ليقسم الخمس - و قال روح مرّة: ليقبض الخمس - قال: فأصبح علي [علیه السلام] و رأسه يقطر، قال: فقال خالد لبريدة: ألا ترى إلى ما يصنع هذا؟! - لما صنع علي [علیه السلام] - قال: و كنت أبغض علياً، قال: فقال: «يا بريدة أتبغض علياً»؟! قال: قلت نعم، قال: «فلا تبغضه».

قال روح مرّة: ﴿فَأَحَبَّهُ فَإِنَّ لَهُ فِی اَلْخُمُسِ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ﴾. (1)

بخاری روایت را به همین سند از محمد بن بشار چنین نقل کرده است:

[1745 /48] حدثني محمد بن بشار، حدثنا روح بن عبادة، حدثنا علي بن سويد، عن عبد الله بن بريدة، عن أبيه، قال: بعث النبي صلی الله علیه و آله عليّا [علیه السلام] إلى خالد ليقبض الخمس، و كنت أبغض علياً، و قد اغتسل، فقلت لخالد: ألا ترى إلى هذا؟ فلمّا قدمنا على النبي صلی الله علیه و آله ذكرت ذلك له، فقال: «يا بريدة أتبغض علياً»؟! قلت: نعم، قال: «لا تبغضه؛ فإن له في الخمس أكثر من ذلك». (2)

ص: 2313

ملاحظه فرمودید که در نقل بخاری گذشته از اختصار، روایت ناقص آمده و فرمان پیامبر صلی الله علیه و آله به محبت علی علیه السلام که: «فأحبّه» از آن حذف شده است. و عامه اعتراف کرده اند که در این گونه موارد بخاری روایت را ناقص می آورد! (1)

احمد بن حنبل حدیث دیگری نقل کرده که حضرت در ادامه جمع بین دو عبارت نموده - یعنی نهی از بغض و کینه و فرمان به محبت علی علیه السلام و فرمود:

[1746 /49] ... فَلا تُبغِضهُ ، و إن کُنتَ تُحِبُّهُ فَازدَد لَهُ حُبّا ، فَوَالَّذی نَفسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لَنَصیبُ آلِ عَلِیٍّ فِی الخُمسِ أفضَلُ مِن وَصیفَهٍ. (2)

و در سه روایت اخیر عبارت: «من كنت وليه فعلى وليّه»، «و هو وليكم بعدى» و تعابیر مشابه آن حذف شده چنان که در روایت بزار نیز همین اتفاق افتاده! (3)

[1747 /50] و بنابر نقل ابن عساکر، پیامبر صلی الله علیه و آله کینه علی را نفاق دانسته و فرموده: «ای بریده، آیا پس از آن که از من جدا شدی منافق شده ای؟! (4)

ص: 2314

و پسر بریده - شاید برای حفظ آبروی پدرش - این جمله را نقل نکرده است!

هستم، او پس از من سرپرست هر انسان با ایمان است

و بنابر روایات دیگر فرمود: آن ها را با علی چکار؟! علی از من است و من از اویم او پس از من سرپرست هر انسان با ایمان است.

و یا: از علی چه می خواهید؟! (بنابر نقلی این جمله را سه مرتبه تکرار و سپس فرمود:) علی از من است و من از علی، او پس از من ولی و سرپرست هر انسان با ایمان است. (1)

روایات صحیح و معتبر گذشته همه و معتبر گذشته همه تأیید روایات بریده است که در آن ولایت و سرپرستی امیرمؤمنان علیه السلام به صراحت آمده، (2) ولی دیگران از نقل آن امتناع ورزیده اند مثلاً روایت شماره 127 (3) در نقل طبرانی با همان سند آمده ولی عبارت «إن عليّاً وليّكم بعدي» از آن حذف شده است! (4)

شاید یکی از آن چهار نفر که با یکدیگر هم پیمان شدند تا قضیه را به پیامبر صلی الله علیه و آله گزارش دهند بریده اسلمی باشد که روایاتش گذشت و دو نفر دیگر یکی عمرو بن شاس اسلمی است و دیگری براء بن عازب و در روایات این دو نیز سخنی از ولایت مولا نیست، روایت عمرو بن شاس پیش از این گذشت. (5)

ص: 2316

روایت براء بن عازب را نیز ملاحظه فرمایید:

[1748 /51] ترمذی و دیگران از براء بن عازب روایتی معتبر شبیه روایت بریده نقل کرده اند که: پیامبر صلی الله علیه و آله دو لشکر فرستاد یکی به فرماندهی علی علیه السلام و دیگری به فرماندهی خالد و فرمود: هنگام جنگ، فرماندهی هر دو لشکر با علی علیه السلام است. پس از فتح علی علیه السلام کنیزی به خویش اختصاص داد و خالد در سعایت از علی علیه السلام نامه ای به پیامبر صلی الله علیه و آله نوشت و از من - يعنى براء بن عازب - خواست که آن را به دست حضرت برسانم. هنگامی که خدمت حضرت رسیدم و نامه را تقدیم کردم، رنگ چهره مبارک تغییر نمود و به من فرمود: «ما تقول في رجل يحبّ الله و رسوله و يحبّه الله و رسوله»، چه می گویی دربارهٔ کسی که خدا و پیامبرش را دوست دارد و خدا و پیامبرش او را دوست دارند؟! عرض کردم: پناه می برم به خدا از غضب خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله! من فرستاده هستم (یعنی مأمورم و معذور) پس از آن پیامبر صلی الله علیه و آله سکوت اختیار فرمود. (1)

نگارنده گوید قطعاً جمله پایانی روایت - که راوی گفته: پس از آن پیامبر صلی الله علیه و آله سکوت اختیار فرمود - درست نیست و براء بن عازب یا راویان دیگر نتوانسته اند یا نخواسته اند حقیقتی را که بریده و عمران ابن حصین نقل کرده اند، بیان نمایند.

ص: 2317

[1751 /54] گاهی اسم معاویه به «رجلُ» تبدیل و از لفظ نکره استفاده شده و از امیرمؤمنان علیه السلام نیز با تعبیر: «أبا فلان» یاد شده تا معلوم نشود چه کسی فرمان ناسزا گفتن به امیرالمؤمنین علیه السلام را صادر کرده است. (1)

[1752 /55] در برخی از منابع عبارت: «بعض الأمراء» بکار رفته است، یعنی یکی از امیران چنین دستوری صادر کرد. (2)

ص: 2319

[1753 /56] گاهی این گونه نقل شده معاوية ذكر على بن أبي طالب [علیه السلام]. (1)

[1754 /57] برخی نقل کرده اند که دیگران نزد معاویه از آن حضرت بدگویی کردند و سعد معاویه را توبیخ کرد که چرا نزد تو از آن حضرت بدگویی می شود؟! (2)

[1755 /58] و بعضی بدون آن که نامی از معاویه ببرند گفته اند: عده ای در مجلسی از علی علیه السلام بدگویی و عیبجویی کردند سعد به آنان چنین گفت! (3)

[1756 /59] بلکه عده ای از عامه فقط پاسخ سعد به معاویه یا بخشی از آن را ذکر کرده و صدر روایت را کاملاً حذف کرده اند! (4)

و شگفت آن که گاهی از یک نفر مطالب گوناگون نقل شده است. (5)

ص: 2320

[1757 /60] ولی محبّ طبری روایت را بدون تحریف چنین نقل کرده:

عن سعيد، قال: أمر معاوية سعداً أن يسبّ أبا تراب، فقال: أما ما ذكرتُ..... (1)

[1758 /61] و در بعضی مصادر عامه از زبان خود سعد چنین آمده است:

عن سعد بن أبي وقاص، قال: أمرني معاوية أن أسبّ أبا التراب. (2)

[1759 /62] و در مسند ابوعوانه (متوفی 316) نیز این گونه آمده است که معاویه به سعد گفت: «ألا تسبّ عليّاً»؟! آیا تو علی را سب نمی کنی؟ (3)

[1760 /63] أرمى هرری شافعی در شرح صحیح مسلم در توضیح: «أمر معاوية... سعداً» تصریح کرده است:

معاویه به سعد بن ابی وقاص دستور داد که علی علیه السلام را سبّ کرده و ناسزا گوید ولی سعد نپذیرفت.

ولی بعداً کلام خودش را هم فراموش کرده و مانند دیگر شارحان به توجیه آن پرداخته و عین عبارت آنان را تکرار کرده که این کار از معاویه بعید است! (4)

نظیر همین مطلب از سندی در شرح سنن ابن ماجه دیده می شود. (5)

ص: 2321

[1761 /64] غالب شارحین صحیح مسلم و دیگر کتب حدیثی، روایات حاکی از فرمان معاویه به ناسزا گفتن به امیر مؤمنان علیه السلام را توجیه کرده و می گویند: «لابدّ و أن يتأوّل قول معاوية هذا» چاره ای نیست باید کلام معاویه توجیه شود.

[1762 /65] و با وجود صراحت عبارت: «أمر» باز می گویند: شاید سعد در میان جمعی بود که به آن حضرت ناسزا می گفتند ولی او از این کار امتناع نمود. معاویه خواست علت امتناعش را جویا شود تا بداند چرا او ناسزا نمی گوید. (1)

[1763 /66] و گفته شده: بر فرض که فرمان به ناسزا هم باشد، مراد تخطئه اجتهاد اوست، یعنی برای مردم بیان کن که نظر علی اشتباه است، مثلاً او در رفتاری که نسبت به عثمان و قاتلین او داشته به خطا رفته یا در جنگ و مبارزه با مسلمانان [!!] و امثال آن وگرنه تصریح به لعن - مانند کاری که نادانان بنی امیه مرتکب می شدند - هرگز از معاویه صادر نمی شود. ممکن نیست صحابی متدیّن بردبار اهل فضل و دانش [!!] چنین کاری کند. (2)

ص: 2322

اما توجیه معنای «سبّ» به «تخطئه در اجتهادم، این دخالت در معنای لغوی است که در هیچ قومی، چنین استعمالی وجود ندارد و هیچ کس «تخطئه» را «سبّ و ناسزا» نمی گوید. (1)

و از آن قبیح تر - بلکه عذر بدتر از گناه! - نسبت خطا دادن به امیرمؤمنان علیه السلام است که می گویند: آن حضرت اشتباه کرده که با مسلمانان جنگیده است.

پس روایات معتبر در امر به قتال ناکثین و قاسطین و مارقین، روایت: ﴿عَمَّارٍ، تَقْتُلُهُ الفِئَةُ البَاغِيَةُ﴾ و تصريح اعلام عامه به حقانیت آن حضرت چه می شود؟! (2)

لذا برخی از دانشمندان عامه این توجیهات را به شدت انکار کرده اند. (3)

پیش از این در روایت صحیح شماره 132 گذشت که:

معاویه از سفر حج برگشته بود و سعد بن ابی وقاص نزد او رفت. معاویه از علی علیه السلام به بدی یاد کرد، سعد خشمگین گردید و بر او اعتراض کرد و گفت: آیا چنین می گویی دربارۀ کسی که خودم از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدم درباره اش فرمود: «هر کس من مولی (و سرپرست) او هستم، علی علیه السلام ولی (و سرپرست) اوست».

و فرمود: «تو نسبت به من مانند هارون به موسی علیه السلام هستی جز آن که پس از من پیامبری نخواهد بود.»

ص: 2324

و (در جنگ خیبر) فرمود: «امروز پرچم را به دست کسی خواهم داد که خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله را دوست دارد». (1)

آیا معاویه چه گفت که سعد خشمگین شد و بر او اعتراض کرد؟!

مصادر روایت، همه حاکی از یک قضیه است و آن هم ناسزاگویی و جسارت معاویه - که قطعاً از روی دشمنی بوده و سعد را به خشم آورده - به امیرمؤمنان علیه السلام، و کسی که با آن حضرت دشمنی کرده و ناسزا بگوید نزد اهل تسنن محکوم به کفر است.

[1764 /67] شاه عبدالعزیز دهلوی در تحفه اثنا عشریه تصریح کرده که:

محارب حضرت مرتضی علیه السلام اگر از راه عداوت و بغض است، نزد علمای اهل سنت کافر است بالاجماع، و همین است مذهب ایشان در حق خوارج و اهل نهروان، و حدیث: «حربك حربي... » نزد ایشان بر همین حرب محمول است.... (2)

سپس برای حفظ آبروی امثال معاویه و عمرو بن العاص می گوید:

و در اصحاب صفین چون این امور بالقطع ثابت نشده، توقف و سکوت لازم است نظر به عمومات آیات و احادیث داله بر فضائل صحابه بلکه جميع مؤمنین و امید شفاعت و نجات به عفو پروردگار.

ص: 2325

آری! اگر از جماعت شام بالیقین کسی را معلوم کنیم که عداوت و بغض حضرت امیر علیه السلام داشت به حدی که تکفیر آن جناب يا لعن و سبّ آن عالی قباب می کرد او را بالیقین کافر خواهیم دانست، و چون این معنا تا حال از روی روایت معتبره ثابت نشده، و اصل ایمان آن ها بالیقین ثابت است، تمسک به اصل داریم.

بالجمله ؛ اجماع اهل سنت است بر آن که تکفیر کننده حضرت امیر علیه السلام یا منکر بهشتی بودن ایشان یا منکر لیاقت خلافت ایشان - به اعتبار اوصاف دین مثل علم و عدالت و تقوا و ورع- کافر است، و چون این معنا در حق خوارج نهروان بالقطع به ثبوت پیوست، آن ها را کافر می گویند، و از دیگران هرگز به ثبوت نرسیده [لذا] آن ها را تکفیر نمی کنند، این است تنقیح مذهب اهل سنت در این باب و موافق اصول ایشان ؛ زیرا که اجماع دارند بر آن که منکر ضروریات دین کافر است. و علو درجه ایمان حضرت امیر علیه السلام و بهشتی بودن ایشان و لایق خلافت پیغمبر [صلی الله علیه و آله] بودن از روی احادیث بلکه آیات قطعیه متواتره ثابت است، پس منکر این امور کافر باشد. (1)

عدوی، حسن بن علی بن صالح می گوید: سنه 222 هجری در بصره دیدم مردم اطراف پیرمردی جمع شده اند پرسیدم این کیست، گفتند: خراش بن عبدالله خادم انس بن مالک، عده ای مطالب او را می نوشتند من هم از کسی قلمی گرفتم و 13 حدیث در فضائل علی [علیه السلام] از روایات او یادداشت کردم. (1)

[1768 /71] در برخی منابع به جای عبارت: «و كتبت هذه الثلاثة عشر حديثاً في فضل علي» آمده است:

و كتبت هذه الثلاثة عشر - أو الأربعة عشر - حديثاً في أسفل نعلي. (2)

چگونه می توان ته کفش چیزی نوشت!

آیا ته کفش جای نوشتن 13 حدیث را دارد!

و آیا برای این عبارت مفهوم صحیحی می توان تصور نمود؟! (3)

[1769 /72] در مصادر فراوان آن را چنین نقل کرده اند که: «و یخرجون علی حين فرقة من الناس يعني آن ها هنگام اختلاف و تفرقه مردم خروج می کنند» (1) و برخی آن را با تعبیر «یخرجون على حين فترة من الناس» روایت کرده اند. (2)

[1770 /73] با آن که بنابر نقل عينى و ابن حجر عسقلانی در برخی از نسخه های بخاری فقط تعبیر «خیر فرقة» بوده است. (3)

[1771 /74] و از کلام عینی شارح بخاری کاملاً روشن است که در نسخه بخاری او نیز «خیر فرقة» بوده است چون در شرح می نویسد: قوله: «یخرجون على خير فرقة من الناس» (4) و سپس به توضیح آن می پردازد.

و شگفت آن که ناسخان یا ناشران حتى عبارت متن نسخه عمدة القاری را تغییر داده و به: «علی حین فرقة» تبدیل کرده اند گرچه با توجه به عبارت شرح جای شک و تردید برای کسی باقی نمی ماند

[1772 /75] سیوطی به نقل از قرطبی می نویسد بیشتر راویان «خیر فرقة» نقل کرده اند (5) و فقط سمرقندی و ابن ماهان «حین فرقة» گفته اند.

[1773 /76] در احکام القرآن ابن عربی (متوفی 543) و تفسیر قرطبی (متوفی 671) تصریح شده که: «خیر فرقة» صحیح تر است. (6)

ص: 2329

شاید بتوان گفت کلام ابوسعید خُدری نیز شاهدی برای تأیید نقل: «خیر فرقة» است که پس از نقل حدیث گفته: من گواهی می دهم که این حدیث را از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدم و گواهی می دهم که علی علیه السلام با آن ها مبارزه کرد- و بنابر نقلی: آن ها را کشت - و من هم با او همراه بودم. (1)

یعنی ابوسعید، علی علیه السلام را رهبر بهترین فرقه دانسته و به همراهی خویش با آن حضرت افتخار نموده است.

[1774 /77] و هواداران بنی امیه اصرار دارند هنگام نقل این روایت عبارت: «حين فرقة» را نقل کنند تا برتری امیر مؤمنان علیه السلام و اصحابش کتمان شود! (2)

«لأهل بيتي» تبديل به «لأهل اليمن» شده و اینگونه نقل شده است: من در کنار حوض با عصای خویش مردم را از آن دور می کنم برای (آن که) اهل یمن (از آن سیراب شوند) به گونه ای که عصایم شکسته شود! (1)

وهي الرواية الصحيحة الثابتة الصريحة و كان نزولها يوم النفر على أمير المؤمنين علي بن أبي طالب صلوات الله عليه بعد ترحم. (1)

پس گذشته از کتمان نام امیرالمؤمنین علیه السلام، دیگران را- که از دشمن ترسیده اند و... نیز نام نبرده که به نظر می رسد غیر از سعد بن ابی وقاص دیگران از خلفا بوده اند. (1)

ولى تحریف به این جا ختم نمی شود بلکه در ادامه برای کم رنگ نشان دادن این فضیلت مولا مطلب به گونه ای بیان شده که دیگران هم در آوردن آب با نفر سوم شریک بوده اند، با آن که سیاق روایتش به روشنی دلالت بر فضیلت و شجاعت نفر سوم (یعنی امیرالمؤمنین علیه السلام) و ترس همراهانش دارد.

[1780 /83] قال الواقدي: فلما نزل رسول الله صلی الله علیه و آله الجحفة لم يجد بها ماءً فبعث رجلاً في الروايا إلى الخرار فخرج الرجل غير بعيدٍ فرجع بالروايا فقال: يا رسول الله ما أستطيع أن أمضي قدماً رعباً! فقال رسول الله صلی الله علیه و آله: «اجلس»! و بعث رجلاً آخر فخرج بالروايا حتى إذا كان بالمكان الذي أصاب الأول الرعب فرجع فقال له: رسول الله صلى الله عليه و سلم: «ما لك»؟! فقال: لا والذي بعثك بالحق ما أستطيع أن أمضى رعباً! قال: «اجلس»!

ثم بعث رجلاً آخر فلما جاوز المكان الذي رجع منه الرجلان قليلاً وجد مثل ذلك الرعب فرجع.

فدعا رسول الله صلی الله علیه و آله رجلاً من أصحابه فأرسله بالروايا و خرج السقاء معه، وهم لا يشكون في الرجوع لما رأوا من رجوع النفر، فوردوا الخرار فاستقوا ثم أقبلوا بالماء. (2)

ص: 2333

صفحه 343 - 344، 382 - 383 پیش از این در روایت شماره 188 - به سند صحیح از حاکم نیشابوری به نقل از زید بن ارقم گذشت که: ثم راح رسول الله صلی الله علیه و آله عشية فصلّى ثم قام خطيبا فحمد الله و أثنى عليه وذكر و وعظ فقال ما شاء الله أن يقول.

و گذشت که بر:جمله «مَن كُنتُ مَولاهُ فَهذا مَولاهُ» یا با اضافه: «وال من والاه و عاد من عاداه عاداه... » خطبه صدق نمی کند، چه رسد خطبه ای عظیم که در کلام ابن كثير آمده: فخطب خطبة عظيمة! چرا اهل تسنن قسمت های دیگر خطبه را نقل نکرده اند؟! کاملاً روشن است که وجهی نداشته جز دلالت آن بخش ها بر امامت و خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علیه السلام.

صفحه 351 - 353 کلام سعد بن ابی وقاص - در روایت شماره 204 - در نهی از ناسزاگویی به امیرالمؤمنين علیه السلام: فلا تسبّه، فلو وضع المنشار على مفرق رأسي ما سببتُه أبداً بعد ما سمعت [من] رسول الله صلی الله علیه و آله ما سمعت: «من كنت مولاه فعلی مولاه» در منابع مختلف به سه کیفیت نقل شده و در کیفیت دوم و سوم روایت تحریف و حدیث غدیر از آن حذف شده است.

صفحه 356 روایات متعدد در گزارش وقایع بازگشت پیامبر صلی الله علیه و آله و از حج نقل شده که حدیث غدیر در آن نیامده است.

صفحه 424 - 425 به نظر می رسد افزودن جمله: «و أزواجي أمهاتهم» در حدیث غدیر برای تحت الشعاع قرار دادن امر ولایت و رهبری امیرمؤمنان لیه السلام و کاستن از اهمیت آن به همطراز قرار دادن شأن همسران پیامبر صلی الله علیه و آله - و البته آن هم فقط عایشه! - با امیر مؤمنان علیه السلام باشد. این عبارت در منابع معتبر شیعه و بسیاری از منابع عامه نیست.

ص: 2335

صفحه 447 بعضی بخش: إلّا أنّه لا نبيّ بعدي» را از حدیث منزلت حذف کرده اند شاید به این خیال که بدین وسیله اطلاق منزلت زیر سؤال رود!

صفحه 447 - 452 قرائن داخلی حدیث منزلت (یعنی عبارات مهم و تعیین کننده مقصود) کتمان حذف و یا انکار شده است مانند جمله های:

«المدينة لا تصلح إلا بي أو بك»، صلاح نيست مدینه را خالی بگذاریم باید من یا تو در شهر بمانیم.

«إنه لابدّ من أن أقيم أو تقيم» چاره ای نیست یا من باید (در مدینه) بمانم یا تو.

«اِنَّهُ لا يَنْبَغِي اَنْ اَذْهَبَ إِلَّا وَأَنتَ خَليفتي» سزاوار نیست که من بروم (و در مدینه نباشم) مگر آن که تو به عنوان جانشين من آن جا بمانی.

و عبارات مشابه آن و نیز عبارت: «و أنت خليفتي في كل مؤمن من بعدي» در ادامه حدیث منزلت که به سند صحیح گذشت، یا عباراتی چون: «و أنت خلیفتی».

صفحه 452 سند روایت شماره 219 با سند روایت شماره 1098 یکی است و متن آن متفاوت، یعنی ناقلانِ حدیث در روایت 1098 تعبير: «و أنت خليفتي في كل مؤمن من بعدي» در حدیث منزلت را که صریح در خلافت اميرالمؤمنین علیه السلام بوده نقل نکرده و به نقل عبارت: «إنّهُ لا يَنْبَغِي أَنْ أَذْهَبَ إِلَّا وَ أَنتَ خليفتي» اکتفا نموده اند.

صفحه 454 افزودن عبارت (في أهلي) به روايت: «خلّفتك أن تكون خليفتي» در برخی از چاپ های المعجم الأوسط تا وانمود شود امیرمؤمنان علیه السلام فقط عهده دار امور خانواده پیامبر صلی الله علیه و آله بوده نه جانشین آن حضرت در مدینه!

ص: 2336

دفتر دوم، صفحه 528 بخاری در تاریخ کبیر روایت عفیف را- که دلالت تقدّم اسلام امیرالمؤمنین علیه السلام دارد - ناقص نقل کرده و نامی از امیرالمؤمنین علیه السلام نبرده است!

صفحه 581 - 595 در مورد فضیلت 8 - تنها پاسخ مثبت در آغاز رسالت - در روایات شماره 371 تا 387 تحریفات لفظی فراوان رخ داده حتی در نقل از یک،راوی مانند روایات عَبّاد بن عبدالله اسدی، صفحه 592 - 593.

صفحه 584 در منابع متعدد مانند سیره ابن اسحاق (متوفی 151)، دلائل النبوة ابونعیم اصفهانی (متوفی 430) و دلائل النبوة بيهقى (متوفی 458) اصلاً مطالبی که بین پیامبر صلی الله علیه و آله و بستگانش رد و بدل شد نیامده و به نقل صدر روایت اکتفا شده است.

پاورقی صفحه 584 - 585 با مقایسه روایات شماره 374 - 375 معلوم می شود که روایت را احمد بن حنبل و نسائی به یک سند نقل کرده اند، ولی در نقل احمد جمله: «أنت أخي، و صاحبي، و وارثي، و وزيري» از کلام پيامبر صلی الله علیه و اله و جمله: «فبذلك ورثت ابن عمّي دون عمّي» از کلام امیرمؤمنان علیه السلام حذف شده است!

صفحه 589 در منابع متعدد کلام پیامبر صلی الله علیه و آله به: «أخي و كذا و كذا» تحريف و از نقل: «وصيّي و خليفتي فيكم» اجتناب شده است.

* در مورد دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله از بستگان خویش پس از نزول آیه شریفه: ﴿وَ أَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ﴾ [الشعراء (26): 214] - نيز تحريفات لفظی فراوان مشاهده می شود، به شرحی که ملاحظه می فرمایید:

ص: 2337

صفحه 599 - 600 بخاری با چشم پوشی از نص قرآن: ﴿الْأَقْرَبِينَ﴾ و روايات معتبر گذشته، روایاتی نقل کرده که آیه را مربوط به همه قبایل قریش می داند و اصلاً متعرض دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله از بستگان نزدیک خویش نشده است!

صفحه 584 - 593 عده ای دیگر این مطلب که کسی جز امیرمؤمنان علیه السلام دعوت را نپذیرفته و به آن پاسخ مثبت نداد را حذف کرده اند مانند ناقلان روایات شماره 373، 382، 383، 385 و روایت تاریخ کبیر بخاری که صفحه: 594 - 595 گذشت و برخی دیگر آن را به گونه های متفاوت - با تحریف فراوان - نقل کرده اند، چنان که ملاحظه می فرمایید:

روايت شماره 371: مَنْ یَضْمَنُ عَنِّی دَیْنِی، وَ مَوَاعِیدِی، وَ یَکُونُ مَعِی فِی اَلْجَنَّهِ، وَ یَکُونُ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی؟

روایت شماره 372: أَيُّكُمْ يَقْضِي عَنِّي دَيْنِي؟

روایت شماره 374: فَأَیُّکُمْ یُبَایِعُنِی عَلَی أَنْ یَکُونَ أَخِی وَ صَاحِبِی؟

روایت شماره 375: فَأَیُّکُمْ یُبَایِعُنِی عَلَی أَنْ یَکُونَ أَخِی وَ صَاحِبِی وَ وَارِثِی؟

روایت شماره 376: مَنْ يُبَايِعُنِي عَلَى أَنْ يَكُونَ أَخِي وَصَاحِبِي وَ وَلِيُّكُمْ مِنْ بَعدي؟

روایت شماره 377: فَأَيُّكُمْ يُوَازِرُني عَلَى هَذَا الأمرِ عَلَى أَنْ يَكُونَ أَخِي وَ وَصِيّي وَ خَليفَتي فيكُم؟

روایت شماره 378: و مَن يواخيني [منكم ] وَ یُوَازِرُنِی یَکُونُ وَلِیِّی وَ وَصِیِّی بَعْدِی وَ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی وَ یَقْضِی دَیْنِی؟

روایت شماره 379 مَنْ يُؤازِرُني على ما أنا عليه و يتابعني على أن يكون أخي وله الجنة؟

روایت شماره 380: فمن منكم يتابعني [يبايعني] عَلَی أَنْ یَکُونَ أَخِی وَ وَزِیرِی

ص: 2338

و وصيي و ينجز عداتي و قاضي ديني؟

روایت شماره 381: فَمَنْ یَقُومُ مِنْکُمْ یُبَایِعُنِی عَلَی أَنْ یَکُونَ أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی؟

روایت شماره 384: من يضمن عنّي ديني و يقضي عداتي و يكون معي في الجنة؟

روایت شماره 386: أيكم يقضي ديني و يكون خليفتي و وصتي من بعدي

روايت شماره 387: مَنْ یَضْمَنُ عَنِّی دَیْنِی، وَ مَوَاعِیدِی، وَ یَکُونُ مَعِی فِی اَلْجَنَّهِ، وَ یَکُونُ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی؟

صفحه 594 - 595: در کتاب التاريخ الكبير بخاری روایت تقطیع شده و مبهم چنین آمده است: (جمع رسول الله صلی الله علیه و اله منهم ثلاثين رجلاً على على من جمعت من أبي... فذكر الحديث) محقق کتاب گفته: در عبارت تغییر و سقطی واقع شده و معنای آن معلوم نیست!

صفحه 605: طبری و ابن عساکر و... روایت شماره 377 را از ابن اسحاق نقل کرده اند ولی در سیره ابن اسحاق به صورت کامل موجود نیست!

صفحه 733 - 734: در منابع فراوان از جمله صحیحین - هنگام نقل حديث رایت در نبرد خیبر - عبارات: «ليس بفرّار [بفارّ]»، «كراراً غير فرار»، «لا يولّى الدبر» که تعریض به فرار شیخین است و پس از جمله «لأعطينّ الراية رجلاً يحبّ الله و رسوله و يحبّه الله و رسوله ایراد شده، نیامده است.

صفحه 764 - 765: در روایات تصریح شده که ابوبکر و عمر در خیبر خود را پیش انداختند و در معرض آن قرار دادند که پیامبر صلی الله علیه و آله پرچم را به آن ها بدهد. ولی در روایات متعدد از ذکر نام آن دو اجتناب شده است. تعابیر روایات - در

ص: 2339

مورد کسانی که خود را پیش انداختند - متفاوت است و گاهی آمیخته با ابهام نقل شده، مانند «مردم»، «ما»، «اصحاب»، «گروهی از اصحاب» «قريش»، «مَن = کسانی» در روایات فتشرّف لها الناس فتطاول الناس لها، فتطاولنا لها، فاستشرف لها أصحابه.... جماعة من أصحابه، فتطاولت لها قريش، فاستشرف لها من استشرف.

صفحه 769 - 774 روایات فرار انهزام و شکست ابوبکر و عمر در منابع متعدد و معتبر آمده است ولی بخاری و مسلم اصلاً متعرض میدان رفتن ابوبکر و عمر نشده اند چه رسد به انهزام و شکست خوردن آن دو.

در روایات دیگران نیز سعی و تلاش در تحریف، حذف، و مبهم آوردن عبارات مشهود است؛ زیرا خواسته اند منقصت ابوبکر و عمر به چشم نیاید! مثلاً هنگام بیان انهزام ابوبکر با تردید و احتیاط از او یاد شده که:... أحسبه قال: أبا بكر فرجع منهزماً، يعنی: خیال می کنم که راوی گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله در جنگ خیبر ابوبکر را به میدان فرستاد ولی او شکست خورده بازگشت.

و در گزارشی دیگر شخص فراری به صورت مبهم: «رجلاً» ذکر شده!

و در منابع متعدد تصریح شده است که پس از فرار عمر از میدان رزم و بازگشت، او و یارانش به یکدیگر نسبت ترس و بزدلی داده و همدیگر را ترسو می خواندند، ولی عده ای آن را نقل نکرده و بعضی دیگر آن را این گونه تحریف کرده اند: پس از بازگشت او با مردم و مردم با او به گفتگو پرداختند! یا: پرچمدار مهاجران به یارانش نسبت کوتاهی و کندی می داد.

بعضی با عباراتی محترمانه بجای «فرار»، «انهزام» و «شکست» گفته اند: ابوبکر و عمر به میدان رفتند ولی فتح و ظفر حاصل نشد! و...

صفحه 793 عبارت طحاوی که درباره اعتبار دو روایت در ردّ شمس گفته:

ص: 2340

«و هذان الحديثان ثابتان، ورواتهما ثقات» در مشکل الآثار مطبوع نیست، با آن که به نقل بزرگان اهل تسنن گذشت.

صفحه 804 در مسند ابویعلی در روایت مربوط به نگهداری دختر حضرت حمزه علیه السلام - روایت شماره 592 - آمده: «و أمّا أنت يا علي، فأنا منك وأنت وصيّي» ولی بخش: «و أنت وصيّي» در بخاری و منابع دیگر نیامده است.

صفحه 809 - 813 ناقلان روایات تبلیغ برائت (آیات اول سوره توبه) توسط امیرالمؤمنین علیه السلام با دین خدا و سنت نبوی بازی کرده هر کس هر مقدار را خواسته حذف کرده و هر چه خواسته افزوده و به هر کیفیتی که مایل بوده نقل کرده است!! به عنوان مثال مقایسه کنید روایات شماره 596 - 597 را با یکدیگر یا روایات شماره 599 - 600 را با آن چه عسقلانی (صفحه 812) نقل کرده که عبارت: «ثم دعاه» از آن روی که حاکی از عزل ابوبکر بوده حذف شده است.

صفحه 814 - 815 در برخی از آن روایات آمده: (و أمر عليّاً أن ينادي بهؤلاء الكلمات) و عبارت موهم آن است که ابوبکر- که بنابر روایات ساختگی امیر الحاجّ شده بود - به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمان داد که تبلیغ برائت نموده و آن کلمات را در ملأ عام اعلان نماید!

تحریف گران به این اکتفا نکرده و با نادیده گرفتن اختصاص این فضیلت به امیرالمؤمنین علیه السلام و عزل ابوبکر - در ادامه افزوده اند: هرگاه علی علیه السلام خسته می شد ابوبکر آن را اعلام می نمود.

و یا آن که هرگاه صدای آن حضرت می گرفت ابو هریره آن را اعلام می نمود.

بلکه بعضی گفته اند: دیگران از جانب ابوبکر مأمور به این کار بودند و علی علیه السلام به آن ها پیوسته است!

ص: 2341

صفحه 819 - 820 در روایات معتبر نقل شده که: ﴿لا يؤدي عنِّي إلّا أنا أو على﴾ و ﴿لَنْ یُؤَدِّیَ عَنْکَ الّا أنْتَ أو رَجُلٌ مِنْکَ﴾ يا عبارات مشابه آن.

عده ای آن را تحریف کرده و به: (إلّا أنا أو رجل من أهل بيتي) يا: (من أهلي) يا: (إلّا رجل من قومي) تغيير داده اند به شرحی که گذشت.

صفحه 854 - 858 در فضیلت سدّ الابواب فقط یکی از روایات ابن عمر بررسی شد که به کیفیت های گوناگون نقل و تلاش شده که چیزی واضح بیان نشود. ناقلان در چهار نقل،اول به جمله ای کوتاه: «این خانه اوست»، «این خانه اوست کنار خانه پیامبر صلی الله علیه و آله» و... اکتفا نموده و مطلبی که فوق العاده اهمیت داشته و در کیفیت پنجم و ششم گذشت - یعنی بستن درب خانۀ همۀ اصحاب مگر درب خانه علی علیه السلام- را ذکر نکرده اند.

صفحه 889 بخاری در تاريخ روايت: « لاَ یَحِلُّ اَلْمَسْجِدَ لِجُنُبٍ إِلاَّ لِمُحَمَّدٍ [صلی الله علیه و آله] و آل محمد [صلی الله علیه و آله] را این گونه نقل نموده: «لا يحلّ المسجد لجنب إلا لكذا».

صفحه 891 - 892 در مسند اسحاق بن راهويه آمده: «وجّهوا هذه البيوت عن المسجد؛ فإني لا أحلّ المسجد لحائض ولا جنب إلا لمحمد و آل محمد».

ولی در منابع متعدد بخش: «إلّا لمحمد وآل محمد صلی الله علیه و آله» را حذف کرده اند، چنان که در سنن بیهقی نیز بدان اشاره شده است

صفحه 923 - 924 در مناشده امیرالمؤمنین علیه السلام - روایت شماره 657 - آمده: فَأَنْشُدُكُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِيكُمْ أَحَدٌ لَهُ زَوْجَةٌ مِثْلُ زَوْجَتِي فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ [صلی الله علیه و آله] سَيِّدَةِ نِسَاءِ أَهْلِ اَلْجَنَّةِ [هذه الأمة] غَيْرِي؟ قَالُوا: اللَّهُمَّ لاَ.

ولی در نقل ابن عساکر دمشقی قسمت «سَیِّدَهُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّهِ [هذه الأمّة]» حذف شده است.

ص: 2342

صفحه 931 در روایت معتبر شماره 658 گذشت که امام مجتبی فرمود: ﴿یا أیهَا النَّاسُ! لَقَدْ فَارَقکُم رَجُلٌ مَا سَبقَهُ الاوّلُونَ وَ لاَ یدرِکُهُ الآخِرُونَ﴾، ای مردم، کسی از شما جدا شد که کسی از گذشتگان بر او پیشی نگرفته و کسی از آیندگان نیز به رتبه او نخواهد رسید.

در صحیح ابن حبان كلمه «الأولون» را از روایت انداخته اند تا برتری امیر مؤمنان علیه السلام بر صحابه روشن نگردد و کسی به این نقل معتبر و مهم استناد ننماید.

دفتر سوم، صفحه 968 در روایت معتبر شماره 676 گذشت که: «از میان شما کسی بر تأویل قرآن خواهد جنگید همان گونه که من بر تنزیل آن جنگیدم». هر کسی خیال می کرد حضرت او را نام می برند، ابوبکر پرسید: آیا آن شخص من هستم؟ حضرت فرمود: «نه»، عمر گفت: من هستم؟ حضرت فرمود: «نه، او کسی است که به وصله زدنِ نعلين من مشغول است» یعنی علی علیه السلام.

بعضی این حدیث را از همین راوی - یعنی ابوسعید خُدری - روایت کرده اند ولی فقط سطر اول حدیث را نقل کرده و دنباله اش را- که دلالت دارد این مطلب درباره امیرالمؤمنین علیه السلام بوده است - حذف نموده اند.

صفحه 977 - 978 نظیر تحریف گذشته در روایتی مشابه در منابع مختلف تکرار شده، و برخی تحریف نام شیخین را به «صحابه» یا «مردم» بر آن افزوده اند.

صفحه 998 بخاری در تاریخ روایت شماره 695 را نقل نموده و ذیل آن - یعنى جمله: «فوال من والاهم وعاد من عاداهم» - را ذکر نکرده است.

پاورقی صفحه 1176 در روایت آمده و قال: علیه السلام-: اللهم عافني مما ابتليت به طلحة والزبير من قتل المسلمين در البداية والنهاية «من قتل المسلمين» حذف شده.

ص: 2343

صفحه 1068، 1260 - 1261 در روایت 786 گذشت که: عن زرّ أنه سمع عليّا علیه السلام يقول: أنا فقأت عين الفتنة، و لولا أنا ما قتل [قوتل] أهل النهروان و أهل الجمل.

در برخی از مصادر (أهل الجمل) حذف شده و در برخی دیگر (أهل الجمل) تبدیل به عبارت مبهم (فلان و فلان و فلان) شده است

پاورقی صفحه 1232 - 1233 در منابع تاریخی آمده که در جنگ جمل هنگامی که بنی اسد و بنی طی پیشنهاد پیوستن به لشکر امیرالمؤمنین علیه السلام را دادند، آن حضرت نپذیرفت و به آنان فرمود: «اِلْزَمُوا قَرَارَکُمْ فَفِی اَلْمُهَاجِرِینَ کِفَایَةٌ».

این عبارت دلالت بر کثرت مهاجران در لشکر آن حضرت دارد ولی در البداية والنهاية 263/7 «في المهاجرين كفاية» تحریف شده به: في من معي كفاية! و غرض از این تحریف روشن است که آن ها منکر حضور معظم صحابه در لشکر امیرالمؤمنین علیه السلام هستند به شرحی که گذشت.

صفحه 1247 در روایت شماره 822 آمده: أمر علىٌّ بقتال الناكثين والقاسطين والمارقين. ولی برخی نام مبارک امیرالمؤمنین علیه السلام را از روایت حذف کرده اند.

صفحه 1247 در روایت شماره 823 به نقل از عمار آمده: ان رسول الله أمر عليّا [علیه السلام] بقتال الناكثين.... ولی برخی نام امیرالمؤمنین علیه السلام را از روایت حذف کرده و آن را این گونه نقل کرده اند که عمار گفت: أمرني رسول الله صلی الله علیه و آله بقتال الناكثين والقاسطين والمارقين يا: أمرت أن أقاتل الناكثين والقاسطين والمارقين

صفحه 1248 - 1249 نظیر تحریف گذشته درباره ابوایوب انصاری و روایت او اتفاق افتاده است.

ص: 2344

صفحه 1250 - 1251 در روایات، خوارج «شرّ الخلق والخليقة» و قاتلانشان «خير الخلق والخليقة» و... معرفی شده اند، در بسیاری از منابع بخش: «خیر الخلق والخليقة» از روایت حذف شده و کمتر کسی حاضر شده که آن را نقل نماید.

صفحه 1252 در روایات دیگر آمده است: «یقتل هذه العصابة خير أمتي» و يا: خیر اُمتي [من] بعدي»، یعنی گروه خوارج را بهترین امت من و بنابر نقلی: بهترین امت پس از من می کشد که اشاره به امیرمؤمنان علیه السلام است.

ولی برخی تعبیر: «[من] بعدي» را حذف کرده و برخی دیگر علاوه بر آن «خیر» را تبدیل به «خیار» کرده و گفته اند: «یقتلهم خيار أمتي» تا از اهمیت مطلب کاسته و امیرمؤمنان علیه السلام بهترین امت پس از پیامبر صلی الله علیه و آله» معرفی نشود بلکه «بهترین امت» وصف مجموع کسانی باشد که خوارج را می کشند.

صفحه 1254 - 1255 در روایت معتبر شماره 811 صفحه 1081 - 1082 گذشت که در منابع فراوان با اسناد معتبر از عمار نقل شده که می گفت:

وَ اللَّهِ لَوْ هَزَمُونَا حَتَّی یَبْلُغُوا بِنَا سَعَفَاتِ هَجَرَ لَعَلِمْنَا أَنَّا عَلَی الْحَقِّ وَ أَنَّهُمْ عَلَی الْبَاطِلِ. وفي رواية: لعلمت أن صاحبنا على الحق وهم الباطل.

برخی همین روایت را به نقل از همین راوی تحریف نموده و به جای لفظ «صاحبنا» که مراد امیرالمؤمنین علیه السلام است لفظ «مصلحينا» بکار برده اند، که مفاد کلام این می شود که «مصلحین ما بر حق هستند» و برخی دیگر آن را به عبارت: «مصلحتنا على الحق» تغییر داده اند!

صفحه 1255، 1275 در منابع معتبر عامه آمده: «ويح عمار تقتله الفئة الباغية، عمار يدعوهم إلى الله - أو إلى الجنة - و يدعونه إلى النار» بعضی دست به تحریف زده و جمله: «تقتله الفئة الباغية» را از روایت حذف کرده اند!

ص: 2345

شگفت آن که عسقلانی ادعا کرده ظاهراً بخاری خودش به جهت نکته دقیقی آن را عمداً حذف کرده است!

صفحه 1255 بخاری در تاریخ روایت گذشته را به گونه ای نقل می کند که از آن مطلبی استفاده نشود؛ زیرا نامی از عمار نمی برد و به نقل از عبدالله بن عمرو بن العاص گفته: سمعت النبی صلی الله علیه و آله: «تقتله الفئة الباغية».

صفحه 1255 - 1256 در برخی از مصادر کلام امیرالمؤمنین علیه السلام در مذمّت لشکر جمل و خوارج این گونه آمده: لقد علمت عائشة بنت أبي بكر أن جيش المروة و أهل النهروان [النهر] ملعونون على لسان محمد صلی الله علیه و آله.

که «جيش المرأة» تبدیل به: «جيش المروة» شده است.

و در روایت طبرانی به نقل «أهل النهروان» اكتفا و بقیه حذف شده است!

صفحه 1256 - 1259 روایات مربوط به «ذو الثدية» بسيار مشوّش نقل شده و كاملاً روشن است که ناقلان نخواسته اند فضیلت امیرالمؤمنین علیه السلام آشکار گردد.

صفحه 1259 - 1260 در روايات كلاب حوأب نكات مهمی بوده که از آن حذف شده که به دو مورد اشاره می شود:

الف) در کلام پیامبر صلی الله علیه و آله تصریح شده: «و هي في فئة باغية» که از آن استفاده می شود عایشه در گروه تجاوزگر است.

ب) عایشه می گوید: ثم دعا علياً فناجاه بما شاء، يعني: پيامبر امیرالمؤمنین علیه السلام را خواست و آهسته هرچه می خواست به او فرمود.

اسکافی معتزلی می گوید: آیا بیانی روشن تر از این وجود دارد که علی علیه السلام در تمام برنامه هایش فقط تابع دستور پیامبر صلی الله علیه و آله بوده است؟!

ص: 2346

پاورقی صفحه 1322 در روایتی از حذیفه اشاره شده که ابوموسی اشعری از منافقين ليلة العقبه بوده است. در برخی از منابع از ابوموسی نامی برده نشده و یا به عنوان «رجل من أهل العقبة» از او یاد شده است.

و از آن شگفت تر آن که در برخی از مصادر حدیثی «حربُ لله و لرسوله» در عبارت «أشهد بالله أن اثنى عشر منهم حرب لله و لرسوله في الحياة الدنيا ويوم يقوم الأشهاد تبدیل به حزب الله و رسوله» شده است!!

دفتر چهارم، صفحه 1460 - 1461 در روایت شماره 915 آمده است: پیامبر صلی الله علیه و آله در بیماری وفات فرمود: «ادعو لي عليّاً» یعنی: به علی بگویید بیاید که با او کار دارم عایشه گفت: به ابوبکر نگویم بیاید؟ حفصه گفت: به عمر نگویم بیاید، ام الفضل (زن عموی پیامبر صلی الله علیه و آله) گفت: به عباس نگویم بیاید، حضرت در پاسخ هر کدام فرمود: بیاید. هر سه نفر حاضر شدند هنگامی که حضرت سر مبارک را بلند کرد و علی علیه السلام را ندید سکوت اختیار کرده و حرفی نزد.

عمر رو به حاضرین کرد و گفت: بلند شوید، اگر حضرت با ما کاری داشت می گفت. این مطلب سه بار اتفاق افتاد.

در سنن أبي داود کلام اخیر عمر حذف شده است!!

صفحه 1607 - 1608 در روایات شماره 1090 تا 1097 ویژگی های علی علیه السلام به روایت سعد بن ابی وقاص به گونه های مختلف نقل شده است. در روایت ضیاء مقدسی - روایت شماره 1091 - حدیث منزلت، حدیث رايت، حدیث غدیر ذکر شده و راوی می گوید: مطلب چهار می را که سعد گفت من فراموش کرده ام. مطلبی که راوی فراموش کرده - یا خود را به فراموشی زده! - بنابر نقل ابن ابی لیلی از سعد بن ابی وقاص حدیث طیر است.

ص: 2347

حال این پرسش پیش می آید که چرا در نقل صحیح مسلم و دیگران، حدیث غدیر و حدیث طیر ذکر نشده؟! آیا این از تحریفات امانت داران سنت نبوی نیست؟!

صفحه 1632 در منابع،متعدد عزل ابوبکر از ابلاغ آیات سوره توبه واضح نقل نشده و از ابوبکر با کنایه با عنوان «فلاناً» یاد شده است!

صفحه 1663 - 1670 با آن که پیامبر صلی الله علیه و آله در حجة الوداع - در ضمن خطبه ای که حدیث ثقلین را بیان نمود - فرمود که حاضرین مطالب را به غائبین اطلاع دهند. ولی بسیاری از ناقلان، حدیث ثقلین را کاملاً از خطبه ساقط نموده، و به نقل برخی از بخشهای دیگر آن اکتفا کرده اند.

برخی از آنان لفظ «عترتی» را از آن انداخته و فقط تمسک به قرآن را این گونه نقل کرده اند: و قد تركت فيكم ما لن تضلّوا بعده إن اعتصمتم به: كتاب الله!

و گروهی دیگر لفظ «عترتي» را تبدیل به: «و سنّة نبيّه» يا: «و سنة نبيكم» و... نموده اند.

و شگفت آن که برخی نقل کرده اند: «إني تارك فيكم الثقلين، أحدهما أكبر من الآخر... و در ادامه نامی از عترت نبرده و به ذکر کتاب الله اکتفا نموده اند!!

در نقل صحیح مسلم و برخی دیگر منابع اهل تسنن از زید بن ارقم- گذشته از عدم نقل حدیث غدیر که در کنار حدیث ثقلین بیان شده - مطلب به گونه ای تحریف و نقل شده که فقط سفارش به رعایت حقوق اهل بیت علیهم السلام از آن فهمیده شود نه تمسک به آنان!

دفتر پنجم، صفحه 1775 برخی برای حفظ قانون اشتراک دست به تحریف لفظی روایت جابر: «علىُ خير البشر» زده و با افزودن لفظ «مِن» قبل از «خیر

ص: 2348

البشر» وانمود کرده اند که امیرالمؤمنین علیه السلام یکی از بهترین انسان هاست نه این که بهترین انسان باشد. با آن که روایات معتبر به نقل از جابر فاقد لفظ «مِن» است.

آنان روایت تحریف شده را از اعمش از عطیه از جابر نقل کرده اند، و در برخی از منابع روایت به همین سند از جابر نقل شده و فاقد لفظ «مِن» است!

و به جابر نسبت داده شده که گفته است: كنّا نعدّ علياً من خيرنا.

اما این مطلب که به جابر نسبت داده شده گذشته از منافاتش با روایات دیگر چون مطلب روشنی بوده، جابر نیازی به گفتن آن نداشته است.

صفحه 1775 - 1776 گذشت که حاکم حدیث: «عليٌّ خير البشر» را در مستدرک نقل نموده و دیگران بر او انکار کرده اند که چرا چنین حدیثی را روایت کرده این حدیث نظیر حدیث طير سبب تقویت عقیده شیعه است!

ولی در مستدرک موجود اثری از این حدیث نیست!!

صفحه 1836 عمر ادعا کرده پیامبر صلی الله علیه و آله آیه شریفه ﴿وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفَى بِاللَّهَ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ﴾ [الرعد (13): 43] را - که از فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام بشمار می رود - این گونه قرائت نموده: (و مِن عندِهِ علم الكتاب) یعنی: دانش کتاب از جانب خداست!

صفحه 1916 ترمذی درباره حدیث معتبر شماره 1284: «هر کس مرا و این دو و پدر و مادرشان را دوست بدارد روز قیامت در درجه من خواهد بود» گفته: هذا حديث حسن غريب، لا نعرفه من حديث جعفر بن محمد [صلی الله علیه و آله] إلّا من هذا الوجه.

در نقل ذهبی عبارت: (حدیث حسن غریب) از آن افتاده و اینگونه نقل شده: قال الترمذي: لا يعرف إلّا من هذا الوجه.

ص: 2349

در همین دفتر، صفحه 2226 امتناع عده ای از محدّثین، مفسرین و... از نقل شأن نزول آیه شریفه نجوا و نقل فضیلت مولا گذشت

صفحه 2227 نقل شده که... (عده ای صدقه داده و با پیامبر صلی الله علیه و آله مناجات نمودند و (برخی) گمان می کنند که جز یکی از مهاجران اهل بدر کسی به آیه نجوا عمل نکرده است) که گذشته از دروغی که در عمل دیگران به آیه گفته شده، از بردن نام مبارک امیرالمؤمنین علیه السلام امتناع و با تعبیر: «یکی از مهاجران اهل بدر» از آن حضرت یاد شده است.

پاورقی صفحه 2393 خواهد آمد که روایت: «مکتوب على العرش: لا إله إلّا أنا وحدي، لا شريك لي محمد عبدي و رسولي، أيّدته بعلي، و ذلك قوله: ﴿هُوَ الَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِینَ﴾ علي وحده» بنابر نقل کنجی شافعی در تفسیر ابن جریر طبری وجود داشته ولی در نسخه مطبوع یافت نشد.

و در تفسیر الدر المنثور نیز بخش اخیر آن - یعنی: «علي وحده» - حذف شده با آن که روایت را از تاریخ مدينة دمشق ابن عساکر نقل کرده است.

پاورقی صفحه 2415 جمله «أيّدته بعلي» - در روایت گذشته - در برخی از منابع به: أيّدته بعلمي! تحریف شده است.

پاورقی صفحه 2595: در المعجم الكبير طبرانى بخش اخیر کلام امام مجتبى علیه السلام كه فرمود: «و إنما كان يذكره - يعني النبي صلی الله علیه و اله كان يذكر عليا علیه السلام - بغاية الجلالة والعظمة» حذف و این گونه ذکر شده: قال:... و ذكر الحديث.

ص: 2350

11

[1783 /3] در کلام ابن قتیبه دینوری (متوفی 276) آمده است:

سلامتی (دین) تو در آن است که نه به دوستی علی و نه به دشمنی علی خود را هلاک نگردانی... به جایگاه او نسبت به پیامبر صلی الله علیه و آله تربیت او بر دست آن،حضرت برادر و داماد آن حضرت بودن صبر و استقامت او در مبارزه با دشمنان از خودگذشتگی در جنگ ها، جایگاه رفیع او در دانش، دین، شجاعت و فضیلت به همه این امور معترف باشی و او را محترم شماری ولی با شنیدن فضائل بسیارش او را از مرتبه ای که بهترین گذشتگان (صحابه و تابعین) برای او قائل بوده اند بالاتر نبری (و او را بر دیگر صحابه ترجیح ندهی) چون:

[الف)] گذشتگان، علی و دیگر صحابه را بهتر (از ما) شناخته اند.

[ب)] مطالبی که مورد اتفاق آن ها باشد جای شک و تردید نیست.

[ج)] گاهی در نقل احادیث تحریف روی می دهد. (1)

از التزام به آن ابا داشته و یا آن را توجیه می کنند.

به عنوان نمونه رجوع شود به گفتگوی سعد بن ابی وقاص و معاویه، سعد گفت: سمعت رسول الله يقول لعلي: «أنت مع الحق، والحقّ معك حيث ما دار» معاویه پاسخ داد: چقدر سزاوار ملامت هستی! تو این کلام را از پیامبر شنیدی و دست از یاری علی برداشتی؟! اگر من این سخن را شنیده بودم تا جان در بدن داشتم خدمتکار علی بودم! (1)

ب) چنان که مکرر گذشت هیچ اجماعی در کار نیست.

ج) با احادیثی که اعتراف دارید بدون تحریف نقل شده چه کرده اید؟!! آری؛ شما از پذیرفتن مسلّمات هم امتناع می نمایید و ادعای وقوع تحریف بهانه ای بیش نیست. (2)

تفتازانی در پاسخ از استدلال شیعه به نصوص واضح و روشن می نویسد:

[1784 /4] اگر حدیث غدیر و منزلت متواتر و دلالت آن تمام بوده چرا بر بزرگان صحابه مخفی ماند؟ چرا به آن استدلال نکردند؟

چرا کار به توقف (نزاع، تشاجر و اختلاف در امر خلافت) کشید؟ (3)

و پاسخ او گذشت. (4)

ص: 2354

او در پاسخ از استدلال شیعه به روایات اهل تسنن در تفسیر آیه شریفه: ﴿ قُل لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾ [الشوری (42): 23] گفته:

[1786 /6] چون شیعه را در این مقام الزام اهل سنت منظور است بدون ملاحظه جميع روایات ایشان، این مقصود حاصل نمی شود و به یک روایت ایشان الزام نمی خورند و اگر شیعه اهل سنت را تنگ نمایند از کتاب الله و اقوال عترت وجوب محبت خلفای ثلاثه ثابت می توانند کرد. قوله تعالی: ﴿يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ﴾ [المائدة (5): 54] بالاجماع این لفظ در حق مقاتلین مرتدین واقع است و این ها [یعنی خلفای ثلاثه] سرکرده مقاتلین مرتدّین بودند و کسی را که خدا دوست دارد واجب المحبّة است و على هذا القياس. (1)

الخلفاء بعد ذلك - أي بعد سماع هذه الآية والعلم باستخلاف الله تعالى اياهم - فأولئك هم الكاملون في الفسق. (1)

در حالی که این روایت در سنن ترمذی نیست و در حاشیه کتابش نیز به این نکته تذکر داده شده است!

[1793 /13] دهلوی در پاسخ از استدلال شیعه به روایت: «اللهم أدرِ الحق معه حَيثُ دار» به روایتی جعلی استناد نموده و گفته:

و در حق عمر نیز صحیح بلکه مشهور شده: الحق بعدي مع عمر حيث کان، بلکه در حق عمر اخبار است به ملازمت حق با عمر و در حدیث حضرت امیر دعاست به اداره حق با او و در اخبار و دعا فرقی است غیر خفی... چون شیعه در این مقام تمسک به روایات اهل سنت و الزام ایشان منظور دارند لابدّ جميع روایات ایشان را قبول باید کرد. (1)

بقیه روایات آن ها را بپذیریم. (1)

محدث دهلوی در پاسخ از استدلال شیعه به حدیث ثقلین - گذشته از تحریف معنوی حدیث به تعمیم عترت به غیر معصومین علیهم السلام- چند حديث ساختگی ذکر کرده از جمله گفته:

[1794 /14] این حدیث هم صحیح است: عليكم بسنّتی وسنة الخلفاء الراشدين المهديين من بعدي تمسكّوا بها و عضّوا عليها بالنواجذ

[1795 /15] و در ادامه گفته:

در حدیث صحیح وارد است خذوا شطر دينكم عن هذه الحميراء يعنى بگیرید نصف دین خود را از این حمیرا و اشاره به عایشه فرمود.

واهتدوا بهدي عمار و تمسكوا بعهد ابن أمّ عبد: روش آموزید به روش عمار و محکم گیرید وصیت ابن مسعود را.

وأعلمكم بالحلال والحرام معاذ بن جبل.

و أمثال ذلك كثيرة خصوصاً قوله: اقتدوا باللذين من بعدى أبا بكر و عمر. پیروی کنید به آن دو شخص که پس از من باشند ابوبکر و عمر که به درجه شهرت و تواتر معنوی رسیده. (2)

شگفتا که دهلوی برای مقابله با شیعه از راه تدلیس وارد شده و از رسوایی نزد اهل دانش هم باکی ندارد، حدیث بیسند مربوط به عایشه را- که مزنی و ذهبی گفته اند: ما چنین حدیثی سراغ نداریم - حدیث صحیح، و نیز حدیث باطل و جعلی اقتدا به شیخین را مشهور و متواتر معرفی می نماید!

[1796 /16] دهلوی در ردّ حدیث تشبیه امیرالمؤمنین علیه السلام به انبیا علیهم السلام می نویسد:

در احادیث صحیح اهل سنت تشبیه ابوبکر به ابراهیم و عیسی [علیهما السلام] و تشبيه عمر به نوح و موسی [علیهم السلام ] مروی شده... بلکه اگر در کتب اهل سنت تفحص واقع شود آن قدر احادیث داله بر تشبیه با [به ظ] انبیا علیهم السلام که در حق شیخین مروی و ثابت است در حق هیچ یک از معاصرین ایشان ثابت نیست. (1)

و گذشت که ابن تیمیه در برابر حدیث منزلت گفته:

تشبيه علی [علیه السلام] به هارون [علیه السلام] بالاتر از تشبیه ابوبکر به ابراهیم و عیسی [علیهما السلام] و عمر به نوح و موسی [علیهما السلام] نیست؛ زیرا این چهار پیغمبر از هارون [علیه السلام] برترند بلکه هریک از ابوبکر و عمر به دو پیغمبر تشبیه شده اند نه به یکی! (2)

روایات نزد خودشان هم اعتباری ندارد چه رسد که قابل قیاس با حدیث متواتر ثابت و مسلّم منزلت باشد. (1)

دهلوی در ادامه - پاسخ از استدلال شیعه به حدیث تشبیه - ادعا نموده که: (شيخين حامل کمالات نبوت بوده اند) و برای اثبات این مدعا روایتی را به شیعه نسبت داده و گفته:

[1797 /17] و در حدیثی که شیعه نیز در کتب خود آورده اند - و هو قوله صلی الله علیه و آله: إنك يا على تقاتل على تأويل القرآن كما قاتلتم على تنزيله - اشاره به این... امتیاز است؛ زیرا که مقاتلات شیخین همه بر تنزیل قرآن بود پس گویا زمان شیخین بقیه زمان نبوت بود. (2)

نگارنده گوید: شایان ذکر است که دهلوی در ردّ حدیث: «لعن الله عن تخلّف من جيش أسامة» می نویسد:

اعتبار حدیث نزد اهل سنت به یافتن حدیث در کتب مسنده محدثین است مع الحكم بالصحة و حدیث بیسند نزد ایشان شتر بی مهار است که اصلاً گوش به آن نمی نهند. (1)

در حالی که بسیاری از روایاتی که او بدان استناد کرده نزد اهل تسنن هیچ اعتباری ندارد چه رسد به دیگران!

[1798 /18] در ضمن روایتی معتبر آمده است که: امام مجتبی علیه السلام به معاوية بن حُدَيج [خدیج] که به امیرالمؤمنین علیه السلام جسارت و بی ادبی کرده بود - فرمود: گرچه گمان ندارم در قیامت پدرم را ملاقات نمایی ولی اگر او را ببینی در کنار حوض پیامبر صلی الله علیه و آله با عصایی خاردار می ایستد و کفار و منافقین را از آن دور می نماید. (1)

[1799 /19] ذهبی از مفاد کلام امام مجتبی علیه السلام غفلت یا تغافل نموده و می نویسد:

معاوية بن حُدَيج [خديج] عثمانی بوده و بین او و اهل بیت جنگ واقع شده و به روی یکدیگر شمشیر کشیده اند. اگر این روایت صحيح باشد باز وظیفه ما سکوت و استغفار برای صحابه است (2).

آیا او توجه ندارد که حضرت با استناد به فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله به همین صحابی می فرماید: تو بر حوض کوثر وارد نمی شوی تا پدرم را ببینی! و بر فرض که او را ببینی امثال تو را با چوبدستی از نوشیدن از کوثر منع می نماید.

آرى حبّ الشيء يعمي و يصمّ؛

﴿فَإِنَّهَا لاَ تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِن تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُور﴾ [الحج (22): 46].

ص: 2365

پیامبر صلی الله علیه و آله ثابت است (که محبوب ترین زن و مرد نزد آن حضرت، عایشه و پدرش هستند).

صفحه 244، 422 محبّ طبری که اعتبار روایت: «عليّ وليّكم بعدي» را پذیرفته در اشکال بر آن و اشکال بر حدیث غدیر و... می گوید:

روایات خلافت ابوبکر نزد همه صحیح است واین روایات (که شیعه به آن استدلال می کند) اگر معتبر باشد و بعضی آن را صحیح بدانند نمی تواند با آن روایات که مورد اتفاق است (برابری و) معارضه نماید (زیرا همه آن را صحیح نمی دانند)

صفحه 246 و 375 و نیز می گوید:

پذیرفتن آن مستلزم مفسده عظیم و طعن بر امت است که بر گمراهی اجتماع کرده و در پذیرفتن خلافت ابوبکر به خطا رفته اند!

صفحه 364 بعضی گفته اند:

بر فرض که دلالت حدیث غدیر تمام باشد این خبر واحد است و نمی تواند در مقابل اجماع قرار گیرد.

صفحه 370 ابن تیمیه می گوید:

دلیل ساختگی بودن عبارت: «اللهم وال من والاه وعاد من عاداه» آن است که حق دائر مدار هیچ کس جز پیامبر صلی الله علیه و آله نیست.

اگر این مطلب تمام باشد باید همه همیشه از علی پیروی کنند

صحابه در مواردی با او نزاع کرده و نظریه ای بر خلاف او دارند.

قرآن دلالت بر آن دارد که مؤمنان با یکدیگر برادرند حتی اگر با هم بجنگند و به یکدیگر ستم کنند.

ص: 2368

صفحه 373 و نیز ابن تیمیه می گوید:

«اللهم انصر من نصره» نيز خلاف واقع است؛ زیرا عده ای در جنگ صفین به یاری علی [علیه السلام] شتافتند ولی یاری نشدند و عده ای او را یاری نکردند ولی خوار نگشتند (و خدا آن ها را یاری کرد)....

صفحه 382، 463 برخی به ادعای شهادت تاریخ بر مقصود از حدیث غدیر و منزلت گفته اند:

اگر پیامبر صلی الله علیه و آله در حدیث غدیر و غیر آن فرموده بود: «علی خلیفه من است» باید واقع می شد؛ زیرا آن چه او بفرماید وحی الهی است و خدا خُلف وعده نمی فرماید و همین مطلب در حدیث منزلت جاری است اگر مراد از آن جانشینی بلافصل پس از پیامبر صلی الله علیه و آله بود باید واقع می شد پس معلوم شد مراد از حدیث خلافت و جانشینی نیست.

صفحه 387 با توجه به این که ظهور حدیث غدیر در ولایت فعلی امیرالمؤمنین علیه السلام است، ابن تیمیه می گوید:

با وجود پیامبر صلی الله علیه و آله که علی [علیه السلام] خلیفه نبوده است تا به مردم از خودشان سزاوارتر باشد!

و محدّث دهلوی می نویسد:

شرکت [حضرت] امیر [علیه السلام] با آن حضرت صلی الله علیه و آله در تصرف، در حین حیات آن حضرت ممتنع بود پس این ادل دلیل است بر آن که مراد وجوب محبت اوست. در اجتماع تصرفین محذورات بسیار است

دفتر دوم، صفحه 550 ابن الجوزی در برخی از روایات تقدم اسلام امیر مؤمنان علیه السلام اشکال کرده که:

ص: 2369

با روایات تقدّم اسلام حضرت خدیجه [علیها السلام] ابوبکر و زید سازگار نیست.

صفحه 559 بعضی برای اشکال در تقدّم اسلام امیر مؤمنان علیه السلام ادعا کرده اند:

تقدّم اسلام ابوبكر مشهور یا اجماعی است

صفحه 626 ابن کثیر دمشقی در احادیث اخوت اشکال کرده که:

در متن برخی آمده: «تو برادر، وارث، جانشین و بهترین امیر پس از من هستی» این با روایات مسلم و بخاری و بقیه منابع مخالف است

صفحه 791 - 792 و دفتر چهارم صفحه 1698 ملا علی قاری می نویسد:

از علائم ساختگی بودن روایت آن است که ادعا شود امری ظاهر از پیامبر صلی الله علیه و آله در حضور همه اتفاق افتاده ولی آن ها بر کتمان آن اتفاق نموده اند... مانند ادعای آن که پیامبر صلی الله علیه و آله هنگام بازگشت از حجة الوداع دست علی [علیه السلام] را گرفت و فرمود: «این وصی من، برادر من، و جانشین پس از من است به سخن او گوش دهید و فرمانبردار او باشید»... و آن که خورشید برای علی [علیه السلام] بعد از نماز برگشت و همه مردم دیدند؛ در حالی که این مطلب شهرت عظیمی ندارد و جز اسماء بنت عميس کسی آن را نقل نکرده است.

صفحه 889 - 890 بخاری روایت شماره 634 را که در آن آمده: «لا يحلّ المسجد لجنب إلّا لمحمد [صلی الله علیه و آله] و آل محمد [علیهم السلام] - با روایت مربوط به باز گذاشتن درب خانه ابوبکر معارض دانسته و روایت اخیر را بر آن ترجیح داده است.

ص: 2370

دفتر سوم،

مسلّم دانستن عدالت صحابه و معیار قرار دادن آن برای سنجش اخبار و آثار

صفحه 1166 گفته اند: سکوت از مشاجرات صحابه بهتر یا لازم است خدا دست ما را به خون آنان آلوده نکرده پس ما زبان خویش را به آن آلوده نسازیم!

ما باید امر آنان را به خدا واگذار نماییم. اصلاً چه ربطی به دیگران دارد که بخواهند در نزاع های صحابه دخالت کنند؟!

صفحه 1178 - 1179 در روایات قتال ناکثین و قاسطین اشکال نموده و فقط بخش مربوط به خوارج نهروان را پذیرفته اند.

صفحه 1187 گفته اند: جنگ های صحابه از روی هوی و هوس نبوده بلکه برای اصلاح و از روی تأویل و استنباط بوده، گرچه در این اجتهاد خطا کرده باشند (پس آن چه در مذمت آن ها نقل شده درست نیست و اگر صحیح و معتبر هم باشد باید توجیه شود).

به عنوان مثال، گفته اند: در قضیه نبرد جمل، سران تصمیم جنگیدن نداشتند، قصد اصلاح داشتند ولی کودکان دو لشکر به یکدیگر ناسزا گفتند، و سپس... برده هایی که در دو لشکر بودند پی آن را گرفتند و نادانان به آنان پیوستند در نتیجه آتش جنگ شعله ور شد. (صفحه 1119 - 1120)

و برخی گفته اند: هر گروهی خیال می کرد که گروه دیگر می خواهد به او نیرنگ بزند و ناگهان بین آن ها جنگ درگرفت. (صفحه 1120)

و بر این اساس برخی مسئولیت جنگ را بر عهده دیگران انداخته اند برعهده پیروان عبدالله بن سبا يا بنوضبه و بنوالازد، (صفحه 1129 - 1131)

ص: 2371

یا اصلاً مسئولیت آن را برعهدهٔ قضا و قدر انداخته اند! (صفحه 1155)

صفحه 1226 انکار حضور معظم صحابه در جبهۀ امير المؤمنين علیه السلام، يعنى میزان حق و باطل عمل صحابه است و برای صحابه مسلّم نبوده که حق به جانب امیرالمؤمنین علیه السلام است تا او را یاری،نمایند در نتیجه ما هم نمی توانیم حق را مطلقا و به صورت کامل در جانب آن حضرت بدانیم!

و پاسخ آن گذشت.

دفتر پنجم، صفحه 1750 گذشت که ابن کثیر گفته:

هرکس چنین گمانی داشته باشد که پیامبر صلی الله علیه و آله وصیت به جانشینی علی [علیه السلام] نموده و صحابه با آن مخالفت کردهاند، به آنان نسبت (خیانت، فسق و) فجور و توطئه بر دشمنی با پیامبر صلی الله علیه و آله و مخالفت صریح و ضدّیت با فرمان و نصّ صریح آن حضرت داده کسی که کارش بدینجا کشید - به اتفاق پیشوایان و بزرگان - از اسلام خارج و ریختن خون او از ریختن شراب حلال تر است!

در واکنش 12 خواهد آمد که مخالفان، فراوان در پاسخ از دلائل محکم شیعه و روایات مورد اتفاق فریقین روایات ساختگی مربوط به خلفا و صحابه را مطرح کرده و مدعی تعارض آن با دلائل شیعه شده اند. (1)

ص: 2372

12

دلائل شیعه آن روایات ساختگی مربوط به خلفا و صحابه را مطرح کرده و مدعى تعارض آن با دلائل شیعه شدند.

به عنوان نمونه جوزقانی [جورقانی] (متوفای 543) در ردّ و انکار روایات فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام به روایات جعلی مربوط به خلافت ابوبکر استدلال کرده،

و در انکار تقدّم ایمان آن حضرت به روایات ساختگی در تقدم اسلام ابوبکر،

و در انکار روایت برتری آن حضرت به روایات جعلی برتری شیخین و یا کلام بی جای ابن عمر (1)

و در انکار روایت لزوم همراهی با امیرالمؤمنین علیه السلام در قتال ناکثین و قاسطین و مارقین و... به روایات جعلی عشره مبشره، روایات ساختگی در فضائل معاویه و عمرو بن العاص و صحابه و..

و در تکذیب روایات امر به قتال ناکثین و قاسطین و مارقین به روایت جعلی در فضیلت اهل شام: (لا تسبّوا أهل الشام فإن بها الأبدال) تمسک نموده و مواردی دیگر که مناسب است مراجعه شود. (2)

قال القاضي الجرجاني: النصوص التي تمسكوا بها في إمامة علي رضی الله عنه [علیه السلام] معارضة بالنصوص الدالة على إمامة أبي بكر (3)

و قال ابن روزبهان: والاخبار الدالّة على الإشارة بخلافته كثيرة، و هي تعارض الأخبار الدالة على خلافة علي رضی الله عنه [علیه السلام]. (4)

ص: 2374

و در کتب کلامی از این شگرد - استناد به روایات ساختگی - فراوان بهره برده اند. (1)

پیش از این گذشت که فخر رازی در مخالفت با شیعه می نویسد:

علمی که از احادیث فضائل صحابه حاصل می شود قوی تر از علم به صحت حدیث غدیر است... ادعای شیعه که: روایاتی که بدان استدلال می کند متواتر است پاسخش آن است که مخالفان شما نیز ادعا می کنند که احادیث فضائل شیخین متواتر است. (2)

نگارنده گوید: اشکال این سخن روشن است؛ زیرا روایاتی که شیعه بدان استدلال می کند مخالفان نیز اعتراف به تواتر آن دارند پس مورد اتفاق فریقین است، ولی مخالفان به روایاتی استناد می کنند که متفرد به نقل آن هستند.

ص: 2375

الف) انكار فضائل ویژه با انتشار روایات ساختگی یا غیر آن

واکنش در برابر تقدم اسلام امیرالمؤمنین علیه السلام

[1801 /1] برخی به واقدی نسبت داده اند که گفته است:

علی علیه السلام یک سال پس از نبوت پیامبر صلی الله علیه و آله ایمان آورد!! (1)

نگارنده گوید: گذشت که واقدی قائل به تقدم ایمان امیرالمؤمنین علیه السلام است. (2)

و از باب الزام گوییم: گذشت که پیامبر صلی الله علیه و آله روز دوشنبه به پیامبری مبعوث شد و امیرمؤمنان علیه السلام روز سه شنبه اسلام آورده [و به همراه آن حضرت] نماز گزارد. حاکم نیشابوری (متوفی 405)، ذهبی (متوفی 748) و ابن الملقّن (متوفی 804) در حکم به صحت این روایت اتفاق نظر دارند. این مطلب از امیرمؤمنان جابر بن عبدالله انصاری، انس بن مالک ابورافع و... نقل شده است. (3)

واکنش در برابر علم و دانش الهی امیرالمؤمنین علیه السلام

عده ای از مخالفین تلاش کرده اند که امیرالمؤمنین علیه السلام را در علم و دانش برابر با دیگر صحابه معرفی کنند؛ لذا وانمود کرده اند که:

[1802 /2] همان گونه که صحابه اجتهاد کرده و گاهی اشتباه می کنند حضرت نیز همین گونه بوده است. (4)

ص: 2376

[1803 /3] آنان در مقابل احادیث فراوان که دلالت دارد بر اختصاص امیرمؤمنان علیه السلام به علوم الهی و یا اسرار و عهدهایی از پیامبر صلی الله علیه و آله که دیگران از آن هیچ بهره و اطلاعی نداشتند روایاتی از زبان خود حضرت جعل نمودند که:

پیامبر صلی الله علیه و آله هیچ سری را - که از مردم پنهان بدارد - با من در میان نگذاشت جز چهار کلمه... ما جز قرآن کتاب دیگری نداریم مگر این نوشته (که در آن چند جمله کوتاه ثبت شده است)... (1)

گذشته - مطلب دیگری نیز نهفته که منقبتی بس عظیم برای علی علیه السلام است، و آن، این که او امام حق است. علی علیه السلام با هر کسی که مبارزه نمود کارش درست بوده، در تمامی جنگ ها؛ چه جنگ جمل، چه صفین، چه جنگ های دیگر.

این حدیث به طرق گوناگون نقل شده و دلالت دارد که علی [علیه السلام] مطالب فراوانی مربوط به جنگ با خوارج و غیر آن را از پیامبر صلی الله علیه و آله فراگرفته بود.

پس آن چه در روایات دیگر آمده که چیزی از پیامبر صلی الله علیه و آله نزد ما نیست مراد آن است که به صورت مکتوب چیزی از پیامبر صلی الله علیه و آله نزد آن حضرت نبوده (بلکه از محفوظات على [علیه السلام] بوده است)، و این مطلب از علی [علیه السلام] ثابت است که خبر داده که شقی ترین آن قوم او را به قتل می رساند (اشاره به ابن ملجم) و همان گونه که فرموده بود اتفاق افتاد و مطالب فراوان دیگر. (1)

جمع بين اسم و کنیه پیامبر صلی الله علیه و آله

[1805 /5] گویند: پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «(در نامگذاری) بین اسم و كنيه من جمع نشود». (1) تنها استثنایی که در این زمینه وجود داشته برای امیرالمؤمنین علیه السلام بوده که برای فرزندش محمد حنفیه، هم نام و هم کنیه آن حضرت را انتخاب فرمود و این از ویژگی های امیرالمؤمنین علیه السلام به دستور خاص پیامبر صلی الله علیه و آله بشمار می رود. (2)

[1806 /6] ولی عایشه برای انکار این فضیلت امیرالمؤمنین علیه السلام در مقابل آن ایستادگی کرده و روایتی جعل نمود که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: به چه دلیل این کار روا نباشد. او می گوید: آن حضرت اجازه داد و مادری این نام و کنیه را برای کودکش انتخاب نمود. (3)

بگذریم که نامی از این کودک در تاریخ و اسامی صحابه نیست، ولی با روایات صحیح و معتبر در این زمینه - مانند روایتی که در پاورقی از ترمذی گذشت - چه می کنند؟!

ص: 2379

برای حضرت فاطمه از «علیها السلام» استفاده نموده و با این تحیات ادای احترام نموده و آن را امتیازی برای آن بزرگواران به حساب می آورند.

وجه اختصاص «كرّم الله وجهه» - به امیرالمؤمنين علیه السلام بنابر تصريح - حاكم نیشابوری، ابن الجوزی و.... - آن است که آن حضرت هیچ گاه در برابر بتی سجده نکرده برخلاف دیگر صحابه و خلفا. (1)

ابن حجر هیتمی مکی می گوید این که تعبیر «کرّم الله وجهه» برای علی [علیه السلام] بیشتر بکار برده می شود به جهت آن است که سجده نکردن آن حضرت برای بت ها امری اجماعی است. (2)

[1810 /10] این مطلب برای بعضی دشوار آمده و زبان به اعتراض گشوده اند که:

اختصاص علی و فرزندانش [علیهم السلام] به دعایی خاصّ وجهی ندارد این کار نزد سلف رایج نبوده است، نباید آن ها را از دیگر صحابه با این گونه دعاها امتیاز داد! (3)

[1811 /11] و بعضی پا را فراتر نهاده و آن را بدعت و از غلو شیعه دانسته اند! (4)

ص: 2381

ابن تیمیه در ضمن پاسخ از پرسشی می نویسد:

این مطلب مورد نزاع علما واقع شده، مالک و شافعی و عده ای از حنبلی ها می گویند صلوات بر کسی غیر پیامبر صلی الله علیه و آله به صورت منفرد جایز نیست و سپس خودش چنین نظر می دهد که اگر این امر به صورت شعار برای کسی از صحابه یا بستگان پیامبر صلی الله علیه و آله در آید او مشابه آن حضرت قرار داده شده و این بدعت است و جایز نیست. (1)

عسقلانی در یکی از تألیفاتش می نویسد: باب فضائل فاطمة صلّى الله على أبيها و عليها. (2)

[1812 /12] در تعلیقه آن آمده است:

صلوات فرستادن بر غیر پیامبران جایز است مادامی که شعار برای آن کس شمرده نشود و گرنه جایز نیست! (3)

است و همچنین نسبت به دیگر معصومین علیهم السلام. (1) ناگفته پیداست که بخاری مطلب را به همین کیفیت از مشایخ و راویان اخذ کرده و گرنه او کسی نیست که تمایلی به اهل بیت داشته باشد و از پیش خود برای ادای احترام آن را به متن روایت افزوده باشد و انعکاس همین موارد در شروح بخاری حاکی از صحت استناد مطلب و اعتبار نسخه هاست.

البته این اختصاص به بخاری ندارد و با یک جستجوی ساده «فاطمة عليها السلام»، «علي كرّم الله وجهه» و امثال آن در کتب عامه از حدیث، تفسیر، فقه و غیره به روشنی شیوع و اشتهار آن معلوم می شود.

* استناد آن ها به روایت ساختگی: «ما كان الله ليجمع فيكم أمرين: النبوة والخلافة» برای مقابله با ادله خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام پیش از این گذشت. (2)

ص: 2383

ب) انتشار روایات ساختگی در سرقت و انتقال فضائل به دیگران (1)

دروغ پردازان روایات فراوانی جعل کرده و فضائلی را که پیامبر صلی الله علیه و آله دربارهٔ اهل بیت علیهم السلام بیان فرموده به دیگر صحابه انتقال دادند. و نیز در برابر روایات حاکی از نزول آیات فراوان در شأن امیرالمؤمنین علیه السلام، روایاتی ساخته شده که آن فضیلت ها را به دیگر صحابه منتقل یا آن که آن ها را در آن فضیلت ها شریک کردند تا اختصاص آن آیات به حضرت پذیرفته نشود. ابن ابی الحدید از کتاب الأحداث مدائنی (2) گزارشی طولانی نقل می کند که در ضمن آن آمده است:

[1813 /13] معاویه به کارگزاران خود نوشت: هر کس در فضیلت على علیه السلام روایتی نقل کند امان نخواهد داشت (و خونش هدر است).

و نیز دستور داد که مردم را تشویق کنند تا درباره صحابه و خلفا فضیلت نقل کنند و هر فضیلتی که برای علی نقل شده، می باید درباره آن ها نیز جعل گردد.

و نیز به کارگزاران خویش دستور داد این گونه افراد را اکرام کنند.

از این رو انبوه فضیلت های دروغین برای صحابه پدید آمد و بر منابر نقل شد و انتشار یافت و معلمان مغز کودکان را از آن انباشتند و برای دست یازیدن به دنیا از هیچ دروغ و بهتانی دریغ نکردند؛ پس از آن این سخن ها تحت عنوان سخن پیامبر صلی الله علیه و آله به دست کسانی افتاد که دروغ نمی گفتند، لیکن آن ها را پذیرفته و روایت کردند. (3)

ص: 2384

در این بخش به برخی از این فضائل سرقت شده اشاره می کنیم.

يخلق آدم بألف عام، فلمّا خُلق أسكنّا ظهره، و لم نزل ننتقل في الأصلاب الطاهرة حتى نقلني الله إلى صلب عبد الله، و نقل أبا بكر إلى صلب أبي قحافة، و نقل عمر إلى صلب الخطاب، و نقل عثمان إلى صلب عفان، و نقل عليّاً إلى صلب أبي طالب. (1)

ولی برای این روایت سندی ذکر نشده و در کتابی که مؤلف آن ملتزم به اعتبار روایاتش باشد نیز یافت نمی شود.

کلماتی که حضرت آدم علیه السلام خدا را به آن قسم داد

در روایات فریقین آمده است: حضرت آدم خدا را به پنج وجود مقدس سوگند داد تا توبه اش پذیرفته شد.

[1821 /21] بنابر نقل سیوطی، حضرت آدم عرض کرد: ﴿اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، سُبْحَانَکَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، عَمِلْتُ سُوءً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی إِنَّکَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ». فهؤلاء الكلمات التي تلقى آدم. (2)

[ 1822 /22] عن ابن عباس، قال: سألت رسول الله صلى الله عليه و سلم عن الكلمات التي تلقّاها آدم من ربّه فتاب عليه، قال: ﴿سَأَلَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ ، إِلاَّ تُبْتَ عَلَیَّ فَتَابَ عَلَیْهِ﴾. (3)

روایت ساختگی:

ولی آن ها روایتی از انس بن مالک نقل نمودند که:

[1823 /23] سمعت رسول الله صلی الله علیه و آله يقول: أخبرني جبريل أن الله تعالى لمّا خلق

ص: 2387

آدم و أدخل الروح في جسده أمرني أن آخذ تفاحة من الجنّة فأعصرها ثُمَّ في فيه، فعصرتها في فيه، فخلقك من النقطة الأولى أنت يا محمد، و من الثانية أبا بكر، و من الثالثة عمر، و من الرابعة عثمان، و من الخامسة عليّاً، فقال آدم: من هؤلاء الذين أكرمتهم؟ فقال الله تعالى: هؤلاء خمسة أشباح من ذريتك.

و قال: هؤلاء أكرم عندي من جميع خلقي. قال: فلما عصى آدم ربه، قال: ربّ بحرمة أولئك الأشباح الخمسة الذين فضلتهم إلّا تبت على، فتاب الله عليه. (1)

که خود عامه هم آن را جعلی و ساختگی دانسته اند. (2)

درد زایمان به او فشار آورد و نتوانست خارج شود لذا همان جا زایمان کرد. بلکه مصعب ناصبی ادعا کرده کسی جز او در کعبه به دنیا نیامده است! (1)

نقل شده که تقدّم اسلام امیرمؤمنان علیه السلام به سند صحیح از آنان ثابت شده است. (1)

گذشت که مَعْمَر می گوید به زهری گفتم: ابن عباس می گوید: «اولین مسلمان على [علیه السلام] است او پاسخ داد: ما از اسلام کسی پیش از زید بن حارثه اطلاع نداریم! (2)

البته دیگران گفته اند: ابن شهاب زُهری امیر مؤمنان علیه السلام را اولین مؤمن می داند. (3)

و نیز به عمار نسبت داده اند که گفته من پیامبر صلی الله علیه و آله را دیدم که با او جز پنج برده و دو زن و ابوبکر کسی نبود. و از سعد بن ابی وقاص نقل شده که گفته است: هیچ کس مسلمان نشد مگر در همان روزی که من مسلمان شدم! (4)

در برابر آن روایاتی از زبان زید بن علی و ابن عباس ساخته شد که مراد از آن ابوبکر و عمر هستند!

[1825 /25] سأل زيدَ بن علي بعضُ أصحابه عن قوله: ﴿وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ﴾ قال: أبو بكر و عمر (1)

[1826 /26] و قال القرطبي: و قيل: إنهم أربعة، منهم سابق أمة موسى، و هو حزقيل مؤمن آل فرعون، و سابق أمة عيسى، و هو حبيب النجار صاحب أنطاكية، و سابقان في أمة محمد صلی الله علیه و آله، و هما أبو بكر و عمر، قاله ابن عباس، حكاه الماوردي. (2)

[1827 /27] و برخی (السَّابِقُون) را به عموم صحابه تفسیر نموده اند! (3)

روایت ساختگی:

[1829 /29] در برابر آن از قتاده و ابو العاليه نقل کرده اند که مراد از وَ صَدَّقَ بِهِ در آیه شریفه ابوبکر است. (1)

آيه شريفه: ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ الله﴾ درباره چه کسی نازل شد؟

گذشت که بنابر روایات شیعه و سنی آیه شریفه: ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ﴾ [المائدة (5): 55] درباره خاتم بخشی امیرالمؤمنین علیه السلام نازل شده است. (2)

روایات ساختگی:

[1830 /30] در برابر آن روایاتی ساخته شد که آیه مربوط به ابوبکر، عبادة ابن صامت عبدالله بن سلام عموم مهاجرین و انصار بلکه همۀ مؤمنان است و شگفت آن که قاضی عبدالجبار از ابوعلی نقل کرده که آیه درباره جماعتی از فضلای صحابه نازل شده ولی برای این مطلب هیچ مستندی ذکر نکرده است. (3)

مراد از آیه شریفه: ﴿وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ﴾

گذشت که مراد از شاهدی که علم کتاب نزد اوست در آیه: ﴿وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمٌ الْكِتَابِ﴾ [الرعد (13): 43] امیرالمؤمنین علیه السلام است

ص: 2392

روایات ساختگی:

ولی در این زمینه نظرات گوناگون دیگری ارائه شده چنان که گذشت (1)

مراد از آیه شریفه: ﴿هُوَ الَّذِي أَيَّدَكَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِينَ﴾

[1831 /31] بنابر روایات اهل تسنن مراد از مؤمنین در آیه شریفه ﴿هُوَ الَّذِي أَيَّدَكَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِينَ﴾ [الأنفال (8) 62] (2) امیرالمؤمنین علیه السلام است. (3)

[1832 /32] بلکه در روایت ابن عساکر دمشقی و دیگران تصریح شده که «علي وحده». (4) یعنی مراد از تأیید به مؤمنین فقط تأیید به علی علیه السلام است

روایات ساختگی:

[1833- 1834 /33 - /34] در برابر آن روایتی از صحابه نقل شده که مراد از مؤمنین انصار هستند (5) و بعضی مهاجران را نیز بر آن افزوده اند! (6)

ص: 2393

مراد از: ﴿صَالِحُ الْمُؤْمِنِين﴾ در آیه شریفه

[1835 /35] روایات شیعه و سنی دلالت دارد که مراد از ﴿صَالِحُ الْمُؤْمِنِين﴾ در آيه شريفه: ﴿إِن تَتُوبَا إِلَى اللهَ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِن تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهِيرٌ﴾ [التحريم (66): 4] (1) امیرالمؤمنین علیه السلام است. (2)

روایات ساختگی:

[1836 /36] در برابر آن روایات متعدد جعل شد که مراد پیامبران هستند، مقصود از آن فقط عمر است یا آن که عمر و ابوبکر هر دو مراد هستند! (3)

آیه تطهیر دربارهٔ چه کسانی نازل شده؟

پیش از این به تفصیل گذشت که آیه تطهیر در خصوص امیرمؤمنان، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین علیهم السلام نازل شده است. (4)

روایات ساختگی:

[1837 /37] در برابر آن روایاتی ساخته شد که این آیه شامل همسران

ص: 2394

پیامبر صلی الله علیه و آله، یا عباس عموی آن حضرت و پسران او و... نیز می گردد، (1) بلکه فضل بن روزبهان (متوفی 927) ادعا کرده که اکثر مفسرین آن را مربوط به همسران پیامبر صلی الله علیه و آله می دانند. (2)

ولی گذشته از روایات فراوان، ابن حجر هیتمی مکی (متوفی 974) در نقطه مقابل او می نویسد: اکثر مفسرین بر این عقیده هستند که این آیه دربارهٔ امیرمؤمنان، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسین علیهم السلام نازل شده است. (3)

مولای پیامبر صلی الله علیه و آله کیست؟

پیش از این گذشت که در برابر حدیث مسلّم و متواتر غدیر، برخی به روایتی از امثال ابو هریره تمسک نموده اند که می گوید:

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: قريش والأنصار و جهينة و مزينة و أسلم و أشجع و غفار موالي. ليس لهم مولى دون الله و رسوله. (4) قریش، انصار و قبائل جهينه مزينه، أسلم، أشجع و غفار مولاى من هستند و آن ها جز خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله مولایی ندارند.

رازی گفته: عده ای برای بطلان غدیر به این روایت استدلال نموده اند. (5)

اولاً: این خبر واحد نمیتواند با خبر مسلّم و متواتر غدیر برابری نماید.

ثانياً: مخالفان به نقل آن متفرّدند و شیعه آن را ساختگی می داند

ثالثاً: آنان در بیان معنای این حدیث ساختگی به حیص و بیص افتاده و مطالب متناقضی ارائه نموده اند به شرحی که گذشت. (1)

محبت چه کسی مهم و لازم است؟

لزوم و اهمیت محبّت اهل بیت عموماً و امیر مؤمنان علیه السلام به صورت ویژه - و تحذیر از دشمنی آنان از آثار و اخبار فراوان استفاده می شود. (2)

روایات ساختگی:

در برابر آن روایاتی ساخته شد که:

[1838 /38] إن الله فرض عليكم حبّ أبي بكر و عمر و عثمان و علي [علیه السلام] كما فرض عليكم الصلاة. (3)

[1839 /39] من تمسّك بالسنة دخل الجنة، قالت عائشة: ما السنة؟ قال: حبّ بيك و صاحبه، يعني عمر (4)

[1840 /40] حبّ أبي بكر و شكره واجب على أمتي (5)

ص: 2396

[1841 /41] أتي النبي صلی الله علیه و اله بجنازة رجل ليصلّي عليه، فلم يصلّ عليه، فقيل: يا رسول الله، ما رأيناك تركت الصلاة على أحد قبل هذا! قال: إنه كان يبغض عثمان فأبغضه الله. (1)

[1842 /42] الله الله في أصحابي، الله الله في أصحابي، لا تتخذوهم غرضاً بعدي، فمن أحبهم فبحبي أحبّهم أحبّهم، و من أبغضهم فببغضي أبغضهم، و من آذاهم فقد آذاني و من آذاني فقد آذى الله، و من آذى الله فيوشك [أوشك] أن يأخذه.(2)

و روایات دیگر که اهل تسنن نیز اعتبار آن را نپذیرفته اند، چنان که در پاورقی های گذشته بدان اشاره شد.

[1843 /43] و نیز در روایتی آمده است: رأيت البارحة عمّي حمزة... و أخي جعفر... فقلت: بأبي أنتما أي الأعمال وجدتما أفضل؟ قالا: فديناك بالآباء والأمهات،

ص: 2397

وجدنا أفضل الأعمال: الصلاة عليك و سقي الماء و حبّ علي بن أبي طالب. (1)

روایات ساختگی:

[1844 /44] در برابر آن روایتی بی سند ساخته شد که: أُريت حمزة و جعفراً... فقلت لهما: ما وجدتما أفضل الأعمال؟ قالا: قول: لا إله إلّا الله، قلت: ثم ماذا؟ قالا: الصلاة عليك يا رسول الله قلت: ثم ماذا؟ قال: ثم حبّ أبي بكر و عمر. (2)

که برخی از اهل تسنن نیز آن را تکذیب نموده اند. (3)

خدا به محبت چه کسی فرمان داده است؟

[1845 /45] در روایات معتبر فریقین آمده است که: قال رسول الله: ﴿إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِی بِحُبِّ أَرْبَعَهٍ وَ أَخْبَرَنِی أَنَّهُ یُحِبُّهُمْ! قيل: يا رسول الله، من هم؟ قال: عليٌّ منهم - يقول ذلك ثلاثاً - وَ أَبُو ذَرٍّ ، وَ سَلْمَانُ وَ مِقْدَادٌ﴾. (4)

روایت ساختگی:

[1846 /46] در برابر آن روایتی نقل شده که: قال رسول الله صلى الله عليه و سلم: ﴿إنَّ اللّهَ أمَرَنی بِحُبِّ أربَعَهٍ مِن أصحابی، و قال: أحبّهم: أبو بكر و عمر و عثمان و علي﴾. (5)

ص: 2398

و اهل تسنن گفته اند: راوی آن دروغ پرداز است. (1)

علامت حلال زادگی و....

محبّت اهل بیت علیهم السلام عموماً و امیرمؤمنان به صورت ویژه علامت حلال زادگی شمرده شده، پیش از این در روایت شماره 693 گذشت که: قال رسول الله صلی الله علیه و اله: ﴿ لا یُحِبُّهُمْ إِلاَّ سَعِیدُ اَلْجَدِّ طَیِّبُ اَلْمَوْلِدِ وَ لاَ یُبْغِضُهُمْ إِلاَّ شَقِیُّ اَلْجَدِّ رَدِیءُ اَلْوِلاَدَهِ﴾.

و نیز در روایت شماره 568 گذشت که: ﴿یا أیُّهَا النّاسُ! اِمتَحِنوا أولادَکُم بِحُبِّهِ ففَمَن أحَبَّهُ فَهُوَ مِنکُم و مَن أبغَضَهُ فَلَیسَ مِنکُم﴾.

روایت ساختگی:

در برابر روایات گذشته و احادیث مشابه آن، روایتی ساخته شد که انصار بلکه عرب عموماً در این فضیلت با اهل بیت علیهم السلام شریک دانسته شدند:

[1847 /47] من لم يعرف حق عترتي والأنصار والعرب فهؤلاء أحد ثلاثة: إمّا منافق و إما لزنية و إمّا حملته أمه على غير طهر. (2)

گرچه اهل تسنن نیز بر آن اعتماد ننموده اند.

ندارد و جز منافق بغض و کینه تو را نخواهد داشت. (1)

روایات ساختگی:

در برابر حدیث گذشته و احادیث مشابه آن که پیش از این گذشت، روایات متعددی جعل شد که:

[1848 /48] حبّ أبي بكر و عمر إيمان و بغضهما نفاق. (2)

[1849 /49] حبّ قريش إيمان و بغضهم كفر، و حبّ العرب إيمان و بغضهم كفر. (3)

[1850 /50] لا يبغض العرب إلّا منافق (4)

و البته اهل تسنن نیز اعتبار این روایات را نپذیرفته اند.

[1851 /51] و روایات دیگری نیز نقل شد که حبّ الأنصار إيمان و بغضهم نفاق (5) يا: و بغضهم کفر (6) که اگر صحیح باشد مراد از آن دوستی و دشمنی آنان به جهت نصرت دین است که حکم بر عنوان «انصار» مترتب شده است. (7)

ص: 2400

ایمان چه کسی بر ایمان همه ترجیح دارد؟

[1852 /52] قال رسول الله صلى الله عليه و سلم: لو أن السماوات السبع والأرضين السبع وضعن في كفة ميزان، و وضع إيمان علي في كفة ميزان، لرجح إيمان علي. (1)

یعنی: اگر آسمان های هفتگانه و زمین های هفتگانه در کفه ترازویی گذاشته شود و ایمان علی در کفه دیگر آن برتری با ایمان علی خواهد بود.

روایت ساختگی:

در برابر روایت گذشته روایتی ساختند که:

[1853 /53] لو وزن إيمان أبي بكر بإيمان الناس لرجح إيمان أبي بكر. (2)

اگر ایمان ابوبکر با ایمان مردم سنجیده شود ایمان او بر همه ترجیح دارد.

که عدم اعتبار آن پیش از این معلوم گردید. (3)

برترین و محبوب ترین شخص نزد پیامبر صلی الله علیه و آله

روایات فراوان دلالت دارد که علی محبوب ترین مردم نزد پیامبر صلی الله علیه و آله بوده است و پس از پیامبر صلی الله علیه و آله بر همه برتری دارد؟ (4)

روایات ساختگی:

در برابر آن روایاتی در برتری و محبوب تر بودن دیگران جعل شده، مانند:

[1854 /54] روایت اسامه در محبوب تر بودن خودش! (5)

ص: 2401

[1855 /55] روایت نواده زبیر- به نقل پدرش از مروان از عثمان [!!!] - در محبوب تر بودن زبیر (1)

[ 1856 /56] روایت ساختگی دیگر آن هم از زبان دشمنی کینه توز چون عمرو بن عاص که گفت: از پیامبر صلی الله علیه و آله پرسیدم محبوب ترین مردم نزد تو کیست؟ فرمود: عایشه. گفتم: از مردان؟ فرمود: پدرش. گفتم: پس از او؟ فرمود: عمر (2). و نقد آن به تفصیل گذشت. (3)

آن ها در برابر حدیث طیر که حکایت از برتری امیرالمؤمنین علیه السلام بر همه دارد، حدیثی ساختند به این مضمون که:

[1857 /57] پیامبر صلی الله علیه و آله ابتدا دنبال ابوبکر و عمر فرستاد و پس از آن برای آمدن امیرالمؤمنین علیه السلام دعا کرد که: (اللهم سق إلينا رجلاً رابعاً محبّاً لك و لرسولك تحبّه - اللهم - أنت و رسولك فيشركنا في طعامنا) و پس از آمدن امیرالمؤمنین علیه السلام،

ص: 2402

جابر و ابن مسعود هم وارد شده و همگی از آن غذا خوردند.

نادرست بودن این مطلب به قدری روشن بوده که فریاد ابن عساکر دمشقی هم بلند شده که: این حدیث غریب است و مشهور همان حدیث انس است. (1)

و در روایت شماره 474 گذشت که: کان لعلي من النبي صلی الله علیه و اله مدخل لم يكن لأحدٍ من الناس. (2)

روایت ساختگی:

[ 1858 /58] در برابر آن نیز روایتی ساخته شد كه: عن عبد الله بن أبي أوفى، قال: كان لأبي بكر وعمر من النبي صلی الله علیه و آله مجلس، هذا عن يمينه وهذا عن شماله، فإذا غابا لم يجلس ذلك المجلس أحد. (3)

[1859 /59] و در روایات متعدد آمده است که: «أحبّ أهلي إليّ فاطمة» و برخی حکم به صحت و اعتبار بلکه حکم به تواتر معنوی آن کرده اند. (4)

ص: 2403

روایات ساختگی:

در برابر آن روایاتی ساخته شد که عایشه دیگران را محبوب تر نشان داده.

[1860 /60] او می گوید: گردنبندی برای پیامبر صلی الله علیه و آله به رسم هدیه آورده شد، حضرت فرمود: من آن را به محبوب ترین فرد خانواده ام می دهم. زنان گفتند: دختر ابوبکر آن را تصاحب نمود! حضرت أمامه دختر زینب (یعنی نوهٔ خویش) را صدا زد و آن را به گردنش آویزان نمود. (1)

[1861 /61] و از عایشه روایت دیگری نیز نقل شده که حضرت فرمود: بهترین دختران من زینب است (2)

پس از پیامبر صلی الله علیه و آله به چه کسی باید رجوع کرد؟

گذشت که طبرانی و ابن ابی شیبه به سند صحیح نقل کرده اند: هنگام احتضار پیامبر صلی الله علیه و آله، صفیه همسر آن حضرت عرض کرد ای پیامبر صلی الله علیه و آله خدا هر یک از همسران تو خانواده ای دارند که پناهش باشد ولی شما خانواده مرا [که از یهودیان خیبر بودند] از من دور کرده ای اگر برای شما اتفاقی افتاد (و از دنیا رفتی) من چه کنم (و به چه کسی پناه برم)؟ حضرت فرمود: «به علی بن ابی طالب رجوع نما)». (3)

ص: 2404

روایت ساختگی:

در برابر آن روایتی جعل شد که:

[1862 / 62] أتت امرأة النبي صلی الله علیه و آله فأمرها أن ترجع إليه، قالت: أرأيت إن جئتُ ولم أجدك - كأنها تقول الموت - قال: إن لم تجديني فأتي أبا بكر (1). يعنى: زنى نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد، حضرت به او فرمود که بعداً به آن حضرت رجوع نماید، گفت: اگر شما نبودی؟ - یعنی اگر از دنیا رفته باشی؟ - فرمود به ابوبکر مراجعه کن.

چه کسی دیون پیامبر صلی الله علیه و آله را ادا می کند؟

گذشت که عامه به سند صحیح نقل کرده اند که: علي يقضي ديني. (2)

روایت ساختگی:

در برابر آن روایتی ساخته شد به نقل از ابوهریره و پسر عمرو بن العاص که ابوبکر و عمر پرداخت کننده دیون و وعده های پیامبر صلی الله علیه و آله هستند.

[1863 /63] ابتاع النبي صلی الله علیه و آله من أعرابي قلائص إلى أجل، فقال: يا رسول الله، أرأيت إن أتى عليك أمر الله فمن يقضينى مالي؟ قال: أبو بكر يقضي عنّي ديني و ينجز عداتي، قال: فإن قبض أبو بكر فمن يقضي عنك؟ قال: عمر يحذو حذوه و يقوم مقامه لا تأخذه في الله لومة لائم، قال: فإن مات عمر؟ قال: فإن استطعت أن تموت فمت. (3)

البته عامه خود این روایت را قابل اعتماد ندانسته اند. (4)

ص: 2405

الباب، فقال: يا أنس! قم فافتح له الباب و بشّره بالجنة و بالخلافة من بعد عمر و أنه مقتول، فخرجت فإذا عثمان قلت أبشر بالجنة وبالخلافة من بعد عمر و أنك مقتول. (1)

خطیب بغدادی از علی بن مدینی نقل کرده که این روایت دروغ است، (2) ذهبی و ابن حجر نیز آن را معتبر نمی دانند ابن حجر عسقلانی می گوید: اگر این روایت صحیح بود عمر امر خلافت را به شورا واگذار نمی کرد و مستقیم عثمان را انتخاب می نمود. (3)

و بنابر روایتی:... و معاویه حلقه (درب) آن!

و بنابر روایتی دیگر:.... ابوبکر، عمر و عثمان حصار آن.

ابن عساکر دمشقی می گوید: وقتی از راوی سند آن را مطالبه نمودند وعده داد که بعداً سندش را برای آن ها نقل خواهد کرد ولی هیچ گاه این کار را نکرد.

و بعضی دیگر برای مقابله با حدیث گذشته روایتی مشابه آن ساختند که:

[1869 /69] أنا مدينة الصدق و أبو بكر بابها، أنا مدينة العدل و عمر بابها، أنا مدينة الحياء و عثمان بابها. (1)

در برابر توان علمی امیرالمؤمنین علیه السلام و کلام آن حضرت که فرمود: لو شئت لأوقرت سبعين بعيراً في تفسير فاتحة الكتاب. (2)

[1869/1] به ابن عباس نسبت داده شد که گفته: لو فسّرتُ ﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ﴾ [الحمد: (1): 2] ما حملت إبل الأرض كتب تفسيرها. (3)

حق دائر مدار کیست؟!

[1870 /70] روایات متعدد با الفاظ گوناگون نقل شد که: ﴿عَلِی مَعَ الْحَقِ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِیّ»، يا: ﴿.... اَللَّهُمَّ أَدِرِ اَلْحَقَّ مَعَهُ حَیْثُ دَارَ﴾ (4)

ص: 2408

روایت ساختگی:

در برابر آن روایتی جعل شد که:

[1871 /71] الحق بعدي مع عمر حيث كان. (1)

برخی از دانشمندان اهل تسنن نیز اعتراف به ساختگی بودن آن نموده اند. (2)

آقای عرب

به سند معتبر نقل شد که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: ﴿أنَا سَیِّدُ وُلدِ آدَمَ، و عَلِیٌّ سَیِّدُ العَرَبِ﴾. من سرور و آقای بنی آدم هستم و علی سرور عرب است. (3)

روایات ساختگی:

در مقابل آن حدیثی ساختند که:

[1872 /72] پیامبر صلی الله علیه و آله به حضرت علی علیه السلام و عباس فرمود: من آقای بنی آدم هستم و شما دو نفر آقای عرب. (4)

[1873 /73] و حدیثی دیگر جعل کردند که ابوبکر آقای پیران عرب است! (5)

ص: 2409

ولی پیامبر صلی الله علیه و آله کیست؟

احمد بن حنبل به سند صحیح از ابن عباس نقل کرده که پیامبر صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: ﴿أنتَ وَلِیّی فِی الدُّنیا وَالآخِرَهِ﴾ یعنی: تو در دنیا و آخرت ولىّ (و عهده دار امور) من هستی. (1)

روایات ساختگی:

[1874 /74] برخی این عبارت را - بنابر نقل طلحة بن زید شامی که نزد عامه هیچ اعتباری ندارد (2) - برای عثمان ساختند. (3)

[1875 /75] و در روایتی دیگر برای عمر (4) و البته عامه هم آن را ساختگی می دانند. (5)

[1876 /76] و حدیث بی سند دیگری نیز ساخته شد که: إنه صلی الله علیه و آله قال لعبد الرحمن بن عوف: أنت وليبي في الدنيا والآخرة. (6)

برادر پیامبر صلی الله علیه و آله کیست؟

[1877 /77] احادیث فراوان بر اخوت امیرالمؤمنین علیه السلام دلالت دارد. (7)

روایات ساختگی:

ص: 2410

در برابر آن حدیثی جعل کردند که:

[1878 /78] أبو بكر أخي في الدنيا والآخرة. (1)

مناوی گفته: سیوطی این روایت را ضعیف دانسته، ولی سزاوار بود آن را حذف می کرد؛ زیرا راوی آن عبدالرحمن بن عمرو بن جبلة دروغگو است. سپس گفته: البته سیوطی تذکر داده که رجالیین او را دروغگو می دانند. (2)

و گذشت که بنابر گفته ابن ابی الحديد، طرفداران ابو بكر حديث جعلى: (و لو كنت متخذاً خليلاً من اُمتى - أو من الناس - لاتخذت أبا بكر خلیلاً) را- که در منابع عامه فراوان نقل شده (3) - نیز در برابر حدیث اخوت ساخته اند. (4)

[1879 /79] ابن سعد در طبقات پس از ذکر اخوت و برادری بین مهاجرین و انصار گفته: فآخی رسول الله صلی الله علیه و آله بينه وبين علي بن أبي طالب علیه السلام.

[1880 /80] و روایت کرده: أن النبي صلی الله علیه و آله حين آخى بين أصحابه وضع يده على منكب علي علیه السلام ثم قال: «أنت أخي، ترثني و أرثك...».

[1881 /81] ولی روایتی ساختگی نیز نقل کرده که: آخی رسول الله صلى الله عليه و سلم بین علي بن أبي طالب علیه السلام و سهل بن حنيف. (5)

ص: 2411

[1882 /82] ابن کثیر این قول ساختگی را اختیار نموده و از روایات معتبر و فراوان چشم پوشی کرده، بلکه آن را ضعیف رکیک و غیر قابل قبول دانسته. (1)

در حالی که در روایات تصریح شده که اخوت بین پیامبر صلی الله علیه و آله و امیرمؤمنان علیه السلام انحصاری بوده و هیچ کدام با کس دیگری اخوت و برادری نداشته اند.

در روایت صحیح شماره 276 - به نقل از ابن ابی شیبه، نسائی، طبری، حاکم نیشابوری، ابن ماجه و ابونعیم از امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: ﴿أَنَا عَبْدُ اللهِ وَ أَخُو رَسولِهِ، وَانَا الصدِّيقُ الأكبرُ، لا يَقُولَها بَعدِي إِلَّا كَذَّابٍ مُفتَرٍ...﴾

و در روایت معتبر شماره 398 گذشت: قال ابن عبد البر: و روينا من وجوه عن علىٌ رضی الله عنه [علیه السلام] أنه كان يقول: «أنا عبد الله وأخو رسول الله، لا يقولها أحد غيري إلّا كذاب».

و در - روایت شماره 398/1 - ضمن مناشدات امیر مؤمنان علیه السلام آمده است: قال على علیه السلام نشدتكم بالله... أفيكم أحد آخى رسول الله صلی الله علیه و اله غيري؟ قالوا: اللهم لا...

قال ابن عبد البر: و هذه كلها آثار ثابتة. (2)

در روایت معتبر شماره 388 گذشت که:... فجاء على رضی الله عنه [علیه السلام] و عيناه تدمع، قال: يا رسول الله، ما لي آخيت بين أصحابك ولم تؤاخ بيني و بين أحد؟! فقال له رسول الله صلى الله عليه و سلم: «أنت أخي في الدنيا والآخرة».

عبارات: «لا يَقُولَها.... إِلَّا كَذَّاب»، «أفيكم أحد آخى رسول الله صلی الله علیه و اله غيري»؟

«و لم تؤاخ بيني و بين أحد» صریح در انحصار اخوت است

ص: 2412

سرقت ألقاب صديق و فاروق و يعسوب

بنابر روایات فراوان پیامبر صلی الله علیه و آله القاب «صدیق اکبر»، «فاروق» و «یعسوب» را درباره امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده، چنان که در روایت آمده است: و هذا [و هو] الصديق الأكبر، و هذا فاروق هذه الأمة، يفرّق بين الحق والباطل، و هذا يعسوب المؤمنين والمال يعسوب الظالمين. (1)

روایات ساختگی:

در برابر آن روایاتی ساخته شد که:

[1883 /83] فجعل - أي الله تعالى - أبا بكر صديقاً وعمر فاروقاً. (2)

[1884 /84] قال جبريل: إن عمر فرّق بين الحق والباطل، فقال له رسول الله صلی الله علیه و آله: أنت الفاروق. (3)

[1885 /85] بلکه به دروغ به امیرالمؤمنین علیه السلام نیز نسبت دادند که فرمود: نام صدیق برای ابوبکر از جانب خدا نازل شده است! (4)

[1886 /86] و به آن حضرت نسبت دادند که ابوبکر را یعسوب نامیده. (5)

ص: 2413

* و رجوع شود به عنوان آینده: «بر عرش خدا و... چه نوشته»؟

[1896 /96] وفي رواية: مكتوب على باب الجنة - قبل أن يخلق السماوات والأرض بألفي عام -: ﴿لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ، أَیَّدْتُهُ بِعَلِیٍّ﴾. (1)

روایات ساختگی:

در مقابل روایات گذشته احادیثی جعل کردند که:

[1897 /97] على العرش مكتوب: لا إله إلّا الله، محمد رسول الله، أبو بكر الصديق، عمر الفاروق، عثمان الشهيد، علىٌّ الرضا. (2)

[1898 /98] عن جعفر بن محمد، عن أبيه، عن جدّه [علیهم السلام]، قال: قال رسول الله صلی الله علیه و اله: ليلة أُسرى بي فرأيت على العرش مكتوباً: لا إله إلا الله، محمد رسول الله، أبو بكر الصديق، عمر الفاروق، عثمان ذو النورين، يقتل ظلماً [مظلوماً]. (3)

که برخی از عامه نیز آن را تکذیب نموده اند. (4)

و نیز روایاتی ساخته شد که:

[1899 /99] رأيت ليلة أسري بي حول العرش فريدة خضراء مكتوب فيها - بقلم من نور أبيض -: لا إله إلا الله محمد رسول الله، أبو بكر الصديق. (5)

ص: 2417

[1900 /100] إن لله عَلَماً من نور مكتوب عليه: لا إله إلا الله، محمد رسول الله أبو بكر الصديق. (1)

[1901 /101] ما في الجنة شجرة - و في رواية: ورقة - إلّا مكتوب عليها: لا إله إلّا الله محمد رسول الله أبو بكر الصديق، عمر الفاروق، عثمان ذو النورين.

البته عامه هم گفته اند گرچه این مطلب مشهور شده ولی باطل است. (2)

و فرار کردند ولی او ثابت و استوار باقی ماند. (1)

روایات ساختگی:

[1902 /102] مخالفان سعی کرده اند عده ای را در این فضیلت شریک کنند و مطالبی متناقض نقل کرده اند. 14، 12، 11 نفر (2) یا اصلاً چهار نفر (3) و برخی به دروغ ابوبکر و عمر را هم از کسانی معرفی کرده اند که ثابت و استوار باقی ماندند. غافل از آن که ابوبکر خودش اعتراف کرده که بین فرارکنندگان، من اولین کسی بودم که برگشتم! (4)

در روایتی دیگر تصریح ابوبکر به فرار همۀ صحابه نیز افزوده شده که: لمّا كان يوم أحد انصرف الناس كلهم عن النبي [صلی الله علیه و آله]، فكنت أول من فاء إلى النبي صلی الله علیه و آله (5)

و بنابر نقل طبری و دیگران، عمر نیز به فرار خویش اعتراف نموده و گفته: روز احد من فرار کرده از کوه بالا رفتم و مانند بز کوهی جست و خیز می کردم. (6)

ص: 2419

ب) انس دوست دارد این فضیلت مربوط به افراد قومش - یعنی انصار - باشد نه دیگران، مانند قضیه حدیث طير (1) و موارد دیگر! (2)

[1907 /107] و روایات متعارض دیگری نیز در این زمینه ساخته شد! (3)

[1910 /110] وعده ای برای کاستن از شأن مولا امیرالمؤمنین علیه السلام این مطلب را برای عده ای دیگر نیز جعل کرده اند، مانند: عباس، (1) جلیبیب، اشعريين، بنى ناجية. (2)

تذکر: بنابر روایت صحیح، جلیبیب شخصی فاسق بوده است! (3)

روایات ساختگی:

در برابر آن روایات متعدد جعل شد که:

[1912 /112] من آذى العباس فقد آذاني. (1)

[1913 /113] من آذى غازياً فقد آذاني. (2)

[1914 /114]... و من آذاهم - يعني أصحابه - فقد آذاني. (3)

[1915 /115] من آذى جاره فقد آذاني. (4)

[1916 /116] من آذى المسلمين فقد آذاني (5)

[1917 /117] من آذى مسلماً فقد آذاني. (6)

[1918 /118] من آذى ذمّياً فكأنما آذاني (7)

که در مورد حدیث اخیر، عامه هم تصریح به ساختگی بودن آن نمودند. (8)

و شگفت آن که در برابر روایت معتبر شماره 853 از عمرو بن شاس: «هرکس علی را بیازارد مرا آزرده» از زبان خودش روایتی در گزارش سفر یمن با همان تفصیل جعل شد که در آن آمده هر کس مسلمانی را بیازارد مرا آزرده است. (9)

ص: 2424

گفته شد که عامه به نقل این روایات متفردند و برخی از آن روایات نزد خودشان هم اعتباری ندارد (1)

پیامبر صلی الله علیه و آله در جنگ بدر و همۀ جنگ ها. (1)

او در بیان ویژگی هایی که هیچ کس در آن با امیرالمؤمنین علیه السلام مشترک نیست - از زبان ابن عباس - پرچمداری در تمامی جنگ ها را یادآور می شود. (2)

[1922 /122] قال رسول الله صلى الله عليه و سلم: علي أخي و صاحب لوائي. (3)

و در روایت شماره 328 به سند صحیح گذشت که: مرّ سعد بن أبي وقاص برجل يشتم عليا علیه السلام- والناس حوله في المدينة - فوقف عليه، و قال: يا هذا، على ما تشتم علي بن أبي طالب؟! ألم يكن أول من أسلم؟... ألم يكن صاحب راية رسول الله صلی الله علیه و اله في غزواته؟ (4)

این مطلب در روایات معتبر (5) و کلمات بزرگان اهل تسنن آمده است (6) بلکه آن حضرت پرچمدار پیامبر صلی الله علیه و آله در دنیا و آخرت است. (7)

ص: 2427

و روایات معتبر دلالت بر پرچمداری آن حضرت در خصوص جنگ بدر دارد.

[1922/1] بنابر روایت معتبر ابن عباس می گوید: دفع رسول الله صلی الله علیه و آله الراية إلى علي بن أبي طالب رضی الله عنه [علیه السلام] يوم بدر، و هو ابن عشرين سنة. (1)

ص: 2428

و در روایت شماره 1036 گذشت: کسرت يد علي يوم أحد، فسقط اللواء من يده، فقال صلی الله علیه و آله: ﴿ضعوه في يده اليسرى فإنه صاحب لوائي في الدنيا والآخرة﴾.

و در روایت شماره 1574 گذشت که: کانت راية رسول الله صلی الله علیه و اله يوم أحد مع علي بن أبي طالب [علیه السلام].

روایات ساختگی:

[1923 /123] عده ای در برابر این فضیلت، روایاتی ساختند که در جنگ بدر زبیر (1) و در جنگ احد مصعب بن عمیر پرچمدار بوده است. (2)

[1924 /124] و برخی مصعب را در هر دو جنگ پرچمدار دانسته اند. (3)

این روایات گذشته از تعارضش با یکدیگر، با روایات معتبر و متعدد در پرچمداری امیر مؤمنان در خصوص این جنگ ها تنافی روشن دارد.

[1925 /125] و شگفت آن که فضل بن روزبهان (متوفی 927) در ردّ علامه حلی قدس سره- بدون استناد به هیچ مدرکی حتی ضعیف! - ادعا کرده که در جنگ حنین ابوبکر پرچمدار مهاجران بوده است. (4)

ص: 2429

[1927 /127] پیامبر صلی الله علیه و آله به عایشه فرمود: پدر و برادرت را بگو بیایند تا نوشته ای بنویسم، می ترسم کسی آرزویی (در باب خلافت) در سر داشته باشد و پس از آن فرمود ﴿وَ یَأْبَی اللَّهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ إِلَّا أَبَا بَکْرٍ﴾، يعنى: خدا و مؤمنان غیر از ابوبکر کسی را برای خلافت نمی پذیرند! (1)

بگذریم که (2):

1. بنابر این باید بسیاری از صحابه را که با خلافت ابوبکر مخالفت کردند، از دائره ایمان خارج بدانند! (3)

2. خلافت چیزی نیست که با نقل یک زن آن هم عایشه! - اثبات شود بلکه باید در حضور هزاران نفر و آن هم با نقل متواتری چون حدیث غدیر باشد!!

3. بین عامه مشهور است که پیامبر صلی الله علیه و آله کسی را برای خلافت انتخاب نفرمود. (4)

4. مسلم در باب استخلاف و بخاری در همین باب بلافاصله پس از روایت جعلی گذشته هر دو از عمر نقل کرده اند که پیامبر صلی الله علیه و آله جانشین تعیین نکرد. (5)

ص: 2432

5. اگر این روایت صحیح بود چرا - بنابر نقل بخاری - خود ابوبکر در سقیفه می گوید: قد رضيت لكم أحد هذين الرجلين - يعني عمر أو أبا عبيدة (1) - يعنى من برای خلافت یکی از این دو نفر را می پسندم عمر یا ابو عبيده جراح!

6. اگر این روایت صحیح بود چرا در سقیفه بدان استناد نشد؟!

7. اگر این روایت صحیح بود چرا - بنابر نقل اهل تسنن - ابوبکر پیش از مردن - البته با تجاهل نسبت به قضیه غدیر!!! - می گفت: ای کاش از پیامبر صلی الله علیه و آله پرسیده بودیم که خلافت از آن کیست تا کسی با او به نزاع بر نمی خاست! (2)

ولی جالب آن است که با وجود مخالفت حدیث جعلى: (و يأبي الله و المؤمنون إلّا أبا بكر) با مسلّمات، احمد بن حنبل امام حنابله و حدیث شناس بزرگ اهل تسنن می گوید:

اگر مرا توانی بود و زاد و راحله ای، به نیشابور سفر می کردم تا این حدیث را از (ناقلش) یحیی بن یحیی فرا گیرم!! (3)

تذكر

[1928 /128] برخی از نویسندگان و یا شارحین بخاری گفته اند: مقصود پیامبر صلی الله علیه و آله در حدیث درخواست کاغذ و قلم، (4) نوشتن جانشینی ابوبکر بود که

ص: 2433

در حدیث: (و يأبى الله والمؤمنون إلّا أبا بكر) بیان شده است. (1)

روایت ساختگی:

در مقابل آن حدیثی جعل شد که:

[1931 /131]... إن الله باهى [يباهي] بالناس عشية عرفة عامة و باهي بعمر خاصة. و في لفظ:... باهى ملائكته بعبيده عشية عرفة عامة وباهي بعمر خاصة. (1)

اهل تسنن هم این روایت را تکذیب کرده اند. (2)