سرشناسه: اکبری، علی اصغر؛ 1328-

عنوان و نام پدیدآورنده: آیات الکریم فیما نزل فی بقیه الله فی الارضین/ علی اصغر اکبری

مشخصات نشر: تهران: دیبای دانش، 1400

مشخصات ظاهری: 702 ص

شابک دوره: 3-32-6444-622-978 شابک: 0-33-6444-622-978

وضعیت فهرست نویسی: فیپا

موضوع: محمدبن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. --- در قرآن

موضوع: Muhammad ibn Hasan, Imam XII- In the Quran

موضوع: تفاسیر شیعه- قرن 14/ Qur'an-Shiite hermeneutics- 20th century

موضوع: مهدویت- جنبه های قرآنی/ Mahdism-Qur'anic teaching

موضوع: مهدویت- انتظار- جنبه های قرآنی/ Mahdism-*Waiting-Qur'anic teaching

رده بندی کنگره: 104BP

رده بندی دیویی: 159/297

شماره کتابشناسی ملی: 7640121

عنوان: آیات الکریم فیما نزل فی بقیه الله فی الارضین

گردآورنده: مهندس علی اصغر اکبری

ناشر: دیبای دانش

نوبت و تاریخ چاپ: دوم- 1400

شمارگان: 1000 نسخه

قیمت: 185000 تومان

تهران- میدان انقلاب- ابتدای کارگر جنوبی- کوچه رشتچی- پلاک 14- واحد 4.

حق چاپ این کتاب صرفاً به نشر دیبای دانش تعلق دارد و متخلفان تحت پیگرد قانونی قرار می گیرند.

ص: 2

150. هود 86- وجود اقدس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) براى مؤمنين خير است و يكى از نام هاى آن حضرت، بقيةاللّه است. 82

151. هود 93- نام و یاد امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آرامش قلب شعیب پیامبر. 86

152. هود 109- حكومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، حكومت بنى هاشم است.. 89

153. هود 110- منكران قرآن در حكومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) جايى ندارند 92

154. هود 116- ائمه ی طاهرين(علیهم السلام) و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) امركننده به معروف و نهى كننده از منكرند. 93

155. هود 118- از میان 73 فرقه فقط شیعیان ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و در حال حاضر شیعیان حضرت صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر حق هستند 95

156. هود 119- ما خلق شده ایم تا از امام زمان اطاعت کنیم که اطاعت از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) انسان را بنده ی خدا می سازد 98

سوره یوسف

157. یوسف 15- حضرت یوسف پیامبر برای نجات از چاه، خداوند را به حضرت محمد و آل محمد(صلی الله علیه و آله) قسم می دهد و اکنون بزرگ ترین ذریه ی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) حضرت بقیةالله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. 99

158. یوسف 87- برای حل مشکلات، باید زیاد برای تعجیل در فرج دعا کرد 102

159. یوسف 88- سیدبن طاووس فرمودند: با این آیات، امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را مورد خطاب قرار دهیم 104

160. یوسف 90- یکی از شباهت های حضرت یوسف(علیه السلام) به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، داشتن غیبت است.. 106

161. یوسف 93- پیراهن حضرت یوسف(علیه السلام)، عصای موسی(علیه السلام)، انگشتری حضرت سلیمان(علیه السلام) و علم و حکمت هرچیزی که از طریق ارث به پیامبران رسیده است، اکنون در نزد حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.. 115

162. یوسف 108- رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، ائمه ی طاهرين(علیهم السلام) و درحال حاضر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مردم را به خداوند مى خوانند 117

163. یوسف 110- خداوند به وسيله مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مسلمين را يارى خواهد كرد. 121

سوره رعد

164. رعد 7- امام زمان(عج)، هادى عصر و زمان. 125

165. رعد 13- چند نشانه قبل از ظهور ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) 139

166. رعد 21- بهترين صله رحم، وصل شدن به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. 142

167. رعد 22،23و24- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و شیعیانشان جایگاهشان بهشت عدن است و ملائکه به آن ها سلام و درود می فرستند 145

168. رعد 25- هرکس عهدی که با ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در عالم ذر بسته است نقض کند، ملعون است.. 150

169. رعد 28- حضرت بقيةاللّه(عج) بهترين مصداق «تطمئن القلوب» است. 152

170. رعد 29- طوبی بر متمسکین به حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در خروج و قیام آن حضرت.. 154

171. رعد 31- قدرت ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «وهبی» است و این ها کتاب ناطق خداوند هستند.... 164

172. رعد 36- متأسفانه عده ای از امت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) منکر می شوند بعضی از آیات را که در شأن امیرالمؤمنین و ائمّه ی طاهرین و حضرت بقیه الله(علیهم السلام) است......... 166

ص: 4

173. رعد 38- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نزدیک ترین ذریه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است که به خاطر این قرابت با او دشمنی و عداوت می شود، همان طور که با همه ی امامان چنین کردند 168

174. رعد 43- ازدواج حضرت مسیح امروز امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مصداق «و من عنده علم الكتاب» است.. 171

سوره ابراهیم

175. ابراهیم 1- صراط العزیزالحمید یا راهی که خلق را به خالق راهنمایی می کند ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و در حال حاضر حضرت بقیةالله الاعظم هستند. 176

176. ابراهیم 5- روز قيام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ايام اللّه است.. 179

177. ابراهیم 24و25- وجود اقدس ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از شجره طيبه است 183

178. ابراهیم 27- یکی از اسمائی که جزء قول ثابت است و خداوند در قلوب مؤمنین ثبت می کند الحجة القائم المنتظر می باشد 188

179. ابراهیم 28- اگر خداوند لطف کند و از باب رحمت الهی خویش، نام حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) (و الحجة المنتظر امامی) را در روح مؤمن ثبت می کند. 191

180. ابراهیم 36- هر كس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را دوست بدارد و از ايشان تبعيت كند، از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است. 196

181. ابراهیم 37- ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و در حال حاضر حضرت بقیةالله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) استمرار ذریّه ی حضرت ابراهیم هستند که دل ها به آن ها متمایل است و شیعیان قلبشان به آن حضرت متمایل است.. 209

182. ابراهیم 44- ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آغاز وعده انبياء الهى است.. 212

183. ابراهیم 45- تمام کاخ ها و قصرها و مراکز جهانی را امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به نفع بشریت مصادره خواهند کرد اما مانند ظالمان در آنها مسکن نمی گزینند. 216

184. ابراهیم 46- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مكر بنى العباس و همه طاغوتيان را خنثى مى كند. 225

سوره حجر

185. حجر 16و17- در زمان حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شیطان رجیم واقعی می شود (جمله فاستعذبالله چک شود از متن اصلی که کجا باید نوشته شود؟) 229

186. حجر 36 تا 38- ظهور قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «يوم الوقت المعلوم» است و شيطان به دست ايشان گردن زده مى شود....... 232

187. حجر 75- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از متوسّمين و از مطلعين اسرار الهى است 235

188. حجر 76- حضرت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) راه محکم و استوار است که به نور خداوند بنگرد و نطق او از طرف خداوند است.... 240

189. حجر 87- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «سبع مثانى و القرآن العظيم» است. 242

190. حجر 92- حضرت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مأمور به معرفى امامان و حجة بن الحسن العسكرى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بودند. 244

سوره نحل

191. نحل 1- قبل از قيام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) جبرائيل فرياد مى زند: «أتى امرُاللّه فلا تستعجلوهُ». 247

ص: 5

192. نحل 15- حضرت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، حجه الله و خلیفه الله و امین بر اسرار الهی و کلمه تقوی و عروه الوثقی برای هدایت بشریت به سوی حق است.......... 249

193. نحل 16- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از «علامات» است كه به وسيله آن راهنمايى مى شوند. 252

194. نحل 33و34- ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) امر حتمی خداوند است و برای کفار عذاب است.. 256

195. نحل 38- خروج سفيانى يكى از علامات ظهور است.. 258

196. نحل 39و40- قبل از قیامت کبری در زمان حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) که قیامت صغری است عده ای رجعت کرده به دنیا برمی گردند 263

197. نحل 43- در حال حاضر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مصداق واقعى «اهل ذكر» است. 264

198. نحل 45- سفيانى در سرزمين بيداء در زمين فرو خواهد رفت. 272

199. نحل 83- ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و حضرت بقیة الله فی الارضین نعمت خداوند برای همه ی مخلوقات هستند 277

200. نحل 84- هر امت و گروهی در قیامت با امامشان برانگیخته می شوند و ما نیز با حضرت بقیةالله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برانگیخته می شویم. 278

201. نحل 89- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شاهد بر اعمال ما می باشند 280

202. نحل 90- هر کس مردم را به سوی غیر ائمه ی طاهرین و حضرت بقیه الله(علیهم السلام) دعوت کند «باغی» است.......... 282

203. نحل 91و92- حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و ائمه طاهرین(علیهم السلام) و حضرت بقیةالله فی الارضین بهترین رهبران و امامان هستند 286

204. نحل 98 تا 100- شیطان قدرت این را ندارد ولایت امامان(علیهم السلام) و حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را از دل ها ببرد 290

205. نحل 125- رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و ائمه طاهرین(علیهم السلام) و حضرت بقیةالله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سبیل الله هستند 292

سوره اسراء

206. اسراء 1- هرکس سوره اسرا را هر شب جمعه بخواند نمیرد مگر اینکه امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را ببیند و سرانجام از اصحاب او خواهد بود 294

207. اسراء 5- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یارانش بسیار نیرومند و سخت کوش هستند که پس از فساد زمین آن را پر از عدل و داد خواهند کرد 302

208. اسراء 6- در عصر حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سلمان فارسی رجعت کرده و از یاران آن حضرت می شود 311

209. اسراء 7- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و اصحابش از ظالمین انتقام خواهند گرفت 313

210. اسراء 8- پيروزى واقعى مسلمين در زمان حضرت قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. 314

211. اسراء 9- قرآن مردم را به سوى قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هدايت مى كند............... 315

212. اسراء 13- «طائره» افتخار ولايت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر گردن ماست............... 320

213. اسراء 26- در عصر ما حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نزدیک ترین ذی القربی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) هستند 325

214. اسراء 33- قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «ولى دم» سيدالشهدا(علیه السلام) است. 327

215. اسراء 9- در قيامت ما را با امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى خوانند. 340

ص: 6

216. اسراء 72- بدترین کوری ها آن کوری است که انسان فضایل ائمه(علیهم السلام) و حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را نبیند 344

217. اسراء 81- حضرت قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حق است.. 345

218. اسراء 33- اصحاب كهف، یاران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند 351

219. اسراء 71- حکومت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در کل کره ی زمین 309 سال طول می کشد به طول سال هایی است که اصحاب کهف در غار بودند 356

سوره کهف

220. کهف 29- هرکس منکر و کافر بر ائمه(علیهم السلام) و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شود، خداوند آتشی برای او مهیا کرده است.. 358

221. کهف 47- حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آغازگر رجعت و در همه ی آیات قرآن که درباره ی رجعت است، یک رکنش ایشان است.. 361

222. کهف 65- غیبت حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شبیه غیبت خضر نبی(علیه السلام) است و رحمت خداوند به او این است که از یاران آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است 363

223. کهف 83- غیبت امام زمان(علیه السلام) شبیه غیبت ذی القرنین است و خداوند در حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سنتی از ذوالقرنین قرار داده است.. 365

224. کهف 98- زمان امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تقیه برداشته می شود و آن حضرت از دشمنان خداوند انتقام می گیرد 368

225. کهف 110- معرفت امامان و در حال حاضر حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) عمل صالح است. 370

سوره مریم

226. مریم 1- تأویل کهیعص از زبان حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) 375

227. مریم 12- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مانند یحیی نبی(علیه السلام) در صباوت به امامت رسید 379

228. مریم 29و30- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مانند حضرت مسیح(علیه السلام) در صباوت سخن گفت.. 382

229. مریم 37- طوایف و احزاب از میان مردم به جان هم می افتند پس وای بر کافری که در آن روز عظیم و بزرگ در آن جنگ شرکت می کنند. 401

230. مریم 49و50- غیبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شبیه غیبت حضرت ابراهیم(علیه السلام) است.. 407

231. مریم 73 تا 76- هر كس به سوى حضرت قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هدايت شود، خداوند بر اين هدايت مى افزايد 413

232. مریم 87- شرط شفاعت، ولايت اميرالمؤمنين(علیه السلام) و امامان معصوم(علیهم السلام) و در حال حاضر ولايت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. 418

233. مریم 96- مودت و محبت اميرالمؤمنين(علیه السلام) و اهل بيت(علیهم السلام) و حضرت قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در قلوب، فطرى است. 419

سوره طه

234. طه 38 و 39- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و حضرت موسی(علیه السلام) هر دو به صورت مخفی متولد شدند 422

235. طه 54- مصداق واقعی خردمندان، ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و حضرت بقیةالله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) 439

236. طه 82- شرط غفاريت خداوند در توبه، ولاء اهل بيت(علیهم السلام) و حجه بن الحسن(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. 441

237. طه 110- قيام امام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در علم و قدرت الهى است.. 446

ص: 7

238. طه 113- حضرت قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تذكر و يادآورى نوينى پديد مى آورد 448

239. طه 115- يكى از شروط اولى العزم شدن پيامبران الهى اقرار به ولايت چهارده معصوم(علیهم السلام)، مخصوصاً امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. 449

240. طه 123- خداوند در ابتدای خلقت از راه لطف به بشر قول داده است برای همیشه برای بشر هادیانی بفرستد و هم اکنون امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هادی است. 452

241. طه 124- هرکس حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و ائمه طاهرین(علیهم السلام) و حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را فراموش کند اولاً زندگی پرفشار خواهد داشت. ثانیاً در قیامت در آتش خواهد سوخت. ثالثاً این ها آیات خداوند هستند 455

242. طه 125 تا 127- ايمان به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سبب خوشبختى دنيا و آخرت مى شود 458

243. طه 135- ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صراط السوی و راه خوشبختی و سعادتند 461

سوره انبیاء

244. انبیاء 3- یکی از مصادیق ظلم، شبهه افکنی درباره ی حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. 463

245. انبیاء 7- اهل ذکر، رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و ائمه طاهرین(علیهم السلام) و هم اکنون حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند .............. 465

246. انبیاء 12و13- در هنگام ظهور عده ای از شام به روم پناهنده می شوند؛ یاران حضرت آن ها را برمی گرداند. 468

247. انبیاء 18- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) منکران امامت و ولایت حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) را به سزای عملشان می رساند 472

248. انبیاء 38- صابرین در غیبت حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مانند کسانی هستند که با شمشیر در مقابل رسول خدا(صلی الله علیه و آله) جهاد می کنند 473

249. انبیاء 73- حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هفتمين فرزند از نسل امام محمّد باقر(علیه السلام) است. 474

250. انبیاء 95- حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آغازگر رجعت و محقق کننده رجعت هستند 476

251. انبیاء 100 تا 103- ولايت اهل بيت(علیهم السلام) و ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، بهشت است، بلكه از بهشت بهتر است.. 480

252. انبیاء 105- در زبور داوود(علیه السلام) به حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بشارت داده شده است.. 483

سوره ص

253. ص 26- زبور داوود(علیه السلام) و بشارت به موعود 485

254. حج 7- رجعت با ظهور مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شروع مى شود 487

255. حج 34و35- شيعيان و ياران حضرت ولىعصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «مخبتين» هستند 489

256. حج 38- بزرگ ترين مدافعِ حضرت بقية اللّه الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خداى عزوجل است. 492

257. حج 39- نصرت نهايى اسلام به دست حضرت ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است 494

258. حج 41- قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) كل جهان را تسخير مى كند 499

259. حج 45- بئر معطله ی امام صامت است و قصر مشید امام ناطق. 503

260. حج 47- ظهور و قیام حضرت صاحب الامر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حتمی است.. 507

261. حج 50و51- آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) یعنی ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و حضرت صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، بهترین مصداق آمنو و عملوا الصالحات هستند. 508

ص: 8

262. حج 55- كافران در ظهور قائم آل محمّد(عج) در عذاب هستند 510

263. حج 60- مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) منتقم حقيقى است.. 514

264. حج 65- ثبات كل عالم، به اذن اللّه، به وسيله امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.. 521

265. حج 77و78- در حال حاضر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بهترين عبد صالح خداوند است.. 525

سوره مؤمنون

266. مؤمنون 1 تا 11- صفات مؤمنین در چهارده معصوم(علیهم السلام) و هم اکنون در حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.. 531

267. مؤمنون 52- امت واحده چهارده معصوم و هم اکنون حضرت بقیةالله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند 537

268. مؤمنون 57 تا 61- یاران حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دارای بهترین صفات هستند 539

269. مؤمنون 73و74- صراطِ امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صراط مستقيم است.. 542

270. مؤمنون 101- ظهور حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با صداى آسمانى همراه است و در آن ظهور، مؤمنين برادر واقعى يكديگر هستند و از هم ارث می برند 544

سوره نور

271. نور 10- رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و ائمه ی معصومین(علیهم السلام) و در حال حاضر حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فضل و رحمت خداوند هستند. 546

272. نور 35- «يَهْدِي اللّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ» حضرت قائم مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. 567

273. نور 36و37- در بيوت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و ائمه طاهرين(علیهم السلام) و حضرت ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نام خداوند بلند است.. 573

274. نور 53- یاران حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مخلصانه در خدمت اسلام و آن حضرت هستند و روی پرچمشان نوشته شده البیعه لله عزوجل. 585

275. نور 55- خداوند به ظهور قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و خلافت او وعده داده است 587

سوره فرقان

276. فرقان 11- هر سال دوازده ماه، هر شب و هر روز دوازده ساعت و امامان دوازده نفرند و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) امام دوازدهم هستند. 597

277. فرقان 26- در ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فقط خداوند عبادت خواهد شد 600

278. فرقان 54- و هو الذی خلق من الماء بشرا فجعله نسبا و صهرا و کان ربک قدیرا... 602

279. فرقان 63 به بعد- عبدالرحمن، رسول خدا و ائمه ی طاهرین و حضرت بقیه الله(علیهم السلام) هستند که اراده آن ها فانی در اراده خداوند است........... 605

280. فرقان 63- کامل ترین مصداق عبادالرحمن امامان معصوم(علیهم السلام) و در حال حاضر حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که ایشان انسان کامل الکامل هستند. 609

281. فرقان 68و69- رسول خدا و امیرالمؤمنین و ائمه ی طاهرین و حضرت بقیه الله(علیهم السلام) معصوم و دارای مقام عصمت هستند ...... 613

282. فرقان 70- شرط پذیرش توبه، پذیرش ولایت ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که ولایت آنها حسنات است.. 614

ص: 9

283. فرقان 74- خداوند حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) را به طور خاص و ائمه(علیهم السلام) و حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را به طور عام بر متقین امام قرار داده است.. 618

سوره شعرا

284. شعرا 4- در ظهور حضرت ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) گردنكشان تسليم آن حضرت مى شوند 622

285. شعرا 21- غیبت حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نظیر غیبت حضرت موسی(علیه السلام) است و خداوند روز به روز بر حکمت ایشان می افزاید و به وسیله ی غیبت جانشان حفظ می شود. 630

286. شعرا 83و84- حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) لسان صدق الآخرین است وحضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قائم موعود از فرزندان اوست.. 634

287. شعرا 205 تا 207- ظهور قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) براى ظالمان عذاب است 636

288. شعرا 217 تا 219- ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و حضرت بقیةالله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ساجدین هستند 639

289. شعرا 227- اطاعت قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، اطاعت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است. 640

سوره نمل

290. نمل 15- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وارث همه انبیاء و رسول خدا و امیرالمؤمنین و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) است....... 642

291. نمل 59- ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برگزیده ی خداوند و بهترین خلق خداوند هستند 644

292. نمل 62- مضطر حقيقى حضرت صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و ایشان مستجاب الدعوه هستند 647

293. نمل 82- علامات ظهور حضرت قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خروج دجال و نزول حضرت مسيح(علیه السلام) از آسمان است.. 655

294. نمل 83- در ظهور حضور ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از هر امتى گروهى رجعت مى كنند. 659

295. نمل 89و90- «حسنه» ولايت و محبت اهل بيت(علیهم السلام) و ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و «سيّئه» انكار ایشان است. 662

296. نمل 93- اگر شکر نعمت های خداوند کنید خداوند آیاتش که یکی از مصادیقش ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و در حال حاضر حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است به شما نشان می دهد و می شناساند. 666

سوره فرقان

297. فرقان 63 به بعد- اراده خداوند بر اين قرار گرفته است تا مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و يارانش را خليفه اللّه فى الارض گرداند 668

سوره قصص

298. قصص 6- وجود اقدس حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تسلی بخش قلب مقدس حضرت نبی اکرم(صلی الله علیه و آله) 677

299. قصص 50- در هر عصر و زمانی باید حجت زنده در روی کره ی زمین باشد و امروز حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حجت زنده خداوند است.... 679

300. قصص 51- حضرت بقية اللّه الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قول خداوند هستند 682

منابع.......... 691

ص: 10

بار دیگر آیات الهی را بخوانید. صحبت از یک معامله است، معامله ای که یک طرفش خداوند است و طرف دیگرش انسان های کاملی هستند که با جان و مال در راه خداوند جهاد می کنند. آن ها برای برافراشته نگاه داشتن پرچم دین و هدایت مردم، در راه خداوند جهاد می کنند و در این جهاد آن قدر مصمم و معتقدند که یا دشمنان دین خداوند را می کشند و یا خودشان به شهادت می رسند. این ها کسانی هستند که خداوند در تورات و انجیل و قرآن از ایشان یاد می کند و حق این ها را بیان می کند. این ها تائب، عابد، حامد، روزه گیر و نمازگزارانی هستند که همیشه در رکوع و سجود به سر می برند. این ها آمر به معروف و ناهی از منکرند و حافظ حدود خداوند هستند. مزد ایشان فوز عظیم و رستگاری بزرگ و جنت است.

دقت بفرمایید معامله ای است که خریدار خداوند است. جنس مورد معامله تلاش و کوشش است؛ همراه با جان و مال انسان های کامل و یا بهتر بگویم انسان های کامل الکاملی هستند که این ها به فوز عظیم می رسند. مشکل است که بگوییم ایشان چه کسانی هستند. برای مشخص شدن به نزد افرادی می رویم که قرآن می فرمایند « وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتاب»(1) خداوند علم کتاب را در آن ها قرار داده است و علم کتاب « لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ في كِتابٍ مُبين»(2) است. یعنی هیچ تر و خشکی نیست جز آن که در کتاب مبین قرار دارد. (ایشان فقط چهارده معصوم(علیهم السلام) هستند.)

1. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 113 حدیث 142 و تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 857 حدیث 4762 آمده است:

صباح بن سيابة في قول الله: «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ» قال: ثم قال: ثم وصفهم فقال: «التَّائِبُونَ الْعابِدُونَ الْحامِدُونَ» الآية، قال: هم الأئمة(علیهم السلام)

صباح بن سیابه درباره ی این آیه «همانا خداوند از مؤمنان جانها و اموالشان را خریده» از معصوم(علیهم السلام) سؤال کرد.سپس خداوند ایشان را وصف کرده و فرموده:«توبه کنندگان، عبادت کنندگان، سپاسگزاران» امام معصوم فرمودند که در این آیه منظور امامان(علیهم السلام) هستند.

ص: 12

2. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی رضوان الله تعالی علیه مجلد 1 صفحه 306 و تفسیر صافی مجلد 2 صفحه 382 آمده است:

و أما قوله « إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّة» قال نزلت في الأئمة فالدليل على أن ذلك فيهم خاصة حين مدحهم و حلاهم و وصفهم بصفة لا يجوز في غيرهم فقال «التَّائِبُونَ الْعابِدُونَ الْحامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ فالْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ» هم الذين يعرفون المعروف كله صغيره و كبيره و دقيقه و جليه «وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ» هم الذين يعرفون المنكر كله صغيره و كبيره «وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ» هم الذين يعرفون حدود الله صغيرها و كبيرها و دقيقها و جليها و لا يجوز أن يكون بهذه الصفة غير الأئمة(علیهم السلام)

علی بن ابراهیم قمیe می گوید: اما فرموده خداوند «همانا خداوند از مؤمنان جانها و اموالشان را به بهای آنکه بهشت برای آنان باشد خریده» این آیه در شأن ائمه(علیهم السلام) میباشد [و رهبران پس از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است] چون خداوند در این آیه مؤمنین را به صفاتی (بسیار با ارزش) متصف ساخته است که به جز در امامان در هیچ کس دیگری پیدا نمی شودو برای افراد دیگری جایز نمی باشد «توبه کنندگان، عبادت کنندگان، سپاسگزاران، روزه داران، رکوع کنندگان، سجده کنندگان، امرکنندگان به معروف و بازدارندگان از منکر» آمرین به معروف کسانی هستند که کاملاً تمام معروف را میشناسند خواه آن معروف کوچک باشد یا بزرگ و دقیق آن و واضح آن معروف را [خودشان هم باید عامل به آن باشند] و ناهیان منکر کسانی هستند که منکر را کامل می شناسد چه کوچک باشد و چه بزرگ «و پاسداران حدود و مقررات خداوند هستند» ایشان کسانی اند که حدود خداوند را اعم از بزرگ و کوچک و دقیق و آشکار آن حدود را می شناسند [هم حدود الهی را دقیقا بشناسند و هم حافظ آن باشند] و جایز نیست که غیر از ائمه به این صفات باشند [این صفات جز در امامان(علیهم السلام) و جانشینان بر حق رسول خدا (صلی الله علیه و آله)در هیچ کس دیگر یافت نمی شود].

ص: 13

3. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 114 حدیث 145، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 856 حدیث 4755، تفسیر شریف لاهیجی مجلد 2 صفحه 330 و اصول کافی مجلد 7 صفحه 251 حدیث 1 و بحارالانوار مجلد 76 باب 81 صفحه 99 حدیث 10 آمده است(1):

عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَخَذَ سَارِقاً فَعَفَا عَنْهُ فَإِذَا رُفِعَ إِلَى الْإِمَامِ قَطَعَهُ وَ إِنَّمَا الْهِبَةُ قَبْلَ أَنْ يُرْفَعَ إِلَى الْإِمَامِ وَ كَذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ «وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ» فَإِذَا انْتَهَى الْحَدُّ إِلَى الْإِمَامِ فَلَيْسَ لِأَحَدٍ أَنْ يَتْرُكَهُ

یونس بن عبدالرحمان می گوید: حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: صاحب مال، دزد مال خود را بعد از رفع آن به امام نمی تواند که ببخشد و فایده به بخشیدن آن مترتب نمی گردد بلکه امام قطع ید او می کند و قبل از مرافعه و رجوع به امام، صاحب مال می تواند سارق را ببخشد. این است معنی قول خدای تعالی که فرمودند «وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ» ­ پس هنگامی که حد به امام منتهی شود برای احدی جایز نیست که آن را ترک کند

ص: 14

يعنى، با محمّد(صلی الله علیه و آله) و اهل بيت محمّد(صلی الله علیه و آله) باشيد.

از مجموعه اين احاديث نتيجه مى گيريم كه منظور آيه از «صادقين» رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و اميرالمؤمنين(علیه السلام) و اهل بيت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و شیعیان آن حضرت(علیه السلام) هستند و امروزه بر روى كره زمين هيچ كس به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نزديك تر از حجة بن الحسن العسكرى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نيست و ما اگر بخواهيم مؤمن واقعى باشيم، بايد با ایشان باشيم و هر كس با آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باشد از صادقين است.

1. در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 863 حدیث 4789 و اصول کافی مجلد 1 صفحه 208 حدیث 2 و تفسیر نورالثقلین مجلد 2 صفحه 280 حدیث 394 آمده است:

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ» قَالَ الصَّادِقُونَ هُمُ الْأَئِمَّةُ وَ الصِّدِّيقُونَ بِطَاعَتِهِمْ.

ابن ابى نصر مى گويد از امام رضا(علیه السلام) از فرموده خداوند عزوجل سؤال كردم « اى كسانى كه ايمان آورده ايد، تقوى پيشه كنيد و با راستگويان باشید » فرمود: مقصود از صادقون ائمه(علیهم السلام) هستند و آنها که اطاعت آنها را تصدیق کنند.

2. در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 864 حدیث 4791 و تفسیر قمی مجلد 1 صفحه 307، بحارالانوار مجلد 35 باب 21 صفحه 408 حدیث 1 و شواهد التنزیل حاکم حسکانی مجلد 1 صفحه 344 حدیث 355 آمده است:

عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (علیه السلام) فى قوله: «يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ كُونُوا مَعَ الصّادِقِينَ» قَالَ: مَعَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (علیه السلام).

جابر از امام باقر(علیه السلام) نقل مى كند كه درباره آيه شريفه«اى كسانى كه ايمان آورده ايد، تقوى پيشه كنيد و با راستگويان باشید» فرمودند: با على بن ابى طالب(علیه السلام) باشيد.3. در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 865 حدیث 4799، بحارالانوار مجلد 24 باب 26 صفحه 31، تفسیر نورالثقلین مجلد 2 صفحه 280 حدیث 392 و شواهدالتنزیل حاکم حسکانی مجلد 1 صفحه 342 آمده است:

وَ رَوَى جَابِرٌ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِهِ «كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ» قَالَ مَعَ آلِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام).

ص: 16

جابر از حضرت امام صادق(علیه السلام) روایت مى کند درباره فرمایش خداوند «با راستگویان باشید» امام فرمود با آل محمّد(صلی الله علیه و آله) باشيد.

4. در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 865 حدیث 14 آمده است:

روى عن النبى(صلی الله علیه و آله) سئل عن الصادق(علیه السلام) ههنا؟ فقال هم على(علیه السلام) و فاطمة(علیها السلام) و حسن(علیه السلام) و حسين(علیه السلام) و ذريتهم الطاهرون(علیهم السلام) الى يوم القيامة.

از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از صادقين سؤال شد، فرمودند: صادقين حضرت على(علیه السلام) و حضرت فاطمه(علیها السلام) و حضرت حسن(علیه السلام) و حضرت حسين(علیه السلام) و ذريه ی طاهرين ایشان (علیهم السلام) تا روز قيامت هستند.

5. در تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 864 حدیث 4792 و کتاب سلیم بن قیس هلالی مجلد 2 صفحه 647 و کتاب اسرار آل محمد ( ترجمه کتاب سلیم بن قیس هلالی) صفحه 297 آمده است:

سليم بن قيس الهلالي: في حديث المناشدة قال أميرالمؤمنين(علیه السلام): «فأنشدتكم الله جل اسمه، أ تعلمون أن الله أنزل «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ» فقال سلمان: يا رسول الله، أ عامة هي أم خاصة؟ فقال: أما المؤمنون فعامة لأن جماعة المؤمنين أمروا بذلك، و أما الصادقون فخاصة لأخي علي و الأوصياء من بعده إلى يوم القيامة؟». قالوا: اللهم نعم.

از اميرالمؤمنين(علیه السلام) روايت شده كه در جمع مهاجرين و انصار در هنگام خلافت عثمان خطاب به آنان فرمود: شما را به خدا قسم مى دهم آيا مى دانيد كه خداوند این آیه را نازل کرد «وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ» سلمان عرض كرد: یا رسول الله، آیا اين آيه عموميت دارد يا مربوط به افراد خاصى مى باشد؟ حضرت فرمودند: امر شدگان همه مؤمنین هستند که به این مطلب دستو داده شده اند [و در آيه عامه مؤمنين مد نظر هستند]، ولى صادقینمخصوص برادرم علی و جانشينان بعد او تا روز قيامت است. همگى در پاسخ حضرت علی(علیه السلام) گفتند: آرى به خدا قسم [چنين است].

6. در كتاب اصول كافى مجلد 1 صفحه 208 آمده است:

أَحْمَدُبْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُبْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِبْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِبْنِ عَبْدِالْحَمِيدِ عَنْ مَنْصُورِبْنِ يُونُسَ عَنْ سَعْدِبْنِ طَرِيفٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَحْيَا حَيَاةً تُشْبِهُ حَيَاةَ الْأَنْبِيَاءِ وَ يَمُوتَ مِيتَةً تُشْبِهُ مِيتَةَ الشُّهَدَاءِ وَ يَسْكُنَ الْجِنَانَ الَّتِي غَرَسَهَا الرَّحْمَنُ فَلْيَتَوَلَّ عَلِيّاً وَ لْيُوَالِ وَلِيَّهُ وَ لْيَقْتَدِ بِالْأَئِمَّةِ

ص: 17

مِنْ بَعْدِهِ فَإِنَّهُمْ عِتْرَتِي خُلِقُوا مِنْ طِينَتِي. اللَّهُمَّ ارْزُقْهُمْ فَهْمِي وَ عِلْمِي وَ وَيْلٌ لِلْمُخَالِفِينَ لَهُمْ مِنْ أُمَّتِي اللَّهُمَّ لَا تُنِلْهُمْ شَفَاعَتِي

از امام باقر(علیه السلام) روايت شده كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: هر كس دوست دارد زندگى و حياتش شبیه به زندگى انبياء و مرگش همانند مرگ شهدا باشد و [جايگاهش در آخرت] بهشت هایی باشد که خداوند رحمان آن را غرس نموده، پس بايد دوستدار و تحت ولایت حضرت على(علیه السلام) و دوستدار دوستان ایشان باشد و به امامان بعد از او اقتدا كند، همانا آنان عترت من هستند، از طينت وسرشت من خلق شده اند. خداوندا، فهم و علم مرا به آن امامان تفضل فرما و واى بر مخالفين ايشان از امت من، پروردگارا شفاعت مرا شامل حالشان مگردان.

7. در كتاب اصول كافى مجلد 1 صفحه 208 آمده است:

الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ(علیه السلام) (1) وَ إِنَّ الرَّوْحَ وَ الرَّاحَةَ وَ الْفَلْجَ (2) وَ الْعَوْنَ وَ النَّجَاحَ وَ الْبَرَكَةَ وَ الْكَرَامَةَ وَ الْمَغْفِرَةَ وَ الْمُعَافَاةَ وَ الْيُسْرَ وَ الْبُشْرَى وَ الرِّضْوَانَ وَ الْقُرْبَ وَ النَّصْرَ وَ التَّمَكُّنَ وَ الرَّجَاءَ وَ الْمَحَبَّةَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِمَنْ تَوَلَّى عَلِيّاً وَ ائْتَمَّ بِهِ وَ بَرِئَ مِنْ عَدُوِّهِ وَ سَلَّمَ لِفَضْلِهِ وَ لِلْأَوْصِيَاءِ مِنْ بَعْدِهِ حَقّاً عَلَيَّ أَنْ أُدْخِلَهُمْ فِي شَفَاعَتِي وَ حَقٌّ عَلَى رَبِّي تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَنْ يَسْتَجِيبَ لِي فِيهِمْ فَإِنَّهُمْ أَتْبَاعِي وَ مَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي.حضرت باقر(علیه السلام) از رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) روايت فرمودند: آسایش و راحتى و غلبه و اعانت و پيروزى و بركت و كرامت و مغفرت و عافيت و آسانى و بشارت و رضوان و تقرب و يارى و تمكن و اميد و محبت از خداوند بزرگ برای کسی است که تحت ولایت علی بوده و به آن اقتدا کند (همه و همه در سايه ی تولاى حضرت على بن ابى طالب(علیه السلام) و اقتدا به آن حضرت حاصل میشود) و از دشمن او بیزار و متنفر بوده (تبرى از دشمنان ایشان لازم است) و تسلیم فضائل ایشان و جانشينان بعدش باشد، حق بر منِ (رسول اللّه(صلی الله علیه و آله))است كه اين افراد را در شفاعتم داخل كنم و سزاوار است بر پروردگارم تبارک و تعالی که مرا در مورد ایشان استجابت کند(شفاعت من را درباره ی دوستان حضرت على(علیه السلام) و اولادش

ص: 18

قبول نمايد) پس همانا ایشان تابعین من هستند و هرکس مرا تبعیت کند پس همانا از من است.

از مجموعه ی این احاديث مى توانيم نتيجه بگيريم كه صادقين رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و اميرالمؤمنين(علیه السلام) و امامان از فرزندان آن حضرت(علیهم السلام) هستند، و آخرين اين امامان در حال حاضر حضرت حجة بن الحسن العسكرى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است كه هر كس با ایشان باشد روح، راحتى، رستگارى، اعانت، پيروزى، بركت، كرامت، مغفرت، عافيت، آسانى، بشارت، رضوان، تقرب، يارى، تمكن، اميد و محبت از آن او خواهد بود.

ص: 19

2. در کتاب ینابیع المودة باب 95 صفحه 495 آمده است:

و عن عبدالرحمن ابن کثیر قال: سئلتُ جعفر الصادق(علیه السلام) عن قوله تعالی «عَمَّ يَتَساءَلُونَ * عَنِ النَّبَإِ الْعَظيمِ * الَّذي هُمْ فيهِ مُخْتَلِفُون» سئلته عن قوله تعالی« هنالک الولایة لله الحق» قال: ولایة امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) کان یقول ما لله نباءٌ هو اَعظَمُ مِنّی و لا لله آیةٌ اکبر مِنّی

از حضرت صادق درباره فرموده خداوند متعال «درباره چه چیز از یکدیگر می پرسند؟ * از آن خبر بزرگ * که همواره درباره آن با یکدیگر اختلاف دارند» پرسیدم از او از قول خداوند متعال «در آنجا [که گرفتاری از همه سو انسان را احاطه می کند] ولایت ویژه خدای به حق است» خداوند امام فرمودند [منظور از ولایت]ولایت امیرالمؤمنین علی است آنچنانکه ایشان می فرمودند برای خداوند خبری عظیم تر از من و نشانه ای بزرگتر از من نیست.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و در حال حاضر وجود اقدس حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بزرگ ترین آیت کبری خداوند هستند. ما در اینجا باید بگوییم هم کتاب الله آیت خداوند است و هم رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و عترت عظیم او آیت کبری خداوند هستند. هرکس کتاب الله و عترت را منکر شود ایمان محکم و استوار ندارد و او به این زندگی بی ارزش دنیا سرگرم شده و به آن راضی گردیده است و او از آیات الهی غافل است و سرمنزل و مأوای او جهنم خواهد بود. امروزه نیز هرکس وجود اقدس حضرت صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را منکر شود او

اولاً: منکر لقاء الله است.

ثانیاً: منکر معاد و قیامت است.

ثالثاً: او راضی شده است به حطام ناقابل دنیا و به آن سرگرم است.

رابعاً: او از آیت کبری الهی و وجود اقدس حضرت ولی عصر(علیه السلام) غافل است.

خامساً: جایگاه او آتش جهنم خواهد بود.در یک کلام مات میتة الجاهلیة مات میة کفر و نفاق یعنی مردن در جهل نسبت به امامان معصوم(علیهم السلام) مردن در حالت کفر و نفاق است.

ص: 21

2. کتاب کمال الدین مجلد 2 باب 43 صفحه 469 حدیث 22، بحارالانوار مجلد 52 باب 18 صفحه 42 حدیث 32 و تفسیر نورالثقلین مجلد 2 صفحه 469 حدیث 41 آمده است:

حدثنا ابوالحسن بن علی بن موسی بن احمدبن ابراهیم بن محمدبن عبدالله بن موسی بن جعفربن محمدبن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب(علیهم السلام) قال: وجدت فی کتاب ابی قال: حدثنا محمدبن احمد الطوال عن ابیه عن الحسن بن علی الطبری عن ابی جعفر محمدبن الحسن بن علی بن ابراهیم ابن مهزیار قال: سمعت ابی یقول: سمعت جدی علی بن ابراهیم بن مهزیار یقول

... فَقَالَ لِي: يَا ابْنَ مَهْزِيَارَ كَيْفَ خَلَّفْتَ إِخْوَانَكَ فِي الْعِرَاقِ قُلْتُ فِي ضَنْكِ عَيْشٍ وَ هَنَاةٍ قَدْ تَوَاتَرَتْ عَلَيْهِمْ سُيُوفُ بَنِي الشَّيْصُبَانِ فَقَالَ «قاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ» كَأَنِّي بِالْقَوْمِ قَدْ قُتِلُوا فِي دِيَارِهِمْ وَ أَخَذَهُمْ أَمْرُ رَبِّهِمْ لَيْلًا وَ نَهَاراً فَقُلْتُ مَتَى يَكُونُ ذَلِكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) قَالَ إِذَا حِيلَ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ سَبِيلِ الْكَعْبَةِ بِأَقْوَامٍ «لا خَلاقَ لَهُمْ» وَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْهُمْ بِرَاءٌ وَ ظَهَرَتِ الْحُمْرَةُ فِي السَّمَاءِ ثَلَاثاً فِيهَا أَعْمِدَةٌ كَأَعْمِدَةِ اللُّجَيْنِ تَتَلَأْلَأُ نُوراً وَ يَخْرُجُ السَّرُوسِيُ مِنْ أَرْمِينِيَّةَ وَ آذَرْبِيجَانَ يُرِيدُ وَرَاءَ الرَّيِّ الْجَبَلَ الْأَسْوَدَ الْمُتَلَاحِمَ بِالْجَبَلِ الْأَحْمَرِ لَزِيقَ جَبَلِ طَالَقَانَ فَيَكُونُ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْمَرْوَزِيِّ وَقْعَةٌ صَيْلَمَانِيَّةٌ يَشِيبُ فِيهَا الصَّغِيرُ وَ يَهْرَمُ مِنْهَا الْكَبِيرُ وَ يَظْهَرُ الْقَتْلُ بَيْنَهُمَا فَعِنْدَهَا تَوَقَّعُوا خُرُوجَهُ إِلَى الزَّوْرَاءِ فَلَا يَلْبَثُ بِهَا حَتَّى يُوَافِيَ بَاهَاتَ (1) ثُمَّ يُوَافِيَ وَاسِطَ الْعِرَاقِ فَيُقِيمُ بِهَا سَنَةً أَوْ دُونَهَا ثُمَّ يَخْرُجُ إِلَى كُوفَانَ فَيَكُونُ بَيْنَهُمْ وَقْعَةٌ مِنَ النَّجَفِ إِلَى الْحِيرَةِ إِلَى الْغَرِيِّ وَقْعَةٌ شَدِيدَةٌ تَذْهَلُ مِنْهَا الْعُقُولُ فَعِنْدَهَا يَكُونُ بَوَارُ الْفِئَتَيْنِ وَ عَلَى اللَّهِ حَصَادُ الْبَاقِينَ ثُمَّ تَلَا قَوْلَهُ تَعَالَى «بسم الله الرحمن الرحيم أَتاها أَمْرُنا لَيْلًا أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصِيداً كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ»(2) فَقُلْتُ سَيِّدِي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) مَا الْأَمْرُ قَالَ نَحْنُ أَمْرُ اللَّهِ وَ جُنُودُهُ قُلْتُ سَيِّدِي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) حَانَ الْوَقْتُ قَالَ «اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ»(3)

این روایت، روایتی مفصل است در ضمن ملاقات علی بن ابراهیم بن مهزیار که ابی جعفر محمدبن الحسن بن علی بن مهزیار اهوازی از جدش علی بن ابراهیم بن مهزیار روایت کرده است که در ضمن ملاقاتی که با حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) داشته است حضرت به او فرمودند: ای پسر مهزیار، برادران مذهبی خود را در عراق به چه وضعی واگذاردی؟ گفتم: درزندگانی تنگ و گرفتاری؛شمشیرهای بنی­ شیصبان(4) پیاپی بر آن ها فرود می آیند (منظور بنی العباس هستند) حضرت فرمودند: «خداوند آن ها را بکشد چگونه [از حق به باطل] منحرف می شوند» گویا همان

ص: 22

مردم نابکار را می بینم که در خانه های خود کشته شده اند و در آنجا (به زمین) افتاده اند و امر پروردگارشان آن ها را شب و روز در برگرفته. عرض کردم: چه وقتی یابن رسول الله(صلی الله علیه و آله) این واقعه اتفاق خواهد افتاد؟ فرمودند: وقتی نشانه های زیر پدیدار گردد:

1. مردمی که از آخرت بهره ای ندارند و خداوند و رسولش از آن ها بیزار هستند، میان شما و کعبه مقدسه حائل گردند.(1)

2. سرخی در آسمان پدیدار شود و در آن ستون هایی سرخ رنگ که از آن ها نور می درخشد دیده شود.

3. از سرزمین ارمنستان و آذربایجان سروسی به شورش برخیزد و آن ها قصد کوه سیاهی که به کوه سرخ در آن سمت ری چسبیده است را داشته باشد همان کوهی که در کنار کوه های طالقان است و میان او و مروزی نبرد سختی درگیرد که کودکان در آن پیر شوند و بزرگ سالان زمین گیر گردند و کشتار میان آن ها پدیدار شود. در این هنگام انتظار داشته باشید که به سمت زورا بیرون رود و در آن چندان نماند که با باهات روبه رو گردد، به وسط عراق برسد، یک سال یا کمتر در آن بماند و به طرف کوفه حرکت کند و میان آن ها جنگی راه افتد که از نجف تا حیره و غری را فراگیرد. نبردی سخت باشد که عقل ها را برباید در این موقع هر دو دسته نابود شوند و خداوند باقی ماندگان آن ها را درو کند. پس حضرت آیه 24 سوره یونس را تلاوت فرمودند «بسم الله الرحمن الرحیم * أَتاها أَمْرُنا لَيْلًا أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصِيداً كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ » ناگهان فرمان ما به شب یا روز می رسد و آن همه زیور زمین را درو کنیم و چنان خشک گردد که گویی روز قبل در آن هیچ چیز نبوده است. عرض کردم: ای پسر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در این آیه امر چیست؟ حضرت فرمودند: ما امر خداوند و جند وقشون او هستیم عرض کردم: ای آقای من، ای پسر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) آن وقت کی خواهد بود؟ حضرت فرمودند: آن وقت و اقتربت الساعة و انشق القمر

ص: 23

سوم: در اين آيه و اين حديث منظور از آيات ائمه طاهرين(علیهم السلام) هستند كه وجود آن ها بزرگ ترين آيات و معجزات الهى است و منظور از «آيه» وجود اقدس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. (مختصرا در آیات 7 و 8 همین سوره این بحث را مطرح کردیم.)

2. در كتاب كمال الدين مجلد 2 باب 33 صفحه 340 حديث 20 ف کتاب تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 124 حدیث 315، کتاب بحارالانوار مجلد 51 باب 5 صفحه 44 حدیث 29 و كتاب المحجة صفحه 169 آمده است:

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الدَّقَّاقُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ النَّخَعِيُّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِي الْقَاسِمِ قَالَ سَأَلْتُ الصَّادِقَ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «الم ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ» فَقَالَ الْمُتَّقُونَ شِيعَةُ عَلِيٍّ(علیه السلام) وَ الْغَيْبُ فَهُوَ الْحُجَّةُ الْغَائِبُ وَ شَاهِدُ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَل «وَ يَقُولُونَ لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ».

ابن بابويه گويد: حديثمان داد على بن احمدبن محمّد دقاّق گويد: حديثمان آورد احمدبن ابى عبداللّه كوفى، گويد: حديثمان داد موسى بن عمران نخعى، از عمويش حسين بن يزيد، از على بن ابى حمزه، از يحيى بن القاسم كه گفت: از امام صادق(علیه السلام) درباره ی فرموده خداى عزّوجلّ: «الم در اين كتاب هيچ ترديدى نيست، هدايتگر متقيان است؛ كسانى كه به غيب ايمان می آورند.» پرسيدم، فرمود: متقيان، شيعيان على(علیه السلام) هستند و غيب همان حجت [قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف)] غائب مى باشد و شاهد بر اين فرموده خداوند عزّوجلّ است: «و [كافران] گويند چرا آيتى از پروردگارش بر او نازل نمى شود، پس بگو همانا غيب مخصوص خداوند است، پس منتظر باشيد كه من از منتظران هستم.»

3. درکمال الدین و تمام النعمة مجلد 2 باب 55 صفحه 645 حدیث 5، تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 131 حدیث 5165 آمده است:

وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو صَالِحٍ خَلَفُ بْنُ حَمَّادٍ الْكَشِّيُّ قَالَ حَدَّثَنَا سَهْلُ بْنُ زِيَادٍ قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ قَالَ الرِّضَا(علیه السلام) مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «وَ ارْتَقِبُوا إِنِّي مَعَكُمْ رَقِيبٌ فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ» فَعَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا يَجِي ءُ الْفَرَجُ عَلَى الْيَأْسِ فَقَدْ كَانَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ أَصْبَرَ مِنْكُمْ.

ص: 25

تفسیر محمد بن أبی نصر گوید که امام رضا(علیه السلام) فرمودند: چه نیکوست صبر و انتظار فرج آیا فرموده خداوند عزوجل را نشنیدی «و انتظار برید که من [هم] با شما منتظرم» و «پس منتظر باشید که من [هم] با شما از منتظرانم» پس بر شما باد به صبر و بردباری؛ چرا که گشایش، پس از ناامیدی فرا می رسد و به تحقیق، کسانی که پیش از شما بودند، از شما بردبارتر بودند.

4. در کتاب کمال الدین و تمام النعمة مجلد 2 باب 55 صفحه 645 حدیث 4، بحارالانوار مجلد 52 باب 22 صفحه 128 حدیث 22، تفسیر نور الثقلین مجلد 2 صفحه297 حدیث 33 و برهان مجلد 3 صفحه 21 حدیث4864 آمده است:

وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا(علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْفَرَجِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ« فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ»

محمد بن فضیل از حضرت ابی الحسن الرضا روایت می کند که گفت: از امام درباره فرج سؤال کردم.امام فرمودند: همانا خداوند عزوجل می فرماید«پس منتظر باشید که من [هم] با شما از منتظرانم»

5. در کتاب کمال الدین و تمام النعمة مجلد 2 باب 36 صفحه 377 حدیث 1 و بحار الانوار مجلد51 باب 9 صفحه 156 حدیث 1 آمده است:

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَى الدَّقَّاقُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ الصُّوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو تُرَابٍ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى الرُّويَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَظِيمِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ زَيْدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ(علیه السلام) الْحَسَنِيُّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى سَيِّدِي مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ(علیه السلام) وَ أَنَا أُرِيدُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنِ الْقَائِمِ أَ هُوَ الْمَهْدِيُّ أَوْ غَيْرُهُ فَابْتَدَأَنِي فَقَالَ لِي يَا أَبَا الْقَاسِمِ إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا هُوَ الْمَهْدِيُّ الَّذِي يَجِبُ أَنْ يُنْتَظَرَ فِي غَيْبَتِهِ وَ يُطَاعَ فِي ظُهُورِهِ وَ هُوَ الثَّالِثُ مِنْ وُلْدِي وَ الَّذِي بَعَثَ مُحَمَّداً ص بِالنُّبُوَّةِ وَ خَصَّنَا بِالْإِمَامَةِ إِنَّهُ لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ فِيهِ فَيَمْلَأَ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً وَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَيُصْلِحُ لَهُ أَمْرَهُ فِي لَيْلَةٍ كَمَا أَصْلَحَ أَمْرَ كَلِيمِهِ مُوسَى(علیه السلام) إِذْ ذَهَبَ لِيَقْتَبِسَ لِأَهْلِهِ نَاراً فَرَجَعَ وَ هُوَ رَسُولٌ نَبِيٌّ ثُمَّ قَالَ ع أَفْضَلُ أَعْمَالِ شِيعَتِنَا انْتِظَارُ الْفَرَجِ.

عبدالعظیم حسنی گفت: بر سید ام حضرت محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب(علیه السلام) داخل شدم و می خواستم از او از قائمسؤال کنم که

ص: 26

آیا او مهدی است یا غیر او؟ پس امام ابتدا فرمودند و گفتند: ای ابوالقاسم، قائم ما آن مهدی است که انتظار او در غیبتش واجب است و در ظهورش مورد اطاعت است و او سوم از فرزندان من است، قسم به کسی که محمد را به نبوت مبعوث کرد و ما را به امامت مخصوص کرد، به درستی که اگر از دنیا باقی نماند مگر یک روز، خداوند آن روز را انقدر طولانی می گرداند که تا [مهدی] در آن روز خروج کند، پس زمین را پر از قسط و عدل می کند چنانکه از جور و ظلم مملوء شده باشد و همانا خداوند تبارک و تعالی امر [ظهور] او را در یک شب اصلاح می کند همان طورکه امر کلیمش، موسی را اصلاح کرد هنگامی که [موسی] رفت تا برای خانواده اش آتشی بگیرد، پس برگشت درحالی که رسول و نبی بود سپس امام فرمودند: برترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است.

6. در در کتاب کمال الدین و تمام النعمة مجلد 2 باب 36 صفحه 378 حدیث 3 و بحارالانوار

مجلد 51 باب 9 صفحه 157 حدیث 4 آمده است:

كفاية الأثر مُحَمَّدُبْنُ عَلِيٍّ عَنِ ابْنِ عُبْدُوسٍ عَنِ ابْنِ قُتَيْبَةَ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنِ الصَّقْرِبْنِ أَبِي دُلَفَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاجَعْفَرٍ مُحَمَّدَبْنَ عَلِيٍّ الرِّضَا(علیهما السلام) يَقُولُ الْإِمَامُ بَعْدِي ابْنِي عَلِيٌّ أَمْرُهُ أَمْرِي وَ قَوْلُهُ قَوْلِي وَ طَاعَتُهُ طَاعَتِي وَ الْإِمَامُ بَعْدَهُ ابْنُهُ الْحَسَنُ أَمْرُهُ أَمْرُ أَبِيهِ وَ قَوْلُهُ قَوْلُ أَبِيهِ وَ طَاعَتُهُ طَاعَةُ أَبِيهِ ثُمَّ سَكَتَ فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) فَمَنِ الْإِمَامُ بَعْدَ الْحَسَنِ فَبَكَى(علیه السلام) بُكَاءً شَدِيداً ثُمَّ قَالَ إِنَّ مِنْ بَعْدِ الْحَسَنِ ابْنُهُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ الْمُنْتَظَرُ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ لِمَ سُمِّيَ الْقَائِمَ قَالَ لِأَنَّهُ يَقُومُ بَعْدَ مَوْتِ ذِكْرِهِ وَ ارْتِدَادِ أَكْثَرِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ فَقُلْتُ لَهُ وَ لِمَ سُمِّيَ الْمُنْتَظَرَ قَالَ إِنَّ لَهُ غَيْبَةً يَكْثُرُ أَيَّامُهَا وَ يَطُولُ أَمَدُهَا فَيَنْتَظِرُ خُرُوجَهُ الْمُخْلِصُونَ وَ يُنْكِرُهُ الْمُرْتَابُونَ وَ يَسْتَهْزِئُ بِهِ الْجَاحِدُونَ وَ يَكْذِبُ فِيهَا الْوَقَّاتُونَ وَ يَهْلِكُ فِيهَا الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ يَنْجُو فِيهَا الْمُسْلِمُونَ.

حضرت جواد(علیه السلام) فرمودند: امام بعدی، پسرم علی است، امر او امر من وقول او قول من و اطاعتش، اطاعت من است و امام بعد از، پسرش حسن می باشد، امر او امر پدرش و قول او قول پدرش و اطاعتش اطاعت پدرش است، سپس سکوت فرمودند.به ایشان گفتم: ای پسر رسول خدا پس امام بعد از حسن کیست؟ پس امام به شدت گریه کردند، سپس فرمود همانا بعد از حسن، پسرش قائم به حق منتظر است، پس به ایشان گفتم :ای فرزند رسول خدا برای چه قائم نامیده شده است؟ فرمود: برای اینکه او بعد از از بینرفتن یادش و

ص: 27

ارتداد بسیاری از قائلین به امامتش، قیام می کند.پس به او گفتم: و برای چه منتظَر نامیده شده است؟ فرمود:همانا برای او غیبتی است که ایام آن زیاد می شود و مدتش طولانی شده، پس افراد مخلص منتظر خروج او می باشند و شک کنندگان او را انکار می کنند و ستیزه جویان او را استهزاء کرده و در آن موقع تعیین کنندگان وقت [ظهور] دروغ می گویند و در آن زمان عجله کنندگان هلاک می شوند و تسلیم شوندگان نجات می یابند.

7. در أمالی صدوق صفحه 489 و بحارالانوار مجلد 51 باب 6 صفحه 143 حدیث 3 آمده است:

و بالاسناد عن ابن ابی عمیر، عمّن سمع اباعبدالله(علیه السلام) یقول: لکلّ اُناس دولةٌ یرقبونها و دولتنا فی آخر الدهر تظهرُ

صدوق حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: برای همه مردم دولتی است که انتظار آن را می برند و دولت ما در آخر دهر است که ظاهر می شود.

8. در سنن ترمذی مجلد 5 صفحه 565 حدیث 3571 آمده است:

روی الترمذی باسناده عن ابی الاحوص، عن عبدالله قال: قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): سَلوا الله من فضله، فإنَّ الله عزوجل یحبّ أن یُسأل و أفضل العبادة انتظار الفرج.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: از خداوند از فضلش درخواست کنید پس همانا خداوند عزوجل دوست می دارد که درخواست شود و افضل عبادت انتظار فرج است.

ص: 28

لا تَرْكُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلى ما أُتْرِفْتُمْ فِيهِ وَ مَساكِنِكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْئَلُونَ»(1) يَعْنِي الْقَائِمَ(علیه السلام)، يَسْأَلُ بَنِي فُلَانٍ عَنْ كُنُوزِ بَنِي أُمَيَّةَ

ابوجعفر محمّدبن جرير طبرى به اسنادش از ابوعلى حسن بن على نهاوندى، گفت: حديثمان داد محمّدبن احمد كاشانى، گفت: حديثمان داد على بن سيف، گفت: حديثمان داد پدرم از مفضل بن عمر، از حضرت ابى عبداللّه امام صادق(علیه السلام) كه فرمود: درباره ی بنى فلان سه آيه نازل شد: فرموده خداى عزّوجلّ: «تا آن گاه كه زمين از خرمى و سبزى آراسته و آرايش گردد و مردمش خودشان را بر آن متصرف و قادر بپندارند، ناگهان فرمان ما شب هنگام يا در روز فرا مى رسد»؛ يعنى، حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با شمشير «آن همه زيور زمين را درو می كنيم و چنان خشك گردد كه گويى روز قبل در آن هيچ چيز نبوده است».

فرموده خداى عزوجل: «درب هاى همه چيز را بر آن ها گشوديم تا آن گاه كه به آنچه عطا شدند شادمان و مغرور گشتند، به ناگاه آن ها را [به كيفر اعمالشان] گرفتار كرديم و در آن هنگام خوار و نا اميد شدند پس ريشه قومى كه ستم پيشه بودند كنده شد و ستايش خداى را كه پروردگار عالميان است»؛ حضرت ابوعبداللّه صادق(علیه السلام) فرمودند: به وسيله شمشير.

و فرموده خداى عزّوجلّ: «پس چون عذاب ما را احساس كردند از آن گريزان گشتند، نگريزيد و به آنچه از خوشگذرانى ها و لذت ها و مساكن بوده ايد بازگرديد تا شايد پرسش شويد»؛ يعنى، قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از بنى فلان راجع به گنج هاى بنى اميه پرسش نمايد.

2. در کتاب کمال الدین مجلد 2 باب 43 صفحه 469 حدیث 22، بحارالانوار مجلد 52 باب 18 صفحه 42 حدیث 32 و تفسیر نورالثقلین مجلد 2 صفحه 469 حدیث 41آمده است:شیخ صدوق در باب "ذكر من شاهد القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و رآه و كلمه" (کسانی که قائم را مشاهده کرده و رؤیت کرده اند و با او صحبت کرده اند) یک روایت طولانی از ملاقات پسر مهزیار را بیان کرده است که بخشی از آن را ذکر می کنیم

حدثنا ابوالحسن بن علی بن موسی بن احمدبن ابراهیم بن محمدبن عبدالله بن موسی بن جعفربن محمدبن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب(علیهم السلام) قال: وجدت فی کتاب ابی قال: حدثنا محمدبن احمد الطوال عن ابیه عن

ص: 30

الحسن بن علی الطبری عن ابی جعفر محمدبن الحسن بن علی بن ابراهیم ابن مهزیار قال: سمعت ابی یقول: سمعت جدی علی بن ابراهیم بن مهزیار یقول... فَمَا كَانَ إِلَّا هُنَيْئَةً فَخَرَجَ إِلَيَّ وَ هُوَ يَقُولُ طُوبَى لَكَ قَدْ أُعْطِيتَ سُؤْلَكَ قَالَ فَدَخَلْتُ عَلَيْهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ هُوَ جَالِسٌ عَلَى نَمَطٍ عَلَيْهِ نَطْعُ أَدِيمٍ (1) أَحْمَرَ مُتَّكِئٌ عَلَى مِسْوَرَةِ أَدِيمٍ فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ وَ رَدَّ عَلَيَّ السَّلَامَ وَ لَمَحْتُهُ فَرَأَيْتُ وَجْهَهُ مِثْلَ فِلْقَةِ قَمَرٍ لَا بِالْخَرِقِ وَ لَا بالبزق [بِالنَّزِقِ] وَ لَا بِالطَّوِيلِ الشَّامِخِ وَ لَا بِالْقَصِيرِ اللَّاصِقِ مَمْدُودَ الْقَامَةِ صَلْتَ الْجَبِينِ أَزَجَّ الْحَاجِبَيْنِ (2) أَدْعَجَ الْعَيْنَيْنِ أَقْنَى الْأَنْفِ (3) سَهْلَ الْخَدَّيْنِ عَلَى خَدِّهِ الْأَيْمَنِ خَالٌ فَلَمَّا أَنْ بَصُرْتُ بِهِ حَارَ عَقْلِي فِي نَعْتِهِ وَ صِفَتِهِ فَقَالَ لِي: يَا ابْنَ مَهْزِيَارَ كَيْفَ خَلَّفْتَ إِخْوَانَكَ فِي الْعِرَاقِ قُلْتُ فِي ضَنْكِ عَيْشٍ وَ هَنَاةٍ قَدْ تَوَاتَرَتْ عَلَيْهِمْ سُيُوفُ بَنِي الشَّيْصُبَانِ فَقَالَ «قاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ» كَأَنِّي بِالْقَوْمِ قَدْ قُتِلُوا فِي دِيَارِهِمْ وَ أَخَذَهُمْ أَمْرُ رَبِّهِمْ لَيْلًا وَ نَهَاراً فَقُلْتُ مَتَى يَكُونُ ذَلِكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) قَالَ إِذَا حِيلَ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ سَبِيلِ الْكَعْبَةِ بِأَقْوَامٍ «لا خَلاقَ لَهُمْ» وَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْهُمْ بِرَاءٌ وَ ظَهَرَتِ الْحُمْرَةُ فِي السَّمَاءِ ثَلَاثاً فِيهَا أَعْمِدَةٌ كَأَعْمِدَةِ اللُّجَيْنِ تَتَلَأْلَأُ نُوراً وَ يَخْرُجُ السَّرُوسِيُ مِنْ أَرْمِينِيَّةَ وَ آذَرْبِيجَانَ يُرِيدُ وَرَاءَ الرَّيِّ الْجَبَلَ الْأَسْوَدَ الْمُتَلَاحِمَ بِالْجَبَلِ الْأَحْمَرِ لَزِيقَ جَبَلِ طَالَقَانَ فَيَكُونُ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْمَرْوَزِيِّ وَقْعَةٌ صَيْلَمَانِيَّةٌ يَشِيبُ فِيهَا الصَّغِيرُ وَ يَهْرَمُ مِنْهَا الْكَبِيرُ وَ يَظْهَرُ الْقَتْلُ بَيْنَهُمَا فَعِنْدَهَا تَوَقَّعُوا خُرُوجَهُ إِلَى الزَّوْرَاءِ فَلَا يَلْبَثُ بِهَا حَتَّى يُوَافِيَ بَاهَاتَ (4) ثُمَّ يُوَافِيَ وَاسِطَ الْعِرَاقِ فَيُقِيمُ بِهَا سَنَةً أَوْ دُونَهَا ثُمَّ يَخْرُجُ إِلَى كُوفَانَ فَيَكُونُ بَيْنَهُمْ وَقْعَةٌ مِنَ النَّجَفِ إِلَى الْحِيرَةِ إِلَى الْغَرِيِّ وَقْعَةٌ شَدِيدَةٌ تَذْهَلُ مِنْهَا الْعُقُولُ فَعِنْدَهَا يَكُونُ بَوَارُ الْفِئَتَيْنِ وَ عَلَى اللَّهِ حَصَادُ الْبَاقِينَ

... چيزى نگذشت كه نزد من برگشت و گفت: خوشا بر تو كه به آرزويت رسيدى، گويد: بر آن حضرت صلوات اللَّه عليه درآمدم و او بر بساطى كه بر آن پوست گوسفند سرخى گسترده شده بود نشسته بود و بر بالشى پوستين تكيه كرده بود، بر او سلام كردم و مراپاسخ داد، در او نگريستم و رويش مانند پاره ماه بود، نه مدهوش و بطي ء العمل و نه سريع العمل بود و قامتش معتدل بود نه بلند و نه كوتاه، پيشانيش صاف و ابروانش پيوسته و چشمانش درشت و بينى اش كشيده و گونه هايش هموار، و خالى بر گونه راستش بود. چون چشمم بدو افتاد در نعت و وصف او عقلم حيران شد.

ص: 31

آنگاه به من فرمود: اى پسر مهزيار! برادران مذهبی خود را در عراق به چه وضعی واگذاردی؟ گفتم: در زندگانی تنگ و گرفتاری؛شمشیرهای بنی­ شیصبان(1) پیاپی بر آن ها فرود می آیند (منظور بنی العباس هستند) حضرت فرمودند: «خداوند آن ها را بکشد چکونه [از حق به باطل] منحرف می شوند» گویا همان مردم نابکار را می بینم که در خانه های خود کشته شده اند و در آنجا (به زمین) افتاده اند و امر پروردگارشان آن ها را شب و روز در برگرفته. عرض کردم: چه وقتی یابن رسول الله(صلی الله علیه و آله) این واقعه اتفاق خواهد افتاد؟ فرمودند: وقتی مردمی که از آخرت بهره ای ندارند و خداوند و رسولش از آن ها بیزار هستند، میان شما و کعبه مقدسه حائل گردند.(2) و سرخی در آسمان پدیدار شود و در آن ستون هایی سرخ رنگ که از آن ها نور می درخشد دیده شود و از سرزمین ارمنستان و آذربایجان سروسی به شورش برخیزد و آن ها قصد کوه سیاهی که به کوه سرخ در آن سمت ری چسبیده است را داشته باشد همان کوهی که در کنار کوه های طالقان است و میان او و مروزی نبرد سختی درگیرد که کودکان در آن پیر شوند و بزرگ سالان زمین گیر گردند و کشتار میان آن ها پدیدار شود. در این هنگام انتظار داشته باشید که به سمت زورا بیرون رود و در آن چندان نماند که با باهات روبه رو گردد، به وسط عراق برسد، یک سال یا کمتر در آن بماند و به طرف کوفه حرکت کند و میان آن ها جنگی راه افتد که از نجف تا حیره و غری را فراگیرد. نبردی سخت باشد که عقل ها را برباید در این موقع هر دو دسته نابود شوند و خداوند باقی ماندگان آن ها را درو کند.

ص: 32

آن ها بگوييم. فرمودند: به آن ها بگوييد هنگامى كه آن فرياد بلند شود، هر كس پيش از آن فرياد، بدان ايمان آورده باشد، آن را تصديق می كند خداى عزّوجلّ مى فرمايد: «بگو: آيا هيچ كدام از شركاء شما (مشركان) كسى را به راه حق هدايت مى كند، بگو فقط خدا است كه به حق هدايت مى فرمايد [حال سؤال مى كني] پس آيا كسى كه به حق هدايت مى كند سزاوار پيروى است يا كسى كه نمى تواند هدايت كند مگر آنكه خودش هدايت شود، پس شما را چه شده است [که به باطل] قضاوت مى كنيد!»

2. در كتاب اصول كافى مجلد 8 صفحه 209 حديث 253، نورالثقلین مجلد 2 صفحه 303 حدیث 58 و تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 29 آمده است:

عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ وَ الْحَجَّالِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ: سَمِعَ رَجُلٌ مِنَ الْعِجْلِيَّةِ هَذَا الْحَدِيثَ قَوْلَهُ: يُنَادِي مُنَادٍ أَلَا إِنَّ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ وَ شِيعَتَهُ هُمُ الْفَائِزُونَ أَوَّلَ النَّهَارِ وَ يُنَادِي آخِرَ النَّهَارِ أَلَا إِنَّ عُثْمَانَ وَ شِيعَتَهُ هُمُ الْفَائِزُونَ، قَالَ: وَ يُنَادِي أَوَّلَ النَّهَارِ مُنَادَى آخِرِ النَّهَارِ فَقَالَ الرَّجُلُ: فَمَا يُدْرِينَا أَيُّمَا الصَّادِقُ مِنَ الْكَاذِبَ؟ فَقَالَ: يُصَدِّقُهُ عَلَيْهَا مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِهَا قَبْلَ أَنْ يُنَادِيَ، إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: «أَ فَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدى الْآيَةَ».

داود بن فرقد گويد: مردى از عجليه اين حديث را شنيد كه گويند: در هنگام ظهور، در اول روز منادى ندا كند: آگاه باشيد كه فلان فرزند فلان و پيروانش رستگارانند، و در آخر روز منادى ديگر ندا كند: آگاه باشيد كه عثمان و پيروانش رستگارانند. آن مرد عجلى گفت: در اين صورت ما نمى دانيم كه كدام راستگو و كدام دروغگو است؟ حضرت در پاسخ فرمودند: آن كس كه پيش از اين ندا بدان ايمان دارد، آن را [و راستگويان را از دروغگويان بشناسد] تصديق می كند، همانا خداى عزّوجلّ مى فرمايد: «بگو: آيا هيچ كدام از شركاء شما (مشركان) كسى را به راه حق هدايت مى كند، بگو فقط خدا است كه به حق هدايت مى فرمايد [حال سؤال مى كني] پس آيا كسى كه به حق هدايت مى كند سزاوار پيروى است يا كسى كه نمى تواند هدايت كند مگر آنكه خودش هدايت شود، پس شما را چه شده است [که به باطل] قضاوت مى كنيد!»

3. در كتاب كمال الدين مجلد 2 صفحه 650 باب 57 حديث 4، آمده است:

ص: 34

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى الْحَلَبِيِّ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ الْبَصْرِيِّ عَنْ مَيْمُونٍ الْبَانِ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام) فِي فُسْطَاطِهِ فَرَفَعَ جَانِبَ الْفُسْطَاطِ فَقَالَ إِنَّ أَمْرَنَا قَدْ كَانَ أَبْيَنَ مِنْ هَذِهِ الشَّمْسِ ثُمَّ قَالَ يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ فُلَانُ بْنُ فُلَانٍ هُوَ الْإِمَامُ بِاسْمِهِ وَ يُنَادِي إِبْلِيسُ لَعَنَهُ اللَّهُ مِنَ الْأَرْضِ كَمَا نَادَى بِرَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) لَيْلَةَ الْعَقَبَةِ

ميمون البان گويد من در خيمه حضرت باقر نشسته بودم، دامن خيمه را بالا زده و فرمود: امر ما از اين آفتاب روشن تر است، سپس فرمودند: منادى از طرف آسمان فرياد كند كه فلان پسر فلان، امام است و نام او را ببرد و ابليس از زمين همان ندا را كند كه در شب عقبه به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) ندا كرد، ندا می دهد.

4. در كتاب كمال الدين و تمام النعمة مجلد 2 صفحه 650 باب 57 حديث 8، آمده است:

حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: يُنَادِي مُنَادٍ بِاسْمِ الْقَائِمِ(علیه السلام) قُلْتُ: خَاصٌّ أَوْ عَامٌ ؟ قَالَ: عَامٌّ يَسْمَعُ كُلُّ قَوْمٍ بِلِسَانِهِمْ، قُلْتُ: فَمَنْ يُخَالِفُ الْقَائِمَ ع وَ قَدْ نُودِيَ بِاسْمِهِ؟ قَالَ: لَايَدَعُهُمْ إِبْلِيسُ حَتَّى يُنَادِيَ فِي آخِرِ اللَّيْلِ (1) وَ يُشَكِّكَ النَّاسَ.

زراره گويد: امام ششم فرمودند: يك منادى به نام امام قائم ندا مى دهد، گفتم: نداى خصوصى است يا عمومى؟ فرمود: عمومى است، هر ملتى به زبان خود آن را مى شنود، گفتم درحالى كه به نام او دعوت شود كيست كه با قائم مخالفت كند؟ فرمودند: ابليس آن ها را رها نمی کند تا در آخر شب ندا می دهد كه مردم دچار شک مى شوند.

5. در كتاب كمال الدين مجلد 2 صفحه 652 باب 57 حديث 13، تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 30 حدیث 4891 و بحارالانوار مجلد 52 باب 25 صفحه 206 حدیث 39 آمده است:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ عَنِ الْمُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ: صَوْتُ جَبْرَئِيلَ مِنَ السَّمَاءِ وَ صَوْتُ إِبْلِيسَ مِنَ الْأَرْضِ فَاتَّبِعُوا الصَّوْتَ الْأَوَّلَ وَ إِيَّاكُمْ وَ الْأَخِيرَ أَنْ تَفْتَتِنُوا بِهِ.

ص: 35

امام ششم فرمودند: آواز جبرئيل از آسمان است و آواز ابليس از زمين. آواز نخست را پيروى كنيد و از آواز اخير بپرهيزيد مبادا بدان فريفته شويد.

پس، توجه بفرماييد قبل از ظهور قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دو فرياد و يا دو ندا به گوش خواهد رسيد، يكى ندايى است كه از آسمان بلند مى شود، و همه كره زمين از هر طايفه و از هر قبيله آن را مى شنوند، و مؤمنين به وسيله اين ندا هدايت مى شوند، دومين ندا از طرف ابليس از زمين است كه براى ضلالت مردم ندا در مى دهد كه عده اى را به گمراهى مى كشاند و اين ها از علايم قبل از ظهور حضرت قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

6. در کتاب دلائل الامامة صفحه 469 حدیث 457، اثبات الهداة مجلد 7 صفحه 147 و الملاحم والفتن صفحه 139 آمده است:

وَ حَدَّثَنِي أَبُو الْمُفَضَّلِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِكٍ الْكُوفِيُّ، عَنْ سُفْيَانَ بْنِ الْمَهْدِيِّ، عَنْ أَبَانٍ (1)، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ: خَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) ذَاتَ يَوْمٍ، فَرَأَى عَلِيّاً(علیه السلام)، فَوَضَعَ يَدَهُ بَيْنَ كَتِفَيْهِ، ثُمَّ قَالَ:يَا عَلِيُّ، لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ، لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَمْلِكَ رَجُلٌ مِنْ عِتْرَتِكَ، يُقَالُ لَهُ (الْمَهْدِيُّ) يَهْدِي إِلَى اللَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ)، وَ يَهْتَدِي بِهِ الْعَرَبُ، كَمَا هَدَيْتَ أَنْتَ الْكُفَّارَ وَ الْمُشْرِكِينَ مِنَ الضَّلَالَةِ. ثُمَّ قَالَ: وَ مَكْتُوبٌ عَلَى رَاحَتِهِ: بَايِعُوهُ، فَإِنَّ الْبَيْعَةَ لِلَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ).

حانس بن مالک می گوید: روزی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) قیام کردند، پس علی(علیه السلام) را دید، پس دست مبارکشان را بین دو کتف او گذاشته و سپس فرمودند: ای علی! اگر از دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد،خداوند آن روز را آنقدر طولانی گرداند تا مردی از عترت تو مالک شود، [که به او] مهدی گفته می شود، به خداوند عزوجل هدایت می نماید و عرب به وسیله او هدایت می شوند آنچنانکه کفار و مشرکین را از گمراهی هدایت کردی. سپس فرمود: و بر کف دست او نوشته شده است: با او بیعت کنید، پس همانا بیعت از آن خداوند عزوجل است.7. در کتاب دلائل الامامة صفحه 466 حدیث 451 و اثبات الهداة مجلد 7 صفحه 146 و الامام مهدی فی القرآن و السنة صفحه 178 حدیث 322 آمده است:

ص: 36

حَدَّثَنَا أَبُو عَلِيٍّ الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ النَّهَاوَنْدِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ عَبْدُ الْكَرِيمِ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ الثَّقَفِيِّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سُلَيْمَانَ النَّخَعِيِّ، قَالَ: حَدَّثَنَا السَّرِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ السُّلَمِيُّ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ(علیه السلام)، قَالَ: إِنَّمَا سُمِّيَ الْمَهْدِيُ مَهْدِيّاً لِأَنَّهُ يُهْدَى لِأَمْرٍ خَفِيٍّ، يُهْدَى لِمَا فِي صُدُورِ النَّاسِ، يَبْعَثُ إِلَى الرَّجُلِ فَيَقْتُلُهُ لَا يَدْرِي فِي أَيِّ شَيْ ءٍ قَتَلَهُ، وَ يَبْعَثُ ثَلَاثَةَ رَاكِبٍ، قَالَ: هِيَ بِلُغَةِ غَطَفَانَ «رُكْبَانٍ»: أَمَّا رَاكِبٌ فَيَأْخُذُ مَا فِي أَيْدِي أَهْلِ الذِّمَّةِ مِنْ رَقِيقِ الْمُسْلِمِينَ، فَيُعْتِقُهُمْ. وَ أَمَّا رَاكِبٌ فَيُظْهِرُ الْبَرَاءَةَ مِنْهُمَا- يَغُوثَ وَ يَعُوقَ- فِي أَرْضِ الْعَرَبِ. وَ رَاكِبٌ يُخْرِجُ التَّوْرَاةَ مِنْ مَغَارَةٌ بِأَنْطَاكِيَّةَ، وَ يُعْطَى حُكْمَ سُلَيْمَانَ(علیه السلام)(1).

کتاب امام باقر(علیه السلام) فرمودند: همانا مهدی، مهدی نامیده شد زیرا به امری پنهان و آنچه در دل مردم نهفته است هدایت می شود

8. در کتاب غیبت نعمانی صفحه 237 حدیث 26 و بحارالانوار مجلد 52 باب 27 صفحه 350 حدیث 103 حدیث الامام مهدی فی القرآن و السنة صفحه 179 حدیث 323 آمده است:

أَخْبَرَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حَسَّانَ الرَّازِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ الصَّيْرَفِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: دَخَلَ رَجُلٌ عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ(علیه السلام) فَقَالَ لَهُ عَافَاكَ اللَّهُ اقْبِضْ مِنِّي هَذِهِ الْخَمْسَمِائَةِ دِرْهَمٍ فَإِنَّهَا زَكَاةُ مَالِي فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ(علیه السلام) خُذْهَا أَنْتَ فَضَعْهَا فِي جِيرَانِكَ مِنْ أَهْلِ الْإِسْلَامِ وَ الْمَسَاكِينِ مِنْ إِخْوَانِكَ الْمُؤْمِنِينَ (2) ثُمَّ قَالَ إِذَا قَامَ قَائِمُ أَهْلِ الْبَيْتِ قَسَمَ بِالسَّوِيَّةِ وَ عَدَلَ فِي الرَّعِيَّةِ فَمَنْ أَطَاعَهُ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاهُ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ وَ إِنَّمَا سُمِّيَ الْمَهْدِيُّ مَهْدِيّاً لِأَنَّهُ يُهْدَى إِلَى أَمْرٍ خَفِيٍّ وَ يَسْتَخْرِجُ التَّوْرَاةَ وَ سَائِرَ كُتُبِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ غَارٍ بِأَنْطَاكِيَةَ(3) وَ يَحْكُمُ بَيْنَ أَهْلِ التَّوْرَاةِ بِالتَّوْرَاةِ وَ بَيْنَ أَهْلِ الْإِنْجِيلِ بِالْإِنْجِيلِ وَ بَيْنَ أَهْلِ الزَّبُورِ بِالزَّبُورِ وَ بَيْنِ أَهْلِ الْقُرْآنِ بِالْقُرْآنِ وَ تُجْمَعُ إِلَيْهِ أَمْوَالُ الدُّنْيَا مِنْ بَطْنِ الْأَرْضِ وَ ظَهْرِهَا فَيَقُولُ لِلنَّاسِ تَعَالَوْا إِلَىمَا قَطَعْتُمْ فِيهِ الْأَرْحَامَ وَ سَفَكْتُمْ فِيهِ الدِّمَاءَ الْحَرَامَ وَ رَكِبْتُمْ فِيهِ مَا حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَيُعْطِي شَيْئاً لَمْ يُعْطَهُ أَحَدٌ كَانَ قَبْلَهُ وَ يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً وَ نُوراً-كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ شَرّاً.

تفسير جابر نقل می کند که فردی بر امام باقر(علیه السلام) داخل شد و عرض کرد: درود خدا بر تو، این پانصد درهم را از من بگیر که زکات مالم می باشد، پس امام به او فرمودند: آن [مال] را بگیر و به همسایگانت از اهل اسلام و مسکینان از برادران مؤمن ات بده، سپس فرمود: هنگامی که قائم اهل

ص: 37

بیت قیام کند، براساس مساوات تقسیم کرده و به عدل در بین مردم رفتار می کند، پس هرکس او را اطاعت کند خدا را اطاعت کرده و و هرکس او را عصیان کند، خدا را عصیان نموده، این است و جز این نیست که او مهدی نامیده شد زیرا به امری مخفی هدایت می شود و تورات و سایر کتب الهی را از غاری در انطاکیه استخراج می نماید،و بین اهل تورات(یهودیان) به تورات و بین اهل انجیل (مسیحیان)به انجیل و بین اهل قرآن به قرآن، حکم ­می کند و تمام اموال دنیا از داخل زمین و بیرون آن، به سوی او جمع می شود، پس به مردم می فرماید: پیش بیایید به سوی آنچه که (اموال دنیا) به خاطر آن ارحام را قطع کردید و خون های حرام را فروریختید و به خاطر آن، حرام الهی را مرتکب شدید، پس آنچنان [به مردم] اعطا می کند که احدی قبل از او این چنین اعطا ننموده است و زمین را از عدل و قسط مملوء می نماید، آنچنانکه از ظلم و جور و شرارات پر شده بود.

9. در تفسير القمي مجلد 1 صفحه 312، تفسیر صافی مجلد 2 صفحه 402، تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 30 حدیث 4894، بحارالانوار مجلد 24 باب 45 صفحه 145 حدیث 15 و الامام مهدی فی القرآن و السنة صفحه 178 حدیث 320 آمده است:

وَ فِي رِوَايَةِ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام) فِي قَوْلِهِ أَ فَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ- أَمَّنْ لا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدى- فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ فَأَمَّا مَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ فَهُمْ مُحَمَّدٌ وَ آلُ مُحَمَّدٍ مِنْ بَعْدِهِ- وَ أَمَّا مَنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى- فَهُوَ مَنْ خَالَفَ مِنْ قُرَيْشٍ وَ غَيْرِهِمْ أَهْلَ بَيْتِهِ مِنْ بَعْدِه

ابی جارود از حضرت باقر روایت کرده است که در تفسیر آیه «أَ فَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِ أَحَقُ أَنْ يُتَّبَعَ- أَمَّنْ لا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدى- فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ» فرمودند: آن هایی که به سوی حق هدایت می کنند، حضرت محمد و آل محمد می باشند و مراد از «أَمَّنْ لا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدى» کسی است از اهل بیت پیامبر که بعد از او [افرادی] از قریش و غیر قریش با او مخالفت می کنند.

ص: 38

2. در بحار الانوار مجلد 53 باب 29 صفحه 40 حدیث 4، مختصر البصائر باب 1 صفحه 108 حدیث 80 و خصال (شیخ صدوق) حدیث 4 آمده است:

عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ هَذِهِ الْأُمُورِ الْعِظَامِ مِنَ الرَّجْعَةِ وَ أَشْبَاهِهَا فَقَالَ إِنَّ هَذَا الَّذِي تَسْأَلُونَ عَنْهُ لَمْ يَجِئْ أَوَانُهُ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ «بَلْ كَذَّبُوا بِما لَمْ يُحِيطُوا بِعِلْمِهِ وَ لَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيلُهُ».

زراره گوید: از امام باقر از بعضی امور از جمله رجعت سؤال کردند. حضرت فرمودند: آنچه را که شما سؤال می کنید، هنوز وقتش نرسیده است. خداوند می فرمایند: «بلکه انکار چیزی را می کنند که علمشان به آن احاطه ندارد و هنوز تأویل آن (حقیقت و باطن آن) برایشان نیامده است».

3. در تفسيرعلی بن ابراهیم قمي مجلد 1 صفحه 312، بحارالانوار مجلد 53 با 29 صفحه 51 حدیث 25، تفسیر نورالثقلین مجلد 2 صفحه 305 حدیث 67 و تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه آمده است:

«بَلْ كَذَّبُوا بِما لَمْ يُحِيطُوا بِعِلْمِهِ- وَ لَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيلُهُ» أي لم يأتهم تأويله «كَذلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ» قال نزلت في الرجعة كذبوا بها- أي أنها لا تكون ثم قال: «وَ مِنْهُمْ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ لا يُؤْمِنُ بِهِ- وَ رَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِينَ»

وَ فِي رِوَايَةِ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِهِ «وَ مِنْهُمْ مَنْ لا يُؤْمِنُ بِهِ» فَهُمْ أَعْدَاءُ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ مِنْ بَعْدِهِ «وَ رَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِينَ» وَ الْفَسَادُ الْمَعْصِيَةُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ.

حضرت [صادق] فرمودند: «بلکه انکار چیزی را می کنند که علمشان به آن احاطه نداردو هنوز تأویل آن (حقیقت و باطن آن) برایشان نیامده است» یعنی آنکه تأویلش یعنی آنکه تأویلش هنوز نیامده «کسانی [هم] که پیش از آنان بودند، همینگونه [انبیا و رسل را بدون علم] انکار و تکذیب کردند.» فرمود:این آیه درباره رجعت است که آن را تکذیب کردند یعنی گفتند که به وقوع نمی پیوندد، سپس فرمودند: «و بعضی از آن ها به او ایمان آوردند و بعضی ایمان نیاوردند و پروردگارت به حال مفسدان آگاه است».

ودر روایت ابی جارود روایت می کند که حضرت باقر در تفسیر آیه «و بعضی از آن ها به او ایمان آوردند و بعضی ایمان نیاوردند» فرمودند: پس مراد از آنان، دشمنان محمد و آل محمد از بعد او هستند «و پروردگارت به حال مفسدان آگاه است» و فساد، معصیت خداوند و رسول اوست.

ص: 40

که او تا به دوره ایی که بر عهده ی او رسالت نهاده شده است، خارج می گردد. آنان اولیا و رسولان هستند و اما قول پروردگار (هرگاه رسول آنان آمد [و حجت بر آنان تمام شد] میان آنان حکم به عدل شود) پس معنایش این است که رسولان خدا با عدل و داد قضاوت می کنند بی آن که ظلم و تعدی نمایند همان طورکه خداوند متعال فرمودند.

2. در کمال الدین مجلد 1 باب 30 صفحه 317 حدیث 3 و ترجمه کمال الدین مجلد 1 صفحه 434 حدیث 3 آمده است:

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِيِّ قَالَ أَخْبَرَنَا وَكِيعُ بْنُ الْجَرَّاحِ عَنِ الرَّبِيعِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَلِيطٍ قَالَ قَالَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً أَوَّلُهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِي وَ هُوَ الْإِمَامُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ يُحْيِي اللَّهُ «بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها» وَ يُظْهِرُ بِهِ دِيْنَ الْحَقِ «عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ» لَهُ غَيْبَةٌ يَرْتَدُّ فِيهَا أَقْوَامٌ وَ يَثْبُتُ فِيهَا عَلَى الدِّينِ آخَرُونَ فَيُؤْذَوْنَ وَ يُقَالُ لَهُمْ «مَتى هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ» أَمَا إِنَّ الصَّابِرَ فِي غَيْبَتِهِ عَلَى الْأَذَى وَ التَّكْذِيبِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّيْفِ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله).

سلیط گوید: حسین بن علی بن ابی طالب(علیه السلام) فرمودند: از ما دوازده مهدی است که اول آن ها حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه السلام) است و آخر آن ها نهمین فرزند من است و او است امام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به حق که خداوند به او زمین را پس از مرگ اش، زنده کند و دین حق را به وسیله او آشکار می کند و بر همه ی ادیان پیروز نماید اگرچه مشرکان را بد آید، برای او غیبتی [طولانی] است که جمعی در آن از دین بیرون روند و دیگران بر دین پا بر جا بمانند و پس آزار کشند و به آن ها گفته شود «این وعده چه وقت عملی شود اگر شما راست گویانید» آگاه باشید که صبرکنندگان در غیبت او بر آزار دیدن و تکذیب شدن، به منزله جهادکنندگان با شمشیر در رکاب رسول خدا هستند.

ص: 42

2. كتاب اصول كافى مجلد 2 صفحه 237 باب « المؤمن و علاماته و صفاته » حديث 25، تفسير صافى مجلد 2 صفحه 409، بحارالانوار مجلد 66 باب 37 صفحه 289 حدیث 23 آمده است:

عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عِيسَى النَّهْرِيرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ عَرَفَ اللَّهَ وَ عَظَّمَهُ مَنَعَ فَاهُ مِنَ الْكَلَامِ وَ بَطْنَهُ مِنَ الطَّعَامِ وَ عَفَا نَفْسَهُ بِالصِّيَامِ وَ الْقِيَامِ قَالُوا بِآبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ هَؤُلَاءِ أَوْلِيَاءُ اللَّهِ قَالَ إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ سَكَتُوا فَكَانَ سُكُوتُهُمْ ذِكْراً وَ نَظَرُوا فَكَانَ نَظَرُهُمْ عِبْرَةً وَ نَطَقُوا فَكَانَ نُطْقُهُمْ حِكْمَةً وَ مَشَوْا فَكَانَ مَشْيُهُمْ بَيْنَ النَّاسِ بَرَكَةً لَوْ لَا الْآجَالُ الَّتِي قَدْ كُتِبَتْ عَلَيْهِمْ لَمْ تَقِرَّ أَرْوَاحُهُمْ فِي أَجْسَادِهِمْ خَوْفاً مِنَ الْعَذَابِ وَ شَوْقاً إِلَى الثَّوَابِ.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: هر كس خداوند را شناخت و به عظمت او پى برد، زبانش را از سخن گفتن نگاه مى دارد (كم حرف مى زند) و شكمش را از طعام باز مى دارد (كم مى خورد وهر چيزى را هم نمى خورد) و نفسش را با روزه دارى و قيام (برپايى نماز) پاک می کند (روزها روزه هستند و شب ها عبادت مى كند)، اصحاب گفتند يا رسول اللّه، پدرها و مادرهایمان فداى شما باد آيا اين ها اولياء خدا هستند، حضرت فرمودند: اولياء خداوند خاموشى مى گزينند و خاموشی آن ها ذكر است،می نگرند پس نگريستن آن ها عبرت [گرفتن] است و سخن می گویند پس سخن گفتن آن ها حكمت است و در ميان مردم راه مى روند پس راه رفتن آن ها بركت است، اگر خداوند براى آن ها مرگ و اجل تعيين شده در روز معين مشخص نكرده بود، ارواح آنها در بدن هایشان از خوف

عذاب خداوند و شوق ثواب الهی، قرار نمی گرفت [و جان مى دادند قالب تهى مى كردند].

3. در كتاب اصول کافی مجلد 1 باب « فیه نکت و نتف من التنزیل » صفحه 429 حدیث 83، تفسير صافى مجلد 2 صفحه 410، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 593 حدیث 4007 و بحارالانوار مجلد 24 باب 67 صفحه 354 حدیث 73 مده است:

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ(علیه السلام)... فَقَالَ «لَهُمُ الْبُشْرى فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ» وَ الْإِمَامُ يُبَشِّرُهُمْ بِقِيَامِ الْقَائِمِ وَ بِظُهُورِهِ وَ بِقَتْلِ أَعْدَائِهِمْ وَ بِالنَّجَاةِ فِي الْآخِرَةِ وَ الْوُرُودِ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الصَّادِقِينَ عَلَى الْحَوْضِ

ص: 45

حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: (براى آن ها بشارت است هم در زندگى دنيا و هم در زندگى آخرت) و امام بشارت می دهد ایشان را به قیام قائم و به ظهور او و به کشتن دشمنان ایشان و به نجات در آخرت و ورود بر محمد -که صلوات خدا بر محمد و آلش صادقینش باشد- بر حوض کوثر.

از مجموعه اين آيات مى توان نتيجه گرفت كه اصحاب و انصار و ياران و پيروان مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اولياء اللّه هستند و داراى خصوصيات زير مى باشند:

الف) قبل از ظهورش، از منتظران هستند و منتظر ظهورش مى باشند.

ب) پس از ظهورش، از مطيعان و اطاعت كنندگان اوامر او هستند.

ج) آن ها به جز از خداوند از هيچ كس ترس و وحشتى ندارند.

د) آن ها زبانشان در اختيارشان است و كمتر سخن مى گويند.

ه) آن ها شكمشان در اختيارشان است، كم مى خورند و هر چيزى را نمى خورند.

و) نفس و روحشان را به وسيله روزه مى سازند.

ز) و باز به وسيله نماز و قيام شبانه (نماز شب) خودسازى مى كنند.

ح) خاموشى آن ها ذكر است.

ط) نگاه كردن آن ها عبرت است.

ى) سخن گفتن آن ها حكمت است.

ك) در ميان مردم راه مى روند ورا رفتن آن ها بركت است.

ل) اگر اجل حتمى خداوند نبود از وحشت عذاب سكته مى كردند.

م) اگر اجل حتمى خداوند نبود از شوق ثواب خداوند جان مى دادند.

ص: 46

خوارسازِ دنیا چیست؟ حضرت فرمودند: ای ابابصیر، کدام ننگی رسواکننده تر از این است که مرد درخانه و در اتاق خود و در وسط خانواده یعنی برادران و اهل و عیال خود باشد، [ناگاه او مسخ شود] و خانواده اش [گریان گشته و] گریبان چاک نمایند و فریاد زنند. مردم می گویند: چه شده است؟ به آن ها گفته می شود که فلانی هم اکنون مسخ شد.ابابصیر می گوید: به اما صادق عرض کردم (این وقایع) قبل از قیام حضرت قائم است یا پس از آن؟ حضرت فرمودند: قبل از قیام حضرت قائم واقع می شود

2. در غیبة نعمانی باب 14 صفحه 269 حدیث 40 و ترجمه غیبة نعمانی صفحه 315 و تفسیر برهان مجلد 4 صفحه 794 حدیث 9457 بحارالانوار مجلد 52 باب 25 صفحه 241 حدیث 110 آمده است:

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُوسُفَ بْنِ يَعْقُوبَ مِنْ كِتَابِهِ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ مِهْرَانَ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ وَ وُهَيْبٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سُئِلَ أَبُو جَعْفَرٍ الْبَاقِرُ ع عَنْ تَفْسِيرِ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ«سَنُرِيهِمْ آياتِنا فِي الْآفاقِ وَ فِي أَنْفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُ»(1) فَقَالَ يُرِيهِمْ فِي أَنْفُسِهِمُ الْمَسْخَ وَ يُرِيهِمْ فِي الْآفَاقِ انْتِقَاصَ الْآفَاقِ عَلَيْهِمْ فَيَرَوْنَ قُدْرَةَ اللَّهِ فِي أَنْفُسِهِمْ وَ فِي الْآفَاقِ وَ قَوْلِهِ «حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُ» يَعْنِي بِذَلِكَ خُرُوجَ الْقَائِمِ هُوَ الْحَقُّ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يَرَاهُ هَذَا الْخَلْقُ لَا بُدَّ مِنْهُ.

ابا بصير گفت: از ابوجعفر (امام باقر) (علیه السلام) از تفسير اين آيه شريفه سؤال شد (به زودی نشانه های خود را در کرانه ها و اطراف جهان و در نفوس خودشان به آنان نشان خواهیم داد تا برای آنان روشن شود که بی تردید او حق است.) فرمود: آنچه در جانشان به آنان نشان مي دهد مسخ شدن است و آنچه در جهان نشان مي دهد تنگ شدن محيط زندگى بر آنان است، پس قدرت خدا را در جان خودشان و در محيطشان مشاهده مي كنند و اين كه فرمود: (تا برای آنان روشن شود که بی تردید او حق است.) مقصود خداوند، خروج حضرت قائم است كه او حقّ است از جانب خداى عزّ و جلّ كه اين خلق او را مى بينند و چاره اى از آن نيست.

ص: 48

یکی از نعمت هایی که خداوند برای همه ی انسان ها مخصوصاً امت اسلامی قرار داده است، توبه است. توبه برای انسان فواید بسیار زیادی دارد که تا قبل از مرگ می تواند انسان را اهل نجات سازد و در این آیه و حدیث بیان شده است که توبه بلاها را از انسان برمی گرداند. همان طور که قوم یونس با توبه کردن بلا را از خود برگردانیدند. خداوندا تو را سوگند می دهیم به عظمت حضرت مهدی ما را از توابین قرار ده و تا زمانی که ما را نیامرزیده ای از این دنیا مبر و لحظه ی مرگ را لحظه ی آرامش ما قرار ده. امام موسی الکاظم چه زیبا آموختند و ما می گوییم: اللهم إنی اسئلک توبة قبل الموت و الراحة عند الموت و المغفرة بعد الموت و العفو عند الحساب.

ص: 49

داود رقی می گوید: از امام صادق درباره ی این فرموده ی خداوند سؤال کردم (دلایل و آیات برای آن ها که ایمان نمی آورند) سودی نمی دهد حضرت فرمودند: آیات عبارتند از امامان معصوم و نذر عبارتند از انبیا عظام و پیامبران الهی.

ص: 51

جناب اسحاق بن یعقوب نقل می کند در نامه ایی که به خط خود حضرت صاحب الزمان برای جناب محمدبن عثمان عمری (از نواب خاص امام زمان)، مکتوب شده بود، فرمودند: برای تعجیل در فرج بسیار دعا کنید که (دعا کردن برای فرج ما) خود گشایش کارها و مشکلات شماست.

ص: 53

در عصر ما ولی حق، حضرت ولی عصر هستند.

از این حدیث مستفاد شد که مراد از مؤمنین در این آیه ی کریمه آنانند که ایمان به ائمه هدی آورده باشند.

ص: 55

يك زمان و با سرعت دريك نقطه جمع مى گردند.

2. در كتاب الغيبة نعمانى صفحه 241 حدیث 36 ،تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 82 حدیث 5020، بحارالانوار مجلد 51 باب 5 صفحه 58 حدیث 51 آمده است:

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ الصَّبَّاحِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَلِيٍّ الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِهِ تَعَالَى«وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ» قَالَ الْعَذَابُ خُرُوجُ الْقَائِمِ ع وَ الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ وَ أَصْحَابُهُ.

حضرت ابوعبداللّه امام صادق عليه السلام درباره فرموده خداوند: (و اگر عذاب را از ايشان تا زمان امت معدوده (ياران امام زمان) به تأخير اندازيم) فرمودند: عذاب، خروج حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است، و امت معدودة، عده ایی به تعداد اهل بدر و اصحاب او مى باشند.

3. در كتاب تفسير قمى مجلد 1 صفحه 323، آمده است:

أخبرنا أحمد بن إدريس قال حدثنا أحمد بن محمد عن علي بن الحكم عن سيف عن حسان عن هشام بن عمار عن أبيه و كان من أصحاب علي ع عن علي ع في قوله تعالى «و لئن أخرنا عنهم العذاب إلى أمة معدودة ليقولن ما يحبسه» قال الأمة المعدودة أصحاب القائم الثلاثمائة و البضعة عشر.

از هشام بن عمار از پدرش كه از اصحاب اميرالمؤمنين على(علیه السلام) بوده از حضرت على صلوات اللّه عليه درباره قول خداوند متعال: (و اگر عذاب را از ايشان تا زمان امت معدوده (ياران امام زمان) به تأخير اندازيم هر آينه مى گويند: چه چيزى آن را[از آمدن] باز مى دارد؟)، فرمود:امت معدوده اصحاب حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى باشند آن سيصد و ده و چند نفر.

4. در كتاب اصول كافى مجلد 8 "حدیث الفقهاء و العلماء" صفحه 313 حدیث 487 بحارالانوار مجلد 52 باب 26 صفحه 288 حدیث 26 آمده است:

علي بن إبراهيم عن أبيه عن ابن أبي عمير عن منصور بن يونس عن إسماعيل بن جابر عن أبي خالد عن أبي جعفر(علیه السلام) في قول الله عز و جل «فاستبقوا الخيرات أين ما تكونوا يأت بكم الله جميعا» قال الخيرات الولاية و قوله تبارك و تعالى «أين ما تكونوا يأت بكم الله جميعا» يعني أصحاب القائم الثلاثمائة و البضعة عشر رجلا قال و هم و الله الأمة المعدودة قال يجتمعون و الله في ساعة واحدة قزع كقزع الخريف.ابوخالد، از حضرت ابى عبداللّه امام صادق [ابوجعفر امام باقر] (علیه السلام) كه راجع به فرموده خداى عزّوجلّ: (پس به كارهاى نيك سبقت و پيشى گيريد، هر كجا باشيد خداوند [همه

ص: 57

شما را] خواهد آورد)؛ فرمودند: خیرات،ولایت است و فرمایش خداوند تبارک و تعالی (هر كجا باشيد خداوند [همه شما را] خواهد آورد)، اصحاب حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آن سيصد و ده و چند مرد می باشند و به خدا سوگند آن هاامت معدوده هستند، فرمودند: به خدا سوگند در يك ساعت [پياپى] جمع خواهند شد همچون ابرهاى پاييزى.

5. در كتاب تفسير قمى مجلد 2 صفحه 205، بحارالانوار مجلد 52 باب 27 صفحه 315 حدیث 10 و تفسیر نور الثقلین مجلد 4 صفحه 343 حدیث 98 آمده است:

أبي عن ابن أبي عمير عن منصور بن يونس عن أبي خالد الكابلي قال قال أبو جعفر(علیه السلام) و الله لكأني أنظر إلى القائم(علیه السلام) و قد أسند ظهره إلى الحجر ثم ينشد الله حقه ثم يقول: يا أيها الناس من يحاجني في الله فأنا أولى بالله، أيها الناس من يحاجني في آدم فأنا أولى بآدم، أيها الناس من يحاجني في نوح فأنا أولى بنوح، أيها الناس من يحاجني في إبراهيم فأنا أولى بإبراهيم، أيها الناس من يحاجني في موسى فأنا أولى بموسى، أيها الناس من يحاجني في عيسى فأنا أولى بعيسى، أيها الناس من يحاجني في محمد فأنا أولى بمحمد ص، أيها الناس من يحاجني في كتاب الله فأنا أولى بكتاب الله، ثم ينتهي إلى المقام فيصلي ركعتين و ينشد الله حقه، ثم قال أبو جعفر(علیه السلام): هو و الله المضطر في كتاب الله في قوله «أَمَّنْ یجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَیکشِفُ السُّوءَ وَیجْعَلُکمْ خُلَفاءَ الأَرْضِ» فيكون أول من يبايعه جبرئيل ثم الثلاثمائة و الثلاثة عشر رجلا- فمن كان ابتلي بالمسير وافاه- و من لم يبتل بالمسير فقد عن فراشه- و هو قول أمير المؤمنين هم المفقودون عن فرشهم- و ذلك قول الله: «فاستبقوا الخيرات أين ما تكونوا يأت بكم الله جميعا» قال: الخيرات الولاية و قال في موضع آخر «و لئن أخرنا عنهم العذاب إلى أمة معدودة» و هم و الله أصحاب القائم(علیه السلام) يجتمعون و الله إليه في ساعة واحدة، فإذا جاء إلى البيداء يخرج إليه جيش السفياني فيأمر الله الأرض فتأخذ أقدامهم و هو قوله «و لو ترى إذ فزعوا فلا فوت و أخذوا من مكان قريب . و قالوا آمنا به» يعني بالقائم من آل محمد(علیه السلام) «و أنى لهم التناوش من مكان بعيد» إلى قوله «و حيل بينهم و بين ما يشتهون» يعني أن لا يعذبوا «كما فعل بأشياعهم من قبل» يعني من كان قبلهم من المكذبين هلكوا «إنهم كانوا في شك مريب».

على بن ابراهيم گويد: ... از ابوخالد كابلى كه گفت: حضرت ابوجعفر امام باقر(علیه السلام) فرمودند: به خدا سوگند، گوئى قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را مى نگرم در حالى كهبه حجرالاسود تكيه زده، سپس خداوند را به حق خویش قسم می دهد، سپس مى گويد: اى مردم، هر كس درباره خداوند با من بحث كند پس [بداند كه] من نزديك ترين افراد به خداوند هستم، اى مردم، هر كس درباره آدم با من بحث كند پس [بداند كه] من نزديك ترين افراد به آدم هستم، اى مردم، هر كس با من درباره نوح بحث نمايد پس [بداند كه] من نزديك ترين افراد به نوح مى باشم، اى

ص: 58

مردم، هر كس درباره ابراهيم با من بحث كند پس [بداند كه] من نزديك ترين اشخاص به ابراهيم هستم، اى مردم، هر كس درباره موسى با من بحث كند پس [بداند كه] منم نزديك ترين كسان به موسى هستم، اى مردم، هرآنكه درباره عيسى با من بحث كند پس [بداند كه] من نزديك ترين افراد به عيسى مى باشم، اى مردم، هر كس با من درباره محمد بحث نمايد پس [بداند كه] من نزديك ترين افراد به محمد صلوات اللّه عليهم اجمعين مى باشم، اى مردم، هر كس درباره كتاب خدا با من بحث كند پس [بداند كه] منم نزديك ترين كسان به كتاب خداوند. سپس به مقام ابراهيم خواهد رفت، دو ركعت نماز مى گذارد و خداوند را به حق خویش قسم می دهد.

سپس حضرت امام باقر(علیه السلام) فرمودند: به خدا سوگند اوست آن مضطرى كه در كتاب خدا ياد شده در فرموده او: (چه كسى دعاى مضطر ناچار را به اجابت مى رساند و رنج را برطرف می سازد و شما را جانشينان زمين قرار مى دهد) پس نخستين كسى كه با او بيعت می كند، جبرئيل است، سپس، آن سى صد و سيزده مرد [بيعت مى كنند]، پس هركدام از ايشان پيش از آن هنگام از منزلش بيرون بوده، به مقصد خواهد پيوست، و هركدام دچار سفر نبوده از بستر خوابش مفقود خواهد شد، و همين است فرموده اميرالمؤمنين(علیه السلام) : آنانند مفقودشدگان از خوابگاه هايشان، و آن فرموده خداوند است: (پس به كارهاى نيك سبقت وپيشى بگيريد، هر كجا باشيد خداوند همه شما را خواهد آورد) فرمودند: خيرات، ولايت است و [خداوند] در جاى ديگر فرموده: (و اگر عذاب را از از ايشان تا زمان امت معدوده به تأخير اندازيم) و به خدا سوگند ايشان اصحاب قائم(عج) هستند، و به خدا سوگند در يك ساعت نزد او جمع مى شوند، پس چون به بيداء بيايد لشكر سفيانى به سويش خروج كند، پس خداوند زمین را امر می فرمايد، پسپاهايشان را مى گيرد و اين است [معنى] فرموده خداوند (واگر [اى رسول] ببينى كافران را هنگامى كه هراسانند، پس هيچ از عذابشان فوت و زايل نشود واز جايگاه نزديكى گرفته شوند، و گويند به او ايمان آورديم) يعنى به قائم آل محمّد عليه السلام، (و کجا و چگونه می توانند با اين همه دورى به آن مقام نائل شوند) تا آنجا كه فرموده: (و ميان آن ها و آرزوهايشان جدايى انداخته شد)؛ يعنى اينكه عذاب نمی شوند،

ص: 59

(همچنان كه پیش از این نسبت به هم كيشانشان رفتار شد)؛ يعنى، كسانى كه پيش از ايشان از تكذيب كنندگانی بودند كه هلاك گشتند (آنان همواره [نسبت به حق] در تردیدی سخت بودند.

6. در كتاب تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 140 حدیث 7، تفسیر نورالثقلین مجلد 2 صفحه 341 حدیث 25 و تفسیر صافی مجلد 2 صفحه 433 آمده است:

عن أبان بن مسافر عن أبي عبد الله ع في قول الله: «و لئن أخرنا عنهم العذاب إلى أمة معدودة» يعني عدة كعدة بدر «ليقولن ما يحبسه ألا يوم يأتيهم ليس مصروفا عنهم» قال: العذاب.

عياشى به سند خود از ابان بن ابى مسافر، از حضرت ابوعبداللّه امام صادق(علیه السلام) آورده، درباره قول خداوند: (و چنانچه عذاب را از ايشان تا زمان امت معدوده (ياران امام زمان) به تأخير اندازيم) كه يعنى عده ای همچون تعداد اهل بدر، (آگاه باشيد! آن زمان كه عذاب به ايشان برسد، [ديگر] از آن ها گردانده نخواهد شد، و آنچه را كه [آنها] همواره به استهزا مى گرفتند حتماً آنان را فراخواهد گرفت) فرمودند: يعنى عذاب.

7. در كتاب تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 140 حدیث 8 آمده است:

عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى الْحَلَبِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع: أَصْحَابُ الْقَائِمِ الثَّلَاثُمِائَةِ وَ الْبِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا قَالَ هُمْ وَ اللَّهِ الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ الَّتِي قَالَ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ «وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ» قَالَ يَجْتَمِعُونَ فِي سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ قَزَعاً كَقَزَعِ الْخَرِيفِ

از عبد الاعلى جعى آورده كه گفت: حضرت ابوجعفر امام باقر(علیه السلام) فرمودند: اصحاب حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آن سيصد وده و چند مرد، به خدا سوگند همان امت معدوده ایی هستند كه خداوند در كتاب خود فرموده: (و چنانچه عذاب را از ايشان تا زمان امت معدوده (ياران امام زمان) به تأخير اندازيم) فرمودند: در يك ساعت جمع مى شوند همچون ابرهاى پاييزى.8. در كتاب تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 141 حدیث 9، بحارالانوار مجلد 51 باب 5 صفحه 56 حدیث 43 و تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 83 حدیث 5025 آمده است:

عَنِ الْحُسَيْنِ عَنِ الْخَزَّازِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) «وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ» قَالَ هُوَ الْقَائِمُ وَ أَصْحَابُهُ.

از حضرت ابى عبداللّه امام صادق(علیه السلام) [که درباره درباره فرموده خداوند (و اگر عذاب را از ايشان تا زمان امت معدوده (ياران امام زمان) به تأخير اندازيم) فرمودند: او قائم و اصحابش مى باشند.

ص: 60

9. در كتاب مجمع البيان مجلد 5 صفحه 144، تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 84 حدیث 5027 و اثبات الهداة مجلد 5 صفحه 145 حدیث 417 آمده است:

ابوعلى طبرسى: فى مجمع البيان قيل انّ الامة المعدودة هم اصحاب المهدى فى آخرالزمان ثلاثمائة و بضعة عشر رجلاً كعدة اهل بدر يجتمعون فى ساعة واحدة كما يجتمع فزع الخريف، قال: وهو المرويّ عن ابيجعفر و ابيعبداللّه عليهماالسلام.

ابوعلى طبرسى در مجمع البيان گويد: امت معدوده همان اصحاب حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در آخر الزمان مى باشند، سى صد وده وچند مرد، همچون تعداد اهل بدر در يك ساعت جمع مى شوند همچنان كه قطعه هاى ابر پاييزى جمع مى شوند. وى افزود: وهمين معنى از حضرت ابوجعفر و حضرت ابوعبداللّه(علیه السلام) روايت گرديده است.

10. در كتاب تأويل الآيات الظاهرة صفحه 230 و تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 84 حدیث 5028 آمده است:

حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ قَالَ رَوَى بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِهِ تَعَالَى «وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ» قَالَ الْعَذَابُ هُوَ الْقَائِمُ(علیه السلام) هُوَ عَذَابٌ عَلَى أَعْدَائِهِ وَ الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ هُمُ الَّذِينَ يَقُومُونَ مَعَهُ بِعَدَدِ أَهْلِ بَدْرٍ.

حمادبن عيسى از حريز روايت نموده كه گفت: بعضى از اصحابمان از حضرت ابى عبداللّه امام صادق(علیه السلام) روايت كرده اند درباره قول خداى تعالى: (و اگر عذاب را از ايشان تا زمان امت معدوده (ياران امام زمان) به تأخير اندازيم) فرمودند: عذاب همان حضرتقائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و او عذاب بر دشمنانش مى باشد، و امت معدوده آنانند كه با وى بپاخيزند که به عدد اهل بدر می باشند.

11. در كتاب تفسير قمى مجلد 1 صفحه 322، بحارالانوار مجلد 51 باب 5 صفحه 44 حدیث 1 و تفسیر نورالثقلین مجلد 2 صفحه 342 حدیث 29 آمده است:

وَ قَولُهُ «وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ» قَالَ إِنْ مَتَّعْنَاهُمْ فِي هَذِهِ الدُّنْيَا إِلَى خُرُوجِ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَنَرُدُّهُمْ وَ نُعَذِّبُهُمْ «لَيَقُولُنَّ ما يَحْبِسُهُ» أَیْ يَقُولُونَ أما لَا يَقُومُ الْقَائِمُ وَ لَا يَخْرُجُ عَلَى حَدِّ الِاسْتِهْزَاءِ فَقَالَ اللَّهُ «أَلا يَوْمَ يَأْتِيهِمْ لَيْسَ مَصْرُوفاً عَنْهُمْ وَ حاقَ بِهِمْ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ».

ص: 61

على بن ابراهيم: در تفسيرش كه منسوب به امام صادق(علیه السلام) است در مورد قول خداى تعالى: (و اگر عذاب را از ايشان تا زمان امت معدوده (ياران امام زمان) به تأخير اندازيم) گويد: چنانچه در اين دنيا آنان را تا خروج حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بهره مند سازيم، پس از آن آن ها را باز مى گردانيم و عذابشان مى كنيم [و آن ها گويند:] (هر آينه مى گويند: چه چيزى آن را[از آمدن] باز مى دارد؟)؛ يعنى، از روى تمسخر و استهزاء گويند كه حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قيام نخواهد كرد و خروج نخواهد داشت، پس خداوند فرمود: (آگاه باشيد! آن زمان كه عذاب به ايشان برسد، [ديگر] از آن ها گردانده نخواهد شد، و آنچه را كه [آنها] همواره به استهزا مى گرفتند حتماً آنان را فراخواهد گرفت.).

ص: 62

أَوَّلُهَا«أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ» وَ الثَّانِي «أَزِفَتِ الْآزِفَةُ» يَا مَعْشَرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الثَّالِثُ يَرَوْنَ يَداً بَارِزاً مَعَ قَرْنِ الشَّمْسِ يُنَادِي أَلَا إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ فُلَاناً عَلَى هَلَاكِ الظَّالِمِينَ فَعِنْدَ ذَلِكَ يَأْتِي الْمُؤْمِنِينَ الْفَرَجُ وَ يَشْفِي اللَّهُ صُدُورَهُمْ «وَ يُذْهِبْ غَيْظَ قُلُوبِهِمْ».

حسن بن محبوب زرّاد گفت): امام رضا(علیه السلام) به من فرمود: اى حسن در آينده ی نزديكى گرفتارى سخت و ناپسندی روى خواهد داد كه همه دوستي ها و نزدیکی ها از ميان برود و در روايتى است كه (همه دوستي ها و صميميّت ها ساقط شود) و اين به هنگامى است كه شيعيان سوّمين فرزند مرا از دست بدهند كه اهل زمين و آسمان به فقدان او اندوهگين می شوند، چه بسيار مرد و زن مؤمنی كه به از دست دادن او اسفناك و اندوهناك و سرگردان و غمگين خواهند بود.

حضرت رضا(علیه السلام) می فرمایند: پدر و مادرم فدای مهدی سپس سربزير افكند، آن گاه سر برداشت و فرمود: پدر و مادرم به فداى همنام جدّم و كسى كه شبيه من و شبيه موسى بن عمران است، او در گريبان نور افكن هائى دارد كه از شعاع نورانيّت عالم قدس روشنى مي گيرد، تو گوئى او را مى بينم، هنگامى كه مردم در نهايت نوميدى هستند كه آوازى بگوششان مي رسد كه دور و نزديك يكسان مي شنوند و آن آواز براى مؤمنين رحمت و براى كافران عذاب است.

عرض كردم: پدرم و مادرم به فدايت، آن آواز چه خواهد بود؟ فرمود: در ماه رجب سه آواز بر آيد نخستين آواز: (آگاه باشید كه لعنت خدا بر ستمكاران است) و دوّمين آواز اى گروه مؤمنان (گرفتارى هولناك فرا رسيد) می باشد و در آواز سوّم دستى را (و در بيشتر نسخه ها: پيكرى را) در پيشاپيش آفتاب مى بينند كه آواز مي دهد: كه خداوند به منظور برانداختن ستمگران، فلانى را برانگيخت، پس در اين هنگام است كه گشايشى براى مؤمنان فرامی رسد و خداوند سينه هاى آنان را شفا بخشد (و عقده هاى دلشان بر طرف مي گردد).

[شرح از مجلسىّ: شايد معناى (عليه جيوب النور) آن باشد كه گريبان هاى نورانى افراد از مؤمنين كامل و فرشتگان مقرّب و ارواح مرسلين از اندوه غيبت آن حضرت و حيران ماندن مردم در باره ی آن حضرت شعله ور مى شود و اين به خاطر نور ايمانى است كه براى آنان از آفتاب هاى عوالم قدس مي تابد و احتمال مي رود كه مقصود از گريبان هاى نور، گريبان هاى منسوب به نور

ص: 64

باشد يعنى گريبان هایى كه انوار فيض خداى تعالى از آن مي تابد و حاصل سخن آن كه بر قامت آن حضرت صلوات اللَّه عليه لباس هاى قدسى و خلعت هاى ربّانى پوشانيده شده كه از گريبان آن جامه ها انوار فضل و هدايت خداى تعالى فروزان است و مؤيّد اين معنى روايت ديگرى است از پيغمبر كه فرمود: (جلابيب النور) جلابيب جمع جلباب بمعنى جامه اى است كه سرا پاى بدن را بپوشاند و احتمال مي رود كه (على) در (عليه) تعليليّه باشد، يعنى ببركت هدايت و فيض آن حضرت از گريبان هاى اشخاصى كه پذيراى انوار قدسند، علوم و معارف ربّانى ساطع و درخشان است. پايان نقل از مجلسىّ.

مترجم غیبت نعمانی گويد: وجهى براى اين توجيهات نيست پس از آن كه امام رضا آن حضرت را به موسى بن عمران تشبيه فرموده است و به دنبال تشبيه وجه شبه را بيان فرموده يعنى همان طور كه موسى بن عمران را جيب نور بود و به مضمون «أَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ» به آن حضرت همين كرامت از طرف خداوند تعالى اعطا شده است]

2. سنن ابی داود مجلد صفحه، سنن ترمذی صفحه حدیث و اسعاف الراغبین (شیخ محمدبن علی الصبّان شافعی) صفحه 145 آمده است:

و فی روایة لابی داود و الترمذی لو لم یبق من الدنیا الّا یوم واحد لطوّل الله ذلک الیوم حتی یبعث الله رجلاً من اهل بیتی یواطئ اسمه اسمی و اسم ابیه اسم ابی یملأ الارض قسطاً و عدلاً کما ملئت جوراً و ظلماً

ابی داود و ترمذی از رسول خدا روایت کرده اند: اگر از عمر دنیا نماند مگر یک روز، خداوند آن روز را طولانی می کند تا مردی از اهل بیت مرا که اسم او اسم من است و اسم پدر او اسم پدر من است، برانگیزاند. به او عدل و داد می شود، همان طور که ظلم و جور شده است.

3. در اسعاف الراغبین صفحات 145 و 146 آمده است: این مدرک در نرم افزار موجود نبود لطفا متن حدیث از روی منبع چک شود زیرا با مقایسه حدیث موجود در اینترنت در متن آن اشکالاتی وجود دارد

و اخرج الحاکم فی صحیحه یحل بامتی فی آخرالزمان بلاء شدید من سلطانهم لم یسمع بلاء أشد منه حتی لا یجد الرجل ملجأ فیبعث الله رجلاً من عترتی أهل بیتی یملأ الارض قسطاً و عدلاً کما ملئت ظلماً و جوراً

ص: 65

یحبه ساکن الارض و ساکن السماء و ترسل السماء قطرها و تخرج الارض نباتها لا تمسک شیئاً یعیش فیهم سبع سنین أو ثمانیاً أو تسعاً یتمنی الاحیاء الاموات مما صنع الله بأهل الارض من خیر.

حاکم در صحیحش روایت کرده است که رسول خدا فرمودند: در آخرالزمان بلایی شدید از دست سلطانشان بر امتم وارد می شود که [هیچ گوشی] بلایی شدیدتر از آن را نشنیده است تااینکه هیچ کس برای خود ملجائی نمی یابد، پس [در این موقع] خداوند مردی از عترتم و اهل بیت مرا مبعوث می کند که زمین را پر از عدل و داد می کند همان طور که از ظلم و جور پرشده بود، [وقتی او ظهور می کند] ساکنان زمین و آسمان او را دوست می دارند و [در آن زمان] آسمان بارانش را می فرستد و زمین برکات و نباتاتش را خارج می کند و هیچ چیز را در خود نگه نمی دارد. او هفت، هشت یا نه سال در بین ایشان زندگی می کند، در آن زمان مردگان به خاطر این که خداوند خیراتش را برای اهل زمین می فرستد، آرزوی زنده شدن می کنند.

4. در نورالابصار (الشیخ مؤمن الشبلنجی شافعی) صفحه 188 آمده است:

و روی الامام احمد فی مسنده عن ابی سعید الخدری رضی الله عنه قال قال رسول الله: أبشرکم بالمهدی یملأ الارض قسطاً کما ملئت جوراً و ظلماً یرضی عنه سکان السماء و الارض یقسم المال صحاحا فقال رجل ما معنی صحاحاً؟ قال: بالسویة بین الناس و یملأ قلوب امة محمد عنی و یسعهم عدله حتی یأمر منادیا ینادی یقول من له بالمال حاجة فلیقم فما یقوم من الناس إلا رجل واحد فیقول أنا فیقول له ائت السادان یعنی الخازن فقل له إنّ المهدی یأمرک أن تعطینی مالا فیحثوا له فی ثوبه حثوا حتی إذا صار فی ثوبه یندم و یقول کنت اشجع امة محمد نفساً اعجز عما وسعهم فیرده إلی الخازن فلا یقبل منه و یقول إنا لا نأخذ شیئاً فما اعطیناه فیکون المهدی کذلک سبعة سنین أو ثمانیاً أو تسعاً ثم لا خیر فی العیش بعده أو قال ثم لا خیر فی الحیاة بعده.

احمد حنبل در مسندش از ابوسعید خدری از رسول خدا روایت کرده است: شما را بشارت می دهم به مهدی که زمین را پر از عدل و داد می کند همان طور که از جور و ظلم پر شده بود، ساکنان آسمان و زمین از او خشنود می شوند، مال را به شکل صحیح تقسیم می کند، مردی گفت یا رسول الله معنی اینکه می فرمایید مال را به طور صحاح تقسیم می کند، چیست؟ فرمودند: به طور مساوی بین مردم تقسیم می کند و قلوب امت محمد را به سوی من جلب می کند و عدالت او را [حضرت محمد] می گستراند تا آنجا که منادی صدا می زند: چه کسی به مال احتیاج دارد [و ثروت می خواهد]؟ پس بیاید بگیرد، پس هیچ کس از مردم بلند نمی شود مگر یک مرد، پس می گوید من [مال احتیاج دارم]، پس به او گفته می شودپیش

ص: 66

سادان یعنی خازن برو پس به او بگو به درستی که مهدی تو را امر کرده است که به من مالی را بدهی، پس در لباسش برای او آنقدر مال می ریزند که او پشیمان می شود و می گوید: من شجاع ترین امت محمد از لحاظ نفس و عاجزترین آنها از لحاظ وسع [و توان مالی] بودم، پس [آن اموال را ] به خازن برمی گرداند، اما خزانه دار از او قبول نمی کند و می گوید ما هرچه به هرکس بدهیم پس نمی گیریم، پس مهدی اینگونه هفت یا هشت یا نه سال می باشد [و زندگی می کند] سپس در زندگی بعد از او هیچ خیری نیست یا اینکه فرمود سپس در حیات بعد از او هیچ خیری نیست.

ص: 67

مفضل بن عمر روايت مى كند از حضرت صادق(علیه السلام) كه فرمود: عرض كردم درباره ساعت و زمان قيام قائم(عج) [سؤال کردم] حضرت فرمودند: شكاكان و كسانى كه ترديد دارند درباره امام زمان(عج) مى گويند: او كى به دنيا آمده است؟ چه كسى او را ديده است؟ اصلاً او كجاست؟ او كى ظهور خواهد كرد؟ آن ها همه اين سخنان را مى گويند زيرا در قضاى الهى (و قدرت خداوند) شك دارند. سپس، اين آيه را تلاوت فرمودند: (آنان كسانى هستند كه خود را زيان كار ساختند) در دنيا و آخرت.

2. در اسرار العقائد، مجلد 2، صفحه 58، کتاب سیمای امام زمان، صفحه 132، کمال الدین و تمام النعمة مجلد 1 باب 25 صفحه 286 حدیث 1 و بحارالانوار مجلد 36 باب 41 صفحه 309 حدیث 148 آمده است:

عن جابربن عبدالله انصاری قال: قال رسول الله: اَلْمَهدِيُّ مِن وُلدي، اِسْمُهُ اسْمِي و كُنيَتُهُ كُنيَتي، أشبَهُ النّاسِ بي خَلقاً و خُلقاً تَكُونُ بِهِ غَيبَةٌ و حَيرَةٌ تَضِلُّ فِيهَا الْاُمَمُ ثُمَّ يُقبِلُ كَالشَّهابِ الثّاقِبِ يَملَأُها عَدلاً و قِسطاً كَما مُلِئَت جَوراً و ظُلماً.

رسول خدا فرمودند: (حضرت) مهدی از فرزندان من است، اسم او اسم من و کنیه ی او کنیه ی من است، او شبیه ترین مردم به من در خلقت (جسمانی) و خُلق (روحانی) است، برای او غیبتی و حیرتی است که در آن عده ی زیادی گمراه می شوند، سپس [آن گاه] او مانند شهاب ثاقب ظاهر می شود و [زمین] را پر از عدل و قسط می کند همان طورکه پر از جور و ظلم شده بود.

3. در کمال الدین مجلد1 باب 26 صفحه 289 حدیث 1، اصول کافی مجلد 1 باب "فی الغیبة" صفحه 338 حدیث 7 و غیبت شیخ طوسی فصل 5 صفحه 336 آمده است:

محمد بن الحسن الصفار و سعد بن عبد الله عن عبد الله بن محمد الطيالسي عن منذر بن محمد بن قابوس (1) عن النصر بن أبي السري عن أبي داود سليمان بن سفيان المسترق عن ثعلبة بن ميمون عن مالك الجهني عن الحارث بن المغيرة النصري عن الأصبغ بن نباتة قال: أتيت أمير المؤمنين علي بن أبي طالب ع فوجدته متفكرا

ص: 69

ينكت في الأرض فقلت يا أمير المؤمنين ما لي أراك متفكرا تنكت في الأرض أ رغبت فيها فقال لا و الله ما رغبت فيها و لا في الدنيا يوما قط و لكن فكرت في مولود يكون من ظهري الحادي عشر من ولدي هو المهدي يملؤها عدلا كما ملئت جورا و ظلما تكون له حيرة و غيبة يضل فيها أقوام و يهتدي فيها آخرون فقلت يا أمير المؤمنين و إن هذا لكائن فقال نعم كما أنه مخلوق و أنى لك بالعلم بهذا الأمر يا أصبغ أولئك خيار هذه الأمة مع أبرار هذه العترة قلت و ما يكون بعد ذلك قال ثم يفعل الله ما يشاء فإن له إرادات و غايات و نهايات.

أصبغ ابن نباته گفت که بر أمیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(علیه السلام) وارد شدم، پس او را در حالیکه در فکر بود و با انگشت بر زمین خط می کشید، پس گفتم ای أمیرالمؤمنین چرا شما در حال تفکر و خط کشیدن بر زمین با انگشت می بینم، آیا [به خلافت] رغبت کرده ای؟ فرمود:نه به خدا سوگند هرگز روزی نبوده که به خلافت یا دنیا رغبت کنم،ولکن درباره مولودی که فرزند یازدهم من از پشت من می باشد، فکر می کنم، او مهدی است که [زمین] را پر از عدل می کند همان طور که پر از جور و ستم شده بود، برای او سرگردانی و غیبتی است که اقوامی در آن [زمان] گمراه می شوند و گروهی دیگر در آن [زمان] هدایت می شوند، پس گفتم یا أمیرالمؤمنین: این امر شدنی است؟ فرمود: آری چنان که خود او مخلوق است [غیبتش هم قطعی و مسلم است] ولی ای أصبغ تو کجا و علم این امر، آن ها [که زمان غیبت او را درک می کنند و در کنار او ثابت قدم اند] نیکان این امت با نیکان این عترت هستند، عرض کردم:پس از آن چه می شود؟ فرمودند: سپس هر چه خداوند بخواهد انجام می دهد به درستی که اراده ها و سرانجام ها و نهایت ها برای اوست.

ص: 70

الدُّعَاءَ عَلَيْهِمْ ثَلَاثَمِائَةِ سَنَةٍ أُخْرَى وَ عَادَ إِلَيْهِمْ فَصَنَعَ مَا كَانَ يَصْنَعُ وَ يَفْعَلُونَ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ حَتَّى إِذَا انْقَضَتْ ثَلَاثُمِائَةِ سَنَةٍ أُخْرَى وَ يَئِسَ مِنْ إِيمَانِهِمْ جَلَسَ فِي وَقْتِ ضُحَى النَّهَارِ لِلدُّعَاءِ فَهَبَطَ عَلَيْهِ وَفْدٌ مِنَ السَّمَاءِ السَّادِسَةِ وَ هُمْ ثَلَاثَةُ أَمْلَاكٍ فَسَلَّمُوا عَلَيْهِ وَ قَالُوا نَحْنُ وَفْدٌ مِنَ السَّمَاءِ السَّادِسَةِ خَرَجْنَا بُكْرَةً وَ جِئْنَاكَ ضَحْوَةً ثُمَّ سَأَلُوهُ مِثْلَ مَا سَأَلَهُ وَفْدُ السَّمَاءِ السَّابِعَةِ فَأَجَابَهُمْ إِلَى مِثْلِ مَا أَجَابَ أُولَئِكَ إِلَيْهِ وَ عَادَ(علیه السلام) إِلَى قَوْمِهِ يَدْعُوهُمْ فَلَا يَزِيدُهُمْ دُعَاؤُهُ إِلَّا فِرَاراً حَتَّى انْقَضَتْ ثَلَاثُمِائَةِ سَنَةٍ تَتِمَّةُ تِسْعِمِائَةِ سَنَةٍ فَصَارَتْ إِلَيْهِ الشِّيعَةُ وَ شَكَوْا مَا يَنَالُهُمْ مِنَ الْعَامَّةِ وَ الطَّوَاغِيتِ وَ سَأَلُوهُ الدُّعَاءَ بِالْفَرَجِ- فَأَجَابَهُمْ إِلَى ذَلِكَ وَ صَلَّى وَ دَعَا فَهَبَطَ جَبْرَئِيلُ ع فَقَالَ لَهُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَجَابَ دَعْوَتَكَ فَقُلْ لِلشِّيعَةِ يَأْكُلُوا التَّمْرَ وَ يَغْرِسُوا النَّوَى وَ يُرَاعُوهُ حَتَّى يُثْمِرَ فَإِذَا أَثْمَرَ فَرَّجْتُ عَنْهُمْ فَحَمِدَ ال لَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ عَرَّفَهُمْ ذَلِكَ فَاسْتَبْشَرُوا بِهِ فَأَكَلُوا التَّمْرَ وَ غَرَسُوا النَّوَى وَ رَاعُوهُ حَتَّى أَثْمَرَ ثُمَّ صَارُوا إِلَى نُوحٍ ع بِالتَّمْرِ وَ سَأَلُوهُ أَنْ يُنْجِزَ لَهُمُ الْوَعْدَ فَسَأَلَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي ذَلِكَ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ قُلْ لَهُمْ كُلُوا هَذَا التَّمْرَ وَ اغْرِسُوا النَّوَى فَإِذَا أَثْمَرَ فَرَّجْتُ عَنْكُمْ فَلَمَّا ظَنُّوا أَنَّ الْخُلْفَ قَدْ وَقَعَ عَلَيْهِمْ ارْتَدَّ مِنْهُمُ الثُّلُثُ وَ ثَبَتَ الثُّلُثَانِ فَأَكَلُوا التَّمْرَ وَ غَرَسُوا النَّوَى حَتَّى إِذَا أَثْمَرَ أَتَوْا بِهِ نُوحاً(علیه السلام) فَأَخْبَرُوهُ وَ سَأَلُوهُ أَنْ يُنْجِزَ لَهُمُ الْوَعْدَ فَسَأَلَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي ذَلِكَ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ قُلْ لَهُمْ كُلُوا هَذَا التَّمْرَ وَ اغْرِسُوا النَّوَى فَارْتَدَّ الثُّلُثُ الْآخَرُ وَ بَقِيَ الثُّلُثُ فَأَكَلُوا التَّمْرَ وَ غَرَسُوا النَّوَى فَلَمَّا أَثْمَرَ أَتَوْا بِهِ نُوحاً ع ثُمَّ قَالُوا لَهُ لَمْ يَبْقَ مِنَّا إِلَّا الْقَلِيلُ وَ نَحْنُ نَتَخَوَّفُ عَلَى أَنْفُسِنَا بِتَأَخُّرِ الْفَرَجِ أَنْ نَهْلِكَ فَصَلَّى نُوحٌ(علیه السلام) ثُمَّ قَالَ يَا رَبِّ لَمْ يَبْقَ مِنْ أَصْحَابِي إِلَّا هَذِهِ الْعِصَابَةُ وَ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْهِمُ الْهَلَاكَ إِنْ تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْفَرَجُ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ قَدْ أَجَبْتُ دُعَاءَكَ فَاصْنَعِ الْفُلْكَ وَ كَانَ بَيْنَ إِجَابَةِ الدُّعَاءِ وَ بَيْنَ الطُّوفَانِ خَمْسُونَ سَنَةً.

امام صادق جعفربن محمد(علیه السلام) فرمود چون خداى تبارك و تعالى نبوت نوح(علیه السلام) را را آشكار كرد و شيعه ی او يقين به فرج نمودند گرفتارى سخت شد و شهر بزرگ شد تا كار به يك سختى ناگوارى كشيد كه بر شيعه چرخيد و مخالفان به نوح هجوم كردند و او را به سختى زدند تا پاره اى اوقات سه روز بيهوش افتاده بود و خون از گوشش مي ريخت تا به هوش آمد، اين حادثه بعد از سيصد سال از بعثت او رخ داد كه آن حضرت در ميان اين مدت شب و روز آن ها را دعوت مي كرد و مي گريختند، پنهانى دعوت مي كرد اجابت نمي كردند آشكارا دعوت مى كرد رو برمي گردانيدند، پس از سيصد سال در دل گرفت كه به آن ها نفرين كند و پس از نماز بامداد براى نفرين نشسته بود كه يك دسته از آسمان هفتم به وى فرود آمدند و مركب از سه فرشته بودند، بر او سلام كردند و عرض كردند اى پيغمبر خدا ما يك حاجت داريم فرمود چيست؟ گفتند نفرين بر قوم خود را واپس انداز زيرا اين نخست سطوتى است كه خدا در زمين اظهار مي كند فرمود نفرين برآنان را سيصد سال

ص: 72

ديگر پس انداختم و به سوى آن ها برگشت و همان كار دعوت را پيش گرفت و آن ها هم همان كارها را كردند تا چون سيصد سال گذشت و از ايمان آن ها نوميد شد در هنگام ظهر براى نفرين به آن ها نشسته بود كه يك دسته از آسمان ششم بر او فرود آمدند و سه فرشته بودند بر او سلام كردند و گفتند ما يك دسته از آسمان ششم هستيم بامداد بيرون شديم و نيمه روز نزد تو آمديم سپس از او همان درخواست نمايندگان آسمان هفتم را نمودند و آن ها را به همان پاسخ آنان پاسخ داد و به سوى قوم برگشت و به دعوت آن ها ادامه داد دعايش جز گريز اثرى در آن ها نداشت تا سيصد سال ديگر گذشت كه تتمه ی نهصد سال بود شيعه نزد وى آمدند و از آنچه كه از آزار عامه و سركشان قوم مي كشيدند به وى شكايت كردند و از او خواستند دعا كند تا فرج آيد آن ها را اجابت كرد و دعا كرد، جبرئيل فرمود آمد به او عرض كرد خداى تبارك و تعالى دعوت تو را اجابت كرد به شيعه بگو خرما بخورندند و هسته اش را بكارند و پرورش دهند تا ميوه دهد، چون ميوه داد فرج آيد، خدا را حمد و ثنا گفت و به آن ها اين موضوع را فهمانيد به دين مژده شاد شدند و خرما خوردند و هسته را كاشتند و پروريد تا ميوه آورد و خرماى آن را نزد نوح بردند و درخواست وفاى به وعده كردند و نوح از خداى عز و جل خواهش فرج كرد خدا به او وحى كرد به آن ها بگو همين خرما را هم بخورند و هسته اش را بكارند و چون ميوه آورد به شما فرج مى دهم چون گمان بردند وعده ی نوح خلف شده سه يك آن ها از دين برگشتند و دو سوم آن ها باقى ماندند و خرما را خوردند و دانه اش كشتند تا چون ميوه آورد نزد نوح آوردند و به او خبر دادند و از او خواهش كردند كه به وعده عمل شود او هم از خداى عز و جل خواهش فرج كرد و خدا به او وحى كرد به آن ها بگو اين ميوه را هم بخوريد و هسته اش را بكاريد يك سوم ديگر هم از دين برگشتند و يك سوم به جا ماندند و خرماها را خوردند و هسته آن را كشتند و چون ميوه آورد نزد نوح آوردند و گفتند از ما كمى باقى مانده و ما هم در صورت تاخير فرج بر خود نگرانيم و مى ترسيم كه هلاك شويم نوح نماز خواند و عرض كرد پروردگارا از يارانم جز اين دسته نمانده است مى ترسمهلاك

ص: 73

شوند اگر باز فرج به تاخير افتد خدا به او وحى كرد من دعاى تو را اجابت كردم اكنون كشتى را بساز ميان اجابت دعا و طوفان هم پنجاه سال فاصله شد.

می شود. شیعیانش چنین کردند. پس از سال ها درختان به بار نشستند. خرماها را نزد نوح آوردند و گفتند: از خداوند بخواه فرج حاصل شود. ندا آمد بگو همین خرماها را نیز بخورید و هسته هایشان را بکارید. هرگاه این هسته ها درخت خرما شد و به بار نشست فرج نزدیک می گردد.

سادساً: یک سوم شیعیانش گفتند: خُلف وعده شده است و تو پیامبر خدا نیستی و از دین برگشتند. اما دوسوم دیگر هسته ها را کشتند و وقتی درخت شد و خرما داد، خرماها را نزد نوح آوردند و گفتند: به عدت وفاکن. از جانب خدا ندا آمد: ای نوح، به قومت بگو خرماها را بخورند و هسته ها را بکارند. هرگاه درخت شد و خرما داد، آن موقع فرج نزدیک است.

سابعاً: یک سوم دیگر از شیعیانش گفتند: تو پیامبر نیستی و از او روی برگردانیدند و مرتد شدند. فقط یک سوم مؤمن ماندند. همین یک سوم کاری که گفته بود، کردند و خرماها که رسیدند، نزد نوح بردند و گفتند: دیگر تعداد اندکی از مؤمنین مانده اند. ندا آمد: ای نوح حال، کشتی بساز و آماده باش که بلای الهی نازل شود.

پروردگارا ما در زمانی زندگی می کنیم که پیامبر رحمتم نیست و از حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) تا امام حسن عسکری(علیه السلام) به ظاهر در این جهان نیستند و امام، ولی، هادی و راهنمای من غایب است. پدر واقعیم که باید در کنارش باشم، غایب است و در این جهان که هرکس به خودش مشغول است و به ولی وقت توجهی ندارد قرار گرفته ام. چشم به راه محبوبم به سر می برم. محبوبی که خود تنهاست و در غربت و غیبت به سر می برد. پس روی به سوی تو آورده و از صمیم قلب فریاد برمی آورم.

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ إِيماناً لا أَجَلَ لَهُ دُونَ لِقائِكَ، احْيِنِي ما أَحْيَيْتَنِي عَلَيْهِ، وَ تَوَفَّنِي إِذا تَوَفَّيْتَنِي عَلَيْهِ، وَ ابْعَثْنِي إِذا بَعَثْتَنِي عَلَيْهِ، وَ أَبْرِئْ قَلْبِي مِنَ الرِّياءِ وَ الشَّكِّ وَ الشَّكِّ وَ السُّمْعَةِ فِي دِينِكَ، حَتّى يَكُونَ عَمَلِي خالِصاً لَكَ.

اللَّهُمَّ أَعْطِنِي بَصِيرَةً فِي دِينِكَ وَ فَهْماً فِي حُكْمِكَ، وَ فِقْهاً فِي عِلْمِكَ، وَ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِكَ، وَ وَرَعاً يَحْجُزُنِي عَنْ مَعاصِيكَ، وَ بَيِّضْ وَجْهِي بِنُورِكَ، وَ اجْعَلْ رَغْبَتي فِيما عِنْدَكَ، وَ تَوَفَّنِي فِي سَبِيلِكَ وَ عَلى مِلَّةِ رَسُولِكَ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ.

اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ وَ الْفَشَلِ، وَ الْهَمِ وَ الْحُزْنِ، وَ الْجُبْنِ وَ الْبُخْلِ، وَ الْغَفْلَةِ وَ الْقَسْوَةِ، وَ الذِّلَّةِ وَ الْمَسْكَنَةِ، وَ الْفَقْرِ وَ الْفاقةِ، وَ كُلِّ بَلِيَّةٍ، وَ الْفَواحِشِ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ.

ص: 75

وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ نَفْسٍ لا تَقْنَعُ، وَ بَطْنٍ لا يَشْبَعُ، وَ قَلْبٍ لا يَخْشَعُ، وَ دُعاءٍ لا يُسْمَعُ، وَ عَمَلٍ لا يَنْفَعُ، وَ أَعُوذُ بِكَ يا رَبِّ عَلى نَفْسِي وَ دِينِي وَ مالِي وَ عَلى جَمِيعِ ما رَزَقتَنِي مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ، إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ.(1)

...اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْكُو إِلَيْكَ فَقْدَ نَبِيِّنَا وَ غَيْبَةَ وَلِيِّنَا وَ شِدَّةَ الزَّمَانِ عَلَيْنَا وَ وُقُوعَ الْفِتَنِ بِنَا وَ تَظَاهُرَ الْأَعْدَاءِ عَلَيْنَا وَ كَثْرَةَ عَدُوِّنَا وَ قِلَّةَ عَدَدِنَا اللَّهُمَّ فَافْرُجْ ذَلِكَ بِفَتْحٍ مِنْكَ تُعَجِّلُهُ وَ نَصْرٍ مِنْكَ تُعِزُّهُ وَ إِمَامِ عَدْلٍ تُظْهِرُهُ إِلَهَ الْحَقِّ رَبَّ الْعَالَمِينَ اللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُكَ أَنْ تَأْذَنَ لِوَلِيِّكَ فِي إِظْهَارِ عَدْلِكَ فِي عِبَادِكَ وَ قَتْلِ أَعْدَائِكَ فِي بِلَادِكَ حَتَّى لَا تَدَعَ لِلْجَوْرِ ...(2)

خدایی که ذکر او متعالی است، بعد از نوميدى آن ها پيغمبرش هود را ظاهر كرد و به واسطه او گرفتارى آنان را پايان داد و دشمنان را با باد بى سودى كه خداوند آن را وصف كرده، هلاك كرد پس فرمود: ([آن باد] هیچ چیزی را که بر آن می وزید، رها نمی کرد مگر آنکه آن را به صورت استخوان پوسیده ایی می ساخت) سپس بعد از این واقعه، غيبت واقع شد تا ظهور صالح.

3. در کمال الدین مجلد 1 باب 2 صفحه 136 حدیث 5 و بحارالانوار مجلد 11 باب 4 صفحه 359 حدیث 16 آمده است:

حَدَّثَنَا أَبِي وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالا حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ ... عَنِ الصَّادِقِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ: لَمَّا بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هُوداً ع أَسْلَمَ لَهُ الْعَقِبُ مِنْ وُلْدِ سَامٍ وَ أَمَّا الْآخَرُونَ فَقَالُوا «مَنْ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةً» فَأُهْلِكُوا بِالرِّيحِ الْعَقِيمِ وَ أَوْصَاهُمْ هُودٌ وَ بَشَّرَهُمْ بِصَالِحٍ ع.

امام صادق جعفربن محمد(علیه السلام) فرمود: چون خداوند هود را مبعوث كرد، بازماندگان اولاد سام (فرزند حضرت نوح(علیه السلام) و جانشین آن حضرت) برای او تسلیم شدند [ و به او ايمان آوردند] اما ديگران، هود را قبول نکردند و می گفتند (چه کسی از ما نيرومندتر است) پس آن ها با باد بى سود هلاك شدند و هود به آن ها وصيت كرد و به ظهور صالح(علیه السلام) مژده داد.

عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ قَالَ سَمِعْتُ سَيِّدَ الْعَابِدِينَ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ(علیه السلام) يَقُولُ فِي الْقَائِمِ سُنَّةٌ مِنْ نُوحٍ وَ هُوَ طُولُ الْعُمُرِ.

سعید بن جبیر گفت که از حضرت سید عابدین، امام علی بن الحسین(علیه السلام) فرمودند: در حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سنتی است از نوح و آن طول عمر است.

5. در کمال الدین مجلد 1 باب 31 صفحه 322 حدیث 5 آمده است:

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ الدَّقَّاقُ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ الشَّيْبَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ عَنْ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ النَّخَعِيِّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِيهِ حُمْرَانَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ قَالَ سَمِعْتُ سَيِّدَ الْعَابِدِينَ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ(علیه السلام) يَقُولُ فِي الْقَائِمِ سُنَّةٌ مِنْ نُوحٍ وَ هُوَ طُولُ الْعُمُرِ.

لازم به ذکر است که حضرت نوح نبی الله(علیه السلام) 2500 سال عمر نمود.

ص: 78

لقوله «لو أن لي بكم قوة أو آوي إلى ركن شديد» إلا تمنيا لقوة القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و لا ذكر إلا شدة أصحابه و إن الرجل منهم ليعطى قوة أربعين رجلا و إن قلبه لأشد من زبر الحديد و لو مروا بجبال الحديد لقلعوها و لا يكفون سيوفهم حتى يرضى الله عز و جل.

ابابصير مى گويد: حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: حضرت لوط(علیه السلام) در گفتارش در آيه (اى كاش مرا آن قوه (الهى مى بود) و يا اينكه به پناهگاهی استوار (قوم و ياران پر توانى) پناه مى بردم.)

نبود مگر اينكه تمنا مى فرمودند و آرزو مى داشتند كه آن قوه الهى مى بود، وآن قوه الهى كه منظور لوط(علیه السلام) بود قائم [آل محمّد(عج)] المهدی بود و منظور از «شدّة» يا آن توان سخت، اصحاب و ياران مهدى موعود هستند كه داراى قدرت و قوه بسيار سختى بودند، و آنان ركن شديد بودند چرا كه به هر كدام آن ها نيرو و توان چهل مرد(قدرتمند ) داده مى شود، و قلب یکی هریک از آن ها سخت تر از پاره هاى آهن است (كه هرگز متزلزل نمى شود) و اگر آن ها بر كوه هاى آهنين بگذرند(آن كوه ها از صلابت آن ها) از هم بپاشند (آن مردان بزرگ) شمشيرهايشان را تا آن زمان كه خداوند راضى نگردد در نيام نخواهند كرد.

2. در كتاب ينابيع المودة صفحه 424، آمده است:

و عن صالح بن سعد عن الصادق رضى الله عنه فى هذه الآية قال: «قوة» القائم(علیه السلام) «و الركن الشديد» اصحابه ثلثمائة و ثلاثة عشر رجلاً.

صالح بن سعد از حضرت امام صادق(علیه السلام) روايت مى كند كه آن حضرت درباره اين آيه فرمودند: «قوة» يا آن نيروى «الهى» حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و منظور از «ركن شديد» اصحاب و ياران آن حضرت هستند كه تعداد ايشان سيصد و سيزده مرد است.

در يكى از تفاسير ديدم كه چنين نوشته شده بود: اين روايت ممكن است عجيب به نظر برسد كه چگونه مى توان باور كرد كه لوط پيامبر(علیه السلام) در عصر خويش آرزوى ظهور چنين شخصيتى با چنين يارانى را كرده باشد. ولى آشنايان با احاديث و روايات كه در تفسير آيات قرآنى وارد شده اند تاكنون اين درس را به ما داده اند كه غالباً يك قانون كلى در چهره يك مصداق روشن بيان مى كند. در واقع لوط(علیه السلام) آرزو مى كرده است كه اى كاش مردانى مصمم باقدرت روحى و جسمانى كافى براى تشكيل يك حكومت الهى همانند مردانى كه حكومت جهانى عصر قيام مهدى را تشكيل مى دهند، در اختيار مى داشت تا قيام كند و با تكيه بر قدرت الهى با فساد و انحرافات

ص: 80

زمان خويش مبارزه نمايد، و اين گونه افراد خيره سر و بى شرم را درهم بكوبد. حضرت لوط از ظهور ولى عصر(عج) و ياران بزرگوارش باخبر بوده است.

3. در كتاب تفسير برهان مجلد 3 صفحه 127 حديث 5154، تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 157 حدیث 55 و بحارالانوار مجلد 12 باب 7 صفحه 170 حدیث 30 آمده است:

عن صالح بن سعد، عن أبي عبدالله(علیه السلام) في قوله تعالى: «لو أن لي بكم قوة أو آوي إلى ركن شديد» قال: «قوة: القائم(علیه السلام) و الركن الشديد: الثلاثمائة و ثلاثة عشر أصحابه»

در تفسير برهان، صالح فرزند سعد از حضرت صادق(علیه السلام) نقل مى كند كه آن حضرت درباره فرموده خداوند متعال (اى كاش مرا آن قوه (الهى مى بود) و يا اينكه به پناهگاهی استوار (قوم و ياران پر توانى) پناه مى بردم) فرمودند منظور از «قوة» قائم آل محمّد است و «ركن شديد» سيصد و سيزده تن از ياران و اصحاب او خواهند بود.

4. در كتاب كمال الدين مجلد 2 باب 58 صفحه 673 حدیث 27، تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 129 حدیث 5160 و بحارالانوار مجلد 52 باب 27 صفحه 327 حدیث 44 آمده است:

حدثنا جعفر بن محمد بن مسرور رضي الله عنه قال حدثنا الحسين بن محمد بن عامر عن عمه عبد الله بن عامر عن محمد بن أبي عمير عن ابن أبي حمزة عن أبي بصير قال قال أبو عبد الله(علیه السلام) ما كان قول لوط ع لقومه «لو أن لي بكم قوة أو آوي إلى ركن شديد» إلا تمنيا لقوة القائم ع و ما الرکن إلا شدة أصحابه، فإن الرجل منهم ليعطى قوة أربعين رجلا، و إن قلبه أشد من زبر الحديد، و لو مروا بجبال الحديد لتدکدکت و لا يكفون سيوفهم حتى يرضى الله عز و جل.

ابوبصير گويد امام ششم فرمود گفتار لوط به قومش (اى كاش مرا آن قوه (الهى مى بود) و يا اينكه به پناهگاهی استوار (قوم و ياران پر توانى) پناه مى بردم) مقصودش جز اين نبود كه نيروى قائم را آرزو داشت و ركن شديد، ياران او هستند، پس به يك مرد از آن ها نيروى چهل مرد داده ­می شود و دلش از كوه آهن محكم تر است و اگر به كوه هاى آهن بگذرند آن کوه از هم بپاشد و شمشير باز نگيرند تا خداى عزّوجلّ خشنود شود.

ص: 81

كه اين گونه بر او سلام كند و بگويد: «السلام عليك يا بقية اللّه فى الارض» سلام و درود بر تو باد ای بقیة الله در زمین. پس در اولین سخنرانی انقلابی امام زمان(علیه السلام)، در شهر مکه و در کنار کعبه است و اولین آیه ایی که تلاوت می فرمایند این آیه است (بَقِيَّةُ اللّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ) و همه کره زمین این نطق را می شنوند و با هر زبان و لهجه ایی که باشند، می فهمند. لذا بر آن حضرت گذر می کنند و می گویند: «السلام عليك يا بقية اللّه فى الارض»

علامه ابن صباغ مالكى مصرى در كتاب فصول المهمه باب 12، و عده اى ديگر از علماى اهل سنت اين حديث را آورده اند.

2. در كتاب كمال الدين مجلد 1 باب 32 صفحه 331 حديث 16 و بحارالانوار مجلد 52 باب 25 صفحه 191 حدیث 24 آمده است:

حدثنا محمد بن محمد بن عصام رضي الله عنه قال حدثنا محمد بن يعقوب الكليني قال حدثنا القاسم بن العلاء قال حدثني إسماعيل بن علي القزويني قال حدثني علي بن إسماعيل عن عاصم بن حميد الحناط عن محمد بن مسلم الثقفي قَالَ:سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ الْبَاقِرَ ع یَقُولُ: الْقَائِمُ مِنَّا مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ، مُؤَیَّدٌ بِالنَّصْرِ، تُطْوَى لَهُ الْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْکُنُوزُ، یَبْلُغُ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ، وَ یُظْهِرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ دَیْنَهُ «عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ»، فَلَا یَبْقَى فِی الْأَرْضِ خَرَابٌ إِلَّا قَدْ عُمِرَ، وَ یَنْزِلُ رُوحُ اللَّهِ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ ع فَیُصَلِّی خَلْفَهُ.قَالَ: قُلْتُ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَتَى یَخْرُجُ قَائِمُکُمْ قَالَ: إِذَا تَشَبَّهَ الرِّجَالُ بِالنِّسَاءِ وَ النِّسَاءُ بِالرِّجَالِ، وَ اکْتَفَى الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ وَ النِّسَاءُ بِالنِّسَاءِ، وَ رَکِبَ ذَوَاتُ الْفُرُوجِ السُّرُوجَ، وَ قُبِلَتْ شَهَادَاتُ الزُّورِ، وَ رُدَّتْ شَهَادَاتُ الْعُدُولِ، وَ اسْتَخَفَّ النَّاسُ بِالدِّمَاءِ وَ ارْتِکَابِ الزِّنَاءِ، وَ أُکِلَ الرِّبَا، وَ اتُّقِیَ الْأَشْرَارُ مَخَافَةَ أَلْسِنَتِهِمْ، وَ خُرُوجُ السُّفْیَانِیِّ مِنَ الشَّامِ، وَ الْیَمَانِیِّ مِنَ الْیَمَنِ، وَ خَسْفٌ بِالْبَیْدَاءِ، وَ قَتْلُ غُلَامٍ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ص بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ اسْمُهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ النَّفْسُ الزَّکِیَّةُ، وَ جَاءَتْ صَیْحَةٌ مِنَ السَّمَاءِ بِأَنَّ الْحَقَّ فِیهِ وَ فِی شِیعَتِهِ، فَعِنْدَ ذَلِکَ خُرُوجُ قَائِمِنَا. فَإِذَا خَرَجَ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْکَعْبَةِ وَ اجْتَمَعَ إِلَیْهِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا. وَ أَوَّلُ مَا یَنْطِقُ بِهِ هَذِهِ الْآیَةُ «بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ» ثُمَّ یَقُولُ: أَنَا بَقِیَّةُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ خَلِیفَتُهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَیْکُمْ، فَلَا یُسَلِّمُ عَلَیْهِ مُسَلِّمٌ إِلَّا قَالَ: السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَقِیَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ. فَإِذَا اجْتَمَعَ إِلَیْهِ الْعِقْدُ - وَ هُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ - خَرَجَ، فَلَا یَبْقَى فِی الْأَرْضِ مَعْبُودٌ دُونَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ صَنَمٍ وَ وَثَنٍ وَ غَیْرِهِ إِلَّا وَقَعَتْ فِیهِ نَارٌ فَاحْتَرَقَ. وَ ذَلِکَ بَعْدَ غَیْبَةٍ طَوِیلَةٍ لِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یُطِیعُهُ بِالْغَیْبِ وَ یُؤْمِنُ بِهِ.

محمّدبن مسلم ثقفى گفت: از امام پنجم ابوجعفر، حضرت محمّدبن علی الباقر(علیه السلام) شنيدم که مى فرمودند: قائم ما به ترس [در دل دشمنان] يارى شده است و به يارى حق، تأييد شده است، زمين برايش درنورديده شود و گنج هایش را براي او آشكار می گرداند وتسلطش،

ص: 83

مشرق و مغرب را فرا گيرد و خداى عزّوجلّ دين خود را به وسیله او بر همه دين ها پيروز می كند اگرچه مشركان را بد آيد، در زمين ويرانه اى نماند جز آنكه آباد گردد و روح اللّه عيسى بن مريم فرود می آید، پس پشت سر او نماز می خواند. گويد که عرض كردم يابن رسول اللّه كى قائم شما خروج كند؟ فرمودند: آن گاه كه مردان مانند زنان شوند و زنان مانند مردان، مردان به مردان اكتفا كنند و زنان به زنان و زنها بر زین ها سوار شوند و گواهان دروغ پذيرفته شود و گواهان عادل و درست مردود شوند، مردم خونريزى وارتکاب زنا را سبك بشمارند و ربا را خورده شود [و حلال دانسته شود] و اشرار از ترس زبانشان مورد پرهيز باشند و سفيانى از شام خروج كند و يمانى از يمن، در بيداء خسف واقع شود و جوانى نورس از خاندان محمّد صلى الله عليه و آله وسلم ميان ركن و مقام كشته شود كه نامش محمّدبن حسن نفس زكيه باشد و يك فرياد از آسمان برآيد كه حق با او و شيعيان او است. در اين هنگام است خروج قائم ما، چون ظاهر شود تكيه به خانه كعبه دهد و سيصد و سيزده مرد گرد او فراهم شوند و اول سخنش اين آيه باشد «بَقِيَّةُ اللّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ وَما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ» سپس می گويد من بقية الله در زمین و خليفه او و حجت خدا بر شما هستم،پس هيچ مسلمی نباشد مگر آنكه به اين لفظ او را سلام دهد «السّلام عليك يا بقية اللّه فى ارضه» و چون عقد به سوی او اجتماع کنند - ده هزار مرد باشند که براى او فراهم شود- خروج كند و در زمين معبودى جز خداى عزّوجلّ،از صنم و وثن و غیر از آن، باقی نمی ماند جز آنكه آتش گيرد و بسوزد و اين بعد از يك غيبت طولانى باشد، براى آنكه خداوند مشخص سازد که چه كسى در غيبت، او را اطاعت می كند و به او ايمان می آورد.

3. در تفسیر فرات کوفی صفحه 193 حدیث 249، کافی مجلد 1 باب «نادر» صفحه 411 حدیث 2، وسائل الشیعه مجلد 10 صفحه 470 اثبات الهداة مجلد 3 صفحه 447 باب 32 حدیث 42، بحارالانوار مجلد 52 باب 27 صفحه 373 حدیث 165، نورالثقلین مجلد 2 صفحه 390 حدیث 190 آمده است:

ص: 84

فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْفَزَارِيُّ مُعَنْعَناً عَنْ عُمَرَ بْنِ زَاهِرٍ قَالَ قَالَ رَجُلٌ لِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع نُسَلِّمُ عَلَى الْقَائِمِ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ لَا ذَلِكَ اسْمٌ سَمَّى اللَّهُ بِهِ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ [ع] لَا يُسَمَّى بِهِ أَحَدٌ قَبْلَهُ وَ لَا بَعْدَهُ إِلَّا كَافِرٌ قَالَ فَكَيْفَ نُسَلِّمُ عَلَيْهِ قَالَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّهِ قَالَ ثُمَّ قَرَأَ جَعْفَرٌ «بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِين»

عمربن زهیر گوید شخصی به حضرت باقر گفت: آیا بر حضرت قائم با لفظ امیرالمؤمنین سلام کنیم؟ حضرت فرمودند: نه،این اسمی است که خداوند [فقط] امیرالمؤمنین (حضرت علی) را به آن نامیده است، هیچ کسی قبل از او و بعد از او به این اسم نامگذاری نشده است مگر شخص کافر (هرکس به فردی غیر از حضرت علی(علیه السلام)، امیرالمؤمنین گوید، کافر است). روای گفت: پس چگونه به حضرت قائم سلام کنیم؟ حضرت فرمودند: سلام بر تو یا بقیة الله و این آیه را تلاوت فرمودند «بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِين»

4. در الصراط المستقیم، مجلد 2، صفحات 231 و 232، کتاب المهدی، صفحه 189، حدیث 348 آمده است:

و روی الصدوق......

5. در تفسیر فرات کوفی، صفحه 63، بحار الانوار، مجلد 24، صفحه 211 و الامام مهدی، صفحه 189، حدیث 347 آمده است:

6. در کمال الدین، مجلد 2، صفحه 382، حدیث 9 و المهدی، صفحه 189، حدیث 349 آمده است.

7. در کافی، مجلد 1، صفحه 411، حدیث 2، معجم احادیث امام مهدی، صفحه 265 در پاورقی آمده است.

8. در الهدایة الکبری، صفحه 88 و معجم، صفحه 267 آمده است.

9. در اثباة الوصیة، صفحه 225 و معجم، صفحه 267 آمده است.

ص: 85

احمدبن محمّدبن ابى نصر گويد امام رضا(علیه السلام) فرمودند: چقدر نیکوست صبر و انتظار فرج، آيا نشنيدى فرموده خداى عزّوجلّ را (انتظار بريد كه من هم با شما انتظار برنده ام) بر شما باد كه صبر كنيد زيرا فرج در نوميدى مى آيد و هر آينه كسانى كه پيش از شما بودند از شما صابرتر بودند.

3. در كتاب كمال الدين مجلد 2 باب 55 صفحه 645 حديث 6، آمده است:

حدثنا محمد بن الحسن بن أحمد بن الوليد رضي الله عنه قال حدثنا محمد بن الحسن الصفار عن أحمد بن محمد بن عيسى عن القاسم بن يحيى عن جده الحسن بن راشد عن أبي بصير و محمد بن مسلم عن أبي عبد الله عن آبائه عن أمير المؤمنين ع قال: المنتظر لأمرنا كالمتشحط بدمه في سبيل الله.

امام ششم از گفته پدرانش از اميرالمؤمنين على(علیه السلام) روايت كرده است كه فرمودند: منتظر امر ما مانند كسى است كه در جهاد در راه خدا به خون خود بغلطد.

همان طور که می دانیم در طول تاریخ پیامبران از آدم تا خاتم و در طول تاریخ امامت از امام علی تا امام حسن عسکری همیشه مسئله ی مهدویت مطرح بوده است و همیشه نام امام زمان، یاد امام زمان و اعتقاد به امام زمان آرامش روحی و روانی برای انسان های مؤمن بوده است حتی برای پیامبران الهی حتی داود، موسی، عیسی هود و در آیه ی مورد نظر که متعلق به شعیب پیامبر است. شعیب پیامبر با کفار همیشه در حال مبارزه بود. وقتی شعیب را از شهر بیرون کردند و به او ظلم های فراوانی در مدین روا داشتند حتی بزرگان قوم نصیحت می کردند مردم را که شعیب پیامبر است اگر به او ایمان نیاورید عذاب خواهید دید آن ها گوش نمی دادند شعیب می گفت: بت نپرستید. آن ها می گفتند بت پرستی آئین پدران ماست و آن را رها نمی کنیم. شعیب را مسخره و استهزا می کردند به آنجا رسید که گفتند آنچه را تو می گویی عقلانی نیست و تو دیوانه شده ای و حضرت شعیب که شخص کثیرالصلوة بود برای نمازهایش مسخره می کردند. کم فروشی می نمودند. شعیب نصیحتشان می کرد به شعیب نسبت سفاهت دادند که در تفسیر علی بن ابراهیم قمی آمده است: ای شعیب تو در حقیقت انسانی سفیه و نادان هستی. لذا در این جا همان طور که خداوند با نام امام زمان به انبیا آرامش می داد می خواهد به شعیب، این پیامبر خود آرامش قلبی دهد لذا خداوند می فرمایند: «وَ ارْتَقِبُوا إِنِّي مَعَكُمْ رَقيبٌ» خداوند به شعیب می فرمایند: منتظر بمان من هم از منتظرانم. او که بیاید به همه ی این نابه سامانی ها سامان می دهد او که بیاید همه ی ظلم ها را

ص: 87

ریشه کن کرده و به جایش عدالت را جایگزین می کند. او که بیاید دشمنی ها را ریشه کن کرده و درخت مهر و محبت را می کارد. او که بیاید بذر کفر و شرک و نفاق را از بین می برد و به جایش بذر توحید و یکتاپرستی می کارد. او امام مهر است امام محبت است امام رحمت است امام خوبی ها است.

ص: 88

در آیه 8 که شرح دادیم خداوند فرمودند «وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ» اگر ما عذاب را از آن منکران تا زمان معدود به تعویق اندازیم که در تفسیر قمی مجلد 1 صفحات 322 و 323 آمده است که این امت معدوده در زمان حضرت قائم آل محمد است. یا در آیه 80 همین سوره خداوند از زبان لوط پیامبر می فرمایند: «قالَ لَوْ أَنَّ لي بِكُمْ قُوَّةً أَوْ آوي إِلى رُكْنٍ شَديد» ای کاش مرا آن قوه می بود و یا این که قوم و یاران پرتوانی داشتم که گفتیم در کتاب ینابیع المودة صفحه 424 آمده است: التمنیا القوة القائم المهدی و شدة اصحاب که گفتیم منظور از قوة حضرت قائم آل محمد است و شدة اصحاب آن حضرت هستند. باز در آیه 93 خداوند از زبان شعیب پیامبر فرمودند: «سَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ يَأْتيهِ عَذابٌ يُخْزيه» به زودی شما خواهید دانست که عذاب ذلت و خواری برای کدام یک از من و شما خواهد آمد «وَارْتَقِبُوا إِنِّي مَعَكُمْ رَقِيبٌ» پس شما منتظر باشید که من هم منتظرم. که در کتاب کمال الدین مجلد 2 صفحه 358 آمده است: فعلیکم بالصبر فانه انما یجئ الفرج علی الیأس و قد کان الذین من قبلکم اصبر منکم بر شما باد که صبر کنید به درستی که فرج در نومیدی می آید به درستی که کسانی که قبل از شما بودند از شما صابرتر بودند.

در این آیه 109 سوره هود صحبت با رسول خداست. در تفسیر صافی ذیل این آیه می فرماید: بعد از این که برای تو قصه های مختلف اقوام گذشته و سوء عاقبت آن ها را به خاطر پرستش بت ها بیان کردیم تو هرگز در شک و تردید مباش از آن که اینان بت ها را عبادت می کنند. اما گرفتار شدند آن ها به مانند آنچه گذشتگان نیز گرفتار شدند به خاطر تسلی دادن به پیامبر و وعده ی انتقام گرفتن از آن ها می باشد. خداوند (در این جا می خواهد بفرماید که در آینده حکومتی برپا می شود که در آن حکومت بت پرستی نیست. لا یعبدوننی بی شیئا) آنان عبادت می کنند آن گونه که پدرانشان بت ها را عبادت می کردند هیچ تفاوتی بین آنان و پدرانشان در بت پرستی نیست عده ای از این ها در گذشته عذاب شدند عده ای هم در زمان حضرت ولی عصر عذاب می شوند و خداوند می فرمایند: و انت لموفوهم نصیبهم غیرمنقوص یعنی به طور کامل این ها را عذاب می کنیم (به دست آن پادشاهی که می آید.) حکومت امام زمان حکومت مهر است حکومت محبت است حکومت دوستی است حکومت عدل و داد است حکومت الله است در زمان ایشان همه از این مهر و محبت و دوستی و عدل ... استفاده می کنند اما متأسفانه عده ای هستند که عناد دارند همیشه راه انبیا را

ص: 90

بسته اند و تلاش می کنند راه پیشرفت امام مهدی را نیز ببندند دیگر آن حضرت که حکم به باطن می کنند به آن ها مهلت نمی دهند و آن ها را با عذاب از سر راه توحیدی خود برمی دارندکه همه ی این ها همان «نصیبهم غیرمنقوص» است.

ص: 91

عده اى اندك بودند كه نهى از منكر و ظلم و فساد نمودند، بنابراين، آن عده اندك را از عذاب هايى كه بر اقوام گذشته چون عاد، ثمود، فرعون، نوح، لوط و شعيب و... فرستاديم نجات داديم.

اهل بيت پيامبر(صلی الله علیه و آله) همگى از آن هايى هستند كه صاحبان ايمان و خرد و انديشه اند و در زمين نهى از منكر و ظلم و فساد مى نمايند، بنابراين، همگى آن ها اهل نجات هستند. از اهل بيت عصمت و طهارت(علیهم السلام)، هم اكنون حضرت مهدى موعود حجه بن الحسن العسكرى(عج) عهده دار اين مقام است.

2. سبط ابن جوزى حنفى در تذكرة الخواص الامة صفحه 377، آورده است:

قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله وسلم: يخرج فى آخرالزمان رجل من ولدى، اسمه كاسمى و كَكُنيته كنيتى، يملاء الارض عدلاً كمى ملئت جوراً، فذلك هو المهدى.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: در آخرالزمان مردى از فرزندان من كه اسم او مانند اسم من و كنيه او مانند كنيه من است قيام مى كند، او زمين را پر از عدل خواهد كرد، همان طور كه از ظلم جور پر شده بود، او همان مهدى موعود(عج) است.

3. در صحيح ابن ماجه، صحيح ابى داوود مجلد 2 صفحه 207 (كتاب المهدى)، صحيح حافظ ترمذى، كتاب ينابيع المودة خواجه كلان قندوزى حنفى صفحه 154، مسند امام احمد حنبل و كتاب نور الابصار صفحه 154 باب 2 نوشته خواجه شبلنجى شافعى، چنين آمده است:

قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله وسلم: لو لم يبق من الدهر الاّ يوم، لبعث اللّه رجلا من اهل بيتى يملائها عدلا كمى ملئت جورا.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: اگر نماند از عمر دنيا مگر يك روز، خداوند در آن روز مردى از اهل بيت و خانواده من را برانگيزد، زمين را پر از عدل مى كند، همان طور كه از ظلم و جور پر شده بود.

ص: 94

مَنْ أَنْكَرَ فَضْلَ الْإِمَامِ وَ جَحَدَهُ- «وَ يُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّباتِ» أَخْذَ الْعِلْمِ مِنْ أَهْلِهِ- «وَ يُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبائِثَ» وَ الْخَبَائِثُ قَوْلُ مَنْ خَالَفَ- «وَ يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ» وَ هِيَ الذُّنُوبُ الَّتِي كَانُوا فِيهَا قَبْلَ مَعْرِفَتِهِمْ فَضْلَ الْإِمَامِ- «وَ الْأَغْلالَ الَّتِي كانَتْ عَلَيْهِمْ» وَ الْأَغْلَالُ مَا كَانُوا يَقُولُونَ مِمَّا لَمْ يَكُونُوا أُمِرُوا بِهِ مِنْ تَرْكِ فَضْلِ الْإِمَامِ فَلَمَّا عَرَفُوا فَضْلَ الْإِمَامِ وَضَعَ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْإِصْرُ الذَّنْبُ وَ هِيَ الْآصَارُ ثُمَّ نَسَبَهُمْ فَقَالَ «فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ» يَعْنِي بِالْإِمَامِ «وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»(1) يَعْنِي الَّذِينَ اجْتَنَبُوا الْجِبْتَ وَ «الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوها»(2) وَ الْجِبْتُ وَ الطَّاغُوتُ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ وَ الْعِبَادَةُ طَاعَةُ النَّاسِ لَهُمْ ثُمَّ قَالَ «أَنِيبُوا إِلى رَبِّكُمْ وَ أَسْلِمُوا لَهُ»(3) ثُمَّ جَزَاهُمْ فَقَالَ «لَهُمُ الْبُشْرى فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَة»(4) وَ الْإِمَامُ يُبَشِّرُهُمْ بِقِيَامِ الْقَائِمِ وَ بِظُهُورِهِ وَ بِقَتْلِ أَعْدَائِهِمْ وَ بِالنَّجَاةِ فِي الْآخِرَةِ وَ الْوُرُودِ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الصَّادِقِينَ عَلَى الْحَوْضِ.

کلینی با سند خود از ابوعبیده حذّا روایت کرده است که گفت: از امام باقر راجع به استطاعت و گفتار مردم (اهل سنت) در آن باره سؤال کردم. پس حضرت این آیه را تلاوت نموده (مردم [از لحاظ اعتقادات] مختلف خواهند بود مگر آن هایی را که پروردگارت به آن ها رحم نموده (و به راه حق هدایتشان نماید) و ایشان را برای ترحم آفریده است) و فرمودند: ای اباعبیده، مردم در رسیدن به سخن حق مختلف هستند و همگی در هلاکت می باشند [چون حق را کنار گذاشته و از باطل پیروی می کنند]، عرض کردم: خدا می فرماید (مگر کسانی که پروردگارت به آنها رحم کرده) [منظور چیست؟] حضرت فرمودند: آن ها شیعیان ما [اهل بیت] هستند که خداوند آنان را برای رحمت خود آفریده است و هم چنان که فرمود: (و ایشان را برای ترحّم آفرید) که [منظور از] رحمت، اطاعت از امام می باشد و [امام همان رحمتی است که] خداوند می فرماید: (رحمت من همه چیز را فراگرفته است) که منظور از آن رحمت، علم امام است چون علم امام برگرفته شده از علم خداوند است و منظور از همه چیز، شیعیان ما هستند. سپس فرمود (رحمت خویش را برای کسانی کهتقوا

ص: 96

داشته باشند مقرر می دارم) یعنی از پذیرش ولایت و اطاعت از غیر امام پرهیز کنند سپس فرمود: (او را نزد خود در تورات و انجیل نوشته شده می یابند) که مقصود از آن پیغمبر و وصی او و امام قائم (آل محمد) هستند (که ایشان را امر به معروف می کند) زمانی که (حضرت قائم آل محمد) قیام نماید (و از منکر [و فحشا و کارهای خلاف] بازشان می دارد) و منظور از منکر کسی است که فضل و مقام امام را انکار کند و نپذیرد (و چیزهای پاکیزه را برایشان حلال می گرداند) که مقصود از چیزهای پاکیزه به دست آوردن علم از اهلش می باشد (و پلیدی ها را برایشان حرام می کند) که پلیدی ها، گفتار مخالفین است (و بار سنگین را از گردنشان برمی دارد) و آن گناهانی است که پیش از شناختن فضل و مقام امام در بین آن ها رایج بوده است (و بندها و زنجیرهایی که بر دوش داشتند [برمی دارند]) و اغلال و زنجیرها، همان سخنانی است که درباره ی ترک فضائل امام می گفتند و مأمور به آن گفتار نبودند، پس موقعی که فضل و مقام امام را بشناسند، بار سنگین گناهانشان از دوش آنان برداشته شود و إصر همان گناه است، سپس خداوند متعال آن ها را معرفی کرده و فرموده است (پس کسانی که به او (یعنی به امام) ایمان آورده اند) یعنی به امام (و او را گرامی داشته و یاریش کرده اند و از نوری که همراه او نازل شده پیروی نمودند، ایشان همان افراد رستگار هستند) یعنی کسانی که از پرستش جبت و طاغوت دوری جسته اند (و طاغوتی که آن را می پرستیدند) و جبت و طاغوت فلان و فلان و فلان هستند و پرستش، همان اطاعت مردم از ایشان است، سپس فرمود (به سوی پروردگار خود بازگردید و تسلیم او شوید) سپس پاداش و جزای ایشان را بیان نموده و فرموده است (بشارت در زندگی دنیا و آخرت برای ایشان است) و امام به قیام قائم و به ظهور او و به کشتن دشمنانش و نجات در آخرت و ورود بر محمد و آل راستگوی او- که صلوات خدا بر محمد و آل محمد باد – بر حوض کوثر بشارت می دهد.

ص: 97

و گفت: ای پسر در اینجا چه می کنی؟ یوسف گفت: برادران من مرا در چاه افکنده اند. جبرئیل گفت: دوست داری از این چاه بیرون آیی؟ یوسف گفت: این بستگی به اراده ی خداوند دارد که اگر بخواهد مرا از اینجا بیرون می برد. جبرئیل گفت: پس [برای نجات از چاه] خداوند تعالی به تو فرموده است: این دعا را بخوان تا ما تو را از محنت این چاه خلاص کنیم. یوسف گفت: آن دعا کدام است؟ جبرئیل گفت: [این دعا را] بخوان. خداوندا به درستی که تو را مسئلت می نمایم به اینکه حمد و ستایش تنها مخصوص تو است و الهی جز تو نیست که تو بخشنده ایی، آفریننده ی زمین و آسمانی، تو صاحب جلال و کرامتی، خداوندا درود و صلوات خود را بر محمد و آل محمد بفرست و برای من از آنچه در آن هستم گشایشی و سببی برای بیرون شدن، قرار ده.سپس قصه یوسف همان بود که خداوند در کتابش (قرآن) آنرا بیان فرمود.

روز سیزدهم که تمام شد تسبیح را رو به قبله زیر آسمان آویزان می کنید چون حاجت شما برآورده شد هزار مرتبه صلوات می فرستید و به پیشگاه مقدس امام زمان هدیه می کنید.

لازم به ذکر است که بسیاری از افراد این ختم صلوات را گرفته اند و همان روزهای اول به نتیجه ی خوب و یا عالی رسیده اند. شاید شما هم همان روزهای اول ان شاءالله نتیجه بگیرید. سپس تا انتهای ختم، ذکر صلوات را ادامه دهید.

ص: 101

1. کتاب کمال الدین شیخ صدوق مجلد 2 باب 55 صفحه 645 حدیث 6 و بحارالانوار مجلد 52 باب 22 صفحه 123 حدیث 7 و تفسیر فرات کوفی صفحه 366 حدیث 499 و ترجمه ی کمال الدین مجلد 2 باب 59 صفحه 357 آمده است:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ يَحْيَى عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ: الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا كَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ.

امام ششم به گفته ی پدرانش از حضرت امیرالمؤمنین روایت کرده که فرمودند: منتظر امر ما مانند کسی است که در جهاد در راه خدا به خون خود غلطد.

2. در مفاتیح الجنان باب سوم (باب زیارات) فصل دهم زیارت دوم حضرت صاحب الامر صفحه 856 آمده است:

فَلَوْ تَطَاوَلَتِ الدُّهُورُ وَ تَمَادَتِ الْأَعْمَارُ، لَمْ أَزْدَدْ فِيكَ إِلَّا يَقِيناً، وَ لَكَ إِلَّا حُبّاً، وَ عَلَيْكَ إِلَّا مُتَّكَلًا وَ مُعْتَمَداً، وَ لِظُهُورِكَ إِلَّا مُتَوَقَّعاً وَ مُنْتَظَراً، وَ لِجِهَادِي بَيْنَ يَدَيْكَ مُتَرَقَّباً، فَأَبْذُلُ نَفْسِي وَ مَالِي وَ وَلَدِي وَ أَهْلِي وَ جَمِيعَ مَا خَوَّلَنِي رَبِّي بَيْنَ يَدَيْكَ وَ التَّصَرُّفَ بَيْنَ أَمْرِكَ وَ نَهْيِكَ، مَوْلَايَ، فَإِنْ أَدْرَكْتُ أَيَّامَكَ الزَّاهِرَةَ وَ أَعْلَامَكَ الْبَاهِرَةَ، فَهَا أَنَا ذَا عَبْدُكَ المُتَصَرِّفُ بَيْنَ أَمْرِكَ وَ نَهْيِكَ، أَرْجُو بِهِ الشَّهَادَةَ بَيْنَ يَدَيْكَ وَ الْفَوْزَ لَدَيْكَ.

مولای من شاهد باش که اگر روزگارها طولانی شود و عمرها به سر آید از ایمان به تو برنمی گردم بلکه روز به روز بر یقینم بیافزاید و دوستی من به تو زیادتر شود و بیشتر به تو پشت گرم و قوی دل گردم و با اشتیاق فراوان تر انتظار ظهور تو را داشته باشم و برای جهاد در پیشگاه تو آماده تر شوم، پس اینک جانم و مالم و فرزندانم و خانواده ام و جمیع آنچه پروردگارم به من ارزانی داشته­ را به تو فدا می کنم و فرمان و نهی تو را بی چون و چرا گردن می نهم،مولا من اگر روزگار درخشانت را و پرچم های رقصانت را دریافتم، همان چاکر مطیع امر و نهی تو خواهم بود و انتظار شهادت منظورم شهادت در رکاب حضرتت راه و سعادت در پیشگاه حضورت را دارم.

ص: 103

و در مقام مخاطبه با آن حضرت (یعنی هر وقت حاجتی داشتید) بعد از سلام به حضرتش زیارتی را که اول آن سلام الله الکامل(1) است، بخوان و من آن را در کتاب المهمات ذکر نموده ام و بگو:

«يا أَيُّهَا الْعَزيزُ مَسَّنا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ وَ جِئْنا بِبِضاعَةٍ مُزْجاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَ تَصَدَّقْ عَلَيْنا إِنَّ اللَّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقين»

یعنی پسرم، سید محمد، هرگاه خواستی با حضرت درد و دل کنی و سخن بگویی و حاجت داشتی بگو ای عزیز من مشکلات و گرفتاری ها ما را مس نموده است و ما و کسان ما را آزار می دهد و ما خدمت شما (پول) اندکی آورده ایم [و برای تجارت با شما ثمن قابل توجه نداریم اما شما مردانگی را در حق ما] تمام کنید و پیمانه های ما را پر نمایید. [اصلاً] به ما صدقه بدهید که همانا خداوند به صدقه دهنده گان پاداش و مزد می دهد.

[و در نجوای با امام زمان بگو] «تَاللَّهِ لَقَدْ آثَرَكَ اللَّهُ عَلَيْنا وَ إِنْ كُنَّا لَخاطِئين»(2) (ای عزیز من) به خدا قسم که به تحقیق برگزیده است خداوند تو را بر ما و به درستی که ما خطاکاران هستیم [و به آن حضرت بگو] «اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا كُنَّا خاطِئين»(3) (ای آقای من) برای ما از خداوند طلب آمرزش کن و از خداوند بخواه از گناهان ما بگذرد و بگو سید و مولای ما این ها مقام برادران یوسف است با برادر و پدر و خود، که بعد از آن همه جنایات به آنان ترحم فرمودند و از گناهانشان گذشتند، پس اگر ما در نزد خداوند و رسول و پدران بزرگوارت و نزد تو مرضی و پسندیده نیستیم، تو ای سید ما اولی و احقی به این که ما را مشمول رحمت و حلم و کرم خود قرار دهی از حضرت یوسف که برادران خود را مشمول عطوفت و مهربانی و احسان خود قرار داد...

و بگو [ای سید و مولای من] من در حدیث دیده ام که چون حضرت موسی به قارون که از خویشان او بود نفرین کرد و زمین او را فرو برد، قارون فریاد برآورد: وارحماه خداوند جل جلاله به زمین امر فرمود که دیگر او را فرو نبر، و حق و حرمت این استغاثه را رعایت فرمود. من نیز عرضه می دارم: وارحماه!

ص: 105

سدير گويد از امام ششم شنيدم که ­فرمود:در قائم سنتی است از يوسف، گفتم گويا به ياد خبر او يا غيبت او باشيد؟ به من فرمود: اين امت خوك صفت چه چیز را انكار می کنند كه برادران يوسف از اسباط و فرزندان انبیاء بودند، با يوسف تجارت كردند و خريد و فروش نمودند درحالیکه آنها برادرانش بودند و او هم برادرشان بود، پس او را نمی شناختند تا خودش به آن ها گفت (من يوسف هستم و اين برادر من است) پس چرا اين امت منكر مي شوند كه خداى عز و جل در يك وقتی از اوقات، بخواهد حجت خود را از آن ها پنهان كند، به درستی که يوسف يك روزى پادشاه مصر بود و ميان او و پدرش هيجده روز مسافت بود، پس اگر خداوند تبارک و تعالی مي خواست جاى او را به او بفهماند بدان توانا بود، به خدا قسم چون مژده به آن ها رسيد، يعقوب و فرزندانش نه روزه به مصر رسيدند، پس چرا اين امت منكرند كه خداى عز و جل با حجت خود همان كند كه با يوسف كرد که امام غایب ميان آن ها گردش مي كند و در بازارهاى آن ها راه مي رود و پا روى فرش آن ها مي نهد درحالیکه آن ها، او را نشناسند تا آن كه خداى عز و جل به او اجازه دهد كه خود را به آن ها معرفى كند چنانچه به يوسف اجازه داد. آن گاه كه به آن ها گفت: (مي دانيد با يوسف و برادرش چه كرديد وقتى كه نادان بوديد؟ گفتند: ها، تو خود يوسف هستى؟ گفت من يوسف هستم و اين برادر من است).

2. در غیبت نعمانی باب دهم صفحه 163 حدیث 4 (نوشته ی شیخ محمدبن ابراهیم نعمانی) و در ترجمه ی آن (ترجمه فهری) باب 10 صفحه 187 حدیث 4 و در بحارالانوار مجلد 52 باب 23 صفحه 154 حدیث 9 به نقل از سدیر صیرفی از حضرت امام صادق آمده است:این مدرک را در نرم افزار پیدا نکردم

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى الْعَلَوِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلَالٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ سَدِيرٍ الصَّيْرَفِيِّ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقَ ع يَقُولُ إِنَّ فِي صَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ لَشَبَهاً مِنْ يُوسُفَ فَقُلْتُ فَكَأَنَّكَ تُخْبِرُنَا بِغَيْبَةٍ أَوْ حَيْرَةٍ فَقَالَ مَا يُنْكِرُ هَذَا الْخَلْقُ الْمَلْعُونُ أَشْبَاهُ الْخَنَازِيرِ مِنْ ذَلِكَ إِنَّ إِخْوَةَ يُوسُفَ كَانُوا عُقَلَاءَ أَلِبَّاءَ أَسْبَاطاً أَوْلَادَ أَنْبِيَاءَ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَكَلَّمُوهُ وَ خَاطَبُوهُ وَ تَاجَرُوهُ وَ رَاوَدُوهُ وَ كَانُوا إِخْوَتَهُ وَ هُو أَخُوهُمْ لَمْ يَعْرِفُوهُ حَتَّى عَرَّفَهُمْ نَفْسَهُ وَ قَالَ لَهُمْ أَنَا يُوسُفُ فَعَرَفُوهُ حِينَئِذٍ فَمَا تُنْكِرُ هَذِهِ الْأُمَّةُ الْمُتَحَيِّرَةُ أَنْ يَكُونَ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ يُرِيدُ فِي وَقْتٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ أَنْ يَسْتُرَ

ص: 107

حُجَّتَهُ عَنْهُمْ لَقَدْ كَانَ يُوسُفُ إِلَيْهِ مُلْكُ مِصْرَ وَ كَانَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ أَبِيهِ مَسِيرَةُ ثَمَانِيَةَ عَشَرَ يَوْماً فَلَوْ أَرَادَ أَنْ يُعْلِمَهُ بِمَكَانِهِ لَقَدَرَ عَلَى ذَلِكَ وَ اللَّهِ لَقَدْ سَارَ يَعْقُوبُ وَ وُلْدُهُ عِنْدَ الْبِشَارَةِ تِسْعَةَ أَيَّامٍ مِنْ بَدْوِهِمْ إِلَى مِصْرَ فَمَا تُنْكِرُ هَذِهِ الْأُمَّةُ أَنْ يَكُونَ اللَّهُ يَفْعَلُ بِحُجَّتِهِ مَا فَعَلَ بِيُوسُفَ وَ أَنْ يَكُونَ صَاحِبُكُمُ الْمَظْلُومُ الْمَجْحُودُ حَقَّهُ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ يَتَرَدَّدُ بَيْنَهُمْ وَ يَمْشِي فِي أَسْوَاقِهِمْ وَ يَطَأُ فُرُشَهُمْ وَ لَا يَعْرِفُونَهُ حَتَّى يَأْذَنَ اللَّهُ لَهُ أَنْ يُعَرِّفَهُمْ نَفْسَهُ كَمَا أَذِنَ لِيُوسُفَ حِينَ قَالَ لَهُ إِخْوَتُهُ- «إِنَّكَ لَأَنْتَ يُوسُفُ قالَ أَنَا يُوسُف»(1)

حديث كرد ما را علىّ بن احمد او گفت: حديث كرد ما را عبيد اللَّه بن موسى علوىّ از احمد بن الحسين و او از احمد بن هلال و او از عبد الرّحمن بن ابى نجران و او از فضالة بن ايّوب و او از سدير صيرفىّ) كه گفت: شنيدم ابى عبداللَّه امام صادق عليه السلام ميفرمود: صاحب اين امر را شباهتى به يوسف است. عرض كردم: گویى ما را از غيبت و يا حيرتى آگاه مي فرمایيد؟ فرمود: اين مردم ملعون خنزيرنما چرا اين سخن را نمى پذيرند؟ برادران يوسف خردمندانى بودند چيز فهم و نواده ها و فرزندان پيامبران بودند بر يوسف وارد شدند و با او سخن گفتند و با هم گفتگو كردند و با او تجارت نمودند، رفت و آمد داشتند، برادرانش بودند و او برادر اينان بود با اين همه تا او خود را نشناساند نشناختند و وقتى گفت: من يوسفم شناختند پس اين امّت حيران و سرگردان چرا باور ندارند كه خداى عزّ و جلّ در وقتى از اوقات بخواهد حجّت خود را از آنان پوشيده بدارد يوسف پادشاه مصر بود و فاصله ميان او و پدرش هيجده روز راه بود اگر خدا مي خواست جايگاه او را به پدرش معلوم كند مي توانست، به خدا قسم هنگامى كه مژده يوسف رسيد يعقوب و فرزندانش از راه بيابان نه روزه به مصر رسيدند. پس اين امّت چرا باور ندارند كه خداوند، همان كارى كه با يوسف كرد با حجّت خود بكند و صاحب مظلوم شما كه حقّش را انكار مي كنند يعنى صاحب اين امر در ميان آنان رفت و آمد داشته باشد و در بازارهاشان راه برود و پا روى فرش هايشان بگذارد و آنان او را نشناسند تا آن گاه كه خدا اجازه فرمايد تا او خود را بشناساند چنانچه به يوسف اجازه داد هنگامى كه برادرانش گفتند آيا تو همان يوسفى؟ گفت: من يوسفم.

ص: 108

3. در غیبت نعمانی باب 10 صفحه 141 حدیث 2 و در ترجمه ی آن باب 10 صفحه 158 آمده است:

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ جَمِيعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع خَبَرٌ تَدْرِيهِ خَيْرٌ مِنْ عَشْرٍ تَرْوِيهِ إِنَّ لِكُلِّ حَقٍّ حَقِيقَةً وَ لِكُلِّ صَوَابٍ نُوراً ثُمَّ قَالَ إِنَّا وَ اللَّهِ لَا نَعُدُّ الرَّجُلَ مِنْ شِيعَتِنَا فَقِيهاً حَتَّى يُلْحَنَ لَهُ فَيَعْرِفَ اللَّحْنَ إِنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ عَلَى مِنْبَرِ الْكُوفَةِ إِنَّ مِنْ وَرَائِكُمْ فِتَناً مُظْلِمَةً عَمْيَاءَ مُنْكَسِفَةً لَا يَنْجُو مِنْهَا إِلَّا النُّوَمَةُ قِيلَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَا النُّوَمَةُ قَالَ الَّذِي يَعْرِفُ النَّاسَ وَ لَا يَعْرِفُونَهُ وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَكِنَّ اللَّهَ سَيُعْمِي خَلْقَهُ عَنْهَا بِظُلْمِهِمْ وَ جَوْرِهِمْ وَ إِسْرَافِهِمْ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ خَلَتِ الْأَرْضُ سَاعَةً وَاحِدَةً مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا وَ لَكِنَّ الْحُجَّةَ يَعْرِفُ النَّاسَ وَ لَا يَعْرِفُونَهُ كَمَا كَانَ يُوسُفُ يَعْرِفُ النَّاسَ «وَ هُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ»(1) ثُمَّ تَلَا «يا حَسْرَةً عَلَى الْعِبادِ ما يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ»(2)

خبر داد ما را محمّد بن همام و محمّد بن حسن بن محمّد بن جمهور هر دو از حسن بن محمّد جمهور او گفت: حديث كرد ما را پدرم از بعض رجال خود و او از مفضّل بن عمر که او گفت: ابا عبداللَّه (امام صادق) عليه السلام فرمود: اگر يك خبر را خوب درك كنى بهتر از ده خبر است كه باز گوى آن ها باشى، به درستی که هر حقى، حقيقتى دارد و هر صوابى را نورى هست، سپس فرمود: بخدا قسم كه ما فردی از شيعیان خودمان را فقيه و چيز فهم بشمار نمى آوريم تا آن كه با او به رمز و كنايه حرف بزنيم و او معناى رمز و كنايه ما را بفهمد،همانا امير المؤمنين بر فراز منبر كوفه فرمود: در پشت سر شما فتنه هائى است تاريك و كورى آفرين و بى نور و از آن فتنه ها بجز نومه نجات نمى يابد.عرض شد يا امير المؤمنين (نومه) چيست؟ فرمود: كسى كه مردم را می شناسد ولى مردم او را نمی شناسند و بدانيد كه زمين از حجّت خدای عزوجل خالى نمى ماند ولى خداوند به زودى مردم را به خاطر ستم و تعدّى و اسراف بر خودشان از ديدار او كور خواهد كرد و اگر زمين يك ساعت از حجّت خدا خالى بماند اهل خود را فرو مى برد، ولى آن حجّت خدا مردم را مى شناسد و مردم او را نمى شناسند همان طور كه يوسف مردم را مى شناخت درحالی که

ص: 109

(آنان او را نمى شناختند) سپس اين آيه را تلاوت فرمود (چه حسرتى است بر بندگان كه هيچ فرستاده ایی براى آنان نيآمد مگر آن كه او را مسخره مي كردند).

4. در غیبت نعمانی باب 10 صفحه 163 فصل 4 حدیث 3 و در ترجمه ی آن صفحه 187 و بحارالانوار مجلد 51 باب 4 صفحه 41 حدیث 24 آمده است:

أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُفَضَّلِ وَ سَعْدَانُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ سَعِيدٍ وَ أَحْمَدُ بْنُ الْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْقَطَوَانِيُّ جَمِيعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ الْجَوَالِيقِيِّ عَنْ يَزِيدَ الْكُنَاسِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ الْبَاقِرَ ع يَقُولُ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ فِيهِ شَبَهٌ مِنْ يُوسُفَ يُصْلِحُ اللَّهُ لَهُ أَمْرَهُ فِي لَيْلَةٍ.

خبر داد ما را احمدبن محمّدبن سعيد او گفت: حديث كرد ما را محمّد ابن مفضّل و سعدان بن اسحاق بن سعيد و احمدبن الحسين و محمّدبن احمدبن الحسن قطوانىّ همگى روايت كردند از حسن بن محبوب و او از هشام بن سالم جواليقىّ و او از يزيد كناسىّ) كه گفت: شنيدم حضرت اباجعفر امام باقر عليه السلام مي فرمودند: صاحب اين امر شباهتى به يوسف دارد که خداوند كارش را در يك شب اصلاح خواهد فرمود.

5. محدث بزرگوار شیخ حر عاملی در کتاب اثبات الهداة مجلد 5 فصل 5 صفحه 72 حدیث 94 و در کتاب کمال الدین و تمام النعمة مجلد1 باب «اثبات الغیبة» صفحه 28 از حضرت امام صادق روایت کرده است که فرمودند:

قد روي عن الصادق جعفر بن محمّد عليه السلام أنه قال: في القائم سنة من موسى و سنّة من يوسف، و سنّة من عيسى، و سنة من محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم، فأما سنة من موسى فخائف يترقب، و أما سنة من يوسف فإن أخوته كانوا يبايعونه و يخاطبونه و لا يعرفونه، و أما سنة عيسى فالسياحة و أما سنة محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فالسيف.

حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: در حضرت قائم سنتی از موسی و سنتی از یوسف و سنتی از عیسی و سنتی از محمد است. اما سنت از موسی اینکه ترسان است درحالی که انتظار می کشد، و سنت از یوسف آنست که برادرانش با او خرید و فروش میکردند و صحبت می نمودند درحالی که او را نمی شناختند، و سنتی از عیسی سیاحت است و سنت از حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) شمشیرش [برای بدکاران] است.

ص: 110

على سمعه و قلبه و جعل على بصره غشاوة فمن يهديه من بعد الله أ فلا تذكرون)(1) و در سوره نحل (أولئك الذين طبع الله على قلوبهم و سمعهم و أبصارهم و أولئك هم الغافلون)(2) و در سوره کهف (و من أظلم ممن ذكر بآيات ربه فأعرض عنها و نسي ما قدمت يداه إنا جعلنا على قلوبهم أكنة أن يفقهوه و في آذانهم وقرا و إن تدعهم إلى الهدى فلن يهتدوا إذا أبدا)(3)

این سه آیه را رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می خواندند و دیده نمی شدند و از چشم کفار محجوب می ماندند.

حضرت رضا(علیه السلام) فرمودند: هشام رفیقی داشت. این سه آیه را به او آموخت. پس از مدتی مغضوب حکومت شد و دولت او را زندانی کرد. او تا ده سال در زندان بود و هیچ راهی برای فرار نداشت. یک بار فرمایش حضرت امام صادق به یادش آمد که به وسیله ی هشام به او تعلیم داده شده بود و شروع کرد این آیات را خواندن و با احتیاط به مأموران زندان نزدیک شد. درک کرد که او را نمی بینند. سرانجام به وسیله ی همین آیات نجات پیدا کرد.

حضرت رضا(علیه السلام) این سه آیه را به موسی بن عمران کسروی آموختند. او با هفت کشتی دیگر و با عده ای به مسافرت رفت و در دریا دزدان دریایی به آن ها حمله کردند. او برای نجات این سه آیه را خواند. مشاهده می کرد که دزدان شش کشتی را توقیف و غارت می کردند، اما کشتی هفتم که او درونش بود، دیده نشد و با آن کاری نداشتند.

پس، یک بُعد غیبت امام زمان می تواند این گونه باشد که حضرت به مجلسی تشریف بیاورند و ایشان را نبینند و یا بعضی ببینند و دیگران نبینند. این بعد غیبت نامرئی بودن انسان است یعنی جسم کسی در مکانی باشد و دیده نشود. امام زمان در مکانی باشد ما ایشان را نبینیم درحالی که ایشان در آن محل نشسته یا ایستاده اند و یل در حال راه رفتن هستند یا به زبان دیگر امام در مکانی باشند اما آن مکان خالی از امام دیده شود.این مطلب فقط در مورد رسول خدا و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) نیست بلکه در مورد پیامبران نیز به وقوع پیوسته است که آیاتی می خواندند که دیده نمی شدند.

ص: 112

فَعَلَ بِيُوسُفَ پس چرا این امت انکار می ورزند که خداوند همان گونه که با یوسف رفتار کرد با حجت خودش نیز رفتار کند و صاحب مظلوم شما که حقش غصب شده صاحب این امر میان مردم رفت و آمد کند و در بازارهایشان راه برود و بر فرش هایشان قدم بگذارد، اما او را نشناسند تا وقتی که خداوندبه وی اجازه دهد او خود را به مردم معرفی کند. چنان که به یوسف اجازه داد هنگامی که برادرانش به او گفتند: آیا تو یوسف هستی؟ گفت: من یوسف هستم. صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ يَتَرَدَّدُ بَيْنَهُمْ وَ يَمْشِي فِي أَسْوَاقِهِمْ وَ يَطَأُ فُرُشَهُمْ وَ لَا يَعْرِفُونَهُ حَتَّى يَأْذَنَ اللَّهُ لَهُ أَنْ يُعَرِّفَهُمْ نَفْسَهُ كَمَا أَذِنَ لِيُوسُفَ حِينَ قَالَ لَهُ إِخْوَتُهُ- «أَإِنَّكَ لَأَنْتَ يُوسُفُ قالَ أَنَا يُوسُف»(1)

دقت بفرمایید حضرت صادق می فرمایند: امام زمان بین شما رفت و آمد می کند در بازارهای شما راه می رود بر روی فرش های شما قدم می گذارد شما او را مثل برادران یوسف که او را می دیدند می بینیم اما نمی شناسید تا زمانی که آن حضرت بفرمایند أنا حجة بن الحسن و این به اذن خداست.

ص: 114

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ أَبِي إِسْمَاعِيلَ السَّرَّاجِ عَنْ بِشْرِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ الْجُعْفِيِّ أَظُنُّهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ أَ تَدْرِي مَا كَانَ قَمِيصُ يُوسُفَ(علیه السلام) قُلْتُ لَا قَالَ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ ع لَمَّا أُوقِدَتْ لَهُ النَّارُ أَتَاهُ جَبْرَئِيلُ ع بِثَوْبٍ مِنْ ثِيَابِ الْجَنَّةِ وَ أَلْبَسَهُ إِيَّاهُ فَلَمْ يَضُرَّهُ مَعَهُ حَرٌّ وَ لَا بَرْدٌ فَلَمَّا حَضَرَ إِبْرَاهِيم الْمَوْتُ جَعَلَهُ فِي تَمِيمَةٍ وَ عَلَّقَهُ عَلَى إِسْحَاقَ وَ عَلَّقَهُ إِسْحَاقُ عَلَى يَعْقُوبَ فَلَمَّا وُلِدَ لِيَعْقُوبَ يُوسُفُ عَلَّقَهُ عَلَيْهِ وَ كَانَ فِي عَضُدِهِ حَتَّى كَانَ مِنْ أَمْرِهِ مَا كَانَ فَلَمَّا أَخْرَجَ يُوسُفُ الْقَمِيصَ مِنَ التَّمِيمَةِ وَجَدَ يَعْقُوبُ رِيحَهُ وَ هُوَ قَوْلُهُ «إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ لَوْ لا أَنْ تُفَنِّدُونِ»(1) فَهُوَ ذَلِكَ الْقَمِيصُ الَّذِي أُنْزِلَ مِنَ الْجَنَّةِ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَإِلَى مَنْ صَارَ ذَلِكَ الْقَمِيصُ قَالَ إِلَى أَهْلِهِ ثُمَّ قَالَ كُلُّ نَبِيٍّ وَرَّثَ عِلْماً أَوْ غَيْرَهُ فَقَدِ انْتَهَى إِلَى آلِ مُحَمَّدٍ ص. فَرُوِيَ أَنَّ الْقَائِمَ(علیه السلام) إِذَا خَرَجَ يَكُونُ عَلَيْهِ قَمِيصُ يُوسُفَ وَ مَعَهُ عَصَا مُوسَى وَ خَاتَمُ سُلَيْمَانَ(علیه السلام).

مفضل گوید: امام صادق(علیه السلام) فرمودند: میدانی که پیراهن یوسف چه بود؟ گفتم: نه [نمی دانم]. حضرت فرمودند: وقتی [نمرودیان] برای ابراهیم آتش افروختند، جبرئیل جامه ایی از جامه های بهشت برایش آورد، او پوشیده و با آن جامه، گرما و سرما به او زیانی نمی رسانید. هنگامی که مرگ ابراهیم فرارسید آن را در غلافی نهاد و به اسحاق آویخت (به بازوی اسحاق بست) و اسحاق [زمانی که می خواست از دنیا برود] آن را به بازوی یعقوب بست. پس وقتی یوسف برای یعقوب متولد شد، یعقوب آن را به یوسف آویخت و به بازوی یوسف بود تا امرش به آنجا که بایست، رسید [و زمام حکومت مصر را به دست گرفت]، پس هنگامی که یوسف آن را از غلاف بیرون آورد، یعقوب بوی خوش آن را دریافت و اینست گفته او (من بوى يوسف را احساس مى كنم اگر سفيهم نمى خوانيد) گفت و آن پیراهنی بود که خداوند از بهشت نازل کرد.گفتم: فدایت بشوم، پس آن پیراهن به چه کسی رسید؟ فرمود: به اهلش رسید، سپس فرمود: هر پیامبری که دانش یا چیز دیگری به ارث گذاشت، به آل محمد صلی الله علیه و آله منتهی شده است [ و به آنان به ارث رسیده است و هم اکنون در دست امام زمان است].پس روایت شده است هنگامی که قائم علیه السلام خروج کند، پیراهن یوسف و عصای موسی و انگشتری سلیمان همراه و نزد اوست.

هم اکنون آن پیراهن در دست حضرت بقیة الله الاعظم است.

در احادیث بسیاری از ائمه ی هدی آمده است که عصای حضرت موسی و خاتم حضرت سلیمان و قمیص یوسف نیز نزد حضرت صاحب الامر می باشد.

ص: 116

از حضرت امام باقر درباره این آیه پرسیدم (قُلْ هذِهِ سَبِيلِي أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي). فرمودند: (وَ مَنِ اتَّبَعَنِي) حضرت علی بن ابی طالب است.

3. در شواهد التنزيل لقواعد التفضيل مجلد 1 صفحه 374 حدیث 393 آمده است:

فُرَاتٌ قَالَ: حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ الْقَاسِمِ... عَنْ زَيْدِ بْنِ عَلِيٍّ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) فِي قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى: «قُلْ هذِهِ سَبِيلِي أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي» مِنْ أَهْلِ بَيْتِي لَا يَزَالُ الرَّجُلُ بَعْدَ الرَّجُلِ يَدْعُو إِلَى مَا أَدْعُو إِلَيْهِ.

زیدبن علی گوید رسول خدا فرمودند درباره فرموده خداوند متعال «قُلْ هذِهِ سَبِيلِي أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي» فرمودند: منظور از این آیه اهل بیت من هستند که [از من تبعیت می کنند و] هرکدام بعد از دیگری به آنچه که من می خواندم، دعوت می کردند.

4. در شواهد التنزيل لقواعد التفضيل مجلد 1 صفحه 374 حدیث 394 به نقل از تفسیر فرات کوفی آمده است:

فُرَاتٌ قَالَ: ... عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ فِي هَذِهِ الْآيَةِ: «أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى بَصِيرَةٍ» قَالَ: هِيَ وَ اللَّهِ وَلَايَتُنَا أَهْلَ الْبَيْتِ لَا يُنْكِرُهُ أَحَدٌ إِلَّا ضَالٌّ، وَ لَا يَنْتَقِصُ عَلِيّاً إِلَّا ضَالٌّ.

امام صادق علیه السلام درباره این آیه (به سوی خدا بر اساس بصیرت دعوت می کنم) فرمود: ولایت ما اهل بیت است که آن را هیچ کس منکر نمی شود، مگر گمراه و بر علی(علیه السلام) خرده نمی گیرد مگر شخص گمراه.

از این احادیث نتیجه می گیریم که:

1. این آیه در شأن چهارده معصوم است.

2. تا قیامت هر کدام از ایشان که از دنیا می روند یکی دیگر باید جای او را بگیرد.

3. این شخص باید از اهل بیت باشد.

4. باید در حال حاضر امام زمان زنده باشد که مردم را به هذه سبیلی بخواند.

5. وجود و من اتبعنی همان استمرار بعد از نبوت است که امام باید فیض الهی را بگیرد و به بشریت برساند.دو دسته حدیث در این باب موجود است. يك دسته احاديثى كه در شأن اميرالمؤمنين(علیه السلام) و يازده فرزند گرامى آن بزرگوار است يا در شأن اهل بيت رسول خدا است و در احاديث دسته دوم

ص: 118

احاديثى كه در آن آمده است هم اميرالمؤمنين عليه السلامو هم امام زمان(عج) از اهل بيت هستند؛ مثلاً، ما در باره امام زمان عليه السلامداريم:

5. در ينابيع المودة (دارالأسوة)، مجلد 3 باب 73 صفحه 263 حدیث 10 آمده است:

و عن عايشه، عن النبى(صلی الله علیه و آله) انّه قال: اَلْمَهْدِیُّ رَجُلٌ مِنْ عِتْرَتِی یُقَاتِلُ عَلَی سُنَّتِی کَمَا قَاتَلْتُ اَنَا عَلَی الْوَحْیِ.

عايشه نقل مى كند كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: مهدى مردى است از عترت و خانواده من كه براى [ برپايی] سنت من مبارزه مى كند همان طورى كه من براى[برپايی] وحى مبارزه مى كردم.

پس، رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مردم را براى برپايى وحى به سوى خداوند مى خواند و مهدى مردم را به همان سنت و روش رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مى خواند.

6. در كتاب ينابيع المودة مجلد 3 صفحه236 حدیث 6 آمده است:

و عن رفاعة بن موسی قال: سمعت جعفر الصادق رضی الله عنه یقول ... قال: إذا قامَ القائِمُ المَهدی لایَبقَی الأرضُ الاّ نودِیَ فیها شَهادَةُ أن لا إلهَ إلاّ اللّه ُ وَحدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ أنَّ مُحَمَّدا رَسولُ اللّه ِ(صلی الله علیه و آله).

حضرت صادق علیه السلام فرمودند: هنگامی که قائم آل محمّد(صلی الله علیه و آله) قیام کند، هيچ نقطه اى از زمين باقى نمى ماند مگر آنكه در آن ندا مى دهند (شهادت مي دهند) به «لا اله الاّ اللّه» و «محمّداً رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) ».

7. در تفسير برهان مجلد 3 صفحه211 حدیث 5392 و بحارالانوار مجلد 69 باب 98 صفحه 103 حدیث 31 آمده است:

محمّدبن يعقوب، عن عدة اصحابنا، عن سهل بن زياد، عن يحيى بن المبارك، عن عبداللّه بن جبلة، عن سماعة، عن ابى بصير، و اسحق بن عمار، عن ابى عبداللّه عليه السلام فى قول اللّه عزّوجلّ: «وَ ما يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللّهِ إِلاّ وَهُمْ مُشْرِكُونَ» قال: يطيع الشيطان من حيث لا يعلم فيشرك.

حضرت صادق(علیه السلام) درباره این فرموده خداوند (بیشتر آنها به خدا ایمان نمی آورند جز اینکه ایشان مشرک هستند) فرمودند :شیطان را ندانسته اطاعت می کند پس شرک می ورزد.8. در تفسير برهان مجلد 3 صفحه 215 حديث 5411 و بحارالانوار مجلد 24 باب 24 صفحه 21 حدیث 42، آمده است:

عن سلام بن المستنير، عن أبي جعفر(علیه السلام) في قوله: «قل هذه سبيلي أدعوا إلى الله على بصيرة أنا و من اتبعني»، قال: «ذاك رسول الله(صلی الله علیه و آله) و علي(علیه السلام)، و الأوصياء من بعدهما».

ص: 119

حضرت امام محمّد باقر عليه السلام درباره اين آيه (بگو: اين راه من است كه من و هرکس که پیرو من است را از روى بصيرت و آگاهى و روشنايى به سوى خدا مى خوانم) فرمودند: آن ها رسول خدا صلى الله عليه و آله و اوصيا و امامان بعد از آن حضرت می باشند.

9. در تفسير برهان مجلد 3 صفحه 214 حديث 5410 و تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 200 حدیث 100 آمده است:

عن علي بن أسباط عن أبي الحسن الثاني قال قلت: جعلت فداك- إنهم يقولون في الحداثة [في حداثة سنك] قال ليس شي ء يقولون، إن الله تعالى يقول «قل هذه سبيلي أدعوا إلى الله على بصيرة أنا و من اتبعني» فو الله ما كان تبعه إلا علي و هو ابن تسع سنين [و مضى أبي إلا] و أنا ابن تسع سنين، فما عسى أن يقولوا- قال: ثم كانت أمارات فيها و قبلها أقوام، الطريقان في العاقبة سواء، الظاهر مختلف، هو رأس اليقين إن الله يقول في كتابه: «فلا و ربك لا يؤمنون حتى يحكموك» إلى قوله «و يسلموا تسليما»

حضرت رضا علیه السلام فرمودند: ... به درستی که خداوند متعال می فرماید: (بگو: اين راه من است كه من و هرکس که پیرو من است را از روى بصيرت و آگاهى و روشنايى به سوى خدا مى خوانم) پس به خدا سوگند که کسی از رسول خدا صلی الله علیه و آله تبعیت نکرد به جز علی بن ابیطالب علیه السلام درحالی که او پسری نه ساله بود...

ص: 120

می ایستادند و با آن ها مخالفت می کردند و باز متأسفانه مؤمنین هم که دور آن ها بودند همگی محکم و استوار نبودند و از این طرف هم آن ها تحت فشار بودند در میان مؤمنین هم منافقین آن ها را می آزردند و پیامبران مأیوس می شدند و گمان می کردند که حتی گروه اندک مؤمنین نیز به آن ها دروغ گفته اند و آن ها در مسیر دعوت خودشان تنها مانده اند و فقط چشم به رحمت خداوند می دوختند که در سوره بقره آیه 214 خداوند می فرمایند:

« ... حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتى نَصْرُ اللَّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَريب»

(آنچنان اقوام گذشته در فشار قرار گرفتند) که رسولشان همراه با کسانی که به او ایمان آورده بودند صدا می زدند: پس نصرت و یاری ایزد متعال کجاست؟ (بلافاصله خداوند می فرمایند): الا ان نصر الله قریب همانا پیروزی خداوند نزدیک است.

پس به طور خلاصه می توان گفت: با پیامبران مخالفت شدید می کردند حتی عده ای از مؤمنین نیز با آن ها غیر مستقیم مخالفت می کردند و پیامبران گمان می کردند که همه مخالف آن ها هستند و مؤمنین در امر آن ها ثابت قدم نیستند. در چنین موقعیتی آیه 110 سوره یوسف نازل شد:

«حَتّى إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا جاءَهُمْ نَصْرُنا فَنُجِّيَ مَنْ نَشاءُ وَ لايُرَدُّ بَأْسُنا عَنِ القَوْمِ المُجْرِمِينَ»

(مردم آن قدر انبیا را اذیت کردند) تا جایی که رسولان مأیوس شدند و گمان کردند که وعده ها خلاف است. در آن وقت یاری و نصرت ما رسید و آن ها را نجات دادیم. ما هرکه را بخواهیم نجات می دهیم و قهر ما از بدکاران عالم بازنگردد.

این آیه به رسول خدا قوت قلب می دهد که ای پیامبر ما، ای حبیب ما ناراحت نباش قبل از تو نیز پیامبران تحت فشار کفار و منافقین بوده اند اما با نصرت و یاری خود آن ها را یاری کردیم تو را نیز یاری خواهیم کرد.

بدان ای حبیب ما، سرانجام پیروزی از آن اسلام خواهد بود. پس از رسول خدا نیز جانشینان آن حضرت از حضرت امیرالمؤمنین گرفته تا زمان حضرت ابامحمد، حسن بن علی العسکری، همه ی ائمه تحت این فشارها بودند. هم اکنون نیز در جهان، مسلمانان واقعی و شیعیان حضرت امیرالمؤمنین تحت این فشارها هستند. این فشارها ادامه دارد تا نصرت بزرگ فرارسد و آن وذلک عند قیام قائمنا المهدی خواهد بود و آن زمان است که حضرت معز الاولیاء قیام می کنند و نوبت مذل الاعداء می رسد. انشاءالله. آن وقت است که جهان عدالت را می بیند و مشاهده می کند که عدالت چگونه در جهان گسترش می یابد و ظلم و ظالم نابود می شوند. دیگر خوف به امنیت، ظلم به عدل، جور به قسط تبدیل می-شود. که چه زیبا سروده است:

نماند الا نگو کشته شود زشت خو

در دعای افتتاح می خوانیم :

اللّهُمَّ إِنّا نَرْغَبُ إِلَيْكَ في دَوْلَة كَريمَة تُعِزُّ بِهَا الإسْلامَ وَأَهْلَهُ، وَتُذِلُّ بِهَا النِّفاقَ وَأَهْلَهُ

خداوندا! به درستی که ما به سوی تو مشتاقیم برای یافتن دولت کریمه ایی که اسلام و اهلش را به آن عزیز گردانی و نفاق و اهلش را به وسیله آن خوار سازی

1. شيخ سليمان بن ابراهيم قندوزى حنفى در ينابيع المودة، آورده است:

عن اميرالمؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام قال: ما يجى ء نصراللّه حتى تكونوا أهون على الناس من الميتة و هو قول ربى عزّوجلّ فى كتابه فى سورة يوسف: «حَتّى إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا جاءَهُمْ نَصْرُنا» و ذلك عند قيام قائمنا المهدى(عج)

حضرت اميرالمؤمنين على علیه السلام فرمودند: نصرت خداوند نخواهد آمد تا آن زمانى كه نزد مردم از مرده ضعيف تر و مستمندتر باشيد و آن قول خداوند عزّوجلّ است كه در كتاب خويش در سوره یوسف وعده مى دهد: (تا زمانى كه رسولان [از نصرت خداوند] نااميد گرديدند و مردم گمان كردند كه به آن ها دروغ گفته شده است [يك باره] یاری ما بر اين ها رسید) و آن تا زمان قيام قائم ما مهدى(عج) است.

پس مسلمانان تا قبل از قيام، دردها و مشقت ها خواهند داشت تا مهدى موعود قيام كند و آن ها را يارى نمايد.

ص: 123

2. در كتاب دلائل الامامة صفحه 251 نوشته محمّدبن جرير الطبرى، مفسر و مورخ بزرگ اهل سنت، آمده است:

محمّدبن جرير طبرى فى باب وجوب معرفة القائم عليه السلام و انّه لابدّ ان يكون من كتابه مسند فاطمة عليهاالسلام باسناده، عن ابى على النّهاوندى قال: حدّثنا القاشانى (يعنى، محمّدبن احمد الكاشانى) قال: حدّثنا محمّدبن سليمان قال: حدّ ثنا على بن سيف قال: حدّثنى الى عن المفضّل بن عمر، عن ابى عبداللّه عليه السلام قال: جاء رجل الى اميرالمؤمنين عليه السلام فشكى اليه طول دولة الجور فقال له اميرالمؤمنين عليه السلام: و اللّه (لا يكون) ما تأملون حتى يهلك المبطلون و يضمحلّ الجاهلون و يأمن المتّقون و قليل ما يكون حتى لايكون لاحدكم موضع قدمه و حتى تكونوا على الناس اهون من الميتة عند صاحبها، فبينا انتم كذلك اذ جاء نصراللّه والفتح، و هو قول ربى عزّوجلّ فى كتابه: «حَتّى إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا جاءَهُمْ نَصْرُنا».

محمّدبن جرير طبرى در باب وجوب معرفت حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و اينكه حتماً خواهد آمد، در كتاب «مسند فاطمه(علیها السلام)» به سند خود از ابوعلى نهاوندى آورده كه گفت: قاشانى (يعنى محمّدبن احمد كاشانی) ما را حديث کرد، گويد: محمّدبن سليمان برايمان حديث آورد، وى گفت: على بن سيف حديثمان داد و او گفت: پدرم از مفضل بن عمر برايم حديث گفت از حضرت ابوعبداللّه امام صادق(علیه السلام) كه فرمود: مردى به محضر امام على اميرالمؤمنين(علیه السلام) شرفياب شد و از طولانى شدن دولت جور و ستم به آن جناب شكايت كرد. اميرالمؤمنين(علیه السلام) به او فرمود: به خدا سوگند آنچه آرزويش را داريد نخواهد شد، تا اينكه، باطل جويان هلاك شوند و جاهلان از بين بروند و متقيان كه اندك هستند، در امان گردند تا جاييكه احدى از شما جاى پايى براى خودش نخواهد يافت و تا آنجا كه شما در نظر مردم، از مردار در چشم صاحبش نيز، بى ارزش تر خواهيد شد. پس همان طور كه شما در آن حال هستيد، ناگهان از جانب خداوند پيروزى بيايد و اين است [معنى] فرموده پروردگار من، عزوجل، در كتابش: (تا زمانى كه رسولان [از نصرت خداوند] نااميد گرديدند و مردم گمان كردند كه به آن ها دروغ گفته شده است [يك باره] یاری ما بر اين ها رسید.)

ان شاء اللّه اين نصرت كامل در زمان حضرت بقية اللّه الاعظم ارواحنا فداه است.

ص: 124

«إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ» براى هر امتى منذر و ترساننده است كه خود رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می باشند و «وَلِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ» براى هر امتى پس از پيامبرش هادى است رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «هادى على است و او راهنما است.»

3. در ينابيع المودة ( ط – دارالأسوة) نوشته حافظ قندوزى حنفى مجلد 2 صفحه 247، آمده است:

عن ابن عباس رضى الله عنه قال لما نزل قوله تعالى: «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ» قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله: انا المنذر و على الهادى، و بك يا على يهتدى المهتدون رواه صاحب الفردوس.

صاحب فردوس از ابن عباس رضى الله عنه نقل کرده است که چون خداوند متعال قولش را نازل کرد: ([اى رسول خدا] تو تنها بیم دهنده ایی و براى هر امت و قوم و گروهى هدایت کننده مى باشد.)

حضرت(صلی الله علیه و آله) فرمودند: من بیم دهنده هستم و على(علیه السلام) هادى و راهنما مى باشد و اى على، به تو هدايت شدگان هدايت مى شوند.

4. امام فخررازى در تفسير كبير مجلد 19 صفحه 14، مى گويد:

عن ابن عباس رضى الله عنه: ... الْمُنْذِرُ النَّبِيُّ. وَالْهَادِي عَلِيٌّ. قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: وَضَعَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَدَهُ عَلَى صَدْرِهِ فَقَالَ: «أَنَا الْمُنْذِرُ» ثُمَّ أَوْمَأَ إِلَى مَنْكِبِ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ وَقَالَ: «أَنْتَ الْهَادِي يَا عَلِيُّ بِكَ يَهْتَدِي المهتدون من بعدي».

ابن عباس مى گويد: منذر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و هادى على است. سپس مى گويد که ابن عباس5 گفت: رسول خدا دست مباركشان را بر سينه شان گذاشتند و فرموند من «منذر» هستم و سپس دستشان را به کتف على(علیه السلام) زدند و فرمودند: «تو هادى هستى، ای علی بعد از من، هدايت شوندگان به وسيله تو، هدايت مى يابند».

5. محمّدبن جرير طبرى در تفسير جامع البيان عن تأويل آى القرآن مجلد صفحه 108، آورده است:

حدثنى الحسين قال حدثنا محمّد و هو ابن يزيد عن اسماعيل عن يحيى بن رافع فى قوله: «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ» قال قائد و قال آخرون: هو على بن ابى طالب5.

در اين حديث رسول خدا(صلی الله علیه و آله) را منذر و اميرالمؤمنين را هادی می داند.

6. باز محمّدبن جرير طبرى در تفسير جامع البيان عن تأويل آى القرآن مجلد 13 صفحه 108، آورده است:

ص: 126

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ یَحْیَى الصُّوفِیُّ، قَالَ: ثنا الْحَسَنُ بْنُ الْحُسَیْنِ الأَنْصَارِیُّ، قَالَ: ثنا مُعَاذُ بْنُ مُسْلِمٍ بَیَّاعُ الْهَرَوِیِّ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ السَّائِبِ، عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: " لَمَّا نَزَلَتْ « إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ»، وَضَعَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ یَدَهُ عَلَى صَدْرِهِ، فَقَالَ: " أَنَا الْمُنْذِرُ، وَلِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ ". وَأَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَى مَنْکِبِ عَلِیٍّ فَقَالَ: " أَنْتَ الْهَادِی یَا عَلِیُّ، بِکَ یَهْتَدِی الْمُهْتَدُونَ بَعْدِی "

محمّدابن عباس گفت: هنگامی که [این آیه] نازل شد ([اى رسول خدا] تو تنها بیم دهنده ایی و براى هر امت و قوم و گروهى هدایت کننده مى باشد) رسول خدا دست مباركشان را بر سينه شان گذاشتند و فرموند من «منذر» هستم و برای هر قومی هدایتگری است و با دستشان به شانه على(علیه السلام) زدند، پس فرمودند: «ای علی تو هادى هستى، بعد از من، به وسيله تو هدايت شوندگان، هدايت مى يابند».

7. حافظ سيوطى شافعى در تفسير الدر المنثور مجلد 4 صفحه 608، آورده است:

و اخرج ابن جرير و ابن مردويه و ابونعيم فى المعرفة و الديلمى و ابن عساكر و ابن التجار قال: لما نزلت «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ» وضع رسول اللّه صلى الله عليه و آله وسلم يده على صدره فقال: انا المنذر، و اومأ بيده الى منكب على رضى الله عنه فقال: انت الهادى يا على، بك يهتدى المهتدون من بعدى.

سيوطى از محمّدبن جرير طبرى و ابن مردويه و ابونعيم و ديلمى و ابن عساكر دمشقى و ابن تجار نقل مى كند كه وقتی اين آيه نازل شد ([اى رسول خدا] تو تنها بیم دهنده ایی و براى هر امت و قوم و گروهى هدایت کننده مى باشد)، رسول خدا(صلی الله علیه و آله) دستشان را به سينه خود زدند و فرمودند: من منذر هستم و دستشان را به كتف اميرالمؤمنين(علیه السلام) زدند و فرمودند: «ای علی تو هادى هستى، بعد از من، به وسيله تو هدايت شوندگان، هدايت مى يابند»..

8. حافظ سيوطى شافعى در الدر المنثور مجلد 4 صفحه 45، آورده است:

و اخرج ابن مردويه عن ابى برزة الاسلمى رضى الله عنه سَمِعْتُ رَسُولَ الله صلى الله علیه وآله یَقُولُ: «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ» وَضَعَ یَدَهُ عَلى صَدْرِ نَفْسِه، ثُمَّ وَضَعَها عَلى صَدْرِ عَلِىٍّ وَیَقُولُ «لِکُلِّ قَوْم هاد»

سيوطى از ابن مردويه و از ابى برزة اسلمى نقل مى كند كه شنیدم رسول خدا می فرمود: ([اى رسول خدا] تو تنها بیم دهنده ای) دستشان را به سينه خود زدند (یعنی خودشان منذرهستند)، سپس دستشان را سینه اميرالمؤمنين علی(علیه السلام) گذاشته و می فرمودند (وبراى هر امت و قوم و گروهى هدایت کننده مى باشد) (یعنی اميرالمؤمنين علی(علیه السلام) هادى هستند)

ص: 127

9. در تفسير برهان مجلد 3 صفحه 226 حديث 5443 و بحارالانوار مجلد 65 صفحه 22 حدیث 5443، آمده است:

ابن بابويه قال: حدثنا احمدبن اسماعيل، قال حدثنا محمّدبن همام، عن عبداللّه بن جعفر الحميرى، عن موسى بن مسلم، عن مسعدة قال كنت عند الصادق عليه السلام اذاتاه شيخ كبير قد انحنى متكئا على عصاه فسلم فرد عليه ابوعبداللّه الجواب ثم قال: يابن رسول اللّه، ناولنى يدك لاقبلها فاعطاه يده فقبلها، ثم بكى. ثم قال له ابوعبداللّه

عليه السلام: ما يبكيك يا شيخ ؟ فقال: جعلت فلاك، اقمت على قائمكم منذ مائة سنة اقول هذا الشهر و هذه السنة و قد كبر سنى و رق جلدى و دقة عظمى و اقترب اجلى و لا ارى فيكم ما احب اريكم مقتولين مشردين و ارى اعداكم يطيرون بالاجنحة و كيف لا ابكى فدمعت عينا ابى عبداللّه عليه السلام ثم قال: يا شيخ، ان ابقاك اللّه حتى ترى قائمنا كنت فى السنام الاعلى و ان حلت بك المنية جئت يوم القيامة مع ثقل محمّد صلى الله عليه و آله و نحن ثقله فقال: انى مخلف فيكم الثقلين فتمسكوا بهما لن تضلوا: كتاب اللّه و عترتى اهل بيتى. فقال الشيخ: لاابالى بعد ما سمعت هذا الخبر، ثم قال: يا شيخ، اعلم ان قائمنا يخرج من صلب الحسن العسكرى و الحسن يخرج من صلب على و على يخرج من صلب محمّد و محمّد يخرج من صلب على و على يخرج من صلب موسى ابنى هذا - و اشار الى ابنه موسى علیه السلام - و هذا خرج من صلبى. نحن اثنا عشر، كلنا معصومون مطهرون. فقال الشيخ: يا سيدى، بعضكم افضل من بعض؟ فقال: لا، نحن فى الفضل سواء و لكن بعضنا اعلم من بعض. ثم قال: يا شيخ، و اللّه لو لم يبق من الدنيا إلا يوم واحد لطول اللّه ذلك اليوم حتى يخرج قائمنا اهل البيت، ألا ان شيعتنا يقعون فى فتنة و حيرة فى غيبته، هناك يثبت اللّه على هذه المخلصين، اللهم اعنهم على ذلك.

مسعدة گفت: در نزدامام صادق بودم که در آن هنگام پیرمردی که قدش خمیده شده بود و بر عصایش تکیه داشت، وارد شد، پس سلام کرد و امام جواب سلامش را داد، سپس گفت: ای فرزند رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، دستت را عنایت بفرما تا آن را ببوسم، پس امام دست مبارکشان را عنایت فرموده و او بوسید، سپس گریه کرد. حضرت صادق(علیه السلام) به او فرمودند: ای شیخ چرا گریه می کنی؟ عرض کرد:قربانت شوم، ایستاده ام و صد سال است که انتظار قائم(علیه السلام) شما را دارم، و [مدام] می گویم این ماه و این سال [ظهور خواهد کرد]درحالی که عمرم به درازا کشیده و پوستم نازک و استخوانم نرم شده (پیر و فرتوت شده ام) و مرگم نزدیک گشته ولیکن درمیان شما آنچه را دوست دارم نمی بینم، شمارا کشته شده دور از وطن می بینم و دشمنان شما را مشاهده می کنم که با با پرها پرواز می کنند (سلطنت و حکفرمایی می کنند) و [با این وجود] چگونه گریه نکنم؟ پس حضرت صادق(علیه السلام) اشک ریختند، سپس

ص: 128

فرمودند: ای شیخ، اگر خداوند تو را باقی داشت تا آنکه قائم(علیه السلام) ما را دیدی، مقام و درجه اعلی داری و اگر مرگ بر تو فرا رسد، در روز قیامت همراه با ثقل محمد(صلی الله علیه و آله) می آیی [ و محشور خواهی شد] که ثقل او، ما هستیم، پس [پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله)] فرمود: به درستی که من در بین شما دو گوهر گرانقدر برجا می گذارم، پس به آنها تمسک نمایید [که در اینصورت] گمراه نخواهید شد [ که آن دو امانت ارزشمند] کتاب خدا و اهل بیت من می باشند.پس شیخ گفت: بعد از آنکه این خبر را شنیدم دیگر باکی ندارم، سپس امام(علیه السلام) فرمود: بدان که قائم(علیه السلام) ما از پشت حسن عسکری(علیه السلام) است و حسن(علیه السلام) از پشت علی(علیه السلام) می باشد و علی(علیه السلام) از صلب محمد(علیه السلام) خارج می شود و محمد(علیه السلام) از صلب علی(علیه السلام) و علی(علیه السلام) از پشت موسی(علیه السلام)، این پسر من - امام به فرزندشان حضرت موسی(علیه السلام) اشاره فرمودند- خارج خواهد شد و این پسر از پشت من می باشد. ما دوازده نفریم که همگی ما معصوم ومطهر هستیم.پس پیرمرد گفت: ای مولای من،آیا بعضی از شما از بعضی دیگر افضل هستید؟ امام(علیه السلام) فرمودند: نه، ما در فضیلت برابریم ولکن بعضی از ما عالم تر از بعضی دیگرند. سپس فرمود: ای شیخ، به خدا قسم اگر از دنیا باقی نماند مگر یک روز، خداوند آن روز را آنقدر طولانی گرداند تا قائم(علیه السلام) ما اهل بیت خروج کند، آگاه باش که شیعیان ما در فتنه و سرگردانی در غیبت [امام زمانشان] واقع می شوند، [در این هنگام] خداوند مخلصین را [بر امر امامت و ولایت] ثابت می گرداند، خداوندا ایشان را بر این امر [و آزمایش] کمک بفرما.

10. در تفسير برهان مجلد 3 صفحه 228 حديث 5444، آمده است:

وَ عَنهُ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُتْبَةُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحِمَّصِيُّ بِمَكَّةَ قِرَاءَةً عَلَيْهِ سَنَةَ ثَمَانِينَ وَ ثَلاَثِمِائَةٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ مُوسَى اَلْغطفانِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُوسُفَ الحمصي، قَالَ: حَدَّثَنِیمُحَمَّدٌ بْنُ عَكاشَةٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ زَيْدِ بْنِ عَلِيٍّ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ الحَسَن، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ اَلْحَسَنِ عليه السلام، قَالَ: خَطَبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَوْماً، فَقَالَ بَعْدَ مَا حَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ: مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ، كَأَنِّي أُدْعَى فَأُجِيبُ، وَ إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ: كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي، مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا، فَتَعَلَّمُوا مِنْهُمْ وَ لاَ تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ، لاَ تَخْلُو اَلْأَرْضُ مِنْهُمْ وَ لَوْ خَلَتْ إِذًا لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا. ثُمَّ قَالَ عليه السلام: اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعْلَمُ أَنَّ اَلْعِلْمَ لاَ يَبِيدُ وَ لاَ يَنْقَطِعُ وَ أَنَّكَ لاَ تُخْلِي الأَرْضَ مِنْ حُجَّةٍ لَكَ

ص: 129

عَلَى خَلْقِكَ، ظَاهِرٍ لَيْسَ بِالْمُطَاعِ أَوْ خَائِفٍ مَغْمُورٍ لِكَيْلاَ تَبْطُلَ حُجَّتُكَ وَ لاَ یَضِلَّ أَوْلِيَاؤُكَ بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَهُمْ، أُولَئِكَ اَلْأَقَلُّونَ عَدَداً، اَلْأَعْظَمُونَ قَدْراً عِنْدَ اَللَّهِ. فَلَمَّا نَزَلَ عَنْ مِنْبَرِهِ قُلْتُ لَه: يَا رَسُولَ اَللَّهِ، أَ مَا أَنْتَ اَلْحُجَّةُ عَلَى اَلْخَلْقِ كُلِّهِمْ؟ قَالَ: يَا حَسَنُ، إِنَّ اَللَّهَ يَقُولُ «إِنَّمٰا أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هٰادٍ» فَأَنَا اَلْمُنْذِرُ وَ عَلِيٌّ اَلْهَادِي. قُلْتُ :يَا رَسُولَ اَللَّهِ، فَقَوْلُكَ إِنَّ اَلْأَرْضَ لاَ تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ؟ قَالَ: نَعَمْ، عَلِيٌّ هُوَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ بَعْدِي؛ وَ أَنْتَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ بَعْدَهُ؛ وَ اَلْحُسَيْنُ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ وَ اَلخَلیفَةُ بَعْدَكَ؛ وَ لَقَدْ نَبَّأَنِي اَللَّطِيفُ اَلْخَبِيرُ أَنَّهُ يَخْرُجُ مِنْ صُلْبِ اَلْحُسَيْنِ وَلَدٌ؛ يُقَالُ لَهُ عَلِيٌّ سَمِيُّ جَدِّهِ عَلِيٍّ، فَإِذَا مَضَى اَلْحُسَيْنُ قامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَهُ عَلِيٌّ اِبْنُهُ، وَ هُوَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ بَعْدَ أَبِيهِ؛ وَ يُخْرِجُ اَللَّهُ مِنْ صُلْبِ عَلِيٍّ وَلَداً سَمِيِّي؛ وَ أَشْبَهَ اَلنَّاسِ بِي، عِلْمُهُ عِلْمِي وَ حُكْمُهُ حُكْمِي،وَ هُوَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ بَعْدَ أَبِيهِ وَ يُخْرِجُ اَللَّهُ تَعَالَى مِنْ صُلْبِ مُحَمَّدٍ مَوْلُوداً يُقَالُ لَهُ جَعْفَرٌ، أَصْدَقُ اَلنَّاسِ قَوْلاً وَ فِعلاً، وَ هُوَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ بَعْدَ أَبِيهِ؛ وَ يُخْرِجُ اَللَّهُ تَعَالَى مِنْ صُلْبِ جَعْفَرٍ مَوْلُوداً يُقَالُ لَهُ مُوسَى سَمِيُّ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ عليه السلام، أَشَدُّ اَلنَّاسِ تَعَبُّداً فَهُوَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ بَعْدَ أَبِيهِ، وَ يُخْرِجُ اَللَّهُ تَعَالَى مِنْ صُلْبِ مُوسَى وَلَداً يُقَالُ لَهُ عَلِيٌّ مَعْدِنُ عِلْمِ اَللَّهِ وَ مَوْضِعُ حُكْمِهِ فَهُوَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ بَعْدَ أَبِيهِ ،وَ يُخْرِجُ اَللَّهُ مِنْ صُلْبِ عَلِيٍّ مَوْلُوداً يُقَالُ لَهُ مُحَمَّدٌ فَهُوَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ بَعْدَ أَبِيهِ وَ يُخْرِجُ اَللَّهُ تَعَالَى مِنْ صُلْبِ مُحَمَّدٍ مَوْلُوداً يُقَالُ لَهُ عَلِيٌّ فَهُوَ اَلْحُجَّةُ وَ اَلْإِمَامُ بَعْدَ أَبِيهِ وَ يُخْرِجُ اَللَّهُ تَعَالَى مِنْ صُلْبِ عَلِيٍّ مَوْلُوداً يُقَالُ لَهُ اَلْحَسَنُ فَهُوَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْحُجَّةُ بَعْدَ أَبِيهِ، وَ يُخْرِجُ اَللَّهُ تَعَالَى مِنْ صُلْبِ اَلْحَسَنِ اَلْحُجَّةَ اَلْقَائِمَ إِمَامَ شِيعَتِهِ وَ مُنْقِذَ أَوْلِيَائِهِ، يَغِيبُ حَتَّى لاَ يُرَى، فَيَرْجِعُ عَنْ أَمْرِهِ قَومٌ وَ يَثْبُتُ عَلَيْهِ آخَرُونَ «وَ يَقُولُونَ مَتىٰ هٰذَا اَلْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صٰادِقِينَ» وَ لَوْ لَمْ يَکُن مِنَ اَلدُّنْيَا إِلاَّ يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ اليَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ قَائِمُنَا، فَيَمْلَأَهَا قِسْطاً وَ عَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً، فَلاَ تَخْلُو اَلْأَرْضُ مِنْکُمْ، أَعْطَاكُمُ اَللَّهُ عِلْمِي وَ فَهْمِي وَ لَقَدْ دَعَوْتُ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَنْ يَجْعَلَ اَلْعِلْمَ وَ اَلْفِقْهَ فِي عَقِبِي وَ عَقِبِ عَقِبِي وَ زَرْعِي وَ زَرْعِ زَرْعِي.

امام حسن(علیه السلام) فرمودند: روزی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) خطبه خواند و بعد از آنکه خداوند را حمد کرده و او را ثنا نمود، فرمود: ای گروه مردم،گویا فراخوانده شده ام پس اجابت کرده ام، به درستی که در میان شما دو امانت گرانقدر برجای می گذارم: کتاب خدا و عترت من [یعنی] اهل بیتم، مادامی که به آنها متمسک شوید، گمراه نخواهید شد، پس، از ایشان یاد بگیرید و به ایشان یاد ندهید [زیراکه] آنها از شما عالم تر می باشند [و نیازی به یادگیری از شما ندارند]، زمین هرگز از ایشان خالی نمی شود که اگر حجتخدا بر روی زمین نباشد، هر آینه [زمین] اهلش را فروبرد. سپس فرمود: خداوندا، به درستی که من می دانم که علم از بین نمی رود و قطع نمی شود و به درستی که تو زمین را از حجت خودت بر خلقت ات خالی نمی گردانی، یا آشکار است بی آنکه اطاعت شود و یا ترسان ناشناخته، تا مبادا حجت تو باطل شود و اولیائت بعد از آنکه هدایتشان کردی، گمراه شوند، ایشان (حجت های الهی) از

ص: 130

نظر تعداد اندک اند، [ولی] ارزش و مرتبه ایشان نزد خداوند عظیم است.پس هنگامی که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از منبرش پایین آمد، به او گفتم: ای رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، آیا شما بر همه خلق حجت نیستی؟ فرمود: ای حسن(علیه السلام)، به درستی که خداوند می فرماید (این است و جز این نیست که تو منذر هستی و برای هر قومی هادی هست) پس من منذر هستم و علی[بن ابیطالب] (علیه السلام)هادی است. گفتم: ای رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، پس فرمایش شما که [فرمودی] زمین از حجت خالی نخواهد ماند[حجت پس از شما کیست؟] فرمود: بله، علی(علیه

السلام) امام و حجت بعد از من است؛ و تو امام و حجت بعد از او هستی؛ و حسین(علیه

السلام) امام و حجت و خلیفه بعد از توست؛ و هر آینه خداوند لطیف و آگاه مرا خبر داد که از صلب حسین(علیه السلام) پسری را خارج گرداند که به او علی(علیه السلام) گویند و هم نام جدش علی(علیه السلام) است؛ پس چون حسین(علیه السلام) درگذشت، بعد از او پسرش علی(علیه السلام) [به امر امامت] قیام کند و او امام و حجت بعد از پدرش می باشد؛ و خداوند از صلب علی(علیه

السلام)، پسری را خارج می نماید که هم نام من و شبیه ترین مردم به من است، علم او علم من و حکم او حکم من است و او امام و حجت بعد از پدرش می باشد؛ و خداوند متعال از صلب محمد(علیه السلام) مولودی را خارج می سازد که به او جعفر(علیه السلام) گفته می شود، راستگوترین مردم از نظر گفتار و رفتار (فعل) است و او امام و حجت بعد از پدرش می باشد؛ و خداوند از صلب جعفر(علیه السلام) مولودی را خارج می نماید که به او موسی(علیه السلام) گفته می شود، هم نام موسی بن عمران علیه السلام، او شدیدترین مردم در عبادت است، پس او امام و حجت بعد از پدرش است؛ وخداوند از صلب موسی(علیه السلام) پسری را خارج می سازد که به او علی(علیه السلام) گفته می شود، او معدن علم خداوند و جایگاه حکم اوست، پس او امام و حجت بعد از پدرش می باشد؛ و خداوند از صلب علی(علیه السلام) مولودی را خارج می نماید که به او محمد(علیه السلام) گفته می شود پس او امام و حجت بعد از پدرش می باشد؛ و خداوند متعال از صلب محمد(علیه السلام) مولودی را خارج می سازد که به او علی(علیه السلام) گفته شود پس او حجت و امام بعد از پدرش می باشد؛ و خداوند از صلب علی(علیه السلام) مولودی را خاج می نماید که به او حسن(علیه السلام) گفته می شود پس او امام و حجت

ص: 131

بعد از پدرش می باشد؛و خداوند از صلب حسن(علیه السلام) حجت قائم(علیه السلام) [که] امام شیعیانش و نجات دهنده دوستانش می باشد را، خارج می نماید، او غایب می شود تا آنجا که دیده نشود،پس عده ایی از امر [امامت] او برمی گردند و دیگران بر [امامت] او ثابت بمانند (و می گویند این وعده چه زمان است اگر از راستگویان می باشی) و اگر از دنیا نباشد مگر یک روز، قطعاً خداوند عزوجل آن روز را آنقدر طولانی گرداند تا قائم ما خارج شود، پس زمین را پر از قسط و عدل نماید آنچنان که پر از جور و ستم شده است، پس زمین از شما خالی نمی شود، خداوند علم من و فهم من را به شما عطا نموده و من از خداوند تبارک و متعال خواسته ام که علم و فقه را در ذریه من و ذریه ذریه من و فرزندانم و فرزندان فرزندانم قرار دهد.

11. در كتاب اصول كافى مجلد 1 صفحه 191 حدیث 1 و كتاب تفسير برهان مجلد 3 صفحه 228 حديث 5445 و بحارالانوار مجلد 23 باب 1 صفحه 3 حدیث 4، آمده است:

عدة من أصحابنا عن أحمد بن محمد، عن الحسين بن سعيد، عن النضر بن سويد و فضالة بن أيوب، عن موسى بن بكر، عن الفضيل قال: سألت أباعبدالله(علیه السلام) عن قول الله عز و جل «و لكل قوم هاد» فقال كل إمام هاد للقرن الذي هو فيهم.

فضيل گويد: از امام صادق(علیه السلام) راجع به قول خداوند كه مى فرمايد: (و براى هر امت و گروهى هادى و رهبرى است) سؤال كردم. حضرت فرمودند: هر امامى هادی و رهبر است برای زمانى كه ميان مردم است.12. در كتاب اصول كافى مجلد 1 صفحه 191 حدیث 2، كتاب تفسير برهان مجلد 3 صفحه 228 حدیث 5446 و بحارالانوار مجلد 16 باب 11 صفحه 358 حدیث 50 آمده است:

عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ بُرَيْدٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام) فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ» فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمُنْذِرُ وَ لِكُلِّ زَمَانٍ مِنَّا هَادٍ يَهْدِيهِمْ إِلَى مَا جَاءَ بِهِ نَبِيُّ اللَّهِ ص ثُمَّ الْهُدَاةُ مِنْ بَعْدِهِ عَلِيٌّ ثُمَّ الْأَوْصِيَاءُ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ.

محمّدبن يعقوب كلينى از على بن ابراهيم قمى،... از بريد عجلى مى گويد: از امام محمّد باقر(علیه السلام) درباره فرموده خداوند عزوجل: (همانا تو بيم دهنده اى و براى هر گروهى رهبر و امام است) سؤال کردم. حضرت فرمودند: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) منذر و بيم دهنده است و برای هر

ص: 132

زمانى يكى از ما اهل بيت، هادى و رهبر است و مردم را به آنچه كه به وسیله پيامبر(صلی الله علیه و آله) از طرف خداوند نازل شده است، هدايت مى كند و رهبران پس از پيامبر(صلی الله علیه و آله)، ابتدا على(علیه السلام) است و بعد از ايشان اوصياء او(علیهم السلام) يكى بعد از ديگرى.

13. در كتاب آيات الولاية صفحه 177 حديث 7 و کتاب کمال الدین وتمام النعمة مجلد 1 باب 21 صفحه 207 حدیث 23 آمده است:

حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ هَاشِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ مَرَّارٍ قَالَ حَدَّثَنِي يُونُسُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ حَدَّثَنِي يُونُسُ بْنُ يَعْقُوبَ قَالَ: كَانَ عِنْدَ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) جَمَاعَةٌ مِنْ أَصْحَابِهِ فِيهِمْ حُمْرَانُ بْنُ أَعْيَنَ وَ مُؤْمِنُ الطَّاقِ وَ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ وَ الطَّيَّارُ وَ جَمَاعَةٌ مِنْ أَصْحَابِهِ فِيهِمْ هِشَامُ بْنُ الْحَكَمِ وَ هُوَ شَابٌّ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا هِشَامُ قَالَ لَبَّيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ أَ لَا تُخْبِرُنِي كَيْفَ صَنَعْتَ بِعَمْرِو بْنِ عُبَيْدٍ وَ كَيْفَ سَأَلْتَهُ قَالَ هِشَامٌ جُعِلْتُ فِدَاكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنِّي أُجِلُّكَ وَ أَسْتَحْيِيكَ وَ لَا يَعْمَلُ لِسَانِي بَيْنَ يَدَيْكَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا أَمَرْتُكُمْ بِشَيْ ءٍ فَافْعَلُوهُ قَالَ هِشَامٌ بَلَغَنِي مَا كَانَ فِيهِ عَمْرُو بْنُ عُبَيْدٍ وَ جُلُوسُهُ فِي مَسْجِدِ الْبَصْرَةِ وَ عَظُمَ ذَلِكَ عَلَيَّ فَخَرَجْتُ إِلَيْهِ وَ دَخَلْتُ الْبَصْرَةَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَأَتَيْتُ مَسْجِدَ الْبَصْرَةِ فَإِذَا أَنَا بِحَلْقَةٍ كَبِيرَةٍ وَ إِذَا أَنَا بِعَمْرِو بْنِ عُبَيْدٍ عَلَيْهِ شَمْلَةٌ سَوْدَاءُ مِنْ صُوفٍ مُؤْتَزِرٌ بِهَا وَ شَمْلَةٌ مُرْتَدٍ بِهَا وَ النَّاسُ يَسْأَلُونَهُ فَاسْتَفْرَجْتُ النَّاسَ فَأَفْرَجُوا لِي ثُمَّ قَعَدْتُ فِي آخِرِ الْقَوْمِ عَلَى رُكْبَتَيَّ ثُمَّ قُلْتُ أَيُّهَا الْعَالِمُ أَنَا رَجُلٌ غَرِيبٌ تَأْذَنُ لِي فَأَسْأَلَكَ عَنْ مَسْأَلَةٍ قَالَ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ لَهُ أَ لَكَ عَيْنٌ قَالَ يَا بُنَيَّ أَيُّ شَيْ ءٍ هَذَا مِنَ السُّؤَالِ إِذَا تَرَى شَيْئاً كَيْفَ تَسْأَلُ عَنْهُ فَقُلْتُ هَكَذَا مَسْأَلَتِي قَالَ يَا بُنَيَّ سَلْ وَ إِنْ كَانَتْ مَسْأَلَتُكَ حَمْقَاءَ قُلْتُ أَجِبْنِي فِيهَا قَالَ فَقَالَ لِي سَلْ قَالَ قُلْتُ أَ لَكَ عَيْنٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ فَمَا تَرَى بِهَا قَالَ الْأَلْوَانَ وَ الْأَشْخَاصَ قَالَ قُلْتُ أَ لَكَ أَنْفٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ فَمَا تَصْنَعُ بِهِ قَالَ أَشَمُّ بِهِ الرَّائِحَةَ قَالَ قُلْتُ أَ لَكَ لِسَانٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ فَمَا تَصْنَعُ بِهِ قَالَ أَتَكَلَّمُ بِهِ قَالَ قُلْتُ أَ لَكَ أُذُنٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ فَمَا تَصْنَعُ بِهَا قَالَ أَسْمَعُ بِهَاالْأَصْوَاتَ قَالَ قُلْتُ أَ فَلَكَ يَدَانِ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ فَمَا تَصْنَعُ بِهِمَا قَالَ أَبْطِشُ بِهِمَا وَ أَعْرِفُ بِهِمَا اللَّيِّنَ مِنَ الْخَشِنِ قَالَ قُلْتُ أَ لَكَ رِجْلَانِ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ فَمَا تَصْنَعُ بِهِمَا قَالَ أَنْتَقِلُ بِهِمَا مِنْ مَكَانٍ إِلَى مَكَانٍ قَالَ قُلْتُ أَ لَكَ فَمٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ فَمَا تَصْنَعُ بِهِ قَالَ أَعْرِفُ بِهِ الْمَطَاعِمَ عَلَى اخْتِلَافِهَا قَالَ قُلْتُ أَ فَلَكَ قَلْبٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ فَمَا تَصْنَعُ بِهِ قَالَ أُمَيِّزُ بِهِ كُلَّمَا وَرَدَ عَلَى هَذِهِ الْجَوَارِحِ قَالَ قُلْتُ أَ فَلَيْسَ فِي هَذِهِ الْجَوَارِحِ غِنًى عَنِ الْقَلْبِ قَالَ لَا قُلْتُ وَ كَيْفَ ذَلِكَ وَ هِيَ صَحِيحَةٌ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنَّ الْجَوَارِحَ إِذَا شَكَّتْ فِي شَيْ ءٍ شَمَّتْهُ أَوْ رَأَتْهُ أَوْ ذَاقَتْهُ رَدَّتْهُ إِلَى الْقَلْبِ فَلْيُقِرَّ بِهِ الْيَقِينَ وَ يُبْطِلُ الشَّكَّ قَالَ قُلْتُ فَإِنَّمَا أَقَامَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْقَلْبَ لِشَكِّ الْجَوَارِحِ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ وَ لَا بُدَّ مِنَ الْقَلْبِ وَ إِلَّا لَمْ يَسْتَيْقِنِ الْجَوَارِحُ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ يَا أَبَا مَرْوَانَ إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَتْرُكْ جَوَارِحَكَ حَتَّى جَعَلَ لَهَا إِمَاماً يُصَحِّحُ لَهَا الصَّحِيحَ وَ يَنْفِي مَا شَكَّتْ فِيهِ وَ يَتْرُكُ هَذَا الْخَلْقَ كُلَّهُمْ فِي حَيْرَتِهِمْ وَ شَكِّهِمْ وَ اخْتِلَافِهِمْ لَا يُقِيمُ لَهُمْ إِمَاماً يَرُدُّونَ إِلَيْهِ شَكَّهُمْ وَ حَيْرَتَهُمْ وَ يُقِيمُ لَكَ إِمَاماً لِجَوَارِحِكَ يُرَدُّ إِلَيْكَ شَكُّكَ وَ حَيْرَتُكَ قَالَ فَسَكَتَ وَ لَمْ يَقُلْ لِي شَيْئاً قَالَ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَيَّ فَقَالَ أَنْتَ هِشَامٌ فَقُلْتُ لَا قَالَ فَقَالَ

ص: 133

لِي أَ جَالَسْتَهُ فَقُلْتُ لَا قَالَ فَمِنْ أَيْنَ أَنْتَ قُلْتُ مِنْ أَهْلِ الْكُوفَةِ قَالَ فَأَنْتَ إِذاً هُوَ قَالَ ثُمَّ ضَمَّنِي إِلَيْهِ فَأَقْعَدَنِي فِي مَجْلِسِهِ وَ مَا نَطَقَ حَتَّى قُمْتُ فَضَحِكَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ثُمَّ قَالَ يَا هِشَامُ مَنْ عَلَّمَكَ هَذَا قَالَ قُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ جَرَى عَلَى لِسَانِي قَالَ يَا هِشَامُ هَذَا وَ اللَّهِ مَكْتُوبٌ فِي صُحُفِ إِبْراهِيمَ وَ مُوسى.

يونس بن يعقوب گفت: نزد امام جعفر صادق(علیه السلام) جمعی از اصحاب ایشان که در بین آنها حمران بن اعین و مؤمن الطاق و هشام بن سالم و طیار بودند، حضور داشتند و جماعتی از اصحابشان بودند و هشام بن حکم [نیز در بین آن ها] بود درحالی که جوان بود.پس حضرت صادق(علیه

السلام) [خطاب به هشام] فرمودند: يا هشام، گفت: لبيك اى فرزند رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، حضرت فرمودند: آيا مرا خبر نمی دهی که با عمروبن عبيد [در مناظره] چه کردی (چگونه با او مناظره کردی) و چگونه از او سؤال نمودی؟ هشام گفت: فدايت شوم اى پسر رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، جلالت شما مرا می گیرد ودر مقابل شما برابر عظمت مقام تان حيا مى كنم و نزد شما قادر نيستم چيزى بگويم.آن گاه حضرت صادق(علیه السلام) فرمود: يا هشام، هنگامى كه ما شما را به چيزى امر مى كنيم، پس آن را انجام دهيد. هشام عرض كرد: از وضع عمرو بن عبید و خبر مجلس اش در مسجد بصره، به من رسید و [این امر] برمن گران آمد، پس به سوی او خارج شدم و روز جمعه وارد بصره شدم.پس به مسجد بصره رفتم. جماعت بسیاری را دیدم که حلقه زده و عمرو بن عبید در میان آنان بود، جامه پشمینه سیاهی به کمر بسته و عبائی بهدوش انداخته بود و مردم از او سؤال می کردند.من از مردم راه خواستم، به من راه دادند تا در آخر جمعیت به زانو نشستم، سپس گفتم: اى دانشمند! من [اهل اين شهر نيستم و] مردی غریب ام، آیا به من اجازه می دهی که درباره مسئله ای از تو سؤال کنم ؟ گفت: بله [هر چه مى خواهى بپرس]، گفتم: آيا تو چشم دارى؟ گفت: پسرم، این چه سؤالی است، چیزی را که می بینی چگونه از آن سؤال می کنی؟

گفتم: پرسش هاى من همين گونه است. گفت:پسرم بپرس، گرچه پرسش ­ات احمقانه است.گفتم: پاسخ مرا بده.گفت: بپرس. گفتم: آيا تو چشم دارى؟ گفت: بله [چشم دارم]. گفتم: با آن چه مى بینی؟ گفت: با آن رنگ ها و اشخاص [و نوع آنها] را می بینم. گفتم: آيا بینی [و حس بويايى] دارى؟ گفت: آرى. گفتم: با آن چه كار مى كنى؟ گفت: با آن بوها را استشمام می کنم.گفتم: آيا زبان

ص: 134

دارى؟ گفت: بله. گفتم: با آن چه مى كنى؟ پاسخ داد: با آن سخن مى گويم.گفتم: آيا گوش دارى؟ گفت: بله. گفتم: با آن چه مى كنى؟ پاسخ داد: با آن صداها را مى شنوم. گفتم: آيا دو دست دارى؟ گفت: بله [دارم]. گفتم: با آن ها چه مى كنى؟ گفت: با آن ها ضربه می زنم و به وسیله آن ها نرمی را از زبرى تشخيص مى دهم. گفتم: آيا دو پا دارى؟ گفت: بله [دارم]. گفتم: با آن ها چه مى كنى؟ پاسخ داد: با آن ها از مكانى به مكان ديگر مى روم. گفتم: آیا دهان داری؟ گفت: بله. گفتم: با آن چه می کنی؟ پاسخ داد: با آن غذاهای مختلف را می شناسم. گفتم: پس آيا برای تو قلب [هم] هست؟ گفت: بله. گفتم: با آن چه مى كنى؟ گفت: به وسیله آن هرآنچه که بر این جوارحم وارد شده را، تمییز می دهم. گفتم: آیا این اعضاء بی نیاز از قلب هستند؟ گفت: نه. گفتم: پس چگونه؛ با آنکه اعضاء سالم باشند [دیگر چه حاجت به قلب است]؟ گفت: ای پسرم،اگر [ديگر] اعضاء در چیزی که آن را بوییده ام یا دیده ام یا چشیده ام شک کنند، آن [مسئله مشکوک] را به قلب ارجاع می دهم تا به وسیله آن یقین حاصل شده و شک باطل شود. گفتم: پس این است و جز این نیست که خداوند عزوج قلب را برای [رفع] شک اعضاء ایجاد کرد.گفت: بله. گفتم: و چاره ای نیست جز وجود قلب و الا اعضاء یقین نخواهند کرد. گفت: بله. گفتم: ای ابامروان، به درستی که خداوند اعضای تو را ترک نکرده تا آنجا که برای آن ها امامی قرار داده تا صحیح را تشخیص دهد و آنچه را در آن شک کرده اند، نفی نماید، [آن وقت خداوند] همه این مخلوقات را در حیرت و شک واختلافشان رها کرده و امامی که شک های ایشان و سرگردانی شان را برطرف سازد،تعیین نکرده است؟ [درحالی که] خداوند برای اعضای تو امامی قرار داده تا شک و سرگردانی تو را، برطرف سازد.[ آيا صحيح است بگویيم خدايى كه چشم و گوش و ديگر اعضاى انسان را بدون راهنما نگذاشته، چنين خداى حكيم و مهربانى، مسلمانان را پس از رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) بدون راهنما و امام گذارده تا در نتيجه، مردم در شك و ترديد و اختلاف ها بمانند و به انحراف و نابودى كشيده شوند؟ آيا هيچ فكر و انديشه سالمى اين مطلب را قبول مى كند؟]

پس عمرو بن عبید ساکت شد و دیگر چیزی به من نگفت.سپس متوجه من شد و گفت: آیا تو هشام [ابن حکم] هستی؟ گفتم: نه. گفت: آیا با او نشسته ای؟ گفتم: نه. گفت: از کجایی؟ گفتم: از کوفه. او گفت: پس تو خود هشام هستی. او مرا در آغوش گرفت و برجای خودش نشاند و تا

ص: 135

زمانی که من آنجا بودم سخن نگفت.پس حضرت صادق(علیه السلام) خندیدند، سپس فرمودند: ای هشام چه کسی این مطالب را به تو آموخته است؟ گفتم: ای فرزند رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بر زبانم جاری گشت. حضرت فرمودند: به خدا سوگند که [این مطالب] در صحف ابراهیم و موسی نوشته شده است.

14. در اصول كافى مجلد 1 صفحه191 حدیث 3، علامه بزرگوار محمّدبن يعقوب كلينى مى گويد:

الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) : «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِ قَوْمٍ هادٍ» فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) : الْمُنْذِرُ وَ عَلِيٌّ(علیه السلام) الْهَادِي يَا أَبَا مُحَمَّدٍ هَلْ مِنْ هَادٍ الْيَوْمَ؟ قُلْتُ: بَلَى جُعِلْتُ فِدَاكَ، مَا زَالَ مِنْكُمْ هَادٍ بَعْدَ هَادٍ حَتَّى دُفِعَتْ إِلَيْكَ فَقَالَ رَحِمَكَ اللَّهُ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ لَوْ كَانَتْ إِذَا نَزَلَتْ آيَةٌ عَلَى رَجُلٍ ثُمَّ مَاتَ ذَلِكَ الرَّجُلُ مَاتَتِ الْآيَةُ مَاتَ الْكِتَابُ وَ لَكِنَّهُ حَيٌّ يَجْرِي فِيمَنْ بَقِيَ كَمَا جَرَى فِيمَنْ مَضَى.

ابوبصير مى گويد به امام صادق(علیه السلام) عرض كردم درباره آيه (همانا تو بيم دهنده اى و براى هر گروهى رهبر و امام است) حضرت فرمودند: منذر و بيم دهنده رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است و رهبر و هادى على(علیه

السلام) است. اى ابومحمّد، آيا امروز رهبرى هست؟ عرض كردم: فدايت شوم، هميشه از شما خانواده رهبرى پس از رهبر ديگرى بوده تا به شما رسيده است.پس حضرت فرمودند: خدايت تو را رحمت كند اى ابا محمّد، اگر چنين بود كه چون آيه اى بر مردى نازل مى شد و آن مرد مى مرد،آيه هم از بين مى رفت(ومصداق ديگرى نداشت) ،[در این صورت بعد از رسول خدا(صلی الله علیه و آله)] قرآن مرده بود، ولى قرآن هميشه زنده است و بر بازماندگان منطبق مى شود، چنانچه بر گذشتگان منطبق شد.

15. شيخ الاسلام الحموينى در كتاب فرائد السمطين از ابوهريره مسلمى چنين نقل مى كند:

ان المراد بالهادى على(علیه السلام).

شيخ الاسلام الحموينى مى گويد به درستی که مراد از هادى، على(علیه السلام) است.

16. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 192 حدیث 4، علامه بزرگوار محمّدبن يعقوب كلينى مى فرمايند:

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحِيمِ الْقَصِيرِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام) فِي قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ» فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) الْمُنْذِرُ وَ عَلِيٌّ الْهَادِي أَمَا وَ اللَّهِ مَا ذَهَبَتْ مِنَّا وَ مَا زَالَتْ فِينَا إِلَى السَّاعَةِ.

ص: 136

قصير مى گويد: از امام باقر(علیه السلام) درباره اين فرموده خداوند (همانا تو بيم دهنده اى و براى هر قومی رهبر و امام است)، سؤال كردم. حضرت(علیه السلام) فرمودند: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) منذر و بيم دهنده هستند و على(علیه السلام) هادى و رهبر است. به خداوند سوگند كه مقام هدايت و رهبري از ميان ما خانواده نرفته و تا كنون هم در ميان ما هست.

در تفسير اين آيه شريف، مجموعه رواياتى داريم كه بنابر مضمون آن، به دو دسته تقسيم مى شوند:

دسته اول: رواياتى هستند كه در آن رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مى فرمايند من منذر هستم و على(علیه السلام) هادى است.

دسته دوم: رواياتى هستند كه در آن رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرموده اند، منذر منم و بعد از من على(علیه السلام) و يازده فرزندش، يكى پس از ديگرى، هادى خواهند بود؛ نظير روايت تفسير ثعلبى و رواياتى كه ديگران نقل كرده اند. اين روايات حضرت مهدى موعود(عج) را دوازدهمين هادى معرفى مى كنند.

پس هميشه بايد بر روى كره زمين رهبر و هادى باشد كه:

اولاً، او رهبرى الهى باشد.

ثانياً، از فرزندان اميرالمؤمنين(علیه السلام) باشد.ثالثاً، او فردى عادى نباشد، بلكه تالى رسول خدا(صلی الله علیه و آله) باشد.

رابعاً، در ابتداى خلقت بشر، خداوند اين وعده را به بشريت داده است كه براى هدايت بشر. هميشه، هادى بفرستد. خداوند در سوره بقره آيه 38 مى فرمايد:

«قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِيعًا فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ»

خداوند مى فرمايد:

(گفتیم همگی فرود آييد تا آن گاه كه از جانب من راهنمايى براى شما آيد، پس كسانی که از هدایتم پيروى كنند، نه ترسی بر آنان است و نه اندوهگين خواهند شد.)

نظير اين آيه در سوره اعراف آیه 35 و سوره طه آیه 122 و 123 نيز آمده است كه خداوند داستان آدم و حوّا و بيرون شدن آن ها را از بهشت، به خاطر وسوسه هاى شيطان، مطرح مى كند و سپس مى فرمايد: ما براى راهنمايى شما هاديانى مى فرستيم.

ص: 137

پس بايد هميشه هادى زنده براى بشر باشد.

و شيعه و سنى و همه فِرَق اسلامى قبول دارند كه امروزه هادى، وجود اقدس اعلى حضرت بقية اللّه الاعظم ارواحناه فداه مى باشد.

ص: 138

كدام است؟ فرمود: آيا قرآن نمى خوانيد كه خداوند فرموده: «و اوست خداوند سخت انتقام گيرنده» يعنى، مكر خداوند شديد است. عرض كردم: ماحل چيست؟ فرمود: مقصودش حيله گر است (آدم مکاری که به وسیله مکر زیاد، مردم را به خود متوجه می کند)

در اين حديث شريف علائم قبل از ظهور در زبان حضرت اميرالمؤمنين على(علیه السلام) اين گونه بيان مى شود.

1. امت اسلامى قبل از ظهور سال هاى فريبنده اى در پيش دارند.

2. در آن سال ها، راستگويان را دروغگو مى پندارند.

3. دروغگويان را راستگو مى خوانند.

4. ماحل و حيله گر در آن زمان مقرب مى شود.

2. در کتاب اثباة الهداة، مجلد 3، باب 34، فصل 9، صفحه 738، حدیث 115 به نقل از غیبت نعمانی همین حدیث را با کمی تفاوت بیان می کند. مثلاً در آن آمده است إنَّ قَبلَ قیام القائم و در سندش، مُحَمَّدُ بْنُ الْوَلِيدِ بْنِ خَالِدٍ الْخَزَّاز نیامده.

البته در آخرالزمان این بدبختی ها زیاد است و ما در اینجا فقط به چند نمونه از ملاحم اشاره می کنم.

3. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی،مجلد 2 صفحه 303 و تفسیر برهان مجلد 5 صفحه 62 حدیث 9838 و بحارالانوار مجلد مجلد 6 باب 1 صفحه 306 حدیث 6 آمده است:

يَا سَلْمَانُ إِنَّ عِنْدَهَا يَكُونُ الْمُنْكَرُ مَعْرُوفاً وَ الْمَعْرُوفُ مُنْكَراً وَ يُؤْتَمَنُ الْخَائِنُ وَ يُخَوَّنُ الْأَمِينُ وَ يُصَدَّقُ الْكَاذِبُ وَ يُكَذَّبُ الصَّادِقُ، قَالَ سَلْمَانُ وَ إِنَّ هَذَا لَكَائِنٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ ص: إِي وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند:ای سلمان در آن زمان کارهای زشت خوب باشد [و مردم امور منکر را نیک می دانند] و امر معروف، منکر باشد، به خائن اطمینان شود و امانت دار، خائن شمرده شود، و دروغگو تصدیق شود و راستگو، تکذیب. سلمان [با تعجب] گفت: یا رسول الله این ها خواهد شد؟ حضرت فرمودند: قسم به آن کسی که جانم در دست قدرت اوست آری خواهد شد.

4. در کتاب جامع الاخبار و بحارالانوار مجلد 74 باب 5 صفحه 100 آمده است:يَا ابْنَ مَسْعُودٍ اعْلَمْ أَنَّهُمْ يَرَوْنَ الْمَعْرُوفَ مُنْكَراً وَ الْمُنْكَرَ مَعْرُوفاً فَفِي ذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَلَا يَكُونُ فِيهِمُ الشَّاهِدُ بِالْحَقِّ وَ لَا الْقَوَّامُونَ بِالْقِسْطِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى «كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَداءَ لِلَّهِ وَ لَوْ عَلى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوالِدَيْنِ وَ الْأَقْرَبِينَ»

ص: 140

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: ای ابن مسعود، بدان که [در آخرالزمان] کار نیک را بد و کار بد را نیک می پندارند، پس وقتی چنین شد خداوند بر دل های آن ها مهر می نهد، پس دیگر در میان آن ها کسی نباشد که به حق شهادت دهد و به عدل و داد قیام کند، خداوند [در سوره نسا آیه 135] می فرمایند: (به عدل و داد قیام کنید و برای خداوند شهادت دهید اگرچه به ضرر خود و یا والدین و نزدیکان شما باشد.)

ص: 141

نَزَلَتْ فِي رَحِمِ آلِ مُحَمَّدٍ(علیهم السلام) وَ قَدْ تَكُونُ فِي قَرَابَتِكَ ثُمَّ قَالَ: فَلَا تَكُونَنَّ مِمَّنْ يَقُولُ لِلشَّيْ ءِ إِنَّهُ فِي شَيْ ءٍ وَاحِدٍ.

از امام صادق(علیه السلام) نقل شده كه اين آيه هم درباره رحم آل محمّد(علیهم السلام) نازل شده و هم درباره اقرباى شما. سپس فرمود: از آن ها نباشيد كه مى گويند فقط در يك چيز نازل شده است.

قابل ذکر است که حضرت می فرمایند فَلَا تَكُونَنَّ مِمَّنْ يَقُولُ لِلشَّيْ ءِ إِنَّهُ فِي شَيْ ءٍ وَاحِدٍ از آن ها نباشيد كه مى گويند فقط در يك چيز نازل شده است. آیات تأویل های متعدد دارد که آن ها را و من عنده علم الکتاب می داند و در این آیه نیز صله هم صله ی رحم است و هم صله ی آل محمد یعنی مسلمان واقعی بایدعامل و فاعل به شریعت سیدالمرسلین باشد و هم باید در صله ی رحم نزدیکان بپردازد و هم به صله و وصل شدن به آل محمد و امروزه حضرت قائم آل محمد حق صله بر همه ی مسلمانان را دارد و هر کس از ایشان دوری کند او به درجه ی قاطع رحم نزول یافته است.

3. در تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 208 حدیث 30 و بحارالانوار مجلد 23 باب 15 صفحه 268 حدیث 14 و مجلد 71 باب 3 صفحه 98 حدیث 40، آمده است:

عَنْ عُمَرَ ابْنِ مَرْيَمَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ «وَ الَّذِينَ يَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ» قَالَ مِنْ ذَلِكَ صِلَةُ الرَّحِمِ وَ غَايَةُ تَأْوِيلِهَا صِلَتُكَ إِيَّانَا.

از عمربن مريم روايت شده كه گفت: از امام صادق(علیه السلام) از فرموده خداوند (و كسانى كه آنچه را خدا به پيوستن آن فرمان داده پيوسته دارند) سؤال كردم، فرمود: يكى از معانيش صله رحم است، ولى، نهايت درجه تأویلش و كامل ترين مصداق آن اين است كه با ما پيوند داشته باشى.

4. در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 290، آمده است:

ابن شهر آشوب: عن محمد بن الفضيل، عن موسى بن جعفر(علیه السلام) في قوله تعالى: «وَ الَّذِينَ يَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ»، قال: «هي رحم آل محمد(علیهم السلام)».

ابن شهرآشوب از محمّدبن فضيل، از موسى بن جعفر(علیه السلام) نقل كرده كه در تفسير كلام خدا (و كسانى كه آنچه را خدا به پيوستن آن فرمان داده پيوسته دارند) فرمود: مقصود، رحم آل محمّد(علیهم السلام) است.

ص: 143

همان طورى كه ملاحظه مى فرماييد، وصل شدن به محمّد(صلی الله علیه و آله) و آل محمّد(علیهم السلام) بهترين رحم است و هم اكنون حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آخرين امام از ائمه اثنى عشر است كه وصل به ايشان بهترين صله رحم است.البته این نکته را نیز باید در نظر داشته باشیم که رسول خدا فرمودند: أنا و علی ابواه هذه الامة من و (حضرت) علی پدران این امت هستیم.

ص: 144

2. در تفسیر قمی مجلد 1 صفحه 365، تفسیر برهان مجلد 4 صفحه 273 حدیث 8152، بحارالانوار مجلد 68 باب 62 صفحه 84 حدیث 26 و تفسیر لاهیجی مجلد 2 صفحه 604 آمده است:

وَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ نَحْنُ صَبَرْنَا وَ شِيعَتُنَا أَصْبَرُ مِنَّا- لِأَنَّا صَبَرْنَا بِعِلْمٍ وَ صَبَرُوا عَلَى مَا لَا يَعْلَمُونَ

حضرت امام صادق(علیه السلام) فرمودند: ما صبر کردیم [و صبرکنندگانیم] و شیعیان ما صبرکننده تر از ما می باشند، زیرا که ما با دانش بر حقیقت اشیاء، صبر می کنیم و شیعیان ما بدون داشتن این علم، صبر می کنند.

از قسط وعدل نمایی. روزی شیخ علی با همان حال، سر به بیابان نهاد وهمین سخنان را آغاز کرد وعتاب وخطاب به حضرت حجت علیه السلام نمود که ناگهان دید شخصی در هیئت عربی بدوی نزد او است، به او فرمود: جناب شیخ، این همه عتاب ها وخطاب ها به که می نمایی؟! عرض کرد: خطابم به حجت وقت و امام زمان علیه السلام است که با وجود این همه مخلص و ارادتمندی که در این عصر دارد که فقط بیش از هزار نفر آنان در حله هستند و با این ظلم و جوری که عالم را فراگرفته، چرا ظهور نمی کند؟! آقا فرمودند: ای شیخ، صاحب الزمان من هستم و با من این همه خطاب و عتاب مکن که مطلب این گونه نیست که تو فکر کرده ای. اگر سیصد وسیزده نفر اصحاب من موجود بودند، ظاهر می شدم. در شهر حله که می گویی بیش از هزار نفر مخلص واقعی دارم، جز تو و فلان شخص قصاب، کسی دوست با اخلاق من نیست، حال اگر می خواهی واقع برایت مکشوف و روشن شود، برو مخلصین مرا که می شناسی در شب جمعه، به منزلت دعوت کن و در صحن حیاط، مجلسی آماده ساز. فلان قصاب را هم دعوت کن و دو بزغاله روی بام خانه ات ببند؛ آنگاه منتظر ورود من باش تا حاضر شوم و واقع امر را به تو بفهمانم وآگاهت کنم که اشتباه نموده ای. چون فرمایشات حضرت به پایان رسید، از نظر شیخ غایب شدند. شیخ علی حلاوی، مسرور از این ماجرا، با خوشحالی فراوان به حله برگشت. نزد آن قصاب رفت. قضیه را با او در میان گذاشت و به کمک یکدیگر، چهل نفر از بین دوستان حضرت صاحب الزمان علیه السلام که همگی از اخیار و ابرار و منتظران حقیقی حجت غایب سلام الله علیه می پنداشتند، انتخاب کرده و دعوت نمودند که در شب جمعه به منزل وی بیایند تا به شرف لقاء امام عصر علیه السلام مشرف شوند. شب جمعه ى موعود فرا رسید، مرد قصاب با آن چهل نفر برگزیده از میان دوستان مدعی اخلاص به حضرت ولی عصر علیه السلام، به خانه ى شیخ علی حلاوی آمدند. در صحن حیاط نشستند. همه با وضو، رو به قبله، مشغول ذکر و صلوات و دعا بودند و در انتظار قدوم قائم منتظر علیه السلام لحظه شماری می کردند. شیخ علی حلاوی نیز طبق فرمان حضرت، قبلا دو بزغاله را روی پشت بام بسته بود وخود در صحن حیاط، در حضور مهمانان، تشریف فرمایی مولی را انتظار می کشید. چون پاسی از شب گذشت، به ناگاه همگی دیدند نور با عظمت و درخشانی که به مراتب از خورشید و ماه درخشنده تر بود در آسمان ظاهر شد وتمام آفاق راروشن ساخت. سپس آن

ص: 147

نور، به طرف خانه ى شیخ علی آمد تا آن که بر پشت بام منزل قرار گرفت و فرود آمد. دقایقی بیش نگذشت که صدایی از پشت بام، آن مرد قصاب را فراخواند. مرد قصاب امتثال امر کرد. برخاست و روی بام رفت. خدمت حضرت مولی علیه السلام شرفیاب شد و به فیض ملاقات رسید، پس از چند لحظه، امام به او فرمودند: یکی از این دو بزغاله را نزدیک ناودان ببر و ذبح کن، به طوری که تمام خونش از ناودان سرازیر گردد و در صحن خانه جاری شود. مرد قصاب فرمان آن بزرگوار را اطاعت کرد. وقتی خون ها در حیاط جاری شد وآن چهل نفر دیدند، گمان قوی پیدا کردند به این که حضرت مهدی علیه السلام، مرد قصاب را گردن زده واین خون او است که از ناودان فرو می ریزد. پس از اندکی، صدایی از پشت بام به گوش رسید و شیخ علی حلاوی را احضار فرمود. شیخ برخاست و خود را به روی بام رساند، دید مرد قصاب، سالم وسلامت روی بام، در محضر امام ایستاده، اما یکی از دو بزغاله را سر بریده و خون بزغاله بوده که در صحن حیاط جاری شده، سپس حضرت به مرد قصاب امر فرمودند بزغاله دوم را نیز به همان گونه نزدیک ناودان ذبح کند. قصاب هم به فرموده ى امام، بزغاله ى دیگر را جلوی ناودان سر برید و بار دوم خون از ناودان به میان حیاط سرازیر شد. وقتی آن چهل نفر دوباره خون تازه را در صحن منزل جاری دیدند، گمانشان تبدیل به یقین شد و همگی قطع پیدا کردند که حجة بن الحسن، ارواحنا فداه، شیخ علی صاحب خانه را نیز به قتل رسانده و نزدیک است که نوبت یک یک آنها فرا رسد و ملاقات با امام زمان علیه السلام به قیمت جانشان تمام شود. از این رو، بی درنگ از جا برخاستند، منزل شیخ علی حلاوی را ترک کردند وگریختند.

سپس حضرت صاحب الزمان، سلام الله علیه، رو به شیخ علی نموده و فرمودند: اینک به میان حیاط برو و به آنان بگو روی بام بیایند تا مرا دیدار کنند. شیخ علی از بام به زیر آمد. اما وقتی به صحن حیاط رسید، حتی یک نفر از آن چهل برگزیده را ندید و دانست که همه فرار کرده اند. به سرعت روی پشت بام برگشت و گریختن آن چهل نفر را به عرض مبارک آن بزرگوار رسانید. حضرت فرمودند: ای شیخ، دیگر آن همه با من عتاب وخطاب مکن. این شهر حلّه بود که می گفتی بیش از هزار نفر از یاران و مخلصان ما فقط در اینجا هستند. پس چه شد که بین آن دوستان

ص: 148

انتخاب شده، کسی جز تو و این مرد قصاب باقی نماند؟! اینک سایر جاها را نیز به همین گونه قیاس کن. این جمله را فرمود و از نظر آن دو نفر ناپدید گشت.

پس از این ماجرا شیخ علی حلاوی آن بقعه را مرمت کرد و به «مقام صاحب الزمان علیه السلام» موسوم نمود. از آن زمان تاکنون، آن مقام شریف محل طواف مردم و زیارتگاه خاص و عام است.(1)

ص: 149

آن ها عهد و پیمان گرفتند.سپس فرمودند: [آن ها که این عهد را شکستند] (لعنت خداوند و منزلگاه [جهنم که] بسیار بد برای آنان است).

2. در تفسیر شریف لاهیجی مجلد 2 صفحه 605 آمده است:

و چون حق سبحانه و تعالی حکم کرد که ناقضین عهد در توحید و نبوت و امامت ملعون در دنیا و معذب در آخرتند، گویا کسی می گوید که هرگاه ایشان دشمن خداوند متعال باشند، پس چرا در آخرت خدای تعالی ابواب نعمت ها را بر ایشان گشوده حق تعالی می فرمایند: «اللَّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ يَقْدِرُ لَهُ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْ ءٍ عَليم»(1) خداوند رزق را برای هرکه بخواهد می گشاید و برای هرکه بخواهد (بنا به مصلحت) تنگ می سازد. اعم از این که کافر و معاند باشد یا مؤمن مجاهد. وسعت رزق و تنگی آن دخلی به کفر و ایمان ندارد. کار مطابق مصلحت و رعایت نظام حمل کرده می شود.

ص: 151

هستند كه خدا و رسولش و اهل بيت رسولش را به راستى، نه به دروغ، دوست بدارند و مؤمنين را دوست بدارند [چه] شاهد باشند و چه غايب.آرى به ياد خداست كه يكديگر را دوست مى دارند.

3. در تفسیر قمی مجلد 1 صفحه 365، بحارالانوار مجلد 23 باب 9 صفحه 185 حدیث 53 و تفسیر شریف لاهیجی مجلد 2 صفحه 607 آمده است:

وَ قَولُهُ «الَّذِينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ» قَالَ «الَّذِينَ آمَنُوا» الشِّيعَةُ وَ «ذِكْرُ اللَّهِ» أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةُ ع ثُمَّ قَالَ «أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ طُوبى لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ» أي حُسْنُ مَرجَعٍ. «مَنْ أَناب« »الَّذينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب »

بدانید و آگاه باشید که به ذکر خدای تعالی آرام می یابد دل های مؤمنان فی تفسیر علی بن ابراهیم الذین آمنوا الشیعه و ذکر الله امیرالمؤمنین و الائمة بنابراین معنی آیه چنین می شود که من اناب شیعیان حضرت امیرالمؤمنین هستند که ایمان آورده اند به ولایت با سعادت آن حضرت و آرام می یابد دل های ایشان به ذکر خدای تعالی به ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی مرتضی و ائمه ی هدی. بدانید که به قبول ولایت ائمه ی دین مطمئن می شود دل های شیعیان ایشان و می توانید که چون قبول ولایت ائمه معصومین موجب قرب الهی و باعث تذکر آلاء ربانی است. بنابراین از آن تعبیر به ذکر الله شده باشد.

ص: 153

طوبى چيست؟ فرمود درختى است در بهشت كه ريشه آن در خانه على بن ابی طالب عليه السلام است و هیچ مؤمنى نباشد مگر آنكه شاخه اى از شاخه های آن، در خانه اش باشد و اين است فرموده خداوند عز و جل «طُوبى لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآب» براى ايشان است طوبى و سرانجام نيك.

5. در حدیث هفتم آمده است: طُوبَى لِمَنْ شَهِدَ هَدْمَكَ مَعَ قَائِمِ أَهْلِ بَيْتِي(1)

6. در حدیث هشتم و نهم از غربت شیعه ی واقعی در آن عصر سخن رفته است و می فرمایند: فطوبی للغرباء(2)

در این احادیث آمده است خوشا به حال آن ها که در غیبت ثابت بمانند و یا فرمودند خوشا به حال کسانی که امام زمان را درک کنند مگر مقامی بالاتر از این هست که انسان آگاهانه خدمت امام زمانش برسد. خوشا به حال کسی که آن روزگار را درک کند و در فضایی که حضرت قائم نفس می کشند، نفس بکشد و در زمینی که حضرت قائم راه می روند،راه برود و خوشا به حال کسانی که در زمان غریبی زندگی کند که غریب الغربا است که یارانش نیز غریب هستند.

3. خداوند آن ها را عفو کرده و می آمرزد. حَقّاً مِنْكُمْ أَتَقَبَّلُ وَ عَنْكُمْ أَعْفُو وَ لَكُمْ أَغْفِر(1)4. به خاطر این عملشان خداوند باران رحمتش را به آن ها می فرستد. بِكُمْ أَسْقِي عِبَادِيَ الْغَيْث (2)

5. و بلاها را از آن ها دور می کند. أَدْفَعُ عَنْهُمُ الْبَلَاءَ(3) البته این جمله نیز از حضرت بقیة الله است که فرمودند: بِي يَدْفَعُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْبَلَاءَ عَنْ أَهْلِي وَ شِيعَتِي(4) خداوند به وسیله ی من بلاها را از خانواده و اهلم و شیعیانم دور می سازد.

6. به خاطر این ها خداوند عذابش را از بقیه ی انسان ها برمی دارد. وَ لَوْلَاكُمْ لَأَنْزَلْتُ عَلَيْهِمْ عَذَابِي(5)

7. آیا مقامی بالاتر از این هست که انسان با خداوند و رسولش و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) دوست باشد. کدام رفیقی از این رفقا بهتر هستند. ثابتین در عصر غیبت را رسول خدا رفقای خودشان می دانند. ذَلِكَ مِنْ رُفَقَائِيَ(6) این ها در قیامت از رفقای من هستند.

8. آن ها به مقام ذَوِي مَوَدَّتِي(7) دوستی حضرت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می رسند.

9. آن ها به مقام أَكْرَمُ أُمَّتِي(8) می رسند. به کرامت نفس در میان امت آن حضرت نائل می گردند؛ همان مقامی که نبی خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاقِ (9) و به درجه «إِنَ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ»(10) می رسند.

ص: 157

10. آن ها صاحب سر می شوند و ایمان به بزرگ ترین سرهای خداوند در عصر غیبت که وجود ولی عصر باشد، می رسند. ما سری بالاتر از وجود حضرت بقیة الله نداریم آمَنْتُمْ بِسِرِّي وَ صَدَّقْتُمْ بِغَيْبِي(1)

11. خداوند به آن ها بشارت و مژده می دهد به بهترین ثواب ها از طرف خودش فَأَبْشِرُوا بِحُسْنِ الثَّوَابِ مِنِّي(2)

12. این ها برگزیدگان از امت اسلامی و از ابرار و نیکوکاران مسیر عترت و عصمت و طهارت هستند. أُولَئِكَ خِيَارُ الْأُمَّةِ مَعَ أَبْرَارِ الْعِتْرَةِ(3)

2. در کمال الدین مجلد 1 باب 32 صفحه 330 حدیث 15 و ترجمه ی آن مجلد 1 صفحه 446 و بحارالانوار مجلد 52 باب 22 صفحه 145 حدیث 66 آمده است:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْمُغِيرَةِ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ(علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ:

يَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ يَغِيبُ عَنْهُمْ إِمَامُهُمْ فَيَا طُوبَى لِلثَّابِتِينَ عَلَى أَمْرِنَا فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ إِنَّ أَدْنَى مَا يَكُونُ لَهُمْ مِنَ الثَّوَابِ أَنْ يُنَادِيَهُمُ الْبَارِئُ جَلَّ جَلَالُهُ فَيَقُولَ عِبَادِي وَ إِمَائِي آمَنْتُمْ بِسِرِّي وَ صَدَّقْتُمْ بِغَيْبِي فَأَبْشِرُوا بِحُسْنِ الثَّوَابِ مِنِّي فَأَنْتُمْ عِبَادِي وَ إِمَائِي حَقّاً مِنْكُمْ أَتَقَبَّلُ وَ عَنْكُمْ أَعْفُو وَ لَكُمْ أَغْفِرُ وَ بِكُمْ أَسْقِي عِبَادِيَ الْغَيْثَ وَ أَدْفَعُ عَنْهُمُ الْبَلَاءَ وَ لَوْلَاكُمْ لَأَنْزَلْتُ عَلَيْهِمْ عَذَابِي قَالَ جَابِرٌ فَقُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا أَفْضَلُ مَا يَسْتَعْمِلُهُ الْمُؤْمِنُ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ قَالَ حِفْظُ اللِّسَانِ وَ لُزُومُ الْبَيْتِ.

جابر از امام پنجم، حضرت ابى جعفر، امام باقر(علیه السلام) روايت كرده است كه فرمودند: زمانى بر مردم می آيد كه امامشان از ایشان غايب می گردد. پس خوشا به كسانى كه بر امامت ما در آن زمان ثابت بمانند، كمتر ثواب آنان اين باشد كه بارى جل جلاله، ایشان را ندا داده، پس می فرمايد: ای بندگان و کنیزان من، به سرّم ايمان آورديد و به غيبم تصديق كرديد، بشارت باد شما را به ثواب نيك از طرف من، پس شمابندگان و كنيزان من هستید وبر من حق است از شما که [اعمالتان را] پذيرا شوم و از شما درگذرم و شما را بيامرزم و به شما

ص: 158

بندگانم را از باران سيراب كنم و بلا را از آن ها بگردانم و اگر شما نبوديد، هر آينه عذابم را بر آنان نازل مي كردم. جابر گويد: گفتم: يا ابن رسول اللّه(صلی الله علیه و آله)، بهترين چيزى كه مؤمن در آن زمان انجام می دهد، چيست؟ فرمودند: نگه داشتن زبان و ماندن در خانه.

3. در کمال الدین مجلد 1 باب 25 صفحه 286 حدیث 2 و ترجمه ی آن مجلد 1 باب 26 صفحه 403 حدیث 3، غیبت شیخ طوسی صفحه 456 و بحارالانوار مجلد 51 باب 1 صفحه 72 حدیث 14 آمده است:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ، عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ، عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ، عَنْ أَبِي حَمْزَة،َ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: طُوبَى لِمَنْ أَدْرَكَ قَائِمَ أَهْلِ بَيْتِي وَ هُوَ يَأْتَمُّ بِهِ فِي غَيْبَتِهِ قَبْلَ قِيَامِهِ وَ يَتَوَلَّى أَوْلِيَاءَهُ وَ يُعَادِي أَعْدَاءَهُ ذَلِكَ مِنْ رُفَقَائِي وَ ذَوِي مَوَدَّتِي وَ أَكْرَمُ أُمَّتِي عَلَيَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.

امام پنجم،حضرت باقر عليه السلام فرمودند: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: خوشا به حال كسى كه قائم اهل بيتم را درك كند و در غيبت او پيش از ظهورش، به امامت او معتقد باشد و با دوستانش دوست باشد و با دشمنانش دشمن، او در روز قيامت از رفقاى من و طرف دوستى من و اكرم امت من می باشد.

4. در کمال الدین مجلد 1 صفحه 286 باب 25 حدیث 3 و ترجمه ی آن مجلد 1 باب 26 صفحه 403 حدیث 3 و بحارالانوار مجلد 51 باب 1 صفحه 72 حدیث 15 آمده است:

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ مُحَمَّدٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَمْرٍو الْبَلْخِيُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: حَدَّثَنِي خَلَفُ بْنُ حَمَّادٍ، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ، عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ الْجَبَلِيِّۀ، عَنِ الْخَطَّابِ بْنِ مُصْعَبٍ، عَنْ سَدِير،ٍ عَن أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله): طُوبَى لِمَنْ أَدْرَكَ قَائِمَ أَهْلِ بَيْتِي وَ هُوَ مُقْتَدٍ بِهِ قَبْلَ قِيَامِهِ يَأْتَمُّ بِهِ وَ بِأَئِمَّةِ الْهُدَى مِنْ قَبْلِهِ وَ يَبْرَأُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عَدُوِّهِمْ أُولَئِكَ رُفَقَائِي وَ أَكْرَمُ أُمَّتِي عَلَيَّ.

امام ششم، حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: خوشا به حال كسى كه قائم اهل بيتم را درك كند درحالیکه پيش از ظهورش پيرو او بودهو به امامت او و ائمه هدايت پيش از او معتقد بوده و از دشمنانشان بيزار بوده، آنان رفيقان من و گرامى ترين امت منند.

ص: 159

5. در غیبت نعمانی باب 14 صفحه 274 حدیث 55 و بحارالانوار مجلد 52 باب 25 صفحه 235 حدیث 104 آمده است:

أَخْبَرَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى الْعَلَوِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ الْعَلَاءِ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ(علیه السلام) أَنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) حَدَّثَ عَنْ أَشْيَاءَ تَكُونُ بَعْدَهُ إِلَى قِيَامِ الْقَائِمِ فَقَالَ الْحُسَيْنُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَتَى يُطَهِّرُ اللَّهُ الْأَرْضَ مِنَ الظَّالِمِينَ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) لَا يُطَهِّرُ اللَّهُ الْأَرْضَ مِنَ الظَّالِمِينَ حَتَّى يُسْفَكَ الدَّمُ الْحَرَامُ ثُمَّ ذَكَرَ أَمْرَ بَنِي أُمَيَّةَ وَ بَنِي الْعَبَّاسِ فِي حَدِيثٍ طَوِيلٍ ثُمَّ قَالَ إِذَا قَامَ الْقَائِمُ بِخُرَاسَانَ وَ غَلَبَ عَلَى أَرْضِ كُوفَانَ وَ مُلْتَانَ وَ جَازَ جَزِيرَةَ بَنِي كَاوَانَ وَ قَامَ مِنَّا قَائِمٌ بِجِيلَانَ وَ أَجَابَتْهُ الْآبُرُ وَ الدَّيْلَمَانُ وَ ظَهَرَتْ لِوَلَدِي رَايَاتُ التُّرْكِ مُتَفَرِّقَاتٍ فِي الْأَقْطَارِ وَ الْجَنَبَاتِ وَ كَانُوا بَيْنَ هَنَاتٍ وَ هَنَاتٍ إِذَا خَرِبَتِ الْبَصْرَةُ وَ قَامَ أَمِيرُ الْإِمْرَةِ بِمِصْرَ فَحَكَى ع حِكَايَةً طَوِيلَةً ثُمَّ قَالَ إِذَا جُهِّزَتِ الْأُلُوفُ وَ صُفَّتِ الصُّفُوفُ وَ قَتَلَ الْكَبْشُ الْخَرُوفَ هُنَاكَ يَقُومُ الْآخِرُ وَ يَثُورُ الثَّائِرُ وَ يَهْلِكُ الْكَافِرُ ثُمَّ يَقُومُ الْقَائِمُ الْمَأْمُولُ وَ الْإِمَامُ الْمَجْهُولُ لَهُ الشَّرَفُ وَ الْفَضْلُ وَ هُوَ مِنْ وُلْدِكَ يَا حُسَيْنُ لَا ابْنَ مِثْلُهُ يَظْهَرُ بَيْنَ الرُّكْنَيْنِ فِي دَرِيسَيْنِ بَالِيَيْنِ يَظْهَرُ عَلَى الثَّقَلَيْنِ وَ لَا يَتْرُكُ فِي الْأَرْضِ دَمَيْنِ طُوبَى لِمَنْ أَدْرَك زَمَانَهُ وَ لَحِقَ أَوَانَهُ وَ شَهِدَ أَيَّامَهُ.

خبر داد ما را على بن احمد او گفت: حديث كرد ما را عبيداللَّه بن موسى علوى او گفت: حديث كرد ما را عبداللّه بن حمّاد انصارى او گفت: حديث كرد ما را ابراهيم بن عبيداللَّه بن علاء او گفت: حديث كرد مرا پدرم ازابى عبداللَّه جعفربن محمّد(علیه السلام) كه حضرت اميرالمؤمنين(علیه السلام) از چيزهایى كه پس از آن حضرت تا قيام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پديد خواهد آمد فرمودند. پس امام حسين(علیه السلام) عرض كردند: يا اميرالمؤمنين(علیه السلام)، چه وقت خداوند زمين را از ستمكاران پاك خواهد كرد؟ اميرالمؤمنين(علیه السلام) فرمودند: خداوند زمين را از ستمكاران پاك نخواهد كرد تا آن كه خون حرام ريخته شود. سپس جريان كار بنى اميّه و بنى عبّاس را ضمن حديث مفصّلى بيان كردند سپس فرمودند: همان كه قائم در خراسان قيام كرد و بر كوفان و ملتان مسلّط شد و از جزيره ی بنى كاوان گذشت و قائمى از ما در گيلان قيام كرد و آبر و ديلمان او را اجابت كردند و فرزندان مرا پرچم هاى ترك كه در اطراف و اكناف پراكنده باشند ظاهر گرديد آناندر ميان اين گير و دارها باشند و هنگامى كه بصره ويران شود و امير اميران در مصر قيام كند. پس آن حضرت داستان درازى نقل كردند؛ سپس فرمودند: هنگامى كه هزاران نفر آماده شوند و صف ها آراسته شود و قوچ نر كشته شود،

ص: 160

آنجاست كه آخرى به پاخيزد و فتنه انگيز آشوب كند و كافر هلاك گردد، سپس قائمى كه در آرزويش باشند و امامى كه ناشناخته باشد و شرافت و فضيلت از آن او است، قيام كند و او از فرزندان تو است اى حسين. فرزند بى مانندى در ميان دو ركن ظاهر شود، در دو جامه ی پوسيده بر جنّ و انس پيروز گردد و زمينى را بدون كشت نگذارد، خوشا آن كه زمانش را درك كند و به آن وقت برسد و آن روزگار بيند.

6. در کشف الاستار (حاجی نوری) صفحه 221 به نقل از غیبت فضل بن شاذان و کتاب الامام مهدی فی القرآن و السنة صفحات 200 و 201 آمده است:

طُوبَى لِمَنْ أَدْرَك زَمَانَهُ وَ لَحِقَ أَوَانَهُ وَ شَهِدَ أَيَّامَهُ

عن عليّ عليه السلام قال في حديث آخره: ثمّ يقع التدابر و الاختلاف بين امراء العرب و العجم فلا يزالون يختلفون إلى أن يصير الأمر إلى رجل من ولد أبي سفيان ...ثمّ يظهر امیر الأمرة و قاتل الكفرة السلطان المأمول الذي تحير في غيبته العقول و هو التاسع من ولدك يا حسين يظهر بين الركنين يظهر على الثقلين و لا يترك في الأرض الأدنين، طوبى للمؤمنين الذين أدركوا زمانه و لحقوا أوانه و شهدوا أيّامه و لاقوا أقوامه.

7. در غیبت شیخ طوسی فصل 8 صفحه 473 و بحارالانوار مجلد 52 باب 27 صفحه 332 حدیث 60 آمده است:

الْفَضْلُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنِ الرَّبِيعِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُسْلِيِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِيفٍ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) فِي حَدِيثٍ لَهُ حَتَّى انْتَهَى إِلَى مَسْجِدِ الْكُوفَةِ وَ كَانَ مَبْنِيّاً بِخَزَفٍ وَ دِنَانٍ وَ طِينٍ فَقَالَ وَيْلٌ لِمَن هَدَمَكَ وَ وَيْلٌ لِمَنْ سَهَّلَ هَدْمَكَ وَ وَيْلٌ لِبَانِيكَ بِالْمَطْبُوخِ الْمُغَيِّرِ قِبْلَةَ نُوحٍ طُوبَى لِمَنْ شَهِدَ هَدْمَكَ مَعَ قَائِمِ أَهْلِ بَيْتِي أُولَئِكَ خِيَارُ الْأُمَّةِ مَعَ أَبْرَارِ الْعِتْرَةِ.

اصبغ بن نباته گفته است: اميرالمؤمنين(علیه السلام) در ضمن حدیثی [اخبار آخرالزمان را] بیان فرمودند تا اینکه فرمایش ایشان منتهی شد به مسجد کوفه که با سفال و آجر و گل ساخته شده بود، فرمودند: وای بر کسی که تو را خراب کند و وای بر کسی که خراب شدن تو را سبک بشمرد و وای بر کسی که تو را با گل پخته ساخته و قبله نوح را تغییر می دهد.خوشا به حال کسی که همراه قائم اهل بیت من، شاهد تخریب تو [جهت بازسازی و سالم سازی] باشد،آن ها برگزیدگان این امت اند که همراه نیکوکاران عترت هستند.

ص: 161

8. در غیبت نعمانی صفحه 320 حدیث 1 و بحارالانوار مجلد 52 باب 27 صفحه 366 حدیث 147 آمده است:

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ بْنِ عُقْدَةَ قَالَ حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ الْحَسَن التَّيْمُلِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي أَخَوَايَ مُحَمَّدٌ وَ أَحْمَدُ ابْنَا الْحَسَنِ عَنْ أَبِيهِمَا عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ وَ عَنْ جُمَيْعٍ الْكُنَاسِيِ جَمِيعاً عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ كَامِلٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ قَائِمَنَا إِذَا قَامَ دَعَا النَّاسَ إِلَى أَمْرٍ جَدِيدٍ كَمَا دَعَا إِلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ إِنَّ الْإِسْلَامَ بَدَأَ غَرِيباً وَ سَيَعُودُ غَرِيباً كَمَا بَدَأَ فَطُوبَى لِلْغُرَبَاء.

ابوبصیر از کامل و او از امام باقر(علیه السلام) روایت کرده است که فرمودند: قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ما چون قیام کند، مردم را به امر نوینی دعوت خواهد کرد همان گونه که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) دعوت فرمودند. اسلام ابتدا غریبانه آغاز شد و در انتها، همان طور که شروع شد غریب خواهد گردید و خوشا به حال غریبان [آخرالزمان].

9. در کمال الدین مجلد 1 باب 20 صفحه 200 حدیث 45 و ترجمه ی آن مجلد 1 باب 19 صفحه 306 آمده است:

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ الْبَزَّازُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ بْنِ يُوسُفَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ يُونُسَ بْنِ بُكَيْرٍ عَنِ الْمَسْعُودِيِّ عَنْ نُفَيْلِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ أَبِيهِ أَنَّ جَدَّهُ سَعِيدَ بْنَ زَيْدٍ سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ ص عَنْ أَبِيهِ زَيْدِ بْنِ عَمْرٍو فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ أَبِي زَيْدَ بْنَ عَمْرٍو كَانَ كَمَا رَأَيْتَ وَ كَمَا بَلَغَكَ فَلَوْ أَدْرَكَكَ كَانَ آمَنَ بِكَ فَأَسْتَغْفِرُ لَهُ قَالَ نَعَمْ فَاسْتَغْفِرْ لَهُ وَ قَالَ إِنَّهُ يَجِي ءُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أُمَّةً وَحْدَهُ وَ كَانَ فِيمَا ذَكَرُوا أَنَّهُ يَطْلُبُ الدِّينَ فَمَاتَ وَ هُوَ فِي طَلَبِهِ ...

قال مصنف هذا الكتاب رحمه الله حال النبي ص قبل النبوة حال قائمنا و صاحب زماننا ع في وقتنا هذا و ذلك أنه لم يعرف خبر النبي ص في ذلك الوقت إلا الأحبار و الرهبان و الذين قد انتهى إليهم العلم به فكان الإسلام غريبا فيهم و كان الواحد منهم إذا سأل الله تبارك و تعالى بتعجيل فرج نبيه و إظهار أمره سخر منه أهل الجهل و الضلال و قالوا له متى يخرج هذا النبي الذي تزعمون أنه نبي السيف و أن دعوته تبلغ المشرق و المغرب و أنه ينقاد له ملوك الأرض كما يقول الجهال لنا في وقتنا هذا متى يخرج هذا المهدي الذي تزعمون أنه لا بد من خروجه و ظهوره و ينكره قوم و يقر به آخرون وَ قَدْ قَالَ النَّبِيُّ ص إِنَّ الْإِسْلَامَ بَدَأَ غَرِيباً وَ سَيَعُودُ غَرِيباً كَمَا بَدَأَ فَطُوبَى لِلْغُرَبَاءِ ...فقد عاد الإسلام كما قال(علیه السلام) غريبا في هذا الزمان كما بدأ و سيقوى بظهور ولي الله و حجته كما قوي بظهور نبي الله و رسوله و تقر بذلك أعين المنتظرين له و القائلين بإمامته كما قرت أعين المنتظرين لرسول الله و العارفين به بعد ظهوره و إن الله عز و جل لينجز لأوليائه ما وعدهم و يعلي كلمته و يتم نوره «وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُون»

ص: 162

نفيل بن هشام از پدرش باز گفته كه جدش سعيد بن زيد از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) راجع به پدرش زيد بن عمرو پرسش كرد، عرض كرد: يا رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله) پدرم زيد بن عمرو چنان بوده كه شما خودتان ديديد و اخبارش به شما رسيده و اگر توفيق درك حضور شما را يافته بود به شما ايمان مى آورد،آیا من براى او آمرزش بخواهم؟ فرمود: آرى و براى او استغفار كرد و فرمود: در روز قيامت يك امت مخصوص آيد و گفته اند كه او در جستجوى دين بود و در حال جستجو از دنيا رفت.

مصنف اين كتاب گويد: حال پيغمبر(صلی الله علیه و آله) پيش از اظهار نبوت، همان حال امام قائم ما و صاحب­ زمان ما(علیه السلام) بوده در اين زمان ما، براى آنكه در تاريخ، خبر ظهور پيغمبر را جز عده معدودى از دانشمندان يهود و نصارى كه بوسيله پيغمبران و كتب سابقه، علم به بعثت او داشتند، كسى ديگر نمی دانست و اسلام آينده در ميان آنها و در دست آنها غريب بود وقتى يكى از آن ها از خداى تبارك و تعالى، تعجيل فرج و ظهور پيغمبر را درخواست مي كرد، جاهلان و گمراهان او را مسخره مي كردند و می گفتند: آخر ديگر كى اين پيغمبرى كه شما عقيده داريد ظاهر مى شود و دست به شمشير مي برد و دعوتش به مشرق و مغرب می رسد و پادشاهان روى زمين مطيع او می شوند، چنانچه امروزه جهال به ما می گويند كى اين مهدى كه شما به او معتقديد و می گوئيد بايد خارج شود و ظهور كند، بيرون مى آيد؟ دسته ایى به وجود او اعتراف دارند و دسته ديگر انكار می كنند، پيغمبر(صلی الله علیه و آله) فرموده است: اسلام غريب آغاز شد و به غريبى برگردد، خوشا به حال غريبان. اسلام در اين روزگار به همان حالى برگشته است كه او فرمود و به زودى بوسيله ظهور ولى و حجت خدا، نيرومند شود چنانچه به ظهور پيغمبر خدا و رسولش نيرومند شد و بدين وسيله ديده منتظرانش روشن گردد و معتقدين به امامتش خوشدل شوند، چنانچه چشم منتظران رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و عارفان وى، بعد از ظهورش روشن شدو به راستى خداى عز و جل به وعده ایى كه به دوستانش داده وفا كند و كلمه آنان را برترى دهد و نور هدايتش را كامل كند (و اگر چه مشركين را بد آيد).

ص: 163

تنزیل آیه همین کلام الله مجید مکتوب است اما تأویل آن، قرآن ناطقی است که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از آن دو با عبارت کتاب الله و عترتی یاد کردند که هر دو این قدرت وهبی را دارند کوه ها را حرکت دهند و یا با یک توجه زمین را بشکافند و همچنین با یک نظر مرده را زنده کنند.

به ذره گرنظر لطف بوتراب کند *** به آسمان رود و حکم آفتاب کند

حضرت امام صادق(علیه السلام) با نفس قدسی خود به شخص دیگر دستور دادند و او مرده را زنده کرد.

در بحارالانوار مجلد 47 باب 5 صفحه 79 حدیث 61 آمده است:

أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) فَدَخَلَتْ عَلَيْهِ امْرَأَةٌ فَذَكَرَتْ أَنَّهَا تَرَكَتِ ابْنَهَا بِالْمِلْحَفَةِ عَلَى وَجْهِهِ مَيِّتاً قَالَ لَهَا لَعَلَّهُ لَمْ يَمُتْ فَقُومِي فَاذْهَبِي إِلَى بَيْتِكِ وَ اغْتَسِلِي وَ صَلِّي رَكْعَتَيْنِ وَ ادْعِي وَ قُولِي يَا مَنْ وَهَبَهُ لِي وَ لَمْ يَكُ شَيْئاً جَدِّدْ لِي هِبَتَهُ ثُمَّ حَرِّكِيهِ وَ لَا تُخْبِرِي بِذَلِكِ أَحَداً قَالَ فَفَعَلَتْ فَجَاءَتْ فَحَرَّكَتْهُ فَإِذَا هُوَ قَدْ بَكَى.

جمیل بن دراج می گوید که در محضر امام صادق(علیه السلام) بودم. زنی پریشان حال وارد شد و عرض کرد: فرزندم از دنیا رفت. پارچه ای روی او کشیدم و خدمت شما رسیدم تا مرا یاری بفرمایید. حضرت فرمودند: شاید فرزندت نمرده است. اکنون برخیز و به منزلت برو. غسل کن و دو رکعت نماز گزار و خدا را با این کلمات بخوان: «یا من وهبه لی و لو یکن شیئًا جدّد لی هبته» ای خدایی که این فرزند را به من دادی پس از آن که فرزندی نداشتم،از تو می خواهم بر من منت بگذاری و فرزندم را به من برگردانی.

سپس فرزندت را حرکت می دهی. این مطلب را هرگز به کسی بازگو مکن. زن به خانه اش آمد و هرچه حضرت فرموده بودند، انجام داد،پس فرزندش را تکان داد، در این هنگام [ناگهان فرزندش زنده شد در حالی که] به گریه افتاد.

ص: 165

می آورد» یعنی علی بن ابی طالب(علیه السلام) است که به کتاب ایمان می آورد (و برخی از گروه ها بخشی از آن را منکرند) بخشی از تأویل آنچه که خداوند درباره علی(علیه السلام) و محمد(صلی الله علیه و آله) نازل کرده است را، انکار کردند و به بعضی از آن ایمان آوردند- پس مشرکان تمام کتاب را از اول و آخرش را انکار کردند- و انکار کردند که محمد(صلی الله علیه و آله) فرستاده خداست.

2. در تفسیر شریف لاهیجی مجلد 2 صفحه 613 آمده است:

و از حدیث حضرت ابی جعفر امام باقر(علیه السلام) مستفاد می شود که مراد از (وَ مِنَ الْأَحْزابِ مَنْ يُنْكِرُ بَعْضَهُ) این است که بعضی از امت پیامبر هستند که انکار می کنند بعضی از قرآن را که تأویل آن در شأن حضرت مرتضی علی و آل محمد نازل شده باشد عبارة الحدیث هکذا: و من ینکر بعضه ای انکر و آمن تأویله ما انزل فی علی و آل محمد و آمنوا ببعضها فاما المشرکون فانکروه کلّه اوله و آخره و انکروا آل محمد رسول الله.

ص: 167

حضرت امام صادق(علیه السلام) فرمودند: من شهادت می دهم که پدرم فرمودند: میان هیچ یک از شیعیان ما و آنچه خدا به وسیله ی آن چشم او را روشن می کند و دیگران بر آن حسرت می برند، فاصله ای نیست مگر این که جانش به اینجا برسد و حضرت با دستشان به گلویشان اشاره کردند. خداوند عزوجل در کتاب خود، قرآن فرمود: (همانا پیش از تو پیامبرانی را فرستادیم، و برای آنان همسران و فرزندانی قرار دادیم) پس ما اهل بیت رسالت ذریه ی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) هستیم.

3. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 214 حدیث 52، بحارالانوار مجلد 24 باب 63 صفحه 265 حدیث 27 و تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 264 حدیث 5603 آمده است:

عَنْ بَشيِرِ الدهان عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا آتَى اللَّهُ أَحَداً مِنَ الْمُرْسَلِينَ شَيْئاً إِلَّا وَ قَدْ آتَاهُ مُحَمَّداً(صلی الله علیه و آله) وَ قَدْ آتَى اللَّهُ مُحَمَّداً(صلی الله علیه و آله) كَمَا آتَى الْمُرْسَلِينَ مِنْ قَبْلِهُ ثُمَّ تَلَا هَذِه الآيَة «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ أَزْواجاً وَ ذُرِّيَّةً».

حضرت امام صادق(علیه السلام) فرمودند: خداوند چیزی را به پیامبران نداد مگر آن که همان را به حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) دادند و خداوند به ایشان [امتیازاتی] دادند که همان طورکه به دیگر فرستادگان پیش از ایشان دادند. سپس امام این آیه را تلاوت فرمودند (همانا پیش از تو پیامبرانی را فرستادیم، و برای آنان همسران و فرزندانی قرار دادیم).

4. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 213 حدیث 51، بحارالانوار مجلد 25 باب 7 صفحه 218 حدیث 14، تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 268 حدیث 5602 و تفسیر نورالثقلین مجلد 2 صفحه 509 حدیث 148 آمده است:

عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ الْحَمْدُ الَّذي قَدَحَ عَنهُ [عِندَ] آل عُمَر [فَقالَ:] كَانَ فِي بَيْتِ حَفْصَةَ فَيَأْتِيهِ النَّاسُ وُفُوداً وَ لَا يُعَابُ ذَلِكَ عَلَيْهِمْ وَ لَا يُقَبَّحُ عَلَيْهِمْ وَ إِنَّ أَقْوَاماً يَأْتُونَّا صِلَةً لِرَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) فَيَأْتُونَّا خَائِفِينَ مُسْتَخْفِينَ يُعَابُ ذَلِكَ وَ يُقَبَّحُ عَلَيْهِمْ وَ لَقَدْ قَالَ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ أَزْواجاً وَ ذُرِّيَّةً» فَمَا كَانَ لِرَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) إِلَّا كَأَحَدِ أُولَئِكَ جَعَلَ اللَّهُ لَهُ أَزْوَاجاً وَ جَعَلَ لَهُ ذُرِّيَّةً ثُمَّ لَمْ يُسْلِمْ مَعَ أَحَدٍ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ مَنْ أَسْلَمَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ أَكْرَمَ اللَّهُ بِذَلِكَ رَسُولَهُ(صلی الله علیه و آله).

معاویه بن وهب گفت: از امام(علیه السلام) شنیدم که می فرمود: سپاس خدایی که از او رد کرد نزد آل عمر پس فرمود: در خانه حفصه بود پس مردم به دیدن او می آمدند و کسی به آن ها عیبنمی گرفت و این کار را بد نمی شمرداما مردم به واسطه احترام به پیغمبر نزد ما می آیند درحالی که

ص: 169

ترسان هستند و این کار را مخفیانه انجام می دهند و به خاطر این کار بر آنها عیب می گیرند و کار آنها را زشت می شمارند و هرآینه خداوند در قرآن می فرمایند (همانا پیش از تو پیامبرانی را فرستادیم، و برای آنان همسران و فرزندانی قرار دادیم) حدیث پس نیست برای رسول خدا مگر مانند یکی از انبیاء [گذشته] که خداوند برای او نیز همسران و ذریه قرار داده است بااینکه به هیچ کدام از پیامبران ایمان نیاوردند به آن اندازه که به پیامبر ما از اهل بیتش ایمان آوردند، این امتیاز را به پیغمبر ما بخشید.

5. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 214 حدیث 54، تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 264 حدیث 5605 و بحارالانوار مجلد مجلد 25 باب 7 صفحه 219 حدیث 17 آمده است:

عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) خَلَقَ اللَّهُ الْخَلْقَ قِسْمَيْنِ فَأَلْقَى قِسْماً وَ أَمْسَكَ قِسْماً ثُمَّ قَسَمَ ذَلِكَ الْقِسْمَ عَلَى ثَلَاثَةِ أَثْلَاثٍ فَأَلْقَى أَوْ أَلْقَى ثُلُثَيْنِ وَ أَمْسَكَ ثُلُثاً ثُمَّ اخْتَارَ مِنْ ذَلِكَ الثُّلُثِ قُرَيْشاً ثُمَّ اخْتَارَ مِنْ قُرَيْشٍ بَنِي عَبْدِ الْمُطَّلِبِ ثُمَّ اخْتَارَ مِنْ بَنِي عَبْدِ الْمُطَّلِبِ رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) فَنَحْنُ ذُرِّيَّتُهُ فَإِنْ قَالَ النَّاسُ لَمْ يَكُنْ لِرَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) ذُرِّيَّةٌ جَحَدُوا وَ لَقَدْ قَالَ اللَّهُ «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ أَزْواجاً وَ ذُرِّيَّةً» فَنَحْنُ ذُرِّيَّتُهُ قَالَ فَقُلْتُ أَنَا أَشْهَدُ أَنَّكُمْ ذُرِّيَّتُهُ ثُمَّ قُلْتُ لَهُ ادْعُ اللَّهَ لِي جُعِلْتُ فِدَاكَ أَنْ يَجْعَلَنِي مَعَكُمْ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ فَدَعَا لِي ذَلِكَ قَالَ وَ قَبَّلْتُ بَاطِنَ يَدِهِ.

ص: 170

4. و فى المعانى باسناده عن خلف بن عطيه العوفى عن ابى سعيد الخدرى قال:

سالت رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) عن قول اللّه جل ثناوه: «قال الذى عنده علم من الكتاب(1)» قال: ذاك وصى اخى سليمان بن داوود فقلت له: يا رسول اللّه، فقول اللّه: «قُلْ كَفى بِاللّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الكِتابِ» قال: ذاك اخى على بن ابى طالب(علیه السلام).

در معانى به سند خود از خلف بن عطيه عوفى از ابى سعيد خدرى روايت كرده كه گفت: من از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از معناى گفتار خداى عزوجل كه فرموده: «قال الذى عِنْدَهُ عِلْمُ من الكِتابِ»، پرسش نمودم، فرمود: او جانشين برادرم سليمان ابن داوود بود، گفتم: يا رسول اللّه(صلی الله علیه و آله)، در آيه «قُلْ كَفى بِاللّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الكِتابِ»منظور كيست؟ فرمود: او بردارم على بن ابى طالب(علیه السلام) است.

پس، مصداق واقعى «وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الكِتابِ» كه خداوند علوم مختلف قرآنى را در آن ها قرار داده است و علوم اولين و آخرين در آن هاست، چهارده معصوم هستند و در حال حاضر، مصداق اين آيه، وجود اقدس حضرت قائم آل محمّد(عج) است.

عاجز است. به هر حال خداوند قرآن را فرستاده است تا بشریت از آن استفاده کنند. در آن تدبر و تفکر نمایند. منتها فرموده است لا یعلم تأویله الا الله و الراسخون فی العلم نمی دانند تأویل قرآن را مگر خداوند و راسخون در علم که این علم نزد همان و من عنده علم الکتاب است. تأویل قرآن را بعد از رسول خدا حضرت امیرالمؤمنین و بقیه ی ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) می دانند در حال حاضر وجود اقدس اعلی حضرت صاحب الزمان هستند که عالم به قرآنند که قرآن می فرماید و کل شیء احصیناه فی امام مبین(1) علم همه چیز را خداوند در امام مبین که حضرت امیرالمؤمنین باشد قرار داده است. لذا خداوند و ایشان آن را به فرزندانشان به اذن الله سپرده است و ایشان دارای علم کتاب هستند یعنی لا رطب و لا یابس ال فی کتاب مبین(2) علم الکتاب یعنی همین یعنی خداوند علم هستی را در ایشان قرار داده است و ایشان خزان العلم خداوند هستند. هرکس بخواهد از کتاب استفاده کند باید به ایشان و در حال حاضر به حضرت بقیة الله نزدیک شود.

5. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی مجلد 1 صفحه367 و بصائرالدرجات صفحه 216 حدیث 19 و الف آیات صفحه 165و تفسیر صافی آمده است:

فَإِنَّهُ حَدَّثَنِي أَبِي عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ(3) هُوَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) وَ سُئِلَ عَنِ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتابِ(4) أَعْلَمُ- أَمِ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ فَقَالَ مَا كَانَ عِلْمُ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتابِ عِنْدَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ إِلَّا بِقَدْرِ مَا تَأْخُذُ الْبَعُوضَةُ بِجَنَاحِهَا مِنْ مَاءِ الْبَحْرِ، فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) أَلَا إِنَّ الْعِلْمَ الَّذِي هَبَطَ بِهِ آدَمُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ وَ جَمِيعَ مَا فُضِّلَتْ بِهِ النَّبِيُّونَ- إِلَى خَاتَمِ النَّبِيِّينَ فِي عِتْرَةِ خَاتَمِ النَّبِيِّين

در تفسیر قمی از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که آن حضرت فرمودند: مقصود آیه وَ مَن عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ حضرت علی بن ابی طالب است. از امام صادق(علیه السلام) سؤال شد از این که آیه کسی که عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتابِ علمی از کتاب نزد اوست اعلم است یا وَ مَن عِنْدَهُ عِلْمُالْكِتابِ کسی که علم کتاب (کلاً) نزد اوست؟ حضرت فرمودند: کسی که عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتابِ علمی از کتاب

ص: 173

(قسمتی از علم الکتاب) نزد اوست علمش به اندازه ی کسی نیست که علم کتاب (کلاً) نزد اوست وَ مَن عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ. کسی که قسمتی از علم کتاب در نزد اوست علم او در مقایسه با کسی که علم کتاب در نزد اوست علمش به اندازه ی پشه ای است که بال های خودش را در آب دریا زده باشد و بال هایش تر شده باشد اما کسی که علم کتاب در نزد اوست او دریا یا اقیانوس است.

همان طور که ملاحظه می فرمایید عِلْمٌ مِنَ الْكِتابِ این علم همانند پر مگسی است به یک اقیانوس زده شود اما وَ مَن عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ علم اقیانوس است.

و حضرت امیرالمؤمنین فرمودند: علمی که با آن آدم از آسمان به زمین هبوط کرد و علمی که نزد همه ی انبیا تا حضرت رسول خاتم بود همه ی آن یک جا در وجود عترت و اهل بیت رسول خدا نیز وجود دارد.

طبق این حدیث امروز علم امام زمان همان وَ مَن عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ است که علوم اولین و آخرین است از علمی که به حضرت آدم داده شد است تا علم حضرت خاتم به زبان دیگر خداوند در قرآن می فرمایند َ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ في كِتابٍ مُبينٍ(1) هیچ تر و خشکی نیست مگر این که علمش در کتاب است و آن علم در وجود حضرت بقیة الله الاعظم است که فرمودند: وَ مَن عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ

6. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 221 حدیث 78، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 303، بحارالانوار مجلد 9 صفحه 82 و 83 و صافی مجلد 1 صفحه 880 آمده است:

عن عبد الله بن عجلان عن أبي جعفر(علیه السلام) قال سألته عن قوله «قُلْ كَفى بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ- وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ» فقال: نزلت في علي بعد رسول الله ص و في الأئمة بعده و علي عنده علم الكتاب.

حضرت امام باقر فرمودند: این آیه در شأن حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) بعد از رسول خدا و درباره امامان بعد از آن حضرت نازل شده است.

بالاترین منقبت حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) این آیه است.7. در احتجاج طبرسی مجلد 1 صفحه 232 (احتجاج بر ناکثین) و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 880 (ج 3؛77) آمده است:

ص: 174

سأل رجل عليّ بن أبي طالب صلوات اللَّه عليه عن أفضل منقبة له فقرأ الآية و قال إيّاي عني بمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ.

از حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه السلام) درباره ی بالاترین منقبت آن حضرت سؤال شد. حضرت فرمودند: و کسی که علم الکتاب در نزد اوست من هستم.

این منقبت برای همه ی ائمه و در حال حاضر برای حضرت بقیة الله الاعظم است.

8. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 236 (220) حدیث 77، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 880، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 303 و بحارالانوار مجلد 9 صفحه 82 و 83 آمده است:

عن عبد الله بن عطاء قال قلت لأبي جعفر ع: هذا ابن عبد الله بن سلام [بن عمران] يزعم أن أباه الذي يقول الله: «قُلْ كَفى بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ- وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ» قال: كذب هو علي بن أبي طالب(علیه السلام).

محمدبن مسعود عیاشی نقل می کند که از امام باقر(علیه السلام) سؤال شد که پسر عبدالله بن سلام گمان می کند که در آیه منظور پدر اوست. امام باقر(علیه السلام) فرمودند: او دروغ می گوید بلکه مقصود آیه حضرت علی بن ابی طالب(علیه السلام) است.

9. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 236 حدیث 80، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 82 و 83 و بصائرالدرجات صفحه 216 حدیث 18 آمده است:

... عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ قُلْ كَفى بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ قَالَ نَزَلَتْ فِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ إِنَّهُ عَالِمُ هَذِهِ الْأُمَّةِ بَعْدَ النَّبِيِّ(صلی الله علیه و آله).

از امام باقر روایت شده است که فرمودند: آیه ی شریفه در مورد حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) است که او عالم ترین مردم این امت بعد از رسول خداست.

ص: 175

است إِلى صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ بدل إِلَى النُّورِ است به تکریر عامل که کلمه إِلَى است یعنی بیرون آری مردمان را از ظلمات کفر به سوی نور که آن نور را خدای غالب ستوده در ذات و افعال است می توان که إِلى صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ کلام مستأنف باشد گویا سائلی می گوید: اخراج به سوی کدام نور است؟ حق تعالی در جواب می فرمایند که به سوی راه خدای عزیز حمید. علی بن ابراهیم گفته است که آن صراط امامت ائمه هدی است.

دقت بفرمایید، مهم ترین علت ارسال انبیا و رسل و خود حضرت خاتم این است که آن ها مردم را راهنمایی به سوی خداوند کنند و پس از شناسایی ذات اقدس الهی به آن ها بگویند کدام عمل مورد رضای خداوند است که آن را انجام دهند و کدام عمل مورد غضب خداوند است که آن را انجام ندهند. می دانیم رسول خدا حضرت محمد مصطفی آخرین پیامبر هستند و خداوند در سوره احزاب آیه 40 درباره ی ایشان می فرمایند: وَ لكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِيِّينَ رسول خدا باب نبوت را ختم کردند و باب امامت و ولایت را گشودند که قرآن این مطلب را می فرمایند إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ(1) رسول خدا مقام انذار را دارا هستند و پس از ایشان امامان شیعه مقام هدایت را دارا می باشند. حضرت امیرالمؤمنین در نهج البلاغه می فرمایند الخاتم لما سبق و الفاتح لمستقبل رسول خدا ختم فرمودند پیامبران گذشته را و باب امامت، هدایت، زعامت و خلافت آینده را گشودند. پس ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) راهی به سوی خداوند هستند.

که علی بن ابراهیم قمی می فرمایند الصراط الطريق الواضح و إمامة الأئمة(علیه السلام) و امام های شیعه و در حال حاضر حضرت بقیة الله صراط العزیزالحمید هستند که مردم را به سوی خالق راهبری می کنند.

هم رسول خدا و هم امامان شیعه و هم در حال حاضر حضرت بقیة الله الاعظم مردم را به خداوند دعوت می کردند و می کنند و به آن ها می فرمایند چه عملی انجام دادنش موجب رضای خداوند است و چه عملی مورد غضب الله می باشند. هرکس از ایشان پیروی کند، مصداق واقعی لتخرج الناس من الظلمات الی النور است.

ص: 177

روی ثقة الاسلام الکلینی باسناده عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) قَالَ: أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعِبَادُ مِنَ اللَّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ وَ أَرْضَى مَا يَكُونُ عَنْهُمْ إِذَا افْتَقَدُوا حُجَّةَ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ لَمْ يَظْهَرْ لَهُمْ وَ لَمْ يَعْلَمُوا مَكَانَهُ وَ هُمْ فِي ذَلِكَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُ لَمْ تَبْطُلْ حُجَّةُ اللَّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ وَ لَا مِيثَاقُهُ فَعِنْدَهَا فَتَوَقَّعُوا الْفَرَجَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً فَإِنَّ أَشَدَّ مَا يَكُونُ غَضَبُ اللَّهِ عَلَى أَعْدَائِهِ إِذَا افْتَقَدُوا حُجَّتَهُ وَ لَمْ يَظْهَرْ لَهُمْ وَ قَدْ عَلِمَ أَنَّ أَوْلِيَاءَهُ لَا يَرْتَابُونَ وَ لَوْ عَلِمَ أَنَّهُمْ يَرْتَابُونَ مَا غَيَّبَ حُجَّتَهُ عَنْهُمْ طَرْفَةَ عَيْنٍ وَ لَا يَكُونُ ذَلِكَ إِلَّا عَلَى رَأْسِ شِرَارِ النَّاسِ.

3. کتاب الحضرمی علی ما فی الصراط المستقیم تفسیر علی بن ابراهیم قمی صفحه 343، مشارق الانوار الیقین صفحه 187 الصراط المستقیم مجلد 2 صفحه 264 باب 11 فصل 14 تفسیر صافی مجلد 3 صفحه 80 بحارالانوار مجلد 3 صفحه 12 باب 1 حدیث 19 و مجلد 51 صفحه 45 باب 5 حدیث 2 نورالثقلین مجلد 2 صفحه 526 حدیث 7 و 8 آمده است:

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى بِآياتِنا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ قَالَ أَيَّامُ اللَّهِ ثَلَاثَةٌ يَوْمُ الْقَائِمِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ يَوْمُ الْمَوْتِ وَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ.

به تحقیق موسی را با آیات و نشانه هایی فرستادیم تا قوم را از تاریکی خارج کند و ایام الله را به یاد آن ها آور. حضرت فرمودند: ایام الله سه روز است یک روز روز قائم و یک روز روز موت و یک روز روز قیامت است. همه ی انبیا وظیفه داشتند تا رسول خدا و امامان بعد از ایشان و حضرت بقیة الله را به قوم خود معرفی کنند.

طبق این آیه و آیات دیگر و طبق نص کتب موجود آسمانی (که تحریف شده اند) همه ی انبیای الهی وظیفه داشتند که رسول خدا و امامان و خلفا و جانشینان پس از ایشان را معرفی کنند و همچنین وجود اقدس و نازنین حضرت بقیة الله را معرفی نمایند و همه ی انبیا با این انوار مقدس آشنایی داشتند و آن ها را به قوم خود معرفی می کردند، مثلاً

اله الا الله محمد رسول الله و علی ولی الله است. خروج از محور اين سه كلمه ظلمت است. در قرآن كريم سوره نور آيه 35 داريم: «يَهْدِي اللّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ» خداوند هدايت مى كند با نورش هر كس را كه بخواهد، اين «نور» ائمه طاهرين(علیهم السلام) هستند و در حال حاضر وجود مقدس ولى عصر(عج) است. اکنون نور خداوند ایشان است. دعوت به ایشان دعوت به نور و خروج از ایشان ورود به ظلمت است.

در آيه آمده است: «وَ ذَكِّرْهُمْ بِاَيّامِ اللهِ» آنان را به ايام الله يا روزهاى خداوند يادآور شو. اين مطالب براى همه انبياء الهى بوده است و در اينجا خطاب به موسى(علیه السلام). حال بايد ببينم ايام اللّه چيست؟ یوم الله روز حضرت محمد و آل محمد(علیهم السلام) است.

حافظ سليمان بن ابراهيم قندوزى حنفى در كتاب ينابيع المودة صفحه 424، آورده است:

عن مثنى الحناط عن الباقر5 و الصادق5 فى قوله تعالى، فى سوره ابراهيم: «وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيّامِ اللّهِ» قال: ايام الله ثلثة يوم «يوم يقوم القائم عليه السلام» و «يوم الكرّة» و «يوم القيامة».

مثنى الحناط از حضرت امام محمّد باقر(علیه السلام) و حضرت امام صادق(علیه السلام) درباره قول خداوند متعال در سوره ابراهيم كه فرموده است: «وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيّامِ اللّهِ»، روزهاى خداوند را به قوم خود يادآورى كن و تذكر بده، فرمودند: ايام اللّه يا روزهاى خداوند سه روز است: «روزى كه قائم(عج) قيام مى كند.»، «روز كرّه يا روز رجعت» و «روز قيامت».

در خصال شيخ صدوق صفحه 122 باب الثلاثة حديث 75، آمده است:

حدثنا احمدبن محمّدبن يحيى العطاد5 قال: حدثنا سعدبن عبداللّه قال: حدثنى يعقوب بن يزيد، عن محمّدبن الحسن الميثمى، عن مثنى الحناط قال: سمعت ابا جعفر(علیه السلام) قال: ايام اللّه عزوجل ثلاثة: يوم يقوم القائم(عج) و يوم الكرّة و يوم القيامة.

مثنى الحناط گويد: شنيدم از امام باقر(علیه السلام) كه مى فرمود: روزهاى خداى عزوجل سه روز است: روزى كه حضرت قائم(عج) قيام كند، روز رجعت و روز رستاخيز.

در كتاب معانى الاخبار مجلد 2 باب 409 صفحه 358، آمده است:

حدّثنا ابىw قال: حدّثنا عبداللّه بن جعفر الحميرى قال: حدّثنا ابراهيم بن هاشم، عن محمّدبن ابى عمير، عن مثنى الحّناط، عن جعفربن محمّد، عن ابيه(علیهم السلام) قال: ايّام اللّه عزوجل ثلاثة: يوم يقوم القائم و يوم الكرّة و يوم القيامة.

ص: 181

مثنّى الحنّاط گويد: امام صادق به نقل از پدر بزرگوارش(علیهم السلام) فرمود: روزهاى مخصوص خداوند عزّوجلّ سه روز است: روزى كه قائم آل محمّد(عج) قيام كند، روزى كه بازگشت به دنيا آغاز گردد و روز قيامت.

در مشارق الانوار الیقین صفحه 159 الامام مهدی فی القرآن و السنة صفحه 204 آمده است:

و روی الحافظ رجب البرسی عن عمار عن امیرالمؤمنین فی کتاب الواحدة فی حدیث الطویل قد بیّن فیه مناقب نفسه القدسیّه و جاء فیه قوله «الذین یؤمنون بالغیب» قال الغیب: هو الرجعة و یوم القیامة و یوم القائم و هی أیام آل محمد و إلیها الاشارة بقوله «و ذکرهم بأیام الله» فالرجعة لهم و یوم القیامة لهم و یوم القائم لهم و حکمه الیهم و معول للمؤمنین علیهم.

ص: 182

يا شاخه روييده از اولين شاخه منشعب از تنه درخت، فاطمه(علیها السلام) است و شاخه هاى اين غصن امامانى هستند كه همه از اولاد فاطمه مى باشند و برگ آن درخت شيعيان و دوستان ما اهل بيت هستند. پس هر گاه يكى از شيعيان ما از دنيا برود، يك برگ از اين درخت مى ريزد و هر گاه براى دوستان ما اولادى متولد گردد، به جاى آن برگ افتاده، برگى سبز مى شود.

پس گفتم: اى پسر رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، فرموده خداوند متعال كه مى فرمايند: «تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذنِ رَبِّها» چه معنى دارد؟ حضرت فرمودند: امامان فتوا مى دهند شيعيانشان را در حلال و حرام، در هر حج و عمره. آگاه می سازند و میوه های این درخت فرمایشات ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) است که همه هر وقت بخواهند از آن ها استفاده می کنند.

پس «غصن» يا شاخه هاى اين درخت يازده تن از اولاد فاطمه(علیها السلام) هستند كه روايات و فرمايشات اين بزرگواران ميوه اين درخت است. خوشا به حال آن كسانى كه هميشه از ميوه هاى اين درخت تناول و استفاده مى كنند، و هم اکنون دوازدهمين از اولاد فاطمه كه حجه اللّه و بقيه اللّه است، وجود اقدس اعلى حضرت بقية اللّه الاعظم حجه بن الحسن العسكرى(عج) است که وجودشان برکت و میوه ی شجره ی نبوت و امامت است و خوشا به حال کسانی که از این میوه استفاده می کنند.

2. در اصول كافى مجلد 2 صفحه 303 حديث 1159، آمده است و در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 310 حديث شماره 1، آمده است:

محمّدبن يعقوب، عدة من اصحابنا، عن احمدبن محمّد، عن على بن شعيب، عن ابيه، عن عمروبن حريث، قال سئلت ابا عبداللّه(علیه السلام) عن قول اللّه: «كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ». قال: فقال رسول اللّه(صلی الله علیه و آله): انا اصلها و اميرالمؤمنين فرعها و الأمة من ذريتهما اغصانها و علم الأئمة ثمرتها و شيعتهم المؤمنون ورقها هل فى هذا فضل؟ قال: قلت: لا واللّه، قال: واللّه، ان المؤمن ليولد فتورق ورقة فيها و ان المؤمن ليموت فتسقط ورقة منها.

عمروبن حريث مى گويد: قول خداوند متعال را: «مانند درخت پاكى كه ريشه اش برجا و شاخه اش سر بر آسمان كشيده» از امام صادق(علیه السلام) پرسيدم، حضرت فرمودند: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) اصل و ريشه آن درخت است و اميرالمؤمنين(علیه السلام)فرع و تنه آن و امامانِ از نسل آن ها شاخه هاى آن و علم امامان ميوه آن و شيعيان مؤمن ايشان برگ هاى آن است، آيا در

ص: 184

آن درخت، چيز زياد ديگرى هست؟ (فضل دیگری می ماندکه نباشد؟) عرض كردم: نه به خدا، حضرت(علیه السلام) فرمودند: به خدا كه چون مؤمنى متولد شود، برگى در آن درخت پيدا مى شود و چون مؤمنى مى ميرد، برگى از آن درخت مى افتد.

3. در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 310 حديث شماره 2، آمده است:

محمّدبن الحسن الصفار، عن الحسن بن موسى الخشاب، عن عمروبن عثمان، عن محمّدبن غدافر، عن ابى حمزة الثمالى، عن ابى جعفر(علیه السلام) قال: سئلته عن قول اللّه تبارك و تعالى: «كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذنِ رَبِّها» قال رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) انا اصلها واميرالمؤمنين(علیه السلام) فرعها و الائمة اغصانها و علمنا ثمرها و شيعتنا ورقها. يا اباحمزة، هل ترى فى هذا فضلا؟ قال: لا فقال: يا اباحمزة، واللّه ان المولود ليولد من شيعتنا فتورق ورقة منها و ان المؤمن ليموت فتسقط ورقة منها.

4. در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 310 حديث شماره 3، آمده است:

عنه، عن يعقوب بن يزيد، عن الحسن بن محبوب، عن الاحول، عن سلام بن المستنير، قال سئلت اباجعفر عليه السلام عن قول اللّه تبارك و تعالى: «كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ

تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذنِ رَبِّها» قال: قال رسول اللّه : اصل الشجرة من بنى هاشم و فرعها على(علیه السلام) و غصن الشجرة فاطمة(علیها السلام) و اغصانها الأئمة(علیهم السلام) و ورقها الشيعة و ان الرجل منهم ليموت فتسقط ورقة و ان المولود منهم ليولد فتورق ورقة قال: قلت له: جعلت فداك، قوله:« تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذنِ رَبِّها» قال: هو ما يخرج من الامام من الحلال و الحرام فى كل سنته الى شيعته.

5. در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 310 حديث شماره 4، آمده است:

و عنه عن احمدبن محمّد، عن الحسن بن سعيد، عن المفضل بن صالح، عن محمّد الحلبى، عن ابى عبداللّه(علیه السلام) فى قول اللّه تبارك و تعالى: «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ» قال: النبى و الأئمة هم الاصل الثابت و الفرع الولاية لمن دخل فيها.

6. در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 311 حديث شماره 5، آمده است:

ابن بابويه قال: حدثنا محمّدبن ابراهيم بن اسحاقw، قال: حدثنا عبدالعزيزبن يحيى، قال: حدثنا عبداللّه بن محمّدبن الضبى، قال: حدثنا محمّدبن هلال، قال: حدثنا نائل بن بخيج، قال: حدثنا عمروبن شمر عن جابر الجعفى، قال: سئلت اباجعفر(علیه السلام) عن قول اللّه عزّوجلّ: «طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذنِ رَبِّها» قال: اما الشجرة فرسول اللّه(صلی الله علیه و آله) و فرعهاعلى(علیه السلام) و غصن الشجرة فاطمة بنت رسول اللّه(علیها السلام) و ثمرها اولادها(علیهم السلام) و ورقها شيعتنا، ثم قال(علیه السلام): ان المؤمن من شيعتنا ليموت فتسقط من الشجرة ورقة و ان المولود من شيعتنا ليولد فتورق الشجرة ورقة.

7. در تفسير برهان مجلد 2 صفحه 311 حديث شماره 6، آمده است:

ص: 185

عنه قال حدثنا جماعة من اصحابنا، قالوا: حدثنا محمّدبن همام، قال: حدثنا جعفربن محمّدبن مالك الفزارى، قال: حدثنى جعفربن اسماعيل الهاشمى، قال: سمعت خالى محمّدبن على يرويه، عن عبدالرحمن بن حماد، عن عمربن صالح بن السابرى قال: سئلت اباعبداللّه(علیه السلام) عن هذه الاية: «أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ» قال: اصلها رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) و فرعها اميرالمؤمنين(علیه السلام) و الحسن و الحسينC ثمرها وتسعة من ولد الحسين اغصانها و الشيعة ورقها. واللّه، ان الرجل منهم ليموت فتسقط ورقة من تلك الشجرة. قلت قوله تعالى: «تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذنِ رَبِّها» قال: ما يخرج من علم الامام اليكم فى كل سنة من حج و عمرة.

8. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 407 حدیث 429 آمده است:

أَخْبَرَنَا أَبُو الْقَاسِمِ الْقُرَشِيُّ وَ كَتَبَهُ لِي بِخَطِّهِ، قَالَ: أَخْبَرَنَا عَلِيُّ بْنُ بُنْدَارَ، قَالَ: حَدَّثَنِي أَبُو بَكْرٍ الرَّازِيُ قَالَ: حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي يَعْقُوبَ قَالَ: حَدَّثَنِي إِبْرَاهِيمُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنِي عَبْدُ الرَّزَّاقِ قَالَ: حَدَّثَنِي أَبِي [قَالَ:] حَدَّثَنِي مِينَا مَوْلَى عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ قَالَ: قَالَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ يَا مِينَا أَ لَا أُحَدِّثُكَ حَدِيثاً- قَبْلَ أَنْ تُشَابَ الْأَحَادِيثُ بِالْأَبَاطِيلِ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) يَقُولُ: أَنَا شَجَرَةٌ وَ فَاطِمَةُ فَرْعُهَا وَ عَلِيٌّ لِقَاحُهَا، وَ حَسَنٌ وَ حُسَيْنٌ ثَمَرُهَا، وَ مُحِبُّوهُمْ مِنْ أُمَّتِي وَرَقُهَا ثُمَّ قَالَ: هُمْ فِي جَنَّةِ عَدْنٍ وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِ

مينا غلام عبد الرّحمان بن عوف نقل مى كند، عبد الرحمن به من گفت: اى مينا! آيا مى خواهى حديثى برايت نقل كنم كه حقّ را از باطل بازشناسى. سپس به من رو كرد و گفت: از رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله) در توضيح و تفسير آيه كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ ... شنيدم فرمود: من درخت و شجره در اين آيه شريفه هستم. فاطمه فرع آن شجره است. و على لقاح و باروركننده درخت است. حسن و حسينC ميوه هاى آن هستند، محبان و شيعيان ما برگ هاى سبز اين درخت هستند، سوگند به خدايى كه مرا مبعوث كرد شيعيان ما در بهشت رضوان مأوا خواهند گرفت.

9. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحات 407 و 408 حدیث 430 آمده است:

حَدَّثَنِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الدِّينَوَرِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ صِقْلَابٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْفَيْضِ بْنِ مُحَمَّدٍ بِدِمَشْقَ قَالَ: حَدَّثَنَا مُؤَمِّلُ بْنُ يَهَابَ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، عَنْ أَبِيهِ عَنْ مِينَا مَوْلَى عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: سَمِعْتُ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ عَوْفٍ يَقُولُ خُذُوا مِنِّي حَدِيثاً قَبْلَ أَنْ تُشَابَ الْأَحَادِيثُبِالْأَبَاطِيلِ، سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ: أَنَا الشَّجَرَةُ وَ فَاطِمَةُ فَرْعُهَا، وَ عَلِيٌّ لِقَاحُهَا وَ حَسَنٌ وَ حُسَيْنٌ ثَمَرُهَا، وَ شِيعَتُنَا وَرَقُهَا، وَ أَصْلُ الشَّجَرَةِ فِي جَنَّةِ عَدْنٍ وَ سَائِرُ ذَلِكَ فِي سَائِرِ الْجَنَّةِ.

از روات ديگرى از قول مينا، غلام عبد الرّحمان بن عوف چنين روايت شد كه عبد الرّحمان بن عوف به غلامش مينا گفت: از مصطفى صلى اللَّه عليه و آله شنيدم فرمود: من آن شجره ام كه در

ص: 186

آيه كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ ... ذكر شده است و فاطمه فرع و تنه آن شجره است، دو فرزندم حسن و حسين عليه السلام ميوه هاى آن هستند، شيعيان ما برگ هاى آن درخت هستند. اصل و ريشه درخت در بهشت عدن است و ساير قسمت هاى درخت در ساير بهشت هاست.

10. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 408 حدیث 431 آمده است:

أَخْبَرَنَا أَبُو عُثْمَانَ الْحِيرِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ مَنْصُورٍ النُّوشَرِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ أَحْمَدُ بْنُ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ الْبَلْخِيُ قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبَّادٍ بِصَنْعَاءِ الْيَمَنِ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، قَالَ: أَخْبَرَنِي أَبِي عَنْ مِينَا مَوْلَى عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ قَالَ: حَدَّثَنِي مَوْلَايَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَوْفٍ بِحَدِيثٍ [وَ] ذَكَرَ أَنَّهُ سَمِعَ مِنَ النَّبِيِّ(صلی الله علیه و آله)، سَمِعْتُهُ يَقُولُ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) يَقُولُ أَنَا شَجَرَةٌ وَ عَلِيٌّ الْقَلْبُ وَ فَاطِمَةُ اللِّقَاحُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ الثَّمَرُ، وَ شِيعَتُنَا الْوَرَقُ، وَ حَيْثُ يَنْبُتُ الشَّجَرُ تَسَاقَطُ وَرَقُهَا ثُمَّ قَالَ: فِي جَنَّةِ عَدْنٍ وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِّ.

11. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 409 حدیث 432 آمده است:

حدثنيه عاليا الحاكم أبو عبد الله الحافظ قال: حدثنا أبوبكر [محمد بن حيويه] بن المؤمل النحوي بهمدان قال: حدثنا إسحاق بن إبراهيم الدبري ب «صنعاء» به.[و ساق الحديث] كلفظ الدينوري سواء.

12. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 313 حدیث 433 آمده است:

أَخْبَرَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ: أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ قَالَ: أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْقَاسِمِ قَالَ: حَدَّثَنَا قَاسِمُ بْنُ هِشَامٍ قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ أَبَانٍ، عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي الْأَسْوَدِ، عَنْ زِيَادِ بْنِ الْمُنْذِرِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ قَالَ مَثَلُنَا أَهْلَ الْبَيْتِ كَمَثَلِ شَجَرَةٍ قَائِمَةٍ عَلَى سَاقِ، مَنْ تَعَلَّقَ بِغُصْنٍ مِنْ أَغْصَانِهَا كَانَ مِنْ أَهْلِهَا. قُلْتُ: مَنِ السَّاقُ قَالَ عَلِيٌّ.

زياد بن منذر نقل كرد از ابى جعفر(علیه السلام) شنيدم فرمود: مثل ما اهل بيت مثل درختى است كه بر ساق و پايه اى استوار باشد، هر كسى به شاخه اى از شاخه هاى اين درخت آويزان شود. جزء و اهل آن مجموعه خواهد شد. پرسيدم: يا ابن رسول اللَّه! ساق و پايه آن كيست؟ فرمود: پايه آن على بن ابى طالب(علیه السلام) است.

ص: 187

السماء: صدق عبدي، افرشوا له في القبره من الجنة، و البسوه من ثياب الجنة، افتحوا له في قبره بابا الي الجنة حتى يأتينا و ما عندنا خير له، ثم يقولان له: نم نومة، لا حلم فيها... و هو قول الله يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا قال عند موته وَ فِي الْآخِرَةِ قال فی قبره.

ابابصیر از امام صادق روایت می-کند که آن حضرت فرمودند: زمانی که شخص مؤمن از دنیا می رود (می میرد) هنگامی که (جنازه) او را از منزلش خارج می کنند ملائکه از خداوند برای او طلب رحمت کرده و تا قبرش او را تشییع می کنند. (زمانی که او را در قبر می گذارند) زمین به او می گوید: مرحبا و اهلاً و سهلاً (خوش آمدی قسم به خداوند که تو از بهترین ها هستی که در من قرار می گیری زمین برای او فراخ می شود و دو ملک نکیر و منکر به حضورش می رسند در این هنگام روحش به او ملحق می گردد او در قبر برخاسته و می نشیند تا به سؤالات (نکیر و منکر) جواب دهد. از او سؤال می کنند (من ربک) پروردگار تو کیست؟او جواب می دهد: الله رب من است. از او سؤال می کندد من نبیک او جواب می دهد (حضرت) محمد نبی من است (محمدرسولی) از او سرال می کنند من دینک دین تو چیست؟ جواب می دهد: اسلام دین من است (الاسلام دینی) از او سؤال می شود من امامک امام تو کیست؟ او جواب می دهد علیّ امامی (حضرت) علی(علیه السلام) امام من است. در این هنگام از آسمان ندا داده می شود: بنده ی من راست می گوید (صدق عبدی افرشوا له فی القبر) قبرش را به بهشت متصل کنید و لباس بهشتی بر او بپوشانید و دربی از بهشت بر قبرش بگشایند تا به سوی ما آید و به آنچه از خیر نزد ماست نایل آید. سپس به او گفته می شود نم نومة لا حلم فیها بیارم به آرامیدنی که هیچ مشقت و سختی در آن نیست و این همان کلام خداوند است: الله يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا حضرت فرمودند: این در این موت و مرگ است. وَ فِي الْآخِرَةِ فرمودند: در قبرش می باشد.

3. علامه مجلسی در زادالمعاد صفحه 650 به بعد و محدث قمی در مفاتیح الجنان در باب تلقینات میت آورده اند که میت را چنین تلقین دهند:

هَلْ أَنْتَ عَلَى الْعَهْدِ الَّذِي فَارَقْتَنَا عَلَيْهِ مِنْ شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ سَيِّدُ النَّبِيِّينَ وَ خَاتَمُ الْمُرْسَلِينَ وَ أَنَّ عَلِيّاً أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ إِمَامٌ افْتَرَضَ اللَّهُ طَاعَتَهُ عَلَى الْعَالَمِينَ وَ أَنَّ الْحَسَنَ، وَ الْحُسَيْنَ، وَ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ، وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ، وَ جَعْفَرَ

ص: 189

بْنَ مُحَمَّدٍ، وَ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ وَ عَلِيَّ بْنَ مُوسَى وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ وَ عَلِيَّ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ وَ الْقَائِمَ الْحُجَّةَ الْمَهْدِيَّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَئِمَّةُ الْمُؤْمِنِينَ وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَى الْخَلْقِ أَجْمَعِينَ وَ أَئِمَّتُكَ أَئِمَّةُ هُدًى أَبْرَارٌ يَا فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ إِذَا أَتَاكَ الْمَلَكَانِ الْمُقَرَّبَانِ رَسُولَيْنِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ سَأَلَاكَ عَنْ رَبِّكَ وَ عَنْ نَبِيِّكَ وَ عَنْ دِينِكَ وَ عَنْ كِتَابِكَ وَ عَنْ قِبْلَتِكَ وَ عَنْ أَئِمَّتِكَ فَلَا تَخَفْ وَ لَا تَحْزَنْ وَ قُلْ فِي جَوَابِهِمَا اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ رَبِّي وَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ نَبِيِّي، وَ الْإِسْلَامُ دِينِي، وَ الْقُرْآنُ كِتَابِي وَ الْكَعْبَةُ قِبْلَتِي وَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ إِمَامِي، وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ إِمَامِي وَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ الشَّهِيدُ بِكَرْبَلَاءَ إِمَامِي وَ عَلِيٌّ زَيْنُ الْعَابِدِينَ إِمَامِي وَ مُحَمَّدٌ بَاقِرُ عِلْمِ النَّبِيِّينَ إِمَامِي وَ جَعْفَرٌ الصَّادِقُ إِمَامِي وَ مُوسَى الْكَاظِمُ إِمَامِي وَ عَلِيٌّ الرِّضَا إِمَامِي وَ مُحَمَّدٌ الْجَوَادُ إِمَامِي وَ عَلِيٌّ الْهَادِي إِمَامِي وَ الْحَسَنُ الْعَسْكَرِيُّ إِمَامِي وَ الْحُجَّةُ الْمُنْتَظَرُ إِمَامِي هَؤُلَاءِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ أَئِمَّتِي وَ سَادَتِي وَ قَادَتِي وَ شُفَعَائِي بِهِمْ أَتَوَلَّى وَ مِنْ أَعْدَائِهِمْ أَتَبَرَّأُ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَة.

پس از این که این تلقینات داده شد تلقین کننده باز می گوید:

ثَبَّتَكَ اللَّهُ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ، هَدَاكَ اللَّهُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ، عَرَّفَ اللَّهُ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ أَوْلِيَائِكَ، فِي مُسْتَقَرٍّ مِنْ رَحْمَتِهِ.

از این تلقین و احادیث دیگر می فهمیم که قول ثابت که خداوند می فرمایند: يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ يُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمينَ وَ يَفْعَلُ اللَّهُ ما يَشاءُ ایمان خالص است که خداوند در روح و قلب و نفس مؤمنین ثبت می کند و آن قول ثابت الله ربی محمد نبی و الاسلام دینی و القرآن کتابی و الکعبة قبلتی و امیرالمؤمنین و امام مجتبی و سیدالشهدا و زین العابدین و باقرالعلوم و جعفر الصادق و موسی الکاظم و علی الرضا و محمد الجواد و علی الهادی و الحسن العسکری و الحجة القائم الحجة بن الحسن العسکری(علیهم السلام) ائمتی و سادتی و قادتی و شفعائی که در دنیا من آن ها را دوست می داشتم و ائمه ی من بودند و در آخرت نیز چنین هستند. این همان قول ثابت است که خداوند در روح و قلوب ثبت می کند.

ص: 190

قسم به خداوند این نعیم غذا و آب (خوردنی و آشامیدنی) نیست بلکه این نعمت ولایت ما اهل بیت است.

2. همچنین در مجمع البیان مجلد 6 صفحه 314 آمده است:

نحن والله نعمة الله التی انعمها علی عباده و بنا یفوز من فاز

به خدا سوگند ما (اهل بیت) نعمت الهی هستیم که خداوند به بندگان خود انعام کرده است و به وسیله ی ما مردم رستگار می شوند.

به هر حال زمان رسول خدا آن ها که در مقابل رسول خدا(صلی الله علیه و آله) ایستادند از قریش و یهودیان و ... کافران و منافقان این ها کفران نعمت کردند و پس از رسول خدا آن هایی که به وصیت آن حضرت عمل نکردند در مقابل حضرت امیرالمؤمنین به جنگ ایستادند این ها نیز کفران نعمت کرده اند و هر کسی که در زمان هر کدام از ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) از این نعمت الهی استفاده نکردند کفران نعمت کرده اند و هرکس در حال حاضر نعمت وجودی حضرت بقیة الله الاعظم را منکر شود و قدر نداند یا تبدیل کند و از این نعمت الهی استفاده نکند او نعمت خداوند را کفران کرده است که فرموده اند: من انکر خروج المهدی فقد کفر بما نزل علی محمد(1)

هرکس منکر شود قیام و انقلاب حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را او کافر شده است به آنچه به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نازل شده است. (یعنی قرآن را منکر شده است زیرا بیش از پانصد آیه درباره ی آن حضرت داریم.)

این کفر همان الذین بدّلوا نعمت الله کفراً می باشد.

3. در تفسیر برهان مجلد2 صفحه378 آمده است:

امام صادق(علیه السلام) فرمودند زمانی که آیه 55 سوره مائده إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُون نازل شد عده ای از اصحاب در مسجدالنبی اجتماع کردند. بعضی گفتند اگر ما به این آیه منکر شویم بقیه ی آیات را نیز منکر شده ایم. اگر ایمان بیاوریم سبب ذلت ما می شود زیرا ذلت امامت و رهبریت حضرت امیرالمؤمنین را پذیرفته ایم. آن ها گفتند: (حضرت)محمد فرد صادقی است ما ولایت او را می پذیریم اما از(حضرت) علی(علیه السلام)

ص: 192

اطاعت نمی کنیم که آیه 83 از سوره نحل نازل شد: يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَها وَ أَكْثَرُهُمُ الْكافِرُون یعنی نعمت خداوند را بشناسید و باز آن را منکر شوند و بیشترشان کافرانند.

حضرت فرمودند: یعنی ولایت حضرت علی بن ابی طالب این ها ولایت حضرت امیرالمؤمنین را منکر شدند. پس وجود همه ی ائمه نعمت الله است و هم اکنون بالاترین نعمت ها نعمت ولایت حضرت بقیةالله الاعظم است.

4. در مناقب آل ابی طالب ابن شهرآشوب مجلد4 صفحه 284 الامام مهدی فی القرآن و السنة صفحه 206 حدیث 387 و بحارالانوار مجلد 24 صفحه 51 باب 29 حدیث 4 آمده است:

الصَّادِقُ وَ الْبَاقِرُ(علیه السلام) فِي قَوْلِهِ تَعَالَى أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً نِعْمَةُ اللَّهِ رَسُولُهُ إِذْ يُخْبِرُ أَمَتَهُ بِمَنْ يُرْشِدُهُمْ مِنَ الْأَئِمَّةِ فَأَحَلُّوهُمْ دَارَ الْبَوَارِ ذَلِكَ مَعْنَى قَوْلِ النَّبِيِّ(صلی الله علیه و آله) لَا تَرْجِعُنَّ بَعْدِي كُفَّاراً يَضْرِبُ بَعْضُكُمْ رِقَابَ بَعْض.

5. در مجمع البیان مجلد 6 صفحه 314، آیات الولایة صفحه 193 حدیث 3، تفسیر علی بن ابراهیم قمی صفحه 346 آمده است:

و روی عن الصادق انه قال: نحن والله نعمة الله التی انعمها علی عباده و بنا یفوز من فاز

از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که حضرت فرمودند: به خدا ما هستیم نعمت الله نعمت خداوند که خداوند به بندگان خود انعام فرموده است و مردم به وسیله ی ما رستگار می گردند.

6. در اصول کافی مجلد 1 صفحه 217، آیات الولایة صفحه 192 حدیث 1، تفسیر شریف لاهیجی مجلد 2 صفحه 640 آمده است:

عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) مَا بَالُ أَقْوَامٍ غَيَّرُوا سُنَّةَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ عَدَلُوا عَنْ وَصِيِّهِ لَا يَتَخَوَّفُونَ أَنْ يَنْزِلَ بِهِمُ الْعَذَابُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ- أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ جَهَنَّمَ (1) ثُمَّ قَالَ نَحْنُ النِّعْمَةُ الَّتِي أَنْعَمَ اللَّهُ بِهَا عَلَى عِبَادِهِ وَ بِنَا يَفُوزُ مَنْ فَازَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.

اصبغ بن نباته می گوید که حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: چرا عده ای از مردم سنت رسول الله(صلی الله علیه و آله) را تغییر داده و از وصیت آن حضرت عدول می کنند؟ وآیا شما نگران آن نیستید که عذاب الهی بر آنان نازل شود. سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمودند: مگر ندیدی آن کسانی را که نعمت خداوند را تغییر دادند و قوم خود را به سرای هلاکت

ص: 193

درآوردند. سپس فرمودند: ماییم آن نعمت خداوندی که عباد را به آن انعام کرده اند و رستگاری یابند به سبب ما و آن ها که این نعمت را کفران کردند و وارد جهنم می شوند.

7. اصول کافی مجلد 1 صفحه 217 حدیث 4 و آیات الولایة صفحه 192 حدیث 2 آمده است:

عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً الْآيَةَ قَالَ عَنَى بِهَا قُرَيْشاً قَاطِبَةً الَّذِينَ عَادَوْا رَسُولَ اللَّهِ ص وَ نَصَبُوا لَهُ الْحَرْبَ وَ جَحَدُوا وَصِيَّةَ وَصِيِّهِ.

عبدالرحمن بن کثیر می گوید: از حضرت امام صادق(علیه السلام) درباره ی این آیه که فرمودند آیا ندیدی آن کسانی را که نعمت خداوند را تغییر دادند و قوم خود را به سرای هلاکت درآوردند سؤال کردند (که این نعمت خداوند چیست؟) حضرت فرمودند: مقصود رسول خدا است که وقتی حضرت مبعوث به امر رسالت شدند قاطبه ی قریش به دشمنی با ایشان برخاستند و وقتی آن حضرت وصیت درباره ی وصیتش کردند (وصیت آن حضرت را انکار کرده) و با وصی آن حضرت از در جنگ درآمدند. (آن ها جنگ های جمل و نهروان و صفین را به راه انداختند و نعمت امامت و ولایت را کفران نمودند و هم اکنون نیز این کفران درباره ی حضرت بقیة الله الاعظم ادامه دارد.

خداوندا تو را سوگند می دهیم به عظمت و شکوه و جلالت ما را از کافران به وجود حضرت بقیة الله الاعظم قرار مده.

8. در تفسیر اطیب البیان تألیف آیة الله طیب اصفهانی مجلد 7 صفحه 387 آمده است:

دشمنان اهل بیت خاصّه بنی امیه و بنی مغیره نسبت به نعمت الهی یعنی ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) و ائمه ی اطهار کفران کردند و راه کفر و گمراهی را پیش گرفتند.

9. تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 229 حدیث 24، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 316 و بحار مجلد 7 صفحه 102 آمده است:عن الأصبغ بن نباتة قال: قال أمير المؤمنين في قول الله أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً قال: قال: نحن نعمة الله التي أنعم الله بها على العباد.

حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) در ذیل این آیه فرمودند: ما (امامان) نعمت الهی هستیم که خداوند انعام فرموده ما را بر بندگانش.

ص: 194

10. تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 246 حدیث 22 آمده است:

عن عمرو بن سعيد قال سألت أبا عبدالله(علیه السلام) عن قول الله: الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً- وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ قال: فقال: ما تقولون في ذلك فقال: نقول: هما الأفجران- من قريش بنو أمية و بنو المغيرة، فقال: بلى هي قريش قاطبة، إن الله خاطب نبيه فقال: إني قد فضلت قريشا على العرب، و أتممت عليهم نعمتي، و بعثت إليهم رسولا فبدلوا نعمتي، و كذبوا رسولي.

11. در تفسیر شریف لاهیجی صفحه 640 آمده است:

قاضی بیضاوی (از علمای اهل سنت) از حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و از عمر خلیفه ثانی نقل می کند که این مبدّلین (نعمت های الهی) دو قبیله از قریش فاجرند از همه یکی بنی مغیره و دیگری بنی امیه اما بنومغیره شرّ ایشان در روز بدر کفایت شد و اما بنوامیه تا حال از عمر و مال متمتع اند سبحان الله با وجود این نوع نقل ها بنوامیه را خلیفه رسول خدا می دانند و گفته و کرده ی ایشان را مستحسن می شمارند هرچه قتل سیدالشهدا باشد.

پروردگارا ما در زمان امامت و زعامت حضرت بقیة الله الاعظم زندگی می کنیم شخصیتی که شما در قرآن از ایشان نعمت ظاهر و هم نعمت باطن یاد می کنید و وجود اقدس او را برای ما ارزانی داشتید. خداوندا به ما توفیق بده تا نعمت وجود آن حضرت را شاکر باشیم و کفران نعمت نکنیم که لئن شکرتم لازیدنکم و إن کفرتم أنّ عذابی لشدید.

12. تفسیر علی بن ابراهیم قمی مجلد 1 صفحه 371 آمده است:

حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً قَالَ نَزَلَتْ فِي الْأَفْجَرَيْنِ مِنْ قُرَيْشٍ وَ مِنْ بَنِي أُمَيَّةَ وَ بَنِي الْمُغِيرَةِ فَأَمَّا بَنُو الْمُغِيرَةِ فَقَطَعَ اللَّهُ دَابِرَهُمْ يَوْمَ بَدْرٍ، وَ أَمَّا بَنُو أُمَيَّةَ فَمُتِّعُوا إِلَى حِينٍ- ثُمَّ قَالَ وَ نَحْنُ وَ اللَّهِ نِعْمَةُ اللَّهِ الَّتِي أَنْعَمَ بِهَا عَلَى عِبَادِهِ- وَ بِنَا يَفُوزُ مَنْ فَازَ ثُمَّ قَالَ لَهُمْ تَمَتَّعُوا فَإِنَّ مَصِيرَكُمْ إِلَى النَّار

ص: 195

نوح گفت: خداوندا، فرزند من از اهل بیت من است و وعده ی تو حتمی است و تو حاکم ترین حاکمین هستی. خداوند در خواب به نوح می فرماید: ای نوح، او هرگز از اهل تو نیست زیرا او را عملی بسیار ناشایسته است. (او عمل صالح ندارد)

در این آیات دقت کنید. خداوند فرزند نوح را از اهل او نمی داند و می فرمایند او از اهل بیت تو نیست چرا برای این که او عمل صالح ندارد و عمل او برخلاف هدف نوح است که همان هدف خداوند می باشد.

پس ما اگر بخواهیم با انبیا باشیم و یا با رسول خدا و ابراهیم خلیل و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و امام زمان باشیم اولین قدم داشتن عمل صالح است. اولین قدم پیروی از آن ها می باشد. اولین قدم سنخیت پیدا کردن با آن ها به وسیله ی عمل است.

در آیه 36 سوره ابراهیم نیز اگر دقت کنید ابتدا خداوند گمراهی مردم به وسیله ی بت ها را مطرح می فرمایند که این بت ها گمراه کننده ی ناس هستند و سپس می فرمایند: پس هرکس از من تبعیت کند و پیروی نماید (منی) او از من است. پس هرکس اگر در راه و پیروی از پیامبران و حضرت خاتم الانبیاء و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و امام زمان باشد از آن ها است و اگر غیر این باشد از آن ها نیست.

1. در تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 231، آمده است:

فى تفسير العياشى عن ابى عبيده عن ابى عبداللّه(علیه السلام) قال: من احبنا فهو منا اهل البيت فقلت: جعلت فداك منكم؟ قال: منا واللّه، اما سمعت قول اللّه و هو قول ابراهيم(علیه السلام) : «فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنِّهُ مِنِّي».

از ابى عبيده از امام صادق(علیه السلام) روايت شده كه فرمود: هر كه ما را دوست بدارد، او از ما اهل بيت(علیهم السلام) است. پرسيدم: فدايت شوم، آيا از شما است؟ فرمود: به خدا قسم از ما است، مگر كلام خداى را نشنيده اى كه از ابراهيم(علیه السلام) حكايت مى كند كه فرمود: «فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنِّهُ مِنِّي»، هر كس از من تبعيت كند او از من است.

2. در تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 231، آمده است:

و فى العياشى ايضا عن محمّد الحلبى عن ابى عبداللّه(علیه

السلام) قال: مَن اتقى اللّه منكم و اصلح فهو منا اهل البيت قال: منكم اهل البيت. قال: منا اهل البيت ؟ قال فيها ابراهيم: «فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنِّهُ مِنِّي». قال عمروبنيزيد:

ص: 197

قلت له: مِن آل محمّد(صلی الله علیه و آله)؟ قال: اى واللّه من آل محمّد(صلی الله علیه و آله)، اى واللّه من انفسهم، اما تسمع قول اللّه تعالى: «إِنَّ أَوْلى النّاسِ بِإِبْراهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ» و قول ابراهيم(علیه السلام): «فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنِّهُ مِنِّي».

از محمّد حلبى از امام صادق(علیه السلام) روايت شده كه فرمود: هر كدام از شما از خدا بترسد و عمل صالح انجام دهد او از ما اهل بيت است، راوى پرسيد: از شما اهل بيت است؟ فرمود: آرى، از ما اهل بيت است كه ابراهيم(علیه السلام) در اين باره فرموده است: «فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنِّهُ مِنِّي». عمربن يزيد پرسيد: آيا چنين كسى از آل محمّد(صلی الله علیه و آله) است؟ فرمود: آرى به خدا سوگند از آل محمّد(صلی الله علیه و آله) است، آرى به خدا قسم از خود آل محمّد(صلی الله علیه و آله) است، مگر نشنيده اى كلام خدا را كه فرموده: «إِنَّ أَوْلى النّاسِ بِإِبْراهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ»، نزديك ترين مردم به ابراهيم آن ها هستند كه وى را متابعت مى كنند.

3. در تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 231، آمده است:

عن مالك بن عطيه، عن ابى حمزه قال: دخل سعدبن عبدالملك و كان ابوجعفر(علیه السلام) سميه الخير و هو من ولد عبدالعزيزبن مروان على ابن ابى جعفر(علیه السلام) فبينا ينشج كما ينشج السناء قال: فقال له ابوجعفر(علیه السلام) : ما يبكيك يا سعد؟ قال: و كيف لا ابكى و انا من الشجرة الملعونة فى القرآن، فقال له: لست منهم، انت اموى منا اهل البيت، اما سمعت قول اللّه عزوجل يحكى عن ابراهيم: «فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنِّهُ مِنِّي».

مالك بن عطيه از ابى حمزه نقل مى كند كه گفت سعدبن عبدالملك كه امام باقر(علیه السلام) وى را سعد الخير مى ناميد و از فرزندان عبدالعزيزبن مروان بود، به محضر امام باقر(علیه السلام) شرفياب شد در حالى كه مانند زنان گريه مى كرد. امام(علیه السلام) به او فرمود: چه چيز باعث گريه كردن تو شده؟ گفت: چگونه نگريم حال آن كه من از شجره ملعونه كه در قرآن عنوان شده، مى باشم. حضرت فرمودند: تو از آن ها نيستى، تو اموى هستى كه از اهل بيت مى باشى. آيا كلام خدا را كه از ابراهيم(علیه السلام) حكايت مى كند نشنيده اى كه: «فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنِّهُ مِنِّي».پسر نوح لیس من اهلک می شود چون در طریق نوح نیست و دارای عمل صالح نمی باشد اما سلمان فارسی که او را به بردگی گرفته بودند و به مدینه آوردند سلمان منّا اهل البیت می شود.

1. در بحار الانوار مجلد 22 صفحه 326 به نقل از عیون الاخبار الرضا صفحه 224 آورده است:

بِإِسْنَادِ التَّمِيمِيِّ عَنِ الرِّضَا عَنْ عَلِيٍّ(علیه السلام) قَالَ قَالَ النَّبِيُّ(صلی الله علیه و آله) سَلْمَانُ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ.

ص: 198

حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) از سلمان فارسی روایت می کند که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند سلمان از اهل بیت من است.

2. در بحارالانوار مجلد 22 صفحه 327 و امالی شیخ طوسی صفحه 83 آمده است:

قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ(علیه السلام) مَا أَكْثَرَ مَا أَسْمَعُ مِنْكَ سَيِّدِي ذِكْرَ سَلْمَانَ الْفَارِسِيِّ فَقَالَ لَا تَقُلْ سَلْمَانَ الْفَارِسِيَّ وَ لَكِنْ قُلْ سَلْمَانَ الْمُحَمَّدِيَ أَ تَدْرِي مَا كَثْرَةُ ذِكْرِي لَهُ قُلْتُ لَا قَالَ لِثَلَاثِ خِلَالٍ إِحْدَاهَا إِيثَارُهُ هَوَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) عَلَى هَوَى نَفْسِهِ وَ الثَّانِيَةُ حُبُّهُ الْفُقَرَاءَ وَ اخْتِيَارُهُ إِيَّاهُمْ عَلَى أَهْلِ الثَّرْوَةِ وَ الْعُدَدِ وَ الثَّالِثَةُ حُبُّهُ لِلْعِلْمِ وَ الْعُلَمَاءِ إِنَّ سَلْمَانَ كَانَ عَبْداً صَالِحاً حَنِيفاً مُسْلِماً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ.

3- قیل للامام الصادق: طوبی لک انت بن رسول الله و ابنُ علی بن ابی طالب الصلوة و السلام قال الصادق لولایتی لعلی بن ابی طالب علیه الصلوة و السلام افضل من ولادتی منه.

شخصی به حضرت امام صادق(علیه السلام) گفت: خوشا به حال شما که فرزند رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و فرزند حضرت علی(علیه السلام) هستید. حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: ولایت و دوستی من نسبت به حضرت علی افضل است بر ولادت من که فرزند امیرالمؤمنین(علیه السلام) هستم.

یعنی ولایت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بر مؤمنین از ولایت خود مؤمنین بر خودشان بیشتر است. (بدن رسول خدا برای مؤمنین اولی به بدن آن ها و نفس رسول خدا(صلی الله علیه و آله) اولی بر نفس خودشان است.)

هر انسانی خودش بر خودش ولایت و دوستی دارد. هرکس خودش را هم می خواهد و در محدوده ای تحت اختیار خودش می باشد و خودش را از خطرات حفظ می کند اما پیامبر گرامی اولی بر مسلمین است از خودشان یعنی مطابق قوانین ولایت تکوینی پیامبر خدا ولایتش بر مسلمین بیشتر از خودشان است. پیامبر هم اولی به تصرف است بر مردم هم اولی بالنفس و پیامبر مسلمین را از خودشان بیشتر دوست می دارد و مسلمان واقعی کسی است که پیامبر را از خودش بیشتر دوست بدارد. لذا در غدیر خم رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به مسلمین فرمودند: ألستُ اولی بکم من انفسکم؟ قالوا بلی.

آیا من اولی به تصرف شما نیستم من اولی با نفس شما از خود شما نیستم؟ آیا من از خود شما به خود شما مقدم نیستم؟ همه گفتند: یا رسول الله شما بر ما ولایت دارید. معنی آن این است که اگر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: بمیرید باید بمیرند. هرچه می فرمایند باید با جان خود بپذیرند. آن گاه رسول خدا دست حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) را بلند کرده و فرمودند: من کنت مولاه فهذا علیٌ مولاه

از این پس هرکس را که من به او ولایت دارم حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) بر او ولایت دارد. همان طور که من در هستی بر شما حکومت دارم از این پس حضرت علی(علیهالسلام) بر شما حکومت دارد؛ یعنی از این پس خواسته ی حضرت امیرالمؤمنین مقدم است بر خواسته ی خودتان. خواسته ی حضرت علی(علیه السلام) حاکم است بر خواسته ی شما. وجود شما در قبضه ی حضرت علی است... کسی که ولایت کسی را بپذیرد مانند پذیرش غلامی در مقابل آقا می باشد. پس مؤمن کامل الایمان کسی است که ایمان به ولایت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) دانسته باشد و در حال حاضر امام زمان را مقدم بر خود بداند. امام زمان را بیشتر از خودش دوست بدارد اراده ی خودش را مستهلک در اراده ی امام زمان بداند. مانند بنده ای در مقابل آقا و امام زمانش باشد. باید معتقد باشیم امام زمان آینه ی تمام نمای رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است. همه ی

ص: 201

مراتب رسول خدا به جز جنبه ی نبوت که آن حضرت خاتم النبیین است در امام زمان موجود است چنان که در اصول کافی مجلد 1 صفحه 270 آمده است:

محدبن مسلم می گوید از حضرت امام صادق شنیدم که ایشان فرمودند: الائمةُ بمنزلة رسول الله إلّا انهم لَیسو بانبیا

همه ی امامان به منزله ی رسول خدا هستند و تمام مراتب رسول خدا را دارا هستند جز آن که آن ها نبی نیستند. امروز امام زمان دارای مرتبه ی امامت و ولایت و زعامت و مراتب علمی و ادبی و اخلاقی و تقوا و قداست رسول خدا هستند و همه چیز رسول خدا به جز نبوت را دارند و بر ما واجب و لازم است که آن حضرت را بیشتر از خودمان و بیشتر از فرزندانمان دوست بداریم.

محبت در حیوانات سبب بقای نسل آن ها می شود که در وجود حیوانات به غریزه تعبیر می شود که پرنده ها جوجه ها و گاوها، گوساله ها و ... ی خود را پرستاری کرده و بزرگ می کنند. (این ها همه محبت است که ما به آن غریزه می گوییم.)

محبت در انسان سبب بقای نسل می شود. خانواده را به وجود می آورد و پدر و مادر را مانند غلام و کنیزی در اختیار فرزندشان قرار می دهد که آن ها بدون حقوق و با محبت و عشق در اختیار فرزندشان قرار می گیرند.

شاعر دیگر می گوید:

فحش از دهن تو طیبات است *** زهر از قِبَلِ تو نوش دارو

این موضوع در اعراب ضرب المثل است: ضَربُ الحبیبِ زبیبٌ. اگر محبوب انسان را بزند مثل مویز شیرین است.

محبت به امام زمان، انسان را تغییر می دهد و او را به آن حضرت می رساند. (محب امام زمان را به کنار امام زمان می کشد.)

مهم ترین نکته ای که عاشقان صاحب الزمان برای وصل به آن حضرت باید در نظر داشته باشند این است که آن حضرت را دوست بدارند. عاشق آن حضرت شوند او را محبوب خود بداند. اگر حب شدید پیدا شود، حتماً انسان را به آن حضرت می رساند.

همان طور که اگر محبت ایجاد شود و معشوق در دورترین محل جهان باشد او را به محبوب می رساند. محبت امام زمان انسان را عوض می کند. زیرا محب تلاش می کند که خود را مثل محبوب سازد کسی که محبوبش امام زمان شود. هر روز زیارت آل یس را می خواند و با سوز دل زیارت آل یس را با عشق می خواند و می گوید:

سَلَامٌ عَلَى آلِ يَاسِينَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا دَاعِيَ اللَّهِ وَ رَبَّانِيَّ آيَاتِهِ(1)

در این زیارت عشق بازی با آن حضرت است که می گوید:

السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَابَ اللَّهِ وَ دَيَّانَ دِينِهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا خَلِيفَةَ اللَّهِ وَ نَاصِرَ حَقِّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ دَلِيلَ إِرَادَتِهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا تَالِيَ كِتَابِ اللَّهِ وَ تَرْجُمَانَهُ السَّلَامُ عَلَيْكَ فِي آنَاءِ لَيْلِكَ وَ أَطْرَافِ نَهَارِكَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مِيثَاقَ اللَّهِ الَّذِي أَخَذَهُ وَ وَكَّدَهُ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَعْدَ اللَّهِ الَّذِي ضَمِنَهُ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَلَمُ الْمَنْصُوبُ وَ الْعِلْمُ الْمَصْبُوبُ وَ الْغَوْثُ وَ الرَّحْمَةُ الْوَاسِعَةُ وَعْداً غَيْرَ مَكْذُوبٍ السَّلَامُ عَلَيْكَ حِينَ تَقُومُ السَّلَامُ عَلَيْكَ حِينَ تَقْعُدُ السَّلَامُ عَلَيْكَ حِينَ تَقْرَأُ وَ تُبَيِّنُ السَّلَامُ عَلَيْكَحِينَ تُصَلِّي وَ تَقْنُتُ السَّلَامُ عَلَيْكَ حِينَ تَرْكَعُ وَ تَسْجُدُ السَّلَامُ عَلَيْكَ حِينَ تُهَلِّلُ وَ تُكَبِّرُ السَّلَامُ عَلَيْكَ حِينَ تُحَمِّدُ وَ تَسْتَغْفِرُ السَّلَامُ عَلَيْكَ حِينَ تُصْبِحُ وَ تُمْسِي السَّلَامُ عَلَيْكَ فِي اللَّيْلِ إِذا يَغْشى وَ النَّهارِ إِذا تَجَلَّى(2)

محبوب من سلام و درود من بر زمانی که تو قیام می کنی و می ایستی و سلام و درود من به زمانی که می نشینی. سلام بر زمانی که تو کتاب خدا را می خوانی و آن را تبیین می فرمایید و محبوبم سلام من بر زمانی که نماز می خوانی و سلام من بر زمانی که قنوت می گیری سلام من بر لحظه ی رکوع رفتن شما و سلام من بر زمانی که به سجده می روی. سلام من بر زمانی که لا اله الا الله و الله اکبر می گویی. سلام من بر تو زمانی که حمد خداوند را به جا می آوری و استغفار می کنی. آقای من سلام من بر صبح و عصری که تو در آن هستی سلام من بر آن شبی که تو در آن هستی.

ص: 205

چه زیباست این کلمات عاشقانه. او به امام زمان متوسل می شود. مخصوصاً با توسلی که ابتدایش با این جملات شروع می شود:

سَلَامُ اللَّهِ الْكَامِلُ التَّامُّ الشَّامِلُ الْعَامُّ، وَ صَلَوَاتُهُ وَ بَرَكَاتُهُ الْقَائِمَةُ التَّامَّةُ، عَلَى حُجَّةِ اللَّهِ وَ وَلِيِّهِ فِي أَرْضِهِ وَ بِلَادِهِ، وَ خَلِيفَتِهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ عِبَادِهِ، وَ سُلَالَةِ النُّبُوَّةِ، وَ بَقِيَّةِ الْعِتْرَةِ، وَ الصَّفْوَةِ، صَاحِبِ الزَّمَانِ، وَ مُظْهِرِ الْإِيمَانِ، وَ مُعْلِنِ أَحْكَامِ الْقُرْآنِ، مُطَهِّرِ الْأَرْضِ، وَ نَاشِرِ الْعَدْلِ فِي الطُّولِ وَ الْعَرْضِ، وَ الْحُجَّةِ الْقَائِمِ الْمَهْدِيِّ، الْإِمَامِ الْمُنْتَظَرِ الْمُرْتَضَى، الطَّاهِرِ ابْنِ الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِينَ، الْوَصِيِّ ابْنِ الْأَوْصِيَاءِ الْمَرْضِيِّينَ، الْهَادِي الْمَهْدِيِّ ابْنِ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِينَ.(1)

عاشق امام زمان هر روز دعای عهد می خواند و با حضرت عشق بازی می کند.

اللَّهُمَ بَلِّغْ مَوْلَانَا الْإِمَامَ الْهَادِيَ الْمَهْدِيَ الْقَائِمَ بِأَمْرِكَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ الطَّاهِرِينَ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فِي مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا سَهْلِهَا وَ جَبَلِهَا بَرِّهَا وَ بَحْرِهَا(2)

پروردگارا، خدای من برسان به مولای من آقای من امام من هادی مهدی که او قائم به امر تو است سلام مرا که سلام خداوند بر او و بر اجداد طاهرینش از همه ی مؤمنین و مؤمناتدر مشارق و مغارب در بادیه و کوه در بیابان و دریا از طرف پدر و مادر من صلواتی که به اندازه ی عرش الله است.

اللَّهُمَ اجْعَلْنِي مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ الذَّابِّينَ عَنْهُ وَ الْمُسَارِعِينَ إِلَيْهِ فِي قَضَاءِ حَوَائِجِهِ وَ الْمُحَامِينَ عَنْهُ وَ السَّابِقِينَ إِلَى إِرَادَتِهِ وَ الْمُسْتَشْهَدِينَ بَيْنَ يَدَيْهِ(3)

الهی مرا از انصار و یاران و کمک کنندگان به امام زمان قرار بده و مرا از کسانی قرار بده که همیشه از او دفاع کنم و از کسانی باشم که همیشه در برآوردن او امر او شتاب کنم از کسانی باشم که از او حمایت کنم و از کسانی باشم که بشتابم برای اجرای اراده ی او در مقابل او برای اهداف او به شهادت برسم.

بر باد داد زلف مجعد را *** در بند کرد عقل مجرد را

ص: 206

گر پی بری به لعل روان بخشش *** باور کنی حیات مؤبّد را

در پیرهن لطافت اندامش *** باشد گواه، روح مجسّد را

زاهد به خواب بیند اگر رویش *** بت خانه کرد خواهد، مَعبَد را

در قبض و بسط نیست جز او خاتِم *** مصر وجود و مُلک مخلّد را

دور جهان به سلطنتش قائم *** تا کی کند قیام مجدد را

و شاعر دیگری در وصف محبوبش حضرت ولی عصر چنین می سراید:

از حسرت دهانت جان ها به لب رسیده *** کی درد دردمندان از آن دهن برآید؟

بنمای رخ که خلقی واله شوند و حیران *** بگشای لب که فریاد از مرد و زن برآید

بگشای تربتم را بعد از وفات و بنگر *** کز آتش درونم دود از کفن برآید

و شاعری دیگر با دل سوخته و سوز دل می گوید:

دادیم به یک جلوه ی رویت دل و دین را *** تسلیم تو کردیم هم آن را و هم این را

من سیر نخواهم شدن از وصف تو آری *** لب تشنه قناعت نکند ماء مَعین را

می دید اگر لعل تو را چشم سلیمان *** می داد در اول نظر از دست نگین را

و عاشقی دیگر چنین سر می دهد:

ما قافله ی کعبه ی عشقیم پِیَت چند *** سرتاسر آفاق صدای جَرَس ما

آن بلبل مستیم که دور از گُل رویت *** این گلشن نیلوفری آمد قفس ما

خواهیم به یک جُرعه مِی از خویش خلاصی *** از پیر نباشد به جز این ملتَمس ما

و محب دیگری چنین سروده است:

امروز خانه ی دل ما نور و ضیاء ندارد *** جایی که دوست نبود آن جا صفا ندارد

دزدان به کشور دل هر سو گرفته منزل *** و آن میر صدر محفل در خانه جا ندارد

ای شاه ماه رویان، ای قبله ی نکویان *** دریاب عاجزی را کو دست و پا ندارد

و معشوقی دیگر چنین سروده است:

ص: 207

ای در تو مقصد و مقصود ما *** وی رخ تو شاهد و مشهود ما

نقد غمت مایه ی هر شادی است *** بندگیت به ز هر آزادی است

نیست کسی جز تو مددکار ما *** مونس ما، یاور ما، یار ما

خیز و شب منتظران روز کن *** طبع جهان را طرب افروز کن

لب بگشا تا همه شکّر خورند *** ز آب دهانت رُطب تَر خورند

ما همه موریم سلیمان تو باش *** ما همه جسمیم بیا جان تو باش

منتظران را به لب آمد نفس *** ای ز تو فریاد به فریاد رَس

و دل سوخته ی دیگر چنین درد دل می کند:

همه هست آرزویم که ببینم از تو رویی *** چه زیان تو را که من هم برسم به آرزویی

به کسی جمال خود را ننموده ای و بینم *** همه جا به هر زبانی بود از تو گفتگویی

همه موسم تفرّج به چمن روند و صحرا *** تو قدم به چشم من نه بنشین کنار جویی

چه شود که از ترحم دَمی ای سحاب رحمت *** من خشک لب هم آخر ز تو تر کنم گلویی

چه شود که راه یابد سوی آب تشنه کامی *** چه شود که کام جوید ز لب تو کام جویی

به ره تو بس که نالم ز غم تو بس که مویم *** شده ام ز ناله نایی شده ام ز مویه مویی

این بحث را در کتاب مجالس حضرت مهدی به طور کامل آورده شده است.

ص: 208

2. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 249 (232) حدیث 36، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 319 صافی مجلد 890 آمده است:

و في رواية أخرى عن حنان بن سدير عنه نحن بقية تلك العترة

عیاشی می گوید: در روایتی دیگر حضرت باقر فرمودند: ما استمرار و ادامه ی آن عترت و ذریّه می باشیم.

3. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی صفحه 347 (ج 1 ص 371) آمده است:

حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ حَمَّادٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام) فِي قَوْلِهِ رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي الْآيَةَ قَالَ نَحْنُ وَ اللَّهِ بَقِيَّةُ تِلْكَ الْعِتْرَةِ

علی بن ابراهیم قمی در ذیل این آیه از امام محمدباقر(علیه السلام) آورده است که آن حضرت فرمودند: به الله سوگند ما استمرار و بقیه آن عترت هستیم.

در قرآن در سوره بقره آیه 124 آمده است:

وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمينَ

امروزه حضرت بقیةالله الاعظم تداوم و امتداد و ادامه ی و من ذریتی می باشند و اوست که لباس امامتی که حضرت ابراهیم(علیه السلام) برای ذریه ی خود می خواست در قامت او برازنده است.

بروند) و طواف کنند و حج به جای آورند و آن را احترام نمایند چرا که خداوند عزوجل آن را تکریم نموده است و همزمان به دیدار و ملاقات ما نایل آیند. زیرا ما راهنما و دلالت کننده ی آن ها به سوی خداوند می باشیم.

5. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 251 (234) حدیث 43، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 320، بحار الانوار مجلد 15 صفحه 125 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 892 آمده است:

عن الفضيل بن يسار عن أبي جعفر(علیه السلام) قال انظر إلى الناس يطوفون حول الكعبة، فقال: هكذا كانوا يطوفون في الجاهلية، إنما أمروا أن يطوفوا ثم ينفروا إلينا- فيعلمونا ولايتهم، و يعرضون علينا نصرتهم- ثم قرأ هذه الآية «فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ» فقال: آل محمد آل محمد، ثم قال: إلينا إلينا

حضرت امام باقر به مردمی که در حال طواف بودند نگاهی کردند و فرمودند: مردم در زمان جاهلیت همین گونه طواف می نمودند. سپس مأمور شدند که در اطراف خانه طواف کرده و به سوی ما بیایند تا میزان ولایت و محبت آن ها را بسنجیم و آنان نیز مقدار آمادگی خویش را در نصرت و یاری ما عرضه نمایند سپس حضرت این آیه را خواندند (پروردگارا برای این که اقامه ی نماز کنند تو قلوب جمعی از مردم را به آن جا متوجه نما و ما به سوی اهل بیت من با شوق و محبت حرکت کنند) سپس حضرت فرمودند: آل محمد آل محمد. سپس فرمودند: به سوی ما (امامان) به سوی ما (امامان)

در این حدیث شریف دو بار فرموده اند: آل محمد، آل محمد و دو بار فرموده اند الینا الینا شاید معنی آن این باشد که مردم یک بار در عالم ذر و یک بار در این دنیا به سمت آل محمد می آیند و دو بار با آن ها بیعت می کنند. یک بار در دنیا و یک بار در آخرت.

ص: 211

ایستاده اند ببینی که می گویند: ای کاش بار دیگر (به دنیا) باز می گشتیم و آیات پروردگارمان را تکذیب نمی کردیم و از مؤمنان می شدیم.

بتابد. به خدا سوگند اين آيه كه نازل شده «آيا نديدى آن كسانى را كه به آن ها گفته شده بود دست (از جنگ) برداريد) و نماز را به پا داريد و زكات بدهيد.» مقصود از آن ها تنها اطاعت و فرمانبردارى از امام است ولى (در مورد امام حسن(علیه السلام) كه مردم را به صلح و سازش دعوت كرد، بر آن ها گوش نداده و) طالب جنگ شدند و چون در مورد امام حسين(علیه السلام) (در زمان آن حضرت) جنگ بر آن ها مقرر شد، گفتند: «پروردگارا، چرا پيكار و جنگ را بر ما مقرر داشتى؟ چرا ما را تا مدتى نزديك مهلت ندادى تا دعوتت را بپذيريم و از رسولان پيروى كنيم...» و مقصودشان تأخير آن تا زمان ظهور حضرت قائم عليه السلام است.

2. در تفسير عياشى مجلد 1 صفحه 258، آمده است:

العياشى باسناده عن محمّدبن مسلم، عن ابى جعفر(علیه السلام) قال: واللّه الّذى صنعه الحسن بن على عليهماالسلام كان خيراً بهذه الامة ممّا طلعت عليه الشمس، و اللّه فيه نزلت هذه الاية: «أَلَمْ تَرَ إِلى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاة(1)» انّما هى طاعة الامام فطلبوا القتال، فلمّا كتب عليهم القتال مع الحسين عليه السلامقالوا: «ربنا لم كتبت علينا القتال لولا اخرتنا الى اجل قريب» و قوله: «ربّنا اخرنا الى اجل قريب نجب دعوتك و نتبع الرسل» ارادوا تاخير ذلك الى القائم(علیه السلام).

عياشى به سند خود از محمّدبن مسلم از حضرت ابوجعفر امام باقر(علیه السلام) آورده كه آن جناب فرمود: به خدا سوگند آن چه را حسن بن على(علیه السلام) انجام داد، از آن چه خورشيد بر آن طلوع كرده (يعنى از همه دنيا) براى اين امت بهتر بود. به خدا قسم درباره او اين آيه نازل شد: «آيا نمى نگرى كسانى را كه به ايشان گفته شده از جنگ، به طور موقت، دست نگه داريد و به وظيفه اقامه نماز و زكات بپردازيد.»، همانا اين اطاعت از امام است و آن ها اصرار داشتند كه فرمان جنگ به آنان داده شود، پس، چون قتال در راه خدا در ركاب امام حسين(علیه السلام) برايشان نوشته و فرض شد گفتند: «پروردگارا تا اجلى نزديك ما را به تأخيرانداز تا دعوت تو را اجابت كنيم و از رسولان پيروى نمایيم.»، منظورشان به تأخير افتادن آن حكم تا هنگام قيام حضرت قائم(علیه السلام) است.

ص: 214

عزيزانى كه اين كتاب را مطالعه مى فرماييد، بدانيد يكى از موفقيت هايى كه خداوند به مردم عصر ما عنايت فرموده اين است كه ما در عصر طلایی مهدويت، عصر امامت حضرت بقيه اللّه الاعظم(عج) متولد شده ايم و تحت توجهات اين امام عزيز قرار داريم. خوشا به حال كسانى كه در اين عصر توجهات خاصه امام زمان(عج) را به خود جلب مى كنند و خوشا به حال كسانى كه خدمت اين بزرگوار مى رسند و خوشا به حال كسانى كه در عصر ظهور زنده هستند. انشاء اللّه اين توفيقات خاصه نصيب همه ما بشود، که در آن زمان امام خود را یاری کنیم و مانند کسانی که در آتش بس امام دوم به او اعتراض کنیم و مانند کسانی نباشیم که در قیام حضرت سیدالشهدا(علیه السلام) او را یاری نکنیم و با افسوس بگوییم یا لیتنا کنا معک بلکه از کسانی باشیم که سراپا اطاعت از امام زمانمان نماییم و فرمان او را گردن نهیم اللهم اجعلنی من انصاره و اعوانه و الذابین عنه و المسارعین إلیه فی قضاء حوائجه و الممتثلین لاوامره و المحامین عنه و السابقین إلی ارادته و المستشهدین بین یدیه اللهم إن حال بینی و بینه الموت الذی جعلته علی عبادک حتما مقضیا فاخرجنی من قبری مؤتزرا کفنی شاهرا سیفی مجردا قناتی ملبیا دعوة الداعی فی الحاضر و البادی اللهم ارنی الطلعة الرشیدة و الغرة الحمیدة و اکحل ناظری بنظرة منی إلیه و عجل فرجه و سهل مخرجه و اوسع منهجه و اسلک بی محجته و انفذ امره و اشدد ازره و اعمر اللهم به بلادک و احی به عبادک

خداوندا مرا از یاران و کمک کنندگان به (محبوبم) امام زمان قرار بده. مرا از دفاع کنندگان از او قرار بده. مرا از کسانی قرار بده که شتابان به سوی برآورده شدن حوائج حضرت می شتابند و من از فرمانبران اوامر آن حضرت باشم و از حمایت کنندگان او قرار گیرم و از پیشروان در انجام اراده ی او قرار گیرم و از شهیدان در رکابش باشم خداوندا اگر مرگ حائل شد بین من و او (یعنی قبل از ظهورش از دنیا رفتم) آنچنان که بر بندگانت آن را به طور حتم مقرر داشتی مرا از قبر بیرون آور درحالی که کفن من لباس من باشد و شمشیر کشیده آماده باشم و نیز افراشته در دست داشته باشیم و دعوت او را که (الداعی) است، اجابت کنم. خداوند به من این سعادت را بده تا آن حضرت را ببینم و آن پیشانی بلند را ملاقات کنم....

ص: 215

وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني لا يُشْرِكُونَ بي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُون

خداوند به کسانی که از شما ایمان آورده اند و کارهای نیک پیشه کنند وعده داده است که آنان را در زمین خلیفه و جانشین خود قرار دهد همچنین که اقوامی را در قبل خلیفه گردانیده است و دینی را که بر ایشان برگزید و بدان خشنود است در روی زمین جایگزین نماید و ترس و حشت و هراس آنان را به آرامش تبدیل نمایند (و در زمان آن ها فقط مرا پرستش و عبادت می کنند و چیز دیگری را با من نمی پرستند.

دقت کنید اولاً: در رأس حکومت و کارگزاران حکومت مهدوی بهترین و شریف ترین انسان ها قرار دارند و آن ها عباد صالح خداوند می باشند. کارگزاران حکومت بر اساس شایستگی و ضوابط تعیین می شوند نه بر اساس روابط.

ثانیاً: آن ها هم مؤمن هستند و دین دارند و هم عمل صالح (و عامل به عمل صالح هستند.) یعنی به مردم نمی گویند صالح باشید و خودشان فاسد باشند. وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُونَ(1)

ثالثاً: آن ها بهترین دین الهی که اسلام باشد به دیگران عرضه می دارند و در زمان آن ها اسلام جهانی می شود. الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ ديناً این آیه در عصر طلایی مهدویت در سطح جان محقق می شود.

رابعاً: آن ها امنیت و آرامش را برای بشریت به ارمغان می آورند. إِنِّي أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ (2)

خامساً: آن ها مردم را به خودشان دعوت نمی کنند بلکه به خداوند دعوت می نمایند. پس محور اصلی حکومت آن ها اسلام و حاکمیت خداوند است. لذا:

در کتاب ینابیع المودة صفحه 435 و کمال الدین مجلد صفحه و بحار الانوار مجلد صفحه ف البرهان فی علامات آخرالزمان باب 7 متقی هندی و کتاب الملاحم و الفتن باب 141 آمده است:

ص: 218

بر روی پرچم امام زمان نوشته شده است: البیعة لله یعنی بیعت و بلندی مقام فقط از آنِ الله است (یدالله فوق ایدیهم) و بیعت فقط برای خداوند است.( بیعت با حضرت مهدی بیعت با خداوند است.) لذا مهدی بر قلوب حکومت می کند. (و او محبوب قلب ها است.)

عَن نُوف انّه قال رایة المهدی فیها مکتوب البیعة لله

نوف گوید: بر روی پرچم حضرت مهدی نوشته شده است بیعت فقط از آنِ خداوند است.(1)

در کتاب مستدرک الصحیحین نوشته ی حاکم نیشابوری مجلد 4 صفحه 465، صواعق المحرقه ابن هجر شافعی، اسعاف الراغبین صفحه 134 شیخ الاسلام محمدبن صبان مالکی مصری و ینابیع المودة صفحه 341 آمده است:

ابوسعید خدری از رسول خدا نقل می کند که آن حضرت فرمودند:

قال النبی ینزل البلاءُ بامتّی فی آخرالزمان بلاءٌ شدید من سلطانهم لَم یسمع بَلاءٌ اَشد منه حتّی تَضیق عنهم الارض الرحبَة حتّی یملاء الارض جوراً و ظلماً لا یَجد المؤمن ملجأ یَلتجی الیه من الظلم ینبعث الله عزوجل رجل من عترتی فیملاء الارض قسطاً و عدلاً کمی ملئت ظلماً و جوراً یَرضین عَنهُ ساکن السماء و ساکن الارض لا یدّخر الارض مِن بَذرها شیئاً الا اخرجته و لا السماء مِن قطرها شیئاً الّا صبّه الله علیهم مدراراً بِعیش ... تتمنی الاحیاء الاموات مما صنع الله عزوجل باهل الارض من خیره.

رسول خدا فرمودند: در آخرالزمان نازل می شود بر امت من بلایی شدید از دست پادشاهان و حاکمان (ظالم) که هیچ گوشی شدیدتر از آن را نشنیده است به حدی که زمین بر آن ها تنگ می شود و پر از ظلم و جور می گردد که دیگر مؤمن ملجاء و پناه گاهی نمی یابد. در این هنگام شدت خداوند مردی از اهل بیت مرا به پا خواهد داشت که زمین (پر از ظلم شده را) پر از عدل و داد خواهد کرد همان طور که پر از ظلم و جور شده بود راضی می شوند از حکومت او ساکنین آسمان ها و ساکنین زمین و زمین برکات و نعماتش را بیرون می دهد و آسمان همه بارانش را می باراند تا آن جا که زنده ها آرزو می کنند که ای کاش مرده های ما زنده بودند.

در صواعق المحرقه و نورالابصار شبلنجی باب 2 صفحه 154 و اسعاف الراغبین باب 2 صفحه 135 و ینابیع المودة صفحه 469 آمده است:

ص: 219

رسول خدا فرمودند: ... یرضی لخلافة اهل السماء و اهل الارض و الطیر فی الجو...

راضی و خشنود می شوند از خلافت او اهل آسمان ها و اهل زمین و حتی پرندگان آسمان ها.

پس این حکومت با این عظمتی که دارد یک مرکز بین المللی می خواهد و همچنین هر کشور یک مرکز مهم باید داشته باشند. البته دیگر مرزها برداشته می شود پس

اولاً: یک مرکز جهانی برای اداره ی جهان (مثل سازمان ملل) باید باشد. (دقت بفرمایید مثل سازمان ملل البته نه این سازمان مللی که در اختیار ظالمان و جباران است.)

ثانیاً: در هر کشوری (البته آن زمان مرزها برداشته می شود) یک مرکز برای این حکومت لازم دارد مثل کاخ های ریاست جمهوری ها و پادشاهان و ... که این کاخ ها از ثروت های عمومی مردم است و برای رفاه مردم استفاده می شود.

ثالثاً: در هر استانی مرکزی لازم است. مثل استان داری ها داشته باشند.

رابعاً: در هر بخشی نیاز به مرکزی است مثل بخش داری ها ...

حضرت قائم آل محمد رهبر و امام و حاکم جهانی وقت ساختن این مراکز را ندارند لذا ضمن فتوحاتش این مراکز را به نفع بشریت مصادره کرده البته این مراکز عمومی است و از مال مردم ساخته شده است و از آن ها استفاده خواهند کرد و این همان چیزی است که در سوره ابراهیم آیه 45 آمده است:

وَ سَكَنْتُمْ في مَساكِنِ الَّذينَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ

و مسکن گزیدید در مساکن کسانی که قبل از شما ظالم بودند.

در تفسير عياشى، مجلد 2 صفحه 235، بحارالانوار مجلد 52 باب 27 صفحه 347 حدیث 95 تفسیر نورالثقلین مجلد 2 صفحه 553 تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 321 حدیث 3 اثباة الهداة مجلد 3 باب 32 فصل 28 صفحه 551 المحجة صفحه 110 آمده است:

العياشى باسناده عن سعدبن عمر، عن غير واحدٍ ممّن حضر اباعبداللّه 8، و رجلٌ يقول قد ثبت دار صالح و دار عيسى بن على ذكر دورالعبّاسيين، فقال رجل: اراناها اللّه خراباً او خرّبها بايدينا، فقال له ابوعبداللّه(علیه السلام) : لا تقل هكذا، بل يكون مساكن القائم و صحابه؛ اما سمعت اللّه عزوجل يقول: «وَ سَكَنْتُمْ فِي مَساكِنِ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ».

ص: 220

عياشى به سند خود از سعدبن عمر، از چند نفر از كسانى كه در محضر امام ابوعبداللّه جعفر صادق(علیه السلام) شرفياب بوده اند روايت كرده كه مردى در آن مجلس (با تأسف) مى گفت: خانه صالح و عيسى بن على بر جاى مانده - و از خانه هاى عباسيان ياد كرد- مردى ديگر گفت: خداوند آن خانه ها را در حال خرابى به ما بنماياند يا آن ها را به دست ما خراب كند. حضرت ابوعبداللّه صادق(علیه السلام) به او فرمود: چنين سخنى مگوى، بلكه اين ها مساكن حضرت قائم(عج) و اصحابش خواهد شد؛ آيا نشنيده اى كه خداى عزوجل مى فرمايد: «و در منازل و مساكن ستمگران پيش از خودتان مسكن گرفتيد»؟

منظور از اين منازل، منزل هايى است كه شخصى نيست و متعلق به عموم است. مثل: كاخ ها و منازلى كه حكام جائر از آن ها استفاده مى كنند. بعد از ظهور امام عصر(عج)، اين منازل در اختيار امام زمان و اصحابش قرار خواهد گرفت كه از اين ها بهترين استفاده را خواهند كرد.

قصرها و کاخ هایی که از ظالمان به ظالمان و ستمگران گرفته می شود و به نفع بشریت مصادره می شود و دیگر ظالم ها نیستند که از آن ها استفاده کنند بلکه انسان ها از آن استفاده می نمایند.

4. گسترش عدالت در تمام ابعادش در کل عالم هستی

جهان ما در کُل تا به حال عدالت را در آغوش نگرفته است. ما زمان ها و مکان های محدودی داشته ایم که عدالت را دیده اند مثل کوفه که در زمان خلافت و حکومت حضرت امیرالمؤمنین عدالت را مشاهده کرده است اما کل جهان به معنی واقعی عدالت گسترده و تام را ندیده است. اما در زمان امام عادل امام قائم جهان فرشته ی عدالت را در آغوش خواهد گرفت.

سبط بن جوزی حنفی در تذکرة الخواص الامة صفحه 377 آورده است:

قال رسول الله: یخرج فی آخرالزمان رجل من وَلَدی اسمه کاسمی و کنیة ککنیتی یملاء الارض عدلاًَ کمی ملئت جوراً فذلک هُو المهدی.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: قیام می کنددر آخرالزمان مردی از فرزندان من اسم او اسم من است و کنیه ی او کنیه ی من است او زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد همان طور که پر از ظلم و جور شده است و او همان مهدی (موعود) است.

در ینابیع المودة نوشته ی خواجه کلان قندوزی حنفی صفحه 423 آمده است:

ص: 221

وَ عَن زرارة عَن الباقر رضی الله عنه قال: یُقاتلون حتّی یوحد والله و لا یشرک بِه شیئاً و تخرج العجوزة الصعیفة من المشرق تُرید المغرب لا یؤزیها احَدٌ.

زراره می گوید حضرت امام زمان (برای موحد کردن مردم) با مشرکین مبارزه می کند تا آن ها موحد شوند (که اگر موحد شوند دیگر جرم و جنایت از آن ها سر نخواهند زد.) و آن وقت پیرزنی عجوزه و ناتوان اگر اراده کند از مشرق (زمین) به مغرب برود، هیچ کس مزاحم او نمی شود.(1)

پس امام زمان برای برپایی این هدف ابتدا نیاز به یک مرکز جهانی مثلاً مثل سازمان ملل دارد. (البته نه این سازمان ملل که خودش ظالم است.) و باز هر کشور باید یک مرکز گسترش عدالت مخصوص به خودش داشته باشد زیر نظر آن مرکز جهانی باشد و هر استان از استان های آن کشور باید دارای چنین مرکزی باشند و هر شهر و هر بخش ... باید دارای چنین مراکزی باشند. امام زماندر ضمن فتوحات الهی خود با کمک مردم جهان این مراکز که قبلاً ظالمان از آن سوء استفاده می کردند، مصادره خواهند کرد تا بتواندعدالت را در جهان بگسترانند و این همان چیزی است که خداوند در سوره ابراهیم آیه 45 می فرمایند:

وَ سَكَنْتُمْ في مَساكِنِ الَّذينَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ

و مسکن گزیدند در مساکن کسانی که قبل از شما ظالم بودند و به این وسیله جهان پر از عدل و داد می شود که

در کتاب کمال الدین صفحه 336 و منتخب الاثر صفحه 480 از قول امام صادق آمده است:

یُظَهَّرَ الارض مِن کُلِّ جورٍ و ظُلمٍ

حضرت امام صادق(علیه السلام) فرمودند: مهدی پاک می کند کره ی زمین را از تمام ظلم و ستم ها (یعنی به تاریخ ظلم و ستم خاتمه می بخشد.)

در منتخب الاثر صفحه 310 و غیبت نعمانی آمده است:

یَملاءُ الارض قیسطاً و عدلاً و نوراً

ص: 222

امام زمان زمین را پر از عدل و داد و نور می کند. (نور ولایت خداوند و نبوت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و امیرالمؤمنین و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و نور وجود آن حضرت کل جهان را فرامی گیرد. (جهان از وجود نورانی عزیزی که النور علی النور است، استفاده می کند.)

این عدالت همه ی بشریت را در برمی گیرد هم عباد الرحمن و هم فاجرها از این عدالت استفاده خواهند کرد چنان که در منتخب الاثر صفحه 310 و کتاب غیبت نعمانی از حضرت امام باقر(علیه السلام) روایت شده است:

وَ یَعدِلُ فی خلق الرّحمن البرِّ مِنهُم وَ الفجِر

حضرت امام باقر(علیه السلام) فرمودند: حضرت مهدی در میان همه ی خلق جهان از نیکان و بدان به عدالت رفتار می نمایند. (یعنی در حکومت او همه در مقابل قانون مساوی هستند.)(1)

6. امام مهدی کل عالم را عمران و آبادانی خواهند کرد.

عده ای چنین می پندارند که در نظام حکومتی حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فقط به مسائل روحانی و معنوی رسیدگی خواهند شد درحالی که امام زمان هم دنیای مردم را آبادانی خواهند کرد و هم آخرت آن ها را مطابق با قوانین اسلامی خواهند ساخت و کل کره ی زمین را عمران و آبادانی خواهند نمود چنان که در اسعاف الراغبین باب 2 صفحه 140 و صفحه 141 نوشته ی ابوالعرفان شیخ محمد صبان مصری شافعی آمده است:

و انّه یَبلغ سُلطانه المشرق و المغرب و تظهره لَهُ الکنوز و لا یبقی فی الارض خراب الّا یعمره.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: حکومت و سلطنت امام زمان مشرق و مغرب عالم را فرامی گیرد و در زمان او گنج ها هویدا خواهند شد و هیچ نقطه از کره ی زمین باقی نمی ماند که خراب شده باشد مگر این که به دست با کفایت ایشان عمران خواهند شد.

پس توجه بفرمایید عمران و آبادانی نمودن جهان کار ساده ای نیست آن هم اگر بر اساس اصول و ضوابط مهندسی صحیح اسلامی باشد که با نیاز به مراکز کشوری و مرکز استانی و شهری و بخشی دارد که نیاز به کاخ های متعدد در سرار جهان است و این همان است که گفتم خداوند در قرآن آیه 45 سوره ابراهیم می فرمایند:

ص: 223

وَ سَكَنْتُمْ في مَساكِنِ الَّذينَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ

یاران حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برای اجرای حکومت جهانی الهی که شعار اصلیش البیعة لله است و هدفش لا يُشْرِكُونَ بي شَيْئاً می باشد، از کاخ ها و قصرها و ... که متعلق به مردم است، به نفع مردم استفاده می کنند.

7. رونق صنعت کشاورزی و خودکفایی جهانی تغذیه(1)

ص: 224

و ظلم و حیله و تزویر پایان خواهم داد. ای رسول ما ای حبیب ما، یکی از فرزندان تو قیام می کند و ما به دست او به حیله و تزویر همه خاتمه خواهیم داد. ما با مکر و تدبیر شایسته به ظلم خاتمه خواهیم داد.

1. درتفسير عياشى مجلد 2 صفحه 235، آمده است:

العياشى باسناده عن جميل بن دراج، قال: سمعت ابا عبداللّه(علیه السلام) يقول: «وَ إِنْ كانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الجِبالُ» و انّ مكر بنى العباس بالقائم(علیه السلام) لتزول منه قلوب الرجال.

عياشى به سند خود از جميل بن دراج آورده كه گفت: شنيدم حضرت ابوعبداللّه، امام صادق(علیه السلام) مى فرمود: «هر چند كه با مكر خود كوه ها را از جاى بر كنند» و به درستى كه از مكر بنى العباس نسبت به قائم(علیه السلام)، دل هاى مردان از جاى كنده مى شود.

2. در تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 235، آمده است:

الشيخ فى مجالسه قال: اخبرنا الحسين بن ابراهيم القزوينى قال: اخبرنا [حدثنا] ابوعبداللّه محمّدبن وهبان قال: حدثنا ابوالقاسم على بن حبشى قال: حدّثنا ابوالفضل العباس بن محمّدبن الحسين قال: حدثنا ابى قال: حدثنا صفوان بن يحيى، عن الحسين بن ابى غندر، عن ابى بصير قال: سمعت ابا عبداللّه(علیه السلام) يقول: اتقوا اللّه و عليكم بالطاعة لائمتكم، قولوا ما يقولون و اصمتوا عمّا صمتوا، فانكم فى سلطان من قال اللّه تعالى: «وَ إِنْ كانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الجِبالُ» (يعنى بذلك ولد العباس) فاتقوا اللّه فانكم فى هُدنة [هذه] صلّوا فى عشايرهم و اشهدوا جنايزهم و ادّوا الامانة اليهم و عليكم بحجّ هذا البيت فادمنوه، فانّ فى ادمانكم الحج دفع مكاره الدنيا عنكم و اهوال يوم القيامة.

شيخ طوسىw در مجالس خود گويد: حسين بن ابراهيم قزوينى ما را خبر داد، گفت: ابوعبداللّه محمّدبن وهبان خبرمان [حديثمان] داد، گفت: ابوالقاسم على بن حبشى حديثمان داد، وى گفت: ابوالفضل عباس بن محمّدبن الحسين حديثمان داد، وى گفت: پدرم برايمان حديث آورد، گفت: صفوان بن يحيى، از حسن بن ابى غندر، از ابوبصير حديثمان داد، گفت: شنيدم حضرت ابوعبداللّه صادق(علیه السلام) مى فرمود: تقوا پيشه كنيد [و از عذاب خداوند بپرهيزيد] و بر شما باد اطاعت و فرمانبردارى از امامانتان، آنچه مى گويند شما نيز همان را بگوييد و از آنچه لب بستند خاموش بمانيد، زيرا شما [امروزه ]تحت تسلط كسانى هستيد كه خداى تعالى فرموده: «هر چندكوه ها را با مكر خود از جاى بركنند» (منظور آن حضرت «بنى العباس» مى باشد). پس تقوا و خداترسى پيشه سازيد كه شما در حال هُدنه [تقيه و احتياط] هستيد». در اجتماعات آن ها

ص: 227

(مخالفين) نماز بگذاريد و در مراسم [تشييع و تدفين] جنازه هايشان شركت كنيد و امانت را به ايشان ادا نماييد. بر شما باد كه حج اين خانه را انجام دهيد و صحنه هاى هول انگيز روز قيامت از شما خواهد بود.

اين حديث برنامه هايى از زمان غيبت را مطرح مى كند كه منتظرين واقعى به وسيله آن مى توانند چنين خودسازى نمايند.

ص: 228

6. کتاب المعجم الاحادیث الامام مهدی صفحه 285 آمده است.

و همه آورده اند که شیطان در ظهور حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به وسیله ی مؤمنین رجم می گردد و مؤمنین او را سنگسار خواهند کرد البته همه ی این مطالب به استناد به آیه ی قرآن و روایت عبدالعظیم حسنی است.

این نکته را در آیات 36 تا 38 سوره ی حجر خواهیم گفت که سرانجام شیطان به دست امام زمان گردن زده می شود.

ص: 231

به من مهلت بده تا روزى كه خلايق برانگيخته مى شوند.»، خداوند فرمود: «البته تو از مهلت داده شدگانى تا به روز و هنگام معين و معلوم». پرسيدم كه روز وقت معلوم چه روزى است؟ حضرت فرمودند: وقت معلوم روز قيام قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. هرگاه خداوند قائم ما را برانگيزد، در مسجد كوفه، ابليس مى آيد در حالى كه بر زانوهايش راه مى رود و مى گويد: اى واى از اين روزگار، آن گاه قائم آل محمّد(عج) از پيشانيش مى گيرد و گردنش را مى زند، آن هنگام روز وقت معلوم است كه مدت او به پايان مى رسد (و شيطان به دست قائم آل محمّد(عج) كشته مى شود.)

2. محمّدبن ابراهيم الحموينى شافعى در كتاب فرائد السمطين مجلد 2، مى گويد:

عن الحسین بن خالد قال: قال على بن موسى الرضا5: إلی متی یابن رسول الله؟ قال: «إِلى يَوْمِ الوَقْتِ المَعْلُومَ» و هو يوم خروج قائمنا. فقيل له: يا ابن رسول اللّه و من القائم منكم اهل البيت؟ قال: الرابع من ولدى ابن سيدة الاماء، يطهر اللّه به الارض من كل جور و يقدسها من كل جرم و ظلم.

دانشمند شافعى محمّدبن ابراهيم الحموينى به اسناد مذكورش از حسن بن خالد روايت مى كند كه فرمودند: على بن موسى الرضا(علیه السلام) در ضمن حديثى درباره «إِلى يَوْمِ الوَقْتِ المَعْلُومَ»، كه روز وقت معلوم چه روزى است، فرمودند: آن روز، روز قيام قائم ما است. آن گاه از آن حضرت پرسيدند: يابن رسول اللّه، قائم شما اهل بيت كيست؟ حضرت(علیه السلام) فرمودند: او چهارمين نفر از اولاد من و فرزند سروركنيزان (عالم) مى باشد، خداوند توسط او زمين را از هر جور و ستمى پاك مى كند و از هر جرم و ظلمى منزه مى سازد.

البته ما در مبحث رجعت رواياتى داريم كه شيطان به وسيله رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به قتل مى رسد. اين روايات با هم تناقض ندارد، زيرا در زمان رجعت، شيطان هم رجعت كرده و به دست رسول خدا(صلی الله علیه و آله) كشته مى شود.

3. در كتاب تفسير برهان مجلد 2 صفحه 343 حديث شماره 6، آمده است:

عن وهب بن جميع موسى اسحاق بن عمّار قال: سئلت اباعبداللّه عليه السلام عن قول ابليس: «رَبِّ فَأَنْظِرْنِي إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ قالَ فَإِنَّكَ مِنَ المُنْظَرِينَ إِلى يَوْمِ الوَقْتِ المَعْلُومَ»، قال له وهب: جعلت فداك، اى يوم هو؟ قال: يا وهب، اتحسب انه يوم يبعث اللّه فيه الناس ان اللّه انظره الى يوم يبعث فيه قائمنا فاذا بعث اللّه

ص: 233

قائمنا كان فى مسجد الكوفة و جاء ابليس حتى يحبثو بين يديه على ركبتيه فيقول: ياويله. فى هذا اليوم فياخذ بناصيته فيضرب عنقه فذلك اليوم الوقت المعلوم.

وهب مى گويد: از حضرت صادق(علیه السلام) درباره اين آيه سؤال كردم كه ابليس مى گويد: «پروردگارا به من مهلت بده تا روز برانگيخته شدن. خداوند مى فرمايند: تو از وقت داده شدگان هستى تا روز وقت معلوم.» وهب مى گويد: آقاى من، جانم فداى شما شود، اين روز چه روزى است؟ حضرت فرمودند: اى وهب، مى پندارى كه آن روز، روز قيامت است كه خداوند همه را برمى انگيزد؟ اى وهب بنگر و مواظب باش روزى را كه قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قيام مى كند. در مسجد كوفه ابليس مى آيد در حالى كه روى دو پاى خود راه مى رود، حضرت موهاى جلوى سر او را مى گيرد و گردنش را مى زند؛ آن روز، روز قيام وقت معلوم است (كه شيطان به دست قائم آل محمّد(عج) كشته مى شود).

4. در كتاب تفسير برهان مجلد 2 صفحه 343 حديث شماره 7، آمده است:

شرف الدين النجفى بحذف الاسناد مرفوعاً الى وهب بن جميع عن ابى عبداللّه عليه السلامقال: سئلته عن ابليس و قوله: «قالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنِي إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ قالَ فَإِنَّكَ مِنَ المُنْظَرِينَ إِلى يَوْمِ الوَقْتِ المَعْلُومَ» اى يوم هو؟ قال: يا وهب، اتحسب انه يوم يبعث اللّه فيه الناس؟ و لكن اللّه عزّوجلّ انظره اى يوم يبعث قائمنا فياخذ بناصيته و يضرب عنقه فذلك اليوم هو الوقت المعلوم.

5. در المعجم الاحادیث امام مهدی صفحه 289 آمده است:

ص: 234

محمّدبن مسلم و از ابى جعفر امام محمّد باقر(علیه السلام) در فرموده خداوند متعال: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ» فرمود: (ايشان صاحبان فراست و فهم و اطلاع به اسرار الهى هستند.) و منظور از متوسمين، امامان و جانشينان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) هستند و رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: مواظب فراست مؤمن باشيد كه او به نور خداوند مى نگرد (و مى فهمد و فهيم است).

همان طورى كه از آيه و احاديث مشخص مى شود، منظور از متوسمين، حضرت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و حضرت اميرالمؤمنين على(علیه السلام) و امامان جانشين آن ها(علیهم السلام) هستند. در حال حاضر سمبل متوسمين و مطلع به اسرار الهى حضرت بقية اللّه الاعظم(عج) مى باشد كه جانم فدايش شود (كه ناقابل است.)

3. در اختصاص صفحه 302، آمده است:

عن ابى بكربن محمّد الحضرمى، عن ابى جعفر(علیه السلام) قال: سمعته يقول: انه ليس من مخلوق الا بين عينيه مكتوب مؤمن او كافر، ذلك محجوب عنكم و ليس بمحجوب عن الائمه من آل محمّد(صلی الله علیه و آله)، ثم ليس يدخل عليهم احد الا عرفوه مؤمن او كافر، ثم تلا هذه الاية: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ» فهم المتوسمون .

از ابى بكربن محمّد حضرمى از امام باقر(علیه السلام) روايت كرده كه فرمود: هيچ مخلوقى نيست مگر آنكه بين دو چشمش نوشته شده «مؤمن» يا «كافر» اين نوشته از شما پنهان است، ولى از نظر امامان از آل محمّد(علیهم السلام) پنهان نيست، بنابراين هيچ كس بر ايشان وارد نمى شود، مگر آنكه از همان برخورد اول او را مى شناسند كه مؤمن است يا كافر. آن گاه اين آيه را تلاوت فرمود: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ»، سپس فرمودند: مقصود از متوسّمين همين نشان دارانند .

4. باز در كتاب اختصاص صفحه 302، آمده است:

قال امير المؤمنين(علیه السلام) :... فكان رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) المتوسم، ثم انا من بعده و الائمة من ذريتى هم المتوسمون.

امير المؤمنين(علیه السلام) فرمود: متوسم رسول اللّه(صلی الله علیه و آله)، سپس من بعد از او هستم و همچنين امامان از ذريه من جزء متوسمون مى باشند.5. عبد الرحمن بن كثير نقل مى كند:

عن عبد الرحمن بن كثير قال: حججت مع ابى عبداللّه(علیه السلام) فانى معه فى بعض الطريق اذ صعد على جبل فنظر الى الناس فقال: ما اكثر الضجيج؟ فقال: له داودبن كثير الرقى: يابن رسول اللّه، هل يستجيب اللّه دعا

ص: 236

الجميع الذى ارى؟ فقال: ويحك يا ابا سليمان، ان اللّه لا يغفران يشرك به ان الجاحد لولايه على(علیه السلام) كعابد وثن، فقلت له: جعلت فداك، هل تعرضون محبيكم من مبغضيكم؟ فقال: ويحك يا اباسليمان، انه ليس من عبد يولد الا كتب بين عينيه مؤمن او كافر و ان الرجل ليدخل الينا يتولانا و يتبرء من عدونا فيرى مكتوبا بين عينيه مؤمن قال اللّه عزّوجلّ: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ» فنحن نعرف عددنا من ولينا .

از عبد الرحمن بن كثير روايت شده كه گفت: با امام صادق(علیه السلام) همسفر حج بودم. در مسيرهايى كه با هم مى رفتيم، امام كوهى را بالا، رفت و از آن بالا مشرف بر جمعيت، مشغول نظاره حجاج شد، آن گاه فرمود: چقدر ضجه و شيون كننده زيادند! در اين بين، داودبن كثير الرقى عرض كرد: اى پسر رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، آيا خداوند دعاى همه اين مردم را كه مشاهده مى نماييد، مستجاب خواهد كرد؟ فرمود: واى بر تو اى اباسليمان، به تحقيق خداوند نمى بخشد گناه شرك را، هر كس منكر ولايت على(علیه السلام) باشد، در حكم عابد مشرك است. عرض كردم: فدايت شوم، آيا دوستان خود را از دشمنانتان تشخيص مى دهيد؟ فرمود: واى بر تو اى ابا سليمان، به تحقيق هيچ بنده اى متولد نمى شود مگر آن كه بر پيشانيش نوشته مؤمن يا كافر. هر كس در زمره ما و دوستان ما باشد و از دشمنان ما تبرى جويد، ديده مى شود كه در پيشانيش مؤمن نوشته شده، چنان كه پروردگار مى فرمايد: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ». آرى، ما هستيم كه دشمنانمان را از دوستانمان تشخيص مى دهيم.

6. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 218، آمده است:

عن محمّدبن مسلم، عن ابى جعفر(علیه السلام) فى قوله اللّه عزوجل: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ» قال: هم الائمه عليهم السلام، قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله: اتتوا فراسه المؤمن فانه ينظر بنور اللّه عزوجل فى قول اللّه تعالى: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ».

از محمّدبن مسلم، از امام باقر(علیه السلام) در تفسير كلام خدا: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ» روايت مى كند كه فرمود: مقصود، امامان(علیهم السلام) مى باشند. رسولخدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: بهراسيد از هوشيارى و زيركى مؤمن زيرا كه او با نور خداوندى بر مسائل نظر مى كند، همان طور كه در كلام خدا آمده: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ».

7. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 218، آمده است:

ص: 237

عن يحيى بن ابراهيم قال: حدثنى اسباط بن سالم قال: كنت عند الى عبداللّه، فدخل عليه رجل فى اهل هيت، فقال له: اصلحك اللّه ما تقول فى قول اللّه عزوجل: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ» ؟ قال: نحن المتوسمون و السبيل فينا مقيم.

يحيى بن ابراهيم مى گويد: اسباط بن سالم حديث كرد كه ما در محضر امام صادق(علیه السلام) بوديم. مردى از ساكنين «هيت» وارد شد و خطاب به حضرت گفت: شما درباره اين كلام خدا: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ» چه مى فرماييد ؟ فرمود: منظور از متوسمون ماييم و البته راه ما پايدار خواهد بود.

8. در كتاب تفسير برهان مجلد 2 صفحه 351، آمده است:

ابن الفارسى، فى روضة الواعظين قال الصادق عليه السلام اذا قام قائم آل محمّد(عج) حكم بين الناس بحكم داود لا يحتاج الى بينة يلهمه تعالى فيحكم بعلمه و يخبر كل قوم بما استبطنوه و يعرف وليه من عدده بالتوسم قال اللّه تعالى «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِين و انها سبيل مقيم»

حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: هنگامى كه قائم آل محمّد(عج) قيام نمايد مابين مردم حكم كند، مانند حكم كردن حضرت داود. او احتياج ندارد تا برايش دلائلى از خارج محكمه بياورند. ايشان به علم خودش براى همه اقوام حكم مى كند. او دوست را از دشمن مى شناسد، (حكم به باطن مى كند) چنان كه خداوند مى فرمايد: «إِنَّ فِي ذ لِكَ لاَياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ».

9. در مناقب (معروف به ابن شهرآشوب) مجلد 4 صفحه 284 و بحارالانوار مجلد 24 صفحه 127 باب 42 حدیث 8 به نقل از مناقب آمده است:

أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) فِي قَوْلِهِ تَعَالَى إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ فَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ الْمُتَوَسِّمَ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ ذُرِّيَّتِي الْمُتَوَسِّمُونَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ إِنَّها لَبِسَبِيلٍ مُقِيمٍ فَذَلِكَ السَّبِيلُ الْمُقِيمُ هُوَ الْوَصِيُّ بَعْدَ النَّبِي 10. در کمال الدین صفحه 671 باب 58 حدیث 20، تفسیر صافی مجلد 3 صفحه 118 از کمالالدین، اثبات الهداة مجلد 3 صفحه 493 باب 32 فصل 5 حدیث 242 به نقل از کمال الدین، حلیة الابرار مجلد 5 باب 35 صفحه 315 و 316 حدیث 2، بحارالانوار مجلد 52 باب 27 صفحه 325 حدیث 38 و تفسیر نورالثقلین مجلد 3 صفحه 25 حدیث 90 آمده است:

عن الصادق(علیه السلام) إذا قام القائم عليه السلام لم يقم بين يديه أحد من خلق الرّحمن إلّا عرفه صالحٌ هو أم طالح و فيه آية للمتوسّمين و هو السبيل المقيم

ص: 238

11. در بحارالانوار مجلد 52 صفحه 386 باب 27 حدیث 202، اثبات الهداة مجلد 3 باب 32 فصل 59 صفحه 585 حدیث 791 و منتخب الانوار المضیئة آمده است:

عن ابی عبدالله قال: كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى الْقَائِمِ(علیه السلام) وَ أَصْحَابِهِ فِي نَجَفِ الْكُوفَةِ كَأَنَّ عَلَى رُءُوسِهِمُ الطَّيْرَ قَدْ فَنِيَتْ أَزْوَادُهُمْ وَ خَلُقَتْ ثِيَابُهُمْ قَدْ أَثَّرَ السُّجُودُ بِجِبَاهِهِمْ لُيُوثٌ بِالنَّهَارِ رُهْبَانٌ بِاللَّيْلِ كَأَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبَرُ الْحَدِيدِ يُعْطَى الرَّجُلُ مِنْهُمْ قُوَّةَ أَرْبَعِينَ رَجُلًا لَا يَقْتُلُ أَحَداً مِنْهُمْ إِلَّا كَافِرٌ أَوْ مُنَافِقٌ وَ قَدْ وَصَفَهُمُ اللَّهُ تَعَالَى بِالتَّوَسُّمِ فِي كِتَابِهِ الْعَزِيزِ بِقَوْلِهِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ

12. در معجم صفحه 295 حدیث 1608 آمده است:

اولین شخصیت با فراست و باهوش و آینده نگر و دقیق حضرت خاتم الانبیا محمد(صلی الله علیه و آله) و بعد از ایشان حضرت علی امیرالمؤمنین(علیه السلام) و حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) هستند و سپس سبطین ایشان امام حسن و امام حسینC و ائمه ی دیگر امام زمان می باشد و هم اکنون سمبل متوسم شخصیت ابرقدرت قوی شوکت حضرت بقیة الله الاعظم است که در احادیث هم به 13 معصوم دیگر اشاره شده و بعضی از احادیث مستقیماً به امام زمان اشاره دارد و حتی در احادیث داریم که حضرات آن قدر باهوشند که به محض دیدن چهره ی کافر را از مؤمن تشخیص می دهند.

ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) از ظاهر می گذرند و به باطن توجه دارند با نگاه به چهره روح را می بینند.

13. در عیون الاخبار الرضا مجلد 2 صفحه 200 حدیث 1، تفسیر برهان ذیل همین آیه صفحه 356 حدیث 6192، الف آیات صفحه 177 آمده است:

حَدَّثَنَا تَمِيمُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ تَمِيمٍ الْقُرَشِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَلِيٍّ الْأَنْصَارِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ: حَضَرْتُ مَجْلِسَ الْمَأْمُونِ يَوْماً وَ عِنْدَهُ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا وَ قَدِ اجْتَمَعَ الْفُقَهَاءُ وَأَهْلُ الْكَلَامِ مِنَ الْفِرَقِ الْمُخْتَلِفَةِ فَسَأَلَهُ بَعْضُهُمْ فَقَالَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ بِأَيِّ شَيْ ءٍ تَصِحُّ الْإِمَامَةُ لِمُدَّعِيهَا قَالَ بِالنَّصِّ وَ الدَّلِيلِ قَالَ لَهُ فَدَلَالَةُ الْإِمَامِ فِيمَا هِيَ قَالَ فِي الْعِلْمِ وَ اسْتِجَابَةِ الدَّعْوَةِ قَالَ فَمَا وَجْهُ إِخْبَارِكُمْ بِمَا يَكُونُ قَالَ ذَلِكَ بِعَهْدٍ مَعْهُودٍ إِلَيْنَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ فَمَا وَجْهُ إِخْبَارِكُمْ بِمَا فِي قُلُوبِ النَّاسِ قَالَ ع لَهُ أَ مَا بَلَغَكَ قَوْلُ الرَّسُولِ اتَّقُوا فِرَاسَةَ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ يَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ قَالَ بَلَى قَالَ وَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ لَهُ فِرَاسَةٌ يَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ عَلَى قَدْرِ إِيمَانِهِ وَ مَبْلَغِ اسْتِبْصَارِهِ وَ عِلْمِهِ وَ قَدْ جَمَعَ اللَّهُ لِلْأَئِمَّةِ مِنَّا مَا فَرَّقَهُ فِي جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي مُحْكَمِ كِتَابِهِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ فَأَوَّلُ الْمُتَوَسِّمِينَ رَسُولُ اللَّهِ ص ثُمَّ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) مِنْ بَعْدِهِ ثُمَّ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ ع إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ قَالَ فَنَظَرَ إِلَيْهِ الْمَأْمُونُ فَقَالَ لَهُ يَا أَبَاالْحَسَنِ زِدْنَا مِمَّا جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ أَهْلَ الْبَيْت.

ص: 239

راستی که امام (برحق) آیه و نشانه ای برای متوسمین می باشند و او راه محکم و استوار است که به نور خداوند می نگرد و نطق او از طرف خداوند است.

3. تفسیر علی بن ابراهیم قمی صفحه 352 (در ذیل آیه) آمده است:

إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ- وَ إِنَّها لَبِسَبِيلٍ مُقِيمٍ قال نحن المتوسمون و السبيل فينا مقيم- و السبيل طريق الجنة

ما اهل بیت افرادی هستیم که از اسرار الهی مطلعیم و سبیل (الهی) در ما مقیم است و سبیل راه بهشت است.

4. در کتاب کافی مجلد 1 صفحه 438 حدیث 3، الف آیات صفحه 176، ترجمه ی تفسیر برهان مجلد صفحه 361

أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عُبَيْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْإِمَامِ فَوَّضَ اللَّهُ إِلَيْهِ كَمَا فَوَّضَ إِلَى سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ فَقَالَ نَعَمْ وَ ذَلِكَ أَنَّ رَجُلًا سَأَلَهُ عَنْ مَسْأَلَةٍ فَأَجَابَهُ فِيهَا وَ سَأَلَهُ آخَرُ عَنْ تِلْكَ الْمَسْأَلَةِ فَأَجَابَهُ بِغَيْرِ جَوَابِ الْأَوَّلِ ثُمَّ سَأَلَهُ آخَرُ فَأَجَابَهُ بِغَيْرِ جَوَابِ الْأَوَّلَيْنِ ثُمَّ قَالَ هذا عَطاؤُنا فَامْنُنْ أَوْ أَعْطِ بِغَيْرِ حِسابٍ وَ هَكَذَا هِيَ فِي قِرَاءَةِ عَلِيٍّ(علیه السلام) قَالَ قُلْتُ أَصْلَحَكَ اللَّهُ فَحِينَ أَجَابَهُمْ بِهَذَا الْجَوَابِ يَعْرِفُهُمُ الْإِمَامُ قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ أَ مَا تَسْمَعُ اللَّهَ يَقُولُ- إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ وَ هُمُ الْأَئِمَّةُ وَ إِنَّها لَبِسَبِيلٍ مُقِيمٍ لَا يَخْرُجُ مِنْهَا أَبَداً ثُمَّ قَالَ لِي نَعَمْ إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا أَبْصَرَ إِلَى الرَّجُلِ عَرَفَهُ وَ عَرَفَ لَوْنَهُ وَ إِنْ سَمِعَ كَلَامَهُ مِنْ خَلْفِ حَائِطٍ عَرَفَهُ وَ عَرَفَ مَا هُوَ إِنَّ اللَّهَ يَقُولُ- وَ مِنْ آياتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَ أَلْوانِكُمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِلْعالِمِينَ (1) وَ هُمُ الْعُلَمَاءُ فَلَيْسَ يَسْمَعُ شَيْئاً مِنَ الْأَمْرِ يَنْطِقُ بِهِ إِلَّا عَرَفَهُ نَاجٍ أَوْ هَالِكٌ فَلِذَلِكَ يُجِيبُهُمْ بِالَّذِي يُجِيبُهُمْ.

ص: 241

و عنه باسناده قال حسّان العابد [العامرى]: سألت اباجعفر(علیه السلام) عن قول اللّه: «وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ المَثانِي وَ القُرْآنَ العَظِيمَ» قال: ليس هكذا تنزيلها. انّما هى «وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ المَثانِي وَ القُرْآنَ العَظِيمَ»، نحن هم «وَ القُرْآنَ العَظِيمَ»، ولد الولد.

و از اوست به سند خود آورده، گويد: حسّان عابد [عامرى] گفت: از حضرت ابوجعفر امام باقر(علیه السلام) راجع به قول خداوند: «(اى پيامبر) ما هفت آيت مثانى و قرآن عظيم را بر تو فرستاديم.»، پرسيدم. فرمود: همانا تنزيل آيه چنين است: «و ما هفت آيه مثانى بر تو فرستاديم». ماييم آن مثانى؛ «و قرآن عظيم»، فرزند فرزند است.

همان طورى كه از مجموعه احاديث بالا استنباط مى شود، قرآن كريم يك تنزيل دارد و يك تأويل كه تنزيلش براى عوام است.

4. در بحار الانوار مجلد 92 صفحه 103 حديث 78 و كتاب ميزان الحكمة مجلد 8 صفحه 94، آمده است:

قال الصادق(علیه السلام): كتاب اللّه عزوجل على اربعة اشياء على «العبارة» و «الاشارة» و «اللطائف» و «الحقايق»؛ فالعبارة للعوام و الاشارة للخواص و اللطائف للاولياء و الحقايق للانبياء.

حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: كتاب خداوند عزوجل بر چهار وجه نازل شده است؛ بر «عبارات»، «اشارات»، «لطائف» و «حقايق»؛ عباراتش براى عوام است، اشاراتش براى خواص است، لطائفش براى اوليا است و حقايقش براى انبيا است.

حال سؤال مى شود چه كسى مى داند عبارات و اشارات و لطائف و حقايق قرآن چيست و كدامند؟ خود قرآن در سوره رعد آيه 43، مى فرمايد:

«كَفى بِاللّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الكِتابِ» پس كسى مى داند كه «و من عنده علم الكتاب» باشد؛ يعنى، كسى كه علم كتاب در نزد اوست.

حال سؤال مى شود سبع مثانى و القرآن العظيم چيست؟

در تفسير عياشى و تفسير برهان: ان ظاهرها الحمد ولد الولد و السابع منها القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف).

فرزند فرزند هفتمين آن ها قائم آل محمّد است.باز در تفسير عياشى و تفسير برهان آمده است: ليس هكذا تنزيلها. انّما هى و لقد آتيناك سبعاً المثانى نحن هم، و القرآن العظيم ولد الولد.

ص: 243

حضرت مهدى حجه بن الحسن العسكرى(عج) يكى از اهل بيت(علیهم السلام) است كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بهترين تعريف ها را درباره ايشان مى فرمايند و مقام و مرتبه و منزلت ايشان را تذكر داده اند. اين احاديث به وفور و به طور متواتر در كتب اهل سنت موجود است. مثلا:

شيخ الاسلام حميدى در «الجمع بين الصحيحين» و متقى هندى در كتاب «كنز العمال» و زمخشرى در «ربيع الابرار» و امام احمد حنبل در «مسند» و شعرانى مصرى شافعى در كتاب «اليواقيت و الجواهر» و ده ها كتاب ديگر نقل كرده اند:

قال رسول اللّه(صلی الله علیه و آله):... من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميته الجاهلية، ميتة الكفر و النفاق.»

هر كس بميرد و امام زمانش را نشناسد (مانند كسى است كه در زمان) جاهليت مرده است و او در كفر و نفاق مرده است.

2. در فرائد السمطين نوشته شيخ الاسلام حموينى شافعى صفحه 448 و ينابيع المودة صفحه 494 و كتاب اليقين، آمده است:

قال رسول اللّه(صلی الله علیه و آله): انّ عليّاً امام امتى من بعدى و من ولده القائم المنتظر.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: همانا بعد از من (يعنى بلافاصله بعد از من) على(علیه السلام) امام خواهد بود و قائم منتظر(عج) از فرزندان اوست.

3. على بن شهاب همدانى شافعى در كتاب مودة القربى باب 56 مودة دهم صفحه 258 و شيخ الاسلام الحموينى شافعى در كتاب فرائد السمطين مجلد 2 صفحه 313 حديث 564 آورده اند:

قال رسول اللّه(صلی الله علیه و آله): انا سيد المرسلين و على بن ابى طالب سيد الوصين و انّ اوصياء لى بعدى اثنى عشر، اوّلهم على بن ابى طالب و آخرهم القائم.

على بن ابى طالب(علیه السلام) سيد اوصيا است و همانا اوصيا بعد از من دوازده نفرند، اول آن ها على بن ابى طالب(علیه السلام) و آخر آن ها قائم منتظر(عج) است.

4. در كتاب فرائد السمطين نوشته الحموينى شافعى، كتاب عرف الوردى فى اخبار المهدى نوشته حافظ جلال الدين عبدالرحمن سيوطى، كتاب البرهان فى علامات المهدى آخرالزمان نوشته علاء الدين متقى هندى و ينابيع المودة باب 78 صفحه 448 نوشته حافظ قندوزى حنفى، آمده است:من انكر خروج المهدى فقد كفر بما انزل على محمّد(صلی الله علیه و آله).

ص: 245

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: هر كس خروج مهدى(عج) را منكر شود، به تحقيق كافر شده بر آنچه كه بر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نازل شده است.

5. در صحيح ابى داود مجلد 4 حديث 284 صفحه 207، آمده است:

عن ام سلمه قالت: سمعتُ رسول اللّه(صلی الله علیه و آله): يقول المهدى مِن عترتى مِن ولد فاطمه.

ام سلمه مى گويد: شنيدم از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) كه آن حضرت فرمودند: مهدى از عترت و از خانواده من است و او از اولاد فاطمه(علیها السلام) است.

به هر حال رسول خدا به مأموريتش درباره مهدى(عج) به نحو احسن عمل فرمودند و خداوند ان شاءاللّه ما را هم به انجام وظايفمان يارى فرمايد تا كوتاهى نكنيم و امام زمان(عج) را به جهانيان بشناسانيم كه از افضل اعمال است. شیعه ی واقعی کسی است که پا جای پای رسول خدا بگذارد یعنی از ایشان پیروی کند. خداوند به رسول الله دستور می دهد فاصدع بما تؤمر به همه برسان آنچه به تو امر شده است از حضرت سؤال می کند این چه امر مهمی است که به شما امر می شود حضرت می فرمایند: امره الله ان یظهر القرآن و ان یظهر فضائل اهل بیته به من امر شده است، قرآن را ظاهر سازم و معرفی کنم و تالی قرآن را هم ظاهر سازم یعنی اهل بیت را معرفی کنم. تالی قرآن یعنی اهل بیت و هم اکنون نیز این وظیفه به عهده ی همه ی ما است که فضیلت قرآن را ظاهر سازیم و فضایل اهل بیت را آشکار نماییم و در حال حاضر فضایل حضرت بقیة الله الاعظم را ظاهر کنیم.

ص: 246

در مقام ابراهيم دو ركعت نماز مى گذارد، سپس در حالى كه در پيرامون ايشان اصحابش كه 313 نفر هستند، باشند. به درستى كه اصحاب او كسانى هستند كه شبانه از رختخواب خود هجرت مى كنند (طى الارض مى نمايند) پس بيرون مى روند. سنگى مخصوص است كه چون آن را بيفكند از زمين گياه مى رويد.

2. در كمال الدين و تمام النعمة مجلد 2 صفحه 671 حدیث 18 آمده است:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) أَوَّلُ مَنْ يُبَايِعُ الْقَائِمَ(علیه السلام) جَبْرَئِيلُ يَنْزِلُ فِي صُورَةِ طَيْرٍ أَبْيَضَ فَيُبَايِعُهُ ثُمَّ يَضَعُ رِجْلًا عَلَى بَيْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ وَ رِجْلًا عَلَى بَيْتِ الْمَقْدِسِ ثُمَّ يُنَادِي بِصَوْتٍ طَلِقٍ تَسْمَعُهُ الْخَلَائِقُ أَتى أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ

امام ششم فرمود: نخستين كسى كه با قائم(علیه السلام) بيعت كند جبرئيل باشد. به صورت پرنده سفيدى فرود آيد و با او بيعت كند. سپس، يك پاى خود را بر مسجد الحرام گذارد و پاى ديگر را بر بيت المقدس و به آواز رسايى كه همه مردم مى شنوند، فرياد كند: «أَتى أَمْرُ اللّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحانَهُ وَ تَعالى عَمّا يُشْرِكُونَ»، امر خدا آمد در آن شتاب نكنيد.

3. در غيبت نعمانى صفحه 198 حديث 9، آمده است:

على بن احمد، عن عبيد اللّه بن موسى العلوى، قال: حدثنا على بن الحسن عن على بن حسان، عن عبدالرحمن بن كثير، عن ابى عبداللّه عليه السلام فى قول اللّه عزوجل: «أَتى أَمْرُ اللّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحانَهُ وَ تَعالى عَمّا يُشْرِكُونَ» قال: هو امرنا، امرالله عزوجل ان لا تستعجل به حتى يؤیده [اللّه] بثلاثة [اجناد]: الملائكة و المؤمنين و الرعب و خروجه عليه السلام كخروج رسول اللّه صلى الله عليه و آله، و ذلك قوله تعالى: «كَما أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْ بَيْتِكَ بِالحَقِّ».

4. در كتاب الغيبة صفحه 198، آمده است:

و رواه العياشى باسناده عن ابان بن تغلب، عن ابى عبداللّه(علیه السلام): انّ اول من يبايع القائم(علیه السلام) جبرائيل(علیه السلام) ينزل عليه فى صورة طيرٍ بيضٍ فيبايعه و ساق الحديث الى آخره.

عيّاشى آن را روايت كرده به سند خود از ابان بن تغلب، از حضرت ابى عبداللّه صادق(علیه السلام) كه فرمودند: نخستين كسى كه با قائم(علیه السلام) بيعت مى كند جبرائيل(علیه السلام) است، به صورت پرنده سفيدى بر آن حضرت فرود مى آيد، پس با آن جناب بيعت مى نمايد، و حديث را تا به آخر آورده است. آن گاه عياشى در دنباله حديث گفته: و در روايت ديگرى از ابان از حضرت ابوجعفر باقر(علیه السلام) آمده است.

ص: 248

و در احادیث اهل بیت متکرر الورود است که خدای متعال ائمه ی هدی را ارکان ارض گردانیده تا آن که ارض به جای خود باشد و حرکت نکند. بنابراین مراد از رَواسِيَ ائمه ی معصومین(علیهم السلام) خواهند بود ...

2. در تفسیر صافی در ذیل این آیه چنین آورده است:

در کافی از امام صادق روایت کرده است که فرمودند: همانا خداوند ائمه ی معصومین(علیهم السلام) را ارکان و ستون های زمین قرار داده تا اهل زمین از اضطراب و لغزش های روحی در امان بمانند.(1)

و در کمال الدین از امام باقر روایت شده است که فرمودند: اگر امام یک لحظه در روی زمین وجود نداشته باشند زمین دچار تشویش و اضطراب می شود و تمام اهل خود را فرومی برد همان طور که دریا اهل خود را فروبرده و غرق می کند.(2)

3. در کمال الدین مجلد 1 باب 21 صفحه 201 حدیث 1 آمده است:

... عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَ تَبْقَى الْأَرْضُ بِغَيْرِ إِمَامٍ قَالَ لَوْ بَقِيَتِ الْأَرْضُ بِغَيْرِ إِمَامٍ سَاعَةً لَسَاخَتْ.

ابی حمزه می گوید به حضرت امام صادق(علیه السلام) عرض کردم زمین می تواند بدون امام باقی بماند؟ حضرت فرمودند: اگر زمین یک لحظه بدون امام باشد (همه چیز را) در خود فرومی برد.

4. کمال الدین مجلد 1 باب 21 صفحه 202 حدیث 4 آمده است:

... عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي حَدِيثٍ لَهُ فِي الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ع أَنَّهُ قَالَ فِي آخِرِهِ وَ لَوْ لَا مَنْ عَلَى الْأَرْضِ مِنْ حُجَجِ اللَّهِ لَنَفَضَتِ الْأَرْضُ مَا فِيهَا وَ أَلْقَتْ مَا عَلَيْهَا إِنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو سَاعَةً مِنَ الْحُجَّةِ.

حضرت صادق(علیه السلام) در ضمن حدیثی درباره ی امام حسین(علیه

السلام) و در پایان آن فرمودند: اگر حجت های خداوند بر روی زمین نباشد زمین هرچه را در آن است پرتابمی کند (بتکاند) و آنچه بر آن است بدور اندازد. به راستی زمین یک لحظه (ساعة) خالی از حجت نیست.

5. در کمال الدین مجلد 1 باب 21 صفحه 202 حدیث 6 آمده است:

ص: 250

حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ ... قَالَ الرِّضَا(علیه السلام) نَحْنُ حُجَجُ اللَّهِ فِي خَلْقِهِ وَ خُلَفَاؤُهُ فِي عِبَادِهِ وَ أُمَنَاؤُهُ عَلَى سِرِّهِ وَ نَحْنُ كَلِمَةُ التَّقْوَى وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ نَحْنُ شُهَدَاءُ اللَّهِ وَ أَعْلَامُهُ فِي بَرِيَّتِهِ بِنَا يُمْسِكُ اللَّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ بِنَا يُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَ يَنْشُرُ الرَّحْمَةَ وَ لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ مِنَّا ظَاهِرٍ أَوْ خَافٍ وَ لَوْ خَلَتْ يَوْماً بِغَيْرِ حُجَّةٍ لَمَاجَتْ بِأَهْلِهَا كَمَا يَمُوجُ الْبَحْرُ بِأَهْلِهِ.

حضرت رضا(علیه السلام) فرمودند: ما حجت ها خداوند در میان خلق او هستیم و ما خلفا و جانشین خداوند در میان بندگانش می باشیم و ما امنا و امینان بر اسرار او هستیم ما کلمه ی تقوای خداوندیم ما عروة الوثقی حضرت حق می باشیم. ما شاهدان الهی (بر بندگان) هستیم و نشانه ها و علامت های خداوند بر بندگانیم که آن ها به وسیله ی ما هدایت می شوند. (مانند علامتی که در یک بیابان راهنمای مردم باشد.) به ما خداوند زمین و آسمان را نگاه می دارد که فرونریخته و از جای خود دور نشوند باران (رحمت) خداوند ابتدا به ما نازل شده (سپس از ما) به خلق می بارد (رحمت خداوند ابتدا به ما نازل شده) پس از ما به سمت مخلوقات نشر پیدا می کند.

وَ لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ مِنَّا ظَاهِرٍ أَوْ خَافٍ وَ لَوْ خَلَتْ يَوْماً بِغَيْرِ حُجَّةٍ زمین هرگز از خالی از حضرت قائم از ما نیست که او یا آشکار است یا پنهان. اگر زمین یک روز بدون حجت باشد اهلش را فرومی برد مانند موج دریا که اگر کسی روی آن باشد فرورفته و غرق می شود.

6. در کمال الدین مجلد 1 باب 21 صفحه 203 حدیث 10 آمده است:

... عَنْ حَمْزَةَ الطَّيَّارِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) يَقُولُ لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنْ أَهْلِ الْأَرْضِ إِلَّا اثْنَانِ لَكَانَ أَحَدُهُمَا الْحُجَّة

حمزه طیار می گوید: شنیدم از حضرت صادق(علیه السلام) که فرمودند: اگر نماند از مردم زمین مگر دو نفر، یکی از آن دو حجة الله خواهد بود.

ص: 251

به هر حال ظاهر این آیه در مورد ستارگان است و راه یافتن انسان ها در بحر و بر می باشد اما باطن آن رسول خدا و ائمه ی اثنی عشر می باشند که يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاء(1) و وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها(2)

1. در کتاب شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 327 و در ترجمه ی آن صفحه 286 حدیث 454 آمده است: (در ص 287 کتاب ح1 ابتدا این حدیث نوشته شود سپس ترجمه ی از کتاب نوشته شود.)

فُرَاتُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي حُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ يُونُسَ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِيرٍ عَنْ سَالِم عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ فِي قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ قَالَ النَّجْمُ مُحَمَّدٌ وَ الْعَلَامَاتُ الْأَوْصِيَاءُ(علیه السلام)

حاكم حسكانى مى گويد: فرات بن ابراهيم كوفى گفت: از حسين بن سعيد، از هشام ابن يونس، از حيان بن سرير، از سالم، از ابان بن تغلب كه ايشان گفت: به حضرت ابى جعفر محمّدبن على الباقر(علیه السلام) گفتم: (منظور خداوند از اين آيه چيست؟) «وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ»، «و ايشان به وسيله علامات و نشانه ها و به وسيله نجم و ستاره هدايت و راهنمايى مى شوند». حضرت فرمودند: در اين آيه (منظور از) نجم محمّد صلى الله عليه و آله وسلم است و منظور از علامات و نشانه ها، جانشينان و خلفا (و امامان) آن حضرت مى باشند.

پس طبق اين حديث منظور از «علامات»، امامان اثنى عشر و جانشينان آن حضرت هستند. در حال حاضر، وجود اقدس ولى عصر(عج) از علامات خداوندى است كه مردم به وسيله آن راهنمايى مى شوند، فيض خداوند به وسيله او به بشر مى رسد و بشر به وسيله اين علامات به سوى خداوند هدايت مى گردد.

2. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 296 باب «الائمة(علیهم السلام) هم العلامات...»، آمده است:

الحسين بن محمّد الاشعرى، عن معليّبن محمّد، عن ابيداوود المسترق قال: حدثنا داوود الحصّاص قال: سمعت اباعبداللّه(علیه السلام) يقول: «وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ» قال: النجم رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) و العلامات هم الائمة(علیهم السلام).داوود حصّاص گويد: از امام صادق(علیه السلام) راجع به آيه 16 از سوره نحل: «و علاماتى گذاشت و به وسيله ستاره هدايت شوند.» پرسيدم. فرمود: ستاره رسول خدا است و علامات ائمه(علیهم السلام) مى باشند.

ص: 253

3. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 296 حديث 2 باب «الائمة(علیهم السلام) هم العلامات...»، آمده است:

الحسين بن محمّد، عن معلى بن محمّد، عن الوشاء، عن اسباط بن سالم قال: سأل الهيثم اباعبداللّه(علیه السلام) و انا عنده عن قول اللّه عزوجل: «وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ» فقال(علیه السلام): رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) النجم و العلامات هم الائمة(علیهم السلام).

هيثم از امام صادق(علیه السلام) راجع به قول خداى عزوجل: «و علاماتى گذاشت و به وسيله ستاره هدايت شوند.» پرسيدم. امام(علیه السلام) فرمودند: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) ستاره است و ائمه(علیهم السلام) علاماتند.

4. در منتخب الاثر باب 8 صفحه 100 حديث 3، آمده است:

كفاية الاثر، محمّدبن عبداللّه بن المطلب و احمدبن محمّدبن عبيد اللّه بن الحسن بن عياش الجوهرى، عن محمّدبن لاحق اليمانى، عن ادريس بن زياد السبيعى، عن اسرائيل بن يونس بن ابى اسحق السبيعى، عن جعفربن زبير، عن القاسم بن سليمان، عن سلمان الفارسىH قال: خطبنا رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) فقال: معاشر الناس، انّى راحل عنكم عن قريب و منطلق الى المغيب اوصيكم فى عترتى خيراً و اياكم و البدع فانّ كل بدعة ضلالة و كلّ ضلالة و اهلها فى النار. معاشر الناس، مَن افتقد الشمس فليتمسك بالقمر و من افتقد القمر فليتمسك بالفرقدين و من افتقد الفرقدين فليتمسك (فاذا فقدتم الفرقدين فتمسكوا نخ) بالنجوم الزاهرة بعدى اقول قولى هذا و استغفر اللّه لى و لكم قال فلما نزل عن منبره (المنبر نخ) تبعته حتى دخل بيت عايشة. فدخلت عليه و قلت: بابى انت و امى يا رسول اللّه، سمعتك تقول إذا افتقدتم الشمس فتمسكوا بالقمر و اذا افتقدتم القمر فتمسكوا بالفرقدين و اذا افتقدتم الفرقدين فتمسكوا بالنجوم الزاهرة فما الشمس و ما القمر و ما الفرقدان و ما النجوم الزاهرة فقال اما الشمس فانا و اما القمر فَعَلى(علیه السلام) و اذا افتقدتمونى فتمسكوا به بعدى و اما الفرقدان فالحسن و الحسينC فاذا افتقدتم القمر فتمسكوا بهما و اما النجوم الزاهرة فا(فهم نخ) لائمة التسعة من صلب الحسين عليهم السلام و التاسع مهديهم ثم قال: انهم هم الاوصياء و الخلفاء بعدى ائمة ابرار عدد اسباط يعقوب(علیه السلام) و حوارى عيسی(علیه السلام). قلت: فسمّهم لى يا رسول اللّه. قال: اولهم و سيدهم على بن ابى طالب(علیه السلام) و سبطاى (و نخ)، بعدهما زين العابدين على بن الحسينC و بعده محمّدبن على باقر علم النبين و الصادق جعفربن محمّد و ابنه الكاظم سمى موسى بن عمران و الذى يقتل بأرض خراسان (غربة ابنه نخ) عليّ، ثم ابنه محمّد و الصادقان علي و الحسن و الحجة القائم المنتظر فى غيبته. فانهم عترتى من دمى و لحمى علمهم علمى و حكمهم حكمى من آذانى فيهم فلا اناله اللّه تعالى شفاعتى.سلمان فارسىw مى گويد: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در آخرين خطبه زندگيشان فرمودند: اى مردم، من به زودى از بين شما رحلت خواهم كرد. پس بشنويد و به هر كس كه غايب است برسانيد. من وصيت مى كنم شما را بر عترتم كه آن ها براى شما خير هستند و بپرهيزيد از هر گونه بدعت كه همه بدعت ها گمراهى است و همه گمراهى ها و اهل آن در آتش(جهنم) قرار خواهند گرفت.

ص: 254

سلمانw مى گويد: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از منبر پايين آمدند و من با او آمدم. ايشان داخل خانه عايشه شدند، من هم با ايشان داخل شدم و به ايشان گفتم: يا رسول اللّه، پدر و مادرم فداى شما شود. من شنيدم كه شما فرموديد: هنگامى كه خورشيد از بين شما رفت به ماه تمسك جوئيد و هنگامى كه ماه از بين شما رفت به فرقدين چنگ بزنيد و هنگامى كه فرقدين از بين شما رفت به بقيه ستاره ها چنگ بزنيد، منظور از اين ها چه بود؟ حضرت(صلی الله علیه و آله) فرمودند: اما خورشيد من هستم و ماه «قمر» على(علیه السلام) است. زمانى كه من از بين شما رفتم به او چنگ بزنيد. بعد از من. اما، فرقدان حسن و حسينC هستند، هنگامى كه ماه رفت به آنها چنگ بزنيد و اما ستاره هاى روشن، آن ها اوصيا و خلفاى بعد از من هستند. آن ها امامان نيكوكار كه تعدادشان به اندازه فرزندان يعقوب(علیه السلام) (دوازده پسر) و حواريون حضرت عيسى(علیه السلام) (دوازده حوارى) هستند. گفتم: يا رسول اللّه، نام هاى آن ها را بيان بفرماييد. حضرت صلى الله عليه و آله فرمودند: اول آن ها و آقاى آن ها على بن ابى طالب(علیه السلام) است و بعد از او دو پسرش(حسن(علیه السلام) و حسين(علیه السلام) هستند. بعد از اين دو نفر، زين العابدين على بن الحسين(علیه السلام) است و بعد از او محمّدبن على باقر علم النبين است و بعد از او جعفربن محمّد صادق است و بعد از او فرزندش كاظم است كه او را به اسم موسى بن عمران مى خوانند و بعد از او پسر اوست كه به نام على است و در سرزمين خراسان او را به قتل مى رسانند (در حال غربت). بعد از او پسرش محمّد است. بعد از او على (هادى) است. پس از او حسن (عسكرى) است و بعد از او حجة قائم منتظر است كه او غيبت دارد. اين ها عترت و خانواده من هستند. آن ها از خون من و از گوشت من هستند. علم آن ها، علم من است. حكم آن ها، حكم من است. هر كس اين ها را بيازارد، شفاعت من شامل حالش نمى شود.5. در تفسیر کوفی، صفحه 233 حدیث 311 آمده است:

فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ الزُّهْرِيُّ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ فِي قَوْلِهِ وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ [قَالَ النَّجْمُ فَالنَّجْمُ] رَسُولُ اللَّهِ ص وَ الْعَلَامَاتُ الْوَصِيُّ بِهِ يَهْتَدُون

6. در تفسیر مجمع البیان در ذیل این آیه آمده است:

قال: ابوعبدالله: نحن العلامات و النجم رسول الله و قال: إنّ الله جعل النجوم أماناً لأهل السماء و جعل اهل بیتی أماناً لأهل الارض.

ص: 255

اول این که هر عملی را عکس العملی است و عکس العمل کفرورزیدن و معاصی حضرت حق کردن و نافرمانی و سرکشی کردن چیزی جز هلاکت و عذاب از چند جهت به وقوع بپیوندند.

دوم این که این هلاکت و عذاب از چند جهت به وقوع می پیوندد.

1. هنگام مردن و قبض روح شدن الَّذينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظالِمي أَنْفُسِهِمْ فَأَلْقَوُا السَّلَمَ ما كُنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ بَلى إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ * فَادْخُلُوا أَبْوابَ جَهَنَّمَ خالِدينَ فيها فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرينَ(1)

هنگام مرگ ملائکه ی عذاب جان آن ها را به سختی می گیرند.

2. عذاب دیگر آن ها به دست حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که ظهور آن حضرت برای آن ها عذاب است و آن ها را آن حضرت عذاب می کنند، اما این عذاب عکس العمل کفر خودشان می باشد.

3. عذاب دیگر در رجعت است(2) و افراد پست و فرومایه که ظالمان بزرگ هستند در هنگام انقلاب ایشان رجعت کرده و عذاب می شوند و در دوران رجعت رسول خدا و حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) نیز این رجعت وجود دارد.

ص: 257

فضيل گفتم: آن آيه چيست؟ گفت: آن را جز بريد عجلى به هيچ كس ديگر نگفته ام، ولى زرارهw به من گفت: من برايت مى گويم آن آيه كدام است. آيه «وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لا يَبْعَثُ اللّهُ مَنْ يَمُوتُ بَلى وَعْداً عَلَيْهِ حَقّاً» «وآنان با مبالغه وتأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسى را كه بميرد، پس از مرگ زنده، نخواهد كرد. بلى و البته وعده الهى حق است.» و فضيل ساكت ماند و آرى و نه نگفت.

2. در كتاب روضه كافى صفحه 50، آمده است:

محمّدبن يعقوب بالسناده عن سهل، عن محمّد، عن ابى بصير قال: قلت لأبى عبداللّه عليه السلام (قوله تبارك و تعالى): «وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لا يَبْعَثُ اللّهُ مَنْ يَمُوتُ بَلى وَعْداً عَلَيْهِ حَقّاً وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النّاسِ لايَعْلَمُونَ» قال: فقال لى: يا ابا بصير، ما تقول فى هذه الآية؟ (قال:) قلتُ: انّ المشركين يزعمون و يحلفون لرسول اللّه صلى الله عليه و آله وسلم انّ اللّه لا يبعث الموتى. قال: فقال: تباً لمن قال هذا [سهلهم] هل كان المشركون يحلفون بالله ام بالّلات و العزى؟ قال قلتُ: جعلتُ فداك، فاوجدنيه، قال فقال: يا ابابصير، يوقد قام قائمنا بعث اللّه اليه قوماً من شيعتنا تباعُ سيوفهم على عوا تقهم فيبلغ ذلك قوماً من شيعتنا لم يموتوا فيقولون بعث فلانٌ و فلانٌ من قبورهم مع القائم(عج)، فَ [يَ] بْلُغُ ذلك قوماً من عدوّنا، فيقولون: يا معشر الشيعة: ما اكْذَبكُم؟ هذه دولتكم و انتم تقولون فيها الكذب، لاواللّه ماعاش هؤلاء ولا يعيشون الى يوم القيامة، قال: فحكى اللّه قولهم [فقال] :«وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لا يَبْعَثُ اللّهُ مَنْ يَمُوتُ».

محمّدبن يعقوب به سند خود از سهل، از محمّد، از پدرش، از ابوبصير روايت كرده كه گفت: به حضرت ابوعبداللّه صادق(علیه السلام) عرضه داشتم: اينكه خداوند تبارك و تعالى مى فرمايد: «و آنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسى را كه بميرد زنده نخواهد كرد، بلى البته وعده الهى حق است وليكن بيشتر مردمان نمى دانند.» منظور چيست؟ فرمود: اى ابوبصير، در اين باره چه مى گويى (چه مى گويند)؟ عرض كردم: مشركين مى پندارند و سوگند مى خورند براى رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) كه خداوند هرگز مردگان را زنده نخواهد كرد. حضرت(علیه السلام) فرمودند: مرگ بر كسى كه چنين سخنى مى گويد، از آن ها بپرس كه آيا مشركين به اللّه قسم مى خوردند يا به لات وعزّى؟ ابوبصير مى گويد گفتم: فدايت شوم، پس برايم (معنى آيه را) بيان فرما. فرمود: اى ابوبصير، هنگامى كه قائم ما(عج) به پاخيزد، خداوند گروهى از شيعيان ما را براى او بر انگيزد و زندهكند كه گيره هاى

ص: 259

شمشيرهايشان بر روى شانه هايشان است، چون اين خبر به قومى از شيعيان ما كه نمرده باشند، برسد، به يكديگر گويند: فلان و فلان از قبرهايشان برانگيخته شدند و آن ها با قائم(عج) هستند. اين سخن به گوش گروهى از دشمنان ما برسد، آن ها گويند: اى گروه شيعيان، چقدر دروغگو هستيد! اين دولت و حكومت شماست و شما دروغ مى گوييد! نه واللّه، اين ها كه شما مى گوييد زنده نشده و نخواهند شد تا روز قيامت، پس خداوند گفتار آن ها را حكايت كرده (مى فرمايد): «و آنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسى را كه بميرد، زنده نخواهد كرد.»

3. در كتاب تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 259، آمده است:

و رواه العياشى بالسناده عن ابى بصير، عن ابى عبداللّه فى قوله: «وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لا يَبْعَثُ اللّهُ مَنْ يَمُوتُ» قال: ما يقولون فيها؟ قلتُ: يزعمون انّ المشركين كانوا يحلفون لرسول اللّه صلى الله عليه و آله وسلم انّ اللّه لا يبعث الموتى، قال: تبّا لمن قال: هذا ويلهم هل كان المشركين يحلفون بالله ام باللات و العزّى؟ قلتُ: جعلتُ فداك، فاَوجدنيه اعرفُهُ، قال: لو قام قائمنا بعث اللّه اليه قوماً من شيعتنا قبايع سيوفهم على عواتقهم فَ [يَ ]بلُغُ ذلك قوما من شيعتنا لم يموتوا فيقولون بعث فلانٌ و فلانٌ من قبورهم مع القائم(عج)، فبلغ ذلك قوما من اعدائنا فيقولون: يا معشر الشيعة، ما اكذبكم؟ هذه دولتكم و انتم تكذبون فيها، لا واللّه، عاشوا و لا يعيشون، الى يوم القيامة، فحكى اللّه قولهم: «وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ».

عيّاشى آن را به سند خود از ابوبصير، از حضرت ابى عبدالله امام صادق(علیه السلام) روايت كرده كه درباره فرموده خداوند «و آنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسى را كه بميرد زنده نخواهد كرد.»، فرمودند: درباره آن چه مى گويند؟ عرضه داشتم: مى پندارند كه مشركين براى رسول خدا(صلی الله علیه و آله) سوگند ياد مى كردند كه خداوند مردگان را زنده نخواهد ساخت، (امام صادق(علیه السلام) فرمودند: مرگ بر آنكه چنين بگويد. واى برآن ها. آيا مشركين به اللّه سوگند ياد مى نمودند يا به «لات» و «عزّى»؟ عرض كردم: فدايت گردم، پس آن را برايم روشن ساز تا بشناسم. فرمود: چون قائم(عج) به پاخيزد، خداوند قومى از شيعيانمان را برخواهد انگيخت كه گيره هاى شمشيرهايشان برروى شانه هايشان است، پس اين خبر به گروهى از شيعيانمان كه نمرده اند، مى رسد تا به يكديگر گويند: فلانى و فلانى از قبرهايشان برانگيخته شدند وايشان با حضرت قائم(عج) هستند.

ص: 260

چون اين سخن به گوش گروهى از دشمنانمان برسد، آن ها گويند: اى گروه شيعيان، شما چقدر دروغگو هستيد! اين دولت و حكومت شماست و دروغ مى گويند! نه واللّه، اين ها كه شما مى گوييد، زنده نشده و نخواهند شد تا روز قيامت. پس خداوند گفتار آن ها را حكايت فرموده كه: «و آنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند.».

4. در كتاب تفسير عيّاشى مجلد 2 صفحه 259، آمده است:

عنه بالسناده عن (ابى) عبداللّه صالح بن ميثم قال: سألتُ ابا جعفر(علیه السلام) عن قوله: «و لهُ أسلمَ منْ فى السموات و الارض طوعاً و كرها» قال: ذلك (حين يقول على(علیه السلام) : انا اولى الناس) بهذه الآية: «وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لا يَبْعَثُ اللّهُ مَنْ يَمُوتُ بَلى وَ عْداً عَلَيْهِ حَقّاً [وَلكِنَّ أَكْثَرَ النّاسِ لايَعْلَمُونَ] لِيُبَيِّنَ لَهُمْ الَّذِي يَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَ لِيَعْلَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ كانُوا كاذِبِينَ».

و از اوست كه به سند خود از (ابو) عبداللّه صالح بن ميثم روايت كرده كه گفت: از حضرت ابوجعفر امام محمّد باقر(علیه السلام) درباره فرموده خداوند (متعال): «و حال آنكه هر كه در آسمان ها و زمين است، خواه و ناخواه، تسليم او شده است.»، پرسيدم. فرمود: آن (هنگامى است كه حضرت على(علیه السلام) فرمايد: من شايسته ترين افراد) به اين آيه هستم: «و آنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسى را كه بميرد زنده نخواهد كرد، بلى البته وعده الهى حق است [اما بيشتر مردمان نمى دانند] تا برايشان آنچه را كه در آن اختلاف مى كردند بيان سازد و كافران كاملاً به دروغگويى خودشان پى ببرند.».

5. در كتاب تفسير عيّاشى مجلد 2 صفحه 259، آمده است:

عنه بالسناده عن سيرين قال: كنتُ عند ابى عبداللّه عليه السلام اذ قال: ما يقول الناس فى هذه الآية: «وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لا يَبْعَثُ اللّهُ مَنْ يَمُوتُ»؟ قال: يقولون لا قيامةٍ و لا بعث و لا نشورا، فقال: كذبوا وَاللهِ، انّما ذلك اذا قام القائمُ(عج) و كرّ معه المُكرّونَ، فقال اهل خلافكم: قد ظهرت دولتكم يا معشر الشيعة و هذا من كذبكم تقولونَ رجع فلان و فلان و فلان، لا واللّه لا يبعثُ اللهُ من يموت، الا ترى انّه قالَ (انّهم قالوا): «وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ» كان المشركون اشدّ تعظيماً بالّلات والعُزّى مِن ان يُقسموا بغيرها، فقال اللّه عزّوجلّ: «بَلى وَعْداً عَلَيْهِ حَقّاً وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النّاسِ لايَعْلَمُونَ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ الَّذِي يَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَ لِيَعْلَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ كانُوا كاذِبِينَ إِنَّما قَوْلُنا لِشَيءٍ إِذا أَرَدْناهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ».و از اوست به سند خود ازسيرين آورده كه گفت: در محضر امام ابوعبداللّه صادق(علیه السلام) شرفياب بودم كه آن جناب پرسيد: مردم درباره اين آيه: «و آنان با مبالغه و تأكيد به

ص: 261

خداوند سوگند ياد كنند كه خداوند هرگز كسى را كه بميرد زنده نخواهد كرد.» چه مى گويند ؟ گفته شد: (يعنى اينكه كافران) مى گويند: نه قيامتى هست و نه برانگيخته شدنى و نه نشرى. فرمود: به خدا سوگند دروغ گويند. همانا اين وقتى است كه قائم(عج) به پاخيزد و آنان كه اهل رجعت باشند، به خدمت آن حضرت بشتابند. مخالفان شما خواهند گفت: اى گروه شيعيان، دولت شما آشكار شد و اين از دروغ هاى شماست كه مى گوييد فلان و فلان و فلان باز گشته اند، نه قسم به خدا كه خداوند كسى را كه مُرد به اين دنيا باز نخواهد آورد. آيا نمى نگرى كه او فرمود (آنان گفتند): «و آنان با مبالغه وتأكيد به خداوند سوگند ياد كنند.» چون مشركان بيشترين تعظيم و احترامشان به لات و عزى اختصاص داشت، بيش از اينكه به غير آن ها سوگند ياد كنند. پس، خداى عزّوجلّ فرمود: «بلى، البته وعده الهى حق است تا براى آنان بيان سازد آنچه را كه در آن اختلاف مى كنند، تا آنان كه كفر ورزيده اند بدانند كه دروغگو بوده اند؛ همانا ما به امر نافذمان هرگاه چيزى را اراده كنيم گوييم موجود باش، همان لحظه موجود خواهد شد.»

6. در كتاب دلائل الامامة صفحه 248، آمده است:

العيّاشى بالسناده عَن الفضيل قالَ: قلتُ لابى عبداللّه(علیه السلام) : آيَة كتابكَ؟ قالَ: اكتبُ بعلامةِ كذا و كذا وَ قرأ آية مِنَ القرآنِ، قلتُ لِفُضيلَ: و ما تلك الآيةُ؟ قالَ: ما حدّثتُ بها احداً غير بريد. قال زرارةُ: انا اُحَدّثكّ بها: «وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لا يَبْعَثُ اللّهُ مَنْ يَمُوتُ بَلى وَعْداً عَلَيْهِ حَقّاً وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النّاسِ لايَعْلَمُونَ» قال: فسكتَ الفضيلُ و لم يقلْ لا و لانعم.

عيّاشى به سند خود از فضيل آورده كه گفت: به حضرت ابى عبداللّه(علیه السلام) عرضه داشتم: نشانى نامه تان چيست؟ فرمود: فلان علامت را خواهم نوشت و آيه اى از قرآن را خواند. راوى گويد: به فضيل گفتم: آن آيه چيست؟ گفت: آن را جز به بريد نگفتم. زراره گفت: من برايت مى گويم: «و آنان با مبالغه و تأكيد به خداوند سوگند ياد كنند كه خداوندهرگز كسى را كه بميرد زنده نخواهد كرد، بلى البته وعده الهى حق است، و ليكن بيشتر مردم نمى دانند.» فضيل ساكت ماند و هيچ پاسخ نداد.

ص: 262

ظاهر آیات و سیاق آن ها نشان می دهد که مراد از اهل ذکر اهل کتاب از یهود و نصاری هستند مشرکین مکه از این که بشر عادی پیغمبر شود تعجب می کردند و می گفتند سوره فرقان آیه 7

وَ قالُوا ما لِهذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعامَ وَ يَمْشي فِي الْأَسْواقِ لَوْ لا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذيرا قرآن مجید در آیات مورد بحث می خواهد اثبات کند که سنت خداوند بر آن قرار گرفته که پیامبران از جنس مردم باشند و می گوید: پیش از تو مردانی فرستادیم که مثل تو بشر بودند و ای مشرکین اگر این مطلب را باور ندارید و نمی دانید از اهل کتاب که به پیامبران گذشته عقیده دارند بپرسید. آن ها به شما خواهند گفت که رسولان گذشته همه از جنس بشر بوده اند در این صورت رسالت رسول ما چیزی خارق عادت نیست بلکه یک امر عادی و معمولی می باشد. هر دو آیه چنان که المیزان گفته به یک اصل عمومی عقلایی دلالت دارد در ان وجوب رجوع جاهل بر عالم است.

در بعضی از روایات آمده است که ائمه(علیهم السلام) فرمودند اهل ذکر ماییم مثلاً در تفسیر عیاشی ذیل آیه دوم محمدبن مسلم از امام باقر(علیه السلام) نقل کرده است که با آن حضرت گفتم در نزد ما کسانی اند که گمان می کنند قول خدا فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُون(1) آن ها یهود و نصاری هستند. فرمودند آن وقت شما را بدین خود دعوت می کنند. می گوید سپس امام به سینه ی خود اشاره کرده و فرمودند: ماییم اهل ذکر ماییم سؤال شدگان.

به طور کلی اگر بگوییم اهل ذکر یهود و نصاری هستند قرآن را محدود کرده ایم. ده سال اول بعثت که قریش می گفتند مگر می شود پیامبر از انسان ها باشد. قرآن هم می گوید: بروید از یهودیان و مسیحیان بپرسید و حضرت صادق(علیه السلام) این نظریه را رد می کند و می فرمایند. پس یهود و نصاری شما را دعوت به دین خودشان می کنند. پس شما باید دین آن ها قبول را کنید. سپس حضرت می فرمایند: ما هستیم اهل ذکر. و این تعریف کلیه ی نظریه هایی که می گوید آیه ی شریفه دال است بر وجوب تحصیل علم را تأیید می کند. زیرا امر فرمود باید درصورت نادانی پرسش از اهل دانایی را و رجوع جاهل به عالم فطری و جبلی و اخبار بسیار در وجوب تحصیل علم وارد شده چنانچه از جمله ی متواتر است. حدیث نبوی طلب العلم فریضة علی کل مسلم(2) و مراد علمدین می باشد نه

ص: 265

هر علمی آن هم از اهلش سؤال نمایید لکن مراد از اهل ذکر در آیه شریفه ائمه ی هدی(علیهم السلام) هستند.

رابعاً: حال سؤال می شود خود ذکر چیست که ما باید درباره ی آن از اهلش سؤال کنیم؟

اول توحید و یاد خداوند است که می فرمایند: أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب(1) آگاه باشید که ذکر خداوند به قلوب اطمینان می دهد که باید درباره ی توحید از ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) که اهل ذکر هستند. سؤال کنیم و معارف را از آن ها بگیرند که در حال حاضر اهل ذکر وجود مقدس حضرت قائم آل محمد است.

دوم: ذکر وجود اقدس پیامبر گرامی اسلام و مسئله ی نبوت است که در سوره طلاق آیه 10 خداوند می فرمایند: قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْراً (10) رَسُولاً يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ

1. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 432 حدیث 459 آمده است:

حَدَّثَنَا عَبْدَوَيْهِ بْنُ مُحَمَّدٍ بِشِيرَازَ قَالَ: حَدَّثَنَا سَهْلُ بْنُ نُوحِ بْنِ يَحْيَى أَبُو الْحَسَنِ الْحُبَابِيُ قَالَ: حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ مُوسَى الْقَطَّانُ عَنْ وَكِيعٍ، عَنْ سُفْيَانَ، عَنِ السُّدِّيِّ عَنِ الْحَارِثِ قَالَ سَأَلْتُ عَلِيّاً عَنْ هَذِهِ الْآيَةِ: فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ فَقَالَ: وَ اللَّهِ إِنَّا لَنَحْنُ أَهْلُ الذِّكْرِ، نَحْنُ أَهْلُ الْعِلْمِ، وَ نَحْنُ مَعْدِنُ التَّأْوِيلِ وَ التَّنْزِيلِ، وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ: أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا، فَمَنْ أَرَادَ الْعِلْمَ فَلْيَأْتِهِ مِنْ بَابِهِ.

سدی از حارث روایت می کند که از حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) در مورد این آیه که از اهل ذکر سؤال کنید پرسیدند. حضرت فرمودند: ما اهل ذکر هستیم. ما اهل علم هستیم و ما معدن تأویل و تنزیل قرآن هستیم. به تحقیق از رسول خدا شنیدم که فرمودند: من شهر علم هستم و (حضرت) علی درب آن است و هرکس اراده کند که به علم دست بیابد باید از دربش وارد شود.

2. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 434 حدیث 460 آمده است:

أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرٍ الْحَرَشِيُّ [أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَاضِي] قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو مَنْصُورٍ الْأَزْهَرِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ نَجْدَةَ بْنِ الْعُرْيَانِ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ قَالَ: حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَمَانٍ، عَنْ إِسْرَائِيلَ، عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ فِي قَوْلِهِ: فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ قَالَ: نَحْنُ أَهْلُ الذِّكْرِ.

ص: 266

اسرائیل از جابر جحفی نخعی از حضرت باقر روایت می کند که حضرت در مورد این آیه کریمه که می فرماید بپرسید از اهل ذکر سؤال کردند. حضرت فرمودند: ما اهل ذکر هستیم.

3. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 435 حدیث 461 آمده است:

أخبرنا أبوسعد المعاذي قال: أخبرنا أبو الحسين الكهيلي قال: أخبرنا أبوجعفر الحضرمي قال: حدثنا إسماعيل بن أبي الحكم الثقفي قال: حدثنا يحيى بن يمان به لفظا سواء.

4. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 435 حدیث 462 آمده است:

و أخبرنا أبو الحسن الأهوازي قال: أخبرنا أبو بكر القاضي بن الجعابي (1) قال: حدثنا أبو بكر محمد بن أحمد بن هلال، قال: حدثنا أبو هشام، قال: حدثنا ابن يمان به لفظا سواء- و [رواه أيضا] سفيان بن وكيع، عن يحيى [كما] في [التفسير] العتيق.و [رواه أيضا] أبان بن تغلب عن أبي جعفر.

5. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 436 حدیث 463 آمده است:

أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الشِّيرَازِيُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُوبَكْرٍ الْجَرْجَرَائِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ الْبَصْرِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَمَّارٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ صَالِحٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عُثْمَانَ الْحَضْرَمِيُّ عَنْ جَابِر عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ: فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ قَالَ عَلِيٌّ ع: نَحْنُ أَهْلُ الذِّكْرِ- الَّذِي عَنَانَا اللَّهُ جَلَّ وَ عَلَا فِي كِتَابِهِ (2)

موسی بن عثمان از جابر روایت می کند که گفت: حضرت امام باقر فرمودند: زمانی که این آیه نازل شد، حضرت علی(علیه السلام) فرمودند: ما اهل ذکر هستیم کسانی که خداوند اعلام کرده است در کتابش.

6. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 436 حدیث 464 آمده است:

أَخْبَرَنَا أَبُو الْحُسَيْنِ الْفَارِسِيُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو َكْرٍ الْفَارِسِيُّ بِبَيْضَاءِ فَارِسَ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْقَاسِمِ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ [بْنُ مُحَمَّدِ] بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عَابِسٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ [فِي قَوْلِهِ تَعَالَى]: فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ قَالَ: نَحْنُ هُمْ.

ص: 267

علی بن عباس از جابر نقل می کند که حضرت امام باقر(علیه السلام) ذیل آیه سؤال کنید از اهل ذکر، فرمودند: ما از اهل ذکر هستیم.

7. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 436 حدیث 465 آمده است:

وَ أَخْبَرَنَا أَبُو الْحَسَنِ [أَخْبَرَنَا] أَبُو بَكْرٍ عَبْدُاللَّهِ بْنُ زَيْدَانَ، [أَخْبَرَنَا] مُحَمَّدُ بْنُ ثَوَابٍ الْهَبَّارِيُ [أَخْبَرَنَا] عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الزُّبَيْرِ [أَخْبَرَنَا] أَبُو مُوسَى، عَنْ سَعْدٍ الْإِسْكَافِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍ [فِي قَوْلِهِ عَزَّ ذِكْرُهُ]: فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ قَالَ: نَحْنُ هُمْ.

سعید الاسکاف روایت می کند از امام باقر در مورد این فرموده ی خداوند بپرسید از اهل ذکر حضرت فرمودند: ما از اهل ذکر هستیم.

8. در شواهد التنزیل مجلد 1 صفحه 437حدیث 466 آمده است:

أَخْبَرَنَا أَبُوالْعَبَّاسِ الْفَرْغَانِيُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو الْمُفَضَّلِ الشَّيْبَانِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو زَيْدٍ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ سَلَّامٍ الْأَسَدِيُّ بِالْمَرَاغَةِ، قَالَ: حَدَّثَنَا السَّرِيُّ بْنُ خُزَيْمَةَ الرَّازِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مَنْصُورُ بْنُ [يَعْقُوبَ بْنِ] أَبِي نُوَيْرَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ، [عَنِ] السُّدِّيِّ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ فِي قَوْلِهِ تَعَالَى: فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ قَالَ: هُمُ الْأَئِمَّةُ مِنْ عِتْرَةِ رَسُولِ اللَّهِ ص، وَ تَلَا وَ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ ذِكْراً رَسُولًا.

فضیل بن یسار روایت می کند از امام باقر(علیه السلام) در مورد این فرموده ی خداوند که این ها امامان (معصوم) هستند از عترت و خانواده ی رسول خدا. سپس حضرت آیه 10 سوره طلاق را خواندند که برای شما نازل کردیم ذکر و رسول (خودمان را).

بازهم این نکته را تذکر می دهیم که یکی از اسامی قرآن ذکر است. درباره ی ذکر باید از اهل ذکر سؤال کنیم و اهل ذکر باید دارای علم تفسیر و تأویل قرآن باشند و این ها هیچ کس به جز چهارده معصوم نیستند که علم کتاب می دانند مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتاب (1) و علم کتاب لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ في كِتابٍ مُبينٍ(2) است و ایشان كُلَّ شَيْ ءٍ أَحْصَيْناهُ في إِمامٍ مُبينٍ(3) هستند.

مطابق آيه شريفه، در حال حاضر وجود اقدس امام زمان(عج) عظيم ترين مصداق «اهل ذكر» است.

ص: 268

2. در اصول كافى باب «ان اهل الذكر...» مجلد 1 صفحه 303 حديث 1، آمده است:

الحسين بن محمّد، عن معلى بن محمّد، عن الوشاء، عن عبداللّه بن عجلان، عن ابى جعفر(علیه السلام) فى قول اللّه عزّوجلّ: «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله وسلم: الذكر انا و الأئمة اهل الذكر و قوله عزّوجلّ: «وَ إِنَّهُ لَذِكْرٌ لَكَ وَ لِقَوْمِكَ وَ لَسَوْفَ تُسْأَلُونَ» قال ابوجعفر عليه السلام: نحن قومه و نحن المسئولون.

امام باقر(علیه السلام) راجع به قول خداى عزّوجلّ (سوره نحل آيه 43:) «اگر خودتان نمى دانيد از اهل ذكر بپرسيد» از قول پيغمبر صلى الله عليه و آله مى فرمايد: مقصود از ذكر من هستم و امامان اهل ذكر مى باشند و راجع به قول خداى عزّوجلّ (سوره زخرف آيه 44) «همانا قرآن براى تو و قوم تو ذكر است و به زودى از آن بازخواست مى شويد.» خود امام فرمود: ماييم قوم او و ماييم بازخواست شدگان. (سؤال شوندگان)

3. در اصول كافى مجلد 1 باب «ان اهل الذكر الذين...» صفحه 304 حديث 2، آمده است:

الحسين بن محمّد، عن معلى بن محمّد، عن محمّدبن اورمة، عن على بن حسان، عن عمه عبدالرحمن بن كثير قال: قلت لابى عبداللّه(علیه السلام): «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» قال: الذكر محمّد(صلی الله علیه و آله) و نحن اهله المسئولون. قال؛ قلت: قوله: «وَ إِنَّهُ لَذِكْرٌ لَكَ وَ لِقَوْمِكَ وَ لَسَوْفَ تُسْأَلُونَ» قال: ايّانا عنى و نحن اهل الذكر و نحن المسئولون.

ابن كثير گويد: از امام صادق(علیه السلام) آيه «اگر خودتان نمى دانيد، از اهل ذكر بپرسيد» را پرسيدم، فرمود: مقصود از ذكر محمّد(صلی الله علیه و آله) است و ما اهل او هستيم كه پرسيده مى شويم. به حضرت عرض كردم: خداى تعالى مى فرمايد: «قرآن ذكر است براى تو و قوم تو و به زودى از آن پرسيده مى شويد.» فرمود: تنها ما را قصد كرده، ماييم اهل ذكر و ماييم پرسش شوندگان.

4. در اصول كافى مجلد 1 باب «ان اهل الذكر الذين...» صفحه 304 حديث 3، آمده است:

الحسين بن محمّد، عن معلى بن محمّد، عن الوشاء قال: سألت الرضا(علیه السلام) فقلت له: جعلت فداك، «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» فقال: نحن اهل الذكر و نحن المسئولون؛ قلت: فأنتم المسئولون و نحن السائلون؟ قال: نعم. قلت: حقاً علينا أن نسألكم؟ قال: نعم. قلت: حقاً عليكم ام تجيبونا؟ قال: لا، ذاك إلينا إن شئنا فعلينا وإن شئنا لم نفعل؛ اما تسمع قول اللّه تبارك و تعالى: «هذا عَطاؤُنا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِكْ بِغَيْرِ حِسابٍ».

ص: 269

وشاء گويد به حضرت رضا(علیه السلام) عرض كردم: قربانت گردم، «اگر نمى دانيد از اهل ذكر بپرسيد» يعنى چه؟ فرمود: ماييم اهل ذكر و ماييم پرسش شوندگان؛ عرض كردم: شما پرسش شونده و ما پرسش كننده ايم؟ فرمود: آرى. عرض كردم، بر ماست كه از شما بپرسيم؟ فرمود: آرى. عرض كردم: بر شماست كه پاسخ دهيد؟ فرمود: نه، اختيار با ماست، اگر خواستيم پاسخ دهيم و اگر نخواستيم پاسخ ندهيم؛ مگر نمى شنوى قول خداى تبارك و تعالى را: (سوره ص آيه 29) «اين است بخشش بى حساب ما، خواهى ببخش يا نگهدار.»

5. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 305 حديث 4، آمده است:

عدة من اصحابنا، عن احمدبن محمّد، عن الحسين بن سعد، عن النصربن سويد، عن عاصم بن حميد، عن ابى بصير، عن ابى عبداللّه(علیه السلام) فى قول اللّه عزّوجلّ: «وَ إِنَّهُ لَذِكْرٌ لَكَ وَ لِقَوْمِكَ وَ لَسَوْفَ تُسْأَلُونَ» فرَسوُل اللّه(صلی الله علیه و آله) الذكر و اهل بيته(علیهم السلام) المسئولون و هم اهل الذكر.

و باز امام صادق(علیه السلام) درباره آيه (44 سوره زخرف) فرمود: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) ذكر است و اهل بيتش(علیهم السلام) پرسش شوندگان و اهل ذكر باشند.

6. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 305 حديث 5، آمده است:

احمدبن محمّد، عن الحسين بن سعد، عن حمّاد، عن ربعى، عن الفضيل، عن ابى عبداللّه(علیه السلام) فى قول اللّه تبارك و تعالى: «وَ إِنَّهُ لَذِكْرٌ لَكَ وَ لِقَوْمِكَ وَ لَسَوْفَ تُسْأَلُونَ» قال: الذكر القرآن و نحن قومه و نحن المسئولون.

و امام صادق(علیه السلام) راجع به همان آيه فرمودند: همانا مراد از ذكر قرآن است و ما هستيم قوم او و ما هستيم پرسش شوندگان.

7. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 305 حديث 6، آمده است:

محمّدبن يحيى، عن محمّدبن اسماعيل، عن منصوربن يونس، عن ابى بكر الحضرمى، قال: كنت عند ابى جعفر عليه السلام و دخل عليه الورد اخوالكميت، فقال: جعلنى اللّه فداك، اخترت لك سبعين مسألة ما تحضرنى منها مسألة واحدة، قال: و لا واحدة يا ورد؟ قال: بلى، قد حضرنى منها واحدة، قال و ما هى قال: قول اللّه تبارك وتعالى: «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» مَن هم؟ قال: نحن قال: قلت: علينا ان نسألكم؟ قال: نعم، قلت: عليكم ان تجيبونا، قال: ذاك الينا.

ابوبكر حضرمى گويد: خدمت امام باقر(علیه السلام) شرفياب بودم كه وَرَد برادر كميت (كه از شعرا معروف عرب و مداح اهل بيت(علیهم السلام) است) وارد شد و عرض كرد: خدا مراقربانت كند،

ص: 270

هفتاد سؤال حاضر كرده بودم كه از شما بپرسم و اكنون يكى از آن ها را هم به خاطر ندارم. حضرت فرمود: اى وَرد يكى را هم به خاطر ندارى؟ عرض كردم: چرا يكى از آن ها به خاطرم آمد. فرمودند: آن چيست؟ عرض كردم قول خداوند تبارك و تعالى: «اگر نمى دانيد ازاهل ذكر بپرسيد.»، ايشان چه كسانى هستند؟ فرمود: ما هستيم. عرض كردم: بر ماست كه از شما بپرسيم؟ فرمود، آرى. عرض كردم: بر شماست كه به ما جواب گوييد؟ فرمود: اختيار با ماست.

8. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 306 حديث 7، آمده است:

محمّدبن يحيى، عن محمّدبن الحسين، عن صفوان بن يحيى، عن العلاءبن زرين، عن محمّدبن مسلم، عن ابى جعفر(علیه السلام) قال: ان من عندنا يزعمون ان قول اللّه عزّوجلّ: «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»أنهم اليهود و النصارى، قال: اذا يدعونكم الى دينهم! قال: قال - بيده الى صدره - نحن اهل الذكر و نحن المسئولون.

محمّدبن مسلم به امام باقر(علیه السلام) عرض كرد: همشهريان ما گمان كنند، قول خداى عزّوجلّ «اگر نمى دانيد ازاهل ذكر بپرسيد.»، اهل ذكر، يهود و نصارى هستند. فرمود: بنابر اين آن ها شما را به دين خود دعوت كنند! سپس با دست به سينه اش اشاره كرد و فرمود: ما هستيم اهل ذكر و ما هستيم سؤال شوندگان.

ص: 271

طول می کشد که از این پانزده ماه شش ماهش را جنگ می کند و نه ماه سلطنت می نماید. همان طور که گفتم محل سلطنت او عبارت است از سرزمین های دمشق فلسطین حلب حمص و اردن و سرانجام به دست منتقم حقیقی حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) کشته می شود.

1. در كتاب تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 261، آمده است:

العياشى بالسناده عن ابراهيم بن عمر، عن من سمع ابا جعفر(علیه السلام) يقولُ: انّ عهد نبى اللّه(صلی الله علیه و آله) صار عند على بن الحسين(علیه السلام)، ثمّ صار عند محمّدبن على(علیه السلام) ثمّ يفعل اللّه ما يشاء، فالزم هؤلاء فاذا خرج رجلٌ منهم معه ثلاثمائة رجلٍ و معه رايةُ رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) عاملاً الى المدينة حتى يمّر بالبيداء، فيقول: هذا مكان القوم الّذين خسف بهم و هى الآية الّتى قال اللّه عزّوجلّ: «أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ العَذابُ مِنْ حَيْثُ لايَشْعُرُونَ أَوَ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَما هُمْ بِمُعْجِزِينَ».

عياشى به سند خود از ابراهيم بن عمر، از كسى شنيده بود كه ابوجعفر باقر(علیه السلام) مى فرمايد: به درستى كه پيمان پيغمبر خدا(صلی الله علیه و آله) نزد على بن الحسين(علیه السلام) سپرده شد، سپس به محمّدبن على(علیه السلام) (خود آن حضرت) رسيد و (پس از اين) خداوند آنچه را بخواهد انجام مى دهد. پس، هميشه با اينان باش و چون مردى از ايشان خروج نمود كه سيصد مرد همراهيش مى كردند و پرچم رسول خدا(صلی الله علیه و آله) را با خود داشت كه به سوى مدينه روان شود و چون از بيابان «بيداء» بگذرد بگويد: اين جاى كسانى است كه به زمين فرو خواهند شد، و اين است آيه اى كه خداوند عزّوجلّ فرموده: «آيا كسانى كه بر كارهاى زشت مكرها مى كنند، ايمن هستند از اينكه خداوند آنان را بر زمين فرو برد يا عذاب آنان، از آنجا كه پى نبرند، به سراغشان بيايد يا اينكه هنگام آمد و شدشان به ناگاه آن ها را بگيرد و آنان توان مقابله با قدرت حق را ندارند.»

2. در كتاب تفسير عياشى مجلد 1 صفحه 65، آمده است:

عنه بالسناده عن جابر الجعفى، عن ابى جعفر(علیه السلام) فى حديث طويل قال له: و ايّاك و شذاذٌ من آل محمّد(علیهم السلام) فانّ لآل محمّد على رايةٍ و لغيرهم على رايةٍ، فالزمْ هؤلاء ابداً، ايّاك و من ذكرت لك فاذا خرج رجلٌ منهم معه ثلاثمائة و بضعة عشر رجلاً و معه راية رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) عاملاً الى المدينة حتى يمّر «بالبيداء» حتّى يقول هذا مكان القوم الذين يخسف بهم و هى الآية التى قال اللّه عزّوجلّ:«أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ العَذابُ مِنْ حَيْثُ لايَشْعُرُونَ أَوَ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَما هُمْ بِمُعْجِزِينَ».

ص: 273

و از اوست به سند خود از جابر جعفى آورده كه حضرت ابى جعفر باقر(علیه السلام) ضمن حديثى طولانى به او فرمود: و مبادا كه با معدود كسانى كه از فرزندان محمّد(علیهم السلام) [به عنوان برپايى عدل و داد و تشكيل دولت حق] خروج كنند، همراهى كنى زيرا كه براى آل محمّد و على پرچم] و دولتى خاص است و ديگران به پرچم هايى وابسته مى شوند [ديگران هم دولت هايى دارند]...، پس هميشه با اينان (امامان بر حق از آل محمّد(علیهم السلام) باش و از آن هايى كه برايت ياد كردم، جداً، بپرهيز. و هر گاه مردى از ايشان، كه 313 نفر با وى بوده و پرچم رسول خدا(صلی الله علیه و آله) را همراه دارد، به پاخاست و عازم مدينه شد [با او همراهى كن]، و چون از بيابان «بيداء» بگذرد مى گويد: اينجا جاى كسانى است كه به زمين فرو خواهند رفت؛ اين است معنى آيه اى كه خداوند عزّوجلّ فرموده: «آيا كسانى كه بر كارهاى زشت مكرها مى كنند، ايمن هستند از اينكه خداوند آنان را بر زمين فرو برد يا عذاب آنان از آنجا كه پى نبرند به سراغشان بيايد يا آنكه هنگام آمد و شدشان، به ناگاه، آن ها را بگيرد و آنان توان مقابله با قدرت حق را ندارند.»

3. در كتاب تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 261، آمده است:

و عنه بالسناده عن ابن سنان، عن ابى عبداللّه(علیه السلام) سئل عن قول اللّه عزّوجلّ: «أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ العَذابُ مِنْ حَيْثُ لايَشْعُرُونَ» قال: هم اعداءُ اللّه و هم يُمسخونَ و يُقذفونَ و يسيحونَ فى الارضِ.

و از اوست كه به سند خود از ابن سنان از حضرت ابى عبداللّه امام صادق(علیه السلام) آورده كه از آن حضرت راجع به قول خداوند عزّوجلّ: «آيا كسانى كه بر كارهاى زشت مكرها مى كنند، ايمن هستند از اينكه خداوند آنان را بر زمين فرو برد.» سؤال شد، در پاسخ فرمود: آنان دشمنان خدايند و آنان مسخ مى شوند و دچار پرتاب مى گردند و در زمين آواره مى شوند.

در اينجا خلاصه اى از خصوصيات سفيانى را مى آوريم:

1. سفيانى مردى از فرزندان عتبه بن ابى سفيان است.2. خروج سفيانى در ماه رجب است.

3. خروج او از علايم حتمى ظهور امام زمان(علیه السلام) است.

ص: 274

4. خروج سفيانى و ظهور امام زمان(علیه السلام) در يك سال است.

5. هم زمان با سفيانى، دو نفر ديگر به نام هاى خراسانى و يمانى خروج مى نمايند.

6. سفيانى و خراسانى و يمانى، هر سه، در يك سال و يك ماه و يك روز واحد قيام مى كنند.

7. خروج سفيانى در شام، يمانى از يمن و خراسانى از خراسان است.

8. هيچ پرچمى هدايتگرتر از يمانى نيست كه مردم را به حق دعوت مى كند.

9. قبل از سفيانى سه پرچم ديگر بلند مى شود؛ پرچم حسنيه، پرچم امويه و پرچم قيسيه.

10. سفيانى پرچم هاى حسنيه، امويه و قيسيه را، مانند كشاورزان كه محصول را درو مى كنند، از بين مى برد و كشتار عجيب و غريبى به راه مى اندازد.

11. مدت خروج سفيانى پانزده ماه طول مى كشد.

12. او شش ماه از اين پانزده ماه را مى جنگد.

13. در اين شش ماه بر پنج سرزمين دمشق، فلسطين، حلب، حمص و اردن مسلط مى شود.

14. كشته شدن سفيانى و قيام امام زمان(عج) در يك سال است.

15. سرانجام لشكر سفيانى به همراه فرمانده شان، در سرزمينى به نام «بيداء»، بين مكه و مدينه، فرو مى روند؛ اما خودش دراين فرو رفتن از بين نمى رود زيرا در آنجا نيست.

16. زمانى كه لشكريان سفيانى در «بيداء» فرو مى آيند، ندايى از آسمان بلند مى شود كه اى زمين «بيداء»، دشمنان خداوند را نابود ساز. زمين همه آن ها را در خود فرو مى برد. سه نفر مى مانند كه صورت هايشان از جلو به پشت برمى گردد و آن ها از طايفه كلب هستند.

17. پس از فتح نجف، حضرت(عج) به كوفه رفته و در مسجد ابراهيم(علیه السلام) دو ركعت نماز مى خواند. عده اى از لشكريان سفيانى از مرحبه خروج مى كنند و حضرت دستور مقابله با آن ها را مى دهد.

18. حضرت ابتدا او را به توحيد خداوند و نبوت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرا مى خواند، اما قبيله كلب كه دائى هاى او هستند نمى گذارند و او را تشويق به جنگ مى كنند. او با حضرتمى جنگد، اما حضرت باز او را دعوت به صلح مى كند. او راضى نمى شود. حضرت دستور مى دهد لشكريانش با او بجنگند. سرانجام او را شكست داده، دستگيرش مى كنند و به قتل مى رسانند.

ص: 275

19. عده اى از بنى اميه فرار كرده و به روم پناهنده مى شوند. حضرت قاصدى مى فرستد كه آن ها را باز گرداند. رومى ها را تحويل نمى دهند و قاصدان حضرت نزد ايشان مى آيند. حضرت لشكرى مجهز به سمت روم مى فرستد. رهبر رومى ها مى گويد، بنى اميه را به اين ها تحويل دهيد كه لشكرى مجهز دارند.

این آیه درباره ی خروج سفیانی است.

وَ مَنْ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ (سوره نحل آیه76)

حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و حضرت بقیة الله فی الارضین سمبل عدل و عدالتند

چه کسی بر خلق به عدالت فرمان دهد و او خودش به راه مستقیم باشد.

1. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی صفحه 362 و تفسیر صافی مجلد 3 است:

و هذا الذي يأمر بالعدل أمير المؤمنين و الأئمة

منظور از مردی که به عدل فرمان می دهد امیرالمؤمنین است.

2. در مناقب ابن شهرآشوب مجلد 2 صفحه 107، بحارالانوار مجلد 24 صفحه 24 حدیث 51 برهان مجلد 3 صفحه 440 تأویل الایات الظاهرة مجلد 1 صفحه 273 آمده است:

حَمْزَةُ بْنُ عَطَاءٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام) فِي قَوْلِهِ هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَ مَنْ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ قَالَ هُوَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلى صِراطٍ مُسْتَقِيم

حمزة بن عطا از امام باقر درباره ی این آیه سؤال کرد. حضرت فرمودند: کسی که به عدل امر می کند و در صراط مستقیم است، حضرت علی بن ابی طالب(علیه السلام) است.

3. در کتاب غیبت نعمانی صفحه 10 و کشف المحجة صفحه 85 آمده است:

این حدیث مشهور است و البته در اکثر کتبی که درباره ی مهدویت نوشته شده، آمده است که رسول خدا فرمودند:

به یملاء الله الارض قسطاً و عدلاً بعد ما ملئت ظلماً و جوراً.

ص: 276

حضرت است لهذا از کتاب مجمع البیان نقل کردیم و از اینجا مستفاد می گردد که احادیثی که در تفسیر علی بن ابراهیم مصدّر به لفظ قال است قائل آن حضرت صادق(علیه السلام) است.

3. در مجمع البیان مجلد 6 صفحه 378، بحارالانوار مجلد 7 صفحه 308، اثبات الهداة مجلد 1 صفحه 161 حدیث 247 آمده است:

وَ قَالَ الصَّادِقُ(علیه السلام) لِكُلِّ زَمَانٍ وَ أُمَّةٍ إِمَامٌ تُبْعَثُ كُلُّ أُمَّةٍ مَعَ إِمَامِهَا

ص: 279

حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شاهد بر اعمال ما هستند. ایشان به عنوان امام حی و زنده، ناظر بر ما حضور دارند.

3. در مجمع البیان مجلد 6 صفحه 584 و علامه بحرینی در الف آیة نزلت فی الامام علی(علیه السلام) صفحه 186 آمده است:

عن الصادق(علیه السلام) قال: لکلّ زمانٍ و امةٍ شهید یبعث کُلّ امةٍ مع امامها.

در تمام زمان ها و در میان امت ها (امامی) شاهد و حاضر است. خداوند (در قیامت) همه را همراه امام خودشان برمی انگیزاند.

ص: 281

را از او بگیرد؛ اما اصل صحیح در ابتدا، آن است که وَ إيتاءِ ذِي الْقُرْبى یعنی باید برویم و حق صاحب حق را بدهیم.)

اگر این سه چیز پیاده شود و همه انجام دهند، جهان گلستان می شود. آن گاه کسانی در پست ها قرار می گیرند که شایسته هستند. بیت المال بر اساس عدل تقسیم می شود. دادگستری و قضا بر اساس عدل کار می کنند.

خداوند در این آیه از سه چیز نهی می فرمایند:

اول: انجام ندادن فحشا و زشتی ها

دوم: انجام ندادن کارهای ناپسند و منکر

سوم: شورش و طغیان و ستمگری.

پس شش مورد در این آیه مطرح است. در سه مورد خداوند امر به انجام اعمالی می دهد و از سه عمل نهی می کند. این شش مورد، موعظه خداوند است که اگر بشریت انجام دهد، جهان در عدل و داد و خوشی به سر خواهد برد و صلح جهانی محقق خواهد گشت. این هنر این کتاب آسمانی یعنی قرآن است.

عمار یاسر از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نقل می کند که فرمودند: هنگامی که نفس زکیه به شهادت برسد و برادرش در مکه به قتل رسیده و از بین برود منادی در آسمان ندا کند که همانا امیر شما فلانی یعنی مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است همان کسی که زمین را پر از حق و عدالت می کند.

المهدی الذی یملاء الارض حقاً و عدلاً

پس حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اقامه کننده حق و عدل است و او مجری عدل برای تمام کره زمین است. تنها ایشان می تواند صلح جهانی را محقق سازد و بشریت را از جنگ و خون ریزی و ناعدالتی ها رها سازد.

2. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 290 حدیث 63، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 381، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 937، بحار الانوار مجلد 7 صفحه 130 آمده است:

و في رواية سعد الإسكاف عنه قال يا سعد «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ» و هو محمد فمن أطاعه فقد عدل «وَ الْإِحْسانِ» علي فمن تولاه فقد أحسن و المحسن في الجنة «وَ إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى» قرابتنا أمر الله العباد بمودتنا و إيتائنا و نهاهم عن الفحشاء و المنكر من بغى علينا أهل البيت و دعا إلى غيرنا

سعد از حضرت باقر(علیه السلام) روایت می کند که آن حضرت فرمودند: «الْعَدْلِ» رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می باشد. پس هر کس از وی اطاعت و پیروی نماید به درستی که در مسیر عدل قرار گرفته و منظور از «الْإِحْسانِ» حضرت علی بن ابی طالب(علیه السلام) است و هر کس وی را به ولایت برگزیند به درستی که احسان کرده و در بهشت از محسنین خواهد بود و منظور از « إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى» عبارت است از قرابت ما اهل بیت(علیهم السلام) است که خداوند بندگان خود را امر به دوستی و محبت و احسان به ما فرموده است. منظور از «الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ» کسی است که در حق ما اهل بیت(علیهم السلام) ظلم و تعدی نماید و مردم را به سوی غیر ما دعوت نماید. (گفتار، پندار، رفتار و عمل او یا فحشاء است یا منکر است و یا بغی.)دقت بفرمایید، امروز منظور از «إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى» که همان قرابت اهل بیت باشد حضرت بقیة الله الاعظم است که خداوند بندگان خود را امر به دوستی و محبت و احسان به ایشان فرموده است و منظور از« الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ» ظلم و تعدی در حق ایشان است مخصوصاً اگر کسی مردم را به سوی غیر ایشان دعوت کند، او در راه فحشا و منکر و بغی قرار گرفته است.

ص: 284

3. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 288 حدیث 59، برهان مجلد 2 صفحه 381، صافی مجلد 1 صفحه 937، بحارالانوار مجلد 7 صفحه 130 آمده است:

عن سعد عن أبي جعفر(علیه السلام) «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ» قال: يا سعد «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ» و هو محمد(صلی الله علیه و آله)، «وَ الْإِحْسانِ» و هو علي(علیه السلام)، «وَ إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى» و هو قرابتنا، أمر الله العباد بمودتنا و إيتائنا، و نهاهم عن الفحشاء و المنكر، من بغى على أهل البيت(علیهم السلام) و دعا إلى غيرنا

حضرت باقر(علیه السلام) به سعد فرمودند: ای سعد، «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ» امر به عدل منظور حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) است «وَ الْإِحْسانِ» و منظور از احسان حضرت علی(علیه السلام) است «وَ إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى» منظور قرابت ما اهل بیت(علیهم السلام) است که خداوند به بندگان امر می کند به دوستی و مودت و محبت ما و دادن حق ما به ما و خداوند نهی کرده است از فحشا و منکر و یعنی نسبت به ما و هر کس کس دیگری را به غیر ما بخواند او دعوت به فحشا و منکر و بغی کرده است.

ص: 285

علی بن ابراهیم قمی از پدرش روایت می کند که گفت امام صادق(علیه السلام) فرمودند: بعد از آن که این آیه درباره ی ولایت (حضرت علی بن ابی طالب(علیه السلام) نازل گردید و رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در غدیر خم فرمودند: شما با علی(علیه السلام) با عنوان امیرالمؤمنین سلام کنید. (بعضی) گفتند: آیا این امر (و این انتخاب از جانب خداوند است یا از جانب رسولش می باشد؟

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: من خداوند را گواه می گیرم که این انتخاب از طرف خداوند و رسولش می باشد و سپس آن حضرت فرمودند: او امیرالمؤمنین(علیه السلام) و امام متقین و او قائد و پیشوای (مؤمنان) پیشانی سفید است. و خداوند در قیامت او را بر صراط می نشاند و او اولیای خداوند را به بهشت هدایت کرده و می فرستد و دشمنان خداوند را به داخل جهنم هدایت می کند.

2. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 268 حدیث 64، بحارالانوار مجلد 9 صفحه 111، برهان مجلد 2 صفحه 383، اثبات الهداة مجلد 3 صفحه 548 آمده است:

عن زيد بن الجهم عن أبي عبدالله(علیه السلام) قال: سمعته يقول لما سلموا على علي(علیه السلام) بإمرة المؤمنين قال رسول الله(صلی الله علیه و آله) للأول: قم فسلم على علي(علیه السلام) بإمرة المؤمنين فقال: أ من الله و من رسوله يا رسول الله فقال: نعم من الله و من رسوله، ثم قال لصاحبه: قم فسلم على علي(علیه السلام) بإمرة المؤمنين، فقال: من الله و من رسوله قال: نعم من الله و من رسوله، ثم قال: يا مقداد قم فسلم على علي(علیه السلام) بإمرة المؤمنين قال: فلم يقل ما قال صاحباه، ثم قال: قم يا اباذر فسلم على علي(علیه السلام) بإمرة المؤمنين فقام و سلم ثم قال: قم يا سلمان و سلم على علي(علیه السلام) بإمرة المؤمنين، فقام و سلم حتى إذا خرجا و هما يقولان: لا و الله لا نسلم له ما قال أبدا فأنزل الله تبارك و تعالى على نبيه «وَ لا تَنْقُضُوا الْأَيْمانَ بَعْدَ تَوْكِيدِها وَ قَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا» بقولكم أ من الله و من رسوله، «إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما تَفْعَلُونَ وَ لا تَكُونُوا كَالَّتِي نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْكاثاً تَتَّخِذُونَ أَيْمانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ» أن تكون أئمة هي أزكى من أئمتكم» قال: قلت: جعلت فداك إنما نقرؤها «أَنْ تَكُونَ أُمَّةٌ هِيَ أَرْبى مِنْ أُمَّةٍ» فقال: ويحك يا زيد و ما أربى أن يكون و الله كي أزكي من أئمتكم «إِنَّما يَبْلُوكُمُ اللَّهُ بِهِ» يعني عليا

عیاشی با سند خودش از زیدبن جهم روایت کرده است که گفت: حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: هنگامی که به حضرت علی(علیه السلام) به عنوان امیرالمؤمنین سلام کردند رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به اولی فرمودند: برخیز و بر علی(علیه السلام) بهعنوان امیرالمؤمنین سلام کن. او گفت: ای رسول خدا(صلی الله علیه و آله) آیا (این امر و این برنامه) از طرف خداوند است و یا از طرف رسولش می باشد؟ حضرت فرمودند: بلی از طرف خداوند و رسولش می باشد سپس حضرت به دوست و

ص: 287

رفیقش فرمودند: برخیز و بر علی(علیه السلام) به عنوان امیرالمؤمنین سلام کن او هم اظهار داشت: ای رسول خدا(صلی الله علیه و آله) آیا (این امر و فرمان) از طرف خداوند است و یا از طرف رسولش می باشد؟ حضرت فرمودند: بلی از طرف خداوند و رسولش می باشد. سپس حضرت به مقداد فرمودند: ای مقداد برخیز و به علی(علیه السلام) با عنوان امیرالمؤمنین سلام کن. مقداد برخاست و سلام کرد بدون آن که گفته هایی را که آن دو نفر گفتند بیان کن. سپس حضرت فرمودند: ای اباذر برخیز و با (حضرت) علی(علیه السلام) به عنوان امیرالمؤمنین سلام کن او هم برخاست و با عنوان امیرالمؤمنین بر آن حضرت سلام کرد. سپس حضرت به سلمان فرمودند: ای سلمان برخیز و بر (حضرت) علی(علیه السلام) با عنوان امیرالمؤمنین سلام کن. سلمان برخاست و با عنوان امیرالمؤمنین بر آن حضرت سلام کرد. امام صادق(علیه السلام) فرمودند: و در نهایت آن دو نفر از مجلس بیرون رفتند و با یکدیگر می گفتند: نه به خداوند سوگند هرگز تسلیم او نخواهیم شد و بر او سلام نمی کنیم سپس خداوند تبارک و تعالی این آیه را «عهد و پیمانی را که با خداوند بسته اید بر آن وفادار باشید و چون سوگند اکید خوردید، آن را نشکنید که خداوند را کفیل خویش قرار داده اید او می داند که شما با گفتار خود چه می کند» (که آن ها گفتند ای پیامبر این فرمان از طرف خداوند است یا از طرف خودت می باشد؟) «و همانند آن زن که رشته ای را که محکم تافته بود از هم می گشود، نباشید تا سوگندهای خود را به وسیله ی فریب یکدیگر گردانید» را بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) نازل نمود:«ان تکون ائمة هی ازکی من ائمتکم» که امامان ایشان و پیشوایانشان (منظور حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و یازده امام دیگر) پاک تر از امامان و پیشوایان (باطل) شما هستند.راوی می گوید: عرض کردم آقای من جانم فدای شما شود ما این آیه را این چنین می خوانیم «ان تکون امة هی اربی من امةٍ» حضرت فرمودند: ای زید وای به حال تو اربی چیست؟ آیا امامان و پیشوایان ایشان پاک تر از پیشوایان شما هستند إنما یبلوکم الله به خداوند فقط به وسیله ی امامت و ولایت حضرت علی(علیه السلام) شما را امتحان و آزمایش می کند.

3. همین روایت در کافی مجلد 1 صفحه 292 حدیث 1 آمده است:

ص: 288

پس از این که امام صادق(علیه السلام) آیه را چنین قرأت می فرمایند: «أَنْ تَكُونَ» أَئِمَّةٌ هِيَ أَزْكَى مِنْ أَئِمَّتِكُمْ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَئِمَّةٌ قَالَ إِي وَ اللَّهِ أَئِمَّةٌ قُلْتُ فَإِنَّا نَقْرَأُ «أَرْبى» فَقَالَ مَا أَرْبَى وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ فَطَرَحَهَا «إِنَّما يَبْلُوكُمُ اللَّهُ بِهِ» يَعْنِي بِعَلِيٍّ(علیه السلام)

ص: 289

يَتَوَكَّلُونَ * إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُون» را قرأت فرمودند سپس فرمودند: ای ابامحمد به خداوند سوگند شیطان بر بدن مؤمنین می تواند مسلط شود اما بر دین آن ها نمی تواند مسلط شود.

2. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 270حدیث 69، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 384، بحارالانوار مجلد 14 صفحه 628، صافی مجلد 1 صفحه 940 آمده است:

عن حمادبن عيسى رفعه إلى أبي عبدالله قال سألته عن قول الله «إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ * إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذِينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ» قال: ليس له أن يزيلهم عن الولاية، فأما الذنوب و أشباه ذلك فإنه ينال منهم كما ينال من غيرهم.

حمادبن عیسی از طرف حضرت امام صادق(علیه السلام) روایت می کند که از آن حضرت در مورد آیه شریفه « إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُون» سؤال کردند. حضرت فرمودند: شیطان این قدرت را ندارد که ولایت ما اهل بیت(علیهم السلام) را از دل مؤمنین سلب کند اما نسبت به گناهان و نظایر آن همان گونه که دیگران را وسوسه می کند، مؤمنین را نیز به گناه می کشاند.

3. در تفسیر قمی صفحه 390 و تفسیر صافی آمده است:

«إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ» قَالَ لَيْسُ لَهُ أَنْ يُزِيلَهُمْ عَنِ الْوَلَايَةِ فَأَمَّا الذُّنُوبُ فَإِنَّهُمْ يَنَالُونَ مِنْهُ كَمَا يَنَالُونَ مِنْ غَيْرِه

ص: 291

إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَوْ شَاءَ لَعَرَّفَ الْعِبَادَ نَفْسَهُ وَ لَكِنْ جَعَلَنَا أَبْوَابَهُ وَ صِرَاطَهُ وَ سَبِيلَهُ وَ الْوَجْهَ الَّذِي يُؤْتَى مِنْهُ فَمَنْ عَدَلَ عَنْ وَلَايَتِنَا أَوْ فَضَّلَ عَلَيْنَا غَيْرَنَا فَإِنَّهُمْ «عَنِ الصِّراطِ لَناكِبُونَ»

امام صادق(علیه السلام) فرمودند که حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: اگر خداوند می خواست نفس خود را به مردم می شناسانید ولی ما را (ابوابه) باب ها و (صراطه) راه ها و (سبیله) سبیل و وجه وجه خودش قرار داد. بنابراین هرکس از ولایت ما روگرداند و یا دیگران را بر ما ترجیح دهد، از این راه راست روی گردانیده است. بنابراین رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و در حال حاضر حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ابواب و صراط و سبیل خداوند هستند که هرکس بخواهد معرفت خداوند را بیابد و به دین واقعی داشته باشد باید از این طریق به سمت خدا برود. از این راه به کمال برسد و از اولیاء واقعی خداوند گردد.

ص: 293

مقایسه نمی شوم و با اشیا نیز قابل توصیف نیستم. تو را از خودم آفریدم و علی(علیه السلام) را از نور تو خلق کردم و بر اسرار قلب تو آگاهم. می دانم که نزد تو هیچ کس از علی بن ابی طالب(علیه السلام) محبوب تر نیست لذا با لسان علی(علیه السلام) با تو سخن گفتم تا قلبت آرام گیرد.

2. در کتاب تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 276 حدیث 1، ثواب الاعمال شیخ صدوق، مجمع البیان شیخ طبرسی، تفسیر صافی نوشته ی ملا محسن فیض کاشانی مجلد 3 صفحه 229 آمده است:

عن الحسين بن علي بن أبي حمزة الثمالي عن الحسين بن أبي العلا عن أبي عبدالله(علیه السلام) قال من قرأ سوره ی بني إسرائيل في كل ليلة جمعة لم يمت حتى يدرك القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و يكون من أصحابه.

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: هرکس سوره بنی اسرائیل را تمام شب های جمعه قرائت کند، نمی میرد مگر این که حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را درک کند و سرانجام از اصحاب او می شود.

3. در غیبت نعمانی صفحه 108 آمده است:

روی هاشم ... عن ابن شهر عن جابر جعفی ... محمدبن علی الباقر(علیهما السلام) فی المکه و عند الحجر و یقول: سمعتُ ابی یقول سمعت رسول الله(صلی الله علیه و آله) یقول إنّ الله عزوجل اوحی إلی لیلة اسرا بی قال: یا محمد(صلی الله علیه و آله) أتُحبُ أن تَری اسماء الائمة من اهل بیتک؟ قلت: نعم. قال: تقدم امامک فتقدمت فی إذا علیٌ و الحسن و الحسین و علی بن الحسین و محمدبن علی و جعفربن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمدبن علی و علی بن محمد و الحسن بن علی(علیهم السلام) و الحجة القائمُ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) کانَّهُ کوکبٌ دُریٌّ فی وسطهم فقلت یا رب من هولاء فقال: هولاء الائمة و السلام.

4. در کمال الدین مجلد 1 صفحات 254-256 حدیث 4 آمده است:

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِبْنِ سَعِيدٍ الْهَاشِمِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا فُرَاتُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ فُرَاتٍ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ عَلِيِّ بْنِ أَحْمَدَ الْهَمْدَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو الْفَضْلِ الْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِاللَّهِ الْبُخَارِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ الْقَاسِمِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِاللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدِبْنِ أَبِي بَكْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُالسَّلَامِ بْنُ صَالِحٍ الْهَرَوِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا(علیه السلام) عَنْ أَبِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ جَعْفَرِبْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِبْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ أَبِيطَالِبٍ(علیه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) مَا خَلَقَ اللَّهُ خَلْقاً أَفْضَلَ مِنِّي وَ لَا أَكْرَمَ عَلَيْهِ مِنِّي قَالَ عَلِيٌّ(علیه السلام) فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) فَأَنْتَ أَفْضَلُ أَمْ جَبْرَئِيلُ فَقَالَ: يَا عَلِيُّ(علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَضَّلَ أَنْبِيَاءَهُ الْمُرْسَلِينَ(علیهم السلام) عَلَى مَلَائِكَتِهِ الْمُقَرَّبِينَ وَ فَضَّلَنِي عَلَى جَمِيعِ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ الْفَضْلُ بَعْدِي لَكَ يَا عَلِيُّ(علیه السلام) وَ لِلْأَئِمَّةِ(علیهم السلام) مِنْ بَعْدِكَ فَإِنَّ الْمَلَائِكَةَ لَخُدَّامُنَا وَ خُدَّامُ مُحِبِّينَا يَا عَلِيُ(علیه السلام) «الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ ... وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا» بِوَلَايَتِنَا يَاعَلِيُّ(علیه السلام) لَوْ لَا نَحْنُ مَا خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ وَ لَا حَوَّاءَ وَ لَا الْجَنَّةَ وَ لَا النَّارَ وَ لَا السَّمَاءَ وَ لَا الْأَرْضَ وَ كَيْفَ لَا يَكُونُ أَفْضَلَ

ص: 295

مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ قَدْ سَبَقْنَاهُمْ إِلَى التَّوْحِيدِ وَ مَعْرِفَةِ رَبِّنَا عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَسْبِيحِهِ وَ تَقْدِيسِهِ وَ تَهْلِيلِهِ لِأَنَّ أَوَّلَ مَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْوَاحُنَا فَأَنْطَقَنَا بِتَوْحِيدِهِ وَ تَمْجِيدِهِ ثُمَّ خَلَقَ الْمَلَائِكَةَ فَلَمَّا شَاهَدُوا أَرْوَاحَنَا نُوراً وَاحِداً اسْتَعْظَمُوا أُمُورَنَا فَسَبَّحْنَا لِتَعْلَمَ الْمَلَائِكَةُ أَنَّا خَلْقٌ مَخْلُوقُونَ وَ أَنَّهُ مُنَزَّهٌ عَنْ صِفَاتِنَا فَسَبَّحَتِ الْمَلَائِكَةُ لِتَسْبِيحِنَا وَ نَزَّهَتْهُ عَنْ صِفَاتِنَا فَلَمَّا شَاهَدُوا عِظَمَ شَأْنِنَا هَلَّلْنَا لِتَعْلَمَ الْمَلَائِكَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّا عَبِيدٌ وَ لَسْنَا بِآلِهَةٍ يَجِبُ أَنْ نُعْبَدَ مَعَهُ أَوْ دُونَهُ فَقَالُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ فَلَمَّا شَاهَدُوا كِبَرَ مَحَلِّنَا كَبَّرْنَا اللَّهَ لِتَعْلَمَ الْمَلَائِكَةُ أَنَّ اللَّهَ أَكْبَرُ مِنْ أَنْ يُنَالَ وَ أَنَّهُ عَظِيمُ الْمَحَلِّ فَلَمَّا شَاهَدُوا مَا جَعَلَ اللَّهُ لَنَا مِنَ الْعِزَّةِ وَ الْقُوَّةِ قُلْنَا لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ لِتَعْلَمَ الْمَلَائِكَةُ أَنْ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَقَالَتِ الْمَلَائِكَةُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَلَمَّا شَاهَدُوا مَا أَنْعَمَ اللَّهُ بِهِ عَلَيْنَا وَ أَوْجَبَهُ لَنَا مِنْ فَرْضِ الطَّاعَةِ قُلْنَا الْحَمْدُ لِلَّهِ لِتَعْلَمَ الْمَلَائِكَةُ مَا يَحِقُّ اللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَيْنَا مِنَ الْحَمْدِ عَلَى نِعَمِهِ فَقَالَتِ الْمَلَائِكَةُ الْحَمْدُ لِلَّهِ فَبِنَا اهْتَدَوْا إِلَى مَعْرِفَةِ تَوْحِيدِ اللَّهِ تَعَالَى وَ تَسْبِيحِهِ وَ تَهْلِيلِهِ وَ تَحْمِيدِهِ ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى خَلَقَ آدَمَ(علیه السلام) وَ أَوْدَعَنَا صُلْبَهُ وَ أَمَرَ الْمَلَائِكَةَ بِالسُّجُودِ لَهُ تَعْظِيماً لَنَا وَ إِكْرَاماً وَ كَانَ سُجُودُهُمْ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عُبُودِيَّةً وَ لِآدَمَ إِكْرَاماً وَ طَاعَةً لِكَوْنِنَا فِي صُلْبِهِ فَكَيْفَ لَا نَكُونُ أَفْضَلَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ قَدْ سَجَدُوا لِآدَمَ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ وَ أَنَّهُ لَمَّا عُرِجَ بِي إِلَى السَّمَاءِ أَذَّنَ جَبْرَئِيلُ مَثْنَى مَثْنَى وَ أَقَامَ مَثْنَى مَثْنَى ثُمَّ قَالَ تَقَدَّمْ يَا مُحَمَّدُ فَقُلْتُ يَا جَبْرَئِيلُ أَتَقَدَّمُ عَلَيْكَ فَقَالَ نَعَمْ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى اسْمُهُ فَضَّلَ أَنْبِيَاءَهُ عَلَى مَلَائِكَتِهِ أَجْمَعِينَ وَ فَضَّلَكَ خَاصَّةً فَتَقَدَّمْتُ وَ صَلَّيْتُ بِهِمْ وَ لَا فَخْرَ فَلَمَّا انْتَهَيْنَا إِلَى حُجُبِ النُّورِ قَالَ لِي جَبْرَئِيلُ(علیه السلام) تَقَدَّمْ يَا مُحَمَّدُ(صلی الله علیه و آله) وَ تَخَلَّفْ عَنِّي فَقُلْتُ يَا جَبْرَئِيلُ فِي مِثْلِ هَذَا الْمَوْضِعِ تُفَارِقُنِي فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ(صلی الله علیه و آله) إِنَّ هَذَا انْتِهَاءُ حَدِّيَ الَّذِي وَضَعَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِي فِي هَذَا الْمَكَانِ فَإِنْ تَجَاوَزْتُهُ احْتَرَقَتْ أَجْنِحَتِي لِتَعَدِّي حُدُودِ رَبِّي جَلَّ جَلَالُهُ فَزُخَّ بِي زَخَّةً فِي النُّورِ حَتَّى انْتَهَيْتُ إِلَى حَيْثُ مَا شَاءَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ مَلَكُوتِهِ فَنُودِيتُ يَا مُحَمَّدُ(صلی الله علیه و آله) فَقُلْتُ لَبَّيْكَ رَبِّي وَ سَعْدَيْكَ تَبَارَكْتَ وَ تَعَالَيْتَ فَنُودِيتُ يَا مُحَمَّدُ أَنْتَ عَبْدِي وَ أَنَا رَبُّكَ فَإِيَّايَ فَاعْبُدْ وَ عَلَيَّ فَتَوَكَّلْ فَإِنَّكَ نُورِي فِي عِبَادِي وَ رَسُولِي إِلَى خَلْقِي وَ حُجَّتِي فِي بَرِيَّتِي لِمَنْ تَبِعَكَ خَلَقْتُ جَنَّتِي وَ لِمَنْ خَالَفَكَ خَلَقْتُ نَارِي وَ لِأَوْصِيَائِكَ أَوْجَبْتُ كَرَامَتِي وَ لِشِيعَتِكَ أَوْجَبْتُ ثَوَابِي فَقُلْتُ يَا رَبِّ وَ مَنْ أَوْصِيَائِي فَنُودِيتُ يَا مُحَمَّدُ(صلی الله علیه و آله) إِنَّ أَوْصِيَاءَكَ الْمَكْتُوبُونَ عَلَى سَاقِ الْعَرْشِ فَنَظَرْتُ وَ أَنَا بَيْنَ يَدَيْ رَبِّي إِلَى سَاقِ الْعَرْشِ فَرَأَيْتُ اثْنَيْ عَشَرَ نُوراً فِي كُلِّ نُورٍ سَطْرٌ أَخْضَرُ مَكْتُوبٌ عَلَيْهِ اسْمُ كُلِّ وَصِيٍّ مِنْ أَوْصِيَائِي أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ(علیه السلام) وَ آخِرُهُمْ مَهْدِيُّ أُمَّتِي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَقُلْتُ يَا رَبِّ أَ هَؤُلَاءِ أَوْصِيَائِي مِنْ بَعْدِي فَنُودِيتُ يَا مُحَمَّدُ(صلی

الله علیه و آله) هَؤُلَاءِ أَوْلِيَائِي وَ أَحِبَّائِي وَ أَصْفِيَائِي وَ حُجَجِي بَعْدَكَ عَلَى بَرِيَّتِي وَ هُمْ أَوْصِيَاؤُكَ وَ خُلَفَاؤُكَ وَ خَيْرُ خَلْقِي بَعْدَكَ وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَأُظْهِرَنَّ بِهِمْ دِينِي وَ لَأُعْلِيَنَّ بِهِمْ كَلِمَتِي وَ لَأُطَهِّرَنَّ الْأَرْضَ بِآخِرِهِمْ مِنْ أَعْدَائِي وَ لَأُمَلِّكَنَّهُ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا وَ لَأُسَخِّرَنَّ لَهُ الرِّيَاحَ وَ لَأُذَلِّلَنَّ لَهُ الرِّقَابَ الصِّعَابَ وَ لَأُرَقِّيَنَّهُ فِي الْأَسْبَابِ وَ لَأَنْصُرَنَّهُ بِجُنْدِي وَ لَأُمِدَّنَّهُ بِمَلَائِكَتِي حَتَّى يُعْلِنَ دَعْوَتِي وَ يَجْمَعَ الْخَلْقَ عَلَى تَوْحِيدِي ثُمَّ لَأُدِيمَنَّ مُلْكَهُ وَ لَأُدَاوِلَنَّ الْأَيَّامَ بَيْنَ أَوْلِيَائِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ الصَّلَاةُ عَلَى نَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ وَ سَلَّمَ تَسْلِيماً.

ص: 296

حضرت على بن ابى طالب(علیه السلام) فرمودند كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: خدا خلقى كه بهتر از من باشد و نزد او گرامى تر از من باشد، نیافریده است. حضرت على(علیه السلام) فرمود عرض كردم: يا رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله) تو بهترى يا جبرئيل؟ فرمود خداى تبارك و تعالى پيغمبران مرسل خود را بر فرشتگان مقرب برترى داده و مرا بر همه پيغمبران و مرسلين برترى داده و پس از من اى على(علیه السلام) برترى از تو و امامان بعد از تو است زيرا كه فرشتگان خادمين ما و خدام دوستان ما هستند يا على(علیه السلام) آنان كه عرش و كسانى كه حول آنند حمل مي كنند تسبيح به حمد پروردگارشان گويند و آمرزش براى آنان كه گرويدند به ولايت ما جويند، اى على(علیه السلام) اگر ما نبوديم؟ خدا آدم و حوا و بهشت و دوزخ و آسمان و زمين را نمي آفريد و چگونه ما از فرشتگان برتر نباشيم با آنكه در خداشناسى و توحيد بر آن ها پيشى گرفتيم و در شناسایى پروردگار عزوجل و تسبيح او و تقديس او و تهليل او زيرا اول چيزى كه خداى عزوجل آفريد، ارواح ما بود. ما را به توحيد و تمجيد خود گويا كرد سپس فرشتگان را آفريد و چون ارواح ما را يك نور مشاهده كردند امور ما را بزرگ شمردند پس ما تسبيح گفتم تا ملائكه بدانند كه ما هم خلقى هستيم آفريده شده و خدا از صفات ما منزه است و ملائكه از تسبيح ما خدا را تسبيح گفتند و از صفات ما منزه دانستند و چون بزرگى مقام ما را مشاهده كردند ما تهليل گفتيم تا ملائكه بدانند كه نيست معبودى جز خداى يگانه و چون بزرگى مقام ما را مشاهده كردند ما تكبير گفتيم تا ملائكه بدانند خدا بزرگتر است از اينكه در دسترس باشد و موقعيت او بزرگ است و چون آن قدرت و نيرویى كه خدا به ما داده است مشاهده كردند ما گفتيم لا حول و لا قوة الا باللَّه- العلى العظيم تا ملائكه بدانند كه لا حول و لا قوة الا باللَّه چون مشاهده كردند آن نعمتى كه خدا بر ما داده و طاعت ما را واجب شمرده گفتيم الحمد للَّه تا به ملائكه بياموزيم آنچه را خداى تعالى ذكره به ما حق دارد از حمد بر نعمت هايش ملائكه هم گفتند الحمد للَّه ملائكه به وسيله ي ما به شناختن خداى تعالى ذكره و تسبيح و تهليل و حمد او راهنمايى شدندسپس خداى تعالى آدم را آفريد و ما را در پشت او قرار داد و ملائكه را دستور داد بر او

ص: 297

سجده كنند براى تعظيم و احترام ما و سجده آن ها براى خداى عز و جل بندگى بود و براى آدم احترام و طاعت بود براى آنكه ما در پشت او بوديم، چگونه ما از ملائكه بهتر نباشيم با آنكه همه و همه آن ها بر آدم سجده كردند و براى آنكه چون مرا به آسمان ها بالا بردند جبرئيل دو اذان گفت. سپس گفت: اى محمد(صلی الله علیه و آله) پيش بايست. گفتم: اى جبرئيل بر تو پيش باشم؟ گفت آرى زيرا خداى تبارك و تعالى اسمه تو را بر همه پيغمبران و فرشتگانش و به خصوص بر من برترى داده است. جلو ايستادم و براى آن ها نماز خواندم و افتخارى ندارد و چون به حجاب هاى نور رسيديم، جبرئيل به من گفت: اى محمد(صلی الله علیه و آله) پيش برو و دنبال سر من ماند، گفتم: اى جبرئيل در چنين جايى از من مفارقت ميكنى؟ گفت تا اينجا است كه خدا به من دستور داده اگر از آن بگذرم پرهايم مي سوزد، زيرا از حدود پروردگارم فراتر رفتم. خدا مرا در نور به طور ناگفتنى فرو برد تا به آن جاى ملكوت رسيدم كه خداى عز و جل خواست پس ندا رسيد: يا محمد(صلی الله علیه و آله) عرض كردم: لبيك ربى و سعديك تباركت و تعاليت. باز ندا شدم: يا محمد(صلی الله علیه و آله) تو بنده منى و من پروردگار تو ام فقط مرا عبادت كن و بر من توكل كن زيرا تو نور منى در بندگان من و رسول منى در خلق من و حجت منى در آفريدگان من، براى كسى كه تو را پيروى كند بهشتم را آفريدم براى كسى كه نافرمانى و مخالفت تو را كند دوزخم را آفريدم و كرامتم را براى اوصياء تو و ثوابم را براى شيعيان تو لازم كردم. عرض كردم: پروردگارا اوصياء من كيانند؟ ندا رسيد: اى محمد(صلی الله علیه و آله) اوصياء تو بر ساق عرش نوشته شدند. در پيشگاه پروردگار خود به ساق عرش نگريستم دوازده نور ديدم در هر نورى با يك سطر سبز نام يكى از اوصياء من نوشته است اول آنان على بن ابى طالب(علیه السلام) و آخرشان مهدى امت من(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بود. گفتم: پروردگارا آنان اوصياى پس از من هستند. ندا شدم: اى محمد(صلی الله علیه و آله) آنان اولياء و احباء و اصفياء و حجج من بعد از تو بر خلق من هستند وآنان اوصياء و خلفاء تواند و بهترين خلق بعد از تو هستند. به عزت و جلالم سوگند هر آينه دينم را به آن ها ظاهر مي كنم و كلمه خود را به آن ها بلند مي نمايم و زمين را با آخرين آن ها از دشمنانم پاك مي كنم و مشارق و مغارب زمين را ملك او مي نمايم و

ص: 298

بادها را براى او مسخر مي كنم و گردن هاى سخت را براى او رام مي سازم و او را به وسایل مسلط مي نمايم و به لشگر يارى مي كنم و به فرشتگانم مدد مي رسانم تا دعوت مرا بلند كند و همه خلق را بر توحيد من جمع آورى نمايد سپس ملك او را ادامه دهم و حكومت را به دست اولياء خودم دست به دست بچرخانم تا روز قيامت «وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ» و الصلاة على نبينا محمد و آله الطيبين الطاهرين و سلم تسليما.

5. در فرائدالسمطین مجلد 2 صفحه 77 حدیث 571 آمده است:

عن ابی سلمی راعی ابل رسول الله(صلی الله علیه و آله) قال سمعت رسول الله(صلی الله علیه و آله) یقول لیلة اُسری بي إلي السماء قال لی الجلیل جلّ جلاله «آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ» قلت: «الْمُؤْمِنُون» (1) قال: صدقت یا محمد(صلی الله علیه و آله) مَن خلَّفت فی أمّتک؟ قلت: خیرها. قال: علی بن ابی طالب(علیه السلام)؟ قلت: نعم یا رب. قال: یا محمد(صلی الله علیه و آله) إنی اطّلعت علی الارض اطّلاعة فأخترتُک منها فشققت لک اسمًا من أسمائی فلا اُذکر الّا ذکرتَ معی فأنا المحمود و أنت محمد(صلی الله علیه و آله) ثم اطلعت الثانیة فاخترت منها علیّا و شققتُ له اسماً من أسمائی فأنا الاعلی و هو علي(علیه السلام). یا محمد(صلی الله علیه و آله) إنّی خلقتُک و خلقت علیّاً و فاطمة و الحسن و الحسین و الائمة(علیهم السلام) من ولده من شبح نوری و عرضت ولایتکم علی أهل السموات و الارض فمن قبلها کان عندی من المؤمنین و من جحدها کان عندی من الکافرین. یا محمد(صلی الله علیه و آله) لو أنّ عبداً من عبیدی عبدنی حتّی ینقطع أو یصیر کالشنّ البالی ثمَّ أتانی جاحداً لولایتکم ما غفرت له حتّی یقرّ بولایتکم یا محمد(صلی الله علیه و آله) أتحبّ أن تراهم؟

قلتُ نعم یا رب. فقال لی: التفت عن یمین العرش. فالتفتُّ فإذا أنا بعلیّ و فاطمة و الحسن و الحسین و علیّ بن الحسین و محمدبن علی و جعفربن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمدبن علی و علی بن محمد و الحسن بن علی و المهدی(علیهم السلام) فی ضحضاح من نور قیاماً یصلّون و هو فی وسطهم یعنی المهدیّ کأنّه کوکب درّیّ. و قال یا محمد(صلی الله علیه و آله) هؤلاء الحجج و هو الثائر من عترتک و عزّتی و جلالی إنّه الحجة الواجبة لأولیائی و المنتقم من اعدائی.

6. در امالی شیخ صدوق صفحه 504 و بحارالانوار مجلد 18 صفحه 341 حدیث 49 آمده است:الأمالي للصدوق ابْنُ الْمُتَوَكِّلِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْأَسَدِيِّ عَنِ النَّخَعِيِّ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ سَعْدٍ الْخَفَّافِ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) لَمَّا عُرِجَ بِي إِلَى السَّمَاءِ السَّابِعَةِ وَ مِنْهَا إِلَى سِدْرَةِ الْمُنْتَهَى وَ مِنَ السِّدْرَةِ إِلَى حُجُبِ النُّورِ نَادَانِي رَبِّي جَلَّ جَلَالُهُ يَا مُحَمَّدُ(صلی الله علیه و آله) أَنْتَ عَبْدِي وَ أَنَا رَبُّكَ فَلِي فَاخْضَعْ وَ إِيَّايَ فَاعْبُدْ وَ عَلَيَّ فَتَوَكَّلْ وَ بِي فَثِقْ فَإِنِّي قَدْ رَضِيتُ بِكَ عَبْداً وَ حَبِيباً وَ رَسُولًا وَ نَبِيّاً وَ بِأَخِيكَ عَلِيٍّ خَلِيفَةً وَ بَاباً فَهُوَ حُجَّتِي عَلَى عِبَادِي وَ إِمَامٌ لِخَلْقِي بِهِ يُعْرَفُ

ص: 299

أَوْلِيَائِي مِنْ أَعْدَائِي وَ بِهِ يُمَيَّزُ حِزْبُ الشَّيْطَانِ مِنْ حِزْبِي وَ بِهِ يُقَامُ دِينِي وَ تُحْفَظُ حُدُودِي وَ تُنْفَذُ أَحْكَامِي وَ بِكَ وَ بِهِ وَ بِالْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ أَرْحَمُ عِبَادِي وَ إِمَائِي وَ بِالْقَائِمِ مِنْكُمْ أَعْمُرُ أَرْضِي بِتَسْبِيحِي وَ تَقْدِيسِي وَ تحليلي [تَهْلِيلِي] وَ تَكْبِيرِي وَ تَمْجِيدِي وَ بِهِ أُطَهِّرُ الْأَرْضَ مِنْ أَعْدَائِي وَ أُورِثُهَا أَوْلِيَائِي وَ بِهِ أَجْعَلُ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِيَ السُّفْلَى وَ كَلِمَتِيَ الْعُلْيَا وَ بِهِ أُحْيِي عِبَادِي وَ بِلَادِي بِعِلْمِي وَ لَهُ أُظْهِرُ الْكُنُوزَ وَ الذَّخَائِرَ بِمَشِيَّتِي وَ إِيَّاهُ أُظْهِرُ عَلَى الْأَسْرَارِ وَ الضَّمَائِرِ بِإِرَادَتِي وَ أَمُدُّهُ بِمَلَائِكَتِي لِتُؤَيِّدَهُ عَلَى إِنْفَاذِ أَمْرِي وَ إِعْلَانِ دِينِي ذَلِكَ وَلِيِّي حَقّاً وَ مَهْدِيُ عِبَادِي صِدْقاً

7. در کفایة الاثر صفحات 213 و 214 و بحارالانوار مجلد 36 صفحه 354 آمده است:

عَلِيُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِبْنِ مَنْدَةَ عَنْ مُحَمَّدِبْنِ الْحُسَيْنِ الْكُوفِيِّ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مُوسَى بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِبْنِ سُلَيْمَانَ بْنِ حَبِيبٍ عَنْ شَرِيكٍ عَنْ حَكِيمِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ النَّخَعِيِّ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ قَيْسٍ قَالَ: خَطَبَنَا أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ(علیه السلام) عَلَى مِنْبَرِ الْكُوفَةِ خُطْبَةَ اللُّؤْلُؤَةِ فَقَالَ فِيمَا قَالَ فِي آخِرِهَا أَلَا وَ إِنِّي ظَاعِنٌ عَنْ قَرِيبٍ وَ مُنْطَلِقٌ إِلَى الْمَغِيبِ فَارْتَقِبُوا الْفِتْنَةَ الْأُمَوِيَّةَ وَ الْمَمْلَكَةَ الْكَسْرَوِيَّةَ وَ إِمَاتَةَ مَا أَحْيَاهُ اللَّهُ وَ إِحْيَاءَ مَا أَمَاتَهُ اللَّهُ وَ اتَّخِذُوا صَوَامِعَكُمْ بُيُوتَكُمْ وَ عَضُّوا عَلَى مِثْلِ جَمْرِ الْغَضَا وَ اذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيراً فَذِكْرُهُ أَكْبَرُ لَوْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ثُمَّ قَالَ وَ تُبْنَى مَدِينَةٌ يُقَالُ لَهَا الزَّوْرَاءُ بَيْنَ دِجْلَةَ وَ دُجَيْلٍ وَ الْفُرَاتِ فَلَوْ رَأَيْتُمُوهَا مُشَيَّدَةً بِالْجِصِّ وَ الْآجُرِّ وَ مُزَخْرَفَةً بِالذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ اللَّازْوَرْدِ الْمُسْتَسْقَى وَ الْمَرْمَرِ وَ الرُّخَامِ وَ أَبْوَابِ الْعَاجِ وَ الْآبْنُوسِ وَ الْخِيَمِ وَ الْقِبَابِ وَ السِّتَارَاتِ وَ قَدْ عُلِيَتْ بِالسَّاجِ وَ الْعَرْعَرِ وَ الصَّنَوْبَرِ وَ الشَّبِ وَ شُيِّدَتْ بِالْقُصُورِ وَ تَوَالَتْ عَلَيْهَا مُلُوكُ بَنِي الشَّيْصَبَانِ أَرْبَعَةٌ وَ عِشْرُونَ مَلَكاً عَلَى عَدَدِ سِنِي الْكَدِيدِ فِيهِمُ السَّفَّاحُ وَ الْمِقْلَاصُ وَ الْجَمُوحُ وَ الْهَذُوعُ وَ الْمُظَفَّرُ وَ الْمُؤَنَّثُ وَ النَّزَارُ وَ الْكَبْشُ وَ الْمَهْتُورُ وَ الْعَيَّارُ وَ الْمُصْطَلَمُ وَ الْمُسْتَصْعَبُ وَ الْعَلَّامُ وَ الرَّهْبَانِيُّ وَ الْخَلِيعُ وَ السَّيَّارُ وَ الْمُتْرَفُ وَ الْكَدِيدُ وَ الْأَكْتَبُ وَ الْمُسْرِفُ وَ الْأَكْلَبُ وَ الْوَسِيمُ وَ الصَّيْلَامُ وَ الْعَيْنُوقُ وَ تُعْمَلُ الْقُبَّةُ الْغَبْرَاءُ ذَاتُ الْقُلَاةِ الْحَمْرَاءِ وَ فِي عَقِبِهَا قَائِمُ الْحَقِّ يُسْفِرُ عَنْ وَجْهِهِ بَيْنَ أَجْنِحَةِ الْأَقَالِيمِ كَالْقَمَرِ الْمُضِي ءِ بَيْنَ الْكَوَاكِبِ الدُّرِّيَّةِ أَلَا وَ إِنَّ لِخُرُوجِهِ عَلَامَاتٍ عَشَرَةً أَوَّلُهَا طُلُوعُ الْكَوْكَبِ ذِي الذَّنَبِ وَ يُقَارِبُ مِنَ الْحَادِي وَ يَقَعُ فِيهِ هَرْجٌ وَ مَرْجٌ وَ شَغَبٌ وَ تِلْكَ عَلَامَاتُ الْخِصْبِ وَ مِنَ الْعَلَامَةِ إِلَى الْعَلَامَةِ عَجَبٌ فَإِذَا انْقَضَتِ الْعَلَامَاتُ الْعَشَرَةُ إِذْ ذَاكَ يَظْهَرُ مِنَّا الْقَمَرُ الْأَزْهَرُ وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ الْإِخْلَاصِ لِلَّهِ عَلَى التَّوْحِيدِ فَقَامَ إِلَيْهِ رَجُلٌ يُقَالُ لَهُ عَامِرُبْنُ كَثِيرٍ فَقَالَ يَا أَمِيرَالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) لَقَدْ أَخْبَرْتَنَا عَنْ أَئِمَّةِ الْكُفْرِ وَ خُلَفَاءِ الْبَاطِلِ فَأَخْبِرْنَا عَنْ أَئِمَّةِ الْحَقِّ وَ أَلْسِنَةِ الصِّدْقِ بَعْدَكَ قَالَ نَعَمْ إِنَّهُ لَعَهْدٌ عَهِدَهُ إِلَيَّ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ يَمْلِكُهُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً تِسْعَةٌ مِنْ صُلْبِ الْحُسَيْنِ وَ لَقَدْ قَالَ النَّبِيُّ(صلی الله علیه و آله) لَمَّا عُرِجَ بِي إِلَى السَّمَاءِ نَظَرْتُ إِلَى سَاقِ الْعَرْشِ فَإِذَا مَكْتُوبٌ عَلَيْهِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) أَيَّدْتُهُبِعَلِيٍّ وَ نَصَرْتُهُ بِعَلِيٍّ وَ رَأَيْتُ اثْنَيْ عَشَرَ نُوراً فَقُلْتُ يَا رَبِّ أَنْوَارُ مَنْ هَذِهِ فَنُودِيتُ يَا مُحَمَّدُ(صلی الله علیه و آله) هَذِهِ أَنْوَارُ الْأَئِمَّةِ مِنْ ذُرِّيَّتِكَ قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) أَفَلَا تُسَمِّيهِمْ لِي قَالَ: نَعَمْ أَنْتَ الْإِمَامُ وَ الْخَلِيفَةُ بَعْدِي تَقْضِي دَيْنِي وَ تُنْجِزُ عِدَاتِي وَ بَعْدَكَ ابْنَاكَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ بَعْدَ الْحُسَيْنِ ابْنُهُ عَلِيٌّ زَيْنُ الْعَابِدِينَ وَ بَعْدَ عَلِيٍّ ابْنُهُ مُحَمَّدٌ يُدْعَى بِالْبَاقِرِ وَ بَعْدَ مُحَمَّدٍ ابْنُهُ جَعْفَرٌ(علیهم السلام) يُدْعَى بِالصَّادِقِ وَ بَعْدَ جَعْفَرٍ ابْنُهُ مُوسَى يُدْعَى بِالْكَاظِمِ وَ بَعْدَ مُوسَى ابْنُهُ عَلِيٌّ يُدْعَى بِالرِّضَا وَ بَعْدَ

ص: 300

عَلِيٍّ ابْنُهُ مُحَمَّدٌ يُدْعَى بِالزَّكِيِّ وَ بَعْدَ مُحَمَّدٍ ابْنُهُ عَلِيٌّ يُدْعَى بِالنَّقِيِّ وَ بَعْدَهُ ابْنُهُ الْحَسَنُ يُدْعَى بِالْأَمِينِ وَ الْقَائِمُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ(علیهم السلام) سَمِيِّي وَ أَشْبَهُ النَّاسِ بِي يَمْلَؤُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْما

8. در تفسیر عیاشی مجلد صفحه، کفایة الاثر صفحه 25، بحارالانوار مجلد 36 صفحه 348 آمده است:

أَحْمَدُبْنُ مُحَمَّدِبْنِ عُبَيْدِاللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ الْعَيَّاشِيُّ عَنْ جَدِّهِ عُبَيْدِاللَّهِ عَنْ أَحْمَدَبْنِ عَبْدِالْجَبَّارِ عَنْ أَحْمَدَبْنِ عَبْدِالرَّحْمَنِ الْمَخْزُومِيِّ عَنْ عُمَرَبْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ هَاشِمِ بْنِ الْبَرِيدِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ التَّمِيمِيِّ عَنْ أَبِي ثَابِتٍ مَوْلَى أَبِي ذَرٍّ عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(علیهما السلام) لَمَّا أُسْرِيَ بِي إِلَى السَّمَاءِ نَظَرْتُ فَإِذَا مَكْتُوبٌ عَلَى الْعَرْشِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) أَيَّدْتُهُ بِعَلِيٍّ وَ نَصَرْتُهُ بِعَلِيٍّ وَ رَأَيْتُ أَنْوَارَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ أَنْوَارَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ(علیهم السلام) وَ رَأَيْتُ نُورَ الْحُجَّةِ يَتَلَأْلَأُ مِنْ بَيْنِهِمْ كَأَنَّهُ كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ فَقُلْتُ يَا رَبِّ مَنْ هَذَا وَ مَنْ هَؤُلَاءِ فَنُودِيتُ يَا مُحَمَّدُ(صلی الله علیه و آله) هَذَا نُورُ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ هَذَا نُورُ سِبْطَيْكَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ هَذِهِ أَنْوَارُ الْأَئِمَّةِ بَعْدَكَ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ(علیهم السلام) مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ وَ هَذَا الْحُجَّةُ الَّذِي يَمْلَأُ الدُّنْيَا قِسْطاً وَ عَدْلاً.

ص: 301

حمران از امام محمد باقر(علیه السلام) روایت می کند که حضرت این آیه را قرأت فرمودند: «عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ» این بندگان مقاوم و جنگجو و نیرومند (که بندگان مخلص خداوند هستند) حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یاران آن حضرت می باشند.

دقت بفرمایید خداوند این بندگان پاک و مطهر را بندگان خود می خواند «بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا» برمی انگیزانیم بر شما عباد خودم را بندگان خود را و در لوح حضرت فاطمه(علیها السلام) و یا لوح جابر که در اصول کافی آمده است خداوند این گونه از اصحاب امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) یاد می کند فیذل اولیائی فی زمانه خوار و ذلیل می شوند دوستان من خداوند در زمان (قبل از ظهور) حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و باز در همین لوح می فرمایند اولئک اولیائی حقاً این ها دوستان حق من خداوند هستند در اینجا نیز می فرمایند: «بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا» بندگان من خداوند

2. در كتاب كامل الزيارات صفحه 62 آمده است:

ابوالقاسم جعفربن محمّدبن قولويه فى كامل الزيارات قال: حدّثنى محمّدبن جعفرالقرشى الرزّاز قال: حدّثنى محمّدبن الحسين بن ابى الخطاب، عن موسى بن سعدان الحناط، عن عبداللّه بن قاسم الحضرمى، عن صالح بن سهل، عن ابى عبداللّه(علیه السلام) فى قول اللّه عزّوجلّ «وَ قَضَيْنا إِلى بَنِي إِسْرائِيلَ فِي الكِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الأَرضِ مَرَّتَيْنِ» قال: قتل اميرالمؤمنين(علیه السلام) و طعن الحسن بن عليٍ(علیه السلام) «وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوّاً كَبِيراً» قال: قتل الحسين بن علي(علیهما السلام) «فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما» قال: اذا جآءَ نفر الحسين(علیه السلام) «بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ» قوماً يبعثهم اللّه قبل قيام القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) لا يدعون وتراً لآل محمّد(صلی الله علیه و آله) الاّ اَخَذوه، «وَ كانَ وَعْداً مَفْعُولاً» قبل قیام القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف).

ابوالقاسم جعفربن محمّدبن قولويه در كتاب كامل الزيارات گويد: محمّدبن جعفر قرشى رزاز حديثم داد، گفت: محمّدبن الحسين بن ابى الخطاب حديثم گفت از موسى بن سعدان حنّاط، از عبداللّه بن قاسم حضرمى، از صالح بن سهل، از حضرت ابى عبداللّه امام صادق(علیه السلام) درباره قول خداوند عزّوجلّ «و به بنى اسرائيل در كتاب خبر داديم كه البته شما دو بار در زمين فساد بزرگى خواهيد كرد.» فرمود: كشتن اميرالمؤمنين(علیه السلام) و ضربت خوردن حسن بن على(علیه السلام) «و تسلط و سركشى سخت ظالمانه اى خواهيد داشت» فرمود: كشتن حسين بن على(علیهما السلام) «پس هرگاه نوبت نخستين انتقام فرا رسد» فرمود:هرگاه وقت پيروزى و نصرت حسين(علیه السلام) فرا رسيد «بندگان سخت جنگجوى خويش را بر شما خواهيم برانگيخت تا آنجا

ص: 303

كه درون خانه هايتان را نيز جستجو كنند.» قومى را خداوند پيش از قيام حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برانگيزد كه هيچ مسئول خونى از آل محمّد(صلی الله علیه و آله) را وانگذارد مگر اينكه او را بگيرند، «و اين وعده حتمى خواهد بود.» قبل از قیام حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف).

3. در كتاب كامل الزيارات صفحه 64 آمده است:

عنه: قال حدّثنى محمّدبن جعفر الكوفى الرزّاز، عن محمّدبن الحسين بن ابى الخطّاب، عن موسى بن سعدان، (عن ابى عبداللّه، عن القاسم) الحضرمى، عن صالح بن سهل، عن ابى عبداللّه(علیه السلام) فى قول اللّه تبارك و تعالى «وَ قَضَيْنا إِلى بَنِي إِسْرائِيلَ فِي الكِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الأَرضِ مَرَّتَيْنِ» قال: قتل على(علیه السلام) و طعن الحسن(علیه السلام) «وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوّاً كَبِيراً» قال: قتل الحسين(علیه السلام).

و از اوست كه گفت: محمّدبن جعفر كوفى رزاز حديثم داد از محمّدبن الحسين بن ابى الخطاب، از موسى بن سعدان، (از ابى عبداللّه، از قاسم) حضرمى، از صالح بن سهل، از ابى عبداللّه امام صادق(علیه السلام) درباره قول خداوند تبارك وتعالى «و به بنى اسرائيل در كتاب خبر داديم كه البته شما دوبار در زمين فساد بزرگى خواهيد كرد.» فرمود: كشتن حضرت على(علیه السلام) و ضربت زدن به امام حسن(علیه السلام) «و تسلط و سركشى سخت ظالمانه اى خواهيد داشت.» فرمود: كشتن امام حسين(علیه السلام).

4. در كتاب روضه كافى صفحه 206 حدیث250 آمده است:

محمّدبن يعقوب عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِبْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ عَبْدِالرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ الْبَطَلِ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) فِي قَوْلِهِ تَعَالَى «وَ قَضَيْنا إِلى بَنِي إِسْرائِيلَ فِي الْكِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ» قَالَ قَتْلُ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ(علیه السلام) وَ طَعْنُ الْحَسَنِ(علیه السلام) «وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيراً» قَالَ قَتْلُ الْحُسَيْنِ(علیه السلام) «فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما» فَإِذَا جَاءَ نَصْرُ دَمِ الْحُسَيْنِ(علیه السلام) «بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ» قَوْمٌ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَلَا يَدَعُونَ وَتْراً لآِلِ مُحَمَّدٍ(صلی الله علیه و آله) إِلَّا قَتَلُوهُ «وَ كانَ وَعْداً مَفْعُولًا» خُرُوجُ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ» خُرُوجُ الْحُسَيْنِ(علیه السلام) فِي سَبْعِينَ مِنْ أَصْحَابِهِ عَلَيْهِمُ الْبَيْضُ الْمُذَهَّبُ لِكُلِّ بَيْضَةٍ وَجْهَانِ الْمُؤَدُّونَ إِلَى النَّاسِ أَنَّ هَذَا الْحُسَيْنَ(علیه السلام) قَدْ خَرَجَ حَتَّى لَا يَشُكَّ الْمُؤْمِنُونَ فِيهِ وَ أَنَّهُ لَيْسَ بِدَجَّالٍ وَ لَا شَيْطَانٍ وَ الْحُجَّةُ الْقَائِمُ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بَيْنَ أَظْهُرِهِمْ فَإِذَا اسْتَقَرَّتِ الْمَعْرِفَةُ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ أَنَّهُالْحُسَيْنُ(علیه السلام) جَاءَ الْحُجَّةَ الْمَوْتُ فَيَكُونُ الَّذِي يُغَسِّلُهُ وَ يُكَفِّنُهُ وَ يُحَنِّطُهُ وَ يَلْحَدُهُ فِي حُفْرَتِهِ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ(علیهما السلام) وَ لَا يَلِي الْوَصِيَّ إِلَّا الْوَصِيُّ.

ص: 304

محمّدبن يعقوب از عدّه اى از اصحابمان، از سهل بن زياد، از محمّدبن الحسن بن شمّون، از عبداللّه بن عبدالرحمن اصّم، از عبداللّه بن القاسم بطل، از حضرت ابى عبداللّه(علیه السلام) روايت آورده كه آن حضرت درباره قول خداى تعالى «و به بنى اسرائيل در كتاب خبر داديم كه البته شما دوبار در زمين فساد بزرگى خواهيد كرد.» فرمود: يكى كشتن على بن ابى طالب علي(علیه السلام) و دوم ضربت زدن به امام حسن(علیه السلام) «و تسلط و سركشى بسيار ظالمانه اى خواهيد داشت.» فرمود: كشته شدن امام حسين(علیه السلام) است، «پس هرگاه نوبت نخستين انتقام فرا رسد»؛ چون موعد يارى گرفتن و خونخواهى براى امام حسين(علیه السلام) فرا رسد «بندگان سخت جنگجوى خويش را بر شما خواهيم برانگيخت تا آنجا كه درون خانه هايتان را نيز جستجو كنند.» قومى هستند كه خداوند آنان را پيش از قيام حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برمى انگيزد، كه هيچ كس (مسئول) خونى از آل محمّد(صلی الله علیه و آله) باقى نگذارند جز اين كه او را بكشند، «و اين وعده حتمى خواهد بود»؛ يعنى، آمدن حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «وعده اى حتمى است». «سپس بار ديگر شما را برآنان تسلط مى دهيم» خروج امام حسين(علیه السلام) با هفتاد تن از اصحابش (در زمان رجعت) در حالى كه كلاه خودهاى زرّينى كه دو رو دارد برسردارند و اعلام كنندگانى به مردم برسانند: اين حسين است كه خارج شده، تا آنجا كه مؤمنان هيچ شك و ترديد درباره او نكنند و بدانند كه او دجّال و شيطان نيست. او حجّت قائم (به حق)(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در ميان شما است و چون معرفت پيدا كردند به اينكه آن حضرت همان حسين(علیه السلام) است در دل هاى شيعيان استقرار يافت، حضرت حجت را مرگ فرا مى رسد، و كسى كه آن جناب را غسل مى دهد و كفن و حنوط مى كند و به خاك مى سپارد همان حسين (بن على)(علیهما السلام) خواهد بود و جز وصى و امام هيچ كس متصدى (كار كفن و دفن) وصى نشود.

5. در كتاب تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 281 آمده است:عن صالح بن سهل عن أبي عبدالله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) في قوله «وَ قَضَيْنا إِلى بَنِي إِسْرائِيلَ فِي الْكِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ» قتل علي(علیه السلام) و طعن الحسن(علیه السلام) «وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيراً» قتل الحسين(علیه السلام) «فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما» إذا جاء نصر دم الحسين(علیه السلام) «بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ» قوم يبعثهم الله قبل خروج القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) لا يدعون وترا لآل محمد(صلی الله علیه و آله) إلا حرقوه «وَ كانَ وَعْداً مَفْعُولًا» قبل قيام القائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

ص: 305

«ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَ أَمْدَدْناكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ وَ جَعَلْناكُمْ أَكْثَرَ نَفِيراً» خروج الحسين(علیه السلام) في الكرة سبعين رجلا من أصحابه الذين قتلوا معه، عليهم البيض المذهب لكل بيضة وجهان المؤدي إلى الناس إن الحسين(علیه السلام) قد خرج في أصحابه حتى لا يشك فيه المؤمنون و أنه ليس بدجال و لا شيطان، الإمام الذي بين أظهر الناس يومئذ، فإذا استقر عند المؤمن أنه الحسين(علیه السلام) لا يشكون فيه، و بلغ عن الحسين الحجة القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بين أظهر الناس و صدقه المؤمنون بذلك، جاء الحجة الموت فيكون الذي غسله، و كفنه و حنطه و إيلاجه في حفرته الحسين(علیه السلام) و لا يلي الوصي إلا الوصي.

و عياشى به سند خود از صالح بن سهل از حضرت ابى عبداللّه صادق(علیه السلام) روايت آورده راجع به فرموده خداوند «و به بنى اسرائيل در كتاب خبر داديم كه البته شما دوبار در زمين فساد بزرگى خواهيد كرد.» كشتن حضرت على(علیه السلام) و كشتن حسن(علیه السلام) «و تسلط و سركشى سخت ظالمانه اى خواهيد داشت.» كشتن حضرت حسين(علیه السلام) «پس هرگاه نوبت نخستين انتقام فرا رسد» پس چون وقت يارى گرفتن و ظفر يافتن خون حسين(علیه السلام) فرا رسيد، «بندگان سخت جنگجوى خود را بر شما خواهيم فرستاد تا آنجا كه درون خانه هايتان را نيز جستجو كنند» قومى هستند كه خداوند آن ها را پيش از خروج قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر مى انگيزد كه هيچ جنايتكارى نسبت به آل محمّد(صلی الله علیه و آله) وانگذارد مگر اينكه او را بسوزانند، «و اين وعده حتمى خواهد بود» (قبل) از قيام حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «سپس بار ديگر شما را بر آن سلطه دهيم و به وسيله اموال و فرزندان مدد نماييم و تعداد افرادتان را بيشتر سازيم.» خروج امام حسين(علیه السلام) در رجعت با هفتاد مرد از اصحابش كه با او كشته شدند در حالى كه كلاه خودهاى زرينى بر سر دارند، كه دورو است، به مردم ابلاغ خواهد شد. حسين با اصحاب خود (از ستبر شهادت) بيرون آمده تا آنجا كهمؤمنان درباره اش هيچ شك نكنند و (بدانند) كه او دجّال و شيطان نيست، امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در ميان مردم است، پس چون در دل مؤمن اعتقاد به اين كه او حسين(علیه السلام) است استقرار يافت، درباره او شك نكنند و به حدى اين عقيده رسوخ مى يابد كه حضرت حسين(علیه السلام) را حجت قائم(علیه السلام) به امر امامت دادند و مؤمنان آن حضرت را اين چنين تصديق كنند. در اين هنگام، مرگ حضرت حجت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فرا رسد، پس، امام حسين(علیه السلام) عهده دار غسل و كفن و حنوط او مى شود و او را در آرامگاهش

ص: 306

به خاك مى سپارد، كه وصّى را جز وصّى عهده دار نشود. و ابراهيم (يكى از راويان) در حديثش افزوده: سپس، امام حسين(علیه السلام) زمام امورشان را به دست مى گيرد تا آنجا كه ابروهايش بر روى چشم هايش مى افتد.

6. ابوجعفر محمّدبن جرير طبرى مفسر، محدث و مورخ بزرگ اهل سنت در كتاب دلائل الامامه صفحه 296 (در ضمن حديثى طولانى) در مسند حضرت فاطمه(علیها السلام) مى گويد:

ابوعبداللّه محمّدبن سهل جلودى روايت نمود از ابوالحسين احمدبن محمّدبن جعفر طائى كوفى، در مسجد ابوابراهيم، موسى بن جعفر(علیهما السلام) به ما گفت: از محمّدبن الحسين ابن يحيى حارثى كه او گفت: على بن ابراهيم بن مهزيار اهوازى رحمه الله حديثمان داد كه گفت: در يكى از سالها به قصد حج به مدينه وارد شدم و در آن اقامت گزيدم و چند روزى درآنجا بودم (و شوق فراوانى داشتم كه امام زمان حجة بن الحسن العسكرى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را ببينم)، بنابراين در جستجوى او بودم كه شايد در مدينه جدش او را بيابم، ولى، نه خبر از آن جناب به دستم رسيد و نه ديده ام به جمال شريفش روشن گرديد. بسيار اندوهگين شدم كه مبادا به آرزويم نرسم. سپس، از مدينه به مكه رفتم واعمال حج را به جا آوردم و در تمام اين مدت در جستجوى (حبيب و مقصد و مقصودم بودم) در همين حال كه به فكر فرو رفته بودم، ناگاه درب كعبه برايم آشكار شد كه شخصى را ديدم، گويى، شاخه درخت بان (درخت بان تنه اى راست و نرم دارد و از تخم آن روغنى خوشبو مى گيرند). آن مرد بُردى به كمر بسته بود و بُرد ديگرى زير بغل، بر روى گردن افكنده بود. دلم به ديدن او قرار گرفت و به سويش شتافتم. او نيز متوجه من شد و گفت:اهل كجا هستى؟ گفتم: اهل عراق. فرمود: كدام شهر؟ گفتم: اهواز. فرمود: تو ابن الخطيب را مى شناسى؟ گفتم: آرى. فرمود: خداوند او را رحمت كند كه شب هاى زيادى را به عبادت مى گذرانيد و چقدر اشك مى ريخت. آن گاه فرمود: ابن مهزيار كجاست؟ گفتم: خودم هستم. گفت: سلام خداوند بر تو باد اى ابوالحسن، آن گاه مرا به گرمى در آغوش گرفت و گفت: اى ابوالحسن، آن نشانى كه بين تو و امام ابومحمّد(علیه السلام) بود چه كردى؟ گفتم: همراه دارم، و دست بردم و انگشترى را كه بر آن نام محمّد و على(علیهما السلام) نقش بسته بود، از جيبم بيرون آوردم. چون بر آن نظر كرد گريست، تا آنجا كه آستينش تَر شد و گفت: اى ابومحمّد، خدايت رحمت كند كه به راستى زينت اُمّت هستى. خداوند به امامت تو را شرافت بخشيد و تاج

ص: 307

علم و معرفت بر تو عنايت فرمود، ما به سوى شما رهسپاريم. سپس براى بار دوم مرا در آغوش گرفت و گفت: اى ابوالحسن تو چه آرزويى دارى؟ گفتم: آرزوى من اين است كه امامى را كه محبوب و غايب است ملاقات كنم. گفت: او از شما مخفى نشده، ولى كارهاى بد شما او را مخفى داشته است. قُلتُ: الاِمام المحجوبٌ عنِ العالم، قال وَ ما هُوَ مَحجوبٌ عَنكُمْ و لكن حَجَبَهُ سوُءُ اعمالِكُمْ. حال برخيز و نزد مركبت برو و آماده ديدار حضرت حجة بن الحسن العسكرى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باش كه چون جوزاء از نظرها غايب شد و ستارگان آسمان درخشان گشتند (بيا)؛ من بين ركن و صفا منتظر تو هستم.

خوشحال شدم و يقين داشتم كه خداوند اين فضيلت را به من داده است. پس لحظه شمارى مى كردم تا لحظه موعود فرا رسيد. برخاستم و مركب خود را سوار شدم. ناگاه صداى دوستم را شنيدم كه گفت: اى ابوالحسن به سوى من آى. به سوى او شتافتم و سلام كردم. گفت: بيا برويم برادر. پس حركت كرديم و از پستى ها و بلندى ها گذشتيم تا بر طائف مشرف شديم. به من گفت: فرود آى تا همين جا نمازهاى شب را به جا آوريم. پس فرود آمديم و در همان جا نماز واجب صبح را هم با او به جماعت خوانديم. گفتم: پس آن دو ركعت چطور؟ گفت: آن دو ركعت از نمازهاى شب مى باشد، آن ها و قنوت را كوتاه بخوان كه همه نمازهاى مستحبى را مى توانى كوتاه بخوانى. سپس گفت: برادر برويم. حركت كرديم تا سرانجام بر دشتى بزرگ كه همچون كافور سفيد بود، مشرف شديم. به ناگاه در آن چادرى ديدم كه از موى بافته شده بود و نورى از آن درخشيد. به منگفت: خوب نگاه كن. آيا چیزى مى بينى؟ گفتم: چادرى از مو مى بينم. گفت: همه اميد و سعادت در همين دشت است. در پى او رفتم تا به ميان دشت رسيديم. از مركبش پياده شد و آن را واگذارد. من نيز از مركبم پياده شدم (ومشغول بودم آن را ببندم). به من گفت: آن را رها كن. گفتم: اگر گم شود چطور؟ گفت: اين سرزمينى است كه جز مؤمن در آن داخل نمى شود و جز مؤمن از آن خارج نمى گردد. (به من گفت اينجا بايست رخصت بطلبم) و داخل چادر شد و به سرعت بيرون آمد و گفت: مژده ات باد كه اجازه ورود به تو داده شد داخل شدم و ديدم كه نور از آن مكان به آسمان كشيده مى شود.

ص: 308

فدَخَلتُ فَاذا بَيْتُ يَسْطَعُ مِنْ جانِبهِ النّورُ، فَسَلّمتُ عَلَيهِ بالامامَةِ، فقال: يا اباالحسن، كنّا نَتَوقّعك ليلاً وَ نَهاراً فَما الذّى اَبْطأ بِكَ عَلَينا؟

پس داخل شدم و بر آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سلام كردم، سلامى كه مخصوص امام است، آن گاه حضرت فرمودند: اى ابوالحسن، ما شب و روز انتظار داشتيم و متوقع بوديم كه تو به نزد ما بيايى. چه چيز باعث شد كه تو دير بيايى؟

عرض كردم: اى آقاى من، كسى را تا كنون نيافته بودم كه مرا راهنمايى كند. به من فرمودند: كسى را نيافتى كه راهنماييت كند! سپس انگشت خود را بر زمين زدند و فرمودند: [لا ولكنّكم كثرتم الاموال و تجبّرتم على ضعفاء المؤمنين وقطعتم الرّحم الذّى بينكم فأيُّ عذرٍ لكم (الآن) فقلت: التوبة و التوبة الا قالة]. هرگز، و ليكن اموالتان را زياد كرديد و بر ضعيفان مؤمنين ظلم نموديد، و صله رحم نكرديد و رحم خود را قطع نموديد پس حالا چه عذرى داريد؟ عرض كردم: توبه، توبه (اى آقاى من) درگذريد.

ثم قال يابن المهزيار و مدّ يَدهُ، اَلا اُنبّئك بالخبرِ انّهُ اذا قعد الصّبيُ و تحرّك المغربى و سارَ العمانيُّ و بويع السفياني يؤذنُ لي اللهُ فاخْرجُ بين الصفا و المروة في ثلاثمائةٍ و ثلاثة عشرَ رجلاً سواء، فاجى ءُ الَى الكوفة و اَهدمُ مسجدها و اَبنيةٍ على بنائِهِ الاوّل و اهدِمُ ما حولهُ مِنْ بناء الجبابرة و اخرجُ بالناس حجّة الاسلام اَجى ءُ الى يثربَ فاهدمُ الحجرةَ و أخرجُ مَن بِها و هما طرّيان آمُرُ بهما تَجاهَ البقيع و آمرَ بِخَشبتين يصلبان عليهما فتورقُ مِنْ تحتهما فيفتَتِنُالناسَ بهما اَشدَ مِنَ الفتنةِ الاولى فينادى منادٍ من السماءُ ابيدى و يا ارضُ خُذى.

اى پسر مهزيار (حضرت دستش را به سوى من دراز كردند و فرمودند)، آيا تو را از اخبارى آگاه نسازم؟ اى پسر مهزيار، بدان هرگاه كودك بنشيند و مغربى حركت كند وعمانى راه بيفتد و زمانى كه با سفيانى بيعت شود، آن گاه خداوند به من اجازه قيام مى دهد. پس من بين صفا و مروه با 313 مرد خروج مى كنم. به كوفه مى آيم و مسجد آن را منهدم مى سازم و براساس بناى نخستين. آن را بنا مى كنم وآنچه ازساختمان هاى جباران پيرامون آن هست نيز خراب مى كنم. با مردم حج اسلام را به جاى مى آورم و به يثرب مى روم پس حجره را خراب مى كنم. آنچه در آن است، بيرون مى آورم و آن دو را تازه بيرون مى آورم و دستور مى دهم در سمت بقيع بر دو چوب خشك آن ها را به دار آويزند. پس آن دو چوب خشك از زير آن ها برگ مى دهند. آن گاه مردم به فتنه اى شديدتر از فتنه اول دچار

ص: 309

مى گردند. پس منادى از آسمان صدا مى زند كه: اى آسمان، اينان را نابود ساز و اى زمين، اين ها را بگير.

فيومئذ لا يبقى على وجه الارض الاّ مؤمنٌ قد اَخلصَ قلبهُ للايمان قلتُ: يا سيدى ما يكون بَعدَ ذلك؟ قال: الْكرّةُ الرجعةُ الرجعة ثمَ تلاهذه الاية «ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَ أَمْدَدْناكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ وَ جَعَلْناكُمْ أَكْثَرَ نَفِيراً».

سپس بر روى زمين باقى نمى ماند جز مؤمنى كه دلش را براى ايمان خالص كرده باشد. عرضه داشتم: اى آقاى من، پس از آن چه مى شود؟ فرمودند: بازگشت، بازگشت (رجعت، رجعت). سپس اين آيه را تلاوت كردند «سپس بار ديگر شما را بر آنان سلطه مى دهيم و به وسيله اموال و فرزندان مدد نماييم و تعداد (افراد شما) را بيشتر سازيم.»

ص: 310

يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي مَا لِمَنْ عَرَفَ هَؤُلَاءِ فَقَالَ يَا سَلْمَانُ مَنْ عَرَفَهُمْ حَقَّ مَعْرِفَتِهِمْ وَ اقْتَدَى بِهِمْ فَوَالَى وَلِيَّهُمْ وَ تَبَرَّأَ مِنْ عَدُوِّهِمْ فَهُوَ وَ اللَّهِ مِنَّا يَرِدُ حَيْثُ نَرِدُ وَ يَسْكُنُ حَيْثُ نَسْكُنُ قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) يَكُونُ إِيمَانٌ بِهِمْ بِغَيْرِ مَعْرِفَتِهِمْ وَ أَسْمَائِهِمْ وَ أَنْسَابِهِمْ فَقَالَ: لَا يَا سَلْمَانُ فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) فَأَنَّى لِي بِهِمْ قَالَ قَدْ عَرَفْتَ إِلَى الْحُسَيْنِ(علیه السلام) ثُمَّ سَيِّدُ الْعَابِدِينَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ(علیهما السلام) ثُمَّ ابْنُهُ مُحَمَّدُبْنُ عَلِيٍّ(علیهما السلام) بَاقِرُ عِلْمِ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ ثُمَّ ابْنُهُ جَعْفَرُبْنُ مُحَمَّدٍ(علیهما السلام) لِسَانُ اللَّهِ الصَّادِقُ ثُمَّ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ(علیهما السلام) الْكَاظِمُ غَيْظَهُ صَبْراً فِي اللَّهِ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى(علیهما السلام) الرِّضَا لِأَمْرِ اللَّهِ ثُمَّ مُحَمَّدُبْنُ عَلِيٍّ(علیهما السلام) الْجَوَادُ الْمُخْتَارُ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ(علیهما السلام) الْهَادِي إِلَى اللَّهِ ثُمَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ(علیهما السلام) الصَّامِتُ الْأَمِينُ الْعَسْكَرِيُّ ثُمَّ ابْنُهُ حُجَّةُ بْنُ الْحَسَنِ(علیهما السلام) الْمَهْدِيُّ النَّاطِقُ الْقَائِمُ بِأَمْرِ اللَّهِ قَالَ: سَلْمَانُ فَسَكَتُّ ثُمَّ قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) ادْعُ اللَّهَ لِي بِإِدْرَاكِهِمْ قَالَ: يَا سَلْمَانُ إِنَّكَ مُدْرِكُهُمْ وَ أَمْثَالُكَ وَ مَنْ تَوَلَّاهُمْ بِحَقِيقَةِ الْمَعْرِفَةِ قَالَ سَلْمَانُ فَشَكَرْتُ اللَّهَ كَثِيراً ثُمَّ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) مُؤَجَّلٌ فِيَّ إِلَى أَنْ أُدْرِكَهُمْ فَقَالَ: يَا سَلْمَانُ اقْرَأْ «فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ وَ كانَ وَعْداً مَفْعُولًا ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَ أَمْدَدْناكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ وَ جَعَلْناكُمْ أَكْثَرَ نَفِيراً» (1) قَالَ سَلْمَانُ فَاشْتَدَّ بُكَائِي وَ شَوْقِي فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) بِعَهْدٍ مِنْكَ فَقَالَ إِي وَ الَّذِي أَرْسَلَ مُحَمَّداً(صلی الله علیه و آله) إِنَّهُ بِعَهْدٍ مِنِّي وَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ(علیهم السلام) وَ تِسْعَةِ أَئِمَّةٍ(علیهم السلام) وَ كُلِّ مَنْ هُوَ مِنَّا وَ مَظْلُومٍ فِينَا إِي وَ اللَّهِ يَا سَلْمَانُ ثُمَّ لَيُحْضَرَنَّ إِبْلِيسُ وَ جُنُودُهُ وَ كُلُّ مَنْ مَحَضَ الْإِيمَانَ مَحْضاً وَ مَحَضَ الْكُفْرَ مَحْضاً حَتَّى يُؤْخَذَ بِالْقِصَاصِ وَ الأوثار [الْأَوْتَارِ] وَ التُّرَاثِ وَ لَا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَداً وَ نَحْنُ تَأْوِيلُ هَذِهِ الْآيَةِ «وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُونَ»(2) قَالَ سَلْمَانُ فَقُمْتُ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) وَ مَا يُبَالِي سَلْمَانُ مَتَى لَقِيَ الْمَوْتَ أَوْ لَقِيَه.

ص: 312

کتاب الله و عترت است که عترت مبین و مفسر و بیان کننده ی قرآن هستند و این دو تا حوض کوثر از هم جدا نخواهند شد باز خود این مسئله استدلال بر خاتمیت است. قرآن مردم را هدایت به امام می کند و امام مردم را هدایت به قرآن می نماید. معتصم هم هستند؛ یعنی از هم جدا نیستند و هرکدام مکمل دیگری می باشند. قرآن به بهترین وجهی امامان را معرفی می کند و امامان به بهترین وجهی مبلغ، مبین، مفسر و معرفت قرآن هستند. قرآن عظمت چهارده معصوم(علیهم السلام) را می گوید و چهارده معصوم(علیهم السلام) عظمت قرآن را استدلال کرده و اثبات می کند. حال برای اثبات مسئله از احادیث و روایات استفاده می کنیم:

در كتاب اصول كافى مجلد 1 صفحه 216 حديث 2 باب ان القرآن يهدى للامام، تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 311 آمده است: ( دقت بفرمایید یک باب از اصول کافی این است که قرآن مردم را به امام هدایت می کند.)

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِالْحَمِيدِ عَنْ مُوسَى بْنِ أُكَيْلٍ النُّمَيْرِيِّ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ سَيَابَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) فِي قَوْلِهِ تَعَالَى «إِنَ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ» قَالَ يَهْدِي إِلَى الْإِمَامِ.

امام صادق(علیه السلام) راجع به قول خداى تعالى: «همانا اين قرآن به آنچه استوارتر است، راهنمايى مى كند.» فرمود: به سوى امام راهنمايى مى كند. آیا از امام و مسئله ی امامت احکم، استوارتر، مستقیم تر، صاف تر و پابرجاتر هم هست؟!

در اصول کافی باب قرآن مردم را به سوی ولایت امام زمان هدایت می کند موجود است که ما فقط به چهل نمونه از هدایت های قرآن به امام معصوم(علیه السلام) اشاره می کنیم:

1. قرآن می فرماید حضرت حجة بن الحسن العسکری(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صراط مستقیم است. فاتحة الکتاب آیه6

2. قرآن از غیب، امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صحبت می کند. بقره آیات 2و3

3. قرآن می فرماید ایمانی کامل است که اعتقاد به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در آن باشد. بقره آیه 124

4. قرآن می فرماید حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شاهد بر کل عالم است بقره 1435. قرآن می فرماید قبل از قیام حضرت حجة(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مردم امتحان می شوند. بقره آیه 155

6. قرآن می فرماید حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) همه ی فتنه ها را از بین می برد. بقره 193

7. قرآن می فرماید مدینه ی فاضله در عصر طلایی مهدویت تشکیل می شود. بقره آیه 261

ص: 316

8. قرآن می فرماید هر کس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را بشناسد حکیم است. بقره 269

9. قرآن می فرماید در معراج رسول خدا(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صحبت از حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شده است. بقره 285

10. قرآن می فرماید حضرت مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) یکی از برگزیدگان آل محمد(صلی الله علیه و آله) است. آل عمران 33

11. قرآن می فرماید در حکومت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اهل آسمان ها و زمین تسلیم امر الهی هستند. آل عمران 83

12. قرآن می فرماید حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با شمشیر قیام می کند و دشمنان خدا را نابود می سازد. آل عمران 85

13. قرآن می فرماید در عصر طلایی مهدویت همه ی اهل زمین مؤمنند. آل عمران 141

14. شعار مسلمین قبل از قیام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» است. آل عمران 200

15. خروج سفیانی از علائم ظهور است. نساء 47

16. حضرت ولی امر حجة بن الحسن(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اولی الامر هستند. نساء 59

17. حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفيقًا» است. نساء 69

18. نصر و پیروزی حتمی در زمان حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. نساء 77

19. اهل کتاب در ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به آن حضرت ایمان می آورند. نساء 15920. در ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) کفار به طور کل مأیوس می شوند. مائده 3

21. اولین امام حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و آخرین امام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. مائده 12

22. مسیحیان به یاری حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام می کنند. مائده 14

23. خداوند حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را حفظ می کند. مائده 54

24. قبل از قیامت کبری قیام حضرت حجة بن الحسن(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حتمی است. انعام 31

25. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) با بیان یک آیه ده علامت ظهور را می فرمایند. انعام 40

26. سلطنت حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به همه ی سلطنت ها خاتمه می دهد. انعام 44

27. اصحاب امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مورد تأیید خداوند هستند. انعام 89

28. امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) کلمة الله و کلمة رب هستند. انعام 115

29. امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حجة بالغه ی خداوند است. انعام 149

ص: 317

30. حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صراط مستقیم خداوند است. انعام 153

31. حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) طالب بدم المقتول بکربلا هستند. انعام 164

32. در ظهور ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آیات الهی ظاهر می شود. انعام 158

33. ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در حروف رمز یا حروف مقطعه ی قرآن است. اعراف 1

34. هرکس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را ببیند باید بگوید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ» اعراف 43

35. یکی از مجوزهای ورود به بهشت معرفت اهل بیت(علیهم السلام) و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. اعراف 46

36. حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اعراف هستند. اعراف 4837. بسیاری از آیات قرآن با ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تأویل می شود. اعراف 53

38. در عصر طلایی مهدویت همه ی کره ی زمین مسلمان خواهند شد. توبه 33

39. در عصر طلایی مهدویت همه ی مسلمانان و مؤمنین علیه کفر متفق شده و قیام می کنند. توبه 36

40. پیروان و اصحاب حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اولیاء الله هستند. یونس 63 و 64

2- در تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 283حدیث 25، تفسیر صافی مجلد 1، صفحه 311 آمده است:

عن الفضيل بن يسار عن أبي جعفر(علیه السلام) «إِنَ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ» قال: يهدي إلى الولاية.

از فضيل بن يسار از امام باقر(علیه السلام) روايت كرده كه در ذيل آيه «إِنَ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ»

«إِنَ هذَا» فرمود: مقصود از« لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ» ولايت است و به آن دعوت مى كند.

3. در تفسير صافى مجلد 1 صفحه 311، معانی الاخبار صفحه 132 آمده است:

حَدَّثَنَا أَحْمَدُبْنُ مُحَمَّدِبْنِ عَبْدِالرَّحْمَنِ ... قَالَ حَدَّثَنِي مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ جَعْفَرِبْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِبْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(علیهم السلام) قَالَ: الْإِمَامُ مِنَّا لَا يَكُونُ إِلَّا مَعْصُوماً وَ لَيْسَتِ الْعِصْمَةُ فِي ظَاهِرِ الْخِلْقَةِ فَيُعْرَفَ بِهَا وَ لِذَلِكَ لَا يَكُونُ إِلَّا مَنْصُوصاً فَقِيلَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) فَمَا مَعْنَى الْمَعْصُومِ فَقَالَ هُوَ الْمُعْتَصِمُ بِحَبْلِ اللَّهِ وَ حَبْلُ اللَّهِ هُوَ الْقُرْآنُ لَا يَفْتَرِقَانِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ الْإِمَامُ يَهْدِي إِلَى الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ يَهْدِي إِلَى الْإِمَامِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَم»

ص: 318

امام سجاد(علیه السلام) فرمود: امام از ما اهل بيت(علیهم السلام) است و او حتماً، معصوم است و عصمت در ظاهر خلقت مشخص نمى شود. سؤال شد: يا بن رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) پس معصوم چه كسى مى باشد؟ فرمود: آن كس كه به حبل اللّه اعتصام جويد به حبل الله چسبیده باشد و حبل اللّه، قرآن است. معصوم و قرآن تا روز قيامت از هم جدا نمى گردند. بنا بر اين، امام انسان را به قرآن هدايت مى نمايد و قرآن مردم را به امام هدایت می کند و اين همان كلام خداست كه مى فرمايد: «اين همان قرآن است كه به آنچه استوارتر است هدايت مى كند.»پس، قرآن ما را به امام هدايت مى كند (که قرآن از هر چیز محکم و استوارتر است و هیچ چیز به استواری و محکمی قرآن نمی رسد. قرآن انسان را به امام راهنمایی می کند. امام از هر چیز محکم تر و استوارتر است) و هر كس به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هدايت شود، هدايت شده قرآن است. او به نصيحت و وصيت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) عمل كرده است؛ يعنى. به «کتاب اللّه و عترتى» چنگ زده است.

ص: 319

ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) كَرِّمْنَا وَ شَرِّفْنَا بِإِشْرَاكِكَ إِيَّانَا فِي بَعْضِ مَا أَنْتَ تَعْلَمُهُ مِنْ عِلْمٍ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَدَارَ فِي الْقَائِمِ مِنَّا(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ثَلَاثَةً أَدَارَهَا فِي ثَلَاثَةٍ مِنَ الرُّسُلِ) قَدَّرَ مَوْلِدَهُ تَقْدِيرَ مَوْلِدِ مُوسَى(علیه السلام) وَ قَدَّرَ غَيْبَتَهُ تَقْدِيرَ غَيْبَةِ عِيسَى(علیه السلام) وَ قَدَّرَ إِبْطَاءَهُ تَقْدِيرَ إِبْطَاءِ نُوحٍ(علیه السلام) وَ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ عُمُرَ الْعَبْدِ الصَّالِحِ أَعْنِي الْخَضِرَ دَلِيلًا عَلَى عُمُرِهِ (فَقُلْتُ اكْشِفْ لَنَا يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) عَنْ وُجُوهِ هَذِهِ الْمَعَانِي قَالَ) أَمَّا مَوْلِدُ مُوسَى(علیه السلام) فَإِنَّ فِرْعَوْنَ لَمَّا وَقَفَ عَلَى أَنَّ زَوَالَ مُلْكِهِ عَلَى يَدِهِ (أَمَرَ بِإِحْضَارِ الْكَهَنَةِ فَدَلُّوهُ عَلَى نَسَبِهِ وَ أَنَّهُ يَكُونُ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَ لَمْ يَزَلْ يَأْمُرُ أَصْحَابَهُ بِشَقِّ بُطُونِ الْحَوَامِلِ مِنْ نِسَاءِ) بَنِي إِسْرَائِيلَ حَتَّى قَتَلَ فِي طَلَبِهِ نَيِّفاً وَ عِشْرِينَ أَلْفَ مَوْلُودٍ (وَ تَعَذَّرَ عَلَيْهِ الْوُصُولُ إِلَى قَتْلِ مُوسَى) لِحِفْظِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِيَّاهُ كَذَلِكَ بَنُوأُمَيَّةَ وَ بَنُوالْعَبَّاسِ لَمَّا وَقَفُوا عَلَى أَنَّ زَوَالَ مُلْكِهِمْ وَ الْأُمَرَاءِ وَ الْجَبَابِرَةِ مِنْهُمْ عَلَى يَدِ الْقَائِمِ مِنَّا(عجل الله تعالی فرجه الشریف) (نَاصَبُونَا الْعَدَاوَةَ وَ وَضَعُوا سُيُوفَهُمْ فِي قَتْلِ آلِ بَيْتِ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) وَ إِبَادَةِ نَسْلِهِ طَمَعاً مِنْهُمْ فِي الْوُصُولِ إِلَى قَتْلِ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ يَأْبَى اللَّهُ أَنْ يَكْشِفَ أَمْرَهُ لِوَاحِدٍ مِنَ الظَّلَمَةِ إِلَى «أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ ... وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ» (1) وَ أَمَّا غَيْبَةُ عِيسَى(علیه السلام) فَإِنَّ الْيَهُودَ وَ النَّصَارَى اتَّفَقَتْ عَلَى أَنَّهُ قُتِلَ وَ كَذَّبَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِقَوْلِهِ «وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ» (2) كَذَلِكَ غَيْبَةُ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَإِنَّ الْأُمَّةَ تُنْكِرُهَا لِطُولِهَا فَمِنْ قَائِلٍ بِغَيْرِ هُدًى بِأَنَّهُ لَمْ يُولَدْ وَ قَائِلٍ يَقُولُ إِنَّهُ وُلِدَ وَ مَاتَ وَ قَائِلٍ يَكْفُرُ بِقَوْلِهِ إِنَّ حَادِيَ عَشَرَنَا كَانَ عَقِيماً وَ قَائِلٍ يَمْرُقُ بِقَوْلِهِ إِنَّهُ يَتَعَدَّى إِلَى ثَالِثَ عَشَرَ فَصَاعِداً وَ قَائِلٍ يَعْصِي اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِقَوْلِهِ إِنَّ رُوحَ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) يَنْطِقُ فِي هَيْكَلِ غَيْرِهِ...

در مناقب از سدير صيرفى گويد: من و مفضل بن عمر و ابوبصير و ابان بن تغلب بر مولا و آقايمان (حضرت صادق(علیه السلام) وارد شديم. مشاهده كرديم كه حضرت روى زمين نشسته است (و زار زار مى گريند) و مى فرمايند: اى آقاى من غيبت تو خواب را از چشمان من ربوده است (و من خواب ندارم) و راحتى را از قلب و دل و روح من دور كرده است.

سدير مى گويد عرض كردم: مولاى من گريه شديد شما قلوب ما را بسيار ناراحت (و غمگين) و پاره پاره كرده است، خداوند چشمان شما را نگرياند اى فرزند بهترين انسان ها. حضرت آهى عميق كشيدند و فرمودند: امروز صبح به كتاب «جفر جامع» نگاه مى كردم. آن كتابى است كه علم «ما كان و ما يكون تا روز قيامت» در آن است. اين كتاب همان كتابى است كه خداوند سبحان بهمحمّد و امامان(علیهم السلام) بعد از او اختصاص داده است. (من درآن كتاب ديدم) درباره تولد قائم ما مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و طول غيبت و درازى عمر او و بلاهايى كه بر مؤمنين در زمان غيبت مى رسد و اينكه

ص: 321

به واسطه طول غيبت و برگشت مردم از دايره اسلام و انداختن ريسمان ولايت از گردن خودشان، دردل هايشان شك و شبهه پيدا شود و اين فرموده خداوند عزّوجلّ است «طائر هر انسانى را در گردنش آويختيم.» يعنى، ولايت امام را بر گردن هر انسانى انداخته ايم. به اين جهت قلب من محزون و اندوهگين است. خداوند متعال تولد آن جناب را مانند مقدرات و تولد حضرت موسى(علیه السلام) و غيبت او را مانند غيبت حضرت عيسى(علیه السلام) قرار داده است و طول عمر شريف او را مانند عمر حضرت نوح(علیه السلام) قرارداده است. همچنين خداوند عمر عبد صالح حضرت خضر(علیه السلام) را دليل بر امكان طول عمر قرار داده است.

اما مقدرات تولد موسى(علیه السلام) هنگامى كه فرعون آگاه شد كه زوال پادشاهى و دولتش به دست نوزادى است كه از بنى اسرائيل است، دستور داد هر كس در بنى اسرائيل پسر به دنيا آورد او را بكشند. بيست هزار نوزاد پسر را كشتند ولى موسى(علیه السلام) متولد شد و خداوند او را حفظ كرد.

بر همين اساس بنواميه و بنى العباس مى دانستند (به وسيله آيات و روايات رسول خدا(صلی الله علیه و آله) شنيده بودند كه از فرزندان امام يازدهم شيعه؛ يعنى، ابامحمّد حسن بن على العسكرى(علیهما السلام) فرزندى متولد مى شود) كه زوال ملك و دولت ستمكاران به دست قائم ما(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و آن ها قصد كشتن آن جناب را داشتند. خداوند نور خود را نگهدارى نموده و او را از دشمنانش حفظ فرمود. و اما تقدير غيبت آن حضرت مانند غيبت حضرت عيسى(علیه السلام) از آن نظر است كه يهود و نصارى به اتفاق گفتند عيسى(علیه السلام) كشته شده است. خداوند گفته آن ها را رد كرده و فرمود: «نه كشته شده و نه به دار آويخته شده بلكه آن ها شخص ديگرى را كه شبيه به او بود كشتند، و آن شخص را به دار آويختند.» و همچنين غيبت قائم ما(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سبب شده براى مردم نظراتى (باطل) پيدا شود، عده اى گفتند كه (قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هنوز زائيده نشده است، عده اىگفتند او پس از تولد فوت كرده است و عده اى ديگر گفتند امام يازدهم (ابامحمّد حسن بن على العسكرى(علیهما السلام) عقيم وبدون فرزند بوده است. عده اى گفتند امام سيزدهم هم داريم و عده اى گفتند روح آن جناب در قلب (و كالبد) شخص ديگرى (حلول كرده) و در قلب ديگرى حرف مى زند؛ همه اين ها دروغ و كذب و باطل است.

به هر حال ما مى دانيم كه «طائره» عمل انسان، همان پرونده عمل اوست و مهم ترين چيزى كه بايد در آن باشد ولايت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و اميرالمؤمنین(علیه السلام) وائمه طاهرين(علیهم السلام) و در حال حاضر

ص: 322

ولايت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. هر كس اين طائره بر گردنش نباشد كافر از دنيا رفته است، همان طور كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميتة الجاهلية، ميتة الكفر ونفاق.

هر كسى امامى دارد كه تمام اعمال او از آن امام سرچشمه مى گيرد. امام ما ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. هر كس مطابق ميل او رفتار كند طائره سفيد دارد و هر كس مخالف ميل او عمل نمايد طائره سياهى دارد. در زمان ما هر كس اقتدا به ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) كند داراى طائره روشن و شفاف خواهد بود.

على بن محمّد السمرى است كه به وسيله نايب سوم به مردم معرفى مى شود و نيابت ايشان تا 329 (ه ق) ادامه مى يابد.

8. امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شش روز قبل از رحلت نايب چهارم در توقيعى مى فرمايند: اى على بن محمّد السمرى، تو تا شش روز ديگر مى ميرى. براى خود جانشينى تعيين مكن، غيبت صغرى تمام شده و غيبت كبرى شروع شده است. از اين پس، هر كس ادعاى نيابت خاصّه داشته باشد كافر است.

9. حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مردم را از نيابت خاصه به نيابت عامه يا مراجع تقليد و فقهاى جامع الشرايط راهنمایی فرمودند كه از آن ها تقليد نمايند.

10. هم اكنون امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در قيد حيات هستند و امسال كه سال 1441 (ه ق) است، از عمر آن بزرگوار 1186 سال مى گذرد.

ص: 324

حضرت فرمودند: پس چرا این آیه را در سوره ی بنی اسرائیل (اسراء) نخوانده ای؟ مرد شامی جواب داد. آیا شما همان خویشاوندانی هستید که خداوند فرمان داده است که حق ایشان پرداخته شود؟ حضرت فرمودند: بلی (ما همان ذی القربی هستیم.)

ص: 326

جلوی چشمانشان می بینند لذا به این نکته کمتر می اندیشند که این موجود چه قدر باارزش است و چه قدر اهمیت دارد و در جهان امروز نیز اگر در مورد او تحقیقاتی صورت می گیرد این تحقیقات خشک و مادی است لذا با این دید نمی توانند با واقعیت ها و شناخت عظمت و ارزش واقعی او پی ببرند. چون به انسان با دیده ی مادی صرف نگریسته می شود. حیات او را به خطر انداخته اند لذا نرون دیکتاتور معروف می گوید: ای کاش همه ی انسان ها یک گردن داشتند و من می توانستم با یک شمشیر گردن او را بزنم. نیچه متفکر اروپایی می گوید(1): آن چیزی خوب است که مرا ارضا کند باید اخلاق و شفقت و مهربانی را از بین برد و باید اقویا را بر ضعفا غلبه داد باید زیردستان را وسیله ی راحتی و آسایش اغنیا قرار داد اصلاً چرا انبیا از اخلاق سخن گفته اند و مردم را وادار به محبت کردند. اگر عواطف انسانی تحریک نمی شد و به زیردستان کمک نمی کردند همه ی آن ها از بین می رفتند و بقیه راحت می شدند.

ماکیاولی بنیان گذار مکتب ماکیاولیسم می گوید: باید به وسیله ی زر و زور بر همه مسلط شد و هر انسانی که زورمندتر است و با هر پلتیک (کلک و حقه) که می تواند بهتر دیگران را زیر نفوذ خود آورد، او سعادتمندتر است.(2)

چنگیزخان مغول و فرمانده های زیردست او در بعضی از شهرها مثل نیشابور دستور می دادند که این شهرها را با خاک یکسان کنید و هر موجود زنده مثل سگ و گربه و ... را بکشند.

فرد کثیفی مثل حجاج بن یوسف ثقفی هرگاه می خواست غذا بخورد دستور می داد سفره ی چرمی بزرگی می انداختند و دو نفر از محبین حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و یا سادات را می آوردند و مقابل چشمان او سر می بریدند و او مشغول غذا خوردن می شد و از این جنایت لذت می برد.

منصور دوانقی خلیفه ی کثیف عباسی شیعیان و سادات را بدون هیچ جرمی گردن می زد و یا دستور می داد زنده زنده آن ها را در قصر و عمارة الحمراء در وسط دیوارها قرار دهند و بر رویآن ها مصالح بریزند تا بمیرند این ها ارزش یک انسان را نمی دانند که چه موجود باارزشی است. (که این گونه دستور به نابودی انسانی می دادند.)

ص: 328

وَ إِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ * بِأَيِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ

و هنگامی که از شما درباره ی کودکانی که کشته اید سؤال می شود که شما به چه گناهی آن ها را کشته اید.

و خداوند در سوره اسراء آیه 31 می فرمایند:

وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَ إِيَّاكُم

فرزندان خود را از ترس بینوایی ( و تهی دستی) نکشید ما هم به شما و هم به آن ها روزی می دهیم.(1)

خامساً: اگر کسی یک نفر را بکشد مثل این است که همه ی انسان ها را کشته است مثل این که جهانی را نابود کرده است که خداوند در قرآن سوره مائده آیه 32 می فرمایند:

«مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَميعاً»

هرکس نفس (محترمه ای) را بدون عنوان قصاص یا فساد روی زمین بکشد مانند این است که همه ی انسان ها را کشته است...

در سوره ی نساء آیه 93 آمده است:

«وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فيها»

و کسی که مؤمنی را عملاً بکشد پاداش او عذاب همیشگی جهنم است.

و در کتاب امالی شیخ طوسی آمده است:

نزول الدنیا ایسر علی الله من قتل المؤمن

برهم خوردن کل عالم و دنیا در نزد خداوند ساده تر است از این که یک مؤمنی به قتل برسد.

اَوّلُ ما یُقضی یومَ القیامةِ الدّماءُ

اولین پرونده ای که در روز قیامت به جریان می افتد پرونده قتل و خونریزی است.

3. همه گفته و نوشته اند که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) با عده ای به میهمانی می رفتند. در کوچه امام حسین(علیه السلام) را دیدند که با بچه هابازی می کردند و در سن صباوت بودند. آن حضرت امام حسین(علیه السلام) را گرفتند یک دست پشت سر و یک دست زیر ذقنشان گذاشتند و لبانشان را بر روی لب های حضرت سیدالشهدا(علیه السلام) گذاشته و بوسیدند و فرمودند: حسین منی و أنا من حسین(علیه السلام) أحب الله من أحب الحسینا(علیه السلام).

سه جمله است: حسین(علیه السلام) منی حسین(علیه السلام) از من است یعنی از نفس من است روح بلند امام حسین(علیه السلام) منشعب از آن روح لطیف رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است ... امام حسین(علیه السلام) روحش از روح رسول خدا(علیه السلام) منشعب شده است. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از چه منشعب شده است؟! آنجا دیگر همه ی قلم ها شکسته می شود و همه ی بیان ها از کار می افتد زیرا رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از نور عظمت الهی منشعب شده است. پس روشن می شود حقیقت حسینیه عین حقیقت محمدیه است و حقیقت محمدیه عین نقطه ی اول در بدو قوس نزول وجود و در منتهی سیر صعود است و آن وقت همه می توانند پی ببرند« اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكاةٍ ...» اگر انسان این حقیقت را درک کند می فهمد آنچه در روز عاشورا بر آن بدن وارد شد بر بدن رسول خدا(صلی الله علیه و آله) وارد شده است و آنچه بر شخص پیامبر وارد شده است بر نور عظمت خداوند وارد شده است و این مصیبت است که ثقلت فی السموات و الارض امام حسین(علیه السلام) ارکان الهدی است و شهادتش بر تمام عالم اثر گذاشت.

جمله ی دوم أنا من حسین(علیه السلام) باز می فرمایند: من از حسین(علیه السلام) هستم کسانی که اطلاعات در عقلیات دارند لا اقل توجه کنند که کلمه ی من، باز حاکی از این نیست که بگوییم این دست من است. این پای من است. این جسم من است ... آن «من» بازمی گردد به آن روح بلند رسول خدا(صلی الله علیه و آله) که آن هم از نور عظمت خداوند است.

جمله ی سوم می فرمایند: أحب الله من أحب الحسینا(علیه السلام) محب حسین(علیه السلام) محبوب خداوند است این چه غوغایی است که محب او منقلب شده به محبوب خداوند(1)

ص: 333

قيام كند فرزندان كسانى كه امام حسين(علیه السلام) را كشته اند مى كشد، به خاطر اينكه پدرانشان امام حسين(علیه السلام) را كشته اند. حضرت(علیه السلام) در جواب فرمودند: خداوند در قرآن مى فرمايد «وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى» گفتم: پس معناى آن چيست؟ حضرت فرمودند: مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آن دسته از فرزندان قاتلان سيد الشهدا(علیه السلام) را كه به اعمال پدرانشان راضى هستند و به آن افتخار مى كنند، مى كشد. كسى كه به چيزى راضى شود، مثل اين است كه آن كار را انجام داده است. اگر شخصى در مشرق باشد و به قتل كسى كه در مغرب است راضى شود، او در قتل شريك است همان طور كه خداوند فرمود «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي القَتْلِ إِنَّهُ كانَ مَنْصُوراً» اين آيه درباره حسين(علیه السلام) و مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نازل شده است. باز جابر جعفى و سلام بن مستنيراز امام محمّد باقر(علیه السلام) نقل كرده اند كه آن حضرت فرمودند: اين آيه درباره سيدالشهدا(علیه السلام) مى باشد.

در روايات ديگر آمده كه منظور در اين آيه مظلوم سيدالشهدا(علیه السلام) است و ظالم كسانى هستند كه آن حضرت را به قتل رساندند و «جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً» ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است كه امر مى كند و قاتلان سيدالشهدا(علیه السلام) رجعت مى كنند، آن گاه حضرت از آن ها انتقام مى گيرند.

2. در كتاب كامل الزيارات صفحه 63 آمده است:

علامه ی بزرگوار، ابوالقاسم جعفربن محمّدبن قولويه فى كامل الزيارات قال: حدثّنى محمّدبن الحسن بن احمد، عن محمّدبن الحسن الصفار،عن العباس بن معروفٍ، عن محمّدبن سنانٍ، عن رجلٍ قال: سألت اباعبداللّه(علیه السلام) عن قوله تعالى «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي القَتْلِ إِنَّهُ كانَ مَنْصُوراً» قال: ذلك قائم آل محمّد(صلی الله علیه و آله) يخرج فیَقتُلُ بدم الحسين(علیه السلام) فلو قتل اهل الارض لم يكن مسرفاً و قوله: «فَلا يُسْرِفْ فِي القَتْلِ» لم يكنليصنع شيئاً يكون سَرفاً، ثم قال ابوعبداللّه(علیه السلام): يقتل واللّه ذَرارىَّ قتلة الحسين(علیه السلام) بفَعَالِ آبائها.

ابوالقاسم جعفربن محمّدبن قولويه در كتاب كامل الزيارات گويد: محمّدبن الحسن بن احمد، از محمّدبن حسن الصّفار، از عباس بن معروف، از محمّدبن سنان، از مردى برايم حديث آورد كه گفت: از حضرت امام ابوعبداللّه صادق(علیه السلام) راجع به فرموده خداى تعالى «و هر آنكه مظلوم كشته شود پس البته كه ما براى ولى او حكومت و تسلط داديم بر [قاتل ]پس مبادا در كشتن اسراف كند كه او

ص: 335

منصور است» پرسيدم، فرمود: آن قائم آل (بيت)محمّد(صلی الله علیه و آله) است، خروج مى كند و به (انتقام) خون حسين(علیه السلام) (دشمنان را) مى كشد، پس چنانچه اهل زمين را به قتل رساند مسرف نخواهد بود، و اينكه فرموده «پس مباد در كشتن اسراف كند» يعنى، كارى انجام نمى دهد كه به سبب آن اسراف كرده باشد. سپس حضرت ابوعبداللّه صادق(علیه السلام) فرمود: به خدا سوگند ذرارى و نوادگان كشندگان حسين(علیه السلام) را به سبب كارهاى پدرانشان به قتل مى رساند.

3. در كتاب عيون اخبارالرّضا(علیه السلام) مجلد 1 صفحه 273 حدیث 5 آمده است:

حَدَّثَنَا أَحْمَدُبْنُ زِيَادِبْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِالسَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِيِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا(علیه السلام) يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا تَقُولُ فِي حَدِيثٍ رُوِيَ عَنِ الصَّادِقِ(علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ إِذَا خَرَجَ الْقَائِمُ(علیه السلام) قَتَلَ ذَرَارِيَّ قَتَلَةِ الْحُسَيْنِ(علیه السلام) بِفِعَالِ آبَائِهِمْ فَقَالَ(علیه السلام) هُوَ كَذَلِكَ فَقُلْتُ وَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى» مَا مَعْنَاهُ قَالَ صَدَقَ اللَّهُ فِي جَمِيعِ أَقْوَالِهِ وَ لَكِنْ ذَرَارِيُّ قَتَلَةِ الْحُسَيْنِ(علیه السلام) يَرْضَوْنَ بِأَفْعَالِ آبَائِهِمْ وَ يَفْتَخِرُونَ بِهَا وَ مَنْ رَضِيَ شَيْئاً كَانَ كَمَنْ أَتَاهُ وَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا قُتِلَ بِالْمَشْرِقِ فَرَضِيَ بِقَتْلِهِ رَجُلٌ فِي الْمَغْرِبِ لَكَانَ الرَّاضِي عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شَرِيكَ الْقَاتِلِ وَ إِنَّمَا يَقْتُلُهُمُ الْقَائِمُ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) إِذَا خَرَجَ لِرِضَاهُمْ بِفِعْلِ آبَائِهِمْ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ بِأَيِّ شَيْ ءٍ يَبْدَأُ الْقَائِمُ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مِنْكُمْ إِذَا قَامَ قَالَ يَبْدَأُ بِبَنِي شَيْبَةَ فَيُقَاطِعُ أَيْدِيَهُمْ لِأَنَّهُمْ سُرَّاقُ بَيْتِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.

ابن بابويه گويد: احمدبن زيادبن جعفر همدانىE حديثمان داد، گفت: على بن ابراهيم بن هاشم ازپدرش، از عبدالسلام بن صالح هروى حديثمان داد كه گفت: به حضرت ابوالحسن على بن موسى الرضا(علیه السلام) عرض كردم: يابن رسول اللّه، چه مى فرماييد درباره حديثى كه از امام صادق(علیه السلام) روايت شده كه فرمود: هرگاه قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام كند،ذرارى و نوادگان قاتلان امام حسين(علیه السلام) را به خاطر كارهاى پدرانشان به قتل خواهد رساند؟ فرمود: همين طور است. عرض كردم: پس قول خداى عزّوجلّ «و هيچ نفسى بار ديگرى را بر دوش نمى گيرد.» معنايش چيست؟ فرمود: خداوند در تمامى اقوالش راست گفته، ولى ذرارى كشندگان امام حسين(علیه السلام) به كرده پدرانشان راضى هستند و به آن جنايت ها افتخار مى كنند و هر كس به كارى راضى باشد، همچون كسى است كه آن را انجام داده است و چنانچه مردى در مشرق كشته شود و مرد ديگرى در مغرب به كشته شدن او راضى باشد، آن كه رضا داده، نزد خداى عزّوجلّ شريك قاتل خواهد بود. بنابر اين، تنها به اين جهت وقتى حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خروج كند آن ها را

ص: 336

مى كشد كه از كردار پدرانشان راضى هستند. فرمود: از بنى شيبه آغاز مى نمايد، پس دست هايشان را قطع مى كند چون آن ها دزدان بيت اللّه عزوجل هستند.

4. در كتاب کافی مجلد 8 (روضه) صفحه 255 حدیث 364 آمده است:

عَنْهُ عَنْ صَالِحٍ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ» قَالَ نَزَلَتْ فِي الْحُسَيْنِ(علیه السلام) لَوْ قُتِلَ أَهْلُ الْأَرْضِ بِهِ مَا كَانَ سَرَفاً.

محمّدبن يعقوب روايت آورده از على بن محمّدبن صالح، از حجّال، از بعض اصحابش، از حضرت ابى عبداللّه صادق(علیه السلام) كه راوى گويد: از آن حضرت راجع به قول خداى عزوجل «و هر آنكه مظلوم كشته شود، پس البته كه ما براى ولى او حكومت و تسلط داديم، پس مباد در كشتن اسراف كند.» پرسيدم، فرمود: درباره امام حسين(علیه السلام) نازل شد، اگر (حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به خاطر آن حضرت همه اهل زمين را بكشد اسرافكار نخواهد بود.

5. در تفسير قمى مجلد 2 صفحه 19 آمده است:

و قال علي بن إبراهيم في قوله «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً» أي سلطانا على القاتل «فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كانَ مَنْصُوراً» يعني ينصر ولد المقتول على القاتل.

و على بن ابراهيم از از حضرت ابوجعفر باقر(علیه السلام) آورده كه درباره قول خداى عزّوجلّ «و هر آنكه مظلوم كشته شود، البته ما براى ولى او حكومت و تسلط داديم» یاتسلط دادیم بر قاتل«پس مباد در كشتن اسراف كند كه او منصور است.» فرمودند: فرزند مقتول را در برابر قاتل یاری می کند.

6. در كتاب تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 290 حدیث 67 آمده است:

عن سلام بن المستنير عن أبي جعفر(علیه السلام) في قوله «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً * فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كانَ مَنْصُوراً» قال: هو الحسين بن علي(علیهما السلام) قتل مظلوما و نحن أولياؤه و القائم منا إذا قام منا طلب بثار الحسين(علیه السلام)، فيقتل حتى يقال قد أسرف في القتل و قال: [المسى] المقتول الحسين(علیه السلام) و وليه القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و الإسراف في القتل أن يقتل غير قاتله «إِنَّهُ كانَ مَنْصُوراً» فإنه لا يذهب من الدنيا حتى ينتصر برجل من آل رسول الله(صلی الله علیه و آله) يملأ الأرض قسطا و عدلا كما ملئت جورا و ظلما.

ص: 337

عياشى به سند خود از سلام بن المستنير، از حضرت امام ابوجعفر باقر(علیهما السلام) روايت كرده كه درباره ی فرموده خداوند «و هر آن كه مظلوم كشته شود پس البته كه ما براى ولى او حكومت و تسلط داديم (بر قاتل) پس مباد در كشتن اسراف كند كه او منصور است.» فرمود: او حضرت حسين بن على(علیهما السلام) است كه مظلوم كشته شد و ماييم اولياى او و چون قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ما به پاخيزد خون امام حسين(علیه السلام) را مطالبه مى نمايد؛ پس آن قدر مى كشد تا اينكه گفته مى شود در كشتن اسراف كرده فرمود: آن كه مقتول ناميده مى شود حسين(علیه السلام) است و ولى او حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است، و اسراف در قتل آن است كه غير قاتلش را بكشد، «كه او منصور و مؤيّد است» كه همانا دنيا به پايان نرسد تا اينكه مردى از آل رسول (رسول خدا(صلی الله علیه و آله) يارى بگيرد كه زمين را از قسط و عدل آكنده سازد، همچنان كه از جور و ظلم پر شده است.

7. در كتاب تفسير عياشى مجلد 2 صفحه290 حدیث 65 آمده است:

عن جابر عن أبي جعفر(علیه السلام) قال نزلت هذه الآية في الحسين(علیه السلام) «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ» قاتل الحسين(علیه السلام) «إِنَّهُ كانَ مَنْصُوراً» قال الحسين(علیه السلام).

و از اوست كه به سند خود از جابر، از حضرت باقر(علیه السلام) آورده كه فرموده: اين آيه درباره حسين(علیه السلام) نازل گشت «و هر آنكه مظلوم كشته شود، پس البته كه ما براىولىّ او حكومت و تسلط داديم (بر قاتل) پس مباد در كشتن اسراف كند.» قاتل امام حسين(علیه السلام) كه منصور است فرموده (يعنى) امام حسين(علیه السلام) منصور است.

8. در كتاب تفسير عياشى مجلد2 صفحه 291 حدیث 69 آمده است:

عن حمران عن أبي جعفر(علیه السلام) قال قلت له: يا ابن رسول الله(صلی الله علیه و آله) زعم ولد الحسن(علیه السلام) أن القائم منهم و أنهم أصحاب الأمر و يزعم ولد ابن الحنفية مثل ذلك، فقال: رحم الله عمي الحسن(علیه السلام) لقد غمد الحسن(علیه السلام) أربعين ألف سيف حين أصيب أميرالمؤمنين(علیه السلام) و أسلمها إلى معاوية و محمدبن علي سبعين ألف سيف قاتله، لو خطر عليهم خطر ما خرجوا منها حتى يموتوا جميعا، و خرج الحسين(علیه السلام) فعرض نفسه على الله في سبعين رجلا من أحق بدمه منا نحن و الله أصحاب الأمر و فينا القائم و منا السفاح و المنصور و قد قال الله «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً» نحن أولياء الحسين بن علي(علیه السلام) و على دينه

ص: 338

و از اوست كه به سند خود از حمران، از حضرت باقر(علیه السلام) آورده كه حمران گويد: به آن حضرت(علیه السلام) عرضه داشتم: اى زاده رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرزندان امام حسن(علیه السلام) چنين پنداشته اند كه قائم از ايشان است و صاحبان اين امر آنهايند، فرزندان (پسر) حنفيه نيز همين طور مى پندارند؟ فرمود: خداوند بر عمويم امام حسن(علیه السلام) رحمت آورد، همانا امام حسن(علیه السلام) تا هنگامى كه حضرت اميرالمؤمنين(علیه السلام) ضربت خورد، چهل شمشير را در نيام كرد و آن را به معاويه تسليم نمود و محمّدبن على (منظور خود آن حضرت است) هفتاد هزار شمشير را به نيام برد كه چنانچه خطرى بر ايشان وارد مى شد تا پاى مرگ پايدارى مى كردند و امام حسين(علیه السلام) با هفتاد مرد خروج نمود و خود را بر خداوند عرضه داشت، چه كسى به خونخواهى او شايسته تر از ماست، به خدا سوگند صاحبان امر ماييم و در ميان ما دست قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و سفاح و منصور از ما هستند. (ظاهراً مقصود از سفاح در اين گونه روايات اميرالمؤمنين(علیه السلام) است و مقصود از منصور، امام حسين(علیه السلام) است و اين مربوط به رجعت مى باشد.) و همانا خداوند فرمود«و هر آن كه مظلوم كشته شود، پس البته كه ما براى ولى او حكومت و تسلط داديم.» ماييم اولياى حسين بن على(علیهما السلام) و اولياى دين او.9. در كتاب تأويل الآيات الظاهره صفحه 274 و حلية الابرار صفحه 678 آمده است:

كَمَا رَوَى الرِّجَالُ الثِّقَاتُ بِإِسْنَادِهِمْ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ» قَالَ نَزَلَتْ فِي الْحُسَيْنِ(علیه السلام) لَوْ قَتَلَ وَلِيُّهُ أَهْلَ الْأَرْضِ بِهِ مَا كَانَ مُسْرِفاً وَ وَلِيُّهُ الْقَائِمُ(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

بعضى از ثقات به سند خود روايت كرده (مردان مورد وثوق به سندهاى خود روايت كرده اند) از بعضى اصحابمان، از حضرت صادق(علیه السلام) كه راوى گويد: از آن جناب راجع به فرموده خداى عزوجل «و هر آنكه مظلوم كشته شود، پس البته ما براى ولى او حكومت و تسلط داديم (بر قاتل) پس مباد در كشتن اسراف كند كه او منصور است.» پرسيدم، فرمود: درباره امام حسين(علیه السلام) نازل گشت، اگر ولى او همه اهل زمين را (به خاطر او) بكشد، مسرف نخواهد بود و ولى او حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

ص: 339

اعتقاد به امام زمان زنده دارد شيعه اثنى عشريه است. نه مسيحى، نه يهودى، نه زرتشتى، نه شافعى، نه مالكى، نه حنفى و نه حنبلى، هيچ كدام، امام زمان زنده معرفى نمى كنند.

همان طورى كه از آيه مشخص مى شود كلمه «اُناس» جمع است و كلمه «امام زمانهم» نيز جمع مى باشد. يعنى، در هر عصر و زمانى يك امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وجود دارد كه در قيامت هر كس را به آن امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حىّ و حاضر و زنده مى خوانند و هر كس به دنبال آن امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به راه مى افتد؛ همان طور كه سيوطى مى گويد و در سؤالات نكير و منكر نيز محفوظ است. نكير و منكر در قبر از انسان سؤال مى كنند: مَن ربّك؟ مَن نبيّك؟ و مَن اِمامك؟ كه هر كس بايد پاسخ بدهد امامش در دنيا كه بوده است.

2. در تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 302 حدیث 114 و تفسیر قمی مجلد 2 صفحه 23 آمده است:

عن الفضيل قال سألت أباجعفر(علیه السلام) عن قول الله «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» قال: يجي ء رسول الله(صلی الله علیه و آله) في قومه و علي في قومه و الحسن(علیه السلام) في قومه و الحسين(علیه السلام) في قومه و كل من مات بين ظهراني إمام جاء معه.

از فضيل روايت شده كه گفت: از حضرت باقر(علیه السلام) معناى آيه «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» را پرسيدم، فرمود: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در آن روز با قوم خود و على(علیه السلام) با قوم خود و حسن بن على(علیهما السلام) با قوم خود و حسين بن على(علیهما السلام) با قوم خود مى آيند و هر كسى كه در عصر هر امامى از دنيا رفته باشد، آن روز با آن امام محشور مى شود. و ما نيز با امام زمانمان قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) محشور مى شويم (إن شاء اللّه).

3. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 313 حديث 1 آمده است:

مُحَمَّدُبْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَبْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ غَالِبٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام) قَالَ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» قَالَ الْمُسْلِمُونَ يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) أَ لَسْتَ إِمَامَ النَّاسِ كُلِّهِمْ أَجْمَعِينَ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) أَنَا رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) إِلَى النَّاسِ أَجْمَعِينَ وَ لَكِنْ سَيَكُونُ مِنْ بَعْدِي أَئِمَّةٌ عَلَى النَّاسِ مِنَ اللَّهِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي(علیهم السلام) يَقُومُونَ فِي النَّاسِ فَيُكَذَّبُونَ وَ يَظْلِمُهُمْ أَئِمَّةُ الْكُفْرِ وَ الضَّلَالِ وَ أَشْيَاعُهُمْ فَمَنْ وَالاهُمْ وَ اتَّبَعَهُمْ وَ صَدَّقَهُمْ فَهُوَ مِنِّي وَ مَعِي وَ سَيَلْقَانِي أَلَا وَ مَنْ ظَلَمَهُمْ وَ كَذَّبَهُمْ فَلَيْسَ مِنِّي وَ لَا مَعِي وَ أَنَا مِنْهُ بَرِي ءٌ.

ص: 341

امام باقر(علیه السلام) فرمود: چون آيه «روزى كه هر دسته از مردم را به امامشان خوانيم» نازل شد، مسلمين عرض كردند: اى فرستاده خدا، مگر شما امام همه مردم نيستيد؟ پيغمبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند: من از جانب خدا به سوى همه مردم فرستاده شده ام، ولى بعد از من امامانى از خاندانم بر مردم منصوب شوند، ايشان در ميان مردم قيام كنند و مردم آن ها را تكذيب كنند و امامان كفر و گمراهى و پيروانشان برايشان ستم كنند. هر كه آن ها را دوست داشته باشد و از آن ها پيروى كند و تصديقشان نمايد از من است و با من است و مرا ملاقات خواهد كرد و آگاه باشيد كسى كه به ايشان ستم كند و تكذيبشان نمايد از من نيست و با من نيست و من از او بيزارم.

4. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 189حديث 17 آمده است:

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِبْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِالرَّحْمَنِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِالْأَعْلَى قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) يَقُولُ السَّمْعُ وَ الطَّاعَةُ أَبْوَابُ الْخَيْرِ السَّامِعُ الْمُطِيعُ لَا حُجَّةَ عَلَيْهِ وَ السَّامِعُ الْعَاصِي لَا حُجَّةَ لَهُ وَ إِمَامُ الْمُسْلِمِينَ تَمَّتْ حُجَّتُهُ وَ احْتِجَاجُهُ يَوْمَ يَلْقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ قَالَ يَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ»

عبدالاعلى گويد: شنيدم امام صادق(علیه السلام) مى فرمود: شنيدن و اطاعت نمودن از درهاى خير است، بركسى كه بشنود و فرمان برد حجتى نيست، و آن كه بشنود و نافرمانى كند حجت و عذرى ندارد و امام مسلمين روزى كه خداى عزّوجلّ را ملاقات كند حجت و احتجاجش تمام است (زيرا او امام به حق است و در تبليغ هم كوتاهى نكرده است)، سپس فرمود: خداى تبارك و تعالى مى فرمايد «روزى كه همه انسان ها را با امامشان مى خوانيم.» (يعنى روز قيامت گويند: شيعيان امام صادق(علیه السلام)، شيعيان ابوحنيفه! شيعيان مالك!)

5. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 371 حديث 2 آمده است:

الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِبْنِ جُمْهُورٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِبْنِ مَرْوَانَ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» فَقَالَ يَا فُضَيْلُ اعْرِفْ إِمَامَكَ فَإِنَّكَ إِذَا عَرَفْتَ إِمَامَكَ لَمْ يَضُرَّكَ تَقَدَّمَ هَذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ وَ مَنْ عَرَفَ إِمَامَهُ ثُمَّ مَاتَ قَبْلَ أَنْ يَقُومَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ كَانَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ كَانَ قَاعِداً فِي عَسْكَرِهِ لَا بَلْ بِمَنْزِلَةِ مَنْ قَعَدَ تَحْتَ لِوَائِهِ قَالَ وَ قَالَ بَعْضُ أَصْحَابِهِ بِمَنْزِلَةِ مَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله).

ص: 342

فضيل بن يسار گويد: از امام صادق(علیه السلام) درباره قول خداى تعالى «روزى كه هر دسته از مردم را به امامشان مى خوانيم» پرسيدم، فرمود: اى فضيل، تو امامت را بشناس، زيرا هرگاه امامت را شناختى، تقدم يا تأخر اين امر زيانت ندهد. كسى كه امامش را بشناسد و پيش از قيام صاحب الامر(علیه السلام) بميرد، مانند كسى است كه در لشكر آن حضرت بوده است، نه، بلكه مانند كسى است كه زير پرچم آن حضرت نشسته باشد. در اين جا يكى از اصحابش گفت: مانند كسى است كه در ركاب رسول خدا(صلی الله علیه و آله) شهيد شده باشد.

6. در كتاب اصول كافى مجلد 1 صفحه 372 حديث 7 آمده است:

عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عُمَرَبْنِ أَبَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) يَقُولُ اعْرِفِ الْعَلَامَةَ فَإِذَا عَرَفْتَهُ لَمْ يَضُرَّكَ تَقَدَّمَ هَذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» فَمَنْ عَرَفَ إِمَامَهُ كَانَ كَمَنْ كَانَ فِي فُسْطَاطِ الْمُنْتَظَرِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

عمربن ابان گويد: شنيدم امام صادق(علیه السلام) مى فرمود: علامت را بشناس (يعنى امامت را بشناس). چون او را شناختى، تقدم يا تاخر اين امر به تو زيانى نرساند، همانا خداوند عزوجل مى فرمايد «روزى كه هر دسته ازمردم را به امامشان (همراه امامشان) مى خوانيم.» پس هر كه امامش را بشناسد، مانند كسى است كه در خيمه امام منتظر باشد.

7. در كتاب اصول كافى مجلد 1 صفحه 536 حديث 3 آمده است:

عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِبْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ عَبْدِالرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ الْبَطَلِ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» قَالَ إِمَامِهِمُ الَّذِي بَيْنَ أَظْهُرِهِمْ وَ هُوَ قَائِمُ أَهْلِ زَمَانِه

عبداللّه بن سنان گويد به امام صادق(علیه السلام) عرض كردم: مقصود از آيه «روزى كه هر دسته ازمردم را به امامشان خوانيم.» چيست؟ فرمود: مقصود امامى است كه در ميان آن ها است و او قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اهل زمان خود است. (یعنی امام زنده ای که بین آن هاست و آن امام زنده، زندگی می کنند.)

ص: 343

رابعاً: وجود اقدس نبی مکرم اسلام حضرت محمدبن عبدالله(صلی الله علیه و آله) حق است، چون از طرق حضرت حق است.

خامساً: وجود نازنین حضرت فاطمه زهرا و حضرت امیرالمؤمنین(علیهما السلام) و دو سبط آن دو بزرگوار یعنی امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) و نه امام از آن بزرگوار(علیهم السلام) همه حق هستند.

سادساً: وجود اقدس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حق است ...

2. ابن شهرآشوب ابوبکر شیرازی در نزول القرآن (در شأن حضرت علی بن ابی طالب(علیه السلام) مجلد 2 صفحه 135، امام احمد حنبل در مسند ابویعلی در مسندش و خوارزمی در کتاب اربعین ابوبکر خطیب بغدادی در تاریخ بغدادی در تاریخ بغداد و محمدبن الصبان در فضائل و طبری در خصائص و در تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 442 حدیث 4 آمده است:

أَبُوبَكْرٍ الشِّيرَازِيُّ فِي نُزُولِ الْقُرْآنِ فِي شَأْنِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) عَنْ قَتَادَةَ عَنِ ابْنِ الْمُسَيَّبِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ لِي جَابِرُبْنُ عَبْدِاللَّهِ دَخَلْنَا مَعَ النَّبِيِّ مَكَّةَ وَ فِي الْبَيْتِ وَ حَوْلَهُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ سِتُّونَ صَنَماً فَأَمَرَ بِهَا رَسُولُ اللَّهِ فَأُلْقِيَتْ كُلُّهَا لِوُجُوهِهَا وَ كَانَ عَلَى الْبَيْتِ صَنَمٌ طَوِيلٌ يُقَالُ لَهُ هُبَلُ فَنَظَرَ النَّبِيُّ(صلی الله علیه و آله) إِلَى عَلِيٍّ(علیه السلام) وَ قَالَ لَهُ يَا عَلِيُّ(علیه السلام) تَرْكَبُ عَلَيَّ أَوْ أَرْكَبُ عَلَيْكَ لِأُلْقِيَ هُبَلَ عَنْ ظَهْرِ الْكَعْبَةِ قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) بَلْ تَرْكَبُنِي فَلَمَّا جَلَسَ عَلَى ظَهْرِي لَمْ أَسْتَطِعْ حَمْلَهُ لِثِقَلِ الرِّسَالَةِ قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) بَلْ أَرْكَبُكَ فَضَحِكَ وَ نَزَلَ وَ طَأْطَأَ لِي ظَهْرَهُ وَ اسْتَوَيْتُ عَلَيْهِ فَوَ الَّذِي فَلَقَ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ لَوْ أَرَدْتُ أَنْ أُمْسِكَ السَّمَاءَ لَأَمْسَكْتُهَا بِيَدِي فَأَلْقَيْتُ هُبَلَ عَنْ ظَهْرِ الْكَعْبَةِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى «وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقا»

جابر می گوید: با رسول خدا(صلی الله علیه و آله) وارد مکه شدیم در اطراف کعبه 360 بت نصب کرده بودند و بت بزرگ هبل را در سطح خانه ی خدا قرار داده بودند آن حضرت نظری به حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) انداختند و فرمودند: از شانه ی من بالا برو و بت هبل را سرنگون ساز و بیانداز. حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) با کمال ادب گفت: شما از شانه ی من بالاروید و وقتی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بالارفتند، من تاب نیاوردم، به سبب سنگینی و عظمت رسالت. پس من بر کتف رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بالا رفتم. به خدایی که دانه را شکافد و انسان را خلق فرماید، اگر می خواستم دستخود به آسمان برسانم می توانستم. هبل و بتان را انداختم، به طوری که دیوارها متزلزل گشت و آیه ی شریفه و قل جاء الحق و زهق الباطل إن الباطل کان زهوقاً نازل شد.

ص: 346

3. در تفسیر نورالثقلین مجلد 3 صفحه 213 به نقل از امالی شیخ الطائفه شیخ طوسی آمده است:

باسناده الى سليمان بن خالد قال: حدثنا على بن موسى عن أبيه عن جعفر بن محمد عن أبيه عن آبائه قال: دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) يَوْمَ فَتْحِ مَكَّةَ وَ الْأَصْنَامُ حَوْلَ الْكَعْبَةِ وَ كَانَتْ ثَلَاثَمِائَةٍ وَ سِتِّينَ صَنَماً، فَجَعَلَ يَطُفُّهَا بِمِخْصَرَةٍ(1) فِي يَدِهِ وَ يَقُولُ «جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ، إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً» «جاءَ الْحَقُّ وَ ما يُبْدِئُ الْباطِلُ وَ ما يُعِيدُ» (2)فَجَعَلَتْ تَكَبَّبُ لِوُجُوهِهَا.

سلیمان بن خالد نقل می کند حضرت علی بن موسی الرضا(علیهما السلام) و او از پدرش امام موسی بن جعفر(علیهما السلام) و او از پدرش حضرت جعفربن محمد الصادق(علیهما السلام) و از پدرانشان که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در روز فتح مکه وارد مسجد الحرام شدند و 360 بت در اطراف کعبه آویخته شده بود و آن حضرت با مخضره یا عصای خود آن ها را می انداخت و می فرمودند «جاء الحق و زهق الباطل إن الباطل کان زهوقاً»

4. در تفسیر نورالثقلین مجلد 3 صفحه 212 به نقل از احتجاج شیخ طبرسی آورده است:

في كتاب الاحتجاج للطبرسي6 باسناده الى محمد بن على الباقر عليه السلام حديث طويل يذكر فيه خطبة الرسول صلى الله عليه و آله يوم الغدير و فيها: معاشر الناس لا تضلوا عنه و لا تنفروا منه، و لا تستنكفوا من ولايته، فهو الذي يهدى الى الحق و يعمل به، و يزهق الباطل و ينهى عنه.

آیه «جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً» بر روی بازوی راست امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است

5. در کتاب الخرایج و الجرایح صفحه 247 حدیث 683 مجلس دوازدهم تفسیر نورالثقلین مجلد 3 صفحه 213 حدیث 410 تفسیر اطیب البیان مجلد 7 صفحه 430 و تفسیر نمونه مجلد 12 صفحه 234 صافی آمده است:

عن حكيمة خبر طويل و فيه و لما ولد القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) كان نظيفا مفروغا منه و على ذراعه الأيمن مكتوب «جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً»6. در کتاب منتهی الآمال نوشته ی محدث قمی صفحه 285 مجلد 2 در بیان ولادت با سعادت حضرت صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آمده است و در روایت دیگر چنان است که (حکیمه می گوید:) چون حضرت صاحب الامر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) متولد شد نوری از او ساطع گردید که به آفاق آسمان پهن شد و مرغان سفید دید که از آسمان به زیر می آمدند و بال های خود را بر سر و روی و بدن آن

ص: 347

حضرت می مالیدند و پرواز می کردند. سپس حضرت امام حسن عسکری(علیه السلام) مرا آواز داد که عمه فرزند مرا برگیر و به نزد من بیاور چون برگرفتم او را ختنه کرده و ناف بریده و پاک و پاکیزه یافتم و بر ذراع راستش (بر بازوی راستش) نوشته شده بود «جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً» یعنی حق آمد و باطل مضمحل شده و محو گردید پی به درستی که باطل مضمحل شدنی است و ثبات و بقا ندارد پس حکیمه گفت که چون فرزند سعادتمند را به نزد آن حضرت بردم همین که نظرش بر پدرش افتاد سلام کرد. پس حضرت او را گرفت و زبان مبارک برد دو دیده اش مالید و در دهان و هر دو گوشش زبان گردانید و بر کف دست چپ او نشانید و دست بر سر او مالید و گفت: ای فرزند سخن بگو به قدرت الهی و صاحب الامر فرمودند:

أعوذ بالله من الشیطان الرجیم بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثين وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُون

7. در كتاب مجموعه كافى مجلد 8 صفحه 287 آمده است:

عَنْ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِالرَّحْمَنِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي حَمْزَة عن أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام)... وَ فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ» قَالَ إِذَا قَامَ الْقَائِمُ(علیه السلام) ذَهَبَتْ دَوْلَةُ الْبَاطِلِ.

ابى حمزه نقل مى كند از امام محمّد باقر(علیه السلام) «وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِل» بگو حق آمد و باطل نابود شد، حضرت فرمودند: هنگامى كه حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قيام كند دولت باطل از ميان مى رود.

8. در روضة الکافی صفحه 287، بحارالانوار مجلد 24 صفحه 313، الامام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فی القرآن و السنة صفحه 240، حدیث 467 آمده است:بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام) فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَ «قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ»(1) قَالَ هُوَ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) «وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينٍ»(2) قَالَ عِنْدَ خُرُوجِ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ

ص: 348

فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَ «وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ»(1) قَالَ اخْتَلَفُوا كَمَا اخْتَلَفَتْ هَذِهِ الْأُمَّةُ فِي الْكِتَابِ وَ سَيَخْتَلِفُونَ فِي الْكِتَابِ الَّذِي مَعَ الْقَائِمِ الَّذِي يَأْتِيهِمْ بِهِ حَتَّى يُنْكِرَهُ نَاسٌ كَثِيرٌ فَيُقَدِّمَهُمْ فَيَضْرِبَ أَعْنَاقَهُمْ وَ أَمَّا قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَ «وَ لَوْ لا كَلِمَةُ الْفَصْلِ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ»(2) قَالَ لَوْ لَا مَا تَقَدَّمَ فِيهِمْ مِنَ اللَّهِ عَزَّ ذِكْرُهُ مَا أَبْقَى الْقَائِمُ مِنْهُمْ وَاحِداً وَ فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَ «وَ الَّذِينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ»(3) قَالَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَ «وَ اللَّهِ رَبِّنا ما كُنَّا مُشْرِكِينَ»(4) قَالَ يَعْنُونَ بِوَلَايَةِ عَلِيٍّ(علیه السلام) وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَ «وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ»(5) قَالَ إِذَا قَامَ الْقَائِمُ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ذَهَبَتْ دَوْلَةُ الْبَاطِلِ

9. در بحارالانوار مجلد 24 صفحه 313، الامام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فی القرآن و السنة صفحه 241 آمده است:

بيان علامه مجلسی: قوله تعالى «قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ» (6) أي على القرآن أو على تبليغ الوحي. قوله تعالى «وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ»(7) أي من المتصنعين بما لست من أهله على ما عرفتم من حالي فأنتحل النبوة و أتقول القرآن و على تفسيره فأقول في أميرالمؤمنين(علیه السلام) ما لم يوح إلي «إِنْ هُوَ»(8) أي القرآن و على ما فسره أميرالمؤمنين(علیه السلام) أو ما نزل من القرآن فيه صلوات الله عليه «إِلَّا ذِكْرٌ»(9) أي مذكر و موعظة «لِلْعالَمِينَ»(10) أي للثقلين «وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ»(11) أي نبأ القرآن و هو ما فيه من الوعد و الوعيد أو صدقه أو نبأالرسول(صلی الله علیه و آله) و صدقه فيما أتى به و على تفسيره(علیه السلام) نبأ أميرالمؤمنين صلوات الله عليه و صدقه و علو شأنه أو نبأ القرآن و صدقه فيما أخبر به من فضله(علیه السلام) و جلالة شأنه «بَعْدَ حِينٍ»(12) أي بعد الموت أو يوم القيامة أو عند ظهور الإسلام و على تفسيره عند خروج القائم صلوات الله عليه.

ص: 349

قوله تعالى «وَ لَوْ لا كَلِمَةُ الْفَصْلِ»(1) قال البيضاوي القضاء السابق بتأجيل الجزاء أو العدة بأن الفصل يكون يوم القيامة «لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ»(2) بين الكافرين و المؤمنين أو المشركين و شركائهم.

قوله لو لا ما تقدم فيهم أي بأنه سيجزيهم يوم القيامة أو يولد منهم أولاد مؤمنون لقتلهم القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) أجمعين و يحتمل أن يكون ما أبقى القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بيانا لما تقدم فيهم أي لو لا أن قدر الله أن يكون قتلهم على يد القائم لأهلكهم الله و عذبهم قبل ذلك و لم يمهلهم و لكن لا يخلو من بعد قوله ع بخروج القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اعلم أن أكثر الآيات الواردة في القيامة الكبرى دالة بباطنها على الرجعة الصغرى و لما كان في زمن القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) يرد بعض المشركين و المخالفين و المنافقين و يجازون ببعض أعمالهم فلذلك سمي بيوم الدين و قد يطلق اليوم على مقدار من الزمان و إن كانت أياما كثيرة و يحتمل أن يكون المراد يوم رجعتهم.

قوله ذهبت دولة الباطل فعلى تفسيره التعبير بصيغة الماضي للتأكيد وقوعه و بيان أنه لا ريب فيه فكأنه قد وقع

ص: 350

مگر سه حیوان و آن سه حیوان عبارتند از: الاغ بلعم باعورا و گرگ داستان یوسف و سگ اصحاب کهف.

سپس اصحاب کهف به بهانه ی صید از شهر خارج شدند تا از دین پادشاه و دستور او فرار کرده باشند. هنگام شب وارد غار شدند درحالی که سگ هنوز همراه آن ها بود پس به امر خداوند خواب بر آن ها غلبه کرد چنان که خداوند می فرمایند و آن قدر خوابیدند که خداوند پادشاه و اهل آن سرزمین را نابود کرد و مردم دیگری جایگزین آنان شدند. پس از مدتی اصحاب کهف از خواب بیدار شدند و از یکدیگر سؤال می کردند چه مقدار خوابیده اند؟ پس نگاهی به خورشید کردند که بالا آمده بود گفتند: شاید یک روز یا یک نصف روز خوابیده ایم. سپس به یکی از همراهانشان گفتند: تو این پول را بردار و به گونه ای وارد شهر شو که کسی تو را نشناسد و طعامی را خریداری کن و مواظب باش کسی تو را نشناسد که اگر مردم ما را بشناسند و مخفیگاه ما را پیدا کنند (به پادشاه خبر خواهند داد.) ما را به قتل خواهند رساند و یا ما را مجبور به پرستش آئین خویش خواهند کرد. آن مرد(1) وارد شهر شد درحالی که چهره ی شهر تغییر پیدا کرده بود و شهر برایش آشنا نبود و او مردم را نمی شناخت. زبان مردم را نمی شناخت و حتی مردم با او صحبت می کردند نمی فهمید و نمی توانست با آن ها صحبت نماید. سپس مردم به او گفتند تو کیستی و از کجا آمدی؟ پس او مردم را از سرگذشت خودش آگاه کرد (او را نزد پادشاه بردند)(2) و پادشاه همراه مردم به طرف غار به حرکت درآمدند تا به غار رسیدند (او وارد غارشد) و مردم بیرون منتظر بیرون آمدن آن ها بودند. پس عده ای گفتند ایشان سه نفر هستند و چهارمین آن ها سگ آن هاست. گروهی گفتند: آن ها پنج نفر هستند و سگ آن ها ششمین آن هاست و گروهی گفتند این ها شش نفر بودند و سگشان هفتمین بود. پس خداوند ایشان را از مردم محفوظ نگاه داشت به نحوی که کسی جرأت ورود به غار را نداشت و فقط شخصی که به شهر فرستاده شده بود وارد غار شد اونیز وقتی وارد غار شد دید دوستانش ناراحت هستند و چنین می پندارند که این گروهی که با

ص: 352

دوستشان آمدند از یاران و مأموران دقیانوس (ظالم) هستند و آن ها مخفیگاه آنان را پیدا کردند. پس آن مرد گفت شما نمی دانید ما مدت زیادی در اینجا به خواب رفته ایم و آن ها به آیت و معجزه و حقانیت برای مردم تبدیل شده اند. لذا همه زار گریستند و از خداوند خواستند که باز به حالت اولیه برگردند و به خواب فرو روند. پس پادشاه گفت: سزاوار است که در اینجا مسجدی بنا کنیم و آن را زیارتگاه قرار دهیم. زیرا این ها مؤمنان راستین هستند. پس برای ایشان هر سال دو حرکت وجود دارد که شش ماه به سمت راست می خوابند و شش ماه به سمت چپ قرار می گیرند و سگ نیز درحالی که دستانش را به دهانه ی غار دراز کرده است(1) با ایشان می باشند.(2)

3. در اصول کافی مجلد 8 صفحه 395 حدیث 595 و ترجمه ی تفسیر صافی مجلد 4 صفحه 258 آمده است:

از حضرت صادق(علیه السلام) روایت شده است که به مردی فرمودند: از نظر شما به چه کسی فتی (جوان) می گویند؟ چون اصحاب کهف همه جوان نبودند خداوند به خاطر صفت ایمان آنان را فتی نامیده است.

4. در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 34 آمده است:

حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: اصحاب کهف همگی از کهول و پیران بودند اما هرکس به خداوند ایمان بیاورد و تقوا پیشه کند او فتی و جوان است.

البته بد نیست این نکته را تذکر دهم که یکی از معانی «فتی» جوانمرد و با فتوت است.

5. در کافی مجلد 1 صفحه 448 حدیث 28 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه است:

حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: همانا مثل ابوطالب همانند مثل اصحاب کهف است که ایمان خود را مخفی کردند و بقیه خیال می کردند که مشرک هستند. پس خداوند اجر و ثواب آنان را دو مرتبه عنایت فرموده است.به هر حال هفت نفر از اصحاب حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اصحاب کهف هستند که در رکاب آن حضرت مبارزه خواهند کرد.

ص: 353

6. در تفسير الدّر المنثور مجلد 4 صفحه 212 آمده است:

اخرج ابن مردويه عن ابن عباس قال: قال رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) اصحاب الكهف اعوان المهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف).

سيوطى مى گويد ابن مردويه نقل كرده ازابن عباس كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: اصحاب كهف ياران حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند.

7. در تفسير برهان مجلد 3 صفحه 251 آمده است:

في روضة الواعظين للمفيد6 قال الصادق(علیه السلام): يخرج مع القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) من ظهر الكعبة سبعة و عشرون رجلا، خمسة عشر من قوم موسى(علیه السلام)، الذين كانوا يهدون بالحق و به يعدلون و سبعة من أهل الكهف و يوشع بن نون و أبادجانة الأنصاري و مقداد و مالك الأشتر فيكونون بين يديه أنصارا و حكاما

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: قيام مى كند قائم (آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در پشت كعبه و 27 نفر از قوم موسى(علیه السلام) با او هستند كه به حق هدايت مى يابند و با آن باز مى گردند، و هفت نفر از اصحاب كهف هستند و يوشع بن نون و ابودجانة انصارى و مقدادبن الاسود و مالك اشتر نخعى رحمه الله با امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند و به عنوان ياران حضرت حكم مى نمايند.

3. ابن مغازلی الشافعی در مناقب علی بن ابی طالب صفحه 232 حدیث 280 نوشته است:

خبر داد ما را ابوطاهر محمد فرزند علی فرزند ربیع بغدادی...عبدالرزاق فرزند همام صنعانی که نقل نمود به ما معمر از ابان از انس بن مالک که گفت: فرشی از بهندف (دهی از دهات شام) برای پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله) هدیه آورده شد. به من فرمود: ای انس این را بگستر. من آن را گستردم. سپس فرمود: آن ده نفر را بخواه تا بیایند. من آنان را خواستم. هنگامی که وارد شدند به آن ها فرمودند: روی فرش بنشینید. بعد حضرت علی(علیه السلام) را خواست و با او مدت دراز رازگویی کرد. سپس علی(علیه السلام) برگشته روی فرش نشست بعد فرمود: ای باد ما را بردار و ببر. باد ما را برداشته و فرش ما را حرکت می داد. بعد فرمود: می دانید کجا هستید؟ گفتیم نه. فرمود:این جا مکان یاران کهف و رقیم است. به پاخاسته و برادرانتان را سلام گویید. گفت یک یک به پاخاسته و بر آنان سلام گفتیم جواب نگفتند. بعد حضرت علی(علیه السلام) به پاخاسته و فرمود: سلام بر شما ای گروه راستگویان و شهدا. گفت: گفتند: درود و رحمت خدا و برکات او بر تو باد. گفت: گفتم: چه شده بر آنان و سبب چیست که جواب تو را دادند و جواب ما را ندادند؟حضرت علی(علیه السلام) به آنان فرمود: بر شما چه شده که جواب برادران مرا نمی دهید؟ گفتند ما گروه راستگویان و شهدا بعد از مرگ جز با پیامبر

ص: 354

یا وصی او با کسی سخن نمی گوییم. فرمودند: ای باد ما را بردار. ما را برداشته و حرکت می داد حرکت دادنی. بعد فرمود: ای باد ما را بگذار. آن ها را گذاشت. در آن هنگام ما در حره بودیم. گفت: علی(علیه السلام) فرمودند: بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) در رکعت آخر نماز می رسیم و ما راه را پیمودیم تا رسیدیم. در آن وقت پیامبر(صلی الله علیه و آله) در رکعت آخر این آیه را می خواند « أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْكَهْفِ وَ الرَّقيمِ كانُوا مِنْ آياتِنا عَجَبا» یعنی آیا تو می پنداری که اصحاب کهف و رقیم از آیات ما تعجب داشتند؟

ص: 355

2. در سنن ابی داود مجلد 2 صفحه 422 کتاب المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آمده است:

حدثنا سَهل بن تَمّام بن بَزیع حدثنا عِمران القَطّان عن أبی نَضرَةَ عن ابی سعیدٍ الخُدریِّ قال: قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): المهدیُّ مِنّی أَجلی الجَبهَةِ أقنی الأنفِ یَملَأُ الارضَ قسطاً وَ عَدلاً کَمی مُلِئَت ظُلماً وَ جوراً وَ یَملِکُ سَبعَ سِنین.

ابوسعید خدری از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) روایت می کند که آن حضرت فرمودند: مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از من است. دارای پیشانی بلند است و بینی کشیده دارد. او زمین را پر از عدل و داد می کند همان طور که پر از ظلم و جور شده بود و مالک شدن او بر روی کره ی زمین هفت سال طول می کشد.

نظیر این روایت در سنن ابی داود مجلد 2 صفحه 198 و در همان کتاب صفحه 211 نیز آمده است.

3. در مسند ابی یعلی موصلی مجلد 2 صفحه 367 حدیث 1128 آمده است:

عن ابی سعید الخدری عن رسول الله(صلی الله علیه و آله) قال: لَیقومَنَّ علی اُمَّتی مِن اهل بیتی أقنی أجلی یوسِعَ الأَرضَ عَدلاً کمی وَسِعَت ظُلماً و جوراً یَملِکُ سَبعَ سنین.

ابوسعید خدری می گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: به پا می خیزد بر امت من مردی از اهل بیت من و او دارای پیشانی بلند است او عدل و داد را بر همه ی کره ی زمین توسعه می دهد، همان طور که پر از ظلم و جور شده بود. مالکیت او بر کره ی زمین هفت سال طول می کشد.

4. البته باز روایتی از ابوسعید نقل شده است که مدت گرفتن کره ی زمین به وسیله ی امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را پنج سال و هفت سال و نه سال بیان می کند.

در سنن ترمذی مجلد 3 صفحه 343 حدیث 2333 باب ما جاء فی المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آمده است:

قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): إنَّ فی اُمّتی المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) یَخرُجُ یَعیشُ خمساً او سبعاً أو تسعاً.

یعنی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در میان امت من است قیام می کند و پنج سال یا هفت سال یا نه سال طول می کشد تا کره ی زمین را فتح کند.5. در مسند امام احمد حنبل مجلد 3 صفحات 21 و 22 آمده است:

قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): یخرُجُ المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فی اُمتی خمساً أو سبعاً أو تسعاً زیدٌ الشابُّ قلت ای شئ؟ قال سنین.

ص: 357

2. در تأویل الآیات الظاهرة مجلد 1 صفحه 292 حدیث 3 و تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 466 حدیث 2 آمده است:

حدثنا محمدبن همام، عن محمدبن إسماعيل، عن عيسى بن داود، عن أبي الحسن موسى بن جعفر، عن أبيه صلوات الله عليهم أجمعين، في قوله تعالى «وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ في ولاية علي(علیه السلام) فَمَنْ شاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْيَكْفُرْ» و قرأ إلى قوله «أَحْسَنَ عَمَلًا». ثم قال: قيل للنبي(صلی الله علیه و آله) « فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ»(1) في أمر علي(علیه السلام)، أنه الحق من ربك، فمن شاء فليؤمن، و من شاء فليكفر، فجعل الله تركه معصية و كفرا. قال: ثم قرأ « إِنَّا أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِينَ لآل محمد(صلی الله علیه و آله) ناراً أَحاطَ بِهِمْ سُرادِقُها» ثم قرأ «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلًا، يعني بهم آل محمد(صلی الله علیه و آله)

3. در تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 466 حدیث 6 و تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 352 حدیث 38 آمده است:

عن أبي حمزة، عن أبي جعفر(علیه السلام) قال: نزل جبرئيل بهذه الآية هكذا على محمد(صلی الله علیه و آله) فقال «وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ شاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْيَكْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِينَ آل محمد(صلی الله علیه و آله) حقهم ناراً»

عیاشی با سند خود از ابو حمزه و ایشان از حضرت امام باقر(علیه السلام) روایت کرده است که حضرت فرمودند: این آیه را جبرئیل چنین نازل نمود «بگو این سخن حق در مورد ولایت علی(علیه السلام) از جانب پروردگار شما می باشد هرکه بخواهد ایمان بیاورد و هر که بخواهد کافر شود. ما برای ستمگران نسبت به حق آل محمد(صلی الله علیه و آله) آتشی که شعله ی آن همه را فرامی گیرد آماده کردیم.»

4. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی صفحه و در تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 466 حدیث 7آمده است:

علي بن إبراهيم: في قوله «وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ» قال: قال أبوعبدالله(علیه السلام): نزلت هذه الآية هكذا «وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ يعني ولاية علي(علیه السلام) فَمَنْ شاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْيَكْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِينَ آل محمد(صلی الله علیه و آله) حقهم ناراً أَحاطَ بِهِمْ سُرادِقُها وَ إِنْ يَسْتَغِيثُوا يُغاثُوا بِماءٍ كَالْمُهْلِ...»

علی بن ابراهیم به سند خودش از حضرت صادق(علیه السلام) نقل می کند که حضرت در مورداین آیه فرمودند که خداوند متعال می فرمایند«وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ» فرمودند: این آیه چنین نازل شده است «بگو حق همان است که از جانب پروردگار شما آمد یعنی ولایتعلی(علیه السلام)

ص: 359

پس هرکس می خواهد ایمان آورد و هرکس می خواهد کافر شود و ما در مورد کافرین حق آل محمد(صلی الله علیه و آله) که آن ها ظالم هستند. آتشی برای اطرافشان نازل کردیم آتشی که شعله ی آن همه ی کافران را فرامی گیرد و اگر آن ها آب بخواهند...»

ص: 360

مجلد 3 صفحه 210 حدیث 4، بحارالانوار مجلد 53 صفحه 51 باب 29 حدیث 27 و نورالثقلین مجلد 4 صفحه 100 حدیث 121 آمده است:

قَالَ وَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) قَالَ مَا يَقُولُ النَّاسُ فِي هَذِهِ الْآيَةِ «وَ يَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً»(1) قُلْتُ يَقُولُونَ إِنَّهَا فِي الْقِيَامَةِ قَالَ لَيْسَ كَمَا يَقُولُونَ إِنَّ ذَلِكَ فِي الرَّجْعَةِ أَ يَحْشُرُ اللَّهُ فِي الْقِيَامَةِ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً وَ يَدَعُ الْبَاقِينَ إِنَّمَا آيَةُ الْقِيَامَةِ قَوْلُهُ «وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً»

علی بن ابراهیم قمی با سند خودش از حمّاد روایت می کند که حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: مردم درباره ی این آیه روزی که از هر امتی یک گروه را محشور می نماییم چه می گویند؟ عرض کردم: می گویند: (این آیه) درباره ی قیامت است. حضرت فرمودند: آن طور که آن ها می گویند نمی باشد، بلکه منظور این آیه رجعت در همین دنیا است. (آقای حماد) آیا خداوند در قیامت از هر امت یک گروه را محشور می کند و بقیه را رها می فرمایند؟! (آقای حماد) خداوند می فرماید خداوند (در قیامت) همه را برای حساب محشور می فرمایند و یک تن از ایشان را رها نخواهند کرد.

ص: 362

حجت هاى خداست كه پيش از او بودند به درستى كه وجه حكمت در اين باره منكشف نشود مگر پس از ظهورش چنانچه وجه حكمت كارهاى خضر(علیه السلام) از شكستن كشتى و كشتن پسربچه و برپاداشتن ديوار شكسته به موسى(علیه السلام) هويدا نشد مگر بعد از آن كه از هم جدا شدند اى پسر فضل اين امر امريست از امور خداى تعالى و سري است از اسرار او و غيبتى است از غيوب او و چون دانستيم كه خداى عز و جل حكيم است، تصديق داريم كه همه افعال او حكيمانه است و اگر چه وجه آن براى ما منكشف نباشد.

2. در کتاب فرهنگ اهل بیت(علیهم السلام) از دیدگاه قرآن نوشته ی استاد عبدالصمد مالکی صفحه 268 آمده است:

«آتیناه رحمة من عندنا» از سوی خود به او رحمتی دادیم (زنده ماندن حضرت خضر(علیه السلام) تا ظهور امام زمان(علیه السلام) است چون او یکی از یاران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.)

ص: 364

برگشت و بر سمت ديگرش ضربتى زدند و در ميان شما كسى است كه به روش و سنت او است و به درستى كه خداى عز و جل براى ذوالقرنين در زمين اقتدارى فراهم كرد و از هر چيز وسيله اى براى او قرار داد و تا مغرب و مشرق رسيد و به درستى كه خداى عز و جل روش او را در امام غایب(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به جریان می اندازد كه از فرزندان من است و او را به مشرق و غرب زمين مي رساند تا آن كه هيچ آب گاه و منزلى در كوه و بيابان نباشد كه ذوالقرنين بر آن گام نهاده باشد جز اين كه او هم گام نهد و خداى عز و جل براى او گنجها و معادن زمين را آشكار سازد با ترس در دل دشمن او را يارى دهد و زمين را به وسيله ی او پر از عدل و داد كند چنانچه پر از جور و ستم شده است.

2. در الخرائج و الجرائح الراوندی مجلد 2 صفحه 930 و کتاب الامام المهدی(علیه السلام) فی القرآن و السنة صفحه 247 حدیث 476 آمده است:

وَ عَنِ الْبَاقِرِ(علیه السلام) أَنَّ ذَاالْقَرْنَيْنِ كَانَ عَبْداً صَالِحاً نَاصَحَ اللَّهَ سُبْحَانَهُ فَنَاصَحَهُ فَسُخِّرَ لَهُ السَّحَابُ وَ طُوِيَتْ لَهُ الْأَرْضُ وَ بُسِطَ لَهُ فِي النُّورِ وَ كَانَ يُبْصِرُ بِاللَّيْلِ كَمَا يُبْصِرُ بِالنَّهَارِ وَ أَنَّ أَئِمَّةَ الْحَقِ كُلَّهُمْ قَدْ سَخَّرَ اللَّهُ تَعَالَى لَهُمُ السَّحَابَ وَ كَانَ يَحْمِلُهُمْ إِلَى الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لِمَصَالِحِ الْمُسْلِمِينَ وَ لِإِصْلَاحِ ذَاتِ الْبَيْنِ. و على هذا حال المهدي(علیه السلام) و لذلك يسمى صاحب المرأى و المسمع فله نور يرى به الأشياء من بعيد كما يرى من قريب و يسمع من بعيد كما يسمع من قريب و أنه يسيح في الدنيا كلها على السحاب مرة و على الريح أخرى و تطوى له الأرض مرة فيدفع البلايا عن العباد و البلاد شرقا و غربا

3. در اختصاص صفحه 199 و تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 482 حدیث 15 آمده است:

مُحَمَّدُبْنُ هَارُونَ عَنْ أَبِي يَحْيَى سُهَيْلِ بْنِ زِيَادٍ الْوَاسِطِيِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) قَالَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى خَيَّرَ ذَا الْقَرْنَيْنِ السَّحَابَتَيْنِ الذَّلُولَ وَ الصَّعْبَ فَاخْتَارَ الذَّلُولَ وَ هُوَ مَا لَيْسَ فِيهِ بَرْقٌ وَ لَا رَعْدٌ وَ لَوِ اخْتَارَ الصَّعْبَ لَمْ يَكُنْ لَهُ ذَلِكَ لِأَنَّ اللَّهَ ادَّخَرَهُ لِلْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: به درستی که خداوند تبارک و تعالی ذوالقرنین را مخیر نمود که هریک از دو ابر مشکل و صعب و یا ابر ساکت و آرام را می خواهد برگزیند و لی او ابری را که رام بود برگزید و آن ابر رعد و برق نداشت و اگر او ابر مشکل و صعب را انتخاب می کرد (نمی توانست) از آن استفاده کند زیرا خداوند آن را برای حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ذخیره کرده است.

ص: 366

4. در اختصاص صفحه 199 و تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 481 و بصائر الدرجات صفحه 378 حدیث 1 آمده است:

عَنْ أَحْمَدَبْنِ مُحَمَّدِبْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِبْنِ سِنَانٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ عَبْدِالرَّحِيمِ الْقَصِيرِ قَالَ ابْتَدَأَنِي أَبُوجَعْفَرٍ(علیه السلام) فَقَالَ أَمَا إِنَّ ذَاالْقَرْنَيْنِ خُيِّرَ السَّحَابَتَيْنِ فَاخْتَارَ الذَّلُولَ وَ ذُخِرَ لِصَاحِبِكُمُ الصَّعْبُ فَقُلْتُ وَ مَا الصَّعْبُ فَقَالَ مَا كَانَ مِنْ سَحَابٍ فِيهِ رَعْدٌ وَ صَاعِقَةٌ وَ بَرْقٌ فَصَاحِبُكُمْ يَرْكَبُهُ أَمَا إِنَّهُ سَيَرْكَبُ السَّحَابَ وَ يَرْقَى فِي الْأَسْبَابِ أَسْبَابِ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ الْأَرَضِينَ السَّبْعِ خَمْسٌ عَوَامِرُ وَ اثْنَتَانِ خَرَابَان

شیخ مفید از عبدالرحیم قصیر روایت کرده است که گفت: امام باقر(علیه السلام) در ابتدا (بدون آن که سؤالی مطرح کرده باشم) به من فرمودند: اما ذوالقرنین در انتخاب بین یکی از دو ابر مخیر شد که کدام را برگزیند ولی او ابری را که رام بود برگزید و آنچه مشکل و سخت بود برای صاحب شما (حضرت صاحب الزمان(علیه السلام) ذخیره گردید. عرض کردم: ابر صعب و مشکل کدام است؟ حضرت فرمودند: آن ابری است که دارای رعد و برق و صاعقه است. صاحب و امام زمان(علیه السلام) شما بر آن سوار می شود. آگاه باشید او به زودی سوار بر آن می شود و در اسباب بالا می رود. اسباب آسمان ها و زمین های هفتگانه را می پیماید که پنج زمین آن آباد است و دو زمینش خراب خواهد بود.

ص: 367

حصین و سدی بین تو و دشمنان الهی می باشد که هرگز نمی توانند در آن رسوخ کنند. درباره این آیه «آن گاه که وعده ی خداوند فرارسد آن سد متلاشی و پاره پاره گردد.» پرسیدم. حضرت فرمودند: آن گاه که (حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام کند که منتقم حقیقی اوست) تقیه برداشته می شود و او از دشمنان خداوند انتقام می گیرد.

در عصر طلایی حکومت حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دیگر مشرک و ظالمی نمی ماند که مؤمنین برای در امان ماندن تقیه کنند.

ص: 369

ربّ: در اصل به معنای تربیت و به کمال رساندن است این واژه به صورت مطلق فقط در مورد خداوند به کار می رود مانند بلدة طیبه و رب غفور و یا آیه «و هرگز خداوند به شما امر نمی کند که ملائکه و انبیا را رب و پروردگار خود گردید.» که به صورت مطلق آمده است اشاره به همین معنا را دارد که ملائکه و پیامبران را همچون خدا مپندارید و آن ها را در جهان هستی مسبب و عهده دار مصالح بندگان ندانید. ولی اگر رب به چیزی اضافه شود در مورد غیر خداوند و غیر او به کار می رود مانند یوسف پیامبر(علیه السلام) به آن فرد زندانی که قرار بود نجات پیدا کند می گوید «اذْكُرْنِي عِنْدَ رَبِّكَ»(1) به یاد من باش و حتی پیش سلطانت رفتی اینجا در مورد غیر خداوند است.

در کتاب قاموس قرآن نوشته ی سید علی اکبر قریشی مجلد 3 صفحه 42 آمده است:

رب تربیت کردن رب الصبی ربا رباه حتی ادرک یعنی بچه را تربیت کرد تا برسد. (اقرب) و اطلاق آن را بر فاعل یعنی ربی به طور استعاره است. راغب گوید: رب در اصل به معنی تربیت است... و بر فاعل به طور استعاره گفته می شود و رب به طور اطلاق فقط بر خداوند اطلاق می گردد که متکفل به اصلاح موجودات است... طبرسی می گوید... آن از تربیت مشتق است و این کلمه به طور اطلاق جز به خدا گفته نمی شود و در غیر خدا مقید می آید نحو: رب الدار رب الضیعة ... در بعضی از آیات رب بر غیر خدا اطلاق گردیده است مثل «وَ قالَ لِلَّذي ظَنَّ أَنَّهُ ناجٍ مِنْهُمَا اذْكُرْني عِنْدَ رَبِّكَ»(2) یعنی یوسف به یکی از آن دو که گمان می کرد نجات خواهد یافت گفت مرا نزد رئیس خود یاد کن. پس توجه می فرمایید رب به طور مطلق ذات اقدس الهی است و خداوند رب الارباب و رب همه ی مخلوقات است، اما در میان مخلوقات خداوند. خداوند امرش را به بعضی از بندگان مخلص خود تفویض می کند که آن ها به اذن الله و با قدرت خداوند کارهایی انجام دهند و به مقام رب نائل آیند.

ص: 371

آن حال اگر مِشگ را کنار بینی شما قرار دهند بوی خوش آن را احساس نمی کنید. حواس خمسه از کار می افتد زیرا تعلق نفس به بدن کنده می شود و انسان می میرد موسی(علیه السلام) این چنین شد. سپس موسی(علیه السلام) را خداوند زنده کرد و گفت: جناب موسی(علیه السلام) دیدی که طاقت نداشتی. در روایت دارد، به یکی از شیعیان کروبی حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) امر شد که بر کوه جلوه کند. آن شیعه ی کروبی بر کوه جلوه کرد. تجلی شیعه ی کروبی حضرت مولا(علیه السلام) چنان بود که کوه از هم پاشیده شد و موسی(علیه السلام) بر زمین افتاد.

در تفسیر صافی مجلد 1 قسمت دوم صفحه 235 و تفسیر اصفی مجلد 1 صفحه 400 و در کتاب بصائر الدرجات مجلد 1 صفحه 69 آمده است:

و في البصائر عن الصادق(علیه السلام) أن الكروبيين قوم من شيعتنا من الخلق الأوّل جعلهم اللَّه خَلْف العرش لو قسّم نور واحد منهم على أهل الأرض لكفاهم ثمّ قال انّ موسى(علیه السلام) لمّا سأل ربّه ما سأل أمر واحداً مِنَ الكروبيين فتجلى للجَبَل و «جَعَلَهُ دَكًّا»(1) قال في الجوامع و قيل في الآية وجه آخر و هو أن يكون المراد بقوله «أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ» عرفني نفسك تعريفاً واضحاً جَليّاً بإظهار بعض آيات الآخرة التي تضطر الخلق الى معرفتك «أَنْظُرْ إِلَيْكَ» أعرفك معرفة ضرورية كأنّي أنظر إليك كما جاء في الحديث سترون ربّكم كما ترون القمر ليلة البدر بمعنى ستعرفونه معرفة جليّة هو في الجلاء مثل أبصاركم القمر إذا امتلى و استوى بدراً «قالَ لَنْ تَرانِي» لن تطيق معرفتي على هذه الطريقة و لن تحتمل قوّتك تلك الآية «وَ لكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ» فانّي أورد عليه آية من تلك الآيات فان ثبت لتجلّيها و «اسْتَقَرَّ مَكانَهُ فَسَوْفَ» تثبت بها و تطيقها «فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ» فلما ظهرت «لِلْجَبَلِ» آية من آيات ربّه «جَعَلَهُ دَكًّا وَ خَرَّ مُوسى صَعِقاً» لعظم ما رأى «فَلَمَّا أَفاقَ قالَ سُبْحانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ» مما اقترحت «وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ» بعظمتك و جلالك.

و در بصائرالدرجات از امام صادق(علیه السلام) است که فرمودند: کروبیان قومی از شیعیان ما هستند از مخلوقات اولیه که خداوند آنان را پشت عرش قرار داده است اگر نور و روشنایی یکی از آن ها بر همه ی مردم روی زمین هستیم شده باشد هر آینه همه را کافی است. سپس حضرت فرمودند: هنگامی که موسی از خداوند درخواست نمود آنچه را که درخواست کرد یکی از کروبیان را دستور داد که او به کوه تجلی یافت و کوه را شن و خاک قرار گرفت.

1. در تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 353 و در تفسير صافى مجلد 2 صفحه 36 آمده است:

ص: 373

عن سماعة بن مهران قال سألت أباعبدالله(علیه السلام) عن قول الله «فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً» قال: العمل الصالح المعرفة بالأئمة «وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً» التسليم لعلي لا يشرك معه في الخلافة من ليس ذلك له و لا هو من أهله

سماعه بن مهران مى گويد: از امام صادق(علیه السلام) درباره تفسير آيه شريفه «بايد عمل صالح و نيكو انجام دهد و هيچ كس را در عبادت پروردگار خويش شريك قرار ندهد.» حضرت فرمودند: عمل صالح عبارت است از معرفت و شناخت امامان(علیهم السلام) و مقصود از«وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً» در برابر حضرت علی(علیه السلام) تسلیم شدن است و ديگران را كه صلاحيت مقام خلافت و جانشينى پيامبر(صلی الله علیه و آله) و اهل بيتش(علیهم السلام) را ندارند، با او شريك و هم رديف قرار ندهد.

2. در تفسير قمى و در تفسير صافى مجلد 3 صفحه 270 آمده است:

و القمّي عن اباعبدالله(علیه السلام) «وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً» قال لا يتّخذ مع ولاية آل محمّد صلوات اللَّه عليهم غيرهم و ولايتهم العمل الصالح من أشرك بعبادة ربّه فقد أشرك بولايتنا و كفر بها و جحد امير المؤمنين(علیه السلام) حقّه و ولايته.

حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: «و هيچ كس را در عبادت پروردگار خود شريك قرار ندهيد» يعنى با ولايت آل محمّد(صلی الله علیه و آله) ولايت غير آن ها را نگيريد. ولايت آن ها عمل صالح است و هر كس در عبادت پروردگار خود شريك قائل شود به تحقيق او در ولايت ما شريك قائل شده و كافر است و جحد نمودن در ولايت و حق اميرالمؤمنين(علیه السلام) شرك است.

پس شناخت امامان و در حال حاضر شناخت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) عمل صالح است و بايد در ولايت امامان(علیهم السلام) شريك قرار ندهند و به جز آن ها براى خود امام ديگرى قرار ندهند كه در حال حاضر امام عالمين حضرت حجة بن الحسن العسكرى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

ص: 374

سؤالاتم را از ایشان بپرسم. فانها یقف بک علی صفة بحر لا ینقضی عجائبه و لا بغنی غرائبه و هو امامنا این رفاقت بسیار میمون است زیرا به وسیله ی آن به دریایی خواهی رسید که عجایبش تمام شدنی نیست و غرایبش فانی نمی شود و او امام ما است.

ما باهم وارد سرمن رأی شدیم و به در خانه ی آقایمان رسیدیم اجازه خواستیم. به ما اذن دخول دادند... سعد می گوید: چون خدمت مولایمان ابی محمد رسیدم پرتوی روی او همه ی ما را روشن کرد. ایشان آن قدر زیبا بودند که من فقط ایشان را جز به ماه شب چهاردهم به چیز دیگری نمی توانم تشبیه کنم و بر زانوی راست آن حضرت پسربچه ای بود که در خلقت و منظر شبیه ستاره ی مشتری بود یک خط فرقی بر سرش میان دو گیسوان وجود داشت چون الفی میان دو واو می نمود... احمدبن اسحاق انبانی داشت که در آن سکه های طلا و نقره بود که مردم خدمت حضرت فرستاده بودند امام به آن پسربچه نگاه کرد فرمودند: یا بنی فض الخاتم عن هذا یا شیعتک و موالیک یعنی ای فرزندم مهر را از هدایای شیعیان و دوستانت بردار. آن کودک گفت: ای مولای من رواست دست پاکی را به هدایای نجس و اموال ناپاکی که حلال و حرام آن درهم آمیخته است دراز کنم؟ فرمودند: ای پس اسحاق آنچه درون انبان است بیرون بریز تا حلال را از حرام جدا کند. احمد آنچه در کیسه بود بیرون ریخت. آن پسربچه گفت: این کیسه از آن فلان بن فلان است که اهل فلان محله ی قم است. در آن 62 اشرفی است. 45 اشرفیش بهای یک حجره است که صاحبش آن را از پدر خود ارث برده و 14 دینارش بهای نه جامه است که فروخته و سه دینارش وجه اجاره ی دکان ها است. حضرت فرمودند: صدقت یا بنی دل الرجل علی الحرام منها یعنی پسرجانم راست گفتی. اکنون این مرد را راهنمایی کن که کدامش حرام است...(و حضرت او را راهنمایی کردند.) سپس کیسه ای در آورد. آن کودک فرمود: این متعلق به فلان بن فلان است و اهل فلان محله ی قم است و در آن پنجاه اشرفی است.... (تمام مسائل آن را بیان فرمودند و سپس فرمودند: دست زدن بدان برای ما روا نیست.... به احمد فرمودند: همه را به صاحبش برگردان و سفارش کن به مستحقان بدهد...

سعد گوید سپس حضرت به من فرمودند: برای چه آمدی؟ عرض کردم: احمدبن اسحاق مرا به زیارت شما تشویق کرد و گفت خودت بیا و مسائلت را از امامت بپرس. حضرت به من فرمودند:

ص: 376

از پسرم بپرس. سعد مسائلش را از آن پسربچه پرسید که یکی از آن ها درباره ی تأویل آیه «کهیعص» بود.

قُلْتُ فَأَخْبِرْنِي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) عَنْ تَأْوِيلِ «كهيعص» قَالَ هَذِهِ الْحُرُوفُ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ أَطْلَعَ اللَّهُ عَلَيْهَا عَبْدَهُ زَكَرِيَّا ثُمَّ قَصَّهَا عَلَى مُحَمَّدٍ(صلی الله علیه و آله) وَ ذَلِكَ أَنَّ زَكَرِيَّا(علیه السلام) سَأَلَ رَبَّهُ أَنْ يُعَلِّمَهُ أَسْمَاءَ الْخَمْسَةِ فَأَهْبَطَ عَلَيْهِ جَبْرَئِيلَ فَعَلَّمَهُ إِيَّاهَا فَكَانَ زَكَرِيَّا إِذَا ذَكَرَ مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ (علیهم السلام) سُرِّيَ عَنْهُ هَمُّهُ وَ انْجَلَى كَرْبُهُ وَ إِذَا ذَكَرَ الْحُسَيْنَ(علیه السلام) خَنَقَتْهُ الْعَبْرَةُ وَ وَقَعَتْ عَلَيْهِ الْبُهْرَةُ فَقَالَ ذَاتَ يَوْمٍ يَا إِلَهِي مَا بَالِي إِذَا ذَكَرْتُ أَرْبَعاً مِنْهُمْ تَسَلَّيْتُ بِأَسْمَائِهِمْ مِنْ هُمُومِي وَ إِذَا ذَكَرْتُ الْحُسَيْنَ(علیه السلام) تَدْمَعُ عَيْنِي وَ تَثُورُ زَفْرَتِي فَأَنْبَأَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ قِصَّتِهِ وَ قَالَ «كهيعص» فَالْكَافُ اسْمُ كَرْبَلَاءَ وَ الْهَاءُ هَلَاكُ الْعِتْرَةِ وَ الْيَاءُ يَزِيدُ وَ هُوَ ظَالِمُ الْحُسَيْنِ(علیه السلام) وَ الْعَيْنُ عَطَشُهُ وَ الصَّادُ صَبْرُهُ

سعدبن عبدالله قمی می گوید: گفتم: يا ابن رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله) مرا از تاويل «كهيعص» خبر دهید. حضرت فرمودند: اين حروف رمز اخبار غيبی است كه خداوند بنده ­ی خود زكريا را به وسیله ی آن مطلع ساخته و سپس شرحش را براى امت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) نقل كرده است و شرحش اين است كه زكريا(علیه السلام) از پروردگار خود خواست كه به او اسماء خمسه طيبه را بياموزد، جبرئيل فرود آمد و پنج تن آل عبا(علیهم السلام) را به وسیله ی همین حروف به آنها معرفی کرد. زمانی که زكريا از محمد و على و فاطمه و حسن(علیهم السلام) ياد مي کرد، غم و اندوه و مشکلاتش برطرف می شد اما زمانی که از امام حسين(علیه السلام) ياد مي كرد گريه گلويش را مي گرفت (و زار می گریست) و مبهوت مي گرديد. روزی عرض كرد: معبود من مرا چه مى شود كه چون (چهار نفر از خمسه طيبه) از محمد و علی و فاطمه و حسن(علیهم السلام) را ياد مي كنم غم من برطرف می شود اما چون از امام حسين(علیه السلام) ياد مي كنم (گریه گلویم را می گیرد) اشكم جاری می شود و ناله ام بلند مى شود خداى تبارك و تعالى او را از قصه امام حسين(علیه السلام) خبر داد و فرمود «كهيعص» كاف آن نام كربلا است و ها هلاكت عترت (طاهر) اوست و یا اشاره به يزيد لعنت الله علیه است كه او ظالم بر امام حسين(علیه السلام) است و عين عطش امام حسين(علیه السلام) است و صاد صبر او است. (در حقیقت جبرئیل روضه ی سیدالشهدا(علیه السلام) را خواند که در سرزمین کربلا حضرتسیدالشهدا(علیه السلام) به دست یزید و عوامل خبیث و ملعون او به قتل می رسد درحالی که لب های مبارکش از تشنگی خشک شده است

ص: 377

و فرزندان و برادران و یارانش همه به شهادت رسیده بودند و اهل بیت(علیهم السلام) او را به اسارت می بردند و او بر همه ی این امتحانات الهی صبر می کند) چون زکریا این مطلب را شنید نالان و غمگین گردید و تا سه روز از مسجد خویش بیرون نیامد (و درب مسجد را بر روی همگان بست) و اجازه نداد که مردم به دیدن او بیایند و او به گریه و ناله و زاری مشغول بود و در حال عزاداری چنین نوحه می خواند:

معبودا، من دل سوخته ام براى بهترى خلق تو (یعنی حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) به خاطر فرزندش، آيا بلاى اين مصيبت در آستانش فرود مى آيد.

معبودا آيا جامه ی این مصیبت را بر تن علی و فاطمه(علیهما السلام) خواهی پوشید؟

گرفتارى و اين فاجعه در محيط زندگانى آن ها وارد مى شود؟

پروردگارا به من فرزندى روزى كن كه در سن پيرى چشمانم به او روشن شود و او را وارث و وصى من قرار ده و مقام او را نسبت به من چون مقام امام حسين(علیه السلام) قرار بده و چون او را به من دادى مرا فريفته دوستى او كن و به غم شهادت او گرفتارم كن چنان که حبيبت محمد(صلی الله علیه و آله) را به غم فرزندش گرفتار خواهی کرد. خدا يحیی(علیه السلام) را به او داد و او را به غم شهادت وى مبتلا كرد. دوره حمل يحيى(علیه السلام) شش ماه بود و دوره ی حمل امام حسين(علیه السلام) هم شش ماه بود.

ص: 378

عیاشی روایت کرده است که حضرت جواد(علیه السلام) به علی بن اسباط فرمودند: ای علی، خداوند تبارک و تعالی درباره ی امامت (از بندگان خودش عهد و پیمان گرفته است) همان طور که درباره ی نبوت از بندگانش عهد و پیمان گرفت. چنان که خداوند درباره ی یوسف پیامبر(علیه السلام) می فرمایند «و هنگامی که یوسف به بلوغ و قوت رسید ما حکم (نبوت) و علم (وهبی)(1) به او دادیم و ما این چنین بندگان نیکوکار خود را پاداش می دهیم» و خداوند درباره ی یحیی پیامبر(علیه السلام) می فرمایند «در دوران کودکی و طفولیت به او حکم عطا کردیم.»

3. در بصائرالدرجات صفحه 65، تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 200 حدیث 100 و بحارالانوار مجلد 25 صفحه 101 آمده است:

روی العياشي باسناده عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الثَّانِي(علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّهُمْ يَقُولُونَ فِي الْحَدَاثَةِ قَالَ وَ أَيَّ شَيْ ءٍ يَقُولُونَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ «قُلْ هذِهِ سَبِيلِي أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي» فَوَ اللَّهِ مَا كَانَ اتَّبَعَهُ إِلَّا عَلِيٌّ(علیه السلام) وَ هُوَ ابْنُ سَبْعِ سِنِينَ وَ مَضَى أَبِي وَ أَنَا ابْنُ تِسْعِ سِنِينَ فَمَا عَسَى أَنْ يَقُولُوا إِنَّ اللَّهَ يَقُولُ «فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ ... وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً.»

علي بن اسباط از حضرت جواد(علیه السلام) نقل مي كند كه گفتم: مردم در مورد كوچكى سن حرف مي زنند فرمود: چه مي گويند؟ خداوند مي فرمايد «قُلْ هذِهِ سَبِيلِي أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي» به خدا قسم پيروى پيغمبر(صلی الله علیه و آله) را در آن زمان كسى جز حضرت علی(علیه السلام) نكرد با اين كه در آن وقت هفت ساله بود و پدرم وقتى از دنيا رفت من نه ساله بودم چه مي خواهند بگويند خداوند مي فرمايد «فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ ... وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً»

4. در بصائرالدرجات صفحه 65، کافی مجلد 1 صفحه 384، بحارالانوار مجلد 25 حدیث 100 آمده است:

عَلِيُّ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ قَالَ: رَأَيْتُ أَبَاجَعْفَرٍ(علیه السلام) قَدْ خَرَجَ عَلَيَّ فَأَحْدَدْتُ النَّظَرَ إِلَيْهِ وَ إِلَى رَأْسِهِ وَ إِلَى رِجْلِهِ لِأَصِفَ قَامَتَهُ لِأَصْحَابِنَا بِمِصْرَ فَخَرَّ سَاجِداً وَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ احْتَجَّفِي الْإِمَامَةِ بِمِثْلِ

ص: 380

مَا احْتَجَّ فِي النُّبُوَّةِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى «وَ آتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا»(1) وَ قَالَ اللَّهُ «وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ»(2) «وَ بَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً»(3) فَقَدْ يَجُوزُ أَنْ يُؤْتَى الْحِكْمَةَ وَ هُوَ صَبِيٌّ وَ يَجُوزُ أَنْ يُؤْتَى وَ هُوَ ابْنُ أَرْبَعِينَ سَنَة.

علي بن اسباط گفت: حضرت جواد(علیه السلام) را ديدم مى آيد با دقت چشم به قد و بالاى آن جناب انداختم تا قامت ايشان را براى دوستان در مصر تعريف كنم. در اين موقع سجده رفت و گفت خداوند در مورد امامت همان استدلالى را مي كند كه در مورد نبوت كرده خداوند در قرآن مي فرمايد «وَ آتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا» و در اين آيه مي فرمايد: «و لما بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً» جايز است حكمت را عنايت كند در حال صباوت و جايز است در حال چهل سالگى بدهد.

ص: 381

است و از او به جعفر كنيه آورند.

2. در کتاب کمال الدین مجلد 2 صفحه 430 حدیث 5 و ترجمه ی آن باب 45 صفحه 104 آمده است:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ وَ أَحْمَدُبْنُ مُحَمَّدِبْنِ يَحْيَى الْعَطَّارُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ النَّيْسَابُورِيُّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدِبْنِ عَبْدِاللَّهِ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ(علیهما السلام) عَنِ السَّيَّارِيِّ قَالَ حَدَّثَتْنِي نَسِيمُ وَ مَارِيَةُ قَالَتَا إِنَّهُ لَمَّا سَقَطَ صَاحِبُ الزَّمَانِ(علیه السلام) مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ جَاثِياً عَلَى رُكْبَتَيْهِ رَافِعاً سَبَّابَتَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ عَطَسَ فَقَالَ «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ» وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ زَعَمَتِ الظَّلَمَةُ أَنَّ حُجَّةَ اللَّهِ دَاحِضَةٌ لَوْ أُذِنَ لَنَا فِي الْكَلَامِ لَزَالَ الشَّك

سيارى گويد نسيم و مارية براى من بازگو كردند كه چون صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از شكم مادرش به دنیا آمد، بر سر دو زانو بر زمين تكيه داد و دو انگشت سبابه خود را به آسمان بلند كرد و عطسه زد و فرمود حمد از آن خداى پروردگار جهانيان است و رحمت خدا بر محمد(صلی الله علیه و آله) و خاندانش ستمكاران كمان كردند كه حجت خدا از ميان رفته است و اگر براى ما اذن در سخن بود شك بر طرف مي شد، ابراهيم بن محمدبن عبداللَّه گويد نسيم خادمه ابی محمد (امام يازدهم)(علیهما السلام) گفت كه صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) يك شب پس از ولادتش هنگامى كه نزد او وارد شدم عطسه زدم به من فرمود: رحمك اللَّه. گفت: من از اين دعا خرسند شدم. به من فرمود: نمي خواهى تو را راجع به عطسه مژده دهم؟ گفتم: چرا اى مولاى من. فرمودند: عطسه امان از مرگ است تا سه روز.

3. در کتاب کمال الدین مجلد 2 صفحه 433 حدیث 13 و ترجمه ی آن باب 45 صفحه 107 آمده است:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ زَكَرِيَّا بِمَدِينَةِ السَّلَامِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُوعَبْدِاللَّهِ مُحَمَّدُبْنُ خَلِيلَانَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ غِيَاثِ بْنِ أَسِيدٍ قَالَ شَهِدْتُ مُحَمَّدَبْنَ عُثْمَانَ الْعَمْرِيَّ قَدَّسَ اللَّهُ رُوحَهُ يَقُولُ لَمَّا وُلِدَ الْخَلَفُ الْمَهْدِيُّ(علیه السلام) سَطَعَ نُورٌ مِنْ فَوْقِ رَأْسِهِ إِلَى أَعْنَانِ السَّمَاءِ ثُمَّ سَقَطَ لِوَجْهِهِ سَاجِداً لِرَبِّهِ تَعَالَى ذِكْرُهُ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ هُوَ يَقُولُ «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ» قَالَ وَ كَانَ مَوْلِدُهُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ.

ص: 383

غياث بن اسيد گويد از محمد بن عثمان عمرى شنيدم مى گفت: چون خلف مهدى(علیه السلام) متولد شد از بالاى سرش نورى تا عنان آسمان ساطع شد. سپس به رو افتاد و براى پروردگار خود تعالى ذكره سجده كرد. سپس سر برداشت و مى گفت «خدا گواه است كه جز او معبودى نيست و فرشتگان و دانشمندان او قائم است به عدالت. نيست معبودى جز او كه دانا و حكيم است. به درستى كه دين خدا اسلام است» گفت: ولادتش روز جمعه بود و در ضمن روايت ديگر گفت: سيد ختنه شده متولد شد و از حكيمه شنيدم مي گفت به مادرش خون زایيدن نديدم و روش مادران ائمه(علیهم السلام) چنين است.

4. در کتاب کمال الدین مجلد 2 صفحه 433 حدیث 16 و ترجمه ی آن باب 45 صفحه 107 آمده است:

حَدَّثَنَا أَبُوالْعَبَّاسِ أَحْمَدُبْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَبْدِاللَّهِ بْنِ مِهْرَانَ الْآبِيُّ الْأَزْدِيُّ الْعَرُوضِيُ بِمَرْوَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُبْنُ الْحَسَنِ بْنِ إِسْحَاقَ الْقُمِّيُ قَالَ: لَمَّا وُلِدَ الْخَلَفُ الصَّالِحُ(علیه السلام) وَرَدَ عَنْ مَوْلَانَا أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ(علیهما السلام) إِلَى جَدِّي أَحْمَدَبْنِ إِسْحَاقَ كِتَابٌ فَإِذَا فِيهِ مَكْتُوبٌ بِخَطِّ يَدِهِ الَّذِي كَانَ تَرِدُ بِهِ التَّوْقِيعَاتُ عَلَيْهِ وَ فِيهِ وُلِدَ لَنَا مَوْلُودٌ فَلْيَكُنْ عِنْدَكَ مَسْتُوراً وَ عَنْ جَمِيعِ النَّاسِ مَكْتُوماً فَإِنَّا لَمْ نُظْهِرْ عَلَيْهِ إِلَّا الْأَقْرَبَ لِقَرَابَتِهِ وَ الْوَلِيَّ لِوَلَايَتِهِ أَحْبَبْنَا إِعْلَامَكَ لِيَسُرَّكَ اللَّهُ لَهُ مِثْلَ مَا سَرَّنَا بِهِ وَ السَّلَامُ.

احمد بن حسن بن اسحق قمى گويد چون خلف صالح متولد شد از مولايم امام حسن عسكرى(علیه السلام) به جدم احمدبن اسحق نامه اى رسيد و به خط خود در آن نوشته بود همان خطى كه توقيعات با آن صادر مي شد كه براى ما فرزندى متولد شده نزد تو مستور بماند و از همه مردم پنهان باشد، زيرا ما از آن مطلع نكنيم مگر خويشان محرم يا دوستان صميمى شما را به آن اعلام كرديم تا خدا تو را به آن شاد كند چنانچه ما را به آن شاد كرد والسلام.

5. در کتاب کمال الدین مجلد 2 صفحه 434 حدیث 1 و ترجمه ی آن باب 46 صفحه 108 آمده است:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَبْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ الْحَسَنِ الْكَرْخِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُاللَّهِ بْنُ الْعَبَّاسِ الْعَلَوِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُوالْفَضْلِ الْحَسَنُ بْنُ الْحُسَيْنِ الْعَلَوِيُّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ(علیه السلام) بِسُرَّ مَنْ رَأَى فَهَنَّأْتُهُ بِوِلَادَةِ ابْنِهِ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف)ابوالفضل حسن بن حسين علوى گويد در سر من رأى خدمت ابى محمد حسن بن على(علیه السلام) رسيدم و او را به ولادت پسرش قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تهنيت گفتم.

ص: 384

6. در کتاب کمال الدین مجلد 2 صفحه 436 حدیث 5 و ترجمه ی آن مجلد 2 صفحه 78 و بحارالانوار مجلد52 صفحه 25 حدیث 17 آمده است:

حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ مَنْقُوشٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ(علیهما السلام) وَ هُوَ جَالِسٌ عَلَى دُكَّانٍ فِي الدَّارِ وَ عَنْ يَمِينِهِ بَيْتٌ وَ عَلَيْهِ سَتْرٌ مُسْبَلٌ فَقُلْتُ لَهُ يَا سَيِّدِي مَنْ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ فَقَالَ ارْفَعِ السِّتْرَ فَرَفَعْتُهُ فَخَرَجَ إِلَيْنَا غُلَامٌ خُمَاسِيٌّ لَهُ عَشْرٌ أَوْ ثَمَانٌ أَوْ نَحْوُ ذَلِكَ وَاضِحُ الْجَبِينِ أَبْيَضُ الْوَجْهِ دُرِّيُّ الْمُقْلَتَيْنِ شَثْنُ الْكَفَّيْنِ مَعْطُوفُ الرُّكْبَتَيْنِ فِي خَدِّهِ الْأَيْمَنِ خَالٌ وَ فِي رَأْسِهِ ذُؤَابَةٌ فَجَلَسَ عَلَى فَخِذِ أَبِي مُحَمَّدٍ(علیه السلام) ثُمَّ قَالَ لِي هَذَا هُوَ صَاحِبُكُمْ ثُمَّ وَثَبَ فَقَالَ لَهُ يَا بُنَيَّ ادْخُلْ إِلَى الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ فَدَخَلَ الْبَيْتَ وَ أَنَا أَنْظُرُ إِلَيْهِ ثُمَّ قَالَ لِي يَا يَعْقُوبُ انْظُرْ إِلَى مَنْ فِي الْبَيْتِ فَدَخَلْتُ فَمَا رَأَيْتُ أَحَداً.

يعقوب بن منقوش گويد خدمت امام يازدهم حسن عسكرى(علیه السلام) وارد شدم درون حياط بر سكویى نشسته بود و سمت راستش اطاقى بود و بر آن پرده اى آويخته بود. عرض كردم: اى سيد من صاحب امر امامت بعد از شما كيست؟ فرمود: اين پرده را بالا بزن. آن را بالا زدم يك پسر بچه به قامت پنج شبر كه در حدود هشت الى ده سال داشت بيرون آمد با پيشانى درخشان و روى سفيد و دو چشم براق و دو كف ستبر و دو زانوى برگشته. در گونه راستش خالى بود و در سرش گيسوانى. بر زانوى پدر خود ابى محمد(علیه السلام) نشست. سپس به من فرمود: اين است صاحب الامر شما. سپس از جا برجست. امام به او فرمود: فرزند جانم برو درون خانه تا موعد معين. درون خانه رفت و من به او نگاه مي كردم. سپس فرمود: اى يعقوب در ميان خانه نگاه كن. درون خانه رفتم و كسي را نديدم.

7. موسى بن جعفربن وهب بغدادى روايت كند كه از ابى محمد(علیه السلام) دستخطى به من رسيد به اين مضمون: گمان برند كه مي خواهند مرا بكشند. اين نسل را قطع كنند و خدا گفتار آنان را دروغ شمرد، خدا را حمد.8. رازى گويد يكى از اصحاب ما به من خبر داد كه چون كنيز امام حسن عسكرى(علیه السلام) آبستن شد به او فرمود: محققا تو به پسرى آبستنى و نامش محمد است و او است قائم بعد از من.

9. على بن احمد رازى گويد يكى از برادران شهر رى من بعد از وفات امام حسن عسكرى(علیه السلام) رفته بود كه تفحص از امام كند. در اين ميان كه در مسجد كوفه انديشناك و اندوهگين بود براى مقصدى كه دنبالش آمده بود با دست خود زير حصير مسجد را كاوش مي كرد و يك

ص: 385

ريگى براى او آشكار شد كه در آن نوشته بود محمد(علیه السلام) آن مرد گويد نگريستم در آن نوشته برجسته خدایى بود نقش نبود.

10. ابى غانم گويد از امام عسكرى(علیه السلام) شنيدم مى فرمود: در سال 260 شيعه من متفرق مي شوند و در آن سال امام فوت شد و شيعه و انصارش متفرق شدند يك دسته خود را به جعفر بستند، يك دسته گمراه شدند. يك دسته در شك افتادند و به شك ماندند و يك دسته به توفيق خداى عز و جل بر دين خود ثابت ماندند.

11. در کتاب کمال الدین مجلد 2 صفحات 454 تا 465 حدیث 21 و ترجمه ی آن مجلد 2 صفحه 128 آمده است:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِبْنِ حَاتِمٍ النَّوْفَلِيُّ الْمَعْرُوفُ بِالْكِرْمَانِيِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُوالْعَبَّاسِ أَحْمَدُبْنُ عِيسَى الْوَشَّاءُ الْبَغْدَادِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُبْنُ طَاهِرٍ الْقُمِّيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ بَحْرِبْنِ سَهْلٍ الشَّيْبَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُبْنُ مَسْرُورٍ عَنْ سَعْدِبْنِ عَبْدِاللَّهِ الْقُمِّيِّ قَالَ: كُنْتُ امْرَأً لَهِجاً بِجَمْعِ الْكُتُبِ الْمُشْتَمِلَةِ عَلَى غَوَامِضِ الْعُلُومِ وَ دَقَائِقِهَا كَلِفاً بِاسْتِظْهَارِ مَا يَصِحُّ لِي مِنْ حَقَائِقِهَا مُغْرَماً بِحِفْظِ مُشْتَبَهِهَا وَ مُسْتَغْلَقِهَا شَحِيحاً عَلَى مَا أَظْفَرُ بِهِ مِنْ مُعْضَلَاتِهَا وَ مُشْكِلَاتِهَا مُتَعَصِّباً لِمَذْهَبِ الْإِمَامِيَّةِ رَاغِباً عَنِ الْأَمْنِ وَ السَّلَامَةِ فِي انْتِظَارِ التَّنَازُعِ وَ التَّخَاصُمِ وَ التَّعَدِّي إِلَى التَّبَاغُضِ وَ التَّشَاتُمِ مُعَيِّباً لِلْفِرَقِ ذَوِي الْخِلَافِ كَاشِفاً عَنْ مَثَالِبِ أَئِمَّتِهِمْ هَتَّاكاً لِحُجُبِ قَادَتِهِمْ إِلَى أَنْ بُلِيتُ بِأَشَدِّ النَّوَاصِبِ مُنَازَعَةً وَ أَطْوَلِهِمْ مُخَاصَمَةً وَ أَكْثَرِهِمْ جَدَلًا وَ أَشْنَعِهِمْ سُؤَالًا وَ أَثْبَتِهِمْ عَلَى الْبَاطِلِ قَدَماً فَقَالَ ذَاتَ يَوْمٍ وَ أَنَا أُنَاظِرُهُ تَبّاً لَكَ وَ لِأَصْحَابِكَ يَا سَعْدُ إِنَّكُمْ مَعَاشِرَ الرَّافِضَةِ تَقْصِدُونَ عَلَى الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ بِالطَّعْنِ عَلَيْهِمَا وَ تَجْحَدُونَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) وَلَايَتَهُمَا وَ إِمَامَتَهُمَا هَذَا الصِّدِّيقَ الَّذِي فَاقَ جَمِيعَ الصَّحَابَةِ بِشَرَفِ سَابِقَتِهِ أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ مَا أَخْرَجَهُ مَعَ نَفْسِهِ إِلَى الْغَارِ إِلَّا عِلْماً مِنْهُ أَنَّ الْخِلَافَةَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنَّهُ هُوَ الْمُقَلَّدُ لِأَمْرِ التَّأْوِيلِ وَ الْمُلْقَى إِلَيْهِ أَزِمَّةُ الْأُمَّةِ وَ عَلَيْهِ الْمُعَوَّلُ فِي شَعْبِ الصَّدْعِ وَ لَمِّ الشَّعَثِ وَ سَدِّ الْخَلَلِ وَ إِقَامَةِ الْحُدُودِ وَ تَسْرِيبِ الْجُيُوشِ لِفَتْحِ بِلَادِ الشِّرْكِ وَ كَمَا أَشْفَقَ عَلَى نُبُوَّتِهِ أَشْفَقَ عَلَى خِلَافَتِهِ إِذْ لَيْسَ مِنْ حُكْمِ الِاسْتِتَارِ وَ التَّوَارِي أَنْ يَرُومَ الْهَارِبُ مِنَ الشَّرِّ مُسَاعَدَةً إِلَى مَكَانٍ يَسْتَخْفِي فِيهِوَ لَمَّا رَأَيْنَا النَّبِيَّ مُتَوَجِّهاً إِلَى الِانْجِحَارِ وَ لَمْ تَكُنِ الْحَالُ تُوجِبُ اسْتِدْعَاءَ الْمُسَاعَدَةِ مِنْ أَحَدٍ اسْتَبَانَ لَنَا قَصْدُ رَسُولِ اللَّهِ بِأَبِي بَكْرٍ لِلْغَارِ لِلْعِلَّةِ الَّتِي شَرَحْنَاهَا وَ إِنَّمَا أَبَاتَ عَلِيّاً(علیه السلام) عَلَى فِرَاشِهِ لِمَا لَمْ يَكُنْ يَكْتَرِثُ بِهِ وَ لَمْ يَحْفِلْ بِهِ لِاسْتِثْقَالِهِ وَ لِعِلْمِهِ بِأَنَّهُ إِنْ قُتِلَ لَمْ يَتَعَذَّرْ عَلَيْهِ نَصْبُ غَيْرِهِ مَكَانَهُ لِلْخُطُوبِ الَّتِي كَانَ يَصْلُحُ لَهَا قَالَ سَعْدٌ فَأَوْرَدْتُ عَلَيْهِ أَجْوِبَةً شَتَّى فَمَا زَالَ يُعَقِّبُ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهَا بِالنَّقْضِ وَ الرَّدِّ عَلَيَّ ثُمَّ قَالَ يَا سَعْدُ وَ دُونَكَهَا أُخْرَى بِمِثْلِهَا تُخْطَمُ أُنُوفُ الرَّوَافِضِ أَ لَسْتُمْ تَزْعُمُونَ أَنَّ الصِّدِّيقَ الْمُبَرَّأَ مِنْ دَنَسِ الشُّكُوكِ وَ الْفَارُوقَ الْمُحَامِيَ عَنْ بَيْضَةِ الْإِسْلَامِ كَانَا يُسِرَّانِ النِّفَاقَ وَ اسْتَدْلَلْتُمْ بِلَيْلَةِ الْعَقَبَةِ أَخْبِرْنِي عَنِ الصِّدِّيقِ وَ الْفَارُوقِ أَسْلَمَا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قَالَ سَعْدٌ فَاحْتَلْتُ لِدَفْعِ هَذِهِ الْمَسْأَلَةِ عَنِّي خَوْفاً مِنَ الْإِلْزَامِ وَ حَذَراً مِنْ أَنِّي إِنْ أَقْرَرْتُ لَهُ بِطَوْعِهِمَ ا لِلْإِسْلَامِ

ص: 386

احْتَجَّ بِأَنَّ بَدْءَ النِّفَاقِ وَ نَشْأَهُ فِي الْقَلْبِ لَا يَكُونُ إِلَّا عِنْدَ هُبُوبِ رَوَائِحِ الْقَهْرِ وَ الْغَلَبَةِ وَ إِظْهَارِ الْبَأْسِ الشَّدِيدِ فِي حَمْلِ الْمَرْءِ عَلَى مَنْ لَيْسَ يَنْقَادُ إِلَيْهِ قَلْبُهُ نَحْوُ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى «فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا قالُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ وَ كَفَرْنا بِما كُنَّا بِهِ مُشْرِكِينَ فَلَمْ يَكُ يَنْفَعُهُمْ إِيمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا»(1) وَ إِنْ قُلْتُ أَسْلَمَا كَرْهاً كَانَ يَقْصِدُنِي بِالطَّعْنِ إِذْ لَمْ تَكُنْ ثَمَّةَ سُيُوفٌ مُنْتَضَاةٌ كَانَتْ تُرِيهِمَا الْبَأْسَ قَالَ سَعْدٌ فَصَدَرْتُ عَنْهُ مُزْوَرّاً قَدِ انْتَفَخَتْ أَحْشَائِي مِنَ الْغَضَبِ وَ تَقَطَّعَ كَبِدِي مِنَ الْكَرْبِ وَ كُنْتُ قَدِ اتَّخَذْتُ طُومَاراً وَ أَثْبَتُّ فِيهِ نَيِّفاً وَ أَرْبَعِينَ مَسْأَلَةً مِنْ صِعَابِ الْمَسَائِلِ لَمْ أَجِدْ لَهَا مُجِيباً عَلَى أَنْ أَسْأَلَ عَنْهَا خَبِيرَ أَهْلِ بَلَدِي أَحْمَدَ بْنَ إِسْحَاقَ صَاحِبَ مَوْلَانَا أَبِي مُحَمَّدٍ(علیه السلام) فَارْتَحَلْتُ خَلْفَهُ وَ قَدْ كَانَ خَرَجَ قَاصِداً نَحْوَ مَوْلَانَا بِسُرَّ مَنْ رَأَى فَلَحِقْتُهُ فِي بَعْضِ الْمَنَازِلِ فَلَمَّا تَصَافَحْنَا قَالَ بِخَيْرٍ لِحَاقُكَ بِي قُلْتُ الشَّوْقُ ثُمَّ الْعَادَةُ فِي الْأَسْئِلَةِ قَالَ قَدْ تَكَافَيْنَا عَلَى هَذِهِ الْخُطَّةِ الْوَاحِدَةِ فَقَدْ بَرِحَ بِيَ الْقَرَمُ إِلَى لِقَاءِ مَوْلَانَا أَبِي مُحَمَّدٍ(علیه السلام) وَ أَنَا أُرِيدُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْ مَعَاضِلَ فِي التَّأْوِيلِ وَ مَشَاكِلَ فِي التَّنْزِيلِ فَدُونَكَهَا الصُّحْبَةَ الْمُبَارَكَةَ فَإِنَّهَا تَقِفُ بِكَ عَلَى ضَفَّةِ بَحْرٍ لَا تَنْقَضِي عَجَائِبُهُ وَ لَا تَفْنَى غَرَائِبُهُ وَ هُوَ إِمَامُنَا فَوَرَدْنَا سُرَّ مَنْ رَأَى فَانْتَهَيْنَا مِنْهَا إِلَى بَابِ سَيِّدِنَا فَاسْتَأْذَنَّا فَخَرَجَ عَلَيْنَا الْإِذْنُ بِالدُّخُولِ عَلَيْهِ وَ كَانَ عَلَى عَاتِقِ أَحْمَدَبْنِ إِسْحَاقَ جِرَابٌ قَدْ غَطَّاهُ بِكِسَاءٍ طَبَرِيٍّ فِيهِ مِائَةٌ وَ سِتُّونَ صُرَّةً مِنَ الدَّنَانِيرِ وَ الدَّرَاهِمِ عَلَى كُلِّ صُرَّةٍ مِنْهَا خَتْمُ صَاحِبِهَا قَالَ سَعْدٌ فَمَا شَبَّهْتُ وَجْهَ مَوْلَانَا أَبِي مُحَمَّدٍ(علیه السلام) حِينَ غَشِيَنَا نُورُ وَجْهِهِ إِلَّا بِبَدْرٍ قَدِ اسْتَوْفَى مِنْ لَيَالِيهِ أَرْبَعاً بَعْدَ عَشْرٍ وَ عَلَى فَخِذِهِ الْأَيْمَنِ غُلَامٌ يُنَاسِبُ الْمُشْتَرِيَ فِي الْخِلْقَةِ وَ الْمَنْظَرِ عَلَى رَأْسِهِ فَرْقٌ بَيْنَ وَفْرَتَيْنِ كَأَنَّهُ أَلِفٌ بَيْنَ وَاوَيْنِ وَ بَيْنَ يَدَيْ مَوْلَانَا رُمَّانَةٌ ذَهَبِيَّةٌ تَلْمَعُ بَدَائِعُ نُقُوشِهَا وَسَطَ غَرَائِبِ الْفُصُوصِ الْمُرَكَّبَةِ عَلَيْهَا قَدْ كَانَ أَهْدَاهَا إِلَيْهِ بَعْضُ رُؤَسَاءِ أَهْلِ الْبَصْرَةِ وَ بِيَدِهِ قَلَمٌ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَسْطُرَ بِهِ عَلَى الْبَيَاضِ شَيْئاً قَبَضَ الْغُلَامُ عَلَى أَصَابِعِهِ فَكَانَ مَوْلَانَا يُدَحْرِجُ الرُّمَّانَةَ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ يَشْغَلُهُ بِرَدِّهَا كَيْ لَا يَصُدَّهُ عَنْ كِتَابَةِ مَا أَرَادَ فَسَلَّمْنَا عَلَيْهِ فَأَلْطَفَ فِي الْجَوَابِ وَ أَوْمَأَ إِلَيْنَا بِالْجُلُوسِ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ كِتْبَةِ الْبَيَاضِ الَّذِي كَانَ بِيَدِهِ أَخْرَجَ أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ جِرَابَهُ مِنْ طَيِّ كِسَائِهِ فَوَضَعَهُ بَيْنَ يَدَيْهِ فَنَظَرَ الْهَادِي(علیه السلام) إِلَى الْغُلَامِ وَ قَالَ لَهُ يَا بُنَيَّ فُضَّ الْخَاتَمَ عَنْ هَدَايَا شِيعَتِكَ وَ مَوَالِيكَ فَقَالَ يَا مَوْلَايَ أَ يَجُوزُ أَنْ أَمُدَّ يَداً طَاهِرَةً إِلَى هَدَايَا نَجِسَةٍ وَ أَمْوَالٍ رَجِسَةٍ قَدْ شِيبَ أَحَلُّهَا بِأَحْرَمِهَا فَقَالَ مَوْلَايَ يَا ابْنَ إِسْحَاقَ اسْتَخْرِجْ مَا فِي الْجِرَابِ لِيُمَيَّزَ مَا بَيْنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ مِنْهَا فَأَوَّلُ صُرَّةٍ بَدَأَ أَحْمَدُ بِإِخْرَاجِهَا قَالَ الْغُلَامُ هَذِهِلِفُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِنْ مَحَلَّةِ كَذَا بِقُمَّ تَشْتَمِلُ عَلَى اثْنَيْنِ وَ سِتِّينَ دِينَاراً فِيهَا مِنْ ثَمَنِ حَجِيرَةٍ بَاعَهَا صَاحِبُهَا وَ كَانَتْ إِرْثاً لَهُ عَنْ أَبِيهِ خَمْسَةٌ وَ أَرْبَعُونَ دِينَاراً وَ مِنْ أَثْمَانِ تِسْعَةِ أَثْوَابٍ أَرْبَعَةَ عَشَرَ دِينَاراً وَ فِيهَا مِنْ أُجْرَةِ الْحَوَانِيتِ ثَلَاثَةَ دَنَانِيرَ فَقَالَ مَوْلَانَا صَدَقْتَ يَا بُنَيَّ دُلَّ الرَّجُلَ عَلَى الْحَرَامِ مِنْهَا فَقَالَ ع فَتِّشْ عَنْ دِينَارٍ رَازِيِّ السِّكَّةِ تَأْرِيخُهُ سَنَةُ كَذَا قَدِ انْطَمَسَ مِنْ نِصْفِ إِحْدَى صَفْحَتَيْهِ نَقْشُهُ وَ قُرَاضَةٍ آمُلِيَّةٍ وَزْنُهَا رُبُعُ دِينَارٍ وَ الْعِلَّةُ فِي تَحْرِيمِهَا أَنَّ صَاحِبَ هَذَا الصُّرَّةِ وَزَنَ فِي شَهْرِ كَذَا مِنْ سَنَةِ كَذَا عَلَى حَائِكٍ مِنْ جِيرَانِهِ مِنَ الْغَزْلِ مَنّاً وَ رُبُعَ مَنٍّ فَأَتَتْ عَلَى ذَلِكَ مُدَّةٌ وَ فِي انْتِهَائِهَا قَيَّضَ لِذَلِكَ الْغَزْلِ سَارِقٌ فَأَخْبَرَ بِهِ الْحَائِكُ صَاحِبَهُ فَكَذَّبَهُ وَ اسْتَرَدَّ مِنْهُ بَدَلَ ذَلِكَ مَنّاً وَ نِصْفَ مَنٍّ غَزْلًا أَدَقَّ مِمَّا كَانَ دَفَعَهُ إِلَيْهِ وَ اتَّخَذَ مِنْ ذَلِكَ

ص: 387

ثَوْباً كَانَ هَذَا الدِّينَارُ مَعَ الْقُرَاضَةِ ثَمَنَهُ فَلَمَّا فَتَحَ رَأْسَ الصُّرَّةِ صَادَفَ رُقْعَةً فِي وَسْطِ الدَّنَانِيرِ بِاسْمِ مَنْ أَخْبَرَ عَنْهُ وَ بِمِقْدَارِهَا عَلَى حَسَبِ مَا قَالَ وَ اسْتَخْرَجَ الدِّينَارَ وَ الْقُرَاضَةَ بِتِلْكَ الْعَلَامَةِ ثُمَّ أَخْرَجَ صُرَّةً أُخْرَى فَقَالَ الْغُلَامُ هَذِهِ لِفُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِنْ مَحَلَّةِ كَذَا بِقُمَّ تَشْتَمِلُ عَلَى خَمْسِينَ دِينَاراً لَا يَحِلُّ لَنَا لَمْسُهَا قَالَ وَ كَيْفَ ذَاكَ قَالَ لِأَنَّهَا مِنْ ثَمَنِ حِنْطَةٍ حَافَ صَاحِبُهَا عَلَى أَكَّارِهِ فِي الْمُقَاسَمَةِ وَ ذَلِكَ أَنَّهُ قَبَضَ حِصَّتَهُ مِنْهَا بِكَيْلٍ وَافٍ وَ كَانَ مَا حَصَّ الْأَكَّارَ بِكَيْلٍ بَخْسٍ فَقَالَ مَوْلَانَا صَدَقْتَ يَا بُنَيَّ ثُمَّ قَالَ يَا أَحْمَدَبْنَ إِسْحَاقَ احْمِلْهَا بِأَجْمَعِهَا لِتَرُدَّهَا أَوْ تُوصِيَ بِرَدِّهَا عَلَى أَرْبَابِهَا فَلَا حَاجَةَ لَنَا فِي شَيْ ءٍ مِنْهَا وَ ائْتِنَا بِثَوْبِ الْعَجُوزِ قَالَ أَحْمَدُ وَ كَانَ ذَلِكَ الثَّوْبُ فِي حَقِيبَةٍ لِي فَنَسِيتُهُ فَلَمَّا انْصَرَفَ أَحْمَدُبْنُ إِسْحَاقَ لِيَأْتِيَهُ بِالثَّوْبِ نَظَرَ إِلَيَّ مَوْلَانَا أَبُومُحَمَّدٍ(علیه السلام) فَقَالَ مَا جَاءَ بِكَ يَا سَعْدُ فَقُلْتُ شَوَّقَنِي أَحْمَدُبْنُ إِسْحَاقَ عَلَى لِقَاءِ مَوْلَانَا قَالَ وَ الْمَسَائِلُ الَّتِي أَرَدْتَ أَنْ تَسْأَلَهُ عَنْهَا قُلْتُ عَلَى حَالِهَا يَا مَوْلَايَ قَالَ فَسَلْ قُرَّةَ عَيْنِي وَ أَوْمَأَ إِلَى الْغُلَامِ فَقَالَ لِيَ الْغُلَامُ سَلْ عَمَّا بَدَا لَكَ مِنْهَا فَقُلْتُ لَهُ مَوْلَانَا وَ ابْنَ مَوْلَانَا إِنَّا رُوِّينَا عَنْكُمْ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) جَعَلَ طَلَاقَ نِسَائِهِ بِيَدِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) حَتَّى أَرْسَلَ يَوْمَ الْجَمَلِ إِلَى عَائِشَةَ أَنَّكِ قَدْ أَرْهَجْتِ عَلَى الْإِسْلَامِ وَ أَهْلِهِ بِفِتْنَتِكِ وَ أَوْرَدْتِ بَنِيكِ حِيَاضَ الْهَلَاكِ بِجَهْلِكِ فَإِنْ كَفَفْتِ عَنِّي غَرْبَكِ وَ إِلَّا طَلَّقْتُكِ وَ نِسَاءُ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) قَدْ كَانَ طَلَاقُهُنَّ وَفَاتَهُ قَالَ مَا الطَّلَاقُ قُلْتُ تَخْلِيَةُ السَّبِيلِ قَالَ فَإِذَا كَانَ طَلَاقُهُنَّ وَفَاةَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) قَدْ خُلِّيَتْ لَهُنَّ السَّبِيلُ فَلِمَ لَا يَحِلُّ لَهُنَّ الْأَزْوَاجُ قُلْتُ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى حَرَّمَ الْأَزْوَاجَ عَلَيْهِنَّ قَالَ كَيْفَ وَ قَدْ خَلَّى الْمَوْتُ سَبِيلَهُنَّ قُلْتُ فَأَخْبِرْنِي يَا ابْنَ مَوْلَايَ عَنْ مَعْنَى الطَّلَاقِ الَّذِي فَوَّضَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) حُكْمَهُ إِلَى أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَقَدَّسَ اسْمُهُ عَظَّمَ شَأْنَ نِسَاءِ النَّبِيِّ(صلی الله علیه و آله) فَخَصَّهُنَّ بِشَرَفِ الْأُمَّهَاتِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) يَا أَبَاالْحَسَنِ إِنَّ هَذَا الشَّرَفَ بَاقٍ لَهُنَّ مَا دُمْنَ لِلَّهِ عَلَى الطَّاعَةِ فَأَيَّتُهُنَّ عَصَتِ اللَّهَ بَعْدِي بِالْخُرُوجِ عَلَيْكَ فَأَطْلِقْ لَهَا فِي الْأَزْوَاجِ وَ أَسْقِطْهَا مِنْ شَرَفِ أُمُومَةِ الْمُؤْمِنِينَ قُلْتُ فَأَخْبِرْنِي عَنِ الْفَاحِشَةِ الْمُبَيِّنَةِ الَّتِي إِذَا أَتَتِ الْمَرْأَةُ بِهَا فِي عِدَّتِهَا حَلَّ لِلزَّوْجِ أَنْ يُخْرِجَهَا مِنْ بَيْتِهِ قَالَ الْفَاحِشَةُ الْمُبَيِّنَةُ هِيَ السَّحْقُ دُونَ الزِّنَاءِ فَإِنَّ الْمَرْأَةَ إِذَا زَنَتْ وَ أُقِيمَ عَلَيْهَا الْحَدُّ لَيْسَ لِمَنْ أَرَادَهَا أَنْ يَمْتَنِعَ بَعْدَ ذَلِكَ مِنَ التَّزَوُّجِ بِهَا لِأَجْلِ الْحَدِّ وَ إِذَا سَحَقَتْ وَجَبَ عَلَيْهَا الرَّجْمُ وَ الرَّجْمُ خِزْيٌ وَ مَنْ قَدْ أَمَرَ اللَّهُ بِرَجْمِهِ فَقَدْ أَخْزَاهُ وَ مَنْ أَخْزَاهُ فَقَدْ أَبْعَدَهُ وَ مَنْ أَبْعَدَهُ فَلَيْسَ لِأَحَدٍ أَنْ يَقْرَبَهُ قُلْتُ فَأَخْبِرْنِي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی اللهعلیه و آله) عَنْ أَمْرِ اللَّهِ لِنَبِيِّهِ مُوسَى(علیه السلام) «فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوىً»(1) فَإِنَّ فُقَهَاءَ الْفَرِيقَيْنِ يَزْعُمُونَ أَنَّهَا كَانَتْ مِنْ إِهَابِ الْمَيْتَةِ فَقَالَ(علیه السلام) مَنْ قَالَ ذَلِكَ فَقَدِ افْتَرَى عَلَى مُوسَى(علیه السلام) وَ اسْتَجْهَلَهُ فِي نُبُوَّتِهِ لِأَنَّهُ مَا خَلَا الْأَمْرُ فِيهَا مِنْ خَطِيئَتَيْنِ إِمَّا أَنْ تَكُونَ صَلَاةُ مُوسَى(علیه السلام) فِيهِمَا جَائِزَةً أَوْ غَيْرَ جَائِزَةٍ فَإِنْ كَانَتْ صَلَاتُهُ جَائِزَةً جَازَ لَهُ لُبْسُهُمَا فِي تِلْكَ الْبُقْعَةِ وَ إِنْ كَانَتْ مُقَدَّسَةً مُطَهَّرَةً فَلَيْسَتْ بِأَقْدَسَ وَ أَطْهَرَ مِنَ الصَّلَاةِ وَ إِنْ كَانَتْ صَلَاتُهُ غَيْرَ جَائِزَةٍ فِيهِمَا فَقَدْ أَوْجَبَ عَلَى مُوسَى(علیه السلام) أَنَّهُ لَمْ يَعْرِفِ الْحَلَالَ مِنَ الْحَرَامِ وَ مَا عَلِمَ مَا تَجُوزُ فِيهِ الصَّلَاةُ وَ مَا لَمْ تَجُزْ وَ هَذَا كُفْرٌ قُلْتُ فَأَخْبِرْنِي يَا مَوْلَايَ عَنِ التَّأْوِيلِ فِيهِمَا قَالَ إِنَّ مُوسَى نَاجَى رَبَّهُ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ فَقَالَ يَا رَبِّ إِنِّي قَدْ أَخْلَصْتُ لَكَ الْمَحَبَّةَ مِنِّي وَ غَسَلْتُ قَلْبِي عَمَّنْ سِوَاكَ وَ كَانَ شَدِيدَ الْحُبِّ لِأَهْلِهِ فَقَالَ اللَّهُ تَعَالَى

ص: 388

«فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ» أَيْ انْزِعْ حُبَّ أَهْلِكَ مِنْ قَلْبِكَ إِنْ كَانَتْ مَحَبَّتُكَ لِي خَالِصَةً وَ قَلْبَكَ مِنَ الْمَيْلِ إِلَى مَنْ سِوَايَ مَغْسُولًا قُلْتُ فَأَخْبِرْنِي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) عَنْ تَأْوِيلِ «كهيعص» قَالَ هَذِهِ الْحُرُوفُ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ أَطْلَعَ اللَّهُ عَلَيْهَا عَبْدَهُ زَكَرِيَّا ثُمَّ قَصَّهَا عَلَى مُحَمَّدٍ(صلی الله علیه و آله) وَ ذَلِكَ أَنَّ زَكَرِيَّا سَأَلَ رَبَّهُ أَنْ يُعَلِّمَهُ أَسْمَاءَ الْخَمْسَةِ فَأَهْبَطَ عَلَيْهِ جَبْرَئِيلَ فَعَلَّمَهُ إِيَّاهَا فَكَانَ زَكَرِيَّ(علیه السلام)ا إِذَا ذَكَرَ مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ(علیهم السلام) سُرِّيَ عَنْهُ هَمُّهُ وَ انْجَلَى كَرْبُهُ وَ إِذَا ذَكَرَ الْحُسَيْنَ(علیه السلام) خَنَقَتْهُ الْعَبْرَةُ وَ وَقَعَتْ عَلَيْهِ الْبُهْرَةُ فَقَالَ ذَاتَ يَوْمٍ يَا إِلَهِي مَا بَالِي إِذَا ذَكَرْتُ أَرْبَعاً مِنْهُمْ تَسَلَّيْتُ بِأَسْمَائِهِمْ مِنْ هُمُومِي وَ إِذَا ذَكَرْتُ الْحُسَيْنَ(علیه السلام) تَدْمَعُ عَيْنِي وَ تَثُورُ زَفْرَتِي فَأَنْبَأَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ قِصَّتِهِ وَ قَالَ «كهيعص» فَالْكَافُ اسْمُ كَرْبَلَاءَ وَ الْهَاءُ هَلَاكُ الْعِتْرَةِ وَ الْيَاءُ يَزِيدُ وَ هُوَ ظَالِمُ الْحُسَيْنِ(علیه السلام) وَ الْعَيْنُ عَطَشُهُ وَ الصَّادُ صَبْرُهُ فَلَمَّا سَمِعَ ذَلِكَ زَكَرِيَّا لَمْ يُفَارِقْ مَسْجِدَهُ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ وَ مَنَعَ فِيهَا النَّاسَ مِنَ الدُّخُولِ عَلَيْهِ وَ أَقْبَلَ عَلَى الْبُكَاءِ وَ النَّحِيبِ وَ كَانَتْ نُدْبَتُهُ إِلَهِي أَ تُفَجِّعُ خَيْرَ خَلْقِكَ بِوَلَدِهِ إِلَهِي أَ تُنْزِلُ بَلْوَى هَذِهِ الرَّزِيَّةِ بِفِنَائِهِ إِلَهِي أَ تُلْبِسُ عَلِيّاً وَ فَاطِمَةَ ثِيَابَ هَذِهِ الْمُصِيبَةِ إِلَهِي أَ تُحِلُّ كُرْبَةَ هَذِهِ الْفَجِيعَةِ بِسَاحَتِهِمَا ثُمَّ كَانَ يَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي وَلَداً تَقَرُّ بِهِ عَيْنِي عَلَى الْكِبَرِ وَ اجْعَلْهُ وَارِثاً وَصِيّاً وَ اجْعَلْ مَحَلَّهُ مِنِّي مَحَلَّ الْحُسَيْنِ فَإِذَا رَزَقْتَنِيهِ فَافْتِنِّي بِحُبِّهِ ثُمَّ فَجِّعْنِي بِهِ كَمَا تُفَجِّعُ مُحَمَّداً(صلی الله علیه و آله) حَبِيبَكَ بِوَلَدِهِ فَرَزَقَهُ اللَّهُ يَحْيَى وَ فَجَّعَهُ بِهِ وَ كَانَ حَمْلُ يَحْيَى سِتَّةَ أَشْهُرٍ وَ حَمْلُ الْحُسَيْنِ(علیه السلام) كَذَلِكَ وَ لَهُ قِصَّةٌ طَوِيلَةٌ قُلْتُ فَأَخْبِرْنِي يَا مَوْلَايَ عَنِ الْعِلَّةِ الَّتِي تَمْنَعُ الْقَوْمَ مِنِ اخْتِيَارِ إِمَامٍ لِأَنْفُسِهِمْ قَالَ مُصْلِحٍ أَوْ مُفْسِدٍ قُلْتُ مُصْلِحٍ قَالَ فَهَلْ يَجُوزُ أَنْ تَقَعَ خِيَرَتُهُمْ عَلَى الْمُفْسِدِ بَعْدَ أَنْ لَا يَعْلَمَ أَحَدٌ مَا يَخْطُرُ بِبَالِ غَيْرِهِ مِنْ صَلَاحٍ أَوْ فَسَادٍ قُلْتُ بَلَى قَالَ فَهِيَ الْعِلَّةُ وَ أُورِدُهَا لَكَ بِبُرْهَانٍ يَنْقَادُ لَهُ عَقْلُكَ أَخْبِرْنِي عَنِ الرُّسُلِ الَّذِينَ اصْطَفَاهُمُ اللَّهُ تَعَالَى وَ أَنْزَلَ عَلَيْهِمُ الْكِتَابَ وَ أَيَّدَهُمْ بِالْوَحْيِ وَ الْعِصْمَةِ إِذْ هُمْ أَعْلَامُ الْأُمَمِ وَ أَهْدَى إِلَى الِاخْتِيَارِ مِنْهُمْ مِثْلُ مُوسَى وَ عِيسَى(علیهما السلام) هَلْ يَجُوزُ مَعَ وُفُورِ عَقْلِهِمَا وَ كَمَالِ عِلْمِهِمَا إِذَا هَمَّا بِالاخْتِيَارِ أَنْ يَقَعَ خِيَرَتُهُمَا عَلَى الْمُنَافِقِ وَ هُمَا يَظُنَّانِ أَنَّهُ مُؤْمِنٌ قُلْتُ لَا فَقَالَ هَذَا مُوسَى(علیه السلام) كَلِيمُ اللَّهِ مَعَ وُفُورِ عَقْلِهِ وَ كَمَالِ عِلْمِهِ وَ نُزُولِ الْوَحْيِ عَلَيْهِ اخْتَارَ مِنْ أَعْيَانِ قَوْمِهِ وَ وُجُوهِ عَسْكَرِهِ لِمِيقَاتِ رَبِّهِ سَبْعِينَ رَجُلًا مِمَّنْ لَا يَشُكُّ فِي إِيمَانِهِمْ وَ إِخْلَاصِهِمْ فَوَقَعَتْ خِيَرَتُهُ عَلَى الْمُنَافِقِينَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى «وَ اخْتارَمُوسى قَوْمَهُ سَبْعِينَ رَجُلًا لِمِيقاتِنا... لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ»(1) فَلَمَّا وَجَدْنَا اخْتِيَارَ مَنْ قَدِ اصْطَفَاهُ اللَّهُ لِلنُّبُوَّةِ وَاقِعاً عَلَى الْأَفْسَدِ دُونَ الْأَصْلَحِ وَ هُوَ يَظُنُّ أَنَّهُ الْأَصْلَحُ دُونَ الْأَفْسَدِ عَلِمْنَا أَنْ لَا اخْتِيَارَ إِلَّا لِمَنْ يَعْلَمُ مَا تُخْفِي الصُّدُورُ وَ مَا تَكِنُّ الضَّمَائِرُ وَ تَتَصَرَّفُ عَلَيْهِ السَّرَائِرُ وَ أَنْ لَا خَطَرَ لِاخْتِيَارِ الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ بَعْدَ وُقُوعِ خِيَرَةِ الْأَنْبِيَاءِ عَلَى ذَوِي الْفَسَادِ لَمَّا أَرَادُوا أَهْلَ الصَّلَاحِ.

ثُمَّ قَالَ مَوْلَانَا يَا سَعْدُ وَ حِينَ ادَّعَى خَصْمُكَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) لما [مَا] أَخْرَجَ مَعَ نَفْسِهِ مُخْتَارَ هَذِهِ الْأُمَّةِ إِلَى الْغَارِ إِلَّا عِلْماً مِنْهُ أَنَّ الْخِلَافَةَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنَّهُ هُوَ الْمُقَلَّدُ أُمُورَ التَّأْوِيلِ وَ الْمُلْقَى إِلَيْهِ أَزِمَّةُ الْأُمَّةِ وَ عَلَيْهِ الْمُعَوَّلُ فِي لَمِّ الشَّعَثِ وَ سَدِّ الْخَلَلِ وَ إِقَامَةِ الْحُدُودِ وَ تَسْرِيبِ الْجُيُوشِ لِفَتْحِ بِلَادِ الْكُفْرِ فَكَمَا أَشْفَقَ عَلَى نُبُوَّتِهِ أَشْفَقَ عَلَى خِلَافَتِهِ إِذْ لَمْ يَكُنْ مِنْ حُكْمِ الِاسْتِتَارِ وَ التَّوَارِي أَنْ يَرُومَ الْهَارِبُ مِنَ الشَّرِّ مُسَاعَدَةً مِنْ غَيْرِهِ

ص: 389

إِلَى مَكَانٍ يَسْتَخْفِي فِيهِ وَ إِنَّمَا أَبَاتَ عَلِيّاً(علیه السلام) عَلَى فِرَاشِهِ لِمَا لَمْ يَكُنْ يَكْتَرِثُ لَهُ وَ لَمْ يَحْفِلْ بِهِ لِاسْتِثْقَالِهِ إِيَّاهُ وَ عِلْمِهِ أَنَّهُ إِنْ قُتِلَ لَمْ يَتَعَذَّرْ عَلَيْهِ نَصْبُ غَيْرِهِ مَكَانَهُ لِلْخُطُوبِ الَّتِي كَانَ يَصْلُحُ لَهَا فَهَلَّا نَقَضْتَ عَلَيْهِ دَعْوَاهُ بِقَوْلِكَ أَ لَيْسَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی

الله علیه و آله) الْخِلَافَةُ بَعْدِي ثَلَاثُونَ سَنَةً فَجَعَلَ هَذِهِ مَوْقُوفَةً عَلَى أَعْمَارِ الْأَرْبَعَةِ الَّذِينَ هُمُ الْخُلَفَاءُ الرَّاشِدُونَ فِي مَذْهَبِكُمْ فَكَانَ لَا يَجِدُ بُدّاً مِنْ قَوْلِهِ لَكَ بَلَى قُلْتَ فَكَيْفَ تَقُولُ حِينَئِذٍ أَ لَيْسَ كَمَا عَلِمَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) أَنَّ الْخِلَافَةَ مِنْ بَعْدِهِ لِأَبِي بَكْرٍ عَلِمَ أَنَّهَا مِنْ بَعْدِ أَبِي بَكْرٍ لِعُمَرَ وَ مِنْ بَعْدِ عُمَرَ لِعُثْمَانَ وَ مِنْ بَعْدِ عُثْمَانَ لِعَلِيٍّ فَكَانَ أَيْضاً لَا يَجِدُ بُدّاً مِنْ قَوْلِهِ لَكَ نَعَمْ ثُمَّ كُنْتَ تَقُولُ لَهُ فَكَانَ الْوَاجِبَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) أَنْ يُخْرِجَهُمْ جَمِيعاً عَلَى التَّرْتِيبِ إِلَى الْغَارِ وَ يُشْفِقَ عَلَيْهِمْ كَمَا أَشْفَقَ عَلَى أَبِي بَكْرٍ وَ لَا يَسْتَخِفَّ بِقَدْرِ هَؤُلَاءِ الثَّلَاثَةِ بِتَرْكِهِ إِيَّاهُمْ وَ تَخْصِيصِهِ أَبَابَكْرٍ وَ إِخْرَاجِهِ مَعَ نَفْسِهِ دُونَهُمْ وَ لَمَّا قَالَ أَخْبِرْنِي عَنِ الصِّدِّيقِ وَ الْفَارُوقِ أَسْلَمَا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً لِمَ لَمْ تَقُلْ لَهُ بَلْ أَسْلَمَا طَمَعاً وَ ذَلِكَ بِأَنَّهُمَا كَانَا يُجَالِسَانِ الْيَهُودَ وَ يَسْتَخْبِرَانِهِمْ عَمَّا كَانُوا يَجِدُونَ فِي التَّوْرَاةِ وَ فِي سَائِرِ الْكُتُبِ الْمُتَقَدِّمَةِ النَّاطِقَةِ بِالْمَلَاحِمِ مِنْ حَالٍ إِلَى حَالٍ مِنْ قِصَّةِ مُحَمَّدٍ ص وَ مِنْ عَوَاقِبِ أَمْرِهِ فَكَانَتِ الْيَهُودُ تَذْكُرُ أَنَّ مُحَمَّداً يُسَلَّطُ عَلَى الْعَرَبِ كَمَا كَانَ بُخْتَ نَصَّرُ سُلِّطَ عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ وَ لَا بُدَّ لَهُ مِنَ الظَّفَرِ بِالْعَرَبِ كَمَا ظَفِرَ بُخْتَ نَصَّرُ بِبَنِي إِسْرَائِيلَ غَيْرَ أَنَّهُ كَاذِبٌ فِي دَعْوَاهُ أَنَّهُ نَبِيٌّ فَأَتَيَا مُحَمَّداً فَسَاعَدَاهُ عَلَى شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ بَايَعَاهُ طَمَعاً فِي أَنْ يَنَالَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِنْ جِهَتِهِ وَلَايَةَ بَلَدٍ إِذَا اسْتَقَامَتْ أُمُورُهُ وَ اسْتَتَبَّتْ أَحْوَالُهُ فَلَمَّا أَيِسَا مِنْ ذَلِكَ تَلَثَّمَا وَ صَعِدَا الْعَقَبَةَ مَعَ عِدَّةٍ مِنْ أَمْثَالِهِمَا مِنَ الْمُنَافِقِينَ عَلَى أَنْ يَقْتُلُوهُ فَدَفَعَ اللَّهُ تَعَالَى كَيْدَهُمْ وَ رَدَّهُمْ «بِغَيْظِهِمْ لَمْ يَنالُوا خَيْراً»(1) كَمَا أَتَى طَلْحَةُ وَ الزُّبَيْرُ عَلِيّاً(علیه السلام) فَبَايَعَاهُ وَ طَمَعَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا أَنْ يَنَالَ مِنْ جِهَتِهِ وَلَايَةَ بَلَدٍ فَلَمَّا أَيِسَا نَكَثَا بَيْعَتَهُ وَ خَرَجَا عَلَيْهِ فَصَرَعَ اللَّهُ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مَصْرَعَ أَشْبَاهِهِمَا مِنَ النَّاكِثِينَ قَالَ سَعْدٌ ثُمَّ قَامَ مَوْلَانَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ الْهَادِی(علیهما السلام) لِلصَّلَاةِ مَعَ الْغُلَامِ فَانْصَرَفْتُ عَنْهُمَا وَ طَلَبْتُ أَثَرَ أَحْمَدَبْنِ إِسْحَاقَ فَاسْتَقْبَلَنِي بَاكِياً فَقُلْتُ مَا أَبْطَأَكَ وَ أَبْكَاكَ قَالَ قَدْ فَقَدْتُ الثَّوْبَ الَّذِي سَأَلَنِي مَوْلَايَ إِحْضَارَهُ قُلْتُ لَا عَلَيْكَ فَأَخْبِرْهُ فَدَخَلَ عَلَيْهِ مُسْرِعاً وَ انْصَرَفَ مِنْ عِنْدِهِ مُتَبَسِّماً وَ هُوَ يُصَلِّي عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِمُحَمَّدٍ(صلی الله علیه و آله) فَقُلْتُ مَا الْخَبَرُ قَالَ وَجَدْتُ الثَّوْبَ مَبْسُوطاً تَحْتَ قَدَمَيْ مَوْلَانَا يُصَلِّي عَلَيْهِ قَالَ سَعْدٌ فَحَمِدْنَا اللَّهَ تَعَالَى عَلَى ذَلِكَ وَ جَعَلْنَا نَخْتَلِفُ بَعْدَ ذَلِكَ الْيَوْمِ إِلَى مَنْزِلِ مَوْلَانَا أَيَّاماً فَلَا نَرَى الْغُلَامَ بَيْنَ يَدَيْهِ فَلَمَّا كَانَ يَوْمُ الْوَدَاعِ دَخَلْتُ أَنَا وَ أَحْمَدُبْنُ إِسْحَاقَ وَ كَهْلَانِ مِنْ أَهْلِ بَلَدِنَا وَ انْتَصَبَ أَحْمَدُبْنُ إِسْحَاقَ بَيْنَ يَدَيْهِ قَائِماً وَ قَالَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) قَدْ دَنَتِ الرِّحْلَةُ وَ اشْتَدَّ الْمِحْنَةُ فَنَحْنُ نَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى أَنْ يُصَلِّيَ عَلَى الْمُصْطَفَى(صلی الله علیه و آله) جَدِّكَ وَ عَلَى الْمُرْتَضَى(علیه السلام) أَبِيكَ وَ عَلَى سَيِّدَةِ النِّسَاءِ أُمِّكَ وَ عَلَى سَيِّدَيْ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ عَمِّكَ وَ أَبِيكَ وَ عَلَى الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِينَ مِنْ بَعْدِهِمَا آبَائِكَ وَ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَيْكَ وَ عَلَى وُلْدِكَ وَ نَرْغَبُ إِلَى اللَّهِ أَنْ يُعْلِيَ كَعْبَكَ وَ يَكْبِتَ عَدُوَّكَ وَ لَا جَعَلَ اللَّهُ هَذَا آخِرَ عَهِدْنَا مِنْ لِقَائِكَ قَالَ فَلَمَّا قَالَ هَذِهِ الْكَلِمَاتِ اسْتَعْبَرَ مَوْلَانَا حَتَّى اسْتَهَلَّتْ دُمُوعُهُ وَ تَقَاطَرَتْ عَبَرَاتُهُ ثُمَّ قَالَ يَا ابْنَ إِسْحَاقَ لَا تُكَلِّفْ فِي دُعَائِكَ شَطَطاً فَإِنَّكَ مُلَاقِ اللَّهِ تَعَالَى فِي صَدْرِكَ هَذَا فَخَرَّ أَحْمَدُ مَغْشِيّاً عَلَيْهِ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سَأَلْتُكَ بِاللَّهِ وَ بِحُرْمَةِ جَدِّكَ إِلَّا شَرَّفْتَنِي بِخِرْقَةٍ

ص: 390

أَجْعَلُهَا كَفَناً فَأَدْخَلَ مَوْلَانَا يَدَهُ تَحْتَ الْبِسَاطِ فَأَخْرَجَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ دِرْهَماً فَقَالَ خُذْهَا وَ لَا تُنْفِقْ عَلَى نَفْسِكَ غَيْرَهَا فَإِنَّكَ لَنْ تَعْدَمَ مَا سَأَلْتَ وَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَنْ يَضِيعَ «أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلًا» (1) قَالَ سَعْدٌ فَلَمَّا انْصَرَفْنَا بَعْدَ مُنْصَرَفِنَا مِنْ حَضْرَةِ مَوْلَانَا مِنْ حُلْوَانَ عَلَى ثَلَاثَةِ فَرَاسِخَ حُمَّ أَحْمَدُبْنُ إِسْحَاقَ وَ ثَارَتْ بِهِ عِلَّةٌ صَعْبَةٌ أَيِسَ مِنْ حَيَاتِهِ فِيهَا فَلَمَّا وَرَدْنَا حُلْوَانَ وَ نَزَلْنَا فِي بَعْضِ الْخَانَاتِ دَعَا أَحْمَدُبْنُ إِسْحَاقَ بِرَجُلٍ مِنْ أَهْلِ بَلَدِهِ كَانَ قَاطِناً بِهَا ثُمَّ قَالَ تَفَرَّقُوا عَنِّي هَذِهِ اللَّيْلَةَ وَ اتْرُكُونِي وَحْدِي فَانْصَرَفْنَا عَنْهُ وَ رَجَعَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا إِلَى مَرْقَدِهِ قَالَ سَعْدٌ فَلَمَّا حَانَ أَنْ يَنْكَشِفَ اللَّيْلُ عَنِ الصُّبْحِ أَصَابَتْنِي فِكْرَةٌ فَفَتَحْتُ عَيْنِي فَإِذَا أَنَا بِكَافُورٍ الْخَادِمِ خَادِمِ مَوْلَانَا أَبِي مُحَمَّدٍ(علیه السلام) وَ هُوَ يَقُولُ أَحْسَنَ اللَّهُ بِالْخَيْرِ عَزَاكُمْ وَ جَبَرَ بِالْمَحْبُوبِ رَزِيَّتَكُمْ قَدْ فَرَغْنَا مِنْ غُسْلِ صَاحِبِكُمْ وَ مِنْ تَكْفِينِهِ فَقُومُوا لِدَفْنِهِ فَإِنَّهُ مِنْ أَكْرَمِكُمْ مَحَلًّا عِنْدَ سَيِّدِكُمْ ثُمَّ غَابَ عَنْ أَعْيُنِنَا فَاجْتَمَعْنَا عَلَى رَأْسِهِ بِالْبُكَاءِ وَ الْعَوِيلِ حَتَّى قَضَيْنَا حَقَّهُ وَ فَرَغْنَا مِنْ أَمْرِهِ رَحِمَهُ اللَّهُ.

سعدبن عبداللَّه قمى گويد: من مرد علاقمندى بودم به جمع آورى كتبى كه داراى غوامض و دقایق علوم بود و حريص بودم به درك كردن حقایق درست دانش و آزمند حفظ موارد اشتباه و نامفهوم آن بودم و بر آنچه از مشكلات و معضلات مسائل علمى دست مي يافتم به آسانى به كسى نمي گفتم و در عين حال نسبت به مذهب اماميه تعصب داشتم شخص ناراحتى بودم. از امن و سلامتى در پى نزاع و خصومت مي گريختم و دنبال كينه ورزى و بد گفتن و بد شنیدن مي گشتم و به آواز بلند فرقه هاى مخالف اماميه را نكوهش مى كردم و معايب پيشوايان آنها را برملا مي كردم و آبروى پيشروان آنها را مي بردم تا گرفتار يكناكس و بدجنسی شدم كه از همه ستيزه جوتر و در خصومت دنبال كن تر و در جدل زبردست تر و در پرسش و طرح سؤال مبرزتر بود و بر مذهب باطل خود پابرجاتر. يك روز كه من با او مناظره مي كردم گفت: اى سعيد براى تو و اصحاب رافضى تو شمشير برنده لازم است .زبان به طعن مهاجر و انصار مي گشایيد و ولايت و امامت آنها را از طرف رسول خدا(صلی الله علیه و آله) انكار مي كنيد، اين ابوبكر صديق است كه بر همه صحابه به شرف سابقه در ايمان برترى دارد تو نمي دانى كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) او را با خود به غار نبرد مگر براى آن كه مي دانست خلافت بعد از او از آن اوست و او است كه امر تاويل به او سپرده است و زمام امت اسلامى به او واگذار شده و در جمع آورى تفرقه و جبران شكست ها به او اعتماد شده

ص: 391

است و در سد خلل و اقامه حدود و لشكركشى براى فتح كشورهاى مشركين به او تكيه گرديده است و چنانچه پيغمبر بر نبوت خود مي ترسيد بر خلافت خود هم مي ترسيد زيرا شخص گريزان كه خود را پنهان مى كند و از دست دشمن متواري است، معمولاً در مقام كمك و مساعدت از ديگرى بر نمي آيد و او را به مخفي گاه خود راه نمي دهد و چون ما مي دانيم كه پيغمبر(صلی الله علیه و آله) در اين هجرت قصد كناره گيرى و گريز داشت و وضعيت مقتضى كمك و مساعدت از احدى نبود مقصود رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از اينكه ابوبكر را با خود در غار برد روشن مى شود و علتش همان است كه شرح داديم و همانا حضرت على(علیه السلام) را در فراش خود خوابانيد چون به او اعتنایى نداشت و با او همسفر نشد چون با او خوش نداشت و مي دانست كه اگر كشته شود مي تواند ديگرى را براى مشكلاتى كه در عهده او است به جاى او انتخاب كند، سعد گويد من در جوابش بيانات متعددى كردم و او هر يك را نقض كرد و مردود دانست سپس گفت اى سعد يك ايراد ديگرى مانند آن دارم كه بينى رافضيان را مهار مي زند آيا شما گمان نداريد كه صديق مبرى از آلودگى شك و فاروق حمايت كننده جامعه اسلام منافق بودند و بي دينى خود را پنهان مي كردند و به پيش آمد شب عقبه استدلال مي كنيد به من بگو صديق و فاروق از روى رغبت و دلخواه اسلام آوردند يا بهزور و اكراه؟ سعد گويد من حيله كردم كه اين سؤال را از خود بگردانم براى ترس از آنكه ملزم شوم چون اگر اعتراف مي كردم كه به دلخواه اسلام آوردند حجت مى آورد كه آغاز نفاق و پرورش آن در دل در زمينه قهر و غلبه بر انسانست و در صورتيست كه شخص دچار قدرت سختى باشد در پذيرش آنچه از دل معتقد آن نيست مانند گفتار خداى عز و جل (در سوره غافر آيه 84) چون عذاب ما را ديدند گفتند به خداى يگانه ايمان آورديم و به آن چه به آن ها شرك ورزيديم كافر شديم و ايمان آنان كه در موقع معاينه عذاب ما بود براى آن ها سودى نداشت و اگر مي گفتم به زور و اكراه ايمان آوردند به من طعن مي زد زيرا در موقع ايمان آنها پيغمبر شمشير كشيده اى نداشت كه قدرتى به آن ها بنمايد، سعد گويد: من با تزوير خود را از او كنار كشيدم ولى از خشم

ص: 392

روده هايم باد كرده بود و جگرم داشت پاره پاره مي شد من طومارى تهيه كرده بودم و در آن چهل و چند مسئله مشكل كه كسى جواب آنها را نمي داد ثبت كرده بودم تا آن ها را از بهترين همشهريانم احمدبن اسحق صاحب مولاى خود ابى محمد امام يازدهم(علیه السلام) بپرسم او به قصد سرمن راى براى شرفيابى حضور امام(علیه السلام) از قم بيرون رفته بود من هم دنبالش كوچ كردم و در يكى از منازل به او رسيدم چون باهم دست داديم گفت: رسيدنت به من خير است؟ گفتم: اولاً: مشتاق ديدار بودم. ثانياً: بر حسب عادت تقديم سؤالات. گفت: ما در اين مورد هم عقيده هستيم. من هم از شدت اشتياق ملاقات مولايم ابى محمد(علیه السلام) جگر سوخته هستم و مي خواهم مشكلاتى در تأويل و معضلاتى در تنزيل از حضرت او بپرسم. اين رفاقت بسيار ميمون است زيرا به وسيله آن به دريایى خواهى رسيد كه عجایبش تمام شدنى نيست و غرایبش فانى نمي شود و او امام ما است ما با هم وارد سر من راى شديم و به در خانه سيد خود رسيديم اجازه خواستيم اذن دخول براى ما صادر شد، بر شانه احمدبن اسحق يك انبانى بود كه آن را زير يك عباى طبرى پنهان كرده بود و در آن يك صد و شصت كيسه اشرفى و پول نقره بود و بر سر هر كيسه مهر صاحبش زده بود. سعد گويد: چون حضور مولاى خود ابى محمد(علیه السلام) رسيدم و پرتو رويش ما را فراگرفت بهچيزى جز ماه شب چهاردهم خود مانند نبود و بر زانوى راستش پسر بچه اى بود كه در خلقت و منظر به ستاره مشترى مناسب بود. يك خط فرقى بر سرش ميان دو گيسوان وجود داشت چون الفى ميان دو واو مي نمود جلو آن حضرت يك انارك طلایى بود كه نقش هاى بديعش در ميانه دانه هاى قيمتى كه بر آن سوار شده بود مي درخشيد كه يكى از رؤسای اهل بصره آن را تقديم حضرت كرده بود و در دستش قلمى بود كه چون مي خواست با آن بر صفحه سپيد بنگارد، آن پسر بچه انگشتانش را مي گرفت و مولاى ما آن انارك طلایى را جلوش مي چرخانيد و او را با آن سرگرم مي كرد تا او را از نوشتن مقصود خود باز ندارد. به آن حضرت سلام كرديم و جواب ملاطفت آميزى داد و اشاره كرد. نشستيم چون از نوشتن صفحه سپيدى كه در دست داشت فارغ شد. احمدبن اسحق انبانش را از زير عبايش بيرون

ص: 393

آورد و خدمت او نهاد. امام به آن پسر بچه نگاه كرد. فرمود: پسر جانم مهر را از هداياى شيعيان و دوستانت بردار. عرض كرد: اى مولايم روا است دست پاكى را به هداياى نجس و اموال ناپاكى كه حلال و حرامش درهم آميخته است دراز كنم؟ امام فرمود: يا ابن اسحق آنچه در ميان انبان است بيرون بريز تا حلال را از حرام جدا كند اول كيسه اى كه احمد از انبان در آورد آن پسر بچه گفت اين كيسه از آن فلان بن فلانست از فلان محله قم در آن شصت و دو اشرفى است چهل و پنج اشرفيش بهاى يك حجره است كه صاحبش آن را از پدر خود ارث برده و چهارده دينارش بهاى نه جامه است كه فروخته و سه دينارش وجه اجاره دكان ها است امام فرمود: پسر جان راست گفتى اكنون اين مرد را رهنمایى كن كه كدامش حرامست، گفت در ميان اينها وارسى كن از يك اشرفى كه سكه رى دارد و تاريخ فلان سال دارد و نقش نصف يك روى آن پاك شده و يك قطعه طلاى آملى كه به وزن چهار اشرفى است.

سبب حرمتش اين است كه صاحب اشرفي ها در فلان ماه از فلان سال يك من و يك چارك ريسمان به همسايه جولاى خود داده است و مدتى گذشته و آن ريسمان به دزدى رفته است و آن جولا به صاحبش گزارش دزدى را داده و صاحب ريسمان او را تكذيب كرده است و به عوض آنريسمان يك من و نيم ريسمان باريك تر از او دريافت كرده و از آن جامه اى بافته كه اين اشرفى و پاره آن بهاى آن است چون سر كيسه را باز كرد در ميان آن نوشته اى بود كه نام صاحب آن اشرفى ها و مقدار آن در آن بود و آن اشرفي ها با آن تكه اشرفى به همان نشانه بيرون آمد. سپس كيسه ديگرى در آورد و آن كودك فرمود: اين از فلان پسر فلان ساكن فلان محله قم است و در آن پنجاه اشرفى است كه دست زدن به آن براى ما روا نيست. گفت براى چه؟ گفت چون بهاى گندمى است كه صاحبش بر زارع خود در قسمت آن ستم كرده براى آن كه سهم خود را با كيل تمام برداشته و سهم زارع را با كيل ناتمام داده. مولاى ما فرمود: پسر جانم راست گفتى. رو به احمدبن اسحق كرد و فرمود: همه را به صاحبش برگردان و سفارش كن به مستحقان آن برساند و ما را در آن حاجتى نيست و جامه آن پيره زن را بياور، احمد گويد: آن جامه در جامه دانى بود كه من فراموشش كرده بودم. چون احمدبن اسحق برگشت تا آن جامه را بياورد مولايم ابومحمد(علیه السلام)

ص: 394

به من نظر كرد و فرمود براى چه آمدى؟ عرض كردم احمدبن اسحق مرا به ديدار مولاى خود تشويق كرد، فرمود آن مسائلى كه مي خواستى بپرسى چه شد؟ عرض كردم: آقا برحال خود مانده اند. فرمود آنها را از نور چشمم بپرس و اشاره به آن پسر بچه كرد و او فرمود: هر چه خواهى بپرس عرض كردم: اى آقا و آقازاده من 1- به ما از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) روايت رسيده است كه طلاق زنان خود را به دست حضرت اميرالمؤمنين(علیه السلام) واگذاشت و آن حضرت در روز جنگ جمل به عایشه فرمود: تو در محيط اسلام غبار ستيزه انگيختى و فتنه برپا كردى و فرزندان خود را از روى نادانى به پرتگاه نابودى كشاندى. اگر دست از من باز ندارى تو را طلاق مي دهم با آن كه زنان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) با وفات او از وى جدا و مطلقه شدند؟ فرمود: طلاق چيست؟ گفتم آزادى و رهایى در كار خود. فرمود اگر زنان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به وفات او آزاد و رها شدند، چرا براى آنها روا نبود كه شوهر كنند؟ گفتم: چون خداى تبارك و تعالى شوهر را بر آنها حرام كرده بود. فرمود: چگونه با آن كه مرگ راه را براى آنها باز كرده بود؟ عرض كردم: پس به من خبرده اى مولاى من، از آن طلاقى كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) حكمش را به حضرت اميرالمؤمنين(علیه السلام) واگذار كرد. فرمود: خداى تقدس اسمه شأن زنان پيغمبر را بزرگ كرد و آنها را به شرافت مادرى امت مخصوص كرد. رسولخدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: يا ابا الحسن(علیه السلام) اين شرافت تا وقتى براى آنها باقي است كه به طاعت خدا باشند. هر كدام خدا را نافرمانى كردند بعد از من و بر تو خروج كردند از ميان زن هاى من او را جدا كن و از رتبه شرافت مادرى امت ساقط كن.

2. به من خبردهید از معنى فاحشه مبينه كه چون زن در زمان عده مرتكب شود براى شوهرش رواست كه او را از خانه اش بيرون كند؟ فرمود: مقصود از فاحشه مبينه در اينجا سحق است نه زنا. زيرا چون زنى زنا كند و حد بر او اقامه شود كسى كه مي خواهد او را تزويج كند، براى اقامه حد بر او نبايد از او صرف نظر كند ولى اگر مساحقه كرد لازم است سنگسار شود و سنگسارى رسوایي است و هر كه را خدا دستور رجم داده، او را رسوا كرده و هر كسی را رسوا كرد از خود دور كرده و هر كسی را خدا از خود دور كرد نبايد كسى به او نزديك شود.

3. عرض كردم: يا ابن رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله) به من خبر ده از دستورى كه خدا به پيغمبرش موسى داد كه «نعلين خود را بكن زيرا در وادى مقدسى هستى» چون فقهاى فريقين گمان كردند كه از

ص: 395

پوست مردار بوده؟ فرمود: هر كس چنين گفته افتراء به موسى(علیه السلام) بسته و او را در مقام نبوت خود نادان شمرده زيرا از دو حال بيرون نيست يا نماز موسى(علیه السلام) در آن روا بوده يا نبوده. اگر نمازش در آنها درست بوده كه جايز بوده است با آنها در آن بقعه برود زيرا اگر آن بقعه مقدس نبود كه واضح است و اگر هم مقدس بود و پاك ديگر از نماز مقدس تر و پاك تر نبود و اگر نمازش در آن درست نبوده لازم آيد كه حضرت موسى(علیه السلام) حلال و حرام را ندانسته باشد و آنچه را نماز در آن صحيح هست و صحيح نيست نفهميده باشد و اين كفر است. عرض كردم: پس بفرمایید تاويل آن چيست؟ فرمود حضرت موسى(علیه السلام) در وادى مقدس با پروردگار خود راز گفت. عرض كرد: پروردگارا من دوستى خالصانه تو را دارم و هر چه جز تو است از دلم شسته ام با آن كه خانواده خود را بسيار دوست مي داشت خداى تعالى به او فرمود: نعلين خود را درآور. يعنى اگر مي خواهى محبت محض براى من باشد و دلت از محبت ديگران بر كنار باشد محبت خانواده را از دل بيرون كن.4. يا ابن رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله) مرا از تاويل كهيعص خبر ده، فرمود اين حروف رمز اخبار غيبت است كه خدابنده اش زكريا را به آن مطلع ساخته و سپس براى محمد(صلی الله علیه و آله) نقل كرده و شرحش اينست كه زكريا(علیه السلام) از پروردگار خود خواست كه به او اسماء خمسه طيبه را بياموزد، جبرئيل فرود شد، آنها را به وى آموخت زكريا(علیه السلام) چون محمد و على و فاطمه و حسن(علیهم السلام) را ياد مي كرد همش برطرف مي شد و گرفتاريش زائل می گرديد و چون حسين(علیه السلام) را ياد مي كرد گريه گلويش را مي گرفت و مبهوت مي گرديد يك روز عرض كرد معبود من مرا چه مى شود كه چون چهار نفر از خمسه طيبه را ياد مي كنم به ياد آنان از غم هاى خود آرام مي شوم و چون امام حسين(علیه السلام) را ياد مي كنم چشمم اشك مي ريزد و ناله ام بلند مى شود خداى تبارك و تعالى او را از قصه امام حسين(علیه السلام) خبر داد و فرمود «كهيعص» كاف نام كربلا است و يا هلاك عترت است و یا يزيد عليه اللعنه است كه او ظالم بر امام حسين(علیه السلام) است عين عطش امام حسين(علیه السلام) است و ص صبر او است، چون زكريا(علیه السلام) اين مطلب را شنيد نالان و غمگين گرديد و تا سه روز از مسجد خود بيرون نيامد و به مردم اجازه نداد در آنجا نزد او بروند و گريه و ناله سرداد و به اين عبارات نوحه خوانى مي كرد معبودا من دل سوخته ام براى بهترین خلق تو

ص: 396

به واسطه فرزندش، آيا بلاى اين مصيبت در آستانش فرود مى آيد معبودا آيا جامه اين مصيبت را به تن حضرت على و حضرت فاطمه(علیهما السلام) خواهى پوشاند؟ معبودا آيا گرفتارى اين فاجعه در محيط زندگانى آنها وارد مى شود؟ سپس عرض كرد معبودا به من فرزندى عطا كن كه در پيرى چشمم به او روشن شود و او را وارث و وصى من قرار ده و مقام او را نسبت به من چون مقام امام حسين(علیه السلام) قرار بده و چون او را به من دادى مرا فريفته دوستى او كن و به غم شهادت او گرفتار كن چنانچه حبيبت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) را به غم فرزندش گرفتار مي كنى. خدا يحيى(علیه السلام) را به او داد و او را به غم شهادت وى گرفتار كرد. دوره حمل يحيى(علیه السلام) شش ماه بود و ايام حمل امام حسين(علیه السلام) هم شش ماه بود و براى او داستان طولاني است.5. عرض كردم به من خبر ده اى مولاى من از علت اين كه مردم از اختيار امام براى خود ممنوع شدند؟ فرمود: پيشواى مصلح را بتوانند انتخاب كنند يا مفسد را؟ عرض كردم: مصلح را، فرمود ممكن است اشتباه كنند و به جاى مصلح مفسد را انتخاب كنند؛ چون كسى از درون ديگرى باخبر نيست كه صلاح طلب است يا فسادجو. فرمود علت همين است و من براى تو برهانى مى آورم كه عقلت آن را بپذيرد، به من بگو رسولانى كه خدا آنها را فرستاده است و كتاب به آنها نازل كرده و به وحى و عصمت آنها تاييد كرده و پيشوايان امم باشند به حسن انتخاب راهبرترند مانند موسى و عيسى(علیهما السلام) آيا ممكن است كه با وفور عقل و كمال علم در موقع انتخاب شخص منافقى را اختيار كنند به گمان اينكه مؤمن و معتقد است؟ گفتم: نه. فرمود: اين موسى كليم اللّه(علیه السلام) است كه با وفور عقل و كمال علم و نزول وحى بر او از اعيان قوم و وجوه لشكر خود براى ميقات پروردگار خويش هفتاد نفر را انتخاب كرد و در ايمان و اخلاص آنها شكى و ترديدى نداشت و انتخاب او به يك دسته منافق اصابت كرد. خداى عز و جل (در سوره اعراف آيه 155) فرمايد«موسى از قوم خود هفتاد مرد براى ميقات ما انتخاب كرد... ما به تو ايمان نياوريم تا خدا را آشكار ببينيم و صاعقه به واسطه ظلمشان آنها را گرفت» چون ملاحظه كنيم كه انتخاب برگزيده خدا به افسد اصابت مي كند نه اصلح با اين كه گمان مي برد او اصلح است نه افسد، دانستيم انتخاب امام مخصوص كسى است كه مي داند ما في الصدور و آنچه در درون مردم نهان است و باطن مردم بر او آشكار است و مي دانيم كه اختيار مهاجر و

ص: 397

انصار هيچ ارزشى ندارد در صورتى كه انتساب پيغمبران(علیهم السلام) بر اهل فساد اصابت مي كند با آنكه مقصودشان انتخاب صالح بوده است. سپس مولايم فرمود: اى سعد طرف تو مدعى شده است علت آن كه پيغمبر(صلی الله علیه و آله) مختار اين امت را با خود به غار برده اين است كه پس از وى خلافت از آن بوده است و بايد در تاويل از او پيروى شود و زمام امر امت در دست او باشد و او در ايجاد اتحاد و سد خلل و اقامه حدود و بعث قشون و فتح ممالك مورد اعتماد باشد و چون پيغمبر(صلی الله علیه و آله) بر نبوت خود ترسيد بر خلافت خود هم ترسيد او را با خود برد و گرنه شخص متوارى كه قصد گريز از آسيب دارد نبايد از ديگرى كمك خواهد و او را به مخفى گاه خود برد و همانا حضرتعلى(علیه السلام) را به جاى خود در بستر خود خوابانيد چون به او اعتنایى نداشت و او را با خود نبرد چون وجود او را گران مى شمرد و مي دانست كه اگر كشته شود براى كارهایى كه در عهده او است به آسانى مي تواند ديگرى را به جاى او بگمارد. چرا در جوابش نگفتى مگر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نفرموده است بعد از من سى سال دوران خلافت است و اين سى سال مدت عمر چهار خليفه راشدين است به عقيده شما و چاره نداشت جز آن كه تصديق كند پس مي گفتى چنانچه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مي دانست كه خلافت پس از او از آن ابی بكر است آيا مي دانست كه پس از ابى بكر از آن عمر است و بعد از آن عثمانست و بعد از عثمان از آن حضرت على(علیه السلام) است به ناچار مي گفت آرى چون اين مطلب تصديق مي كرد مي گفتى پس بر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) لازم بود كه همه اين چهار نفر را به ترتيب به غار برد و بر آن سه نفر ديگر هم بترسد چنان كه بر ابوبكر ترسيد و قدر اين سه را خوار نكند به واسطه واگذاشتن آنها و امتياز ابوبكر ببردن او با خود اين كه گفت بگو بدانم صديق و فاروق به دلخواه اسلام آوردند يا به اكراه چرا نگفتى از روى طمع اسلام آوردند زيرا آنها با يهود نشست و برخاست داشتند و با آنها از تورات و ساير كتب گذشته كه پيشگویى از ظهور پيغمبر(صلی الله علیه و آله) و عواقب كار او را متعرض بوده اند خبر گرفته بودند كه حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) بر عرب مسلط شود چنانچه بخت نصر بر بنى اسرائيل مسلط شد و به ناچار محمد(صلی الله علیه و آله) بر عرب پيروز شود چنانچه بخت نصر بر بنى اسرائيل پيروز شد و مقصودشان اين بود كه حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) جنبه سلطنت دارد و در دعواى نبوت خود كاذب است اين دو آمدند حضور حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) و با او در اداى كلمه اشهد ان

ص: 398

لا اله الا اللَّه همراهى كردند و با او بيعت كردند به طمع آن كه چون كار او استقرار يافت و به مقامى رسيد هر كدام حاكم شهرستانی شوند و چون بعد از تسلط پيغمبر(صلی الله علیه و آله) از رسيدن به اين مقصد نااميد شدند نقاب بر چهره افكندند با عده ای از همگنان منافق خود بالاى گردنه معروف رفتند تا پيغمبر(صلی الله علیه و آله) را بكشند و خداى عز و جل كينه آنها را دفع كرد و خشمگين برگشتند و به خيرى نرسيدند چنانچه طلحه و زبير هم آمدند خدمت حضرت على(علیه السلام) و با او به طمع آنكههر كدام والى شهرستانى شوند بيعت كردند و چون نااميد شدند بيعت او را شكستند و بر او شوريدند و خدا هر كدام را به سرنوشت بيعت شكنان ديگر به خاك افكند.

سعد گويد: سپس مولايم حضرت حسن بن على(علیه السلام) با آن پسرك براى نماز برخاستند و من از خدمت آنها برگشتم و در جستجوى احمدبن اسحق برآمدم گريه كنان پيشواز من آمد گفتم چه تو را تاخير انداخت و چرا گريه مي كنى؟ گفت من جامه اى را كه مولايم دستور احضارش را داد گم كرده ام. عرض كردم: باكى بر تو نيست به آن حضرت اطلاع بده، شتابانه خدمت آن حضرت رفت خنده كنان برگشت و صلوات بر محمد و آلش مى فرستاد. گفتم: خبر چيست؟ گفت: من آن جامه را زير پاى مولايم ديدم كه پهن بود و بر آن نماز مي خواند، سعد گويد خدا را بر اين پيش آمد حمد گفتيم و پس از آن روز تا چند روز به منزل مولاى خود رفت و آمد كرديم و آن پسر را نزد او نديديم و چون به قصد وداع من و احمدبن اسحق و دو مرد كامل ديگر از همشهريان خود خدمت او رفتيم احمدبن اسحق خدمتش ايستاد عرض كرد: يا ابن رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) كوچ نزديك است و غم و اندوه سخت ما از خدا خواستاريم كه بر جدت مصطفى(صلی الله علیه و آله) و پدرت مرتضى و بر سيده زنان مادرت و بر دو سيده جوانان اهل بهشت عمويت و پدرت و بر ائمه طاهرين پدرانت(علیهم السلام) رحمت فرستد و ما براى تو و فرزندت طلب رحمت كنيم و از خداوند خواستاريم كه تو را برترى دهد و دشمنت را سركوب كند و اين ملاقات را آخرين ملاقات ما با شما قرار ندهد و چون اين سخنان را ادا كرد. مولاى ما اشك در ديده گردانيد تا آن كه اشكش بر گونه مباركش جارى شد و بر زمين چكيد و فرمود: اى پسر اسحاق بيش در دعاى خود باطل مخواه زيرا تو در همين سفر خدا را ملاقات خواهى كرد. احمد از اين خبر افتاد و بيهوش گرديد و چون بهوش آمد عرض كرد: تو را به خدا و حرمت جدت قسم مي دهم كه يك پارچه به من لطف كنى تا در آن كفن شوم. مولا(علیه السلام)

ص: 399

دست زير مسند كرد و سيزده درهم بيرون آورد و به او داد و فرمود جز اين را هزينه مكن كه تو از آنچه خواستى تجاوز نكنى و به درستى كه خداى تبارك و تعالى اجر نيكوكاران را ضايع نكند. سعد گويد: در بازگشت از خدمت مولاى خود سه فرسخ به شهر حلوان احمدبن اسحق تب كرد و چون وارد حلوان شديم و در يكى از كاروانسراهاى آن فرود آمديم احمدبن اسحق يكى از همشهريان خود را كه در آنجامتوطن بود خواست. سپس فرمود: امشب از نزد من بيرون رويد و مرا تنها بگذاريد ما از نزد او برگشتيم و هر كدام به آسايشگاه خود رفتيم سعد گويد نزديك صبح كه شد فكرى به سر من افتاد و چون چشم گشودم كافور، خادمِ مولاى خود ابی محمد(علیهما السلام) را ديدم كه مي گفت: أَحْسَنَ اللَّهُ بِالْخَيْرِ عَزَاكُمْ وَ جَبَرَ بِالْمَحْبُوبِ رَزِيَّتَكُمْ. ما از غسل و كفن رفيق شما فارغ شديم. براى دفن برخيزيد زيرا او مقامش نزد آقاى شما از همه شما گرامى تر است سپس از چشم ما غايب شد و ما با گريه و ناله بر بالين او حاضر شديم و حق او را ادا كرديم و از كارش فارغ شديم.

ص: 400

بنى ذنب الحمار از قبيله مصر اختلاف مى نمايد، همراهان سفيانى دایى هايش از قبيله كلب خواهند بود، پس سفيانى و هم دستانش بر بنى ذنب الحمار پيروز خواهند شد و چنان كشته شوند كه هيچ كشته به مانند آن نبوده است. مردى كه از بنى ذنب الحمار است به دمشق مى آيد. پس او و همراهانش به طورى كشته شوند كه كسى را آن طور نكشته باشند، و اين است [معنى] آيه اى كه خداوند تبارك و تعالى مى فرمايد «حزب ها در ميان خود اختلاف كنند، پس واى بر كافران از ديدن روزى بزرگ».

2. در غیبت نعمانی باب 14 صفحه 251 حدیث 8 آمده است:

أَخْبَرَنَا أَحْمَدُبْنُ مُحَمَّدِبْنِ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ الْمُفَضَّلِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ قَيْسٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ قَالَ حَدَّثَنَا ثَعْلَبَةُ بْنُ مَيْمُونٍ عَنْ مَعْمَرِبْنِ يَحْيَى عَنْ دَاوُدَ الدِّجَاجِيِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِبْنِ عَلِيٍّ(علیهما السلام) قَالَ: سُئِلَ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى «فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَيْنِهِمْ» فَقَالَ انْتَظِرُوا الْفَرَجَ مِنْ ثَلَاثٍ فَقِيلَ يَا أَمِيرَالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) وَ مَا هُنَّ فَقَالَ اخْتِلَافُ أَهْلِ الشَّامِ بَيْنَهُمْ وَ الرَّايَاتُ السُّودُ مِنْ خُرَاسَانَ وَ الْفَزْعَةُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فَقِيلَ وَ مَا الْفَزْعَةُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ: أَوَ مَا سَمِعْتُمْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الْقُرْآنِ « إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّماءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِينَ»(1) هِيَ آيَةٌ تُخْرِجُ الْفَتَاة مِنْ خِدْرِهَا وَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفْزِعُ الْيَقْظَانَ.

داود دجاجىّ از حضرت امام باقر(علیه السلام) كه فرمود: از حضرت اميرالمؤمنين(علیه السلام) معناى آيه شريفه «فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَيْنِهِمْ» رسيده شد فرمود: از سه چيز به انتظار فرج باشيد. عرض شد: يا اميرالمؤمنين(علیه السلام) آن سه چيز كدامند؟ فرمود: اختلاف داخلى كه ميان شاميان افتد و پرچم هاى سياه از خراسان و وحشتى در ماه رمضان، عرض شد وحشت در ماه رمضان چيست؟ فرمود: مگر نشنيده ايد فرمايش خداى تعالى را در قرآن «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّماءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِينَ» آن همان نشانه اى است كه دوشيزگان را از پس پرده هاشان بيرون مي كشد و خفتگان را بيدار و بيدار را به وحشت اندازد.

سفیانی و پیروانش خروج کرده و هدفی به جز آزار و اذیت و کشتن ذریه ی و فرزندان پیامبر(صلی الله علیه و آله) و شیعیان آن ها را ندارند. به خدا سوگند او یک لشگر به سوی کوفه (وعراق) می فرستد و عده ای از شیعیان آنجا را به قتل می رساند و عده ای دیگر را به دار می آویزد. سپس لشگری از

ص: 402

سوی خراسان می آیند و در ساحل رود دجله فرود می آیند. مرد ضعیفی از شیعیان و محبین اهل بیت(علیهم السلام) با طرفداران و یارانش (برای مقابله با سفیانی) به بیرون کوفه می روند و مغلوب می گردد. سپس سفیانی لشگر دیگری را به مدینه می فرستد و مردی در آنجا کشته می شود. سپس مهدی و منصور از آنجا فرار می کنند. سپس سفیانی بزرگ و کوچک و ذریه ی پیامبر(صلی الله علیه و آله) را گرفته و تمامی آنان را زندانی می کند. سپس او لشگری را برای پیدا کردن مهدی و منصور می فرستد. حضرت مهدی(علیه السلام) چون موسی بن عمران(علیه السلام) (که هراسان از مصر خارج گردید) هراسان و نگران از مدینه بیرون می رود تا این که وارد مکه شود و لشگری که به دنبال وی آمده اند به دنبال او حرکت می کنند. (تا بین مکه و مدینه) و در سرزمین بیداء همه در زمین فرومی روند و هلاک می شوند. فقط یک نفر باقی می ماند که خبر آن را گزارش دهد.

حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بین رکن و مقام (در مسجدالحرام) می ایستند و نماز می خوانند و پس از ادای نماز در حالی که وزیرش با اوست چنین سخنرانی می کند: ای مردم من از خداوند می خواهم که مرا بر آن هایی که بر آل محمد(صلی الله علیه و آله) ظلم کرده اند و حق ما را گرفته اند نصرت و یاری بخشم. هرکسی که درباره ی خداوند متعال با ما گفتگو و احتجاجی دارد (با ما بگوید که) ما از هرکس دیگری به خدا نزدیک تر هستیم ای مردم هرکسی درباره ی آدم(علیه السلام) با ما گفتگویی دارد بگوید. ما از هرکس دیگر به آدم(علیه السلام) نزدیک تریم. هر کس درباره ی نوح(علیه السلام) می خواهد با ما احتجاج کند بگوید ما از هرکس دیگر به نوح(علیه السلام) نزدیک تر هستیم هرکس درباره ی ابراهیم(علیه السلام) صحبتی دارد، گفتگو نماید که ما از هر کس دیگر به ابراهیم(علیه السلام) نزدیک تریم. هرکس می خواهد درباره ی حضرت عیسی(علیه السلام) سخنی دارد، با ما احتجاج کند. هر کس درباره حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) گفتگویی دارد با ما بگوید که ما از هرکس دیگر به حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) نزدیک تر هستیم و هرکس می خواهد درباره ی پیامبران دیگر(علیهم السلام) محاجه و گفتگو کند با ما گفتگو و بحث نماید که ما از هر کس دیگر به پیامبران(علیهم السلام) نزدیک تر هستیم و هرکس می خواهد درباره ی کتاب خداوند (قرآن) مطلبی بگوید با ما گفتگو نماید. ما از هرکس دیگر به کتاب خداوند نزدیک تر و سزاوارتر می باشیم. ما و هر مسلمان دیگری امروز گواهی می دهیم که بر ما (خاندان پیامبر(صلی الله علیه و آله) ستم کرده اند. ظالمان، ما را آواره کردند و از خانه و دیار بیرون راندند. اموال ما را چپاول و ضبط کردند. ما را از خانواده های خودمان

ص: 403

جداکردند ما را از همه چیز محروم و مقهور کردند. ای مردم، توجه کنید ما اکنون از خداوند و از هر مسلمانی کمک و یاری می طلبیم. سپس حضرت صادق(علیه السلام) فرمودند: به خدا سوگند 313 مرد که در بین ایشان نیز پنجاه زن هستند همانند قطعات ابر در فصل پاییز و در غیر موسم حج در مکه گرد می آیند همچنان که خداوند می فرمایند «شما هر کجا باشید خداوند همگی شما را گرد خواهد آورد و خداوند بر هر چیز توانا می باشد.» پس در این هنگام مردی از خاندان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می گوید: از این شهر بیرون برو که شهر مکه مردمی ظالم و ستمگر دارد.

سپس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در حالی که عهد و علم و بیرق و پرچم و سلاح و وزارت رسول خدا، حضرت محمد مصطفی(صلی الله علیه و آله) با اوست. به همراه 313 نفر خروج می نماید و در بین رکن و مقام (حضرت ابراهیم(علیه السلام) با آن حضرت بیعت می کنند. سپس منادی در شهر مکه آن حضرت را از آسمان با نام صدا می زند و مردم صدای او را می شنوند (و از ظهور ایشان) مطلع می گردند و نام آن حضرت را می شنوند که هم نام رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است.

پس اگر (شناخت و نام) او برای شما مشکل می باشد، عهد و پرچم و سلاح پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) با اوست که این خود گواه است که آن شخص حضرت مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. دارای دلی پاک می باشد و از فرزندان امام حسین(علیه السلام) است. آن ها دیگر اشتباه و اشکال نخواهند داشت. اگر بازهم مردم اشتباه کردند، آن صدای آسمانی که او را با نام و ظاهر شدنش صدا می زند دیگر اشتباهی نخواهند کرد.

سپس امام باقر(علیه السلام) فرمودند: ای جابر مبادا که به تعدادی اندک از سادات که ادعای مهدویت می کنند اعتنا کنی و روی نشان دهی زیرا عَلَم و بیرق آل محمد و علی(علیهم

السلام) جدای از دیگران است. پس خودداری کن و مواظب باش که این افراد دروغگو و مدعی کاذب پیرویننمایی تا هنگامی که مردی از فرزندان امام حسین(علیهم السلام) را ببینی که عهد پیامبر(صلی الله علیه و آله) و عَلَم و سلاح آن حضرت(صلی الله علیه و آله) با اوست.

زیرا عهدنامه ی پیامبر(صلی الله علیه و آله) به حضرت علی بن حسین(علیهما السلام) رسید. بعد از او به حضرت محمدبن علی(علیهما السلام) (الباقر که خود حضرت باشند) رسیده است. بعد هم خداوند هرچه بخواهد انجام می دهد. بنا براین همیشه با این افراد باش و از آنان خود را جدا ندان. پس هنگامی که مردی از آل محمد(صلی الله علیه و آله) که عَلَم و بیرق پیامبر(صلی الله علیه و آله) با اوست و همراهان او 313 نفر هستند، قیام و خروج کرد و

ص: 404

به سوی مدینه حرکت کرد (و از مدینه به سوی مکه حرکت کرد) و به بیابان بیداء رسید و گفت: اینجا جایگاه کسانی است که زمین آن ها را فروخواهد برد. همان طور که خداوند می فرماید در سوره نحل آیات 45 و 46 «آیا مکاران و حیله گران زشتکار که کارهای خلاف انجام داده اند خود را در امان می دانند که خداوند آن ها را در زمین فرو ببرد با عذابی که بر آن ها وارد شود که آن ها هیچ وقت انتظار آن را نمی کشیدند یا در هنگامی که رفت و آمد می کنند عذاب شوند و ناتوان از فرار باشند.» هنگامی که وارد مدینه گردد، محمدبن شجری را مانند یوسف (پیامبر) (علیه السلام)که در زندان بود آزاد خواهند کرد. سپس به کوفه می آید و مدتی طولانی را که خداوند اراده نماید در آنجا توقف می نماید و بر کوفه غلبه می نماید پس از آن با همراه خودش به عذراء(1) می رود و در آنجا عده ی زیادی به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می پیوندند و سفیانی در آن هنگام در رمله است و با لشگریان امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برخورد می کند و آن روز روز تبدیل و تحول است که جمعی از لشگریان سفیانی به اصحاب و شیعیان آل محمد(صلی الله علیه و آله) ملحق می شوند و جمعی از کسانی که همراه آل محمد(صلی الله علیه و آله) بوده اند به سفیانی می پیوندند و از پیروان سفیانی می شوند. در این هنگام هر کس به صف واقعی خودش می پیوندد چنان روزی روز تبدیل و تحول است. حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: در آن روز سفیانی با تمام پیروانش کشته می شوند به طوری که حتی یک نفر هم باقی نمی ماند که خبر و گزارش آن ها را بیان کند. بدبخت وبیچاره کسی است که در آن روز قبیله ی کلب از غنیمت بی نصیب بماند. آن گاه حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به سمت کوفه حرکت کند که آنجا جایگاه (و پایتخت) حکومتی ایشان است.

پس از آن آن حضرت هر مسلمانی را که به بردگی فروخته باشند، می خرد و آزاد می کند هرجا قرض داری باشد قرض او را می پردازد و هر کس مظلمه یا حق الناس به گردنش باشد آن را ادا می کند. اگر یک نفر از ایشان کشته شود دیه مسلم او را به ولی دم می پردازد. همچنین اگر فردی کشته شود و قرض داشته باشد قرض او را ادا می نماید و به خانواده اش کمک های لازم را می کند تا جایی که زمین را پر از عدل و داد می شود چنان که پر از ظلم و جور و دشمنی ها شده باشد.

ص: 405

حضرت و خانواده شان در رحبه سکونت می نمایند که رحبه قبلاً محل سکونت حضرت نوح(علیه السلام) بوده است و سرزمین پاک بوده است و ذریه ی آل محمد(صلی الله علیه و آله) در محلی سکونت نمی کنند و به شهادت نمی رسند مگر در زمین هایی که پاک و پاکیزه بوده باشد زیرا که ایشان جانشینان پاک سرشت پیامبران(علیهم السلام) خواهند بود.

ص: 406

غَيْرُهُ فِي السَّنَةِ فَمَكَثَ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ يَمْكُثَ ثُمَّ إِنَّ أُمَّهُ قَالَتْ لِأَبِيهِ لَوْ أَذِنْتَ لِي حَتَّى أَذْهَبَ إِلَى ذَلِكَ الصَّبِيِّ فَأَرَاهُ فَعَلْتُ قَالَ فَافْعَلِي فَأَتَتِ الْغَارَ فَإِذَا هِيَ بِإِبْرَاهِيمَ(علیه السلام) وَ إِذَا عَيْنَاهُ تَزْهَرَانِ كَأَنَّهُمَا سِرَاجَانِ فَأَخَذَتْهُ وَ ضَمَّتْهُ إِلَى صَدْرِهَا وَ أَرْضَعَتْهُ ثُمَّ انْصَرَفَتْ عَنْهُ فَسَأَلَهَا أَبُوهُ عَنِ الصَّبِيِّ فَقَالَتْ لَهُ قَدْ وَارَيْتُهُ فِي التُّرَابِ فَمَكَثَتْ تَعْتَلُّ وَ تَخْرُجُ فِي الْحَاجَةِ وَ تَذْهَبُ إِلَى إِبْرَاهِيمَ(علیه السلام) فَتَضُمُّهُ إِلَيْهَا وَ تُرْضِعُهُ ثُمَّ تَنْصَرِفُ فَلَمَّا تَحَرَّكَ أَتَتْهُ أُمُّهُ كَمَا كَانَتْ تَأْتِيهِ وَ صَنَعَتْ كَمَا كَانَتْ تَصْنَعُ فَلَمَّا أَرَادَتِ الِانْصِرَافَ أَخَذَ بِثَوْبِهَا فَقَالَتْ لَهُ مَا لَكَ فَقَالَ لَهَا اذْهَبِي بِي مَعَكِ فَقَالَتْ لَهُ حَتَّى أَسْتَأْمِرَ أَبَاكَ فَلَمْ يَزَلْ إِبْرَاهِيمُ(علیه السلام) فِي الْغَيْبَةِ مَخْفِيّاً لِشَخْصِهِ كَاتِماً لِأَمْرِهِ حَتَّى ظَهَرَ فَصَدَعَ بِأَمْرِ اللَّهِ تَعَالَى ذِكْرُهُ وَ أَظْهَرَ اللَّهُ قُدْرَتَهُ فِيهِ ثُمَّ غَابَ(علیه السلام) الْغَيْبَةَ الثَّانِيَةَ وَ ذَلِكَ حِينَ نَفَاهُ الطَّاغُوتُ عَنْ مِصْرَ فَقَالَ «وَ أَعْتَزِلُكُمْ وَ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ أَدْعُوا رَبِّي عَسى أَلَّا أَكُونَ بِدُعاءِ رَبِّي شَقِيًّا» قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ «فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَ ما يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ كُلًّا جَعَلْنا نَبِيًّا وَ وَهَبْنا لَهُمْ مِنْ رَحْمَتِنا وَ جَعَلْنا لَهُمْ لِسانَ صِدْقٍ عَلِيًّا» يَعْنِى بِهِ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ(علیه السلام) لِأَنَّ إِبْرَاهِيمَ(علیه السلام) قَدْ كَانَ دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَجْعَلَ لَهُ «لِسانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ»(1) فَجَعَلَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَهُ وَ لِإِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِيّاً.

فَأَخْبَرَ عَلِيٌّ(علیه السلام) بِأَنَّ الْقَائِمَ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هُوَ الْحَادِي عَشَرَ مِنْ وُلْدِهِ وَ أَنَّهُ الْمَهْدِيُّ الَّذِي يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً وَ أَنَّهُ تَكُونُ لَهُ غَيْبَةٌ وَ حَيْرَةٌ يَضِلُّ فِيهَا أَقْوَامٌ وَ يَهْتَدِي فِيهَا آخَرُونَ وَ أَنَّ هَذَا كَائِنٌ كَمَا أَنَّهُ مَخْلُوقٌ. وَ أَخْبَرَ (علیه السلام) فِي حَدِيثِ كُمَيْلِ بْنِ زِيَادٍ النَّخَعِيِ أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ قَائِمٍ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِرٍ مَشْهُورٍ أَوْ خَافٍ مَغْمُورٍ لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَيِّنَاتُهُ ..

و قد أخرجت هذين الخبرين في هذا الكتاب بإسنادهما في باب ما أخبر به أمير المؤمنين(علیه السلام) من وقوع الغيبة و كررت ذكرهما للاحتياج إليه على أثر ما ذكرت من قصة إبراهيم(علیه السلام). و لإبراهيم(علیه السلام) غيبة أخرى سار فيها في البلاد وحده للاعتبار

امام صادق(علیه السلام) فرمود پدر حضرت ابراهيم(علیه السلام) منجم نمرودبن كنعان بود، نمرود بی نظر او كارى نمي كرد. شبى از شب ها در ستاره ها نظر كرد و صبح گفت امشب وضع شگفت انگيزى ديدم. نمرود گفت چه بود؟ گفت نوازدى را در همين كشور خود ديدم كه هلاكت ما همه به دست او است و به همين نزديكى مادرش به او آبستن مى شود، نمرود از اين خبر تعجب كرد، گفت زن ها به او آبستن شده اند؟ گفت نه، در علم خود يافته بود كه آن مولود را با آتش مى سوزانند ولى درك نكرده بود كه خداى تعالى او را نجات مي دهد. نمرود فرمان داد زنان را از مردان ممنوع كردند و همه زن ها را در ميان شهر بازداشت نمودتا مردى نتواند با زنى آميزش كند. در همين ميان پدر ابراهيم(علیه السلام) با زنش مواقعه كرد و به او آبستن شد و

ص: 408

گمان برد كه اين همان مولود است. فرستاد چند زن قابله را كه هر چه در شكم بود تشخيص مي دادند آورد و مادر ابراهيم(علیه السلام) را بازرسى كردند. خداى تعالى آنچه را در رحم بود به پشت چسبانيد و قابله ها گفتند ما چيزى در شكم او نمى بينيم و چون مادر ابراهيم(علیه السلام) او را زائيد پدرش مي خواست او را پيش نمرود برد. زنش گفت نوزادت را نزد نمرود مبر كه او را بكشد بگذار من او را به يكى از اين غارها ببرم و آنجا بگذارم تا بميرد و تو به دست خود بچه ات را نكشته باشی. گفت او را ببر. او را در غارى برد و شير داد و در آنجا گذاشت و در غار را با قطعه سنگى بست و برگشت خداى عز و جل روزى او را در انگشت بزرگش نهاد و از آن شير مي مكيد و در هر روز به اندازه يك هفته و در يك هفته به اندازه يك ماه و در يك ماه باندازه يك سال بزرگ مى شد. تا خدا خواست در آنجا ماند و يك روز مادرش به پدرش گفت كاش اجازه مي دادى سر وقت آن كودك مي رفتم و به خاك مي سپردمش، گفت برو مادر ابراهيم به غار آمد و بر خلاف انتظار ديد كه دو چشم او چون دو چراغ مي درخشند او را برگرفت و به سينه خود چسبانيد و شيرش داد و برگشت، پدرش از حال كودك پرسش كرد، گفت به خاك سپردمش و مدتى به بهانه حاجت بيرون مي رفت و خود را به ابراهيم(علیه السلام) مي رسانيد و او را در آغوش مي كشيد و شيرش مي داد و برمي گشت، چون راه رو شد، به شيوه ديرين مادرش آمد و با او كار هميشه را نمود و چون خواست برگردد جامه او را گرفت. مادر گفت چه مي خواهى؟ گفت مرا با خود ببر. گفت بگذار از پدرت اجازه بگيرم، هميشه ابراهيم(علیه السلام) در پنهانى بود و خود را نهان مي داشت و كار خود را زير پرده داشت تا آنگاه كه ظهور كرد و فرمان خداى تعالى ذكره را به گوش مردم آشكار كرد و خدا نيروى خود را در باره او آشكار ساخت. سپس دوباره غایب شد و آن موقعى بود كه پادشاه سركش او را از شهر بيرون كرد و فرمود از شما و آنچه جز خدا مي خوانيد كناره گیری كنم و پروردگار خود را بخوانم و اميدوارم به خواندن پروردگارم بدبخت نباشم،خداى عز و جل در سوره مريم آيات 49 تا 51 فرمايد «چون از آنها و آنچه جز خدا مي پرستيدند كناره گرفت، ما اسحاق و يعقوب(علیهما السلام) را به او

ص: 409

بخشيديم و همه را پيغمبر قرار داديم و از رحمت خود به ایشان بخشيديم و براى آنها زبان راستگویى كه على بود قرار داديم» مقصود حضرت علی بن ابى طالب(علیه السلام) است زيرا ابراهيم(علیه السلام) از خداى عز و جل خواسته بود كه برايش در ميان پسينيان زبان راستگویى قرار دهد و خداى تبارك و تعالى براى او و اسحاق و يعقوب(علیهما السلام) زبان راستگوى على(علیه السلام) را قرار داد كه قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) همان يازدهمين فرزند او است و او است مهدى(علیه السلام) كه زمين را پر از عدل و داد كند چنانچه پر از جور و ظلم شده است و براى او يك غيبت و سرگردانى است كه در آن مردمانى گمراه شوند و ديگرانى هدايت يابند و اين امر باشد چنانچه او آفريده شده است و على(علیه السلام) در حديث كميل بن زياد نخعى خبر داد كه زمين بى حجت نماند آن حجت يا ظاهر و مشهور باشد يا نهان و مستور براى آن كه حجت هاى خدا و نشانه هاى او از ميان نروند و من اين دو خبر را با سند آن ها در همين كتاب در باب نقل اخبارى كه راجع به وقوع غيبت از اميرالمؤمنين(علیه السلام) نقل شده بيرون نويس كرده ام و در اينجا آن ها را مكرر كردم، براى آنكه در تتميم داستان ابراهيم(علیه السلام) به ذكر آن ها حاجت بود.

دارای عقیده ی خوبی بود و او شیخ نجم الدین ابوسعید محمدبن حسن بن محمدبن احمدبن علی بن صلت روح الله روحه رضی الله عنه بود و پدر من رضی الله عنه از جدش محمدبن احمد ... روایت می کرد و شاگردی او را داشت و علم و عمل و زهد و فضل و عبادت او را می ستود... من خداوند را سپاس می گفتم که به ملاقات این بزرگوار موفق شده بودم او به من گفت: در شهر بخارا یکی از بزرگان فلاسفه و منطق را ملاقات کردم و درباره ی حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سخنانی از او شنیدم که مرا سرگردان کرده است که درباره ی غیبت و بی خبری از او مرا به شک انداخته است.

من در اثبات قائمیت و وجود امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) چند فصل به او تذکر دادم و درباره ی غیبت و مهدویت از اخبار و روایت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و ائمه ی طاهرین(علیهم السلام) بیان کردم و او با شنیدن آن روایات خاطرش آرام شد و از شک و تردید و شبهه ای که در دلش ایجاد شده بیرون آمد و همه را از من پذیرفت و از من خواست در این زمینه کتابی تألیف کنم من خواهش او را پذیرفتم و گفتم ان شاء الله چون به شهرم شهر ری برگشتم در این زمینه کتابی بنویسم.

در این بین شبی (غربت به سراغم آمد) و به خانواده و فرزندانم و برادرانم و زندگی پرنعمتی که در شهر ری داشتم فکر می کردم به ناگاه خواب بر من غلبه کرد در رویای صادق یک باره دیدم که در شهر مکه و در مسجدالحرام هستم و گرد خانه ی محترم خداوند طواف می کنم و در دور هفتم طواف نزد حجرالاسود آمدم و آن را لمس کرده و می بوسیدم و این ذکر را می گفتم:

امانتی ادیتها و میثاقی تعاهدته لتشهد لی بالموافاتدر این هنگام چشمانم به جمال دل آرای مولایم حضرت قائم، صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) افتاد که ایشان بر در خانه ی کعبه ایستاده بود و من دل باخته و پریشان خاطر بودم به ایشان نزدیک شدم آن حضرت از رخساره من به فراست خود راز درونم را دانست. بر او سلام کردم و ایشان جواب سلام دادند و فرمودند:

قال لی: لم لا تصنیف کتاباً فی الغیبة تکفی ما قد همک فقلت له یا بن رسول الله قد صنفت فی الغیبة اشیاء فقال لیس علی ذلک السبیل آمرک ان تصنف ولکن صنف الان کتابا فی الغیبة و اذکر فیه غیبات الانبیاء(علیهم السلام) ثم مضی صلوات الله علیه فانتبهت فزعا إلی الدعا و البکاء و البث و الشکوی إلی وقت طلوع الفجر فلما اصبحت ابتدأت فی تألیف هذا الکتاب ممتثلاً لامر ولی الله و

ص: 411

حجته مستعینا بالله و متوکلا علیه و مستغفراً من التقصیر و ما توفیقی الا بالله علیه توکلت و إلیه انیب(1)

حضرت به من فرمودند چرا درباره ی غیبت کتابی (مستقل) تألیف نمی کنی تا غم و پریشان خاطری تو را ببرد؟ عرض کردم: یابن رسول الله(صلی الله علیه و آله) من درباره ی غیبت چیزهایی تألیف کرده ام. حضرت فرمودند: آن ها مطلوب نیست. تو کتابی مستقل بنویس به این طریقی که من می گویم در آن غیبت پیامبران را بنویس. سپس آن حضرت رفتند و من از خواب برخاستم و تا طلوع فجر به دعا و گریه و زاری و درد دل کردن و شکایت نمودن به درگاه پروردگار گذرانیدم و چون صبح شد آغاز به تألیف این کتاب کردم برای امتثال به امر ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و از خداوند می خواستم مرا در این امر یاری فرماید و بر او توکل کردم و از تقصیرات خود آمرزش خواستم و ما توفیقی الا بالله علیه توکلت و الیه انیب.

ص: 412

مُحَمَّدُبْنُ يَحْيَى عَنْ سَلَمَةَبْنِ الْخَطَّابِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِالرَّحْمَنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام) فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «وَ إِذا تُتْلى عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَيُّ الْفَرِيقَيْنِ خَيْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِيًّا» قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) دَعَا قُرَيْشاً إِلَى وَلَايَتِنَا فَنَفَرُوا وَ أَنْكَرُوا فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قُرَيْشٍ لِلَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ أَقَرُّوا لِأَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) وَ لَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ(علیهم السلام) «أَيُّ الْفَرِيقَيْنِ خَيْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِيًّا» تَعْيِيراً مِنْهُمْ فَقَالَ اللَّهُ رَدّاً عَلَيْهِمْ «وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ» مِنَ الْأُمَمِ السَّالِفَةِ «هُمْ أَحْسَنُ أَثاثاً وَ رِءْياً» قُلْتُ قَوْلُهُ «مَنْ كانَ فِي الضَّلالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدًّا» قَالَ كُلُّهُمْ كَانُوا فِي الضَّلَالَةِ لَا يُؤْمِنُونَ بِوَلَايَةِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) وَ لَا بِوَلَايَتِنَا فَكَانُوا ضَالِّينَ مُضِلِّينَ فَيَمُدُّ لَهُمْ فِي ضَلَالَتِهِمْ وَ طُغْيَانِهِمْ حَتَّى يَمُوتُوا فَيُصَيِّرُهُمُ اللَّهُ شَرّاً مَكَاناً وَ أَضْعَفَ جُنْداً قُلْتُ قَوْلُهُ «حَتَّى إِذا رَأَوْا ما يُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذابَ وَ إِمَّا السَّاعَةَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكاناً وَ أَضْعَفُ جُنْداً» قَالَ أَمَّا قَوْلُهُ «حَتَّى إِذا رَأَوْا ما يُوعَدُونَ» فَهُوَ خُرُوجُ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ هُوَ السَّاعَةُ فَسَيَعْلَمُونَ ذَلِكَ الْيَوْمَ وَ مَا نَزَلَ بِهِمْ مِنَ اللَّهِ عَلَى يَدَيْ قَائِمِهِ فَذَلِكَ قَوْلُهُ «مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكاناً» يَعْنِي عِنْدَ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «وَ أَضْعَفُ جُنْداً» قُلْتُ قَوْلُهُ «وَ يَزِيدُ اللَّهُ الَّذِينَ اهْتَدَوْا هُدىً» قَالَ يَزِيدُهُمْ ذَلِكَ الْيَوْمَ هُدًى عَلَى هُدًى بِاتِّبَاعِهِمُ الْقَائِمَ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حَيْثُ لَا يَجْحَدُونَهُ وَ لَا يُنْكِرُونَهُ قُلْتُ قَوْلُهُ «لا يَمْلِكُونَ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً» قَالَ إِلَّا مَنْ دَانَ اللَّهَ بِوَلَايَةِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ(علیهم السلام) فَهُوَ الْعَهْدُ عِنْدَ اللَّهِ قُلْتُ قَوْلُهُ «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا»(1) قَالَ وَلَايَةُ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) هِيَ الْوُدُّ الَّذِي قَالَ اللَّهُ قُلْتُ «فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا»(2) قَالَ إِنَّمَا يَسَّرَهُ اللَّهُ عَلَى لِسَانِهِ حِينَ أَقَامَ أَمِيرَالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) عَلَماً فَبَشَّرَ بِهِ الْمُؤْمِنِينَ وَ أَنْذَرَ بِهِ الْكَافِرِينَ وَ هُمُ الَّذِينَ ذَكَرَهُمُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ (3) «لُدًّا» أَيْ كُفَّاراً وَ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ «لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أُنْذِرَ آباؤُهُمْ فَهُمْ غافِلُونَ»(4) قَالَ لِتُنْذِرَ الْقَوْمَ الَّذِي أَنْتَ فِيهِمْ كَمَا أُنْذِرَ آبَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُونَ عَنِ اللَّهِ وَ عَنْ رَسُولِهِ وَ عَنْ وَعِيدِهِ «لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلى أَكْثَرِهِمْ»(5) مِمَّنْ لَا يُقِرُّونَ بِوَلَايَةِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ «فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ»(6) بِإِمَامَةِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) وَ الْأَوْصِيَاءِ مِنْ بَعْدِهِ(علیهم السلام) فَلَمَّا لَمْ يُقِرُّوا كَانَتْ عُقُوبَتُهُمْ مَا ذَكَرَ اللَّهُ «إِنَّا جَعَلْنا فِي أَعْناقِهِمْ أَغْلالًا فَهِيَإِلَى الْأَذْقانِ فَهُمْ مُقْمَحُونَ»(7) فِي نَارِ جَهَنَّمَ ثُمَّ قَالَ «وَ جَعَلْنا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْناهُمْ فَهُمْ لا

ص: 414

يُبْصِرُونَ»(1) عُقُوبَةً مِنْهُ لَهُمْ حَيْثُ أَنْكَرُوا وَلَايَةَ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ(علیهم السلام) هَذَا فِي الدُّنْيَا وَ فِي الْآخِرَةِ فِي نَارِ جَهَنَّمَ مُقْمَحُونَ ثُمَّ قَالَ يَا مُحَمَّدُ(صلی الله علیه و آله) «وَ سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ»(2) بِاللَّهِ وَ بِوَلَايَةِ عَلِيٍّ وَ مِنْ بَعْدِهِ ثُمَّ قَالَ «إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ»(3) يَعْنِي أَمِيرَالْمُؤْمِنِينَ(علیه السلام) «وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ (يَا مُحَمَّدُ(علیه السلام) بِمَغْفِرَةٍ وَ أَجْرٍ كَرِيمٍ»(4).

ابوبصيرگويد: امام صادق(علیه السلام) راجع به قول خداى عزوجل «و چون آيه هاى روشن ما را بر آن ها بخوانند، كسانى كه كافرند به كسانى كه مؤمن هستند گويند: كدام يك از دو دسته مقام بهتر و مجلس آراسته ترى دارند؟» فرمود: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) قريش را به ولايت ما دعوت كرد. آن ها دورى گزيدند و انكار كردند، پس كفار قريش به اهل ايمانى كه به حضرت اميرالمؤمنين(علیه السلام) وبه خانواده اقرار كرده بودند، از راه سرزنش گفتند: «كدام يك از اين دو دسته مقام بهتر و مجلس آراسته ترى دارند؟» خدا براى رد ايشان فرمود: «پيش از ايشان چه نسل هايى را (از امت هاى گذشته) هلاك كرده ايم كه اثاث و جلوه زندگى بهترى داشتند» عرض كردم: خدا مى فرمايد «هر كه در گمراهى باشد، خداى رحمانش مى كشاند.» فرمود: همه آنها در گمراهى بودند، نه به ولايت اميرالمونين(علیه السلام) ايمان آوردند و نه به ولايت ما. گمراه بودند و گمراه كننده. خدا ايشان را در گمراهى و طغيان كشيد تا بمردند و خدا ايشان را به بدترين جايگاه و ناتوان ترين سپاه رسانيد. عرض كردم: خدا مى فرمايد «تا چون موعود خويش يا عذاب و يا رستاخيز را ببينيد، خواهيد دانست كيست كه مكانش بدتر و سپاهش ناتوان تر است.» فرمود: امّا اينكه فرمايد «تا چون موعود خويش را ببينيد» آن خروج حضرت قائم(عجلالله تعالی فرجه الشریف) و رستاخيز است، در آن روز خواهند دانست آنچه را كه به دست قائمش بر آنها فرود آورد. اين است كه مى فرمايد «كيست كه مكانش بدتر (نزد قائم) و سپاهش ناتوان تر است.» عرض كردم. خدا فرمايد «خدا هدايت شدگان را بيفزايد.»

ص: 415

فرمود: خدا درآن روز آن هايى را كه هدايت شده اند به سبب پيرويشان از حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هدايت بر هدايت افزايد، زيرا او را رد نكنند و منكر نشوند. عرض كردم: خدا مى فرمايد «اختيار شفاعت ندارد مگر كسى كه نزد خداى رحمان پيمان بسته باشد.» فرمود: يعنى، كسى كه با ولايت اميرالمؤمنين(علیه السلام) و ائمه بعد(علیهم السلام) ديندارى خدا كند؛ اين است پيمان نزد خدا. عرض كردم: خدا مى فرمايد «كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردند، خداى رحمان براى آن ها محبتى قرار خواهد داد.» فرمود: آن محبتى كه خداى تعالى مى فرمايد دوستى اميرالمؤمنين(علیه السلام) است. عرض كردم «ما تنها اين قرآن را به زبان تو روان كرده ايم تا پرهيزكاران را بشارت دهى و گروه سرسخت را بدان بيم دهى.» فرمود: خدا قرآن را به زبان او روان كرد، زمانى كه اميرالمؤمنين(علیه السلام) را به راهنمايى منصوب كرد، پس مؤمنان را بشارت داد و كافران را به آن بيم داد و اين كافران همان كسانى هستند كه خدا در كتابش آن ها را سرسخت، يعنى كافر ناميده. باز از آن حضرت درباره اين قول خدا پرسيدم «تا بيم دهى گروهى كه پدرانشان بيم نيافته و خودشان بى خبرند.» فرمود: يعنى تا بيم دهى گروهى را كه تو درميان ايشان هست، چنان كه پدرانشان بيم داده شده اند؛ زيرا، اين ها از خدا و پيغمبر و تهديدش بى خبرند، گفتار خدا درباره بيشتر آن ها ثابت شده (يعنى درباره كسانى كه به ولايت اميرالمؤمنين(علیه السلام) و امامان بعد از ایشان(علیهم السلام) اقرار نياورند) و آن ها ايمان نمى آورند به امامت اميرالمؤمنين(علیه السلام) و اوصيا بعد از ایشان(علیهم السلام)، و چون اقرار نياوردند، كيفرشان همان است كه خدا فرمايد «به گردن هايشان غل و زنجير بگذاريم كه تا چانه آن ها برسد و سرشان بى حركت ماند.» در ميان آتش دوزخ، سپس فرمايد «و پيش رويشان سدى قرار دهيم و پشت سرشان سدى ديگر و آن ها را بپوشانيمكه جايى را نبينند»؛ اين عمل كيفرى است از جانب خدا براى ايشان كه ولايت اميرالمؤمنين(علیه السلام) و امامان بعد از ایشان(علیهم السلام) را انكار كردند. اين كيفر دنياى آنهاست و در آخرت در آتش دوزخ (به وسيله غل و زنجير) سرشان بى حركت ماند سپس خدا مى فرمايد «اى محمّد، بيمشان دهى يا بيمشان ندهى براى آن ها يكسان است، اين مردم ايمان نياورند.» به خدا و به

ص: 416

ولايت اميرالمؤمنين(علیه السلام) و جانشينان ایشان، سپس فرمايد «فقط تو كسى را بيم دهى كه از ذكر (يعنى اميرالمؤمنين(علیه السلام) پيروى كند و از خداى رحمان نبايد ترسيد، او را بشارت ده (اى محمّد(صلی الله علیه و آله) به آمرزش و پاداشى ارزشمند.

ص: 417