موسوعة الامام الخمیني قدّس سرّه الشّریف المجلّد 35 استفتائات امام خمینی (س) جلد 4

مشخصات کتاب

سرشناسه: خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368.

عنوان و نام پديدآور: موسوعة الامام الخمیني قدس سرة الشریف المجلد 35 استفتائات امام خمینی (س) جلد 4/ تحقیق موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).

مشخصات نشر: تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، 1396.

مشخصات ظاهری: 10 ج.

فروست: موسوعه الامام الخمینی (س).

شابک: 978-964-212-368-1

وضعیت فهرست نویسی: فاپا(چاپ دوم)

يادداشت: ج.2 - 10 (چاپ اول: 1392)(فیپا).

يادداشت: چاپ دوم.

مندرجات: ج.1. احکام تقلید، طهارت.- ج.2. نماز (از ابتدا تا شرایط شکسته شدن نماز).- ج.3. نماز (از قواطع سفر تا انتها)، روزه، زکات.- ج.4. خمس.- ج.5. حج، امر به معروف و نهی از منکر، مکاسب محرمه.- ج.6. بیع (خرید و فروش)....- ج.7. وقف و نظایر آن، وصیت، یمین و نذر، کفارات.- ج.8. صید و ذباحه، خوردنی ها و آشامیدنی ها....- ج.9. نکاح (از اولیای عقد تا انتها)....- ج.10. قضا، شهادات، حدود، قصاص....

موضوع: فقه جعفری -- رساله عملیه -- پرسش ها و پاسخ ها

*Islamic law, Ja'fari -- Handbooks, manuals, etc. -- Questions and answers

فتوا های شیعه -- قرن 14

Fatwas, Shiites -- 20th century

شناسه افزوده: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

شناسه افزوده: Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works

رده بندی کنگره: BP183/9/خ8الف47 1396

رده بندی دیویی: 297/3422

شماره کتابشناسی ملی: 3421059

اطلاعات رکورد کتابشناسی: فاپا

آدرس سایت: https://www.icpikw.ir

خیراندیش دیجیتالی : مرکز خدمات حوزه علمیه اصفهان

ویراستار: سید محمّد هادی رضوی خانکهدانی

ص: 1

اشاره

ص: 2

ص: 3

فهرست اجمالى

جلد اول احكام تقليد، طهارت

جلد دوم نماز (از ابتدا تا شرايط شكسته شدن نماز)

جلد سوم نماز (از قواطع سفر تا انتها)، روزه، زكات

جلد چهارم خمس

جلد پنجم حجّ، امر به معروف و نهى از منكر، مكاسب محرمه

جلد ششم بيع (خريد و فروش)، شفعه، صلح، اجاره، جعاله، عاريه، وديعه، مضاربه، شركت، مزارعه، مساقات، دين و قرض، رهن، حجر، ضمان، حواله و كفالت، وكالت، اقرار، هبه

جلد هفتم وقف و نظائر آن، وصيت، يمين و نذر، كفارات

جلد هشتم صيد و ذباحه، خوردنى ها و آشاميدنى ها، غصب، احياى موات و مشتركات، لقطه، نكاح (از ابتدا تا احكام عقد ازدواج)

جلد نهم نكاح (از اولياى عقد تا انتها)، طلاق، خلع و مبارات، ظهار، مواريث

جلد دهم قضا، شهادات، حدود، قصاص، ديات، مسائل مستحدثه (بيمه، سفته، سرقفلى، بانك ها، بليط هاى بخت آزمايى، تلقيح مصنوعى، تشريح و ترقيع، راديو و تلويزيون، مقررات دولتى، راهنمايى و رانندگى، خريد و فروش و تقسيم اجناس سهميه اى، خريد و فروش اجناس قاچاق، ماليات و عوارض، عزادارى، رضايت والدين، مسائل اجتماعى بانوان، مسابقات ورزشى، معارف و مسائل اسلامى، مسائل امنيتى و كشورهاى بيگانه، ولايت فقيه)

ص: 4

فهرست مطالب

كتاب خمس

قصد قربت در خمس ... 3

آنچه كه خمس در آن واجب است:

1. غنيمت ... 5

2. معدن ... 15

3. گنج ... 17

4. منفعت كسب ... 19

عدم وجوب خمس در منافعى مثل: هبه، ارث، قرض، مهريه و... ... 122

خمس ترقى قيمت ... 171

مال مخمّس ... 200

خمس ديونى كه وصول نشده ... 203

مبدأ سال در پرداخت خمس ... 213

مؤونه و موارد آن ... 223

خمس سرمايه ... 286

نحوۀ محاسبۀ خمس اموال كسانى كه چند رشته كسب دارند ... 324

خمس آذوقۀ مازاد، فروش خانه و آنچه از مؤونه بودن خارج شده ... 324

خمس پس انداز جهت تهيۀ مؤونه مثل خانه و جهيزيه و... ... 377

ص: 5

كسر نشدن مالى كه خمس ندارد - ولى در مؤونه صرف شده - از درآمد سال .. 398

خمس اموال افراد بدهكار ... 404

دستگردان بدهى خمس و پرداخت آن از ربح سال جديد ... 430

وديعه ثبت نام حج و خمس آن ... 432

تعلق خمس به عين اموال ... 451

پرداخت خمس بيش از مقدار واجب ... 467

شك در اداى خمس ... 470

جواز تأخير پرداخت خمس تا آخر سال خمسى ... 470

5. زمينى كه كافر ذمّى از مسلمان خريده ... 471

6. مال حلال مخلوط به حرام ... 472

پرداخت ردّ مظالم ... 475

تقسيم خمس و مستحقّين آن:

شرايط مستحقّين خمس ... 482

شهريه گرفتن طلاّب ... 490

واجب نبودن خمس در شهريه ... 506

نحوۀ پرداخت خمس و مصرف آن ... 508

تلف شدن خمس بدون افراط و تفريط ... 679

جواز اداى خمس از غير مال مورد خمس ... 683

احتساب دين، ماليات و... به جاى خمس ... 685

قبول خمس از طرف مستحق و برگرداندن آن ... 700

حكم تصرفات در اموال كسانى كه خمس نمى دهند ... 701

خمس اموال افراد مرتد ... 733

انفال ... 735

ص: 6

خمس

احكام خمس

قصد قربت در خمس

ص: 1

ص: 2

[سؤال 3840] 1898

بسمه تعالى

1. آيا در خمس قصد قربت معتبر است يا خير؟

بسمه تعالى، معتبر است.

2. اگر كسى مى داند كه زيد خمس بدهكار است و از مال زيد بدون اطلاع او برداشت و بابت خمس به حاكم شرع داد و حاكم هم اطلاع نداشت كه اين عمل فضولى است آيا ذمه زيد برى مى شود يا خير و آيا فرق است بين اين كه زيد بعد از اطلاع اين عمل را امضا كند و بين اين كه بگويد راضى نبوده و نيستم يا خير؟

بسمه تعالى، كفايت نمى كند و فرقى بين دو صورت ذكر شده نيست، بلى اگر عين مال موجود باشد صاحب مال مى تواند فعلاً بابت خمس حساب كند.

3. در ذكر ركوع و سجود كه مستحب است به وتر ختم شود اگر دو تسبيحه كبرا بگويند و يك تسبيحه

صغرا عمل به اين مستحب شده يا اين كه هر كدام از دو تسبيحه اگر به وتر ختم شود به مستحب عمل شده.

بسمه تعالى، بعيد نيست عمل شده باشد.

[سؤال 3841]2215

2. در سؤال فوق، در خمس اول قصد قربت لازم است يا خير؟

بسمه تعالى، در خمس قصد قربت معتبر است.

ص: 3

[سؤال 3842] 1899

بسمه تعالى

اشخاصى كه براى وجوهات خود چك مى دهند، در موقع دادن چك اگر قصد قربت و نيت كنند كافى است يا اين كه هر وقت چك نقد شد خودش نيت كند يا وكيل بگيرد كه آن وقت نيت كند و همچنين مُهر نان كه به فقرا داده مى شود بابت كفاره كه نان بگيرند اين مُهر حكم پول را دارد كه بايد فقير موثق باشد تا او را وكيل كنند نان بخرد يا اين كه حكم خود نان را دارد كه به دادن مهر اگر نيت و قصد قربت كردند كافى باشد، به هر حال طريق صحيح كه بايد عمل شود هم راجع به چك و هم مُهر بيان فرماييد.

بسمه تعالى، در چك قصد قربت در وقت دادن چك كافى است و در مهر حكم پول را دارد كه بايد طرف را وكيل كند و قصد قربت را هم وكيل داشته باشد احتياطاً و در هر صورت خود شخص بايد در وقت دادن مهر قصد قربت كند.

[سؤال 3843]1890

24. آيا در خمس هم مانند زكات قصد قربت معتبر است يا نه؟

بسمه تعالى، بايد با قصد قربت باشد.

[سؤال 3844]2384

3. فرق بين خمس و زكات را بفرماييد چيست؟

بسمه تعالى، در رساله مذكور است.

ص: 4

آنچه كه خمس در آن واجب است

خمس غنيمت

[سؤال 3845] 1900

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر عظيم الشأن انقلاب، امام خمينى دام ظله العالى

محترماً معروض مى دارد به چند سؤال جواب فرماييد:

1. لباس هاى عراقى كه به رزمندگان داده مى شود خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. لباس هاى منسوب به كره يا امريكا يا اسرائيل كه مشتمل بر قطعات چرمى است و در ايران خريدارى مى شود نماز با آن ها چه حكم دارد؟ و نمازهاى خوانده شده با آن ها با جهل به حكم قضا دارد يا خير؟

بسمه تعالى، چرم هايى كه از بلاد كفر وارد مى شود محكوم به نجاست است مگر اين كه احتمال داده شود كه وارد كننده مسلمان احراز تذكيه آن را نموده و در اختيار افراد مسلمان قرار دهد و نسبت به گذشته نماز صحيح است.

3. شخصى كه مواد منزل مسكونى خود را نه به معامله شخصى خريده نه به معامله كلى، بلكه به

صاحبان مواد گفته مواد را آوردند و بنّا هم عمارت را ساخت و بعد با پول سال هاى گذشته كه غير مخمس بوده عوض مواد و اجرت بنّا و كارگرها را داد و مدتى گذشت و عمارت ترقى كرد، آيا خمس با ترقى قيمت را بايد بدهد يا بدون ترقى؟ و آيا معامله معاطاتى چون به اعطا واقع مى شود حكم شخصى را دارد يا نه؟

ص: 5

بسمه تعالى، در فرض سؤال به قيمت فعلى بايد خمس بدهد و در معاطات بايد مبيع شخصى باشد، بلى اگر تحقّق معاطات به تسليم ثمن باشد مى تواند مبيع كلى باشد.

4. مغازه هايى كه وقف مسجد شده كه اجارۀ آن صرف مسجد شود جايز است كتابخانه يا دفتر تبليغات شود بدون اجاره يا نه؟

بسمه تعالى، بايد در جهت وقف صرف شود و در غير آن جايز نيست.

[سؤال 3846] 1901

بسمه تعالى 9 / 3 / 1361

محضر حضرت آيت الله العظمى الامام خمينى مدّ ظله العالى و روحى له الفداء

خداوند وجود پر بركت آن رهبر عظيم الشأن را با سلامتى كامل تا ظهور حضرت بقية الله الاعظم امام زمان ارواحنا لتراب مقدمه الفداء طول عمر مرحمت فرمايد. از محضرتان تقاضا مى شود به سؤال ذيل پاسخ فرماييد:

چه مقدار از غنائم را افرادى كه در جبهه هستند مى توانند قصد تملك كنند و آيا آن مقدار مورد تعلق خمس هست يا نه؟

بسمه تعالى، اسلحه را بايد تحويل دهند و مختصرات مثل ساعت و لباس را مى توانند تملك كنند و خمس ندارد و در زيادتر موكول به نظر دولت اسلامى است.

[سؤال 3847] 1902

بسمه تعالى 17 / 5 / 1361

با عرض سلام و آرزوى موفقيت، خدمت تمامى خدمتگزاران به اسلام و جمهورى اسلامى و درود بى پايان بر ملت شهيدپرور و قهرمان ايران، سؤالاتى به شرح زير مطرح مى گردد و متمنى است كه فتواى امام خمينى مدّ ظله العالى را بيان فرماييد.

1. چند ماه پيش نامه اى را به دفتر امام نوشتم و در آن در مورد غنائم جزئى غير

ص: 6

نظامى نوشته بودم كه حكم امام در مورد آن ها اين بود كه «تصرف در چيزهاى جزئى براى مقاتلين مانع ندارد» حال مى خواستم ببينم كه آيا طبق حكم امام، خمس هم به آن ها تعلق مى گيرد يا نه؟ و اصولاً چيزهاى جزئى از نظر امام حداكثر قيمت مادى آن ها چقدر است؟ لطفاً مسأله را به طور كامل روشن فرماييد.

بسمه تعالى، خمس ندارد و در موارد شبهه به مسئولين مراجعه كنيد.

2. آيا امام خمينى طى حكمى سيگار كشيدن را براى كسانى كه سيگارى نيستند تحريم فرموده اند؟

و همچنين براى كسانى كه سيگارى هستند آيا دستور به ترك آن داده اند؟ به طور كامل توضيح

دهيد؟

بسمه تعالى، تحريم نشده است و بهتر است نكشند.

[سؤال 3848]378

3. آيا خمس به لباس و اوركت و پوتين و ساعت و... كه غنيمتى هستند و بچه ها از جبهه مى آورند تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 3849] 1903

بسمه تعالى

محضر مبارك هيأت استفتائيه حضرت امام خمينى، دامت بركاته، سلام عليكم، پس از عرض سلام:

اين جانب چندى پيش با شركت در حملۀ محرّم، پس از چند روز درگيرى اوركت و راديويى از مزدوران بعثى برداشته و چند روزى را كه بعد از حمله در جبهه بوديم، پوشيدم. بعد از پايان مأموريت اشياى مذكور را با خود آوردم.

اولاً: نماز خواندن با اوركت چه صورتى دارد؟

ثانياً: بر فرض نماز داشتن، خمس دارد؟

بسمه تعالى، مانع ندارد و خمس واجب نيست.

ص: 7

[سؤال 3850]

1904

بسمه تعالى 15 / 2 / 1361

محضر مبارك رهبر عالى قدر، حضرت آيت الله العظمى، الامام خمينى، مدّ ظله العالى، السلام عليكم

در جبهه هاى جنگ سربازان دلير اسلام با حزب بعث عراق از وسايل كشته هاى عراقى، مثل ساعت و پول و لباس و كفش و انگشتر را سربازان ما برداشته، مى آورند و از ما مى پرسند كه تصرف و تملك آن ها جايز است يا نه؟ و آيا احتياج به تخميس دارد؟ و يا عنوان مجهول المالك دارد؟ دوم اين كه، آيا از وسايل زخمى ها و اسرا مى توان برداشت يا جايز نيست؟ سوم اين كه، اسلحۀ ايشان، مثل خنجر و سرنيزه و كلت كمرى را مى توان برداشت، يا اين كه مال حكومت اسلامى مى باشد؟

بسمه تعالى، اسلحه را بايد تحويل مقامات دولت اسلامى دهند، و اشياى مذكوره از مقتولين، بر رزمندگان حلال است و خمس واجب نيست، و اموال اسرا از غنائم نيست.

[سؤال 3851] 1905

بسمه تعالى 4 / 10 / 1361

حضور محترم آيت الله العظمى روح الله موسوى الخمينى، دامت افاضاته

با تقديم بهترين سلام ها و گرم ترين تبريكات از خداى تبارك و تعالى سلامتى آن وجود شريف را آرزومندم.

اين جانب ستوان يكم توپخانه، جمعى لشكر 92 زرهى اهواز، كه محل خدمت من در تيپ دو زرهى دزفول مى باشد، مى خواستم از حضور مباركتان سؤال نمايم كه بنده از اول جنگ تا كنون مقدارى وسايل از سنگر عراقى ها به غنيمت گرفته، و آن هايى را كه از اموال ارتش بوده، تحويل مقامات و آن هايى كه جنبۀ شخصى داشته است، براى خودم برداشته ام و مورد استفاده قرار داده ام. حال استدعا دارم در مورد بهره بردارى از

ص: 8

آن ها، يا تحويل آن ها و يا پرداخت ارزش آن ها را به هر مقدار كه مى شود، تعيين و يا اگر خمس به آن ها تعلق مى گيرد، خمس آن را بدهم و در غير اين صورت، نظر خود را در اين مورد بفرماييد، تا از شك و ترديد خارج شوم.

بسمه تعالى، مانع ندارد اشياى مزبوره را براى خودتان برداريد و خمس ندارد و اگر زايد بر احتياج شما است به ديگران كه احتياج دارند بدهيد.

[سؤال 3852] 1906

بسمه تعالى 6 / 9 / 1361

حضور محترم مسئولين دفتر امام خمينى

اين جانب عرايضى دارم كه ان شاء الله به لطف پروردگار با بزرگى وجودتان جواب بدهيد.

1. در يكى از عمليات ها كيسه خواب هايى از دشمن به عنوان غنائم آورديم پادگان كه فرمانده گردان در يكى از سخنرانى هايش گفت كه كيسه خواب هايى كه به عنوان غنائم در اختيار هر كس هست، مى تواند صاحب اختيار باشد و به منزل ببرد و من نيز با تأييديه فرمانده گروهان آوردم. بعد از مدتى تلفن زدم به حضور شما كه آيا متعلق به بيت المال است يا نه، شما فرموديد كه نه؛ اما غنائم خمس دارد. حالا شما بفرماييد كه اين كيسه خواب از آن من است يا بيت المال؟ اگر مال من است، بفرماييد كه غنائم از نظر مالى تا چه حدودى خمس ندارد و از چه حدودى به بالا خمس دارد؟

بسمه تعالى، اگر با اجازۀ مسئولين مربوطه برداشتيد اشكال ندارد و خمس ندارد.

2. يك زمانى به گشت منطقه رفته بوديم كه به موضع قبلى عراقى ها برخورد كرديم؛ در آن جا سه جسد عراقى بود كه خاك كرديم. عراقى ها كه اكثراً مسلمان هستند؛ آيا ما در آن جا بايد حكم مسلمانى به آن ها مى بستيم يا خير؟ اگر مسلمان بودند، در آن جا هم موقعيت زمانى و هم مكانى از نظر امنيت جانى براى ما نبود تا بر آن ها نماز بخوانيم و رو به قبله خاك كنيم؛ اما به اين مسائل فكر نكرديم؛ تكليف چيست؟ حالا آيا حكم مسلمان را داشتند يا نداشتند؟ اگر نداشتند، تكليف ما چه بوده و يا چه هست؟ و اگر

ص: 9

داشتند، ما وظايف را انجام نداديم، اگر نمى دانستيم تكليف چيست؟ و اگر مى دانستيم و نكرديم تكليف چيست؟ يا اين كه اگر اصلاً فكر دانستن يا ندانستن را نكرديم، تكليف چيست؟

بسمه تعالى، نسبت به كشتۀ دشمن تكليف تجهيز اموات مسلمين جارى نيست، مگر آن كه محرز شود كه از روى ناآگاهى يا اجبار به جنگ با ملت اسلامى آمدند.

[سؤال 3853] 1907

بسمه تعالى

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، متّع الله المسلمين بطول بقائه الشريف، ضمن عرض ارادت؛ مستدعى است جواب مسائل ذيل را مرقوم فرماييد:

1. افرادى كه از جبهه برمى گردند گاهى مقدارى از لباس يا ساعت يا احياناً پول كه همراه كشته هاى عراقى ها است، مى آورند و سؤال مى كنند كه آيا اين ها برايشان حلال است يا نه؟ و اگر حلال است، واجب است خمس آن را بدهند يا نه؟

بسمه تعالى، غير مهمّات و ادوات جنگى، چيزهاى مختصر براى مقاتلين اشكال ندارد و خمس لازم نيست.

[سؤال 3854]

2. در مسألۀ فوق، فرق مى كند كه افرادى كه اين ها را اخذ مى كنند مسلّحانه بجنگند يا آن كه پشت جبهه مأمور دفن اجساد عراقى ها باشند و در حال دفن، لباس و ساعت را همراه خود بردارند و بياورند؟

بسمه تعالى، مشكل است و احتياط را مراعات كنند.

3. در مسألۀ «كسانى كه پول خود را در حساب دفترچۀ پس انداز در بانك ها مى گذارند و مبلغى روى اصل پول مى گذارند و به صاحب پول مى دهند»، فرموده ايد كه «اگر مبلغ را به عنوان سود و بهره بدهند حرام است»، مستدعى است كه بفرماييد كه اصلاً نبايد آن بهره و سود را صاحبان پول بگيرند يا مى توانند بگيرند و به عنوان مظالم به فقرا بدهند؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جايز نيست.

4. در توضيح المسائل آن حضرت سؤال شده از كسى كه ماشين سوارى مى خرد كه به تجارتخانه يا

ص: 10

مزرعۀ خود يا هر شغلى دارد به سر شغل خود برود و اين ماشين را از ربح وسط سال مى خرد، آيا خمس آن را بايد بدهد يا نه؟ فرموده ايد كه «بايد خمس آن را بدهد»، اما افواهاً شنيده مى شود كه فرموده ايد: «اين طور ماشين ها خمس ندارد»، خواهشمند است بفرماييد كه بايد خمس بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، وسيلۀ سوارى اگر براى رسيدن به شغل مورد حاجت است خمس دارد.

[سؤال 3855] 1908

بسمه تعالى

طبق نظر محترم حضرت آيت الله العظمى سيد روح الله الموسوى الخمينى:

1. آيا در جنگ فعلى، غنيمت خمس دارد؟

بسمه تعالى، غير مهمّات و ادوات جنگى، چيزهاى مختصر شخصى را مقاتلين مى توانند براى خود بردارند و دادن خمس آن لازم نيست.

2. جوانى كه خدمت سربازى را به اتمام رسانده و در عرض اين دو سال از حقوق و فوق العاده، مقدارى پول جمع آورى كرده و در بانك موجود است، لكن قصد دارد ازدواج كند و مقدار پول اضافه نيست، در ضمن اين شخص تا حال خمس نداده و بدهكار نيست، آيا در موارد ذكر شده بايد خمس بدهد؟ اگر بنا بر اين است كه بدهد، بايد خمس دو سال را بدهد؟

بسمه تعالى، پس انداز مزبور تماماً بايد يك مرتبه تخميس شود.

3. مصرف دو سهم خمس در زمان حال چگونه است؟

بسمه تعالى، سهمين مباركين را بايد به مرجع تقليد يا وكيل مسلّم الوكاله او تسليم نماييد.

[سؤال 3856]2414

3. سربازهايى كه در جبهه از دشمن، لباس و ساعت و چيزهاى ديگرى برمى دارند، اجازه مى فرماييد ملك خود كنند؟ و آيا خمس بر آن ها تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، غير آلات و ادوات جنگى، چيزهاى مختصرى كه به دست رزمندگان مى افتد مانع ندارد براى خود بردارند و خمس واجب نيست.

[سؤال 3857]271

2. غنائم جنگى كه به دست رزمندگان مى آيد آيا تصرف در آن بدون اجازۀ ولى امر

ص: 11

حلال است يا نه و بر فرض حلّيت مشمول خمس است يا نه؟

بسمه تعالى، به هر نحو خلاف مقررات نباشد مى تواند براى خود بردارد و لازم نيست خمس بدهد.

[سؤال 3858] 1909

بسمه تعالى 1 / 7 / 1361

خدمت حضرت امام خمينى، سلام عليكم ورحمة الله، ضمن سلام و احوال پرسى، چند سؤالى دارم كه از آن حضرت تقاضا دارم پاسخ بفرماييد.

1. آيا كسى كه انگشترى با بند انگشت يك عراقى كشته شده جدا كند، اگر آن را بفروشد حلال است يا حرام؟ و يا اگر به دست كند چطور؟

بسمه تعالى، نبايد چنين كارى انجام دهد، ولى پوشيدن انگشتر براى مقاتلين حلال است.

[سؤال 3859]

2. اگر كسى چند ساعت و يا چيزهاى ديگر غنيمت بگيرد، مى تواند آن ها را بفروشد يا نه و يا اگر مثلاً يك ساعت غنيمت بگيرد و پول ندارد كه خمس آن را بدهد، چه بايد بكند؟ مى تواند دستش كند يا نه؟

بسمه تعالى، مختصرات براى مقاتلين حلال است و خمس ندارد.

3. كسى كه نماز و روزه بدهكار است و الآن در جبهه است و مقدارى كه نماز و روزه بدهكار است نمى داند؛ براى اين كه نمى داند چقدر نماز و روزه بدهكار است چه بايد بكند؟ البته مقدارى از روزه ها را به طور عمد نگرفته است و آيا اگر اين شخص در جبهه كشته شد، پدر و مادرش مى توانند خودشان به جاى فرزندشان ادا كنند يا نه؟

بسمه تعالى، كسى كه نماز و روزۀ قضا دارد، اگر نمى تواند خودش انجام دهد، بايد وصيت نمايد به مقدارى كه يقين به فوت آن دارد. و روزه هايى كه عمداً افطار نموده، علاوه بر قضا كفاره هم دارد.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

ص: 12

[سؤال 3860] 1910

بسمه تعالى

با سلام و درود فراوان به رهبر كبير انقلاب اسلامى، حضرت آيت الله العظمى روح الله الموسوى الخمينى، بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران و با سلام بر شهيدان، از هابيل تا شهداى كربلا و از شهداى كربلا تا شهداى امروز ايران، و با سلام بر رزمندگان جان بر كف و سلحشوران امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، سلام بر شما اى منجى عالم اسلام، سلام بر شما اى كسى كه توانستيد انسان هاى بدبخت را از زير چكمه هاى استعمارگر شاه نجات دهيد، صدها و هزارها درود و سلام بر شما باد آيت الله خمينى.

حضرت آيت الله خمينى، جواب دو مسأله را از شما مى خواهم:

1. رزمنده اى در عمليات بستان، اوركت عراقى اى را گرفت كه آن اوركت براى شخص گيرنده بزرگ بود؛ آن اوركت را به خياطى داده كه كوتاه كند، ولى خياط خيلى كوتاه كرده و به بدن شخص نمى خورد؛ لذا اوركت را به شخص ديگرى داده كه اندازۀ تن او مى باشد؛ وضعيت آن اوركت چيست؟ اگر خمس دارد، بفرماييد كه چقدر خمس دارد و خمس را به چه كسى بدهد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد و خمس آن واجب نيست.

2. شخصى چند بار توبه كرده كه ديگر كار زشتِ پيش از توبه را انجام ندهد، ولى باز بعد از توبه، همان كار زشت را انجام مى دهد؛ ولى اين بار مى خواهد توبۀ آخرى را بكند كه آن كار زشت را انجام ندهد. چطور مى باشد؟

بسمه تعالى، اگر جدّاً توبه كند، قبول است ان شاء الله تعالى.

[سؤال 3861] 1911

بسمه تعالى

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، زيد عزّه العالى

1. اگر سرباز اسلام شخصى از سربازان صدام را به قتل برساند و لباس، ساعت، پول، راديو و امثال اين ها را به عنوان غنائم جنگى براى خود بردارد و خمس آن ها را

ص: 13

هم بدهد؛ آيا متعلق به خودش مى شود يا بايد به دولت جمهورى اسلامى تحويل دهد؟

بسمه تعالى، مى تواند براى خود بردارد. و خمس واجب نيست.

[سؤال 3862]

2. فتواى حضرت عالى راجع به اسير گرفتن سربازان صدامى - چه سربازان اسلام اسير بكنند چه خودشان تسليم بشوند - را كه مى فرماييد: وسايل فوق مربوط به دولت است، مى دانيم، ولى نمى دانيم اگر او را هم بكشد فتوا همين است يا خير؟

بسمه تعالى، تابع مقررات است و طبق آن بايد عمل شود.

[سؤال 3863] 1912

بسمه تعالى

محضرمبارك قلب ما رزمندگان و قلب تمام مسلمين جهان و اميد محرومان حضرت امام خمينى دامت بركاته.

با درود بر امام عزيزمان و سلام به روان پاك شهيدان اسلام به ويژه شهداى جنگ تحميلى عراق عليه ايران، من سرباز وظيفه جمعى لشكر 77 پيروز خراسان دست امام عزيزمان را از دور مى بوسم و اين را بگويم كه تنها قبل از شهيد شدن يك آرزو دارم و آن هم ديدن و زيارت كردن امام از جان بهترمان مى باشد و اين نه تنها آرزوى من، بلكه آرزوى تمام رزمندگان مى باشد كه بعضى از اين عزيزان در حالى كه در خون خود مى غلتند و نفس هاى آخر خود را مى كشند مى گويند، سلام ما را به امام برسانيد و او را به جاى ما ببوسيد، حال از شما تمنا دارم كه ترتيبى حاصل كنيد كه بتوانم امام عزيزمان را زيارت كنم و اگر براى شما ممكن نيست لااقل نوشته اى و يا چيزى كه دست آن قلب ما به آن تبرك شده باشد براى من بفرستيد و اما چند سؤال داشتم كه اميدوارم هرچه زودتر جواب آن را بفرستيد.

1. استفاده از وسايل غنيمتى از قبيل لباس، ساعت و پتو اشكال ندارد و آيا نماز

ص: 14

خواندن بر روى آن ها اشكال ندارد و خمس به آن ها تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، استفاده از آن ها براى رزمندگان مانع ندارد و خمس در آن ها واجب نيست.

[سؤال 3864]

2. ما در منطقه خرمشهر هستيم و در اين جا وسايلى از بعثيون كافر به جاى مانده است كه معلوم نيست از خودشان بوده و يا از منازل مردم آن ها را غارت كرده اند، آيا استفاده كردن از آن ها در منطقه اشكال ندارد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد و در حكم مسأله قبل است، ولى اسلحه و آلات جنگى را تحويل متصدّيان دهيد.

خمس معدن

[سؤال 3865] 1913

بسمه تعالى

1. معادن خمس دارد. آيا امروزه نفت سفيد يا بنزين و گازوييل و غير آن خمس دارد؟ البته منظور اين است كه در شرايط فعلى و حكومت اسلامى در ايران، آيا براى مصرف كنندگان، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، براى مصرف كنندگان خمس ندارد.

2. تطهير متنجس به بول به وسيلۀ آب جارى يا شير آب - كه در شهر است - يا كر، فشار يا تعدد مى خواهد يا نه؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله، تعدد لازم نيست؛ ولى در تطهير چيزهايى كه قابل فشار است، بنابر احتياط فشار لازم است.

3. عدول از نماز قضا به نماز قضاى ديگر در حال نماز چگونه است؟

بسمه تعالى، عدول از لاحق به سابق مانع ندارد.

4. اعادۀ نماز به خاطر به دل نچسبيدن نماز خوانده شده چطور است و اصل اعاده مشروع است يا نه؟

ص: 15

و آيا نماز اعاده شده صحيح و كافى است؛ ولو بعداً معلوم شود نماز اول باطل بوده؟

بسمه تعالى، در صورت شك، اعاده مطلوب است؛ مگر اين كه منجر به وسواس شود.

[سؤال 3866]3161

3. در جهاد سازندگى تويسركان و ساير جهادها فعلاً اين طور است كه معادن سنگ را استخراج و مى فروشيم به دولت و بهاى آن را مى گيريم و خرج عمران روستا مى كنيم. آيا بعد از اخراج مؤونه، خمس آن را بايستى بدهم يا نه؟

بسمه تعالى، اگر ملك شخص نيست و به حساب دولت انجام مى گيرد خمس ندارد، ولى اگر اشخاصى مشتركاً براى خودشان استخراج معدن مى نمايند، خمس دارد.

[سؤال 3867] 1914

بسمه تعالى 26 / 9 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته، با عرض سلام

اين جانب قرارداد توليد ذغال سنگ با جهاد سازندگى مركز از طريق پيمانكارى منعقد كرده ام و در اين قرارداد نوشته شده كه از كل استخراج، 30% مال جهاد سازندگى و بقيه با تمام مخارج و پرداخت حقوق بيمه و غيره مال پيمانكار و شركا باشد؛ آيا با پرداخت 30% از كل استخراج، كفايت از خمس مى كند يا نه؟ خواهشمند است جواب را براى ما بفرستيد كه مورد حاجت است.

بسمه تعالى، كفايت از خمس نمى كند.

[سؤال 3868] 1915

بسمه تعالى

سيدي و مولاي الامام الخمينى، دام ظلّه الوارف، بعد تقبيل أياديكم الكريمه

1. در تحرير الوسيله، گچ و گل سر شور (طين الغسل) را به احتياط واجب جزء معدن شمرده ايد. كسانى كه اين مسأله را ندانسته اند و در مساجد و خانه ها و حمام ها

ص: 16

بر ديوار و سقف و كف مصرف كرده اند و تا كنون نه از طرف كارگاه ها و استخراج كنندگان، خمس آن ها را داده اند و نه از مصرف كنندگان؛ و برخى از كارگاه ها سال خمس نداشته اند و در مثل اين مورد خاص آگاه به تكليف نيز نبوده اند. فعلاً تكليف مردم با خانه هاى خود و مساجد و حمام ها چيست؟ و اگر خمس آن ها واجب است، خمس قيمت گچ در زمان مصرف را بدهند يا ذمۀ آن ها مشغول به عين گچ است و بايد قيمت امروز بدهند؟

بسمه تعالى، اگر يقين دارد كه گچ، مورد خمس بوده و خمس آن داده نشده، بايد خمس قيمت روز به كار بردن آن را بدهد.

2. كارگاه چند نفر اجير مى كند مى روند گچ از كوه مى آورند و اجرت خود را مى گيرند؛ آيا گچى كه رسانيده اند ملك آن ها است يا ملك كارگاه است؟

بسمه تعالى، اگر براى صاحب كارگاه استخراج كرده، گچ ملك صاحب كارگاه مى شود و اجير تنها اجرت كار خود را استحقاق دارد.

3. اشيايى كه براى استفاده جهت امرار معاش - مثل گوسفند يا گاو يا نخل - مى خرد، از وجه خمس داده و در ضمن سال، به سببى از اسباب، بعضى از آن ها را مى فروشد، اگر زيادى قيمت داشته باشد جزء ساير ارباح است تا آخر سال حساب كند يا فورى خمس آن را بدهد؟

بسمه تعالى، اگر براى خريد و فروش و تجارت نبوده، زيادى خمس ندارد.

خمس گنج

[سؤال 3869] 1916

بسمه تعالى 28 / 11 / 1361

حضور محترم رهبر عزيز و ولى فقيه سلّمه الله تعالى

پس از عرض سلام و درخواست سلامتى براى آن رهبر كبير عالى قدر خواهشمند است راهنمايى بفرماييد، چنانچه در چهارديوارى منزل يا باغى شش دانگ به ملكيت فقط يك نفر، در زير زمين گنجى يا عتيقه پيدا شود، سهم مالك و سهم دولت اسلامى

ص: 17

به چه نحوى تقسيم مى شود؟ تقاضا مى كنم جواب مرقوم فرماييد.

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، اگر از مالكين قبل از مالك فعلى كسى آن را نشناسد، ملك مالكِ فعلىِ زمين است كه آن را پيدا كرده و بايد خمس گنج را بدهد.

[سؤال 3870]4989

2. اگر شخصى با جستجو و مطالعه موفق به كشف گنجى (دفينه) گردد و به يقين بداند كه صاحب يا صاحبان آن قرن ها است كه مرده اند و آن گنج يا دفينه قرن ها است كه بى صاحب است مى تواند آن را براى خود بردارد يا نه؟ و اگر خير پس بايد چه بكند؟

بسمه تعالى، اگر از داشتن و پيدا شدن صاحبى براى آن مأيوس است مى تواند براى خود بردارد و خمس آن را بايد بدهد و مقررات دولت اسلامى بايد مراعات شود.

[سؤال 3871]2070

2. تپّه اى است كه جزء مرتع روستا مى باشد و مالكى ندارد شخصى دست به حفارى برده و قطعه هايى از سفال و ظروف عتيقه در آن تپّه پيدا نموده، شرعاً فروش و يا تصرف آن ها كه قيمت ارزنده هم دارد چه صورت دارد لطفاً جهت حل اين مسأله كه اكنون اختلاف ايجاد كرده جواب مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر مالكى براى آن پيدا نشود ملك واجد است ولى بايد خمس آن را بدهد و چنانچه دولت اسلامى مقرّراتى در اين باب دارد واجب است مراعات شود.

ص: 18

خمس منفعت كسب

مسائل

[سؤال 3872] 1917

بسمه تعالى

دفتر استفتائات امام خمينى دامت بركاته

پس از عرض سلام خواهشمند است فتواى امام را راجع به چند سؤال زير مرقوم فرماييد:

1. بنده يك كارمند حقوق بگير هستم براى محاسبه خمس خود مى توانم از روش نگهدارى سرمايه خود استفاده نمايم؟ بدين معنى كه كل اجناس زندگى خود و وجوه نقد را محاسبه نموده و چنانچه در سال بعد در مجموع افزايش داشت خمس اضافى را پرداخت نمايم و الا خير؟ در حالت دوم اگر بيست هزار تومان زيان كرده باشم ولى ده هزار تومان پول نقد داشته باشم به اين ده هزار تومان خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، از حقوق دريافتى هر مقدار كه آخر سال باقى بماند، خمس دارد و مؤونه زندگى اگر تنزل قيمت كند يا در اثر استهلاك از بين برود از درآمد كسر نمى شود.

2. اتومبيلى را دو سال پيش از پول خمس نداده خريده ايم و حال مى فروشيم، آيا بايد بلافاصله قبل از اين كه سال برسد خمس خريد آن داده شود يا مى توان تا رسيدن سال صبر كرد؟ و چنانچه سودى برده باشيم و بلافاصله اتومبيل ديگرى بخريم و هنوز سال نرسيده بفروشيم آيا بايد بلافاصله خمس تفاوت قيمت خريد دو اتومبيل را قبل از رسيدن سال پرداخت نمود؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال پول فروش آن بلافاصله خمس دارد.

3. اگر عين پول خمس داده شده و خمس نداده مخلوط شود بايد خمس همه را داد يا خير؟

بسمه تعالى، تنها پول غير مخمس خمس دارد.

ص: 19

[سؤال 3873]

1918

بسمه تعالى

حضور محترم نايب الامام خمينى بت شكن، ابراهيم زمان سلام مى رسانم، پس از عرض سلام سلامتى شما را از ايزد منّان خواستارم.

اين جانب چند مسأله اى در زندگى ام پيش آمد كه برايم مبهم است، اينك من از شما مى خواهم اى رهبر بزرگ اين چند مسأله را اگر چنانچه مى شود براى من روشن گردان. مسائل از اين قرار است؛ من مستخدم آموزش و پرورش هستم و درآمد من و شوهرم در برج به مقدار 5000 تومان مى رسد، به مقدار 10000 تومان پس انداز كرديم و با همان پول يك خانه نيمه تمام ساختيم و به مقدار 10000 تومان مقروض هستيم، هم اكنون در اين خانه زندگى مى كنيم از شما مى خواهيم براى ما بگوييد كه اين پولى را كه ما جمع آورى كرده ايم خمس دارد يا نه؟ در ضمن حقوق خودم به دو هزار و پانصد مى رسد. مى خواهم بدانم وضع خمس حقوق من چه وضعى دارد؟ از كسانى كه من سؤال كردم گفته اند زنى كه شوهر دارد حقوقش خمس دارد. حالا شما مرا راهنمايى كنيد. ديگر عرضى ندارم به جز دورى و ديدارهاى شما رهبر عزيز ان شاء الله فرصتى پيدا گردد كه شما را از نزديك زيارت كنم.

بسمه تعالى، اگر از حقوقتان پس انداز كنيد و سال بر آن بگذرد خمس دارد.

[سؤال 3874]1900

3. شخصى كه مواد منزل مسكونى خود را نه به معامله شخصى خريده نه به معامله كلى، بلكه به صاحبان مواد گفته مواد را آوردند و بنّا هم عمارت را ساخت و بعد با پول سال هاى گذشته كه غير مخمس بوده عوض مواد و اجرت بنّا و كارگرها را داد و مدتى گذشت و عمارت ترقى كرد، آيا خمس با ترقى قيمت را بايد بدهد يا بدون ترقى؟ و آيا معامله معاطاتى چون به اعطا واقع مى شود حكم شخصى را دارد يا نه؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال به قيمت فعلى بايد خمس بدهد و در معاطات

ص: 20

بايد مبيع شخصى باشد، بلى اگر تحقّق معاطات به تسليم ثمن باشد مى تواند مبيع كلى باشد.

[سؤال 3875]3418

3. پنج سال است ديپلم گرفته ام و بيكارم. در بين اين پنج سال تقريباً به مدت يك سال به صورت متفرقه و كارگر، كار كرده ام و مقدارى پول جمع كرده ام. از آن پول، هم خودم خرج مى كنم و هم به خانواده ام (پدر و مادرم و بچه ها) كمك مى كنم. با توجه به

اين كه هنوز هم بيكار هستم، آيا به اين پول، خمس يا زكات تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر سال بر آن گذشته، خمس دارد.

[سؤال 3876]2865

3. آيا كسى كه پولى در بانك به عنوان پس انداز گذاشته است، آيا در سرِ سال مازاد بر مؤونه خمس حساب شده و بايد خمس آن را داد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 3877]5575

4. از نظر اسلام چند درصد حقوق را مى توان براى خود در خانواده خرج كرد و چقدر را انفاق و چقدر را خمس و چقدر را مى توان پس انداز كرد؟ آيا اصلاً مى توان پس انداز كرد؟

بسمه تعالى، صرف حقوق مانع ندارد و اگر آخر سال چيزى باقى ماند، بايد خمس آن داده شود.

[سؤال 3878] 1919

بسمه تعالى

آيا اصل پول هايى را كه افراد در بانك هاى اسلامى مى گذارند تا بانك به وسيلۀ آن ها مضاربه، مزارعه و مساقات نمايد، مشمول خمس مى شود يا خالص عايدى

ص: 21

ناشى از آن ها، آن هم پس از كسر مخارج سالانه؟

بسمه تعالى، پول پس انداز يا سرمايه اگر از درآمد كسب و حقوق است خمس دارد.

[سؤال 3879] 1920

بسمه تعالى 9 / 2 / 1361

با سلام به امامت امت و درود به شهداى انقلاب اسلامى و آرزوى موفقيت براى شما خدمت گزاران مسلمين

آيا جوانى - اعم از دختر يا پسر - كه هم اكنون (سنين نوجوانى و جوانى؛ 18 - 25 سالگى) مشغول تحصيل مى باشد، اگر پولى را در بانك بگذارد به طورى كه مدت آن از يك سال بگذرد، خمس بر آن تعلق مى گيرد؟ با توجه به اين كه اين پول را از معاش خود جهت ازدواج در آينده در بانك مى گذارد.

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب خودش ذخيره كرده و سال بر آن گذشته، خمس دارد.

[سؤال 3880] 1921

بسمه تعالى

خدمت آيت الله العظمى، الامام، مدّ ظله العالى

مقدار مالى خمسى كه قبل از سر سال بنا بود به عنوان بودجۀ ازدواج مصرف شود و معامله و قرارداد آن تمام شده، فقط دادن پول صورت نمى گيرد، تا يك روز از سال مى گذرد و پول مذكور در روز اول سال - بعد از سر سال خمس - به طرف داده مى شود، آيا خمس آن واجب است يا نه؟

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، درآمد كسبى كه سال بر آن گذشته، خمس دارد.

ص: 22

[سؤال 3881]

1922

بسمه تعالى

استفتا از محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى خمينى، مدّ ظله العالى

1. اگر كسى براى پدرش كار مى كند و پدر حقوق معينى برايش منظور مى دارد و پسر هرگاه احتياج داشته باشد، به عنوان خرجى مقدارى مى گيرد، آيا سر سال بايد هر چه فقط نزد پدر اضافه دارد، خمسش را بدهد؟ و در اين صورت اگر پدر بگويد خمسش را داده ام كافى است اگر چه احتمال بدهد راست نمى گويد، يا بايد رسيد مطالبه نمايد و يا تكليف ديگرى دارد؟ بيان فرماييد.

بسمه تعالى، آنچه ملك او است و نزد پدر، اضافه بر خرجش مانده بايد تخميس نمايد و گفتن پدر كافى نيست.

[سؤال 3882]

2. آيا آنچه به عنوان خرجى مى گيرد، اگر سر سال از خرجش زياد بيايد بايد خمسش را بدهد، اگر چه قابل توجه هم نباشد؟

بسمه تعالى، خمس آن را بايد بدهد.

3. اگر پدر يا مادر از رفتن به نماز جمعه (در عصر غيبت) و يا نماز جماعت يوميه ممانعت كنند، تكليف فرزند چيست؟

بسمه تعالى، اگر موجب اذيت آن ها نشود شركت جايز است.

4. گوش دادن به چه نوع موسيقى حلال است و اين صداهايى كه از راديو پخش مى شود - اگر چه

طرب انگيز يا صداى زن نامحرم هم باشد - حلال است؟ يا وظيفۀ ما گوش ندادن است؟

بسمه تعالى، موسيقى مطرب حرام و صداهاى مشكوك مانع ندارد.

5. خريد و فروش و معاشرت با يهود و نصارى (ارامنه) و زرتشتيان و بهاييان و يا مسلمانانى كه به دستورات اسلامى (مانند خمس، روزه، نماز، نجاسات و مطهرات، حجاب و...) اهميت نمى دهند چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، با غير فرقۀ ضالّه مضلّه بهاييت، خريد و فروش مانع ندارد.

6. ربا و بهره اى كه بانك ها به عنوان كارمزد مى گيرند حلال است؟

ص: 23

بسمه تعالى، بهرۀ پول به هر اسم، ربا و حرام است.

7. احتكار و گران فروشى چه صورت دارد، در صورتى كه جنس احتكار شده، مورد احتياج عموم هم باشد؟ و آيا اين عمل، فقط در مورد مردم گناه محسوب مى شود يا اگر دولت هم احتكار و يا گران فروشى كند، حرام و معصيت است؟

بسمه تعالى، احتكار، با شرايط مذكوره در رساله حرام است و گران فروشى بر خلاف مقررات دولت اسلامى جايز نيست.

[سؤال 3883] 1923

بسمه تعالى 10 / 1 / 1362

قم، حضور محترم دفتر استفتائات امام خمينى

اين جانب كارمند روزمزد با حقوق كم براى تأمين زندگى، هنوز هم در منزل پدرم هستم. مقدار پس اندازى براى زندگى دارم، آيا خمس بايد بپردازم؟

بسمه تعالى، اگر از حقوق و درآمد كسب، پس انداز كرده ايد خمس دارد.

[سؤال 3884]3785

2. همسر بنده قبلاً در وزارت آموزش و پرورش كار مى نموده و از محل حقوق دريافتى خود، مقدارى پول جمع نموده بود كه خمس آن را نپرداخته است. در هنگام ازدواج، از محل اين پول براى خود جهيزيه تهيه نموده است؛ آيا براى پولى كه از محل پول هاى مذكور از بابت جهيزيه پرداخت شده، مى بايستى خمس پرداخت گردد يا خير؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدارى كه سال بر پول آن گذشته است خمس واجب است.

[سؤال 3885] 1924

بسمه تعالى 7 / 2 / 1361

دفتر امام خمينى، سلام عليكم

اما بعد، حدود هشت سال قبل به مدت دو سال و نيم در ايران كار كردم و مقدارى

ص: 24

پس انداز نمودم، ولى خمس آن را نپرداختم. و بعد جهت ادامۀ تحصيل به خارج رفتم و به ناچار مقدارى از آن را خرج نمودم. در بازگشت نيز با مقدارى از آن پس انداز و مبلغى ديگر كه قرض كرده بودم، مقدارى اثاثيۀ منزل براى خود خريدم و برگشتم. هنوز هم آن قرض ها را نپرداخته ام. البته مبلغ قرض خيلى بيشتر از پس انداز قبلى است. از يك سال كه استخدام شده ام، براى خود سال قرار دادم. سر سال مبلغى را كه در اين يك سال پس انداز كرده ام، به علاوه مبلغى كه از قبل براى من مانده است را حساب كردم و خمس آن را براى امام ارسال مى دارم، ولى نمى دانم كه تكليف مبلغى را كه در اين مدت خرج كرده ام و يا مبلغى را كه قرض دارم از نظر شرعى چه مى شود. تقاضا دارم نظر خود را در اين مورد اعلام فرماييد. موفقيت شما و سلامتى امام را از درگاه ايزد يكتا مسألت مى نمايم. خداحافظ شما باشد.

بسمه تعالى، هر مقدار از حقوق و درآمد كسب كه پس انداز كرده ايد، خمس دارد. و اگر مقدار آن معلوم نيست، خمس مقدارى كه يقين داريد را بدهيد و قرض خمس ندارد.

[سؤال 3886] 1925

بسمه تعالى

با عرض سلام خدمت كسانى كه تمام زندگى خود را در راه خدا گذاشته و به اين امت مظلوم كمك مى كنند. مشكلى براى ما پيش آمده است و نمى دانيم چه كار كنيم؛ لطفاً پاسخ دهيد. من يك كارگر هستم و در اصل شغلم روزنامه فروشى مى باشد. پولى كه درمى آورم كمتر خرج مى كرديم و مقدار خيلى كمى جمع شد كه البته خرجى خانه بود؛ به بانك گذاشتيم. در مدت يك سال و نيم، پول در بانك به مقدار صد هزار تومان رسيد. پس از مدتى روى اين پول وام گرفتيم. خانه اى خريدارى كرديم و حال مى دانيم اين پول كه در بانك به عنوان وام مسكن بود، خمس دارد. اين خمس چقدر مى باشد؟ با توجه به اين كه ماهيانه قسط به بانك مى دهيم؛ لذا قادر به پرداخت خمس

ص: 25

نيستيم. با عرض تشكر، به اميد پيروزى اسلام و مسلمين

بسمه تعالى، اگر پول از درآمد كسب بوده و پس انداز شده و سال بر آن گذشته، خمس دارد.

[سؤال 3887] 1926

بسمه تعالى

با سلام، مسائل ذيل را از رساله خوانده ام، ولى درست متوجه نشده ام كه بالاخره چه كار بايد بكنم و تكليفم چيست؟ لطفاً به صورتى ساده و قابل فهم براى من توضيح دهيد.

1. آيا به پولى كه در صندوق قرض الحسنه قرار دارد، خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب است، خمس دارد.

2. اگر انسان مقدارى پول به حساب جنگ زدگان و يا اين كه كمك به جبهه هاى جنگ گذاشته باشد، آيا اين پول را مى تواند به حساب خمس بگذارد؟

بسمه تعالى، آنچه تا حال بابت سهمين داده قبول است و بعد از اين تحصيل اجازه نماييد.

3. اگر تا به حال خمس نداده باشم تمام اجناس و يا چيزهايى كه با آن پول خريدارى شده حرام است؟ و آيا خمس فقط به پول تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، مى توانيد براى تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه شود.

4. لطفاً، مسأله بهره بانكى را نيز توضيح دهيد كه آيا حلال است يا حرام؟ و در چه صورت حلال و يا حرام است؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول ربا و حرام است.

[سؤال 3888] 1927

بسمه تعالى

آيا به وجهى كه براى زيارت مستحب به حساب مربوطه واريز مى شود، اگر در سال هاى بعد مشرف شود، خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور، خمس دارد.

ص: 26

[سؤال 3889]

1928

بسمه تعالى 25 / 11 / 1361

دفتر محترم استفتائات امام خمينى، مدّ ظله العالى، سلام عليكم

با عرض معذرت از اين كه مصدع اوقات شريفتان مى شوم، دو سؤال در مورد خمس دارم كه اميدوارم با پاسخ به آن ها اين جانب را خوشحال بفرماييد:

1. من تا به حال خانه و زندگى نداشته و حدوداً چهار ماهى است تشكيل خانواده داده ام؛ تا قبل از انقلاب دانشجو و تحت تكفل پدرم بوده ام و گاهى اوقات خود نيز در تابستان ها كارى كرده ام و پولش را به پدرم مى دادم و مقدارى هم براى خودم نگاه مى داشتم؛ بعد از انقلاب نيز تا اواخر سال گذشته بدون دريافت حقوقى در جهاد كار مى كردم و همان جا نيز خوراك مى خوردم و با فروختن يك موتور كه داشته ام (البته از پول پدرم خريده ام و مقدارى هم از كار خودم) و مقدارى تمبر كه در دوران تحصيل جمع كرده بودم، ازدواج كرده ام و تا به حال نيز چون خانوادۀ مستقلى نداشته ام، خمس مال به هيچ وجه نداده ام و الآن كه كار دارم، در اين مسأله كه بايد با گذشته ها چه كرد مانده ام؛ اميدوارم كه مرا راهنمايى بفرماييد.

بسمه تعالى، هر مقدار از حقوق كه پس انداز كرده ايد و سال بر آن گذشته، خمس دارد.

2. يك ماشين خريده ام كه البته در زندگى لازم دارم؛ پول آن را به اين صورت تهيه كرده ام كه مقدارى وام از محل كارم گرفته ام و مقدارى هم از پدرم قرض گرفته ام و مقدارى هم از پول چشم روشنى كه مردم برايم آورده اند، والآن حدوداً (5/6) قيمت آن را بدهكارم؛ آيا به اين ماشين خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، ماشين مرقوم، خمس ندارد.

[سؤال 3890] 1929

بسمه تعالى پنجم رمضان 1402 ق

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، امام خمينى روحى فداه

ص: 27

1. اگر شخصى قبلاً از مجتهدى تقليد مى كرده كه در «مسأله خمس»، در بعضى از اشيا، خمس را واجب نمى دانسته؛ ولى فعلاً از مجتهدى تقليد مى كند كه خمس را در آن چيز واجب مى داند، آيا بايد اين شخص، خمس آن را بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر عين مال موجود است، بايد خمس آن را طبق تقليد فعلى بپردازد.

2. سربازهايى كه در پاسگاه ها به سر مى برند و در هر روز احتمال مى دهند كه به آن ها مأموريت داده شود كه به بيشتر از چهارفرسخ بروند، آيا بايد روزه بگيرند يا نه؟

بسمه تعالى، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، حكم مسافر دارند.

[سؤال 3891]1319

2. آيا كسى كه يك مقدار پول دارد و در آينده قصد ازدواج دارد؛ آيا با اين پول مى تواند لوازم خانگى مورد احتياج خود را بخرد يا اين كه بايد خمس آن را بدهد و بعد با پول خمس داده شده بخرد؟ لطفاً روشن نماييد.

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب است و سال بر آن گذشته بايد اول خمس آن را بپردازد.

[سؤال 3892] 1930

بسمه تعالى 8 / 3 / 1361

محضر مبارك امام خمينى مدّ ظله العالى

پس از سلام به رهبر انقلاب اسلامى و امام امت و درود به روان پاك شهيدان به خون خفته ايران كه براى دفاع از انقلاب اسلامى با كفر جهانى مبارزه كردند.

محترماً؛ به عرض مى رساند:

1. يكى از محصولات پر بهره، مركبات مى باشد و بعضى از افراد هر ساله در حدود مبلغ يك صد و حتى هزار و حتى يك ميليون تومان هم پول مى گيرند؛ ولى در رساله براى مركبات زكات تعيين نشده است. در اين باره نظر مبارك امام امت چيست؟ زكات

ص: 28

تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، مركبات زكات ندارد؛ ولى در زايد بر مؤونه سال خمس دارد.

2. كسى كه سال شرعى ندارد و پدرش هم خمس نداده، اكنون كه مى خواهد خمس ميراث و اموال خود را بپردازد، بفرماييد قيمت ميراث از چه زمانى بايد حساب شود، زمان حيات پدر يا زمان فوت پدر و انتقال ارث، يا زمان تعيين سال شرعى؟

بسمه تعالى، ميزان در حساب و پرداخت خمس قيمت فعلى است.

[سؤال 3893] 1931

بسمه تعالى 18 / 8 / 1361

از: سپاه پاسداران انقلاب اسلامى گناباد

احتراماً؛ به عرض مى رساند كه ذاكر از بيست مهرماه سال 60 وارد سپاه شده و تا به حال حقوقم را پس انداز مى كرده ام، به طورى كه حتى لباسى را براى خودم نخريده ام، تا در موقع لزوم - ازدواج - از آن استفاده كنم و از اين حقوق، ده هزار تومان به عنوان قرض الحسنه به برادرم پرداخت كرده ام، تا در موقع مقتضى آن را پس بگيرم. با اين مسائل انتظار جواب و كسب تكليف از اين دفتر را دارم.

بسمه تعالى، هر مقدار از حقوق كه پس انداز كرده ايد و سال بر آن گذشته، خمس دارد، هرچند بعد از سال آن را قرض داده باشيد. بلى اگر بين سال قرض داده باشيد، هر وقت وصول شد بايد خمس بدهيد.

[سؤال 3894] 1932

بسمه تعالى 2 / 10 / 1358

محضر مبارك حضرت آيت الله امام خمينى، دامت بركاته

اين جانب 15 ساله از آن جناب تقليد مى كنم. چند سؤال در مسائل دين و غيره دارم كه عبارتند از:

1. در توضيح المسائل آن جناب دربارۀ خمس و زكات پول چيزى گفته نشده و

ص: 29

فقط در مورد نقره و طلا توضيح داده شده است. خواهشمند است در مورد نصاب مقدار پول براى پرداخت خمس يا زكات مرا راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، زكات ندارد و اگر از درآمد كسب است و سر سال باقيمانده، خمس دارد.

2. در مسأله شمارۀ 1005 در توضيح المسائل فرموده ايد كه «اگر يك بار تسبيحات اربعه گفته شود، كافى است» ولى در مسأله شمارۀ 1241 فرموده ايد كه «اگر سهواً تسبيحات اربعه گفته نشود و يا كمتر و بيشتر از سه مرتبه گفته شود احتياط مستحب است كه دو سجدۀ سهو نمايد». لطفاً در اين مورد هم مرا راهنمايى كنيد.

بسمه تعالى، ترك احتياط مستحب مانع ندارد و منافاتى نيست.

3. اگر انسان در زمان گفتن سلام، مثلاً دو مرتبه بگويد: «السلام علينا و على عباد الله الصالحين» چه مى شود؟ آيا سجدۀ سهو يا چيز ديگرى دارد؟

بسمه تعالى، تكرار سلام مذكور، سجدۀ سهو يا چيز ديگرى نمى آورد.

4. اگر انسان پشت سر امام جماعت غيبت كند و براى مثال اداى او را درآورد، اقتدا كردن به او اشكال دارد؟

بسمه تعالى، غيبت و هتك مؤمن جايز نيست و در صورتى كه امام جماعت عادل باشد، اقتداى به او صحيح است.

5. آيا از نظر حضرت آيت الله، ارامنه كه پيرو دين عيسوى هستند نجس هستند يا خير؟

بسمه تعالى، غير مسلمان محكوم به نجاست است.

6. اگر انسان براى چشم داشت به بهشت، خداوند را عبادت و اطاعت كند اشكال شرعى دارد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

7. شما در قسمتى از توضيح المسائل فرموده ايد: «هر جاى نماز سهواً يا عمداً اشتباه شود نماز باطل است». ولى در مسأله شمارۀ 1239 فرموده ايد: «اگر چيزى غلط خوانده شود و دوباره صحيح گفته شود سجدۀ سهو ندارد». لطفاً در اين مورد مرا راهنمايى كنيد.

بسمه تعالى، آنچه از مسأله 1239 نقل كرده ايد صحيح است و جاى قسمت اول را بنويسيد تا توضيح داده شود و زياد كردن يا ترك اركان نماز، موجب بطلان نماز است؛ چه عمدى باشد و

چه سهوى.

ص: 30

[سؤال 3895]3895

2. درآمد حاصله بعد از گذشت سال، خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، صاحبان سهام بايد خمس بدهند.

[سؤال 3896]6927

3. پس از صرف و كسرى هزينه، چنانچه باقيمانده اى باشد از ربح، خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟ با توجه به اين كه به ملكيت خصوصى فرد يا افرادى درنمى آيد.

بسمه تعالى، با فرض اين كه افراد، مالك سهام هستند خمس تعلق مى گيرد.

[سؤال 3897] 1933

بسمه تعالى 17 / 12 / 1361

حضور مبارك آيت الله العظمى نايب الامام، روح الله خمينى، دامت بركاته

به عرض انور عالى مى رساند اين بندۀ ضعيف، سنواتى در مشهد مقدس سكنا داشته و به شغل و كسبى مشغول بوده است. در سال 1353 به واسطۀ توسعۀ فلكۀ آستان قدس رضوى (عليه السلام) محلى كه در آن كسب مى كردم خراب و جزء فلكه شد. چون سرمايه نداشتم كه محل ديگرى تهيه كنم و از طرفى مريض شدم ناچار براى رفع كسالت با عائله ام به تهران آمده و حدود هشت - نه سال است كه به هر طريق بوده، گذرانيده ام. در سال قبل، از طرف حجت الاسلام واعظ طبسى دستور داده شد مبلغى حدود بيست و چهار هزار تومان به بنده پرداخت نمودند كه اين مبلغ حتى كافى براى تهيۀ محل كسبى نيست. بعضى از مردم خيّر و دوستان كمك دائمى نموده، چون براى كسب آمادگى ندارم و كسالت پادرد و كمردرد دارم، مشغول به تأليف كتابى شده كه فهرست آن را به پيوست تقديم كرده ام كه آمادۀ چاپ شده و خرج چاپ آن حدود متجاوز از پنجاه هزار تومان برآورد شده كه از اين مبلغ، حدود چهل هزار تومان آن موجود شده، اينك كه اين مبلغ در اختيار بنده است، بفرماييد خمس و سهم تعلق مى گيرد؟

ص: 31

ضمناً عائلۀ حقير فعلاً چهار نفرند؛ خود و عيال سيده و دو فرزند پسر كه مشغول تحصيلند و از نظر درآمد ظاهر، ثلث خرج خود را نمى توانم تهيه نمايم؛ فقط به كمك هاى غيبى اداره شده. منتظر دستور شرعى نايب الامام و مرجع عالى مقام

بسمه تعالى، پول موجود اگر از درآمد كسب است و سال بر آن گذشته خمس دارد.

[سؤال 3898] 1934

بسمه تعالى 17 / 12 / 1361

خدمت برادران گرامى مستقر در دفتر امام، سلام عليكم

بنده در يكى از شركت هاى سازمان گسترش نوسازى مستخدم و خدمتگزار مى باشم و درآمدم از اين شركت، ماليات و بازنشستگى دررفته، حدود 40/000 ريال مى باشد و يا كمى بيشتر و از جاى ديگر هم درآمدى ندارم؛ از اين مبلغ، 10/000 ريال بابت كرايۀ منزل مى دهم، به علاوۀ پول آب و برق آن.

بنده در طول مدت 9 سال كه در تهران مشغول كار شده ام و به فكر اين كه يك خانۀ كوچك براى خودم تهيه كنم و از زير منّت صاحب خانه خلاص شوم، مبلغ 1/370/000 ريال پول و يك دستگاه موتورسيكلت به ارزش 120/700 ريال از طريق شركت نامبرده براى اياب و ذهاب شخصى خود فراهم كرده ام و با توجه به اين كه در شركت ما، شركت تعاونى مسكن تأسيس شده است، مسئولين وزارت مسكن گفته اند: اگر بخواهيم خانه اى به شما بدهيم، بايد 80% پول آن را خود افراد بدهند؛ مثلاً خانه اى

كه 500/000 تومان قيمت آن باشد نزديك به 400/000 تومان آن را بايد من بدهم.

حالا با اين شرح كه عرض شد، شما ما را راهنمايى كنيد؛ آيا خمس و يا هر نوع حق خدا و رسول خدا و فقرا در ذمۀ من هست و يا نه؟

بسمه تعالى، پولى كه از درآمد كسب و حقوق پس انداز شود و سال بر آن بگذرد خمس دارد.

ص: 32

[سؤال 3899] 1935

بسمه تعالى 10 / 10 / 1361

محضر رهبر عالى قدر، حضرت آيت الله امام خمينى، پس از عرض سلام

از خداوند متعال آرزوى سلامتى و طول عمر آن امام بزرگوار را خواستارم.

محترماً؛ خدمت امام بزرگوار عرض مى كنم كه بنده از روزى كه مكلف شده ام تا كنون خمس نداده ام و حدود 4 سال است كه ازدواج كرده ام و حدود چهار هزار تومان حقوق مى گيرم و كارمند دولت هستم و مبلغ هفتاد هزار تومان هم در بانك مسكن جهت گرفتن وام مسكن براى خريدن و يا ساختن خانه، پس انداز دارم و در حال حاضر مستأجر هستم و پولى را كه در بانك گذاشته ام براى گرفتن وام مسكن است، البته اين پول را با قناعت پس انداز كرده ام براى خريد خانه؛ لذا از محضر امام بزرگوار مى خواهم كه بفرمايند كه خمس اين پول چقدر مى شود؟ و چگونه بايد بپردازم؟ و به چه حسابى واريز بنمايم؟

بسمه تعالى، اگر پس انداز شما از حقوق و درآمد كسب است خمس دارد؛ يعنى (1/5) آن را بايد يا به مرجع تقليد يا وكيل مسلّم الوكاله او بدهيد و مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد و چنانچه با دادن خمس نمى توانيد منزل تهيه كنيد، مجازيد خمس را بعد از تهيۀ منزل بدهيد.

[سؤال 3900] 1936

بسمه تعالى 8 / 9 / 1361

پس از عرض سلام، با آرزوى توفيق براى شما عزيزان، عرضى داشتم كه به اين وسيله، براى شما بازگو مى كنم و اميدوارم مرا راهنمايى كنيد و پاسخ گو باشيد:

بنده جوانى هستم كه بيمارى مادرزادى نرمى استخوان دارم و به اين دليل، قادر به حركت كلاً نمى باشم. محل درآمد مشخصى ندارم و با كمك برادرها و خواهرم، با

ص: 33

مادرم زندگى مى كنم. حدود يك سال است كه پولى را كه داشته ام سكۀ طلا خريده ام تا اگر طلا گران شد، آن را بفروشم و به اين طريق، كارى كرده باشم. حال به من گفته اند كه اين عمل - طبق شرع اسلام - درست نيست و اصلاً داشتن طلا براى مرد خوب نيست و اسلام آن را نهى مى كند. البته خود بنده - چه در رساله ها و چه كتب اسلامى، هرچه مطالعه و بررسى كرده ام - چيزى كه اين موضوع را ثابت كند نديده ام. اگر اين طور است، پس كار طلافروشان چه معنايى دارد؟! خواهش مى كنم مرا راهنمايى كنيد تا در صورت منع اين كار از نظر اسلام، ديگر آن را ادامه ندهم.

بسمه تعالى، اشكال ندارد؛ ولى اگر يك سال، طلاى سكّه دار باقى بماند و به حد نصاب باشد، علاوه بر خمس درآمد، زكات هم واجب است. به شرط آن كه پس از اداى خمس واجب، نصاب باقى باشد.

[سؤال 3901] 1937

بسمه تعالى

خدمت شريف امام خمينى سلام عرض مى كنم. پس از سلام، سلامتى امام و خانواده اش را از درگاه خداوند متعال خواستارم.

ما الآن 9 سال است تهران هستيم. و سه نفر هستيم؛ زن، مرد، بچه؛ توى 9 سال، 80/000 تومان پول جمع كردم، الآن قدرت ندارم خانه بخرم، آيا اين پول كه من جمع كردم به اين پول خمس و زكات مى رسد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب و حقوق خود جمع كرده ايد خمس دارد.

[سؤال 3902] 1938

بسمه تعالى

محضر مبارك ولايت فقيه، حضرت امام خمينى

مردى هستم 43 ساله، داراى دو دختر و يك پسر كه با مادرم 6 نفر مى شويم. از سيزده سالگى با روزى 5 ريال كار و با پس انداز 3600 تومان مغازۀ خواروبار فروشى

ص: 34

باز نمودم. خواهرانم را شوهر دادم و با فروش طلا و جواهرات زنم و بچه ها كه اغلب به رسم كادو به نامبرده داده شده بود و حبوبات و برنج هاى مغازه ام، مبلغ سيصدهزار تومان پول در بانك رهنى گذاشتم تا با وام آن، خانه اى بخرم. ضمناً زمينى دارم در اطراف شهر كه حدوداً مبلغ سيصد و پنجاه الى چهارصد هزار تومان مى خرند. حاليه با اين كه دخترم نامزد نموده و هيچ وسيله اى براى او نخريدم و ضمناً جز خانه اى كه در آن مسكن گزيده ام و خريد آن از زحمت چهل ساله من است چيزى ندارم، مقرر فرماييد تكليف من نسبت به خمس اين پول چيست؟

بسمه تعالى، پول موجود در بانك و سرمايۀ مغازه و زمين مذكور خمس دارد.

[سؤال 3903] 1939

بسمه تعالى

اين جانب داراى حقوق ماهى دو هزار تومان مى باشم و از اين حقوق، در عرض 3 سال، بيست هزار تومان در بانك پس انداز كرده ام و مجرد هستم و در منزل پدرى نشسته ام و از وسايل و لوازم زندگى شخصى، جهت ازدواج هيچ چيز نخريده ام (همچون منزل، فرش، و...) و وضع مالى والدينم هم خوب نيست؛ آيا بايستى جهت استفاده در اين موارد از اين پس انداز (20 هزار تومان)، خمس آن را پرداخت كنم ياخير؟ خداوند، امام را براى ما حفظ كند و ما را لياقت پيروى از او عطا كند.

بسمه تعالى، پس انداز اگر از حقوق و درآمد كسب باشد خمس دارد.

[سؤال 3904] 1940

بسمه تعالى 4 / 10 / 1361

محضر اقدس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت افاضاته

پس از عرض سلام و ارادت؛ چه مى فرماييد در جواب مسائل زير:

1. كسى است كه 14 سال است پدرش مرده و يك حياط كهنه به ارث مانده است.

ص: 35

در طول اين مدت (14 سال) اين شخص با كسب و كارش مقدارى پول به دست آورده است و الآن مى خواهد با اين پول، آن حياط را تعمير كند يا يك حياط ديگرى بخرد؛ آيا بايد قبل از خريد حياط، خمس پول را بدهد يا بعد از خريد هرچه اضافه باشد خمس آن را بدهد؟

بسمه تعالى، بايد خمس پول را بدهد.

2. كسى كه پدرش خمس مالش را نمى دهد، به جهت اين كه مى گويد خمس تعلق پيدا نكرده است (در حالى كه خمس تعلق پيدا كرده است) آيا مى تواند در خانۀ او زندگانى كند و از مال او صرف بكند و غذا بخورد يا نه؟

بسمه تعالى، آنچه مورد ابتلا و تصرف شما است اگر يقين نداريد كه در آن خمس است، مى توانيد در آن تصرف كنيد.

3. يك طلبه كه تدريجاً سالى يك مقدار كتاب از پول شهريه مى خرد آيا به اين ها خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ (البته كتاب ها فعلاً مورد استفاده نيست و در آينده استفاده خواهد شد).

بسمه تعالى، خمس ندارد.

4. كسانى كه در حوزه نيستند و در شهرستان ها مشغول كار هستند (سپاه، جهاد و...) آيا مى توانند

شهريه بگيرند يا نه؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دفتر شهريه است.

[سؤال 3905] 1941

بسمه تعالى

مبلغ 50/000 تومان از پدرم گرفته و تحت عنوان قرض الحسنه و امانت نزد موجر گذاشته ام. اين پول از سرمايۀ كسب پدرم بوده و ايشان خمس اموالشان را شرعاً پرداخت مى نمايند. البته هنوز اين پول به من بخشيده نشده است، ولى به احتمال زياد در آينده متعلق به من خواهد بود؛ سؤال اين است كه آيا به اين پول خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ (در صورتى كه مال من باشد يا نباشد) و در صورتى كه خمس تعلق بگيرد و موعد پرداخت آن فرا رسد، در حالى كه اصل پول نزد موجر بوده و اين جانب

ص: 36

قادر به پرداخت آن (خمس) نباشم، وظيفه ام چيست؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله كه به شما نبخشيده، خمس دارد و بايد پدر شما در حساب سر سال منظور نمايد و بر شما تكليفى نيست.

[سؤال 3906] 1942

بسمه تعالى 30 / 6 / 1361

حضور محترم برادران مسئول دفتر امام خمينى، سلام عليكم

خواهشمند است نظر مبارك امام امت را در مورد مسألۀ ذيل براى اين جانب ارسال كنيد:

بنده جوانى مى باشم 24 ساله و دانشجوى سال اول كه مدت 2 سال است كه در سپاه پاسداران بروجرد عضويت دارم. در اين 2 سال توانسته ام مقدارى از حقوق خود را ذخيره كنم، حال سؤال بنده اين است كه آيا اين پول، خمس دارد و يا نه؟ و در صورتى كه خمس دارد، آيا اجازه هست كه در حساب 100 امام و يا موارد ديگر واريز شود؟ و اگر اجازه نيست، دستور چه مى باشد؟

بسمه تعالى، حقوق پس انداز شده خمس دارد و بدهى بابت خمس را مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 3907] 1943

بسمه تعالى

محضر محترم دفتر امام، مدّ ظله العالى

محترماً؛ به عرض مى رسانم كه من سرباز وظيفه با مشكلى شرعى مواجه گرديده ام كه جهت راهنمايى از آن مقام، سؤال خود را مطرح مى كنم:

من در حال حاضر سرباز مى باشم و قبل از ورود به خدمت، خرجى خانواده ام را مى دادم و هم اكنون در بانك مقدارى پول دارم كه پس انداز من در دورانى كه كار مى كردم، مى باشد. وجه پس انداز من در بانك 45/000 تومان مى باشد. سؤال من اين

ص: 37

است كه چه مقدار آن را بايد خمس بدهم؟ آيا بايد 9/000 تومان آن را خمس بدهم يا تخفيفى در اين مورد شامل من مى گردد؟ با توجه به اين كه من خرج خانواده را بايد بعد از اتمام خدمت دوباره بپردازم، وليكن فعلاً خرجى خانواده را خود مادرم مى پردازد.

بسمه تعالى، پولى كه از درآمد كسب، پس انداز شده خمس دارد.

[سؤال 3908] 1944

بسمه تعالى 5 / 12 / 1358

محترماً؛ بعد از سلام و دست بوسى، به استحضار عالى مى رساند در آذرماه سال 1352 قبل از عزيمت به مكۀ معظمه خدمت امام جماعت مسجد امام حسين شرفياب شدم، عرض كردم خانه اى دارم 275 متر و وضعيت بدهكارى خود را حضور ايشان عرض كردم. ايشان فرمودند شما تا اين ساعت برى ءالذمه مى باشيد، ولى بايستى براى خود، سال مالى پيش بينى كنيد.

بنده اين كار را انجام ندادم تا اين كه بعد از سفر مكۀ معظمه خانه را با شركت برادر خانم خود تبديل به 6 دستگاه آپارتمان 90 مترى نموديم كه 3 دستگاه آن را شريك بنده برداشت و يك دستگاه، محل مسكونى فعلى خودم مى باشد و 2 دستگاه آن را به مبلغ 6/500/000 ريال فروختم.

سپس مجدداً در تاريخ 15 تيرماه 1358، (11 شعبان 1399) خدمت ايشان شرفياب و مراتب را عرض نمودم. ايشان دين اين جانب را به 229/000 ريال برآورد نمودند كه 130/000 ريال آن تقديم شد و بقيه 99/000 ريال دين بنده شد.

حال با تقديم 99/000 ريال دين مذكور به استحضار عالى مى رساند وضعيت فعلى بنده اين است كه مبلغ 7/000/000 ريال وجه نقد دارم و اخيراً هم يك دستگاه اتومبيل پيكان به مبلغ 460/000 ريال خريده ام و يك آپارتمان 90 مترى كه گنجايش آن براى اين جانب كه داراى عروس و دامادها و نوه مى باشم كم است و قصد معاملۀ خانۀ

ص: 38

بزرگ ترى را براى خود دارم و ضمناً ماهيانه حدود 95/000 ريال حقوق دارم و خود و زن و يك فرزند در حال حاضر در منزل دارم و 4 فرزندم از خودم جدا زندگى مى كنند كه اغلب براى ميهمانى با زن و فرزند خود به منزل ما مى آيند. حال تقاضاى تعيين بدهى فعلى خود را دارم.

بسمه تعالى، با فرض اين كه از ناحيۀ منزل اولى برى ءالذمه هستيد، نسبت به آپارتمان مسكونى فعلى، خمس واجب نيست و پول نقد خمس دارد.

[سؤال 3909] 1945

بسمه تعالى 5 / 5 / 1361

با سلام و درود فراوان به رهبر انقلابمان و شهيدان به خون خفته گلگون كفن

با سلام خدمت شما و با عرض معذرت از اين كه مزاحم شدم در مورد خمس مال چند اشكال داشتم كه خواهشمندم مرا در رفع اين اشكال ها كمك بفرماييد.

1. آيا دخترى كه ازدواج نكرده ولى كار مى كند پس انداز هم دارد بايد خمس مالش را بدهد؟

2. آيا مى توان خمس مال را به حساب خانه سازى امام يا كمك به جبهه فرستاد؟

3. در صورتى كه بتوانيم شخصاً به فردى محتاج يا به سازمانى پول را بدهيم به چه كسى پول بايد داده شود، يا اين كه در صورت دسترسى نداشتن به حاكم شرع و اگر بخواهيم در اختيار امام گذاريم از چه طريقى بايد بفرستيم.

4. كسى كه تا حالا خمس مالش را نداده وسايلى را كه قبلاً با آن پس انداز خريده به چه صورتى مى تواند استفاده كند.

بسمه تعالى، پولى كه از درآمد كسب به دست آمده و سر سال باقيمانده خمس دارد و خمس را بايد به مرجع تقليد يا وكيل مسلّم الوكاله او برسانند و قبل از اداى خمس تصرف در مال مورد خمس جايز نيست.

ص: 39

[سؤال 3910] 1946

بسمه تعالى

پس از تقديم عرض سلام؛ اميدوارم كه صحت و سلامت باشيد.

جوانى هستم بالغ؛ البته خودم كار مى كنم؛ ماهيانه 20/000 ريال حقوق مى گيرم و ساليانه حدود 240/000 ريال مى باشد. حساب كرديم 130/0000 ريال خرج ساليانه مى شود و حدود 110/000 باقى مى ماند، آيا بايست غير از پدرم خودم كه كار مى كنم خمس و زكات بدهم يا نه، چه مقدار بدهم؟

بسمه تعالى، آنچه از درآمد كسب خودتان كه سر سال باقى بماند بايد خمس آن را بدهيد.

[سؤال 3911]1328

5. از چه زمانى پرداختن خمس واجب مى شود؛ آيا استقلال از خانواده يا داشتن درآمد - ولو در محيط خانواده - شرط است؟

بسمه تعالى، درآمد كسب شخص براى خودش اگر يك سال بر آن بگذرد خمس دارد، ولو اين كه شخص در محيط خانواده باشد.

[سؤال 3912]2304

6. شخص 75 ساله اى از كار افتاده، داراى يك زن مريض 70 ساله است و قبلاً در نزد شخصى ديگر كار مى كرده و اينك به علت اين كه قادر به هيچ كارى نيست او را از كار بر كنار نموده و مبلغى به عنوان بازخريد خدمت به او داده است. الآن موجودى اين شخص شامل مبلغى است كه قبلاً موجود داشته و مبلغى كه از وسايل اضافى منزل فروخته، به اضافۀ پول بازخريدى، جمعاً مبلغى در حدود 150/000 تومان نقد در بانك دارد كه خرجى اين خانواده است تا مادامى كه زنده هستند و از اين پول، ماهيانه 1500 يا 2000 تومان بر مى دارند و خرج مى كنند و نان آور يا درآمد ديگرى هم ندارند؛ آيا در آخر سال به باقيماندۀ پول اين شخص، خمس تعلق

ص: 40

مى گيرد يا حكم آن چگونه است؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول، ربا و حرام است و چنانچه پول موجود در بانك از درآمد كسب بوده يا از فروش وسايل تهيه شده از درآمد كسب باشد و خمس آن داده نشده، بايد تخميس شود.

[سؤال 3913]2168

3. فرزندى از يك خانواده مدت چهار ماه در جبهه بوده، كه بابت خدمتش مبلغى به او داده اند؛ آيا خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، احتياطاً حساب كند.

[سؤال 3914] 1947

بسمه تعالى 5 / 2 / 1361

محضر حضرت آيت الله العظمى الامام روح الله الموسوى الخمينى دام ظله، سلامٌ عليكم

محترماً به عرض مى رسانم پس از گذشت يك سال از دورۀ خدمتم در ارتش مبلغ سى هزار تومان پس انداز كردم، حال نحوۀ تحويل خمس - به چه كسى و چگونه - را مى خواستم بدانم لازم به تذكر است كه بنده مجردم ولى پدر و مادرم نزدم هستند، همچنين همۀ پول پس انداز سال گذشته نزدم نيست، حدود نه هزار تومان به اقوام قرض دادم ولى از پول حقوق اين شش ماه بعد از يك سال اينك نيز مبلغى بيش از سى هزار تومان در بانك دارم. همچنين است در محل كارم كه شامل كارمند و سرباز و درجه دار هستند با انتخابم براى امام جماعت خواستم بدانم آيا اشكال ندارد كه پذيرفته ام؟ همچنين اماما مرا درسى آموز تا با تمسك به آن، آن دنيايم تضمين شود.

بسمه تعالى، اگر پس انداز از حقوق و درآمد كسب است خمس دارد و طلبى كه داريد اگر سر سال امكان وصول آن باشد خمس دارد.

ص: 41

[سؤال 3915] 5537

4. شخصى كه از خود، خانۀ مسكونى و اثاث و زندگى ندارد، ولى هر ماهه مقدارى پول پس انداز مى كند تا چند سال بعد كه بتواند خانه و زندگى براى خود تشكيل دهد، آيا خمس اين پول ها را بايد سر سال بدهد، يا اين كه وقتى احتياجات خود را برطرف كرد آن وقت خمس بدهد؟

بسمه تعالى، سر سال بايد آنچه از مؤونۀ سال زياد آمده تخميس نمايند.

[سؤال 3916]6556

4. اين جانب حقوق بگير ماهانۀ دولت مى باشم. حقوقم فقط به اندازۀ خرج زندگى اهل بيتم مى باشد و چون مهريۀ همسر واجب مى باشد و بنده هم نقداً ندارم بپردازم در يك صندوق قرض الحسنه حسابى به اسم خودم بازكردم و در دل نيت نمودم كه ماهى صد تومان به اين حساب اضافه نمايم تا به مبلغ بيست هزار تومان رسيد آن پول را بگيرم به مهريۀ همسرم بدهم و فعلاً به مبلغ بيست وشش هزار ريال رسيده و سر سالم نزديك است؛ آيا به اين پول ياد شدۀ بالا خمس و سهم امام (عليه السلام) تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 3917]1273

5. در ارتش ماهى يكصد تومان به عنوان پس انداز از حقوق هر پرسنل برمى دارند و يكصد تومان هم خود دولت مى گذارد و به همان مقدار يا كمتر از همان پول وام مى دهند. لطفاً تكليف خمس اين سه مورد را بيان بفرماييد.

بسمه تعالى، هر مقدار كه از حقوق كم شده و بعداً دريافت شده خمس دارد.

[سؤال 3918] 1948

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر انقلاب اسلامى حضرت امام خمينى

اين جانب سال خمسى دارم و چند سال قبل پس از اعلام تأسيس «بانك ملى»

ص: 42

مبلغى به حساب مخصوص آن واريز كردم. در همان سال مبلغى به برادرم قرض دادم كه هر موقع توانايى دارد باز پرداخت نمايد. در آخر آن سال خمسى كه وجوهات هم بدهكار شدم، اين دو مبلغ را به حساب نياوردم به اين نيّت كه چنانچه وصول شد مسأله آن را پرسش و اقدام نمايم. متمنى است تعيين فرماييد با توجه به اين كه در سال بعد خمس به من تعلق نگرفته و در اين سال هم خمس به من تعلّق نمى گيرد، آيا دو مبلغ مذكور كه امسال وصول شده متعلق خمس است يا جزء درآمد امسال به حساب مى آيد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 3919]2063

3. اتحاديه براى رفاه اعضاى خود تشكيل شركت تعاونى مصرف صنفى داده است كه با پول سهمى كه به اعضا فروخته شده است، تشكيل گرديده و هيأت مديرۀ شركت با آن پول، خريد و فروش مى نمايد و اجناس خود را با حداقل سود به اعضاى صنف و سهام داران مى فروشد كه در پايان هر سال بايد ترازنامۀ خود را به مراجع صلاحيت دار تسليم دارد؛لذا مرقوم فرماييد كه ماندۀ پس از پرداخت مخارج، مشمول خمس مى گردد يا خير؟ (البته آنچه كه سود بماند به نسبت خريد بين سهام داران تقسيم مى گردد).

بسمه تعالى، سود تجارت باقيمانده در آخر سال خمس دارد.

[سؤال 3920]2202

3. پيمانكارى با شركت نفت قرارداد بسته كه نفت و بنزين و گازوييل به دست مردم برساند. شركت نفت بيست هزار تومان از اين پيمانكار در بانك تهران دريافت كرده كه اگر اتفاقى افتاد يا ضررى از طرف اين پيمانكار به شركت نفت وارد آمد شركت نفت ضرر خود را از اين پول برداشت نمايد. آيا به چنين پولى وجوهات تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

ص: 43

[سؤال 3921]2202

5. اگر شخصى براى خودش سال قرار بدهد ده هزار تومان داشته دو هزار تومان آن را خمس داده، هشت هزار تومان مانده، سر سال دو هزار تومان اضافه شده است. آيا خمس آن را بايد بدهد؟

بسمه تعالى، بايد خمس آن دو هزار تومان را بدهد.

[سؤال 3922] 1949

بسمه تعالى 11 / 1 / 1361

پس از عرض سلام و التماس دعا

در رژيم گذشته در خدمت سربازى اجباراً مدتى براى مأموريت به عمان فرستاده شديم، بعد از اتمام مأموريت مقدارى پول 30 - 40 هزار تومان بابت حق مأموريت دادند، مقدارى از پول را خرج كرده ايم و مقدارى باقى مى باشد، لطفاً نظر شرعى تان را در مورد پول باقيمانده خرج نشده بفرماييد.

بسمه تعالى، اگر پول دريافتى بابت حقوق خدمت سربازى بوده زايد بر مؤونه سال خمس دارد.

[سؤال 3923]272

3. آيا پولى كه به منظور دريافت وام و يا پولى كه براى خريد خانه در بانك ذخيره مى شود براى كسى كه خانه ندارد و از اين نظر در مضيقه است، خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از وام ذخيره كرده خمس ندارد و چنانچه از درآمد و حقوق خود پس انداز كند خمس دارد.

[سؤال 3924] 1950

بسمه تعالى 26 / 3 / 1361

دفتر امام خمينى، ضمن عرض سلام و اميد موفقيت براى شما

كارمندى هستم از آموزش و پرورش كه پس اندازى در بانك مسكن جهت تهيه

ص: 44

مسكن - كه به فرمايش امام امت همه بايد داراى مسكن باشند - دارم و هيچ گونه ملك و يا سرمايه اى ديگر ندارم و اين پس انداز را با صرفه جويى و كار زياد حتى كار كارگرى پيش اين و آن به غير از كار ادارى پيدا كردم كه شايد روزى يك خانه معمولى داشته باشم، البته به اميد خداى بزرگ. آيا به اين پس انداز خمس تعلق مى گيرد؟ با توجه به اين كه فعلاً ماهانه مبلغ 8000 ريال بابت اجاره خانه مى پردازيم و اگر تعلق

مى گيرد آيا مى شود قسطى پرداخت كرد، چون فعلاً در بانك مسكن براى مدتى سپرده ثابت است و به چه حسابى بايد واريز كرد؟ يا مى شود براى جنگ زدگان واريز كرد؟

بسمه تعالى، پس انداز حقوق و درآمد كسب در آخر سال خمس دارد و براى پرداخت آن مى توانيد پس از دستگردان با يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب به اقساط تدريجاً پرداخت كنيد.

[سؤال 3925]2524

5. كارمندى است با هفت سر عائله و با حقوق ماهيانه حدود 46000 ريال و داراى خانه مسكونى ناتمام كه اين مبلغ حقوق كفاف زندگى او را به طور نسبى مى دهد و از اين مبلغ در آخر ماه چيزى برايش باقى نمى ماند. آيا داشتن حساب سال براى چنين افرادى لازم است؟

بسمه تعالى، اگر چيزى باقى نمى ماند خمس واجب نيست و سال قهرى است و قراردادى نيست.

[سؤال 3926] 1951

بسمه تعالى 25 / 10 / 1361

دفتر حضرت امام خمينى، رهبر انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران

پس از عرض سلام به عرض مى رساند: اين جانب خانمى هستم كه شوهر دارم و حقوق بازنشستگى شوهرم در ماه سه هزار و چهارصد تومان است و با قناعت مخارج خودمان را اداره مى كنم. از طرفى من خودم يك خانه قسطى دارم (در كوى كن) به

ص: 45

مساحت دويست و پنجاه متر داراى سه اتاق و از بابت قيمت خانه مبلغى هم ماهيانه شوهرم قسط مى دهد.

مدت يك سال خانه را اجاره دادم و به اتفاق شوهرم به مسافرت رفتيم و پس از يك سال آمديم به خانۀ خود و از بابت كرايه خانه مبلغ بيست هزار تومان پس انداز كردم و گذاشتم به بانك، براى مخارج مكه، و منتظر هستم در قرعه كشى شركت كنم و اگر قرعه به نام من اصابت كرد بروم مكه. ضمناً اين پول مدت يك سال است كه در بانك مانده، از طرفى ديوارهاى خانه خراب شده و موزاييك كف حياط كنده شده و احتياج به بنايى دارد و همچنين دو تا از اتاق ها فرش ندارد و موكت است و نمى توانيم از حقوق شوهرم فرش و يا بنايى كنيم. آيا اصولاً به اين بيست هزار تومان خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ و اگر خمس تعلق مى گيرد آيا مى توانيم از خمس اين پول فرش ماشينى بخريم و آبروى خود را حفظ كنيم و يا بنايى كنيم يا خير؟ بى اندازه از مرحمت شما ممنون خواهيم بود كه جواب عنايت فرماييد.

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 3927] 1952

بسمه تعالى 17 / 12 / 1361

محضر مقدس حضرت امام خمينى، رهبر عظيم الشأن انقلاب اسلامى ايران و شيعيان جهان دامت بركاته، محترماً مستحضر مى دارد:

در اداره اى كه اين جانب مشغول به كار مى باشم، با اظهار تمايل و علاقه همكاران، صندوقى تحت عنوان «تعاون فرهنگيان» ايجاد شده كه همه ماهه مبلغ يكصد تومان بابت حق عضويت از حقوقمان كسر مى گردد. استدعا دارد نظر مبارك را در مورد وجه مأخوذه مذكوره كه يك سال يا بيشتر در حساب فوق باقى مى ماند از نظر سهمين اعلام فرماييد.

بسمه تعالى، بايد خمس آن را بدهند.

ص: 46

[سؤال 3928]87

4. اين جانب با شغل مقدس آموزگارى، قريب به پنج سال است كه ازدواج كرده و جدا از پدرم زندگى مى كنم. از همان اول زندگى، با مختصر پس انداز دوران مجردى و گرفتن وام هاى بانكى، اقدام به تهيۀ يك خانۀ هشتاد متر مربع زير بنا نمودم؛ در نتيجه از همان اوايل، نه تنها در پايان هيچ سالى پس انداز نداشتم، بلكه هنوز هم دارم قسط هاى

بدهى ام را پرداخت مى كنم؛ بنابراين از نظر وجوهات شرعيه وضع گذشته ام چه مى شود؟ و حال بايد چه كار كنم؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً پس اندازى كه سال بر آن گذشته باشد داشته ايد، بايد خمس بدهيد.

[سؤال 3929]1350

2. حقوق پاسداران از لحاظ خمس و زكات به چه صورت است؛ آيا تعلق مى گيرد يا خير، در صورتى كه براى ساختن منزل پس اندازى تهيه شود؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 3930]221

3. آيا اگر كسى پولى از زندگى و كارى كه روزانه مى كند پس انداز كند، اين پول خمس و زكات بر مى دارد؟ اگر بر مى دارد، مبلغ ده هزار تومان پول چقدر خمس و زكات دارد؟

بسمه تعالى، خمس دارد و خمس ده هزار تومان، دو هزار تومان است.

[سؤال 3931]12

2. پولى كه انسان در بانك مى گذارد آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا نه؟ در بانك قرض الحسنه چطور؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب و حقوق پس انداز كرده، بايد خمس آن را بدهد.

ص: 47

[سؤال 3932]2289

3. همسرم مبلغ 240000 ريال از كار خود در مدرسه، در بانك پس انداز دارد.

بسمه تعالى، بايد خمس اين مبلغ را بدهند. و در هر صورت شما براى تصفيۀ حساب، نزد يكى از وكلاى اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 3933] 1953

بسمه تعالى

مسئول محترم دفتر حضرت امام خمينى، سلام عليكم

يازده نفر با هم صندوق قرض الحسنه تأسيس نموده اند و هر نفر ماهيانه پنجاه تومان به سرمايۀ صندوق به نام خودشان مى افزايند و اين صندوق، حدود ده سال است كار مى كند؛ آيا به سرمايۀ اين صندوق خمس تعلق مى گيرد؟ و اگر مى گيرد، به چه نحوى و مسئول كيست؟ توضيح اين كه مسئوليت حسابدارى، نگهدارى صندوق، پرداخت وام و جمع آورى آن به عهده يك نفر مى باشد.

بسمه تعالى، خمس واجب است و هر يك به حساب سهم خودش بايد خمس بدهد.

[سؤال 3934]2100

3. اگر اموالى كه وجوهات به آن تعلق مى گيرد، از راه قناعت و صرفه جويى جمع شده باشد، آيا تخفيف هم دارد؟ و اگر دارد، لطفاً به طور واضح بيان فرماييد.

بسمه تعالى، تخفيف ندارد و بايد آنچه سر سال زياد آمده، تخميس شود.

[سؤال 3935] 1954

بسمه تعالى

محضر مبارك آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، با تقديم سلام

كسى براى مصارف عروسى پسرش پول تهيه كرده، كه قبل از تكميل مراسم، سال به سر رسيده است. آيا به اين پول خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

ص: 48

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، مبلغ پس انداز شدۀ از درآمد كسب، خمس دارد.

[سؤال 3936]1908

2. جوانى كه خدمت سربازى را به اتمام رسانده و در عرض اين دو سال از حقوق و فوق العاده، مقدارى پول جمع آورى كرده و در بانك موجود است، لكن قصد دارد ازدواج كند و مقدار پول اضافه نيست، در ضمن اين شخص تا حال خمس نداده و بدهكار نيست، آيا در موارد ذكر شده بايد خمس بدهد؟ اگر بنا بر اين است كه بدهد، بايد خمس دو سال را بدهد؟

بسمه تعالى، پس انداز مزبور تماماً بايد يك مرتبه تخميس شود.

[سؤال 3937]2120

2. شخصى است كه از پدرش يك حياط كهنه ارث به او رسيده است (البته خمس حياط را پدرش داده بود) و آن شخص ده - دوازده سال است كه كسب و كار كرده و مقدارى پول جمع كرده است كه مى خواهد آن حياط را تعمير كند يا حياط ديگرى بخرد (البته آن مقدار پول دارد كه حداكثر مى تواند يك حياط معمولى بخرد) آيا بر اين پول ها خمس تعلق پيدا مى كند يا نه؟

بسمه تعالى، پولى كه از كسب و كار تهيه كرده و سال بر آن گذشته خمس دارد.

[سؤال 3938]5668

3. پسر يا دخترى كه شاغل مى باشد و مقدارى از پولش را پس انداز مى كند جهت زندگى آينده اش، آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟ در صورت تعلق گرفتن،

ص: 49

حساب آن و پرداختش چگونه بايد باشد؟ آيا مى تواند به امام جمعۀ شهر و به حساب امام پرداخت نمايد يا خير؟

بسمه تعالى، از درآمد كسب هرچه آخر سال زياد بماند خمس دارد و به وكيل مسلّم الوكاله اين جانب بپردازيد.

[سؤال 3939] 1955

بسمه تعالى

با آرزوى پيروزى اسلام و مسلمين و طول عمر براى امام و رهبر بزرگوار از خداوند متعال، لطفاً سؤالات شرعى اين جانب را جواب بدهيد.

1. من زكات پول هايم را تا عيد پارسال پرداخت نموده ام و از عيد سال گذشته به اين طرف 61 هزار تومان پول نقد براى تهيۀ وسايل زندگى آينده ام جمع نمودم، كه حدود هفت هزار تومان آن مال دورۀ دانشجويى ام بوده است كه پارسال با نظر امام زكات براى آن پرداخت نكردم و 30 هزار تومان آن را حدود ماه آذر به برادرم براى خريد خانه قرض داده ام و با اين حساب براى عيد 31 هزار تومان پول دستم است. زكات پولم چگونه است؟ زكات پول به كجا واريز شود؟

بسمه تعالى، پول غير طلا و نقره زكات ندارد، ولى اگر از درآمد كسب يا حقوق باشد و از خرج سال زياد بماند خمس دارد و خمس را مى توانيد به شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

2. براى خواندن نماز مسافر بايد مسافت را از در منزل حساب نمود يا از ديوارها و محدودۀ شهر؟

بسمه تعالى، در مثل تهران، مبدأ مسافت از منزل حساب مى شود.

3. آيا مى شود بهرۀ بانكى پس انداز را به عنوان صدقه (با توجه به اين كه امام قبلاً فرموده بودند كه بهرۀ پول حرام است و صدقه بايد داد) به حساب جنگ زدگان و يا كميتۀ امداد امام خمينى داد؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جايز نيست و چنانچه گرفته باشد از طرف مالك واقعى آن به فقرا صدقه بدهد، ان شاء الله موفق باشيد.

ص: 50

[سؤال 3940] 1956

بسمه تعالى 17 / 9 / 1361

با آرزوى طول عمر امام و پيروزى رزمندگان؛ چهار سؤال زير را جهت بيان استفتاى حضرت امام معروض مى دارم:

1. اين جانب براى اداى خمس مال خود، اول زمستان را سال براى خود گرفته ام و تا ماه مرداد امسال نيز سرباز بوده و حقوق دريافت كرده ام و اكنون كه به اول زمستان نزديك مى شويم، هنوز مقدارى از حقوق دوران سربازى را در اختيار دارم و خرج نكرده ام. با توجه به اين كه فعلاً بيكار هستم و شغل و درآمدى ندارم، آيا بايستى خمس پولى را كه در اول زمستان برايم باقى مى ماند، بدهم و يا اين كه خمس بر من تعلق نمى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر سر سال از حقوق باقى بماند خمس دارد.

2. اين جانب همان طور كه گفتم سرباز بودم و در جبهه مجروح شدم و به خاطر مجروح شدنم، از طرف ارتش و بنياد شهيد به عنوان غرامت براى مجروح شدنم، مقدارى پول مى دهند و من با خدا عهد كرده ام كه هرچه از طرف ارتش و بنياد شهيد به عنوان غرامت به من تعلق گيرد، همۀ آن پول را به عنوان قرض الحسنه يا به مردم نيازمند بدهم و يا اين كه در صندوق هاى قرض الحسنه بگذارم و تا آخر عمر اين پول به عنوان قرض الحسنه استفاده شود. البته از اين پول، خودم نيز به عنوان قرض الحسنه وقتى كه قدرت پرداخت آن را داشته باشم، استفاده مى كنم؛ مى خواستم بدانم آيا به اين پول خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

3. من موقعى كه در جبهه بودم يك چراغ قوۀ عراقى به دستم آمد و قيمت آن نيز حداكثر 50 تومان است، مى خواستم ببينم حكم اين غنيمت چيست و چه كار بايد بكنم؟

بسمه تعالى، ملك شما شده است و مى توانيد در آن تصرف كنيد.

4. مى خواستم بدانم كه پول خمس مال را بايد چگونه بدهم؛ آيا به هر امام جماعت مسجدى بدهم درست است و يا اين كه بايد به شخص معينى بدهم تا آن شخص پول را به امام برساند؟ اگر بايد به شخص معينى داد، خواهشمندم شخصى را معرفى كنيد تا خمس مالم را به او بدهم.

در ضمن خانۀ ما حوالى شرق تهران است؛ اگر ممكن است شخصى را معين كنيد كه حوالى شرق

ص: 51

تهران باشد و بتوان به راحتى پول را به او داد.

بسمه تعالى، خودتان تحقيق كنيد و به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب بپردازيد و مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 3941] 1957

بسمه تعالى

خدمت جناب مستطاب سيادت مآب، مرجع عالى قدر شيعيان جهان، حضرت آيت الله العظمى و فقيه اهل بيت عصمت و طهارت و سيد العلماء والمجتهدين، رئيس الملّة والدين، آيت الله العظمى و مولانا الاعظم، آقاى حاج آقا سيد روح الله الخمينى الموسوى، متّع الله المسلمين بطول بقاء وجوده الشريف ودامت بركاته، سلام عليكم

1. آيا خمس بر سرباز واجب است؟ لازم به تذكر است كه اين جانب مجرد بوده و ماهانه حدود 1000 تومان از ارتش حقوق مى گيرم كه مقدارى از اين مبلغ را براى آينده پس انداز مى كنم و تا به حال كه يك سال و نيم است در ارتش هستم خمس نداده ام.

بسمه تعالى، هر مقدار از حقوق كه پس انداز شده خمس دارد.

2. خمس از چه موقعى بر انسان واجب مى شود؟

بسمه تعالى، مكلف از موقعى كه شروع به پيدا كردن درآمد مى كند تا سر سال، اگر از درآمد چيزى باقى ماند خمس دارد.

3. شخصى كه در سنين 16 يا 17 سالگى در دوران طاغوت به واسطۀ سهل انگارى و كم توجهى به امر روزه، ماه رمضان را روزه نگرفته (البته نماز مى خوانده) حكمش چيست؟ آيا بايد كفاره بدهد؟

بسمه تعالى، روزۀ ماه مبارك رمضان اگر عمداً بدون عذر شرعى افطار شده، علاوه بر قضا، كفاره هم دارد.

4. به واسطۀ نرمى لثه هايم دائماً از آن ها خون مى آيد؛ به خصوص در خواب؛ ماه رمضان را نيز تماماً روزه گرفته ام لكن بعضى مواقع متوجه نمى شدم و خون پايين مى رفت و هرگاه دهانم را براى رفع خون مى شستم، نمى توانستم بيش از يك بار آب دهانم را بيرون بريزم، چون دوباره خون از لثه هايم مى آمد؛ به دكتر نيز مراجعه كرده ام ولى هنوز مؤثر واقع نشده است؛ آيا روزه هايم صحيح بوده؟ و اگر در آينده

ص: 52

نيز به اين درد دچار بودم تكليفم چيست؟

بسمه تعالى، اگر در آبِ دهان مستهلك باشد مضر به روزه نيست.

[سؤال 3942] 1958

بسمه تعالى 22 / 12 / 1361

با سلام و درود بر منجى عالم بشريت، امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و بر نايب بر حقش، حضرت امام خمينى و با درود به شهداى انقلاب و جنگ و به اميد پيروزى رزمندگان.

چند سؤالى براى اين حقير پيش آمده كه اميدوارم جواب آن را مرقوم فرماييد:

1. با توجه به اين كه من سرباز هستم و حدود يك سال است در جبهه مى باشم و ماهيانه مبلغى از ارتش دريافت مى كنم و چون اكثر اوقات در منطقه هستم، مقدارى از آن، زياد مى آيد، آيا به آن خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ و اگر مى گيرد، به چه نحو مى باشد؟

بسمه تعالى، بنا بر احتياط، خمس آن را به وكيل مرجع تقليدتان بپردازيد.

2. اگر هنگام غذا خوردن، دندان خون بيفتد، آيا دهان نجس مى شود و آن غذا را بايد بيرون ريخت يا خورد؟

بسمه تعالى، خوردن خون حرام است؛ مگر مستهلك شده باشد و در اين صورت، لازم نيست غذا را بيرون بريزيد.

3. آيا مى شود در جبهه نيت ده روز كرد و نماز را تمام خواند و روزه گرفت؟

بسمه تعالى، اگر يقين به ماندن ده روز در يك مكان نداشته باشيد، نمى توانيد قصد كنيد.

4. آيا كسى كه گناهان كبيره اى انجام داده و بعد توبه كرده، مى تواند امام جماعت بشود؟

بسمه تعالى، امام جماعت بايد عادل باشد.

[سؤال 3943]7070

2. تا كنون كه حدود 26 سال سن دارم، مال خود را حساب نكرده ام و به دليل مساعد نبودن وضع مالى ام، موفق به ازدواج نشده ام. با توجه به اين كه مبلغى بالغ بر

چهل هزار تومان بدهكار مى باشم، آيا اقامۀ نماز در منزل و استفاده از وسايل خانه ام

ص: 53

اشكال دارد؟ ضمناً جنگ زده هم مى باشم.

بسمه تعالى، اگر از درآمدى كه سال بر آن گذشته، منزل و وسايل مزبور را تهيه نكرده ايد، اشكال ندارد.

[سؤال 3944]3506

3. مدت ها پيش مقدارى پس انداز داشتم كه در خلال بيكارى ام مورد استفاده قرار مى گرفت و با وجود داشتن آن، نمى توانستم شغلى مناسب توانايى ام دست و پا كنم تا اين كه بعد از مدتى با اعلام آمادگى ناسيونال جهت فروش اتومبيل، مبلغى را به قصد تحويل آن و اشتغال كارى به بانك سپرده و بعد از گذشت هفت ماه با پرداخت بقيه آن، موفق به تحويل اتومبيل گشتم كه از كل پس انداز در اين مدت، مقدارى صرف هزينه زندگى و مابقى آن، جهت بهاى اتومبيل پرداخت گرديده بود. جمعاً با پنج ماه و نيم از قبل و هفت ماهى كه به حساب ناسيونال راكد مانده بود از يك سال تجاوز كرد، در نتيجه در اين ابهام فرو رفتم كه آيا با توجّه به هدفم از خريد آن و عدم استطاعت مالى خويش، به اين مبلغ، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ در صورت تعلق و پرداخت آن به شكل اقساط بفرماييد به كدام شماره حساب مى توانم واريز نمايم.

بسمه تعالى، اگر پس انداز مذكور از درآمد كسب و حقوق باشد بايد تخميس شود و اگر با او اتومبيل خريده شده، اولاً بايد نسبت به خمس كسب اجازه از مرجع تقليد نمود و بعد به قيمت فعلى بايد تخميس شود و در صورت عدم امكان پرداخت يك مرتبه با يكى از نمايندگان مسلّم الوكاله اين جانب دستگردان نموده و بعداً تدريجاً بپردازيد و مى توانيد به حساب يك هزار تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 3945] 1959

بسمه تعالى 29 ذوالقعده 1402 ق

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، لطفاً بفرماييد:

ص: 54

1. زيدى ساكن شهرى است و در شهر ديگرى، منزلى خريدارى مى كند و مصمم است كه بعداً براى زندگى به آن شهر برود. آيا پولى كه جهت خريد منزل پرداخته، خمس دارد؟ و قرضى كه از بابت خريدن اين منزل دارد، از منافع كسر مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، منزل مذكور، خمس دارد و قرض بر آن كسر مى شود.

2. تعميركارى كه بعضى از لوازم ماشين ها را به جهت خراب بودن عوض مى كرده و پس از مراجعۀ صاحب ماشين، بعضى از افراد، لوازم مخروبه را با خود مى بردند و بعضى هم صرف نظر مى كردند؛ به اين معنى كه در عين حالى كه به آن ها گفته مى شد: اين اجناس شما است، آن ها را با خودشان نمى بردند، حالا اين لوازم مخروبه، از تعميركار است يا از صاحبان ماشين ها؟

بسمه تعالى، اگر صاحبان آن ها اعراض كرده اند، از تعميركار است.

3. زنى كه براى جلوگيرى از عادت ماهانه قرص مى خورد و در آن اثنا، بر اثر ترك قرص، لك مى بيند (ولى ادامه ندارد) و در ايام عادتش هم هست، آيا اين لك حيض است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر سه روز متوالى خون نمى بيند، حيض نيست.

4. كسى كه كارش به نحوى است كه اگر مسافرت نكند، كارى ندارد - مثل بعضى از افراد سپاه و جهاد - نماز و روزه شان چگونه است؟

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند؛ مگر در سفرى كه شغل آن ها باشد.

5. در چند سال قبل، زيدى امتياز تلفنى را خريدارى كرده و هنوز تلفن آن وصل نشده، و احتياجش از آن تلفن برطرف مى شود. آيا مى تواند به قيمت بازار آزاد بفروشد؛ با توجه به آن كه دولت، در اين باره مقرراتى ندارد و يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مزبور مانع ندارد.

[سؤال 3946] 1960

بسمه تعالى

حضور محترم امام خمينى

با عرض سلام و تحيت و تبريك فراوان جهت پيروزى هاى بيت المقدّس و فتح المبين و پيروزى خرمشهر عزيز

مادرى هستم 38 ساله داراى سه فرزند پسر 21 سال، 18 سال، 7 سال، درست

ص: 55

هفت سال و اندى پيش شوهرم در اثر سكتۀ قلبى فوت كرد، در حال حاضر محتاج راهنمايى شرعى هستم. يك زندگى الحمدلله متوسط داريم، از بازنشستگى همسرم ماهيانه 3200 تومان دولت مى دهد، لطفاً در مورد مسائل ذيل راهنمايى ام بفرماييد.

1. راجع به مسأله خمس خود و خانواده؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب چيزى زايد بر مؤونه سال داشته باشيد خمس دارد.

2. حدود شرعى رفت و آمد اقوام به منزل؟

بسمه تعالى، ورود افراد به منزل در مقدار سهم الارث كبار ورثه منوط به اجازۀ خودشان است و در مقدار سهم الارث صغير موقوف بر اجازه ولى شرعى او مى باشد.

3. حدود آزادى شرعى خودم؟

بسمه تعالى، با رعايت موازين شرعيه آزاد هستيد.

[سؤال 3947]7103

2. اين جانب يك فرد نابينا از دو چشم هستم و تا چند سال پيش قوم و خويشان به اين جانب كمك و مساعدت مى كردند و حاليه مدت تقريباً چهار سال است در كارخانه اى ماهيانه با دريافت مبلغ 40000 ريال حقوق كار مى كنم، آيا به اين حقوق دريافتى سر سال خمس و زكات و غيره به اين جانب تعلق مى گيرد كه پرداخت نمايم يا نه؟

بسمه تعالى، از حقوق دريافتى اگر چيزى بر مؤونه سال زياد بماند خمس دارد.

[سؤال 3948]2657

6. كسى كه حساب داشته و سرمايۀ او از بين رفته و دوباره از كسب و كار، پولى پيدا كرده، به چه صورت خمس دهد؟

بسمه تعالى، آنچه از ربح، سر سال باقى بماند خمس دارد.

ص: 56

[سؤال 3949] 1961

بسمه تعالى 30 / 11 / 1361

حضور مسئولين محترم دفتر امام

استدعا مى شود در صورت امكان به سؤالات شرعى ذيل پاسخ عنايت فرماييد.

1. براى نحوۀ احتساب خمس راهنمايى لازم مرحمت فرماييد.

بسمه تعالى، ارباح مكاسب در زايد بر مؤونه سال خمس دارد و براى تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه شود.

2. متولد يكى از شهرستان ها مى باشم كه مدت 23 سال است كه در تهران اقامت دارم، و فقط سالى يك بار يا بيشتر جهت تجديد ديدار با بستگان به مدت كمتر از ده روز به زادگاهم مسافرت مى كنم؛ چون در زادگاه فاقد ملك شخصى و يا موروثى بوده و قصد حتمى جهت مراجعت به موطن خود ندارم. لذا با توجه به عرايض بالا، اعلام فرماييد هنگام مسافرت به محل مورد اشاره نماز به طور كامل بايد خوانده شود يا شكسته؟

بسمه تعالى، اگر از وطن اصلى اعراض نكرده ايد يعنى قصد نكرده ايد كه براى سكونت به آن جا برنگرديد نماز شما در آن تمام است و حكم وطن باقى است.

3. آيا زن مجاز است براى درمان نازايى توسط پزشك متخصص مرد مورد معاينه قرار گيرد يا خير؟ در صورت پاسخ خير، استدعا مى شود اين مسأله را به نظام پزشكى ابلاغ تا به عنوان تكليف شرعى به كليۀ پزشكان مربوطه ابلاغ شود.

بسمه تعالى، جايز نيست.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

[سؤال 3950]6792

4. ساختمانى كه قبلاً داشته اى حالا اگر با وام بانكى روى آن را يك طبقه ديگر بسازى به طبقه اى كه مى سازى خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر براى سكونت شخصى خودش نباشد هر مقدار كه قسط بدهى آن از درآمد كسب ادا شده، خمس دارد.

ص: 57

[سؤال 3951] 91

7. شخصى نصف مشاع منزلى را براى سكونت خود مى خرد و سپس با شريكش تصالح مى كند و سهم خود را جدا مى كند و ديوارى در ميان خانه مى كشند و هر نيمه به صورت منزلى مستقل درمى آيد. بعد از مدتى نيمۀ دوم را هم مى خرد و داشتن چنين خانه اى - مجموع دو نيمه - زايد بر شأن او هم نيست ولى از نيمۀ دوم استفاده نمى كند

و پس از مدتى آن را اجاره مى دهد آيا بايد خمس منزل را بدهد و حج هم بر او واجب مى شود؟ و آيا در حكم فرقى هست بين اين كه احتياج به مال الاجاره آن داشته باشد و بدين جهت خودش آن را مورد استفاده قرار ندهد و يا فرقى نيست؟

بسمه تعالى، قسمتى كه براى سكونت نيست متعلّق خمس است ولو اين كه براى احتياج به وجه الاجاره آن را اجاره بدهد ليكن در صورت احتياج به وجه اجارۀ آن در معيشت استطاعت با آن متحقق نمى شود.

[سؤال 3952]4143

5. درآمد بچه هاى صغير من ماهانه مبلغ دو هزار و پانصد تومان اجاره خانۀ پدرى آن ها كه در خرم آباد است، مى باشد كه عموهايش مال الاجاره را دريافت مى نمايند و مبلغ دو هزار تومان آن را جهت مخارج ما مى فرستند و باقيمانده كه ماهانه مبلغ پانصد تومان است، در بانك به حساب بچه ها پس انداز مى نمايند و همان طور كه عرض كردم، خودم نيز كار مى كنم؛ آيا مازاد بر مخارج سهم بچه ها مشمول بدهى خمس مى شود يا خير؟ و وجوهى كه در بانك پس انداز مى شود، خمسش را بايد بدهيم يا خير؟ و چنانچه خمس دارد، نحوۀ پرداخت را معلوم فرماييد.

بسمه تعالى، احوط آن است كه صغار بعد از بلوغ، خمس اضافه درآمد خود را بدهند.

[سؤال 3953]2601

3. آيا بايد تمامى وسايل زندگى را برايشان خمس داد و يا فقط آن وسايلى كه مورد

ص: 58

استفاده قرار نمى گيرد به مدت يك سال؟

بسمه تعالى، ارباح مكاسب در زايد بر مؤونۀ سال، خمس دارد.

[سؤال 3954]1301

4. مال حلالى كه ارث به انسان مى رسد، آن مال در اثر تجارت و كسب، اضافه مى شود. آيا اضافۀ آن خمس دارد يا ندارد؟

بسمه تعالى، سود تجارت ارث، در زايد بر مؤونه سال خمس دارد.

[سؤال 3955]1450

2. من از 29 ارديبهشت ماه 1361 وارد دورۀ احتياط شده ام و حقوقمان ماهانه 2225 تومان است. آيا اگر در آخر ماه و سال مبلغى اضافه ماند، خمس و زكات تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، هرچه از حقوق و ساير درآمدها، آخر سال زياد بماند خمس دارد.

[سؤال 3956] 1962

بسمه تعالى

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

پس از عرض سلام و دعاى سلامت و تداوم رهبرى امام خمينى و با عرض معذرت؛ مسأله اى را قبلاً سؤال كردم، ولى متأسفانه با جوابى كه از آن دفتر دريافت كردم، نتوانستم خمس چند ساله ام را به طور قطعى محاسبه كنم؛ سؤال و جواب به شرح زير بود:

1. من از سال 56 شركتى خدماتى تأسيس نموده، تا اوايل سال 58 در آن شركت كار مى كرده ام. نحوۀ كارها به اين صورت بود كه با فردى قرارداد مى بستم و مقدارى پيش پرداخت مى گرفتم، در ضمن كار نيز اقلامى مى گرفتم تا كار تمام مى شد و تصفيه حساب مى كرديم كه گاهى چند سال طول مى كشيد. با توجه به اين كه تعداد زيادى كار

ص: 59

بود و پولى هم كه از مشترى مى گرفتم، گاهى بابت كارى بود كه سال بعد انجام مى دادم و گاهى بابت كارى بود كه در ضمن چند سال انجام شده بود و نمى توانستم جزء درآمدهاى آن سال به حساب آورم، لذا به ترتيب زير خمس را محاسبه نموده ام:

الف. پس از پايان هر كار، سود خالص آن كار را محاسبه كرده ام؛ فرضاً سود خالص كار، 70/000 تومان محاسبه مى گرديد كه اين پول، ضمن دريافت و پرداخت هاى چندين سال به اين نتيجه رسيده است و ممكن است فرضاً آخرين دريافتى در سال 58 بوده باشد.

ب. نحوۀ انجام كار را بررسى مى كردم؛ مثلاً 40 درصد كار در سال 56 و 60 درصد آن در سال 57 انجام شده بود.

ج. بدون در نظر گرفتن تاريخ دريافت و پرداخت ها، 40 درصد سود را جزء درآمد سال 56 و 60 درصد را جزء درآمد سال 57 محاسبه نموده ام.

آيا اين روش محاسبه درست است؟ و اگرنه، چگونه بايد محاسبه نمايم؟

علت آن كه بر اين اساس نتوانستم خمس را حساب كنم اين است كه مشخص نيست كه چه مقدار از دريافتى هر سال، جزء درآمد است و چقدر از آن، بدهى به صاحب كار بابت كارهايى است كه در سال بعد بايد براى وى انجام داد.

بسمه تعالى، دريافتى هر سال، جزء درآمد همان سال محسوب مى شود و سود آن در زايد بر مؤونه خمس دارد.

[سؤال 3957]

2. در سال 1356 مبلغ 140 هزار تومان دريافتى و 60 هزار تومان مخارج ساختمان بوده، بنابراين 80 هزار تومان باقيمانده است كه اين 80 هزار تومان را به عنوان درآمد سال 1356 نمى توان محاسبه نمود، زيرا از اين مبلغ مقدارى بابت درآمد است، ولى بقيه بابت مخارجى است كه براى ساختمان وى در سال بعد انجام خواهد شد و به عنوان بدهى من به صاحبكار محسوب مى شود. از طرف ديگر همان طور كه ملاحظه

ص: 60

مى فرماييد دريافتى خالص سال 56 يعنى اين مبلغ 80 هزار تومان را نمى توان جزء درآمد آن سال در نظر گرفت چون پس از پايان كار در سال 57 ملاحظه مى شود كه كل عايدى من از اين كار فقط 35 هزار تومان بوده است.

نمونه دوم، كار ديگرى است كه دريافتى ها و مخارج براى صاحب كار به شرح زير بوده است:

سال - دريافتى از صاحبكار - مخارج انجام شده براى صاحبكار در ساختمان وى

1356 120 هزار تومان 105 هزار تومان

1357 190 هزار تومان 235 هزار تومان

1358 120 هزار تومان 35 هزار تومان

جمع كل 430 هزار تومان 375 هزار تومان

و عايدى من از اين كار طى سال هاى 56 و 57 و 58 برابر با 55 هزار تومان است مسأله مبهم براى من اين است كه از اين مبلغ 55 هزار تومان يا 35 هزار تومان عايدى نمونه قبلى چه مبلغ را جزء درآمد سال 56 به حساب بياورم و چه مبلغ را جزء درآمد سال 57 يا 58؟

اين جانب فعلاً خمس را در سال هاى 56 تا 58 به طور على الحساب محاسبه كرده و پرداخته ام تا پس از محاسبه قطعى در صورتى كه بدهكار شدم بقيه را بپردازم. در محاسبه خمس به طور على الحساب چنين عمل كرده ام كه بدون توجه به دريافت و پرداخت ها (زيرا دريافت ها همه عنوان درآمد را ندارند و بيشتر صورت بدهى به صاحب كار را داشته است) درآمد كل آن كار را محاسبه كرده ام (يعنى كل دريافتى از صاحب كار در عرض چند سال منهاى كل مخارجى كه براى صاحب كار به عمل آمده) سپس اين درآمد را به نسبت حجم كارى كه در هر يك از سال ها براى صاحب كار انجام شده تقسيم كرده و به حساب درآمد همان سال گذاشته ام.

ص: 61

در هر حال مستدعى است كه راهنمايى بفرماييد كه بر اساس آن بتوانم خمس قطعى اين سال ها را حساب نمايم و هرچه زودتر سنگينى بدهى احتمالى كه بابت خمس دارم از دوشم برداشته شود.

بسمه تعالى، حكم همان است كه قبلاً نوشته شد و چنانچه سر سال بدهى داشته باشيد و بدهى براى مؤونه همان سال باشد مى توانيد مقدار بدهى خود را از موجودى كم نماييد و شما براى تصفيه حساب نزد يكى از وكلاى مسلم الوكاله اين جانب برويد.

[سؤال 3958] 1963

بسمه تعالى 30 / 11 / 1361

دفتر محترم رهبر انقلاب امام امت، خمينى بت شكن، سلام

پس از آرزوى سلامتى و سعادت و طول عمر امام امت از خداوند متعال؛ از مقام رهبرى و مرجع عالى مقام تقليد خواهشمند است راهنمايى بفرماييد راجع به چند مسأله دربارۀ خمس:

ضمناً حسابرسى سال خمسى اين جانب مورخۀ 30 / 11 / 1361 سال روز تولد حضرت زينب عليهاالسلام مى باشد.

1. نقدى 110/000 ريال

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب و حقوق است خمس دارد.

[سؤال 3959]

2. حقوق دريافتى بهمن ماه 28/100 ريال

بسمه تعالى، اگر قبل از رسيدن سر سال دريافت كرده ايد خمس دارد.

[سؤال 3960]

3. برنج و حبوبات و قند و تايد و ديگر خوردنى ها، تقريباً 22/000 ريال

بسمه تعالى، بايد خمس آن را بپردازيد.

ص: 62

[سؤال 3961]4065

2. اگر كسى در كسب خود بنا بر اين گذاشته است كه تمام مازاد بر مخارج ساليانه اش را هرچه باشد به مصرف خير - از قبيل جبهه و امثال آن - برساند، آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر تا سر سال به مصرف مورد نظر برساند خمس ندارد، ولى اگر پيش از سرآمدن سال به مصرف نرسيده خمس به آن تعلق مى گيرد.

[سؤال 3962] 1964

بسمه تعالى 10 / 3 / 1361

قم، دفتر استفتائات حضرت امام خمينى

چهار برادر هستيم كه دو نفرمان حقوق بگير و دو نفر ديگر شغل آزاد دارند، كارشان داشتن موتور لنج است و با آن به كويت مى رفتند و در زمان رژيم منحوس پهلوى، قاچاق مى كردند. در سال 58 از هم جدا شديم، دارايى مان به شرح زير بود:

دو تا خانه و مبلغى پول كه هر كس درآمدش پيش خودش بود؛ ولى آن دو برادرى كه لنج داشتند پول زيادترى داشتند كه حدود 000/ 145 تومان به هر نفر ما دادند. بنده با يك برادرم باز هم پهلوى هم مانديم و سهميه اى كه قرار بود به من برسد، پهلوى ايشان بود و از اين پول و پول خودش و پول يك خانه اى كه سهممان بود، خانۀ ديگرى ساخت كه الآن در آن زندگى مى كنيم. حدود 000/ 500 تومان و شايد بيشتر ارزش داشته باشد. ولى از اين پولى كه ايشان تقسيم كردند، مبلغى بدهكار مى باشند به شخصى در كويت كه اكنون چند برابر شده و مبلغى نيز از پول كسى برداشتند كه برايش كار مى كردند و اين طور توجيه مى كردند كه در گذشته حقمان را خورده.

ضمناً بنده از سالى كه از هم جدا شديم، خمس پولى را كه از حقوق پس انداز كرده بودم، جدا مى كنم و با برادرم كه خمس نمى دهد تا كنون هم خرج مى باشم. اكنون

ص: 63

تكليف خانه چه مى شود؟ تكليف هم خرج من چه مى شود؟ تكليف پولى كه همين طور برادرانم برداشته اند چه مى شود كه در حدود دويست هزار تومان است؟ خلاصه تكليف بنده در اين ميان چيست؟ خداوند به شما توفيق عنايت فرمايد.

بسمه تعالى، آنچه از درآمد كسب به دست بيايد و از مخارج و مؤونۀ سال زياد بيايد، بايد تخميس شود و اگر مال خمس نداده به كسى هبه شود، بايد خمس آن را بدهند.

[سؤال 3963] 1965

بسمه تعالى 21 / 3 / 1361

سلامتى امام امّت و موفقيت شما را از درگاه ايزد يكتا مسألت مى نمايم.

اين جانب دانشجويى هستم كه در مدت تعطيلى دانشگاه ها (از مهر 59 تا كنون) به كار در آموزش و پرورش پرداخته ام و از درآمد آن، مقدارى پس انداز نموده ام؛ با توجه به اين كه با باز شدن دانشگاه ها من هم كارم را ترك كرده، در نتيجه منبع درآمدم قطع مى گردد و در آينده نياز مادى خواهم داشت، آيا لازم است كه خمس پس انداز اين مدت را بپردازم؟

بسمه تعالى، از حقوق و درآمد كسب، هر مقدار كه زايد بر مؤونۀ آخر سال باقيمانده خمس دارد.

[سؤال 3964] 1966

بسمه تعالى 29 / 7 / 1361

با تشكر از اعضاى محترم دفتر امام، به عرض عالى مى رساند:

سؤالى در مورد خمس براى اين جانب پيش آمده لازم دانستم با دفتر امام بدين وسيله مطرح نمايم. اميدوارم پاسخ سؤال مطرح شده را براى اين جانب ارسال نماييد. خانواده اى هستيم پنج نفرى. بدون پدر و داراى مقدار معينى باغ چاى. محصول برداشت شده در سال از اين زمين كمتر از خرج خانواده بوده و از جاى ديگرى نيز

ص: 64

درآمدى نداريم. ناگفته نماند كه مبلغ پول دريافت شده از محصول باغ كمتر از خرج خانواده من در سال مى باشد. با توجه به گفته هاى فوق، آيا به اين خانواده خمس تعلق مى گيرد؟ و اگر خمس تعلق مى گيرد چطور است؟

بسمه تعالى، بايد حساب سال داشته باشند و در زايد بر مؤونه سال، از درآمد خمس بدهند.

[سؤال 3965] 1967

بسمه تعالى

به نام خدا و درود و سلام بر رهبر كبير انقلاب اسلامى و رهبر مستضعفان جهان امام خمينى، حضور محترم مسئول دفتر امام در قم، سلام عليكم، مسائلى بود كه خواستم به عرض شما برسانم:

1. من پاسدار هستم و قبلاً پول و درآمدى نداشتم، ولى هم اكنون حقوقى دريافت مى كنم. اگر خمس به آن تعلق مى گيرد آيا به اولين پولى كه مى خواهم پس انداز كنم تنها خمس تعلق مى گيرد يا اگر بعداً هم خواستم پولى به آن اضافه كنم، بايد خمس آن را بدهم؟ و آيا به جز خمس زكات هم دارد يا نه؟

بسمه تعالى، از حقوق دريافتى و ساير درآمد كسبى، هر مقدار زايد بر مخارج سال باقى بماند، خمس دارد.

2. آيا كسانى كه ماه رمضان را در جبهه باشند و نتوانند روزه بگيرند، قضاى آن بعد از جنگ بايد گرفته شود يا نه؟ براى مثال: رمضان پارسال و امسال را نتوانسته روزه بگيرد و امكان دارد همۀ سال را در جبهه باشد و رمضان آينده هم در جنگ باشد. آيا بايد قضاى 90 روز را بگيرد يا اگر هم شهيد شد بايد وصيت كند كه قضاى آن را بگيرند يا نه؟

بسمه تعالى، قضاى روزۀ فوت شده واجب است و نبايد تا ماه رمضان سال بعد به تأخير افتد. و با موت شخص قضا ساقط نمى شود، مگر آن كه زمان كافى براى به جا آوردن قضاى روزه نداشته باشد.

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم.

ص: 65

[سؤال 3966] 1968

بسمه تعالى 17 / 3 / 1361

برادرم در اوايل ازدواج با فقر و تنگدستى روبه رو بوده، ولى به هر حال تقبل هزينۀ مخارج دانشگاهم را نموده است. بعد از تعطيلى دانشگاه ها در يكى از نهادهاى انقلابى سارى مشغول به كار شده و ماهيانه مبلغى را پس انداز نمودم. به پاس زحمت بى دريغ دايى ام در امر خانه سازى، به او كمك نموده و معادل سه ماه حقوقم را به او بخشيدم. اكنون نيز ماهيانه مبلغى به برادرم كمك مى نمايم و مبلغى نيز پس انداز مى كنم كه براى مخارج دانشگاه - بعد از بازگشايى - مى باشد. فكر مى كنم وقتى يك سال از اشتغالم بگذرد، صاحب پس اندازى معادل 80/000 ريال بشوم. حال سؤالم اين مى باشد: كه آيا به پولى كه از اين راه پس انداز مى شود - با توجه به اين امر كه از روى بى نيازى و كثرت سرمايه نمى باشد، بلكه مورد نياز در اين برهۀ زمانى نمى باشد؛ خمس تعلّق مى گيرد؟ اگر جواب بلى است، از آن امام تقاضا دارم پاسخ بفرمايند كه سال خمس من از تاريخ شروع به كار محسوب مى شود يا از زمان دريافت اولين حقوق؟ و در پايان، خمس را بايد به چه كسى بدهم تا مصرف نمايد، گويا اين طور كه استنباط نموده ام بايد به حاكم شرع سپرد؟ آيا مى توان به امام جمعه بسپارم؟

بسمه تعالى، از حقوق دريافتى و درآمد كسب، هر مقدار كه از مخارج سال زياد بماند؛ خمس دارد. و اول سال، زمان دريافت اولين حقوق است. و خمس بايد به مرجع تقليد يا وكيل مسلّم الوكالۀ او تسليم شود.

[سؤال 3967]1719

3. بالكليه خمس ادا نكردم. الآن متوجه شدم آيا بر تمام اثاثيه بيت خمس واجب است يا صرف نقدى و اشياى خوردنى، وساطت بكنيد.

بسمه تعالى، تمام آنچه كه از درآمد كسب تهيه شده و سال بر آن گذشته خمس دارد. مگر در مؤونه.

ص: 66

[سؤال 3968]736

3. آيا داشتن حساب ساليانه براى كارمندانى كه حقوق ماهيانه شان زايد بر مخارج خود و خانواده شان نيست، لازم است يا خير؟ و به حقوق اين قبيل كارمندان خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر مى داند كه زايد بر مؤونۀ سال چيزى باقى نمى ماند، لازم نيست.

[سؤال 3969]1696

2. مدت 2 سال است كه در آموزش و پرورش به طور غير رسمى خدمت مى كنم و حقوقى دريافت مى دارم و از طرفى در خانۀ پدرم زندگى مى كنم و قهراً خرج خوراك و مسكن را پدرم تأمين مى كند و ساير خرج هاى مربوط به خود، از درآمد خودم مى باشد. در مدت اين 2 سال، مقدارى پس انداز دارم كه جهت خريد وسايلى از جهيزيۀ خودم (با توجه به اين كه پدرم توانايى كامل مالى از اين جهت ندارد) در بانك گذاشته ام، آيا به اين مبلغ پس انداز خمس تعلق مى گيرد؟ و اگر جواب مثبت است، خمس اين 2 سال را چگونه محاسبه كنم؟

بسمه تعالى، آنچه از حقوق كه از مؤونۀ سال زياد آمده، بايد خمس آن را به مرجع تقليد يا نمايندۀ مسلّم الوكاله او برسانيد.

[سؤال 3970]2279

4. اگر زن و شوهرى هر دو كار مى كنند و درآمد دارند آيا به پول زن هم خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، در زايد بر آنچه در بين سال خرج زندگى كرده خمس واجب است.

[سؤال 3971]2538

2. اگر زنى كارمند است و مقدارى و يا همۀ حقوق خود را در اختيار شوهرش

ص: 67

مى گذارد و براى زندگى خود خرج مى كند، آيا بايد از همۀ حقوق، خمس بدهد و يا از باقيماندۀ حقوق خود؟

بسمه تعالى، هر مقدار از حقوق هر يك از زن و شوهر از مخارج سال زياد بيايد صاحب حقوق، مالك آن است و بايد خمس آن را بپردازد و چنانچه زن به شوهر بخشيده است و چيزى از آنچه بخشيده شده، زياد بيايد خمس ندارد.

[سؤال 3972] 1969

بسمه تعالى

محضر حضرت آيت الله العظمى خمينى مدّ ظله

كسى كه براى دولت كار مى كند پول كه از دولت مى گيرد فوراً خمس وسهم آن را بدهد يا جمع كند از مخارج سالش زياد شد بدهد؟

بسمه تعالى، مزد در قبال كار حلال ملك كارگر مى شود و جزو أرباح مكاسب محسوب است و در زايد بر مؤونۀ سال خمس دارد.

[سؤال 3973] 1970

بسمه تعالى

محضر مقدس و منور فقيه الفقهاء، مرجع عالى قدر، امام خمينى

با عرض اخلاص و ادب و دست بوسى و دعاى خير براى تندرستى آن مرجع عزيز

1. حقير دو سال پيش به مدت يك سال در كارخانه معدن مس كرمان مشغول به كار بودم و در تاريخ دهم تير ماه پنجاه و شش به خدمت اخوى عزيز، جناب آقاى پسنديده - حفظه الله تعالى - رسيدم و پس از كسب فيض، چون از آن امام تقليد مى كنم مقدار وجهى كه خمس به آن تعلق مى گرفت، پرداختم. از آن تاريخ چند ماهى بيكار بودم تا اين كه به شغل معلمى در آموزش و پرورش درآمدم و مبلغى كه مخمس شده بود، خرج و تمام شد.

ص: 68

از مهرماه پنجاه و شش حقوق مى گيرم و در سال حقوقم تغيير مى كند و ثابت نيست؛ چگونه به حساب سالَم رسيدگى كنم و ترتيب آن را بدهم؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور آنچه فعلاً از حقوق زياد آمده، خمس آن را بايد بپردازيد و وقت اداى آن را مبدأ سال خود قرار دهيد و براى تصفيه حساب به وكيل اين جانب مراجعه نماييد.

2. در قباله و سند ازدواجمان ثبت شده است كه بابت جهيزيه بيست هزار تومان به متعلقه بدهكارم و بايد به مرور بپردازم و يا اثاث منزل و مايحتاج زندگى را فراهم نمايم. حال آيا مى بايست اول اين مبلغ پول و دين را ادا نمايم؟ ناگفته نماند، پيش از اين كه خمسى داده باشم ازدواج كرده بودم. چنانچه مبلغ جهيزيه را پس انداز نمايم تا بيست هزار تومان تكميل شود، و اين پس انداز در عرض دو سال باشد، خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، طلب زن تا ادا نشده، استثنا نمى شود و اگر پس انداز كنيد، بايد خمس آن را بدهيد.

3. جمعى از معلمان هر روز از وطنشان جمعاً 50 كيلومتر رفت و آمد مى كنند، شب بعد از غروب آفتاب بر مى گردند. نماز ظهر و عصر آن ها را چه مى فرماييد؟ قصر است يا تمام؟ در ضمن دو يا سه سال به همين ترتيب هست.

بسمه تعالى، حكم مسافر را دارند.

[سؤال 3974] 1971

بسمه تعالى

محضر رهبر عزيز، ولى امر مسلمين، نايب الامام، امام خمينى

منظور از نوشتن نامۀ حاضر به دفتر امام، جواب به چندين سؤال شرعى بود كه خواهشمندم جواب فرماييد:

1. اين جانب معلم و كارمند دولت اسلامى مى باشم و حقوق ماهيانه ام 3700 تومان مى باشد و طبعاً درآمد سالانه ام با سال ديگر فرقى ندارد؛ به اين مبلغ، خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، از حقوق دريافتى اگر آخرسال، چيزى باقى بماند خمس دارد.

ص: 69

2. اگر مقدارى پول قرض كرده باشم براى مخارج ازدواج يا خريد بعضى از وسايل مورد نياز زندگى و مقدارى از حقوقم را در هر ماه بابت اين قرض بدهم، باز هم در اين مورد خمس به اموال بنده تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، هرچه كه در بين سال بابت بدهى مزبور پرداخت شده خمس ندارد.

3. بنده مبلغ 15000 تومان از اداره متبوعم وام گرفتم و اين وام را در اختيار يكى از اقوامم كه بدان نيازمند بود قرار دادم و طبعاً ادارۀ من ماهانه مبلغ معينى - مثلاً 450 تومان - از حقوق بنده كسر مى كند؛ حال به اين پولى كه بنده در اختيار شخص مذكور قرار داده ام خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، وام اگر از حقوق ماهانه ادا شده و پس از گذشت سال، آن را از طرف، وصول نموديد خمس دارد.

[سؤال 3975]

4. هر چند سال، 100 الى 400 تومان به حقوق ما افزوده مى شود، در اين صورت، باز خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، از كل حقوق دريافتى، زايد بر مخارج زندگى، هرچه آخر سال باقيمانده خمس دارد.

5. بنده در يكى از روستاهاى گيلان غرب كه اهالى اين روستا اهل حق مى باشند با زن و بچه ام زندگى مى كنيم، آيا وقتى كه مردم اين روستا كه اهل حق مى باشند و اهل نماز و روزه نيستند و نياز مى كنند و نياز درست هم مى كنند و براى ما مى آورند، ما مى توانيم از اين نياز بخوريم و يا اگر همسايۀ ما براى ما از غذايى كه براى خودش درست كرده است بياورد، مى توانيم استفاده كنيم؟

بسمه تعالى، اگر منكر خدا يا پيغمبر يا يكى از ضروريات دين باشند و در حكم مسلمان نباشند، محكوم به نجاست هستند و چيزى كه با رطوبت، به دست و بدن غير مسلمان تماس پيدا كند نجس مى شود.

6. بنده در طول خدمت در روستا گاهى يك هفته در روستا مى مانم و آخر هفته به شهرى كه خودم در آن ساكن هستم - مثلاً باختران - برمى گردم، كيفيت خواندن نماز در اين صورت در روستا و در شهر خودم به چه نحو است؟

بسمه تعالى، در وطن، نماز تمام است و در محل خدمت، اگر با وطن به قدر مسافت شرعى فاصله دارد، حكم مسافر داريد.

ص: 70

7. بعضاً - بلكه بيشتر مواقع - بيشتر از هفت روز يا پنج روز تا بيست روز، كمى بيشتر از ده روز در روستا مى مانم و بعد از دو يا سه هفته به شهر خودم برمى گردم و دو روز در شهر خودم هستم، كيفيت نماز بنده در اين صورت به چه نحو است؟ در چه صورت شكسته و در چه صورت بايستى كامل به جا آورم؟ البته ناگفته نماند كه فاصلۀ باختران تا روستاى محل خدمتم، حدود صد كيلومتر مى باشد.

بسمه تعالى، در صورت اقامت ده روز در محل خدمت با قصد، نماز تمام است و گرنه قصر است.

[سؤال 3976] 1972

بسمه تعالى 22 / 10 / 1361

با سلام بر مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و درود بر خمينى

ضمن آرزوى سلامت و طول عمر براى امام امت تا ظهور حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و درخواست دعا جهت پيروزى قريب رزمندگان اسلام و شفاى معلولين و مجروحين جنگ؛ خواهشمندم نظرات امام را در مورد مسائل زير بيان بفرماييد:

1. آيا به منفعت كسب كسى كه شغل موقت دارد خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس به او تعلق مى گيرد كه بعد از مؤونۀ سال بايد بپردازد.

[سؤال 3977]

2. مبلغ شش هزار تومان پول كه در طول 5 الى 6 سال به صورت منفعت كسب موجود است و لازم به تذكر است كه اين مقدار، در دوران صغيرى و كبيرى به دست آمده كه معلوم نيست چه مقدار آن در صغيرى است و چه مقدارى در كبيرى، لذا با توجه به دو مطلب فوق كه اولاً مدت 5 الى 6 سال اين منفعت به دست آمده و ثانياً اين منفعت، در صغيرى و كبيرى به دست آمده، لطفاً بفرماييد تكليف خمس آن چه مى شود؟

بسمه تعالى، خمس درآمد بعد از بلوغ و بنا بر احتياط خمس درآمد قبل از بلوغ را بايد بپردازد.

3. اگر كسى داراى شغلى است كه ميزان حقوق آن مشخص است، ولى هر موقع كه بخواهد مى تواند

ص: 71

آن را دريافت كند، اگر چنانچه شخصى اين پول را نگيرد و گرفتن آن را به بعداً محول نمايد، اگر چنانچه سال خمسى كه او در نظر گرفته به سر آيد، آيا بايد خمس پولى كه نگرفته است را بپردازد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد خمس بدهد.

4. شخصى كه در آيندۀ نزديك به پول احتياج دارد و اين پول را ندارد كه تأمين نمايد - مثلاً جوانى است كه مى خواهد خانه اى بخرد و ازدواج نمايد، ولى در موقع خريد خانه، پول به اندازۀ كافى ندارد - آيا به منفعت درآمد او فعلاً كه به دست مى آورد و تصميم دارد براى خريد خانه آن پول را نگه دارد، خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، پول پس انداز كه درآمد كسب و حقوق است، خمس دارد.

5. آيا شخصى كه عدالت ظاهرى دارد، ولى بنا به گفتۀ خود او، بعضى مواقع گناه كبيره از وى سر مى زند ولى قرائت حمد و سورۀ نماز وى از ديگران صحيح تر است، براى برقرارى جماعت مى تواند امام جماعت شود؟

بسمه تعالى، كسى كه گناه كبيره انجام مى دهد عادل نيست و نمى توانند به او اقتدا نمايند.

[سؤال 3978] 1973

بسمه تعالى 3 / 6 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب مقدس اسلامى ايران، امام خمينى

محترماً معروض مى دارم: اين جانب كارگر يك شركتى ام كه وابسته به شهردارى تهران مى باشد و مدت 20 سال و چند ماه است كه كار مى كنم و چهار دختر دارم به سنين 14 و 15 و 16 و دو سال و نيم و 2 پسر 9 ساله و 5 ساله و يك باب خانۀ چهل و هشت مترى سه اتاقه دارم و مبلغ بيست هزار تومان پول دارم؛ چنانچه خمس به پولم تعلق مى گيرد، مقرر فرماييد به چه طريق تقديم حضورتان نمايم.

بسمه تعالى، از حقوق دريافتى و ساير درآمد كسبى، هر مقدار كه زايد بر مؤونه آخر سال باقى بماند، خمس دارد و بدهى را مى توانيد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب تسليم كنيد و يا به شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

ص: 72

[سؤال 3979]835

2. اگر من شغلى نداشته باشم ولى مقدارى پول داشته باشم، آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا نه؟ البته گاهى روزى 50 تومان از مغازۀ خودمان برداشت داشتم.

بسمه تعالى، پول اگر از درآمد كسب باشد و از مصرف سال زياد بماند، خمس دارد؛ ولى اگر از دخل مغازه بدون اجازۀ پدر برداشتيد، حكم غصب دارد.

[سؤال 3980] 1974

بسمه تعالى

من در سال 56 از خدمت شهربانى بازنشسته شدم. ماهيانه مبلغ 3200 تومان حقوق مى گيرم و مدت 18 ماه بابت بدهكارى قسط خانه به بانك سپه قزوين مبلغ 1326 تومان پرداخت مى كردم. چون عائله مند و بدهكار بودم، به كمك و يارى دوستان خيّر و فروش مقدارى از لوازم خانگى، يك دستگاه تاكسى خريدم و مشغول كار شدم؛ تا اين كه توانستم اقساط بانك را بپردازم.

در اين مدت، جنگ تجاوزكارانۀ حزب بعث عراق به كشور اسلامى ما شروع شد. در اين مدت 22 ماه جنگ، تا آن جا كه در توان داشتم مبلغى در حدود 22/000 تومان وجه نقد به جبهۀ جنگ و جنگ زدگان كمك نمودم و حال هم قادر به كار كردن نمى باشم و خودم نيز چون مقلد امام عزيز مى باشم از اين نظر سؤال مى نمايم كه آيا كاركردن من اشكال شرعى دارد؟ و آيا وجوهاتى كه پرداخت كردم، خمس و زكات آن را هم بايد بپردازم؟ و در حال حاضر هم حقوق من زياد شده؛ مبلغ 4900 تومان مى باشد. در خاتمه، سلامتى امام امت و پيروزى اسلام عزيز و ريشه كن شدن مخالفين اسلام - اعم از خارجى و داخلى - را از خداوند منّان مسألت مى نمايم.

بسمه تعالى، تاكسى رانى با مراعات مقررات دولت اسلامى اشكال ندارد و از حقوق دريافتى و درآمد كسب، هرمقدار كه زايد بر مؤونه در آخر سال باقى بماند خمس دارد.

ص: 73

[سؤال 3981] 1975

بسمه تعالى

خواهشمندم اين سؤالات را از محضر مبارك حضرت امام مدّ ظله العالى بفرماييد:

1. در رسالۀ عمليه جناب عالى در باب خمس آمده است كه «كسى كه تمام مخارج او را ديگرى مى پردازد موظف است خمس تمام مالى را كه كسب مى كند، بپردازد». آيا اگر اين مخارج را دولت اسلامى پرداخت نمايد نيز حكم آن به همان صورت است؟ در صورتى كه قسمتى از مخارج پرداخت شود، چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، هرمقدار از درآمد كسب سرسال باقى ماند، بايد تخميس شود.

[سؤال 3982]

2. در صورتى كه شخصى كه مخارجش را ديگرى پرداخت مى كند پولى كسب نمايد و آن درآمد را جهت تأمين مخارج تحصيل خود در شهرى غير از وطن خود جمع آورى نمايد، آيا قبل از گذشتن يك سال آن درآمد، مشمول قانون 20% (خمس) مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، خمس به آن تعلق مى گيرد ولى قبل از سال، ادا واجب نيست.

[سؤال 3983] 1976

بسمه تعالى 30 / 9 / 1361

مسئول محترم دفتر امام خمينى

ضمن سلام و توفيق خدمت براى همۀ مسلمين؛ دو سؤال به نظر اين جانب در مورد خمس رسيده كه در ذيل ورقه توضيح داده مى شود و خواهشمند است جواب آن را براى اين جانب بفرستيد.

1. بنده مقدارى پول در بانك دارم و حدود يك سال از مقدار پولى كه در بانك گذاشته ام، مى گذرد؛ با توجه به اين كه اين جانب هيچ گونه استفاده اى از اين مبلغ پول

نمى نمايم و بانك در اين مورد استفاده مى كند، آيا بنده بايد بعد از گذشت يك سال،

ص: 74

خمس آن را بپردازم؟ با توجه به اين كه بانك از اين پول استفاده مى كند خواهشمند است در اين مورد توضيح دهيد.

بسمه تعالى، پول اگر از درآمد كسب ذخيره شده، در سر سال بايد خمس آن پرداخت شود.

2. بنده شاغل و در يكى از ادارات دولتى مشغول كار مى باشم؛ هر ماه يك روز از حقوق اين جانب جهت كمك به رزمندگان اسلام كم مى شود. اين جانب مى توانم يك روز حقوقى را كه جهت كمك به رزمندگان، كم مى شود به عنوان خمس حساب كنم و به نيت خمس بپردازم يا خير؟ در اين مورد نيز توضيح دهيد.

بسمه تعالى، شما مجازيد حقوق يك روز را كه جهت كمك به رزمندگان مى پردازيد، بابت خمس حساب كنيد.

[سؤال 3984] 1977

بسمه تعالى 17 / 10 / 1361

خدمت حضرت امام خمينى، دامت بركاته

پس از عرض سلام؛ معروض مى دارد: اين جانب مربى تربيتى در منطقۀ 17 از امور تربيتى، بدين وسيله معروض مى دارد كه به مقدار حدود سه ماه تابستان از ارگان امور تربيتى وابسته به آموزش و پرورش تهران حدود تقريبى 60/000 ريال حقوق دريافت داشته ام، وليكن تا كنون ماليات يا خمس يا زكات آن را نپرداخته ام؛ در اين مورد چه تكليفى مى باشد؟ من الله التوفيق، والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، هر مقدار آن تا سر سال باقى بماند، بايد خمس (1/5) آن داده شود.

[سؤال 3985] 1978

بسمه تعالى

سلام عليكم، پس از عرض سلام؛ سلامتى شما را از خداوند متعال خواستارم.

اين جانب ساكن سمنان مى باشم. از دفتر استفتائات امام خواهشمندم كه به چند

ص: 75

سؤال بنده جواب دهند:

من داراى بيست و دو سال سن هستم كه چندين سال پيش پدرم را از دست داده و در يك خانه با برادرانم زندگى مى كنم. مقدارى پول در ظرف چند سال تهيه كردم، براى نيازهاى بعدى؛ مثلاً اگر ازدواج كنم كه به وسايل و خانه و چيزهاى ديگرى كه بعداً به آن احتياج پيدا مى كنم و نيازهاى بعدى خانواده كه مقدارى از خرج خانه را من بايد بدهم:

1. آيا به اين پول، خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ (اگر خمس آن را خواسته باشم كه بدهم، نمى توانم جوابگوى نيازهاى بعدى باشم).

بسمه تعالى، پول پس انداز اگر از درآمد كسب بوده خمس دارد.

2. من داراى يك موتور هستم كه يك مدتى كه در جبهه بودم و يك مدت هم يك مقدار كم، عيب داشت و چون از موتور دايى ام استفاده مى كردم، در حدود يكى - دو سال در خانه است، آيا خمس اين را بايد بدهم يا نه؟

بسمه تعالى، اگر موتور سوارى است و در زندگانى خود آن را لازم داريد، خمس ندارد.

3. اگر خمس به اين ها تعلق مى گيرد، مى توانم خمس آن را به خانواده ام - برادرانم و خواهرانم از سادات مى باشند - بدهم؟

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات خودتان را به سيد فقيرى كه واجب النفقه شما نباشد، بدهيد.

4. شك در سجده هاى نماز چگونه است؟ مثلاً شك مى كنم كه يك سجده به جا آوردم يا دو سجده؟ هنگام شك در تسبيحات اربعه چه كار بايد كرد؛ شك در مورد تعداد؟

بسمه تعالى، بايد بنا بگذارد كه به جا نياورده است؛ مگر محل آن گذشته باشد.

5. نمازى كه در بسيج يا جاى ديگر به صورت جماعت خوانده مى شود و امام جماعت، غير معمّم مى باشد، آيا صحيح است يا بايد در جايى كه امام جماعت معمّم است خوانده شود؟

بسمه تعالى، در صورت دسترسى نداشتن به روحانى و وجود شرايط ديگر مانع ندارد.

6. دربارۀ مسائل اقتصادى مثل خريد و فروش با چند درصد يا چه اندازه سود بايد باشد؟ و چيزهايى كه ارزان خريدارى شده و بعداً گران مى شوند، چگونه بايد فروخته شوند؟

بسمه تعالى، بايد مطابق مقررات عمل شود و اجحاف جايز نيست.

ص: 76

[سؤال 3986]2637

2. ثانياً چون در حال حاضر توانايى خريد خانه وجود ندارد، مقدارى از پول خانه را به دايى ام قرض داده و ايشان بنده را در امر توليد، مشاركت داده اند كه خود هم در ساعات فراغت عملاً به ايشان كمك مى نمايم. لذا فرض بفرماييد در آخر سال اين جانب از محل حقوق و كسب 500/000 ريال يا بيشتر سود ببرم؛ آيا با توجه به اين كه حتى توانايى خريد خانۀ اوليۀ خود را هم ندارم و اگر خانه اى هم بخرم، مى بايد از وام بانكى هم استفاده نمايم و تا سال ها مقروض باشم، بايد خمس سود امسال و سال هاى ديگر را - اگر كه وضع به همين صورت باشد - پرداخت نمايم يا خير؟

بسمه تعالى، سر سال بايد خمس سود تجارت را كه باقيمانده، بردارند.

[سؤال 3987] 1979

بسمه تعالى

محضر مبارك آيت الله العظمى امام خمينى

1. پشم گوسفند و بره گوسفند پيش از گذشتن دوازده ماه در سر سال يا بعد از گذشتن يك سال كه نزد بعضى مردم ضرورت دارد و نزد بعضى ندارد آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر سر سال مانده خمس دارد.

2. سهم امام و سهم سادات را در جبهه جنگ براى مجاهدين اسلام مى توان داد يا نه؟

بسمه تعالى، عجالتاً بدون اجازه خاصّه ندهند.

3. شخصى مى خواهد براى پسرش عيالى بياورد مثل زكات و رد مظالم در ذمّه دارد، آيا مى تواند عوض شيربهاى عروسش بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر پسرش فقير است مى تواند به خود او بدهد كه خرج عروسيش كند.

[سؤال 3988] 1980

بسمه تعالى

محضر محترم رهبر كبير انقلاب اسلامى، حضرت امام خمينى

ص: 77

اين جانب از مهاجرين جنگ تحميلى قصرشيرين كه كلاً داراى نود هزار تومان (نقداً) مى باشم و دو عدد فرش 3×2 به قيمت 5/000 تومان و يك تلويزيون و تعدادى چند پتو كه دولت داده است، هستم و ديگر از لحاظ مالى و وضع خانوادگى هيچ گونه وسايلى ندارم؛ حالا از رهبر كبير انقلاب تقاضامندم بفرمايند شرايط خمسى كه به بنده تعلق مى گيرد چگونه است؟

در ضمن بنده مدت سه سال در باختران مستأجر بوده ام و خواستارم كه از لحاظ مال و اثاثيه تكميل شوم و حالا سؤال بنده اين است كه آيا بايستى مال و اثاثيه ام را تكميل نمايم و بعد خمس را بدهم يا اين كه اول خمس و بعد تكميل مال و اثاثيه؟

بسمه تعالى، شما بايد سال خمسى خود را معين كنيد و آنچه از درآمد و حقوق كه سر سال زياد آمده را تخميس نماييد.

[سؤال 3989] 1981

بسمه تعالى

دفتر معظم حضرت آيت الله، نايب الامام خمينى كبير

با درود به رهبر كبير انقلاب، امام خمينى و سلام به رزمندگان حق بر عليه باطل

احتراماً معروض مى دارد: به طورى كه هر انسان مسلمان كه مقلد هر عالمى هست بايد از آن عالم فقيه كسب تكليف شرعى نمايد؛ اين جانب كارمند بانك كشاورزى، و محل خدمتم شعبۀ زاغۀ استان لرستان است، مقلد حضرت امام مى باشم.

فدوى دريافتى حقوقم در ماه 67/000 ريال خالص است؛ از اين مبلغ هر ماه در حدود 000/7 ريال آن هزينۀ اياب و ذهاب تا محل كارم مى باشد. متأهل، داراى يك همسر و 6 فرزند هستم كه به تحصيل مشغولند. الباقى حقوقم با مكافات و تورم بيش از حد، تكافوى مخارج روزمرۀ زندگى را مى نمايد. با كمك ادارۀ متبوع خود توانسته ام مسكنى خريدارى كنم، مبلغى هم مقروضم، پس اندازى هم ندارم؛ آيا خمس بر اين جانب واجب است يا خير؟ استدعا دارم فدوى را راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، اگر سر هر سال، زايد بر مخارجى كه بين آن سال در زندگى

ص: 78

كرده ايد چيزى باقى نمانده، خمس بر شما واجب نيست و در غير اين صورت نزد يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب كنيد.

[سؤال 3990]1726

4. آيا مى توانم محل مسكونى در تهران را (با اجازۀ آن مقام محترم و دولت عزيز) اجاره و رهن داده و با همان پول در مشهد منزل مسكونى رهن و اجاره نمايم يا خير؟ و چنانچه مقدار اجارۀ تهران بيشتر بود، آيا به اضافى آن خمس و زكات و ديگر وجوهات تعلق مى گيرد يا خير و مبلغ آن چقدر است؟

بسمه تعالى، حكم مسائل قبل را دارد و اضافه، سر سال خمس دارد.

[سؤال 3991]2648

3. كسانى كه با خريدن خانه اى مقدار زيادى بدهكار مى شوند، به طورى كه سال هاى متوالى بايد اين بدهى را بپردازند، براى چنين كسانى مسألۀ خمس به چه صورت است؟ مثلاً فرض بفرماييد سالى بايد 30/000تومان بدهى بدهد، به مدت مثلاً 15 سال. علاوه بر 30/000تومان بدهى ممكن است در بعضى از سال ها درآمد او بيشتر باشد از اين بدهى؛ مثلاً 15/000تومان هم براى خودش بماند؛ تكليف خمس او چگونه است براى اين مقدارى كه درآمد ساليانۀ اوعلاوه بر بدهى ساليانۀ منزل است؟

بسمه تعالى، زايد بر اقساط پرداختى، هر سال اگر زايد بر مؤونه چيزى باقى ماند خمس دارد.

[سؤال 3992] 1982

بسمه تعالى

خدمت رهبر انقلاب اسلامى ايران امام خمينى

ضمن عرض سلام اين جانب كارمند ساده مى باشم و حقوقى كه مى گيرم در ماه 2800 تومان مى باشد و در پايان سال اضافه ندارم اما از همين مبلغ به صورت اقساط

ص: 79

فرش خريده ام و قصد دارم به صورت اقساط جنس ديگر بخرم، آيا اين جانب همه جنس هايى كه تهيه مى كنم بايد خمس و زكات بدهم، مثلاً اگر در پايان سال از مبلغ حقوقى كه مى گيرم 1000 تومان اضافه داشته باشم همه خمس و زكات دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از حقوق دريافتى در بين سال صرف هزينه زندگى شود خمس ندارد ولى آنچه از حقوق دريافتى كه آخر سال باقى بماند پس از كسر بدهى بابت مؤونه سال خمس دارد.

[سؤال 3993] 1983

بسمه تعالى 10 / 4 / 1361

استدعا دارم به سؤال شرعى پاسخ مرحمت بفرمايند:

1. اين جانب مدت 20 سال است كه كارمند دولت هستم و همه ماهه به عنوان سهم امام - زكات - و كمك به زيردستان، مبلغى بين 20 تا 200 تومان مرتباً پول مى دهم و كمك جنسى هم در حد توانايى به مستحق تقديم داشته ام.

2. خودم و همسرم - همسرم 15 سال و خودم 20 سال - حقوق بگير هستيم و درآمد ماهيانۀ ما طبق افزايش حقوق از طرف دولت وقت بوده است.

3. داراى سه فرزند محصل هستيم.

4. حقوق ماهيانه از هزار تومان بوده كه فعلاً دو نفرى جمعاً به مبلغ 10/000 تومان دريافت مى داريم. خانه نداريم؛ پس انداز اندكى داريم جهت خريد خانه.

آيا از نظر شرع وجوهاتى به عهدۀ ما كه كارمند دولت هستيم قرار مى گيرد كه در صورت امكان بتوانيم پرداخت نماييم؟

بسمه تعالى، حقوق و ساير درآمدهاى كسبى در زايد بر مؤونۀ سال، خمس دارد كه بايد به مرجع تقليد يا وكيل مجاز او تحويل شود. براى بررسى و تصفيۀ حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

ص: 80

[سؤال 3994]1715

5. طلابى كه به تبليغ مى روند و بدين جهت وجهى را دريافت مى نمايد در صورت پس انداز، خمس و سهم به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس زايد بر مؤونه بايد داده شود.

[سؤال 3995]7240

3. شوهرم براى حساب خمس، نزد نمايندۀ امام در اصفهان رفته و ايشان او را به نمايندۀ خودش معرفى كرده و ايشان گفته اند كه به او خمس تعلق نمى گيرد؛ آيا حتى به اجناس و چيزهاى جزئى مانند آبليمو و امثالهم نيز تعلق نمى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب، چيزى در آخر سال به صورت پول نقد يا جنسِ خريدارى شده باقى بماند، خمس دارد.

[سؤال 3996]6792

2. پولى كه زن از مخارج خانه اضافه مى زند پس انداز مى كند، خمس دارد يا خير؟ اگر به شوهر خود بدهد و شوهر جزء سرمايه حساب كند خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب است و زايد بر مؤونه، آخر سال، باقيمانده خمس دارد.

[سؤال 3997] 1984

بسمه تعالى

1. آيا كارگر مزرعه كه مزد مى گيرد بايد زكات بدهد؟

بسمه تعالى، زكات ندارد ولى در اضافه بر مؤونه سال خمس دارد.

[سؤال 3998]

2. محصولات زراعى غير از گندم و جو و خرما مثل نخود و لوبيا و عدس و لپه و غيره خمس دارد يا زكات دارد؟

بسمه تعالى، حكم مسأله قبل را دارد.

ص: 81

3. آيا معادن متعلق به عموم مردم است يا متعلق به كسى است كه در ملكش پيدا شده است؟ مثلاً معادنى چون نفت و گاز و مس كه در يك زمين مشخص نيستند و به جاهاى ديگر راه دارند كسى مى تواند بگويد چون در ملك من هم هست پس متعلق به من است؟

بسمه تعالى، هر مقدار معدن در ملك شخص باشد ملك او است ولى مقررات دولت اسلامى بايد مراعات شود.

4. آيا استعمال سيگار براى كسى كه احساس كند كه مقدارى براى او مضر است حرام است؟

بسمه تعالى، بهتر است نكشد و اگر ضرر به حدى باشد كه دفع آن واجب است نبايد بكشد.

[سؤال 3999]1538

3. در موقع بازنشستگى مبلغى را كه در مدت 8 سال، هر ماه به عنوان پس انداز كسر كرده بودند، با مبلغى سود - حدود سى و پنج هزار تومان - به من دادند. اين پول آيا خمس دارد و چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، هر مقدار كه از كسر كردن حقوق زمان خدمت، بعداً به شما پرداخت شده خمس دارد، و مقدارى كه بابت ربح بر آن اضافه شده، ملك شما نمى شود بايد آن را به مالك واقعى برگردانيد و اگر از دسترسى به او مأيوس هستيد، از طرف او به فقرا صدقه بدهيد.

[سؤال 4000]1538

4. بعد از سى سال كه بازنشست شده ام، مبلغ حدود شش هزار تومان به عنوان حقوق بازنشستگى دريافت مى نمايم كه با تعداد عائله اى كه دارم، حقوق و خرج مساوى است. آيا اين حقوق خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر زايد بر مؤونه سال نباشد خمس ندارد.

[سؤال 4001] 1985

بسمه تعالى

آيا به حقوق بازنشستگى خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، حقوق بازنشستگى اگر از حقوق سابق كسر شده، خمس دارد.

ص: 82

[سؤال 4002] 1986

بسمه تعالى

حضور رهبر عظيم الشأن انقلاب اسلامى ايران و بزرگ مرجع عالى قدر تشيع

با كمال ادب به پيشگاه محترم عرضه مى دارم كه بنا بر فتواى جناب عالى (حقوق بازنشستگى بايد خمسش پرداخت گردد)؛ لذا به استحضار مى رساند كه اين جانب بازنشستۀ آموزش و پرورش، چون خود را در اين برهۀ زمان واقعاً مسئول و متعهد مى دانم - با اين كه از نظر مالى در مضيقه مى باشم، معذلك - تمام وقت خود را در روز به صورت رايگان در اختيار انقلاب گذاشته و مسئوليت ادارۀ تعاونى مصرف عمومى خيابان پروين اصفهان (مسجد الرسول) را عهده دار شده ام. لذا از پيشگاه محترم استفسار مى نمايم: آيا رايگان خدمت كردن در تعاونى مصرف عمومى را مى توانم به جاى پرداخت خمس حقوق بازنشستگى محسوب نمايم و يا اين كه از تعاونى كه مربوط به مردم مى باشد حقوق دريافت نموده و خمس حقوق بازنشستگى را نيز پرداخت نمايم؟ با تقديم احترامات فائقه

بسمه تعالى، مى توانيد در برابر انجام كار مزبور حقوق دريافت كنيد؛ و حقوق بازنشستگى اگر از حقوق زمان خدمت كسر شده خمس دارد؛ و خدمت ذكر شده بابت خمس مذكور حساب نمى شود.

[سؤال 4003]2170

5. حقوق بازنشستگى در اثر اجراى مقررات به صندوق بازنشستگى ريخته مى شود - لازم است كلاًّ محاسبه نمايد و خمس آن را بدهد يا شرطى ندارد.

بسمه تعالى، تا دريافت نشده خمس آن واجب نيست.

[سؤال 4004]2050

4. حقوقى كه يك نفر بازنشسته مى گيرد، يك قسمت از آن بابت مبلغى است كه در سابق از حقوق او كم شده و بقيه، از آن بابت نيست، آيا از همۀ حقوقى كه تا آخر عمر

ص: 83

يك نفر بازنشسته مى گيرد، بايد خمس بدهد؟

بسمه تعالى، فقط آن قسمت كه از حقوق او كم شده در زايد بر مؤونه خمس دارد.

[سؤال 4005] 1987

بسمه تعالى 14 / 3 / 1361

دفتر مبارك امام، محترماً معروض مى دارد:

اين جانب آموزگار بازنشسته اى هستم كه چندسال پيش بازنشسته شده ام و از حقوق بازنشستگى استفاده مى كنم، اخيراً در روزنامۀ كيهان ديدم كه سؤالى از حضرت امام شده كه «آيا به حقوق بازنشستگى خمس تعلق مى گيرد؟» جواب مرقوم فرمودند: «اگر از حقوق سابق كسر شده خمس دارد».

اين جانب حساب كردم كه در مدت سى سال خدمتم، مبلغ بيست و پنج هزار تومان به تدريج از حقوقم كسر كردند، در صورتى كه تا كنون بيش از اين مبلغ از حقوق بازنشستگى استفاده كرده ام؛ حال سؤال اين است:

1. آيا همين مبلغ مذكور خمس دارد يا اين كه حقوق هر ماه جداگانه خمس دارد؟

بسمه تعالى، هر مقدار از حقوق بازنشستگى كه در مقابل كسر حقوق زمان خدمت مى دهند خمس دارد و در غير آن، خمس واجب نيست.

2. اگر خمس مبلغ فوق را بايد بپردازم، مى توانم به تدريج بپردازم يا اين كه بايد يك جا پرداخت شود؟

بسمه تعالى، هر مقدار حقوق كه بر شما واجب است مى توانيد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و دستگردان نماييد و به تدريج بپردازيد.

3. سهم امام (عليه السلام) و سهم سادات را بايد روى هم پرداخت كرد يا اين كه مى توانم سهم سادات را شخصاً به اهلش بپردازم؟ ضمناً متمنّى است شماره حسابى كه در بانك به همين منظور در نظر گرفته شده مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات خودتان را به سادات فقير و متديّن بپردازيد و سهم امام (عليه السلام) را مى توانيد به شمارۀ هزار مؤسسه تعاونى اسلامى قم حواله نماييد.

ص: 84

[سؤال 4006]1725

2. پدر بنده يكى از كارمندان بازنشستۀ دولت است كه حقوقى معادل 3360 تومان از دولت بابت بازنشستگى مى گيرد كه اين پول كفاف خرج ماهانۀ منزل را نمى كند و از طريق مغازه اى كه دارد و مشغول كار در آن است اين كسرى بودجۀ منزل را جبران مى كند، ضمناً خمس مغازه را هم الآن به صورت ماهانه مى پردازد، لطفاً بفرماييد در رابطه با فتواى اخير حضرت عالى كه در مجلۀ پاسدار اسلام چاپ شده مبنى بر اين كه «اگر حقوق بازنشستگى از حقوق سابق كسر مى شده خمس دارد»، حالا پدرم هم بايد خمس بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، حكم همان است كه اشاره شد.

[سؤال 4007] 1988

بسمه تعالى سوم شوال 1402 ق

دفتر محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، لطفاً بفرماييد:

1. آيا آنچه از حقوق بازنشستگى كه از حقوق كم مى شود تا در ايام بازنشستگى بدهند، جزء مطالباتى است كه مورد تعلق خمس باشد؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، جزء درآمد كسب محسوب است و خمس دارد.

2. اشخاصى كه كارشان ايجاب مى كند كه همه روزه مسافرت كنند، تكليف نمازشان چيست؟

بسمه تعالى، اگر مقدار مسافت شرعى را طى مى كنند و سفر، شغلشان نيست، نماز قصر است.

3. وسايل نقليه جزء مؤونه است؟

بسمه تعالى، اگر براى احتياجات زندگى شخصى باشد، نه براى استفاده در كسب و كار، مؤونه محسوب است.

4. زنى كه در ماه مبارك براى جلوگيرى از عادت، قرص مى خورده و اتفاقاً به جهت يك شب قرص نخوردن، لك مى بيند و بعد از آن، چند قرص پى در پى مى خورد لذا ديگر خون نمى بيند، در وقت ديدن آن لك چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر كمتر از سه روز متوالى باشد حكم حيض ندارد.

ص: 85

5. شخصى قبلاً احتياج به تلفن داشته، لذا از مخابرات فيش تلفنى خريدارى كرده و بعد از مدتى، احتياجش برطرف مى شود؛ آيا مى تواند آن فيش را به ديگرى به قيمت بازار آزاد بفروشد يا همان طور نگهدارى نمايد؛ تكليف چيست؟

بسمه تعالى، تابع مقررات ادارۀ مخابرات است.

6. زيدى مثلاً براى مصرف مقدارى از سهم مبارك امام (عليه السلام) يا سهم سادات، از حضرت امام كسب اجازه مى كند، آيا اين اجازه براى سال بعد هم هست يا فقط براى همان سال است؟

بسمه تعالى، تابع مفاد اجازه است؛ اگر براى يك سال يا براى مبلغ معينى اجازه داده شده، زايد بر آن محتاج به اجازۀ جديد است.

[سؤال 4008] 1989

بسمه تعالى

حقوق بازنشستگى كه عموماً طبق قرارداد از درآمد سال هاى قبل كسر شده است و پرداخت آن به زمان بازنشستگى اختصاص يافته، آيا به مجرد دريافت بايد خمس آن را بدهند، يا پس از كسر مؤونه و سر سال بايد خمس آن پرداخت شود؟

بسمه تعالى، چنانچه طبق قرارداد بايد پس از بازنشستگى حقوق را دريافت دارد جزء درآمد سال است و پس از كسر مؤونه، سرسال بايد خمس آن را پرداخت كند.

[سؤال 4009] 1990

بسمه تعالى

حضور محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

خواهشمند است جواب اين مسائل را براى ما توضيح فرماييد:

1. در صورتى كه به حقوق بازنشستگى خمس تعلق مى گيرد (از حقوق كسر مى شده است) مثلاً اگر كسى 25 سال است كه بازنشست شده است و بيشتر اوقات هم كه حساب سال مى كرده است مقروض بوده است، بايد اين 25 سال را حساب كند و خمس دهد؟ و اگر بخواهد 25 سال را خمس دهد بايد چيزى از وسايل خانه را

ص: 86

بفروشد؛ مثلاً فرش زير پا را؟ و از اين به بعد اگر بايد خمس دهد آيا بايد تمام حقوق آخر برج را حساب كند و هر برج، خمس دهد يا اين كه همان مقدار كه از حقوق كسر مى شده است (با توجه به اين كه هميشه حساب سال را مى كرده)؟

بسمه تعالى، آن مقدارى كه از حقوق زمان خدمت كسر شده و فعلاً به او داده مى شود، خمس دارد.

2. اگر جنسى را در عرض سال (مثلاً چرخ خياطى يا منزلى) را بفروشد و بخواهد چرخ جديد يا منزل بهترى را بخرد، آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب، پيش از پرداخت خمس به حساب مؤونه تهيه شده، پول فروش آن، خمس دارد؛ مگر آن كه در همان سال بفروشد و بخرد.

3. اگر كسى وام گرفته است براى ساختن خانه اى آيا در آخر سال، خمس به آن وام تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

4. آيا استعمال ادكلن در نماز اشكال دارد يا خير و به طور كلى آيا نجس است يا نه؟

بسمه تعالى، محكوم به نجاست نيست و استعمال آن در نماز اشكال ندارد.

[سؤال 4010] 1991

بسمه تعالى

محضر حضرت آيت الله العظمى امام روح الله موسوى خمينى، ارواحنا فداه

محترماً؛ به عرض عالى مى رساند: اين جانب سرهنگ دوم ارتش جمهورى اسلامى ايران قبلاً مقلد يكى از آيات عظام بودم و در نجف اشرف به حضور مشاراليه شرفياب و اجازه تصرف در حقوق دريافتى ارتش را جهت مخارج خانواده كسب نمودم و وجوهات خود را به نماينده ايشان در تهران مى پرداختم.

اخيراً با بيست و شش سال خدمت، از ارتش بازنشسته گرديده و از محضر آن مرجع عالى قدر تقاضاى اجازه تصرف در حقوق بازنشستگى جهت مخارج خود و خانواده ام را دارم. ضمناً ارتش همه ماهه مبلغ سيصد تومان به عنوان پس انداز ثابت از حقوق من كسر و اينك كه بازنشسته شده ام مبلغ چهل هزار تومان بابت پس انداز ثابت

ص: 87

به من پرداخته است. حال از بابت خمس و سهم امام (عليه السلام) (1/5) يك پنجم مبلغ فوق را بپردازم كافى است و يا نظر به اين كه مبلغ مزبور در سال هاى متمادى جمع آورى شده نحوۀ پرداخت خمس و سهم امام (عليه السلام) به صورت ديگرى است؟ جهت تقديم وجوهات در تهران، مشخصات و آدرس نمايندۀ آن زعيم عالى قدر را معرفى نماييد.

استدعا دارم پاسخ نامه را به نشانى زير مرقوم بفرماييد؛ قبلاً بى نهايت سپاس گزارم و از دور دست شما را مى بوسم.

بسمه تعالى، خمس موجود كافى است و مجازيد در حقوق تصرف كنيد.

[سؤال 4011]1273

4. آيا حقوق بازنشستگى خمس دارد يا خير؟ با توجه به اين كه حقوقى را كه در بازنشستگى مى دهند خيلى بيشتر است از آن مقدار كه از حقوق ايام خدمت كم مى كنند؛ مثلاً حقوق در حدود چهار هزار تومان را فقط چهارصد و پنجاه تومان كم مى كنند. و ديگر آن كه اگر از خود شخص باشد بايد جزء ماترك هم حساب شود، و در اين صورت وارث صغير و كبير نبايد فرق داشته باشد، در صورتى كه دولت فقط به فرزندان كمتر از هجده سال مى دهد.

بسمه تعالى، حقوق بازنشستگى اگر از حقوق ايام خدمت كم شده خمس دارد و بعد از فوت جزء تركه محسوب است و تمام ورثه از آن ارث مى برند، وگرنه خمس ندارد و تابع مقررات است.

[سؤال 4012]1890

22. كسى كارمند اداره اى بوده در گذشته، ورثه او حقوق بازنشستگى او را بعد از مرگش مى گيرند، آيا اين جزء ارث است بايد بين ورثه طبق قانون ارث تقسيم شود يا جزء فوائدى است كه نصيب ورثه مى شود و بايد على فرض زياده از مؤونه خمس آن را بدهند.

بسمه تعالى، اگر از حقوق كارمند محسوب باشد به ورثه بر طبق قانون ارث

ص: 88

مى رسد و قبل از تقسيم بايد خمس آن را بدهند و در غير اين صورت به هر نحو به آن ها داده شود مالك مى شوند و خمس ندارد.

[سؤال 4013]6512

3. بهره اى كه بانك از وام گيرنده گرفته و بهره اى كه بانك به وام گيرنده پرداخت كرده، از بابت همان وام كه در حساب پس انداز گذاشته بود، از نظر خمس چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، بيش از آنچه بانك از او مى گيرد، حق ندارد از بانك بگيرد و آنچه را به بانك مى دهد، مقابل آن خمس دارد.

[سؤال 4014]2160

2. خمس پول را جداى از بهرۀ آن حساب مى كنيم يا همراه آن؟

بسمه تعالى، اگر منظور بهرۀ بانكى است، گرفتن آن جايز نيست و بايد خمس اصل پول را اگر از درآمد كسب است بدهد.

[سؤال 4015] 1992

بسمه تعالى 30 / 3 / 1361

برادران مسئول دفتر استفتاى امام خمينى، سلام عليكم، اميد است كه در خدمت به اسلام موفق باشيد و لطف و رحمت الهى شامل حال شما باشد. از آن برادران عزيز خواهش مى كنم كه نظر حضرت امام خمينى را راجع به مسائل شرعيۀ زير جهت رفع احتياج اين جانب ارسال فرماييد.

1. آيا بر سود پس اندازهاى بانكى خمس تعلّق مى گيرد؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول، ربا و حرام است و گرفتن آن جايز نيست و مالك نمى شود؛ بايد آن را برگرداند يا به فقرا بدهد.

2. حكم شرعى نشان دادن بازى هاى فوتبال يا كشتى كه مردان با شورت در تلويزيون ظاهر مى شوند چيست؟

ص: 89

بسمه تعالى، نشان دادن فيلم ها و نظر كردن به آن اشكال ندارد؛ مگر آن كه مفسده اى بر آن مترتب باشد.

3. آيا نصب عكس امام خمينى يا عكس هر يك از شخصيت هاى روحانى - مثل شهيد مظلوم بهشتى رحمه الله و غيره - در مسجد يا در جايى كه نماز مى خوانند اشكال دارد؟ حكم شرعى چيست؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد؛ ولى بهتر است مقابل نمازگزار در حال نماز نباشد و يا آن كه در حال نماز روى عكس ها را بپوشانند.

[سؤال 4016] 1993

بسمه تعالى

محضر زعيم عالى قدر جهان تشيّع حضرت امام خمينى، دام ظله العالى

1. پدر من در سال 57 مثلاً ده هزار تومان پس انداز داشته و خمس اين مبلغ را ادا كرد و بعد براى كشاورزى در سال 58 از اين ده هزار تومان مخمس پنج هزار تومان صرف مخارج خود و كارگر و بذر و ساير مايحتاج نمود و از محصول 58 مثلاً باقيمانده پس انداز ايشان ده هزار تومان است آيا همه اين مبلغ (ده هزار تومان) متعلق خمس است يا پنج هزار تومانى كه صرف مخارج خود و كشاورزى و حقوق كارگر و امثال آن كرد خمس ندارد يعنى پنج هزار تومان از 58 خمس بدهد؟

بسمه تعالى، خرج كارگر و بذر كه از پول مخمس نموده استثنا كند و از بقيه در زايد بر مؤونه سال خمس دارد و آنچه از پول مخمس صرف در مؤونه زندگى كرده استثنا نمى شود.

[سؤال 4017]

2. درخت هايى كشت مى كنند و گاهى خودرو در زمين ملكى پيدا مى شود تربيت مى كنند كه از چوب آن ها به عنوان چوب صنعتى و امثال آن استفاده كنند. مثلاً پس از يك سال هر عدد دو قران مى خرند نمى فروشد و پس از پنج سال يا كمتر مى فروشد و اين معامله در سال مالى انجام مى شود، آيا پس از پايان سال از باقيمانده خمس بدهد و يا مجموع قيمت متعلق خمس است؟

ص: 90

بسمه تعالى، بايد تأخير نيندازند و اضافه بر خمس مجموع خمس نمائاتى كه از ارباح سال هاى قبل است نيز بايد داده شود.

3. كشاورزى - مانند برنج كاران - مبدأ سال مالى او مثلاً اول مهر است و برداشت محصول ساليانه در شهريور است يعنى يك ماه مانده به آخر سال محصول به دست آمده، تا اول سال يك دهم فرضاً مصرف شد و بقيه باقى ماند آيا همه اين محصول باقيمانده را بايد خمس بدهد - در حالى كه زندگى يازده ماهه او تقريباً از اين محصول اداره مى شود - ياخير از بدست آمدن محصول يك سال بايد بگذرد.

بسمه تعالى، تا وقت محصول سال آينده مى تواند از حاصل در مؤونه صرف كند و از بقيه خمس بدهد.

[سؤال 4018]6047

5. اگر شخصى در سر سال خمسى پول خود را كه سرمايه اوست داده و سرمايه اش فرضاً ده هزار تومان بوده، در سال ديگر وقت حساب دو هزار تومان كسر دارد، در سال سوم دو هزار تومان از سال دوم كمتر دارد، در سال چهارم موجودى فعلى او به ده هزار تومان رسيده، آيا بايد خمس مازاد در سال سوم را كه شش هزار تومان است بدهد، يا چون اصل سرمايه اش ده هزار تومان بوده خمس دارد؟

بسمه تعالى، ضرر سال قبل از ربح سال بعد جبران نمى شود و ربح سال بعد در زايد بر مؤونه خمس دارد.

[سؤال 4019] 1994

بسمه تعالى

شخصى پنج ميليون تومان داشته، در وسط سال خود، سه ميليون از آن را به عيال خود بخشيده كه بعداً بچه هاى او بزرگ شدند كم كم جهيزيه براى آن ها هم تهيه نمايد؛ ولى فعلاً به عنوان قرض الحسنه از عيال خود سه ميليون را گرفته با دو ميليون خود، مشغول كسب است؛ آيا اين سه ميليون خمس دارد يا ندارد؟ چنانچه ممكن است براى اين شخص، جوابى مرحمت شود كه تكليفش روشن شود.

بسمه تعالى، به ترتيبى كه نوشته ايد، مبلغ مزبور خمس دارد.

ص: 91

[سؤال 4020] 1995

بسمه تعالى

محضر مبارك زعيم عالى قدر حضرت آيت الله امام خمينى، دام ظله

محترماً؛ به عرض عالى مى رسانم: قطعه زمينى است كه براى تأمين منزل خريدارى شده، و فعلاً تصميم گرفته ايم اين زمين را بفروشيم جهت خريد منزل؛ ولى اين پول به مقدار خريد منزل نيست. آيا مى توانيم تا هنوز سال مالى ما نرسيده پول زمين يا خود زمين را به همسر يا فرزندمان هبه كنيم يا نه؟ نظر مباركتان را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، هبه مانع ندارد. ولى اگر زمين از درآمد و حقوق بدون دادن خمس تهيه شده، با فروش، خمس پول آن را بايد بپردازيد و همچنين اگر هبۀ خود زمين زايد بر شأن يا براى فرار از خمس باشد بايد خمس زمين داده شود.

[سؤال 4021]2311

3. شخصى از نظر نداشتن منزل مسكونى در مشقت است؛ ارباح به دست آمدۀ خود را قبل از فرا رسيدن سال به زوجۀ خود مى بخشد تا چنانچه به حد كافى رسيد منزل مورد نياز خود را بتواند تهيه نمايد. بفرماييد در اين مورد، اشكالى هم وارد است يا خير؟ و آيا خمس به زوجه يا زوج تعلّق مى گيرد يا نمى گيرد؟

بسمه تعالى، در فرض مزبور بايد خمس بدهد.

[سؤال 4022] 1996

بسمه تعالى

قم، دفتر حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى، سلام عليكم

احتراماً نظر و فتواى حضرت امام را در مسائل زير بيان فرماييد.

1. اگر خمس مقدارى پول داده شود و اين پول تا شش ماه در بانك باقى بماند و سپس خرج شود آيا مى توان آن ها را از حساب سال آينده كسر نمود و به عبارت ديگر

ص: 92

مى توان آن را به عنوان پول مخمس از سود و سرمايه سال بعد حساب كرد؟

بسمه تعالى، پول مخمس خرج شده از سود سال كسر نمى شود.

2. اگر خمس گوساله اى داده شود كه مثلاً آن گوساله 20000 ريال ارزش دارد و در سال آينده كه گوساله بزرگ مى شود و به صورت گاو در مى آيد و قيمت آن 50000 ريال مى شود، آيا بايد خمس زيادى قيمت گوساله را پرداخت كرد يا به طور كلى گوساله ديگر خمس ندارد؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم اگر براى فروش نباشد نموّ عين و ترقى قيمت خمس ندارد.

3. تخم مرغ مرغ نجاست خوار در موقع نجاست خوارى آن پاك است يا نجس؟ همچنين در آن سه روز كه غذاى پاك به او داده مى شود تخم مرغ آن چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، حكم مرغ نجاست خوار را دارد و حرام است، ولى نجس نيست.

4. تدريس قرآن توسط مرد به زن يا زن به مرد جايز است يا خير؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد ولى رعايت حجاب واجب لازم است.

5. اگر چند نهال بكاريم و خمس آن ها را بدهيم سال بعد كه به صورت باغ بزرگى در مى آيد و قيمت آن خيلى بالا مى رود آيا زيادى قيمت خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم خمس ندارد.

6. اگر كسى عقيده داشته باشد كه تمام كارهايى كه در دنيا انجام مى گيرد همه به اذن خدا مى باشد و همه مقدر از طرف ذات احديت مى باشند و آنچه را كه انسان انجام مى دهد در انجام آن مختار است و فاعل فعل خود مى باشد، ولى اين عملى كه انجام مى دهد در حد يك وظيفه است كه اگر وظيفه اش را خوب انجام دهد خوب و اگر بد انجام دهد بد مى باشد. و ضمناً به عبارت ديگر تمام كارها اعم از خوب و بد تقدير است از طرف خدا، يعنى معين است كما اين كه انسان در انجام آن ها مجبور نيست و با اختيار خود آن ها را انجام مى دهد اين عقيده چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، در اين گونه امور اعتقاد تفصيلى لازم نيست و چنانچه به نحو اجمال اعتقاد بما هو الواقع داشته باشد كافى است.

[سؤال 4023] 1997

بسمه تعالى 26 / 1 / 1361

دفتر محترم حضرت آيت الله العظمى نايب الامام خمينى ايّده الله، سلام عليكم

حدود دو ماه قبل نامه اى با پست سفارشى از شيراز خدمت حضرت امام فرستادم

ص: 93

و تا به حال جوابى دريافت نكرده ام. خواهشمند است در اين مورد تحقيق فرماييد، ضمناً نامۀ مزبور حاوى يك مسأله شرعى و دو موضوع مهم ديگر است كه مسألۀ اول آن با يك توضيح اضافى ذكر مى گردد.

من كه مقلد شما هستم و حقوق دولتى مى گيرم در مسألۀ خمس به فتواى حضرت آيت الله العظمى آقاى حكيم به اين صورت عمل مى كنم كه اگر سال اول مثلاً 2000 تومان موجودى دارم 400 تومان آن را خمس مى دهم و 1600 تومان بقيّه معمولاً با درآمد ماه هاى ديگر مخلوط مى شود و در سال بعد اگر موجودى مثلاً 3000 تومان باشد، موجودى مخمس سال قبل (1600 تومان) را از آن كسر نموده و از باقيماندۀ آن خمس مى دهم. آيا با فتواى آيت الله حكيم اين عمل صحيح است يا خير؟ و چنانچه صحيح نيست نسبت به آنچه تا به حال عمل كرده ام تكليف چيست؟ ضمناً نظر مبارك خودتان را نيز در اين موارد بفرماييد. «توضيح ديگر: گاهى در بين سال چنين پيش آمده كه در آخر يك ماه حقوق مربوط به همان ماه هنوز دريافت نشده و مبلغ ديگرى هم از موجودى مخمس آن سال در دست نيست».

بسمه تعالى، در اين فرض نمى تواند كسر كند و براى تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه كنند و مطلب را با او بگويند.

[سؤال 4024]2191

3. يك نفر مقدارى پول دارد و خمس آن ها را داده است. اين پول را تا مدتى از سال يعنى شش ماه در اختيار دارد و سپس آن پول را خرج مى كند و در آخر سال از درآمد خود مقدارى پول پس انداز مى كند، آيا مى تواند پول مخمس سال قبل را از آن كسر كرده و خمس مابقى را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، نمى تواند كسر كند و بايد خمس پس انداز را بدهد.

[سؤال 4025]5501

3. زارعى اول سال او موقع تصفيه محصولات است. مثلاً در اين موقع 50 خروار

ص: 94

جنس دارد كه 10 خروار آن خمس است و مى دهد و بقيه را هم فرضاً مصرف مى كند. در سال آينده چنين روزى از سال گذشته چيزى ندارد؛ ولى محصول جديد را دارد. اكنون باز هم بايد خمس موجود را بدهد و همچنين است در سال هاى بعد، يا اين كه آن مقدار كه سال گذشته تخميس شده بود خمس ندارد؟ اگر چيزى زيادتر از سال گذشته دارد، خمس دارد؟

بسمه تعالى، هرچه در آخر سال اضافه بماند خمس دارد.

[سؤال 4026] 1998

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

1. اگر چنانچه كسى مثلاً ده هزار تومان پول دارد و خمس و زكات آن را داده است، اگر محتاج به اين ده هزار تومان شد و برداشت خرج كرد و در وسط سال، اين ده هزار تومان را سرجايش گذاشت، آيا اين پول، خمس و زكات دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر پول جديد، از درآمد كسب و حقوق است، بايد خمس آن را بدهد.

2. اگر كسى در ركعت سوم يا چهارم عمداً تسبيحات اربعه را دو مرتبه بگويد، آيا نمازش چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

[سؤال 4027]2182

3. مقدارى شى ء مخمس را با همان مقدار از محصول تازه تعويض مى كند. (هر دو مال خودش است) آيا عوض، مخمس محسوب است يا خير؟

بسمه تعالى، آنچه از مخارج سال، از درآمد و محصول زياد بيايد، بايد تخميس شود.

ص: 95

[سؤال 4028] 1999

بسمه تعالى

دفتر امام خمينى مدّ ظله العالى

احتراماً؛ صندوق قرض الحسنه سازمان قند و شكر از ارديبهشت ماه 60 فعاليت خود را براى مدت نامحدودى آغاز نموده و به موجب اساسنامه، جهت تأمين هزينه هاى خود و بالا بردن توان مالى صندوق مى تواند فعاليت انتفاعى داشته باشد. در يك سال گذشته، از محل تأسيس فروشگاه درآمدى حاصل شده كه تماماً به حساب سرمايه (اندوخته) صندوق منظور گرديده است و به موجب اساس نامه، هنگام انحلال دارايى صندوق با تصويب هيأت امنا در اختيار يكى از مراجع مشهور تقليد قرار خواهد گرفت و يا با نظر مرجع مذكور، تمام يا قسمتى از آن به يكى از مراكز خيريه داخل كشور واگذار خواهد شد. لذا خواهشمند است نظر آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى را در مورد سؤالات زير استفتا و اعلام فرماييد:

1. آيا خمس بر درآمد پس از كسر تمام مخارج حاصل از فعاليت انتفاعى تعميم پيدا مى كند؟

2. در صورت تعميم، محل مصرف آن را تعيين فرماييد؟

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم.

بسمه تعالى، اگر صندوق مذكور مطابق شرع عمل كند و از كسب حلال نفع ببرد، بايد خمس منافع را بپردازد و مى توانند خمس را به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاونى اسلامى قم حواله نمايند.

[سؤال 4029]6931

4. بر فرض عدم اشكال تصرف و كفايت، آيا سود پيدا شده از پول هاى امانتى خمس دارد؟

بسمه تعالى، بنا بر احتياط واجب بايد تخميس شود.

ص: 96

[سؤال 4030] 2000

بسمه تعالى 21 / 7 / 1362

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

صندوق هاى قرض الحسنه اى كه معاملات تجارى انجام مى دهند، در رأس سال پس از وضع مخارج، آيا ماندۀ سودشان خمس دارد يا خير؟ در صورتى كه سهام نيست كه مربوط به اشخاص باشد، بلكه سرمايۀ صندوق افزايش مى يابد.

بسمه تعالى، با مراجعه به حاكم شرع بايد خمس آن داده شود.

[سؤال 4031]3308

3. كسى كه تا كنون حساب سال نداشته و مى خواهد حساب سال باز كند، آيا خمس به لوازمات زندگى او از قبيل خانه و يخچال يا زمين جهت احداث خانه و... تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر نمى داند كه از ربح بين سال تهيه كرده، بايد با حاكم شرع مصالحه كند.

[سؤال 4032]5805

4. آيا براى تعيين سال (جهت محاسبه و پرداخت هميشگى خمس و سهم امام) در ابتدا لازم است تمام وسايل زندگى را از نظر قيمت محاسبه كرده و جمعاً مشخص شود؟ در اين مورد، قيمت خريد اجناس بايد حساب شود يا قيمت فعلى آن ها؟ در هر دو صورت، ممكن است انسان تسلّط نداشته باشد و دقيقاً مشخص نشود، زياد يا كم شود؛ به هر حال، آيا ايجاد اشكال مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، آنچه در زايد بر مصارف زندگى در بين سال، سر سال باقى بماند خمس دارد و مى توانند نزد يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب حساب كنند.

ص: 97

[سؤال 4033]2072

2. راننده اى كه تا به حال حساب سال نداشته و ماشينى دارد كه روى آن كار مى كند و معيشتش از اين راه اداره مى شود، حالا كه مى خواهد حساب نمايد و خمسش را بپردازد، آيا بايد به قيمت فعلى اش حساب كند و يا پولى كه موقع خريد پرداخته؟

بسمه تعالى، اگر حاكم شرع، معامله را نسبت به مقدار خمس امضا نمايد، ميزان قيمت فعلى است.

[سؤال 4034] 2001

بسمه تعالى

اين جانب دبير دبيرستان، هستم و 13 سال است كه در آموزش و پرورش خدمت مى كنم ولى متأسفانه تا به حال موفق به پرداختن خمس نشده ام خواهشمند است خمس اين جانب را حساب كرده و دستور فرماييد آن را به چه وسيله و يا به چه حسابى بپردازم. مايملك من به شرح زير مى باشد:

ده هزار تومان قالى كه مورد استفاده خانواده ام هست.

ده هزار تومان ماشين

صدو بيست هزار تومان وجه نقد

هزار و ششصد و سى تومان طلا كه قيمت امروز آن ها را نمى دانم ولى قيمت امروز آن را حساب خواهم كرد و به نحوى كه معين خواهيد كرد خواهم پرداخت.

خواهشمندم هرچه زودتر خمس دارايى اين جانب را محاسبه كرده، ارسال فرماييد.

بسمه تعالى، هر مقدار از ارباح كه سر سال باقيمانده و صرف در مؤونه سال نشده بايد تخميس شود و آنچه از مؤونه است و معلوم نيست كه از ربح سال تهيه شده يا از ربح سال قبل بايد با حاكم شرع يا وكيل او مصالحه شود و براى تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلم الوكاله اين جانب مراجعه و حساب كنيد.

ص: 98

[سؤال 4035] 2002

بسمه تعالى

محضر حضرت آيت الله العظمى خمينى مدّ ظله

1. كسى براى خود سال معلوم كند، تا حالا سال نداشته، بايد لباس بدن و زيور زنانه و فرش خانه و ظرف خانه را هم قيمت كند، يا اين كه لوازم منزل را نبايد قيمت كند چيزهاى زيادى كه دارد قيمت كند و خمس آن را بدهد؟

بسمه تعالى، هر مقدار كه يقين دارد از ربح كسب بدون دادن خمس تهيه كرده و يقين ندارد كه از مؤونه سال بوده بايد خمس آن داده شود.

2. ارباب ظالم كه هميشه رعيت را جريمه مى كند به ناحق مال رعيت را غصب مى كند، حالا هر رعيتى كه مالش غصب شده آيا مى تواند از ارباب غاصب اندازه مال خود از مال او دزدى كند؟

بسمه تعالى، اگر تمكّن ندارد كه مال خود را از او بگيرد مى تواند به مقدار آن از مال او تقاصّ كند.

3. بعضى از وكيل هاى مجتهد مى آيد در دهات ها با قريه دار يا داروغه مى سازد و مى رود به خانه هاى مردم مى گويد بيا خمس خود را بده، صاحب خانه مى گويد من خمس دادم، يك چيزى كم مانده به شما مى دهم، آن ها قبول نمى كنند، به زور، خود مال خمس داده نداده را هم قيمت مى كند خمس آن ها را به دست خود مى گيرند و از همان پول سهم امام (عليه السلام) به داروغه و قريه دار رشوه مى دهد وكيل به آن ها، كه شما با من كمك كرديد آيا اين عمل جايز است؟

بسمه تعالى، در صورتى كه به زور از مردم پول مى گيرند در حالى كه آن ها بدهكار نيستند جايز نيست.

4. كسى محتاج به پول است بايد قرض كند ولى صاحب به غير ربا پول نمى دهد، جايز است پول بگيرند ربا بدهند؟

بسمه تعالى، اگر نيت دادن ربا نكند جايز است و در هر صورت قرض صحيح است و اگر در دادن زياده مجبور باشد حرمت هم ندارد.

[سؤال 4036] 2003

بسمه تعالى 13 / 5 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله امام خمينى، مرجع عالى قدر شيعيان

ص: 99

پس از اهداى سلام و درخواست سلامتى و طول عمر شما از درگاه ايزد متعال تا ظهور حضرت حجت، سلام الله عليه، احتراماً به عرض مى رسد كه اگر كسى مدت ده سال مشغول به كسب و كار مشروع بوده باشد و الآن كه حساب مى كند، حدود يك ميليون تومان مازاد بر مخارج خود به صورت نقدى و جنسى و محل كسب دارا باشد و تا كنون وجهى بابت حقوق شرعيه نپرداخته باشد، چه مقدار از اين دارايى بابت سهمين و حقوق شرعيه بدهكار مى باشد؟ و آيا مى توان مطابق با مرقومۀ پيوست كه به نام سخنان شما مابين فقهاى شوراى نگهبان نوشته اند، عمل نمود؟ و آن بدين شرح است: «كسى كه حقوق مالى خود را پرداخت نكرده است، سهمى كه مى بايست پرداخت كند به صورت مشاع در دست او است و در صورت عدم پرداخت، به صورت تصاعدى افزايش پيدا مى كند تا آن جا كه اگر كليۀ اموالشان را هم بدهند، باز بدهكارند».

بسمه تعالى، بايد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب كند و گاهى به نحو تصاعد، خمس افزايش پيدا مى كند.

[سؤال 4037] 2004

بسمه تعالى 28 / 10 / 1361

پس از اهداء سلام معروض مى دارم:

اين جانب متولد 1340، جوانى هستم 21 ساله كه پس از فارغ التحصيل شدن از دبيرستان، در يكى از ارگان هاى انقلابى مشغول خدمت هستم، مى خواستم از حالا خمس پولم را حساب كنم تا در آينده دچار مشكل نشوم؛ دو سال پيش يعنى از سال 1359 تا 19 / 1 / 61 تقريباً چهارده هزار تومان پول در بانك داشتم؛ در اين مدت محصل بوده ام و با كار كردن در روزهاى تعطيل، اين پول را به دست آوردم؛ بعد از تاريخ 6 / 2 / 61 تا به اين تاريخ (28 / 10 / 61)، پنج هزار تومان به اين پول ها اضافه شده؛ البته با حقوقى كه در اين مدت گرفتم، خرج مراسم عقد و يك عدد فرش و مقدارى از شيربها را پرداخت كرده ام، ولى هنوز 11550 تومان به خانوادۀ زنم مقروض هستم كه بايد در همين روزها بپردازم.

ص: 100

سؤال: آيا اين پول ها كه از تاريخ 6 / 2 / 61 جمع آورى و مقدارى از آن ها خرج عقد و فرش و شيربها شده و يك سال هم به او نگشته، آيا به اين پول و اثاثيه، خمس تعلق مى گيرد؟

آيا به پول اول (چهارده هزار تومان) كه دو سال به آن گشته، چقدر خمس تعلق مى گيرد؟ در حال حاضر جمعاً نوزده هزار تومان پول نقد دارم و 11550 تومان شيربها مقروض هستم.

بسمه تعالى، مقدارى از حقوق كه سال بر آن گذشته خمس دارد، هر چند بعد از سال آن را خرج كرده باشيد؛ و دين اگر براى مؤونه سال نبوده استثنا نمى شود.

[سؤال 4038] 2005

بسمه تعالى

خدمت رهبر عظيم الشأن انقلاب اسلامى ايران سلام عرض مى كنم.

كسى كه از اول تكليف خمس نداده؛ آيا بايد خمس تمام اموال و دارايى اش را بدهد؟ اجناسى كه به آن ها خمس تعلق مى گيرد و از اثاث منزل است. بايد قيمت موقع خريد را حساب كند يا قيمت فعلى را؟

الآن كه در بين سال مى باشد مى شود حساب كند؟

در صورت حساب كردن و آماده شدن، چگونه به آن جناب تقديم كند؟

بسمه تعالى، اموال و دارايى اگر از درآمد سرمايۀ غير مخمس تهيه شده، تماماً به قيمت عادلۀ روز خمس دارد و براى بررسى و تصفيۀ حساب به يكى از وكلاى مجاز اين جانب مراجعه نمايد.

[سؤال 4039]1524

2. كسى كه تا كنون اصلاً خمس نداده، براى دادن خمس چگونه بايد عمل كند؟ آيا خمس تمام وسايل و لوازمات ضرورى كه دارد، مثلاً مانند موتور، ماشين، يخچال،

ص: 101

خانه، و غيره را نيز بايد بدهد؟ و اگر بايد بدهد، آيا بايد خمس همان قيمت خريد را بدهد يا خمس قيمت فعلى را كه ممكن است گران تر يا ارزان تر شده باشد؟

بسمه تعالى، به قيمت فعلى بايد خمس بدهد و براى تصفيه حساب، مصالحه لازم است كه بايد به يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه نمايد.

[سؤال 4040]2398

2. كشاورزى كه سال خمسى نگرفته و تازه مى خواهد خمس بدهد، آيا وسايل كشاورزى او (گاو و وسايل ديگر) و اثاث خانه و خود منزل او خمس دارد؟ آيا ملكى كه در آن كشاورزى مى كند - در صورتى كه خريده باشد - خمس دارد؟ اگر دارد بايد خمس پولى كه خريده بدهد يا قيمت كنونى؟

بسمه تعالى، چنانچه از ربح كسب تهيه شده بايد خمس آن را به قيمت فعلى بدهيد، ولى آنچه از ربح قبل از گذشتن سال در مؤونه صرف شده خمس ندارد.

[سؤال 4041]6941

2. كسانى كه هيچ گاه وجوه شرعيۀ خود را پرداخت نكرده اند و در حالى كه با اموال خود كسب نموده و در آن تصرف كرده اند. محاسبۀ دقيق بدهى براى آن ها بسيار مشكل يا غير ممكن است، تكليف شرعى چنين افرادى چيست؟

بسمه تعالى، بايد براى تصحيح معاملات به مرجع يا وكيل او مراجعه كنند و پس از تحصيل اجازه، خمس مقدار متيقّن را بدهند و در موارد مشكوك مصالحه نمايند.

[سؤال 4042]1641

4. كسى كه از 40 سال قبل حساب سال نداشته و هرچه هم وجوهات داده ننوشته و در خلال اين مدت، چندين خانه و اثاث البيت و مغازه و ماشين و غيره خريده كه در

ص: 102

آن زمان مثلاً 50 هزار تومان بوده اند و اينك پنج ميليون تومان شده اند، لطفاً بفرماييد:

اولاً: از چه مبلغى بايد خمس بدهد؟

ثانياً: وضع مخارج و هزينه هاى اين چند ساله چيست و نماز و غسل و روزه اش چگونه است؟

بسمه تعالى، به يكى از نمايندگان مجاز اين جانب مراجعه كند و اگر مقدار بدهى معلوم نيست مصالحه نمايد و در موقع نماز و غسل و وضو اگر علم به بدهى شرعى و حكم آن نداشته، عمل گذشته محكوم به صحت است.

[سؤال 4043] 2006

بسمه تعالى 22 / 7 / 1361

محضر مقدس رهبر انقلاب و مرجع عالى قدر جهان، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، پس از تقديم عرض سلام؛ خواهشمند است نظر مبارك را در اين مسائل بيان فرماييد:

1. شخصى تا حال حساب سال ندارد و زمين كشاورزى با چاه آب و موتور با اقساط خريدارى كرده و بعضى از اقساط را پرداخته و بعضى باقى است، مى خواهد خمس مال خود را بدهد؛ از طرفى، قيمت فعلى زمين و چاه و موتور مذكور با قيمت موقع خريد خيلى فرق دارد، الآن چند برابر است؛ آيا مى تواند خريد را حساب كند و اقساط پرداخته، خمسش را حساب كند يا قيمت فعلى را كه ترقّى كرده بايد حساب كند؛ يعنى قيمت فعلى زمين كشاورزى وچاه و موتور را بايد حساب كند؟

بسمه تعالى، هر مقدار كه اقساط آن پرداخت شده، در صورت اجازۀ حاكم شرع، به قيمت فعلى خمس دارد.

2. بين بعضى از شهرها تا شهر ديگر يا مثلاً بين يك شهر تا يك روستا، معروف بوده كه هشت فرسخ شرعى مى باشد و الآن كه وسايل پيشرفته مثل كيلومتر ماشين و غيره هست اگر از آخر شهر يا روستاى سابق حساب شود، مسافت شرعى است ولى اگر از آخر خانه هاى اطراف جاده حساب شود، مسافت شرعى نيست؛ با در نظر گرفتن اين كه اصولاً خانه ها را اطراف جاده، يكى پس از ديگرى، قريب 2 تا 3

ص: 103

كيلومتر و يا بيشتر از اين ساخته اند، آيا حد ترخص آخر اين خانه ها است و يا آخر شهر، ولو خانه هايى يكى پس از ديگرى اطراف جاده باشد كه اين خانه ها به حساب نيايد؟

بسمه تعالى، اگر خانه ها جزو شهر يا روستا محسوب است، مسافت از آخر خانه ها حساب مى شود.

3. پدرى مدت 50 يا 60 سال نماز نخوانده و روزه نگرفته، با اين كه مى توانسته نمازهايش را بخواند و روزه ها را بگيرد ولى نافرمانى كرده؛ از طرفى براى نماز و روزه هاى خود هم وجهى معين نكرده؛ آيا بعد از مرگش همۀ نماز و روزه ها را بايد پسر بزرگ تر به جا بياورد، با اين كه اين شخص اصلاً مدت تكليف نماز نخوانده و روزه نگرفته است؟ يا اين كه شخصى نماز مى خوانده و روزه مى گرفته ولى احياناً بعضى از نمازها و روزه ها ترك شده - سهواً يا عمداً - كدام صورت بر پسر بزرگ تر واجب است بعد از مرگ پدر به جا بياورد؟

بسمه تعالى، نماز و روزه كه بر گردن پدر است، بر پسر بزرگ تر واجب است آن را قضا كند؛ مگر آن كه پدر از روى طغيان و سركشى ترك كرده باشد.

4. شخصى زن خود را طلاق مى دهد، در صورتى كه شوهر از زن خود مدتى جدا است - مثلاً يك سال است شوهر در خانۀ خود يا شهر خود، و زن او هم در خانۀ پدر مثلاً، و اين مدت يك سال هيچ گونه زناشويى نداشته اند - آيا بعد از طلاق، زن عدّه دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر زن مدخولٌ بها باشد عدّه دارد.

5. در بعضى از بلاد مسلمين زن هاى شيعه را سنّى طلاق مى دهد، در صورتى كه شرايط طلاق شيعه - مثل حضور عدْلَين و غيره - مراعات نمى شود، اين طلاق چه صورتى دارد؟ و اگر زن احياناً شوهر كرد، با جهل به مسأله، در هر دو صورت تكليف چيست؟

بسمه تعالى، طلاق اگر با شرايط مقرّره نباشد باطل است و زوجيت به قوّت خود باقى است و چنانچه زن پس از چنين طلاقى شوهر كند ازدواج دوم باطل و حرام است، بايد فوراً از مرد دوم كناره گيرى كند.

6. در معاملۀ سلف، خريدار از اول شرط كند اگر جنس را به موقع تحويل نداد، فروشنده قيمت جنس را موقع تحويل بدهد، در صورتى كه جنس در موقع تحويل چند برابر است آيا اين شرط درست است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر حيله براى گرفتن ربا نباشد اشكال ندارد.

7. كسانى كه ماه مبارك رمضان را مسافرند - مثل برادران رزمنده در جبهه هاى جنگ - اگر چند روز

ص: 104

مانده به آخر ماه رمضان شهيد شود يا مسافر بميرد يا مثلاً بعد از ماه مبارك، قبل از آن كه به وطن مراجعت كند يا قصد ده روز كند، شهيد شود يا بميرد آيا روزه هاى آن ها را بايد قضا كرد يا واجب نيست؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، قضا واجب است.

[سؤال 4044] 2007

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر عالى قدر ملت ايران و مرجع تقليد مسلمين جهان امام خمينى

احتراماً به عرض مى رساند: اين جانب ساكن دزفول، سال ها است كه از آن امام واجب الطاعة تقليد مى نمايم، ولى به سبب اين كه چيزى از مال دنيا نداشته ام، لذا خمسى نداده ام. اما بحمدالله از بركت آن امام، من به مال و منالى رسيده ام؛ از جمله داراى يك باب خانه به قيمت تقريبى فعلى يك ميليون ريال (اما قبلاً كه آن را ساخته ام بيست هزار تومان خرج برداشته است) و داراى يك دستگاه كاميون ماك 18 چرخ به مبلغ چهار ميليون و ششصد هزار ريال و نيز داراى موجودى نقدى در بانك به مبلغ دو ميليون ريال و اثاث البيت خانه هم به مبلغ پانصد هزار ريال كه جمعاً هشت ميليون و يك صد هزار ريال ثروت دارم كه مى خواهم مال الله را از آن ها اخراج نمايم؛ چون كه تا كنون خمس و سهم امام نداده ام و به تناوب، از چند سال قبل تا كنون اين سرمايه و ثروت برايم جمع شده. حال چون مى خواهم خمس و سهم امام را از اموالم خارج سازم، بنابراين استدعا دارد مبلغ خمس و سهم امام را برايم تعيين و امر فرماييد كه به چه جا و چه كسى كه نمايندۀ تام الاختيار آن امام عزيز است، تقديم نمايم و اگر هم شماره حسابى براى خمس و سهم امام به نام آن امام عزيز است، به من اعلام، تا به آن واريز كنم.

بسمه تعالى، خمس تمام سرمايه و خمس آنچه كه با ربح سرمايۀ غير مخمس تهيه شده بايد پرداخت شود و مى توانيد سهمين را به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

ص: 105

[سؤال 4045]2313

3. فرموده ايد احتياط واجب در اموالى كه نمى داند مكلف كه در بين سال تهيه نموده يا بعد از گذشتن سال صلح با حاكم شرع است آيا كسى كه سال نداشته در غير سال اول به چه نحو مى تواند بين سال و آخر سال را تميز بدهد و اصولاً تعيين سال را براى تاجر و كاسب و امثال اين ها واجب مى دانيد؟ يا خير؟

بسمه تعالى، كسى كه سال نداشته و اجمالاً مى داند به او خمس تعلق گرفته با او به طور مصالحه انجام دهيد و سال را از همان وقت مصالحه قرار دهيد.

[سؤال 4046]2168

4. شخصى تا به حال حساب سال پرداخت نكرده و مدت 10 سال است كارمند دولت مى باشد كه حقوق اول استخدام مشارٌ اليه با حقوق فعليش مغايرت دارد؛ يعنى سالانه مبلغى به حقوقش اضافه شده. حاليه كه قصد حساب كردن مال خودش را دارد آيا موجودى فعلى خودش را بايستى تخميس كند يا مخارجى را هم كه در اين مدت نموده - اعمّ از لباس و مسافرت و لوازم منزلى كه موجود دارد - بايستى حساب كند و از اولين حقوق استخدامش حساب شود يا همين موجودى فعلى را محسوب نمايد؟

بسمه تعالى، موجودى فعلى را حساب كند و آنچه در زندگى صرف كرده و معلوم نيست كه از ربح بين سال بوده را با حاكم شرع مصالحه كند.

[سؤال 4047]2137

2. اين جانب يك دستگاه خانه مسكونى دارم كه چند سال قبل دادم به اجاره درست كنند و پولى را كه دادم به اجاره كننده خمس آن مبلغ را داده بودم و شما بفرماييد كه الآن كه مى خواهم براى خود سال قرار بدهم اين يك دستگاه خانه كه از آن استفاده مى كنم خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر پولى كه سال بر آن گذشته باشد صرف در آن نكرده باشيد خمس ندارد.

ص: 106

[سؤال 4048]1752

3. ما درآمدمان به اندازۀ خرجمان مى باشد. فقط ممكن است در طول سال، از ربّ گوجه فرنگى يا از پارچه و برنج، چيزى اضافه آيد و من براى خودمان روز اول مهر را سال قرار داده ام؛ حالا به من مى گويند كه در آن روز اگر دفترچه براى بچه ها و يا ميوه هم در منزل دارى خمس تعلق مى گيرد، با وجودى كه مى دانم تا قبل از سال ديگر تمام مى شود. خواهشمندم توضيح بفرماييد. لطفاً شمارۀ حساب خمس را بفرماييد تا واريز نمايم.

بسمه تعالى، احتياطاً آن ها را حساب كنيد و مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاونى اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 4049] 2008

بسمه تعالى 29 / 2 / 1361

محضر مبارك رهبر عالى قدر آيت الله العظمى امام خمينى مدّ ظله العالى، پس از مراسم دعاگويى به شرف عرض عالى مى رساند:

1. اين جانب مقلد حضرت عالى هستم و سال خمسى نداشتم. در بين سال چهار هزار تومان خرج يك باغ ليمو كرده ام كه عين آن باقى باشد و از ميوۀ آن استفاده كنم. حال باغ چهارصد هزار تومان ارزش دارد. آيا خمس به همۀ باغ تعلق مى گيرد يا به ميوۀ آن؟ جواب مرقوم فرماييد.

2. آيا پول مجهول المالك و رد مظلمه به سيد مى رسد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس باغ را بايد بدهيد و دادن مظالم و مجهول المالك به سيد فقير مانع ندارد.

[سؤال 4050]2170

4. اگر زنى از طلايى كه زينت خود او است فروخته و فرشى خريده - و به طور مرتب استفاده نمى نمايد - لازم است خمس آن را محاسبه نمايد يا نه؟

ص: 107

بسمه تعالى، اگر زن از درآمد كسب خود بدون دادن خمس تهيه نموده و در سال هاى بعد فروخته خمس آن واجب است و در غير اين صورت واجب نيست.

[سؤال 4051]6512

4. اگر وام گيرنده به عللى نتوانسته باشد كه آن وام را براى خريد يا تعمير منزل خرج كند و به مصرف برساند و با آن وام، تعدادى سكۀ طلا - مثل بهار آزادى يا سكه هايى كه در زمان طاغوت به علل مختلف ضرب مى شد - خريدارى نمايد و با توجه به اين كه هرماه اقساط وام را از حقوق يا از درآمد كسب پرداخت مى كند، سر سال از نظر خمس و زكات چه مسأله اى دارد؟

بسمه تعالى، گذشت كه هر مقدار از وام را ادا كرد، مقدار مقابل آن خمس دارد و با وجود شرايط، زكات هم تعلق مى گيرد.

[سؤال 4052]

الف. آيا به سكه هاى طلا كه در رابطه با وام فوق خريدارى شده، خمس يا زكات تعلّق مى گيرد؟

بسمه تعالى، سكه ها نسبت به مقدارى از وام كه ادا شده خمس دارد و با وجود شرايط، زكات هم دارد.

[سؤال 4053]

ب. اگر تعلق مى گيرد، بر مبناى خريد سكه بايد خمس و زكات داده شود يا به قيمت روز؟

بسمه تعالى، به قيمت روز.

[سؤال 4054]

ج. آيا مى تواند سكه هاى فوق را به بچه هاى خود ببخشد؟

ص: 108

بسمه تعالى، مانع ندارد؛ ولى اگر زايد بر شؤون يا براى فرار از خمس باشد خمس ساقط نمى شود.

[سؤال 4055]

د. اگر سكه ها را به بچه هاى خود ببخشد، با توجه به سؤال قبلى، وضع او از نظر خمس و زكات چه مى شود؟ (چون بدهى به بانك را جزو بدهى كل حساب كرده، ولى با پولى كه جزو دارايى بود، سكه خريده و به بچه هاى خود بخشيده).

بسمه تعالى، گذشت كه اگر براى فرار از خمس بخشيده يا بخشش زايد بر شؤون او باشد، بايد خمس بدهد.

[سؤال 4056] 2009

بسمه تعالى

ضمن سلام و آرزوى توفيق هرچه بيشتر شما جهت كسب رضاى خداوند بزرگ

خواهشمند است كه در رابطه با سؤالات ذيل جواب لازم را مرقوم داريد.

1. در سال 1358 (اوايل سال) تنها دارايى خود را كه يك ماشين پيكان بود فروخته، پول آن را به انضمام مقدار پول ديگر كه روى هم رفته چهل هزار تومان مى شد، براى كمك به وضع بانك هاى جمهورى اسلامى، نه براى بهره، در بانك قرار دادم. نظر به تعويض مسكن ناچار پول ها را پس از مدتى از آن بانك گرفته و به بانك ديگرى بردم؛ البته در اين ميان، بانك حدود 900 تومان از مبلغ اصلى بيشتر داد كه پس از اين كه از يكى از برادران راجع به وضع آن بهره پرسيدم، گفت: چون از اول قصد بهره نداشته اى مانعى ندارد.

به هر حال، تنها پس از يك سال، دوهزار تومان آن را به عنوان خمس به افراد مستضعفى داده ام و بقيه را به عنوان قرض، به پدر خويش دادم و پس از مدتى پس گرفته و به يكى از فاميل هاى خويش كه بسيار نيازمند بود و جهت راه اندازى شغلش نياز داشت، به عنوان قرض الحسنه داده ام.

ص: 109

حال با توجه به نياز شديد به اين پول در نظر دارم كه اين پول را پس گرفته و خرج زندگى خانوادگى خويش كنم. خواهشمند است كه چنانچه از پول فوق مى بايستى كه خمس بدهم، مشخص و چگونگى پرداخت را نيز اعلام داريد.

بسمه تعالى، اگر پيكان فروخته شده را از درآمد كسب و حقوق تهيه كرده ايد - نه از راه بخشش و ارث و نظير آن - پول فروش آن خمس دارد؛ و همچنين پولى كه به آن اضافه كرده ايد، اگر از درآمد و حقوق بوده خمس دارد؛ و آنچه به عنوان خمس داده ايد، قبول است ان شاء الله موفق باشيد.

2. مبلغ حدود 40 هزار تومان كه از فروش ماشين خود به دست آوردم، جهت كمك به وضع اقتصادى مملكت اسلامى در بانك قرار دادم كه پس از تقريباً دو سال كه خواستم پول را از بانك بگيرم، مبلغ سه هزارتومان از آن اضافه تر دادند، آيا اين پول را مى توانم از بانك بگيرم و خرج كنم؟ آيا اين پول را مى توانم به جاى خمس بپردازم؟ با توجه به اين كه پول فوق، از نيازهاى اين جانب بوده و براى خريد خانه يا ماشين لازم داشته و دارم، آيا خمس به آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول را نبايد بگيريد و اگر گرفتيد، با يأس از شناختن صاحب آن، از طرف او به فقير صدقه دهيد و پولى كه به بانك داده ايد، اگر از درآمد كسب و حقوق بوده خمس دارد.

3. از اوايل سال 58 كه از شهرستان به تهران آمدم، اولاً درنظر داشتم تا موقعى كه انقلاب نياز دارد در تهران بمانم و اصولاً خيال برگشت نداشتم و تا مدتى كه حدوداً يك سال شد، طبق فتواى قبلى امام امت، نماز تمام مى خوانده و روزه مى گرفتم؛ يعنى اگر ده روز قصد ماندن داشتم، نماز كامل و روزه مى گرفتم تا پس از يك سال - تقريباً - كه فتواى امام را راجع به بلاد كبيره متوجه شدم؛ با توجه به اين كه در تهران ازدواج كرده ام و قصد زندگى در تهران را داشتم تا آن جا كه مقدور باشد، قصد ماندن در تهران را كرده و نماز خود را كامل مى خواندم و البته نمازهاى قبلى را تا شش ماه، به صورت شكسته خواندم. با سؤالى كه از بيت امام امت در تهران پرسيدم، گفتند كه اگر مطمئن نيستى، مى بايستى كه نمازت را شكسته بخوانى. با توجه به صحبت هاى زيادى كه در اين مورد شده است، خواهشمند است كه نظر امام امت را اعلام داريد؛ چه در مورد نمازهاى گذشته با توجه به اين كه در مورد انتخاب وطن، بيت امام در تهران، چيزى در مورد اجاره بودن خانه نگفتند و گفتند كه اشكال ندارد؛ اگر قصد ماندن در تهران را كنى، نمازت كامل است.

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن دائم در يك محلۀ تهران، حكم وطن مترتّب نمى شود و در فرض مسأله، بدون قصد ماندن ده روز در يك محله، نماز شما شكسته است.

ص: 110

4. در اوايل سن بلوغ مدتى در خواندن نماز سستى كرده ام و مدت دقيق آن مشخص نيست، چه بايد كرد؟

بسمه تعالى، مقدارى كه يقين داريد نماز از شما فوت شده را بايد قضا كنيد.

[سؤال 4057]2033

10. مالكى اتاقى اجاره داده؛ مستأجر هر ماه اجاره كه مى پردازد، جهت ماه بعد است؛ آيا اگر مالك مثلاً پنج روز مانده به سالش، اجارۀ ماه بعد را بگيرد، جزو مؤونه سال جديد حساب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، مقدارى كه بابت اجرت سال بعد است، جزو درآمد سال بعد محسوب است.

[سؤال 4058] 2010

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى آقا حاج آقا روح الله موسوى خمينى ادام الله ظله العالى

1. من با برادرم يك منزل دو طبقه ساختيم كه اجاره بدهيم برادرم يك طبقه را اجاره داد و من در يك طبقه كه مالك بودم نشستم و اين طبقه 240/000 تومان تمام شد كه خمس آن را دادم و يك منزل مسكونى در دست ساختمان داشتم كه اراده داشتم زمانى كه ساختمان تمام شد بروم سكونت كنم اكنون يك سال است آن منزل تمام شده و چون دو طبقه است از سكونت آن منصرف شده ام و خيال دارم آن را بفروشم و يك منزل يك طبقه درست كنم و در آن زندگى كنم اكنون آن منزلى كه يك طبقه آن متعلق به من مى باشد و خمس آن را داده ام يك ميليون تومان ارزش دارد و منزلى كه قصد سكونت داشته ام و يك سال معطل مانده و اكنون اراده دارم بفروشم و يك منزل يك طبقه درست كنم از نظر خمس چه صورت دارند؟ كدام يك از اين دو منزل سرمايه من حساب مى شود؟

ص: 111

بسمه تعالى، خمس خانه اى كه معطّل مانده در صورتى كه از ارباح مكاسب تهيه شده بايد داده شود.

2. كارگرى از بابت طلبش يك چك 5000 تومان گرفت از صاحب كار و اين چك مدت دار بوده و از خود صاحب كار نبوده، از ديگرى بوده، اكنون صاحب كار از دنيا رفته است و كارگر چك را به بانك برده وصول نشده و برگشت زده اند به صاحب چك مراجعه كرده گفته است صاحب كار از بابت ربا اين چك را گرفته و من اين پول را نمى دهم. زيدى چك را از كارگر گرفته كه پيش صاحب چك برود و به او نصيحت كند كه پول را بدهد چك را زيد گم كرده است اكنون مديون است زيد يا نه؟

بسمه تعالى، مديون نيست.

[سؤال 4059]769

5. من كان عنده مقدار من سهم الإمام وقد مضى عليه سنة فهل يجب إخراج خمسه؟

بسم الله تعالى، نعم يجب عليه تخميسه إلاّ إذا كان أمانة من غيره لديه أو كان ممّا قد أخذه للصرف في حاجته وكان مجازاً في ذلك من قبل من يرجع إليه في أمر سهم الإمام.

[سؤال 4060] 2011

بسمه تعالى 10 / 12 / 1361

محضر مقدس حضرت امام خمينى، مرجع و رهبر عالى قدر، مدّ ظله، سلام عليكم

از راه دور و كنار مرقد مقدس حضرت رضا (عليه السلام) دست مباركتان را مى بوسم. متمنّى است نظر مبارك را در مورد دو سؤال زير مرقوم فرماييد:

1. اين جانب براى پسرانم خانه خريده ام و دو دختر شوهر كرده دارم، براى اين كه در حق آن ها ظلم نشود، متصل به محل كسب خودم، محلى را براى اين دو دختر جمعاً به مبلغ پانصد هزار تومان خريده و سند ثبتى آن را هم به نام آن ها كرده ام و در حال حاضر، محل مذكور در اختيار و مورد استفادۀ اين جانب است؛ آيا اين مبلغ كه در بين سال بوده، بايد خمس بدهم يا خير؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

ص: 112

2. برادرم كه پزشك است اخيراً دو سال در امريكا بوده و حساب سالش تأخير گرديده، بنده از پول خود ايشان و با اجازۀ ايشان مبلغى به جبهه و مستحقين كمك كرده ام؛ اجازه مى فرماييد بابت سهم حساب نمايند؟

بسمه تعالى، محسوب نمى شود.

[سؤال 4061] 2012

بسمه تعالى 10 / 7 / 1361

دفتر امام خمينى، سلام عليكم

با آرزوى سلامتى و طول عمر حضرت امام خمينى، مدّ ظله

با تقديم احترام و عرض ادب؛ استدعا مى شود به دو مسألۀ زير پاسخ فرمايند تا اقدامى كه واجب شرعى است انجام شود:

1. خانه اى 3 طبقه خريده شده كه در حال حاضر دو طبقۀ آن مورد استفادۀ خانوادۀ خودم، و طبقۀ سوم به اجارۀ غير واگذار شده است؛ آيا نسبت به ارزش (1/3) خانه كه در اجارۀ غير است خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

2. به قصد سهم الارث به دو تا از دخترهايم كه ازدواج نموده اند براى هر كدام 1/750/000 ريال جهت خريد خانه و رهايى از مستأجرى و گشايش در امر زندگى آن ها، به حساب پس انداز مسكن - كه به نامشان افتتاح شده - از محل وجوه پس انداز شده، واريز كرده ام؛ آيا به مبالغ فوق كه به عنوان سهم الارث پرداخت شده است خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، پيش از سرآمدن سال، اگر مبلغ مزبور را به آن ها تمليك نموديد خمس ندارد.

[سؤال 4062] 2013

بسمه تعالى

به شرف عرض رهبر عالى قدر حضرت آيت الله امام خمينى مى رساند:

1. اين جانب اهل و ساكن شهرستان قزوين در موقع اجراء قانون اصلاحات اراضى ملكى داشتم در يكى از دهستان هاى قزوين كه طبق مقررات واگذار نموده ام به

ص: 113

زارع محل كه مدت ده سال قيمت آن به اقساط دريافت شود و آن اقساط را هم بانك كشاورزى مى پردازد كه يك مقدار آن اخذ شده و بقيه را هم بايستى به همان صورت دريافت نمايم، اينك استدعا مى شود معين فرماييد كه اين وجوه مأخوذه و آن وجوهى كه بعداً اخذ مى شود مورد تعلق وجوه خمس و سهم امام مى باشد يا خير.

بسمه تعالى، اگر به عنوان اجرة المثل زمين حساب مى كنيد در زايد بر مؤونه خمس دارد و اگر راضى به معامله شده ايد و به عنوان قسط ثمن مى گيريد در صورتى خمس دارد كه عين مال از درآمد كسب و غير مخمس باشد.

[سؤال 4063]

2. اين جانب طبق معمول تدريجاً مبلغى به عنوان پس انداز به بانك ملى تسليم داشته ام و موقع لزوم هم مبلغى دريافت مى دارم كه اين عمل پرداخت و دريافت، سنواتى است جريان دارد، در انقضاء هر سال خود بانك مطابق معمول بانكى در مورد وجوه پس انداز، بهره و نفعى به آن موجودى به نام اين جانب اضافه مى نمايد. آيا در اين مبلغ اضافه خمس و سهم امام تعلق مى گيرد يا خير و مشروعيت اين بهره و نفع به فتواى حضرت عالى چه حكمى دارد؟ چون اين جانب رشتۀ تقليد آن آيت الله را افتخاراً به عهده دارم.

بسمه تعالى، بهره مال شما نيست و خمس ندارد.

[سؤال 4064] 2014

بسمه تعالى

زمينى كه متعلق خمس بوده پدر داماد مهريه عروس خود نموده و به عروس در موقع عقد نگفته اند. بعد از وقوع عقد، آن زمين را وكيل عروس فروخته است بعد از فروختن، پدر داماد گفته: «من خمس اين زمين را نداده ام». بنابراين خمس اين زمين كه فروخته شده به عهده پدر داماد است يا به عهده خود عروس؟ بر فرض اين كه بر

ص: 114

عهده عروس باشد؛ آيا پدر داماد نسبت به آن مقدار از زمين كه خمس بوده، ضامن است و بايد به عروس خود بدهد، چون عقد بر تمام زمين واقع شده يا خير؟ در هر صورت خمس به قيمت فروش لازم است يا قيمت خريد؟

بسمه تعالى، پدر داماد ضامن خمس است و بر فرض ثبوت صدق او، قرارداد مهر و معامله مترتّبه، موقوف به اجازه حاكم شرع است، اگر اجازه دهد، پولِ فروش خمس دارد و اگر اجازه نكند، خمس به قيمت فعلى بايد داده شود. و هر كس يد بر مال مورد خمس پيدا كرده نيز ضامن است، و پدر داماد ضامن مهريه نيست و چنانچه مهريه اجازه نشود، زن حق فسخ مهريه خود را دارد و در صورت فسخ، مهرالمثل ثابت است.

[سؤال 4065]2237

2. شخص نام بردۀ بالا يك قطعه زمين از درآمد بين سال خريده و پس از چند سال به دو نفر از فرزندان خود مى بخشد كه براى خود خانه بسازند و ازدواج كنند، آيا زمين نامبرده را پدر بايد خمس بدهد؟ و بر فرض وجوب خمس، به قيمت خريد بايد خمس بپردازد يا به قيمت امروز؟

بسمه تعالى، اگر زمين را براى تهيۀ منزل نخريده، به قيمت فعلى خمس دارد و پدر بايد خمس آن را بدهد و تا خمس نداده، فرزندان نمى توانند در آن تصرف كنند؛ مگر با اجازۀ حاكم شرع خودشان خمس را بپردازند.

[سؤال 4066]1524

3. كسى كه ارثى به او مى رسد و مى داند كه خمس آن داده نشده و نيز مى داند كه اين ارث، مخلوط به حرام نيز هست. براى دادن خمس آن چگونه بايد عمل كند؟ آيا (1/5) آن كافى است يا بيشتر بايد بدهد؟

بسمه تعالى، بايد دو خمس بدهد در صورتى كه شرايط حلال شدن مال مخلوط به حرام، با تخميس موجود باشد.

ص: 115

[سؤال 4067] 934

5. فردى مى ميرد و از خود مقدارى زمين و پول باقى مى گذارد، همسر اين شخص، با پول باقيمانده خانه اى مى سازد و قصد مى كند كه اين خانه براى دخترانش باشد، تا وقتى بزرگ شدند از آن ها جهيزيه تهيه نمايد. در صورتى كه اين فرد خمس نمى داده، آيا جهيزيۀ دختر خمس دارد يا نه؟ اگر خمس دارد، بايد خمس پول مانده بعد از مرگ شخص را بدهند يا قيمت فروش خانه را؟

بسمه تعالى، اگر يقين دارند كه در مالى كه به آن ها رسيده خمس هست بايد ادا كنند و در صورت تبديل به چيز ديگر، با مراجعه به حاكم شرع، به قيمت فعلى خمس بدهند.

[سؤال 4068]2658

4. آيا اگر احتمالاً پدرم چيزى به من بخشيد گرفتن آن اشكال ندارد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد، ولى اگر يقين داريد كه در آن خمس هست بايد خمس آن را بدهيد.

[سؤال 4069] 2015

بسمه تعالى

خدمت حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى، محترماً به مسأله زير پاسخ دهيد.

كسى كه خمس مالش را نمى دهد، اگر به كسى از اقوام نزديكش مثل دامادش كادويى ببخشد (مثل يك دست مبلمان) و بعد از مدتى همين مال بخشيده شده (مبلمان) را بفروشد، كسى كه پول گرفته لازم است خمس دهد يا خير؟

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، خمس پول بر او واجب نيست ولى اگر يقين دارد كه مبلمان مورد خمس بوده و خمس آن داده نشده خمس پول آن را مالك نشده است، بلى، اگر حاكم شرع معامله را اجازه كند خمس پول را بدهد.

ص: 116

[سؤال 4070] 2016

بسمه تعالى

زمينى زراعتى به يك نفر مجاناً واگذار شده، ولى از آن جا كه او كشاورز نبوده و كار او نجارى است، زمين را فروخته و از پول آن ماشينى براى كارگران خود خريده است؛ آيا اين پول خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، زمين اگر جزء درآمد كسب نبوده و با آن تهيه نشده، پول فروش آن خمس ندارد.

[سؤال 4071]2121

3. كسى كه براى خود سال قرار مى دهد، آيا بايد سر سال خمس هرچه دارد را بدهد؟ به عنوان مثال مواد غذايى (فلفل، ادويه، ليمو...) يا چيزهايى كه نياز خانه اش است خمس ندارد و اگر در سر سال خود مقدارى پول داشته باشد و مقدارى هم قرض بدهكار باشد و مقدارى هم قرض داده باشد و بستانكار باشد و فرد قرض گيرنده هم الآن ندارد به او بدهد، وضع اين شخص چگونه است؟ به عنوان مثال: خود من از يك فردى 75000 ريال مى خواهم، ولى ايشان خيلى گرفتار است و ندارد به من بدهد و خودم هم 130000 ريال (سيزده هزار تومان) قرض دارم و سر سال هم مصادف با سر برج من است كه حقوق گرفته ام و اين حقوق را براى يك ماه آينده نياز دارم. الآن به فرض اين كه سر سال باشد تكليف من چيست؟

بسمه تعالى، راجع به مسائل اخير به يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه شود.

[سؤال 4072]4674

3. خانه اى خريدارى شده به مبلغ 150 هزار تومان؛ ولى خمس صد تومان آن داده شده و بقيه خمس مانده است؛ در موقع فروش به چه صورت عمل بشود؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدارى كه خمس آن داده نشده، پول فروش خانه خمس دارد.

ص: 117

[سؤال 4073]4674

5. شخصى پولى را از دولت طلب دارد و دولت مى خواهد پول را يكجا به ايشان بپردازد؛ اگر شخص بخواهد پول را در كارهاى خير مثل تعمير مساجد يا قبرستان يا جبهه خرج كند، آيا بايد خمس آن را بپردازد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب و حقوق است، بايد خمس آن را بپردازد. مگر آن كه در بين سال صرف خيرات شود.

[سؤال 4074]2233

2. اين شخص با همان پول و پول هايى ديگر، منزلى سه طبقه مى سازد كه يك طبقۀ آن كاملاً مطابق شأن او بوده و دو طبقۀ ديگر را به اجاره داده، حال خمس سه طبقه را بپردازد يا دو طبقۀ اضافى آن متعلَّق خمس است.

بسمه تعالى، اگر از پول متعلَّق خمس تهيه شده، بايد خمس تمام داده شود.

[سؤال 4075] 2017

بسمه تعالى 24 / 5 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

همسر بنده مقدارى طلا داشتند كه قيمت آن از موقع خريدش بالا رفته بود، بفرماييد آيا خمس آن را بايد داد يا نه؟ اگر جواب مثبت است، تكليف با فرض زير چيست: مقدارى از پول آن را ماشينى خريديم و مقدارى از آن را خرج دخترمان كرديم كه مريض بود؛ با توجه به اين كه ما حكم خمس آن را نمى دانستيم و فكر مى كرديم خمس ندارد.

بسمه تعالى، اگر ملك زن بوده و از درآمد كسب خود، آن را تهيه نكرده، خمس ندارد؛ ولى اگر از درآمد كسب خود آن را تهيه كرده و يا ملك شوهر بوده و از درآمد كسب تهيه شده و سال بر آن گذشته، پول فروش آن خمس دارد.

ص: 118

[سؤال 4076] 2018

بسمه تعالى 25 / 2 / 1361

حضرت آيت الله امام خمينى، لطفاً به چند سؤال زير پاسخ فرماييد:

1. كسانى كه براى خود سال قرار مى دهند و در سر سال حساب مى كنند و سرمايۀ آن ها مبلغ ده هزار تومان پول نقد مى شود و دو هزار تومان آن را خمس مى دهند، باقيمانده (مبلغ 8000 تومان) را از نظر شرع اشكال ندارد كه سرمايه خود قرار داده و در سال ديگر آن را از درآمد اين سال وضع نمايند؟

بسمه تعالى، در آخر سال بعد، سرمايۀ مخمس از مجموع موجودى كسر مى شود، باقيمانده - هر مقدار باشد - ربح محسوب است و خمس دارد.

2. كسانى كه در مسافرت هستند يا در جبهه ها و يا در شهرستان ها مشغول به خدمت هستند و نماز آن ها شكسته است و نمى توانند قصد كنند و نماز قضا هم دارند و هم قضاى نماز شكسته و هم قضاى نماز تمام، آيا مى توانند در موقعى كه در پادگان و يا در جبهه در سنگرها هستند، نمازهاى قضاى خود را به جا آورند؟

بسمه تعالى، نماز قضا را در هر كجا به جا بياورد مانع ندارد.

3. معمولاً در اطراف توابع قرا و محل ها، اراضى مشاعى وجود دارد و هيچ گونه درآمدى هم ندارد و فقط جهت خواب گاه گوسفند استفاده مى شود و ملك فردى خاص هم نمى باشد؛ و از طرفى جمعيت رو به ازدياد است و تهيۀ مسكن هم براى همۀ مردم ضرورى است و همۀ مردم هم وضع يكسان ندارند و اراضى ملكى هم گران قيمت است و جايى هم كه براى تهيۀ مسكن باشد خيلى كم است چون جنوب اين روستا روى تپه قرار گرفته است و براى تهيۀ مسكن خوب نيست و مشرق هم زير دشت آب قنات محل است كه از نظر آب سيل خطر دارد و غرب اين محل، رودخانه است؛ سمت راست رودخانه، قبرستان مسلمين است و خرمن گاه محل است كه براى جمع آورى گندم استفاده مى كنند و شمال محل، زمين موقوفه است؛ در شمال غربى اين محل، مقدارى زمين مشاعى است كه براى تهيه مسكن خيلى خوب است. آيا از نظر شرعى اجازه مى فرماييد كه اراضى مشاع اطراف محل را به كسانى كه نيازمند به تهيۀ مسكن هستند واگذار نماييم و پول آن را هر طور كه جناب عالى اجازه مى فرماييد عمل نماييم؟

بسمه تعالى، اگر ملك شخص يا اشخاصى نيست، با رضايت تمام اهالى محل و اجازۀ مقامات مسئول اشكال ندارد.

4. مقدارى از همين زمين مشاعى در سال 1356، پيش از انقلاب خريد و فروش شده است كه تعداد آن

ص: 119

8 تا حياط است و از سال 1356 تا كنون زحمت زياد كشيده شده است و خانۀ بسيار درست كرده اند كه بعضى از اين افراد، همۀ سرمايه آن ها همان يك حياط است و مدت 5 سال هم در خانه زندگانى مى كنند و پول اين زمين مشاعى را هم مصرف تعميرات حمام و توالت عمومى و غسال خانه كرده اند. از نظر شرعى اين خانه چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر ملك شخص يا اشخاصى بوده و از مالك شرعى خريده اند و يا اگر حريم قريه بوده، با رضايت تمام اهالى قريه و اجازۀ مقامات مسئول تصرف نمودند، اشكال ندارد.

[سؤال 4077]2085

4. ميوه ها و زراعت هايى كه هنگام سال خمسى وقت چيدن آن ها نرسيده است، آيا در هنگام سال خمسى، خمس به آن ها تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، بايد به همان قيمت سر سال خمس آن را بدهد.

[سؤال 4078]647

9. اگر مقدارى از خمس پولى را داده و قبل از دادن بقيۀ خمس آن، پول را تماماً انفاق كند، آيا خمس بقيۀ پول را بايد داد يا نه؟

بسمه تعالى، پولى كه خمس به آن تعلق گرفته بايد خمس آن پرداخت شود.

[سؤال 4079]147

3. شخصى چند كرت و باغ انگورى جهت نيازش خريده و بعداً خودش هم باغ انگورى غرس نمود؛ يكى از دو باغ براى مصرف كافى است، آيا خمس باغ ابتياعى واجب است؟ و به قيمت فعلى بايد حساب كند يا قيمت خريد؟

بسمه تعالى، هر دو باغ خمس دارد به قيمت فعلى.

[سؤال 4080]399

7. اگر مردى مقدارى طلاى زنان را خريدارى كند و نگهدارد خمس به آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب تهيه كرده و مورد حاجت نيست خمس دارد.

ص: 120

[سؤال 4081]6261

3. شخصى منزلى را در بيست سال قبل به ده هزار تومان خريده و سپس چند سال قبل، از درآمد وسط سال، طبقۀ دوم را ساخته. ضمناً از درآمد وسط سال، يك قطعه زمين به قيمت ارزان خريده؛ آن گاه زمين گران شده و آن زمين را فروخته و زمين ديگرى خريده؛ آن گاه آن زمين را به قيمت بيشترى فروخته و زمين ديگرى خريده جهت ساختمان منزل؛ چون منزل قبلى كوچك بوده. ضمناً منزل قبلى را به چهارصد هزار تومان فروخته و در زمين جديد، ساختمان نموده و مقدارى هم مقروض هست و كاسبى وى - كه يك كاسب جزء مى باشد - خيلى كساد مى باشد. تكليف خمس وى چه مى شود؟ ضمناً از پانزده سال قبل، حساب سال داشته و از پول زمين فروخته شده، ماشينى خريده و پس از مدتى فروخته و خرج منزل جديد نموده. آيا ماشين ايشان خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، بايد خمس بدهيد و براى حساب، به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 4082] 2019

بسمه تعالى 25 / 10 / 1361

محضر مقدس اسوة الفقهاء والمجتهدين آيت الله العظمى الامام خمينى دامت بركاته العالى

1. شخصى منزل مسكونى خود را در تهران فروخته و قطعه زمينى در منطقه ديگر از پول آن خريده، يك طبقه تحتانى تجارى با پنج باب مغازه ساخته و يك طبقه فوقانى مسكونى از باقيمانده پول منزل و فروش سرقفلى دو باب از مغازه ها ساخته، خواهشمند است فتواى شريف را بابت خمس آن مرقوم فرماييد كه پس از فروش منزل تمام پول را خمس بدهد؟ و يا پول فروش سرقفلى را؟ يا سه باب مغازه ها را كه خودش در آن كسب مى نمايد؟

بسمه تعالى، اگر خانه فروخته شده مخمس بوده يا خمس نداشته، طبقه

ص: 121

مسكونى ساخته شده خمس ندارد، ولى سرقفلى و مخارج صرف شده در دكان ها خمس دارد.

2. زيدى از منافع كسب قطعه اى زمين خريده و مى خواهد به فرزندانش ببخشد و نيز ماشين وانت بار هم براى وسيله زندگانى خود دارد، آيا پس از رسيدن سال خود بايد خمس زمين و ماشين را بپردازد؟ و اگر سال معين نداشته و چند سال گذشته به قيمت خريد خمس بپردازد يا به قيمت روز؟

بسمه تعالى، خمس دارد و ميزان قيمت فعلى است.

عدم وجوب خمس در منافعى مثل: هبه، ارث، قرض، مهريه و...

[سؤال 4083] 2020

بسمه تعالى 20 / 2 / 1361

1. افرادى كه هنوز شغلى ندارند و از پدر خود خرجى دريافت مى كنند آيا بايد خمس بپردازند يا خير؟ (در صورتى كه اين پول را پس انداز كنند) و يا اگر گاهى شغلى به دست مى آورند و بعد از دست مى دهند و پدر دوباره خرجى شان را مى دهد چطور؟

بسمه تعالى، پولى كه پدر به انسان مى دهد خمس ندارد.

2. در چه صورت نبايد از مرجعى كه فوت كرده تقليد كرد و در چه صورت از مرجع مرده بايد تقليد

نمود؟

بسمه تعالى، مسائل تقليد در رساله مذكور است.

3. اگر كسى از حد ترخّص خارج شود و دوباره به حد ترخّص داخل شود (يعنى به سه فرسنگى منزلش برگردد)، آيا موقعى كه به سه فرسنگى رسيد، نمازش چطور است؟

بسمه تعالى، اگر از منزل به قصد مسافت حركت نكرده و منزل، وطن يا محل اقامۀ او است، مسافر نشده و نمازش تمام است و اگر به قصد مسافت بوده و قصد دارد مسافت را تا منزل تكميل كند شكسته بخواند.

[سؤال 4084]3900

3. وجوهى كه به فرزندان داده مى شود در قلك يا در بانك ها در حساب پس انداز نگهدارى مى شود، آخر سال خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

ص: 122

بسمه تعالى، چنانچه از ملك خود خارج و در ملك فرزندان وارد كند خمس ندارد.

[سؤال 4085]2694

4. پولى كه به نام فرزندش پس انداز مى كند در صورت احتياج از آن پول برداشته و دوباره به حساب فرزند مى گذارد؛ آيا بايد خمس آن را بپردازد؟

بسمه تعالى، اگر مناسب شأن خود به فرزند بخشيده خمس ندارد.

[سؤال 4086] 2021

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از سلام و درود فراوان، سؤالاتى از آن امام بزرگوار دارم.

1. پولى را كه دولت به عنوان ارز دانشجويان به والدين آن ها اجازه مى دهد تا براى مخارج آن ها بفرستند، خمس دارد يا نه؟ و اگر دارد به چه صورت است؟ يعنى بايد مثل كسى كه تمام مخارج او را كسى ديگر مى دهد، خمس آن را (از قرارى كه از مسأله 1757 رسالۀ شريف متوجه شده ام) قبل از خرج كردن آن بدهد و يا بايد در پايان سال، هرچه از خرج سالش زياد آمد، خمس آن را بدهد؟

بسمه تعالى، پولى كه پدر به فرزند مى دهد خمس ندارد.

2. مردى كه نماز جمعه نخوانده و مى خواهد نماز ظهر روز جمعه را بخواند، آيا مستحب است و يا اصلاً جايز است كه حمد و سوره را بلند بخواند؟

بسمه تعالى، در نماز ظهر جمعه، بلند خواندن قرائت مستحب است؛ اگر چه احتياط در آهسته خواندن است.

3. بعضى برادران در اين جا از اين حقير خواسته اند تا در بعضى از امتحاناتشان كه تشريف نداشته اند، على الخصوص رياضيات، برايشان بروم و امتحان بدهم؛ آيا جايز است يا خير؟

بسمه تعالى، اين عمل خلاف است و جايز نيست.

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم.

ص: 123

[سؤال 4087]2467

5. شخصى براى فرزندش زنى اختيار نموده و براى سكونت او خانه اى خريده است، خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خانه خمس ندارد؛ ولى اگر با پولى كه سال بر آن گذشته بدون دادن خمس خريده؛ بايد خمس بدهد.

[سؤال 4088]2137

4. پسرى كه هنوز ازدواج نكرده است، پدر پولى يا اشيايى يا زمينى به پسر مى بخشد و پسر موقعى كه ازدواج كرد آيا اين اشيا كه بخشيده شده است خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، بخشش خمس ندارد.

[سؤال 4089] 2022

بسمه تعالى

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى

كانون صندوق هاى قرض الحسنه با سرمايه قرار دادن قسمتى از وام هاى دريافتى، درآمدى كسب مى نمايد كه طبق اساسنامه درآمد مزبور به مصرف امور خيريه مى رسد گاهى قبل از مصرف شدن آن مبلغ يا قسمتى از آن، سال از آن مى گذرد، با توجه به اين كه طبق اساسنامه هيچ يك از اعضاى كانون مالك اين درآمد نيستند و در صورت انحلال كانون موجودى درآمد متعلق به ولى فقيه است، آيا با توجه به نكات فوق به مبلغ مذكور خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، در فرض مزبور كه درآمد، مالك خاصى ندارد و متعلق به عنوان و جهت است خمس به آن تعلق نمى گيرد.

[سؤال 4090]228

8. كسى كه از اول تكليف خمس مالش را نداده و لوازم خانه خريده يا افراد فاميل

ص: 124

يا دوستان لوازم خانه را به عنوان كادو آورده اند آيا به اين لوازم خانه خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ توضيح فرماييد.

بسمه تعالى، كادو خمس ندارد و نيز لوازمى كه خريده اگر از درآمد بين سال خريده خمس ندارد.

[سؤال 4091]27

2. آيا هديه اى كه براى انسان مى آورند، اگر سال از آن بگذرد، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4092]6792

3. سوغاتى كه براى زن و فرزند خود از جايى آورده باشد، آيا بعد از گذشت يك يا چند سالى خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر ديگران براى او هديه آوردند خمس ندارد، ولى اگر خودش از درآمد كسب تهيه كرده خمس دارد.

[سؤال 4093]5429

3. شخصى ازدواج كرده و برايش هديه و چشم روشنى آورده اند؛ مثلاً يك دست ظرف چينى و يك دست ظرف استيل؛ و مورد احتياج من نشده است و كنار گذاشته ام و چند سال گذشته، آيا خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4094]4926

4. آنچه را كه هديه گرفته و مشروط به عوض ناچيزى باشد و يا مورد صلح، مشابه اين مشمول خمس است؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

ص: 125

[سؤال 4095]1753

5. آيا مبلغى كه على المعمول هنگام تسليم وجوهات به اشخاص بر مى گردانيد به عنوان هديه يا حق السعى است يا عنوان ديگرى و به هر حال اگر در آخر سال چيزى از آن باقى ماند بايد تخميس شود يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4096]2279

3. طلايى كه زن به صورت بخشش دريافت كرده، البته نه از شوهر بلكه از مادر يا خواهرش، آيا اين طلا خمس دارد؟

بسمه تعالى، بخشش خمس ندارد.

[سؤال 4097]2222

3. آيا به آنچه كه اقوام و دوستان به عنوان چشم روشنى به منزل شخصى مى آورند، خمس و غيره تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، هبه و هديه خمس ندارد.

[سؤال 4098] 2023

بسمه تعالى 17 / 2 / 1361

محضر حضرت آيت الله العظمى حاج سيد روح الله خمينى، روحى له الفداء

اين جانب ساكن ورامين پس از تحصيل به مغازه پدرم آمدم، پدرم مبلغ دويست هزار تومان به انضمام يك باب مغازه خود را به اين جانب بخشيده است ولى چون آخر سالش بوده وجوه دويست هزار تومان او مخمس نشده است، آيا در چنين شرايط اين جانب بايد وجوه مبلغ فوق يا وجوه سرقفلى مغازه را بايد پرداخت نمايم يا خير؟ ضمناً بيست و هفت هزار تومان هم وجوه كه از طرف همسرم به عنوان چشم روشنى و عيدى داده اند به اين جانب واگذار شده است، آيا خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، بخشش و چشم روشنى و عيدى خمس ندارد.

ص: 126

[سؤال 4099] 2024

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله الوارف

1. در تحرير الوسيله در رابطه با مسألۀ خمس هبات و امثالها فرموده ايد: «لا ينبغي ترك الاحتياط» كه ظهور در احتياط وجوبى براى پرداخت دارد، لكن در حاشيۀ عروة الوثقى مى فرماييد: «... وعلى هذا لا يتعلّق بنحو الهبات وما تتلوها...»؛ به كدام نظريه عمل شود؟

بسمه تعالى، هبه خمس ندارد.

2. اشخاصى مطالباتى از مردم دارند و آخر سال خمسى آن ها، آن مطالبات دريافت نمى شود و بعض از مديونين احتمال دارد كه چهار الى پنج سال دين خود را نپردازند. در رابطه با اداى خمس آن مطالبات، چه مى فرماييد؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب قرض داده، هر وقت وصول شده همان موقع خمس دارد و اگر جنس را نسيه فروخته و در سال هاى بعد وصول مى شود، وصولى جزو درآمد سال وصول محسوب است.

[سؤال 4100]5729

2. آيا به ظرف يا لباسى كه براى انسان هديه مى آورند خمس تعلق مى گيرد؟ (از زمانى كه آورده اند آيا بايد سال قرار دهند؟)

بسمه تعالى، هديه خمس ندارد.

[سؤال 4101] 2025

بسمه تعالى 11 / 2 / 1361

محضر مقدس آيت الله العظمى آقاى خمينى - دام بقاؤه الشريف - معروض مى دارد: اگر كسى تقليد مرجعى نمود كه در هبۀ پدر املاكى را به فرزندان خود، خمس را واجب مى دانست، بعد برحسب تكليف شرعى به مرجعى رجوع نمود كه در هبه

ص: 127

لازم نمى داند، آيا خمس هبه هاى گذشته را بايد بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، در هبه خمس نيست.

[سؤال 4102] 2026

بسمه تعالى

در افغانستان ما چنين مرسوم است كه پدر بعد از آن كه فرزندش را كدخدا مى كند، مدت چند سال با هم يك جا زندگى مى كنند و بعداً با يك مقدار اثاث خانه و لوازم خانگى - از قبيل فرش و ظرف و گاو و گوسفند و غيره - پسرش را با زوجۀ او از خودش جدا مى سازد؛ آيا به اين لوازم خانگى و اثاثيه خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد؛ مگر آن كه مال خودش و از درآمد كسب خودش باشد و سال بر آن گذشته باشد كه در اين صورت خمس دارد.

[سؤال 4103] 2027

بسمه تعالى 10 / 12 / 1361

مسئولان محترم دفتر امام خمينى مدّ ظله العالى

لطفاً جواب مسألۀ زير را تعيين و محبت فرموده ارسال داريد:

قطعه زمينى محصور - تقريباً سه هزار متر بيشتر يا كمتر از 4 هزار متر واقع در قريه اى مى باشد، پدرم در زمان حياتش به بنده بخشيده است؛ تا كنون قريب به 16 سال مى گذرد. منزل شخصى خود را به زيدى فروختم، آن حياط در قسمت غربى آن واقع و متصل بدان است؛ به طور امانت به وى تحويل و مدت ده سال زراعت نموده، چيزى به بنده نداده و چند سال است زمين مزبور افتاده و يك يا دو نفر از بستگانم آن را كشت نموده و اين زمين قيمت به هم رسانيده، اگر به فروش برسد ساختمان منزل مى شود. تصميم دارم مقدارى از آن را بفروشم، بقيه را بين فرزندانم قسمت كنم؛ آيا خمس به اين زمين تعلق مى گيرد يا خير؟ يا هرگاه به فروش

ص: 128

برسد وجه خمس آن داده شود؟ چه مى فرماييد؟

بسمه تعالى، در مالى كه به طور هبه و بخشش به كسى داده شده، خمس ندارد و همچنين پول آن بعد از فروش.

[سؤال 4104] 2028

بسمه تعالى 1 / 2 / 1361

جماران، رياست محترم دفتر امام خمينى

محترماً مقام عالى را آگاه مى سازم: اخيراً مقدارى طلا از قبيل النگو و غيره كه مربوط به همسر و دخترم بوده را به مبلغ 261/000 ريال به منظور خريد آپارتمانى فروخته ام كه مبلغ هجده هزار تومان از ارزش مبلغ طلاى فروخته شده، دائماً و به طور مستمر مورد استفادۀ خانواده ام بوده و بقيۀ آن بيش از يك سال است كه مورد استفاده قرار نگرفته است؛ با توجه به اين كه كل طلاهاى خريدارى شده، قبل از زمان داشتن حساب سال (خمس) - در طول مدت خدمت هجده ساله - خريدارى شده، لطفاً امر و مقرر فرمايند:

1. آيا بايد خمس كل مبلغ طلاهاى فروخته شده را پرداخت نمود؟

2. آيا بايد خمس آن مقدار از طلاهاى فروخته شده كه بيش از يك سال مورد استفاده قرار نگرفته را پرداخت نمود؟

3. يا با توجه به موارد اشاره شده به منظور خريد خانه اصلاً خمس تعلق نمى گيرد؟

به طور كلى استدعا دارم وضعيت مبلغ طلاهاى فروخته شده را روشن نمايند تا تكليفم را بدانم. التماس دعا دارم.

بسمه تعالى، اگر طلاها به همسر و دخترتان بخشيده شده، يا از مهريۀ ايشان بوده، پول فروش آن خمس ندارد. مگر اين كه با پول غير مخمس تهيه شده باشد.

ص: 129

[سؤال 4105] 2029

بسمه تعالى

آيا عيدى و پاداشى كه دولت به كارمندان مى دهد و به صورت پول نقد و يا سكۀ آزادى است، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4106]4031

8. همان گونه كه بيان شد كه وضع قبل از انقلاب چه بوده (سال 1356 ازدواج كردم) لذا تا كنون متأسفانه خمس نداده ام؛ البته بيشتر وسايل را كادو آورده اند و بعضى را كه خريده ام مصرف مى كنم، وضع خمس زندگى ام چگونه است و چطور حساب كنم و بپردازم؟

بسمه تعالى، كادو و هدايا خمس ندارد. براى بررسى حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 4107]4173

3. راكد ماندن آن هدايا طى اين چندين سال و تا كنون چه حكمى دارد؟ و آيا مثلاً خمسى به نحوى به آن ها تعلّق مى گيرد؟ و اصولاً راكد ماندن البسۀ شخصى انسان در بيش از يك سال چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، خمس ندارد.

[سؤال 4108]934

4. اگر فردى كه درآمد او حلال نيست به انسان هديه اى بدهد:

الف. آيا اين هديه، حلال است يا خير؟ ضمناً نمى دانيم كه او درآمد حلال ديگرى داشته يا نه؟

ب. اگر حلال بودن هديه مشروط به اين است كه درآمد حلال ديگرى داشته باشد، آيا لازم است براى اين كه بفهميم وى درآمد ديگرى داشته يا نه، در زندگى وى

ص: 130

تفحص و جست و جو كنيم؟

بسمه تعالى، تحقيق لازم نيست و خمس ندارد. و محكوم به حلّيّت است.

[سؤال 4109]2268

5. خانم خانه دارى چند پارچه دارد كه يا خريده و يا سوغات برايش آوردند، بر اين ها چيزى تعلق مى گيرد و يا چقدر كه باشد دارد؟

بسمه تعالى، اگر با پول شوهر يا هديه خريده يا سوغات است خمس ندارد.

[سؤال 4110] 2030

بسمه تعالى

خواهشمندم به چند سؤال من جواب بدهيد:

1. من دانش آموزى هستم 16 ساله كه سه سال است از ماهيانه اى كه مادرم به من مى دهد (كه ماهى 200 تومان است؛ و پدرم هم فوت كرده) 7/000 تومان جمع كرده ام و يك سال است كه اين پول را به عنوان قرض الحسنه به برادرم قرض دادم و قرار است در عرض چند ماه به من پس بدهد، آيا به اين پس انداز من خمس واجب است يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. آيا به مقدار جهيزيۀ لازم براى زندگى يك پسر و يك دختر كه در خانواده خريدارى شده خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، جهيزيه خمس ندارد.

[سؤال 4111] 2031

بسمه تعالى 2 / 12 / 1361

دفتر حضرت نايب الامام (عليه السلام)، امام خمينى متّع الله المسلمين بطول بقائه الشريف

شخصى شرعاً مى بايست خمس پرداخت نمايد. حال اگر بخشى از اموال خود را قبل از پرداخت خمس به فرزند كوچك يا همسر خود واگذار نمايد و آنان نيز خمس

ص: 131

را هنوز نپرداخته اند. احتمال مى رود اين واگذارى براى فرار از پرداخت خمس يا فرار از ماليات و غيره باشد. سؤال اين است كه: پرداخت خمس مال واگذار شده به عهدۀ كيست؟ پدر يا فرزند و همسر؟

بسمه تعالى، اگر در مال مورد بخشش خمس باشد، بخشش نسبت به مقدار خمس فضولى است. و چنانچه تحويل داده شده، كسانى كه بر آن يد پيدا كرده اند ضامن هستند، ولى مكلّف به اداى خمس، بخشنده است.

[سؤال 4112] 2032

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت امام خمينى، نايب حضرت مهدى، صلوات الله و سلامه عليه، خواهشمندم جواب اين چند مسأله را مرقوم فرماييد:

1. اگر خانمى كه نان و خوراك و ديگر وسايل زندگى مورد نيازش را شوهر تأمين مى كند، درآمد داشته باشد و از پول درآمد كار خود، فرش و ديگر وسايل مورد نياز تهيه مى كند كه مورد نياز خود و شوهر و فرزندانش مى باشد، آيا متعلق خمس مى باشد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر بين سال صرف در مؤونه نموده، خمس ندارد.

2. آيا فرزند پسر كه از زن اول مى باشد، با مادر زن دوم محرم است يا نه؟ و آيا به همين فرض مى تواند با خواهر زن پدر خود ازدواج كند؟

بسمه تعالى، در فرض اول، محرم نيست؛ و در فرض دوم، ازدواج مانع ندارد.

3. اگر شخصى شك بين سه و چهار كرده و بنا را به چهار گذاشت و عمل به وظيفۀ خود نمود و از راهى يقين پيدا كرد سه ركعت خوانده، آيا احتياج به اعاده دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر بعد از نماز احتياط فهميده اعاده ندارد.

4. اگر نمازگزار بى اطلاع ماند تا امام، هر دو سجده را به جا آورد و مأموم هنوز سجدۀ اول را تمام نكرده، در اتمام سجدۀ دوم و در وجوب متابعت از امام تكليفش چيست؟

بسمه تعالى، سجدۀ دوم را به جا آورد و متابعت نمايد.

5. در سپاه، بعضى از برادران راننده از اداره هاى مختلف، به عنوان مأمور به خدمت - دو يا سه يا چهار

ص: 132

ماه - مشغولند كه جمعاً كمتر از شش ماه رانندۀ سپاه است. در سفر بيشتر از هشت فرسخ، نماز و روزه اش چه صورت پيدا مى كند؟

بسمه تعالى، اگر در مسافت شرعى رانندگى نمايد، نمازش تمام است.

6. آيا تكليف براى نماز و روزه، سال قمرى است و يا شمسى و يا اين كه فرد در انتخاب هر كدام، اختيار دارد؟ و اگر بچه هايى كه در سن 9 سالگى مى باشند، با زحمت فراوان و گاهى ديده شده كه مبتلا به مريضى مى شوند، تكليف چيست؟

بسمه تعالى، قمرى است؛ و اگر روزه بر آن ها ضرر دارد نبايد بگيرند.

7. آيا كسانى كه در شهرى غير از وطن مسئوليت دارند و احياناً تا چند سال نمى توانند جايى قصد اقامه كنند، براى روزه هاى خود چه كنند؟

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند.

[سؤال 4113] 2033

بسمه تعالى

1. زن و شوهرى كه مقلد حضرت آيت اللهى هستند و زندگى شان مشترك است، يعنى شوهر درآمد خود را به دست زن مى دهد و زن هم از جهت درس دادن قرآن و تجويد و مقدارى عربى كه مى داند، براى عده اى درس مى دهد و آن ها هم حقّى به او مى دهند و اين زن براى خود در سال، يك روز قرار داده، ولى شوهر سال ندارد، در صورتى كه پس از فرا رسيدن سال زن، اضافۀ درآمد خود و شوهر را حساب كند و تخميس نمايد، صحيح است يا خير؟ چون زن، نفقه خور شوهر است آيا بايد هر وقت درآمدش به دستش رسيد خمسش را بدهد و شوهر هم جداگانه براى خود سال قرار دهد؟

بسمه تعالى، زن اگر بخواهد از درآمد خود، خرج خود و خانواده - مطابق شؤونات خود - بنمايد اشكال ندارد و مبالغ مصرف شده، متعلق خمس نمى شود و مانع ندارد زن و شوهر با هم يك سر سال داشته باشند.

2. زنى كه مقلد حضرت آيت اللهى است، در وقت مريضى نذر كرده كه در هفته، يك نوبت درس مجّانى به افراد بدهد؛ البته صيغۀ نذر را هم جارى كرده و بعد، اداى نذر را نكرده و براى حضرت آيت

ص: 133

اللهى نامه فرستاده؛ در جواب نامه دستور فرموديد كه بايد كفاره بدهد. چون اين زن مريض است و نمى تواند روزها را روزه بگيرد، آيا با دادن كفاره، برى ءالذمه مى شود يا خير بعداً هم هفته اى يك نوبت درس را به افراد بدهد؟

بسمه تعالى، در كفارۀ حنث نذر، مخير است بين روزه گرفتن و اطعام فقير و اگر نمى تواند روزه بگيرد، نوبت به اطعام شصت فقير مى رسد و اگر يك نذر بوده و حنث شده، ديگر وجوب وفا ندارد.

3. دخترى از سن 8 سالگى با جهل به حكم و به موضوع، عمل استمناء انجام مى داده تا زمان شوهردارى؛ بعداً وارد به مسأله شده و يك غسل جنب از حرام انجام داده و توبه هم البته كرده. آيا اين شخص، نمازها و روزه هايى كه انجام مى داده، قضا دارد يا كفاره يا هيچ كدام؟

بسمه تعالى، نمازهايى كه در حال جنابت خوانده، بايد قضا نمايد.

4. زن و شوهرى كه زندگى شان مشترك است و هر دو درآمد دارند و درآمد به دست زن است و زن هم سال دارد، اگر قبل از رسيدن سال زن مقدارى پس انداز كند و بنا به فتواى حضرت آيت اللهى كه بخشش خمس ندارد، به شوهر خود ببخشد به اين شرط كه شوهر چون قبلاً مستطيع بوده و به حج مشرّف نشده، با اين پول برنامۀ حجّش را انجام دهد و شوهر هم اين كار را كرده، آيا اشكال دارد اين بخشش يا خير و برنامه حج شوهر چه مى شود؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد و شوهر اگر مستطيع بوده بايد به حج برود.

[سؤال 4114]

5. زنى كه مسئوليت خرج زندگى را تقبّل نموده كه انجام بدهد، در صورتى كه درآمد خود و شوهر را قبل از رسيدن سال خود، مقدارى كه اضافه آمده، ببخشد به شوهر، هم جهت فرار از خمس، هم به نيت اين كه شوهر هرچه احتياج دارد براى خود تهيه كند، آيا تكليف چيست؟ ضمناً پولى را كه به شوهر بخشيده، در سال بعد شوهر خرج همان زندگى كرده. البته هر دو مقلد حضرت آيت اللهى هستند؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد و پول بخشش خمس ندارد.

6. كسى كه جاهل به مسأله بوده، روزه هايى كه خورده در زمان جاهليت، كفاره دارد يا قضا؟

بسمه تعالى، قضا دارد و اگر جاهل بوده به حدى كه در ذهنش خطور نمى كرده كه عمل او اشكال داشته باشد، كفاره ندارد.

ص: 134

7. كسى كه مدتى نمازها را صحيح خوانده، ولى در مخرج (ظ) اشتباه تلفظ مى كرده، مثلاً (سبحان ربى العظيم) را با (مخرج ذ) تلفظ مى كرده، آيا اعاده دارد يا خير؟

بسمه تعالى، نمازها صحيح است و اعاده ندارد.

8. كسى كه وارد به مسأله بوده، ولى در عروة الوثقى مسألۀ جوراب متنجس را مطالعه كرده كه در نماز اشكال ندارد و اين شخص در صورتى كه مؤنّث باشد، نمازها را گاهى با جوراب متنجس خوانده؛ اعاده دارد يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، نماز صحيح است، اعاده ندارد.

9. خمس را از پول غير مخمس مى شود داد يا خير؟

بسمه تعالى، مانع ندارد ولى مقدار خمس موجود در آن، به جاى خودش حساب مى شود؛ مثلاً اگر بيست تومان بدهكار باشد و از پول غير مخمس خواست بدهد، بايد بيست و پنج تومان بدهد.

10. مالكى اتاقى اجاره داده؛ مستأجر هر ماه اجاره كه مى پردازد، جهت ماه بعد است؛ آيا اگر مالك مثلاً پنج روز مانده به سالش، اجارۀ ماه بعد را بگيرد، جزو مؤونه سال جديد حساب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، مقدارى كه بابت اجرت سال بعد است، جزو درآمد سال بعد محسوب است.

[سؤال 4115] 2034

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر كبير انقلاب امام خمينى، دام ظله

آيا اگر كسى چيزى ببخشد به يك نفر و آن كس آن را به نيت عروسى خود نگه دارد و يك سال از آن بگذرد، بايد سر سال حساب كند كه خمسش را بدهد يا نه؟ من كه سالم اول عيد است، پرسيدم از يك روحانى و گفت كه خمس نمى خواهد و من سال گذشته خمسش را نداده ام، اگر شما مى فرماييد كه خمسش را بايد بدهيد حالا چه بايد بكنم؟ و در ضمن آن وقت قيمتش حدود چهارصد تومان بوده است، ولى الآن قيمتش را كه سؤال كرده ام (البته در بازار آزاد) 3500 تومان است، حالا اين جنس را به قيمت آن وقت بايد حساب كنم يا اين وقت؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، خمس ندارد.

ص: 135

[سؤال 4116]2035

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر كبير انقلاب امام خمينى، دام ظله

1. دو سال پيش كه مادرم به حج رفته بود براى من يك چمدان آورد كه گفت اين را براى عروسى ات گرفته ام و من هم آن را گذاشتم و استفاده نكردم. سر سالم كه شد كه بايد خمس بدهم آن را حساب نكردم و پرسيدم از چند روحانى محل، فرمودند كه خمس نمى خواهد و من حسابش نكردم؛ ولى الآن كه دومين سال است باز هم پرسيدم، ولى اين دفعه بعضى از آقايان روحانى فرمودند كه خمس دارد؛ الآن من چه بايد بكنم؟

2. اگر بايد خمسش را بدهم قيمت آن روز - كه تقريباً 4500 ريال بود - بدهم يا اين كه قيمت الآن - كه حدود 35000 ريال است - بايد حساب كنم؟

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، چمدانى كه به شما هديه شده خمس ندارد و هدايا كلّيتاً خمس ندارد.

[سؤال 4117] 2036

بسم الله الرحمن الرحيم

قال تعالى: «وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَأقِيمُوا الصَّلاَةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ...» صدق الله العلى العظيم.

تحية الإيمان والإسلام من قلب اهتدى بنور الإسلام والحقّ وساره على طريق الأنبياء والأئمّة الأطهار. وها نحن نسير تحت مظلّة الإمام الخميني، دامت بركاته، الذي قادنا إلى سفينة النجاة، ونسأل الله - عزّ وجلّ - أن يحفظ إمامنا وقائدنا حتّى تحرير أرض الحسينية (عليه السلام) من سلطة العفالقة وطاغوت العراق، وحتّى ظهور الإمام المهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، أرواحنا له الفداء.

إنّي من مقلّدي الإمام الخميني - حفظه الله - ومن المهاجرين العراقيين والسائرين

ص: 136

على نهجه. وعند ما عرفت الإسلام بكلّ جوانبه وواجباته، أدركت الواجب الذي يتحتّم عليّ. وكنّا في العراق نعرف القليل.

حالتنا الاجتماعية والمادّية في العراق كانت رديئه وغير جيّدة؛ وكنّا لم نعرف واجب الخمس الذي أوجبه الله - عزّ وجلّ - علينا. وكان لنا بيت في العراق، وكانت أكثر النقود من الأقرباء لشراء البيت وكذلك الغراض؛ أي كنّا بحالة غير جيّدة.

ولحدّ الآن نخمس أيّ شيء وعرّفنا الواجب واُريد أن أعرف كيف نخمس الآن النقود وبعض الغراض لدينا في الجمهورية الإسلامية؛ أي لأوّل مرّة؟ وما هو حكم السابق في العراق من ناحية الخمس؟

بسمه تعالى، لا خمس في ما ملك بالهبة ونحوها، وإنّما الخمس في الأرباح المستحصلة بالكسب والاتّجار فيما إذا زاد عن مؤونة السنة وحلّ عليه الحول.

[سؤال 4118]4031

6. حدود دو سال قبل براى اجارۀ منزلى كه پول پيش مى خواستند طلاجات همسرم را فروختيم كه كادو بود و حدود شش هزار و پانصد تومان شد و پول روى آن گذاشتيم تا نُه هزار تومان و داديم به صاحب خانه، بعد از يك سال و چند ماهى كه از آن جا بلند شديم پول را در بانك گذاشتيم و حدود دو ماه بعد منزل ديگرى پيدا كرديم و صاحب خانه بيست و پنج هزار تومان پول مى خواست، با وام گرفتن ده هزار تومان از كميتۀ امداد امام خمينى (كه هنوز قسط آن را مى دهم) بيست و پنج هزار تومان جور شد و به صاحب خانه دادم و اكنون هم كه يك سال مى گذرد پول دست صاحب خانه است؛ وضع خمس اين پول چگونه و چقدر است؟

بسمه تعالى، مقدارى كه از فروش طلاى همسر تهيه شده خمس ندارد و مبلغى كه با وام تهيه شده اگر قسط وام از درآمد كسب پرداخت شده هر وقت پول از دست صاحب خانه برگشته خمس دارد.

ص: 137

[سؤال 4119]5576

6. چون من و همسرم عازم زيارت خانه خدا هستيم مبلغ 25 هزار تومان از طرف پدر همسرم به وى بخشيده شده و چون تنها مايل به اين سفر نبود لذا من مبلغ 12 هزار تومان قرض كردم تا اقساطى پرداخت نمايم و اين مبلغ مدت يك سال است كه در بانك است و خود اين جانب يك كارمند دولت هستم و غير از اين مبلغ بدهى هاى ديگرى دارم آيا به اين پول كه سال گذشته خمس تعلق مى گيرد يا خير، منتظر جواب و راهنمايى شما هستم.

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4120]2357

3. شخصى حدود سى سال قبل پدرش فوت كرده و ارثى كه به اين شخص رسيده تعدادى گوسفند و مبلغ ده هزار تومان پول آن زمان بوده. اين پول را از آن زمان به معامله زده و به مرور زمان فعلاً داراى دو كاميون، گوسفند و فرش نايينى مى باشد و مقدارى ملك هم خريده. حال مى خواهد خمس مالش را بدهد آيا بايد به غير از ده هزار تومان سهم ارث بقيه را حساب نمايد كه اضافه شده و قيمت آن بالا رفته است يا خير؟ جواب را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، آنچه بر مقدار ارث اضافه شده و سود برده در زايد بر مؤونه سال بايد حساب شود.

[سؤال 4121] 2037

بسمه تعالى 6 / 10 / 1361

محضر مبارك رهبر انقلاب اسلامى و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران حضرت امام خمينى، پس از تقديم مراتب احترام از راه دور دست حضرت عالى را مى بوسم. خواهشمند است پاسخ فرماييد:

1. آيا به ارثى كه قبل از تقسيم، خمس را جدا كرده اند وراث مجدداً پس از تقسيم

ص: 138

بايد خمس ارث را بدهند؟

بسمه تعالى، مجدداً خمس ندارد.

2. كسى كه براى خريدن خانه بدهكار بانك مى باشد و روزى را سال نگهداشته و اقساط بانك همه ماهه بايد پرداخت شود، سر سال وضعيت خمسش چگونه است، با توجه به اين كه به بانك بدهكار است ولى ممكن است علاوه بر پرداخت يكى از اقساط مبلغى نقد برايش بماند.

بسمه تعالى، هر مقدار از اقساط كه در بين سال پرداخت شده جزء مؤونه همان سال محسوب است و خمس ندارد.

3. با توكل و خواست خداوند در خرمشهر خانه اى خريدم و به برادرم مقروض شدم براى اين كه بتوانم مبلغ قابلى را به برادر بدهم مبلغى پس انداز كردم در نتيجه سر سال به علت بدهكارى خمس خود را رد نكردم با جنگ تحميلى و هجوم صدام كافر همه چيز از بين رفت حتى زيورهاى خانواده ام كه ان شاء الله در راه خدا بوده. برادر نيز در كمك رسانى جانش را نثار اسلام كرد. مدتى وضعيت ورثه معلوم نبود، پرداخت پول هم به ورثه و هم براى اداى خمس به علت نداشتن و بدهكارى تأخير افتاده خواهشمند است مرا از نگرانى نجات دهيد و ارشاد فرماييد.

براى از بين رفتن زندگى چندين ساله ام نه خود و نه خانواده ام ناراحت نيستيم، اما معلق ماندن وضعيت خمس مرا نگران كرده است.

بسمه تعالى، هر مقدار از درآمد كسب كه پس انداز شده و سال بر آن گذشته خمس دارد ولى اگر نگهداشتن خمس از روى عمد و تقصير نبوده و بدون تعدى و تفريط تلف شده شما ضامن نيستيد.

4. وجوهى كه بانك هاى ايران به پس انداز افراد پرداخت مى نمايند حلال است و اگر حرام است وجوه مورد نظر را چه بايد بكنند؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول ربا و حرام است گرفتن آن جايز نيست اگر گرفت و از برگرداندن به صاحبش مأيوس است از طرف او به فقرا صدقه بدهد.

5. آيا اجازه مى فرماييد كه خمس را خودم به سادات و سهم امام (عليه السلام) را به يكى از برادرانم كه ذاكر سيدالشهدا (عليه السلام) مى باشد و بينايى چندانى ندارد بپردازم؟

بسمه تعالى، سهم سادات را مجازيد به سادات فقير عفيف متدين بدهيد وسهم مبارك امام را به يكى از وكلاى مسلم الوكاله اين جانب تسليم نماييد.

ص: 139

[سؤال 4122]986

4. منزلى كه به ارث رسيده و قبل از تقسيم ارث قيمت آن چند برابر شده آيا همه آن خمس دارد يا ما به التفاوت قيمت امروز با قيمت سابق، يا اصلاً خمس ندارد؟

بسمه تعالى، چيزى كه به ارث رسيده خمس ندارد هر چند قيمت آن ترقى كرده باشد.

[سؤال 4123]4781

4. املاكى به عنوان ارث از پدر به شخص رسيده و با علم به اين كه در حال حيات، خمس آن داده شده است، آيا فعلاً خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، ارثيه در فرض مرقوم، خمس ندارد.

[سؤال 4124]6338

2. در صورتى كه مال اين جوان مرحوم، ارث پدرش بوده است كه به او رسيده است، آيا به همين مال خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4125]4926

3. آيا خانه و مغازه و يا ديگر اشيا كه موروثى باشد، اگر فروخت متعلق خمس است؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4126]4156

5. آيا جهيزيه ام، جزء ارثى است كه به من مى رسد؟ اگر نيست، آيا بايد من جداگانه از ارث پدر جهيزيه ببرم؟ اگر هست، آن مقدار جهيزيه اى كه در زمان پدرم تهيه شده، جزء جهيزيۀ ارثى ام هست يا نه؟ آيا كادوها و هديه ها هم جزء آن هست يا نه؟ چرا كه

ص: 140

مادرم از مخارج ماهانه و با پول ما همه - صغيرها و كبيرها - تهيه نموده. وضع و تكليف ما چگونه است؟

بسمه تعالى، جهيزيه را اگر به شما بخشيدند و تحويل گرفتيد، مختص به شما است و جزء ارث نيست. كادو و هديه خمس ندارد.

[سؤال 4127] 2038

بسمه تعالى

حضور محترم دفتر امام

اين جانب بيوه زنى هستم كه با پسر خودم زندگى مى كنم؛ اخيراً امام فتوا داده اند كسانى كه از حقوق بازنشستگى استفاده مى كنند خمس بدهند و خمس بر آن ها واجب مى شود؛ من سيزده سال است كه از حقوق بازنشستگى پدرم استفاده مى كنم كه اول 240 تومان بود و اكنون 1700 تومان شده و اين پول كفاف زندگى ما را نمى كند؛ بلكه برادرم هم كمك مى كند. آيا ما هم بايد خمس بدهيم و بايد خمس اين سيزده سال را بدهيم؟ چطور و به كى بدهيم؟

ضمناً برادرم كرايه نشين است و مى خواهد خانه بخرد و مقدارى پس انداز دارد و از حقوق خودش پس انداز مى كند؛ آيا خمس شامل آن ها مى شود يا نه؟ خواهشمندم توضيح بفرماييد.

بسمه تعالى، با فرض اين كه بعد از مردن پدر شما، حقوق او را به شما مى دهند خمس ندارد و حقوقى كه برادرتان از خودش پس انداز مى كند خمس دارد.

[سؤال 4128]6630

2. ملكى كه به كسى ميراث مى رسد پشت در پشت مانده، معلوم نيست خمس داده شده يا نه، اين زمين خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

ص: 141

[سؤال 4129]1860

4. اگر به شخصى ارثى برسد و از پول آن ارث، خانه اى تهيه كند، آيا بر وى خمس واجب است يا خير؟

بسمه تعالى، ارثيه خمس ندارد.

[سؤال 4130] 2039

بسمه تعالى 5 / 3 / 1361

دفتر رهبر انقلاب امام خمينى، مدّ ظله، با سلام و تبريك پيروزى رزمندگان، خصوصاً آزادى خرمشهر، به محضر آن امام معظم؛ مراتب ذيل را امر و مقرر فرماييد:

1. به سهم الارث از فروش خانۀ موروثى خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. خمس را به كدام حساب و بانك بپردازيم؟

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 4131]2716

2. مبلغ فوق كه از فروش ملك موروثى خانه به دست آمده آيا به آن خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4132]4132

2. به زمين هاى سابقاً مزروعى (پدرم در آن ها كشت مى كرده) در حومۀ شهر، كه به قصد خريد زمين و ساختن خانه فروخته ايم و پولش را هم مدتى (قسمتى بيش از يك سال) در بانك نگه داشته ايم، آيا خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ و اگر خمس تعلق مى گيرد، بر چه مبنايى محاسبه مى شود؟

بسمه تعالى، ارث و پول فروش آن خمس ندارد.

ص: 142

[سؤال 4133]2040

بسمه تعالى

به ياد خدا؛ و با آرزوى سلامتى رهبر انقلاب اسلامى، امام خمينى

اين جانب در 20 سال پيش شوهرم 300 متر زمين در نيروهوايى 9 هزار تومان به اسم بنده خريد و پول نقد، آن روز دو هزار تومان بود و بقيه را از بانك عمران وام گرفتيم و خانه را شروع به ساختن كرديم؛ آن هم همه به قرض. خانه خشت گلى بود كه در آن منزل كرديم و بعد از چند وقت كه قرضمان كم شد، خمس دو هزار تومان پول روز اول را داديم و 16 سال مسكن ما بود. در انقلاب آن روز كه كلانترى ها را مى گرفتند شوهرم از وحشت سكته كرد و مرد. بچه ها براى پدرشان ناراحت بودند.

24 / 3 / 58 منزل را فروختيم 900 هزار تومان و آن را به امر امام گذاشتم بانك. ديگر نشد خانه بخرم و بنده بچه ها را بردم در منزل داماد بزرگم و با آن پول، دخترم را

شوهر دادم و پسرم را هم زن دادم. در ضمن، شوهر بنده يك حياط كوچك در شوش داشت و كمى از آن پول را هم به اولادهاى بزرگم دادم تا آن خانه كوچك را نفروشند، تا بچه ها اسير نشوند و الآن هم مجوّز دارم و بنده در منزل داماد هستم، در ضمن 500 هزار تومان ديگر بيشتر ندارم. بنده رفتم پيش آقا، فرموده 180 هزار تومان بايد خمس بدهيد؛ دستور بفرماييد خمس بنده چقدر مى شود؟ در ضمن 20 هزار تومان براى مكه دادم، 63 اسم بنده درآمده.

بسمه تعالى، خانه موروثى و پول فروش آن خمس ندارد؛ بلى اگر معلوم باشد كه با پولى تهيه شده كه خمس در آن بوده و بعد از سال، صرف در خانه شده نسبت به آن مقدار، خمس واجب است و شما براى تصفيه حساب و رسيدگى به خصوصيات مسأله به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

ص: 143

[سؤال 4134]2041

بسمه تعالى

قم، حضور محترم دفتر استفتائات امام خمينى

1. اين جانب خدمتگزار آموزش و پرورش، با حقوق حداقل براى زندگى و كرايه نشين هستم؛ اگر پس اندازى داشته باشم بايد خمس بپردازم؟ در ضمن، سى هزار تومان از سهميۀ منزل پدرم به من رسيده، تكليف چيست؟ لطفاً جواب فرماييد.

بسمه تعالى، سهم الارث خمس ندارد.

[سؤال 4135]

2. پانزده هزار تومان از ادارۀ مربوط وام گرفته ام كه در آينده براى خريد مسكن استفاده كنم؛ در مورد خمس اين پول بفرماييد.

بسمه تعالى، وام خمس ندارد.

[سؤال 4136] 2042

بسمه تعالى

رياست محترم دفتر امام، احتراماً؛ به استحضار مى رساند:

اين جانب خواهر شهيد هستم. پدرم در زمان حيات خود چون كشاورز بود، مقدارى زمين داشت كه مى كاشت تا اين كه در سال 1342 تقسيم اراضى آمد و زمين ها را تقسيم كرد و پولش را هم گرفت. بعد از وفات پدرم برادرم چهار ساله بود كه مادرم هم شوهر كرد و ما زمين را مى كاشتيم، تا اين كه دولت در سال 1356 زمين ها را براى ساخت گرفت و مبلغ 635800 ريال بابت زمين به ما تحويل داد. ما چهار خواهر و يك برادر بوديم كه سه تا شوهر كرده و برادرمان هم محصل بود و پيش يكى از فاميل ها زندگى مى كرد. خواهر كوچكمان هم پيش خودمان بود. تا اين كه برادرم ديپلم را گرفت و به خدمت سربازى اعزام شد و در تاريخ 11 / 6 / 1360 در جبهۀ بستان به شرف شهادت نائل آمد.

ص: 144

چون غير از آن زمين، ما مال پدرى نداشتيم، مبلغ 300/000 ريال را براى برادرمان خرج كرديم و مبلغ 300/000 ريال موجود در بانك مى باشد. چون خواهر كوچكمان هم الآن پيش خودمان است و خرج و مخارج احتياج دارد، خواهشمند است دستور فرماييد كه مبلغ مذكور خمس دارد يا نه؟ خيلى از لطف شما متشكريم

بسمه تعالى، در مفروض سؤال خمس واجب نيست.

[سؤال 4137]3877

3. ضمناً نسبت به پول ماشين اگر مال فرزند باشد مكه و خمس به آن مبلغ 1300000 ريال تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر فرزند در حال حيات مستطيع نبوده و اموال او متعلق خمس نشده به تركه خمس تعلق نمى گيرد وخريدن حج با تركه لازم نيست.

[سؤال 4138]6408

3. آيا به ماترك متوفّى خمس و زكات تعلق مى گيرد يا خير؟ با توجه به اين كه مبلغ نقدى به جا مانده، 12 هزار تومان بوده است. و به اين خانۀ باقيمانده از وى خمس و زكات تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خانه خمس ندارد و موجودى نقدى اگر از درآمد كسب بوده خمس دارد.

[سؤال 4139]7139

4. كسى كه نمى داند مرحوم پدرش اهل وجوهات بوده يا خير، آيا موظف به پرداخت خمس ارثى كه به او مى رسد مى باشد؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم چيزى بر فرزند نيست.

[سؤال 4140]3892

3. مبلغ پنجاه هزار تومان آب و زمين و خانه از پدر ارث رسيده كه نمى دانم

ص: 145

وجوهات آن پرداخت شده يا خير آيا معافم يا بايد بپردازم؟

بسمه تعالى، اگر يقين به وجود خمس در آن نداريد چيزى بر شما نيست.

[سؤال 4141] 2043

بسمه تعالى 21 / 10 / 1361

جماران، دفتر حضرت امام خمينى، رهبر انقلاب

پس از سلام؛ به استحضار مى رساند: پدرى فوت گرديده و داراى دو دختر و يك پسر مى باشد كه هر سه فرزند صغير هستند؛ قيّم آن ها مادرشان مى باشد؛ مبلغ صدهزار تومان پول نقد داشته اند. آيا پس از فوت پدر، بايد خمس آن را مى دادند يا نه؟ چنانچه بايد بپردازند، اجازه فرمايند به طور اقساط پرداخت شود. پدر سه سال است فوت نموده و در زمان حيات، اهل حساب بوده است.

بسمه تعالى، اگر يقين ندارند كه خمس پول مزبور را در حيات خود نداده است، لازم نيست خمس بدهند.

[سؤال 4142] 2044

بسمه تعالى

حوزۀ استفتاى حضرت امام خمينى، روحى له الفداء

1. مالى كه به ارث مى رسد خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4143]

الف: ماترك، خانه اى است كه به تدريج ساخته شده و در آن سكونت داشته ايم. و خانۀ مسكونى متوفى بوده است.

بسمه تعالى، خمس ندارد.

ص: 146

[سؤال 4144]

ب: ماترك، طلايى است كه متوفى از ذخيره و هبه ها مجموعاً تهيه كرده؛ ولى خود تحت تكفل بوده و احتمالاً از پولى تهيه كرده كه از درآمدش نبوده است.

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. سرمايه كارگاهى كه خمس آن پرداخت شده؛ پس از فروش اگر اضافه قيمت (سود) داشته باشد،

براى اضافه قيمت بايد خمس پرداخت نمود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر مال التجاره نيست، اضافه قيمت، خمس ندارد.

[سؤال 4145]5277

3. مال ميراث كه خمس ندارد اگر ملك باشد بفروشند مخلوط شود به مال غير از ميراث و سال بگذرد و نمى داند از كدام مال است آيا از مجموع خمس بدهد و يا مال ميراث را تخمين بزند كه فى الجمله خمس نداشته باشد؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدارى كه از فروش مال ارث به دست آمده خمس واجب نيست.

[سؤال 4146]4477

9. آيا كسى كه حساب سال ندارد، بعد از مرگ در بدهى اموال بايد حق امام (عليه السلام) و سادات را از اصل مال گرفت يا خير؟

بسمه تعالى، اگر اموالى از او باقيمانده كه متعلق خمس بوده و پرداخت نكرده، بايد خمس آن اموال را ورثه بدهند.

[سؤال 4147] 2045

بسمه تعالى 20 / 8 / 1361

محضر مبارك امام امت، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بقاؤه

مسأله اى پيش آمده كه بدين وسيله استفتا مى نماييم:

شخصى بوده كه معتقد به مبانى اسلامى بوده است و تا سال 50، خمس خود را

ص: 147

پرداخت مى كرده و در سال 51 به علت فعاليت در سازمان امريكايى مجاهدين، به زندان مى افتد و پس از سه سال و نيم از زندان آزاد مى گردد؛ تا بعد از انقلاب، باز هم در فرقۀ منافقين بود كه عقيده اش را دربارۀ خمس و احكام اسلامى نمى دانيم، ولى نماز و روزه را مى خواند و مى گرفت.

در سال 60 دستگير و زندانى مى شود و پس از چندى، به دستور حاكم شرع اسلامى محكوم به اعدام گرديد و تيرباران شده.

در وصيت ايشان كه در زندان نموده، اسمى از اين كه خمس بدهكار هستم نياورده؛ لذا ما هم نمى دانيم كه ايشان آيا خمس مال خود را داده است يا خير؟ و اكنون مايملك او را بين ورّاث مى خواهند تقسيم كنند، آيا خمس بايد بدهيم يا خير؟ در صورتى كه خمس بايد بدهيم، با توجه به موضوع فوق كه ايشان اهل خمس بوده، تا قبل از 1350، به چه مقدار از مال ماندۀ او را بايد خمس بدهيم؟

ضمناً چهار فرزند صغير و كبير دارد و عيال و پدر و مادر هم دارد و اصلاً دفترى هم ندارد كه معلوم گردد چه مقدار خمس داده و يا چه مقدار از مال او بدون خمس است.

بسمه تعالى، اگر معلوم نيست كه بدهكار خمس است، تمام تركه به ورثه مى رسد.

[سؤال 4148] 2046

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام الخمينى، دام ظله

1. شخصى مبلغى قرض نموده جهت خريد ماشين سوارى يا درست نمودن منزل مسكونى. قبل از خريد، سال خمس وى مى رسد و نفس پول باقى است؛ آيا به چنين پولى خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. شخصى از ارباح، كولر يا يخچال جهت مؤونه مى خرد و در حين سال مورد استفاده قرار نمى گيرد،

ص: 148

آيا خمس دارد يا خير؟ و به فرض اين كه خمس داشته باشد آيا قيمت فعلى مناط است يا قيمت خريد؟

بسمه تعالى، در صورت احتياج، از مؤونه محسوب است و خمس ندارد.

3. افرادى حلقه هاى نامزدى كه مشهور است به پلاتين در دست دارند، آيا حكم طلا دارد و در دست نمودن حرام است يا خير؟

بسمه تعالى، پلاتين اشكال ندارد.

[سؤال 4149] 2047

بسمه تعالى

كسى كه سرمايۀ خود را با قرض تهيه كرده است، آيا خمس آن را از اول بايد پرداخت نمايد؟

بسمه تعالى، تا قرض سرمايه را ادا نكرده است، مقدار قرض خمس ندارد.

[سؤال 4150]7384

3. پولى كه به عنوان وام از بانك يا جايى ديگر جهت انجام معامله و يا راه اندازى كارگاه گرفته شده باشد، به آن خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، وام خمس ندارد.

[سؤال 4151]2289

2. مبلغ پانصد هزار ريال قرض كردم كه اكنون 350000 ريال نزد اين جانب مى باشد بقيه مال زمين خالى بدهكار هستم.

بسمه تعالى، قرض خمس ندارد و پول اضافه اگر از درآمد كسب و حقوق است خمس دارد.

[سؤال 4152] 2048

بسمه تعالى 17 / 4 / 1361

ضمن سلام به محضر با سعادت رهبر كبير انقلاب اسلامى جهان، امام خمينى

اين جانب مبلغ پنجاه هزار تومان از برادرى قرض مى كنم و آن را نزد بانك مسكن

ص: 149

براى خريد خانه - كه ندارم - جهت اخذ وام قرار مى دهم؛ آيا پولى را كه جهت استفاده از مزاياى بانك مسكن در آن بانك موجود است، جزو دارايى اضافى (نقدى) بنده محسوب مى شود و خمس برايش تعلق مى گيرد يا نه؟ و آيا در موقع اتمام سال مالى مبلغ مذكور را جزو بدهى خود قرار دهم و از وجهى كه دارم كسر نمايم يا خير، با موجودى بانك يِر به يِر خواهد شد؟

بسمه تعالى، پولى كه قرض كرده خمس ندارد و بدهى بابت آن، از درآمد سال كسر نمى شود.

[سؤال 4153] 2049

بسمه تعالى 11 / 11 / 1362

ساحت مقدس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، زيد عزّه

با عرض سلام، به عرض عالى مى رساند: كسانى كه از بانك جهت مسكن، وام برداشته اند و بايد تدريجاً پرداخت نمايند، آيا پولى كه از بانك دريافت شده خمسى دارد يا نه؟ لطفاً مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، پولى را كه قرض كرده اند خمس ندارد.

[سؤال 4154] 2050

بسمه تعالى 3 / 5 / 1361

دفتر محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

لطفاً هرچه زودتر جواب مسائل ذيل را مرقوم فرماييد كه مورد احتياج است:

1. اگر از عين چيزى كه قرض نموده، آخر سال باقى بماند و هنوز دين خود را ادا ننموده، خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. كسى كه هر سال مبلغى در بانك پس انداز مى كند و خمس پس اندازِ همان سال را مى پردازد، كفايت مى كند؟ و همچنين كسى كه از طلب خود، سال اول خمس داده و سال بعد هم مبلغى ديگر به همان مديون اول قرض داده؟

ص: 150

بسمه تعالى، كفايت مى كند و پول مخمس دوباره خمس ندارد.

3. كسى كه درآمد خود را در بانك مى گذارد (يا در صندوقى) و هرچه هم لازم دارد از آن مى گيرد و آخر سال، خمس باقيمانده را مى پردازد و سال هاى بعد هم به همين ترتيب عمل مى كند و آخر هر سال، خمس تفاوت موجودى آن سال را با سال قبل مى پردازد آيا كفايت مى كند؟

بسمه تعالى، عمل به نحو مزبور كافى است.

4. حقوقى كه يك نفر بازنشسته مى گيرد، يك قسمت از آن بابت مبلغى است كه در سابق از حقوق او كم شده و بقيه، از آن بابت نيست، آيا از همۀ حقوقى كه تا آخر عمر يك نفر بازنشسته مى گيرد، بايد خمس بدهد؟

بسمه تعالى، فقط آن قسمت كه از حقوق او كم شده در زايد بر مؤونه خمس دارد.

[سؤال 4155]1990

3. اگر كسى وام گرفته است براى ساختن خانه اى آيا در آخر سال، خمس به آن وام تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4156]2694

13. شخصى مقدارى وام دريافت نموده و مقدارى از آن را بابت خريد خانه و يا پرداخت قرض به ديگران صرف نموده؛ مقدارى ديگر كه مانده، آيا سر سال بايد خمس آن را حساب نموده و بپردازد، در صورتى كه بابت وام دريافتى قسط مى پردازد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4157]3337

4. اگر سال خمسى شخصى برسد در حالى كه پولى كه در دست دارد و با آن خرج زندگى، از جمله همسرش را تأمين مى كند از همسر خود قرض نموده باشد، آيا به چنين پولى خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، پول قرض خمس ندارد.

ص: 151

[سؤال 4158] 2051

بسمه تعالى 4 / 12 / 1360

محضر مبارك امام خمينى، رهبر عظيم الشأن و مرجع عالى قدر، مدّ ظله

1. آيا به وجوهى كه پدر همسرم به همسرم بخشيده اند و اين جانب به نام خودم و بچه هايم در بانك پس انداز كرده ام، به اصل و سود آن، خمس تعلق مى گيرد؟

2. قسمتى از محل وام اعطايى بانك كه به مصرف نرسيده، در حساب پس انداز به وديعه گذاشته شده است؛ با عنايت به اين كه همواره بدهى به بانك از بابت وام هاى دريافتى، از مبلغ پس انداز مذكور (از محل وام هاى دريافتى) بيشتر است، آيا به اصل و

سود آن، خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اصل پس انداز در هيچ يك از دو سؤال خمس ندارد و سود پول را نبايد بگيريد و حكم ربا دارد.

[سؤال 4159]2304

4. اگر شخصى مبلغى - مثلاً ده هزار تومان - از اداره يا بانك وام بگيرد و اين پول را عيناً به شخصى كه احتياج داشته قرض الحسنه بدهد و او هم قادر نيست يك جا اين پول را بپردازد و فعلاً اين پول نزد شخص دوم است، آيا شخص اولى كه وام گرفته و قرض داده، بايد خمس آن پول را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس آن واجب نيست.

[سؤال 4160] 2052

بسمه تعالى

وامى كه از بانك براى تكميل خانه با چهاردرصد كارمزد گرفته ام، موجود دارم و خانه را هم تكميل كرده ام، مى توانم با پول، معامله اى انجام دهم يا بايد پول را به بانك برگردانم؟ اصل پول خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، مى توانيد با آن معامله كنيد و اصل آن خمس ندارد.

ص: 152

[سؤال 4161] 2053

بسمه تعالى 9 / 11 / 1361

دفتر امام خمينى

پس از عرض سلام؛ محترماً معروض مى دارد: اين جانب براى خود تا اين سال - كه 36 سال دارم - سال قرار نداده و اموال خود را از نظر خمس حلال نكرده ام و حال براى خود مى خواهم سال قرار بدهم، به پيشنماز مسجد المهدى واقع درشهرك فرديس كرج مراجعه كردم و ايشان گفت: چون شما سال نداريد به تمام اموال شما از قبيل خانۀ مسكونى، اثاثيۀ خانه، اتومبيل شخصى، با قيمت روز خمس مى خورد و بعضى از روحانى ها مى گويند: به خانۀ مسكونى و اثاثيه خمس نمى خورد؛ اين جانب در دوراهى مانده ام، خواهشمندم سؤال اين جانب را از امام عزيز فتوا بگيريد و ارسال داريد.

و در ضمن، اين جانب صبح در اداره مشغول كار بودم و بعد از ظهر تا ده شب با تاكسى كار مى كردم؛ مقدارى پس انداز كردم و سند باغ مادرم و خاله ام و فرش پسرعمۀ خود را در رهن بانك گذاشتم و پول گرفتم و زمين اين ساختمان مسكونى را كه دارم، خريدم و با فعاليت و قرض از اقوام، يك خانۀ مسكونى به مساحت 140 متر زمين و 100 متر زيربنا ساختم و با وامى كه از اداره گرفتم، سوارى شخصى خريدم.

بسمه تعالى، خانۀ مسكونى اگر با قرض تهيه شده و پول قرضى از درآمد كسبى كه خمس به آن تعلق نگرفته، پرداخت شده، خمس ندارد و براى بررسى و تصفيۀ حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 4162] 2054

بسمه تعالى

با درود به امام امت، رهبر كبير انقلاب، اين قلب تپندۀ مستضعفان و با سلام به شما برادران در دفتر امام

1. بنده دخترى هستم كارمند آموزش و پرورش كه خرج مادر و خواهر دانشجويم

ص: 153

به عهده ام مى باشد. تا به حال خمسى پرداخت ننموده و سالى براى خود تعيين نكرده ام؛ پرسش هايى كه نمودم، گفته اند: چون سال نداشته ام، به كليه آنچه وسايل زندگى داريم خمس تعلق مى گيرد؛ لذا صورت وسايل زندگى كه همه را قبلاً خريدارى يا داشته ايم، به شرح زير به اطلاع مى رسانم:

الف. چند تخته فرش، مقدارى رختخواب، سه تخته پتو، وسايل آشپزخانه (يخچال، گاز و چرخ گوشت و...)، پرده و مقدارى وسايل لازم زندگى.

ب. خانه اى جهت سكونت خودم و برادرم با خانواده اش كه با هم خريدارى نموديم؛ به اين صورت كه قبلاً 60000 تومان در بانك رهنى گذاشتيم و 110000 تومان يك جا و 25000 تومان يك جا وام گرفتيم و مبلغ 10000 تومان در بانك صادرات گذاشته ايم و مبلغ 20000 تومان وام گرفته ايم، كه در حال حاضر من و برادرم هر ماهه مبلغى بابت قسط اين وام ها مى پردازيم. سال گذشته نيز با گذاشتن مبلغ 10000 تومان در بانك صادرات، 20000 تومان ديگر جهت تعمير گرفته ايم.

خواهشمندم با اين اطلاعات كه در اختيار شما گذاشتم، چون من مقلد امام هستم، طبق فتواى ايشان براى من روشن بفرماييد: چه مبلغى بايد خمس بپردازم؟

بسمه تعالى، اگر اجناس مذكوره را از حقوق در وسط سال تهيه كرده ايد و به قدر شأن و نياز باشد، خمس واجب نيست و همچنين آنچه به واسطۀ وام تهيه شده و از مايحتاج زندگى باشد، از قبيل خانه و تعمير آن خمس ندارد.

2. آيا مى توانم ماهيانه به طور قسط؛ خمس را بپردازم؟ چون مى دانم برايم امكان اين كه يك جا بپردازم نيست.

بسمه تعالى، به يكى از نمايندگان اين جانب مراجعه و با دستگردان كردن خمس با او تدريجاً بپردازيد.

3. آيا سالى كه تعيين مى كنم، هروقت باشد مى شود يا بايد ماه مشخصى از سال باشد؟

بسمه تعالى، سال از وقتى شروع مى شود كه اول حقوق به شما رسيده و پايان سال، گذشت يك سال كامل از آن وقت مى باشد.

ص: 154

4. اگر كسى را بشناسيم كه سيد باشد و احتياج داشته باشد، مى توانيم خودمان خمس را به او بدهيم يا اين كه بايد به حاكم شرع داد كه پرداخت كند؟

بسمه تعالى، سهم سادات (نصف خمس) خود را مجازيد به سيد فقير بدهيد.

5. حاكم شرع اگر خودش مقلد امام نباشد مى توان به او خمس داد؟

بسمه تعالى، خمس بايد به مرجع تقليد و يا نمايندگان او برسد، كه از طرف او اجازۀ در وجوه شرعيه دارند.

6. كفارۀ روزه را به كسى كه مقلد امام نيست داده ام كه از طرف من وكالت داشته باشد به مستحق بپردازد. آيا مورد قبول هست يا خير؟

بسمه تعالى، اگر اطمينان داريد كه به طورى كه در شرع مقرر است به مصرف رسانده، كافى است.

7. وسايلى كه صورت داده شده، قبلاً خريدارى شده. آيا خمس را به قيمت قبلاً بايد بدهم يا قيمت كنونى؟

بسمه تعالى، هرچه متعلق خمس است، بايد به قيمت فعلى حساب شود.

8. اين جانب چون نمى توانستم براى خواهرم يك جا جهيزيه خريدارى كنم، كم كم خريدارى كرده و نگه داشته ام. آيا به وسايل خريدارى شده جهت جهيزيه خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس واجب نيست؛ مگر بدانيد كه از پولى كه سال بر او گذشته تهيه شده.

[سؤال 4163]1928

2. يك ماشين خريده ام كه البته در زندگى لازم دارم؛ پول آن را به اين صورت تهيه كرده ام كه مقدارى وام از محل كارم گرفته ام و مقدارى هم از پدرم قرض گرفته ام و مقدارى هم از پول چشم روشنى كه مردم برايم آورده اند، و الآن حدوداً قيمت آن را بدهكارم؛ آيا به اين ماشين خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، ماشين مرقوم، خمس ندارد.

[سؤال 4164]7135

2. اگر پولى را كه از يك مؤسسه و يا فردى قرض الحسنه گرفته به ديگرى قرض دهد در رأس سال خمس به عهده اش مى آيد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

ص: 155

[سؤال 4165]291

2. شخصى فرضاً براى منزل از بانك وام گرفته و اتفاقاً يك سال در نزد او ماند. آيا وام (قرض) خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4166]4781

5. قطعه ملك در حال حاضر جزء صداق و مهريۀ لاوصولى عيال دائمى شخصى مى باشد كه عندالمطالبه ادا نمايد، ولى زوجه تقاضاى وصول آن را ننموده است، آيا خمس به بهاى ملك فرض است يا خير؟

بسمه تعالى، ملك اگر در وقت صداق قرار دادن متعلَّق خمس نبوده، خمس ندارد.

[سؤال 4167]6969

3. زن هايى كه پول از صيغه پيدا مى كنند آيا خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4168]4191

3. خانه اى را مهر زن قرار مى دهند كه صدهزار تومان قيمت داشت؛ بعد از مدتى زن خانه را به دويست هزار تومان مى فروشد. آيا زيادى آن خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4169]3988

2. رفتم جبهه براى ارشاد، وقتى برگشتم مبلغى پول به من دادند، اگر هم نمى دادند درخواست نمى كردم، آيا اين پول خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر در مقابل كار نداده اند خمس ندارد و در فرض مرقوم، احتياط استحبابى در دادن خمس است.

ص: 156

[سؤال 4170]2981

2. آيا به مبلغ پولى كه دولت به خانواده شهيد پرداخت مى نمايد خمس و زكات تعلق مى گيرد يا خير؟ و آيا روى سالانه شخص گيرنده حساب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، خمس به آن تعلق نمى گيرد.

[سؤال 4171] 2055

بسمه تعالى 15 / 3 / 1361

حضرت آيت الله العظمى و الزعيم الكبرى، الامام الخمينى، مدّ ظله العالى

فدايت شوم چه مى فرماييد در اين مسألۀ شرعيه كه زيد در راه اسلام شهيد شده و پيش از شهادت و در زمان شهادت، دارايى و مال نداشته و داراى عيال و اولاد صغير مى باشد كه از مال دنيا براى آن ها ماتركى نگذاشته است؛ دولت جمهورى اسلامى براى كمك به خانوادۀ شهدا، مبلغى به عنوان ضرر و زيان مالى و جانى مى پردازد. بنا به فتواى آن مرجع عالى قدر اعلام فرماييد كه اولاً، طلبكاران شهيد مى توانند طلب خود را وصول نمايند؟ يعنى بر ولىّ يا قيّم صغير شهيد واجب است كه بدهى هاى زمان حيات شهيد را از كمك دريافتى صغير از دولت جمهورى اسلامى، بپردازند يا خير؟

ثانياً، پس از گذشتن يك سال شمسى از تاريخ دريافت كمك دولت، باقيماندۀ پول كه به صغير داده شده مورد تعلّق وجوهات شرعيه است يا نه؟ و ولىّ يا قيّم مى تواند از موجودى صغير، حقوق شرعيه را بپردازد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر شهيد، تركه ندارد بر خانوادۀ شهيد واجب نيست بدهى او را از مال خودشان ادا نمايند و از كمك دولت به خانوادۀ شهيد اگر چيزى زايد بر مصرفشان باقى بماند خمس ندارد.

[سؤال 4172]2098

2. مبلغى كه بنيادشهيد و ارتش به خانوادۀ شهدا مى پردازند، آيا خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

ص: 157

[سؤال 4173]4477

5. آيا پولى كه به بازماندگان شهدا مى دهند قابل تخميس هست يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از حقوق زمان حيات شهيد نباشد خمس ندارد.

[سؤال 4174] 2056

بسمه تعالى 28 / 4 / 1362

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى و رهبر بزرگوار انقلاب اسلامى ايران، جناب آقاى خمينى، مدّ ظله العالى، با تقديم احترامات عاليه به عرض مى رساند:

1. مبلغ دويست هزار تومان يا بيشتر، دولت اسلامى به بازماندگان هر يك از سربازهاى شهيد مى دهد، آيا خمس دارد يا خير؟ و در صورت تعلق خمس، آيا بايد حين دريافت يا بعد از گذشتن سال بپردازد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. شخصى اهل وجوهات است و مبلغ چهل هزار تومان وسط سال به منظور زيارت بيت الله الحرام

براى خودش و همسرش به بانك پرداخته و اما حركت به مكۀ معظمه يكى يا دو ماه بعد از گذشت سال است، آيا بايد خمس پول مزبور را بپردازد يا خير؟ و آيا در اين مسأله، فرقى بين حج واجب يا استحبابى مى باشد يا خير؟

بسمه تعالى، در صورتى كه حج، قبلاً واجب شده باشد، در فرض سؤال، خمس واجب نيست.

[سؤال 4175]1956

2. اين جانب همان طور كه گفتم سرباز بودم و در جبهه مجروح شدم و به خاطر مجروح شدنم، از طرف ارتش و بنياد شهيد به عنوان غرامت براى مجروح شدنم، مقدارى پول مى دهند و من با خدا عهد كرده ام كه هرچه از طرف ارتش و بنياد شهيد به عنوان غرامت به من تعلق گيرد، همۀ آن پول را به عنوان قرض الحسنه يا به مردم نيازمند بدهم و يا اين كه در صندوق هاى قرض الحسنه بگذارم و تا آخر عمر اين پول به عنوان قرض الحسنه استفاده شود. البته از اين پول، خودم نيز به عنوان قرض الحسنه وقتى كه قدرت پرداخت آن را داشته باشم، استفاده مى كنم؛ مى خواستم بدانم

ص: 158

آيا به اين پول خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4176] 2057

بسمه تعالى

پيشگاه معظم حضرت امام خمينى، روحى له الفداء

علت مزاحمت اين بود كه چند مسأله از حضور مباركتان استفتا نمايم.

1. اين جانب فرزندى داشتم كه در ارتش، گروهبان يكم بود؛ 18 ماه پيش، در جنگ عليه كفار عراق مفقودالاثر شد و ارتش او را شهيد قلمداد كرد و مبلغ دويست هزار تومان به فدوى داد و بنده هم چون خودم در جنگ، در قصر شيرين معلول شدم و تمام زندگيم در آن جا از بين رفت، با مبلغى از اين پول و پول هاى ديگرى كه به او تعلق گرفت، وسايل مختصرى براى بچه هايم و يك خانۀ پنجاه مترى در اسلام آباد غرب خريدارى نمودم و مابقى پول كه در بانك موجود است را براى جناب آقاى منتظرى فرستادم. ايشان فرموده بود كه چون ارتش پول را تبرّعاً به شما داده، خمس ندارد. آيا اين پول هميشه خمس ندارد يا فقط سال اول خمس ندارد؟ و اگر آن را سرمايه قرار بدهم، در هر سال بر اضافۀ آن، خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، پول ذكر شده خمس ندارد، ولو اين كه چند سال در نزد شما بماند؛ ولى اگر با آن كسب نماييد، درآمد كسب، در زايد بر مخارج سال خمس دارد.

2. چنانچه اگر خمس به آن تعلق گرفت، مى توانم از سهم امام به بستگان فقير مستحق بدهم يا خير؟

بسمه تعالى، اگر بابت سهمين چيزى به مال شما تعلق گرفت، مجازيد سهم سادات را به سادات فقير عفيف متدين بدهيد. ان شاء الله موفق باشيد.

3. فدوى مدت 22 ماه است كه از وطن خويش - قصر شيرين - آواره ام. تا مدتى كه در باختران، در بيمارستان و در خانه بودم، قصد ده روز كردم و نماز را تمام مى خواندم؛ ولى اين مدت يك سالى كه به اسلام آباد غرب آمده ام با اين كه يك خانۀ محقر هم دارم، ولى هر آن كه قصر شيرين آزاد شود برمى گردم

ص: 159

و قصد توطّن در اين جا را نكردم و فعلاً كارم هم طورى مى باشد كه نمى توانم ده روز در خانه بمانم. آيا نماز و روزۀ اين جانب در اين صورت چگونه خواهد بود؟

بسمه تعالى، در غير وطن، بدون قصد ماندن ده روز در يك محل، نماز شكسته است و روزه صحيح نيست.

4. چون اين پول فعلاً از پسرم به من رسيده ولى تكليف او روشن نيست كه زنده باشد و اسير و برگردد يا از بين رفته باشد، چنانچه از بين رفته باشد و اين پول مال بنده بشود، فدوى مستطيع مى شوم و حج به فدوى واجب مى شود. در اين صورت، تكليفم چه خواهد بود؟

بسمه تعالى، اگر زايد بر لوازم زندگى و وسيلۀ امرار معاش دربرگشت، مصارف رفت و برگشت سفر حج را داشته باشيد مستطيع هستيد.

[سؤال 4177] 2058

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى دامت بركاته، پس از عرض سلام:

1. طلبه كه مخارجش از شهريۀ حوزه علميه قم (كه سهم امام (عليه السلام) مى باشد) تأمين بشود در آخر سال بر او خمس واجب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، خمس واجب نيست.

[سؤال 4178]

2. اگر كسى (طلبه اى كه) از بانك اسلامى مثلاً مؤسسه تعاون اسلامى قم يا خيريه توحيديه قم يا ديگر صندوق قرض الحسنه مبلغ حدود بيست هزار تومان (000/200 ريال) وام براى مسافرت خارج از كشور يا براى ازدواج گرفته است و اقساط اين وام از شهريه حوزه علميه قم كه سهم امام (عليه السلام) مى باشد پرداخت خواهد شد، بعد از رسيدن تاريخ خمس بر اين وام (بيست هزار تومان) خمس واجب مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، واجب نيست.

3. اگر طلبه از بانك اسلامى مبلغ بيست هزار تومان (000/200 ريال) قرض گرفته كه براى مخارج حج

ص: 160

تقريباً كافى است حج واجب مى شود يا نه؟ در اين صورت كه اقساط وام از شهريه پرداخت خواهد شد و وام را براى ازدواج گرفته بود كه وقت حج رسيده.

بسمه تعالى، در فرض مسأله حج واجب نمى شود.

[سؤال 4179]

4. براى خريدن لوازم خانگى (بعد از ازدواج) از شخصى قرض گرفته، بعداً براى ادا كردن اين قرض از صندوق قرض الحسنه يا از بانك اسلامى وام گرفته كه اقساط آن ها را از شهريه مى دهد. مقدارى پول براى اداى قرض شخصى و مقدارى پول براى ادا كردن قرض بانك ديگر داشت كه همان وقت تاريخ خمس رسيد، ادا كردن قرض شخصى يا اقساط بانك ديگر واجب است يا خمس؟

بسمه تعالى، خمس واجب نيست.

[سؤال 4180]5410

4. مدرّسى به طلاب درس مى دهد و هر ماه مبلغى شهريه مى گيرد و امورات او از شهريه است كه مدرسه هاى مختلف درس مى دهد آيا سر سال خمسى اش كه رسيد و مقدارى پول زياد آورد خمس تعلق مى گيرد، آيا منفعت كسب است؟

بسمه تعالى، اگر شهريه اى است كه در حوزه هاى علميه داده مى شود خمس ندارد و اگر حقوق مى گيرد در زايد بر مؤونه سال بايد خمس بدهد.

[سؤال 4181] 2059

بسمه تعالى 13 / 9 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، امام خمينى، مدّ ظله العالى

محترماً؛ به عرض مى رساند زمينى را صاحب آن به من داده كه از بابت سهم مبارك امام بوده و مقدارى پول هم از بعضى اشخاص گرفتم كه آن هم از سهم مبارك امام (عليه السلام) بوده و منزلى درست كرده ام و بعد از آن بر اثر مشكلات خانوادگى آن را به 000/205 تومان فروخته ام و بدهكارى ام را پرداخته و باقى آن كه مبلغ 125/000 تومان مى باشد

ص: 161

نزد بانك است و حال شك دارم در اين مسأله كه آيا سهم سادات به آن تعلق مى گيرد يا نه؟ و بدون كسب اجازه از محضر شما، مقدارى هم از بابت سهم سادات پرداخت كرده ام، لذا تقاضا دارم كه اگر سهمى تعلق مى گيرد، اين جانب را راهنمايى فرماييد. خدا به شما طول عمر عنايت فرمايد و رزمندگانمان را هرچه سريع تر پيروز نمايد.

بسمه تعالى، در فرض مسأله، خمس واجب نيست و آنچه در موردش داده ايد قبول است و از اين به بعد اجازه بگيريد.

[سؤال 4182]4997

3. أنا طالب بعثة أي آخذ أموالي من حكومة. هل يجب علىّ أن اُخمّس هذه الأموال؟

بسمه تعالى، لا خمس فيه.

[سؤال 4183]34

3. بعضى از طلاب و ائمه جماعت از مرحمتى امام و شهريه، سر سالشان زياد مى آيد؛ آيا خمس زيادى لازم است؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4184]1617

3. پولى كه از طريق سهمين جمع آورى شده و سال بر آن ها گذشته، خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4185]3021

4. المال المأخوذ من الخمس هل يخمّس؟ وعليه ما يكون بالنسبة لمال طلبة العلوم الدينية، المعلوم مصدرها أو المشكوك به؟

بسم الله الرحمن الرحيم، لا خمس في ما ملك بالخمس.

ص: 162

[سؤال 4186]1466

5. شخصى يك قطعه زمينى كه حدوداً 900 متر بود، در منطقۀ شهميرزاد به يك طلبه اى به عنوان سهم شريف امام (عليه السلام) داده و طلبه هم زمين را آباد كرده و درختكارى نموده و بعد از چند سال، فروخت به 28 هزار تومان براى ساختمان و خريدن ماشين پيكان. حالا وظيفۀ اين طلبه چيست؟ آيا بايد اين پول را به حوزه بدهد يا نبايد بدهد؟ و در صورت اول، چقدر بايد بدهد؟ آيا همان ده هزار تومان را يا بيست و هشت هزار تومان را بايد بدهد؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدار سهم امام، خمس واجب نيست و بقيه، اگر از ارباح است خمس دارد.

[سؤال 4187]5410

3. فرد طلبه اى كه شهريه مى گيرد و مصرف مى كند، سال خمسى اش مى رسد؛ مقدارى پول زياد آمده؛ آيا بايد خمس آن پول را بدهد؟ آيا اگر در بين سال از آن، كتاب يا اشياى ديگر خريده و مورد نيازش نبود تا سال ديگر، تكليفش چيست؟

بسمه تعالى، شهريه خمس ندارد.

[سؤال 4188]5496

2. اگر پول شهريه (پولى كه ماهانه به طلاب داده مى شود و بنا بر فتواى امام بعد از گذشتن يك سال به آن خمس تعلق نمى گيرد) با پول تبليغ (پولى كه طلبه ها در هنگام تبليغ دريافت مى كنند) مخلوط شود در صورتى كه مبلغ مشخص است مثلاً پول شهريه سه هزار تومان و پول تبليغ چهار هزار تومان، آيا بعد از گذشتن يك سال خمس تعلق مى گيرد به همۀ پول؟ يا فقط تعلق مى گيرد به همان مقدار پول تبليغى؟ ايضاً اين پول شهريه و تبليغى كه مخلوط شده و قدرشان مشخص است آيا قصد و نيت كافى است در جدا كردن آن پول تبليغى از شهريه يا نه؟

بسمه تعالى، به پول شهريه حوزه خمس تعلق نمى گيرد و در صورت

ص: 163

مخلوط شدن، به پولى كه از تبليغ به دست مى آيد خمس تعلق مى گيرد و قصد و نيت كافى است در جدا كردن.

[سؤال 4189]709

2. درصورت اختلاط پول تبليغ وشهريه طلاب، كيفيت خمس دادن چگونه است؟

بسمه تعالى، بايد نسبت به مقدارى كه يقين دارند كه از تبليغ است خمس بدهند.

[سؤال 4190]4417

5. آيا شهريه اى كه طلاب مى گيرند، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4191]86

4. از ارتش ماهانه يا سالانه چيزهايى از جمله لباس، پارچه، حوله، ملحفه، پوتين و غيره مى دهند، آيا اگر از سر سال خودم گذشت و مورد مصرف واقع نشد خمس دارد يا نه؟ و اگر خمس دارد به قيمت روز يا به قيمت خريدارى شده؟

بسمه تعالى، اگر در مقابل كار نمى دهند خمس ندارد.

[سؤال 4192]3900

2. وجوهى كه بابت بازخريد حقوق كارمندى كه به خدمت مشاراليه خاتمه داده شده پرداخت گرديده، آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر حق شرعى ادامه كار ندارد، پول بازخريد ادامۀ خدمت خمس ندارد.

[سؤال 4193] 2060

بسمه تعالى 10 / 11 / 1361

قم، دفتر امام، شوراى استفتا، سلام عليكم

نظر به اين كه حضرت امام وجوهات را در ارباح مكاسب مى دانند، مستدعى است

ص: 164

در موضوع زير نظر حضرت امام را مرقوم فرماييد.

اين جانب از اول سال 55 در شركت پخش سيمان با سِمت حسابدارى، مشغول به كار شدم و پس از پيروزى انقلاب، يكى از مديران شركت را به نام حاجى طرخانى، گروه فرقان ترور نمود؛ در نتيجه شركت نتوانست به كار خود آن طورى كه شايد و بايد ادامه دهد. در اول سال 60 مديران شركت تصميم گرفتند كه كارمندان را كم كنند و لذا چند نفر را بازخريد نمودند؛ از جمله بنده هم جزء بازخريد شدگان بودم و مزايايى به ما پرداختند كه در اصل قرارداد نبود و حتى مطابق قانون هم نبود. براى 5 سال كار در حدود 120/000 تومان به بنده پرداختند؛ آيا اين مبلغ در آخر سال مالى بنده، به باقيمانده اش وجوهات تعلق مى گيرد يا نه؟ والسلام على من اتّبع الهدى

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، خمس ندارد.

[سؤال 4194] 2061

بسمه تعالى

دفتر حضرت آيت الله العظمى و رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، امام خمينى، دام بقاؤه، محترماً؛ با عرض سلام و اميد به سلامت و دوام عمر رهبر عظيم الشأن ايران تا ظهور حضرت قائم آل محمد (عليه السلام) خواهشمند است بفرماييد:

1. نسبت به مبلغ بازخريد كارمندان اخراجى كه از طرف كارفرماى بخش خصوصى به آن ها پرداخت مى گردد تا سرمايۀ كسب قرار داده و زندگى آيندۀ خود را اداره نمايند، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. مبلغ خمس بايد به چه حسابى پرداخت گردد؟

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

3. از مبلغ سهم امام (عليه السلام) چه مبلغى پرداخت كننده خمس مى تواند و مجاز است براى فاميل مستحق خود نگه داشته و به آن ها بپردازد؟

بسمه تعالى، با تعيين مقدار و خصوصيات، استجازه نماييد.

ص: 165

[سؤال 4195] 2062

بسمه تعالى 17 / 10 / 1361

خدمت حضرت امام خمينى، دامت بركاته، با عرض سلام

معروض مى دارد: اين جانب دانشجوى مدرسۀ عالى كامپيوتر كه در حال حاضر در ارگان امورتربيتى وابسته به وزارت آموزش و پرورش منطقۀ 17 تهران به عنوان مربى تربيتى مشغول هستم، در اثر خريد و فروش مقدارى كارت و قرآن و بليط نمايش فيلم و... در مدرسه توسط خود دانش آموزان كه مسئول نگهدارى اند درآمد و سود و سرمايۀ 7000 ريال در صندوق كتابخانۀ مدرسه داريم، در مورد ماليات و خمس و زكات اين سود چه تكليفى مى باشد؟

لازم به تذكر است كه سرمايه، مقدارى از آن در دست دانش آموزان مى باشد و همين طور مقدارى از جنس ها، مانند كارت (بسم الله الرحمن الرحيم) و قرآن و... در دست دانش آموزان - كه تعدادى بالغ و تعدادى نابالغ هستند - مى باشد.

بسمه تعالى، اگر مالك ندارد و مربوط به مدرسه است، وجوه شرعيه به آن تعلق نمى گيرد.

[سؤال 4196] 2063

بسمه تعالى 26 / 2 / 1361

محضر مقدس رهبر عالى قدر و مرجع تقليد شيعيان جهان، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت افاضاته

با عرض سلام و تهنيت به عرض عالى مى رساند: اتحاديۀ آرايشگران تهران داراى چندين هزار نفر عضو مى باشد كه هر عضو در سال، مبلغى به عنوان حق عضويت مى پردازد كه از اين عضويت ها حقوق كارمندان و هزينۀ آب و برق و ساير مصارف قانونى و مشروع پرداخت مى گردد. احتمالاً در پايان هر سال، مبلغى اضافه از خرج خواهد ماند؛ خواهشمند است نظر شريفتان را نسبت به مسائل ذيل مرقوم فرماييد:

ص: 166

1. آيا اين مانده مشمول خمس مى گردد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. چنانچه از اين مانده، محلى براى استفادۀ ادارى اتحاديه خريدارى شده باشد جايز است يا خير؟

بسمه تعالى، با صلاح ديد مسئولين مربوطه مانع ندارد.

3. اتحاديه براى رفاه اعضاى خود تشكيل شركت تعاونى مصرف صنفى داده است كه با پول سهمى كه

به اعضا فروخته شده است، تشكيل گرديده و هيأت مديرۀ شركت با آن پول، خريد و فروش مى نمايد و اجناس خود را با حداقل سود به اعضاى صنف و سهام داران مى فروشد كه در پايان هر سال بايد ترازنامۀ خود را به مراجع صلاحيت دار تسليم دارد؛ لذا مرقوم فرماييد كه ماندۀ پس از پرداخت مخارج، مشمول خمس مى گردد يا خير؟ (البته آنچه كه سود بماند به نسبت خريد بين سهام داران تقسيم

مى گردد).

بسمه تعالى، سود تجارت باقيمانده در آخر سال خمس دارد.

4. ممكن است اتحاديه پول بيكارى در حساب جارى بانك خود داشته باشد، آيا مى تواند از آن پول به عنوان قرض الحسنه به تعاونى مصرف صنف خود وام بدهد كه براى رفاه اعضا، جنس بخرد و به قيمت ارزان به آن ها بفروشد؟ چنانچه بلامانع است مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، مانع ندارد.

5. امر و مقرر فرماييد آيا اتحاديه مى تواند از مازاد اتاق هاى خانه خود كه در اختيار دارد به طور رايگان در اختيار شركت تعاونى قرار دهد يا خير؟ با توجّه به اين نكته كه اتحاديه تشكيلات و مقررات و هيئت مديره جداگانه و شركت تعاونى هيئت مديره و مقررات و تشكيلات جداگانه و داراى درآمدى هم مى باشد كه بتواند مال الاجاره بدهد.

بسمه تعالى، با صلاحديد مسئولين مربوطه مانع ندارد.

[سؤال 4197] 2064

بسمه تعالى جمادى الاولى 1395 ق

با عرض سلام و تحيات وافره؛ دوام ظل مبارك را از پروردگار متعال مسألت دارم و ملتمس دعا از وجود شريف هستم.

لطفاً مسائل ذيل را جواب مرقوم فرماييد، جزاكم الله عن الاسلام و اهله خيراً.

ص: 167

1. زوجه اى در خانه شوهر است و درآمد هم دارد و چيزهايى براى منزل از قبيل فرش و يخچال و غيره تهيه نموده كه اگر او نمى خريد بالاخره زوج او آن ها را تهيه مى كرد. در چنين صورتى آيا لازم است آن ها را تخميس نمايد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از لوازم زندگى او است و از درآمد بين سال تهيه كرده خمس ندارد.

2. شخص كثيرالسفر مثل معلمى كه هر روز از وطنش مسافت شرعيه و بيشتر را طى كرده و برمى گردد نماز و روزه اش چطور است؟ نقل شده كه فرموده ايد: «شكسته است».

بسمه تعالى، قصر و افطار است.

3. دارو فروشى مقدارى از داروهايش به واسطه مخلوط بودن با الكل متنجس بوده و فروخته است و به اسم شيشه و امثال ذلك هم پول نگرفته و ساليانى كارش اين بوده است؛ آيا به عنوان مظالم هم چيزى بايد رد كند يا خير و اگر لازم باشد چه مقدار بدهد؟ اقل يا اكثر؟

بسمه تعالى، الكل نجس نيست؛ مگر ثابت شود كه مسكر مايع بالاصاله است و در اين صورت، بيع جايز نيست و ثمن آن به ملك صاحبش باقى است كه اگر او را نمى شناسد بايد از طرف او صدقه بدهد به اذن حاكم، على الاحوط.

4. اگر وجهى را مالك ندانست به عنوان مظالم بايد بدهد يا خمس؟ چه كند؟

بسمه تعالى، بايد به حاكم شرع بدهد يا با اجازۀ او به مصرفى كه مورد هر دو جهت است برساند.

[سؤال 4198] 2065

بسمه تعالى

حضور محترم آيت الله العظمى امام خمينى

1. شخصى كه اخيراً مقلد شما شده است و قبلاً از كسى تقليد نمى كرده است، از سال 50 تا سال 58 از پول هايى كه به عنوان خرجى به او داده شده است در بانك نگهدارى كرده است. در اين مدت، مبلغ 149/000 ريال (چهارده هزار و نهصد تومان) پس انداز شده است، ولى در سال 59، 100/000 ريال (ده هزار تومان) از آن پول برداشته شده و خرج شده است و بانك در اين مدت 37/000 ريال (سه هزار و

ص: 168

هفت صد تومان) بهره داده است. حال با باقيماندۀ اين پول چه بايد كرد؟ چه مقدار خمس تعلق مى گيرد؟

در صورتى كه پدر و مادر اين شخص سيد باشند و مقروض، چه مقدار از اين خمس را مى تواند به پدر و مادر خود بدهد؟ خانوادۀ ما شش نفر و از حقوق بازنشستگى پدرم زندگى مى كنيم. ما به عموى خود مقروض هستيم، ولى او فشارى به ما براى پرداخت قرض خودمان نمى آورد.

بسمه تعالى، پولى كه به عنوان خرجى به او دادند و پس انداز كرده خمس ندارد و بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جايز نيست.

[سؤال 4199]

2. در صورتى كه مدت يك سال در يك فروشگاه كار كرده باشد و حقوق خود را به پدر و مادر خود داده باشد كه خرج كنند و آن ها مقدار 5/000 تومان را پس انداز كرده باشند و به اين شخص بدهند و باز او اين مقدار را هم به آن ها بعد از سه ماه بدهد، چه مقدار خمس راجع به آن بايد بدهد؟ و آيا اصلاً خمس تعلق گرفته است به آن يا نه؟

بسمه تعالى، حقوق دريافتى اگر قبل از گذشت يك سال بر آن، به والدين بخشيده شده خمس ندارد.

3. در مدتى كه در آن مغازه كار كرده ام به يك مشترى ضرر زده ام (روكش ماشين او را سوراخ كرده ام) و بعد، آن شخص به صاحب مغازه مراجعه كرده و گفت كه ضرر او مبلغ شش صد تومان بوده است، ولى بعد از صحبت هايى كه با هم كردند، صاحب مغازه از پول خود صد تومان به آن شخص داد و او رفت؛ آيا من نسبت به آن فرد مديون هستم؟ اگر هستم چه بايد بكنم؟

بسمه تعالى، اگر صاحب ماشين گذشت كرده، چيزى بر شما نيست.

[سؤال 4200]1875

4. در بعضى از مراكز آموزشى دولتى، به بعضى از دانشجويان ماهيانه مبلغى به عنوان كمك هزينۀ تحصيلى پرداخت مى شود، مشروط بر اين كه پس از پايان تحصيل

ص: 169

به مدت معينى در استخدام دولت باشند، و در زمان استخدام هم حقوق اين افراد با كسانى كه بدون چنين تعهدى استخدام مى شوند، تفاوت نمى كند؛ آيا عمل به اين شرط لازم است يا نه؟ و در صورتى كه مى تواند به اين تعهد عمل نكند، آيا اخذ مبلغ مزبور جايز است يا نه؟ و در صورت جواز، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، دريافت كمك تحصيلى مانع ندارد و مجرّد تعهد مزبور، الزام آور نيست و وجه ذكر شده خمس ندارد.

[سؤال 4201]1059

5. به سربازانى كه مزايا و حقوق مى دهند، آيا اين مزايا خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر در مقابل كار به آن ها داده نمى شود خمس ندارد.

[سؤال 4202] 2066

بسمه تعالى 20 جمادى الثانى 1403 ق

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى دام ظله الوارف، السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

شخصى اشتغال به عمل نجارى دارد. در وسط سال تيشه يا ابزار كار ديگر او تلف مى شود و در عوض از محل ارباح وسط سال تيشه ديگرى خريدارى مى كند. آيا بايد تيشۀ جديد تخميس شود؟

و در صورت تبديل بعضى اجزا يك دستگاه، مانند تبديل بعض مهره هاى يك چرخ چه حكمى دارد؟ و آيا در صورت عدم تلف بعضى اجزا و آلات ولى مستهلك شدن آن به مقدار مساوى با ارزش آلات جديد خريدارى شده چه حكمى دارد؟

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، آنچه براى جبران تلف يا استهلاك و اصلاح ابزار و آلات از ارباح در وسط سال مصرف مى شود تخميس آن واجب نيست.

ص: 170

خمس ترقى قيمت

[سؤال 4203] 2067

بسمه تعالى 12 / 6 / 1358

حضور مبارك حضرت آيت العظمى آقاى حاج سيد روح الله الموسوى الخمينى، زعيم عالى قدر متّعنا الله وجميع المسلمين بطول بقائه

با ابلاغ سلام و اهداء تحيّات و دعاگويى مصدّع خاطر مبارك در استدعاى جواب مسأله ذيل مى گردد. شخصى با پولى كه خمس آن را پرداخته قطعه زمينى خريده و معلوم نيست كه به قصد تجارت بوده يا خير بعداً قيمت زمين ها بالا رفته است قسمت هايى از زمين ها را در زمان حيات خودش فروخته و خمس آن را پرداخته بقيه زمين ها بعد از فوت به ورثه منتقل شده، آيا به اين زمين هاى باقيمانده خمس تعلّق مى گيرد يا خير، در صورت تعلّق آيا خمس بر ذمّه ميت است يا بر ذمّه ورثه و قيمت زمين ها بعد از فوت ثابت نمانده و در حال تغيير بوده به قيمت كدام زمان تعلّق مى گيرد، از شخص ميت خانه مسكونى و دكان و سرقفلى نيز باقيمانده، آيا به آن ها هم خمس تعلّق مى گيرد يا خير؟ ضمناً در وصيت نامه از پرداخت خمس ذكرى به ميان نيامده ولى تأكيد كرده كه زمين ها را بفروشيد و ثلث قيمت آن ها را به مصرف ساختمان مسجدى كه خودش زمين آن را وقف كرده برسانند، حال چنانچه دولت اين زمين ها را تصرّف كند تكليف وصى چيست و آيا اصولاً جايز است حكومت اسلامى اين زمين ها را تصرّف كند به خصوص كه در تاريخ 28 / 3 / 1358 در حدود ششصد هزار تومان ماليات بر ارث آن ها را پرداخته ايم با عرض احترام و ادعيه خالصانه

بسمه تعالى، اگر معلوم نيست كه خريد زمين ها براى تجارت بوده ترقى آن خمس ندارد، بلى اگر براى تجارت بوده بايد ورثه خمس ترقى قيمت را بدهند و ميزان قيمت زمان ارث است و اگر ورثه خمس را ندهند و ترقى نمايد ترقى نسبت به مقدار خمس را هم بايد بدهند مگر آن كه بعد از ترقى

ص: 171

باز تنزل كرده باشد كه در اين صورت خمس ترقى را ضامن نيستند و بايد قيمت يوم الارث را بدهند، خانه مسكونى خمس ندارد و دكان و سرقفلى حكم مال التجاره را دارد و در صورتى كه ورثه احتمال بدهند كه متوفى خمس آن ها را داده است بر آن ها واجب نيست خمس بدهند و در صورت امكان وصى بايد بر طبق وصيت عمل كند.

[سؤال 4204]2243

2. كسانى كه زمينى را مى خرند و خانه مى سازند و مى فروشند به آن ها به اصطلاح، بساز و بفروش مى گويند، يا پاساژ و سرا مى سازند و مغازه هاى آن را به عنوان سرقفلى مى فروشند و در رأس سال خمسى، اين خانه ها يا مغازه ها را از آن ها مى خرند و مالك براى اين كه گران تر بفروشد نمى فروشد و بعد از گذشتن سال خمسى قيمت تنزل مى نمايد، بفرماييد: آيا اين هم مثل اجناس تجارتى است و قيمت ربح قبل از سال را بايد خمس بدهد يا هر وقت فروخت، خمس سود را بدهد؟

بسمه تعالى، با مراجعه به حاكم شرع و اجازۀ فروش مذكور، نسبت به قيمت فروش خمس بدهد.

[سؤال 4205]2137

3. كسانى كه سال قرار دادند و زمينى مى خرند براى درست كردن خانه و مبلغى كه به زمين مى دهند پاك است و فعلاً ديگر پولى ندارند كه خانه بسازند شايد يك سال هم بماند، شما بفرماييد كه خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4206] 2068

بسمه تعالى

1. زمينى كه با پول غير مخمس خريدارى شده با زمينى كه از عوائد بين سال خريدارى شده جهت استفاده، آيا آخر سال كه قيمت آن ترقى نموده است بايد قيمت

ص: 172

وقت خريد حساب شود، يا قيمت آخر سال و آيا اين دو مورد مثل هم است يا فرق دارد؟

بسمه تعالى، زمين خريده شده با پول غير مخمس در صورتى كه حاكم شرع معامله را اجازه كند به قيمت فعلى متعلق خمس است، و در مورد دوم اگر براى تجارت است ترقى قيمت در آخر سال خمس دارد.

2. افرادى سال ها به حج مشرف شده و با توجه به اختلاف يك روز بين مثلاً ايران و حجاز در مناسك در مسائل تقيّه - هيچ وقت قطع به مخالفت حاصل نمى شود... - اعمالى را در روزهاى معلوم به متابعت آن ها انجام داده و حال متوجه شده كه مى فرماييد در اعمال منى تقيّه نيست و بايد وظيفۀ ديگرى انجام دهد حقيقت را روشن و معلوم بداريد كه وظيفه نسبت به گذشته چيست مخصوصاً در صورتى كه حج نيابتى بوده است چه كند؟

بسمه تعالى، اعمالى را كه مى توانست در وقت مقرر بدون تقيّه انجام دهد اگر پيش از وقت انجام داده صحيح نيست و بايد در همان سال و اگر وقت گذشت در سال بعد اعاده كند، ولى اگر در حين عمل به توهّم آن كه وقت است با قصد قربت انجام داده و بعداً شك كرده كه در وقت

بوده يا پيش از وقت محكوم به صحت است.

3. ذبح در مذبح جديد و رمى در قسمت فوقانى جمرات به نظر مبارك صحيح است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر ذبح در منى ميسور نباشد در مكان فعلى با رعايت الاقرب فالاقرب صحيح و مجزى است و رمى از طبقۀ فوقانى اگر بلندى مفرط نباشد مجزى است.

4. مسأله گويى به حجاج گفته كه در بيتوته در منى وظيفه اين است كه يا اول شب تا نصف شب در منى باشيد، يا از نصف شب تا صبح و اتفاقاً خودش و جمعى چند سال چنين عمل مى كردند، عصر عيد مكه مى آمدند و تا اعمال را انجام مى دادند و مراجعت مى كردند به منى همين قدر مى شد كه نصف شب نشده وارد منى مى شدند و حال متوجه شده كه نظر مبارك شما نسبت به اين قسم احتياط دادن كفاره است. آيا اولاً اين كفاره لازم است يا خير؟ و ثانياً تكليف مسأله گو با ديگران چيست و آيا رجوع به غير شما در اين گونه موارد مسقط كفاره مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، در مفروض سؤال احتياط واجب دادن كفاره است و مسأله گو ضامن كفارۀ ديگران نيست ليكن بايد مسأله را براى كسانى كه اشتباه براى آن ها نقل كرده بيان كند و رجوع بعد از عمل مسقط كفاره نيست.

ص: 173

5. كسانى كه نايب مى شوند در اعمال حج، اگر به واسطه بى مبالاتى هاى اعراب مخصوصاً با آلودگى هايى كه در اطراف مسجد الحرام برخورد مى كنند منطبق و عقيده شان اين باشد كه مسجد آلوده است و چون چاره نيست من هم با همين آلودگى و نجاست 99 درصد اعمال را انجام مى دهم وگرنه به عقيده خود پاك نمى دانم، آيا چنين كسى مى تواند نيابت كند و يا نيابت اين افراد جايز نيست بر فرض عدم جواز نسبت به اعمال گذشته و اجرتى كه گرفته است چيست؟

بسمه تعالى، از وسواس بايد اجتناب نمايد و احراز طهارت بر وفق موازين شرعيه كافى است و عمل محكوم به صحت و مجزى است ليكن اگر يقين دارد كه عمل مشروط به طهارت را بدون طهارت انجام داده محكوم به بطلان است و استحقاق اجرت ندارد و در فرض يقين به عدم تمكن از عمل صحيح نمى تواند نايب شود.

6. اگر كسى مسأله اى را اشتباهاً گفته كه انجام آن مستلزم كفاره است، حال كفاره بر گوينده واجب است يا عمل كننده يا برخى يا اصلاً كفاره ندارد مطلقاً.

بسمه تعالى، مسأله گو ضامن كفاره نيست.

7. تقليد اغلب مؤمنين بدون تحقيق و تشخيص اعلم است مثلاً در ماه مبارك يك مبلّغى وارد دهى مى شود و به مردم فتواى مرجعى را مى گويد و يا رسماً او را بين جامعه معرفى مى كند، مردم هم به واسطه حسن نيّت از او قبول نموده از آن مرجع تقليد مى كنند، آيا اين گونه تقليدها ثمرى دارد يا خير؟ و آيا لازم است بيدار نمودن آن ها كه وظيفه چيست يا چون تقليد از غير اعلم مى كند و معلوم نيست مخالف با فتواى اعلم باشد اشكالى ندارد؟

بسمه تعالى، حكم شرعى بايد بيان شود ليكن آگاه كردن اشخاص بالخصوص لازم نيست و تقليد اگر از روى موازين شرعيه نباشد صحيح نيست.

8. كسانى كه به انتخاب حمله داران جزء و عضو كاروان محسوب مى شوند از قبيل روحانى و دكتر و آشپز و غيره، ولى طبق قانون اوقاف بايد هر كاروانى مشتمل بر چند نفر باشد، اين هم به نظر مبارك شما اشكال دارد يا فقط بايد منصوب از طرف اوقاف نباشد؟ اين مسأله با اين كه كراراً سؤال شده مع ذلك بعضى مورد حمله واقع شده اند مستدعى است توضيح بدهيد.

بسمه تعالى، همراه كاروان اوقاف به مكه مكرمه مشرف شدن اگر موجب تأييد دستگاه نباشد اشكال ندارد ولى روحانى نبايد از طريق نصب اوقاف همراه شود ولى با انتخاب حمله دار مانع ندارد.

9. رسم است در عروسى ها براى داماد چشم روشنى و هديه مى برند و يا مثلاً مبلغى پول مى دهند،

ص: 174

ولى خوب كه دقت شده احسان كننده متقابلاً منتظر است در اوقات مناسبه طرف به او برگرداند، آيا اين ها هم جزء بدهكارى هايى است كه بايد وصيت به اداى آن كرد يا خير؟ و هكذا هدايايى كه جهت ساختمان جديد مى آورند.

بسمه تعالى، جزء بدهى محسوب نيست.

10. كسى كه حساب سال دارد از نظر تخميس اموال مثلاً روز آخر سال كه مى شود، مى بيند هزار تومان از زيد طلب دارد. و پانصد تومان از عمرو، اگر از عمرو مطالبه كند مى دهد ولى زيد يا ندارد كه طلب را ادا كند، يا آدم بد معامله اى است كه به زودى حاضر نمى شود دِين خود را ادا كند، استفاده از تحرير چنين مى شود كه طلب عمرو بايد تخميس شود، ولى از زيد هر وقت وصول شد جزء عوائد سال وصول است و خمس ندارد مگر چيزى بعد از وصول باقى بماند كه آخر سال آينده تخميس گردد، آيا مسأله همين طور است كه استفاده مى شود يا بعد از وصول بايد تخميس گردد، هرچند تا آخر سال باقى نماند.

بسمه تعالى، طلب هر وقت وصول شد بايد در مورد تعلق خمس همان وقت تخميس شود و آنچه كه در كتاب تحرير الوسيله مسطور است راجع به ترقى قيمت مال التجاره اى است كه از مردم طلب دارد.

11. آيا تكليف مبلّغين در قراء تقسيم اراضى شده از نظر نماز و غيره چيست و وظيفه مردم چگونه است؟

بسمه تعالى، تصرفات در ملك غير موقوف بر اجازۀ مالك است و اگر علم به مالك بودن غير ذى اليد ندارد با اجازۀ ذى اليد تصرف اشكال ندارد و توقف در مرافق عامه مانند مساجد و تكايا در صورتى كه علم به غصبيت در بين نباشد مانع ندارد.

12. سردفترى كه مدت سى سال است داراى دفتر ازدواج است در ده، هر چند در مدت يك سال شش ماه آن به واسطه مسافرت تعطيل و شش ماه ديگر هم شايد ماهى مثلاً چهار يا پنج فقره عقد به ثبت برساند، ولى در عين حال آيا داشتن اين دفتر براى آن شخص جايز است يا نه؟ بر فرض جواز فرق دارد داشتن چنين دفترى با فعلاً درخواست دادن و گرفتن دفتر در زمان حاضر يا خير؟ آيا اين موجب سلب عدالت مى شود اگر عادلش بداند يا نه؟ ضمناً دولت حقّ التحرير و ثبتى تعيين نموده كه هر مقدار مهر زيادتر باشد حقّ سردفتر زيادتر ولى آن ها اكتفا به اين حقّ تعيين شده نمى كنند و خود يك متعارف و معمولى دارند كه آن را مى گيرند آيا آن زيادى حلال است يا خير؟ چون گاهى مى شود براى يك عقد بايد از جايى به جاى ديگر برود يك روز يا نصف روز وقتش براى اين عقد صرف مى شود لذا آن زيادى

ص: 175

را به نظر خود صرف كردن وقت زياد مى گيرد بر فرض كه اخذ زياد جايز و حلال باشد اگر قبلاً نگفته چه مبلغ مى گيرم آيا بعد از انجام عمل دريافت آن چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، با رعايت موازين شرعيه و اجتناب از تأييد و قبول قوانين ضد اسلامى اشكال ندارد و در مقدار حقّ الزحمه منوط به تراضى طرفين است و در صورتى كه قرارداد سابق نباشد استحقاق اجره المثل دارد.

13. كسانى كه عمره مشرف مى شوند مى توانند از جده يا از يكى از مواقيت عمره مانند تنعيم و جعرانه مثلاً محرم شوند يا لازم است از ميقات عمره تمتع محرم شوند هرچند بعد از تشرف به مكه ميقات عمره مفرده را فرموده ايد مى شود از تنعيم و جعرانه و يا يكى از مواقيت عمره تمتع محرم شد. لذا عده اى بدون احرام از مواقيت عمره تمتع رفته اند در مسجد تنعيم محرم شده و خيال كرده اند كه مخيرند بين مواقيت در احرام مطلقاً.

بسمه تعالى، از خارج اگر خواست وارد مكه شود بايد از يكى از مواقيت محرم شود و عبور از ميقات بدون احرام جايز نيست و در حال اختيار احرام از جدّه صحيح نيست بلكه بايد برود به يكى از مواقيت ولى اگر نمى تواند، احرام از جدّه مانع ندارد و احوط در اين صورت آن است كه با نذر باشد.

14. در اعراض از وطن آيا اعراض عملى كافى است مانند كسى كه مثلاً سى سال است در شهرى ساكن و به وطن خود نرفته ولى باز خود را اهل آن وطن مى داند يا در اعراض قصد معتبر است و اصولاً بيان فرماييد معنى اعراض را.

بسمه تعالى، در فرض سؤال اعراض متحقق نيست مگر آنكه قاصد عدم عود باشد و در تحقّق اعراض بايد علاوه بر قصد عملاً هم از آن محل خارج شود.

15. بچه هاى صغيرى كه در صفوف جماعات مى گردند و مردم به آن ها كمك مى كنند گاهى مثلاً يك تومان به آن بچه مى دهند و پنج قران از دست او مى گيرند تا پنج ريال كمك كرده باشند، آيا گرفتن پول به اين قصد از دست صغار جايز است يا نه؟ بر فرض عدم، حال كه گرفته مى تواند برگرداند يا بايد به ولىّ آن طفل برساند.

بسمه تعالى، در مورد سؤال اگر مميّز باشد تصرفات مزبوره از او نافذ است و در غير مميّز منوط به اجازۀ ولىّ شرعى است و اگر از او چيزى گرفته اند بايد به ولىّ او بپردازند.

16. مردى با زن خود از وطن اتخاذى هر دو به وطن اصلى خود مى رود و بنا دارد كمتر از ده روز بماند آيا زن هم تابع شوهر است يا وظيفه زن قصر است؟

ص: 176

بسمه تعالى، در مورد سؤال زن تابع شوهر نيست و وطن شوهر اگر وطن زن نبوده نماز او قصر است.

17. پولى كه سلمانى بابت تراشيدن صورت مى گيرد حلال است يا حرام، بر فرض حرمت اگر مخلوط با پول هاى حلالش باشد و بخواهد در مقام تخميس اموال برآيد لازم است دوبار تخميس كند يا خير؟

بسمه تعالى، با اجرت ريش تراشى على الأحوط معاملۀ پول حرام مى شود و در مورد اختلاط احوط تخميس است و پول حلال در بين كه از درآمد كسب و متعلق خمس است جداگانه خمس دارد و ترتيب هر يك در كتاب تحرير الوسيله مسطور است.

18. معلمى كه در دبستان يا دبيرستان دخترانه يا مختلط درس مى گويد آيا حقوقى كه در قبال اين عمل مى گيرد حلال است يا حرام؟

بسمه تعالى، در صورت تصدى تدريس مطالب مباحه حقوق را مالك مى شود ليكن اگر تدريس در آن مدرسه براى او مفاسد دينى و اخلاقى داشته باشد جايز نيست.

19. زيدى وطن اصلى او مثلاً شيراز است و مدت مثلاً سى سال است كه قم را وطن اتخاذى خود قرار داده و زندگى مى كند آيا بچه هاى زيد هنگامى كه به شيراز مى روند چنانچه قصد اقامه نكنند مى توانند نماز خود را تمام بخوانند يا وظيفۀ آن ها قصر است چون در قم متولد شده اند؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال وطن اصلى پدر وطن اولاد محسوب نيست.

20. بعضى از طلاب كه تقريباً متجاوز از بيست سال است كه در قم به قدر امكان مشغول تحصيل بوده اند، فعلاً از يك طرف به جهت اقامه جماعت در مسجد و از طرف ديگر به واسطه اشتغال به منبر و غالباً به علت مراجعات مردم در امور مذهبى اگر چه به درس آقايان اساتيد شركت مى كنند، ولى نه وقت مطالعه دارند و نه فرصت نوشتن و اين امور موجب شبهه شده در اخذ شهريه و سهم امام (عليه السلام) و چنانچه شهريه منوط به درس خواندن باشد بين خود و خدا خود را اهل نمى دانند در اخذ آن، حال بيان فرماييد اين طلاب مى توانند شهريه و سهم قبول كنند يا خير؟ و بيان فرماييد كه آيا طلابى كه در انجام وظايف خود تقصير مى كنند مديون حضرت ولى عصر (عليه السلام) مى باشند يا فرداى قيامت طلبكارشان مردم است؟

بسمه تعالى، كسانى كه در حوزات علميه متصدى مشاغل حوزه يا ساير خدمات دينى و مذهبى هستند اشكال ندارد از راتب مقرره استفاده كنند و در مورد عدم استحقاق مديون ولى امر سهم مبارك هستند.

21. ساعاتى كه براى نماز در قطار اعلام مى شود معمولاً آن ها كه اهل نمازند با اطمينان به وقت نماز

ص: 177

مى خوانند، ولى براى بعضى ها كه معمولاً در تشخيص وقت دقت داشته اند مورد شك واقع مى شود، مخصوصاً براى نماز صبح رعايت احتياط هم مقدور نيست چون قطار حركت مى كند آيا نماز بخواند ولو با شك در دخول وقت يا صبر كند يقين حاصل شود و در قطار در حال حركت بخواند؟

بسمه تعالى، با شك در دخول وقت نماز مجزى نيست ليكن بهتر آن است كه جمع كند بين نماز در توقف گاه با شك در وقت و بين نماز در بين راه بعد از يقين به وقت.

22. در بين وضو پيشامدى شد كه بايد احتياطاً وضو را از سربگيرد آيا براى به هم خوردن وضو جفاف لازم است يا تجفيف هم جايز است و آيا فرو بردن صورت و بازو مثلاً در ميان آب موجب ابطال آن مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، فرو بردن صورت و بازو موجب ابطال نمى شود و در عمل به احتياط مى تواند همان وضو را اتمام كند و ثانياً احتياطاً استيناف نمايد.

23. در هديۀ منبر اگر دعوت كنندگان از سهم امام (عليه السلام) كه مجازند بدهند يا سيد از سهم سادات بدون كسب اجازه از منبرى كه آيا رضايت دارد يا ندارد برى ءالذمه مى شوند يا لازم است بدون اجازه قبلى از غير وجوه بدهند.

بسمه تعالى، در مورد قرارداد اجرت يا استحقاق اجرة المثل و همچنين در مواردى كه متعارف است به منبرى اجرت مى دهند نمى تواند سهم مبارك يا سهم سادات را بابت آن حساب كند.

24. جوان متدينى سؤال كرد كه در اين چند سال اخير با انتشار كتب آقاى على شريعتى و شهيد جاويد و كتب سيد ابوالفضل برقعى و اختلافاتى كه بين طرفداران و مخالفين اين كتب پيدا شده در هر دو طرف افراد متدين و وزينى قرار گرفته اند كه نمى توان قضاوت كرد حق با كدام دسته و جمعيت است و اين موضوع نهايت موجب تحير و سرگردانى ما در امر دين شده است، آيا در اين مشكلات چه بايد كرد؟ راهنمايى بفرماييد؟

بسمه تعالى، لازم است مسلمين از اختلافات كه به دست سازمان ها در بين آن ها حادث مى شود خوددارى كنند.

25. آيا حقوق بازنشستگى افراد ادارى هم مانند ماترك آن ها بعد از فوتشان بين تمام ورثه تقسيم مى شود يا نه چون طبق قانون دولتى به بعضى وراث داده نمى شود.

بسمه تعالى، اگر از حقوق زمان خدمت كم شده و در وقت بازنشستگى پرداخت مى شود جزو تركه است و به تمام ورثه مى رسد و اگر از طرف خود اداره پرداخت مى شود به هر كس بدهند به او اختصاص دارد.

ص: 178

26. افرادى كه كارشان در سفر واقع شده مانند معلمين كه مرتباً مثلاً از تهران به كرج مى روند تدريس مى كنند و شب به تهران برمى گردند مى فرماييد هر روز مسافرند چون در تمام خواندن نماز و گرفتن روزه شغل سفرى مناط است نه كثيرالسفر بودن استدعا دارند اگر مى شود اجازه بفرماييد در اين مسأله رجوع به غير كنند كه كثيرالسفر را كافى مى دانند براى اتمام.

بسمه تعالى، مورد سؤال از موارد رجوع به غير نيست.

27. مجاز از طرف حاكم شرعى در مداخله امور صغار براى تسهيل امر بازماندگان با رعايت صرفه صغار چنين مى كند: تمام اموالى كه از بچه هاى صغير در معرض استعمال است مانند منزل و لوازم آن و غيره تصرف در آن ها را با مادر بچه ها مصالحه مى كند در مدت مثلاً تا ده سال كه نفر آخر هم به حد بلوغ برسد به همان زحماتى كه مادر براى بچه ها مى كشد مثلاً اگر تصرفاتى در اموال سالى دو هزار تومان اجرت دارد مادر هم اجرت زحماتش دو هزار تومان و اگر بيشتر است بيشتر و كمتر است كمتر و مادر بچه ها هم قبول مى كند، آيا به نظر مبارك شما اين مصالحه در رفع اشكال تصرف در مال صغير كافى است يا راه ديگرى دارد؟

بسمه تعالى، مصالحۀ مزبوره نسبت به اموال هر صغيرى تا زمان بلوغ او اگر مقرون به مصلحت او باشد اشكال ندارد.

متع الله المسلمين بطول بقائكم الشريف

[سؤال 4207] 2069

بسمه تعالى

1. اشخاصى كه با پول غير مخمس زمين و يا جنس ديگرى خريده اند و قيمت آن در ظرف چند سال ترقى كرده و بعد از ترقى، تنزل كرده و فعلاً مى خواهند خمس مال را بدهند، بعد از امضاى آن بايد خمس اعلى القيم را بدهند يا اين كه بايد خمس قيمت فعلى كه تنزل كرده بدهند؟

بسمه تعالى، بعد از رجوع به حاكم شرع و اجازۀ معامله نسبت به مقدار خمس، احتياط آن است كه خمس زمين را به قيمت اعلاى آن بدهد گر چه به قيمت فعلى بعيد نيست كفايت كند.

2. طلاهاى مسكوك، مثل اشرفى طلا و يك پهلوى ها كه در اين زمان به عنوان متاع و مثمن خريد و

ص: 179

فروش مى شود اگر به حد نصاب برسد زكات دارد يا خير؟ همچنين پول نقرۀ مسكوكى كه پنجاه سال يا شصت سال قبل در مملكت رايج بوده زكات دارد يا خير؟

بسمه تعالى، زكات دارد.

3. اگر كسى تبرعاً به نيابت چند نفر براى عمره مفرده محرم شد و اعمال عمره را انجام داد اين عمره براى تمام چند نفر واقع شده يا اين كه براى يك نفر آن ها واقع شده يا اين كه براى هيچ كدام واقع نشده؟ در صورتى كه براى هيچ كدام واقع نشده باشد، اين شخص هنوز محرم است يا خير؟

بسمه تعالى، در عمره استحبابى نيابت از چند نفر مانع ندارد.

[سؤال 4208]

4. شخصى ادارى ماشين براى رفتن سر كار ادارى خود مى خرد. آيا آن ماشين خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر فقط براى رفتن به محل كار خود مورد حاجت است، خمس دارد.

[سؤال 4209] 2070

بسمه تعالى 9 / 7 / 1358

محضر مقدس استاد بزرگوار، نايب الامام (عليه السلام)، امام خمينى دامت بركاته، السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

1. از جناب مستطاب عالى نقل شده كه كسى كه از پول خمس نداده چيزى خريده و تنزل كرده است موقعى كه خمس قيمت فعلى آن چيز را بدهد ذمه اش برى ء مى شود اطلاق نقل مى گيرد صورتى را كه بعد از گذشتن سال از تعلق خمس اين كار را كرده باشد چه سال براى خمس تعيين كرده باشد و چه سال قرار نداده باشد آيا صحيح است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر بعد از سال با ربح غير مخمس چيزى بخرد معامله نسبت به مقدار خمس فضولى و موقوف است به اجازه حاكم شرع اگر اجازه كند خمس قيمت فعلى زمين را بايد داد و اگر اجازه نكند خمس پولى كه سال

ص: 180

بر آن گذشته بايد داده شود و اجازه وكلا بايد روى موازين باشد.

2. تپّه اى است كه جزء مرتع روستا مى باشد و مالكى ندارد، شخصى دست به حفارى برده و قطعه هايى از سفال و ظروف عتيقه در آن تپّه پيدا نموده، شرعاً فروش و يا تصرف آن ها كه قيمت ارزنده هم دارد چه صورت دارد لطفاً جهت حل اين مسأله كه اكنون اختلاف ايجاد كرده جواب مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر مالكى براى آن پيدا نشود ملك واجد است ولى بايد خمس آن را بدهد و چنانچه دولت اسلامى مقرّراتى در اين باب دارد واجب است مراعات شود.

[سؤال 4210] 2071

بسمه تعالى

1. سرقفلى با شرايط شرعى كه دكان دار به عنوان محل كسب با پول مخمس تهيه مى نمايد و قيمت سوقى آن در ترقّى و تنزّل است، آيا در رأس هر سال خمسى - مثل ساير اجناس مغازه - به قيمت روز حساب سال حساب شود و تخميس شود يا اين كه حكم زمين زراعتى براى زارع را دارد؛ هر وقت سرقفلى را فروخت و سود كرد بايد خمس بدهد؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، تا نفروخته خمس ندارد.

2. در رسالۀ عمليه حضرت آيت اللهى آمده است: «مركبى كه از ربح كسب تهيه مى شود براى اين كه سوار شود و به تجارتخانه يا مزرعه يا دكان يا محل كار خود برود، بدون آن كه جنس تجارت با آن حمل نمايد»، فرموده ايد: «بايد خمس آن را بدهد» و در استفتائات جديد فرموده ايد: «مركب مورد احتياج براى رسيدن به محل كار و كسب خمس ندارد»، توضيح مطلب چگونه است؟

بسمه تعالى، مركب اگر فقط براى رفتن به محل كار مورد نياز است خمس دارد و اگر در زندگى شخصى خود و عايله اش به آن حاجت دارد، خمس ندارد.

[سؤال 4211]

3. تاكسى و اتوبوس و مينى بوس و وانت بار و ماشين هاى شركت هاى خصوصى كه براى حمل اجناس تجارتى مى باشد و با پول مخمس تهيه شده اند و قيمت سوقى آن ها در ترقّى و تنزّل است، آيا در رأس هر سال خمسى بايد به قيمت عادلۀ

ص: 181

روز حساب شود و تخميس شود يا بعد از فروش اگر سود كرده خمس آن ها داده شود؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، تا نفروخته خمس ندارد. و همچنين بعد از فروش مگر آن را سرمايۀ تجارت قرار دهد.

4. در رسالۀ عمليه حضرت آيت اللهى آمده است: «هرگاه چيزى براى مؤونه از ربح سال تهيه كنند و آن را در سال بعد بفروشند، واجب است خمس آن را فوراً بدهند و اگر در فروش، ربح به دست آمده، ربح آن جزء درآمد سال فروش محسوب مى شود»، بفرماييد اگر اين مؤونه را به عنوان تعويض بفروشد، يعنى مثلاً فرش را مى فروشد كه فرش ديگرى تهيه نمايد، آيا به طريق مذكور بايد خمس ادا نمايد يا چون سلب احتياج نشده، حكم ديگرى دارد؟

بسمه تعالى، اگر مؤونه را به مؤونۀ ديگر تبديل كند خمس ندارد، ولى اگر بعد از سال، مؤونه را بفروشد، پول فروش آن، بدون انتظار سر سال خمس دارد.

[سؤال 4212] 2072

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، نايب الامام، آيت الله العظمى حضرت امام خمينى، دامت بركاته، تقاضامندم چند مسأله اى كه مورد ابتلا است، جواب مرقوم فرماييد:

1. كسى كه ماشينى از پول خمس داده، خريده براى اين كه از درآمد آن استفاده نمايد و بعد از مدتى مى فروشد و از آن ربح مى برد، آيا به ربحش خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. راننده اى كه تا به حال حساب سال نداشته و ماشينى دارد كه روى آن كار مى كند و معيشتش از اين راه اداره مى شود، حالا كه مى خواهد حساب نمايد و خمسش را بپردازد، آيا بايد به قيمت فعلى اش حساب كند و يا پولى كه موقع خريد پرداخته؟

بسمه تعالى، اگر حاكم شرع، معامله را نسبت به مقدار خمس امضا نمايد، ميزان قيمت فعلى است.

ص: 182

3. دهى است كه مسجد دارد ولى به خاطر دورى راه، مى خواهند مسجد ديگرى را بسازند، آيا اجازه مى فرماييد كه از سهم مبارك امام (عليه السلام) صرف نمايند.

بسمه تعالى، با تعيين مقدار، تحصيل اجازه نماييد.

[سؤال 4213] 2073

بسمه تعالى

محضر مبارك آيت الله العظمى امام خمينى دام ظله

1. اگر شخصى پولى به دست آورد و در بين سال، خمس آن پول را رد كرد و بعد ملكى خريد و آن ملك قيمتش بالا رفت بدون آن كه ملك را بفروشد، آيا خمس به عين آن تعلق گرفته است يا نه؟

بسمه تعالى، عين ملك متعلق خمس نيست و اگر براى تجارت بوده، ترقى قيمت آن خمس دارد.

2. كارگرهايى كه در خارج از كشور هستند وقتى مى خواهند بيايند ايران، گمرك اثاثى را كه همراه دارند مى گيرد و بعد آن ها را مى فروشند؛ آيا ديگران مى توانند آن اشيا را بخرند يا نه؟

بسمه تعالى، اگر احتمال دهند كه روى موازين شرعى و قانونى فروخته مى شود، مى توانند بخرند.

3. شخصى داراى دو خانه است در دو شهر؛ گاهى زن و بچه هايش داخل آن خانه زندگى مى كنند و گاهى داخل آن خانۀ ديگر؛ آيا هر دو خانه هايش جزء مؤونه حساب مى شود يا نه؟ به طور واضح، نظريۀ خود را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر به هر دو خانه براى زندگى نياز دارد، از مؤونه هستند.

[سؤال 4214] 2074

بسمه تعالى

اگر كسى خانۀ مسكونى خود را بفروشد، در صورتى كه آن را با پول مخمس خريده باشد، آيا مازاد قيمت آن خمس دارد يا نه؟ و اگر از ربح سال خريده است چه مقدار و در چه صورتى بايد خمس بدهد؟

بسمه تعالى، اگر خانه را با ربح مخمس تهيه كرده است، پول فروش آن

ص: 183

خمس ندارد؛ هر چند قيمت آن ترقى كرده باشد، و چنانچه با درآمد كسب و حقوق بدون پرداخت خمس تهيه كرده است، هر چند از مؤونه بوده، تمام پول فروش آن بدون مراعات سرسال خمس دارد.

[سؤال 4215]934

3. اگر شخصى كه خمس خود را مى داده خانه اى بخرد كه مبلغ زيادى مقروض گردد و به واسطۀ آن قرض، خمس از او ساقط گردد و پس از دو يا سه سال خانه اى را كه خريده، به صاحبش بازگرداند و قرض او نيز مرتفع گردد، اين شخص چگونه بايد خمس دهد؟

الف. آيا مالى را كه قبلاً (قبل از معامله) داشته و خمس آن را داده، بايد كسر كند و بعد، باقيمانده را خمس دهد؟

ب. كليه اموال را - چه آن كه خمس آن را قبلاً داده يا نداده - حساب نمايد و خمس دهد؟

بسمه تعالى، مقدارى كه خمس آن داده شده و ترقى قيمت نسبت به آن مقدار استثنا مى شود.

[سؤال 4216]6646

2. منزلى فروخته و خمس آن را داده اند و با پول آن، زمينى خريده اند. بعد از مدتى، با مبلغى منفعت، آن زمين را فروخته اند، ولى خمس منفعت را نداده و بلافاصله خانه اى خريده اند. آيا آن منفعت خمس داشته يا نه، در صورتى كه كسى كه چنين كارى كرده، فاقد خانه بوده است؟

بسمه تعالى، اگر براى تجارت نبوده، ترقّى قيمت خمس ندارد.

[سؤال 4217]1466

3. اگر قيمت سوقيه افزايش يافته، نه اين كه گوسفند چاق شده، آيا افزايش قيمت هم نما است و بايد خمس بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر مال التجاره نيست، ترقى قيمت آن خمس ندارد.

ص: 184

[سؤال 4218]2315

2. در صورتى كه فردى سال داشته باشد و زمين درخت دارى را براى امرار معاش، با پول قرضى به مبلغ دو هزار و پانصد تومان مى خرد و پس از چند سال، خمس پول اصل زمين را مى دهد و پس از پانزده سال، آن را به دوازده هزار تومان مى فروشد. آيا خمس ترقى و اصل آن زمين بر او واجب است؟

بسمه تعالى، اگر ترقى قيمت بعد از اداى خمس حاصل شده، خمس آن واجب نيست.

[سؤال 4219]1242

2. اگر كسى خانۀ مسكونى خود را بفروشد در صورتى كه آن را با پول مخمس خريده باشد آيا مازاد قيمت آن خمس دارد يا نه و اگر از ربح سال خريده است چه مقدار و در چه صورتى بايد خمس بدهد؟

بسمه تعالى، اگر خانه را با ربح مخمس تهيه كرده است پول فروش آن خمس ندارد.

[سؤال 4220] 2075

بسمه تعالى 6 / 11 / 1360

با عرض سلام به حضور محترم رهبر كبير انقلاب و ياران و كارگزاران راستينش، خواهشمند است چند مسائلى از محضر امام امت سؤال گردد.

1. خانه اى چند سال قبل به قيمت 6 هزار تومان كه وجوهات آن داده شده بود خريدارى گرديده و در طول انقلاب اين خانه فروخته شده به قيمت 200 هزار تومان و چون معاملات خريد و فروش از طرف دولت اسلامى ممنوع بوده نتوانسته خانه اى بخرد در نتيجه مبلغ 200 هزار تومان به مدت دو سال يا بيشتر راكد مانده است حالا اين پول از نظر وجوهات چگونه است؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

ص: 185

2. گفته مى شود كه اگر كسى 3 روز تظاهر به روزه خوارى بكند و علنى روزه خود را بخورد قتلش واجب است، آيا اين مطلب مورد تأييد مى باشد؟ راه توبه براى اين چنين فردى باز است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر جدّاً توبه كند قبول است و تا نزد حاكم شرع ثابت نشده حد ندارد و مسأله به اين نحو كه ذكر شد خلاف واقع است.

[سؤال 4221]4045

10. اگر در چند سال قبل خانه اى كه خريده ايم تخميس شده، اما حالا قيمتش دو برابر شده، آيا اينك اضافه قيمت آن را بايد تخميس كرد؟

بسمه تعالى، اگر خانه براى فروش نبوده، اضافۀ قيمت در فرض مرقوم، خمس ندارد.

[سؤال 4222] 2076

بسمه تعالى 29 رمضان 1402 ق

محضر شريف حضرت مستطاب، آيت الله العظمى الامام الخمينى، مدّ ظله العالى

معروض مى دارد: شخصى زمينى خريدارى نموده به مبلغ 10/000 تومان كه خمس آن را داده است؛ بعد از مدتى زمين را به مبلغ 30/000 تومان مى فروشد و مكۀ مكرمه مشرف مى شود. از ربح كسب (زمين) بابت خمس چيزى نمى پردازد؛ سه سال از اين مدت مى گذرد؛ آيا سود فروش همان سال را بپردازد يا سود سه سال را با فرض اين كه ده هزار تومان سود نموده باشد؟

بسمه تعالى، اگر زمين را براى فروش تهيه كرده، خمس اضافۀ پول فروش و ارباح بعدى را بايد بدهد.

[سؤال 4223] 2077

بسمه تعالى 8 / 9 / 1359

محضر مقدس آيت الله العظمى امام خمينى متع الله المسلمين بطول بقائه

پس از اهداى تحيت و سلام، به عرض عالى مى رساند: كسى كه شغل طلا فروشى

ص: 186

دارد و سال قبل تقريباً 9 كيلو طلا داشته حساب كرده و خمس آن را داده، ولى فعلاً تقريباً هفت كيلو طلا دارد، كه از جهت وزن كمتر شده، ولى قيمت آن بيشتر از سال قبل است، به چه نحو بايد حساب كند؟ والسلام عليكم ورحمة الله

بسمه تعالى، با فرض اين كه شغل او خريد و فروش طلا است، بايد قيمت ملاحظه شود.

[سؤال 4224]961

3. شخصى اتومبيل سوارى تخميس شده خود را مى فروشد و اتومبيل جديدى با قيمت بيشتر در بين سال مى خرد و بعد هم به قيمت آن افزوده مى شود؛ سر سال چه مقدار بايد خمس آن را بدهد؟ قيمت خريده شده يا قيمت روز؟

بسمه تعالى، به نسبت پول غير مخمس كه براى آن داده، به قيمت روز خمس دارد.

[سؤال 4225]1408

4. منزل مسكونى خود را فروخته ام و زمينى خريده و مشغول ساختمان آن مى باشم. آيا وجوهات به همۀ آن تعلق مى گيرد يا بر باقيماندۀ آن تعلق خواهد گرفت چون در شهرستان كه بودم در زمان مرحوم آيت الله شاهرودى رحمه الله منزل مسكونيم به حساب سال آمده بود.

بسمه تعالى، منزل مسكونى اگر قبلاً تخميس شده، پول فروش آن خمس ندارد.

[سؤال 4226]2044

2. سرمايه كارگاهى كه خمس آن پرداخت شده؛ پس از فروش اگر اضافه قيمت (سود) داشته باشد، براى اضافه قيمت بايد خمس پرداخت نمود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر مال التجاره نيست، اضافه قيمت، خمس ندارد.

ص: 187

[سؤال 4227]1915

3. اشيايى كه براى استفاده جهت امرار معاش - مثل گوسفند يا گاو يا نخل - مى خرد، از وجه خمس داده و در ضمن سال، به سببى از اسباب، بعضى از آن ها را مى فروشد، اگر زيادى قيمت داشته باشد جزء ساير ارباح است تا آخر سال حساب كند يا فورى خمس آن را بدهد؟

بسمه تعالى، اگر براى خريد و فروش و تجارت نبوده، زيادى خمس ندارد.

[سؤال 4228] 2078

بسمه تعالى 10 / 12 / 1360

محضر مبارك رهبر عالى قدر، حضرت امام خمينى

بعد التحية و الثناء، لطفاً فتواى خود را در اين مسأله بيان فرماييد:

اگر شخصى زمين بايرى را آباد و چاه عميق و آنچه كه مورد نياز آبادى زمين است، احداث نمايد و خمس آن ملك را پرداخت نمايد و هر ساله كه سررسيد حساب سال دارد، خمس محصول و درختكارى و غيره را حساب و پرداخت نمايد و بعد از مدتى صاحب ملك اراده نمايد كه در بين سال، زمين خود را بفروشد و با پول حاصله، ملك ديگرى را خريدارى نمايد، سؤال ما اين است كه آيا اين شخص بايع بايد اول سال كه شد خمس پولى را كه ملك خريده، دوباره سر سال پرداخت نمايد يا خير؟ چون بعضى ها مى گويند: ملك، مخمس شده و ديگر خمس ندارد و بعضى مى گويند: بايد پولى كه خرج ملك اول نموده و خمس آن را داده كسر نمايد و بقيه را كه منافع ملك اول شده، حساب كند و بدهد؛ نظر مبارك حضرت عالى در اين مورد چيست؟

بسمه تعالى، اگر خمس ملك را داده، پول فروش آن خمس ندارد.

[سؤال 4229]81

2. اگر ابزار كسب و كار - كه به فتواى شما خمس دارد - خمسش را داده، حالا قيمت آن ها زياد شده است؛ آيا سر سال كه حساب مى كند، بايد آن زيادۀ قيمت ابزار

ص: 188

و دكان را هم حساب كند يا نه؟

بسمه تعالى، ترقى قيمت آن، خمس ندارد.

[سؤال 4230]7135

6. تراكتورى كه جهت كار خريده شده مبلغ يكصد هزار تومان، اگر بعد از چند ماه فروخته شود مبلغ يكصد و پنجاه هزار تومان و اين مبلغ را بعد از گذشت يك سال جهت ساختمان خرج نمايد، در صورتى كه پول اوليه تراكتور مخمس باشد، آيا ارتفاع قيمت و گذشت يك سال در وجوب خمس اثر دارد؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال ترقى قيمت خمس ندارد.

[سؤال 4231]1996

5. اگر چند نهال بكاريم و خمس آن ها را بدهيم سال بعد كه به صورت باغ بزرگى در مى آيد و قيمت آن خيلى بالا مى رود، آيا زيادى قيمت خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم خمس ندارد.

[سؤال 4232]1996

2. اگر خمس گوساله اى داده شود كه مثلاً آن گوساله 20000 ريال ارزش دارد و در سال آينده كه گوساله بزرگ مى شود و به صورت گاو در مى آيد و قيمت آن 50000 ريال مى شود، آيا بايد خمس زيادى قيمت گوساله را پرداخت كرد يا به طور كلى گوساله ديگر خمس ندارد؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم اگر براى فروش نباشد نموّ عين و ترقى قيمت خمس ندارد.

[سؤال 4233] 2079

بسمه تعالى 7 / 1 / 1362

محضر مقدس رهبر عالى قدر، اميد مستضعفان جهان، مرجع معظّم، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته، سلام عليكم

ص: 189

با عرض تبريك سال نو و اميد اين كه سال جديد، سال پيروزى نهايى رزمندگان عزيز اسلام بر قواى كفر جهانى باشد؛ خاطر مبارك را به سؤالى شرعى معطوف داشته، استدعا مى نمايد تكليف شرعى در اين خصوص را روشن فرمايند:

با خريد خانه اى با استفاده از وام بانكى، به علت دورى محل كار تا منزل، تصميم به تعويض اين منزل تا نزديكى محل كار گرفتم و پس از فروش خانه قبلى، با كسر مبلغ وام (بدهى بانكى) مابقى بهاى خانۀ فروخته شده را از خريدار وصول و سپس درصدد تهيۀ منزل ديگر برآمدم. حالا نظر مى دهند كه به مابقى پولى كه نقد دستت آمده خمس تعلق مى گيرد و اگر قبل از وصول پول مذكور، خانۀ ديگرى مى خريدى و خود را بدهكار مى نمودى خمسى تعلق نمى گرفت. با توجه به اين كه اين مسأله را در زمان معامله نمى دانستم و پس از فروش خانه و دريافت پول، به آن صورتى كه گفته شد اين نظر را مى دهند، بفرمايند:

1. اصلاً خمسى از اين بابت به اين جانب تعلق مى گيرد يا خير؟

2. اگر خمسى تعلق مى گيرد، بر كل بهاى خانۀ فروخته شده تعلق مى گيرد يا فقط به وجه نقدى كه پس از كسر ميزان وام به دستم رسيده است؟

بسمه تعالى، اگر خانه را با وام تهيه كرده ايد و قبل از پرداخت وام، آن را فروخته ايد، به پول فروش خانه خمس تعلق نمى گيرد؛ حتى در اضافه بر مقدار وام.

[سؤال 4234]2657

4. كسى كه خانه اى محقّر داشته و آن را به فروش رسانده و خمس آن پول را داده و با آن پول، خانۀ ديگرى خريده و دوباره به مقدار زيادترى آن را به فروش رسانده، با اين كه خود فروشنده خانۀ مسكونى ندارد، با اين پول خانه اى را براى سكونت خريده آيا خمس مازاد را پرداخت كند؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله، خمس زياده واجب نيست.

ص: 190

[سؤال 4235] 2080

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، امام امت، خمينى بت شكن

خانه اى مسكونى داشته ام به بهاى شصت هزار ريال كه چندين سال قبل خمس آن را پرداخته ام. مدتى پيش خانۀ فوق را به يكى از بستگان خود فروخته و با پول آن شروع به ساختن ساختمانى جديد نموده ام. اينك با توجه به اين كه سال مالى جديدم فرا رسيده و ساختمان جديد نيز به پايان نرسيده، ولى مبلغ هفت صد و ده هزار ريال از پول ساختمان فروخته شده برايم باقيمانده، خواهشمند است پاسخ فرمايند كه نسبت به آن چگونه بايد عمل نمايم؟ والسلام

بسمه تعالى، در فرض سؤال، پول فروش خانه خمس ندارد.

[سؤال 4236] 2081

بسمه تعالى 11 / 2 / 1361

مديريت دفتر محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى دام ظله العالى

اين جانب دبير مدرسه راهنمايى شهرستان سراب كه دو سال پيش به اين شهرستان انتقال يافتم خانه ام را فروخته ام و با پول آن خانه تا كنون نتوانستم در اين شهرستان خانه اى مناسب بخرم، اكنون كه مدت نزديك دو سال از فروش خانه مى گذرد آيا به پولى كه در نزدم مى باشد خمس تعلّق مى گيرد يا نه؟ البته مقدارى پول خمس داده شده داشتم و مقدارى هم وام گرفته بودم و از پول آن ها خانه ساخته بودم. خمس به اين پول (يعنى فروش خانه) چگونه تعلق مى گيرد؟ خواهشمندم توضيح فرماييد، ضمناً در صورت تعلق خمس نحوه پرداخت آن را اشاره فرماييد؟ و آيا اجازه مى فرماييد سهم سادات و هم چنين مقدارى از سهم امام را خودم بپردازم؟ و آيا مى توان سهم امام و سهم سادات را به حساب جنگ زدگان و ديگر حساب هاى دولتى واريز كرد؟

ص: 191

بسمه تعالى، پول فروش خانه نسبت به مقدارى كه خمس آن را داده ايد خمس ندارد و نسبت به مقدار وام اگر وام را از درآمد و حقوق داده ايد خمس دارد و مى توانيد به حساب شماره هزار تعاون اسلامى قم حواله كنيد و مجازيد سهم سادات خودتان را به سيّد فقير و متديّن بپردازيد، موفق باشيد.

[سؤال 4237] 2082

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر كبير انقلاب اسلامى و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران حضرت امام خمينى، سلام عليكم، پس از عرض سلام و ادب، مستدعى است پاسخ دو سؤال زير را به اين حقير ابلاغ فرمايند:

1. در سال 58، محل خدمت حقير شهر سمنان بود و در آن جا با استفاده از مبلغ 2/900/000 ريال وام از بانك ملى و مقدارى قرض الحسنه از برادران دينى و مقدارى پس انداز خودم، خانه اى به مبلغ 4/650/000 ريال خريدارى نمودم. ضمناً اين حقير از روزى كه صاحب درآمدى شده ام، سال براى خود داشته و هر ساله خمس متعلقه را به نمايندگان آن حضرت تقديم نموده ام. اينك از سمنان به كرج انتقال يافته ام آن خانه را در سمنان فروخته و پس از بازپرداخت و استرداد وام دريافتى و ماليات هاى متعلقه و ساير هزينه هاى آن، مبلغى حدود 7/000/000 ريال برايم مانده كه مى خواهم در كرج خانه اى خريدارى و با خانواده ام در آن سكونت كنم و غير از اين مبلغ وجه ديگرى ندارم و امكان وصول وام مجدد در كرج برايم نيست. آيا مبلغ مذكور خمس دارد يا خير و اگر دارد چگونه و پس از گذشت چه مدت؟

بسمه تعالى، اگر بعد از فروش خانه وام آن را ادا كرده ايد و پولى كه داده ايد از همان پول فروش خانه بوده خمس واجب نيست.

2. كسى است كه از ابتدا تا كنون خمس پرداخت نكرده است، آيا مى شود در منزل او و روى فرش او

ص: 192

وارد شد و نماز خواند و از غذاى او استفاده كرد و آيا غسل هاى او درست است؟

بسمه تعالى، اگر يقين به بودن خمس در منزل و فرش نباشد، تصرف و نماز در آن مانع ندارد و اگر آب مباح باشد غسل صحيح است.

[سؤال 4238]6446

3. اگر شخصى خانه اى كه جزء مؤونه اش نبود، خريد و از اجارۀ آن خانه صرف تعمير و رنگ كارى او كرد و ممكن است به واسطۀ رنگ و تعمير آن، تا اندازه اى قيمت خانه اضافه شده باشد - و البته آن خانه را نمى خواهد بفروشد - آيا خمس آن مقدارى كه خرج كرده، آخر سال خودش بدهد يا با آن مقدارى كه قيمت خانه اضافه شده است؟

بسمه تعالى، بايد خمس قيمت اضافى را بدهد.

[سؤال 4239] 2083

بسمه تعالى

پس از سلام؛ محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى مرجع تقليد و رهبر عظيم الشأن، امام خمينى، مدّ ظله العالى

خانه اى داشتم كه در آن ساكن بودم و مقدارى پول مخمس و مقدارى هم كه هنوز خمس تعلق نگرفته بود، داشتم و چند هزار تومان هم قرض گرفتم و به آن اضافه كردم و 60 متر مربع زمين خريدم و در آن 2 تا اتاق احداث كردم و قصدم اين بود وقتى كه عمارت قيمتش كمى بالا رفت، بفروشم و قرض خود را ادا كنم و استفاده اى هم كرده باشم. بعد از 5 يا 6 ماه كه قيمت عمارت كمى بالا رفت اتفاقاً خانه اى كه قبلاً داشتم، فروختم و خمس آن را هم دادم و قبل از مُضىّ سال به خانۀ تازه احداث شده احتياج شديد پيدا كردم و فعلاً در آن ساكنم، آيا اين خانه خمس دارد؟ و در صورتى كه دارد، خمس قيمت تمام شده يا خمس قيمت فعلى واجب است؟ و مقدارى هم بعد از سكونت دوباره خرج كرده ام؛ حكم آن چگونه است؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدارى كه وام ادا نشده يا از غير درآمد كسب صرف

ص: 193

شده خمس ندارد و نسبت به بقيه بايد تخميس شود و نسبت به آنچه خمس آن داده شده، دو مرتبه خمس ندارد.

[سؤال 4240]511

2. آيا جهيزيه و يا قباله را اگر فروخت، مازاد بر قيمت اول را سر سال خود چه كند؟ ترقّى جهيزيه و قباله كه روزى صد تومان و اكنون يك صد هزار تومان گرديده، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد؛ مگر آن كه از پولى تهيه شده باشد كه بايد خمس آن را بدهد.

[سؤال 4241] 2084

بسمه تعالى

1. منزلى از پدرم به من ارث رسيد؛ در موقع فوت پدر، قيمت منزل يك هزار تومان بوده و بعد از مدتى قيمت آن به ده هزار تومان رسيده و آن را فروختم؛ آيا آن 9 هزار تومان خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. زنى از زنا حمل پيدا كرد و طفل را بعد از مدت 6 ماه عمداً سقط جنين نمود، ديۀ اين فرزند را چه كسى بايد بدهد؟

بسمه تعالى، اگر خود مادر مباشر سقط بوده بايد بدهد.

3. زن به واسطۀ مريض بودن، در ماه رمضان روزه نگرفت يا آن كه عصياناً روزۀ خود را خورده است و تا ماه رمضان ثانى روزه نگرفت و تمكّن بر كفاره ندارد، غير از مهريه اى كه از شوهر طلبكار است، آيا واجب است كه به اندازۀ كفاره از مهريه از شوهر خود گرفته و اداى كفاره نمايد يا خير؟

بسمه تعالى، كفاره واجب است ولو اين كه از مهريه بگيرد و بپردازد.

4. دختر در خانۀ پدر نذر كرده به جهت حاجت شرعى، و حاجت برآمد، اما به نذر عمل ننمود و تمكّن بر كفاره ندارد، غير از گوشوارۀ طلا و دستبند طلا، آيا واجب است كه آن ها را فروخته و اداى كفاره نمايد يا خير؟

ص: 194

بسمه تعالى، گوشواره و دستبند اگر ملك خود او است و نذر با صيغۀ شرعى بوده، لازم است كفاره بدهد ولو به فروش آن ها و در غير اين صورت، فروش لازم نيست.

[سؤال 4242]6799

2. در جواب سؤالى راجع به اين كه اگر مالى را كه به ارث مالك شده بفروشد، فرموده ايد: «خمس ندارد» و در بعضى چاپ ها توضيح دارد: «اگر ارث را بفروشند، از ترقّى آن بايد خمس بدهد»؛ تكليف واقعى چيست؟

بسمه تعالى، ترقّى آن خمس ندارد؛ حتى بعد از فروش.

[سؤال 4243]5316

2. مال ارث را اگر وارث بفروشد و قيمت روز فروش زيادتر از روز انتقال باشد سابقاً مى فرموديد اين زياده جزء ربح مكاسب است و اگر از مؤونه زياد بيايد خمس دارد، فعلاً نقل شده كه حضرت عالى فرموده ايد خمس ندارد، از محضر مبارك تقاضا مى شود فتواى فعلى را مرقوم فرماييد و همچنين در هبه.

بسمه تعالى، خمس ندارد و خمس به ربح تجارت تعلق مى گيرد و اين جا صدق نمى كند.

[سؤال 4244] 2085

بسمه تعالى

حضور محترم شوراى استفتائات دفتر امام

1. اگر كسى مالى را كه به ارث برده است، بفروشد، خمس به آن تعلق مى گيرد يا نه؟ و در صورت تعلق، آيا به قيمت اضافى آن تعلق مى گيرد يا به تمام ارزش آن؟ و در هبه با فرض همين مسأله چطور؟

بسمه تعالى، در ميراث و موهوب خمس واجب نيست؛ حتى بعد از فروش.

ص: 195

[سؤال 4245]

2. كسى كه تا به حال خمس نداده است آيا تمام دارايى اش را بايد حساب كند يا مخارج عرفى استثنا مى شود؟ و زمين و باغى كه قيمت آن ترقّى كرده است ولكن هنوز آن را نفروخته، آيا خمس قيمت اوليۀ آن را بايد بدهد يا قيمت امروز آن را، اگر چه نفروخته باشد؟

بسمه تعالى، بايد خمس به قيمت فعلى بدهد و براى تعيين مقدار و مورد تعلق خمس بايد به حاكم شرع مراجعه نمايد.

3. اگر كسى پولى را جهت مؤونه، مثلاً پولى را به بنّا مى دهد كه برايش مصالح بياورد و كار كند و پرداخت پول قبل از سال خمسى باشد، لكن در هنگام سال خمسى بنّا مصالح را آورده است و هنوز كار نكرده، آيا خمس به اين مصالح كار نشده كه مورد نياز است و پول پرداخت شدۀ نزد بنّا كه هنوز كار نكرده است، تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

4. ميوه ها و زراعت هايى كه هنگام سال خمسى وقت چيدن آن ها نرسيده است، آيا در هنگام سال خمسى، خمس به آن ها تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، بايد به همان قيمت سر سال خمس آن را بدهد.

5. اين كه فتواى حضرت امام در تحرير و حاشيۀ عروه بر احتياط واجب است كه ابتداى شستن صورت

و دست ها بايد از اَعلى به اسفل باشد، آيا در همۀ دست كشيدن ها بايد از بالا دست بكشد؟ و اگر كسى مثلاً از وسط دست كشيد، در عين حال كه بالا را شسته است، آيا اشكال دارد و در عين حالى كه از اسفل به اعلى نشسته است؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

6. سرودهايى كه معمولاً راديو مى گذارد و همراه با آهنگ است چه حكمى دارند؟

بسمه تعالى، موسيقى مطرب حرام است و صداهاى مشكوك اشكال ندارد.

[سؤال 4246] 2086

بسمه تعالى

1. زمينى را براى زراعت به عنوان سرمايه خريدارى كرده و خمس آن را داده است. بعداً كه ترقى قيمت پيدا مى كند آن را با زمين ديگرى معاوضه مى كند. آيا در اين

ص: 196

صورت ترقى قيمت آن خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، زمين اگر براى تجارت و فروش خريدارى شده، حكم مال التجاره بر آن مترتّب است و ترقى قيمت در آخر سال، اگر امكان فروش داشته ولو آن كه نفروخته باشد، خمس دارد؛ ولى اگر زمين را براى زراعت كردن خريده كه در آن زراعت كند تا نفروخته، ترقى قيمت خمس ندارد.

2. شخصى ماشين مى خرد كه با آن كرايه كشى كند. بعد از اين كه دو يا سه سفر مسافرت كرد و نمازش را تمام خواند، دو سه ماهى را به كمتر از مسافت شرعى كرايه كشى و رفت و آمد مى كند. در اين صورت اگر بعد از دو سه ماه مجدداً براى همان شغل سابق به حد مسافت شرعى مسافرت كند آيا بايد نماز را تمام بخواند يا اين كه به هم خورده و بايد در سفر اول قصر و در سفر دوم تمام بخواند؟ حكمش را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، با فرض دوام شغل، ولو در كمتر از مقدار مسافت، حكم عمليت سفر به حال خود باقى است.

3. اگر ميت را سهواً بر خلاف ترتيب اغسال ثلاثه غسل دادند و دفن كردند و بعد متوجه شدند؛ آيا براى مراعات ترتيب، نبش قبر لازم است يا نه؟

بسمه تعالى، در مثل مفروض، مسأله جواز نبش مشكل است؛ گرچه خالى از وجه نيست اگر مخالف احترام ميت نباشد.

[سؤال 4247] 2087

بسمه تعالى

شخصى زمينى را خريده براى فروش و مدت ده سال نگه داشته؛ اكنون به چندين برابر قيمت خريد مى تواند بفروشد و قيمت زمين در طول ده سال بالا و پايين رفته، يا همه بالا رفته است؛ آيا خمس سود فعلى را بايد بدهد، يا اهل خمس در سال اول، به لحاظ ارتفاع قيمت شريك شده اند و خمس به طور تصاعدى بالا رفته است؟ لطفاً حكم مسأله را در دو صورت خريد زمين از پول مخمس و غير مخمس بيان فرماييد.

ص: 197

بسمه تعالى، چنانچه در طى آن مدت، تنزّل قيمت پيدا نكرده باشد، در صورتى كه زمين از پول مخمس تهيه شده، يك خمس براى ترقّى قيمت به قيمت فعلى كافى است؛ و اگر از پول غير مخمس بوده، علاوه بر خمس زمين به قيمت فعلى، بايد خمس ترقّى قيمت چهار خمس ديگر را نيز به قيمت فعلى بدهد؛ و اگر در اثناى آن مدت، تنزّل قيمت نيز حاصل شده، احتياطاً خمس ترقّى سال قبل و ترقّى سال بعد را بايد بدهد.

[سؤال 4248]6990

3. در مورد جمع آورى تمبر: اگر تمبرهاى پستى را به قصد فروش خريده و بعد از مدتى به قيمت گران تر بفروشيم اشكالى دارد؟ و آيا به نگهدارى تمبر، خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، مانع ندارد و خمس دارد.

[سؤال 4249]4886

2. آيا به تمبرهاى يادگارى كه از طرف وزارت پست و تلگراف نشر شده يا مى شود و بعد از گذشت مدتى بر اثر بورس بازى، قيمت آن تا چندين برابر قيمت اصلى مى رسد، خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ در ثانى، بعد از گذشت مدتى و پرداخت خمس، مجدداً قيمت آن تغيير بكند، باز هم بايد خمس مابه التفاوت آن را پرداخت يا نه؟

بسمه تعالى، اگر براى تجارت تهيه نشده و قبلاً خمس آن داده شده، ترقّى قيمت خمس ندارد. و آلبوم در حد شأن بدون قصد تجارت خمس ندارد.

[سؤال 4250]2050

2. كسى كه هر سال مبلغى در بانك پس انداز مى كند و خمس پس اندازِ همان سال را مى پردازد، كفايت مى كند؟ و همچنين كسى كه از طلب خود، سال اول خمس داده و

ص: 198

سال بعد هم مبلغى ديگر به همان مديون اول قرض داده؟

بسمه تعالى، كفايت مى كند و پول مخمس دوباره خمس ندارد.

[سؤال 4251]2619

2. چنانچه خمس طلا و مسكوك طلا قبلاً پرداخت شده باشد، آيا مجدداً در پايان هر سال نيز خمس آن بايد محاسبه و پرداخت گردد؟

بسمه تعالى، چيزى كه خمس آن داده شده، دوباره خمس ندارد.

[سؤال 4252]2601

2. اگر جسمى را كه يك سال از آن استفاده نشده خمس آن را بپردازند ولى باز هم به علت عدم احتياج، مورد استفاده قرار نگيرد، باز هم در سال هاى بعد خمس به آن تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، دو مرتبه خمس ندارد.

[سؤال 4253] 2088

بسمه تعالى 9 / 1 / 1362

محضر مقدس حضرت آيت الله خمينى، سلام عليكم

مغازه دارى جنسى را كه از طرف صنف به آن ها داده مى شود به طور معمول مصرف مى كند. سر سال كه مى شود مقدارى از اين جنس زياد مى آيد، كه ممكن است زيادى را به مصرف سال آيندۀ دكان يا به مصرف زن و فرزند خود برساند و ممكن است به قيمت آزاد بفروشد. باتوجه به اين كه قيمت آزاد با قيمت صنف تفاوت دارد، در هر سه صورت، تكليف خمس اين شخص چه مى شود؟

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، در هر سه صورت، خمس واجب است و ميزان قيمتى است كه به آن فروخته يا برابر مقررات مى تواند بفروشد.

ص: 199

مال مخمّس

[سؤال 4254] 2089

بسمه تعالى

محضر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى واسأل الله توفيقه

1. پولى را كه تخميس شده، به مدت چند ماه يا يك سال به ديگرى قرض مى دهد و يا چندين سال در بانك به عنوان قرض الحسنه مى ماند؛ آيا بعد از پس گرفتن باز هم بايد تخميس كند يا خير؟ و اگر نداند پولى را كه مديون مى دهد تخميس شده يا نه، مى شود تصرف كرد يا خير؟

بسمه تعالى، دو مرتبه خمس ندارد و در فرض جهل، تصرف مانع ندارد.

2. پولى را از ارباح مكاسب وسط سال و غيره مثلاً قرض گرفته خرج وسايل قاليبافى براى فروش مى كند؛ بعد از يك سال و چند ماه قالى بافته مى شود؛ طريقۀ تخميس پول قالى چگونه است؟ در ضمن پولى را كه قرض گرفته، به اقساط در چند ماه مى پردازد.

بسمه تعالى، سر هر سال بايد موجودى قالى را حساب كند و زايد بر مقدارى كه راجع به آن بدهكار است و مقدارى كه قبلاً خمس آن داده شده را تخميس نمايد.

3. پولى را كه تخميس نشده، تبديل به مصالح قالى بافى مى كند؛ بعدازفروش، تخميس آن چگونه است؟

بسمه تعالى، هر مقدار از قالى كه بافته مى شود، بايد علاوه بر خمس آن، خمس چهار خمس ديگر را حساب كند.

[سؤال 4255] 2090

بسمه تعالى 29 / 1 / 1361

محضر مقدس رهبر كبير انقلاب اسلامى و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران و اميد مستضعفان جهان، حضرت آيت الله العظمى و مولانا الاعظم، الامام خمينى، متّع الله المسلمين بطول بقاء وجوده الشريف

احتراماً؛ به عرض مى رساند كه جواب چند مسأله ذيل را مرقوم فرماييد:

1. كسى كه مقلد مجتهدى بوده و براى خود حساب سال درست كرده و تمامى

ص: 200

بدهكارى خود را هم داده است و بعد از مدتى، با دليل و برهان تغيير مجتهد داده؛ برنامه حساب سال او چطور است؟ آيا دوباره حساب كند يا نه؟

بسمه تعالى، بدهى بابت سهمين را اگر بر طبق وظيفۀ شرعى به مصارف مقرره رسانده، دوباره حساب كردن لازم نيست.

2. آيا سهم سادات و سهم مبارك امام (عليه السلام) را مى شود براى يارى رزمندگان اسلام و جنگ زدگان داد يا نه؟

بسمه تعالى، عجالتاً، اجازه نمى دهم.

[سؤال 4256] 195

4. اگر مقدارى پول در آخر سالى داشته باشيم و خمس آن را بپردازيم و در سال بعدى، همان پول را داشته باشيم، آيا دوباره بايد خمس آن پول را پرداخت؟

بسمه تعالى، دوباره خمس ندارد.

[سؤال 4257] 2545

2. نحن لدينا رأس سنة؛ و عند بلوغ السنة المالية نحسب مقدار الحقوق - و كما حدث في العام الماضي - ثمّ تحويلها، ثمّ تصرّفنا في المبلغ الذي أخرجنا الحقوق منه و عند بلوغ السنة المالية الجديدة، عرفنا أنّ لدينا زيادة على المبلغ الذي أخرجنا خمسه؛ فهل الحقوق الشرعية لهذا العام متعلّقة بالزيادة، أم في كلّ المبلغ؛ علماً أنّ الزيادة هي من أجرنا لهذا العام؟

بسمه تعالى، لا يجب تخميس المال المخمّس ثانياً. وبعد إعطاء خمس الأصل يجب تخميس ما يحصل فيه من الأرباح في كلّ سنة.

[سؤال 4258] 2567

2. پولى كه خمس آن داده شده آيا پس از گذشت يك سال، باز خمس به آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، دو مرتبه خمس ندارد.

ص: 201

[سؤال 4259] 2091

بسم الله الرحمن الرحيم 25 صفر 1403 ق

سماحة إمام الاُمّة، السيد الخميني، حفظه الله وأبقاه عزّاً للإسلام والمسلمين، وأجرى على يديه الخير لهذه الاُمّة، وجعلها ذات عزّ ورفعة.

سيدي! نرجو الإجابة على هذه الأسئلة، جزاكم الله خيراً، مع العلم أنّنا أرسلنا رسالة سابقة إلى طهران ولم نحصل على جواب:

1. المال المخمّس في العام الماضي، هل يُعاد إخراج الخمس منه ثانية لهذا العام؟ والمال هو نقود في البنك، اُضيف إليها ما وفّرناه هذا العام.

بسمه تعالى، المال المخمّس لا يخمّس ثانياً.

2. هل يجوز صرف حقّ الإمام على: الف. العمل الاسلامي في العراق أو إيران، ب. المساجد في الجزائر، ج. شراء كتب إسلامية، د. فقراء في هذا البلد (الجزائر)؟

بسمه تعالى، أمر سهم الإمام والسادة المباركين بيد الحاكم الشرعي، ويحتاج صرفه في الموارد إلى الإجازة الخاصّة منه، مع تعيين قدر الحقوق.

3. هل يجوز صرف حقّ السادة على الفقراء السادة في العراق، وفي إيران؟

بسمه تعالى، ظهر حكم هذه المسألة من المسألة السابقة.

4. نرجو أن تبعثوا لنا رقم الحساب الخاصّ بكم في طهران أو في فرنسا (وهو أسهل علينا في الجزائر) حتّى نستطيع بعث الحقوق إليكم.

بسمه تعالى، مع الإمكان يجوز الحوالة إلى حساب رقم ألف لمؤسّسة التعاوني الإسلامي في قم المقدّسة.

[سؤال 4260] 4027

2. آيا پارچه اى كه به مدت يك سال از آن استفاده نشده و خمس آن داده شد، سال دوم هم باز دوباره بايد خمس آن پرداخت شود؟

بسمه تعالى، مالى كه خمس آن داده شده، دو مرتبه خمس ندارد.

[سؤال 4261] 6805

8. به فتواى حضرت عالى آيا از خواروبار ساليانه منزل كه يك مرتبه خمس آن

ص: 202

پرداخت شده، در سال هاى بعد، چنانچه مقدار آن كم يا زياد شد، بايد براى مقدار اضافه آن، خمس پرداخت گردد؟

بسمه تعالى، آنچه كه يك بار خمس آن داده شده، دوباره خمس ندارد.

[سؤال 4262] 2092

بسمه تعالى 9 / 3 / 1362

آستان مقدس دفتر امام خمينى، مدّ ظله، رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران

استدعا دارم به دو سؤال مذهبى در رابطه با خمس پاسخ فرماييد:

1. آيا لوازم منزل مازاد احتياج و همچنين كتاب هاى قرائت شده و همچنين فرش هايى كه به عنوان پس انداز خريدارى شده و اضافه است كه فرضاً در روز نياز ممكن است فروخته شود و از پول آن در جايى استفاده گردد، اگر در پايان سال، حساب شد و خمس و سهم امام آن ها پرداخت گرديد، سال هاى ديگر هم بايد محاسبه و خمس آن ها داده شود يا همان سال اول كافى است؟

بسمه تعالى، همان سال اول كافى است و دومرتبه خمس ندارد.

2. قبول دعوت افرادى كه خمس نمى دهند و به گردن دارند وخوردن غذا در منزل آن ها و خواندن نماز در خانۀ آن ها و قبول هديه اى از طرف آن ها مثلاً لباس و پوشيدن آن در هنگام نماز، از نظر شرعى چگونه است؟

بسمه تعالى، اگر يقين به بودن خمس در مالى كه مورد ابتلاى او واقع مى شود، ندارد اشكال ندارد.

خمس ديونى كه وصول نشده

[سؤال 4263] 2093

بسمه تعالى 28 محرم 1403 ق

مقام منيع حضرت آيت الله العظمى امام خمينى مدّ ظله، سلام عليكم

اگر بين سال از درآمدم كه هنوز متعلق خمس نشده، به كسى قرض بدهم كه نياز به

ص: 203

قرض داشته و تا آخر سال قدرت بر پرداخت نيافت آيا بايد سر سال خمس آن را بدهم هرچند وصول نشده؟ يا پس از وصول بلافاصله بدهم؟ يا از درآمد سال وصول حساب مى شود؟ ادام الله ظلّكم العالى

بسمه تعالى، هر وقت وصول شد فوراً خمس آن را بدهيد.

[سؤال 4264] 2094

بسمه تعالى

محضر مقدس امام خمينى، مدّ ظله، محترماً؛ به عرض مى رساند كه:

1. مبلغ نقدى از درآمد كسبم در بين سال وام داده ام و تا آخر سال وصول نكرده ام (با اين كه مى توانستم وصول نمايم) و سال كسبم گذشته است، اگر آن پول را دريافت كنم از ربح سال وصول محسوب است كه اگر صرف مؤونه كردم خمس نداشته باشد و يا آن كه بايد خمس آن را بدهم؛ چون از سال آن گذشته است؟

بسمه تعالى، بايد خمس آن را بدهيد و ربح سال قبل است، نه سال وصول.

2. از درآمد كسبم فرشى خريده ام كه در سال هاى بعد احتياج به آن دارم براى زندگى، آيا از مؤونۀ امسال كه خريده ام محسوب مى شود كه خمس نداشته باشد و يا اين كه بايد خمس آن را بدهم؟

بسمه تعالى، اگر طورى است كه بايد فعلاً آن را تهيه كنيد خمس ندارد.

3. اگر خانواده اى خمس و زكات را نپرداخته باشد، عبادات فرزندان آن شخص (نماز و روزه و...)

چگونه خواهد بود؟ و تكليف چيست؟

بسمه تعالى، عبادات فرزندان صحيح است؛ مگر آن كه علم داشته باشند كه فرش يا مكانى كه روى آن نماز مى خوانند خمس داشته و پرداخت نشده است كه در اين صورت، بدون مراجعه به حاكم شرع و اجازۀ او، نماز روى آن اشكال دارد.

[سؤال 4265]2068

10. كسى كه حساب سال دارد از نظر تخميس اموال مثلاً روز آخر سال كه مى شود مى بيند هزار تومان از زيد طلب دارد. و پانصد تومان از عمرو، اگر از عمرو مطالبه كند

ص: 204

مى دهد ولى زيد يا ندارد كه طلب را ادا كند يا آدم بد معامله اى است كه به زودى حاضر نمى شود دِين خود را ادا كند، استفاده از تحرير چنين مى شود كه طلب عمرو بايد تخميس شود ولى از زيد هر وقت وصول شد جزء عوائد سال وصول است و خمس ندارد مگر چيزى بعد از وصول باقى بماند كه آخر سال آينده تخميس گردد، آيا مسأله همين طور است كه استفاده مى شود، يا بعد از وصول بايد تخميس گردد هرچند تا آخر سال باقى نماند.

بسمه تعالى، طلب هر وقت وصول شد بايد در مورد تعلق خمس همان وقت تخميس شود و آنچه كه در كتاب تحرير الوسيله مسطور است راجع به ترقى قيمت مال التجاره اى است كه از مردم طلب دارد.

[سؤال 4266]4990

2. اگر كسى پولى به كسى قرض داد و يك سال يا بيشتر از آن پول گذشت و آن طرف پول را پس نداد، آيا پولش خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، هر وقت پول را وصول كرد خمس بدهد.

[سؤال 4267]4990

3. اگر كسى خانه اى را مثلاً 60000 تومان رهن كند تا يك سال، آيا بعد از يك سال پولش خمس دارد؟

بسمه تعالى، حكم مسأله قبل را دارد.

[سؤال 4268]2121

2. آيا پولى را كه انسان قرض داده و طرف مقابل بعد از گذشت يك سال هم ندارد كه بدهى خود را بپردازد، آيا اين پول - كه در اصل الآن در اختيار صاحب مال نيست - خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر پول از درآمد كسب بوده، پس از وصول آن بايد خمس آن داده شود.

ص: 205

[سؤال 4269]2024

2. اشخاصى مطالباتى از مردم دارند و آخر سال خمسى آن ها، آن مطالبات دريافت نمى شود و بعض از مديونين احتمال دارد كه چهار الى پنج سال دين خود را نپردازند. در رابطه با اداى خمس آن مطالبات، چه مى فرماييد؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب قرض داده، هر وقت وصول شده همان موقع خمس دارد و اگر جنس را نسيه فروخته و در سال هاى بعد وصول مى شود، وصولى جزو درآمد سال وصول محسوب است.

[سؤال 4270]1971

3. بنده مبلغ 15000 تومان از اداره متبوعم وام گرفتم و اين وام را در اختيار يكى از اقوامم كه بدان نيازمند بود قرار دادم و طبعاً ادارۀ من ماهانه مبلغ معينى - مثلاً 450

تومان - از حقوق بنده كسر مى كند؛ حال به اين پولى كه بنده در اختيار شخص مذكور قرار داده ام خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، وام اگر از حقوق ماهانه ادا شده و پس از گذشت سال، آن را از طرف، وصول نموديد خمس دارد.

[سؤال 4271] 2095

بسمه تعالى 25 / 1 / 1361

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى رهبر كبير انقلاب، امام خمينى، ادام الله ظلاله على رؤوس الانام، جعلت فداكم؛ مستدعى است به جواب مسائل زير مفتخرم فرماييد:

1. در خصوص اخراج خمس و سهم امام (عليه السلام) اگر وجوهى از اشخاصى طلب دارم آيا بايد امسال محاسبه شود يا پس از دريافت؟

بسمه تعالى، اگر سر سال امكان وصول باشد بايد همان سر سال حساب كنيد و الاّ پس از دريافت، خمس آن را بدهيد.

ص: 206

[سؤال 4272]

2. پس از حلول سال براى كسى كه حساب سر سال نگاه داشته، اگر بعضى از مطالبات را بخواهد ببخشد آيا از محاسبه معاف است يا اخراج لازم است؟

بسمه تعالى، اگر امكان وصول مطالبات داشته خمس آن را ضامن است.

3. پدرى در سال گذشته از درآمد همان سال، مقدارى سرمايه به فرزندانش داده براى او كار كنند، آيا محاسبۀ آن هم لازم است؟

بسمه تعالى، اگر به آن ها بخشيده و بخشش از شؤون او بوده خمس ندارد وگرنه بايد خمس بدهد.

4. كتاب هايى در سال هاى متمادى خريدارى شده است براى مطالعه يا درس، آيا اخراج خمس آن ها لازم است؟

بسمه تعالى، اگر مورد لزوم است خمس ندارد.

5. وديعۀ سفر حج كه سال گذشته در بانك گذاشته شده است آيا از مؤونه حساب مى شود يا خمس آن بايد اخراج شود؟

بسمه تعالى، اگر طورى است كه تا اين پول را ندهد، نمى تواند به حج برود و حج بر او واجب است، از مؤونه محسوب است.

6. شخصى در نظر داشت خانه خريدارى كند و با قولنامه، خانه خريده و تحويل گرفته و بدين منظور چند قطعه فرش خريدارى كرده، ولى چون مجوّز خريد نگرفته، نتوانسته منتقل شود، آيا خمس به فرش ها تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر در زندگى به آن ها نياز دارد از مؤونه است و لازم نيست خمس آن ها را بدهد.

7. در چه شرايطى شخص مى تواند خمس را به اقساط بپردازد؟ اگر يك جا بخواهد بپردازد تا اندازه اى در كسبش اختلال پيدا مى شود و آيا كسى كه براى اولين بار مى خواهد خمس بپردازد، با آن كه در حد نصاب، مال داشته آيا مى شود مقدارى از مالش، به عنوان سرمايه، از اخراج خمس معاف باشد؟

بسمه تعالى، معاف نيست و تأخير بايد با اجازه باشد.

8. در تقليد اعلم كه شرط شده «در صورت تعدّد اعلم، اورع و اتقى را مقدم بدارد» آيا اين شرط براى اولين بار است يا چنانچه پس از تعيين مقلَّد و تقليد از او براى چندى، تشخيص داد كه اعلم ديگرى از او اتقى و اورع است، آيا واجب است به دومى عدول كند؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور، عدول لازم است على الاحوط.

ص: 207

9. واسطه و دلال در معاملات به واسطه وساطت، اصولاً در صدى يك - مثلاً- از فروشنده حق العمل مى گيرد، عرف بازار فروشنده را ملزم مى داند كه حق واسطه را بايد بدهد، آيا شرعاً هم همين طور است؟ و آيا اگر دلال عملى انجام نداده، فقط يك مرتبه همراه فروشنده به ملاقات خريدار رفته است براى معرفى طرفين، آيا مستحق حق العمل است؟ و اگر فروشنده نخواهد حق او را بدهد مشغول الذمه است؟

بسمه تعالى، اگر به همان نحو متعارف اقدام كرده اند، دلال حق متعارف خود را دارد.

[سؤال 4273] 2096

بسمه تعالى

دفتر امام خمينى مدّ ظله العالى

1. كسى كه پولى را به قرض مى دهد و مدت يك سال هم بيشتر دستش مى ماند آيا بايد صاحب پول خمسش را بدهد يا كسى كه استفاده مى كند؟

بسمه تعالى، كسى كه قرض گرفته لازم نيست خمس بدهد و كسى كه قرض داده هر وقت آن را وصول كرد خمس بدهد.

2. كسى كه نمى داند در بانك ها سود مى گيرند، اگر وامى بگيرد و بعداً بفهمد كه سود مى گيرند، آيا اين سود ربا حساب مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول، ربا و حرام است ولى آنچه را قرض گرفته مالك شده است.

3. كسى كه براى تهيۀ مسكن، پولى را جمع كند و مدت يك سال هم بگذرد، آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد و حقوق جمع كرده، خمس دارد.

[سؤال 4274] 2097

بسمه تعالى

1. پولى كه انسان به كسى قرض داده و يك سال بر آن گذشته و دريافت ننموده آيا خمس به آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب بوده و خمس آن داده نشده خمس دارد.

2. كسى كه در محلى قصد اقامت ده روز را كرده بدون در نظر داشتن اين كه ممكن است در بين ده روز

ص: 208

سفرهايى كمتر از سفر شرعى برايش پيش آيد نماز و روزه او قبل و بعد از سفرهاى پيش آمده چه حكمى دارد؟ و اگر از اول بخواهد در بين اين ده روز سفرهاى بيشتر از حد ترخص كند نماز و روزه او چه حكمى دارد؟ والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، اگر قصد اقامت ده روز با شرايط آن متحقق شده تا سفر شرعى جديد پيش نيامده حكم اقامت باقى است و اگر از اول قصد خروج از محل اقامت بيش از يكى دو ساعت دارد قصد اقامت محقق نشده است.

[سؤال 4275]1972

3. اگر كسى داراى شغلى است كه ميزان حقوق آن مشخص است، ولى هر موقع كه بخواهد مى تواند آن را دريافت كند، اگر چنانچه شخصى اين پول را نگيرد و گرفتن آن را به بعداً محول نمايد، اگر چنانچه سال خمسى كه او در نظر گرفته به سر آيد، آيا بايد خمس پولى را كه نگرفته است بپردازد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد خمس بدهد.

[سؤال 4276] 2098

بسمه تعالى

حضور محترم فقهاى عظيم الشأن دفتر استفتائات امام، با سلام

سؤالاتى را كه براى اين جانب پيش آمده مطرح و مصدّع اوقات شريف آن حضرات آيات عظام و حجج اسلام مى شوم.

1. دربارۀ خمس: كسى كه مقروض و خود نيز قبل از رد قرض خود، مقدارى پول - مثلاً ده هزار تومان - قرض الحسنه مى دهد، آيا اين پول خمس دارد يا خير؟ و اگر كسى خمس اين را داد با اين كه خود مقروض بوده، اگر بعداً ده هزار تومان به دست آورد و سال بر آن مال گذشت، با فرض اين كه مبلغ اول خمس نداشته باشد، آيا مبلغ پرداختى، به جاى خمس وجه دوم محسوب مى شود يا خير؟ يا اصلاً قرض الحسنه خمس دارد يا خير؟

ص: 209

بسمه تعالى، پولى كه قرض داده شده، وقت وصول بايد خمس آن را بدهد و پولى كه قرض گرفته شده، خمس ندارد.

2. مبلغى كه بنياد شهيد و ارتش به خانوادۀ شهدا مى پردازند، آيا خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

3. شهيدى كه به علت تغيير مكان در جبهه روزه اش مانده، آيا روزه اش بايد گرفته شود يا خير؟ يا اگر بايد گرفته شود، از خانوادۀ شهيد، از كسان وى مى توانند روزه اش را بگيرند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر پسر بزرگ تر دارد، بر عهدۀ او است و در هر صورت، خانوادۀ او مى توانند روزه هاى او را بگيرند.

[سؤال 4277] 2099

بسمه تعالى 18 / 9 / 1361

پس از عرض سلام و دعا خدمت رهبر عزيز ملت ايران. استدعا دارم جواب مسأله زير را مرقوم فرماييد.

مبلغ 200/000 تومان طلبكار بودم كه چندين سال گذشته است. امسال 100/000 تومان آن را دريافت و 100/000 تومان ديگر را هر ماهه 10/000 تومان دريافت مى دارم. از نظر خمس چه بايد كرد؟ آيا مى شود جزو درآمد ساليانه حساب كرد يا بايد خمس آن را حالا بدهم؟ با توجه به اين كه وقت حساب ساليانه خودم 15 شعبان هر سال است و مبلغ در حدود 43/000 تومان هم به بانك بدهكار هستم.

استدعاى جواب فورى دارم.

بسمه تعالى، هر وقت وصول كرديد خمس مبلغ وصول شده را فوراً بدهيد.

[سؤال 4278]1517

3. پولى كه سال از آن گذشته باشد و به كسى قرض داده باشند، جريان خمسش چگونه مى شود؟

بسمه تعالى، خمس دارد، ولى اگر نمى تواند از طرف بگيرد، هر وقت گرفت بايد فورى خمس آن را بدهد.

ص: 210

[سؤال 4279]2499

3. كسانى كه مبلغى پول به عنوان قرض الحسنه به مدت 3 يا 5 يا 7 سال به دولت اسلامى پرداخته اند و در اين مدت نسبت به وجه فوق ممنوع التصرف مى باشند، آيا در سر سال خمسى، مبلغ پرداختى به دولت را بايد جزء موجودى سال خود حساب نمايند؟

بسمه تعالى، اگر امكان وصول در سر سال ندارد، هر وقت وصول شد خمس آن را بدهند.

[سؤال 4280]784

3. از درآمد وسط سال خمسى، پولى را به صندوق قرض الحسنه مى پردازد و صندوق قرض مى دهد به افراد و صندوق قرض را گرفته و دوباره به ديگرى قرض مى دهد و اين عمل تكرار مى شود. چه وقت بايد خمس آن را بپردازد؟

بسمه تعالى، اگر سر سال، وصول آن امكان دارد بايد سر سال خمس بدهد و در غير اين صورت هر وقت وصول كرد خمس بدهد.

[سؤال 4281]1012

3. مبلغى كه به عنوان رهن مى دهيم، اگر سر سال رسيد، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، تا وصول نشده، پرداخت خمس آن واجب نيست.

[سؤال 4282] 2100

بسمه تعالى 13 / 10 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، السلام عليكم

1. اگر مبلغى نزد شخصى به طور امانت و يا رهن براى اجارۀ منزل نزد صاحب خانه بسپارد، آيا باتوجه به اين كه از اين پول به عنوان يك وسيله استفاده

ص: 211

مى شود، وجوهات به اين پول تعلق مى گيرد؟ و اگر تعلق مى گيرد، لطفاً حكم شرعى را بيان فرماييد.

بسمه تعالى، خمس دارد و هر وقت امكان وصول آن باشد، بايد خمس آن را بدهد.

2. يك خانواده سه يا چهار نفرى آيا چند دست رختخواب كه جزو ضروريات اوّليۀ منزل مى باشد، مى تواند داشته باشد؟ لطفاً حكم شرعى را بيان فرماييد.

بسمه تعالى، اشخاص مختلفند و ميزان، نياز عرفى و مراعات شؤون است.

3. اگر اموالى كه وجوهات به آن تعلق مى گيرد، از راه قناعت و صرفه جويى جمع شده باشد، آيا تخفيف هم دارد؟ و اگر دارد، لطفاً به طور واضح بيان فرماييد.

بسمه تعالى، تخفيف ندارد و بايد آنچه سر سال زياد آمده، تخميس شود.

4. طلايى كه مورد استفاده قرار مى گيرد، حكم آن چگونه است؟

بسمه تعالى، اگر مورد حاجت باشد از مؤونه است.

[سؤال 4283]4710

5. فردى از منافع و درآمد خود پولى را به عنوان قرض مى دهد و خانه اى را براى نشستن رهن مى كند و سر سال خمس او مى رسد؛ آيا اين پولى را كه قرض داده، بايد خمسش را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، هر وقت وصول كرد، خمس بدهد.

[سؤال 4284] 2101

بسمه تعالى 1 / 11 / 1361

دفتر محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

پس از تقديم عرض سلام؛ خواهشمند است اعلام فرماييد: اين جانب كارمند بازنشستۀ بانك صادرات كه تعدادى از سهام بانك را قبلاً دارا بوده ام (تعدادى از آن را بانك به صورت پاداش و تعدادى هم با پرداخت وجه آن از طرف خودم كه البته تعداد خريدارى شده با پول پرداختى خيلى كمتر از تعداد اهدايى مى باشد) و در زمان بعد از

ص: 212

انقلاب به علت ملى شدن بانك ها، دولت بانك ها را ملى اعلام و از پرداخت وجه بهاى سهام خوددارى نمود، در صورتى كه اگر حداقل ارزش اسمى سهم ها را پرداخت مى نمودند بيش از يك ميليون تومان، ارزش سهامم بود؛ مرقوم فرماييد به مبلغ پولى كه خودم از محل حقوق و مزاياى ديگر بانك در زمان هاى گذشته پرداخت نموده ام، وجوهاتى تعلق مى گيرد يا خير؟ توضيح اين كه مبلغ پرداختى به هيچ وجه برايم مشخص نيست.

بسمه تعالى، هروقت بهاى سهام خريده شده به شما رسيد، بايد خمس آن را بدهيد؛ بلى اگر در دادن خمس كوتاهى كرده باشيد، بايد فوراً خمس بدهيد.

مبدأ سال در پرداخت خمس

[سؤال 4285] 2102

بسمه تعالى

تعيين مبدأ سال براى پرداخت خمس، چگونه انجام مى گيرد؟

بسمه تعالى، كسانى كه درآمد تدريجى روزانه دارند، مبدأ سالشان روز شروع به كسب و كار است؛ و كسانى كه درآمد كارشان در زمان معينى به دست مى آيد، مبدأ سالشان روزى است كه درآمد در اختيارشان قرار مى گيرد؛ مانند كارمند وقتى كه اولين حقوق به حسابش واريز مى شود، و كشاورز هنگام جمع آورى محصول، و باغدار در زمان چيدن ميوه.

[سؤال 4286]1876

6. كارمندى كه هر ماه مقدارى پول در بانك مى گذارد، حتى اگر يادداشت نمايد كه هر ماه چقدر در بانك گذاشته است، باز هم سر سال نمى تواند خمس آن را حساب نمايد؛ چون در طى سال مقدار پولى را كه برداشت مى نمايد مشخص نيست كه متعلّق

ص: 213

به كدام ماه بوده است تا از خمس آن مقدار پول معاف شود، اگر سر سال هر چقدر پول كه پس انداز كرده است خمس آن را حساب نمايد، پول ها در زمان هاى مختلفى پس انداز شده و تاريخ تعلّق گرفتن خمس به آن ها متفاوت است، پس چگونه بايد خمس آن را حساب نمايد؟

بسمه تعالى، از وقتى اولين حقوق به حساب او ريخته شده را اول سال قرار دهد و آخر آن سال، خمس تمام پس انداز بين اين سال را بپردازد.

[سؤال 4287] 2103

بسمه تعالى

باتوجه به اين كه سال كارمندان از اولين روزى كه حقوق مى گيرند آغاز مى شود، آيا در سال بعد، در همان روز كه كارمند حقوق ماه را مى گيرد بايد خمس همۀ آن را بپردازد يا آن حقوق، جزء سال بعد به حساب مى آيد؛ باتوجه به اين كه غالب كارمندان و كارگران به سختى با حقوق خود، ماه را مى گذرانند و اگر خمس آن را از اول ماه بپردازند، به سختى بيشترى مى افتند؟

بسمه تعالى، اگر از وقتى كه در سال اول، حقوق گرفته يك سال گذشته و بعد حقوقى گرفته است، از درآمد سال بعد محسوب مى شود.

[سؤال 4288] 2104

بسمه تعالى

پس از سلام و دعاى طول عمر آن حضرت؛ به عرض عالى مى رساند كه:

1. اين جانب كارمند ادارى هستم كه از تاريخ 9 / 7 / 1360 استخدام شده و در تاريخ 19 / 11 / 1360 حقوق يك جا به من داده اند كه از آن تاريخ به بعد تا اين زمان پس انداز كرده ام؛ البته در حساب بانك مسكن براى تقاضاى وام سپرده ام. ضمناً بنده فردى مجرد هستم كه منزل و ماشين نيز ندارم و خرجى من را پدرم مى دهد. لطفاً تكليف اين حقير را از تاريخى كه بايد سال بگيرم مشخص فرماييد.

ص: 214

ضمناً آيا خمس و سهم امام به من تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، مبدأ سال شما وقتى است كه حقوق گرفته ايد و پس انداز خمس دارد.

2. چون در چند نذر به من لازم شده مقدارى خرما بگيرم و تقسيم كنم، آيا اجازه مى فرماييد وجه آن را به جنگ زدگان يا جبهه واريز نمايم؟

بسمه تعالى، اگر در نذر، صيغۀ مخصوص به نذر را نخوانده ايد اختيار داريد.

[سؤال 4289]1957

2. خمس از چه موقعى بر انسان واجب مى شود؟

بسمه تعالى، مكلف از موقعى كه شروع به پيدا كردن درآمد مى كند تا سر سال، اگر از درآمد چيزى باقى ماند خمس دارد.

[سؤال 4290] 2105

بسمه تعالى 26 / 9 / 1361

بعد از عرض سلام و آرزوى موفقيت هرچه تمام تر نسبت به وظايف محوّله براى شما برادران عزيز، خواهشمندم كه به سؤالات اين جانب پاسخ دهيد:

1. اين جانب در سپاه مشغول انجام پاسدارى هستم و ماهيانه مبلغ 2000 تومان حقوق دريافت مى دارم و هر ماه مبلغ 1000 الى 1500 تومان آن را در بانك مى گذارم و سال گذشته خمس آن را پرداختم ولى امسال كه مسأله آن را از بعضى ها پرسيدم، گفتند كه چون شما سال مالى مشخص نكرده ايد و قصد ازدواج نيز داريد، خمس به آن تعلّق نمى گيرد؛ لطفاً پاسخ دهيد كه به موجودى حساب من، با توجه به شرايط فوق، خمس تعلّق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، شروع سال مالى از وقتى است كه اول حقوق و درآمد به دست شما مى رسد و چنانچه از آن وقت تا يك سال از درآمد كسب چيزى زياد بيايد بايد خمس آن داده شود.

ص: 215

2. اگر فرد روزه دارى در ماه رمضان عملى را انجام دهد كه نداند آن عمل روزه را باطل مى كند يا نه و بعداً بفهمد كه آن عمل روزه را باطل مى كند، تكليف او چيست؟

بسمه تعالى، اگر جاهل غير ملتفت به سؤال باشد كفاره ندارد و چنانچه كوتاهى در يادگرفتن حكم و سؤال نموده، كفارۀ جمع در افطار به حرام و يكى از شقوق كفارۀ تخييرى در افطار به غير حرام بايد بدهد.

3. آيا به كتاب هايى كه در طول سال براى مطالعه خريدارى مى شود (اعم از مرجع يا...) خمس تعلّق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، چنانچه مورد احتياج بوده، خمس واجب نيست.

4. اين جانب مدت تقريباً يك سالى است كه از سپاه اراك به تهران رفته ام و هر هفته روزهاى پنج شنبه و جمعه را در اراك به سر مى برم و در ضمن، قصد برگشت نيز به اراك ندارم؛ آيا تهران وطن دوم من محسوب مى شود و مى توانم نماز و روزه را در آن جا درست بخوانم يا نه؟

بسمه تعالى، وطن محسوب نيست؛ مگر اين كه يك محله از محلات تهران را محل سكونت دائم قرار داده باشيد.

5. استعفا از سپاه به قصد ادامۀ تحصيل، آيا از لحاظ شرعى اشكال دارد يا نه؟ (اين جانب دانشجو مى باشم)

بسمه تعالى، چنانچه مخالف مقررات سپاه نباشد اختيار با خود شما است.

[سؤال 4291]2054

3. آيا سالى كه تعيين مى كنم، هروقت باشد مى شود يا بايد ماه مشخصى از سال باشد؟

بسمه تعالى، سال از وقتى شروع مى شود كه اول حقوق به شما رسيده و پايان سال، گذشت يك سال كامل از آن وقت مى باشد.

[سؤال 4292] 2106

بسمه تعالى 5 / 12 / 1361

با سلام و اميد تندرستى براى شما و امام، سؤالى داشتم لطفاً پاسخ بفرماييد.

آيا يك كارمند با سطح حقوق 2500 تا 3500 تومان در ماه، اگر آخر سال مقدارى

ص: 216

از آذوقه در خانه اش ذخيره بماند، خمس دارد؟ با فرض اين كه آن آذوقه، مازاد نمى تواند باشد؛ چون با اين حقوق سطح پايين، چيزى مازاد نمى ماند و در واقع آن، احتياج ماه هاى بعد است. با علم به اين كه كارمند جماعت در انتهاى ماه كه به اول ماه بعد وصل مى شود، آذوقۀ ماه بعد را يك جا خريدارى كرده و در ماه بعد از آن استفاده مى كند؛ مثل برنج و امثالهم. حالا اگر در آخر اسفند ماه چنين آذوقه اى تهيه و خريدارى شد تا در ماه هاى بعد فروردين، ارديبهشت و خرداد مورد استفاده قرار گيرد، اين آذوقه آيا مازاد محسوب مى شود و خمس دارد؟ و اصولاً آذوقۀ مازاد بر احتياجات سال، چگونه قابل تشخيص است؟

بسمه تعالى، مبدأ سال، وقت شروع به كار و گرفتن حقوق است و آنچه در بين سال در مؤونه صرف شد خمس ندارد و هرچه سر سال زياد باشد، بايد تخميس شود؛ هرچند در ماه هاى آينده صرف شود.

[سؤال 4293] 2107

بسمه تعالى

دفتر حضرت امام، خواهشمند است نظر مبارك قائد اعظم و مرجع عالى قدر، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، ايده الله تعالى را دربارۀ سؤال هاى ذيل مرحمت فرماييد:

1. طرز محاسبۀ خمس، براى كارمند دولت و يا هر فردى كه مانند او، حقوق و يا مزدى ماهانه دريافت مى دارد، چگونه است؟

بسمه تعالى، مبدأ سال وقتى است كه حقوق خود را مى گيرد و آخر سال او، وقتى است كه دوازده ماه كامل از آن بگذرد.

2. اگر كارمند با وجود درآمد جديد (حقوق ماهانه) و يا به فرض كه هنوز اجرتى دريافت نكرده، از پول مخمس شده، براى نيازمندى هاى روزانه استفاده نمايد، مى تواند در آخر سال از مازاد به جاى آن ها بگذارد؟

بسمه تعالى، از درآمد سال، جبران مخارجى را كه با پول ديگر صرف كرده، جايز نيست.

ص: 217

3. مى توان ارزاق منزل، مانند روغن، نان و... را به طور تقريبى به قيمت درآورد و پول آن ها را حساب كند؟

بسمه تعالى، جايز است.

4. اگر اجناس خوراكى مخمس شده را به تدريج مصرف نمايد، آيا مى تواند معادل آن ها را در آخر سال از اجناسى كه خريده، كنار بگذارد يا پول آن ها را از مازاد سال كم نمايد؟

بسمه تعالى، حكم مسأله دوم را دارد.

[سؤال 4294] 2108

بسمه تعالى

مبدأ سال كسى كه تازه حقوق بگير شده چه زمانى است؟ و اگر به خاطر تأمين آينده زندگى خود با قناعت مخارجش را به حداقل برساند تا پس اندازى داشته باشد آيا به آن خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، مبدأ سال اولين زمانى است كه حقوق مى گيرد و اگر از حقوق پس انداز كند سر سال خمس پس انداز را بايد بدهد.

[سؤال 4295]4899

3. شنيدم كه خمس را مى توان به اين صورت داد كه آخر ماه پول اضافه را يادداشت كرده و بگذاريم سال آينده، آخر همان ماه، خمس پولى كه سال گذشته اضافه بود، را بدهيم. آيا مى شود اين كار را كرد؟

بسمه تعالى، اگر بين سال صرف در مؤونه نشده مانع ندارد؛ ولى براى سال، مبدأ آن را زمان گرفتن اولين حقوق قرار دهند و تا يك سال از آن تاريخ آنچه از مؤونه زياد آمده را تخميس نمايند.

[سؤال 4296]5159

2. در حساب سال خمس، مناط سال شمسى است يا قمرى؟

بسمه تعالى، مى تواند سال شمسى قرار دهد و ميزان سال شمسى است.

ص: 218

[سؤال 4297] 2109

بسمه تعالى 25 / 11 / 1361

محضر مقدس يگانه مرجع عالى قدر ملت شيعه، حضرت آيت الله العظمى روح الله الموسوى الخمينى، دام ظله العالى

به شرف عرض مى رساند: در موضوع سه مسأله كه ذيلاً به عرض مى رسد، استدعاى بيان حكم مى نمايد.

1. به طورى كه در افواه مردم شايع شده است، گويا احتساب سال با حساب شمسى، براى اخراج خمس از ارباح مكاسب، در نظر آن حضرت مورد اشكال مى باشد؛ لذا از مقام آن مرجع عالى قدر تقاضاى بيان حكم مى نمايد.

بسمه تعالى، سال خمس شمسى است.

2. در مورد صرف سهم امام (عليه السلام) چون بعضى اوقات ضرورتى پيش مى آيد كه كسب اجازۀ از مرجع، به فوريت امكان پذير نيست، شخص تا چه حد اجازه دارد بدون اجازه بپردازد؟

بسمه تعالى، بايد اجازه بگيرند.

3. طبق دستور صريح علماى اعلام، كثر الله امثالهم، بايد وقوع طلاق در محضر عدلين انجام گيرد. آيا محرز بودن عدالت عدلين براى ازدواج و طلاق دهنده لازم است يا خير؟ در صورت لزوم، طلاق هايى كه فعلاً در محاضر رسمى انجام مى گيرد، زوج نه صاحب دفتر را مى شناسد و نه از وجود عدلين اطلاع دارد، چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، اگر عدالت نزد مجرى صيغۀ طلاق محرز است؛ آثار طلاق صحيح، مترتّب است، مگر يقين داشته باشند كه شاهد عادل نبوده است.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

[سؤال 4298] 2110

بسمه تعالى

آيا سال خمس بايد سال شمسى باشد يا سال قمرى؟

بسمه تعالى، سال را شمسى قرار دهيد اگرچه قمرى هم مانع ندارد.

ص: 219

[سؤال 4299] 2111

بسمه تعالى

آيا ملاك سال براى پرداخت خمس، شمسى است يا قمرى؟

بسمه تعالى، ميزان، سال شمسى است.

[سؤال 4300]2313

4. صاحبان اغنام و احشام كه در كوهستان ها به سر مى برند ديده شده بعضى سال خمس خود را اول فروردين قرار داده اند، در حالى كه كاه و علفى كه تهيه نموده اند تا اول خرداد مثلاً بايد به صرف آن حيوانات برسانند، آيا به نظر حضرت آيت الله از اين قبيل اشيا جزء مؤونه سال قبل محسوب مى شود، يا ملاك همان اضافه و مازاد است در آخر سال كيف كان.

بسمه تعالى، در آخر سال بايد خمس بدهند.

[سؤال 4301] 2112

بسمه تعالى

1. زارع كه اول سال خمس او موقع تصفيۀ غلّه است، آخر سال او موقعى است كه يك سال از اول سال او بگذرد يا اين كه موقع تصفيۀ غلّه سال دوم است؟ در هر صورت آخر سال خمسش كه مى شود محصولاتى از قبيل سبز موجود در صحرا دارد كه مثلاً دو ماه بعد ثمرۀ آن به دست مى آيد و گندم و جويى كه مثلاً نزديك چيدن آن ها رسيده يا اين كه چيده اند و هنوز تصفيه نشده، آيا تمام حاصل هاى موجود در صحرا را بايد حساب كند و خمس آن ها را بدهد يا اين كه اين ها جزء منافع سال بعد است و آيا فرقى بين حاصل سبز و حاصل به ثمر رسيده هست يا خير؟

بسمه تعالى، ميزان گذشتن يك سال است و بعيد نيست سال شمسى باشد و مقدارى از ثمر كه موجود است بايد تخميس شود و آنچه بعداً به ثمر مى رسد از ارباح سال بعد است.

2. كسى كه در دهى قصد اقامه مى كند و قصد دارد كه در ده ديگر هم در ضمن مدت اقامت برود در

ص: 220

صورتى كه فاصله بين اين دو ده كمتر از حد ترخص باشد آيا مضر به قصد اقامت هست يا خير؟

بسمه تعالى، اگر دو محل است قصد اقامه محقق نشده است.

[سؤال 4302]1993

3. كشاورزى - مانند برنج كاران - مبدأ سال مالى او مثلاً اول مهر است و برداشت محصول ساليانه در شهريور است؛ يعنى يك ماه مانده به آخر سال محصول به دست آمده، تا اول سال يك دهم فرضاً مصرف شد و بقيه باقى ماند آيا همه اين محصول باقيمانده را بايد خمس بدهد - در حالى كه زندگى يازده ماهه او تقريباً از اين محصول اداره مى شود - يا خير از به دست آمدن محصول يك سال بايد بگذرد؟

بسمه تعالى، تا وقت محصول سال آينده مى تواند از حاصل در مؤونه صرف كند و از بقيه خمس بدهد.

[سؤال 4303]2189

3. سال زراعتى در صورتى كه موقع تصفيۀ گندم يا جو باشد، هرگاه تصفيه در سال هاى بعد ديرتر يا زودتر انجام شد - مثلاً اگر اول مرداد تصفيه گندم شد براى زيدى و سال بعد تصفيه گندم او دهم مرداد شد - آيا آنچه موجودى دارد از امسال، خمس ندارد؟ يا اگر بيستم تير شد، هرچه فوايد سال جارى هم بوده، بايد خمسش را بدهد؟ در هر صورت، لطفاً توضيح دهيد كه زارع چگونه حساب كند تا از محصول هاى سال گذشته و پول آن ها فقط اول مرداد خمس بدهد.

بسمه تعالى، ديرشدن وقت تصفيه يا زود شدن، ربطى به سال خمسى كه سال شمسى است ندارد و بايد تمام مال را در هر حالى كه هست حساب كند و خمس بدهد.

[سؤال 4304] 2113

بسمه تعالى 20 / 10 / 1361

محضر مبارك حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى

ص: 221

1. بنده از اول، حساب خمس مال خود را اول ماه محرّم سال هجرى قمرى قرار داده ام، اگر از نظر شرعى اشكالى ندارد بفرماييد و اگر سال شمسى بايد باشد به چه نحو تغيير دهم؟

بسمه تعالى، سال خمس، شمسى است و اگر ضرر ارباب خمس نشود، مانع ندارد تغيير دهيد.

2. خمس مال خود را به آقاى پسنديده توسط بانك ارسال داشته ام، اگر از نظر شرعى اشكالى ندارد بفرماييد.

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

3. آيا ردّ مظالم را هم بايد به آقاى پسنديده بدهم يا به هر مجتهدى مى شود داد؟ و نيز آيا خودم مى توانم به فقرا بدهم؟

بسمه تعالى، بايد به فقير صدقه داده شود.

[سؤال 4305]2089

2. پولى را از ارباح مكاسب وسط سال و غيره مثلاً قرض گرفته خرج وسايل قاليبافى براى فروش مى كند؛ بعد از يك سال و چند ماه قالى بافته مى شود؛ طريقۀ تخميس پول قالى چگونه است؟ در ضمن پولى را كه قرض گرفته، به اقساط در چند ماه مى پردازد.

بسمه تعالى، سر هر سال بايد موجودى قالى را حساب كند و زايد بر مقدارى كه راجع به آن بدهكار است و مقدارى كه قبلاً خمس آن داده شده را تخميس نمايد.

[سؤال 4306]2657

5. خريدن وسايل سوارى - اعم از موتورسيكلت و يا ماشين - براى كسى كه حساب سال ندارد جزو مؤونه است؟

بسمه تعالى، بايد سال قرار دهد و بعد تصرف كند.

ص: 222

[سؤال 4307]2182

4. درخت بيد را كه چندين سال بر آن رفته است، يك جا و به هنگام كندن تخميس كند، آيا برى ءالذمه است؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

مؤونه و موارد آن

[سؤال 4308] 2114

بسمه تعالى 17 / 7 / 1360

دفتر امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از عرض سلام خدمت امام امّت و گردانندگان دفتر؛ مى خواستم در مورد اين كه آيا براى كتبى كه اهل مطالعه و مخصوصاً طلاب علوم دينى براى خود تهيه مى كنند خمس لازم است و يا نه؟ از امام امّت بخواهيد كه جواب تفصيلى مرحمت فرمايند.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، كتب مورد حاجت و مطابق شأن، خمس ندارد.

[سؤال 4309]3406

4. كتاب هايى كه انسان مى خرد تا در آينده از آن ها استفاده نمايد، اما در حال حاضر از آن ها استفاده نمى كند آيا خمس به آن ها تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر داشتن آن ها از شؤون شخص باشد خمس ندارد.

[سؤال 4310]2095

4. كتاب هايى در سال هاى متمادى خريدارى شده است براى مطالعه يا درس، آيا اخراج خمس آن ها لازم است؟

بسمه تعالى، اگر مورد لزوم است خمس ندارد.

ص: 223

[سؤال 4311] 2115

بسمه تعالى

لطفاً جواب مسائل زير را مرحمت بفرماييد:

1. آيا به كتاب هايى كه انسان مى خرد تا مطالعه كند، اما بدون مطالعه سالى از آن مى گذرد، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، كتاب ها اگر از شؤون او باشند خمس ندارند.

2. كسى كه مقروض است و پول جمع مى كند تا قرض خود را بدهد، اگر از اين پولى كه جمع مى كند

سال بگذرد آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، پولى كه جمع مى كند سرسال خمس دارد، مگر اين كه قرض براى مؤونه همان سال باشد.

3. اگر هنگام دفن جسدى خاك كم بيايد و براى پوشاندن آن از خاك قبر ديگرى استفاده شود از نظر شرعى چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، اگر موجب نبش يا اهانت به قبر ديگر نباشد مانع ندارد.

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم.

[سؤال 4312]1686

3. كتاب ها و البسه و وسايلى كه انسان در طول سال مى خرد، آيا به آن ها خمس تعلّق مى گيرد يا نه؛ مخصوصاً كتاب هايى كه انسان به قصد مطالعه مى خرد و چه بسا به علت فراموشى آن را نمى خواند؟

بسمه تعالى، اگر به قدر احتياج خريده، خمس آن واجب نيست.

[سؤال 4313]4417

8. آيا كتابى كه خريده شده و هنوز مورد استفاده قرار نگرفته، پس از يك سال خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر عرفاً از مؤونه باشد، خمس ندارد.

ص: 224

[سؤال 4314] 2116

بسمه تعالى 5 / 11 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

با كمال ادب، خاطر خطير را مستحضر مى دارد كه بعضى اشخاص در داخل منزلشان كتابخانۀ شخصى جهت مطالعۀ خود و خانواده شان تشكيل مى دهند و تعداد زيادى از كتب مختلفه - اعم از تفسير، لغت، علمى و ساير كتب مذهبى و غير مذهبى - را در آن جا گرد مى آورند و در طول سال به مطالعۀ همۀ آن ها نمى رسند و ممكن است بعضى از آن ها يك سال كامل و يا بيشتر از يك سال بر آن بگذرد و مطالعه نشود و بعضى ديگر را انسان گاهى با آن سر و كار دارد و به مقدار رفع نياز فورى مطالعه مى كند - مانند كتب لغت - و از بعضى ديگر فقط چند صفحه از آن را مطالعه كرده، آن هم در موقع خريدن و يا پس از آن؛ آيا بايد خمس همۀ آن ها را بدهد يا بعضى و يا هيچ كدام؟ حكم الله را بيان فرماييد.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، اگر به مقدار شؤون او باشد خمس ندارد.

[سؤال 4315] 2117

بسمه تعالى 28 / 7 / 1361

حضور رهبر عظيم الشأن و مرجع كبير شيعيان جهان، امام خمينى، دامت افاضاته

احتراماً؛ كرامت فرماييد به سؤال شرعى اين جانب پاسخ دهيد:

اين جانب مقدار زيادى كتاب به طور پراكنده تهيه نموده ام و با توجه به احتياجاتى كه جهت مطالعه به كتاب دارم، نمى توانم خمس كتاب را از كتاب بدهم و اكثر كتاب ها را نيز از كتابفروشى هاى اسلامى با تخفيف خريده ام و تمكّن مالى ندارم كه بتوانم خمس آن را بدهم؛ خواهشمند است دستور فرماييد چگونه مى توانم خمس آن را بدهم و با توجه به اين كه بعضى از كتب مال چندين سال قبل است، حكم شرعى

ص: 225

دربارۀ آن چگونه است. ملتمس دعا

بسمه تعالى، كتاب ها اگر مورد نياز و در حدود شؤون شما باشد خمس ندارد.

[سؤال 4316] 2118

بسمه تعالى 15 / 1 / 1362

1. به كتاب هاى موجود در كتابخانۀ شخصى كه براى پاسخ گويى به دشمنان اسلام تهيه نموده است، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ و در صورت تعلق گرفتن، به قيمت خريد بايد حساب شود يا به قيمت امروز؟

بسمه تعالى، اگر مورد نياز و از شؤون شخص باشد خمس ندارد.

2. در حال حاضر نگاه كردن به فيلم هاى تلويزيونى كه گاهى زن هاى بى حجاب نيز دارد و گوش دادن به صداى تارى كه نواخته مى شود چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، نظر به فيلم اجنبيه كه صاحبش را نمى شناسد و ريبه و فساد در آن نيست، اشكال ندارد و موسيقى مطرب حرام است و صداهاى مشكوك مانع ندارد.

[سؤال 4317]1940

3. يك طلبه كه تدريجاً سالى يك مقدار كتاب از پول شهريه مى خرد، آيا به اين ها خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ (البته كتاب ها فعلاً مورد استفاده نيست ولى در آينده استفاده خواهد شد).

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4318]827

3. كتاب هاى مذهبى و اسلامى را خريده ام به منظور اين كه خود يا ديگران از آن استفاده نمايم. اكنون كه يك سال از مدت خريد گذشته، بايد حساب خمس آن را بكنم يا خير؟

بسمه تعالى، اگر كتاب ها مورد نياز او و به مقدار شؤون او باشد خمس ندارد.

ص: 226

[سؤال 4319]1012

5. شخصى مقدارى كتاب خريده و هنوز همۀ كتاب ها را مطالعه نكرده است و به مرور زمان مطالعه مى كند. اگر سر سال رسيد، خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر تهيۀ آن، جزء احتياجات او محسوب مى شود و مورد حاجت است، خمس ندارد.

[سؤال 4320]2414

2. محصلينى كه كتاب مى خرند بعد مورد استفادۀ آن ها نيست و يا در سر سال آن ها، به مانند دفتر و وسايل تحصيل، زياد مى آيد، آيا به اين ها خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، در كتب و وسايل تحصيلِ مورد نياز خمس واجب نيست.

[سؤال 4321]3170

4. محصلى كه كتاب هايى خريده ولى نمى تواند همه اش را در يك سال مطالعه كند آيا خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4322]4165

3. آيا به كتاب، خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، به مقدار شؤون خمس ندارد.

[سؤال 4323] 2119

بسمه تعالى

محضر مقدس مرجع عالى قدر، قائد عظيم الشأن و رهبر كبير انقلاب اسلامى حضرت امام خمينى، دام عزّه و ظله

كتبى مورد نياز آيندۀ طلبه است و خريدارى مى نمايد؛ لكن در مدت يك سال

ص: 227

مورد مطالعه قرار نمى دهد؛ آيا خمس دارد يا خير؟ والسلام عليكم ورحمة الله

بسمه تعالى، اگر موقع خريد مورد نياز است و يا آن كه براى تأمين نياز آينده، لازم است از قبل تهيه شود، خمس ندارد.

[سؤال 4324] 2120

بسمه تعالى

خدمت شريف حضرت امام خمينى، دامت افاضاته العاليه، پس از سلام و ارادت بندگى؛ چه مى فرماييد در جواب مسائل زير:

1. كتاب هايى كه يك طلبه تدريجاً مى خرد و فعلاً مورد نيازش نيست آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر با شهريه خريده يا به مقدار شأن او است خمس ندارد.

2. شخصى است كه از پدرش يك حياط كهنه ارث به او رسيده است (البته خمس حياط را پدرش داده بود) و آن شخص ده - دوازده سال است كه كسب و كار كرده و مقدارى پول جمع كرده است كه مى خواهد آن حياط را تعمير كند يا حياط ديگرى بخرد (البته آن مقدار پول دارد كه حداكثر مى تواند يك حياط معمولى بخرد) آيا بر اين پول ها خمس تعلق پيدا مى كند يا نه؟

بسمه تعالى، پولى كه از كسب و كار تهيه كرده و سال بر آن گذشته خمس دارد.

[سؤال 4325]769

4. الكتب التي يقتنيها طالب العلم ويمرّ عليها الحول قبل المطالعة والبحث فيها فهل يجب عليه إخراج خمسها؟

بسم الله تعالى، إذا اقتناها لحاجته وتعدّ من مؤونته لا يجب عليه إخراج خمسها.

[سؤال 4326]1743

6. حضرت عالى در تحرير الوسيله از جمله چيزهايى كه خمس به آن ها تعلق مى گيرد، كتاب را فرموده ايد. خواهشمند است اعلام فرماييد كه شامل چه كتاب هايى مى باشد و در صورتى كه شامل همه كتاب ها باشد، آيا شخص خودش مى تواند

ص: 228

تعدادى از كتاب ها را با محاسبۀ مبلغ خمس، به كتابخانه هاى مساجد تحويل دهد؟ آيا بايد با نظر نمايندۀ حضرت عالى باشد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر خمس دارد و كتاب ها مورد نياز نيست، بايد با اجازۀ حاكم شرع عمل كند.

[سؤال 4327]2105

3. آيا به كتاب هايى كه در طول سال براى مطالعه خريدارى مى شود (اعم از مرجع يا....) خمس تعلّق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، چنانچه مورد احتياج بوده، خمس واجب نيست.

[سؤال 4328]1363

4. شخصى مقدارى كتاب براى كتابخانۀ شخصى خود خريده كه همۀ آن ها را مطالعه نكرده، ولى سال او رسيده. آيا خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، كتاب ها اگر مورد حاجت و مطابق شؤون شخص بوده خمس ندارد.

[سؤال 4329] 2121

بسمه تعالى

مسئول محترم دفتر استفتائات حضرت امام خمينى

1. آيا كتابى كه انسان براى خواندن خريده و احياناً تا يك سال نمى تواند مطالعه كند، به اين كتاب خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ و آيا اين جزء دارايى محسوب است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر داشتن اين كتاب از شؤون شخص است خمس ندارد.

2. آيا پولى را كه انسان قرض داده و طرف مقابل بعد از گذشت يك سال هم ندارد كه بدهى خود را بپردازد، آيا اين پول - كه در اصل الآن در اختيار صاحب مال نيست - خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر پول از درآمد كسب بوده، پس از وصول آن بايد خمس آن داده شود.

3. كسى كه براى خود سال قرار مى دهد، آيا بايد سر سال خمس هرچه دارد را بدهد؟ به عنوان مثال

ص: 229

مواد غذايى (فلفل، ادويه، ليمو...) يا چيزهايى كه نياز خانه اش است خمس ندارد و اگر در سر سال خود مقدارى پول داشته باشد و مقدارى هم قرض بدهكار باشد و مقدارى هم قرض داده باشد و بستانكار باشد و فرد قرض گيرنده هم الآن ندارد به او بدهد، وضع اين شخص چگونه است؟ به عنوان مثال: خود من از يك فردى 75000 ريال مى خواهم، ولى ايشان خيلى گرفتار است و ندارد به من بدهد و خودم هم 130000 ريال (سيزده هزار تومان) قرض دارم و سر سال هم مصادف با سر برج من است كه حقوق گرفته ام و اين حقوق را براى يك ماه آينده نياز دارم. الآن به فرض اين كه سر سال باشد تكليف من چيست؟

بسمه تعالى، راجع به مسائل اخير به يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه شود.

[سؤال 4330]2524

2. كتابخانه اى براى منزل تهيه و از سال هاى قبل تا كنون حدود يكصد جلد كتاب دينى جهت مطالعۀ خود و فرزندان خريدارى كرده ام و در آينده نيز به تدريج ممكن است خريدارى شود، آيا به كتابخانه و كتب خريدارى شده و يا كتبى كه در آينده خريدارى شود خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، در زايد بر احتياج و شؤون خمس واجب است.

[سؤال 4331]2095

6. شخصى در نظر داشت خانه خريدارى كند و با قولنامه، خانه خريده و تحويل گرفته و بدين منظور چند قطعه فرش خريدارى كرده، ولى چون مجوّز خريد نگرفته، نتوانسته منتقل شود، آيا خمس به فرش ها تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر در زندگى به آن ها نياز دارد از مؤونه است و لازم نيست خمس آن ها را بدهد.

[سؤال 4332] 2122

بسمه تعالى 2 / 11 / 1358

محضر زعيم عالى قدر و مرجع بزرگوار آيت الله العظمى امام خمينى ادام الله بركاته

پس از سلام و تحيات لازمه محترماً، به عرض مى رساند: اين بنده چند سال است

ص: 230

كه در ارتش خدمت مى كنم. نظر بر اين كه جاهل به مسأله بودم و در رژيم سابق كه حقوق مى گرفتم از همان حقوق تدريجاً پس انداز كرده، براى خودم منزل درست كرده ام و همچنين اثاث منزل گرفته ام در حدود يك صد هزار تومان قيمت منزل، و در حدود هفتاد و پنج هزار تومان اثاث منزل با قيمت آن زمان، كه البته فعلاً قيمت ترقى كرده است و در آن زمان به هيچ وجه با عنوان شرعى خرج نكرده ام و حقوقم را تخميس نكرده ام. فعلاً خواهشمندم نسبت به منزل و اثاث منزل بنده تكليف شرعى را بيان فرماييد تا برايم مباح و حلال باشد و بنده خودم و خانواده ام مقلد آيت اللهى هستيم و همچنين نسبت به حقوق پس از انقلاب بنده كه فعلاً از دولت اسلامى مى گيرم تكليفم را بيان فرماييد.

بسمه تعالى، حقوقى كه مى گيريد حلال است و هر مقدار از اثاث منزل و خود منزل كه با حقوق بين سال يا بر ذمه تهيه شده و با حقوق اقساط آن پرداخت گرديده، خمس ندارد.

[سؤال 4333] 2123

بسمه تعالى 14 / 1 / 1361

محضر محترم حضرت امام خمينى

بعد از عرض سلام، مستحضر مى دارم آن امام را كه آيا به يك عدد تلويزيون و يك عدد ويدئو كه جهت استفاده مذهبى يك خانواده مى باشد، خمس تعلّق مى گيرد يا جزء ضرورات زندگى است؟

بسمه تعالى، اگر تلويزيون به مقدار شأن او است خمس ندارد و غير آن را بايد تخميس كند. مگر اين كه از شؤون او محسوب شود.

[سؤال 4334]2073

3. شخصى داراى دو خانه است در دو شهر؛ گاهى زن و بچه هايش داخل آن خانه زندگى مى كنند و گاهى داخل آن خانۀ ديگر؛ آيا هر دو خانه هايش جزء مؤونه حساب

ص: 231

مى شود يا نه؟ به طور واضح، نظريۀ خود را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر به هر دو خانه براى زندگى نياز دارد، از مؤونه هستند.

[سؤال 4335]2100

2. يك خانواده سه يا چهار نفرى آيا چند دست رختخواب كه جزو ضروريات اوّليۀ منزل مى باشد، مى تواند داشته باشد؟ لطفاً حكم شرعى را بيان فرماييد.

بسمه تعالى، اشخاص مختلفند و ميزان، نياز عرفى و مراعات شؤون است.

[سؤال 4336] 2124

بسمه تعالى 2 / 12 / 1361

محضر محترم دفتر امام خمينى مدّ ظله العالى

خانه اى دارم 80 مترى داراى 3 اتاق و لوازم زندگى به اندازه يك خانواده كه بتوانند زندگى كنند و البته مقدار 90 هزار تومان نيز به ديگران بدهكار هستم كه هر ماهه مبلغى بابت قسط مى پردازم.

لطفاً مرا راهنمايى فرماييد كه چه مقدار خمس به بنده تعلق مى گيرد كه دين خود را به اسلام و جمهورى اسلامى عزيز ادا كرده باشم؟

بسمه تعالى، اگر خانه را از پس اندازى كه سال بر آن گذشته تهيه نكرده باشيد چيزى بر شما نيست.

[سؤال 4337]5619

5. شخصى شغلش خدمتگزارى و فرّاش مدرسه است. خانه اى شخصى داشت كه در آن زندگى مى كرد. بعد از مدتى او را سرايدار كردند و او از منزل شخصى به مدرسه تغيير مسكن داد. او مى داند كه بعد از پنج سال يا بيشتر او را از مدرسه بيرون مى كنند و بالاخره بايد به خانه اش برگردد. بعد از مدتى از سرايدارى خلع مى شود و به منزلش برمى گردد. حالا آيا منزل كه پنج سال محل زندگى او نبوده خمس داشته يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، منزل مسكونى خمس ندارد.

ص: 232

[سؤال 4338] 2125

بسمه تعالى

حضور محترم حضرت آيت الله العظمى آقاى روح الله خمينى، دام ظله

استدعا دارم به سؤالات ذيل پاسخ فرماييد:

1. اگر كسى كه سال خمسى دارد، زمينى را براى احداث ساختمان خريد و منزل مسكونى خود را در آن بنا كرد، با اين شرط كه پول زمين را قسطى بپردازد، بايد خمس زمين را بدهد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. اگر كسى كه سال خمسى دارد تراكتورى را با شركت ديگرى براى كسب بخرد، در حالى كه نيمى از سهم خود را بدهكار است، بايد خمس تراكتور را بدهد؟ و آيا نمى تواند از منفعت سالانۀ خود براى پرداخت بدهى استفاده كند؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدارى كه مالك شده و بدهى ندارد بايد خمس بدهد و مى تواند از منفعت سال، بدهى را بدهد؛ لكن بايد خمس آن را هم بپردازد.

3. اگر كسى كه سال خمسى دارد منزل مسكونى خود را بفروشد تا منزل مناسب و لازم ديگرى بخرد، پولى كه بابت فروش منزل اول اخذ مى كند خمس دارد؟

بسمه تعالى، اگر منزل را از درآمد كسب، بدون دادن خمس تهيه كرده، پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4339] 2126

بسمه تعالى 24 / 5 / 1361

به علت آشنا نبودن به مسألۀ خمس و نداشتن سال مالى در سال هاى پيش، مقدارى لوازم و اجناس ضرورى و مورد نياز زندگى - از قبيل يخچال، قاليچه، اجاق گاز، راديو، ماشين رخت شويى، اتو برقى، چرخ خياطى، جاظرفى، جاكتابى، تلويزيون وتعدادى لوازم ارزان قيمت كه جنبۀ تزيينى دارد - به تدريج در طول حدود 11 سال گذشته تا كنون خريدارى نموده ام، لذا استدعا دارم در اين باره نظر آن

ص: 233

حضرت اعلام تا به خواست خداوند عمل نمايم.

ضمناً يادآورى مى شود كه در اوايل فروردين سال 1361 با تعيين سال مالى، كليۀ حساب ها و مطالبات و بدهى، ارزاق اضافى و وسايل و لوازمى كه خمس به آن تعلق مى گرفت (به استثناى وسايلى كه نام برده شد) رسيدگى و مبلغ چهارصد تومان بابت خمس به دفتر امام خمينى ارسال و قبض دريافت نمودم.

بسمه تعالى، اشياى مذكوره اگر در بين سال از درآمد كسب تهيه شده و مورد حاجت زندگى بوده خمس ندارد.

[سؤال 4340] 2127

بسمه تعالى 18 / 10 / 1361

محضر رهبر كبير انقلاب، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

اين جانب دو منزل مسكونى داشتم و چند سال قبل سرمايه ام را حساب كردم و يك منزل، و نصف از منزل ديگر را فروختم و خمس آن را حساب كردم و نصف يك منزل را كارگاه قالى بافى درست كردم و مجموع پول فروش يك منزل و نصف منزل را - كه هشت صد هزار تومان است - در جاى ديگر، منزل بزرگ تر ساختم كه دو ميليون تومان خرج شده است. حالا از نظر وجوهات شرعيه خمس به پولى كه صرف اين خانه مسكونى شده تعلق مى گيرد يا نه؟ جواب را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر منزل براى سكونت و مناسب شأن شما است خمس ندارد؛ مگر آن كه بر پولى كه خرج شده سال گذشته باشد.

[سؤال 4341]2648

5. پسر جوانى كه تا قبل از ازدواج، سه دانگ منزلى را داشته و با پدر و مادرش شريك بوده و در موقع ازدواج، اين منزل را به دليل نياز آن ها، به آن ها واگذار نموده (البته نه با سند، بلكه استفاده از منزل را) و خود رفته يك منزل به اندازۀ نيازش خريده و زير بار بدهى زيادى رفته است تا پدر و مادر خود را خانه به دوش نكند. آيا اين

ص: 234

وضعيت به منزلۀ داشتن دو خانه براى اين جوان محسوب مى شود يا اين كه در حقيقت، مسكن مورد نياز محسوب مى شود كه نياز به پرداخت خمس آن نمى باشد؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، خمس واجب نيست.

[سؤال 4342] 2128

بسمه تعالى

شخصى منزلى براى سكنا دارد. بعداً كه بچه هايش بزرگ مى شوند اين منزل را در اختيار بچه هايش مى گذارد كه آن ها در آن منزل بنشينند و خودش منزل ديگرى از ربح مكاسب براى خودش تهيه مى كند. البته منزل اول را به بچه ها نمى بخشد. بچه هايش هم فقير نيستند؛ اما همين طور از جهت علاقۀ پدر و فرزندى يا مادر و فرزندى مى گويد: فعلاً شما در اين منزل بمانيد. آيا با اين وصف، منزل اول از مؤونه او خارج است و متعلق خمس خواهد بود يا اين كه هنوز به مؤونه باقى است و خمس ندارد؟ آيا فرق است بين اين كه منزل مزبور را در اختيار بچه ها گذاشته باشد يا اين كه هنوز در اختيار آن ها نگذاشته؛ ولى مى گويد: من محتاجم به اين كه اين منزل را در اختيار بچه هايم بگذارم و همچنين آيا فرق است بين فقر بچه ها يا غناى آن ها يا خير؟

بسمه تعالى، مسكن در اختيار فرزند قرار دادن اگر از شؤون لايق به حال شخص باشد به نحوى كه ترك آن با فرض تمكّن عيب و وهن بر او محسوب شود و مسكن را پس از استغناى شخص خودش در اختيار فرزند گذاشته باشد، خمس ندارد وگرنه خمس دارد و در هر دو صورت، فقر و غناى فرزند ميزان نيست.

[سؤال 4343]2304

3. شخصى با وام بانكى، منزلى را خريدارى نموده و اكنون منزل او با نرخ روز بيش از يك ميليون تومان ارزش دارد ولى سيصد هزار تومان به بانك بدهكار است و از درآمد ماهيانه در عرض سال مثلاً بيست هزار تومان پس انداز كرده الف. آيا به خانۀ او

ص: 235

خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ ب. پولى كه پس انداز كرده، بايد بابت بدهى حساب كند يا خمس او را بدهد؟

بسمه تعالى، خانه اگر مناسب شأن او باشد خمس دادن واجب نيست و چنانچه سر سال از اقساط گذشته چيزى داده نشده، مى تواند از پس انداز كسر نمايد؛ ولى اقساط سال آينده را نمى توان كسر نمود.

[سؤال 4344]4781

2. آيا عمارت و خانۀ مسكونى و اثاث البيت معمولى از دادن خمس مستثنا است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد بين سال تهيه شده، تا مدتى كه جزو مؤونه محسوب است خمس ندارد.

[سؤال 4345]1175

4. شخصى خانه مسكونى دارد لكن براى توسعه بيشتر و استراحت بهتر در بين سال از ارباح مكاسب مشغول تهيه خانه ديگرى مى شود، آيا خمس اين خانه كه مى خواهد تهيه كند بايد بپردازد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس خانه اى كه براى توسعه تهيه نموده است بايد بپردازد.

[سؤال 4346]2651

2. خريد تلويزيون و راديو و ضبط صوت و تعميرات آن ها و غيره را مى توان جزء مخارج سال به حساب آورد؟

بسمه تعالى، به مقدار شأن از مؤونه است.

[سؤال 4347] 2129

بسمه تعالى 14 / 1 / 1362

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى الامام خمينى، مدّ ظلّكم العالى على رؤوس المسلمين، ضمن عرض سلام، متمنى است نظر مبارك آيت اللهى را در مورد

ص: 236

مسأله ذيل بيان فرماييد كه محل حاجت است:

شخصى يك دستگاه آبگرمكن جهت ساختن حمام شخصى در منزلش به منظور استفادۀ خود و عائله اش خريدارى مى كند، ولى به علت فقر و نداشتن امكان مادى، موفق به ساختن حمام نمى شود و يك سال كامل و بيشتر از يك سال بر آن مى گذرد. آيا دادن خمس پول آن واجب است يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، خمس ندارد.

[سؤال 4348]2085

3. اگر كسى پولى را جهت مؤونه، مثلاً پولى را به بنّا مى دهد كه برايش مصالح بياورد و كار كند و پرداخت پول قبل از سال خمسى باشد، لكن در هنگام سال خمسى بنّا مصالح را آورده است و هنوز كار نكرده، آيا خمس به اين مصالح كار نشده كه مورد نياز است و پول پرداخت شدۀ نزد بنّا كه هنوز كار نكرده است، تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4349]3279

3. شخصى خانه مى سازد در تهران و خودش هميشه در قم مى نشيند، يك منزل براى بعضى امورات لازم، مثلاً بچه ها را مى فرستد براى درس و تحصيل علم، و بعضى اوقات براى كارهاى لازم خودش هم. لازم به ذكر است پولى كه مصرف منزل كرده در داخل سال قبل از تعلق خمس ساخته شده، حال اگر كار ضرورى پيش آمد و قصد كرد خانه را بفروشد يا اجاره بدهد آيا خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر منزل مورد حاجت براى سكونت شخص يا فرزندانش باشد و از درآمد بين سال تهيه شود خمس ندارد وگرنه خمس دارد.

[سؤال 4350]2046

2. شخصى از ارباح، كولر يا يخچال جهت مؤونه مى خرد و در حين سال مورد

ص: 237

استفاده قرار نمى گيرد، آيا خمس دارد يا خير؟ و به فرض اين كه خمس داشته باشد آيا قيمت فعلى مناط است يا قيمت خريد؟

بسمه تعالى، در صورت احتياج، از مؤونه محسوب است و خمس ندارد.

[سؤال 4351] 2130

بسمه تعالى

يك نفر خانه اى دارد كه از ارباح مكاسب تهيه كرده بعد از چند سال به خانه بهتر و وسيع ترى احتياج پيدا مى كند كه از ارباح مكاسب خانه دوم را تهيه مى كند آخر سال خمسى او كه مى شود هنوز آن خانه دوم تمام و تكميل نشده لذا هنوز در خانه اول نشسته الآن بايد خمس خانه اول را بدهد يا صبر كند هر وقت خانه اول را ترك كرد و در خانه دوم نشست و اولى از مؤونه خارج شد خمس بدهد و آيا خانه دوم كه الآن تمام نشده و مورد استفاده قرار نگرفته فعلاً خمس دارد يا چون مؤونه آينده است خمس ندارد؟

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، بعد از گذشتن سال بايد خمس خانه دوم را بدهد.

[سؤال 4352]2761

3. منزلى را دو برادر ابتدائاً به قصد فروش ساخته اند؛ ولى بعداً خودشان در آن سكونت كردند و مازاد بر احتياج نيست، و منزل قبلى را به پدر و مادر خود واگذار كردند كه نصف آن خالى است. كدام يك متعلق خمس است؟

بسمه تعالى، اگر بعد از سال، منتقل به منزل جديد شده اند، خمس آن را بايد بدهند؛ و اگر واگذارى منزل قديم به پدر و مادر از شؤون فرزند باشد، به نحوى كه مؤونه صدق كند، خمس ندارد؛ و الاّ خمس منزل قديم را هم بايد بدهند.

ص: 238

[سؤال 4353] 2131

بسمه تعالى 9 / 12 / 1361

مسئول محترم پاسخ به سؤالات شرعى دفتر امام

ضمن عرض سلام؛ اين جانب آموزگار متأهّل ساكن قم هستم و پدرم در يكى از روستاهاى اطراف قم مشغول كار كشاورزى مى باشد. با توجه به اين كه ايشان در اثر كهولت سن نمى توانند كارهاى خود را به تنهايى انجام دهند، هر ساله در تعطيلات تابستان و همچنين در بين سال تحصيلى به منظور كمك به كار كشاورزى به ده مى روم؛ ولى در آن جا از نظر مسكن در مضيقه هستم. لذا به منظور ساختن خانه در ده، حدود شصت هزار تومان وام گرفتم و صرف خريد زمين و ساختمان آن نمودم.

با توجه به مطالب فوق، آيا پس از پرداخت اقساط اين وام و مبالغ ديگرى كه در آن بنا خرج مى شود تا رفع نياز شود، خمس به آن ها تعلق مى گيرد يا خير؟ (البته در شهر منزل شخصى دارم) لطفاً اين مسأله را كاملاً روشن نماييد.

بسمه تعالى، اگر بر پولى كه در خانه صرف مى كنيد سال نگذرد خمس ندارد.

[سؤال 4354] 2132

بسمه تعالى 1 / 6 / 1361

از حضور مقام رفيع رهبر كبير انقلاب و مرجع تقليد و ولايت فقيه، امام خمينى، مدّ ظله العالى استدعا مى گردد كه به مسائل زير عنايت و امر به پاسخ گويى فرمايند:

1. آيا به خانۀ مسكونى و اشجار در چهار ديوارى خانه - كه در شهرهاى كوچك معمولاً بزرگ مى باشد - وجوهات شرعيه تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خانۀ مسكونى مورد حاجت جزء مؤونه است و خمس ندارد و اشجار اگر پس از رسيدن وقت بريدن آن، صرف مؤونه شود خمس ندارد و گرنه خمس دارد.

ص: 239

[سؤال 4355]

2. آيا به وسايل شخصى، از جمله مركب كه فعلاً اتومبيل مى باشد، وجوهات شرعيه تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر براى استفادۀ شخصى است و مطابق شؤون شخص است، خمس ندارد.

3. ساختن مدرسه و كمك به ساختن مساجد و بقاع متبركه و كمك به بيمارستان ها و مريض هاى بى بضاعت و سادات و وجوه واريز شده به حساب 100 و ديگر حساب ها، به جاى وجوهات شرعيه محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، موقوف بر اجازه است.

4. ماليات بر ارث و ماليات مزروعى و اصلاحات ارضى (آب و زمين) كه بدون اخذ بها به دهقانان داده شده، آيا به جاى وجوهات شرعيه محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، ماليات، بابت سهمين شريفين محسوب نيست.

5. مالى كه ارث مى باشد و بيش از دو سال است از تصرف صاحب مال گرفته شده، همچنان كه حق مداخله و منافع از مالك سلب است، وجوهات شرعيه به آن مال تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، وجوهى كه قبلاً بر آن مال تعلق گرفته بر عهدۀ مالك است. كه بعد از رفع منع بپردازد و اگر قبلاً وجوهى به آن متعلق نبوده خمس ندارد.

6. مالى كه ارثاً از جد به پدر و از پدر به پسر رسيده، پس از 140 سال، آيا مى توان آن مال را بدون مدرك، مخلوط به حرام دانست و دو خمس و يك زكات (پنجاه درصد از كل) براى آن قائل شد؟

بسمه تعالى، گرچه به ظاهر يد، قول ذى اليد پذيرفته است ولى نزاع بايد در محكمۀ شرعيه حل و فصل شود.

[سؤال 4356]2657

3. خانه اى را كه در خور شأن كسى نيست به چه صورت خمسش پرداخت شود؟

بسمه تعالى، مقدار زايد بر شأن بايد تخميس شود.

[سؤال 4357]2094

2. از درآمد كسبم فرشى خريده ام كه در سال هاى بعد احتياج به آن دارم براى

ص: 240

زندگى، آيا از مؤونۀ امسال كه خريده ام محسوب مى شود كه خمس نداشته باشد و يا اين كه بايد خمس آن را بدهم؟

بسمه تعالى، اگر طورى است كه بايد فعلاً آن را تهيه كنيد خمس ندارد.

[سؤال 4358]2358

3. شخصى هر سال، روز اول ماه مبارك رمضان خمس سال خود را مى داده است. امسال اول صبح، فرشى مورد احتياج بوده، خريد و بعد از ظهر همان روز، حساب مالش را كرده؛ آيا

اين فرشى كه جزء لوازم زندگى او است بايد خمس آن را بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس آن واجب نيست.

[سؤال 4359]2567

4. اگر پول را به صورت جنس - مثلاً فرش - نگهدارى و پس از فروش، احتياجات را تهيه نمايم در اين صورت وظيفۀ شرعى چيست؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4360] 2133

بسمه تعالى 8 ربيع الاول 1403 ق

محضر مبارك حضرت مستطاب آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

1. كارمندى كه از طرف دولت يا يك شركتى به او موقتاً مسكن داده مى شود و تا مدتى كه از منزل مسكونى خود منتقل به اين منزل مى شود منزل خود را اجاره داده از مال الاجاره استفاده مى كند آيا در اين مدت چند سال كه احتياج به خانه خود ندارد بايد تخميس كند يا باز هم جزء مؤونه است و خمس ندارد؟

بسمه تعالى، در صورتى كه داشتن منزل ملكى از شؤون او نباشد و احتياج هم ندارد خمس واجب است.

2. آيا هنوز وقت نماز نشده مى شود براى آن نماز وضو گرفت يا خير؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

ص: 241

[سؤال 4361]3218

3. آيا تلويزيون و راديو ضبط و ويدئو خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس دارد، مگر از مخارج زندگى محسوب شود و از شؤون او باشد.

[سؤال 4362] 2134

بسمه تعالى

با عرض سلام، سؤالاتى در مورد خمس داشتم كه احتراماً به عرض مى رسانم:

1. آيا به منزل مسكونى انسان خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4363]

2. آيا اگر كسى علاوه بر منزل مسكونى خويش منزلى براى سكونت افراد تحت تكفل خويش - مثلاً مادرش - داشته باشد به آن خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4364]

3. آيا به اتومبيل سوارى كه براى رفاه خانواده از آن استفاده مى شود و وسيلۀ درآمد نيست خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4365]

4. آيا كسى كه چند قالى در خانۀ خويش براى پوشش خانه دارد و از آن ها استفاده مى كند، بايد خمس آن ها را بپردازد؟

بسمه تعالى، به مقدار شؤون خمس ندارد.

[سؤال 4366]

5. آيا به طلاهايى كه مورد استفاده قرار مى گيرد خمس تعلق مى گيرد؟

ص: 242

بسمه تعالى، خمس ندارد، مگر در زايد شأن.

6. آيا خمس به اجناسى كه قيمت آن ها بسيار پايين است نيز تعلق مى گيرد؟ مثلاً اگر يك بسته آدامس و يا چند عدد گچ بيشتر از يك سال بلااستفاده بماند بايد خمس آن ها را پرداخت؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

7. آيا لوازم آرايشى كه مورد استفاده قرار مى گيرد مثلاً ماتيكى كه از آن استفاده مى شود، اگر بعد از يك سال مقدارى از آن در ته قوطى بماند به آن مقدار باقيمانده خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

8. در خاتمه، اگر كسى خمس مالش را محاسبه كند و بخواهد آن را بپردازد، آيا مى تواند آن را به آدرس دفتر امام (آدرسى كه اين نامه به آن جا فرستاده مى شود) بفرستد؟ در غير اين صورت اگر ممكن است آدرسى را كه مى توان سهم امام را به آن جا فرستاد (با ذكر اين مطلب كه او مقلد امام خمينى است) ذكر بفرماييد. و نيز اگر مى توان سهم سادات فقير را نيز به آن آدرس يا آدرس ديگرى فرستاد كه مطمئن براى پرداخت اين سهم باشد ذكر بفرماييد.

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات خود را به سيد فقير متدين بدهيد و سهم مبارك امام را به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

[سؤال 4367] 2135

بسمه تعالى 3 / 11 / 1361

محضر مقدس قائد عظيم الشأن، مؤسس و بنيان گذار جمهورى اسلامى، آزاد مرد تاريخ، فقيه عادل و كامل، حضرت آيت الله العظمى حاج آقا روح الله الموسوى الخمينى مدّ ظله العالى على رؤوس المسلمين

ضمن آرزوى سلامت و طول عمر با كفايت براى آن رهبر عزيز پاسخ چهار مسأله شرعى و اسلامى را مطابق فتوايتان عنايت فرماييد.

1. اثاث منزل كه به قدر لزوم هر شخصى و به اندازه شأن او است آيا بايد مخمس شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد سال تهيه شود خمس ندارد.

ص: 243

2. زمين زراعتى و باغ و ساير اعيانى كه انسان به آن تأمين معاش بنمايد خمس آن را بايد از عين پرداخت كند يا از درآمد آن ها؟ و چنانچه بايد از عين آن ها بايد پرداخت كند چون قيمت آن ها بالا است تكليف چه مى شود؟

بسمه تعالى، خمس به عين تعلق مى گيرد و مى تواند قيمت فعلى را بپردازد.

3. زمين كشاورزى و يا باغى است كه ملك مالك بوده در رژيم گذشته و با اصلاحات ارضى نصف آن را به كشاورز داده اند. حال، كشاورزى كه كلاً امورات زندگى او به اين قسمت زمين تأمين مى شود چه بايد بكند؟

بسمه تعالى، موكول به دولت اسلامى است.

4. افرادى به نام سادات و به لباس سادات در روستاها دوّار و سيارند و از اين باب مستمرى هر ساله مى گيرند و ما نه يقين به اصل سيادت آن ها داريم و نه يقين به استحقاق ايشان، اگر پولى به اين قبيل افراد داده شود بابت خمس و سهم سادات محسوب و اسقاط ذمه انسان مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، محسوب نمى شود.

[سؤال 4368] 2136

بسمه تعالى

محضر مبارك امام خمينى، دام عمره و عزّته

پس از عرض سلام؛ مستدعى است مسائل زير را پاسخ فرماييد:

1. اگر شخصى مقدارى سنگ يا بلوك در عرض سال از درآمد خود تهيه و خريدارى كرده تا براى ساختمان منزلش كه احتياج دارد مصرف كند، سر سال جزو درآمد بايد حساب كند يا جزء مخارج ساليانه محسوب بشود؟ همچنين اگر زمينى براى خانۀ مسكونى خريدارى كند، خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله، جزء مؤونه محسوب است و خمس واجب نيست.

2. شخصى انگشتر طلا نذر حضرت عباس كرده، به چه طريق آن را مصرف كند؟

بسمه تعالى، بايد در عزادارى آن بزرگوار و يا مطلق امور خيريه به قصد اهداى ثواب به آن حضرت، صرف شود.

ص: 244

3. شخصى مبلغى به يك نفر بدهى دارد، طلبكار، مدت ها است ناپديد شده، ولى يقين به فوت او ندارد، فقط از او، فرزند برادرش موجود مى باشد؛ تكليف شخص بدهكار چيست؟ به كه بپردازد؟

بسمه تعالى، بايد حفظ شود تا وضع طلبكار روشن گردد.

[سؤال 4369]822

6. در روستاها گاه گاه مستضعفين با دست رنج خود خانه و حياط درست مى كنند براى سكونت خانواده اش، در سال، تخميس اين حياط از مؤونه مى باشد يا بايد خمسش را بدهد.

بسمه تعالى، اگر با پولى كه سال بر آن گذشته خانه را تهيه نكرده باشد خمس ندارد.

[سؤال 4370] 2137

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر عالى قدر اسلام امام خمينى

اميدوارم كه ان شاء الله حالتان خوب بوده باشد، ذيل چند سؤالى كه براى اين جانب ضرورى مى باشد، لطف فرموده جواب آن ها را مرقوم فرماييد:

1. اين جانب براى خود سالى تعيين نكرده بودم و هر محصولى را در وقتش خمس آن را مى دادم و هر وسايلى كه مى خريدم كنار مى گذاشتم خمس آن را مى دادم و الآن مى بينم كه سال قرار دادن برايم مفيدتر مى باشد، شما بفرماييد كه چراغ والر و چرخ خياطى و چيزهاى لوازم خانوادگى كه از آن استفاده مى شود خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد سال تهيه شده خمس ندارد.

2. اين جانب يك دستگاه خانه مسكونى دارم كه چند سال قبل دادم به اجاره درست كنند و پولى را كه دادم به اجاره كننده خمس آن مبلغ را داده بودم و شما بفرماييد كه الآن كه مى خواهم براى خود سال قرار بدهم اين يك دستگاه خانه كه از آن استفاده مى كنم خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر پولى كه سال بر آن گذشته باشد صرف در آن نكرده باشيد خمس ندارد.

3. كسانى كه سال قرار دادند و زمينى مى خرند براى درست كردن خانه و مبلغى كه به زمين مى دهند

ص: 245

پاك است و فعلاً ديگر پولى ندارند كه خانه بسازند شايد يك سال هم بماند، شما بفرماييد كه خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

4. پسرى كه هنوز ازدواج نكرده است پدر پولى يا اشيايى يا زمينى به پسر مى بخشد و پسر موقعى كه ازدواج كرد آيا اين اشيا كه بخشيده شده است خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، بخشش خمس ندارد.

[سؤال 4371] 2138

بسمه تعالى 28 / 10 / 1361

حضور محترم رهبر كبير انقلاب و مرجع تقليد شيعيان جهان، روح الله الموسوى الخمينى حفظه الله تعالى، محترماً به محضر گرامى عرضه مى دارد:

اين جانب كه يك فرد كارگر مى باشم و مدت بيست و يك سال است كه در كارخانه اى كار مى كنم و با حقوق هفت تومان شروع به كار كردم تا الآن كه به 7339 تومان ثابت رسيده ام. در سال 1357 وجوهاتم را داده ام و به مكه رفته ام و بعد از اين تاريخ 200 هزار تومان خرج كردم و يك خانه در دهات ساختم براى خودم و مى خواهم خانه اى را كه در تهران دارم واگذار كنم به پسرم كه به سن بلوغ رسيده است و پسر و دخترم دم بخت هستند. آيا خمس آن را بايد بدهم يا براى پسر و دخترم خرج كنم؟

بسمه تعالى، خانه اى كه فعلاً مورد سكونت نيست اگر از ربح تهيه شده بايد خمس آن را بدهيد.

[سؤال 4372] 2139

بسمه تعالى

شخصى نصف مشاع منزل را براى سكونت خود مى خرد و سپس با شريكش مصالحه مى كند، و سهم خود را جدا مى كند، و ديوارى در ميان خانه مى كشند، و هر

ص: 246

نيمه به صورت منزلى مستقلّ در مى آيد. بعد از مدتى، نيمۀ دوم را هم مى خرد (و داشتن چنين خانه اى - مجموعۀ دو نيمه - زايد بر شأن او هم نيست) ولى از نيمۀ دوم استفاده نمى كند، پس از مدتى آن را اجاره مى دهد، آيا بايد خمس منزل را بدهد و حجّ هم بر او واجب مى شود؟ و آيا در حكم فرقى هست بين اين كه احتياج به مال الاجارۀ آن داشته باشد و بدين جهت خودش آن را مورد استفاده قرار ندهد و يا فرقى نيست؟

بسمه تعالى، قسمتى كه فعلاً در آن سكونت نمى كند ولى داشتن مجموعه به حسب شأن مؤونۀ او محسوب است متعلّق خمس نيست، و لو اين كه به سبب احتياج آن را اجاره بدهد، ليكن در صورت احتياج به مال الاجارۀ آن در معيشت، استطاعت با آن محقّق نمى شود.

[سؤال 4373]796

2. از ربح سال پول مى دهد كه ماشين سوارى بخرد؛ ولى ماشين را در سال بعد تحويل مى دهند. آخر سال پولى كه براى ماشين به شركت داده خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، ماشين اگر مورد حاجت شخصى است و از مؤونه محسوب است، مقدار پولى كه بايد قبلاً پرداخت شود جزو مصارف سال پرداخت محسوب مى شود.

[سؤال 4374] 2140

بسمه تعالى 5 / 11 / 1361

محضر محترم مرجع تقليد بزرگوار حضرت امام خمينى، دامت بركاته

چند سؤال شرعى:

1. كسى كه از درآمد كارش، وسايلى از قبيل ماشين سوارى، يخچال، تلويزيون يا لوازم زندگى ديگر كه در اين زمان مورد استفاده قرار مى گيرد، تهيه كند، خمس اين ها چگونه مى باشد؟

ص: 247

بسمه تعالى، اگر از درآمد بين سال تهيه كرده خمس ندارد، مگر آن كه در زندگى احتياج به آن نداشته باشد و از شؤون او نباشد.

2. آيا شنيدن موسيقى و يا سرودهايى كه از صدا و سيماى جمهورى اسلامى پخش مى شود اشكالى ندارد؟ بعضى مواقع از راديو مشهد، موسيقى محلى به ترانۀ انقلابى پخش مى شود؛ شنيدن آن چگونه مى باشد؟ خواهشمندم توضيح بيشتر دهيد.

بسمه تعالى، موسيقى مطرب حرام است و صداهاى مشكوك مانع ندارد.

[سؤال 4375]1879

2. در سؤالات جديد كه در آخر توضيح المسائل مرقوم شده، آمده: مركبى كه از ربح كسب تهيه مى شود، خمس دارد. مراد از مركب چيست؟ آيا شامل ماشين سوارى هم مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، ماشين سوارى، اگر مورد نياز در زندگى و مطابق شؤون شخص باشد، خمس ندارد.

[سؤال 4376]1879

3. در مسائل اخير كه در جرايد انتشار يافته، مرقوم شده: ماشين سوارى اگر مورد احتياج باشد، خمس ندارد. منظور از احتياج، تا چه اندازه است؟ ولو اين كه هفته اى، يك يا دو بار مورد استفاده قرار گيرد و مع ذلك مى تواند اين يك يا دو دفعه را هم از وسايل عمومى استفاده كند؟

بسمه تعالى، اگر در طول هفته يا ماه و سال، چند بار مورد استفاده واقع شود و مطابق شؤون شخص باشد، مؤونه محسوب مى شود.

[سؤال 4377]2299

4. ماشين مخصوص سوارى و راديو ضبط و تلويزيون از مؤونه است يا خمس دارد؟

بسمه تعالى، در حد شأن و نياز از مؤونه محسوب است.

ص: 248

[سؤال 4378]7189

2. اشخاصى كه ماشين شخصى دارند آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير و چنانچه با اين وسيلۀ شخصى گاهى كار كند آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر وسيلۀ كسب تنها نيست و در زندگى به آن نياز دارد، خمس ندارد.

[سؤال 4379]1907

4. در توضيح المسائل آن حضرت سؤال شده از كسى كه ماشين سوارى مى خرد كه به تجارتخانه يا مزرعۀ خود يا هر شغلى دارد به سر شغل خود برود و اين ماشين را از ربح وسط سال مى خرد، آيا خمس آن را بايد بدهد يا نه؟ فرموده ايد كه «بايد خمس آن را بدهد»، اما افواهاً شنيده مى شود كه فرموده ايد: «اين طور ماشين ها خمس ندارد»، خواهشمند است بفرماييد كه بايد خمس بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، وسيلۀ سوارى اگر براى رسيدن به شغل مورد حاجت است خمس دارد.

[سؤال 4380]2246

2. قبلاً اشخاصى كه ماشين مى خريدند هم براى كسب و هم براى سوارى خانوادگى فرموده شده بود كه آن مقدار كه براى كسب است خمس دارد بعداً از حضرت آيت اللهى نقل فرمودند كه همه ماشين خمس ندارد بنابراين اشخاصى كه فعلاً طبق فتواى سابق با ما حساب كرده اند و دستگردان كرده اند فعلاً كه فتوا عوض شده آنچه سابق دستگردان شده بدهكارند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر در استفاده شخصى به نحوى باشد كه مورد حاجت صدق مى كند خمس ندارد و در مواردى كه به حساب بدهى دستگردان نمودند و بعداً معلوم شد بدهكار نيستند وجوب ادا ندارد.

ص: 249

[سؤال 4381] 2141

بسمه تعالى 22 / 10 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

با احترام به استحضار مى رساند كه در يكى از مسائلى كه جزء سؤال و جواب هاى ضميمۀ رسالۀ عمليۀ آن جناب است، در مورد خمس، سؤال به اين صورت طرح گرديده: «مركبى كه از ربح كسب تهيه مى شود براى اين كه سوار شود و به تجارت خانه يا مزرعه يا دكان يا محل كار خود برود، بدون آن كه جنس تجارت با آن حمل نمايد، خمسش واجب است يا نه؟»

و حضرت عالى در جواب مرقوم فرموده ايد: «بايد خمس آن را بدهد». حال اگر مركب سوارى، اختصاص به امورى كه فوقاً ذكر گرديده نداشت، بلكه به منظور خلاص شدن از پياده روى و مطلق اياب و ذهاب خود خريده - از قبيل مسافرت، زيارت، عيادت و ديدن دوستان، صلۀ رحم، بردن عائله به تفريح در ايّام تعطيل و انجام ساير كارهاى شخصى كه در داخل شهر و روستا دارد - و ضمناً براى امور مذكورۀ فوق هم استفاده كرد، آيا دادن خمس آن واجب است يا خير؟

بسمه تعالى، در صورت مرقوم، خمس واجب نيست.

[سؤال 4382] 2142

بسمه تعالى 20 / 12 / 1361

محضر مقدس رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، نايب الامام، امام خمينى،

حفظكم الله تعالى، السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

شخصى هستم كارگر كه از طريق كارگرى امرار معاش مى كنم و سال خمسى هم دارم، چند مسأله برايم پيش آمده، با عرض معذرت به حضورتان عرض مى كنم و استدعا از محضر مبارك دارم راهنمايى فرماييد:

1. وسيله اى خودرو جهت خود و خانواده ام قسطى تهيه كردم كه بعد از چند سال،

ص: 250

قسط آن تمام مى شود؛ اين وسيلۀ خودرو وقتى قسطش تمام شد خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4383]

2. خانه اى در محل دارم و در آن زندگى مى كنم و در اثر ادامۀ تحصيل فرزندانم، در محلى كه از نظر امكانات خوب است زمينى خريدم و مى خواهم خانه بسازم؛ پولى كه در اين مدت چند سال خرج زمين و ساختن منزل مى شود بعد از ساختن خانه خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

3. مقدار كمى زمين (كه تقريباً 40×80 متر مى شود) را مى خواهم به وسيلۀ موتور پمپ آباد كنم، پولى كه بهاى موتور و تعمير زمين و درخت كاشتن مى شود خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

4. با اين بدهكارى كه تا آخر سال يا تا چند سال ديگر دارم، آيا لازم است آخر سال به حساب رسيدگى شود؟

بسمه تعالى، لازم است و بدهى بر مؤونۀ سال كسر مى شود.

[سؤال 4384]

5. وسايل خانه - مثل پنكه، كولر، تلويزيون - در بين سال خريد شده، امكان آمدن برق هست كه مورد استفاده قرار گيرد، آيا اين وسايل خمس دارد؟

بسمه تعالى، اگر داشتن آن از شؤون شخص است خمس ندارد.

[سؤال 4385]

6. شخصى در اثر گرفتارى زندگى، خانۀ خود را ترك كرده و در جاى ديگرى خانه خريده، آيا اين خانه اى كه خريده خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر نياز به يك خانه بيشتر ندارد، بايد خمس يكى از خانه ها را بدهد؛ به شرط آن كه از ارباح مكاسب، بدون دادن خمس تهيه كرده باشد.

ص: 251

[سؤال 4386] 2143

بسمه تعالى

مسئولان محترم دفتر امام خمينى

خواهشمند است از امام سؤال شود كه آيا كسى اتومبيل سوارى شخصى داشته باشد، البته اين اتومبيل جهت رفت و آمد از منزل به اداره و رساندن بچه ها به مدرسه است - آيا اين نوع اتومبيل خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر جزو احتياجات شخصى محسوب باشد خمس ندارد.

[سؤال 4387] 2144

بسمه تعالى

محضر مقدس آيت الله العظمى امام خمينى، متّع الله المسلمين بطول بقائه الشريف

1. چون اين مسأله مورد حرف و بحث شده، سؤال مى شود؛ اگر شخصى كارمند يا كارگر، ماشين سوارى و يا موتور و دوچرخه مى خرد براى رفتن سرِ كار و ضمناً زن و بچه اش را تفريح و غير آن مى برد، آيا چنين كسى خمس اين مركب را بايد بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، چنانچه در زندگى احتياج به وسيلۀ مذكور دارد و از شؤون او محسوب مى شود خمس واجب نيست.

2. در طواف واجب اگر از محدوده بيست و شش ذراع بيرون رود، با توجه به كثرت جمعيت و عدم

اختيار، خصوصاً در طرف حجر اسماعيل، آيا طواف او صحيح است يا نه؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، طواف صحيح است.

3. اگر معلم ناچار باشد كه در يك اتاق، يك زن را درس بدهد و بالعكس (البته با رعايت جهات شرعى) جايز است يا نه؟

بسمه تعالى، با نبود مفسده و مراعات موازين شرعيّه اشكال ندارد و خلوت با اجنبيه جايز نيست.

4. اگر طلبه اى درس مى خواند و درس مى دهد و در فرهنگ هم هست، ولى حقوق او خيلى نيست؛ براى تتميم معاش خود مى تواند از سهم امام (عليه السلام) استفاده كند؟

بسمه تعالى، استفاده از سهم امام (عليه السلام) منوط به اجازۀ خاص است.

ص: 252

[سؤال 4388]7368

2. آيا به ماشين خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر جزو مايحتاج زندگى محسوب مى شود خمس ندارد.

[سؤال 4389]1988

3. وسايل نقليه جزء مؤونه است؟

بسمه تعالى، اگر براى احتياجات زندگى شخصى باشد نه براى استفاده در كسب و كار، مؤونه محسوب است.

[سؤال 4390] 2145

بسمه تعالى 8 / 3 / 1362

محضر مبارك رهبر انقلاب، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

ضمن تقديم عرض سلام و ارادت، محترماً؛ تقاضا مى شود در مورد دو مسأله به شرح زير جواب مرقوم فرمايند:

1. شخصى كارمند آموزش و پرورش، وسيلۀ سوارى تا محل كار خود را از ربح بين سال خريدارى نموده، بايستى خمس آن را بپردازد يا از پرداخت آن معاف مى باشد؟

بسمه تعالى، اگر در زندگانى خود به آن احتياج دارد، خمس ندارد.

2. شخصى منزل مسكونى دارد، قصد فروش آن را نموده تا منزل بزرگ ترى خريدارى نمايد، قبل از فروش منزل، منزلى نسيه به عنوان قرض خريدارى كرده تا پس از فروش منزل قبلى، وجه خريد منزل نسيه را بپردازد؛ تكليف اين شخص را در مورد خمس آن معين فرماييد.

بسمه تعالى، اگر منزل را از درآمد كسب و حقوق، بدون دادن خمس تهيه كرده، پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4391] 2146

بسمه تعالى 14 / 12 / 1361

دفتر امام خمينى، سلام عليكم

با آرزوى سلامتى و طول عمر براى امام امت، لطفاً به سؤالات زير پاسخ دهيد:

ص: 253

1. اگر كسى در اواسط سال خمسى اش يك عدد ماشين سوارى جهت مصارف شخصى اش بخرد ولى تحويل آن به بعد از پايان سال خمسى اش موكول شود، آيا مى بايستى خمس آن را پرداخت يا خير؟

بسمه تعالى، لازم نيست خمس بدهد.

[سؤال 4392]

2. اگر كسى در اواسط سال خمسى اش يك فرش بخرد ولى تا پايان سال خمسى اش آن را استفاده ننمايد، آيا خمس آن لازم است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر زايد بر حاجت و شؤون او است بايد تخميس شود.

[سؤال 4393]

3. در سؤالات فوق آيا معيار جهت معافيت خمس، استفاده كردن از آن ها تا فاصلۀ يك سال از تاريخ خريد است و يا استفاده كردن از آن ها تا سررسيد سال خمسى؟

بسمه تعالى، استفاده ميزان نيست و معيار، نياز فعلى و شؤون است.

[سؤال 4394] 2147

بسمه تعالى

با سلام و درود به حضرت ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و ارواحنا له الفداء و نايب بر حقش خمينى كبير و به اميد پيروزى رزمندگان اسلام در سراسر جهان

چند مسأله شرعى است كه به عرض آن امام بزرگوار مى رسد كه ايشان اين چند مسأله را براى روشن شدن ما پاسخ گويند.

1. آيا ماشين خمس دارد يا خير؟ (شخصى و عمومى مانند تاكسى)

2. اگر ماشين شخصى خمس دارد، به قيمت خريدارى شده يا به قيمت روز؟

بسمه تعالى، خمس دارد به قيمت روز؛ مگر در ماشين شخصى مورد نياز در زندگى.

3. شما در فتوا فرموده بوديد كه در بلاد كبيره - مانند تهران - ميزان مسافت شرعى (رفت و برگشت،

ص: 254

هشت فرسخ شرعى)، از درب منزل حساب مى شود و در فتواى ديگرى فرموده ايد: از موقعى كه اين بلاد، صغيره بوده اند، از آن محدوده حساب مى شود. خواهشمند است كه فتواى صحيح را بفرماييد؟

بسمه تعالى، مسافت، از منزل حساب مى شود؛ ولى كسانى كه تهران قبل از كبيره شدن وطنشان بوده، در صورتى نمازشان شكسته مى شود كه از محدوده بيرون روند و از مبدأ مسافت - كه منزل است - طى مسافت شرعى نمايند.

[سؤال 4395]2071

2. در رسالۀ عمليه حضرت آيت اللهى آمده است: «مركبى كه از ربح كسب تهيه مى شود براى اين كه سوار شود و به تجارت خانه يا مزرعه يا دكان يا محل كار خود برود، بدون آن كه جنس تجارت با آن حمل نمايد»، فرموده ايد: «بايد خمس آن را بدهد» و در استفتائات جديد فرموده ايد: «مركب مورد احتياج براى رسيدن به محل كار و كسب خمس ندارد»، توضيح مطلب چگونه است؟

بسمه تعالى، مركب اگر فقط براى رفتن به محل كار مورد نياز است خمس دارد و اگر در زندگى شخصى خود و عائله اش به آن حاجت دارد، خمس ندارد.

[سؤال 4396] 2148

بسمه تعالى 30 / 2 / 1361

لطفاً پس از آن كه سلام ناقابل ما را به امام امت رسانده و در صورت امكان از طرف ما دست ايشان را ببوسيد و از ايشان مسأله ذيل را سؤال نموده و جواب را براى ما بفرستيد.

مسأله بدين صورت است كه در آخر كتاب رسالۀ امام، در قسمت «سؤالاتى از امام»، در قسمت خمس مسأله اى است به اين صورت: «مركبى كه از ربح كسب تهيه مى شود براى اين كه سوار شود و به تجارت خانه يا مزرعه يا دكان يا محل كار خود برود، بدون آن كه جنس تجارت با او حمل نمايد، خمسش واجب است يا نه؟ ج: بايد خمس آن را بدهد».

ص: 255

از طرفى در متن رساله، مسأله اى است كه گفته اند: «اگر شخص در طى سال، اثاثيه و وسيله اى كه در شأن او مى باشد خريدارى نمايد، از خرج سالش حساب مى شود». تطبيق اين دو مسأله را لطفاً شرح دهيد و بفرماييد: آيا دوچرخه، موتورسيكلت و ماشين شخصى خمس دارد يا خير؟ و اگر دارد، آيا قيمت اصلى يا قيمت بازار را بايد خمس داد؟ فرض كنيد موتورسيكلتى كه كارخانه ده هزار تومان مى دهد، در بازار آزاد، هفده هزار تومان به فروش مى رسد؛ حال خمس كدام پول را بايد داد؟ و آيا لازم است سال آن بگذرد يا به محض خريد بايد خمس آن پرداخت گردد؟ و اگر شخصى ماشين يا موتورسيكلت يا دوچرخه اى قبلاً خريده و خمس آن را نداده، آيا بايد خمس قيمت فعلى آن داده شود يا قيمت روز خريد؟ و اگر وسيله اى داشته و فروخته؛ فرض كنيد دوچرخه اى داشته كه چند سال سوار شده و فروخته، آيا لازم است خمس آن را بدهد يا خير؟ و در صورتى كه بايد بدهد، آيا خمس خريد را بايد بدهد يا فروش را؟

بسمه تعالى، اگر وسايل مذكوره فقط براى رفتن به محل كار مورد نياز است، به قيمت فعلى خمس دارد؛ و چنانچه از طرف دولت، ممنوع از فروش در بازار باشند، به قيمت دولتى آن بايد تخميس شود.

[سؤال 4397] 2149

بسمه تعالى

اگر شخصى براى رفت و آمد خود وسيلۀ نقليه اى بخرد؛ آيا لازم است كه خمس آن را بدهد، يا از مخارج ساليانه محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، اگر در زندگى احتياج به آن دارد و فقط براى كار و كسبش نيست، خمس ندارد.

[سؤال 4398]2272

2. كارمندى كه با پس انداز كردن و قناعت نمودن، اتومبيلى براى رفتن به سر كار و اداره اش و همچنين براى رفاه زندگى خانواده اش و تفريح و بردن بچه ها به مدرسه و

ص: 256

ساير احتياجات خريده است و از آن، استفادۀ كرايه كشى نمى كند؛ نظر حضرت عالى دربارۀ خمس آن چيست؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور خمس ندارد، ولى پول هايى كه سال بر آن گذشته است، خمس دارد اگر از كسب باشد.

[سؤال 4399]2698

9. طلبۀ معمولى اى كه شغلش درس در حوزه است و در بين سال و خصوصاً ايام تبليغى تبليغ مى رود به محل خود، آيا ماشين جزء مؤونه او است يا نه؟ خصوصاً اگر مسافت بين محل فرد با قم زياد باشد مثل اصفهان و غيره. با توجه به اين كه مسافرت با ماشين هاى عمومى با زن و بچه براى طلاب مشكل است يا اين كه منزل او بيرون قم است و اگر ماشين شخصى نباشد، هر روز ساعاتى را بايد صرف رفت و آمد كند. البته اكثر طلاب ماشين ندارند و با ماشينهاى عمومى مسافرت مى كنند، آيا ماشين جزء مؤونه است در مورد حج و خمس يا نه؟

بسمه تعالى، اشخاص مختلفند و ميزان احتياج و شؤون است.

[سؤال 4400]3939

4. برادرى داراى يك دستگاه اتومبيل است كه از وام بانك خريدارى كرده است اين اتومبيل را براى رفت و آمد خود و خانواده اش استفاده مى كند، آيا به اين اتومبيل

خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اتومبيل اگر براى استفادۀ شخصى است و به مقدار شؤون شخص است خمس ندارد.

[سؤال 4401]2657

7. خريدن وسايلى كه جزء ابزار كار نيست، مثل اين كه كسى ماشينى را براى سوارى خودش بخرد، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، از مؤونه است.

ص: 257

[سؤال 4402] 2150

بسمه تعالى 24 / 11 / 1361

محضر مبارك امام خمينى، با سلام و آرزوى طول عمر براى آن رهبر بزرگ

شخصى است كارمند دولت كه از محل سكونت تا محل كارش مقدار 20 كيلومتر راه مى باشد كه هر روز رفت و آمد مى كند و داراى حساب سال نيز مى باشد. با توجه به اين كه براى رفتن اين مسير از وسايل نقليه عمومى استفاده مى كند اگر در وسط سال اتومبيل سوارى شخصى براى رفت و آمد و كارهاى شخصى خويش بخرد بايد تخميس كند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر در كارهاى شخصى و زندگيش به آن احتياج دارد خمس ندارد.

[سؤال 4403]1890

11. كسانى كه از منافع سال ماشين سوارى يا ماده گاو و گوسفند براى زندگى خود يا دكان ملكى براى كسب مى خرند با فرض احتياج، يا نه بلكه براى اين كه در رفاه باشند آيا جزء مؤونه محسوب مى شود مطلقاً، يا نه مطلقاً، يا تفصيل است.

بسمه تعالى، ماشين سوارى اگر در زندگى شخص مورد حاجت باشد از مؤونه است و خمس ندارد وگرنه خمس آن بايد داده شود و گاو و گوسفند و دكان خمس دارند و از مؤونه نيستند.

[سؤال 4404]1978

2. من داراى يك موتور هستم كه يك مدتى كه در جبهه بودم و يك مدت هم يك مقدار كم، عيب داشت و چون از موتور دايى ام استفاده مى كردم، در حدود يكى - دو سال در خانه است، آيا خمس اين را بايد بدهم يا نه؟

بسمه تعالى، اگر موتور سوارى است و در زندگانى خود آن را لازم داريد، خمس ندارد.

ص: 258

[سؤال 4405] 2151

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

اگر كسى مركبى از ربح كسب تهيه نمايد براى اين كه سوار شود و به آن مركب احتياج داشته باشد و به مزرعه يا دكان و يا محل كار خود برود، مثلاً موتور سيكلتى باشد كه به وسيله آن از منزل به اداره مى رود، با شرط احتياج و ضرورى بودن، آيا بايد خمس آن را بدهد يا خير؟ والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، اگر در زندگانى خود به آن حاجت دارد از مؤونه است و خمس ندارد.

[سؤال 4406] 2152

بسمه تعالى

بنده پاسدار هستم و از حقوق خويش يك موتور سيكلت خريدارى نموده ام تا به درسهاى متفرقه حوزه جهت تحصيل بروم و ساير نيازها و حوائج خود را كه با وسيله نقليه حل مى شود با وسيله مذكور برآورم آيا به اين وسيله خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4407] 2153

بسمه تعالى 5 / 1 / 1361

مدير محترم دفتر استفتائات امام امت

لطفاً پاسخ دو سؤال ذيل را از محضر حضرت امام استفتا نماييد:

1. از درآمد بين سال، يك دستگاه موتور سيكلت و يك دستگاه دوچرخۀ خريدارى مى شود (جهت سوار شدن و استفادۀ عمومى؛ از قبيل رفتن به محل كار و منزل و غيره) و از هر دوتاى اين دو مركب، در مواقع مختلف استفاده مى شود، آيا اين

ص: 259

دو مركب از لوازم زندگى و مؤونۀ سال حساب مى شود و خمس ندارد يا بايد خمس آن را بدهد؟ لطفاً توضيحاً جواب مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. در سال 60 براى سفر حج بيت الله ثبت نام كرده ام و مبلغ بيست هزار تومان در بانك گذاشته ام. نوبت اعزام سفر به سال 62، يعنى پس از پايان سال خمسى خودم، افتاده است؛ ضمناً متذكر مى شود كه در سال 58 كه در آن موقع هم ثبت نام مى شد، در واقع مستطيع بوده ام و لكن غفلتاً توجهى به استطاعت خود نداشته ام و خود را مستطيع نمى دانسته ام، لذا در آن سال ثبت نام نكرده ام، آيا پولى كه اكنون در بانك براى سفر حج در سال 62 موجود است خمس دارد يا نه؟ با توجه به استطاعت واقعى در سال 58 مستدعى است توضيحاً جواب مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر از درآمد بين سال به بانك داده ايد، در فرض مسأله خمس ندارد.

[سؤال 4408] 2154

بسمه تعالى

دفتر استفتائات امام:

اين جانب مدت دوسال و اندى است كه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامى افتخار خدمت را دارم. پس از گذشت چند ماه، جهت انجام كارهاى شخصى و رفت و آمد و غيره، از سپاه يك دستگاه موتورسيكلت خريدارى نمودم، ولى زمانى آن را تحويل دادند كه جنگ بين ايران و عراق شروع شده بود و از طرف سپاه جهت انجام وظيفه در مناطق غربى كشور اعزام شده بودم. به ناچار موتور را در منزل نگهدارى نمودم تا اين كه مأموريت من بعد از يك سال و اندى پايان يافت و مجدداً به تهران آمدم و موتورسيكلت را كه باز هم به آن نياز داشتم، مورد استفاده قرار دادم، ولى اين موتور در زمان مأموريتم، يعنى حدود يك سال و دوماه بدون استفاده در منزل مانده بود. سؤال من اين است كه آيا بايد خمس اين موتور را بپردازم يا خير؟ و اگر بايد خمس آن را بپردازم، آيا به قيمتى كه خريده ام حساب كنم، يا قيمتى كه هم اكنون سپاه در اختيار افراد قرار مى دهد، يا قيمتى كه در بازار سياه معامله مى شود؟ لازم به توضيح

ص: 260

است كه موتورسيكلت فوق را به قيمت 89000 ريال خريدارى نمودم و الآن با قيمت حدود 125000 ريال فروخته مى شود و قيمت آن در بازار سياه حدود 350000 ريال مى باشد.

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، خمس واجب نيست.

[سؤال 4409] 2155

بسمه تعالى

دفتر حوزۀ استفتاى حضرت امام روحى فداه

1. اين جانب از پولى كه در يك سال جمع آورى نمودم، در همان سال، يك موتور از نهادى كه در آن مى باشم خريدارى كرده ام. الآن كه وقت دادن خمس مى باشد نمى دانم پول اين موتور كه پرداخت كرده ام جزء مازاد بر احتياج است و به آن خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، چنانچه در امور زندگى خود به موتور احتياج داشته ايد، سال بر پول او نگذشته، خمس واجب نيست.

2. اين جانب از طرف همان نهادى كه در آن مشغول به كار مى باشم مشرف به زيارت خانۀ خدا شدم. در آن جا متوجه شدم كه سال مالى ام رسيده، لذا با روحانى كاروان در ميان گذاشتم و ايشان گفتند بنده مبلغى كه فكر مى كنم خمسم مى شود را حساب كرده و از ايشان قرض بگيرم و به عنوان خمس بپردازم و بعد در تهران به دفتر امام بدهم. در آن جا مبلغ مورد نظر را 80/000 ريال در نظر گرفتم. ولى وقتى به تهران مراجعت نمودم فهميدم كه خمس حقير 35/000 ريال مى شود و اين مبلغ را به دفتر امام

پرداخت كردم. الآن مى خواهم بدانم مى بايست آن مبلغ مذكور را كه در مدينه فكر مى كردم بدهم و يا اين مبلغى كه در تهران پس از حساب و كتاب به دست آوردم؟

بسمه تعالى، دادن مبلغى كه واقعاً بدهكار هستيد كافى است.

3. حقير در لباس احرام در اثر دست كشيدن به سر، 20 عدد از موهايم افتاد. مى خواهم بدانم كفاره آن چقدر مى شود؟ و در ضمن در اين جا به كجا مى توانم بدهم؟

بسمه تعالى، بنا بر احتياط براى هر دفعه كه دست كشيده ايد و يك يا چندمو افتاده يك كف طعام (گندم) به فقير بدهيد.

ص: 261

4. در لباس احرام حقير مى خواستم حمام بروم. گفتند روحانى كاروان گفته مصرف صابون اشكال ندارد، و بنده هم استفاده كردم. چند روز بعد روحانى كاروان گفت شك دارد كه اين مسأله يعنى بودار بودن صابون درست است يا نه، تكليف بنده در اين مورد چيست؟ يعنى مى بايست يك گوسفند قربانى بنمايم؟ و اگر اين چنين است من مبلغ آن را به كجا بدهم؟ و در ضمن مبلغ آن چقدر است؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله تكليفى بر شما نيست.

5. بعد از اين كه حقير در منى حلق سر نمودم، آمدم و سر برادران ديگر را حلق نمودم كه يكى از برادران گفت: چند تا مو در سرم مانده و دوباره حلق نمودم. حالا مى خواهم بدانم اين عمل كفاره دارد يا خير؟ يعنى بودن چند تار مو و در همان حال حلق سر چند برادر را انجام دادن؟ و اگر كفاره دارد مبلغ آن چقدر است و به كجا بايد بپردازم؟

بسمه تعالى، كفاره بر شما واجب نيست.

6. حقير در اولين طواف، نماز آن را پشت مقام به علت كثرت جمعيت و شلوغ بودن، دورتر از مقام خواندم. البته در اولين مكان مناسب شروع به خواندن نمودم. اما بعد از اتمام اعمال حج شك دارم آيا اين نماز از نظر فاصله اشكال داشته يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله اشكال ندارد.

[سؤال 4410]2100

4. طلايى كه مورد استفاده قرار مى گيرد، حكم آن چگونه است؟

بسمه تعالى، اگر مورد حاجت باشد از مؤونه است.

[سؤال 4411]2279

2. طلايى كه مرد براى زن خود مى خرد آيا بايد خمسش را بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر به مقدار شؤون باشد خمس ندارد.

[سؤال 4412]2197

2. مبلغ 400/81 تومان زينت آلات طلا دارد كه گاهى از آن استفاده مى شود (56 مثقال) آيا خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

ص: 262

[سؤال 4413] 2156

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، امام خمينى، مدّ ظله

پس از درود و سلام به آن رهبر گرامى معروض مى دارم كه اين جانب مقدارى جواهر و پارچه براى مراسم عقدم خريدم (در وسط سال) و يك سال بعد همسرم از من جدا شد (عقد كرده بوديم ولى عروسى نكرده بوديم) حال همان وسايل خريده شده را گذاشته ام كه ان شاء الله ازدواج كنم و از آن ها استفاده نمايم، مى خواستم از محضر حضرت عالى سؤال كنم كه آيا به اين وسايل خمس تعلق مى گيرد؟ و در ضمن يك عدد موكت دوازده مترى هم خريده ام كه بعداً كه ازدواج كردم از آن استفاده كنم ولى هنوز از آن استفاده نكرده ام و سال بر آن گذشته است مى خواستم از حضورتان سؤال كنم كه آيا به اين موكت هم خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، اگر چيزهايى كه خريده ايد براى ازدواج شما مورد لزوم است خمس ندارد.

[سؤال 4414]2267

2. خمس در مورد زينت آلات و طلا و نقره چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر زايد بر شؤون باشد، خمس دارد.

[سؤال 4415]399

5. اگر زنى مقدارى طلا كه براى زينت به كار مى رود، خريدارى كند ولى از آن ها استفاده نكند آيا بايد خمس آن را بپردازد؟

بسمه تعالى، چنانچه از درآمد كسب تهيه كرده و مورد حاجت نيست خمس دارد.

ص: 263

[سؤال 4416]399

6. اگر شوهر نداشته باشد و بى جهت (نه براى غير) از آن ها براى زينت استفاده نمايد چطور؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

[سؤال 4417]2170

3. اگر زنى مقدارى زينت آلات خريده و در اثر سهل انگارى و يا بى توجهى مرتب از آن استفاده ننمايد - ولى تصرف در آن نموده - آيا بايد خمس آن را محاسبه نمايد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر مطابق شأن اوست خمس واجب نيست.

[سؤال 4418]2313

2. سوغاتى كه زائرين از مكه و كربلا براى اقارب و دوستان مى گيرند چنانچه تا وقت رساندن به آن ها چند ماهى از سال خمسشان بگذرد آيا از مؤونه سال قبل است كه سفر كرده يا بايد تخميس گردد؟

بسمه تعالى، بايد تخميس شود.

[سؤال 4419] 2157

بسمه تعالى

محضر مقدس حضرت امام خمينى، دام عزّه العالى

1. اگر در آينده انسان به چيزى احتياج دارد و احتمال مى دهد كه نتواند در آينده بخرد و الآن آن چيز را خريدارى كند؛ آيا به اين چيز خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر طورى است كه به نظر عرف تهيۀ آن فعلاً لازم باشد، خمس ندارد.

2. اشخاصى هستند كه سال گذشته براى مكه پول دادند؛ ولى نرفتند و پول آن ها در اوقاف ماند كه

ص: 264

امسال ان شاء الله بروند - البته اگر پول را از اوقاف مطالبه كنند مى دهند. ولى بعد از گرفتن پول معلوم نيست كه آن ها را در سال آينده مكه ببرند - در اين صورت اين پول جزء مؤونه است يا اين كه خمس دارد؟ بر فرض عدم وجوب خمس، اگر سال گذشته پول سپردند، ولى اسم آن ها درنيامد و به آن ها گفته شد كه اگر پول خود را نگيريد سال آينده ممكن است كه با قرعه اسم شما بيرون بيايد و برويد مكه. البته احتمال دارد كه در سال آينده هم اسامى آن ها بيرون نيايد. در اين صورت هم خمس واجب نيست و آن پول جزء مؤونه است يا اين كه خمس بايد بدهد؟

بسمه تعالى، بنا بر احتياط خمس بدهند.

3. شخصى كه سال گذشته مستطيع شده از جهت پولى، و در اثر پيش آمد جنگ تحميلى به جاى ديگر رفته، اگر امسال قبل از رسيدن موسم حج آن پول را صرف ساختمان منزل مسكونى كند كه به آن منزل احتياج دارد و در موسم حج ديگر استطاعت مالى نداشته باشد حج از او ساقط است يا خير؟ و آيا فرق است بين اين كه منزل همين امسال مورد احتياج باشد و بين اين كه فعلاً محتاج نيست ولى در آينده مثلاً دو سال ديگر محتاج است به منزل؟ چون فعلاً شغل او در محلى است كه دولت منزل با اجاره كم به او داده ولى مى خواهد بعد از دو سال ديگر از آن محل برگردد به محل خود و در آن محل معلوم نيست كه دولت منزل كم اجاره به او بدهد.

بسمه تعالى، اگر در زندگى احتياج به آن منزل دارد مستطيع نيست.

4. اشخاصى كه در بين سال براى مؤونه زندگى قرض مى كنند و در آخر سال كه مى شود مبلغى استفاده كرده اند كه به اندازه قرضى است كه كرده اند يا بيشتر اولاً به اندازه قرض را مى شود وضع كرد و خمس آن را ندهد يا خير و بر فرض جواز وضع و عدم وجوب خمس در سال بعد اگر از ربح همان سال بعد آن قرض سال گذشته را بدهد بدون دادن خمس با اين كه آن مبلغ كه در سال قبل استفاده كرده بود و چون در مقابل آن قرض داشت خمس نداده بود موجود است و مصرف نكرده يا اين كه در اين صورت بايد خمس آن مبلغ كه قرض سال گذشته را داده بدهد يا خمس آن مبلغ كه از سال قبل مانده و خمس آن را نداده.

بسمه تعالى، قرض بر مؤونه از ربح استثنا مى شود و اگر بعد از استثنا از ربح سال بعد دين را ادا كرد بايد خمس آنچه را استثنا كرده فوراً بدهد.

[سؤال 4420]2344

5. پسرى كارگر از درآمد كسب، لوازم زندگى براى زمان ازدواج تهيه مى كند؛ آيا با

ص: 265

سالگرد شدن لوازم خمس تعلق مى گيرد يا خير چون در آينده لازم مى شود خمس ندارد؟

بسمه تعالى، اگر مورد نياز او است كه تهيه آن فعلاً از مؤونه محسوب شود، خمس ندارد.

[سؤال 4421] 2158

بسمه تعالى 17 / 9 / 1361

حضور رهبر گرامى سلام عرض مى كنم، بعد از سلام، موفقيت روز افزون و سلامتى شما را از خداوند بزرگ خواستارم. از حضور محترم چند سؤال دارم:

1. حدود 4 سال پيش پيراهنى خريده ام كه تا به حال از آن استفاده نكرده ام. البته بعد از گذشت بيش از يك سال، يك بار آن را مورد استفاده قرار داده ام؛ پول آن را هم هنوز نداده ام؛ آيا خمس به آن تعلق مى گيرد؟

2. دو سال پيش نيز دفترى خريدارى كرده ام كه رويدادهاى روزانه را در آن يادداشت كنم، ولى به علت امروز و فردا كردن، هنوز از آن استفاده نكرده ام، آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا نه؟

و اگر به اين پيراهن و دفتر خمسى تعلق مى گيرد، براى جدا كردن خمس آيا بايد قيمت امروز آن ها را در نظر بگيرم يا قيمتى كه در روز خريد داشته اند؟

اين را هم بگويم كه من درآمدى از خود ندارم. البته سال گذشته به مدت 8 الى 9 ماه كار كرده ام. اگر خمسى به پيراهن و دفتر تعلق مى گيرد به عهدۀ من است يا به عهدۀ پدرم؟ و آيا لازم است كه اين موضوع را به پدرم بگويم يا نه؟

بسمه تعالى، 1 و 2. خمس واجب نيست.

3. اگر كسى بعد از سر برداشتن از سجده، شك كند يا فراموش كند سجدۀ اول بوده يا دوم و بعد از فكر كردن، يادش نيايد كه سجدۀ اول بوده است يا سجدۀ دوم، چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، بايد سجدۀ دوم را به جا آورد.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

ص: 266

[سؤال 4422] 2648

4. آيا مى تواند با اين درآمدهاى بيش از بدهى براى خود امكانات زندگى تهيه نمايد يا اين كه بايد اول همۀ بدهى ها را بپردازد، بعد به ايجاد امكانات بعدى بپردازد؟

بسمه تعالى، چنانچه مورد حاجت باشد از مؤونه محسوب است و اشكال ندارد.

[سؤال 4423]2252

5. شهريه اى كه در جمهورى اسلامى به كارمند دولت پرداخت مى شود اجر العمل است يا حق نفقه؟ و چنان كه اين وجه به طور مساوى ميان نان خوران منزل به وسيلۀ كارمند توزيع شود، با علم به اين كه تارك واجبات شرعيه هستند، از بابت تخميس وجوه متعلّقه به آنان، مسئوليتى به عهدۀ مالك اجر العملِ مفروض هست؟

بسمه تعالى، بابت مزد كار است و مقدارى كه خرج عائله مى شود مؤونه محسوب است و خمس ندارد.

[سؤال 4424] 2159

بسمه تعالى

1. طبق مسألۀ 1757 از رسالۀ امام، «كسى كه ديگرى مخارج او را مى دهد، بايد خمس تمام مالى را كه به دست مى آورد بدهد، ولى اگر مقدارى از آن را خرج زيارت و مانند آن كرده باشد فقط بايد خمس باقيمانده را بدهد».

اگر كسى مخارج خورد و خوراك و پوشاكش به عهدۀ كس ديگرى (پدر) است، آيا مخارج رفت و آمد، خريد كتاب و نوار براى مطالعه و تحقيق و... را كه از درآمد خود مصرف مى نمايد و همچنين زينت آلات، عطريات و... كه براى خودش از مالى كه از راه - مثلاً - معلمى كسب مى نمايد، آيا خمس اين خرج ها را هم بايد - علاوه بر باقيمانده - بدهد يا فقط خمس باقيمانده را بپردازد؟

بسمه تعالى، هرگونه مصرفى كه جزو احتياجات شخص بر حسب شؤون

ص: 267

وى محسوب شود، جزء مؤونه است و خمس ندارد.

2. اگر كسى در يك خانوادۀ مسلمان متولد شده باشد ولى به علت نداشتن شناخت كافى از مسائل دين و يا بعضاً با آگاهى به مسائل، ولى به علت بى توجهى، چند سالى عبادات خود را (نماز و روزه) به جا نياورده باشد، آيا بايد تمام آن ها را بعد از آگاهى - حتى پس از ده سال - قضا نمايد؟ و آيا بايد كفارۀ روزه هايى را كه نگرفته است نيز بدهد يا خير؟ و در ضمن، كفارۀ يك روز روزه كه عمداً خورده است چقدر مى باشد؟

بسمه تعالى، تمام نمازها و روزه هاى فوت شده قضا دارد و روزه اگر عمداً و با توجه به حكم آن فوت شده، علاوه بر قضا، كفاره هم دارد؛ ولى اگر جاهل به حكم بوده، در حدى كه احتمال

وجوب هم نمى داده، كفاره ساقط است.

3. اگر فردى كه از دولت حقوق مى گيرد، بنا به عللى، حقوق يك ماه و يا قسمتى از حقوق او پرداخت نشود و در اثر يك اشتباه، در ليست، در جاى ديگرى پولى اضافه به اين فرد پرداخت شود، آيا اين فرد مى تواند اين پول را به حساب آن مقدار قبلى كه از دولت دريافت ننموده، حساب نمايد و تصرف كند و ديگر به دنبال آن پول پرداخت نشده نرود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر طلب ثابت باشد و نتواند وصول كند، مانع ندارد به عنوان تقاص بابت طلب خود از پولى كه به دستش آمده بردارد.

4. آيا ردّ مظالم را مى توان به حساب جنگ زدگان ريخت يا خير؟

بسمه تعالى، بايد از طرف مالك واقعى آن به فقرا صدقه بدهد.

[سؤال 4425]32

2. اشيايى از قبيل لباس و كتاب و كاغذ و دفترچه كه مقدارى از آن ها استفاده شده، اگر يك سال بدون استفاده بماند، آيا خمس به آن ها تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر چيزهايى است كه مورد حاجت و جزو شؤون شخص است، خمس ندارد وگرنه بايد خمس آن داده شود.

[سؤال 4426]2694

9. لباس و پارچه اى كه براى زن و فرزندش خريده خمس به آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر مورد نياز بوده و در وسط سال خريده شده خمس آن واجب نيست.

ص: 268

[سؤال 4427]2299

3. كسى به چيزى كه نياز دارد تهيه نموده مثل اين كه پارچه خريده ولى لباس هنوز ندوخته يا در تحويل خياط است يا مثل عينك در مغازۀ عينك سازى است، سال خمسى سر رسيده آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، خمس واجب نيست.

[سؤال 4428] 2160

بسمه تعالى

با عرض سلام و آرزوى توفيق روزافزونتان در ترويج احكام اسلام تقاضامندم به مسائل من پاسخ دهيد:

1. پيراهنى را گلدوزى مى كردم كه مدت يك سال و اندى اتمام آن طول كشيد؛ آيا به اين لباس خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. خمس پول را جداى از بهرۀ آن حساب مى كنيم يا همراه آن؟

بسمه تعالى، اگر منظور بهرۀ بانكى است، گرفتن آن جايز نيست و بايد خمس اصل پول را اگر از درآمد كسب است بدهد.

3. استفاده از شمايل در موقع نماز اگر مكروه است با انداختن آن به زير لباس آيا كراهت آن از بين مى رود؟

بسمه تعالى، سؤال مفهوم نشد.

4. در خيابان، آقايان با لباس هاى آستين كوتاه و يقه باز هستند. اگر ناخودآگاه نگاهمان به آن ها بيفتد آيا حرام است؟

بسمه تعالى، نظر غير عمدى اشكال ندارد.

[سؤال 4429]1450

3. من مقدارى آلبوم تمبر دارم كه ارزش آن ها حدوداً 8 تا 10 هزار تومان مى شود و ساليانه، ارزش آن ها اضافه مى شود. آيا بر آن ها خمس و زكات تعلق مى گيرد؟ واصولاً

ص: 269

جمع آورى تمبر - به صورت سرگرمى - از نظر شرعى صحيح است يا نه؟ و همچنين مقدارى وسايل آزمايشگاهى دارم. آيا بر آن ها تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، جمع آورى تمبر براى غرض عقلايى اشكال ندارد و اگر چه بهتر است از صرف مال در مثل چنين كارهايى خوددارى شود؛ و در هر صورت اگر از درآمد كسب تهيه شده و خارج از شؤون متعارفى شخص است، خمس دارد و گرنه خمس ندارد.

[سؤال 4430]2871

3. اشيايى از قبيل آلبوم كه از آن براى حفظ و نگهدارى عكس استفاده مى شود، اگر سال بر آن بگذرد خمس به آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، چنانچه از احتياجات شخص محسوب باشد خمس ندارد.

[سؤال 4431] 2161

بسمه تعالى 13 رمضان 1402 ق

حضور خاك پاى مبارك، حضرت آيت الله امام خمينى، زيد عمره و سلامته

محترماً با عرض سلام و دست بوسى براى چند مسأله شرعى ناچار به مزاحمت شدم.

1. حضرت آيت الله، فدوى سال 1355 كه به پابوسى حضرت امام رضا (عليه السلام) مشرف شده بودم، از مشهد مقدس براى خودم كفنى ابتياع نمودم و طبق معمول يك شب بالاى ضريح مقدس ماند و تهران آوردم؛ تا كنون يك بار هم نپوشيده ام. لطفاً اظهار لطف فرموده معلوم فرماييد به كفن مزبور، كه به مبلغ شصت تومان بود خمس تعلق مى گيرد يا زكات و چه مبلغى به كدام شخص يا محل بايد پرداخت؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب تهيه شده خمس دارد.

2. در ماه مبارك رمضان، وقت افطار بعد از شنيدن كلمۀ مقدس الله اكبر، مسلمان مجاز است روزه را بشكند يا تا تمام شدن اذان بايد صبر كند؟ همچنين وقت سحرى به شنيدن كلمۀ مقدس الله اكبر، بايد

ص: 270

امساك كند يا تا آخر اذان مى تواند خوردن را ادامه دهد؟

بسمه تعالى، در آخر روز تا حصول اطمينان به داخل شدن شب بايد صبر كند و در آخر شب تا يقين به صبح حاصل نشده، امساك لازم نيست.

3. در مورد نماز اول ماه اگر مسلمان نزديك صبح خواب مانده و قريب طلوع آفتاب بيدار شود، نماز اول ماه را مى تواند به جاى نماز صبح هم محسوب بدارد يا خير؟

بسمه تعالى، نماز صبح و نماز اول ماه جاى يكديگر محسوب نمى شود.

[سؤال 4432] 2162

بسمه تعالى 27 / 3 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، رهبر كبير انقلاب اسلامى

محترماً؛ پس از تقديم عرض سلام، سلامتى آن وجود شريف را از درگاه ايزد منان خواستارم و تقاضا دارم به چند سؤال درباره احكام خمس كه در توضيح المسائل حضرت امام براى بنده روشن نيست، جواب روشنى مبذول فرماييد.

1. مبلغ بيست هزار تومان هزينۀ سفر حج و مبلغ همراه به عربستان سعودى، خمس دارد يا جزو خرج سال مى باشد؟

2. مخارج ميهمانى مكه، جزء خرج سال است يا خير؟

3. لباس براى فاميل در شأن شخص، خمس دارد يا خير؟

4. اتومبيل سوارى معمولى كه براى استفاده خانواده ده نفرى مى باشد، خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، مخارج سفر حج و مخارج مهمانى و پول سوغاتى و اتومبيل كه در حدود شؤون شخص براى استفاده خانوادگى است جزو مؤونۀ سال است و خمس ندارد.

5. كسى كه كارگر دولتى مى باشد و ماهيانه حقوق مى گيرد، اگر به مرور زمان مقدارى ابزار كار تهيه نمايد و يك دكان تعميركار اتومبيل باز نمايد، كه بعد از زمان ادارى - كه بعد از ظهرها مى باشد - براى بهبود زندگى خود و خانواده كار نمايد، كه بحمد الله نتيجه مطلوب بوده، آيا اين ابزارها خمس دارند يا خير؟

ص: 271

بسمه تعالى، در حكم سرمايه است و خمس دارد.

6. طلا آلات زن كه به وسيلۀ شوهرش فروخته شده و حالا مى خواهد دينش را ادا نمايد، بايد مطابق وزن طلاها كه در چند سال پيش فروخته شده، برايش طلا بخرد يا مطابق نرخ امروز بخرد، يا مطابق سالى كه فروخته شده اند؟

بسمه تعالى، اگر طلا را قرض گرفته و فروخته، بايد مثل همان را برگرداند، ولى اگر با اذن زن فروخته و پول را قرض برداشته، همان قيمت فروش را بايد برگرداند.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

[سؤال 4433] 2163

بسمه تعالى 6 / 11 / 1361

دفتر محترم حضرت امام خمينى

لطفاً به سؤال هاى ذيل جواب مرقوم فرماييد:

1. پولى كه در زيارت خانۀ خدا و يا ساير زيارتگاه ها و مسافرت به داخل كشور - مانند تعطيلات تابستانى - خرج مى شود، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. پول خمس را مى شود به حساب جبهۀ جنگ و يا آوارگان داد؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

3. پول خمس را با چه وسيله اى مى شود خدمت امام تقديم كرد؟

بسمه تعالى، مى توانند به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنند.

4. چون آذوقه شهروندان، يك جا خريدارى نمى شود، وقت حساب سال، مازاد آن، وجوهات دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4434]

5. آيا پولى كه پدر از مال خود به عنوان جهيزيه براى دخترش خرج مى كند خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

ص: 272

[سؤال 4435]

6. خرج عروسى پسر خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4436] 2164

بسمه تعالى 4 / 11 / 1358

حضور مبارك حضرت آيت الله العظمى حاج آقا روح الله الموسوى الخمينى، مدّ ظله، اميدوارم از جميع آلام روحى و جسمى مصون باشيد.

شخصى حساب سال ندارد؛ در ضمن از منافع هر سالى براى دخترش طبق معمول محل، جهيزيه تهيه مى كند. آيا اين جهازيه وجوهات دارد؛ يعنى خمس و سهم اين اجناس را بايد بدهد يا خمس و سهم ندارد؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور خمس ندارد.

[سؤال 4437]2222

4. اسباب و اثاثيه اى كه زن با خودش به عنوان جهيزيه از خانۀ پدرش مى آورد خانۀ شوهر، آيا اين ها هم خمس و زكات دارد يا خير؟ و همچنين اثاثيۀ كسانى كه به جبهه مى روند و بلااستفاده مى ماند چگونه است؟ (البته آنچه كه به خود يا همسرشان تعلق دارد) توضيح بفرماييد.

بسمه تعالى، جهيزيه خمس ندارد. لوازم زندگى تا از مورد حاجت بودن خارج نشده خمس ندارد.

[سؤال 4438]1877

2. آيا خمس، بر وسايلى كه دختر براى زندگى آينده اش (جهيزيه) تهيه مى كند، تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر مورد نياز او است و بايد آن را به تدريج تهيه كند، خمس ندارد.

ص: 273

[سؤال 4439]1877

3. مسأله فوق، در رابطه با پسر چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، حكم مسأله قبل را دارد و اگر تهيه كردن بر او لازم نيست، خمس دارد.

[سؤال 4440]2344

4. دخترى كارمند اداره است يا در خانه كار مى كند و از درآمدش به تدريج براى خودش ظرف چند سال جهيزيه تهيه مى كند؛ آيا در تعلق نگرفتن خمس مثل جهيزيه اى مى باشد كه پدر تهيه مى كند؟

بسمه تعالى، فرق نمى كند.

[سؤال 4441] 2165

بسمه تعالى

آيا به وسايلى (جهيزيه) كه دختر با درآمد كارش براى زندگى آينده تهيه مى كند و ممكن است تا چندين سال مورد استفاده قرار نگيرد، خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر مورد نياز او است و بايد آن را تدريجاً تهيه كند، خمس ندارد.

[سؤال 4442] 2166

بسمه تعالى

درود بر امام امت و ملت مسلمان و شهيدپرور دخترى هستم كه ازدواج نكرده ام. و تقريباً نزديك دو - سه سال است كه جهاز گرفته ام. از آن وسايل هم، تا كنون استفاده اى نكرده ام. و با پولى هم كه خودم تهيه كرده ام جهاز خريده ام. و قبلاً خمس پولم را هم نداده ام. مى خواستم بدانم: آيا اين جهاز كه دو - سه سالى از تهيۀ آن مى گذرد، بايد خمسش را پرداخت يا اين كه جهاز خمس ندارد؟

ص: 274

بسمه تعالى، اگر احتياج به آن داريد و از درآمد بين سال تهيه كرده ايد، خمس ندارد.

[سؤال 4443]2030

2. آيا به مقدار جهيزيۀ لازم براى زندگى يك پسر و يك دختر كه در خانواده خريدارى شده، خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، جهيزيه خمس ندارد.

[سؤال 4444] 2167

بسمه تعالى

1. خانمى كه شوهر ايشان در جنگ به مدت 2 سال است كه مفقود شده و ايشان در اين مدت در منزل والد خود زندگى مى كند، آيا به جهيزيۀ ايشان در اين مدت و بعد از آن (بعد از اين دو سال) خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ در ضمن، گاهى اوقات هم از اين وسايل استفاده كرده است.

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. آيا خانم ها در نمايشنامه، از لباس مردان (مثل لباس ارتشى و يا پاسدارى) مى توانند استفاده كنند يا خير؟ در صورتى كه اين لباس متعلق به محارم باشد چطور؟

بسمه تعالى، از لباسى كه فقط مردان مى پوشند بايد اجتناب نمايند.

3. سحر و جادوگرى از گناهان كبيره است؛ اگر خانمى شوهرش مفقود شده باشد مى تواند توسط اين امور از وضع او آگاه شود؟

بسمه تعالى، به سحر و جادو نمى تواند متوسل شود.

4. شيئى را كه شخصى پيدا كرده (قلم ماژيك) احتمال دارد اين گفتۀ او صادق يا كاذب باشد، آيا مى توان اين شى ء را از او گرفت؟ در ضمن اين خانم، دانش آموز است و اولياى مدرسه قصد استفاده از آن را دارند؛ آيا جايز است؟

بسمه تعالى، نمى توانند از او بگيرند و او با يأس از شناسايى صاحبش، از طرف او به فقير صدقه دهد.

ص: 275

[سؤال 4445]2658

2. بنده مدت يك سال است كه ازدواج كرده ام و در اين مدت يك سال هيچ حسابى براى خمس خود نداشته ام و چيزى هم از خودم ندارم كه بخواهم خمس آن را بدهم؛ اكثر چيزهايى كه دارم همه بخشيدنى است. وسايلى كه دارم به شرح زير است.

الف. مقدارى جهيزيه كه پدر همسرم به من بخشيده است و در ضمن، مقدار حدوداً 10 هزار تومان از من به عنوان شيربها گرفته است كه همين وسايل جهيزيه را خريدارى نموده است.

ب. تازگى ها يك ضبط صوت دست دوم و يك پنكه خريده ام كه آن ها جزو وسايل خانه مان است. اين دو جنس را به قيمت 2150 تومان خريده ام.

بسمه تعالى، جهيزيه خمس ندارد و همچنين ساير وسايل زندگى، به شرط آن كه در بين سال تهيه شود.

[سؤال 4446] 2168

بسمه تعالى 15 / 10 / 1361

محضر شريف رهبر و سرور عزيزم، حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

اميدوارم مسائل زير را جواب مرقوم فرماييد و از دعاى خير، حقير روسياه را فراموش نفرماييد.

1. چنانچه در بين سال براى دختر جهيزيه خريدارى شود، خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. حساب تخميس شده - اعمّ از جنسى و نقدى - چنانچه بعد از حساب، صرف و خرج شد و به طور كلّى چيزى از آن نماند، آيا سال آينده، شخصى كه حساب سال دارد مى تواند حساب جنسى و نقدى خرج و صرف شده را از جمع حساب سال آينده كسر كند يا خير؟

بسمه تعالى، نمى تواند كسر نمايد.

3. فرزندى از يك خانواده مدت چهار ماه در جبهه بوده، كه بابت خدمتش مبلغى به او داده اند؛ آيا خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، احتياطاً حساب كند.

ص: 276

4. شخصى تا به حال حساب سال پرداخت نكرده و مدت 10 سال است كارمند دولت مى باشد كه حقوق اول استخدام مشارٌاليه با حقوق فعليش مغايرت دارد؛ يعنى سالانه مبلغى به حقوقش اضافه شده. حاليه كه قصد حساب كردن مال خودش را دارد آيا موجودى فعلى خودش را بايستى تخميس كند يا مخارجى را هم كه در اين مدت نموده - اعمّ از لباس و مسافرت و لوازم منزلى كه موجود دارد - بايستى حساب كند و از اولين حقوق استخدامش حساب شود يا همين موجودى فعلى را محسوب نمايد؟

بسمه تعالى، موجودى فعلى را حساب كند و آنچه در زندگى صرف كرده و معلوم نيست كه از ربح بين سال بوده را با حاكم شرع مصالحه كند.

[سؤال 4447] 2169

بسمه تعالى

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى، رهبر كبير انقلاب، امام خمينى، مدّ ظله

1. مردى كه سال براى خودش قرار داده است و از ارباح مكاسب در بين سال، وسايل و لوازم زندگى براى دختر يا دخترانش به عنوان جهيزيه تهيه مى كند. با توجه به مسأله توضيح المسائل معلوم است كه بر پدر خمس واجب نيست، ولى با توجه به اين كه چند سال اين وسايل كه مال دختر است، در خانۀ پدرش مى ماند تا بعد از آن كه دختر را عروس مى كنند، وسايل را با خود به خانه شوهر برده و در زندگى به كار زده و مصرف مى كند. آيا خمس وسايل و لوازم كه در خانه پدر دختر سال بر آن گذشته است، بر دختر واجب است يا واجب نيست؟ و اگر وسايل را از مال مخمس بخرد و سال بر آن بگذرد، آيا باز هم بر دختر لازم است خمس آن را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، واجب نيست.

2. زنى كه طلا آلات داشته و آن را مى پوشيده است و مال ديگرى غير از آن ندارد، ولى اگر آن ها را بفروشد، توانايى رفتن حج را دارد. آيا زيورآلات زن مستثنا از استطاعت است يا به وسيلۀ آن ها زن مستطيع مى گردد و بايد آن ها را فروخته و به حج برود؟ و چنانچه مرده باشد، آيا بايد براى او نايب بگيرند؟

ص: 277

بسمه تعالى، اگر داشتن زيورآلات براى او لازم نيست و نداشتن آن عيب نيست، مستطيع است و بايد به حج برود.

3. آيا عقد دختر بدون اجازه پدر و بدون اطلاع او، باطل است يا صحيح؟

بسمه تعالى، صحيح نيست، مگر آن كه پدر دختر آن را اجازه دهد.

[سؤال 4448]2694

12. هر سال مقدارى جهيزيه براى دختر مى خرند تا زمانى كه مى خواهد شوهر كند؛ آيا بايد خمس آن ها را بپردازند؟

بسمه تعالى، واجب نيست.

[سؤال 4449]2223

2. اگر شخصى صاحب دختر باشد و از چند سال قبل از شوهر دادن دختر، مقدارى وسايل منزل و طلا و پارچه و غيره جهت نامبرده تهيه كند، آيا به اين ها هم خمس تعلق مى گيرد؟ و به چه نحو بايد عمل شود؟

بسمه تعالى، اگر احتياج دارد و لازم است به همين ترتيب تهيه شود خمس ندارد.

[سؤال 4450]2054

8. اين جانب چون نمى توانستم براى خواهرم يك جا جهيزيه خريدارى كنم، كم كم خريدارى كرده و نگه داشته ام. آيا به وسايل خريدارى شده جهت جهيزيه خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس واجب نيست؛ مگر بدانيد كه از پولى كه سال بر او گذشته تهيه شده.

[سؤال 4451] 2170

بسمه تعالى

محضر مبارك امام و رهبر عالى مقام، روح الله موسوى خمينى دامت بركاته

ص: 278

ضمن سلام و آرزوى سلامت و موفقيت براى جناب عالى و با دعاى طول عمر با بركت براى شما و به اميد پيروزى رزمندگان اسلام بر كفار بعثى و شيطان بزرگ، مسائلى چند كه اين جانب با آن برخورد نموده ام و استدعا مى شود نظر مبارك آن مرجع را مرقوم فرماييد تا شايد بدانيم و به وظيفۀ شرعى خود عمل نماييم.

1. اين جانب خدمتگزار آموزش و پرورش مى باشم و با وجود كمى درآمد چون داراى دخترى مى باشم و در اين شهرستان مرسوم است كه به مرور جهيزيه آماده نمايند بدون احتساب سال، من مقدارى وسيله تهيه نموده ام، آيا لازم است كه در حساب سال محاسبه نمايم يا خير؟

بسمه تعالى، خمس واجب نيست.

2. به طور كلى در حساب سال آيا قيمت جنس خريده شده ملاك حساب است يا قيمت روز؟

بسمه تعالى، اگر جنسى متعلق خمس باشد بايد به قيمت عادله روز حساب شود.

3. اگر زنى مقدارى زينت آلات خريده و در اثر سهل انگارى و يا بى توجهى مرتب از آن استفاده ننمايد - ولى تصرف در آن نموده - آيا بايد خمس آن را محاسبه نمايد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر مطابق شأن اوست خمس واجب نيست.

4. اگر زنى از طلايى كه زينت خود او است فروخته و فرشى خريده - و به طور مرتب استفاده نمى نمايد - لازم است خمس آن را محاسبه نمايد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر زن از درآمد كسب خود بدون دادن خمس تهيه نموده و در سال هاى بعد فروخته خمس آن واجب است و در غير اين صورت واجب نيست.

5. حقوق بازنشستگى در اثر اجراى مقررات به صندوق بازنشستگى ريخته مى شود، لازم است كلاًّ محاسبه نمايد و خمس آن را بدهد يا شرطى ندارد.

بسمه تعالى، تا دريافت نشده خمس آن واجب نيست.

[سؤال 4452] 2171

بسمه تعالى

كسانى كه ازدواج نكرده اند و مبلغى پول دارند و به خاطر اين كه اين مبلغ پولى كه دارند در راه هاى بيهوده مصرف نشود لوازم خانگى مى خرند كنار مى گذارند كه وقتى

ص: 279

ازدواج كردند از آن ها استفاده كنند بفرماييد كه خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر آنچه تهيه كرده اند مورد حاجت آن ها است و در وقت لزوم نمى توانند تهيه نمايند و از درآمد سال تهيه شده خمس ندارد.

[سؤال 4453]1890

13. براى دخترها پدر و مادر از پول خود يا پول كار دختر لوازم زندگى به عنوان جهيزيه در طى چند سال تهيه مى كنند آيا مقدارى كه تهيه شده جزء مؤونه و جهيزيه حساب مى شود و خمس ندارد يا جهيزيه سالى كه دختر مى رود به خانه شوهر جزء مؤونه است؟

بسمه تعالى، اگر طورى باشد كه در سال آخر يك دفعه نتواند تهيه كند و بايد آن را به تدريج تهيه نمايد مقدار متعارف آن جزء مؤونه است و خمس ندارد.

[سؤال 4454]2347

2. آيا مخارج حج استحبابى جزء مؤونه محسوب است يا خير؟

بسمه تعالى، از مؤونه محسوب است.

[سؤال 4455]2347

3. خرج حج واجب عيال كه شخصاً مستطيع است اما نقداً ندارد كه مخارج خود را بپردازد، اگر شوهرش بپردازد جزء مؤونه حساب است؟

بسمه تعالى، تحمل مصارف حج زوجه، اگر مطابق شأن زوج باشد، جزء مؤونه محسوب است.

[سؤال 4456] 2172

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر عالى قدر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى دام ظله العالى

اشخاصى كه آخر سال خمسى آن ها مصادف مى شود با هشتم ذى الحجه يا دهم

ص: 280

ذى الحجه، آيا پولى كه براى مصرف رفتن و برگشتن به حمله دار مى دهند يا اين كه خودشان با خود برمى دارند تمام جزء مؤونه است حتى مخارجى كه بعد از تمام شدن سال مى كنند از قبيل كرايه طياره و مخارج راه و هدايا يا اين كه بايد هرچه بعد از تمام شدن سال تا مراجعت به وطن خرج مى كنند در صورتى كه از منافع سال قبل بوده خمسش را بدهند؟

بسمه تعالى، آنچه را قبل از سال مصرف كرده اند خمس ندارد و آنچه بعد از سال صرف مى شود بايد خمس آن را بدهند.

[سؤال 4457]2033

4. زن و شوهرى كه زندگى شان مشترك است و هر دو درآمد دارند و درآمد به دست زن است و زن هم سال دارد، اگر قبل از رسيدن سال زن مقدارى پس انداز كند و بنا به فتواى حضرت آيت اللهى كه بخشش خمس ندارد، به شوهر خود ببخشد به اين شرط كه شوهر چون قبلاً مستطيع بوده و به حج مشرّف نشده، با اين پول برنامۀ حجّش را انجام دهد و شوهر هم اين كار را كرده، آيا اشكال دارد اين بخشش يا خير و برنامه حج شوهر چه مى شود؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد و شوهر اگر مستطيع بوده بايد به حج برود.

[سؤال 4458]3274

3. آيا به اين گونه وسايل (گيتار، سه تار و...) خمس تعلق مى گيرد؟ و قاطى كردن خمس اين وسايل با ديگر چيزها اشكال ندارد؟

بسمه تعالى، بايد خمس پولى كه صرف در خريد آن شده، داده شود.

[سؤال 4459] 2173

بسمه تعالى

شخصى كه منزلى دارد به اندازه احتياج خود ولى چون براى معاش روزانه خود كمبود دارد ناچار خود را در مضيقه مى گذارد و بعضى از اتاق هاى منزل را اجاره

ص: 281

مى دهد در اين صورت اين بعضى اتاق ها كه اجاره داده خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، موارد مختلف است اگر به نحوى باشد كه عرفاً از مؤونه خارج و تبديل به سرمايه شده خمس دارد.

[سؤال 4460] 2174

بسمه تعالى

اشخاصى كه در قم يا جاى ديگر منزل دارند و خودشان طبق وظايف شرعيه، در يكى از ارگان ها در تهران اشتغال دارند و بعضى از اتاق هاى منزل خود در قم يا جاى ديگر را دست مستأجر داده اند، ولى انگيزه براى حفظ منزل است و البته مختصر اجاره اى هم مى گيرند. آيا اين مقدار از منزل كه دست مستأجر است با وصف مرقوم، خروج از مؤونه است و خمس دارد يا خير؟ توضيح آن كه اين اجاره دادن موقت است تا وقتى كه به آن وظيفه اشتغال دارند، يعنى هر وقت اشتغال آن ها تمام شد، قصد دارند كه برگردند و تمام منزل را در اختيار و تصرّف خود درآورند.

بسمه تعالى، در فرض مسأله، خمس واجب نيست.

[سؤال 4461]2651

3. پرداخت حق بيمه منزل و خانه و اثاثيه و ماشين جزء مخارج سال حساب مى شود؟

بسمه تعالى، اگر بيمه اجبارى و يا پرداخت آن به مقدار متعارف و از شؤون باشد از مؤونه است.

[سؤال 4462]2388

3. آيا چهارپايانى را كه براى نياز زندگى و مصرف خويش نگهدارى مى كنند خمس دارد؟

بسمه تعالى، اگر از شؤون او باشد كه حيوانات مذكور را داشته باشد خمس ندارد، و الاّ بايد خمس آن ها را بدهد.

ص: 282

[سؤال 4463] 2175

بسمه تعالى

اشخاصى كه يك باغ براى اين كه از ميوه آن استفاده كنند يا يكى دو تا گوسفند براى به اصطلاح كاسه دوشى در منزل خود نگهدارى مى كنند كه از شير آن ها استفاده كنند مى فرماييد كه اگر درمحل آن ها عيب باشد كه كسى باغ نداشته باشد يا گوسفند كاسه دوشى نداشته باشد خمس ندارد، آيا اين حكم مختص اشخاصى است كه فقط يك باغ يا يكى دو تا گوسفند دارند، يا اين كه اگر كسى ده باغ يا گوسفند زيادى دارد به اندازه اى كه براى ديگران مؤونه است از اين چند باغ و يا چند گوسفند مستثنا است و خمس بقيه را بايد بدهد.

بسمه تعالى، با فرض اين كه دو گوسفند يا يك باغ از مؤونه است در فرض مذكور نيز استثنا مى شود و از بقيه خمس بدهد.

[سؤال 4464]2012

2. به قصد سهم الارث به دو تا از دخترهايم كه ازدواج نموده اند براى هر كدام 1/750/000 ريال جهت خريد خانه و رهايى از مستأجرى و گشايش در امر زندگى آن ها، به حساب پس انداز مسكن - كه به نامشان افتتاح شده - از محل وجوه پس انداز شده، واريز كرده ام؛ آيا به مبالغ فوق كه به عنوان سهم الارث پرداخت شده است خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، پيش از سرآمدن سال، اگر مبلغ مزبور را به آن ها تمليك نموديد خمس ندارد.

[سؤال 4465] 2176

بسمه تعالى 23 / 5 / 1361

دفتر محترم امام خمينى

با احترام و درود به رهبر كبير انقلاب؛ نظر به اين كه حقير مقلد امام هستم، به همين

ص: 283

جهت وجوهات شرعيه را تحت نظر دفتر محترم، حسب دستور آيت الله پسنديده، با راهنمايى روحانيت مبارز و مورد اعتماد محل، محاسبه و پرداخت نموده ام، حال ادامۀ اين مسأله برايم مبهم است؛ ذيلاً به موارد ابهام اشاره نموده، تقاضا دارم حقير را ارشاد فرماييد:

1. مهريۀ همسرم را در طول سال به ايشان پرداخت نموده ام، با توجه به اين كه آن مبلغ در حساب بانكى نامبرده است، بايستى خمس آن را پرداخت نمايم يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، خمس ندارد و اصولاً مهريه خمس ندارد.

2. مبلغ 380/000 ريال بابت ثبت نام خود و همسرم به منظور تشرّف به خانۀ خدا به حساب بانكى واريز نموده ام كه تا سال 1365 سعادت زيارت نداريم؛ بايستى خمس آن را پرداخت نمايم يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از سال هاى قبل مستطيع بوده و رفتن به سفر حج واجب نياز دارد كه پول در بانك بماند، خمس ندارد وگرنه خمس دارد.

[سؤال 4466]

3. مبلغى جزئى به حساب فرزندانم و حساب قرض الحسنه واريز نموده ام؛ بايستى خمس آن را پرداخت نمايم يا خير؟

بسمه تعالى، مبلغ واريز شده به حساب فرزندان اگر به ملك آن ها درآمده و از ملك شما خارج شده، خمس ندارد و پس انداز شما خمس دارد.

4. بدهى هاى شرعى (خمس) را مى شود به حساب جنگ زدگان و غيره واريز نمود؟ آيا قابل قبولند يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 4467]3894

3. كسى كه همه مخارجش به عهدۀ خانواده نيست، بايد از همۀ درآمدى كه دارد خمس بدهد؟

بسمه تعالى، هر مقدار كه آخر سال زياد بماند خمس دارد. ان شاء الله موفق باشيد.

ص: 284

[سؤال 4468]2095

3. پدرى در سال گذشته از درآمد همان سال، مقدارى سرمايه به فرزندانش داده براى او كار كنند، آيا محاسبۀ آن هم لازم است؟

بسمه تعالى، اگر به آن ها بخشيده و بخشش از شؤون او بوده خمس ندارد وگرنه بايد خمس بدهد.

[سؤال 4469] 2177

بسمه تعالى

با درود بر رهبر بت شكن امام خمينى؛ سلام و درود خدا و بندگان خدا بر تو اى امام!

اين جانب زن جوانى هستم كه در مهر ماه سال پيش زندگى مشتركم را با شوهرم آغاز كرديم. در حال حاضر خانه اى هم نداريم و از نظر لوازمات زندگى در حد متوسطى هستيم و در ضمن در يك اتاق در منزل پدرم زندگى مى كنيم.

با توجه به موارد ذكر شده از امام و مرجع بزرگ شيعيان جهان تقاضا دارد كه ما را در مورد فريضه هاى خمس و زكات و سهم امام راهنمايى فرماييد و بفرماييد كه آيا ما كه هنوز خانه اى نداريم و كل دارايى هايمان؛ از قبيل فرش و جواهرات و پس انداز نقديمان در حدود صد و پنجاه هزار تومان است. آيا خمس و زكات به ما تعلق مى گيرد يا خير؟ و اگر تعلق مى گيرد، بفرماييد به پس انداز نقديمان تعلق مى گيرد يا به قالى اى كه تا شده و گوشۀ اتاق گذاشته شده يا به جواهرات؟ البته از جواهراتم استفاده مى كنم.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

بسمه تعالى، پس انداز نقدى اگر از حقوق و درآمد كسب است خمس دارد و مقدارى كه در بين سال صرف در مايحتاج زندگى شود خمس ندارد.

ص: 285

خمس سرمايه

[سؤال 4470] 2178

بسمه تعالى 10 / 11 / 1361

محضر مبارك مرجع عالى قدر و رهبر كبير انقلاب ايران امام خمينى

ضمن سلام از خداوند بزرگ خواستاريم كه وجود مباركت را در پناه خودش و امام زمانش محفوظ بفرمايد.

بارى، اين جانبان كشاورزان لاميان از قراء تويسركان از مقلدين حضرت عالى هستيم، ما سر سال مان اول تير ماه مى باشد، ولى در بين سال از محصول گندم و جو زكات داده شده و تراكتور و موتور آب و چاه نيمه عميق - كه نهايت احتياج به آن ها داريم و بدون آن ها كشاورزى در اين زمان مشكل است - خريدارى شده، آيا آن ها خمس دارند يا خير؟ و نيز اگر قسمتى از پول آن ها را از فروش فرش زير پا كه خامه آن مخمس شده و خودمان آن را بافته ايم خريدارى شود آيا آن تراكتور و موتور آب خمس دارد يا خير؟ بيان فرماييد.

بسمه تعالى، خمس دارند و فرقى بين دو فرض ذكر شده نيست. بلى، اگر از فروش فرشى كه خامه آن تخميس شده تراكتور و موتور تهيه شود نسبت به اين مقدار خمس واجب نيست، يعنى به مقدار ارزش خامه.

[سؤال 4471] 2179

بسمه تعالى

خدمت حضرت آيت الله العظمى حاج آقا روح الله دامت بركاته

1. كسى چند اصله درخت مى خرد و در زمينى كه به ارث به او رسيده مى كارد و اين درخت ها هم تا چند سال ديگر درآمدى ندارد. اگر اكنون پول خريد درخت را حساب كند و خمس آن را بدهد كافى است يا اين كه بايد نمو درخت را هم حساب

ص: 286

كند؟ البته اگر در موقع بار گرفتن از مخارج سال زياد بيايد خمس آن را خواهد داد.

بسمه تعالى، اگر با ربح قبل از اداى خمس درختان را خريده، خمس آن ها را بايد بدهد و نموّ درختان ميوه دار خمس ندارد؛ مگر بعد از فروش.

2. اگر كسى كسبى دارد كه زندگى او را كفايت مى كند و يك خانه دارد كه مقدارى از آن را مى تواند كرايه بدهد و يا رهن بدهد و بعداً هم براى از رهن خارج كردن آن ناراحت نخواهد شد و مى تواند به خوبى با پول رهن مكه برود؛ آيا اين شخص واجب الحج است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر به فروش آن مستطيع نمى شود، اجاره دادن و رهن دادن آن لازم نيست.

3. مقدارى سرمايه داديم به يك سيد كه زندگى خود را با آن اداره كند؛ اما اكنون اگر بخواهيم سرمايه را از او بگيريم زندگى او مختل مى شود. اجازه مى فرماييد آنچه به او داديم خمس حساب كنيم يا خير؟

بسمه تعالى، نمى توانيد خمس حساب كنيد.

4. پول خمس و يا سهم را تا چه مقدار مى شود خرج مسجد كرد و اگر بدانيم كسى پول سهم را خرج مسجد مى كند آيا مقلدين شما مى توانند سهم خود را به او بدهند و يا بايد به ديگرى رد كنند و در صورتى كه پول داده باشند چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، خمس را نبايد صرف مسجد كنند و سهم امام (عليه السلام) محتاج به اجازه خصوصى است و اگر كسى بى اجازه صرف مى كند، مقلدين سهم مبارك را به او ندهند و مقلدين اين جانب به هر كس سهم مبارك مى دهند مطالبه قبض وصول نمايند.

[سؤال 4472] 2180

بسمه تعالى

چه مى فرماييد در مورد مسائل ذيل:

1. كسى درخت سفيده و امثال آن را مى كارد و قصد خاصى به امر معاش يا تجارت ندارد و بعد از بزرگ شدن آن ها، بدون تخميس از نموّ متصلۀ آن، بعضى را به مصرف خود، مثل ساختن خانه رسانده، يا فروخته به مصرف ديگر مى رساند و گاهى به دوستان يا به امور خيريه مساعده مى دهد. آيا در صور ما ذكر، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر خمس اصل داده شده يا متعلق خمس نبوده، در فرض مذكور نموّ متصل خمس ندارد، مگر آن را بفروشد كه در اين صورت مقدارى كه در مقابل نموّ است، از ارباح سال فروش است.

ص: 287

[سؤال 4473]

2. انعام ثلاثه مثل گوسفند و شتر و گاو نگاه دارى مى كند و بعد از چند سال كه موقع استفادۀ آن ها است، بعضى را مى فروشد يا به ديگران هبه مى كند و يا نموّ و عين آن را در امور خيريه صرف مى كند. آيا به اين موارد خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از ارباح مكاسب تهيه شده، خمس دارد.

[سؤال 4474]

3. درخت مثمره، مثل زردآلو و سيب و گلابى و گردو و امثال اين ها از وقتى كه نشانيده الى ثمر دادن، چند سال طول مى كشد، آيا نموّ و عين آن ها خمس دارد؟

بسمه تعالى، حكم اين مسأله از دو مسأله قبل معلوم مى شود.

[سؤال 4475]5992

2. اگر شخصى از عوايد بين سال زمين موروثى را باغ كرد به قصد اين كه از ميوه اش استفاده كند، نه به قصد تجارت، آيا نموّ درختان و زيادى قيمت باغ خمس دارد يا نه؟ در صورتى كه در توضيح المسائل مسألۀ 1771 مرقوم فرموده ايد: فقط بايد خمس ميوه را بدهد.

بسمه تعالى، درختانى كه از عوايد تهيه شده و ميوه در زايد بر مؤونۀ سال خمس دارد.

[سؤال 4476] 2181

بسمه تعالى

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

محضر شريف حضرت مستطاب، حجت الاسلام والمسلمين، سيّد العلماء والمجتهدين، رئيس الملة والدين، عمدة الفقهاء والمتبحرين، رهبر عظيم الشأن، بنيان گذار جمهورى اسلامى، حاج آقا روح الله الموسوى، ادام الله ظله على رؤوس المسلمين

ص: 288

در مسأله 1771 توضيح المسائل مرقوم فرموديد: «اگر باغى احداث كند براى آن كه بعد از بالا رفتن قيمتش بفروشد بايد خمس ميوه و نموّ درخت ها و زيادى قيمت باغ را بدهد، ولى اگر قصدش اين باشد كه از ميوۀ آن استفاده كند فقط بايد خمس ميوه را بدهد». آيا همان ساعت كه باغ را فروخت يا ميوۀ آن را براى استفاده كردن چيد بايستى خمس آن را بدهد يا در آخر سال زياده از خرج سال آنچه ماند بدهد منتظر جواب هستم.

بسمه تعالى، منظور اين است كه نموّ و زيادى قيمت فقط در صورت اول خمس دارد ولى خمس ميوه در زايد بر مؤونه سال لازم است و اصل درختان چنانچه از مال غير مخمس تهيه شده خمس دارد حتى در صورت دوم.

[سؤال 4477]3279

4. كسى زمين را باغ درست مى كند و درخت كوچك مى كارد آيا بر اين درخت ها خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ بنابراين كه درخت ها سال به سال بزرگ مى شود و منفعتش هم زياد مى شود در اين صورت حكمش چيست خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ و نيز آيا اين درختهاى مذكور كه براى زندگى و معيشت ضرورى خود صاحب مى باشد، يعنى زايد از سرمايه نيست خمس به آن ها تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر نهال ها مخمس باشد هر مقدار از درخت ها كه پس از رسيدن وقت استفاده از آن صرف مؤونه شده خمس ندارد و بقيه خمس دارد و اگر نهال ها مخمس نبوده تمام درختها خمس دارد.

[سؤال 4478] 2182

بسمه تعالى

حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، حفظه الله للاُمّة حتى ظهور المهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

به جواب مسائل ذيل نياز افتاده است.

ص: 289

1. درخت ميوه اى را براى مصرف خويش و نيز فروش كاشته است. در صورتى كه اصل زمين مخمس است، حكم خود درخت را از حيث خمس بيان فرماييد.

بسمه تعالى، در فرض مسأله، رشد و نموّ درخت خمس ندارد.

2. آب رو (آب باران) خانه اى از درون خانه اى است. صاحب خانۀ دوم مى تواند جلوگيرى كند؟

بسمه تعالى، با فرض اين كه حق آب رو براى اولى ثابت است، دومى حق جلوگيرى ندارد.

3. مقدارى شى ء مخمس را با همان مقدار از محصول تازه تعويض مى كند. (هر دو مال خودش است) آيا عوض مخمس محسوب است يا خير؟

بسمه تعالى، آنچه از مخارج سال، از درآمد و محصول زياد بيايد، بايد تخميس شود.

4. درخت بيد را كه چندين سال بر آن رفته است، يك جا و به هنگام كندن تخميس كند، آيا برى ءالذمه است؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

5. در كنار ساختمان پدرى اش محوطه اى است كه نه معبر عام و نه ملك كسى است و بر اين محوطه، ساختمانى بنا كرده است؛ آيا تصرف در اين ساختمان دوم، شرعى است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر مزاحمت با حق كسى ندارد، تصرف جايز است.

[سؤال 4479]

6. وسايل و ابزار كشاورزى را نسبت به اصل خريد و استهلاك آن در رابطه با خمس چگونه ملاحظه كنند؟

بسمه تعالى، از سرمايه محسوب است، ولى بعد از تخميس اصل آن، در ترقى قيمت آن خمس نيست و جبران استهلاك آن، از درآمد كسب اشكال ندارد.

[سؤال 4480] 2183

بسمه تعالى 17 / 7 / 1358

محضر مبارك حضرت مستطاب، آيت الله العظمى، يگانه رهبر انقلاب اسلامى، الامام خمينى، ادام الله عمره الشريف

بعد از تقديم سلام و اداى احترام به عرض مى رساند:

ص: 290

مقدارى زمين مزروعى از پدر حقير ارث به اين جانب رسيده و مقدارى خودم به واسطۀ تحجير مالك شده ام و مقدار ديگرى هم خريده ام يك قسمت از اراضى مذكوره ليمو و پرتقال و نخل غرس نموده ام و باقى را جو و گندم زراعت مى نمايم زكات جو و گندم را سر خرمن رو مى كنم. در موضوع درخت ها آيا خمس به محصول آن ها تعلق دارد يا به اصل زمين و يا به بوته هاى اشجار و نموّ آن ها، لطفاً با عبارتى روشن و واضح كه عوام بفهمند مرقوم داريد و تكليف حقير را روشن فرماييد. در صورتى كه خمس به اصل زمين و درخت ها و نمو آن ها تعلق مى گيرد كسى را تعيين فرماييد كه درخت ها را جدا سازد يا قيمت نمايد تا پنج يك ملك را تحويل به آن شخص نمايم. در خاتمه دوام عمر آن رهبر انقلاب را از خداوند خواستارم.

بسمه تعالى، آنچه به ارث رسيده خمس ندارد و زمينى كه به احياى ملك شده يا خريدارى كرده ايد جهت زراعت يا احداث باغ خمس دارد و نيز اصل درختان و زرع بايد تخميس شود و نمائات آن ها در زايد بر مؤونه سال خمس دارد.

[سؤال 4481] 2184

بسمه تعالى 22 / 9 / 1361

محضر مقدّس زعيم عالى قدر و قائد عظيم الشأن، امام امّت، حضرت آيت الله العظمى، آقاى حاج آقا روح الله الموسوى الخمينى، مدّ ظله؛ تقاضا مى شود مسألۀ زير را پاسخ كتبى عنايت فرماييد:

خمس ابزار كشاورزى از قبيل: 1. تيلر كشاورزى؛ 2. تراكتور كشاورزى؛ 3. گاو كشاورزى؛ 4. موتورسيكلت براى كارهاى كشاورزى.

خمس ابزارهاى فوق الذكر بايد داده شود يا داده نشود؟ خواهشمنديم كه مسأله را خيلى ساده و روشن پاسخ بفرماييد.

بسمه تعالى، مذكورات خمس دارند.

ص: 291

[سؤال 4482]

2185

بسمه تعالى 5 / 1 / 1362

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از سلام؛ پدر اين جانب اموالى با وضع و كيفيت مشروحۀ ذيل دارد كه به اين جانب هبه نموده و در مقابل، قرار بر اين شده كه تا زنده است كليۀ خرج و مخارج پدر و مادرم را اين جانب تأمين نمايم وخرج دفن و كفن و به جا آوردن حج پدرم را انجام دهم؛ ضمناً از 13 سال پيش تا كنون مخارج آن ها را داده ام:

1. يك جريب زمين زراعتى مشجّر (موستان) كه طبق مدارك موجود در سال 1331 هجرى شمسى به مبلغ 1400 تومان خريدارى نموده؛ قيمت فعلى زمين حدود دويست هزار تومان مى باشد.

2. 4/1 جريب زمين زراعتى كه در سال 1327 شمسى به مبلغ هزار تومان خريدارى نموده؛ قيمت فعلى آن حدود يك صد و دوازده هزار تومان مى باشد.

3. حدود يك جريب زمين زراعتى كه در سال 1300 شمسى به مبلغ هزار تومان خريدارى نموده؛ قيمت فعلى آن حدود پنجاه و چهار هزار تومان مى باشد.

4. چهار دانگ يك باب خانۀ خشت و گلى كه از پدرش به ارث رسيده و يك باب مغازه به مساحت حدود 24 متر مربع كه در سال 1328 شمسى به مبلغ هشتاد تومان خريدارى و به خانۀ فوق الذكر اضافه نموده؛ قيمت فعلى آن زمين و مغازه حدود بيست هزار تومان مى باشد.

منظور از طرح چهار مورد بالا اين است كه در موقع خريد زمين هاى فوق الذكر كه به نيت كمك در امر معيشت بوده، احتمال اين كه پول ربا جزء پول آن شده باشد، هست ولى موقعى كه از پدرم سؤال مى شود كه چنين است يا نه؟ اظهار مى دارد كه نه، من هروقت پولى به شخصى به عنوان قرض مى دادم، به نيت ربا نمى دادم ولى خود آن شخص يا اشخاص، به ميل و رغبت، اگر پولى اضافه مى دادند مى گرفتم؛ لذا تقاضا

ص: 292

مى شود تعيين فرمايند كه وجوهات آن از چه قرار است و اگر خمسى به آن تعلق مى گيرد، قيمت اوليه، مورد محاسبه قرار مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر زمين ها را با درآمد كسب و زراعت، بدون دادن خمس تهيه كرده، بايد خمس آن ها داده شود و شما براى حساب و معلوم شدن خصوصيات مسأله به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 4483]3261

2. بذر مخمس را در سال بعد مى تواند استثنا كند و خمس بقيه را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، مقدار بذر استثنا مى شود و خمس به بقيه تعلق مى گيرد.

[سؤال 4484] 2186

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

1. اصل زمين هاى زراعى كه موات بوده و احيا كرده اند و با آن كشاورزى مى كنند؛ آيا خمس دارد يانه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4485]

2. باغى را (مثلاً انگور) احداث كرده تا هم از ميوه آن براى مؤونه شخصى استفاده كند و هم مقدار اضافى را براى امرار معاش بفروشد؛ آيا اصل درخت هاى ميوه خمس دارد يا نه و آيا جزء رأس المال هست يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4486]

3. باغى را خريده هم براى استفاده شخصى از ميوه آن، و هم مقدار اضافى را براى

ص: 293

امرار معاش بفروشد. لطفاً مسأله خمس اصل باغ و ميوه هاى آن را بيان فرماييد.

بسمه تعالى، اصل باغ خمس دارد و ميوه در زايد بر مؤونه خمس دارد.

[سؤال 4487]

4. زمين هايى را خريده براى كشاورزى آيا اصل زمين و ترقّى قيمت آن خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4488] 2187

بسمه تعالى

هرگاه املاك زراعتى را براى زراعت با عين پول غير مخمس خريده؛ آيا اجاره چند سال آن را كه خمسش را نداده نيز بايد به اضافه خمس عين بپردازد؟

بسمه تعالى، اجاره را هم بايد بدهد.

[سؤال 4489]6630

3. كسى درخت كاشته ميوه دار و غير ميوه دار اين ها اگر به ثمر رسيد خمس دارد يا نه؟ شما بيان فرماييد.

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4490] 2188

بسمه تعالى

حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، رهبر انقلاب اسلامى و اميد مستضعفان جهان - مدّ ظله العالى - از حضور مبارك استدعا دارد جواب مسائل زير را مرقوم فرماييد:

1. شخصى براى تأمين معاش خود، باغى را احداث مى كند و از درآمد باغ، اقدام به حصاركشى و ساختمان يكى - دو باب اتاق جهت نگاهدارى ابزار كار و استراحت

ص: 294

كارگران و غيره مى نمايد. آيا هزينه هاى متعلّقه شامل خمس مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4491]

2. آيا مخارج خاكريزى و حفر كوره جهت درختكارى، خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

3. آيا بهره هايى را كه بانك ها به حساب پس اندازهاى معمولى مى پردازند، مى توان براى بازسازى مناطق جنگ زده پرداخت نمود؟ و در صورت پرداخت، آيا رفع ذمه از شخص مى شود؟ در صورتى كه نتوان جهت بازسازى مناطق جنگ زده اختصاص داد، راه برائت از آن چيست؟ آيا مى توان به مصرف ضعفا رسانيد؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جايز نيست، و اگر بهره را گرفت و از برگرداندن به صاحب واقعى آن مأيوس است، بايد از طرف او به فقرا، صدقه بدهد.

[سؤال 4492]2142

3. مقدار كمى زمين (كه تقريباً 40×80 متر مى شود) را مى خواهم به وسيلۀ موتور پمپ آباد كنم، پولى كه بهاى موتور و تعمير زمين و درخت كاشتن مى شود خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4493] 2189

بسمه تعالى

محضر مقدس آيت الله العظمى نايب الامام، امام خمينى، دام بقاؤه

1. زيدى زمين زراعتى را از فوايد بين سال خريدارى نموده براى زراعت هايى كه خودش به آن احتياج دارد، مانند سيب زمينى و خيار و گوجه و گندم، آيا اين زمين خمس دارد يا خير؟

2. و در صورت عدم وجوب خمس، تا چه حد چنين زمين هايى خمس ندارد؟

بسمه تعالى، 1 و 2، خمس دارد.

ص: 295

3. سال زراعتى در صورتى كه موقع تصفيۀ گندم يا جو باشد، هرگاه تصفيه در سال هاى بعد ديرتر يا زودتر انجام شد - مثلاً اگر اول مرداد تصفيه گندم شد براى زيدى و سال بعد تصفيه گندم او دهم مرداد شد - آيا آنچه موجودى دارد از امسال، خمس ندارد؟ يا اگر بيستم تير شد، هرچه فوايد سال جارى هم بوده، بايد خمسش را بدهد؟ در هر صورت، لطفاً توضيح دهيد كه زارع چگونه حساب كند تا از محصول هاى سال گذشته و پول آن ها فقط اول مرداد خمس بدهد.

بسمه تعالى، ديرشدن وقت تصفيه يا زود شدن، ربطى به سال خمسى كه سال شمسى است ندارد و بايد تمام مال را در هر حالى كه هست حساب كند و خمس بدهد.

[سؤال 4494] 2190

بسمه تعالى

حضرت مستطاب آيت الله العظمى، رهبر عظيم الشأن انقلاب، امام خمينى، مدّ ظله

پس از ابلاغ سلام، اين جانبان كشاورز هستيم و با وامى كه دولت به ما مى دهد و اقساط سال به سال آن را مى پردازيم، چاه عميق حفر مى كنيم و سال حساب خمس داريم. آيا اين چاه عميق و موتورآب آن جزو سرمايۀ زراعت است كه در بين هر سال كه از اقساط وام آن مى دهيم، سر سال بايد آن را حساب نموده و خمس آن را بدهيم، يا پس از تمام شدن اقساط، مجموع آن را حساب نموده خمس آن را بدهيم و يا اصلاً سرمايۀ زراعت نيست و خمس به آن تعلق نمى گيرد؟ مرقوم فرماييد و همچنين زمين زراعت كه خريدارى مى كنيم و در بين سال قيمت آن را مى دهيم سر سال آن زمين را حساب نموده و خمس آن را بدهيم يا نه؟

بسمه تعالى، زمين و چاه آب و موتور حكم سرمايه دارد، هر مقدار از آن كه قسط آن تا سر سال پرداخت شده، خمس دارد.

[سؤال 4495]2125

2. اگر كسى كه سال خمسى دارد تراكتورى را با شركت ديگرى براى كسب بخرد، در حالى كه نيمى از سهم خود را بدهكار است، بايد خمس تراكتور را بدهد؟ و آيا نمى تواند از منفعت سالانۀ خود براى پرداخت بدهى استفاده كند؟

ص: 296

بسمه تعالى، نسبت به مقدارى كه مالك شده و بدهى ندارد بايد خمس بدهد و مى تواند از منفعت سال، بدهى را بدهد؛ لكن بايد خمس آن را هم بپردازد.

[سؤال 4496]3821

2. باغى است كه زمين آن به ارث به ما رسيده و آن زمين مال مادرم بوده و پدرم برداشته آن را به صورت باغى احداث كرده و ما به او مى گوييم كه خمس درخت هاى آن را داده اى يا نه، مى گويد: من سر سال كه مى شد مقدار 000/2 تومان هم بدهكار مى شدم؛ چيزى برايم نمى ماند. آيا اين درخت ها و ديوار باغ كه آن را ساخته خمس دارد و به چه صورت بايد خمس آن را رد كنيم يا خمس ندارد؟

بسمه تعالى، خمس دارد وچنانچه (1/5) قيمت آن را بدهيد كفايت مى كند.

[سؤال 4497]887

2. اشخاصى كه كارگر بوده اند و از مزد كارگرى زمينى براى زراعت خريده اند و به تدريج پول او را داده اند ولى تا حال حساب خمس نداشته و نداده اند فعلاً زمين مذكور را به قيمت خريد بايد تخميس كنند يا قيمت فعلى؟

بسمه تعالى، قيمت فعلى.

[سؤال 4498] 2191

بسمه تعالى 19 / 11 / 1361

قم، دفتر امام خمينى، سلام عليكم

احتراماً تقاضا مى شود كه فتواى حضرت امام خمينى دامت بركاته را در مورد سؤالات زير بيان فرماييد.

1. اگر خمس گوساله اى را كه هفت هزار ريال قيمت دارد بدهند و سال بعد كه گاو شده است قيمت آن سى هزار ريال است آيا زيادى آن خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد، مگر آن كه كار او گاو فروشى باشد و آن را

ص: 297

براى فروش بزرگ كرده باشد.

2. نهال هايى جهت درخت كارى غرس شده است و قيمت آن ها در حدود سى هزار ريال مى باشد. در سال آينده كه باغى بزرگ مى شود و درخت ها بزرگ مى گردند قيمت آن ها ده برابر مى شود. خمس زيادى را چگونه بايد داد؟

بسمه تعالى، خمس آن ها را به قيمت فعلى بايد بدهد.

3. يك نفر مقدارى پول دارد و خمس آن ها را داده است. اين پول را تا مدتى از سال يعنى شش ماه در اختيار دارد و سپس آن پول را خرج مى كند و در آخر سال از درآمد خود مقدارى پول پس انداز مى كند، آيا مى تواند پول مخمس سال قبل را از آن كسر كرده و خمس مابقى را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، نمى تواند كسر كند و بايد خمس پس انداز را بدهد.

4. اگر كسى خمس به او تعلق بگيرد و خمس ندهد آيا مى شود به مهمانى او رفت يا احياناً هديه اى را از او پذيرفت يا خير؟

بسمه تعالى، اگر يقين نداشته باشيد كه در مال مورد ابتلاء شما خمس است، اشكال ندارد.

5. آيا قرآن درس دادن مرد به زن چگونه است؟ در صورت جواب مثبت اگر زن پيش مرد جهت يادگيرى قرآن بخواند چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، با نبود مفسده مانع ندارد.

[سؤال 4499]2517

5. شخصى گاو خود را كه براى استفاده، از آن محافظت مى نمود، پس از چند سال آن را فروخته و پول آن را براى خرج ازدواج پسر خود صرف نموده، آيا خمس آن را بدهكار مى باشد؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً خمس آن را داده، ديگر خمس ندارد.

[سؤال 4500]147

2. روستانشين، گاو شيرده و چند رأس گوسفند هم دارد؛ براى مؤونۀ لبنياتى اش مثلاً گاو كافى است، ليكن جهت پختن نان و گرم كردن منزل در فصل سرما به سوخت حاصل از گوسفندان احتياج دارد؛ خمس گوسفندان واجب است يا خير؟ و در صورت وجوب، گوسفندان قيمتشان اگر بيش از گاو باشد مختار است كه هر كدام را

ص: 298

مؤونه قرار دهد، يا چون گاو شيرش بيش از چندين رأس گوسفند است و رفع نياز را مى كند خمس گوسفندان را بدهد؟

بسمه تعالى، گاو و گوسفند كه براى استفاده از شير و پشم و فضلات آن نگهدارى مى كند، حكم سرمايه دارد و بايد تخميس شود.

[سؤال 4501]2318

4. شخصى به مقدار مصرف لبنيات منزل خود گاو و گوسفند دارد. آيا تخميس آن ها هم مثل سرمايه اش لازم است يا خير؟

بسمه تعالى، حكم سرمايه دارد.

[سؤال 4502] 2192

بسمه تعالى

سؤال از محضر مبارك حضرت مستطاب آيت الله العظمى خمينى، دام ظله العالى

1. شخصى روستايى كه حساب ساليانه نداشته، تعدادى گوسفند دارد و براى اعاشۀ خود و عيالاتش احتياج به شير و دوغ آن ها دارد. آيا در موقع حساب دارايى خود بايد خمس آن حيوان ها را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد خمس آن ها را بدهد.

2. شخصى به كارگرى و قرض، خانه اى براى سكونت خود ساخته است. حاليه مى خواهد آن خانه را بفروشد و منزل ديگرى تهيه نمايد. پول به غير هم مقروض است به جهت ساختن آن خانه. آيا بايد خمس قيمت آن خانه را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد نسبت به زايد بر مقدارى كه در خانۀ فروخته شده قرض دارد، خمس بدهد و در مقدار قرض، خمس واجب نيست. و در ترقى قيمت هم بالنسبه حساب مى شود.

[سؤال 4503]2358

2. شخصى دو عدد ميش گرفته است كه شير او را به مصرف خانواده مى رساند، آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

ص: 299

[سؤال 4504] 2193

بسمه تعالى 3 / 9 / 1361

محضر مبارك رهبر عظيم الشأن، حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى، پس از ابلاغ عرض سلام محترماً، به استحضار جناب عالى مى رساند:

1. اشخاصى كه دامدار مى باشند و داراى گوسفندانى هستند و تا به حال سال براى خودشان تعيين ننموده اند، حال مى خواهند سال تعيين نمايند، آيا بر گوسفندان آن ها هم خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، گوسفندان اگر از درآمد كسب تهيه شده، خمس دارد و همچنين اگر از نتاج گوسفند ارثى يا نتاج گوسفند بخششى باشد، خمس دارد.

[سؤال 4505]

2. اشخاصى كه كشاورز مى باشند و جهت كشاورزى خود ملكى خريده اند و آن ملك ابزار كار آن ها مى باشد، آيا به آن ملك هم خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، زمين زراعتى و ابزار كشاورزى در حكم سرمايه است و خمس دارد.

[سؤال 4506] 2194

بسمه تعالى 15 / 9 / 1358

محضر مبارك رهبر عالى قدر آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از مراسم دعاگويى به شرف عرض عالى مى رساند:

اين جانب مقلد حضرت عالى مى باشم. مى خواهم سرمايه ام را كه قريب 120 رأس گوسفند است خمس و سهم امامش را بدهم. آيا به همه گوسفندها خمس و سهم امام تعلق مى گيرد يا قابل تخفيف است؟ غير از اين سرمايۀ ديگرى هم ندارم. جواب مرقوم فرمايد.

ص: 300

بسمه تعالى، سرمايه خمس دارد؛ مگر در صورتى كه اگر خمس آن را بدهد نتواند زندگانى خود را اداره كند.

[سؤال 4507]2645

2. شخصى دو صد رأس گوسفند دارد و دو صد هزار تومان املاك زراعى جهت مخارج خود خريده تا به حال ابداً وجوهات نداده و فعلاً مى خواهد اموالش را حساب كند اما محصول تمام اين دارايى مخارج اقتصادى او را كفاف نمى كند مى شود نصف اموالش را حساب كرد و نصف ديگرش جهت مخارجاتش حساب نكرد يا خير بايد تمام دارايى او را حساب كرد؟

بسمه تعالى، بايد خمس همه را بدهد، بلى اگر واقعاً وضع او طورى باشد كه به دادن خمس زندگى مناسب با حالش را نتواند ادامه دهد واجب نيست خمس بدهد.

[سؤال 4508] 2195

بسمه تعالى

كسى كه با قرض، سرمايه اى را تهيه كرده است، پس از تحصيل سود و گذشت سال، از چه زمانى خمس بر او واجب است؟ و چگونه با پرداخت قرض، سرمايۀ مخمّسى خواهد داشت؟

بسمه تعالى، اگر از سود، قرض سرمايه را ادا مى كند، بايد خمس بدهد و چنانچه در بين سال، قرض را ادا كرده، سر سال خمس دارد و در اين صورت سرمايۀ مخمّسى دارد.

[سؤال 4509] 2196

بسمه تعالى

در عروة الوثقى دارد كه اگر استفاده برد و خواست سرمايه قرار دهد يجب الخمس ثم الاتجار، مراد اين است كه در آخر سال خمسى اش خمس سرمايه را بدهد، يا اين كه

ص: 301

به مجرد سرمايه قرار دادن آن بايد خمس آن را بدهد؟

بسمه تعالى، بايد در ابتدا پيش از به كارگيرى سرمايه خمس آن را بپردازد.

[سؤال 4510] 2197

بسمه تعالى

دفتر محترم امام خمينى

پس از سلام؛ شخصى حساب اموالش را كرده و خمس آن مبلغ 1/318/025 تومان مى باشد؛ لطفاً مسائل زير را روشن فرماييد:

1. زمينى را سال هاى پيش خريده كه قيمت فعلى آن 250/000 تومان است كه به عنوان سرمايه در آينده بهره بردارى مى شود، آيا اين قلم را بايد حساب كرد و خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

2. مبلغ 400/81 تومان زينت آلات طلا دارد كه گاهى از آن استفاده مى شود (56 مثقال) آيا خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

3. آيا مى توانيد به خاطر پدر، پسر و عمّه و اقوام فقير ديگر، مقدارى از مبلغ فوق را به نامبرده ببخشيد؟

بسمه تعالى، سهم سادات را مى تواند به سادات فقير عفيف متديّن بدهد.

[سؤال 4511] 2198

بسمه تعالى

خدمت برادران بزرگوار و متعهد و خادم به اسلام و مسلمين، سلام عليكم

اين جانب قطعه زمينى را كه وارث مالك هم گامى در جهت آباد كردن آن برنداشته بود گرفته و آن را آباد نمودم و مبلغ حدود دويست هزار تومان در اين محل خرج كردم و براى آن برق سه فاز گرفتم و الآن به صورت كارگاهى مى باشد كه حدود پنج سال است كه از آن جا بهره بردارى مى كنيم. پولى را كه در آن جا خرج كردم نمى دانم كه به آن خمس تعلق مى گرفته يا خير؟ و همچنين آيا جهت زمين پولى بايد به حاكم شرع

ص: 302

پرداخت يا خير؟ خلاصه اين كه بنده از جهت وجوهات شرعيه و رد آن تكليف خود را نمى دانم.

لازم به ذكر است كه وراث مالك مدت قريب به دو سال است كه از ايران متوارى شده اند و در موقعى هم كه بودند از ماوقع فوق الذكر مطلع بودند و از اين جانب مطالبه وجه و يا به من اعتراضى نكردند.

بسمه تعالى، اگر زمين را شرعاً مالك شده ايد زمين احيا شده خمس دارد، وگرنه پولى كه صرف كرده ايد را بايد تخميس كنيد.

[سؤال 4512]2467

4. شخصى دو كورۀ آجرپزى دارد دو ماشين براى آجركشى خريده است. بفرماييد خمس دارد يا ممكن است براى رفع حاجت باشد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4513] 2199

بسمه تعالى 10 / 12 / 1361

حضور مبارك رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى، امام خمينى بزرگ، متع الله المسلمين بطول بقائه

شخصى قبلاً حساب سال نداشته، حالا مى خواهد حساب سال درست كند؛ يك ماشين دارد كه به مبلغ پنجاه هزار تومان خريده كه ده هزار تومان از خودش است كه وجوهات اين ده هزار تومان را نداده بود و مبلغ چهل هزار تومان را قرض كرده؛ البته اين ماشين سرمايۀ كار او است كه كار مى كند و زندگى او از پول كرايۀ اين ماشين تأمين مى شود و سرمايۀ ديگر هم ندارد. حالا در موقع حساب كردن، آيا اصل اين پنجاه هزار تومان وجوهات دارد؟ يا اين كه همان ده هزار تومان خودش وجوهات دارد؟ يا اين كه چهل هزار تومانى كه قرض كرده وجوهات دارد؟

علاوه، در موقع خريدن، قيمت ماشين پنجاه هزار تومان بود، الآن كه بايد سال

ص: 303

بگيرد، ماشين قيمتش يك صد و پنجاه هزار است، آيا بايد همان پنجاه هزار تومان قيمت زمان خريدن را حساب كند يا بايد قيمت الآن را كه يك صد و پنجاه هزار تومان است حساب كند؟

بسمه تعالى، در صورتى كه ده هزار تومان از درآمد كسب بوده و قرض هم از درآمد كسب ادا شده، بايد خمس آن را بدهد و ميزان، قيمت فعلى است.

[سؤال 4514]2237

3. شخص نام بردۀ فوق از درآمد بين سال - كه شايد سال هم نداشته است - براى امرار معاش خود، ماشين وانت بارى مى خرد و از حمل بار و مسافر و دريافت كرايۀ آن استفاده مى كند، آيا ماشين، جزء سرمايه است و بايد خمس آن را بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4515] 2200

بسمه تعالى 20 ربيع الثانى 1403 ق

حضور مبارك حضرت مستطاب آيت الله العظمى امام خمينى دامت بركاته العالى

محترماً عرض مى شود يك نفر كاميون بنز ده تن دارد و اقساط هم ندارد و درآمد ديگر از هيچ راه شرعى ندارد و خودش از اضطرار راننده است و منافع ماشين پس از كسر مخارج آن زايد بر مخارج خود و واجب النفقه نيست، آيا اين چنين ماشين خمس و سهم امام دارد يا ندارد؟ متمنى است جواب فورى مرقوم فرماييد و در تحرير الوسيله اشاره شده است ولى مشروحاً نفرموده اند.

بسمه تعالى، ماشين به هر اندازه كه از اقساط آن پرداخت شده خمس دارد و مى توانيد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد و خمس واجب را دستگردان كنيد تا به تدريج هر وقت توانستيد بپردازيد.

ص: 304

[سؤال 4516] 2201

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى

اگر كسى يك ماشين كاميون دارد كه با آن كار مى كند و زندگى خود را اداره مى كند. آيا بايد خمس اين ماشين را هم بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، ماشين كار در حكم سرمايه است و خمس دارد.

[سؤال 4517]7189

3. وسايل نقليه اى كه وسيلۀ كار و كسب است - مانند كاميون ها - آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4518] 2202

بسمه تعالى

محضر مقدس رهبر عالى قدر شيعيان جهان حضرت امام روح الله الموسوى الخمينى دامت بركاته

1. دو ماشين (يك مدل و قيمت يكى) با هر دوى آن ها كار مى كنند. يكى تاكسى شهرى و ديگرى ويژه. تاكسى به غير از قيمت اصلى يك امتياز دارد مثلاً صد هزار تومان، يعنى اگر قيمت هر دو صد هزار تومان باشد قيمت تاكسى با امتياز دويست هزار تومان است. صاحبان هر دوى آن ها مى خواهند سال قرار بدهند، آيا صاحب تاكسى كه ماشينش امتياز دارد بايستى خمس امتياز را هم بدهد يا اين كه قيمت اصلى را وجوهات بدهد؟

بسمه تعالى، تاكسى با حق امتيازش خمس دارد.

2. شخصى مى خواهد سال قرار بدهد يك بنز ده تن دارد. قيمت اين ماشين به نرخ دولتى مبلغ چهارصد و پنجاه هزار تومان، و در بازار آزاد مبلغ يك ميليون يا زيادتر است. آيا اين شخص به قيمتى

ص: 305

كه دولت مى دهد بايد حساب كند يا قيمت بازار آزاد تا خمس را بدهد؟

بسمه تعالى، به قيمتى كه عادله و مطابق مقررات باشد خمس دارد.

3. پيمانكارى با شركت نفت قرارداد بسته كه نفت و بنزين و گازوييل به دست مردم برساند. شركت نفت بيست هزار تومان از اين پيمانكار در بانك تهران دريافت كرده كه اگر اتفاقى افتاد يا ضررى از طرف اين پيمانكار به شركت نفت وارد آمد شركت نفت ضرر خود را از اين پول برداشت نمايد. آيا به چنين پولى وجوهات تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

4. ماشينى مثل نيسان يا بنز خاور كرايه كش در تاريخ چهار سال پيش سال 1358 به مبلغ صد هزار تومان خريدارى شده است و اكنون بازار سياه چهارصد هزار تومان به فروش مى رسد. خواهشمند است بفرماييد كدام قيمت براى خمس ملاك است؟

بسمه تعالى، خمس به قيمت عادله روز حساب مى شود.

5. اگر شخصى براى خودش سال قرار بدهد ده هزار تومان داشته دو هزار تومان آن را خمس داده، هشت هزار تومان مانده، سر سال دو هزار تومان اضافه شده است. آيا خمس آن را بايد بدهد؟

بسمه تعالى، بايد خمس آن دو هزار تومان را بدهد.

[سؤال 4519]2658

3. يك موتور سيكلت خريده ام به قيمت 7000 تومان كه اختصاص دارد براى آمدن به سر خدمت و برگشتن به خانه؛ چون در بيراهه قرار گرفته ايم و وسيلۀ عمومى كم است.

بسمه تعالى، موتور سيكلت در صورتى كه براى زندگى محل احتياج نبوده و براى شغلتان كه رفتن به محل كار است بوده خمس آن واجب است.

[سؤال 4520]3479

4. شخصى فرش نيمه بافى دارد و جاى آن در منزل او با زيلو يا موكت فرش شده آيا خمس آن فرش نيمه كاره واجب است؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

ص: 306

[سؤال 4521]771

4. اصناف بازار در سر سال خمس خود قسمتى از سرمايه شان جنسى است كه به نسيه آورده اند كه بايد بعداً بفروشند تا اين بدهى سرمايه را بدهند آيا اين قسمت از سرمايه خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدار بدهى خمس واجب نيست و بقيه بايد حساب شود.

[سؤال 4522] 2203

بسمه تعالى 6 / 11 / 1361

محضر مبارك مرجع عظيم الشأن، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، روحى فداه، سلام الله عليكم

1. مستأجر مبلغى به عنوان سپرده، معروف به سرقفلى به موجر پرداخت نموده؛ اگر موجر در مدت مال الاجاره از سپرده استفاده نمايد و يا ننمايد، خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، سرقفلى ملك گيرنده مى شود و جزء سرمايه و درآمد است و خمس به آن تعلق مى گيرد؛ ولى اگر پول امانت يا قرض نزد او باشد، خمس ندارد.

2. اگر موجر به ادارۀ دارايى جمهورى اسلامى ماليات سپرده را به اندازۀ خمس بپردازد، وظيفۀ الهى او در اين صورت چه مى باشد؟

بسمه تعالى، ماليات كفايت از خمس نمى كند.

[سؤال 4523] 2204

بسمه تعالى 2 / 4 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، رهبر انقلاب اسلامى

اين جانب از آن جناب تقليد مى نمايم، به استحضار مى رساند كه داراى يك مغازۀ الكتريكى بوده كه سرقفلى آن به مبلغ 380/000 تومان فروخته شده و مغازۀ ديگرى از

ص: 307

مسجد جعفرى گيشا سرقفلى آن را به مبلغ 850/000 تومان خريدارى نموده ام. اينك با داشتن 5 فرزند از 12 ساله تا 2 ساله كه يكى دختر و 4 ديگر پسر است و در خانۀ اجاره اى نشسته ام و ماهيانه با آب و برق مبلغ 2500 تومان كرايه مى دهم؛ استدعا دارم

در صورتى كه تفاوت بين 380 تا 850 هزار تومان سرقفلى جديد (500/000 تومان) خمس به آن تعلق مى گيرد مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، سرقفلى در حكم سرمايه است و خمس دارد.

[سؤال 4524]1171

3. بعضى از كسبه، محل كار خود (مغازه) را به عنوان سرقفلى خريدارى نموده؛ مثلاً در ده سال قبل مغازه اى به مبلغ 50000 تومان خريدارى نموده و الآن بيشتر از 200000 تومان مى خرند؛ البته نظر فروش ندارد لكن مى خواهد وضع خمسش را روشن كند؛ اولاً بفرماييد سرقفلى خمس دارد يا خير؟ بر فرض وجوب خمس، آيا قيمت خريد بايد مخمس شود در صورت عدم فروش، يا قيمت فعلى بر تقدير سابق؟

بسمه تعالى، به قيمت فعلى خمس دارد.

[سؤال 4525]2286

4. سرقفلى مشروع جزء سرمايه است يا خير به عبارت ديگر زيد مبلغ پانصد هزار تومان به مالك دكان در عرض سال خمسى سرقفلى مى دهد آيا موقع حساب خمس، مبلغ نامبرده از مؤونه محسوب است يا خير؟ بر فرض عدم مؤونه ساليانه ترقى و تنزل آن را بايد حساب كرد يا خير؟

بسمه تعالى، جزء سرمايه است و بايد تخميس شود و در صورت تخميس ترقى آن خمس ندارد.

[سؤال 4526]6727

2. در صورتى كه خود مالك محل را با مدت طولانى اجاره دهد و سرقفلى هم بگيرد، ولى مستأجر با مالك شرط نكند كه بعد از تمام شدن مدت، اگر مالك خودش

ص: 308

خواست ملك را تحويل بگيرد، مستأجر حق داشته باشد از مالك سرقفلى بگيرد؛ در اين صورت سرقفلى اى كه اول به مالك داده خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4527] 2205

بسمه تعالى

1. زيدى منزل كوچكى داشته كه از ارباح مكاسبش ساخته و تخميس نموده بوده چون مورد شبهه بوده سپس با داشتن آن منزل منزل ديگرى وسيع تر و بهتر مطابق شأنش ساخته؛ ولى قسمت فوقانى آن در مدت دو سال است كه ساخته شده مورد نياز بوده - پيش بينى براى ازدواج پسرها بوده كه شايد يكى بعد از شش ماه ديگر مثلاً ازدواج كند - آيا دستگاه فوقانى مؤونه و مستثنا است يا بايد تخميس شود و هكذا جنب همين ساختمان مغازه اى است كه بچه هايش كاسبى مى كنند آيا مبلغى كه خرج مغازه از نظر ساختمان نموده بايد تخميس شود يا خير؟

بسمه تعالى، مغازه ها بايد تخميس شود و قسمت فوقانى اگر در موقع ساختن مورد حاجت نبوده بايد تخميس گردد.

2. كسانى كه براى عمره مفرده به مكه مشرف مى شوند آيا مى توانند عمداً از يكى از مواقيت عمره تمتع محرم نشوند و از مسجد تنعيم يا جعرانه مثلاً محرم شوند يا نه، لازم است كه از ميقات عمره تمتع محرم شوند.

بسمه تعالى، تجاوز از ميقات بدون احرام جايز نيست و در صورت تجاوز واجب است برگردد به ميقات و اگر نتوانست برگردد هر جا كه هست محرم شود.

3. عده اى هستند كه حج به نيابت ديگرى اجيراً يا تبرعاً انجام مى دهند و چون صحيح العمل هستند وقتى خودشان نماز طواف خواندند باز از باب احتياط نايب مى گيرند آيا اين نيابت جايز است يا نه؟ بر فرض جواز بايد نماز را به نيابت نايب انجام داد يا از طرف منوب عنه و اصلاً چنين كسى مى تواند نيابت كند يا خير؟

بسمه تعالى، كسى كه نمى تواند اعمال حج و از جمله نماز طواف را صحيح انجام دهد صحيح نيست اجير شود براى حج و نماز طواف را هر كسى بايد خودش بخواند و احتياط مانع ندارد و

ص: 309

در نيابت بايد به قصد منوب عنه باشد.

4. اگر بعد از محرم شدن واقعاً انسان نتوانسته باشد وظيفه اى انجام داده باشد كه محل شده باشد طريقه احلال چيست؟

بسمه تعالى، اگر داخل در مصدود يا محصور است بايد به وظيفۀ آن ها عمل نمايد وگرنه تا مناسك مقرره را انجام ندهد از احرام خارج نمى شود.

5. حج به نيابت حضرت ولى عصر ارواحنا له الفداء چون در موسم تشريف دارند جايز است يا خير؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

6. آيا مى شود يك عمره مفرده براى چند نفر انجام داد يا بايد به طريق اهداى ثواب باشد؟

بسمه تعالى، به هر دو طريق مانع ندارد.

7. آيا كسى كه حجش فاسد شد لازم است به حال احرام باقى بماند تا سال آينده قضا كند يا از باب عسر و حرج بعضى از محرمات احرام را مانند مباشرت با زن و نحو ذلك مى تواند انجام بدهد؟

بسمه تعالى، با انجام اعمال مقرره از احرام خارج مى شود يعنى بايد حج فاسد را تمام كند در اين صورت از احرام خارج مى شود.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

[سؤال 4528] 2206

بسمه تعالى 10 / 8 / 1361

محضر مبارك زعيم عالى قدر مذهب تشيع، امام خمينى، دام ظله العالى

اين جانب در ايام زندگانى، سال براى خود تعيين نموده و در ضمن سال خود، ملكى براى تهيۀ معاش خود خريدارى نموده ام، خريد املاك در حدود هشتاد و پنج هزار و پانصد تومان مى باشد و حدود بيست و پنج هزار تومان از دولت قرض نموده ام، و درآمد زيادى ندارم؛ آيا در ملك نامبرده وجوه قرار مى گيرد يا خير؟ جواب مرقوم بفرماييد.

بسمه تعالى، در زايد بر مقدار قرض، خمس واجب است و چنانچه قرض را ادا نماييد، مقدار قرض هم خمس دارد.

ص: 310

[سؤال 4529]2605

3. مغازه اى كه شخص در آن كسب مى كند و احتياج هم به آن دارد، آيا اين مغازه خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4530]2231

3. شخصى زمين خريده، در وقت ساختن حياط، يك عدد دكان هم ساخته از پول كارگرى، و توى آن دكان اجناس هم ريخته، به خود آن دكان خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، دكان به قيمت فعلى خمس دارد.

[سؤال 4531]1616

2. اگر در ضمن سال خمسى، اموالى كه مورد معامله و كسب است به سرقت رفت يا تلف غير عمدى شد، آيا در آخر سال، مجموع موجودى فعلى را نسبت به موجودى مخمس اول سال ملاحظه كند يا اين كه بايد از مخمس سال گذشته، قيمت اموال سرقت شده يا تالف را كسر كند (در حالى كه در اول سال، عين آن اموال شايد نبوده است يا بعضى بوده) و بعد ملاحظۀ نسبت را بكند تا اضافه را خمس دهد؟ و اگر مقدار سرقت شده را كاملاً نمى داند چگونه محاسبه كند؟ (در عروه و توضيح المسائل اختلافى در مسأله تلف به چشم مى خورد)

بسمه تعالى، اگر سرمايه يا مال التجاره، قسمتى در وسط سال تلف شود و يا آن كه در معامله اى زيان پيدا شود، از بقيۀ درآمد همان رشته كسب جبران مى شود و در آخر سال، باقيماندۀ درآمد پس از كسر تمام خسارات حساب مى شود.

[سؤال 4532]1616

3. در محل كسب ملك شخصى يا اجاره اى مخارجى مى كند كه بعضى مربوط به

ص: 311

كسب مى شود و بعضى مربوط به كاسب، مانند تلفن و برق و آب و تهويۀ هوا، و بعض مخارج اثرى در كسب ندارد، مانند مخارج بنايى و كارگرى يا تعميرات و تزيينات مثل سنگ فرش و در و پيكر مغازه. اگر همۀ اين ها خمس دارد چگونه قيمت گذارى كند در حالى كه بعضى ناياب شده و چندين برابر قيمت پيدا كرده، مثل تلفن و وسايل تهويۀ آب؟

بسمه تعالى، هرگونه مخارجى كه مربوط به محل كسب يا مربوط به احتياجات شخص به حساب كسب و محل كسب مى شود خمس دارد. مگر اين كه عين آن تلف شده و صرف آن براى كسب به مورد بوده است.

[سؤال 4533]2222

2. يك باب مغازه كوچك بدون اثاث (خالى) به صورت شريكى با دامادمان خريده ام به مبلغ 90 هزار تومان كه مبلغ 45 هزار تومان آن را من داده ام، آيا به اين

مغازه خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، مغازه اگر پول خريد آن از درآمد كسب بوده خمس دارد.

[سؤال 4534] 2207

بسمه تعالى

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى، نايب الامام سيد روح الله الموسوى الخمينى، حفظه الله تعالى

پس از عرض سلام؛ ماشين تزريقى كه اتصالات پى. وى. سى توليد مى نمايد پارسال قبل از پايان سال 1361 خريدارى نموده ام، بفرماييد خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب وحقوق تهيه كرده ايد خمس دارد.

[سؤال 4535] 2208

بسمه تعالى 12 ذى حجه 1402 ق

محضر منوّر آيت الله العظمى خمينى را معروض سلام هستم، جعلت فداك، فبعد:

ص: 312

1. راجع به امر وجوه مغازه كه محل كسب است و احتياج مفرط به او دارد، و كذا ابزار كسب را بايد حساب كند يا جزء مؤونه است؟

بسمه تعالى، مغازه و ابزار كسب خمس دارند.

2. زيدى با حالت اِحرامِ عمرۀ تمتّع، شرطى هاى حجاز به سر او زدند و او را مراجعت داده اند به ايران؛ در بيمارستان است. البته محصور بوده و هدى را براى مكه نفرستاده و فعلاً قدرت ندارد به مكه بفرستد؛ مى تواند در محل، قربانى كند و از احرام بيرون آيد؟ و اگر نمى تواند، چه كند؟

بسمه تعالى، مى تواند در محل، قربانى كند و به احتياط واجب قدرى از مو يا ناخن را بگيرد.

3. زيدى عادت كرده كه گاهى شير از پستان زوجۀ خود مى خورد، آيا جزء خبائث و حرام است يا نه؟

بسمه تعالى، اين عمل را ترك كند.

[سؤال 4536]5987

4. اگر فردى ابزار كار خريده و مى خواهد با آن امرار معاش نمايد، آيا اين ابزارها سر سال خمس دارند يا خير؟

بسمه تعالى، ابزار كار، در حكم سرمايه است و خمس دارد.

[سؤال 4537]2778

3. اشخاصى ابزارى دارند كه از پول غير مخمس خريده اند مثل اره نجار و ماله بنّا و امثالهما، آيا كسانى كه به وسيله اين ابزار كار مى كنند و مزد مى گيرند و به تدريج از آن مزد مؤونه زندگى خود را تهيه مى كنند مزد آن ها خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4538]2492

2. بنده از چند سال پيش به مرور زمان، مغازه اى جهت كسب ساخته ام كه بعد از دو سال به اتمام رسيده و اكنون در آن جا مشغول كسب مى باشم؛ آيا مغازۀ كسب، خمس دارد يا خير؟ و اگر دارد، بايد به نرخ تمام شده در چند سال پيش پرداخت كنم يا به نرخ روز كه ارزش دارد؟

بسمه تعالى، به قيمت فعلى خمس دارد.

ص: 313

[سؤال 4539] 2209

بسمه تعالى 8 / 8 / 1361

محضر محترم مسئولين دفتر امام خمينى، مدّ ظله، سلام عليكم

خواهشمندم به اين مسائل پاسخ بفرماييد:

1. مغازۀ شيشه برى دارم كه 30/000 تومان سرمايۀ آن مى باشد كه با آن امرار معاش مى كنم. در ضمن خود نيز از صبح تا ظهر در صندوق قرض الحسنۀ اين بخش كار مى كنم و ماهيانه دو هزار تومان دريافت مى كنم و داراى 8 نفر عائله و يك حياط با چند

اتاق گلى هستم و حساب بقيۀ منزل را قبلاً نموده و حساب سالم 24 محرم مى باشد، ولى دو سه سال بوده به علت كمى سرمايه نتوانستم حساب كنم و يا اين مسأله پيش مى آمد كه شايد حساب سرمايۀ مغازه طور ديگر مى باشد. ناگفته نماند كه اين سرمايه اى كه در فوق ذكر شد اگر مثلاً خمسش را بدهيم براى راه اندازى مغازه بايد همان مبلغ را قرض نموده تا بتوانيم كار كنيم. اكنون بفرماييد كه چقدر خمس بدهكار مى باشم؟

بسمه تعالى، سرمايه خمس دارد و براى تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه كنيد.

[سؤال 4540]

2. قفسه اى دارم در اين مغازه كه خريده شده و همچنين وسايل ديگرى كه لازمۀ اين مغازه مى باشند، جمعاً مبلغ 1500 تومان قيمت دارد، تكليف اين ها را نيز ذكر بفرماييد.

بسمه تعالى، خمس دارد.

3. با مشخصات فوق، خود نيز 34 ساله مى باشم، حدود 10 سال است كه به يك بيمارى تنگى نفس- كه اخيراً بهتر شده، ولى موقع حركات زياد به من رنج مى دهد - دچار هستم؛ نظر به فرمايش امام مبنى بر اعزام به جبهه، تكليف بنده چيست؟

بسمه تعالى، اگر معذور هستيد لازم نيست برويد.

ص: 314

[سؤال 4541] 2210

بسمه تعالى 25 / 6 / 1361

محضر مقدس حضرت امام، دامت بركاته

اين جانب زندگى را از صفر شروع كرده و با پول قرضى، مقدارى لوازم كار خريدارى كرده و بعداً از بانك تعاونى وجه را قرض نموده و با آن محل كار خود يعنى مغازه را خريدارى كرده و هنوز تقريباً بيست هزار تومان بدهى از بابت مغازه و تقريباً يك صد و نود هزار تومان بدهى از جهت خريد خانه دارم و در حال حاضر با محاصرۀ اقتصادى و نداشتن وسايل اوليۀ كار، خرجى يوميه هم به طور دلخواه از كار درنمى آيد؛ لذا اگر بخواهم خمس مغازه و وسايل كار را بدهم، زندگى ام فلج خواهد شد؛ خواهشمند است تكليف خمس وسايل كار و مغازه اين جانب را كه جزو سرمايه است تعيين فرماييد.

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، لازم نيست خمس آن را بدهيد.

[سؤال 4542]2162

5. كسى كه كارگر دولتى مى باشد و ماهيانه حقوق مى گيرد، اگر به مرور زمان مقدارى ابزار كار تهيه نمايد و يك دكان تعميركار اتومبيل باز نمايد، كه بعد از زمان ادارى - كه بعد از ظهرها مى باشد - براى بهبود زندگى خود و خانواده كار نمايد، كه بحمد الله نتيجه مطلوب بوده، آيا اين ابزارها خمس دارند يا خير؟

بسمه تعالى، در حكم سرمايه است و خمس دارد.

[سؤال 4543]2601

4. آيا به تمام سرمايه خمس تعلق مى گيرد يا فقط به مقدار سود به دست آمده تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، سرمايه هم اگر از درآمد كسب و حقوق تهيه شده خمس دارد.

ص: 315

[سؤال 4544] 2211

بسمه تعالى

به عرض مى رساند:

1. شخصى مثلاً مبلغ پنجاه هزار تومان از بانك قرض نموده است به احتمال اين كه ممكن است لازم شود و قرض مبلغ مزبور را به قسط حقوقى خود مى پردازد، آيا به اين مبلغ هم خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، هر مقدار از قرض را كه پرداخت، در برابر آن مقدار كه جزء سرمايه و درآمد ساليانۀ او محسوب مى شود، خمس بدهكار مى شود و بقيه را كه بدهكار است خمس ندارد.

2. اخيراً در سرخس، شخصى مدعى شد كه مثلاً در مكانى امام امير المؤمنين على (عليه السلام) را در خواب ديده است و عده اى از ضعفا و مردمانى كه به اين مطالب زود مى گروند، به محلّى كه خواب ديده شده بود مراجعه و به تدريج صندوقى در آن جا گذارده شده بود؛ با اين كه از طرف اين جانب چند مرتبه تذكر داده شد كه چنين كارى نكنند ولى توجه نكردند. و موجودى صندوق مزبور شمرده شده كه مبلغى در حدود بيست هزار تومان دارد؛ خواهشمند است مرقوم دارند كه در چه مورد وجه مزبور مخارج شود؟

بسمه تعالى، اگر مصرف خاصى براى پول واريز شده تعيين نكرده اند، مى توانيد به نيت آن حضرت (عليه السلام) به مصارف امور خيريه برسانيد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 4545] 2212

بسمه تعالى

اشخاصى كاسب و تاجر كه آخر سال اموال موجودى خود را تخميس مى كنند چهار خمس اموال از مال التجاره كه براى خودشان مى ماند اعم از پول نقد و جنس با ارباح سال بعد مخلوط مى شود و قهراً مقدارى از آن ها مصرف مؤونه آن ها مى شود در آخر سال بعد به مقدارى كه آخر سال قبل تخميس كرده بود اگر منها كند و خمس بقيه را بدهد كافى است يا اين كه چون معلوم يا محتمل است بعضى از آن پول يا جنس ها كه تخميس شده بود مصرف مؤونه شده باشد بايد احتياط كنند و آن مقدار كه معلوم يا

ص: 316

محتمل است از آن پول و جنس ها مصرف مؤونه شده باشد منها نكند و خمس همه آن ها را بدهد.

بسمه تعالى، مقدار زايد بر سرمايه مخمس بايد تخميس شود و در بيش از آن مقدار خمس واجب نيست مگر نسبت به مقدارى كه يقين كنند از سرمايه در مؤونه صرف شده و از ربح بين سال باقيمانده است.

[سؤال 4546] 2213

بسمه تعالى

محضر مبارك امام امت خمينى كبير دام ظله العالى، السلام عليكم

1. اگر شخصى حساب خمس سال را كرده باشد، مثلاً از 100 تومان 20 تومان خمس داده باشد سال آينده 80 تومان باقيمانده از درآمد آن سال كم مى شود و بقيه درآمد خمس داده مى شود يا 80 تومان را با درآمد سال بايد دو مرتبه حساب كنيم و خمس دهيم يا نه؟

بسمه تعالى، اگر مالى كه خمس آن داده شده سرمايه بوده يا عين آن باقى است دو مرتبه خمس ندارد.

2. اگر زن جوراب بپوشد كه ساق پاى او مشخص باشد، نامحرم ببيند اشكال دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اشكال دارد.

3. زن در حال استحاضه در موقع نماز كه بايد خود را وارسى كند كه چه نوع استحاضه اى است چگونه مى باشد؟ ممكن است از صبح تا ظهر روى هم استحاضه كثيره باشد و اگر در همان موقع وارسى كند قليله باشد تكليف او چيست؟ خواهشمند است توضيحاً شرح نماييد.

بسمه تعالى، در فرض مسأله نسبت به نماز ظهر كه اولين نماز است وظيفه كثيره را بايد انجام دهد و نسبت به نمازهاى بعد به هر نحو باقى بماند وظيفه همان را دارد.

[سؤال 4547]7179

2. فردى با 5000 تومان سر سالش رسيده و خمس آن هزار تومان مى شود. باقى مى ماند 4000. اين 4000 تومان نيز خرج مى شود. حال تا آخر سال 10000 سرمايه به

ص: 317

دست مى آوريم؛ آيا مى توانيم اين 4000 تومان را از آن وضع نماييم؟

بسمه تعالى، اگر پولى كه خمس آن را داده در ضمن سرمايه هست، كسر كند و خمس باقيمانده را بدهد.

[سؤال 4548]2778

2. اشخاصى كه با پول غير مخمس چيزى خريده اند و آن چيز از قيمت خريد خيلى تنزل كرده الآن كه مى خواهند حساب كنند و خمس بدهند اگر وكيل حاكم معامله را امضا كند فرموده ايد به قيمت فعلى بايد خمس بدهد، در اين گونه موارد كه تفاوت روز خريد با روزى كه مى خواهند حساب كنند زياد است و امضا موجب تفويت مقدار زيادى مى شود براى وكيل جايز است امضا يا خير؟

بسمه تعالى، موارد مختلف است و موازين بايد مراعات شود.

[سؤال 4549]2089

3. پولى را كه تخميس نشده، تبديل به مصالح قاليبافى مى كند؛ بعد از فروش، تخميس آن چگونه است؟

بسمه تعالى، هر مقدار از قالى كه بافته مى شود، بايد علاوه بر خمس آن، خمس چهار خمس ديگر را حساب كند.

[سؤال 4550] 2214

بسمه تعالى 15 / 10 / 1361

اشخاصى كه سرمايۀ اول آن ها متعلق خمس بوده و خمس آن را نداده اند و چندين سال با همين سرمايۀ غيرمخمس كسب كرده اند، و در ظرف اين چند سال از منافع همان سرمايه، منزل و لوازم منزل، از قبيل فرش و ظرف و ساير مؤونۀ زندگى خود را تهيه كرده اند. آيا اين گونه مؤونه ها خمس دارد يا خير؟ و بر فرض وجوب خمس، به قيمت خريد بايد بدهند يا به قيمت فعلى؟ و در صورت وجوب خمس به قيمت فعلى، به قيمت كميته بايد بدهد و يا به قيمت بازار آزاد؟ زيرا بعضى از اجناس به

ص: 318

قيمتى كه كميته مى دهد با قيمت آزاد خيلى تفاوت دارد.

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، خمس آن ها را بايد به قيمت عادلۀ روز بدهد.

[سؤال 4551] 2215

بسمه تعالى

1. اشخاصى كه با سرمايه غير مخمس كسب كرده اند، مى فرماييد كه «بايد هرچه از اين سرمايه به دست آورده اند تخميس شود، حتى آنچه از اين اموال تلف شده باشد بايد خمس آن را بدهند». بنابراين اين اشخاص موقعى كه مى آيند براى حساب و دادن خمس، آيا فقط خمس اموال را از آن ها بگيريم كافى است يا اين كه بايد خمس آن چهار خمس باقيمانده را هم بدهند؟

بسمه تعالى، پس از اخراج خمس مجموع و كسر مقدار مخمس سرمايه از چهار خمس باقيمانده، بايد خمس بقيه را بدهد و مقدار تالف را ضامن است.

2. در سؤال فوق، در خمس اول قصد قربت لازم است يا خير؟

بسمه تعالى، در خمس قصد قربت معتبر است.

3. طلبه كه شهريه مى گيرد اگر غنى باشد باز هم جايز است بگيرد ياخير؟ به طور كلى مجوز اخذ شهريه فقر است يا اشتغال به تحصيل يا هر دو؟

بسمه تعالى، فقر شرط نيست و بايد رعايت مقررات شهريه بشود.

[سؤال 4552]1281

2. سرمايه كه اگر بخواهند تخميس كنند بايد به شغل نازل ترى بپردازند و فرموده ايد خمس ندارد اگر اين سرمايه در ظرف چندين سال جمع شد كه بعد از چندين سال كه جمع شد مى خواهد سرمايه قرار دهد، در اين صورت آن هم خمس ندارد، يا اين تفصيل فقط مال سرمايه اى است كه در ظرف يك سال جمع شده باشد؟

بسمه تعالى، اگر پول جمع كرده و از ارباح مكاسب بوده و سال بر آن گذشته بايد خمس بدهد.

ص: 319

[سؤال 4553] 2216

بسمه تعالى

محضر شريف رهبر كبير، حضرت آيت الله العظمى مفتى عصر نايب الامام، امام خمينى ادام الله تعالى ظله العالى مشرف شود:

1. آيا سرمايه دكاكين بايد مخمس باشد يا خير؟

بسمه تعالى، سرمايه خمس دارد.

2. آيا تعلق زكات به گوسفندان و گاوها هر ساله در تعداد مادرها با بچه ها است؟

بسمه تعالى، در مسأله صور و تفصيلى است كه در كتاب تحرير ذكر شده است.

[سؤال 4554]

3. آيا از قيمت ماشين سوارى و ماشين اجارى و موتورآلات زراعتى بايد خمس داده شود؟

بسمه تعالى، ماشين اجارى و موتورآلات زراعتى خمس دارد و ماشين سوارى در صورتى كه مورد نياز و به مقدار شؤون باشد خمس ندارد؛ ولى اگر آن را بفروشند پول فروش آن خمس دارد.

4. آيا از سهمين مى شود كمك به جنگ زدگان و مجاهدين فى سبيل الله داد؟

بسمه تعالى، موقوف است به اجازه خاصه از مرجع تقليد.

[سؤال 4555] 2217

بسمه تعالى

كسى با سختى سرمايه اى را تهيه كرده است كه اگر خمس آن را بدهد، با بقيۀ آن نمى تواند كارى كه با آن مى خواهد امرار معاش كند شروع نمايد؛ چه وقت بايد خمس اين سرمايه را بدهد؟

بسمه تعالى، اگر با دادن خمس نمى تواند امرار معاش نمايد، خمس ندارد.

ص: 320

[سؤال 4556] 2218

بسمه تعالى 9 / 2 / 1362

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته، با احترام و ابلاغ تحيّت و سلام و آرزوى طول عمر و عزت و سلامت آن مرجع والامقام؛ استفتاى ذيل محتاج نظر مبارك است:

اين جانب طبق تكليف شرع مقدس، حساب ساليانۀ خمس آل عبا را در سالى محاسبه كرده و مبلغى بدهكار اهل خمس شدم و در سال دوم نيز به همين منوال محاسبه كردم، حساب را كمتر از سال قبل يافتم و بدهكار نشدم و سپس سال سوم را ملاحظه كردم و در اين سال، سرمايه اى كمتر از سال اول و بيشتر از سال دوم حاصل ديدم؛ با اين حساب آيا خمس با اين وجه در اين سال بدهكار هستم يا خير؟ در صورتى كه بدهكار هستم، آيا اگر چندين سال سرمايه اى به دست نياوردم، مى بايد در اولين فرصتى كه سرمايه در اول سال به دست مى آيد، آن را بدون نظر به پرداختى هاى سال هاى قبل بايد حساب نمايم و يا اين كه توجهى به يكى از سال هاى قبل كه متعلق خمس بودم بيندازم؟ خواهشمند است نظر مبارك را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، در هر سال، مقدار اضافه بر مخارج از درآمد سالانه بايد تخميس شود؛ بنابراين سرمايۀ هر سال بايد در آخر سال منظور شود، اگر چيزى اضافه باشد بايد خمس آن را داد.

[سؤال 4557] 2219

بسمه تعالى

سماحة آيت الله العظمى الإمام الخمينى، دام ظله الوارف

پس از اهداى سلام؛ به استحضار حضرت عالى مى رساند كه عده اى از صنف زرگر اظهار مى دارند كه سرمايۀ ما، مثلاً در سال اول پنج كيلو طلا است كه قيمت آن يك صد هزار تومان بوده، ولى سال بعد پنج كيلو به 4 كيلو كاهش يافته، اما قيمت دو برابر سال

ص: 321

قبل است؛ حال آيا مناط در پرداخت خمس، طلا است يا قيمت آن؟ خلاصه اين كه به حساب طلا سودى نبرده، بلكه ضرر هم نموده، ولى از نظر قيمت بيش از سال قبل دارد.

بسمه تعالى، اگر سرمايۀ اصلى پول بوده كه تبديل به طلا به حساب مال التجاره شده، ميزان، قيمت طلا در آخر سال است و همچنين اگر طلا به عنوان قيمت آن سرمايه بوده.

[سؤال 4558]3894

2. پولى كه در مضاربه قرار دارد جزو مخارج ساليانه است؟

بسمه تعالى، پول مضاربه مؤونه نيست، بلكه سرمايۀ كسب است.

[سؤال 4559]3683

2. براى پرداختن خمسى كه زرگر مى پردازد وزن طلا را بايد در نظر بگيرد و يا مبلغ را؟ مثلاً اگر سال گذشته بيست مثقال طلا داشته باشيم به قيمت بيست هزار تومان و خمس آن را بپردازيم، سال بعد اين طلا از نظر وزن افزوده و يا كاسته و از نظر قيمت هر مثقال ترقى و يا تنزل كرده باشد؛ حال بايد چگونه به اين مسأله رسيد؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور، ميزان قيمت آن جنس است.

[سؤال 4560]18

4. اين جانب شغلم زرگرى مى باشد. هم اكنون مدت يك سال است كه كسب ما به كلى راكد بوده و از سرمايه مصرف شده و نسبت به سال قبل وزن طلاى موجود كمتر شده، ولى ارزش آن بيشتر گرديده و مرتباً هم در حال نوسان مى باشد و قيمت ثابتى ندارد. من باب مثال، هفته قبل قيمت طلا مثقالى 120 تومان تنزل كرده است. لذا تقاضا دارم كه روشن فرماييد از نظر وجوهات در موقع حساب سال، وزن طلا يا ارزش طلا را نسبت به سال قبل مبنا قرار دهيم.

بسمه تعالى، در فرض مذكور ميزان ارزش طلا است.

ص: 322

[سؤال 4561] 2220

بسمه تعالى

محضر مبارك آيت الله العظمى آقاى خمينى، مدّ ظله العالى، بعد از عرض سلام

قبلاً مسأله، مورد سؤال واقع شده، چون نياز به توضيح زيادتر داشته، مجدداً تصديع مى دهم:

1. اشخاصى كه شغل آن ها خريد و فروش مسكوكات است، آيا خمس آن را بايد روى عدد مسكوك حساب كند يا روى قيمت؟ مثلاً حساب كند سال قبل صد عدد داشته، امسال نود عدد يا اين كه قيمت بازار چند برابر گرديده؛ اگر روى عدد باشد، خمس ندارد چون كسر شده و اگر روى قيمت باشد، بايد خمس دهد؛ چگونه حساب كند؟

بسمه تعالى، ميزان، سرمايه است؛ اگر سرمايه، قيمت مسكوكات بوده، در آخر سال بايد قيمت را حساب كند.

2. كسى كه روى پا مسح مى كشد آيا مى تواند در حال مسح كردن، دست را بردارد و بگذارد يا آن كه بايد استمرار دهد؟ و همچنين اگر در ضمن مسح، شك كرد مثلاً قسمتى آب نگرفته و تر نشده، از همان محل شك، دو مرتبه مسح كند يا آن كه بايد تمام قسمت روى پا را خشك كند و از سر انگشت ها مسح كشد؟

بسمه تعالى، مانع ندارد و از سر گرفتن لازم نيست.

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

[سؤال 4562]2761

2. آيا آن مقدار از منزل مسكونى كه مورد احتياج نيست - مثلاً نصف يا ثلث - و به اجاره داده شده، متعلق خمس مى باشد يا خير؟ و در صورت اول، اگر به اجارۀ آن جهت امرار معاش احتياج داشته باشد، باز هم به او خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

ص: 323

نحوۀ محاسبۀ خمس اموال كسانى كه چند رشته كسب دارند

[سؤال 4563]1616

4. كسى است كه دو محل درآمد يا چند محل درآمد دارد؛ مثلاً حقوق دولتى مى گيرد و ماشين هم به كرايه مى دهد، يا دو مغازه دارد كه هر يك دخل و خرجش و ربح و خسرانش جدا است و مخارجش را از يكى تأمين مى كند، مگر آن كه مضطر به ديگرى شود؛ و شروع به كسب دوم در ضمن سال خمسى كسب اول است. آيا مى تواند دو سال خمسى قرار دهد يا الزاماً يك سال بايد قرار دهد كه همان سال كسب اول است؟

بسمه تعالى، مى تواند براى هر يك، سال جداگانه قرار دهد ولى در فرض سؤال، زيان در يكى از سود در ديگرى جبران نمى شود.

[سؤال 4564]2313

9. پدر و پسرى است كه در زندگى نسبت به همديگر نهايت احترام قائل مى شوند و يك جا تا به حال زندگى نموده اما تا حدى حساب مداخل هر يك در دست خود مى باشد و سال خمس هر دو هم به نحو اشتراك يك روز بوده، آيا در آخر سال دخل هر كدام را با قرض ديگرى مى شود كسر و انكسار كرد يا هر كدام مداخل و قروضشان مربوط به خودشان است.

بسمه تعالى، اگر شركت نداشته اند هر كدام دخل و خرجشان على حده است.

خمس آذوقۀ مازاد، فروش خانه و آنچه از مؤونه بودن خارج شده

[سؤال 4565] 2221

بسمه تعالى 24 رجب 1407 ق

حضور مبارك رهبر عالى قدر انقلاب اسلامى، آيت الله العظمى خمينى، متع الله المسلمين بطول بقائه

ص: 324

پس از تقديم مراتب دعاگويى به شرف عرض حضرت قبله گاهى مى رساند دربارۀ اشيايى كه قبلاً مورد احتياج شخص بوده و از حكم خمس «ارباح» استثنا شده، ولى فعلاً مورد نياز نيست در «عروه» مسألۀ 67 از كتاب خمس، احتياط وجوبى شده است. در حاشيه چنين مرقوم فرموده ايد:

«و الأقوى عدم الوجوب إذا استغنى عنها بعد عامّ الربح و كذا فى الحلى» و در «تحرير الوسيله» مسأله شانزده مطابق «عروه» احتياط وجوبى فرموده ايد.

نظر مبارك فعلاً در اين مسأله با كداميك موافق است؟ و همچنين كسى در اثناى سال ربح مؤونه اى را تحصيل كرده و بعد از گذشتن سال، مؤونه را فروخته تا بعداً مؤونه ديگرى را تهيه كند.

آيا بعد از تبديل مؤونه به پول، تخميس پول لازم است يا لازم نيست، و يا بعد از خروج سال پول دوم تخميس واجب است؟

سيد موسى شبيرى زنجانى

بسمه تعالى، در هر دو مورد و موارد شبيه پس از خروج مؤونه بايد خمس ما خرج را بدهد، بلى اگر بين سال ربح از مؤونه خارج شد تا پس از سال لازم نيست. چنانچه اگر تبديل كند مؤونه اى را به مؤونه ديگر باز خمس ندارد. و اكنون نظر اين جانب اين است و مسأله احتياطى نيست. توفيق و تأييد جناب عالى را خواهانم و ملتمس دعا هستم. والسلام عليكم ورحمة الله.

[سؤال 4566]6047

4. اشيايى كه از قبيل فرش و غيره مورد احتياج شخص بوده و تهيه كرده ولى پس از چند بار مصرف ديگر احتياجى به آن نيست آيا خمس آن را بايد پرداخت كند يا نه؟

بسمه تعالى، اگر از ارباح مكاسب به حساب مؤونه تهيه شده هر موقع كه از مؤونه بودن خارج شده خمس دارد.

ص: 325

[سؤال 4567] 2222

بسمه تعالى 13 / 2 / 1361

محضر مبارك رهبر عالى قدر انقلاب اسلامى، امام خمينى، سلام عليكم

امام عزيز: نمى خواستم وقت مباركتان را بگيرم؛ اما حسب وظيفۀ شرعى مجبور شدم اقدام كنم. علت مزاحمت اين است كه تا به حال حساب سالم را نكرده ام و از آن امام بزرگوار خواستارم كه طبق دستورات الهى اين جانب را راهنمايى نماييد.

اين جانب 22 سال سن دارم. در تاريخ 14 / 1 / 1360 ازدواج نمودم (به عنوان نامزد) و پس از مدتى در شهربانى به عنوان پاسيار مشغول انجام وظيفه شدم. در خرداد 1359 يك باب منزل مسكونى خريدم به قيمت دويست هزار تومان كه از اين مبلغ، 25 هزار تومان آن را فقط خودم داشتم و 30 هزار تومان از بانك و 32 هزار تومان از خواهرم و 40 تومان از مادرم و 70 هزار تومان هم از پدرم قرض گرفتم كه پدرم اين مبلغ - يعنى 70 هزار تومان - را به من بخشيد و مادرم هم مبلغى بخشيد تا اين كه با حقوقى كه مى گرفتم كم كم بقيۀ قروضم را پرداختم و اكنون مبلغ 14 هزار تومان ديگر بدهكارم. در تاريخ 1 / 7 / 1360 بنا به عللى از شهربانى استعفا نمودم و در تاريخ 9 / 7 / 1360 عروسى كردم و پس از سه روز بنا به پيشنهاد يكى از برادران از شهر قم به سنندج رفتم و پس از ده روز به قم برگشتم و همسرم را به اين جا - سنندج - آوردم و اثاثيۀ همسرم را كه جهيزيه او است جمع كردم و در خانه روى هم گذاشتم. حالا در اين جا شنيده ام كه چون از آن ها استفاده نمى كنم لذا خمس به آن ها تعلق مى گيرد. حالا از اين موضوع نگرانم و از حضرت عالى تقاضاى رسيدگى به اين وضع را دارم كه به كداميك خمس تعلق مى گيرد؟

1. اموالى كه به خودم تعلق دارد عبارتند از:

الف. يك تخته فرش ماشينى 9 مترى كه قبلاً 2700 تومان خريدم.

ب. يك دستگاه موتور هوندا كه پارسال 15 هزار تومان خريدم و تا كنون مورد

ص: 326

استفاده ام قرار داشته و اكنون قصد فروش آن را جهت پرداخت قروضم دارم.

ج. يك عدد حلقه الماس (طلاى سفيد) كه آن را شكسته ام و دست نمى كنم.

د. يك باب خانۀ مسكونى جهت سكونتم كه اكنون كه در اين جا - سنندج - هستم به يكى از برادران پاسدار اجاره دادم به مبلغ يك هزار تومان و يك اتاقش را هم اثاثم را گذاشته ام و شرح حالش كاملاً به عرض مباركتان رسيد.

بسمه تعالى، فرش و خانه و لوازم زندگى تا از مورد حاجت بودن خارج نشده خمس ندارد؛ ولى اگر از مورد حاجت سالانه بودن خارج شده، در صورتى كه از درآمد كسب تهيه شده باشد خمس دارد و گرنه خمس ندارد.

2. يك باب مغازه كوچك بدون اثاث (خالى) به صورت شريكى با دامادمان خريده ام به مبلغ 90 هزار تومان كه مبلغ 45 هزار تومان آن را من داده ام، آيا به اين مغازه خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، مغازه اگر پول خريد آن از درآمد كسب بوده خمس دارد.

لازم به يادآورى است كه اكنون دو هزار تومان پول نقد دارم كه از حقوق اين ماهم است و 14 هزار تومان هم قرض.

3. آيا به آنچه كه اقوام و دوستان به عنوان چشم روشنى به منزل شخصى مى آورند، خمس و غيره تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، هبه و هديه خمس ندارد.

4. اسباب و اثاثيه اى كه زن با خودش به عنوان جهيزيه از خانۀ پدرش مى آورد خانۀ شوهر، آيا اين ها هم خمس و زكات دارد يا خير؟ و همچنين اثاثيۀ كسانى كه به جبهه مى روند و بلااستفاده مى ماند چگونه است؟ (البته آنچه كه به خود يا همسرشان تعلق دارد) توضيح بفرماييد.

بسمه تعالى، جهيزيه خمس ندارد. لوازم زندگى تا از مورد حاجت بودن خارج نشده خمس ندارد.

5. همان طور كه به اطلاع امام رسانيدم، ما و برادران ديگرى كه به اين جا آمده اند، به علت اين كه با خودشان اسباب و وسايل زندگى نياورده اند - بنا به عللى - از وسايل بيت المال مثل پتو و احياناً يخچال، دسته جمعى استفاده مى كنند. آيا اين شرعاً اشكالى ندارد؟ اگر با اجازۀ مقام مسئول باشد چطور؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

ص: 327

6. آيا مى شود از تلفن اداره به شهرستان خود تلفن كرد و پول آن را به حساب اداره پرداخت با اجازۀ مسئول اداره؟

بسمه تعالى، اگر خلاف مقررات دولتى نباشد، با اجازۀ مسئولين مربوطه استفاده مانع ندارد.

7. نذرى كه انسان مى كند، آيا مى شود به جاى آن پولش را به جبهه پرداخت و از اين دين رها شد؟ مثلاً نذر مى كند كه در فلان امامزاده گوسفندى را بكشد و به مردم بدهد؛ آيا مى شود پول اين گوسفند را به جبهه داد؟

بسمه تعالى، اگر صيغۀ شرعى نذر را نخوانده اختيار با خودش است.

8. همسرم مقدارى طلا دارد كه مربوط به خودش است. تا 7 ماه پيش از يكى از مراجع، تقليد مى كرده است و در رساله، ايشان نظراتى را مرقوم فرموده اند كه با فتواى حضرت عالى فرق دارد. آيا اكنون كه به شما رجوع كرده اند بايد طبق رسالۀ شما در اين موضوع عمل كنند يا اين كه به دستور مجتهد قبلى؟ (با توجه به اين كه از رسالۀ ايشان اطلاع داشته اند قبل از مراجعه به شما)

بسمه تعالى، بر طبق رساله عمل نمايند.

9. اگر كسى كوپن موتورش را بفروشد واضح است كه طبق مقررات قانون جمهورى اسلامى عمل نكرده؛ آيا پس از اين موضوع مى تواند پول آن كوپن را به حساب دولت يا جبهه بپردازد و ديگر از اين كارها نكند؟ يا اين كه بدون پرداختن آن پول هم مى تواند توبه كند و از اين كار كناره بگيرد؟

بسمه تعالى، پول فروش كوپن را مالك نيست بايد به خريدار برگرداند و اگر او را نمى شناسد از طرف او به فقرا صدقه بدهد.

[سؤال 4568]3051

7. من كان له ثوب استعمله مدّة، ثمّ تركه لمدّة سنة لاستغنائه عنه أو لبعده عنه مع احتياجه إليه، فهل يجب الخمس في الصورتين؟

بسمه تعالى، لا يجب تخميسه مع الاحتياج إليه ويجب مع الاستغناء عنه.

[سؤال 4569] 2223

بسمه تعالى 29 / 10 / 1361

به حضور محترم حضرت آيت الله العظمى روح الله الموسوى الخمينى، رهبر عزيز انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، روحى له الفداء

ص: 328

اين جانب در ذيل اين مرقومه، مسائلى را كه به نظرم و برايم مشكل آمده از حضور آن امام محترم و معظم تقاضا دارم جواب آن ها را با دست خط مباركشان جهت تبرّك مرقوم فرمايند. ضمناً چندى قبل پيشنهادى راجع به تأمين آب يزد و طرح هاى توليد و كشاورزى تا مرز خودكفايى - ان شاء الله - ارائه داده بودم كه جواب نيامد:

1. آيا به وسايل اضافى منزل - از قبيل فرش، پنكه، كولر، ظروف چينى و غير چينى وغيره - خمس تعلق مى گيرد؟ و اگر مى گيرد، به چه نحو؟

بسمه تعالى، اگر مورد حاجت نيست و از درآمد كسب تهيه شده خمس دارد و ميزان، قيمت فعلى آن است.

2. اگر شخصى صاحب دختر باشد و از چند سال قبل از شوهر دادن دختر، مقدارى وسايل منزل و طلا و پارچه و غيره جهت نامبرده تهيه كند، آيا به اين ها هم خمس تعلق مى گيرد؟ و به چه نحو بايد عمل شود؟

بسمه تعالى، اگر احتياج دارد و لازم است به همين ترتيب تهيه شود خمس ندارد.

3. اگر شخصى مثلاً 6 سال قبل ازدواج كرده و مهريۀ زنش را نوشته اند يك هزار سكۀ طلا (آن روز سكه در حدود 200 تومان يا كمتر بوده است) اگر حالا بخواهند از هم جدا شوند يا اين كه شوهر بخواهد مهريۀ عيالش را بپردازد (و حالا سكه در حدود 4/000 تومان است) در اين مورد به خصوص تكليف چيست؟ و در صورتى كه شوهر وُسع مالى هم نداشته باشد چطور؟

بسمه تعالى، همان سكه ها كه مهر شده را ضامن است و تبديل به قيمت، مربوط به رضايت طرفين است.

4. اگر شخصى در اصفهان ساكن باشد ولى زادگاهش يزد و پدر و مادر و ساير بستگان هم در يزد باشند و هر چندگاه يك دفعه به يزد برود و مدتى نامعين بماند، تكليف نماز و روزه اش چه مى شود؟

بسمه تعالى، تا از وطن اعراض نكرده ايد، نماز شما در آن تمام است.

5. اگر شخصى ساكن اصفهان باشد، هر روز از منزل تا محل كارش 23 كيلومتر فاصله باشد، اگر قبل يا بعداز ظهر به منزل برگردد، تكليف نماز و روزه اش چيست؟

بسمه تعالى، اگر از آخر اصفهان كمتر از مسافت مى رود و در اصفهان مسافر نيست، نمازش شكسته نمى شود.

6. اگر شخصى در بانك خون بيمارستانى كار مى كند و جهت بيمارى 5 واحد خون پيش بينى و رزرو

ص: 329

مى شود و او از بستگان بيمار، همان تعداد خون پيش بينى شده را بالاجبار طبق قانون بيمارستان گرفت؛ ولى بعد يك واحد آن مصرف شد و هيچ گونه خريد و فروشى هم در كار نباشد و بقيۀ خون ها به بيماران ديگرى تزريق شد، تكليف شخصى كه در بانك خون كار مى كند چيست؟ و آيا در روز واپسين جواب دارد يا نه؟ واگر دارد، جواب و مسئوليت با سرپرست آن مركز است يا كسى كه خون را گرفته؟

بسمه تعالى، بايد رضايت صاحبان خون تحصيل شود.

7. اگر ظرفى كه محتوى آب كمتر از كُر باشد و با خون يا فرآورده هاى خونى نجس شده باشد و به جوش بيايد، آيا بخار آن پاك است يا خير؟ و آيا فرآورده هاى خونى - مثل پلاسما و سرم - هم نجس است؟

8. اگر با همين شرايط سؤال 7، به جاى خون، ادرار باشد آيا بخار آن پاك است يا نجس؟

بسمه تعالى، 7 و 8. بخار پاك است ولى سرمى كه از فرآورده هاى خون است، نجس است؛ مگر در صورتى كه صدق خون به آن نشود.

9. اگر مستخدم محل كار، شخصى ارمنى و پاى بند به هيچ كدام از قوانين دين خود هم نباشد و مثلاً چاى يا چيز ديگرى به انسان بدهد يا از او چيزى بگيريم، جايز است يا نه؟ و آيا پاك است يا خير؟

بسمه تعالى، غير مسلمان نجس است و تا علم به ملاقات با رطوبت نباشد، حكم به نجاست نمى شود.

[سؤال 4570]4191

2. اگر كسى چيزى را كه جزء مؤونه حساب مى شود خريدارى كند - مانند خانه و فرش و امثال آن - و بعد از چند سال احتياجش برطرف شد، و قيمت آن از موقع خريد زيادتر شده، آيا زيادى آن خمس دارد؟

بسمه تعالى، اگر با پول غير مخمس خريده، موقعى كه احتياج برطرف شد، به قيمت فعلى خمس دارد.

[سؤال 4571]2871

4. مجله و روزنامه كه پس از خواندن بايگانى مى شود خمس به آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر از مورد حاجت بودن خارج شود و داراى ارزش باشد خمس دارد.

ص: 330

[سؤال 4572] 2224

بسمه تعالى

1. در باب خمس راجع به چيزى كه بعد از سال ربح از آن بى نياز شده، در حاشيۀ عروه مى فرماييد: «الأقوى عدم الوجوب إذا استغنى عنها بعد عام الربح»، حالا زياد شنيده شده كه نظر مبارك تغيير نموده و در فرض مسأله، قائل به وجوب شده ايد، آيا صحيح است يا خير؟

بسمه تعالى، چيزى كه از ربح كسب به حساب مؤونه تهيه شده، اگر بعد از سال كسب از مؤونه بودن خارج شده، در همان موقع خروج از مورد حاجت، بايد تخميس شود.

[سؤال 4573]

2. و نيز به حضرت مستطاب عالى نسبت مى دهند كه اگر كسى خانه اش را فروخت كه تبديل به خانۀ ديگر نمايد (بدل و مبدل منه در زمينۀ احتياج و مؤونه بودن است) كه فرموده ايد: به مجرد اين كه خانه پول شد، از حكم مؤونه خارج شده، اول بايد خمس آن داده شود، بعداً تبديل شود. آيا اين نسبت هم صحيح است يا خير؟

بسمه تعالى، منزل مسكونى اگر از ربح كسب تهيه شده، در صورت فروش آن بعد از سال كسب، وجه فروش آن بايد تخميس شود ولو آن كه بخواهد آن وجه را در خريد مسكن مورد حاجت صرف كند، ولى اگر منزل مسكونى را به منزل ديگر مورد حاجت تبديل كند، خمس ندارد.

[سؤال 4574]2071

4. در رسالۀ عمليه حضرت آيت اللهى آمده است: «هرگاه چيزى براى مؤونه از ربح سال تهيه كنند و آن را در سال بعد بفروشند، واجب است خمس آن را فوراً بدهند و اگر در فروش، ربح به دست آمده، ربح آن جزء درآمد سال فروش محسوب مى شود»، بفرماييد اگر اين مؤونه را به عنوان تعويض بفروشد، يعنى مثلاً فرش را

ص: 331

مى فروشد كه فرش ديگرى تهيه نمايد، آيا به طريق مذكور بايد خمس ادا نمايد يا چون سلب احتياج نشده، حكم ديگرى دارد؟

بسمه تعالى، اگر مؤونه را به مؤونۀ ديگر تبديل كند خمس ندارد، ولى اگر بعد از سال، مؤونه را بفروشد، پول فروش آن، بدون انتظار سرسال خمس دارد.

[سؤال 4575]271

6. آيا اشيايى كه قبلاً مورد استفاده و از مؤونه بوده بعداً از استفاده خارج شده، آيا تا فروخته نشده مشمول خمس مى گردد مجدداً يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از ارباح مكاسب باشد خمس دارد.

[سؤال 4576]1614

2. در سال 54 زمين مختصرى را كه تقريباً 95 متر مى باشد از طرف يكى از مراجع تقليد به عنوان سهم امام به ما دادند و ما نيز چون خانه نداشتيم، مقدارى از اثاثيۀ منزل را فروخته و مبلغى نيز قرض كرديم تا آن را به صورت خانه درآورديم و مدتى نيز در آن منزل سكونت داشتيم و بعداً به مدت دو - سه سال اعزام به شهرستانى شديم و در آن جا به تبليغ مشغول بوديم و اين خانه در عرض اين مدت خالى بود؛ آيا چنين منزلى متعلَّق خمس قرار مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، زمين آن خمس ندارد و مابقى اگر از ارباح مكاسب، بدون دادن خمس، در آن صرف شده با خروج از محل حاجت، خمس دارد و اگر محل حاجت است ولو به اين كه بعداً بايد به آن خانه برگرديد خمس ندارد.

[سؤال 4577] 2225

بسمه تعالى

طبق جواب استفتايى سابقاً مرقوم فرموده ايد: «اگر مؤونه را بعد از يك سال فروختند و بخواهند تبديل به مؤونۀ ديگرى كنند كه احتياج دارند، اگر چه بعد از

ص: 332

تخميس از بقيه پول نتواند مؤونۀ لازم را تهيه كند، خمس ساقط نيست» و فعلاً نقل فرمودند كه فتوا به عدم وجوب خمس داده شده؛ نظر مبارك در اين موضوع تغيير كرده يا جهت ديگرى دارد»؟

بسمه تعالى، اگر با پرداخت خمس پول فروش مؤونه نمى تواند آن مؤونۀ مورد حاجت را با بقيۀ پول تهيه كند، پرداخت خمس در اين صورت لازم نيست.

[سؤال 4578]1247

2. شخصى خانۀ كوچكى دارد و به خانۀ بزرگ تر نيازمند است؛ وى اول، خانۀ بزرگ تر را قولنامه مى كند و بعداً خانۀ قبلى را مى فروشد و بدهى خانه اى را كه قباله كرده مى پردازد. آيا به پول وصول شدۀ خانۀ كوچك تر خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر خانۀ كوچك، از درآمد كسب و حقوق، بدون دادن خمس تهيه شده، پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4579] 2226

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر عالى قدر امام خمينى

با نهايت احترام به عرض مى رساند: اين جانب يك باب منزل مسكونى داشتم، آن را به علت دور بودن به محل كارم به مبلغ 67000 تومان فروختم، ولى با اين پول در نزديكى محل كارم نتوانستم منزلى تهيه نمايم؛ خانه اى در نزديكى محل كارم اجاره كردم و اين مبلغ را در بانك مسكن گذاشتم تا پس از مدتى، مقدارى وام بگيرم و منزلى تهيه نمايم؛ آيا به اين پول پس از گذشت سال، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، منزل اگر از درآمد كسب تهيه شده و پول خريد آن مخمس نبوده، پول فروش آن خمس دارد.

ص: 333

[سؤال 4580]2286

3. كسى كه در عرض سال خانه مسكونى خود را مى فروشد كه خانه جديد خريدارى كند وجه خانه را در جريان معامله مى اندازد استفاده هم مى برد در همان سال يا سال آينده خمس خود ربح و استفاده را بايد بدهد يا وجه اصل خانه و استفاده آن؟

بسمه تعالى، اگر خانه فروخته شده از درآمد كسب تهيه شده و خمس آن داده نشده پول خانه هم خمس دارد.

[سؤال 4581]2467

3. شخصى خانه اى داشته، فروخته است و خانه اى كوچك تر خريده و از پول خانه براى رفتن حج در بانك گذارده است. بفرماييد خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر خانه را از درآمد و حقوق بدون دادن خمس تهيه كرده، پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4582] 2227

بسمه تعالى

1. منزل يا مؤونه ديگرى كه از ارباح مكاسب تهيه شده و بعد از چند سال مى فروشند، به قيمت روز فروش خمس دارد يا به قيمت خريد، و بر فرض قيمت فروش اگر از قيمت خريد تنزل كرده باشد و كمتر شده باشد اگر به قيمت روز فروش خمس بدهد، كافى است يا مقدارى كه از قيمت خريد تنزل كرد ضامن است؟

بسمه تعالى، ميزان قيمت روز فروش است ولو كمتر از قيمت خريد باشد.

2. براى حمام عمومى محل از آب قنات كه صغار يا مجانين در آن شريك هستند جايز است استفاده

كرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر صغار و مجانين شريك ملك هستند اجازه ولى آنان شرط است.

ص: 334

3. نماز خوف فقط در موقع جنگ و ميدان جنگ است يا اين كه اگر موارد ديگرى هم باشد مثل حمله كردن دزد يا سباع و درندگان و امثال اين ها وظيفه نماز خوف است و آيا شرط صحت اين نماز، جماعت است يا فرادا هم مى شود خواند و اگر شخص مصلى، مقيم يا متوطن در آن محل باشد قصر بخواند يا تمام؟

بسمه تعالى، مسأله محل خلاف و اشكال است.

4. بيتى كه قبرستان بوده ولى وقف بودن آن معلوم نيست و فعلاً هم متروكه شده جايز است كه آن را جزء مسجد يا امامزاده همجوار آن زمين يا حسينيه يا مركز ديگرى از مراكز خيريه قرار داد يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور مانع ندارد.

[سؤال 4583] 2228

بسمه تعالى 22 / 1 / 1361

دفتر امام مدّ ظله، با اهداى سلام؛ معروض مى دارد: نظر مبارك امام - دامت بركاته - را دربارۀ مسائل زير بيان فرماييد:

1. زيدى مبلغ چهار هزار تومان پس انداز نموده است؛ سپس با مبلغى قرض الحسنه خانه اى خريدارى نموده و بعد از چند سال به مبلغ دويست و چهل و هفت هزار تومان فروخت و از آن مبلغ، به اضافۀ مبلغ ديگر، خانه اى خريدارى نموده؛ آيا به

مبلغ دويست و چهل و هفت هزار تومان كه بناى حساب سال گذاشته، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، مبلغ پس انداز و پولى كه بابت اداى بدهى داده اگر از درآمد كسب بوده، پول فروش خانه خمس دارد.

2. زيدى مبلغ نهصد تومان از يهودى ضد انقلاب در زمان طاغوت گرفته بود، آيا فعلاً بايد مبلغ فوق را به آن يهودى پرداخت كند يا خير؟

بسمه تعالى، بدهى را بايد ادا كند.

3. كارگرى با عذر شرعى، روزى غيبت نموده؛ مدير عامل علاوه بر حذف حقوق، جريمه هم مى كند؛ آيا صحيح است؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دولت اسلامى است.

ص: 335

[سؤال 4584] 2229

بسمه تعالى 5 / 4 / 1361

حضور محترم رهبر كبير انقلاب و زعيم عالى قدر، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

مسأله اى در باب خمس داشتم كه مى خواستم سؤال نمايم؛ از بابت سال مالى، بحمدالله سال به سال حساب نموده و تصفيه كرده ام. در 10 سال پيش منزلى به مبلغ 90/000 تومان خريده و پس از صرف مخارج، به مبلغ 124/000 تومان تمام شد. چون از نظر جا و محل در مضيقه بودم، تصميم داشتم كه منزل را معاوضه نمايم، تا اين كه بعد از پيروزى انقلاب منزل را به مبلغ 405/000 تومان فروختم؛ پول آن را در بانك گذاشته كه بتوانم وام گرفته، منزلى بخرم، چون وضع خريد منزل كمى مشكل شد، موفق نشدم - كه بلكه ان شاء الله زمينه مساعد شود - در سال گذشته توسط برادرم مقدارى طلا خريده شد كه پس از فروش، مبلغ 30/000 تومان استفاده نمودم، البته درصدد تهيۀ منزل هم مى باشم و فعلاً در محلى اجاره مى دهم. در ضمن كارمند آموزش و پرورش مى باشم.

حال در سال جديد، حساب خمس پول منزل چه صورتى پيدا مى نمايد؟ و چگونه بايد حساب خمس را بنمايم؟ لطفاً جواب را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، منزل سابق اگر از حقوق كارمندى و درآمد كسب تهيه شده، پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4585] 2230

بسمه تعالى

دفتر استفتاى امام؛ سلام، پس از عرض سلام، خواهشمند است به سؤالات زير جواب مقتضى مرقوم فرماييد:

1. اگر خانۀ مسكونى كه از طريق دريافت وام خريدارى شده، اكنون به قصد

ص: 336

پرداخت قروض و تعويض محل زندگى - و نه به قصد سودجويى - فروخته شود تا در محلى ديگر خانه اى خريدارى شود، آيا پول موجود كه از فروش خانه در دست مى باشد، حتى اگر سال خمسى بر آن نگذشته باشد، مشمول پرداخت خمس مى شود يا خير؟ اگر مشمول پرداخت خمس مى شود، ممكن است با پول باقيمانده نتوان خانه براى سكونت خريد، در اين صورت باز هم بايد خمس پرداخت شود؟ يا اين كه اصولاً خانۀ مسكونى موجود را نبايد فروخت كه در اين صورت، زندگى در محل فعلى مشكل است (از جهات رعايت بعضى مسائل شرعى)؟

بسمه تعالى، نسبت به هر مقدار كه قرض خانه از درآمد كسب و حقوق پرداخت شده، پول فروش خانه خمس دارد.

2. اگر كسى كه قصد داشته باشد ده روز در محلى غير از وطن بماند اگر از آن جا به محله هاى ديگر همان شهر و يا روستاهاى اطراف همان شهر رفت و آمد كند، در صورتى كه فاصلۀ آن محله ها و روستاها تا محل قصد اقامت كمتر از 22 كيلومتر باشد، آيا نماز و روزۀ چنين شخصى قصر است؟ و اگر مجبور باشد براى انجام كارش هر روز بين دو محل و يا بين شهر و روستا كه فاصله اش كمتر از 22 كيلومتر باشد، رفت و آمد نمايد چطور؛ باز هم نماز و روزه قصر مى شود؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، حكم مسافر داريد. بلى در صورتى كه قصد ماندن ده روز در يك محل نماييد و بعد از آن، به كمتر از مسافت برويد، نماز شكسته نمى شود.

3. آيا ديۀ سقط جنين عمدى بايد به حاكم شرع پرداخت شود يا به وارث جنين.

بسمه تعالى، به وارث مى رسد و اگر كسى از ورثه، مباشر سقط است به او نمى رسد.

[سؤال 4586]2316

3. شخصى خانه اى را در پانزده سال پيش تهيه كرده و مسلّم مى داند كه خمس بدهكار نيست و پول زمين خانه را خمسش را پرداخته است و هر وقت از خرج سال زيادتر داشته، خمس پرداخت نموده، ولى حالا فراموش كرده كه آيا آنچه در خلال سال تهيه نموده خمس داده يا جزء مؤونه به حساب آورده؛ اكنون مى خواهد خانه را - چون در جوار حمام است و زياد ناراحت هستند خانواده اش - بفروشد و خانۀ ديگرى تهيه كند؛ آيا به مجرد فروش بايد خمس بدهد ولو اين كه اين پول را گرفته و به

ص: 337

فاصلۀ چند روز بابت بهاى خانۀ جديد پرداخت مى نمايد؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، بايد پول فروش خانه را احتياطاً بپردازد.

[سؤال 4587]2145

2. شخصى منزل مسكونى دارد، قصد فروش آن را نموده تا منزل بزرگ ترى خريدارى نمايد، قبل از فروش منزل، منزلى نسيه به عنوان قرض خريدارى كرده تا پس از فروش منزل قبلى، وجه خريد منزل نسيه را بپردازد؛ تكليف اين شخص را در مورد خمس آن معين فرماييد.

بسمه تعالى، اگر منزل را از درآمد كسب و حقوق، بدون دادن خمس تهيه كرده، پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4588]1553

4. جنسى «مثلاً فرش» براى منزل خريدارى شده و حالا به علت نياز مى خواهند آن را بفروشند. تكليف پولى كه در اين مدت به قيمت فرش اضافه شده چيست؟

بسمه تعالى، اگر پول خريد فرش از درآمد كسب، غير مخمس بوده، تمام پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4589]3337

3. اگر چيزى از لوازم زندگى - مانند فرش - بعد از چند سال استفاده، فروخته شود، آيا به مبلغ فروش خمس تعلق مى گيرد؟ در صورت عدم تعلق خمس، اگر بيش از مبلغ خريد، فروخته باشد نسبت به درآمد حاصله چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب و حقوق تهيه شده بدون دادن خمس، پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4590]4032

2. آيا اگر خانۀ خود را كه منحصر به فرد است و خانۀ ديگرى ندارم، بفروشم و

ص: 338

وجه نقد آن را به بانك بسپارم به عنوان پس انداز و مقدار وجه پس انداز را دريافت كنم، آيا اين عمل درست است؟ و با توجه به نداشتن واحد شخصى مسكونى در اين حالت آيا وجه حاصل از فروش منزل مسكونى را مى توانم تصرف كنم يا به آن خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر خانه از درآمد كسب و حقوق، بدون دادن خمس، تهيه شده، پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4591] 2231

بسمه تعالى

حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله

1. شخصى حياطش را فروخته سيصد هزار تومان و صد هزار تومان هم گذاشته روى سيصد هزار تومان، يك حياط ديگر خريده چهارصد هزار تومان، حالا به آن سيصد هزار تومان كه حياط قبل را فروخته خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

2. شخصى حياط خودش را فروخته، بعد از يك سال يك مقدار گذاشته روى آن پول، حياط ديگر خريده، آيا خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، 1 و 2. اگر منزل قبلى را از درآمد كار بدون دادن خمس تهيه كرده و در سال بعد فروخته، خمس پول را بايد بدهد.

3. شخصى زمين خريده، در وقت ساختن حياط، يك عدد دكان هم ساخته از پول كارگرى و توى آن دكان اجناس هم ريخته، به خود آن دكان خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، دكان به قيمت فعلى خمس دارد.

[سؤال 4592]

4. شخصى ماشين خريده براى سوار شدن خود و عيالش، حالا ماشين قبلى را فروخته و ماشين تويوتا گرفته براى كار كردن، آيا به ماشين قبلى كه پيكان بوده خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر در سال بعد فروخته خمس دارد.

ص: 339

[سؤال 4593] 2232

بسمه تعالى

حضور محترم قائد اعظم آيت الله العظمى آقاى خمينى، مدّ ظله العالى

مدت بيست سال با حقوق كارگرى، زمينى براى منزل تهيه كردم - البته با داشتن سال كه هر سال، مازاد اضافى درآمد خود را حساب مى كردم - در مدت اين بيست سال هم آن زمين را به صورت ساختمانى در آوردم؛ البته بايد عرض كنم چون عائلۀ من زياد شد و احتياج به منزلى بزرگ تر پيدا نمودم، آن منزل را فروختم و منزلى بزرگ تر تهيه نمودم و مقدارى روى پول آن منزل قبلى گذاشتم و آن منزل را تهيه كردم؛ استدعا دارم نسبت به پرداخت وجوهات، اين جانب را آگاه فرماييد؟

بسمه تعالى، به ترتيبى كه نوشته ايد منزلى را كه فروخته ايد بايد خمس آن را بپردازيد و چنانچه نقداً نداريد، مى توانيد تدريجاً و هر وقت داشتيد بپردازيد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 4594] 2233

بسمه تعالى 5 / 11 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله، پس از سلام:

1. شخصى منزل مسكونى خويش را فروخته و قبل از فرا رسيدن سال خمسى با آن پول، خانه مى سازد، آيا اين پول متعلَّق خمس است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر منزل فروخته شده از درآمد كسب، بدون دادن خمس تهيه شده و در سال بعد فروخته شده، بايد پول آن تخميس شود.

2. اين شخص با همان پول و پول هايى ديگر، منزلى سه طبقه مى سازد كه يك طبقۀ آن كاملاً مطابق شأن او بوده و دو طبقۀ ديگر را به اجاره داده، حال خمس سه طبقه را بپردازد يا دو طبقۀ اضافى آن متعلَّق خمس است.

بسمه تعالى، اگر از پول متعلَّق خمس تهيه شده، بايد خمس تمام داده شود.

ص: 340

3. در صورتى كه اين منزل براى فروختن ساخته نشده آيا خمس يوم البناء را بپردازد يا قيمت سوقيۀ امروز را بدهكار است؟

بسمه تعالى، در صورت تهيه منزل از پول متعلَّق خمس، به قيمت فعلى خمس دارد.

[سؤال 4595] 2234

بسمه تعالى 6 / 10 / 1361

حضور مبارك حضرت امام خمينى مدّ ظله، احتراماً درخواست مى گردد پاسخ سؤال ذيل را مرقوم فرموده و به مهر مبارك ممهور فرماييد:

اگر شخصى تنها خانه اى را كه دارد و براى زندگى او و اهل او كوچك مى باشد، بفروشد و در نظر داشته باشد پول آن را به همراه مقدار پولى كه ذخيره كرده است و خمس آن را داده، جمعاً براى خريد يك خانۀ بزرگ تر به مصرف برساند، آيا خمس به پول خانۀ فروخته شده تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر خانه را از درآمد كسب و حقوق بدون دادن خمس تهيه كرده، پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4596] 2235

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر بزرگ و مرجع تقليد عزيز، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت توفيقاته، پس از تقديم سلام مخلصانه و ارادتمندى؛ اميدوارم خداوند تبارك و تعالى وجود نازنين شما را به سلامت بدارد.

بنده مقلد شما هستم و خيلى معذرت مى خواهم كه وقت شريف شما را مى گيرم؛ چند مسألۀ شرعى دارم از شما استفتا مى نمايم:

1. خانه اى داشتم قديمى، سال 59 فروختم به مبلغ 200 هزار تومان، وجه آن را به بانك گذاشتم كه بانك هم مقدارى وام به بنده بدهد تا اين كه خانه بخرم و لكن به قدرى وضع خانه بالا و گران است كه هنوز هم ما بى خانمانيم و نتوانستيم خانه بخريم،

ص: 341

آيا واجب است بنده خمس پول خانه را بدهم؟

بسمه تعالى، اگر خانه از درآمد كسب بدون دادن خمس تهيه شده، بايد خمس پول آن داده شود، پس از اجازه فقيه.

2. بنده سر سال براى حساب به خدمت يكى از آقايان قزوين، غير از آقاى امام جمعۀ عزيزمان، رفتم و به ايشان گفتم كه بنده مقلد امام خمينى هستم، آيا وجوهاتى كه بنده به ايشان داده ام صحيح است؟

بسمه تعالى، اگر شخص مشاراليه وكالت از اين جانب دارد و بر طبق اجازه عمل مى نمايد قبول است.

3. وجهى بنده در بانك سپه به دفترچه گذاشتم - طبق فرمودۀ آيت الله منتظرى و آقاى رفسنجانى - سرِ سال، مبلغى اضافه شده، شما جايز مى دانيد وجه اضافى را بنده بگيرم و يا اين كه آن را بگيرم و در جاى خيرى مصرف نمايم؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول، ربا و حرام است و گرفتن آن جايز نيست.

4. اگر بنده براى توسعۀ كسبم از كسى مبلغ 100 هزار تومان به عنوان مضاربه بگيرم و بعد با او مصالحه نمايم كه سهم و شركت خود را به بنده بفروشد به ماهى 3 هزار تومان و هر دو هم راضى باشيم اشكالى ندارد؟

بسمه تعالى، هر نحو معامله كه براى فرار از ربا انجام شود محكوم به حكم ربا و باطل است.

5. اين زمين هايى كه مدت 2 سال است ادارۀ عمران قزوين - كه چند نفر جوان از ادارۀ ثبت و شهردارى و ساير ادارات آن جا هستند - به اين برادران ما داده اند كه اغلب آن ها هم با ما به نماز جمعه مى آيند، آن زمين ها جايز است؛ و حال اين كه نه حاكم شرع و نه امام جمعه آن جا نماينده ندارند؟

بسمه تعالى، اگر احتمال داده شود كه به وجه شرعى واگذار شده تصرف در آن جايز است.

[سؤال 4597] 2236

بسمه تعالى 9 / 10 / 1361

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى مدّ ظله العالى

ضمن سلام؛ اين جانب حياط مسكونى خود را در اثر عدم تكافؤ به نيازهاى شخصى در مقابل 230/000 تومان فروخته و بلافاصله منزل ديگرى در مقابل چهارصد هزار تومان خريده و در قبال حياط خريده شده، مبلغ 145/000 تومان به

ص: 342

بانك مسكن و دوتا مؤمن بدهكارم و از مال دنيا چيز ديگرى هم ندارم، آيا به مبلغ حياط فروخته شده خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ خواهشمند است فتواى امام امت را در مورد ياد شده مرقوم فرماييد. اجركم عندالله

بسمه تعالى، اگر حياط فروخته شده را از درآمد كسب و حقوق، بدون دادن خمس، تهيه كرده ايد پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 4598] 2237

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى دامت بركاته، احيا كننده اسلام و سنت خاتم الانبياء

1. شخصى از درآمد بين سال، خانه اى در تهران خريده و پس از چند سال سكونت، آن را فروخته، در منطقۀ ديگر زمينى خريده از پول آن و دو طبقه ساختمان ساخته؛ طبقۀ تحتانى به صورت مغازه و دو باب از پنج مغازۀ نامبرده را به مبلغ يك صد و ده هزار تومان به عنوان سرقفلى فروخته و دو قسمت طبقۀ فوقانى را جهت سكونت خود ساخته است و سه باب مغازه را هم خودش در آن ها كسب مى كند؛ آيا پول ساختمان اول خمس دارد؟ و مغازه ها و سرمايۀ آن جزء سرمايه است و بايد خمس بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، پول ساختمان اول خمس دارد و آنچه با آن پول، بدون دادن خمس، تهيه شده بايد تخميس شود.

2. شخص نام بردۀ بالا يك قطعه زمين از درآمد بين سال خريده و پس از چند سال به دو نفر از فرزندان خود مى بخشد كه براى خود خانه بسازند و ازدواج كنند، آيا زمين نامبرده را پدر بايد خمس بدهد؟ و بر فرض وجوب خمس، به قيمت خريد بايد خمس بپردازد يا به قيمت امروز؟

بسمه تعالى، اگر زمين را براى تهيۀ منزل نخريده، به قيمت فعلى خمس دارد و پدر بايد خمس آن را بدهد و تا خمس نداده، فرزندان نمى توانند در آن تصرف كنند؛ مگر با اجازۀ حاكم شرع خودشان خمس را بپردازند.

ص: 343

3. شخص نام بردۀ فوق از درآمد بين سال - كه شايد سال هم نداشته است - براى امرار معاش خود، ماشين وانت بارى مى خرد و از حمل بار و مسافر و دريافت كرايۀ آن استفاده مى كند، آيا ماشين، جزء سرمايه است و بايد خمس آن را بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4599] 2238

بسمه تعالى

اشخاصى كه مؤونه خود را مثل منزل و فرش و غيرهما را از منافع بين سال خود تهيه كرده و بعد از يك سال يا چند سال مى فروشند كه مؤونه ديگرى تحصيل كنند كه لازم است در جواب بعضى استفتاها مرقوم فرموده شد كه به مجرد فروش بايد تخميس شود، بنابراين خمس قيمت فروش يا روز خروج از مؤونه را بايد بدهد يا خمس روز خريد چون در جواب بعضى استفتاها مرقوم فرموده شده كه خمس قيمت روز فروش واجب است و از جواب بعضى استفتاها استفاده مى شود خمس روز خريد واجب فورى است و زايد آن جزو منافع سال فروش است كه تا آخر سال وقت دارد.

بسمه تعالى، خمس قيمت فروش را فوراً بايد بدهد.

[سؤال 4600]1753

6. اگر كسى در بين سال از منافع و درآمد خود منزلى بسازد يا فرشى تهيه كند و بعد از يك سال يا بيشتر آن منزل را بفروشد و هنوز آخر سال خمسش نرسيده - يا اگر سال نداشته قبل از گذشتن يك سال از فروش آن - منزل ديگرى كه محتاج بوده خريده بايد تخميس گردد يا منزلى كه خريده تخميس شود يا چون مؤونه صرف در مؤونه شده ودر بين سال هم بوده خمس ندارد؟

بسمه تعالى، پول فروش خانه اول خمس دارد و اگر بدون تخميس خانه ديگر خريده بايد به حاكم شرع مراجعه كند.

ص: 344

[سؤال 4601] 2239

بسمه تعالى 5 / 7 / 1361

دفتر محترم حضرت امام خمينى، پس از درود فراوان به امام زمان (عليه السلام) و نايب برحقش امام خمينى؛ جواب مسائل ذيل را خواستارم:

1. اين جانب تا قبل از انقلاب محل كارم در اصفهان بوده و در اصفهان خانه اى براى سكونت خريدارى نمودم كه خمس پول آن را نداده ام؛ به علاوه زمينى نيز خريدارى نمودم كه با پول خمس داده بوده است. اكنون كه پس از پيروزى انقلاب به اردكان يزد منتقل شده ام، براى تهيۀ منزل مسكونى، خانه و زمين اصفهان را فروخته و با پول آن دو، منزلى تهيه نموده ام و مقدارى از پول آن دو (زمين و خانه) زياد آمده است؛ خواهشمند است تكليف اين جانب را نسبت به مازاد پول تعيين نماييد.

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، تمام پول فروش خانه خمس دارد.

2. آيا مى توان با پول خمس و سهم امام به كميتۀ امداد امام خمينى كمك نمود يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 4602] 2240

بسمه تعالى

محضر محترم امام امت، رهبر عالى قدر جهان تشيع، آيت الله العظمى امام خمينى، متّع الله المسلمين بطول بقائه، بعد التحية والسلام، به طور اختصار مشكلاتى را جهت دريافت راه حلّى به نظر حضرت عالى مى رساند:

1. با توجه به فتواى حضرت عالى در مورد شخصى كه حياط مسكونى خود را در بين سال خمسى مى فروشد تا حياط بزرگ ترى تهيه نمايد كه ظاهراً مى فرماييد: به محض تبديل شدن به وجه نقد، خمس همۀ آن را بايد بدهد و با توجه به اين كه ممكن است موقع باز كردن حساب سال، آن حياط مصالحه شده باشد و از طرفى هم معمولاً

ص: 345

همۀ پول حياط يا بيشتر را صرف در خريدارى حياط جديد مى كند، آيا راهى براى تخفيف اين طور اشخاص وجود دارد و اجازه مى فرماييد مقدارى به ايشان بخشيده شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر خانۀ مسكونى از درآمد كسب تهيه شده، پول فروش آن خمس دارد و چنانچه خمس خانه را داده يا با او مصالحه شده، پول فروش آن خمس ندارد.

2. بعضى از مؤمنين سؤال مى كنند: جاهايى به ميهمانى دعوت مى شويم كه يقين داريم حساب سال ندارد؛ غذا خوردن و بقيۀ تصرفات ما در منزل اين طور اشخاص چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اگر وجود خمس در غذا و چيزهاى ديگرى كه مورد استفاده است معلوم نباشد جايز است.

3. يكى از مسائلى كه زياد سؤال مى كنند، مسأله بهرۀ بانكى است؛ با توجه به اين كه در شرايط فعلى اكثراً جهت رواج بيشتر بانك هاى دولت جمهورى اسلامى، به عنوان يك وظيفه، پول هاى خود را در بانك ها به حساب پس انداز مى گذارند و از طرفى با فتواى حضرت عالى بهره نمى گيرند و بانك ها مى گويند: ما وظيفه داريم در حساب شما بگذاريم و بگيرند، به چه مصرفى برسانند؟ راه حلّى جهت تسهيل كار مؤمنين مرقوم بفرماييد.

بسمه تعالى، بهرۀ پول ربا و حرام است و نبايد بگيرند؛ و برداشت صاحب حساب به مقدارى كه پول به حساب ريخته حلال است.

[سؤال 4603]1889

2. كسى كه خانه مسكونى خود را مى فروشد، اگر خمس آن را بدهد نمى تواند با بقيه آن خانه ديگرى كه لازم دارد تهيه كند و ناچار بايد قرض كند تا بتواند خانه مناسب حال خود و همچنين ساير شؤون را تهيه كند. در اين صورت خمس لازم است يا خير؟

بسمه تعالى، خمس واجب است و مى تواند دستگردان كند تا به تدريج ادا نمايد.

ص: 346

[سؤال 4604] 2241

بسمه تعالى 22 / 5 / 1361

محضر شريف رهبر عظيم الشأن، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، ادام الله ظلّكم الشريف على رؤوس الأنام

1. محترماً پس از اداى وظيفه دعاگويى، معروض مى دارد اين كه فرموده ايد كه «اگر كسى خانۀ مسكونى خود را كه از درآمد سال هاى قبل خريده است، براى تبديل به احسن بفروشد، بايد خمس آن را بدهد». حال اگر بخواهد خمس را بپردازد، ديگر نمى تواند خانه اى كه در خور شأن او است تهيه كند؛ آيا در اين صورت نيز بايد خمس را بپردازد يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، دادن خمس لازم نيست.

2. اگر افرادى كسى را مجرم شناخته اند، آيا خود آن ها بدون حكم قاضى شرع يا دادگاه دولت اسلامى مى توانند او را مورد ضرب و شتم قرار دهند؟ و يا به نام حزبى او را محكوم به اعدام نمايند يا نه؟

بسمه تعالى، جايز نيست؛ بايد دادخواه به دادگاه مراجعه كند و بدون اجازه حق ندارد متعرّض ديگران شود.

[سؤال 4605] 2242

بسمه تعالى

1. شخصى منزلش را براى تهيۀ منزلى ديگر - به دلايلى - فروخته؛ در صورتى كه خانۀ فروخته شده را از منافع بين سال قبل تهيه كرده باشد، آيا بايد خمس آن را بدهد يا خير؟ و در صورتى كه خانه را از پول تخميس شده خريده باشد و موقع فروش، استفاده برده باشد، با توجه به اين كه خانه اى ديگر ندارد و مجبور است خانه بخرد، بايد خمس سود حاصل از فروش خانه را بپردازد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد سال، بدون پرداخت خمس تهيه شده، پول فروش آن خمس دارد وگرنه خمس ندارد.

ص: 347

[سؤال 4606]

2. چنانچه كسى فرش و يا وسيلۀ نقليه شخصى و يا غير از آن ها را از منافع بين سال خريده باشد، اگر در سال هاى بعد براى تعويض و يا تهيۀ وسيلۀ مورد نياز ديگر آن را بفروشد، آيا بايد خمس آن را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، پول فروش مذكورات در فرض سؤال، خمس دارد.

[سؤال 4607] 2243

بسمه تعالى

1. كارگر يا كاسب جزء، خانه را به مبلغ مثلاً بيست هزار تومان به اقساط مى خرد؛ پس از چند سال، اين خانه را در اثر ترقّى محل به مبلغ دويست هزار تومان در بين سال خمسى مى فروشد و بلافاصله خانۀ ديگرى كه يك اتاق اضافه دارد و مورد احتياج او است، به مبلغ سيصد هزار تومان مى خرد و صدهزار تومان هم از بانك و غيره قرض مى نمايد و به اقساط مى پردازد. بفرماييد: با اين گونه نقل و انتقال در بين سال خمسى، در صورتى كه سلب احتياج او از خانۀ مسكونى نشده، آيا اين گونه ترقيات سوقيه و خريد و فروش در بين سال موجب پرداخت خمس مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر اقساط خانه را از درآمد كسب و حقوق پرداخته ايد، پول فروش خانه خمس دارد.

2. كسانى كه زمينى را مى خرند و خانه مى سازند و مى فروشند به آن ها به اصطلاح، بساز و بفروش مى گويند، يا پاساژ و سرا مى سازند و مغازه هاى آن را به عنوان سرقفلى مى فروشند و در رأس سال خمسى، اين خانه ها يا مغازه ها را از آن ها مى خرند و مالك براى اين كه گران تر بفروشد نمى فروشد و بعد از گذشتن سال خمسى قيمت تنزل مى نمايد، بفرماييد: آيا اين هم مثل اجناس تجارتى است و قيمت ربح قبل از سال را بايد خمس بدهد يا هر وقت فروخت، خمس سود را بدهد؟

بسمه تعالى، با مراجعه به حاكم شرع و اجازۀ فروش مذكور، نسبت به قيمت فروش خمس بدهد.

ص: 348

[سؤال 4608] 2244

بسمه تعالى

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

پس از ابلاغ سلام؛ چه مى فرماييد دربارۀ كسى كه خانۀ خود را فروخته و نصف خانه را قبلاً به عيال خود بابت مهريه واگذار كرده و اكنون نمى تواند با قيمت نصف خانه كه مال خود او است، خانۀ ديگرى مانند خانۀ اول تهيه نمايد؛ آيا اين شخص بايد خمس سهم خود را پس از فروختن بپردازد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر خانه را از درآمد كسب و حقوق قبل از اداى خمس تهيه كرده، نسبت به نصف خودش بايد خمس بدهد.

[سؤال 4609] 2245

بسمه تعالى

حضور مبارك آيت الله العظمى امام خمينى

پس از سلام؛ لطفاً بفرماييد: اگر كسى خانه اش را بفروشد و خانه اى ديگر بخرد يا بسازد، به طورى كه هنوز هم مقدارى روى آن خانه بدهكار است، آيا پول خانۀ فروخته شده خمس دارد يا نه؛ اگر چه بر آن پول، سال نگذرد؟

بسمه تعالى، اگر خانۀ فروخته شده، از ارباح مكاسب و حقوق و درآمد بدون دادن خمس تهيه شده، پول فروش آن فوراً خمس دارد.

[سؤال 4610] 2246

بسمه تعالى 14 / 11 / 1361

1. اشخاصى كه منزل مسكونى خود را مى فروشند براى اين كه منزل ديگرى كه احتياج دارند بخرند سابقاً فتواى حضرت آيت اللهى اين بود كه بايد فورى به قيمت فروش خمس آن را بدهند، بعداً از حضرت آيت اللهى نقل فرمودند كه اگر به دادن خمس نتوانند با بقيه، منزل مورد احتياج خود را بخرند خمس ندارد، بنابراين اگر

ص: 349

مى توانند فعلاً قرض كنند و منزل را بخرند و بعد از مدتى قرض خود را از درآمد شغل خود بدهند در اين صورت هم خمس ندارد يا اين كه فقط عدم وجوب خمس منحصر است به اين كه اگر خمس منزل فروخته شده را بدهند براى آن ها هيچ امكانى نداشته باشد منزل ديگرى تهيه كنند و در هر صورت اين حكم مختص منزل است يا اين كه كليه مؤونه زندگى حكم آن ها با منزل يكى است.

بسمه تعالى، اگر قرض كردن ميسور باشد در اين صورت بايد خمس مؤونه فروخته شده را بپردازد و حكم فروش مؤونه براى تهيه همان نوع فروخته شده حكم فروش مسكن براى تهيۀ مسكن است.

2. قبلاً اشخاصى كه ماشين مى خريدند هم براى كسب و هم براى سوارى خانوادگى فرموده شده بود كه آن مقدار كه براى كسب است خمس دارد، بعداً از حضرت آيت اللهى نقل فرمودند كه همه ماشين خمس ندارد، بنابراين اشخاصى كه فعلاً طبق فتواى سابق با ما حساب كرده اند و دستگردان كرده اند، فعلاً كه فتوا عوض شده آنچه سابق دستگردان شده بدهكارند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر در استفاده شخصى به نحوى باشد كه مورد حاجت صدق مى كند خمس ندارد و در مواردى كه به حساب بدهى دستگردان نمودند و بعداً معلوم شد بدهكار نيستند وجوب ادا

ندارد.

[سؤال 4611]1171

2. اشخاصى منزل مسكونى خود را به علت كوچكى يا جهات ديگر مى فروشند كه منزل ديگرى خريدارى كنند؛ ممكن است پول منزل تا خريد منزل ثانى چند ماه بلكه تا يك سال طول بكشد، آيا در هر دو صورت بايد مخمس شود يا در صورت دوم؟ و آيا فرقى بين عاجز (كسى كه خمس را بدهد نمى تواند منزل مناسبى بخرد) و قادر هست يا خير؟

بسمه تعالى، اگر خانه فروخته شده از درآمد كسب و حقوق تهيه شده باشد، پول فروش آن خمس دارد و اگر نمى تواند با دادن خمس، خانه تهيه كند بعداً بپردازد.

ص: 350

[سؤال 4612]6832

2. خانه اى را فروختيم كه بعد از مدتى جست وجو نتوانستيم خانه اى تهيه نماييم و سال مالى سر رسيد كه در اين مدت با اين پول، هيچ معامله انجام نشده، آيا خمس يا سهم امام (عليه السلام) به آن تعلق مى گيرد؟ مقصود از سال مالى، حساب سال است.

بسمه تعالى، خانه اگر از درآمد كسب تهيه شده پول فروش آن خمس دارد؛ مگر آن كه با پرداخت خمس، نتواند خانۀ مناسب مورد حاجت با بقيۀ پول تهيه كند.

[سؤال 4613] 2247

بسمه تعالى 2 / 10 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، رهبر بزرگوار و عزيز

با سلام و آرزوى طول عمر براى آن امام بزرگوار و پوزش از تصديع، نكاتى ذيلاً به استحضار مى رسد؛ استدعا دارد دستور فرمايند پاسخ لازم ابلاغ شود:

اين جانب در حدود سال 48 خانه اى را به قيمت 27/000 تومان در تبريز خريدارى نمودم كه البته 15/000 تومان آن را به طور وام از بانك مسكن و بقيه را با كمك ابوى و فروش اموال تهيه و پرداخت نمودم.

دو سال بعد با فروش اين منزل، خانه اى را در تهران به قيمت 47/000 تومان به مساحت 63 متر خريدارى نمودم كه 15/000 تومان از اين پول را از محل وام و 24/000 تومان آن را از محل فروش حياط تبريز و بقيه را با قرض الحسنه تأمين و پرداخت نمودم.

در سال 1356 خانۀ مذكور را به دليل تبديل به احسن و داراى اولاد شدن به قيمت 315/000 تومان فروختم و خانه اى را به قيمت 350/000 تومان خريدارى نمودم به مساحت 83 متر كه داراى سه اتاق در ارتفاع بود؛ البته از اول هم خريد اين خانه با عجله و سرعت و على رغم ميل خريدارى شد و در اين مدت، همسرم به علت

ص: 351

مريضى، مبتلا به ديسك كمر شد و رفتن از پله، مخصوصاً در اين ساختمان كه پله ها ارتفاعش از حد معمول بيشتر بود، از طرف دكتر منع شد و ما ناچار خانه را على رغم حدود 40/000 تومان خرج به قيمت خريدارى شده، فروختيم و پول را در بانك مسكن به مدت يك سال به طور سپرده گذاشتم تا به اميد خدا پس از يك سال، با اعتبار پول سپرده و اخذ وام، خانه اى بهتر بخرم كه در اين فاصله، مسألۀ مجوّز مسكن مطرح و متعاقب آن، خانه ها به شدت گران شد، به طورى كه الآن همان خانه به هشت صد هزار تومان معامله مى شود و من هم تا كنون موفق به اخذ مجوّز نشده ام. تازه اگر مجوز هم بگيرم، ديگر حتى صاحب همان خانۀ فروخته شده نخواهم شد.

البته مى بخشيد كه عرايض طولانى شد، منظور از اين عرايض، طرح سؤال هاى زيرين است:

1. آيا با توجه به عرايض بالا، حقوق شرعى به گردن حقير است يا خير؟ و اگر هست، چگونه بايد تأديه نمايم؟

بسمه تعالى، آنچه از مبلغ مذكور كه از درآمد كسب باشد خمس دارد.

2. آيا اكنون كه مى خواهم اين سپرده را بگيرم تا به طور وديعه در اختيار موجر قرار دهم، مى توانم بهره اى را كه تعلق مى گيرد، دريافت دارم يا خير؟ البته همان طورى كه عرض شد اين پول به طور سپرده بود و به آن بهره اى تعلق نمى گيرد وليكن اگر وامى گرفته نشود، بانك حسب معمول بهره به آن پول مى دهد.

بسمه تعالى، بهرۀ پول، ربا و حرام است.

3. آيا پرداخت وديعه اصولاً از ديدگاه شرع مقدس و نظر آن حضرت صحيح است يا خير؟ و بايد عرض كنم كه چون اجاره ها بيشتر است و حقير نمى تواند از محل حقوق دريافتى، اجاره پرداخت نمايد و از اين گذشته از پولى كه دارم، نمى توانم استفاده اى نمايم و نمى توانم با اين قيمت فعلى خانه اى بخرم، آيا مى توانم به طور وديعه اين پول را به موجر بدهم مبلغى از اجاره كم كند.

بسمه تعالى، كم كردن مال الاجاره اگر به حساب پولى باشد كه به موجر سپرده ايد، حكم ربا را

دارد.

ص: 352

[سؤال 4614] 2248

بسمه تعالى

1. منزلى را از منافع كسب خريده ام براى سكنا، بعد از چند سال فروختم چهارصد هزار تومان، خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

2. مغازه اى اجاره كردم، بعد از مدتى كه هنوز مدت اجاره اولى باقى بود، صاحب مغازه فوت كرد؛ بعد از مدت اجاره از يكى از ورثۀ صاحب مغازه اجاره كردم يك ساله و قبل از تمام شدن يك سال، اين مغازه را دادم به شخص ديگرى و مبلغ پانصد هزار تومان سرقفلى گرفتم؛ اين سرقفلى حلال است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر حق واگذارى به غير را داشته ايد سرقفلى مذكور حلال است.

[سؤال 4615]

3. چون فاقد منزل بودم با همين پول، خانه خريده ام و مبلغ شش صد هزار تومان مقروض هستم.

بسمه تعالى، خمس را ضامن هستيد.

[سؤال 4616] 2249

بسمه تعالى 12 / 2 / 1361

محضر امام امت، آيت الله العظمى خمينى بت شكن، پس از عرض ادب و سلام

اين جانب منزلى را با گرفتن وام قرض الحسنه و كمك دوستان خريدارى كرده و بدهكارى ها را نيز پرداخت نموده ام، آن گاه به جهت مسائل اخلاقى بچه ها، منزل را فروخته به 300 هزار تومان، كه مبلغ مذكور را در بانك مسكن، جهت دريافت وام و خريدن مسكنى مناسب تر، به وديعت سپرده ام.

استفتا اين است كه آيا اين مبلغ، خمس دارد و چنانچه بخواهم خمس آن را يك جا بدهم، مى توان گفت كه مسألۀ خريد منزل منتفى مى شود. ضمناً سپرده را حتماً بايد يك سال تمام در بانك مسكن بگذارم. لطفاً راهنمايى فرماييد چه بايد كرد؟

ص: 353

بسمه تعالى، در فرض سؤال، بدهى اگر از درآمد كسب پرداخت شده، پول فروش منزل خمس دارد. مى توانيد با يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب دستگردان نماييد و به تدريج بپردازيد.

[سؤال 4617] 2250

بسمه تعالى 17 / 7 / 1360

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى، امام خمينى، دامت بركاته

محترماً، استفتا مى گردد: شخصى براى سكونت خود، در مدت چند سال خانه اى ساخته و چندين سال هم در آن سكونت نموده، و بعد از فروش، با پول آن خانه اى ديگر براى سكونت خود ساخته است. آيا به پول خانۀ فروخته شده، خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خانۀ مزبور، اگر از ارباح مكاسب تهيه كرده، خمس آن را بعد از فروختن بدهد.

[سؤال 4618] 2251

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى على رؤوس المسلمين، بعد السلام و التحيات

1. از آن جناب نقل شده كه اگر كسى خانه يا ماشينى به ذمه بخرد و سپس ماشين يا خانۀ قبلى خود را بفروشد و دين خويش را ادا كند، مع ذلك خمس قيمت خانه و ماشين فروخته شده را بايد بپردازد. اين نقل، صحت دارد؟

بسمه تعالى، چيزى كه به حساب مؤونه بودن، از درآمد كسب تهيه شده، اگر بعد از سال خريد آن را بفروشد، پول فروش آن خمس دارد.

2. گروه هاى عملياتى سپاه پاسداران در شهرستان ها كه همه وقت منتظر دستور مأموريت و گشت، در سطح شهرستان هستند و همچنين مأمورين پاسگاه هاى ژاندارمرى - سرباز و درجه دار - كه بايد به

ص: 354

شكايات مردم روستاها رسيدگى كنند و هيچ وقت نمى توانند در پايگاه خود قصد عشره بكنند، نمازشان قصر است يا تمام؟

بسمه تعالى، اگر شغلشان به نحو دوره گردى در مقدار مسافت شرعى باشد، نمازشان در سفر شغلى تمام است؛ و گرنه در غير وطن، حكم مسافر دارند.

[سؤال 4619] 2252

بسمه تعالى

استفتا مى شود رأى امام امت در مسائل زير:

1. كسى كه منزل مسكونى خويش را اضطراراً براى خريد منزل مسكونى ضرورى در محل انتقال جديد مى فروشد، آيا در فاصلۀ ايام بيع و شرا وجه بهاى منزل فروخته شده مشمول خمس مى شود؟ و با فرض مشموليت خمس و عدم پرداختش، در منزل مسكونى ابتياعى جديد از وجه تخميس نشده، نماز و تصرفات ديگر جايز است؟

بسمه تعالى، منزل سابق اگر از درآمد كسب غير مخمس تهيه شده پول فروش آن خمس دارد و تصرف در منزل ابتياعى با آن پول، موقوف بر اجازۀ حاكم شرع و پرداخت خمس است.

2. كسى كه شغلش مسافرت نيست ولى تمام سال در سفر است تكليف قضاى روزه اش چيست؟ آيا مى تواند به سال بعد تعويق اندازد؟

بسمه تعالى، تأخير قضا تا ماه رمضان سال بعد جايز نيست و اگر تأخير افتاد بايد علاوه بر قضا، براى هر روز يك مد طعام (ده سير) به فقير بدهد.

3. كسى كه از مبادرت وى به اعمال استحبابى (چون شركت در نماز جمعه و تشييع) گروهى از مسلمين ضعيف الايمان به تداعى افترايى مبتلا به غيبت مى شوند، تركش اولى است يا اعتنا نكند؟ و در فرض سؤال مطروحه، تركِ فردِ ترورِ شخصيت شده تصدّى ارگانى انقلابى يا امامت جماعت را به قصد حفظ پايگاه مردمى آن اولى است يا جايز نيست؟

بسمه تعالى، به حرف ديگران اعتنا نكند و هر فرد مكلف است بدون توجه به حرف ديگران به وظيفۀ خود عمل كند.

4. راديوى جمهورى اسلامى و مساجد شهر، اذان صبح را اعلام مى دارند؛ شخص عازم صيام مى تواند

ص: 355

بر ملاك وقت شناسى شخصى، مثلاً يك ربع ساعت ديگر را آغاز امساك خودش قرار دهد؟

بسمه تعالى، ميزان، اطمينان و تشخيص شخص مكلف است.

5. شهريه اى كه در جمهورى اسلامى به كارمند دولت پرداخت مى شود اجر العمل است يا حق نفقه؟ و چنان كه اين وجه به طور مساوى ميان نان خوران منزل به وسيلۀ كارمند توزيع شود، با علم به اين كه تارك واجبات شرعيه هستند، از بابت تخميس وجوه متعلّقه به آنان، مسئوليتى به عهدۀ مالك اجر العملِ مفروض هست؟

بسمه تعالى، بابت مزد كار است و مقدارى كه خرج عائله مى شود مؤونه محسوب است و خمس ندارد.

[سؤال 4620]1990

2. اگر جنسى را در عرض سال (مثلاً چرخ خياطى يا منزلى) را بفروشد و بخواهد چرخ جديد يا منزل بهترى را بخرد، آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب، پيش از پرداخت خمس به حساب مؤونه تهيه شده، پول فروش آن، خمس دارد؛ مگر آن كه در همان سال بفروشد و بخرد.

[سؤال 4621] 2253

بسمه تعالى

دفتر حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

احتراماً؛ اين جانب از سال 1342 مقلد حضرت امام بوده و پيوسته آخر هر سال مالى، خمس خود را به نماينده هاى امام پرداخته و رسيد دريافت داشته ام. در رسالۀ قديمى امام كه با زحمت و رنج فراوان به دست آورده و با نگرانى و مواظبت فراوان آن را نگهدارى مى كردم، چنين فتوايى نبود كه «اگر انسان خانه يا ماشينى بفروشد بايد ما به التفاوت قيمت آن را خمس بدهد». عيد گذشته من به چنين فتواى امام كه در رساله هاى جديد ايشان آمده، برخوردم.

در طول مدت 18 سال گذشته، من سه خانه خريده ام كه با قرض از بانك رهنى و

ص: 356

بعد از اتمام قرض، اولى را فروخته و خانۀ بزرگ ترى خريدم و بعد از اداى قرض آن و منتقل شدن از شهرى به شهر ديگر، خانۀ دوم را فروختم و اكنون در خانۀ سوم نشسته ام. همچنين 2 ماشين خريده ام و بعد از مدتى نگهدارى و مقدارى خرج و تعمير و استفاده، آن ها را فروخته ام و ماشين سومين را اكنون سوار مى شوم.

اينك خريد و فروش و خرج دقيق هيچ يك از آن ها را بلد نيستم. همچنين با توجه به اين كه مرتب تورّم بوده و ارزش پول كم مى شود و اجناس و خانه ها گران و گران تر شده اند، حالا طبق فتواى امام، من از كجا بياورم ده ها هزار تومان خمس بدهم؟ من يك معلم هستم. تكليف مرا از حضرت امام بپرسيد؛ زيرا خيلى ناراحتم.

همچنين من در خانه اى نشسته ام كه يك نفر كارمند نيروى هوايى نشسته و دين درستى ندارد و با تسلطى كه خانه اش روى خانۀ من دارد مرتباً مزاحم ما هستند و تذكرات سودى نبخشيده و مجبورم خانه ام را بفروشم و خانۀ ديگرى بخرم. اين خانه از سه سال پيش كه خريدارى شده تا حالا بيش از 4 برابر قيمت ها زياد شده و اگر خانه را بفروشم و ما به التفاوت قيمتش را خمس بدهم، ديگر نمى شود خانه اى قابل نشستن بخرم. فورى جواب مرا بدهيد، متشكرم

بسمه تعالى، ملكى كه از درآمد كسب غير مخمس تهيه شده خمس دارد و براى بررسى حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 4622] 2254

بسمه تعالى

دفتر محترم امام امت ايدهم الله

1. شخصى در بين سال فرش هايى تهيه كرده و بعد از چند سال براى تعويض فروخته كه فرش جديدى بخرد و در اثر بالا رفتن قيمت فرش نتوانسته مجدداً خريدارى نمايد وى مقدارى از پول فرش ها را در بين سال براى اداى دين و مقدارى

ص: 357

را هم براى خرج روزانه صرف نموده است و كمى هم از آن پول ها تا سر سال باقيمانده است. حالا بفرماييد، آيا خمس به او تعلق گرفته است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمدِ كسب تهيه شده و خمس آن ادا نشده به مجرد فروش بايد تخميس شود.

2. شخصى براى اولين مرتبه اموالش را حساب كرده كه خمس آن را رد كند و مقدارى هم مديون است كه بايد از حالا تا يك سال به تدريج بپردازد آيا اين بدهى را مى تواند از اصل سرمايه كم كند يا خير؟

بسمه تعالى، در صورتى كه دين مربوط به سرمايه يا مؤونه همان سال باشد، مى تواند كسر نمايد.

[سؤال 4623]3459

6. اگر كسى يك خانه بيشتر ندارد و آن خانه را فروخت و پول نقد به دست آورد و خواست خانه وسيع تر مورد نياز براى خود تهيه كند در سال مقرر خمس و وجوهاتش، آيا با احتياج به آن وجه براى خريد خانه جديد، خمس بر او واجب است يا خير؟

بسمه تعالى، خانه اگر از درآمد كسب غير مخمس تهيه شده، پول فروش آن خمس دارد؛ مگر آن كه در صورت تخميس نتواند با باقيماندۀ پول، خانۀ مورد لزوم را تهيه كند كه در اين صورت مجاز است تخميس نكند.

[سؤال 4624]2347

5. شخصى قبل از فروش خانۀ مسكونى خود، خانه اى ديگر خريده و قيمت آن را عمدتاً به اعتبار فروش خانۀ اوليه اش نسيه گذارده است، اگر پس از فروش خانۀ اوليه باز هم مبلغى كسر بياورد و مجبور گردد مبلغى وام بگيرد آيا بر قيمت فروش خانۀ اوليه خمس تعلق مى گيرد؟ آيا بر پولى كه از بانك قرض گرفته خمس تعلق مى گيرد؟ اگر تمام يا قسمتى از وام دريافتى تا سر سال خمسى او موجود باشد مشمول خمس

ص: 358

مى باشد؟ آيا مى تواند كل مبلغ وام را به حساب مؤونۀ اين سال خود محسوب نمايد؛ هر چند قسمتى مهم از اقساط آن مربوط به سال هاى آتيه باشد؟

بسمه تعالى، اگر خانۀ فروخته شده را از درآمد كسب بدون دادن خمس تهيه كرده، پول فروش آن خمس دارد و وام خمس ندارد و هر مقدار از اقساط آن كه بين سال پرداخت شود به حساب مؤونۀ سال كسر مى شود.

[سؤال 4625] 2255

بسمه تعالى

محضر مبارك مرجع عالى قدر، حضرت امام امت، مدّ ظله العالى

با اهداى سلام و تحيات، حسب ضرورت مصدع اوقات شريف شده، استدعا دارد نظر مبارك را در مورد مسأله ذيل مرقوم فرمايند:

با مختصر اندوخته اى (حدود بيست و چند هزار تومان) كه سال مالى بر آن نگذشته بوده، به اضافۀ حدود سى هزار تومان پول قرضى، اتومبيلى به مبلغ حدود شصت هزار تومان خريدارى، و پس از چند ماه، اتومبيل به مبلغ حدود 150 هزار تومان فروخته شد، كه به اضافۀ مقدارى اندوخته كه سال مالى بر آن نگذشته، جمعاً سيصد هزار تومان تهيه و به منظور خريد خانه، به بنياد مسكن پرداخت شد، ولى پس از حدود دو سال سيصد هزار تومان را عيناً مسترد، و با مبلغ مذكور زمينى قولنامه كرده كه پس از چند ماه قولنامه فسخ گرديد و با مبلغ فوق (سيصد هزار تومان)، به اضافۀ مقدارى اندوخته كه سال مالى بر آن نگذشته و مبالغى قرض، سه دانگ خانه به مبلغ يك ميليون تومان خريدارى شد و پس از حدود دو سال، به مبلغ يك ميليون و دويست هزار تومان فروخته شد و به اضافه مقدارى قرض و اندوخته كه سال مالى بر آن نگذشته، زمينى به مبلغ 1/5 ميليون تومان خريدارى و به صورت خانۀ مسكونى درآمد و در حال حاضر مورد استفاده مى باشد. از نظر تعلّق خمس از حضور

ص: 359

امام جمعۀ محترم موقت اصفهان مسأله فوق استفسار شد، ايشان اعلام داشتند بخشوده است. از باب تبرّك و تيمّن چنانچه در اين مورد نظر ديگرى هست، مرقوم فرمايند.

بسمه تعالى، به ترتيبى كه نوشته ايد، خمس بر وجوه مصرف شده واجب نيست.

[سؤال 4626]42

3. بنده منزل مسكونى خود را فروختم كه منزل ديگرى بخرم و در صدد خريدن منزل بودم كه اول سالم شد و منزل خريده نشد. آيا اين وجه منزل خمس دارد يا خير؟ در صورتى كه وجوه منزل اولم را داده بودم.

بسمه تعالى، خمس ندارد.

[سؤال 4627]2192

2. شخصى به كارگرى و قرض، خانه براى براى سكونت خود ساخته است. حاليه مى خواهد آن خانه را بفروشد و منزل ديگرى تهيه نمايد. پول به غير هم مقروض است به جهت ساختن آن خانه. آيا بايد خمس قيمت آن خانه را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد نسبت به زايد بر مقدارى كه در خانۀ فروخته شده قرض دارد، خمس بدهد و در مقدار قرض، خمس واجب نيست. و در ترقى قيمت هم بالنسبه حساب مى شود.

[سؤال 4628]2125

3. اگر كسى كه سال خمسى دارد منزل مسكونى خود را بفروشد تا منزل مناسب و لازم ديگرى بخرد، پولى كه بابت فروش منزل اول اخذ مى كند خمس دارد؟

بسمه تعالى، اگر منزل را از درآمد كسب، بدون دادن خمس تهيه كرده، پول فروش آن خمس دارد.

ص: 360

[سؤال 4629] 2256

بسمه تعالى

دفتر محترم حضرت امام خمينى، خواهشمندم به سؤالات زير پاسخ فرماييد.

1. چنانچه شخصى از روى اجبار و قرض داشتن، منزل مسكونى خودش را بفروشد و پس از پرداخت ديون، منزل ديگرى كه ارزان تر است را جهت سكونت بخرد و سال هم داشته باشد و اين معاملات هم در بين سال انجام شود، تكليفش از نظر پرداخت خمس چيست؟

بسمه تعالى، اگر منزل اول را از ربح كسب بدون دادن خمس تهيه نكرده، در فرض مسأله، خمس واجب نيست.

[سؤال 4630]

2. اگر همين شخص قبل از اين كه منزل محل سكونتش را بفروشد، منزلى را كه مى خواهد بخرد قولنامه كرده و وجه پيش پرداخت آن را از محل فروش يك تخته قالى مورد استفاده در منزل و اتومبيل سوارى مورد لزومش داده باشد و پس از آن، منزلش را فروخته و بدهى خود را از بابت منزل خريدارى شده بدهد، باتوجه به اين كه منزل خريدارى شده احتياج به تعمير دارد، آيا مى تواند وجوهات را پس از تهيۀ قالى و اتومبيل مشابه و انجام تعميرات پرداخت نمايد؟

بسمه تعالى، اگر سال بر آن گذشته، بايد اول خمس بدهد.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

[سؤال 4631]2322

2. چنانچه منزلى كه دارم براى نياز به منزلى بزرگ تر مى خواهم بفروشم، تفاوت قيمت خريد را بايد فى المجلس خمسش را بدهم يا بايد بگذارم سر سال مالى، چنانچه اضافه درآمدى بود، مانده را خمس بدهم؟ در حالى كه به علت نياز به منزلى بزرگ تر، مقدارى پول وام گرفته ام تا منزل جديدى خريدارى كنم.

ص: 361

بسمه تعالى، اگر وام خانه يا بعض آن پرداخت شده، بعد از فروش، نسبت به مقدار پرداخت شده خمس واجب است فعلاً.

[سؤال 4632] 2257

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر عالى قدر، امام خمينى، دامت بركاته

كارگرى از درآمد كارى و پرداخت وامى كه از بانك گرفته، منزلى جهت سكونت شخصى تهيه كرده و سپس فروخته تا تبديل به منزل ديگر نمايد. چون تا به حال حساب سال نداشته و هم اكنون براى خود حساب سال ترتيب داده است؛ آيا نسبت به موجودى فعلى كه از آن جمله پول همان خانه است، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدارى كه فعلاً بدهكار است خمس ندارد و نسبت به بقيه اگر از ارباح مكاسب بوده و سال گذشته خمس واجب است.

[سؤال 4633] 2258

بسمه تعالى 26 / 2 / 1361

حضور مبارك زعيم اعظم و مرجع معظم، رهبر انقلاب اسلامى، آيت الله العظمى امام خمينى، ادام الله ظله الشريف

1. شايع شده كه فرموده ايد: «هر كسى خانه اى يا فرشى و غيره بفروشد، و لو احتياج دارد و مى خواهد تبديل كند، خمس دارد». عده اى كثير خصوصاً از طلاب به اين مسأله مبتلا شده اند. اگر فردى قرض كند و يك خانه بخرد و بخواهد بفروشد و قرض خود را بدهد يا تبديل به احسن بكند. به محض فروش خمس دارد؟ متمنى است جواب مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر پول خانه قرض است يا از شهريه و وجوه شرعيه داده شده، خمس واجب نيست. و مورد مسأله جايى است كه خانه با ربح كسب تهيه شده بدون دادن خمس.

ص: 362

2. در صورتى كه خمس نداد، چنان كه وضو گرفتن و غسل كردن در مال غير مثل خانه و حمام و غيره بدون اجازه جايز نيست، اين جا هم همين حكم را دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر آب مباح باشد وضو و غسل صحيح است.

3. در چيزى كه توقيف شده، مثل خانه و حمّام و غيره، تصرف اشخاص جايز است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر توقيف از طرف دولت اسلامى است ميزان مقررات آن است.

[سؤال 4634] 2259

بسمه تعالى

محترماً؛ عرض مى شود كه:

1. زيدى تا كنون سالى نداشته و فقط مقدار چهار هزار تومان پول سالگرد داشته و با گرفتن وام، شروع كرده خانه اى ساخته و پس از چند سال، خانه را فروخته، زمين ديگرى خريده و ساختمان ديگرى ساخته؛ وظيفۀ ايشان راجع به خمس چيست؟ و اگر با داشتن سال، چنين عملى انجام داده، چگونه است؟

بسمه تعالى، در صورتى كه وام مذكور را از درآمد كسب و حقوق ادا كرده، پول فروش خانه خمس دارد و در غير اين صورت نسبت به مقدار وام، خمس واجب نيست.

[سؤال 4635]

2. يك نفر روضه خوان، هم ماشين دارد، هم موتور و از هر دو استفاده مى كند، وظيفۀ او راجع به خمس چيست؟

بسمه تعالى، اگر در زندگى به بيش از يكى از آن ها نياز ندارد، خمس آن كه زايد بر حاجت است را بايد بدهد.

3. پولى را در بانك براى محفوظ ماندن و كمك به اقتصاد مملكت گذاشتم، پس از مدتى براى گرفتن پول رفتم، مى بينم نوشته: «جايزۀ سال 1360، 800 تومان»؛ آيا گرفتن اين مبلغ جايز است؟

بسمه تعالى، اگر بهرۀ پول است نبايد بگيريد و جايزه مانع ندارد.

ص: 363

[سؤال 4636] 2260

بسمه تعالى 27 / 1 / 1361

به عرض مبارك مى رساند فدوى مقيم تهران براى كهولت چندى است بازنشسته شدم، دو سال قبل منزلى خريدم فروختم بعداً ترقى فاحش كرد استطاعت خريد نشد، وجهش را بانك گذاشتم، منزل محقر دو نفرى كرايه كرده ام، آيا بايد خمس بپردازم.

بسمه تعالى، اگر خانه اى كه فروخته ايد را با درآمد كسب و حقوق بدون دادن خمس تهيه كرده ايد پول فروش آن بدون انتظار سر سال خمس دارد.

[سؤال 4637] 2261

بسمه تعالى

محضر مبارك نايب امام (عليه السلام) امام خمينى، دامت بركاته

محترماً به عرض عالى مى رسانم: مبنى بر اين كه بنده در حدود چهار سال متوالى با كمك حقوق كارگرى خودم و فروش طلاهاى زنم و اجرت بافتن قالى و با كمى بدهكارى كه فعلاً از فروش همين خانه پرداختم. تصميم دارم منزل بزرگ ترى براى رفاهيت خانواده ام تهيه نمايم. البته با پول فروش همين خانه، زمينى خريدارى و به مرور زمان چون خودم بنّا هستم خانۀ مورد نظر را بسازم.

لذا از حضور حضرت عالى استدعامندم نسبت به فروش خانه و خريد زمين جهت تهيه خانه مورد نظر نسبت به خمس و بدهى شرعى ام امر مقرر فرماييد.

بسمه تعالى، پول فروش خانه نسبت به آنچه از درآمد كسب و حقوق صرف تهيه آن كرده ايد يا قرض آن را پرداخته ايد، خمس دارد.

[سؤال 4638] 2262

بسمه تعالى

محضر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى رهبر انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى دام عمره، السلام عليكم ورحمة الله

ص: 364

اين جانب در تاريخ 1354 منزلى به مبلغ 435/000 تومان خريدم و در حدود چند سال در منزل مزبور سكونت كردم. در سال 61 به علت تراكم جمعيت فرزندان و اهل و عيال، خانۀ مزبور را به مبلغ 950/000 تومان فروختم و در طى همين سال بدون گذشت سال از مبلغ نامبرده سه باب خانه جهت خود و برادرانم ابتياع نمودم و در حدود پانصد هزار تومان هم از بابت هزينۀ ساختمانى مديون هستم كه بنا شده است اقساطى در آينده پرداخت كنم، آيا دربارۀ مازاد و ربحى كه مبلغ 435/000 تومان تعلق گرفته است خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ با توجه به اين كه بدون تجاوز سال از همان پول خانۀ مسكونى خريده ام. اطال الله بقائكم على رؤوس المسلمين

بسمه تعالى، اگر خانۀ اول را با درآمد غير مخمس تهيه كرده، پول فروش آن خمس دارد و خانه هايى كه با آن تهيه كرده بايد حساب شود.

[سؤال 4639] 2263

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى مدّ ظله

1. شخصى خانه مسكونى اش را به واسطه ضيق فروخته و پول قرض گرفته و به ضميمه آن خانه ديگرى خريده، بعد از چند سال به واسطه كثرت عائله باز آن را فروخته و به ضميمه قرض يا ارباح همان سال خانه ديگرى خريده، آيا خمس به ثمن آن خانه ها تعلق مى گيرد يا نه؟ به عبارت ديگر حالا به واسطه معاملات اين خانه ها خمس بدهكار است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر خانه از ارباح مكاسب تهيه شده بدون دادن خمس، پول فروش آن خمس دارد.

2. سودى كه عائد شخص مى شود از حساب پس انداز چه كارش بايد بكند؟

بسمه تعالى، بهره پول ربا و حرام است و نبايد بگيرد و چنانچه گرفته بايد از جانب صاحب واقعى به فقير صدقه دهد.

ص: 365

[سؤال 4640] 2264

بسمه تعالى 9 / 8 / 1361

حضور محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مرجع شيعيان جهان

پس از تقديم سلام؛ در خصوص دو سؤال، از حضرت امام درخواست دارم كه اين جانب را راهنمايى فرمايند:

سؤال اول: اين جانب به شراكت، منزلى را خريده بوديم؛ ولى به علت تنگى مكان، خانه را فروختيم و اين جانب سهم خود را كه مبلغ 000/500/1 ريال بود (يك صد و پنجاه هزار تومان) به بانك مسكن، به عنوان سپردۀ وام، به مدت يك سال گذاشتم تا پس از يك سال، خانه خريدارى كنم. مى خواستم از حضرت امام بفرمايند كه آيا حج و يا خمس، بر اين پول واجب است يا نه؟

سؤال دوم: اين جانب، مدت سه سال است كه ازدواج نموده و سال براى خود قرار نداده و خمس نپرداخته ام. به چه صورت مى توانم بپردازم و در اين رابطه به چه كسى مراجعه كنم؟ خواهشمندم راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، اگر خانه اى را كه فروخته ايد، از درآمد و حقوق بدون دادن خمس تهيه كرده ايد، پول فروش آن خمس دارد؛ و با فرض نياز به خانۀ ملكى، در صورتى حج بر شما واجب مى شود كه پول خانه را هم داشته باشيد؛ و شما براى حساب، به يكى از وكلاى مسلم الوكالۀ اين جانب مراجعه كنيد.

[سؤال 4641] 2265

بسمه تعالى 31 / 2 / 1361

حضور مبارك رهبر كبير انقلاب، امام خمينى

اين جانبان دو برادر مى باشيم كه داراى يك باب حياط مسكونى بوده، به علت تنگى جا و بودن دو خانوار چند نفرى، هركدام به تنهايى قادر به خريد خانه نبوديم، لذا تصميم به فروش آن شد كه با گرفتن مبلغى قرض الحسنه و پول ساختمان قبلى خانه

ص: 366

مناسب ترى خريدارى نماييم. با توجه به اين كه سال براى خود تعيين نموده ايم، آيا به پول خانه اى كه فروخته شده خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، اگر خانه فروخته شده را از درآمد كسب خود تهيه كرده ايد، خمس پول فروش را بايد بدهيد و اگر از درآمد كسب نبوده خمس ندارد.

[سؤال 4642]4920

4. چيزهايى كه براى مؤونه زندگى مى خرند مثل منزل و فرش و غيره بعد از چند سال آن ها را مى فروشند كه از پول آن ها منزل يا فرش ديگرى كه از مؤونه زندگى است بخرند، آيا بعد از فروش پول آن ها متعلق خمس است يا خير؟ و در صورتى كه تخميس واجب باشد به مجرد فروش بايد تخميس شود يا اين كه اگر تا آخر سال از آن پول مؤونه لازمه را نخريد بعد از تمام شدن سال بايد خمس آن ها را بدهد.

بسمه تعالى، خمس پول را بدون استثناى مؤونه سال بايد بدهند.

[سؤال 4643]3939

5. همين شخص ساختمان دو طبقه اى خريدارى كرده كه كلاً از وام بانك بوده منتها در دو مرحله؛ يعنى اول حدود نود هزار تومان وام گرفته و خانه اى به اين مبلغ خريده، پس از چند سال اين خانه را فروخته به 267 هزار تومان و وام تازه اى به مبلغ 520 هزار تومان هم از بانك گرفته و خانه دو طبقه اى به مبلغ 660 هزار تومان خريده كه طبقه دوّم آن را به اجاره واگذار كرده و مبلغ سه هزار تومان ماهانه اجاره مى گيرد و در برابر ماهانه چيزى بيشتر از اين مبلغ قسط وام خانه را مى دهد، و در طبقه اول خود اين برادر و خانواده اش سكونت دارد، مستدعى است وضع خمس اين خانه را معين فرماييد.

بسمه تعالى، پول فروش خانه قبلى خمس دارد و خانه دوم به مقدارى كه مورد حاجت و استفادۀ خودش است خمس ندارد و مقدارى كه زايد بر

ص: 367

حاجت است و به اجاره واگذار نموده خمس دارد كه هر مقدار از قسط آن پرداخت شده بايد خمس آن را بپردازد.

[سؤال 4644] 2266

بسمه تعالى 5 / 3 / 1361

مسئول محترم پاسخ دهنده به استفتائات حضرت امام، مدّ ظله

پس از آرزوى موفقيت؛ به عرض مى رساند آنچه كه در نامۀ ضميمۀ(1) پاسخ به

ص: 368


1- . بسمه تعالى 10 / 1 / 1361 حضور مبارك حضرت حجت الاسلام آقاى رسولى، دام عزّه پس از سلام و آرزوى موفقيت؛ نسبت به دو مسألۀ زير، نظر مبارك حضرت امام خمينى مورد نياز است و چون شنيدم كه جناب عالى در جريان مسألۀ اول آن مى باشيد، از اين جهت مصدّع اوقات شدم: في عروة الوثقى، كتاب الخمس، مسألة 53: «إذا كان عنده من الأعيان التي لم يتعلّق بها الخمس، أو تعلّق بها لكنّه أدّاه، فنمت وزادت زيادةً متصلة أو منفصلة، وجب الخمس في ذلك النماء2، وأمّا لو ارتفعت قيمتها السوقية من غير زيادة عينية، لم يجب خمس تلك الزيادة؛ لعدم صدق التكسّب، ولا صدق حصول الفائدة. نعم، لو باعها لم يبعد(4) وجوب خمس تلك الزيادة من الثمن، هذا إذا لم تكن تلك العين من مال التجارة ورأس مالها...» إلى آخر المسألة. (2) إذا كان الاستيفاء للاكتساب بنمائها. (خميني) (4) بل لا يبعد عدم الوجوب. (خميني) 1. اكنون مطابق مسألۀ فوق و فتواى حضرت امام خمينى، كسى كه منزل مسكونى خود را با پول مخمس شده مثلاً به ده تومان خريده جهت سكونت و بعد از گذشت چند سال، در اواسط سال يا انتهاى سال خانۀ فوق الذكر را به پانزده تومان فروخته و با اين پول خانۀ ديگرى جهت سكونت خود خريده، اين شخص خمس اين مبلغ زيادى را كه فروخته - يعنى پنج تومان - بهرۀ فوق را نبايد خمس آن را بدهد و مورد خمس قرار نمى گيرد. ولى به طورى كه نقل شده، فتواى حضرت امام خمينى در مورد مسألۀ فوق تغيير كرده و چنين كسى بايد خمس اين زيادى در فروش را پرداخت نمايد؛ لطف فرموده جواب مرقوم داريد. بسمه تعالى، اگر خانه را از ارباح مكاسب، بدون دادن خمس، ولو در بين سال خريده پس از فروش، خمس پول آن را بايد بپردازد و منافى مسألۀ فوق الذكر نيست. 2. كسى كه خانۀ مسكونى خود را كه در شرف خراب است، خراب نموده جهت تجديد بنا، و منافع كسبى امسال را جهت تجديد بناى خانۀ مسكونى خود اختصاص داده، هنوز بنا ناقص و ناتمام است كه سال جديد او فرا مى رسد، آيا مقدارى كه از منافع در دست او باقسمانده - با اين كه بايستى اين منافع در تكميل خانۀ مسكونى او صرف شود - خمس به او تعلق مى گيرد يا خير؟ بسمه تعالى، بايد خمس آنچه مصرف نشده، داده شود.

مسألۀ شمارۀ 1 مرقوم فرموده ايد مطلبى است روشن و معلوم؛ منظور از طرح مسألۀ شماره 1 اين پاسخ نبود، بلكه فرض مسأله در آن موردى است كه شخص، از مال خمس داده خانه را خريده باشد.

لطف فرموده، با مطالعۀ مسألۀ عروة الوثقى و مورد سؤال شده زير آن پاسخ مسأله را مرحمت نماييد. مزيد تشكر است

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، خمس واجب نيست و فتوا تغيير نكرده است.

[سؤال 4645]2452

2. زيدى از ارباح كسب يا حقوق، ماشين سوارى خريد؛ پس از گذشت مدتى با سود مختصرى مى فروشد و بعد ماشين ديگرى مى خرد. آيا با فروختن بايد خمس بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد خمس بدهد.

[سؤال 4646]1917

2. اتومبيلى را دو سال پيش از پول خمس نداده خريده ايم و حال مى فروشيم، آيا بايد بلافاصله قبل از اين كه سال برسد خمس خريد آن داده شود يا مى توان تا رسيدن سال صبر كرد؟ و چنانچه سودى برده باشيم و بلافاصله اتومبيل ديگرى بخريم و هنوز سال نرسيده بفروشيم آيا بايد بلافاصله خمس تفاوت قيمت خريد دو اتومبيل را قبل از رسيدن سال پرداخت نمود؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال پول فروش آن بلافاصله خمس دارد.

[سؤال 4647] 2267

بسمه تعالى

با درود به امام كبير امت و سلام بر شهيدان گلگون كفن

1. آيا در روزى كه به عنوان سال خمس تعيين شده، اگر گوشت و ميوه و چيزهايى

ص: 369

از اين قبيل در خانه باشد، به آن ها خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، احتياط كنيد.

2. خمس در مورد زينت آلات و طلا و نقره چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر زايد بر شؤون باشد، خمس دارد.

3. جهيزيه اى كه براى دختر كنار گذاشته مى شود و يا پولى كه براى خريد جهيزيه كنار گذاشته مى شود، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر پول كنار بگذارد، خمس دارد.

4. آيا ترك صلۀ رحم به دليل بى ايمانى و بى حجابى، جايز است يا نه؟ (توضيح: زن برادرم بى حجاب است و ما به همين دليل، با آن ها قطع رابطه كرده ايم. حتى وقتى كه آن ها در خانۀ مادرم هستند، نمى رويم و فقط تلفنى صحبت مى كنم). آيا نشستن در جايى كه انسان مجبور نباشد و بى حجاب در آن جا باشد، معصيت دارد يا نه؟

بسمه تعالى، قطع رحم نكنيد.

5. اگر بخواهيم نماز قضاى شخص مرده را بخوانيم، آيا اشكالى ندارد كه تسبيحات اربعه را يك بار بخوانيم؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

6. اقتدا كردن زن به شوهر عادل در صورتى كه بخواهند دو نفرى نماز جماعت بخوانند، اشكالى دارد يا خير؟ و اصولاً خواندن نماز جماعت حداقل با چند نفر جايز است؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

7. مبلغ 20000 تومان كه خمس آن داده شده بود، از پدرم قرض گرفته ايم و براى شركت در قرعه كشى ماشين به حساب مشخص شده، واريز نموده ايم. الآن يك ماه به روز تعيين خمس سالمان باقى است. 20000 تومان اضافه نسبت به سال گذشته داريم. آيا مى توانيم قرضمان را پس بدهيم و آيا براى اين 20000 تومان بايد خمسى بدهيم يا نه؟ پدرم چطور؟

بسمه تعالى، اگر زايد بر 20000 تومان كه قرض كرده ايد، پول ديگرى داريد بايد خمس بدهيد و بر پدر شما كه يك بار خمس آن را داده، دو مرتبه خمس واجب نيست.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

ص: 370

[سؤال 4648] 2268

بسمه تعالى

خدمت سروران محترم و ياوران اسلام، سلام عليكم

چند مسأله را خدمت شما عرض مى كنم؛ اميدوارم كه به طور واضح جواب دهيد:

1. اگر در خانه مقدارى مواد خوراكى - مثل برنج يا عدس و يا لوبيا و نخود - از چيزهايى كه براى معاش روزانه است نگهدارى مى شود، اگر سالى بگذرد و مقدارى باقى بماند، خمس و سهم امام دارد يا ندارد؟ و چه مقدار كه باشد دارد؟

2. اگر كسى مقدارى قند يا برنج و روغن براى احتياط در خانه نگهدارى مى كند - مثل ده كيلو قند و يا بيست كيلو برنج و يا يك پنج كيلو روغن - و سال بگذرد، خمس و سهم امام دارد يا ندارد؟

بسمه تعالى، 1 و 2. اگر از مصارف سال زياد آمده، احتياطاً حساب كنيد و خمس آن ها را هم بپردازيد.

[سؤال 4649]

3. در روستاها مردم همه باغ دارند و دام مثل گوسفند و گاو؛ از انگور و انار باغ، شيره و رُب درست مى كنند و اين ها سال مى گذرد، گاهى دو سال يا كمتر و بيشتر مى ماند؛ بر آن چيزى تعلق مى گيرد يا نه؟ و چه مقدار كه باشد تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، در زايد بر مصارف بين سال، خمس دارد هر چند كم باشد.

[سؤال 4650]

4. از گوسفند، روغن و كشك درست مى كنند و مى گذارند كه بخورند و سال بر آن مى گذرد، چيزى بر آن تعلق مى گيرد يا نه؟ و چه مقدار كه باشد دارد؟

بسمه تعالى، حكم مسائل قبل را دارد.

5. خانم خانه دارى چند پارچه دارد كه يا خريده و يا سوغات برايش آوردند، بر اين ها چيزى تعلق مى گيرد و يا چقدر كه باشد دارد؟

بسمه تعالى، اگر با پول شوهر يا هديه خريده يا سوغات است خمس ندارد.

ص: 371

[سؤال 4651] 2269

بسمه تعالى

محضر مبارك مستطاب مرجع عالى قدر شيعيان جهان و رهبر انقلاب اسلامى ايران، آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى

چه مى فرماييد در بارۀ اين مسأله؛ به طور تفصيلاً جواب فرماييد:

در بعضى بلاد رسم شده است كه وقتى كسى بميرد تمام اهل بلد را اطعام مى دهند و بعضى اشخاص را ممكن نيست، ممكن است طى دو يا سه سال غله و روغن و غيره جمع نموده و به مصرف برساند آيا با تمام شدن و فراهم نمودن - سال گذشته - خمس تعلق مى گيرد يا خير مؤونه مى باشد، تفصيلاً جواب فرماييد. أفتونا مأجورين أجركم على الله

بسمه تعالى، خمس دارد.

2. بعضى اشخاص دو سه گوسفند دارند و پشم آن بعد از چند سال كفايت لباس بافتن مى شود خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ جواب فرماييد. ولكم الشكر والجزيل

بسمه تعالى، اگر طورى است كه لباس خود را بايد به اين راه تهيه كند خمس ندارد.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

[سؤال 4652]2619

3. به مواد غذايى روزانه كه به صورت عادى و اندك در منزل وجود دارد، مانند برنج و روغن و حبوبات و امثالهم نيز خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر سر سال زياد بيايد، بايد خمس آن را بدهند.

[سؤال 4653]2163

4. چون آذوقه شهروندان، يك جا خريدارى نمى شود، وقت حساب سال، مازاد آن وجوهات دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

ص: 372

[سؤال 4654]2694

10. جنسى را كه براى خانه خريده - مانند خوراك و پوشاك - بايد سر سال خمسى اش حساب نمود يا كه يك سال از زمان خريد آن ها بگذرد؟

بسمه تعالى، سر سال خمسى بايد حساب شود.

[سؤال 4655]2134

6. آيا خمس به اجناسى كه قيمت آن ها بسيار پايين است نيز تعلق مى گيرد؟ مثلاً اگر يك بسته آدامس و يا چند عدد گچ بيشتر از يك سال بلااستفاده بماند بايد خمس آن ها را پرداخت؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4656]991

6. اگر زنى طلاى زينتى خود را كه بدان نيز احتياج دارد براى رفع نيازمندى هاى مؤونۀ زندگى بفروشد و در سال مصرف كند آيا متعلَّق خمس است يا نه؟

چنانچه پولش تا اتمام سال به مصرف نرسيد و ماند براى سال ديگر آيا خمس دارد يا خير؟

و در هر صورت، سال هاى بعد چون نياز به زينت دارد اگر بخواهد دومرتبه از درآمد كار، طلايى بخرد بايد خمس آن را بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، طلا اگر از درآمد كسب پيش از پرداخت خمس تهيه شده و در سال بعد به فروش رسيده، پول فروش آن خمس دارد و بعد اگر خواست از درآمد كسب به مقدار شؤون خود، زينت آلات تهيه كند، از مؤونه محسوب است و خمس ندارد.

[سؤال 4657]2452

7. اگر زنى از وقت زينت كردنش گذشته، بفرماييد كه اگر زينت آلاتش را بفروشد، بايد خمس بدهد يا اگر نفروشد هم، خمس به عين آن تعلق مى گردد؟

ص: 373

بسمه تعالى، اگر خمس آن ها را نداده و فعلاً نياز به زينت ندارد، بايد خمس آن ها را بدهد - ولو آن ها را نفروشد - به شرط آن كه اصل آن ها از درآمد كسب و حقوق باشد؛ وگرنه خمس ندارد.

[سؤال 4658] 2270

بسمه تعالى

حضور محترم دفتر امام خمينى

مقدارى طلا در حدود 18 مثقال داشته ام؛ موقعى كه فروختم 21800 تومان شد و 20000 تومان آن را براى اسم نويسى مكه برداشتم؛ طبق قرعه كشى بايستى به سال 1365 بروم ولى چون فرزندم شهيد شده ممكن است كه امسال بروم؛ بعضى گفته اند كه اين پول خمس دارد. مى خواستم بدانم آيا صحيح است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر طلاها از درآمد كسب و حقوق شما تهيه شده، پول فروش آن خمس دارد و اگر بخشش و مثل آن بوده خمس ندارد.

[سؤال 4659]2331

2. طلاهايى كه زن ها به عنوان زيور داشته اند كه لازم و نزد آن ها بوده اند، اگر آن ها را بفروشند - در حالى كه از آن ها مستغنى نشده اند - براى رفتن مكه، خمس به پول آن ها تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، استطاعت به واسطه طلا آلات مذكور كه مورد حاجت است و پول آن، حاصل نمى شود؛ ولى اگر فروخته شد بايد خمس آن داده شود در صورتى كه آن ها را از درآمد كسب تهيه كرده باشد.

[سؤال 4660] 2271

بسمه تعالى

اشخاصى كه حساب سال خمسى نداشته اند و از حقوق ادارى يا از كارگرى، بدون اين كه پول را يك سال نگه دارند، مؤونۀ خود را تهيه كرده اند كه براى آن ها معلوم

ص: 374

نيست كه واقعاً تمام اين مؤونه در بين سال خمسى او داده شده يا تمام آن از منافع سال قبل بوده و در سال بعد خرج مؤونه كرده كه در نتيجه، آنچه را براى او مشكوك است حاكم با آن ها مصالحه مى كند، بعد از چند مدت كه آن مؤونه را فروختند فقط همان مقدار كه فى علم الله معلوم بوده كه در خارج سال خرج شده خمس ندارد يا تمام آن - ولو اين كه واقعاً در بين سال خمسى واقع شده بود كه واقعاً مستثنا بوده و مؤونه بوده - خمس ندارد ولو بفروشند يا اين كه بعد از فروش باز احتياج به مصالحه با حاكم دارد؟

بسمه تعالى، نسبت به هر مقدار كه خمس آن ادا شده يا با او مصالحه شده خمس ندارد و نسبت به مقدارى كه خمس آن داده نشده و به حساب صرف در مؤونه استثنا شده، بايد تخميس شود.

[سؤال 4661] 2272

بسمه تعالى 3 / 10 / 1358

حضور حضرت آيت الله، نايب الامام خمينى، سلام

1. اگر شخصى براى زندگى خود مؤونه اى كنار گذاشته باشد و پس از گذشت سال، چون كهنه شده، آن را بفروشد، به قصد اين كه به جاى آن نو بخرد، و يا مؤونه ديگرى كه بيشتر مورد احتياج مى باشد، بگيرد. نظر حضرت عالى دربارۀ خمس آن مؤونه فروخته شده، چيست؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

2. كارمندى كه با پس انداز كردن و قناعت نمودن، اتومبيلى براى رفتن به سر كار و اداره اش و همچنين براى رفاه زندگى خانواده اش و تفريح و بردن بچه ها به مدرسه و ساير احتياجات خريده است و از آن، استفادۀ كرايه كشى نمى كند؛ نظر حضرت عالى دربارۀ خمس آن چيست؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور خمس ندارد، ولى پول هايى كه سال بر آن گذشته است، خمس دارد اگر از كسب باشد.

3. در مسأله 66 توضيح المسائل مرقوم فرموده ايد: «مخرج بول با غير آب پاك نمى شود و مردها اگر

ص: 375

بعد از برطرف شدن بول، يك مرتبه بشويند كافى است».

خواهشمند است توضيح فرموده كه منظور از برطرف شدن يعنى چه؟ (اتمام بول، يا با آب اول پاك نمايند).

بسمه تعالى، مراد زوال عين نجاست است، به هر نحو كه شده.

[سؤال 4662]6176

3. اشخاصى كه مؤونه خود را بعد از يك سال مى فروشند و احتياج دارند كه پول آن را تبديل به مؤونه ديگرى كه محتاج هستند بكنند، اگر بخواهند خمس آن را بدهند آن چهار خمس بقيه براى تحصيل مؤونه اى كه لازم و احتياج دارند وافى نيست و ناچار بايد قرض كنند. در اين صورت خمس ساقط است يا خير؟

بسمه تعالى، ساقط نيست.

[سؤال 4663] 2273

بسمه تعالى

جهيزيه كه براى اولاد تهيه مى كنند مى فرماييد خمس ندارد، چنانچه قبل از ازدواج بعضى از آن ها را بفروشند و چيز ديگرى براى جهيزيه بخرند به مجرد فروش پول آن بايد تخميس شود يا خير؟

بسمه تعالى، بايد تخميس شود.

[سؤال 4664]2134

7. آيا لوازم آرايشى كه مورد استفاده قرار مى گيرد مثلاً ماتيكى كه از آن استفاده مى شود، اگر بعد از يك سال مقدارى از آن در ته قوطى بماند به آن مقدار باقيمانده خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4665]2694

5. مقدار مصالح ساختمانى كه از بنّايى زياد آمده و سال بر آن گذشته،

ص: 376

حال مى خواهد بفروشد يا مورد استفاده مجدد قرار دهد، خمس به آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب تهيه شده بايد تخميس شود.

خمس پس انداز جهت تهيۀ مؤونه مثل خانه و جهيزيه و...

[سؤال 4666] 2274

بسمه تعالى 8 / 11 / 1361

رياست محترم دفتر امام خمينى

محترماً مقام عالى را آگاه مى سازم: اين جانب جهت احداث ساختمان، جواهرات همسرم را فروختم و به بانك مسكن شيراز سپردم و سپس متناوب با پس انداز كردن و افزودن به حساب بانك مسكن، پس از مدت دو سال ونيم به مبلغ 187 هزار تومان رسيد، و مبلغ سيصد هزار تومان هم از بانك مسكن شيراز جهت ساختمان وام گرفتم، كه جمعاً با وام دريافتى مبلغ 478 هزار تومان گرديد كه در حال ساختمان كردن مى باشم.

1. چه مقدار خمس به مبلغ فوق شرعاً تعلق مى گيرد كه بايد پرداخت نمايم؟

بسمه تعالى، مبلغى كه از حقوق و درآمد كسب پس انداز شده و سال بر آن گذشته، خمس دارد.

2. مبلغ بيست و يك هزار تومان جهت كاشى كارى مسجد المهدى در شيراز پرداخت كرده ام و مبلغ پنج هزار تومان به خانوادۀ يكى از سربازانم كه در جبهه شهيد شد پرداخت نموده ام؛ مى خواهم بدانم كه امام امت اجازه مى دهند مبلغ 26 هزار تومان كه پرداخت نموده ام، از خمس اين جانب كسر گردد و بقيۀ آن را بپردازم و يا اين كه قبول نيست و بايد تمام بدهى خمس كه تعيين مى فرماييد پرداخت نمايم؟ مستدعى است جواب را زودتر ارسال داريد.

بسمه تعالى، اگر در موقع پرداخت، وجه مزبور را بابت سهمين تسليم نموديد قبول است. ان شاء الله موفق باشيد.

ص: 377

[سؤال 4667] 2275

بسمه تعالى

محضر مبارك بزرگ مرجع تقليد رهبر كبير انقلاب آيت الله العظمى امام خمينى ادام الله عمره الشريف

1. عده اى هستند كه وضع مادى خوبى ندارند و با سختى و مشقت سال ها از حقوق يا درآمد خود براى خريد منزل، مقدارى پول پس انداز كرده اند و چنانچه بخواهند خمس اين پول را بدهند، نمى توانند خانه بخرند. با در نظر گرفتن احتياج چنين افرادى به داشتن خانۀ مسكونى، آيا واجب است خمس اين پول را بدهند؟

بسمه تعالى، واجب است و مى توانند با حاكم شرع دستگردان كنند و از او مهلت بگيرند.

[سؤال 4668]

2. كسى كه منزل خود را مى فروشد، اگر بخواهد خمس آن را بدهد، ديگر نمى تواند خانه بخرد. آيا پرداخت خمس براى او لازم است؟

بسمه تعالى، حكم مسأله سابق را دارد.

[سؤال 4669] 2276

بسمه تعالى

با عرض سلام خدمت كسانى كه تمام زندگى خود را در راه خدا گذاشته و به اين امت مظلوم كمك مى كنند.

مشكلى براى ما پيش آمده است و نمى دانيم چه كار كنيم، لطفاً پاسخ دهيد. من يك كارگر هستم و در اصل، شغلم روزنامه فروشى مى باشد؛ از پولى كه درمى آوردم كمتر خرج مى كرديم، هر بار مقدار خيلى كمى جمع مى شد كه البته خرجى خانه بود، به بانك گذاشتيم. بعد از مدت يك سال و نيم پول به مقدار 100/000 تومان رسيد. پس از مدتى روى اين پول وام گرفتيم و خانه اى خريدارى كرديم و حال نمى دانيم كه اين

ص: 378

پول كه در بانك به عنوان وام مسكن بود خمس دارد؟ و اين خمس چقدر مى باشد؟ با توجه به اين كه ماهيانه قسط به بانك مى دهيم و قادر به پرداخت خمس نيستيم.

بسمه تعالى، اگر پول از درآمد كسب بوده و پس انداز شده و سال بر آن گذشته، خمس دارد.

[سؤال 4670]827

2. اين جانب مستأجرم و خانه ندارم. از پولى كه ماهانه خود و همسرم دريافت مى كنيم، مقدارى هر ماه در بانك مسكن پس انداز كرده ايم؛ فقط به منظور اين كه مسكنى به دست آوريم؛ پس از گذشت چندين سال، به تناسب مقدار پس انداز، به آن وام تعلق مى گيرد، تا از آن وام، جهت خريد زمين يا خانه استفاده كنيم و بعد قسط آن را بپردازيم. آيا اكنون كه يك سال از مدت آن پس انداز گذشته است، بايد خمس آن را بدهيم يا خير؟

بسمه تعالى، پول پس انداز اگر از درآمد كسب و حقوق بوده خمس دارد.

[سؤال 4671] 2277

بسمه تعالى

اگر شخصى پولى را كه به دليل قلّت، امكان خريد خانه با آن نمى باشد در بانك مسكن بگذارد تا پس از مدتى با استفاده از وام مسكن بتواند خانۀ ضرورى اش را بخرد، آيا بايد پول مزبور را به عنوان پس انداز محسوب نمايد و خمس آن را بپردازد و يا خير، پول پس انداز شده به اين طريق عملاً در حكم مصرف مى باشد؟

بسمه تعالى، در حكم مصرف نيست و خمس دارد.

[سؤال 4672] 2278

بسمه تعالى

شوراى استفتاى امام خمينى مدّ ظله العالى

چنانچه فردى هر ساله مبلغى را به منظور خريد خانۀ مسكونى كه احتياج دارد،

ص: 379

پس انداز كند و راه ديگرى هم براى خريد خانه نداشته باشد، به نظر حضرت امام آيا اين پس انداز جزء مؤونۀ سال او است يا مازاد بر مخارج است و بايد خمس آن را بپردازد؟

بسمه تعالى، از مؤونه محسوب نيست و چنانچه از درآمد كسب و حقوق پس انداز كرده، بايد خمس آن را بپردازد.

[سؤال 4673] 2279

بسمه تعالى

مسئول محترم دفتر استفتائات امام خمينى، دام ظله

با عرض سلام؛ اميدوارم كه در پيش برد انقلاب اسلامى و رضايت خداوند متعال موفق و مؤيد باشيد.

چند سؤال شرعى حضورتان عرضه مى دارم، لطفاً پاسخ بفرماييد:

1. اگر كسى منزل شخصى نداشته باشد و با درآمد خود، پول پس انداز مى كند تا در آينده بتواند براى خود خانه اى تهيه كند، آيا اين پس انداز خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، پس انداز مزبور خمس دارد.

2. طلايى كه مرد براى زن خود مى خرد آيا بايد خمسش را بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر به مقدار شؤون باشد خمس ندارد.

3. طلايى كه زن به صورت بخشش دريافت كرده، البته نه از شوهر بلكه از مادر يا خواهرش، آيا اين طلا خمس دارد؟

بسمه تعالى، بخشش خمس ندارد.

4. اگر زن و شوهرى هر دو كار مى كنند و درآمد دارند آيا به پول زن هم خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، در زايد بر آنچه در بين سال خرج زندگى كرده خمس واجب است.

5. اگر كسى مقلد امام باشد آيا مى تواند خمس را به نمايندۀ امام در شهر خودش تحويل دهد؟

بسمه تعالى، اگر وكالتِ گرفتن وجوه شرعيه داشته باشد مانع ندارد.

6. اگر كسى يك روز روزه خوارى كرد و بعد كفاره بدهد آيا قضاى آن روز هم بر او واجب است؟

بسمه تعالى، قضاى روزه واجب است.

ص: 380

7. اگر كسى در سابق روزه خوارى مى كرده و اكنون مى خواهد كفاره بدهد و آن همه فقير را هم سراغ ندارد، آيا مى تواند كفاره را به صورت پول به جبهه ها كمك كند؟

بسمه تعالى، دادن پول كافى نيست و بايد به شصت فقير اطعام كند و مى تواند كفارۀ چند روز را به شصت فقير تكرار كند.

8. اگر زنى به اختيار خودش مهريه اش را كه بسيار سنگين است به شوهرش ببخشد و حلال كند ولى اين مطلب جايى ثبت نشده و اين بخشش بدون اجبار شوهر باشد، آيا در روز قيامت بخشش به اين صورت ملاك است يا بايد در دفتر ثبت اسناد قيد گردد؟

بسمه تعالى، ثبت لازم نيست و بخشش صحيح است.

[سؤال 4674]650

3. كسى كه در چندين سال پولى جمع كند كه خانه تهيه نمايد، آيا به آن پول، خمس تعلق مى گيرد؟ و اگر پول نقد نبوده است بلكه به صورت زمين بوده يا مصالح چطور؟ و آيا مى توان خمس را در چند سال پرداخت نمود؟

بسمه تعالى، پول جمع شده را اگر از درآمد كسب و حقوق تهيه كرده خمس دارد و اگر در بين سال پول را در مصالح صرف كرده خمس واجب نيست.

[سؤال 4675] 2280

بسمه تعالى 15 / 9 / 1361

بعد از عرض سلام محضر مبارك رهبر كبير انقلاب حضرت امام خمينى، دام ظله

اين جانب حدود دو سال قبل، از سود ويژۀ كارخانه مبلغ 29/000 تومان پس انداز نموده ام براى خريد منزل و مبلغ 51/000 تومان ديگر هم بعد از يك سال پس انداز نموده ام كه آن مبلغ 29/000 تومان، دو سال در بانك مانده و مبلغ 51/000 تومان يك سال و اگر اين پس انداز را نمى كردم، نمى توانستم منزل بخرم و حال با اين پول منزل خريده ام؛ حكم شرعى من از نظر خمس اين دو پول چه مى شود؟ و علاوه بر اين، الآن بقيۀ پول منزل را وام گرفته ام و الآن ندارم كه خمس متعلق به آن پول را بدهم و خودم

ص: 381

كارگر هستم و بقيۀ پول منزل را قرض نموده ام، آيا اين خمس به خودم تعلق مى گيرد؟ لطفاً وظيفۀ شرعى من را مشخص نماييد.

بسمه تعالى، پول پس انداز خمس دارد و چنانچه بدون دادن خمس، منزل خريده ايد به يكى از وكلاى اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 4676]4215

2. در سال 1358 منزل نداشتم؛ تقريباً چهل هزار تومان پول داشتم كه ايّام ماه ذى حجه رسيد؛ در همين ايّام، منزل نيمه تمامى را به هفتاد هزار تومان خريدم. آيا مستطيع شدم يا خير؟ ضمناً اين منزل نيمه تمام را خرده خرده درست كردم؛ موقع سال خمس بنده رسيد، ولى هنوز منزل تمام نشده بود كه داخل حياط بروم. آيا خمس تعلق گرفته است يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، خمس منزل لازم نيست؛ بلى اگر 40000 تومان مرقوم از درآمد كسب بوده و بعد از سال بدون دادن خمس صرف در خريد منزل شده، از قيمت فعلى، نسبت به آن بايد خمس داده شود.

[سؤال 4677] 2281

بسمه تعالى

امام عزيز سلام، قطعه زمينى را در سال 56 خريدارى نموده ام به مساحت 250 مترمربع، كه نصف قيمتش را نقد و مابقى آن را اقساط پرداخته ام و حالا مبلغى وام گرفته ام و در حال ساخت است؛ اين جانب درجه دار نيروى هوايى هستم و منزل سازمانى دارم و به خاطر اين كه بومى منطقه مى باشم، قصد دارم در خانه اى كه مى سازم زندگى كنم و منزل سازمانى را به كسى كه از شهر ديگر مى آيد بدهم تا استفاده نمايد. آيا خانۀ مذكور خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر پول نقدى كه براى خانه پرداخته ايد، از درآمد كسب و حقوق بوده و پس انداز كرده ايد تا سال بر آن گذشته، نسبت به آن مقدار،

ص: 382

زمين خمس دارد و مابقى زمين و ساختمان خمس ندارد، به شرط آن كه خانۀ ملكى مورد نياز شما باشد.

[سؤال 4678] 2282

بسمه تعالى

جناب مستطاب آيت الله امام خمينى

سلامتى وجود مقدس قائد اعظم را از درگاه قادر منّان خواستارم؛ از مرحمت بى شائبه اى كه نسبت به جامعۀ اسلامى داريد اميدوارم كه موفق باشيد و خدا، عمر طولانى عطا فرمايد و از عمر ما بكاهد و به عمر شما جهت نجات اسلام و هدايت مردم مسلمان بيفزايد.

1. اين جانب كارگرى هستم كه در اداره اى مشغول انجام وظيفه هستم؛ منزل جهت سكونت ندارم و مبلغى پول پس انداز كرده ام كه اگر بتوانم در آينده، منزل براى سكونت خود بخرم و در حال حاضر نمى توانم، آيا به اين پول پس انداز من كه در بانك جهت گرفتن منزل است، خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، از درآمد كسب و حقوق، هر مقدار كه سال بر آن بگذرد براى يك بار خمس دارد.

[سؤال 4679]

2. اگر هر سال مقدارى جهت گرفتن خانه كنار بگذارم، براى گرفتن خانه خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، از درآمد كسب و حقوق، هر مبلغ كه پس انداز شده آخر سال خمس دارد.

3. آيا اگر پول داشته باشم، بايد اول منزل براى زندگى ام بخرم يا مهريۀ زن را بايد بدهم؟ هر كدام برايم مقدم تر است بنويسيد، مزيد تشكر است.

بسمه تعالى، اگر طلبكار مطالبه مى نمايد، اداى بدهى مقدم است.

ص: 383

[سؤال 4680] 2283

بسمه تعالى 25 / 6 / 1361

دفتر امام خمينى، با سلام به امام بزرگوار و آرزوى موفقيت براى خدمتگزاران اسلام؛ خواهشمند است نظر مبارك امام را در مورد سؤال زير استفسار نماييد:

اگر شخصى با احتمال اين كه سند زمينى افراز شود، مقدارى پول - اعم از پس انداز و قرض - تهيه و سپس آن را نزد بانك مسكن به وديعه (بدون دريافت بهره) جهت دريافت وام به منظور ساختن منزل مسكونى مورد نياز خانواده اش، قرار دهد، در طول سال مالى اگر سند زمين مزبور درست نگردد و نامبرده نتواند خانه را بسازد، وضعيت خمس پول وى به چه صورت خواهد بود؟ و آيا در رابطه با وامى كه از محل ديگر تهيه و در بانك مسكن به وديعه گذاشته و تا كنون قسط آن تمام نشده، تخميس لازم است يا نه؟

بسمه تعالى، پول پس انداز شده اگر از حقوق يا ساير درآمدهاى كسبى باشد، در پايان سال خمس دارد.

[سؤال 4681] 2284

بسمه تعالى 12 / 2 / 1362

خدمت رهبر و مرجع عظيم الشأن، روح الله الموسوى الخمينى، مدّ ظله

بنابر مسأله (1752) «هرگاه انسان از تجارت يا صنعت يا كسب هاى ديگر، مالى به دست آورد و چنانچه از مخارج سال خود او و عيالاتش زياد بيايد، خمس آن را طبق دستور بدهد».

1. آيا جوانى كه قصد ازدواج دارد و براى شروع زندگى احتياج به حداقل 15 الى 20 هزار تومان دارد و اين پول را بايد در چندين سال جمع نمايد، آيا در اين چند سال كه پولش را ذخيره مى كند تا بتواند ازدواج نمايد، بايد خمس آن را بپردازد و يا اين كه آن پول، جزء مخارجش مى گردد؟ و يا خانواده اى با 5 عائله كه مستأجر مى باشند و

ص: 384

نياز مبرمى به خانه دارند تا از وضع فلاكت بار مستأجرى نجات يابند و براى اين كار بايد با قناعت زياد، ساليانه پولى را كنار بگذارند، آيا زيادى پول را كه براى تهيۀ خانه ذخيره مى نمايند، مشمول خمس مى شود و يا اين كه آن پول جزء مخارجش محسوب مى گردد؟

و يا خانواده اى در خانه اى كه مخروبه است و احتياج به تجديد بنا دارد، زندگى مى نمايد، براى ساختن خانه بايد چندين سال پول خود را ذخيره بنمايند، آيا در اين مدتى كه پول خود را ذخيره مى نمايند بايد خمس آن را پرداخت نمايند يا اين كه پول هاى ذخيره شده براى رفع نيازشان كه خانۀ مناسب زندگى است، جزء مخارجشان محسوب گرديده و مشمول خمس نمى گردد؟

بسمه تعالى، هرچه از درآمد كسب و حقوق، از مخارج سال زياد بيايد، بايد خمس آن را داد و تا مصرف نشده مؤونۀ سال محسوب نيست.

2. امروزه معاملات زيادى در بازارها به وسيلۀ تجار صورت مى گيرد كه گاهى بدون ديدن جنس و حتى نقل و انتقال آن، با تلفن انجام مى گيرد و در اين گونه معاملات، ميليون ميليون ريال سود مى برند؛ آيا با دادن خمس، اين گونه سودهاى كلان و اين پول ها براى آنان حلال مى باشد؟

بسمه تعالى، هر معامله اى كه طبق موازين شرعى انجام گرفته باشد، سود حاصل از آن با دادن خمس، در زايد بر مؤونۀ سال حلال است، ولى نبايد مخالف مقررات دولت اسلامى باشد.

[سؤال 4682]1972

4. شخصى كه در آيندۀ نزديك به پول احتياج دارد و اين پول را ندارد كه تأمين نمايد - مثلاً جوانى است كه مى خواهد خانه اى بخرد و ازدواج نمايد، ولى در موقع خريد خانه، پول به اندازۀ كافى ندارد - آيا به منفعت درآمد او فعلاً كه به دست مى آورد و تصميم دارد براى خريد خانه آن پول را نگه دارد، خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، پول پس انداز كه درآمد كسب و حقوق است، خمس دارد.

ص: 385

[سؤال 4683] 2285

بسمه تعالى 12 / 10 / 1361

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

محترماً به عرض مى رساند: اين جانب تا سال 1354 سرِ سال داشته ام و وجوهات شرعى را پرداخت مى نمودم، از آن به بعد تا حال پرداخت نشده است؛ وجوهات شرعيه را نپرداخته و حسابرسى ننموده ام. در خلال اين چند سال يك باب منزل مسكونى خريده ام و مقدارى تعميرات داخل انجام داده ام. حاليه تقاضاى بيان حكم مسأله را دارم؛ مرقوم فرماييد اين باب منزل مورد احتياج متَعلَّق خمس مى باشد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر معلوم است كه از ربح بين سال صرف در مؤونه كرده ايد خمس ندارد والاّ بايد به يكى از وكلاى مسلّم اين جانب مراجعه و در مورد شك، مصالحه كنيد.

[سؤال 4684] 2286

بسمه تعالى

1. كسى كه تدريجاً خانه مسكونى ساخته از پول غير مخمس، حال مى خواهد خمس بدهد، همان پول خرج شده بايد خمس دهد، يا قيمت امروز؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال بايد به قيمت روز تخميس شود و اگر از ربح بين سال صرف كرده خمس ندارد.

2. مظنه در عدد ركعات حكم يقين دارد يا خير و كذا مظنه در افعال؟

بسمه تعالى، در ركعات حكم يقين دارد و در افعال اگر ظن بر خلاف وظيفه شك بود احتياط كند.

3. كسى كه در عرض سال خانه مسكونى خود را مى فروشد كه خانه جديد خريدارى كند، وجه خانه را در جريان معامله مى اندازد استفاده هم مى برد، در همان سال يا سال آينده خمس خود ربح و استفاده را بايد بدهد يا وجه اصل خانه و استفاده آن؟

ص: 386

بسمه تعالى، اگر خانه فروخته شده از درآمد كسب تهيه شده و خمس آن داده نشده پول خانه هم خمس دارد.

4. سرقفلى مشروع جزء سرمايه است يا خير به عبارت ديگر زيد مبلغ پانصد هزار تومان به مالك دكان در عرض سال خمسى سرقفلى مى دهد آيا موقع حساب خمس، مبلغ نامبرده از مؤونه محسوب است يا خير؟ بر فرض عدم مؤونه ساليانه ترقى و تنزل آن را بايد حساب كرد يا خير؟

بسمه تعالى، جزء سرمايه است و بايد تخميس شود و در صورت تخميس ترقى آن خمس ندارد.

[سؤال 4685]2096

3. كسى كه براى تهيۀ مسكن، پولى را جمع كند و مدت يك سال هم بگذرد، آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد و حقوق جمع كرده، خمس دارد.

[سؤال 4686]1069

4. داشتن منزل مسكونى از احتياجات و ضروريات اوليۀ هر كس مى باشد و از طرفى براى افراد تمكن خريد يك مرتبه نيست و بايد از طريقى براى خريد خانه پس انداز كنند و يا به صورت حساب سپرده ثابت در بانك بگذارند تا پس از يك سال دو برابر آن را وام بگيرند، حال اين پول خمس دارد يا نه؟ و در صورت مثبت بودن جواب آيا طريقه اى وجود دارد كه بتوان ضمن نگهدارى سرمايه و حفظ آن براى خريد خانه، از خمس دادن معذور باشد؟

بسمه تعالى، پس انداز اگر از حقوق است خمس دارد.

[سؤال 4687] 2287

بسمه تعالى 27 / 7 / 1361

حضور حضرت امام، نور چشم مسلمانان و مستضعفين جهان

با ابراز درود و سلام؛ اميدوارم ما را از دعاى خير خود محروم نفرماييد و شما را به ائمۀ معصومين قسم مى دهم كه در آخرت، شفيع ما در بارگاه حضرت حق گرديد.

ص: 387

من كارمند دولتم و به مرور زمان و با قناعت، مقدارى پول جمع كردم تا براى خود و فرزندانم خانه اى بسازم؛ بر مقدارى از اين پول ها مدت يك سال گذشته و مقدارى هم هنوز به سال نرسيده اند. در ضمن حدود 60/000 تومان قرض كرده و همه را در بانك مسكن گذاشته تا پس از 18 ماه وام بگيرم. حال اين سؤالات مطرح است:

1. آيا به آن مقدارى كه حدود بيش از يك سال در دست من بوده خمس تعلق مى گيرد؟

2. حدود سى هزار تومانى كه هنوز يك سال از جمع آورى و پس انداز آن نگذشته و با توجه به اين كه الآن در بانك هست، باز خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدارى كه از حقوق و درآمد كسب، پس انداز كرده و سال بر آن گذشته خمس دارد و در بقيۀ ارباح، سر سال خمس واجب است و در قرض، خمس واجب نيست.

[سؤال 4688] 2288

بسمه تعالى 30 / 11 / 1361

بنده يك مقدار پول در بين سال جمع كرده ام تا خانه بخرم، ولى متأسفانه اين قدر پولى نيست تا بشود يك خانه خريد. برده ام گذاشته ام در بانك مسكن تا بعد از يك سال وام بدهند تا خانه بخرم. حالا سر سال هم از آن مى گذرد. آيا به اين پول خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر از كسب جمع شده، خمس دارد.

[سؤال 4689] 2289

بسمه تعالى

1. زمينى به اندازۀ هزار متر، از قرار مترى صد و پنجاه ريال، خريدارى كردم. تا كنون آن را نفروخته و كلاً به قصد خانه دار شدن خريدارى كردم، ولى موفق به ساختن آن و خانه دار شدن، نشده ام.

ص: 388

بسمه تعالى، اگر از درآمد بين سال تهيه شده خمس ندارد.

2. مبلغ پانصد هزار ريال قرض كردم كه اكنون 350/000 ريال نزد اين جانب مى باشد بقيه را بدهكار هستم.

بسمه تعالى، قرض خمس ندارد و پول اضافه اگر از درآمد كسب و حقوق است خمس دارد.

3. همسرم مبلغ 240000 ريال از كار خود در مدرسه، در بانك پس انداز دارد.

بسمه تعالى، بايد خمس اين مبلغ را بدهند. و در هر صورت شما براى تصفيۀ حساب، نزد يكى از وكلاى اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 4690] 2290

بسمه تعالى 31 / 2 / 1361

به حضور رهبر كبير انقلاب اسلامى حضرت امام خمينى مدّ ظله سلام عرض مى شود، ضمن آرزوى سلامت و طول عمر مراتب زير به عرض مى رسد.

اين جانب يك كارمند جزء مى باشم مدت يك سال پيش به جهت خريد خانه فرشى داشتم فروختم و بعد به جهتى خانه خريده نشد، مقدار پول را كه حدود سى هزار تومان مى باشد در بانك گذاشتم و هر ماهه نيز بابت پس انداز از جهت خريد خانه مبلغى به پول مذكور اضافه نمودم كه جمع پول سى و پنج هزار تومان در حال حاضر مى باشد، نظر به اين كه مستأجر بودم شخصى خيّر مرا به خانه خود آورد و هيچگونه كرايه از من دريافت نمى كند، بلكه از اعتبار خود مبلغ سى هزار تومان برايم بابت خريد خانه وام دريافت كرد كه به مبلغ سى و پنج هزار تومان اضافه گرديد و جمعاً شصت و پنج هزار تومان مى باشد، در بانك سپرده است و حال مدت يك سال است در خانه همين شخص خيّر نشسته ام - و از من هيچ گونه كرايه دريافت نمى كند - و چون اين جانب تصميم دارم به جهت رفع زحمت اين شخص خيّر براى خودم خانه اى رهن نمايم و براى رهن خانه ناچارم همۀ پول را كه در بالا ذكر شده بابت رهن بپردازم و چون اين پول خمس تعلق مى گيرد، لذا نظر حضرت امام را خواهانم كه بفرمايند چقدر خمس تعلق مى گيرد با شرايط فوق، با توجه به اين كه اگر پول خمس از

ص: 389

مبلغ فوق كم شود ناچارم پول ديگرى قرض نمايم تا جهت رهن خانه بپردازم و از طرفى داراى زن و دو فرزند مى باشم با مبلغ 45/000 ريال حقوق ماهيانه، بهتر است زحمت را كم كنم و فتواى حضرت امام را در موارد فوق خواهانم.

ضمناً از مبلغ سى هزار تومان وام كه شخص خيّر برايم دريافت نموده 10 قسط آن را هر قسط 1400 تومان پرداخت نمودم و 14 قسط ديگر مانده است كه بايد هر ماهه بپردازم. والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، به يكى از نمايندگان مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب كنيد.

[سؤال 4691]2398

3. كسى كه براى خريدن منزل مقدارى پول پس انداز كرده، آيا اين پول خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4692]854

2. آيا جوانانى كه در صدد ازدواج مى باشند و ضمناً مشغول جمع كردن پول جهت تهيه منزل و لوازم ضرورى تشكيل زندگى مى باشند به پولى كه جمع كرده اند و مى كنند خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد و حقوق جمع مى كنند سر سال بايد خمس بدهند.

[سؤال 4693]2567

3. جوانى هستم در شرف ازدواج، آيا با اجازۀ حضرت عالى مى توانم پولم را جمع كرده، خانه و احتياجات زندگى را در شأن خودم تهيه نمايم؟ در اين صورت، خمس به پول جمع شده تعلق خواهد گرفت؟

بسمه تعالى، پس انداز اگر از درآمد كسب و حقوق باشد خمس دارد.

ص: 390

[سؤال 4694]4027

4. من از سن 18 سالگى كه خودم مشغول كار شدم شروع كردم به پس انداز جهت ازدواج و خريد يك منزل جهت زندگى. هم اكنون به لطف خدا هم خانه دارم و هم داراى زن و فرزند و مبلغ دويست هزار تومان به بانك مقروض هستم و هيچ پول نقد هم ندارم. هر دفعه كه راجع به خمس سؤال كردم گفته اند خمس به من تعلق نمى گيرد و فقط اضافه آذوقه و چيزهاى ديگر را هر سال حساب مى كنم و خمس آن را پرداخت مى كنم، آيا تا به حال اين روش درست بوده، و اگر اشكال دارد راه درست چيست؟

بسمه تعالى، آنچه از سود پس انداز نموديد و سال بر آن گذشته خمس دارد اگر چه صرف در مؤونه زندگى كرده باشيد.

[سؤال 4695]2267

3. جهيزيه اى كه براى دختر كنار گذاشته مى شود و يا پولى كه براى خريد جهيزيه كنار گذاشته مى شود، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر پول كنار بگذارد، خمس دارد.

[سؤال 4696]27

3. پولى كه براى جهيزيۀ دختر كم كم كنار مى گذارند، بايد خمس آن را داد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از ارباح مكاسب است، خمس دارد.

[سؤال 4697]1568

2. طبق فتوا، پدر جهيزيه اى كه براى دخترش در طول سال و از مخارج سالانه اش تهيه مى كند خمس ندارد. پدرى است كه ضمن تهيۀ جهيزيه براى دخترش، وسايلى نيز براى پسرش مى خرد تا موقع شروع زندگى خود در آينده سختى نكشد. آيا براى اين وسايل خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر مرسوم و متعارف نيست، خمس آن را بدهد.

ص: 391

[سؤال 4698] 4027

3. آيا مى توان از الآن براى دختر 3 ساله پول و يا سكه به عنوان جهيزيه پس انداز كرد؟ آيا به اين پس انداز خمس تعلق مى گيرد؟ و اگر يك سال خمس بدهيم كافى است يا بايد هر سال خمس بدهيم؟

بسمه تعالى، اگر در وسط سال به او بخشيده خمس ندارد و گذشت كه مالى كه خمس آن داده شده، دوباره خمس ندارد.

[سؤال 4699] 2291

بسمه تعالى

با درود و سلام بر رزمندگان دلير اسلام و شهيدان هميشه زندۀ تاريخ؛ سلام بر رهبر كبير انقلاب امام خمينى. امام جان در اين جا مى خواستم چند سؤال را مطرح كنم؛ عبارتند از:

1. خمس و زكات هر 1000 تومان پول چقدر مى شود؟

2. آيا مى توان خمس و زكات را براى پاك سازى شهرها يا براى رزمندگان فرستاد؟

3. آيا جهيزيۀ دختر خمس و زكات دارد؟ و اگر دارد، به چه صورت است؟

بسمه تعالى، جهيزيه اگر از درآمد سال هاى قبل تهيه نشده باشد خمس ندارد و خمس را بايد به مرجع تقليد يا وكيل او داد و خمس هزار تومان، دويست تومان است.

[سؤال 4700]5805

5. بعضى از دختر خانم هاى آموزگار، حقوق دريافتى شان را كلاً پس انداز مى كنند و چون فعلاً در خانۀ پدر و مادر هستند احتياجى به خرج كردن پول ندارند؛ از طرفى قصد تهيۀ خانه هم ندارند و فقط مقدارى از اين پول را جهيزيه تهيه مى كنند؛ آيا اين ها هم بايد سال مالى داشته باشند يا خير؟ آيا به پس انداز آن ها يا جهيزيه شان خمس و سهم امام تعلق مى گيرد يا خير؟

ص: 392

بسمه تعالى، اگر در بين سال جهيزيه تهيه كرده باشند خمس ندارد، ولى اگر پول پس انداز نموده، بايد خمس آن را بدهد.

[سؤال 4701]2356

2. شخصى كه دختر دارد و قدرت جهيزيه گرفتن ندارد يك قالى مى زند كه در عرض پنج، شش سال بافته مى شود، مى تواند هر سال هر مقدار آن كه بافته شده را براى جهيزيه قرار دهد و به طور كلى قالى هر قدر تمام مى شود براى جهيزيه باشد؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال مانع ندارد.

[سؤال 4702]3479

3. شخصى خانه مورد احتياجش را ساخته و از آن استفاده مى كند و ليكن براى تكميل و توسعۀ آن مقدارى مصالح خريده مثلاً گچ يا نرده و سيمان و تا سر سال مصرف نشده آيا خمس مصالح را بايد بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور خمس دارد.

[سؤال 4703]3165

3. آيا به پول يا مالى كه انسان جهت مثلاً ازدواج و يا تحصيل كنار بگذارد، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب باشد و سال بر آن بگذرد، خمس دارد.

[سؤال 4704] 2292

بسمه تعالى 13 / 4 / 1361

قم، دفتر امام خمينى، سلام عرض مى كنم؛ اميد است كه ان شاء الله موفق و تندرست باشيد تا بتوانيد به اين مملكت اسلامى هرچه بيشتر خدمت كنيد.

1. اين جانب دخترى هستم دبير كه هر ماهه مقدارى از حقوق خود را جهت خريد وسايل يا به عنوان پيش قسطى براى خانه در بانك مى گذارم و الآن حدود 60/000

ص: 393

تومان پول در بانك دارم، آيا خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ اگر مى گيرد، مقدارش را برايم بنويسيد.

بسمه تعالى، آنچه سر سال موجودى داريد، پنج يك آن را بايد بدهيد.

2. در ضمن، پول من قبلاً در بانك ملى بود و هر ساله مقدارى بهره يا جايزه به آن تعلق مى گرفت، آيا اين بهره كه امام خود فرمودند «جايزه است»، حرام است يا حلال؟ آيا به عنوان خمس يا زكات مى توان از آن استفاده كرد يا نه؟ در ضمن، من پول را به بانك رهنى كه اصلاً به آن بهره تعلق نمى گيرد، گذاشتم جهت گرفتن وام براى خانه.

بسمه تعالى، بهرۀ پول، ربا و حرام است.

[سؤال 4705]667

7. اين كه گفته شده است اگر قناعت كنى و پولى جمع كنى، سر سال به آن خمس تعلق مى گيرد، اگر قصد كارى را داشته باشى كه احتياج به پول زياد دارد و كم كم آن را جمع كنى و به اين ترتيب، خمس به آن تعلق گيرد، چگونه مى توانى كارى را كه احتياج به پول زياد دارد و اين پول را كم كم جمع مى كنى، صورت دهى؟

بسمه تعالى، هرچه از درآمد سال، زياد بماند خمس دارد.

[سؤال 4706] 2293

بسمه تعالى 11 / 10 / 1361

محضر مقدس و منوّر قائد عظيم الشأن و رهبر كبير انقلاب اسلامى، نايب الامام، امام خمينى،دامت بركاته، با سلام

احتراماً به عرض مى رساند: اگر فردى كه مجرد است و در نظر دارد ازدواج كند و براى همين امر، مقدارى پول جمع كرده، آيا بايد سر سال خمس آن را بدهد يا با آن پول مى تواند ازدواج كند و دادن خمس لازم نيست؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب و حقوق، پول جمع كرده بايد خمس بدهد.

[سؤال 4707]5515

3. اگر كسى در بيرون از خانه كار كند و از حقوقى كه مى گيرد پس اندازى نمايد كه

ص: 394

در آينده ازدواج نمايد و يا از آن پس انداز ماشين بخرد و يا با آن پس انداز براى ادامۀ تحصيل به خارج برود، آيا خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر سال بر آن بگذرد خمس دارد.

[سؤال 4708] 2294

بسمه تعالى

دفتر امام خمينى

1. خانم خانه دارى هستم كه خودم مقدارى درآمد شخصى دارم و روز معينى هم در سال به حساب پس انداز خودم مى رسم. دختر و پسرى دارم كه هر دو وقت ازدواجشان است؛ ولى به جهت پيدا نشدن هم كفو از نظر اسلامى، در اين سال مقدار پولى كه براى خرج ازدواج اين ها كنار گذاشته بودم، باقيمانده و روز معين سال هم رسيده است. حالا وظيفه من در اين باره چيست؟ آيا خمس اين پول را بايد بدهم يا اين كه چون به منظور اين خرج است و تعلق به اين پسر و دختر پيدا مى كند نبايد خمس بدهم؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

2. مسأله صيغه محرميت بين نمازخوان ها غالباً رواج دارد و يكى از زنان مؤمن با داشتن شوهر، براى محرم شدن بچه كوچك خود را به مرد جوانى صيغه كرده و خود كه زن جوانى است به آن مرد جوان محرم گرديده، به طورى كه كاملاً با روى باز روبه روى اين آقا مى نشيند. آيا اين عمل شرعى است؟

بسمه تعالى، اگر متصدى عقد، پدر يا جدّ پدرى صغيره باشد و با شرايط عقد شود، محرميت مى آورد.

[سؤال 4709] 2295

بسمه تعالى 26 / 4 / 1361

سلام اين جانب را حضور محترم امام امت، نايب به حق امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، رهبر جهان اسلام برسانيد. چند سؤال در مورد مسائل دينى دارم كه خواهش مى كنم جواب آن را لطف فرماييد.

ص: 395

1. اين جانب 30 ساله، ديپلمه، كارمند سازمان انتقال خون، تا پايان سال 60 مبلغى در حدود 25 هزار تومان در بانك، به عنوان پس انداز دارم؛ از اين مبلغ، يك سال مى گذرد؛ آن را براى خرج هاى ضرورى و مخصوصاً براى عروسى خودم پس انداز كرده ام و خانۀ شخصى ندارم و در خانه اى رهنى با مادرم زندگى مى كنم و مخارج مادرم نيز به عهدۀ من مى باشد و وضع مالى خوبى هم ندارم. لطفاً بفرماييد: با شرايطى

كه من دارم، به پول من خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ و اگر 20% آن را بايد بپردازم، آيا سال ديگر هم بايد 20% ديگر از 25 هزار تومان پس انداز را به عنوان خمس بپردازم؟

بنده، خانواده اى سادات و فقير و يتيم را سراغ دارم كه مى توان سهم سادات آن را به آن ها بدهم؛ لطفاً بگوييد: چند درصد، سهم سادات مى باشد؟ و آيا مى توان سهم امام را هم به آن ها داد؟ و در غير اين صورت، به كجا مى توان پرداخت؟ بنده رسالۀ امام را مطالعه كردم و جواب صريحى نيافتم.

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، خمس دارد و نسبت به سال هاى ديگر، نسبت به مال مخمس، خمس ندارد و سهم سادات، نصف خمس است و مجازيد به سادات فقير بدهيد.

2. پنج سال پيش، ما خانه اى در مقابل دادن 60 هزار تومان رهن كرديم. شرايط آن اين بود كه هر وقت، صاحب خانه، خانه را خواست، به او بدهيم و پول خود را دريافت كنيم و اجاره نيز بپردازيم. اكنون صاحب خانه، خانه اش را مى خواهد و ما با اين 60 هزار تومان نه مى توانيم خانه بخريم و نه قدرت پرداختن اجاره داريم؛ و شما مى دانيد كه 60 هزار تومان حالا با 5 سال پيش تفاوت دارد؛ يعنى قيمت هر چيز، نسبت به 5 سال پيش، حداقل دو برابر تا ده برابر افزايش يافته است. حال اگر ما به جاى 60 هزار تومان، 100 هزار تومان مطالبه كنيم، آيا اضافۀ پول حلال است يا نه؟ و اگر صاحب خانه مبلغى اضافى بر 60 هزار تومان به ما بدهد و ظاهراً بگويد: من راضى هستم، اين مبلغ اضافى حلال است يا نه؟

بسمه تعالى، گرفتن مبلغ اضافى جايز نيست.

3. مى گويند بنا به فتواى امام، هر كس مبلغ 20 هزار تومان داشته باشد، واجب الحج مى شود. آيا با شرايط بالا، اين جانب واجب الحج مى باشم يا نه؟

بسمه تعالى، شما مستطيع نيستيد.

ص: 396

[سؤال 4710] 2296

بسمه تعالى 10 / 12 / 1361

محضر مبارك مرجع عالى قدر تقليد و رهبر عظيم الشأن انقلاب اسلامى، امام خمينى، مدّ ظله العالى، مستدعى است در مورد مسائل زير ما را ارشاد فرماييد:

1. معمولاً كسانى كه مى خواهند ماشين تهيه كنند، بايد از مدتى قبل مبلغى را به بانك واريز نموده تا آنان را در قرعه كشى شركت دهند؛ حال چنانچه كسى در بين سال خمسى خود، مبلغى را به بانك واريز نمايد و تا آخر سال پول او در بانك بماند و قرعه كشى انجام نگيرد، آيا بايد خمس آن مبلغ را ادا نمايد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد خمس آن را بدهد.

[سؤال 4711]

2. اگر كسى در بين سال خود، مبلغى را به منظور سفر به سوريه يا مكۀ معظمه به بانك واريز نمايد و تا بعد از انقضاى سال، نوبت او اعلام نگردد و پول او همچنان در بانك باشد، آيا خمس آن واجب است يا خير؟ و نيز اگر نوبت او براى سال هاى بعد اعلام گردد، تكليف او چيست؟

بسمه تعالى، نسبت به سفر سوريه بايد خمس مبلغ را بدهد و نسبت به سفر مكه اگر سال اول استطاعت او نباشد خمس ندارد.

3. اگر كسى در شش ماهۀ اول سال خود، درآمدى نداشته باشد و از سرمايۀ خود در مؤونه صرف كند و در شش ماهۀ بعد مقدارى ربح حاصل گردد آيا مى تواند با آن مقدار ربح، سرمايۀ خود را ترميم كند، بدون آن كه خمس آن مقدار را بدهد يا بايد خمس آن ربح حاصله را بعد از گذشت سال ادا نمايد؟

بسمه تعالى، اگر سرمايۀ او در جريان كسب است مى تواند از ربح نقص سرمايه را تتميم كند.

[سؤال 4712]2452

3. زيدى احتياج به ماشين سوارى دارد؛ مبلغ سيصد هزار ريال به حساب دولت گذاشته تا به قيد قرعه - معلوم نيست كه چه زمان - به او تحويل داده شود؛ در اين بين،

ص: 397

سال خمسى مى رسد؛ آيا آن مبلغ بايد مخمس بشود يا خير؟

بسمه تعالى، بايد حساب شود.

[سؤال 4713]2269

2. بعضى اشخاص دو سه گوسفند دارند و پشم آن بعد از چند سال كفايت لباس بافتن مى شود، خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ جواب فرماييد.

بسمه تعالى، اگر طورى است كه لباس خود را بايد به اين راه تهيه كند خمس ندارد.

[سؤال 4714]3435

3. آيا خريداران اين نوع زمين ها موظف به تخميس قيمت آن هستند؟

بسمه تعالى، برفرض صحت معامله، اگر زمين جهت منزل مورد سكونت نيست، بايد تخميس شود.

كسر نشدن مالى كه خمس ندارد - ولى در مؤونه صرف شده - از درآمد سال

[سؤال 4715] 2297

بسمه تعالى

دفتر استفتائات حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

احتراماً به سؤالات زير پاسخ بفرماييد:

1. از پول نقدى كه از سال قبل تخميس شده و جداگانه نگه داشته ام، مبلغى خرج كرده ام و يا به كسى قرض داده ام. در صورتى كه همزمان با آن، پول ديگرى از درآمد سال براى خرج در حساب بانكى داشته ام كه مقدور و فرصت نبوده از آن برداشت كنم. اكنون از موجودى درآمد سال كه هنوز تخميس نشده مى توانم معادل مبلغ خرج شده به جاى وجه خمس داده شده بگذارم؟ و نيز پول خمس داده شده اى را كه قرض داده بودم و مسترد نموده اند، ولى با پول درآمد سال مخلوط و خرج شده است

ص: 398

مى توانم از محل درآمد سال به جاى آن بگذارم؟

بسمه تعالى، پول مخمس خرج مؤونه سال شده از درآمد سال كسر نمى شود، بلكه از درآمد سال هرچه آخر سال زياد مانده خمس دارد.

2. چنانچه شخصى كه خمس نمى دهد و يا اعتقاد ندارد و يا شخصى كه اصلاً مسلمان نيست دعوت به صرف غذايى بنمايد و مدعو ناگزير از قبول دعوت باشد، در صورت خوردن غذاى وى بايستى خمس غذاى صرف شده را بدهد؟

بسمه تعالى، دادن خمس در صور ذكر شده لازم نيست، مگر در صورتى كه صاحب غذا معتقد به وجوب خمس باشد و يقين به وجود خمس در غذا داشته باشيد.

3. پولى را كه شخص براى نگهدارى و خرج نكردن (نه به نيت سود و بهره) و يا پولى را كه از كسى نزد ماست، و مى خواهيم تلف نشود در بانك مى گذاريم. بانك نيز طبق مقررات خود در پايان سال درصدى به عنوان بهره به آن افزوده مى كند. آيا تصرف آن مبلغ بهره بلا مانع است؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جايز نيست.

[سؤال 4716]

4. به موجودى پايان سال كه شامل نقدى و جنسى (منظور از جنسى مازاد كالايى است كه جهت مصرف خانگى از قبيل خواروبار و غيره در ظرف سال خريدارى شده اند يا از سال هاى قبل در منزل باقيمانده اند) است، خمس تعلق گرفته است و قاعدتاً مازاد موجودى نقدى و جنسى بعد از پرداخت خمس جزء موجودى تخميس شده محسوب مى شود. آيا معادل بهاى موجودى جنسى را مى توان از درآمد سال بعد (سال جارى) پول برداشته و به موجودى نقدى تخميس شده واريز نمود؟

بسمه تعالى، معادل قيمت كالاى مصرفى مخمس، از درآمد سال بعد كسر نمى شود ولى مى تواند آن را بفروشد و از درآمد سال، كالاى مصرفى مورد حاجت را دوباره تهيه كند.

5. شخصى در ظرف سال به تدريج وجوهاتى بابت خمس و يا سهم امام (عليه السلام) پرداخته است ولى در پايان سال خمسى محاسبه كرده و فهميده كه بيشتر از مبلغ متعلقه شرعيه پرداخته است. آيا مبلغ مازاد

ص: 399

را مى توان به حساب بدهكارى شرعيه سال بعد منظور و محسوب نمود؟

بسمه تعالى، پرداختى زايد را نمى توان براى بدهى سال بعد كه پيش مى آيد منظور نمود.

[سؤال 4717]7135

3. كسى كه حساب سال خود را كرده و مبلغ ده هزار تومان پول مخمس دارد، در ضمن سال كه احتياجش به اين مبلغ افتاد در زندگى خرج و صرف كند و در اواخر سال يك منفعتى ببرد آيا مى تواند به مقدار پول مخمس را كه خرج نموده از منفعت كسر كند و باقى را حساب نمايد؟

بسمه تعالى، نمى تواند از منفعت كسر كند.

[سؤال 4718] 2298

بسمه تعالى

در توضيح المسائل از مسأله 1785 استفاده مى شود كه اگر غير از سرمايه چيزهاى ديگرى مثل خوراكى دارد، كه در سال قبل خمس آن ها را داده و در سال بعد آن ها را به مصارف روزانۀ خود مثل خوردن و غيره مى رساند، نمى تواند از منافع سال بعد به همان مقدار كسر كند و خمس منافع را فقط بدهد بلكه تمام خمس دارد و در يكى از استفتاهايى كه از محضر مبارك حضرت آيت اللهى شد، چنين آمده بود كه مى شود كسر كرد و خمس ندارد. تقاضا مى شود كه فتواى فعلى را امر بفرماييد مرقوم فرمايند.

بسمه تعالى، در فرض مذكور كسر نمى شود و بايد خمس بدهد.

[سؤال 4719]2168

2. حساب تخميس شده - اعمّ از جنسى و نقدى - چنانچه بعد از حساب، صرف و خرج شد و به طور كلّى چيزى از آن نماند، آيا سال آينده، شخصى كه حساب سال دارد مى تواند حساب جنسى و نقدى خرج و صرف شده را از جمع حساب سال آينده كسر كند يا خير؟

بسمه تعالى، نمى تواند كسر نمايد.

ص: 400

[سؤال 4720]2107

2. اگر كارمند با وجود درآمد جديد (حقوق ماهانه) و يا به فرض كه هنوز اجرتى دريافت نكرده، از پول مخمس شده، براى نيازمندى هاى روزانه استفاده نمايد، مى تواند در آخر سال از مازاد به جاى آن ها بگذارد؟

بسمه تعالى، از درآمد سال، جبران مخارجى را كه با پول ديگر صرف كرده، جايز نيست.

[سؤال 4721]2107

4. اگر اجناس خوراكى مخمس شده را به تدريج مصرف نمايد، آيا مى تواند معادل آن ها را در آخر سال از اجناسى كه خريده، كنار بگذارد يا پول آن ها را از مازاد سال كم نمايد؟

بسمه تعالى، حكم مسأله دوم را دارد.

[سؤال 4722] 2299

بسمه تعالى

دفتر محترم حضرت آيت الله العظمى رهبر عظيم الشأن امام خمينى، مدّ ظله العالى

1. سابقاً على المعمول، حساب سال اشخاصى را مى كرديم مثلاً تمام مازاد او از نقد و طلب و خواروبار و غيره ده هزار تومان مى شد دو تومان آن را بابت خمس مى گرفتيم و هشت تومان آن را به نام سرمايه براى او قرار مى داديم و سال بعد از كليه تخميس شده سال قبل با عوايد سال بعد ده تومان مى شد هشت تومان آن را به عنوان سرمايه از باقى منها كرده و خمس آن دو تومان را مى گرفتيم آيا رأى حضرت رهبر بر خلاف اين است؟ بيان فرماييد.

بسمه تعالى، نسبت به كسانى كه سرمايۀ آن ها در گردش كسب و تجارت است حكم همان است؛ ولى اشخاصى كه مزد و حقوق ماهانه مى گيرند در صورتى حكم مذكور جارى است كه مبلغ تخميس شده خرج نشده باشد.

ص: 401

2. كسى كه مقدارى از ساختمانش اضافه از حاجت بوده و حساب كرده و خمس آن را داده و باقى آن را جزو سرمايه قرار داده بعداً بعضى از اتاق هاى اضافى، مورد نيازش شده؛ نسبت به آن چه تكليفى دارد؛ آيا قيمت آن را از سرمايه كسر كند يا نه؟

بسمه تعالى، سؤال مفهوم نشد.

3. كسى به چيزى كه نياز دارد تهيه نموده مثل اين كه پارچه خريده، ولى لباس هنوز ندوخته يا در تحويل خياط است يا مثل عينك در مغازۀ عينك سازى است، سال خمسى سر رسيده آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، خمس واجب نيست.

4. ماشين مخصوص سوارى و راديو ضبط و تلويزيون از مؤونه است يا خمس دارد؟

بسمه تعالى، در حد شأن و نياز از مؤونه محسوب است.

5. پولى كه به بانك ريخته جهت حج يا زيارت ديگر و هنوز نوبت نرسيده سال خمسى رسيده، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، پول زيارت در فرض، خمس دارد و همچنين پول حج در صورتى كه در سال اول استطاعت اقدام كرده و در آن سال نوبه به او داده نشده.

6. با داشتن قرض اقساطى در صورت استطاعت، حج واجب است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر علاوه بر مخارج حج بتواند بعد از برگشتن مخارج خود را به اضافۀ دادن اقساط وام، از درآمد كسب تأمين نمايد، حج واجب است.

7. پهلوى زن را مى شكافند و بچه را مى گيرند؛ خونى كه از همان شكاف بيرون آمده نفاس است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر خون ولادت است نه مربوط به عمل جراحى، نفاس محسوب است.

[سؤال 4723]31

3. سال گذشته شش هزار تومان (بابت سى هزار تومان مازاد) خمس و وجوهات پرداخت نموده بودم؛ آيا مازاد موجودى فعلى بنده بايد نسبت به سى هزار تومان حساب شود يا نسبت به 24000 تومان؟

بسمه تعالى، هر مقدار كه بعد از تخميس باقيمانده و سر سال موجود است، استثنا مى شود و مازاد بر آن خمس دارد.

ص: 402

[سؤال 4724]2050

3. كسى كه درآمد خود را در بانك مى گذارد (يا در صندوقى) و هرچه هم لازم دارد از آن مى گيرد و آخر سال، خمس باقيمانده را مى پردازد و سال هاى بعد هم به همين ترتيب عمل مى كند و آخر هر سال، خمس تفاوت موجودى آن سال را با سال قبل مى پردازد آيا كفايت مى كند؟

بسمه تعالى، عمل به نحو مزبور كافى است.

[سؤال 4725]2593

3. در رسالۀ جناب عالى مذكور است: «اگر چنانچه شخصى دو مال يكى مخمس و ديگرى غير مخمس داشته باشد، مى تواند مخارج سال خود را فقط از مال غير مخمس بپردازد». در اين صورت بفرماييد آيا به صرف نيت، اين دو مال جدا مى شوند يا خير؟ و در صورت منفى بودن جواب، راه جدا كردن اين دو مال در صورتى كه مخلوط شده باشند كه البته مقدارشان معلوم است، چيست؟

بسمه تعالى، مالك مى تواند مال مخمس خود را جدا بگذارد و مؤونۀ خود را از درآمد وسط سال صرف نمايد و مجرّد نيت كافى نيست.

[سؤال 4726]2673

2. من ده هزار تومان پول دارم كه خمس آن را پرداخته ام و هم اكنون آن را در بانك قرض الحسنه قرار داده ام و در كنار آن از درآمد سالانه ام پولى كه درمى آورم مقدارى خرج مى كنم و بقيه اش را پس انداز مى كنم. حال آيا مى شود بر اين نيت باشم كه سر سال خمس پولى را بدهم كه هم از آن خرج كرده ام و هم جداى ده هزار تومان پس انداز كرده ام و منظورم كلاً اين است كه در طى سال خرجى را كه مى كنم و خمسى كه مى خواهم سر سال بدهم از ده هزار تومان نباشد؛ آيا چنين چيزى ممكن است؟ و خواهش مى كنم كه اگر اين كار را نكنم بهتر است، بفرماييد.

بسمه تعالى، امكان دارد و با نيت مى تواند تعيين كند.

ص: 403

خمس اموال افراد بدهكار

[سؤال 4727] 2300

بسمه تعالى 3 / 12 / 1361

اين جانب دو سال پيش خانه اى به وسيله وام از بانك خريده ام و چون در آن موقع پول كم داشتم پدرم هم مبلغ پنجاه هزار تومان به اين جانب كمك نمود، البته بدون شرط پرداخت، يعنى اين كه به من نگفت كه بايد حتماً پولم را پس بدهى، يا اين كه مثلاً سعى كن تا فلان وقت پولم را پس بدهى، البته اين را هم نگفت كه پولم را نمى خواهم، تقريباً كمك بلاعوض نمود، ولى حالا در هنگام محاسبه سال، ايشان به من مى گويد كه تو بايد پولى را كه من به تو داده ام جزء قرض هايت به حساب بياورى و من به ايشان گفته ام كه اين جانب قصد ندارم پول شما را پس بدهم و به همين دليل نمى توانم آن را جزء قرض هايم به حساب بياورم و اگر شما واقعاً مى خواهيد پولتان را پس بگيريد بگوييد تا خرده خرده آن را به شما بدهم. ايشان مى گويند نه، ولى تو بايد آن را به عنوان قرض حساب كنى؛ چون هر وقت به آن پول احتياج داشتم آن را از تو پس مى گيرم و بنابر اين در موقع حساب سال آن را جزء قروضات خود به حساب بياور. اكنون تكليف اين جانب چيست؟ آيا مى توانم پولى را كه پدرم به من داده جزء قرض هايم حساب كنم؟ و من الله التوفيق

بسمه تعالى، با فرض اين كه دو سال قبل پول از پدرتان گرفته ايد از درآمد اين سال كه حساب مى كنيد كسر نمى شود.

[سؤال 4728]3807

2. شركت نفت مبلغى براى خريد خانه به كارگران وام مى دهد؛ آيا وجوهات شرعيه شامل اين وام كه به تدريج از حقوقمان كسر مى شود مى گردد؟ ضمناً بعضى از كارگران كه منزل سازمانى از طرف شركت دارند خانۀ خريدارى شده با وام را به

ص: 404

ديگران نيز اجاره مى دهند؛ حكم آن چيست؟

بسمه تعالى، اگر وام را در مؤونه صرف كنند، خمس ندارد. و در غير اين صورت هر مقدار قسط آن ادا شده خمس دارد.

[سؤال 4729] 2301

بسمه تعالى

آقايان كارگر كه از افغانستان به خارج براى كار و كسب مى آيند و در وطن مديون هستند و بعد از ايشان، عيالشان قرض نموده به مصرف رسانيده اند و آقايان در مدت 3 سال كه اين جا هستند پولى كه كار كرده اند، سهم و خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر دين براى مؤونه سال باشد از درآمد سال كسر مى شود.

[سؤال 4730] 2302

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

احتراماً به عرض عالى مى رسانم: اين جانب با داشتن تاريخ سال مبلغ 30/000 تومان در تهيۀ عمارت مقروض هستم، 6/000 تومان دارم، از سر سالم چند روزى مى گذرد و حقوق آخر سال است و قبل از سال ندانستم به قرض خود بدهم، آيا مجازم آن مبلغ را به قرض خود بپردازم يا دادن خمس آن ضرورى است؟ خواهشمند است جواب مرقوم و به مهر شريف مزيّن فرماييد. سايۀ عالى مستدام

بسمه تعالى، اگر همان سال قرض كرده ايد يا براى ساختمان منزل بدهكار شده ايد مى توانيد خمس مبلغ مرقوم را ندهيد.

[سؤال 4731]2254

2. شخصى براى اولين مرتبه اموالش را حساب كرده كه خمس آن را رد كند و مقدارى هم مديون است كه بايد از حالا تا يك سال به تدريج بپردازد، آيا اين بدهى را مى تواند از اصل سرمايه كم كند يا خير؟

ص: 405

بسمه تعالى، در صورتى كه دين مربوط به سرمايه يا مؤونه همان سال باشد، مى تواند كسر نمايد.

[سؤال 4732] 2303

بسمه تعالى

حضور مبارك حضرت مستطاب حجت الاسلام والمسلمين آيت الله العظمى خمينى مدّ ظله الشريف، با تقديم سلام و تحيات وافره

شخصى از راه كار مقدارى سرمايه تحصيل نموده و مقدارى هم زمين موروثى دارد و در مقابل هم مقدارى مقروض است و حسابى هم نداشته؛ آيا در مقابل آنچه مقروض است از سرمايه كسر كند و تتمه اى اگر باشد تخميس كند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر دين بر سرمايه يا مؤونه زندگى در همان سال بوده، استثنا مى شود و در غير اين صورت اگر ادا نكرده كسر نمى شود و بايد خمس تمام آنچه از راه كسب به دست آورده و سر سال موجود است را بدهد.

[سؤال 4733] 2304

بسمه تعالى

با عرض سلام به امام امت و ملت شهيدپرور ايران و درود بر شهيدان اسلام؛ استدعا دارم جواب چند مسأله زير را براى ما به آدرس روى پاكت ارسال فرماييد كه براى تعدادى از ما كه شك داريم، روشن شود.

1. شخصى خمس مال خود را داده و در بين سال براى مايحتاج زندگى خود، مبلغى از اشخاص و يا مغازه قرض نموده است؛ از طرفى در بانك هم مبلغى پول موجود داشته كه يا دسترسى نداشته يا نخواسته آن را بردارد؛ الآن تاريخ سال خمسى او فرا رسيده، آيا به همۀ پولى كه در بانك دارد خمس تعلق مى گيرد يا بايد پولى را كه در بين سال براى مخارج زندگى قرض نموده از آن پول كسر و به بقيۀ موجودى خمس بپردازد؟

ص: 406

بسمه تعالى، قرضى را كه براى مخارج گرفته، مى تواند سر سال از درآمد اضافى كم كرده و بقيه را تخميس نمايد.

[سؤال 4734]

2. به طورى كه استحضار دارند در دهات، خرج ساليانۀ خود را غلات (گندم - جو) نگهدارى مى نمايند. شخصى كه مقدارى گندم براى خرج ساليانۀ خود نگه داشته و در عرض سال، احتياج به بعضى از وسايل و مايحتاج زندگى دارد و براى احتياط (مبادا اين كه قبل از خرمن كه سال خمس او مى باشد، خرجى وى تمام بشود يا سال آينده محصولات وى كفاف خرجى وى را ندهد) از فروختن گندم مازاد صرف نظر نموده و مقدارى، از اشخاص و يا مغازه ها براى مخارج روزمرۀ خود قرض مى كند، وقتى كه سال خمسى وى فرا رسيد، مثلاً 2 خروار گندم در منزل اضافه بر خرجى ساليانه موجود مانده و در مقابل، مبلغى در حدود مثلاً 15/000 ريال به مغازه ها بدهكار است، آيا به همۀ گندم مازاد، خمس تعلق مى گيرد يا بايستى مبلغ بدهى را از او كسر نمايد؟

بسمه تعالى، مى تواند مبلغ بدهى خود را از مازاد كسر نمايد.

3. شخصى با وام بانكى، منزلى را خريدارى نموده و اكنون منزل او با نرخ روز بيش از يك ميليون تومان ارزش دارد ولى سيصد هزار تومان به بانك بدهكار است و از درآمد ماهيانه در عرض سال مثلاً بيست هزار تومان پس انداز كرده الف. آيا به خانۀ او خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ ب. پولى كه پس انداز كرده، بايد بابت بدهى حساب كند يا خمس او را بدهد؟

بسمه تعالى، خانه اگر مناسب شأن او باشد خمس دادن واجب نيست و چنانچه سر سال از اقساط گذشته چيزى داده نشده، مى تواند از پس انداز كسر نمايد؛ ولى اقساط سال آينده را نمى توان كسر نمود.

4. اگر شخصى مبلغى - مثلاً ده هزار تومان - از اداره يا بانك وام بگيرد و اين پول را عيناً به شخصى كه احتياج داشته قرض الحسنه بدهد و او هم قادر نيست يك جا اين پول را بپردازد و فعلاً اين پول نزد شخص دوم است، آيا شخص اولى كه وام گرفته و قرض داده، بايد خمس آن پول را بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس آن واجب نيست.

ص: 407

5. شخصى كار دولتى دارد و ماهيانه حقوق و مزاياى خود را دريافت مى نمايد و از طرفى وانت بار نمره كرايه هم دارد كه ماهيانه، سهميۀ بنزين آن را دريافت مى كند و اين بنزين را يا به مصرف كارهاى شخصى خود مى رساند يا اضافى بنزين را با قيمت بالا مى فروشد، حكم اين چگونه است؟

بسمه تعالى، مخالفت با مقررات دولت اسلامى جايز نيست.

6. شخص 75 ساله اى از كار افتاده، داراى يك زن مريض 70 ساله است و قبلاً در نزد شخصى ديگر كار مى كرده و اينك به علت اين كه قادر به هيچ كارى نيست او را از كار بركنار نموده و مبلغى به عنوان بازخريد خدمت به او داده است. الآن موجودى اين شخص شامل مبلغى است كه قبلاً موجود داشته و مبلغى كه از وسايل اضافى منزل فروخته، به اضافۀ پول بازخريدى، جمعاً مبلغى در حدود 150/000 تومان نقد در بانك دارد كه خرجى اين خانواده است تا مادامى كه زنده هستند و از اين پول، ماهيانه 1500 يا 2000 تومان بر مى دارند و خرج مى كنند و نان آور يا درآمد ديگرى هم ندارند؛ آيا در آخر سال به باقيماندۀ پول اين شخص، خمس تعلق مى گيرد يا حكم آن چگونه است؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول، ربا و حرام است و چنانچه پول موجود در بانك از درآمد كسب بوده يا از فروش وسايل تهيه شده از درآمد كسب باشد و خمس آن داده نشده، بايد تخميس شود.

[سؤال 4735] 2305

بسمه تعالى

اگر سر سال خمس شخصى رسيد و سرمايۀ او (اعم از موجودى و مطالبات) مثلاً ده هزار تومان بود. از طرفى پنج هزار تومان مديون است؛ مثلاً مى گويد: اين ده توپ پارچه را نسيه از تهران خريدم و بابت آن ها هزار تومان به بزاز تهران بدهكارم. (اين قسمت را از مرحوم آيت الله بروجردى سؤال كرديم؛ نوشته شده بود كه از سرمايه مستثنا مى شود). و هزار تومان به خباز بدهكاريم و هكذا. آيا پنج هزار تومان برابر دين خمس دارد يا نه؟ فرض مسأله جايى است كه دين خود را ادا نكرده تا سال او رسيده است.

بسمه تعالى، قرض هايى كه براى مخارج سال خمس بوده و قرض هايى كه در كسب حاصل شده است، بايد استثنا شود. و خمس به آن ها تعلق نمى گيرد. و تفصيل در رساله هاى عمليه مذكور است.

ص: 408

[سؤال 4736]2267

7. مبلغ 20000 تومان كه خمس آن داده شده بود، از پدرم قرض گرفته ايم و براى شركت در قرعه كشى ماشين به حساب مشخص شده، واريز نموده ايم. الآن يك ماه به روز تعيين خمس سالمان باقى است. 20000 تومان اضافه نسبت به سال گذشته داريم. آيا مى توانيم قرضمان را پس بدهيم و آيا براى اين 20000 تومان بايد خمسى بدهيم يا نه؟ پدرم چطور؟

بسمه تعالى، اگر زايد بر 20000 تومان كه قرض كرده ايد، پول ديگرى داريد بايد خمس بدهيد و بر پدر شما كه يك بار خمس آن را داده، دو مرتبه خمس واجب نيست.

[سؤال 4737]2157

4. اشخاصى كه در بين سال براى مؤونه زندگى قرض مى كنند و در آخر سال كه مى شود مبلغى استفاده كرده اند كه به اندازه قرضى است كه كرده اند يا بيشتر اولاً به اندازه قرض را مى شود وضع كرد و خمس آن را ندهد يا خير؟ و بر فرض جواز وضع و عدم وجوب خمس در سال بعد اگر از ربح همان سال بعد آن قرض سال گذشته را بدهد بدون دادن خمس با اين كه آن مبلغ كه در سال قبل استفاده كرده بود و چون در مقابل آن قرض داشت خمس نداده بود موجود است و مصرف نكرده يا اين كه در اين صورت بايد خمس آن مبلغ كه قرض سال گذشته را داده بدهد يا خمس آن مبلغ كه از سال قبل مانده و خمس آن را نداده.

بسمه تعالى، قرض بر مؤونه از ربح استثنا مى شود و اگر بعد از استثنا از ربح سال بعد دين را اداء كرد بايد خمس آنچه را استثنا كرده فوراً بدهد.

[سؤال 4738]2142

4. با اين بدهكارى كه تا آخر سال يا تا چند سال ديگر دارم، آيا لازم است آخر سال به حساب رسيدگى شود؟

بسمه تعالى، لازم است و بدهى بر مؤونۀ سال كسر مى شود.

ص: 409

[سؤال 4739] 2306

بسمه تعالى

1. شخصى كه براى مؤونه خود قرض مى كرد و آخر سال نمى آيد حساب كند چند روزى يا يك ماهى تأخير مى اندازد موقع حساب مى تواند به مقدار مؤونه كه قرض گرفته از منافع همان سال وضع كند يا خير؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

2. در كفاره تأخير، اطعام كفايت مى كند يا تسليم مدّ، معين است؟

بسمه تعالى، مدّ طعام بايد داد.

[سؤال 4740]2347

4. شخصى كه حساب سال نگه نداشته و اموالى را - اعم از منقول و غير منقول - خريده و از بابت خريد آن ها مبالغى هم بدهكار شده است، در حال حاضر تكليفش چيست؟ آيا مى تواند بدهكارى خود را جزء مؤونه حساب كند؟

بسمه تعالى، بدهى اگر براى خود آن اموال است از آن كسر مى شود.

[سؤال 4741] 2307

بسمه تعالى

اگر كسى مقروض باشد آيا به مواد غذايى و غيره كه در عرض سال خريده و اضافه آمده است خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر دين بر مؤونۀ سال باشد، مى تواند از آنچه از درآمد كسب و حقوق سر سال باقيمانده كسر نمايد.

[سؤال 4742] 2308

بسمه تعالى 4 / 3 / 1362

جناب مستطاب حجت الاسلام و المسلمين، حاج آقاى رسولى؛ سلام عليكم

لطفاً اين چند مسأله سؤال شود:

ص: 410

1. شخصى از بانك وامى گرفته جهت منزل يا كسب و غيره به مدت 15 سال؛ يك سال از تاريخ گرفتن گذشته و هنوز مصرف نكرده، آيا اين پول خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس ندارد.

2. شخصى زمينى را از ديوانه اى خريده و سپس آن را به ديگرى فروخته، تكليف چيست؟

بسمه تعالى، معامله باطل است.

[سؤال 4743] 2309

بسمه تعالى

1. اگر كسى حساب سال خمسى دارد، در بين سال مقدارى وام بگيرد، سر سال مقدارى از آنچه وام گرفته زياد بيايد، آيا خمس دارد يا نه؟ و در سال بعد آيا مى تواند بدهكارى خود را كه از سال قبل مانده از مؤونه بپردازد؟

بسمه تعالى، خمس ندارد و مى تواند از ربح بين سال بپردازد.

2. بنا بر آنچه در تحرير آمده است «در مال مجهول المالك على الاحوط اجازه از حاكم شرع مى خواهد» خواهش دارم اجازۀ پرداخت مال مجهول المالك به فقير بدهيد؟

بسمه تعالى، شما مجازيد اگر مال مجهول المالكى داريد به فقير صدقه دهيد.

3. اگر بعد از سى روز ترديد در مسافرت تمام بايد خواند، حالا آيا اگر به جهت ديگر شكسته مى خوانده - مثل اين كه بيش از يك ساعت و دو ساعت از حد ترخص هر روز بيرون مى رفته - آيا بعد از سى روز هم بايد تمام بخواند؟

بسمه تعالى، حكم مذكور در صورتى است كه در يك محل، سى روز متردداً بماند.

[سؤال 4744] 2310

بسمه تعالى 28 / 10 / 1361

حضرت امام خمينى، رهبر كبير انقلاب اسلامى

محترماً اين جانب مبلغى به طور قرض الحسنه به مدت يك سال از كسى دريافت نموده ام، كه اين مبلغ را كم كم در جايى پس انداز نموده تا در سررسيد، يك جا كل مبلغ

ص: 411

را پرداخت نمايم؛ لذا اعلام فرماييد كه آيا براى مبلغ پس انداز شده، در پايان سال مالى خمس تعلّق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر قرض را پس انداز كرده ايد خمس ندارد؛ ولى اگر از حقوق پس انداز كرده ايد، در صورتى كه قرض براى مؤونه سال باشد، به مقدار آن خمس ندارد.

[سؤال 4745] 2311

بسمه تعالى

محضر مبارك مرجع عالى قدر، حضرت آيت الله العظمى حاج آقا روح الله الموسوى الخمينى، ادام الله ظلّكم العالى على رؤوس المسلمين

مستدعى است مسائل ذيل را جواب مرحمت فرماييد.

1. شخصى وسايلى از قبيل فرش و يا يخچال و يا ساير چيزهايى كه جزء مؤونه حساب مى شود خريدارى مى نمايد ولى پول آن ها را در رأس سال نپرداخته و بدهكار است؛ آيا مى تواند بدهكارى خود را از ربح آن سال كسر و استثنا كند و يا خير؟

در ثانى، چنانچه اجناس خريدارى شده را مدت دار خريده و بايد در سال آتى پرداخت نمايد ولى چون از مؤونۀ امسال است، در اين صورت مى تواند از ربح سال استثنا و كسر نمايد و يا نمى تواند و بايد ربح به دست آمده كلاًّ تخميس شود توضيحاً بيان فرماييد.

بسمه تعالى، بدهى بر مؤونۀ سال از ربح بين سال كسر مى شود ولى چنانچه بدهى را بايد به اقساط بپردازد، اقساط هر سال از مؤونۀ آن سال محسوب مى شود.

[سؤال 4746]

2. شخصى مبلغى از بانك قرض كرده و در مؤونه مصرف كرده ولى اين پول را بايد در سال هاى بعد به بانك بپردازد. آيا در رأس سال، اين شخص مى تواند مبلغى را

ص: 412

كه براى مؤونه قرض كرده، از ربح به دست آمده در همان سال، كسر و استثنا نمايد و يا نمى تواند؟

بسمه تعالى، در اين سال نمى تواند كسر كند و از ربح سالى كه قرض را بايد ادا كند كسر مى شود.

3. شخصى از نظر نداشتن منزل مسكونى در مشقت است؛ ارباح به دست آمدۀ خود را قبل از فرا رسيدن سال به زوجۀ خود مى بخشد تا چنانچه به حد كافى رسيد منزل مورد نياز خود را بتواند تهيه نمايد. بفرماييد در اين مورد، اشكالى هم وارد است يا خير؟ و آيا خمس به زوجه يا زوج تعلّق مى گيرد يا نمى گيرد؟

بسمه تعالى، در فرض مزبور بايد خمس بدهد.

4. آيا مى تواند انسان در نماز و روزه مقلد دو نفر بوده باشد؛ به اين معنا كه نمازش را در محل كار شكسته بخواند و روزه اش را به فتواى مرجع ديگر بگيرد؟

بسمه تعالى، با علم به اين كه يكى از دو فتوا صحيح نيست نمى تواند به اين دو فتوا عمل كند و بايد تقليد از اعلم يا محتمل الاعلميه نمايد و اگر ممكن نيست، به فتواى يكى عمل كند.

5. چنانچه انسان نذر كند براى برآمدن حاجتش پولى را به فقير بدهد، آيا بعد از برآمدن حاجتش

مى تواند اين پول را به واجب النفقۀ فقير خود بدهد - مثل پدر و مادر و يا غيره - و يا نمى تواند.

بسمه تعالى، اگر در غير نفقۀ واجبه صرف شود مانع ندارد.

[سؤال 4747] 2312

بسمه تعالى

خدمت حضرت مستطاب حجت الاسلام والمسلمين، آيت الله العظمى خمينى، مدّ ظله الشريف، با تقديم سلام و تحيات، معروض است:

شخصى مقدارى زمين موروثى دارد و مقدارى هم مقروض مى باشد؛ آيا وقت تخميس لازم است زمين در مقابل قرض قرارداده شود و بقيه اموال او تخميس گردد و يا از بقيه اموال قرض را پرداخت و يا كسر كند و بقيه باقيمانده را تخميس نمايد.

بسمه تعالى، قرض اگر از براى مؤونه سال بوده، مى تواند از ارباح كسر و خمس بقيه را بدهد.

ص: 413

[سؤال 4748] 2313

بسمه تعالى

1. زيدى در آخر هر سال كه به حساب مازاد خود رسيدگى مى كرد مثلاً اگر از نقد و جنس هزار تومان داشت و پانصد تومان مثلاً مقروض بوده، فقط خمس پانصد تومان را مى داد، آيا به نظر مبارك شما صحيح است صرف مقابله مازاد با دين يا اداى آن قبل از تمام شدن سال از مؤونه است؟

بسمه تعالى، اگر قرض مذكور براى معاش بين سال بوده بايد استثنا شود اگر چه نپرداخته باشد ولى در قروض ديگر تا نپرداخته مؤونه نيست و بايد خمس بدهد.

2. سوغاتى كه زائرين از مكه و كربلا براى اقارب و دوستان مى گيرند چنانچه تا وقت رساندن به آن ها چند ماهى از سال خمسشان بگذرد آيا از مؤونه سال قبل است كه سفر كرده يا بايد تخميس گردد؟

بسمه تعالى، بايد تخميس شود.

3. فرموده ايد احتياط واجب در اموالى كه نمى داند مكلف كه در بين سال تهيه نموده يا بعد از گذشتن سال، صلح با حاكم شرع است، آيا كسى كه سال نداشته در غير سال اول به چه نحو مى تواند بين سال و آخر سال را تميز بدهد و اصولاً تعيين سال را براى تاجر و كاسب و امثال اين ها واجب مى دانيد؟ يا خير؟

بسمه تعالى، كسى كه سال نداشته و اجمالاً مى داند به او خمس تعلق گرفته با او به طور مصالحه انجام دهيد و سال را از همان وقت مصالحه قرار دهيد.

4. صاحبان اغنام و احشام كه در كوهستان ها به سر مى برند ديده شده بعضى سال خمس خود را اول فروردين قرار داده اند، در حالى كه كاه و علفى كه تهيه نموده اند تا اول خرداد مثلاً بايد به صرف آن حيوانات برسانند، آيا به نظر حضرت آيت الله از اين قبيل اشيا جزء مؤونه سال قبل محسوب مى شود، يا ملاك همان اضافه و مازاد است در آخر سال كيف كان.

بسمه تعالى، در آخر سال بايد خمس بدهند.

5. اشخاصى كه شغل آن ها سفر نيست ولى كار و شغل آن ها در سفر است مانند معلمين مثلاً و بايد مسافت بيش از چهار فرسخ را هر روز يا هر هفته طى كنند تكليف نماز و روزه آن ها در دوران سال چيست.

ص: 414

بسمه تعالى، قصر است.

6. دخترى كه از قم به تهران شوهر مى رود چنانچه براى ديدن والدين و اقاربش كه به قم عودت مى كند نخواهد ده روز بماند تكليف عباداتش چيست و آيا وطن اصلى پدر با وطن اتخاذى او در اين مسأله فرقى دارد يا خير و آيا قصد دختر را در اعراض و عدم اعراض ذى دخل مى دانيد يا خير.

بسمه تعالى، اگر وطنش بوده تا اعراض ننموده حكم وطن دارد و نمازش تمام است.

7. مأذون از قبل حاكم شرعى چنانچه خود مورد براى اخذ وجوهات باشد مى تواند از سهم امام و غيره ابتداءً براى خود قبول كند بعد به مستحق ديگر از طلاب در مورد سهم امام، و مظالم و زكوات در مورد ساير فقرا بپردازد يا خير.

بسمه تعالى، بَسته به اجازه هست.

8. فرموده ايد: سهم سادات هم، با اذن حاكم شرع بايد به سادات داده شود، آيا كسى كه در اين مسأله از مرحوم آيت الله بروجردى تقليد نكرده بوده ولى در مسائل ديگر مقلد بوده ولو فرضاً يك مسأله تقليد كرده باشد اجازه مى فرماييد در اين مسأله از فتواى ايشان استفاده كند يا خير؟ چون مكرر سهم سادات به سادات فقير مثلاً داده به خيال اين كه در سهم سادات اجازه لازم نيست.

بسمه تعالى، مانع ندارد.

9. پدر و پسرى است كه در زندگى نسبت به همديگر نهايت احترام قائل مى شوند و يك جا تا به حال زندگى نموده اما تا حدى حساب مداخل هر يك در دست خود مى باشد و سال خمس هر دو هم به نحو اشتراك يك روز بوده آيا در آخر سال دخل هر كدام را با قرض ديگرى مى شود كسر و انكسار كرد يا هر كدام مداخل و قروضشان مربوط به خودشان است.

بسمه تعالى، اگر شركت نداشته اند هر كدام دخل و خرجشان على حده است.

10. معمول است بعد از نمازها اول به حضرت اباعبدالله (عليه السلام)، بعد به حضرت امام هشتم (عليه السلام)، سپس به حضرت ولى عصر ارواحنا له الفداء سلام مى كنند، آيا اين كيفيت دستورى رسيده يا نه و به نظر شريف شما رجحان دارد اگر دستورى نرسيده باشد؟

بسمه تعالى، سلام به ائمّه هدى مستحب است.

[سؤال 4749]6815

3. كسى كه قرض دارد و مى داند آخر سال چيزى زياد نمى آورد، آيا بايد حساب سال داشته باشد و حساب كند يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، لازم نيست.

ص: 415

[سؤال 4750]6512

5. آيا مى شود تمام آنچه مازاد بر خرج سال است - مثل پول نقد و مازاد مصرف مواد غذايى و وامى كه در فوق به آن اشاره شد - همه را به پول حساب كند و جزو دارايى باشد؛ بعد بيايد آنچه بدهى دارد - مثلاً بدهى به اشخاص و بدهى به بانك از بابت وام فوق كه مصرف نكرده - را هم جمع بزند و جمع آن را كه بدهى حساب مى شود، از دارايى كم كند و هرچه مى ماند، خمس آن را بدهد؟ مثلاً هزار تومان مازاد مواد غذايى در منزل دارد و ده هزار تومان پول نقد دارد و صد هزار تومان پول وامى كه گرفته است، جمعاً يك صد و يازده هزار تومان دارايى حساب كند؛ بعد حساب كند نود هزار تومان به بانك بدهكار است و پنج هزار تومان به يك نفر ديگر بدهكار است، جمعاً نود و پنج هزار تومان بدهكار است و خالص آن شانزده هزار تومان برايش مانده كه خمس آن را حساب كند و بدهد.

بسمه تعالى، بدهى اقسامى دارد كه در رساله ذكر شده است و براى تصفيۀ حساب مى توانند نزد يكى از وكلاى اين جانب مراجعه كنند.

[سؤال 4751]5429

7. سر سال من رسيد و 5000 تومان منفعت سال دارم كه بايد خمس آن را بدهم ولى 5000 تومان يا بيشتر و كمتر بدهكارى دارم، تكليف من چيست؟

بسمه تعالى، بدهى اگر بابت مؤونه باشد از درآمد كسر مى شود.

[سؤال 4752]927

4. آيا با وجود حدود ده هزار تومان قرض، به پول پس انداز - حدود دو يا سه هزار تومان - خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر پس انداز و قرض، مربوط به يك سال باشد و قرض، بابت مؤونه باشد، پس انداز آن سال، خمس ندارد.

ص: 416

[سؤال 4753]1012

4. شخصى سر سالش رسيده؛ ولى 20 هزار تومان به صندوق قرض الحسنه بدهكار است كه ماهى هزار تومان مى دهد. آيا اين 20 هزار تومان را كم كند از منفعت خود يا نه؟

بسمه تعالى، اگر قرض براى مؤونه بوده، مبلغى كه قسط همان سال است كسر مى شود.

[سؤال 4754]2296

3. اگر كسى در شش ماهۀ اول سال خود، درآمدى نداشته باشد و از سرمايۀ خود در مؤونه صرف كند و در شش ماهۀ بعد مقدارى ربح حاصل گردد آيا مى تواند با آن مقدار ربح، سرمايۀ خود را ترميم كند، بدون آن كه خمس آن مقدار را بدهد يا بايد خمس آن ربح حاصله را بعد از گذشت سال ادا نمايد؟

بسمه تعالى، اگر سرمايۀ او در جريان كسب است مى تواند از ربح نقص سرمايه را تتميم كند.

[سؤال 4755]2037

2. كسى كه براى خريدن خانه بدهكار بانك مى باشد و روزى را سال نگهداشته و اقساط بانك همه ماهه بايد پرداخت شود، سر سال وضعيت خمسش چگونه است، با توجه به اين كه به بانك بدهكار است ولى ممكن است علاوه بر پرداخت يكى از اقساط مبلغى نقد برايش بماند.

بسمه تعالى، هر مقدار از اقساط كه در بين سال پرداخت شده جزء مؤونه همان سال محسوب است و خمس ندارد.

[سؤال 4756]1673

4. اگر كسى سر سالش مقدارى از درآمدش اضافه آمد، در صورتى كه بدهكارى به افراد يا بانك ها دارد و هنوز وقت پرداخت آن قسط ها نرسيده، آيا اين درآمد ساليانه

ص: 417

خمس دارد يا نه؛ در صورتى كه اگر خواسته باشد بپردازد باز هم بدهكار مى باشد؟ و آيا شهريۀ طلاب اگر مقدارى از خرج آن ها اضافه بيايد سر سال خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، بدهى كه بايد سال بعد پرداخت شود از درآمد سال كسر نمى شود، و اضافۀ شهريه خمس ندارد.

[سؤال 4757] 2314

بسمه تعالى

بنده مى خواستم زمينى را بخرم چون پول نقد مى خواستند سى هزار تومان وام برداشتم و بعد معامله مان نشد و زمين مناسب ديگر پيدا نكردم و اين پول را در بانك گذاشتم تا آماده باشد و اين پول در بانك سال به رويش آمد و در مدت يك سال ده هزار تومان قسط او را داده ام و بيست هزار تومان هنوز مقروضم، كدام يك از اين ها خمس دارد يا اصلاً ندارد، حكم الله را بيان فرماييد.

بسمه تعالى، مبلغ پرداختى قسط وام اگر از درآمد كسب پرداخت شده خمس دارد.

[سؤال 4758]155

6. شخصى به طور مثال پانصد تومان پول به كسى مقروض است و پانصد تومان هم سهم مبارك امام (عليه السلام) بدهكار است و موجودى وى پانصد تومان است؛ پانصد تومان را به كى بدهد؟

بسمه تعالى، هر دو، دين است؛ اگر يكى داراى رجحان باشد، ترجيح دهد والاّ مخيّر است و چنانچه بتواند در فرض مسأله، به حاكم شرع مراجعه و اجازه بگيرد و صرف در دين غير سهم كند.

[سؤال 4759]1890

12. كسانى كه در آخر سال به حساب سال خود مى رسند ديونى دارند آيا كسر

ص: 418

ديون كفايت مى كند يا بايد ادا كنند به حكم اداء الديون من المؤونه؟

بسمه تعالى، اگر دين براى مؤونه همين سال بوده استثنا مى شود هر چند اداء نشده باشد و در ساير ديون در صورتى كه در بين سال ادا شده باشد استثنا مى شود وگرنه مستثنا نيست.

[سؤال 4760]1849

2. اين ديون مربوط به 35 سال قبل به اين طرف بود، ولى كفاره را كلاً و يك جا از محل درآمد آخرين سال خود انجام داده ام و نه آن كه از درآمد هر سال به طور جداگانه كفاره آن سال را تأديه نمايم.

در اين صورت وضع شرعى آن چگونه است؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد و خمس واجب نشده است.

[سؤال 4761]4805

5. كسى كه مقدارى برنج، ذرّت غذايى و بعضى از لوازم زندگى دارد كه در سال استفاده نشده، يا محصول قبل، بعد از به دست آمدن محصول سال جديد، باقيمانده و طرف مقدارى بدهكارى دارد، آيا به اين اموال خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، باقيماندۀ اجناس خمس دارد و اگر بدهى براى مؤونه سال باشد كسر مى شود.

[سؤال 4762]6512

2. در مورد وام فوق، با توجه به اين كه وام گيرنده هر ماه، مبلغى بابت اقساط وام به بانك پرداخت مى كند و با توجه به اين كه مقدارى از وام را از حقوق خود يا درآمد كسب به طور اقساط ماهيانه به بانك پرداخت كرده، ولى تمام مبلغ وام را دارد و خرج نكرده، حال وقتى كه سر سال رسيد و بخواهد خمس خود را حساب كند، چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، هر مقدار از وام را كه ادا كرده خمس دارد.

ص: 419

[سؤال 4763]6817

5. فردى احتياج به مسكن دارد و خانه اى را به طور اقساط مى خرد يا پول آن را قرض مى نمايد و در ظرف چند سال مى پردازد. آيا به پولى كه هر سال در بين سالش ادا مى نمايد خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، پولى كه در هر سال بابت بدهى مسكن مورد حاجت پرداخت مى شود از مؤونه همان سال محسوب است و خمس ندارد

[سؤال 4764]2115

2. كسى كه مقروض است و پول جمع مى كند تا قرض خود را بدهد، اگر از اين پولى كه جمع مى كند سال بگذرد آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، پولى كه جمع مى كند سرسال خمس دارد، مگر اين كه قرض براى مؤونه همان سال باشد.

[سؤال 4765]7230

2. براى ساختن خانۀ مسكونى، مبلغى در سال جارى به عنوان وام دريافت كرده ام كه ماهيانه مبلغ 000/20 ريال بپردازم؛ چون بازپرداخت وام به سال بعد خواهد كشيد، دو سؤال مطرح مى شود:

الف. آيا اين جانب موظّفم خمس اين وام را در پايان سال 1361 بپردازم، با توجه به اين كه شروع ساختمان در سال 1362 شمسى خواهد بود؟

ب. آيا حق دارم از درآمد سال 1362 اقساط وام را بدون محاسبۀ خمس آن بپردازم؟

بسمه تعالى، وام خمس ندارد و دادن اقساط از درآمد مانع ندارد و خمس ندارد؛ مگر اين كه پولى كه قسط وام آن پرداخت شده، سر سال باقى بماند.

ص: 420

[سؤال 4766] 2315

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

1. شخصى كه منزل مسكونى اى كه در شأن اوست، در چند سال از ربح كاسبى اش بخرد، آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر منزل را بر ذمه خريده و تدريجاً از ارباح پرداخته، خمس ندارد.

2. در صورتى كه فردى سال داشته باشد و زمين درخت دارى را براى امرار معاش، با پول قرضى به مبلغ دو هزار و پانصد تومان مى خرد و پس از چند سال، خمس پول اصل زمين را مى دهد و پس از پانزده سال، آن را به دوازده هزار تومان مى فروشد. آيا خمس ترقى و اصل آن زمين بر او واجب است؟

بسمه تعالى، اگر ترقى قيمت بعد از اداى خمس حاصل شده، خمس آن واجب نيست.

3. ساداتى كه به ظاهر مؤمن و فقير هستند، ولى در بعضى از كارها سهل انگارى مى كنند، آيا مى شود به آنان سهم سادات داد يا خير؟

بسمه تعالى، در صورتى كه متجاهر به فسق نباشند مانع ندارد، ولى بايد با اجازۀ حاكم شرع باشد.

[سؤال 4767] 2316

بسمه تعالى

پس از دعا براى آن امام عزيز و آرزوى پيروزى رزمندگان اسلام در جبهه هاى حق عليه باطل، خواهشمند است به مسائل زير پاسخ فرماييد:

1. شخصى براى تعمير خانه و پرداخت قسمتى از پول اتومبيل، جهت استفاده شخصى، از مردم قرض مى گيرد و تا پايان سال مالى مى داند كه نمى تواند قرض خود را پرداخت نمايد، آيا بر قرضى كه در سال بعد مى پردازد خمس تعلّق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر به حساب احتياجات زندگى قرض نموده، پرداخت بدهى از درآمد سال بعد خمس ندارد.

ص: 421

2. شخصى مبلغى سهمين بدهكار است و مسأله را از دفتر امام سؤال نموده و طبق دستور دفتر امام، مبلغ بدهى سهمين را به تدريج مى پردازد، اما نه به دفتر امام، بلكه به دفتر آيت الله منتظرى و تا كنون مبلغى پرداخت و رسيد دريافت نموده، آيا بقيۀ سهمين را به دفتر آيت الله منتظرى يا به اشخاص ديگر بدهد اشكالى ندارد يا بايد به دفتر امام ارسال دارد؟ در صورت دوم، شمارۀ حساب و آدرس صحيح را اعلام فرمايند.

بسمه تعالى، بايد بر طبق اجازه اى كه گرفته عمل نمايد.

3. شخصى خانه اى را در پانزده سال پيش تهيه كرده و مسلّم مى داند كه خمس بدهكار نيست و پول زمين خانه را خمسش را پرداخته است و هر وقت از خرج سال زيادتر داشته، خمس پرداخت نموده، ولى حالا فراموش كرده كه آيا آنچه در خلال سال تهيه نموده خمس داده يا جزء مؤونه به حساب آورده؛ اكنون مى خواهد خانه را - چون در جوار حمام است و زياد ناراحت هستند خانواده اش - بفروشد و خانۀ ديگرى تهيه كند؛ آيا به مجرد فروش بايد خمس بدهد ولو اين كه اين پول را گرفته و به فاصلۀ چند روز بابت بهاى خانۀ جديد پرداخت مى نمايد؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، بايد پول فروش خانه را احتياطاً بپردازد.

4. شخص ديگرى داراى سه باب خانه است كه اولى را در حدود 20 سال گذشته تهيه نموده و حساب سال داشته و در خلال سال تهيه نموده؛ دومى و سومى را در اوان انقلاب يكى را خريدارى و ديگرى را ساخته و آن يكى را كه ساخته هنوز تكميل نشده؛ آيا سهمين اين خانۀ در دست ساختمان، طبق پولى است كه خرج شده و مى شود يا طبق قيمت فعلى است؟ زيرا به علت نبودن پول، حدود سه سال طول كشيده كه به تدريج ساخته شده و قبلاً زمين و مصالح ارزان بوده.

و خانه اى كه ساخته خريدارى نموده، آيا سهمين طبق قيمت خريدارى شده بايد پرداخت شود يا قيمت فعلى تخميس شود؟ و چون پرداخت سهمين يك جا مقدور نيست، لازم است يكى از خانه ها را بفروشد و سهمين را بدهد يا اين كه به تدريج بپردازد اشكالى ندارد؟ نظر عالى را اعلام فرماييد.

بسمه تعالى، به قيمت فعلى خمس دارد.

[سؤال 4768]1745

6. پولى به مبلغ 18 هزار تومان در بانك اسلامى به سپرده گذاشتم و فعلاً قرض دارم. پس از آن كه وامش تمام شد، آيا اين پول خمس دارد؟ در صورتى كه اين پول هم قرض بوده، ولى پرداخت شده حكم آن چيست؟

ص: 422

بسمه تعالى، اگر قرض براى گذاشتن پول در بانك بوده و از ارباح مكاسب ادا شده، بايد خمس مبلغى كه در بانك موجود است را بدهيد و اگر وام ديگرى در بين هست، تفصيلى دارد كه در رساله عمليه ذكر شده است.

[سؤال 4769]2033

9. خمس را از پول غير مخمس مى شود داد يا خير؟

بسمه تعالى، مانع ندارد ولى مقدار خمس موجود در آن، به جاى خودش حساب مى شود؛ مثلاً اگر بيست تومان بدهكار باشد و از پول غير مخمس خواست بدهد، بايد بيست و پنج تومان بدهد.

[سؤال 4770]1971

2. اگر مقدارى پول قرض كرده باشم براى مخارج ازدواج يا خريد بعضى از وسايل مورد نياز زندگى و مقدارى از حقوقم را در هر ماه بابت اين قرض بدهم، باز هم در اين مورد خمس به اموال بنده تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، هرچه كه در بين سال بابت بدهى مزبور پرداخت شده خمس ندارد.

[سؤال 4771] 2317

بسمه تعالى

قم، دفتر محترم امام خمينى، سلّمه الله تعالى، با تشكر قبلى و عرض معذرت

با اين كه مى دانم مشغلۀ آن امام همام و دفتر وابسته خيلى زياد است، ليكن جواب اين مسأله را چون در رساله ها پيدا نكردم، استدعا دارم از آيت الله خمينى جواب اين مسأله را جويا شده و ارسال فرماييد.

شخصى كه از يكى از بانك ها يا مؤسسه ديگرى وام مى گيرد تا در ظرف چند سال به اقساط ماهيانه بپردازد، آيا در رأس هر سالى كه براى حسابرسى خمس خود معين

ص: 423

نموده، بايد كليه بدهكارى خود را به آن مؤسسه به حساب بدهى هاى خود بگذارد و يا اگر اقساطى از سال گذشته اش را نپرداخته، فقط بايستى به حساب بدهى هاى خود بگذارد؟

بسمه تعالى، دين اگر براى مؤونه است، قسط هر سال از درآمد آن سال استثنا مى شود.

[سؤال 4772]1970

2. در قباله و سند ازدواجمان ثبت شده است كه بابت جهيزيه بيست هزار تومان به متعلقه بدهكارم و بايد به مرور بپردازم و يا اثاث منزل و مايحتاج زندگى را فراهم نمايم. حال آيا مى بايست اول اين مبلغ پول و دين را ادا نمايم؟ ناگفته نماند، پيش از اين كه خمسى داده باشم ازدواج كرده بودم. چنانچه مبلغ جهيزيه را پس انداز نمايم تا بيست هزار تومان تكميل شود، و اين پس انداز در عرض دو سال باشد، خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، طلب زن تا ادا نشده، استثنا نمى شود و اگر پس انداز كنيد، بايد خمس آن را بدهيد.

[سؤال 4773] 2318

بسمه تعالى 15 / 1 / 1361

حضور مبارك رهبر عظيم الشأن انقلاب اسلامى و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، آيت الله العظمى خمينى، مدّ ظله الشريف، با تقديم تحيت و سلام

مسائل ذيل جواب مرقوم شود جزاكم الله عن الاسلام و اهله خيراً.

1. آيا شخصى مى تواند در سر سال وام هاى طويل المدت را به تمامه كسر نموده و سپس تخميس اموال كند يا خير؟

بسمه تعالى، وام اگر براى مؤونه بوده، قسط هر سال از درآمد آن سال كم مى شود.

ص: 424

2. اجازه مى فرماييد از سهم مبارك امام (عليه السلام) خرج احداث و يا تعمير مسجد شود به خصوص در صورت عدم تمكن؟

بسمه تعالى، محتاج به اجازه خاص است.

3. شخصى كه سال جهت تخميس اموال نداشته ولى به تدريج در خلال چند سال مبلغى داده؛ فعلاً كه اقدام به تخميس سرمايه مى كند، مقدار مزبور را مى تواند به حساب بياورد و كسر كند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر بابت سهمين داده و مورد هم مصرف سهمين بوده قبول است.

4. شخصى به مقدار مصرف لبنيات منزل خود گاو و گوسفند دارد. آيا تخميس آن ها هم مثل سرمايه اش

لازم است يا خير؟

بسمه تعالى، حكم سرمايه دارد.

[سؤال 4774] 2319

بسمه تعالى

شخصى كه سال دارد، در بين سال خانه اى كه مورد احتياجش است مى خرد و با خريدن خانه، مبلغى بدهكار مى شود كه بايد ظرف دو سال پرداخت نمايد؛ الآن كه اول سالش رسيده، آيا لازم است بدهكارى خود را از سرمايه كسر نمايد يا نه؟

بسمه تعالى، اقساط بدهى بابت خانه در هر سال، جزء مؤونۀ آن سال محسوب است و از درآمد آن سال كسر مى شود.

[سؤال 4775] 2320

بسمه تعالى 14 / 6 / 1358

حضور مبارك زعيم عالى قدر، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، از درگاه احديت سلامت، توفيق و طول عمر آن رهبر ارجمند را مسألت مى نمايم و توأمان با احترام، استفتاى مشروحۀ زير را از نظر مبارك مى گذرانم و اميد

بذل عنايت دارم:

آيا به مبالغ باقيمانده از مخارج سال و يا پس انداز خمس تعلق مى گيرد، در حالى كه برابر آن و شايد چند برابر، بدهى وجود دارد؟

ص: 425

توضيح اين كه بدهى، مربوط به اخذ وام از بانك براى تهيۀ منزل است و در حدود يك سال از اقساط اصل بدهى و بهرۀ آن، پرداخت و حدود چهارده سال ديگر از اقساط باقى است. اكنون چند حالت ممكن است تصور گردد:

1. ان شاء الله پس از تحقق كامل حكومت حقۀ اسلامى ظرف چند سال آتى ممكن است بهره، از اقتصاد مملكت حذف وحتى عطف به ماسبق گرديده و فقط اصل مبلغ را مطالبه بنمايند؛ در اين صورت شايد صواب اين باشد كه فعلاً پرداخت اقساط ادامه يابد تا پس از تقريباً شش سال، وجوه پرداختى به بانك به عنوان تأديۀ اصل بدهى تلقّى و با استفاده از معافيت بهره بتوان سند خانه را آزاد نمود. در چنين حالتى همه ساله مبلغى پس انداز باقى مى ماند.

2. علاوه بر پرداخت اقساط، پس اندازهاى هر سال جمع آورى شود تا بتوان پس از چند سال، با قدرت مالى كافى به بانك مراجعه نمود و با پرداخت اصل بدهى، خواستار تعديل بهرۀ متعلقه و آزاد نمودن سند گرديد.

در هر دو حالت، آيا به پس اندازها خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

چنانچه مبالغ پس انداز بيش از مخارج عائله و سفر حج باشد، آيا مستطيع بودن محقق شده است و سفر حج واجب گرديده يا خير؟

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته، با تجديد احترام

بسمه تعالى، اقساط هر سال از دين خانه، مؤونه همان سال است كه خمس ندارد و پس انداز زايد بر آن بايد تخميس شود؛ و اگر در وقت اداى اقساط بتواند دين را ادا كند، در فرض مذكور استطاعت حاصل مى شود.

[سؤال 4776]1878

8. قرض بين سال را از مالى كه خمس به او تعلق دارد در سال هاى بعد مى تواند داد و همچنين قرض سال قبل را يا نه؟

بسمه تعالى، اداى قرض بابت سرمايه و قرض دستگردان بدهى خمس از

ص: 426

مؤونه نيست و قرض بابت مؤونه سال ربح از ربح استثنا مى شود و ساير قرض ها در صورت ادا در سال ربح جزو مؤونه محسوب مى شود و خمس ندارد.

[سؤال 4777] 2321

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر انقلاب و مرجع عظيم الشأن، امام خمينى

اين جانب ساكن شهرستان لنگرود مى باشم و چون مقلد حضرت امام مى باشم نظرات ايشان را در مورد مسألۀ زير خواستارم:

اين حقير يك منزلى داشتم كه كوچك بود و تصميم به تعويض آن نمودم. چون كه از نظر جا و مكان در تنگنا بوديم لذا منزل قديمى را فروخته و مبالغى هم كه در زير درج مى شود از سرمايه ام - كه تماماً خمس آن را پرداخت كرده بودم - روى هم پرداخت كردم براى خريد و در ضمن، چون باز كسرى داشتم در خلال حدود دو سال كه كاسبى مى كردم الباقى كسرى را در حين درآمدم پرداخت كردم. سؤال مى شود آيا اين مبلغ اضافى را كه در خلال كار كردن داده ام براى خريد خانه، خمس به آن تعلق مى گيرد يا نه؟ و از قبل هم مقدارى به حضرت ايشان بدهكار بودم كه توسط نمايندۀ محترم ايشان در لنگرود به طور اقساط پرداخت مى كردم و چون پول، جهت خريد خانه كسر داشتم اجازه گرفتم كه اين خانه را بخرم و بدهى قبلى را كه حدود (330/000) ريال مى باشد به طور اقساط بپردازم؛ فقط راجع به مبلغ الباقى كه از درآمد

گذاشته ام مى خواهم بدانم آيا خمس بدهم يا نه؟

كل سرمايه كه خمس آن را پرداخت كرده ام: 9/127/179 و فروش خانۀ قديمى:

3/115/000 كه مجموعاً 12/242/179 ريال مى باشد.

خريد خانۀ جديد همراه با فرش و موكت: 17/387/160

اين مبلغ يعنى 981/135/5 ريال را در حين كاسبى كردن از درآمدم در مدت يك

ص: 427

سال و اندى پرداخت كرده ام كه خمس آن را نپرداخته ام.

توضيحاً: چون از نمايندۀ محترم شما اجازه گرفته بودم كه اجازه دهيد سال دوم حساب شما را (شخصى) رسيدگى كنم و پس از انقضاى دو سال در تاريخ مقرّره رسيدگى كردم با ايشان كه مبلغ فوق (5/135/981 ريال) را آيا خمس آن را بدهم يا خير؟ خداوند سايه شما را از سر ما كم نكند. والسلام

بسمه تعالى، از درآمد كسب، هر مقدار كه در بين سال صرف اداى بدهى خانۀ مسكونى شده خمس ندارد.

[سؤال 4778] 2322

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى دام عزّه

ضمن عرض سلام به عرض عالى مى رساند:

1. اين جانب كه كارمند بانك ملى هستم، از وامى كه معمول است به كارمندان مى دهند منزلى در هفت سال پيش خريدم، ولى به علت عائلۀ زياد و كوچكى منزل، براى خريد منزل بزرگ ترى يا توسعۀ ساختمان منزل فعلى، مبلغى مجدداً وام دريافت نمودم كه هنوز موفق به انجام هيچ كدام از آن ها نشده ام، در حالى كه پول موجود و حساب سالم فرا رسيده است (سال مالى 15 / 7 / 61) البته هنگام دريافت وام، قصد بر اين بوده است كه اگر موفق به خريد منزل و يا تكميل ساختمان نشوم، وام مذكور را به حساب بانك واريز كنم.

قابل توضيح است كه اقساط اين وام، ماهانه از حقوقم كسر مى شود، آيا من مى توانم به تعداد اقساطى كه از وام پرداخت نموده ام محاسبه و در حساب سال، منظور دارم يا بايد خمس تمام پول وام را كه موجود است و براى منظور فوق الذكر دريافت شده، بپردازم؟ زيرا به علت مشكلات ناشى از جنگ و كمبودها در منطقه موفق به خريد منزل مورد نظر يا توسعۀ ساختمان نشده ام و در صورتى كه بعد از

ص: 428

حساب سال، موفق به خريد منزل بشوم چگونه عمل كنم؟ و اگر بخواهم پول را به حساب بانك واريز كنم چگونه عمل كنم در حالى كه در اصل، پول مال من نيست، ولى بايد 450/000 ريال آن را بابت خمس پرداخت كنم؟ نظر مبارك را نسبت به چگونگى محاسبۀ بدهى و اداى دين بفرماييد؟

بسمه تعالى، هر مقدار از اقساط وام كه پرداخت نموده ايد خمس دارد.

2. چنانچه منزلى كه دارم براى نياز به منزلى بزرگ تر مى خواهم بفروشم، تفاوت قيمت خريد را بايد فى المجلس خمسش را بدهم يا بايد بگذارم سر سال مالى، چنانچه اضافه درآمدى بود، مانده را خمس بدهم؟ در حالى كه به علت نياز به منزلى بزرگ تر، مقدارى پول وام گرفته ام تا منزل جديدى خريدارى كنم.

بسمه تعالى، اگر وام خانه يا بعض آن پرداخت شده، بعد از فروش، نسبت به مقدار پرداخت شده خمس واجب است فعلاً.

[سؤال 4779] 2323

بسمه تعالى 15 / 4 / 1361

دفتر امام خمينى، خواهشمند است جواب سؤالات زير را ارسال فرماييد.

خداوند بزرگ بر عمر رهبر انقلاب بيفزايد.

1. اين جانب مبلغ 25000 تومان از بانك فرهنگيان، جهت خريد زمين، جهت احداث خانه وام گرفتم. اگر تا آخر سال زمين نخريدم و با توجه به اين كه ماهانه مبلغى در حدود 1200 تومان بابت قسط مى پردازم، بايد وجوهات آن را چطور بدهم؟

بسمه تعالى، هر مقدار كه تا آخر سال قسط آن را داده، خمس دارد.

2. پدر و عمويم مشتركاً در سارى خانه اى خريدند و من در اين خانه مستأجر هستم، آن ها حداقل هفته اى يك بار گاهى دو تا سه بار به سارى مى آيند. فاصله تا ده ما 33 كيلومتر مى باشد. نماز و روزۀ آن ها به چه صورت است؟ البته فرزندان آن ها براى تحصيل در آن خانه سكونت دارند؛ وضع نماز و روزۀ فرزندان آن ها هم چه حكمى دارد؟ لطفاً راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند.

ص: 429

[سؤال 4780] 2324

بسمه تعالى

محضر مرجع عالى قدر حضرت آيت الله العظمى آقاى خمينى، دام ظله العالى

مستدعى است مسائل ذيل را مرحمت فرماييد:

شخصى مبلغى وام جهت سرمايه كسبى و يا خريد منزل مسكونى از بانك يا اشخاص قرض مى گيرد تا در چند سال به تدريج بپردازد؛ آيا در موقع حساب سال، اين شخص بايد مقدارى را كه در سال هاى آينده بدهكار است از موجودى خود كسر كند و چنانچه باقيمانده اى داشت تخميس نمايد و يا حكم ديگرى دارد؟

بسمه تعالى، اقساطى كه براى دين منزل هر سال مى دهد، از مؤونه همان سال كسر مى شود؛ ولى اقساط سرمايه را بايد تخميس نمايد.

دستگردان بدهى خمس و پرداخت آن از ربح سال جديد

[سؤال 4781] 2325

بسمه تعالى

1. كسى كه در آخر سال مثلاً پانصد تومان اضافه بر مؤونه دارد و صد تومان آن را بابت خمس به حاكم شرع يا مأذون از طرف او مى دهد و قرض مى گيرد كه در بين سال از عوايد كسب ادا نمايد، آيا در وقت اداى دين اول بايد آن منفعت را تخميس كند و سپس اداى دين نمايد يا بدون تخميس مى تواند آن را از عوايد و منفعت بپردازد و آيا بر فرض تخميس قبل از ادا مطلقاً حكم همين است كه بعضى فرموده اند يا موارد استثنايى هم دارد؟

بسمه تعالى، بايد اول تخميس كند و بعد آن قرض را بدهد و فرقى بين موارد نيست.

2. وجوهى كه در بانك ها گذاشته مى شود به قصد محفوظ ماندن نه سود بردن ولى هنگام دريافت متصديان بانك مبلغ قليلى كه خود حساب نموده به صاحب وجوه مى دهند حلال است يا خير؟

ص: 430

بسمه تعالى، اگر به عنوان سود بدهند اخذ جايز نيست اگر چه قرار نداشته باشند.

3. به نظر مبارك شما راه تخلص از نزول و ربا در پول هاى بانكى كه اغلب تجار بلكه ديگران هم مبتلا هستند چيست؟

بسمه تعالى، تخلص از ربا نزد اين جانب مشكل است بلكه عدم جواز قوى است.

4. خروج از مكه به غار حرا خروج از حرم است يا نه؟ بر فرض آن كه از حرم خارج باشد براى كسى كه نمى دانسته و قبل از عرفات و منى مثلاً روزهاى اول ورود به مكه آن جا رفته باشد تكليفش چيست؟

بسمه تعالى، غار حرا را نمى دانم خارج حرم است يانه و بر فرض خروج تكليف اين بوده است كه خارج شود و اگر ضرورت اقتضا مى كرده بايد محرم به حج تمتع بشود و محرم برود و در صورتى كه عمل نكرده است به حج او ضرر نمى رسد.

5. كسى كه متوجه به تثليث گوشت قربانى نبوده يا بوده ولى از فقير شيعه وكالت نگرفته كه براى او يك ثلث را قبول كند، يا قبول كرده حاليه چه مبلغ بايد به فقير بپردازد آيا قيمت ثلث گوشت منى را كه خيلى كم ارزش است يا قيمت يك ثلث گوسفند را؟

بسمه تعالى، تثليث واجب نيست و چيزى بر او نيست.

[سؤال 4782]2836

4. كسى كه بدهى خمس مالش را دستگردان مى نمايد و آن را از درآمد سال جديد مى دهد، آيا خمس آن مقدار كه از درآمد پرداخت نموده، را بايد بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد خمس آن را بدهد.

[سؤال 4783]2686

8. كسى كه خمس خود را با حاكم شرع در رأس سال حساب كرده و مثلاً مقدار هزار تومان شده است، اگر اين پول را از اين مال ندهد و بخواهد از خرج ساليانۀ سال ديگرى كه كسب و كار كرده بدهد، آيا دادن خمس از اين مال جديد صحيح مى باشد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر خواست از درآمد جديد بپردازد، بايد خمس آن را بدهد.

ص: 431

[سؤال 4784]1284

4. مثلاً شخصى مبلغى در آخر سال بابت سهمين بدهكار مى شود با كسانى كه از طرف شما مأذونند كه طول مدت يك سال بپردازد آيا از منافع بين سال كه به تدريج مى پردازد بايد اول تخميس كند بعد بدهد يا لازم نيست؟

بسمه تعالى، بايد اولاً خمس آن را بدهد.

وديعه ثبت نام حج و خمس آن

[سؤال 4785] 2326

بسمه تعالى

حضور حضرت مستطاب، حجت الاسلام و المسلمين، سيد العلماء و المجتهدين، رئيس الملّة والدين، آيت العظمى و مولانا الاعظم، الامام حاج آقا روح الله الموسوى الخمينى متّع اللّه المسلمين بطول بقائه الشريف؛ فدايت شوم:

1. كسى كه پول حج خانۀ خدا را از درآمد سالش پس از مؤونه به بانك داده و در سال هاى آينده نوبت به او مى دهند، آيا بايد خمس آن ها را بدهد؟

بسمه تعالى، اگر سال اول استطاعت او است بايد خمس آن را بدهد و اگر از قبل مستطيع بوده، واجب نيست.

2. كسى كه شريك دارد و مى داند شركاى او خمس نمى دهند و حاضر به تقسيم هم نمى شوند آيا مى شود بدون اجازۀ آن ها سهم خمس سرمايۀ آن ها را بدهد؟

بسمه تعالى، حق ندارد.

3. يك نفر اهل منبر كه خانۀ شخصى ندارد، زمينى خريده براى خانۀ مسكونى؛ حال كه نمى تواند آن را بسازد آيا مى شود از سهم امام (عليه السلام) به او كمك كرد؟

بسمه تعالى، موكول به اجازۀ مرجع تقليد است.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

ص: 432

[سؤال 4786] 2327

بسمه تعالى 19 / 8 / 1361

رياست محترم دفتر امام خمينى

پس از اهداى سلام، معروض مى دارد: اين جانب فردى كاسب هستم كه همه ساله خمس پول هاى اجناسى را كه مى فروختم، مى پرداختم. امسال نيز اجناس را نقد كرده و پول آن ها را جهت رفتن به حج به حساب ريختم و قرار شده در سال 1362 به مكه بروم؛ و چون هنوز از آن پول ها يك سال نگذشته، خواهشمند است در مورد خمس آن، وضعيت مرا روشن فرماييد.

لازم به تذكر است كه بنده در يك خانۀ كوچك با مساحت شصت و پنج متر مربع زندگى مى كنم و داراى هفت فرزند (سه پسر و چهار دختر) مى باشم، كه يكى از آن پسرها ازدواج كرده و پسر بزرگ ترم عقب ماندۀ ذهنى و 32 ساله مى باشد، كه تحت تكفل اين جانب مى باشد، همچنين بقيه فرزندانم نيز تحت تكفل من مى باشند و سه دختر كوچكم محصل مى باشند.

بسمه تعالى، اگر در سال هاى قبل، رفتن به حج بر شما واجب بوده، وجه مزبور خمس ندارد.

[سؤال 4787] 2328

بسمه تعالى ششم شوال المكرم 1402 ق

محضر شريف امام امت، آيت الله العظمى، رهبر انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى، دام ظله، سيدنا اطال الله عمركم و ادام ظلّكم، أجبنا عن هذه المسائل:

كسى كه دو سال - يا بيشتر - پول پيش داده به بانك براى رفتن به مكۀ مكرّمه - زادها الله شرفاً - و بر حسب قرعه، رفتن تا حال تأخير افتاده و پول او در بانك مانده، آيا خمس دارد يا نه؟ و صاحب آن، سال حساب خمس دارد و پول را در بين سال به بانك داده و دو سال يا بيشتر بر آن گذشته.

ص: 433

بسمه تعالى، اگر پيش از گذاشتن پول در بانك مستطيع بوده و براى راه يافتن به سفر حج واجب لازم بود، پول در بانك بماند خمس ندارد و گرنه خمس دارد.

2. آيا شهداى فعلى ما كه در جنگ تحميلى عراق با كفار بعثى كشته مى شوند حكم شهداى صدر اسلام در زمان نبى اكرم و على عليهماالسلامرا دارند كه غسل و كفن نخواهند يا در ثواب مانند آن ها هستند ولى احكام اموات بر آن ها جارى است؟ و آيا مسّ آن ها موجب غسل مى شود يا نه؟ و اگر بدن آن شهيد مسّ شود به رطوبت، غَسل دارد يا نه؟ البته رطوبتى غير از خون بدن شهيد.

بسمه تعالى، شهداى معركه غسل و كفن ندارند و مسّ بدن آنان موجب غسل مسّ ميت نيست.

3. آيا آوارگانى كه در شهرى سكنا دارند يا دانش آموزانى كه در تهران براى كسب دانش رفته اند و قصد اقامت كرده اند و هر روز صبح بايد به مدرسه بروند و بين منزل و محل كار و مدرسه آن ها بيش از حد ترخص باشد و صبح كه بايد بروند و ظهر يا قبل از ظهر به مقدار كمى به منزل اقامت مى رسند، آيا نماز اين گونه اشخاص قصر است يا تمام؟ و روزه چطور؟

بسمه تعالى، اگر هنگام قصد اقامت ده روز بنا دارند روزانه از محل اقامت تا بيش از حد ترخص خارج شوند، قصد اقامت صحيح نيست؛ ولى اگر بعداً تصميم به خارج شدن گرفتند، تا سفر جديد پيش نيامده حكم اقامت به قوّت خود باقى است.

[سؤال 4788] 2329

بسمه تعالى

مقام محترم امام امت؛ سلام عليكم

سال خمسى اين جانب نزديك است و مبلغ بيست هزار تومان جهت عزيمت به مكۀ معظمه نيز به حساب اوقاف واريز نموده ام؛ فعلاً در سال 1363 قرعه به نام بنده اصابت نموده؛ آيا به مبلغ فوق، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ و نيز برادرى در سال 1365 قرعه به نامش خورده، تكليف ايشان چطور است؟

بسمه تعالى، اگر در سال هاى پيش مستطيع بوديد كه براى سفر حج واجب لازم بوده پول از قبل پرداخت شود مبلغ مزبور خمس ندارد، وگرنه خمس دارد.

ص: 434

[سؤال 4789] 2330

بسمه تعالى

شخصى كه در سال هاى قبل مستطيع بوده و اكنون براى حج ثبت نام مى كند، آيا به پولى كه به اين منظور از درآمد بين سال به حساب مى ريزد - چه در همان سال مشرف شود يا در سال هاى بعدى - خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، چنانچه در همان سال مشرف شود، يا انجام آن در سال هاى بعدى منوط به باقيماندن پول در حساب باشد خمس ندارد.

[سؤال 4790] 2331

بسمه تعالى بيستم شعبان 1402 ق

محضر حضرت آيت الله العظمى رهبر انقلاب اسلامى، امام خمينى، دام ظله العالى

1. پولى كه براى سفر حج داده مى شود و اسم متقاضى در قرعه كشى براى سال هاى بعد بيرون مى آيد، آيا آن پول از مؤونۀ سال محسوب مى شود كه متعلَّق خمس نيست يا مثل سپرده است كه انتهاى سال، خمس آن بايد داده شود؟ و همچنين هرگاه همان سال قرعه به اسم او درآيد ليكن زمان مسافرت به مكه بعد از سال خمس او باشد آيا خمس به آن پول تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر سال اول استطاعت او است، در فرض مذكور بايد خمس بدهد.

2. طلاهايى كه زن ها به عنوان زيور داشته اند كه لازم و نزد آن ها بوده اند، اگر آن ها را بفروشند - در حالى كه از آن ها مستغنى نشده اند - براى رفتن مكه، خمس به پول آن ها تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، استطاعت به واسطه طلا آلات مذكور كه مورد حاجت است و پول آن، حاصل نمى شود؛ ولى اگر فروخته شد بايد خمس آن داده شود در صورتى كه آن ها را از درآمد كسب

تهيه كرده باشد.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

ص: 435

[سؤال 4791]2153

2. در سال 60 براى سفر حج بيت الله ثبت نام كرده ام و مبلغ بيست هزار تومان در بانك گذاشته ام. نوبت اعزام سفر به سال 62، يعنى پس از پايان سال خمسى خودم، افتاده است؛ ضمناً متذكر مى شود كه در سال 58 كه در آن موقع هم ثبت نام مى شد، در واقع مستطيع بوده ام و لكن غفلتاً توجهى به استطاعت خود نداشته ام و خود را مستطيع نمى دانسته ام، لذا در آن سال ثبت نام نكرده ام، آيا پولى كه اكنون در بانك براى سفر حج در سال 62 موجود است خمس دارد يا نه؟ با توجه به استطاعت واقعى در سال 58 مستدعى است توضيحاً جواب مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر از درآمد بين سال به بانك داده ايد، در فرض مسأله خمس ندارد.

[سؤال 4792]5227

3. متقاضيان حج كه معمولاً براى قبولى تقاضايشان مبلغى به بانك مى ريزند و نوبتشان هم در سال هاى بعد مى رسد، آيا همان مبلغ، از مخارج سال تقاضا محسوب مى شود و يا داخل پس انداز و زايد بر مؤونه محسوب مى شود و بايد خمس آن را هم بدهد؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً حج بر او مستقر نشده، در فرض مسأله، پس انداز محسوب است و بايد تخميس شود.

[سؤال 4793]2095

5. وديعۀ سفر حج كه سال گذشته در بانك گذاشته شده است آيا از مؤونه حساب مى شود يا خمس آن بايد اخراج شود؟

بسمه تعالى، اگر طورى است كه تا اين پول را ندهد، نمى تواند به حج برود و حج بر او واجب است، از مؤونه محسوب است.

ص: 436

[سؤال 4794]2452

4. شخصى سال 60 مستطيع شد و پول به حساب حج ريخته و نامش سال 61 براى حج بيرون آمده. با فرا رسيدن سال آيا خمس آن مبلغ بايد داده شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً مستطيع نبوده، بايد خمس آن را بدهد.

[سؤال 4795]7368

3. آيا پولى كه به بانك واريز گرديده جهت تشرّف به حج، آيا خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً مستطيع بوده و رفتن به حج واجب منوط به باقى ماندن پول در بانك است خمس ندارد وگرنه خمس دارد.

[سؤال 4796]2414

4. افرادى پول براى رفتن به سفر حج در حساب ريخته اند كه در سال هاى آينده مشرّف شوند، آيا بر اين وجه اگر خمس نداده باشند، خمس تعلق مى گيرد يا جزو مؤونۀ سال جارى كه در حساب ريخته اند محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً حج بر آن ها مستقر نشده، بايد خمس آن را بدهند.

[سؤال 4797]4896

2. چون قرار است سال آينده - به حول و قوّۀ الهى - به خانۀ خدا مشرّف شويم (به همراه همسرم) مقدارى پول به حساب مربوطه واريز كرده ام ولى خمس آن را نپرداخته ام، آيا پرداخت خمس، امسال بايد انجام شود يا سال آينده؟ در ثانى آيا مقدارى هم كه سهم همسرم مى باشد خمس به آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر از سال هاى قبل مستطيع بوده ايد و پولى كه در بانك گذاشته ايد از ربح بين سال بوده، خمس واجب نيست و الاّ بايد خمس آن را همين امسال بپردازيد. و حكم خمس در بارۀ همسر شما نيز همين است.

ص: 437

[سؤال 4798]2499

4. كسانى كه پول جهت تشرّف به حج در سال هاى آينده پرداخته اند آيا در سر سال خمسى، مبلغ مذكور را بايد جزء موجودى سال خود حساب نمايند؟

بسمه تعالى، اگر سال اول استطاعتشان پول را داده اند خمس دارد.

[سؤال 4799]2176

2. مبلغ 380/000 ريال بابت ثبت نام خود و همسرم به منظور تشرّف به خانۀ خدا به حساب بانكى واريز نموده ام كه تا سال 1365 سعادت زيارت نداريم؛ بايستى خمس آن را پرداخت نمايم يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از سال هاى قبل مستطيع بوده و رفتن به سفر حج واجب نياز دارد كه پول در بانك بماند، خمس ندارد وگرنه خمس دارد.

[سؤال 4800]991

8. افرادى كه از درآمد همان سال براى سفر حج ثبت نام مى كنند و مبلغى به بانك مى پردازند و سال هاى بعد آن ها را به حج مى برند، آيا پس از اتمام سال به آن پول خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ در صورتى كه اگر بخواهد از بانك مطالبه كند نامش را از ليست حجّاج محو مى كنند؛ پس معذور است از مطالبه كردن.

بسمه تعالى، اگر از قبل مستطيع بوده و حج رفتن بر او واجب شده، پول ذكر شده خمس ندارد و اگر سال اول استطاعت است خمس دارد.

[سؤال 4801]647

10. پول حجى كه واريز شده و نوبت حج، دو سال بعد مى باشد، آيا با گذشتن يك سال، خمس به آن پول تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، اگر از قبل مستطيع بوده و رفتن به سفر حج واجب، منوط به باقيماندن پول در حساب است، خمس ندارد وگر نه خمس دارد.

ص: 438

[سؤال 4802]2715

2. آيا پولى كه براى ثبت نام حج در بانك مى ماند، به اين پول، حق الله تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر سال اول استطاعت باشد و سال بر آن بگذرد، خمس دارد.

[سؤال 4803]2299

5. پولى كه به بانك ريخته جهت حج يا زيارت ديگر و هنوز نوبت نرسيده سال خمسى رسيده، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، پول زيارت در فرض، خمس دارد و همچنين پول حج در صورتى كه در سال اول استطاعت اقدام كرده و در آن سال نوبه به او داده نشده.

[سؤال 4804]2056

2. شخصى اهل وجوهات است و مبلغ چهل هزار تومان وسط سال به منظور زيارت بيت الله الحرام براى خودش و همسرش به بانك پرداخته و اما حركت به مكۀ معظمه يكى يا دو ماه بعد از گذشت سال است، آيا بايد خمس پول مزبور را بپردازد يا خير؟ و آيا در اين مسأله، فرقى بين حج واجب يا استحبابى مى باشد يا خير؟

بسمه تعالى، در صورتى كه حج، قبلاً واجب شده باشد، در فرض سؤال، خمس واجب نيست.

[سؤال 4805]2820

7. وجوهى كه بابت هزينۀ حج پرداخت شده، بعد از مدتى كه به آخر سال خمس مى رسد، آيا تنها در سال اول، اگر حج رفت خمس ندارد يا ولو قرعه به نام او در سال هاى آينده هم اصابت كرده باشد، خمس ندارد؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً حج بر او استقرار پيدا نكرده و در همان سال، قرعه به اسم او اصابه نكرده، بايد تخميس شود.

ص: 439

[سؤال 4806] 2332

بسمه تعالى 13 رجب 1402 ق

محضر مبارك زعيم عالى قدر، آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

1. حاجى بيست هزار تومان براى رفتن زيارت حج بيت الله الحرام - در وقتى كه در وسط سال حسابش مى باشد - به دولت مى دهد. اگر امسال قرعه به نام او نيفتاد و بنا شد سال هاى بعد به حج برود و پول هم نزد دولت است، آيا اين بيست هزار تومان را سرسال حساب، بايد خمسش را داد و جزو موجودى است يا آن كه هر سال كه بنا شد به مكه برود، خمس او را بدهد؟

ديگر آن كه همين حاجى امسال مستطيع شده و تا موقع حج فوت كرده؛ لازم است براى او نايب بگيرند؟ و آيا فرق دارد اگر هم حج بر او مستقر شده باشد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر حج بر او مستقر شده و نمى تواند به حج برود مگر اين پول را در اين سال بپردازد، خمس ندارد؛ و اگر مستطيع نشده مگر در همين سال، در فرض مسأله بايد خمس بدهد؛ و در صورت فوت، حج واجب نيست.

2. حاجى عمره تمتع را خاتمه داده و مُحل شده؛ قبل از محرم شدن براى حج تمتع، در مكه فوت مى كند. آيا برى ءالذمه شده يا لازم است براى او نايب بگيرند؟

اگر نايبِ شيعه نباشد و بنا شد نايب بگيرند، تكليف چيست؟

بسمه تعالى، از حج كفايت مى كند و لازم نيست نايب بگيرند.

[سؤال 4807] 2333

بسمه تعالى

قم، دفتر امام خمينى، مدّ ظله العالى

مبلغى كه براى رفتن به مكۀ معظمه به بانك سپرده شده و سال بر آن گذشته آيا خمس بر آن تعلّق مى گيرد يا خير؛ با توجه به اين كه فرد مستطيع مى خواهد با آن پول به مكه برود؟

ص: 440

بسمه تعالى، اگر سال اول استطاعت او بوده و در بانك گذاشته، خمس دارد و اگر از سال هاى قبل استطاعت داشته واجب نيست.

[سؤال 4808] 2334

بسمه تعالى 1 / 4 / 1362

محضر مبارك امام امت و مرجع عالى قدر، جناب آيت الله العظمى امام خمينى، ادام الله ظله العالى

پس از تحيّت و درود فراوان؛ خداوند تبارك و تعالى آن وجود شريف و عزيز را براى مسلمين و مستضعفين جهان مستدام بدارد، ان شاء الله تعالى.

نظر لطف آن حضرت را به مسألۀ ذيل معطوف داشته و جواب آن را كه براى حقير ضرورى است، هرچه زودتر عنايت فرماييد:

آغاز و پايان سال خمسى اين جانب هر ساله ششم دى ماه سال شمسى مى باشد. بر همين اساس در تاريخ 6 / 10 /60 حساب سالم را رسيده و خمس ساليانه ام را داده ام و سپس در تاريخ 9 / 12 / 60 براى سفر حج، خود را مستطيع دانسته و ثبت نام كرده ام و مبلغ بيست هزار تومان جهت حج بيت الله در بانك گذاشته ام. نوبت اعزامى حقير براى رفتن سفر حج به سال 62 افتاده است؛ آيا در پايان سال خمسى اين جانب يعنى در تاريخ 6 / 10 / 61 كه مجدداً حساب خمسى ساليانه ام را مى رسم، مبلغ بيست هزار تومان ذكر شدۀ فوق را كه جهت سفر حج در بانك سپرده ام، بايد به حساب آورده و خمس آن را بدهم و يا اين كه آن پول خمس ندارد؟

بسمه تعالى، چنانچه از سال هاى قبل مستطيع نبوده ايد و در همان سال به حج نمى رويد خمس دارد.

[سؤال 4809] 2335

بسمه تعالى 14 / 9 / 1361

محضر مبارك نمايندگان بزرگوار عالى مقدار دفتر شريف حضرت مستطاب، رهبر

ص: 441

كامياب عظيم الشأن جليل القدر، وحيد العصر، حضرت نايب الامام، امام خمينى، متّع الله المسلمين والمستضعفين بطول بقائه الشريف، الى غير النهايه، بحقّ محمّدٍ و آله الطاهرين

چند مسألۀ ضرورى مورد ابتلا است، سؤال و تقاضا مى شود كه از محضر مقدس امام عزيز جواب گرفته و به ارسال آن سرافرازم فرماييد:

1. افرادى كه در سال گذشته تقاضاى سفر حج نموده اند و مبلغ بيست هزار تومان از درآمد همان سال، پيش از رسيدن به سال جديد شرعى حسابشان در اسفند 60، پول رد كرده اند و در خرداد يا تيرماه 61 سال حساب آن ها بوده و در قرعه هم سال اول قرار نگرفته اند وبراى سال هاى بعد (62 تا 65) قرار گرفته اند، تكليف آنان براى

سهمين اين مبلغ چيست؛ بايد بپردازند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر سال اولِ استطاعت او است خمس دارد.

2. بعضى از مؤمنين كه از سهم مبارك امام (عليه السلام) مقروض بوده اند، بدون سؤال، بدهى خود را به حساب 100 امام ريخته اند، آيا قبول است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر به نيت سهم امام داده اند قبول است ولى از اين به بعد بايد اجازه بگيرند.

3. بعضى از رودخانه ها در بعضى از جاها هست كه آب هاى به غايت شور دارد كه قابل شرب و زراعت نيست، اما آب نمك گفته نمى شود، آيا آب هاى اين قسم چشمه سارها و كانال ها قابل تطهير و غسل و وضو است يا خير؟ متمنّى اين كه هرچه زودتر به جواب صواب مفتخرم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر آب نمك گفته نمى شود حكم آب مطلق را دارد.

[سؤال 4810] 2336

بسمه تعالى

لطفاً محاسبه كنيد كل خمس مالم را، تا قدمى باشد براى تقرب به خداوند متعال:

1. اين جانب از ماه مبارك رمضان سال 1360 مبلغ بيست هزار تومان جهت حج به بانك پرداخت كرده ام كه قرار است در سال 1365 بروم.

بسمه تعالى، اگر پيش از پرداخت پول، مستطيع بوديد و براى راه يافتن به

ص: 442

سفر حج واجب، لازم بود پول در بانك بماند، خمس ندارد وگرنه خمس دارد.

2. مبلغ صد و پنجاه هزار تومان براى رهن يك منزل جهت سكونت همسر دوم و دو بچه ام پرداخت كرده ام. تا تاريخ 1360 مغازۀ مشاور املاكى را شريك بوديم، ولى پس از آن، مغازۀ مذكور را از شراكتى دو شريكم خارج كردم و سهم هر دوى آن ها را خريدم (به دو شريكم جمعاً صد هزار تومان پرداخت كردم). مبلغ ده هزار تومان نيز به عنوان موجودى نقدى نزد خود دارم.

بسمه تعالى، براى بررسى و تصفيۀ حساب، به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

3. از بابت خمس سهم امام سال 1358 نيز ما در شك هستيم كه مبلغ شصت هزار تومان پرداخت شده يا خير؟ ناگفته نماند، بنده مبلغ صد هزار تومان نيز ماليات بر درآمد به دولت بدهكار مى باشم.

بسمه تعالى، ماليات، بابت سهمين محسوب نيست و در مورد شك در پرداخت، بايد يقين حاصل كنيد كه خمس واجب را ادا نموده ايد.

[سؤال 4811] 2337

بسمه تعالى 5 / 1 / 1362

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از سلام، اين جانب مبلغ بيست هزار تومان قرض كردم و براى تشرّف به مكه به بانك سپردم، براى سنۀ شصت و سه قرعه به نام اين جانب افتاده است. در ضمن، مايملك اين جانب فقط منزل مسكونى است كه مبلغ يك صد و پنجاه هزار تومان به بانك ملى بدهكارم و منزل، مقدارى اضافه بر شأن اين جانب است؛ به هر حال، مبلغ فوق الذكر را كه قرض كرده ام، ماهانه اقساط آن را پرداخت مى نمايم و تا اين تاريخ حدود 11 - 12 هزار تومان آن پرداخت شده، آيا اين مبلغ متعلَّق خمس واقع مى شود يا نه؟ (منظور، مبلغ بيست هزار تومان).

بسمه تعالى، اگر از سال هاى قبل استطاعت داشته ايد خمس ندارد و در غير اين صورت، هر مقدار از اقساط را كه پرداختيد بايد تخميس نماييد.

ص: 443

[سؤال 4812] 2338

بسمه تعالى 21 / 4 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

با اهداى سلام، سؤال هاى ذيل كه مورد نياز است مطرح مى شود. مستدعى است نظر مبارك را اعلام فرماييد.

1. برادران و خواهرانى كه مستطيع شده اند و جهت ثبت نام، مبلغ لازم را به بانك ملى تحويل داده اند كه براى سال هاى آينده (62 به بعد) نوبت اعزام آن ها معين شده، آيا پرداخت خمس مبلغ مذكور، لازم است؟ با توجه به اين كه حق برداشت پول را ندارد و اگر هم بردارد، نوبت او حذف مى شود.

بسمه تعالى، اگر از سال هاى قبل، مستطيع و واجب الحج بوده، پول مذكور خمس ندارد؛ ولى اگر سال اول استطاعت است، در فرض سؤال، خمس دارد.

2. كسانى كه در پليس راه ژاندارمرى، جهت كنترل جاده ها و رسيدگى به تصادف هاى بيابانى استخدام شده اند و هر روز، يكى - دو بار در حوزۀ مأموريت خود، رفت وآمد مى نمايند و بقيۀ اوقات، در پاسگاه محل كار انتظار انجام وظيفه مى نمايند، آيا جزو كسانى هستند كه شغل آنان، سفر مى باشد و دائم السفر محسوب مى گردند يا مسافر هستند؟

بسمه تعالى، اگر شغل او رسيدگى به تصادفات در جاده ها، در مقدار مسافت شرعى است و ده روز در يك محل اقامت ندارد، نماز تمام و روزه صحيح است.

3. ساختمان حسينيه اى فرسوده، در يكى از محلات شهر قرار گرفته كه مورد نياز آموزش و پرورش- جهت واحد آموزشى - است. آيا ادارۀ اوقاف و يا متولّى حسينيه مى تواند آن را اجاره داده؛ به طورى كه در ايام عزادارى حضرت ابا عبد الله الحسين (عليه السلام) مورد بهره بردارى باشد و بقيۀ ايام هم آموزش و پرورش، از آن بهره بردارى نمايد؟ مستدعى است نظر مبارك را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، استفاده از حسينيه، در غير جهت وقف، جايز نيست.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

ص: 444

[سؤال 4813] 2339

بسمه تعالى

فتواى حضرت امام خمينى در مسائل زير چيست:

1. تكليف خمس كسانى كه براى حج ثبت نام كرده اند و براى سال هاى آينده نوبت ايشان افتاده چيست؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً حج برايشان مستقر نبوده بايد خمس بدهند.

2. مستحبات و مكروهاتى كه در رسالۀ عمليه ذكر نشده، مى شود از كتاب وسائل الشيعه و يا كتب فقهى ديگر اخذ كرد يا خير، و اگر نمى شود چه بايد كرد؟

بسمه تعالى، كسى كه مجتهد نيست بايد تقليد كند و فتواى مجتهد را ولو با استفتا از او تحصيل كند.

3. در مورد تحصيل علوم اسلامى (طلبگى) رضايت پدر و مادر از نظر شرعى چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اعتبار ندارد.

[سؤال 4814] 2340

بسمه تعالى 7 / 7 / 1361

حضور رهبر عزيز ملت ايران، پس از عرض سلام و درخواست سلامتى از خداوند متعال جهت آن رهبر عزيز؛ تمنا دارم جواب مسائل زير را مرقوم فرماييد:

1. مبلغ 20000 تومان براى حج داده ام كه قرعه براى 5 سال ديگر به نامم درآمده، آيا خمس اين پول را بايد بدهم يا نه؟

بسمه تعالى، اگر از سال هاى قبل مستطيع بوده و براى انجام حج واجب، لازم است پول در بانك بماند، خمس ندارد وگرنه خمس دارد.

2. مدت 30 سال در ادارۀ دولتى كار كرده ام. در اين مدت، روزهاى چند در سر كار نرفتم، مقدارى اجناس كه كهنه بوده و براى اداره خوب نبوده و مقدارى هم نو بوده كه روى هم شايد بشود 3000 تومان و 2000 تومان هم پول نقد بوده كه غير مشروع استفاده شده، با اين مبلغ 5000 تومان چه بايد كرد؟

بسمه تعالى، بدهى را به هر نحو كه بتوانيد بايد به حساب همان اداره بازگردانيد.

ص: 445

[سؤال 4815] 2341

بسمه تعالى

شخصى در ماه جمادى الاولى بيست هزار تومان براى سفر حج به بانك تحويل داده و قصد پس گرفتن ندارد؛ اگرچه قرعه به نامش بيرون نشود. حتى حاضر است كه اگر فوت كرد يكى از فرزندانش برود. سال حساب خمسش نيمۀ شعبان است. آيا اين مبلغ را بايد حساب كند يا اين كه چون تحت تصرفش نيست، مثل اين كه به كسى قرض داده باشد كه هر وقت به دستش آمد خمسش را بدهد؟

بسمه تعالى، اگر قرعه براى همين سال به نام او درآمد خمس ندارد و اگر براى سال هاى بعد درآمد بايد حساب كند، مگر اين كه قبلاً استطاعت داشته و نتواند به حج برود، مگر اين كه اين پول را بدهد.

[سؤال 4816] 2342

بسمه تعالى

مبلغ بيست هزار تومان از درآمد سال را جهت عزيمت به خانۀ خدا پرداخت نموده ام؛ قرعه براى همين امسال به نام من اصابت نموده است و فعلاً سر سال خمسى اين جانب است. آيا به اين مبلغ خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر مستطيع هستيد و نمى توانيد برويد مگر به دادن اين پول در اين سال، خمس ندارد.

[سؤال 4817] 2343

بسمه تعالى

محضر انور زعيم عالى شأن مرجع عالى قدر حضرت مستطاب آيت الله العظمى آقاى امام خمينى متع الله المسلمين بطول بقائه

1. كسى كه از عوايد اثناى سال خمسى اش، بيست هزار تومان به بانك داده و ثبت نام كرده و موقع حج رفتنش قرعه به پس از انقضاى سال خمسى اش، يا به

ص: 446

سال هاى آينده اصابت نموده است؛ آيا در آخر سال خمسى اش، بر آن بيست هزار تومان هم خمس واجب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از سال هاى قبل حج بر او مستقر نشده و در اين سال به حج نمى رود، بايد خمس بدهد.

2. نماز جمعه بر مكلفين شهرى كه نماز جمعه در آن خوانده مى شود، واجب عينى است يا تخييرى؟ آيا امام و مأمومين مسجد نماز جمعه مى توانند نمازهاى جماعات در مساجد ديگر آن شهر را قدغن، و نمازگزاران در آن مساجد را اجبار به حضور در نماز جمعه بنمايند يا خير؟

بسمه تعالى، نماز جمعه واجب تخييرى است.

3. كارمند دولت كه شرعاً مستطيع نيست، اگر از طرف دولت به جهت كارى مانند طبابت يا ارسال خبر يا غيرهما مأمور بشود و به مكه برود و مناسك حج و عمره را به جا آورد، آيا اين حج مسقط حجة الاسلام است - كه اگر آن كارمند بعد از آن شرعاً استطاعت پيدا كند، حج بر او واجب نشود - يا مسقط نيست؟

بسمه تعالى، مسقط از حجة الاسلام نيست.

4. اهل علم مروج و مدرّسى كه از مجتهد جامع الشرايطى مأذون است كه از سهم مبارك امام (عليه السلام) اخذ

و در كسرى مؤونه اش صرف كند، آيا مى تواند سهم مبارك را در ساختمان خانه و خريد اثاث البيت محتاج اليها صرف كند يا خير؟

بسمه تعالى، به هر نحو اجازه دارد بايد عمل كند.

[سؤال 4818] 2344

بسمه تعالى

محضر مبارك مرجع عزيز، آيت الله العظمى امام خمينى، دام بقائه

1. محترماً؛ عرض مى شود زيدى 20 هزار تومان به حساب حج ريخته و دو سال بعد به قيد قرعه بايد حج برود. با فرا رسيدن سر سال مبلغى كه به حساب حج ريخته از مؤونه حساب مى شود؟

بسمه تعالى، اگر از سال هاى قبل مستطيع بوده خمس ندارد وگرنه بايد حساب كند.

ص: 447

2. دختر بالغى كه به واسطه ضعف بنيه نمى تواند ماه مبارك روزه بگيرد و بعدِ ماه مبارك هم تا سال ديگر نمى تواند قرضش را بگيرد حكمش چيست؟

بسمه تعالى، قضاى روزه ها بر عهدۀ او هست. هر وقت توانست بگيرد و براى تأخير هر روز تا رمضان بعد بايد يك مد طعام كه تقريباً ده سير است به فقير بدهد. مگر آن كه در تأخير معذور باشد و پس از آن اگر تأخير شد چيزى بر او نيست.

3. فردى كه زوجه اش سيده است مى تواند خمس به او بدهد كه مطابق شأن خودش دست بند و غيره تهيه كند؟

بسمه تعالى، بدون اجازه خصوصى از حاكم شرع نمى تواند.

4. دخترى كارمند اداره است يا در خانه كار مى كند و از درآمدش به تدريج براى خودش ظرف چند سال جهيزيه تهيه مى كند؛ آيا در تعلق نگرفتن خمس مثل جهيزيه اى مى باشد كه پدر تهيه مى كند؟

بسمه تعالى، فرق نمى كند.

5. پسرى كارگر از درآمد كسب، لوازم زندگى براى زمان ازدواج تهيه مى كند؛ آيا با سالگرد شدن لوازم خمس تعلق مى گيرد يا خير چون در آينده لازم مى شود خمس ندارد؟

بسمه تعالى، اگر مورد نياز او است كه تهيه آن فعلاً از مؤونه محسوب شود، خمس ندارد.

6. ده عدد تخم مرغ را مى فروشند به پانزده عدد يك ماه ديگر و هيچ امتيازى در تخم مرغ ها نيست؛ چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

7. در ماه رمضان سر را مانند غواصان بپوشاند و زير آب رود چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، روزه باطل نمى شود.

[سؤال 4819] 2345

بسمه تعالى 13 / 3 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى

با عرض سلام و آرزوى سلامت و سعادت براى امام عزيزمان و پيروزى انقلاب اسلامى به رهبرى آن حضرت، تقاضا دارم در مورد مسأله زير اين جانب را راهنمايى فرمايند:

اين جانب دبير دبيرستان هاى تبريز هستم. هر سال آخر ماه شعبان بدهى خود را از

ص: 448

بابت خمس حساب كرده و پرداخت مى نمايم. امسال، ان شاء الله تعالى، قصد تشرف به بيت خدا را دارم. مبلغى معادل سى و هشت هزار تومان به ادارۀ ارشاد اسلامى از اين بابت پرداخت كرده ام. با توجه به اين كه سفر حج بعد از ماه مبارك رمضان انجام خواهد گرفت و وجه مذكور در عرض سال پرداخت شده است؛ آيا براى اين مبلغ هم خمس تعلق مى گيرد يا جزو مؤونه مى باشد؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور خمس ندارد.

[سؤال 4820] 2346

بسمه تعالى

اگر شخصى در اولين سال استطاعت، براى حج ثبت نام كند، آيا به مبلغ واريز شده براى حج، خمس تعلق مى گيرد؛ چه در همان سال مشرف شود يا سال هاى بعدى؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، چنانچه در همان سال به حج نرود خمس دارد.

[سؤال 4821]2157

2. اشخاصى هستند كه سال گذشته براى مكه پول دادند؛ ولى نرفتند و پول آن ها در اوقاف ماند كه امسال ان شاء الله بروند - البته اگر پول را از اوقاف مطالبه كنند مى دهند. ولى بعد از گرفتن پول معلوم نيست كه آن ها را در سال آينده مكه ببرند - در اين صورت اين پول جزء مؤونه است يا اين كه خمس دارد؟ بر فرض عدم وجوب خمس، اگر سال گذشته پول سپردند، ولى اسم آن ها درنيامد و به آن ها گفته شد كه اگر پول خود را نگيريد سال آينده ممكن است كه با قرعه اسم شما بيرون بيايد و برويد مكه. البته احتمال دارد كه در سال آينده هم اسامى آن ها بيرون نيايد. در اين صورت هم خمس واجب نيست و آن پول جزء مؤونه است يا اين كه خمس بايد بدهد؟

بسمه تعالى، بنابر احتياط خمس بدهند.

ص: 449

[سؤال 4822]2467

2. پولى كه در بانك ها داده اند براى زيارت حج، ولى مشخص نيست كه امسال مى روند يا سال بعد، بفرماييد خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر بدون اين كه امسال پول بدهد نمى تواند به حج برود خمس ندارد.

[سؤال 4823]6817

6. حجاج در بين سال از ارباح مكاسب پول به كاروان مى دهند؛ اما حركت براى حج پس از سال آن ها واقع مى شود. به اين پول خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، مبالغى را كه بر حسب قرارداد و تعارف لازم است از قبل بپردازند، جزء مؤونه سال پرداخت محسوب است و خمس ندارد.

[سؤال 4824] 2347

بسمه تعالى 15 / 5 / 1361

محضر مبارك حضرت حجت الاسلام و المسلمين آقاى پسنديده، مدّ ظله العالى

محترماً؛ استدعا دارد استفتائات ذيل را پاسخ فرمايند، مزيد تشكر و امتنان است:

1. شخصى مى خواهد امسال به حج برود و براى مخارج ضرورى - مانند پول گوسفند قربانى و غيره - طبق قاعده و قرار دولت، مبلغى معين به عنوان خريد ارز به بانك سپرده است، آيا مى تواند آن وجه پرداختى را هم جزء مخارج كلى حج خود محسوب نمايد؟ در غير اين صورت، اگر قبل از عزيمت به حج، سال خمسى او رسيده باشد آن پول را مى تواند جزء مؤونۀ اين سال خود حساب كند يا بايد جزء مؤونۀ سال آتى خود محسوب نمايد؟

بسمه تعالى، پول پرداختى بابت ارز، خمس دارد و اگر بعد از سال وصول كرد بايد پيش از مصرف كردن، خمس آن را بدهد.

2. آيا مخارج حج استحبابى جزء مؤونه محسوب است يا خير؟

ص: 450

بسمه تعالى، از مؤونه محسوب است.

3. خرج حج واجب عيال كه شخصاً مستطيع است اما نقداً ندارد كه مخارج خود را بپردازد، اگر شوهرش بپردازد جزء مؤونه حساب است؟

بسمه تعالى، تحمل مصارف حج زوجه، اگر مطابق شأن زوج باشد، جزء مؤونه محسوب است.

4. شخصى كه حساب سال نگه نداشته و اموالى را - اعم از منقول و غير منقول - خريده و از بابت

خريد آن ها مبالغى هم بدهكار شده است، در حال حاضر تكليفش چيست؟ آيا مى تواند بدهكارى خود را جزء مؤونه حساب كند؟

بسمه تعالى، بدهى اگر براى خود آن اموال است از آن كسر مى شود.

5. شخصى قبل از فروش خانۀ مسكونى خود، خانه اى ديگر خريده و قيمت آن را عمدتاً به اعتبار فروش خانۀ اوليه اش نسيه گذارده است، اگر پس از فروش خانۀ اوليه باز هم مبلغى كسر بياورد و مجبور گردد مبلغى وام بگيرد آيا بر قيمت فروش خانۀ اوليه خمس تعلق مى گيرد؟ آيا بر پولى كه از بانك قرض گرفته خمس تعلق مى گيرد؟ اگر تمام يا قسمتى از وام دريافتى تا سر سال خمسى او موجود باشد مشمول خمس مى باشد؟ آيا مى تواند كل مبلغ وام را به حساب مؤونۀ اين سال خود محسوب نمايد؛ هر چند قسمتى مهم از اقساط آن مربوط به سال هاى آتيه باشد؟

بسمه تعالى، اگر خانۀ فروخته شده را از درآمد كسب بدون دادن خمس تهيه كرده، پول فروش آن خمس دارد و وام خمس ندارد و هر مقدار از اقساط آن كه بين سال پرداخت شود به حساب مؤونۀ سال كسر مى شود.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

تعلق خمس به عين اموال

[سؤال 4825]2135

2. زمين زراعتى و باغ و ساير اعيانى كه انسان به آن تأمين معاش بنمايد خمس آن را بايد از عين پرداخت كند يا از درآمد آن ها؟ و چنانچه بايد از عين آن ها بايد پرداخت كند چون قيمت آن ها بالا است تكليف چه مى شود؟

بسمه تعالى، خمس به عين تعلق مى گيرد و مى تواند قيمت فعلى را بپردازد.

ص: 451

[سؤال 4826] 2348

بسمه تعالى 12 / 8 / 1362

سؤال شرعى زير براى كارمندان اين نمايندگى كه مقلد حضرت امام خمينى مى باشند در رابطه با پرداخت خمس مطرح مى باشد، لطفاً به طريق مقتضى استفسار شده و اعلام فرمايند:

با توجه به اين كه حقوق كارمندان، در خارج از كشور به ارز خارجى پرداخت مى گردد و در نتيجه، مازاد خرج و پس انداز افراد نيز به نرخ دولتى و ارز خارجى به جاى مى ماند و با در نظر گرفتن اين كه ارزش واقعى ارز خارجى، بيشتر از نرخ دولتى

مى باشد، آيا خمس اين مال بايستى به ارز خارجى پرداخت شود يا معادل نرخ دولتى آن به ريال نيز قابل پرداخت مى باشد؟

بسمه تعالى، به همان ارزى كه حقوق دريافت مى داريد، خمس واجب مى شود.

[سؤال 4827] 2349

بسمه تعالى 21 رمضان 1402 ق

محضر مبارك زعيم عالى قدر، رهبر انقلاب اسلامى، امام خمينى، ادام الله ظله

مستدعى است فتواى مبارك را در مسائل زير مرقوم فرماييد:

1. شخصى داراى مبلغى سرمايه است كه خمس آن را داده، آيا مى تواند با افراد ديگر - كه بعضاً خمس نداده اند - مشتركاً براى كار توليدى يا تجارت سرمايه گذارى كنند و به نسبت سرمايه يا قرارى كه مى گذارند در سود و زيان حاصل شريك باشند؟

2. شركت توليدى يا تعاونى بزرگى است كه سرمايۀ آن از تعداد زيادى سهام متعلق به اشخاص مختلف تشكيل شده است. اگر يقين باشد كه در بين صاحبان سهام افرادى هستند كه اهل نماز و خمس و ساير فرايض نيستند، آيا جايز مى باشد با مالى كه

ص: 452

خمس آن داده شده از سهام آن شركت خريد و طبق مقررات شركت، در منافع آن شريك شد؟

بسمه تعالى، اصل شركت اشكال ندارد، ولى اگر يقين دارد مال بعض شركا غير مخمس بوده، تصرف در مال مشترك پيش از پرداخت خمس يا اجازه مرجع تقليد جايز نيست.

[سؤال 4828] 2350

بسمه تعالى

دو نفر تاجر با هم در تجارت شريك هستند، يكى از آنان خمس نمى دهد، آيا بر ديگرى (با علم به اين كه مال التجارۀ آن شريك متعلّق خمس است و آن را پرداخت نمى كند) جايز است بر اين شراكت باقى بماند؟ و بر فرض عدم جواز، اگر جدا شدن و تفكيك شركت براى او يا مشكل است و يا موجب ضرر و خسارت مى شود، در اين صورت هم واجب است جدا شود؟

بسمه تعالى، يا بايد جدا شود يا از حاكم شرع اجازه بگيرد.

[سؤال 4829]6728

3. سرمايه گذارى در شركت هاى خصوصى و يا شركت هاى تعاونى، با علم به اين كه يك يا چند نفر از سهام داران سهم امام و سادات نمى پردازند، چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اگر وجوه خود را بپردازد با اجازه حاكم شرع مانع ندارد.

[سؤال 4830] 2351

بسم الله الرحمن الرحيم

حضرة الإمام الخميني زعيم الاُمة الإسلامية المحترم، السلام عليكم ورحمة الله وبركاته، وبعد:

1. توفّى والدي وعليه بعض الحقوق الشرعية بقيمة الدينار العراقي، واُريد - أنا

ص: 453

وصيه - اؤديها في إيران بالتومان الإيراني.

فهل نقدر الدينار حسب القيمة الرسمية في البنك أم حسب قيمة السوق السوداء؟

بسم الله الرحمن الرحيم، لابدّ من دفع عين الدنانير أو قيمتها الواقعية بسعر يوم الأداء مراعياً في تقويمها مقررات الدولة الإسلامية.

2. من هو الأعلم في وقتنا الحاضر؟ ومن هم حسب التسلسل العلمى يلونه؟

بسم الله الرحمن الرحيم، راجعوا في تعيين فالأعلم إلى أهل الخبرة.

3. هل كتابكم (تحرير الوسيلة) يجوز العمل به؟ وما قولكم في الاختلافات بوجوده في تحرير الوسيلة وفي توضيح المسائل؟

بسم الله الرحمن الرحيم، في موارد الاختلاف يكون المحكّم هو كتابنا تحرير الوسيلة.

4. هل يجوز للشابّ المسلم القادر على حمل السلاح الذهاب إلى الجبهة مع رفض والديه بشوه و يحتمل إصابتهما بأخطار خوفاً وحبة لولدهما؟

بسم الله الرحمن الرحيم، ما دامت الجبهات بحاجة إلى حضور المدافعين عن الحقّ يجب الحضور في معركة الدفاع على المكلّفين ولا يشترط ذلك بإذن الوالدين.

[سؤال 4831]5619

3. كسى منزلى براى خودش داشت، اما منزلى خريد براى اين كه تا 5 سال ديگر پسرش را داماد كند و به قصد تجارت و خريد و فروش نبود و به خيال خودش فكر كرد خمس ندارد؛ ولى بعد از دو سال فهميد كه آن منزل خمس دارد. حالا كه مى خواهد بدهد، خمس قيمت قديم را بايد بدهد يا جديد را؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب خريده، بايد به قيمت روزِ پرداخت خمس، خمس بدهد.

[سؤال 4832]5619

4. حالا در فرض مسأله بالا خمس منزل را داد. فرزند بعد فهميد كه پدرش خمس خرج هايى را كه براى منزل و تلفنى كه براى آن منزل خريده، فراموش كرده است حساب كند، و متوجه نيست. حالا مى ترسد كه به والدين بگويد. زيرا مى گويند: «تو ما

ص: 454

را بيچاره مى كنى و امثالهم» و باعث ناراحتى شان مى شود. خودش مى رود با كسى كه اجازه دارد پول بقيه را بدون گفتن به والدين و رضايتشان دست گردان مى كند. چون مى خواستند از پول فروش تلفن و رهن منزل فوق براى فرزند در شهر ديگر منزل بخرند. آيا كارش درست بوده يا نه، چنين حقى نداشته؟ و اگر درست نبوده حالا كه كرده چه بايد بكند؟

بسمه تعالى، عمل مزبور فرزند اشكال ندارد.

[سؤال 4833]2316

4. شخص ديگرى داراى سه باب خانه است كه اولى را در حدود 20 سال گذشته تهيه نموده و حساب سال داشته و در خلال سال تهيه نموده؛ دومى و سومى را در اوان انقلاب يكى را خريدارى و ديگرى را ساخته و آن يكى را كه ساخته هنوز تكميل نشده؛ آيا سهمين اين خانۀ در دست ساختمان، طبق پولى است كه خرج شده و مى شود يا طبق قيمت فعلى است؟ زيرا به علت نبودن پول، حدود سه سال طول كشيده كه به تدريج ساخته شده و قبلاً زمين و مصالح ارزان بوده.

و خانه اى كه ساخته خريدارى نموده، آيا سهمين طبق قيمت خريدارى شده بايد پرداخت شود يا قيمت فعلى تخميس شود؟ و چون پرداخت سهمين يك جا مقدور نيست، لازم است يكى از خانه ها را بفروشد و سهمين را بدهد يا اين كه به تدريج بپردازد اشكالى ندارد؟ نظر عالى را اعلام فرماييد.

بسمه تعالى، به قيمت فعلى خمس دارد.

[سؤال 4834]2233

3. در صورتى كه اين منزل براى فروختن ساخته نشده آيا خمس يوم البناء را بپردازد يا قيمت سوقيۀ امروز را بدهكار است؟

بسمه تعالى، در صورت تهيه منزل از پول متعلَّق خمس، به قيمت فعلى خمس دارد.

ص: 455

[سؤال 4835]961

2. شخصى كه حساب سال جهت تخميس دارد و سرمايه اش مخمس است، اگر چند سال قبل منزلى دو طبقه ساخته كه يك طبقه اش مورد احتياج او است و يك طبقه هم زيادى است و اجاره داده و سر سال قسمت زيادى را تخميس ننموده، فعلاً فقط خمس قيمت خرج شده جهت احداث طبقه مزبور به عهده او است يا خمس قيمت روز را بايد بدهد؟

بسمه تعالى، خمس قيمت روز را بايد بپردازد.

[سؤال 4836]4674

4. خانه اى در دست ساختمان است؛ آيا سهمين آن برابر پولى است كه از ابتدا تا كنون خرج مى گردد يا به قيمت فعلى محاسبه مى شود؟

بسمه تعالى، با فرض تعلق خمس، بايد به قيمت فعلى پرداخت شود.

[سؤال 4837]4045

9. در هفت سال قبل با پولى كه مقدارى از آن پول مخمس و مقدارى غير مخمس بوده، خانه اى به مبلغ 000/450 تومان خريده ام كه اينك حدود يك ميليون تومان شده؛ اولاً بفرماييد كه الحال از كدام قيمت بايد آن را تخميس كرد؟ ثانياً اگر براى تبديل، آن را فروختيم، از كدام مبلغ بايد خمس داد؛ از قيمت سابق يا قيمت فعلى؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب غير مخمس كه سال بر آن گذشته، در خريد خانه صرف شده، به نسبت همان مبلغ به قيمت فعلى خمس دارد.

[سؤال 4838]4781

6. املاكى قبلاً خريدارى شده به بهاى روز، ولى فعلاً از حيث قيمت، بهاى آن چندين برابر است؛ در مورد خمس، آيا بهاى امروز بايد محسوب گردد و يا اين كه خريد ملك؟

بسمه تعالى، اگر با درآمد كسب غير مخمس خريدارى شده، در صورت اجازۀ حاكم شرع، به قيمت فعلى خمس دارد.

ص: 456

[سؤال 4839]4749

2. اموال و ماترك متوفى كه بايد تخميس گردد، معيار پرداخت سهمين، برحسب قيمت روز خريد شخص متوفى است، يا بر حسب قيمت روز فوت متوفى است، يا بر حسب قيمت روز تقسيم ماترك مى باشد؟

بسمه تعالى، ميزان، قيمت روز اداى خمس است.

[سؤال 4840] 2352

بسمه تعالى دهم رجب 1403 ق

محضر مقدس نايب الامام، ملاذ الأنام، أعلم العلماء العاملين، آيت الله العظمى و مرجع كبرا آقاى خمينى، مدّ ظله

زيد از ربح در اثناى سال كه هنوز خمس به او تعلق نگرفته است و سالش نرسيده است، كفنى براى خود و عائله اش خريد مى نمايد؛ سر سالش كه رسيد، بايد خمس قيمت آن كفن را بدهد يا خمس ندارد؟ و بر فرض داشتن خمس، به قيمتى كه خريده است خمس بدهد يا قيمت فعلى؛ هرگاه قيمت زياد شده باشد؟

بسمه تعالى، بايد خمس آن را به قيمت فعلى بدهد.

[سؤال 4841] 2353

بسمه تعالى 14 / 1 / 1362

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظلّكم العالى على رؤوس المسلمين

ضمن عرض سلام؛ خواهشمند است نظر مبارك را مرقوم فرماييد كه شخصى سال شرعى براى خود تعيين ننموده و مى خواهد قيمت مايملك خود را تعيين نموده و سال مالى قرار دهد و يا سال دارد، مى خواهد قيمت اجناس به دست آمده در بين سال را تعيين نمايد، در حالى كه تفاوت قيمت اجناس از نرخى كه دولت جمهورى اسلامى و منصوبين دولت تعيين نموده اند، با نرخى كه به صورت آزاد در بازار خريد و فروش

ص: 457

مى شود، زياده است؛ مستدعى است بيان فرماييد كه اجناس بايد با نرخ تعيين شده از طرف دولت محاسبه شود يا نرخ بازار؟

بسمه تعالى، ميزان، نرخ عادله است.

[سؤال 4842]2054

7. وسايلى كه صورت داده شده، قبلاً خريدارى شده. آيا خمس را به قيمت قبلاً بايد بدهم يا قيمت كنونى؟

بسمه تعالى، هرچه متعلق خمس است، بايد به قيمت فعلى حساب شود.

[سؤال 4843]2452

8. شخصى پس از مراجعت از حج، سر سال خمسى اش رسيده و هنوز آنچه براى سوغات خريده توزيع نكرده؛ بفرماييد كه بايد اجناسى را كه به نام اشخاص خريد، حساب كند و خمس بدهد و در صورتى كه بايد حساب كند، به قيمت خريد يا به قيمت ايران و روز؟

بسمه تعالى، بايد به قيمت فعلى حساب كند.

[سؤال 4844] 2354

بسمه تعالى

اين جانب جهت كسب با پول وجوهات نداده، چرخ بافندگى خريدارى نمودم. حاليه ترقى نموده، الآن مى خواهم وجوهش را بدهم قيمت خريد را حساب كنم يا اين كه ترقى آن را هم بايد بدهم جواب مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، به قيمت فعلى تخميس شود.

[سؤال 4845]1930

2. كسى كه سال شرعى ندارد و پدرش هم خمس نداده، اكنون كه مى خواهد خمس ميراث و اموال خود را بپردازد بفرماييد قيمت ميراث از چه زمانى بايد حساب

ص: 458

شود زمان حيات پدر يا زمان فوت پدر و انتقال ارث، يا زمان تعيين سال شرعى؟

بسمه تعالى، ميزان در حساب و پرداخت خمس قيمت فعلى است.

[سؤال 4846] 2355

بسمه تعالى

دفتر استفتاى امام خمينى دامت بركاته

چه مى فرماييد در اين مسأله: شخصى كارمند دولت از فروشگاه دولتى براى مصرف خانه، برنج و روغن و پارچه خريده و سال از آن گذشته و مصرف نكرده است؛ مى خواهد خمس بدهد، آيا قيمت فروشگاه يا قيمت بازار را در نظر بگيرد؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله، قيمت فعلى فروشگاه كافى نيست و بايد به قيمت عادلۀ بازار كه منعى از فروش به آن نيست حساب كند.

[سؤال 4847]2170

2. به طور كلى در حساب سال آيا قيمت جنس خريده شده ملاك حساب است يا قيمت روز؟

بسمه تعالى، اگر جنسى متعلق خمس باشد بايد به قيمت عادله روز حساب شود.

[سؤال 4848]2484

2. سرمايۀ اصل كسب را به قيمت خريد سابق خمس بايد داد و يا به قيمت روز؟

بسمه تعالى، به قيمت فعلى خمس دارد.

[سؤال 4849]2019

2. زيدى از منافع كسب قطعه اى زمين خريده و مى خواهد به فرزندانش ببخشد و نيز ماشين وانت بار هم براى وسيله زندگانى خود دارد، آيا پس از رسيدن سال خود بايد خمس زمين و ماشين را بپردازد؟ و اگر سال معين نداشته و چند سال گذشته به

ص: 459

قيمت خريد خمس بپردازد يا به قيمت روز؟

بسمه تعالى، خمس دارد و ميزان قيمت فعلى است.

[سؤال 4850]2191

2. نهال هايى جهت درخت كارى غرس شده است و قيمت آن ها در حدود سى هزار ريال مى باشد. در سال آينده كه باغى بزرگ مى شود و درخت ها بزرگ مى گردند قيمت آن ها ده برابر مى شود. خمس زيادى را چگونه بايد داد؟

بسمه تعالى، خمس آن ها را به قيمت فعلى بايد بدهد.

[سؤال 4851]2388

2. در تخميس ملك، بايد قيمت سند را (هنگام خريد) ملاحظه كنند و يا قيمت بازار را؟

بسمه تعالى، قيمت عادله بازار ميزان است.

[سؤال 4852] 2356

بسمه تعالى

خدمت حضرت آيت الله العظمى آقاى خمينى، دامت بركاته

1. اجناسى كه براى مايحتاج منزل به توسط كوپن به دست مى آيد و قيمت آن ها با قيمت آزاد تفاوت دارد اگر مازاد مؤونه قرار گرفت براى خمس آيا قيمت كوپنى حساب كند يا خير؟ مثلاً قند آزاد كيلويى 25 تومان يا 30 تومان است و حال آن كه به نرخ كوپنى سه تومان مى باشد.

بسمه تعالى، اگر از عين جنس، خمس را ادا نمى كند، بايد قيمت عادله بازار را مراعات نمايد.

2. شخصى كه دختر دارد و قدرت جهيزيه گرفتن ندارد يك قالى مى زند كه در عرض پنج، شش سال

بافته مى شود، مى تواند هر سال هر مقدار آن كه بافته شده را براى جهيزيه قرار دهد و به طور كلى قالى هر قدر تمام مى شود براى جهيزيه باشد؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال مانع ندارد.

ص: 460

[سؤال 4853]5395

3. براى خمس دادن جنسى كه خمس آن قبلاً داده نشده بايد قيمت چه زمانى مد نظر قرار گيرد؟ با اين شرط كه جنس براى فروش خريدارى نشده باشد.

بسمه تعالى، اگر مورد تعلق خمس باشد قيمت فعلى ميزان است.

[سؤال 4854] 2357

بسمه تعالى

محضر مقدس رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى مد ظله العالى

1. شخصى از ابتداى زندگى اش چند رشته شغل داشته از قبيل خريد و فروش گوسفند، گندم و جو و معاملات فرش و در همۀ رشته ها شريك داشته و چند سالى است كه با شخص ديگر كاميون بارى خريده و با كاميون كار مى كند. فعلاً مى خواهد خمس مالش را بدهد. آيا قيمت كاميون كه موقع خريد مثلاً پانصد هزار تومان بوده و بازار آزاد امروز بيشتر شده است بايد قيمت سابق را حساب كند يا قيمت بازار فعلى، و به نحو كلى آيا اشيايى كه قيمت سابقش با بازار امروز چند برابر شده موقع خمس و حساب آن كدام قيمت را بايد حساب كرد؟ جواب را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، ميزان قيمت فعلى است و بايد به قيمت عادله روز حساب شود.

[سؤال 4855]

2. شخصى داراى خانه اى است كه در روستا با خشت و گل درست كرده و در يك قسمت آن كه معروف به حياط خلوت است آجر به كار رفته است و تمام كارهاى آن را استاد بنا و عمله انجام داده اند. حال مى خواهد حساب مالش را بكند. آيا خانه را هم به قيمت فعلى بايد حساب كند يا فقط قسمتى كه مصالح آن آجر و غيره مى باشد؟ و لوازم خانگى از قبيل فرش و ظروف و پارچه كه مورد نياز اوست آن ها

ص: 461

را هم بايد حساب كند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر اعيان به كار رفته در منزل و مزد استاد و عمله از مال غير مخمس بعد از گذشت سال تهيه و پرداخت شده بايد خانه به قيمت فعلى حساب شود و اگر سال او معلوم نيست بايد با حاكم شرع مصالحه نمايند و در غير اين صورت خانه اى كه از مؤونه است خمس ندارد.

3. شخصى حدود سى سال قبل پدرش فوت كرده و ارثى كه به اين شخص رسيده تعدادى گوسفند و مبلغ ده هزار تومان پول آن زمان بوده. اين پول را از آن زمان به معامله زده و به مرور زمان فعلاً داراى دو كاميون، گوسفند و فرش نايينى مى باشد و مقدارى ملك هم خريده. حال مى خواهد خمس مالش را بدهد آيا بايد به غير از ده هزار تومان سهم ارث بقيه را حساب نمايد كه اضافه شده و قيمت آن بالا رفته است يا خير؟ جواب را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، آنچه بر مقدار ارث اضافه شده و سود برده در زايد بر مؤونه سال بايد حساب شود.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

[سؤال 4856] 2358

بسمه تعالى 31 / 4 / 1361

محضر مبارك امام امت، دامت بركاته

محترماً به عرض مبارك مى رساند: افرادى كه سر سال مى خواهند حساب خمس مالشان را بكنند، آيا اشيايى كه سرمايه قرار داده اند - مثل ماشين باركشى، يخچال كه داخل مغازه است و قيمت عادله و دولتى آن ها كمتر است، مثلاً ماشين به قيمت دولتى دويست هزار تومان است، اما قيمت بازار سياه آن چهارصد هزار تومان است قيمت كدام را حساب كند؟

بسمه تعالى، قيمت عادله ميزان است.

2. شخصى دو عدد ميش گرفته است كه شير او را به مصرف خانواده مى رساند، آيا خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

3. شخصى هر سال، روز اول ماه مبارك رمضان خمس سال خود را مى داده است. امسال اول صبح،

ص: 462

فرشى مورد احتياج بوده، خريد و بعد از ظهر همان روز، حساب مالش را كرده؛ آيا اين فرشى كه جزء لوازم زندگى او است بايد خمس آن را بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، خمس آن واجب نيست.

[سؤال 4857] 2359

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، پس از عرض سلام و مراسم احترام؛ سلامتى آن وجود شريف را از خداوند متعال مسألت مى نمايم.

1. شخصى در حدود يك صد هزار تومان پول داشته؛ ماشينى به مبلغ سيصد هزار تومان خريده و بقيۀ پول را از درآمد سال تدريجاً پرداخته، آن يك صد هزار تومان هم خمس نداده بوده؛ فعلاً كه مى خواهد اموال خودش را تخميس نمايد ماشين ترقّى كرده و اين شخص، حساب سال نداشته؛ مرقوم فرماييد بايد قيمت فعلى ماشين را حساب كند يا مبلغى را كه قبلاً بابت ماشين پرداخته؟

بسمه تعالى، قيمت فعلى را حساب كند.

2. اگر پولى به عنوان پس انداز در بانك گذاشته، فعلاً بهره اى به او مى دهند - يعنى بدون مطالبه - آيا اين بهره را مالك مى شود يا خير؟ و در مالك شدن بهره فرقى هست مابين پس انداز و سپرده يا فرقى نيست؟ تقاضامندم جواب مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، مالك نمى شود و بايد به دولت برگرداند و چنانچه نمى تواند برگرداند، مى تواند آن را به فقرا بدهد.

[سؤال 4858] 2360

بسمه تعالى

محضر حضرت آيت الله العظمى، رهبر كبير و بزرگ مرجع شيعيان و مسلمانان

با نهايت ادب، توضيح اين كه يك دستگاه كاميون از شركت خاور خريدارى كرده ام، كه دولت قيمت آن را تعيين كرده است. با توجه به اين كه شخصى مستضعف

ص: 463

مى باشم و به وسيلۀ آن امرار معاش مى كنم، حاليه اظهار مى دارند جهت وجوهات بايد خارج از قيمت دولت، كاميون قيمت شود، يعنى در بازار سياه قيمت نمايند. استدعا دارد طبق دستور اسلام حكم آن را بيان فرمايند، كه آيا به قيمت دولت ملاك است يا قيمت آزاد؟ از نظر شرع مطهر تكليف روشن شود.

بسمه تعالى، كاميون اگر از درآمد كسب تهيه شده، به قيمت فعلى خمس دارد و ميزان قيمت فعلى، قيمت عادلۀ بازار است.

[سؤال 4859]2202

2. شخصى مى خواهد سال قرار بدهد يك بنز ده تن دارد. قيمت اين ماشين به نرخ دولتى مبلغ چهارصد و پنجاه هزار تومان، و در بازار آزاد مبلغ يك ميليون يا زيادتر است. آيا اين شخص به قيمتى كه دولت مى دهد بايد حساب كند يا قيمت بازار آزاد تا خمس را بدهد؟

بسمه تعالى، به قيمتى كه عادله و مطابق مقررات باشد خمس دارد.

[سؤال 4860]2202

4. ماشينى مثل نيسان يا بنز خاور كرايه كش در تاريخ چهار سال پيش سال 1358 به مبلغ صد هزار تومان خريدارى شده است و اكنون بازار سياه چهارصد هزار تومان به فروش مى رسد. خواهشمند است بفرماييد كدام قيمت براى خمس ملاك است؟

بسمه تعالى، خمس به قيمت عادله روز حساب مى شود.

[سؤال 4861]2694

8. مقدارى پارچه و لباس و ديگر مؤونه براى مصرف سالش خريده و سال بر آن گذشته، حال كه مى خواهد خمسش را بپردازد قيمت زمان خريد جنس را حساب كند يا قيمت سر سال خمسى اش كه فرا رسيده يا اين كه زمانى كه مى خواهد مورد استفاده مجدد قرار دهد؟

بسمه تعالى، قيمت سر سال خمسى.

ص: 464

[سؤال 4862] 2361

بسمه تعالى

سلام عليكم ورحمة الله وبركاته، جناب آيت الله العظمى، نايب الامام و مرجع تقليد شيعيان جهان، حضرت امام خمينى

مقدارى پول (300/00) به عنوان سپرده بانكى به مدت تقريباً يك سال و خرده اى در بانك بوده و خمس آن به واسطۀ ندانستن مسأله، داده نشده و با آن پول به اضافۀ مقدار (400/000 ريال) زمينى تهيه نموده و در آن مشغول به ساختمان شده ام و اكنون اين ساختمان را به اتمام رسانده و ساكن هستم؛ مقدار 1/200/000 ريال بدهكارم كه فعلاً مقدارى از آن را نيز پرداخته ام؛ آيا تصرف و نماز خواندن اينك در آن ساختمان اشكال دارد يا نه؟ و اگر دارد، بايد چه كار بكنيم؟ ارادتمند شما

بسمه تعالى، تا حساب خمس خود را روشن و تصفيه نكرده ايد، نمى توانيد تصرف كنيد.

[سؤال 4863]2641

2. زن و مرد كارمندى هستند كه فقط يكى از آن ها خمس مى پردازد و هر دو مشتركاً وسايل خانه را خريدارى مى كنند؛ تكليف خواندن نماز در خانه و استفاده از وسايلى مثلاً فرشى كه روى آن نماز خوانده مى شود چيست؟

بسمه تعالى، در صورت يقين به وجود خمس در آن مال تا خمس ادا نشود نمى توانند تصرف كنند.

[سؤال 4864] 2362

بسمه تعالى

اگر شخصى در پايان سال، حساب خمس خود را بنمايد، ولى هنوز آن را پرداخت نكرده است، مى تواند در بقيه آن تصرف كند؟

بسمه تعالى، تا خمس را ادا نكرده، نمى تواند در بقيه تصرف كند.

ص: 465

[سؤال 4865] 2363

بسمه تعالى

آيا تصرف در مالى كه خمس آن پرداخت نشده است جايز است؟

بسمه تعالى، جايز نيست، مگر آن كه با اجازۀ مرجع تقليد يا وكيل او باشد.

[سؤال 4866] 2364

بسمه تعالى 10 / 8 / 1360

پيشگاه حضرت نايب الامام، حضرت آيت الله العظمى خمينى

در صورتى كه از مال خمس نداده، سرقفلى محل كسب پرداخت شده باشد و پس از گذشت چند سال بخواهند خمس آن را حساب نمايند، آيا بر مبناى قيمت پرداختى اوليه خمس محاسبه مى گردد و يا بر مبناى معاملات رايج فعلى و مشابه آن؟

بسمه تعالى، معامله در مقدار خمس، فضولى است؛ اگر مرجع تقليد يا وكيل مجاز او معامله را امضا كند، خمس به قيمت فعلى بايد ادا شود و اگر صلاح نديد معامله را امضا كند، خمس قيمت پرداختى بايد ادا شود.

[سؤال 4867]4178

3. اگر فردى حاضر به پرداخت خمس نباشد و بگويد هر وقت خواستم به سفر حج بروم خمس مى دهم، آيا كفايت مى كند و آيا در اين صورت مال او حرام نخواهد بود؟

بسمه تعالى، مالى كه متعلق خمس شده تصرف در آن پيش از پرداخت خمس حكم غصب دارد.

[سؤال 4868]830

2. اگر كسى از پول خمس نداده سكنايى تهيه كند و قصد دادن خمس را هم داشته باشد، ولى فعلاً نتواند بدهد، نماز او در چنين جايى چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب، پس از گذشتن سال بر آن، خانه خريده،

ص: 466

معامله در مقدار خمس، محتاج به اجازۀ حاكم شرع است؛ بايد به مرجع تقليد يا وكيل مجاز او مراجعه كند و پس از اجازۀ معامله، مقدار خمس را بپردازد و يا دست گردان نمايد تا در تصرفات و نماز در آن خانه مجاز شود.

پرداخت خمس بيش از مقدار واجب

[سؤال 4869] 2365

بسمه تعالى 18 / 1 / 1362

حضور محترم رهبر كبير انقلاب، سلام عليكم

به استحضار مبارك مى رساند: اين جانب كه فردى كارگر هستم و حساب مال خود را رسيدم، 46500 تومان خمس آمد بر گردنم كه پرداخت كردم. بعد متوجه شدم كه 6500 تومان اضافه كه نمى بايست مى دادم، دادم، آيا به نظر مباركت مى توانم اضافه را پس بگيرم يا خير؟ و آيا مى شود پاى حساب سال آينده حساب كنم؟

بسمه تعالى، اگر عين آنچه داده ايد موجود نيست نمى توانيد پس بگيريد، ولى مى توانيد به حساب آينده محسوب داريد.

[سؤال 4870]3387

5. اگر انسان اشتباهاً مقدارى خمس و سهم امام به مرجع تقليد داد و بعد متوجه شد، آيا مى تواند بعداً براى حقوق متعلقه به حساب بياورد؟

بسمه تعالى، بايد مطلب را تذكر دهد.

[سؤال 4871] 2366

بسمه تعالى

ساحت مقدس حضرت آيت الله العظمى، نايب الامام، امام خمينى، زيد عزّه، چه مى فرماييد در اين مسأله كه آقاى «الف» پولى را به عنوان هديه، به آقاى «ب»

ص: 467

مى پردازد و آقاى «ب» به گمان اين كه آقاى «الف» اهل خمس نيست، خمس آن پول را مى پردازد. بعداً كاشف به عمل مى آيد كه آقاى «الف» اهل خمس بوده اند. حال بفرماييد كه آيا آقاى «ب» مى توانند اقدام به پس گرفتن آن مقدارى كه به عنوان خمس پرداخته، نمايد يا خير؟

بسمه تعالى، چنانچه عين پولى كه داده، باقى باشد مى تواند پس بگيرد.

[سؤال 4872]2297

5. شخصى در ظرف سال به تدريج وجوهاتى بابت خمس و يا سهم امام (عليه السلام) پرداخته است ولى در پايان سال خمسى محاسبه كرده و فهميده كه بيشتر از مبلغ متعلقه شرعيه پرداخته است. آيا مبلغ مازاد را مى توان به حساب بدهكارى شرعيه سال بعد منظور و محسوب نمود؟

بسمه تعالى، پرداختى زايد را نمى توان براى بدهى سال بعد كه پيش مى آيد منظور نمود.

[سؤال 4873]2155

2. اين جانب از طرف همان نهادى كه در آن مشغول به كار مى باشم مشرف به زيارت خانۀ خدا شدم. در آن جا متوجه شدم كه سال مالى ام رسيده، لذا با روحانى كاروان در ميان گذاشتم و ايشان گفتند بنده مبلغى كه فكر مى كنم خمسم مى شود را حساب كرده و از ايشان قرض بگيرم و به عنوان خمس بپردازم و بعد در تهران به دفتر امام بدهم. در آن جا مبلغ مورد نظر را 80/000 ريال در نظر گرفتم. ولى وقتى به تهران مراجعت نمودم فهميدم كه خمس حقير 35/000 ريال مى شود و اين مبلغ را به دفتر امام پرداخت كردم. الآن مى خواهم بدانم مى بايست آن مبلغ مذكور را كه در مدينه فكر مى كردم بدهم و يا اين مبلغى كه در تهران پس از حساب و كتاب به دست آوردم؟

بسمه تعالى، دادن مبلغى كه واقعاً بدهكار هستيد كافى است.

ص: 468

[سؤال 4874]1879

4. در مسأله فوق، اگر مركب، ماشين را شامل نشود، اگر كسى سابقاً خمس ماشين سوارى را پرداخته، مى تواند مبلغ پرداختى را در سال هاى آتيه - اگر بدهى بابت خمس پيدا كرد - كسر نمايد يا خير؟ متمنى است جواب را مرقوم فرموده؛ چون زياد، مورد ابتلا مى باشد.

بسمه تعالى، نمى تواند محسوب دارد.

[سؤال 4875] 2367

بسمه تعالى

خدمت حضرت امام خمينى دام ظله العالى، پس از عرض سلام معروض مى دارد:

شخصى كه خمس بدهكار است مبلغى به سيد فقير داده است نه به قصد بدهى خودش، بلكه به قصد خمس از طرف شخص ديگرى كه از جانب وى وكيل هم نبوده، بلكه داده است كه بعداً از آن شخص بگيرد البته مطمئن بوده كه اگر به سيد بابت خمس بدهد آن غير خواهد داد، آيا مى تواند شخص پرداخت كننده آن خمس را بابت بدهى خودش محسوب نمايد؟ والسلام

بسمه تعالى، نمى تواند بابت بدهى خودش محسوب دارد و بابت بدهى ديگرى كه به او نگفته و او را وكيل نكرده نيز محسوب نمى شود.

[سؤال 4876]1898

2. اگر كسى مى داند كه زيد خمس بدهكار است و از مال زيد بدون اطلاع او برداشت و بابت خمس به حاكم شرع داد و حاكم هم اطلاع نداشت كه اين عمل فضولى است، آيا ذمه زيد برى مى شود يا خير و آيا فرق است بين اين كه زيد بعد از اطلاع اين عمل را امضا كند و بين اين كه بگويد راضى نبوده و نيستم يا خير؟

بسمه تعالى، كفايت نمى كند و فرقى بين دو صورت ذكر شده نيست بلى اگر عين مال موجود باشد صاحب مال مى تواند فعلاً بابت خمس حساب كند.

ص: 469

شك در اداى خمس

[سؤال 4877]2336

3. از بابت خمس سهم امام سال 1358 نيز ما در شك هستيم كه مبلغ شصت هزار تومان پرداخت شده يا خير؟ ناگفته نماند، بنده مبلغ صد هزار تومان نيز ماليات بر درآمد به دولت بدهكار مى باشم.

بسمه تعالى، ماليات، بابت سهمين محسوب نيست و در مورد شك در پرداخت، بايد يقين حاصل كنيد كه خمس واجب را ادا نموده ايد.

جواز تأخير پرداخت خمس تا آخر سال خمسى

[سؤال 4878] 2368

بسمه تعالى

در عروة الوثقى (كتاب الخمس، مسأله: 59): «فإذا لم يكن له مال من أوّل الأمر فاكتسب أو استفاد مقداراً وأراد أن يجعله رأس المال للتجارة ويتّجر به، يجب إخراج خمسه على الأحوط ثمّ الاتّجار به» مراد اين است كه اگر شخصى در يك معامله مبلغى استفاده كرد (مثلاً دلالى كرد) و مى خواهد آن را سرمايه قرار دهد؛ آيا بايد همان وقت

خمس آن را بدهد و بعد اتجار كند يا تا آخر سال حق دارد خمس را ندهد و بعد از تمام شدن سال خمس را بدهد؟

بسمه تعالى، لازم نيست فوراً خمس بدهد و مى تواند تا سر سال خمسى خود، اداى خمس را تأخير بيندازد.

[سؤال 4879] 2369

بسمه تعالى

به نام خدا آن خدايى كه وعدۀ نصر و پيروزى را به ما داده است و با آرزوى

ص: 470

سلامتى امام امت خمينى بت شكن و تداوم رهبرى ايشان تا انقلاب مهدى خواهشمندم به سؤالات زير طبق فتواى امام پاسخ دهيد:

1. آيا بايد پول يك سال بماند تا خمس به آن تعلق گيرد يا از اضافۀ مخارج سالانه حتى اگر مقدارى از آن، يك سال نمانده باشد، بايد خمس داده شود؟

بسمه تعالى، ارباح مكاسب سر سال خمس دارد و قبل از سال هم مى تواند خمس بدهد، ولى بايد مراعات كند كه ضرر براى ارباب خمس نشود.

2. آيا مى توان نصف خمسى را كه به سادات تعلق مى گيرد خود به آن ها دهيم يا بايد خمس به نمايندۀ امام در شهرها داده شود؟

بسمه تعالى، شما مجازيد سهم سادات خودتان را به سيد فقير و متدين بدهيد.

[سؤال 4880]771

3. زنان شوهردار و يا دخترانى كه در خرج پدر خود هستند و شغل شخصى از قبيل بافندگى و يا سلمانى و غيره دارند اين خانم ها سال خمس بايد بگيرند و يا از همان بهره اى كه از شغل روزانه خود مى برند بايد خمسش را در همان روز بدهند؟

بسمه تعالى، مى توانند براى خود سال قرار دهند.

خمس زمينى كه كافر ذمّى از مسلمان خريده

[سؤال 4881] 2370

بسمه تعالى 28 / 12 / 1360

حضور مبارك قائد عظيم الشأن اسلام و رهبر ملت مسلمان جهان، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله الشريف

به عرض انور عالى مى رساند: شخص كافر ذمى، چند قطعه زمين جهت عمارت و ساختمان از مسلمان خريده بوده (در زمان طاغوت) و به مسلم فروخته است. يك قطعه نيز به وقف حسينيه داده است. بفرماييد: اگر به رضايت خود خمس آن ها را ندهد؛ آيا جايز است از بقيۀ طلب هايى كه دارد نگه داشت و به دفتر حاكم شرع داد يا

ص: 471

نه؟ مستدعى است، جواب را مرقوم فرماييد. جعلنى الله فداك

بسمه تعالى، امر آن با حاكم شرع است.

خمس مال حلال مخلوط به حرام

مسائل

[سؤال 4882] 2371

بسمه تعالى 16 / 6 / 1361

محترماً به عرض مى رسانم كه سؤالاتى چند در مورد خمس دارم كه پس از تحقيقات، تنها راه جواب را دفتر استفتا يافتم.

1. اگر جنسى كه مى خواهيم رد مظالم آن را بدهيم و قيمت آن را نمى دانيم و يا شك داريم، چگونه بايد پرداخت كرد و همچنين بايد قيمت حال را حساب كرد يا همان وقت را؟

بسمه تعالى، اگر مال حلال مخلوط به حرام است و مقدار حرام و مالك آن معلوم نيست، بايد خمس عين مال يا خمس قيمت فعلى آن را بپردازيد.

2. از آن جا كه در خانواده اى زندگى مى كنم كه از مال حلال مخلوط به حرام زندگى مان مى چرخد و بزرگ خانواده هم، مال حلال مخلوط به حرام را نمى خواهد جدا كند و خمس هم نمى دهد و من هم هيچ كارى نمى توانم بكنم، تكليف پولى كه مى گيرم و لباس هاى مورد استفاده و اشيا و غذاهايى كه مى خورم و مكان نمازم چيست؟

بسمه تعالى، اگر يقين داريد اموالى كه تحت تصرف شما قرار مى گيرد از مال حرام است يا با مال حرام تهيه شده، تصرف جايز نيست؛ مگر آن كه با اجازۀ حاكم شرع، مال حرام يا مقدار خمس مال را جدا كنيد.

[سؤال 4883] 2372

بسمه تعالى

خدمت رهبر و امام عزيز و بزرگوار، حضرت آيت الله امام خمينى

پس از درود و سلام به آن رهبر عزيز و آرزوى سلامتى و طول عمر براى

ص: 472

امام بزرگوار؛ چند سؤال در پيرامون مسائل شرعى برايم وجود داشت كه از شما مى پرسم.

فردى در حيات خودش ضمن اين كه كار كشاورزى و خريد و فروش شالى مى نمود، از قرار معلوم نزول هم مى خورد و حدود نه سال است كه فوت نموده است. پس از فوت، اموال وى را به وسيلۀ يك روحانى عالم - خدا او را بيامرزد كه مورد احترام همه بود و هست و همچنين با حضرت امام در نجف هم كلاس بوده - رسيدگى و صورت بردارى شد. كل اموال منقول و غير منقول آن مرحوم طبق ثبت و تركه موجود حدود شصت هزار تومان شد كه حدود بيست هزار تومان آن ثلث آن مرحوم بود و بقيه از وارثين بود كه نه نفر مى باشيم، يعنى پدر، مادر، همسر و شش فرزند پسر. ولى حال پدر و مادر اين مرحوم فوت نموده اند و بقيه هر يك به اندازه اى بر اين اموال كار و عمر گذراندند و ازدياد مال پيدا شد. حال سؤال مى شود:

1. اگر كسانى نسبت به اين فرد به وارثين اعتراضى بنمايند و خواستار حقى باشند، اصلاً مى توانند اعتراضى بنمايند يا خير؟

2. اگر بلى، آيا بايد بدون مدرك از اين كه آن فرد چه مقدار نزول داده است، حقى به او داد يا اين كه بايد مشخص گردد فرد داراى مدرك چه مقدار يا چه مبلغ نزول داده است؟

3. زمين هاى خريدارى شده كشاورزى اين شخص نزول خوار كه حال به وارثين رسيده است چه حكمى دارد؟

4. حق همسر و صغار چه مى شود؟

5. اين مدت حدود نه سال كه وارثين بر روى اين اموال كار كردند و يا مدت نه سال كه بر اين اموال عمر گذراندند و وارثين كه داراى زن و بچه مى باشند چه مى گردد؟

6. آيا مى شود مقدارى از اموال اين مرحوم را يك جا به عنوان ردّ مظالم يا چيز

ص: 473

ديگرى كه اسلام اجازه مى دهد به جايى مثل جبهه فرستاد يا خير؟

بسمه تعالى، آنچه از راه ربا به دست آمده، بايد به صاحبان آن برگردد و در صورت نشناختن او، به فقير صدقه داده مى شود و چنانچه كسى ادعايى بر ميت و اموال او دارد بايد شرعاً اثبات كند.

[سؤال 4884] 2373

بسمه تعالى 6 / 5 / 1361

حضور برادران عزيز دفتر امام خمينى، سلام، اميدوارم كه در پناه خداوند عزيز و منان سلامت باشيد و در راه خدا، هيچ گاه از انجام كارهاى خير باز نمانيد.

برادر عزيزى كه اين نامه را مى خوانيد، من يكى از بندگان گناهكار خدا هستم و مدت دو سال پيش در جايى كار مى كردم و الآن بيكار هستم. و چون در اين ماه مبارك رمضان كه گذشت در مساجد بودم و پاى صحبت هاى روحانيون نشستم از آخرت و عذاب الهى وحشت كردم و ترس من را از خود بى خود كرد. ماجراى من از اين قرار است كه من در يك جايى (حُجره) كار مى كردم و بعد مسئول خريد اجناس از بازار شدم و چون پول زياد دستم بود، شيطان در من رخنه كرد و مقدارى از پول ها را با فاكتورهاى جعلى برمى داشتم و از آن جايى كه مبلغى حقوق مى گرفتم، پول حلال مخلوط به حرام جمع كردم و حال از اين كار خود بسيار پشيمان هستم و چون فردى مسلمان و باتقوا هستم، از اين كار خود سخت دل تنگ شده ام و مى خواهم راهى پيدا كنم تا از اين عذاب وجدان راحت شوم، ولى از آن جايى كه مبلغى از پول ها را خرج كرده ام و مقدارى كه از نصف بيشتر مى باشد و در حدود 6/000 تومان است، در اختيار دارم. وظيفۀ من چيست؟ مرا راهنمايى كنيد، تا از عذاب وجدان كه من را رنج مى دهد، راحت شوم.

بسمه تعالى، از پول خرج شده هر مقدار يقين داريد مال غير بوده، بايد عوض آن را به مالك برسانيد و نسبت به پول موجود كه مقدارى از آن مال غير است، بايد از مالك كسب رضايت نماييد يا به او رد كنيد.

ص: 474

[سؤال 4885]3013

6. يكى از مراجع تقليد سابق، فتوا به جواز استفاده از حقوق دولتى نظام طاغوت داده به شرط تخميس، و مرجعى جواز تصرف از ناحيۀ خويش صادر فرموده اند؛ آيا عمل به احكام و فتاوى مزبور، رافع تكليف بوده است؟

بسمه تعالى، حقوقى كه در مقابل كارهاى حلال اخذ شده حلال است، و غير از خمس ارباح مكاسب، خمس ديگرى ندارد.

پرداخت ردّ مظالم

[سؤال 4886] 2374

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر انقلاب، آيت الله العظمى امام خمينى، ضمن عرض سلام؛ خواهشمندم مسائل ذيل را جواب مرحمت فرماييد:

1. پول هايى كه به جبهه و ديگر مستمندان و دار الايتام داده مى شود، مى توانيم ردّ مظالم حساب كنيم يا نه؟

بسمه تعالى، مظالم بايد به فقرا داده شود.

2. براى دار الايتام اجازه مى دهيد از خمس بدهيم يا نه؟

بسمه تعالى، سهم امام را بدون اجازۀ خاصّه نمى توانيد صرف نماييد و در سهم سادات خودتان مجازيد به سيد فقير و متديّن بپردازيد.

[سؤال 4887] 2375

بسمه تعالى

محضر محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام عزه العالى

بعد از سلام، شخصى سرمايه اش از مشروب فروشى به دست آمده و حاليه توبه كرده است. آيا مى تواند اين سرمايه را حلال كند. يعنى راهى برايش هست. مثلاً خمس و سهم امام بدهد يا خير؟ مستدعى است كه جواب را كتباً مرقوم

ص: 475

بفرماييد؛ مزيد تشكر است.

بسمه تعالى، در فرض مذكور به دادن خمس حلال نمى شود و هر مقدار از شراب فروشى به دست آورده، اگر صاحبانشان را نمى شناسد از طرف آن ها صدقه بدهد.

[سؤال 4888]5744

3. در ردّ مظالم اگر پرداخت كننده فقير باشد، مى توان به او اجازه داد كه خودش بابت ردّ مظالم، قبول نمايد و يا بايد حتماً دستگردان نمود؟

بسمه تعالى، به خود آن شخص نمى توان داد.

[سؤال 4889]6834

3. اگر طلبى از اشخاصى دارد، مى تواند به جاى ردّ مظالم حساب نمايد؛ در صورتى كه شخص مديون ورشكسته شده و فرارى از وطن است؟

بسمه تعالى، مظالم بايد به فقير صدقه داده شود و طلب، بابت آن محسوب نيست بنا بر احتياط.

[سؤال 4890]2159

4. آيا ردّ مظالم را مى توان به حساب جنگ زدگان ريخت يا خير؟

بسمه تعالى، بايد از طرف مالك واقعى آن به فقرا صدقه دهد.

[سؤال 4891] 2376

بسمه تعالى 23 / 4 / 1361

دفتر محترم امام خمينى، دامت بركاته، سلام عليكم

اين جانب ساكن اهواز، پدرم در سال هاى قبل فوت نموده. ماترك، قطعه باغى است به مساحت حدود 1500 متر (سهم هر دختر تقريباً 300 متر) وصيت ثلث نموده كه اگر يگانه پسرش پس از مدت سه الى چهار سال پس از فوت توانست بخرد، به او

ص: 476

بفروشند و ثلث را گرفته، مصرف نمايند و اگر نتوانست بخرد به ديگرى بفروشند و مصرف نمايند. مصرف ثلث بايد زير نظر مجتهد جامع الشرايط انجام گيرد و 90% آن ردّ مظالم است.

خواهرم كه يك نفر از ورّاث است، شوهر و خودش قدرت مالى ندارند ثلث را نقداً يا به تدريج بدهند (سهم خودش را) و خانۀ مسكونى هم ندارند؛ داراى سه نفر عائلۀ تحت تكفّل مى باشند؛ توان شوهرش فقط تأمين مايحتاج روزمره است؛ سه نفر از فرزندان وى براى خودشان مستقل هستند، ولى قدرت مالى ندارند خانه جهت پدر و مادر و افراد تحت تكفّل آن ها تهيه كنند، فقط يك نفر از فرزندان خانه دارد كه فعلاً پدر و مادر و افراد تحت تكفّل وى در آن سكونت دارند، ولى خودش در شهر ديگرى كار مى كند و كرايه نشين است، مى خواهد منتقل شود، فشار آورده، خانه را مى خواهد؛ آيا من مى توانم از ثلث پدر به عنوان ردّ مظالم به خواهرم كمك كنم كه سهم زمين موروثى خود را براى سكونت، خانه بسازد؟ لطفاً تكليف اين جانب را معين نماييد.

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، مانع ندارد مقدار از پول زمين يا عين زمين را بابت ردّ مظالم به خواهر فقير بدهد.

[سؤال 4892]2727

2. آيا ردّ مظالم را مى شود براى مسجد يا حمام و يا حسينيه خرج كرد يا نمى شود؟

بسمه تعالى، بايد به فقير داده شود.

[سؤال 4893] 2377

بسمه تعالى 14 / 2 / 1361

دفتر محترم حضرت آيت الله العظمى، نايب الامام، امام خمينى

ضمن تقديم سلام، به استحضار مى رساند بنده مقلد امام، مبلغى در حدود يك هزار و دويست تومان مظالم عباد بر ذمه دارم، متمنّى است طرز پرداخت و مصرف آن را تعيين و اعلام فرماييد. در صورتى كه ارسال آن به جبهه يا محل ديگر امكان دارد،

ص: 477

اجازه بفرماييد و در غير اين صورت، عيناً به دفتر حواله گردد تا به دستور امام مصرف شود.

بسمه تعالى، از طرف صاحبش [يا صاحبانش] به فقير صدقه دهيد.

[سؤال 4894]2113

3. آيا ردّ مظالم را هم بايد به آقاى پسنديده بدهم يا به هر مجتهدى مى شود داد؟ و نيز آيا خودم مى توانم به فقرا بدهم؟

بسمه تعالى، بايد به فقير صدقه داده شود.

[سؤال 4895]822

5. پرداخت رد مظالم به فقرا در روستاها كم و بيش اتفاق مى افتد آيا محتاج به اجازۀ مجتهد مى باشد يا نه؟

بسمه تعالى، خود مكلف مجاز است به فقرا بپردازد.

[سؤال 4896] 2378

بسمه تعالى

حضور مبارك رهبر عالى قدر، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، زيد عمره

محترماً؛ معروض مى دارد: جان نثار كه كارمند بازنشسته هستم و متكفل مخارج خانواده و پدر و مادر خود مى باشم؛ چون احتمال دارد مظلمه به گردن داشته باشم، چنانچه اجازه فرمايند رد مظالم خود را به حساب شماره 100 امام يا به مستحق آبرودار بپردازم.

بسمه تعالى، با فرض احتمال مجازيد و اگر يقين داريد به فقير صدقه دهيد.

[سؤال 4897]2615

2. مظالم و مجهول المالك را مى شود خرج مسجد كرد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد به فقرا صدقه داده شود.

ص: 478

[سؤال 4898] 2379

بسمه تعالى 4 / 10 / 1361

خدمت رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، امام خمينى سلام عرض مى كنم؛ اميدوارم كه حالتان خوب باشد. امام عزيزم! من سؤالى از شما دارم:

اگر كسى در كوچكى اش از كسى پول يا چيزى برداشته باشد و حالا خواسته باشد از اين گناه بزرگ بگذرد، آيا پول او را مى تواند از طرف شخص به فقير بدهد يا خير؟ و اگر جواب منفى است، چگونه بايد آن را جبران كند؟ چون در حدود چهار الى پنج سال است از اين ماجرا مى گذرد. حال شما جواب دهيد تا من جواب آن دوستم را بدهم.

بسمه تعالى، اگر صاحب آن را مى شناسد، بايد رضايت او را تحصيل كند و اگر او را نمى شناسد، از طرف او به فقير صدقه دهد.

[سؤال 4899]7380

3. اگر شخصى نداند و در اوايل بچگى خود - يعنى قبل از بلوغ - يك شيئى (چاقو) را از جايى بردارد و صاحب شى ء هم ايراد نگيرد و بگويد اشكال ندارد و نمى شود صاحبش را پيدا كرد به هيچ وجه، حكمش چيست؟

بسمه تعالى، قيمت آن را ضامن است و اگر از پيدا كردن صاحب آن مأيوس است بايد از طرف او به فقرا صدقه بدهد.

[سؤال 4900]17

4. چنانچه زيدى به علت استيصال و عدم تكافوى مخارج زندگى و عدم اطلاع، مبلغى از بيت المال استفاده كرده كه در بين آن مبلغ مقدارى هم متعلق به اشخاص مختلف بوده و در نتيجه حلال به حرام مخلوط شده است و اكنون مى خواهد طورى عمل نمايد كه خسارات را جبران كند و در آخرت گناهى متوجه وى نگردد و حقى از حق الناس به گردن نداشته باشد. ضمناً از اشخاصى كه به آن ها مديون است هيچ گونه

ص: 479

نشانه و اطلاعى ندارد.

بسمه تعالى، اگر مبلغى كه به غير وجه شرعى گرفته خرج شده و مديون آن است، بايد دين خود را ادا كند و مورد تحليل به خمس نيست، و اگر مأيوس از پيدا شدن صاحبان آن ها است از طرف ايشان صدقه بدهد. و اگر عين مال مخلوط به حرام باشد، تفصيل آن در رساله ذكر شده است.

[سؤال 4901]4059

3. پرداخت رد مظالم به حساب 100 و 200 حضرت آقا به عنوان كمك به مستضعفين صحيح است يا نحوه ديگر بايد پرداخت؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

[سؤال 4902]2558

2. بنده مقروض هستم، ولى نمى دانم اشخاصى كه به آن ها بدهكارم، كجا هستند، بفرماييد در اين رابطه چه بكنم؟

بسمه تعالى، با فرض اين كه صاحبان دين را مى شناسيد و احتمال پيدا شدن آن ها را مى دهيد، مجازيد مقدار دين را براى آن ها كنار گذاشته و حفظ كنيد و اگر مأيوس از پيدا شدن صاحبان آن باشيد، به وكيل اين جانب بپردازيد.

[سؤال 4903]2064

4. اگر وجهى را مالك ندانست به عنوان مظالم بايد بدهد يا خمس؟ چه كند؟

بسمه تعالى، بايد به حاكم شرع بدهد يا با اجازۀ او به مصرفى كه مورد هر دو جهت است برساند.

[سؤال 4904] 2380

بسمه تعالى 9 / 2 / 1362

محترماً به استحضار مى رساند: مدت ها قبل، مبلغى در بانك به رسم امانت گذاشته

ص: 480

بودم و در موقع دريافت، بانك ها به ميل خود مبلغى معادل 934/479 ريال، علاوه بر پول خودم، به من پرداخت نمودند. من چون از سپردن پول در بانك، قصد استفادۀ مادى نداشتم، اين مبلغ را به جهاد سازندگى و حساب شهيد رجايى و ساير ارگان هاى انقلابى پرداختم. فعلاً اهل فن، عمل مرا خالى از اشكال ندانسته بر آن شدم از محضر امام استدعا كنم اين مبلغ را بابت ردّ مظالم صاحبان پول از من قبول فرمايند.

بسمه تعالى، قبول است ان شاء الله.

[سؤال 4905]5744

2. در مواردى كه ردّ مظالم را بدون اجازه پرداخته اند، اجازۀ بعد از پرداخت كافى است يا بايد مجدداً با اجازه پرداخت نمايند؟

بسمه تعالى، چنانچه به اين قصد پرداخته اند كه بعداً اجازه بگيرند، كافى است.

[سؤال 4906]244

6. آيا رد مظالم را بايد تحت نظر فقيه جامع الشرايط و حاكم شرع پرداخت يا خير؟

بسمه تعالى، منوط به اجازۀ حاكم شرع است.

[سؤال 4907]5056

6. كسى مال غصب در ذمه دارد و صاحب مال را نمى شناسد مى تواند به پدر يا برادر خود كه فقير است رد مظالم بدهد تا از ذمه آن برى ء شود؟ شما بيان فرماييد.

بسمه تعالى، به برادر مانع ندارد و اگر پدر واجب النفقه او است نمى تواند به او بدهد.

ص: 481

تقسيم خمس و مستحقّين آن

شرايط مستحقّين خمس

[سؤال 4908] 2381

بسمه تعالى 14 شهر صيام 1399 ق

1. گاهى سؤال مى شود با وجود اين كه اسلام هرگونه تبعيض نژادى را برانداخته است چرا در مصرف خمس و زكات بين سادات و غير سادات فرق مى گذاريم آيا اين نوعى از تبعيض نژادى نيست؟

بسمه تعالى، تبعيض نژادى نيست و مصرف وجوه شرعيه به نظر حاكم شرع و با ضوابط خاصى است و سادات را شرع از زكات ممنوع نموده است.

2. اكنون بانك ها ملى شده اند و زير نظر دولت اسلامى اداره مى شوند اما هنوز بهرۀ معمولى دريافت مى كنند حكم معامله با آن ها و كار كردن در آن ها را بيان فرماييد.

بسمه تعالى، معامله و كار كردن در صورتى كه ارتباطى به ربا نداشته باشد مانع ندارد و از كارها و معاملاتى كه مربوط به ربا است بايد اجتناب شود.

[سؤال 4909]4107

2. زن سيّده زوجش نفقه او را مى دهد لكن اولادى دارد از شوهر قبلى، آن ها مستأجرند از فروش فرش و طلا با قرض دو سه نفر فاميل جمع مى شوند يك خانه

ص: 482

براى رفع بعض نواقص مى سازند اجازه مى فرماييد كه به شوهر سيّده مرقومه از سهم سادات بدهم بعض نواقص خانه را تأمين نمايند به واسطه زوجه سيده يا نه؟ و هم چنين اشخاص مى توانند به اين قبيل سيده كه نفقه اش را زوجش ادا مى نمايد سهم سادات بدهند يا خير؟

بسمه تعالى، كسى كه نفقه اش از طرف شوهر تأمين مى شود فقير نيست و نبايد سهم سادات را به او بدهند.

[سؤال 4910]2135

4. افرادى به نام سادات و به لباس سادات در روستاها دوّار و سيارند و از اين باب مستمرى هر ساله مى گيرند و ما نه يقين به اصل سيادت آن ها داريم و نه يقين به استحقاق ايشان، اگر پولى به اين قبيل افراد داده شود بابت خمس و سهم سادات محسوب و اسقاط ذمه انسان مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، محسوب نمى شود.

[سؤال 4911] 2382

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر انقلاب، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى دام ظله، سلام عرض مى كنم، سلامتى وجود شريفتان را از خداى قادر متعال خواستارم.

اى امام، پدر من چهل سال پيش رفته جايى ازدواج كرده و گفته من سيد هستم. بنده كه پسر ايشان هستم پنج ساله بودم كه پدرم فوت كرده و بنده حالا سى ساله ام و در لباس شريف روحانيت هستم و همه جا من را در لباس سيدى مى شناسند حالا جاى پدرم را پيدا كرده ام و همۀ مردم مى گويند كه فلانى سيد نبوده حالا اگر از سيدى بيرون شوم آبرويم در خطر است وظيفه بنده چيست؟ هرچه بفرماييد سر تسليم فرود مى آورم.

بسمه تعالى، اگر يقين داريد كه سيد نيستيد نبايد لباس مخصوص به

ص: 483

سادات را بپوشيد، ولى با گفته مردم نمى شود گفت پدر شما سيد نبوده است، در اين صورت لباس مخصوص سادات را مانع ندارد بپوشيد، لكن از گرفتن سهم سادات احتياط كنيد.

[سؤال 4912] 2383

بسمه تعالى

1. شخصى مبلغ پنج هزار تومان به خالۀ خود بابت سهم سادات داده، او يك پيرزن است كه حقوق شوهر خود را مى گيرد، مى گويد: خانه ام خرابى دارد، آيا اين پول به من مى رسد خرج بنّايى كنم يا نه؟ اگر داشته و دروغ بگويد چطور؟

بسمه تعالى، اگر مستحق نيست به او نمى رسد.

2. آيا خانوادۀ شهيد كه احتياج به حقوق كه از بنياد شهيد و مزايا كه به او مى دهند، ندارد و لوازم خانگى كه افراد بى بضاعت مى خواهند دختر شوهر دهند به آن ها نمى دهند ولى به ما سه تا و دو تا مى دهند، اشكال دارد يا نه؟

بسمه تعالى، تابع مقررات بنياد شهيد است.

3. آيا كوپن بنزين كه دولت در اختيار مسئولين قرار مى دهد براى مصارف ضرورى، اگر اين ها به مصرف خود يا دوستان و خويشان برسانند چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، تخلف از مقررات جايز نيست.

4. اگر افراد كارگر كه كار مى كنند، مشترى مقدارى از اجناس خود را به خيال اين كه ارزش ندارد آن جا بگذارد و برود يا خجالت بكشد ببرد، در صورتى كه آن كارگر مى داند چقدر ارزش دارد چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اگر اعراض كرده، كارگر مى تواند بردارد والاّ از صاحب آن است.

[سؤال 4913] 2384

بسمه تعالى

با سلام به محضر مبارك امام خمينى و با درود بر رزمندگان در نبرد حق بر عليه كفر ضمن احوال پرسى؛ خواهشمند است طبق مسألۀ 1834 كه فرموده ايد: «خمس دو قسم است: يك قسم آن سهم سادات است و بايد با اذن مجتهد جامع الشرايط به سيد

ص: 484

فقير يا سيد يتيم و يا به سيدى كه در سفر مانده شده بدهند». به سؤالات زير پاسخ دهيد:

1. اگر فقيرى سيد نباشد، آيا مجاز است كه خمس را به او بپردازيم يا خير؟

بسمه تعالى، مجاز نيست سهم سادات بدهند.

2. بفرماييد سهم امام را به چه صورت بپردازيم؟ آيا حساب پس انداز و يا رابطى كه بتوان اطمينان كرد كه خمس حتماً به دست امام مى رسد، وجود دارد؟

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

3. فرق بين خمس و زكات را بفرماييد چيست؟

بسمه تعالى، در رساله مذكور است.

[سؤال 4914]2344

3. فردى كه زوجه اش سيده است مى تواند خمس به او بدهد كه مطابق شأن خودش دست بند و غيره تهيه كند؟

بسمه تعالى، بدون اجازه خصوصى از حاكم شرع نمى تواند.

[سؤال 4915]2315

3. ساداتى كه به ظاهر مؤمن و فقير هستند، ولى در بعضى از كارها سهل انگارى مى كنند، آيا مى شود به آنان سهم سادات داد يا خير؟

بسمه تعالى، در صورتى كه متجاهر به فسق نباشند مانع ندارد، ولى بايد با اجازۀ حاكم شرع باشد.

[سؤال 4916] 2385

بسمه تعالى

محضر شريف حضرت آيت الله العظمى جناب آقاى امام خمينى، دامت بركاته

به عرض مى رساند: شخصى عام دخترش را به يك نفر سيد شوهر داده است، دامادش پس از چند سال فوت نموده و داراى سه اولاد است و دارايى اى كه كفاف هزينه زندگانى آنان را بنمايد ندارند. آيا اجازه مى فرماييد پدر و يا برادر و خواهر

ص: 485

زوجه (دختر عام) اگر زكاتى به آن ها تعلق گرفت به دختر عام بپردازند؛ با علم بر اين كه از آن زكات مصرف اولادش هم خواهد نمود؟ و چنانچه خمس به آن ها تعلق گرفت مى توانند و اجازه مى فرماييد براى مصرف صغار مرقومه پرداخت نمايند؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور، جايز نيست و اگر كسى كه انفاق كند بر صغار، نباشد، نفقۀ آن ها بر عهدۀ جدّ مادرى است.

[سؤال 4917]2443

3. من ضمن كمك به دو خواهرم - كه وضع مالى آن ها رضايت بخش نيست - به جاهاى ديگر نيز كمك مى كنم و علاوه بر دو خواهرم، داراى مادرى هستم كه تحت تكفل من است و زندگى جداگانه اى دارد كه ماهيانه خرجى او را مى دهم. آيا مى شود مبلغى از خرجى او از سهم سادات يا امام منظور شود؟

بسمه تعالى، مادر واجب النفقه است و نفقه او را نمى توانيد بابت وجوه محسوب داريد.

[سؤال 4918] 2386

بسمه تعالى

با سلام خدمت آن بزرگوار، مرجع عظيم القدر و رهبر بزرگ انقلاب اسلامى و با عرض پوزش از اتلاف وقت آن حضرت.

من به عنوان يك طلبه مى توانم از سهم امام (عليه السلام) از پدر و بستگانم براى خريدن كتاب هاى ضرورى و نوارهاى ضرورى استفاده كنم يا نه؟

بسمه تعالى، در همين مورد و امثال آن كه جزء نفقۀ شما نباشد مانعى ندارد.

[سؤال 4919] 2387

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت امام خمينى دام ظله العالى، سلام عليكم

محترماً به استحضارتان مى رسانم كه اين جانب مقلد حضرت امام داراى چهار سر

ص: 486

عائله مى باشم. شغلم زراعت و كشت گندم و جو مى باشد. زمين شخصى اين جانب خرج اين جانب را نمى دهد. با توجه به اين كه يكى از دخترانم كه در خانۀ من زندگى مى كند فلج مى باشد، آيا سهم امام و سادات درآمدم را مى توانم به شخص مزبور بدهم يا نه؟

بسمه تعالى، دختر شما واجب النفقه شما است و اگر مخارج خودش را ندارد شما بايد به او بدهيد و نمى توانيد از وجوه شرعيه حساب كنيد.

[سؤال 4920]6446

4. اگر علويۀ شوهردارى مقدار طلايى از زرگر نسيه بخرد، آيا از سهم سادات مى شود قرض او را داد يا نه؟ نظريۀ خود را به طور واضح مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر در حد شأن و احتياج است مانع ندارد.

[سؤال 4921] 2388

بسمه تعالى

1. بيان فرماييد كه آيا براى سيدۀ مريضى كه داراى شوهرى بى چيز است، از وجوهات شرعى مى توان پرداخت؟

بسمه تعالى، اگر فقير است شما مجازيد از سهم سادات خودتان به قدر حاجتش به او بدهيد.

2. در تخميس ملك، بايد قيمت سند را (هنگام خريد) ملاحظه كنند و يا قيمت بازار را؟

بسمه تعالى، قيمت عادله بازار ميزان است.

3. آيا چهارپايانى را كه براى نياز زندگى و مصرف خويش نگهدارى مى كنند خمس دارد؟

بسمه تعالى، اگر از شؤون او باشد كه حيوانات مذكور را داشته باشد خمس ندارد، و الاّ بايد

خمس آن ها را بدهد.

4. حمامى كه در ساختمان آن، خاكِ زمين وقف كه منحصراً براى گورستان وقف است، به كار رفته، استفاده از اين حمام و غسل در آن چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر آب مباح است غسل صحيح است.

ص: 487

5. وصيت نامه اى كه عمل نشده، و وصى فوت شده است آيا بر ورثۀ وصى تكليفى هست؟

بسمه تعالى، بر ورثۀ وصى تكليفى نيست.

6. آيا آهنگ هايى كه توسط صدا و سيما (در سرودها، گفتارها، احياناً در فيلم ها) نواخته مى شوند، بلااشكال است؟

بسمه تعالى، موسيقى مطرب حرام است و صداهاى مشكوك مانع ندارد.

[سؤال 4922]5205

2. پدر خانمم روحانى است و زن سيده دارد؛ نامبرده به علت كهولت سن و بالا بودن مخارج زندگى نمى تواند به خرج او برسد؛ البته چند سر عائله دارد؛ آيا مى شود مقدارى از سهم سادات را به زن سيدۀ او داد؟ و آيا ردّ مظالم به ايشان تعلق مى گيرد؟ و آيا مى شود قضاى روزه و كفارۀ آن را به ايشان داد در صورتى كه نمى تواند روزه بگيرد؟

بسمه تعالى، اگر فقير است از كفارات و مظالم مى توانند به او بدهند و چنانچه زن سيده، فقير باشد و شوهر او نتواند نفقۀ او را بدهد، به مقدار مخارج خودش مى تواند سهم سادات بگيرد؛ ولى بايد با اجازه باشد.

[سؤال 4923] 2389

بسمه تعالى 27 / 4 / 1361

حضور محترم اميد مستضعفان جهان و مرجع عالى قدر شيعيان، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از تقديم سلام و دست بوسى معروض مى دارد:

1. اين جانب در مهرماه سال 1354 ضمن تحصيل در دانشگاه، مشغول تدريس به صورت غير رسمى در يكى از دبيرستان هاى تهران شدم و آخر برج، اولين حقوقم را دريافت كردم و پايان مهرماه سال 1355 - 1356 تا 1360 را هر ساله حساب كرده و خمس آن را جدا نمودم و بدون اين كه از حضرت عالى يا يكى از نمايندگان محترمتان

ص: 488

اجازه داشته باشم و بر اثر اطلاع نداشتن از مسأله، آن ها را تماماً به پدرم كه از سادات صحيح النسب هستند و احساس مى كردم كه احتياج دارند مى دادم. به عرض مى رسانم كه جز اين وجه، هر وقت به شهرستان محل سكونت خانواده ام مى رفتم - چه نقداً و چه به صورت جنسى - به آنان كمك مى نمودم. البته ايشان از موضوع اطلاع نداشته و ندارند. تا اين كه مطلع شدم بايد اجازه مى داشته ام. خواهشمندم دستور فرماييد: اكنون به چه نحو بايد عمل كنم و در مورد گذشته چه راهى بايد پيش بگيرم؟

بسمه تعالى، آنچه به غير واجب النفقۀ خودتان در موردش و به نيت خمس داده ايد، قبول است.

2. در سال پنجاه و هشت، دو نفر سياه پوست جهت بررسى انقلاب اسلاميمان به ايران آمدند و روز اول با بنده - كه رشته ام ادبيات انگليسى است - اتفاقى برخورد كرده و چون زبان مى دانستم، جهت راهنمايى خود انتخاب كردند. پس از تحقيقات، تصميم گرفتند نتيجۀ سفرشان را به صورت كتابى بيرون آورند و انقلاب اسلامى و اسلام را به هموطنان خود بشناسانند. چون پول نداشتند، با همين عنوان كه قرار است آنان كتابى در سودان براى معرفى انقلاب اسلامى و اسلام به چاپ برسانند از برادران دانشجو و ديگران مقدارى پول جمع آورى كرديم. پس از اين كه كارشان در ايران پايان يافت، با مراجعه به وزارت امور خارجه متوجه شديم به هيچ عنوان نمى توانيم ارز خارج كنيم. آن ها رفتند و پول كه حدود پنج هزار و پانصد تومان است نزد اين جانب ماند كه به حساب جداگانه اى در بانك واريز نموده ام. خود بنده نيز به فكر بودم به خارج بروم، بلكه بتوانم با آن دو سياه پوست تماس گرفته و پول را در راهى كه جهت آن، جمع آورى شده به مصرف برسانيم كه تا كنون موفق نشده ام. استدعا دارم دستور فرماييد: آيا در راه ديگرى مى توان آن را به مصرف رساند و اگر جواب مثبت است چه راهى؟ از جانب آيت الله منتظرى قبلاً حسابى جهت تبليغات خارجى باز شده است. آيا مى توانم پول را به آن حساب واريز نمايم؟

بسمه تعالى، در مورد مذكور، با احراز رضايت صاحبان آن مى توانيد بدهيد.

[سؤال 4924]1890

20. در باب قسمت خمس و مستحق آن در تحرير مى فرماييد: «وبالجملة نزّلوا الجائر منزلتهم وأمضوا أفعاله بالنسبة إلى ما يكون محل الابتلاء للشيعة صوناً لهم عن

ص: 489

الوقوع في الحرام والعسر والحرج». كسى مى گويد طبق اين فتوا كليه اعمال دول جائر شيعه ولو اعتقاداً كه محل ابتلاء شيعه است مانند تقسيم اراضى و برنامه هاى ديگر در حكم اعمال امام زمان (عليه السلام) است، در زمان غيبت دولت شيعه جانشين امام است استناداً به اين عبارت، آيا اين استفاده درست است يا نه؟

بسمه تعالى، استفاده نمى شود و چنين توهمى باطل است.

شهريه گرفتن طلاّب

[سؤال 4925] 2390

بسمه تعالى

مرجع عالى قدر و رهبر انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران امام خمينى مدّ ظله العالى

به عرض جناب عالى مى رسد اين كه بنده در افغانستان معيل هستم، يعنى خودم در اين جا در حوزۀ علميۀ قم مشغول تحصيل هستم اما عيالم در افغانستان است، آيا گرفتن شهريۀ معيل را تجويز مى فرماييد؟

بسمه تعالى، بستگى به مقررات دفتر شهريه دارد.

[سؤال 4926]4804

4. طالب علمى از افغانستان در ايران كه خانواده اش در افغانستان باشد مى تواند شهريۀ معيل بگيرد يا نه؟ در صورتى كه زنش خانۀ پدر خود باشد و اين طالب درآمد ديگرى نداشته باشد، آيا مى تواند مصرفش را از پول شهريه بفرستد يا جايز نيست؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دفتر شهريه است.

[سؤال 4927]105

2. من يكى از طلاب اهل پاكستان هستم و مشغول، در حوزۀ علميه قم هستم؛ من تقريباً پانزده روز قبل عقد خواندم در پاكستان و ازدواج نكرده ام؛ عيالم در پاكستان

ص: 490

است؛ آيا مى توانم شهريۀ معيل را بگيرم؟

بسمه تعالى، موكول است به مقررات دفتر شهريه.

[سؤال 4928] 2391

بسمه تعالى 7 / 1 / 1362

محضر محترم حضرت امام خمينى، دام ظله الشريف

ضمن عرض سلام؛ اگر طلبه اى دخترى را عقد نمايد، آيا قبل از به خانه آوردن مى تواند از شهريۀ معيل استفاده نمايد؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دفتر شهريه است.

[سؤال 4929]1466

7. طلبه اى هستم كه در محرم 1399 ه. ق در سنيجان اراك، به وسيلۀ چماق دارها مضروب شدم؛ از آن تاريخ نمى توانم خوب درس بخوانم فقط منبر مى روم و ساكن قم هستم. آيا مى توانم از شهريۀ قم كه رتبۀ دوم را امتحان دادم، استفاده كنم يا خير؟

بسمه تعالى، بستگى به مقررات دفتر شهريه دارد.

[سؤال 4930] 2392

بسمه تعالى 15 / 10 / 1361

حضور محترم مرجع عالى قدر و رهبر انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

ضمن عرض سلام و تقدير و تشكر از آن مقام معظم و مرجع بزرگ، معروض بر اين كه محصل علوم دينيه اى كه چندين سال متوالى است در حوزه هاى علميۀ كشور مقدس ايران، مشغول به تحصيل بوده و هست و اكنون از حوزۀ مربوطه خارج و براى ادامۀ تحصيل، وارد دانشكدۀ الهيات و معارف اسلامى مى گردد. نظر مبارك معظم له در اين مورد چيست؟ و در صورت جواز و عدم تمكن مالى مشاراليه و با عيال وار بودن،

ص: 491

آيا مى تواند از مزاياى حوزۀ مربوطه بهره مند گردد يا خير؟ خواهشمند است نظر شريف و مقدستان را در اين دو مورد مرقوم و ممهور و مزيّن فرماييد.

متّع الله المسلمين بطول بقائه الشريف

بسمه تعالى، رفتن او به دانشكده مانع ندارد، ولى استفاده از مزاياى حوزه، تابع مقررات حوزه است.

[سؤال 4931] 2393

بسمه تعالى

شخصى كه مشغول جامع المقدّمات بوده چند صفحه اى از شرح لمعه و معالم را درس گرفته و در امتحانات نيز قبول شده است و الآن شهريّۀ رتبۀ اول را مى گيرد آيا شهريّه اى كه او مى گيرد اشكال دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر خلاف مقرّرات دفتر شهريّه است اشكال دارد.

[سؤال 4932] 2394

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى

اين جانب در سال تحصيلى جارى به كفايه مشغولم. در سال گذشتۀ تحصيلى در امتحان رتبۀ سوم شركت كردم. ممتحن از كفايه و مكاسب جايى را معين كرد كه من درس نخوانده بودم، اما مطالعه كردم و امتحان دادم و قبول شدم. هم اكنون شهريۀ رتبۀ سوم را مى گيرم و لكن الآن برايم شك حاصل شده كه شهريۀ رتبه سوم (با آن كه من كفايه را به جز چند درس بيشتر نخوانده بودم) براى من حلال است يا نه؟ البته نياز دارم. من در اين ماه مازاد بر رتبۀ دوم را احتياطاً كنار گذاشتم تا تكليف معين شود. لطفاً تكليف را معين فرماييد.

بسمه تعالى، مخالفت مقررات امتحان حوزۀ علميه و دفتر شهريه، جايز نيست.

ص: 492

[سؤال 4933]

2395

بسمه تعالى

محضر مبارك مرجع و زعيم مسلمانان، حضرت آيت الله العظمى الامام الخمينى، دامت بركاته

طلاب علوم دينيه كه مشغول تحصيل در دروس حوزه مى باشند و در دروس جديده (دبيرستان، دانشگاه) هم تحصيل مى كنند، آيا مى توانند از امكانات حوزۀ علميه (حجره، شهريه) استفاده نمايند؟ والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، استفاده از حجرات مدرسه تابع مقررات مدرسه و وقف آن، و استفاده از شهريۀ حوزۀ علوم دينى، تابع مقررات دفاتر شهريه است.

[سؤال 4934] 2396

بسمه تعالى 15 / 3 / 1361

محضر مقدس آيت الله العظمى، مرجع الاعلى، امام الامّة، مدّ ظله العالى

كسى كه مرتبۀ علمى او خوب است و در مدرسۀ دينى تدريس و تدرّس مى نمايد، ولى در مدرسه حكومتى هم تحصيل مى كند، به اين طور اشخاص شهريه دادن چه صورت دارد؟ و براى آن شخص، گرفتن شهريه چه صورت دارد حلال است يا حرام؟ و براى مسئول جايز است بدهد با علم به اين فعلش؟

بسمه تعالى، اگر طبق موازين دفتر شهريه عمل كند گرفتن آن مانع ندارد.

[سؤال 4935]2698

5. آيا طلبۀ مستغنى از شهريه، مى تواند شهريه بگيرد يا نه؟

بسمه تعالى، فقر شرط نيست، ولى بايد با مقررات دفتر شهريه باشد.

[سؤال 4936]1655

3. طلبه اى كه از پدر خود پول مى گيرد، آيا مى تواند پول شهريه هم بگيرد، در

ص: 493

صورتى كه نياز ندارد؟

بسمه تعالى، بستگى به مقررات دفتر شهريه دارد.

[سؤال 4937]2215

3. طلبه كه شهريه مى گيرد اگر غنى باشد باز هم جايز است بگيرد ياخير؟ به طور كلى مجوز اخذ شهريه فقر است يا اشتغال به تحصيل يا هر دو؟

بسمه تعالى، فقر شرط نيست و بايد رعايت مقررات شهريه بشود.

[سؤال 4938] 2397

بسمه تعالى

با عرض سلام

سؤال من اين است كه من يك طلبه هستم و قصد من اين است كه ان شاء الله به درجۀ اجتهاد برسم كه خودم راه را از چاه تشخيص بدهم؛ ولى ميل ندارم بعد از اين، مبلّغ رسمى دين بشوم و مى خواهم بعد از مجتهد شدن، شغلى غير از رشتۀ روحانيت پيدا كنم. حالا با اين وضع، تا آن موقع مى توانم از شهريۀ مدارس استفاده كنم؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دفتر شهريه است.

[سؤال 4939] 2398

بسمه تعالى

دفتر محترم امام خمينى، دام ظله العالى

محترماً؛ چند مسأله مورد احتياج به عرض مى رسد. خواهشمند است جواب را طبق فتاواى حضرت امام مرقوم فرماييد.

1. طلبه اى كه مدت دوازده سال در قم و مشهد به تحصيل اشتغال داشته و الآن مشغول خواندن سطوح عاليه (كفايتين) مى باشد، در هر سال حدود شش ماه به تحصيل و مطالعه ادامه مى دهد و در بقيۀ سال براى تبليغ به مناطق مختلف مى رود و مدتى براى رسيدگى به امور خانواده و زندگى (بيشتر در ايام تعطيل) در خارج از

ص: 494

حوزۀ علميه مى باشد و هيچ گونه شغل و درآمد ديگرى ندارد و ملبّس به لباس نيز مى باشد؛ آيا در صورتى كه مدتى از سال را در درس شركت نكند، گرفتن شهريۀ حوزه براى او حلال است؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دفتر شهريه است.

2. كشاورزى كه سال خمسى نگرفته و تازه مى خواهد خمس بدهد، آيا وسايل كشاورزى او (گاو و وسايل ديگر) و اثاث خانه و خود منزل او خمس دارد؟ آيا ملكى كه در آن كشاورزى مى كند - در صورتى كه خريده باشد - خمس دارد؟ اگر دارد بايد خمس پولى كه خريده بدهد يا قيمت كنونى؟

بسمه تعالى، چنانچه از ربح كسب تهيه شده بايد خمس آن را به قيمت فعلى بدهيد، ولى آنچه از ربح قبل از گذشتن سال در مؤونه صرف شده خمس ندارد.

3. كسى كه براى خريدن منزل مقدارى پول پس انداز كرده، آيا اين پول خمس دارد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 4940] 2399

بسمه تعالى

حضرت امام روحى فداك؛ السلام عليكم ورحمة الله

كسى كه مشغول تحصيل علوم دينيه است اما به سبك معمول در حوزه تحصيل نمى نمايد و ملبّس به لباس روحانيت نمى باشد، آيا مجاز است كه از حقوق حوزه استفاده نمايد؟

بسمه تعالى، تابع مقررات حوزه و دفتر شهريه است.

[سؤال 4941]185

2. شخصى درس هاى حوزه را طبق برنامۀ حوزه نمى خواند، بلكه بنا به درون خودش و آنچه اثرى بيشتر در قلب دارد مى خواند؛ مثلاً از مغنى هم خوانده و حالا به فقه به طور مختصر (فعلاً) و به كتاب هاى حديث و اخلاق زياد مى پردازد شهريه گرفتن او چگونه است؟

بسمه تعالى، بستگى به مقررات دفتر شهريه دارد.

ص: 495

[سؤال 4942] 2400

بسمه تعالى

محضر محترم رهبر كبير انقلاب، ولىّ امر زمان، امام خمينى، دام عمره، پس از ابلاغ سلام، خواهشمندم استفتائات ذيل را جواب بفرماييد:

1. برادرانى كه هم از مزاياى سهم امام حوزه علميه بهره مندند، و هم از ارگان هاى سپاه، جهاد و امور تربيتى و...، از نظر شرعى چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دفتر شهريه، و مقررات ارگان ها است.

2. آيا حكم شما در مورد عدم وابستگى گروهى افراد نظامى، شامل افرادى كه مراحل پذيرش را مى گذرانند و هنوز مقبول ارگان نظامى مربوطه نشده اند هم مى شود؟

بسمه تعالى، لازم است به مسئولين گزارش دهد، تا مقررات دربارۀ او اعمال شود.

3. فتواى جناب عالى در مورد غنيمت جنگى از قبيل لباس و كفش و...، غير از تسليحات چيست؟

بسمه تعالى، اين گونه مختصرات براى رزمندگان حلال است.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

[سؤال 4943]2068

20. بعضى از طلاب كه تقريباً متجاوز از بيست سال است كه در قم به قدر امكان مشغول تحصيل بوده اند فعلاً از يك طرف به جهت اقامه جماعت در مسجد و از طرف ديگر به واسطه اشتغال به منبر و غالباً به علت مراجعات مردم در امور مذهبى اگر چه به درس آقايان اساتيد شركت مى كنند ولى نه وقت مطالعه دارند و نه فرصت نوشتن و اين امور موجب شبهه شده در اخذ شهريه و سهم امام (عليه السلام) و چنانچه شهريه منوط به درس خواندن باشد بين خود و خدا خود را اهل نمى دانند در اخذ آن، حال بيان فرماييد اين طلاب مى توانند شهريه و سهم قبول كنند يا خير؟ و بيان فرماييد كه آيا

طلابى كه در انجام وظايف خود تقصير مى كنند مديون حضرت ولى عصر (عليه السلام) مى باشند يا فرداى قيامت طلبكارشان مردم است؟

بسمه تعالى، كسانى كه در حوزات علميه متصدى مشاغل حوزه يا ساير

ص: 496

خدمات دينى و مذهبى هستند اشكال ندارد از راتب مقرره استفاده كنند و در مورد عدم استحقاق مديون ولى امر سهم مبارك هستند.

[سؤال 4944] 2401

بسمه تعالى 7 / 11 / 1361

محضر مبارك حضرت امام خمينى، دام عمره العالى

بعد از عرض ادب، صحت و سلامتى حضرت عالى را از خداوند بزرگ درخواست و مسألت مى نمايم و اميدوارم كه تا ظهور حضرت صاحب (عجل الله تعالی فرجه الشریف) روحى و ارواحنا فداه سايه پر بركت شما بر سر همه ما مستدام باشد. حضرت امام بعضى از طلاب حوزه علميه قم در اداره جات دولتى و ارگان ها استخدام شده اند بعضى رسمى و بعضى ديگر موقت و از اداره ها حقوق مى گيرند و از حوزه علميه هم شهريه دريافت مى كنند آيا جايز هست يا نيست و اگر جايز نباشد افرادى كه براى آن ها واسطه مى گيرند جايز هست يا خير، جواب را محبت بفرماييد.

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، تابع مقررات دفتر شهريه است.

[سؤال 4945] 2402

بسمه تعالى

محضر مبارك و مقدس رهبر عظيم الشأن انقلاب، رئيس الملة و الدين، آيت الله العظمى الامام خمينى، دام عمره

طلبه اى است كه مشغول تحصيل مى باشد و توأم با تحصيل، در يك مدرسه به عنوان معلم دينى و قرآن از طرف امور تربيتى نيز مشغول خدمت تدريس است. با درنظر گرفتن اين كه مقدارى هزينه از امور تربيتى دريافت مى كند، آيا استفاده از شهريه براى اين طلبه مشغول تحصيل بلامانع است يا اشكال دارد؟

بسمه تعالى، بستگى به مقررات دفتر شهريه دارد.

ص: 497

[سؤال 4946] 2403

بسمه تعالى 14 / 1 / 1362

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته العالى

بعد از سلام، به استحضار مى رساند: اين جانب طلبه اى هستم كه با فرمان مطاع و مبارك حضرت امام - مبنى بر اعزام به شهرها و استان هايى كه فعلاً لازم است در اين شرايط حساس انقلاب، گوشه اى از بار انقلاب اسلامى را به عهده گرفت - به يكى از شهرها رفته و مدتى است كه در يكى از ارگان هاى انقلابى مشغول خدمت مى باشم، لكن با توجه به اين كه اين كار به صورت موقت بوده و قصدم اين است كه ان شاء الله، در صورتى كه نيازى نباشد جهت ادامۀ تحصيل به قم بازگردم و از طرفى حقوق ماهيانه كفاف زندگيم را نمى دهد، لذا مستدعى است نظر مبارك حضرت امام - روحى له الفداء - را در مورد مصرف شهريه و اخذ آن مرقوم فرماييد، كه آيا جايز است يا خير؟ با تشكر و آرزوى طول عمر امام امت، خمينى كبير

بسمه تعالى، بستگى به مقررات دفتر شهريه دارد.

[سؤال 4947] 2404

بسمه تعالى

محضر مبارك زعيم عالى قدر، حضرت مستطاب حجت الاسلام والمسلمين آيت الله العظمى و مولانا الاعظم، امام خمينى، ادام الله بقائه الشريف

ضمن تقديم ارادت خالصانه، مستدعى است جواب مرقوم داريد، طلابى كه در حوزه هاى علميه مشغول تحصيل و يا تدريس بوده و به علت ضرورت انقلاب فعلاً در نهاد و يا ارگانى مشغول خدمت شده و از تحصيل بازمانده اند؛ گرفتن شهريه از حوزه - با وجودى كه از آن ارگان حقوق مى گيرند، لكن كفاف زندگى شان را نمى كند - براى آن ها چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، مربوط به مقررات دفتر شهريه است.

ص: 498

[سؤال 4948]2928

6. طلابى كه براى تبليغ به افغانستان مى روند و يا رفته اند ولى خانواده شان ساكن قم است يا اين كه مجردند ولى بدهكارند؛ شهريۀ اين ها را اگر دوستانشان بگيرند و به خانواده شان يا به عوض قرض شان بدهند چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دفتر شهريه است از مسئولين مربوطه سؤال كنند.

[سؤال 4949]1940

4. كسانى كه در حوزه نيستند و در شهرستان ها مشغول كار هستند (سپاه، جهاد و...) آيا مى توانند شهريه بگيرند يا نه؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دفتر شهريه است.

[سؤال 4950] 2405

بسمه تعالى 9 / 3 / 1361

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى، زعيم و قائد عظيم الشأن، مؤسس و بنيان گذار جمهورى اسلامى، جناب آقاى حاج آقا سيد روح الله الموسوى الخمينى، مدّ ظله على رؤوس المسلمين

بعد از اداى تحيّت و عرض ادب، براى آن رهبر عزيز طول عمر و سلامت، در نهايت قوّت و قدرت الهى از خداى بزرگ آرزومندم؛ بعداً مسألۀ زير به عنوان يك مسألۀ مورد ابتلا و نياز از نظر شرعى و اسلامى سؤال مى شود؛ عنايت فرماييد پاسخ آن را كتباً مرقوم فرماييد:

فرض سؤال اين است: طلبه اى با يكى از ارگان هاى انقلاب اسلامى همكارى مى كند به قصد خدمت و قربت و پول مختصرى هم به او مى دهند و يك قسمت از وقت شبانه روزى خود را هم صرف خواندن درس مذهبى و نماز جماعت و تبليغات اسلامى مى نمايد و شهريۀ طلبگى را هم مى گيرد و روى هم رفته اين دو قسمت، پول

ص: 499

زندگى او را با قناعت و صرفه جويى تأمين مى نمايد؛ آيا گرفتن پول شهريه كه به عنوان حقوق طلبه بودن اخذ مى شود اشكال شرعى ندارد؟ پاسخ را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، مربوط به مقررات دفتر شهريه است و اگر احتياج ندارد، نگيرد.

[سؤال 4951]6836

2. طلابى كه در ارگان ها هستند و خدمت مى كنند و حقوق مى گيرند، در اين مدت مى توانند شهريه بگيرند؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دفتر شهريه است.

[سؤال 4952]764

5. روحانى اى در ارگان ها خدمت مى كند و مدت زمانى درس را ترك كرده و يا در حوزه نيست. حقوق و شهريه او چه صورت دارد؟ اگر در حوزه باشد و در ارگان ها خدمت كند و مقدارى به درس هم برسد حقوق و شهريه او چگونه است؟

بسمه تعالى، تابع دفتر شهريه است.

[سؤال 4953] 2406

بسمه تعالى 12 / 2 / 1362

حضور مبارك رهبر عالى قدر، حضرت امام خمينى، دام ظله العالى

1. آيا كسانى كه از طلاب در ادارۀ آموزش و پرورش استخدام مى شوند و حقوق مى گيرند، مى توانند شهريه را هم بگيرند يا نه؟

بسمه تعالى، بستگى به مقررات دفتر شهريه دارد.

2. سودى كه بانك مى دهد حرام است؛ اما او وظيفه دارد بدهد، ما بايد آن را در چه راهى بدهيم؟

بسمه تعالى، نبايد بگيريد و اگر گرفتيد، با يأس از شناسايى صاحبش از طرف او به فقير صدقه دهيد.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

ص: 500

[سؤال 4954]1753

14. عده اى از برادران در مدارس علميه قم مثلاً مشغول درس عربى شده اند و از سهم امام و شهريه ها هم استفاده كرده اند، در صورتى كه بعد از چند سال از اين رشته خارج شدند، آيا وجوهى كه مصرف كرده اند بايد به مرجع خود يا به مراجع برگردانند، يا فقط از وقتى كه خارج شدند حق دريافت ندارند، يا فرق است بين كسانى كه از اول قصد خروج داشتند يا بعد از چند سال تصميم گرفتند و خارج شدند؟

بسمه تعالى، اگر در موقع دريافت واجد شرايط بودند برگرداندن لازم نيست.

[سؤال 4955] 2407

بسمه تعالى 16 / 7 / 1361

محضر محترم مسئول دفتر رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، امام خمينى

با سلام، محترماً؛ معروض مى دارد: طلبه اى در قم مدتى مشغول تحصيل بود و در دفتر امام، امتحان رتبۀ اول را داده است و در يكى از شهرهاى مجاور قم ازدواج كرده است و از نظر اقتصادى و با اين اجارۀ زياد، نمى تواند خانواده اش را به قم بياورد و فعلاً در همان شهر، به عنوان موقّت مشغول تحصيل و انجام وظيفه در بسيج و جاهاى ديگر مى باشد و قصد دارد به همين منوال، سطح را در آن شهر به پايان رسانيده و لااقل امتحان رتبۀ دوم را بدهد، بعد براى ادامۀ تحصيل - ان شاء الله - به قم بيايد. درآمد اين شخص در آن شهر حدود يكهزار و پانصد تومان است، حال آيا با توجه به گرانى و مخارج زندگى زن و بچه، مدتى كه در آن شهر است و شرعاً احتياج دارد، مى تواند از شهريۀ امام امت استفاده كند يا خير؟

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، بستگى به مقررات شهريه آن محل دارد.

ص: 501

[سؤال 4956] 2408

بسمه تعالى

محضر مبارك زعيم عالى قدر رهبر انقلاب، امام خمينى، دامت بركاته

خواهشمنديم نظر خود را دربارۀ مسائل زير مرقوم فرماييد:

1. كسى كه مشغول تحصيل علم مى باشد، آيا مالك وجوه شهريه است تا بتواند در هر امر مباحى مصرف نمايد؟ و آيا اين پول با غير شهريه فرق دارد؟ در چه مسائلى؟

بسمه تعالى، در احتياجات عرفيۀ خودش صرف كند.

2. آيا خويشاوندان نزديك مى توانند به بچه شير بدهند؟ مثل شير دادن عمه به برادرزاده؟

بسمه تعالى، حرمت تكليفى ندارد؛ لكن بايد احكام رضاع مراعات شود كه در رساله ذكر شده است.

[سؤال 4957]5964

2. طلبه اى در اثر تحصيل علوم دينى به مرض صداع و اعصاب گرفتار مى شود و در معالجۀ آن زحمت زياد كشيده، اما فايده نبخشيده است و مدت شش سال است كه به اين مرض گرفتار مى باشد؛ و لذا نمى تواند در تحصيل، به طور معمول زحمت بكشد؛ مثلاً يك هفته درس مى خواند و يك هفتۀ ديگر مشغول مداوا مى باشد و يا از شدت درد قادر به مطالعه نيست، و خلاصه، به مقدار قدرت خود زحمت مى كشد. او با اين وضع شهريه هم مى گيرد و به غير از شهريه هيچ راه درآمد ديگرى ندارد تا امرار معاش نمايد و عائله مند هم مى باشد و اين را هم يقين دارد كه با اين وضع نمى تواند كار كند؛ آيا اين شهريه گرفتن براى او جايز هست يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور، جايز است.

[سؤال 4958] 2409

بسمه تعالى 10 / 10 / 1361

سلام محضر مبارك برادران محترم و اساتيد مكرّم، خدمتگزاران به اسلام و ياوران با توان دفتر حضرت امام خمينى، ايّدكم الله ان شاء الله تعالى

ص: 502

با درود فراوان و عرض تحيّات، اين جانب از حوزۀ علميۀ مشهد مقدس، مسأله اى را در ذيل مطالبم مطرح كرده و اميدوارم هرچه زودتر - ان شاء الله - پاسخ گو باشيد.

لازم به تذكر است كه سؤالات به كليه برادران طلبه ارائه و اعلام مى گردد و آن ها هم از اين گونه استفتائات آگاه مى شوند.

طلاّبى در قم مشغول تحصيل مى باشند و در ايّام تبليغى از دفتر تبليغات مشهد اعزام مى شوند - البته بدون اطلاع دفتر - و يا كسانى كه در قم مشغول تحصيل هستند و از حوزۀ علميه مشهد شهريه مى گيرند، كار آن ها چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، بايد مطابق مقررات دفتر شهريه عمل كنند.

[سؤال 4959]2471

2. كسى كه شهريۀ حوزه را كه سهم امام است مى گيرد و ذخيره مى كند يا در بانك مى گذارد چگونه است؟

بسمه تعالى، اگر نياز به آن پيدا مى كند مانع ندارد.

[سؤال 4960]4804

5. اگر شهريۀ طالب علم از مصرف برج زياد بيايد، زيادى را مالك مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، زايد بر مقدار احتياج نبايد بگيرد.

[سؤال 4961]91

3. عده اى از طلاب صندوقى تأسيس مى كنند تا بتوانند هر وقت پولى خواستند از اين صندوق قرض بگيرند و يا به رفقايشان قرض بدهند و براى اين كار هر يك در هر ماه مقدار معينى به صندوق مى پردازند آيا مى توان اين مقدار را از شهريه پرداخت؟

بسمه تعالى، آقايان طلاب علوم دينى أيدهم الله تعالى نبايد از سهم مبارك امام (عليه السلام) زايد بر احتياجات روزمره دريافت كنند و پس انداز نمايند.

ص: 503

[سؤال 4962] 2410

بسمه تعالى

كسى كه مخارج ساليانه او از شهريه و پولى كه گاهى بعضى از مراجع به او مى دهند تأمين مى شود كه با اين وصف ديگر احتياج فعلى ندارد ولى محتمل يا مظنون است كه در آينده براى مخارج لازم اولاد خود محتاج به پول باشد اگر از طرف بعضى مراجع از بابت سهم امام (عليه السلام) به او عنايتى بشود براى او جايز است اخذ آن يا خير؟

بسمه تعالى، اگر براى رفع حاجت و كمك در مؤونه زندگى پرداخت مى شود كسى كه خود را محتاج نمى بيند نمى تواند أخذ كند.

[سؤال 4963] 2411

بسمه تعالى

محضر حضرت آيت الله العظمى خمينى، مدّ ظله العالى

1. شهريه طلبه اگر از مؤونه سال زيادى كند، يعنى درآمد ديگر دارد، از پول درآمد ديگر مصرف كند، پول شهريه پس انداز شود، خمس دارد يا نه؟ شما بيان فرماييد.

بسمه تعالى، خمس ندارد لكن زيادتر از مصرف سالش نگيرد.

[سؤال 4964]

2. از پول شهريه به طورى كه در بالا ذكر شد از مؤونه سال زياد شود خانه بخرد يا زمين بخرد يا باغ بخرد يا تجارت كند اين ها خمس دارد يا نه؟ شما بيان فرماييد.

بسمه تعالى، آنچه را در مؤونه مصرف كند خمس ندارد و اگر تجارت كرد يعنى با شهريه خريد و فروش كرد خمس ربح آن را بعد از اخراج مؤونه پس از اجازه از فقيه بايد بدهد ولى نبايد اين قدر بگيرد.

[سؤال 4965]1564

5. طلبه اى كه خانه ندارد، مى شود بيش از مخارج سال خود سهم امام را ذخيره

ص: 504

نمايد تا خانه بخرد؟

بسمه تعالى، منوط به اجازه است.

[سؤال 4966]1655

4. آيا از پول شهريه، طلبه در امورى مثل مسافرت، بخشيدن به مستمندان و... مى تواند استفاده كند؟

بسمه تعالى، صرف در مخارج متعارف مانع ندارد.

[سؤال 4967] 2412

بسمه تعالى 28 / 10 / 1361

محضر مبارك رهبر مسلمين جهان، حضرت امام خمينى، دامت بركاته

ضمن عرض سلام و درود بى پايان خدمت آن جناب و رزمندگان اسلام و شهداى به خون خفتۀ اسلام؛ به خاطر سؤالى مى خواهيم چند لحظه از وقت عزيز و گرامى امام را بگيريم:

امام عزيز! آيا شهريه اى كه از طرف مسئول حوزه اى به طلاب داده مى شود، در صورتى كه شهريه اضافه كند، آيا طلاب مى توانند از آن اضافى شهريه براى خود وسايل مورد نياز بخرند يا نه؟ و آيا مى توانند براى بستگان خود چيزى بخرند (از شهريۀ اضافى) يا خير؟ اگر نمى توانند، اضافى شهريه را چه كار كنند؟

بسمه تعالى، مى تواند در مخارج متعارف صرف كند و آنچه مورد نياز است مانع ندارد.

[سؤال 4968] 2413

بسمه تعالى

بعد از عرض سلام حضور مسئولين، مسألۀ زير را مطرح مى كنم:

بنده خودم طلبه هستم و در يكى از شهرستان ها مشغول لمعتين مى باشم. پدرم شش نفر را تحت تكفل دارد. او سيد است و قبلاً درس قرآن در ده مى گفته، اما فعلاً از

ص: 505

چشم و بدن يك مقدار ضعيف است و نمى تواند كارى انجام دهد. يك خواهر دارم كه روزى سى الى چهل تومان، براى ديگران قالى مى بافد و بقيۀ خرج پدرم با فرزندانش به گردن من است. ضمناً يك منزل در حدود 000/90 تومان - كه پولش مقدارى از پدرم بوده و مقدارى را هم وام گرفته ام - داريم. من در حدود 700 الى 800 تومان، به عنوان مساعده نه شهريه از قم مى گرفتم. اما فعلاً رتبۀ اول امتحان داده ام و قصد دارم مقيم قم بشوم. حالا آيا مى توانم مساعدۀ قبلى را كه مى گرفتم (فعلاً شهريۀ رتبۀ اول مجرد را مى گيرم) به پدرم كه قصد دارد درس را ادامه دهد واگذار كنم يا خير؟

آيا بنده با توجه به وضع مذكور تا قم نيامده ام، مى توانم شهريۀ رتبۀ اول را بگيرم يا نه؟ لطفاً جواب را طبق فتواى امام خمينى بفرماييد. كه بنده از وضعم ناراحت مى باشم.

بسمه تعالى، گرفتن شهريه، بستگى به مقررات دفتر شهريه دارد و اختيار قبول مساعده و عدم آن، با خود شما است.

واجب نبودن خمس در شهريه

[سؤال 4969] 2414

بسمه تعالى

1. طلابى كه از حضرت عالى شهريه مى گيرند اگر از مخارج سال آن ها اضافه بيايد، در حالى كه از منبر نيز درآمد دارند، تكليفشان چيست؟

بسمه تعالى، در زيادى شهريه خمس واجب نيست و اگر پول منبر از مؤونه زياد آمد، بايد تخميس شود.

2. محصلينى كه كتاب مى خرند بعد مورد استفادۀ آن ها نيست و يا در سر سال آن ها، به مانند دفتر و وسايل تحصيل، زياد مى آيد، آيا به اين ها خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، در كتب و وسايل تحصيلِ مورد نياز خمس واجب نيست.

3. سربازهايى كه در جبهه از دشمن، لباس و ساعت و چيزهاى ديگرى برمى دارند، اجازه مى فرماييد

ص: 506

ملك خود كنند؟ و آيا خمس بر آن ها تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، غير آلات و ادوات جنگى، چيزهاى مختصرى كه به دست رزمندگان مى افتد مانع ندارد براى خود بردارند و خمس واجب نيست.

4. افرادى پول براى رفتن به سفر حج در حساب ريخته اند كه در سال هاى آينده مشرّف شوند، آيا بر اين وجه اگر خمس نداده باشند، خمس تعلق مى گيرد يا جزو مؤونۀ سال جارى كه در حساب ريخته اند محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً حج بر آن ها مستقر نشده، بايد خمس آن را بدهند.

[سؤال 4970]1578

3. آقايان طلاب كه مقدارى هر ماه شهريه دريافت مى نمايند آيا مى توانند مقدارى از آن را پس انداز نمايند آيا مى توانند مثلاً خانه سازى نمايند؟ و آيا خمس بر آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، بنابر احتياط بيش از مقدار حاجت نگيرند و خمس ندارد.

[سؤال 4971] 2415

بسمه تعالى 10 / 9 / 1360

حضور محترم نمايندگان بيت محترم امام خمينى

پس از تقديم درود و سلام؛ اميدوارم كه با توجهات ولى عصر هرچه بيشتر موفق باشيد. ضمن تشكر و قدردانى از اين كه به سؤالات زير به فتواى امام جواب دهيد:

1. آيا طلاب و محصلين علوم دينيه اگر شهريه شان پس انداز شود، يعنى يك سال بماند، خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، شهريه خمس ندارد.

2. سرودهايى كه از راديو و تلويزيون به طور مطلق پخش مى شود مطلقاً چه اشكالى دارد و آيا جزء موسيقى به حساب مى آيد يا خير؟

بسمه تعالى، موسيقى مطرب حرام است و صداهاى مشكوك مانع ندارد.

ص: 507

نحوۀ پرداخت خمس و مصرف آن

[سؤال 4972] 2416

بسمه تعالى

مسئول محترم دفتر امام آيت الله العظمى خمينى، دامت افاضاته

محترماً به عرض مى رساند چون اين جانب سال هاست كه سهم امام (عليه السلام) را به اجازه آقاى حاج شيخ بهاءالدين محلاتى رحمة الله عليه به صله ارحام خود مى پرداختم كه فرمودند اگر اين شرايط در آن ها موجود باشد من به شما اجازه مى دهم كه سهم امام (عليه السلام) را به ايشان بدهيد، اولاً آن ها نماز خوان باشند و پرهيزكار و ثانياً از حيث معيشت، عرصه به آن ها تنگ باشد. اين شرايط در آن ها موجود بود، حتى سن آن ها به شصت و هفتاد رسيده كه مريض و در منزل مى باشند، اكنون از جناب عالى تقاضا دارم كه اجازه فرماييد به مصرف مذكور برسانم، نظر به اين كه قبلاً به اجازه آيت الله محلاتى رحمة الله عليه بوده و ايشان به رحمت ايزدى پيوسته اند.

بسمه تعالى، سهم سادات را مجازيد به سادات فقير عفيف متديّن بپردازيد.

[سؤال 4973] 2417

بسمه تعالى 3 / 3 / 1361

حضور با سعادت حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

بعد از سلام امروز كه ملت مسلمان ايران با الهام از عنايات كريمانه خداوند متعال موفق شدند به اين كه مناطق مورد تجاوز وطن عزيزمان را از لوث وجود قواى ناخوانده متجاوز پاك ساخته و از مرزهاى مملكتمان بيرون كنند بديهى است كه بلافاصله به ترميم و نوسازى شهرها و آبادى هاى ويران شده آن مناطق اقدام عاجلى خواهند فرمود استدعاى عاجزانه دارد به سؤال و استفتاى زير اين جانب پاسخ لازم

ص: 508

بفرماييد و ارشاد آن حضرت در اين خصوص موجب كمال تشكر خواهد بود.

1. آيا مى توانيم از محل ديون شرعى سهم مبارك امام در مورد نوسازى مناطق جنگ زده بپردازيم يا نه؟

بسمه تعالى، هر شخص خودش با تعيين مقدار بايد اجازه بگيرد.

[سؤال 4974]

2. آيا از محل ديون شرعى سهم سادات نيز اجازه چنين پرداختى را مى فرماييد يا نه؟

بسمه تعالى، سهم سادات بايد به مصرف سادات فقير و متدين برسد و با اجازه از حاكم شرع باشد.

[سؤال 4975]

3. چنانچه درخواست فوق حقير از نظر شرعى بلا اشكال بود در آن صورت نحوه پرداخت و مركز و محل يا شماره حسابى كه براى اين منظور تعيين شده است كتباً براى حقير اعلام فرماييد سپاس گزارم؟

بسمه تعالى، حكم اين مسأله معلوم شد.

[سؤال 4976] 2418

بسمه تعالى

محضر مقدس رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، امام امت، نايب الامام، آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى و ارواحنا فداه

1. مادر و فرزند (پسر) هر دو مسلمان و مستضعف بى خانمان، زندگى را به عسرت و مشقت مى گذرانند و به بركت فرمان مطاع امام، از خمس، از بى خانمانى نجات يافتند و داراى خانۀ محقرى شدند به اندازۀ رفع احتياج؛ ولى عسرت و مشقت زندگى به حال خود باقى است. آيا از راه خمس - همچنان كه از بى خانمانى نجات يافتند و صاحب خانه شدند و از اين حيث، احتياجشان برطرف شد - اجازه است

ص: 509

عسرت و مشقت زندگى آنان را تخفيف داد يا خير؟

توضيح: مادر فقير شوهر مرده قريب به سفيه مى باشد؛ يا به عبارت ديگر ساده لوح است و عقل دارد و ندارد و پسر نيز فقير و پدر مرده، كارگر صفر كه او نيز قريب به سفيه است؛ او هم مثل مادر ساده لوح و عقل دارد و ندارد و بيشتر اوقات بيكار است كار نمى كند يا به عبارت ديگر به او كار نمى دهند و در فصل بحران كار مثل فصل تابستان گاهى اتفاقى كار مى كند يعنى به او كار مى دهند و نيز سيد هم هست چون پدرش سيد بوده است و بار زندگى ازدواج نيز سربار زندگيشان شده است و پسر با دخترى فقير مثل خود ازدواج نموده است.

بسمه تعالى، شما از سهم سادات خودتان مجازيد به مقدار كفاف پسر كه سيد است يا در زندگانى او خرج كنيد و همچنين مادر اگر سيد باشد و اگر فقيرند سهم امام (عليه السلام) را مجازيد به آن ها بدهيد.

2. مهر السنّه در زمان ما چقدر به حساب مى آيد آيا در يك عقد ازدواج مى شود هم مهر السنّه را به حساب آورد و هم مبلغ ديگر و چيز ديگر را به آن ضميمه نمود يا خير؟

بسمه تعالى، مانع ندارد و مقدار مهر السنه 262/5 مثقال نقره مسكوك است و قيمت آن را از اهل خبره سؤال كنيد.

[سؤال 4977]1878

6. سهم سادات را بدون اجازه جناب عالى مى توان به سادات داد يا نه؟

بسمه تعالى، متوقف بر اجازه است.

[سؤال 4978]2369

2. آيا مى توان نصف خمسى را كه به سادات تعلق مى گيرد خود به آن ها دهيم يا بايد خمس به نمايندۀ امام در شهرها داده شود؟

بسمه تعالى، شما مجازيد سهم سادات خودتان را به سيد فقير و متدين بدهيد.

ص: 510

[سؤال 4979] 2419

بسمه تعالى 18 / 2 / 1360

محضر مبارك حضرت امام خمينى، رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران

با احترام؛ اين جانب از جناب عالى اجازه مى خواهم كه افراد مستضعف كه به كلينيك اين جانب مراجعه مى نمايند، وجه ويزيت آن ها را مسترد داشته و همچنين وجه داروى آن ها را گاهى اوقات پرداخت نمايم و اين وجه به عنوان سهم مبارك امام و سادات محسوب شود.

بسمه تعالى، در صورت فقر آنان، مجازيد سهم سادات را به سادات و سهم مبارك امام به سادات و غير سادات محسوب كنيد. ان شاء الله، موفق باشيد.

[سؤال 4980] 2420

بسمه تعالى 16 / 8 / 1361

چندى وقت قبل، شخصى با ما حساب كرده، در مقابل بدهى خود چك داد؛ مبلغى هم اجازه گرفت كه براى مسجد خرج كند. ايشان خيال كرده كه از همين مبلغى كه در مقابل آن چك به ما داده، اجازه به او داده شده؛ ولى اجازه كه داده شده بود به گمان اين كه هنوز هم بدهكار است و از تتمّۀ بدهى مى خواهد خرج مسجد كند؛ به هر حال اين شخص الآن مبلغى خرج مسجد كرده و مى خواهد از آن چك كه به ما داده كم كند، جايز است كه به او رد كنيم يا خير؟

بسمه تعالى، اگر ديگر بدهى ندارد، به مقدارى كه اجازه داده شده مانع ندارد.

[سؤال 4981]2091

2. هل يجوز صرف حقّ الإمام على: الف. العمل الإسلامي في العراق أو إيران،

ص: 511

ب. المساجد في الجزائر، ج. شراء كتب إسلامية، د. فقراء في هذا البلد (الجزائر)؟

بسمه تعالى، أمر سهم الإمام والسادة المباركين بيد الحاكم الشرعي، ويحتاج صرفه في الموارد إلى الإجازة الخاصّة منه، مع تعيين قدر الحقوق.

[سؤال 4982]2091

3. هل يجوز صرف حقّ السادة على الفقراء السادة في العراق، وفي إيران؟

بسمه تعالى، ظهر حكم هذه المسألة من المسألة السابقة.

[سؤال 4983]2318

2. اجازه مى فرماييد از سهم مبارك امام (عليه السلام) خرج احداث و يا تعمير مسجد شود به خصوص در صورت عدم تمكن؟

بسمه تعالى، محتاج به اجازه خاص است.

[سؤال 4984]474

7. آيا سهم امام از پول خمس را مى شود براى كارهاى عام المنفعه يا كارهاى خير، از قبيل انفاق كردن به درماندگان و بيچارگان يا جنگ زدگان و زلزله زدگان استفاده كرد؟

بسمه تعالى، احتياج به اجازۀ خاصه دارد.

[سؤال 4985]1180

4. راجع به مصرف حقوق شرعيه، با توجه به اين كه به اذن مقلد بايد باشد، تكليف ما چيست؟ و ثانياً اگر شخص مستحقى يا مسجدى احتياج پيدا كند، مى توانيم اين اموال را مصرف كنيم يا نه؟

بسمه تعالى، بايد با اجازۀ مرجع تقليد باشد.

[سؤال 4986]5030

4. به فتواى جناب عالى مى شود مقلد شما خمس (سهم سادات) را به سادات فقير مستقيماً بدهد؟

بسمه تعالى، متوقف بر استجازه است.

ص: 512

[سؤال 4987]2641

3. آيا مى توان مبلغى از سهم امام (عليه السلام) را به خويشاوندان فقير غير سيد پرداخت كرد؟ اگر چنين چيزى ممكن است چه مقدار از كل آن را مى توان در اين خصوص پرداخت؟

بسمه تعالى، منوط به اجازه مرجع تقليد است.

[سؤال 4988] 2421

بسمه تعالى 19 / 7 / 1361

يك نفر از مؤمنين چند سال قبل زمينى را بابت وجوهات به كسى كه از او تقليد مى كرده واگذار كرده تا در آن مدرسه علميه بسازند و آن آقايان قبول كردند. فعلاً آن شخص از حضرت مستطاب عالى تقليد مى كند و آن زمين را هم آن آقا به خود اين شخص واگذار كرده كه مدرسه كند. اين شخص چون مقلد حضرت مستطاب آيت اللهى است اجازه مى خواهد كه مبلغ پانصد هزار تومان از سهمين مباركين خرج بناى آن مدرسه كند. مجاز است يا خير؟

بسمه تعالى، خصوصيات مدرسه و محل آن را توضيح دهيد تا اگر صلاح بود اجازه داده شود.

[سؤال 4989]1613

2. زن سيده اى شوهرش فقير است و نمى تواند تمام مخارج زن سيدۀ خود را برساند؛ آيا مردم مى توانند از سهم سادات به آن زن سيده بدهند يا نه؟

بسمه تعالى، بايد از حاكم شرع اجازه بگيرند.

[سؤال 4990]4059

4. در رساله هاى آقايان و در مسأله 1834 توضيح المسائل شما در مصرف خمس مذكور است: «ولى اگر انسان بخواهد سهم امام را به مجتهدى كه از او تقليد نمى كند

ص: 513

بدهد، در صورتى به او اذن داده مى شود كه بداند آن مجتهد و مجتهدى كه از او تقليد مى كند سهم امام را به يك طور مصرف مى كنند».

توضيح: آيا در صورتى كه هر دو مجتهد يك نوع مصرف كنند همين عبارت اذن رساله كافى است يا بايد به خصوص استجازه شود؟

بسمه تعالى، اجازه خاص لازم دارد.

[سؤال 4991]3406

3. شخص سيدى در قم مشغول تحصيل علوم دينيه است و طلبه مى باشد. آيا مى توان از سهم سادات به او داد؟ حضرت عالى در اين مسأله فتوا مى دهيد و يا احتياط واجب مى فرماييد؟

بسمه تعالى، اگر فقير است با اجازه مى توان به او داد.

[سؤال 4992]5517

5. اين جانب از طرف وكيل و برادر گراميتان اجازه اخذ حقوق واجبه و تصدى امور حسبيه را دارم و حدود سى سال است كه به تبليغ احكام دين و گفتن مسائل اسلامى و رسيدگى و اهتمام به امور مردم اشتغال دارم. خوشبختانه در تمام اين مدت حتى يك قران هم از اين راه و از بيت المال مصرف ننموده ام. استدعا دارم دو مورد زير را به بنده اجازه فرماييد.

الف. مبلغى از بدهى شخصى ام را به صورت كتاب هاى دينى و انقلابى - اسلامى به جبهه ها، نهادها، دبيرستان ها و جهاد سازندگى بپردازم.

ب. به بعضى از جوانانى كه اول زندگى آن ها است و از راه كسب و يا حقوق دولتى يا حقوق جبهه ها وجهى پس انداز كرده اند و مى خواهند حقوق واجبه بپردازند و انتظار تخفيف دارند، مبلغى را به عنوان تشويق، به آنان پس بدهم.

بسمه تعالى، در موارد لزوم، كتاب هاى مذهبى مفيد را مجازيد از سهم مبارك امام كه بر عهدۀ خودتان است تهيه و به موارد ذكر شده برسانيد.

ص: 514

[سؤال 4993] 2422

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله

اين جانب مبلغ يازده هزار تومان سهم سادات مقروضم كه با روحانى محل دستگردان نموده ام تا به مدت يك سال بپردازم و زودتر از اين قادر به پرداخت نيستم و در محل خودمان سيدى است زحمتكش و فقير. مستدعى است اجازه فرماييد مبلغ دو هزار تومان به اين سيد بپردازم. ادام الله ظلّكم على رؤوسنا و رؤوس المسلمين

بسمه تعالى، مجازيد، موفق باشيد

[سؤال 4994]5411

2. شخصى مثلاً از مجتهدى اجازه داشته است كه بخشى از سهم مبارك امام (عليه السلام) را در مورد خاصى مصرف نمايد. اينك شخص مذكور از حضرت عالى تقليد مى كند. آيا مجاز است همان مقدار از سهم را در همان مورد به مصرف رساند يا خير؟

بسمه تعالى، احتياج به اجازه خاص دارد و بايد مقدار و مصرف را معلوم نمايند.

[سؤال 4995] 2423

بسمه تعالى 11 / 5 / 1361

محضر مبارك مرجع عالى قدر و رهبر عظيم الشأن، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، پس از تقديم مراتب ارادت و سلام

محترماً معروض مى دارد كه در روستاى عاشق آباد ماربين اصفهان زايشگاهى پايه گذارى شده است و با توجه به عدم تمكّن مالى دولت جمهورى اسلامى ايران، احتياج به كمك و همكارى مردم دارد؛ لذا چنانچه صلاح دانسته و اجازه مى فرماييد، اين جانب مبلغ هشت هزار تومان كه بابت سهم مبارك امام (عليه السلام) مديون هستم، به عنوان

تأمين مخارج ساختمانى زايشگاه فوق الذكر پرداخت نمايم. در خاتمه بقاى عمر و

ص: 515

صحت و سلامتى و موفقيت آن رهبر بزرگوار را از درگاه ايزد منان خواستار و خواهانم.

بسمه تعالى، مجازيد موفّق باشيد.

[سؤال 4996] 2424

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر عظيم الشأن انقلاب، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، سلام عليكم

نظر بر اين كه اكنون در بيرون شهر خوى قبرستانى به نام دارالسلام مى سازند و براى مخارج ساختمان مسجد و ساير بنايش پول جمع آورى مى نمايند، چنان كه از سهم امام (عليه السلام) مى توان خرج نمود، از عده اى كه حاضرند بدهند، اخذ نماييم و الاّ از وجوه ديگرى بدهند؟

همچنين مدرسه طلاب خوى را از نو بنا مى كنند، اگر اجازه مى فرماييد از سهم امام (عليه السلام) در اين جا مصرف شود؟

بسمه تعالى، در مورد مدرسه و مسجد چنانچه مورد احتياج است و از طريق ديگرى نيز انجام كار مقدور نيست، مجازند به مقدار احتياج بپردازند.

[سؤال 4997] 2425

بسمه تعالى 28 / 10 / 1364

محضر مبارك حضرت امام خمينى، رهبر و بنيان گذار انقلاب اسلامى و جمهورى اسلامى ايران، روحى له الفداء، سلام عليكم

با نهايت احترام؛ به استحضار امام عزيز مى رساند: دفتر جذب كمك هاى مردمى وزارت آموزش و پرورش از سال 1363 داير گرديده تا با مساعدت هاى مردم خيّر و نيكوكار در جهت توسعه و بهبود فضاى آموزشى اقدام نمايد. خوشبختانه استقبال

ص: 516

مردم از اين مسأله بسيار خوب و اميدواركننده بود و اين دفتر هم منشأ خدماتى بوده است و در اين رابطه نيز اخيراً افرادى مراجعه و اظهار مى دارند كه بابت سهم امام (عليه السلام) وجوهى بدهكارند كه در صورت اجازه حضرت امام خمينى مى توانند در اختيار اين دفتر قرار دهند؛ لذا از حضرت مستطاب عالى استفتا مى نمايد كه آيا مى شود چنين وجوهى را گرفت و از ثلث آن استفاده نمود؟

بسمه تعالى، مؤمنين محترم مجازند از ثلث سهم مبارك امام (عليه السلام) به اين منظور كمك نمايند، ان شاء الله موفق باشند.

[سؤال 4998] 2426

بسمه تعالى 18 جمادى الثانى 1402 ق

به خدمت ذى شرافت آيت الله الكبرى آقاى السيد روح الله الخمينى دام ظله العالى، السلام عليكم و على من حضر لديكم ورحمة الله وبركاته

بعد از آداب و تسليم عرض چنين خواهد شد كه مبلغ دو هزار و دويست و سى روپيه پاكستانى از سهم مبارك امام (عليه السلام) بر ذمۀ خود دارم و سيد نور حسن، سيد نور حسين، سيد حامد على شاه و وهاب على كه از جمله اقارب ما به شمار مى روند و خيلى مفلس هستند لطفاً اجازه بفرماييد تا سهم مذكور را به سيد و مفلس هاى مذكور بدهم و خود را برى ءالذمه بنمايم.

از خداوند بزرگ، موفقيت و سلامتى شما را آرزومندم.

بسمه تعالى، مجازيد سهم ساداتى كه به مال شما تعلق مى گيرد به سادات فقير عفيف متدين بدهيد.

[سؤال 4999] 2427

بسمه تعالى 7 / 2 / 1367

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، سلام عليكم

احتراماً به استحضار حضرت عالى مى رساند: شهيد مبلغ هفتاد هزار تومان بابت

ص: 517

خمس بدهكار مى باشند و از ايشان يك صغير به جا مانده است؛ خواهشمند است ايشان را برى ءالذمه فرماييد.

بسمه تعالى، چنانچه وضع مالى آن ها طورى است كه پرداخت خمس براى ايشان مشكل و يا غير مقدور است، ايشان را برى ءالذمه مى كنم.

[سؤال 5000] 2428

بسمه تعالى 16 / 3 / 1361

مرجع عالى قدر و رهبر كبير انقلاب اسلامى حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى

پس از تقديم سلام، احتراماً تقاضا دارد اجازه فرماييد مبلغ ده هزار تومان از محل سهم مبارك امام زمان سلام الله عليه كه در ذمه دارم، جهت كمك به تكميل مسجد حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام (آمل، كوچه اندوارى) پرداخت نمايم. سلامت وجود مقدستان را از خداى متعال مسألت دارم و اميدوارم سايه مباركتان تا ظهور حضرت مهدى ارواحنا فداه بر سر مسلمين جهان مستدام باشد.

بسمه تعالى، اگر مورد حاجت عموم است و نياز دارد مجازيد.

[سؤال 5001] 2429

بسمه تعالى

محضر مبارك زعيم بزرگوار و رهبر كبير انقلاب حضرت آيت الله العظمى امام خمينى دامت بركاته، با تقديم عرض ارادت سلام همواره از درگاه خداوند منان سلامت و سعادت آن رهبر عظيم الشأن را مى خواهم. پس از سلام متمنى است نظر مبارك آيت اللهى را نسبت به مسائل زير امر به ابلاغ فرماييد.

1. عده اى سادات فقير هستند كه روى سؤال هم دارند براى گرفتن خمس مراجعه مى كنند، آيا ما مى توانيم خمس به آن ها بدهيم يا خير؟

2. طبق نظر آن حضرت در رساله خمس بايد طبق اجازه شما يا نماينده آن حضرت باشد، بعضى از اوقات سادات مستمندى هستند كه چنين دسترسى ممكن

ص: 518

نيست، آيا اجازه مى فرماييد كه ما خمس به آنان بپردازيم.

بسمه تعالى، شما مجازيد از سهم سادات خودتان به سادات فقير و متدين بپردازيد.

[سؤال 5002] 2430

بسمه تعالى

حضور محترم مرجع عالى قدر حضرت آيت الله خمينى، بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران

پس از حمد و ثناى پروردگار بزرگ و درود بر محمد صلى الله عليه و آله و آل محمد عليهم السلام و بعد از عرض احترام شايسته و استدعاى بقاى عمر طولانى از حضرت احديّت براى جنابعالى سؤالاتى چند از محضر معظم له دارم.

1. در سال 56 كه حساب سال خود را نموده و خمس و سهم امام خود را كه حدود سه هزار تومان مى شد، به شخصى روحانى كه روضۀ ماهانه در منزل ما مى خواند و اظهار مى كردند كه من اجازۀ دريافت خمس و سهم امام را دارم به اقساط چند ماهه پرداخت نمودم كه به مقامات ذى صلاح برسانند. از آن تاريخ به بعد مختصر اجناسى، حدود پنج هزار تومان خريدارى نمودم. آيا وضعيت حساب سال من درست بوده و براى بقيۀ اجناس خريدارى شده بايد وجوهاتى پرداخت نمايم؟

بسمه تعالى، مبلغى كه داده ايد قبول است. و اجناسى كه خريده ايد؛ اگر از مؤونه است و با ربح بين سال خريده ايد، خمس ندارد.

2. كارمند بازنشسته هستم. با حقوقى كه دارم مى توانم زندگى خود را اداره نمايم. با شخصى اخيراً در مرغدارى شريك شدم كه درآمدى حدود چهار هزار تومان به دست مى آورم. در مقابل، مبلغ شصت هزار تومان بدهى دارم. آيا پس از پرداخت بدهى زيارت حج بر من واجب هست؟

بسمه تعالى، اگر پس از پرداخت بدهى، مصارف حج و ساير شرايط را داريد، مستطيع هستيد.

3. چند ماه قبل كه براى دريافت دان مرغ به شركت دان رفته بودم، شخص ديگرى هم دان مرغ خود را با كاميونى كه ما با آن دان حمل مى كرديم بار نمود. قرار شد بين راه بار خود را تخليه نمايد. موقعى كه

ص: 519

بار خود را كنار جاده تخليه نمود و ما به محل خود رفتيم، يك كيسه از دان مرغ آن شخص روى دان مرغ ما جا مانده بود. چند مرتبه به محل او مراجعه نموده و موفق به پيدا كردن آن شخص نشده ام. اكنون شش ماه از آن تاريخ مى گذرد. چون دان مرغ اگر مى ماند فاسد مى شد لذا دان مصرف شده و وجه آن را كنار گذاشته ايم. وجه آن را كه حدود 2250 ريال است، چه كنيم؟

بسمه تعالى، با يأس از پيدا شدن صاحب آن، پول را از طرف او به فقير صدقه دهيد.

[سؤال 5003] 2431

بسمه تعالى

به خدمت ذى شرافت آيت الله الكبرى آقاى السيد روح الله الخمينى، دام ظله العالى، السلام عليكم و على من حضر لديكم ورحمة الله وبركاته

بعد از آداب و تسليم عرض چنين خواهد شد كه مبلغ هشتصد و هشتاد و چهار روپيه پاكستانى از سهم مبارك امام (عليه السلام) بر ذمۀ خود دارم و چون خانه براى اهل و عيال خود ندارم و توفيق هم ندارم كه كاملاً خانه را بسازم لهذا اجازه بفرماييد كه به سهم مذكور، خانه براى اهل و عيال مهيا كنم و خود و اهل و عيال خود را محفوظ كنم.

بسمه تعالى، مجازيد.

[سؤال 5004] 2432

بسمه تعالى 9 / 1 / 1362

به پيشگاه امام امت خمينى كبير سلام عرض نموده و سلامتى و پيروزى و طول عمر شما را از خداى بزرگ خواستارم و از دور دست شما را مى بوسم در ضمن تقاضا دارم اين سؤال را پاسخ بفرماييد.

اين جانب هر سال مبلغ 10/000 ريال يا 5000 ريال خمس بدهكار مى شوم حضرت عالى در مسأله شماره 1834 مرقوم فرموده ايد كه بايد با اجازه مجتهد جامع شرايط يا كسى كه اجازه دارد به سيد فقير يا سيد يتيم بدهد و من در ميان اقوام خود

ص: 520

فقير سيد و غير سيد فراوان دارم اجازه مى فرماييد كه اين مبلغ كم را به اقوام خود برسانم بسيار سپاس گزارم.

البته تا كنون هر سال پرداخته ام آيا صحيح است چون خودم به آنان رسانده ام يا دوباره بايد بپردازم.

بسمه تعالى، مجازيد موفق باشيد ان شاء الله.

[سؤال 5005] 2433

بسمه تعالى

دفتر محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى

آيا اجازه مى فرماييد كه سهم سادات را خود اين جانب به سادات مستحق بدهم؟

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات متعلق به مال خودتان را به سادات فقير عفيف متدين بپردازيد ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5006] 2434

بسمه تعالى 5 / 6 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، روحى لك الفداء

ضمن عرض سلام و آرزوى تداوم سايۀ با عظمت آن رهبر بر سر تمام مسلمين جهان، جواب مسألۀ زير را مرقوم فرماييد:

اگر مسجدى نيمه تمام باشد و اين جانب مقدارى خمس بدهكار باشم، مى توانم جهت اتمام مسجد از سهم امام (عليه السلام) بدهم؟

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، اگر مسجد مورد ضرورت اهالى است و از متبرعات و زكات، بودجۀ تكميل ساختمان آن تأمين نمى شود؛ مجازيد از سهمين متعلق به خودتان، به مقدار حاجت در تكميل ساختمان مسجد مزبور صرف نماييد، ان شاء الله، موفق باشيد.

ص: 521

[سؤال 5007] 2435

بسمه تعالى 24 / 10 / 1358

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

با نهايت ادب، به عرض مبارك مى رسانيم كه ما ساكن لايزنگان عليا هستيم و يك حمام قديمى داريم، كه خيلى ناقص است و مبلغى به قيمت هزار تومان هم پول خمس داريم و مقلد حضرت عالى هستيم. اگر اجازه بفرماييد تا خرج اين حمام بشود تا مردم بهتر در آسايش به سر ببرند. منتظر فرمان هستيم.

بسمه تعالى، از متبرّعات و زكوات در حمام صرف شود.

[سؤال 5008] 2436

بسمه تعالى 16 / 1 / 1361

محضر مبارك حضرت امام خمينى

اين جانب كارمند آموزش و پرورش، داراى همسر كارمند، ساكن خانه اى اجاره اى، خرج كش مادر بيوه و برادر دانش آموز كه درآمدى ندارند مى باشم، و كمك اندكى هم به مادر بزرگم كه سيده مى باشد مى كنم. آن ها جملگى در يك خانۀ محقّر گلى زندگى مى كنند. مبلغى در حدود سيصد هزار ريال پول نقد دارم. آيا تمام يا نصف پول خمس و زكات به مادر يا مادربزرگ كه سيده مى باشد تعلق خواهد گرفت يا خير؟

بسمه تعالى، اگر مادر بزرگ شما كه سيد است، در غير نفقۀ واجبه احتياجى داشته باشد، مى توانيد از سهم سادات خودتان به او كمك كنيد.

[سؤال 5009] 2437

بسمه تعالى

اشخاصى تقاضا دارند كه اجازه دهيد بابت ثلث سهم امام (عليه السلام) كه به خودشان تعلّق مى گيرد، كمك به مساجد محل خودشان كنند، اجازه مى دهيد يا خير؟

بسمه تعالى، هر كس بايد خودش اجازه بگيرد.

ص: 522

[سؤال 5010] 2438

بسمه تعالى 27 / 9 / 1361

محضر مبارك حضرت امام خمينى رهبر انقلاب اسلامى و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران دامت بركاته، با همه وجودم به حضرت امام درود مى فرستم. اميد است در پرتو عنايات ذات احديت سلامت و مصون و محفوظ باشيد. ان شاء الله

تنها آرزوى ما مسلمين متعهّد به رژيم جمهورى اسلامى صدور پر ارزش رژيم جمهورى اسلامى به تمامى دول دنيا مى باشد تا مستضعفان به ويژه مسلمين جهان از بركات و نعمات بى دريغ و بى حد جمهورى اسلامى كه مبنا و منشأ آن از كتاب آسمانى قرآن مجيد گرفته است برخوردار گردند. ان شاء الله

استدعا مى شود نظر رهبر كبير انقلاب اسلامى و مرجع تقليد مسلمين جهان را در مورد سهم سادات كه شخصاً اين جانب به سادات يتيم پرداخت نمايم صادر و امر به ابلاغ فرمايند.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات خودتان را به سادات فقير و متدين بپردازيد.

[سؤال 5011] 2439

بسمه تعالى 25 محرم 1400 ق

محضر حضرت آيت الله العظمى، الامام المجاهد الاكبر، امام خمينى، دام بقائه

پس از تقديم عرض سلام، معروض مى دارد: نظر به اين كه در محل احتياج به يك حسينيه جهت تبليغ و روضه خوانى داريم، لذا از آن مقام محترم تقاضا مى شود اجازه فرماييد از سهم مبارك امام (عليه السلام) و سهم سادات در اين راه صرف نمايم و يك حسينيه جهت تبليغ و روضه خوانى ايجاد نمايم.

بسمه تعالى، از تبرّعات و زكوات صرف نماييد.

ص: 523

[سؤال 5012] 2440

بسمه تعالى 22 رمضان 1399 ق

حضور مبارك حضرت آيت الله العظمى زعيم عالى قدر مردم مسلمان امام خمينى مد ظله العالى، با اهداى بهترين تحيات و ادعيه خالصانه و سلام

به عرض مبارك مى رساند: چاكر مبلغى از يك نفر طلبكارم و خانه او در رهن طلب بنده است. و چون مى خواهم فشار بياورم، مى بينم كه محتاج است و قدرت ندارد و اگر با توسل به قانون خانه را متصرف شوم، آواره خواهد شد. استدعا اين است كه اجازه فرماييد تا مبلغ يك صد هزار ريال يا كمتر از طلب خود را به امر آن جناب از سهم امام (عليه السلام) منظور نمايم.

بسمه تعالى، مجازيد موفق باشيد.

[سؤال 5013] 2441

بسمه تعالى 3 / 5 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى آقاى پسنديده

معروض اين كه عافيت و صحت سلامت حضرت عالى را از پيشگاه خداوند متعال خواستار و خواهانيم. در ضمن عرض مى شود: موضوع سهم امام اهالى ساكن قايدعلى است. آن را حساب نموديم كه بدهكارى خودمان را به دفتر امام مراجعه نماييم، ولى متأسفانه مسجد، حمام، راه جاده و آب لوله كشى نداريم. از آن حضرت استدعا داريم: چنانچه اجازه مى فرماييد تا خرج نماييم، مبلغ پول سهم امام هشت هزار و دويست و هفتاد تومان مال حيدرعلى است. مبلغ پول سهم امام نعمت الله نيز هشت هزار و ششصد تومان است كه اضافه بر آن مبلغ پول سهم امام آقاى اميرى شش هزار و هشتصد و چهل تومان است. جمع پول مال 3 صاحب، 23170 مى شود.

بسمه تعالى، اگر ساختن مسجد مورد حاجت و لزوم باشد و از تبرعات و ساير وجوه بريّه تأمين نمى شود، مجازند مبلغ مزبور را در بناى مسجد صرف نمايند.

ص: 524

[سؤال 5014]2374

2. براى دار الايتام اجازه مى دهيد از خمس بدهيم يا نه؟

بسمه تعالى، سهم امام را بدون اجازۀ خاصّه نمى توانيد صرف نماييد و در سهم سادات خودتان مجازيد به سيد فقير و متديّن بپردازيد.

[سؤال 5015] 2442

بسمه تعالى

1. آيا سهم مبارك امام (عليه السلام) را مى شود به طلبه هايى كه مورد اطمينان هستند داد؟

بسمه تعالى، بايد قبلاً استجازه كنند.

[سؤال 5016]

2. در صورت عدم دسترسى به مجتهد و يا وكيل مجتهد، آيا مى شود كه خمس را به طلبه هايى كه مورد اطمينان هستند داد تا به مجتهد و يا به وكيل مجتهد برسانند؟

بسمه تعالى، به رسم امانت از طرف بدهكار، مانع ندارد ولى تا به دست مرجع تقليد يا وكيل مجاز او نرسيده، بابت سهمين محسوب نيست.

[سؤال 5017]2326

3. يك نفر اهل منبر كه خانۀ شخصى ندارد، زمينى خريده براى خانۀ مسكونى؛ حال كه نمى تواند آن را بسازد آيا مى شود از سهم امام (عليه السلام) به او كمك كرد؟

بسمه تعالى، موكول به اجازۀ مرجع تقليد است.

[سؤال 5018]18

3. اين جانب خانواده اى را در مشهد مى شناسم كه سال قبل سرپرست خود را از دست داده و هم اكنون خانمى است با هفت بچه صغير كه نان آور آن ها تنها پسرى 16 ساله مى باشد كه در كارخانه نان رضوى ارفاقاً به جاى پدرش با حقوق 1700 تومان به كار گمارده شده و از اين مبلغ، 600 تومان بابت اجاره چهارديوارى در بدترين و

ص: 525

دورافتاده ترين جاى شهر مشهد مى پردازند. با توجه به اين كه اين خانواده با هفت بچه صغير و دختر دم بخت و بدون هيچ گونه درآمد ديگرى، از هر جهت مستضعف محسوب مى شوند و نمى توانند مسكنى براى خود تهيه نمايند و با آبرودارى زندگى دشوارى را سپرى مى نمايند و از هر جهت در مضيقه مى باشند، تقاضا دارم دستور فرماييد تا در صورت امكان از سهم مبارك امام (عليه السلام) با كمك ساير اشخاص خيّر براى تأمين مسكن آن ها اقدام نمايم.

بسمه تعالى، مجازيد؛ موفق باشيد.

[سؤال 5019] 2443

بسمه تعالى 5 / 10 / 1358

1. برادر مسلمانى چند سال قبل جهت معاش زندگى خود با يك پاى نيمه فلج با تراكتور كار مى كرد كه در اثر تصادف با اين تراكتور هر دو پاى او شكست. در حال حاضر با وضع بدى از نظر ناراحتى راه مى رود و دو روزى در هفته كارگرى مى كند و بقيه مدت را درد و رنج مى برد و بايستى مجدداً عمل جراحى هم انجام دهد كه به علت نبودن جا، به بعد موكول شده است و داراى زن و چهار فرزند است و زندگى سختى را مى گذراند. آيا مى شود از پول سهم امام يا سادات به او كمك كرد؟

بسمه تعالى، كسى كه مى خواهد به او كمك كند، با ذكر خصوصيات و مقدار استجازه كند. و اگر سيد است مجازند از سهم سادات به مقدار حاجت به او بدهند و در صورتى كه فقير است و نمى تواند كار كند به مقدار معاش از سهم امام به او بدهند.

[سؤال 5020]

2. يك سرى پول جهت سهم امام به حساب زلزله زدگان واريز كردم و پول ديگرى را باز از بابت سهم امام آماده كردم كه به حساب واريز نمايم؛ ولى پس از تشكيل شورا در يكى از دهات زابل، به علت خرابى بيش از حد مسجد آن ها و همچنين جوّ بد

ص: 526

آن جا كه تعمير مسجد به سود اسلام بود، 6000 ريال به آن مسجد كمك كردم؛ آيا مى شود اين پول را سهم امام حساب كرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر به عنوان كمك به مسجد داده ايد نمى توانيد از سهم امام برداريد.

3. من ضمن كمك به دو خواهرم - كه وضع مالى آن ها رضايت بخش نيست - به جاهاى ديگر نيز كمك مى كنم و علاوه بر دو خواهرم، داراى مادرى هستم كه تحت تكفل من است و زندگى جداگانه اى دارد كه ماهيانه خرجى او را مى دهم. آيا مى شود مبلغى از خرجى او از سهم سادات يا امام منظور شود؟

بسمه تعالى، مادر واجب النفقه است و نفقه او را نمى توانيد بابت وجوه محسوب داريد.

[سؤال 5021]2061

3. از مبلغ سهم امام (عليه السلام) چه مبلغى پرداخت كننده خمس مى تواند و مجاز است براى فاميل مستحق خود نگه داشته و به آن ها بپردازد؟

بسمه تعالى، با تعيين مقدار و خصوصيات، استجازه نماييد.

[سؤال 5022]830

4. آيا خمس را مى شود به فردى كه در اثر فقر به فساد مى افتد داد؟

بسمه تعالى، با ذكر خصوصيات و تعيين مبلغ، استجازه نماييد.

[سؤال 5023]2144

4. اگر طلبه اى درس مى خواند و درس مى دهد و در فرهنگ هم هست، ولى حقوق او خيلى نيست؛ براى تتميم معاش خود مى تواند از سهم امام (عليه السلام) استفاده كند؟

بسمه تعالى، استفاده از سهم امام (عليه السلام) منوط به اجازۀ خاص است.

[سؤال 5024]2197

3. آيا مى توانيد به خاطر پدر، پسر و عمّه و اقوام فقير ديگر، مقدارى از مبلغ فوق را به نامبرده ببخشيد؟

بسمه تعالى، سهم سادات را مى تواند به سادات فقير عفيف متديّن بدهد.

ص: 527

[سؤال 5025]1655

5. كسى كه مقدار كمى از پول خمس نداده دارد، آيا مى تواند به فقرا ببخشد؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدار خمس بايد با اجازه باشد.

[سؤال 5026]2057

2. چنانچه اگر خمس به آن تعلق گرفت، مى توانم از سهم امام به بستگان فقير مستحق بدهم يا خير؟

بسمه تعالى، اگر بابت سهمين چيزى به مال شما تعلق گرفت، مجازيد سهم سادات را به سادات فقير عفيف متدين بدهيد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5027]5592

2. آيا در صورت شناخت مصلحت انسان مى تواند سهم امام (عليه السلام) را بدون اجازۀ مجتهد صرف كند؛ مثلاً به طالب علم فقير متديّن كه در مضيقه است بدهد؟

بسمه تعالى، منوط به اجازۀ خاص است.

[سؤال 5028]647

7. آيا حق امام را جهت تعمير مسجد مى توان داد؟ ضمناً حق سادات را به ساداتى كه شناخته شده مى باشند مى توان داد؟

بسمه تعالى، در قسمت سهم مبارك امام (عليه السلام)، با ذكر خصوصيات استجازه نماييد؛ و سهم سادات متعلق به مال خودتان را مجازيد به سادات فقير عفيف متدين بدهيد.

[سؤال 5029]2072

3. دهى است كه مسجد دارد ولى به خاطر دورى راه، مى خواهند مسجد ديگرى بسازند، آيا اجازه مى فرماييد كه از سهم مبارك امام (عليه السلام) صرف نمايند.

بسمه تعالى، با تعيين مقدار تحصيل اجازه نماييد.

ص: 528

[سؤال 5030]2626

2. يك حسينيه اى از طرف شهرضايى ها در مشهد مقدس ساخته مى شود، آيا اجازه مى فرمايند كه از سهم امام، مبلغى به ساختمان و خريد زمين اين حسينيه كمك كنند؟

بسمه تعالى، خود صاحبان وجوه بايد با تعيين مقدار، استجازه نمايند.

[سؤال 5031]2132

3. ساختن مدرسه و كمك به ساختن مساجد و بقاع متبركه و كمك به بيمارستان ها و مريض هاى بى بضاعت و سادات و وجوه واريز شده به حساب 100 و ديگر حساب ها، به جاى وجوهات شرعيه محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، موقوف بر اجازه است.

[سؤال 5032]651

2. آيا از خمس و سهم امام (عليه السلام) مى توان به افراد غير سيد پرداخت كرد؟

بسمه تعالى، بدون اجازه نبايد داد، ولو به سيد.

[سؤال 5033]1978

3. اگر خمس به اين ها تعلق مى گيرد، مى توانم خمس آن را به خانواده ام - برادرانم و خواهرانم از سادات مى باشند - بدهم؟

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات خودتان را به سيد فقيرى كه واجب النفقه شما نباشد، بدهيد.

[سؤال 5034]2692

2. آيا اگر پدر او اقدام نكرد و پسر هم طلبه بود، مى تواند از سهم امام (عليه السلام) خرج كند و اگر مى تواند، بايد از نمايندۀ حضرت امام پول بگيرد يا پدر او در صورتى كه سهم امام داشت، مى تواند خود خرج او كند؟

ص: 529

بسمه تعالى، امر سهم مبارك امام با حاكم شرع (مرجع تقليد) است و بدون اجازۀ او نمى توانند صرف كنند.

[سؤال 5035]1976

2. بنده شاغل و در يكى از ادارات دولتى مشغول كار مى باشم؛ هر ماه يك روز از حقوق اين جانب جهت كمك به رزمندگان اسلام كم مى شود. اين جانب مى توانم يك روز حقوقى را كه جهت كمك به رزمندگان، كم مى شود به عنوان خمس حساب كنم و به نيت خمس بپردازم يا خير؟ در اين مورد نيز توضيح دهيد.

بسمه تعالى، شما مجازيد حقوق يك روز را كه جهت كمك به رزمندگان مى پردازيد، بابت خمس حساب كنيد.

[سؤال 5036]6791

4. مبلغى از خمس را پرداخت كرده ام، آيا بقيه را مى توانم شخصاً بپردازم؟ آيا اجازه دارم مبلغى از سهم امام (عليه السلام) را خودم بپردازم؟

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات خودتان را به سادات فقير و متديّن بپردازيد.

[سؤال 5037]2313

7. مأذون از قبل حاكم شرعى چنانچه خود مورد براى اخذ وجوهات باشد مى تواند از سهم امام و غيره ابتداءً براى خود قبول كند بعد به مستحق ديگر از طلاب در مورد سهم امام، و مظالم و زكوات در مورد ساير فقرا بپردازد يا خير.

بسمه تعالى، بَسته به اجازه هست.

[سؤال 5038]7318

2. دربارۀ كمك به زلزله زدگان قائنات، از بابت وجوهات يعنى از سهمين مى شود خرج كرد؟

بسمه تعالى، كسانى كه مى خواهند كمك كنند استجازه نمايند.

ص: 530

[سؤال 5039]7318

3. سه تا دختر بى سرپرست از فردى روحانى كه مرحوم شده، وجود دارند و خيلى هم روشن و در خط رهبرى آن حضرت هستند و خواستگارها عجله دارند؛ ولى به علت استطاعت نداشتن نمى توانند جواب صحيحى به آن ها بدهند و آن ها را به شوهر دهند. اگر صلاح است اجازه فرماييد تا از بابت سهمين يا سهم مبارك امام 4 يا 5 هزار تومانى كمك شود.

بسمه تعالى، اجازه دادم.

[سؤال 5040]4887

2. معظّم له سهم سادات را مقيد كرده كه به دست مرجع برسد، به سادات نمى شود داد؛ سادات مظلوم كه در لباس روحانيت هستند و هيچ كار ديگرى نمى توانند انجام بدهند و اكثراً ائمۀ جماعت مى باشند و دسترسى به معظّم له ندارند كه اجازه بگيرند. چگونه ارتزاق نمايند؟ مِن باب مثال، حقير در شوال سال شصت اجازه نامه كه از هشت نفر داشتم به محضر مقدس ارسال نمودم كه اجازه به قدر روزمره دريافت نمايم، از لطف و مرحمت بى پايان، محروم شدم، جواب نشنيدم؛ مردم مسلمان كه مقلد جناب عالى باشند يا نباشند، الآن به دستور حضرت عالى عمل مى كنند، تا كنون چندين مرتبه اين سؤال را كرده اند.

بسمه تعالى، افرادى كه مى خواهند سهم سادات بپردازند بايد خودشان استجازه نمايند.

[سؤال 5041]4887

3. روستاها و عشاير - كه اگر قريه اى يك صد نفر جمعيت داشته باشد، ثلث آن مردم فقير هستند كه زير ستم شاهنشاهى خرد شده اند - اين افراد فقير (كه سيد باشند يا نباشند) هميشه از طرف مردم مسلمان آن قريه كمك مى شدند؛ بابت سهم سادات به سادات فقير، مانند پنج من گندم يا جو يا لباس يا اجناس ديگر؛ اگر غير سيد بودند از

ص: 531

بابت سهم مبارك امام (عليه السلام) همين مقدار كمك مى كردند؛ ولى الآن نه براى آن كه خمس بدهكار است ممكن است كه اين مبلغ يك صد تومان پول را يا پنج من گندم را به جناب عالى برساند و آن فقير هم در مضيقه و تنگ دستى به سر مى برند؛ مستدعى است تكليف هر دو دسته را روشن نماييد.

بسمه تعالى، حكم همان است كه در بالا ذكر شد.

[سؤال 5042]1988

6. زيدى مثلاً براى مصرف مقدارى از سهم مبارك امام (عليه السلام) يا سهم سادات، از حضرت امام كسب اجازه مى كند، آيا اين اجازه براى سال بعد هم هست يا فقط براى همان سال است؟

بسمه تعالى، تابع مفاد اجازه است؛ اگر براى يك سال يا براى مبلغ معينى اجازه داده شده، زايد بر آن محتاج به اجازۀ جديد است.

[سؤال 5043]2054

4. اگر كسى را بشناسيم كه سيد باشد و احتياج داشته باشد، مى توانيم خودمان خمس را به او بدهيم يا اين كه بايد به حاكم شرع داد كه پرداخت كند؟

بسمه تعالى، سهم سادات (نصف خمس) خود را مجازيد به سيد فقير بدهيد.

[سؤال 5044]1987

3. سهم امام (عليه السلام) و سهم سادات را بايد روى هم پرداخت كرد يا اين كه مى توانم سهم سادات را شخصاً به اهلش بپردازم؟ ضمناً متمنّى است شماره حسابى كه در بانك به همين منظور در نظر گرفته شده مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات خودتان را به سادات فقير و متديّن بپردازيد و سهم امام (عليه السلام) را مى توانيد به شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

ص: 532

[سؤال 5045]2109

2. در مورد صرف سهم امام (عليه السلام) چون بعضى اوقات ضرورتى پيش مى آيد كه كسب اجازۀ از مرجع، به فوريت امكان پذير نيست، شخص تا چه حد اجازه دارد بدون اجازه بپردازد؟

بسمه تعالى، بايد اجازه بگيرند.

[سؤال 5046]31

4. مبلغ ششصد تومان به حساب 100 مسكن مستضعفان و سيصد تومان به حساب دويست جبران خسارات دوران انقلاب و دويست تومان براى زلزله زدگان قائن و هزار تومان به بانك اسلامى در شرف تأسيس (كه ديگر هيچ معلوم نشد چه شد) پرداخت نموده ام و براى زلزله زدگان منطقۀ گناباد پرداخت خواهد شد. آيا بابت خمس و وجوهات حساب مى فرماييد؟

بسمه تعالى، قبول است و بعد از اين سهمين را به حساب صد و دويست ندهيد.

[سؤال 5047] 2444

بسمه تعالى

اين جانب از چند امام جماعت تهران پرسيدم كه به حساب 100 امام، بابت سهم امام پول بريزم؟ فرمودند كه بريزيد. و نيز در نماز جمعه از مردم شنيده ام كه به حساب 100 امام بريزيد و مبلغ پانزده هزار تومان به حساب 100 امام واريز كرده ام. آيا مبلغى كه به عنوان سهم امام به حساب 100 امام واريز كرده ام، قبول است يا خير؟

پيروزى اسلام را از خداوند خواهانم.

بسمه تعالى، مبلغى كه داده ايد قبول است، ولى از اين به بعد به حساب مذكور وجوه شرعيه را نپردازيد.

ص: 533

[سؤال 5048]1722

2. اگر شخصى بدهى شرعى خود را اشتباهاً به حساب 100 امام واريز نمايد اشكال دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً واريز نموده قبول است ولى فعلاً اجازه نمى دهم بدهى بابت سهمين را به حساب مذكور واريز نمايند.

[سؤال 5049]2335

2. بعضى از مؤمنين كه از سهم مبارك امام (عليه السلام) مقروض بوده اند، بدون سؤال، بدهى خود را به حساب 100 امام ريخته اند، آيا قبول است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر به نيت سهم امام داده اند قبول است ولى از اين به بعد بايد اجازه بگيرند.

[سؤال 5050] 2445

بسم الله الرحمن الرحيم 20 / 8 / 1982

لحضرة مولانا، آية الله الإمام الخميني المحترم

سيدي العزيز أسأل الله تعالى أن تكون بخير وعافية من الحال والأحوال، وراجياً لكم الخير والسعادة والنصر من الله عزّ وجلّ.

أمّا بعد: اُفيد سعادتكم أنّ هذه الجمعية الإسلامية تحت أوامرك، تؤيّدك بأنّك إمام الطائفة و تؤيّد الثورة الإيرانية الإسلامية؛ وعدد أعضائها 500 شخص، كلّهم شيعة اثنى عشرية من لبنان وإمريكا، وكلّنا تحت أوامرك ونقلّد جنابكم في الاُمور الدينية وغيرها.

هذه الجمعية أكبر جمعية إسلامية في الولايات المتّحدة وكندا، وهي في لوس آنجلس ولاية كالفورنيا.

مولانا العزيز نحن بحاجة من جنابكم إلى تصريح الخمس بسهم الإمام (عليه السلام)؛ وبما أنّنا كلّنا نقلّد جنابكم، فبحاجة إلى تصريح لوضع سهم الإمام في مكانه. أرجو منكم الجواب على هذا العنوان: أعلاه الاسم زيد أسفي في جنوب لبنان شيعي اثنى عشري

ص: 534

تعلمة و تخرجة من جامعة مشهد إيران، كلّية الفقه، رئيس الجمعية الإسلامية في إمريكا وعندنا مسجد ومدرسة في لوس آنجلس. ودم سالماً برعايته تعالى

بسم الله الرحمن الرحيم، أجزنا لكم في أن تصرّفوا ما يتعلّق بأموالكم من حقّ الإمام (عليه السلام)، في نشر الدعوة الإسلامية وفي الإعانة للمستضعفين من المسلمين في لبنان، أغاثهم الله تعالى من شرّ الاستعمار وفتن من يتاجر بدمائهم. وأيّدكم الله تعالى في خدمة الدين وأهله.

[سؤال 5051] 2446

بسمه تعالى

سماحة المرجع الديني الأعلى، آيت الله العظمى الامام الخميني، ادام الله ظله الشريف

با ابلاغ سلام و اهداى تحيّات وافره و آرزوى پيروزى رزمندگان دلير اسلام در جبهه هاى نبرد حق عليه باطل؛ اميدواريم هميشه در پناه ايزد متعال بوده و باشيد.

چون اين جانب مقلد حضرت عالى هستم و مى خواهم كه خمس (سهمين) را بپردازم، آيا حضرت مستطاب عالى اجازه مى فرماييد كه:

1. سهم امام (عليه السلام) را در تعمير مسجد مصرف نمايم؟

2. سهم سادات را به فقراى محلى سادات بپردازم؟

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات را به سادات مستحق بپردازيد و سهم مبارك امام (عليه السلام) را نيز چنانچه مسجد مزبور، مورد نياز مسلمانان محل مى باشد و از طريق ديگرى نيز تعمير آن مقدور نيست، مجازيد براى تعمير آن بپردازيد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5052] 2447

بسمه تعالى 29 / 10 / 1361

پس از سلام و درود به رهبر كبير انقلاب اسلامى و همۀ علماى مجاهد فى سبيل الله، مسائل زير مورد سؤال مقلدين امام است.

ص: 535

1. مشهور شده به اين كه حضرت امام به هيچ وجه اجازه نمى دهند كه صاحب مال مقدارى از خمس را شخصاً به سادات فقير بپردازد. آيا صحيح است يا خير؟

بسمه تعالى، مى تواند اجازه بگيرد.

[سؤال 5053]

2. در محلى كه سيد فقير وجود دارد و آن سيد از حيا و عفاف ابراز فقر نمى كند و اگر هم بگويند خمس است قبول نمى كند، آيا مى شود از بابت هديه چيزى به او داد يا خير؟

بسمه تعالى، مى توانند خمس را به عنوان هديه به او بپردازند.

[سؤال 5054]

3. عده اى از مقلدين گمان كرده اند كه حضرت امام - مثل ساير مجتهدين - اجازه مى فرمايند كه خمس را صاحب مال مى تواند به سادات محل كه فقيرند پرداخت نمايد و خمس را به سادات فقير داده است. به بعضى از نمايندگان حضرت امام كه مراجعه شده، فرموده اند: بايد از سيد پس گرفته شود. آيا صحيح است يا خير؟

بسمه تعالى، لازم نيست پس بگيرند و با تعيين مقدار، تحصيل اجازه كنند.

4. زيدى از سيد فقيرى طلبكار است؛ آيا مى تواند از بابت خمس حساب نمايد يا خير؟

بسمه تعالى، موارد مختلف است و اگر مورد ابتلا است اجازه بگيرند.

5. آيا رهبريت با مرجعيت فرق دارد يا مجبور است هر مكلفى مقلد رهبر باشد؟

بسمه تعالى، شرايط و احكام تقليد در رسالۀ عمليه ذكر شده است.

[سؤال 5055]6805

7. به فتواى حضرت عالى آيا سهم سادات را مى توانيم خودمان به صاحبانش رد كنيم يا خير؟

بسمه تعالى، سهم سادات متعلق به مال خودتان را مجازيد به سادات فقير عفيف متدين بدهيد.

ص: 536

[سؤال 5056]1719

4. من مى خواهم كه سهم سادات را با دست خود به فرد محتاج بدهم آيا جناب عالى اجازه مى دهيد يا نه؟

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات را به سادات فقير عفيف متدين بدهيد.

[سؤال 5057] 2448

بسمه تعالى 27 / 9 / 1361

محضر مقدس زعيم عالى قدر، حضرت آيت الله العظمى رهبر كبير انقلاب، ولى فقيه و نايب بر حق حضرت ولى الله الاعظم، حضرت امام خمينى، روحى فداه

1. معمول است كه براى تبليغ در ايام عاشورا و يا ماه مبارك رمضان مبلّغ دينى در بعضى روستاها مى روند و برادران مؤمن روستايى، وجوهى بابت زكات و يا خمس در صورتى كه مبلّغ سيد باشد و همچنين سهم مبارك امام (عليه السلام)، به مبلّغ مى دهند. آيا گرفتن وجوه شرعيه و مصرف آن، براى مبلّغ دينى جايز است يا خير - در صورتى كه مبلّغ، درآمد ديگرى به اندازۀ مخارجات ساليانه اش ندارد - و كسانى كه از وجوهات شرعيه، به مبلّغ مى دهند، ذمۀ آنان برى ء مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، از زكات، در صورتى كه فقير باشند مى توانند بگيرند و از سهم سادات و سهم مبارك امام، بدون اجازه از مرجع تقليد جايز نيست.

[سؤال 5058]

2. چنانچه معمول است، بعضى از سادات در روستاها مى روند و برادران مسلمان روستا با شناخت از وضع زندگى اين گونه سادات، چيزهايى از بابت خمس، به آن ها مى دهند - از قبيل مواد غذايى و يا احياناً وجوه نقدى - و چون دسترسى به مراكز دفاتر وجوهات امام، روحى فداه ندارند و همچنين وجوه نقدى، براى روستاييان كمتر مى باشد، لذا گاهى گندم و جو و يا سيب زمينى و اشياى ديگر به آقايان سادات بابت خمس مى دهند. با اين كه فتواى امام عزيزمان اين است كه مى فرمايند بدون اجازۀ امام

ص: 537

نمى توانند خمس را بدهند، تكليف اين برادران روستايى مان را كه خيلى زياد هستند بيان فرمايند.

بسمه تعالى، حكم، همان است كه در جواب سؤال 1 بيان شد.

3. اشخاصى كه از دنيا مى روند، مدتى بعد از فوت، مالشان بين ورثه تقسيم مى شود، بديهى است چيزهايى كه قيمت گذارى مى شود در زمان فوت، قيمت اجناس، ارزان و موقع تقسيم، قيمت زياد شده است. آيا در اين اجناس، قيمت يوم الفوت، ملاك است و يا قيمت زمان تقسيم؟

و ديگر اين كه اثاثى كه زن، به عنوان جهيزيه به منزل شوهر آورده، بعد از فوت شوهر، جهيزيۀ زن، مال خود آن زن است يا به تمام ورثه تقسيم مى شود؟ حكم الله را بيان فرمايند؛ مزيد تشكر است

بسمه تعالى، جهيزيۀ زن مربوط به خود او است؛ مگر ثابت شود - شرعاً - كه به شوهر تمليك كرده؛ و ميزان، قيمت روز تقسيم است.

[سؤال 5059] 2449

بسمه تعالى 8 / 10 / 1362

محضر انور حضرت آيت الله العظمى نايب الامام، امام خمينى، مدّ ظله العالى

به عرض عالى مى رساند عده اى از مؤمنين تصميم گرفته اند مؤسسه بنا كنند جهت آموزش برنامه هاى مذهبى، از قبيل تعليم و تفسير قرآن و نهج البلاغه و غيره و افرادى مى خواهند پول بدهند و بابت سهم مبارك امام (عليه السلام) حساب كنند، ولى موكول به اجازۀ حضرت آيت الله مى باشد.

بسمه تعالى، به ترتيبى كه نوشته ايد مجازند بپردازند. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5060] 2450

بسمه تعالى 2 / 10 / 1361

دفتر امام خمينى، رهبر بزرگ اسلام، سلام عليكم

خواهشمند است در مورد شرايط پرداخت خمس و موارد مصرف و اين كه به چه مقام و به كجا بفرستيم، راهنمايى فرماييد و آيا اجازه مى دهيد از مال سادات و سهم

ص: 538

امام (عليه السلام) مقدارى به اقوام و يا به افراد مستضعف بدهيم؟ اگر اجازه باشد، از سهم مال امام (عليه السلام) و يا از سهم سيد سادات 1/3 از هر كدام به افراد مستضعف يا به اقوام بدهيم، بقيه را به چه مقام و به كجا پرداخت نماييم؟ طريقه و شرايط پرداخت خمس را بنويسيد.

بسمه تعالى، شما مجازيد سهم سادات خودتان را به سيد فقير و متديّن بپردازيد و سهم مبارك امام را به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5061] 2451

بسمه تعالى

قم، دفتر استفتاى حضرت امام، مدّ ظله العالى

ضمن تقديم سلام؛ به عرض مى رساند كه براى تهيۀ مينى بوس جهت آموزشگاه كر و لال ها، مبلغى ادارۀ كل كودكان استثنايى و اشخاصى خيّر پرداخته اند و زمان رسيدن نوبت وسيله، مبلغ 20 هزار تومان كسر است؛ لذا به نمايندۀ حضرت امام در داراب آقاى عندليبى گفته شد كه از سهم امام كمك كنند جواب دادند كه بايد مجوّز شرعى باشد؛ مستدعى است كه از امام بزرگوار استجازه فرماييد كه مبلغ مذكور از ايشان دريافت و اين كودكان معلول و معصوم، از محروميت نجات يابند. استدعا دارد جواب را سريع تر ارسال فرماييد تا ان شاء الله نتيجه اى حاصل گردد.

بسمه تعالى، مجازند مبلغ مذكور را صرف در محل مزبور نمايند. موفق باشيد.

[سؤال 5062] 2452

بسمه تعالى

محضر مبارك امام امت، مرجع عالى قدر، آيت الله العظمى خمينى، دام بقاؤه عرض مى شود:

1. زيدى درآمدش جواب خرجش را مى دهد و عيالش سيد است و يك پسرش

ص: 539

اسير است و ديگرى در جبهه ها؛ دخترى دارد كه وقت ازدواجش رسيده و پدر نمى تواند كه جهيزيه بدهد. اجازه مرحمت فرماييد به سائل اين مسأله كه از بابت خمس، يك عدد فرش به مادرش بدهد.

بسمه تعالى، مجاز است، به شرط آن كه فرش متعارف باشد.

2. زيدى از ارباح كسب يا حقوق، ماشين سوارى خريد؛ پس از گذشت مدتى با سود مختصرى مى فروشد و بعد ماشين ديگرى مى خرد. آيا با فروختن بايد خمس بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد خمس بدهد.

3. زيدى احتياج به ماشين سوارى دارد؛ مبلغ سيصد هزار ريال به حساب دولت گذاشته تا به قيد قرعه - معلوم نيست كه چه زمان - به او تحويل داده شود؛ در اين بين، سال خمسى مى رسد؛ آيا آن مبلغ بايد مخمس بشود يا خير؟

بسمه تعالى، بايد حساب شود.

4. شخصى سال 60 مستطيع شد و پول به حساب حج ريخته و نامش سال 61 براى حج بيرون آمده. با فرا رسيدن سال آيا خمس آن مبلغ بايد داده شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً مستطيع نبوده، بايد خمس آن را بدهد.

5. در نماز جماعت به واسطۀ زيادى مردم و پُر شدن مسجد، خيابان را فرش كردند و چند صف در خيابان بسته مى شود كه اتصال آن ها از جلو به چند نفرى است كه انتهاى مسجد، جلوى درب ايستاده اند و صف اول خيابان جلويشان به غير دو يا سه نفر، ديوار است. بفرماييد نماز اين صف و صف هاى بعد چگونه است؟

بسمه تعالى، نماز صف هاى بعد صحيح است و نماز خود اين صف تا مقدارى صحيح است كه از صف قبلى ولو يك نفر را بتواند ببيند.

6. اگر به يك ركعت نماز جمعه رسيد وظيفه اش چيست؟

بسمه تعالى، اقتدا كند و ركعت ديگر را خودش فرادا به جا آورد.

7. اگر زنى از وقت زينت كردنش گذشته، بفرماييد كه اگر زينت آلاتش را بفروشد، بايد خمس بدهد يا اگر نفروشد هم، خمس به عين آن تعلق مى گردد؟

بسمه تعالى، اگر خمس آن ها را نداده و فعلاً نياز به زينت ندارد، بايد خمس آن ها را بدهد - ولو آن ها را نفروشد - به شرط آن كه اصل آن ها از درآمد كسب و حقوق باشد؛ وگرنه خمس ندارد.

8. شخصى پس از مراجعت از حج، سر سال خمسى اش رسيده و هنوز آنچه براى سوغات خريده

ص: 540

توزيع نكرده؛ بفرماييد كه بايد اجناسى را كه به نام اشخاص خريد، حساب كند و خمس بدهد و در صورتى كه بايد حساب كند، به قيمت خريد يا به قيمت ايران و روز؟

بسمه تعالى، بايد به قيمت فعلى حساب كند.

[سؤال 5063] 2453

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى نايب الامام، امام خمينى، دامت بركاته

خدمت مبارك به عرض رسانيده شود كه سهم امام (عليه السلام) سالانه برايم واجب مى شود و خودم در مناطق كوهستانى افغانستان سكنا داشته و دسترسى به مراجع تقليد ندارم و وكيل صادق هم ميسر نمى باشد؛ اميد دارم كه اجازه فرماييد خودم به دست خودم به فقرا و مستحقين حقيقى دهم. ومن الله التوفيق

بسمه تعالى، مجازيد فعلاً وجوه شرعيۀ خودتان را به مستحقين برسانيد.

[سؤال 5064] 2454

بسمه تعالى

حضور مبارك رهبر عالى قدر، دامت بركاته

عرض مى شود: حقير كه روحانى هستم، در شهرستان بم منزلى داشتيم با همسرم مشترك، فروختيم؛ حقير مبلغى قرض داشتم، پرداختم؛ صد هزار تومان اضافه آورده ام؛ بيست هزار تومان خمس بدهكار شده ام؛ خواهرى دارم در زرند كرمان شوهر ندارد؛ صد متر زمين ارث به او رسيده است؛ توان اين كه منزل بسازد ندارد؛ اجازه مى فرماييد ده هزار تومان از خمس به او بدهم يا خير؟

بسمه تعالى، مجازيد.

[سؤال 5065] 2455

بسمه تعالى 23 / 12 / 1360

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران

ص: 541

با عرض سلام؛ به عرض عالى مى رساند كه در سال 1360 مبلغ 7500 تومان خمس به من تعلق مى گيرد. از مبلغ فوق، مبلغ سه هزار تومان از بابت سهم امام جهت خريد كفش و لباس عيدى براى بچه هاى مستضعفين به حساب 222 در بانك تعاونى اسلامى باختران واريز نمودم؛ البته اين اجازه توسط امام جمعۀ شهر باختران، حضرت آيت الله اشرفى اصفهانى، در نماز جمعه به مردم داده شد و ايشان اظهار نمودند كه امام

خمينى به من اجازه داده است از سهم امام به اين حساب واريز گردد.

با عرض مراتب فوق، مستدعى است مقرر فرمايند شمارۀ حسابى كه وجوهات شرعى به آن واريز مى گردد، مرقوم فرمايند تا بقيۀ وجوه مزبور كه به مبلغ 4500 تومان مى باشد حواله گردد و اگر اجازه مى فرمايند، در همين جا به امام جمعۀ شهر باختران تحويل گردد. ضمناً اعلام دارند مبلغ سه هزار تومان كه از بابت سهم امام به حساب فوق واريز گرديده، مورد قبول امام خمينى است يا خير؟

بسمه تعالى، مجازيد به ايشان بپردازيد.

[سؤال 5066] 2456

بسمه تعالى 1 / 5 / 1361

مسئول دفتر امام در قم، دامت توفيقاته

با كمال احترام؛ مستحضر مى دارد در قريه دوزعنبر آب انبارى وجود دارد كه منبع ذخيرۀ آب اهالى روستا مى باشد و به تازگى سقفش پايين آمده و تعمير آن احتياج به بيش از ده هزار تومان دارد؛ مستدعى است اجازه بفرماييد تا اين جانب مبلغ ده هزار تومان بدهى سهم امام را در تعمير اين آب انبار كه كار خير و عام المنفعه مى باشد، صرف نمايم. والسلام، ومن الله التوفيق

بسمه تعالى، آب انبار اگر مورد حاجت مستضعفين است و تعمير آن از زكات و تبرّعات و ساير وجوه خيريه تأمين نمى شود، مجازيد مبلغ مزبور را صرف تعمير آن نماييد. ان شاء الله موفق باشيد.

ص: 542

[سؤال 5067] 2457

بسمه تعالى 28 ذى الحجة 1402 ق

حضرت آيت الله العظمى، رهبر عظيم الشأن امام خمينى، مدّ ظله العالى

ضمن تقديم سلام و آرزوى سلامت و طول عمر آن حضرت، معروض مى دارد: چندى قبل اجازۀ مبلغ پانزده هزار تومان جهت توسعۀ كتابخانۀ مدرسۀ جعفريه از آن حضرت گرفته شد، ولى در حال حاضر تهيۀ مصالح، مشكل و مخارج خيلى بيش از اين است، به همين دليل منصرف شدم؛ اما مدرسه احتياجات ضرورى ديگر دارد، اجازه فرماييد كه مبلغ مجاز مزبور در غير كتابخانه - يعنى مصارف ديگر مدرسه، مانند موكت، اصلاح در و پنجره و تعميرات و لوازم ديگر - خرج گردد.

بسمه تعالى، مجازيد مبلغ مزبور را در مصارف ضرورى مدرسۀ مباركه صرف نماييد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5068] 2458

بسمه تعالى 30 / 11 / 1361

محضر مبارك رهبر انقلاب اسلامى ايران، حضرت آيت الله العظمى روح الله الموسوى الخمينى، دامت بركاته، سلام عليكم ورحمة الله وبركاته

چند سؤال ذيل در امور منطقه اتفاق افتاد و نياز به جواب آن ها داريم، لطفاً امر بفرماييد دربارۀ اين چند سؤال:

1. در منطقه هايى از استان كهكيلويه كه مجتهدى و يا نمايندۀ مجتهد نيست و از حاكم شرع هم دورند و اينان خمس خود را مى دهند به عده اى از سادات كه خمس دادن به آن ها سزاوار نيست، آيا دادن خمس به اين سادات جايز مى باشد؟ در صورتى كه اين سادات فقط براى خمس و گشتن، عمامه بستند و عده اى بدون عمامه؛ آيا مى توان خمس داد؟

بسمه تعالى، پرداخت سهم سادات نيز منوط به اجازۀ مرجع تقليد است.

ص: 543

[سؤال 5069]

2. آيا طلبه هاى همين مناطق مى توانند (چه سيد چه خلق) خمس اين ها را جمع كنند و به مجتهد و يا نمايندۀ مورد نظرشان و يا به سپاه پاسداران جهت جبهه بدهند و يا خرج مسجد كنند؟

بسمه تعالى، بدون داشتن وكالت از مرجع تقليد، نمى تواند دريافت كند؛ مگر آن كه به عنوان امانت از طرف بدهكار سهمين دريافت كند و به مرجع تقليد يا نمايندۀ او تسليم كند و تا تسليم نكرده، بابت سهمين محسوب نيست.

3. البته مسائل رسومات محلى در اين مناطق هنوز پا برجا است، لذا بعضى از پدران، ازدواج را به دختران خود به زور تحميل مى كنند و از كسانى كه عرفاً هم تا و هم شأن ايشان مى باشند باز مى دارند، آيا اين دختر 15 يا 17 ساله و بيشتر، در صورتى كه با عقل خود كار كند، مى تواند ازدواج كند به دور از اجازه پدر؟ چون پدر، هدفش تحميلى است و اين دختر هم مى گويد كه بايد طبق موازين اسلام باشد و او دختر را باز مى دارد، در اين صورت اگر دختر ازدواج كند، بدون اين كه پدر قبول كند، چطور مى باشد؟

بسمه تعالى، ازدواج دختر باكره منوط به اجازۀ پدر است؛ ولى اگر با ميل دختر به ازدواج با كفو شرعى و عرفى خود، پدر مخالفت نمايد و خوف آن باشد كه كفو ديگرى براى خواستگارى دختر پيدا نشود، در اين صورت ولايت پدر ساقط است.

[سؤال 5070] 2459

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله على رؤوس المسلمين

پس از اهداى سلام؛ به عرض عالى مى رساند بر اين كه اين جانب يك طلبه هستم موقتاً از قم به تهران آمده و خانۀ مسكونى خود را فروختم و برادرى دارم كه داراى 5 سر عائله مى باشد و فاقد خانۀ مسكونى است؛ در صورت امكان، از بابت سهم امام ده الى پانزده هزار تومان اجازه بفرماييد از پول خانه كه خمس تعلق گرفته به ايشان بدهم

ص: 544

و توضيحاً، حقوق ماهيانۀ ايشان 2400 تومان مى باشد و هزار تومان هم اجاره منزل مى دهد.

بسمه تعالى، اگر براى خانۀ مسكونى نياز دارند، مجازند.

[سؤال 5071] 2460

بسمه تعالى

رهبر عالى قدر و مرجع عظيم الشأن، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله

اين جانب از محضر مبارك تقاضا دارم كه ثلث سهم امام (عليه السلام) را چه از شخص خودم و چه از اقربايم، اجازه و اذن بفرماييد تا در آينده بتوانم به فقراى بلدم بپردازم. والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، سهم سادات متعلق به مال خودتان را مجازيد به سادات فقير عفيف متديّن بدهيد.

[سؤال 5072] 2461

بسمه تعالى 24 / 2 / 1368

محضر مقدس رهبر كبير انقلاب، حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از سلام؛ يكى از نزديكان اين جانب كه روحانى و از سادات محترم مى باشد در رابطه با مسكن، نياز مبرم و استحقاق شرعى دارد؛ با توجه به شناختى كه از ايشان دارم، اجازه فرماييد مبلغ سيصد هزار تومان بابت سهمين مباركين به نامبرده بپردازم.

ادام الله ظلّكم على رؤوس الأنام

بسمه تعالى، مجازيد بپردازيد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5073] 2462

بسمه تعالى 18 / 10 / 1363

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله

به عرض عالى مى رساند مواردى براى استجازه جهت مصرف سهم مبارك امام (عليه السلام)

ص: 545

در ساختمان و تعمير مسجد به اين جانب مراجعه مى نمايند، چنانچه صلاح بدانيد اختيار اجازۀ مصرف مزبور را در صورتى كه احداث و تعمير مسجد لازم باشد و بودجه آن از طريق ديگر ميسور نباشد، به اين حقير اعطا فرماييد.

بسمه تعالى، به ترتيبى كه مرقوم داشته ايد مجازيد عمل كنيد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5074] 2463

بسمه تعالى

سلام عليكم ورحمة الله وبركاته

متمنّى است سؤالات ذيل را پاسخ فرماييد، مزيد تشكر است:

1. مقلدين حضرت امام خمينى - حفظه الله تعالى - آيا سهم امام و سهم سادات را بايد به حضور امام تقديم كنند يا خود، مى توانند سهم سادات را به سادات مستمند محلى بپردازند؟

بسمه تعالى، بايد با اجازه داده شود.

[سؤال 5075]

2. اگر در دزفول، امام نماينده اى ندارد كه وجوهات شرعيه را دريافت نمايد، به چه طريق مى توان مبلغ فى ذمه را به امام امت تقديم نمود؟

بسمه تعالى، مى توانند به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنند.

3. فرزند اين جانب در يكى از مراحلى كه به جبهه رفته، يك راديو كوچك و يك ضبط صوت از عراقى ها به غنيمت آورده است، آيا تصرف در آن ها اشكالى دارد يا خير؟ لطفاً فتواى امام را در اين مورد بفرماييد.

بسمه تعالى، مانع ندارد.

خداوند متعال سايۀ حضرت مستطاب عالى را تا انقلاب حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر سر مستضعفين جهان قائم بدارد، آمين، بحق محمد و آله الطاهرين.

ص: 546

[سؤال 5076] 2464

بسمه تعالى 17 / 3 / 1361

حضرت حجت الاسلام والمسلمين جناب آقاى قديرى، حفظه الله تعالى

ضمن سلام، اميد است كه خداوند متعال وجود حضرت عالى با عموم متعلّقين را از جميع بليات ارضى و سماوى محفوظ و محروس بدارد.

غرض از ايجاد مزاحمت، چند سؤالى است كه ذيلاً به عرض مى رسد؛ استدعاى پاسخ و راهنمايى دارم.

1. اگر شخصى به عده اى از برادران مهاجرين جنگى كمك مالى نمايد، آيا مى توان به عنوان پرداخت وجوهات به حساب آورد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد از مرجع تقليد يا نمايندۀ او قبلاً باتعيين خصوصيات اجازه بگيرد.

2. با توجه به مسأله 2370 رسالۀ حضرت امام خمينى، دام ظله در مورد ازدواج، اگر دختر و پسرى راضى به ازدواج با هم باشند و پدر و مادر طرفين هم به اين ازدواج رضايت داشته باشند، آيا اين دو نفر مى توانند صيغۀ ازدواج خود را به فارسى بخوانند و در اين صورت عقد آن ها صحيح است يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، اگر قادر بر اجراى صيغۀ عربى نبوده اند، عقد صحيح است.

[سؤال 5077] 2465

بسمه تعالى 29 / 8 / 1361

با سلام و درود بر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و نايب بر حقش امام خمينى، رهبر و مرجع عالى قدر شيعيان جهان؛ خواهشمند است در پاسخ به سؤال زير مرا يارى كنيد:

به چه جايى، به غير از منابع ياد شده در رسالۀ شرعيه، ما مى توانيم - در حين اين كه شرعى هم باشد - خمس و زكات و همچنين مقدار كفارۀ گناهان را بپردازيم.

بسمه تعالى، در صرف خمس، اجازۀ خاص مرجع تقليد لازم است و زكات و كفاره در موارد معيّنه كه در رساله مذكور است بايد صرف شود.

ص: 547

[سؤال 5078] 2466

بسمه تعالى

آيا كسى كه مقدارى خمس بدهكار است مى تواند قبل از پرداخت آن در مواردى كه پيش مى آيد و ضرورى تشخيص مى دهد مقدارى به امور خيريه از قبيل كمك به جبهه و ساير كارها و كمك به مستمندان بپردازد؟

بسمه تعالى، با تعيين مقدار، تحصيل اجازه كنيد.

[سؤال 5079] 2467

بسمه تعالى

محضر مقدس زعيم عالى قدر، حضرت آيت الله العظمى حاج آقا روح الله الموسوى الخمينى، از محضر مقدس چند مسأله كه محل احتياج است سؤال مى شود.

1. از سهم شريف براى كمك به جبهه چقدر مى توانند كمك نمايند و باقى را ارسال نمايند؟

بسمه تعالى، با تعيين مقدار استجازه نمايند.

2. پولى كه در بانك ها داده اند براى زيارت حج، ولى مشخص نيست كه امسال مى روند يا سال بعد، بفرماييد خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر بدون اين كه امسال پول بدهد نمى تواند به حج برود خمس ندارد.

3. شخصى خانه اى داشته، فروخته است و خانه اى كوچك تر خريده و از پول خانه براى رفتن حج در بانك گذارده است. بفرماييد خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر خانه را از درآمد و حقوق بدون دادن خمس تهيه كرده، پول فروش آن خمس دارد.

4. شخصى دو كورۀ آجرپزى دارد دو ماشين براى آجركشى خريده است. بفرماييد خمس دارد يا ممكن است براى رفع حاجت باشد؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

5. شخصى براى فرزندش زنى اختيار نموده و براى سكونت او خانه اى خريده است خمس دارد يا خير؟

ص: 548

بسمه تعالى، خانه خمس ندارد؛ ولى اگر با پولى كه سال بر آن گذشته بدون دادن خمس خريده؛ بايد خمس بدهد.

[سؤال 5080]1881

2. آيا اجازه مى فرماييد كه از بابت سهم امام (عليه السلام) براى بازسازى شهرهاى خراب شدۀ منطقۀ جنگ داد يا خير؟ و همين طور به جبهۀ جنگ مى شود كمك كرد يا خير؟

بسمه تعالى، با تعيين مقدار، اجازۀ خاصه لازم است.

[سؤال 5081] 2468

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، مرجع تقليد عالم تشيع حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، روحى فداه

محترماً اين جانب مبلغ چهل هزار تومان سهمين بدهكار هستم. يك خانوادۀ سيدۀ فقير، مبلغ بيست هزار تومان از اين جانب قرض الحسنه گرفته براى تهيۀ جهيزيۀ دخترش و يك طلبۀ مستحق نيز در حوزۀ علميه مشغول تحصيل است، چنانچه اجازه بفرماييد سهم سادات را با آن خانوادۀ فقير، بابت بدهى آن ها حساب نمايم و سهم مبارك امام عليه الصلاة والسلام، را به آن طلبۀ مستحق بپردازم. خداوند سايۀ مبارك حضرت عالى را تا ظهور امام زمان بر سر مستضعفان جهان مستدام بدارد.

بسمه تعالى، مجازيد همانگونه كه نوشته ايد عمل كنيد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5082] 2469

بسمه تعالى 8 / 9 / 1360

دفتر حضرت امام خمينى، رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران

با سلام و درود به رهبر عظيم الشأن انقلاب اسلامى ايران؛ انجمن اسلامى دانشجويان ايرانى در بلژيك ضمن آرزوى سلامتى و بقاى عمر حضرت امام

ص: 549

استدعاى پاسخ به سؤال زير را دارد:

عده اى از برادران مسلمان وجوهى به عنوان خمس و زكات در وجه اين انجمن فرستاده اند. آيا حضرت امام صلاح مى دانند كه اين وجوه صرف خريد دارو و شيرخشك شود و به ايران ارسال گردد؟

در خاتمه پيروزى و سربلندى اسلام را از خداوند تبارك و تعالى خواستاريم و تشكر خود را از قبل اعلام مى داريم. والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، مجازند خريدارى نموده، به وسيله مورد اطمينانى بفرستند كه صرف مستمندان شود.

[سؤال 5083] 2470

بسمه تعالى 13 / 6 / 1367

محضر مبارك نايب الامام، آيت الله العظمى خمينى، دامت بركاته

شخص بزرگوارى از علماى متدين، مقدار زيادى بابت خانه اش بدهى دارد. در صورتى كه اجازه مى فرماييد، مبلغ پنجاه هزار تومان از سهم امام (عليه السلام) بابت قرض ايشان پرداخت شود؟

بسمه تعالى، مجازيد بپردازيد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5084] 2471

بسمه تعالى

محضر مبارك دفتر معظّم حضرت امام خمينى، اطال الله بقاؤه

با عرض سلام و ابلاغ درود فراوان

بدين وسيله اين جانب كه از طلاّب حوزۀ علميۀ مشهد مقدس مى باشم، مسأله اى را ذيلاً مطرح كرده و استدعا دارم جوابش را مرقوم فرماييد.

1. استفاده از سهم مبارك امام (عليه السلام) تا چه اندازه اى صحيح است؟

بسمه تعالى، بستگى به اجازه از مرجع تقليد دارد.

ص: 550

2. كسى كه شهريۀ حوزه را كه سهم امام است مى گيرد و ذخيره مى كند يا در بانك مى گذارد چگونه است؟

بسمه تعالى، اگر نياز به آن پيدا مى كند مانع ندارد.

3. كسى كه طلبه است آيا مى تواند از سهم امام جهت خانۀ پدر خود چيزى بخرد؟

بسمه تعالى، به طور متعارف اشكال ندارد.

4. هنگامى كه نماز جمعه منعقد است، نماز را فرادا مى توان خواند؟

بسمه تعالى، جايز است.

5. اگر احتمال بدهد كه نماز جمعه تمام شده و يا اين كه تمام نشده ولى او به نماز نمى رسد و نرود چگونه است؟

بسمه تعالى، نماز جمعه واجب تخييرى است و در فرض مسأله مانع ندارد.

[سؤال 5085] 2472

بسمه تعالى

محضر محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

پس از عرض سلام خدمت آن معظم كبير، خواهشمندم در مورد اين كه آيا مى شود پول خمس را براى مصارف جبهه خرج نمود يا نه، راهنمايى فرماييد و اگر نمى شود، خواهشمندم مرقوم فرماييد كه به كل نمى توان استفاده نمود و يا اين كه مى شود جزئى از آن را مصرف كرد؟ والسلام

بسمه تعالى، نياز به اجازۀ مرجع تقليد دارد؛ با ذكر مبلغ و خصوصيات، استجازه نماييد.

[سؤال 5086] 2473

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، يگانه مرجع عالم تشيع در جهان اسلام، سلام عليكم

و بعد از ابلاغ سلام، اين جانب ساكن گلپايگان، اجازه مى خواهم كه مبلغ ده هزار تومان جهت ساختمان مسجد المهدى گلپايگان بپردازم و مبلغ ده هزار تومان جهت

ص: 551

آواره هاى جنگى و جبهه هاى جنگ حق عليه باطل كه داده شده است، به عنوان خمس قبول مى فرماييد يا خير؟

بسمه تعالى، چنانچه مسجد از طريق ديگرى مخارج آن تأمين نمى شود، مى توانيد از سهم مبارك امام (عليه السلام) جهت مسجد بپردازيد و براى جبهه فعلاً اجازه نمى دهم. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5087] 2474

بسمه تعالى

پيشگاه مبارك حضرت امام خمينى، دامت بركاته، با كمال احترام

معروض مى دارد كه اين جانب شغلم فروشندگى مواد آلومينيومى در لاهيجان است. اكنون پس از بررسى سرمايه و پس اندازم، مبلغى در حدود شانزده هزار تومان بابت سهم امام و سهم سادات بدهكار شدم. از طرفى برادرى داشتم كه حدود سه سال قبل فوت شده و از او چند صغير به جا مانده است. نامبرده استوار بازنشسته ژاندارمرى بود و اخيراً از طرف بنياد مستضعفين لاهيجان مقدارى زمين به خانواده اش داده شد؛ ولى براى ساختمان آن وا مانده شدند. بدين وسيله من مى خواستم پرسش نمايم كه آيا بنده و ساير افراد فاميل مى توانيم بدهى هاى شرعى خود را در اختيار اين خانواده بگذاريم كه بتوانند براى ساختن خانه اى جهت خود مصرف نمايند؟

بسمه تعالى، اگر سيد فقير هستند، مجازيد سهم سادات را براى ساختن منزل مورد حاجتشان به آن ها بدهيد.

[سؤال 5088] 2475

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى رهبر انقلاب امام خمينى، مدّ ظله

1. در بلتستان اسكردو مردم شيعه آن آبادى مسجد ندارند و ديگران مسجد دارند، بعضى از اوقات براى نماز در مسجد آن ها مى روند، گاهى از مسجد بيرون مى كنند و

ص: 552

نمى گذارند نماز بخوانند لذا مردم آبادى تصميم گرفتند و پول جمع كردند و زمين خريدند، فعلاً به خاطر كم درآمدى ساختن مسجد معطل شده و اين جانبان هر يك بيست هزار روپيه سهم امام بدهى داريم، لطفاً اجازه مرحمت بفرماييد. براى ساخت مسجد خرج شود.

بسمه تعالى، اگر مسجد مورد حاجت اهالى است و از زكات و تبرعات تأمين نمى شود مجازيد از سهم مبارك امام (عليه السلام) به مقدار ضرورت در تكميل ساختمان مسجد صرف نماييد ان شاء الله موفق باشيد.

2. دولت عوارض شهر را مى گيرد، مثلاً ماشين هايى از تهران يا بندرعباس وارد شهر ديگر مى شود دولت عوارض مى گيرد. حالا شخص از دولت اجاره مى كند، مثلاً بيست هزار تومان به دولت مى پردازد. آن شخص عوارض از مردم مى گيرد. در اين صورت گرفتن عوارض از مردم جايز است يا خير؟ بنابراين اشيا كه وارد مى شود مثل گندم و برنج و غيره بلكه از ماشين خالى وارد شده هم عوارض مى گيرد. در اين صورت گرفتن عوارض جايز است يا خير دولت هم غير مردم مى باشد.

بسمه تعالى، اگر بر وفق مقررات دولت اسلامى باشد مانع ندارد.

[سؤال 5089] 2476

بسمه تعالى 14 / 7 / 1358

خدمت رهبر محبوب، حضرت آيت الله العظمى خمينى، دامت بركاته، با عرض سلام و ارادت خالصانه، از حضور آن رهبر عالى قدر راجع به مطالب زير استفتا مى شود:

بنده اهل دهات بيرجند «مُود» و در زاهدان معلم هستم و با عائله ام 9 نفر هستيم كه چهار نفرشان محصل و بقيه بيكار هستند. در سنوات گذشته وجوهات - خمس و سهم امام - را در همين محل، خدمت يكى از مجتهدين تقديم مى كردم. اينك كه كشورمان در آستانۀ تحول و سازندگى است و از طرفى در محل بنده قرار است به همين زودى شروع به ساختن حسينيه اى بنمايند؛ آيا مى توانم از مبلغ سهم امام بابت ساختن بناى مذكور بپردازم؟ ضمناً عمو و عمه اى دارم كه پير و از كار افتاده هستند و

ص: 553

عمويم در مدرسه عباسقلى خان مشهد طلبه است و عمه ام كارى نمى تواند انجام دهد؛ آيا مى توانم از مبلغ سهم امام به آن دو نفر كمكى بنمايم؟

در مورد خمس نيت خودم اين است كه مبلغ آن را به حوزۀ علميۀ قم تقديم دارم. اينك ضمن راهنمايى تقاضا دارم شمارۀ بانكى وجوهات را در شهرستان قم اعلام فرمايند. با عرض ارادت و التماس دعا

بسمه تعالى، مجازيد از سهم امام خودتان به عمو و عمۀ خودتان در صورت احتياج بدهيد و وجوه را مى توانيد به حساب شماره هزار بانك تعاونى اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5090] 2477

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر عظيم الشأن و بنيان گذار جمهورى اسلامى آيت الله العظمى حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى

احتراماً؛ چون روستايى واقع در لار فارس فاقد حسينيه مى باشد، مردم جهت عزادارى و اطعام ايام سوگوارى مجبورند در مسجد اين مراسم را انجام دهند كه مورد سوء تفاهم بعضى از اهالى منطقه گرديده. لذا عدّه اى از مؤمنين حاضر شده اند مبلغ يك ميليون و نيم تبرّعاً و يك ميليون و نيم از بابت سهم مبارك امام (عليه السلام) جهت ساختمان حسينيه اى آبرومند در اين روستا بدهند، چون منطقه از نظر تبليغات اهميت خاصى دارد مستدعى است اجازه فرماييد.

بسمه تعالى، كسانى كه مى خواهند از سهم مبارك بدهند خودشان استجازه نمايند.

[سؤال 5091] 2478

بسمه تعالى

حضرت مستطاب آيت الله العظمى امام خمينى، مرجع عالى قدر و رهبر انقلاب دام

ص: 554

ظله سلام عليكم؛ با كسب اجازه از محضر حضرت عالى اين جانب مبلغى از وجوه خود را به يك خانوادۀ مستضعف براى خريد يك خانه كوچك به عنوان قرض تقديم داشته و بزرگ آن خانواده تا به حال مقدارى از آن پول را به اين جانب مسترد نموده و اكنون ديگر قادر به پرداختن مابقى آن نمى باشد و براى پرداختن آن اجبار به فروش خانه پيدا مى شود، آيا از نظر حضرت عالى جايز است كه اين مبلغ وجوه كه مقدار ناچيزى است به عنوان سهم امام و سهم سادات محسوب گردد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً با اجازه داده ايد قبول است.

[سؤال 5092] 2479

بسمه تعالى

دفتر امام خمينى، پس از عرض سلام؛ سلام مرا به امام برسانيد.

در مورد مسألۀ خمس اين جانب سؤالى دارم كه خواهشمندم طبق فتواى امام جواب بدهيد:

من يك پاسدار هستم و در ماه، مبلغ 2/200 (دو هزار و دويست) تومان بابت حقوق خودم و مبلغ پانصد تومان بابت هزينۀ كمكى براى مادر و خواهر و برادر كوچكم، دريافت مى كنم كه اين پانصد تومان را به مادرم مى دهم. ضمناً خودم مجرد هستم.

در سال 59 - 60 (يعنى تا آخر سال 1360 شمسى) مبلغ بيست هزار و سيصد تومان پول پس انداز داشتم و تا حالا خمس آن ها را پرداخت نكرده ام، ولى از مدتى پيش خمس آن ها را - كه چهار هزار و صد تومان مى باشد - جدا نموده ام.

ضمناً من با چهار برادر و يك خواهر و مادرم در يك خانه زندگى مى كنيم و اين خانه، موروثى است و تمام سرمايۀ من مجموعاً سهمى است كه از اين خانه به من ارث رسيده و ديگر پولى است كه بابت حقوق پاسدارى تا حالا پس انداز نموده ام و اين پول از اولين حقوق تا حالا با خمس سال گذشته سى هزار و سيصد و هشتاد تومان مى باشد. حال من مى خواهم بدانم كه بايد خمس بدهم يا نه؟ و سهم سادات را چگونه

ص: 555

بپردازم؟ و مابقى را چگونه به دست امام برسانم؟

بسمه تعالى، حقوقى كه پس انداز كرده ايد خمس دارد و مجازيد خمس آن را در مخارج ضرورى خواهر و برادر خودتان صرف كنيد و مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5093] 2480

بسمه تعالى(1) 11 / 12 / 1361

محضر مقدس حضرت امام خمينى، دامت بركاته، بنفسي أنت

مسلمانان ژاپنى و ايرانيان مقيم ژاپن در شهر توكيو فاقد مسجد و مدرسه و مركز اسلامى هستند و تنها مسجد و مركز اسلامى موجود در اختيار سعودى ها، مصرى ها و پاكستانى ها است كه به مسلمانان انقلابى، اجازۀ فعاليت مثبت و انقلابى نمى دهند. از طرفى، زمينى متعلق به سفارت جمهورى اسلامى ايران در برابر محل سفارت موجود است كه مى توان در آن، مسجد و مركز اسلامى ايجاد كرد.

در جلسه اى كه در محل سفارت، با حضور بازرگانان ايرانى مقيم ژاپن تشكيل شد، موافقت كردند كه چنانچه حضرت امام موافقت فرمايند، حاضرند از بابت وجوهات، هزينۀ ساختمان مسجد و مركز اسلامى را پرداخت كنند. اينك با ضميمۀ عين نامۀ سفير جمهورى اسلامى ايران در ژاپن، مستدعى است چنانچه مصلحت مى دانند، نظر

ص: 556


1- . بسمه تعالى سفارت جمهورى اسلامى ايران توكيو برادر فخرالدين حجازى، نمايندۀ محترم مجلس شوراى اسلامى باسلام، با توجه و تشكر نسبت به اقدام خيرخواهانه و مثبتى كه جناب عالى در طول اقامت كوتاه خود در توكيو انجام داديد و پيرو توصيۀ سفارت، هموطنان ايرانى مقيم ژاپن را به سرمايه گذارى در ايجاد يك مركز فرهنگى اسلامى و شيعى ترغيب نموديد. اكنون هموطنان مى پرسند: آيا مى توانند از محل حقوق شرعى، به اين امر كمك نمايند يا خير؟ لذا متمنّى است مطلب را با ذكر توضيحات مربوطه از محضر امام استفتا فرماييد تا متعاقباً به اطلاع برادران مسلمان مقيم ژاپن رسانيده شود. ادامۀ توفيقات جناب عالى به انقلاب و مردم مسلمان ايران را از درگاه خداوند متعال مسألت دارد. ملتمس دعاى خير برادران؛ عبدالرحيم گواهى، سفير جمهورى اسلامى ايران

مبارك را در انجام اين اقدام اعلام فرمايند.

خدمتگزار؛ فخرالدين حجازى، نمايندۀ تهران

بسمه تعالى، به ترتيبى كه نوشته ايد مجازند از سهم مبارك امام (عليه السلام) براى انجام اين منظور بپردازند. ان شاء الله موفق باشند.

[سؤال 5094]3681

5. آيا مى توان حق السادات خمس را مستقيماً به آشناى سيد داد؟ و آيا مى توان اين سهم را در مدارس و مساجد صرف كرد؟

بسمه تعالى، از سهم سادات مجازند به سيد فقير متديّن بدهند و در سهم امام (عليه السلام) اجازه لازم است.

[سؤال 5095]3681

6. آيا مى توان از سهم امام براى ساختن و تعمير مساجد و مدارسى كه جوانان در آن جا به تحصيل علوم دينى و قرآن مشغولند، استفاده كرده و همچنين از اين محل، حقوق معلمين اين مدارس را پرداخت و نيز به فقراى سادات و افرادى كه سيد نيستند كمك كرد؟

بسمه تعالى، حكم آن معلوم شد.

[سؤال 5096]800

2. موضوع ساختن مسجد براى عشاير كفدهك خرامه از سهم مبارك امام (عليه السلام).

بسمه تعالى، اگر از تبرعات و زكوات براى ساختن مسجد ميسور نيست و مسجد مورد حاجت است، به مقدار ضرورت مجازيد.

[سؤال 5097] 2481

بسمه تعالى 12 / 2 / 1368

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى، زعيم المسلمين، حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

ص: 557

پس از تقديم سلام و عرض ارادت خالصانه، باتوجه به مشكلات عديده در جامعه اسلامى، خصوصاً قشر كارمند و كاركنان دولت در ادارات، و دانشگاهيان محترم، و كثرت مراجعات به حضرات روحانيون شاغل در مراكز فوق، مخصوصاً نمايندگى حضرت امام، در قسمت هاى مختلف سپاه، من جمله دانشگاه امام حسين (عليه السلام)، چنانچه اجازه فرماييد وجوهى كه در اختيار بعضى از روحانيون شاغل قرار مى گيرد، يا مى توان براى رفع نيازهاى ضرورى از مؤمنين، استفاده نمود، در مصرف و پرداخت آن به مستمندان و مؤمنين عيالوار مجاز باشيم. والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، مجازيد به ترتيبى كه نوشته ايد عمل كنيد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5098]3900

4. كارمند جوانى كه عائله دار است و حال بى كار است و كارى گيرش نيامده، آيا اجازه مى فرماييد به مشاراليه سهم امام (عليه السلام) داده شود يا خير؟

بسمه تعالى، از موارد صرف سهم مبارك نيست، لكن اگر فقير است و دادن سهم به او موجب ترك كار نمى شود، مجازيد به مقدار رفع ضرورت به او بدهيد.

[سؤال 5099] 2482

بسمه تعالى 24 رجب 1403 ق

زعيم عالى قدر حضرت آيت الله خمينى

با نهايت ادب اين جانب قبلاً در مسائل دينى از مرجع ديگرى تقليد مى كردم. ايشان 1/3 مال امام (عليه السلام) را اجازه داده بودند كه در صورت صلاح به هر جا كه شد خرج نمايم، ولى تا زمانى كه مقلد ايشان بودم محلّى نبود كه از اجازه استفاده نمايم، لهذا چون حالا مقلد جناب عالى مى باشم، خواستم ببينم كه اگر در آينده محلى باشد كه به نظر اين جانب استحقاق داشته باشد مجاز هستم يا نه؟ ضمناً وجوهات شرعى را

ص: 558

مى توانم به امام جماعت مسجد محل در تهران بدهم؟ اگر مى شود به چه شرطى؟ در غير اين صورت مركز يا شخص مشخصى را در تهران و قم با آدرس مرقوم بفرماييد. در ضمن پول هايى كه براى جنگ زده ها و يا بازسازى مناطق جنگى و يا كمك به جبهه ها به حساب هايى كه از طرف دولت اعلام مى شود، واريز مى شود از ثلث مال، در پيشگاه خداوند متعال قبول است يا نه؟

بسمه تعالى، سهم سادات را مجازيد به سادات فقير و متدين تسليم كنيد و سهم مبارك امام (عليه السلام) را در قم به جناب آقاى پسنديده بدهيد يا به شماره هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5100]2134

8. در خاتمه، اگر كسى خمس مالش را محاسبه كند و بخواهد آن را بپردازد، آيا مى تواند آن را به آدرس دفتر امام بفرستد؟ در غير اين صورت اگر ممكن است آدرسى را كه مى توان سهم امام را به آن جا فرستاد ذكر بفرماييد. و نيز اگر مى توان سهم سادات فقير را نيز به آن آدرس يا آدرس ديگرى فرستاد كه مطمئن براى پرداخت اين سهم باشد ذكر بفرماييد.

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات خود را به سيد فقير متدين بدهيد و سهم مبارك امام را به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5101] 2483

بسمه تعالى

محضر مبارك جناب حجت الاسلام والمسلمين آيت الله العظمى الامام خمينى دام ظله العالى، السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بعد از تحيت و سلام خدمت حضرت عالى عرض مى شود كه بنده دوازده هزار روپيه پاكستان از سهم امام (عليه السلام) و سهم سادات دارم (شش هزار سهم امام و شش هزار سهم سادات). اگر در پاكستان كسى وكيل حضرت عالى است، لطفاً تحرير فرماييد، اين

ص: 559

پول را به ايشان تحويل بدهم. اگر نيست، لطفاً اجازه فرماييد اين را در پاكستان براى مدارس دينى و براى تبليغ دين مبين خرج كنم؟

بسمه تعالى، مجازيد همان جا به مصرف مذكور برسانيد.

[سؤال 5102]3104

4. آيا اجازه مى فرماييد يك سوم سهم سادات را مقلدين حضرت عالى بدون اذن به سادات فقير بدهند يا خير؟

بسمه تعالى، هر كس خودش بايد اجازه بگيرد.

[سؤال 5103] 2484

بسمه تعالى 7 / 12 / 1361

حضرت آيت الله العظمى رهبر كبير انقلاب امام خمينى دام ظله العالى على رؤوس المسلمين، با عرض سلام و صميمانه ترين تحيّات:

1. بنده پنج هزار تومان بابت سهمين در ذمّه دارم. يك جا مقدور نيست بدهم. سيد محترمى را در حدود سى و پنج سال است مى شناسم، اهل منبر و مبلّغ دينى و متدين است. اجازه مى فرماييد قسطى به ايشان بدهم يا نه؟

بسمه تعالى، مجازيد مبلغ مرقوم را به ايشان بدهيد.

2. سرمايۀ اصل كسب را به قيمت خريد سابق خمس بايد داد و يا به قيمت روز؟

بسمه تعالى، به قيمت فعلى خمس دارد.

[سؤال 5104] 2485

بسم الله الرحمن الرحيم

سماحة إمام الاُمة السيد روح الله الخمينى دام بقائه

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

نرجو من الله أنه يحفظكم ويعزّ الإسلام والمسلمين بطول عمركم، وتحقّق على أيديكم نصر المسلمين وترسيخ جذور دولتهم دولة الحقّ والكرامة أسئلكم أن تفضّلوا

ص: 560

بالإفتاء فى هذه المسألة مأجورين:

فيما يتعلّق بالحقوق الشرعية (حقّ السادة وحقّ الإمام) فى الجزائر هنا لا يوجد أحد من أهل البيت. فحقّ السادة محفوظ لدينا الآن ولكن حقّ الإمام هل يجوز التصرّف به فى الجهات التالية: 1. فقراء المسلمين فى الجزائر، 2. بناء المساجد، 3. شراء الكتب الإسلامية، 4. العمل الإسلامي في العراق أو إيران،

5. أسر الشهداء العراقيين. أفتونا جزاكم الله خيراً

بسم الله الرحمن الرحيم، اصرفوه في رفع حاجة الفقراء المسلمين الموالين وفي نشر الدعوة الإسلامية وإعلاء كلمة التوحيد.

[سؤال 5105]5461

2. بنا بر فتواى حضرت عالى خمس دهنده به سادات بايد از طرف حضرت عالى مجاز باشد، لهذا به بنده اجازۀ دادن سهم سادات را عنايت فرماييد.

بسمه تعالى، شما مجازيد سهم سادات خودتان را به سيد فقير و متدين بپردازيد.

[سؤال 5106]5461

3. در محلۀ مهدى آباد يك حسينيه در حال تأسيس است. مردم محله عاجزند اين حسينيه را به تكميل برسانند. لهذا مبلغ بيست هزار روپيه را از سهم امام (عليه السلام) اجازه فرماييد.

بسمه تعالى، مجازيد مبلغ مرقوم را از مال امام كه متعلق به خودتان است بدهيد.

[سؤال 5107] 2486

بسمه تعالى

خدمت رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، امام خمينى دامت بركاته

ص: 561

اين جانب درخواست مى كنم از رهبر انقلاب كه دستور فرمايد كه مبلغ 1000 تومان از سهم امام زمان به خانواده شهدا مستضعف بپردازم.

سلامتى رهبر عزيز را از پروردگار عالميان آرزومندم. والسلام عليكم

بسمه تعالى، مجازيد موفق باشيد.

[سؤال 5108] 2487

بسمه تعالى 23 / 11 / 1361

با سلام و درود فراوان بر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و نايب بر حقش امام خمينى و عرض تبريك به مناسبت پيروزى انقلاب اسلامى و آرزوى توفيق هرچه بيشتر براى شما، مسأله اى كه براى خانواده مان پيش آمده است به عرض مى رسانم:

1. آيا مى توان مبلغ 50/000 ريال خمس را كه مانده جهت مسجدى كه در حال خراب شدن است و احتياج به تعمير و ترميم دارد به كار برد؟ اگر نمى شود، ما اين خمس مانده را به كجا تحويل بدهيم؟

بسمه تعالى، اگر سهم امام است در صورتى كه مسجد احتياج دارد مجازند مقدار مذكور را در آن صرف كنند و مى توانند به شماره هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنند.

2. آيا اگر يكى از سربازان اسلام وقتى كه از جبهه بر مى گردد لباس جبهه را به كسى بدهد، آيا مى توان با آن لباس نماز خواند؟ و اگر نمى شود، آيا مى توان خمس آن را پرداخت نموده و سپس از آن استفاده نمود؟

بسمه تعالى، اگر حق واگذارى به غير داشته اشكال ندارد، وگرنه به مسئولين مربوطه مراجعه نماييد.

[سؤال 5109]1271

2. آيا به مسجدى كه در محل، در دست ساختمان است از وجوهات شرعى مى توانيم مقدارى كمك كنيم؟

بسمه تعالى، با تعيين مقدار استجازه كنيد.

ص: 562

[سؤال 5110]1271

3. آيا به اقوام فقير و مستضعف هم كه داريم و سادات نيستند و داراى عائله بوده و از كار افتاده شده اند مى توانيم مقدارى از وجوهات شرعى كمك كنيم؟

بسمه تعالى، مقدارى كه مى خواهيد به آن ها بدهيد را معلوم كنيد.

[سؤال 5111]7139

2. مساجد شرف الدين و ميرشكار در شهرستان شوشتر نياز به تعمير و مرمت دارند. حضرت امام مدّ ظله العالى اجازه مى فرمايند از بابت وجوهات مبلغ يكصد هزار ريال به مساجد مذكور پرداخت شود؟

بسمه تعالى، اگر نياز به تعمير دارد و از راه هاى ديگر تأمين نمى شود، مجازيد از سهم متعلق به خودتان مبلغ مزبور را بپردازيد.

[سؤال 5112]2620

3. آيا مى توان سهم سادات از وجه خمس را بدون اذن حاكم شرع به سيد فقير كه مورد نظر است پرداخت نمود؟

بسمه تعالى، محتاج به اجازه است.

[سؤال 5113]2037

5. آيا اجازه مى فرماييد كه خمس را خودم به سادات و سهم امام (عليه السلام) را به يكى از برادرانم كه ذاكر سيدالشهدا (عليه السلام) مى باشد و بينايى چندانى ندارد بپردازم؟

بسمه تعالى، سهم سادات را مجازيد به سادات فقير عفيف متدين بدهيد و سهم مبارك امام را به يكى از وكلاى مسلم الوكاله اين جانب تسليم نماييد.

[سؤال 5114]822

3. مطابق رأى مبارك كه پرداخت سهم سادات بايد با اجازۀ مجتهد باشد در

ص: 563

روستاى ما سادات اصيل و فقير از قديم الايام مى باشند بفرماييد تحصيل اجازه به چه نحو بايد باشد؟

بسمه تعالى، هر كس مى تواند براى پرداخت به آنان اجازه بگيرد.

[سؤال 5115] 2488

بسمه تعالى 20 / 5 / 1361

خدمت مرجع عالى قدر و رهبر عزيز انقلاب اسلامى ايران سلام عرض مى كنم بنا بر فرمايش جناب عالى راجع به خمس، اين جانب نيت داشته ام كه ماهى 500 تومان به جبهه جنگ تا خاتمه جنگ و سپس به بازسازى مناطق جنگ زده تا موقعى كه نياز هست و بقيه را كه در همين حدود 500 تومان در ماه مى باشد از خمسى كه به اين جانب در سال تعلق مى گيرد به آشنايان كه به آن احتياج دارند بدهم، لذا از طرف جناب عالى به اين جانب اجازه داده مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، نسبت به سهم مبارك امام (عليه السلام) عجالتاً اجازه نمى دهم و نسبت به سهم سادات مجازيد به سادات فقير عفيف متدين بدهيد ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5116]1279

9. آيا اجازه مى فرماييد مقلدين حضرت عالى خمس خود را صرف بازسازى مناطق جنگى بكنند و در فرض جواز به چه حسابى بريزند.

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5117] 2489

بسمه تعالى 19 / 8 / 1361

مسئول محترم دفتر امام، قم

با تقديم احترام، معروض مى دارد: كراراً سؤال مى شود آيا امام - مدّ ظله - اجازه مى فرمايند از سهمين مبارك جهت بازسازى مناطق جنگ زده و يا به آسيب ديدگان

ص: 564

جنگ پرداخت نمود؟ مستدعى است جواب را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، هر كس مى خواهد كمك كند، خودش با تعيين مقدار استجازه نمايد.

[سؤال 5118]30

3. از بابت سهم مبارك امام (عليه السلام) اجازه مى فرماييد به جبهه جنگ و يا جنگ زده ها كمك شود يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5119]30

4. همچنين از سهم سادات اجازه فوق را مى فرماييد يا خير؟

بسمه تعالى، مجازيد سهم سادات خودتان را به سادات فقير و متدين بدهيد.

[سؤال 5120] 2490

بسمه تعالى

حضرت آيت الله العظمى امام خمينى دام ظله العالى، به عرض عالى مى رساند:

مزرعه اى است به نام يستا كه بيست و دو خانوار در آن ساكنند ولى فاقد حمام و آب آشاميدنى و ساير وسايل رفاهى هستند، مستدعى است در صورت امكان اجازه فرمايند اين جانب به هر يك از سكنه مزرعه مزبور مبلغ دو هزار تومان بابت سهم امام (عليه السلام) بپردازم.

بسمه تعالى، بايد دولت اسلامى رسيدگى كند و عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5121] 2491

بسمه تعالى 21 / 10 / 1361

دفتر محترم امام خمينى

با درود و سلام به رهبر انقلاب اسلامى، امام خمينى و امت شهيدپرور و شهداى به

ص: 565

خون خفتۀ كربلاى ايران و سلام به مسئولين محترم دفتر امام كه با زحمات شبانه روزى خود، آيين مقدس اسلام را ترويج مى نمايند.

محترماً معروض مى دارد: از آن جايى كه پرسنل اين واحد توليدى، كمك هاى مالى و جنسى خود را جهت بازسازى شهرهايى كه توسط صداميان از بين رفته است، به جنگ زدگان و جبهه ها مى نمايند، آيا مى توانند به عنوان خمس و يا سهم امام و زكات، به حساب بياورند يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم و چنانچه فقير نباشد، از زكات مانع ندارد و با وجود فقير، او را مقدم بدارند و زكات را به او بدهند.

[سؤال 5122]2641

4. آيا كمك به جبهه ها يا حساب 100 امام از پول خمس مجاز است؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5123]86

5. آيا پول خمس را مى شود به حساب جنگ زدگان يا حساب 100 و يا حساب هاى ديگرى كه براى ارگان ها است واريز كرد و اگر نمى شود چطورى به صاحب آن برسانيم؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5124]2179

4. پول خمس و يا سهم را تا چه مقدار مى شود خرج مسجد كرد و اگر بدانيم كسى پول سهم را خرج مسجد مى كند، آيا مقلدين شما مى توانند سهم خود را به او بدهند و يا بايد به ديگرى رد كنند و در صورتى كه پول داده باشند چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، خمس را نبايد صرف مسجد كنند و سهم امام (عليه السلام) محتاج به اجازه خصوص است و اگر كسى بى اجازه صرف مى كند، مقلدين سهم

ص: 566

مبارك را به او ندهند و مقلدين اين جانب به هر كس سهم مبارك مى دهند مطالبه قبض وصول نمايند.

[سؤال 5125]3850

2. اين جا روستايى است كه در دهه محرم الحرام خرج براى حضرت ابا عبدالله الحسين در روزها يا شب ها مى دهند. به طور عموم يك نفر سر گروه شده و پول خرجى را از يك عده راضى يا ناراضى مى گيرد و مسئوليت به عهده خودش هست كه يا كمتر خرج نمايد يا بيشتر. چنانچه يك نفر يا دو نفر يا چند نفر جمع شوند و اين پول را به رضايت طرفين جمع كنند و خرج بدهند؛ آيا از بابت سهم امام يا خمس حساب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، محسوب نمى شود.

[سؤال 5126]5411

3. آيا اجازه مى فرماييد افرادى از سهم مبارك امام (عليه السلام) كه بر عهدۀ آنان است حسينيه ناتمامى را در نزديكى تهران تكميل سازند؟

بسمه تعالى، از تبرعات و ساير وجوه خيريه تكميل نمايند.

[سؤال 5127] 2492

بسمه تعالى 15 / 1 / 1361

با عرض سلام، احتراماً؛ نظر مبارك امام خمينى، مدّ ظله را در پاسخ به سؤالات زير ارسال فرماييد:

1. از سهم سادات كه نصف خمس مى باشد، مى توانيم به حساب جنگ زدگان يا جبهۀ جنگ واريز نماييم؟

بسمه تعالى، مصرف سهم سادات، فقراى سادات است و بايد با اجازۀ حاكم شرع صرف شود.

2. بنده از چند سال پيش به مرور زمان، مغازه اى جهت كسب ساخته ام كه بعد از دو سال به اتمام رسيده

ص: 567

و اكنون در آن جا مشغول كسب مى باشم؛ آيا مغازۀ كسب، خمس دارد يا خير؟ و اگر دارد، بايد به نرخ تمام شده در چند سال پيش پرداخت كنم يا به نرخ روز كه ارزش دارد؟

بسمه تعالى، به قيمت فعلى خمس دارد.

3. در جلوى دكان من قطعه زمينى موقوفه قرار دارد كه دست ادارۀ اوقاف مى باشد؛ ادارۀ نامبرده مى خواهد زمين را جهت ساختن مغازه به اجاره واگذار نمايد؛ ضمناً قسمتى از زمين ذكر شده تا چند سال پيش قبرستان بوده. آيا مى شود روى زمينى كه قبرستان بوده مغازه داير كرد و كاسبى نمود؟ در ضمن، اگر من زمين را اجاره نكنم، ديگران اجاره مى كنند و دكان مى سازند و مانع رؤيت مغازۀ من مى شوند، در واقع مغازۀ فعلى من به صورت انبارى درمى آيد.

بسمه تعالى، در قسمت وقف، از متولّى شرعى با مراعات جهت وقف مى توانيد با اجاره تصرف كنيد؛ و تصرف در قبرستان، اگر وقف بودن آن معلوم نباشد مانع ندارد.

[سؤال 5128] 2493

بسمه تعالى 17 / 9 / 1358

قم، دفتر زعيم عالى قدر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، سلام

پس از عرض سلام، متمنى است: فتواى آن جناب را راجع به خرج كردن سهم امام در امر جاده سازى و آسفالت آن در روستا مرقوم فرماييد.

از خداوند متعال براى امام طول عمر و براى مسلمين نصرت و پيروزى مسألت مى نمايم.

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5129] 2494

بسمه تعالى 29 / 1 / 1361

پس از عرض سلام، و با درود فراوان به حضور رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، اميدوارم كه حال حضرت امام خوب بوده باشد و تا انقلاب حضرت مهدى (عليه السلام) خداوند شما را براى اين امت و محرومان جهان زنده نگهدارد. دو سؤال است كه مدت ها برايم مطرح شده است؛ از حضرت امام تقاضامندم عنايت

ص: 568

فرموده و مرا راهنمايى فرمايند.

1. آيا مى شود خمس را به حساب دولت جمهورى اسلامى ايران واريز نمود.

2. آيا مى شود خمس را به حساب جنگ زدگان واريز نمود.

بسمه تعالى، بايد خمس و سهم امام را به مرجع تقليد يا وكيل مسلّم الوكاله او بدهند يا طبق اجازۀ ايشان مصرف شود.

[سؤال 5130]2239

2. آيا مى توان با پول خمس و سهم امام به كميتۀ امداد امام خمينى كمك نمود يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5131]4477

8. آيا سهم امام و سهم سادات را مى شود در موارد عام المنفعه - از قبيل بازسازى و جبهه - فرستاد يا خير؟

بسمه تعالى، محتاج به اجازۀ خاص است.

[سؤال 5132]3165

4. آيا مقدار خمس (1/5) را مى توان به جنگ زدگان و يا كمك به دولت و كمك به جبهه و يا نماز جمعه پرداخت كرد؟ اگر نه، نصف اين مقدار، يعنى سهم امام و يا سهم سادات را چطور؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5133] 2495

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر و قائد عظيم الشأن جمهورى اسلامى ايران، حضرت امام خمينى، دامت بركاته

آيا اجازه مى فرماييد به اشخاصى كه در جبهه مشغول خدمت به اسلام هستند و همچنين به اشخاص آواره از عراق از سهم مبارك امام (عليه السلام) و از سهم سادات كمك

ص: 569

بشود يا خير، ولو سيد نباشند؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

2. گوشت هاى معروف به يخى و مرغ هاى بسته بندى شده، خوردن آن جايز است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر احتمال بدهيد كه وارد كنندۀ مسلمان رعايت تذكيه شرعى نموده و براى استفاده در دسترس مسلمين قرار داده محكوم به حليت است.

[سؤال 5134] 2496

بسمه تعالى 30 / 3 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى حضرت امام خمينى، ادام الله ظله على رؤوس المسلمين، پس از عرض سلام و تحيات وافره؛ از شما خواهشمند است كه جواب سؤالات زير را بدهيد تا از راهنمايى و مساعدات آن حضرت استفاده شود:

1. آيا مى شود سهم مبارك امام (عليه السلام) را به مردم عزيز جنگ زده داد؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

2. حج بيت الله الحرام به طور كلى بر چه شخصى واجب است؟

بسمه تعالى، بر كسى كه استطاعت مالى و قدرت بدنى داشته باشد، يك بار در مدت عمر واجب مى شود.

3. آيا مى شود ميت را غسل ارتماسى داد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

4. آيا كسى كه در مكۀ معظمه، براى خواندن نماز طواف نساء خودش، با قرائت كامل، نماز طواف نساء را بخواند، احتياج به نيابت هم دارد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد خودش بخواند و نيابت كافى نيست.

5. معنى فقيه را شرح دهيد؟

بسمه تعالى، كسى است كه مجتهد جامع الشرايط باشد و شرح آن در رساله مذكور است.

[سؤال 5135]2090

2. آيا سهم سادات و سهم مبارك امام (عليه السلام) را مى شود براى يارى رزمندگان اسلام و

ص: 570

جنگ زدگان داد يا نه؟

بسمه تعالى، عجالتاً، اجازه نمى دهم.

[سؤال 5136]791

2. در استفتاى قبلى مرقوم فرموده ايد: «دادن سهمين به جنگ زدگان و يا به مجاهدين فى سبيل الله موقوف به اجازۀ خاصه از مرجع تقليد است. عده اى از مسلمين نزد حقير آمده اند و از سهمين به جنگ زدگان و به مجاهدين فى سبيل الله داده اند و مى دهند چه حرفى عرضه بدارم؟ آيا گفته شود اين نحو سهمين دادن مجزى و مكفى نيست؟

بسمه تعالى، آنچه تا حال بابت سهمين پرداختند، قبول است و از اين به بعد عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5137]1926

2. اگر انسان مقدارى پول به حساب جنگ زدگان و يا اين كه كمك به جبهه هاى جنگ گذاشته باشد اين پول را مى تواند به حساب خمس بگذارد؟

بسمه تعالى، آنچه تا حال بابت سهمين داده قبول است و بعد از اين تحصيل اجازه نماييد.

[سؤال 5138]2176

4. بدهى هاى شرعى (خمس) را مى شود به حساب جنگ زدگان و غيره واريز نمود؟ آيا قابل قبولند يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5139]3657

3. مى شود به جنگ زدگان بابت سهم يا خمس به حسابى واريز كرد يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

ص: 571

[سؤال 5140]

2497

بسمه تعالى 10 / 4 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى

با احترام؛ متمنّى است اعلام فرمايند مى توان سهم الامام (عليه السلام) و سهم السادات را جهت بازسازى مناطق جنگى به حساب بانكى واريز كرد يا خير؟ در صورت تجويز، شمارۀ حساب اعلام شود.

پيروزى اسلام را از خداوند خواهانم.

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5141]2011

2. برادرم كه پزشك است اخيراً دو سال در امريكا بوده و حساب سالش تأخير گرديده، بنده از پول خود ايشان و با اجازۀ ايشان مبلغى به جبهه و مستحقين كمك كرده ام؛ اجازه مى فرماييد بابت سهم حساب نمايند؟

بسمه تعالى، محسوب نمى شود.

[سؤال 5142]147

5. جهت مناطق جنگى (جبهه) و جنگ زدگان از جناب عالى نقل كرده اند كه پرداخت سهم امام (عليه السلام) جايز است و عده اى هم پرداخته و بابت سهم امام محسوب داشته اند؛ صحيح است يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم و آنچه داده اند به عنوان سهم، قبول است.

[سؤال 5143]5587

2. آيا سهم امام را اجازه مى فرماييد كه براى مصرف جبهه يا بازسازى مناطق جنگى يا به جنگ زدگان صرف شود؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

ص: 572

[سؤال 5144]6800

5. از سهم امام يا سهم سادات مى توان از براى جنگ كمك كرد يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5145]2163

2. پول خمس را مى شود به حساب جبهۀ جنگ و يا آوارگان داد؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5146]154

3. سهم امام (عليه السلام) را به جبهه هاى نبرد حق عليه باطل و يا به آوارگان جنگى مى توان داد يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5147] 2498

بسمه تعالى 3 / 6 / 1362

دفتر امام خمينى، مدّ ظله العالى، قسمت استفتائات

با عرض سلام و ارادت؛ يك نفر از مقلدين امام امت از روستاى ويس، اوايل جنگ تحميلى بود كه حساب كرد و مبلغ يك ميليون ريال از سهم امام (عليه السلام) به حساب جبهه واريز كرده. امسال دفتر امام جمعۀ اهواز كه حساب كرده، به او گفته اند: به دفتر امام بنويسيد؛ لطفاً جواب مرقوم فرماييد. ضمناً آن وقتى كه يك ميليون واريز كرده بود، شنيده بود كه امام اجازه داده اند؛ نمى داند جايز بوده يا خير؟ والسلام

بسمه تعالى، عجالتاً واريز نمودن خمس را به حساب جبهه اجازه نمى دهم؛ ولى مبلغى را كه قبلاً به تصور اجازه داده ايد، مورد قبول است.

[سؤال 5148] 2499

بسمه تعالى 16 / 4 / 1361

سلام عليكم، استدعا دارم به سؤالات زير جواب مرقوم فرماييد:

ص: 573

1. من كه مقلد امام هستم مدتى قبل مبلغ پنج هزار تومان در جماران جهت كمك به جبهۀ جنگ پرداختم، آيا مى توانم مبلغ فوق را در حساب سهم امام منظور دارم؟

بسمه تعالى، اگر به نيت سهم امام (عليه السلام) داده ايد قبول است.

[سؤال 5149]

2. آيا مقلدين امام مى توانند سهم امام را جهت كمك به ساختن مسجد يا حسينيه بپردازند؟

بسمه تعالى، بدون اجازۀ خاصّه نمى توانند.

3. كسانى كه مبلغى پول به عنوان قرض الحسنه به مدت 3 يا 5 يا 7 سال به دولت اسلامى پرداخته اند و در اين مدت نسبت به وجه فوق ممنوع التصرف مى باشند، آيا در سر سال خمسى، مبلغ پرداختى به دولت را بايد جزء موجودى سال خود حساب نمايند؟

بسمه تعالى، اگر امكان وصول در سر سال ندارد، هر وقت وصول شد خمس آن را بدهند.

4. كسانى كه پول جهت تشرّف به حج در سال هاى آينده پرداخته اند آيا در سر سال خمسى، مبلغ مذكور را بايد جزء موجودى سال خود حساب نمايند؟

بسمه تعالى،اگر سال اول استطاعتشان پول را داده اند خمس دارد.

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

[سؤال 5150] 2500

بسمه تعالى 16 / 4 / 1361

محضر حضرت امام خمينى، رهبر مسلمين و مستضعفين جهان، روحى لك الفداء

محترماً معروض مى دارد كه به نظر مبارك آيا وجوهات شرعيه را مى توان در راه جبهه و جنگ مصرف نمود يا خير؟

خداوند عمرتان را تا نهضت جهانى حضرت مهدى ادامه دهد

بسمه تعالى، صرف زكات در رفع نياز جبهه ها مانع ندارد؛ ولى از سهمين مباركين منوط به اجازه است و عجالتاً اجازه نمى دهم.

ص: 574

[سؤال 5151]1979

2. سهم امام و سهم سادات را در جبهه جنگ براى مجاهدين اسلام مى توان داد يا نه؟

بسمه تعالى، عجالتاً بدون اجازه خاصّه ندهند.

[سؤال 5152]6869

3. آيا پولى كه به عنوان خمس است چون مبلغ آن كم است مى توان به حساب جنگ زدگان يا جبهه يا حساب صد امام واريز كرد؟ اگر نمى شود مى توان اين مبلغ كم را با پست به دفتر امام فرستاد؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم مى توانيد به شماره هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5153] 2501

بسمه تعالى

محضر مقدس امام خمينى، دامت بركاته

پس از سلام و آرزوى سلامتى آن رهبر عظيم الشأن و به اميد پيروزى رزمندگان اسلام؛ پيرو دستور آن حضرت مبنى بر اسلامى شدن تمام امور كشور، اين جانب چند سؤال شرعى برايم پيش آمده، خواهشمند است در اين مورد حقير را ارشاد فرماييد:

1. حضرت امام اجازه مى فرمايند كه سهم امام را به جبهه هاى جنگ واريز نماييم يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5154]

2. مقدارى از سهم خمس به امام جماعت مسجد محل تقديم نمودم، آيا مورد تأييد مى باشد؟

بسمه تعالى، اگر اجازۀ كتبى دارند مانع ندارد و همچنين اگر قبض رسيد اين جانب را به شما بدهند.

ص: 575

3. كسانى به بانك مراجعه مى كنند كه به علت تأخير پرداخت اقساط و اعتبارات، مجبورند 12% يا كمتر سود تأخير يا جريمۀ ديركرد - كه جديداً نقل قول است به «تأديه» نام گذارى كردند - بپردازند، اگر مسئولين هم جريمۀ ديركرد را از مشتريان نگيرند، از طرف مقامات بالا مورد بازخواست قرار خواهند گرفت، تكليف چيست؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول، ربا و حرام است.

[سؤال 5155]2651

4. بابت سهم مبارك امام مى توان بابت هزينه و مخارج پاسداران انقلاب مصرف نمود؟

بسمه تعالى، موقوف است به اجازه خاصّه از حاكم شرع.

[سؤال 5156] 2502

بسمه تعالى 20 / 2 / 1361

محترماً به استحضار مى رساند:

1. آيا از سهم امام در امر خمس مى توان صرف چاپ كتاب هاى مذهبى نمود يا خير؟

بسمه تعالى، بدون اجازۀ خاص از حاكم شرع جايز نيست.

2. آيا مى توان از بهره بانكى كه ساليانه به پس انداز تعلق مى گيرد تصاحب نمود و جزء دارايى و سرمايه منظور داشت يا خير؟

بسمه تعالى، بهره را نبايد بگيرند و اگر گرفتند با يأس از شناسايى صاحبش به فقير صدقه دهند.

[سؤال 5157] 2503

بسمه تعالى

سلام به پيشگاه قائد اعظم رهبر انقلاب حضرت مستطاب آيت الله العظمى نايب الامام، خمينى دامت بركاته

در اين پيروزى و طلوع صبح صادق استقلال و آزادى و برقرارى جمهورى

ص: 576

اسلامى به رهبرى آن شخصيت بزرگ كه دولت و ملت در رديف يكديگر قرار گرفته اند و تمام اموال و ثروت ها و درآمدهاى مملكتى متعلق به بيت المال مسلمين است، آيا مجازند مؤمنين و مسلمانان وجوهات واجبه خود را كه عبارت از سهم مبارك امام (عليه السلام) است در امورات خيريه عمرانى محل خرج كنند زير نظر جهاد سازندگى، مثلاً در ساختن بيمارستان، مسجد و مدرسه و حمام و ساير از نيازهاى ملى و اجتماعى، كمك كنند، حكم الله را بيان فرماييد كه مورد نياز است.

بسمه تعالى، امر سهم مبارك امام موكول است به نظر حاكم شرع بدون اجازه خاصه از او صرف آن جايز نيست.

[سؤال 5158]2894

4. آيا از خمس و زكات مى توان براى مخارج جبهه استفاده كرد.

بسمه تعالى، صرف زكات در رفع نيازمندى هاى جبهه مانع ندارد و از سهمين شريفين منوط به اجازۀ مرجع تقليد است.

[سؤال 5159]2216

4. آيا از سهمين مى شود كمك به جنگ زدگان و مجاهدين فى سبيل الله داد؟

بسمه تعالى، موقوف است به اجازه خاصه از مرجع تقليد.

[سؤال 5160] 2504

بسمه تعالى 23 / 2 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

لطفاً به سؤالات ذيل پاسخ مرقوم فرماييد:

1. اين جانب مبلغ 52255 ريال سهم امام (عليه السلام) و مبلغ 77255 ريال بابت سهم سادات از مال خود و مرحوم مادرم در اختيار دارم كه اگر امام خمينى دام ظله العالى آن ها را كاملاً يا بعضاً اجازه فرمايند به حساب شماره 1344 بانك ملى شعبه پاستور كه

ص: 577

از طرف جهاد براى بازسازى مناطق جنگى افتتاح گرديده است بريزم. منتظر جواب مبارك هستم.

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم و مى توانيد به حساب شماره هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

2. مناط دائم السفر بودن را چه مى دانيد؟

بسمه تعالى، دوام سفر ميزان نيست و ميزان شغل بودن سفر است.

3. براى ساكنين تهران مبدأ مسافت در مسافرت، منزل او است يا محل او يا بيرون تهران؟

بسمه تعالى، منزل است.

4. شخصى كه در حدود ميدان خراسان تهران ساكن و در تمام سال هر روز به كارخانه ايران ناسيونال - كه كارگر آن جا است - مى رود و بر مى گردد، صوم و صلاتش چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر محله اى كه در آن سكونت دارد وطن او است يا در آن قصد اقامه كرده و فاصله كمتر از مسافت باشد نماز او تمام و روزه او صحيح است و در غير اين صورت حكم مسافر دارد.

پيروزى اسلام را از خداوند خواهانم.

[سؤال 5161]6442

2. آيا سهم امام را مى شود به حساب جنگ ريخت يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5162]1598

3. حضرت امام اجازه مى فرمايند از سهم امام صرف جبهه يا مسجد محل يا كمك به ايتام نماييم؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5163]1363

10. آيا خمس را مى تواند به حساب دولت واريز نمايد؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

ص: 578

[سؤال 5164]7139

3. صندوق قرض الحسنه در يكى از نقاط تهران در شرف تأسيس است. حضرت امام مدّ ظله العالى اجازه مى فرمايند از بابت وجوهات مبلغ پنجاه هزار ريال كمك شود كه هميشه در صندوق بماند؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5165] 2505

بسمه تعالى

حضور موفور السرور حضرت آيت الله والناصر لدين الله عزّ اسمه، الامام الخمينى

بعد التحية والسلام، اميد است لايزال منصور و مؤيد من جانب ربّ العزة بوده باشيد. غرض از اين تصديع چند سؤال بود كه ضمن تشكر و قدردانى از پاسخ حضرت عالى ذيلاً به نظر مبارك خواهد رسيد و از حىّ توانا نصرت عالى را خواهانم.

1. آيا مى شود سهم امام (عليه السلام) و سهم سادات را به مصرف جبهه ها رساند؟

بسمه تعالى، فعلاً اجازه نمى دهم.

2. شخصى در روز ماه مبارك رمضان اخلاط را با علم به اين كه فرو بردن آن مبطل روزه مى باشد،

خورده است حال تكليف وى چيست؟

بسمه تعالى، اگر اخلاط به فضاى دهان رسيده و بعد فرو برده به احتياط واجب قضا و كفاره دارد.

3. شايع است كه مسح سر از پايين به بالا و مسح رجلين از بالا به پايين بى اشكال است، آيا صحيح است؟

بسمه تعالى، در مسح هر يك از سر و پاها ابتدا و انتهاى خاصى معتبر نيست، اگرچه احتياط در مسح به نحو متعارف است.

4. در مورد كفارۀ جمع روزه ماه رمضان بعضى گفته اند كفارۀ عتق رقبه به لحاظ ملغى شدن نظام برده دارى در جهان كنونى غير قابل اجرا شده است، لطفاً بفرماييد آيا درست است؟ و اگر همچنان به قوّت خود باقى است قيمت يك بنده چه مقدار است؟

بسمه تعالى، در فرض عدم امكان عتق رقبه تكليف به عتق ساقط است.

ص: 579

[سؤال 5166] 2506

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى مدّ ظله

با عرض سلام خواهشمند است جواب مسائل زير را مرقوم فرماييد:

1. اجازه مى فرماييد از مال امام (عليه السلام) در روستايى كه فاقد حمّام، آب آشاميدنى و مزروعى است، حمّام، چشمه يا چاه احداث نمود يا خير؟

بسمه تعالى، هر كس بايد خودش با تعيين مقدار استجازه نمايد.

[سؤال 5167]

2. اجازه مى فرماييد محلى كه سادات آن جا تقريباً در رفاه هستند و احتياج به دريافت سهم سادات ندارند از بابت سهم سادات در موارد فوق الذكر خرج نمود يا خير؟

بسمه تعالى، مجاز نيستند.

[سؤال 5168]2620

2. آيا مى توان سهم مبارك امام (عليه السلام) را به نهادهاى انقلابى از قبيل جهاد سازندگى، بنياد امور جنگ زدگان، هلال احمر و حساب مربوط به بازسازى مناطق جنگى پرداخت نمود؟

بسمه تعالى، بدون اجازه خاصه جايز نيست.

[سؤال 5169] 2507

بسمه تعالى

به نام الله پاسدار حرمت خون شهيدان و با درود فراوان به رهبر كبير انقلاب امام خمينى و با سلام به شهيدان و رزمندگان اسلام

با عرض سلام بر شما رهبر انقلاب، به حضور مبارك شما چند سؤال داشتم، اميدوارم كه به سؤالات پاسخ دهيد:

ص: 580

1. آيا كسانى كه خمس يا زكات يا سهم امام دارند مى توانند به جبهه ها يا براى آبادى شهرهاى خراب شده از دست كافران بعثى يا براى جنگ زده ها بفرستند، آيا اين كار صحيح است يا نه؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

2. آيا كسى كه در خواندن نماز سلام و تشهد را نمى داند، اگر به جاى اين ها صلوات بفرستد نماز او درست است يا نه؟ البته يادآورى كنم كه او حمد و سوره را كمى بلد است، يك نفر مى گويد كه درست است ولى ما مى گوييم كه نه چون سلام و تشهد جزء واجبات نماز است.

بسمه تعالى، بايد تشهد و سلام را ياد بگيرد و نماز را با تشهد و سلام بخواند.

[سؤال 5170] 2508

بسمه تعالى

دفتر محترم امام خمينى

احتراماً؛ به عرض مى رساند: اين جانب در سال هاى 1358 و 1359 و 1360 با توجه به فرمان و دستورهاى امام دربارۀ كمك به پيروزى انقلاب؛ جنگ زدگان و امور خيريه، مبالغى به شرح ذيل پرداخته ام و در همان موقع به حساب سهم امام خود ثبت و منظور كرده ام؛ البته به همان نيت هم پرداختم. حال خواهشمند است، مرقوم فرماييد كه: آيا وجوه پرداختى شرعاً از سهم امام قبول است يا خير؟ و نيز بعداً هم از اين نوع وجوه كه مى پردازم؛ مى توانم همه آن را به سهم امام منظور نمايم يا اين كه فقط قسمتى كه اجازه پرداخت دارم قبول مى شود؟

شرح پرداختى:

1. پرداختى به معاودين عراق (به وسيله هيأت امناى اتاق بازرگانى و صنايع و معادن ايران)؛

2. پرداختى به زلزله زدگان گلبافت كرمان (به وسيلۀ هيأت امناى اتاق بازرگانى و صنايع و معادن ايران)؛

3. پرداختى به تكميل ساختمان بيمارستان بازرگانان سابق (شهيد اندرزگو) توسط

ص: 581

هيأت امناى اتاق بازرگانى؛

4. پرداختى بابت خريد پتو، آمبولانس و ساير اجناس، جهت جبهه هاى جنگ (به وسيلۀ اشخاص مطمئن و مورد اعتماد)؛

5. پرداختى به حساب 100 امام؛

6. پرداختى بابت خريد لوازم التحرير، لباس و بلندگو، جهت مدرسۀ فرزندان جنگ زدگان در جاده ساوه؛

7. پرداختى هاى مكرر نقدى و جنسى توسط افراد مطمئن و مورد وثوق به جنگ زدگان.

بسمه تعالى، آنچه تا كنون پرداخته ايد قبول است. و از اين به بعد بدون اجازه عمل نكنيد.

[سؤال 5171] 2509

بسمه تعالى 19 / 6 / 1361

محضر مبارك امام امت، حضرت آيت الله العظمى خمينى، رهبر كبير و مرجع بزرگوارمان، دامت شوكته، با عرض سلام؛ استدعاى جواب به سؤالات زير را داريم:

1. به مقدار 140 جفت كفش و دمپايى (مردانه و زنانه) به مبلغ 15/000 تومان به ستاد جنگ زدگان كشور در مركز تبريز داده ايم، آيا بابت سهم مال امام (عليه السلام) مورد قبول است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر در موقع تسليم، بابت سهم مبارك امام (عليه السلام) حساب نموديد قبول است.

[سؤال 5172]

2. لطفاً شمارۀ حساب بانكى و يا فرد به خصوصى در تبريز براى پرداخت خمس و مال امام (عليه السلام) مشخص فرماييد.

بسمه تعالى، به جناب حجت الاسلام و المسلمين آقاى ملكوتى - دامت

ص: 582

افاضاته - مراجعه نماييد و يا به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5173]

3. پرداخت مبلغى وجوهات تا محاسبۀ دقيق سرمايه و سرقفلى مغازه ها كه با برادران به صورت اشتراكى است، به طور على الحساب مورد قبول است يا نه؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد

4. به عنوان مخارج منظورۀ مسجد از مردم محل به طور ماهانه مبالغى در برابر قبض دريافت مى شود و براى گراميداشت شهيدان جنگ تحميلى، مجلس ترحيمى و تذكرى از طرف مسجد گاه گاهى منعقد مى شود، آيا هزينۀ مجلس ترحيم را مى شود از همان پول مسجد خرج كرد يا نه؟

بسمه تعالى، تابع نظرِ دهندگان پول است؛ اگر مخارج مذكوره را هم منظور نموده باشند اشكال ندارد.

پيروزى اسلام را از خداوند خواهانم.

[سؤال 5174]2318

3. شخصى كه سال جهت تخميس اموال نداشته ولى به تدريج در خلال چند سال مبلغى داده؛ فعلاً كه اقدام به تخميس سرمايه مى كند، مقدار مزبور را مى تواند به حساب بياورد و كسر كند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر بابت سهمين داده و مورد هم مصرف سهمين بوده قبول است.

[سؤال 5175]2274

2. مبلغ بيست و يك هزار تومان جهت كاشى كارى مسجد المهدى در شيراز پرداخت كرده ام و مبلغ پنج هزار تومان به خانوادۀ يكى از سربازانم كه در جبهه شهيد شد پرداخت نموده ام؛ مى خواهم بدانم كه امام امت اجازه مى دهند مبلغ 26 هزار تومان كه پرداخت نموده ام، از خمس اين جانب كسر گردد و بقيۀ آن را بپردازم و يا اين كه

ص: 583

قبول نيست و بايد تمام بدهى خمس كه تعيين مى فرماييد پرداخت نمايم؟

بسمه تعالى، اگر در موقع پرداخت، وجه مزبور را بابت سهمين تسليم نموديد قبول است. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5176]5411

4. چه مى فرماييد در تكليف شخصى كه خمس اموال خود را به حساب صد امام واريز كرده است؟

بسمه تعالى، اگر به قصد اداى خمس واريز كرده قبول است ولى بعد از اين قبلاً استجازه نمايند.

[سؤال 5177] 2510

بسمه تعالى 20 / 1 / 1361

حضور محترم رهبر انقلاب و مرجع عالى قدر حضرت آيت الله امام خمينى

پس از عرض سلام و آرزوى طول عمر از خداوند بزرگ براى جناب عالى، اين جانب اشكالاتى در امور مصرف خمس دارم، لطفاً راهنمايى فرماييد.

چند سالى است كه هر سال مبلغ 10 هزار تومان گاهى كمتر و يا قدرى بيشتر به درآمد سال اين جانب خمس تعلق مى گيرد و آن را به اقوام و همسايگان و يا كسانى كه مى دانم احتياج دارند داده ام. مثلاً يك سال بدهى فردى مقروض كه مبتلا به بيمارى هم بود دادم و يك سال براى جهيزيه دخترى بينوا دادم و براى خانه سازى و كمك به خانواده هاى بى سرپرست و از اين قبيل و در دو سال اخير براى كمك به جبهه جنگ و جنگ زدگان بصورت نقدى يا پتو به وسيله جهاد سازندگى فرستادم، تكليف اين كار من با فتواى حضرت عالى كه در رساله فرموده ايد پول خمس بايد به دست مرجع تقليد برسد، آيا عمل كردن به اين مسأله و علم به اين كه مورد مصرف آن در اطرافيان هست شرك به خدا نيست، نظر به اين كه كسانى را مى شناسم كه اين اشكالات را دارند. تقاضا دارم توضيح بيشترى در اطراف اين سؤال بفرماييد.

ص: 584

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، آنچه داده ايد به عنوان سهم قبول است و از اين به بعد اجازه بگيريد.

[سؤال 5178] 2511

بسمه تعالى 28 / 1 / 1361

حضور مبارك رهبر عالى قدر، امام خمينى، دام ظله

با اجازه و احترام؛ در تاريخ (8 / 12 / 60) نامۀ سفارشى جهت دفتر آن رهبر گرانمايه در جماران ارسال داشتم و در مورد نحوه پرداخت سهم امام (عليه السلام) و سهم سادات از خمس اموالم سؤالاتى نمودم. تمنا دارم در اين مورد اين جانب را ارشاد فرماييد.

1. وجوهى بابت كمك نقدى به حساب جارى 100 امام و كمك به رزمندگان، در قبال قبض پرداختم. آيا مى توانم آن وجوه را جزء سهم امام (عليه السلام) به حساب آورم يا خير؟

بسمه تعالى، اگر در وقت پرداخت نيت سهم امام نداشته ايد محسوب نمى شود.

[سؤال 5179]

2. دو بار مبالغى به حساب جارى 1000 صندوق تعاون اسلامى قم، بابت سهم امام (عليه السلام) واريز نمودم. آيا اين كار درست بوده يا خير؟

بسمه تعالى، صحيح است، ان شاء الله.

[سؤال 5180]

3. دربارۀ سهم سادات با كسب اجازه از محضر آن رهبر عالى قدر، مبلغ 43000 ريال به سادات محل و يا سادات بين خانواده ام پرداخت نمودم و رسيد دريافت نمودم. آيا اين كار درست بوده يا خير؟

بسمه تعالى، قبول است.

ص: 585

[سؤال 5181]

2512

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى نايب الامام، امام خمينى، دامت بركاته

محترماً؛ به عرض مى رسانم: اين جانب، در محلۀ كريط اهواز، جنب مسجد امام جعفر صادق (عليه السلام) كاسب هستم. مسجد ما روحانى مبارز و متعهد و امام جماعت ندارد. مدتى است، يك روحانى سيد را از حوزۀ علميۀ قم آورده ايم. همۀ اهل محل، مستضعف و بى بضاعت هستند و هيچ گونه حقوق و مواجبى به ايشان نمى دهند. امر بفرماييد تا از وجوه شرعيه؛ سهم سادات و سهم امام (عليه السلام) به مقدار حاجت به

ايشان بپردازيم. البته در اين مدت مبلغ شش هزار تومان بابت سهم سادات و سهم امام (عليه السلام)، جهت امر معاش پرداخت كرده ام. اميد است مورد قبول آن امام مهربان واقع گردد.

بسمه تعالى، آنچه پرداخته ايد را اجازه دادم. و مجازيد سهم سادات خودتان را به سيد فقير و متديّن بپردازيد.

[سؤال 5182] 2513

بسمه تعالى

سماحة آية الله العظمى الإمام الخميني، دام ظله

إنّي من أهالي بغداد وكان لديّ مبلغ حوالي (50) ديناراً به عنوان سهم الإمام وأرسلته إلى السجناء المؤمنين في سجن (أبي غريب) وقد نويت أنّه دين على أصل استحصال إجازة من سماحتكم بقبوله كسهم إمام مع العلم أنّي لم اُخبرهم بذلك، أفتونا مأجورين.

بسم الله الرحمن الرحيم، إن صرفت المبلغ في مصلحة السجناء بظلم من المؤمنين على حساب حق الإمام (عليه السلام) فقبول وأنت بريء إن شاء الله تعالى.

ص: 586

[سؤال 5183] 2514

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر كبير انقلاب اسلامى و بنيان گذار جمهورى اسلامى

نسبت به مسأله اى كه دچار اشتباه شده ام خواهشمندم راهنمايى فرماييد.

اين جانب چون قصد سفر حج را داشتم لازم بود تا اموالم را صاف نمايم؛ لذا بعد از حساب همۀ اموال، سهم امام، حدود چهل هزار تومان شد؛ در ضمن مقلد امام خمينى هستم. اما بدون اين كه متوجه بشوم، رفتم مشهد به دفتر يكى از آقايان به گمان اين كه نمايندۀ امام خمينى هستند و در آن جا دوازده هزار تومان را بخشيدند و ده هزار تومان پول نقد دادم و الباقى قرار شد بعداً بپردازم. اما وقتى برگشتم، گفتند: ايشان نمايندۀ امام نيستند و شما بايد پول را به مجتهدى بدهيد كه مقلدش هستيد. حال نسبت به پولى كه مانده و نداده ام و پولى كه پرداخته ام براى اين جانب كسب تكليف نماييد.

پيروزى اسلام را از خداوند خواهانم.

بسمه تعالى، بخشش صحيح نيست و مبلغى را كه پرداخته ايد قبول است. بدهى را به شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله نماييد يا به حضرت حجت الاسلام و المسلمين آقاى پسنديده در قم تسليم كنيد.

[سؤال 5184] 2515

بسمه تعالى 31 / 5 / 1361

ضمن سلام؛ اين جانب ساكن شهرستان اروميه، مبلغ 60/000 ريال معادل شش هزار تومان بابت خمس آل محمد صلى الله عليه و آله وسلم مال امام و مال سادات با هم به حساب 100 در شهرستان اروميه به شعبۀ بانك ملى واريز نمودم و فتوكپى فيش به پيوست ارسال مى گردد؛ خواهشمندم اگر دريافت فرموديد لطفاً به من اطلاع بدهيد.

بسمه تعالى، آنچه را پرداخته ايد مورد قبول است ولى از اين به بعد خمس را به حساب مزبور واريز نكنيد. ان شاء الله موفق باشيد.

ص: 587

[سؤال 5185] 2516

بسمه تعالى

محضر مبارك امام امت، حضرت آيت الله خمينى

اولاً سلام عرض مى شود؛ بعد از تقديم عرض سلام، سلامتى شما را از خداوند متعال خواستارم.

بارى عرض مى شود اين جانب يك كشاورز برنج كار هستم. نوشتن نامه به خاطر اين است كه اين جانب خمس و زكات خود را حساب كرده ام و در حدود دوازده هزار تومان بدهكار شدم و سه هزار تومان را به قصد خمس و زكات در ساختمان مسجد خرج كردم و بقيه را مى توانم براى مسجد خرج بكنم؛ به طورى كه از امام جمعۀ منطقۀ ما و ديگر مناطق پرسيده ام، جواب شنيدم كه در مسجد خرج نمى شود و بى خود هم خرج كرده اى؛ من چه كار بايد بكنم؟ آيا اين سه هزار تومان هم كه خرج كرده ام بايد دوباره بدهم يا نه؟ و از شما خواهش مى كنم كه در نامۀ خود ذكر كنيد كه آيا من مى توانم اين پول را به جنگ زدگان بدهم يا نه؟ خداحافظ

بسمه تعالى، مبلغ مزبور را اگر بابت سهمين خرج مسجد نموديد قبول است، ولى از اين به بعد بدون اجازه عمل نكنيد.

[سؤال 5186] 2517

بسمه تعالى 20 / 10 / 1361

حضرت امام امت، خمينى عزيز، دامت بركاته

جواب چند سؤال زير را مرقوم فرماييد:

1. شخصى دختر خود را با پسرى سيد ازدواج نموده و براى تهيۀ لوازم زندگانى آنان به نام جهازيه و مبلغى هم پول نقد به نام شاباشى به خود داماد داده؛ مبلغى را خودش داشته و مبلغى هم قرض كرده و عقيده اش به اين بوده مبلغى را كه به آنان داده از سهم سادات كه بدهكار بوده و همچنين سال ها بعد كه بدهكار مى شود، كسر نمايد؟

ص: 588

بسمه تعالى، سهم ساداتى كه بدهكار بوده و به سيد فقير داده قبول است، ان شاء الله.

[سؤال 5187]

2. شخصى زن برادرش سيده مى باشد كه بعد از فوت شوهر، به سرپرستى يك دختر بزرگ و دو پسربچۀ صغير مشغول مى باشد و خودشان ماهيانه يك هزار و پانصد تومان از يكى از ارگان ها مى گيرند و دو پسر ديگرش از سپاه پاسداران حقوق مى گيرند كه يكى از آن ها مجروح جنگى مى باشد؛ آيا شخص مذكور مى تواند از سهم سادات به زنِ برادرش بدهد كه صرف خرج خود و فرزندان نمايد و يا اين كه از بابت زكات به آنان بدهد؟

بسمه تعالى، مجازيد از سهم سادات خود، به سيد فقير بدهيد.

3. در اين روستا در باغستان ها به وسيلۀ بيل و هوكا كار مى شود و با توجه به نبودن كارگر، صاحبان آن ها مجبورند دست از كارهاى خود برداشته (يعنى از بنّايى يا نجارى يا كفاشى و يا كارگرى) دست به هم داده، كار زراعت را در فصل خودش پيش بيندازند كه بتوانند مقدارى كشت كنند كه براى خرج خود و همچنين علوفۀ حيوانات خود، مقدارى از سال را بگذرانند. اين گونه زراعت، به گفتۀ بعضى از روحانى هاى بومى، كليۀ عايدى خرمنى را كه به نصاب برسد، نصف زكات آن را بپردازند و زكات نصف ديگر را جهت مخارجات زراعت نگه دارند.

بسمه تعالى، در سهم حاصل هر يك كه به حد نصاب برسد زكات واجب است و بعد از كسر مخارج، زكات بقيه داده مى شود.

[سؤال 5188]

4. شخصى در حدود چهل گوسفند كوچك و بزرگ دارد و هر سال موقعى كه گوسفندان كوچك يك ساله مى شوند، به قيمت همان روز قيمت مى گذارد و خمس آن را اگر پول داشت نقد مى پردازد و يا اين كه به شخصى مورد نظر، هر وقت برخورد نمود، مى دهد و اگر هم پول نقد نداشت، تا اين كه به شخص مورد نظر برخورد نمايد، تهيه و خمس را پرداخت مى نمايد.

ص: 589

بسمه تعالى، مجرد قيمت كردن مال متعلَّق خمس، كافى در جدا شدن خمس نيست؛ بلكه بايد به دست مرجع تقليد و يا نمايندۀ او برسد.

5. شخصى گاو خود را كه براى استفاده، از آن محافظت مى نمود، پس از چند سال آن را فروخته و پول آن را براى خرج ازدواج پسر خود صرف نموده، آيا خمس آن را بدهكار مى باشد؟

بسمه تعالى، اگر قبلاً خمس آن را داده، ديگر خمس ندارد.

6. شخصى اظهار مى دارد در سن بين چهارده تا شانزده سالگى براى يكى - دو ساعت از برادر صغير خود كه بعد از پدر به دنيا آمده بود، حدود شش تا هفت ماهه بود، محافظت مى نموده، ولى از گريه ساكت نمى شد و به خيال اين كه بتواند او را از گريه ساكت كند، يك سيلى به آن طفل مى زند. متأسفانه پس از دو - سه روز ديگر، طفل نامبرده جان را به جان آفرين تسليم مى نمايد؛ آيا اين شخص قاتل مى باشد، با اين كه هيچ گونه اثر كبودى و يا غير آن ملاحظه نشده؟

بسمه تعالى، اگر واقعاً شك دارد كه سيلى او سبب مردن بچه شده يا نه، حكم قاتل را ندارد.

[سؤال 5189] 2518

بسمه تعالى

محضر انور رهبر عظيم الشأن انقلاب اسلامى ايران و مرجع عالى قدر شيعيان جهان، امام خمينى، دام ظله العالى

پاسدار شهيدى، عضو سپاه پاسداران گردان قدر، مبلغ ده هزار تومان به يكى از پاسداران همان گردان قدر به عنوان قرض الحسنه داده بود، از قرار معلوم ايشان هم شهيد شده است. آيا اجازه مى فرماييد از بابت سهم امام (عليه السلام) و خمس آل محمد عليهم السلام حساب گردد؟ چون پدر اين شهيد به نام ايشان مبلغ پنجاه هزار تومان در دفترچۀ بانكى ايشان پول گذاشته بود براى هزينۀ تحصيلى ايشان و پيش از رفتن به جبهه به عنوان قرض براى ساختن خانه گرفته است و در بانك يك سال از روى پول گذشته و خمس تعلق گرفته و پدر شهيد، قدرت دادن خمس را ندارد. تقاضا مى شود با جواب و تزيين امضاى مبارك، چشم خانوادۀ شهيد را روشن فرماييد.

اطال الله عزك، صانك الله عن الحدثان

بسمه تعالى، نمى توانيد بابت سهمين محسوب داريد.

ص: 590

[سؤال 5190] 2519

بسمه تعالى 16 / 10 / 1358

حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله

محترماً؛ ما دو برادر با هم شريك هستيم و از مجتهد ديگرى غير از حضرت عالى تقليد مى كرديم؛ اما مدت قليلى است كه از شما تقليد مى كنيم. حساب وجوهات ما با ايشان از سال 57 اين طور بوده كه كلاً 120/000 تومان بوده و تقريباً ثلث آن را يعنى 45/000 تومان در يك نوبت اجازه دادند خودمان بدهيم. گويا در نوبت ديگر هم اجازه دادند خودمان 15/000 تومان بدهيم. به خودشان هم در دو نوبت نقد 25/000 تومان داديم. بقيه را هم بدون اجازه ايشان خودمان 35/000 تومان داديم. ديگر بدهى باقى نمانده است. اگر اشكالى دارد بفرماييد تا هر مقدارى كه بايد بپردازيم، بدهيم.

بسمه تعالى، آنچه پرداخته ايد، قبول است؛ موفق باشيد.

[سؤال 5191] 2520

بسمه تعالى 10 / 10 / 1358

محضر مقدس امام خمينى، دامت بركاته، دو سؤال و درخواست فتوا:

1. مسجدى در مرودشت به نام مسجد امام حسين (عليه السلام) وجود دارد. بعضى از آقايان گفتند كه مصرف كردن از سهم امام براى مخارج و تعمير ساختمان مسجد اشكال ندارد و لذا مقدارى از سهم امام مصرف شد، بعد متوجه شديم كه نظر جناب عالى غير از اين مى باشد. لطفاً نظر خود را راجع به تكليف پرداخت كنندگان سهم امام براى موارد مذكور، ذكر كرده و در صورتى كه مورد اشكال بوده بفرماييد كه دو مرتبه بدهكار هستند يا نه؟

بسمه تعالى، آن مقدارى كه به عنوان سهم داده شده و در مسجد مورد حاجت صرف شده، قبول است. و از اين به بعد بدون اجازه صرف نكنند.

ص: 591

[سؤال 5192]

2. همان مسجد، منزل براى عالم و امام جماعت خود نداشته است. كسى بانى شد و زمينى هديه كرد. آيا مى توان براى ساختمان آن از سهم امام مصرف كرد يا نه؟

بسمه تعالى، تا خصوصيات معلوم نشود، اجازه نمى دهم.

[سؤال 5193]4769

3. در تاريخ 7 / 6 / 1358 مبلغ يك هزار و دويست تومان به حساب 100 آن امام واريز كردم، بعداً متوجه شدم كه بابت ساختمان مستضعفين است اما خمس واجب و بر ذمه است، مستدعى است اجازه فرماييد بابت سهم امام (عليه السلام) محسوب گردد.

بسمه تعالى، اجازه دادم.

[سؤال 5194] 2521

بسمه تعالى 4 / 11 / 1358

فردى كه در گذشته از مجتهدى تقليد مى كرده و به اشتباه شرايط تقليد را انجام نداده است؛ اما اكنون با فهميدن شرايط تقليد، فقيه و مجتهد جامع الشرايط را شناخته و از او تقليد مى كند. در اين صورت خمس هايى كه در گذشته داده و خمس هايى كه هم اكنون بايد بدهد چه شرايطى دارد؟ لطف بفرماييد جواب دهيد، متشكرم.

بسمه تعالى، نسبت به گذشته اجازه بگيرد و نسبت به آينده طبق نظر مجتهدى كه بايد از او تقليد كند عمل نمايد.

[سؤال 5195] 2522

بسمه تعالى 10 / 2 / 1361

با كمال احترام و قلبى آكنده از مهر و ايمان واثق؛ سلام به رهبر امت شهيدپرور جمهورى اسلامى، امام خمينى. اميد است از چشم انتظارى كه امام امت و مردم مسلمان جهان براى ظهور حضرت قائم دارند ان شاء الله ديرى نگذرد در خدمت امام عصر شرف حضور باشيد و انتظار به پايان برسد. بارى اين حقير كه مزاحم وقت

ص: 592

شده ام سؤالى بود مى خواستم از نظر حساب و كتاب دينى و شرعى خودم روشن شود. مدت يك سال و نيم است كه تعداد 6 خانوار در منزلم سكنا داده ام كه از طرف بنياد كرايه و پول برق آب سوخت آن را مى خواستند بدهند، بنده چون بدهى از نظر سهم امام و سادات داشتم به آن حساب نگرفته و چون اين خانواده ها سادات نيستند برايم مسأله اى شده و مجبور شدم از دستورهاى آن امام امت پيروى نمايم. ضمناً از نظر سهم امام چندان بدهى ندارم ولى سهم سادات چرا، قبلاً از راهنمايى و جواب نامه به اين جانب سپاس گزارم.

بسمه تعالى، آنچه داده ايد قبول است و از اين به بعد بدون اجازه عمل نكنيد و مجازيد سهم سادات خودتان را به سادات فقير و متدين بدهيد.

[سؤال 5196] 2523

بسمه تعالى 20 / 9 / 1361

حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مرجع تقليد و رهبر عالى قدر، دام ظله العالى

السلام عليك ورحمة الله وبركاته

كسى كه قبلاً مقلد مجتهدى بوده و حساب خمس خود را در محضر ايشان رسيدگى نموده، مبلغى بابت خمس پرداخته و مبلغى بدهكار شده كه بعداً بپردازد. مدتى است كه تغيير عقيده داده و مقلد حضرت عالى شده و از رسالۀ شما پيروى و استفاده مى كند؛ لطفاً دستور فرماييد اوّلاً، تكليفش نسبت به بدهكارى سابق چيست؟ ثانياً، نمايندۀ امام در تهران چه كسانى هستند تا براى رسيدگى به حساب بعدى به ايشان مراجعه نمايد؟ ثالثاً، آيا از پول خمس مى توان به مسجدى در ده كه نيمه كاره و ناتمام است، داد يا خير؟ چون اين جانب اكثر سال در ده به امور كشاورزى مشغولم. لطفاً آدرس نمايندۀ حضرت امام را در تهران مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، آنچه تا كنون به موردش پرداخته قبول است و راجع به مسجد، بدون اجازه نمى تواند صرف كند.

ص: 593

[سؤال 5197]4781

3. قبلاً به سادات مستحق محلى تدريجاً وجوهى بابت خمس داده شده، آيا بايد محسوب شود يا خير؟

بسمه تعالى، آنچه را كه قبلاً بابت اداى بدهى سهم سادات، به سادات فقير عفيف متديّن داده ايد قبول است ان شاء الله.

[سؤال 5198] 2524

بسمه تعالى 24 / 11 / 1361

با اهداى سلام و آرزوى سلامت براى آقايان محترم، استدعا دارد به سؤالات دينى مندرج در ذيل برگه كه در عين حال سؤالات دينى عده اى از مؤمنين است، پاسخ لازم را اعلام فرمايند.

1. فردى از مقلدين حضرت امام خمينى دامت بركاته به منظور قرار دادن حساب سال و پرداخت خمس به يكى از روحانيون مراجعه و پس از ارائۀ كليۀ دارايى خود مبلغى در حدود 250 هزار ريال بدهكار مى شود كه بلافاصله پرداخت مى نمايد و پس از مدتى آن روحانى يك برگ رسيد با مهر حضرت آيت الله العظمى نجفى مرعشى براى آن فرد مى آورد. در صورتى كه فرد مذكور از مقلدين امام امت بوده و نمى خواسته است كه خمس خود را به مجتهدى كه از او تقليد نمى كند پرداخت نمايد، و با توجه به فتواهاى امام امت در زمينۀ نحوه پرداخت خمس و نيز نحوۀ مصرف آن توسط حضرت امام و حضرت آيت الله العظمى نجفى مرعشى دامت بركاتهما خواهشمند است تكليف اين شخص را در قبال اين مسأله روشن بفرماييد.

بسمه تعالى، مبلغ پرداخت شده قبول است.

2. كتابخانه اى براى منزل تهيه و از سال هاى قبل تا كنون حدود يكصد جلد كتاب دينى جهت مطالعۀ خود و فرزندان خريدارى كرده ام و در آينده نيز به تدريج ممكن است خريدارى شود، آيا به كتابخانه و كتب خريدارى شده و يا كتبى كه در آينده خريدارى شود خمس تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، در زايد بر احتياج و شؤون خمس واجب است.

ص: 594

3. براى قرائت قرآن داشتن وضو واجب است يا خير؟ و آيا قرائت قرآن بدون وضو حرام است؟

بسمه تعالى، حرام نيست.

4. فردى حدود پنجاه سال بدون تحقيقات كافى از مجتهدى تقليد نموده است. اكنون اگر از ميان مجتهدين يكى را اعلم از ديگران بيابد مى تواند از مجتهدى كه قبلاً تقليد مى كرده به مجتهد اعلم رجوع نمايد؟

بسمه تعالى، بايد رجوع كند على الاحوط.

5. كارمندى است با هفت سر عائله و با حقوق ماهيانه حدود 46000 ريال و داراى خانه مسكونى ناتمام كه اين مبلغ حقوق كفاف زندگى او را به طور نسبى مى دهد و از اين مبلغ در آخر ماه چيزى برايش باقى نمى ماند. آيا داشتن حساب سال براى چنين افرادى لازم است؟

بسمه تعالى، اگر چيزى باقى نمى ماند خمس واجب نيست و سال قهرى است و قراردادى نيست.

6. از فردى چندين سال بدون توالى نماز قضا شده و ترتيب آن ها را نيز نمى داند. براى انجام قضاى آن چگونه بايد عمل نمايد؟ يعنى اگر بخواهد هر روز مقدارى از قضاى آن ها را به جا بياورد اول از كدام نماز شروع و به كدام ختم نمايد. منظور از كدام صبح و ظهر و غيره است.

بسمه تعالى، ترتيب معتبر نيست و اختيار با خود او است، ولى عصر و عشا هر روز بايد بعد از ظهر و مغرب آن روز خوانده شود.

7. از فردى چندين سال روزه قضا شده و اكنون به علت بيمارى قادر به گرفتن قضاى آن ها نيست. تكليف اين فرد چيست؟

بسمه تعالى، هر وقت قدرت پيدا كرد به جا آورد و اگر مأيوس است كه خودش بتواند قضا كند لازم است وصيت نمايد.

8. در كتابى كه به عنوان قرآن و دينى براى تدريس در كلاس هاى پنجم ابتدايى مدارس كشور تدوين شده است، سورۀ علق به طور كامل نوشته شده و جزء تدريس است، مى دانيم كه آخر اين سوره داراى سجدۀ واجب است، آموزگار مربوطه با توجه به اين مطلب در موقع تدريس چگونه بايد عمل نمايد؟ چون مجبور است اين سوره و آيه مذكور را خود و دانش آموزان چندين بار تكرار نمايند.

بسمه تعالى، اگر آيه را بخوانند بر خواننده و شنونده مكلف سجده واجب مى شود و براى هر مرتبه يك سجده لازم است.

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

ص: 595

[سؤال 5199] 2525

بسمه تعالى

دفتر حضرت امام خمينى دام ظله العالى، با عرض سلام

1. يكى از مقلدين امام پنجاه هزار تومان از سهم امام (عليه السلام) به جبهه فرستاده، پنجاه هزار تومان ديگر را خواسته كه راهنمايى فرماييد كه خدمت امام بفرستد يا به سادات بدهد، لطفاً اگر شماره حساب در بانك باشد مرقوم فرماييد تا بتواند به دفتر امام بفرستد.

بسمه تعالى، مقدارى كه به جبهه فرستاده ايد قبول است و بقيه را مى توانيد به شماره هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

2. بعضى از برادران كه اخيراً آنان را تشويق كرده ايم براى اقتصاد كشور و حفظ پول خود آن را در بانك بگذارند مى پرسند زيادتى كه بانك مى دهد تصرّفش چه صورت دارد؟ لطفاً جواب مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، گرفتن آن جايز نيست.

[سؤال 5200] 2526

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت امام خمينى دام توفيقاته، سلام عليكم

1. محترماً اين جانب شغلم بنّا مى باشد، قبلاً با توجه به اين كه از طرف جناب عالى اعلام شده بود كه مى توان سهم امام را به حساب سيل زدگان ريخت، مقدارى سهم امام به آن حساب واريز نموده ام و بعد از آن باز هم مقدارى سهم امام به يكى از علماى دزفول جهت درمان چشمانش پرداخت نموده ام و حال مدتى هم در يكى از مدارس علميه دزفول كه احتياج به تعمير داشته كار كرده ام، آيا مى شود پول مدت زمانى را كه

در آن جا كار كرده ام به عنوان سهم امام خودم حساب كنم؟ و كلاً آيا مى شود هم در آينده كه كار من در رابطه با تعمير مساجد و حسينيه ها و مكان هاى مقدس مى باشد آن ها را هم به عنوان سهم امام حساب كنم؟

بسمه تعالى، آنچه تا كنون پرداخته ايد يا به نيت وجوه حساب كرده ايد قبول است ولى از اين به بعد بايد اجازه بگيريد.

ص: 596

[سؤال 5201]

2. اين جانب نيز اسلحه اى كمرى دارم آيا اجازه هست اسلحه را به كميته انقلاب و يا سپاه تحويل دهم و آن را عوض خمس حساب نمايم؟

بسمه تعالى، بايد تحويل دهيد يا اجازه بگيريد و حساب نمى شود.

[سؤال 5202] 2527

بسمه تعالى

حضور رهبر كبير انقلاب اسلامى و بنيان گذار جمهورى اسلامى حضرت امام خمينى دامت بركاته، سلام عليكم ورحمة الله وبركاته

اماما محترماً نظر حضرت عالى را در موارد زير جويا هستم، مرحمت فرماييد و نسبت به پاسخ مواردى كه خدمت شما مى رسد ما را راهنمايى فرماييد.

1. تا كنون اين جانب خمس و سهم امام را به امام جماعت محل خود داده ام و نيز مقدارى هم خودم خرج كرده ام و به سادات مستحق داده ام و بعضى از مردم را نيز داده ام كه غير سادات بوده اند و امام جماعت محل ايشان را به جاى سهم امام قبول كرده اند و شنيده ام كه نظر آن حضرت غير از اين بوده و منقول است كه حضرت عالى فرموده ايد كه مقلدين حضرت عالى بايد خمس و سهم امام را فقط به نمايندگان حضرت عالى بدهند، حالا خواستم ببينم تكليف من و مبلغى كه پرداخته ام چيست و من بعد چطور عمل كنم؟

بسمه تعالى، شما به يكى از وكلاء مسلم الوكاله اين جانب مراجعه و تحقيق كنيد.

2. مسأله بعدى، مسأله جايزه و يا بهره بانكى است كه بانك ها در مقابل واگذارى پول در بانك ها، مبلغى پرداخت مى كنند، لطفاً بفرماييد كه آيا اين مبلغ حلال است و استفاده از آن چطور است و نيز اين كه اگر قبل از انقلاب بهره داشته ايم و از بانك برده ايم و حالا مصرف كرده ايم چه مى شود؟

بسمه تعالى، بهره پول حرام است و نبايد بگيرند و آنچه گرفته شده در صورت يأس از شناختن صاحبش از طرف او به فقير صدقه دهيد.

ص: 597

[سؤال 5203] 2528

بسمه تعالى 30 / 11 / 1361

دفتر امام خمينى، دامت بركاته

اين جانب چند ماه پيش، از يك كتاب فروش چهار جلد كتاب اصول كافى را به قيمت 130 تومان خريدم. بعداً متوجه شدم در پولى كه من بابت كتاب ها داده ام، خمس بوده است و مراجعه كردم، ولى نتوانستم كتاب فروش را پيدا كنم. و اين طور كه سؤال كرده ام من مبلغ 26 تومان - كه خمس آن پول مى باشد - به كتاب فروش بدهكار مى باشم و معامله حرام است. لطفاً بفرماييد تكليف شرعى من چيست؟

بسمه تعالى، شما مجازيد مبلغ مرقوم را به مصرف خمس برسانيد و كتاب را براى خودتان برداريد.

[سؤال 5204]2326

2. كسى كه شريك دارد و مى داند شركاى او خمس نمى دهند و حاضر به تقسيم هم نمى شوند آيا مى شود بدون اجازۀ آن ها سهم خمس سرمايۀ آن ها را بدهد.

بسمه تعالى، حق ندارد

[سؤال 5205]6399

2. آيا حقوق سادات - كثّرهم الله تعالى - و سهم امام (عليه السلام) شامل درآمد صغار مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، شامل است، على اشكالٍ؛ و احتياط آن است كه خود صغير بعد از بلوغ، خمس آن را بدهد.

[سؤال 5206] 2529

بسمه تعالى

با سلام خدمت رهبر كبير انقلاب اسلامى، تقاضا مى شود به اين چند مسأله شرعى جواب داده شود:

ص: 598

1. سال قرار دادن يك نفر جهت دادن خمس و زكات چگونه است، و چطور بايد براى خود سال قرار دهد و در آخر سال، خمس و زكات به چه اجناسى تعلق مى گيرد؟

2. اگر همسر انسان به عنوان كمك هزينۀ زندگى شوهر مثلاً قالى بافى كند و اين قالى تمام شدن آن از يك سال هم زيادتر شود و در بين بافتن كه به يك سال رسيده و هنوز تمام نشده و معلوم نيست كه استاد كار چه مقدار بابت قالى بدهد و قالى هم تمام نشده تكليف چيست؟

3. اگر انسان موقعى كه آخر سال مى خواهد خمس و زكات مالى را كه از خرج زندگى زيادتر آمده پرداخت كند، مقدارى پول از كسى مى خواهد و در حال حاضر آن نفر آن مقدار پول را ندارد كه پرداخت كند آيا آن مقدار پول كه نزد آن نفر است، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

4. اگر كسى در آخر سال مثلاً 1000 تومان داشت و خمس آن را پرداخت كند و باز هم همين پول براى سال هاى آينده باقى بماند آيا باز خمس به آن تعلق مى گيرد يا خير؟

5. اگر پدرى به طور كل در زندگى سال براى خود قرار نداده و خمس و زكات هم اصلاً نمى داده و فوت كرده و عده اى فرزند بالغ و صغير دارد و فرزندان براى تصرف در مال پدر كه به آن ها ارث رسيده وظيفۀ آن ها چيست؟

6. اگر كسى زمينى را مثلاً در چند سال پيش كه قيمت زمين كم بود، براى كشاورزى خريدارى كرده و آن مقدار پولى را كه با آن زمين را خريده، خمس آن مقدار را نداده و در حالى كه قيمت زمين زياد شده و مى خواهد خمس زمين را بدهد آيا بايد خمس آن مقدار پولى را كه در آن زمان زمين را خريده بدهد يا به قيمت حالا كه قيمت زمين زياد شده؛ يعنى قيمت فعلى؟

7. اگر كسى بر اثر ندانستن مسائل، براى خود، مدتى سال قرار نداده و خمس و زكات مال خود را نمى داده و تازه به مسائل آگاه شده، آن مدتى را كه سال معلومى

ص: 599

نداشت و به وظيفۀ خود عمل نكرده وظيفۀ آن چيست؟

بسمه تعالى، راجع به مسائل خمس به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه شود.

8. اگر كسى چند غسل بر او واجب باشد آيا بايد هر يك غسل را جداجدا انجام دهد؟ مثلاً اگر زنى غسل جنابت بر او واجب شود و بعد حيض شود، بعد از پاك شدن وظيفه چيست؛ آيا بايد يك غسل به نيت جنابت و يك غسل به نيت حيض انجام دهد يا خير؟

بسمه تعالى، يك غسل به نيت همه كفايت مى كند.

[سؤال 5207] 2530

بسمه تعالى 21 / 10 / 1358

محضر مقدس امام خمينى

پس از عرض سلام و آرزوى سلامتى و طول عمر براى آن رهبر عالى قدر جهان تشيع از درگاه احديت، استدعا مى كنم به سؤالم پاسخ فرماييد.

1. يك نفر ارتشى هستم كه با همسرم به اتفاق كار مى كنيم و روى هم رفته شش سر عائله مى باشيم. از اول زندگى تا كنون مبلغى را جهت خريدن خانه پس انداز كرده ايم. حال نمايندۀ شما خمس آن را حساب كردند كه حدود 55 هزار تومان شد. با توجه به اين كه اگر بخواهم اين مبلغ را پرداخت كنم، هنگام خريدن خانه كه در شرف آن هستم، ضمن وامى كه دارم از بانك مى گيرم مى بايستى از مردم هم قرض كنم. آيا اجازه مى فرماييد كه خانه را بخرم و سپس خمس را بپردازم؟ اين مبلغ را به طور اقساط بپردازم؟

بسمه تعالى، با نمايندۀ اين جانب دستگردان كنيد و به تدريج بپردازيد.

2. نظر به اين كه همسرم به خاطر كمك به من براى خريدن خانه كار مى كند و خلاصه مبلغ مورد نظر را با مكافات جمع كرده ايم، آيا براى شما مقدور است كه سهم امام را ببخشيد؟

بسمه تعالى، سهم امام بخشيده نمى شود.

پيروزى اسلام را از خداوند خواهانم.

ص: 600

[سؤال 5208] 2531

بسمه تعالى

حضرت آيت الله العظمى رهبر كبير انقلاب اسلامى، الامام خمينى، مدّ ظله العالى

به عرض عالى مى رساند اين جانب ساكن حسن آباد شهر رى از مقلدين جناب عالى مى باشم و چند سال پيش مبلغى پول داشتم و سال از آن گذشته بود و بعد از مدتى با همان پول يك باب منزل براى سكونت عائله خود ساخته ام و الآن مبلغ پنجاه هزار تومان هم براى همان منزل سكونت خود مديون هستم، نظر به اين كه از روى پس انداز فعلى سالى گذشته بود و مى فرمايند خمس تعلق گرفته است و اين جانب قادر به پرداخت آن نيستم لذا استدعا مى شود اين جانب را برى ءالذمه بفرماييد تا اين جانب با دل آسوده بتوانم در آن منزل سكونت و نماز بخوانم خداوند متعال سايه پربركت آن مجاهد كبير را مستدام فرمايد. ان شاء الله

بسمه تعالى، به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد و پس از دستگردان هر وقت توانستيد بپردازيد.

[سؤال 5209]31

2. در صورت پذيرفته شدن سؤال يك، آيا ممكن است به علت مستأجر بودن اين جانب، تا زمانى كه واجد مسكن شوم، خمس و وجوهات را به بنده ببخشيد و به عبارت ديگر، از پرداخت معاف نماييد؟

بسمه تعالى، بخشيده نمى شود و هر وقت تمكن داريد بپردازيد.

[سؤال 5210] 2532

بسمه تعالى 29 / 7 / 1358

حضور مبارك حضرت مستطاب ملاذ الانام و زعيم عالى قدر آيت الله العظمى الخمينى دام ظله العالى

با نهايت احترام به عرض مى رساند بنده قبلاً وجوه خود را به مرحوم آيت الله

ص: 601

حكيم پرداخت مى نمودم و پس از فوت ايشان تا اين تاريخ سرمايه بنده نه هزار تومان مى باشد كه مبلغ يك هزار و هشتصد تومان خمس آن مى باشد كه فعلاً مقدور به پرداخت نيستم و اجازه مى خواهم كه در اين قسمت به بنده مهلت داده شود و ديگر دارايى بنده منزل محقّر مسكونى است كه در موقعى كه حساب نمودم از طرف نايب آقاى حكيم فقط زمين تنها بود كه به بنده بخشيدند و از آن موقع يا از پول سهم داده و يا نداده منزل درست شده است. و در اين قسمت هم بلاتكليف هستم و نمى دانم چه كنم يقين است بذل مرحمت فرموده تكليف آن را روشن فرماييد و بنده داراى عيال و سه فرزند كوچك هستم و اگر بخواهم با اين سرمايه كم خمس بدهم در زندگيم دچار ناراحتى مى شوم، بنابراين استدعا دارم كه هرطور صلاح و مقتضى است تكليف بنده را روشن فرماييد.

بسمه تعالى، مقدار بدهى را هر وقت تمكّن داريد بپردازيد و آنچه از ربح بين سال صرف در ساختمان كرده ايد خمس ندارد.

[سؤال 5211] 2533

بسمه تعالى

اين جانب حدود بيست سال است اشتغال به كار دارم؛ حدود 37 سال دارم؛ متأهل و داراى سه فرزند و مادر مى باشم. خانه اى از ارث پدرم مانده كه سهم شش خواهر و مادرم بود كه به من واگذار نمودند و من در اين مدت، چون درآمد شرعى مسلمان محدود است، توانستم حدود شش صد و هفتاد هزار تومان پس انداز كنم كه مبلغ پنجاه هزار تومان آن را در بانك رهن گذارده ام تا براى نوسازى اين خانه - كه درحال فروريختن مى باشد و گاه گاه از سقف، خاك مى ريزد - وام بگيرم و بقيه، مايۀ دستم مى باشد. در حال حاضر مسأله اين است: اگر بخواهم خمس بدهم، ديگر به اين زودى نمى توانم خانه را بسازم، آيا امام اجازه مى دهند بدون دادن خمس، خانه را بسازم تا زن و بچه ام از زير آوار بيرون بيايند؟

بسمه تعالى، اگر با دادن خمس نمى توانيد خانه تهيه كنيد يا خانۀ خود را

ص: 602

تعمير نماييد، مجازيد پول را در آن صرف كنيد و هر وقت توانستيد خمس آن را بدهيد.

[سؤال 5212]6791

3. حقوق خمس و سهم مبارك امام (عليه السلام) را مى توانم به تدريج بپردازم؟ و به چه حسابى واريز كنم؟

بسمه تعالى، نسبت به پرداخت تدريجاً، بايد از حاكم شرع اجازه بگيريد و مى توانيد وجوه خود را به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 5213] 2534

بسمه تعالى 26 / 10 / 1361

حضور محترم رهبر كبير انقلاب اسلامى، حضرت آيت الله امام خمينى

ضمن عرض سلام؛ اين جانب بابت خمس 12/500 تومان بدهكار هستم و مى خواستم پرداخت نمايم كه دولت جمهورى اسلامى، زمينى به من داد و براى ساختن زمين مزبور 200/000 تومان وام از بانك مسكن گرفتم كه حدود هشتاد هزار تومان هم كارمزد به آن تعلق گرفت؛ بعد با 200/000 تومان وام نتوانستم ساختمان را تمام كنم؛ ناچار پول خمس را هم خرج كردم و بعد ناچار شدم از دوستان و فاميل، از هر كدام مقدارى پول قرض نمايم؛ مقدار 160/000 تومان از 14 نفر دوست و آشنا قرض نمودم و ساختمان به صورت نيمه تمام ساخته شد و حالا در آن زندگى مى كنم. حالا بحث بر سر اين است كه آيا 12500 تومان خمس كه خرج شده بايد قرض كنم و پرداخت نمايم يا بگذارم بعداً كه بدهى ها را پرداخت نمودم، بپردازم؟ خواهشمند است مرا راهنمايى بفرماييد.

بسمه تعالى، خمسى كه بدهكار هستيد را بايد بپردازيد يا براى تأخير پرداخت اجازه بگيريد.

ص: 603

[سؤال 5214]2653

3. موقعى كه بنده مال امام بدهكار مى باشم، نمى توانم يك دفعه پرداخت كنم، ناچار تا جمع نمايم به تأخير مى افتد؛ باز در اين مورد اجازه يا راه حل مى خواهم.

بسمه تعالى، مجازيد. موفق باشيد ان شاء الله.

[سؤال 5215] 2535

بسمه تعالى 11 / 4 / 1361

با درود فراوان به رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران و درود به ملّت قهرمان و شهيدپرور ايران؛ همان طورى كه مسئولين اين دفتر از اوايل انقلاب تا كنون نقش مؤثرى در حل مشكلات افراد داشته، و مسائل را حل مى كرده؛ لذا خواستيم در مورد مسأله اى از شما جويا شويم؛ اميد است همكارى فرموده و جواب مرقوم فرماييد.

شخصى مبلغ دويست و پنجاه هزار ريال پس انداز داشته و سالى از اين مبلغ گذشته و بعد از گذشت سال، آن مبلغ صرف ازدواج گرديده و اين فرد هم شخصى مستضعف است؛ آيا اين شخص چيزى بابت مبلغ فوق بدهكار است؟ اگر بدهكار است، راه حلّى دارد يا خير؟ اگر راه حلّى دارد، مستدعى است راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، خمس مبلغ مزبور را اگر از درآمد كسب بوده بدهكار است؛ هر وقت متمكّن شد بپردازد.

[سؤال 5216] 2536

بسمه تعالى 30 / 9 / 1361

حضرت امام، حامى مستضعفان، ضمن هميشه دعاگويى؛ اين جانب كارمند شركت هليكوپترسازى ايران، با مشقت ها و كم كردن هزينۀ زندگى مبلغ 190/000 تومان اندوخته كردم و تقريباً دو سال هم اين پول ثابت مانده؛ ولى در اين مدت اين پول به تدريج جمع شده تا به آن مقدار رسيده، حالا اگر خمس تعلق بگيرد، ديگر هيچ موقع امكانى براى خريد خانه كه به آن منظور جمع كرده ام و مستأجر هستم به وجود

ص: 604

نخواهد آمد؛ از محضر مبارك تقاضا دارم تكليف بنده را معين فرماييد و در صورت امكان، سهمين آن را بپذيريد تا از اين نگرانى رهايى پيدا كنم. در مقابل، 15/000 تومان هم بدهكارم كه به اقساط مى پردازم.

بسمه تعالى، آنچه از درآمد كسب و حقوق از مخارج سال زياد بيايد، بايد خمس آن را داد؛ البته اقساط بدهى در صورتى كه مربوط به پول پس انداز باشد و يا صرف مؤونۀ سال شده مستثنا مى باشد و شما اگر قدرت خريد منزل مناسب به حال خودتان در صورت اداى خمس نداريد، مجازيد وجه مرقوم را صرف خريد خانه كنيد و هر وقت قدرت اداى خمس ولو تدريجاً داشتيد خمس بدهيد.

[سؤال 5217] 2537

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر كبير و مرجع تقليد جهان، امام خمينى؛ سلام عليكم. اميدوارم كه خدا به شما طول عمر با عزت و سلامتى كامل بدهد.

هر سال، در يك تاريخ معين خمس مى دهم، گاهى در آن تاريخ، پولى ندارم كه خمس بدهم. اما در سال 1360 مقدارى پول داشتم كه بعد از حساب كردن، مبلغى در حدود 9/000 تومان خمس بايستى مى دادم كه مبلغ 1/000 تومان آن را به يك جوان سيد كه وضع مالى او خوب نبود، پرداختم و مابقى نزد خودم ماند تا چند ماه پيش كه با آن پول و مقدار پولى كه خودم داشتم دو دانگ از شش دانگ مغازۀ نجارى كه من در آن به مدت 10 سال كارگرى كرده بودم، خريدم كه البته تمام پولم 000/70 تومان بود و من آن دو دانگ مغازۀ نجارى را به مبلغ 170/000 تومان خريدم كه 100/000 تومان مابقى را قرض كردم و بعداً متوجه شدم كه طبق فتواى شما، نمى توان در خمس تصرف كرد و من الآن هيچ پولى ندارم كه خمس را كه من در آن تصرف كردم، بدهم و اين روزها اگر يك هفته كار نكنم، هفتۀ بعد خرج منزل را ندارم بدهم. البته من در

ص: 605

اين جا دو سؤال دارم و دو راهنمايى مى خواهم:

اول: من دربارۀ خمسم چه بايد بكنم؛ قرض بكنم و بپردازم؟

دوم: آيا بيشتر از آن كه حساب كرده بودم، بايد بدهم؟

بسمه تعالى، بايد به يكى از نمايندگان اين جانب مراجعه و مبلغ بدهى خمس خود را دستگردان نموده تا در وقت امكان، ادا نماييد ولو تدريجاً.

[سؤال 5218] 2538

بسمه تعالى 25 / 5 / 1362

محضر مبارك امام بزرگوار، مدّ ظله العالى، پس از اهداى سلام و تحيّات فراوان؛

1. حساب شخصى را رسيدم؛ مبلغ 200/000 تومان بابت سهمين بدهكار شدند. مبلغ 20/000 تومان را پرداخت كردند؛ طى چك بانك صادرات خدمت شما حواله كردم. بنابر اظهار نامبرده برايش مشكل است يك جا پرداخت كند، خواستم از محضر مبارك شما سؤال كنم آيا اجازه مى فرماييد كه ايشان هرماه 10/000 تومان بدهند؟

بسمه تعالى، اگر با يكى از نمايندگان اين جانب دستگردان شده و اجازۀ پرداخت تدريجى بگيرد مانع ندارد.

2. اگر زنى كارمند است و مقدارى و يا همۀ حقوق خود را در اختيار شوهرش مى گذارد و براى زندگى خود خرج مى كند، آيا بايد از همۀ حقوق، خمس بدهد و يا از باقيماندۀ حقوق خود؟

بسمه تعالى، هر مقدار از حقوق هر يك از زن و شوهر از مخارج سال زياد بيايد صاحب حقوق، مالك آن است و بايد خمس آن را بپردازد و چنانچه زن به شوهر بخشيده است و چيزى از آنچه بخشيده شده، زياد بيايد خمس ندارد.

[سؤال 5219] 2539

بسمه تعالى

با سلام و درود به روح شهيدان و با سلام به حضور رهبر عزيز انقلاب امام خمينى

محترماً به عرض مى رساند: اين جانب حساب سال كرده ام و مبلغ 30/000 تومان بدهكار شدم؛ در ضمن 64 سال سن دارم و مجروح جنگى و پدر يكى از شهدا

ص: 606

مى باشم. درآمدم از قرار ماهى 3300 تومان مى باشد. يك دختر هم به شوهر داده ام به يك معلول جنگى كه جهازيۀ او را هم نگرفته ام و يك فرزند ديگر در خانه دارم كه درس مى خواند و جمع پولى كه نقد دارم مبلغ 50/000 تومان مى باشد. منزل در قم دارم و مقدارى هم آب در يكى از دهات قم دارم و فعلاً توانايى پرداخت خمس خود را ندارم؛ لطفاً نظر خودتان را در اين زمينه اعلام نماييد.

بسمه تعالى، مى توانيد به يكى از نمايندگان مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و به حساب خود رسيدگى نماييد و در صورت عدم تمكّنِ دادن تمام خمس در يك دفعه، دستگردان كرده و تدريجاً بپردازيد.

[سؤال 5220] 2540

بسمه تعالى 27 / 1 / 1362

محضر مبارك رهبر عالى قدر اسلام، آيت الله العظمى امام خمينى، دام بقائه

پس از تقديم سلام، اين جانب سال گذشته نتوانستم به حساب سال خود رسيدگى كنم، امسال هم در اثر گرفتارى هاى مختلف، نمى توانم تصفيه حساب كنم. آيا اجازه مى دهيد تا سال آينده حساب سال خود را عقب بياندازم يا نه؟

بسمه تعالى، شما حساب كنيد و چنانچه نتوانيد بپردازيد، با دستگردان به شما مهلت مى دهند.

[سؤال 5221] 2541

بسمه تعالى

با سلام و درود بر امام امت و شما كارگزاران دفتر استفتاى امام؛ مسأله اى داشتم، خواستم خدمتتان عرض كنم تا راهنمايى شوم:

من جوانى هستم 19 ساله كه از دو سال و نيم پيش به علت فقر اقتصادى، ناچار به ترك تحصيل شدم و شروع به كار در مغازۀ خياطى كردم و شاگرد خياطى بودم؛ حقوق كمى داشتم، به طورى كه در عرض 5/2 سال تلاش حدود 10/000 تومان در بانك

ص: 607

پس انداز كرده ام؛ ولى ديگر حقوقى ندارم، نه خانه، نه زمين خانه، نه حتى يك موتورسيكلت كه شديداً احتياج دارم و نه خدمت سربازى رفته ام (كه چند ماه ديگر بايد بروم)، اگر بخواهم با اين پول ازدواج كنم يا زمين خانه بخرم يا موتورسيكلت بخرم، آيا بايد خمس اين پول را بپردازم يا نه؟ و هم يك موتور يا خانه بخرم؛ چون براى موتور، حداقل بايد دو سال در نوبت باشم و خانه كه الآن دولت به من نمى فروشد؛ تكليف چيست؟

بسمه تعالى، پول مذكور خمس دارد و اگر نمى توانيد بپردازيد، به وكيل اين جانب مراجعه و اجازه بگيريد.

[سؤال 5222] 2542

بسمه تعالى 23 / 1 / 1361

حضور مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام عزّه

اين جانب مبلغ هفده هزار تومان وجه نقد دارم و منزل ندارم و داراى خانواده و فرزندم و يكى از برادران سبب شده كه براى من يك منزلى بسازند و از گرفتارى نجات يابم؛ خواهشمند است اگر صلاح بدانيد، نسبت به سهمين امام (عليه السلام) اجازه فرماييد تا مشغول ساختن منزل شوم و مرتكب خلاف شرعى نشوم.

بسمه تعالى، مجازيد با دستگردان با يكى از وكلاى اين جانب، مبلغ را در ساختمان صرف كنيد و بعداً بپردازيد.

[سؤال 5223] 2543

بسمه تعالى 15 / 12 / 1361

دفتر استفتا حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى، با احترام اين جانبه توجه فقهاى محترم آن دفتر را به موارد ذيل جلب نموده تقاضاى ارشاد و راهنمايى دارد.

از فروش باغى كه ارثيۀ همسرم بوده است مبلغ 71060 ريال سهم الارث نصيب

ص: 608

اين جانبه بوده است (سال 1348)، و با استفاده از اين مبلغ در معامله خانه بعد از فروش آن مبلغ 386870 ريال سود به اين جانبه تعلق گرفته است (خريد خانه مذكور در سال 1348 و فروش آن در سال 1355 بوده است).

در سال 1357 با مصرف قسمتى از اين پول ابتدا به زيارت عتبات عاليات و سپس به مكه معظمه جهت حج عمره مشرف شده ام و در ماه ذى الحجّه اخير (1402 ق) هم به مكه معظمه جهت حج تمتّع مشرف شده ام.

قبل از عزيمت به سفر حج جهت تسويه حساب خود به يكى از آقايان روحانى مراجعه كردم اما مازاد بر هزينه هاى اين سفر مبارك را در حد ضرورت پولى نداشتم نتوانستم نسبت به پرداخت وجوهات مربوطه اقدام نمايم.

قابل ذكر است كه هزينۀ زندگى اين جانبه از هنگام فوت همسرم تا كنون از جانب فرزندانم تأمين مى شده و اكنون هم از طرف آنان تأمين مى گردد.

اينك با توجه به شرح بالا خواهشمند است اين جانبه را در زمينه وجوهات مربوطه و نحوۀ پرداخت آن ها راهنمايى فرماييد تا از نگرانى و تشويش بيرون آيم.

بسمه تعالى، شما براى حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 5224]2336

2. مبلغ صد و پنجاه هزار تومان براى رهن يك منزل جهت سكونت همسر دوم و دو بچه ام پرداخت كرده ام. تا تاريخ 1360 مغازۀ مشاور املاكى را شريك بوديم، ولى پس از آن، مغازۀ مذكور را از شراكتى دو شريكم خارج كردم و سهم هر دوى آن ها را خريدم (به دو شريكم جمعاً صد هزار تومان پرداخت كردم). مبلغ ده هزار تومان نيز به عنوان موجودى نقدى نزد خود دارم.

بسمه تعالى، براى بررسى و تصفيۀ حساب، به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

ص: 609

[سؤال 5225]1878

7. بنده اخيراً سهمين را خدمت آيت الله منتظرى در قم ارسال كردم، اجازه مى فرماييد يا نه؟

بسمه تعالى، قبول است.

[سؤال 5226]6869

2. مبلغ خمس را بايد به چه كسى داد؟ نمايندۀ امام در تهران كجا هستند؟ راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، خمس بايد به دست مرجع تقليد يا وكيل مجاز او تسليم شود و مى توانيد در قم به وكيل اين جانب مراجعه كنيد.

[سؤال 5227] 2544

بسمه تعالى

محضر مبارك يگانه رهبر مجاهد و فداكار اسلام، حضرت آيت الله العظمى آقاى خمينى، دام ظله العالى على رؤوس المسلمين

محترماً؛ به عرض مبارك مى رساند كه اشخاصى هستند پول سهم امام (عليه السلام) را جمع مى كنند و بعضى از آن ها وكالت نامه از حضرت عالى دارند و بعضى وكيل از وكيل هستند و عدّه اى هم وكالت نامه ندارند و مى گيرند و رسيد پول سهم امام (عليه السلام) را نمى آورند، آيا به اين اشخاص، پول سهم امام (عليه السلام) را بدهند يا خير؟ و آن مقدار كه به اين گونه اشخاص داده اند ذمۀ آن ها برى ء است يا خير؟

بسمه تعالى، به كسانى كه وكالت از اين جانب ندارند وجوه شرعيه ندهند و اگر دادند برى ءالذمه نمى شوند و به كسانى كه وكالت دارند، بدهند و قبض رسيد مطالبه كنند؛ اگر قبض رسيد اين جانب را ارائه ندادند، وجوهى كه دادند، مطالبه از آن ها كنند و پس از آن به آن ها وجوه ندهند كه برى ءالذمه نمى شوند.

ص: 610

[سؤال 5228]3054

2. پول خمسم را با شخصى در شيراز حساب مى كنم؛ مى خواستم مرا راهنمايى كنيد كه با نمايندۀ شما حساب كنم و يا با همان شخصى كه قبلاً حساب مى كردم؟ لازم به تذكر است كه از حضرت عالى تقليد مى كنم.

بسمه تعالى، به هر كس مراجعه نموديد، قبض رسيد اين جانب يا رسيد يكى از وكلاى معروف اين جانب را مطالبه نماييد.

[سؤال 5229]1466

6. وجوه شرعيه را مى شود به غير مجتهد خود كه در حوزه هست و شهريه هم مى دهد داد يا نمى شود؟

بسمه تعالى، موقوف به اجازه از مرجع تقليد است.

[سؤال 5230]2113

2. خمس مال خود را به آقاى پسنديده توسط بانك ارسال داشته ام، اگر از نظر شرعى اشكالى ندارد بفرماييد.

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

[سؤال 5231] 2545

بسم الله الرحمن الرحيم 15 / 12 / 1982

تحيّة الولاء؛ تحيّة الحبّ والاحترام؛ نقدّمها إلى إمام الاُمّة، حفظه الله

كلّنا آمل بالله سبحانه أن يمدّ من عمر الإمام؛ كي تحقّق اُمّة الإسلام بقيادته كلّ طموح المسلمين، الذين انبلج الصبح أمامهم بطلعة الإمام، وتفجيره ثورة الإسلام التي هي امتداد لثورة أبي الشهداء.

سيّدي الإمام نحن من العراقيين المقيمين في الجزائر، الذين وفّقهم الله لتقليدكم و العمل بفتواكم، واضعين أنفسهم تحت أمركم... فنرجوا عطفكم الأبوي بالإجابة على أسألتنا؛ عسى أن ينفعنا الله بها.

ص: 611

1. نحن نتقاضي أجراً من الحكومة الجزائرية، تسلّمنا قسماً منه والقسم الآخر يودع في البنك الجزائري يُسلَّم لنا عند خروجنا من الجزائر بالعملة الصعبة. فكيف نستطيع التصرّف بالحقوق الشرعية، مثل حقّ الإمام وحقّ السادة؟ علماً أنّ الجزائر لا يوجد فيها علويون؟

هل تسمحوا لنا بصرف الحقوق المذكورة على العمل الإسلامي، مثل تحويلها للمجاهدين أو المستحقّين خارج الجزائر؟

بسمه تعالى، لا بدّ من إيصال الوجوه الشرعية (الخمس) إلى المرجع أو وكيله.

2. نحن لدينا رأس سنة؛ و عند بلوغ السنة المالية نحسب مقدار الحقوق - و كما حدث في العام الماضي - ثمّ تحويلها، ثمّ تصرّفنا في المبلغ الذي أخرجنا الحقوق منه و عند بلوغ السنة المالية الجديدة، عرفنا أنّ لدينا زيادة على المبلغ الذي أخرجنا خمسه؛ فهل الحقوق الشرعية لهذا العام متعلّقة بالزيادة، أم في كلّ المبلغ؛ علماً أنّ الزيادة هي من أجرنا لهذا العام؟

بسمه تعالى، لا يجب تخميس المال المخمّس ثانياً. وبعد إعطاء خمس الأصل يجب تخميس ما يحصل فيه من الأرباح في كلّ سنة.

3. إنّنا نتبرّع كلّ شهر بكمّية من المال، للذين يجاهدون في سبيل الله، من العراقيين. فهل يمكن احتساب ذلك من الزكاة؟

بسمه تعالى، لا مانع من احتسابه من الزكاة.

4. إنّ المشكلة التي نعاني منها هنا، هي تغشّي الرشوة، فالإنسان لا تسير اُموره إلاّ بتقديم الهدايا أو ما شاكل لمسؤولي المؤسسات، فهل تقديم الهدية يعتبر رشوة، أعاذنا الله؟

وفّقكم الله ونصر الإسلام والمسلمين بكم ونسأله سبحانه أن يوفّقكم لقيادة جحافل الإسلام من أجل تحرير العراق وفتح بلد الحسين (عليه السلام) والثأر للشهيد الصدر

بسمه تعالى، الرشوة المحرّمة، هي ما تعطى لأن يحكم القاضي - على تفصيل مذكور في تحرير الوسيلة - وأمّا ما يعطي لتسهيل بعض الاُمور أو تعجيله، فليس من الرشوة.

[سؤال 5232]87

5. آيا ما مى توانيم جهت تعيين سال و پاك كردن اموالمان به آن دفتر مراجعه كنيم؟

ص: 612

در غير اين صورت، نمايندۀ رسمى و كاملاً مورد اعتماد حضرت امام در اين مورد در منطقۀ گنبد چه كسى است تا به ايشان مراجعه نماييم؟ لطفاً راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، مى توانيد در قم به جناب حجت الاسلام و المسلمين آقاى پسنديده مراجعه كنيد.

[سؤال 5233] 2546

بسمه تعالى 5 / 11 / 1361

دفتر محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، رهبر عالى قدر، دام ظله العالى

اگر شخصى مقلد مجتهدى بوده و مبلغى بابت خمس كه با مشار اليه حساب كرده، بدهكار شد و تا كنون بدهكارى فوق را نداده، نسبت به بدهكارى از مجتهد سابق كه فعلاً مقلد او نيست، وظيفۀ او چيست؟

بسمه تعالى، بايد به نظر مرجع تقليد فعلى بپردازد.

[سؤال 5234]2279

5. اگر كسى مقلد امام باشد آيا مى تواند خمس را به نمايندۀ امام در شهر خودش تحويل دهد؟

بسمه تعالى، اگر وكالتِ گرفتن وجوه شرعيه داشته باشد مانع ندارد.

[سؤال 5235]2897

3. كسى كه سهمين دارد، اگر مقدار پولى كه سهمين است را به كسى بدهد كه مقلد او نباشد، چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، بايد خمس (سهمين) را به مرجع تقليد و يا نمايندۀ او داد.

[سؤال 5236] 2547

بسمه تعالى

محضر مبارك قائد عظيم الشأن، رهبر كبير انقلاب، امام خمينى، مدّ ظله العالى

با سلام و تحيت و احترام

ص: 613

1. موارد سهمين را لطفاً بيان فرماييد.

2. آيا سهمين را در راه مسجد و غيره مى توان مصرف كرد يا نه؟ لطفاً بيان فرماييد.

3. آيا زكات را مى توان در راه مسجد و غيره مصرف كرد يا نه؟ و در صورت توانستن، چه اندازه آن را مى توان مصرف كرد؟ لطفاً بيان فرماييد.

بسمه تعالى، سهمين را بايد به مرجع تقليد يا وكيل مجاز او براى صرف در مصارف مقرّره، تسليم نمايند و صرف زكات، در تعمير و بناى مسجد مانع ندارد.

[سؤال 5237]2054

5. حاكم شرع اگر خودش مقلد امام نباشد مى توان به او خمس داد؟

بسمه تعالى، خمس بايد به مرجع تقليد و يا نمايندگان او برسد. كه از طرف او اجازۀ در وجوه شرعيه دارند.

[سؤال 5238] 2548

بسمه تعالى 20 / 4 / 1361

رياست دفتر امام خمينى

محترماً؛ بدين وسيله به اطلاع مى رساند اين جانب كارمند ادارۀ تربيت بدنى نايين، داراى دو فرزند بوده و حقوق و مزايايى كه از ادارۀ تربيت بدنى دريافت مى كنم، مبلغ چهل و دو هزار و ششصد و چهل و هشت ريال مى باشد. دارايى اين جانب در محمديه نصف منزل است، كه كلاً در حدود 130 متر است، كه نصف آن در حدود 65 متر مى باشد، و در نايين يك زمينى را در سال 1357 خريدم در حال ساخت است، ولى هنوز قابل نشستن نيست. در حدود يك ميليون و يك صد هزار ريال به خويشاوندان و بانك قرض دارم و در حدود يك ميليون ريال ديگر خرج دارد تا بتوان از آن استفاده كرد. ديگر من در زندگى چيزى ندارم. خواهشمندم سهم امام و سهم ساداتى كه من بايد بپردازم حساب شود، تا بدانم چقدر بدهكار هستم؟ ضمناً شماره

ص: 614

حساب آن بانكى كه جهت سهم امام، بايد پول به حساب بگذارم، برايم بنويسيد.

بسمه تعالى، به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب نماييد.

[سؤال 5239] 2549

بسمه تعالى 17 / 7 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

اى امام عزيز! سلام يكى از پيروانت را بپذير، اى امام بزرگوار اگر امكان دارد يك وقتى هم به حقير بدهيد تا شما را زيارت كنم.

آقاجان! يكى از دايى هاى بنده چهار ماه پيش عازم جبهه هاى حق عليه باطل گرديده و بزرگ ترين فرزند خود را كه 15 ساله است با خود برده و داراى هشت فرزند مى باشد و كاسب جزء است. متأسفانه در اثر ندانستن مسأله از تاريخ بلوغ تا به حال كه 46 سال دارد سال نداشته، اكنون خانه اى دارد و چهار باب مغازه كه يكى از آن ها در دستش مى باشد و سه تاى ديگر را كرايه داده با زيرزمين آن و ماهى 26000 ريال معادل دو هزار و ششصد تومان كرايه مى گيرد و اجناس مغازه اش حدوداً گفته است كه هفتاد هزار تومان است و خانه اش را قيمت كرده و كلاً مغازه و خانه و اجناس را ششصد هزار تومان مى خرند. ايشان مى خواسته است بپرسد كه:

1. فعلاً وظيفه شرعى او چيست؟

2. اگر در جبهۀ جنگ شهيد شد و با داشتن عيال و فرزندان صغير آيا شما او را از دادن خمس معاف مى داريد يا خير؟ و يا اين كه وصى او چقدر از مالش (فعلاً به صورت نقدى نيست) را بايد بابت خمس بپردازد و چگونه؟

بسمه تعالى، بايد به يكى از نمايندگان اين جانب مراجعه و به حساب خود رسيدگى نمايد.

ص: 615

[سؤال 5240] 2550

بسمه تعالى

الحمدلله رب العالمين والصلاة على محمد وآله الطاهرين

از مسئولين دفتر امام امت تقاضا دارم جواب اين نامه را برايم بفرستند و مشخص كنند كه خمس مال من چند مى شود. صورت لوازم خانه به اين قرار مى باشد:

1. دو تخته فرش تبريزى نه متر معمولى هر دو كاركرده و فعلاً از يك تخته استفاده مى شود.

2. يك دستگاه يخچال ارج يازده فوت.

3. يك عدد بخارى متوسط و....

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، شما براى تصفيه حساب بايد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 5241] 2551

بسمه تعالى 5 / 3 / 1361

پدرم فوت كرده و مادرم نيز تحت تكفل من مى باشد و در خانه سازمانى نيروى هوايى زندگى مى كنيم و به زودى ان شاء الله با تولد پنجمين فرزندم عائله تحت تكفّلم به هفت نفر خواهد رسيد. پس از قناعت و زحمت 21 ساله (حتى در دو مرحله كه به امريكا نيز قبل از انقلاب جهت آموزش تخصصى رفته ام و با اتكا به مكتب و دورى از آلودگى هاى غرب موفق شدم آن جا نيز مقدارى پس انداز نمايم) آنچه كه در زندگى دارم همان است كه فهرست كامل آن را به پيوست تقديم مى دارم تا حساب خمس حقير را به هر ترتيبى كه صلاح است محاسبه فرماييد، تا به هر حسابى كه تعيين مى فرماييد به اقساط دراز مدت واريز نمايم، چون در نظر دارم با فروش مقدارى از اثاثيه زندگى و دريافت وام در صورت امكان (چون با اين پول ها خانه 80 يا 90 مترى

ص: 616

بيشتر نمى شود خريد كه آن هم براى هشت نفر كوچك است) خانه اى تهيه نمايم تا پس از بازنشستگى چهار ديوارى جهت عايله خود داشته باشم و از اين همه مذمّت فاميل به دليل نداشتن منزل نيز رهايى يابم، ان شاء الله. و من الله التوفيق

بسمه تعالى، شما بايد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب كنيد.

[سؤال 5242]2966

2. ضمناً چون اين حقير سال قبل در امور تربيتى آموزش و پرورش كار مى كردم، مقدارى از وجه پس انداز شده، جهت خمس در نظر گرفته شده است. خواهشمند است بفرماييد كه اين وجه را به چه طريقى به آن دفتر برسانم؟ و يا اگر نماينده اى جهت اين امر تعيين شده معرفى بفرماييد.

بسمه تعالى، مى توانيد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه يا به حساب شماره هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله دهيد.

[سؤال 5243] 2552

بسمه تعالى

1. بنده شخصى هستم 21 ساله، كارمند ارتش و مجرد و تا به حال مقدارى پول جمع كرده ام و از اين پول هيچ چيزى هم نخريده ام، مى خواهم خمس پولم را بدهم، به كجا مراجعه كنم؟ آيا به آن دفتر مى شود مراجعه كرد؟

بسمه تعالى، به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 5244]

2. اگر كسى كه خمس پولى را نداده، خانه و يا ماشين و يا لوازم خانگى بخرد، اين لوازم چه حكمى دارند؟

بسمه تعالى، بايد از مرجع تقليد نسبت به مقدار خمس كسب اجازه كند و خمس را بپردازد.

ص: 617

3. اگر كسى از وطن خود سه روز يك بار به مدت يك روز به محلّى بيشتر از 60 كيلومتر مى رود و مى ماند، تكليف روزه و نماز اين فرد در 24 ساعتى كه در غير از وطن خود و در محل كارش مى باشد چگونه مى شود؟

بسمه تعالى، در بين راه و محل كار، حكم مسافر دارد كه نماز قصر است و روزه صحيح نيست.

[سؤال 5245] 2553

بسمه تعالى 26 / 2 / 1361

ضمن عرض سلام، خواهشمند است به سؤالات شرعى اين جانب پاسخ فرماييد.

در تهران خانه اى داشتم كه به مبلغ 32 هزار تومان خريده و مبلغ 15 هزار تومان هم براى آن خرج كرده بودم كه پس از چند سال آن را به مبلغ 390 هزار فروختم و پس از مدت كوتاهى به علت فوت پدرم از تهران به انزلى منتقل شدم و در خانه پدرى كه داراى چند اتاق كهنه بود سكونت كردم و پول خانه را حدود هشت ماه در بانك مسكن گذاشتم؛ توضيح اين كه خمس و مال امام خانه تهران و آنچه كه اثاثيه داشتم به نماينده امام كه مقلد ايشان بودم پرداخته ام و دينارى از آن بابت مقروض نيستم (فعلاً تقليد از حضرت امام خمينى دارم) بعد از مدت هشت ماه كه پولم در بانك مسكن ماند، خانه پدرى را تخريب و شروع به ساختمان كردم و در اين فاصله به علت اتمام سى سال خدمتم در آموزش و پرورش بازنشسته شدم و ناچار از پول خانه مبلغ صد هزار تومان را براى كسب و امرار معاش برداشته و به كاسبى مشغولم، پس از اتمام خانه مبلغ چهارصد هزار تومان به بانك و ديگران مقروضم فعلاً مبلغ 67375 ريال حقوق بازنشستگى و مبلغ سه هزار تومان هم از مستأجرى كه دارم دريافت مى كنم و داراى هفت نفر عائله هستم كه يكى از بچه هايم در خارج از كشور در رشته مهندسى ساختمان و يكى ديگر هم در تهران در مركز تربيت معلم مشغول تحصيل مى باشند و سه نفر ديگر يكى محصل و ديپلم بيكار هستند كه در بسيج سپاه پاسداران همكارى مى نمايند با در نظر گرفتن مراتب بالا سؤال من اين است:

1. آيا بابت پول خانه تهران و از اين كه مدت هشت ماه اين پول در بانك مسكن

ص: 618

مانده است خمس و مال امام (عليه السلام) تعلق مى گيرد يا نه؟

2. آيا به يك صد هزار تومان پولى كه از فروش خانه برداشته و براى خود سرمايه گذارى كرده ام چطور.

3. اگر خمس و مال امام (عليه السلام) به اين جانب تعلق مى گيرد، به چه كسى يا به چه حسابى بايد بپردازم و تكليف شرعى در اين مورد چيست؟

بسمه تعالى، شما به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و حساب خود را روشن و تصفيه نماييد.

[سؤال 5246] 2554

بسمه تعالى 17 / 3 / 1361

محضر محترم دفتر امام خمينى با سلام

خانه اى دارم كه حدود پنج سال از ساختن آن مى گذرد هنوز به صورت نيمه تمام و تا كنون فقط توانستم بدهكارى ها را بپردازم. و نتوانستم حساب خمسى را روشن كنم تا مدتى پيش نزد نماينده امام در قم رفته و مسائل را با ايشان در ميان گذاشتم، يكى از روحانيون كه در منزل ايشان تشريف داشتند فرمودند كه تمام وسايل خانه و كارگاه و خانه و كارگاه به قيمت فعلى خمس دارند. ضمناً حدود يك سال پيش در همين مورد از ايشان سؤال كرده و فرمودند فقط ساختمان كارگاه با ابزار كار خمس دارند. حال با توجه به جواب فعلى ايشان اگر بخواهم خانه و كارگاه با لوازم آن ها را كه تماماً از اول با قرض تهيه شده حساب كنم حدود چهارصد هزار تومان كه خمس آن هشتاد هزار تومان و اكنون سرمايه اى از خود نداشته و قادر به پرداخت آن نيستم، در ضمن خانه هم به صورت نيمه تمام است. خواهشمند است جواب بفرماييد كه آيا خانه و كارگاه و وسايل زندگى خمس دارند يا خير و اگر دارند چگونه بايد بپردازم. والسلام

بسمه تعالى، شما بايد نزد يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب تصفيه حساب كنيد.

ص: 619

[سؤال 5247]7189

6. كسانى كه چندين سال حساب سال نداشته اند، الآن بايد چگونه حساب كنند؟

بسمه تعالى، به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه كنند.

[سؤال 5248]2638

5. اين جانب داراى يك دستگاه خانۀ شخصى و يك دستگاه ماشين پيكان شخصى مى باشم؛ ضمناً نزديك به يك صد هزار تومان بدهكار هستم و ماهيانه حدود شش هزار و هشت صد تومان خالص، حقوق دريافت مى كنم و داراى همسر و چهار فرزند مى باشم؛ خواهشمندم طريقۀ محاسبۀ خمس اموال و دارايى اين جانب را بفرماييد؟ و اين كه آيا شرعاً موظف هستم كه خمس پرداخت نمايم؟ البته با توجه به مخارج سنگين در اين موقعيت زمانى، هزينۀ زندگى در سطح بالا و پس انداز خيلى كم مى باشد.

بسمه تعالى، براى حساب خمس نزد يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب برويد و تصفيه كنيد.

[سؤال 5249] 2555

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت مستطاب، بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، آيت الله امام خمينى، روحى فداه، پس از سلام؛ غرض از تصديع آن كه:

1. اين جانب مقلد حضرت عالى هستم. در اول سال 61 مبلغى براى اولين بار مازاد درآمد داشتم خمس آن را حساب كرده و كنار گذاشته ام؛ امروز كه حكومت اسلامى تشكيل شده با توجه به نوشتۀ آن جناب در كتاب ولايت فقيه، نمى دانم اين مبلغ را به كدام حساب و به چه كسى پرداخت كنم تا امروزه كه بحمدالله حكومت اسلامى تحقق يافته، ماليات اسلامى به بيت المال ريخته شده، يكى از اقلام بودجه را تشكيل دهد.

بسمه تعالى، خمس را به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب تحويل دهيد.

ص: 620

2. مبلغى در يكى از بانك هاى جمهورى اسلامى در حساب پس انداز به امانت گذاشته بودم، وقتى كه مراجعه كردم مبلغ 6627 ريال بابت بهره در دفترچۀ من نوشتند، تكليف اين وجه چيست؟

بسمه تعالى، بهره را نبايد بگيريد.

[سؤال 5250] 2556

بسمه تعالى 10 / 4 / 1361

دفتر حضرت امام خمينى، دامت بركاته، سلام عليكم

ضمن آرزوى سلامت و طول عمر آن رهبر و مرجع عزيز، خواهشمند است به سؤالات زير پاسخ فرماييد.

اين جانب، قبلاً از مرجعى تقليد مى كردم و مبلغ 17250 ريال خمس بدهكار بودم. حال كه از آن مرجع عدول كردم و مقلد امام عزيز شدم، بايد اين مبلغ را به آن مرجع بدهم، يا به امام؟

بسمه تعالى، به يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 5251] 2557

بسمه تعالى 10 / 9 / 1361

محضر مقدس مرجع عالى قدر، رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، حضرت امام خمينى، دامت افاضاته

استدعا دارم به سؤالات مشروحۀ زير پاسخ مرحمت فرماييد:

1. آيا به موارد زير خمس تعلق مى گيرد؟ ضمناً لازم است به عرض برسانم كه كليۀ مبالغ مشروحۀ زير به استثناى مبلغ مصرّحۀ بند (ه) بابت بدهى خريد خانۀ مسكونى، قبل از انقضاى سال مالى (اول محرّم) ادا شده است. مضافاً اين كه مبلغى حدود 150/000 تومان ديگر مقروض مى باشم.

الف. بابت فروش تعدادى سكۀ طلا 275/000 ريال

ب. بابت فروش لوازم منزل 432/350 ريال

ص: 621

ج. بابت جهيزيۀ عيالم و مقدارى هدايا 434/000 ريال

د. درآمد حاصله از حقوق ماهانه 179/000 ريال

ه-. موجودى در بانك 12/000 ريال

ضمناً موجودى بانك و وجه نقد در سال قبل 18/590 ريال بوده است كه در موقع محاسبه به علت اين كه مقروض بودم، به مبلغ مزبور خمس تعلق نگرفت.

بسمه تعالى، شما به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب نماييد.

2. اين جانب در نيروى هوايى جمهورى اسلامى شاغل هستم و در ارتش، حسابى به نام حساب پس انداز ثابت به نام اشخاصى كه مايل باشند، باز مى كنند و هر مبلغ كه از حقوق اشخاص كسر مى گردد، معادل آن را ارتش از بودجۀ خود به حساب اين قبيل اشخاص واريز مى نمايد و لذا آيا اين موجودى و اين پس انداز از نظر شرعى اشكال دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

[سؤال 5252] 2558

بسمه تعالى

1. بنده ده سال است كه در نيجيريا بسر مى برم. و تا الآن خمس ادا ننموده ام. در سال 1978 ميلادى براى يك سال حساب نمودم و خمس آن سال، نه صد پوند شده بود، كه به بانك واريز نمودم ولى بعداً خودم خرج كردم و بعداً دو مرتبه واريز نمودم و الآن آماده هستم خدمت حضرت عالى ارسال نمايم. بفرماييد كجا و در كدام حساب بفرستم؟

ديگر اين كه براى مدتى كه خمس ادا ننموده ام بفرماييد چه بكنم؟ چون اخراجات زيادى، از قبيل سيگار كشيدن و مصارف بيجا داشتم و پس انداز هم داشته ام كه الآن نمى توانم آن ها را حساب بكنم. بفرماييد چه بكنم؟

بسمه تعالى، شما به وكيل اين جانب مراجعه، و تصفيه حساب نماييد.

ص: 622

2. بنده مقروض هستم، ولى نمى دانم اشخاصى كه به آن ها بدهكارم، كجا هستند، بفرماييد در اين رابطه چه بكنم؟

بسمه تعالى، با فرض اين كه صاحبان دين را مى شناسيد و احتمال پيدا شدن آن ها را مى دهيد، مجازيد مقدار دين را براى آن ها كنار گذاشته و حفظ كنيد و اگر مأيوس از پيدا شدن صاحبان

آن باشيد، به وكيل اين جانب بپردازيد.

[سؤال 5253] 2559

بسمه تعالى 20 / 2 / 1362

حضور محترم امام خمينى رهبر

ضمن عرض سلام و ارادت قلبى، از خداوند يكتا طول عمر و پيشرفت و پيروزى مسلمين را خواهانم. چند لحظه اى وقت شريف را گرفته و اشكالاتى از نظر وظايف اسلامى به شرح زير دارم و از جناب عالى هم تقليد مى كنم، خواهشمند است جواب ارسال داريد.

1. من يك نظامى مى باشم كه اول جنگ تحميلى صدام تا حدودى كليه زندگى را از دست دادم. اكنون مبلغى از اقوام طلب دارم و همچنين از مال پدرى باغى در دهات با برادران خود دارم كه برادرانم از درآمد آن باغ در سال مبلغى به من مى دهند. و نيز دو وسيلۀ نقليه را با برادران خود شريك مى باشم. ضمناً برادران من از اين راه مخارج زندگى را تهيه مى كنند و مبلغى هم به من مى دهند. اكنون چون مى خواهم زندگى خود و فرزندانم حلال و نماز و روزه اى كه مى گيرم قبول باشد و تا كنون آن طورى كه بايد باشد نبوده و از روى رسالۀ امام عمل ننموده ام. خواهشمند است دستورات لازم را به بنده اعلام نماييد تا بتوانم اين چند صباح را از روى دستورات اسلامى عمل نمايم.

2. به علت جنگ تحميلى پس از خوزستان به استان بوشهر منتقل شده ام و بندر بوشهر هم وطن اصلى من نمى باشد. ضمناً از درب منزل تا درب محل كار، بيست و يك كيلومتر، فاصله مى باشد. و نيز خانواده ام در منزل مى باشد، تكليف او را هم روشن بنماييد. خواهشمند است دربارۀ نماز و روزه كه چگونه بايد عمل نمود، ما را

ص: 623

راهنمايى نماييد. والسلام عليكم

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن ده روز در يكى از دو محل كار و سكونت، حكم مسافر داريد و دربارۀ مسأله اول به يكى از وكلاى اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 5254] 2560

بسمه تعالى

حضور محترم قائد عظيم الشأن انقلاب اسلامى امام خمينى، دام ظله

اين جانب از معاودين عراقى در سال 51 هستم. از سال 51 مشغول خدمت سربازى گرديدم و سپس در آموزش و پرورش به سمت دبيرى رسيدم. بنده به علت كمبودهاى مادى و ازدواج و ناراحتى هاى مختلف زندگى و نداشتن خانه شخصى، اقدام به تعيين و پرداخت خمس نكردم و اين ده سال و ماقبل از آن را بدون داشتن سال خمسى گذراندم و حال بر آن شدم كه براى خود حساب سال براى خمس تعيين نمايم. لذا متمنى است با توجه به دارايى ها و بدهى هاى در حال حاضر بنده كه در ذيل نامه به استحضار رهبر مستضعفين جهان مى رسد نظر خويش را كتباً اطلاع فرماييد.

آغاز تقليد بنده از سال 56 مى باشد و از امام خمينى تقليد مخلصانه نمودم. از سال 51 تا 53 به خدمت سربازى مشغول بودم و با حقوق ماهيانه هفتصد و پنجاه تومان در شروع و هزار و سيصد تومان در پايان خدمت سربازى زندگى مى كردم و به رتبه افسر وظيفه (احتياط) چون ليسانس داشتم رسيدم. از سال 53 تا 61 مشغول خدمت در آموزش و پرورش بودم با حقوق ماهيانه دو هزار تومان در شروع و پنج هزار تومان در حال حاضر زندگى مى كنم. در اين مدت فقط از سال 53 تا 55 بدون قرض در يك اتاق يا دو اتاق به طور كرايه نشينى زندگى مى كردم، از سال 55 تا 60 در يك خانه 127 مترى قديمى ساز كه در رهن بانك بوده زندگى مى كردم، اين خانه را در سال 60 فروختم و با پول آن مشغول ساختن خانه مسكونى حاضر شدم.

در سال 54 مبلغ سى هزار تومان از مرحوم پدرم به صورت ارث به من رسيده كه

ص: 624

مى دانم اين مبلغ قبلاً از طرف مرحوم خمس داده شده است.

دارايى هاى بنده در حال حاضر:

1. يك باب خانه مسكونى 277 مترى در ده كيلومترى شهر اصفهان با وسايل ضرورى زندگى كه زمين اين خانه را از طرف عمران اراضى دولت گرفتم و تا مدت 5 سال طبق قوانين دولت قابل فروش نيست، لذا قابل تشخيص قيمت نيست.

2. يك ماشين دست دوم كه 9 سال كار كرده و از نظر قيمت قابل تشخيص نيست.

3. پول نقد به علت بدهكارى زياد منحصر به خرج روزانه زندگى مى باشد.

بدهى هاى بنده در حال حاضر بالغ بر شصت و سه هزار تومان مى باشد كه به صورت زير:

1. پول زمين خانه مسكونى بنده در حال حاضر به علت عدم امكان مالى هنوز به طور كامل پرداخت نشده.

2. تهيه خانه مسكونى در حال حاضر با قرض انجام شده است.

3. براى تكميل ساختمان خانه ام نيز قرض گرفتم.

جهت تعيين سرسال براى خمس بنده از حالا و تكليف بنده در چند سال گذشته كه در جهل و نادانى به سر مى بردم جواب را از امام طبق رساله امام مى خواهم.

بسمه تعالى، براى تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكالة اين جانب مراجعه و تصفيه حساب نماييد.

[سؤال 5255]1743

7. شخصى حدود 16 سال است كه داراى مغازۀ خواروبار فروشى مى باشد و تا حال با توجه به كمبود درآمد و مواجه شدن با قرض و غيره، هيچ گونه خمسى پرداخت نكرده است. در حال حاضر كه وضع وى كمى بهتر شده است مى خواهد خمس بپردازد. تكليف چيست؟

بسمه تعالى، به يكى از وكلاى مسلم الوكالۀ اين جانب مراجعه و تصفيه حساب كند.

ص: 625

[سؤال 5256] 2561

بسمه تعالى

آيا خمس و سهم امام را مى توان به حساب هايى كه به منظور كارهاى عام المنفعه اعلام شده است، واريز نمود و در هر كار خير ديگرى مطابق دلخواه مصرف كرد؟

بسمه تعالى، بايد خمس و سهم امام را به مرجع تقليد يا وكيل مسلّم الوكاله او بدهند، يا طبق اجازه ايشان مصرف شود.

[سؤال 5257]3459

5. نظر مباركتان در تصرف سهم سادات آن است كه احتياطاً با اجازۀ مجتهد باشد. آيا اجازه مى فرماييد اين امر با مجتهد ديگر صورت گيرد؟

بسمه تعالى، مسأله، از موارد رجوع به غير نيست.

[سؤال 5258] 2562

بسمه تعالى 11 / 3 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله امام خمينى، دامت بركاته، ضمن عرض سلام

احتراماً؛ چند سؤال برايم مطرح مى باشد كه از حضرت عالى تقاضا دارم بدان جواب بفرماييد.

1. ضمن پس انداز سه ساله، مبلغ سى و شش هزار تومان جمع نمودم و مبلغ نه هزار تومان هم طلاهاى همسرم را فروختم كه جمعاً چهل و پنج هزار تومان شد و مبلغ نودوسه هزار تومان از بانك گرفتم كه به اقساط مى پردازم و مابقى را به وسيله چك پرداختم. خواهشمندم حساب سال و بدهى من را روشن فرماييد.

2. آيا به طلب پولى كه پرداختش معلوم نيست، خمس تعلق مى گيرد؟

3. آيا به پس انداز فرزندان يا همسر كه همه ماهه به وسيله پدرشان به حساب آن ها واريز مى گردد خمس تعلق مى گيرد؟

ص: 626

4. آيا خمس را به حساب جنگ زدگان مى توان واريز كرد؟

بسمه تعالى، به يكى از وكلاى مسلم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب كنيد.

[سؤال 5259] 2563

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى زعيم الشيعه الامام خمينى، دام بقائه.

اين جانب در محلى به نام شهرك امام حسين (عليه السلام) كه ساكنان آن از مردم كم بضاعت و گروهى از طلاّب و روحانيون مى باشند و آن محل فاقد هرگونه كمك اوليه درمانى مى باشد. ساختمانى بنا كرده ام كه با توجه به كلّيۀ ديون اين جانب كه كمتر از 300 هزار تومان است و مخارج اين ساختمان بيش از دو برابر مبلغ مذكور شده است، در صورتى كه اجازه بفرماييد از سهم امام (عليه السلام) اين ساختمان را در اختيار درمانگاه براى استفادۀ عموم بگذارم. با توجه به اين كه به هر يك از ارگان ها كه امر فرماييد واگذار خواهم نمود. ضمناً جناب آقاى حجت الاسلام و المسلمين حاج آقا احمد فقيه امامى در رابطه با زندگى اين جانب از سال 1340 شمسى يعنى در حدود 21 سال است شناسايى كامل دارند.

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، مى توانيد با صلاحديد جناب حجت الاسلام آقاى حاج آقا احمد امامى و تحت نظر ايشان اين كار را انجام دهيد ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5260] 2564

بسمه تعالى

دفتر محترم امام خمينى

محترماً؛ استفسار مى شود كه پيروان و مقلدان حضرت امام براى تسويه وجوهات

ص: 627

شرعى و خمس در تهران مى بايستى به كدام نماينده رهبر كبير و به كجا مراجعه نمايند.

بسمه تعالى، مى توانند به جناب حجت الاسلام و المسلمين آقاى حاج سيد محمد صادق لواسانى مراجعه نمايند.

[سؤال 5261] 2565

بسمه تعالى

1. آيا مقلدين شما مى توانند خمس را به ساير مراجع بپردازند يا خير؟

بسمه تعالى، بايد احراز وحدت مصرف كماً و كيفاً به نظر هر دو مجتهد بشود.

2. آيا از زكات فطره و همچنين پول مجهول المالك از قبيل پول هايى كه پيدا مى شود و صاحب آن شناخته نمى شود مى توان كتب دينى جهت كتابخانه مسجد براى مطالعه مردم خريد يا خير؟

بسمه تعالى، مجهول المالك بايد به فقرا صدقه داده شود و از فطره مانع ندارد. و اگر فقيرى باشد، مراعات او اولويت دارد.

3. دولت را اسلامى اعلام فرموديد و در راديو دولتى مى گويند: «جهت تهيه گوشت، اشخاصى را به خارج فرستاديم تا رعايت ذبح اسلامى بشود». با اين فرض گوشت هاى منجمدى كه اكنون در قصابى هاى تهران به فروش مى رسد بلا اشكال است يا علم به تذكيه لازم است؟

بسمه تعالى، اگر احتمال داده شود كه وارد كنندۀ مسلمان احراز تذكيه كرده و گوشت را در دسترس مسلمين قرار داده محكوم به حليت است.

[سؤال 5262]4117

3. شخصى قسمتى از اموال خود را به عنوان سهم امام رد مى كند و گيرنده رسيد نداده؛ آيا دوباره لازم است بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر گيرنده وكيل يا مجاز از طرف مرجع تقليد دهنده وجه بوده، كفايت مى كند.

[سؤال 5263]1956

4. مى خواستم بدانم كه پول خمس مال را بايد چگونه بدهم؛ آيا به هر امام

ص: 628

جماعت مسجدى بدهم درست است و يا اين كه بايد به شخص معينى بدهم تا آن شخص پول را به امام برساند؟ اگر بايد به شخص معينى داد، خواهشمندم شخصى را معرفى كنيد تا خمس مالم را به او بدهم.

در ضمن خانۀ ما حوالى شرق تهران است؛ اگر ممكن است شخصى را معين كنيد كه حوالى شرق تهران باشد و بتوان به راحتى پول را به او داد.

بسمه تعالى، خودتان تحقيق كنيد و به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب بپردازيد و مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 5264] 2566

بسمه تعالى 1 / 11 / 1361

محضر رهبر كبير انقلاب اسلامى امام خمينى

خواهشمند است نظر شريف خود را در مورد سؤالات زير بيان فرماييد.

1. سهم امام را در شهرستان كاشمر به چه كسانى تحويل دهيم؟

بسمه تعالى، مى توانيد به كسى كه وكيل مسلّم الوكالۀ اين جانب باشد تسليم كنيد يا به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

2. اقامۀ نماز جماعت يا فرادا، در مجاورت نماز جمعه جايز است يا خير؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد ولى بهتر است حرمت نماز جمعه را نگاه دارند.

3. آيا شهرستان مشهد جزو بلاد كبيره شمرده مى شود؟

بسمه تعالى، تشخيص آن موكول به نظر عرف است و مشهد مقدس، از بلاد كبيرۀ خارق العاده محسوب نيست.

[سؤال 5265] 2567

بسمه تعالى 15 / 9 / 1361

محضر مبارك حضرت امام خمينى، رهبر كبير انقلاب اسلامى

با درود فراوان بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و ائمۀ طاهرين عليهم السلام و امام امت و شهيدان اسلام و

ص: 629

رزمندگان اسلام؛ از حضرت عالى خواهشمندم در صورت امكان، با خط مبارك به سؤالات زير پاسخ دهيد:

1. لطفاً موارد مصرف خمس را در زمان حاضر دقيقاً بيان فرماييد. و سهم امام را به چه وسيله خدمت حضرت عالى برسانم؟

بسمه تعالى، خمس بايد به مرجع تقليد يا وكيل مسلّم الوكاله او داده شود و مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

2. پولى كه خمس آن داده شده آيا پس از گذشت يك سال، باز خمس به آن تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، دو مرتبه خمس ندارد.

3. جوانى هستم در شرف ازدواج، آيا با اجازۀ حضرت عالى مى توانم پولم را جمع كرده، خانه و احتياجات زندگى را در شأن خودم تهيه نمايم؟ در اين صورت، خمس به پول جمع شده تعلق خواهد گرفت؟

بسمه تعالى، پس انداز اگر از درآمد كسب و حقوق باشد خمس دارد.

4. اگر پول را به صورت جنس - مثلاً فرش - نگهدارى و پس از فروش، احتياجات را تهيه نمايم در اين صورت وظيفۀ شرعى چيست؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 5266]752

5. بدهى خمس را آيا مى توان تماماً به حساب «100 امام» واريز نمود، يا اين كه بايد 1/2 آن را به حساب امام و 1/2 بقيه را با اجازه، به سادات فقير و مسكين داد؟

بسمه تعالى، به حضرت حجت الاسلام و المسلمين آقاى پسنديده در قم بپردازيد يا به شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5267]6802

2. آيا حسابى به نام مبارك امام جهت واريز كردن وجوهات شرعى (خمس) در يكى از بانك ها هست؟ بيان فرماييد و يا به چه وسيله به دفتر امام ارسال نماييم؟

ص: 630

بسمه تعالى، به يكى از نمايندگان مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه نماييد و يا به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 5268] 2568

بسمه تعالى

براى پرداختن خمس به آن مرجع محترم بايد به كجا مراجعه كرد؟ به اميد توفيق هرچه بيشتر براى شما و سلامتى و طول عمر رهبر عزيزمان

بسمه تعالى، به جناب حجت الاسلام و المسلمين آقاى پسنديده، اخوى اين جانب، در قم مراجعه كنيد يا به شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 5269] 2569

بسمه تعالى

محضر مبارك حجت الاسلام والمسلمين آيت الله العظمى روح الله خمينى مدّ ظله العالى، السلام عليكم، وجود ذى جود حضرت عالى براى مسلمانان جهان مستدام.

مخفى نماند در منطقه مهدى آباد موسومه مسجد سيكل كرون است كه خيلى كهنه و پوسيده شده چون صدها سال برآن گذشته و حالا مشرف به خراب شده تعميرش از سر نو محتاج و مواد تعمير از قبيل سنگ و چوب و غيره است اما مع الاسف مؤمنين همان نواحى ندار و گنجايش تعهد تعمير ندارند و مسجد مذكور مورد استفاده مؤمنين همه محل در اقامۀ صلاة و مجالس ولادت و شهادت معصومين عليهم السلام است. تعمير مسجد تخميناً دوصد هزار روپيه پاكستانى لازم دارد، خواهشمنديم كه براى سهم امام از مؤمنين جمع كردن و صرف كردن مبلغ مذكور اجازه و مأذون بفرماييد تا مؤمنين دور از آن محله مساعده فرمايند. بنده متمنى است از حضرت عالى نظر مرحمت به سوى ما فرموده مساعده مبارك شامل حال شود.

بسمه تعالى، به نماينده اين جانب در پاكستان مراجعه نماييد تا اگر ملاحظه

ص: 631

نمودند تعمير مسجد ضرورت دارد و از تبرعات و زكات و ساير وجوه بريّه تأمين نمى شود به مقدار ضرورت از سهم مبارك امام (عليه السلام) اجازه دهند.

[سؤال 5270]1908

3. مصرف دو سهم خمس در زمان حال چگونه است؟

بسمه تعالى، سهمين مباركين را بايد به مرجع تقليد يا وكيل مسلّم الوكاله او تسليم نماييد.

[سؤال 5271] 2570

بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله ربّ العالمين والصلاة والسلام على محمّد وآله الطاهرين

حضرة إمام الاُمة وقائد المسلمين بسماحة السيّد آية الله الخميني، دام ظلّه

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته.

أمّا بعد، فنسأل الله سبحانه أن يمدّك بالصحّة والعمر وطول البقاء ونطلب من جنابكم العالي أن تفتونا في بعض المسائل مأجورين؛ وذلك للحاجة في أرض جبل عامل أرض أبيذرّ الغفاري (عليه السلام):

1. يذكر البعض في لبنان أنّه وكيلكم وممثّل لجنابكم في لبنان، فما رأيكم في ذلك؟ و إن كان الجواب بالنفي فلمن نرجع نيابة عن حضرتكم في الفتاوى الشرعية والسياسية؛ أي من هو وكيلكم في لبنان؟

بسم الله تعالى، إن كان مع من يدّعى الوكالة توقيع منّى يشهد على صدق دعواه قبل قوله وللاطّلاع على الفتاوى يمكنكم الرجوع إلى الرسالة العملية أو الاستفتاء الكتبي فيما لا يوجد حكمه في الرسالة.

2. في لبنان تحصل اشتباكات ومعارك مع الفلسطينيين والبعثيين العراقيين والشيوعيين والقوى اليسارية فما الموقف الشرعي في ذلك خاصّة عند حصول هجمات من تلك الجماعات على قوانا ومدننا؟

بسم الله تعالى، يجوز الدفاع عن النفس والأهل والمال بل قد يجب ويجب كفاية الدفاع عن الإسلام والمسلمين وبلادهم.

ص: 632

3. يقوم كلّ من العراقيين (البعثيين) والليبيين والفلسطينيين والشيوعيين بتوزيع أموال على بعض الروحانيين (المعمّمين) بعنوان «مساعدات خيرية للشعب اللبناني من حزب البعث العراقي أو من ليبيا»؛ فما الموقف الشرعي تجاه هذه الأقوال؟... وإن أقاموا مشاريع خيرية؟

بسم الله تعالى، لا يجوز في أىّ حال قبول صلاة مَن في قبول صلته هوان على الإسلام والمسلمين أو تقوية للكفر والباطل والجور.

4. هل يجوز النظر إلى الأجنبية بدون تلذّذ خاصّة، التي تُدعى إلى الحجاب وترفضه؟

بسم الله تعالى، يشكل جواز النظر إليها إن كانت مسلمة، وأمّا نساء أهل الذمّة، بل مطلق الكفّار، فيجوز النظر إليهنّ مع عدم التلذّذ وخوف الوقوع في الحرام.

5. هل تحكمون بنجاسة الكتابي وأهل الدروز والذين حُكم بكفرهم، كالبعثيين والشيوعيين؟... و الذين نشكّ بكونهم كتابيين أو لا؛ لإخفائهم مذهبهم؟

بسم الله تعالى، يحكم بنجاسة جميع فِرَق الكفّار؛ من الكتابي وغيره، وكذا كلّ مَن ارتدّ عن الإسلام أو حُكم بكفره.

6. هل يجوز بيع علب اللحمة الآتية من الغرب؟ وعن أكلها؟

بسم الله تعالى، إن احتمل أنّ من استوردها من بلاد الكفر قد حقّق تذكيتها بالطريقة الشرعية، جاز بيعها وشراؤها وأكلها، وإلاّ فهي بحكم الميتة ويحرم أكلها.

[سؤال 5272]1926

3. اگر تا به حال خمس نداده باشم تمام اجناس و يا چيزهايى كه با آن پول خريدارى شده حرام است؟ و آيا خمس فقط به پول تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، مى توانيد براى تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه شود.

[سؤال 5273] 2571

بسمه تعالى 24 / 7 / 1361

حضور محترم رئيس دفتر امام خمينى ضمن درود و سلام به رهبر كبير انقلاب و بت شكن زمان و امام امت، ما در لبه پرتگاه قرار گرفته بوديم كه يار مستضعفان جهان بار ديگر ما و اسيران را نجات داد و اسلام را احيا نمود اينك در اين برهه زمان بر ما

ص: 633

واجب است كه تمام مسأله دينى و سياسى خود را از امام امت پيروى نماييم.

اين جانب درجه دار ارتش جمهورى اسلامى ايران و مقلد امام، شرح زندگى خود را در مورد دادن خمس كه يكى از فروع دين است به عرض مى رسانم.

1. داراى خانه مسكونى با تمام وسايل متوسط و اتومبيل سوارى پيكان مدل 55 كه با خانواده ام از آن ها استفاده مى كنيم و داراى سه پسر - كه وقت ازدواجشان است - و دو دختر بزرگ مى باشم.

2. خانه اى در دست مستأجر دارم (داراى دو باب مغازه و يك طبقه و نيم ساختمان آپارتمانى است) ضمناً پول سرقفلى كه مبلغ دويست و بيست هزار تومان بوده گرفته ام و خرج خانه مسكونى فعلى كه مورد استفاده ام هست نموده ام.

3. كليه اجاره اى كه مى گيرم به اضافه حقوقم جمعاً خرج ماهانه مى شود و هيچگونه پس اندازى ندارم (كه جمعاً يازده هزار تومان مى باشد)

4. مبلغ سى هزار تومان فعلاً بدهى دارم.

5. خانه مسكونى من مبلغ پنجاه هزار تومان ديگر خرج دارد كه باران نخوريم استدعا دارم آنچه را كه شرع مقدس اسلام است در اين مورد بيان فرماييد.

الف. به چه وسايلى خمس تعلق مى گيرد.

ب. خانه اضافى را به قيمت فعلى خمس بايد بدهم يا قيمتى كه ساخته ام و خرج ساختمان آن شده است.

ج. من هيچگونه پول پس اندازى نداشته ام كه سال از آن بگذرد يا گذشته باشد و اين زندگى كه به عرض رسيد به مرور زمان تهيه شده است.

خداوند متعال سايۀ حضرت مستطاب عالى را تا انقلاب حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر سر مستضعفين جهان قائم بدارد، آمين، بحق محمد و آله الطاهرين.

بسمه تعالى، شما به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب نماييد.

ص: 634

[سؤال 5274] 2572

بسمه تعالى

محضر رهبر انقلاب و مرجع عالى قدر جناب مستطاب حاج آقا روح الله موسوى خمينى دامت بركاته

اين جانب - شغل: راننده - كه در سال 1395 ه. ق كه احتمالاً هفت سال قبل مى باشد براى خود سال قرار دادم و در آن زمان مقلد مرجع ديگرى بودم و تمام زندگى را به حساب آوردم كه ايشان مبلغ دو هزار تومان برايم مصالحه نمودند و از آن مبلغ تا به حال مقدار 16000 ريال - معادل هزار و ششصد تومان - پرداخت كرده ام كه از آن مبلغ چهارصد تومان باقيمانده و تا كنون پرداخت ننموده ام تا وقتى كه پرداخت مى كردم وضع زندگى رو به راه بود و اما از وقتى كه پرداخت ننموده ام، روز به روز وضع مالى بنده تيره شده و از زندگى خيلى عقب مانده ام و بدهكار هم شده ام و از اول انقلاب تا به حال نزديك به 35 هزار تومان بدهى دارم، ناگفته نماند در تاريخ 15 / 4 / 61 يك عدد ماشين نيسان وانت بار از طرف بخشدارى سهميه بنده شده كه مبلغ 82 هزار تومان قيمت آن مى باشد و پول آن را هم قرض كرده ام و در شركت تعاونى سرخس كار مى كنم، ماهيانه ده هزار تومان به من مى دهند كه پنج هزار تومان بابت قرض ماشين كسر مى كنند و پنج هزار تومان هم بابت كاركرد خودم با ماشين مى دهند و داراى پنج سر عائله مى باشم و خانه سكونتى هم ندارم كه ماهى 500 تومان كرايه منزل مى دهم و چون ماشين را در بازار آزاد به چهارصد تومان مى خرند حال مى خواهم از اين تاريخ سالى براى خود قرار بدهم كه مثل گذشته نباشد و بدهى حساب سال هاى قبل هم باقيمانده است، لذا از آن مرجع بزرگوار مى خواهم دستورى و راهى و سالى براى بنده قرار دهد كه تكليف شرعى بنده روشن شود.

بسمه تعالى، شما به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب نماييد.

ص: 635

[سؤال 5275] 2573

بسمه تعالى

رياست محترم دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله

پس از عرض سلام و تهنيت به امام امت و بت شكن عصر حاضر و آرزوى پيروزى ملت به پا خاسته و مسلمان ايران به رهبرى رهبر عالى قدر و ولى فقيه، بر مستكبران جهان مطالب زير را به عرض مى رسانم. چون از روز بلوغ تا امروز سال مربوط به خمس براى خود قرار نداده و اكنون تصميم دارم كه در اين امر واجب اقدام عاجل نمايم، بنابراين موجودى خود به شرح زير تقديم مى دارم تا هر دستورى از طرف شخص امام امت صادر فرماييد به اجرا گذارم.

1. چند سال پيش زمينى به عنوان مسكن در كازرون خريده و به خاطر همسايه بد اجباراً آن را فروختم كه مبلغى در حدود 45 هزار تومان فايده داشت.

2. زمينى را دامادم به اين جانب بخشيد كه آن هم مسكن درست نمايم، ولى چون پول ساختمان آن نتوانستم تهيه نمايم ناچاراً آن را فروختم كه در حدود 85 هزار تومان فايده داشت.

3. حدود 18 سال در شركت نفت آبادان كار كردم و سپس شركت نفت در سال 1340 بنده را اخراج كرد و حدود 27 هزار تومان به عنوان پاداش اخراجى پرداخت كرد كه از آن مبلغ در حدود 25 هزار تومان خانه اى در آبادان خريدم كه محل سكنايم مى باشد و فقط همين خانه مسكونى را دارم.

4. در مدت 30 سال سكونت در آبادان لوازم خانه اى هم براى زندگى تدريجاً خريد و تهيه نموده ام.

5. فعلاً منزلى در كازرون به مبلغ 85 هزار تومان رهن كرده به مدت 30 ماه.

6. در آبادان مبلغ 70 هزار تومان را كمك بدون سود به خانواده كرده ام كه خانه براى خودشان بخرند كه ماهيانه پنج هزار تومان بپردازند و در اثر وقوع جنگ تحميلى

ص: 636

عراق آن 70 هزار تومان را مديون مى باشند و توانايى پرداخت آن را ندارند تا ببينم بعد از جنگ اين توانايى را پيدا كنند كه بپردازند يا خير.

7. خانه اى ملك عيالم كه به ارث به او رسيده بود فروختم و مخارج تعمير خانه مسكونى در آبادان كردم به ارزش هفت هزار تومان كه عيالم طلب كار است.

8. موجودى نقدينه ام در حال حاضر حدود 25 هزار تومان است.

استدعا و انتظار دارم كه با عرايض فوق بابت وجوهات خمس روشن فرمايند كه آيا بدهكار مى شوم يا خير؟

بسمه تعالى، شما براى حساب خمس و تصفيه آن به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه كنيد.

[سؤال 5276] 2574

بسمه تعالى

محترماً چند مطلب را به عرض مباركتان مى رسانم:

1. زمينى را مالك بودم و آن را پنج ساله اجاره به بانك دادم كه بسازم و تحويل مستأجر براى استفاده نمودن بدهم، مبلغ مال الاجاره پنج سال 84 هزار تومان بوده، اضافه نمايم كه با مبلغ 70 هزار تومان از مالى كه وجوهش داده شده بود، زمين را ساخته تحويل بانك دادم، فعلاً پنج سال خاتمه يافته و باقى بر اجاره بانك مى باشد.

2. زمين ديگرى غير از مذكور در فوق مالك هستم كه آن را عمارت ساختم كه عبارت از چند درب مغازه و بالاى آن ساختمان براى سكونت، يك درب مغازه و يك شقّه ساخته شده فرزندم را - بلاعوض و مجاناً از جهت مال الاجاره - سكونت دادم تا زمانى كه امورش مقدارى مرتّب شود، ضمناً توضيح دهم ساختمان بالاى مغازه را براى معامله نمودن و فروختن ساختم ولى هنوز فروش نرفته و دينى هم بر ذمه خود بحمدالله ندارم تكليفم نسبت به اين دو فقره ملك از جهت عين و منافعش نسبت به حقوق شرعى چيست؟

ص: 637

3. تا سنه 1353 براى خود سال قرار داده بودم و آخر سال درآمد خود را حساب نموده وجوه آن را مى پرداختم به آيت الله صدوقى حفظه الله، از سنه 1353 الى الآن حساب سالم به هم خورده و وجوه شرعى خود را نپرداختم و بناء مذكور فوق را هم در ضمن اين چند سال كه حقوق خود را نپرداختم ساخته و تهيه نمودم، در اين فرض تكليفم نسبت به حقوق چند ساله چيست و معلوم باشد كه ضمن اين چند ساله مقدارى بابت حقوق شرعى به حضرت آيت الله صدوقى دام ظله داده ام.

4. سيدى مستأجر يك درب مغازه اين جانب بود، اخيراً وضع كسبش به هم خورد مجبور شد به فروختن مغازه، قرار فيمابين بر اين بود كه نصف سرقفلى مغازه را به اين جانب كه مالكم بپردازد ولى از جهت احتياج مستأجر مزبور مبلغ 12 هزار تومان از سهميه اين جانب را تصرّف نموده و ندارد كه بپردازد موقعى كه در مغازه هم نشسته بود نظر به آن كه كسبش ضعيف بود گاهى كمك به ايشان مى نمودم، چنانچه صلاح مى دانيد مبلغ 12 هزار تومان كه بر ذمه شخص مذكور مى باشد از باب حقوق شرعى حساب كنم.

بسمه تعالى، براى بررسى و تصفيۀ حساب به حضرت حجت الاسلام و المسلمين آقاى صدوقى يا يكى ديگر از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 5277] 2575

بسمه تعالى 6 / 2 / 1361

به حضور مبارك رهبر كبير انقلاب و مرجع عالى قدر، امام امت، رهبر مستضعفان جهان، خمينى بت شكن زمان

فدوى مقلد آن مرجع عالى قدر هستم. استدعا دارم خمس و زكات و سهم امام فدوى را كه ذيلاً شرح خواهم داد تعيين فرمايند. قبلاً از آن رهبر كبير سپاسگزارم.

فدوى هفده سال پيش با يك نفر شريك شديم و زمينى كه در خانى آباد نو كه

ص: 638

مساحت آن 120 متر بود به 9 هزار تومان خريديم، پس از ده سال سهم شريكم را به مبلغ دوازده هزار تومان خريدم، در مدت هاى فوق الذكر در خانه هاى سازمانى سازمان غله كشور كه مساحت آن 76 متر است به عنوان اجاره كه در چهارصد دستگاه نازى آباد مى باشد، ساكن هستم و در سال 56 دولت منازل فوق الذكر را به ساكنين واگذار كرد - به مبلغ 43 هزار تومان به طور نقد و 60 هزار تومان به طور اقساط به ساكنين فروختند - و من 20 هزار تومان نقد داشتم و مبلغ 23 هزار تومان هم از طريق اداره از بانك وام گرفتم كه اداره 30 ماهه از حقوق من كسر كرد، هم اكنون حقوق و مزايايى كه دريافت مى دارم چهارهزار و دويست تومان مى باشد. با 24 سال سابقه خدمت در سال 59 زمين فوق الذكر را با چهل هزار تومان پول نقد كه داشتم، شروع به بنا نمودم و هشتاد و شش هزار تومان هم از فاميل ها قرض الحسنه گرفتم و دو اتاق 4×3 تودر تو و يك اتاق 5 مترى ساختم و چون پول نداشتم قرض الحسنه ام را كه 86 هزار تومان بود بپردازم همان خانه را كه ساخته ام به يكى از فاميلان اجاره دادم به مبلغ 1500 تومان و 36 هزار تومان به طور رهنى پول گرفتم و به قرض الحسنه كه بدهكار بودم دادم، در حقيقت 720 تومان بابت 36 هزار تومان از اجاره 1500 كسر مى شود و 780 تومان اجاره مى دهد و در حال حاضر 37500 تومان بدهى دارم و مقدار حقوق و مزايايى كه شرح داده ام، و چهار فرزند دارم دو پسر و دو دختر كه پسر بزرگم بيست سال دارد و محصل است و دختر بزرگم هفده سال دارد و در ضمن اثاثيه منزل هم مقدارى دارم كه از آن استفاده مى كنم. از آن مقام معظم استدعا دارم خمس و زكات و سهم امام اموال اين جانب را تعيين فرمايند. و چون پول نقد ندارم استدعا دارم براى من به طور اقساط تعيين فرمايند و همچنين كسى را كه بايد به او پرداخت نمايم.

بسمه تعالى، شما به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب كنيد.

ص: 639

[سؤال 5278] 2576

بسمه تعالى 27 / 10 / 1361

محضر محترم حضرت امام خمينى رهبر كبير انقلاب اسلامى دامت بركاته

سلامٌ عليكم. ان شاء الله وجود مقدس آن حضرت تا ظهور حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در صحت و سلامت و سايه پر ارج و پر بركت آن وجود ملكوتى سال هاى سال بر سر امت مسلمان دنيا مستدام و پايدار باشد.

خانواده اى هستيم 4 نفره - همسر كارمند دولت و خود افسر ارتش و دو فرزند - حدود شش سال پيش بعد از چهارده سال خدمت در ارتش با دريافت وام از بانك سپه و با مبلغى قرض از بستگان نزديك و كمى هم پس انداز كه اندوخته بوديم به طور اشتراك با همسرم قادر به خريد آپارتمانى دو اتاق خوابه گرديدم.

به دلايل شغلى بعد از يك سال پس از خريد منزل به بندرعباس منتقل شديم و در شش سال گذشته ضمن پرداخت قرض ها حدود 000/350 تومان پس انداز نموده ام.

در حال حاضر صد و هفتاد هزار تومان به بانك سپه مقروض مى باشيم كه مشتركاً به طور ماهيانه ادا مى نماييم، با توجه به اين كه پول پس انداز شده جهت خريد منزل مناسب تر در عوض اين آپارتمان مى باشد.

الف. چه مبلغ خمس به اين جانب تعلق مى گيرد؟

ب. و از آن جا كه علاقه مندم اين مبلغ را به دفتر حضرت امام تقديم نمايم متمنّى است راهنمايى بفرماييد به چه آدرسى و يا چه شماره حسابى تقديم شود.

بسمه تعالى، شما به يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه و تصفيه حساب نماييد.

[سؤال 5279] 2577

بسمه تعالى

محضر مبارك امام امت حضرت امام خمينى، روحى فداه

پس از عرض سلام و آرزوى طول عمر جناب عالى تا ظهور ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

ص: 640

احتراماً به عرض مى رساند اين جانب از دسترنج و سود كسب مقدارى پول اندوخته بودم كه چون حساب و كتاب و سال و ماهى براى خودم مقرّر نكرده بودم، خمس آن را نمى پرداختم، تا اين كه سال پيش ازدواج كرده و تاريخ ازدواجمان را به عنوان سال براى خودم قرار دادم، در آن وقت (موقع ازدواج) تمام سرمايۀ من فقط يك اتومبيل بود و مقدارى هم بدهكارى داشتم ولى اكنون مقدار 5 هزار تومان نقداً اندوخته دارم و 10 هزار تومان به بانك به طور اقساط از قرار هر ماهى هزار تومان بدهكارم و در طول سال نيز ماشين را كه مورد نياز بنده است تعويض نموده ام. با توجه به مراتب فوق راهنمايى بفرماييد كه طريقه اداى وجوه شرعى بنده به چه صورت است و تكليف اتومبيلم چيست؟

لازم به تذكر است كه همسر بنده نيز معلم است و حقوق مى گيرد و با حقوق مشترك امرار معاش مى نماييم. والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، شما مى توانيد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و به حساب وجوه شرعيه خود رسيدگى نماييد.

[سؤال 5280] 2578

بسمه تعالى 23 / 1 / 1361

حضور مبارك حضرت آيت الله العظمى خمينى، دام ظله العالى

به عرض عالى مى رساند اين جانب در سال 1357 حساب و درآمد خودم را طبق موازين شرع مقدس اسلام رسيدم و 65 هزار تومان شد و در سالهاى 1358 و 1359 و 1360 در اثر تراكم كار موفق نشدم و در مدت مذكور يك منزل به مبلغ چهارصد و چهل هزار تومان براى خودم خريدم و دو مغازه هم خريدم كه يكى را به مبلغ يك صد هزار تومان مى خرند و يكى چهل هزار تومان و حال سى هزار تومان نقداً دارم و همۀ اين سرمايه جزء حساب سال است يا خير و بايد سهم امام كلاً بدهم يا خير؟

بسمه تعالى، شما بايد نزد يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب تصفيه حساب نماييد.

ص: 641

[سؤال 5281] 2579

بسمه تعالى 4 / 10 / 1361

جماران دفتر امام امت، پس از سلام و درود بر امام بزرگوارمان، خواهشمند است به چند سؤال درباره تعيين مقدار خمس به شرح زير جواب داده و راهنمايى لازم را بنماييد.

1. خانه اى به نام اين جانب است كه از وام شركت خريدارى نموده ام.

2. ماشينى كه از پس اندازهاى قبل بوده دارم.

3. مقدارى فرش به صورت قسطى خريدارى و پول آن را پرداخت نموده ام.

4. مقدارى نيز پول نقد در بانك به صورت پس اندازم دارم.

لطفاً طرز حساب نمودن و نيز پرداخت آن را جواب فرماييد.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، شما براى تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه كنيد.

[سؤال 5282] 2580

بسمه تعالى 7 / 1 / 1361

اين جانب به علت بى توجهى براى خود سال خمس قرار نداده ام و پس از حصول تذكّر از 12 فروردين ماه سال جارى براى خود تعيين سال خمس نمودم، مجموع مايملكم يك باب خانۀ مسكونى و چند تخته فرش و موكت مى باشد كه مورد استفادۀ گذران زندگيم هست و يك دستگاه اتومبيل سوارى پيكان كه بدان وسيله به محل كارم مى روم و ماهيانه 6200 تومان حقوق مى گيرم كه در قبال اين حقوق 375 هزار تومان بدهكارم كه به اقساط بايد به صندوق هاى قرض الحسنه و بانك هاى مختلف بپردازم، اشتياقم به رهايى از عذاب الهى در اين عدم توجه مى باشد، مستدعى ام لطف پدرانه را شامل حال فرماييد، ضمناً از سال 1354، ماهيانه يكهزار ريال بابت روحانى مسجد و

ص: 642

انجام تبليغات اسلامى مى پرداخته ام.

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، براى تصفيه حساب به يكى از نمايندگان مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 5283] 2581

بسمه تعالى 13 / 2 / 1361

پيشگاه مبارك رهبر انقلاب و پيشواى بزرگ اسلام و مرجع تقليد شيعيان سلام عرض نموده و طول عمر با عزت و عافيت آن وجود معظم را از درگاه خداوند عزوجل خواستارم، اميد است بپذيريد.

از حدود ده سال قبل تا كنون به جهت فعاليتى كه براى اعزام مبلّغ به نقاط مختلف داشتم و به خاطر نياز به بودجه براى مبلغين اعزامى براى برادران مسلمان حساب سال شرعى تعيين مى كردم، بديهى است در بين افراد كسانى بودند كه بدهكار مى شدند و مى بايست بدهى آنان دستگردان شود، به همين جهت چون كه دسترسى به حضرت عالى نداشتم، از جانب حضرت اخوى وكالت گرفته بودم و وجوه دريافتى را يا به ايشان يا به يكى ديگر از موثقين مى دادم و آن گاه مجدداً مصرف امور طلاب مى نموديم.

در حال حاضر هم از دفتر تبليغات خودم به اطراف اعزام مى شوم و كما فى السابق برادران مسلمان خواستار تعيين سال شرعى مى شوند و همچنان نياز به دستگردان مى باشد، با توجه به اين مقدمه اين شك براى بنده پيش آمده كه آيا با حضور حضرت عالى در كشور و نداشتن وكالت رسمى از شما آيا مى توانم حساب كسى را بررسى و تعيين سال شرعى بنمايم و بدهى آنان را دستگردان كنم يا نمى توانم و اين شك از آن جا به وجود آمد كه حضرت عالى در رسالۀ شريف مى فرماييد (يا حاكم شرع دستگردان كند يا نماينده او) بنابراين بنده هيچكدام نيستم، بلكه

ص: 643

نماينده

نماينده محسوب مى شوم.

با تقديم احترام و طلب طول عمر براى شما

بسمه تعالى، به حضرت حجت الاسلام و المسلمين آقاى پسنديده مراجعه نماييد.

[سؤال 5284] 2582

بسمه تعالى

خدمت رهبر انقلاب حضرت آيت الله العظمى خمينى، دامت بركاته

سلام گرم اين جانب را بپذيريد و اميدوارم كه عمر شريف را خداوند متعال بركت عطا فرمايد كه براى تمام دنيا حكومت عدل اسلام را پياده فرماييد. پدر بزرگوارم راجع به خمس كه بنده تا حالا سال براى خودم قرار نداده ام مى خواهم سال قرار دهم و اما دارايى بنده به شرح زير است.

1. خانه اى دارم 300 متر كه داراى 7 سر عائله هستم مخصوص خودم است كه مايحتاج است. 2. فرش ما يحتاج يك دانه فرش دوازده مترى، يك عدد چهارده مترى كاشى و فرش ماشينى چهارعدد، دو عدد فرش مشهدى دو مترى و دو عدد 5/1 مترى ملايرى 3. رختخواب مايحتاج 10 دست با ظرف خانه مايحتاج و يخچال و لوازم ديگر مايحتاج خانه و نصف تريلر ماك مدل 55 كه در بازار آزاد فعلى 800/000 هزار تومان مى برند كه پانصد و ده هزار تومان خريدارى شده و بلدوزر يك دانگ و نيم كه سال 51 خريدارى شده، 440 هزار تومان قيمت فعلى، حالا تقريباً 600 هزار تومان، مايحتاج ماشين سوارى شراكت نصف 17500 تومان خريدارى شده، تمام قيمت دكان مايحتاج ميكانيكى با لوازم اسباب دست خود دكان مستأجر هستم، يك عدد موتورسيكلت 10500 تومان مايحتاج، پول نقد 622643 ريال، بدهى 132500 ريال.

بسمه تعالى، براى بررسى حساب به يكى از نمايندگان مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه نماييد.

ص: 644

[سؤال 5285] 2583

بسمه تعالى

محضر محترم امام خمينى

پس از عرض سلام از آن مرجع گرام استدعا دارم به وضعيت اين جانب از نظر خمس و زكات و سهم امام رسيدگى و نتيجه را مرقوم فرماييد.

1. بيست و چهار سال است كه در تهران سكونت دارم در اين مدت ماليات حقوق و بيمه پرداخت كردم مى خواستم بدانم حال كه قانون اسلامى است اگر آخر سال پس اندازى داشته باشم، خمس و زكات تعلق مى گيرد يا خير؟ حقوقم 11/300 تومان ماليات و بيمه 2318 تومان.

2. خانه در تهران داشتم فروختم و پولش را بردم يزد يك خانه ساختم كه دخترم سكونت دارد 1/200/000 تومان خرج شده.

3. خانه اى هم ارثيه پدرم را فروختم و ساختم در تفت 400/000 تومان خرج كردم.

4. خانه اى هم در تهران خريدم سال 1354 400/000 تومان و سكونت دارم.

5. يك زيرزمين هم در تهران دارم اجاره است سى هزار تومان، در حدود 150/000 تومان ارزش دارد، از ارثيه پدرم هم در حدود 150/000 تومان ملك باقيمانده است در يزد. ضمناً خانه تهران نصف آن را به اسم همسرم كردم.

و هزينه هايى هم به مسجد محل خودمان در يزد كه تجديد بنا شده بود دادم، مقدارى هم به حساب هاى جنگ زدگان واريز كردم و مقدارى هم به يك سيد فاميل كه خانه مى خواسته بسازد دادم و هنوز هم اگر لازم است بدهم در صورتى كه بتوانم مى دهم و اصلاً بفرماييد بايد بدهم يا نه، استدعا دارم جواب مرحمت فرماييد تا دينم را در اين باره هرچه زودتر بپردازم. والسلام

بسمه تعالى، مى توانيد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب براى تصفيه حساب مراجعه كنيد.

ص: 645

[سؤال 5286] 2584

بسمه تعالى 14 / 5 / 1361

رياست دفتر حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى، سلام عليكم

با درود به رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران و رهبر مستضعفان جهان، حضرت امام خمينى و درود به روان پاك شهيدان انقلاب اسلامى

سؤالى به شرح ذيل از حضور رهبر انقلاب دارم كه ضمن عذرخواهى از اين كه وقت گران بهاى آن رهبر عزيز مى گيرم مطرح مى نمايم و اميد پاسخ گويى كتبى دارم.

1. شغل اين جانب كارمند دولت و درآمدم منحصراً از طريق اخذ حقوق مى باشد.

2. وضع مالى ام به شرح زير است:

الف - دارايى ها

1. مالكيت سه دانگ يك باب منزل به مساحت كل 75 متر مربع كه در حال حاضر در آن جا زندگى مى كنم خريدارى شده در سال 1354 به مبلغ 600/000 ريال (شصت هزار تومان) ضمناً همين ملك از سال ها پيش در طرح قرار دارد كه ممكن است تخريب شود.

2. يك دستگاه اتومبيل پيكان خريدارى شده به مبلغ 850/000 ريال

3. مقدارى لوازم منزل در حد متعارف

ب - بدهى ها

بدهى به بانك و اشخاص 929/000 ريال

على هذا با عرض مراتب بالا استدعا دارد مقدار وجوه شرعيه متعلقه به دارايى اين جانب را تعيين و امر به ابلاغ فرمايند.

بسمه تعالى، براى تعيين و تصفيه حساب به يكى از وكلاء مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب كنيد.

ص: 646

[سؤال 5287] 2585

بسمه تعالى

با درود به رهبر كبير انقلاب اسلامى و سلام و دعا به رزمندگان سلحشور اسلام، اميدوارم كه حال شما خوب و سلامت باشيد، مسأله اى كه بايد اين جانب از جناب عالى بپرسم اين است كه مقدارى پول به ارزش چهل و دو هزار تومان دارم كه فعلاً در بانك موجود است و طريق به دست آوردن آن به اين شرح است كه من در يك شركت فرانسوى بوده و كار كرده ام، كه در حال حاضر منحل شده كه حدود 34 هزار تومان به من سابقۀ كار داده است. از اول انقلاب تا كنون هم بيكار هستم. سه تا از بچه هايم و خودم هم اكنون در جبهه به سر مى بريم. قصد دارم دخترم را بعد از عيد شوهر بدهم و براى سه تن از پسرانم زن بگيرم. لطف بفرماييد اگر خمس به من واجب مى شود، طريقه خمس دادن اين پول چگونه است و مرا روشن كنيد درمورد اين كه بچه هايم را تأمين كنم يا اين كه به حج بروم. ضمناً تا كنون هم خمس نداده ام، مرا راهنمايى كنيد.

بسمه تعالى، مى توانيد به يكى از نمايندگان مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و به حساب خود رسيدگى نماييد.

[سؤال 5288] 2586

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت مجاهد كبير و زعيم اعظم آيت الله العظمى امام خمينى مدّ ظله الشريف ارواحنا فداه، به سمع مبارك مى رساند شخصى تا كنون سال براى خود تعيين نكرده و فعلاً به فكر افتاده و دارايى او از خانه و اثاث البيت و سرمايه مبلغ دو ميليون و شش صد و پنجاه و پنج هزار تومان مى باشد، وظيفه ايشان راجع به خانه و غيره چيست، در اصفهان حساب كند يا اين كه شرفياب محضر مبارك آن حضرت شود، تكليف ايشان را معين فرماييد. بيش از پيش بقا و صحت و سلامتى و طول عمر

ص: 647

با بركت آن نايب به حق حضرت بقية الله اعظم را از ايزد متعال خواهانيم.

بسمه تعالى، براى بررسى و تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلم الوكاله اين جانب مراجعه كنيد.

[سؤال 5289] 2587

بسمه تعالى 7 / 3 / 1361

حضور رهبر عزيزم و مرجع تقليد محترم

پس از عرض سلام و دعا خدمت شما پدر مهربان مسلمين، مى خواهم راجع به يك مسأله شرعى در رابطۀ با اقتصاد زندگى خودم صحبت كنم. و حدود خداوند متعال را در مورد آن بدانم و طبق دستور شرع، حرام را دور و حلال را طلب كنم. رهبر عزيز اموالى كه فعلاً به نام من است از اين قرار است:

1. دو دانگ از يك خانۀ سه طبقه در تهران ميدان امام حسين كه همۀ شش دانگ خانه را پدرم به نام من و دو برادر ديگرم خريده است و ارزش فعلى شش دانگ حدود يك ميليون تومان است.

2. مبلغ دويست و پنجاه هزار تومان پول نقد كه اصل آن مبلغ سيصد هزار تومان بود كه سال 1356 پدرم در بانك به نام من به حساب گذاشته و من در اين مدت حدود پنجاه هزار تومان آن را خرج كرده ام و دويست و پنجاه هزار تومانش موجود است.

3. يك وانت كه سال 58 به مبلغ شصت هزار تومان خريده ام چهل هزار تومان از پدرم گرفته ام و بيست هزار تومان از همسرم.

4. يك فرش 2×3 محلى.

5. مثل اين كه يكى دو قطعه زمين هم پدرم به نام من خريده است.

خوب ممكن است بپرسيد اين كه عيبى ندارد، مالى است كه پدرت به شما داده، ولى اصل مطلب همين است كه مى خواهم بگويم و آن اين است كه آيا اين مال اصلش حلال است يا حرام و آيا حلال و حراميش براى من كه از پدرم گرفته ام صحيح است يا

ص: 648

نه. خوب كل سرگذشت پدر از اول تا به حال از زبان خودش و از ديد من كه چند سالش ناظر آن بوده ام چنين است.

پدرم حدود چهل سال پيش كه پسر جوانى بوده از روستا به شهر مى آيد و به شغل كارگرى مشغول مى شود و درهمان يكى دو سال اول با مادرم ازدواج مى كند. از نظر اقتصادى وضع خيلى خرابى داشته و گويا وضع مملكت هم خيلى خراب بود.

روزى كه در بازار به دنبال كار مى رفته يك پارچه فروش بازار به او مى گويد بيا به تو پارچه مى دهم به روستا ببر و بفروش و سودش را براى خودت بردار. او پارچه به روستا مى برد و با قيمتى گران تر مى فروشد چنان كه خودش مى گويد با پولى يك پول سود كرد و فردايش دوباره همين كار را ادامه مى دهد بسيار سود مى كند و فرداى ديگرش اجناس ديگر هم با خود از شهر به روستا مى برد، چون آن ناحيه لرستان است و در آن زمان ترياك كشت مى شده در بعضى از معامله ها به جاى پول به او ترياك مى دهند و ايشان در برگشت از روستا هم ترياك را در شهر با سود خوبى مى فروخته و همين سود دو سره باعث مى شود در مدت 6 - 7 سال وضعش بسيار خوب شود، ولى متأسفانه ديگر به او كم و بيش شهرت قاچاق فروش مى دهند. چنان كه خود من يادم مى آيد حدود 4 - 5 ساله بودم يك روز مأموران به خانۀ ما آمدند و دنبال چيزى مى گشتند (حالا من 28 سال دارم) و بعد از چند سال شغل بساز بفروش خانه را انتخاب كرده. حدود 12 سال پيش يك قطعه زمين خريد و آن را تفكيك كرد و با سود بسيار زيادى فروخت و به دنبال همين معامله بود كه ديگر شغل خريد و فروش زمين را انتخاب كرد و تا قبل از انقلاب اين كار را انجام مى داد، بسيار وضع ماليش خوب است، حدود شايد ده ميليون پول و ملك دارد.

ايشان دو بار به خانه خدا رفته، يكى سال 45 و يك بار سال 53، البته نماز مى خواند ولى به انقلاب معتقد نيست و اهل خمس و زكات هم فكر نمى كنم باشد اين كه مى گويم فكر نمى كنم چون هيچ وقت نديده ام در اين باره حرفى بزند يا در امر

ص: 649

خيرى شركت كند و حالا هم على رغم اعلام دولت بر ممنوعيت فروش زمين دوبار زمين فروخته كه دوبار دستگير و به زندان رفته است.

و به اين خاطر من نمى دانم اين اموال حلال است يا حرام، لطفاً حد خدا را بگوييد.

اگر حلال است كه سهم امام و خدا به آن تعلق مى گيرد لطفاً همۀ مطالب را بنويسيد.

بسمه تعالى، شما به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه كنيد تا به اموال شما رسيدگى نمايند و تصفيه حساب نماييد.

[سؤال 5290] 2588

بسمه تعالى 26 / 9 / 1361

پيشگاه امام عزيز و رهبر عظيم الشأن و مرجع عالى قدر جهان، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت افاضاته

سلام عليكم، با آرزوى سلامتى به آن وجود گران قدر خواهشمند است با عنايت به مشروحۀ ذيل تكليف شرعى اين جانب را از نظر ميزان پرداخت خمس بفرماييد.

1. كارمند اداره پست هستم و تا كنون از بابت خمس دينارى پرداخت نكرده ام.

2. حدود دو سال قبل يك باب منزل مسكونى به مبلغ 6/050/000 ريال خريده ام كه از اين مبلغ دويست و چهل هزار تومانش ارث پدريم بود و سيصد هزار تومان از وام كارمندى استفاده كرده ام و حدود بيست و سه هزار تومان طلاهاى همسرم را فروختم و بقيه را قرض گرفته بودم.

3. در سال 1358 يك دستگاه اتومبيل پيكان سوارى به مبلغ چهل و سه هزار تومان خريده ام كه يازده هزار تومان آن را قرض كرده بودم كه به طور اقساطى پرداخت كرده ام.

4. در اداره خودمان شركت تعاونى داريم كه در آن شركت مبلغ 195/000 ريال پس انداز دارم در عوض در رابطه با همان پس انداز مبلغ سى هزار تومان وام دريافت

ص: 650

كرده ام كه در حال حاضر فقط دوازده هزار تومان از اين بابت بدهى دارم كه به طور اقساط پرداخت مى كنم.

5. مبلغ سى و يك هزار تومان بدهى متفرّقه دارم.

6. مبلغ حدوداً دوازده هزار تومان از كسى طلبكار هستم كه در حال حاضر توان پرداخت آن را ندارد.

ديگر عرضى نيست از خداوند تبارك و تعالى سلامتى و طول عمر آن وجود بسيار عزيز گران قدر را مسألت دارم.

بسمه تعالى، شما براى تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 5291] 2589

بسمه تعالى 21 / 9 / 1361

دفتر آيت الله امام خمينى

ضمن عرض سلام و توفيقات معروض مى دارد اين جانب از سال 18 / 9 / 1349 در يكى از ادارات دولتى شاغل شدم. در سال 1358 بدون حساب مبلغ پنج هزار تومان بابت خمس پرداخت كردم تا اين كه دو ماه قبل به منزل مسئول بنياد شهيد كه بابت تعيين خمس نماينده مى باشد مراجعه كردم، تاريخ خمس را 18 / 9 / 1361 تعيين كردند با وجود دادن سه بار ليست اثاثيه موجود در منزل اين جانب هر بار كه به منزل ايشان رجوع كردم به اطلاعم رساندند كه ليست گم شده است. لذا براى بيرون آمدن از اين بلاتكليفى به آن دفتر مراجعه نمودم، خواهشمند است مقدار خمس اموال اين جانب را كه به پيوست مى فرستم تعيين فرماييد.

در ضمن خودم شاغل هستم مى توانم بدون رضايت شوهرم تاريخ خمس داشته باشم و وجوهات را از حقوق خود پرداخت نمايم. التماس دعا داريم

بسمه تعالى، شما به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و تصفيه حساب نماييد.

ص: 651

[سؤال 5292] 2590

بسمه تعالى 1 / 4 / 1361

صورت اموال شخصى با همسرشان كه مشتركاً اين زندگى را تشكيل داده اند از قرار ذيل است.

1. خانه مسكونى واقع در مهرشهر فاز 4 كرج به مبلغ هفتصد هزار تومان خريدارى شده و خودشان در آن زندگى مى كنند و در حال حاضر مبلغ يك صد هزار تومان بابت آن خانه بدهى دارند، كه يك جا بايستى پرداخت شود، كه يك صد هزار تومان بابت بدهى آن خانه موجود بوده، كه سال از روى آن رد شده و وجه موجود مزبور به علل مقررات ثبتى پرداخت آن به تعويق افتاده و اكنون شرايط پرداخت فراهم هست. 2. خانه ديگر كه متعلق به همسرشان مى باشد كه واقع در شهر كرمان به مبلغ يك صدوشصت هزار تومان ابتياع گرديد كه فعلاً مبلغ سى هزار تومان به بانك بدهى دارد. 3. اثاث و مخلفات خانه قسمتى مربوط به خودشان در حدود يك صد و هفتاد هزار تومان و قسمتى هم مربوط به جهيزيه صبيه هاشان مى باشد كه جهت آن ها تهيه شده در حدود شصت هزار تومان. 4. وجه نقد مبلغ دويست و پنجاه هزار تومان مى باشد كه سال از روى آن رد شده. ضمناً نصف وجوهات كه سهم سادات هست چنانچه آقا اجازه بفرمايند به يكى از بستگانشان كه سيد مستحق مى باشند، عيال ندارد صرف ازدواج و تشكيل زندگى آنان بشود. 5. مطالبه از مردم ندارد. 6. بدهى به مردم فقط مربوط به خانه ها مى باشد.

مبلغ بيست و پنج هزار تومان از بابت سهم امام (عليه السلام) توسط پيشنماز محل به محضر مبارك امام تقديم گرديد.

بسمه تعالى، براى بررسى و تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه نماييد و سهم سادات خودتان را مجازيد به سادات فقير عفيف متدين بپردازيد.

ص: 652

[سؤال 5293]340

2. كسى كه براى اولين بار مى خواهد سال خمسى تعيين كند در صورتى كه داراى منزلى جهت مسكن خانواده و ماشينى شخصى براى استفاده خانواده باشد آيا به آن ها هم خمس تعلق مى گيرد يا خير و در صورت تعلق گرفتن به نرخ خريد قبل و يا روز بايد بپردازد.

بسمه تعالى، موارد مختلف است و بايد نزد مرجع تقليد يا وكيل او تصفيه حساب كند.

[سؤال 5294] 2591

بسمه تعالى

اشخاصى كه شغل آن ها كشاورزى بوده و منافع را با مالك زمين تقسيم مى كرده اند و تا حال حساب خمسى نداشته اند و در ظرف اين چند سال منزل و اثاث منزل را از همين محصولات كشاورزى تهيه كرده اند، آيا اين اشخاص مشمول آن مسأله هستند كه با سرمايۀ غير مخمس كسب كرده اند، كه تمام موجودى از منزل و غير منزل را بايد تخميس كنند، يا اين كه حكم ديگر دارند؟ البته براى آن ها معلوم نيست مؤونه اى كه تهيه كرده اند، از پول محصولات همان سال بوده يا از پول سال قبل بوده كه در سال بعد مصرف مؤونه كرده اند.

خداوند متعال سايۀ حضرت مستطاب عالى را تا انقلاب حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر سر مستضعفين جهان قائم بدارد، آمين، بحق محمد و آله الطاهرين.

بسمه تعالى، به نمايندۀ مجاز مراجعه و بعد از تصحيح معاملات، نسبت به حقوق شرعيه با او مصالحه كنند.

[سؤال 5295]2235

2. بنده سر سال براى حساب به خدمت يكى از آقايان قزوين، غير از آقاى امام جمعۀ عزيزمان، رفتم و به ايشان گفتم كه بنده مقلد امام خمينى هستم، آيا وجوهاتى كه

ص: 653

بنده به ايشان داده ام صحيح است؟

بسمه تعالى، اگر شخص مشاراليه وكالت از اين جانب دارد و بر طبق اجازه عمل مى نمايد قبول است.

[سؤال 5296]271

5. آيا كسى كه سال حساب وجوهات نداشته و تازه مى خواهد سال بگيرد، درآمد چند ماه را كه يك مرتبه به دست آورده و يك سال بر آن نگذشته است بايد تخميس نمايد يا نه؟ و همچنين خواروبار و آذوقه فعلى اش كه سال بر آن نگذشته، خمس دارد يا نه؟ با توجه به فتواى احتياطى كه داريد و مى فرماييد رأس المال از مؤونه نيست و بايد مخمس شود آيا سؤال 5 جزء مؤونه است يا جزء رأس المال؟

بسمه تعالى، چنين شخصى بايد مراجعه و حساب خود را تصفيه كند و در بعض موارد مرقوم مصالحه لازم است.

[سؤال 5297] 2592

بسمه تعالى

با كمال احترام حضور محترم جناب آقاى روح الله خمينى، دامت بركاته

بنده يكى از كشاورزان جزء حومۀ سبزوار هستم. اين جانب خدمت شما عرض مى كنم: اين جانب داراى يك دستگاه تراكتور بى ام هستم كه نصف آن، از برادرهايم و نصف، از خود بنده مى باشد؛ در حدود 15 سال قبل، يك زمين مزروعى خريدارى كردم به مبلغ 280 تومان؛ يك قطعه زمين ديگر خريده ام به مبلغ شش هزار تومان و دو ساعت آب خريده ام به مبلغ 6800 تومان؛ يك زمين خريده ام براى سكونت، و فرش و قالى خريده ام و يك زمين ديگر خريده ام با 40 دقيقه آب به مبلغ 50 هزار تومان و مبلغ نود هزار تومان ملك با آب خريده ام. مبلغ هشتاد هزار تومان قرض دارم و بنده سال ندارم و خمس آل محمد و زكات نداده ام. ببينيد هر چند خمس و زكات آن مى شود، بفرماييد تا بپردازم.

ص: 654

بسمه تعالى، به يكى از نمايندگان مسلم الوكالۀ اين جانب مراجعه نماييد و حساب خود را بررسى كنيد.

[سؤال 5298]3516

2. سيدى فقير است و از مردم خمس مى گيرد حيوان باشد يا اجناس، به اين صورت كه اگر قيمت آن ده تومان است به بيست تومان مى گيرد اين خمس قبول است يا نه قبول نمى شود؟ شما امر بفرماييد.

بسمه تعالى، اگر در گرفتن خمس مجاز باشد ذمه دهنده خمس به مقدار قيمت واقعى جنس برى مى شود.

[سؤال 5299] 2593

بسمه تعالى 7 / 7 / 1361

محضر مبارك زعيم عالى قدر، رهبر انقلاب، دامت بركاته

ضمن عرض سلام و درخواست توفيق براى آن جناب و سرافرازى براى مسلمين، خواهشمندم به چند سؤال مذكور پاسخ فرماييد:

1. شخصى است كه تا به حال حساب سال براى خمس نداشته و در طى مدت زندگى، با درآمدش زمينى خريده و ساختمانى ساخته و به تدريج آن را تكميل نموده است و پول نقد ابتدايى كه به آن خمس تعلق مى گرفت، معلوم نيست چقدر بوده است. و همچنين علاوه بر ساختمان، وسايل ديگرى نيز در اين مدت خريده است. با فرض مسأله تكليف اين شخص چيست و بايد چه مقدار را مخمس كند؟

بسمه تعالى، مى تواند به يكى از نمايندگان مسلم الوكاله اين جانب مراجعه، و مقدار بدهى خمس خود را ولو با مصالحه، ادا نمايد.

2. اسب كسى در زمينش بسته بود و اسب شخص ديگرى آمد و ضربه اى به آن وارد كرد، به طورى كه دست حيوان شكست و صاحب اسب مضروب با توجه به نااميد بودن بهبودى، اسب آن را از بين برد. در اين مسأله اولاً، بفرماييد مى تواند عوض حيوان را بگيرد يا خير؟ ثانياً، اگر مى تواند؛ عوض نقص عضو را تنها بايد بگيرد يا كل اسب را؟ ثالثاً، عوض اسب يا به عبارت ديگر ديۀ آن، مقدارش معين است

ص: 655

يا همان قيمت خود اسب مى باشد؟

بسمه تعالى، اگر صاحب اسب دوم كه ضربه وارد كرده، در نگهدارى اسب خود كوتاهى كرده باشد، ضامن خسارت وارده بر اسب اول است و ضمان در فرض مسأله، نسبت به عضو است نه كل و مقدار مضمون، تفاوت دو قيمت صحيح و دست شكستۀ اسب است.

3. در رسالۀ جناب عالى مذكور است: «اگر چنانچه شخصى دو مال يكى مخمس و ديگرى غير مخمس داشته باشد، مى تواند مخارج سال خود را فقط از مال غير مخمس بپردازد». در اين صورت بفرماييد آيا به صرف نيت، اين دو مال جدا مى شوند يا خير؟ و در صورت منفى بودن جواب، راه جدا كردن اين دو مال در صورتى كه مخلوط شده باشند كه البته مقدارشان معلوم است، چيست؟

بسمه تعالى، مالك مى تواند مال مخمس خود را جدا بگذارد و مؤونۀ خود را از درآمد وسط سال صرف نمايد و مجرّد نيت كافى نيست.

4. اگر چنانچه انسان اجمالاً بداند در بعضى مسائل رساله اى اشتباهاتى شده است، ولى نمى داند كدام مسائل، آيا صِرف اين اجمال مانع از استفادۀ آن رساله مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، بايد رساله اى كه از او فتواى مرجع تقليد اخذ مى شود، مورد اعتماد و اطمينان باشد.

5. اگر بدهكارى بدهى خود را فراموش كند و شخص طلبكار نيز به جهتى از طلب خود در راه خدا صرف نظر نمايد، با توجه به اين كه ممكن است بدهكار راضى به اين عمل نباشد، آيا از نظر شرع اشكالى دارد يا خير؟

بسمه تعالى، ابراء كردن طلبكار ذمۀ مديون را اشكال ندارد و رضايت بدهكار معتبر نيست.

[سؤال 5300]752

3. حدود 7 يا 8 سال پيش، خدمت يكى از روحانيون رسيدم و بدهى ام را بابت خمس حساب كردم و مبلغى از آن بدهى را نيز پرداختم؛ لكن تتمّه آن حساب (بدهى خمس) را نپرداختم. آيا همان حسابى كه قبلاً نموده ام، مورد قبول است و بايد بقيه را پرداخت كنم يا تكليف ديگرى است؟ «البته بعد از آن مدت، چنانچه بدهى ديگرى داشته باشم بايد بپردازم و لكن مورد سؤال، نسبت به حساب قبلى است».

بسمه تعالى، براى بررسى و تصفيه حساب، به يكى از وكلاى مسلم الوكالۀ اين جانب مراجعه نماييد.

ص: 656

[سؤال 5301] 2594

بسمه تعالى 17 / 4 / 1361

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

اين جانب 38 ساله متأهل، داراى همسر و دو فرزند مى باشم. مدت شانزده سال در اداره بيمارى هاى واگير و مالاريا خدمت مى نمايم، در خانواده مسلمان به دنيا آمده و تابع اسلام مى باشم. ساختمان مسكونى تهيه نموده كه در آن زندگى مى كنم و تا آخر تير ماه سال 1361 در ازاى مبلغ سى هزار تومان در گرو بانك براى مدت چهارده سال مى باشد از قرار ماهى 2375 تومان و داراى يك دستگاه ماشين پيكان شخصى جهت اياب و ذهاب خانواده ام مى باشم.

داراى چند قطعه فرش و موكت كه كلاً به مبلغ 55000 تومان كه در طى مدت خدمت خريدارى كرده ام. ضمناً يك دستگاه تلويزيون و يك دستگاه ضبط صوت و يك دستگاه يخچال فريزر كلاً مبلغ 18000 تومان در طى مدت خدمت خريدارى و مورد استفاده در منزل مى باشد.

وسايل ضرورى ديگرى به اندازه كافى جهت خانواده تهيه نموده ام و خرج روزانه به طور معمولى ان شاء الله در اختيار خانواده ام قرار مى دهم. انفاق از آن روزى كه مكلّف شده ام در حد توانايى - كه ان شاء الله مورد رضاى الله قرار گيرد - انجام مى دهم.

با توجه به مراتب بالا 36000 هزار تومان وجه نقد در اختيار دارم، لطفاً سؤالات زير را جواب مرحمت فرماييد.

1. آيا با توجه به مراتب بالا، خمسى به اين جانب تعلّق مى گيرد يا خير؟ و اگر تعلق مى گيرد، چه مبلغ و به چه حسابى بايد واريز كرد يا به كجا رجوع نمايم؟ از بابت سهم امام چه مبلغ و سهم فقرا به چه مبلغ و چنانچه باز هم خمس تعلق مى گيرد چنانچه فقير مستمندى از نظر عقل و درك خودم پيدا ننمودم تكليف شرعى چيست و به كجا و به چه نوع مصرف نمايم؟

2. اگر از اين وجه يا اگر خداوند بخواهد بعداً از بابت جهيزيه دخترم وسايلى تهيه

ص: 657

نمايم بايد خمس آن را داد يا خير؟

3. تا به حال از بابت خمس مبلغى كه قابل ذكر باشد پرداخت نكرده ام.

4. آيا تا به حال كه خمس پرداخت نكرده ام و جمع آورى پول نقد تا آخر هر سال تقريباً در همين حدود بوده است آيا از نظر نماز، روزه و واجبات ديگر اشكال داشته يا ان شاء الله خداوند تبارك و تعالى از سر تقصيرات من در خواهد گذشت؟

بسمه تعالى، براى بررسى و تصفيه حساب به يكى از وكلاى مسلم الوكالۀ اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 5302]7214

4. من شغلى ندارم، يعنى قبلاً شغل داشتم و در پرداخت خمس اموال زندگيم كوتاهى كردم و حالا به دلايلى از شغل قبلى اخراج شدم و در وضعيت بد اقتصادى قرار دارم و نمى دانم در مورد پرداخت خمس چه كنم؟ نظر به اين كه در حال حاضر هيچ گونه درآمدى ندارم.

بسمه تعالى، اگر خمس بدهكار است بايد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه نمايد.

[سؤال 5303]2620

4. آيا پرداخت وجوه خمس و يا صرف آن با نظر حاكم شرعى غير از نماينده مستقيم امام و يا خود حضرت امام مجاز مى باشد؟

بسمه تعالى، بايد به مرجع تقليد يا وكيل مسلّم الوكاله او تحويل دهند يا با اجازه ايشان صرف نمايند.

[سؤال 5304] 2595

پاسخ استفتا: [ نقل از صحيفه امام، ج 2، ص 174]

زمان: 1347 ه-. ش./ 1388 ه-. ق

مكان: نجف

ص: 658

موضوع: لغو اجازه نامۀ مؤيدان رژيم

[بسم الله الرحمن الرحيم. محضر مبارك مرجع عالى قدر جهان تشيع، حضرت مستطاب آيت الله العظمى جناب آقاى خمينى ادام الله ظله العالى.

پس از تقديم عرض سلام و اداى مراسم تحيت، محترماً معروض مى دارد: بفرماييد كسانى كه سابقاً از حضرت عالى اجازۀ سهم مبارك امام (عليه السلام) داشته اند و در سال هاى گذشته در منابر بياناتى به نفع دستگاه حاكمه و بر خلاف شرع و اعمالى ناشايسته و بر خلاف شرع اقدس از آن ها سرزده، آيا همچنان بر راه خود باقى هستند و مى شود به آن ها سهم مبارك امام (عليه السلام) داد يا خير؟ ادام الله بقاءكم.]

بسمه تعالى، كسانى كه از دستگاه ظلم تأييد كرده اند يا مى كنند و بر خلاف شرع مطهر عمل مى كنند، اگر اجازه اى از اين جانب دارند، از درجۀ اعتبار ساقط است و مؤمنين به آن ها از وجوه شرعيه خصوصاً سهم مبارك امام (عليه السلام) ندهند. «اعاذَنَا الله تعالى مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنا».

روح الله الموسوى الخمينى

[سؤال 5305] 2596

بسمه تعالى

كسى زمينى دارد كه خمس بر آن واجب است ولى توانايى دادن خمس را ندارد و آن را خانه كرده و در آن سكونت دارد و او در آن نماز مى خواند نمازش درست است يا خير و همچنين وسايل خانه كه او ندارد خمسش را بدهد و در مورد جهيزيه كه اگر از ارباح مكاسب باشد خمس دارد (اگر پدر خانواده درآمد روزانه اش با هم فرق داشته باشد بايد خمس آن را داده و بعد جهيزيه بخرد) و او درآمدش كم است. مثلاً امروز 20 تومان و فردا 30 تومان است و او با قناعت كردن پولى را پس انداز مى كند تا براى دخترش جهيزيه بخرد و او كه اين كار را مى كند ديگر نمى تواند به تنهايى خانواده خود را اداره كند لذا بعضى ها او را در امر معاش كمك مى كنند، حالا او پس انداز اين

ص: 659

پول را بايد تخميس كند و بعد جهيزيه بخرد يا نه چون او مى گويد اگر من 100 تومان داشته باشم بايد 20 تومان بابت خمس بدهم و ديگر نمى توانم جهيزيه مورد نياز را تهيه كنم.

بسمه تعالى، نسبت به زمين به يكى از وكلاى مسلم الوكالۀ اين جانب مراجعه كنيد تا پس از دستگردان كردن مقدار خمس به شما مهلت دهد، و از درآمد كسب هرچه كه صرف زندگى روزمره و تهيۀ وسايل زندگى شود خمس ندارد و هر مقدار كه ذخيره شود و سال بر آن بگذرد خمس دارد و جهيزيه را اگر به تدريج در بين سال از درآمد كسب تهيه كند خمس ندارد.

[سؤال 5306] 2597

پاسخ استفتا: [ نقل از صحيفه امام، ج 3، ص 28]

زمان:؟

مكان: نجف

موضوع: پاسخ استفتا در مورد پرداخت وجوه شرعيه

[ حضرت آيت الله العظمى جناب آقاى حاج آقا روح الله خمينى مدّ ظله

بعد از عرض سلام، در پاسخ سؤالى كه قبلاً از جناب عالى شده بود مرقوم فرموده بوديد، مقلدين چنانچه بخواهند در مورد پرداخت وجوه شرعيه (خمس، زكات) به غير وكلا و نمايندگان سركار مثلاً به ساير مجتهدين مراجعه كنند مستلزم كسب اجازۀ خصوصى از جناب عالى هستند در غير اين صورت برى ءالذمه نمى شوند، آيا فتواى مزبور همچنان به قوّت خود باقى است يا نه؟ با تقديم احترام ]

بسمه تعالى، بايد يا به خودم يا وكيل معلوم الوكاله بدهند و به هر كس دادند بايد يا قبض وصول از من يا آقاى اخوى كه در قم است مطالبه كنند، در غير اين حال نبايد بدهند.

ص: 660

[سؤال 5307] 2598

بسمه تعالى

آيا براى حكومت اسلامى اين حق وجود دارد كه در صورت عدم پرداخت وجوه شرعيه از طرف مديونين آن ها، رأساً اقدام به اخذ نمايد؟

بسمه تعالى، امر وجوه شرعيه با مرجع تقليد است و موقوف است به اجازۀ او.

[سؤال 5308]3311

3. آيا وكيل يك مجتهد مى تواند مقلد مجتهد ديگر را مجبور كند و سهم امام (عليه السلام) از او بگيرد، در حالى كه او قلباً راضى نيست مى خواهد سهم امام (عليه السلام) را به مرجع تقليد خود برساند. شما بيان فرماييد.

بسمه تعالى، حق ندارد او را اجبار كند.

[سؤال 5309]2002

3. بعضى از وكيل هاى مجتهد مى آيد در دهات ها با قريه دار يا داروغه مى سازد و مى رود به خانه هاى مردم مى گويد بيا خمس خود را بده صاحب خانه مى گويد من خمس دادم يك چيزى كم مانده به شما مى دهم آن ها قبول نمى كنند به زور، خود مال خمس داده نداده را هم قيمت مى كند، خمس آن ها را به دست خود مى گيرند و از همان پول سهم امام (عليه السلام) به داروغه و قريه دار رشوه مى دهد وكيل به آن ها، كه شما با من كمك كرديد آيا اين عمل جايز است؟ شما بيان فرماييد.

بسمه تعالى، در صورتى كه به زور از مردم پول مى گيرند در حالى كه آن ها بدهكار نيستند جايز نيست.

[سؤال 5310]6047

3. آيا حاكم مى تواند شخصى را مجبور به پرداخت خمس كند يا پرداخت به خود خمس دهنده واجب است؟

ص: 661

بسمه تعالى، ولى امر مى تواند بدهكار خمس را الزام به پرداخت آن نمايد.

[سؤال 5311]1854

11. به افرادى كه مورد وثوق بوده اند سهم امام (عليه السلام) و سهم سادات داده اند اكنون معلوم شده آن افراد صلاحيت نداشته اند آيا دين اين افراد برى شده يا مديون هستند.

بسمه تعالى، اگر پول در دست گيرنده موجود نيست لازم نيست بر شخص دوباره بدهد.

[سؤال 5312]2091

4. نرجو أن تبعثوا لنا رقم الحساب الخاصّ لكم في طهران أو في فرنسا (وهو أسهل علينا في الجزائر) حتّى نستطيع بعث الحقوق إليكم.

بسمه تعالى، مع الإمكان يجوز الحوالة إلى حساب رقم ألف لمؤسّسة التعاون الإسلامي في قم المقدّسة.

[سؤال 5313] 2599

بسمه تعالى

دفتر امام خمينى

اين جانب آموزگار يكى از مدارس دورود، به اطلاع مى رسانم: از زمان تشكيل خانواده تا كنون خمس نداده ام. آنچه براى خانه لازم بوده خريده و مبلغى به مرور پس انداز كرده كه مقدار آن سى هزار تومان است كه اكنون آن را در بانكى جهت استفادۀ وام خريد خانه گذاشته ام. تقاضا مى شود، ضمن اعلام شمارۀ حساب امام مربوط به خمس و مقدار خمس و سهم اين جانب؛ چگونگى پرداخت آن را اعلام فرماييد. آيا مى شود به طور مداوم ماهيانه مقدارى به اين عنوان پرداخت نمود يا خير؟

ضمناً بفرماييد طبق فتواى امام اگر كسى پولى به شخصى قرض بدهد و بيشتر از يك

ص: 662

سال بعد، پس بگيرد، آيا بايد خمس آن را بدهد يا خير؟

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد و مجازيد به تدريج بپردازيد. و پولى كه به قرض داده شده هر وقت وصول، شد بايد تخميس شود.

[سؤال 5314]4692

2. مبلغى از بابت خمس و سهم مبارك امام بر ذمۀ اين جانب مى باشد، لطفاً دستور فرماييد كه به چه مقامى تقديم نمايم؟ البته قسمت غرب تهران ساكن مى باشم.

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 5315] 2600

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت مستطاب، آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، سلام عليكم ورحمة الله وبركاته

1. از خداوند متعال، طول عمر رهبر عظيم الشأن را خواستاريم

مبلغ ده هزار ريال از بابت خمس آل محمد عليهم السلام و سهم امام (عليه السلام) تقديم مى شود و به نام اين جانب قبض صادر شود؛ ضمناً از رهبر بزرگمان مى خواهيم بيان فرمايند كه وجوهات شرعيه را آيا به حضور ايشان ارسال كنيم و يا در اين جا به اهلش برسانيم؟

بسمه تعالى، مى توانيد وجوه را به شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

2. اين جانب در يك كارخانه به عنوان پيشنماز، نماز جماعت اقامه مى نمايم؛ اخيراً متوجه شدم كه 40 درصد كارخانه مال يك نفر مى باشد كه ايشان متهم است و لذا او را از كارخانه بيرون كرده اند. آيا نماز

ص: 663

ما در آن جا درست است و يا امام اجازه مى فرمايند تا نماز ما در آن جا درست باشد؟

بسمه تعالى، اگر علم به غصب بودن نداريد اشكال ندارد.

[سؤال 5316]18

2. مبلغ 14000 تومان از سهم مبارك امام (عليه السلام) از سال قبل كه مقلد مرجع ديگرى بودم و مبلغ 25000 تومان از تاريخ 20 / 4 / 1358 كه به حضرت عالى رجوع نمودم بدهكار مى باشم كه تا كنون پرداخت آن مقدور نبوده است. لذا خواهشمند است اولاً: طريقه پرداخت وجوهات فوق را روشن فرماييد.

ثانياً: نمايندۀ آن حضرت را در مشهد معرفى كنيد تا در صورت موافقت آن زعيم عالى قدر وجوهات را به طور اقساط بپردازم.

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار بانك تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5317]830

3. در اصفهان، وجوهات شرعى را به چه كسى بدهيم؟

بسمه تعالى، مى توانيد به وكيل مسلم الوكالۀ اين جانب بپردازيد و يا به شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 5318]2061

2. مبلغ خمس بايد به چه حسابى پرداخت گردد؟

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 5319]2163

3. پول خمس را با چه وسيله اى مى شود خدمت امام تقديم كرد؟

بسمه تعالى، مى توانند به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنند.

ص: 664

[سؤال 5320]2715

3. آيا شخصى كه نتواند به حضرت امام، حق الله برساند و در منطقه، اگر نمايندۀ امام را نشناسد، آيا حسابى وجود دارد كه در آن حساب بتوان اين حقوق را پرداخت نمود؟

بسمه تعالى، مى توانند به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنند.

[سؤال 5321]2039

2. خمس را به كدام حساب و بانك بپردازيم؟

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5322]6834

2. سهم امام (عليه السلام) را به حساب صد امام مى توان داد؟ اگر ممكن نيست، شماره اى را كه براى حساب سهم امام (عليه السلام) مى باشد، معين كنيد.

بسمه تعالى، مى توانند به شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله نمايند.

[سؤال 5323]2638

4. با توجه به اين كه مقلد امام هستم و دوست دارم مستقيماً خمس خود را تقديم امام نمايم و از طرفى امكان دسترسى و شرفيابى به حضور امام ممكن نيست، لذا مستدعى است در صورتى كه امكان واريز به حساب بانكى باشد، شمارۀ حساب بانكى و نام بانك را اعلام فرماييد.

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

ص: 665

[سؤال 5324] 2601

بسمه تعالى 28 / 7 / 1361

به خاطر اشكال در چند مسأله در مورد خمس خواهشمند است به سؤالات ما جواب روشن بدهيد:

1. آيا مى شود خمس را به حساب امام ريخت و يا براى جبهه و غيره پرداخت كرد؟

بسمه تعالى، مى توانند به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نمايند.

2. اگر جسمى را كه يك سال از آن استفاده نشده خمس آن را بپردازند ولى باز هم به علت عدم احتياج، مورد استفاده قرار نگيرد، باز هم در سال هاى بعد خمس به آن تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، دو مرتبه خمس ندارد.

3. آيا بايد تمامى وسايل زندگى را برايشان خمس داد و يا فقط آن وسايلى كه مورد استفاده قرار نمى گيرد به مدت يك سال؟

بسمه تعالى، ارباح مكاسب در زايد بر مؤونۀ سال، خمس دارد.

4. آيا به تمام سرمايه خمس تعلق مى گيرد يا فقط به مقدار سود به دست آمده تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، سرمايه هم اگر از درآمد كسب و حقوق تهيه شده خمس دارد.

5. اگر كسى مى خواهد روزۀ قرضى اش را بگيرد و حتى شب هم نيت كرده باشد ولى غسل به او واجب شود، آيا مى تواند روزه بگيرد و فقط غسل به جا آورد يا آن روز را نمى تواند روزه بگيرد؟

بسمه تعالى، اگر تا صبح به حالت جنابت باقيمانده، نمى تواند روزه بگيرد.

6. اگر كسى روزه را مخصوصاً در ماه رمضان بخورد براى پرداخت كفّارۀ آن مى خواهد غذاى 60 نفر را بدهد، ولى 60 نفر مستحق پيدا نكند، مى تواند به 6 نفر 10 دفعه غذا بدهد و يا به 10 نفر 6 دفعه غذا بدهد يا نه؟ آيا مى تواند پول آن را بدهد؟ مقدار آن چقدر است؟

بسمه تعالى، كفاره را بايد به شصت مسكين بدهد و دادن پول كافى نيست.

7. آيا كسى كه در كرج است براى نماز جمعه به تهران بيايد اشكال دارد؟ يا فقط لازم است محض احتياط نماز ظهر و عصر را كه شكسته شده بود دوباره در وطنش كامل بخواند؟

بسمه تعالى، مى تواند به نماز جمعه حاضر شود؛ هر چند اگر به حد مسافت سير كند نمازش شكسته است.

ص: 666

[سؤال 5325]

8. اگر شخصى نزديك باشد كه به پول احتياج پيدا كند، لااقل براى مدت موقتى، آيا مى شود خمس را به او داد يا نه؟

بسمه تعالى، موكول است به اجازۀ مرجع تقليد.

9. آيا به چيزى كه خمس تعلق مى گيرد، زكات تعلق نمى گيرد؟

بسمه تعالى، موارد زكات و خمس در رسالۀ عمليه مذكور است.

[سؤال 5326] 2602

بسمه تعالى

نظر به اين كه از بابت خمس بدهكار بوده و حضرت عالى فرموده ايد كه بايد خمس را به مرجع تقليد داد يا با اجازۀ او صرف كرد، چون دسترسى به جناب عالى نداريم، آيا مى توان آن را به حساب شمارۀ 100 واريز نمود؟

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 5327]1641

6. مقدارى سهم امام (عليه السلام) و خمس هست؛ لطف فرموده راهنمايى فرماييد به چه وسيله تقديم نماييم؟

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5328]2676

3. اين جانب مقدارى پس انداز دارم اگر بايد خمس آن را بدهم، چون گيرندۀ آن را نمى توانم تشخيص دهم، راهنمايى ام فرماييد.

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنيد يا آن را به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب بپردازيد.

ص: 667

[سؤال 5329]647

6. آيا خمس پول را مى شود به حساب جبهۀ جنگ يا 100 امام و يا دولت و غيره واريز كرد؟ (در غير اين صورت، به چه كسى بايد سپرد؟)

بسمه تعالى، بدهى بابت سهمين شريفين را مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 5330]657

4. آيا مى توان خمس را به حساب 100 امام واريز نمود و اگر نه، چه بايد كرد؟

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5331]1179

2. مبلغى از بابت خمس بر ذمه دارم و مايلم مطابق دستور امام به مصرف برسانم. نظر معظم له را ابلاغ فرماييد كه آيا مى توانم تمام يا قسمتى از آن را براى كمك به جبهه ها و يا براى بازسازى مناطق جنگى و يا واريز به حساب 100 امام به مصرف برسانم و يا اين كه تماماً آن را به دفتر حواله نمايم و يا اين كه ايشان در شيراز نماينده اى دارند؟ در اين صورت ايشان را معرفى كنند تا به نامبرده مراجعه نمايم.

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5332]4224

2. قدرى هم مى خواهم پول بفرستم؛ شمارۀ حساب قم، دفتر حضرت آقاى خمينى را در جواب نامه مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، مى توانيد وجوه شرعيه را به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

ص: 668

[سؤال 5333]5537

2. آيا خمس را مى توان به شمارۀ حساب 100 واريز نمود يا اين كه شمارۀ حساب ديگرى دارد اگر دارد، لطفاً راهنمايى كنيد؟

بسمه تعالى، خمس را مى توان به حساب شمارۀ يك هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى حواله نماييد و به حساب شماره 100 عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5334]2384

2. بفرماييد سهم امام را به چه صورت بپردازيم؟ آيا حساب پس انداز و يا رابطى كه بتوان اطمينان كرد كه خمس حتماً به دست امام مى رسد، وجود دارد؟

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

[سؤال 5335]1721

2. آيا مى توانيم خمس را به حساب 100 امام خمينى واريز نماييم يا خير؟

بسمه تعالى، عجالتاً به حساب مذكور اجازه نمى دهم و مى توانند به حساب شماره هزار مؤسسه تعاون اسلامى قم حواله نمايند.

[سؤال 5336]855

7. بهتر است يك حساب عمومى براى خمس ها و يك حساب براى زكات ها مثل حساب 100 امام كه براى ساير انفاقات است باز كنيد و اگر هست شماره هاى آن را اعلام نماييد.

بسمه تعالى، حساب شماره يكهزار مؤسسه تعاون اسلامى قم مربوط به خمس و سهمين مى باشد.

[سؤال 5337]4027

5. مقدارى پول خمس نزد اين جانب است به چه صورت مى توان مستقيم به دفتر امام فرستاد.

ص: 669

بسمه تعالى، مى توانيد به شماره هزار مؤسسه تعاونى اسلامى قم حواله نماييد.

[سؤال 5338] 2603

بسمه تعالى 8 / 10 / 1358

محضر مبارك امام خمينى، دام ظله العالى، با عرض سلام و ادب

فدوى داراى هشت نفر عائله هستم و مى خواهم براى تأمين مخارج زندگى مغازه اى به مبلغ دويست هزار تومان بخرم و يك صد هزار تومان آن را نقد و بقيه را به اقساط بپردازم. چنانچه لازم باشد وجوهات شرعى را نقداً تأديه نمايم، خريد مغازه به علت كسر پول مقدور نيست. استدعا دارم اجازه فرمايند وجوه شرعى را در حد توانايى به طور اقساط تقديم نمايم. روسياه و شرمندۀ درگاه پروردگار

بسمه تعالى، مجازيد.

[سؤال 5339]1987

2. اگر خمس مبلغ فوق را بايد بپردازم، مى توانم به تدريج بپردازم يا اين كه بايد يك جا پرداخت شود؟

بسمه تعالى، هر مقدار حقوق كه بر شما واجب است مى توانيد به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب مراجعه و دستگردان نماييد و به تدريج بپردازيد.

[سؤال 5340]2095

7. در چه شرايطى شخص مى تواند خمس را به اقساط بپردازد؟ اگر يك جا بخواهد بپردازد تا اندازه اى در كسبش اختلال پيدا مى شود و آيا كسى كه براى اولين بار مى خواهد خمس بپردازد، با آن كه در حد نصاب، مال داشته آيا مى شود مقدارى از مالش، به عنوان سرمايه، از اخراج خمس معاف باشد؟

بسمه تعالى، معاف نيست و تأخير بايد با اجازه باشد.

ص: 670

[سؤال 5341]2054

2. آيا مى توانم ماهيانه به طور قسط؛ خمس را بپردازم؟ چون مى دانم برايم امكان اين كه يك جا بپردازم نيست.

بسمه تعالى، به يكى از نمايندگان اين جانب مراجعه و با دستگردان كردن خمس با او تدريجاً بپردازيد.

[سؤال 5342] 2604

بسمه تعالى 25 / 6 / 1367

محضر مبارك رهبر شيعيان جهان حضرت امام خمينى

احتراماً به عرض مقام معظم امام عزيز مى رسانم: همسر اين جانب يك سال پيش به علت ناراحتى مرحوم شده كه از ايشان 9 فرزند كه هشت فرزند دختر و يك فرزند پسر است و 2 تن از دخترهايم ازدواج نموده اند و ساير فرزندانم از 4 ساله تا 17 ساله مى باشند كه كوچك ترين آن ها پسر و 2 تن از دخترهايم دمِ بخت مى باشند و به علت مشكلات كم درآمدى و نداشتن نان آور و با تقاضاى مرحوم همسر و بدهى هاى ايشان به حق الناس و خمس اموال وى كه توسط نمايندۀ شما مشخص شده به اقساط ماهانۀ 30/000 ريال مى پردازيم كه همان طور كه در بالا به محضر شما عرض نمودم 2 تن از دخترهاى بنده دم بخت مى باشند، لذا عاجزانه از محضر امام عزيزمان تقاضا دارم با بررسى هايى كه از طرف دفتر حضرت عالى انجام مى شود به وضع درآمد خانوادگى بنده در رابطه با خمس مرحوم همسرم رسيدگى نماييد. قابل ذكر مى باشد كه اين سومين نامه اى است كه به دفتر حضرت عالى نوشته ام.

بسمه تعالى، فرمودند فعلاً لازم نيست بپردازند تا هر وقت كه براى ايشان ممكن شد بپردازند.

[سؤال 5343]2316

2. شخصى مبلغى سهمين بدهكار است و مسأله را از دفتر امام سؤال نموده و طبق

ص: 671

دستور دفتر امام، مبلغ بدهى سهمين را به تدريج مى پردازد، اما نه به دفتر امام، بلكه به دفتر آيت الله منتظرى و تا كنون مبلغى پرداخت و رسيد دريافت نموده، آيا بقيۀ سهمين را به دفتر آيت الله منتظرى يا به اشخاص ديگر بدهد اشكالى ندارد يا بايد به دفتر امام ارسال دارد؟ در صورت دوم، شمارۀ حساب و آدرس صحيح را اعلام فرمايند.

بسمه تعالى، بايد بر طبق اجازه اى كه گرفته عمل نمايد.

[سؤال 5344]4826

2. پرداخت خمس احتياطى به يك مرتبه براى وصى مقدور نيست؛ اگر ممكن است اجازه فرماييد به تدريج پرداخت كند تا ضرر محسوسى متوجه وراث نشود.

بسمه تعالى، اگر نمى توانند يك جا پرداخت كنند، مجازند به تدريج ادا نمايند؛ ولى تأخير بدون عذر جايز نيست.

[سؤال 5345]228

9. اين جانب از اول تكليف حساب سر سال نداشتم و خمس اموال و دارايى ام را نداده بودم تا اين كه در تايخ 14 / 12 / 60 به حضور امام جمعه شهرمان مراجعه نمودم براى حساب سر سال و دادن خمس.

اموال و دارايى اين جانب از اين قرار بود. 1 - لوازم خانه 2 - پول نقد مبلغ 25 هزار تومان. امام جمعه از لوازم خانه اين جانب چيزى به عنوان خمس كسر نكرد و فقط پول نقد اين جانب را حساب كرد كه خمسش شد پنج هزار تومان چون پول نزدم نبود كه خمس تعيين شده را بپردازم دستگردان كرديم و اين جانب مبلغ خمس را بدهكار شدم چون لوازم خانه بيشترى احتياج داشتم پول ها را خرج كردم و لوازم خانه خريدم و فعلاً مبلغ پنج هزار تومان خمس تعيين شده بالا را بدهكارم و پول ندارم كه بپردازم.

الف. آيا مى توانم هر موقع پول گيرم آمد خمس بالا را بدهم يا بايد قبل از تمام شدن سال، خمس تعيين شده را بپردازم؟

ص: 672

ب. وظيفه اين جانب چيست؟

بسمه تعالى، هر وقت توانستيد بدهيد.

[سؤال 5346] 2605

بسمه تعالى 9 / 5 / 1362

1. اگر شخصى با وكيل مسلم الوكاله شما بدهى شرعى خودش را دستگردان نموده، آيا مى تواند آن بدهى را به وكيل مسلم الوكاله ديگر شما بپردازد يا خير؟

بسمه تعالى، به همان وكيلى كه با ايشان دستگردان كرده اند، بپردازند.

[سؤال 5347]

2. شخصى با وكيل مرجع ديگرى دستگردان نموده، آيا بدهى خود را مى تواند به وكيل مسلّم الوكاله شما بپردازد، يا خير؟

بسمه تعالى، نپردازند.

3. مغازه اى كه شخص در آن كسب مى كند و احتياج هم به آن دارد، آيا اين مغازه خمس دارد يا خير؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

[سؤال 5348]4674

2. سهمين با دفتر امام حساب شده و به دفتر آيت الله منتظرى واريز شده؛ اشكال دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

[سؤال 5349] 2606

بسمه تعالى

كسى كه حساب خمس مالش را با يكى از نمايندگان شما دستگردان كرده است آيا مى تواند بدهكارى خود را به يكى ديگر از نمايندگان شما پرداخت نمايد؟

بسمه تعالى، اگر وكيل مسلم الوكاله باشد جايز است.

ص: 673

[سؤال 5350] 2607

بسمه تعالى 4 / 8 / 1362

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى و جعلت فداه

پس از تقديم سلام و آرزوى طول عمر آن حضرت از درگاه خداوند متعال، به عرض مبارك مى رسانم: استان ايلام در گذشته مواجه با دو فقر مهم، يكى مادى و عمرانى، دوم فرهنگى و مسائل دينى بود. ولى از بركات وجود رهبر عظيم الشأن و ثمرات انقلاب، فقر مادى دارد برطرف مى شود، اما برطرف شدن فقر فرهنگى و دينى نياز به روحانى دارد. از فضل خداوند و انفاس قدسيۀ حضرت عالى يك مدرسۀ علميۀ دينيه ساخته ايم؛ فعلاً در حدود سى نفر طلبه داريم كه شهريه لازم دارند و اهالى ايلام تا كنون مراجعات جهت پرداخت وجوه به بنده نداشته اند. مستدعى است به هر نحو كه حضرت امام صلاح مى دانند چيزى مرقوم فرمايند كه براى بنده اجازه باشد و براى مردم تذكر، تا شايد بدين وسيله كمك به مصرف طلاب مدرسۀ دينيه بشود. ضمناً عرض كنم بنده اجازۀ مفصل از حضرت عالى داشتم، ولى مانند ساير وسايل، در خرمشهر ماند و تلف شد. در خاتمه دوام عمر حضرتت را از خداوند مسألت مى دارم. والسلام عليكم ورحمة الله قربانت، محمدى، امام جمعۀ ايلام

بسمه تعالى، جناب عالى مجازيد سهم مبارك امام (عليه السلام) را دريافت داشته و به مصرف خودتان و طلاب محترم و مدرسه برسانيد و مؤمنين محترم نيز مقتضى است براى ادارۀ مدرسه و مخارج طلاب علوم دينيه، وجوه شرعيۀ خود را به جناب عالى بپردازند. ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5351]91

2. آيا مى توان شهريه را در مستحبات مالى مثل عقيقه براى فرزند و يا كمك مالى به ارحام و يا قرض دادن و يا رفتن به زيارت معصومين عليهم السلام مصرف كرد و به طور كلى

ص: 674

مصارف شهريه چه چيزهايى مى تواند باشد؟

بسمه تعالى، آنچه كه به حسب متعارف از شؤون زندگى طالب علوم دينى شمرده مى شود در صرف شهريه در آن مجاز است.

[سؤال 5352] 2608

پاسخ استفتا: [نقل از صحيفه امام، ج 18، ص 483 ]

زمان: 12 خرداد 1363 / 2 رمضان 1404

مكان: تهران، جماران

موضوع: ممنوعيت استفاده از سهم امام (عليه السلام) در تبليغات انتخاباتى

سؤال كننده: جمعى از مؤمنين

[بسمه تعالى. بعضى ها نقل مى كنند كه حضرت عالى اجازه فرموده ايد از سهم مبارك امام (عليه السلام) در راه تبليغات انتخاباتى صرف نمايند، آيا اين واقعيت دارد؟]

بسمه تعالى، اين موضوع به هيچ وجه صحت ندارد. در صورتى كه كسى خداى ناكرده از سهمين و وجوه شرعيه در اين گونه امور خرج كرده است بايد برگرداند.

روح الله الموسوى

[سؤال 5353]2471

3. كسى كه طلبه است آيا مى تواند از سهم امام جهت خانۀ پدر خود چيزى بخرد؟

بسمه تعالى، به طور متعارف اشكال ندارد.

[سؤال 5354]2530

2. نظر به اين كه همسرم به خاطر كمك به من براى خريدن خانه كار مى كند و خلاصه مبلغ مورد نظر را با مكافات جمع كرده ايم، آيا براى شما مقدور است كه سهم امام را ببخشيد؟

بسمه تعالى، سهم امام بخشيده نمى شود.

ص: 675

[سؤال 5355]559

6. دختر و پسرى براى جهيزيه و عروسى پول ندارند؛ آيا از زكات و مال امام (عليه السلام) مى شود به اين ها داد؟

بسمه تعالى، چنانچه فقير باشند، از زكات، كمك به آن ها مانع ندارد و امر سهم امام با مرجع تقليد است.

[سؤال 5356] 2609

بسمه تعالى

آيا شخص مكلف مى تواند خودش حساب خمس و زكاتش را بكند و طبق مصارفى كه در رساله ذكر شده است به مصرف برساند؟

بسمه تعالى، در زكات مانع ندارد. ولى در خمس بايد اجازه بگيرد.

[سؤال 5357] 2610

بسمه تعالى

آيا خمس (سهمين) را مكلف مى تواند خودش مستقيماً در موارد مقرّره يا حساب هاى متفرقه اى كه مربوط به امور مهمّه در جمهورى اسلامى اعلام شده، واريز نمايد؟

بسمه تعالى، نمى تواند و بايد اجازه بگيرد.

[سؤال 5358] 2611

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى

طلبه اى در يكى از مساجد درس قرآن مى گفته؛ يكى از مؤمنين مقدارى موزاييك جهت خانۀ مسكونى (به مبلغ 2500 تومان) به اين طلبه مى دهد كه بعداً بابت سهم مبارك امام (عليه السلام) از مجتهد اجازه بگيرد و حساب كند؛ دو سال مى گذرد و طرفين در اين موضوع حرفى نمى زنند. بعد از دو سال، صاحب حساب در تصادف كشته مى شود و

ص: 676

مدركى هم در دست نيست كه آيا اين مبلغ را اجازه گرفته يا خير؟ تكليف چيست؟

بسمه تعالى، طلبۀ مرقوم وظيفه اى ندارد.

[سؤال 5359]2343

4. اهل علم مروج و مدرّسى كه از مجتهد جامع الشرايطى مأذون است كه از سهم مبارك امام (عليه السلام) اخذ و در كسرى مؤونه اش صرف كند، آيا مى تواند سهم مبارك را در ساختمان خانه و خريد اثاث البيت محتاج اليها صرف كند يا خير؟

بسمه تعالى، به هر نحو اجازه دارد بايد عمل كند.

[سؤال 5360]2179

3. مقدارى سرمايه داديم به يك سيد كه زندگى خود را با آن اداره كند؛ اما اكنون اگر بخواهيم سرمايه را از او بگيريم زندگى او مختل مى شود. اجازه مى فرماييد آنچه به او داديم خمس حساب كنيم يا خير؟

بسمه تعالى، نمى توانيد خمس حساب كنيد.

[سؤال 5361]1136

4. زيدى با اجازۀ مجتهدين جامع الشرايطى از اشخاص متعددى، - از پول ملك طلق آن اشخاص، و از وجوه برّ مطلق و زكات و مظالم و سهمين خمس آنان - سيصد هزار تومان اخذ و مخلوط نموده تا حمام عمومى بسازد، و يك صد هزار تومان از آن را با سيصد هزار تومان از پولى كه جهاد سازندگى داده، صرف در بناى حمام نموده و به اتمام رسانيده است. آيا زيد مى تواند آن دويست هزارتومان مختلط باقيماندۀ مأخوذه

از اشخاص را (با اجازۀ مجتهد) قرض بردارد و صرف در مصارف شخصى خود بنمايد و بعدها از مال خود، در موارد لازمۀ پيش آمدۀ آن حمام، خرج بنمايد يا خير؟

بسمه تعالى، وجوه شرعيه را بايد به مصارف مقررۀ آن برساند و نسبت به پول دريافتى از اشخاص كه ملك آنان است، بايد از صاحبان پول استجازه كند.

ص: 677

[سؤال 5362] 2612

بسمه تعالى 19 / 11 / 1361

محضر مبارك مرجع اعظم و رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، روحى له الفداء

به عرض عالى مى رساند كه فرد خيّرى از اهل بازار تهران دو سال قبل، از سهم مبارك امام (عليه السلام) به مبلغ صد و دو هزار تومان به توسط آيت الله مشكينى براى خريد خانه براى طلبه اى محتاج كمك كرده و در ضمن، خود ايشان گفته اند كه اين مبلغ كه به شما كمك مى كنم هيچ منّتى هم ندارد و از مال خودم يا پدرم هم نيست، بلكه مال امام زمان (عليه السلام) است كه آقاى مشكينى قبول كرده كه به شما تعلّق بگيرد. و من هم ضمن تشكر از ايشان، قبول كردم. لكن چون ايشان پسرعموى خانواده ام بودند لذا نصف منزل را در قولنامه به اسم خانواده ام نوشتند بدون اجازۀ من.

و حالا بعد از گذشت دو سال از آن واقعه اختلافى كه بين من و خانواده ام درگرفته و خانواده ام درخواست طلاق مى نمايد، پسرعموى او كه در خريد منزل از بابت سهم امام (عليه السلام) به ما كمك كرده بود از ما درخواست تخليۀ منزل را مى كند؛ حالا يا به عنوان كلاه شرعى و يا به جهت اين كه پسرعموى خانواده ام است و يا به جهات ديگر.

و دليلى هم كه دارند اين است كه مى گويند: اولاً من آن وقت كه به شما كمك كردم، حساب سالم را كرده بودم و پرداخته بودم و وجهى از سهم امام در گردنم نبود و به عنوان على الحساب به نيت سهم امام به شما دادم كه در سال هاى بعد از سهم امام حساب كنم، و ثانياً چون در قولنامه، نصف منزل به اسم خانواده ات نوشته شده، به آن كه سهم امام تعلق نمى گيرد و اضافه مى كنند: بنابر اين دو وجه منزل الآن از آنِ خودم مى باشد و حتى نماز خواندن شما در آن موقوف به اجازۀ من است، در حالى كه ايشان دو سال پيش به صورت مطلق گفتند از سهم امام مى دهم و آقاى مشكينى هم قبول كرده و فقط به شما كه طلبه هستى تعلّق گرفته.

ص: 678

حالا از محضر مبارك آن امام عزيز استفتا مى شود كه آيا منزل از آنِ پسرعموى همسرم است و يا طبق اقرار خودشان، از سهم مبارك امام (عليه السلام) است و از ملك ايشان خارج شده و ملك ما شده است و يا اين كه از آنِ دخترعمويشان (خانوادۀ من) مى باشد (به كلّى يا به نصف) يا نه؟ لطفاً نظر مباركتان را مرقوم بفرماييد. والسلام

عليكم و على عباد الله الصالحين

بسمه تعالى، كسى كه پول را داده، ديگر حقى در خانه ندارد.

تلف شدن خمس بدون افراط و تفريط

[سؤال 5363] 2613

بسمه تعالى 5 / 11 / 1361

حضور محترم مرجع عالى قدر و رهبر مستضعفان جهان، امام خمينى، دامت بركاته

اين جانب در حدود 16/000 تومان بابت خمس و زكات بدهكار هستم و در حدود يك هفته پيش، يعنى در روز پنج شنبه 30 / 10 / 1361 اين مقدار پول را قرار بود ببرم در قم به دفتر آقاى منتظرى بدهم؛ اما در همان روز يكى از بستگانم فوت كردند و من همين مقدار پول را در جيب خود گذاشته و براى تشييع جنازۀ آن مرحوم به بهشت زهرا رفتم و قرار بود بعد از دفن آن مرحوم، به قم بروم. اما در بهشت زهرا اين مقدار پول را از جيب من زدند و من به هر قسمت بهشت زهرا رفتم، گفتند كه در اين جا جيب برهاى بين المللى وجود دارد و حتماً از جيب شما زده اند و حالا من سرگردان مانده ام كه چه كار كنم؛ چون ديگر چنين مقدار پولى ندارم تا بدهم و اين مقدار پول را هم در عرض چندين سال با زحمت زياد به دست آوردم و حالا از شما تقاضا دارم كه مرا راهنمايى كنيد كه آيا باز هم به من خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ اميدوارم مرا از اين سرگردانى در بياوريد.

بسمه تعالى، اگر بدهكارى شما از سال هاى قبل بوده، هنوز باقى است و هر وقت توانستيد ادا نماييد.

ص: 679

[سؤال 5364]1199

2. شخصى خمس مال خود را بدون اين كه دستگردان كرده باشد يا اين كه با اجازه از مال خود جدا كرده باشد از بلد خود مى آورد تحويل حاكم شرع بدهد، يا اين كه به وسيله شخصى مى فرستد و در بين راه تلف مى شود، ذمه او نسبت به اين خمس برى ء است يا خير؟

بسمه تعالى، پيش از رساندن به مرجع تقليد يا وكيل مجاز او خمس محسوب نيست و در صورت تلف برى ءالذمه نمى شود.

[سؤال 5365] 2614

بسمه تعالى

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى جناب آقاى پسنديده، مدّ ظله

محترماً؛ به عرض مى رساند: اين جانب اهل و ساكن بندر ديلم از مقلدين حضرت آيت الله العظمى امام خمينى مى باشم. مبلغ پنجاه هزار ريال سهم سادات و يك صد هزار ريال سهم امام در جيبم گذاشته بودم. در ضمن كارى كه داشتم، مى خواستم شرفياب گرديده، تقديم نمايم. در بين راه، مبلغ يك صد هزار ريال كه جداگانه در جيب خودم بوده به سرقت رفته است. استدعا دارم بفرماييد كه باز هم خودم مديون وجه مزبور مى باشم يا خير؟

بسمه تعالى، تا وجوه شرعيه ادا نشود، برائت ذمه حاصل نمى شود.

[سؤال 5366] 2615

بسمه تعالى

1. اشخاصى كه خمس مال خود را بدون اين كه از مرجع تقليد اذن گرفته باشند فقط براى اين كه خود را موظف مى دانند كه خمس خود را به مرجع تقليد يا يكى از وكلاى آن مرجع برسانند، حمل مى كنند و در اثنا تلف مى شود خمس از آن ها ساقط مى شود يا اين كه ضامنند و بايد بدهند و آيا فرقى بين اين كه در محل مستحق باشد يا

ص: 680

نباشد هست يا خير و در صورتى كه بدون اذن مرجع تقليد اگر از مال خود جدا كردند و تلف شد ضامن باشند همين كه در رساله مرقوم فرموده شده كه بايد خمس خود را به مرجع يا وكيل مرجع برسانند كافى است در اذن، يا اين كه اذن خاصى شرط است؟

بسمه تعالى، خمس ساقط نمى شود و با فرض عدم تقصير در حفظ و اداى خمس، مقدار تلف شده واجب نيست و آنچه در رساله ذكر شده موجب سقوط خمس نيست.

2. مظالم و مجهول المالك را مى شود خرج مسجد كرد يا خير؟

بسمه تعالى، بايد به فقرا صدقه داده شود.

[سؤال 5367] 2616

بسمه تعالى 5 / 6 / 1361

اگر كسى مبلغى پول (400/000 ريال) از بابت سهمين مباركين از مقلدين حضرت امام دريافت نمايد، به قصد اين كه به نمايندۀ امام برساند، و در اين ميان بدون تفريط مفقود شود، آيا مفقودكننده ضامن است يا خير؟ در صورت عدم ضمان، ذمۀ صاحب وجه برى ء مى شود يا خير؟ در صورت عدم برائت ذمه، جهت پرداخت وجه، استجازۀ مجدد از صاحب پول لازم است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر حامل امانت در حفظ آن تعدى و تفريط نكرده ضامن نيست؛ ولى اگر از طرف مرجع تقليدِ صاحبان پول، وكيل در اخذ وجوه نبوده، وجه مزبور بابت وجوه محسوب نيست و صاحبان پول بايد بدهى خود را دوباره پرداخت نمايند.

[سؤال 5368] 2617

بسمه تعالى

به اشخاصى كه سهم مبارك امام (عليه السلام) يا ساير وجوه شرعيه داده مى شود بياورند براى مرجع تقليد و اين اشخاص پول ها را با پول خودشان يا با پول ديگران مخلوط

ص: 681

مى كنند گاهى عمداً و گاهى بدون عمد آيا همين كه همان مبلغ را تحويل مرجع يا ديگران بدهند كافى است يا اين كه بايد از صاحب پول، هر كه باشد استرضا كنند و همچنين اگر وجهى به كسى داده اند كه بابت مظالم يا جهت ديگرى به فقرا بدهد، اگر از پول خودش به قصد مظالم يا قصد ديگرى كه صاحب پول كرده به فقرا بدهد و آن پول را كه براى مظالم يا جهت ديگرى براى فقرا داده اند عوض آن پول خودش براى خود بردارد، جايز است يا خير؟ و اصلاً به طور كلى معاوضه پول با پول ديگرى بدون كم و زياد و بدون اين كه خصوصيتى در يكى از اسكناس ها باشد بدون احراز رضايت صاحب پول صحيح و جايز است يا خير؟

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، مانع ندارد.

[سؤال 5369]2037

3. با توكل و خواست خداوند در خرمشهر خانه اى خريدم و به برادرم مقروض شدم براى اين كه بتوانم مبلغ قابلى را به برادر بدهم مبلغى پس انداز كردم در نتيجه سر سال به علت بدهكارى خمس خود را رد نكردم با جنگ تحميلى و هجوم صدام كافر همه چيز از بين رفت حتى زيورهاى خانواده ام كه ان شاء الله در راه خدا بوده. برادر نيز در كمك رسانى جانش را نثار اسلام كرد. مدتى وضعيت ورثه معلوم نبود، پرداخت پول هم به ورثه و هم براى اداى خمس به علت نداشتن و بدهكارى تأخير افتاده خواهشمند است مرا از نگرانى نجات دهيد و ارشاد فرماييد.

براى از بين رفتن زندگى چندين ساله ام نه خود و نه خانواده ام ناراحت نيستيم، اما معلق ماندن وضعيت خمس مرا نگران كرده است.

بسمه تعالى، هر مقدار از درآمد كسب كه پس انداز شده و سال بر آن گذشته خمس دارد ولى اگر نگهداشتن خمس از روى عمد و تقصير نبوده و بدون تعدى و تفريط تلف شده شما ضامن نيستيد.

ص: 682

جواز اداى خمس از غير مال مورد خمس

[سؤال 5370] 2618

بسمه تعالى

حضور محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى دامت بركاته

پس از ابلاغ عرض سلام به عرض مى رساند

1. حدود چهل هزار تومان بابت سهم مبارك امام مديون هستم، اجازه مى فرماييد معادل آن به كمتر از خريد حساب كنم و به كميته امداد امام خمينى (شهركرد) پرداخت نمايم.

بسمه تعالى، مجازيد به قيمت روز محسوب داريد و بپردازيد، ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 5371]

2. اجازه مى فرماييد كه به عنوان قرض بابت خمس كفش به كمتر از خريد به كميته امداد امام خمينى(شهركرد) پرداخت كنم تا بعداً كه بدهكار شدم حساب كنم.

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، همانند بالا عمل كنيد.

[سؤال 5372]1875

3. عينى كه متعلَّق خمس است، اگر مالك بخواهد خمس آن را از مال ديگرى غير از پول ادا كند، جايز است يا خير؟ چون در اين مسأله بين تحرير و حاشيۀ عروه تفاوتى به نظر مى رسد.

بسمه تعالى، احوط آن است كه در سهم مبارك امام (عليه السلام) با رضايت مجتهد مرجع تقليد يا وكيل مجاز او [اين كار انجام شود].

ص: 683

[سؤال 5373]2107

3. مى توان ارزاق منزل، مانند روغن، نان و... را به طور تقريبى به قيمت درآورد و پول آن ها را حساب كند؟

بسمه تعالى، جايز است.

[سؤال 5374] 2619

بسمه تعالى 5 / 10 / 1361

محضر مكرم امام بزرگوار و عظيم الشأن، آيت الله العظمى خمينى، ادام الله ظله على رؤوس المسلمين، با عرض سلام خالصانه و ارادت قلبى، مستدعى است بفرمايند:

1. آيا وجه خمس را حتماً بايد از نفس پول يا مالى كه خمس بدان تعلق گرفته است پرداخت نمود، يا ميزان خمس را از مال يا نقدينۀ مشابه عين هم مى توان پرداخت؟

بسمه تعالى، مى توانند از مال ديگر بدهند.

2. چنانچه خمس طلا و مسكوك طلا قبلاً پرداخت شده باشد، آيا مجدداً در پايان هر سال نيز خمس آن بايد محاسبه و پرداخت گردد؟

بسمه تعالى، چيزى كه خمس آن داده شده، دوباره خمس ندارد.

3. به مواد غذايى روزانه كه به صورت عادى و اندك در منزل وجود دارد، مانند برنج و روغن و حبوبات وامثالهم نيز خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر سر سال زياد بيايد، بايد خمس آن را بدهند.

[سؤال 5375] 2620

بسمه تعالى 25 / 5 / 1361

قم، دفتر حضرت امام مدّ ظله العالى، سلام عليكم ورحمة الله وبركاته

لطفاً نظر حضرت امام را در مورد مسائل ذيل اعلام فرماييد.

1. آيا سهم مبارك امام (عليه السلام) از اموال مختلف از قبيل اجناس مختلف و مال التجاره و

ص: 684

وجه نقد را مى توان به صورت جنس و مال التجاره پرداخت نمود؟ و اصولاً آيا در مورد هيچ يك از اموال مورد اشاره مى توان سهم امام (عليه السلام) را به صورت جنس پرداخت نمود؟

بسمه تعالى، با اجازه مانع ندارد.

2. آيا مى توان سهم مبارك امام (عليه السلام) را به نهادهاى انقلابى از قبيل جهاد سازندگى، بنياد امور جنگ زدگان، هلال احمر و حساب مربوط به بازسازى مناطق جنگى پرداخت نمود؟

بسمه تعالى، بدون اجازه خاصه جايز نيست.

3. آيا مى توان سهم سادات از وجه خمس را بدون اذن حاكم شرع به سيد فقير كه مورد نظر است

پرداخت نمود؟

بسمه تعالى، محتاج به اجازه است.

4. آيا پرداخت وجوه خمس و يا صرف آن با نظر حاكم شرعى غير از نماينده مستقيم امام و يا خود حضرت امام مجاز مى باشد؟

بسمه تعالى، بايد به مرجع تقليد يا وكيل مسلّم الوكاله او تحويل دهند يا با اجازه ايشان صرف

نمايند.

احتساب دين، ماليات و... به جاى خمس

[سؤال 5376] 2621

بسمه تعالى 1 / 6 / 1361

محضر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله

ضمن عرض سلام؛ شخصى دين فقير صغيرى را پرداخته كه بعداً به وجوه شرعى حساب كند، آيا اين كار شرعى خواهد بود يا نه؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، نمى تواند بعداً پول پرداختى را بابت بدهى شرعى خود حساب نمايد.

[سؤال 5377]1681

3. اين جانب مبلغى را كه حدود سه هزار تومان است از يك سيد عيالمند طلب

ص: 685

دارم كه قرار بود در تاريخ 1 / 7 / 61 بدهد و چون نداشته، هنوز نداده است، آيا امام اجازه مى دهند كه به جاى خمس حساب كنم؟ هر طور مى توانند دستور فرمايند.

بسمه تعالى، در فرض فقير بودن او، مجازيد بابت سهم سادات خود محسوب نماييد.

[سؤال 5378]2447

4. زيدى از سيد فقيرى طلبكار است؛ آيا مى تواند از بابت خمس حساب نمايد يا خير؟

بسمه تعالى، موارد مختلف است و اگر مورد ابتلا است اجازه بگيرند.

[سؤال 5379] 2622

بسمه تعالى

دفتر محترم حضرت مستطاب آيت الله پسنديده، دامت بركاته

خواهشمند است فتواى حضرت مستطاب آيت الله العظمى فى العالمين، امام خمينى را در دو مسأله ذيل اعلام فرماييد. متشكر و ممنونم.

1. سيدى كه استحقاق خمس داشته، مبلغى به عنوان قرض از شخصى گرفته و آن شخص، مبلغ مزبور را به عنوان خمس به او داده و به او اظهار ننموده؛ لكن پس از يك سال، آن آقاى سيد بدهى خود را به آن شخص داده و او هم دريافت نمود. اكنون تكليف اين وجه چه چيز است؟ آيا به خود آن سيد بايد داده شود يا به سيدى ديگر؟

بسمه تعالى، اگر مجاز در پرداخت خمس به شخص مشارٌاليه بوده، پول دريافتى را بايد به همان شخص برگرداند.

2. شخصى كه تراكتور داشته، به اجاره داده كه زمين را شخم نمايند؛ مبلغى به عنوان اجرت شخم زنى دريافت نموده؛ بعداً معلوم شده كه زمين مورد شخم، غصبى بوده و در زمين غصب شخم مى زده. اكنون تكليف اجرتى كه دريافت نموده، به فرضى كه عالم به غصبيت بود و به فرضى كه جاهل بوده چه چيز است؟

بسمه تعالى، اجرت را مالك است.

ص: 686

[سؤال 5380]6791

2. يكى از طلبكاران بقيۀ طلب خود را با يكى از حضرات مجتهدين محلى به عنوان سهم مبارك امام (عليه السلام) دست به دست كرده، اينك كه بنده استطاعت پرداخت دارم آيا شرعاً اين مبلغ را بايد بپردازم؟ و در صورت وجوب، به چه كسى بدهم؟

بسمه تعالى، اگر حواله اى را شما قبول نكرده ايد و ضمانتى ننموده ايد شما بايد بدهى خود را به طلبكار بپردازيد و طلبكار، قرض خودش را بابت سهم امام به حاكم شرع بپردازد.

[سؤال 5381]7266

2. مطابق قوانين مالياتى در صورت امتناع از پرداخت ماليات مشكلات و تضييقاتى مانند توقيف اموال و دارايى و صدور اجرائيه و امثال آن عارض بدهكار مى شود از طرف ديگر حاكم شرع مى تواند شخص را مجبور به پرداخت وجوه شرعيه بنمايد، آيا اخذ دو نوع ماليات از يك مال معين مشروع است يا خير؟

بسمه تعالى، دادن ماليات كفايت از خمس نمى كند.

[سؤال 5382] 2623

بسمه تعالى

آيا مى توان در زمان حاضر (كه دولت، اسلامى است) مالياتى را كه از كارمندان دولت دريافت مى شود به جاى يكى از دو سهمين (امام و سادات) و يا هر دو به حساب آورد؟

بسمه تعالى، ماليات به جاى سهمين محسوب نمى شود.

[سؤال 5383] 2624

بسمه تعالى 27 / 11 / 1361

محضر محترم حضرت آيت الله العظمى آقاى پسنديده، مدّ ظله العالى، سلام عليكم، اين جانب مغازه اى دارم در كشور قطر كه فرزندانم در آن كار مى كنند و از

ص: 687

درآمد آن، خودم و فرزندانم زندگى مى كنيم و عايدات آن را به ايران مى آورند. در سال 59، دو سال پس از پيروزى انقلاب، مبلغى (در حدود دويست هزار تومان) از درآمد نامبرده توسط فرزندم در فرودگاه مهرآباد به عنوان پول غير مجاز توقيف شد و به حساب دولت در آمد. وجه مزبور بين 4 نفر بود (خودم و 3 فرزند ديگرم) آيا اكنون كه به دستم نرسيده، به آن وجوهات تعلق مى گيرد يا خير؟ زيرا كه بنده حساب سال خود را دارم و آيا وجه مزبور درعوض بدهكارى وجوهات كه بايد بپردازم، مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، چنانچه وسط سال بوده يا كوتاهى در اداى خمس نشده، ضامن نيست و در هر صورت، وجه مذكور عوض خمس حساب نمى شود.

[سؤال 5384]2132

4. ماليات بر ارث و ماليات مزروعى و اصلاحات ارضى (آب و زمين) كه بدون اخذ بها به دهقانان داده شده، آيا به جاى وجوهات شرعيه محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، ماليات، بابت سهمين شريفين محسوب نيست.

[سؤال 5385] 2625

بسمه تعالى 14 / 2 / 1361

خدمت زعيم عالى قدر، آيت الله آقاى حاج سيد روح الله خمينى، دام ظله العالى

پس از تقديم سلام و عرض ارادتمندى، صحت و سعادت جناب عالى را از خداى بزرگ خواستارم. خداوند سايۀ شما را بر سر ما مستدام بدارد. آيا مالياتى كه به دولت اسلامى مى دهم، سهم مبارك امام حساب مى شود؟

بسمه تعالى، ماليات بابت سهمين محسوب نمى شود.

[سؤال 5386]4178

5. آيا ماليات بر درآمد ساليانه كه به وسيلۀ دولت اخذ مى شود، خمس محسوب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، ماليات بابت سهمين محسوب نمى شود.

ص: 688

[سؤال 5387] 2626

بسمه تعالى 3 / 5 / 1361

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

با سلام؛ پدر يكى از شهدا با مراجعۀ خود استفتا مى كند:

1. آيا خمس كه بدهكارند، مى توانند در مقابل ماليات دارايى دولتى بپردازند؟

بسمه تعالى، خمس را به حساب ماليات نمى توان داد.

2. يك حسينيه اى از طرف شهرضايى ها در مشهد مقدس ساخته مى شود، آيا اجازه مى فرمايند كه از سهم امام، مبلغى به ساختمان و خريد زمين اين حسينيه كمك كنند؟

بسمه تعالى، خود صاحبان وجوه بايد با تعيين مقدار، استجازه نمايند.

[سؤال 5388] 2627

بسمه تعالى

محضر مقدس مرجع كبير حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

محترماً؛ خاطر مبارك را به عرايض زير معطوف مى دارد:

در حكومت اسلامى به رهبرى آن زعيم عالى قدر چند نوع ماليات بايد پرداخت نمايم؟ خمس درآمد را به پيشگاه مجتهد جامع الشرايط تقديم نماييم يا به دولت؟ ما چند برادر جمع المال داراى بيست و يك نفر عائله هستيم و شغل بقالى داريم و همه ساله خمس درآمد خود را با نظارت امام جماعت پارس آباد رسيدگى و به حضور مجتهد تقديم و رسيد مبارك دريافت نموده ايم. در مورخۀ 11 / 9 / 60 دارايى، ماليات سه سال بعد از انقلاب را با تهديد خواستار شد و براى سال پنجاه و هشت مبلغ ده هزار و هفتصد تومان از ما گرفت. اين جانب به ارائه سند پرداخت مبادرت كردم. ولى هنگام عرض

حال بنده را مرتجع و ارتجاعى ناميدند. از محضر مقدس بنيان گذار جمهورى اسلامى استدعا داريم امر به ابلاغ نمايند كه مبلغ بالا را به خمس قبول مى فرمايند يا خير؟ تكليف امت مسلمان را در اين موارد روشن فرمايند.

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

ص: 689

بسمه تعالى، مراعات مقررات دولت اسلامى لازم است و ماليات به جاى وجوه شرعيه محسوب نمى شود.

[سؤال 5389] 2628

بسمه تعالى 29 / 4 / 1361

دفتر محترم امام خمينى، دامت بركاته

محترماً معروض مى دارم كه پروندۀ مالياتى اين جانب تا سال 1356، بيست هزار تومان بوده؛ و امسال يك مرتبه، براى هر سال حقير، سيصد و سى و دو هزار تومان صورت آورده اند كه پرداخت آن براى بنده مقدور نيست و به مقامات مربوط هم مراجعه شده؛ از تقبل آن مسامحه مى نمايند. لذا خواهشمند است نظر امام عزيز را مرقوم فرموده كه مى توانم مازاد وجه بالا را بابت وجوهات محسوب نمايم يا نه؟

بسمه تعالى، ماليات، بابت وجوه شرعيه محسوب نمى شود.

[سؤال 5390] 2629

بسمه تعالى 10 / 9 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

محترماً به عرض مى رساند كه اين جانب كارمند آموزش و پرورش هستم و هر ماه، قريب به يك هزار تومان از حقوق بنده را به عنوان ماليات كسر مى نمايند؛ آيا در حكومت اسلامى كه تمام ارگان هاى دولت، روحانى و مجتهد و يا قريب به اجتهاد هستند و پولى كه به عنوان ماليات كسر مى شود در جاى خود مصرف مى گردد، آيا بنده مى توانم اين كسرى حقوق را به عنوان سهم امام (عليه السلام) و همچنين سهم سادات عظام محسوب نمايم؟ و در ضمن بنده آن قدر قدرت و توانايى مالى ندارم كه بتوان هم از حقوق بنده به عنوان ماليات كسر كنند و هم حقوقات شرعيه را بپردازم، خواهشمند است دو كلمه مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، ماليات، بابت سهم امام و سهم سادات محسوب نمى شود.

ص: 690

[سؤال 5391]1277

6. همان گونه كه استحضار داريد، كاركنان دولت در موقع دريافت حقوق، ماليات مى پردازند. آيا اين ماليات با توجه به اين كه دولت اسلامى است، مى تواند به جاى مقدارى از خمس محسوب گردد؟

بسمه تعالى، ماليات بابت وجوه شرعيه محسوب نمى شود.

[سؤال 5392] 2630

بسمه تعالى

در شرايط حاضر كه هنوز نظام مالياتى اسلامى تدوين و تصويب نشده است تكليف كارمندان دولت و ساير كسانى كه بايد طبق قوانين موجود ماليات بدهند، در زمينۀ پرداخت خمس و زكات چه مى باشد؟

بسمه تعالى، ماليات بابت وجوه شرعيه محسوب نمى شود.

[سؤال 5393] 2631

بسمه تعالى 31 / 3 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى، امام خمينى، مدّ ظله العالى

محترماً معروض مى دارد: ماليات هايى كه دولت جمهورى اسلامى از ما اصناف بازار و غيره اخذ مى نمايد آيا سهم مبارك امام، غير از سهم سادات محسوب مى شود يا خير؟ حكم الله را بيان فرماييد. در خاتمه، ادامۀ عمر عزيز آن امام را از خداوند تبارك و تعالى خواستاريم.

بسمه تعالى، ماليات بابت سهمين محسوب نمى شود.

[سؤال 5394] 2632

بسمه تعالى 24 / 3 / 1361

محترماً معروض مى دارد: بعد از سلام، سلامتى حضرت عالى را از خداى تبارك و تعالى خواستارم. در ثانى، مالياتى كه دولت جمهورى اسلامى از اصناف بازار اخذ

ص: 691

مى نمايد، آيا سهمين محسوب مى شود يا خير؟ حكم الله را بيان فرماييد.

بسمه تعالى، از سهمين محسوب نمى شود.

[سؤال 5395] 2633

بسمه تعالى 3 / 11 / 1361

حضرت امام خمينى، رهبر محترم مسلمانان جهان

ضمن عرض سلام؛ استحضار مى دهد حال كه دولت مملكت ايران اسلامى زير نظر آن رهبر عظيم الشأن اداره مى شود، مى توان ماليات كسبى ساليانۀ خود را از خمس متعلقه پرداخت نمود يا خير؟ در صورت منفى بودن، چنانچه مصلحت مى باشد جهت روشن شدن حقير ذيلاً مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، ماليات، بابت خمس محسوب نمى شود.

[سؤال 5396] 2634

بسمه تعالى 20 رمضان 1402 ق

جماران، محضر مبارك حضرت آيت الله امام خمينى

همان طورى كه مستحضريد دولت جمهورى اسلامى از حقوق ماهانه اى كه به كارمندان خود مى دهد، مبلغى را كسر و به نام ماليات برداشت مى نمايد و عملاً تنها حقوق بگيرها هستند كه اين ماليات را مى دهند، از نظر شرعى پرداخت اين ماليات جزء كدام يك از وجوهات (خمس، زكات و غيره) محسوب مى گردد؟

بسمه تعالى، ماليات بابت وجوه شرعيه محسوب نيست.

[سؤال 5397] 2635

بسمه تعالى 25 / 9 / 1361

جناب مستطاب، حضرت آيت الله العظمى الخمينى، دام ظله العالى

محترماً پس از عرض سلام و ارادت، استدعا دارم به مسائل زير پاسخ مرحمت فرماييد:

ص: 692

1. آيا شخص كاسب كه حساب سال دارد و خمس مى دهد، ماليات بر درآمد دولت را هم بايد بدهد يا نه؟

بسمه تعالى، ماليات، بابت خمس محسوب نمى شود.

2. در جنسى كه براى شيرين كردن - مانند بادام - آن را خيس مى كنند و ديگ آن بيش از صد كيلو بادام مى گيرد، پس از خيس كردن، در آب آن فضلۀ گربه ديده شود، آن بادام و آب پاك است يا بادام و ديگ را بايد تطهير كرد؟

بسمه تعالى، اگر فضله در آب است و آب در بادام نفوذ كرده، نجس است.

[سؤال 5398] 2636

بسمه تعالى

با توجه به اين كه دولت اسلامى است و پشتيبانى از آن تكليف شرعى است؛ آيا مالياتى را كه بايد به دولت پرداخت نمود، مى توان به جاى خمس محسوب كرد؟

بسمه تعالى، دادن ماليات، كفايت از خمس نمى كند.

[سؤال 5399] 2637

بسمه تعالى 14 / 7 / 1361

مسئول محترم دفتر امام خمينى

پس از عرض سلام و آرزوى سلامتى و طول عمر براى امام خمينى، مدّ ظله العالى و ساير خدمتگزاران اسلام؛ به استحضار مى رساند كه اين جانب با خواهرم مالك دو باب خانۀ موروثى مشاع مخمس بوديم كه به خاطر تبديل به احسن نمودن و جدا كردن سهممان، يكى از آن ها را در دو سال پيش به مبلغ 3/350/000 ريال و ديگرى را در 4 ماه پيش به مبلغ 5/850/000 ريال فروختيم. لكن قيمت حال حاضر همين خانه ها هر كدام حدود 800 الى 900 هزار تومان مى باشد. بنابراين در حال حاضر به هيچ ترتيبى قدرت خريد خانه هاى مورد نظر را نداريم؛ لذا از آن جايى كه چندين سال است كه وجوهات خود را خدمت آيت الله پسنديده

ص: 693

پرداخت مى نمايم و سال من نيز براى احتساب خمس نزديك مى باشد، تقاضا مى نمايم با توجه به مسائل زير، طبق نظر امام، بنده را راهنمايى فرماييد تا به همان نحو عمل نمايم:

1. اولاً اين جانب كارمند بوده و از بابت ماليات و بيمه، حدود 30/000 ريال در ماه پرداخت مى نمايم و حال كه بحمدالله حكومت اسلامى مى باشد، پرداخت هم ماليات و هم خمس از نظر امام چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، ماليات به جاى خمس محسوب نمى شود.

2. ثانياً چون در حال حاضر توانايى خريد خانه وجود ندارد، مقدارى از پول خانه را به دايى ام قرض داده و ايشان بنده را در امر توليد، مشاركت داده اند كه خود هم در ساعات فراغت عملاً به ايشان كمك مى نمايم. لذا فرض بفرماييد در آخر سال اين جانب از محل حقوق و كسب 500/000 ريال يا بيشتر سود ببرم؛ آيا با توجه به اين كه حتى توانايى خريد خانۀ اوليۀ خود را هم ندارم و اگر خانه اى هم بخرم، مى بايد از وام بانكى هم استفاده نمايم و تا سال ها مقروض باشم، بايد خمس سود امسال و سال هاى ديگر را - اگر كه وضع به همين صورت باشد - پرداخت نمايم يا خير؟

بسمه تعالى، سر سال بايد خمس سود تجارت را كه باقيمانده، بردارند.

[سؤال 5400] 2638

بسمه تعالى 4 / 9 / 1361

دفتر امام خمينى، با احترام؛ اين جانب مقلد حضرت امام مى باشم و سؤالاتى برايم مطرح مى باشد كه خواهشمندم پاسخ لازم را ارسال فرماييد:

1. همه ماهه طبق قوانين و مقررات جارى مملكتى، از حقوق، ماليات دريافت مى شود، آيا اين ماليات كه به حساب خزانۀ دولت جمهورى اسلامى واريز مى شود را مى توان به حساب خمس محسوب كرد؟

بسمه تعالى، ماليات، بابت خمس محسوب نمى شود.

[سؤال 5401]

2. بر اساس تقاضاى كارمندان، هر ماهه يك روز حقوق كسر و به حساب

ص: 694

جنگ زدگان يا بازسازى مناطق جنگى واريز مى كنند، آيا مى شود اين مقدار را هم به حساب خمس در نظر گرفت؟

بسمه تعالى، محسوب نمى شود.

[سؤال 5402]

3. آيا مى شود ماليات هايى از قبيل ماليات بر درآمد، ماليات بر مستغلات را به حساب خمس منظور نمود؟

بسمه تعالى، حكم آن گذشت.

4. با توجه به اين كه مقلد امام هستم و دوست دارم مستقيماً خمس خود را تقديم امام نمايم و از طرفى امكان دسترسى و شرف يابى به حضور امام ممكن نيست، لذا مستدعى است در صورتى كه امكان واريز به حساب بانكى باشد، شمارۀ حساب بانكى و نام بانك را اعلام فرماييد.

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنيد.

5. اين جانب داراى يك دستگاه خانۀ شخصى و يك دستگاه ماشين پيكان شخصى مى باشم؛ ضمناً نزديك به يك صد هزار تومان بدهكار هستم و ماهيانه حدود شش هزار و هشت صد تومان خالص، حقوق دريافت مى كنم و داراى همسر و چهار فرزند مى باشم؛ خواهشمندم طريقۀ محاسبۀ خمس اموال و دارايى اين جانب را بفرماييد؟ و اين كه آيا شرعاً موظف هستم كه خمس پرداخت نمايم؟ البته با توجه به مخارج سنگين در اين موقعيت زمانى، هزينۀ زندگى در سطح بالا و پس انداز خيلى كم مى باشد.

بسمه تعالى، براى حساب خمس نزديكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب برويد و تصفيه كنيد.

[سؤال 5403] 2639

بسمه تعالى 6 / 11 / 1361

محضر مبارك مرجع عالى قدر و رهبر عظيم الشأن، حضرت آيت الله امام خمينى، دامت بركاته

با درود و سلام به محضر مرجع عالى قدر عالم اسلام؛ اين جانب ساكن ماسال از توابع رشت، مبلغى سهم امام در پيش خود دارم و در محل سكونت ما هم دو باب مسجد و يك مسجد جمعه جهت برگزارى نماز جمعه در دست ساختمان است و مبالغى كسرى بودجه دارند، آيا از پولى كه از سهم امام در پيش خود دارم، مى توانم در

ص: 695

مساجد فوق الذكر خرج نمايم؟ و اگر نمى توانم خرج نمايم، به وسيلۀ چه كسى و يا چه شمارۀ بانكى به حضورتان تقديم بدارم؟ و آيا مالياتى كه دولت اسلامى از ما مى گيرد، از خمس اموال ما حساب مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، با تعيين مقدار بدهكارى، تحصيل اجازه نماييد و ماليات، عوض خمس محسوب نمى شود.

[سؤال 5404] 2640

بسمه تعالى 23 / 3 / 1361

دفتر امام خمينى، لطفاً به سؤال زير پاسخ دهيد:

اين جانب يك قطعه زمين موروثى داشتم و آن را فروختم، آيا بايد زكات و يا وجوهاتى ديگر بپردازم؟ و اگر مثلاً ادارۀ دارايى از من ماليات دريافت كرده، باز به چه نحوه مى شود؟

بسمه تعالى، زمين زكات ندارد و اگر يقين ندارد كه متعلَّق خمس باشد، خمس هم ندارد و ماليات، مربوط به مقرّرات دولت اسلامى است و بابت خمس و زكات حساب نمى شود.

[سؤال 5405]1279

6. سؤال مى شود آيا از نظر حضرت عالى ماليات هاى پرداخت شده به دولت جمهورى اسلامى از خمس يا سهم مبارك امام (عليه السلام) محسوب مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، ماليات بابت سهمين محسوب نمى شود.

[سؤال 5406] 2641

بسمه تعالى 18 / 4 / 1361

كاركنان و مسئولين دفتر حضرت امام خمينى، سلام عليكم

تقاضا دارد به چند مسأله شرعى جواب مرقوم فرماييد:

1. آيا كارمند دولت كه هر ماه مبلغى به عنوان ماليات از حقوقش كسر مى گردد

ص: 696

مى تواند در موقع پرداخت خمس آن مبلغ را به حساب آورد؟

بسمه تعالى، ماليات بابت وجوه شرعيه محسوب نمى شود.

2. زن و مرد كارمندى هستند كه فقط يكى از آن ها خمس مى پردازد و هر دو مشتركاً وسايل خانه را خريدارى مى كنند؛ تكليف خواندن نماز در خانه و استفاده از وسايلى مثلاً فرشى كه روى آن نماز خوانده مى شود چيست؟

بسمه تعالى، در صورت يقين به وجود خمس در آن مال تا خمس ادا نشود نمى توانند تصرف كنند.

3. آيا مى توان مبلغى از سهم امام (عليه السلام) را به خويشاوندان فقير غير سيد پرداخت كرد؟ اگر چنين چيزى ممكن است چه مقدار از كل آن را مى توان در اين خصوص پرداخت؟

بسمه تعالى، منوط به اجازه مرجع تقليد است.

4. آيا كمك به جبهه ها يا حساب 100 امام از پول خمس مجاز است؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5407] 2642

بسمه تعالى 28 / 5 / 1361

محضر مبارك حضرت امام خمينى، نايب به حق حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

محترماً؛ به عرض مى رساند به علت نداشتن مسكن و فقر مالى، پدر خانم اين جانب در حال تهيه مسكنى مى باشد. و اين طور كه متوجه شده ام ايشان خمس نمى دهد. البته قبل از انقلاب ماليات دولت طاغوت را پرداخت نمى كرده، ولى خمس پرداخت مى كرده است. اكنون توجيه مى كند كه چون دولت جمهورى اسلامى مى باشد، ماليات همان خمس مى باشد و به همين دليل خمس پرداخت نمى كند. مشخص نماييد آيا در چنين منزلى نماز باطل است يا خير؟ همچنين در چنين منزلى سكونت گزيدن چه حكمى دارد؟ البته منزل را واگذار به دخترش مى كند.

بسمه تعالى، ماليات بابت خمس محسوب نمى شود و اگر منزل از پول غير مخمس تهيه شود، تا در مقدار خمس از مرجع تقليد كسب اجازه نكنند و خمس پرداخت نشود، نمى توانند در آن منزل تصرف نمايند.

ص: 697

[سؤال 5408]7384

4. هر ماه نزديك به از حقوق اين جانب به عنوان ماليات كسر مى گردد و به صندوق جمهورى اسلامى واريز مى گردد؛ آيا اين مبلغ جزء خمس محسوب مى گردد؟ و اگر نمى گردد، جزء چه محسوب مى گردد؟ توضيح اين كه در نماز جمعۀ روز 26 / 9 / 61 آقاى رفسنجانى در اين باره صحبت كردند، ولى براى من روشن نشد زمانى كه جهت پر نمودن بيت المال، خمس گرفته مى شد، آيا ماليات درآمد نيز گرفته مى شد.

بسمه تعالى، ماليات به جاى خمس محسوب نمى شود.

[سؤال 5409]3807

3. شركت نفت ماهانه مبالغ زيادى در حدود 800 تومان به نام ماليات بر درآمد به نسبت حقوق از تمام كاركنان اعم از كارگر و كارمند كسر مى كند. ضمناً عده اى نيز داراى سال مى باشند كه خود حقوق شرعيه را سر سال مى پردازند. آيا اين ماليات ها را به جاى وجوهات مى توان حساب كرد يا خير؟

بسمه تعالى، محسوب نمى شود.

[سؤال 5410] 2643

بسمه تعالى

محضر مبارك امام امت امام خمينى، مدّ ظله العالى

به شرف عرض مى رساند كه اين جانب با داشتن شصت سال سن و چهار سر عائله؛ يك دكان ميخ فروشى در خيابان آبكوه مشهد دارم. از طرف دارايى حوزۀ 16، با درآمد روزانۀ 750 ريال مميزى شده و مبلغ دو هزار تومان ماليات تعيين قطعى گرديد. چون دولت جمهورى اسلامى است؛ اگر عدل است و يا نيست تسليم هستم، از آن مقام عالى استدعا دارم كه اين وجه را بابت خمس اجازه فرماييد كه تأديه نمايم.

بسمه تعالى، ماليات به جاى خمس محسوب نمى گردد.

ص: 698

[سؤال 5411]2203

2. اگر موجر به ادارۀ دارايى جمهورى اسلامى ماليات سپرده را به اندازۀ خمس بپردازد، وظيفۀ الهى او در اين صورت چه مى باشد؟

بسمه تعالى، ماليات كفايت از خمس نمى كند.

[سؤال 5412]2068

23. در هديۀ منبر اگر دعوت كنندگان از سهم امام (عليه السلام) كه مجازند بدهند يا سيد از سهم سادات بدون كسب اجازه از منبرى كه آيا رضايت دارد يا ندارد برى الذمه مى شوند يا لازم است بدون اجازه قبلى از غير وجوه بدهند.

بسمه تعالى، در مورد قرارداد اجرت يا استحقاق اجرة المثل و همچنين در مواردى كه متعارف است به منبرى اجرت مى دهند نمى تواند سهم مبارك يا سهم سادات را بابت آن حساب كند.

[سؤال 5413]37

2. مبلغى كه به عنوان كمك به جبهه ها (جنگ زده ها) تقديم مى شود آيا مى توانم مال خمس حساب نمود يا نه؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

[سؤال 5414] 2644

بسمه تعالى 9 / 12 / 1362

رياست محترم دفتر امام خمينى

با تقديم عرض سلام خدمت رهبر عالى قدر مسلمانان جهان حضرت امام خمينى و امت مسلمان و درود بر رزمندگان شجاع اسلام و شما برادران و خواهران زحمت كش در راه اسلام و سلام به روان پاك شهيدان راه حق؛ طول عمر و سلامتى براى امام امت و پيروزى هرچه زودتر رزمندگان اسلام را از درگاه حضرت احديّت مسألت مى نمايم.

ص: 699

اين جانب به عرض مى رسانم چك ناقابلى ضميمۀ نامه است كه به منظور خمس مى فرستم. ضمناً به عرض مى رسانم كه بنده مدت 17 سال است كه مقيم كشور هلند مى باشم و در اين جا مشغول كار هستم حقوقى را كه دريافت مى كنم ماليات آن را كم مى كنند؛ در اين صورت نمى دانم آيا خمس به اين حقوق تعلق مى گيرد يا خير؟ خواهشمندم چون من مقلد امام خمينى مى باشم، اين مسأله را در صورت امكان برايم بنويسيد.

بسمه تعالى، به پولى كه نوشته ايد خمس واجب نمى شود.

قبول خمس از طرف مستحق و برگرداندن آن

[سؤال 5415] 4384

3. آيا اگر سيدى مقدارى سهم سادات را قبول كند و به شخص برگرداند، مى شود اين سهم سادات را به غير سادات پرداخت يا خير؟

بسمه تعالى، سيد نمى تواند سهم سادات را قبول كند و به شخص برگرداند.

[سؤال 5416] 2645

بسمه تعالى

1. شخصى اموالش را حساب كرد بايد مبلغ صد هزار تومان بابت سهم امام (عليه السلام) بدهد ولى قلبش راضى نمى شود وكيل حاكم شرع مى گويد پنجاه هزار تومان را بدهيد بعداً باقى را به شما مى بخشم وقتى كه مبلغ پنجاه هزار تومان را گرفت مى گويد يك قران بخشيده نمى شود بايد باقى را به تدريج بدهيد. بفرماييد اين وكيل شرع آيا معصيت كرده يا خير؟

بسمه تعالى، وجوه شرعيه قابل بخشش نيست.

2. شخصى دو صد رأس گوسفند دارد و دو صد هزار تومان املاك زراعى جهت مخارج خود خريده تا به حال ابداً وجوهات نداده و فعلاً مى خواهد اموالش را حساب كند اما محصول تمام اين دارايى مخارج اقتصادى او را كفاف نمى كند مى شود نصف اموالش را حساب كرد و نصف ديگرش جهت

ص: 700

مخارجاتش حساب نكرد يا خير بايد تمام دارايى او را حساب كرد؟

بسمه تعالى، بايد خمس همه را بدهد بلى اگر واقعاً وضع او طورى باشد كه به دادن خمس زندگى مناسب با حالش را نتواند ادامه دهد واجب نيست خمس بدهد.

3. يك نفر امام و يك نفر مأموم، در نماز جماعت امام شك سه و چهار مى نمايد، مأموم شك چهار و پنج مى نمايد تكليف آنان چيست؟

بسمه تعالى، با رجوع هر يك از امام و مأموم به ديگرى بنا را بر چهار بگذارند.

حكم تصرفات در اموال كسانى كه خمس نمى دهند

[سؤال 5417] 2646

بسمه تعالى

فرزندان متديّنى كه در خانه گرفتار پدرانى هستند كه خمس نمى دهند و جدا شدن براى آن ها حرجى يا غير ممكن است به خصوص در مورد خواهران، آيا نماز خواندن در خانه و با آن لباس و ساير تصرفات در اموال خانه و غيره چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر يقين ندارند كه در مال مورد تصرف آن ها خمس هست، مى توانند تصرف كنند و در غير اين صورت، بايد اجازه بگيرند.

[سؤال 5418]2297

2. چنانچه شخصى كه خمس نمى دهد و يا اعتقاد ندارد و يا شخصى كه اصلاً مسلمان نيست دعوت به صرف غذايى بنمايد و مدعو ناگزير از قبول دعوت باشد، در صورت خوردن غذاى وى بايستى خمس غذاى صرف شده را بدهد؟

بسمه تعالى، دادن خمس در صور ذكر شده لازم نيست، مگر در صورتى كه صاحب غذا معتقد به وجوب خمس باشد و يقين به وجود خمس در غذا داشته باشيد.

[سؤال 5419]1325

10. در بعضى جاها انسان وارد مى شود و علم دارد كه حساب سال ندارند. غذا

ص: 701

خوردن از آن منزل چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اگر علم به حرمت مقدار محل ابتلاء ندارد، جايز است.

[سؤال 5420] 2647

بسمه تعالى

با عرض سلام و درود بى پايان به امام امت، رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران و با عرض سلام و درود بر سروران عزيز در دفتر امام

اين جانب دانش آموز سال چهارم دبيرستان هستم. از مدتى پيش سؤالى برايم پيش آمد كه اكنون از شما سروران خواهانم كه پاسخ آن را بدهيد.

پدر و مادرم مقيد به اجراى دستورات اسلامى نيستند؛ لذا هيچ گاه خمس و زكات اموالشان را نمى دهند. البته زكات شامل اموال آن ها نمى شود و از موارد خمس هم فقط مى توان منفعت كسب را ذكر كرد. و چون من هنوز محصل هستم و كسب و درآمدى ندارم؛ نيازمند به پدر و مادر مى باشم. از اين رو بايد از اموالى استفاده كنم كه خمس آن داده نشده است. آيا من حق تصرف در اين اموال را دارم؟ و آيا من مى توانم با چنين لباسى و يا در خانه اى كه خمس آن از طرف پدر و مادرم داده نشده نماز بخوانم؟ اگر نمى توانم بخوانم، آيا بايد قضاى آنچه را كه تا كنون خوانده ام به جاى آورم؟

بسمه تعالى، اگر يقين نداشته باشيد كه در مالى كه مورد تصرف شما است خمس هست، مى توانيد تصرف كنيد.

[سؤال 5421] 2648

بسمه تعالى 20 / 3 / 1361

با سلام و درود بى پايان بر امام خمينى و تبريك پيروزى هاى رزمندگان اسلام و اميد به پيروزى نهايى اسلام بر كفر، چند سؤال زير را مطرح مى كنم:

1. اگر كسى مقدارى خمس بدهكار است و مى خواهد كمك به ديگران بكند - مثلاً

ص: 702

به جبهه ها - آيا تا قبل از اين كه بدهى خمس خود را بدهد، مى تواند اين كمك ها را بكند يا خير؟ يادآورى مى شود كه اين كمك را نه بابت خمس مى خواهد بكند، بلكه به عنوان انفاق از مال خود. يا اين كه تا قبل از اين كه بدهى او از خمس تمام نشده، نمى تواند بابت انفاق يا مثلاً هديه و ساير امور خيريه بپردازد.

بسمه تعالى، بدهى شرعى را بايد به موقع ادا كند و كمك و انفاق از مال خود به ديگران مانع ندارد.

2. استخاره اى را دو نفر كرده اند و در نتيجه، آن دو نفر به نتيجۀ استخاره راضى نيستند و با مشورت ديگران، آن ها گفته اند كه اين جا اصلاً جاى استخاره نبوده. حالا سؤال اين است كه آيا در موارد فوق مى توان نتيجۀ استخاره را ناديده گرفت يا اين كه وقتى كه گرفته شد، بايد حتماً از آن اطاعت نمود؟

بسمه تعالى، استخاره شرعاً الزام آور نيست.

3. كسانى كه با خريدن خانه اى مقدار زيادى بدهكار مى شوند، به طورى كه سال هاى متوالى بايد اين بدهى را بپردازند، براى چنين كسانى مسألۀ خمس به چه صورت است؟ مثلاً فرض بفرماييد سالى بايد 30/000 تومان بدهى بدهد، به مدت مثلاً 15 سال. علاوه بر 30/000 تومان بدهى ممكن است در بعضى از سال ها درآمد او بيشتر باشد از اين بدهى؛ مثلاً 15/000 تومان هم براى خودش بماند؛

تكليف خمس او چگونه است براى اين مقدارى كه درآمد ساليانۀ اوعلاوه بر بدهى ساليانۀ منزل است؟

بسمه تعالى، زايد بر اقساط پرداختى، هر سال اگر زايد بر مؤونه چيزى باقى ماند خمس دارد.

4. آيا مى تواند با اين درآمدهاى بيش از بدهى براى خود امكانات زندگى تهيه نمايد يا اين كه بايد اول همۀ بدهى ها را بپردازد، بعد به ايجاد امكانات بعدى بپردازد؟

بسمه تعالى، چنانچه مورد حاجت باشد از مؤونه محسوب است و اشكال ندارد.

5. پسر جوانى كه تا قبل از ازدواج، سه دانگ منزلى را داشته و با پدر و مادرش شريك بوده و در موقع ازدواج، اين منزل را به دليل نياز آن ها، به آن ها واگذار نموده (البته نه با سند، بلكه استفاده از منزل را) و خود رفته يك منزل به اندازۀ نيازش خريده و زير بار بدهى زيادى رفته است تا پدر و مادر خود را خانه به دوش نكند. آيا اين وضعيت به منزلۀ داشتن دو خانه براى اين جوان محسوب مى شود يا اين كه در حقيقت، مسكن مورد نياز محسوب مى شود كه نياز به پرداخت خمس آن نمى باشد؟ اگر چنانچه بايد خمس آن حساب شود، نحوۀ محاسبۀ آن را نيز بفرماييد.

بسمه تعالى، در فرض سؤال، خمس واجب نيست.

ص: 703

[سؤال 5422] 2649

بسمه تعالى 25 / 2 / 1361

حضور محترم كاركنان دفتر امام خمينى، با عرض سلام، مايل هستم مشكل مذهبى خود را با شما - كه به قرارى كه شنيده ام حلاّل مشكلات هستيد - در ميان بگذارم.

دخترى هستم به همراه مادر و خواهرم در منزل با پدرم زندگى مى كنم. او مردى است غريبۀ با خدا و دين و مذهب و در نتيجه هيچ گونه اعتقادى به واجبات دينى ندارد، مثلاً خمس نمى دهد و مشكل من هم در رابطۀ با خمس است. او كه هيچ گونه اعتقادى به پرداخت خمس ندارد. و هميشه به شوخى مى گويد: چقدر درآمد دارم كه خمس هم بدهم. حالا تكليف من چيست؟ آيا من موظفم كه از حقوق ماهيانه اى كه از او دريافت مى دارم، خمس خودم را بدهم و يا خمس مادر و خواهرم را هم به اين ترتيب بدهم؟ و اگر جواب مثبت است، اين خمس را بايد به كجا پرداخت كنيم؟

بسمه تعالى، اگر احتمال مى دهيد كه در آنچه به شما داده مى شود خمس نباشد، بر شما چيزى نيست.

[سؤال 5423] 2650

بسمه تعالى

لطفاً تكليف را در مورد مسائل زير مرقوم بفرماييد:

1. چنانچه شخصى با اطلاع به اين كه پدرش خمس مال خود را نمى پردازد و تا به حال نپرداخته، با وجود اين كه داراى ثروت و درآمد كافى است، آيا مى تواند جهت تأمين مايحتاج خود، مثل خريد خانه، ازدواج، خرج روزمره، خرج تحصيلى، در صورتى كه خودش هيچ درآمدى نداشته باشد، از او پول بگيرد؟

حكم كسى كه تا به حال از اين پول استفاده مى كرده و نمى داند كه چه مقدار بوده، چيست؟

بسمه تعالى، اگر يقين دارد كه در آنچه تصرف كرده يا مى كند خمس هست، بايد به حاكم شرع مراجعه و استجازه كند.

ص: 704

2. كسانى كه از خارج از كشور بر خلاف مقررات و موازين جمهورى اسلامى پول وارد كشور مى كنند، آيا مالك پول خود هستند يا نه؟ يا اين كه فقط كار حرام انجام داده اند؟

بسمه تعالى، لازم است طبق مقررات دولت اسلامى عمل كنند.

[سؤال 5424] 2651

بسمه تعالى

حضور محترم حضرت مستطاب، رهبر عالى قدر، الامام روح الله الموسوى الخمينى

پس از تقديم عرض سلام و احوال پرسى از پروردگار منان سلامتى و سعادت روزافزون آن جناب را مسألت مى نمايم، به پيوست يك فقره چك بانك ملى به مبلغ سى هزار ريال تقديم مى گردد كه نصف آن بابت خمس آل محمد صلى الله عليه و آله وسلم و نصف ديگر آن بابت سهم مبارك امام مى باشد پس از وصول خواهشمند است رسيد آن را مرحمت فرماييد.

بسمه تعالى، مبلغ سه هزار تومان بابت خمس و سهمين مباركين واصل گرديد.

1. اين جانب از ابتداى بلوغ تا كنون به دعوت دوستان و آشنايان به مهمانى رفته ام و مى دانم كه ايشان بابت خمس و سهم مبارك امام چيزى پرداخت نمى كنند، در اين باره چه كار بايد كرد؟

بسمه تعالى، اگر علم نداشته باشيد كه آنچه تصرف كرديد مورد تعلق خمس بوده چيزى بر شما نيست.

2. خريد تلويزيون و راديو و ضبط صوت و تعميرات آن ها و غيره را مى توان جزء مخارج سال به حساب آورد.

بسمه تعالى، به مقدار شأن از مؤونه است.

3. پرداخت حق بيمه منزل و خانه و اثاثيه و ماشين جزء مخارج سال حساب مى شود؟

بسمه تعالى، اگر بيمه اجبارى و يا پرداخت آن به مقدار متعارف و از شؤون باشد از مؤونه است.

ص: 705

4. بابت سهم مبارك امام مى توان بابت هزينه و مخارج پاسداران انقلاب مصرف نمود؟

بسمه تعالى، موقوف است به اجازه خاصّه از حاكم شرع.

5. اين جانب در ايام حكومت طاغوتى به وسيله اداره اوقاف به زيارت خانه خدا و حج مشرف شده ام آيا يك بار ديگر مى توانم حج را قضا نمايم؟

بسمه تعالى، حج قضا ندارد و اگر صحيح انجام داده ايد كفايت مى كند.

[سؤال 5425]5668

2. پسر و يا دخترى كه اكنون در خانۀ پدرش زندگى مى كند و خود نيز شاغل است. پدرش نيز خمس و زكات نمى پردازد و آن فرد نيز مجبور به زندگى با آن ها است، در اين صورت حساب سال چطور است؟

بسمه تعالى، از اموال پدر كه مورد تصرف او واقع مى شود اگر يقين ندارد كه خمس در آن است، چيزى بر او نيست، ولى در صورت يقين بايد در مقدار خمس اجازه از مرجع تقليد بگيرد.

[سؤال 5426]2082

2. كسى است كه از ابتدا تا كنون خمس پرداخت نكرده است، آيا مى شود در منزل او و روى فرش او وارد شد و نماز خواند و از غذاى او استفاده كرد و آيا غسل هاى او درست است؟

بسمه تعالى، اگر يقين به بودن خمس در منزل و فرش نباشد، تصرف و نماز در آن مانع ندارد و اگر آب مباح باشد غسل صحيح است.

[سؤال 5427] 2652

بسمه تعالى

حضور پدر و رهبر عزيز، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، پس از سلام، استفتايى از شما دربارۀ خمس داشتم.

پدر من از اول عمرش تا به حال خمس نداده است و خودش مى گويد به من

ص: 706

واجب نبوده و نيست؛ چرا كه در تمام مدتى كه كار مى كرده و درآمد داشته، بدهكار نيز بوده است.

1. آيا ايشان حتماً بايد سال قرار مى داد در پيش يك روحانى، تا روحانى به ايشان بگويد خمس ندارد يا اين كه نظر ايشان قابل قبول است؟

2. حكم استفاده ما فرزندان ايشان از پول و امكانات ايشان چيست؟

بسمه تعالى، قول خود او قبول است.

[سؤال 5428] 2653

بسمه تعالى 19 / 8 / 1361

محضر مبارك امام خمينى، خداوند معبود، به حق پيغمبر محمود، سايۀ بلندپايۀ حضرت عالى را از سر ما مقلدين كم و كوتاه نفرمايد.

بارى حقير يك نفر از مقلدين حضرت عالى اهل آذربايجان مى باشم. بدين وسيله تقاضاى اجازه يا راه حل سه مسأله كه بر بنده برخورد مى كند را دارم:

1. شغل بنده پينه دوزى مى باشد كه سيّار هستم در دهات همجوار؛ اغلب مهمان اشخاصى مى باشم كه مال ايشان طبق موازين شرعى مشكوك يا مخلوط به حرام است؛ ناچار از نان و آب ايشان مى خورم، در اين مورد راه حل يا اجازه به بنده صادر فرماييد.

بسمه تعالى، اگر يقين نداريد كه در مال مورد ابتلاى شما، مال حرام باشد، بر شما حلال است.

2. يك قطعۀ كوچك باغچه وقف دارم كه وقف نامۀ آن نان دادن به اهالى قريه با عزادارى سيدالشهدا

مى باشد. چون عايد يك سالۀ او خيلى كم مى شود، ناچار دو - سه سال جمع نموده، يك دفعه احسان مى كنم؛ به علت تأخير از شما اجازه يا راه حل مى خواهم.

بسمه تعالى، اگر صلاح باشد مجازيد.

3. موقعى كه بنده مال امام بدهكار مى باشم، نمى توانم يك دفعه پرداخت كنم، ناچار تا جمع نمايم به تأخير مى افتد؛ باز در اين مورد اجازه يا راه حل مى خواهم.

بسمه تعالى، مجازيد. موفق باشيد ان شاء الله.

ص: 707

[سؤال 5429] 2654

بسمه تعالى

خواهشمندم به دو سؤال من جواب بدهيد:

1. آيا وقتى كه پدر من از اول زندگى تا كنون هيچ خمس و زكات مال خويش را نداده و در ضمن، من هيچ اطلاعى هم ندارم كه آيا اين شخص، مالى در بانك دارد يا نه، ولى كلاًّ مى دانم كه او مال دارد، اما مقدار ماندن و يك سال مسكوت ماندن آن را

اطلاع ندارم، تكليف من در اين مورد چيست؟ آيا بايد از اين مال استفاده بكنم؟ حتى غذا خوردن در اين منزل جايز است و يا از نظر روحيه در من تأثير دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اموالى كه مورد تصرف شما قرار مى گيرد، اگر يقين نداريد كه خمس در آن هست يا نه، تصرفات شما اشكال ندارد.

2. شخص مذكور به ائمه و به همه فحش مى دهد، ولى من ديدم كه اين شخص، نماز مى خواند و من

نمى توانم تشخيص بدهم كه آيا اين شخص فحشى كه مى دهد از قلب است و يا بر اثر عصبانيت از مسائلى كه مشاهده مى كند، مى دهد، آيا با اين كه من نمى توانم حكم كنم كه او كافر است - چون ديدم نماز مى خواند - آيا او كافر است يا نه و بايد از خوردن غذا اجتناب بكنم؟

بسمه تعالى، اگر محرز نباشد كه ارتداد از او سر زده يا نه، حكم به كفر وى نمى شود و محكوم به نجاست نيست و سبّ امام اگر معلوم نباشد كه جدى بوده يا نه، موجب نجاست نيست.

[سؤال 5430] 2655

بسمه تعالى

پس از عرض سلام؛ اميدوارم كه حالتان خوب باشد.

مى خواستم از شما سؤال كنم كه آيا رفتن به خانه كسانى كه خمس نمى دهند خوردن غذاى آن ها حرام است و يا نه اشكالى ندارد؟ آيا خوردن اين گوشت هاى يخى كه در كشور هم اكنون توزيع مى شود اشكال دارد؟ والسلام عليكم ورحمة الله

بسمه تعالى، با يقين به اين كه در اشياى مورد تصرف شما خمس هست، نبايد تصرّف كنيد. و اگر شك داريد، تصرف مانع ندارد. و گوشت هايى كه

ص: 708

از بلاد غير اسلامى وارد مى كنند در صورتى حلال است كه احتمال داده شود كه وارد كننده مسلمان احراز تذكيه حيوان را كرده و آن را در دسترس مسلمين قرار داده است.

[سؤال 5431] 2656

بسمه تعالى 12 / 11 / 1361

دفتر حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

مى دانيد كه خواندن قرآن (ختم سورۀ انعام يا أمّن يجيب) به صورت نذر، متوالى يا غير همراه با يك وعده غذا در بين اغلب مسلمين مرسوم است، اگر بدانيم ميزبان (نذركننده) خمس مالش را نمى دهد، مى توان از آن غذا خورد يا خير؟ و اگر احتمال باشد چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، اگر يقين به بودن خمس در غذاى مزبور نباشد خوردن آن اشكال ندارد.

[سؤال 5432] 2657

بسمه تعالى 26 / 5 / 1361

دفتر مسائل شرعى امام خمينى

1. پذيرفتن هديه از كسى كه علم داريم كه خمس نمى دهد به نظر امام چه صورت دارد؟ آيا بايد گيرنده خمس پرداخت كند؟

بسمه تعالى، اگر علم به وجود خمس در آن مال نباشد اشكال ندارد.

[سؤال 5433]

2. كسى كه از پول خمس نداده اشيايى را بخرد و به خانوادۀ خود ببخشد چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، با علم به وجود خمس در آن جايز نيست.

3. خانه اى را كه در خور شأن كسى نيست به چه صورت خمسش پرداخت شود؟

ص: 709

بسمه تعالى، مقدار زايد بر شأن بايد تخميس شود.

4. كسى كه خانه اى محقّر داشته و آن را به فروش رسانده و خمس آن پول را داده و با آن پول، خانۀ ديگرى خريده و دوباره به مقدار زيادترى آن را به فروش رسانده، با اين كه خود فروشنده خانۀ مسكونى ندارد، با اين پول خانه اى را براى سكونت خريده آيا خمس مازاد را پرداخت كند؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله، خمس زياده واجب نيست.

5. خريدن وسايل سوارى - اعم از موتورسيكلت و يا ماشين - براى كسى كه حساب سال ندارد جزء مؤونه است؟

بسمه تعالى، بايد سال قرار دهد و بعد تصرف كند.

6. كسى كه حساب داشته و سرمايۀ او از بين رفته و دوباره از كسب و كار، پولى پيدا كرده، به چه صورت خمس دهد؟

بسمه تعالى، آنچه از ربح، سر سال باقى بماند خمس دارد.

7. خريدن وسايلى كه جزء ابزار كار نيست، مثل اين كه كسى ماشينى را براى سوارى خودش بخرد، خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، از مؤونه است.

[سؤال 5434] 2658

بسمه تعالى

حضور رهبر عالى قدر انقلاب اسلامى امام خمينى

پس از تقديم عرض سلام، سلامتى شما را از درگاه ايزد متعال خواهان و خواستارم و اميدوارم كه هر چند سال عمرى كه من دارم خدا بگيرد و به عمر سراسر هدايت رهبر بزرگوارم بدهد تا بتوانند فرزندان و برادران ما را به راه خدا و رسولانش

و اولياء الله هدايت فرمايد. ان شاء الله

اين جانب عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامى هستم، چندين سؤال دارم كه از شما رهبر عزيز تقاضاى عاجزانه دارم كه به آن ها پاسخ بدهيد:

1. بنده پدرى دارم كه در حدود 60 سال سن دارد، وضع مالى او هم نسبتاً بد نيست، ايشان تعداد 6 يا 7 قالى دارد، تعدادى هم گوسفند دارد و كشاورز هم هست كه

ص: 710

در سال اگر باران رحمت الهى بر ما نازل شود مقدار 3 هزار من جو و مقدار تقريباً 800 من گندم برداشت مى كند، نه خمس و نه زكات مال خود را نمى دهد، از شما رهبر كبير مى خواهم كه در اين مورد مرا راهنمايى كنيد.

ايشان اصلاً نماز نمى خوانده و روزه هم نمى گرفته و نمى گيرد و حتى غسل هم شايد بلد نباشد، مى توانم بگويم از اول عمرش تا به حال فقط 2 تا 3 ماه نماز خوانده است البته دو يا 3 ماه را هم به خاطر اين نماز خوانده كه يك روز قبل از آنكه مى رفته زيارت حضرت رضا (عليه السلام) نماز مى خوانده تا چند روزى كه برمى گشته به خانه، لطفاً در اين باره هم مرا راهنمايى فرماييد.

تقريباً مى توانم بگويم كه هشتاد درصد از مخارج زندگى ما را از زمانى كه من يادم مى آيد تا به حال مادرم مى دهد. توضيح: مادرم هم خياط هست و هم رختخواب و تشك مى تواند درست كند به همين دليل مى تواند مخارج زندگى خانواده ما را تأمين نمايد و پدرم هميشه با او دعوا مى كند و چيزهاى بد زيادى به او مى گويد و خواهرى هم دارم كه ذليل دست پدرم شده است، مى توانم بگويم كه او از 10 سالگى شايد هم كمتر براى پدرم زحمت كشيده و قالى بافته است، تا به حال كه او در حدود 23 سال سن دارد چندين خواستگار براى ايشان آمده است كه ما نداده ايم، چون همۀ آن ها پير و فرسوده بودند و حال هم مجبور شديم او را به يك نفر كه 10 فرزند دارد و عمر ايشان هم نزديك 45 تا 50 سال مى باشد بدهيم، پدرم ايشان را خيلى آزار مى دهد و هميشه با حالتى خشن با او رفتار مى كند.

بنده زمانى كه مجرد بودم با كمك پدرم و مقدارى هم به اجبار از پدرم كمك گرفتم و ساختمانى در زمين حياط پدرم ساختم كه الآن در يكى از اتاق هاى آن ساختمان زندگى مى كنم و در بعضى موارد پدرم مى گويد وسايلت را بردار و از اين جا برو و من هم كه نه مالى دارم و نه زمين دارم كه بتوانم در آن يك اتاقى بسازم، تكليف ما در اين باره چيست؟

از همان قالى هايى كه در اول ذكر شد 2 تا 3 عدد آن ها زير پاى ما مى باشد منظور

ص: 711

در اتاق ما مى باشد، آيا مى توانيم روى آن نماز بخوانيم يا نه؟ لطفاً توضيح بيشتر بدهيد.

بسمه تعالى، او را امر به معروف كنيد و اموالى كه در اختيار شما مى گذرد اگر يقين به بودن خمس در آن نداريد تصرف شما در آن مانع ندارد.

2. بنده مدت يك سال است كه ازدواج كرده ام و در اين مدت يك سال هيچ حسابى براى خمس خود نداشته ام و چيزى هم از خودم ندارم كه بخواهم خمس آن را بدهم؛ اكثر چيزهايى كه دارم همه بخشيدنى است وسايلى كه دارم به شرح زير است.

الف. مقدارى جهيزيه كه پدر همسرم به من بخشيده است و در ضمن، مقدار حدوداً 10 هزار تومان از من به عنوان شيربها گرفته است كه همين وسايل جهيزيه را خريدارى نموده است.

ب. تازگى ها يك ضبط صوت دسته دوم و يك پنكه خريده ام كه آن ها جزو وسايل خانه مان است اين دو جنس را به قيمت 2150 تومان خريده ام.

بسمه تعالى، جهيزيه خمس ندارد و همچنين ساير وسايل زندگى بشرط آنكه در بين سال تهيه شود.

3. يك موتور سيكلت خريده ام به قيمت 7000 تومان كه اختصاص دارد براى آمدن به سر خدمت و برگشتن به خانه، چون در بيراهه قرار گرفته ايم و وسيلۀ عمومى كم است.

بسمه تعالى، موتور سيكلت در صورتى كه براى زندگى محل احتياج نبوده و براى شغلتان كه رفتن به محل كار است بوده خمس آن واجب است.

4. آيا اگر احتمالاً پدرم چيزى به من بخشيد گرفتن آن اشكال ندارد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد ولى اگر يقين داريد كه در آن خمس است بايد خمس آن را بدهيد.

5. چرا انسان نمى تواند وقتى كه همسرش حامله است و حمل او 7/5 يا 8 ماه است با ايشان جماع كند اگر دليل خاصى دارد برايم توضيح دهيد. آيا ترك آن واجب است يا مستحب؟

بسمه تعالى، مقاربت در حال حمل مانع ندارد.

[سؤال 5435]2686

10. اگر انسان نانخور كسى باشد و آن شخص در كسب و كارى كه مى كند رعايت موازين شرعى را نمى نمايد، مثلاً خمس پول را نمى دهد يا در معامله غش مى كند و يا دروغ مى گويد و در بعضى اوقات جنس ها را كم مى فروشد و يا تقلبى به مردم مى دهد، در همۀ اين حالات، آيا نفقه گيرنده مى تواند از مال يا خوراك و يا وسايلى كه

ص: 712

نفقه دهنده به او مى دهد استفاده كند؟ و اگر نمى تواند، چه بايستى بكند تا از نظر شرعى درست شود؟

بسمه تعالى، اگر يقين ندارد مال مصرفى او حرام يا مخلوط به حرام است، چيزى بر او نيست.

[سؤال 5436]2371

2. از آن جا كه در خانواده اى زندگى مى كنم كه از مال حلال مخلوط به حرام زندگى مان مى چرخد و بزرگ خانواده هم، مال حلال مخلوط به حرام را نمى خواهد

جدا كند و خمس هم نمى دهد و من هم هيچ كارى نمى توانم بكنم، تكليف پولى كه مى گيرم و لباس هاى مورد استفاده و اشيا و غذاهايى كه مى خورم و مكان نمازم چيست؟

بسمه تعالى، اگر يقين داريد اموالى كه تحت تصرف شما قرار مى گيرد از مال حرام است يا با مال حرام تهيه شده، تصرف جايز نيست؛ مگر آن كه با اجازۀ حاكم شرع، مال حرام يا مقدار خمس مال را جدا كنيد.

[سؤال 5437]1940

2. كسى كه پدرش خمس مالش را نمى دهد، به جهت اين كه مى گويد خمس تعلق پيدا نكرده است (در حالى كه خمس تعلق پيدا كرده است) آيا مى تواند در خانۀ او زندگانى كند و از مال او صرف بكند و غذا بخورد يا نه؟

بسمه تعالى، آنچه مورد ابتلا و تصرف شما است اگر يقين نداريد كه در آن خمس است، مى توانيد در آن تصرف كنيد.

[سؤال 5438] 2659

بسمه تعالى 10 / 4 / 1361

خدمت مبارك حضرت امام خمينى

پس از عرض سلام، به حضورتان مى رسانم كه اين جانب دختر 32 ساله اى هستم

ص: 713

كه ازدواج نكرده ام و با مادر پيرم زندگى مى كنم. ايشان عقيده به حلال و حرام ندارند و با اين كه به اسم انفاق، از دادن هيچ چيزى دريغ ندارند، ولى خمس نمى دهند و بهرۀ بانكى مى گيرند. خواهش مى كنم دستور بفرماييد كه شرعاً من مى توانم به اين زندگى ادامه بدهم يا اين كه بايد بروم و به تنهايى در جايى زندگى بكنم؟

بسمه تعالى، چيزهايى كه مورد تصرف و استفادۀ شما قرار مى گيرد، اگر يقين نداريد كه خمس واجب يا بهرۀ پول، در آن وجود دارد، چيزى بر شما نيست.

[سؤال 5439]2870

2. با توجه به اين كه شوهرم خمس نمى دهد و اگر من داشته باشم، آيا موظف به دادن خمس هستم يا به عهدۀ شوهرم مى باشد؟

بسمه تعالى، چيزهايى كه مورد تصرف شما قرار مى گيرد اگر يقين به وجود خمس در آن نداريد، چيزى بر شما نيست؛ ولى در صورت يقين، بايد نسبت به مقدار خمس از مرجع تقليد يا نمايندۀ مجاز او اجازه بگيريد.

[سؤال 5440]927

3. آيا از مال پدرى كه پدر، خمس آن را نداده و نمى دهد، مى شود استفاده كرد؟ (پدر در قيد حيات است).

بسمه تعالى، اگر يقين نداريد مالى كه مورد استفادۀ شما واقع مى شود، در آن خمس وجود دارد، چيزى بر شما نيست.

[سؤال 5441]1216

2. بعضى از خانواده ها هستند كه حساب سال ندارند، رفت و آمد با آن ها و غذا خوردن در منزل آن ها چه صورتى دارد، با توجه به اين كه تذكر هم به آن ها داده ام؟

بسمه تعالى، اگر يقين نداريد كه چيزى كه مورد استفادۀ شما قرار مى گيرد متعلَّق خمس است اشكال ندارد.

ص: 714

[سؤال 5442]1540

4. اگر پدر خانواده خمس نپردازد وظيفۀ ديگر اعضاى خانواده چيست؟ آيا خوردن نان اين پدر حلال است؟

بسمه تعالى، اگر يقين ندارد كه اموال مورد تصرف او از پول غير مخمس تهيه شده است يا نه، چيزى بر او نيست.

[سؤال 5443]3224

3. فرزند يا همسرى كه پدر يا همسرشان كسب حرام دارند، چه تكليفى دارند؟ چه از نظر خوردن و آشاميدن و چه از نظر نماز و روزه.

بسمه تعالى، اگر چيزى كه مورد استفادۀ فرزند يا همسر مى باشد علم به حرام بودن آن ندارند تصرف جايز است و اگر علم به حرام بودن دارند تصرف جايز نيست.

[سؤال 5444]3224

4. فرزند يا زنى كه پدر يا همسرشان خمس مالشان را نمى پردازند چه تكليفى دارند، چه از نظر خوردن و آشاميدن و چه از نظر نماز و روزه؟

بسمه تعالى، حكم مسأله سابق را دارد.

[سؤال 5445] 2660

بسمه تعالى 16 / 10 / 1361

پس از عرض سلام خدمت آن بزرگواران، از خداوند متعال توفيق روز افزون همگى را در خدمت به اسلام خواستارم و اجازه مى خواهم كه چند مسأله اى را كه با آن مواجه هستم مطرح كنم:

1. اين جانب شخصى معتقد و مقيد به اجراى صحيح دستورات اسلامى هستم ولى متأسفانه پدر و مادرم با من هم عقيده نيستند و اصولاً مؤمن نيستند؛ يعنى خمس نمى دهند و مقيد به اين نيستند كه ارزاقى كه تهيه مى كنند دقيقاً حلال باشد؛ از طرفى از

ص: 715

من مى خواهند كه به منزل آن ها رفت و آمد كنم. من اغلب، نمى روم و اگر هم بروم، چيزى نمى خورم. به تازگى مادرم متوجه اين امر شده و احساس مى كنم از من رنجيده و نيز مى ترسم در اين مورد، اختلافى پيش آيد؛ از طرفى نمى خواهم لقمۀ حرام بخورم (چه خودم، چه شوهرم، چه فرزندم). از شما تقاضا مى كنم در اين مورد مرا راهنمايى فرماييد.

2. با توجه به خصوصيات خانوادۀ پدرم، اگر به من چيزى خوراكى سوغاتى و يا هديه دهند با آن چه كنم؟ لطفاً در اين مورد نيز مرا راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، اگر يقين نداريد كه در آنچه مورد تصرف شما است در خانۀ آن ها يا به شما مى دهند، مال حرام باشد مى توانيد تصرف كنيد.

[سؤال 5446] 2661

بسمه تعالى

دفتر محترم حضرت امام خمينى

با درود بر ارواح مطهر شهيدان راه حق و حقيقت؛ مشكلى كه برايم پيش آمده جهت دريافت جواب مطابق با فتواى امام عزيز خدمتتان مطرح مى شود:

بنده مجردم، حقوقم 2200 تومان است، كل پس اندازم در عرض 6 ماه 6000 تومان مى باشد.

وضع مالى برادرم نسبتاً خوب است، ولى متأسفانه از دادن خمس مالش خوددارى مى كند و هر بار كه به او گفته ام، به هر وسيله اى كه شده خمس مالش را نداده و حدود 6 ماهى است كه برادرم از من مى خواهد ازدواج كنم؛ ولى (البته سعى من بر اين بوده كه مستقلاً ازدواج كنم، اما تا به حال موفق نشده ام) به علت ندادن خمس مالش، حاضر نشده ام تا روشن شدن مسأله پيشنهاد او را قبول كنم.

1. حال اگر برادرم برايم زن بگيرد و لوازم نامزدى و عروسى و لوازم اوليۀ زندگى را برايم خريدارى كند، آيا تصرف من در چنين زندگى با اين لوازم حرام است يا نه؟

ص: 716

بسمه تعالى، شما اگر يقين نداشته باشيد كه در عين مالى كه به شما مى دهد خمس هست، مى توانيد تصرف كنيد.

[سؤال 5447]

2. اگر به فرض، خرج نامزدى و عروسى و خريد لوازم اوليۀ زندگى 50/000 تومان باشد و من خمس 50/000 تومان را خودم پرداخت نمايم، تصرف در بقيۀ پول يعنى 40/000 تومان حرام است يا نه؟

بسمه تعالى، مانع ندارد و حلال مى شود.

[سؤال 5448]1152

4. پدر و مادر من سال گذشته مشرف شده بودند به مكۀ معظمه؛ به علت نداشتن تمامى پول خمس، مقدارى از خمس را پرداختند و رئيس كاروان آن ها كه شخصى روحانى و سيد مى باشد گفته است اشكال ندارد. از پارسال تا به حال، مقدار پول خمس، تهيه شده ولى پدر من تمام باقيماندۀ خمس مكۀ خودش و مادرم را نمى دهد و به صورت ماهانه، مقدارى پول مى پردازد. سؤال اين جا است كه آيا مادر من براى پدرم و درآمدى كه پدرم دارد حلال است يا خير؟ و در اين جا تكليف مادرم كه حاضر است تمامى باقيماندۀ خمس را بپردازد چيست؟

بسمه تعالى، بر يكديگر حلال هستند و مادرتان خمس مال خود را اگر از درآمد كسب او است بپردازد و نسبت به مال متعلّق به پدرتان اگر مادر يقين ندارد كه خمس آن داده نشده، تصرف او مانع ندارد.

[سؤال 5449]3218

2. مى دانيم كه خانواده اى خمس نمى دهند، اگر ما را به ميهمانى دعوت كردند مى توانيم از غذاى آن ها بخوريم؟

بسمه تعالى، اگر علم نداريد كه در غذاى مورد ابتلا خمس هست، مانع ندارد.

ص: 717

[سؤال 5450] 2662

بسمه تعالى

1. بنده به منازلى كه دعوت مى شوم و مى دانم حساب سال شرعى ندارند و خمس نمى دهند، مقدار غذاى مصرفى خود را در نظر مى گيرم و خمس آن را مى پردازم و خود را در اين امر ملزم مى دانم. آيا اين عمل لازم و به مورد است، يا به طور كلى بى مورد و بى اساس مى باشد؟

بسمه تعالى، در صورت يقين به وجود خمس در اشياى مورد تصرف، اجازۀ تصرف در مقدار خمس و پرداخت آن لازم است.

2. همان گونه كه مطلع هستيد آيات قرآن را در روزنامه ها و نشريات به چاپ مى رسانند و ما به خوبى مى دانيم اين روزنامه ها در دست همگان افتاده و پس از مطالعه، در زباله ها و مراكز كثيف انداخته مى شود. با درنظرداشتن آنچه در كتب فقهى، در خصوص مسّ آيات قرآن آمده است، نظر حضرت عالى چيست؟ و اگر نقل به معنا بهتر، بلكه لازم است، بفرماييد. لطفاً جواب روشن بدهيد كه مدتى است براى اين موضوع ناراحتم.

بسمه تعالى، چاپ و نشر ممنوع نيست، ولى از انداختن در جاهايى كه موجب هتك مى شود، بايد خوددارى كنند.

[سؤال 5451] 2663

بسمه تعالى 30 / 2 / 1361

دفتر امام خمينى دامت بركاته

با عرض سلام و آرزوى موفقيت براى شما تقاضا دارم فتواى امام خمينى را در مورد سؤال زير پاسخ و توضيح فرماييد.

1. اگر انسان به دلايل تقريباً ضرورى به مدت دو ماه در منزل شخصى كه علم به وجود خمس در مال تحت تصرف او دارد اقامت نمايد، آيا در صورتى كه به مقدار متيقن بابت غذا و امكانات ديگر پول پرداخت نمايد، اين اقامت اشكال دارد يا خير؟ تكليف را معين نماييد.

بسمه تعالى، برى ءالذمه مى شويد.

ص: 718

2. اگر انسان بداند يا گمان نمايد وقت داخل نشده و به قصد طهارت يا غايت ديگر شروع به وضو يا غسل (جنابت) نمايد و در بين عمل، وقت داخل شود وضو يا غسل را مى تواند به نيت نماز تمام نمايد يا خير؟

بسمه تعالى، صحيح است.

[سؤال 5452]1725

3. حضرت امام، بعضى اشخاص هستند كه از اقوام و آشنايان مى باشند كه اين ها خمس يا زكات را نمى پردازند، حال آيا مى شود به منزل اين گونه افراد رفت يا خير؟ و آيا مى توان در منزل آنان غذا خورد و كارهاى ديگر را انجام داد؟ و همچنين افرادى هستند كه قبلاً مشروب مى خوردند يا اين كه رعايت نجس و پاكى را نمى كنند، آيا در مورد اين ها هم مى توان رفت و آمد كرد و غذا در منزلشان خورد؟

بسمه تعالى، اگر يقين نداريد كه غذا و اموالى كه مورد تصرف شما قرار مى گيرد نجس باشد يا متعلَّق حقوق شرعيه باشد، تصرف اشكال ندارد.

[سؤال 5453]2092

2. قبول دعوت افرادى كه خمس نمى دهند و به گردن دارند وخوردن غذا در منزل آن ها و خواندن نماز در خانۀ آن ها و قبول هديه اى از طرف آن ها، مثلاً لباس و پوشيدن در هنگام نماز، از نظر شرعى چگونه است؟

بسمه تعالى، اگر يقين به بودن خمس در مالى كه مورد ابتلاى او واقع مى شود، ندارد اشكال ندارد.

[سؤال 5454]2094

3. اگر خانواده اى خمس و زكات را نپرداخته باشد، عبادات فرزندان آن شخص (نماز و روزه و...) چگونه خواهد بود؟ و تكليف چيست؟

بسمه تعالى، عبادات فرزندان صحيح است؛ مگر آن كه علم داشته باشند كه فرش يا مكانى كه روى آن نماز مى خوانند خمس داشته و پرداخت نشده

ص: 719

است كه در اين صورت، بدون مراجعه به حاكم شرع و اجازۀ او، نماز روى آن اشكال دارد.

[سؤال 5455]1710

6. خوردن غذاى كسى كه معتقد به دادن خمس نيست و نيز كسى كه خمس نمى دهد اما شك داريم كه معتقد به دادن خمس نيز هست يا خير، چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، اگر علم به وجود خمس در غذا ندارد استفاده جايز است.

[سؤال 5456] 2664

بسمه تعالى 21 / 4 / 1361

حضور مقدس آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله

پس از عرض سلام و آرزوى سلامت و سعادت آن رهبر عزيز؛ لطفاً به سؤالات زير پاسخ دهيد:

1. آيا از غذاى كسى كه خمس نمى دهد، مى توان استفاده نمود، به شرطى كه مصرف كنندۀ غذا معادل (1/5) آن را خود، به عنوان خمس بپردازد؟

بسمه تعالى، غذا را اگر يقين داريد با پول غير مخمس تهيه شده، با اجازۀ مرجع تقليد يا وكيل او مانع ندارد.

2. معاشرت با شخص كاهل نماز به اين معنا كه احتمالاً ماهى، هفته اى ممكن است يكى - دو ركعت به جا آورد، چگونه است؟ و همچنين استفاده از غذا در آن منزل؟

بسمه تعالى، با مراعات شرايط مقرّره، امر به معروف و نهى از منكر نماييد و اگر ترك معاشرت، موجب مى شود او در خواندن نماز كوشا شود، معاشرت نكنيد.

3. كسى كه پولش را به فردى مى دهد كه برايش كار كند و ماهيانه مبلغى به او بدهد، البته با ايما و اشاره و غيره، مبلغ ماهيانه مشخص است، مهمانى رفتن در آن خانه و استفاده از غذاى آن چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اگر يقين نداريد كه اموال مورد تصرف شما با پول حرام تهيه شده باشد، اشكال ندارد.

ص: 720

[سؤال 5457]2191

4. اگر كسى خمس به او تعلق بگيرد و خمس ندهد آيا مى شود به مهمانى او رفت يا احياناً هديه اى را از او پذيرفت يا خير؟

بسمه تعالى، اگر يقين نداشته باشيد كه در مال مورد ابتلاء شما خمس است، اشكال ندارد.

[سؤال 5458]3104

5. كسى كه حساب سال ندارد، اگر چيزى از او خريدارى بشود مثل لباس يا چيزهاى ديگر، مشترى خمس اش را بايد بدهد يا خير؟ و ديگر غذا خوردن در منزلش چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اگر مشترى يا كسى كه غذاى او را مى خورد يقين به بودن خمس در مال مورد ابتلاء نداشته باشند چيزى بر آن ها نيست.

[سؤال 5459]2240

2. بعضى از مؤمنين سؤال مى كنند: جاهايى به ميهمانى دعوت مى شويم كه يقين داريم حساب سال ندارد؛ غذا خوردن و بقيۀ تصرفات ما در منزل اين طور اشخاص چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اگر وجود خمس در غذا و چيزهاى ديگرى كه مورد استفاده است معلوم نباشد جايز است.

[سؤال 5460] 2665

بسمه تعالى

با سلام و درود فراوان به امام امت، خمينى بت شكن

پس از عرض سلام، به عرض مى رسانم كه اين جانب محصل مى باشم و خرجى خود را بيشتر، برادرانم تأمين مى كنند. حال، اگر برادرانم خمس نداده باشند و سال هم معلوم نكرده باشند، پولى كه به عنوان پول جيبى يا براى خريد لوازم التحرير يا

ص: 721

چيزهاى ديگر، برادرانم به من مى دهند؛ آيا خمس پولى را كه مى گيرم بايد كنار بگذارم يا اين كه اشكالى ندارد و مى توانم خرج كنم؟ آيا پوشيدن لباس يا كفش يا چيزهاى ديگرى كه برايم مى خرند، مثلاً در نماز خواندن اشكال دارد؟

بسمه تعالى، اگر يقين نداريد كه در عين پولى كه به شما مى دهند خمس هست، بر شما چيزى نيست.

[سؤال 5461]2857

2. درصورتى كه قطع رحم كردن صحيح نباشد و ما به خانۀ اين افراد برويم و بدانيم كه خمس و زكات نمى دهند، مالشان كه به صورت خوردنى است بر ما حلال است؟

بسمه تعالى، تصرف در مالى كه متعلَّق خمس است و خمس آن داده نشده جايز نيست.

[سؤال 5462]1375

6. غذا و پوشاكى كه نزديكانى كه خمس نمى دهند براى ما بياورند، مصرف آن ها چه حكمى دارد؟ در استفتا از دفتر امام خمينى جواب داده شده كه «اگر يقين نداريد كه در مال مورد مصرف، خمس است اشكال ندارد»، منظور چيست؟ چون خمس از همۀ پول جدا نشده است.

در ضمن در مسأله 1764 رسالۀ امام نوشته شده كه «اگر از كافر يا كسى كه به دادن خمس عقيده ندارد، مالى به دست انسان آمد، واجب نيست خمس آن را بدهد». و نيز در مسأله 1763 رسالۀ امام نوشته شده كه «اگر چيزى را كه خمس آن داده نشده به كسى ببخشند، پنج يك آن چيز مال او نمى شود». با توجه به مسائل فوق آيا كلاً مواد مذكور مصرفشان حرام است يا اين كه مى توان مصرف كرد و جداگانه خودمان خمس قيمت آن ها را بپردازيم؟

آيا مى توان از چنين فردى پول قرض كرد و در صورت قرض كردن، پنج يك آن پول را به عنوان خمس پول قرض شده داد؟ و آيا به عاريه گرفتن وسايلى از قبيل

ص: 722

آب ميوه گيرى براى مدتى، از چنين شخصى اشكالى ندارد؟

بسمه تعالى، حكم همان است كه در جواب استفتا و در رساله ذكر شده و اگر صاحب غذا و چيزهاى ديگر اصلاً مسلمان معتقد به خمس نباشد، بر مصرف كنندۀ اموال او خمس واجب نيست ولى اگر مسلمان معتقد به وجوب خمس باشد و خمس واجب را نداده، تصرف در مالى كه متعلَّق خمس شده در مقدار خمس، محتاج اجازه از مرجع تقليد است.

[سؤال 5463]4016

3. مادر اين جانب با نهايت احترامى كه برايشان قايل هستم، متأسفانه داراى فرهنگ پايين و كم دقتى در بعضى مسايل شرعى هستند و روى همين اصل در خانه عده اى طاغوتى و ضد انقلاب كه نماز هم نمى خوانند و در اين خط ها نيستند مشغول كار شده است و هرچه منع كرده و دليل آورده ام روى قالب هاى ذهنى غلط، قبول نمى كند و مى روند، روشن بفرماييد كه اگر حقوقى بابت زحمات به ايشان بدهند يا كالا و جنسى به ايشان بدهند حكم اين اموال چيست؟ با توجّه به اين كه از خمس و زكات آن ها بى خبريم و احتمال مى دهيم كه نمى دهند، اگر حرام باشد چه بايد بكنيم و در چه

راهى تصرف كنيم؟

بسمه تعالى، اگر يقين نداريد پولى كه بابت اجرت مى گيريد در مقابل كار حرام است و يا پول حرام يا مخلوط به حرام است اشكال ندارد و همچنين كالايى كه از آن جا مى آورند تا يقين نداشته باشيد محكوم به حليت است.

[سؤال 5464] 2666

بسمه تعالى 21 / 4 / 1361

لطفاً به سؤال زير نيز پاسخ دهيد:

خانمى با دو فرزند مى باشد و خرج معاش خود را از راه سرمايه اى كه دارد به

ص: 723

دست مى آورد؛ اگر اين سرمايه را به كسى كه خمس مالش را نمى دهد، داده باشد تا براى او كار كند، وضع پولى كه از اين راه به دست مى آيد چيست؟

بسمه تعالى، اگر با پول غير مخمس مخلوط نشده باشد مانع ندارد والاّ بايد از حاكم شرع اجازه بگيرد.

[سؤال 5465] 2667

بسمه تعالى

محضر حضرت آيت الله العظمى خمينى، مدّ ظله العالى

اگر با مخالفين معامله (چيزى به آن ها بفروشند) و پول بگيرند آن پول خمس دارد يا نه؟ چرا كه خمس بر آن ها واجب نيست اگر هم واجب است قبول ندارد و نمى دهد آيا خمس آن پول را بايد فوراً بدهد يا نه اگر از مؤونه سال زياد آمد خمس بدهد؟ شما بيان فرماييد.

بسمه تعالى، مالى كه با معامله با مخالفين يا كفّار از آن ها گرفته مى شود خواه پول باشد يا جنس اگر در دست آن ها متعلق خمس بوده خمس آن واجب نيست و معامله در مقدار خمس هم صحيح است.

[سؤال 5466] 2668

بسمه تعالى 10 / 10 / 1361

حضور محترم رهبر عالى قدر و مرجع تقليد امام خمينى، ادام الله بقائه

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

اين جانب چند سال است مسئول و مدير يك مغازه مى باشم و اين مغازه راجع به چهارده نفر ورثه مى باشد و صاحبان اين مغازه، حاضر نيستند كه خمس سود مغازه را بدهند، تكليف شرعى اين جانب چيست؟ به كارم ادامه بدهم يا اين كه واجب است كه ترك كنم؟ ضمناً خودم خمس مى دهم و حساب سالانه دارم.

بسمه تعالى، اگر يقين دارد كه اموال مورد تصرف او، متعلَّق خمس است

ص: 724

بايد از مرجع تقليد يا وكيل مجاز او اجازه بگيرد و نسبت به حقوق دريافتى، اگر يقين دارد كه خمس در آن هست بايد خمس آن را بپردازد.

[سؤال 5467] 2669

بسمه تعالى

كسى براى كسى كار مى كند آن شخص خمس و سهم نمى دهد، كارگر كه مزد خود را مى گيرد اين شخص از مزد كارگرى خود خمس و سهم بدهد يا نه به گردن صاحب پول است؟

بسمه تعالى، پولى كه بابت مزد دريافت داشت اگر متعلق خمس است مقدار خمس را مالك نمى شود و بايد به حاكم شرع مرجع تقليد برساند اگر مالك نمى دهد و معادل آن را از مالك طلبكار است.

[سؤال 5468] 2670

بسمه تعالى

با درود و سلام بر امام مهدى (عليه السلام) و نايب بر حقش امام خمينى و با درود به شهداى

اسلام، سلام عليكم

مسأله اى كه مطرح است اين گونه است كه دخترى كه مى خواهد ازدواج كند و قاعدتاً پدر به او جهازيه مى دهد و دختر مى داند كه پول اين جهيزيه كاملاً از راه حلال نبوده و پول مخلوط به حرام شده و شايد بعضى از اجناس آن كاملاً پول حرام بوده، اما مشخص نيست كه مثلاً كدام جنس، حالا تكليف اين دختر چيست، خودش كه تأمين مالى ندارد كه بخواهد جهيزيه تهيه كند، آيا اين جهاز براى او حلال است و مى تواند از آن استفاده كند و نمازى كه در روى فرش آن مى خواند درست است يا مهمان مى آيد و در آن جا نماز مى خواند و از وسايل منزل استفاده مى شود و اگر اشكال دارد به چه ترتيب مى تواند زندگيش را حلال كند؟

و در همين رابطه اگر در خانه پدر زمانى كه بوده و پدر برايش چيزهايى از طلا مثل

ص: 725

گردنبند يا النگو و... خريده و متعلق به دختر شده آيا اين طلاها هم براى او حلال است و مى تواند استفاده كند يا نه و به چه ترتيب مى تواند آن ها را حلال كند و استفاده كند؟

بسمه تعالى، اگر يقين ندارد كه در جهيزيه اى كه به او داده شده يا در مالى كه مورد تصرّف او است حرام هست مى تواند در آن تصرّف كند و چيزى بر او نيست ولى اگر يقين دارد تصرف جايز نيست.

[سؤال 5469] 2671

بسمه تعالى

حضور محترم دفتر امام خمينى

ضمن عرض سلام و آرزوى توفيق براى شما خدمتگزاران صديق اسلام و قرآن، و طول عمر براى رهبر عظيم الشأن، امام خمينى، بندۀ حقير خواستم كه مسأله اى را با شما در ميان بگذارم.

سروران گرام! پدر من در سال 57 حدود نود هزار تومان جهيزيه به من دادند؛ البته مى توانم بگويم كه از درآمد ماهانه اش بود، پدرم مغازه دار مى باشد، ولى با نهايت تأسف خمس و زكات نمى پردازد و در بعضى از زمينه ها مقدارى گران فروشى نيز كرده اند. حالا خواستم ببينم كه با اين جهيزيه چه كنم؟ هم دلم مى خواهد كه بارى از دوش پدرم برداشته باشم و هم وسايلى كه از آن استفاده مى كنم حلال باشد. آيا خمس آن را شوهرم بايد بپردازد؟ شوهرم فعلاً حدود چهار هزار و خرده اى درآمد دارد.

خواهشمندم در اين زمينه مرا با فتاواى امام امت راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، اگر يقين نداريد كه جهيزيه از پولى كه بايد خمس آن داده شود تهيه شده باشد، چيزى بر شما نيست.

[سؤال 5470] 2672

بسمه تعالى 6 / 9 / 1361

با سلام به امام امت و شهداى انقلاب اسلامى و با درود به شما خدمتگزاران اسلام

ص: 726

آيا به جهيزيۀ زنى كه به خانۀ شوهر آمده و پدرش خمس مالش را نپرداخته است، خمس تعلق مى گيرد، يا خير؟ اگر تعلق مى گيرد، به عهدۀ كيست؟ والسلام

بسمه تعالى، اگر يقين نداشته باشد كه در جهيزيه خمس هست، لازم نيست خمس بدهد و اگر يقين دارد، بايد به حاكم شرع مراجعه كند و در صورت پرداخت خمس يا اجازه مى تواند در جهيزيه تصرّف نمايد.

[سؤال 5471] 2673

بسمه تعالى 30 / 10 / 1361

حضور محترم حضرات معظم دفتر استفتائيه امام امت، پس از عرض سلام، اميد است كه ان شاء الله حال شما در پرتو عنايات ايزد يكتا خوب باشد.

1. پسر عموى من كه او را به حسب ظاهر عادل، راستگو و درستكار مى دانم؛ ايشان مى گويند كه پدر زن تو خمس نمى دهد. بنا بر شناختى كه از پدر زنم و نحوۀ زندگى ايشان دارم، احتمالاً ايشان خمس مالش را نمى دهد. در رابطۀ عروسى با دخترش (كه دختر عموى من هست) پدر زنم به من و همسرم جهيزيه داده است. حال تكليف من در رابطه با استفاده از آن ها چيست؟

بسمه تعالى، اگر يقين به بودن خمس در جهيزيه نداريد بر شما چيزى نيست.

2. من ده هزار تومان پول دارم كه خمس آن را پرداخته ام و هم اكنون آن را در بانك قرض الحسنه قرار داده ام و در كنار آن از درآمد سالانه ام پولى كه درمى آورم مقدارى خرج مى كنم و بقيه اش را پس انداز مى كنم. حال آيا مى شود بر اين نيت باشم كه سر سال خمس پولى را بدهم كه هم از آن خرج كرده ام و هم جداى ده هزار تومان پس انداز كرده ام و منظورم كلاً اين است كه در طى سال خرجى را كه مى كنم و خمسى كه مى خواهم سر سال بدهم از ده هزار تومان نباشد؛ آيا چنين چيزى ممكن است؟ و خواهش مى كنم كه اگر اين كار را نكنم بهتر است، بفرماييد.

بسمه تعالى، امكان دارد و با نيت مى تواند تعيين كند.

3. اگر كسى هيچ گونه نيت شرّى؛ مثل سوء ظن، ريا، تكبر و ديگر مفاسد اخلاقى در ذهن نداشته باشد

ص: 727

و اين گونه امور فساد به طور جرقه مانند در افكارش ظاهر شود و فوراً از آن جرقه هم اجتناب كند؛ آيا بر او گناهى محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، گناه نيست.

4. براى تلفظ صحيح حمد و سوره و ديگر قرائت هاى نماز پيش افراد تقريباً آگاه رفته ام و مطالعات كمى داشته ام و مى توانم بگويم كه صحيح تلفظ مى كنم و تقريباً بيشتر اوقات، مثلاً لفظ تكبيرة الاحرام و ديگر قرائت هاى نماز را چندين بار تلفظ مى كنم كه تقريباً بيشتر اوقات مرا از معنويت نماز دور كرده و زياد در اين باب شك مى كنم. لطف بفرماييد تكليف من چيست؟

بسمه تعالى، اعتنا به شك نكند و در تكبيرة الاحرام اگر دو مرتبه بگويد اشكال پيدا مى شود.

5. اگر كسى منظورش غيبت در مورد كسى نباشد، ولى به طور ناخودآگاه حرفى بزند كه هيچ گونه نيتى در مورد خوار و پست شمردن كسى يا غيبت پشت سر او، نداشته باشد؛ آيا گناهى بر او محسوب

مى شود؟

بسمه تعالى، بايد از گفتن آن خوددارى كند.

6. آيا مى شود كسى در كلامش مثلاً حرفى بگويد كه ديگران را به خنده آورد، ولى حرف او هيچ گونه خوار و پست شمردن و احياناً غيبت ديگران نباشد؛ آيا بر فرد عامل گناهى محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، اگر توهين يا غيبت كسى نباشد اشكال ندارد.

[سؤال 5472] 2674

بسمه تعالى 1 / 12 / 1361

اين جانب و خانواده ام از طريق اجاره مغازۀ مرحوم پدرم (قهوه خانه) امرار معاش كرده و زندگى را مى گذرانيم. تا كنون از روى اهمال و نادانى از اين مال خمس نداده استفاده كرده ام، ولى از اين به بعد مى خواهم از مال پاك و حلال زندگى كنم، حال با توجه به اينكه از اول عمرم تا كنون نيز از اين مال استفاده كرده ام، حكم اين مورد چيست و آيا بايد خمس مقدار استفاده شده را بدهم و آيا كفاره ندارد و در صورت دادن خمس اين مقدار، چگونه مقدار آن را حساب كنم. ضمناً مقدار جهيزيه اى كه به خواهرانم داده ايم بايد خمس آن ها را خودشان بدهند يا ما بدهيم (شايد لازم به تذكر باشد كه سن من در حدود بيست سال است و به تازگى سركار رفته ام و درآمد دارم

ص: 728

ولى هنوز از درآمد خانواده استفاده مى كنم البته خمس مقدار درآمد خودم را از پارسال تا كنون پرداخت كرده ام).

بسمه تعالى، اگر معلوم است كه در مال متوفى بر ذمه او خمس هست تا ادا نشده ورثه نمى توانند در تركه تصرف كنند و شما به يكى از وكلاى اين جانب مراجعه نماييد.

[سؤال 5473] 2675

بسمه تعالى

پدر ما پس از وفات خويش يك سرى اموال - از قبيل يك باب خانه، چند قطعه زمين مزروعى، چند حلقه آب و مغازه، يك باغ و مقدارى پول - براى ما گذاشته است. طبق سخنان ديگران و خود ايشان (به طور ضمنى و كنايه اى) و رئيس دادگاه انقلاب و بازپرس دادگسترى اين شهر، ايشان داراى سابقۀ رباخوارى بوده است؛ لكن در جريان انقلاب، افرادى با ايشان برخورد داشته اند و مقدارى پول از ايشان گرفته اند و مى خواسته اند ربايى كه داده اند، پس بگيرند.

در اين ميان هم شخصى بوده است كه ادعا كرده پدرمان از پدرش ربا گرفته است (پدر ما زمينى را از پدر وى مى خرد، سپس به پدر وى مى دهد و او روى آن كار مى كند. پس از چندى پدر اين شخص با پدرمان درگيرى پيدا مى كند و توسط يكى از روحانيين 3/000 تومان بابت حق الزحمه مى گيرد) و دادگاه، فرزند اين شخص را محكوم مى كند. و ما پس از فوت پدرمان كه به دادگاه انقلاب شكايت كرديم، اين دادگاه در مورد يكى از اشخاصى كه در دوران حيات پدرمان از ايشان پول مى گرفته است، حكم مى كند كه بايستى 35/000 تومان را پس بدهد و در مورد بقيه، چيزى نمى گويد. و دربارۀ دو نفر ديگر حلاليت صورت مى گيرد.

حال مى خواهيم بدانيم كه با توجه به اين كه ايشان رباخوار بوده است و جرياناتى پس از انقلاب پيش آمده و پس از مرگ ايشان نيز اعلام گرديده و با توجه به اين كه

ص: 729

ايشان خمس نمى داده است لكن يقين نيست كه به اين اموال خمس تعلق مى گرفته است يا خير؟ تكليف اموال ايشان از لحاظ خمس يا چيز ديگر چيست؟ و اگر تعلق مى گيرد، به چه صورت است؟ ضمناً همۀ خانواده هم مقلد امام نيستند و ايشان يك همسر، دو فرزند پسر، دو فرزند دختر دارد.

بسمه تعالى، اگر علم به وجود خمس در اموال موروثى نداريد و نيز علم به وجود حق كسى از ناحيۀ ربا و غيره در آن نيست، تكليفى بر شما نمى باشد.

[سؤال 5474] 2676

بسمه تعالى 14 / 1 / 1362

پس از عرض سلام، لطفاً به سؤالات ذيل پاسخ فرماييد:

1. اين جانب پسرى داشتم كه از دنيا رفته و دو فرزند دختر و پسر از او به جاى مانده. مبلغى قرض داشته و پس از اداى قرضش 154/532 ريال باقيمانده، بايد خمس اين مبلغ ذكر شده را داد يا خير؟

2. مبلغ 27/148 ريال كه در حساب بانكى نامعلوم بود - اول گفتند در حسابش وجهى ندارد - اين مبلغ دومى هم خمس دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر احتمال بدهند كه پول مزبور از درآمد كسب و حقوق نبوده يا خمس آن را خود متوفّى داده است، خمس ندارد و حكم در هر دو مورد يكى است.

3. اين جانب مقدارى پس انداز دارم اگر بايد خمس آن را بدهم، چون گيرندۀ آن را نمى توانم تشخيص دهم، راهنمايى ام فرماييد.

بسمه تعالى، مى توانيد به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامى قم حواله كنيد يا آن را به يكى از وكلاى مسلّم الوكاله اين جانب بپردازيد.

[سؤال 5475]2132

5. مالى كه ارث مى باشد و بيش از دو سال است از تصرف صاحب مال گرفته شده،

ص: 730

همچنان كه حق مداخله و منافع از مالك سلب است، وجوهات شرعيه به آن مال تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، وجوهى كه قبلاً بر آن مال تعلق گرفته بر عهدۀ مالك است، كه بعد از رفع منع بپردازد و اگر قبلاً وجوهى به آن متعلق نبوده خمس ندارد.

[سؤال 5476]4156

4. خمس و سهم امام پدرم را چگونه بپردازيم؟ آيا بايد از ارثى كه به ما مى رسد، خمس و سهم امام را كم كنم؟ به خصوص جهيزيۀ من؟

بسمه تعالى، اموال پدر و جهيزيه اى كه با مال پدر تهيه شده، اگر معلوم باشد كه متعلق خمس شده و نپرداخته اند، بايد خمس آن ادا شود.

[سؤال 5477]6498

2. خود من يك معلم هستم و يك ساختمان در همين زمين ساخته ام و مبلغ 130 هزار تومان هم بدهكار هستم در ضمن با دخترى ازدواج نموده ام كه پدرش ثروتمند بوده و مقدارى پول به عنوان ارثيه به ايشان رسيده كه آن مبلغ را براى ساختمان خرج كرده ام از نظر شرعى پول ايشان چه تكليفى پيدا مى كند. در ضمن پدر نامبرده مالش را پاك نكرده و خمس و سهم نداده و حج هم رفته و در سال 57 فوت نموده.

حالا با تمام اين اوضاع و احوال، من كه يك معلم هستم و مى خواهم به وظيفه شرعى خود عمل كنم و پدرم را اگر در گذشته زير دين بوده لااقل با اين عمل بتوانم شايد ذره اى از گناهانش را كم كنم و آن هم با خداوند است.

خواهشمند است تكليف را به طور كلى و جداگانه براى اين حقير روشن نمايند تا از شك و ترديد خلاص شوم و بتوانم با سربلندى در راه اسلام قدم بردارم.

بسمه تعالى، اگر يقين دارد اموالى كه به وى بابت ارث منتقل شده در آن خمس وجود دارد بايد خمس آن را بپردازد.

ص: 731

[سؤال 5478]7246

2. تكليف شرعى اعضاى خانواده چنين شخصى چيست؟ آيا موظفند در اين خصوص تحقيق نمايند و بررسى كنند كه سرپرست خانواده معاملاتش در غير اين مسأله، مثلاً از نظر شرايط كالا و خريدار و ساير احكام معاملات مطابق فتواى حضرت امام است يا خير؟ با توجه به اين كه سرپرست خانواده خود را مقلد امام مى داند.

البته ناگفته نماند كه سرپرست خانواده در كنار اجناس خارجه به آن صورت كه تقرير يافت، اجناس ايرانى را نيز خريد و فروش مى نمايد و همچنين مقدارى حقوق بازنشستگى از ارتش جمهورى اسلامى دريافت مى دارد. اگر درآمد چنين شخصى، حلالِ مخلوط به حرام باشد اعضاى خانواده مى توانند خمس آن را بپردازند؟ اگر كسب سرپرست خانواده نامشروع است فرزندان و يا مادر چه وظيفه اى دارند؟ مضافاً به اين كه بخواهند از آثار وضعى و روانى چنين درآمدهايى مصون باشند.

بسمه تعالى، اعضاى خانواده مكلف به تحقيق نيستند و تا يقين به وجود مال حرام در بين اموال حاصل نشود، تصرف مانع ندارد.

[سؤال 5479] 2677

بسمه تعالى

خدمت رهبر عظيم الشأن

در خانۀ مشتركى زندگى مى كنيم با درآمد چند نفر، يكى از درآمدها مربوط به يك بازارى است كه مسائل شرعى كسب را رعايت نمى كند، تكليف بقيۀ افراد را معين كنيد. ضمناً بفرماييد پول ايشان چه حكمى دارد؟

ومن الله التوفيق

بسمه تعالى، اگر يقين ندارند كه درآمد بعض شركاى منزل از كسب حرام مى باشد يا نه، اشكال ندارد.

ص: 732

[سؤال 5480] 2678

بسمه تعالى 2 / 4 / 1361

حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

شخصى شغل مباح دارد؛ آموزگار يا بزّاز يا كشاورز است و متهم به همكارى نمودن با ساواك و گرفتن مبلغى از آن جا نيز مى باشد؛ چنانچه شخص مذكور بخواهد مثلاً مبلغ 20/000 تومان به مسجد يا حسينيه يا امور خيريۀ ديگر كمك نمايد، جايز است پول او را - كه معلوم نيست اصل آن پول حرام باشد - به مصرف امور مذكور برسانند يا آن كه نبايد از او قبول نمود؟ و آيا مى شود با دادن خمس پولى كه چنين اشخاصى مى دهند، به عنوان «مال حلال مخلوط به حرام» تصرف نمود يا خير؟

متمنّى است فتواى شريف را در اين موارد بيان فرماييد. با تقديم احترام

بسمه تعالى، اگر يقين به وجود پول حرام در عين پول ندارند اشكال ندارد، ولى در صورت يقين، اگر به نحوى باشد كه مورد لزوم تخميس باشد بايد اول آن را تخميس نمايند.

[سؤال 5481]7355

3. كسانى كه اصلاً خمس نداده و نمى دهند وظيفۀ همسايه و خانوادۀ آن ها چيست؟

بسمه تعالى، آن ها را امر به معروف نمايند.

خمس اموال افراد مرتد

[سؤال 5482] 2679

بسمه تعالى 13 / 10 / 1361

با دعا و اميد به سلامتى و طول عمر حضرت امام خمينى، سؤالى براى اين جانب پيش آمده كه جهت رفع آن تقاضاى پاسخ دارم.

ص: 733

از پدر و مادرى مسلمان و متدين به وجود آمده ام. تمامى اعضاى خانواده مقيد به اجراى موازين شرعى بوده و احساس مسئوليت داشته اند به جز بنده حقير سراپا تقصير.

تا پيش از انقلاب در وجود خداوند ترديد داشته ام (استغفرالله) و حتى به صراحت اعتراف مى كردم (در ملأ عام) كه مسلمان نيستم. در آن زمان ضمن حفظ شعائر و احترام براى تمامى اديان، خود معتقد بودم كه احتياجى به دين ندارم (حتى اسلام). از لحظۀ انقلاب پس از مطالعات فراوان و تحقيق بسيار و تفكر زياد، سرانجام در سنۀ خرداد ماه سال شصت، دين اسلام را از ميان تمامى اديان و مكاتب انتخاب كردم و مسير توبه را با تمامى شرايطى كه در اسلام به آن منسوب است، با تأييد همگان و حضور خداوند انجام دادم. اينك مصمم شده ام كه ان شاء الله يك مسلمان حقيقى و مؤمن به تمام معنا باشم، حضرت امام را به عنوان مرجع تقليد برگزيده و قلباً و روحاً به ولايت وى معتقد هستم. اينك در رابطه با مسأله خمس نمى دانم وضعيت من براى گذشته ها، قبل از اين كه مسلمان شوم چگونه است؟ آيا اگر احتمالاً چيزى بوده كه خمس به آن تعلق مى گرفته بايد حساب و ردّ شود؟

از اين گذشته چگونه مى توان تمام موارد گذشته را كه از زمان بلوغ تا سال شصت، كه حدود بيست سال به طول انجاميده به ياد آورد و حساب كرد؟

به نظر خودم اين طور مى آيد كه چون آن زمان مسلمان نبوده ام و چون فطرتاً انسان به شكلى در حضور خداوند مسئول است كه آگاهى داشته باشد و من نداشتم، بنابراين از نظر عقلايى اين به نظرم آمد كه از پرداخت خمس معاف هستم، باتوجه به اين كه يادآورى موارد آن طى بيست سال هم بسيار مشكل است. مع الاسف چون با سؤال از اهل خبره دقيقاً مسأله روشن نشده (نظرها مختلف است)، لذا از حضور آن حضرت تقاضا دارم رفع مشكل بفرماييد. اجر شما طبق معمول با خداى تبارك و تعالى.

بسمه تعالى، نسبت به آنچه خمس داشته و بعد از اسلام آوردن شما موجود نبوده، خمس ساقط است مگر آن كه قبلاً مرتدّ شده باشيد.

ص: 734

انفال

[سؤال 5483]3022

4. اگر مشاهده شود چيزى كه جزء انفال است - مثل ميوۀ درخت كوهى يا جنگلى - در حال خراب شدن است، آيا مى شود استفاده كرد؟

بسمه تعالى، با امكان تحصيل موافقت حاكم شرع به نظر او مانع ندارد.

[سؤال 5484]764

3. خريد و فروش جنگل ها چه صورت دارد و شرط در فروش آن چيست؟

بسمه تعالى، جايز نيست.

[سؤال 5485]764

4. جنگلى از طريق ارث به ولد رسيده و آن ولد اختيار كرد. در چه حدود آن را مالك است و اگر صاحب دام نباشد مى تواند اجاره بدهد؟ مالك شدن جنگل در چه محدوده اى است؟ بيان فرماييد.

بسمه تعالى، جنگل هاى طبيعى را كسى مالك نيست و به ارث نمى رسد.

ص: 735

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109