ص: 2

بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 3

حكم اتصال صفوف در نماز جماعت با وجود حائل ... 289

احكام نماز جماعت ... 303

شرايط امام جماعت ... 308

شرطيت عدالت در امام جماعت ... 310

طريقه احراز عدالت در امام جماعت ... 325

شرط صحيح بودن قرائت در امام جماعت ... 330

حكم اقتدا به صاحبان عذر و نقص عضو ... 332

اختلاف مأموم و امام جماعت تقليداً و اجتهاداً ... 336

اشتباه كردن امام جماعت و كشف بطلان نماز او ... 337

امام جماعت شدن بانوان ... 341

تقيه و شركت در نماز جماعت اهل سنت ... 344

امام جماعت شدن غير روحانى ... 353

كتاب روزه

نيت

... 381

چيزهايى كه بايد روزه دار از انجام آن خوددارى كند ... 383

آنچه براى روزه دار مكروه است ... 401

آنچه بر روزه خوارى مترتب مى شود (قضا، كفاره و تعزير) ... 403

نحوۀ اداى كفارۀ روزه ... 437

شرطيت يقين به دخول وقت براى روزه بودن يا نبودن ... 463

شرايط صحّت و وجوب روزه ... 469

راه ثابت شدن اول ماه ... 523

قضاى روزۀ ماه رمضان ... 529

روزه هاى مستحبى ... 571

ص: 6

كتاب زكات

زكات مال ... 575

كسى كه زكات بر او واجب است ... 576

چيزهايى كه زكات در آن واجب و يا مستحب است ... 578

زكات چهارپايان ... 578

زكات طلا و نقره ... 580

زكات غلاّت ... 584

اقسام مستحقين زكات و مصارف آن ... 588

زكات بدن ... 594

كسى كه زكات فطره بر او واجب است ... 594

جنس فطريه ... 595

وقت وجوب زكات فطره ... 595

مصرف زكات فطره ... 601

ص: 7

ص: 8

ص: 2

بسمه تعالى، اگر ييلاق را براى هميشه محل زندگى سالى چند ماه قرار دادند، آن جا وطن محسوب مى شود.

[سؤال 2611] 937

4. وطن چيست؟ ساكن و منطقه از نظر شرعى را توضيح دهيد.

بسمه تعالى، مراد از وطن، محل تولد يا محلى است كه انسان بنا دارد هميشه در آن جا زندگى كند.

[سؤال 2612] 1263

بسمه تعالى 22 / 3 / 1361

محضر مبارك امام و مرجع عالى قدر، سلام عليكم

اين جانب اهل قزوين هستم كه مدتى بود به تهران منتقل و مدت ده سال ساكن بودم به علتى مدت پنج سال است كه در شهرستان كرج ساكن هستم ولى به جهت ضرورت ادارى مجبورم همه روزه صبح ها از كرج به تهران آمده و بعدازظهرها به كرج بروم.

سؤال اين است كه: وضع نماز و روزه بنده و خانواده ام به چه صورت خواهد بود در حالى كه از قزوين اعراض نموده ام ولى از تهران خير؟

بسمه تعالى، در كرج اگر قصد زندگى دائم داريد حكم وطن بار مى شود وگرنه بدون قصد اقامت ده روز نماز و روزه قصر است و تهران اگر وطن خود قرار داديد و از آن جا اعراض نكرديد در صورتى كه محل كار در همان محلۀ سكونت سابق قرار داشته باشد حكم وطن درمحل كار مترتب مى شود وگرنه در آن جا حكم مسافر داريد.

[سؤال 2613] 1264

بسمه تعالى 2 / 3 / 1361

مسئول محترم پاسخ به سؤالات شرعى دفتر امام بزرگوار امت

ص: 4

پس از اهداى سلام و آرزوى توفيق الهى براى آن برادران گرامى، تقاضامندم با پاسخ به سؤال اين جانب مرا از ترديد و اضطراب برهانيد.

وطن اصلى ام مشهد است و در سال 58 براى تحصيل دانشگاه به تهران آمدم. حتى پس از تعطيلى دانشگاه ها به سبب انقلاب فرهنگى، در تهران مانده ام و در طول دو سال اخير به دليل اشتغال در نهادهايى از انقلاب (به علت ارتباط به رشته تحصيلى دانشگاه)، در تهران اقامت داشته ام و هم اكنون نيز بدون اين كه درس بخوانم در تهران مشغول به كار هستم. طى مدت نزديك به سه سال اقامت در تهران، بدون اين كه قصد اقامت دائمى داشته باشم به استناد مسأله شماره 1331 رسالۀ شريف امام امت كه مى فرمايند: «تا انسان قصد ماندن هميشگى در جايى كه غير وطن اصلى خودش است نداشته باشد وطن او حساب نمى شود مگر آن كه بدون قصد ماندن، آن قدر بماند كه مردم بگويند اين جا وطن اوست» نمازهاى خود را به حساب اين كه تهران وطن دوّمم محسوب مى شود، كامل مى خوانده و مى خوانم و روزه ها را نيز مى گرفته ام.

اكنون نه قصد حتمى بر ماندن دائم و نه قصد حتمى بر نماندن، هيچ كدام ندارم و منتظر شرايط زندگى و... هستم، مگر آن كه از اين پس احتمالاً بنابر راهنمايى شما، احتياج شود يكى از آن دو را انتخاب كنم، خلاصه سؤال اين طور است.

آيا نمازهايم كامل است يا شكسته؟

اگر شكسته است، نمازهاى سابق را چه بايد كرد؟

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد و آنچه برخلاف وظيفه عمل كرده ايد قضا دارد.

[سؤال 2614] 1265

بسمه تعالى

دفتر محترم امام خمينى دام ظله العالى

پس از عرض سلام اين جانب مسأله اى برايم پيش آمده كه اميدوارم جواب صريح

ص: 5

بفرماييد من حدود دو سال است كه از اصفهان به تهران جهت سربازى اعزام شده ام و در اين مدت هر يك ماه و يا 15 روز يكبار به اصفهان مى رفته و باز مى گشته ام، خواستم بفرماييد كه آيا تهران براى من در اين مدت 2 سال وطن دوم حساب مى شده و مى بايستى نمازها را سالم و تمام بخوانم و يا نه؟ در صورتى كه جواب منفى باشد با توجه به اين كه در هر نوبت بيش از ده روز در تهران بوده ام و از محل خدمت خود بيش از 24 كيلومتر دور نمى شده ام ولى ممكن بوده از ميدان آزادى (محل خدمت) به ميدان امام خمينى و يا شوش كه محاسبه كرده ام كمتر از 24 كيلومتر بوده رفته باشم در

اين صورت آيا باز من مى بايستى نماز شكسته مى خوانده ام يا نه؟ در صورت مثبت بودن اين جوابتان تكليف نمازهايى كه در اين مدت دو سال به طور كامل خوانده ام چه مى شود؟ ضمناً بايد متذكر شوم كه ماه هاى مبارك رمضان را هم روزه گرفته ام. با توجه به اين كه بنده از فتواى جديد امام تا امروز آگاهى نداشته ام و فتواى قبلى ايشان كه در رساله بوده عمل مى نموده ام. خواهشمندم بفرماييد تكليف بنده چيست؟

بسمه تعالى، تهران وطن شما محسوب نشده و اگر بدون قصد ده روز در يك محله نمازها را تمام خوانده و روزه گرفته ايد صحيح نبوده و بايد قضا كنيد.

[سؤال 2615] 1266

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران و مرجع بزرگوار شيعيان جهان حضرت امام خمينى دام ظله العالى، سلام عليكم؛

به استحضار حضرت عالى مى رساند نزديك 5 سال است كه شهركى به نام خاورشهر در 16 كيلومترى خيابان خاوران احداث گرديده كه ساكنين آن تماماً پرسنل صنايع دفاع، تغذيه كنندگان جبهه هاى نبرد اسلام عليه كفر و نفاق جهانى از جهات مهمات و تجهيزات نظامى مى باشند.

ص: 6

ساكنان اين شهرك بعد از تحويل گرفتن خانه هاى خود قصد توطن نموده اند ولى چون مسافت محل كارشان از شهرك بيش از حد مسافت شرعى مى باشد و بايد همه روزه اين مسير را طى نمايند، بعد از قصد توطن حتى به مدت 10 روز هم در محل سكونت خود اقامت نكرده اند و دائماً مسير بين منزل و محل كار را روزانه طى نموده و مى نمايند. لذا با توجه به فتواى حضرت عالى در تحرير الوسيله مبنى بر اين كه بعد از قصد توطن مى بايد مدت 6 ماه در محل، اقامت دائم نماييد نماز و روزه اهالى اين شهرك چگونه است؟ و در صورت عدم صحت توطن و قصر بودن نماز و حكم مسافر جارى بودن برايشان وضعيت نماز و روزۀ اقامه شده در مدت اقامت اهالى در شهرك چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، ماندن شش ماه در صدق وطن شرط نيست چنانچه قصد ماندن هميشه در محل سكونت كرده اند و در آن جا مدتى مانده اند كه عرفاً گفته شود ساكن آن جا هستند محل مزبور وطن آن ها محسوب مى شود و در غير اين صورت در آن حكم مسافر دارند و در هر صورت در بين راه و محل كار بايد نماز را شكسته بخوانند.

[سؤال 2616] 1267

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

با سلام، خواهش مى شود دو مسأله زير را پاسخ مرحمت فرماييد:

1. شخصى در يك محل از تهران مثلاً ميدان شوش قصد اقامت دارد و آن محل وطن مستجد براى او شده و به مقدار صدق عرفى در آن جا بوده و اكنون پس از چند سال انصراف كلى از اين محل پيدا كرده و در محل ديگر از همان شهر تهران سكونت كرده است آيا در محل جديد قصد توطّن شرط است به نحوى كه اگر مردّد باشد بايد در كمتر از ده روز نمازش را شكسته بخواند يا قصد توطّن در محل جديد كه در آن

ص: 7

است شرط نيست و آيا اگر محل جديد با محل قديم بيش از حد مسافت باشد در مسأله فرق مى كند با آن جا كه محل جديد كمتر از حد مسافت است يا فرق نمى كند حكم هر دو صورت را بيان فرماييد.

2. در فرض همان مسأله پيش اگر كسى پس از قصد توطّن به طور دائم و گذشتن مدت زمانى كه از نظر صدق بى اشكال شده است اگر بدون قصد اعراض از اين محل اول به محل ديگرى از تهران برود و خانه اى تهيه كند آيا قصد توطّن در همان محل اول كافى است و به درد آن محل دوم نيز مى خورد يا نه؟ و آيا فرق است بين فاصله شدن چهار فرسخ بين محلتين و بين فاصله شدن اين مقدار مسافت.

ادام الله ظلكم

بسمه تعالى، اگر در محل دوم قصد توطّن نكرده حكم وطن ندارد و بدون قصد اقامت ده روز حكم مسافر دارد بلى اگر بدون اعراض از محل اول از آن محل به محل دوم بيايد و فاصله بين آن ها كمتر از مسافت باشد، مسافرت محقّق نشده و نماز در آن محل تمام است.

[سؤال 2617] 1890

5. مردى در شهرى زن گرفته، زندگى زن آن جاست، مرد هم گاه گاهى چند روز مى رود آن جا، براى هميشه بنا ندارد آن جا باشد، آيا وطن مرد هم محسوب مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، وطن مرد محسوب نمى شود.

[سؤال 2618] 86

2. وطن اصلى من در سرشك نايين است كه سالى يكى دو بار به آن جا مى روم. چون از اهالى خانواده كسى در آن جا نداريم و در جاى ديگر هم وطن دومى انتخاب نكرده ام، بنابراين همه جا نماز من شكسته است و اين مرا به شك انداخته است كه آيا تكليفم درست است يا نه؟

ص: 8

بسمه تعالى، در غير وطن، حكم مسافر داريد و در وطن، نماز شما تمام است؛ مگر از آن اعراض كرده باشيد.

[سؤال 2619] 86

3. چون مى دانم كه در حدود يك سال ديگر در تهران نيستم، آيا مى توانم تهران را به عنوان وطن دوم انتخاب كنم؟

بسمه تعالى، نمى توانيد.

[سؤال 2620] 3389

2. اگر كسى شش ماه مداوم مثلاً در تهران سكونت داشته باشد و پس از اين مدت به ولايت اصلى خود برگردد و چنانچه دوباره از ولايت خود براى چند روزى به تهران بيايد، اين شخص بايد نمازش را در تهران تمام بخواند يا مانند مسافر قصر بخواند؟

بسمه تعالى، حكم مسافر دارد.

[سؤال 2621] 1268

بسمه تعالى

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

احتراماً استفتا مى شود، آيا مردم مسلمان مهران كه مهاجر جنگ تحميلى مى باشند و از اول مهرماه 59 تا كنون در شهر ايلام اسكان دارند ايلام وطن آن ها محسوب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، وطن محسوب نمى شود.

[سؤال 2622] 1269

بسمه تعالى 24 / 10 / 1361

مسئول محترم دفتر امام خمينى، ضمن عرض سلام

كسى كه در مشهد سكونت داشته ازدواج نموده و به يكى از شهرستان ها رفته و تا

ص: 9

موقعى كه شوهرش در آن جا مى باشد ساكن شهرستان مى باشند و ضمناً آن شهر وطن شوهر هم نمى باشد، بلكه هر دو تصميم دارند بعد از انتقال به مشهد بروند و وطن اصلى خود را مشهد قرار داده اند. در اين صورت تا زمان انتقال به مشهد نماز هر دوى آن ها را در آن شهر و همچنين در مشهد مشخص فرماييد كه تمام بخوانند يا شكسته؟

بسمه تعالى، در محل سكونت فعلى تا قصد ماندن هميشه نكرده ايد حكم مسافر داريد و اگر مشهد وطن شما است تا از آن جا اعراض نكرده ايد به حكم وطن باقى است.

[سؤال 2623] 1270

بسمه تعالى

مسئول دفتر حضرت امام، سلام. اميدوارم كه پيوسته در انجام وظايف خويش موفق باشيد، اجرتان با خدا. چندين سؤال داشتم كه خواهش مى كنم جواب دهيد.

1. آيا اگر زنى به منزل پدرش و يا پدر شوهرش در شهر ديگرى برود نمازش شكسته است؟

بسمه تعالى، در منزل پدرش اگر وطن اصلى وى بوده و اعراض نكرده حكم وطن باقى است و در منزل پدر شوهر اگر از وطنش به قدر مسافت شرعى فاصله دارد حكم مسافر دارد.

2. اگر شخصى از اعمال گذشته توبه كرده باشد، آيا قضاى روزۀ وى قبل از توبه هم بر وى واجب است و يا در مورد زنى كه وضع حمل كرده، بايد قضاى روزه هاى حملش را بگيرد و كفاره بدهد؟ مگر نه اين كه وى بعد از زايمان، از هر گناه پاك شده است؟

بسمه تعالى، نماز و روزۀ فوت شده در هر صورت قضا دارد و با توبه از گناه يا زايمان زن قضاى واجب ساقط نمى شود.

3. وقتى كه خواستند مرا عقد كنند قرار شد مهريه مرا خانه قرار دهند، ولى چون داماد منزل شخصى نداشت، آقاى عاقد گفتند نمى شود و آن موقع يعنى در سال 1355 مبلغ 200 هزار تومان كه قيمت يك منزل نسبتاً خوب بود مهريه من كردند. بعدها شوهرم هميشه مى گفت هر وقت خانه خريدم به جاى

ص: 10

مهريه ات به نام تو مى خريم، تا اين كه سال گذشته در خارج از تهران در جاده ورامين منزلى قرار شد بخريم و براى تهيۀ پول آن من مجبور شدم كه تمامى طلاهايم را حتى حلقه ازدواجم را بفروشم به اين اميد كه خانه به اسم من خواهد بود و مهريه ام نقد مى شود، ولى وقتى كه خانه را قولنامه كرديم شوهرم به نام خودش قولنامه كرد (متذكر مى شوم كه قيمت آن 215 هزار تومان بود كه مبلغ پنجاه هزار تومان آن از فروش طلاهاى من تأمين مى شد) وقتى كه به او اعتراض كردم گفت حالا تا روز محضر خيلى مانده و بالاخره روز محضر آمد و او خانه را به نام خودش كرد. وقتى كه به او گفتم مگر نه اين كه مهريۀ من عند المطالبه است و من هم طلب آن را كرده بودم چرا چنين كردى؟ در جواب گفت: قيمت خانه ترقى مى كند، هر وقتى كه خواستى طلاق بگيرى نمى آيند كه خانه مرا بفروشند مهريه تو را بدهند، آن وقت قسط بندى مى كنند و ماهى 500 يا 1000 تومان به تو مى دهند (آيا شرعاً چنين است؟) و يا هر وقت پولدار شدم و نخواستم ديگر چيزى بخرم آن وقت به تو مى دهم. ديگر اين فكر را نمى كند

خانه اى كه در سال 55، دويست هزار تومان بود الآن چقدر قيمت دارد؟

بسمه تعالى، اگر در ضمن عقد پول، مهريه قرار داده شد فقط همان پول را استحقاق داريد و نسبت به خانه خريدارى شده به نسبت پولى كه در تهيۀ قيمت آن پرداختيد مى توانيد مطالبه

كنيد.

4. آيا مرد مى تواند به خاطر خصومتش با خانواده زنش مانع رفتن همسرش به منزل پدرش بشود؟

بسمه تعالى، خروج زن از منزل موقوف بر اجازۀ شوهر است.

خدايا، خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار، خدا نگهدار

[سؤال 2624] 1271

بسمه تعالى 10 / 10 / 1361

محضر مبارك محترم رهبر كبير انقلاب، حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى

پس از عرض سلام، سلامتى آن وجود مبارك را از خداوند تبارك و تعالى خواستارم، ضمناً چند سؤال شرعى است، استدعا دارم جواب آن ها را محبت بفرماييد:

1. ما در توابع اصفهان داراى ملك و خانه شخصى و پدرى هستيم و در سال چند مرتبه به محل مراجعه و هر دفعه چهار الى شش روز توقف داريم و مابقى اوقات در تهران ساكن هستيم. امر فرماييد نماز را چطور به جا آوريم.

ص: 11

بسمه تعالى، در وطن اصلى تا اعراض از آن نكرده ايد نماز شما تمام است و در تهران اگر قصد ماندن هميشه نكرده ايد، حكم مسافر داريد.

2. آيا به مسجدى كه در محل، در دست ساختمان است از وجوهات شرعى مى توانيم مقدارى كمك كنيم؟

بسمه تعالى، با تعيين مقدار استجازه كنيد.

3. آيا به اقوام فقير و مستضعف هم كه داريم و سادات نيستند و داراى عائله بوده و از كار افتاده شده اند مى توانيم مقدارى از وجوهات شرعى كمك كنيم؟

بسمه تعالى، مقدارى كه مى خواهيد به آن ها بدهيد را معلوم كنيد.

[سؤال 2625] 5397

2. بنده مدت ده سال است كه در تهران زندگى مى كنم و خانه از خود دارم، اما قصد ماندن در تهران را ندارم هر وقت كه ممكن شد مى خواهم به وطن خويش بروم. آيا تهران وطن من محسوب مى شود يا بنده مسافر هستم؟ تكليف شرعى بنده چيست؟

بسمه تعالى، وطن محسوب نمى شود.

[سؤال 2626] 1272

بسمه تعالى 10 / 8 / 1361

حضور مبارك مرجع عظيم الشأن حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى نظر مبارك را در جواب دو سؤال زير بفرماييد.

1. كسى كه اعراض از وطن كرده از اعراض مى تواند اعراض كند؟

بسمه تعالى، مى تواند به قصد توطن براى بار دوم در آن جا بماند و در اين صورت وطن مى شود.

[سؤال 2627]

2. وضعيت اقامت نوع طلاب در قم و... كه نه توطّن است و نه سفر چه مى شود؟ به خصوص آن ها كه سال هاى زيادى اقامت دارند.

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند.

ص: 12

[سؤال 2628]

1273

بسمه تعالى

محضر مقدس رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران و مرجع عالى قدر شيعيان جهان حضرت آيت الله العظمى امام خمينى مدّ ظله العالى

پس از تقديم درود و سلام و عالى ترين تحيّات، اميد است سايۀ آن وجود مقدس تا انقلاب جهانى حضرت مهدى (عج) بر سر كافّۀ مسلمين و مستضعفين جهان برقرار بوده باشد، مستدعى است بذل مرحمت نموده و به سؤالات ذيل پاسخ عنايت بفرماييد:

1. كارمندان دولت كه در شهرى - مثلاً تهران - استخدام مى شوند و تشكيل خانه و زندگى مى دهند و احتمال دارد سال ها و شايد سى سال دوران خدمت را بمانند و به جايى منتقل نشوند، ولى قصد دارند هر موقع بازنشست شدند به وطن اصلى برگردند و در آن جا زندگى كنند، آيا وطن دوم براى آن ها صدق مى كند يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال محل خدمت و كار، وطن حساب نمى شود.

2. چنانچه كسى از مكانى كه وطن او نيست هر روز به محل كار خود برود و حداقل نتواند ده روز در آن جا بماند چنين كسى چهار فرسخ رفتن او و برگشتن، با كسى كه اين مسافت را نمى رود و فقط از حد ترخص خارج مى شود فرق مى كند يا خير؟

بسمه تعالى، در هر دو صورت قصد اقامت ده روز در يك محل متحقق نيست.

[سؤال 2629]

3. كسى كه در جايى قصد توطّن نموده كه بايد حداقل پنج - شش ماه در آن جا بماند تا وطن بودن صدق كند، آيا متصل ماندن لازم است يا خير؟ مثلاً در اين مدّت هر روز صبح به محل كار مى رفته و بر مى گشته، آيا به صدق وطن بودن لطمه نمى زند؟

بسمه تعالى، ميزان صدق عرفى است و متصل ماندن لازم نيست.

4. آيا حقوق بازنشستگى خمس دارد يا خير؟ با توجه به اين كه حقوقى را كه در باز نشستگى مى دهند خيلى بيشتر است از آن مقدار كه از حقوق ايام خدمت كم مى كنند؛ مثلاً حقوق در حدود چهار هزار

ص: 13

تومان را فقط چهارصد و پنجاه تومان كم مى كنند. و ديگر آن كه اگر از خود شخص باشد بايد جزء ماترك هم حساب شود، و در اين صورت وارث صغير و كبير نبايد فرق داشته باشد، در صورتى كه دولت فقط به فرزندان كمتر از هجده سال مى دهد.

بسمه تعالى، حقوق بازنشستگى اگر از حقوق ايام خدمت كم شده خمس دارد و بعد از فوت جزء تركه محسوب است و تمام ورثه از آن ارث مى برند، وگرنه خمس ندارد و تابع مقررات است.

5. در ارتش ماهى يكصد تومان به عنوان پس انداز از حقوق هر پرسنل برمى دارند و يكصد تومان هم خود دولت مى گذارد و به همان مقدار يا كمتر از همان پول وام مى دهند. لطفاً تكليف خمس اين سه مورد را بيان بفرماييد.

بسمه تعالى، هر مقدار كه از حقوق كم شده و بعداً دريافت شده خمس دارد.

[سؤال 2630] 1274

بسمه تعالى

كسى كه در شهرى غير از وطن اصلى خود اقامت گزيده است، ولى قصد ندارد كه مادام العمر در آن جا بماند و ممكن است بعد از مثلاً ده سال از آن جا منتقل شود، آيا چنين شخصى مى تواند در اين شهر قصد توطّن نمايد؟

بسمه تعالى، نمى تواند؛ و بدون قصد توطّن دائم يا ماندن به مقدارى كه صدق عرفى وطن تحقق يابد، حكم وطن مترتّب نمى شود.

[سؤال 2631] 4428

2. زيدى از ده فرسخى محلش عيال گرفته، و به شهرى آورده كه با وطن اصلى زوج، بيش از هشت فرسخ فاصله دارد. آن خانم موقع آمدن به وطن اصلى پدرى و به وطن اوليۀ زوج، نماز و روزه اش چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، در وطن اصلى، نمازش تمام و روزه اش صحيح است، مگر آن كه اعراض كرده باشد و در وطن شوهر حكم مسافر دارد، مگر آن كه قصد توطّن كرده باشد.

ص: 14

[سؤال 2632]

2223

5. اگر شخصى ساكن اصفهان باشد، هر روز از منزل تا محل كارش 23 كيلومتر فاصله باشد، اگر قبل يا بعداز ظهر به منزل برگردد، تكليف نماز و روزه اش چيست؟

بسمه تعالى، اگر از آخر اصفهان كمتر از مسافت مى رود و در اصفهان مسافر نيست، نمازش شكسته نمى شود.

[سؤال 2633] 1275

بسمه تعالى 14 / 4 / 1361

به مسئولين محترم دفتر امام خمينى، مدّ ظله العالى

با درود و سلام به رهبر كبير انقلاب و امت شهيدپرور و به اميد پيروزى جبهه هاى حق عليه باطل؛ مسائلى در ارتباط با نماز و روزه دارم، خواهشمند است از محضر حضرت امام استفتا فرماييد.

1. من كارمند دولت (ارتش جمهورى اسلامى) مى باشم و مدت دو سال است كه در 5 كيلومترى اصفهان شهرك قدس خانه خريدم و زندگى مى كنم و شهر اصفهان را به عنوان وطن انتخاب كردم.

2. از وطن اصلى ام اعراض نموده ام و مصمم هستم كه بعد از بازنشستگى در اصفهان زندگى كنم.

3. محل كارم پايگاه هشتم شكارى مى باشد. از شهرك قدس تا پايگاه هشتم شكارى دو راه وجود دارد كه يكى از راه ها از اصفهان مى گذرد كه حد ترخص آن تا پايگاه هشتم شكارى از 17 كيلومتر متجاوز نيست و راه ديگر از شهرك قدس تا پايگاه هشتم شكارى از خانۀ اصفهان و اتوبان مى گذرد كه حدود 25 كيلومتر مى باشد.

4. كارمندان ارتش همه هر چند وقت يك دفعه به پايگاه ديگر منتقل مى شوند (حداقل بعد از سه سال).

با اين توضيحات، اولاً آيا مى توانم شهر اصفهان را به عنوان وطن انتخاب كنم؟

ص: 15

ثانياً وضعيت نماز و روزۀ من چگونه است؟

ثالثاً آيا كارمندان دولت با اين تفاصيل مى توانند وطن انتخاب كنند؟

توضيح اين كه مدت 18 سال است از وطن اصلى ام مهاجرت كرده ام و تصميم دارم ديگر به وطن اصلى ام برنگردم.

بسمه تعالى، اگر به قصد ماندن دائم در اصفهان ساكن نشده ايد وطن شما محسوب نمى شود و بدون قصد اقامۀ ده روز در محل سكونت حكم مسافر داريد و همچنين اگر رفت و برگشت شما از محل سكونت تا محل كار به مقدار مسافت باشد.

[سؤال 2634] 1276

بسمه تعالى 31 / 3 / 1361

دفتر استفتاى امام، پس از سلام به امام امت و شما ياران او، سؤالى دارم كه تقاضاى پاسخ از شما مى نمايم:

من نظامى هستم و شغل ما طورى است كه چند سال به چند سال، از شهرى به شهر ديگر منتقل مى شويم؛ مثلاً سه چهار سال در اين پايگاه هستيم و بعد به تهران يا جاى ديگرى منتقل مى شويم؛ ضمناً وطن اصلى من در كرج مى باشد. آيا من كه مقلد ايشان هستم، بايد هميشه نماز را شكسته بخوانم؟

آيا مى توانيم نماز را شكسته بخوانيم و روزه را بگيريم؟

بسمه تعالى، در غير وطن، حكم مسافر داريد و بدون قصد اقامۀ ده روز، نماز شكسته و روزه صحيح نيست.

[سؤال 2635] 1277

بسمه تعالى 5 / 3 / 1361

محضر مبارك حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

با سلام و عرض تهنيت به مناسبت پيروزى رزمندگان اسلام بر كفر صدامى

ص: 16

به استحضار عالى مى رساند: اين جانب مدتى است كه در اين شك به سر مى برم كه مسافرم يا خير؟ لذا از ابتدا وضع زندگى ام را بيان مى دارم تا چه فتوا خواهند فرمود.

در زمان مسافرت پدر و مادرم در مشهد متولد شدم؛ تا حدود 15 سالگى، در فيض آباد تربت حيدريه بزرگ شدم؛ سپس خانواده ام به مشهد آمد؛ من نيز براى ادامۀ تحصيل به مشهد آمدم ولى گمان نمى كنم بيش از 6 ماه دائم در مشهد مانده باشم. از سال 55 به بعد براى تحصيل به دانشكده سارى آمدم. منزلى هم در سارى خريده و كارى دولتى دارم؛ دانشكده ام 10 كيلومتر و محل كارم 12 كيلومتر، در دو جهت، از منزلم فاصله دارند. در اين جا هم بيش از 6 ماه اقامت دائم نداشته ام و مسافرت رفته ام.

با توجه به اين كه در نظر دارم موقع بازنشستگى به فيض آباد برگردم و اين كه پس از اخذ ليسانس، محل كارم معلوم نيست سارى باشد يا شهر ديگرى؛ تقاضا دارد مشخص فرمايند:

1. وضع عبادات من در شهرستان سارى چگونه است؟

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند و بدون قصد اقامت، نماز و روزه قصر است.

2. وضع عباداتم در مدت مسافرت به فيض آباد چگونه است؟

بسمه تعالى، فيض آباد اگر وطن اصلى بوده و از آن اعراض نكرديد، به حكم وطن باقى است.

[سؤال 2636]

3. وضع عباداتم در مدت مسافرت به مشهد چگونه است؟

بسمه تعالى، در مشهد مقدس حكم مسافر داريد.

4. چنانچه مسافر شناخته شوم، عبادات قبلى من تا كنون كه كامل انجام مى شود چگونه است؟

بسمه تعالى، نمازهايى كه بر خلاف وظيفه انجام گرفته قضا دارد.

5. چنانچه مسافر باشم، چه موقع بايستى قضاى آن را به جاى آورم؟

بسمه تعالى، قضاى واجب را بايد هر وقت تمكن داشت به جا آورد و قضاى روزۀ ماه رمضان نبايد تا ماه رمضان سال بعد به تأخير افتد.

ص: 17

6. همان گونه كه استحضار داريد، كاركنان دولت در موقع دريافت حقوق، ماليات مى پردازند. آيا اين ماليات با توجه به اين كه دولت اسلامى است، مى تواند به جاى مقدارى از خمس محسوب گردد؟

بسمه تعالى، ماليات بابت وجوه شرعيه محسوب نمى شود.

[سؤال 2637] 1278

بسمه تعالى

اين جانب منزل يكى از اقوام در گوهردشت زندگى مى كنم، ولى آن را به عنوان وطن اختيار نكرده ام. هر روز صبح از گوهردشت به محل كارم در تهران آمده و بعد از ظهر مراجعت مى كنم. فاصله تهران تا گوهردشت بيش از چهار فرسخ است. قم موطن اصلى و محل تولدم مى باشد. با توجه به اين كه فعلاً محل كارم در تهران است و در آيندۀ نزديك مى خواهم در تهران شغل تدريس در دانشگاه را داشته باشم. مى خواهم از حالا قصد كنم در تهران بمانم. در آينده نيز به احتمال قوى و غير قابل تشخيص محل كارم را از تهران به شهرستان ديگرى تغيير نخواهم داد. لذا سه سؤال ذيل مطرح است:

1. آيا مى توانم وطن دوم خود را به عنوان وطن شغلى در تهران انتخاب كنم؟ در حالى كه محل زندگى ام در گوهردشت كرج است؟

بسمه تعالى، بدون قصد زندگى دائمى در تهران، آن جا وطن شما محسوب نمى شود.

2. در صورتى كه بتوانم تهران را به عنوان وطن دوم اختيار كنم، آيا با رفت و آمد روزانه از گوهردشت به تهران، مى توانم روزه ام را بگيرم؟ به اين صورت كه قبل از ظهر به وطن؛ يعنى تهران رسيده و بعد از ظهر از وطن به منزل در گوهردشت برگردم.

بسمه تعالى، در فرض سؤال، در محل كار و محل زندگى، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2638]

3. در صورتى كه نتوان تهران را به عنوان وطن دوم اختيار نمود، چگونه مى توان با حفظ محل زندگى در گوهردشت، وطن دوم را تهران انتخاب نمود؟ آيا مى بايست

ص: 18

محل كار براى هميشه در تهران باشد؟

بسمه تعالى، ميزان در وطن دوم، قصد زندگى دائمى داشتن در آن جا است؛ بعلاوه، بايد مدتى كه در صدق عرفى معتبر است، در آن جا بماند.

[سؤال 2639] 1279

بسمه تعالى

1. شخصى كه تهران وطن اصلى او مى باشد، به علت عدم تمكن از تهيۀ مسكن مناسب در تهران، به كرج رفته و مسكنى تهيه مى كند. البته در صورت امكان به تهران باز مى گردد. ولى تا كنون - كه مدت يك سال است - براى او امكان بازگشت به تهران و تهيه مسكن مناسب حاصل نشده است. در اين شرايط، آيا كرج شرعاً حكم وطن را دارد يا نه؟ نماز و روزۀ او و عيالش در كرج تمام است يا شكسته مى شود؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، در كرج حكم مسافر دارند كه بدون قصد اقامت نماز قصر است.

2. در صورتى كه كرج براى شخص مذكور حكم وطن را داشته باشد، مسافرت همه روزه به تهران براى حضور در محل كسب كما فى السابق و برگشت به كرج عصر همه روز، موجب قصر نماز و روزه در تهران مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، محل كار، اگر در همان محل سكونت سابق كه وطن بود قرار ندارد، در آن جا نيز حكم مسافر داريد.

[سؤال 2640]

3. در صورتى كه كرج براى شخص نامبرده، شرعاً وطن محسوب نشود اما ماندن موقت او در كرج براى چندين سال ادامه پيدا كند، به حدى كه عرفاً گفته شود: او از اهالى كرج است؛ حكم وى در مورد نماز و روزه در كرج چيست؟ قصر است يا تمام؟

بسمه تعالى، بدون قصد زندگى دائمى در آن محل، حكم وطن مترتب نيست.

4. در صورتى كه براى شخص مذكور، كرج وطن محسوب نشود و با امساك از مفطرات در روز ماه

ص: 19

مبارك رمضان و ورود قبل از زوال به تهران؛ مى تواند نيت روزه بكند؟ با توجه به نظر جديد حضرت عالى كه تهران از شهرهاى فوق العاده است و مبدأ سفر از منزل محسوب مى شود و تا در مراجعت به منزل نرسيده است، مسافر است؛ شخص نامبرده كه موقتاً در كرج سكنا نموده و قبل از ظهر ماه مبارك رمضان وارد تهران مى شود، كجاى تهران مى تواند نيت روزه بكند؟ ابتداى محدودۀ تهران يا منزل قبل از هجرت به كرج كه فعلاً وجود ندارد يا حد ترخص محدودۀ تهران يا حد ترخص فرضى منزل سابق در تهران؟

بسمه تعالى، اگر قبل از ظهر به همان محل قبل از هجرت برسد، در صورتى كه از آن جا اعراض نكرده باشد؛ نيت روزه صحيح است.

5. كسى كه وطن او تهران است و هنگام خروج از منزل مى داند براى انجام كارهايى متعاقباً، بدون خروج از تهران بيش از چهار فرسخ در رفت و بيش از هشت فرسخ در مجموع رفت و برگشت مى پيمايد؛ چنين شخصى بر حسب نظر مبارك حضرت عالى كه در روزنامۀ جمهورى اخيراً منتشر شد، مسافر است. اما سؤالى مطرح است كه آيا چنين شخصى در ماه مبارك رمضان به مجرد رسيدن به محل كار يا حد ترخص فرضى خانه خود بتواند تجديد نيت بكند؟

بسمه تعالى، با رسيدن به محله اى كه وطن او است، مى تواند نيت روزه كند.

6. آيا از نظر حضرت عالى ماليات هاى پرداخت شده به دولت جمهورى اسلامى، از خمس يا سهم مبارك امام عليه السلام محسوب مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، ماليات، بابت سهمين محسوب نمى شود.

7. براى كمتر پرداخت كردن ماليات به دولت در معاملات سرقفلى، اگر بر حسب معمول كمتر از واقع امر قيمت آن را بگويند، جايز است يا نه؟

بسمه تعالى، مخالفت مقررات جايز نيست.

8. در هنگام معاملۀ سرقفلى، فروشنده بر خريدار شرط كرده كه ماليات بر عهدۀ خريدار باشد؛ او هم قبول كرده است. در زمان معامله، ماليات از سوى مسئولين، مثلاً پنج درصد اعلام شده است. اما در زمان انتقال رسمى محل معامله كه چند سال بعد از معامله شرعى بود، ماليات به چندين برابر افزايش يافته است. آيا مقدار افزايش يافته هم طبق شرط در ضمن معامله، بر عهدۀ خريدار است يا چون مابه التفاوت، مفروض طرفين هنگام معامله نبوده، بر عهده خريدار نيست؟

بسمه تعالى، با شرط اين كه اصل ماليات بر عهدۀ خريدار باشد، هر مقدار كه دولت مطالبه كند

بر عهدۀ خريدار است.

ص: 20

9. آيا اجازه مى فرماييد مقلدين حضرت عالى خمس خود را صرف بازسازى مناطق جنگى بكنند؟ در فرض جواز به چه حسابى بريزند؟

بسمه تعالى، عجالتاً، اجازه نمى دهم.

[سؤال 2641] 1280

بسمه تعالى 18 / 10 / 1358

مرجع عالى قدر شيعيان، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت افاضاته

پس از عرض سلام و ارادت، اين جانب محل سكونتم كرج و محل شغلم تهران است و كارمند ادارى هواپيمايى مى باشم. فاصله بين اين دو شهر بيش از مسافت شرعى است؛ لكن وطن قبلى من در تهران بوده و حدود 15 سال در تهران زندگى كرده ام. به علت نابسامانى وضع مسكن در رژيم سابق، به كرج رفتم و در صورتى كه در آينده برايم امكان پذير شود، علاقه مندم محل سكونتم را به تهران انتقال دهم.

لطفاً ذيل اين نامه مرقوم بفرماييد كه آيا نماز و روزه اين جانب حكم نماز و روزه مسافر را دارد يا اين كه هر دو شهر مذكور وطن من حساب مى شوند.

بسمه تعالى، در فرض مذكور محل سكونت، وطن شما نشده است و در غير وطن اصلى حكم مسافر را داريد.

[سؤال 2642] 1281

بسمه تعالى

1. اشخاصى كه در بلدى قصد توطّن مى كنند و مقدارى كه صدق عرفى بكند در آن محل توقف نمى كنند بلكه از همان اول شروع به مسافرت مى كنند و رفت و آمد مى كنند براى اين گونه اشخاص بعد از مدت معتنابهى آن بلد وطن آن ها خواهد شد يا خير و بر فرض صدق وطن در آن مقدار از مدت كه براى آن ها مشكوك است كه صدق عرفى مى كند يا خير بايد قصر بخوانند يا جمع؟

بسمه تعالى، تا احراز صدق نكرده اند قصر بخوانند و ميزان صدق عرفى است.

ص: 21

2. سرمايه كه بخواهند تخميس كنند بايد به شغل نازل ترى بپردازند فرموده ايد خمس ندارد اگر اين سرمايه در ظرف چندين سال جمع شد كه بعد از چندين سال كه جمع شد بخواهد سرمايه قرار دهد در اين صورت هم خمس ندارد يا اين تفصيل فقط مال سرمايه اى است كه در ظرف يك سال جمع شده باشد؟

بسمه تعالى، اگر پول جمع كرده و از ارباح مكاسب بوده و سال بر آن گذشته بايد خمس بدهد.

[سؤال 2643] 1282

بسمه تعالى

محضر مقدس حضرت مستطاب اجل و اكرم رهبر انقلاب اسلامى ايران نايب الامام، امام خمينى دامت بركاته سلام عليكم.

به استحضار مى رساند ما تعدادى از پرسنل پايگاه هوايى حر در ده فرسنگى همدان ساكن هستيم. اخيراً با تشريف فرمايى نماينده آن زعيم عالى قدر به اين مكان مشكلاتى در مسائل شرعى به وجود آمده كه سبب شد اين نامه به محضرتان تقديم گردد تا وضع ما روشن شود. تعداد پانزده الى بيست هزار نفر ساكن اين يگان همگان مقلد آن زعيم عالى قدر هستند. توجه آن مقام شامخ را به نكات زير جلب مى نماييم.

1. مدت سكونت پرسنل نظامى در اين يگان سه الى چهار سال يا بيشتر مى باشد حكم نماز و روزه اين ها چه مى شود.

بسمه تعالى، اگر قصد اقامه ده روز نكنند حكم مسافر را دارند مگر آن كه فاصله بين وطن آن ها و يگان كمتر از چهار فرسخ باشد.

[سؤال 2644]

2. پرسنل كارمند ممكن است مدت بيست سال خدمت يا بيشتر را در اين يگان ساكن باشند حكم نماز و روزه آن ها چيست؟

بسمه تعالى، حكم مسأله سابق را دارد.

3. تعدادى از پرسنل به علت نداشتن خانه سازمانى در پايگاه همه روزه با سرويس به همدان رفته و صبح به خدمت باز مى گردند وظيفه آنان چيست؟

ص: 22

بسمه تعالى، اگر همدان وطن آن ها نباشد حكم مسافر را دارند.

4. تعدادى از پرسنل كارمند به عنوان راننده همه روزه صبح سرويس را به همدان برده عصر باز مى گردند تكليف آن ها چيست؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور نماز او تمام است مگر در صورتى كه همدان وطن او نيست و مقدارى كه رانندگى مى كند كمتر از مسافت شرعيه باشد.

5. از مقام حضرت آيت اللهى سؤال مى شود آيا ما مى توانيم داراى دو وطن باشيم به نام وطن اصلى و موطن فرعى.

بسمه تعالى، مانع ندارد.

[سؤال 2645]

6. آيا ما پرسنل كارمند مى توانيم مدتى را كه در پايگاه هستيم به عنوان محل زندگى فعلى قرار داده و وطن موقت اختيار كنيم.

بسمه تعالى، اگر موقت است وطن نمى شود.

[سؤال 2646] 1283

بسمه تعالى

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، زيد عزه العالى

محترماً؛ چند مسأله پرسش مى گردد:

1. امام خمينى نظرشان در رابطه با وطن گرفتن شهر غير زادگاه چيست؟ آيا 6 ماه شرط است يا نه؟ آيا ملك داشتن شرط است يا نه؟

بسمه تعالى، محلى كه قصد توطّن دائم داشته باشد وطن او محسوب است، و ماندن 6 ماه يا داشتن ملك لازم نيست.

2. نظرشان در رابطه با طرح حذف بهره از بانك ها چيست؟ آيا با اين روش بهره واقعاً در كار نيست يا نه اين همان حيله شرعيه است كه امام صريحاً حرام مى داند؟

بسمه تعالى، زياد گرفتن از مقدارى كه قرض داده، ربا و حرام است.

3. با توجه به مادۀ واحده در پيرامون اجاره بهاى منزل كه متضمن كم كردن 20 درصد اجاره بها است،

ص: 23

نظر آن امام چيست؟ صاحب منزل ممكن است رضايت ندهد. آيا رضايت صاحب منزل در نظر گرفته شود يا عمل به قوانين دولت اسلامى؟ و جمع هم ممكن نيست.

بسمه تعالى، بايد رضايت مالك تحصيل شود.

[سؤال 2647] 1284

بسمه تعالى

1. اشخاصى كه از اوطان خود خارج شده اند و در بعضى شهرها به واسطه شغل هاى ادارى و نحو آن آن جا را وطن نموده يا بدون اين قصد مثل همه مردم آن جا زندگى مى كنند و عادتاً به وطن اصلى خود نخواهند مراجعت كرد فقط چند روزى براى صله ارحام يا تغيير آب و هوا آن هم نه هر سال آيا به نظر مبارك شما اين اعراض عملى اعراض قلبى است كه بايد بدون قصد اقامه نماز را قصر كنند يا وظيفه اتمام است؟

بسمه تعالى، با قصد توطّن تمام و بدون قصد توطن قصر است مگر آن كه به قدرى مانده باشد كه عرفاً وطن او محسوب شود.

[سؤال 2648]

2. زيدى مثلاً از شيراز به قم مى آيد و در اين جا قصد توطن مى كند چند روز بايد در قم بماند كه در اين مدت اگر رفت به تهران مثلاً و برگشت به قم بدون قصد اقامه نمازش را تمام بخواند؟

بسمه تعالى، به مقدارى كه عرفاً وطن و مسكن او گفته شود.

[سؤال 2649]

3. اگر شخص بعد از آن كه تصميم گرفت قم را محل سكونت خود قرار دهد موقتاً ولى بدون قصد اقامه براى انجام كار ادارى يا غيره مى رود به قدر مسافت يا كمتر، تكليف نماز و روزه اش در قم و محل كارش يا بين راه به چه نحو است؟

بسمه تعالى، تا قصد اقامه يا توطن نكرده نمازش قصر و روزه ماه مبارك را

ص: 24

نبايد بگيرد بلى قضاى آن را از ماه رمضان بعد نبايد عقب بيندازد و براى آن بايد در محلى قصد اقامه كند يا در وطن قضا نمايد.

4. مثلاً شخصى مبلغى در آخر سال بابت سهمين بدهكار مى شود با كسانى كه از طرف شما مأذونند كه طول مدت يك سال بپردازد آيا از منافع بين سال كه به تدريج مى پردازد بايد اول تخميس كند بعد بدهد يا لازم نيست؟

بسمه تعالى، بايد اولاً خمس آن را بدهد.

5. زيدى وصى ميتى است كه ورثه او حاضر به پرداخت مال الوصاية نمى شوند مگر به شكايت و رجوع به مأمورين دولت آيا وظيفه وصى شكايت نمودن است يا حال كه ورثه حاضر نمى شوند بر وصى بأسى نيست؟

بسمه تعالى، واجب است وصى به انجام وصيت اقدام كند و در صورت ممانعت ورثه مى تواند به محاكم مراجعه كند.

6. طايفه اى در يك آبادى حدود پانصد سال است تقريباً زندگى نموده و مى نمايند از يك طرف اين قريه معروف به وقفيت است ولى چون وقف نامه اى در دست نيست خصوصيات آن را طبقه فعلى اطلاع ندارند. از طرف ديگر مداركى حدود صد سال اخير در دست است كه چون قريه وقف اولاد ذكور سادات سه قريه بوده اين طايفه مستأجر سادات بوده اند به چيز بسيار ناچيزى و آن سادات هم چون املاك ديگرى هم دست مستأجرين ديگر بوده با هم نشسته اند توافق كرده اند زيد از فلان مستأجر و عمرو از مستأجر ديگر و بكر از مستأجر آخر اين قليل مال الاجاره را دريافت نمايد در حالى كه اين حق بر ايشان نبوده زيرا هر طبقه اى از سادات مادام الحياة حقّ استفاده از اين املاك را داشته اند نه زياده. علاوه موارد زيادى املاك را هم سادات بين خودشان تعويض و تبديل كرده اند. در اثر كثرت سادات و متفرق شدن آن ها به اطراف و اكناف رضايت خاطر عموم غير ميسور است و آن عده اى هم كه در اين سه محل سكونت دارند نه آن ها يقين دارند كه حقشان در نزد اين طايفه غير سادات پانصد ساله است و نه اين غير سادات يقين به مالكيت اين دسته دارند. حال بعد از همه تصديعات بفرماييد تكليف اين طبقۀ فعلى چيست و تصرفات آن ها چگونه است و راه حل چيست اميد است جواب را مرقوم و جمعى را از پريشانى نجات دهيد، توضيح بر اين كه موجرين اصلاً در اين آبادى سكونت ندارند. متع الله المسلمين بطول بقائكم الشريف

بسمه تعالى، هر مقدار از اين املاك كه در دست اشخاص است و معامله ملكيت مى كنند و اقرار به وقف ندارند محكوم به ملكيت آن ها است و هر مقدار كه صاحبان يد مى گويند وقف است

ص: 25

بايد به اذن حاكم شرع اجاره متعارفه شود و مال الاجاره را اگر موقوف عليهم معلوم است به آن ها ردّ شود و إلا حكم مجهول المالك دارد.

[سؤال 2650] 1285

بسمه تعالى

1. شخصى قصد توطن در بلدى مى كند يك ماه يا 25 روز با همين قصد در آن بلد مى ماند بعداً مسافرت مى كند و بعد از مراجعت از سفر از قصد توطن منصرف مى شود آيا براى اين گونه اشخاص با ماندن 25 روز يا يك ماه در آن بلد با قصد توطن، آن بلد وطن شده كه بعداً انصراف از قصد اول بدون اعراض عملى مضر نباشد يا اين كه به ماندن يك ماه هنوز وطن آن ها نشده و بعد از برگشتن از قصد بايد در آن بلد بدون قصد اقامه نماز را قصراً بخواند و در صورتى كه 25 روز يا يك ماه كافى نباشد براى صدق وطن و مسافرت كرد و در مسافرت از قصد منصرف نشد و مسافرت طولانى شد آيا اين مدت طولانى در مسافرت به ضميمه آن 25 روز يا يك ماه كفايت مى كند در صدق وطنيت يا اين كه هرچه در سفر بوده جزء حساب نيست.

بسمه تعالى، شرط است در وطن مستجد كه بعد از قصد توطن به مقدارى بماند كه عرفاً وطن و مسكن او شمرده شود و در اين موارد صدق نمى كند.

2. شخصى در زمان گذشته مبلغى از بعضى مؤسسات دولتى برداشته الآن كه نادم شده و مى خواهد برگرداند اگر بخواهد به افرادى كه متصدى آن مؤسسات هستند بدهد اطمينان ندارد كه در صندوق دولت فعلى برود لذا از محضر مبارك تقاضا كرده اند كه تكليف ايشان را معلوم فرماييد كه پول يا اجناسى كه از دولت سابق برداشته فعلاً به كجا تحويل دهد و اگر خود او فقير باشد راهى دارد كه به خودش برسد؟

بسمه تعالى، بايد به همان مؤسسه دولتى رد كند.

3. زنى شوهر او مفقودالاثر شده آن زن مى گويد من با شوهرم در ضمن عقد شرط كرده ام كه اگر تا فلان مدت غيبت كرد و سر من نيامد من وكيل باشم كه خودم را مطلّقه كنم و چون شوهرم مدتى است

مفقود الاثر شده خودم را مطلّقه كرده ام آيا اين زن اگر بخواهد شوهر كند قول او مسموع است كه براى شوهر دوم بى مانع باشد يا خير؟

ص: 26

بسمه تعالى، اگر ادعاى خليه بودن خود را مى كند و مرد احتمال صدق او را مى دهد تزويج مانع ندارد.

4. زن اگر بدون اذن شوهر نذر كند يا از مال خود چيزى هبه كند صحيح است يا خير و بر فرض صحت با نهى شوهر چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، نذر زن بدون اذن شوهر باطل است و هبه او در مال خودش صحيح است حتى با نهى شوهر.

[سؤال 2651] 1286

بسمه تعالى

اشخاصى كه در محلى قصد توطن مى كنند آن مقدار كه بايد در آن جا بمانند تا عرفاً صدق كند كه آن جا وطن آن ها است بايد اين مدت را در آن جا بمانند و بيرون نروند يا اگر مسافرت هم بكنند كه رفت و آمد آن ها به همان حد برسد كافى است در صدق وطن؟

بسمه تعالى، مسافرت به مقدارى كه مضر به صدق ماندن در محل مزبور عرفاً نكند مانع ندارد.

[سؤال 2652] 1287

بسمه تعالى

اما بعد؛ من فردى هستم اهل تهران كه براى تحصيل علوم دينيه به قم عزيمت نموده ام و اين جا را به عنوان وطن دوم پذيرفته ام و هفته اى يك بار هم به تهران مسافرت مى كنم. وضعيت نمازخواندن براى من چگونه است؟ حضرت عالى در رساله خود قسمت نماز مسافر مسأله 1331 فرموده ايد: «تا انسان قصد ماندن هميشگى در جايى كه غير وطن اصلى خودش است نداشته باشد، وطن اصلى او حساب نمى شود؛ مگر آن كه بدون قصد ماندن آن قدر بماند كه مردم بگويند اين جا وطن اوست».

سؤال اين است كه چقدر بايد بمانيم تا بگويند وطن او است؟ ديگر اين كه گفته

ص: 27

شده: «شش ماه بايد بمانيد تا وطن حساب شود». آيا در اين بين شش ماه به مسافرت برويم، اشكال دارد يا نه؟ بعد از همه اين كه تا به حال از آمدنم به قم 15 روز مى گذرد و اين 15 روز را به حساب اين كه وطن دوم حساب كرده ام نمازم را كامل خوانده ام؛ وضعيت اين نمازها چيست؟ لطفاً راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، حكم همان است كه از رساله نقل كرده ايد و ميزان صدق عرفى است و ماندن شش ماه اثر ندارد و در فرض مذكور، قم وطن شما نشده است و بايد نمازهايى كه بر خلاف خوانده ايد قضا كنيد.

[سؤال 2653] 1288

بسمه تعالى 31 / 6 / 1361

حضور محترم برادران دفتر امام سلام عرض مى نمايم. اين جانب متولد شهر كاشان، به مدت بيست و شش سال است در تهران زندگى مى نمايم. هم اكنون منزلم در خانه هاى سازمانى قصر فيروزه نيروى هوايى مى باشد و محل كارم در فرماندهى آموزش هاى هوايى خيابان دماوند است و منزل مادرم در على آباد خزانه مى باشد. در مورد نماز ظهرها كه نماز جماعت در محل كار برگزار مى شود، از امام جماعت سؤال نمودم گفتند كه بايد در مورد نماز از دفتر امام سؤال كنى كه ايراد دارد يا نه؟ با توجه به خانۀ سازمانى كه موقت است و نمى توانم در آن جا قصد وطن كنم، نمازى كه در اداره و منزل مادرم مى خوانم درست است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر قصد توطن در تهران نكرديد، بدون قصد اقامت ده روز در خصوص يك محله نماز شما در فرض سؤال قصر است.

[سؤال 2654] 1289

بسمه تعالى 28 / 1 / 1361

دفتر امام خمينى، با درود به رهبر كبير انقلاب اسلامى و امت رزمنده و شهيدپرور ايران، طول عمر امام عزيزمان را از خداوند قادر منان خواستاريم.

ص: 28

خواهشمند است جواب چند مسأله ذيل را از حضرت امام «دامت افاضاته» پرسيده و جهت آگاهى به اين جانب ارسال فرماييد.

1. ما جنگزده دهلران ساكن آبدانان كه قصد نداريم تا آخر در آبدانان زندگى نماييم آيا آبدانان وطن ما محسوب مى گردد يا خير؟ لازم به تذكر است كه تا كنون يك سال و نيم است كه در آبدانان زندگى مى كنيم؟

بسمه تعالى، وطن محسوب نمى شود.

2. اگر آبدانان وطن محسوب نگردد پس از برگشتن از هر مسافرت آيا بايد اقامت ده روز نمايم و

چنانچه پس از برگشتن از مسافرت معلوم نباشد كه 4 يا 5 يا 9 يا بيشتر از 10 روز ديگر به مسافرت بروم، نماز را چگونه به جا آورم.

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد مگر آن كه قصد ماندن ده روز در آن جا نماييد.

3. اگر جنگ زده اى كه در آبدانان سكونت دارد مى خواهد به جايى كه تقريباً پانزده كيلومتر از محل اقامت فاصله دارد مسافرت كند در آن جا نماز را چگونه بايد به جا آورد.

بسمه تعالى، اگر در آبدانان قصد ماندن ده روز كرده است با رفتن 15 كيلومتر نماز شكسته نمى شود و بايد تمام بخواند و اگر قصد نكرده شكسته است.

[سؤال 2655] 1495

3. آيا محل كار (بنياد مستضعفان شهرضا) كه مدت دو سال و نيم در آن جا مشغول هستم جزء وطن دوم محسوب مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، بدون قصد زندگى دائمى، وطن محسوب نمى شود.

[سؤال 2656] 1382

3. عقيده دارم در شهر ديگرى زندگى كنم، ولى تا حالا منزلى ندارم، لذا در ماهى يكى دو بار براى مدت دو سه روز مى روم و بر مى گردم، نماز و روزه ام را به چه ترتيب

بايستى بخوانم و بگيرم؟

بسمه تعالى، بدون قصد توطّن و قصد ماندن ده روز، حكم مسافر داريد.

ص: 29

[سؤال 2657]

1290

بسمه تعالى 2 / 8 / 1361

حضور محترم خدمتگزاران دفتر امام خمينى؛ سلام عليكم

اميد است در پيش برد اهداف عالى اسلام، بيش از پيش موفق و مؤيد باشيد. مسأله اى عبادى برايم مورد اشكال است كه مى خواهم از شما جويا شوم:

بنده ساكن تهران مى باشم، در ميدان امام حسين عليه السلام و پدر و مادرم در حدود 30 كيلومترى تهران اقامت دارند. بنده جمعه ها به آن جا مى روم و در تابستان هم شايد هر روز به آن جا بروم. از شما مى خواهم كه بفرماييد وضع نماز و روزۀ بنده به چه صورت است؟

بسمه تعالى، در غير وطن، حكم مسافر را داريد.

[سؤال 2658] 1291

بسمه تعالى 27 / 7 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران

اين جانب اهل همدان و محصل دبيرستان طالقانى يك سرى مشكلات دارم و اميدوارم كه مشكل گشايى بفرماييد اى امام بزرگوار.

1. اكنون ما براى تحصيل، از روستا به شهر مى آييم و چون راه دور است، لهذا ما در شهر اسدآباد خانه اى كرايه كرده ايم و در هفته، شش روز براى تحصيل به شهر مى آييم و در آن خانه اى كه گرفته ايم اسكان مى يابيم و جمعه ها و تعطيلات هم به وطن اصلى مان مى رويم و بعضى مواقع، دو هفته يك بار به وطن مى رويم. در اين مورد، نماز و روزۀ ما چگونه است؟

بسمه تعالى، در وطن اصلى، نماز تمام و روزه صحيح است و در محل تحصيل با اين كه فاصله به مقدار مسافت است، حكم مسافر داريد و اگر قصد ده روز كنيد، نماز تمام و روزه صحيح است.

ص: 30

2. همان طور كه امر فرموده ايد روزهاى دوشنبه و پنج شنبه روزه بگيريد، در اين مورد كه ما روزهاى پنج شنبه به وطن مى رويم، روزۀ ما چطور است در هر دو روز؟

بسمه تعالى، اگر قبل از ظهر به وطن برسيد روزه صحيح است.

3. اكنون در مدرسه، نماز جماعت برپا مى داريم و امام جماعت از خود بچه ها است و ما شناختى روى بعضى از آن ها نداريم. در اين مورد، امر بفرماييد.

بسمه تعالى، امام جماعت بايد بالغ و عادل باشد و اگر مأموم، بالغ نباشد، امامت غير بالغ مانع ندارد .

[سؤال 2659] 1292

بسمه تعالى 8 / 11 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، آيت الله العظمى امام خمينى، سلامتى آن وجود ارجمند و گران قدر و پيروزى رزمندگان اسلام را از درگاه حضرت احديت مسئلت دارم. خواهشمندم به سؤالات زير پاسخ فرماييد:

1. سپاهى و پاسدار انقلاب اسلامى سمنان هستم كه از وطنم چهار فرسخ فاصله دارد. قصد دارم هميشه در سمنان بمانم؛ ولى حداقل هفته اى يك بار به وطنم نزد پدر و مادر مى روم و بر مى گردم. نماز و روزۀ من چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اگر از وطن اصلى خود اعراض نكرده ايد و در سمنان هم قصد هميشه ماندن داريد، در فرض سؤال، در هر دو محل و بين راه، نماز شما تمام است و حكم مسافر نداريد.

[سؤال 2660]

2. آيا وطن پدر و مادر، وطن فرزندان هم محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، اگر فرزند در آن جا متولد شده و در آن جا بزرگ شده، وطن اصلى او است.

3. فاصلۀ چهار فرسنگ شرعى براى شهرهايى كه به علت توسعه نزديك شده اند، ابتداى مسافرت، از منزل محسوب مى شود يا آخرين ديوار شهر؟ و انتها، اولين ديوار شهرِ مقصد مى باشد

ص: 31

يا محلى كه كار دارد؟

بسمه تعالى، در غير شهرهاى بزرگ خارق العاده، از انتهاى شهر تا ابتداى شهر حساب مى شود.

[سؤال 2661] 1293

بسمه تعالى

احتراماً؛ خواهشمند است فتواى امام را در موارد زير به اين جانب ابلاغ فرماييد:

1. اين جانب پنج سال است كه مستخدم دانشگاه اصفهان هستم و در اين شهر اقامت دارم و شايد چندين سال ديگر هم در صورت حيات در اين جا باشم. مضافاً آن كه قصد توطّن در اين شهر را نيز نموده ام، ولى واقعاً قصد ماندن هميشگى در اين شهر را ندارم، يعنى مثلاً در صورت بازنشستگى به موطن اصلى خود بازخواهم گشت. به اين ترتيب آيا شهر اصفهان در حكم وطن اين جانب هست يا خير؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور، وطن محسوب نمى شود.

[سؤال 2662]

2. قصد يك امر چگونه تحقق پيدا مى كند؟

بسمه تعالى، اگر بناى آن امر را داشته باشد يا قصد ده روز اقامت داشته باشد، قصد محقّق است.

[سؤال 2663] 1294

بسمه تعالى 31 / 3 / 1361

خدمت امام عزيز سلام عرض مى نمايم و ان شاء الله خدا شما را در پناه امام زمان (عج) صحيح و سالم نگهدارد غرض از مزاحمت اين است كه در يك مسأله با دوستانم به مشكلى رسيده ام؛

1. من دخترى هستم كه نزديك چهار سال است در شهر قم شاغل هستم و وقتى كه به قم رفتم، نيت وطن دوم كردم و از اين مسأله كه بايد شش ماه در يك شهر ساكن

ص: 32

بود تا بتوانيم آن جا را وطن دوم قرار بدهيم، اطلاع داشتم و اما هيچ اطلاع نداشتم و فكر هم نمى كردم كه شش ماه بايد منقطع باشد يا متوالى، تازگى ها متوجه اين مسأله شدم كه 6 ماه بايد منقطع نباشد. الآن تكليف من چيست؟ بعد از چهار سال مى توانم قم را وطن دوم قرار دهم؟ در ضمن از وطن اصلى خودم هم اِعراض نكرده ام. در صورتى كه شب هاى چهارشنبه به جمكران مى روم و قبل از صبح بر مى گردم تكليف نماز و روزه هاى قبلم چه مى شود؟

بسمه تعالى، شش ماه ماندن متصل يا منفصل ميزان نيست؛ بلكه ميزان بعد از قصد زندگى دائمى، ماندن مقدارى است كه در نظر عرف صدق كند شخص اهل آن جا شده است.

2. در صورتى كه جاهل به مسأله بودم و تمام نماز و روزه ام را به صرف اين كه وطن دوم من است تمام و كامل خوانده ام اكنون وظيفه ام چيست؟

بسمه تعالى، نماز و روزۀ گذشته محكوم به صحت است، مگر آن كه معلوم شود برخلاف وظيفه انجام گرفته است.

3. شما در رساله در مورد مسائل بانكى كه از شما سؤال شده كه «وجوهى كه در بانك ها به قصد محفوظ بودن - نه سود بردن - گذاشته مى شود، در هنگام دريافت، متصديان بانك مبلغى رويش مى گذارند» شما در جواب فرموديد كه «اگر به عنوان سود بدهند، جايز نيست»؛ در صورتى كه در موقع دريافت، حتماً مقدارى به عنوان بهره مى دهند؛ ما چه كنيم؟ اگر بخواهيم نگذاريم كه باز شما فرموديد كه هرچند پولتان كم است در بانك ها بگذاريد تا كمك به دولت بشود، اگر بخواهيم بگذاريم، بهره مى دهند؛ اگر نگذاريم كه به فرمودۀ شما هرچند هم كم باشد، دولت احتياج دارد. حالا من در بانك تعاون اسلامى گذاشته ام، اين چه صورت دارد؟ اگر در بانك ملى بگذارم بهره را چه كنيم؟ يا در بانك اسلامى گذاشتن اصلاً ايرادى دارد يا نه؟ به دولت كمك مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، گذاشتن پول در بانك اشكال ندارد؛ ولى بهرۀ پول، ربا و حرام است، گرفتن آن جايز نيست.

[سؤال 2664] 1509

2. اشخاصى كه مهاجر جنگى مى باشند ولى به عنوان مثال، در منطقۀ ملا ثانى خانه

ص: 33

خريدند، ولى نيت مراجعه به شهر اصلى خود را دارند، آيا وطن براى آن ها حساب نمى شود؟ حكم روزه و نمازشان چيست؟

بسمه تعالى، تنها خريدن خانه موجب صدق وطن نيست و حكم مسافر دارند.

[سؤال 2665] 1295

بسمه تعالى 21 / 10 / 1361

محضر مبارك زعيم عالى قدر و مرجع عالم اسلام حضرت امام خمينى دامت بركاته، ضمن تقديم عرض سلام و آرزوى موفقيت دائمى و بقاى عمر، تقاضا دارد به سؤالات شرعى اين جانب پاسخ فرموده و حقير را از اضطراب درونى و پريشانى بيرون آوريد:

قبلاً در يكى از دهات شهرستان رشت ساكن بودم (شش كيلومترى) و پس از ازدواج به مدت ده ماه در شهر رشت خانه اى اجاره نمودم. سپس به اقتضاى شغل دبيرى كه داشتم به شهرستان لنگرود منتقل گرديدم و در حومۀ آن شهر به شغل معلمى اشتغال ورزيدم و در آن شهر خانه اى را اجاره نمودم ولى قصد ماندن هميشگى در آن شهر را ندارم. ضمناً هر هفته به شهر رشت مسافرت مى نمايم (بى وقفه) و نزد اقوام سببى خود به سر مى برم و گاه هم به ده مراجعت نموده و نزد پدر و مادر خود مى روم.

1. وضع نماز و روزۀ حقير در هر يك از سه مكان فوق در طول سال چگونه خواهد بود؟

بسمه تعالى، در وطن اصلى نماز تمام و روزه صحيح است و در دو محل سكونت موقت، حكم مسافر داريد.

2. آيا مى شود مرجع تقليد را كه در قيد حيات است عوض نمود؟ در صورتى كه جايز است در چه شرايطى جايز است؟ و در صورت جايز بودن وضع نماز و روزه و ديگر مسائل شرعى، در طول تقليد

نمودن از مرجع قبلى چه صورتى پيدا خواهد كرد؟

بسمه تعالى، اگر مجتهد دوم اعلم يا محتمل الاعلميه باشد واجب است عدول به او، على

ص: 34

الاحوط و چنانچه اعمال گذشته از روى تقليد صحيح بوده، اعاده لازم ندارد.

[سؤال 2666] 1296

بسمه تعالى 22 / 4 / 1361

دفتر محترم امام خمينى

ضمن عرض سلام، سؤالى در رابطه با مسائل شرعيه برايم مطرح بود كه به علت شنيدن پاسخ هاى مختلف و متضاد، بدين وسيله براى رفع شك و شبهه با شما تماس گرفته ام.

مدت دو سال است در روستايى كه زادگاه پدر و مادرم مى باشد معلم هستم. پدرم در آن ده خانۀ شخصى و مختصرى ملك دارد كه من نيز در آن خانه به سر مى برم. خودم متولد و بزرگ شدۀ تهران هستم و در تعطيلات و اكثر پنج شنبه و جمعه ها به تهران مى آيم و تصميم بر آن دارم كه پس از اتمام تعهد خدمتم كه پنج سال است بازگشت نمايم. حال مى خواهم بدانم كه آن جا وطن حساب مى شود يا خير؟ درصورت مثبت و منفى بودن، در تهران چه وضعيتى دارم و وضع نماز و روزه ام در طى مدتى كه به اين صورت زندگانى مى كنم چگونه است؟

توضيح اين كه هنوز مجرد بوده و با پدر و مادر و خانواده زندگى مى كنم.

بسمه تعالى، در فرض مسأله، تهران وطن شما است و روستاى مذكور وطن نيست.

[سؤال 2667] 7416

3. ما افرادى كه براى چندين سال به خارج كشور آمده ايم و از وطن خود دور هستيم و قصد اين را هم نداريم كه براى هميشه اين جا بمانيم، آيا مى توانيم براى چندين سال، محلى را كه در آن اقامت گزيده ايم، به عنوان وطن دوم خود حساب بياوريم؟

بسمه تعالى، وطن محسوب نمى شود.

ص: 35

[سؤال 2668]

1388

4. بفرماييد كه كجا وطن اصلى و كجا وطن فرعى من است؟

بسمه تعالى، وطن اصلى، محلى است كه شخص در آن به دنيا آمده و بزرگ شده است؛ و وطن غير اصلى، محلى است كه انسان در آن جا با قصد اين كه هميشه در آن ساكن باشد بماند.

[سؤال 2669] 1297

بسمه تعالى 18 / 4 / 1361

دفتر امام امت، ضمن عرض سلام و درود فراوان بر امام امت، خمينى بت شكن اين جانب اهل مرند هستم؛ اما هيچ موقع خودمان به آن طرف نرفتيم؛ به خاطر اين كه پدرم كارگر ذوب آهن بوده و هر چند سالى در يكى از معادن بوديم؛ اما از موقعى كه بافق آمده ايم، 15 سال مى گذرد كه در اين شهرستان انجام وظيفه مى نمايم و تمام خانواده مان در شهرسازى بافق هستند و هيچ وطن ديگرى نداريم. تا حال، بافق را به عنوان وطن انتخاب كرده و نماز و روزۀ خود را درست انجام داديم؛ ولى حال مى گويند نماز و روزۀ شما درست نيست؛ چون صددرصد نمى دانيد كه تا آخر عمرتان در بافق خواهيد ماند. لذا خواهش دارم با قبول زحمت، نظر امام عزيز را در اين مورد برايم ارسال فرماييد: در صورت وطن نبودن، نماز و روزۀ گذشته ما چه مى شود؟

و ضمناً اگر وطن نباشد، قصد ده روز بايد چطور باشد؟ چون كه محل كار ما تا شهرسازى 12 كيلومتر است، بايد ده روز در شهرسازى قصد كنيم و بعد از تمام شدن ده روز، به سر كار خود رفت و آمد كنيم يا همين كه قصد ده روز كنيم كافى است و مى توانيم به سر كار خود رفت و آمد كنيم؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، وطن شما محسوب مى شود و نيازى به قصد اقامت ده روز نيست.

ص: 36

[سؤال 2670]

1298

بسمه تعالى 12 / 12 / 1361

السلام عليكم، محضر مبارك دفتر استفتاى امام خمينى

با درود و سلام به امام امت، رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران و با درود و سلام به شهيدان راه حق و حقيقت و امت شهيد پرور ايران و به شما برادران از جان گذشته

اين جانب در حدود سال 1342 به تهران آمدم و در منطقۀ ميدان امام حسين سكونت داشتم در حدود 13 سال در اين محله بودم، و در اين محله 1 الى 2 بار منزل عوض كردم، و در سال 55 دوباره به مدت 5/2 سال، به شهرستان اراك كه وطن اصلى من مى باشد و از آن اعراض هم نكرده ام برگشتم و در آن جا سكونت داشتم و بعد، شهريور 58 دوباره به تهران بازگشتم و در محلۀ خزانه بخارايى سكونت نمودم و بعد از چند ماهى به منطقۀ نظام آباد تغيير مكان دادم و بعد از يك سال، به محلۀ عقاق نارمك تغيير مكان دادم و بعد از چند ماه، به محلۀ مجيديه باز تغيير مكان دادم و در طول مدت كه ذكر شد، مستأجر بودم و هستم و معلوم نيست كه در اين محله تا چه مدتى بايد باشيم. دربارۀ نماز و روزه خود و خانواده ام دستورات لازمۀ شرعى را توضيح دهيد.

بسمه تعالى، در وطن اصلى نماز شما تمام است و در غير آن، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2671] 1389

3. قصد دارم در شهر ديگرى زندگى كنم و وطن اصلى من باشد؛ ولى تا كنون در آن جا زمين يا خانه ندارم؛ اما ماهى يكى دو بار براى مدت دو - سه روز مى روم و مى مانم. در اين شهر به چه ترتيب بايستى نماز و روزه ام را انجام دهم؟

بسمه تعالى، چنانچه شهرى را محل سكونت دائم قرار دهيد وطن شما مى گردد و لازم نيست زمين و خانه داشته باشيد.

ص: 37

[سؤال 2672]

1299

بسمه تعالى 30 / 10 / 1361

تهران، جماران، دفتر امام خمينى، مسائل اين جانب از امام سؤال شود اين جانب اهل اصفهان هستم و شغلم در شهر انديمشك كشاورزى است.

زمينى را براى يك كشت - مثلاً شش ماه - در 50 كيلومترى انديمشك اجاره مى كنم و براى كارگران خود در آن خانه گلى درست مى كنم؛ كشت من سيفى جات است. خود من در شهر انديمشك خانه اى اجاره مى كنم و مى نشينم و هر روز صبح از خانۀ خود كه در انديمشك اجاره كرده ام، به صحرا كه 50 كيلومترى شهر است مى روم و عصر يا شب و يا قبل از ظهر، به شهر بر مى گردم. و شايد بعضى از شب ها در صحرا بمانم.

من هر چند روز - تقريباً بيست روز يا يك ماه - به اصفهان مى روم و در خانۀ خود، پنج روز يا ده روز مى مانم و دومرتبه بر مى گردم. يا مثلاً براى انجام كارى به تهران مى آيم و دو روز يا يك روز مى مانم و دوباره بر مى گردم.

تكليف نماز و روزۀ من در انديمشك و صحرا و اصفهان و تهران چه است؟ آيا نماز من تمام و روزه بايد بگيرم و يا نماز من شكسته و روزه را بايد افطار نمايم؟

بسمه تعالى، نماز در اصفهان اگر وطن شما است، تمام است و در غير آن، حكم مسافر داريد؛ مگر قصد توطّن كرده باشيد.

[سؤال 2673] 1300

بسمه تعالى 27 / 8 / 1361

محضر مبارك امام امت، دامت بركاته

من يك كارگر هستم و در شركت ملى ذوب آهن شهرستان بافق كار مى كنم. وطن اصلى من در دوازده فرسنگى شهرستان بافق قرار دارد. يك عدد خانه در اين شهرستان - بافق - براى خودم خريده ام. مدت چهار سال است كه در شركت ملى ذوب

ص: 38

آهن بافق مشغول به كار هستم و هفته اى يك روز - جمعه - به وطن اصلى خود مى روم و بر مى گردم. از محضر مبارك امام امت مى خواهم دستور فرمايند: نماز من شكسته است يا تمام بخوانم؟ روزه چگونه مى شود؟ در اين مدت، نماز را تمام و روزه را هم گرفته ام. والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، اگر در بافق، نيت ماندن دائم نكرده ايد، وطن شما نشده و بدون قصد ماندن ده روز، نماز شما در آن جا شكسته است و در وطن اصلى اگر اعراض نكرده ايد، نماز شما تمام است.

[سؤال 2674] 1301

بسمه تعالى 20 / 2 / 1361

محضر شريف رهبر كبير انقلاب، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، پس از عرض سلام، توجه مبارك را به سؤالات ذيل جلب مى نمايد. خواهشمند است پاسخ فرماييد.

1. شخصى از وطن اصلى خارج مى شود و وارد شهرى مى شود و در آن جا در يكى از ادارات دولتى به صورت پيمانى به استخدام دولت در مى آيد و در آن شهر، خانه خريدارى مى كند و مدت دو سالى در آن شهر كار مى كند و زندگى مى كند؛ ولى از اين نظر كه احتمال مى دهد از اين شهر انتقالش بدهند، هنوز قصد وطن نكرده؛ ولى از حالا قصد وطن مى كند و مى گويد به فرض اين كه چند سالى به شهر ديگر انتقال يابد، قصد دارد به شهر مذكور كه در ابتدا استخدام شده و خانه دارد برگردد و بماند و آن را به عنوان وطن خود انتخاب كند. آيا با اين وصف، شهر مذكور فوق وطنش محسوب مى شود؟ و تكليف همسرش چيست؟ ضمناً لازم به يادآورى و تذكر است: احتمال هم مى دهد كه اصلاً به شهر ديگر انتقال نيابد و تا آخر عمر در اين شهر بماند.

بسمه تعالى، با قصد سكونت دائم و ماندن مدتى كه در صدق عرفى وطن معتبر است، حكم وطن مترتّب است و مجرد احتمال انتقال يا قصد

ص: 39

مذكور مضر نيست. و همسر در قصد توطّن، مستقل است.

2. آيا ذكر تسبيحات اربعه را در هر صورت - چه با عجله و چه بدون عجله باشى - مى توان يك مرتبه خواند؟

بسمه تعالى، يك مرتبه كافى است.

3. شخصى به بيمارى زخم معده مبتلا مى باشد و اطبّا مى گويند روزه برايت ضرر دارد؛ ولى خود تشخيص نمى دهد كه روزه برايش ضرر دارد يا خير. آيا در اين صورت، تكليفش چيست؟

بسمه تعالى، اگر احتمال ضرر مى دهد، نبايد روزه بگيرد.

4. مال حلالى كه ارث به انسان مى رسد، آن مال در اثر تجارت و كسب، اضافه مى شود. آيا اضافۀ آن خمس دارد يا ندارد؟

بسمه تعالى، سود تجارت ارث، در زايد بر مؤونه سال خمس دارد.

5. شخصى از وطن خود، به شهرى كه وطنش نيست وارد مى شود و در آن شهر قصد ده روز مى كند و از اول، قصد دارد كه براى تفريح، از شهر خارج شود - كمتر از چهار فرسخ - آيا با خارج شدن از شهر، قصدش صحيح است؟

بسمه تعالى، قصد خروج به كمتر از چهار فرسخ، به مقدار يكى دو ساعت ضرر ندارد.

6. آيا در ماه رمضان مى توان عمداً مسافرت نمود كه روزه را خورده و از زير بار روزه شانه خالى كرد؟

بسمه تعالى، مانع ندارد؛ ولى قبل از روز بيست و سوم، بدون عذر مكروه است.

7. شخصى در ماه رمضان از شهرى كه وطنش نيست، سحرى مى خورد به نيت اين كه قبل از ظهر، به وطنش برسد و روزه بگيرد. آيا از اول وقت مى تواند قصد روزه نمايد؟

بسمه تعالى، نيت روزه در حال سفر صحيح نيست؛ ولى اگر قبل از ظهر به وطن رسيده و قبلاً افطار نكرده، بايد نيت روزه كند و صحيح است.

[سؤال 2675] 1302

بسمه تعالى 12 / 4 / 1361

محضر منوّر رهبر مستضعفان جهان، حضرت امام خمينى

پس از عرض سلام، از خداوند متعال طول عمر با عزت و سلامت براى آن حضرت مسئلت دارم. استدعا دارم به مسأله شرعى اين جانب پاسخ مرحمت فرماييد:

1. ساكن اصفهان و كارمند ذوب آهن مى باشم. چهار سال پيش، قصد اقامت در

ص: 40

اين شهر را نمودم؛ البته تا زمانى كه در ذوب آهن كار بكنم. و در طول اين مدت، هر موقع مشكلات زياد مى شده آرزو كرده ام كه كاش در شهر خودم - دزفول - كار مناسب فراهم بشود و به آن جا بروم و اگر كار پيدا بشود خواهم رفت.

در ابتداى ورود به اصفهان، با پرسش از بعض روحانيون محترم و مورد اعتماد، اين مسأله برايم حتمى شد كه مى توانم اصفهان را وطن دوم خود قرار دهم؛ ولى حدود يك هفته پيش شنيدم كه نمى توانم اصفهان را وطن قرار بدهم. با توجه به اين كه اقامت بنده در اصفهان، بستگى به ادامۀ كار در ذوب آهن دارد - كه حدود پنجاه كيلومترى آن است - آيا مى توانم آن جا را وطن دوم خود محسوب كنم؟

بسمه تعالى، در اصفهان اگر قصد زندگى دائم نداريد، آن جا وطن شما محسوب نمى شود و بدون قصد اقامت ده روز، حكم سفر مترتّب است.

2. در اين مدت، در اصفهان و دزفول نماز را تمام خوانده ام و در ذوب آهن، نماز را قصر به جا آورده ام. آيا نماز و روزۀ بنده در اين مدت درست بوده است؟ اگر خداى نكرده درست نبوده، تكليف بنده چيست؟

بسمه تعالى، نماز و روزۀ تمام، در وطن صحيح است و در غير وطن، بدون نيت اقامت ده روز صحيح نيست. و هر مقدار از نماز و روزه كه مخالف با وظيفۀ مقرّره انجام گرفته، قضا دارد.

[سؤال 2676] 1303

بسمه تعالى 18 / 9 / 1361

مسئول محترم دفتر امام خمينى، سلام عليكم و رحمة الله و بركاته، لطف فرماييد سؤالات را كتباً جواب فرماييد.

1. فردى است كه اهل ورامين مى باشد و در ورامين منزل دارد و حداقل هفته اى يك بار و يا ده روز يك بار به ورامين مى رود و تصميم دارد هر موقع فرصتى مناسب پيش آيد - بازنشستگى و غيره - به ورامين برود؛ ولى فعلاً در تهران است. نماز و روزه چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، در ورامين، حكم متوطّن و در تهران، حكم مسافر دارند.

ص: 41

2. نظرتان راجع به تبديل به احسن چيست؟

بسمه تعالى، اگر منظور، تبديل وقف به احسن است جايز نيست و تبديل، در بعض موارد خاصه است.

[سؤال 2677] 1304

بسمه تعالى 7 / 1 / 1361

قم، دفتر امام خمينى، سلام عليكم

بعد از عرض سلام، احتراماً به استحضار مى رسد: شخصى هستم اهل و ساكن بيارجمند شاهرود؛ اما عيال اين جانب اهل طزرۀ دامغان است و ما هم اكنون در بيارجمند اسكان داشته و خانه و زندگى و كار و كسب ما بيارجمند است؛ براى ديدار از اقوام عيال احتمالاً ممكن است هر چند ماهى يك مرتبه، دو يا سه روز يا بيشتر، از بيارجمند به طزرۀ دامغان برويم؛ نظر حضرت امام در مورد نماز و روزۀ خود و عيالم چيست؟ آيا عيالم مى تواند در زادگاهش نماز درست و روزۀ صحيح به جا آورد يا نه؟ و مثلاً ضمن اين كه ما قصد ده روز يا بيشتر داريم كه آن جا يعنى طزره بمانيم، اما سه يا چهار روز كه مانديم، از طزره به دامغان مى رويم و بر مى گرديم؛ اين جا تكليف چيست؟ لطفاً هرچه سريع تر به عرض حضرت امام رسيده، جواب مرحمت كنيد.

ضمناً بچۀ اين جانب در شهرستان شاهرود متولد شده است، اما الآن ساكن بيارجمند است؛ وطن اصلى او كجا است؟ و آيا او مى تواند در شاهرود نماز و روزۀ صحيح به جا آورد يا خير؟ و من الله التوفيق

بسمه تعالى، همسر شما در زادگاهش نماز او تمام و روزۀ او صحيح است مگر اين كه اعراض نمايد؛ و شما در آن جا حكم مسافر داريد مگر اين كه قصد ماندن ده روز نماييد؛ و قصد سفر در اثناى ده روز با قصد ماندن ده روز منافات دارد؛ و بچه شما اگر بزرگ شدۀ محل تولدش هست، محل تولد وطن او است و تا از آن اعراض نكرده، باقى به حكم وطن است و در محل سكونت بدون قصد توطّن و قصد ده روز حكم مسافر دارد.

ص: 42

[سؤال 2678]

1305

بسمه تعالى

محضر محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

با درود فراوان و قبل از اتلاف وقت آن حضرت، مسائل زير مورد سؤال است:

1. اين جانب كارمند و محل كارم دائماً در تهران مى باشد؛ چون اين شركت در هيچ نقطۀ ايران شعبه اى ندارد؛ از سال 54 تا آذر 60، مداوم در تهران ساكن بودم و تهران را به عنوان وطن اختيار نمودم. در آذر ماه به علت فشار زياد و مشكل مسكن، يك آلونك مسكونى در اطراف كرج (رجايى شهر) كه در زمين اوقافى واقع است خريدارى نمودم و به آن جا كوچ كرده ام؛ اولاً هر روز به تهران رفت و آمد مى كنم؛ ثانياً

تا كنون آن جا را وطن اختيار نكرده و قصد دارم در موقع مناسب به تهران برگردم. لطفاً بفرماييد نمازم به چه صورت در تهران و رجايى شهر بايد خوانده شود؟

بسمه تعالى، در محل سكونت فعلى اگر بناى زندگى دائمى نداريد، حكم مسافر مترتّب است و محل كار در تهران، اگر در همان محلۀ سكونت سابق - كه وطن بوده - قرار دارد و از آن جا اعراض نكرديد، به حكم وطن باقى است.

2. از سال 49 - 50 تا كنون به زخم اثنى عشر دچار شده و طبق تجويز پزشك قادر به روزه گرفتن نبوده ام؛ ليكن دو سه سال اول را روزه گرفته و بعد از آن، به دليل عود كردن بيمارى و ادامۀ آن و تشديد در صورت گرسنگى فكر مى كنم از سال 1353 روزه نگرفته ام. لطفاً بفرماييد كه بها و قضاى روزۀ من چگونه بايد محاسبه و ادا يا پرداخت شود؟

بسمه تعالى، اگر تمكن از قضا نداريد، بايد براى هر روز، يك مد طعام به فقير بدهيد.

[سؤال 2679]

3. هر انسان چند وطن مى تواند اختيار كند و شرايطش چيست؟

بسمه تعالى، تا دو وطن مانع ندارد و شرايط، در رساله مذكور است.

ص: 43

[سؤال 2680]

1306

بسمه تعالى 9 / 8 / 1361

سلام عليكم، دفتر حضرت امام خمينى

نظر به استفتاى جديد حضرت امام نسبت به مسائل بلاد كبيره و مسائل مربوطۀ آن، لطفاً تكليف نماز و روزۀ بنده را روشن نماييد.

1. من متولد و ساكن تهران هستم؛ در سال 1333 در ميدان شهدا به دنيا آمده و بعد از سه سال به محله ديگرى از تهران - در غرب شهر - نقل مكان كرديم و مدت 22 سال در آن محله زندگى كرديم؛ در اين مدت، سه بار از خانه اى به خانۀ ديگر - در يك محدودۀ مكانى - نقل مكان كرديم. توضيحاً: در اين مدت، در منزل پدرى زندگى مى كردم؛ اكنون مدت دو سال است به علت تشكيل خانواده، از خانۀ پدرى جدا شده و در منزلى در حوالى (يا غيرحوالى) آن منزل قبلى، منزل ديگرى اجاره كرده ام كه فاصلۀ آن تقريباً يك محله است.

الف. نماز و روزۀ من در منزل اجاره اى بدين شرط كه نمى دانم چند وقت در آن جا هستم (حداكثر يك سال) چيست؟

ب. اگر به خانۀ پدرى بروم، آن جا وضع نماز و روزه ام چيست؟

ج. آيا مى توانم در منزل اجاره اى قصد توطّن كنم؟ به چه شكل؟

حالا رابطۀ من با اين مسأله كه: كسى كه از اول، تهران وطن او بوده است، بعد از آن كه تهران در اثر توسعۀ خارق العاده، از بلاد كبيره محسوب شده، آيا محدوده اى كه وطن او به شمار مى رود كدام است؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، محدودۀ تهران، قبل از كبيره شدن آن، وطن شما محسوب است و نماز شما در آن تمام است.

[سؤال 2681]

2. آنچه قبل از توسعۀ خارق العاده بوده است وطن او است، چيست؟ توضيحاً

ص: 44

اين كه تهران قبلاً وطن من محسوب مى شده است.

بسمه تعالى، حكم در مسأله قبل ذكر شد.

[سؤال 2682]

3. تكليف نيروهاى نظامى كه هر چند يك بار محل كارشان تغيير مى كند چيست؟

بسمه تعالى، مختلف هستند.

[سؤال 2683] 3021

8. هل صحيح أنّ الوطن الجديد لا يتحقّق إلاّ بنيّة السكن الدائم؟ وما يقال عن الستّة أشهر، فما حكمه برأيكم؟ وعليه ما العمل بالنسبة لطلاّب العلوم الدينية الذين يهاجرون

من بلادهم بنيّة السكن في بلد العلم بضع سنين؟

بسم الله تعالى، لا بدّ في اتخاذ الوطن - كما اُشير - أن يكون بنيّة السكن الدائم والبقاء فيه بمقدار يصدق عرفاً أ نّه من مواطني ذاك البلد. وحكم طلبة العلم في غير بلادهم، حكم المسافر في سفره.

[سؤال 2684] 1307

بسمه تعالى 7 / 4 / 1361

قم، دفتر امام خمينى، رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، با ابلاغ سلام و تحيات

موفقيت مسئولان محترم را در امر تنوير افكار عمومى و هدايت جامعۀ اسلامى از خداوندگار بارى تعالى مسئلت مى نمايم. استدعا دارم فتواى حضرت امام را در مورد مسأله شرعى مشروحۀ ذيل جهت اطلاع اين جانب مرقوم فرماييد.

من زادگاهم ابهر زنجان است و در ذوب آهن اصفهان - 45 كيلومترى جادۀ اصفهان شهركرد - شاغل و در پولادشهر - 30 كيلومترى اصفهان و تقريباً 15 كيلومترى كارخانه - سكونت دارم. صبح ساعت 6 عازم محل كارم مى شوم و عصر ساعت 16 بر مى گردم (حد وسط پولادشهر و كارخانه كوه است) و تصميم دارم بعد از بازنشستگى - تقريباً 20 سال ديگر - ان شاء الله به وطن اصلى خود - ابهر - بازگردم. آيا من در محل

ص: 45

سكونت فعلى و محل كارم حكم مسافر را دارم؟ و نماز من قصر و روزه ام شكسته است يا بايد كامل بخوانم و روزه را بگيرم؟

لازم به تذكر است كه چون آيندۀ شغلى نامعلوم و مدت عمرها پوشيده است ولى مع الوصف اگر روزى مايل به ادامۀ خدمت شدم، باز اين تصميم را دارم كه مدت 10 سال در پولادشهر بمانم و بعد به وطن بروم.

چون اكثر همكاران موقعيت نظير مرا دارند پاسخ استفتا، تكليف شرعى آنان را معين خواهد كرد.

بسمه تعالى، در فرض مذكور محل سكونت و محل كار وطن محسوب نمى شود.

2. مسأله ديگر اين كه چون در اين رابطه اخبار ضد و نقيض مى رسد و در صورت حكم مسافرداشتن مشكلاتى به وجود مى آيد، آيا مقلدين امام مى توانند فقط در اين مسأله از مراجع ديگر - كه فتواى مغاير با امام را دارند - تقليد نمايند؟

استدعاى عاجزانه دارم كه پاسخ نامه ام را هرچه زودتر ارسال فرماييد؛ زيرا پاسخ نامۀ قبلى ام كه در رابطه با اعلام شمارۀ حساب بانكى جهت واريز نمودن سهم امام و خمس و آدرس دقيق و درخواست رسيد 900 تومان از بابت سهم امام و خمس بود تا كنون به دستم نرسيده است.

بسمه تعالى، از موارد رجوع به غير نيست.

[سؤال 2685] 1308

بسم الله الرحمن الرحيم

إلى مكتب سماحة الإمام، حفظه الله ورعاه

نريد أن نطرح عليكم السؤال التالي، راجين الإجابة مع الشكر، ما حكم العراقيين المهاجرين المقيمين في إيران من ناحية الصلاة؛ هل هي قصر أم تمام علماً بأنّنا من مقلدي الإمام.

بسمه تعالى، بدون قصد التوطّن وقصد إقامة عشرة أيام في محل واحد، محكومون بحكم المسافر.

ص: 46

[سؤال 2686]

1309

بسمه تعالى 4 / 10 / 1361

با سلام، سؤالى است در مورد نمازهاى يوميه كه در اين مكان بيشتر به اين مسأله گرفتارند و جواب مطمئن را نمى دانند.

ما چند سالى است كه در پادگان منجيل هستيم و ممكن است كه چند سال ديگر هم بمانيم، ولى هنگامى كه بازنشستگى يا انتقالى ما بيايد، از اين شهر مى رويم. حال اين شهر وطن ما حساب مى شود يا نه؟

ضمناً ما هر روز براى رفتن به مدرسه يا هر هفته براى رفتن به نماز جمعه، از حد ترخص (6 كيلومتر) بيشتر مسافرت مى كنيم نمازهاى يوميه ما به چه صورت است؟

در صورتى كه تا الآن به علت ندانستن مسأله بر خلاف عمل مى كرديم، نمازهاى قبل قضا دارد يا ندارد؟ والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، در محل مزبور اگر قصد زندگى دائمى نداريد، حكم وطن مترتّب نيست، بلكه حكم مسافر داريد كه بدون قصد اقامت ده روز نماز و روزه قصر است و اعمال گذشته اگر مخالف وظيفۀ مقرّره انجام گرفته، قضا دارد.

[سؤال 2687] 1310

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت امام خمينى

لطفاً بفرماييد: جمعيتى در حدود صد خانواده در جايى ساكن بوده و همان جا را براى خود وطن گرفته اند و بعضى پانزده سال - كمتر و بيشتر - در آن جا ساكن هستند. منتها چون دولت، خانه در اختيار آنان گذاشته، خود خانه اى نساخته اند و در خانه هاى سازمانى زندگى مى كنند. نماز و روزۀ آن ها چه صورتى دارد؟ در صورتى كه در آن جا مالك زمينى نيستند و ممكن است بعد از بازنشستگى كه خانۀ سازمانى از آن ها گرفته

ص: 47

شد، به شهر و جاى ديگر كوچ و اقامه نمايند. متذكر مى گردد كه بعضى مواقع؛ يعنى تقريباً هر هفته دو مرتبه يا سه مرتبه به تهران رفت و آمد مى كنند.

بسمه تعالى، اگر از اول قصد داشتند براى زندگى تا آخر عمر در آن جا زندگى نمايند، آن محل وطن محسوب است و نمازشان در آن جا تمام است؛ ولى اگر قصد زندگى دائمى در آن محل نداشتند، در آن جا حكم مسافر دارند كه بدون قصد اقامت ده روز نماز شكسته است و روزه صحيح نيست.

[سؤال 2688] 1311

بسمه تعالى 27 / 9 / 1361

اين جانب جمعى پرسنل نيروى هوايى جمهورى اسلامى پايگاه هشتم شكارى اصفهان، در مدت چهار سال گذشته طبق فتواى امام، مسأله 1329 كه هر كس مى تواند وطن دوم اختيار كند، بنده هم به خاطر گرفتارى و بيمارى همسرم كه طبق نظريۀ پزشكان بايد در آب و هواى خشك زندگى كند اصفهان را وطن دوم خود اختيار كردم. و نماز و روزه كامل مى گرفتم. البته قبل از اصفهان، در بندر بوشهر خدمت مى كردم كه همسرم به بيمارى آسم مبتلا شد و به خاطر همين موضوع به اصفهان منتقل شدم تا همسرم بتواند به زندگى عادى خود ادامه دهد و من هم بتوانم در اداره، به كار و فعاليت خود ادامه دهم. اما نمايندۀ محترم امام فرمودند چون كه ما در خدمت ارتش هستيم، نمى توانيم اراده اى از خود داشته باشيم. با در نظر گرفتن گرفتارى خانوادگى و اين كه ممكن است وظيفۀ شرعى حكم كند كه در جاى ديگرى خدمت كنم، مستدعى است بفرماييد كه آيا مى توانم اصفهان را وطن دوم قرار دهم يا خير؟ البته ناگفته نماند كه بنده بچۀ اصفهان يا اطراف آن نيستم و اهل اهواز هستم و سال گذشته قرار بود كه مرا به جاى ديگرى منتقل كنند، ولى با نشان دادن مدارك پزشكى از انتقال اين جانب خوددارى كردند. لطفاً بفرماييد كه نماز و روزۀ من چگونه بايد باشد؟

ص: 48

بسمه تعالى، اگر قصد كرده ايد كه براى هميشه در اصفهان سكونت داشته باشيد، اصفهان وطن شما محسوب مى شود، هر چند براى خدمت.

[سؤال 2689] 1312

بسمه تعالى

محضر حضرت امام خمينى، مدّ ظله، السلام عليكم

از سال 1342 خود را مقلد شما مى دانم و از سال 1350 تا 1361 حدود سه سال در خوانسار و چهار سال در شيراز جهت كار و تخصص بوده ام. و اين مدت را وطن ثانوى خود فرض مى كردم، در حالى كه قصد اقامت نمى كردم و ممكن بود مسافرت بيش از هشت فرسخ نيز مى رفتم. در عرض اين مدت روزه ها را گرفته ام و نمازهاى خود را تمام مى خواندم. فقط به حساب اين كه خوانسار و شيراز و چهار محال بختيارى كه سپاهى بودم را وطن ثانوى خود حساب مى كردم. تكليف چه بوده است؟

بسمه تعالى، بدون قصد سكونت دائم وطن تحقق پيدا نمى كند و نمازهايى كه بر خلاف وظيفه انجام شده قضا دارد.

[سؤال 2690] 1313

بسمه تعالى هفتم محرم الحرام 1403 ق

حضور محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از تقديم سلام، بارى عرض مى شود كه آقايان طلابى كه ده يا بيست سال - كمتر يا بيشتر - در قم سكونت دارند و معلوم نيست كه براى هميشه در آن جا خواهند ماند؛ ظاهراً نظر جناب عالى اين است كه وطن آن ها حساب نمى شود؛ آيا احكام وطن بر آن جا جارى است يا خير؟ يعنى اگر از مسافرت به آن جا آمدند، بدون قصد اقامت مى توانند نمازهاى خود را تمام بخوانند و روزه هاى خود را بگيرند يا بايد قصد اقامت

كنند؟ برفرض اين كه احكام وطن بر آن جارى شود، آيا هفته اى يك مرتبه مسافرت

ص: 49

كردن از قم به وطن اصلى يا جاى ديگر ضرر به وطن حكمى دارد يا نه؟ لطفاً نظر شريف خود را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند و بدون قصد اقامه نماز شكسته است.

[سؤال 2691] 1314

بسمه تعالى 22 / 10 / 1361

تهران، دفتر امام خمينى، السلام عليكم

اين جانب متولد شهرستان، محل سكونت: شهر رى، محل كار: تهران، فاصلۀ منزل تا اداره - با توجه به فتواى امام كه حد ترخص شهر رى از درب منزل شروع نمى شود - كمتر از 22 كيلومتر، مسكن: مستأجر، قصد توطّن نموده ام كه براى هميشه در تهران باشم؛ احتمال نزديكى به محل كار هست، ولى احتمال دورشدن از مسافت بيش از 22 كيلومتر نيست.

با توجه به مراتب بالا تكليف نماز و روزه اين جانب چيست؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، وطن محقّق نشده و بدون قصد ماندن ده روز در يك محل، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2692] 1315

بسمه تعالى

دفتر حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

با عرض سلام و دعايى خالصانه به درگاه حضرت احديت جهت طول عمر و سلامت حضرت امام خمينى و با آرزوى موفقيت لشكريان اسلام بر دشمنان نادان و جاهل وابسته به ابرقدرت ها و آرزوى موفقيت براى همه ياران با وفاى امام

مسأله اى براى اين جانب مطرح است كه تقاضامندم طبق فتواى حضرت امام پاسخ دهيد.

اين جانب در شهرستان رشت متولد شده ام. تا 5 سالگى در آن جا بودم و پس از آن

ص: 50

به تهران مسافرت نموديم و در خانۀ اجاره اى به مدت پنج سال مى نشستيم و دوباره به رشت رفتيم و دو سال آن جا بوديم (محل تولد) و دوباره به تهران آمديم و شش سال است كه در تهران هستيم. (دو سال در خيابان جى و سه سال در خيابان گرگان) و يك سال آخر، در جاده ساوه و پس از آن ازدواج نمودم و حدود ده ماه است كه در شميران، چيذر در منزل شوهرم ساكن هستم و در منزل او مى خواهم هميشه بمانم.

تكليف نمازهاى بنده در صورت هاى ذيل چگونه است؟

الف: مدت اول سكونت در تهران (در نه سالگى نماز واجب بوده).

ب: مدت برگشت به تولدگاه.

ج: مدت برگشت دوباره به تهران.

د: مدت سكونت در منزل شوهرم.

ه-: با فرض اين كه در منزل همسرم قصد سكونت دائمى دارم.

بسمه تعالى، در محل سكونت همسر كه قصد زندگى دائمى داريد، حكم وطن دارد و نماز تمام است و در محل تولد كه وطن اصلى بوده، اگر اعراض نشده، حكم وطن دارد و در جاى ديگر تهران كه قبلاً ساكن بوديد، حكم مسافر داشتيد و نماز مسافر بدون قصد اقامت ده روز در يك محله قصر است.

[سؤال 2693] 1444

2. درجه داران كه قبلاً مقلد مرجع ديگر بودند كه ايشان، محل كار را مانع براى تمام خواندن نماز نمى دانند و اكنون هم كه مقلد مرجع ديگرى هستند و به اين مسأله، يا قبلاً برخورد و عمل كرده اند و يا برخورد كرده، ولى به خاطر جو حاكم طاغوت بر نظام ژاندارمرى، اهميتى به مسائل شرعيه نداده اند، آيا مى توانند محل كار خود را وطن اتخاذى انتخاب نمايند يا خير؟

بسمه تعالى، بدون قصد زندگى دائمى در آن محل، وطن محسوب نمى شود.

ص: 51

[سؤال 2694]

1316

بسمه تعالى 8 / 2 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى رهبر انقلاب، حاج آقا روح الله خمينى، دامت بركاته، پس از تقديم سلام، سلامتى حضرت عالى و جميع علماى ربانى را از ايزد يكتا خواهانم.

مسائلى كه سؤال مى شود، در رابطه با پليس راه مى باشد. ابتدائاً براى اين كه مسائل بعد كاملاً واضح باشد متذكرمى شوم كه از اصفهان تا سگزى، بيش از چهار فرسخ مى باشد.

1. افرادى در پليس راه سگزى مشغول خدمت هستند - غير از رانندگى - و اين عده از استان هاى ديگر مى باشند و برنامۀ آن ها چنين است كه 24 ساعت در سگزى مشغول كارند و 24 ساعت هم به اصفهان پيش خانواده شان مى روند و مدت 7 الى 10 سال است كه ساكن اصفهان هستند و اين احتمال وجود دارد كه به استان هاى ديگر هم منتقل بشوند. بعضى قصدشان اين است كه وقتى بازنشسته يا به اختيار خود شدند، در اصفهان بمانند و بعضى قصدشان اين است كه وقتى بازنشسته شدند، به شهر خود برگردند و دستۀ سوم مشكوك هستند كه در آينده چه كنند. تكليف نماز و روزۀ آن ها چگونه است؟

بسمه تعالى، كسانى كه بناى سكونت دائم در اصفهان دارند، در فرض سؤال، نمازشان در اصفهان تمام است و كسى كه اين قصد را ندارد يا متردد است، نمازش در اصفهان و محل كار قصر است.

2. سربازانى هستند كه از استان اصفهان نمى باشند و فعلاً در پاسگاه پليس راه سگزى مشغول خدمت هستند. بعضى رانندگى مى كنند - گاهى كمتر از چهار فرسخ و گاهى بيشتر از چهار فرسخ - خلاصه، فعلاً رانندۀ پليس راه سگزى مى باشند و در ضمن، كارشان طورى مى باشد كه قصد ده روز نمى توانند كنند. نماز و روزه اين ها چگونه است؟

و دستۀ دوم سربازانى هستند كه فعلاً در پليس راه سگزى مشغول كارند، اما شغلشان رانندگى نيست و اين ها هم نمى توانند قصد ده روز بكنند. نماز و روزۀ اين ها چگونه است؟ و اگر اين دسته، نمازشان

ص: 52

قصر و روزه را نبايد بگيرند، سؤال مى كنند كه مرخصى ما در سال 20 روز است؛ بقيۀ روزه ها را كى قضا كنيم؟

بسمه تعالى، در غير وطن اگر نتوانند قصد اقامت ده روز نمايند، نماز قصر است و روزه صحيح نيست؛ مگر كسانى كه شغل رانندگى دارند در مسافت شرعى. و قضاى روزه بايد تا قبل ماه رمضان سال بعد انجام شود.

3. آيا جريمه كردن ماشين هاى متخلف چه صورت دارد؟ بنابر آنچه گفته مى شود، اين قانون جريمه

هنوز از مجلس و شوراى نگهبان نگذشته است؟

بسمه تعالى، بايد طبق مقررات دولت اسلامى عمل شود.

4. افرادى هستند كه اصفهان وطنشان مى باشد و براى كار غير رانندگى، پهلوى راننده مى نشينند و براى بررسى تصادفات، اين طرف و آن طرف مى روند يا اين كه كار دفترى دارند و خلاصه، برنامۀ آن ها چنين است كه 24 ساعت در سگزى هستند و 24 ساعت در اصفهان. نماز و روزۀ آن ها چگونه است؟ و اگر روزۀ آن ها صحيح نيست و نبايد بگيرند، اگر در ماه رمضان چنين كنند، آيا روزۀ آن ها صحيح مى باشد يا نه؟ اين افراد در اصفهان سحرى خورده و نيت روزه مى كنند؛ بعداً صبح به طرف سگزى مى روند و در سگزى مفطر به جا نياورده و خلاصه، قبل از ظهر به اصفهان بر مى گردند و قصد روزه مى كنند و بعد از ظهر دو مرتبه به سگزى بر مى گردند.

بسمه تعالى، در وطن و رفت و آمدهاى كمتر از مسافت شرعى، نماز و روزه تمام است و اگر از وطن به مقدار مسافت دور شدند و دوباره قبل از ظهر به وطن برگشتند، در صورتى كه بين راه

چيزى نخورده باشند، نيت روزه كنند و صحيح است.

5. آيا اصفهان از شهرهاى بزرگ مى باشد يا نه؟ و اگر نيست ابتداى مسافت را از خانه هاى 20 سال قبلِ اصفهان حساب كنيم يا از خانه هاى آخر شهر در سال 61 حساب كنيم؟

بسمه تعالى، از شهرهاى بزرگ خارق العاده محسوب نيست؛ و مبدأ مسافت در آن جا، آخر شهر است.

[سؤال 2695] 1317

بسمه تعالى 13 / 4 / 1361

دفتر محترم امام خمينى، دام ظله

محترماً ضمن عرض ارادت و دعا براى سلامتى رهبر عزيز، مطلب زير را

ص: 53

به

عرض مى رساند:

ما در تهران سكونت داريم، ولى پدر و مادرمان متولد شهرستان دماوند مى باشند و در آن جا مستغلاّت دارند و هر ساله، حدود پنج ماه در آن جا هستند و ما فرزندان ايشان - جهت ديدار - ماهى يك يا دو بار به آن جا مى رويم. گروهى مى گويند وطن شما، هر دو جا محسوب مى شود. تقاضا داريم كه از جهت خواندن نماز و روزه، برايمان مشخص فرماييد كه در آن جا نماز، شكسته و يا تكميل است؟

بسمه تعالى، اگر وطن پدر و مادر، محل تولد و بزرگ شدن شما نيست، وطن شما محسوب نمى شود.

[سؤال 2696] 1318

بسمه تعالى 28 / 3 / 1361

حضور محترم رهبر كبير انقلاب اسلامى، سلام عليكم

ضمن سلام حضور شما، چند سؤال برايم پيش آمد، و از اين جهت، مزاحم شدم.

من در روستا متولد شدم و به مدت يك سال است كه به شهر رى آمده ام و در خانۀ عمويم زندگى مى كنم، ولى مدتى به خاطر قبول شدن در امتحانات تربيت معلم، در دانشگاه ملى، واقع در اوين مشغول درس خواندن هستم. هفته اى پنج روز را آن جا هستم و دو روز ديگر را در شهر رى مى آيم؛ مسافت از شهر رى تا دانشگاه ملى 5/22 كيلومتر بيشتر است. آيا من بايد اين دو روز را كه در شهر رى مى آيم، نمازم را شكسته بخوانم يا نه؟

در ضمن، تقريباً شهر رى وطن دوم من حساب مى شود و من مى خواهم بعد از تحصيلاتم دوباره در شهر رى اقامت كنم.

بسمه تعالى، اگر قصد داريد براى هميشه در شهر رى زندگى نماييد، نماز شما در آن جا تمام است.

ص: 54

[سؤال 2697]

823

6. كسى كه در جايى چهارده و پانزده سال مانده و زندگى كرده و قصد ندارد كه آن جا را ترك كند آيا آن جا وطن او محسوب مى شود يا نه؟ و اگر وطن براى او حساب نمى شود، براى اين كه آن جا وطن او حساب شود، غيراز قصد دائمى، راهى هست يانه؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله كه قصد دائمى ندارد، ترتب احكام وطن در صورتى است كه عرفاً وطن محسوب شود.

[سؤال 2698] 1319

بسمه تعالى

خدمت اعضاى دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

1. لطفاً نظر امام خمينى را مبنى بر اين كه چطور كسى مى تواند يك شهر به غير از تهران را وطن خود اختيار كند بيان كنيد. آيا همان نيت اين كه مثلاً قم را وطن خود اختيار نمودم كافى است؟ يا اين كه علاوه بر نيت بايد مدتى در اين شهر بمانم و يا اين كه خانه اى داشته باشم؟ لطفاً اين مسأله را كاملاً برايم توضيح دهيد.

بسمه تعالى، در غير شهرهاى بزرگ خارق العاده قصد توطّن در شهر كفايت مى كند و بعد از قصد بايد مدتى بماند كه در نظر عرف صدق وطن كند.

2. آيا كسى كه يك مقدار پول دارد و در آينده قصد ازدواج دارد؛ آيا با اين پول مى تواند لوازم خانگى مورد احتياج خود را بخرد يا اين كه بايد خمس آن را بدهد و بعد با پول خمس داده شده بخرد؟ لطفاً روشن نماييد.

بسمه تعالى، اگر از درآمد كسب است و سال بر آن گذشته بايد اول خمس آن را بپردازد.

[سؤال 2699] 1320

بسمه تعالى

محضر مبارك امام امت، خمينى كبير

نظر به مسأله 1331 توضيح المسائل جناب عالى كه در آن جا قيد شده: «اگر كسى

ص: 55

بدون قصد ماندن در محلى آن قدر بماند كه مردم بگويند: اين جا وطن او است وطن او محسوب مى شود»، اين جانب مدت 5 سال است در تهران دانشجو هستم و در شركت مشغول به كار هستم و بعد از ظهرها تحصيل مى كنم و هنوز درس من تمام نشده و در آن محل، صاحب منزل شخصى با سند مالكيت شخصى مى باشم و ازدواج هم نموده ام و قصد حتمى ماندن در تهران را ندارم. حكم آن چيست؟

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن دائم در يك محله از تهران، وطن محقّق نمى شود. مگر مدت زيادى كه مردم او را اهل آن جا بشمارند در آن بماند و 5 سال كافى نيست.

[سؤال 2700] 1321

بسمه تعالى

حضور مبارك رهبر عظيم الشأن اسلامى، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى سلام عرض مى كنم.

مسأله اى برايم مشكل شده كه به هر كسى رجوع كردم، يك جور جواب داد. حقير مدت ده سال است كه در معدن ذغال سنگ پابدانا حوزۀ كرمان مشغول كار نجارى مى باشم؛ محل كارم تا منزل ده كيلومتر فاصله است. صبح كه مى روم سر كار، ظهر ساعت دوازده بر مى گردم و پس از صرف نهار، دوباره ساعت يك مى روم و عصر ساعت پنج بر مى گردم. فاصلۀ بهاباد تا اين جا 130 كيلومتر است و من اقلاً ماهى يك دفعه بهاباد مى روم. تا به حال كه امام تشريف نياورده بودند، از حضرت آيت الله بروجردى تقليد مى كردم؛ از آن روزى كه امام تشريف آوردند، من مسأله را پرسيدم؛ هر كسى يك جور گفت؛ لذا من مجبور شدم كه از خود امام بپرسم.

بسمه تعالى، در غير وطن اصلى بدون قصد توطن و قصد اقامۀ ده روز، حكم مسافر را داريد.

ص: 56

[سؤال 2701]

1322

بسمه تعالى 12 / 8 / 1361

حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته، السلام عليكم

لطفاً عنايت فرموده جواب مسأله زير را مرحمت بفرماييد:

فردى از محل تولد خود به تهران آمده و مدت پنج سال يا ده سال كلاً ساكن بوده است و در اثر گرفتارى يا نداشتن خانه مسكونى، به يكى از شهرهاى اطراف تهران كه مسافت آن بيش از چهار فرسخ و كمتر از هشت فرسخ شرعى است، رفته و ساكن شده است و اكثر روزها رفت و آمد دارد، و تصميم دارد اگر مناسبتى پيش آمد باز به تهران برگردد؛ نماز و روزه او چگونه است؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم اگر در محل سكونت قصد زندگى دائمى يا قصد اقامت ده روز ندارد، نماز شكسته است.

[سؤال 2702] 1323

بسمه تعالى

محضر مبارك امام امت، رهبر عظيم الشأن، حضرت آيت الله العظمى روح الله الموسوى الخمينى، مدّ ظله العالى، سلام عليكم

پس از سلام، تقاضا مى نمايم كه به چند سؤال زير پاسخ بفرماييد:

1. دخترى در وطن (دهات) خود متولد شده و پنج سال در آن جا زندگى كرده و بعد از پنج سال، از وطن به شهر ديگر (ساوه) مهاجرت كرده و پنج سال ديگر هم در اين شهر زندگى كرده و در آن شهر ازدواج كرده و به شهر ديگر مثلاً تهران مهاجرت نمودند؛ آيا نماز اين دختر در خانۀ شوهر و در ساوه و در دهات چطور است؟ و كدام يك را بايد درست و كدام يك را شكسته بخواند؟

بسمه تعالى، در زادگاه كه وطن اصلى او است نماز تمام است، مگر از آن جا اعراض كرده باشد؛ و در ساير جاها حكم مسافر دارد، مگر در محلى كه وطن قرار دهد.

ص: 57

2. شخصى در يكى از دهات هاى همدان متولد شده؛ تا شانزده سال در وطن زندگى مى كرده و بعد از شانزده سال به كرج مهاجرت نموده؛ آيا در موقع مسافرت به وطن، نماز اين شخص در وطن خود يعنى (همدان) درست است يا شكسته؟

بسمه تعالى، تا از وطن اعراض نكرده، نمازش در آن جا تمام است.

3. شخصى قصد اقامه كرده است كه ده روز در پادگان بماند تا نمازش را درست بخواند؛ آيا اين شخص مى تواند از پادگان به بيرون هم برود؟ اگر مى تواند، چقدر مى تواند از پادگان دور شود؟

بسمه تعالى، اگر از اول قصد خروج نداشته، بعد از تحقق قصد اقامه و خواندن نماز چهار ركعتى، خروج كمتر از چهار فرسخ ولو مكرراً ضرر ندارد.

4. شخص نقاشى، نقاشى يك ساختمان را مقطعى كنترات مى كند؛ مثلاً همين طور مى گويد: من اين ساختمان را اين قدر مى گيرم نقاشى مى كنم؛ آيا پولى كه از صاحب اين ساختمان مى گيرد اشكال دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر خصوصيات ساختمان و نقاشى مورد نظر و مقدار پول معلوم باشد و قرارداد شود، معامله صحيح است.

[سؤال 2703] 1324

بسمه تعالى

1. اين جانب به طور موقت ساكن كاشان هستم، خانه پدرى و محل زندگى سابق من اهواز بوده، ولى براى آينده تصميم قطعى براى زندگى در كاشان يا اهواز نگرفته ام و معلوم نيست كه در آينده كجا را براى وطن انتخاب كنم؛ ولى از جهت اين كه پدر و مادرم در اهواز هستند، به آن جا تعلّقاتى دارم. با مطالعه رسالۀ امام اين گونه استنباط

كرده بودم كه اهواز وطن من نيست و كاشان هم مسافر هستم؛ از اين جهت در اهواز كمتر از ده روز را نماز شكسته مى خواندم و روزه را افطار مى نمودم، ولى بعداً مطلع شدم كه ناچاراً بايد وطن انتخاب كنم. لطفاً حكم قطعى را در اين زمينه بيان فرماييد و

تكليف روزه ها و نمازهاى اين مدتى را كه به عنوان مسافر در اهواز خوانده و گرفته ام را بيان فرماييد.

بسمه تعالى، اگر اهواز محل تولد شما است و در آن جا بزرگ شده ايد، تا از

ص: 58

آن اعراض نكرده ايد، حكم وطن دارد و نماز را در آن بايد تمام بخوانيد؛ و آنچه بر خلاف وظيفه عمل كرده ايد قضا دارد. و در كاشان حكم مسافر داريد.

2. آيا در نماز مسافر، زن تابع مرد است؟ يعنى هر كجا نماز مرد شكسته است، زن هم بايد نمازش را به پيروى از شوهرش شكسته بخواند؟

بسمه تعالى، تابع نيست و ميزان، قصد خود زن است.

3. اگر كسى در نماز جماعت توجه كافى نداشته باشد، ولى در منزل و به طور فرادا نمازش از توجه بيشترى برخوردار باشد، مى تواند به جاى اين كه در جماعت حاضر شود، در منزل نماز بخواند؟

بسمه تعالى، مانع ندارد و جماعت بهتر است.

[سؤال 2704] 1325

بسمه تعالى هشتم ربيع الثانى 1393 ق

خدمت حضرت آيت الله خمينى، دامت بركاته

1. فتواى حضرت عالى در مسأله 1330 توضيح المسائل صحت دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر قصد دارد در محلى كه وطن اصلى اش نيست مدتى بماند و بعد به جاى ديگر رود، آن جا وطن او حساب نمى شود.

2. جلد ضبط صوت و راديو كه از كشور غير اسلامى آمده و چرم مى باشد و احتمال دارد كه چرم را از كشور اسلامى آن جا برده باشند، طاهر است يا نجس؟

بسمه تعالى، اگر از دست مسلمانى گرفته شده، با احتمال اين كه او احراز تذكيه كرده، محكوم به طهارت است به شرط آن كه مسلم مذكور معاملۀ مذكّى با آن بكند على الاحوط.

3. در هواپيما به اندازه كافى وقت نيست كه همه نماز بخوانند؛ وظيفه آن ها چگونه است؟

بسمه تعالى، هر كس متمكن است بايد با تمام شرايط نماز بخواند و ديگران به هر نحو ممكن است بايد نماز بخوانند.

4. وضو گرفتن از آب هواپيما رضايت مهمان دار را لازم دارد يا خير؟ اگر راضى نبود وضو باطل است يا خير؟

ص: 59

بسمه تعالى، تصرف زايد بر مقدار متعارف، منوط است به اجازۀ متصديان هواپيما ودر اين صورت بدون اجازه وضو صحيح نيست.

5. تعمير راديو و ضبط در صورتى كه نمى دانيم استفاده حلال از آن ها مى شود يا حرام چه صورت دارد و مزد گرفتن براى تعمير آن ها حلال است يا حرام؟

بسمه تعالى، تا علم نداشته باشد كه استفاده محرّم از آن نمى شود اجازه نمى دهم.

6. كار كردن در كارگاهى كه صاحب آن غير مسلمان است چه صورت دارد؟ اجرت براى كار گرفتن حلال است يا حرام؟

بسمه تعالى، اگر درآمد كارگاه صرف در امور ضارّه بر اسلام و مسلمين نشود و عمل هم مشروع باشد، اشكال ندارد.

7. حمام وقف را شهردارى و اوقاف گرفته و اجاره داده است. غسل كردن در اين حمام چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، بدون اجازه متولّى شرعى صحيح نيست.

8. در بعضى جاها درخت را نذر اباالفضل كرده اند و درآمد آن را صرف ترويج دين مى كنند، مثل دعوت كردن مبلّغ. اين كار چه صورت دارد؟ در حالى كه مورد خرج را معلوم نكرده اند!

بسمه تعالى، اگر جهت خاصه اى در نذر تعيين نشده، مى تواند در مطلق خيرات صرف كند و ثواب آن را به حضرت هديه نمايد.

9. عموم مردم ده يك حمام درست كردند؛ ولى بعد بعضى عده اى را به زور از آن حمام خارج كردند.

آن ها هم براى خود حمام درست كردند و مى گويند: «ما رضايت نداريم شما در اين حمام غسل كنيد». غسل كردن در اين حمام چه صورت دارد؟ براى دسته اول كه ديگران را خارج كردند و يا عموم مردم ده چگونه است؟ اگر كسى از خارج آمد غسل كرد چگونه است؟

بسمه تعالى، اگر حمام مشترك است، بدون رضايت همۀ شركا غسل در آن صحيح نيست.

10. در بعضى جاها انسان وارد مى شود و علم دارد كه حساب سال ندارند. غذا خوردن از آن منزل چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اگر علم به حرمت مقدار محل ابتلاء ندارد، جايز است.

11. لباس كهنه و كفشى كه سربازان از سربازخانه مى آورند نماز خواندن در آن جايز است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر به او بخشيده شده جايز است وگرنه جايز نيست.

ص: 60

[سؤال 2705]

1326

بسمه تعالى 5 / 4 / 1361

با سلام حضور امام خمينى مدّ ظله العالى

طبق نامه اى كه اين جانب سال گذشته به دفتر امام نوشته بودم، شما اجازه داده بوديد كه نمازم را درست بخوانم با اين كه از خانه تا محل كارم كه موطن من مى باشد بيشتر از 35 كيلومتر مى باشد ولى اخيراً مسأله اى به نام بلاد بزرگ مطرح شده كه مسأله من باز مبهم شده؛ من تا به حال طبق دستور قبلى، هم نمازهايم را درست مى خواندم، هم روزه مى گرفتم و از خانه تا تهران (در هر نقطۀ تهران) مى رفتم درست مى خواندم - يعنى هر دو جا را وطن قرار داده بودم، هم تهران هم روستاى فعلى را - ولى اكنون مى خواهم بدانم چه كار كنم؟ اگر مسأله فرق كرده من بايد نمازهاى قبلى را قضا كنم و روزه ها را بگيرم؟ با تشكر، والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، اگر از تهران اعراض نكرده ايد و در روستا هم قصد توطّن نموده ايد، هر دو جا حكم وطن دارد و فاصلۀ فيمابين اگر به قدر مسافت شرعى است، در آن فاصله حكم مسافر داريد.

[سؤال 2706] 1327

بسمه تعالى

قم، دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

خواهشمند است جواب مسأله زير را طبق فتواى حضرت امام مرقوم فرماييد:

با توجه به اين كه اكثر افراد ساكن در فولادشهر اصفهان - كه در 15 كيلومترى كارخانۀ ذوب آهن اصفهان قرار دارد - از شهرستان هاى مختلف مى باشند كه به علت اشتغال در كارخانۀ ذوب آهن ناچارند كه در خانه هاى سازمانى كه مال دولت مى باشد زندگى نمايند و با توجه به اين كه بعضى از آنان هر هفته يك بار هم به وطن اصلى خودشان (شهرى كه در آن متولد شده اند) نزد پدر و مادرشان مى روند و باز مراجعت

ص: 61

مى نمايند، نماز و روزۀ آنان طبق دستور امام چگونه است؟ اين سؤال را از افراد مختلف نموده اند و جواب هاى متفاوت شنيده اند؛ از آن دفتر استدعا مى شود كه نسبت به توضيح آن محبت فرماييد. با عرض تشكر و به اميد آزادى قدس عزيز

بسمه تعالى، كسانى كه آن جا را وطن قرار نداده اند حكم مسافر دارند.

[سؤال 2707] 4867

2. شخصى در شهرى زندگى مى كند و كارگر شركت نفت است، شايد سى سال در اين شهر است ولى قصد ندارد كه تا آخر عمر بماند، خانه در اهواز خريد كرده است كه وقتى بازنشسته شد آن جا رود. حال هشت روز مى رود در 20 فرسخى كار مى كند و هشت روز هم در منزل است؛ تكليف نماز و روزۀ او را معين فرماييد.

بسمه تعالى، در شهر و محل كار حكم مسافر داريد.

[سؤال 2708] 1328

بسمه تعالى

خدمت امام بزرگوار و نور چشم امت شهيدپرور و مستضعفان جهان، خمينى بت شكن، روحى له الفداء

چند مسأله شرعى براى ما مطرح بود كه به عرض مى رساند و استدعا دارد كه مورد عنايت و توجه قرار دهيد:

1. اگر كسى از وطن خود خارج شود و در محلى اقامت گزيند كه برگشتن او به وطن خود قطعى نباشد، طبق فتواى شما اگر مدت ماندن آن قدر باشد كه از نظر عرف، مقيم آن جا محسوب شود نمازش را بايد كامل بخواند؛ دو سؤال مطرح است:

الف. مدت بقا از نظر عرفى چقدر است؟ و آيا بايد در اين مدت از آن محل خارج نشود؟

ب. اگر در محل اقامت دوم، نمازش را كامل بخواند (توقف او از نظر عرف به حد معينى رسيده باشد) آيا محل زندگى اول او هم، وطن اين شخص خواهد بود يا خير؟

ص: 62

بسمه تعالى، ميزان در صدق وطن در فرض مرقوم، نظر عرف است و گاه گاهى خارج شدن، مضر نيست و تا از وطن اصلى اعراض نكرده به حكم وطن باقى است.

2. اگر كسى در زمان معيّن، حج بر او واجب شده است - يعنى از نظر مالى مستطيع شده است - و نتوانسته حج برود و پس از مدتى به دليل نياز، پول را خرج كرده و اكنون استطاعت رفتن به حج را از نظر مالى ندارد، آيا اين فرد بايد حج برود يا خير؟ (البته اين فرد، زن است نه مرد و پول خويش را در جهت رفاه زندگى خرج كرده است).

بسمه تعالى، اگر ساير شرايط استطاعت برايش موجود بوده و حج بر او مستقر شده، بايد به هر نحو شده حج به جا آورد.

3. ما در بين اقوام خويش، فردى را داريم كه نمازش را به طور عمدى و دائمى - تا حال - ترك كرده است و ولايت فقيه را هم قبول ندارد و اصلاً با حكومت اسلامى موافق نيست، حال يا آگاهانه است يا جاهلانه، كه ما نمى دانيم، به دليل اين كه شوهر خواهر من است مجبوريم كه با او رابطه برقرار بكنيم و رفت و آمد داشته باشيم؛ چون به خاطر خواهرم هم كه شده مجبورم به خانۀ آن ها بروم؛ زيرا اگر نروم او ناراحت شده و احتمالاً رابطۀ خواهرى بين ما تيره خواهد شد؛ از نظر شرعى آيا بايد خانۀ آن ها بروم يا خير؟ و آيا اين فرد، كافر محسوب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، تا ارتداد مسلمان ثابت نشود، محكوم به كفر نمى شود و قطع رحم جايز نيست؛ ولى امر به معروف و نهى از منكر، در صورت وجود شرايط آن، لازم است.

4. فرق كافر و فاسق چيست و حكم ارتباط با آن ها چگونه است؟

بسمه تعالى، ضوابط كفر و ايمان در رساله مذكور است و مسلمانى كه واجب را بدون عذر ترك كند يا حرامى را مرتكب شود فاسق است.

5. از چه زمانى پرداختن خمس واجب مى شود؛ آيا استقلال از خانواده يا داشتن درآمد - ولو در محيط خانواده - شرط است؟

بسمه تعالى، درآمد كسب شخص براى خودش اگر يك سال بر آن بگذرد خمس دارد، ولو اين كه شخص در محيط خانواده باشد.

6. آيا انكار عدل يا امامت باعث خروج از اسلام و محكوم به كفر است؟

بسمه تعالى، اگر تنها انكار عدل يا امامت باشد، موجب خروج از مذهب حق مى گردد.

7. حكم ارتباط با افرادى كه ولايت فقيه را قبول ندارند - يا به خاطر منافع يا جاهلانه - چيست؟

بسمه تعالى، بايد با مراعات اخلاق اسلامى با آن ها برخورد و ارشاد نمايند.

ص: 63

[سؤال 2709]

1329

بسمه تعالى 10 / 2 / 1362

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى، منجى مستضعفين جهان، حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

محترماً معروض مى دارد: اين جانب دانشجوى مركز آموزش افسرى ژاندارمرى جمهورى اسلامى ايران هستم و جهت طىّ دوره آموزشى از روستاى جاسب قم به پادگان 22 بهمن (ونك سابق) عزيمت كرده ام، اشكالى در مورد شكسته بودن نماز دانشجويان شهرستانى در پادگان وجود دارد؛ با توجه به اين كه مدت يك سال را بايد به طور شبانه روزى در اين پادگان به سر بريم وليكن پنج شنبه و جمعه ها را به داخل شهر مى رويم و با در نظر گرفتن حكم بلاد كبيره، اين مسأله را چندگونه بيان مى فرماييد، حدود پانصد نفر از دانشجويان كه از شهرهاى مختلف به اين محل عزيمت كرده اند با اين اشكال روبه رو هستند؛ آيا ما مى توانيم پادگان را وطن دوم خود حساب كنيم يا خير؟ مستدعى است در مورد نماز و روزه مان ما را راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، هر محلى كه قصد سكونت دائم در آن جا ندارد، وطن نمى شود و در فرض مسأله، نماز شكسته و روزه صحيح نيست؛ مگر تصميم بگيريد كه ده روز در مركز آموزش بمانيد كه نماز تمام و روزه صحيح است و بعد از ده روز، رفت و آمد تا فاصلۀ كمتر از 5/22 كيلومتر مانع ندارد.

[سؤال 2710] 89

2. مسأله ديگر در خصوص افرادى است كه بدون قصد توطّن، ساليان متمادى در يك شهر سكنا دارند. آيا اگر 8 يا 10 سال مانده باشند، صدق توطّن مى كند يا بايد بيشتر بمانند؟ و در هر صورت، ميزان چه مقدار است؟

بسمه تعالى، مقدار ذكر شده، كافى در صدق وطن نيست.

ص: 64

[سؤال 2711]

1330

بسمه تعالى 20 / 4 / 1361

پس از عرض سلام، خواهشمند است به يك مسأله فقهى پاسخ دهيد:

اين جانب كارمند راه آهن دولت جمهورى اسلامى ايران مى باشم. وطن اصلى بنده اهواز است. مدت 7 سال پيش به خاطر نداشتن منزل، ناچار به بندر امام خمينى (شاهپور سابق) منتقل شده ام و در آن جا سكونت نمودم، خانۀ سازمانى ادارى دارم كه تا محل كارم حدود 12 كيلومتر دور است، همه روزه با سرويس اداره مى روم و پس از 8 ساعت كار، بعد از ظهر همان روز بر مى گردم، نماز را تمام مى خوانم و همه ساله روزه هم گرفته ام و معلوم نيست تا چند مدت در بندر امام باشم ولى خيال دارم پس از اين كه 10 سال ديگر - كه بازنشسته مى شوم - در اهواز خانه اى خريدارى نمايم؛ در حال حاضر چون از امام خمينى تقليد مى نمايم بفرماييد وضعيت نماز و روزۀ بنده چگونه است؟ ناگفته نماند كه تا آمدن امام به ايران، از حضرت آيت الله بهبهانى تقليد

نموده ام. حال بى صبرانه منتظرم براى جواب نامه شما.

ضمناً محل جديد را وطن دوم خود قرار داده ام، آيا وقتى به اهواز مسافرت مى كنم، نمازم شكسته است يا درست؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، محل سكونت فعلى وطن شما محسوب نمى شود و چنانچه با نيت اقامت ده روز و پس از خواندن حداقل يك نماز چهار ركعتى، از محل سكونت به محل كار رفته ايد نماز و روزه تان صحيح است.

[سؤال 2712] 1331

بسمه تعالى 6 / 10 / 1361

دفتر محترم امام خمينى، سلام عليكم

اين جانب در هفته، شش روز در اصفهان مشغول كار هستم و عصر پنج شنبه هر

ص: 65

هفته به زادگاه خودم، كوهپايه كه فاصلۀ آن تا اصفهان 72 كيلومتر يا دوازده فرسخ مى باشد، مى روم و صبح شنبه مجدداً به اصفهان مى آيم و در اصفهان اتاق دارم و تصميم هم دارم در اصفهان منزل تهيه كنم و هنوز هم ازدواج نكرده ام؛ مى خواهم به طور دقيق اين مسأله را براى بنده روشن بفرماييد كه نماز و روزۀ من چطور است؟ آيا بايد نماز را شكسته بخوانم يا تمام؟ و روزۀ من در اصفهان چه حالتى دارد؟

بسمه تعالى، اگر اصفهان را محل سكونت دائمى خود قرار داده ايد و چند ماهى در آن جا زندگى كرده ايد كه صدق مى كند آن جا ساكن هستيد، نماز شما تمام و روزۀ شما صحيح است والاّ حكم مسافر داريد.

[سؤال 2713] 1332

بسمه تعالى

ضمن عرض سلام محضر اعضاى محترم دفتر امام خمينى

محترماً به عرض مى رسانم كه بنا به فرمودۀ امام بزرگوار كه «هركس در جايى سكونت دارد دور از وطن، و قصد ندارد كه در آن جا كه سكونت دارد، براى هميشه بماند ...» امام عزيز! در اين روزها در مجلۀ پيام انقلاب خواندم كه هر كس قصد توطّن در جايى كه دور از وطن خويش است، نكرد بايد نمازش را شكسته بخواند؛ حالا ما مى خواهيم از محضر مبارك شما بپرسيم ما كه مستأجر هستيم دور از وطن خويش، و قصد توطّن در اين منزل كنونى را نداريم، آيا نماز ما شكسته است يا اين كه درست بخوانيم؟

بسمه تعالى، در غير وطن اگر قصد زندگى دائمى نداريد حكم مسافر داريد و بدون قصد اقامت ده روز، نماز شكسته است.

[سؤال 2714] 1333

بسمه تعالى

كارمندانى كه مدت ده سال يا كمى بيشتر ويا كمتر، در شهرى مأموريت خدمت

ص: 66

دارند وهنوز هم مشخص نيست چند سال ديگر در اين شهر بايد بمانند، آيا به فتواى معظم له، اين نوع افراد هميشه بايد قصد دهه بنمايند ويا نمازشان را شكسته بخوانند؟ و در اين صورت، نمازهايى كه تا كنون خواندند به خيال وطن، چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند و چنانچه بر خلاف وظيفه عمل كرده ايد، بايد قضا نماييد.

[سؤال 2715] 1334

بسمه تعالى

در شهرى كه عقيده دارم بازنشسته شوم و زندگى كنم، نماز و روزه ام را بايستى به چه ترتيب بخوانم و بگيرم؟ چون از هر كس سؤال مى كنم يك جوابى به من مى دهد، مجبور شدم اين سؤال را از طريق دفتر امام و خود امام سؤال كنم و ان شاء الله اميدوارم كه جوابش به من برسد و چند نفر ديگر را هم از اين سرگردانى نجات دهيد.

بسمه تعالى، تا در آن شهر پس از قصد توطّن مدتى ساكن نشديد، حكم وطن ندارد.

[سؤال 2716] 1335

بسمه تعالى 11 / 2 / 1361

با سلام بر رهبر بزرگ انقلاب اسلامى، حضرت امام خمينى؛ چندين سؤال دينى دارم كه مى خواهم به اين سؤالات پاسخ دهيد:

1. ما كلاً تهرانى هستيم و تا چند سال پيش هم در تهران زندگى مى كرديم و الآن هم تمام فاميل هاى ما در تهران زندگى مى كنند و شغل پدرم هم در تهران است و حالا منزلمان در كرج است پدرم هر روز به تهران مى رود و شب بر مى گردد، نماز و روزه اش چه جور است؟ و من نانخور پدرم هستم و بالاخره در ماه، چندين بارى به تهران مى آيم، نماز و روزه ام چه جورى است؟ مسافتى كه بايد از خانه يا محل آخر شهر دور شويم تا نماز شكسته شود هشت فرسخ است و بعضى مى گويند چهار

ص: 67

فرسخ مى روى و همين مقدار بازمى گردى، مى خواستم بدانم كه كدام مسافت صحيح است؟

بسمه تعالى، تهران اگر وطن شما بوده و از آن اعراض نكرديد به حكم وطن باقى است و در كرج اگر قصد زندگى دائمى داريد حكم وطن دارد وگرنه در آن جا حكم مسافر داريد و مسافت شرعى هشت فرسخ است ولو در مجموع رفت و برگشت.

2. من از چند نفر كه پيشنماز بودند سؤالى كرده ام كه اين است: «اگر ما مثلاً در تهرانيم و نمازمان را شكسته بخوانيم آيا وقتى به منزل خودمان برگرديم و وقت باشد براى نماز بايد نماز را دوباره تمام بخوانيم؟» كه بعضى گفتند كه بايد تمام خواند و بعضى گفتند كه ديگر لازم نيست كه بخوانيم، تكليف چيست؟

بسمه تعالى، نمازى كه در سفر شكسته خوانده مى شود در وطن اعاده ندارد.

3. موضوع بهرۀ بانك است؛ چون من براى كمك به دولت مقدارى پول در بانك گذاشتم و بانك هم به آن بهره اى داده، بهرۀ آن از لحاظ شرعى اشكال دارد يا نه؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول ربا و حرام است.

4. براى مقاومت در برابر به گناه افتادن و از راه حرام جنب شدن كه موجب واجب شدن غسل جنابت مى شود بايد چه كارى كرد؟ البته يك راه آن روزه گرفتن است كه براى معدۀ من بد است، راه هاى ديگر به من پيشنهاد كنيد.

بسمه تعالى، از حرام بايد خوددارى شود و اگر تخلّص از حرام ممكن نيست مگر با ازدواج، لازم است ازدواج نمايد.

5. شوهر عمۀ من ضد اين انقلاب است و شراب هم مى خورد اما خود عمۀ من فردى است مسلمان و انقلابى؛ از لحاظ شرع، عمۀ من بر شوهرش محرم است يا نه؟

بسمه تعالى، محرم است.

6. گوش دادن به راديوى بيگانه - از جمله امريكا - اشكالى دارد يا نه؟ البته من براى اين گوش مى كنم كه اگر كسى حرفى زد، بتوانم بگويم كه اين ها را كه راديوى بيگانه گفته! و با او بحث كنم.

بسمه تعالى، اگر موجب انحراف نشود اشكال ندارد.

7. پر كردن صدا چه از راه تلفن و يا وسايل ديگر كه خود طرف نداند، در صورتى كه براى مدرك داشتن باشد كه بتوان حرف را ثابت كرد، اشكال دارد يا اشكالى ندارد؟

ص: 68

بسمه تعالى، موارد، مختلف است.

8. تراشيدن موى بدن مرد مثل ريش و سبيل با تيغ حرام است يا نه و همچنين با ماشين ريش تراشى كه از ته مى تراشد چطور؟

بسمه تعالى، ريش تراشيدن خواه با تيغ باشد يا با ماشين حرام است، على الاحوط.

9. عقد كردن دائمى دخترى كه خانوادۀ آن مسلمان است ولى آن دختر بى حجاب است، مادرش هم همين جور، اشكال دارد يا نه؟ شرايط آن را بگوييد.

بسمه تعالى، ازدواج با مراعات شرايط مقرّره اشكال ندارد.

10. انسان مى تواند نوزاد دخترى را براى خود صيغه كند و زنى هم - همچون زن برادرش، زن دايى اش و يا هر زن ديگر - آن را شير دهد و چون مادر زن آن مى شود، بر آن مرد كه دختر را صيغه كرده، محرم دائمى مى شود و اگر شرايط آن را بگوييد متشكرم.

بسمه تعالى، اشكال ندارد و محرم دائمى مى شود و شرايط آن در رساله مذكور است.

11. سر بريدن حيوان اگر با چاقو نباشد و با تيغ - مثل تيغ موكت برى - باشد اشكال ندارد يا دارد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

12. پدر من با دختر خاله اش - كه مادر من است - ازدواج كرده است و دايى من هم با دختر خاله اش - كه عمۀ من است - ازدواج كرده است و ما با پسر آنان هم پسر عمه ايم و هم دختر عمه؛ مى خواستم

ببينم در اين صورت من بر دختر دايى ام كه دختر عمه ام است محرمم يا كه نامحرم؟ و ازدواج بين ما اشكالى دارد يا خير؟

بسمه تعالى، ازدواج با دختر عمه و دختر دايى اشكال ندارد.

[سؤال 2717] 1811

3. من طلبه اى هستم كه وطن اصلى من در اطراف تبريز بوده است، اما فعلاً از آن جا اعراض كرده ام و تقريباً مدت هشت سال در تبريز بوده و آن جا را براى خود، وطن اخذ كرده بودم و مدت دو سال است كه در قم هستم و نظرم هم اين است كه در تبريز خواهم ماند و موقع تعطيلات هم به تبريز مى روم؛ حكم نماز بنده در آن محل چيست؟

بسمه تعالى، در تبريز تمام بخوانيد و در قم و محلى كه اعراض كرده ايد، نماز شما شكسته است.

ص: 69

[سؤال 2718]

1336

بسمه تعالى دوم ربيع الثانى 1403 ق

محضر مبارك آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى

پس از عرض سلام و ارادت صميمانه، بيان بفرماييد: طلابى كه از شهرهاى مختلف براى تحصيل به حوزه مى آيند و براى تبليغ، روزهاى تعطيل هر هفته به مسافرت مى روند، نمازشان در حوزه از نظر قصر و اتمام چگونه است؟ در صورتى كه بعضى از طلاب، قصد ماندن هميشگى در حوزه را داشته باشند، با فرض اين كه هر هفته مسافرت مى روند نمازشان در حوزه از نظر قصر و اتمام چگونه است؟

بسمه تعالى، اگر قصد ماندن هميشه ندارند وطن آن ها نشده است و اگر قصد ماندن دائم كرده اند و مقدارى هم مانده اند كه عرفاً گفته شود ساكن شده اند، وطن ايشان محسوب مى شود.

[سؤال 2719] 1467

3. اگر جايى را وطن قرار بدهم و فعلاً هيچ آن جا نروم، بلكه قصد كنم كه مثلاً بعد از بيست سال ديگر به آن جا بروم و وطنم باشد، اگر حالا عبورم بيفتد، نماز و روزه ام در آن جا چطور است ؟

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2720] 1337

بسمه تعالى

دفتر امام خمينى، رهبر معظم انقلاب اسلامى ايران

با عرض سلام به حضور مبارك امام و با درود به تمام شهداى اسلام

اين جانب كارمند ذوب آهن اصفهان مى باشم كه هم اكنون در خانۀ سازمانى واقع در فولاد شهر كه فاصلۀ آن تا كارخانه، چهارده كيلومتر مى باشد ساكن مى باشم، كه هر روز در رفت و آمد مى باشم و صداى اذان به گوش نمى رسد؛ در ضمن وطن اصلى و

ص: 70

محل تولد اين جانب، شهرستان سمنان مى باشد كه نيت دارم بعد از بازنشسته شدن - بعد از بيست سال - به سمنان عزيمت نمايم؛ ضمناً به عرض مى رساند: دولت زمينى در فولادشهر به اين جانب داده كه مشغول ساختمان آن مى باشم؛ خواهشمند است در مورد خواندن نماز تمام و يا شكسته جهت خودم و همسرم كه خانه دار مى باشد مرا راهنمايى فرماييد.

1. تا وقتى كه در منزل سازمانى سكونت دارم، نماز چگونه است؟

2. وقتى كه به منزل شخصى كه در حال ساخت مى باشد نقل مكان كردم، نماز چگونه است؛ با توجه به اين كه نيت دارم بعد از بازنشستگى، آن را به فروش برسانم و به وطنم سمنان برگردم؟ من الله التوفيق

بسمه تعالى، اگر قصد ماندن دائم در فولاد شهر نداريد، بدون قصد اقامت ده روز در يكى از دو محل، حكم مسافر داريد و فرقى بين داشتن منزل و نداشتن نيست.

[سؤال 2721] 818

2. اگر كسى در محلى منزلى اجاره كرده و نمى داند در آن چه مدت سكونت دارد آيا مى تواند قصد وطن كند؟

بسمه تعالى، با اين فرض قصد توطن حاصل نمى شود.

[سؤال 2722] 44

3. آيا شخصى در روستا و يا شهرى به شرط اين كه: تا زمانى كه شغل دولتى و يا غيراختيارى دارد؛ و يا در صورتى كه خانه اى جهت سكونت خريدارى كند؛ آيا مى تواند آن جا را وطن خود اختيار نمايد، تا نماز و روزه هايش را كامل به جا بياورد؟ و در مواقع مراجعه به محل سكونت قبلى، نماز و روزه هايش چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، با قصد توطّن مشروط، وطن نمى شود و محل سكونت قبلى اگر وطن بوده، بدون اعراض به حكم وطن باقى است.

ص: 71

[سؤال 2723]

1338

بسمه تعالى 4 / 11 / 1361

حضور محترم مرجع بزرگ شيعه، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

در مورد كسانى كه از حضرت عالى تقليد مى كنند بفرماييد: هر كسى كه محل كارش در كارخانه ايران ناسيونال و منزلش در تهران است و از درب منزل تا محل كار حدود 30 كيلومتر فاصله داشته باشد و از آخر تهران حدود 15 كيلومتر و كمتر تا محل كار:

1. آيا اين طور افراد مى توانند محل كار خود را وطن قرار دهند - با توجه به اين موضوع كه در مدت 24 ساعت، بيشتر اوقات خود را در كارخانه مى گذرانند - و پيرو آن، نماز را درست بخوانند و روزه بگيرند؟

بسمه تعالى، محلى كه محل سكونت دائم قرار داده مى شود وطن است و تنها با محل كاربودن وطن نمى شود.

2. آيا از نظر مبارك شما اين ها هميشه مسافرند؟ چون صبح ها هميشه سركارند و شب ها در منزل؛منهاى روزهاى تعطيل.

بسمه تعالى، كسى كه براى مقصدى كه مسافت بين منزل تا مقصد 5/22 كيلومتر يا بيشتر است حكم مسافر را دارد.

3. آيا به نظر مبارك شما راجع به شهر تهران و امثالهم، حد ترخص از درب منزل است يا از آخر شهر؟

بسمه تعالى، مبدأ مسافت در مثل تهران، منزل است.

4. كسانى كه نماز و روزه شان شكسته است و هميشه هم سر كارند - به جز تعطيلات رسمى - پس بايد روزه هاى قضا شده را چگونه و كى به جا آورند؟

بسمه تعالى، بايد در طول سال قضا نمايند على الاحوط.

5. كسانى كه از مراجع ديگر تقليد مى كنند مى توانند تقليد خود را عوض نمايند؟

بسمه تعالى، اگر مجتهد دوم، اعلم يا محتمل الاعلميه باشد، عدول به او واجب است على الاحوط.

ص: 72

[سؤال 2724]

1390

3. براى فرزندانى كه در وطن اصلى به دنيا آمده و سپس با والدين هجرت كرده اند، آيا وطن اصلى حكم وطن دارد يا نه؟

بسمه تعالى، تاپس از بلوغ از آن جا اعراض نكردند، برايشان حكم وطن دارد.

[سؤال 2725] 1390

4. شرط زندگى فرزندان با والدين در وطن اصلى چه مدت است؟ آيا با يك سال و دو سال و بيشتر، وطن صدق مى كند يا همان طورى كه بعضى از علما فتوا داده اند، در صورتى براى آن ها وطن است كه در آن جا بالغ شده باشند؟

بسمه تعالى، ماندن تا زمان بلوغ شرط نيست و تا اعراض نكردند، حكم وطن دارد.

[سؤال 2726] 1404

2. بچه اى كه در شهرى متولد و قبل از بلوغ، به اتفاق والدين در محل ديگرى وطن اختيار نموده اند، اكنون پس از بلوغ و مقلد بودن و در مسافرت به محل تولد، آيا وطن اصلى حساب و نمازش تمام است و يا مسافر مى باشد؟

بسمه تعالى، اگر از وطن اصلى (محل تولد) اعراض محقّق نشده - يعنى قصد اين كه ديگر براى سكونت به آن جا برنگردد ندارد - باقى بر حكم وطن است.

[سؤال 2727] 1243

2. وطن حقير ورامين و وطن همسرم كرج است؛ فرزندم در تهران متولد و پس از چند روز به كرج برده شده و پس از يك ماه به شاهرود برده شد (چون حقير كارمند و محل كارم شاهرود بوده است)؛ و پس از حدود دو سال، با انتقال حقير به سمنان به سمنان آمد و اكنون هفت سال است كه در سمنان مى باشد. وطن فرزندم كدام يك از

ص: 73

اين شهرها مى باشد؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، جاى معينى براى فرزند شما وطن محسوب نمى شود، تا خودش بعد از بلوغ، محلى را براى خود وطن انتخاب كند.

[سؤال 2728] 1339

بسمه تعالى 3 / 4 / 1361

اين جانب متولد تهران هستم و مدت 17 سال است كه در كرج سكونت دارم. مدت دو سال است كه در تهران شاغل هستم و منزلم در كرج است. در ضمن چون تمام اقوام در تهران هستند و تهران نيز وطن من است، در اين مدت 17 سال روزه مى گرفتم و نماز را كامل مى خواندم. اخيراً ازدواج كردم و همسرم در كرج شاغل است. اگر شاغل نبود امكان داشت در تهران خانه بگيرم؛ حال كه در كرج سكونت دارم موقعيت نماز و روزه من چطور است؟ خداوند به شما اجر عطا فرمايد.

بسمه تعالى، اگر در كرج قصد زندگى دائمى داريد آن جا وطن شما محسوب است وگرنه در آن جا حكم مسافر داريد.

[سؤال 2729] 1340

بسمه تعالى

پس از سلام به خدمت اميد مستضعفان جهان و پدر ما امت ايران و اميد همۀ مردم محروم جهان و نايب برحق بقية الله و تداوم بخش راه رسول الله، امام عزيزمان خمينى، معروض مى دارم كه من يك روستازاده هستم كه وطن اصلى من روستا است؛ پس از اتمام تحصيلات، به بخش بجستان از شهرستان خودمان رفته و معلّم بودم و نمازم را به علت اين كه 12 فرسنگ است شكسته مى خواندم. هنوز شش ماه از تعليم دادن بچه ها نگذشت كه گفتند بيا در سپاه مأمور به خدمت بشو و من آمدم، يك ساله موافقت كردند؛ اما مسئول سپاه گفت: به علت احتياج ضرورى بايستى كه هميشه در اين جا باشيد و من خودم با مسئول آموزش و پرورش دوست هستم و نخواهم

ص: 74

گذاشت كه بروى و لذا من كه ازدواج كرده ام، در گناباد فورى خانه اجاره كرده و قصد اقامت هميشگى در گناباد كردم و نمازم را طبق دستور امام كه در رساله پيرامون نماز مسافر است، به عنوان وطن دوم خود انتخاب كردم. توضيح اين كه اگر هم موافقت به ماندنم در گناباد ننمايند بايستى يك سال يا دو سال ديگر به بجستان بروم و باز به گناباد منتقل خواهم شد و مى خواهم براى هميشه در گناباد اقامت كنم و بنده در حال ترديدى اين چنين، نماز و روزۀ خود را كاملاً صحيح به عنوان وطن دوم ادا مى كنم. دستور فرماييد كه تكليف من چيست؟ و دربارۀ نمازهاى گذشته ام چه كنم؟ و روزۀ ماه رمضان امسال چه صورت داشته است؟ به علت اين كه بنده احتمالاً در حال شك هستم، تقاضا دارم كه هرچه زودتر جواب را ارسال داريد.

بسمه تعالى، اگر بنا داريد كه هميشه در گناباد بمانيد حكم وطن دارد ولى با ترديد، قصد دائم محقّق نمى شود و در اين صورت وطن نمى شود.

[سؤال 2730] 1341

بسمه تعالى

محضر مبارك مرجع عالى قدر شيعيان جهان، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

1. آيا انسان مى تواند بدون اعراض از وطن اصلى، محلى را كه احتمالاً طولانى ولى نامعلوم در آن اقامت دارد، به عنوان وطن فعلى انتخاب نمايد؛ بدون اين كه شش ماه در زادگاه و شش ماه در اين جا باشد؟

بسمه تعالى، اگر قصد زندگى دائم در آن محل نمايد و مدتى هم در آن جا بماند، آن جا وطن او محسوب مى شود.

2. در بلاد كبيره - نظير تهران - حد ترخص چه مسافتى است؟ مثلاً اگر محل سكونت، اطراف دانشگاه تهران باشد و محل كار، بازار، آيا اين خارج از حد ترخص است يا نه؟

بسمه تعالى، در مثل تهران، ابتداى مسافت از منزل است؛ ولى حكم سفر، از آخر محله بار مى شود.

ص: 75

[سؤال 2731]

1342

بسمه تعالى

دفتر محترم رهبر عظيم الشأن، حضرت آيت الله امام خمينى

محترماً به عرض مى رسانم كه اين جانب در شركت كفش ملّى نگهبان هستم. به مدت پانزده روز از ساعت پنج صبح از خانه بيرون مى روم و هفت شب به منزل مى آيم و پانزده روز پنج بعد از ظهر از منزل خارج مى شوم و هفت صبح به منزل مى آيم. مسافت منزل من تا كفش ملّى 31 كيلومتر راه است كه در حدود ده فرسنگ رفت و برگشت مى شود و در نامۀ قبلى كه به عرضتان رساندم مرقوم فرموديد كه «نماز شما در تهران هم شكسته مى باشد». من زادگاهم در شهرستان مى باشد و 38 سال است كه من در تهران مسكن دارم و در سال، امكان دارد پنج روز به وطن خودم بروم و برگردم و بقيه اش را در تهران زندگى مى كنم و خانه از خودم در تهران دارم و داراى هشت اولاد هستم كه زادگاهشان تهران مى باشد؛ آيا تهران وطن من حساب مى شود يا محل زادگاهم؟ خواهشمندم مرا راهنمايى كنيد. در ضمن مرا راهنمايى كنيد كه نماز و روزه ام چگونه بايد باشد. چون مقلد امام مى باشم.

بسمه تعالى، اگر بناى مهاجرت از تهران نداريد آن جا نيز وطن شما محسوب است و كسى كه بعد از ظهر از وطن خارج شود يا آن كه قبل از ظهر به وطن برسد روزه صحيح است.

[سؤال 2732] 1343

بسمه تعالى

حضور محترم امام امت، خمينى كبير

با سلام، خواهشمند است اعلان فرماييد كسى كه اجاره نشين در تهران است و برحسب ضرورت، امكان توطّن در محله اى از تهران را تا آخر عمر ندارد و حدود 17 سال در تهران است، آيا بايد نماز را شكسته بخواند يا كامل؟ و از طرفى، وضع

ص: 76

روزه اش چگونه است؟ توضيحاً ضرورت مذكور در رابطه با توطّن در محله اى از تهران بر حسب بستن قرارداد اجاره به مدت يك سال است.

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن هميشگى، حكم وطن مترتّب نمى شود و در فرض مرقوم، بدون قصد ماندن ده روز در يك محله، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2733] 1344

بسمه تعالى 1 / 4 / 1361

حضرت آيت الله امام خمينى، اين جانب ساكن خرم مى باشم. سيزده سال است كه در ذوب آهن كار مى كنم. يك قطعه زمين در فلاورجان كه 22 كيلومترى ذوب آهن است، خريدم و مسكن دوم خودم قرار دادم؛ چون از آقاى خمينى تقليد مى كنم تا امروز هم نمازم را تمام خواندم و روزه هم گرفتم. چون چيزى در مسكن قبلى ندارم، خودم كه نمى دانم اين جا مى مانم يا اين كه مى روم؛ چون اگر بتوانم خرجى را تأمين كنم

اين جا مى مانم و اگر نتوانم خرجى بچه هايم را تأمين كنم ممكن است به جاى ديگر بروم، از شما يارى مى خواهم كه كمكم كنيد كه آيا نماز تمام بخوانم و روزه بگيرم يا خير؟ يك راه حل به من نشان دهيد.

خدايا، خدايا، تا انقلاب مهدى، خمينى را نگهدار، والسلام عليكم ورحمة الله

بسمه تعالى، در محل سكونت فعلى اگر بناى زندگى دائمى نداريد، وطن محسوب نيست و در غير وطن، بدون نيت اقامت ده روز، نماز قصر است و روزه صحيح نيست.

[سؤال 2734] 244

11. كسانى كه در جبهه هستند نمازشان شكسته است؛ آيا هنگام مرخصى كه به وطن خود مى روند و كمتر از ده روز اقامت مى كنند بايد تمام بخوانند يا شكسته؟

بسمه تعالى، در وطن، نماز تمام است اگر چه كمتر از ده روز بمانند.

ص: 77

[سؤال 2735]

1345

بسمه تعالى 30 / 10 / 1361

ضمن عرض سلام خدمت آن سروران عزيز، خواهشمند است جواب مسأله را مرقوم بفرماييد:

1. شخصى از شهرستانى ترك وطن كرده و به شهرستان ديگرى رفته و آن جا را وطن اختيار كرده است. از لحظۀ سكونت ايشان تا حال شغل ايشان از شهر تا محل كار بيشتر از مسافت شرعيه مى باشد، به اين صورت كه روزها به محل كار رفته و شب ها برگشته، آيا اين شهر وطن ايشان مى باشد يا خير؟

بسمه تعالى، با فرض قصد توطّن حكم وطن دارد.

2. كسانى هستند كه محل كار آن ها از 24 كيلومتر تجاوز كرده، تكليف نماز و روزۀ آن ها چگونه است؟

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند.

[سؤال 2736] 1346

بسمه تعالى 21 / 9 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، حضرت امام خمينى، ادام الله بقاؤه الشريف

فردى هستم در استخدام ارتش جمهورى اسلامى؛ پدر و مادر و خواهر و برادرانم ساكن قم هستند؛ محل سكونت خودم پادگان بيستون (حدود 18 كيلومترى باختران) و محل خدمتم فعلاً منطقۀ گيلان غرب مى باشد.

1. نيتم اين است كه در صورت امكان، در آينده به قم برگشته و ساكن آن شهر بشوم؛ آيا شهرستان قم وطن محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، به مجرد نيت، وطن محسوب نمى شود.

[سؤال 2737]

2. چون شغلم نظامى است و در اختيار ارتش قرار دارم و مدت سكونتم در محل

ص: 78

فعلى معلوم نيست، آيا مى توانم پادگان بيستون را وطن خود بدانم؟

بسمه تعالى، نمى توانيد.

3. اگر گاهى به مرخصى هم مى روم، همواره در فاصلۀ بين محل سكونتم و شهرستان باختران (حدود 18 كيلومتر) در حال تردّد هستم، تكليف نماز و روزه چه مى شود؟

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد.

4. در حال حاضر حدود 50 روز روزۀ قضا مربوط به دو ماه رمضان گذشته دارم، از چه طريق بايد آن ها را ادا كنم؟

بسمه تعالى، قضاى روزۀ هر سال را از سال بعد نبايد تأخير بياندازيد على الاحوط و براى اين كار بايد در محلّى قصد اقامه كنيد يا در وطن بمانيد و روزه بگيريد.

5. آيا حكم كسى كه شغلش رانندگى است شامل حالم مى شود يا حكم مسافر؟

بسمه تعالى، اگر اشتغال به رانندگى نداريد حكم آن را هم نداريد.

خداوند سايۀ شما را از سر مسلمين كوتاه نفرمايد، ان شاء الله.

[سؤال 2738] 1347

بسمه تعالى 20 / 6 / 1361

مسئولين محترم دفتر امام خمينى، پس از سلام و درود فراوان به رهبر كبير انقلاب اسلامى و آرزوى پيروزى رزمندگان اسلام در جبهۀ نبرد حق عليه باطل، سلامتى و موفقيت تمام برادران مسئول و متعهد را از خداوند متعال خواستارم.

غرض از مزاحمت، 2 سؤال مى باشد كه درخواست دارم مسئولين محترم، اين جانب را يارى نمايند:

1. بنده مقلد امام بزرگوارمان، خمينى عزيز، مى باشم و اصلاً تهرانى و متولد شهر تهران هستم و بنا بر ضرورياتى قصد دارم چند سالى را در شيراز سپرى كنم؛ شايد يك سال يا بيشتر؛ مدت آن نامشخص مى باشد. اين است كه مى خواهم بدانم نماز و روزۀ اين جانب در آن ديار چگونه است؟

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن هميشگى در شيراز حكم مسافر داريد.

2. بنده همسرى اختيار كرده ام كه زن پدر دارد، آن زن پدر يك مادر مسن و يك دختر 14 ساله دارد،

ص: 79

اشتباه ما اين بود كه در موقع عقد، يك ساعت قبل از آن فراموش كرديم كه آن دختر را صيغه بخوانيم كه مادرش به من محرم شود، لذا به همان صورت نامحرم مانديم كه اين مسأله باعث مى شود كه من با آن خانواده نتوانم صميمى باشم، مى خواستم بدانم اگر راهى وجود دارد كه بنده به زن پدر همسرم محرم شوم لطفاً راهنمايى كنيد.

بسمه تعالى، مى توانيد با عقد كردن مادر او با زن پدر همسر محرم شويد و تا وقتى عقد باقى است با او محرم هستيد؛ مگر اين كه دخول با مادر او محقّق شود كه در اين صورت بعد از مدت عقد هم محرميت باقى است.

[سؤال 2739] 1374

2. اگر منزل دوم در مكانى ساخته شده باشد كه آن فرد در آن جا ملكى از قبل، از ارث پدر داشته باشد باز چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، داشتن ملك ميزان نيست؛ اگر قصد زندگى دائمى در آن جا ندارد آن محل حكم وطن ندارد.

[سؤال 2740] 1348

بسمه تعالى 10 / 12 / 1361

دفتر استفتائات حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

1. طلاب كه به قصد درس خواندن به قم يا شهرستان هاى ديگر مسافرت مى كنند، آيا قم وطن آن ها محسوب مى شود؟ و اگر محسوب نمى شود، با يك نيت و قصد وطن نمودن، وطن به حساب مى آيد يا اين كه اگر بخواهند وطن آن ها محسوب شود شرايطى دارد؟

بسمه تعالى، اگر قصد زندگى دائمى نمايند و مدتى هم در آن جا بمانند وطن محسوب است وگرنه وطن حساب نمى شود.

2. اگر كسى قصد كند كه در جايى، ده روز بماند و بداند كه در بين ده روز از حد ترخّص خارج مى شود آيا قصد او منعقد مى شود يا خير؟ و اگر نداند كه از حد ترخّص خارج مى شود قصد او چگونه است؟ و بعد از برگشتن آيا نياز به قصد مجدّد دارد يا خير؟

ص: 80

بسمه تعالى، هنگام قصد اقامت ده روز، قصد خروج از حد ترخّص محل اقامت به مدت يكى دو ساعت مضر نيست و بيش از آن اگر قصد دارد خارج شود ضرر به نيت اقامت مى رساند و در موردى كه قصد خروج مضر نيست، در بازگشت تجديد نيت لازم نيست.

[سؤال 2741] 1408

3. پسرى دارم كه در تهران زندگى مى كند. براى ديدار او كه به تهران مى روم، در تهران نمازم شكسته است يا خير؟

بسمه تعالى، تهران را اگر وطن قرار نداديد، در آن جا حكم مسافر داريد.

[سؤال 2742] 983

3. اگر كسى در شهرى داراى منزلى باشد ولى اكثر اوقات در آن جا نيست، هنگامى كه به آن جا مى رود متوطّن محسوب مى شود يا مسافر؟ (آن شهر زادگاهش نيست).

بسمه تعالى، بدون قصد توطّن، وطن محسوب نمى شود.

[سؤال 2743] 905

23. آيا مطلق خانۀ پدرى انسان، وطن انسان حساب مى شود يا آن خانه اى كه در آن زندگى كرده؟ و اگر مدت زندگى كردن او در آن خانه كوتاه باشد (مثلاً يكى دو سال) آيا باز هم وطنش محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، اگر محل تولد خود او باشد و در آن جا رشد كرده، وطن اصلى محسوب مى شود.

[سؤال 2744] 905

25. كسى كه در جايى قصد توطّن مى كند، آيا از بدو ورود، نماز و روزه اش تمام و صحيح است يا مدتى بايد در آن جا اقامت نمايد؟ اين مدت، چند ماه يا چند سال است؟

بسمه تعالى، به مقدارى بايد در آن جا بماند كه عرف بگويد آن جا را وطن اتخاذ كرده است.

ص: 81

[سؤال 2745]

1349

بسمه تعالى

حضور امام امت، رهبر كبير انقلاب، آيت الله العظمى خمينى

پس از عرض سلام و آرزوى طول عمر تا انقلاب امام مهدى براى امام امت، خمينى بزرگ؛ تقاضا دارم تكليف شرعى اين جانب را در موارد ذيل مشخص نمايند:

بنده حدود دو سال است كه از شهرستان خود به تهران آمده و مشغول به كار مى باشم ولى در صورت امكان تمايل دارم كه به شهر خود مراجعت نمايم ولى فعلاً امكان آن نيست.

1. آيا اين جانب حكم مسافر دارم يا خير؟

2. در صورتى كه حكمم مسافر نيست، بنده محل كارم در خارج از تهران در جادۀ كرج مى باشد كه فاصلۀ آن تا منزل 30 كيلومتر است ولى فاصلۀ آن تا ميدان آزادى حدود 10 كيلومتر مى باشد، در اين صورت حكم مسافر دارم يا خير؟

بسمه تعالى، 1 و 2، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2746]

3. حكم اين جانب موقعى كه به شهرستان محل تولد و رشد بروم چيست؟ (مسافرت براى ديدار فاميل و موقتى)

بسمه تعالى، در محل تولد، نماز شما تمام است مگر اين كه اعراض كرده باشيد.

[سؤال 2747] 1350

بسمه تعالى

1. عضوى از واحد عمليات سپاه پاسداران هستم؛ مدت سه سال است كه در غرب خدمت مى كنم و چون هميشه حالت مسافر داشته ام و نتوانستم قصد كنم و اين طور كه از قرائن پيدا است تا زمانى كه جمهورى اسلامى درگير جنگ و خطر است من و امثال

ص: 82

من دچار چنين شرايطى هستيم، وضعيت نماز و روزۀ ما چه مى شود؟

در مدت اين سه سال نيز يك سال فكر كرده بودم كه مى توانم محل كارم را وطن قرار دهم و اين كار را كرده ام و پس از اين كه سؤال كردم، دو سال بقيه را به صورت مسافر عمل نمودم، تكليف اعمال گذشته ام چه صورتى پيدا مى كند؟

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد و بدون يقين به اين كه در محلى هميشه مى مانيد، نمى توانيد قصد توطّن نماييد.

2. حقوق پاسداران از لحاظ خمس و زكات به چه صورت است؛ آيا تعلق مى گيرد يا خير، در صورتى كه براى ساختن منزل پس اندازى تهيه شود؟

بسمه تعالى، خمس دارد.

3. اگر مردى از همسرش عكس بگيرد به صورتى كه رعايت حجاب نشده باشد، با توجه به اين كه براى چاپ و ظهور بايد به عكاسى برده شود و نامحرم آن را رؤيت مى كند، اشكالى مترتّب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر ظاهركننده، زن را نمى شناسد و مفسده ندارد، اشكال ندارد.

4. حدود كمك به همسر در منزل چقدر است؟ آيا همسر مى تواند انتظار داشته باشد كه شوهر، بچه دارى و آشپزى هم بكند، با توجه به سلامت جسمى همسر؟

بسمه تعالى، حدود وظايف زن و شوهر در رساله ذكر شده است.

[سؤال 2748] 1192

3. در سؤال قبل براى كسانى كه بيش از چهار سال در تهران ساكن بوده اند و در آينده معلوم نيست كه قصد ماندن در تهران دارند يا نه تكليف چيست؟

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند.

[سؤال 2749] 1351

بسمه تعالى 14 / 1 / 1363

دفتر استفتائات حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

بدين وسيله پاسخ مسأله زير كه مورد ابتلا مى باشد را تقاضا مى نمايد.

عده اى سال ها است در منطقه اى، ساكن عمارات و ساختمان هاى دولتى بوده و

ص: 83

خود نيز از كاركنان دولت هستند؛ اخيراً در بين آنان شايع شده كه چون شما نمى دانيد چند مدت در اين جا خواهيد بود، نماز و روزۀ شما قصر است و بعضى نيز اكنون در خانه هاى مسكونى خود، نمازهاى خود را شكسته مى خوانند، آيا در فتاواى امام امت چنين موردى هست يا خير؟

بسمه تعالى، اگر وطن اصلى آن ها نيست و قصد ماندن هميشه در آن جا را ندارند، بدون قصد ماندن ده روز در آن جا حكم مسافر دارند.

[سؤال 2750] 1388

3. در نظر دارم در شهر ديگرى، بعد از بازنشسته شدنم زندگى كنم؛ ولى در آن شهر خانه يا زمينى هنوز ندارم؛ ولى در ماه، دو سه بار مى روم و دو سه روز مى مانم. در آن جا نماز و روزه ام را به چه ترتيب بايستى انجام دهم؟

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2751] 1352

بسمه تعالى

حضور محترم امام خمينى، دام ظله

شخصى است كه در بيشتر از چهار فرسخى وطنش كشاورزى مى كند و اكثر روزها و شب ها را در آن جا مى ماند و قصد كرده تا آخر عمر در آن جا بماند و كشاورزى كند. روزه و نماز او چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر در محل كار، قصد زندگى دائمى ندارد، بدون قصد اقامت ده روز در آن جا حكم مسافر دارد.

[سؤال 2752] 1353

بسمه تعالى 29 / 6 / 1361

حضور محترم رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران

پس از شكرگزارى به درگاه خداوند و سلام خدمت آن رهبر بزرگ

ص: 84

براى تعداد زيادى دو سؤال پيش آمده؛ خواهشمند است جواب بفرماييد.

1. اين جانب در ذوب آهن اصفهان كار مى كنم و در پولاد شهر 15 كيلومترى آن جا در محل مسكونى ذوب آهن سكونت دارم و تا زمانى كه در ذوب آهن احتياج مى باشد - تا 20 سال يا 30 سال ديگر - كار خواهم كرد. نماز و روزه اين جانب چگونه است؟

بسمه تعالى، بدون قصد زندگى دائم در محل سكونت فعلى، در محل سكونت و بين راه و محل كار، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2753]

2. در واحد مسكونى كه از طرف ذوب آهن واگذار شده و دولتى مى باشد و كرايه هم كسر مى نمايند، آيا مى توانم آن جا را به عنوان وطن قرار بدهم يا خير؟

بسمه تعالى، مى توانيد آن جا را براى زندگى دائم انتخاب كنيد تا وطن شما گردد.

نيز در وطنش در تهران نماز را تمام بخواند و اما در محل سوم حكم مسافر دارد مگر آن كه قصد داشته باشد كه تا آخر عمر ولو چند ماه در سال در آن جا سكونت نمايد.

[سؤال 2755] 1355

بسمه تعالى 15 / 10 / 1361

رهبر بزرگ انقلاب اسلامى، حضرت امام خمينى، دام ظله العالى، ضمن عرض سلام و آرزوى سلامت

1. اين جانب يك پاسدار از سپاه پاسداران انقلاب اسلامى آبادان مى باشم كه مدت يك سال از آبادان به اهواز براى درس طلبگى اعزام شدم. در اين مدت مذكور نماز شكسته مى خوانم و قرار بر اين بوده كه 5 سال در اهواز باشم. ضمناً نمى توانم نيّت ده روز بگيرم؛ چون اكثر پنج شنبه ها و جمعه ها به آبادان و يا شهرى ديگر مى روم و از اين موضوع زياد نگران هستم كه چند سال نماز شكسته بخوانم. آيا مى توانم وطن دوم انتخاب كنم و نماز تمام بخوانم؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال كه ماندن در محل فعلى موقت است، نمى توانيد قصد توطّن نماييد.

2. آيا مأمومى كه قرائت او فصيح تر از امام جماعت باشد، مى تواند براى نماز جماعت به اين امام اقتدا كند؟

بسمه تعالى، اقتدا صحيح است.

[سؤال 2756] 1489

2. اين كه فرموده ايد: «انسان مى تواند دو وطن داشته باشد و در هر كدام، شش ماه بماند»، اگر در يكى كمتر و در ديگر زيادتر بماند چطور؟

بسمه تعالى، ماندن شش ماه لازم نيست و اگر كمتر هم بماند با قصد سكونت هميشگى در آن جا، ولو در بعض سال، وطن محقّق مى شود.

ص: 86

[سؤال 2757]

1356

بسمه تعالى 7 / 11 / 1361

اعضاى محترم دفتر امام، پس از سلام به حضور شما خواهشمندم در مورد مسأله اى كه از رسالۀ امام در مورد شرايط روزه گرفتن و نماز خواندن مسافر است جواب كامل و درست را پاسخ دهيد.

من از اهالى آذرشهر مى باشم. من در آذرشهر مغازه پشم فروشى دارم و در تبريز نيز مغازه فرش فروشى دارم. كار من اين است كه پشم از تبريز آورده و بعد از ريسندگى به فرشباف ها مى دهم و فرش از آذرشهر به تبريز برده و در آن جا به فروش مى رسانم و نيمى از هفته را در آذرشهر و نيم ديگر هفته را در تبريز مى باشم. به درستى نمى دانم كه در ماه مبارك رمضان بايد روزه بگيرم يا نه؟ و يا اين كه نمازم را در تبريز قصر بخوانم يا نه؟ از شما تقاضا دارم تكليف نماز و روزه من را طبق رسالۀ آيت الله خمينى توضيح كامل را بدهيد. قبلاً از رحمات شما سپاس گزارم.

بسمه تعالى، اگر قصد زندگى دائمى در هر دو شهر را داريد، هر دو شهر وطن شما محسوب مى شود و نماز و روزۀ شما در آن دو شهر تمام است در غير اين صورت در شهرى كه وطن شما نيست اگر از وطن اصلى به قدر مسافت شرعى فاصله داشته باشد، حكم مسافر داريد و نماز و روزۀ شما در آن جا بدون نيت اقامت ده روز شكسته است.

[سؤال 2758] 1357

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

امام عزيز، شخصى است هر سال نه ماه در تهران و سه ماه در كرج زندگى مى كند و بنا دارد هر سال اين كار را انجام دهد.

خواهشمند است بفرماييد آن سه ماه كه در كرج زندگى مى كند وطن ثانى او

ص: 87

محسوب مى شود يا خير؟ والسلام عليكم ورحمة الله

بسمه تعالى، در فرض مذكور وطن او محسوب است.

[سؤال 2759] 5498

6. هر فرد، حداكثر چند وطن مى تواند داشته باشد و مقصود از اعراض از وطن چيست؟

بسمه تعالى، داشتن دو وطن اتخاذى مانع ندارد و اعراض، عبارت از صرف نظر از زندگى در آن جا است.

[سؤال 2760] 1358

بسمه تعالى 6 / 4 / 1361

محضر مبارك نايب الامام، حضرت آيت الله العظمى خمينى، مدّ ظله العالى

پس از عرض سلام و درخواست سلامت كامل و طول عمر شريف آن حضرت از پروردگار متعال، معروض مى دارد: مردم رامسر، ييلاقى دارند كه بيش از چهار فرسخ شرعى از شهر رامسر فاصله دارد و مردم در تابستان و فصول ديگر به آن جا مى روند. بعضى در آن ييلاق خانه دارند و برخى زراعت دارند و جمعاً كمتر از نصف سال در آن جا رفت و آمد مى كنند. آيا نماز مردم در مدت هاى كمتر از ده روز تمام و روزه آنان

نيز صحيح است و يا اين كه حكم مسافر را دارند؟ متمنى است حكم خداوند را بيان فرماييد.

از خداى متعال، سعادت و سلامت آن رهبر عزيز را مسئلت دارم.

بسمه تعالى، داشتن منزل يا مزرعه ميزان نيست، اگر بنا دارند تا آخر عمر مقدارى از سال را در آن جا زندگى كنند، آن جا وطن محسوب است و نماز و روزه تمام است وگرنه در صورتى كه با وطن به مقدار مسافت شرعى فاصله داشته باشد در آن جا حكم مسافر دارند.

ص: 88

[سؤال 2761]

1359

بسمه تعالى

محضر مبارك امام خمينى، مدّ ظله العالى

با درخواست سلامت، طول عمر و موفقيت در تحقق اهداف انقلاب اسلامى از درگاه احديت؛ خواهشمند است پاسخ مسائل مطروحۀ ذيل را مرقوم فرماييد:

1. آيا مقلد مى تواند به لحاظ كامل خواندن نماز و روزه گرفتن، دو وطن داشته باشد؛ به اين صورت كه از وطن اوليه اعراض نكرده و وطن جديدى براى خود انتخاب نموده است كه در آن، كار و زندگى مى كند و برنامۀ مشخصى هم براى مهاجرت به وطن اوليه نيز ندارد؟

بسمه تعالى، مانع ندارد ولى در اتخاذ وطن، لازم است قصد ماندن هميشه ولو قسمتى از هر سال را تا آخر عمر داشته باشد.

2. شخصى كه قبلاً متولد و ساكن تهران نبوده و شهر تهران را به عنوان وطن انتخاب مى نمايد، تكليف او براى نماز و روزه در دو صورت ذيل چيست؟

الف. مسكنى را خريدارى كرده و در آن جا ساكن مى باشد.

ب. به صورت اجاره نشينى زندگى مى كند كه طبيعتاً مطمئن از زندگى دائم و مستمر در يك محل نمى باشد و بنا به شرايط اجاره ها، ممكن است يك سال يا بيشتر در يك محل بماند.

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن هميشه در يك محلۀ خاص در تهران، حكم وطن مترتّب نمى شود و فرقى بين داشتن خانۀ ملكى و اجارى در اين جهت نيست و با قصد ماندن هميشه در يك محله، خصوص آن محله وطن محسوب مى شود؛ چه خانه ملكى باشد يا اجارى.

3. با توجه به اين كه تهران از بلاد كبيره مى باشد: در چه محدوده اى از محل زندگى مى توان نماز را بدون قصد ده روزه، كامل خواند و ملاك تشخيص اين محدوده چيست؟

بسمه تعالى، تعيين حدود محله موكول به نظر عرف است.

4. تكليف شخصى كه محل كارش در تهران ولى خارج از محدوده محل زندگى مى باشد، در مورد نماز و روزه چيست؟

بسمه تعالى، اگر محل زندگى، وطن او شده و فاصلۀ بين منزل و محل كار به مقدار مسافت 5/22 كيلومتر نباشد، مسافر محسوب نيست و نمازش شكسته نمى شود.

ص: 89

[سؤال 2762]

1282

5. از مقام حضرت آيت اللهى سؤال مى شود آيا ما مى توانيم داراى دو وطن باشيم به نام وطن اصلى و موطن فرعى.

بسمه تعالى، مانع ندارد.

[سؤال 2763] 1360

بسمه تعالى 25 / 3 / 1361

سرپرست محترم دفتر امام، با عرض سلام؛ متمنّى است با توجه به توضيحى كه ذيلاً خواهد آمد، حكم الله را بيان فرماييد:

1. افرادى كه داراى دو محل سكونت هستند و فاصلۀ اين دو محل بيشتر از مسافت شرعى است كه سبب شكسته شدن نماز مى شود، با توجه به اين كه بيشتر مدت سال را در يكى از اين دو محل به سر مى برند و در مدتى از سال (حدود سه ماه) به طور متناوب در يكى از دو محل فوق الذكر به سر مى برند (يعنى در مدت سه ماه، هر دو محل براى سكونت مورد استفاده قرار مى گيرد، كه ممكن است مدت اقامتشان در هر يك از اين دو محل به ده روز برسد يا نرسد)، در اين مدت سه ماه، فرايض دينى خود را چگونه ادا نمايند؟

بسمه تعالى، اگر هر دو محل مزبور وطن شما است در هر دو محل، نماز شما تمام و روزۀ شما صحيح است.

2. در صورتى كه موقعيت شغلى ايجاب كند كه هر روز براى اشتغال به محلى ما بين دو مكان مسكونى فوق الذكر با شرايط بالا سفر كنند، در محل اشتغال، نحوۀ به جا آوردن نماز و روزۀ آن ها چگونه خواهد بود؟

بسمه تعالى، اگر براى رفتن به محل كار و رفتن از آن جا به وطن به مقدار مسافت مى روند حكم مسافر دارند.

[سؤال 2764] 1203

5. آيا كسى مى تواند دو يا سه شهر يا بيشتر را وطن خود قرار دهد و مثلاً هر روز يا

ص: 90

هر هفته يا هر ماه را در يكى از اين شهرها باشد؟ لازم به توضيح است كه فاصلۀ شهرها هم با هم بيش از 50 كيلومتر است.

بسمه تعالى، مانع ندارد دو شهر را براى زندگى دائمى اختيار كند ولى بيش از دو وطن، مشكل است.

[سؤال 2765] 1382

4. هر نفر چند وطن دارد؟

بسمه تعالى، اشخاص مختلف هستند و بيش از دو محل وطن جديد، محل اشكال است.

[سؤال 2766] 1262

3. اهالى تنكابن ساليان متمادى است به طور آباء و اجدادى هر ساله دو ماه، بيشتر يا كمتر در تابستان ها به ييلاق مى روند و در آن جا خانه و علاقه اى هم دارند. آيا آن جا وطنشان محسوب مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر ييلاق را براى هميشه محل زندگى سالى چند ماه قرار دادند، آن جا وطن محسوب مى شود.

[سؤال 2767] 1361

بسمه تعالى

بنده در تهران متولد شدم و مدت 27 سال در تهران زندگى كرده ام و پدر و مادرم و وابستگانم همه در تهران هستند. در تهران ازدواج كردم و شوهرم اهل حومۀ طالقان است. بعد از چند سال زندگى به قزوين منتقل شده ايم و هم اكنون حدود 5/2 سال تمام است كه در قزوين ساكن شده ايم. اگر اداره مركزى اجازه بدهد شوهرم دوست دارد در قزوين خدمت بكند. امسال متوجه شدم طبق فتواى امام عزيزمان وطن يك جا است و روزه ام و نمازم دچار اشكال است؛ براى اين كه هفته اى يك بار به منزل مادرم يعنى به تهران مى آييم و يك بار به منزل مسكونى پدر و مادر شوهرم، يعنى به طالقان

ص: 91

مى رويم. به خاطر آن فتوا، شوهرم وطن را زادگاهش يعنى طالقان قرار داده است و آيا بايد در قزوين قصد ده روزه بكنيم؟ يعنى در طول ده روز نبايد جايى برويم؟ نه شوهرم نه من طاقت دورى از پدر و مادرمان را نداريم و بايد حداقل هفته اى يك بار سر بزنيم. اى امام عزيز! خواهش مى كنم ما را يارى بفرماييد كه دچار مشكل زيادى شده ايم. مزاحم وقت گران بهايت شده ايم. اميدوارم ما را ببخشيد. گفته جناب عالى را عمل خواهيم كرد. خواهش مى كنم بفرماييد: ما كجا را وطن قرار بدهيم؟ و آيا ظرف اين مدت، اگر قصد ده روزه بكنيم، نبايد جايى برويم؟

بسمه تعالى، بيش از يك وطن داشتن مانع ندارد؛ و تهران كه وطن اصلى شما بوده تا اعراض نكرديد به حكم وطن باقى است و در قزوين اگر بناى زندگى دائمى نداريد، حكم سفر مترتّب است كه بدون نيت اقامت ده روز نماز قصر است و روزه صحيح نيست.

[سؤال 2768] 1362

بسمه تعالى

محضر رهبر كبير انقلاب اسلامى، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله

امام عزيز! شخصى است هر سال 9 ماه در تهران و سه ماه در كرج زندگى مى كند و بنا دارد هر سال اين كار را ادامه دهد. خواهشمند است بفرماييد: آن سه ماه كه در كرج زندگى مى كند وطن ثانى او محسوب مى شود يا خير؟ والسلام عليكم ورحمة الله

بسمه تعالى، در فرض مذكور وطن او محسوب است.

روز صبح بايد بيايد و عصر برگردد. تكليف نماز و روزۀ او چيست و اعراض از وطن چگونه است؟

بسمه تعالى، اعراض بيرون رفتن از وطن است با تصميم بر اين كه ديگر براى زندگى به آن جا برنگردد و در مسير و محل كار حكم مسافر داريد و در محل سكونت هم اگر بناى زندگى دائمى در آن جا نداشته باشيد، حكم مسافر داريد.

2. شخصى در واحد عمليات است و هر روز يا هر وقت كه مأموريت به او دادند بايد 5/22 كيلومتر برود و 5/22 كيلومتر برگردد. تكليف نماز و روزه او چيست؟

بسمه تعالى، در سفر عمليات و همچنين در مقر واحد عمليات اگر وطن او نيست حكم مسافر دارد.

3. اگر شخصى در تهران كه وطن اوست به قصد مسافرت از منزل خارج شد، آيا اگر از حد ترخص خارج شد، نمازش قصر مى شود؟ و موقع برگشتن اگر حوالى منزل رسيد، نمازش تمام است يا قصر، يا حتماً بايد داخل منزل برود؟

بسمه تعالى، در مثل تهران مبدأ مسافت از منزل است، ولى حكم سفر با خروج از محله مترتب مى شود و در برگشت با رسيدن به محله حكم سفر قطع مى شود.

4. شخصى مقدارى كتاب براى كتابخانۀ شخصى خود خريده كه همۀ آن ها را مطالعه نكرده، ولى سال او رسيده. آيا خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، كتاب ها اگر مورد حاجت و مطابق شؤون شخص بوده خمس ندارد.

5. افرادى كه در تهران هر روز يا يك روز در ميان، گشت مى روند، هم دور مى زنند، هم مسير مستقيم را طى مى كنند، تكليف نماز و روزۀ اين افراد چيست؟

بسمه تعالى، اگر شغل شان در مقدار مسافت شرعى گشت زدن است نمازشان تمام است و روزه را بايد بگيرند.

6. در جواب اين سؤال كه كسى كه تهران وطن اوست و هر روز بدون آن كه از شهر خارج شود چهار فرسنگ شرعى يا بيشتر راه مى رود آيا چنين شخصى مسافر محسوب مى شود؟ فرموده ايد: با پيمودن مسافت شرعى ولو در داخل شهر حكم مسافر دارد. حالا آيا جواب، دور زدن يا پيچ و خم را هم شامل مى شود يا فقط راه مستقيم را؟

ص: 93

بسمه تعالى، ميزان راهى است كه براى رسيدن به مقصد پيموده مى شود، خواه مستقيم باشد يا با پيچ و خم.

7. مقدارى پول در دفترچه حساب پس انداز گذاشته ام. حال رفته ام بگيرم مقدارى بهره به من مى دهند چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جايز نيست.

8. شخصى در جبهه از سنگر عراقى ها لباس و كفش و يا جوراب و يا ساعت و دينار آورده چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اشياى مختصر مانع ندارد مقاتلين براى خودشان بردارند.

9. آيا مى شود كفاره روزه را به جنگ زدگان داد؟

بسمه تعالى، مصرف كفاره فقرا هستند.

10. آيا خمس را مى تواند به حساب دولت واريز نمايد؟

بسمه تعالى، عجالتاً اجازه نمى دهم.

11. كسى كه كارش تحقيق است و بايد هر روز بيش از 5/22 كيلومتر برود و 5/22 كيلومتر برگردد تكليف نماز و روزۀ او چيست؟

بسمه تعالى، اگر تحقيق در مركز معين در مقصد است با پيمودن مسافت شرعى حكم مسافر دارد.

12. كسى كه به قصد مسافرت از منزل خارج شد اگر وقت نماز است هر كجا رسيد مى تواند نماز قصر بخواند يا حد و حدودى دارد؟

بسمه تعالى، در مثل تهران بعد از خروج از محله و در ساير جاها بعد از خروج از حد ترخص نماز قصر مى شود.

[سؤال 2770] 1376

2. قبلاً اين طور برداشت كرده ام كه اقامت دائم در يك شهر به معنى صرف نظر كردن از وطن قبلى است و لذا على رغم قطع نكردن ارتباطم با زادگاهم، اخيراً نمازهايم را در آن شهر به طور شكسته خوانده ام، آيا دوباره مى توانم نمازهايم را در آن شهر به طور كامل بخوانم يا خير؟

بسمه تعالى، اگر اعراض كرده ايد حكم مسافر داريد و دوباره تا به آن جا براى سكونت به قصد توطّن بر نگرديد نماز شما در آن جا شكسته است.

ص: 94

[سؤال 2771]

1323

2. شخصى در يكى از دهات هاى همدان متولد شده؛ تا شانزده سال در وطن زندگى مى كرده و بعد از شانزده سال به كرج مهاجرت نموده؛ آيا در موقع مسافرت به وطن، نماز اين شخص در وطن خود يعنى (همدان) درست است يا شكسته؟

بسمه تعالى، تا از وطن اعراض نكرده، نمازش در آن جا تمام است.

[سؤال 2772] 1249

3. اگر مسافر هستم، آيا در قريۀ دلويى كه زادگاهم مى باشد و هنوز هم از آن جا قطع اميد نكرده ام نيز مسافر هستم يا نه؟

بسمه تعالى، تا اعراض از محل تولد خود نكرده ايد، به حكم وطن باقى است.

[سؤال 2773] 1890

9. افرادى از وطن اصلى خود مى روند براى زندگى به شهر ديگر، به حسب بناى خود قصد مراجعت براى زندگى در وطن را ندارند ولى احتمال مى دهند كه وضع طورى بشود باز برگردند به وطن، لذا قطع علاقه قلبى نمى كنند آيا در اين فرض وطنيت اصلى باقى است يا با قطع زندگى عملاً اعراض محقق شده.

بسمه تعالى، در فرض مذكور اعراض محقق نشده است.

[سؤال 2774] 2068

14. در اعراض از وطن آيا اعراض عملى كافى است مانند كسى كه مثلاً سى سال است در شهرى ساكن و به وطن خود نرفته ولى باز خود را اهل آن وطن مى داند يا در اعراض قصد معتبر است و اصولاً بيان فرماييد معنى اعراض را.

بسمه تعالى، در فرض سؤال اعراض متحقق نيست مگر آن كه قاصد عدم عود باشد و در تحقّق اعراض بايد علاوه بر قصد عملاً هم از آن محل خارج شود.

ص: 95

[سؤال 2775]

508

2. آيا شخصى كه محل تولدش با محلى كه زندگى مى كند تفاوت دارد اگر به آن جا مسافرت كند نمازش قصر است يا نه؟ در صورتى كه اعراض نكرده ولى عملاً كارى در آن جا ندارد و فقط گاهى براى ديدن پدر يا مادر و قوم و خويشان آن جا مى رود.

بسمه تعالى، اگر از وطن اعراض نكرده نمازش در آن جا تمام است.

[سؤال 2776] 7048

8. آيا نماز مسافر در خانه پدرى اش شكسته است يا كامل؟

بسمه تعالى، خانه پدرى اگر وطن او نيست يا از آن اعراض كرده در آن جا حكم مسافر دارد.

[سؤال 2777] 2223

4. اگر شخصى در اصفهان ساكن باشد ولى زادگاهش يزد و پدر و مادر و ساير بستگان هم در يزد باشند و هر چندگاه يك دفعه به يزد برود و مدتى نامعين بماند، تكليف نماز و روزه اش چه مى شود؟

بسمه تعالى، تا از وطن اعراض نكرده ايد، نماز شما در آن تمام است.

[سؤال 2778] 1364

بسمه تعالى

كسى كه از محل خود به شهر ديگرى رفته و در آن جا سكونت گزيده است، هنگامى كه براى ديدار بستگان خود يا كار ديگرى به محل اصلى خود مى آيد، حكم نماز و روزۀ او چگونه است؟

بسمه تعالى، اگر آن محل، وطن او بوده و از آن جا اعراض نكرده است، يعنى قصد نكرده است براى سكونت به آن جا برنگردد، به حكم وطن باقى است.

ص: 96

[سؤال 2779]

1365

بسم الله الرحمن الرحيم

المحضر المبارك لسماحة آية الله العظمى الإمام الخميني، دام ظله الشريف

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

1. ما هو حكم صلاة و صوم المعاود العراقي الإيراني الأصل الذي اُبعد إلى إيران والذي ليس له نيّة الإقامة الدائمة في إيران؛ كما أنّه لا يعلم في أيّ وقت يرجع إلى وطنه؟

بسمه تعالى، يكون بحكم المسافر؛ فيجب عليه التقصير، إلاّ إذا نوى العشرة.

2. على فرض سقوط فريضة الصوم أداءً فيما لو كانت صلاة المعاود العراقي قصراً، فمتى يجب قضاء الصوم؟ هل في خلال وجوده في إيران أم بعد عودته إلى وطنه؟

بسمه تعالى، يجب قضاء ما أفطر من الصوم في خلال تلك السنة على الأحوط؛ فلا بدّ من نيّة الإقامة لذلك.

3. هل يجوز للفتاة غير المتزوّجة، لبس الخاتم، كزينة ظاهرة وكذلك الأساور؟ و ما حكم وضع الكحل في العين حيث إنّنا قرأنا في أحد الكتب - وأظنّه كتاب الحجاب، «تأليف الشهيد المطهّري» - رواية زرارة عن أبي عبدالله الصادق عليه السلام في قوله تعالى: )إلاّ ما ظَهَر منها(، قال: «الزينة الظاهرة، الكحل والخاتم».

بسمه تعالى، الأحوط عدم جواز إظهار الزينة ولو في الوجه والكفّين.

4. ما حكم غسل اليد في الحالات الاضطرارية؛ طبقاً لما ورد في نصّ المسألة 20 في واجبات الوضوء، كما ورد في تحرير الوسيلة؟ والسلام على من اتّبع الهدى، أرجو إرسال أجوبة هذه الأسئلة على العنوان التالي:

بسمه تعالى، الحكم المذكور في تلك المسألة مختصّ بالمسح.

[سؤال 2780] 5429

11. شخصى از زادگاه خود كه وطنش بوده، آمده تهران و هنوز علاقه مند به آن و ماهى يك بار يا دو بار مى رود به وطنش. پدر و مادرش آن جا ملك و خانه و زراعت دارند. آيا اعراض از وطن است يا نه؟ و آيا مى تواند تهران را وطن دوم خود قرار دهد يا نه؟

ص: 97

بسمه تعالى، مى تواند تهران را براى خود وطن قرار دهد و چنانچه بنا دارد در سال، مدتى هم در وطن اصلى زندگى كند، آن جا به حكم وطن باقى است.

[سؤال 2781] 1366

بسمه تعالى 18 رمضان المبارك 1402 ق

حضور محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله الوارف

كسى كه از وطن اصلى و قريۀ مسقط الرأس و وطن پدر و مادرى، براى پيوسته ماندن، اعراض كرده و وطن ديگرى براى خود اتخاذ نموده ولى در آن قريه، به اعتبار داشتن ملك و مسكن، تردّد و رفت و آمد داشته و دارد و مدتى نمازش را قصر و اخيراً جمع مى خواند و چون روحانى متعهدى مى باشد و روحانى ديگرى هم در قريه نيست و اهالى انتظار دارند كه در ايام تردد، به اقامۀ نماز جماعت و ارشاد آنان بپردازد، آيا مى تواند در قريۀ مذكوره نمازش را تمام بخواند و روزه بگيرد؟ و آيا مشمول اعراض عملى كه در عروة الوثقى و تحرير الوسيله فرموده ايد مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از وطن اصلى اعراض نموده، آن جا براى وى حكم وطن ندارد.

[سؤال 2782] 1367

بسمه تعالى 2 / 5 / 1361

خدمت رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، امام خمينى، سلام عرض مى كنم و پس از عرض سلام، سلامتى آن جناب را از درگاه خداوند تبارك و تعالى خواستارم.

اماما، من چند سؤال داشتم كه از آن جناب جوياى جواب آن ها مى باشم:

1. پدر و مادرم در چند سال پيش از روستاى ما كه در 75 كيلومترى شهر مشهد واقع است به مشهد رفته اند و پدرم گفته است كه حتى اگر كلاهم بيفتد به آن جا، برنخواهم گشت و پس از هفت سال زندگى در مشهد باز به روستايمان آمدند، آيا به

ص: 98

علت اين ترك وطن، وقتى كه بروند به مشهد، روزه و نمازشان درست است و يا خير؟ و اگر از آن ها درست است، روزه و نماز من هم درست است؟ و اگر درست نيست تكليف روزه و نمازهاى قبلى كه روزه و نماز را تمام ادا كرده اند و از خود من چيست؟ (و اگر روزه و نمازها را شكسته خوانده اند) در صورت درستى چطور؟

بسمه تعالى، اگر از روستا - كه وطن اصلى بوده - اعراض نموديد، در برگشت به آن جا حكم مسافر داريد كه بدون نيت اقامت ده روز، نماز و روزه قصر است و در مشهد مقدس اگر قصد زندگى دائمى نموديد، در آن جا حكم وطن براى شما مترتّب است.

2. چند نفر از بچه هاى روستاى ما همه ساله به مشهد مى آيند براى تحصيل، در مدت اقامت كه هفته اى يك بار به روستايمان مى روند، روزه و نمازشان چطور است؟ و اگر درست يا شكسته است، نماز و روزه هاى قبلى آن ها - چه درست ادا نموده اند يا شكسته - تكليف چيست؟

بسمه تعالى، در وطن، نمازشان تمام و روزه صحيح است و در محل تحصيل و بين راه، حكم مسافر دارند و نماز و روزۀ گذشته اگر برخلاف وظيفۀ مقرّره انجام گرفته، بايد قضا نمايند.

3. اگر انسان پولى - مثلاً 25000 تومان - به كسى بدهد كه آن شخص حياطى بخرد و آن شخص بخرد و مقدارى پول هم از خود شخص باشد و پس از چند وقت بخواهد بفروشد، استفادۀ آن حياط مال كيست، در صورتى كه چند برابر شده باشد؟ اگر صاحب 25000 تومان بخواهد اضافه تر بگيرد آيا آن اضافه ربا است يا خير؟

بسمه تعالى، صاحب پول اگر پول را قرض داده، فقط همان مقدار پول را استحقاق مطالبه دارد و زايد بر آن، ربا و حرام است.

4. بنا به تكليفى كه معلوم كرده ايد، اگر بخواهيم برويم جبهه و پدر و مادر اجازه ندهند، بايد رفت يا خير؟ اگر مادر اجازه دهد و پدر اجازه ندهد، آن وقت چطور؟

بسمه تعالى، تا وقتى كه جبهه ها نياز به نيرو دارد رفتن به جبهه واجب است و اجازۀ والدين شرط نيست.

5. آيا فعلاً رفتن به جبهه واجب تر است يا كشاورزى و تحصيل؟

بسمه تعالى، تشخيص اهميت بر حسب شرايط و امكانات، با خود شخص است.

ص: 99

[سؤال 2783]

1368

بسمه تعالى 12 / 10 / 1361

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران

به استحضار مى رساند: در يكى از روزهاى ماه مبارك رمضان سال جارى، فقيه عالى قدر، حضرت آيت الله صانعى از صداى جمهورى اسلامى (قبل از اذان ظهر) در مورد نماز مسافر مطلبى عنوان فرمودند مبنى بر اين كه «اگر شخصى از وطن اصلى خود مهاجرت كند و در شهر ديگرى سكنا گزيده باشد و سال هاى متمادى در آن اقامت كرده باشد، هر زمانى كه به مدت كمتر از ده روز به وطن قبلى خود كه در آن جا خانه و املاكى هم دارد (اعم از موروثى و غيره) برود بر مبناى فتواى حضرت امام خمينى بايد نماز را شكسته بخواند و روزه اش را در ماه مبارك رمضان افطار كند» با اين كه اين جانب پس از شنيدن اين مسأله تا كنون به نحو مذكور عمل كرده ام، مع ذلك عده اى از دوستان كه تا حدودى آشنايى به مسائل شرعى دارند گفتند كه چنين مسأله اى در رسالۀ امام وجود ندارد و با اين كه ترديدى در اين مورد ندارم، مع ذلك اجراى اين مسأله در بين افراد، مورد شك و ترديد است.

نظر به اين كه اين جانب و عدۀ زيادى از اقوام و دوستان در تمام ايام سال، به تفاوت، مسافرت هاى كوتاهى به وطن آباء و اجدادى خود كه در آن جا خانه و املاكى دارند، مى نمايند، لذا استدعا دارم جواب مسأله فوق الذكر را مرقوم داريد تا در انجام فرايض دينى دچار اشتباه نگرديم. بى نهايت، موجب تشكر و امتنان خواهد بود.

بسمه تعالى، اگر از وطن اصلى اعراض محقّق شود، در آن حكم مسافر داريد و تحقّق اعراض به اين است كه قصد داشته باشيد براى سكونت به آن محل برنگرديد.

ص: 100

[سؤال 2784]

1369

بسمه تعالى 29 / 6 / 1361

حضور رياست محترم دفتر رهبر عالى قدر، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

با عرض سلام و آرزوى عمر طويل براى رهبر عالى قدر

اين جانب متولد روستاى ويس در هفده كيلومترى اهواز مى باشم. شانزده سال در آن جا زندگى كردم؛ بعد براى ادامۀ تحصيل به شهرستان شوشتر آمدم و تصميم گرفتم كه ديگر به ويس نروم؛ فاصلۀ شوشتر تا ويس، حدود 65 كيلومتر است؛ پس از گرفتن ديپلم وارد سپاه پاسداران انقلاب اسلامى شدم؛ در تمام اين مدت، با توجه به اين كه قصد اقامت دائم در شوشتر و اعراض از ويس را داشتم، نمازم را تمام خواندم؛ ولى بنا به مقتضا اكنون محل كارم به اهواز انتقال يافته و شب ها به ويس مى روم. حال خواهشمندم بفرماييد: نماز حقير در اهواز و ويس بايد تمام خوانده شود يا قصر؛ با توجه به اين كه مشخص نيست در آينده به چه مكانى انتقال يابم؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، در اهواز و روستاى محل تولد، حكم مسافر داريد كه بدون قصد اقامت ده روز، نماز قصر است.

[سؤال 2785] 905

26. كسى كه قصد اعراض از وطنش را دارد (مثلاً قصد دارد سال ديگر از وطنش خارج شود و ديگر آن جا نيايد)، آيا از لحظه اى كه قصد اعراض كرده، نمازش شكسته مى شود و روزه نمى تواند بگيرد؟ (به فرض اين كه قصد ده روز اقامت در آن نكند).

بسمه تعالى، تا از آن خارج نشده، حكم وطن باقى است.

[سؤال 2786] 1370

بسمه تعالى 1 / 9 / 1361

دفتر محترم امام خمينى، رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران

ضمن عرض تشكر سؤالى در مورد قصر نماز در روستايى كه قبلاً در آن جا به دنيا

ص: 101

آمدم مطرح شده است كه متن آن ذيلاً عرض مى شود:

در مورد ترك نكردن روستاى مذكور بايد به عرض برسانم كه اين جانب به هيچ وجه قصد بازگشت دائمى به آن روستا را ندارم و در توضيح المسائل، امام اعراض را بنا بر اقامت دائم نداشتن دانسته اند؛ و اين مسأله در مورد اين جانب نيز صدق مى كند.

آنچه كه لازم است بايد به عرض برسانم اين است كه بنده به هيچ وجه قصد بازگشت دائمى ندارم و فقط هر چند وقت يك بار چند روزى به آن جا مى روم و باز بر مى گردم؛ لذا خواهشمند است مرا از سرگردانى در اين مورد نجات دهيد.

بسمه تعالى، اگر قصد داريد كه ديگر براى سكونت به وطن اصلى خود بر نگرديد اعراض حاصل است.

[سؤال 2787] 1371

بسمه تعالى 8 / 6 / 1361

محضر مبارك حضرت مستطاب، مرجع معظّم و رهبر مكرّم، آقاى روح الله الموسوى الخمينى، دام ظله العالى و روحى له الفداء

پس از عرض سلام و اداى احترام و آرزوى سلامت آن جناب، معروض مى دارد: اين جانب مدت نه - ده سال اول زندگيم را در وطن اصلى ام؛ يعنى روستاى ايوَر از توابع شهرستان كاشمر زندگى كردم و از آن تاريخ؛ يعنى حدود سال 1336 - به علت اشتغال به تحصيل و يا خدمت سربازى - در شهرها و اماكن مختلف زندگى كرده ام. از سال 1350 در شهر رى به عنوان آموزگار استخدام و مشغول به كار شدم و از آن زمان تا به حال در شهر رى ساكن مى باشم. مادرم و اغلب اقوام بنده در ايور يعنى زادگاه اين جانب ساكنند و بنده سالى حداقل يك مسافرت به آن جا مى نمايم، ولى مدت اقامتم در هر سفر به آن جا كم است و غالباً ده روز يا كمتر است. اين جانب شهر رى را

وطن خود قرار داده و حدود شش سال پيش نيت نمودم كه از ايور به عنوان وطنم اعراض نمايم. لذا هر وقت به آن جا مى رفتم فرائضم را به عنوان مسافر ادا مى نمودم،

ص: 102

ولى اخيراً پشيمان شده و دوست دارم كه روستاى ايور وطنم باشد. اگرچه احتمال زندگى كردن در آن جا برايم بعيد است، ولى غير ممكن نيست. با اين وصف مى خواهم بدانم: آيا مى توانسته ام اعراض كنم يا خير؟ اگر جواب خير است، تكليف نمازهايى كه در آن جا شكسته خوانده ام چه مى شود؟ و اگر جواب بلى است، آيا حالا بدون اقامت يك يا چند ماهه مى توانم آن جا را وطن خود بدانم يا خير؟ باز اگر جواب خير است، در چه صورتى مى توانم آن جا را وطن خود بدانم؟ و اگر وطنم نباشد و با قصد ده روز در آن جا بخواهم بمانم، تا چه فاصله اى مى توانم رفت و آمد كنم كه قصد ده روزه ام به هم نخورد؟ والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، اگر از وطن اصلى اعراض نموديد ديگر آن جا براى شما حكم وطن ندارد، مگر آن كه دوباره به آن جا برگرديد و قصد توطّن نماييد.

[سؤال 2788] 1372

بسمه تعالى 11 / 8 / 1361

مسئول محترم دفتر امام خمينى، سلام عليكم

اميدوارم همواره در پناه ذات پاك حضرت احديت و در ظلّ توجّهات ولى عصر«عج» موفق و مؤيد و منصور باشيد.

خواهشمندم به سؤالات زير پاسخ فرماييد. متشكرم

1. راجع به اعراض از وطن، در توضيح المسائل شرحى داده نشده. لذا بفرماييد كه به چه كسى مى گويند كه از وطنش اعراض كرده؟ آيا كسى كه قلباً وطنش را دوست دارد، ولى مثلاً شايد سالى يك بار به آن جا مى رود و احياناً خانه اى در آن جا دارد، جزو اعراض كنندگان مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از وطن بيرون آمده و بنا دارد كه ديگر براى زندگى به آن جا نرود، اعراض متحقق مى شود؛ وگرنه اعراض متحقق نيست.

2. قسمتى از فرش به وسيلۀ بول نجس شده و نجاست به پشت فرش هم رسيده و در نتيجه، آن

ص: 103

قسمت از كف اتاق هم نجس گرديده است. آيا وقتى كه از رو، قالى (فرش) را به وسيلۀ آب جارى (لوله كشى شهر) تطهير نماييم، قسمت پشت فرش و آن قسمت از كف اتاق هم پاك مى شود يا خير، بلكه مى بايست حتماً پشت فرش و كف اتاق را جداگانه تطهير كرد؟

بسمه تعالى، براى آب كشيدن، زمين بايد جداگانه تطهير شود و براى پاك كردن فرش، اگر با آب لوله رويش آب بريزند و از پشتش عبور كند و خارج شود، هر دو رو پاك مى شود.

[سؤال 2789] 1373

بسمه تعالى 27 / 1 / 1361

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

شخصى در دو روستا زمين مزروعى دارد كه ييلاق و قشلاقى مى باشد؛ قبلاً در ييلاق سكونت داشته و بيش از ده سال است كه ييلاق را ترك و در قشلاق مقيم مى باشد؛ ولى چندين قطعه زمين مزروعى و جاى ساختمان در روستاى ييلاق، متعلق به وى مى باشد؛ نامبرده فرزندى دارد كه در قشلاق به دنيا آمده و پس از اتمام تحصيل، در روستاى ييلاقى به عنوان آموزگار مشغول انجام وظيفه مى باشد و تا حال بيش از ده روز در روستاى ييلاقى نمانده است و هر هفته، حداقل يك روز به روستاى قشلاقى كه فاصلۀ آن بيش از چهار فرسخ مى باشد مسافرت مى كند. حكم نماز و روزۀ نامبرده چگونه است؟ أجركم عند الله

بسمه تعالى، اگر روستاى ييلاقى وطن آن پسر نيست، در آن جا حكم مسافر دارد.

[سؤال 2790] 1374

بسمه تعالى 21 / 4 / 1361

حضور مرجع تقليد و رهبر بزرگ انقلاب اسلامى ايران، حضرت امام خمينى

1. اگر كسى غير از منزل مسكونى و دائمى خود، منزلى در مكانى داشته باشد كه فاصلۀ آن تا منزل اوّلى حدوداً از شش فرسخ بيشتر باشد و هر سال حدود يك ماه در

ص: 104

آن جا به سر برد، چنانچه همراه جهاد سازندگى، جهت امر درمان و يا به علل عادى ديگر براى ايام تابستان، هفته اى يكى دو روز به آن منزل رفت و آمد داشته باشد، نماز و روزه اش چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر در سفر از وطن به آن محل، قصد برگشت به وطن در اثناى ده روز را دارد، در آن محل و بين راه حكم مسافر دارد.

2. اگر منزل دوم در مكانى ساخته شده باشد كه آن فرد در آن جا ملكى از قبل، از ارث پدر داشته باشد باز چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، داشتن ملك ميزان نيست؛ اگر قصد زندگى دائمى در آن جا ندارد آن محل حكم وطن ندارد.

[سؤال 2791] 4274

6. شخصى كه در حوزۀ علميۀ قم مشغول تحصيل و ساكن شده و از محل ولادت خود اعراض كرده است و در عين حالى كه اعراض كرده در ايام سال براى ديدن والدين و ايام تبليغى به آن جا مى رود و رفت و آمد خود را قطع نكرده است؛ اوّلاً اين اعراض حساب مى شود؟ و ثانياً اگر اعراض حساب شود، با اين حالت كه دارد و نمى خواهد در آن جا زندگى كند مى تواند از اعراض خود عود كند يا خير؟ و ثالثاً اگر اعراض حساب نشود، تكليف مدتى كه در آن جا نماز به صورت قصر خوانده است چيست؟

بسمه تعالى، اگر قصد كرده كه ديگر براى سكونت به وطن اصلى نرود، اعراض محقّق شده و در رفت و آمدهاى مزبور، حكم مسافر دارد و نمازش در آن جا قصر است.

[سؤال 2792] 1375

بسمه تعالى

حضور محترم دفتر شرعى امام خمينى

پس از عرض سلام؛ از خداوند متعال توفيقات امام خمينى و آن دفتر محترم را در

ص: 105

پيشبرد اهداف اسلام خواستارم.

سؤالات زير مربوط به چند نفر از خواهران و برادران است كه به منظور صرفه جويى در وقت آن دفتر محترم يك جا پرسيده مى شود، خواهشمندم به طور مشروح جواب بفرماييد:

1. زن متأهل 26 ساله اى هستم كه اهل اصفهان مى باشم و حدود 8 سال است كه براى تحصيل در دانشگاه به تهران آمده ام. چون قصد بازگشت به اصفهان را نداشته ام، در آن شهر نماز شكسته مى خوانم، فعلاً نيز به طور موقت در تهران زندگى مى كنم و به طور مشخص معلوم نيست كه در آينده محل سكونت من چه شهرى است، حكم نماز و روزه ام به چه صورت است و با اين توصيف آيا مى شود شخص بى وطن باشد؟

بسمه تعالى، اگر از اصفهان اعراض نموديد، نماز شما در آن جا بدون قصد اقامت ده روز قصر است و در جاهاى ديگر هم تا قصد زندگى دائمى نكرديد حكم مسافر داريد.

2. بلاد كبيره غير از تهران، كدام يك از شهرهاى ايران است و تهران دقيقاً از چند سال قبل جزو بلاد كبيره حساب مى شود؟

بسمه تعالى، تشخيص بلاد كبيرۀ خارق العاده و تعيين تاريخ آن موكول به نظر عرف است.

3. از ابتداى زمانى كه قاعده شده ام (12 سال قبل) تا حدود يك سال قبل، غسل حيض را روز پنجم انجام داده و دو روز بعد را بر طبق استحاضۀ قليله عمل كرده ام (اكثراً در روز هفتم پاك مى شده ام) آيا بايد نماز و روزه هاى اين چند سال را قضا نمايم؟ ضمناً اگر شخصى دورۀ قاعدگى او هفت روز است، ولى در روز ششم غسل كرده باشد، آيا همۀ نماز و روزه ها بايد اعاده شود؟

بسمه تعالى، غسل حيض، پيش از پاك شدن باطل است و نمازهايى كه بدون غسل صحيح انجام گرفته قضا دارد.

4. اگر براى جلوگيرى از حاملگى از دستگاه داخل رحمى (آى. يو. دى I.U.D) استفاده شود و قبلاً مدت قاعدگى هفت روز بوده باشد، با استفاده از اين دستگاه مدت خونريزى حدود نه تا چهارده روز خواهد شد، حكم روزهاى هفتم به بعد چيست؟ و آيا كلاً مصرف اين دستگاه براى جلوگيرى از حاملگى از نظر شرعى صحيح است يا نه؟

ص: 106

بسمه تعالى، جلوگيرى از حاملگى اگر موجب نازايى دائمى نشود و ضرر به مزاج نرساند و همراه با عمل حرام يا مستلزم آن نباشد، با اجازۀ شوهر مانع ندارد و عادت اگر از ده روز بگذرد، زايد بر ايام عادت حكم استحاضه دارد و گرنه تمام آن حكم حيض دارد.

5. پوشيدن حلقۀ پلاتين (طلاى سفيد) بدون نگين، براى زن متأهلى كه در محيط كارش در تماس با مرد نامحرم نيز مى باشد چه حكمى دارد؟ در جواب اين سؤال گفته اند: «اگر حكم زينت نداشته باشد اشكال ندارد»، منظور چيست؟ چون به هر حال نمايان است (اگرچه از ابتدا، مقصود از دست كردن آن اين بوده است كه معلوم باشد ازدواج كرده ايم).

بسمه تعالى، پوشيدن مانع ندارد ولى احوط آن است كه آن را مخفى كند.

6. غذا و پوشاكى كه نزديكانى كه خمس نمى دهند براى ما بياورند، مصرف آن ها چه حكمى دارد؟ در استفتا از دفتر امام خمينى جواب داده شده كه «اگر يقين نداريد كه در مال مورد مصرف، خمس است اشكال ندارد»، منظور چيست؟ چون خمس از همۀ پول جدا نشده است.

در ضمن در مسأله 1764 رسالۀ امام نوشته شده كه «اگر از كافر يا كسى كه به دادن خمس عقيده ندارد، مالى به دست انسان آمد، واجب نيست خمس آن را بدهد». و نيز در مسأله 1763 رسالۀ امام نوشته شده كه «اگر چيزى را كه خمس آن داده نشده به كسى ببخشند، پنج يك آن چيز مال او نمى شود». با توجه به مسائل فوق آيا كلاً مواد مذكور مصرفشان حرام است يا اين كه مى توان مصرف كرد و جداگانه خودمان خمس قيمت آن ها را بپردازيم؟

آيا مى توان از چنين فردى پول قرض كرد و در صورت قرض كردن، پنج يك آن پول را به عنوان خمس

پول قرض شده داد؟ و آيا به عاريه گرفتن وسايلى از قبيل آب ميوه گير براى مدتى، از چنين شخصى اشكالى ندارد؟

بسمه تعالى، حكم همان است كه در جواب استفتا و در رساله ذكر شده و اگر صاحب غذا و چيزهاى ديگر اصلاً مسلمان معتقد به خمس نباشد، بر مصرف كنندۀ اموال او خمس واجب نيست ولى اگر مسلمان معتقد به وجوب خمس باشد و خمس واجب را نداده، تصرف در مالى كه متعلَّق خمس شده در مقدار خمس، محتاج اجازه از مرجع تقليد است.

7. نمازهايى كه تا چند سال پيش خوانده ام اشكالى نظير صحيح تلفظ كردن «ظ» و «ض» و از اين قبيل داشته است، آيا بايد اعاده شود؟ و اگر هنگام تلفظ «سمع الله لمن حمده» خلط و مزج شده است - يعنى به صورت «سمع اله هُلمن حمده» تلفظ شده است و قيام متصل به ركوع در حالت سكون نبوده و بدن حركت كرده است آيا بايد اين نمازها اعاده بشود؟

ص: 107

بسمه تعالى، در فرض سؤال، نمازهاى گذشته قضا ندارد.

8. آيا نگاه كردن به استاد مرد (در ضمن تدريس) از نظر شرعى محل اشكال است؟

بسمه تعالى، بدون قصد ريبه اشكال ندارد.

9. در رابطه با سؤال يك نفر پيرامون نماز و روزۀ شخصى كه براى تحصيل به تهران مى آيد اين گونه جواب فرموده ايد: «حكم مسافر داريد ولى اگر قصد اقامت ده روز در يك محل نماييد و بخواهيد بعد از ده روز به كمتر از مسافت برويد، قصد اقامت محقّق شده و تا سفر جديد نكرده ايد حكم اقامت باقى است و نمازهاى گذشته اگر معلوم است كه بعد از چند سال نيز كه تهران به سرعت بزرگ شده، خوانده ايد، قضا دارد». منظور از «محل» چيست؟ لطفاً دقيقاً مشخص فرماييد.

بسمه تعالى، منظور محله اى از محله هاى تهران است و تشخيص محدودۀ آن موكول به نظر عرف است.

است و لذا عليرغم قطع نكردن ارتباطم با شهر زادگاهم، اخيراً نمازهايم را در آن شهر به طور شكسته خوانده ام آيا دوباره مى توانم نمازهايم را در آن شهر به طور كامل بخوانم يا خير؟

بسمه تعالى، اگر اعراض كرده ايد حكم مسافر داريد و دوباره تا به آن جابراى سكونت به قصد توطن برنگرديد نماز شما در آن جا شكسته است.

3. در تهران محل كارم خارج از محله اى است كه در آن سكونت دارم و در ضمن مستأجر هستم و تصميم ندارم كه دائماً در همان محله سكونت نمايم آيا مى توانم فعلاً در آن محله قصد اقامت نمايم يا خير؟

بسمه تعالى، با وضعى كه مرقوم داشته ايد نمى توانيد قصد توطن كنيد و بدون قصد توطن در يك محله يا قصد ماندن ده روز در يك محله حكم مسافر داريد.

[سؤال 2794] 974

2. وضعيت نماز و روزه - در فرض مسأله - اگر بخواهم سفرى به دزفول بكنم و برگردم؟

بسمه تعالى، تا از وطن اعراض نكرده ايد، حكم آن را داريد.

[سؤال 2795] 1377

بسمه تعالى 30 / 4 / 1361

دفتر امام خمينى، سلام عليكم

پس از عرض سلام، اميدوارم همواره در پناه ذات پاك حضرت احديت، موفق و مؤيد و منصور باشيد. خواهشمندم به سؤالات زير پاسخ فرماييد.

1. دختر خانمى ازدواج مى كند و از شهر محل تولد و محل اقامت خود و والدينش مهاجرت كرده و در شهر شوهرش (فاصلۀ بيش از 5/22 كيلومتر) ساكن مى گردد. به طور كلى اين دختر خانم اوقاتى را كه براى ديدن پدر و مادرش به شهر خودش مى آيد، مسافر محسوب مى شود يا خير؟ و آيا شهر محل تولدش كه آن را كلاً ترك كرده، وطنش مى باشد يا خير؟

بسمه تعالى، وطن اصلى تا از آن اعراض نكرده، به حكم وطن باقى است.

ص: 109

2. شاطر نانوايى به خاطر گرماى بيش از حد تنور روزه اش را مى خورد و مى گويد كه با اين گرماى هوا و گرماى تنور نمى توانم روزه بگيرم و شايد هم در زمستان قضاى روزه را بگيرد. آيا او مجاز است كه اين كار را مى كند؟ يعنى هر فردى كه امثال چنين شغل ها را دارا بود، مى تواند در اين فصل روزه نگيرد؟ به هر حال، شاطر نانوا و امثالهم چه كار بايد بكند؟

بسمه تعالى، عذر مزبور، مجوز افطار نيست.

3. حوضچه اى كر نيست ولى به وسيلۀ باز كردن شير آب متصل به لوله كشى شهر، حكم آب جارى را پيدا كرده و مورد استفاده قرار مى گيرد. اگر قبل از باز كردن شير آب، دست نجس خود را وارد حوضچه كنيم، مسلماً آب حوضچه نجس مى شود. چنانچه آب حوضچه رنگ و بوى نجاست به خود نگرفته باشد، آيا تنها با باز شدن شير و وصل شدن جريان آب شهر، آب اين حوضچه پاك مى شود يا اين كه بايد آن آب را خارج كرد؟

بسمه تعالى، به احتياط واجب بايد آب لوله، ممزوج با آب قليل متنجس شود تا پاك گردد.

4. بعضى ها چون زخم معده دارند روزه نمى گيرند. آيا تشخيص اين مرض توسط هر پزشكى قابل قبول حضرت امام مى باشد يا اين كه بايد پزشك مورد نظر، متعهد و پرهيزگار باشد؟

بسمه تعالى، قول پزشك اگر موجب اطمينان باشد كفايت مى كند.

5. امام جماعت و قاضى هر دو بايد عادل باشند. ميزان اين عدالت براى هر دو يكى است؟ و اين كه مى گويند كسى كه گناه كبيره نكرده و در گناهان صغيره هم اصرار نورزد عادل است، درست مى باشد يا خير؟

بسمه تعالى، طرق تشخيص عدالت، در رساله مذكور است.

6. بعضى از وقت ها (مثلاً در محيط مدرسه) تمام معلمين يك معلمى را قبول دارند كه عادل است و او را به عنوان امام جماعت انتخاب مى كنند؛ اما خود آن معلم انكار مى كند؛ چون خودش، خودش را بهتر مى شناسد و لذا مى داند كه عادل نيست. در اين مواقع اگر مسئوليت امام جماعت را با اصرار ديگران و انكار خود قبول كند (با توجه به اين كه مى داند عادل نيست)، اشكال دارد يا خير؟

بسمه تعالى، ميزان، تشخيص مأمومين است؛ اگر چه كسى كه خود را عادل نمى داند، احتياط مستحب آن است كه امامت نكند.

7. اگر انسان بعد از اذان مغرب نمازش را نخواند و بخوابد؛ مثلاً پس از يك ساعت بيدار شده و نماز مغرب و عشا را بخواند، آيا به غير از اين كه از فضيلت نماز اول وقت محروم شده، معصيت ديگرى هم كرده است؟ يعنى اين نوع خوابيدن اشكال دارد يا خير؟

ص: 110

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

8. با توجه به مسأله 346 رساله حضرت امام در احكام جنابت، زن ها هم منى دارند. آيا منى زن ها و مردها از نظر رنگ و بو و ساير علائم يكى هستند يا خير؟ و همچنين آيا زن ها و دختر خانم ها هم محتلم مى شوند؟ و آيا شرط ثبوت اين احتلام، لكۀ حاصل از منى است يا خير؟

بسمه تعالى، تا يقين به خروج منى حاصل نشود، حكم جنابت مترتّب نيست.

[سؤال 2796] 1641

2. بنده اهل شوشتر هستم كه فعلاً خانه اى از ارث، در آن جا دارم؛ اما قريب 40 سال است كه از شوشتر بيرون آمده كه حدود 30 سال در اهواز بوده و قريب 7 سال است كه در تهران ساكن شده ام و مشغول كار و زندگى مى باشم، ولى با اين حال، قسم نخورده ام كه حتماً به شوشتر بر نخواهم گشت؛ بلكه در عمق فكرم هست كه اگر جريانى پيش آمد، ممكن است به شوشتر برگردم و ساكن شوم. الحال با توجه به اين فكر و قصد، هر وقت كه به طور موقت به شوشتر مى روم، نمازم قصر است يا اتمام است؟

بسمه تعالى، تا از وطن اصلى اعراض نشده، به حكم وطن باقى است.

[سؤال 2797] 42

2. زنى اهل شهر كرج مى باشد، و شوهرش اهل قم؛ هر زمان كه زن بدون قصد ده روز به منزل پدر خود بيايد، آيا مى تواند نماز خود را شكسته بخواند يا خير؟

بسمه تعالى، تا از وطن اصلى اعراض نكرده، به حكم وطن باقى است.

[سؤال 2798] 1378

بسمه تعالى

1. ترك وطن بدين گونه كه بگويد فعلاً من ترك وطن نمودم تا بعد اگر دوباره به اين جا آمدم اين شهر را وطن خود قرار مى دهم - با اين كه قلباً علاقه به وطن خود دارد - درست است يا خير؟

ص: 111

بسمه تعالى، ترك موقت، اعراض نيست و حكم وطن باقى است.

2. در مورد همسر و يا فرزندى كه مكلف شده و در منزل، تابع شوهر و يا پدر خود مى باشند در مسألۀ ترك وطن، آن ها تابع پدر و يا شوهر خود هستند؟ و اگر پدر و يا شوهر ترك وطن نمود، آن ها هم همان حكم را پيدا مى كنند و يا بايد مستقلاً تصميم بگيرند؟

بسمه تعالى، زن و فرزندى كه از حد تبعيت بالطبع بيرون آمده و صاحب اراده است، در اتخاذ وطن و اعراض از آن و قصد اقامه، تابع نيست و ميزان تصميم خود او است.

3. كسى كه تهران وطن او محسوب مى شود و بدون اعراض وطن ديگرى اختيار كرده و در تهران هيچ گونه ملكى و يا وابستگى - به جز علاقۀ به وطن - ندارد. در مواقعى كه در تهران كار ادارى دارد و در نقاط مختلف تهران رفت و آمد مى كند و يا براى مهمانى به منزل يكى از اقوام مى رود؛ حكم او در مورد نماز، از نظر قصر بودن يا نبودن، چگونه است؟ اين شخص حد ترخص را از كجا مى تواند حساب كند، آيا تهران را كلاً وطن خود محسوب نمايد يا خير؟ (با در نظر گرفتن فتواى امام در مورد شهرهاى بزرگ، مثل تهران از نظر حد شرعى)

بسمه تعالى، همان قسمت از تهران كه وطن او بوده تا از آن اعراض نكرده، به حكم وطن باقى است.

4. در مورد پدر نقل شده: هرگاه پدر وارد اتاق فرزندش شود كه با همسر خود آميزش مى كند، از نظر شرعى اشكالى ندارد؛ آيا درست است يا خير؟ و اگر چنين است، جايز است پدر چنين كارى را انجام دهد؟

بسمه تعالى، جايز نيست.

[سؤال 2799] 2313

6. دخترى كه از قم به تهران شوهر مى رود چنانچه براى ديدن والدين و اقاربش به قم عودت مى كند نخواهد ده روز بماند تكليف عباداتش چيست و آيا وطن اصلى پدر با وطن اتخاذى او در اين مسأله فرقى دارد يا خير و آيا قصد دختر را در اعراض و عدم اعراض ذى دخل مى دانيد يا خير.

بسمه تعالى، اگر وطنش بوده تا اعراض ننموده حكم وطن دارد و نمازش تمام است.

ص: 112

[سؤال 2800]

1379

بسمه تعالى

حضور مرجع عالى قدر، حضرت امام خمينى

اين جانب 23 سال است كه از وطن اصلى خود خارج شدم و شك دارم كه اعراض كرده ام يا خير و يقين ندارم. نماز اين جانب در وطن اصلى چطور بايد خوانده شود؟

بسمه تعالى، تا اعراض محرز نشده به حكم وطن باقى است.

[سؤال 2801] 127

2. كسى كه پدر و مادرش در يك شهرستان به دنيا آمده اند و در آن جا زندگى مى كنند و خودش هم در آن جا به دنيا آمده و بزرگ شده ولى حالا در تهران زندگى مى كند و گاهى براى ديدن پدر و مادر به آن شهرستان مى رود و در ضمن مسافت شرعى را هم مى پيمايد اولاً: اگر اين شخص كمتر از ده روز در آن جا بماند و در ضمن، در آن جا منزل شخصى داشته باشد، در اين صورت آيا نمازش تمام است؟

ثانياً: اگر اين شخص كمتر از ده روز در آن جا بماند و منزل شخصى نداشته باشد، نمازش به چه صورت است؟ بايد آن را تمام بخواند يا قصر؟

بسمه تعالى، داشتن منزل و ملك ميزان نيست. وطن اصلى تا از آن اعراض نكرده، به حكم وطن باقى است و نماز، تمام است.

[سؤال 2802] 818

4. اگر دختر يا پسرى بعد از ازدواج به منزل پدرشان به صورت مهمان بيايند در صورتى كه فاصلۀ منزل خودشان با منزل پدرشان بيش از 5/22 كيلومتر است نمازشان چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، اگر منزل پدرشان وطن آن ها است و اعراض نكرده اند در آن منزل نمازشان تمام است و بين راه قصر است.

ص: 113

[سؤال 2803]

1159

4. دختر بعد از رفتن به خانه شوهر اگر به شهرى كه وطن اصلى پدر يا وطن اتخاذى پدر بوده مراجعت كند و قصد ده روز ماندن نداشته باشد نماز تمام است يا قصر؟

بسمه تعالى، تا اعراض از وطن اصلى يا اتخاذى حاصل نشده نماز در آن تمام است.

[سؤال 2804] 4920

5. اشخاصى كه از وطن اصلى خود مى روند در جاى ديگر براى كسب، و در آن محل كسب، مثل تهران قصد توطن مى كنند، البته از وطن اصلى هم اعراض نكرده اند ولى ممكن است تا زنده هستند به وطن اصلى برنگردند براى ماندن، بلى گاه گاهى مثل ايام عاشورا مثلاً به وطن اصلى مراجعت مى كنند و بعد از ايام سوگوارى مراجعت مى كنند به وطن مستجد، يا اين كه گاهى براى رسيدگى به املاكشان يا براى ميهمانى به وطن اصلى مى روند، الآن در حدود پنجاه سال يا بيشتر است كه از وطن اصلى به وطن مستجد رفته اند و در خلال اين مدت رفتن آن ها به وطن اصلى به نحو مذكور بود، در اين صورت اين چند روزى كه به وطن اصلى مى روند نمازشان در آن جا تمام است يا قصر؟

بسمه تعالى، تا اعراض نكرده اند تمام است.

[سؤال 2805] 1961

2. متولد يكى از شهرستان ها مى باشم كه مدت 23 سال است كه در تهران اقامت دارم، و فقط سالى يك بار يا بيشتر جهت تجديد ديدار با بستگان به مدت كمتر از ده روز به زادگاهم مسافرت مى كنم؛ چون در زادگاه فاقد ملك شخصى و يا موروثى بوده و قصد حتمى جهت مراجعت به موطن خود ندارم. لذا با توجه به عرايض بالا، اعلام فرماييد هنگام مسافرت به محل مورد اشاره نماز به طور كامل بايد خوانده شود يا شكسته؟

ص: 114

بسمه تعالى، اگر از وطن اصلى اعراض نكرده ايد يعنى قصد نكرده ايد كه براى سكونت به آن جا برنگرديد نماز شما در آن تمام است و حكم وطن باقى است.

[سؤال 2806] 1380

بسمه تعالى 7 / 9 / 1361

با درود و سلام بى كران به رهبر انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى

بعد از فتاواى جديد امام در مورد نماز و روزه، براى من و بسيارى از اشخاصى كه داراى شرايط مشابه من مى باشند سؤالاتى مطرح شده كه از شما تقاضا دارم به اين سؤالات پاسخ گفته و ما را از شك و ترديد نجات دهيد.

اين جانب متولد يكى از شهرستان ها بوده و پدر و مادر و خانواده ام در آن جا ساكن مى باشند و من تقريباً نزديك به يك سال است كه در تهران مستأجر بوده و در يكى از ادارات مشغول به كار مى باشم. من هر هفته و يا هر دو هفته يك بار به شهرستان مى روم و بر مى گردم و احتمال زياد دارد كه در آينده به شهرستان بروم؛ يعنى اگر كارى در شهرستان باشد و يا شغل من به شهرستان انتقال پيدا كند، حتماً به شهرستان مى روم و قصد ماندن در تهران را براى هميشه نكرده ام.

با توجه به اين كه فاصلۀ بين منزل و محل كار اين جانب بين 22 تا 5/23 كيلومتر مى باشد (يعنى مسيرهايى كه سرويس عبور مى كند ممكن است فرق كرده و فاصله، كم يا زياد شود). به هر حال، در دو صورت بالا اگر 5/22 كيلومتر كمتر باشد و يا اگر از 5/22 كيلومتر بيشتر باشد، خواهشمندم به سؤالات زير پاسخ دهيد.

1. نماز و روزۀ من در منزل شهرستان (محل تولد) چگونه است؟

بسمه تعالى، تا اعراض نكرده ايد، حكم وطن باقى است و نماز تمام و روزه صحيح است.

2. نماز و روزۀ من در محل كار، در صورتى كه كمتر از 5/22 و يا بيشتر از 5/22 باشد چگونه است در هر دو صورت؟ نماز و روزۀ من در منزل تهران چگونه است؟

ص: 115

بسمه تعالى، اگر نتوانيد قصد اقامت ده روز در يك محلۀ تهران بنماييد، نماز در محل كار و محل سكونت شكسته است؛ و در صورت تحقق قصد اقامت در يك محله، رفت و آمد تا كمتر از 5/22 مضر نيست.

3. اگر كسى تمام شرايط مرا داشته باشد، با اين تفاوت كه در تهران متولد شده و حدود 11 سال در اين جا بوده، ولى حالا پدر و مادرش در شهرستان هستند و فقط خودش مثل من در تهران است، سؤالات اول و دوم در مورد ايشان چگونه است؟

بسمه تعالى، كسانى كه قبل از خارق العاده شدن تهران، در تهران متولد شده اند، تمام محدودۀ تهران در زمان تولد، وطن آن ها محسوب است و اگر بعد از كبيره شدن تهران متولد شده، تنها همان محله وطن حساب مى شود بنا بر احتياط و نماز تمام و روزه صحيح است؛ مگر سفر شرعى بنمايد.

[سؤال 2807] 906

4. اگر در تهران به عنوان مسافر محسوب شوم، قضاى روزه هاى ماه مبارك را چه موقعى به جا آورم؟ با توجه به اين كه از اصفهان هم ترك وطن كرده ام و نمى توانم نماز

را كامل بخوانم و روزه بگيرم، و ضمن اين كه در صورتى كه اصفهان هم وطن بنده به حساب آيد، در طول سال، حداكثر هفت يا هشت روز به اصفهان مى روم، آن هم در سه يا چهار نوبت، و هر نوبت يك يا دو روز.

بسمه تعالى، اگر از اصفهان اعراض نكرده ايد - يعنى به قصد اين كه ديگر براى سكونت به آن جا نرويد، آن را ترك نكرده ايد - در اصفهان نماز شما تمام است و مى توانيد روزه بگيريد و درهر صورت، قضاى روزه ها را از رمضان بعد نبايد تأخير بيندازيد، هر چند به اين نحو كه در محلى قصد ده روز كنيد و در آن روزه بگيريد.

[سؤال 2808] 1381

بسمه تعالى 21 / 6 / 1358

پيشگاه مبارك رهبر انقلاب اسلامى ايران حضرت امام خمينى دامت بركاته

مستدعى هستم كه به سؤالات زير در صورت امكان پاسخ دهيد:

ص: 116

1. اين جانب در كرج سكونت دارم و تصميم دارم پس از چند سال به محل ديگرى بروم، نماز چگونه بايد بخوانم؟

بسمه تعالى، تا قصد ده روز نكنيد حكم مسافر را داريد مگر آن كه وطن شما باشد كه تا اعراض نكرده ايد بايد نماز را تمام بخوانيد و روزه صحيح است.

2. اين جانب در اسلام آباد كرج زندگى مى كنم و محل كارم نيز تهران مى باشد و هر هفته شش روز به محل كار مى روم، روزه و نمازم چگونه است؟

بسمه تعالى، در بين راه و محل كار حكم مسافر را داريد.

3. اين جانب در اسلام آباد كرج زندگى مى كنم و از اسلام آباد تا كرج حدود پانزده دقيقه راه است. اگر بنده به تهران يا جاى ديگرى سفر كنم و در هنگام بازگشت در مسجد كرج نمازم را چگونه بايد بخوانم؟

بسمه تعالى، شكسته است بشرط آن كه مسافت شرعيه باشد.

[سؤال 2809] 1382

بسمه تعالى

رياست محترم دفتر امام خمينى، با سلام به رهبر كبير انقلاب و با درود به شهيدان به خون غلتان كشور جمهورى اسلامى ايران

چند سؤال براى من و تعدادى از رفيقانم پيش آمده كه اميدوارم با جواب آن ها كمكى به ما به خاطر خداوند كريم كرده باشيد، ان شاء الله.

1. من در شهرى كه متولد شده ام مدت 20 سال زندگى كرده ام و هنوز پدر و مادرم در آن جا هستند و من سالى يكى دو بار به ديدن آن ها مى روم؛ بايستى نماز و روزه ام را چطور ادا كنم؟

بسمه تعالى، اگر اعراض از آن محل نكرده ايد، يعنى قصد نكرده ايد كه براى سكونت به آن جا برنگرديد، نماز شما در آن محل تمام است.

2. فعلاً در شهرى كه زندگى مى كنم، مدت 4 سال است كه اقامت دارم ولى محل كارم از شهر، 8 كيلومتر فاصله دارد كه هر روز مجبورم اين فاصله را بروم و برگردم؛ ضمناً بعضى اوقات هم در

ص: 117

هفته اى يكى دو بار از پادگان هم به صحرا مى رويم؛ در ماه، يكى دو شب هم در محل كارم بايستى باشم؛ لطفاً بنويسيد كه در شهر و در محل كارم به چه ترتيب بايستى نماز و روزه ام را بخوانم و بگيرم؟

بسمه تعالى، اگر در محل سكونت فعلى قصد توطّن و ماندن هميشگى نداريد، بدون قصد ماندن ده روز در يك محل، در محل سكونت و محل كار حكم مسافر داريد.

3. عقيده دارم در شهر ديگرى زندگى كنم، ولى تا حالا منزلى ندارم، لذا در ماهى يكى دو بار براى مدت دو سه روز مى روم و بر مى گردم، نماز و روزه ام را به چه ترتيب بايستى بخوانم و بگيرم؟

بسمه تعالى، بدون قصد توطّن و قصد ماندن ده روز، حكم مسافر داريد.

4. هر نفر چند وطن دارد؟

بسمه تعالى، اشخاص مختلف هستند و بيش از دو محل وطن جديد، محل اشكال است.

[سؤال 2810] 908

3. آيا تهران يا مشهد يا هر دو، وطن من به حساب مى آيند؟

بسمه تعالى، از مشهد مقدس تا اعراض نكرديد، به حكم وطن باقى است و در تهران، بدون قصد توطّن دائم، وطن محسوب نمى شود.

[سؤال 2811] 1383

بسمه تعالى

دفتر حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى

ضمن درود به رهبر كبير انقلاب اسلامى و سلام بر تمام رزمندگان و شهداى راه اسلام، احتراماً؛ چند مسأله را در رابطه با احكام، خدمتتان معروض مى دارم؛ و اميد است ان شاء الله پاسخ اين سؤالات ارسال گردد. با عرض پوزش

1. در رسالۀ حضرت امام نوشته شده كه: در صورت تردد در بقا و اقامت، اگر مدت اقامت طولانى شود، به حدى كه عرفاً از اهل محل اقامت محسوب شود، حكم وطن بار مى شود. سؤال اين است كه منظور از اقامت طولانى، مثلاً در حدود چند سال مى باشد؟

2. فردى زادگاه و موطن اصلى وى در يكى از شهرستان هاى دور مى باشد. فرد

ص: 118

مذكور، بعد از گذراندن مدت 18 سال در زادگاه و موطن اصلى خود، به عنوان تحصيل، عازم مثلاً تهران گرديده و فعلاً نيز بعد از اقامت مدت 5 سال در تهران، مردد است؛ يعنى در حال ترديد است كه آيا بعد از اتمام تحصيلات بايد به شهرستان خود برود و يا در تهران باشد. بنا براين، تكليف نماز و روزۀ اين فرد، در حال حاضر در تهران و زادگاه وى به چه صورت است؟

3. فرد مذكور اگر هم تصميم داشته باشد كه بعد از اتمام تحصيلات به زادگاه خود برود، تكليف نماز و روزه اش در حال حاضر، در خود تهران و زادگاهش به چه نحو است؟

بسمه تعالى، در زادگاه، تا از آن اعراض نكرده، حكم وطن مترتّب است. و در محل تحصيل، حكم مسافر دارد و بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، نماز و روزه قصر است.

[سؤال 2812] 1384

بسمه تعالى 30 / 8 / 1361

محضر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، سلام عليكم

اين جانب كارمند بهدارى آذربايجان شرقى اعزامى به هشترود مى باشم، از تبريز تا هشترود از هشت فرسخ بيشتر مى باشد و برنامۀ شيفت كارم را ماهانه مى نويسند كه گاهى بدون توقفِ ده روز، در محل خدمتم به سر مى برم - مثلاً شش روز در محل خدمت - و بدون توقفِ ده روز، در محل وطنم تبريز به سر مى برم - مثلاً سه و چهار روز - و گاهى ده روز كامل يا بيشتر در محل خدمت به سر مى برم و در وطنم سه و چهار روز هستم كه در اين فرض، در محل خدمتم ده روز، كامل است ولى در وطنم كامل نمى باشد. اين جانب مطابق رسالۀ احكام امام خمينى عمل مى كنم؛ در صورتى كه يك عده از دوستانم و همكارانم قبول نمى كنند و مى گويند كه شهرستان هشترود (محل خدمت) برايم وطن حساب مى شود.

ص: 119

1. اولاً نماز و روزۀ من بدون توقف ده روز در محل خدمت و ثانياً بدون توقف ده روز در محل وطنم (تبريز) چگونه مى باشد؟

بسمه تعالى، در وطن، تا اعراض از آن نكرده ايد، نماز تمام است و در محل خدمت، بدون قصد ماندن ده روز شكسته بخوانيد.

2. نماز من موقعى كه همراه بيمار هستم و بدون توقف يك روز هم در وطنم چگونه مى باشد؟ ثانياً اگر وقت شرعى در وطنم رسيده باشد، آيا نمازم را در وطنم بخوانم يا در محل خدمتم؟

بسمه تعالى، مخيّر هستيد و هر جا نماز خوانديد، وظيفۀ همان جا را انجام دهيد.

[سؤال 2813] 849

2. اين جانب اهل ابهر مى باشم و چندين سال است كه به تهران آمده ام و در اين جا مشغول كار مى باشم؛ ولى در نظر دارم كه پس از بازنشستگى و يا هر مورد ديگرى مجدداً به ابهر - يعنى زادگاهم - مراجعت نمايم و در آن به كار كشاورزى مشغول گردم. خواهشمند است وضع نماز و روزه ام را در مسافرت كمتر از 10 روز به ابهر بيان بفرماييد؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله، ابهر به حكم وطن باقى است و نماز تمام و روزه صحيح است.

[سؤال 2814] 1385

بسمه تعالى

حضور محترم رئيس دفتر امام خمينى در قم

محترماً به استحضار مى رساند: زنى هستم اهل شهرستان دزفول كه در اين شهر بزرگ شده ام و زادگاه اصلى من، همان شهر نامبرده مى باشد. حال با مردى زندگى مى كنم كه شغل او در كارخانۀ كاغذ سازى مى باشد كه فاصلۀ كارخانه تا دزفول، حدود 65 كيلومتر مى باشد. شوهرم در دزفول بزرگ شده و اهل دزفول مى باشد و ملك پدرى از خودش ندارد؛ فقط يك خانۀ دولتى در محل كارخانۀ هفت تپه داريم.

ص: 120

خواستيم سؤال كنيم: نماز و روزۀ من و شوهرم به چه صورت مى باشد؟ و آيا اگر به دزفول مراجعت كرديم، مسأله ما چه صورتى به خود مى گيرد؟

ضمن عرض سپاسگزارى از جواب آن مسئول دفتر، خواهشمند است هرچه زودتر ما را راهنمايى بفرماييد.

بسمه تعالى، تا از وطن خود اعراض نكرده ايد، در آن جا نماز و روزه تمام است و در غير وطن، بدون قصد ماندن ده روز، حكم مسافر داريد و نماز شكسته است.

[سؤال 2815] 1386

بسمه تعالى

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، رهبر كبير انقلاب

با عرض سلام و درود بى پايان بر امام امت، خمينى بت شكن و سلام بر همۀ شهيدان به خون خفتۀ انقلاب اسلامى ايران؛ محترماً به عرض مى رساند كه اين جانب 25 سال پيش در روستايى از روستاهاى شهرستان كرج كه حدوداً 40 كيلومتر تا كرج فاصله دارد به دنيا آمدم و تا 13 سالگى در همان جا زندگى مى كردم؛ بعد از آن به علت عدم وجود دبيرستان، براى ادامۀ تحصيل به تهران آمدم، البته خانواده ام در آن جا ماندند. بعد از دو - سه سالى كه من در تهران بودم، باز هم پدر و مادرم به خاطر اين كه خواهران و برادرانم نمى توانستند در آن روستا تحصيل كنند مجبور شدند به تهران بيايند. مدت 10 سالى در تهران بوديم و در اين ميان، پدر و مادر و همۀ ما اكثر اوقات و تعطيلى ها به آن روستا مى رفتيم و پدرم در آن جا به كشاورزى مشغول مى شد. (قابل توجه است كه ما در آن جا ملك و زمين و آب و خانه داريم) بعد از آن، من شغل مقدس آموزگارى را انتخاب كرده و به كرج آمدم و پدر و مادرم و خانواده ام هم با من آمدند و در كرج سكنا گزيديم ولى در اين ميان، آن روستا را كه ظاهراً به عنوان يك وطن آن را تلقى مى كرديم، ترك نكرديم؛ خواهشمندم در مورد وطن بودن آن روستا و

ص: 121

چگونگى نماز و روزۀ ما در آن جا توضيح بفرماييد. قابل توجه است كه:

1. اين روستا، روستاى آباء و اجدادى ما است.

2. ما كرج و هر شهر ديگرى را كه سكونت كنيم اگر بخواهيم مى توانيم ترك كنيم، ولى آن روستا را نه.

3. اكثر اوقات مى شود كه ما يك ماه و بيشتر و يا كمتر به آن جا مى رويم و مى مانيم.

بسمه تعالى، در فرض مسأله، روستاى مزبور وطن اصلى شما محسوب مى شود و نماز و روزۀ شما در آن جا تمام است.

[سؤال 2816] 1387

بسمه تعالى

اگر كسى از شهر محل تولد خود رفته و در شهر ديگرى اقامت گزيده باشد و قصد اقامت در شهر محل تولد خود را هم نداشته باشد فقط براى ديدار، بنا به مقتضا به آن جا برود. ضمناً آن شهر وطن هميشگى پدر و مادر و اجداد او بوده است. نماز و روزه در آن شهر (محل تولد) چگونه است؟

بسمه تعالى، در صورتى كه اعراض از آن نكرده باشد، در آن جا بايد نماز را تمام بخواند.

[سؤال 2817] 1388

بسمه تعالى

با سلام و درود به رهبر كبير انقلاب، امام خمينى

چند تا سؤال برايم پيش آمده كه تقاضاى جواب دارم:

1. من در شهرى كه متولد شده ام، مدت 20 سال يا بيشتر زندگى كردم؛ ولى حالا به علت شغل و تغيير زندگى مجبور شده ام كه به شهر ديگرى مهاجرت كنم. با توجه به اين كه سالى يكى دو بار به زادگاهم مى روم، نماز و روزه ام را به چه ترتيب بايستى انجام دهم؟

ص: 122

بسمه تعالى، تا از زادگاه خود اعراض نكرده ايد، نماز شما در آن جا تمام است و بدون قصد توطّن يا قصد اقامۀ ده روز در محل جديد، حكم مسافر داريد.

2. در شهرى كه فعلاً زندگى مى كنم، مدت سه چهار سال است كه اقامت دارم؛ ولى از خانه ام تا محل كارم هشت كيلومتر است كه اين فاصله را در روز بايستى بروم و برگردم و گاهى در ماه، دو سه بار مجبورم كه شب از محل كارم بخوابم براى مدت 24 ساعت، و گاهى در روزها چند كيلومتر از محل كارم دورتر هم مى روم و بر مى گردم. لطفاً بفرماييد كه نماز و روزه ام را در خانه به چه ترتيب و در محل كارم به چه ترتيب بايستى انجام دهم؟

بسمه تعالى، اگر خانۀ شما در غير وطن شما است، در آن جا و در محل كار حكم مسافر داريد.

3. در نظر دارم در شهر ديگرى، بعد از بازنشسته شدنم زندگى كنم؛ ولى در آن شهر خانه يا زمينى هنوز ندارم؛ ولى در ماه، دو سه بار مى روم و دو سه روز مى مانم. در آن جا نماز و روزه ام را به چه ترتيب بايستى انجام دهم؟

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد.

4. بفرماييد كه كجا وطن اصلى و كجا وطن فرعى من است؟

بسمه تعالى، وطن اصلى، محلى است كه شخص در آن به دنيا آمده و بزرگ شده است؛ و وطن غير اصلى، محلى است كه انسان در آن جا با قصد اين كه هميشه در آن ساكن باشد بماند.

[سؤال 2818] 1442

2. كسى از زادگاهش به شهر و يا ده ديگرى رفته و در سال، يك ماه و يا كمتر از يك ماه به وطنش مى آيد و اين يك ماهش، به صورت 5 روز و يا 8 روز مى باشد، نمازش قصر مى باشد يا خير؟

بسمه تعالى، در وطن نماز تمام است؛ مگر از آن جا اعراض كرده باشد.

[سؤال 2819] 1389

بسمه تعالى

با درود به روان پاك شهيدان از صدر اسلام تا كنون و با سلام به شما برادران حزب الله، راهنماى امت روح الله

ص: 123

برادران عزيز سؤالاتى براى من پيش آمده كه اميدوارم جوابش را ارسال داريد.

1. من در روستايى متولد شده ام و تا سن 18 سالگى در آن جا سكونت داشته ام؛ ولى حالا چند سال است كه از آن روستا به شهر ديگرى آمده ام؛ ولى سالى يكى دو بار مرخصى مى گيرم وپهلوى پدر و مادرم براى مدت كمى مى روم. نماز و روزه ام را به چه ترتيب بايستى انجام دهم؟

بسمه تعالى، روستاى مذكور، وطن اصلى شما است و تا از آن اعراض نكرده ايد، نماز شما در آن تمام و روزه صحيح است.

2. من نظامى هستم و حالا مدت سه سال يا بيشتر است كه در شهرى سكونت دارم كه محل كارم از

خانه ام هشت كيلومتر دور است و شش روز هفته بايستى اين مسافت را بروم و برگردم. ضمناً در ماه، يكى دو بار مجبورم در پادگان به عنوان نگهبان شب بمانم براى مدت 24 ساعت. در هفته، يكى دو بار هم چند كيلومتر از پادگان دورتر مى رويم و بر مى گرديم. شما بفرماييد كه نماز و روزه ام را به چه ترتيب بايستى انجام دهم؟ در خانه چطور و در محل كار چطور؟

بسمه تعالى، در محل مذكور، حكم مسافر داريد كه بدون قصد ماندن در محل واحد، نماز شكسته و روزه صحيح نيست.

3. قصد دارم در شهر ديگرى زندگى كنم و وطن اصلى من باشد؛ ولى تا كنون در آنجا زمين يا خانه ندارم؛ اما ماهى يكى دو بار براى مدت دو - سه روز مى روم و مى مانم. در اين شهر به چه ترتيب بايستى نماز و روزه ام را انجام دهم؟

بسمه تعالى، چنانچه شهرى را محل سكونت دائم قرار دهيد وطن شما مى گردد و لازم نيست زمين و خانه داشته باشيد.

[سؤال 2820] 1390

بسمه تعالى 23 / 3 / 1361

ساحت مقدس حضرت سيد الانام و حجت الاسلام، آيت الله العظمى فى الارضين، آيت الله خمينى، دام ظله العالى

1. اعراض از وطن به چه وضع ثابت مى شود؟ و آيا كسى كه از وطن اصلى هجرت نموده ولى دائماً در بين سال به آن جا رفت و آمد دارد و سالى چند هفته يا يك ماه يا

ص: 124

بيشتر يا كمتر در آن جا به سر مى برد و خانوادۀ خويش را نيز گاهى به وطن اصلى مى برد، اگر چه يقين دارد كه تا آخر عمر امكان زندگى دائم در اين وطن برايش نيست، آيا براى اين شخص، حكم وطن دارد يا خير؟

بسمه تعالى، زندگى در تمام سال تا آخر عمر ميزان نيست. اگر تا آخر عمر بنا داريد سالى چند مدت در آن جا زندگى كنيد، به حكم وطن باقى است.

2. در صورت صدق وطن، براى فرزندان متولد در وطن مستجد نيز حكم وطن دارد يا خير؟

بسمه تعالى، براى آن ها وطن اصلى شما حكم وطن ندارد.

3. براى فرزندانى كه در وطن اصلى به دنيا آمده و سپس با والدين هجرت كرده اند، آيا وطن اصلى حكم وطن دارد يا نه؟

بسمه تعالى، تاپس از بلوغ از آن جا اعراض نكردند، برايشان حكم وطن دارد.

4. شرط زندگى فرزندان با والدين در وطن اصلى چه مدت است؟ آيا با يك سال و دو سال و بيشتر، وطن صدق مى كند يا همان طورى كه بعضى از علما فتوا داده اند، در صورتى براى آن ها وطن است كه در آن جا بالغ شده باشند؟

بسمه تعالى، ماندن تا زمان بلوغ شرط نيست و تا اعراض نكردند، حكم وطن دارد.

[سؤال 2821] 1510

2. در زادگاهم با توجه به اين كه سالى يكى - دو مرتبه پهلوى پدر و مادرم مى روم، نماز و روزه ام را به چه ترتيب بايستى بخوانم و بگيرم؟

بسمه تعالى، وطن اصلى تا اعراض نشده، به حكم وطن باقى است.

[سؤال 2822] 1391

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر عظيم الشأن و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، نايب الامام، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، اميد مستضعفان جهان با احترام؛ استدعا مى شود به چند سؤال حقير پاسخ مرحمت فرماييد.

1. وطن اصلى و زادگاهم نوكنده مى باشد كه يك دستگاه ساختمان شخصى در

ص: 125

سال 43 احداث نموده و چند سال در آن جا سكونت داشتم. به علت آن كه كارمند دولت مى باشم، به گرگان منتقل شده و با استفاده از وام كارمندى، يك دستگاه خانه به ناچار براى خود خريده و در آن جا سكونت كرده ام. از خانۀ نوكنده خود كه سه اتاق دارد، دو اتاق را به اشخاصى اجاره داده و يك باب اتاق آن را براى خود فرش كرده و نگه داشته و در تابستان ها با استفاده از مرخصى - با خانواده - به آن جا رفته، چند هفته اى توقف مى نماييم و در هر ماه هم يك بار به آن جا رفته و بعضى اوقات، يك تا پنج روز در آن جا توقف مى نماييم. حدود دو هكتار زمين هم دارم كه مقدارى را به اشخاصى اجاره مى دهم. آيا با داشتن خانۀ مسكونى و ملك زراعى در دو محل و رفت و آمد مرتب در ماه و احتمال برگشت در ايام بازنشستگى، نماز و روزه اين جانب چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، وطن اصلى تا از آن اعراض نكنيد، به حكم وطن باقى است؛ و در محل سكونت فعلى اگر قصد زندگى دائمى داريد، حكم وطن مترتّب مى شود، وگرنه در آن جا حكم مسافر داريد كه بدون نيت اقامت ده روز، نماز قصر است.

2. مادرم در سال 1351 در سن 70 سالگى مرحوم شده پدرم در آن سال، 81 سال داشت؛ كوچك ترين اولاد مادرم من مى باشم كه 37 سال در آن زمان داشتم. بعد از گذشت ايام هفت و صباح، جهت پرداخت بدهى هاى آن و رسيدگى به اموال داخل صندوقى مادر، به اتفاق اكثريت ورثۀ مادرم و به اتفاق پدر، صندوق آن مرحومه را باز كرده؛ مقدارى لباس بود كه پدرم بين بچه ها تقسيم كرده بود و مقدارى هم طلا و نقره كه پس از صورت بردارى بعد از چند روز ديگر به اين جانب داده كه بفروشم و بدهم بابت هزينۀ ايام هفت و صباح؛ چون اكثريت هزينه را حقير ضامن و عهده دار شده بودم. وقتى زير ورقۀ صورت اموال داخل صندوقى را پدرم امضا كرده بود، حقير هم به مبلغ 14000 ريال در بازار به فروش رسانده و وجه آن را بابت بدهى - به دستور پدر - به اشخاص دادم. تا سال 1352 كه پدرم حيات داشته، ورثه - بنا بر احترام - چيزى اظهار نكرده بودند؛ تا اين كه بعد از فوت پدر مرتب نامه نوشته بودند كه بايد طلاآلات را بياورى بين ما تقسيم كنى.

سؤال مى شود كه آيا اين فروش كه با اجازۀ پدر بوده چگونه مى شود؟ صحيح بوده يا خير؟ و اگر

ص: 126

صحيح نبوده، آيا بنده بايد همان مبلغ 14000 ريال را عيناً بين آن ها تقسيم كنم، يا به قيمت امروز كه 10 سال گذشته است؟ استدعا مى شود جواب را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر ورثه، فروش طلاجات را امضا نكنند، مى توانند هريك سهم الارث خود را به قيمت فعلى از فروشنده مطالبه نمايند.

[سؤال 2823] 1392

بسمه تعالى 25 / 4 / 1361

سرپرست محترم دفتر امام خمينى، مدّ ظله العالى

اين جانب اهل شهرستانك، از توابع كرج، مدت چهل و پنج سال است در تهران مقيم مى باشم و به تناوب، به مدت هاى يك ماه تا يك روز به شهرستانك كه در صد كيلومترى تهران مى باشد رفت و آمد مى نمايم. با توجه به اين كه اين جانب در شهرستانك، متولد و در آن جا آب و ملك و كمى هم درآمد دارم و اعراض از وطن هم نكرده و اگر خدا خواست قصد مراجعت دارم، لذا خواهشمند است فتواى امام را در مورد نماز و روزۀ اين جانب و فرزندان تحت تكفل و فرزندان غير تحت تكفل، مطلع و ارسال فرماييد.

بسمه تعالى، در وطن اصلى، تا از آن اعراض نكرديد، نماز و روزه تمام است. و فرزندان اگر آن محل، وطنشان نبوده، در آن جا حكم مسافر دارند.

[سؤال 2824] 1393

بسمه تعالى 10 / 9 / 1361

با آرزوى عمر طولانى براى رهبر عالى قدرمان و پيروزى اسلام در سراسر جهان و نابودى كفر جهانى

دو مسأله براى بنده هست كه مى خواستم از خدمت امام سؤال شود و با توضيح كامل براى اين حقير جواب فرماييد.

1. بنده در تهران، متولد و بعد از 25 سال يعنى پنج سال پيش به كرج آمده ام، در

ص: 127

حالى كه كار بنده در تهران است و اكنون از مغازۀ ارثيۀ پدر كه دو برادرم نيز در آن مشغولند، سهمى نيز به من مى رسد. لازم به توضيح است كه اكنون علاقه و دلبستگى آن چنانى به كرج - كه منزل شريكيمان است - ندارم و قرار هم هست كه اگر مشترى خوبى پيدا شود بفروشيم و معلوم هم نيست كه كى به فروش برسد و ما به تهران برگرديم - شايد يك سال ديگر - و معلوم هم نيست كه در تهران بتوانم مجوز دريافت دارم. لذا خواهشمندم بفرماييد: تكليف اين حقير در رابطه با نماز و روزه چگونه است؟

بسمه تعالى، در تهران كه وطن اصلى شما است، بدون اعراض، حكم وطن باقى است و در كرج، بدون قصد توطّن و قصد اقامۀ ده روز، حكم مسافر داريد.

2. برادرى مى گفت مدت نه سال است كه در شركتى مشغول به كار هستم و با كوشش خستگى ناپذيرى - چه در شهرستان ها و چه در مركز - براى آن شركت زحمت كشيده ام و اكنون آن شركت در حال

انحلال است و بنده مقدارى جنس - لوازم يدكى و لوازم منزل - كه حدود ده هزار تومان است را در نزد خود نگه داشته؛ چرا كه در طى اين نه سال، حقوق قابل توجهى نداده و اكنون مى خواهند با مبلغى ناچيز بنده را به خاطر انحلال شركت بازخريد كنند. البته بايستى گفته شود كه نظير من 300 نفر ديگر هم هستند كه در حال اخراج و بازخريد هستند. حالا بفرماييد: آيا مى توانم اين مقدار جنس را به عنوان حق ضايع شدۀ خود بدانم يا اين كه به هر شكل كه هست به صاحبش برگردانم؟ خيلى ممنون مى شوم.

بسمه تعالى، اگر حقوق قرار دادى به شما داده شده، حق تقاص نداريد و بايد مال را به شركت رد كنيد.

[سؤال 2825] 1394

بسمه تعالى 11 / 1 / 1361

حضور محترم رهبر انقلاب و مرجع تقليد، حضرت امام خمينى، مدّ ظله

با نهايت احترام؛ در مسأله 1329 رسالۀ احكام آن رهبر عالى قدر آمده است كه «محلى را كه انسان براى اقامت و زندگى خود اختيار كرده وطن او است؛ چه در آن جا

ص: 128

به دنيا آمده و وطن پدر و مادرش باشد يا خودش آن جا را براى زندگى اختيار كرده باشد».

سؤال: شخصى كه پدر و مادر و خودش در تهران متولد شده، به شرح مسأله بالا، تهران، وطن، محل اقامت و زندگى او است. او در تهران ازدواج نموده و صاحب سه اولاد شده. به حكم اجبار، مدتى از تهران جلاى وطن نموده بدون اين كه محل سكونت خود را در تهران تغيير داده باشد. اكنون كه اجبار جلاى وطن برطرف شده، به تهران مراجعت نموده است. آيا كما فى السابق، تهران محل اقامت و زندگى و وطن او است يا جلاى وطن اجبارى، اعراض محسوب مى شود؟

از خداى متعال، سعادت و سلامت آن رهبر عزيز را مسئلت دارم.

بسمه تعالى، اگر اعراض نكرده، محلى كه وطن او بوده، به حكم وطن باقى است و بدون قصد اعراض، اعراض محقّق نمى شود.

[سؤال 2826] 1395

بسمه تعالى 21 / 5 / 1361

محضر مبارك آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

شخصى است كه وطن اصلى او در دهات كاشان است و در آن جا خانه و كشاورزى دارد و اعراض هم ننموده و ساليانه، چندين مرتبه براى كار كشاورزى و سركشى به آن و خانۀ خود به دهكده مسافرت مى نمايد؛ لكن محل كار اصلى او در تهران است و سكنا هم دارد. لطفاً بيان فرماييد: در مورد نماز و روزه چه تكليفى دارد؟

همچنين اشخاصى هستند كه اهل دهكده هستند و موطن اصلى آن ها آن جا است و مالكيت هم دارند و خانه هم در دهكده دارند؛ لكن محل كارشان در تهران است و ساليانه و ماهيانه، چندين مرتبه براى انجام كارى يا براى صلۀ ارحام به وطن اصلى خود مى روند و اعراض هم نكرده اند. اين اشخاص چه تكليفى دارند؟

باز هم اشخاصى هستند كه وطن اصلى آن ها آن جا است؛ اما محل كارشان جاى ديگر است و اعراض هم نكرده اند و سالى چند مرتبه براى ديدن والدين و ارحام به

ص: 129

دهكده مسافرت مى كنند. تكليفشان چيست؟

ديگر اشخاصى كه خانه و زندگى و عائله آن ها در دهكده است و محل كارشان تهران يا جاى ديگر است، آن ها چه تكليف دارند؟

تقاضا داريم در موارد فوق، ما را راهنمايى و يارى فرماييد.

بسمه تعالى، در تمام موارد فوق، وطن اصلى تا از آن اعراض نكردند، به حكم وطن باقى است و نمازشان در آن جا تمام است.

[سؤال 2827] 1418

2. چنانچه در مسأله فوق زن از وطن پدر و مادرى خود (مشهد)، اعراض نكرده باشد، هنگام قصد اقامت در مشهد در ايّام كمتر از ده روز، نماز او چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، تمام است.

[سؤال 2828] 1396

بسمه تعالى 30 / 5 / 1361

حضور محترم جناب حجت الاسلام والمسلمين، رهبر عالى قدر و بنيان گذار جمهورى اسلامى، امام خمينى، مدّ ظله العالى

اين فدوى بعد از رحلت آقاى حكيم، مقلد حضرت عالى بودم؛ ولى غسل جمعه را پيروى از آقاى خويى نموده و به همان غسل نماز خواندم و در ثانى، بنده سال 1360 حياطى در قم ساختم؛ به عنوان منزل و محل كسبم در دورود است. چون از آقايان روحانى شنيدم از قول آقاى گلپايگانى كه فرموده شخص از مكانى كه صرف نظر نكرده، مى تواند نمازش را تمام بخواند، بنده چون از دورود صرف نظر نكردم و محل كسبم دورود است، استدعا دارم بنده را از نگرانى درآوريد كه به اشكال برخورد نكند. والسلام على من اتبع الهدى

بسمه تعالى، محل كسب و كار، ميزان نيست. اگر محل مزبور وطن شما بوده، تا از آن اعراض نكرديد، به حكم وطن باقى است.

ص: 130

[سؤال 2829]

1397

بسمه تعالى 29 / 3 / 1361

محضر مبارك رهبر عالى قدر، حضرت آيت الله العظمى خمينى

محترماً به عرض مبارك مى رساند كه در اين مسأله شرعيه چه مى فرماييد كه عيال حقير از ده فرسخى شهر است؛ گاهى به ديدن اقوام و خويشان خويش مى رود. نماز و روزه عيال حقير چگونه است؟

و ديگر اين كه شير زن خوردنش چگونه مى باشد؟

بسمه تعالى، تا از وطن خود اعراض نكرده، نماز و روزه او تمام و صحيح است و خوردن شير زن حرام نيست.

[سؤال 2830] 1398

بسمه تعالى

خدمت رهبر انقلاب و مرجع تقليد، امام خمينى، سلامٌ عليكم

مسأله اى كه براى ما پيش آمده، مسأله اى است شرعى و آن مسأله، دو وطنه است.

1. ما تهران زندگى مى كرديم و بعد از 50 سال از روى اجبار به قرچك نقل مكان كرديم و از قرچك تا تهران، چهار فرسخ است رفتن، و چهار فرسخ برگشت، ضمناً ما در تهران ارثى از پدر داريم. آيا وقتى به تهران بياييم، حكم مسافر را داريم يا خير و نماز و روزۀ ما به چه صورت است؟ البته ما قصد برگشت داريم به وطن خود كه تهران است.

بسمه تعالى، وطن اصلى تا اعراض نشده، به حكم وطن باقى است و نماز و روزه در آن جا تمام و صحيح است.

[سؤال 2831]

2. نماز و روزه هايى كه ما قبلاً گرفتيم؛ يعنى وقتى به تهران رفتيم، روزه را درست و نماز را تمام خوانده ايم. بنابراين تكليف ما را روشن نماييد.

ص: 131

بسمه تعالى، گذشت در بالا كه در وطن تا اعراض نشده، نماز تمام و روزه صحيح است.

3. در رابطه با نماز شب، آيا نماز شب ارتباط با خدا نيست؟ آيا درست است انسان هر چقدر كه مى خواهد «اَلْعَفوْ» و «اَسْتَغْفُر الله رَبِّي وَاَتُوبُ إِلَيْه» بگويد يا خير؟

بسمه تعالى، ترتيب نماز شب در رسالۀ عمليه و در كتب ادعيه مذكور است.

[سؤال 2832] 1136

3. زنانى كه بدون التفات (از اعراض و عدم اعراض) از وطن اصليشان، به شهر شوهر مى روند، و پس از التفات هم لابد قصد دارند كه اگر زناشويى شان تا آخر عمر برقرار و باقيماند، در شهر شوهر اقامت، و الاّ به وطن اصليشان برگشت بنمايند، بفرماييد كه حكم نماز و روزۀ اين زن ها در ورود به وطن اصليشان چه مى باشد؟

بسمه تعالى، وطن اصلى تا از آن اعراض نشده، به حكم وطن باقى است.

[سؤال 2833] 1277

2. وضع عباداتم در مدت مسافرت به فيض آباد چگونه است؟

بسمه تعالى، فيض آباد اگر وطن اصلى بوده و از آن اعراض نكرديد، به حكم وطن باقى است.

[سؤال 2834] 1399

بسمه تعالى

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله، سلام عليكم

اين جانب متولد علويجه مدت پنج سال است كه كارمند دولت در دانشگاه هستم و محل كارم بين اصفهان و علويجه، در پنج كيلومترى اصفهان مى باشد و داراى منزل و باغاتى در علويجه - 120 كيلومترى اصفهان - و همچنين خانه اى نيز در اصفهان مى باشم كه زن و فرزندان كوچكم در علويجه، و فرزندان بزرگم در اصفهان تحصيل و زندگى مى كنند و در طول هفته، پنج روز در اصفهان زندگى مى نمايم و بر سر كار

ص: 132

مى روم و دو روز آخر هفته را به علويجه نزد خانواده ام مى روم و به كارهاى كشاورزى خود مى پردازم.

ضمناً از وطن خودم يعنى علويجه اعراض نكرده ام و مصمم هستم پس از بازنشستگى به علويجه رفته و در آن جا زندگى كنم تا اموراتم اصلاح شود؛ و در حال حاضر به علت ناراحتى جسمى و عدم امكان انجام كارهاى سنگين، بالاجبار مشغول هر دو كار در اصفهان و علويجه هستم؛ چون يكى از اين كارها به تنهايى از لحاظ مادى زندگيم را تأمين نمى كند. در مدت پنج سال گذشته، هم در اصفهان و هم در علويجه نماز را تمام مى خواندم و همچنين روزه مى گرفتم؛ ولى حالا نسبت به وضع خودم شك نموده ام كه آيا بايستى نماز را شكسته بخوانم يا تمام؟ و همچنين در مورد روزه. لازم به تذكر است كه قبل از پنج سال گذشته، مسائل شرعى را طبق فتاواى آيت الله بروجردى عمل مى نمودم. خواهشمند است تكليف اين جانب را در اين مورد روشن فرماييد كه در مورد نماز و روزه چگونه عمل نمايم؟

بسمه تعالى، محل تولد كه وطن اصلى شما بوده، تا از آن جا اعراض نكرديد، به حكم وطن باقى است و نماز و روزۀ شما در آن جا تمام است و در اصفهان اگر قصد زندگى دائم نداريد، حكم مسافر داريد كه نماز و روزه قصر است. و نماز و روزۀ گذشته در اصفهان و محل كار، اگر مخالف وظيفۀ مسافر انجام گرفته قضا دارد.

[سؤال 2835] 1400

بسمه تعالى 4 / 12 / 1361

امام عزيز! سلام

كسى كه براى قصد تحصيل به شهر آمده - مثلاً تهران - و چند سالى است كه در آن جا مى باشد، حال كه مى خواهد براى ديدن پدر و مادر خود به شهرستان برود و يكى دو روز در آن جا بماند، نماز و روزه اش چگونه است؟

ص: 133

دوستت دارم خمينى عزيز از ته قلب؛ اى اماما دعا كن شهيد شوم؛ دعا كن.

بسمه تعالى، در وطن، تا از آن اعراض نكرده، حكم وطن باقى است و نماز و روزه تمام است.

[سؤال 2836] 1401

بسمه تعالى 10 / 3 / 1361

مسئول محترم دفتر امام خمينى، با عرض سلام و آرزوى پيروزى لشكريان اسلام، خواهشمند است به دو سؤال دينى اين جانب پاسخ بفرماييد.

1. اين جانب اهل رشت مى باشم و چندين سال است كه در تهران ساكن مى باشم و محل كارم نيز در تهران مى باشد و ازدواج نموده ام و منزلى نيز خريدارى كرده ام. با توجه به اين كه در حال حاضر تصميمى در مورد بازگشت به شهر خود - يعنى رشت - را ندارم، خواهشمند است بفرماييد: در مسافرت هاى كمتر از ده روز، وضع نماز و روزه ام به چه صورت مى باشد؟

بسمه تعالى، در وطن، تا اعراض از آن نكرده ايد، نماز تمام و روزه صحيح است و در غير وطن، نماز شكسته و روزه صحيح نيست.

2. آيا در دادن فطريه مى بايست معادل سه كيلو قوت ساليانه را داد يا نه، هر كدام كه داده شود كفايت مى كند؟ يعنى اگر من در عرض سال غالباً برنج مصرف مى نمايم، مى توانم در موقع دادن فطريه، سه كيلو گندم و يا وجه آن را بدهم يا خير؟

بسمه تعالى، قوت غالب يا قيمت آن را بدهند؛ و گندم يا قيمت آن كافى است.

[سؤال 2837] 1402

بسمه تعالى

مسئول محترم دفتر امام خمينى

بنده در دهى با پدر و مادرم بزرگ شدم و در حال حاضر، در شهرى كه با ده، سى كيلومتر فاصله دارد، با داشتن خانه شخصى زندگى مى كنم و هر چند وقت، به ده مزبور

ص: 134

رفت و آمد مى نمايم و علاقه مند به آن جا هستم و پيش پدر و مادر - كه پدرم، خانۀ شخصى در ده دارد - احساس مى كنم منزل خودم هستم و خيال هم ندارم جهت سكونت دائم به ده برگردم. تقاضاى من اين است كه بفرماييد: در آن ده، نماز تمام بخوانم يا شكسته؟

بسمه تعالى، اگر از ده اعراض نكرده ايد، به حكم وطن باقى است و بايد در آن جا نماز را تمام بخوانيد.

[سؤال 2838] 1403

بسمه تعالى 14 / 9 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، آيت الله العظمى امام خمينى

با آرزوى طول عمر براى آن وجود شريف، خواهشمند است به سؤال زير پاسخ فرماييد:

مدت چهل سال است كه جهت امرار معاش، از وطن خود سمنان، به شهميرزاد - 24 كيلومترى آن - رفتم. با توجه به اين كه علاقه به وطن خود دارم و اعراض هم نكردم، نماز و روزۀ من در وطنم درست است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از وطن اعراض نكرده ايد، در آن حكم وطن باقى است و در محل سكونت فعلى، بدون قصد توطّن و ماندن ده روز، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2839] 1404

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى، پس از عرض سلام و تحيت، استدعا دارم به سؤالات زير جواب مرقوم فرماييد:

1. دخترى كه شوهر اختيار نمود، در مسافرت به وطن اصلى، نمازش تمام است و

ص: 135

يا شوهر كردن دختر به منزلۀ اعراض بوده و در مسافرت، تابع شوهر مى باشد؟ و علاوه، اصولاً دختر وقتى - در سال و يا ماه - تنها و يا با شوهر، چند روزى به منزل پدر و مادر مى آيند، تكليفشان چيست؟

بسمه تعالى، تابع قصد خود دختر است. اگر قصد اعراض از وطن اصلى خود نكرده، در آن محل نمازش تمام و روزه او صحيح است.

2. بچه اى كه در شهرى متولد و قبل از بلوغ، به اتفاق والدين در محل ديگرى وطن اختيار نموده اند، اكنون پس از بلوغ و مقلد بودن و در مسافرت به محل تولد، آيا وطن اصلى حساب و نمازش تمام

است و يا مسافر مى باشد؟

بسمه تعالى، اگر از وطن اصلى (محل تولد) اعراض محقّق نشده - يعنى قصد اين كه ديگر براى سكونت به آن جا برنگردد ندارد - باقى بر حكم وطن است.

3. پول هايى كه بدون نشانه پيدا مى شود - و يا به طور كلى صدقات - را مى شود به حساب 100 امام واريز كرد يا نه ؟

بسمه تعالى، بنا بر احتياط، از طرف صاحبش به فقير صدقه دهند.

خدايا، خدايا، تا انقلاب مهدى، خمينى را نگهدار، والسلام عليكم ورحمة الله

[سؤال 2840] 1405

بسمه تعالى

حضرت آيت الله، امام خمينى، دام ظله العالى

مدتى است مشغول خدمت مقدس سربازى مى باشم و چون مرخصى سالانه ام مصادف با ماه مبارك رمضان شده است، از آن حضرت استدعا دارم بفرماييد: در مرخصى كه به وطن اصلى خويش (يعنى زادگاهم) كه فاصله اش بيش از حد ترخص است مى روم و نظر به اين كه كمتر از ده روز نيز مى خواهم در منزل بمانم، آيا نماز را بايد كامل خوانده، روزه نيز بگيرم يا خير؟

با آرزوى عزت مسلمين و طول عمر براى حضرت عالى

بسمه تعالى، تا از وطن اصلى اعراض نكرده ايد، نماز تمام است.

ص: 136

[سؤال 2841]

1406

بسمه تعالى

سرپرست محترم دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

ضمن عرض سلام به حضور مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى و درود فراوان به روان شهداى انقلاب اسلامى، خواهشمند است سؤال زير را از محضر مبارك امام، مدّ ظله العالى استفتا و نتيجه را براى اين جانب ارسال فرماييد.

اين جانب محل زندگى دائمى ام در تهران مى باشد؛ ولى در يكى از روستاهاى اصفهان به دنيا آمده ام و در آن جا نيز مقدارى آب و ملك و منزل مسكونى كه البته مالكيت آن، متعلق به پدرم مى باشد داريم. در طول سال گاهى به آن جا مسافرت مى نمايم كه بعضى از اين مسافرت ها، مدت زياد (ده روز تا چند ماه) و بعضى ديگر، چند روز بيشتر طول نمى كشد. خواهشمند است مشخص كنيد كه نمازهاى يوميه، در آن جا شكسته است يا خير؟ و نيز همچنين نماز و روزۀ پدر و مادرم كه در آن جا به دنيا آمده اند و مالكيتى نيز دارند؟ با اين توضيح كه محل زندگى اصلى آن ها در تهران مى باشد.

بسمه تعالى، وطن اصلى تا از آن اعراض نكرده، به حكم وطن باقى است و نماز و روزه در آن جا تمام است.

[سؤال 2842] 1407

بسمه تعالى

مسئول محترم دفتر امام خمينى مدّ ظله العالى

هدف از تحرير اين ورقه به دفتر امام، پرسش يك سؤال شرعى مى باشد. از امام بخواهيد كسانى كه از ايشان تقليد مى كنند، در شرايط زير چه بايد بكنند؟

افرادى كه بيشتر از 24 كيلومتر از محل اصلى خود دور هستند؛ مثلاً كسى كه محل اصلى اش شهرستان كرج است اما در تهران كار مى كند و همان جا خانه كرايه دارد اما

ص: 137

هفته اى يك بار به محل اصلى خود - يعنى كرج - پيش پدر و مادر سرى مى زند و در حال حاضر هم تصميم دارد كه اگر خداوند بزرگ بخواهد، در تهران زندگى تهيه كند و در همان جا مقيم شود، در اين شرايط نماز و روزۀ او چگونه بايد باشد؟

يا مثلاً كسى كه اهل كرج است و شغلش معلمى است و در تهران به تدريس مشغول است و همان جا خانه نيز كرايه كرده است و در اين مدت كه مدرسه ها باز است، هفته اى يك بار به كرج سرى مى زند و تابستان هم به كرج مى آيد و تعطيلات را در محل اصلى خود سپرى مى كند و تصميم هم دارد كه اگر پولدار شود خانه اى در تهران بخرد و همان جا بماند به عنوان وطن جديد، در اين شرايط، نماز و روزۀ او چگونه است؟ والسلام

بسمه تعالى، وطن اصلى تا اعراض نكرده، به حكم وطن باقى است و محل كار را تا وطن براى زندگى دائمى قرار نداده، حكم وطن ندارد.

[سؤال 2843] 1408

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى، حضرت امام خمينى، دام عزّه، پس از عرض سلام، مسائل ذيل را پاسخ بفرماييد:

1. وطن اصلى خود و اجدادم مزينان است. مدت قريب سى سال است براى امرار معاش، وطنم را ترك و در تهران و گنبد كاووس و مشهد ساكن بوده و هستم و هر ساله براى ايام عاشورا و مراسم سوگوارى سالار شهيدان، حضرت ابا عبد الله عليه السلام بنا به وظيفه اى كه دارم، به مزينان مى روم و تا حالا در ايام مذكور، نمازم را درست مى خوانده ام با توجه به اين كه وطنم مى باشد، و ضمناً امور زندگيم در آن جا نمى گذرد.

آيا درست عمل نموده ام يا خير؟

بسمه تعالى، وطن اصلى تا اعراض از آن نشده، به حكم وطن باقى است.

2. چون ساكن شهرهاى مختلف بوده ام لذا از مزينان و تهران و گنبد و مشهد، اولاد دارم. تكليف آنان در

ص: 138

نماز در مزينان چيست؟ و آيا وطن من وطن آنان هم هست يا زادگاه آنان وطنشان مى باشد؟

بسمه تعالى، وطن اصلى شما وطن آنان محسوب نمى شود؛ مگر آن كه خودشان آن جا را براى خود وطن قرار دهند.

3. پسرى دارم كه در تهران زندگى مى كند. براى ديدار او كه به تهران مى روم، در تهران نمازم شكسته است يا خير؟

بسمه تعالى، تهران را اگر وطن قرار نداديد، در آن جا حكم مسافر داريد.

4. منزل مسكونى خود را فروخته ام و زمينى خريده و مشغول ساختمان آن مى باشم. آيا وجوهات به همۀ آن تعلق مى گيرد يا بر باقيماندۀ آن تعلق خواهد گرفت چون در شهرستان كه بودم، در زمان مرحوم آيت الله شاهرودى رحمه الله منزل مسكونيم به حساب سال آمده بود.

بسمه تعالى، منزل مسكونى اگر قبلاً تخميس شده، پول فروش آن خمس ندارد.

[سؤال 2844] 1409

بسمه تعالى

1. اين جانب اصلاً اهل شهرستان هستم و سهم خانه ارثى را به برادرم فروخته ام؛ ولى از وطن بودن آن جا اعراض نكرده ام. و در قم نيز خانه اى خريده ام كه اين جا هم وطن دائمى ام باشد، اما به دليل كارى، كار اين جانب در تهران و جاى ديگر بوده است حالا گاهى كه در خانۀ قم مى آيم اين حكم وطن دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر وقتى در قم بوديد وطن شما شده، تا اعراض نكرده ايد حكم وطن باقى است.

2. آيا كسى كه قضاى روزه ماه رمضان بدهكار است مى تواند نذر كند و روزۀ نذر به جا آورد؟

بسمه تعالى، نمى تواند.

3. آيا كسى كه در طول روز، كارى كه مبطل روزه باشد، انجام نداده باشد، مى تواند در وسط روز نيت روزۀ نذر كند؟

بسمه تعالى، در نذر غير معين تا قبل از ظهر مى تواند اختياراً نيت كند.

4. كسى كه قضا و كفاره يك روز ماه رمضان بر گردنش است و چند سال بر آن گذشته و ادا نكرده است؛ آيا كفاره تأخير هم شامل وى مى شود؟

ص: 139

بسمه تعالى، نسبت به تأخير قضا تا يك سال كفاره ثابت است و نسبت به سال هاى بعد تكرار نمى شود.

[سؤال 2845] 1410

بسمه تعالى

حضور محترم مرجع عالى قدر اسلام و رهبر انقلاب اسلامى حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از عرض سلام و درود فراوان به رهبر عظيم الشأن اسلام و طلب كردن طول عمر زياد و سلامتى براى حضرت عالى لطفاً به مسائل شرعيه اين مقلد خود پاسخ كامل عنايت فرماييد.

1. زن و شوهرى هستيم كه خودم اهل نيشابور و همسرم اهل تهران مى باشد و همسرم همراه من به محل كار و شغلم كه در بندر ماهشهر مى باشد، عازم اين محل شده است. ضمناً محل خدمت بنده در ماهشهر موقتى است نه دائمى. و مدت آن چهار سال است. لطفاً بفرماييد:

اگر چنانچه بعد از مدتى كه در ماهشهر ساكن شديم به اتفاق همسرم به تهران براى مرخصى برگرديم، آيا تهران كه محل سكونت اجدادى همسرم مى باشد بايستى نمازهاى يوميه خود را كامل بخواند يا شكسته؟ همچنين روزه هاى ماه مبارك چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر از وطن اصلى اعراض نكرده، حكم وطن باقى است.

2. اگر چنانچه به اتفاق همسرم به نيشابور كه محل سكونت اجدادى خودم مى باشد برويم، آيا نمازهاى يوميه همسرم شكسته مى باشد يا كامل؟ همچنين روزه هاى ماه مبارك رمضان چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، چنانچه موطن شوهر را براى خود وطن قرار نداده باشد، در ايام اقامت در آن حكم مسافر را دارد.

3. اگر چنانچه محل سكونت اجدادى همسرم از تهران به محل ديگرى تغيير پيدا كند، تكليف شرعى همسرم در آن محل ثانى كه پدرش سكونت اختيار كرده چطور است؟

بسمه تعالى، وطن اتخاذى جديد پدر و مادر براى او حكم وطن را ندارد.

ص: 140

[سؤال 2846]

1411

بسمه تعالى

مسئول محترم دفتر امام خمينى، ضمن عرض سلام، خواهشمندم جواب سؤال زير را مرقوم فرماييد.

شخصى متولد شهرستان (با فاصلۀ بيش از 24 كيلومتر از تهران) مى باشد، ولى اكنون ساكن تهران و شاغل و مستخدم دولت است؛ پدر و مادر وى ساكن شهرستان هستند؛ شخص مذكور، در تهران ازدواج نموده و مالك خانه و زمين نمى باشد و در شهرستان زادگاه خود نيز مالك خانه و زمين شخصى نمى باشد. آيا زمانى كه به زادگاه خود مسافرت مى كند و به مدت كمتر از ده روز در آن جا مى ماند نمازش شكسته است يا كامل؛ در صورتى كه والدين شخص مذكور، در همان شهر مالك خانه و زمين هستند؟

بسمه تعالى، تا از وطن اصلى اعراض نشده، به حكم وطن باقى است و نماز در آن جا تمام است.

[سؤال 2848]

818

3. آيا دختر بعد از ازدواج از نظر معين كردن وطن براى نماز و روزه اش تابع شوهر مى باشد، در صورتى كه آن محل براى شوهر وطن مى باشد؟

بسمه تعالى، زن مستقل است و تابع كسى نيست.

[سؤال 2849] 905

28. آيا زن در توطّن يا مسافرت، تابع مرد است؟ در چه شرايطى و تا چه حدى؟

بسمه تعالى، ميزان، قصد خود زن است.

[سؤال 2850] 1463

4. حدود دو ماه است كه ازدواج كرده و به ساوه آمده ام. به ساوه علاقه ندارم، وطن پدر و مادرم نيز بوده و هردو اِعراض كرده اند، وطن شوهرم هم ساوه است (شوهرم، پسرخاله ام است).

الف. آيا زن، تابع شوهر است در توطّن يا نه؟ با توجه به اين كه شوهرم مى گويد هميشه در ساوه زندگى خواهد كرد و پاسدار است.

ب. قصد توطّن با عدم علاقه امكان دارد يا نه؟

ج. اگر با اين مسائل مى توانم قصد توطّن كنم، آيا بعد از قصد توطّن بايد ده روز يا بيشتر در ساوه بمانم، فعلاً نماز را جمع مى خوانم.

بسمه تعالى، ساوه در صورتى وطن شما مى شود كه با قصد ماندن هميشه، در آن مدتى بمانيد و بدون قصد توطّن، وطن شما نيست و زن در اين مسأله تابع شوهر نيست.

[سؤال 2851] 1413

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

ضمن عرض سلام و ارادت به آن مرجع عالى قدر، آموزگارى هستم در سربيشه از

ص: 142

توابع شهرستان بيرجند. همسرم اهل زاهدان است و محل كارم يكى از روستاهاى بيرجند مى باشد و فقط ايام تعطيلات تابستان و تعطيلات رسمى ديگر به روستاى زادگاهم كه منزل شخصى داريم مى رويم، و مدت اقامت ما در آن جا هيچ وقت شش ماه متوالى نمى باشد. تكليف نماز و روزۀ همسرم در زادگاه من چيست؟ و بالعكس نماز و روزۀ اين جانب در زاهدان و اقامت در منزل پدر همسرم چگونه مى باشد؟

سر بيشه محل كار اين جانب مى باشد و مدت سه سال است در آن جا اقامت دارم و فاصلۀ سربيشه تا وطن اصلى خودم... فرسنگ مى باشد و از وقتى كه به سربيشه آمده ام به اين نيت مقيم اين جايم كه معلوم نيست چند سال در اين جا بمانم و هر هفته به وطن خودم يا به شهر خواهم رفت مگر آن كه پيشامدى شود و يا كار واجبى داشته باشم در اين صورت نماز خودم و همسرم قصر است يا كامل؟

بسمه تعالى، نماز و روزه شما در وطن اصلى خودتان تمام و در وطن اصلى همسرتان قصر است و نماز و روزه همسرتان در وطن اصلى خودش تمام و در وطن شما قصر است و در محل كار هر دو حكم مسافر داريد و بدون نيت اقامت ده روز نماز و روزه قصر است.

[سؤال 2852] 846

3. بفرماييد دخترى كه شوهر كرد آيا وقتى كه براى زيارت پدر و مادر آمد نماز و روزه تمام است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر منزل پدر و مادر محل تولد دختر است و از آن اعراض نكرده نمازش در آن جا تمام است.

[سؤال 2853] 938

2. تكليف خانوادۀ او كه تابع او مى باشند، در اين مسأله چيست؟ بيان فرماييد.

بسمه تعالى، خانواده در اعراض از وطن و اتخاذ وطن مستقل است.

ص: 143

[سؤال 2854]

1890

4. كسى كه وطن دارد ولى از جاى ديگر زنى گرفته، گاهى با زن و بچه خود از محل زندگى غير وطن مى آيد به وطن اصلى كه اعراض نكرده، آيا زن و بچه از لحاظ حكم وطن تابع مرد و پدر خود هستند يا نه؟ و نيز زنى كه در غير وطن خود عروس شده گاهى به عنوان ديدن پدر و مادر مى آيد به وطن اصلى آيا حكم وطن باقى است يا به مجرد ازدواج و زندگى در جاى ديگر اعراض محقق مى شود.

بسمه تعالى، تابع حساب نمى شوند و مجرد ازدواج و زندگى در محل ديگر اعراض از وطن اصلى نيست.

[سؤال 2855] 1414

بسمه تعالى 25 / 10 / 1361

دفتر حضرت امام خمينى، رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران

با درود و سلام به امام امت و امت شهيدپرور و رزمندگان جبهه هاى حق عليه باطل خواهشمند است حقير را دربارۀ مسأله اى كه ذيلاً به استحضار مى رسد راهنمايى فرمايند.

همسر اين جانب متولد سبزوار و بزرگ شده مشهد مى باشد، ولى اكنون كه ازدواج نموده به اتفاق اين جانب در گناباد زندگى مى كند. با توجه به اين كه پدر و مادرش ساكن مشهد مى باشند و نامبرده از سن هشت سالگى در مشهد بوده، وضعيت نماز و روزۀ وى را در شهرهاى سبزوار، مشهد و گناباد تعيين فرماييد.

خدايا، خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار، خدا نگهدار

بسمه تعالى، اگر وقتى همراه پدر و مادر خود به مشهد آمده پدر ومادر او قصد ماندن هميشه در مشهد كرده اند، در مشهد حكم وطن دارد و چنانچه از سبزوار اعراض كرده اند، در آن جا حكم مسافر دارد و در گناباد بدون قصد توطن محكوم به حكم مسافر است.

ص: 144

[سؤال 2856]

1415

بسمه تعالى

مسئولين محترم دفتر امام خمينى، تقاضا مى شود نظر و فتواى امام را در مورد مسائل زير جهت اطلاع اين جانب ابلاغ فرماييد.

1. كسى همسرى از شهر ديگرى غير محل سكونتش، اختيار مى كند. تكليف زن وقتى براى سركشى به خانواده اش نزد آن ها مى رود در مورد نماز و روزه چگونه است؟

بسمه تعالى، زن اگر بعد از ازدواج از وطن اصلى اعراض نكرده، در آن جا نمازش تمام و روزه اش صحيح است.

2. با توجه به اين كه بيشتر مكان هاى نماز با الصاق عكس آزين بندى مى شود، كراهت وجود عكس در محل نماز به چه اندازه است؟

بسمه تعالى، كراهت در نماز به معناى كمتر ثواب داشتن است و با پوشيدن عكس در موقع نماز زايل مى شود و كراهت مخصوص آن جايى است كه عكس مقابل نمازگزار باشد.

[سؤال 2857] 1324

2. آيا در نماز مسافر، زن تابع مرد است؟ يعنى اين كه هر كجا نماز مرد شكسته است، زن هم بايد نمازش را به پيروى از شوهرش شكسته بخواند؟

بسمه تعالى، تابع نيست و ميزان، قصد خود زن است.

[سؤال 2858] 1410

2. اگر چنانچه به اتفاق همسرم به نيشابور كه محل سكونت اجدادى خودم مى باشد برويم، آيا نمازهاى يوميه همسرم شكسته مى باشد يا كامل؟ همچنين روزه هاى ماه مبارك رمضان چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، چنانچه موطن شوهر را براى خود وطن قرار نداده باشد، در ايام اقامت در آن حكم مسافر را دارد.

ص: 145

[سؤال 2859]

1753

13. اگر كسى قم وطن او بوده و بدون اعراض از اين وطن تهران را چون محل كارش بوده وطن اتخاذى قرار داده، بعضى از بچه هايش متولد قم هستند و بعضى در تهران متولد شده اند آيا هنگامى كه به وطن اصلى مى آيند و مى خواهند كمتر از ده روز بمانند تكليف بچه ها چيست آيا فرقى بين متولدين قم و تهران هست يا خير؟

بسمه تعالى، در وطن اتخاذى بچه هايى كه استقلال در اراده و زندگى ندارند تابع پدر هستند و در وطن اصلى پدر بچه هايى كه در آن متولد نشده اند تابع پدر نيستند مگر خودشان قصد توطن نمايند.

[سؤال 2860] 1416

بسمه تعالى

محضر مبارك امام خمينى، مرجع تقليد شيعيان، سلام عليكم

در اجراى صحيح فرايض مذهبى تقاضاى پاسخ گويى چند سؤال ذيل را دارم.

1. منزل پدرى كه هنوز در حيات است، براى فرزندى كه خود شخصاً مستقل زندگى مى كند آيا وطن محسوب شده و در آن جا به جاى آوردن نماز و روزه به طور كامل صحيح است؟

2. همچنين منزل فرزند (پسر) براى پدر، كه البته از نظر مادى با هم جدا نيستند؟

بسمه تعالى، ميزان، منزل پدر يا فرزند نيست؛ بلكه ميزان وطن به حساب شخص مكلف است. جايى كه وطن مكلف بوده. تا از آن اعراض نكرده، به حكم وطن باقى است.

3. پرداخت فطريه براى فرزندانى كه داراى عيال و اولاد بوده و جدا از پدر (البته در شهر ديگرى) زندگى مى كنند، در صورتى كه شب عيد فطر در منزل پدر باشند، غير از پرداخت فطريه به وسيلۀ پدر، براى اولاد و عيالاتش واجب است يا خير؟

بسمه تعالى، در صورتى كه پيش از غروب روز آخر ماه رمضان بر منزل پدر وارد شوند و جزو عايلۀ نانخور او محسوب شوند، فطريه شان بر عهدۀ پدر است.

ص: 146

4. در صورتى كه در تمام مدت عمر فرزند بزرگ تر، پدرش هم نماز و هم روزۀ خود را انجام داده، آيا انجام عبادات قبل از تولد، به عهدۀ فرزند بزرگ تر واجب است يا خير؟

بسمه تعالى، انجام نماز و روزۀ فوت شدۀ پدر بر پسر بزرگ تر واجب است.

[سؤال 2861] 2068

16. مردى با زن خود از وطن اتخاذى هر دو به وطن اصلى خود مى رود و بنا دارد كمتر از ده روز بماند آيا زن هم تابع شوهر است يا وظيفه زن قصر است؟

بسمه تعالى، در مورد سؤال زن تابع شوهر نيست و وطن شوهر اگر وطن زن نبوده نماز او قصر است.

[سؤال 2862] 2068

19. زيدى وطن اصلى او مثلاً شيراز است و مدت مثلاً سى سال است كه قم را وطن اتخاذى خود قرار داده و زندگى مى كند آيا بچه هاى زيد هنگامى كه به شيراز مى روند چنانچه قصد اقامه نكنند مى توانند نماز خود را تمام بخوانند يا وظيفۀ آن ها

قصر است چون در قم متولد شده اند؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال وطن اصلى پدر وطن اولاد محسوب نيست.

[سؤال 2863] 1528

3. فردى از شمال، در تهران ازدواج كرده و حال اين كه شمال، فقط وطن شوهر است؛ وظيفۀ همسر در قبال اعمال عبادى در وطن شوهر چه كيفيت دارد؟

بسمه تعالى، وطن يكى از دو همسر، حكم وطن براى ديگرى ندارد.

[سؤال 2864] 1378

2. در مورد همسر و يا فرزندى كه مكلف شده و در منزل، تابع شوهر و يا پدر خود مى باشند در مسألۀ ترك وطن، آن ها تابع پدر و يا شوهر خود هستند؟ و اگر پدر و يا شوهر ترك وطن نمود، آن ها هم همان حكم را پيدا مى كنند و يا بايد مستقلاً تصميم بگيرند؟

ص: 147

بسمه تعالى، زن و فرزندى كه از حد تبعيت بالطبع بيرون آمده و صاحب اراده است، در اتخاذ وطن و اعراض از آن و قصد اقامه، تابع نيست و ميزان تصميم خود او است.

[سؤال 2865] 1417

بسمه تعالى

دفتر حضرت امام خمينى، ادام الله ظله على رؤوس المسلمين

پس از عرض سلام و آرزوى موفقيت براى آن مسئولين محترم، خواهشمند است به سؤالات ذيل جواب كافى مبذول داريد:

1. زن در اعراض از وطن اصلى، تابع شوهر است و يا مى تواند مستقل باشد و آيا در صورت اعراض نكردن زن نمازش تمام است؟

بسمه تعالى، تا اعراض نكرده، حكم وطن باقى است و خودش مستقل است.

2. زمين هاى ديمى كه در حريم روستاها است و مردم مشتركاً از آن استفاده مى نمايند و ملك كسى نيست، آيا در صورت اعراض از وطن يا عدم استفادۀ ممتد، آن حق از بين مى رود يا باقى است؟

بسمه تعالى، حق استفاده از حريم، تابع حق استفاده از خود روستا است.

3. زكات فطرۀ رزمندگان اسلام - كه مخارج آن ها را دولت يا مردم مى دهند - در ماه مبارك رمضان، به عهدۀ چه كسى است؟

بسمه تعالى، بر خود آن ها است، با شرايط وجوب فطره.

[سؤال 2866] 1410

3. اگر چنانچه محل سكونت اجدادى همسرم از تهران به محل ديگرى تغيير پيدا كند، تكليف شرعى همسرم در آن محل ثانى كه پدرش سكونت اختيار كرده چطور است؟

بسمه تعالى، وطن اتخاذى جديد پدر و مادر براى او حكم وطن را ندارد.

ص: 148

[سؤال 2867]

1408

2. چون ساكن شهرهاى مختلف بوده ام لذا از مزينان و تهران و گنبد و مشهد، اولاد دارم. تكليف آنان در نماز در مزينان چيست؟ و آيا وطن من وطن آنان هم هست يا زادگاه آنان وطنشان مى باشد؟

بسمه تعالى، وطن اصلى شما وطن آنان محسوب نمى شود؛ مگر آن كه خودشان آن جا را براى خود وطن قرار دهند.

[سؤال 2868] 1418

بسمه تعالى 24 / 7 / 1361

محضر مبارك حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

ضمن عرض سلام، به استحضار مى رساند: حدود سه ماه قبل طى نامه اى به دفتر آن حضرت در جماران، سؤالاتى شرعى كه ذيلاً تكرار مى شود، از جناب عالى استفتا نمودم؛ ليكن تا اين تاريخ هنوز جوابى واصل نگرديده است. از آن جا كه دفتر آن حضرت بارها اعلام فرموده اند كه تنها سؤالات شرعى پرسيده شود، لهذا مصدّع اوقات گشتم؛ اميدوارم بنا به ضرورت ابتلاى مسائل ذيل، نظر شريف را عاجلاً مرقوم فرماييد. مزيد بر تشكر است.

1. اگر مردى (مثلاً از كاشان كه وطن او است)، با زنى (مثلاً از مشهد كه وطن او است) ازدواج كرد، در اين صورت وطن مرد، براى زن نيز وطن محسوب مى شود يا نه؟ در ايام كمتر از ده روز قصد اقامت در كاشان، نماز زن شكسته است يا تمام؟

بسمه تعالى، وطن مرد وطن زن محسوب نيست؛ مگر خود زن در آن جا قصد توطّن نمايد؛ و بدون قصد توطّن، حكم مسافر دارد.

2. چنانچه در مسأله فوق زن از وطن پدر و مادرى خود (مشهد)، اعراض نكرده باشد، هنگام قصد اقامت در مشهد در ايّام كمتر از ده روز، نماز او چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، تمام است.

ص: 149

[سؤال 2869]

1390

2. در صورت صدق وطن، براى فرزندان متولد در وطن مستجدّ نيز حكم وطن دارد يا خير؟

بسمه تعالى، براى آن ها وطن اصلى شما حكم وطن ندارد.

[سؤال 2870] 1419

بسمه تعالى 13 / 10 / 1361

دفتر امام امت و رهبر و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، امام خمينى، مدّ ظله

بعد از سلام و تقدير از شما خدمتگزاران اسلام و امام، خواهشمندم كه به مسأله زير با توجه به فتواى امام خمينى جواب دهيد. بسيار ممنونم.

ما ايل نشين هستيم و صاحب منطقه اى هستيم كه هر وقت يا هر سال، مانعى براى ما پيش نيايد، به آن منطقه مى رويم؛ به اين معنا كه در يك الى سه سال، يك مرتبه به منطقۀ مذكور مى رويم و براى مدت سه الى چهار ماه مى مانيم. آيا هر وقت كه ما به آن منطقه برويم؛

1. آن جا وطن ما محسوب مى شود؟

2. روزه و نماز ما تمام است يا شكسته؟

3. در صورتى كه وطن ما محسوب نشود، آيا بايد قصد ده روز كنيم و روزه بگيريم؟

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، تا اعراض از آن منطقه نكرده ايد، در آن جا حكم وطن داريد كه نماز شما در آن جا تمام است و روزه صحيح است و قصد ماندن ده روز لازم نيست.

ص: 150

[سؤال 2873]

1422

بسمه تعالى 25 / 5 / 1361

حضور مسئولين محترم دفتر استفتائات امام مستقر در قم

ضمن عرض سلام سربازانى كه خدمت سربازى آن ها ژاندارمرى مى باشد و امكان دارد تمام خدمت خود را در يك يگان نباشند و به پاسگاه هاى ديگر منتقل شوند و همچنين امكان مأموريت بيش از حد ترخص در هر لحظه براى آن ها وجود دارد، تكليف نماز و روزه آن ها چيست؟

بسمه تعالى، اگر محل خدمت از وطن به مقدار مسافت شرعى فاصله دارد در آن جا حكم مسافر دارند و بدون قصد اقامت ده روز نماز قصر است.

[سؤال 2874] 1423

بسمه تعالى 12 / 6 / 1361

مسئولان محترم دفتر امام خمينى مدّ ظله العالى

بدين وسيله به عرض مى رسانم كه ما تعدادى سرباز هستيم كه در اهواز خدمت مى كنيم و يگان ما دژبان است. ما از اين يگان، در پاسگاهى هستيم هجده كيلومتر دورتر از شهر، و اختيار هم دست خودمان نيست و امكان دارد كه جاى هر كس را عوض كرده و به پاسگاه ديگر بفرستند. الآن كه ما در اين پاسگاه هستيم، از وضع نماز خود در شك و ترديد هستيم كه آيا شكسته بايد به جا آوريم يا تمام. در ضمن، هفته اى چند بار به شهر رفت و آمد مى كنيم. حال از حضور آن دفتر خواهشمنديم كه نسبت به وضع نماز ما توضيحات لازم را ارسال داريد.

از خداوند متعال، آرزوى سلامتى و تندرستى شماها را خواهانيم.

بسمه تعالى، در غير وطن، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، نماز و روزه قصر است.

ص: 152

[سؤال 2875]

1289

2. اگر آبدانان وطن محسوب نگردد پس از برگشتن از هر مسافرت آيا بايد اقامت ده روز نمايم و چنانچه پس از برگشتن از مسافرت معلوم نباشد كه 4 يا 5 يا 9 يا بيشتر از 10 روز ديگر به مسافرت بروم، نماز را چگونه به جا آورم.

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد مگر آن كه قصد ماندن ده روز در آن جا نماييد.

[سؤال 2876] 1424

بسمه تعالى 1 / 4 / 1361

دفتر محترم امام امت، خمينى عزيز

احتراماً به استحضار مى رساند: چون از طرف دولت جمهورى اسلامى ايران مسئوليت بخشدارى سرايان در استان خراسان به اين جانب محول گرديده، لذا در رابطه با نماز و روزه خود نمى دانم، آيا نماز را درست به جا آورم و روزه بگيرم يا نه؟

چراكه سؤالات ذيل برايم مبهم است.

1. مأمور دولت هستم و تا زمانى كه مسئولين صلاح بدانند بايد در اين محل باشم. آيا نماز كامل است يا خير؟

2. حوزۀ مأموريت به طورى است كه بيشتر اوقات بايد براى بررسى مشكلات روستاييان به روستاها برويم آيا نمازم كامل است يا خير؟

3. برايم معلوم نيست كه ده روز در يك محل بمانم. آيا مى توانم جهت گرفتن روزه و به جا آوردن كامل نماز ده روز قصد نمايم و روزه بگيرم و اگر در بين ده روز به خارج از اقامت رفتم باز دو مرتبه برگردم و قصد نمايم و روزه بگيرم؟

4. مى توانم ده روز قصد نمايم، ولى در اين مدت بعد از اذان ظهر جهت بررسى مشكلات به روستاها بروم و نماز را تمام خوانده و روزه بگيرم؟

تكليف نماز و روزه اين جانب به چه صورت است؟ در ضمن وطن اصلى

ص: 153

اين جانب مشهد مقدس مى باشد.

بسمه تعالى، كسى كه از وطن به مقدار مسافت شرعى دور باشد و در غير وطن نيت اقامت ده روز نكند نماز و روزه اش قصر است و فرقى بين مأمور دولت و غير او نيست.

[سؤال 2877] 1425

بسمه تعالى

با درود به رهبر كبير انقلاب اسلامى و سلام بر رزمندگان جبهه هاى حق عليه باطل

نامه اى كه به دفتر امام تقديم مى دارم راجع به مسأله نماز و روزه است و اين حقير پيرو و مقلد رهبر عظيم الشأن مى باشم. اميدوارم جواب را كتباً اعلام فرماييد.

محل مسكونى اين جانب باغ نرده 22 كيلومترى سه راه آذرى و محل خدمت در جاده قديم كرج در پادگان دپو ترابرى ارتش مى باشد و از در منزل تا محل كار 25 كيلومتر مى باشد و هر ماه سه يا چهار بار براى مأموريت به مناطق جنگى اعزام مى شوم، خواهشمندم تكليف اين جانب را در مورد نماز و روزه روشن فرماييد.

بسمه تعالى، در غير وطن حكم مسافر داريد مگر آن كه قصد ده روز ماندن در يك محل را داشته باشيد. موفق باشيد ان شاء الله.

[سؤال 2878] 1426

بسمه تعالى

به خدمت رهبر كبير انقلاب اسلامى آن پدر مستضعفان جهان

ما آن كسانى هستيم كه چند سال پيش به دوستان گفته بودى كه ياران من هنوز به دنيا نيامده اند و يا الآن در بستر كودكى هستند حال ما بزرگ شده ايم و در ركاب شما شمشير مى زنيم. اما رهبر بزرگ انقلاب از شما تقاضاى سؤالى دارم مسأله اين است ما در جبهه بايد چطور نماز بخوانيم؟ مسأله را كم و بيش مى دانم ولى مى گويند كه شما فتواى تازه اى داديد، پس جواب اين مسأله را با دست هاى پر مهرت برايمان بنويسيد.

ص: 154

بسمه تعالى، در غير وطن كه از وطن به قدر مسافت شرعى فاصله دارد بدون نيت اقامت ده روز نماز چهار ركعتى شكسته مى شود.

[سؤال 2879] 870

5. در مقطعى از دوره دانشجويى در خارج از كشور، بعضى مواقع از شهر تحصيلى دانشگاهى (محل كار و محل تحصيل) به شهرهاى ديگر (با بيش از چهار فرسخ راه) به قصد تظاهرات بر ضد رژيم سابق يا سخنرانى مذهبى مسافرت مى كردم. بعد از مراجعه به شهر تحصيلى بدون قصد قبلى بعضاً اتفاق مى افتاد كه مجدّداً به فاصله كمتر از 10 روز مسافرت از شهر تحصيلى به شهرهاى مذكور تكرار مى شد. در تمام اين احوال در فواصل مراجعه به شهر تحصيلى، در شهر تحصيلى نمازهاى خود را درست مى خواندم به اعتبار اين كه در شهر تحصيلى بيش از يك سال خواهم ماند (در ابتداى هر سال ثبت نام مجدد در دانشگاه مى شد) آيا اين نمازها صحيح بوده يا خير؟ و آيا بايد نمازها را اعاده نمايم؟ (نمازهايى كه در فواصل خوانده شده است؟)

بسمه تعالى، در شهر تحصيلى اگر بدون قصد اقامت ده روز در يك محل نماز تمام خوانده شده، نماز و روزه قضا دارد.

[سؤال 2880] 4861

4. بنده جهت تحصيل فرزندانم از اول مهر تا پايان سال تحصيلى در ميانه اقامت نموده و در تابستان در روستاى احمد آباد گروس - محل سكونتم - ساكن مى باشم؛ آيا در ايامى كه در ميانه هستم، در صورت مسافرت به روستاى ياد شده ام، وضع نماز و روزه ام چيست؟ ضمناً از روستا اعراض ننموده ام.

بسمه تعالى، در غير وطن، بدون قصد اقامت ده روز، نماز شكسته است و با قصد اقامت ده روز، اگر سفر شرعى پيش بيايد اقامت به هم مى خورد.

[سؤال 2881] 4861

5. فدوى در ماه محرم الحرام (در موقع اقامت در شهر ميانه) جهت روضه خوانى و

ص: 155

مسأله گويى به روستاى خود رفته و در مدت ايام سوگوارى به سه روستاى اطراف مى روم و حد شرعى مسافت را طى مى نمايم كه مانع از قصد اقامه مى شود، در اين صورت نماز بنده به چه صورت خوانده شود؟

بسمه تعالى، با طى سفر شرعى حكم مسافر داريد.

[سؤال 2882] 1477

3. گروهى در يك خوابگاه مستقر و محل كار كمتر از مسافت، با احتمال انتقال در هر لحظه به محل ديگر كه از حد مسافت بيشتر است، و يا براى مجالس روضه و سخنرانى به مدت چند ساعت رفت و برگشت در صورتى كه از محل كار (چاه هاى حفارى) عبور مى كنند، حكم نماز و روزه آن ها چگونه است؟

بسمه تعالى، در غير وطن اگر نتوانند قصد اقامه نمايند حكم مسافر دارند.

[سؤال 2883] 1971

7. بعضاً - بلكه بيشتر مواقع - بيشتر از هفت روز يا پنج روز تا بيست روز، يعنى بيشتر از ده روز در روستا مى مانم و بعد از دو يا سه هفته به شهر خودم بر مى گردم و دو روز در شهر خودم هستم، كيفيت نماز بنده در اين صورت به چه نحو است؟ در چه صورت شكسته و در چه صورت بايستى كامل به جا آورم؟ البته ناگفته نماند كه فاصلۀ باختران تا روستاى محل خدمتم، حدود صد كيلومتر مى باشد.

بسمه تعالى، در صورت اقامت ده روز در محل خدمت با قصد، نماز تمام است وگرنه قصر است.

[سؤال 2884] 1427

بسمه تعالى

رزمندگانى كه در جبهه ها هستند و يا امثال آن ها كه صددرصد نمى دانند چند روز در يك محل مى مانند و در عين حال احتمال دارد كه ده ها روز در همان جا بمانند، آيا مى توانند قصد اقامت ده روز كنند؟

ص: 156

بسمه تعالى، اگر يقين به ماندن ده روز در يك محل نداشته باشند، نمى توانند قصد اقامت ده روز كنند؛ ولى اگر به حال ترديد، سى روز در يك محل ماندند، روز سى و يكم نماز ايشان تمام و روزه شان صحيح است.

[سؤال 2885] 1428

بسمه تعالى

دفتر امام خمينى؛ پس از تقديم عرض سلام، سؤالاتى چند در مسائل شرعى خدمت شما معروض مى دارم:

1. در جبهه هاى جنگ اگر فرمانده يك دسته بگويد كه ما ده روز نمى توانيم و معلوم نيست در اين جا بمانيم و افراد تحت فرمان و نظر او خود، عُرفاً تشخيص دهند كه به احتمال زياد ده روز در اين جا مى مانند و براى رفتن از آن محل، قبل از ده روز احتمال كمى بدهند، در اين صورت آيا مى توانند قصد كنند و روزه بگيرند؟ و اگر در اين حالت، قصد كرد و روزۀ ماه رمضان را به جا آورد، تكليف از او ساقط شده است؟ و اگر در يكى از روزهاى ماه رمضان، در همين صورت، عمداً روزۀ خود را با چيز حرام باطل كند كفارۀ جمع بر او واجب مى شود؟

بسمه تعالى، در قصد اقامت ده روز، اطمينان به ماندن ده روز لازم است و احتمال، كافى نيست. روزه اگر در واقع صحيح نبوده، افطار آن كفاره ندارد و روزه و نمازى كه خلاف وظيفۀ مقرّره انجام گرفته قضا دارد.

2. حكم غنائم جنگى كه در جنگ با كفار بعثى به دست آمده چيست؟

بسمه تعالى، به جز ادوات جنگى، ساير چيزهاى مختصر را رزمندگان مى توانند براى خود بردارند؛ مگر آن كه منعى از طرف مسئولين مربوطه باشد.

3. آيا سجده بر مُهرى كه روى آن نقش و نگار و گنبد و نوشتنى است، صحيح مى باشد؟ و اگر در سطح مهر ذرّات ريز سياه ببينيم و نفهميم كه لكّه و يا چرك است كه به مقدار كم در سطح مُهر جمع شده است يا آن كه در ساختمان خود مُهر وجود دارد، سجده بر آن صحيح است؟ و اگر تشخيص بدهيم كه ذرّات

ص: 157

سياه در مواد اوليۀ مُهر وجود داشته است ولى ندانيم كه از چيزهايى است كه سجده بر آن صحيح است يا از چيزهايى است كه سجده بر آن باطل است، مى توان بر آن سجده كرد؟

بسمه تعالى، سجده بر آن اشكال ندارد.

4. شرعاً آيا امريكا مثل شوروى حكم كافر را دارند؟ و آيا معاملۀ با كشور امريكا و اقمارش حرام است؟ و اصولاً معامله با چه طايفه و گروه و افرادى و كشورهايى حرام است؟

بسمه تعالى، غير مسلمان، هر كه باشد و در هر كجا باشد، كافر است و شرط صحت معامله، مسلمان بودن طرف معامله نيست و معامله با كشورهاى خارجى، تابع مقررات دولت اسلامى است.

5. اگر فرزندى بدون اجازۀ پدر، قسم بخورد كه كارى را كه انجام ندادنش بهتر است، انجام ندهد و بعد به قسم خود وفادار نماند، كفاره بر او واجب مى شود؟ (چون امام در رسالۀ عمليه مرقوم فرموده اند كه: قسم فرزند بدون اجازۀ پدر بعيد نيست كه صحيح نباشد؛ ليكن احتياط را نبايد ترك كرد).

بسمه تعالى، قسم فرزند، بدون اذن پدر، صحيح نيست و كفاره ندارد.

6. توالتى كه در آن از آب قليل جهت تطهير استفاده مى شود نجس است (منظور، سنگ فرش توالت است)؟

بسمه تعالى، تا يقين به نجاست، حاصل نشده محكوم به طهارت است.

7. آيا لمس زن هايى كه بر انسان محرم هستند - مثل خاله - و لمس دختر نابالغ حرام است؟

بسمه تعالى، در غير محارم جايز نيست و در محارم اشكال ندارد.

8. اختيار فرماندهى و سرپرست ادارات و ارگان هاى نظامى در استفادۀ شخصى از بيت المال تا چه حد است؟ و آيا زمينى كه متعلق به دولت است و دولت به سپاه واگذار كرده، مى توانند به مصرف شخصى برسانند؛ مثلاً زمين را به يكى از اعضاى سپاه واگذار كنند؟

بسمه تعالى، تابع مقررات قانونى دولت اسلامى است.

[سؤال 2886] 1203

4. اگر كسى مى خواهد قصد ماندن ده روز يا بيشتر در غير از وطن خود بكند، آيا مى تواند همان جا قصد كند يا بايد به وطن خود بازگردد و قصد كند و دوباره بازگردد؟

بسمه تعالى، در همان سفر مى تواند قصد ماندن ده روز در يك محل بكند.

ص: 158

[سؤال 2887]

1429

بسمه تعالى 29 / 8 / 1361

خدمت رهبر انقلاب اسلامى ايران، حضرت آيت الله امام خمينى، دامت بركاته

ما حدود 30 نفر دانش آموز هستيم كه از يك ده به نام بزيجان كه در 43 كيلومترى شهرستان محلاّت قرار دارد، براى تحصيل به شهر نامبرده مى آييم و خانه اجاره مى كنيم. بعضى از روزهاى تعطيل (جمعه ها) به ده مى رويم؛ كه گاهى اوقات، هر جمعه و گاهى اوقات، چند هفته يك بار يا كمتر يا بيشتر به ده مى رويم. لازم به توضيح است كه خانه اى كه اجاره مى كنيم، به مدت نه ماه - يعنى از اول سال تحصيلى تا پايان سال تحصيلى - مى باشد. در اين جا ما از جناب عالى تقاضا داريم كه جناب عالى ما را در به جا آوردن احكام اسلامى (نمازخواندن، روزه گرفتن و ديگر تكاليف) راهنمايى فرماييد. نمازها را شكسته بخوانيم يا كامل؟

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن ده روز در محل تحصيلى حكم مسافر داريد؛ و در وطن، تا اعراض نكرده ايد، نماز شما تمام است و روزه صحيح است.

[سؤال 2888] 1090

2. خلبانان هواپيماهاى شكارى با توجه به اين كه اغلب پرواز مى كنند؛ آيا مى توانند در پايگاه قصد اقامت ده روز بنمايند يا خير؟

بسمه تعالى، نمى توانند قصد ده روز كنند؛ مگر بدانند كه ده روز در آن جا مى مانند.

[سؤال 2889] 1430

بسمه تعالى 12 / 4 / 1361

من و ديگر نظاميان كه مدت نزديك به سى سال در محل هاى مختلف نظامى بايد خدمت بكنيم. اغلب پايگاه هاى ما خارج از شهر بوده و بر اساس قانون ارتش

ص: 159

جمهورى اسلامى ايران، هر نظامى تقريباً مدت سه سال بيشتر يا كمتر، اختيارش در دست ارتش مى باشد و در هر شهرى كه به او گفته شد بايد خدمت كند و اين امكان هم وجود دارد كه در شهر خودم كه تهران مى باشد، بيشتر از مدت سه سال نتوانم خدمت كنم و اكنون در شهر تبريز، مدت نه ماه است كه زندگى مى كنم و فاصلۀ منزل تا محل خدمتم 21 كيلومتر مى باشد كه بايد همه روزه اين مسافت را طى كنم؛ يعنى 21 كيلومتر بروم و 21 كيلومتر برگردم و تا كنون نماز و روزه ام را كامل به جا آورده ام. آيا تبريز و يا شهرهاى ديگر كه بايد در آن خدمت كنم، وطن محسوب مى شود يا نه؟ و مواقعى كه براى گذراندن مرخصى به تهران مى روم، تكليف نماز و روزه ام چگونه مى شود؟

خواهشمندم در مورد نماز و روزۀ ما نظاميان، فتواى شرعى را امر بفرماييد.

بسمه تعالى، در وطن، نماز تمام و روزه صحيح است؛ و در غير وطن، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، نماز قصر است و روزه صحيح نيست؛ و نماز و روزۀ گذشته چنانچه مخالف وظيفۀ شرعى انجام گرفته باشد قضا دارد.

[سؤال 2890] 1431

بسمه تعالى 28 / 2 / 1362

حضور محترم حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

محترماً به عرض مبارك مى رساند كه تعدادى از برادران ارتشى كه بعضى تقريباً مدت ده سال و بعضى كمتر و يا بيشتر، از ساير شهرها به ده كيلومترى خرم آباد (بدرآباد) انتقال و مشغول كار هستند تا كنون هم نماز خود را چه در بدرآباد و چه در خرم آباد كه در رفت و آمد بوده اند - كه تقريباً از بدرآباد تا شهر خرم آباد، ده كيلومتر فاصله دارد - تمام خوانده اند و روزه خويش را نيز گرفته اند؛ ولى تعدادى از روحانيون محترم فرموده اند: اين برادران كه مدت ها در اين جا هستند - چه در خانه هاى سازمانى و چه مستأجر و چه خانه خريده اند - ولى قصد اقامت ندارند و ممكن است سال ها هم

ص: 160

در اين جا بمانند، بايد نماز خود را شكسته بخوانند؛ لذا تقاضا داريم براى ما روشن فرماييد: آيا اين برادران بايد نماز خود را تمام بخوانند و يا شكسته؟ و در مورد روزه، وظيفۀ ايشان چطور است؟ در پايان، سلامتى و سعادت آن امام بزرگوار را از خداوند متعال خواستارم.

بسمه تعالى، كسانى كه خرم آباد و بدرآباد وطنشان نيست و نمى توانند قصد اقامت ده روز در يكى از دو محل نمايند، نمازشان شكسته و روزه ايشان صحيح نيست.

[سؤال 2891] 1432

بسمه تعالى 18 / 2 / 1361

دفتر حضرت امام خمينى، دامت بركاته

ما دسته اى دور از وطن هستيم و در غرب كشور به طور مأموريت به مدت دو برج خدمت مى كنيم و در اين مدت در ايام هفته گاهى از مكان خود به مسافت هشت فرسنگ مسافرت مى كنيم. ضمناً ظرف همان روز ساعت 5/1 بعد از ظهر به مكان خود باز مى گرديم؛ آيا نماز ما شكسته است يا بايد تمام به جا آوريم؟

بسمه تعالى، نماز شما شكسته است.

[سؤال 2892] 971

2. يكى از دوستانم در تهران درس مى خواند، دو روز مانده به آخر ماه رمضان آن ها تعطيل مى شوند. وى مى خواهد به محلشان در شهرستان برود؛ البته چون آن جايى كه ايشان مى خواهند بروند وطن اصلى شان نيست، چطور بايد در آن شهر دو يا سه روز روزۀ قضا شده را به جا آورد؟ آيا بايد در آن شهر قصد ده روزه كرد و قضاى روزه را گرفت يا طورى ديگر است؟ لطفاً روشن نماييد.

بسمه تعالى، در غير وطن، در صورتى مى تواند قضاى روزه را بگيرد كه قصد اقامت ده روز نمايد.

ص: 161

[سؤال 2893]

1433

بسمه تعالى 3 / 9 / 1361

محضر مبارك مرجع عالى قدر و رهبر عظيم الشأن انقلاب اسلامى، حضرت آيت الله امام خمينى، دامت بركاته

پس از عرض سلام، به استحضار مى رساند اين جانب كارمند بانك ملى تربت حيدريه، براى مدت نامعلومى با رضايت خودم منتقل به رشتخوار، واقع در 50 كيلومترى تربت حيدريه شده ام. با توجه به اين كه قصد ندارم براى هميشه در اين جا بمانم، ولى فعلاً در رشتخوار ساكن مى باشم و سرانجام بايد به تربت برگردم، ضمناً تا كنون فقط ماه مبارك رمضان را قصد نموده و روزه گرفته ام و نيز نمازم را تمام خوانده ام، سؤال: آيا در محل فعلى (رشتخوار) بايد نمازم را شكسته و يا كامل به جا آورم و نيز روزه ام را بدون قصد بگيرم يا خير؟ ضمناً تكليف نمازهايى كه در اين مدت، شكسته خوانده ام چيست؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، در محل كار فعلى حكم مسافر داريد و با قصد اقامت ده روز، نماز تمام است و در صورتى كه قصد ماندن ده روز نداشته باشيد نماز شكسته است و اعمال گذشته اگر مخالف وظيفۀ مقرّره انجام گرفته قضا دارد.

[سؤال 2894] 1434

بسمه تعالى 16 / 1 / 1362

حضور محترم حجت الاسلام والمسلمين حضرت آيت الله العظمى، جناب مستطاب، آقاى حاج سيد روح الله الموسوى الخمينى، دامت بركاته

اميد است از خداوند تبارك و تعالى كه هميشه در كمال صحت و سلامت بوده باشيد. بارى عرض مى شود پدر بزرگوار والاگهر! جان نثار، چند مسأله دارد كه در ذيل ورقه به عرض مباركتان مى رساند.

ص: 162

1. اين جانب اهل سلماس، در حال حاضر مقيم اهواز هستم و در ارتش جمهورى

اسلامى ايران (لشكر 92 زرهى) انجام وظيفه مى نمايم و شغل ثابتى دارم و تا ارتش در مورد انتقال اين جانب به شهرستان ديگر تصميم نگيرد، در اين جا مشغول خدمت خواهم بود. مستدعى است بفرماييد كه نماز و روزه به چه نحوى ادا گردد؟

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن ده روز در يك محل، حكم مسافر داريد و چنانچه سى روز با ترديد در محلى بمانيد، بعد از آن بايد تمام بخوانيد.

[سؤال 2895]

2. اگر چنانچه خود مايل به انتقال باشم، دراين صورت نماز و روزه چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، حكم مسأله قبل را دارد.

3. شغل ما ايجاب مى كند كه هر چند وقت، به عنوان پيك به منطقه - در مسافت 80 الى 130 كيلومتر - رفته و در همان روز مراجعت نماييم. در صورتى كه پيك رفتن، جزء شغل محسوب مى شود، نماز و روزه در محل چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، در سفرى كه به پيك مى رويد، نماز شما تمام است.

[سؤال 2896] 5657

2. كسى كه قصد ماندن ده روز در جايى نموده ولى به اين كيفيت مثلاً ساعت هشت صبح شنبه تا دوشنبه هفته بعد و روزه اش را گرفته بعد معلوم شد كه بايد تا ساعت هشت صبح سه شنبه مى بايستى قصد كرده باشد آيا تكليف چيست؟

بسمه تعالى، با قصد اقامت ده روز، اشتباه در حساب مضر به صحت اقامت و جريان حكم آن نيست.

[سؤال 2897] 1435

بسمه تعالى 5 / 3 / 1361

محضر رهبر عظيم الشأن امام امت و مرجع عالى قدر خمينى بت شكن

1. در منطقه جنگى هستم ولى حدود بيست كيلومتر پشت جبهه مسئول تداركات

ص: 163

هستم امكان دارد در درگيرى ها و عمليات خط مقدم جبهه شركت نمايم ولى احتمال مى دهم مى توانم ده روز يا بيشتر قصد اقامه كنم حتى فرمانده مربوطه ام نيز اين احتمال را مى دهد آيا مى توانم نمازم را تمام و روزه فريضه ام را به جا آورم؟

2. اگر در صورت دوم نمازم قصر باشد و سال بگذرد براى روزه ام كفاره تعلق مى گيرد يا خير؟

بسمه تعالى، بدون قصد جدّى ماندن ده روز در يك محل حكم اقامت مترتب نيست و قضاى روزه اگر تا ماه رمضان سال بعد به تأخير افتاد براى هر روز يك مدّ طعام كفاره بايد به فقير بدهد.

[سؤال 2898] 1436

بسمه تعالى 3 / 8 / 1361

با عرض سلام حضور امام خمينى، رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران و با آرزوى توفيق و طول عمر آن امام بزرگوار از خداوند متعال

دربارۀ چند مسأله برايم اشكال پيش آمده است و مجبور شدم از حضور آن رهبر كبير كسب تكليف نمايم. اميدوارم كه وقت آن را داشته باشيد كه به وسيلۀ رهنمودهاى خود، مرا از سردرگمى نجات دهيد.

1. من يك روستايى هستم كه با چند نفر از دوستان، از دهى در 72 كيلومترى شيراز براى ادامۀ تحصيل به اين شهر آمده ايم و در خانۀ كرايه اى زندگى مى كنيم. دو هفته يك بار به زادگاهمان نزد خانواده بر مى گرديم. وقتى دو هفته شيراز مى مانيم، نماز يوميه را درست مى خوانيم؛ اما در هنگامى كه يك هفته در شيراز مى مانيم نمى دانيم نمازمان را درست بخوانيم يا شكسته. خواهشمندم هرچه زودتر ما را راهنمايى كنيد.

بسمه تعالى، در غير وطن، بدون قصد ماندن ده روز، حكم مسافر داريد.

2. دو خواهر و برادر رضاعى هستند كه يكى از آن ها مدت چهارماه پى درپى شير ديگرى را خورده است. آيا به جز آن خواهر و برادر، خواهرهاى آن خواهر نمى توانند با برادرهاى اين برادر ازدواج كنند؟

بسمه تعالى، ازدواج آنان مانع ندارد.

ص: 164

[سؤال 2899]

1437

بسمه تعالى

دفتر امام خمينى، سلام عليكم

اين جانبان دانشجويانى هستيم در كشور انگلستان كه دچار يك مسأله بسيار بسيار مهم شرعى شده ايم كه مدتى است فكر ما را به خود مشغول داشته. شهرى كه در آن زندگى مى كنيم بريستول نام دارد و در غرب لندن واقع شده، با جمعيت 700 هزار نفر و يكى از شهرهاى بزرگ انگليس مى باشد. با در نظر گرفتن اين كه اين كشور موطن ما نمى باشد، آيا بايد نماز و روزه را به طور كامل به جا آورد يا خير؟

خواهشمنديم تكليف اين جانبان را هرچه سريع تر - ان شاء الله قبل از شروع ماه مبارك رمضان - روشن نماييد. رسيدن شما را به اهداف عالى انقلاب اسلامى ايران خواهانيم. والسلام

بسمه تعالى، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، نماز قصر است و روزه صحيح نيست.

[سؤال 2900] 1438

بسمه تعالى 12 / 12 / 1361

دفتر محترم امام خمينى

ما برادران، عده اى از نگهبانان هستيم كه در يك حوزه - پخش البرز در جادۀ مخصوص كرج - به عنوان نگهبان انجام وظيفه مى نماييم و فاصلۀ خانه هايمان تا محل كار 23 الى 24 كيلومتر مى باشد. در ضمن، كارمان شيفتى مى باشد؛ يعنى يكى در ميان، 15 روز كار و 15 روز استراحت مى باشد. غرض از مزاحمت اين است كه وضعيت نماز و روزۀ برادران كه همگى از امام عزيز تقليد مى نماييم چگونه است؟ زيرا از هر جايى كه سؤال شد، متفاوت جواب داده اند. تمنّا مى شود ما را راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، بدون قصد ده روز در يك محل و در غير وطن، حكم مسافر داريد.

ص: 165

[سؤال 2901]

1439

بسمه تعالى

با سلام

در رابطه با فتواى جديد امام در رابطه با شكسته بودن نماز مستأجر، اين جانب از حدود 18 سال پيش در شميران در خانه اى كه توسط پدرم اجاره شده بود مستقر شديم و حدود 15 سال در آن محل بوديم كه البته مدت اجاره نامه، نامعين بود و بعد از اين مدت، پدرم منزلى در كرج خريدارى و مدت 5 سال در آن منزل ساكن بوديم؛ البته به قصد برگشت به تهران؛ و بعد از اين مدت، منزل را در كرج فروخته و الآن پدرم اجاره نامه اى به مدت يك سال بسته است كه الآن در ونك مستقر شده ايم و نظرمان در ابتداى ورود، براى مدت يك سال سكونت بود. خواهشمندم نظر به فتواى جديد امام پاسخ فرماييد.

خدايا، خدايا، تا انقلاب مهدى، خمينى را نگهدار، والسلام عليكم ورحمة الله

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، كه در هيچ يك از محل هاى مزبور، قصد توطّن نكرده ايد، بدون قصد ماندن ده روز در يك محله، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2902] 1440

بسمه تعالى 24 / 5 / 1361

حضور محترم دفتر امام خمينى، دامت بركاته

ضمن عرض سلام و دعا، اميدوارم حالتان خوب، و خداوند شما را در خدمت به اسلام موفق بدارد. آمين يا كريم

من يكى از اهالى اردوگاه مهاجرين جنگى اصفهان هستم، كه در حدود 15 كيلومترى اصفهان زندگى مى كنم. باتوجه به اين كه مدت اسكان ما معين نيست و ما براى خريد و كارهاى روزمره، هر دو سه روز يا هر روز به اصفهان مى رويم و مى آييم،

ص: 166

آيا محل اردوگاه براى ما وطن محسوب مى شود يا خير؟ و نماز و روزه ما مهاجرين چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، وطن محسوب نيست و بدون قصد اقامت ده روز، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2903] 1441

بسمه تعالى

دفتر حضرت امام خمينى، مدّ ظله

محترماً به استحضار آن عزيزان مى رساند: چون ماه مبارك رمضان نزديك مى باشد و چند سؤال مشروحۀ ذيل براى بعضى ها مبهم و مورد شك و ترديد مى باشد، مستدعى است دستور فرمايند جهت بر طرف شدن ترديد، سؤالات را جواب فرماييد.

1. نماز و روزه، پرسنل وظيفه و كادر به چه نحو مى باشد؟ آيا نماز، قصر مى باشد يا تمام؟ روزه دارند يا نه؟

2. آيا سرباز وظيفه كه در پاسگاه يا واحد ديگرى خدمت مى كند كه فاصلۀ وطن تا محل خدمت، بيش از هشت فرسخ شرعى مى باشد و به علت انجام دادن مأموريت نمى تواند قصد ده روز بكند - البته فاصله انجام مأموريت تا واحد، بيش از هشت فرسخ مى باشد - از نظر نماز و روزه، وظيفۀ او به چه نحوه مى باشد؟

3. آيا پرسنل وظيفه، در مدت دو سال خدمت وظيفۀ سربازى حكم مسافر دارند يا نه؟

4. سربازى كه به واحدى انتقال داده شده و در بين ده روز، 24 ساعت به وطن خود مى رود كه فاصلۀ آن، بيش از هشت فرسخ مى باشد، نماز و روزۀ وى به چه نحوه مى باشد؟

بسمه تعالى، در تمام صور مذكوره، در غير وطن، بدون قصد اقامت ده روز نماز قصر است و روزه صحيح نيست.

ص: 167

[سؤال 2904]

1442

بسمه تعالى

دفتر امام، بعد از عرض سلام، خواهشمنديم به سؤالات ذيل جواب بدهيد:

1. آيا كسى كه در قم تحصيل كند و قصد اقامت هميشگى در آن جا نداشته باشد، اگر گاهى اوقات كمتر از ده روز اقامت كند، نماز او قصر مى باشد يا تمام؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله، بدون قصد اقامت ده روز نماز شكسته است.

2. كسى از زادگاهش به شهر و يا ده ديگرى رفته و در سال، يك ماه و يا كمتر از يك ماه به وطنش مى آيد و اين يك ماهش، به صورت 5 روز و يا 8 روز مى باشد، نمازش قصر مى باشد يا خير؟

بسمه تعالى، در وطن نماز تمام است؛ مگر از آن جا اعراض كرده باشد.

3. اجناسى كه از طرف دولت محدود شده، مثلاً برنج؛ اگر كسى برنج از مازندران و يا شهرى ديگر آورد و به قيمت بيشتر از قيمت دولتى فروخت، اين شخص مى تواند بخرد؟ (اجباراً لازم دارد). و يا در همين موضوع، مى تواند بخرد و به كس ديگرى بفروشد؟

خلاصه، خريد و فروش اجناسى كه در دست دولت مى باشد، به قيمت گران تر از قيمت دولتى جايز مى باشد يا خير؟

بسمه تعالى، تابع مقررات دولت اسلامى است.

[سؤال 2905] 1443

بسمه تعالى 5 / 4 / 1361

جماران، دفتر امام خمينى، برسد به دست رهبرم حضرت آيت الله امام خمينى

من سرباز وظيفه نمايندۀ انجمن اسلامى پايگاه سه راه بيجار، مدت 3 ماه است كه در يك جا در كردستان، در منطقۀ عمليات مستقر هستيم. آيا نماز و روزه در اين جا درست است يا نه؟ اگر درست است، لطفاً جواب را به آدرس ذيل بفرستيد.

بسمه تعالى، اگر در يك محل، ده روز يا بيشتر نيّت اقامت كنيد، نماز تمام و روزه صحيح است؛ وگرنه حكم مسافر داريد.

ص: 168

[سؤال 2906]

1444

بسمه تعالى 3 / 4 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله

پرسنل گروهان ژاندارمرى تربت حيدريه، در رابطه با مسأله نماز و روزه، سؤالاتى دارند كه به دستورات حضرت عالى محتاج هستند.

مقدمتاً به عرض مى رسانيم كه اين پرسنل، شامل سربازان، درجه داران، افسران، در مشاغل مختلف: راننده، ادارى، گروه هاى گشت و غيره مى باشند.

سؤالات در مورد افراد فوق الذكر، به شرح زير است:

1. نماز و روزۀ سربازان، چه صورت پيدا مى كند و با توجه به احتمال نقل و انتقالات و مأموريت، مى توانند قصد اقامت نمايند؟

بسمه تعالى، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، حكم مسافر دارند.

2. درجه داران كه قبلاً مقلد مرجع ديگر بودند كه ايشان، محل كار را مانع براى تمام خواندن نماز نمى دانند و اكنون هم كه مقلد مرجع ديگرى هستند و به اين مسأله، يا قبلاً برخورد و عمل كرده اند و يا برخورد كرده، ولى به خاطر جو حاكم طاغوت بر نظام ژاندارمرى، اهميتى به مسائل شرعيه نداده اند، آيا مى توانند محل كار خود را وطن اتخاذى انتخاب نمايند يا خير؟

بسمه تعالى، بدون قصد زندگى دائمى در آن محل، وطن محسوب نمى شود.

3. گروه هاى گشتى مبارزه با مواد مخدر كه شغلشان گشت زنى است و بيشتر اوقات، مأموريت هاى دور هم مى روند، آيا دائم السفر محسوب نمى شوند؛ با توجه به اين كه احتمال گرفتن اين شغل از آن ها هم هست؟

بسمه تعالى، اگر شغلشان، گشت به نحو دوره گردى در مقدار مسافت شرعى است، نماز تمام و روزه صحيح است؛ و گرنه، حكم مسافر دارند.

4. پرسنلى كه شغل سازمانى آن ها راننده است ولى اكثراً بنا به دلايل سازمانى، رانندگى نمى كنند؛ يعنى عملاً نمى شود گفت دائم السفر، آيا گاهى اوقات - ندرتاً - اگر مأموريتى به آن ها واگذار شود، در اين موقع، دائم السفر بودن، شامل آنان مى شود يا خير؟

بسمه تعالى، اگر حداقل در خلال ده روز، يك بار در مقدار مسافت شرعى، شغل رانندگى دارند، نماز تمام و روزه صحيح است؛ و گرنه حكم مسافر دارند.

ص: 169

[سؤال 2907]

1445

بسمه تعالى 18 / 2 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

محترماً؛ به عرض مى رساند: پرسنل هوانيروز (پرسنل خلبان) كه به مأموريت اعزام مى شوند، مدت مأموريت آنان حداقل 15روز و حداكثر 20 روز مى باشد. با توجه به موقعيت منطقه، ممكن است در اين مدت حتى يك پرواز هم صورت نگيرد و بر عكس ممكن است با توجه به نياز مناطق ديگر، حتى چندين پرواز هم صورت گيرد؛ طبق سؤالى كه از بعضى معممين نموده ايم، مى گويند: حرف واحد اعزام كننده - كه مثلاً

به مدت 15 روز به مأموريت برويد - براى شما حجّت است و مى بايستى پس از رفتن به منطقه، قصد نموده و نماز خود را كامل بخوانيد؛ حتى اگر روز سوم، محل مأموريت را ترك گفته و به نقطۀ ديگرى از طرف واحد اعزام شويد. و بعضى ديگر از اين آقايان مى فرمايند: چون در حال انتظار به سر مى بريد و ممكن است هر لحظه به مأموريتى اعزام شويد، بنابراين چون صد در صد مطمئن نيستيد، بايستى نماز خود را شكسته ادا نماييد. لذا از محضر آن امام تقاضامنديم هرچه زودتر جواب اين مسأله را مرقوم فرماييد و همچنين براى روزۀ ماه رمضان كه تا چند وقت ديگر فرا مى رسد؛ ضمن اين كه مرجع تقليد اين پرسنل، حضرت امام خمينى مى باشند.

بسمه تعالى، در فرض سؤال كه اطمينان به ماندن ده روز در يك محل ندارند، تا سى روز حكم مسافر دارند و نمازشان قصر است و روزه صحيح نيست.

[سؤال 2908] 1446

بسمه تعالى 21 / 1 / 1362

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، حفظه الله تعالى

نظر به اين كه حضرت عالى بر حسب فتوا، نماز كسى را كه بيش از مقدار مسافت

ص: 170

شرعى مسافرت نمايد قصر مى دانيد، آيا برادران ما كه در خارج از كشور اشتغال به تحصيل دارند و قصد اقامت دائم در خارج را نيز ندارند و پس از اتمام تحصيل، تصميم مراجعت به ايران را دارند، در حكم مسافر بوده يا خير؟ و با توجه بر اين امر، نماز و روزه به چه كيفيت است؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله اگر در محل واحد، قصد اقامت ده روز نمايند، نمازشان تمام و روزه صحيح است و الا بايد نماز را شكسته بخوانند و روزه صحيح نيست.

[سؤال 2909] 1447

بسمه تعالى 3 / 1361

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب، امام خمينى، ادام الله ظله الشريف

محترماً به استحضار مى رساند به اين كه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامى تربت جام، تعدادى از برادران، مأمور تبليغات نوار مرزى اند و اكنون مدت پنج ماه است كه كار مى كنند و در يك جا ثابت نيستند و در طول اين مدت هم نمازشان را شكسته خوانده اند. ما از هر كه سؤال نموديم، جواب مختلف مى دادند. از پيشگاه رهبر كبير انقلاب استدعا مى شود توضيح دهد كه نمازمان چگونه است؟ آيا شكسته بخوانيم يا درست؟ ضمناً اين ها سربازند كه در سپاه خدمت مى كنند و تا آخر خدمتشان هم شايد در گروه تبليغات باشند. والسلام عليكم ورحمة الله

بسمه تعالى، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، نماز و روزه قصر است؛ مگر آن كه شغل شما در مسافت شرعى به نحو دوره گردى باشد كه در اين صورت، نماز و روزه تمام است.

[سؤال 2910] 2057

3. فدوى مدت 22 ماه است كه از وطن خويش - قصر شيرين - آواره ام. تا مدتى كه در باختران، در بيمارستان و در خانه بودم، قصد ده روز كردم و نماز را تمام

ص: 171

مى خواندم؛ ولى اين مدت يك سالى كه به اسلام آباد غرب آمده ام با اين كه يك خانۀ محقر هم دارم، ولى هر آن كه قصر شيرين آزاد شود بر مى گردم و قصد توطّن در اين جا را نكردم و فعلاً كارم هم طورى مى باشد كه نمى توانم ده روز در خانه بمانم. نماز و روزۀ اين جانب در اين صورت چگونه خواهد بود؟

بسمه تعالى، در غير وطن، بدون قصد ماندن ده روز در يك محل، نماز شكسته است و روزه صحيح نيست.

[سؤال 2911] 1448

بسمه تعالى 24 / 3 / 1361

دفتر محترم حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى

ضمن عرض سلام و آرزوى سلامت براى امام امت، به استحضار مى رسانم: اين جانب متولد تهران بوده و در محلۀ خيابان هلال احمر، نرسيده به پل امامزاده معصوم ساكن بودم و محل كارم در كيلومتر 24 جادۀ تهران - ساوه مى باشد و مدت چند ماه است كه در منازل مسكونى موجود در محل كارم (كيلومتر 24 تهران - ساوه) سكونت دارم و در هر هفته، حداقل يك بار جهت خريد ارزاق و ديدار اقوام، به تهران رفته و بر مى گردم. خواهشمندم با توجه به اين كه منزل مسكونى و محل كارم در يك جا مى باشد (كيلومتر 24 جاده تهران - ساوه)، مشخص فرماييد نماز اين جانب در محل سكونت فعلى ام شكسته است يا كامل؟ و مواقعى كه به تهران مى روم، نمازم چگونه مى باشد؟

همچنين در ماه مبارك رمضان، از نظر روزه دارى چه وضعى خواهم داشت؟ تقاضا دارم با توجه به نزديكى ماه رمضان، به طور واضح اين جانب را راهنمايى فرماييد.

بسمه تعالى، در محل كار، بدون قصد توطّن حكم مسافر داريد، كه بدون نيت اقامت ده روز، نماز و روزه قصر است؛ و تهران اگر وطن شما بوده و از آن اعراض نكرديد، به حكم وطن باقى است.

ص: 172

[سؤال 2912]

1449

بسمه تعالى 13 / 4 / 1361

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، رهبر كبير انقلاب اسلامى و فرماندهى كل قوا

من متولد شهريار هستم و نظامى مى باشم و محل خدمتم، در لويزان تهران است و تهران را براى خودم وطن انتخاب نكرده ام و بنا به فتواى حضرت عالى، مسافر محسوب مى شوم، حال با اين وجود، مسافت محل كار و محل سكونت من از منزل، 3 كيلومتر است. اگر با قصد ده روز ماندن در منزل، اين مسافت را طى كرده، صبح به محل كار بروم و بعد از ظهر برگردم؛

1. روزه گرفتن براى من چه صورتى دارد؟

2. آيا مى شود نماز را هم در منزل و هم در محل كار درست خواند؟

بسمه تعالى، محل كار اگر داخل حد ترخص محل اقامت در لويزان باشد و جزء محدودۀ آن محسوب شود، قصد اقامت در فرض سؤال، صحيح است و نماز و روزه، در محل اقامت و محل كار تمام است.

[سؤال 2913] 1450

بسمه تعالى 5 / 4 / 1361

شوراى محترم استفتاى امام خمينى

پس از عرض سلام و تحيات، محترماً به استحضار عالى مى رساند كه مسائل زير براى اين جانب روشن نيست. خواهشمند است در توضيح و تشريح آن ها اين جانب را يارى فرماييد.

1. اين جانب در دماوند خدمت مى كنم و هفته اى يك بار به تهران عزيمت مى كنم و يا براى استحمام به رودهن (فاصلۀ 20 كيلومترى) و يا دماوند (6 كيلومترى) مى روم. آيا مى توانم روزه بگيرم؟ البته اين جا مى گويند كه اگر شما از حد ترخص خارج شديد

ص: 173

و فرضاً دماوند رفتيد، زمان رفت نبايد از دو ساعت بيشتر باشد؛ خواه مسافرت، بيش يا كمتر از چهار فرسخ باشد. و اگر قصد اقامه كنم، مى توانم روزه بگيرم يا نه؟ آيا مى توانم اين جا را موطن دوم خود حساب كنم؟ و اگر قصد اقامه كردم، مى توانم بعدازظهر مسافرت كرده و قبل از ظهر روز بعد بيايم؟ روزه ام درست است يا نه؟

بسمه تعالى، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، نماز شكسته است و روزه صحيح نيست؛ و بدون قصد زندگى دائمى، غيروطن، وطن نمى شود.

2. من از 29 ارديبهشت ماه 1361 وارد دورۀ احتياط شده ام و حقوقمان ماهانه 2225 تومان است. آيا اگر در آخر ماه و سال مبلغى اضافه ماند، خمس و زكات تعلق مى گيرد؟

بسمه تعالى، هرچه از حقوق و ساير درآمدها، آخر سال زياد بماند خمس دارد.

3. من مقدارى آلبوم تمبر دارم كه ارزش آن ها حدوداً 8 تا 10هزارتومان مى شود و ساليانه، ارزش آن ها اضافه مى شود. آيا بر آن ها خمس و زكات تعلق مى گيرد؟ و اصولاً جمع آورى تمبر - به صورت سرگرمى - از نظر شرعى صحيح است يا نه؟ و همچنين مقدارى وسايل آزمايشگاهى دارم. آيا بر آن ها تعلق مى گيرد يا نه؟

بسمه تعالى، جمع آورى تمبر براى غرض عقلايى اشكال ندارد و اگرچه بهتر است از صرف مال در مثل چنين كارهايى خوددارى شود؛ و در هر صورت اگر از درآمد كسب تهيه شده و خارج از شؤون متعارفى شخص است، خمس دارد وگرنه خمس ندارد.

[سؤال 2914] 1451

بسمه تعالى

حضور محترم امام امت، دامت بركاته

پس از عرض سلام، چند سؤال داريم كه خواهشمنديم جواب فرماييد:

1. راجع به نماز ماها كه سرباز هستيم، روحانيون محل، جواب هاى مختلفى به ما داده اند. حالا ما را راهنمايى كنيد كه نماز ما به چه صورت مى باشد؟ چون در شهرى به نام ايذه خدمت مى نماييم كه حداقل در ماه، چند بار به مأموريت مى رويم كه البته مدت آن ها معلوم نمى باشد و فاصلۀ آن ها هم از مبدأ كه گروهان ژاندارمرى ايذه مى باشد تا مقصد، بيش از چهار فرسخ مى باشد و به همين دلايل، ما در موقع

ص: 174

مأموريت، نمازمان را شكسته و موقعى كه به گروهان مراجعت نموديم، نمازمان را كامل مى خوانيم. آيا نماز ما صحيح مى باشد يا خير؟ در غير اين صورت، ما به چه صورت نماز بخوانيم؟

بسمه تعالى، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، نماز شكسته است و روزه صحيح نيست.

2. در مورد روزۀ ما سربازان چه مى فرماييد؟

بسمه تعالى، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، روزه صحيح نيست.

[سؤال 2915] 1452

بسمه تعالى 16 / 7 / 1361

سلام عليكم، پس از عرض سلام، اميدوارم كه حالتان خوب باشد و در پناه ايزد منان در جهت پيشرفت اين انقلاب و در جهت خط امام قدم برداريد. چند سؤال دارم كه از شما تقاضا دارم كه جواب مرقوم فرماييد:

1. من بچۀ گرمسار هستم و در شاهرود در يك خانۀ اجاره اى زندگى مى كنم و محل كارم در دهى به نام بسطام است كه فاصلۀ اين ده با شاهرود 6 كيلومتر است و من صبح مى روم، ظهر بر مى گردم و ظهر مى روم، غروب بر مى گردم. در اين جا نماز و روزۀ من به چه صورت است؟ اين جانب از امام جمعه شاهرود اين مسأله را پرسيده ام و ايشان مى گويند: مى توانى در اين مسأله از آيت الله خويى تقليد كنى و نمازت را درست بخوانى؛ در صورتى كه من از امام تقليد مى كنم. خواهش مى كنم هرچه زودتر جواب اين را بدهيد. در ضمن من تابستان به گرمسار مى روم و اين جا نيستم، من يك معلم هستم.

بسمه تعالى، بدون قصد اقامۀ ده روز در يك محل، حكم مسافر داريد.

2. اگر برادر خود من عكس بگيرد و بخواهد يك مرد نامحرم آن عكس را ظاهر كند، آيا اين گناه دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر ظاهر كننده، شما را نمى شناسد مانع ندارد.

ص: 175

3. اگر يك برادر نامحرم براى مدت يك ساعت فنون رانندگى را ياد بدهد و بقيه را پيش يك فرد محرم تعليم ببيند، آيا اين گناه دارد؟

بسمه تعالى، اگر بدون مفسده باشد اشكال ندارد، با حفظ موازين شرعيه.

[سؤال 2916] 1929

2. سربازهايى كه در پاسگاه ها به سر مى برند و در هر روز احتمال مى دهند كه به آن ها مأموريت داده شود كه به بيشتر از چهار فرسخ بروند، آيا بايد روزه بگيرند يا نه؟

بسمه تعالى، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، حكم مسافر دارند.

[سؤال 2917] 134

2. اگر يك سال به شهرى مأموريت داشته باشيم، تكليف روزه و نماز چيست؟

بسمه تعالى، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، نماز و روزه در سفر قصر است.

[سؤال 2918] 1453

بسمه تعالى

دفتر امام خمينى، پس از سلام، من سرباز مأمور در كردستان، اهل مشهد هستم. نمازم قصر است يا تمام؟ والسلام

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن ده روز در محل مأموريت نمازتان قصر است.

[سؤال 2919] 1454

بسمه تعالى

دفتر امام خمينى، مدّ ظله، محترماً به سؤال زير جواب دهيد:

مدت بيش از ده سال است كه از شهرى به شهر ديگرى آمده و در آن جا سكونت داريم و چون در شركت نفت كار مى كنم، معلوم نيست كه چند سال ديگر در اين جا

ص: 176

باشيم و هنوز هم معلوم نيست كه بعد از بازنشستگى، در اين شهر بمانيم يا به وطن اول يا جاى ديگرى برويم؛ در حال حاضر بايد نماز را كامل خواند يا شكسته؟

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن ده روز در محل مرقوم، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2920] 1455

بسمه تعالى 25 / 9 / 1361

با عرض سلام خدمت آقايان و خادمين اسلام و بندگان شريف و مؤمن پروردگار

سؤالى كه براى من پيش آمده اين است: من و شوهرم در خانۀ پدرى ايشان، كه تحت مالكيت پدر شوهرم قرار داشت و واقع در شهر رى بود، زندگى مى كرديم؛ بر حسب احتياجات مادى، ايشان آن خانه را فروخته و به اتفاق خانواده (پدر و مادر ايشان) به تجريش عزيمت كرده و در يكى از خانه هاى مصادره اى مربوط به بنياد مستضعفان زندگى مى كنيم و با ذكر اين مسأله كه اين خانه مال ما نيست و ما به عنوان مستأجر در اين خانه سكونت داريم و براى ما مشخص و معين نيست كه تا چه مدت در آن خانه ساكن باشيم (چون قيد نشده كه چه مدت آن جا باشيم) و اصلاً آيا در تهران باشيم يا به شهرستان ديگرى عزيمت كنيم و يا از آن جا به محل ديگرى در خود تهران برويم، پس براى ما مسأله نمازمان را روشن كرده و بفرماييد كه آيا نماز ما شكسته است يا تمام؟ و مسأله روزه هم همين طور.

بسمه تعالى، در فرض سؤال، حكم مسافر مترتّب مى شود كه بدون قصد اقامۀ ده روز، نماز شكسته و روزه صحيح نيست.

[سؤال 2921] 6903

4. از شهرستان اراك به اصفهان آمده ام و مدت تقريباً سيزده سال است كه در ذوب آهن خدمت مى نمايم و وطنم اراك مى باشد و اكنون در فولادشهر زندگى مى كنم و در زندگى تصميم قطعى ندارم كه در كدام شهر زندگى خود را ادامه دهم - البته فعلاً قطعه زمينى از دولت به بنده داده اند ولى باز تصميم قطعى نگرفته ام كه بمانم يا خير -

ص: 177

آيا نماز و روزۀ اين جانب ايرادى دارد اگر از فولادشهر به كارخانه بروم و قبل از اذان ظهر به خانه برگردم؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، در محل سكونت و بين راه و محل كار حكم مسافر داريد و بدون قصد اقامت ده روز در يك محل نماز و روزه قصر است.

[سؤال 2922] 736

4. مهاجرين شهرهاى مناطق جنگى كه حدود دو سال است در شهرهاى ديگر كشور زندگى مى كنند و معلوم نيست چه موقع به وطن اصلى خود بازگردند، تا زمانى كه در غير وطن اصلى زندگى مى كنند تكليفشان نسبت به نماز و روزه چيست؟

بسمه تعالى، بدون قصد ده روز در يك محل، حكم مسافر دارند.

[سؤال 2923] 7188

2. نمازهاى شخصى كه در جبهه است كامل است يا شكسته؟

بسمه تعالى، بدون قصد ده روز در يك محل، نماز و روزه قصر است.

[سؤال 2924] 3844

4. طلابى كه به جبهه جنگ براى تبليغ مى روند با قصد ده روز مى توانند در يك جا نماز خود را تمام بخوانند؟

بسمه تعالى، اگر مى دانند ده روز در يك جا مى مانند قصد محقّق است و بايد نماز را تمام بخوانند.

[سؤال 2925] 1456

بسمه تعالى 12 / 3 / 1361

حضور محترم حضرت امام خمينى

با عرض سلام و پوزش؛ نظر مبارك، در مورد دو سؤال زير چيست:

ص: 178

1. حقير در نگهدارى دستگاه هاى رادار كار مى كنم. دستگاه هاى رادار عموماً در ارتفاعات كوه ها و تپه ها مستقر مى گردد و در اكثر ايستگاه هاى رادار، محل مسكونى با محل كار فاصلۀ بيش از چهار فرسنگ را دارد. با توجه به اين كه مدت خدمت مقرر ما در نيروى هوايى در همين شرايط مى گذرد و دور از موطن اصلى است، نحوۀ اداى نماز و روزه به چه صورت خواهد بود؟ در صورتى كه حالت مسافر را داشته باشيم، با توجه به اين كه ساليانه حداكثر 30 يا 45 روز مرخصى داريم و معمولاً در دو سه نوبت داده مى شود، نحوۀ اداى روزه به چه صورت است؟

2. در حال حاضر 5 كيلومترى شرق شهر بندر عباس محل سكونت ما است و محل كارمان در غرب شهر مى باشد كه فاصلۀ محل كار و محل زيست، 22 كيلومتر است و به علت وجود شهرك ها، شركت ها و ساختمان هاى موجود اطراف شهر، تشخيص حدود شهر مشكل است و نظرات روحانيون موجود، متفاوت است، نظر جناب عالى در مورد نماز و روزۀ ما چيست؟

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار، والسلام

بسمه تعالى، محل كار و محل سكونت اگر وطن شما نيست، بدون قصد اقامت ده روز در يك محل، نماز قصر است و روزه صحيح نيست و قضاى روزۀ ماه رمضان نبايد از ماه رمضان سال بعد به تأخير افتد.

[سؤال 2926] 3992

2. من در يكى از روستاها كه پنجاه كيلومتر با وطنم فاصله دارد مشغول انجام وظيفه هستم و هر هفته قصد ده روز مى نمايم و نمازم را آن جا تمام مى خوانم ولى اكثر اوقات براى كارهاى جزئى - مثلاً آوردن نان - به خانه ام مى روم؛ آيا نماز من اشكالى دارد؟

بسمه تعالى، اگر مى دانيد بين ده روز، از روستا به وطن بر مى گرديد، نمى توانيد قصد ده روز كنيد.

ص: 179

[سؤال 2927]

1457

بسمه تعالى 31 / 5 / 1361

محضر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

نظر به اين كه در اين پادگان، هر 2 ماه حدود 3000 سرباز جهت آموزش وارد مى شوند و در مدت آموزش، يك هفته اردو مى روند:

1. كسى كه 10 روز در پادگان چهل دختر قصد كند و در اين بين (10 روز) حدود 20 كيلومتر براى 6 روز اردو يا غيره برود، وضع نماز او چگونه است؟

2. آيا در مورد روزه هم مسأله به همين شكل است؟

بسمه تعالى، اگر در حين قصد اقامت، مى داند كه در اثناى ده روز، تا مسافتى براى شركت در اردو مى رود، قصد اقامت متحقّق نيست و نماز و روزه قصر است.

[سؤال 2928] 1958

3. آيا مى شود در جبهه نيت ده روز كرد و نماز را تمام خواند و روزه گرفت؟

بسمه تعالى، اگر يقين به ماندن ده روز در يك مكان نداشته باشيد، نمى توانيد قصد كنيد.

[سؤال 2929] 5146

2. از مهاجرين جنگى خرمشهر هستم كه حدود دو سال است بدون آن كه بابلسر را وطن خود اختيار كرده باشم، در آن زندگى مى كنم و ممكن است تا بازگشت به شهرم، چند سال ديگر هم طول بكشد. از طرفى محل كارم نيز در بابل - كه حدود 20 كيلومتر با بابلسر فاصله دارد - مى باشد. استدعا دارم با توجه به فرض مذكور، پاسخ فرماييد: آيا نماز من شكسته است يا كامل؟ در صورت شكسته بودن، تكليف نماز و روزه هايى كه در اين مدت گرفته ام چيست؟

بسمه تعالى، بدون قصد ده روز در يكى از دو محل، حكم مسافر داريد.

ص: 180

[سؤال 2930]

1458

بسمه تعالى 8 / 1 / 1362

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب و مرجع آگاه جهان تشيع و فخر آل الرسول صلى الله عليه و آله وسلم و سلالة الزهراء البتول عليهاالسلام

من سرباز وظيفه هستم و در يك پادگان (فرماندهى ترابرى) كه در 18 كيلومترى جاده قديم كرج واقع است در خدمت مقدس سربازى مشغول انجام وظيفه هستم و اهل شهرستان رشت مى باشم، موقعيت من اين طور است كه من هر روز به جز يك روز در هفته (پنج شنبه يا جمعه) كه نگهبان هستم در پادگان مى مانم و بقيه روزهاى هفته را براى خواندن درس طلبگى به مهديه تهران مى آيم، كه فاصله پادگان تا مهديه تهران نزديك به 22 كيلومتر مى باشد. من هر روز از ساعت 6 صبح الى 30/1 بعدازظهر در پادگان هستم و بعداً به مهديه تهران جهت درس خواندن مى روم و بعد از اتمام درس ساعت حدوداً 6 بعدازظهر به منزل خودم واقع در حسن آباد مى روم (توضيح اين كه منظور از منزل اتاقى است كه تهيه شده و داريم). سؤال اين است كه آيا اگر بخواهم در يك ماه مبارك رمضان از پادگان به هيچ وجه خارج نشوم و قصد ده روز كنم و اگر هم بروم خارج از پادگان بعدازظهر بروم و شب نيز دوباره برگردم در پادگان بمانم، آيا مى توانم روزه بگيرم؟ و سؤال ديگر اين كه اگر بخواهم براى درس بروم در ماه مبارك رمضان مسأله چطور است و بهتر كدام يك است، يعنى تكليف من چيست؟ طول عمر شما رهبر عزيز انقلاب را از خداوند تبارك و تعالى خواستارم.

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن ده روز در يكى از دو محلّ حكم مسافر داريد و چنانچه فاصله دو محل كمتر از 5/22 كيلومتر است مى توانيد قبل از ماه رمضان ده روز در يكى از دو محل قصد كنيد و بمانيد و بعد به هر دو محل رفت و آمد كنيد، در اين صورت تا مسافرت جديد نكرده ايد روزه شما صحيح است.

ص: 181

[سؤال 2931]

1459

بسمه تعالى 28 / 9 / 1361

حضور رهبر عزيز انقلاب اسلامى ايران، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

با سلام و دعا به آن وجود مقدس و با اميد پيروزى رزمندگان اسلام و سلامتى و شفاى مجروحان انقلاب اسلامى و جنگ تحميلى و طول عمر با عزت آن حضرت، چند مسأله وجود دارد كه اميد است به آن پاسخ فرماييد.

1. اين جانب معلمى هستم كه از طرف وزارت آموزش و پرورش، به كشور قطر اعزام شده ام. موقعيت شهرى دوحه - مركز قطر - بدين صورت است كه وسعت مركز اصلى شهر ابتدا كم بوده و محله به محله نامگذارى شده، ولى از ده سال قبل به اين طرف، شروع به ساختمان سازى كرده اند و شركت ها و مدارس و مساجد و زمين هاى خالى در بين خيابان ها فراوان است؛ به طورى كه محله ها همه به هم متصل شده اند و بدين مناسبت مشخص نيست كه حدود فعلى شهر كجا است؛ مثلاً بعضى هتل ها و سوپرماركت ها در 6 - 7 كيلومترى و بازار جديد ميوه و تره بار و ماهى در 10 كيلومترى و تعميرات و بعضى از نمايندگى هاى اتومبيل ها در 20 كيلومترى مركز شهر واقع است؛ و در اين مدت سه سال مأموريت، نمازها را تمام خوانده ايم و بعضى از همكاران بنا به ضرورت مالى، منازل خود را دور از مركز شهر و مدرسه - مثلاً در 8 الى 12 كيلومترى - اجاره كرده اند و در اين فاصله، هم منزل و مغازۀ تازه ساز است و هم زمين خالى و خيابان و فرودگاه و در بعضى جاها دريا، و بنا به وظيفه، در روز دو - سه بار اين فاصله را طى مى كنند. آيا با اين توصيف، بايد نماز را تمام بخوانند يا شكسته و تكليف نمازهاى گذشته چيست؟

بسمه تعالى، تا شهر مذكور در بزرگى، خارق العاده نشده و مجموع، به يك شهر ناميده مى شود، با فرض قصد اقامت ده روز، نماز تمام است؛ و اگر نمازهاى گذشته برخلاف وظيفه انجام شده بايد قضا شود.

2. همان طور كه اطلاع داريد برادران اهل سنت، مرغ هايى كه ذبيحۀ كشورهاى غيرمسلمان است

ص: 182

مصرف مى كنند؛ به دليل آن كه چنانچه ذابح، اهل كتاب باشد كافى مى دانند و روى پاكت اين مرغ ها جملۀ (ذبح على حسب شريعة الاسلاميه) نيز نوشته شده. آيا استفاده كردن يك فرد شيعه از اين مرغ ها جايز است يا خير؟

بسمه تعالى، تا احراز نشود تذكيه - ولو به اين كه احتمال داده شود كه واردكنندۀ مسلمان، رعايت تذكيه شرعى را نموده و در اختيار مردم مسلمان براى استفاده گذاشته - حرام است.

3. اوايل بلوغ بر حسب نپرسيدن مسأله و كم رويى و يا نگفتن بزرگ ترها - مانند پدر و مادر و معلمان - غسل جنابت را به اين ترتيب انجام مى دادم كه ابتدا سر و صورت و گردن و بعد، طرف راست يعنى نيم تنۀ راست و سپس طرف چپ يعنى نيم تنۀ چپ و بعد، دست راست و دست چپ و آخرالامر پاى راست و پاى چپ را به مدت قريب دو سال مى شستم. تكليف نماز و روزۀ اين مدت چيست؟ آيا باطل است و بايد قضاى آن را گرفت يا صحيح است؟

بسمه تعالى، غسل، باطل و بايد نمازهايى را كه با آن خوانده شده قضا نمود؛ ولى روزه ها قضا ندارد.

4. از سال 52 الى 57 معلم مأمور خدمت در فلاورجان اصفهان بودم. در اصفهان منزل اجاره اى داشتيم و وطنم اصفهان نبود. صبح ها براى خدمت، به فلاورجان - كه حدود 20 كيلومتر تا اصفهان فاصله داشت - مى رفتم و ظهرها بر مى گشتم و در آن مدت پنج سال نمازها را كامل خواندم و روزه هم گرفتم؛ اكنون به اين مسأله واقف شده ام. در آن زمان، از چند نفر كه مورد اطمينان بودند سؤال كردم. يكى مى گفت: شكسته و ديگرى جواب مى داد: فتوا تغيير كرده است و بايد تمام خواند. تكليف نماز و روزه هاى اين مدت چيست؟ و در ضمن، قضاى نماز دو سالى كه غسل را اشتباه مى كردم، در همين مدت خواندم. وضع اين قضا چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله، نماز شكسته است و نمازهايى را كه تمام خوانده ايد بايد شكسته قضا نماييد؛ ولى نمازهايى را كه تمام قضا كرده ايد، اگر مطابق تكليف قضاى فائته انجام شده صحيح است.

[سؤال 2932] 1460

بسمه تعالى 5 / 11 / 1360

دفتر محترم امام خمينى، دامت بركاته

محترماً؛ به عرض مى رساند: اين جانب از استان فارس و يكى از كارگران ذوب

ص: 183

آهن اصفهان، در شهر مسكونى پولاد شهر ساكن مى باشم و فاصله آن تا كارخانۀ ذوب آهن پانزده كيلومتر مى باشد و بين شهر و محل كار، كوه و گردنه وجود دارد. مدت هفت سال است در ذوب آهن مشغول خدمت هستم و پس از خاتمه و يا در صورت انتقال، به شهر شيراز باز خواهم گشت. آيا با وجودى كه اين جانب مقلد امام هستم، مى توانم قصد وطن كرده و نماز و روزه خود را تمام بخوانم؟

خواهشمند است نسبت به اين مسأله كه سؤال يك نفر نيست؛ بلكه مسأله اشخاصى است كه شرايط من را دارند پاسخ لازم مبذول فرماييد.

بسمه تعالى، در مفروض سؤال، وطن محسوب نمى شود و بدون قصد اقامت ده روز در يكى از دو محل، نه در هر دو محل، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2933] 1461

بسمه تعالى 16 / 9 / 1361

دفتر امام خمينى مدّ ظله العالى

محترماً؛ شخصى از زادگاه خود براى كار به ذوب آهن ذغال سنگ پابدانا عزيمت و مدت ده سال مشغول كار مى باشد و منزلى در پابدانا كرايه كرده؛ هر روز به فاصلۀ دو فرسخ سر كار مى رود و شب به منزل بر مى گردد، آيا نمازش شكسته است يا تمام، يا اين كه سر كار شكسته و منزل تمام است؟

و ضمناً زادگاه اصلى، در فاصلۀ 60 فرسخى طول راه مى باشد، آيا نماز وى وقتى كه به زادگاه خودش رسيد تمام است يا خير؟ آن هم در سال چندين نوبت، هر نوبت سه الى پنج يا دو الى شش روز مى ماند و بعد به سر كارش مى رود، آيا نمازش شكسته است يا تمام؟

بسمه تعالى، در صورتى كه محل كار و منزل مسكونى، دو محل محسوب شود حكم مسافر دارد؛ مگر اين كه محل سكونت فعلى را وطن قرار داده

ص: 184

باشد و چنانچه از زادگاه اصلى اعراض نكرده، حكم وطن باقى است و اگر در يكى از دو محل كار، قصد اقامۀ ده روز نمايد يا سفر شرعى كرد نمازش تمام است.

[سؤال 2934] 1462

بسمه تعالى

پس از عرض سلام به پيشگاه اقدس رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران نايب الامام حضرت امام خمينى ادام الله ظله على رؤوس الأنام به عرض مى رساند گرچه در اين مورد سؤال ها شده ولى حقيقت مسأله اين است كه دولت قدرى بيابان را گرفته، يك گوشۀ آن كارخانه ذوب آهن ساخته و گوشه ديگرى فضاى سبز درست كرده و قسمتى را براى احتياط نگهدارى كرده و گوشۀ ديگرش شهر ساخته براى سكونت كارگرانش. اين شهر را خود ذوب آهن با هزينۀ خود به وسيلۀ كارگران ذوب آهن براى سكونت فقط كارگران خودش تا وقتى مشغول كار هستند ساخته است.

سؤال اين است كارگر ذوب آهن مى خواهد در اين شهر ذوب آهن (قيام پولاد شهر) قصد اقامت كند و از منزلش بيرون بيايد و به محل كارش كارخانه ذوب آهن برود و شب برگردد به منزل، آيا محل اقامه يا محل كارش ولو هفت - هشت كيلومتر فاصله دارد در حكم دو طرف شهر اسلامبول و بغداد و كاظمين - همان طور كه در كتاب تحرير الوسيله - هست محسوب است و يا اين كه دو قسمت جدا از هم حساب مى شود؟ با اين كه اداره و بودجۀ شهر و كارخانه يكى و با يك بودجه تأمين و اداره مى شود.

خدايا، خدايا، تا انقلاب مهدى (عج)، خمينى را نگهدار.

بسمه تعالى، فاصله اگر به حدى است كه در نظر عرف دو محل حساب مى شود قصد اقامت متحقق نمى شود.

ص: 185

[سؤال 2935]

1463

بسمه تعالى

با عرض سلام حضور امام عزيزمان و اميد سلامتى وطول عمر ايشان و ظهور هرچه زودتر امام زمان (عج) اميدوارم به سؤالاتى كه براى اين جانب پيش آمده است پاسخ فرماييد:

دخترى هستم متولد تهران، 22 ساله و بيش از 13 سال را بيرون از تهران - به علت انتقال پدرم كه كارمند راه آهن است - زندگى كرده ام و اخيراً شش سال در اصفهان، البته در جاده شيراز - با تابلوى قبل، 12 كيلومترى، و با تابلوى جديد، 5 كيلومترى اصفهان - كوى كارمندان راه آهن، زندگى كرده ام و به علت كمبودهاى بسيارى كه در اين محل وجود دارد براى رفتن به دبيرستان و پس از آن، كلاس هاى ديگر و شركت در جهاد دانشگاهى و به طور كلى كارهايى كه نياز به من بود و شركت در نماز جمعه، بين راه آهن و اصفهان تردّد داشته ام، ولى شب ها منزل بوده ام و گاهى روزها دو يا سه بار به اصفهان رفته و به راه آهن برگشته ام.

1. با توجه به اين كه منزل ما در محوّطۀ راه آهن است آيا زمين هاى بسيارى كه اطراف اين منازل، بدون ساختمان و به طور نرده كشيده، وجود دارد نيز مثل منازل محسوب مى شود، براى حساب كردن حد ترخص يا 22 كيلومتر و نيم؟

2. در فاصلۀ بين راه آهن و اصفهان و در نزديكى محوّطۀ راه آهن (نرده كشى) پايگاه شهيد وطن پور (هوانيروز) وجود دارد كه زمين هاى بسيارى را تقريباً متصل به شهر، نرده كشى كرده اند و متعلق به هوانيروز است، آيا هوانيروز مثل شهر محسوب مى شود يا بيابان؟

3. با توجه به اين كه در اين مدت شش سال، روزه ها را گرفته و نمازها را درست خوانده ام، اگر نماز و روزۀ ما نماز و روزۀ مسافر بوده، آيا بايد تجديد شود (شكسته خوانده شود و روزه ها گرفته شود)؟ و مى دانسته ام نماز و روزۀ مسافر شكسته است،

ص: 186

ولى نمى دانسته ام كه حالت مسافر دارم يا نه؛ اصلاً به فكرم هم نرسيده بود كه ممكن است مسافر محسوب شوم.

بسمه تعالى، 1 و 2 و 3. در فرض مرقوم، منزل شما خارج از شهر است و بدون قصد ماندن ده روز در يكى از دو محل (شهر و محوّطۀ راه آهن) حكم مسافر داشته ايد و نماز شما شكسته بوده است و روزه صحيح نبوده است و آنچه برخلاف وظيفه عمل كرده ايد قضا دارد.

4. حدود دو ماه است كه ازدواج كرده و به ساوه آمده ام. به ساوه علاقه ندارم، وطن پدر و مادرم نيز بوده و هردو اِعراض كرده اند، وطن شوهرم هم ساوه است (شوهرم، پسرخاله ام است).

الف. آيا زن، تابع شوهر است در توطّن يا نه؟ با توجه به اين كه شوهرم مى گويد هميشه در ساوه زندگى خواهد كرد و پاسدار است.

ب. قصد توطّن با عدم علاقه امكان دارد يا نه؟

ج. اگر با اين مسائل مى توانم قصد توطّن كنم، آيا بعد از قصد توطّن بايد ده روز يا بيشتر در ساوه بمانم، فعلاً نماز را جمع مى خوانم.

بسمه تعالى، ساوه در صورتى وطن شما مى شود كه با قصد ماندن هميشه، در آن مدتى بمانيد و بدون قصد توطّن، وطن شما نيست و زن در اين مسأله تابع شوهر نيست.

[سؤال 2936] 1464

بسمه تعالى

1. چون شهر مكۀ معظمه بزرگ شده و آخر خانه هايى كه در سمت عرفات واقع شده تا عرفات، چهار فرسخ شرعى كمتر است، خواهشمند است بفرماييد: كسانى كه قبل از رفتن به عرفات، ده روز در شهر مكه نبوده اند ولى تمام مدتِ قبل از عرفات و بعد از عرفات و منى مجموعاً در شهر مكه، ده روز بيشتر هستند، نمازشان را در شهر مكه و عرفات و منى - چون مادون المسافه است - چطور بخوانند؟ آيا تمام يا قصر و يا جمع بخوانند، خلاصه، اين مسأله، چند سال است كه خيلى مورد لزوم شده.

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند.

2. كسانى كه مى توانند قبل از طلوع فجر، از مشعر الحرام به سوى منى حركت كنند؛ مثل زن ها و

ص: 187

مريض ها و پيرمردها، آيا جايز است كه در همان شب - قبل از طلوع فجر - رمى جمرۀ عقبه كنند يا بايد روز براى رمى جمره بروند؟

بسمه تعالى، اگر عذر ندارند، بايد صبر كنند و در صورت عذر، مانع ندارد.

3. چون روز عيد، رمى جمره براى زن ها و مريض ها و پيرمردها بسيار كار دشوارى شده و شب ها هم اياب و ذهاب خيلى سخت شده، آيا زن ها و مريض ها و پيرمردها مى توانند جهت رمى جمره نايب

بگيرند - كه اصلاً خودشان از خيمۀ منى بيرون نروند - يا نه؟

بسمه تعالى، در صورت عذر، جايز است.

4. وقتى محرم وارد شهر مكۀ معظمه شد و در هتل - كه براى او آماده شده - جاى گرفت، آيا مى تواند در ماشين سرپوش دار بنشيند و براى طواف برود؟ چون گاهى در آن منزل كه جاى گرفته، تا مسجد الحرام يك فرسخ راه است و پياده رفتن براى بسيارى، كار پرزحمتى است.

بسمه تعالى، مانع ندارد.

5. در سال هاى اخير، پل هاى متعددى در مسير به عرفات و مشعر و منى ساخته شده كه شخص محرم با ماشين و گاهى پياده، ناچار است زير پل ها عبور كند. آيا زير اين پل ها عبوركردن، كفاره به ذمۀ حاجى مى آيد يا نه؟

بسمه تعالى، كفاره ندارد.

[سؤال 2937] 1504

2. محل شهرك كه با شهر فاصله دارد، اگر نرده كشى و تأسيسات ادارى باشد - مثل نيروى هوايى و پادگان - متصل به شهر محسوب مى شود يا حتماً بايد منازل مسكونى باشد كه متصل به شهر محسوب شود؟ بايد دانست كه اين نرده كشى 5 كيلومتر است.

بسمه تعالى، ميزان، نظر عرف است و در فرض مسأله، دو محل محسوب است.

[سؤال 2938] 1465

بسمه تعالى 13 / 10 / 1361

محضر مبارك حضرت امام خمينى، رهبر كبير انقلاب اسلامى، مدّ ظله العالى

با آرزوى طول عمر براى حضرت عالى و پيروزى لشكريان اسلام بر لشكريان كفر

ص: 188

اين جانب كه ساكن تهران هستم، از طرف شركت متبوعۀ خود جهت انجام كار. براى مدت نامشخص به منطقۀ اميديه در خوزستان اعزام شده ام و هر ماهه براى مرخصى به تهران مى روم؛ از زمان ورود به محل سكونت در خوزستان، قصد اقامۀ ده روز مى نمايم و ملزم هستم كه از محل قصد اقامت تا محل كارم كه حدود 5 كيلومتر مى باشد را روزانه - به جز ايام تعطيلات رسمى كشور - طى نمايم و مدت اقامتم در محل كار، هشت ساعت مى باشد. با توجه به شرح مذكور، مستدعى است بفرماييد: انجام فرايض دينى حقير در اميديه به چه صورت بايد انجام گيرد؟

به اميد پيروزى نهايى اسلام بر كفر و توفيق همۀ خدمتگزاران اسلام و مسلمين

بسمه تعالى، اگر محل سكونت و محل كار شما در يك شهر باشد، قصد ده روز محقّق مى شود؛ و اگر محل كار، خارج شهر محل سكونت باشد، در فرض مزبور قصد ده روز محقّق نشده و حكم مسافر داريد.

[سؤال 2939] 1466

بسمه تعالى

1. طلابى كه براى تبليغ مى روند در دو محل كه كمتر از چهار فرسنگ است يا بيشتر از چهار فرسنگ است، نماز در اين محل تمام است يا قصر؟ هر دو صورت را بيان فرماييد؟

بسمه تعالى، بدون قصد اقامه ده روز در يك محل حكم مسافر دارند.

2. در وقت اختصاصى نماز ادا، با توجه به اين كه در انتظار امام جماعت است يا خود امام، منتظر مأمومين هست، مى شود نماز ديگر خواند يا خير؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

3. اگر قيمت سوقيه افزايش يافته، نه اين كه گوسفند چاق شده، آيا افزايش قيمت هم نما است و بايد خمس بدهد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر مال التجاره نيست، ترقى قيمت آن خمس ندارد.

4. نماز قضاى يوميه كه احتياطاً خوانده مى شود، آيا مى شود امام جماعت شد يا خير؟

بسمه تعالى، صحيح نيست.

ص: 189

5. شخصى يك قطعه زمينى كه حدوداً 900 متر بود، در منطقۀ شهميرزاد به يك طلبه اى به عنوان سهم شريف امام عليه السلام داده و طلبه هم زمين را آباد كرده و درختكارى نموده و بعد از چند سال، فروخت به 28 هزار تومان براى ساختمان و خريدن ماشين پيكان. حالا وظيفۀ اين طلبه چيست؟ آيا بايد اين پول را به حوزه بدهد يا نبايد بدهد؟ و در صورت اول، چقدر بايد بدهد؟ آيا همان ده هزار تومان را يا بيست و هشت هزار تومان را بايد بدهد؟

بسمه تعالى، نسبت به مقدار سهم امام، خمس واجب نيست و بقيه، اگر از ارباح است خمس دارد.

6. وجوه شرعيه را مى شود به غير مجتهد خود كه در حوزه هست و شهريه هم مى دهد داد يا نمى شود؟

بسمه تعالى، موقوف به اجازه از مرجع تقليد است.

7. طلبه اى هستم كه در محرم 1399 ه .ق در سنيجان اراك، به وسيلۀ چماق دارها مضروب شدم؛ از آن تاريخ نمى توانم خوب درس بخوانم فقط منبر مى روم و ساكن قم هستم. آيا مى توانم از شهريۀ قم كه رتبۀ دوم را امتحان دادم، استفاده كنم يا خير؟

بسمه تعالى، بستگى به مقررات دفتر شهريه دارد.

[سؤال 2940] 1467

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر انقلاب اسلامى، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته، ضمن عرض سلام و دست بوسى، سلامتى و پيروزى آن رهبر عزيز را از خداوند خواهانم. چند مسأله خدمتتان مى نويسم؛ لطفاً جواب را مرقوم فرماييد.

1. من يك روحانى جوان هستم كه در نزديكى كازرون شيراز، در يك جا به نام قائميه چند ماهى است مشغول تبليغ هستم (از كلاس قرآن و اصول عقايد و احكام و نماز جماعت و امثال اين ها) و هر وقت به قم مى آيم و به محل مأموريتم بر مى گردم، قصد ماندن ده روز در تمام آن منطقه را مى كنم، يعنى تا فاصله و شعاع بيست كيلومترى؛ آيا نماز من تمام است يا خير؟ و اگر بعد از روز اول بخواهم در يك بخش كه پانزده كيلومترى آن جاست بروم و نه روز ديگر را آن جا بمانم چطور است؛ چون از

ص: 190

اول قصد داشته ام كه چنين كنم؟

بسمه تعالى، در فرض مذكور، قصد محقق نشده و حكم مسافر داريد.

2. اگر دلم بخواهد به جبهه بروم، ولى در اين مناطق بتوانم خيلى خدمت كنم، كدام يك مقدم است؟

بسمه تعالى، به مسئولين مراجعه نماييد؛ اگر نياز نباشد مختاريد.

3. اگر جايى را وطن قرار بدهم و فعلاً هيچ آن جا نروم، بلكه قصد كنم كه مثلاً بعد از بيست سال ديگر به آن جا بروم و وطنم باشد، اگر حالا عبورم بيفتد، نماز و روزه ام در آن جا چطور است ؟

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2941] 1468

بسمه تعالى

1. افرادى هستند كه در ارتش خدمت مى كنند و بعضى از آن ها مدت زيادى هم در يكى از شهرها ساكن هستند؛ ولى پادگان آن ها در 12 كيلومترى شهر محل سكونت است. نماز و روزۀ آن ها چه صورت دارد؟ ضمناً آن شهر وطن آن ها نيست.

بسمه تعالى، در حكم مسافرند و مى توانند در يكى از دو محل قصد ده روز كنند و بمانند. بعد از آن تا به حد مسافت نرفته اند، نمازشان تمام و روزه صحيح است هر چند هر روز در آن دو محل رفت و آمد نمايند.

2. پرسنل وظيفه اى در پادگان هستند كه از بدو ورود مى دانند اگر قصد ده روز كنند، جمعه و پنج شنبه بعد از ظهر را به 12 كيلومترى مى روند و تا غروب هستند و بر مى گردند؛ آيا آن ها مى توانند قصد عشره بكنند؟

بسمه تعالى، نمى توانند قصد كنند.

[سؤال 2942] 1469

بسمه تعالى

آيا كسى كه مى خواهد در غير وطن خود قصد اقامت ده روز كند، تا چه اندازه اى قصد خروج از محل اقامت، اشكال ندارد؟

بسمه تعالى، قصد خروج از محل اقامت، به مدت يكى - دو ساعت تا

ص: 191

كمتراز 5/22 كيلومتر، براى يك بار در طول ده روز، به قصد اقامت ضررى نمى زند و بيشتر از آن مضر است.

[سؤال 2943] 1470

بسمه تعالى

تهران، دفتر امام خمينى، سلام عليكم

من از طرف دولت مدت دو ماه در سئول مأمور هستم و هر روز يا اغلب بايستى به كارخانه اى كه فاصله اش بين 23 الى 29 كيلومتر از مسيرهاى مختلف است بروم و البته راننده اى مى آيد و مرا مى برد و لذا به ميل او مسير انتخاب مى شود. اين فاصله ما بين منزل و كارخانه است و حد ترخص و غيره ملاحظه نگرديده و كارخانه نيز در اطراف شهر ديگرى است. حال بايستى نماز را شكسته بخوانم يا صحيح؟ و يا لااقل كدام بهتر است؟ فعلاً به هر دو عمل مى كنم.

بسمه تعالى، در مفروض سؤال اگر در محل واحد قصد ماندن ده روز نداريد نماز شكسته است.

[سؤال 2944] 1471

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر عالى قدر آيت الله العظمى امام خمينى دام ظله العالى

چه مى فرماييد در اين مسأله شرعيه كه دو تا ده در حد ترخص واقع است و البته هر كدام مستقل است؛ به اين معنى كه آب و خاكشان على حده است و حد و مرزى دارند و در ملك هيچ گونه اشتراكى ندارند آيا در هر دو مى شود كه قصد اقامه كند يك ماه يا ده روز در هر دو بماند و يا اين كه قصد اقامه محقق نمى شود؟ جواب مسأله را مرقوم فرماييد كه مورد لزوم است.

بسمه تعالى، قصد اقامت ده روز بايد در يك محل باشد، ولى در صورتى كه ده ديگر داخل در حد ترخص باشد؛ به اين معنى كه در آن ده صداى

ص: 192

اذان و ديوار و ساختمان هاى محل اقامه تشخيص داده مى شود رفت و آمد ضررى به قصد اقامه نمى زند.

[سؤال 2945] 3104

3. اگر مبلّغى در دو محل نزديك هم باشد، مثلاً به فاصلۀ دو فرسخ يا كمتر و در يكى از دو محل قصد اقامه كند و در محل ديگر هم منبر برود و بيش از سه ساعت معطل نشود، آيا ضرر به اقامه او دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از اول قصد دارد كه در محل ديگر هم برود در صورتى كه قصد رفتن بيش از دو ساعت در مجموع ده روز داشته باشد مثل اين كه هر روز بخواهد برود قصد او محقق نشده و نمازش شكسته است.

[سؤال 2946] 1472

بسمه تعالى 16 / 3 / 1361

ما عده اى از كاركنان پتروشيمى بندر امام خمينى هستيم كه از شهرستان هاى مختلف به اين محل آمده ايم. محل زندگى ما در بندر ماهشهر و محل كار ما در بندر امام خمينى مى باشد و فاصله بين اين دو شهر بيست و دو كيلومتر است و هر روز به طور دائم جهت رفتن به محل كار اين مسافت را طى مى نماييم. با توجه به موقعيت كارمان نمى توانيم ده روز به طور دائم در يكى از اين دو محل باشيم كه حداقل مدتى را

به عنوان قصد ده روز نيت داشته باشيم؛ زيرا صبح به محل كارمان در بندر امام خمينى مى رويم و بعد از ظهر به ماهشهر برمى گرديم و تصميم نداريم در آينده (مثلاً بعد از بازنشستگى) در اين شهرستان ها بمانيم و اين محل ها را هم وطن قرار نداده ايم؛ چون محل تولد خود يا محل ديگرى را براى آينده وطن قرار داده ايم. اكنون با توجه به اين كه ما براى مدت طولانى (مثلاً 20 يا 30 سال) ممكن است در بندر ماهشهر باشيم و هر روز اين مسافت را طى نماييم و هيچ كدام از اين دو شهر را هم به عنوان وطن انتخاب ننموده ايم و در آينده هم قصد نداريم در اين محل ها باشيم، تكليف نماز و

ص: 193

روزه ما چيست؟ آيا محل هاى فوق به عنوان وطن دوم براى ما محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، با فرضى كه مرقوم داشته ايد حكم مسافر داريد و نماز شما قصر است و نمى توانيد روزه بگيريد.

[سؤال 2947] 1273

2. چنانچه كسى از مكانى كه وطن او نيست هر روز به محل كار خود برود و حداقل نتواند ده روز در آن جا بماند چنين كسى چهار فرسخ رفتن او و برگشتن، با كسى كه اين مسافت را نمى رود و فقط از حد ترخص خارج مى شود فرق مى كند يا خير؟

بسمه تعالى، در هر دو صورت قصد اقامت ده روز در يك محل متحقق نيست.

[سؤال 2948] 4417

6. مسافرى كه قصد كرده ده روز در مكانى بماند، اگر در ميان ده روز يا بعد از آن بخواهد كمتر از چهار فرسخ از آن مكان خارج شود، نمازش در آن مكان دوم، چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، تمام است.

[سؤال 2949] 1473

بسمه تعالى

شخصى در تهران مثلاً در ميدان شوش قصد اقامت ده روزه كرده است و مى خواهد به شميران برود؛ آيا قصد اقامت او به هم مى خورد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر از اول قصد داشته كه از محل اقامه در بين ده روز خارج شود و قصد دارد كه بيش از دو ساعت برود يا فاصله به حد مسافت است، قصد، محقّق نشده و نماز او شكسته است و اگر چنين قصدى نداشته و بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بناى رفتن پيدا كرده، اگر كمتر از مسافت

ص: 194

باشد، قصد به هم نمى خورد. و در صورت مسافت بودن فاصله، حكم مسافر پيدا مى كند.

[سؤال 2950] 2112

2. كسى كه در دهى قصد اقامه مى كند و قصد دارد كه در ده ديگر هم در ضمن مدت اقامت برود در صورتى كه فاصله بين اين دو ده كمتر از حد ترخص باشد آيا مضر به قصد اقامت هست يا خير؟

بسمه تعالى، اگر دو محل است قصد اقامه محقق نشده است.

[سؤال 2951] 1474

بسمه تعالى 28 / 3 / 1361

به نام خدا و با عرض سلام و درود به امام مهدى (عج) و نايبش روح خدا، فرمانده كل قوا، امام خمينى؛ به استحضار مى رسانم چون ايام نزديك به ماه مبارك رمضان است و برخى از مسائل، در مناطق عملياتى براى بعضى اشخاص پيچيده جلوه مى كند، بر اين شديم كه از چشمه سارها بگذريم و به درياى گره گشايى رجوع كنيم:

منطقه اى كه رزمندگان اسلام در آن مستقر هستند حدود 28 كيلومترى شهر سنندج است و چون در هفته اى و يا در هر ده روز يك مرتبه يا دو مرتبه به آن جا مى روند و بعضى افراد به علت گرفتارى داشتن، نمى توانند تا قبل از ظهر به مقر مربوطه برگردند و تا بعد از ظهر در شهر سنندج مى مانند و با توجه به اين كه رفتن و برگشتن 56 كيلومتر مى باشد و در روزه اشكال پيش مى آيد، در اين موضوع آيا مى شود دائم السفر ناميده و نماز و روزه را كامل خواند و روزه را گرفت؟ و آيا مى شود قصد ده روز بكنند و در اين ده روز از پايگاه مربوطه خارج نشده و اگر به سنندج و از آن طرف به كامياران رفتند تا قبل از ظهر خود را به محل پايگاه برسانند و روزه باشند؟ آيا روزۀ آن ها صحيح است؟ متمنّى است از اين دو راه، يكى را از راه شرع مقدس اسلام و رهنمودهاى امام بزرگوارمان انتخاب كنيد و يا اگر مسأله اى آسان تر و سهل تر كه در اين رابطه هست

ص: 195

- كه حتماً مى باشد - بفرماييد تا برادران، با رسيدن به ماه مبارك رمضان به مشكلى برخورد نكنند.

بسمه تعالى، نماز مسافر قصر است و روزه صحيح نيست مگر آن كه قصد اقامت ده روز در يك محل داشته باشد. و در اين صورت، اگر قصد داشته باشد در اثناى ده روز براى يك بار تا كمتر از چهار فرسخ به مقدار يكى دو ساعت خارج از محل اقامت برود، اشكال ندارد و زايد بر آن، مضر به قصد اقامت است.

[سؤال 2952] 1475

بسم الله الرحمن الرحيم

سماحة مرجع الاُمّة الإسلامية الإمام السيد الخميني، دام ظله العالى، السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

وبعدُ غيرُ خافٍ أنّ ممّا تعمّ به البلوى لسكنة البلاد الكبيرة من المهاجرين من أوطانهم مسائل الصلاة والصوم. وقد ورد في «صدق الإقامة» من تعليقتكم على العروة في المسألة الثامنة من قواطع السفر قولكم: «لا بأس به نحو ساعة أو ساعتين ممّا لايضرّ عرفاً بإقامة العشرة» لذلك يرجى الإجابة على ما يأتي:

1. هل المراد من عدم البأس بالساعتين مثلاً هو من مجموع العشرة أيّام أو أنّ المراد من مجموع النهار كما هو مقتضى التعليق على كلام الماتن الذي جوّز الخروج نهاراً؟

بسم الله الرحمن الرحيم، المراد هو الخروج من محل الإقامة ساعة إلى ساعتين في مجموع العشرة.

[سؤال 2953]

2. هل المراد من العرف المذكور هو خصوص عرف البلد الذي يسكن فيه؟ فإنّ من الممكن أن لم يكن واقعاً اختلاف الأعراف وبالنتيجة اختلاف حكمها؟

بسمه تعالى، العبرة بعرف بلد الإقامة.

ص: 196

3. ما هو الحكم الشرعي فى خصوص البلاد الكبيرة جدّاً التى ربما تزيد المحلّة فيها على محاسبة فراسخ وفي خصوص الطلاّب والعمّال الساكنين فيها ليلاً ونهاراً ما عدى الساعات التى يذهبون فيها للدراسة او العمل إلى محلّة اُخرى منها مع العلم أنّ ذلك فى عرف هذه البلاد لا يضرّ بالإقامة؟

بسم الله الرحمن الرحيم، فى البلدان الكبار الخارق للعادة مثل طهران في الحال مبدأ المسافة يعتبر من منزل المسافر ومن سافر من منزله إلى المسافة الشرعية ولو ملفّقاً من الذهاب والاياب ترتب عليه حكم المسافر بلا فرق بين الطالب والعامل وغيرهما الاّ من كان السفر عملاً له.

[سؤال 2954] 1476

بسمه تعالى 15 / 11 / 1358

محضر مقدس يگانه پيشواى اسلام آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى

به شرف عرض اقدس عالى مى رساند: اين جانبان از بلاد مختلف به عنوان سرباز وظيفه در 21 كيلومترى آبادان مستقر هستيم و هر هفته يك بار ما را جهت استحمام به آبادان مى برند و در آن جا لااقل 2 ساعت توقف مى كنيم و اگر خدمت لازمى در قرارگاه نداشته باشيم، ممكن است توقفمان در آبادان تا 6 ساعت ادامه پيدا كند. آيا قصد خروج اين نحوى به قصد اقامه ضرر مى زند يا خير؟ اين مسأله را از اشخاصى پرسيده ايم و جواب مختلف به ما داده اند.

بسمه تعالى، با فرض اين كه در حين قصد اقامه احتمال مى دهيد كه وقتى به آبادان رفتيد 6 ساعت بمانيد، قصد اقامه محقق نشده و حكم مسافر را داريد، و اگر بدانيد كه بيش از دو ساعت نمى مانيد، مى توانيد قصد كنيد.

[سؤال 2955] 340

4. كسى كه براى انجام مأموريت بيست و يك روز به جايى برود هر روز از محل استراحت تا كارش كه حدود 8 تا 12 كيلومتر است رفت و آمد نموده و عصر به محل استراحت برگردد آيا نمازش كامل و يا شكسته است و اگر در ماه رمضان باشد روزه اش چه حالتى دارد؟

بسمه تعالى، در مفروض سؤال نماز شكسته است و نمى تواند روزه بگيرد.

ص: 197

[سؤال 2956]

1477

بسمه تعالى

محضر مقدس آيت الله العظمى آقاى امام خمينى مدّ ظله العالى

مستدعى است پاسخ مسائل ذيل را از نظر احكام نماز و روزه بيان فرماييد مزيد تشكر است: توضيح اين كه مسائل ذيل مربوط به كارمندان شركت گاز خانگيران سرخس مشهد است و اين ها در مدت يك ماه 21 روز سركار اشتغال دارند و بقيه ماه تعطيل و به وطن اصلى خويش در مناطق ايران مراجعت مى كنند.

1. گروهى به عنوان دفتردار، آشپز، نگهبان و غيره در خوابگاه ها مستقر هستند كه هنگام مسافرت از خوابگاهى به خوابگاه ديگر در همان منطقه به علت اين كه بين خوابگاه ها گاهى بيش از حد مسافت است، چنانچه مسافرت كرد و برگشت آيا مجدداً نياز به قصد دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر مسافتى را كه مى رود و بر مى گردد سفر شرعى باشد در صورتى مى تواند نماز را تمام به جا آورد كه مجدداً قصد اقامه نمايد.

[سؤال 2957]

2. گروهى سمت دكتر و مهندسى دارند و مستقر در يكى از خوابگاه ها، ولى به عنوان طبابت و سرپرستى، بين خوابگاه ها و يا خوابگاه و محل كار (حفارى) - كه فواصل اين نقاط گاهى كمتر و گاهى بيشتر از حد مسافت است - در حركت مى باشند، و يا براى استماع به مجالس وعظ و سخنرانى از خوابگاهى به خوابگاه ديگر مى روند و بر مى گردند آيا اين ها مسافر هستند و يا بايد نماز را تمام بخوانند؟

بسمه تعالى، در غير وطن حكم مسافر دارند مگر در محلى قصد اقامه نمايند كه در اين صورت تا سفر شرعى جديدى نكرده اند نماز تمام و روزه صحيح است.

3. گروهى در يك خوابگاه مستقر و محل كار كمتر از مسافت، با احتمال انتقال در هر لحظه به محل

ص: 198

ديگر كه از حد مسافت بيشتر است، و يا براى مجالس روضه و سخنرانى به مدت چند ساعت رفت و برگشت در صورتى كه از محل كار (چاه هاى حفارى) عبور مى كنند؟

بسمه تعالى، در غير وطن اگر نتوانند قصد اقامه نمايند حكم مسافر دارند.

4. گروهى براى خريد بين شهر و محل كار كه از حد مسافت بيشتر است مأموريت دارند؟

5. گروهى نيز به عنوان راننده، مكانيك و غيره وسايل شركت را از فاصله منطقه گاز به مناطق ديگر ايران (از شرق به غرب كشور) حمل مى كنند و معمولاً در اين مسير در حركتند ولى گاهى اتفاق مى افتد كه بر اثر مهيا نبودن وسايل چند روز در محل كار توقف مى كنند؟ در هر دو صورت وظيفه چيست؟

بسمه تعالى، 4 و 5. حكم مسافر را دارند ولى كسانى كه شغل آن ها سفر است مانند راننده بايد نماز را تمام بجا آورند و روزه آن ها صحيح است و توقف در محلى كمتر از ده روز حكم مذكور را تغيير نمى دهد.

[سؤال 2958] 2559

2. به علت جنگ تحميلى پس از خوزستان به استان بوشهر منتقل شده ام و بندر بوشهر هم وطن اصلى من نمى باشد. ضمناً از درب منزل تا درب محل كار، بيست و يك كيلومتر، فاصله مى باشد. و نيز خانواده ام در منزل مى باشد، تكليف او را هم روشن بنماييد. خواهشمند است دربارۀ نماز و روزه كه چگونه بايد عمل نمود، ما را راهنمايى نماييد.

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن ده روز در يكى از دو محل كار و سكونت، حكم مسافر داريد.

[سؤال 2959] 1388

2. در شهرى كه فعلاً زندگى مى كنم، مدت سه چهار سال است كه اقامت دارم؛ ولى از خانه ام تا محل كارم هشت كيلومتر است كه اين فاصله را در روز بايستى بروم و برگردم و گاهى در ماه، دو سه بار مجبورم كه شب در محل كارم بخوابم براى مدت 24 ساعت، و گاهى در روزها چند كيلومتر از محل كارم دورتر هم مى روم و بر مى گردم. لطفاً بفرماييد كه نماز و روزه ام را در خانه به چه ترتيب و در محل كارم به

ص: 199

چه

ترتيب بايستى انجام دهم؟

بسمه تعالى، اگر خانۀ شما در غير وطن شما است، در آن جا و در محل كار حكم مسافر داريد.

[سؤال 2960] 1389

2. من نظامى هستم و حالا مدت سه سال يا بيشتر است كه در شهرى سكونت دارم كه محل كارم از خانه ام هشت كيلومتر دور است و شش روز هفته بايستى اين مسافت را بروم و برگردم. ضمناً در ماه، يكى دو بار مجبورم در پادگان به عنوان نگهبان شب بمانم براى مدت 24 ساعت. در هفته، يكى دو بار هم چند كيلومتر از پادگان دورتر مى رويم و بر مى گرديم. شما بفرماييد كه نماز و روزه ام را به چه ترتيب بايستى انجام دهم؟ در خانه چطور و در محل كار چطور؟

بسمه تعالى، در محل مذكور، حكم مسافر داريد كه بدون قصد ماندن در محل واحد، نماز شكسته و روزه صحيح نيست.

[سؤال 2961] 1478

بسمه تعالى

دفتر حضرت امام، رهبر و مرجع عزيز و اميد مستضعفان كه خداوند از عمر من بكاهد و به عمر او بيفزايد؛ ان شاء الله، پس از عرض سلام، از خداوند بزرگوار سلامتى و موفقيت خدمتگزاران اسلام را خواهانم تا با راهنمايى آنان، قوانين و دستورات اسلام عزيز را هرچه صحيح تر به جا آوريم.

1. من شخصى هستم كه دور از وطن خود، در پايگاه دزفول، ساكن هستم و از محل كارم تا منزل 18 كيلومتر است كه در هفته، دو روز و دو شب سر كار مى روم. با اين حال، ده روز كامل در يك جا نيستم و در بين همكاران طى سؤالاتى كه شد، نماز را شكسته مى خوانند و هيچ كس تا كنون جواب صد در صد قاطع نداده است و طبق فتواى حضرت امام، كسانى كه شغل مسافرتى ندارند - مانند سرباز - با طىّ مسافت

ص: 200

هشت فرسخ شرعى نماز و روزه آن ها شكسته است. لطفاً دستور مسأله چيست؟ اگر نماز و روزه قصر است به خاطر شغلى كه ما داريم، در بيشتر مناطق كشور عزيزمان، محل كار ما به اين شكل است. تكليف روزۀ قضاى ما چيست؟

2. آيا پايگاه دزفول، جزو شهرستان دزفول به حساب مى آيد يا نه؟ از درب پايگاه تا شهر چهار كيلومتر است؛ از يك طرف، چسبيده به پادگان زمينى است كه متصل به شهر است و از طرف ديگر حصار پايگاه تا كنار رودخانه ادامه دارد و آن طرف رودخانه، شهر واقع شده ولى از منازل تا حصار طرف رودخانه مقدارى فاصله است. در ضمن، امام جمعۀ محترم دزفول مى گويد كه در بين مردم، معروف است كه پايگاه، جزء شهر است. با اين حال، نماز در شهر دزفول شكسته است؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، شما در محل كار و منزل، حكم مسافر داريد و قضاى روزه را بايد با قصد اقامت ده روز يا در وطن، پيش از رسيدن ماه رمضان سال بعد انجام دهيد؛ و تشخيص يكى بودن پايگاه با شهر، با عرف است.

[سؤال 2962] 1479

بسمه تعالى 10 / 3 / 1361

با درود بر امام امت و تحيّت بر روح شهدا و عرض سلام به شما برادران؛ خاطر عالى را به عرايض ذيل معطوف داشته و نظر امام در مورد اين مسأله را خواستارم:

پارسال جهت آموزش امور هواپيمايى به اصفهان مسافرت و قصد اقامت نمودم و روزه و نماز را كامل به جا مى آوردم؛ لكن در قبل از ظهر و يا بعد از ظهر، روزها يك ساعت جهت آموزش در اطراف اصفهان - احتمالاً - خارج از حد سفر، پرواز مى كردم و اين امر بيست روز طول كشيد؛ آيا نماز و روزۀ ما درست بوده است يا خير؟

بسمه تعالى، حكم مسافر داشته ايد و با علم يا احتمال اين كه بين ده روز از آن جا خارج مى شويد، نمى توانيد قصد نماييد.

ص: 201

[سؤال 2963]

1480

بسمه تعالى 3 / 10 / 1361

دفتر رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران

بعضى از پرسنل اين پايگاه مسكنشان در پايگاه و محل كارشان در مكانى است كه كمتر از حد مسافت شرعى مى باشد. آيا پرسنل فوق الذكر مى توانند در پايگاه قصد نموده و بين پايگاه و محل كارشان هر روز يا هفته اى چند روز، رفت و آمد نمايند يا نه؟ لطفاً نظر حضرت عالى را در اين مورد بيان فرماييد.

بسمه تعالى، چنانچه محل سكونتشان وطن آن ها نباشد، بدون قصد اقامت ده روز حكم مسافر دارند.

[سؤال 2964] 1481

بسمه تعالى 9 / 9 / 1361

محضر مبارك امام بزرگوار ما و مرجع جهانى، امام خمينى روحى له الفداء

1. نماز و روزۀ پاسداران و جهادگران و ارتشيان و ژاندارم ها چگونه است؛ در حالى كه هيچ كدام يقين ندارند در بين ده روز، مأموريت و مسئوليت، در حومه و حوزه و چند فرسخى برايشان رخ ندهد؟ آيا مى توانند قصد ده روز كنند؟ و اگر نمى توانند، روزه را در چه هنگامى بگيرند؟

بسمه تعالى، اگر در وطن خود نيستند و نمى دانند چند روز مى مانند، نمازشان شكسته است و نمى توانند روزه بگيرند؛ و براى قضاى روزه ها بايد در بين سال - تا رمضان ديگر - در وطن روزه بگيرند يا در محلى قصد اقامۀ ده روز كنند و روزه ها را به جا آورند.

2. برادران اهل تسنن در هنگام سر بريدن، پيشانى گوسفندان را رو به قبله قرار مى دهند و كاردگاه و دست و پا را رو به قبله قرار نمى دهند. خوردنش براى ما اشكال دارد يا خير؟ خودشان سر مى برند و همۀ علمايشان كه در اين حومه هستند حلال مى دانند. نمى دانم اصل فتوايشان همين است يا طور ديگرى؟

ص: 202

بسمه تعالى، فرض مذكور، حكم جهل به حكم را دارد كه ذبيحه، حلال است.

3. آيا به نماز جمعه شان شركت كنيم، در حالى كه آنان به نماز ما شركت نمى كنند؟ و اگر نماز جمعه را با آنان خوانديم درست است؟ چون امام جمعۀ آنان، آن شرايط را ممكن است دارا نباشد؟

بسمه تعالى، بستگى به وجود تقيّه دارد و با شرايط تقيّه، اقتدا صحيح است.

[سؤال 2965] 1482

بسمه تعالى 5 / 10 / 1361

اين جانب يكى از سربازان امام زمان در جبهۀ غرب، به حضور رهبر مسلمانان جهان و رهبر عظيم الشأن انقلاب سلام عرض مى كنم.

پس از عرض سلام؛ سلامتى تمام بندگان خدا به خصوص ولى عصر، امام زمان (عج) و رهبر عزيزم را از درگاه خداوند متعال خواستارم؛ اميدوارم از من بسيجى راضى باشيد. اما دليل اين كه دير به جبهه رفتم اين بود كه نزديك دو سال، خرجى خانه را به عهده داشتم؛ چون پدرم بيكار بود و وقتى كه پدرم سر كار رفت، در اولين فرصت به جبهه رفتم و هم اكنون نزديك چهار ماه است كه در جبهه ها هستم.

و در آخر، سؤالى داشتم و آن اين كه ما الآن در جبهۀ غرب و در يكى از روستاهاى سردشت هستيم، فاصله از روستا تا شهر تقريباً چهار كيلومتر است و ما هر چند روز براى كارهاى ضرورى بايد به شهر برويم، آيا بايد نمازمان را كامل بخوانيم يا نه؟ و اگر كه كامل بايد بخوانيم، آيا نمازهايى كه الآن شكسته مى خوانيم اشكال پيدا مى كند يا نه؟

اماما، من آن قدر گنه كارم كه ارتباطم با خدا قطع شده و من تو را شفيع قرار مى دهم كه ما را پيش خدا شفاعت كنى و از خدا بخواهى كه اين بار سنگين گناه را از دوش ما بردارد و من نيز قول مى دهم كه گناهى از من سر نزند. اماما، از خدا بخواه كه ما را قبول درگاه خود بگرداند و نعمت بزرگ شهادت را نصيب ما نيز بكند.

خدايا، خدايا، تا انقلاب مهدى، خمينى را نگهدار، والسلام عليكم ورحمة الله

بسمه تعالى، در فرض سؤال، نماز را شكسته بخوانيد.

ص: 203

[سؤال 2966]

1348

2. اگر كسى قصد كند كه در جايى، ده روز بماند و بداند كه در بين ده روز از حد ترخص خارج مى شود آيا قصد او منعقد مى شود يا خير؟ و اگر نداند كه از حد ترخص خارج مى شود قصد او چگونه است؟ و بعد از برگشتن آيا نياز به قصد مجدّد دارد يا خير؟

بسمه تعالى، هنگام قصد اقامت ده روز، قصد خروج از حد ترخص محل اقامت به مدت يكى دو ساعت مضر نيست و بيش از آن اگر قصد دارد خارج شود ضرر به نيت اقامت مى رساند و در موردى كه قصد خروج مضر نيست، در بازگشت تجديد نيت لازم نيست.

[سؤال 2967] 823

8. كسى كه در جايى قصد اقامۀ ده روز مى كند و از ابتدا هم قصد دارد كه كمتر از چهار فرسخ برود و برگردد؛ بلكه قصد دارد كه در عرض اين ده روز، چند مرتبه برود و برگردد، نماز او چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، اقامه محقّق نمى شود.

[سؤال 2968] 1483

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى، حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله العالى لطفاً به دو سؤال زير پاسخ فرماييد.

1. اين جانبان پرسنل پدافند هوايى جزيرۀ كيش به عرض عالى مى رسانيم كه محل خدمت و انجام وظيفۀ ما و محل اقامت ما تا شهر كيش، كمتر از چهار فرسخ و بيشتر از حد ترخص است و ما در بين ده روز، به طور مكرر از حد ترخص خارج مى شويم و مدت خدمت ما در اين جزيره، بعضى دو سال و بعضى سه سال و بعضى تا پنج سال است؛ با وجود اين كه ما در بين ده روز، هر روز يا يك روز در ميان و يا دو روز در

ص: 204

ميان، چند ساعت از حد ترخص خارج مى شويم، آيا قصد اقامۀ ما محقق مى شود يا نه؟ تكليف نماز و روزۀ ما چيست؟

بسمه تعالى، اگر در حين نيت اقامت ده روز، بناى خارج شدن از محل اقامت به بيش از يكى دو ساعت دارند، قصد اقامت متحقق نمى شود؛ ولى اگر بار اول بناى خارج شدن نداشته باشند، پس از نيت اقامت و خواندن يك نماز چهار ركعتى، تا سفر هشت فرسخى پيش نيامده حكم اقامت باقى است.

2. بعضى از افراد پرسنل در نيروى هوايى كارشان فقط رانندگى است؛ و گاهى به مقدار چهار فرسخ و گاهى كمتر از چهار فرسخ رانندگى مى كنند و در هيچ كار ديگرى دخالت ندارند؛ به طورى كه اگر از جزيرۀ كيش به جاى ديگر منتقل شوند، باز كار رانندگى را به عهدۀ آن ها مى گذارند. آيا در اين صورت مى توان گفت كه شغل اين شخص رانندگى است و اشكال مسأله قبل براى او نيست، يا اين شخص هم با بقيه فرق نمى كند؟

بسمه تعالى، اگر در مقدار هشت فرسخ شرعى شغل رانندگى دارند، نمازشان تمام و روزه صحيح است.

[سؤال 2969] 1484

بسمه تعالى

با سلامى از صميم قلب و آرزوى سلامتى و طول عمر از درگاه حق تعالى براى رهبر كبير و نايب بقية الله تا هنگام ظهور آن حضرت؛ لازم بود چند سؤال شرعى كه با آن دست به گريبانيم را با قلب امت در ميان بگذاريم:

1. تعدادى از سربازان اعزامى از مشهد مقدس به پادگان 01 تهران جهت خدمت زير پرچم جمهورى اسلامى ايران هستيم و بدين گونه كه مسئولين مى گويند به مدت سه ماه آموزشى را در اين پادگان خواهيم ماند و الآن كه بعد از يك هفته آموزش با ماه مبارك رمضان در پيش رو هستيم، آيا با قصد سه ماه، اين پادگان منزل ما محسوب شده و ماه رمضان را كامل روزه داريم، و پنج شنبه و جمعه را كه از پادگان خارج مى شويم، بايد حد شرعى را در نظر بگيريم و با پيمودن فاصلۀ بيش از حد مسافر

ص: 205

محسوب شويم؟ در غير اين صورت، لطفاً مسأله را روشن نماييد.

بسمه تعالى، با نيت اقامت ده روز در يك محل، نماز تمام و روزه صحيح است ولى اگر از اول، قصد داشته باشد كه بيش از يكى دو ساعت در خلال ده روز از محل اقامت خارج شود اين نحو قصد اقامت صحيح نيست و چنانچه با چنين قصدى نماز را تمام بخواند و روزه بگيرد بايد آن را قضا كند.

[سؤال 2970]

2. با توجه به اين كه چند روز گذشته از ماه رمضان را به روش بالا رفتار نموده ايم، در صورت خلاف، چه طريقى براى صحت آن لازم است؟

بسمه تعالى، حكم مسأله از جواب بالا معلوم مى شود و اگر بخواهد نماز را تمام بخواند و روزه بگيرد بايد قصد كند ده روز در يك محل، بدون خارج شدن از حد ترخص، آن جا بماند.

[سؤال 2971] 1485

بسمه تعالى

با سلام و آرزوى توفيق در راه پيشبرد اهداف مقدس اسلام و طول عمر رهبر كبير انقلاب، مدّ ظله العالى

خواهشمند است فتواى امام را در رابطه با مسائل زير بيان فرماييد:

1. حكم نماز و روزۀ كسى كه در غير وطن، قصد اقامۀ ده روز و بيشتر دارد و از ابتدا قصد دارد دو شب در ميان در محلى كه به اندازۀ حد ترخص مى باشد برود، چيست؟ آيا حكم مسافر دارد؟ و اگر آن وقت گمان مى كرده كه نماز او تمام و روزه صحيح است، آيا الآن كفارۀ تأخير دارد و يا فقط قضا بر او لازم است؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، قصد اقامۀ ده روز محقّق نشده و حكم مسافر دارد و آنچه بر خلاف وظيفه عمل شده فقط قضا دارد.

ص: 206

[سؤال 2972]

2. در رسالۀ امام هست «كسى كه قصد اقامۀ ده روز و بيشتر دارد، مى تواند يكى دو ساعت از محل اقامت تا كمتر از چهار فرسخ شرعى برود». آيا اين دو ساعت فقط در تمام ده روز است يا هر روز، يكى دو ساعت؟ و اگر هر روز يكى دو ساعت رفته، حكم نماز و روزۀ آن وقت او چه مى شود؟

بسمه تعالى، مربوط به يك بار در تمام ده روز است.

[سؤال 2973]

3. كسى كه قصد اقامه در محلى به فاصلۀ چهار فرسخ يا مقدارى كمتر از وطن خود دارد، اگر روزى يكى دو ساعت از فاصلۀ چهار فرسخ جدا بشود چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، حكم اين مسأله از دو مسأله قبل ظاهر شد.

4. خريد و فروش زمين هاى ممنوع المعامله فعلى توسط دولت كه با قولنامه به خريدار مى دهند و او ساختمان مى نمايد و بعد، صاحب زمين به عنوان خانه به او سند مى دهد شرعاً جايز است يا خير؟ و آيا فقط معصيت كرده يا نماز خواندن هم در چنين منزلى اشكال دارد؟

بسمه تعالى، تخلف از مقررات جايز نيست ولى اگر از مالك شرعى خريده نماز در آن صحيح است.

[سؤال 2974] 1004

3. اگر عده اى از كاركنان پالايشگاه تهران - استثنائاً - در ماه مبارك رمضان، در شهر رى قصد اقامت ده روزه نمايند و روزه بگيرند، با توجه به اين كه شهر رى تا منزل مسكونى آن ها كمتر از 5/22 كيلومتر مى باشد، آيا روزۀ آن ها صحيح مى باشد؟

بسمه تعالى، با فرض اين كه روزانه بنا دارند به پالايشگاه - كه خارج از شهر رى است - بروند، قصد اقامت ده روز در يك محل متحقق نيست و حكم مقيم مترتّب نمى شود.

ص: 207

[سؤال 2975]

1382

2. فعلاً در شهرى كه زندگى مى كنم، مدت چهار سال است كه اقامت دارم ولى محل كارم از شهر، 8 كيلومتر فاصله دارد كه هر روز مجبورم اين فاصله را بروم و برگردم؛ ضمناً بعضى اوقات هم در هفته اى يكى دو بار از پادگان هم به صحرا مى رويم؛ در ماه، يكى دو شب هم در محل كارم بايستى باشم؛ لطفاً بنويسيد كه در شهر و در محل كارم به چه ترتيب بايستى نماز و روزه ام را بخوانم و بگيرم؟

بسمه تعالى، اگر در محل سكونت فعلى قصد توطّن و ماندن هميشگى نداريد، بدون قصد ماندن ده روز در يك محل، در محل سكونت و محل كار حكم مسافر داريد.

[سؤال 2976] 1486

بسم الله الرحمن الرحيم شانزدهم ذوالقعده 1402 ق

سماحة سيدنا الإمام المفدي، السيد روح الله الموسوي الخميني، دام ظله العالي

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

وبعد نرجو من سماحتكم الإجابة على الأسئلة التالية:

1. كنت في شهر رمضان في قرية للتبليغ، ونويت الإقامة عشرة أيام، وكان من نيّتي الخروج في كلّ ليلة إلى قرية تبعد خمسة كيلومتر تقريباً وانقضى الشهر وأنا في كلّ ليلة أذهب إلى تلك القرية ثلاث ساعات تقريباً، ثمّ أعود لمحل الإقامة واُغادر إلى قرية اُخرى تبعد حوالي كيلومتر واحد ولمدّة ثلاث ساعاتٍ أيضاً وصادف أن غادرت محلّ الإقامة نهاراً أكثر من مرّةٍ لمدة ثلاث ساعاتٍ أو أقلّ. فهل الإقامة مع هذا كلّه تعتبر شرعية وهل الصيام والصلاة صحيحان.

بسم الله الرحمن الرحيم، في مفروض السؤال، لم تصحّ نيّة الإقامة ويجب قضاء الصوم والصلاة قصراً.

ص: 208

[سؤال 2977]

2. إذا نوى شخص الإقامة عشرة أيام، فكم مرّةٍ يسوغ له مغادرة محلّ الإقامة إلى ما دون المسافة خلال العشرة؟

بسم الله تعالى، إذا كان من قصده حينما نوى الإقامة، ذلك، جاز له قصد الخروج إلى ما دون المسافة بقدر ساعةٍ إلى ساعتين.

[سؤال 2978]

3. هل هناك فرقٌ بين من كان من البداية ناوياً مغادرة محلّ الإقامة خلال العشرة لمرّةٍ أو مرّاتٍ وبين من لم تكن له هذه النيّة من البداية واتّفق له ذلك خلال العشرة؟

بسم الله تعالى، لا يجوز إلاّ مع العلم برضاء المالك، أو العلم بأنّ مالك الحذاء الباقي هو الذي أخذ تلك الحذاء.

[سؤال 2979]

4. من نوى الإقامة عشرة أيام في بلد وأتمّها، فهل يسوغ له بعد العشرة أن يمكث يوماً أو أياماً خارج محلّ الإقامة، مع بقائه على التمام؟

بسم الله تعالى، لا مانع من ذلك ويبقى على التمام، وقد تقدّم في المسألة السابقة.

5. هل يشترط في حاكم الشرع (القاضي) أن يكون مجتهداً؟

بسم الله تعالى، يعتبر الاجتهاد، ويجوز في مثل الوقت الحاضر، تصدّي القضاء لغير المجتهد إذا كان عارفاً بالمسائل - ولو تقليداً - بإذن وليّ الأمر.

6. المجتهد الجامع للشرائط إذا أصدر أمراً إلزامياً بالجهاد أو بأيّ شيءٍ آخر، فهل يجب على غير مقلديه، امتثال أمره؟

بسم الله تعالى، ينفذ حكم وليّ الأمر في حقّ الجميع، حتّى على المجتهدين الآخر.

7. إذا أمّ شخصٌ جماعةً للصلاة وتبيّن بطلان صلاته، فهل تعتبر صلاة المأمومين باطلة؟

بسم الله تعالى، تختلف الموارد؛ ومجرد بطلان صلاة الإمام، لا يوجب بطلان صلاة من ائتمّ به.

8. إذا اشتبه الحذاء بحذاءٍ آخر في اجتماع الناس، فهل يجوز أخذ الحذاء البديل؟

ص: 209

بسم الله تعالى، لا يجوز إلاّ مع العلم برضاء المالك، أو العلم بأنّ مالك الحذاء الباقي هو الذي أخذ تلك الحذاء.

9. في منى - هذه الأيام - يمنع الحجّاج من ذبح الهدي إلاّ في الأماكن المخصّصة للذبح، التي يشكّ في كونها تابعة لمنى فهل الذبح فيها مجزٍ ومبرءٌ للذمّة؟

بسم الله تعالى، مجزئ ومبرئ للذمّة.

10. إذا توضّأ الإنسان لغاية - كتلاوة القرآن - ثمّ أعرض عن تلك الغاية، فهل يبطل الوضوء؟

بسم الله تعالى، لا يبطل الوضوء بعد ما وقع صحيحاً.

11. هل يصحّ الوضوء إذا كان للكون على الطهارة فقط؛ دون أيّ غاية اُخرى؟

بسم الله تعالى، لا بأس به.

12. هل يصحّ الغسل إذا لم يكن المغتسل من نيّته أن يعمل أيّ عمل تترتّب صحّته على الطهارة؟

بسم الله تعالى، لا بأس به.

13. هل يشترط في صحّة الغسل، طهارة تمام كلّ عضوٍ قبل غسله أم يجوز - مثلاً - البدء بغسل أعلى العضو، ثمّ تطهير أسفله وغسله.

بسم الله تعالى، لا يجب ذلك وإنّما الواجب، طهارة المحل قبل الغسل الوضوئي أو الغسلي؛ فلايكفي غسل واحد للتطهير والوضوء أو الغسل.

14. هل يجوز شراء الموادّ الغذائية أو غيرها من الأسواق السوداء؛ مع عدم العلم بأنّ أصحاب هذه الموادّ يبيعونها برضى الحكومة إلاسلامية أو بدون رضاها، كما قد يحتمل أنّهم جلبوا هذه الموادّ عن طريق التهريب؟

بسم الله تعالى، لا مانع منه ما لم يعلم منع فيه من الدولة الإسلامية.

15. هناك من يأخذ من الشورى المحلّية أشياءً لا يحتاجها - كالسيگار مثلاً - ثمّ يبيعها في الأسواق أو يعطيها لأصدقائه. فهل هذا العمل جائز وهل يجوز الشراء من هذا الإنسان؟

بسم الله تعالى، يجب في ذلك مراعاة مقرّرات الدولة الإسلامية.

[سؤال 2980] 1487

بسمه تعالى 15 / 9 / 1361

محضر مبارك امام خمينى، رهبر كبير انقلاب و مرجع عالى قدر مسلمين

سؤال هايى پيرامون احكام براى حقير مطرح است؛ مستدعى است جواب آن ها

ص: 210

را

مرقوم فرماييد.

1. در شهرى غير از موطن خويش سكونت دارم؛ محل كارم ده كيلومتر خارج از همين شهر است؛ قصد اقامت دائم نيز در آن جا ندارم. آيا مى توانم در حالى كه هر روز به سر كار مى روم، قصد اقامت ده روزه در محل سكونت نموده و نمازم را كامل بخوانم؟

بسمه تعالى، با فرض اين كه ده روز فقط در محل سكونت نمى مانيد، نمى توانيد قصد كنيد.

[سؤال 2981]

2. براى فردى كه در شهرى غير از وطن خود قصد اقامت ده روزه كرده است، حد ترخص چقدر مى باشد؟ (طى مسافتى از شهر به بيرون كه به موجب آن، قصد به هم مى خورد).

بسمه تعالى، بايد قصد كند كه از شهر و حدود عرفيۀ آن خارج نشود.

3. در زمستان از ادرار يا مدفوع - در حين دفع - بخار متصاعد مى شود؛ اگر اين بخار با لباس تماس حاصل نمايد تكليف چيست؟

بسمه تعالى، پاك است.

4. در بسيارى از مستراح ها سنگ آن، از نوع چينى بوده و گودى آن ها خيلى كم است، به طورى كه آدم مى ترسد به هنگام دفع، ادرار به لباسش ترشح كند. در اين مورد تكليف چيست؟

بسمه تعالى، تا يقين به ترشح پيدا نكرده، لباس او پاك است.

[سؤال 2982] 1012

6. مسافرى كه مى خواهد ده روز در محلى بماند و از اول قصد دارد به اطراف آن جا برود - البته به حد مسافت شرعى (5/22 كيلومتر) - آيا مى تواند در مدت ده روز، هر روز روزى دو ساعت برود و برگردد يا نه؟

بسمه تعالى، قصد اقامت به نحو مزبور، صحيح نيست.

ص: 211

[سؤال 2983]

1468

2. پرسنل وظيفه اى در پادگان هستند كه از بدو ورود مى دانند اگر قصد ده روز كنند، جمعه و پنج شنبه بعد از ظهر را به 12 كيلومترى مى روند و تا غروب هستند و بر مى گردند؛ آيا آن ها مى توانند قصد عشره بكنند؟

بسمه تعالى، نمى توانند قصد كنند.

[سؤال 2984] 5159

5. قصد خروج يك ساعت و دو ساعت در سفر آيا در تمام ده روز يك مرتبه است يا چند مرتبه هم اشكال ندارد؟ و در صورت بيشتر بودن - مثلاً 5 ساعت - حكم او چيست؟

بسمه تعالى، قصد خروج يك يا دو ساعت براى يك بار مضر نيست و زايد بر آن مضر است.

[سؤال 2985] 1488

بسم الله الرحمن الرحيم

سماحة آية الله العظمى امام الاُمّة، السيد الخميني، أعزّ الله نصره

سلام الله عليكم ورحمته وبركاته

1. نوى أحد المكلّفين الإقامة عشرة أيّام في طهران وكان في نيّته الخروج إلى ما دون أربعة فراسخ كلّ يوم لقضاء بعض أعماله، وبعد أن استقرّ حكم الإقامة لديه بإقامة صلاة رباعية واحدة، باشر كلّ يوم بالخروج إلى مقرّ عمله الذي لا يبعد عن مكان إقامته الثابت أربعة فراسخ. فهل تصحّ إقامة ذلك المكلّف؟ وهل يمضي صومه وصلاته صحيحين؟

بسمه تعالى، إذا كان من نيته الخروج كلّ يوم من أوّل الأمر، لم يتحقّق قصد الإقامة وعليه القصر.

2. استقرّ حكم الإقامة لدى أحد المكلّفين في طهران، ثمّ علم أنّه سيسافر سفراً شرعياً بعد ثلاثة أيّام،

ص: 212

فهل يصحّ عنه الصوم في هذه الحالة كذلك؟

بسمه تعالى، يصحّ منه الصوم بعد استقرار حكم التمام ما لم ينشأ سفراً جديداً.

[سؤال 2986] 1260

2. مهاجرين جنگى كه بر اثر اجبار، وطن خود را ترك كرده باشند و در شهرهاى ديگر سكونت يافته اند و نيت مراجعه به شهرهاى اصلى خود را دارند، آيا وطن آن ها حساب نمى شود؟ و اگر قصد ده روز اقامه كنند، آيا مى توانند از حد ترخص بيرون بيايند؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، در محل سكونت فعلى، حكم مسافر دارند و هرگاه موقع نيت اقامت، قصد خارج شدن از حد ترخص به يكى دو ساعت داشته باشد مانع ندارد.

[سؤال 2987] 991

9. فرموده ايد كسى كه نيت اقامه در جايى دارد، اگر در ضمن، قصد داشته باشد كه در بين ده روز، يك ساعت يا دو ساعت به مادون مسافت برود و مراجعت كند، مضر به قصد اقامۀ او نيست؛ آيا اين عدم ضرر به قصد، فقط براى يك مرتبه در بين ده روز است يا اگر درهر ده روز، روزى يكى - دو ساعت باشد نيز ضررى به قصد اقامه ندارد؟

بسمه تعالى، قصد خروج يك مرتبه به يكى دو ساعت اشكال ندارد.

[سؤال 2988] 1489

بسمه تعالى

محضر مبارك امام خمينى، مدّ ظله العالى

1. اين كه فرموده ايد: «در قصد اقامۀ عشره، اگر از اول بنا داشته باشد به اطراف (البته كمتر از چهار فرسخ) برود نمازش شكسته است؛ مگر يكى دو ساعت برود و برگردد». بفرماييد كه اين دو ساعت را در مدت ده روز فقط يك بار مى تواند برود يا هر روز مى تواند دو ساعت بيرون رود و نمازش هم شكسته نباشد؟

ص: 213

بسمه تعالى، اگر از اول قصد دارد كه هر روز خارج شود، قصد محقّق نمى شود و بايد نماز را شكسته بخواند.

2. اين كه فرموده ايد: «انسان مى تواند دو وطن داشته باشد و در هر كدام، شش ماه بماند»، اگر در يكى كمتر و در ديگر زيادتر بماند چطور؟

بسمه تعالى، ماندن شش ماه لازم نيست و اگر كمتر هم بماند با قصد سكونت هميشگى در آن جا، ولو در بعض سال، وطن محقّق مى شود.

[سؤال 2989] 1490

بسمه تعالى 20 / 9 / 1361

محضر مقدس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله

مستدعى است كه به مسائل زير پاسخ افاده بفرماييد:

1. اگر مسافرى در محلى كه سفر كرده و از بلاد كبيره نيست، قصد اقامت ده روزه نمايد و در بين اين ده روز به روستايى برود كه فاصلۀ آن با محل اقامت يك فرسخ باشد و يك روز در آن جا بماند، آيا در طول آن يك روز نماز وى شكسته است يا نه؟ و همچنين پس از بازگشت به محل اقامت، دوباره قصد عشره بنمايد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از اول قصد رفتن يك روز به روستا را نداشت نماز وى در فرض مرقوم، در آن روستا و در محل اقامت تمام است.

[سؤال 2990]

2. اگر مسافرى در محلى كه سفر كرده و از بلاد كبيره نيست قصد اقامت ده روزه نمايد، بعد از آن كه ده روز در آن جا اقامت كرد و روز يازدهم به روستايى برود كه فاصلۀ آن تا محل اقامت، يك فرسخ باشد و يك روز در آن جا بماند، آيا در آن يك روز نماز وى شكسته است يا نه؟ و همچنين پس از بازگشت به محل اقامت لازم است دوباره قصد عشره بنمايد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر موقع رفتن به روستا قصد سفر جديد ندارد و بازگشت به محل اقامت به حساب محل اقامت است، نماز در روستا و در محل اقامت

ص: 214

در فرض مرقوم، تمام است و نيازى به تجديد قصد اقامت نيست.

[سؤال 2991]

3. اگر مسافرى در يكى از محلاّت تهران كه از بلاد كبيره است، قصد اقامت ده روزه نمايد و در طول اين ده روز به محله اى ديگر برود كه فاصلۀ آن تا محل اقامت، يك كيلومتر باشد و يك روز در آن جا بماند، آيا در طول اين يك روز نماز وى شكسته است يا نه؟ و همچنين پس از بازگشت به محلۀ اوّلى كه قصد اقامت ده روزه داشته است لازم است قصد اقامت را تجديد كند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از اول قصد خارج شدن يك روز از محلۀ محل اقامت نداشت نماز تمام است و تا سفر شرعى جديد پيش نيامده حكم اقامت به قوّت خود باقى است.

[سؤال 2992]

4. اگر مسافرى در يكى از محلاّت تهران كه از بلاد كبيره است، قصد اقامت ده روزه نمايد و ده روز از آن محله خارج نشود، روز يازدهم به محلۀ ديگر برود و يك روز در آن جا بماند و فاصلۀ آن محله با محل اقامت يك كيلومتر باشد، آيا در آن يك روز، نماز وى شكسته است يا نه؟ و همچنين روز بعد كه دوباره به محل اقامت اوّلى برگشت بايستى قصد اقامت را تجديد كند يا خير؟

بسمه تعالى، حكم همان است كه در جواب سؤال دوم ذكر شد.

[سؤال 2993] 5592

3. كسى كه منطقه اى را محل اقامت خود قرار داده است - مثلاً درس مى خواند در آن منطقه - آيا تجاوز از حد ترخص هر روزه يا يك روز در ميان، به قصد اقامت آن شخص ضرر مى زند يا نه؟

بسمه تعالى، اگر از اول قصد خروج روزانه يا يك روز در ميان دارد، قصد محقّق نيست.

ص: 215

[سؤال 2994]

1491

بسمه تعالى

با درود و سلام به رهبر كبير انقلاب و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران.

اين جانب از طرف دفتر تبليغات اسلامى قم يك ماه و دو روز در جبهۀ مهران كه ماه مبارك رمضان بود مأموريت يافتم. همان اول به فرمانده گفتم كه برادر در اين جا چند روز هستيم؟ فرمانده گفتند ده روز يا بيشتر طول مى كشد كه برويم خود شهر و شهرك مهران، از اين جهت فرمانده فرمودند ده روز ما هم قصد دهه كرديم كه در همان مكان هر روز روزه بگيريم و نماز را تمام بخوانيم، بعد در همين روزها مى رفتيم به منطقۀ ديگر كه برادران در آن منطقه بودند هر روز رفتن و آمدن دو ساعت طول مى كشيد كه سخنرانى تمام شود و تا برگرديم به مكان اصلى. بعد ده روز تمام شد باز ما حركت نكرديم تا 24 روز طول كشيد در اين 24 روز نماز را تمام خوانديم و هر روز دو ساعت سخنرانى براى برادران مى كرديم البته در مكان ديگر، بعد ما اين مسأله را سؤال كرديم گفتند نماز و روزۀ شما صحيح نبوده است دوباره ادا كنيد من هم در اين مسأله جاهل بودم كه كسى در يك مكان ده روز قصد دهه كرده تنها يك دفعه مى تواند از اين مكان به مكان ديگر برود سر يك ساعت يا دو ساعت برگردد ما در اين 24 روز هر روز مى رفتيم تكليف ما چيست. نظر مبارك را در اين مورد بيان فرماييد. باز هم از آن جا به شهرك مهران رفته دوباره قصد دهه كرديم 6 روز بعد را به همين منوال گذرانديم مسأله ما شرعاً چگونه بايد حل شود؟ والسلام

طول عمر حضرت عالى را از خداوند خواستارم. خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، اگر از اول قصد داشته ايد كه هر روز به محلّ ديگر كه از ترخص محلّ اول دورتر است برويد قصد محقق نشده و نمازهايى كه تمام خوانده ايد را بايد شكسته قضا نماييد.

ص: 216

[سؤال 2995]

1492

بسمه تعالى

محضر رهبر كبير انقلاب اسلامى، آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

چه مى فرماييد در اين مسأله شرعيه كه دو تا قريه كه در داخل حد ترخص قرار گرفته است و صداى اذان مى رسد و ديوارها تشخيص داده مى شود، ليكن در آب و خاك شريك نيستند، به اين معنا كه هر كدام مرزى دارند و حدى دارند و در آب و خاك شراكت ندارند، آيا شخص مبلّغ و غيره مى تواند در اين دو قريۀ مزبور، قصد اقامه كند يا نمى تواند؟ جواب مسأله را مرقوم فرماييد كه مورد حاجت است.

بسمه تعالى، در فرض مسأله، در صورتى كه در يكى از دو قريه، قصد اقامت ده روز بنمايد، نماز تمام است و رفت و آمد به قريۀ ديگر مانع ندارد.

[سؤال 2996] 1301

5. شخصى از وطن خود، به شهرى كه وطنش نيست وارد مى شود و در آن شهر قصد ده روز مى كند و از اول، قصد دارد كه براى تفريح - كمتر چهار فرسخ - از شهر خارج شود آيا با خارج شدن از شهر، قصدش صحيح است؟

بسمه تعالى، قصد خروج به كمتر از چهار فرسخ، به مقدار يكى دو ساعت ضرر ندارد.

[سؤال 2997] 5657

3. كسى كه قصد اقامه ده روز در جايى مى كند اگر از اول قصدش اين باشد كه هر روز مثلاً به مادون مسافت يك ساعت الى دو ساعت برود و برگردد اين قصد صحيح است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر در حين نيت اقامت ده روز قصد كند كه در تمام ده روز روزانه ولو يك ساعت يا دو ساعت از محل اقامت خارج شود صدق اقامت ده روز و ترتب حكم آن محل اشكال است.

ص: 217

[سؤال 2998]

1493

بسمه تعالى 24 / 7 / 1361

دفتر محترم حضرت امام خمينى

احتراماً؛ به عرض مى رساند مسأله اى شرعى مورد سؤال دانشجويان (غير بومى) اين مدرسۀ عالى مى باشد كه به شرح ذيل به استحضار مى رساند:

ساختمان و كلاس هاى اين مدرسۀ عالى در محلى در حدود 4 كيلومترى كاشان و در جادۀ كاشان - فين مى باشد و ما بين اين مدرسه و شهر كاشان، روستاى ديزچه واقع شده كه تقريباً چسبيده به كاشان مى باشد و سپس روبه روى اين مدرسۀ عالى، روستاى فين بزرگ و بعد از حدود 2 كيلومتر، روستاى فين كوچك و باغ اميركبير مى باشد. در اين حد فاصل حاشيۀ جاده اكثراً به صورت منازل، ساختمان، فروشگاه، تعميرگاه و در ميان آن ها نيز بعضاً مزارع كوچك مشاهده مى شود؛ تقريباً مى توان گفت ديوار شهر از محل مدرسۀ عالى قابل رؤيت نمى باشد و نيز صداى اذان شهر به گوش نمى رسد؛ لذا مشكلى كه براى دانشجويان غير بومى پيش آمده اين است كه چون معمولاً براى ماندن در اين شهر بايد قصد 10 روز ماندن در كاشان را بنمايند و نيز هر روز بالاجبار اين مسافت را بايد بروند و برگردند (چون خانه هاى اكثر ايشان در داخل شهر كاشان مى باشد) با توجه به اين تفاصيل:

1. آيا مى توانند قصد 10 روز بنمايند و نماز را تمام بخوانند؟ و يا اين كه به علت خروج هر روزه و احتمالاً بازگشت به كاشان در بعد از ظهر، مسافر محسوب شده و نماز را بايد شكسته بخوانند؟ يا اين كه نسبت به اين فاصله، دائم السفر محسوب مى شوند و بايد نماز را تمام بخوانند؟

اين دانشجويان، موضوع فوق را از علماى محترم محلى در كاشان نيز سؤال نموده اند وليكن جواب هاى مختلفى دريافت نموده اند؛ لذا چنانچه اين مسأله را به نظر علماى كاشان محوّل مى فرماييد، نام ايشان را نيز ذكر فرماييد تا فقط يك جواب را ما

ص: 218

مستند قرار داده و دانشجويان را به پيروى از آن راهنمايى نماييم.

بسمه تعالى، اگر از اول قصد، مى خواهد در مجموع، ده روز در شهر بماند، بعد از تحقّق قصد، رفت و آمد تا مدرسه، بلكه تا كمتر از چهار فرسخ، قصر نيست و نماز تمام است و الاّ در صورتى كه از اول مى خواهد هر روز رفت و آمد نمايد، قصد محقّق نمى شود و نماز شكسته است.

[سؤال 2999]

2. مسأله ديگر اين كه چنانچه دانشجويان غير بومى مورد سؤال الف، مى بايست نماز خود را شكسته بخوانند و تا اين تاريخ، نماز خود را درست خوانده باشند، تكليفشان چيست؟ نمازهاى گذشتۀ خود را اعاده نمايند يا خير؟

بسمه تعالى، آنچه را برخلاف وظيفه انجام داده بايد قصراً قضا نمايد.

[سؤال 3000] 1494

بسم الله الرحمن الرحيم

1. في تحرير الوسيلة (موضوع قواطع السفر، المسألة: 7): هاتان الساعتان في كلّ عشرة أيام أم في كلّ يوم من هذه الأيام العشرة؟

بسمه تعالى، بل ساعتان في كلّ العشرة.

2. إذا نوى أحدهم الإقامة في مدينة، عشرة أيام ثمّ طال به البقاء فيها أكثر من الأيام العشرة تلك. هل تتجدّد شرايط حركته داخلها... أم تتحوّل حركته في تلك المدينة كأيّ مواطن من مواطنيها؟

بسمه تعالى، لا تتجدّد الشرائط. نعم يجوز له الخروج عنه محلّ الإقامة بما دون المسافة ولا تقصر الصلاة بذلك.

[سؤال 3001] 1495

بسمه تعالى 21 / 4 / 1361

دفتر حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

با درود فراوان به ساحت مقدس رهبر كبير انقلاب جمهورى اسلامى ايران و سلام

ص: 219

بر روان پاك شهيدان راه حق و حقيقت كه آزادى خويش را مرهون ايثار و از خودگذشتگى آن ها مى دانم. چون در رابطه با كارم مسأله اى شرعى پيش آمده است با شما مشورت مى كنم، خواهشمندم شخصاً راهنمايى فرماييد.

اين جانب يكى از خدمتگزاران و عضو پرسنل بنياد مستضعفان شهرضا، نظر به اين كه محل تولدم در قريۀ اسفرجان 50 كيلومترى شهرضا مى باشد، حاليه ماه مبارك رمضان را قصد نموده و روزه و نماز را به صورت كامل انجام مى دهم، لذا چون كار بنياد به صورتى است كه مى بايست همه روزه و يا بعضى از اوقات به اطراف (بيش از حد ترخص) بروم، مراتب ذيل را معروض مى دارم:

1. نتيجۀ نماز و روزه ام چگونه است و آيا قصد شكسته مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، اگر هنگام قصد اقامت توجه داشتيد كه در ضمن ده روز، بيش از يكى دو ساعت از محل اقامت خارج مى شويد قصد اقامت صحيح نيست و نماز و روزه قصر است.

2. غير از ماه مبارك رمضان كه همه روزه يا هفته اى يكى دو روز به زادگاه اصلى خودم مى روم، نماز و روزه ام به چه صورت است؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، در محل كار و بين راه حكم مسافر داريد.

3. آيا محل كار (بنياد مستضعفان شهرضا) كه مدت دو سال و نيم در آن جا مشغول هستم جزء وطن دوم محسوب مى شود يا نه؟

بسمه تعالى، بدون قصد زندگى دائمى، وطن محسوب نمى شود.

[سؤال 3002] 2328

3. آيا آوارگانى كه در شهرى سكنا دارند يا دانش آموزانى كه در تهران براى كسب دانش رفته اند و قصد اقامت كرده اند و هر روز صبح بايد به مدرسه بروند و بين منزل و محل كار و مدرسه آن ها بيش از حد ترخص باشد و صبح كه بايد بروند و ظهر يا قبل از ظهر به مقدار كمى به منزل اقامت مى رسند، آيا نماز اين گونه اشخاص قصر است يا تمام؟ و روزه چطور؟

ص: 220

بسمه تعالى، اگر هنگام قصد اقامت ده روز بنا دارند روزانه از محل اقامت تا بيش از حد ترخص خارج شوند، قصد اقامت صحيح نيست؛ ولى اگر بعداً تصميم به خارج شدن گرفتند، تا سفر جديد پيش نيامده حكم اقامت به قوّت خود باقى است.

[سؤال 3003] 1496

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت مستطاب الزعيم الامام الخمينى، مدّ ظله العالى

چه مى فرماييد دربارۀ شخصى كه در تهران قصد اقامت عشره كرده است (در خيابان و ميدان شوش مثلاً) و مى خواهد برود شميران، نسبت به صوم و صلاة مقيم مذكور، اقامۀ او به هم مى خورد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر از اول قصد داشته كه از محل اقامه در بين ده روز خارج شود و قصد دارد كه بيش از دو ساعت برود يا فاصله به حد مسافت است، قصد محقّق نشده و نماز او شكسته است؛ و اگر چنين قصدى نداشته و بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بناى رفتن پيدا كرده، اگر كمتر از مسافت باشد قصد به هم نمى خورد و در صورت مسافت بودن فاصله، حكم مسافر پيدا مى كند.

[سؤال 3004] 1497

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

طلابى كه ساكن قم نيستند، در صورتى كه به جمكران بروند نمازشان تمام است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر قصد ماندن ده روز در قم ندارند، نمازشان قصر است و اگر قصد دارند و در حين قصد مى دانند كه در بين ده روز به جمكران مى روند،

ص: 221

در صورتى كه بيش از دو ساعت قصد نداشته باشند، قصد محقّق است و نماز تمام است و اگر بعد از تحقّق قصد و ماندن ده روز يا خواندن يك نماز چهار ركعتى بناى رفتن پيدا كنند، ضرر ندارد و حكمِ تمام، باقى است.

[سؤال 3005] 2928

4. مسجد جمكران و شهر قائم و سالاريه و شهرك هاى تازه ساخته شدۀ اطراف قم آيا جزء شهر قم است يا خارج از شهر قم؟

بسمه تعالى، اين گونه امور موكول به نظر عرف است.

[سؤال 3006] 1797

5. مسافرى كه مى خواهد ده روز در محلى بماند و از روز اول هم قصد دارد كه در بين ده روز به اطراف آن جا كه به 5/22 كيلومتر شرعى نمى رسد برود آيا هر روز مى تواند دو ساعت - هر وقت از شبانه روز خواست - برود و برگردد؟ و آيا در اين صورت، قصدش به هم نمى خورد؟

بسمه تعالى، در تمام ده روز، فقط يك بار به مقدار يك ساعت تا دو ساعت مانع ندارد.

[سؤال 3007] 804

2. با توجه به فتواى آن مفتى عظيم الشأن در مورد كسانى كه در مسافرت قصد ده روز مى كنند، از حد ترخص به مقدار چند ساعت مى توانند خارج شوند و به قصدشان لطمه اى وارد نمى شود؟ بفرماييد كه آيا مى توانند در همان محلى كه (به حد ترخص است) رفته اند نماز بخوانند يا بايد برگردند به محلى كه قصد كرده اند و در آن جا نمازشان را تمام بخوانند؟

بسمه تعالى، مى تواند در آن مقصد هم نماز بخواند و در فرض سؤال، بايد تمام بخواند.

ص: 222

[سؤال 3008]

1498

بسمه تعالى

محضر مقدس آيت الله العظمى نايب الامام امام خمينى، أدام الله ظله

1. در رساله تحرير، مسأله 7 مى فرماييد: «هرگاه قصدش اين باشد كه از محل اقامت بيش از دو سه ساعت، به كمتر از مسافت بيرون برود و حتى شب هم بماند، در آن اشكال است» و لازمۀ اشكال، نماز جمع است. و در توضيح مسأله 1338 مى فرماييد: «شكسته بخواند». تكليف مقلدين چيست؟

بسمه تعالى، اگر هنگام قصد اقامت، نيت خروج به كمتر از مسافت بيش از يكى دو ساعت داشته باشد، قصد اقامت صحيح نيست و نماز شكسته است.

[سؤال 3009]

2. در تحرير، بيرون رفتن به باغات و مزارع را مى فرماييد: «اشكال ندارد»؛ آيا تكرار و قصد تكرار هم اشكال در آن نيست؟

بسمه تعالى، رفتن به محدودۀ محل اقامت اگر تكرار هم شود اشكال ندارد.

[سؤال 3010]

3. در تحرير مى فرماييد: «خروج از حد ترخص براى قاصد عشره مضر نيست و بايد تمام بخواند» و در توضيح المسائل دارد كه با قصد خروجش از حد ترخص، شكسته بخواند. حكم مسأله چه نحو است؟

بسمه تعالى، اگر بعد از تحقق قصد اقامت و خواندن يك نماز چهار ركعتى بنا گذاشت خارج شود، هر چند ساعت خارج شود، مضر به اقامت نيست.

[سؤال 3011]

4. هرگاه كسى در جايى ده روز قصد كند و بعد از ده روز يا پس از خواندن يك نماز چهار ركعتى به اطراف آن جا برود و برگردد؛ در صورتى كه كمتر از مسافت باشد،

ص: 223

ولى تكرار كند، حكم نماز و روزه اش چيست؟

بسمه تعالى، حكم اقامت به حال خود باقى است.

[سؤال 3012] 1499

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت امام خمينى، رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران

با درود و سلام خدمت شما و رزمندگان عزيز اسلام و آرزوى پيروزى نهايى مسلمانان بر كفر جهانى در مورد مسأله 1338. «مسافرى كه مى خواهد ده روز در محلى بماند، اگر از اول قصد داشته باشد كه در بين ده روز به اطراف آن جا برود، چنانچه جايى كه مى خواهد برود، از مقدار ترخص دورتر نباشد، بايد در همۀ ده روز نماز را تمام بخواند و اگر از مقدار ترخص دورتر باشد، بايد در تمام ده روز نماز را شكسته بخواند؛ ولى چنانچه بخواهد يك ساعت يا دو ساعت برود و برگردد، در همۀ ده روز بايد نمازش را تمام بخواند».

خواهشمند است در مورد مسأله فوق كه آيا در مدت ده روز اول، هر روز مى تواند به مدت يك ساعت يا دو ساعت برود و برگردد، يا اين كه در مدت ده روز فقط يك بار مى تواند به مدت يك يا دو ساعت برود و برگردد؛ و همچنين در مورد رفت و برگشت ده روز دوم و سوم، فتواى شرعى را اعلام فرماييد.

بسمه تعالى، در فرض مسأله، در تمام ده روز اقامه بايد قصد بيشتر از يك مرتبه به مقدار يك ساعت بيرون رفتن نداشته باشد؛ ولى بعد از تحقق قصد اقامه و خواندن نماز چهار ركعتى، بيرون رفتن هر روز به هر مدت، كمتر از مسافت شرعى مانع ندارد.

[سؤال 3013] 1797

6. اگر در بين ده روز - كه شخصى قصد كرده بماند - منصرف شد، آيا اگر خواست

ص: 224

قصدش به هم بخورد، لازم است كه از 5/22 كيلومتر خارج شود يا اگر فقط نيت بكند كه به هم بزند، كافى است؟

بسمه تعالى، بعد از قصد و خواندن حداقل يك نماز چهار ركعتى، تا سفر جديد انجام نگرفته حكم اقامت باقى است.

[سؤال 3014] 1488

2. استقرّ حكم الإقامة لدى أحد المكلّفين في طهران، ثمّ علم أنّه سيسافر سفراً شرعياً بعد ثلاثة أيّام، فهل يصحّ عنه الصوم في هذه الحالة كذلك؟

بسمه تعالى، يصحّ منه الصوم بعد استقرار حكم التمام ما لم ينشأ سفراً جديداً.

[سؤال 3015] 965

2. بعد از ده روز ماندن آيا مى توان به بيش از مسافت شرعى رفت؟ در چه شرايطى؟

بسمه تعالى، اگر هنگام قصد اقامت بنا دارد بيش از يكى دو ساعت از محلۀ محل اقامت خارج شود، نيت اقامت صحيح نيست ولى اگر بعداً چنين بنايى پيدا شود تا [از] چهار فرسخ شرعى خارج نشده حكم اقامت باقى است.

[سؤال 3016] 1500

بسمه تعالى

دفتر استفتاى امام، محترماً اين جانب مدت 7 سال است در مجتمع فولاد اهواز كه در 15 كيلومترى شهر اهواز است مشغول كار مى باشم و محل سكونتم داخل شهر و فاصلۀ منزل تا محل كار 21 كيلومتر مى باشد. با توجه به اين كه قصد ماندن دائمى در اهواز و (در هر جاى ديگر) را ندارم، تكليف نماز و روزه ام چه مى باشد؟

ضمناً از زمانى كه مرجع تقليد مشخص انتخاب كرده ام، امام خمينى بوده است و

ص: 225

ظرف 7 سال گذشته تا كنون نمازم را تمام مى خوانده و در محل كار روزه مى گرفته ام. زادگاهم در بفره، 40 كيلومترى سبزوار است و نمى دانم به آن جا بر مى گردم يا نه. تكليف نماز و روزه ام در قريه بفره كه در آن جا ملك هم دارم چيست؟

تعداد زيادى از همكارانم، شرايط مشابه دارند و نمازشان را در محل كار تمام مى خوانند. لطفاً راهنمايى بفرماييد. در ضمن همسران ما چه تكليفى دارند؟ يادآورى مى شود كه منزل مسكونى در اهواز، از خودم مى باشد. از شما بسيار متشكريم.

بسمه تعالى، اگر با قصد ده روز در اهواز بمانيد و بعد از ده روز به محل كار رفت و آمد كنيد، نماز شما تمام است و مى توانيد روزه بگيريد و در غير اين صورت، حكم مسافر داريد و در وطن اصلى تا اعراض نكرده ايد، نماز شما تمام است.

[سؤال 3017] 1501

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر كبير انقلاب، امام خمينى

پس از عرض سلام و آرزوى سلامتى و طول عمر آن حضرت تا قيام بقية الله؛ با توجه به اين كه عده اى از دانشجويان دانشكده كشاورزى دانشگاه شيراز كه فعلاً مشغول به تحصيل در اين دانشكده مى باشند، مجبورند هر روز فاصلۀ شهر شيراز تا دانشكده را كه برابر 15 كيلومتر است طى كنند، آيا اگر بتوانند ده روز متوالى در شهر شيراز و يا در خوابگاه دانشكده اقامت كنند، مى توانند بعد از اين مدت، با توجه به رفت و برگشت و مسافت فوق، نماز و روزه شان را كامل بگيرند؟ در غير اين صورت، خواهشمند است تعيين تكليف براى اين عده از دانشجويان بنماييد. قابل تذكر است كه دانشجويان فوق موطن اصلى شان شيراز نبوده و فقط جهت تحصيل به اين شهر آمده اند و مسكن و خوابگاه آن ها نيز در شهر شيراز واقع است.

بسمه تعالى، در فرض مذكور، نماز تمام و روزه صحيح است.

ص: 226

[سؤال 3018]

5165

3. در مورد مسأله 1347 رسالۀ آن حضرت كه فرموده ايد: «مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند، اگر بيش از ده روز در آن جا بماند، تا وقتى مسافرت نكرده، بايد نمازش را تمام بخواند و لازم نيست دوباره قصد ماندن ده روز كند». خواهشمندم تعيين فرماييد كه مقصود از مسافرت در اين جا، طى كردن حد شرعى است، و يا گذشتن از حد ترخص هم مسافرت محسوب مى شود؟

بسمه تعالى، منظور، سفر شرعى به مقدار مسافت است.

[سؤال 3019] 1502

بسمه تعالى

با درود به رهبر كبير انقلابمان امام خمينى و با درود به تمامى شهيدان راه حق و با درود به شما برادران عزيز انقلابى در دفتر امام

من يكى از خواهران جنگ زدۀ خرمشهرى مى باشم كه بر اثر جنگى كه بر اين ملت انقلابى تحميل شده، خانه و كاشانۀ خود را ترك كرده و به شهر مقدس قم آمدم. بعد از هشت ماه اقامت در قم، به علت انتقال شغل پدر، به انديمشك رفتيم و الآن يازده ماه از

زندگى من در انديمشك مى گذرد. سؤال من در اين جا اين است كه با ورود ما به انديمشك نمازمان به چه صورت مى باشد؟ آيا بايد نماز را تمام و يا شكسته بخوانيم؟

آيا وقتى كه ما از انديمشك، قصد رفتن به اهواز را داشته باشيم و بعد از دو روز ماندن در اهواز، به انديمشك برگشتيم، در اين جا بايد نماز را به چه شكلى بخوانيم؟ من از موقعى كه به انديمشك آمدم تا به حال، يازده بار از انديمشك به قصد قم و يا اهواز مسافرت كردم و هنگامى كه بر مى گردم، اگر تا ده روز قصد سفر نداشته باشم، نمازم را تمام مى خوانم و اگر ده روز تمام شد، باز هم براى ده روز ديگر نيت مى كنم كه

نمازم را تمام بخوانم؛ ولى اگر از سفر برگشتم و قصد ماندن ده روز را ندارم، نمازم را شكسته مى خوانم. نمى دانم تا اين جا كه من نماز خواندم آيا نماز من اشكالى داشته يا

ص: 227

نه؟ من در اين نماز شك كردم كه شايد اشتباه باشد.

بسمه تعالى، در غير وطن اگر قصد اقامت ده روز نكنيد، نماز شكسته است؛ و با قصد ده روز، تا مسافرتى پيش نيايد، نماز تمام است و تجديد قصد، لازم نيست.

[سؤال 3020] 1503

بسمه تعالى 7 / 5 / 1361

قم، دفتر محترم امام خمينى

اين جانب مقلد امام خمينى هستم كه وطن اصلى اين جانب، مازندران مى باشد و براى پيشبرد زندگى به اصفهان عزيمت نموده و در كارخانۀ دولتى ذوب آهن استخدام شده ام و محل سكونت تا كارخانه، دوازده كيلومتر مى باشد. شرايط نماز و روزۀ بنده چطور است؟ به اميد پيروزى رزمندگان اسلام و طول عمر امام

بسمه تعالى، بدون قصد ماندن ده روز در يكى از دو محل، حكم مسافر داريد؛ و اگر قصد ده روز در يكى از دو محل كنيد و بعد از ده روز به محل ديگر برويد، تا سفر شرعى نكرده ايد، نماز شما تمام است.

[سؤال 3021] 1504

بسمه تعالى 7 / 11 / 1361

حضور محترم آيت الله العظمى امام خمينى، دام بقاؤه الشريف

محترماً به عرض مى رساند: در مسأله 1338 توضيح المسائل آن جناب آمده است: كسى كه قصد اقامت ده روز در محلى را بنمايد، اگر در عرض ده روز از حد ترخص خارج نشود، نمازش صحيح است؛ فقط در عرض ده روز، دو ساعت مجاز است از حد ترخص خارج شود.

1. بعد از ده روز اگر به قصد خود ادامه دهد، آيا مى تواند كمتر از حد مسافرت و به طور نامحدود، از حد ترخص خارج شود يا اين كه باز محدود است؟

ص: 228

بسمه تعالى، مانع ندارد و نماز شكسته نمى شود.

2. محل شهرك كه با شهر فاصله دارد، اگر نرده كشى و تأسيسات ادارى باشد - مثل نيروى هوايى و پادگان - متصل به شهر محسوب مى شود يا حتماً بايد منازل مسكونى باشد كه متصل به شهر محسوب شود؟ بايد دانست كه اين نرده كشى 5 كيلومتر است.

بسمه تعالى، ميزان، نظر عرف است و در فرض مسأله، دو محل محسوب است.

3. روزه و نمازى كه قبل از دانستن اين كه امام در فتواى خود، محل سكونت غير وطن را مانند مسافر مى داند خوانده و گرفته شده است چه صورت دارد؟ با اين كه ما نماز و روزه را مانند وطن درست خوانده ايم، آيا قضاى نماز و روزه لازم است يا نه؟

بسمه تعالى، آنچه بر خلاف وظيفه عمل شده، بايد قضا شود.

4. توضيحاً اين كه ما قبل از آمدن امام به وطن، از شخص ديگرى تقليد مى كرديم كه شش ماه ماندن در محل يا بيشتر از آن را در حكم وطن مى دانست. قبل از وقتى كه به امام رجوع شود - شايد حدود كمتر از يك سال - در اين مسأله كه امام مى گويند: در غير وطن ماندن براى هر چند سال كه باشد، حكم مسافر بر ما بار است، ما نماز و روزه را مانند وطن به جا آورده ايم. تكليف چيست؟

بسمه تعالى، اگر مطابق تقليد صحيحى عمل كرده ايد قضا ندارد.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار، والسلام

[سؤال 3022] 2835

3. اگر كسى در جايى قصد اقامت نمود و پس از آن، هر روز مى خواهد براى كاركردن، به مادون مسافت برود - كه تقريباً هشت ساعت كار كند - و برگردد به محل اقامه، تا زمانى كه به حد مسافت نرفته باشد، آيا نمازهاى او قصر است يا تمام؟ و آيا

اگر از اول، قصد چنين كارى را داشته كه بعد از ده روز، براى كاركردن برود و برگردد، يا تصادفاً چنين تصميمى را اتخاذ كرده، فرق دارد يا نه؟

بسمه تعالى، اگر بعد از ده روز، به كمتر از مسافت رفته، نماز او تمام است؛ هر چند از اول قصد آن را داشته باشد.

[سؤال 3023] 1494

2. إذا نوى أحدهم الإقامة في مدينة، عشرة أيام ثمّ طال به البقاء فيها أكثر من الأيام

ص: 229

العشرة تلك. هل تتجدّد شرايط حركته داخلها... أم تتحوّل حركته في تلك المدينة كأيّ مواطن من مواطنيها؟

بسمه تعالى، لا تتجدّد الشرائط. نعم يجوز له الخروج عنه محلّ الإقامة بما دون المسافة ولا تقصر الصلاة بذلك.

[سؤال 3024] 1289

3. اگر جنگ زده اى كه در آبدانان سكونت دارد مى خواهد به جايى كه تقريباً پانزده كيلومتر از محل اقامت فاصله دارد مسافرت كند در آن جا نماز را چگونه بايد به جا آورد.

بسمه تعالى، اگر در آبدانان قصد ماندن ده روز كرده است با رفتن 15 كيلومتر نماز شكسته نمى شود و بايد تمام بخواند و اگر قصد نكرده شكسته است.

[سؤال 3025] 5588

2. شخص مسافر در ماه رمضان اگر چنانچه قصد اقامه نمايد، اگر شب بيش از هشت فرسخ از محل اقامه دور شود و دوباره بازگردد آيا اقامۀ او به هم مى خورد و مسافر محسوب مى گردد يا نه؟

بسمه تعالى، اقامه به هم مى خورد.

[سؤال 3026] 1040

9. ما حكم من نوى الإقامة في بلدٍ خرج منها إلى ما دون المسافة بعد صلاة رباعية واحدة، ثمّ عاد، فهل يحتاج إلى نيّة جديدة في صورة بقائه خارج البلد أكثر من ساعتين ولم يكن في نيّته بدايةً الخروج؟

بسم الله الرحمن الرحيم، لا تبطل الإقامة بعد ما تحققت على الوجه الصحيح إلاّ بالسفر الشرعي.

ص: 230

[سؤال 3027]

1505

بسمه تعالى

كسى كه ده روز در جايى قصد اقامت نمايد و بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى ناچار شود از حد ترخص خارج شود و احياناً يك يا دو روز در آن جا بماند و دوباره به محل اقامت خود بازگردد آيا قصد او به هم مى خورد؟

بسمه تعالى، چنانچه كمتر از چهار فرسخ فاصله باشد در فرض مسأله ضرر به قصد اقامه او نمى زند و اگر چهار فرسخ يا بيشتر باشد قصد به هم مى خورد.

[سؤال 3028] 2097

2. كسى كه در محلى قصد اقامت ده روز را كرده بدون در نظر داشتن اين كه ممكن است در بين ده روز سفرهايى كمتر از سفر شرعى برايش پيش آيد نماز و روزه او قبل و بعد از سفرهاى پيش آمده چه حكمى دارد؟ و اگر از اول بخواهد در بين اين ده روز سفرهاى بيشتر از حد ترخص كند نماز و روزه او چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر قصد اقامت ده روز با شرايط آن متحقق شده تا سفر شرعى جديد پيش نيامده حكم اقامت باقى است و اگر از اول قصد خروج از محل اقامت بيش از يكى دو ساعت دارد قصد اقامت محقق نشده است.

[سؤال 3029] 712

2. اگر با قصد اقامۀ عشرة ايّام، يك نماز چهار ركعتى شروع كند و در ركعات يا افعال آن شك كند، اگر امام يا مأموم باشد و رجوع به حافظه كند و بعد از همين نماز از قصد اقامه برگشت نمايد، آيا باقى بر تمام بماند يا نه؟ و آيا فرق بين شك در ركعات و افعال ركنى و بين افعال و واجبات غير ركنى هست كه اگر در قسم اول شك كند و رجوع به حافظه نمايد يا كثير الشك باشد و بنا بر انجام گذارد، با شك در قسم ثانى كه شك در افعال غير ركنى است فرق كند؟ با توجه به مسأله 32 و 34 از عروه و تعليقه.

ص: 231

بسمه تعالى، در فرض شك در ركعات و رجوع به حافظ و برگشت از قصد اقامت، احتياط ترك نشود.

[سؤال 3030] 1506

بسمه تعالى

اگر شخصى با رعايت شرايط، در محلى قصد اقامت ده روز كند، ولى بعداً براى كارى پيش بينى نشده بخواهد بيش از يك بار و بيشتر از چند ساعت تا كمتر از مسافت 5/22 كيلومتر از محل اقامت خود خارج شود، آيا به اقامت او ضرر مى زند؟

بسمه تعالى، اگر از اول، قصد خروج نداشته و حداقل يك نماز چهار ركعتى را با نيت اقامت خوانده است، بعد از آن خارج شدن به مقدار كمتر از مسافت شرعى، هر چند بار و چند ساعت به قصد اقامت ضرر نمى زند.

[سؤال 3031] 1507

بسمه تعالى 17 / 3 / 1361

حضور مبارك حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

ضمن عرض خالصانه ترين سلام خدمت جناب عالى، به عرض مى رساند: اين جانب مدت نه سال است كه به استخدام ذوب آهن اصفهان درآمده ام. از اين مدت، شش سال در فولاد شهر (شهر مسكونى كاركنان ذوب آهن) ساكن مى باشم كه فاصلۀ آن تا كارخانه پانزده كيلومتر مى باشد. قبلاً از مرجع ديگرى تقليد مى نمودم كه نماز و روزه ام را به طور كامل به جا مى آوردم و اكنون از جناب عالى تقليد مى نمايم. با در نظر گرفتن اين كه حقير مشخص نيست كه چه مدت (از 5 تا 20 سال) در اين شهر ساكن باشم. همچنين در هيچ شهرى خانه يا زمين از خود ندارم. پدرم در تهران خانه دارد كه وطن ما آن جا مى باشد. طبق قانون كار مدت مرخصى ساليانۀ ما يك ماه در سال است كه از اين مدت پانزده روز آن جهت ديد و بازديد از والدين و مسافرت و

ص: 232

پيش آمدهاى ضرورى مصرف مى شود و بقيه هم كفاف روزه هاى قضا شده را تا سال آينده نمى دهد. خواهشمند است تكليف حقير و امثال اين جانب را در اين مورد روشن فرماييد. والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

بسمه تعالى، اگر در فولادشهر يا در ذوب آهن با قصد ده روز بمانيد، بعد از آن مى توانيد در هر دو محل رفت و آمد كنيد و نماز را تمام بخوانيد و روزه بگيريد و تا سفر شرعى نكرده ايد نماز تمام و روزه صحيح است. و اگر قصد ماندن در يكى از دو محل را نكنيد، حكم مسافر داريد و نمى توانيد روزه بگيريد، ولى قضاى روزه ها را نبايد تا سال بعد تأخير بيندازيد.

[سؤال 3032] 1508

بسمه تعالى 26 / 2 / 1362

محضر رهبر كبير انقلاب، آيت الله العظمى امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از ابلاغ سلام رزمندگان و طلاب مستقر در جبهه ها استدعا داريم ضمن دعاى خير، حكم مسائل زير را ابلاغ فرماييد:

1. كسى كه ده روز قصد اقامه مى نمايد و نمى داند كه در اين ده روز نمى تواند بيشتر از دو ساعت از حد ترخص خارج شود و رفت و هشت ساعت يا بيشتر، از حد ترخص خارج بود و پس از آن، نمازش را تمام و روزه اش را گرفته است، آيا نماز و روزه اش صحيح است يا خير و بايد قضاى آن را به جا آورد؟

بسمه تعالى، اگر از اول، قصد رفتن بيش از دو ساعت نداشته، اعمالش صحيح است.

2. اگر كسى ده روز قصد اقامه نمود، مى تواند تا دو ساعت از حد ترخص خارج شود و نماز او شكسته نمى شود. حال اگر كسى سى روز مردد در مكانى ماند، بعد از سى روز بايد نمازش را تمام بخواند، ولو اين كه دو روز بماند. حال اگر در بين اين دو روز كه بايد نمازش را تمام بخواند، براى دو ساعت از حد ترخص خارج شد، حكمش چيست؟

بسمه تعالى، تا به حد مسافت شرعى با قصد مسافت خارج نشده، نمازش تمام است.

ص: 233

[سؤال 3033]

3. مسافر حداكثر چند ساعت مى تواند خارج از حد ترخص باشد كه صدمه به قصد اقامۀ او نزند؟

بسمه تعالى، از مسأله اول معلوم شد.

[سؤال 3034] 1509

بسمه تعالى

1. اين جانب مهاجر خرمشهرى مى باشم و حال در روستايى اطراف اهواز به مدت ده ماه زندگى مى كنم و كارم در روستايى ديگر مى باشد؛ يعنى مسافت اين دو روستا، سيزده كيلومتر است؛ ولى اگر در محل كارم باشم، نه اذان آن روستاى خود را مى شنوم و نه ديوار آخرين خانه هاى آن را مى بينم. آيا نماز و روزه ام صحيح است و شكسته نيست؟ در ضمن، ساعات كارم از شش صبح الى يك بعد از ظهر مى باشد.

بسمه تعالى، اگر بعد از تحقق اقامت در روستاى محل سكونت، به روستاى محل كار رفت و آمد مى نماييد، حكم اقامت در فرض مرقوم، به قوت خود باقى است.

2. اشخاصى كه مهاجر جنگى مى باشند ولى به عنوان مثال، در منطقۀ ملا ثانى خانه خريدند، ولى نيت مراجعه به شهر اصلى خود را دارند، آيا وطن براى آن ها حساب نمى شود؟ حكم روزه و نمازشان چيست؟

بسمه تعالى، تنها خريدن خانه موجب صدق وطن نيست و حكم مسافر دارند.

3. مهاجران جنگى كه قصد اقامت كرده اند، آيا مى توانند از حد هشت فرسخ بگذرند و قبل از نماز ظهر و عصر، به همان جايى كه قصد كرده اند برگردند؟

بسمه تعالى، با حصول سفر شرعى، حكم اقامت سابق از بين مى رود و بدون نيت اقامت جديد، نماز قصر است و روزه صحيح نيست.

خدايا، خدايا، تا انقلاب مهدى، حتى كنار مهدى، خمينى را نگهدار. والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

ص: 234

[سؤال 3035]

1510

بسمه تعالى

حضور محترم رئيس دفتر امام خمينى، رهبر و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران

ضمن عرض سلام و آرزوى سلامتى و طول عمر براى رهبر و مرجع عالى قدر

من از شهرى كه در آن جا متولد شدم منتقل شده ام و الآن در شهر ديگرى زندگى مى كنم و عقيده دارم كه چند سال ديگر كه بازنشسته شدم در شهر ديگرى زندگى كنم. با توجه به اين كه در شهرى كه فعلاً زندگى مى كنم، محل كارم از منزل هشت كيلومتر دور است و من مجبورم هر روز به محل كارم بروم و برگردم.

1. در شهرى كه فعلاً زندگى مى كنم، نماز و روزه ام را به چه ترتيب بايستى بخوانم و بگيرم، با توجه به كارم ؟

بسمه تعالى، محل كار اگر داخل شهر باشد، رفتن روزانه از منزل به محل كار، مضر به قصد اقامت نيست و همچنين اگر محل كار خارج شهر باشد ولى بعد از قصد صحيح اقامت در شهر و يك نماز چهار ركعتى، روزانه به آن جا مى رويد، حكم اقامت به حال خود باقى است. در غير اين دو صورت، در منزل و محل كار حكم مسافر داريد.

2. در زادگاهم با توجه به اين كه سالى يكى - دو مرتبه پهلوى پدر و مادرم مى روم، نماز و روزه ام را به چه ترتيب بايستى بخوانم و بگيرم؟

بسمه تعالى، وطن اصلى تا اعراض نشده، به حكم وطن باقى است.

[سؤال 3036] 1323

3. شخصى قصد اقامه كرده است كه ده روز در پادگان بماند تا نمازش را درست بخواند. آيا اين شخص مى تواند از پادگان به بيرون هم برود؟ اگر مى تواند چقدر مى تواند از پادگان دور شود؟ جواب را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، اگر از اول قصد خروج نداشته، بعد از تحقق قصد اقامه و

ص: 235

خواندن نماز چهار ركعتى، خروج كمتر از چهار فرسخ - و لو مكرراً - ضرر ندارد.

[سؤال 3037] 1511

بسمه تعالى

محضر مبارك آيت الله العظمى رهبر عالى قدر انقلاب، امام خمينى، مدّ ظله العالى

ضمن ابلاغ سلام و آرزوى موفقيت آن رهبر، عرض مى شود: شخصى در محلى قصد عشره نموده و نماز و روزه اش را تمام مى خواند؛ حال بنا بر جواز مسافرت بما دون السفر، اگر اين شخص در بين ده روز اتفاقاً به وطن خود مسافرت نمايد، در صورتى كه فاصله اش هشت فرسخ نباشد، آيا چون به وطن رسيد قصدش به هم نمى خورد، ولو اين كه رفتن و اقامت و برگشتن، دو - سه ساعت بيشتر طول بكشد، يا اين كه قصدش به هم مى خورد و بعد از برگشتن مى بايستى يا قصد كند يا نمازش را شكسته بخواند؟ نظر مبارك خود را بيان فرماييد.

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، قصد به هم نخورده است و نمازش تمام است و تجديد قصد لازم نيست.

[سؤال 3038] 813

3. إذا نوى الشخص السابق الإقامة في بيته لمدّة عشرة أيّام، فهل هذا يعني أنّ عليه أن لا يذهب إلى دائرته، إذا علمنا أنّ دائرته لا تبعد عن بيته (4 فراسخ)، بل أقلّ من ذلك؟

بسمه تعالى، إذا تحقّق الإقامة في بيته فالذهاب إلى ما دون المسافة لا مانع منه، ولا يضرّ بإقامته.

[سؤال 3039] 5588

3. شخص مسافر در محلى قصد اقامه مى نمايد آيا در به هم خوردن قصد اقامه، دور شدن چهار فرسخ شرط است يا تا حد ترخص؟

ص: 236

بسمه تعالى، بعد از محقّق شدن قصد اقامه، با رفتن به كمتر از چهار فرسخ حكم اقامه باقى است.

[سؤال 3040] 2230

2. اگر كسى كه قصد داشته باشد ده روز در محلى غير از وطن بماند اگر از آن جا به محله هاى ديگر همان شهر و يا روستاهاى اطراف همان شهر رفت و آمد كند، در صورتى كه فاصلۀ آن محله ها و روستاها تا محل قصد اقامت كمتر از 22 كيلومتر باشد، آيا نماز و روزۀ چنين شخصى قصر است؟ و اگر مجبور باشد براى انجام كارش هر روز بين دو محل و يا بين شهر و روستا كه فاصله اش كمتر از 22 كيلومتر باشد، رفت و آمد نمايد چطور؛ باز هم نماز و روزه قصر مى شود؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، حكم مسافر داريد. بلى در صورتى كه قصد ماندن ده روز در يك محل نماييد و بعد از آن، به كمتر از مسافت برويد، نماز شكسته نمى شود.

[سؤال 3041] 4299

2. شخصى در محلى قصد اقامۀ عشره نموده و بعد از خواندن يك يا دو نماز چهار ركعتى قرار شد در جاى ديگر رفت و آمد كرده و توقّفش هم بيشتر از يكى دو ساعت است، آيا در اين صورت قصد عشره اش به هم مى خورد؟

بسمه تعالى، فاصلۀ محل ديگر تا محل قصد اقامت اگر كمتر از چهار فرسخ شرعى است، در فرض مرقوم، حكم قصد اقامت به قوّت خود باقى است و نماز تمام است.

[سؤال 3042] 6911

2. فردى هستم اهل كرمان، 13 سال مى باشد كه استخدام كارخانۀ ذوب آهن اصفهان هستم و در فاصلۀ 12 كيلومترى محل كار، سكونت دارم و همه روزه بايستى در اين مسير رفت و آمد نمايم، تكليف نماز و روزۀ اين جانب و ساير همكارانم كه

ص: 237

تقريباً همين حالت را دارند چيست؟

بسمه تعالى، اگر در يك محل، قصد اقامت ده روز نماييد به طورى كه در مجموع ده روز در همان محل بمانيد، نماز و روزه صحيح است و رفت و آمد تا كمتر از چهار فرسخ ضرر ندارد ولى چنانچه از اول قصد داريد كه هر روز رفت و آمد كنيد، قصد محقّق نيست و نماز شكسته و روزه صحيح نيست.

[سؤال 3043] 1512

بسمه تعالى 20 / 4 / 1361

پس از عرض سلام؛ من يك مهاجر جنگى هستم كه قبل از جنگ در خرمشهر در نيروى دريايى خدمت مى كرده ام و اكنون به بوشهر منتقل شده ام؛ دو سؤال دارم كه اگر امكان دارد محبت كنيد و مرا راهنمايى فرماييد:

منزل من تا محل كارم 21 كيلومتر فاصله دارد؛ من هر روز، اين فاصله را مى روم و بر مى گردم؛ مدت خدمت من از ساعت 4 صبح تا 11 صبح در ماه مبارك رمضان و بعد از ماه مبارك رمضان 5/6 تا 5/11 صبح مى باشد؛ بفرماييد كه من نماز كامل بايد بخوانم؟ و آيا مى توانم روزه داشته باشم يا نه؟

بسمه تعالى، اگر از ابتدا قصد داشتيد روزانه به محل كار برويد، نيت اقامت صحيح نيست و نماز و روزه قصر است ولى اگر بعد از قصد اقامت ده روز و خواندن حداقل يك نماز چهار ركعتى، بناى خارج شدن از محل اقامت گذاشت در فرض مرقوم، نماز و روزه تمام است.

[سؤال 3044] 1513

بسمه تعالى

محضر محترم حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دامت بركاته

بعد از عرض سلام، اين جانب فرزند كوچك شما، عضو سپاه پاسداران، از شما

ص: 238

پدر گرامى تقاضامندم به سؤالى كه مربوط به مسائل نماز است جواب دهيد.

شخصى كه هميشه مأموريت به جبهه ها را دارد، نماز خود را شكسته بخواند يا درست؟ قصد بكند يا نكند؛ سى روز تمام بشود يا نشود. عاجزانه تقاضا مى كنم جواب آن را بفرستيد. والسلام عليكم

بسمه تعالى، در غير وطن اگر قصد ماندن ده روز در يك محل ندارد، نماز قصر است؛ ولى اگر بدون قصد در يك جا سى روز بماند، از روز سى و يكم نمازش در آن جا تمام است.

[سؤال 3046]

1078

13. كسانى در جبهه هستند كه مقرشان يك جا است و به طور مردد تا يك ماه، يك جا مى مانند كه بايد از روز سى و يكم نمازشان را تمام بخوانند. سؤال اين است كه حتى آنان كه هر روز به مادون مسافت مى روند و به آن جا بر مى گردند، همين حكم را دارند يا خير؟

بسمه تعالى، بايد در محل واحد متردداً بماند؛ ولى بيرون رفتن تا كمتر از مسافت، به مقدار چند ساعت در طول مدت، مضر نيست.

[سؤال 3047] 1890

3. به فتواى شما روز در ده روز اقامه، از اول شفق است، آيا در سى روز هم حساب روز چنين است يا نه؟

بسمه تعالى، ميزان ماندن سى روز است ولو سى شب نمانده باشد و مبدأ روز طلوع فجر است و تلفيق هم مى شود در صورتى كه در بين روز وارد شده باشد.

[سؤال 3048] 1515

بسمه تعالى 31 / 3 / 1361

محضر شريف رهبر انقلاب اسلامى امام خمينى

احتراماً معروض مى دارد: ما سربازان مدتى است در منطقۀ مهاباد به يك پايگاه براى مأموريت به مدت نامعلوم اعزام شده ايم و چون ماه رمضان نزديك است نمى دانيم كه روزۀ ما چطور است؟ آيا مى توانيم در اين مأموريت نامعلوم روزه به جاى بياوريم يا نه؟ و از رهبر عزيز تقاضا داريم كه در اين مورد توضيح لازمه را براى ما بنويسند و همچنين در مورد نماز هم يك توضيح جداگانه بنويسيد كه بدانيم آيا نماز وروزۀ ما شكسته است يا نه؟ والسلام

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد، مگر قصد ده روز داشته باشيد يا سى روز مردّد در آن جا بمانيد كه بعد از آن بايد تمام بخوانيد.

ص: 240

[سؤال 3049]

1516

بسمه تعالى

رزمندگانى كه در جبهه ها هستند و همواره ممكن است جابه جا شوند، يا كسانى كه دائماً براى انجام مأموريت هاى محوّله بين شهرها در تردد هستند، وظيفۀ نماز و روزۀ آنان چيست؟

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند، مگر اين كه سى روز با ترديد در يك محل بمانند كه در اين صورت، بعد از سى روز نمازشان را تمام بخوانند.

[سؤال 3050] 1145

2. تكليف نماز و روزۀ رزمندگان جبهه هاى نبرد چيست؟

بسمه تعالى، اگر مسافرند، بدون قصد ده روز در يك محل بايد شكسته بخوانند و نمى توانند روزه بگيرند. بلى، اگر سى روز مردد در يك محل بمانند. بعد از آن نمازشان تمام است و روزه ايشان صحيح است.

[سؤال 3051] 1230

4. سربازانى كه در جبهه ها هستند و نمى دانند كه كى حمله مى شود، يا ممكن است فردا به جاى ديگر منتقل شوند و تحت اختيار خودشان نيستند، وظيفۀ نماز و روزه آن ها چيست؟

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند، مگر اين كه سى روز با ترديد در يك محل بمانند كه در اين صورت بعد از سى روز نمازشان را تمام بخوانند.

[سؤال 3052] 1517

بسمه تعالى

با سلام، احتراماً؛ چند مدتى است سؤالاتى برايمان پيش مى آيد و در جوابش عاجز گشته ايم، بدين لحاظ براى رفع اين مشكل تصميم گرفتيم كه به شما مراجعه كنيم،

ص: 241

لطف كرده به سؤال هاى اين جانب كه از اين قرار است پاسخ دهيد:

1. ما در پشت جبهه هستيم و تقريباً 35 كيلومتر از خط پياده فاصله داريم و كار ارتش هم جورى است كه روى آن نمى شود حساب نمود؛ يعنى معلوم نيست بعد از يك هفته يا بيشتر و يا كمتر تغيير مكان مى دهيم يا خير؟ و باتوجه به مسأله 1355 نماز

مسافر، مسافرى كه سى روز مردد بوده، در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه سى روز را يك جا بماند، و ما بيشتر از سى روز هم در همين مكان مانده ايم. حال تكليف ما را معلوم بفرماييد.

بسمه تعالى، اگر كسى در يك محل در حال ترديد سى روز بماند، بعد از آن هرچه بماند نمازش تمام است.

2. اگر كسى در پشت جبهه، اتاقى يا سنگرى بسازد و از وسيلۀ دهاتى كه فعلاً غير مسكونى است و وسيله هايش به هم پاشيده، استفاده كند و كف آن را از بلوك آن دهات و روى بلوك ها را با كاه گلى كه كاه آن مال آن دهات مى باشد و معلوم نيست كه صاحبانش اجازه داده اند يانه، درست كند در اين صورت، نماز روى كاه و بلوك آن دهات صحيح است يا باطل؟ تكليف ما را معين بفرماييد.

بسمه تعالى، اگر ضرورت باشد، نماز صحيح است.

3. پولى كه سال از آن گذشته باشد و به كسى قرض داده باشند، جريان خمسش چگونه مى شود؟

بسمه تعالى، خمس دارد، ولى اگر نمى تواند از طرف بگيرد، هر وقت گرفت بايد فورى خمس آن را بدهد.

خدايا خدايا تا انقلاب مهدى خمينى را نگهدار، والسلام

[سؤال 3053] 2309

3. اگر بعد از سى روز ترديد در مسافرت تمام بايد خواند، حالا آيا اگر به جهت ديگر شكسته مى خوانده - مثل اين كه بيش از يك ساعت و دو ساعت از حد ترخص هر روز بيرون مى رفته - آيا بعد از سى روز هم بايد تمام بخواند؟

بسمه تعالى، حكم مذكور در صورتى است كه در يك محل، سى روز متردّداً بماند.

ص: 242

[سؤال 3054]

1518

بسمه تعالى

محضر مبارك مسئولين محترم دفتر امام خمينى

با عرض سلام و آرزوى سلامتى براى امام امت و مؤمنين، خواهشمنديم به مسائل زير كه مورد احتياج و فورى مى باشد پاسخ دهيد:

1. مأموران دولتى مانند افراد ژاندارمرى، ارتشى، سربازان و پرسنل شهربانى از لحاظ اين كه وضع مشخصى ندارند و ممكن است در هر آنى به جايى منتقل شوند يا مأموريتى بروند و شايد هم يك ماه كمتر يا بيشتر در يك محل بمانند تكليف نماز و روزۀ آن ها چيست؟

بسمه تعالى، بدون قصد ده روز در يك جا حكم مسافر دارند و اگر در محلى سى روز مردد بماند بعد از آن تمام بخواند.

2. اگر كسى پول قرض بگيرد و صاحب پول با او شرط كند: چنانچه خمس به آن تعلق بگيرد شخص مقروض خمس را بپردازد؛ آيا اين عمل از نظر اسلام ربا محسوب نمى شود؟

ثانياً: اگر با همين شرط شخص مقروض پول قرض كند از نظر اسلام چه حكمى دارد؟ توضيح دهيد.

بسمه تعالى، اين شرط نافذ نيست؛ ولى قرض صحيح است.

3. اگر كسى عمداً شخصى را كه مشغول خواندن نماز است با فشار به جلو يا پهلو حركت دهد در صورتى كه نمازگزار روى از قبله نگرداند، نمازش صحيح است يا خير؟ اگر بيفتد يا خم شود چطور؟ توضيح دهيد.

بسمه تعالى، صحيح است.

4. آيا وجهى را يا وسايلى را كه دولت جهت مصرف در مدرسۀ مخصوصى در نظر مى گيرد، مى توانيم در مدرسه ديگر يا اداره اى ديگر كه مربوط به دولت نيست مصرف نماييم، چه نياز بدان باشد يا نباشد؟

بسمه تعالى، اگر به خصوص مدرسه اى داده شده، بايد در همان مدرسه مورد استفاده شود.

5. اگر كسى مجتهد اعلم را طبق رساله عمليه شناخت، فوراً مى تواند مرجعش را تغيير دهد و از مسائل

ص: 243

توضيح المسائل مجتهد اعلم تقليد نمايد؟ روش انتقال از مجتهدى به مجتهد اعلم را كاملاً توضيح دهيد. زيرا اين مسأله زياد مورد ابتلا است.

بسمه تعالى، بايد از مجتهد اعلم تقليد نمايد على الاحوط.

[سؤال 3055] 2894

31. وظيفۀ رزمندگانى كه نمى دانند آيا ده روز يا كمتر يا بيشتر در يك محل سكونت دارند چگونه است؟

بسمه تعالى، حكم مسافر دارند؛ ولى اگر در يك محل سى روز به حال شك و ترديد ماندند، از روز سى و يكم در آن محل نمازشان تمام است.

[سؤال 3056] 1508

2. اگر كسى ده روز قصد اقامه نمود، مى تواند تا دو ساعت از حد ترخص خارج شود و نماز او شكسته نمى شود. حال اگر كسى سى روز مردد در مكانى ماند، بعد از سى روز بايد نمازش را تمام بخواند، ولو اين كه دو روز بماند. حال اگر در بين اين دو روز كه بايد نمازش را تمام بخواند، براى دو ساعت از حد ترخص خارج شد، حكمش چيست؟

بسمه تعالى، تا به حد مسافت شرعى با قصد مسافت خارج نشده، نمازش تمام است.

[سؤال 3057] 276

4. رزمندگانى كه سى روز پى درپى در يك محل بمانند، در روز سى و يكم نمازشان تمام است، حال اگر كسى در روز بيست و نهم يا سى ام به اندازۀ هشت فرسخِ رفت و برگشت از آن مكان دور شود و بعد به مكان خود برگردد، حال در روز سى و يكم نماز ايشان شكسته است يا تمام؟

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، نماز شكسته است.

ص: 244

[سؤال 3059]

1520

بسمه تعالى 26 / 10 / 1361

محضر مبارك حضرت امام، سلام عليكم ورحمة الله، استدعا مى شود به چند مسأله جواب دهيد:

1. شخصى كه اهل تهران نبوده، ولى به طور موقتى در تهران زندگى مى كند (مثلاً براى تحصيل) آيا بايد تمام نمازهايى كه پيش از فتواى حضرت امام (مبنى بر شكسته خواندن آن) درست خوانده قضا كند و شكسته بخواند؟

بسمه تعالى، اگر خلاف وظيفه عمل كرده بايد قضا نمايد.

2. آيا لباس يا كفشى كه از چرم ساخته شده و مارك يك مملكت غير اسلامى روى آن خورده باشد، ولى در بازار مسلمين به فروش مى رسد، نجس است؟

بسمه تعالى، اگر از بلاد كفر وارد شده، چنانچه احتمال داده شود كه واردكننده مسلمان رعايت تزكيه نموده و در معرض استفاده مسلمان ها مى گذارد محكوم به طهارت است.

3. چنانچه بعد يا پيش از بول كردن مايع سفيد رنگى از بدن خارج شود و از نظر شكل ظاهرى شبيه منى بوده، ولى خارج شدن آن با جهش و شهوت نباشد و شخص هم مريض نباشد، حكم منى دارد؟

بسمه تعالى، پاك است و غسل واجب نيست.

[سؤال 3060] 911

5. نماز و روزۀ گذشتۀ كسانى كه از فتواى جديد حضرت امام اطلاعى نداشتند، احتياج به اعاده دارد يا خير؟

بسمه تعالى، اگر برخلاف وظيفۀ مقرّره انجام گرفته قضا دارد.

[سؤال 3061] 1302

2. در اين مدت در اصفهان و دزفول نماز را تمام خوانده ام و در ذوب آهن نماز را قصر به جا آورده ام. آيا نماز و روزۀ بنده در اين مدت درست بوده است؟ اگر خداى نكرده درست نبوده تكليف بنده چيست؟

بسمه تعالى، نماز و روزۀ تمام در وطن صحيح است؛ و در غير وطن بدون

ص: 246

نيت اقامت ده روز صحيح نيست؛ و هر مقدار از نماز و روزه كه مخالف با وظيفۀ مقرّره انجام گرفته قضا دارد.

[سؤال 3062] 912

3. نماز و روزه هايى كه قبل از اين استفتا به جا آورده چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، اگر خلاف وظيفه عمل كرده بايد قضا نمايد.

[سؤال 3063] 903

5. اگر نمازم شكسته است، در مدتى كه تمام خوانده ام تكليفم چيست؟

6. اگر نمازم را بايد تمام بخوانم، در مدتى كه شكسته خوانده ام تكليفم چيست؟

بسمه تعالى، 5 و 6، نمازهايى كه برخلاف وظيفه عمل كرده ايد را بايد قضا نماييد.

[سؤال 3064] 1249

4. اگر مسافر هستم، چون در سال هاى گذشته، خود را دائم السفر مى دانستم، آيا بايد روزه هاى ماه مبارك سال هاى پيش را كه گرفته ام، تجديد نمايم يا خير؟

بسمه تعالى، چنانچه خلاف وظيفه شده، قضا دارد.

[سؤال 3065] 985

4. افرادى كه در نماز جمعۀ تهران شركت مى كنند و عده اى از آن ها كه مسافتشان بيش از حد شرعى و نماز عصر را تمام (درست) مى خوانند، چه صورت دارد؟ چون در نماز جمعه هم اين مسأله براى اشخاص گفته نشده.

بسمه تعالى، در صورتى كه با طىِ مسافت شرعى و قصد مسافت، نماز را تمام بخواند، صحيح نيست.

[سؤال 3066] 5459

3. كارمندى در شهرى كه موطن اوست كار مى كند، بعداً به شهر ديگرى منتقل

ص: 247

مى شود و قصد هم كرده و نماز را درست مى خواند، لكن با عدم توجه يا با جهل به مسأله هميشه روزهاى پنج شنبه و جمعه به شهر خودش مى رود. بالاخره تا يك سال و اندى نماز را درست مى خواند، با توجه به اين كه در اين مدت هيچ وقت ده روز نمانده و به گمان اين كه چون از اول قصد كرده نمازش درست است، آيا از اين به بعد كه باز هم ده روز نخواهد ماند بايد نماز را قصر بخواند يا درست؟ و به فرض قصر بودن نماز، آيا نمازهايى كه خوانده قضا دارد يا خير؟

بسمه تعالى، با فرض اين كه به اندازه مسافت از وطن خود دور شده است در فرض مرقوم، نماز شكسته است و آنچه بر خلاف وظيفه انجام داده است بايد اعاده نمايد.

[سؤال 3067] 1059

2. كسى مسأله اى را از فردى پرسيده و آن فرد مسأله را اشتباه گفته و سائل بعد از مدتى فهميده است كه عملش اشتباه بوده است. مثلاً نماز را مدتى تمام خوانده در حالى كه بايد شكسته مى خوانده، آيا بايد اشتباه خود را جبران كند و نمازهاى گذشته را قضا كند يا خير؟

بسمه تعالى، اگر به جاى اين كه نماز را شكسته بخواند تمام خوانده و مى دانسته نماز مسافر شكسته است بايد قضا كند.

[سؤال 3068] 1043

5. شخصى در تهران كه وطن او نيست آمده براى كار و هر روز از محل كار تا منزلش مسيرى را طى مى كرده و طبق فتواى حضرت امام در بلاد كبيره بايد نماز شكسته مى خوانده و روزه نمى گرفته و مسأله را نمى دانسته يا سؤال كرده به او جواب درستى نداده اند، حالا كه مسأله براى او روشن شده تكليف نمازهايى كه تمام خوانده و روزه هايى كه گرفته چيست؟

بسمه تعالى، روزه و نمازى كه پس از بزرگ [و] خارق العاده شدن تهران

ص: 248

بر خلاف وظيفۀ لازم الرعايه انجام داده قضا دارد.

[سؤال 3069] 5498

4. اگر كسى نمى دانسته كه نمازش را بايد چهار ركعتى بخواند و دو ركعتى خوانده و يا بر عكس، به جاى دو ركعتى چهار ركعتى خوانده است (مثلاً به اين دليل كه از مسأله بلاد كبيره مطلع نبوده است)، آيا تكرار اين نمازها براى وى واجب است؟ در صورتى كه مثلاً مقلد مرجع ديگرى بوده باشد چطور؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله، بايد قضا نمايد؛ مگر آن كه طبق تقليد صحيح، عمل شده باشد.

[سؤال 3070] 987

2. با توجه به فتواى حضرت امام در مورد بلاد كبيره (تهران) آيا نمازهاى گذشته كه به جهت ندانستن حكم بوده، بايد دوباره خوانده شود؟

بسمه تعالى، اعمالى كه برخلاف وظيفه انجام شده، بايد قضا شوند.

[سؤال 3071] 1521

بسمه تعالى

محضر مبارك مسئولان محترم دفتر امام، سلام، خسته نباشيد؛ اجركم عندالله

غرض از مزاحمت اين بود كه من سربازى هستم كه در يكى از پادگان هاى تبريز، مدت 18 ماه است كه انجام وظيفه مى كنم. از پادگان تا شهر تبريز 18 كيلومتر فاصله هست و من در طى اين مدت، به علت آگاهى نداشتن از مسألۀ شرعى، بدون اين كه قصد ده روزه بكنم، نماز را كامل مى خواندم و روزه هم گرفتم؛ تا اين كه چند روز پيش متوجه شدم كه بايد قصد ده روزه بكنم تا نماز را كامل بخوانم. حالا تكليف من چيست؟ آيا بايد نماز را قضا كنم و روزه را هم قضا كنم يا نه؟ و آيا روزۀ قضاى من، شامل كفاره و مدّ طعام هم مى شود يا نه؟

در خاتمه، از شما مى خواهم كه برادران روحانى را به پايگاه ها و پادگان هاى ارتش

ص: 249

بفرستيد تا مسائل را براى سربازان توضيح بدهند تا اين كه افراد ناآگاهى مثل من دچار اين سرگردانى و مشكل نگردند.

خدايا، خدايا، تا انقلاب مهدى، خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، بايد نمازى كه بر خلاف وظيفه خوانده ايد و روزه ها را قضا كنيد؛ لكن كفاره ندارد.

[سؤال 3072] 3281

4. كسى كه مى داند هفت روز در شهرى خواهد ماند، ولى در اثر غفلت چهار روز نماز را تمام خوانده، وظيفۀ او چگونه است؟

بسمه تعالى، بايد شكسته قضا نمايد.

[سؤال 3073] 1522

بسمه تعالى 15 / 4 / 1361

محضر مبارك رهبر عالى قدر، حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى، السلام عليكم

با احترام فراوان به استحضار عالى مى رسانم: در ادارۀ ثبت اسناد طالقان مشغول خدمت هستم و مسئوليت اداره به عهدۀ اين جانب مى باشد. مدت سه سال است در آن جا به تنهايى سكونت دارم؛ خانواده ام در كرج هستند؛ فقط ايام تعطيل - يعنى در هفته دو روز - در كرج مى مانم، به اضافۀ ايام مرخصى ساليانه. در اين مدت سه سال، نماز را چهار ركعتى خواندم و روزه را نيز گرفته ام؛ با توجه به بُعد مسافت از كرج تا طالقان (100 كيلومتر) و با اين كه بيشتر ايام سال را در طالقان مى مانم نماز و روزۀ اين حقير چگونه است؟ و آيا شامل مسأله 1723 مندرج در احكام دين آن حضرت مى باشم يا خير؟ دستور فرماييد ارشادم سازند.

با آرزوى موفقيت و پيروزى اسلام و نابودى دشمنان جمهورى اسلامى ايران

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، در طالقان حكم مسافر داريد و اعمال گذشته اگر مخالف وظيفۀ مقرّره انجام گرفته قضا دارد.

ص: 250

[سؤال 3074]

1523

بسمه تعالى

محضر امام خمينى، مدّ ظله العالى

پس از تقديم سلام حضور شما و به اميد پيروزى حق بر باطل و آرزوى ظهور مهدى عليه السلام، استدعامند است مسألۀ زير را جواب بفرماييد.

بنده قبلاً مقلد آيت الله بروجردى بودم و محل كارم تا منزل بيش از چهار فرسخ است؛ طبق فتواى جناب عالى نماز و روزه اين افراد قصر است. من در سال 49 بيش از يك ماه روزه و نماز را قصر نمودم ولى بعداً ديدم كه نمى توانم قضاى آن را به جا آورم و بدون اين كه بدانم پس از عمل به مسأله اى، عدول جايز نيست، عدول نموده و تا حال نماز و روزه ام را تمام خواندم. استدعامند است جواب بفرماييد:

1. تكليف نماز و روزۀ حدود 12 سال تمام خواندنم چه مى شود؟

2. در آينده چطور انجام وظيفه نمايم؟

بسمه تعالى، حكم مسافر داريد و آنچه را بر خلاف وظيفه عمل كرده ايد بايد قضا نماييد.

[سؤال 3075] 1524

بسمه تعالى

با سلام و درود فراوان بر امام مسلمين، رهبر كبير انقلاب اسلامى، مرجع عظيم الشأن، خمينى بت شكن و با سلام بر كاركنان و خدمتگزاران دفتر امام خمينى

از مسئولين دفتر امام تقاضا دارم زحمت كشيده، نظر امام عزيز و اميد مستضعفان را در مورد مسائل شرعى زير جويا شده و ارسال داريد.

1. طبق حكم امام، فقط جايى وطن انسان حساب مى شود كه آن جا متولد شده باشد.آيا كسى كه در جاى ديگر متولد شده و بعد از چند سال (16 سال) به تهران آمده و چندين سال در تهران مانده و در اين چند سالى كه در تهران بوده، مدتى مقلد مجتهد

ص: 251

ديگر بوده و مدتى نيز مقلد امام بوده و هست و در اين چند سالى كه در تهران بوده، قصد توطّن كرده و فكر مى كرده واقعاً وطن حساب مى شود و در نتيجه، نمازهايش را كامل خوانده و روزه اش را هم گرفته؛ اما اكنون طبق حكم امام فهميده كه قضيه، اين طور نبوده و نمى شود قصد توطّن كرد، آيا تمام نماز و روزه هاى اين چند سال را بايد قضا كند؟ و نيز اگر قرار است قضا شود، آيا مدتى هم كه مقلد مجتهد ديگر بوده نيز بايد قضا شود يا نه؟

بسمه تعالى، نمازهايى كه بر خلاف وظيفه خوانده را بايد قضا نمايد.

2.كسى كه تا كنون اصلاً خمس نداده، براى دادن خمس چگونه بايد عمل كند؟ آيا خمس تمام وسايل و لوازمات ضرورى كه دارد، مثلاً مانند موتور، ماشين، يخچال، خانه، و غيره را نيز بايد بدهد؟ و اگر بايد بدهد، آيا بايد خمس همان قيمت خريد را بدهد يا خمس قيمت فعلى را كه ممكن است گران تر يا ارزان تر شده باشد؟

بسمه تعالى، به قيمت فعلى بايد خمس بدهد و براى تصفيه حساب، مصالحه لازم است كه بايد به يكى از وكلاى مسلّم الوكالۀ اين جانب مراجعه نمايد.

3. كسى كه ارثى به او مى رسد و مى داند كه خمس آن داده نشده و نيز مى داند كه اين ارث، مخلوط به حرام نيز هست. براى دادن خمس آن چگونه بايد عمل كند؟ آيا آن كافى است يا بيشتر بايد بدهد؟

بسمه تعالى، بايد دو خمس بدهد در صورتى كه شرايط حلال شدن مال مخلوط به حرام، با تخميس موجود باشد.

[سؤال 3076] 1525

بسمه تعالى

شخصى شهرستانى كه در تهران دانشجو بوده و قصد اقامت نداشته است و نمازهايش را تمام مى خوانده است و از امسال تهران را وطن خود قرار داده است، آيا قضاى نمازها و روزه هاى چند سال قبل لازم است؟

بسمه تعالى، نمازها و روزه هاى گذشته اگر برخلاف وظيفۀ مقرّره انجام گرفته، قضا دارد.

ص: 252

[سؤال 3077]

885

2. در صورتى كه بر خلاف آن دستور عمل كند و نداند كه حكم شرعى در مورد تهران و غير آن فرق مى كند، آيا آن اعمال گذشته باطل هستند؟ چگونه بايد آن ها را جبران كرد؟

بسمه تعالى، اعمالى كه بر خلاف وظيفه انجام داده را، بايد قضا كند.

[سؤال 3078] 1526

بسمه تعالى 18 / 3 / 1361

با سلام و درود به پيشگاه امام امت، خمينى بت شكن و تمامى پويندگان راه حق

سؤالى در زمينۀ نماز و روزۀ مسافر برايم پيش آمده كه جهت اطلاع از حكم شرعى و اداى تكليفم اين مورد را ذيلاً شرح مى دهم:

1. شغل من معلّمى مى باشد و ساكن نارمك هستم. سال گذشته در محل سه راه آذرى خدمت مى كردم. طى سال بدون اطلاع از فتواى امام در مورد اين كه مسافت شرعى در شهر تهران از منزل تا مقصد به حساب مى آيد؛ نمازهايى را كه در اين مدت به جا آورده ام كامل و روزه ها را نيز گرفته ام. و چند روزۀ قضا نيز از سال قبل در اين شرايط گرفته ام. تا اين كه امسال از اين مسأله با اطلاع شدم و در حال حاضر احتمال مى رود كه مسافت منزل ما تا محل مذكور بيش از 21 كيلومتر باشد. در اين صورت وظيفۀ من چه مى باشد؟ در ضمن، تعداد نمازها و روزه هايى را كه بدين صورت به جا آورده ام را دقيقاً نمى دانم؛ اگر قضاى نماز و روزه بر من واجب باشد، به چه تعداد بايد

قضا كنم؟

بسمه تعالى، چهار فرسخ شرعى معادل تقريباً بيست و دو و نيم كيلومتر است. و اگر به مقدار مسافت رفته ايد، نماز و روزه اى كه بر خلاف وظيفه انجام گرفته را بايد قضا نماييد. و فقط مقدارى را كه يقين داريد قضا نماييد. و همچنين اگر نارمك وطن شما نباشد و قصد ماندن ده روز نكرده

ص: 253

باشيد؛ بايد نماز و روزه را به مقدار متيقن قضا كنيد، هر چند فاصله كمتر از چهار فرسخ باشد.

2. آيا در همۀ موارد مى توان به قرآن استخاره كرد يا موارد خاصى دارد؟ فى المثل در مورد طلاق گرفتن يا نگرفتن، مى شود استخاره كرد؟ و ديگر آن كه اگر شخصى استخاره كند و به آن عمل نكند، حكمش چگونه است؟

بسمه تعالى، استخاره الزام نمى آورد.

[سؤال 3079] 1527

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى رهبر عالى قدر، دام مجده العالى

بدين وسيله استفتا مى نمايد:

اين جانبه از ابتداى تكليف شرعى مقلد آن جناب بوده و اكنون هم هستم. با فتواى اخير آن حضرت در روزنامۀ كيهان، شمارۀ 11641، مورخۀ سه شنبه 12 مرداد ماه جارى كه حدود شرعى را منزل و محل سكونت معين فرموده اند، چون گاهى به عنوان مهمانى يا ديدن اقوام - مجبوراً - بايستى تا حدود سى كيلومتر يا بيشتر را طى نمايم، آيا اجازه مى فرماييد در اين مسأله به خصوص، به مرجع ديگرى رجوع نمايم؟

ضمناً نمازها و روزۀ ماه مبارك امسال را كه بدون توجه به اين مسأله، كامل انجام داده ام چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، مسأله فوق، از موارد رجوع به غير نيست؛ و نماز و روزه اى كه مطابق با وظيفۀ شرعيه واقع نشده قضا دارد.

[سؤال 3080] 1504

3. روزه و نمازى كه قبل از دانستن اين كه امام در فتواى خود، محل سكونت غير وطن را مانند مسافر مى داند خوانده و گرفته شده است چه صورت دارد؟ با اين كه ما نماز و روزه را مانند وطن درست خوانده ايم، آيا قضاى نماز و روزه لازم است يا نه؟

بسمه تعالى، آنچه بر خلاف وظيفه عمل شده، بايد قضا شود.

ص: 254

[سؤال 3081]

1294

2. در صورتى كه جاهل به مسأله بودم و تمام نماز و روزه ام را به صرف اين كه وطن دوم من است تمام و كامل خوانده ام اكنون وظيفه ام چيست؟

بسمه تعالى، نماز و روزۀ گذشته محكوم به صحت است، مگر آن كه معلوم شود برخلاف وظيفه انجام گرفته است.

[سؤال 3082] 1528

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت امام خمينى، بنيان گذار جمهورى اسلامى، دامت افاضاته

1. مدتى قبل از محضر شريفتان در مورد مسأله اى استفتا شد كه اين جانب كارمند دولت و منزل بنده در جنوب تهران و محل كارم در شميران است و شما فرموديد: در فرض مسأله، حكم مسافر را داريد. با توجه به مسأله فوق الذكر، بنده بدان حالت، مدت 13 سال گذراندم. علاوه بر اين، رسالۀ عمليۀ حضرت عالى در دسترس نبوده و مسافر بودن خودم را در اين مدت نمى دانستم، تا اين كه استفتا شده و فرموديد مسافريد و من بر حتم و يقين، در اين مدت 13 سال نمازم را تمام خواندم و همچنين روزه را. نظر جناب عالى را در كيفيت اعمال سال هاى قبل بيان بفرماييد.

بسمه تعالى، اگر بر خلاف وظيفه عمل انجام شده بايد قضا شود.

2. سوسيس و كالباسى كه در حال حاضر در بازار مورد استفاده قرار مى گيرد، با توجه به اين كه رجوع شده به عاملين فروش، اظهار داشتند كه قسمى حلال هست و قسمى حرام، منتها عاملين گفتند كه ما از نوع حلال داريم؛ نظر جناب عالى را با توجه به مسأله فوق حكمش را بيان بفرماييد.

بسمه تعالى، اگر در بازار مسلمين تهيه مى شود و علم به وجود حرام در آن نداريد، محكوم به حلّيت است.

3. فردى از شمال، در تهران ازدواج كرده و حال اين كه شمال، فقط وطن شوهر است؛ وظيفۀ همسر در قبال اعمال عبادى در وطن شوهر چه كيفيت دارد؟

بسمه تعالى، وطن يكى از دو همسر، حكم وطن براى ديگرى ندارد.

ص: 255

[سؤال 3083]

1529

بسمه تعالى 6 / 5 / 1361

با درود به روان پاك شهداى گلگون اسلام و آرزوى توفيق شما بندگان صالح خداوند كه در راه به تحقق رسيدن حكومت اسلامى، بيش از پيش كوشا بوده و خالصانه در راه او كوشش مى كنيد.

با عرض سلام، سؤالم را مطرح مى كنم: من كارمندى هستم كه در اصفهان خدمت مى كنم و وطن اصلى من هم اصفهان نيست و محل كارم با محل سكونت، حدود 20 كيلومتر فاصله دارد و هر روز مجبورم اين مسافت را طى كنم و نمى توانم قصد ده روز بكنم تا اين كه از حالت مسافر در بيايم. و مقلد حضرت امام امت، خمينى بت شكن هستم و از سال 58 تا سال 60 بنا به اطلاعات كمى كه از مسائل شرعى داشتم و فتواى حضرت امام در رابطه با نماز و روزه برايم روشن نشده بود، نماز را كامل به جا آورده و روزه را هم مى گرفتم و فكر مى كردم كه هميشه مسافر هستم؛ اما بعد از گذشت دو سال با روشن شدن اين مسأله، هم اكنون نمازم را شكسته و روزه را هم قصر نمودم. مى خواستم از محضر شما آقايان سؤال بكنم كه اين مدتى كه بنده اطلاع كافى از اين مسأله نداشته و با اين كه مسافر بودم، نماز را كامل خوانده و روزه را هم گرفته ام، تكليف بنده چيست؟ آيا بايد تمام اين مدت را دوباره نمازش را به عنوان نماز مسافر قضا كنم و روزه را هم هر وقت كه قصد كردم، دوباره به جا بياورم يا اين كه نه احتياجى نيست؟ تقاضا دارم در اين رابطه، مسأله را برايم روشن كنيد.

بسمه تعالى، در فرض سؤال، قضا واجب است.

[سؤال 3084] 1003

2. فردى كه در تهران زندگى مى كند و در غير محل تولد، حكم مسافر را دارد، تكليف نماز و روزه هايى كه قبل از فهميدن فتواى جديد امام خوانده چيست؟

بسمه تعالى، آنچه را بر خلاف وظيفه عمل كرده بايد قضا نمايد.

ص: 256

[سؤال 3085]

1530

بسمه تعالى 29 / 7 / 1361

حضور محترم امام امت، خمينى بزرگ، سرور و مولاى ما

خواهشمندم پاسخ مسأله زير را مرقوم فرماييد.

اين جانب از سال 1354 از قم خارج شدم و جهت ادامۀ تحصيل به شيراز رفتم؛ يك سال در شيراز و چند سال در تهران تحصيل كرده ام؛ دانشجويان دانشكده كه اغلب از شهرستان هاى ديگر به تهران آمده بودند، با توجه به اين كه حداقل براى چهار سال در تهران خواهند بود و روشن نبودن مسأله وطن دوم، به گمان اين كه نظر شما در مورد تهران (شهرى كه در آن تحصيل مى كردند)، احتساب آن به عنوان وطن دوم است، نماز، روزه و...خود را مطابق معمول در وطن اول خود انجام مى دادند و حكم بلاد كبيره را نيز اجرا نمى كردند؛ كه البته از زمانى كه حكم جناب عالى را ديده ايم (قريب 5/2 سال پيش تا به حال) آن را به اجرا در مى آوريم.

خواهشمند است بفرماييد تكليف نماز و روزۀ ما در طى 5 - 6 سال تحصيلى مان چه مى شود؟ آيا صحيح است يا بايد آن ها را قضا نماييم؟

در ضمن نمى دانم در مدت يك سالى كه در شيراز بوده ام آيا نماز و روزه ام را مطابق احكام مربوط به مسافر انجام داده ام يا به طريق وطن دوم. در اين مورد نيز تكليف اين جانب را بيان فرماييد. خدايا، خدايا، تا انقلاب مهدى، خمينى را نگهدار

بسمه تعالى، اگر اعمالى كه انجام داده ايد بر خلاف وظيفه بوده، بايد قضا نماييد و در شيراز حكم مسافر داريد. ولى در فرض مسأله قضا واجب نيست.

[سؤال 3086] 7416

4. اين جانب با تصور اين كه اقامتى نامحدود ولى نه هميشگى، شرايط وطن دوم را داراست، تا چندى پيش، نمازهاى خود را در شهرى كه در آن اقامت گزيده ام، بدون

ص: 257

قصد ده روز هميشه كامل خوانده ام و روزه هايم را گرفته ام. حال مسأله آن چگونه است؟

بسمه تعالى، نمازهايى كه بر خلاف وظيفه خوانده ايد و روزه ها را بايد قضا كنيد.

[سؤال 3087] 1531

بسمه تعالى

اين جانب در پادگان (06) تهران مشغول انجام وظيفه هستم. طرز خدمت من به اين صورت است كه 48 ساعت (دو شبانه روز) در پادگان مى ماندم و روز سوم به خانه خودمان واقع در شهر رى (دولت آباد) مى رفتم. در اين ضمن نماز خود را كامل مى خواندم و به هنگام ماه رمضان تمامى روزه هاى آن را روزه گرفتم، ولى در روز 28 ماه مبارك برايم واضح شد كه با اين خصوصيات مسافر حساب مى شوم و از آن روز به بعد نماز را شكسته خواندم.

حال آيا به هنگام قضاى روزه هاى ماه مبارك آيا لازم است كه نمازهاى آن روزها را نيز قضا بخوانم يا خير؟ در صورت قضا كردن نمازها آيا لازم است كه نمازهاى مغرب و عشا را با هم قضا كنم يا فقط به قضاى نمازهاى چهار ركعتى اكتفا كنم؟

در اين باره اميدوارم كه ما را راهنمايى كنيد.

بسمه تعالى، اگر نمازها را در جايى كه بايد شكسته بخوانيد تمام خوانده ايد قضا لازم است و نمازهايى كه چهار ركعتى نبوده قضا ندارد.

[سؤال 3088] 1459

4. از سال 52 الى 57 معلم مأمور خدمت در فلاورجان اصفهان بودم. در اصفهان منزل اجاره اى داشتيم و وطنم اصفهان نبود. صبح ها براى خدمت، به فلاورجان - كه حدود 20 كيلومتر تا اصفهان فاصله داشت - مى رفتم و ظهرها برمى گشتم و در آن

ص: 258

مدت پنج سال نمازها را كامل خواندم و روزه هم گرفتم؛ اكنون به اين مسأله واقف شده ام. در آن زمان، از چند نفر كه مورد اطمينان بودند سؤال كردم. يكى مى گفت: شكسته و ديگرى جواب مى داد: فتوا تغيير كرده است و بايد تمام خواند. تكليف نماز و روزه هاى اين مدت چيست؟ و در ضمن، قضاى نماز دو سالى كه غسل را اشتباه مى كردم، در همين مدت خواندم. وضع اين قضا چه صورت دارد؟

بسمه تعالى، در فرض مسأله، نماز شكسته است و نمازهايى را كه تمام خوانده ايد بايد شكسته قضا نماييد؛ ولى نمازهايى را كه تمام قضا كرده ايد، اگر مطابق تكليف قضاى فائته انجام شده صحيح است.

[سؤال 3089] 1277

4. چنانچه مسافر شناخته شوم، عبادات قبلى من تا كنون كه كامل انجام مى شود چگونه است؟

بسمه تعالى، نمازهايى كه بر خلاف وظيفه انجام گرفته قضا دارد.

[سؤال 3090] 1532

بسمه تعالى سوم رجب المرجب 1403 ق

محضر مقدس رهبر كبير انقلاب اسلامى، حضرت آيت الله العظمى و مولانا الاعظم، امام خمينى، دام ظله العالى، السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

اگر از مقلدين حضرت عالى در مسألۀ قصر و اتمام در مسافرت و در بلاد كبيرۀ خارق العاده - مانند «تهران» - به واسطه غفلت و عدم اطلاع و يا جاهل بودن - اعم از قاصر و مقصر - بر خلاف فتواى حضرت عالى عمل نموده اند، حالا آيا نمازها و روزه هاى سنوات گذشته را قضا نمايند يا نه؟ لطفاً جواب مسأله را با توضيح كافى مرقوم فرماييد. متّعنا الله و الاسلام بطول بقاء وجودكم الشريف، آمين.

با آرزوى موفقيت و پيروزى اسلام و نابودى دشمنان جمهورى اسلامى ايران

بسمه تعالى، آنچه بر خلاف فتوا عمل شده و معلوم است، بايد قضا شود.

ص: 259

[سؤال 3091]

1533

بسمه تعالى 12 / 5 / 1361

محضر مبارك دفتر استفتاى امام خمينى، مدّ ظله العالى

خواهشمندم به مسأله شرعى زير پاسخ فرماييد:

اين جانب در ماه مبارك رمضان با توجه به تحقيقى كه كردم، يقين حاصل كردم مسافت رفت و برگشت منزل تا محل كار، كمتر از هشت فرسخ شرعى است، لذا روزه هاى خويش را به جا آوردم و نماز را تمام خواندم و پس از چند روزى بعد از ماه مبارك متوجه شدم كه تحقيقاتم درست نبوده و مسافت فوق بيش از هشت فرسخ شرعى بوده است، فتواى حضرت امام در اين مورد را مرقوم فرماييد.

بسمه تعالى، بايد نماز و روزه ها را قضا كنيد.

[سؤال 3092] 1534

بسمه تعالى

شخصى در اين چند سال اخير كه تهران از بلاد كبيره شده، در يكى از محله هاى تهران قصد اقامۀ عشره كرده و اطمينان داشته كه قبل از تحقق اقامه، به محلۀ ديگرى مى تواند برود؛ لذا هر روز از آن محله، به محلۀ ديگرى كه محل شغل او بوده مى رفته و

نماز را تمام خوانده و روزه را هم گرفته؛ فعلاً متوجه شده كه با اين وضع، اقامه محقّق

نمى شود. تكليف او چيست؟ توضيح اين كه فاصلۀ بين دو محله، حدود شش كيلومتر بوده است.

بسمه تعالى، روزه ها و نمازهايى كه مخالف وظيفۀ مقرّره انجام گرفته قضا دارد.

[سؤال 3093] 7368

4. اگر در گذشته نمازْ قصر بوده ولى بر اثر عدم اطلاع، به صورت كامل خوانده شده، بايد اعاده گردد يا خير؟

ص: 260

بسمه تعالى، اگر نمى دانسته كه وظيفۀ مسافر قصر است و تمام خوانده، نماز صحيح است.

[سؤال 3094] 1535

بسمه تعالى

حضور محترم برادران زحمت كش دفتر امام؛ سلام عليكم

محترماً؛ به عرض مى رسانم كه اين جانب در سال 60 - 61 جهت انجام خدمت سربازى به يكى از پايگاه هاى نظامى تبريز اعزام شدم. در بدو ورود به تبريز (سايت رادار) به خيال اين كه بايد تا پايان خدمت در آن جا بمانم لذا آن پايگاه نظامى را وطن

دوم خود حساب مى كردم و فاصلۀ پايگاه نظامى تا شهر تبريز كمتر از چهار فرسخ است، من هم هر هفته براى نماز جمعه يا براى تلفن و كارهاى ديگر به شهر مى آمدم و در طى اين مدت - كه يك سال به طول انجاميد - نمازم را تمام مى خواندم و اكنون كه داوطلبانه با برادران بسيج در جبهه هستم و مشغول پيكار با كفار بعثى مى باشم لذا براى نوشتن وصيت نامه به اين مشكل برخورد كردم كه آيا بايد قضاى شكستۀ آن يك سال را در وصيت نامه بنويسم يا اين كه همان نماز كه خواندم درست است؟ از شما برادران گرامى تقاضا دارم كه مرا در اين امر شرعى راهنمايى كنيد.

بسمه تعالى، در فرض سؤال، شما در پادگان مزبور حكم مسافر داشتيد و نماز و روزه اى كه برخلاف وظيفه انجام گرفته قضا دارد.

[سؤال 3095] 1536

بسمه تعالى

دفتر حضرت امام خمينى، احتراماً؛ به استحضار مى رساند اين جانب خواهشمندم كه به سؤالات زير پاسخ فرماييد كه مورد نياز مى باشد:

1. بنده در شركتى اشتغال داشتم. بنا به تحقيقاتى، مسيرى كه آمد و رفت مى كردم كمتر از حد فرسنگ شرعى براى اين حقير ثابت شده بود و اكنون از آن شركت بيرون

ص: 261

آمده ام، هم محلى هاى اين جانب - كه همكارم مى باشند - مى گويند: ما تحقيق كرده ايم، آمد و رفتمان بيشتر از حد فرسنگ شرعى است. اكنون مى خواهم عرض كنم كه بنده قبلاً مقلد يكى از مراجع بودم (تا تاريخ 12 / 7 / 1358) و بعداً موضع ايشان براى بنده قابل قبول نبود و تقليدم را از تاريخ مذكور عوض كردم و از فتواهاى امام چندان آگاهى نداشتم و از تاريخ 12 / 7 / 1358 تا تاريخ 5 / 8 / 1360 روزه هايم را كامل گرفته ام و نمازها را هم تمام خوانده ام و در حال حاضر براى بنده خلاف اعتقاد سابق ثابت شده (يعنى با يك ماشين كه مجهّز به كيلومتر شمار بود اين مسافت را اندازه گرفتم، شده 25

كيلومتر؛ يعنى رفتن 25 و برگشتن هم 25 كيلومتر)، نتيجتاً از حضور امام امت كسب تكليف مى نمايم كه در مدت مذكور نماز و روزه ام چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، آنچه برخلاف وظيفه عمل كرده ايد را بايد قضا نماييد.

2. اكنون از راديو و تلويزيون سرودهايى با آهنگ هاى مختلف پخش مى شود البته منظور راديو و تلويزيون ايران، گوش كردن به آن سرودها چگونه است؟

بسمه تعالى، موسيقى مطرب حرام است و صداهاى مشكوك مانع ندارد.

3. وارد شدن برادران سپاهى به انجمن اسلامى و بسيج شوراهاى محلى چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، تابع مقررات است.

[سؤال 3096] 1537

بسمه تعالى 14 / 4 / 1361

خدمت برادران زحمت كش دفتر امام؛ سلام عليكم

محترماً؛ به عرض مى رسانم كه اين جانب داراى مشكلى دربارۀ نماز هستم كه تا حال به چند تن از روحانيون محترم مراجعه كردم ولى به علت مشكل بودن مسأله، جواب قانع كننده اى نيافتم، لذا با عذر خواهى از اين كه وقت با ارزش شما را مى گيرم، مشكلم را با شما در ميان مى گذارم تا شايد راه چاره را نشانم دهيد.

من در يكى از دهات سارى زندگى مى كنم و هر سال براى تحصيل به شهر سارى مى آمدم و خانه اجاره مى كردم. فاصلۀ محل ما هم تا سارى 48 كيلومتر است؛ من هم

ص: 262

هر هفته براى ديدن خانواده به ده مى رفتم. در طى اين مدت تحصيلى به علت ندانستن مسأله و به علت اين كه هيچ موقع خود را مسافر حساب نمى كردم و سارى را وطن دوم خود حساب مى كردم، نماز را تمام مى خواندم و اين امر پنج سال ادامه داشت. اكنون نمى دانم كه بايد آن نمازها را قضا كنم و دو ركعتى بخوانم يا اين كه نه؟ از آن جايى كه اكنون در جبهه هستم و بايد اين مسائل را در وصيت نامه تذكر دهم، لذا از مقامات مسئول تقاضا دارم كه مرا راهنمايى كنيد. در صورت ممكن، مسأله را به امام اطلاع دهيد، شايد كه امام راهنمايى لازم را بكند. همان طور كه مى بينيد مدتش زياد است (پنج سال) و قضايش مشكل و توانايى مالى هم ندارم كه برايم قضا نمايند.

بسمه تعالى، در فرض سؤال، شما در محل تحصيل حكم مسافر داشتيد و نمازهايى كه برخلاف وظيفۀ مسافر، در سفر خوانده ايد قضا دارد، ان شاء الله موفق باشيد.

[سؤال 3097] 1538

بسمه تعالى

بعد از حمد و ثناى پروردگار و سلام بر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله وسلم و عرض سلام بر رهبر عالى قدر اسلام و امام امّت، چند سؤال دارم كه با كسب اجازه، به عرض مى رسانم.

1. در سال هاى 56 و 57 در خدمت ارتش بودم. محل خدمتم لويزان و حدود 24 كيلومتر از منزلمان فاصله داشت؛ هر روز از ساعت 6 صبح تا 2 بعد از ظهر در محل خدمت حاضر مى شديم. وضع نماز و روزۀ بنده كه در آن زمان كامل به جا مى آوردم چگونه و تكليف بنده چطور بود؟ نماز، قصر بوده يا درست؟

2. محل شغل فعلى بنده تا منزل مسكونى در تهران، حدود 95 كيلومتر فاصله دارد. در مدت سال، بنده يك هفته در تهران و يك هفته در محل كارم بوده ام و تا كنون نماز و روزه را درست يعنى چهار ركعتى به جا آورده ام و روزه نيز گرفته ام.

ص: 263

در

اين جا تكليف بنده چيست؟

بسمه تعالى، در هر دو فرض سؤال، نماز و روزه اى كه بر خلاف وظيفۀ مسافر انجام گرفته قضا دارد.

3. در موقع بازنشستگى مبلغى كه در مدت 8 سال، هر ماه به عنوان پس انداز كسر كرده بودند، با مبلغى سود - حدود سى و پنج هزار تومان - به من دادند. اين پول آيا خمس دارد و چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، هر مقدار كه از كسر كردن حقوق زمان خدمت، بعداً به شما پرداخت شده خمس دارد، و مقدارى كه بابت ربح بر آن اضافه شده، ملك شما نمى شود بايد آن را به مالك واقعى برگردانيد و اگر از دسترسى به او مأيوس هستيد، از طرف او به فقرا صدقه بدهيد.

4. بعد از سى سال كه بازنشست شده ام، مبلغ حدود شش هزار تومان به عنوان حقوق بازنشستگى دريافت مى نمايم كه با تعداد عايله اى كه دارم، حقوق و خرج مساوى است. آيا اين حقوق خمس دارد يا خير ؟

بسمه تعالى، اگر زايد بر مؤونه سال نباشد خمس ندارد.

[سؤال 3098] 989

4. در صورتى كه شك نمايد يا يقين بداند كه بعد از غروب آفتاب به منزل مى رسد بدين جهت نماز خود را شكسته به جا آورد ولى وقتى به منزل رسيد هنوز نماز قضا نشده آيا بايستى مجدد نماز را به طور كامل به جا آورد يا همان نماز شكسته درست است؟

بسمه تعالى، نماز صحيح است و اعاده ندارد.

[سؤال 3099] 1384

2. نماز من موقعى كه همراه بيمار هستم و بدون توقف يك روز هم، در وطنم چگونه مى باشد؟ ثانياً اگر وقت شرعى در وطنم رسيده باشد، آيا نمازم را در وطنم بخوانم يا در محل خدمتم؟

بسمه تعالى، مخيّر هستيد و هر جا نماز خوانديد، وظيفۀ همان جا را انجام دهيد.

ص: 264

[سؤال 3100]

69

2. در حدود 4 ماه از سال احتمال اين كه بعد از غروب آفتاب به منزل برسم وجود دارد؛ در اين مدت مى توانم نماز مسافر در محيط كار به جا آورم؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

[سؤال 3101] 69

3. در صورت شركت در نماز جماعت (در محل كار) آيا احتياجى است كه مجدداً در منزل نماز به جاى آورم؟

بسمه تعالى، احتياج به اعاده نيست.

[سؤال 3102] 70

2. نماز را كه وقت دارم بيايم به شهر آيا براى اين كه اول وقت نماز بخوانم بايد نماز را شكسته بخوانم يا بيايم به شهر تمام بخوانم؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد نماز را اول وقت در سفر شكسته بخوانيد.

[سؤال 3103] 3501

3. كاركنانى كه رفت و برگشتشان هشت فرسخ شرعى است، اگر در محل كار نماز بخوانند، احتياج است كه در صورت بودن وقت، دوباره در خانه اقامه شود؟

بسمه تعالى، اعاده لازم نيست.

[سؤال 3104] 1539

بسمه تعالى 2 / 6 / 1361

ما چند نفر نگهبان در شركتى مشغول به كار هستيم. در وقتى كه نماز جماعت برقرار مى شود نماز جماعت مى خوانيم و عده اى براى شك انداختن در كار ما مى گويند نماز شما اشكال دارد براى اين كه بايد نماز شكسته شما دوباره خوانده شود. دوم اين كه از وقت شركت دزديده ايد بارى رهبر عزيزتر از جانم چون هر نوبت سه

ص: 265

نفر مشغول حفاظت مى باشند مى توانيم يك نفر انجام وظيفه بكند و دو نفر ديگر در نماز شركت كنند خواهش مى كنم جوابم را بدهيد تا به همگى آن ها نشان داده شود.

1. آيا بعد از نماز شكستۀ جماعت بعد كه آمديم منزل بايد نماز را تمام به جا بياوريم؟

2. آيا از وقت شركت دزديده ايم يا نه؟

بسمه تعالى، بايد مطابق مقررات عمل كنيد و نمازى كه در محل كار شكسته بخوانيد در منزل اعاده ندارد.

[سؤال 3105] 989

3. در صورتى كه شخص يقين داشته باشد قبل از غروب آفتاب به منزل مى رسد بايستى نماز را به طور شكسته در اداره به جا آورد يا در منزل به طور كامل؟

بسمه تعالى، مى تواند قبل از برگشت به وطن شكسته بخواند.

[سؤال 3106] 1730

3. كسى كه در مسافرت است و ظهر مى شود و مى تواند نمازش را به خانه اش برساند، آيا بايد صبر كند تا نماز را به خانه كه رسيد بخواند يا در مسافرت، شكسته بخواند؟

بسمه تعالى، مختار است.

[سؤال 3107] 1681

2. چنانچه در مسافرت، نماز ظهر و عصر را شكسته بخوانيم و هنوز آفتاب باشد كه به شهر و وطن برسيم، آيا باز هم بايد نماز ظهر و عصر را اعاده كنيم يا نه؟

بسمه تعالى، در فرض سؤال، اعاده واجب نيست.

[سؤال 3108] 4971

3. اگر به جايى رويم كه نماز شكسته باشد (مثلاً نماز ظهر و عصر) و نماز را

ص: 266

شكسته در آن جا ادا كنيم، چنانچه وقتى به مقصد اوليه بازمى گرديم وقت براى نماز باشد آيا بايد دوباره نماز را كامل به جا آوريم يا خير؟

بسمه تعالى، اعاده لازم نيست.

[سؤال 3109] 1540

بسمه تعالى

با عرض سلام و تقديم احترامات فراوان، سؤال هايى به شرح زير دارم كه جواب هاى آن را از امام عظيم الشأن خواستارم:

1. اگر انسان در مسافرت، نماز شكسته بخواند و قبل از قضا شدن نماز (مثلاً غروب آفتاب براى نماز ظهر و عصر) به وطن بازگردد آيا خواندن نماز دوباره واجب است يا خير؟

بسمه تعالى، اعاده واجب نيست.

2. اگر پدر پولى به فرزندان خود مى بخشد براى خودشان و راضى نباشد كه به حساب جنگ زدگان و... بگذارند چه صورتى دارد؟

بسمه تعالى، اگر فرزند بالغ باشد پولى كه به او بخشيده شده و به قبض او درآمده اختيارش با خود فرزند است.

3. رفتن به نماز جمعه و دعاى كميل در صورتى كه پدر راضى نباشد چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، اگر موجب اذيت والدين مى شود بايد كسب اجازه كنند.

4. اگر پدر خانواده خمس نپردازد وظيفۀ ديگر اعضاى خانواده چيست؟ آيا خوردن نان اين پدر حلال است؟

بسمه تعالى، اگر يقين ندارد كه اموال مورد تصرف او از پول غير مخمس تهيه شده است يا نه، چيزى بر او نيست.

5. آيا خوردن سوسيس و كالباس اشكالى دارد؟ با توجه به اين كه ما شنيده ايم كه اين مادۀ غذايى به وسيلۀ ارمنى ها توليد مى شود. فتواى امام در اين مورد چيست؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد؛ مگر آن كه احراز كند كه از راه تماس با دست غير مسلمان نجس شده و يا اين كه مشتمل بر چيزى است كه خوردن آن حرام است.

ص: 267

6. استفاده از بليط هايى كه دولت با قيمت ارزان تر در اختيار كاركنان خود قرار مى دهد، براى افراد فاميل و يا آشنايان جايز است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر مخصوص استفادۀ كاركنان باشد براى ديگران جايز نيست.

[سؤال 3110] 1541

بسمه تعالى

دفتر حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى

ضمن عرض سلام به حضور رهبر و بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران، حضرت امام خمينى و با اميد طول عمر با عزت و سلامتى كامل براى آن حضرت، بارى با توجه به فتاوايى كه چند ماهى است در مورد بلاد كبيره بودن تهران منتشر شده و اين كه اين جانب مقلد حضرت امام هستم چند مسأله در موضوع فوق برايم مطرح است كه عنوان مى نمايم، خواهشمند است راهنمايى فرماييد.

1. در سال 1355 اين جانب از اصفهان براى ادامه تحصيلات دانشگاهى به تهران آمدم، با توجه به اين كه اين جانب موطنم اصفهان بوده، در تهران قصد ده روزه مى كردم و ماه رمضان را روزه گرفته و نمازهاى يوميه را تمام خواندم، اما فعلاً نمى دانم كه آيا

در طى ده روز اول اقامت در تهران در سال 1355 از يك منطقه تهران به منطقه اى ديگر رفته ام يا نه؟ در چنين صورتى آيا روزه ها يا نمازهاى اين جانب در آن زمان صحيح بوده است يا خير؟

بسمه تعالى، اگر قصد اقامه در يكى از محله هاى تهران مى كرده ايد و فعلاً شك براى شما حاصل شده، نمازها و روزه ها قضا ندارند.

2. با توجه به مسأله فوق آيا فعلاً مى توان در تهران روزۀ قضا گرفت؟ با توجّه به اين كه هر روز از يك منطقه تهران به منطقه اى ديگر مى روم (هم اكنون هم دانشجو هستم).

بسمه تعالى، در مفروض سؤال قضا صحيح نيست.

[سؤال 3111] 1335

2. من از چند نفر كه پيشنماز بودند سؤالى كرده ام كه اين است: «اگر ما مثلاً در

ص: 268

تهرانيم و نمازمان را شكسته بخوانيم آيا وقتى به منزل خودمان برگرديم و وقت باشد براى نماز بايد نماز را دوباره تمام بخوانيم؟» كه بعضى گفتند كه بايد تمام خواند و بعضى گفتند كه ديگر لازم نيست كه بخوانيم، تكليف چيست؟

بسمه تعالى، نمازى كه در سفر شكسته خوانده مى شود در وطن اعاده ندارد.

بسمه تعالى، احوط، اقتصار بر مسجد اصلى است، گرچه در تمام مسجد فعلى هم همان حكم را دارد.

[سؤال 3115] 2818

3. حدود مسجد النبى و مسجد الحرام را كه مسافر، بين نماز قصر و اتمام، مخيّر است، معين فرماييد.

بسمه تعالى، در جايى كه بر مسجد اصلى، اضافه شده احتياط، قصر است؛ اگر چه تمام خواندن هم صحيح است.

ص: 270

بسمه تعالى، اشكال ندارد، مگر آن كه خوف خطر باشد.

[سؤال 3119] 3314

2. افراد آتش نشانى هر لحظه مى بايست آماده حركت باشند جهت اطفاء حريق؛ بنابراين همه نمى توانند با هم پوتين هاى خود را درآورند كه در اين صورت موجب اتلاف وقت براى پوشيدن مجدد مى شود؛ لذا نماز جماعت برقرار نمى نمايند كه بسى جاى نگرانى است. با توجه به اين مختصر، توضيح بفرماييد كه حكم شرعى چيست؟

بسمه تعالى، اگر ضرورت است، چيزى بر آن ها نيست.

[سؤال 3120] 1324

3. اگر كسى در نماز جماعت توجه كافى نداشته باشد، ولى در منزل و به طور فرادا نمازش از توجه بيشترى برخوردار باشد، مى تواند به جاى اين كه در جماعت حاضر شود، در منزل نماز بخواند؟

بسمه تعالى، مانع ندارد و جماعت بهتر است.

[سؤال 3121] 1543

بسمه تعالى

اگر در محل كار، نماز جماعت در خارج از وقت فضيلت خوانده شود، ثواب نماز جماعت بيشتر است يا اين كه شخص، نماز فرادا را در اول وقت بخواند؟

بسمه تعالى، اگر طورى است كه در محل كار، جماعت خواندن تعظيم شعائر محسوب است، اولى جماعت خواندن است.

[سؤال 3122] 1544

پاسخ استفتا: [نقل از صحيفه امام، ج 3، ص 206]

زمان:؟

موضوع: لزوم حفظ حرمت مراجع تقليد؛ اجازۀ شرعى، نماز و ...

سؤال كننده: عزيزيان غروى، على

ص: 272

سؤال: [... عده اى از پيروان جوان آن جناب نسبت به روحانيت اهانت كرده و صراحتاً مى گويند مرجع ما اجازۀ نماز خواندن در پشت سر شما آخوندها نداده، زيرا شما روحانى مسئول نيستيد]

جواب: من نگفته ام. بايد احترام علما را نگهدارند.

[كسى كه در كرج مثلاً ساكن است ولى كارش در تهران، آيا نماز و روزۀ ايشان چطور است؟]

- در خارج وطن، قصر است.

[اين بنده در حوزۀ علميۀ قم كه از حوزۀ درس آن جناب بهره برده ام، اجازۀ شفاهى عنايت فرموده بوديد. در صورت صلاح اجازه نامۀ كتبى را خواستارم]

- مجازيد.

[سؤال 3123] 1545

بسمه تعالى 7 / 9 / 1361

ضمن عرض ادب خدمت امام عظيم الشأن، خواهش مى كنم بفرماييد:

1. اگر مأموم بخواهد در بين سوره اى كه امام مى خواند قصد فرادا كند، آيا مى تواند سورۀ ديگرى را بخواند يا بايد دنبالۀ سوره اى كه امام مى خواند بخواند؟

بسمه تعالى، مى تواند همان سوره را اتمام نمايد و عدول از آن سوره به سورۀ ديگر، حكم عدول در نماز فرادا را دارد كه تفصيل آن در رساله مذكور است.

2. آيا در سجده سهو، گفتن تكبير در ابتدا لازم است؟

بسمه تعالى، تكبير ندارد.

[سؤال 3124] 667

4. هنگامى كه امام جماعت شروع به گفتن «بسم الله الرحمن الرحيم» مى كند، اگر مأموم «اعوذ بالله من الشيطان الرجيم» بگويد، به طورى كه با هم گفته شود، آيا اشكال دارد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

ص: 273

[سؤال 3125]

242

3. در مورد نماز جماعت و جمعه مسائل جنبى اى برايم وجود دارد؛ نظير باطل شدن وضو در بين نماز و يا كناره گرفتن از جماعت و قصد فرادا كردن نماز، كه لطفاً بفرماييد تكليف چيست؟

بسمه تعالى، در وسط نماز اگر وضو باطل شود نماز باطل مى شود و قصد انفراد در وسط نماز جماعت اشكال ندارد.

[سؤال 3126] 1890

25. در رساله ها در باب جماعت نوشته اند: اگر مأموم برسد وقتى كه امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد بايد بعد از نيت و گفتن تكبيرة الاحرام بنشيند و تشهد بخواند با امام تا آخر مسأله، سؤال اين است كه نيت مأموم در اين صورت نيت اقتدا به امام به قصد جماعت است يا نيت نماز خود همچون حال فرادا؟

بسمه تعالى، بايد به قصد ملحق شدن به جماعت تكبير گفته شود.

[سؤال 3127] 1546

بسمه تعالى 5 / 1 / 1362

محضر مبارك حضرت امام خمينى مدّ ظله العالى

1. در ركعت آخر در حال تشهد اگر مأموم اقتدا كند ثواب نماز جماعت را برده، آيا در سلام اول و يا آخر هم مى شود اقتدا كرد و ثواب نماز جماعت را دارد يا نه؟

بسمه تعالى، در اين حال نبايد اقتدا كند.

2. در نماز جمعه حرف زدن و يا از قبله منحرف شدن ثواب نماز جمعه را دارد و نماز ظهر با اين حالت ساقط است يا نه؟

بسمه تعالى، اگر در خطبه بوده نماز جمعه صحيح است.

3. زمين قبرستان معلوم نيست، آيا وقف براى دفن اموات است يا نه؟ سال ها باير مانده الآن به صورت جنگل درآمده آن را آباد كردند مغازه و غيره ساخته اند، اين عمل جايز بوده يا نه؟

ص: 274

بسمه تعالى، اگر حريم نبوده و مخالف مقررات نباشد اشكال ندارد.

4. اعيانى وقف بوده حالا يا خراب شده و يا او را شخصى خراب كرده و به صورت شهرى درآورده، آيا باز هم وقف است اعيان يا نه؟

بسمه تعالى، اعيان جديد تا وقف نشده حكم وقف ندارد ولى اگر كسى وقف را خراب كرده ضامن است و بايد به حال اول برگرداند.

5. زمين و اعيانى وقف بوده اعيان از بين رفته زمين باقى است، كسى هم او را آباد نمى كند مى شود زمينش را فروخت يا نه؟

بسمه تعالى، فروش وقف جايز نيست مگر در موارد خاصه كه در رساله مذكور است.

6. مى گويند براى كسى كه اولاد نمى شود او را طلاق بدهند بعداً عقد كنند، آيا بايد شرايط طلاق را كلاً داشته باشد يا نه؟

بسمه تعالى، اين حرف صحت ندارد و طلاق بدون شرايط باطل است.

[سؤال 3128] 1547

بسمه تعالى

آيا در مكانى كه نماز جماعت برپا است، خواندن نماز به طور فرادا جايز است؟

بسمه تعالى، چنانچه موجب هتك نماز جماعت يا امام جماعت باشد جايز نيست، هر چند نماز صحيح است.

[سؤال 3129] 1588

2. شخصى نمازگزار است و ساكن محل؛ آيا مى تواند به هنگام اقامۀ نماز جماعت در گوشه اى نماز خود را منفرداً بخواند و اين عمل مكرر و هميشه باشد؟

بسمه تعالى، اگر موجب هتك مى شود جايز نيست.

[سؤال 3130] 1658

2. در نماز جماعت به خاطر اين كه اختلاف نباشد مى شود نماز واجب را فرادا بخوانيم يا خير؟

بسمه تعالى، نماز صحيح است، ولى اگر موجب هتك باشد جايز نيست.

ص: 275

[سؤال 3131]

6998

2. در دبيرستان كه بنده تحصيل مى كنم، در نماز جماعت پيشنماز، شخصى از معلمين هستند و با اين موضوع من اطمينان ندارم كه شرايط پيشنماز را داشته باشد؛ بدين منظور براى اجتماع بيشتر در نماز شركت مى كنم و حمد و سوره را خودم خوانده و خودم را هماهنگ با امام طورى مى كنم كه كسى نيز برداشت بد نكند. خواهشمندم كه مرا در اين مسأله يارى فرماييد.

بسمه تعالى، در فرض مرقوم، اشكال ندارد.

[سؤال 3132] 1582

2. آيا موقع خواندن نماز جماعت، كسانى هم مى توانند در ميان نماز جماعت، نماز غير جماعت در صف بخوانند اين كار درست است يا نه؟ چرا؟

بسمه تعالى، اگر موجب هتك جماعت يا امام نباشد اشكال ندارد.

[سؤال 3133] 1548

بسمه تعالى

محضر مبارك رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، امام خمينى، دامت بركاته

پس از عرض سلام، خواهشمندم جواب سؤال زير را بفرماييد:

1. در بعضى از ادارات نماز جماعت برپا مى شود و قاعدتاً اگر روحانى نداشته باشند، پشت سر يكى از افراد خودشان جماعت مى خوانند. چون ممكن است بعضى، آن امام جماعت را قبول نداشته باشند و اجباراً در نماز جماعت شركت كنند، خودشان حمد و سوره را در نماز مى خوانند، ولى با امام جماعت در ركوع و سجود و قيام هماهنگ هستند، چه صورت دارد؟

با آرزوى موفقيت و پيروزى اسلام و نابودى دشمنان جمهورى اسلامى ايران

بسمه تعالى، شركت در نماز جماعت بسيار فضيلت دارد؛ ولى كسى حق ندارد كسى را مجبور به شركت نمايد؛ و كسى كه عدالت امام برايش محرز

ص: 276

نشده نمى تواند اقتدا كند، ولى مانع ندارد نماز خودش را به همراه جماعت بخواند.

2. آيا كسى كه مسجدى را بنا مى كند و همۀ مخارج آن را مى دهد، مى تواند بگويد كه مثلاً فلان اتاق كه براى خادم مسجد ساخته ام، راضى نيستم براى كار ديگر گذاشته شود؟

بسمه تعالى، اگر بانى و واقف، مرافق مسجد را براى استفادۀ به خصوصى تعيين كرده، مخالفت آن جايز نيست؛ ولى اگر در وقف مصرف خاصى تعيين نشده، استفاده در شؤون مربوط به مسجد مانع ندارد.

[سؤال 3134] 1549

بسمه تعالى

1. در بعضى از ادارات كارمندان را مجبور به شركت در نماز جماعت مى كنند و به آن ها مى گويند كه اجباراً بايد نماز جماعت بخوانند و اگر هم شركت نكنند آن ها را تهديد به اخراج شدن مى كنند تا مجبور شوند در نماز شركت كنند و از طرفى همان طور كه اطلاع داريد اين روزها كار بانك ها به خاطر تعويض اسكناس شلوغ است و خود حدس بزنيد كارمند بانكى كه در هر ساعت حدوداً 50 مشترى را به كارشان رسيدگى مى كند در عرض اين يك ساعت نماز چقدر مشترى بايد براى تعويض 20 يا 25 عدد اسكناس خود در صف باقى بماند موقعى كه نوبتش شد بانك ها تعطيل مى شوند. نمى گويم نماز جماعت را نخوانند. نماز جماعت خواندن را اسلام گفته اما نگفته كار خلق الله را بگذاريد و نماز جماعت بخوانيد و اين هم نمازى كه كسى آزادانه به جا نمى آورد.

بسمه تعالى، حق ندارند كسى را الزام به شركت در نماز جماعت نمايند و امام جماعت اگر در نظر مأمومين عادل باشد جماعت صحيح است.

2. اگر كسى به خاطر مسافرت بايد نمازش را شكسته بخواند و يا مانند ما سربازان كه نمازهاى ما شكسته است اگر احياناً در حين مسافرت نتوانستيم نماز بخوانيم. براى به جا آوردن قضاى نمازهاى گذشته بايد همان دو ركعت بخوانيم يا نماز تكميل بخوانيم؟ و يا اگر احياناً در ايام مرخصى كه در شهر خودمان هستيم و بايد نماز تكميل بخوانيم بعد از برگشت از مرخصى و آمدن به جبهه قضاى نمازهاى

ص: 277

فراموش شده را در جبهه شكسته بخوانيم و يا تكميل؟

بسمه تعالى، نمازهايى كه در سفر فوت شده بايد قضاى آن به صورت قصر و شكسته خوانده شود.

[سؤال 3135] 617

2. نماز خواندن در مدارس راهنمايى با دانش آموزان پسر، با بودن خواهران در بعضى از مدارس راهنمايى آيا صحيح است يا نه؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

[سؤال 3136] 1550

بسمه تعالى

حضور محترم رهبر كبير انقلاب، حضرت آيت الله امام خمينى

سلام عليكم، پس از عرض سلام، اميدوارم كه حالتان هميشه خوب و سرحال باشيد و ما را بيشتر در جهت خودسازى نصيحت كنيد و ما هم بهتر بتوانيم از اين پندها استفاده كنيم. ان شاء الله.

1. آيا مى شود به مأمومى كه در نماز چهار ركعتى دو ركعت آن را به جماعت خوانده و دو ركعت باقيمانده را به فرادا مى خواند، اقتدا كرد؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

2. آيا در حين نگهبانى و رفت وآمد مى شود نماز شب را به جا آورد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

3. آيا همان طور كه بايد نماز صبح و نماز مغرب و عشا را بلند خواند، به همان صورت هم بايد قضاى آن ها را بلند خواند يا در قضاى نماز صبح و...آهسته خواندن اشكال ندارد؟

بسمه تعالى، بايد بلند خوانده شود.

[سؤال 3137] 1551

بسمه تعالى 25 / 9 / 1361

دفتر حضرت امام خمينى، ضمن سلام و آرزوى طول عمر حضرت امام تا ظهور

ص: 278

حضرت مهدى (عج) مسأله اى شرعى براى عده اى از كارمندان و هنرجويان هنرستان فنى شهيد مسلمى تنكابن به وجود آمده است؛ خواهشمند است در صورت امكان، جواب را مرحمت فرماييد.

در مسأله 1423 توضيح المسائل حضرت امام عنوان شده است كه «انسان در بين نماز جماعت مى تواند نيت فرادا نمايد». اخيراً در بعضى از مدارس و مساجد كه نماز جماعت برقرار مى گردد، عده اى به علت عدم عدالت امام جماعت و به استناد مسأله فوق، به نيت فرادا در صف نماز حاضر مى شوند و همراه با امام و مأمومين، نماز را تمام مى نمايند؛ آيا اين عمل با توجه به مسأله 992 كه حمد و سوره در نماز ظهر و عصر، آهسته و در نماز صبح و مغرب و عشا بايستى بلند خواند، چگونه است؟

بسمه تعالى، مورد سؤال مربوط به نيت فرادا در وسط نماز جماعت نيست؛ و نماز فرادا خواندن در محلى كه نماز جماعت برپا است، اگر هتك و بى احترامى نسبت به امام جماعت باشد جايز نيست هرچند نماز صحيح است؛ و در نماز وظيفۀ جهر و اخفات بايد مراعات شود.

[سؤال 3138] 1240

5. موقعى كه نماز جماعت برپا است آيا كسى مى تواند در همان محل نماز فرادا بخواند؟

بسمه تعالى، در صورتى كه به امام جماعت هتك محسوب شود جايز نيست.

[سؤال 3139] 1552

بسمه تعالى 15 / 7 / 1361

مسئول محترم دفتر حضرت امام خمينى سلام عليكم

لطفاً از حضرت امام سؤال كنيد: آيا كسى مى تواند عمداً كنار نماز جماعت، فرادا بخواند؟

ص: 279

بسمه تعالى، اگر موجب هتك نماز جماعت يا امام جماعت شود جايز نيست.

[سؤال 3140] 1553

بسمه تعالى 1 / 7 / 1361

خدمت حضرت امام خمينى، مدّ ظله العالى

1. يك نفر «روحانى محترم كه از مدرسۀ عالى شهيد مطهرى مدتى براى اداى نماز جماعت به ادارۀ ما تشريف مى آوردند» يك بار گفتند كه اگر در جايى كه نماز جماعت منعقد است شخصى وارد شود و به هر دليل كه باشد نماز فرادا بخواند، نمازش حرام و باطل است. با توجه به اين كه در رسالۀ حضرت عالى به اين مورد اشاره اى نشده، تمنا مى كنم نظر خود را بفرماييد.

بسمه تعالى، چنانچه موجب هتك نماز جماعت يا امام جماعت باشد حرام است.

2. آيا مى توان كفارۀ نقدى روزۀ شخصى را كه به علت ابتلا به بيمارى نمى تواند روزه بگيرد، به حساب 100 امام يا حساب 222 نخست وزيرى و مشابه آن ها واريز كرد؟

بسمه تعالى، در صورت لزوم كفاره، بايد به فقير بدهند.

3. آيا اجازۀ زن از شوهر در مورد نذر و امثالهم شامل درآمد شخصى زن هم مى شود؟

بسمه تعالى، در نذر زن، اجازۀ شوهر شرط است.

4. جنسى «مثلاً فرش» براى منزل خريدارى شده و حالا به علت نياز مى خواهند آن را بفروشند.

تكليف پولى كه در اين مدت به قيمت فرش اضافه شده چيست؟

بسمه تعالى، اگر پول خريد فرش از درآمد كسب، غير مخمس بوده، تمام پول فروش آن خمس دارد.

[سؤال 3141] 1554

بسمه تعالى

محضر مبارك حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، أدام الله ظله

در مكانى نماز جماعت تشكيل مى شود و امام جماعت آن عادل و مورد تأييد رهبر

ص: 280

هم مى باشد. اگر كسى در آن مكان نمازش را فرادا بخواند و قصدش تحقير امام جماعت باشد و بخواهد به مردم بگويد اين عالم عادل نيست و صلاحيت ندارد و يا اين كه اين قصد را نداشته باشد؛ ولى مردم اين طور فكر مى كنند نماز آن شخص صحيح است يا باطل؟

بسمه تعالى، اگر عمل او به قصد هتك جماعت و امام باشد و يا آن كه موجب هتك جماعت يا امام گردد حرام است.

[سؤال 3142] 3340

6. نماز جماعت خواندن در مسجدى كه امام جماعت دارد چه حكمى دارد؟

بسمه تعالى، با رعايت شرايط و عدم هتك امام راتب، مانع ندارد.

[سؤال 3143] 1555

بسمه تعالى

خدمت حضرت آيت الله العظمى امام خمينى

اگر كسى دارد نماز مى خواند مثلاً در ركعت چهارم نماز ظهر است و كسى به او اقتدا كند و سپس نماز امام كه تمام شد نماز عصرش را به مأموم خود اقتدا كند آيا اشكال دارد؟

بسمه تعالى، اشكال ندارد.

[سؤال 3144] 1466

4. نماز قضاى يوميه كه احتياطاً خوانده مى شود، آيا مى شود امام جماعت شد يا خير؟

بسمه تعالى، صحيح نيست.

[سؤال 3145] 1040

2. صلاة ما في الذمة رجاء المطلوبية هل تصحّ مع الجماعة أم لا؟

بسم الله الرحمن الرحيم، تصحّ مأموماً لا إماماً؛ فلا يصحّ للغير أن يقتدي به في مثل تلك الصلاة.

ص: 281

[سؤال 3146]

67

2. نظر حضرت عالى درباره اقتدا كردن به شخصى كه نماز وى شكسته است چيست؟ آيا صحيح است كه مى گويند: «زياد بودن ثواب نماز جماعت كراهت آن را از بين مى برد»؟

بسمه تعالى، صحيح است به نحوى كه در رسالۀ عمليه ذكر شده است.

[سؤال 3147] 4796

6. آيا نماز ظهر را به نماز جماعت عصر مى توان اقتدا كرد و يا نماز عصر را به جماعت ظهر؟

بسمه تعالى، مانع ندارد.

[سؤال 3148] 7080

2. حكم اقتداى مسافر به غير مسافر و بر عكس چگونه است؟

بسمه تعالى، مكروه است؛ ولى ضرر به صحت جماعت و رجحان آن ندارد.

[سؤال 3149] 1556

بسمه تعالى 22 / 1 / 1362

حضرت آيت الله العظمى امام خمينى، دام ظله

در كارخانه ها نماز جماعت برقرار است؛ كسانى هستند در كارخانه كه نماز آن ها شكسته مى باشد و در نماز جماعت شركت نمى كنند؛ آيا در اول وقت نمازشان را با جماعت بخوانند بهتر است يا اين كه بعد از وقت كه رفتند خانه هايشان تمام بخوانند؟

بسمه تعالى، مخيّر هستند و بهتر است اول وقت و به جماعت بخوانند.

[سؤال 3150] 1045

2. اگر كسى بيشتر از بيست و دو كيلومتر در بلاد كبيره مسافرت كرده و آن جا قطعاً نمازش قصر است آيا به سبب نماز جماعت - هماهنگى با ديگران - مى تواند نماز

ص: 282

قضاى چهار ركعتى بخواند يا خير؟ با توجه به اين كه مسائل را از اعلم به غير اعلم نمى توان عدول كرد آيا راه چارۀ ديگرى هست؟

بسمه تعالى، مى تواند نماز قضاى چهار ركعتى به جا آورد. و مسأله مورد رجوع به غير نيست.

[سؤال 3153]

664

2. در رساله آمده است كه از مكروهات نماز است اقتداى كسى كه نمازش را تمام مى خواند به كسى كه نمازش را شكسته مى خواند و بالعكس، آيا اين فتوا همچنان به قوت خودش باقى است؟

بسمه تعالى، فتوا تغيير نكرده است و منظور از كراهت، قلّت ثواب است و نماز جماعت صحيح است.

[سؤال 3154] 4209

3. توضيحى براى مسأله 1490 در باب مكروهات نماز جماعت بدهيد؛ زيرا اين طور استنباط مى شود كه مواقعى كه ما مسافر هستيم، حتى جايى كه نماز جماعت برپا باشد، بايد نمازمان را فرادا بخوانيم و مكروه است كه نمازمان را به جماعت بخوانيم.

بسمه تعالى، منظور از كراهت در اين جا اين است كه ثواب اين نماز از جماعت هاى ديگر كمتر است؛ پس لازم نيست نماز فرادا خوانده شود، بلكه اين نماز جماعت از نماز فرادا ثوابش بيشتر است.

[سؤال 3155] 1069

2. دربارۀ مسأله شماره 1490 رساله عمليه امام در مورد مكروهيت نماز جماعت با مسافر توضيح دهيد كه باتوجه به ضرورت وحدت و نتيجه مؤثر آن منظور از اين مكروهيت و تأثير آن در مقبوليت نماز چگونه است؟

بسمه تعالى، نماز صحيح است، و كراهت به معنى اين است كه ثواب آن از جماعت هاى ديگر كمتر است.

[سؤال 3156] 1559

بسمه تعالى

مقصود از كراهت در اقتداى شخص غير مسافر به مسافر يا بالعكس چيست؟

بسمه تعالى، مراد اقليت ثواب از جماعت هاى ديگر است.

ص: 284