ص: 2

سلسله سخنرانی های استاد رفیعی جلد 15

حجت الاسلام و المسلمین حسینی نیشابوری

ص: 3

سرشناسه: رفیعی محمدی، ناصر، 1344 -

عنوان و نام پدیدآور: سلسله سخنرانی های استاد رفیعی [کتاب]/ تدوین و تحقیق سید علی اکبر حسینی نیشابوری

مشخصات نشر : قم : دارالمبلغین ، 1399 -

مشخصات ظاهری: 408 ص.

شابک: 2000000 ریال : ج 1:15-75-7686-600-978

وضعیت فهرست نویسی: فاپا

یادداشت: کتاب حاضر توسط ناشرین مختلف در سال های متفاوت منتشر شده است.

یادداشت: چاپ دهم.

یادداشت: ج 5، (چاپ اول: 1393) (فیپا).

یادداشت: ج.6 (چاپ اول: 1394).

یادداشت: ج 7 (چاپ پنجم: 1396).

مندرجات: ج . 1. عظمت ماه مبارک رمضان ..... - ج. 2. ویژگی های امام حسین علیه السلام .... - ج 3 فرصت های طلایی در ماه مبارک رمضان ...

موضوع: رفیعی محمدی، ناصر، 1344 -- وعظ

موضوع: اسلام -- مطالب گونه گون -- مقاله ها و خطابه ها

شناسه افزوده: حسینی نیشابوری، سید علی اکبر، 1362 - ، گردآورنده

رده بندی کنگره: 1393 س 7ر / BP10/5

رده بندی دیویی: 297/08

شماره کتابشناسی ملی: 3634631

این کتاب با کاغذ حمایتی منتشر شده است.

شناسنامه کتاب

نام كتاب .... سلسله سخنرانی های استاد رفیعی (جلد پانزدهم)

مؤلف....... حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر حسینی نیشابوری

انتشارات....... دارالمبلغین

نوبت و سال انتشار...... اول / 1402

تیراژ....1000

چاپخانه..... بوستان کتاب

صحافی......امین

قیمت200000 تومان

شابک دوره......0- 72- 7686- 600- 978

شابک....1- 75- 7686- 600- 978

مرکز پخش: قم خیابان ارم کوچه 16 (ارگ)، جنب حسینیه ارگ انتشارات دارالمبلغین

(پخش برادران حسینی)

تماس: 09128794005 - 37838188-025

تمام حقوق این اثر متعلق به مؤلف می باشد

خیراندیش دیجیتالی: انجمن مددکاری امام زمان (عج) اصفهان

ویراستار کتاب: خانم شهناز محققیان

ص: 4

مقصود از شناخت خداوند...61

عوامل امیدواری...66

امید و امیدواری (4)...71

مقدمه...71

انواع نگاه ها...71

مرحوم ناد علی کربلایی...72

ابودجانه...73

حنظلة بن اسعد...74

آخرین مناجات شهید چمران...75

کلام بسیار زیبای سلمان...77

دوری کردن از بدزبانی...78

فراهم نکردن زمینه حسادت...79

مخفی کردن سه چیز...80

امید و امیدواری (5)...84

مقدمه...83

چهار صفت مذموم انسان ....84

امید به رحمت خداوند...87

حسن ظن به خداوند...88

خاطره ای خواندنی...88

خاطره ای از شهید...92

اصحاب کهف و رقيم...93

برجسته کردن یک عمل خیر...95

دعای تعلیمی پیامبر...95

امید و امیدواری (6)...97

مقدمه...97

کتاب گالیور و پرورش روحیه امید...98

انواع امید...99

ویژگی های امید صادق...99

امید دروغین...99

داستان...101

مراجعه کردن به پزشک...104

مراجعه کردن پیامبری از پیامبران به دکتر...105

پیامبر صلی الله علیه و آله و مراجعه کردن به دکتر...105

على علیه السلام و مراجعه کردن به دکتر...105

کارکردن سیره پیامبران و اوصیای الهی...108

داستان...109

ویژگی های امید حقیقی...111

ویژگی های جوانان...114

امید و امیدواری (7)...117

مقدمه...117

نحوه دعا کردن...118

مراحل زندگی انسان در قرآن...121

نجاشی...122

ویژگی های جهنمیان...123

ویژگی های مؤمن...124

دینداری فصلی...125

داستان...125

هاشم مرقال...126

داستان...129

دنيا محل عبور...132

داستان ثعلبه...132

آیت الله کوه کمره ای...134

آیت الله بروجردی...134

فضائل قمربنی هاشم علیه السلام...137

مقدمه...137

عوامل محبت...141

دو بعدی بودن انسان...141

ص: 6

داستان...144

دعا کردن برای سازنده فیلم حضرت يوسف...146

برخورد ابالفضل علیه السلام با اماننامه...147

عبد الله بن رواحه...149

حجر بن عدی...150

بخش دوم: رشد رکود و انحطاط...151

رشد رکود و انحطاط (1)...153

مقدمه...153

معنای رشد رکود و انحطاط... 155

سرمایه های انسان...156

تمثيل بسيار زيبا...157

داستان بلعم باعورا...158

علامه امینی رحمه الله...161

رشد رکود و انحطاط (2)...165

مقدمه...165

مؤمن آل فرعون...166

حضرت خضر و موسی علیها السلام...168

عوامل رشد...169

1. محبوبیت کار خوب و مذموم بودن کار بد...169

2. خدابینی و خود نبینی...173

خشم کردن بر نفس بهتر از عبادت هزار سال...173

کوچک دیدن خود عامل رشد...174

جرج جرداق...175

رشد رکود و انحطاط (3)...179

مقدمه...179

3. اصلاح قیامت...179

اعتقاد انسان ها به معاد...180

یاد معاد عامل آرامش...184

حضرت ام کلثوم علیها السلام و ياد معاد....186

دوری کردن از پنج مورد در کسب و کار...188

آثار یاد معاد و اندیشه در آن ...189

رشد رکود و انحطاط (4)...193

مقدمه...193

4.حساسیت در مقابل گناه در جامعه...194

توحید و ولایت دو حصار محكم...196

ابا سعید خدری در جریان کربلا...199

شرایط امر به معروف و نهی از منکر...200

اقسام منکر...203

رشد رکود و انحطاط (5)...211

مقدمه...211

5. تدين...212

آیا عقل جایگزین دین است؟......... 214

اندک بودن دینداران...215

هدف قیام امام حسین...216

نافع بن هلال...216

اقسام دینداری...217

1. فصلى...217

2. فردى...218

3. انتفاعی...219

4. سطحى...220

دینداری سطحی مردم شام...222

عمر بن عبدالعزیز و برداشتن سب علی علیه السلام...223

5. جامع...223

ص: 7

ابوالأسود دوئلى...224

آثار دینداری...225

1. انگیزه دادن...225

داستان بوعلی و شاگردش...225

2. معنا دادن به زندگی...226

3. مسئولیت پذیری...227

4. صبر و استقامت...228

رشد رکود و انحطاط (6)...229

6. ارتباط با اهل بیت علیهم السلام و پیروی از آن ها...229

مارقین در قرآن...230

تعصب داشتن در نپذیرفتن حق...231

عبد الله بن خباب...232

داستان قاری قرآن...233

گروه گناهکاران...234

محمد بن اشعث...234

عبد الله بن حوزه...235

علی بن ابی حمزه بطائنی...236

حضرت عیسی علیه السلام...237

علت مستجاب نشدن دعا...241

بخش سوم: دشمن و حربه های دشمن...245

دشمن و حربه های دشمن (1)....247

مقدمه...247

دشمن شناسی در قرآن...248

1. شيطان...248

2. كافر...249

3. منافقين...249

4. يهود...250

5. برخی از همسر و فرزندان...250

حربه های دشمن...254

1. هزینه کردن برای انحراف دیگران...254

مسجد ضرار...254

2. ترويج فرهنگ ابتذال...254

نضر بن حارث...259

3. شبهه افکنی...264

جابر بن عبدالله انصاری...266

4. ایجاد یأس و ناامیدی...267

دشمن و حربه های دشمن (2)...269

مقدمه...269

خطر نفاق...270

خواجه ربیع...271

5. جدا کردن مردم از دین...273

عرضه دین بر امام معصوم علیه السلام...273

ثروتمند بودن فرد دیندار...275

شریح قاضی...276

عمرو عاص...277

اطاعت نکردن از والدین در معصیت...278

انواع اطاعت...279

الف) اطاعت محض...279

ب) اطاعت ممنوع...279

ج) اطاعت مشروط...280

اطاعت از امام معصوم...281

6. تفرقه، عداوت و کینه...281

7. ایجاد ترس...283

8. تحريم اقتصادى....283

فضائل ابا الفضل العباس علیه السلام...285

مقدمه...285

1. عبد صالح...286

ص: 7

2. پشتوانه حرم...287

3.برخورد با اماننامه...289

ثبات قدم و استواری برحق...290

عبدالعظیم حسنی...292

مدارا کردن با پدر ناصبی...293

حجربن عدی...295

عوامل ثبات قدم...296

1. دعا...296

2. سحرخیزی...299

3. مراجعه به تاریخ...299

4. ارتباط با معصومین...300

بخش چهارم: مخالفان نهضت امام حسین و انگیزه های مخالفت...303

مخالفان نهضت امام حسین علیه السلام و انگیزه های مخالفت (1)...305

مقدمه...305

اقسام مخالفان حرکت امام حسین ...305

1. مزدوران حکومت...305

2. آدم های عافیت طلب...308

ابوبكر بن عبدالرحمن مخزومی...308

اباسعید خدری...309

بشر بن غالب...309

عبد الله بن مطيع...310

3. خواص...310

عبدالله بن عباس...311

مخالفان نهضت امام حسين علیه السلام و انگیزه های مخالفت (2)...317

مقدمه...317

ابا سعید خدری...318

امسلمه...321

علم امام حسین علیه السلام به شهادت... 325

مخالفان نهضت امام حسین علیه السلام و انگیزه های مخالفت (3)...327

مقدمه...327

محمد حنفیه...327

محمد حنفیه در کتاب تاریخ صفین...328

نامه امام حسین علیه السلام به محمد حنفیه...335

سقوط بلعم باعورا...338

مخالفان نهضت امام حسین علیه السلام و انگیزه های مخالفت (4)...341

مِسوَر بن مخرمه...341

جابر بن عبدالله انصاری...343

ضعیف بودن امام شناسی...346

نامه امام حسین علیه السلام به مردم کوفه...348

مخالفان نهضت امام حسین علیه السلام و انگیزه های مخالفت (5)...351

مقدمه...351

عمر بن علی...352

اقسام شیعیان کوفه...356

بخش پنجم: شب عاشورا و شب شام غریبان...363

مخالفان حرکت امام حسین علیه السلام و انگیزه مخالفت آن ها و پاسخ ابا عبد الله علیه السلام (بیت رهبری)...365

مقدمه...365

اقسام مخالفان حرکت امام حسین علیه السلام...365

ص: 9

1. مزدوران حکومت...367

2. آدم های عافیت طلب...369

مِسوَر بن مخرمه...369

احنف بن قيس...371

ابوبکر بن عبدالرحمن مخزومی...371

عبد الله بن مطيع...372

محمد بن حنفيه...372

3. خواص...374

امسلمه...374

جابر بن عبدالله انصاری...377

اباسعید خدری...376

آثار تسلیم بودن...381

1. تردید نداشتن...381

امام شاهد و ناظر بر اعمال ما...381

تردید علت مستجاب نشدن دعا .... 382

2. اعتراض نکردن...383

3. مقدم نشدن...384

گروه گناهکاران...384

4. توجیه نکردن...385

5. هزینه کردن...385

شام غریبان امام حسین علیه السلام...387

مقدمه...387

پیام های خطبه...390

1. اهمیت موعظه...390

حضرت یحیی علیه السلام و مواعظ فرد گناهکار...391

کلاه شرعی اصحاب سَبت...392

موعظه، بالاترين صدقه...394

کنترل کردن زبان...394

اجر صبر کردن بر بیماری...395

2. اهمیت انصاف...395

معنای انصاف...397

انواع انصاف...397

1. انصاف با خدا...397

داستان...398

2. انصاف با خود...399

داستان...399

3. انصاف با مردم...400

4. انصاف با دشمن...400

داستان...401

3. به کار انداختن وجدان...402

ص: 10

ضمناً بسیاری از مطالب جهت محققین و اساتید عزیز فقط به خاطر تذکار و یادآوری نوشته شده است.

در پایان از جناب استاد ارجمند دکتر رفیعی (زيد عزه) که با راهنمایی های ارزشمندشان باعث شدند این اثر به نحو شایسته ای انجام پذیرد کمال تقدیر و تشکر را می نماییم و برای ایشان از درگاه خداوند متعال آرزوی سلامتی و توفیق روزافزون را مسئلت داریم و همچنین از دوستانی که زحمات بسیار زیادی را در رابطه با این اثر متحمل شدند کمال تقدیر و تشکر را داریم

«و من الله التوفيق»

انتشارات دارالمبلغین

ص: 12

ص: 14

در بارگاه قدس که جای ملال نیست *** سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است

از این رو روایاتی از ائمه معصومین علیهم السلام داریم که نشان از غم و اندوه ایشان در این ماه است . امام رضا علیه السلام می فرماید:

﴿كَانَ أَبِى علیه السلام إِذَا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ لَا يَرَى ضَاحِكاً وَ كَانَتِ الْكِئابَةُ تَغْلِبُ عَلَيهِ حَتَّى يَمْضِي مِنْهُ عَشَرَةُ أَيَّامٍ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ الْعَاشِرِكَانَ ذَلِكَ الْيَوْمُ يَوْمَ مُصِيبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُكَائِهِ وَ يَقُولُ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِى قُتِلَ فِيهِ الْحُسَينُ﴾؛ (1)

پدرم را شیوه بود که چون محرم می شد خنده نداشت و اندوه بر او غالب بود تا روز دهم؛ روز دهم روز مصیبت و حزن و گریه اش بود و می فرمود: در این روز حسین کشته شد.

ابو عماره منشد می گوید:

﴿مَا ذُكِرَ الْحُسَينُ بْنُ عَلِى علیه السلام عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِي يَوْمٍ قَطُّ فَرْنِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مُتَبَسماً فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ إِلَى اللَّيلِ ﴾ (2)

هرگاه در حضور امام صادق علیه السلام نام حسین علیه السلام برده می شد، آن روز تا شام خنده بر لبان آن حضرت دیده نمی شد.

این اندوه از اول محرم زیاد می شد تا روز عاشورا که دیگر به اوج خودش می رسید.

الحديث بالذَّهَب﴾ (1)

امام صادق علیه السلام فرمود: نفس شخص اندوهگین برای ستمی که بر ما رفته تسبیح (سبحان الله گفتن) است و اندوه او به خاطر ما عبادت است، و پرده پوشی اسرار ما جهاد در راه خداست. سپس فرمود: زیبنده است که این حدیث با طلا نوشته شود.

کسی در مجالس ما نفس بکشد تسبیح است. مثل نفس کشیدن در ماه رمضان که تسبیح است. اگر کسی در این مجالس آهی بکشد که عجب به اباعبدالله علیه السلام این قدر ظلم شد، این تسبیح است. همین قدر که غم ما را داشته ،باشد، عبادت است. در این دو ماه محرم و صفر کل کشور حتی آن هایی که خیلی متدین نیستند، رعایت می کنند.

حضرت در این حدیث سه مطلب فرمود: یکی اگر کسی در مجلس ما نفس ،بکشد تسبیح است و کسی هم و غصه برای امام حسین علیه السلام داشته باشد، عبادت است و کسی سرّ ما را بپوشاند، باز هم عبادت است.

اهل بیت علیهم السلام گاهی مطالبی را فرموده اند که همه جا نمی توان گفت. خود امام صادق علیه السلام گاهی اطراف شان را نگاه می کردند و چیزی می فرمودند. خود امام باقر علیه السلام به بعضی گفته اند: این مطلب را جای دیگر نگویید این ها را مخفی کنید این مخفی نگه داشتن ها جهاد در راه خداست.

خوشا به حال شما که از شب اول نام تان را جزو عزاداران حسینی ثبت کردید امشب سه مطلب را خدمت شما عرض می کنم که درباره هر سه حدیث داریم.

1. امام صادق علیه السلام فرمود: هر وقت امام حسین علیه السلام را یاد کردید، سه مرتبه بگویید:

ص: 18

﴿صَلَّى الله عَلَيْكَ يَا أَبَا عَبدَالله﴾. (1)

از فردا تا آخر محرم و صفر؛ صبح به صبح، دو ماه بگویید.

2. امام رضا علیه السلام فرمود: نام اصحاب امام حسین علیه السلام را شنیدید، بگویید:

﴿يا لَيتَنِي كُنتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِيما﴾. (2)

«ای کاش با آن ها بودم و به سعادت عظیمی می رسیدم».

اگر آن سلام اول را بگویید زائر امام حسین علیه السلام هستید و اگر ذکر دوم را بگویید، جزء شهدای کربلا محسوب می شوید.

3. همیشه این ذکر را بگویید:

﴿لَعَنَ اللهُ قَاتِلِيك يا اَبَا عَبدَالله﴾. (3)

در کربلا سه محور را به ما یاد دادند:

الف) با امام حسین علیه السلام؛

ب) با اصحاب؛

ج) بر علیه دشمنان.

این اهمیت مجلس امام حسین علیه السلام است که به آن اشاره کردم.

ص: 19

حضور شما در این مجالس:

یک: عبادت است؛

دو: مشمول دعای اهل بیت علیهم السلام به ویژه حضرت زهراست؛

سه: باعث شادمانی اهل بیت است؛

چهار: باعث آمرزش گناهان است؛

پنج: باعث عبور از صراط است؛

شش: باعث زنده شدن دل هاست؛

هفت: توفیق فراوان در زندگی برای شما دارد.

خود شرکت در این مجالس حتی اگر منبری مورد پسند نیست، آثار فراوانی دارد. شاید آن چه سخنران یا مداح می گوید را دوست نداشته باشید. اما همین که مجلس اباعبدالله علیه السلام را احترام می گذارید، اثربخش است.

یکی از بزرگ ترین نعمت ها برای جامعه شیعی نعمت خاطره و یاد حسین بن على علیه السلام یعنی نعمت مجالس عزا نعمت محرم و نعمت عاشوراست و عزاداری سنتی باعث تقرب بیش تر مردم به دین می شود. (1)

وقتی کسی می خواست نزد ائمه ما علیهم السلام شعر بخواند، می فرمودند: سنتی بخوان؛ همان طور که در جلسات خودتان می خوانید.

سوم: روشنی و بصیرت؛ این ها اثرهایی است که این مجالس در زندگی ما دارد.

ما در این ده دوازده سال بحث مشخصی داشتیم و بسیاری از آن ها هم چاپ شده است. سال گذشته بحث آزادی و آزادگی را داشتیم. یک سال رجزهای امام حسین را گفتیم و یک سال هم ویژگی های اصحاب را بیان کردیم.

امسال دوستان از من خواستند که موضوع دهه محرم را مشخص کنم من یک ماه بود که درباره موضوع امسال فکر می کردم شاید بیست موضوع نوشتم و خط زدم. در آخر تصمیم گرفتم که امسال درباره امید صحبت کنم. گاهی انسان یک ناامیدی در خود احساس می کند کسی اختلاس می کند؛ دزدی می کند یا کم فروشی می شود و یا یک شکست در زندگی پیش می آید. این امور موجب ناامیدی است و مانند یک خوره و جزام به جان جامعه می افتد. از این رو تصمیم گرفتم این ده شب درباره امیدواری و عوامل امید و ناامیدی صحبت کنم که ان شاء الله برای شما جوانان سودمند باشد.

امام سجاد علیه السلام سی هزار نفر ایشان را محاصره کرده بودند.

﴿كُل يَتَقَرَّبُ إِلَى الله بِدَمِه﴾؛ (1)

همگی با ریختن خون ،او به خدا تقرب می جستند.

می خواستند به نام ،دین امام حسین علیه السلام را شهید کنند. امام حسین علیه السلام صبح عاشورا از خیمه بیرون آمد و گفت:

﴿اللَّهُمَّ أَنتَ ثِقَتِى فِى كُلّ كَرْبِ وَ رَجَانِي فِي كُلّ شِدَّة﴾؛ (2)

پروردگارا! در تمام پیش آمدهای ناگوار پشتیبان منی و در هر سختی به تو امید دارم و تو در هر پیش آمدی که برای من اتفاق می افتد، یار و یاور منی و اطمینان من به توست

رجا به معنای امید است خدایا! امید من تو هستی در ابتدای مفاتیح پانزده مناجات آمده است. خداوند آقای مجتهدی رحمه الله را رحمت کند ایشان می فرمود در عمر خود بعضی چیزها را یک بار نوبر بکنید یک بار هم که شده نماز جعفر طیار را بخوانید یک بار در عمرتان این مناجات ها را نگاه کنید. مناجات امیدواران یکی از آن هاست. امید خیلی مهم است. امید قطب نمای حرکت و عامل رشد انسان است.

خون است و زن و بچه آماده خداحافظی با او هستند، می گوید:

﴿اِسْتَعِدُّوا لِلْبَلاءِ﴾

«مهیا و آماده تحمل سختی ها باشید».

﴿وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ حَافِظُكُم وَ حَامِيكُمْ﴾

«و بدانید خداوند شما را حمایت و حفظ می کند».

آیا امیدوارتر از این کلام کلامی پیدا می کنید؟

ممکن است کسی سؤال کند که ما در این عصر عاشورا به چه دل خوش کنیم؟

امام حسین علیه السلام می فرماید:

﴿سَيُنجِيكُم مِن شَرِّ الأَعْداءِ﴾؛

شما را نجات خواهد داد

﴿وَ يَجْعَلَ عَاقِبَةَ أمرکم إِلَى خَيْرٍ﴾؛

و سرانجام کار شما را نیک خواهد کرد.

﴿و يُعَذِّبُ أعادِيكُم بِأنواعِ البَلاءِ﴾ (1)

و دشمنان شما را به انواع عذاب ها گرفتار خواهد کرد.

خداوند شهید مطهری رحمه الله را رحمت کند. ایشان می گوید: امام حسین علیه السلام روز عاشورا قبل از به نتیجه رسیدن نتیجه را می دید مثل این که شما در کنکور شرکت کردی. معلم می گوید: شما پزشکی قبول می شوی؛ در حالی که هنوز نتیجه آزمون نیامده است امام حسین علیه السلام پیش از رسیدن به نتیجه، عاقب کار را می داند یا مانند پزشکی که می گوید: شما فلان بیماری را داری؛ ولی برو آزمایش هم بده. وقتی آزمایش می دهی مشخص می شود که پزشک نتیجه را می دانسته و درست می گفته است.

ص: 23

امام حسین علیه السلام عصر عاشورا قبل از این که اتفاق بیفتد، نتیجه را بیان کرد. فرمود: شما نجات پیدا می کنید و دشمن شما سقوط می کند. حال اگر دشمن آتش بزند و کتک بزند و اسب به بدن بدواند و ...، هیچ اتفاقی نمی افتد.

این اطمینان از نتیجه کار امید است دلیل این که موضوع سخنرانی امسال را امید و امیدواری انتخاب کردم همین است.

در این جا چند عامل ناامیدی را برای تان بر می شمارم در شب های بعد هر یک را توضیح می دهیم.

تمام این حالات در کربلا مصداق دارد.

بود. امام فرمود: چه شده است؟ گفت: ورشکست شدم و هیچی ندارم. سرمایه ای داشتم ولی از دستم رفت اکنون سخت در مضیقه هستم فرمود در بازار دکان داری؟

عرض کردم: بله دارم ولی ترک کرده ام فرمود وقتی به کوفه برگشتی برو درب دکان را باز کن جاروب کن وقتی خواستی بروی بازار دو رکعت یا چهار رکعت نماز بخوان پس از نماز این دعا را بخوان:

﴿ تَوَجَّهْتُ بِلَا حَوْلٍ مِنِّي وَ لَا قُوَّةٍ وَ لَكِنْ بِحَوْلِكَ وَ قُوَّتِكَ أَبْرَأُ إِلَيكَ مِنَ الْحَوْلِ وَ الْقُوَّةِ إلَّا بِكَ فَأَنْتَ حَوْلِي وَ مِنْكَ قُولِى اللَّهُمَّ فَارْزُقْنِي مِنْ فَضْلِكَ الْوَاسِع رِزْقاً كَثِيراً طيباً و أَنَا خَافِضٌ فِي عَافِيتِكَ فَإِنَّهُ لَا يَمْلِكُهَا أَحَدٌ غَيْرُكَ﴾؛

گفت: همین کار را کردم مرتب درب دکان می رفتم به طوری که از خراج بگیر می ترسیدم مبادا مطالبه اجاره دکانم را نماید؛ چون چیزی نداشتم که به او بدهم روزی فروشنده ای جنسی آورد و به من گفت: نصف دکان را به من اجاره می دهی؟ نصف دکان را به او اجاره دادم

گفتم: ممكن است يك كار خيرى بكني يك عدل از جنس خود را به من بفروشی وقتی فروختم پولش را بدهم اضافه آن مال خودم باشد. گفت از کجا بدانم بعد خواهی داد؟

گفتم خدا را برای این کار گواه می گیرم. يك عدل به من داد قیمت آن را تعیین کردیم سرمای شدیدی آمد همان روز جنس را فروختم و پولش را دادم اضافه آن را برداشتم مرتب يك عدل می گرفتم و می فروختم اضافه آن را بر می داشتم و بقیه را به او می دادم تا صاحب سرمایه و مال های زیادی شدم؛ غلام و کنیز خریدم و چند خانه ساختم. (1)

ص: 26

نادیده می گیرد

و شما را تیره ها و قبیله ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید؛ (این ها ملاك امتیاز نیست) گرامی ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست؛ خداوند دانا و آگاه است!

اگر همه یکسان بودند هلاک می شدند؛ اگر همه چهره ها مثل هم بود و همه قدها مثل هم .....

کسی نمی تواند بگوید: حالا که من از پا محروم هستم و یا چشم ندارم، پس باید ناامید باشم و یا زندگی را رها کنم نه این گونه نیست. این سرمایه شماست. به یکی هزار تومان می دهند و به دیگری یک میلیون اصلاً مقایسه اشتباه است. حتی در اصحاب ائمه علیهم السلام هم همین طور است. نمی توان سلمان را با اباذر مقایسه کرد. آن یک جایگاه دارد و این جایگاهی دیگر ائمه ما علیهم السلام گاهی حرفی را به کسی می گفتند و به دیگری .نه

جوان ای عزیز! همه حرف من این جمله است که چه کنیم امیدوار باشیم؟ چه کنیم که نه گناه و نه شکست و نه فقدان و کمبود سرمایه، نه ترس و نه مقایسه نتواند در زندگی مان ناامیدی ایجاد کند؟ پاسخ، کربلا و عاشوراست.

مشکلات نباید جوان را متوقف و ناامید کند؛ زیرا نا امیدی سم است و هیچ بهانه ای مجوز ناامیدی نمی شود (1)

من با ناامیدی مخالفم اگر ده مسئول اموالی را برده اند و خورده اند، نباید هزار مسئول دیگر را زیر سؤال ببرند . اگر چند قاضی هم اشتباه کرده اند، چند هزار نفر دیگر را زیر سؤال نمی برند و ...

اگر فرزند یکی از مسئولین خطایی کرده نمی توان این را به همه تعمیم داد و یا

ص: 29

خود آن مسئول را متهم کرد. الآن به خانمی می گویی: حجابت را رعایت کن؛ می گوید: اول بروید جلوی دزدها را بگیرید. الآن تو بد حجابی و مشکل تو هستی و من با تو کار دارم مثل کسی که سرما خورده است به او بگویی: مقداری مواظب خودت باش. او هم بگوید: برو جلوی سرطان را بگیر این سخن غیر منطقی است.

به فردی می گویی دروغ نگو؛ می گوید اگر می توانید جلوی فلان کار خلاف را بگیرید. آخر من با شما سر و کار دارم این گونه رفتار، فرافکنی است.

بچه ات می خوانی؟) سطح توقعات ما باید منطقی باشد. به پیشانی کسی سنگ بزنی و بعد توقع داشته باشی خدا این سنگ را پنبه می کرد که سرش نشکند؟ سنگ می شکند، مگر خداوند منتظر است که خرابکاری ما را درست کند؟ با سرعت 160 کیلومتر در جاده سبقت غیر مجاز می گیرد و خانمش از بین رفته است و بچه اش بیمارستان است و خودش قطع نخاع. بعد از خدا طبلکار است. توقعات ما گاهی ناامیدی می آورد.

امیرالمؤمین علیه اللام و اصحاب شب دوم آمدند و دیدند آن شخص این گونه می گوید:

﴿يَا عَزِيزاً فِي عِزِّكَ﴾

«ای خدایی که خیلی عزیزی»

﴿ فَلا أعَزَّ مِنْکَ فِی عِزِّکَ﴾

«هیچ کس عزیزتر از تو نیست».

﴿أَعِزَّنِي بِعِزِّ عِزِّكَ فِي عِزٍّ ﴾

«خدایا! به آن عزتت من را هم عزیز کن».

﴿أَعْطِنِى مَا لَا يَعْطِينِي أَحَدٌ غَيْرُكَ وَ اصْرِفْ عَنِّى مَا لَا يَصْرِفُهُ أَحَدٌ غَيْرُكَ ﴾؛

«خدایا چیزی به من بده که هیچ کسی به کسی نمی دهد و یک چیزی از من دور کن که هیچ کس از هیچ کس نمی تواند دور کند».

حضرت به اصحابش فرمود: می دانید چی درخواست کرد؟ گفتند: نه؛ حضرت به صورت معما مطرح کرد.

فرمود: اولش بهشت است و دومش جهنم چه کسی می تواند به شما بهشت بدهد؟ گفتند: هیچ کس کیست که بتواند آتش جهنم را از شما دور کند؟

او امشب بهشت و دوری از جهنم را از خدا خواست به خانه خدا قسم! امشب هم حاجتش برآورده شد.

ص: 31

شب سوم دیدند باز دعا می کند و می گوید:

﴿يا مَنْ لَا يُحْوِيهِ مَكَان وَ لَا يَخْلُو مِنْهُ مَكَانٌ بِلَا كَيفية﴾

«ای خداوندی که هیچ مکانی او را فرا نگرفته است و هیچ مکانی از او خالی نیست بی آن که او را یا آن را چگونگی باشد»

ای خدایی که همه جا هستی !خدایا چهار هزار درهم به من بده؛ هزار درهمش را می خواهم مهریه بدهم. هزار درهم را دین بپردازم؛ هزار درهم دیگر هم می خواهم خانه بخرم یا اجاره کنم بقیه اش را هم می خواهم زندگی ام را اداره کنم.

حضرت روی شانه اش زد و گفت: می دانی سه شب است که حرف هایت را می شنویم؟ حضرت فرمود: حاجات اول و دومت که برآورده شد. برای حاجت سوم بیا مدینه درب خانه من تا به تو بدهم.

آن شخص پرسید: از کجا خانه شما را پیدا کنم؟ فرمود: بیا مدینه از هر کس بپرسی خانه علی بن ابیطالب کجاست، نشانت می دهد.

یک روز امام حسین علیه السلام در کوچکی مشغول بازی در کوچه بود. فردی آمد و گفت: به همان کسی که در مکه قول دادی آمده است حضرت سلمان را صدا زد :و گفت ما هیچ نداریم پیامبر صلی الله علیه وآله یک باغ به من سپرده است. برو ببین چند می توانی آن را بفروشی سلمان نیز همین کار را کرد و گفت خوب می خرند؛ 12 هزار درهم. حضرت فرمود سریع به پول تبدیل کن و برگرد سلمان با 12 هزار درهم آمد. حضرت 4 هزار در همش را به این شخص داد.

وقتی فقرای مدینه از این موضوع باخبر شدند به خانه حضرت آمدند امام علیه السلام بقیه این پول را هم به فقرا داد تا شب یک در همش نماند. (1) آن شخص اول، سراغ پول نرفت. اول مغفرت خواست و بعد بهشت و در آخر هم پول.

ص: 32

این یعنی زرنگی در دعا، یعنی کیاست، یعنی فرصت یابی؛ بسیاری از ماها آداب دعا را نمی دانیم.

ص: 33

ص: 34

امید دارم و تو در هر پیش آمدی که برای من اتفاق می افتد، یار و یاور منی و اطمینان من به توست.

این درس خیلی مهم است و باید روی آن کار کرد.

«یابن عم!» (ای پسر عمو یک رابطه خویشاوندی هم با امام دارد).

«قَدْ رَأَيْتَ مَا صَنَعَ أهلُ العِراقِ بِأَبِيكَ وَ أخِيكَ»؛

«تو که دیدی مردم عراق با پدر و برادرت چه کردند»

فيقاتلک من قد وعدتک ان ینصرک»؛

«این هایی که به شما وعده یاری داده اند تو را می کشند».

معلوم است که وضعیت کوفه را به خوبی می شناسد.

امام به او فرمود:

﴿و مهما يقضى الله من امريكن﴾؛ (1)

«هر چه خدا بخواهد همان است»

این از کسانی است که با سخنش انرژی منفی می دهد. اما امام علیه السلام با یک پاسخ کلی از کنارش عبور می کند

﴿یابن رسول الله إنّی لَکُم ناصِحٌ،﴾

«ای پسر رسول خدا من خيرخواه شما هستم».

من دلم برای شما می سوزد.

﴿من فاز بهم فاز بالسهم الأخيب﴾؛ (1)

«هر کس به این مردم تکیه کند تیرش به خطا رفته است».

این ها کسانی نیستند که از شما حمایت کنند.

ای برادر! به خدا قسم اگر (در دنیا) پناهگاه و محل سکونتی نداشته باشم، هرگز با یزید بن معاویه بیعت نخواهم کرد.

محمد گریست، امام از او تشکر کرد و فرمود ای برادر! خداوند تو را جزای خیر دهد که از سر خیر خواهی پیشنهاد کردی. من قصد عزیمت به مکه را دارم و خود و برادرانم و فرزندان آن ها و پیروان من نیز بر این رأی اند و اما توای برادر! پس می توانی در مدینه بمانی و گزارش های لازم را از اخباری که می شنوی برایم بفرستی و چیزی از نظر من پنهان نگاه نداری.

عبدالله بن مطیع، عبدالله بن عمر و عبدالله بن جعفر و بسیار افراد دیگر هم در تاریخ هستند که امام را از انجام این سفر منع کردند اما همه این ها به یک مسئله توجه ندارند و آن این که او امام است. (مثل این که شما از روی مین رد می شوی و می دانی که کشته می شوی؛ ولی راه باید باز شود). امام می داند آخر این کار شهادت است؛ اما یک تکلیف است. باید عدم مشروعیت یزید را اعلام کند.

بعد از سقیفه، امیرالمؤمنین علیه السلام، کنار گذاشته شد و بعد امام حسن علیه السلام و ماجرای صلح ایشان با معاویه که همه می دانید و وارد جزئیات آن نمی شوم. در همه این اتفاقات ( گرچه ظالمانه بوده اند)، بالاخره عده ای جمع شدند و اتفاقاتی افتاده است. اما یزید یک بدعت است. جالب این که مروان هم با یزید مخالف است. عایشه هم با یزید همسو نیست حتی خود کارگزاران و مسئولین حکومتی هم به معاویه می گفتند: یزید را بر سر کار نگمار.

افراد مختلف موجی از مخالفت را ایجاد کردند که نتیجه آن طبیعتاً باید ناامیدی باشد

مثل این که شما بخواهی سفر سختی بروی و همه بگویند: نرو. این بمباران ناامیدی با آن وضعیت امام را متزلزل نکرد و ایشان در اوج امید بود.

الآن برخی بیمار می شوند داغی می بینند در آزمونی شکست می خورند یا در ازدواج موفق نیستند ناامید می شوند به هر حال این ها در زندگی هر فردی ممکن است وجود داشته باشد. اما امام اوج امید است:

﴿اللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِي فِي كُلِّ كَرْبٍ وَ رَجَائِي فِي كُلِّ شِدَّة﴾؛ (1)

پروردگارا! در تمام پیش آمدهای ناگوار پشتیبان منی و در هر سختی به تو امید دارم و تو در هر پیش آمدی که برای من اتفاق می افتد، یار و یاور منی و اطمینان من به توست.

خداوند در قرآن کریم می فرماید: گاهی کار به جایی می رسید که انبیا هم به مرز یأس می رسیدند. (نمی گویم مأیوس می شدند؛ چرا که یأس صفت کافر است). ح

﴿حَتَّى إِذَا اسْتَيَأَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا جَاءَهُمْ نَصْرُنَا فَنُجِي مَنْ نَشَاءُ وَ لَا يَرَدُّ بَأْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ ﴾ (2)

ص: 41

پیامبران به دعوت خود و دشمنان آن ها به مخالفت خود هم چنان ادامه دادند) تا آن گاه که رسولان مأیوس شدند و (مردم) گمان کردند که به آنان دروغ گفته شده است؛ در این هنگام، یاری ما به سراغ آن ها آمد؛ آنان را که خواستیم نجات یافتند؛ و مجازات و عذاب ما از قوم گنه کار بازگردانده نمی شود

علامه طباطبایی رحمه الله می گوید: «استیأس» غیر از «یئس» است. خدا نمی گوید:

﴿حَتَّى إِذَا يَئسَ الرُّسُلُ»

«انبیاء مأیوس شدند».

بلکه می گوید: کار به جایی رسید که انبیا هم گاهی به مرز یأس رسیدند. حضرت موسی علیه السلام در وضعیتی است که فرعون پشت سر اوست و دریا هم مقابلش اگر برگردد او را می کشند و اگر جلو برود، غرق می شود.

یا حضرت یونس علیه السلام که در اعماق دریا و در شکم ماهی اسیر شده است.

﴿وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَى فى الظُّلُمَاتِ أَنْ لا إلهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ﴾ (1)

و ذا النون [ يونس] را (به یاد آور) در آن هنگام که خشمگین (از میان قوم خود) رفت؛ و چنین می پنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت؛ (امّا موقعی که در کام نهنگ فرو رفت) در آن ظلمت ها (ی متراکم) صدا زد: «(خداوندا!) جز تو معبودی نیست! منزّهی تو! من از ستمکاران بودم!»

در مورد حضرت ذکریا علیه السلام، یا جناب یحیی هم به همین شکل سر حضرت یحیی علیه السلام را از بدن جدا کردند و برای حاکم ستمگر فرستادند.

امام حسین علیه السلام خودش به عبدالله عمر فرمود: بنی اسرائیل فاصله بین اذان صبح

ص: 42

تا طلوع فجر که دو ساعت بیش تر نیست هفتاد پیامبر را سر بریدند.

خداوند به موسی علیه السلام فرمود عصایت را به دریا بزن. (1) یا یونس علیه السلام را از دل ماهی نجات می دهد و به بیابانی می اندازد بیابانی که در آن بوته کدویی هم بود و از آن خورد و جان گرفت و به سراغ قومش آمد یونس علیه السلام هرگز فکر نمی کرد که این گونه از اعماق دریا نجات یابد.

در قرآن کریم چند مورد ﴿نجَّینَا﴾ آمده است ﴿نجينا شعيبا﴾، (2) ﴿نَجَّیْنَا هُوداً ﴾، (3) ﴿نَجَّیْنَا صَالِحاً﴾، (4) ﴿وَ نَجَّينَا الَّذِينَ آمَنُوا وَ كَانُوا يَتَّقُونَ ﴾، (5) ﴿وَ لَقَدْ نَجَّينا بَنِي إِسْرائيلَ مِنَ الْعَذابِ الْمُهين﴾، (6) و ... در این موارد به این موضوع اشاره می کند که کارد به استخوان رسید و ما آن ها را نجات دادیم.

در ناامیدی بسی امید است *** پایان شب سیه سفید است

جوانان عزیز! نگذارید ناامیدی در زندگی تان راه یابد. شکست و حوادث در زندگی پیش می آید. پیش از این عوامل ناامیدی را برشمردیم: گناه، مقایسه و.....

موضوع امید بسیار قابل تأمل و مهم است.

گاهی آقایان در مورد این موضوع بحث می کنند که امیدوارکننده ترین آیه در قرآن کدام است؟ قرآن بیش از شش هزار و شش صد آیه دارد. امیدوارکننده ترین آیه آن است که وقتی می خوانی امید پیدا می کنی و از خواندن آن لذت می بری حدود 32 آیه را گفته اند امیدوارترین آیه در قرآن است.

ص: 43

این آیات بدون حساب و غیر مستند نیست بلکه روایت فراوانی آن ها را تأیید می.کند. امیرالمؤمنین علیه السلام آیه ای را امیدوارترین آیه نامیده و امام باقر علیه السلام آیه ای دیگر را. از سی و دو آیه ای که مقاله اش چاپ شده است بیست و هشت مورد را کنار می گذارم و چهار مورد را برای تان می گویم:

بگو: «ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است».

علامه طباطبایی می گوید: اشتباه نکنید؛ این آیه خطاب به گناه کار نیست؛ خطاب به کافر است، ﴿قُلْ یا عِبَادِی﴾ گفته، ولی منظور کافر است؛ چرا که کافر هم بنده خداست.

ای بندگان گناه کار! ای بنده های کافر! از رحمت خداوند نا امید نشوید همه گناهان را می بخشم. غفور و رحیم .هستم داستان های زیادی ذیل این آیه نوشته اند. از جمله نوشته اند:

می دانید؟ گفت: این آیه:

﴿قُلْ يَا عِبَادِي الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ..﴾

حضرت فرمود: نه؛ ما اهل بیت این آیه را گسترده ترین آیه می دانیم: (1)

﴿وَ لَسَوْفَ يَعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَى﴾ (2)

البته این ها با هم منافات ندارند هر کدام از بعد و جهتی است وجه مشترک همه امید دادن است.

3. روایت از امیرالمؤمنین علیه السلام است که حضرت این احتمال را تقویت کرد که آیه 114 سوره ،هود امیدوارکننده ترین آیه است فرمود این امیدوارکننده ترین آیه است. آیه این است که نمازهای تان را بخوانید؛ خدا شما را می بخشد. مستحبات را هم نتوانستید مانعی ندارد. (3)

﴿وَ أَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَى النَّهَارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيل إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ذلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ ﴾ (4)

در دو طرف روز و اوایل شب نماز را برپا دار؛ چرا که حسنات، سیئات (و آثار آن ها را) از بین می برند؛ این تذکّری است برای کسانی که اهل تذکّرند!

دو طرف نهار نماز بخوانید. دو طرف نهار منظور صبح و مغرب است. البته عشا هم داریم ولی این جا سه نماز است و ظهر و عصر مطرح نشده است. اگر چه مفسران تلاش کرده اند که پنج نماز را به اثبات برسانند، اما نیازی به این کار نیست. نماز عصر در جای دیگر آمده است که همان «صلات وسطی» است. این آیه می خواهد اصل نماز را بگوید و این سه مثال را زده است. ای مردم نماز

ص: 47

بخوانید. نماز مثل کارواش است. عیب و اشکالات را می شوید و می برد و همه را پاک می کند.

4. آیه بعدی که به عنوان امیدوارکننده ترین آیه مطرح شده است، این آیه است:

﴿وَ يسْتَعْجِلُونَكَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمُ الْمَثُلاَتُ وَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ عَلَى ظُلْمِهِمْ وَ إِنَّ رَبَّكَ لَشَدِيدُ الْعِقَابِ﴾ (1)

آن ها پیش از حسنه (و رحمت) از تو تقاضای شتاب در سیئه (و عذاب) می کنند؛ با این که پیش از آن ها بلاهای عبرت انگیز نازل شده است و پروردگار تو نسبت به مردم- با این که ظلم می کنند- دارای مغفرت است؛ و (در عین حال) پروردگارت دارای عذاب شدید است!

جوانان عزیز! برادران و خواهران گرامی پیام مهم کربلا این است که در زندگیتان هرگز امیدتان را از دست ندهید. ذکر ﴿وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِي الْعَظِيمِ﴾ را زیاد بگویید چرا که حول و قوه با خداست.

درباره حول و قوه الهی در روایت داریم که امام صادق علیه السلام فرمود: اگر خواستی کسی را نفرین کنی و خواست قسم بخورد به روشی که می گویم قسمش بده.

خود بنده در عراق دیده ام که کاسب ها و راننده ها اگر اتفاقی بیفتد و از آن ها بخواهی که به حضرت عباس علیه السلام قسم بخورند، هرگز این کار را نمی کنند.

ما دوستی داریم که ایشان در شورای حل اختلاف در یکی از شهرهاست. ایشان نقل می کرد که اگر کسی با دیگری دعوا می کرد قانون دادگاه این گونه بود که مدعی باید دلیل بیاورد و منکر باید قسم بخورد.

ایشان می گفت که مدتی گذشت و ما دیدیم مردم به راحتی و فراوان به خداوند قسم می خورند: بالله و تالله .... قسم را عوض کردند و قرار شد به حضرت عباس علیه السلام

ص: 48

قسم بخورند. با تعجب دیدند که مقدار زیادی از قسم ها کم شد. طرف دعوا به خداوند قسم می خورد؛ ولی به حضرت عباس قسم نمی خورد. البته این قسم شرعی نیست منظور باور مردم به حضرت عباس است و الا قسم شرعی فقط به خداست، قسمی که در احکام آمده است و نقضش کفاره دارد).

به روایت امام صادق برگردیم. فرمود:

﴿لِلسَّاعِي قُلْ بَرِئتُ مِنْ حَوْلِ اللَّهِ وَ قُوَّتِهِ وَ الْتَجَأْتُ إِلَى حَوْلِي وَ قُونِي لَقَدْ فَعَلَ كَذَا وَ كَذَا﴾؛

حضرت فرمود: (این گونه سوگند یاد کن) بگو «از حول و نیروی خدا بیزارم و به حول و نیروی خود پناه برم که جعفر بن محمد چنین و چنان کرد».

ایشان فرمود: اگر ظالمی گفت: من قسم می خورم از او بخواهید این گونه قسم بخورد: «والله اگر دروغ بگویم حول و قوه الهی از من برداشته بشود و به حول و قوه خودم واگذار شوم».

حضرت فرمود: اگر کسی این طور قسم بخورد و دروغ بگوید، خداوند سریع او را عقوبت می کند. اما اگر گفت قسم به خدای رحمان و رحیم و ودود و ... و خدا را با این صفات تعریف و تمجید کرد صبر خداوند زیاد است

حالا این روایت قصه ای دارد

شخصی نزد منصور دوانیقی خبیث رفت و علیه امام صادق علیه السلام سعایت کرد که حضرت دارد اسلحه جمع می کند و می خواهد قیام کند و.. منصور خبیث امام صادق علیه السلام را احضار کرد و گفت به من گزارش داده اند که شما اسلحه جمع می کنی، پول جمع می کنی و قصد تشکیل حکومت داری! امام فرمود: دروغ است، گفت: این فرد گفته است، آقا فرمود: آیا حاضری برای اثبات ادعای خود سوگند یاد کنی؟ گفت: آری و شروع کرد به سوگند یاد کردن .

حضرت فرمود: به من اجازه بده تا دستور سوگند را به او داده و چنان چه من

ص: 49

می گویم سوگند یاد کند، منصور اجازه داد حضرت صادق علیه السلام به او که در پیش منصور سعایت کرده بود فرمود:

﴿بَرِئتُ مِنْ حَوْلِ اللَّهِ وَ قُوَّتِهِ وَ الْتَجَأْتُ إِلَى حَوْلِي وَ قُوَّتِي لَقَدْ فَعَلَ كَذَا وَ كَذَا جَعْفَرٌ قَالَ كَذَا وَ كَذَا جَعْفَرٌ﴾؛

چنین سوگند یاد کن از حول و قوت (توانائی و نیروی) خدا بیزار شده و به قدرت و توانائی خود پیوند کرده ام که جعفر چنین و چنان گفت و کرد.

وی نخست امتناع کرد و پس از اندکی تأمل همان طور که حضرت دستور داده سوگند یاد کرد فاصله نشد که همان جا جان به مالك دوزخ سپرد.

باور نکرد و قسم را خورد، همان جا افتاد و به درک واصل شد که منصور وحشت کرد و گفت آقا چه کردید؟ فرمود: این قسمی است که اگر ظالمی و دروغ گوئی بخورد عقوبتش تسریع می شود. (1)

قرآن می فرماید: اگر کسی با خدا مکر کند مکر او به شدت خودش بر می گردد.

﴿وَ مَكَرُوا وَ مَكَرَ اللهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ ﴾ (2)

و (یهود و دشمنان مسیح برای نابودی او و آیینش)، نقشه کشیدند؛ و خداوند (بر حفظ او و آیینش) چاره جویی کرد؛ و خداوند، بهترین چاره جویان است.

هیچ کس را در عبادت پروردگارش شريك نكند

کسی که امید دارد تلاش می کند هر قدر هم شکست بخورد، می رود تا موفق شود. پس امید تلاش می آورد.

در جنگ هم همین گونه بود من فراموش نمی کنم. سال 1360 که یکی دوسال بود جنگ شروع شده بود، من دانش آموز دبیرستان بودم. با یک ماشین به اصفهان می رفتم جا برای نشستن .نبود کنار راننده نشستم و با او صحبت می کردم هنوز عملیات بیت المقدس و ... نشده بود. عراق بخش هایی از پنج استان ما را اشغال کرده بود. بسیاری از شهرها را بمباران می کردند و وضعیت بدی بود. من هم در آن زمان هنوز طلبه نبودم راننده می گفت در طول تاریخ ایران هر حکومتی آمده یک تکه از این خاک را بخشیده است. مقداری را قاجار داد و قسمتی را پهلوی الآن هم یک استان را به عراق بدهند و همه چیز تمام شود. یعنی به همین سادگی ناامید شده بود بعد :گفت هرچه جمعیت کمتر، راحت تر.

اگر وزیر خارجه ایران در سازمان ملل پشت تریبون می ایستد و می گوید: افتخار جمهوری اسلامی ایران این است که چهل سال یک وجب از خاکش را نداده است این اقتدار را از کجا دارد؟ این را از شهید زین الدین ها و شهید همت ها .دارد

امید و امیدواری که امام خمینی رحمه الله می داد و امیدی که امروز رهبری (حفظه الله) دهد که اسرائیل نخواهد ماند و از بین خواهد رفت ایشان اخیراً هم فرمودند: متأسفانه هنوز بعضی به دشمن تکیه دارند بدیهی است که دو تا عکس با دشمن انداختن مشکل را حل نمی کند. مگر کره ای ها نیانداختند؟ مگر افغانستان این قدر ارتباطش با آمریکا صمیمی و قوی نیست؟ ببینید چطور به این کشور تجاوز و هجوم برده اند. اگر تسلیم شدی باید هر چه داری بدهی و چیزی هم به دست نمی آوری. اما اگر مقاومت کردی نتیجه اش همین است که می بینید.

ص: 52

اقتدار و سربلندی کشور در پی خواهد بود امروز این اتفاقاتی که در دنیا می افتد مانند افتادن پهباد آمریکایی و یا اتفاقاتی که در یمن می افتد، نشانه اقتدار ایران و ضعف آمریکاست. آمریکایی ها همیشه پیام می دهند که ما قصد جنگ نداریم. فکر می کنید این از صلح جویی و مهربانی آن هاست؟ هرگز؛ بلکه توان جنگ ندارند

سید حسن نصر الله جمله ای کلیدی فرمود ایران یعنی محور مقاومت در دنیا. یعنی اگر در ایران جنگ شد ما در لبنان هستیم در یمن هستیم در فلسطین هستیم و در سراسر دنیا ایران نفوذ دارد ایران تنها به این مساحت محدود و معلوم خلاصه نمی شود همه این ها نشانه امید است.

به یقین با (هر) سختی آسانی است!

هم چنین این آیات قرآن که می گوید:

﴿وَ مَنْ يتَّقِ اللهَ َيجْعَل لَهُ مَخْرَجاً﴾ (1)

و هر کس تقوای الهی پیشه کند خداوند راه نجاتی برای او فراهم می کند

﴿ألَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ﴾ (2)

آيا ما سینه تو را گشاده نساختیم؟

و از رحمت خدا مأیوس نشوید که تنها گروه کافران، از رحمت خدا مأیوس می شوند!»

به اشکال مختلفی این پیام را می فرماید که در زندگی یأس و ناامیدی به خود راه ندهید که سقوط می کنید.

امروز کار دشمن گسترش یأس و ناامیدی است. البته گاه خودی ها هم کار دشمن را می کنند.

ایشان در بیانیه گام دوم هم به موضوع یأس و ناامیدی اشاره و بلکه تأکید کرده اند.

آقایان و جوانان عزیز ناامیدی غالباً در سختی هاست. افرادی که در تنگنا، سختی و مریضی قرار گرفته اند، دچار ناامیدی می شوند که البته با طمع فرق می.کند ناامیدی غالباً جاهایی است که مشکل و سختی وجود دارد.

سبا بیرون رفت ولی به دست سلیمان موفق به اسلام شد نیز ساحران زمان فرعون برای پشتیبانی از فرعون و کسب عزت برای او حرکت کردند ولی با موفقیت به ایمان و هدایت الهی برگشتند.

آن جایی که دیگر هیچ امیدی نداری و همه روزنه ها بسته شده است، امیدوارتر باش.

حضرت سه مثال زده است:

مثال اول: حضرت موسی علیه السلام با همسرش در شب راه افتادند و همسرش باردار بود و درد زایمان گرفت. هوا هم سرد بود و آتشی هم نبود. به همسرش گفت: این جا بایست تا بروم یک آتشی پیدا کنم در اوج ناامیدی در بیابان رفت آتشی بیاورد تا گرم شوند. نوری دید و جلو رفت. ناگهان خطاب شد:

﴿إنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيكَ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى﴾ (1)

من پروردگار توام! کفش هایت را بیرون ،آر که تو در سرزمین مقدّس «طوی» هستی!

خداوند با او حرف زد و پیامبر شد و برگشت نه تنها آتش آورد، عصا می انداخت و اژدها می شد دریا را می.شکافت

مثال دوم: ملکه سبا بود این ملکه در منطقه ای بود که همه کافر بودند. حضرت سلیمان علیه السلام نامه ای نوشت و او را احضار کرد او هم آمد تا با سلیمان علیه السلام صحبت کند و سخنش را بشنود حضرت امیر علیه السلام می فرماید: بلقیس به سلیمان علیه السلام ایمان آورد و همسر او شد. او هرگز فکر نمی کرد که این گونه شود. آمده بود تا با سلیمان جر و بحث کند و بگوید که به ما چه کار داری. بگذار ما کار خودمان را . اما خودش جزء مریدان حضرت سلیمان علیه السلام شد.

ص: 57

مثال سوم: جادوگرها رفتند که با تکیه بر عزت فرعون ، موسی علیه السلام را شکست بدهند، خودشان گفتند:

﴿بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ الْغَالِبُونَ ﴾ (1)

«به عزّت فرعون، ما قطعاً پیروزیم!»

قسم به عزت فرعون که ما موسی علیه السلام را شکست می دهیم. اما پس از مبارزه با موسی به او ایمان آوردند و از مریدانش شدند و اصلاً از فرعون جدا شدند. چه کسی فکر می کرد که این جادوگران فرعون، مؤمن شوند ؟

امید در زندگی در تنگناها و مشکلات خودش را نشان می دهد.

من دیه اش را می دهم. آزادش کنید. آن شخص گفت: نگفتم از این ستون به آن ستون فرج است؟

چهار شناخت فکر کرد راه های ناامیدی در زندگی اش بسته می شود.

شما اگر پای تان شکسته باشد و پیش ارتوپد بروید هرگز نمی پرسید که این پلاتین از کجا آمده است؟ شما کجا درس خوانده اید؟ عکس را باید خودم ببینم شما بیمارید و آن پزشک. صلاح بیمار در آن است که پزشک می داند. نه آن که خود بیمار به آن میل دارد.

وقتی می گوییم شناخت خدا، برخی فکر می کنند باید برهان صدیقین و امکان و وجوب و این ها باید باشد. البته این ها خوب است. من نمی گویم کتاب الهیات را باید خواند تا خداوند را شناخت

شهید فهمیده سیزده ساله خدا را می شناخت شهید حججی خدا را می شناخت، شاید چند تا استدلال از آن ها می خواستی، نمی توانستند جواب بدهند. شناخت خدا یعنی اعتماد یعنی انس. یعنی این که خداوند در زندگی ملموس باشد. یعنی این که کسی اوصاف خداوند را قبول داشته باشد. همان گونه که شما به پزشک بدون مراجعه به جزوه های درسی اعتماد می کنی

پیامبر صلی الله علیه و اله خدا فرمود:

﴿أَلَا فَسَلِّمُوا اللهَ أُمُورَكُمْ﴾ . (1)

امور خود را به خداوند واگذار کنید.

اگر قبول کردی که بیمار هستی و خدا هم طبیب شد، دیگر خودت را تسلیم کن این معنای شناخت است. ساده تر بگویم؛ شما قبول داری که خدا قادر است؟ پس چرا ناامیدی ؟ مگر آتش را بر ابراهیم علیه السلام سرد نکرد؟ مگر چاقو را از گلوی اسماعیل علیه اللام بر نگردانید ؟ حضرت اسماعیل علیه السلام وقتی حضرت ابراهیم علیه السلام گفت: من مأمورم، گفت: من قبول دارم خدا مهربان است و هر چه به تو گفته درست است.

ص: 62

پس مأموریتت را انجام بده. (1)

وقتی خدا به حضرت مریم علیها السلام بچه ای ،داد، در حالی که هنوز ازدواج نکرده بود، گفت: خدایا! حاضرم بمیرم؛ اما با این بچه نزد مردم باز نگردم. اگر شما هم بودید، او را شماتت می کردید تهمت ها و ناسزاهای فراوانی به او زدند. حتی بزرگان شان او را متهم کردند. مگر خداوند کاری نکرد که مریم و عیسی علیها السلام امروز مقدس ترین و پاک ترین انسان ها در دنیا هستند؟ چطور با سخن گفتن یک نوزاد نجاتش داد:

﴿قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ أَتَانِي الْكِتَابَ وَ جَعَلَنِي نَبِياً﴾ (2)

(ناگهان عیسی علیه السلام زبان به سخن گشود و) گفت: «من بنده خدایم؛ او کتاب (آسمانی) به من داده و مرا پیامبر قرار داده است!

دریا را برای حضرت موسی علیه السلام نشکافت؟ مگر در اوج سختی حضرت نوح علیه السلام را نجات نداد؟ نوح علیه السلام وسط بیابانی که در آن جا هرگز باران نمی آمد، کشتی می ساخت. همه مردم می دانستند که این جا جای کشتی نیست. مگر او را دیوانه و فرتوت نخواندند؟

آن یکی می گفت بیکاری مگر *** یا شدی فرتوت و عقلت شد به

در مگر سیل راه نیفتاد؟ مگر پیامبر ما صلی الله علیه و اله را در غار با تار عنکبوت نجات نداد؟

شناخت خدا یعنی شناخت اوصاف خدا نه ذات او او قادر است؛ پس همه چیز به دست اوست. او حکیم است؛ پس کار عبث نمی کند. هر چیزی حکمتی دارد. بسیاری مواقع ما از کار خداوند سر در نمی آوریم؛ چرا که حکمتش را نمی دانیم.

خدا به شما می گوید: فحشا حرام است؛ گوشت خوک حرام است...

ص: 63

حکمتش را نمی دانیم مطمئناً دلیل محکمی دارد:

﴿قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ﴾ (1)

بگو: «خداوند، تنها اعمال زشت را چه آشکار باشد چه پنهان حرام کرده است».

خدا فحشای آشکار را که همان زنا است و مخفی را که ممکن است همین رابطه های خیابانی و دوستی های نامشروع باشد (البته این تعبیر من است) حرام کرده است.

اگر شما می پذیری که خداوند حکیم ،است هرچه را حرام کرده، حکمت دارد و هرچه را حلال کرده با دلیل است. برخی سؤال می کنند که چرا نماز صبح دو رکعت است. مگر شما به پزشک می گویی چرا باید روزی دو قرص بخورم؟

بنابراین اگر رابطه ما با خداوند رابطه بیمار و پزشک شد، دیگر مخالفت و چون و چرایی وجود نخواهد داشت.

شناخت خدا یعنی اعتراف به آن چه خدای تبارک و تعالی در زندگی ما قرار می دهد.

وجود مقدس اباعبدالله الحسین علیه السلام وقتی همه چیزش را در راه خدا می دهد برایش آسان است. بدنش زیر سم اسب می رود و سر از بدنش جدا می شود.

زينب کبری علیها السلام می فرماید:

﴿مَا رَأَيتُ إِلَّا جَميلا﴾ (2)

چیزی جز زیبایی ندیدم.

ايشان حتی یک کلمه در کربلا شکوه نمی کند همه گفتار و رفتار او امید است

ص: 64

ایراد ما این است که ما روزنه ها را محدود می بینیم یا اصلا نمی بینیم. افق دیدمان محدود است.

شناخت خداوند شناخت همین اوصافی است که در دعای جوشن کبیر آمده است. اگر شما معتقدید که او شافی، کافی و معافی است، دیگر چون و چرا و گلایه معنا ندارد پس یکی از مهم ترین راه های کسب امید شناخت خداست و شناخت اوصاف و عظمت و نقش خداوند در هستی.

چرا قرآن این همه می فرماید تاریخ بخوانید؟ در روایت است که وجود مقدس امام صادق علیه السلام در جایی هشت مرتبه می فرماید: ﴿أَحْسَنْتَ وَ الله﴾

این قدر این روایت مهم است که امام صادق علیه السلام فرمود: تورات و انجیل و زبور و قرآن مؤید این مطلب است. این چهار کتابی که نام شان در قرآن آمده و تمام کتاب های آسمانی به این هشت موضوع بر می گردد که در ادامه آن ها را بیان می کنیم.

امام صادق علیه السلام 4 هزار شاگرد داشتند که در خدمت امام بودند و علم می آموختند. یک روز امام صادق علیه السلام یکی از شاگردانی را که درس زیادی نزد ایشان خوانده بود خواست و به او فرمود تو چه چیز از من یادگرفتی؟ خلاصه چیزهایی که یاد گرفتی را بگو.

امام صادق علیه السلام می خواهد از شاگردش آزمون بگیرد. این فرد اسمش در تاریخ نیامده فقط دارد: ﴿لِبَعْضٍ تَلَامِيذِهِ﴾ یکی از شاگردان امام صادق، امام به او فرمود: می شود بگویی رمز موفقیتت چیه؟

گفت من هشت چیز در زندگی ام از شما یاد گرفتم و هشت رمز موفقیت دارم هشت عامل امیدواری که در زندگی ام به کار می برم. هر کدام را که می گفت، حضرت می فرمود: ﴿احسنت والله﴾. با وجود اینترنت پیدا کردن این داستان و مطالب آن ساده شده است.

ص: 65

﴿أَحْسَنْتَ وَاللهِ﴾

3. من ديدم بعضی به دنبال فسادند؛ به دنبال لهو و طرب و موسیقی هستند. دیدم که خداوند در قرآن می فرماید هرکس بهشت می خواهد، جلوی نفسش را بگیرد. از این رو من این چیزها را کنار گذاشتم. حضرت فرمود: ﴿أَحْسَنْتَ وَاللهِ﴾.

4. دیدم هرکس هر چه که دارد سعی می کند حفظش کند مثلاً ماشینش را قفل و دزدگیر می زند که دزد نبرد. من هم تلاش کردم آن داشته خودم را که همین ثواب هاست حفظ کنم. حضرت فرمود: ﴿أَحْسَنْتَ وَاللهِ﴾ (1)

ص: 67

ص: 68

خداوند آقای مجتهدی را رحمت کند که می گفت: ثواب دان ها سوراخ است؛ ثواب آن می ریزد. ده روز محرم جلسه و روضه می رویم و ثواب به دست می آوریم؛ با یک نگاه به نامحرم نابود می شود.

رسول خدا صلى الله عليه و سلم فرمود: با هر سبحان الله یک درختی در بهشت برای شما غرس می شود. یکی گفت: یا رسول الله ! پس ما الآن خیلی درخت در آن جا داریم. ایشان جواب دادند: بله؛ ولی بترسید از آتش هایی که این ها را می سوزاند درخت را یکی

ص: 69

یکی می کارند ولی آتش یک جا می سوزاند. (1)

از این رو در روایت است: زنی که در خانه بداخلاقی کند، هر عملی که انجام داده در آن روز حبط می شود. (2)

در قرآن 16 بار کلمه «حبط» آمده که به معنای نابودی است. باید مواظب بود و عمل را حفظ کرد

ص: 70

کاری انجام دهم.

هر کسی از ظن خود شد یار من *** از درون من نجست اسرار من (1)

این شاگرد امام صادق علیه السلام، در این آزمون نگاه های زیبایی نسبت به اطرافش دارد. در این حدیث هشت بار «رَأَیتُ» به معنای «دیدم» آمده است. باید دانست چنین فردی که امام صادق علیه السلام در تأیید او این همه تحسین و تمجید کرده است، چقدر مطالبش پخته است.

این حرف ها برای ما حجت است؛ زیرا امام تأییدش کرده است. اما وقتی حرف هایش تمام می شود امام می فرماید این حرف هایی که گفتی خلاصه قرآن، انجیل تورات زبور و سایر کتب آسمانی است.

معلوم می شود این راوی فرد پخته ای بوده است. البته او این حرف ها را از امام یاد گرفته است.

ای دوست برای دوست جان باید داد *** در راه محبت امتحان باید داد

تنها نبود شرط محبت گفتن *** یک مرتبه هم عمل نشان باید داد

سعی کردم دو کار را انجام بدهم:

1. درباره چیزی که به من مربوط نیست حرف نزدم؛

2. تا توانستم به مردم خیر رساندم.

در جنگ احد همه فرار می کردند پیامبر صلی الله علیه و اله دید ابودجانه ایستاده و شمشیرش هم دستش است. فرمود: تو چرا فرار نمی کنی؟ گفت یا رسول الله ! کجا فرار کنم؟ به سمت مالم یا به طرف همسرم؟ نزد مال ،بروم از بین می رود کنار همسر و فرزند بروم، تنهایم می گذارند. شما را پیدا کرده ام و رها نمی کنم. حضرت دعایش کرد.

موضوع نماز و روزه و وظایف دینی ارتباطی با من و پدر و مادر و مسئول ندارد. هیچ گاه نمی شود دارو را به خاطر تشخیص یک پزشک قطع کرد.

«خدا ترا رحمت کند».

تو زحمت خودت را کشیدی

إنَّهُم قَدِ استَوجَبُوا العَذابَ ﴾ (1)

«این ها تمام شان عذاب می شوند».

گفت: حال اجازه می دهید که من به بهشت بروم؟ امام فرمود: به سمت خیر و سعادت برو. میدان آمد و رجزی خواند و به شهادت رسید.

چند روز پیش از کنار قبر شهیدی رد می شدم؛ نوشته ای دیدم و توجهم جلب شد. شاید 20 سالش بود روی قبرش نوشته بود من بدنم را به خاک سپردم؛ اما انقلاب را به شما می سپارم.

را ببینم؛ یعنی انسان های مغرور خدا را نمی بینند.

خدایا! من کوچکم ضعیفم؛ ناچیزم؛ پر کاهی در مقابل طوفان ها هستم خدایا به من دیده عبرت بین بده تا خود را نبینم و تو را ببینم

این ها شاگرد مکتب ابی عبدالله علیه السلام هستند. پیش از این وقتی می گفتیم حنظله یا عابس، سخت بود دیگر چیزی بگوییم ولی امروز وقتی می گوییم عابس، می گوییم شهید حججی.

شهدای کربلا بی نظیرند امام حسین علیه السلام فرمود: اصحابی باوفاتر از این ها سراغ ندارم (1)

شهدای ما خودشان را خاک پای شهدای کربلا می دانند اما دیدیم چقدر آرام شهید حججی ایستاد و سراز بدنش جدا شد.

دیدیم چگونه شخصیت هایی مثل شهید زین الدین چه آرام با همسر و فرزند رفتار کردند همه را کنار گذاشتند و جان شان را در این مسیر اسلام فدا کردند

جوان های عزیز! ما در برابر این شهدا مسئولیم. اگر مادر شهیدی بگوید: من در همین دنیا چهار پسرم را برای اسلام دادم و شما چه کردید؟ فرزند من شهید شد تا شما نماز بخوانی و حجابت را رعایت کنی و دروغ و خیانت نباشد؛ باید جواب بدهیم.

شاگرد امام صادق علیه السلام می گوید من دیدم هر کسی از دنیا می رود، جز عمل باخود هیچ نمی برد. از این رو سعی کردم عمل صالح با خودم ببرم و به عمل خودم برسم.

دیدم هر کسی به چیزی فخر می کند. من در قرآن نظر کردم و دیدم باید به چیزی فخر کرد که خدا می فرماید آن چیزی که می شود به آن فخر کرد، تقواست. (2)

ص: 76

نوظهور است متأسفانه افرادی با غرض دارند جامعه را از دینداری دور می کنند؛ همه چیز را تحریف می کنند عرفان را هم خراب کردند عارف امام خمینی بود که متعهد و سیاستمدار بود؛ این افرادی که به اسم عرفان حلقه دکان باز کرده اند هیچ فهمی از عرفان ندارند عرفان این ها عین جهالت است

گناه، گناه است؛ فرقی نمی کند در کجا باشد. اما در بعضی مکان ها و زمان ها زشت تر است. چرا در ماه رجب گناه مضاعف است؟ چرا دیه در ماه محرم بیش تر و مضاعف است؟ این قانون خداست و دولت هم آن را تصویب کرده است.

مرحوم شیخ عباس رحمه الله در «مفاتیح» نوشته است: در ماه های حرام ذیقعده ذیحجه، محرم و رجب، ثواب و عقاب دو برابر است. اگر کسی در این ماه ها دروغ گفت، کیفرش با ماه های دیگر فرق می کند خیرات در این ماه ها با خیرات در ماه های دیگر فرق می کند

قرآن می فرماید: مؤمن کسی است که از لغو روی گرداند. (1) آن شخص می گوید: من لهو را کنار گذاشتم

دیدم هر کسی هر چه دارد مواظبت می کند خودرو را بیمه می کند و قفل و دزدگیر دارد. من هم سعی کردم عمل خودم را حفظ کنم

جوان های عزیز! غیبت عمل را از بین می برد تهمت همین طور است.

در آن زن هیچ خیری نیست او اهل جهنم است».

بدخُلقی به عمل لطمه می زند روزی من در جمع حاجی ها گفتم: حاجی که از مکه می آید، تا نورش باطل نشده به دیدنش بروید. وقتی حاجی بر می گردد، نوری در چهره اش است که تا وقتی گناه نکرده باقی است. یکی گفت: حاج آقا! ما در همان فرودگاه جده این نور را خراب کردیم و نگذاشتیم این جا برسد.

خیلی باید دعا کرد. سعی کنیم کارهایی که انجام می دهیم را نگه داریم. شاگرد امام صادق علیه السلام عرض کرد: دیدم مردم بسیار حسادت می کنند و برای یکدیگر بدگویی و سعایت می کنند

حسادت اولین گناهی است که روی کره زمین اتفاق افتاده است. قابیل برادرش را از حسادت کُشت (1) برادران یوسف علیه السلام، او را به خاطر حسادت در چاه انداختند. امام جواد علیه السلام شهید حسادت است. علما به او حسادت ورزیدند و سعایت کردند و ایشان را به شهادت رساندند.

فخر فروشی ها حتی اگر ناخواسته ،باشند، باعث غصه می شوند.

برادران یوسف علیه السلام نگفتند که پدرمان ما را دوست ندارد. بلکه گفتند:

﴿إذْ قَالُوا لَيَوسُفُ وَ أَخُوهُ أَحَبُّ إِلَى أَبِينَا مِنَّا وَ نَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ﴾ (1)

هنگامی که (برادران) گفتند: «یوسف و برادرش [بنیامین] نزد پدر از ما محبوب ترند.

پدر ما یوسف علیه السلام را بیش تر دوست دارد.

در نتیجه ما باید زمینه این چشم زدن و حسادت را از بین ببریم

شاگرد امام صادق علیه السلام عرض کرد: دیدم بعضی ها خیلی با هم دشمن اند. فکر کردم که من با که دشمن باشم دیدم ما یک دشمن درجه یک و قسم خورده داریم. دشمنی که دشمنی اش را آشکارا بیان کرده است و آن شیطان است. من از دشمنی های مردم این درس را گرفتم و آن این است که دشمن خودم را بشناسم که شیطان است و از او دوری کردم.

دیدم مردم برای روزی بسیار بی تابند و خود را به سختی می اندازند. برای روزی غصه می خورند با این که می دانند:

بر سر هر لقمه بنوشته عیان *** كز فلان بن فلان بن فلان

هین توکل کن ملرزان پا و دست *** رزق تو بر تو ز تو عاشق تر است

گر ترا صبری بدی رزق آمدی *** خویش چون عاشقان بر تو زدی

البته باید تلاش کرد. یک بخشی از فقر در جامعه به دلیل حرص و بخش دیگر به خاطر ولع است. مصرف انرژی ما در ایران سه برابر دنیاست. اسراف و حرص در کشور ما بسیار زیاد است

درسی که من گرفتم این است که رزاق خداست. حرص را کنار گذاشتم.

دیدم مردم در جلسات شان از تندرستی و فراوانی مال شان صحبت می کنند دیدم هر کسی از آن چیزی که دارد صحبت می کند، من تصمیم گرفتم از خدا و تکیه ام به خدا صحبت کنم.

این روایت عصاره سی و چند سال تدریس اخلاق امام صادق علیه السلام به این شاگردش است. اگر این نگاه ها را در زندگی مان داشته باشیم امیدوار می شویم. از مرگ، برای عمل کردن درس بگیریم از دشمنی ها برای دشمنی با شیطان، افق دیدمان را افزایش دهیم از حرص برای توکل درس بگیریم. از حسد برای پرهیز از حسادت، عبرت بگیریم.

ص: 81

ص: 82

جوان های عزیز! هر چه در کربلا و در کلام امام حسین علیه السلام و اصحاب او و زينب کبری علیها السلام تحقیق کنید، کلمه ای مأیوس کننده نمی یابید. در حالی که ناامیدی و يأس بين ما مخصوصاً جوانان بسیار زیاد است. اصلاً شرایط ما با شرایط کربلا قابل مقایسه نیست. ابا عبد الله علیه السلام با آن همه سختی و مشکلات همواره امید می دهد زینب علیها السلام صبح روز یازدهم در کربلا امید می دهد و در مجلس دشمن در دروازه کوفه نیز همواره از امیدواری سخن می گوید

من این موضوع را به این علت انتخاب کرده ام که می بینم در جامعه به دلایل مختلف از قبیل تحریم یا گرانی بیماری و شکست امید از بین رفته است. این ها نباید باعث توقف ما شود امید قطب نمای حرکت انسان است. امید موتور محرکه انسان است. اگر به یأس تبدیل شد انسان خاموش می شود و از حرکت باز می ایستد از این رو در سوره هود که جزو سوره های اول قرآن است، آمده است:

﴿وَ لَئِنْ أَذَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً ثُمَّ نَزَعْنَاهَا مِنْهُ إِنَّهُ لَيئوسٌ كَفُورٌ ﴾ (1)

و اگر از جانب خویش، نعمتی به انسان بچشانیم، سپس آن را از او بگیریم، بسیار نومید و ناسپاس خواهد بود!

﴿وَ لَئِنْ أَذَقْنَاهُ نَعْمَاءَ بَعْدَ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئَاتُ عَنِّي إِنَّهُ لَفَرحُ فَخُورُ ﴾؛

و اگر بعد از شدّت و رنجی که به او رسیده، نعمت هایی به او بچشانیم می گوید: «مشکلات از من برطرف شد و دیگر باز نخواهد گشت!» و غرق شادی و غفلت و فخر فروشی می شود

1. يأس؛

2. كفران؛

3. شادی بی جا؛

4. فخر فروشی

می فرماید: وقتی ما به انسان رحمتی می کنیم و امکاناتی می دهیم و پس از مدتی بنا به مصالحی از او می گیریم مأیوس و ناسپاس می شود. گاه انسان سالم است و پس از مدتی بیمار می.شود فرزندانی دارد و از دنیا می روند ثروتی دارد و از دست می دهد. همه این ها به عنوان امتحان و ابتلا برایش رخ می دهد. در این شرایط انسان جزع و فزع می کند. فریاد می زند و مأیوس می شود که دیدید چه شد؟ فرزندم از دست رفت؛ اموالم نابود شد و خودش را می بازد.

بر عکس وقتی انسان در سختی بوده و بعد نعمتی به او می دهیم، فخر و شادی بیش از حد او را فرا می گیرد. همسر می گیرد و فرزندی به او داده می شود و خانه و مالش افزون می شود. در چنین حالتی می گوید دوران سختی ما تمام شد. غرور او را فرا می گیرد

پس در قرآن چهار صفت بر شمرده شد. یأس به معنای ناامیدی؛ کفور، به معنای ناسپاس فرح به معنای شادی بیش از اندازه و فخور، به معنای فخرفروش و مغرور. در واقع قرآن می فرماید: هیچ کدام از این ها نباید موجب این حس در انسان شود.

یک روز هفت پسر عبدالله عامر در اثر جزام از دنیا رفتند. این موضوع را شهید ثانی در کتاب «مسکن الفؤاد» آورده است. (1) الان هم گاهی در تصادفات و حوادث، این گونه اتفاقات ممکن است بیفتد.

ص: 85

نباید مأیوس شد و همین طور نباید مغرور شد یک روز پیامبر صلی الله علیه و اله به مسجد آمد و در مقابل اصحاب از جهنم صحبت کرد سپس به مردم رو کرد و فرمود:

﴿لَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَمُ لَضَحِكْتُمْ قَلِيلًا وَ لَبَكَيتُمْ كَثِيراً عَلَى أَنْفُسِكُمْ وَ لَخَرَجْتُمْ عَلَى الصُّعْدَاتِ تَبْكُونَ عَلَى أَعْمَالِكُمْ وَ لَوْ تَعْلَمُ الْبَهَائِمُ مِنَ الْمَوْتِ مَا تَعْلَمُونَ مَا أَكَلْتُم سمينا﴾ (1)

اگر می دانستید آن چه را که من می دانم ، مسلم کم می خندیدید و زیاد گریه می کردید و به کوه و صحرا خارج می شدید و اگر چهارپایان می دانستند از مرگ آن چه را که شما می دانید گوشتی پیدا نمی شد که شما بخورید.

اگر شما می دانستید آن چه که من می دانم حال تان دگرگون می شد. پیامبر جهنم و جهنمی ها را می بیند. ما فقط شنیده ایم که غیبت، فشار قبر دارد و این که جهنم سختی دارد. می فرماید: همیشه گریه می کردید و کم تر می خندیدید.

جبرئیل علیها السلام به خدمت پیامبر صلی الله علیه و اله آمد و گفت یا رسول الله ! چرا مردم را مأیوس می کنید؟ حضرت بلافاصله رفت و صحبت را عوض کرد و به مردم امید داد.

از این رو نقل شده است که حضرت یحیی علیه السلام بسیار از جهنم می ترسید. هرگاه صحبت از جهنم می شد ضجه می زد پدر ایشان که حضرت ذکریا است، هر وقت او را پای منبر می دید از بهشت و حورالعین و نعمت های بهشتی می گفت. او هرگز از جهنم سخنی نمی گفت یک روز حضرت یحیی علیه السلام فهمید که پدرش ملاحظه او را می کند از دید او پنهان شد و رفت پشت ستون نشست. وقتی پدرش دید که امروز یحیی در مجلس نیست، از جهنم سخن گفت. ناگهان فریاد يحيى علیه السلام بلند شد. (2)

ص: 86

انسان ها در جهنم دو گونه اند. یک گروه که خالد در جهنم اند و کافر محض اند. مثل ابوجهل. ولی آن که کافر محض نیست، خلود و جاودانگی در جهنم ندارد حتی اگر یک ﴿لَا إِلَهَ إِلَّا الله﴾ گفته باشد ولی به میزان گناهش عذاب دارد.

چرا که به ما حسن ظن دارد. این همان امید است البته نباید مغرور شویم.

است که برای امام حسین علیه السلام منبر می روید و روضه می خوانید.

ایشان گفتند: زمان طاغوت سر کوچه ما یک کاباره بود خداوند امام خمینی رحمه الله رحمت کند که این انقلاب را رهبری کرد و باعث برچیده شدن بساط این مکان ها شد

اگر بعضی امور رها شود به مراتب از بعضی کشورهای اطراف مان بدتر خواهد شد. زمینه در بعضی از انسان ها زیاد است. کسی نگوید: چرا به حجاب گیر می دهید. اگر مثلاً اعلام شود که فردا هر کسی هر طور که می خواهد بیرون بیاید، زمینه فساد موجود است رضاشاه ملعون سال ها روی بی حجابی کار کرده است. در همین قم در خیابان امام مقابل گنبد حضرت معصومه علیها السلام فیلم های مبتذل پخش می شد. در سینمایی که الآن مدرسه مرعشیه شده است شخصی این جا را خرید و وقف کرد و توسط مرحوم آیت الله مرعشی اداره می شد.

ایشان می گفت: سرکوچه ما کاباره ای بود و در آن مشروبات الکلی به مردم می دادند. من یک روز توکل به خدا کردم و با عبا و عمامه از پله های کاباره پایین .رفتم همین طور که می رفتم گروهی مشروب می خوردند و می گفتند: آقا اشتباه آمدی. این جا مسجد نیست گفتم مگر این جا کاباره نیست؟ گفتند: چرا. گفتم: پس درست آمدم. وقتی پایین کاباره رسیدم، صاحب آن جا دوید و جلو آمد و :گفت بفرمایید :گفتم با شما کار دارم و پیغامی برای تان دارم. گفت: بفرمایید دفتر. این جا مکان خوبی نیست ما هم رفتیم در دفتر نشستیم. آن جا یک آقایی که من او و پدرش را می شناختم هم بود گفت پیغامت از طرف چه کسی است؟ گفتم: از یک شخصیت بسیار مهم و والامقام گفت وزیر وکیل یا شاه ؟ گفتم: نه؛ خیلی بالاتر از خدا برایت پیغام آورده ام کمی ریش های این آقا سفید شده بود. گفتم: پروردگار می فرماید: وقتی موی سفید روی صورت بنده ای می آید، من دیگر خجالت می کشم عذابش کنم. شما با این سن و سال خجالت نمی کشی این

ص: 89

کاباره را اداره می کنی؟ آن شخص به گریه افتاد گفت ای شیخ خود من هم ناراحتم این کار از پدرم به ما ارث رسیده و ما هم اداره اش می کنیم.

گفتم: امروز چند لیتر مشروب خالی کردید؟ مثلاً گفت: 200 لیتر گفتم همه اش را یک جا می خرم و پولش را می دهم. برو به مشتریانت بگو این شیخ همه خریده و همه شان را بیرون کن.

صاحب کاباره هم به همه گفت: آقایان هر کسی خریده و خورده یا نخورده است بداند که همه را این آقا یک جا خریداری کرده است.

ممکن است این سؤال پیش آید که مگر خرید و فروش مشروب جایز است؟ اگر کسی بخرد و دور بریزد اشکال ندارد

در ادامه هم به او گفتم: هزینه تغییر کاربری این جا را می دهم. این جا را به چلوکبابی تبدیل کن. حتی می گفت تا نمکدان و بشقاب و همه ظروف و میز و صندلی اش را خودم خریدم. آن جا را به چلو کبابی تبدیل کردیم و گفتم: مشتری هم خودم برایت می فرستم.

می گفت: آن زمان اگر علمای تهران مراسم داشتند سفارش می کردم که به این چلو کبابی بروند. حتی اگر برای حوزه غذا لازم بود گفت: الآن هم است هر چه اصرار کردیم نه آدرسش را داد و نه مکانش را مشخص کرد. فقط این را گفت که آن آقا الآن فوت کرده و فرزندانش آن جا را اداره می کنند

در روایت داریم که خداوند به حضرت داوود این گونه فرمود:

﴿يا دَاوُدُ إِنَّ عَبْدِى الْمُؤْمِنَ إِذَا أَذْنَبَ ذَنْباً ثُمَّ رَجَعَ وَ تَابَ مِنْ ذَلِكَ الذَّنْبِ وَ اسْتَحْيا مِنِّى عِنْدَ ذِكْرِهِ غَفَرْتُ لَهُ وَ أَنْسَيتُهُ الحَفَظَةَ وَ أَبْدَلْتُهُ الحَسَنَةَ وَ لَا أُبَالِي وَ أَنَا أَرْحَمُ الرَّاحِمِين﴾ ؛ (1)

ص: 90

ای داوود اگر بنده مؤمن من گناه کند و سپس ترك آن گفته و از آن گناه توبه نماید و به خاطر گناهی که کرده است از من شرم ،کند من او را بیامرزم و آن را از یاد فرشتگان نویسنده گناه می برم و به ثواب مبدل می کنم و از این کار پروائی ندارم و من مهربان ترین مهربانانم.

داوود یکی از پیامبران الهی بوده که صوت زیبایی هم داشته است. ان شاء الله میان جمعیت ما بی نماز نباشد این شب ها شب تحول و تغییر است. دین داری فصلی و سطحی و شعاری به درد نمی خورد. اگر دهه محرم تمام شد، دین تمام نمی شود این که ما سینه بزنیم و قرآن روی سر بگیریم، ولی عملاً قرآن زیر پای مان باشد و به آن عمل نکنیم دین داری نیست. امام حسین علیه السلام را به نام دین کشتند. دین داری اگر سطحی ،شد آن حرف مرجئه تحقق می یاید که می گویند: دلت پاک باشد، مهم نیست عملت چییست. پیامبر صلی الله علیه و اله فرمود:

﴿الْإِيمَانُ قَوْلٌ مَقُولٌ وَ عَمَل مَعْمُولٌ و عِرْفَانُ الْعُقُول﴾ (1)

ایمان عبارت است از: گفتاری که بر زبان رانده شود، (شهادتین و اقرار به ولایت امامان:) و عملی که (با اعضاء و جوارح) صورت بندد و شناخت خردها (که حقیقت را دریابند).

دین سه چیز است: دل زبان و عمل. اول زبان است به زبانت باید اقرار کرد. پس اگر زبانی فحش دهد دین ندارد به دل هم باید قبول داشت و به عمل هم باید نشان داد

خداوند فرمود: ای داوود! بنده من سه کار انجام دهد، از او می گذرم؛ اگر گناه کرد و برگشت نقش بازی نکند چرا که استغفار بدون برگشت ،واقعی استهزاء است. خدایا! من دیگر کنار گذاشتم. ضمنا هرگاه اسمی از آن گناه برده شد

ص: 91

خجالت بکشد. (این کلید است و اثر گذار است). بعضی وقتی اسم گناه می آید با این که توبه کرده اند، ولی خجالتی هم در کار نیست بلکه شاید افتخار هم .بکنند. مثلاً می گویند: من این مشروب را نوشیدم این باعث بدبختی است و کاری است که خداوند از آن بیزار است

پس برگردد و توبه کند و حیا کند.

حال خداوند می فرماید: می آمرزمش و کاری می کنم که از ذهن کرام الکاتبین برود و نوشته شان را پاک می کنم و البته به جای آن حسنه هم می گذارم؛ چرا که من مهربان ترین مهربانان هستم

نام می کنند ما هم ثبت نام کردیم و آمدیم جبهه و توبه کردیم. حالا شما را برای این خواستم تا این مطلب بین من و شما بماند پیراهنش را باز کرد دیدم ای وای عکس هایی روی این سینه اش خالکوب شده که انسان شرم می کند به آن ها نگاه کند. عکس های بسیار زننده گفت این بدن من .است من دارم به این عملیات می.روم اگر من شهید شوم و این بدن را بیاورند در غسالخانه، آبروی من می رود. بالأخره بدن شهید را می آورند و باز می کنند. آیا نمی گویند این چه طور شهیدی است؟! به من :گفت: شما یک کاری بکن

گفتم: من دعا می کنم و می خواهم به تو بگویم که خدا ستارالعیوب است و می پوشاند ناراحت نشو.

این روحانی می گوید خودم هم معنی این جمله را نفهمیدم. آخر این عکس ها روی بدنش خالکوبی شده بود.

چند روزی گذشت و من از او خبر نداشتم تا این که گفتند: حسن شهید شد. بدنش را هم به معراج شهدا بردند. خودم را به آن جا رساندم. تابوت را باز کردم و دیدم که جنازه سوخته و هر چه نگاه کردم هیچ اثری از آن خال کوبی ها دیده نمی شد

اسم برای یک مجموعه است چون این افراد نام های شان را روی کاغذ نوشته بودند، به این ها می گویند اصحاب رقیم.

ولی شیخ صدوق روایتی را نقل می کند و می گوید: اصحاب رقیم سه نفر بودند که در بیابانی می رفتند طوفان ،شد از ترس داخل غاری رفتند. آن قدر باد و طوفان وسیل شدید بود که جلوی غار بسته شد. دیگر نمی توانستند بیرون بیایند. دهانه غار تنگ وتنگ تر شد هر سه نفر رو به هم کردند و قرار شد دعا کنند.

یکی گفت: من که وضعم خراب است و دیگری گفت: من هم گناه کارم. سومی گفت: من هم معصیت کرده ام. یکی گفت مگر در زندگی مان یک کار خوب نداریم؟ یک موردش را بگویید یکی گفت من یک وقت برنجکاری داشتم یک کارگر داشتم که برای ما کار می کرد و شب مثلاً یک کیلو برنج به عنوان دستمزد به او می دادم. شبی مزدش را کنار گذاشتم ولی نیامد آن را ببرد. فصل کاشت برنج شد و این یک کیلوی آن کارگر را کاشتیم. وقتی آن را برداشت کردیم، مثلاً دو گونی برنج شد و آن را فروختیم و یک گاوی خریدیم. بعد از مدتی این فرد آمد و گفت: سهم برنج من کجاست؟ گفتم: سهم تو یک کیلو برنج بود که حالا شده یک گاو. آن گاو را به او دادم و کم نگذاشتم و به او نیرنگ نزدم دیدند یک مقداری از مسیر غار باز شد.

آن یکی هم گفت من هم یک کار خوب کرده ام یک شب پدر من گفت: برو شیر بگیر. رفتم یک ظرف شیر گرفتم و آمدم تا به پدر و مادرم بدهم. وقتی آمدم، دیدم هر دوشان خواب هستند. دلم نیامد بیدارشان کنم و نخواستم این ها بدون این شیر بمانند. با خود گفتم می نشینم تا این ها بیدار شوند و شیر را به آن ها بدهم. آن ها آن ها تا صبح خوابیدند. صبح که برخاستند، گفتم: این هم شیر مرا دعا کردند. مقدار دیگری از مسیر باز شد.

آن یکی هم گفت: در محله ما یک دختر زیبا بود و من عاشقش شدم. بالأخره

ص: 94

رفتم دیدم نیاز مالی دارد و نیاز مالی اش را برطرف کردم. اما دست به گناه نیالودم. با این که زمینه اش فراهم بود.

مسیر کاملاً باز شد و این ها بیرون آمدند (1)

﴿أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيمِ﴾ ؛ (1)

ای کسی که عمل اندک را می پذیری و از گناهان فراوان در می گذری، عمل اندک را از من بپذیر و از گناهان فراوان من ،بگذر، همانا که تو بخشنده و مهربانی.

بنابراین راه های امیدواری با معرفت و شناخت حاصل می شود یکی از شناخت ها هم شناخت خدا است به مهربانی و صفات نیکویی که تا این جا بیان کردیم.

دوم، شناخت خودمان و استعدادهای مان و سوم شناخت دنیا و چهارم شناخت قیامت است که ان شاء الله در جلسات بعد خواهم گفت.

ص: 96

خبررسانی به این شیوه، در مردم موجب ناامیدی می شود و خوب نیست. اصلاً لازم نیست بعضی از این موارد دزدی، رسانه ای شود.

دنبال میل و خواهش دل در حرکتند و حالت رجاء واقعی در آن ها نیست. چون کسی که امید رسیدن به چیزی را داشته باشد باید برای رسیدن به آن چیز سعی و کوشش کند و کسی که از چیزی ،بترسد باید از نزديك شدن به آن و موجبات آن بگریزد (1)

بنی اسرائیل می گفتند: ما پسر خداییم بعضی اوقات می گفتند: ما با خدا خیلی رفیقیم. قرآن می گوید:

﴿قُلْ يا أَيُّهَا الَّذينَ هَادُوا إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّكُمْ أَوْلِياءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوْا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِين﴾ (2)

بگو: «ای یهودیان! اگر گمان می کنید که (فقط) شما دوستان خدایید؛ نه سایر مردم، پس آرزوی مرگ کنید. اگر راست می گویید (تا به لقای محبوب تان برسید)!»

اگر چنین است و دوست دارید خداوند را ملاقات کنید، تقاضای مرگ کنید تا پیش خدا بروید؛ پس چرا این قدر از مرگ می ترسید؟ شما در این سخن تان دروغ می گویید. خدا برای هیچ کسی حساب ویژه ای باز نکرده است.

﴿لَهَا مَا كَسَبَتْ وَ عَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ﴾ (3)

(انسان) هر کار (نیکی) را انجام دهد برای خود انجام داده و هر کار (بدی) ،کند به زیان خود کرده است.

نمی خواهم ناامیدتان کنم؛ اما امید کاذب هم خوب نیست.

ص: 100

شخصی نزد امام باقر علیه السلام آمد و گفت:

﴿إِنِّى لَم أَزَلْ وَالِياً مُنْذُ زَ مَنِ الْحَجاجِ إِلَى يَوْمِي هَذَا- فَهَلْ لِي مِنْ تَوْبَةٍ- قَالَ فَسَكَتَ ثُمَّ أَعَدْتُ عَلَيهِ - فَقَالَ لَا حَتَّى تُؤدّى إِلَى كُلّ ذِى حَقَّ حَقَّه﴾؛ (1)

من از دوران حجاج تا امروز والی بودم آیا توبه دارم؟ امام سکوت کرد و دوباره پرسیدم فرمود: نه تا به هر حق داری حقش را بدهی

آن شخص خدمت امام آمد و گفت: من آمدم خدمت شما توبه کنم. نماز می خوانم روزه ام را می گیرم ولی من سال ها در دربار بنی امیه کار کرده ام و حقوق گرفته ام. زندگی ام این طور گذشته است. (با این حقوق و لقمه های حرام) حالا آمده ام توبه کنم. آیا می توانم؟ (حر هم در عاشورا همین سؤال را کرد و امام حسین علیه السلام فرمود: بله؛ (2) زیرا حر مشکل حق الناس نداشت. مشکلی با امام داشت و ایشان هم او را بخشید اما این شخص مشکل حق الناس دارد. چندین سال مال مردم را خورده است. حضرت فرمود نه نمی توانی توبه کنی تا تمام حق الناس مردم را بدهی و آن گاه خداوند تو را خواهد بخشید.

نگاه حرام و دروغ و .... توبه اش گفتن ﴿أَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ﴾ است و این که دیگر انجام ندهد. هد. اما مال مردم با استغفار حل نمی شود روزه خوری با استغفار حل نمی شود.

که کم تر از او عملی و کار نیکی دیده می شد ولی تکیه کلامش این بود که خدا ارحم الراحمین است. نیمه های شب که لقمان برای عبادت از خواب بیدار شد، آقا را نیز صدا کرد که برخیز و برای آخرتت کاری بکن. جواب داد: بگذار بخوابم، خدا ارحم الراحمین است و خوابید.

اذان صبح که شد او را بیدار نمود که قافله نماز شب خوان، نمازهای شان را خواندند و توشه شان را برداشتند پس برای نماز صبح بلند شو. گفت: برو خدا ارحم الراحمین است

بعد از این که تعقیبات نماز صبح لقمان به پایان رسید، نزديك آفتاب باز به سراغ آقا رفت که جهان متلاطم است خروس را ببین که از این طرف به آن طرف می رود و مرتباً فریاد می زند:

«أَيُّهَا الْغَافِلُونَ قوموا»؛

(ای غافلان! بپا خیزید)

لااقل نماز صبحت را بخوان بلند شو گفت خدا ارحم الراحمین است و خوابید. ساعتی بعد که آفتاب به او رسید از خواب بیدار شد و بعد از خوردن صبحانه، مقداری گندم در اختیار لقمان قرار داد که برای کاشت به صحرا ببرد. لقمان برای این که او را متنبه سازد و درس محسوسی به او بدهد، گندم ها را نگه داشت و به جای آن مقداری ارزن روی زمین ریخت و آمد.

مدتی بعد که برای سرکشی از گندمزار به آن جا رفتند جز مقداری علف سبز شده چیز دیگری که نشانه کاشت گندم باشد دیده نشد، آقا گفت: مگر گندم ها را نکاشتی؟ گفت: نه. گفت چرا؟ گفت دیدم که گندم گران است، حیفم آمد آن را بر زمین بریزم، به جای آن ارزن ،کاشتم خدا که ارحم الراحمین است ، ان شاء الله گندم سبز می شود. گفت: چه می گویی؟ مگر می شود ارزن بکاری و گندم درو کنی؟ لقمان گفت از تو یاد گرفتم مگر می شود از اول شب تا صبح بخوابیم آن

ص: 102

وقت بگوییم که خدا ارحم الراحمین است؟ و یا دلت پاک باشد؟!

کلامی که امروزه هم ما کم و بیش آن را از افراد لاابالی و بی قید می شنویم. مثلاً آقا نماز نمی خواند، خانم، بدحجاب و جلف در محل های عمومی ظاهر می شود و مایه خدشه دار شدن عفت عمومی می گردد و وقتی به آن ها گفته می شود که با این کار، جواب خدا را چه می دهی؟ با یک حالت وقیحانه ای می گویند دلت پاک باشد. ما امام حسین علیه السلام را داریم و خدا ارحم الراحمین است! اما اگر درست ،بنگرند به یقین خواهند دید که چنین نیست و کارها و افعال، تا ذره كوچك و نادیدنی آن حساب دارد و باعث ثواب و عقاب می گردد

قرآن می فرماید:

﴿فَمَن يعمَل مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ وَ مَن يعمَل مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرَا يَرَهُ ﴾ (1)

«پس هر کس هم وزن ذره ای کار خیر انجام دهد آن را می بیند و هر کس هم وزن ذره ای کار بد کرده آن را می بیند».

مقصودم از این داستان این نکته است که امید در صورتی خوب است که براساس واقعیت باشد؛ نه پندار و گمان ما الآن در جامعه چنین افکاری داریم که متأسفانه جوان ها هم گاهی فریب این افکار را می خورند. زیرا حرف های شان جاذبه دارد و این جریان می خواهد امید کاذب ایجاد کند. این جریانی است که در گذشته تاریخ هم بوده است. همانند مسلک مرجئه که می گفتند دلت پاک باشد؛ هر کاری می خواهی بکن.

نکته دیگر:

امید نباید با اسباب و علل و خلقت منافات داشته باشد. وقتی شما بیمارید به طور طبیعی باید به پزشک مراجعه کنید تا درمان شوید. نمی شود در خانه

ص: 103

خوابید؛ به امید این که خدا شفا بدهد

تو را شفا نداده!

همان خدایی که درد را آفریده دوا را هم آفریده است؛ تو می خواهی توکل را نقیض و ضد حکمت من قرار بدهی؟ (1)

حارث بن کلده، پزشک قرن اول است که در اسلام گاهی خدمت بزرگان هم می رسید

نباید موضوع امید با مقتضای خلقت منافات داشته باشد. بعضی فکر می کنند با دعا همه کار می شود کرد؛ بدون توجه به اسباب و مقتضای هر کاری امام صادق علیه السلام فرمود:

﴿أَرْبَعَةٌ لَا يَسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ الرَّجُلُ جَالِسٌ فِي بَيتِهِ يَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي- فَيقَالُ لَهُ أَ لم آمركَ بالطلبِ وَ رَجُلٌ كَانَتْ لَهُ امْرَأَةٌ فَدَعَا عَلَيْهَا فَيقَالُ لَهُ أَلَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا إِلَيكَ وَ رَجُلٌ كَانَ لَهُ مَالٌ فَأَفْسَدَهُ فَيَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي- فَيقَالُ لَهُ أَلَمْ آمُرُكَ بِالاقْتِصَادِ أَلَم آمُرُكَ بِالْإِصْلَاح ثُمَّ قَالَ وَالَّذِينَ إِذا أَنْفَقُوا لَم يَسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ كَانَ بَينَ ذلِكَ قواماً- وَ رَجُلٌ كَانَ لَهُ مَالٌ فَأَدَانَهُ بِغَير بَينَةٍ فَيقَالُ لَهُ أَلَمْ آمُرُكَ بِالشَّهَادَةِ﴾ (1)

«چهار کس اند که دعای شان مستجاب نیست:

1. کسی که در خانه اش می نشیند و می گوید خدایا به من روزی بده، به او گفته می شود مگر من به تو دستور ندادم که به دنبال روزی بروی؟

2. مردی که زن بدکاره ای دارد و بر او نفرین می کند به چنین فردی گفته می شود مگر زمام کار او (طلاق یا نگه داریش) به دست تو نیست؟

3. مردی که مالی دارد و آن را تباه کرده سپس می گوید: خدایا به من روزی بده به او گفته می شود مگر به تو فرمان ندادم که میانه روی پیشه کنی؟.

سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمود:

﴿وَ الَّذِينَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ يسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ كَانَ بَينَ ذلِكَ قَواماً ﴾ (2)

یعنی: «کسانی که در مخارج شان اسراف نمی کنند و تنگ هم نمی گیرند

ص: 106

بلکه میان این دو راه اعتدال را می پیمایند

4. کسی که مالی داشت و به فردی قرض ،داد ولی در این قرض دادن شاهدی نگرفت، آن بدهکار هم این قضیه را انکار نمود، به این فرد گفته می شود:

مگر به تو نگفتم که به هنگام قرض دادن شاهد بگیر؟.

قرآن می فرماید:

﴿وَ قَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ﴾ (1)

پروردگار شما گفته است: «مرا بخوانید تا (دعای) شما را بپذیرم! کسانی که از عبادت من تکبّر می ورزند، به زودی با ذلّت وارد دوزخ می شوند!»

اما ایراد کار زمانی شروع می شود که ما دین را تنها از یک زاویه نگاه می کنیم. وقتی حدود را در اسلام نگاه می کنیم شراب 80 ضربه، زنا 100 ضربه و ... به همین ترتیب حکم دارند ممکن است کسی بگوید چه دین خشنی است این درست نیست. باید طرف دیگر را هم نگاه کرد. آن جا که به حلال خوردن و انفاق توصیه می کند باید دین را با همه زوایای آن دید یک سویه نگاه کردن درست و منصفانه نیست.

ما در اسلام ﴿ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ ﴾ هم داريم.

1. کسی که در خانه اش می نشیند و می گوید: خدایا به من روزی بده به او گفته می:شود مگر من به تو دستور ندادم که به دنبال روزی بروی؟

می گویند کسی دعا می کرد که خدایا من در این بانک یک ماشین برنده شوم یک شب خواب دید که به او گفتند اصلاً تو در این بانک حساب نداری اول برو

ص: 107

یک حساب باز کن ما همیشه دنبال معجزه ایم.

برخی ها دعا می کنند که خدایا روزی مرا زیاد کن و فعالیت نمی کنند. سؤال: شما مگر از مورچه کمتری؟ مگر مورچه می رود یک گوشه بنشیند؟ چقدر می دود تا چیزی به دست آورد. شما هم باید فعالیت کنی.

اگر کسی در خانه بنشیند و بگوید خدایا! رزق من را زیاد کن؛ این اتفاق نخواهد افتاد. تمام انبیا چوپانی کرده اند.

می گوید:

﴿یا رَبِّ ارْزُقْنی﴾ ؛

«خدایا روزی بده».

خداوند می گوید: مگر نگفتم اسراف نکن؟

3. کسی به کسی قرضی بدهد و سند و نوشته ای نگیرد.

4. کسی که همسری دارد و اذیتش می کند دائم دعا می کند خدایا نجاتم بده خداوند راهش را در اختیارت قرار داده است یا رفتارت را تغییر بده یا جدا شو

بنابراین نباید امید کاذب داشت زیرا امید کاذب شما را در خوف صادق قرار می دهد. امام باقر علیه السلام فرمود:

﴿وَ إِياكَ وَ الرَّجَاءَ الْكَاذِبَ فَإِنَّهُ يوقِعُكَ فِي الْخَوْفِ الصَّادِقِ﴾ ؛ (1)

مباد تو را که امیدی نابجا داشته باشی که به درستی تو را در هراسی راستین واگذارد.

از امید کاذب بپرهیز امید کاذب ترس می آورد وقتی که امید بر اساس واقعیت نباشد. اگر کسی مال مردم را خورده است و می خواهد توبه کند باید حقش را بپردازد. دیگر این که با هدف خلقت منافات نداشته باشد و نیز بر اساس توانمندی باشد.

فردی که تا سر کوچه هم نمی تواند برود، طبیعتاً در مسابقه دو هم شرکت نمی کند؛ چه برسد به این که بخواهد اول شود.

فردی که قدش اقتضا نمی کند یا جسمش به اندازه ای قوی نیست که یک توپ را تا چندین متر پرتاب کند نمی تواند در مسابقات والیبال شرکت کند و یا توقع اول شدن داشته باشد.

هر کسی بر اساس توانمندی باید عمل کند بنده می توانم از بیانم خوب استفاده کنم؛ اما یک ورزشکار قوی نیستم یعنی جسمم اقتضا ندارد. الآن ایراد کار این است که رشته ها براساس توانمندی ها نیست.

ص: 110

ختم قرآن در ماه مبارک رمضان داشته باشیم آن به جای خودش. ولی کافی نیست.

آیه آخر سوره کهف این است:

﴿قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يوحَى إِلَى أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلهُ وَاحِدٌ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً وَ لَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَداً﴾ (1)

بگو: «من فقط بشری هستم مثل شما؛ (امتیازم این است که) به من وحی می شود که تنها معبودتان معبود یگانه است؛ پس هر که به لقای پروردگارش امید دارد باید کاری شایسته انجام دهد و هیچ کس را در عبادت پروردگارش شريك نكند!

هر کس در زندگی به لقاء حضرت حق امید دارد باید تلاش کند.

گفتیم که امید باید براساس واقعیت باشد و با هدف خلقت منافاتی نداشته باشد و توانمندی های خودمان هم باید در این راستا باشد.

در جلسات گذشته بیان کردم که چهار شناخت در زندگی ما امید می آفریند: یکی شناخت خداست که مطرح کردیم. دومی شناخت خودمان.

انسان عزیز است. ﴿تُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ ﴾ ؛ (2) وقتى عزت خودتان را از بین نبرید و خودتان را کوچک نکنید خداوند هم عزت شما را حفظ می کند.

مفضل خدمت امام صادق علیه السلام آمد و گفت گرفتارم و چهار صد درهم می خواهم حضرت این مبلغ را به او داد وقتی می رفت او را صدا زد و گفت: دیگر سفره دلت را جلوی مردم باز نکن خوار می شوی (3)

مؤمن حق ندارد خودش را کوچک و خوار کند.

ص: 112

امام حسین علیه السلام برادری به نام عمر اطرف دارد ایشان کوچک ترین فرزند امیرالمؤمنین علیه السلام است.

در قرن اول و دوم اسم ها به هیچ وجه تعین خاصی نداشتند. الآن همین که می گویم یزید، شما همه می گویید لعنت بریزید ولی می دانید که چهار شهید در کربلا داریم که نام شان یزید است؟ پس صبر کنید نام کامل شخص را بگویم اگر :گفتم یزید بن ثبیط، باید بگویید: رحمت الله علیه . زیرا با دو پسرش در کربلا شهید شد. همچنین یزید بن معقل، شهید کربلاست. یزید بن معاصر که ابوشعثاء است به همین شکل امروزه نام «معاویه» هم تعین پیدا کرده است و ذهن را به سمت معاوية بن ابوسفیان می برد بنابراین این نام ها را روی فرزندان مان نمی گذاریم و معیار را در نظر می گیریم نام هفت اصحاب امام صادق علیه السلام معاویه بود. معاویه بن وهب که فرد مؤمنی هم بود یا عمر بن حنظله که از اصحاب امام صادق علیه السلام است.

مادر عمر، فرزند امیرالمؤمنین علیه السلام صهباء .است. او به عمر بن علی بن ابیطالب و يا عمر اطرف معروف است. از آن جا که فقط از طرف پدر شرافت بنی هاشم را دارد به او عمر اطرف می گویند عرض کرد:

﴿حَدَّثَنِي أَخُوكَ أَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ عَنْ أَبِيهِ علیه السلام ثُمَّ سَبَقَنِي الدَّمْعَةُ وَ عَلَا شَهِيقٍ فَضَمَّنِي إِلَيْهِ وَ قَالَ حَدَّثَكَ أَنِّي مَقْتُولٌ فَقُلْتُ حَوْشَيتُ يا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَقَالَ سَأَلْتُكَ بِحَقِّ أَبِيكَ بِقَتْلِي خَبَّرَكَ فَقُلْتُ نَعَمْ فَلَوْلَا نَاوَلْتَ وَ بَايِعْتَ فَقَالَ حَدَّثَنِي أَبِي أَنَّ رَسُولَ الله صلى الله عليه و سلم أَخْبَرَهُ بِقَتْلِهِ وَ قَتْلِي وَ أَنَّ تُرْبَتِي تَكُونُ بِقُرْبِ تُرْبَتِهِ فَتَظُنُّ أَنَّكَ عَلِمْتَ مَا لَم أَعْلَمْهُ وَ أَنَّهُ لَا أُعْطِي الدَّنِيَةَ مِنْ نَفْسِى أَبَداً وَ لَتَلْقَينَ فَاطِمَةُ أَبَاهَا شَاكِيةً مَا لَقِيتُ ذريتُهَا مِنْ أُمَّتِهِ وَلَا ُيدْخُلُ الْجَنَّةَ أَحَدٌ آذَاهَا في ذُرِّيتِهَا﴾ ؛ (1)

ص: 113

من به قربانت ای ابا عبد الله علیه السلام برادرت ابو محمّد حسن از پدرش برای من حدیث ،فرمود همین را که گفتم اشک چشم مجالم نداد و صدای گریه ام بلند شد. آن حضرت مرا به سینه چسبانید و فرمود برای تو حدیث کرد که من کشته می شوم ؟ عرض کردم خدا نکند یا بن رسول الله فرمود: تو را به حق پدرت به سؤالم جواب بده از کشته شدن من خبر داد؟ گفتم: آری، چه می شد که کناره نمی گرفتی و بیعت می فرمودی؟

فرمود: پدرم برای من حدیث فرمود که رسول خدا صلی الله علیه و اله به پدرم فرموده است: که او و من هر دو کشته می شویم و قبر من نزديك قبر او خواهد بود. گمان می کنی آن چه را که تو می دانی من نمی دانم؟ و حقیقت این است که هرگز تن به پستی ندهم و روزی که فاطمه زهرا علیها السلام پدرش را ملاقات می کند شکایت آن چه را که فرزندانش از این امت دیده اند، به حضرتش خواهد فرمود و يك نفر از افرادی که دل فاطمه علیها السلام را درباره فرزندانش آزرده اند، به بهشت داخل نخواهند شد.

من خودم را مقابل بنی امیه خوار نمی کنم این ها که مرا خواهند کشت. اما من با عزت می میرم.

خدا می گوید: این مثل سگ است. (1) یا در جای دیگر می فرماید: مثل چهارپایان است.

﴿أُولئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ ﴾ (2)

آن ها همچون چهارپایانند؛ بلکه گمراه تر! اینان همان غافلانند (چرا که با داشتن همه گونه امکانات هدایت باز هم گمراهند)!

به خداوند سوگند! انسان از ملائکه هم می تواند بالاتر برود. همان گونه که شهدای کربلا رفتند و به درجات عالی رسیدند.

در یک جمله: خودتان را ارزان نفروشید عزت و کرامت تان و جانشینی خداوند و عظمت و حریت تان را با گناه از بین نبرید گناه انسان آزاده را اسیر می کند؛ عزیز را ذلیل می کند کریم را لئیم می کند خلیفة اللهی را از شما می گیرد و شما را عبد شیطان می کند. مثل قاسم بن الحسن علیه السلام باشید که می گفت: مرگ نزد من از عسل شیرین تر است (3)

ص: 115

ص: 116

عمر ما گذشته حافظه ما با چه پر شده است؟ چه هنری داریم؟ چه طور توانستیم خودمان را کنترل کنیم؟

پس شناخت خود و استعدادها هم امید می آورد.

3. شناخت دنیا، به جرأت می توان گفت اکثر ما شناخت مان از دنیا و آخرت بسیار ناقص است؛ اگر کسی این دو را قشنگ بشناسد هیچ گاه در زندگی اش ناامید نمی شود.

مثلاً: یکی که از دنیا می رود همه ما ناراحت می شویم چرا این طور شد؛ چون نمی دانیم آن طرف چه خبر است؟ اگر یک چشمی باشد و برزخ را ببینیم که این چشم پیش انبیاء و اولیاء است؛ چون افق را فقط دنیا می بینیم فقدان ها برای ما ناامیدی می آورد.

یا مریضی، اگر بدانیم این دنیا موقت است چقدر تحمل مریضی ثواب دارد هیچ گاه مأیوس نمی شویم.

کسی که مریض می شود خیلی این دعا را بخواند:

﴿و رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ﴾ (1)

پروردگارا! به ما در دنیا (*نیکی*) عطا کن و در آخرت نیز (* نیکی *) مرحمت فرما و ما را از عذاب آتش نگاه دار!»

عرض کردم اگر در نزد تو گناه کارم طاقت عذاب آخرت را ندارم، در همین دنیا مرا عذاب کن اکنون ای رسول خدا می بینی که دعایم اجابت شده و بیمار شده ام .

پیامبر فرمود: دعای درستی نکرده ای، می بایست در دعا به پیروی از قرآن کریم بگویی: (1)

﴿ربَّنا آتنا في الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ﴾ (2)

«پروردگارا به ما در دنیا نیکی عطا کن و در آخرت نیز نیکی مرحمت فرما! و ما را از عذاب آتش نگاه دار»

امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه مذکور فرمود:

﴿رِضْوَانُ اللهِ وَ الْجَنَّةُ فِي الْآخِرَةِ وَ السَّعَةُ فِي الرِّزْقِ وَ الْمَعَاشِ وَ حُسْنُ الخلق في الدُّنْيا﴾؛ (3)

حسنه و خوبی آخرت یعنی رضایت و خشنودی خدا و بهشت و حسنه و خوبی دنیا یعنی توسعه و گشایش در زندگی و رزق و روزی و حسن خلق .

حسنه در دنیا دو چیز است و حسنه در آخرت هم دو چیز است یعنی شما در واقع وقتی این دعا را می خوانید چهار چیز از خدا می خواهید: خرج زندگی و رزق و خوش اخلاقی اگر کسی این دو را دارد حسنه دنیا را دارد.

خدا از آدم راضی باشد، بهشت برود.

ص: 119

وقتی مکه می روید و طواف می کنید یک قسمت از خانه خدا قبل از حجر الأسود ، آن جا فرشته هایی ایستاده اند هر که بگوید: ﴿رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً﴾ آن ها می گویند: آمین

هرگز اسلام دنیای بدون آخرت و آخرت بدون دنیا را نمی پسندد، این صریح قرآن است در سوره قصص آیه 77 خداوند می فرماید:

﴿ وَ فِيمَا آتَاكَ اللهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ لاَ تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيا وَ أَحْسِنْ كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ وَ لاَ تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَحِبُّ الْمُفْسِدِينَ ﴾ (1)

و در آن چه خدا به تو داده سرای آخرت را بطلب و بهره ات را از دنیا فراموش مکن؛ و همان گونه که خدا به تو نیکی کرده نیکی کن؛ و هرگز در زمین در جست وجوی فساد ،مباش که خدا مفسدان را دوست ندارد!

این شناخت حقیقت دنیاست یک آیه در قرآن داریم که خیلی جالب است این آیه یک ترسیم زیبایی از دنیاست از کودکی، نوجوانی، جوانی، میان سالی و پیری

انسان تا هشت سال کودک است تا 16 سال می گویم: نوجوان، (این ها در روایت آمده والا شاید سازمان جوانان یک چیز دیگری بگوید و تا چهل سالگی هم بگوید: جوان) پنج تا هشت سال تا 24 جوانی ، تا 32 میان سالی و پختگی تا چهل، بعد هم می شود پیریو

چو دوران عمر از چهل درگذشت *** مزن دست و پا کآبت از سر گذشت (2)

دیگر سرازیری است

ص: 120

این تشبیه و ترسیمی که قرآن از پنج مرحله زندگی کرده است.

خوشا به حال کسی که در این دوران و در این عمر بتواند از هر کدام از این مرحله ها استفاده کند همان دوران اول تا هشت سالگی را می شود قرآن حفظ کرد دوران بعدی را می شود خلاقیت ها را یاد گرفت.

به عبارت ساده تر: آدم ها در این دنیا سه دسته اند: بعضی ها هضم می شوند، یعنی خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو در میان سیگاری ها بنشیند سیگار می کشد و در بین هیئتی ها قرار بگیرد سینه می زند

زود خودشان را با شرایط منطبق می.کنند

نه؛ سنگ روی سنگ بند نمی شود اگر دین خفیف شمرده شود.

این فرد روزه اش را باز کرد بعد رفیقش رفت شراب آورد گفت این دیگه چیه؟ :گفت تو که روزات را خوردی این را هم بخور

آب که از سرگذشت حالا چی یک وجب چی ده وجب، این را هم خورد، وقتی خورد مست شد زد در کوچه مدینه و عربده کشی او را گرفتند و به حضرت خبر دادند نجاشی که مدح شما می گفت و پشت سر شما نماز می خواند، روزه اش را خورده و شراب نوشیده است.

قرآن گروهی را نام می برد به نام «خائضین و گروه دیگری داریم به نام «فائضین». فوز یعنی پیروزی و رستگاری و خوض یعنی بدبختی و سقوط . خائضین کسانی که اهل انحطاطند.

به مردم هم رسیدگی نمی کردیم؛ به فقرا اطعام نمی کردیم و قیامت را جدی .نگرفتیم

﴿وَ كُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ﴾ (1)

و همواره روز جزا را انکار می کردیم

﴿وَ كُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ﴾ (2)

و پیوسته با اهل باطل همنشین و هم صدا بودیم.

ما به جای این که با فائضین باشیم با خائضین بودیم. یعنی به جای این که با اهل ترقی باشیم با اهل سقوط بودیم.

وقتی نجاشی را به خدمت امیرالمؤمنین علیه السلام آوردند، حضرت فرمودند: صد ضربه شلاق به او بزنید عرض کردند: حد شراب 80 ضربه است فرمود 20 ضربه هم چون در ماه رمضان مرتکب این عمل شنیع شده است.

قرار شد که فردا حکم را اجرا کنند شب قبیله اش خدمت حضرت آمدند که یا امیرالمؤمنین علیه السلام او را نزنید او یک اشتباهی کرده است. اگر شلاق ،بخورد دیگر آبرویش می رود و در مدینه نمی ماند و می رود به معاویه ملحق می شود. حضرت :فرمود نمی توانیم احکام الهی را تعطیل کنیم.

توبه کنندگان، عبادت کاران، سپاس گویان، سیاحت کنندگان، رکوع کنندگان، سجده آوران، آمران به معروف، نهی کنندگان از منکر، و حافظان حدود (و مرزهای) الهی، (مؤمنان حقیقی اند)؛ و بشارت ده به (این چنین) مؤمنان!

یکی از صفات این است که مؤمنان حافظان حدود الهی اند. او باید شلاق .بخورد شلاق ها را خورد و رفت به معاویه .پیوست

البته وقتی نزد معاویه رفت حرف خوبی زد معاویه پرسید از کجا می آیی؟ گفت: از عدل علی علیه السلام به ظلم تو پناه آورده ام. طاقت عدل علی علیه السلام را نداشتم. (1)

برایم پیش آمد و نزدیک بود پایم بلغزد. نفس من هم تحریکم کرد. فوراً خودم را زیر این درخت رساندم و دیدم کسی نیست. لباس هایم را در آوردم و بدنم را روی این شن های داغ گذاشتم و خطاب به نفسم :گفتم تو طاقت این سنگ را نداری؛ طاقت جهنم را داری؟ دارم با نفسم مبارزه می کنم این ها گلیم خودشان را از آب می کشند:

﴿يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ نَاراً وَ قُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ﴾ (1)

ای کسانی که ایمان آورده اید خود و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسان ها و سنگ هاست نگه دارید.

این گروه دیگر کار به همسایه کناری هم ندارند. اگر کسی خلاف کند، کار ندارند و مداخله نمی کنند.

سوم: بعضی نه هضم می شوند و نه به حفظ اکتفا می کنند قرآن می گوید: دیگران را هم هدایت می کنند:

﴿وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةً يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴾ (2)

باید از میان شما جمعی دعوت به نیکی و امر به معروف و نهی از منکر !کنند و آن ها همان رستگارانند.

این ها بهترین امت هستند این ها کسانی اند که به سوی خیر دعوت می کنند.

است که می گویند: اگر یکی را نجات دادی،گویا دنیا را نجات داده ای .

﴿وَ مَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً﴾ (1)

و هر کس، انسانی را از مرگ رهایی بخشد چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است.

جوان های عزیز چرا امام حسین علیه السلام این قدر روز عاشورا خطبه خوانده و صحبت کرده است؟

ابن ابی الحدید در «شرح نهج البلاغه» می گوید در جنگ صفین اصحاب حضرت امیر از کوفه آمده بودند و امام هم جنگ را شروع نمی کرد. یک روز اصحاب عصبانی شدند و به حضرت :گفتند ما زن و بچه و کاسبی مان را در کوفه رها کرده ایم با شما به صفین آمده ایم. دیگر خسته شده ایم. چرا جنگ را شروع نمی کنید؟ صفین الآن در سوریه واقع شده و به آن «رقه» می گویند. قبر بسیاری از شهدای صفین آن جاست. اصحاب اعتراض کردند که یا امیرا پشت سر شما حرف می زنند فرمود چه می گویند؟ گفتند: بعضی می گویند علی می ترسد جنگ را شروع کند. بعضی می گویند علی تردید دارد. چرا که سپاه دشمن مسلمانند و قرآن کتاب شان است.

امام فرمود: اگر قرار بود بترسم در احد می ترسیدم؛ وقتی که جوان بودم. من الآن آخر عمرم است (ایشان در صفین 61 ساله بودند). اما درباره تردید؛ اگر قرار بود جایی تردید می کردم، در سپاه جمل تردید می کردم که آن جا بالأخره اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله بودند. من نه می ترسم و نه تردید دارم می دانید چرا صبر کردم؟ بلکه یکی از ایشان هدایت شود.

هدف اصلی در اسلام این است که دست دیگری را هم بگیری و بیاوری

ص: 127

مسجد. فرد دیگر را هم هدایت کنی.

تذکر بدهید و بگویید. بحث امر به معروف و نهی از منکر در این دسته سوم می آید نمی شود نسبت به جامعه بی تفاوت بود.

هاشم مرقال جلوی آن جوانی را که در جنگ به امیرالمؤمنین علیه السلام ناسزا می گفت، گرفت و گفت: چرا به امیرالمؤمنین علیه السلام فحش می دهی؟ اگر می خواهی بجنگی، .بجنگ گفت به دو دلیل: اول این که به ما گفته اند علی علیه السلام نماز نمی خواند. دوم این که به ما گفته اند: قاتل خلیفه سوم، عثمان است.

اصلاً جنگ صفین به همین دلیل راه افتاد خود زهیر جزء همین انسان هاست. عثمانی مذهب بود و به انتقام خون عثمان برخواسته بود.

هاشم مرقال با این که می توانست آن جوان را بکشد، به او گفت: این سخنان دروغ است. برو نگاه کن چه کسانی کنار علی علیه السلام ایستاده اند؛ اویس قرنی که کف دست ها و زانویش از فرط نماز پینه دارد. او کسی است که یک شب تا صبح به سجده می رفته است. آیا اویس از یک بی نماز حمایت می کند؟ فرد دیگر عمار است که آثار سجده روی پیشانی اش است. آیا او از یک بی نماز حمایت می کند؟ آن جوان مقداری فکر کرد و دید که حرف راست و درستی است.

هاشم ادامه داد که: قاتل عثمان هم دروغ است خودشان او را کشته اند و خودشان هم پیراهنش را علم کرده اند. این جوان برگشت و به حضرت امیر علیه السلام پیوست.(1)

داستانی می خواهم برای تان بگویم که در قرآن است. جوان ها! قرآن و تفسیر بخوانید. الآن یافتن این ها آسان است باید با قرآن آشنا شد و انس داشت قرآن در زندگی انسان نورانیت می آورد

ص: 128

خداوند رحمت کند استادی را که می گفت: اصلاً قرآن کوچکی همیشه همراهتان باشد ولی الآن موبایل هم است قرآن را حفظ کنید و ترجمه اش را به یاد داشته باشید. این باعث برکت در زندگی می شود.

گفت: نه؛ فرمود: بفروش تا من یک درخت در بهشت به تو بدهم. گفت من نقد را رها کنم و نسیه را بگیرم؟ این که گفتم شناخت دنیا و آخرت مهم است ، این جاست. انسان گاهی تنها جلوی پایش را می بیند

توجه کنید که جز اعتقاد به معاد چیزی شهدا را به جبهه نکشانید وگرنه چرا جوان برود جانش را بدهد؟ مسلماً چیزی را در آن طرف می بیند و ایمان دارد.

رجزهای اصحاب ابی عبدالله علیه السلام را نگاه کنید. زهیر بن قین بجلی وقتی به میدان می آیند می گویند:

اليَوم نلقى جَدَّكَ النَبِيّا *** وَ حَسَناً وَ الْمُرْتَضَى عَلِيا (1)

یعنی امروز جد تو را که نبی است با امام حسن و مرتضی علی علیهم السلام دیدار خواهیم کرد.

علی اکبر علیه اللام وقتی لحظه آخر می رسد می گوید:

﴿يا ابتاه! هذا جَدّى رَسُولُ اللّه صلى الله عليه و آله قَدْ سَقانى بِكَأسه الْأَوْفى شَرْبَةً لا اَظْمَأُ بَعْدَها اَبَداً﴾ ؛ (2)

ای پدر جان! این جدم پیامبر خدا است که مرا با جام آبی سیراب نمود که بعد از آن ابدا تشنه نخواهم شد.

همه این ها جز دیدن آثار معاد هیچ دلیل دیگری نداشته است. این گونه بود که ام البنين علیها السلام چهار جوانش را می دهد.

اما انسان گاهی این قدر پست می شود که پیامبر صلی الله علیه و آله می گوید: یک درخت در بهشت به تو می دهم و او قبول نکند!

شخصی به نام ابودحداح در آن جا بود. گفت: یا رسول الله ! من می روم و درخت

ص: 130

را از او می خرم رفت و خرید و آمد و گفت یا رسول الله ! خریدم. رسول خدا صلى الله عليه و سلم درخت را به همان شاکی بخشید.

حضرت فرمود: چطور از او خریدی؟ او که نمی فروخت. گفت: یا رسول الله یک باغ به او دادم. (1) حال ببینید چه کسی سود برد؟ این یکی که باغ داد و یک درخت خرید یا آن که حاضر نشد درخت خود را در مقابل درختی در بهشت بفروشد؟

آیه قرآن این دو را توضیح می دهد و می فرماید:

﴿فَأَمَّا مَنْ أَعْطَى وَ اتَّقَى﴾

امّا آن کس که (در راه خد) انفاق کند و پرهیزگاری پیش گیرد.

﴿وَ صَدَّقَ بِالْحُسْنَى﴾

و جزاى نيك (الهی) را تصدیق کند.

﴿فَسَنُيَسِرُهُ لِلْيسْرَى﴾

ما او را در مسیر آسانی قرار می دهیم!

﴿وَ أَمَّا مَنْ بَخِلَ وَاسْتَغْنَى﴾

امّا کسی که بخل ورزد (و از این راه) بی نیازی طلبد

﴿وَ كَذَّبَ بِالْحُسْنَى﴾

و پاداش نيك (الهی) را انکار کند.

﴿فَسَنُيَسَّرُهُ لِلْعُسْرَى ﴾ (2)

به زودی او را در مسیر دشواری قرار می دهیم؛

این ابود حداح که باغش را داد تقوا .داشت بهشت را قبول داشت.

خداوند آقای قرائتی را حفظ کند. زمانی این آیه را توضیح می داد و می گفت:

ص: 131

اين ﴿فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيسْرَى﴾ یعنی دست روی خاک بگذارد، طلا می شود. دو کلمه «یسر» دارد. یعنی کارها را برایش آسان قرار می دهیم؛ یعنی کاری می کنم که دست به خاک بزند، طلا شود. و اما آن که بخل ورزید و گفت: نقد را بدهم نسیه بگیرم؟ و درخت پیامبر صلی الله علیه و اله را در بهشت قبول نکرد همه کارهای ساده برایش سخت و بد می شود

بسیاری است که طاقت آن (و همّت ادای حق آن) را نداشته باشی؛ آیا رسول خدا صلی الله علیه و اله (که مالی ندارد) برای تو اسوه و نمونه ای نیکونیست؟ سوگند به خدایی که جانم به دست او است، اگر می خواستم که کوه ها برای من زر و سیم شود می شد».

ثعلبه بار دیگر نزد پیامبر صلی الله علیه و اله آمد و گفت: ای رسول خدا دعا کن تا خدا به من مالی بدهد، سوگند به آن که تو را به حق برانگیخت، اگر خدا به من مالی ببخشد، حق هر صاحب حقی را به او خواهم داد. پیامبر صلی الله علیه و اله عرض کرد: «خدایا! به ثعلبه مالی روزی کن» و ثعلبه گوسفندانی خرید و چنان رشد کردند که کرم ها رشد می کنند؛ و جای او برای گوسفندداری در مدینه تنگ شد، از این رو از شهر رفت و در درّه ای از درّه های اطراف منزل کرد؛ باز گوسفندان افزایش یافتند و ناگزیر از مدینه بسیار دور رفت (و در آن جا سکونت گزید) و از نماز جمعه و جماعت بازماند.

پیامبر صلی الله علیه و اله مأمور گردآوری صدقه (زکات) را برای جمع آوری زکات نزد وی فرستاد، او امتناع کرد و بخل ورزید و گفت: این (زکات) مانند جزیه است. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله (چون سخن او را شنید) فرمود:

﴿يا وَيحَ ثَعْلَبَةَ يَا وَيحَ ثَعْلَبَةَ ثَلَاثا﴾؛ (1)

وای بر ثعلبه وای بر ثعلبه سه مرتبه

کسی که ظرفیت پول نداشته باشد، طغیان می کند:

﴿كلاً إِنَّ الْإِنْسَانَ لَيطْغَى﴾ (2)

چنین نیست (که شما می پندارید) به یقین انسان طغیان می کند

قارون ظرفیت نداشت؛ فرعون ظرفیت مسئولیت نداشت

ص: 133

سرپیچی کردند و روی برتافتند!

این آیه زبان انسان های بدقول، بی اراده و سست عقیده است. آن هایی که نمی توانند پای حرف شان بایستند. آن شخص به خدا قول داد که اگر به من بدهی من همه فقرا را غنی می کنم و از صالحان می شوم. ولی دروغ گفت.

نتیجه: سومین و چهارمین عامل ،امید شناخت حقیقت دنیا و آخرت است.

ص: 135

ص: 136

آن که خود را فداکارانه فدای برادر نمود.

﴿الْوَاقِی السَّاعِي إِلَيْهِ بِمَائِهِ﴾؛

آن که نگهبان دین و سپاه حسین علیه السلام بود آن که تلاش بسیار برای آب رسانی به سوی لب تشنگان نمود.

﴿المَقطوعَةِ یَداهُ﴾ (1)

آن که دو دستش در راه خدا قطع شد.

وقتی امام سجاد علیه السلام به فرزند ابوالفضل علیه السلام نگاه می کرد، اشک می ریخت می:فرمود

﴿ رَحِمَ اللهُ الْعَبَّاسَ فَلَقَدْ آثَرَ وَ أَبْلَى وَ فَدَى أَخَاهُ بِنَفْسِهِ حَتَّى قُطِعَتْ يَدَاهُ﴾ ؛ (2)

خداوند عباس علیه السلام را رحمت کند او ایثار کرد و دچار مصائب و امتحان عظیم گردید و جانش را فدای برادرش حسین علیه السلام نمود تا آن جا که آن جا دست هایش در این راه قطع گردید.

امام سجاد علیه السلام فرزند ابوالفضل علیه السلام به نام عبیدالله بن عباس را می دید، زبان به مدح او می گشود و اشک می ریخت. (3)

و حسن و حسین علیهما السلام.

این آرزوی همه انبیا بوده است حضرت ابراهیم و حضرت سلیمان علیه السلام این دعا را می کردند آرزوی همه مردم این بوده که در نماز به این عنوان سلام بدهند. این خیلی سخن بزرگی است. امامی که خودش حجت و عبد صالح خداست، :بگوید

﴿المطيع الله وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِيرِ المُؤْمِنِينَ وَ الحسن و الحسين﴾

پیرو فرمان خدا و رسول خدا و امیرمؤمنان و حسن و حسین علیهما السلام

از این رو مقام اباالفضل علیه السلام خیلی بالا و باعظمت است. بسیاری درباره این جمله امام حسین علیه السلام صحبت کرده اند. آن زمانی که ابوالفضل آمد و گفت: من بروم. حضرت فرمودند: اگر تو بروی، لشکر من از هم می پاشد، لشکر یعنی یک گروه کثیر. گروهی از افراد که اگر فرمانده شان از بین برود از هم می پاشند امام حسین علیه السلام عصر عاشورا لشكری نداشت فقط علی اصغر مانده بود و زن و بچه ها کتابی درباره حضرت ابوالفضل علیه السلام نوشته شده که صاحب کتاب می گوید ابوالفضل علیه السلام باعث آرامش است ابوالفضل به تنهایی که جلو خیمه ایستاده بود، همه جا آرام بود نه دشمن جرئت می کرد به بچه ها تازیانه بزند و نه خیمه ها را آتش بزند و متعرض زن و بچه شود امام حسین علیه السلام کار خودش را می کرد کنار بدن علی اکبر علیه السلام می رفت و کنار بدن قاسم علیه السلام می رفت و خطبه هایش را می خواند. اصلاً خیالش از خیمه ها راحت راحت بود.

وقتی می گوید: شما بروی لشکر من از هم می پاشد، یعنی عباس! این آرامش دیگر از بین میرود. دیگر باید بلند شوی رخت اسیری به تن زینب ببینی و دیگر باید دید که دست ها برای تازیانه زدن بالا می رود تا تو بودی خیمه ها آرام بود به همین دلیل حضرت می فرمود تو بمان این ها از تو حساب می برند.

این تعبیر:

ص: 139

﴿الْآنَ انْكَسَرَ ظَهْرِى وَ قَلَّتْ حِيلَتى﴾ ؛ (1)

اکنون پشتم شکست و چاره ام کم شد

معنایش همین است که دیگر پشتوانه ام رفت. تعبیر حضرت زینب علیها السلام که فرمود:

حدیثی از امام صادق علیه السلام است که این حدیث را با حضرت ابوالفضل علیه السلام تطبيق می دهم. حدیث این است:

سه چیز محبوبیت می آورد: همه ما دل مان می خواهد محبوب باشیم. این یک میل طبیعی است و خدا آن را مذمت نکرده است. در زیارت امین الله در حرم های ائمه می خوانیم. 13 حاجت از خدا می خواهیم یکی از آن ها این است

﴿مَحْبُوبَةٌ فِي أَرْضِكَ وَ سَمَائِكَ﴾؛ (2)

«خدایا مرا در زمین و آسمان محبوب کن».

اصلاً انسان از مبغوض و منفور بودن بدش می آید.

یکی از دعاهای حضرت ابراهیم علیه السلام این بود که خدایا مرا محبوب کن.

﴿وَ اجْعَلْ لِى لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ ﴾ (3)

و برای من در میان امت های آینده زبان صدق (و ذکر خیری) قرار ده!

خدایا کاری کن که مرا مدح کنند یک از دعاهای امام سجاد علیه السلام این است که مرا عزيز كن.

چگونه انسان عزیز می شود؟ با پول نمی شود ،محبت قلبی است. محبت مثل دین است و با زور به دست نمی آید. باور و اعتقاد است هیچ کس با زور نمی تواند کسی را دوست داشته باشد خدا به پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید

ص: 140

﴿لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً مَا أَلَّفْتَ بَينَ قُلُوبِهِمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَينَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴾ (1)

اگر تمام آن چه را روی زمین است صرف می کردی که میان دل های آنان الفت ،دهی نمی توانستی! ولی خداوند در میان آن ها الفت ایجاد کرد او توانا و حکیم است!

اگر تمام کره زمین پول باشد و تو به مردم بدهی نمی توانی دل مردم را بخری.

اما در بعد دوم که معنویت است. معنویت یعنی نماز و دعا و ارتباط با خدا. دین داری ضروری بشر است؛ یعنی خود جامعه غربی هم به این نتیجه رسیده اند که بشر نیاز به معنویت دارد. اما متأسفانه عرفان های کاذب ساخته اند. معنویت یک ضرورت است و آرامش می آورد؛ زیرا بشر غیر از خوردن و خوابیدن به عقل و نیازهای درونی هم نیاز دارد.

اسلام از همان اول روی این معنویت سرمایه گذاری کرد و دین را مطرح کرد. اما دین بازی چیز دیگری است. مردم سه گروهند: دین دان، دین باز و دین دار.

دین دان اطلاعاتش در این باره خوب است بسیار زیبا سخنرانی می کند و کتاب می نویسد.

دین باز، دین، وسیله بازی اوست؛ مانند کسی که می خواست مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله را کم ارزش .کند رسول خدا مسجدی ساخته بود و افرادی می خواستند مسجد دیگری بنا کنند تا مردم را از مسجد رسول خدا صلی الله علیه و آله به این مسجد بکشانند.

خدا به پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود این مسجد مسجد ضرار .است بروید خرابش کنید. (1) اگر ما بودیم می گفتیم هیئت امناء اش را عوض کنید، فرد دیگری بیاید نماز .بخواند چرا خداوند می گوید مسجد ضرار باید خراب شود و به مزبله تبدیل شود؟ با این که هزینه زیادی صرف آن شده بود؛ چنان چه گوساله سامری هم از طلا ساخته شده بود و هزینه هنگفتی برایش کرده بودند چرا که ششصد هزار انسان را فریفت.

حضرت موسی علیه السلام آن گوساله طلایی را خورد کرد و آتش زد.

گاهی از راه دین بازی و به اسم هیئت و عاشورا جلو می آیند تا دین مردم را بگیرند

در اروپا در یکی از همین سال ها دولت انگلیس بین عزادارها قمه توزیع کرد. من

ص: 142

به نظرات علما در این باره نمی پردازم. اما چرا دولت انگلیس چنین کاری می کند؟ یکی از این کشورهای اروپایی هشت بار تلویزیون رسمی کشورش را قطع کرد و فیلم قمه زنی را پخش کرد فیلمی که در آن بچه شش ماهه و یک ساله قمه به سرش می خورد و خون روی صورتش می ریخت و بعد زیرنویس آن فیلم حرف های تندی می نوشت چرا این گونه شیعه را تخریب می کنند؟

اما دین داری؛ مثلاً دین داری من چگونه است؟ حدیث دروغ نخوانم. روضه دروغ نگویم وقت شما را نگیرم اما کاسب چگونه می تواند دین داری کند؟ عيب کالایش را بگوید گران نفروشد. دین داری یک خانم جوان هم به حجاب و عفت اوست.

اگر دینت تابع دنیایت شد هر دو را از دست دادی، حرف درستی است.

امام خمینی رحمه الله در نامه اش به گورباچف ، رییس جمهور وقت شوروی، می نویسد: آقای گورباچف با مادیت نمی توان بشریت را از بحران عدم اعتقاد به معنویت که اساسی ترین دوای درد بشریست درآورد. وقتی بعد از هفتاد سال بانگ الله اکبر و شهادت به رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله از بعضی جمهوری های شما به گوش رسید، تمامی طرفداران اسلام ناب محمدی صلى الله عليه و سلم به گریه افتادند.

آقای گورباچف ! یک بار دیگر به شما می گویم جهان بینی مادی نیست؛ مادی و الهی است. (1)

معنویت به معنی برجسته کردن ارزشهای معنوی از قبیل: خدامحوری و نماز و توکل و ایمان است.

از این رو امام صادق علیه السلام فرمود: سه چیز محبوبیت می آورد: اول دین داری است. حضرت ابوالفضل علیه السلام می فرماید:

ص: 143

وَ اللهِ إِنْ قَطَعْتُم یمیني *** إِنِّي أُحَامِي أَبَداً عَنْ دِينِي (1)

به خدای سوگند اگر چه دست راست مرا از پیکرم جدا سازید باز هم برای همیشه و تا آخرین نفس از دین و آیین خویش دفاع خواهم کرد

دین یعنی ایثار و فداکاری دین یعنی وفای به عهد و ایستادن پای ارزش ها کسی نمی تواند بگوید این ها را بدون دین رعایت می کنیم.

هر فیلسوفی حرفی می زند هر دانشمندی حرفی دارد. مرحوم شهید مطهری می:گوید دین با آن اصل کار دارد آن مبنا را می گوید تکیه گاهش معصوم و انبیا است.

﴿وَ لَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَيهِ الضَّلالَةُ فَسِيرُوا فِى الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ﴾ (2)

ما در هر امتی رسولی برانگیختیم که: «خدای یکتا را بپرستید؛ و از طاغوت اجتناب کنید!» خداوند گروهی را هدایت کرد؛ و گروهی ضلالت و گمراهی دامان شان را گرفت؛ پس در روی زمین بگردید و ببینید عاقبت تکذیب کنندگان چگونه بود

ما هرکاری که در زندگی انجام می دهیم باید با دین بسنجیم. اگر خلاف دین است انجام ندهیم باید بسنجیم که این سخن این معامله، این قلم، آیا مطابق دین است یا نه ؟

می آمد. چند سالی نتوانست بیاید. رفیقش می گوید من خدمت امام صادق علیه السلام آمدم. حضرت فرمودند: حال فلانی چطور است؟ من فکر کردم ایشان وضع مالی او را می پرسد. گفتم آقا وضعش خیلی خراب است، آقا فرمودند: دینش چطور است؟ گفتم: الحمد الله دینش خوب است. فرمود:

﴿هُوَ وَ اللَّهِ الْغِنَى﴾ ؛ (1)

«به خدا قسم! او غنی است».

عامل دوم هزینه کردن و بخشش دست باز بودن یک وقت لازم است شما برای دین جان بذل کنید.

حضرت ابوالفضل علیه السلام سه برادر دارد با سن های 25 ،20 ،23. همه از ایشان کوچک ترند صبح عاشورا برادران را صدا زد و فرمود: ای پسران مادرم! شما اول بروید. می ترسم من شهید شوم. شما بعد از من پشیمان شوید. شما اول بروید جان تان را فدا کنید (2) و من شهادت شما را ببینم بعد خودم بروم از این رو اول داغ سه برادر را .دید بعد خودش عصر عاشورا کنار نهر علقمه به شهادت رسید این بذل جان برای حفظ اعتقادات و دین است و محبوبیت می آورد.

چرا حضرت ابوالفضل علیه السلام محبوب است؟ چون بذل جان کرده است چرا امروز شما از مالک اشتر به عنوان شخصیت محبوب یاد می کنید؟ چون بذل جان کرده است.

گاهی هم بذل مال است. گاهی باید از مال گذشت. گاهی بذل زبان است. گاهی بذل قلم است. گاهی می بایست بذل هنر کرد.

ص: 145

بایست و نگهبانی بده و او بگوید چشم نشان از تواضع ایشان است. شما به چنین شخصیت بگویی برو آب بیاور؛ بگوید چشم. تواضع و فروتنی همان چیزی است که حضرت ابوالفضل علیه السلام را امروز محبوب کرده است. به هیچ وجه نامی از خودش در کربلا نیاورد. بعضی خطبه ای به ایشان منسوب می کنند و ما رفتیم و گشتیم. دیدیم سندی ندارد که ایشان در مکه خطبه ای خوانده باشد. از ایشان هیچ خطبه ای به ثبت نرسیده است. نه در زمان حضرت امیر علیه السلام و نه در زمان امام حسن و امام حسین علیهما السلام

این اطاعت محض از امام همان تواضع و فروتنی است. این است که محبت او در دل هاست. محبوبیت او چنان در دل ها قرار گرفته که در عراق از حضرت ابوالفضل علیه السلام بیش تر از امام حسین علیه السلام حساب می برند. اگر به عباس علیه السلام قسم شان ،بدهی دیگر درخواستی را رد نمی کنند

چرا خداوند این یل ام البنین علیها السلام را این طور محبوب دل ها قرار داده است؟

چون سخنش این بود: ﴿إِنِّي أَحَامِي أَبَداً عَنْ دِينِي﴾ (1) دوم این که بذل کرد و دست چشم و جان و برادرانش را در راه دفاع از دینش داد با صورت روی خاک افتاد و سوم این که فروتن بود.

بده. هنوز شمری در کار نیست. امان نامه ای از خود ابن زیاد گرفت. شمر هم از بنی کلاب است و یک نسبتی با ام البنین علیها السلام دارد. او هم امان نامه گرفت. یکی از امان نامه ها ظهر تاسوعا رسید و دیگری عصر تاسوعا . اما تواضع و بذل و دین داری حضرت ابوالفضل علیه السلام را ببینید نگاهی به هر دو امان نامه کرد و لعنت کرد و گفت: من امان بگیرم و پسر فاطمه علیها السلام در امان نباشد؟ (1)

اگر می بینید این شخصیت شاخص شده است به همین دلیل است. همه ما به مقام شهدا غبطه می خوریم اما شهدا به مقام او غبطه می خورند (2) در اصفهان یک روز سیصد شهید تشییع می شد. در قم گاهی از اول چهار مردان تا گلزار جنازه روی دست مردم بود جوانان این مردم برای انقلاب پرپر شدند. این ها خیلی مقام شان عالی است. اولین قطره خون شهید که ریخته می شود هفت پاداش به او می دهند. یکی آمرزش گناهان .است بهشت برایش آماده است. (3)

ص: 148

روز قیامت فرقی بین شهدا و انبیا نیست جز نبوت این سخن بزرگی است. اگر چه نبوت كل الفرق است و فرق مهمی است اما آن قدر مقام شهدا عالی است که یک درب بهشت مخصوص شهدا است «باب المجاهدین» با این همه روز قیامت شهدا به مقام حضرت ابوالفضل علیه السلام غبطه می خورند. (1) خداوند چه چیز به حضرت ابوالفضل علیه السلام داده که شهدا به مقامش غبطه می خورند؟

تمام این ها به خاطر برادری امام حسین علیه السلام نیست امام حسین علیه السلام برادری هم دارد که یاری اش نکرد محمد حنفیه 14 پسر دارد که یکی شان در کربلا حضور .ندارد عمر اطرف برادر امام حسین علیه السلام است و امام حسین علیه السلام را در آغوش گرفته است. ولی یاری اش نکرده است. لذا برادری علت محبوبیت نیست. آن چه حضرت ابوالفضل علیه السلام را به این جایگاه رسانده عواملی است که در حدیث امام صادق علیه السلام ذکر شد.

دین داری در زمان ما انجام فرائض و دور شدن از محرمات است.

ص: 152

تا روز دهم؛ روز دهم روز مصیبت و حزن و گریه اش بود و می فرمود: در این روز حسین کشته شد.

ابو عماره منشد می گوید:

﴿ مَا ذُكِرَ الْحُسَينُ بْنُ عَلِى علیه السلام عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِي يَوْمٍ قَطُّ فَرُئِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مُتَبَسّماً فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ إِلَى اللَّيلِ﴾ ؛ (1)

هرگاه در حضور امام صادق علیه السلام نام حسین علیه السلام برده می شد، آن روز تا شام خنده بر لبان آن حضرت دیده نمی شد

هر روزی که نام امام حسین علیه السلام پیش امام صادق علیه السلام برده می شد، دیگر تبسمی در آن روز روی لبان امام صادق علیه السلام نقش نمی بست. البته تأکید شرکت در این چنین مجالس به صورت حضوری است؛ نه این که پای تلویزیون بنشینیم و سخنرانی گوش بدهیم. امام صادق علیه السلام فرمود:

﴿مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً يُحْيا فِيهِ أَمْرُنَا لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوتُ الْقَلْب﴾؛ (2)

کسی که بنشیند در مجلسی که امر ما در آن مجلس زنده شود یعنی علوم ما اهل بیت را یاد گیرد و تعلیم مردم کند نمیرد دل او روزی که دل ها در آن روز بمیرد.

حضور مهم است کسی در یک مجلسی شرکت کند که یاد ما اهل بیت علیهم السلام درآن مجلس زنده می شد. این شرکت در مجالس امام حسین علیه السلام آثار زیادی دارد. یکی از آن ها این است که قلب انسان نمی میرد؛ یعنی زنده می ماند.

البته آمرزش گناهان و ثواب بسیاری هم دارد در نتیجه شرکت در مجالس اباعبدالله علیه السلام یک نوع زنده نگه داشتن آن معنویت است.

ص: 154

شیعه با ماه محرم خیلی کارها می کند احیاگری ها افشاگری ها، اندیشدن ها جوشیدن ها و بسیاری رشد و بالندگی در این محرم است.

در واقع این دو ماه محرم و صفر را همه تکریم می کنند حتی کسانی که از نظر مذهبی ضعیفاند در این دوماه مجالس شادی و عروسی برگزار نمی کنند.

خود این تکریم ابا عبدالله علیه السلام موجب می شود خدا انسان را بالا ببرد.

بحثی که می خواهیم در این مجلس مطرح کنیم یک بحث کاربردی است و آن این است که ما سه گروه افراد در جامعه داریم انسان های اهل رشد و ترقی، انسان های اهل رکود که یا راکدند یا در جا می زنند؛ و انسان های منحط. یعنی موضوع امسال من درباره رشد رکود و انحطاط است.

﴿اتَّقِ اللهَ يا أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ وَ لَا تَدَعَنَّ نُصْرَتی﴾ (1)

ای ابا عبد الرّحمن از خدا بپرهیز و یاری مرا از دست مده

امام به او فرمود: ما را یاری کن؛ گفت: نه، من اهل این کارها نیستم این هم ماند و درجا زد. ابن عباس و عبیدالله بن حر جعفی (2) هم بنی امیه را یاری نکردند.

سوم: سقوط ؛ مثل عمر بن سعد، (3) ابن زیاد و ...

نه از علم و نه از فطرت . اگر انسان همه زندگی اش فقط آن دو سرمایه اول شد، به گفته خداوند از چهارپا هم بدتر است

﴿اَلعبدُ یُدَبِّرَ وَ اللهُ یُقَدِّرَ﴾؛ (1)

بنده برنامه ریزی می کند ولی خداوند تقدیر می کند.

ما در کربلا می توانیم این سه دسته را کنار هم ببینیم: راشد، راکد و منحط .

امام حسین علیه السلام یک جریانی را ایجاد کرد که عده ای دنبالش راه افتادند خودش هم فرمود:

﴿فَإِنْ تُجِيبُوا دَعْوَتى وَ تُطِيعُوا أَمْرِى أَهْدِكُمْ سَبِيلَ الرَّشاد﴾؛ (2)

اگر شما دعوت مرا بپذیرید و امر مرا اطاعت کنید من شما را به راه هدایت راهنمایی می کنم

من شما را رشد می دهم. عده ای هم گوش نکردند؛ البته دشمن را هم یاری نکردند و اهل رکود شدند.

آب یا جلو می رود یا بر می گردد یا می ایستد.

این سه جریان را می خواهم در این مدت بیان کنم

خیلی این بحث مهم و کلیدی و کاربردی است این که چرا بعضی ها درجا می زنند، بعضی جلو می روند و بعضی سقوط می کنند، موضوع بحث ماست.

الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ ذلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يتَفَكَّرُونَ ﴾ (1)

و اگر می خواستیم، (مقام) او را با این آیات (و علوم و دانش ها) بالا می بردیم؛ (اما اجبار، بر خلاف سنت ماست؛ پس او را به حال خود رها کردیم) و او به پستی گرایید و از هوای نفس پیروی کرد مثل او همچون سگ (هار) است که اگر به او حمله کنی دهانش را باز و زبانش را برون می آورد، و اگر او را به حال خود واگذاری، باز همین کار را می کند؛ گویی چنان تشنه دنیاپرستی است که هرگز سیراب نمی شود! این مثل گروهی است که آیات ما را تکذیب کردند؛ این داستان ها را (برای آن ها) بازگو کن، شاید بیندیشند (و بیدار شوند)!

قرآن اشاره می کند که می خواستیم بالا ببریمش که اهل رشد باشد، اما او به دنیا و متاع زودگذر آن چسبید و اهل رکود شد. از هوای نفسش پیروی کرد و سقوط کرد و پیرو شیطان شد. یعنی بلعم باعورا این سه مرحله را گذرانده است. قرآن می گوید مثل سگ شد اگر انسان از آن سرمایه سومی اش استفاده نکرد، همانند سگ می شود بدن دارد و غریزه هم دارد ولی از فطرت و وجدان و عقل خبری نیست.

زهیر به شمر گفت: تو حیوانی. شمر در حرف های او می دوید و نمی گذاشت او حرف بزند. گفت: ساکت باش من که با تو حرف نمی زنم. تو حیوانی. (2)

در سوره صافات قرآن کریم می فرماید:

﴿فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَسَاءَلُونَ ﴾ (3)

(در حالی که آن ها غرق گفت و گو هستند) بعضی رو به بعضی دیگر کرده

ص: 159

می پرسند.

یکی از بهشتی ها می گوید راستی من رفیقی در دنیا داشتم که خیلی با ما صمیمی بود و الآن نمی بینمش شما ندیدید؟

﴿قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٌ﴾ (1)

کسی از آن ها می گوید: «من همنشینی داشتم».

شما از او خبر دارید؟ یکی می گوید آری در جهنم دارد می سوزد. وقتی باخبر می شود ناراحت می شود بهشتی ها می توانند جهنمی ها را ببینند و درخواست می کند تا او را ببرند و او رفیقش را ببیند. او را کنار جهنم می آورند.

﴿فَاطَّلَعَ فَرَآهُ فِي سَوَاءِ الجَحِيمِ﴾ (2)

این جاست که نگاهی می کند ناگهان او را در میان دوزخ می بیند.

قیامت مظهر این سه است. عده ای رشد می کنند و عده دیگر انحطاط و عده ای هم رکود دارند قرآن می فرماید یک عده ای مستضعفند؛ مستضعف فکری اند. این ها در صحرای محشر معطل .اند از امام صادق علیه السلام پرسیدند تکلیف این ها چیست؟ حضرت فرمودند خدا خودش می داند در قرآن فرموده که شما با این ها کاری نداشته باشید.

مثلاً درباره حاتم طایی، پیامبر صلی الله علیه و اله به پسرش فرمود: پدر تو جهنم نمی رود. (3) اما بهشت هم نمی رود حال تکلیف این دسته رکودی ها چی می شود؟ نمی دانیم. آیه

ص: 160

قرآن است که یک عده شفاعت می شوند.

به هر حال آن فرد بهشتی به کنار جهنم می آید و رفیقش را پیدا می کند و به او می گوید به خدا قسم تو می خواستی من را هم جهنمی کنی. ولی من فریب تو را نخوردم.

﴿قَالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدْتَ لَتُرْدِينِ ﴾ (1)

می گوید: «به خدا سوگند نزديك بود مرا (نیز) به هلاکت بکشانی!

تردین یعنی سقوط؛ ردی، یعنی پست.

﴿وَ لَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّي لَكُنْتُ مِنَ الْمُحْضَرِينَ﴾ (2)

و اگر نعمت پروردگارم نبود، من نیز از احضار شدگان (در دوزخ) بودم!

اگر لطف خدا نبود من هم الآن در جهنم با تو بودم این نعمت رب، همان عقل و استفاده از فطرت است.

این آیه را خیلی باید خواند.

قرآن می فرماید:

﴿لِمِثْلِ هذَا فَلْيعْمَلِ الْعَامِلُونَ ﴾ (3)

آری برای مثل این باید عمل کنندگان عمل کنند!

مردم برای این روز کار کنید.

ناراحتم. علامه امینی رحمه الله سی سال روزی هفده ساعت کار کرد و «الغدیر» را نوشت. کتابی که یک منبع از شیعه ندارد همه اش از منابع اهل سنت است. یعنی هیچ کسی نمی تواند با وجود «الغدیر» حدیث غدیر را انکار کند ایشان با این اثر غوغا کرده است.

علامه امینی رحمه الله به آن فردی که به خوابش آمده بود، گفت: برو به علامه جعفری رحمه الله بگو: تو که در دنیایی برای مولا امیرالمؤمنین علیه السلام کاری بکن. می گوید: رفتم به علامه جعفری رحمه الله گفتم و ایشان هم گریه افتاد و گفت: چشم و «شرح نهج البلاغه» را نوشت.

ما هم هر کاری از دست مان برمی آید باید انجام دهیم. مثلاً خدا به ما فرزندی داد اسمش را علی .بگذاریم خانمی حجابش را رعایت کند و این مورد رضایت حضرت علی علیه السلام است چرا که مولا از چنین فردی خوشش می آید. اصلاً حجاب واجب باشد یا ،نباشد همسر ایشان که با حجاب .بود شما که ائمه علیهم السلام را دوست دارید. فرض کنیم که حجاب در قرآن نیامده بود با این که مسئله حجاب صریح قرآن است. (1) شما برای تربت امام حسین علیه السلام این قدر ارزش قائلید و به حضرت

ص: 162

زینب و رباب علیهما السلام احترام می گذارید مگر آن ها بی حجاب بودند؟ به تبعیت از آن ها حجاب را رعایت کنید

جوانی که به نماز اهمیت میدهد باعث خوشنودی مولا علیه السلام می شود. کسی که باری از دوش مردم بردارد نزدیک ترین کار به ائمه علیهم السلام را انجام داده است.

بنابراین کربلا نماد رشد و رکود و انحطاط است. ما سرمایه ای داریم که اگر خدا خرید، رشد می کنیم:

﴿ إنَّ اللهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوَالَهُمْ بأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يقَاتِلُونَ في سَبِيلِ اللهِ فَيَقْتُلُونَ وَ يقْتَلُونَ﴾ (1)

خداوند از مؤمنان جان ها و اموال شان را خریداری کرده که (در برابرش) بهشت برای آنان باشد؛ (به این گونه که) در راه خدا پیکار می کنند می کشند و کشته می شوند

اگر شیطان این سرمایه را خرید سقوط می کنیم و اگر هیچ کس نخرید، راکد می مانیم

خداوند مکرر در قرآن کریم تذکر می دهد:

ص: 163

﴿يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ ﴾ (1)

ای کسانی که ایمان آورده اید! آیا شما را به تجارتی راهنمایی کنم که شما را از عذاب دردناک رهایی می بخشد؟!

کلمه «رشد» به صورت های مختلفی در قرآن کریم آمده است و کلمه انحطاط در قرآن همان «خسر» است.

﴿و إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ﴾ (2)

کلمه رکود هم برای کسانی است که هیچ پیشرفت و پسرفتی ندارند:

﴿صُمُّ وَ بُكْم﴾ (3)

کر و کورند.

ص: 164

در کربلا هم این بحث کاملاً خودش را نشان می دهد. راشدان و اهل رشد مثل عابس وحبيب و حرو .... راكدان مثل عبد الله بن عمر اباسعید خدری و افراد مشهور مانند ابن عباس که این ها ماندند

منحطین و خاسران مثل عمر سعد، شمر و ... که موجب لعن و نفرین خودشان شدند.

از این رو مهم است که عوامل رشد و رکود و انحطاط را شناسایی کنیم که البته کار مشکلی هم .نیست

اما به مؤمن آل فرعون معروف است. اصلاً سوره غافر را به همین دلیل مؤمن می نامند.

ذکر شده که او پسر خاله یا پسر عموی فرعون بود و ایمان آورده بود؛ ولی ایمانش را مخفی کرده بود.

﴿يكْتُمُ إِيمَانَهُ﴾ (1)

یک شب متوجه شد که فرعونیان نقشه قتل حضرت موسی علیه السلام را کشیدند. وقتی حرف ها اثر نکرد و از برج هم کاری ،بر نیامد گفتند: باید او را بکشیم. این جا بود که دیگر جای تقیه .نبود تقیه زمانی است که جان کسی به خطر نیفتد. قرآن می فرماید:

﴿وَ قَالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ ﴾ (2)

یکی از مؤمنین که ایمانش را مخفی می کرد آمد و به طرفداران حضرت موسی علیه السلام اعلام کرد که این ها می خواهند شما و حضرت موسی علیه السلام را از بین ببرند. (3)

بعد قرآن کریم می فرماید: مردم و فرعونیان فهمیدند و او را محاصره کردند که تو مؤمن بودی و ما خبر نداشتیم. تو مخفی کاری می کردی. گفت:

﴿وَ قَالَ الَّذِي آمَنَ يا قَوْمِ اتَّبِعُونِ أَهْدِكُمْ سَبِيلَ الرَّشَادِ﴾ (4)

کسی که (از قوم فرعون) ایمان آورده بود گفت: «ای قوم من! از من پیروی کنید تا شما را به راه درست هدایت کنم.

من شما را به راه رشد می برم. اتفاقاً این جمله ای است که امام حسین علیه السلام در نامه به مردم بصره نوشت:

ص: 167

﴿إنِّى أَدْعُوكُمْ إِلَى اللهِ وَ إِلَى نَبِيهِ فَإِنَّ السُّنَّةَ قَدْ أُمِيتَتْ فَإِنْ تُجِيبُوا دَعْوَنِى وَ تُطِيعُوا أَمْرِى أَهْدِكُمْ سَبيلَ الرَّشاد﴾ (1)

من شما را به سوی خدا و رسول دعوت می نمایم؛ زیرا سنت پیغمبر خدا صلی الله علیه و اله از بین رفته اگر شما دعوت مرا بپذیرید و امر مرا اطاعت کنید من شما را به راه هدایت راهنمایی می کنم

این دقیقاً همان جمله مؤمن آل فرعون است؛ پس رشد هدف انبیا و ائمه علیهم السلام است.

است که رشد و ترقی بیاورد.

این بحث بسیار مهم است یعنی تشخیص مصادیق ،رشد رکود و انحطاط؛ در ضمن کاملاً با حادثه کربلا منطبق است؛ زیرا سرمایه های ما متفاوت است ولی همگی داریم.

نمی توان گفت: سرمایه سلمان و ابوذر یکی است مهم مدیریت سرمایه است. تفاوت مهم نیست سرمایه های انسان ها فرق می کند. در مسائل جسمی هم همین طور است. ما در جامعه هم انسان مریض داریم و سالم. هر کدام هم درجه ای دارند. مهم این است که چه مقدار بتوان از این سرمایه در مسیر رشد و ترقی استفاده کرد.

حر (1) از این سرمایه استفاده کرد؛ جون (2) همین طور و .....

یزید بن ثبیط همین طور که دست دو فرزندش را گرفت و کربلا خدمت اباعبدالله علیه السلام آمد، خیلی مهم است. الآن امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در زیارت ناحیه به او و پسرانش سلام می دهد:

﴿السَّلَامُ عَلَى بَدْرِ بْنِ رَقِيطٍ وَ ابْنَيهِ عَبْدِ اللَّهِ وَ عُبَيدِ الله﴾ (3)

سلام بر بدر بن رقيط (یزید بن ثبیط) و دو پسرش عبدالله و عبیدالله. بدر بن رقیط که همان یزید بن ثبيط .است

کس می تواند خود را امتحان کند قرآن اشاره می کند ای پیامبر! اگر کسی این ویژگی را داشت اهل رشد است. این یک خصوصیت است و خیالش راحت باشد.

بنابراین ما سه دسته داریم ،رشد رکود و انحطاط باید ابزاری داشته باشیم که بدانیم در کدام یک هستیم قرآن کریم می فرماید هر کسی کار خوب خوشش می آید اهل رشد .است هر که احسان را دوست دارد راشد است. نیاز نیست که حتماً آن کار خوب را انجام دهد. صرف این که کار خوب و ثواب و احسان را دوست دارد اهل رشد است. هم چنین اگر کسی از کار بد و زشت و گناه متنفر است و بدش می آید هم در مسیر رشد است.

قرآن کریم می فرماید:

﴿ وَ لكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيكُمُ الْإِيمَانَ وَ زَينَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَ كَرَّهَ إِلَيكُمُ الْكُفْرَ و الْفُسُوقَ وَ الْعِصْيانَ أُولئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ ﴾ (1)

ولی خداوند ایمان را محبوب شما قرار داده و آن را در دل های تان زینت بخشیده و (به عکس) کفر و فسق و گناه را منفورتان قرار داده است کسانی که دارای این صفاتند هدایت یافتگانند!

وقتی خداوند ما را آفرید به من و شما زبانی داد تا به وسیله پرزهای آن مزه های تلخ و شیرین و شور و ترش را حس کنیم. به همین شکل در روح ما هم پرزهایی قرار داد تا مزه ایمان و کارهای خوب را بچشیم و نزدمان محبوب باشد. از طرفی کارهای بد و گناه در روحمان مزه بدی داشته باشند از نگاه قرآن راشد کیست؟

کسی که کار زشت نزد او مذموم باشد. ممکن است خودش هم آن گناه را کرده باشد. اما ناراحت است و همین طور کسی که کار خوب برایش محبوب است

ص: 170

هر چند انجام نداده باشد.

این همان است که جابر بن عبدالله انصاری روز اربعین :گفت ای مولای من ما با شما شریکیم؛ زیرا ما از کار شما خوش مان آمد و از کاریزید بدمان آمد. (1)

این همان است که وقتی مسمع خدمت امام صادق علیه السلام آمد، امام از ایشان پرسید: چقدر کربلا می روی؟ گفت: من رجل سیاسی ام و خیلی نمی توانم به زیارت امام حسین علیه السلام بروم؛ زیرا نمی گذارند و مرا شناسایی می کنند. امام فرمودند: چقدر برای امام حسین علیه السلام متأثر می شوی؟ گفت: گاهی سر غذا نشسته ام، نام ابی عبدالله علیه السلام برده می شود، آن قدر متأثر می شوم و اشک می ریزم که دیگر نمی توانم غذا بخورم. به گونه ای که زن و فرزندم متوجه می شوند. (2)

ص: 171

قرآن کریم می فرماید:

﴿وَالْعَصْرِ﴾ (1)

به عصر سوگند.

در صدر اسلام خداحافظی مسلمان ها سوره ﴿والعصر﴾ بود. (2) وقتی از هم جدا می شدند می گفتند: ﴿وَالْعَصْرِ﴾. طرف دیگر می گفت:

﴿لاً الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ تَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ﴾ (3)

مگر کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند و یکدیگر را به حق سفارش کرده و یکدیگر را به شکیبایی و استقامت توصیه نموده اند!

بنابراین دنیا بازار است و همه ما هم سرمایه های داریم یا به جلو حرکت می کنیم و راشد می شویم. یا به عقب بر می گردیم و منحط می شویم؛ یا درجا می زنیم و راکد می مانیم.

حال باید دید چقدر توانسته ایم پیش برویم چقدر توانسته ایم رشد کنیم.

ص: 172

واسطه ی تو است که خودپسندی و عجب کردی. پس از آن صدایی شنید که به او گفت: خشم کردن تو بر نفست بهتر از عبادت هزار سال است.

اگر قربانی اش قبول میشد که این قدر پاداش نداشت. این همه ثواب به خاطر این است که خودش را ندید خیلی مهم است که انسان خودش را نبیند. این است که در روایات ما تأکید بر این نکته زیاد است

فحمل الزاد أقبح كل شيء *** إذا كان الوفود على الكريم

بدون هیچ زاد و توشه ای از حسنات و قلب سلیم بر شخص کریم وارد شدم و در پیشگاه کریم بردن زاد و توشه زشت ترین کار است.

امام خمینی می گوید خرمشهر را خدا آزاد کرد. این حرف ها همان حرف هایی است که در دعاهای ائمه علیهم السلام هم دیده می شود.

حضرت امیر علیه السلام در دعای کمیل فرمود:

﴿وَ تَجَرَّأتُ بِجَهْلِي﴾ (1)

و از سر جهل بر مخالفت با تو جرأت پیدا کردم.

این در واقع همان کوچک کردن خود در برابر پروردگار است. این آن چیزی است که عامل رشد است.

ای انسان! چه چیز تو را در برابر پروردگار کریمت مغرور ساخته است ؟!

برای این سؤال ،قرآن، سه جواب داده اند:

1. پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: جهل و نادانی اش او را مغرور کرده است. (1) آخر انسان به چه کسی مغرور شود؟ به کسی که عالم قادر و حکیم است و همه چیز به دست اوست و من را هم آفریده است؟

2. یکی از مفسرین می گوید: «الهی سترک» ؛ این ستار العیوب بودنت مرا مغرور کرده است. (2)

3.فیض کاشانی می گوید «الهی کرمک»؛ (3) ای خدا کرم و بزرگواری تو مرا مغرور کرده است.

هر سه هم درست است.

اولی از همه بهتر است که در روایت هم آمده است. حضرت امیر علیه السلام در نهج البلاغه خطبه 223 تفسیر می کند و می فرماید: ای انسان!

﴿مَا جَرَّأَكَ عَلَى ذَنْبِكَ وَ مَا غَرَكَ بِرَبِّكَ﴾؛ (4)

چه کسی تو را به گناه کاری دلیر کرد و چه چیز تو را به پروردگارت مغرور نمود؟

این جواب حضرت امیر علیه السلام در دعای کمیل است

﴿وَ تَجَراتُ بجَهْلي﴾ (5)

و از سر جهل بر مخالفت با تو جرأت پیدا کردم.

ص: 176

همه بدبختی انسان از نادانی است. بزرگ ترین عامل رشد، درک است. بزرگ ترین عامل رکود و انحطاط جهل است . امیرمؤمنان علیه السلام فرمود:

﴿صَدِيقُ كُلِّ امْرِئٍ عَقْلُهُ وَ عَدُوُّهُ جَهْلُه﴾ (1)

دوست هر مردی عقل اوست و دشمن او جهل او، یعنی نادانی او یا کم عقلی او.

بعضی از کسانی که دعوت امام حسین علیه السلام را لبیک نگفتند مثل عبیدالله حر جعفی، هفت سال بعد از کربلا زنده ماند (2) حتی خود عمر سعد که امام او را دعوت ،کرد شش یا هفت سال بعد از کربلا ماند.

حال کسانی که راکد بودند مثل ابوسعید خدری، شش یا هفت سال بعد از واقعه کربلا از دنیا رفتند. عبدالله مطیع که مولا برایش دعا کرد و از چاه آب بالا آمد، معجزه امام را دید و آقا را یاری نکرد چه زمانی از دنیا رفت؟

همه کسانی که راکد یا منحط بودند چند سال بعد از کربلا بیش تر نماندند. شما تا قیام قیامت برای زهیر درود و رحمت می فرستید.

این مهم است که انسان ها از سرمایه های شان در مسیر رشد استفاده کنند.

اگر کسی خود را دید و خدا را ندید راکد و منحط است و اگر خدا را دید و خود را ندید، راشد است. امام حسین علیه السلام این طور بود از این روست که بچه شش ماهه اش را که روی دستش پرپر می زند، می گوید:

﴿هَوَّنَ عَلَى مَا نَزَلَ بِي أَنَّهُ بِعَينِ اللَّهِ﴾؛ (3)

آن چه اندوه مصیبت را برایم آسان ،کند این است که خداوند می بیند

ص: 177

ص: 178

پس یک ملاک و معیار، اصلاح معاد است.

(ای پیامبر!) برای آنان مثالی بزن: آن دو ،مرد که برای یکی از آن ها دو (باغ) از انواع انگورها قرار دادیم؛ و گرداگرد آن دو باغ را با درختان نخل پوشاندیم؛ و در میان شان زراعت پر برکتی قرار دادیم.

پیامبر برای مردم این مثل را بزن این داستان را برای مردم بگو: دو برادر بودند که یکی غنی و دیگری فقیر بود. آن فقیر مؤمن بود و توکلش به خدا بود. او هرگز اعتراض نمی کرد. همیشه می گفت: خداوند صلاح دیده است که من فقیر باشم. آن برادر دیگر هم باغی داشت که پر از انگور و نخل و آب های روان بود. وضع مالی اش بسیار خوب بود؛ اما بی دین بود. آن برادر فقیر او را نصیحت می کرد و می گفت: من حسود نیستم و نمی گویم چرا خداوند به تو داده و به من نداده است. ولی انفاق کن و قیامت را به یاد داشته باش قرآن می فرماید: فرد ثروتمند می گفت:

﴿وَ مَا أَظُنُّ السَّاعَةَ قَائِمَةً وَ لَئِنْ رُدِدْتُ إِلَى رَبِّي لَأَجِدَنَّ خَيْراً مِنْهَا مُنْقَلَباً﴾ (1)

و باور نمی کنم قیامت برپا گردد و اگر به سوی پروردگارم بازگردانده شوم (و قیامتی در کار باشد)، جایگاهی بهتر از این جا خواهم یافت!

می گفت: فکر نکنم قیامت باشد. البته اگر قیامتی هم باشد، به نفع ما پولدارهاست. او قیامت را انکار نمی کرد قرآن می گوید یک روز در باغش آمد و دید که همه باغ از بین رفته است. دست بر روی دست می زد برادرش گفت: نگفتم که انفاق کن و تو قبول نکردی.

بعضی هم قیامت را قبول دارند؛ اما کاری برایش نکرده اند.

هم قبول دارد و هم استبعاد ندارد حضرت امیر علیه السلام نمی گوید: «من اعتقد بالمعاد»؛ بلکه می فرماید:

ص: 181

﴿مَن أَصْلَحَ المعادَ ظَفَرَ بِالرَّشاد﴾؛ (1)

هر که معاد را اصلاح کرد، به رشد دست یافت.

پیامبران هم این را گفته اند؛ خودشان هم به کار نیک عمل کرده اند. این گونه نبوده که بگویند و بروند کنار بایستند؛ البته اعتقاد به جزئیات هم لازم نیست که مثلاً: معاد جسمانی است یا روحانی؛ صراط چگونه پلی است. این ها لازم نیست. مهم این است که اگر بداند خوب است برای آن جا اصلاحی داشته باشد.

امام حسین علیه السلام بارها روز عاشورا و قبل از آن در قالب شعر و غیر آن درباره مرگ و معاد تذکر می دادند همان جلسه اول که با مروان و ولید داشت فرمود:

﴿إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ ﴾ (2)

«ما از آن خدائیم؛ و به سوی او باز می گردیم!»

حضرت به سراغ قیامت رفت. ما یک روز آمده ایم و یک روز هم باید برویم. (3)

امام حسین علیه السلام وقتی با حر ملاقات کرد اشعاری خواند که البته این اشعار مال امام حسین علیه السلام نیست بلکه از فردی از قبیله اوس .است وقتی یکی از جنگ های رسول خدا صلی الله علیه و آله شروع شد رسول خدا صلى الله عليه و سلم آن فرد اوسی را دعوت کرد. برادرش به او :گفت نرو؛ اگر بروی کشته می شوی. این فرد در پاسخ به برادرش در حالی که در رکاب رسول خدا صلى الله عليه و سلم بود، این شعر را خواند. این شعر را امام حسین علیه السلام هم در رویارویی با حر خواندند:

سَأَمْضِي فَمَا بِالْمَوْتِ عَارٌ عَلَى الْفَتَى *** إِذَا مَا نَوَى حَقَّاً وَ جَاهَدَ مُسْلِماً

وَ وَاسَى الرّجَالَ الصَّالِحِينَ بِنَفْسِهِ *** وَ فَارَقَ مَثْبُوراً وَ خَالَفَ مُجرماً

ص: 182

فَإِنْ مِن لَم أَنْدَمْ وَ إِنْ عِشْتُ لَم أَلَمْ *** كَفی بِكَ ذُلَّا أَنْ تَمُوتَ وَ تُرْغَمَا (1)

من حتما می روم و جوانمرد را از مرگ ننگ و عاری نیست؛ اگر عملش برای حق باشد و از روی حال تسلیم و رضا مجاهدت کند و با بذل جان و نفس خود با مردمان صالح و نیکوکار مواسات کند؛ و از مردم مطرود و ملعون جدا شود، و با مجرم و گناه کار، طریق ستیز و مخالفت پیشه سازد.

پس اگر من زنده بمانم پشیمان نگشته ام؛ و اگر بمیرم مردم مرا ملامت نکنند و این خواری و ذلت برای تو بس است که زنده بمانی و مورد ظلم و تعدی و تجاوز قرار گیری و نتوانی از حق خود دفاع کنی.

امام حسین علیه السلام در مقابل لشکر حر، این شعر را خواندند که ما ترس از مرگ نداریم و زیباترین تشبیه را کردند

اگر از خانم ها سؤال کنید می گویند که طلا برایشان خیلی مهم است طلا را گاهی به دست می بندند و گاهی به شکل خلخال به پا می بندند و گاهی به صورت گردنبند به گردن می آویزند. زیباترین قسمت سرویس طلا گردنبند است که بانوان به گردن می اندازند. انگشتر النگوو... قیمتش از گردنبند پایین تر است؛ مخصوصاً اگر سنگین و با ارزش .باشد یک خانم جوان وقتی گردنبند را به گردنش می اندازد، زیبا می شود و حاضر نیست این را از خودش جدا کند به او افتخار می کند و آن را یک ثروت برای خودش می داند

امام حسین علیه السلام می فرماید:

﴿خُطَ الْمَوْتُ عَلَى وُلْدِ آدَمَ مَخَطَ الْقِلَادَةِ عَلَى جِيدِ الْفَتَاة﴾ ؛ (2)

مرگ بر گردن ولد آدم در آمده مثل قلاده برگردن زنان.

ص: 183

مرگ نسبت به فرزند آدم مثل گردنبند به گردن دختر جوان است. امام حسین علیه السلام می خواهد بگوید مرگ زینت است. مرگ ارزشمند است و من ترسی ندارم.

شما کسی را می توانی بترسانی که یا از مالش بترسد یا از جانش وقتی امام حسین علیه السلام از فدا کردن مال و جانش برای حضرت حق ترسی ندارد به هیچ عنوان نمی توان او را تهدید کرد

﴿وَ اعْلَمِي أَنَّ أَهْلَ الْأَرْضِ يَمُوتُونَ وَ أَهْلَ السَّمَاءِ لَا يَبْقَوْنَ وَ أَنَّ كُلَّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَ اللهِ الَّذِى خَلَقَ الخَلْقَ بِقُدْرَتِهِ﴾ (1)

و بدان که اهل زمین می میرند و اهل آسمان به جای نمانند و همانا هر چیز هلاك گردد؛ جز خداوندی که آفریدگان را به قدرت خود آفرید.

یک قرن بعد هیچ یک از ما این جا نیستیم و کسانی که یک قرن قبل این جا بودند الآن نیستند. قطاری است که دارد می رود و واگن هایش از جلوی ایستگاه رد می شود.

امام حسین علیه السلام در کربلا 57 یا 58 ساله بودند اگر با یزید بیعت می کرد، مثلاً: بیست سال دیگر هم عمر می کرد.

اهل آسمان هم می میرند؛ جبرئیل هم می میرد؛ عزرائیل هم می میرد همه چیز از بین می رود؛ جز خداوند توانا امام حسین علیه السلام خودش و حضرت زینب علیها السلام را با یاد معاد آرام کرد.

امام حسین علیه السلام می خواست با یاد معاد عمر سعد را برگرداند؛ اما او ظرفیت نداشت. قرآن می فرماید:

﴿سَوَاءٌ عَلَيهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ ﴾ (2)

برای آنان یکسان است چه انذارشان کنی یا نکنی ایمان نمی آورند!

امام حسین علیه السلام ملاقاتی با عمر سعد در ششم محرم داشت و در آن حضرت ابوالفضل و علی اکبر علیهما السلام هم بوده اند. یکی از حرف هایی که امام حسین علیه السلام در این روز زد، رساندن پیام بود حضرت فرمود: حرف ما این است.

﴿يا ابْنَ سَعْدٍ أَمَا تَتَّقی الله الَّذِى إِلَيهِ مَعَادُكَ أَتُقَاتِلُنِي وَ أَنَا ابْنُ مَنْ عَلِمْتَ ذَرْ هَؤُلَاءِ

ص: 185

الْقَوْمَ وَ كُنْ مَعِي فَإِنَّهُ أَقْرَبُ لَكَ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى﴾ (1)

یا بن سعد! آیا از آن خدایی که به سوی او باز خواهی گشت نمی ترسی؟ آیا با من مقاتله می کنی در صورتی که می دانی من پسر چه کسی هستم؟ دست از این گروه تبه کار بردار و با من باش زیرا این عمل تو را بیش تر به خدای تعالی نزدیک خواهد کرد.

امام بحث معاد را مطرح کرد ایشان در رجزها و شعرها هم از معاد گفت.

الا در فردای قیامت در قعر جهنم به شعله های بالنده بشارت تان باد.

و من هماره در زندگیم بر برادرم می گریم بر کسی که بهتر از همه بعد از پیامبر بود.

اشك جوشان چون باران که همواره بر گونه ای جاری است و خشکی .نگیرد

فرمود: شما برادر مرا به سختی به شهادت رساندید وای برشما جهنمی در انتظار شماست که آتشش فوران دارد

يعنى ام كلثوم علیها السلام هم در شعرش در دروازه کوفه به سراغ معاد رفت.

شما جای تان در سقر است و سقر بدترین جای جهنم است. جهنم هم مراتبی دارد که قرآن می فرماید:

﴿مَا سَلَكَكُمْ فى سَقَرَ﴾ (1)

«چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت ؟!

همان طوری که فردوس بهترین جای بهشت است. سقر هم بدترین جای جهنم است. فرمود: شما در سقر قرار می گیرید.

خیلی این بحث مهمی است. اگر ما همگی معادمان را اصلاح کنیم کار درست می شود. دیگر صحبت از اختلاس و زنا و گناه نخواهد بود. همه ناهنجاری ها و هنجارشکنی هایی که می بینید از ضعف اعتقاد به قیامت است.

من نمی خواهم شما را بترسانم. خداوند خیلی مهربان است. خدا در قرآن 12 بار عسر و 36 بار یسر دارد یعنی سه برابر عسر، یسر دارد.

واژه «غضب» 22 بار در قرآن آمده است ولی ده ها برابر آن در قرآن واژه رحمت آمده است. حداقل 228 بار در سوره ها کلمات رحمن و رحیم آمده است.

ص: 187

در سوره حمد چهار بار واژه رحمن و رحیم آمده است. در دعای جوشن کبیر می خوانیم

﴿يا مَنْ سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَه﴾ (1)

ای که مهرش بر خشمش پیشی جسته است.

اما اصلاح معاد به این معناست که هر کس در هر شغل و پیشه ای که کار می کند باید بداند اصلاح معادش چگونه است کم نفروشد؛ گران فروشی نکند. ربا نگیرد؛ احتکار نکند. قسم دروغ نخورد.

نخورد؛ اختلاس نکند؛ به بیت المال خیانت نکند هر کسی اصلاح معادش مربوط به کار خودش است. مربوط به مواردی است که در آن صنف مطرح است.

قوم شعیب دچار کم فروشی بود حضرت شعیب می گفت کم نفروشید و از قیامت بترسید:

﴿وَ أَوْفُوا الْكَيلَ وَ الْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ ﴾ (1)

و حق پیمانه و وزن را به عدالت ادا کنید

﴿ويلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ﴾ (2)

وای بر کم فروشان!

گناه قوم لوط جنسی بود می گفت از خدا بترسید. همجنس گرایی نکنید.

اصلاح معاد یک جوان چیست؟ این که نماز اول وقتش را ترک نکند؛ یک دختر جوان اصلاح معادش به این است که حجابش را رعایت کند یک خانم اصلاح معادش خوب همسرداری کردن است؛ بنابراین این گروه نه انکار معاد دارد و نه استبعاد معاد. هر کس معاد خودش را اصلاح کرد به رشد رسیده است.

انتظار کشید امام حسین علیه السلام می فرماید:

﴿وَ مَا أَوْلَهنِي إِلَى أَسْلَافِي اشْتِياقَ يَعْقُوبَ إِلَى يوسف﴾ ؛

خیلی مشتاق لقای اسلاف و نیاکان خود شده ام، نظیر اشتیاقی که یعقوب به یوسف علیهما السلام داشت.

چقدر حضرت یعقوب برای دیدن یوسف علیهما السلام اشتیاق داشت؟ من همین قدر مشتاق دیدن پیامبر صلی الله علیه و اله و پدر و مادرم هستم من به مرگ شوق دارم و از آن نمی ترسم هر چه به عصر عاشورا نزدیک می شد امام حسین علیه السلام بشاش تر می شد و چهره اش برافروخته تر می شد دلیلش این است که یاد معاد نشاط می آورد. امام از مرگ نمی ترسد؛ زیرا شروع یک زندگی است. کسی از مرگ می ترسد که وضعیت اعمالش خراب است

2. اثر دوم یاد معاد این است که انسان بخشش گر و ایثارگر می شود. شهید حججی زن و بچه دارد. آن قدر آرام می ایستد و سرش را از بدن جدا می کنند. شنیده بودیم که در کربلا عابس آرام بود؛ حبیب آرام بود و با هم شوخی می کردند. بله درست است که هیچ کسی با شهدای کربلا قابل مقایسه نیست. اما واقعاً باید دید یک جوان سیزده ساله به نام حسین فهمیده برای چه خودش را زیر تانک می اندازد و جان خودش را بذل می کند

امام حسین علیه السلام فرمود:

﴿مَنْ كَانَ فِينَا بَاذِلًا مُهْجَتَهُ مُوَطِناً عَلَى لِقَاءِ اللهِ نَفْسَهُ فَلْيرْحَلْ مَعَنَا﴾ ؛ (1)

کسی که آرزوی شهید شدن و جان بازی در راه ما و سعادت ابدی را دارد با ما رفيق شود که با خواست خدا فردا روانه خواهیم شد.

هر کس اهل بذل است .بیاید. ما امروز خودمان را جای اصحاب امام حسین علیه السلام

ص: 190

قرار بدهیم که اگر امام می گفت: شما بیایید برویم و زن و بچه را رها کنید و شهادت هم مسلّم است و همین امروز است. آیا می رفتیم؟ شب عاشورا فرمود: فردا کار تمام است. هر کس می خواهد برود، برود. چند نفرمان می ماندیم ؟ این خیلی مهم است و خیلی درک و فهم می خواهد یکی از آثار یاد معاد بذل است. راحت بذل می کند.

3. مسئولیت پذیری؛ انسانی که به معاد معتقد است، رها نیست. امام حسین علیه السلام در عاشورا به محمد بن بشیر :گفت برو چرا که فرزندش در مرز در منطقه ری به دست کفار اسیر شده بود یزید در مرزها با کفار جنگ داشت.

امام حسین علیه السلام به محمد بن بشیر فرمود: برو؛ گفت درندگان مرا قطعه قطعه کنند، اگر شما را رها کنم. (1) این حس مسئولیت را یاد معاد می آورد.

4. زهد و گذشت؛ کسی که یاد معاد است به دنیا وابسته نیست. اگر کسی باور به معاد داشت امیر دنیا است و دنیا برایش سنگین نیست

5. کنترل غرایز؛ یاد معاد نمی گذارد شهوت انسان هر جا برود چشمش به جایی بیفتد. می داند این ها معاد را خراب می کند امام باقر علیه السلام فرمود:

﴿الْإِبْقَاءُ عَلَى الْعَمَلِ أَشَدُّ مِنَ الْعَمَل﴾ (2)

ابقای بر عمل از خود اصل عمل دشوارتر است

امام حسین علیه السلام اصلاح شده معادشان را به آن ها نشان داد. وقتی نشان داد که همه اطمینان ها حاصل شد. در شب عاشورا امام حسین علیه السلام جایگاه اصحاب را در بهشت به آن ها نشان داد در نتیجه با اطمینان آمدند و رفتند؛ این همان چیزی است که در نهضت امام حسین علیه السلام خودش را نشان می دهد

ص: 191

ص: 192

الصَّادِقُون﴾؛ (1)

و شهادت میدهم که شما پیشوایان هدایت یافته معصوم مكرّم مقرّب متقى صادق ... هستید.

اما نفس و شیطان می خواهد انسان را ساقط کند و به زمین بزند.

گناه عادی شده باشد این جامعه مرده و راکد است و آهسته آهسته جامعه ای ساقط می شود

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

﴿لَا يزالُ النَّاسُ بِخَيرٍ مَا أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى فَإِذَا لَم يَفْعَلُوا ذَلِكَ نُزِعَتْ مِنْهُمُ الْبَرَكَاتُ وَ سُلْطَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ لَم يَكُنْ لَهُمْ نَاصِرٌ فِي الْأَرْضِ وَ لَا فِي السَّمَاءِ﴾ ؛ (1)

مردم همواره در خیر هستند تا آن گاه که امر به معروف و نهی از منکر کنند و به یکدیگر محبت نمایند و آمد و رفت داشته باشند. هرگاه این اعمال را ترك كنند، برکت ها از آن ها قطع می شود و گروهی بر آن ها مسلط می گردند و کسی از آن ها یاری نمی کند

برکت از چنین جامعه ای گرفته می شود و آدم های بد حاکم می شوند و در یک کلمه فرمود دیگر کسی دیگری را یاری نمی.کند

این بحث همان بحث امر به معروف و نهی از منکر است و یک از اهداف اصلی امام حسین علیه السلام هم همین بوده است امروز کار از این قصه گذشته است. بحث منکر و گناه در جامعه نه تنها عادی شده؛ بلکه قداست شکنی شده است. یعنی مثلاً شما می دانید موسیقی بد است و یکی آمده در خیابان نوار مبتذل گذاشته است یا در تالار زن و مرد مختلط است اما شما امروز موسیقی را حتی در قبرستان می بینید یعنی کنار قبر میت می آیند و موسیقی و آلات آن را می آورند در جایی که گفته:اند محل عبرت است؛ یاد قیامت کنید.

گاهی در کنار دریا بد حجاب می بینید. این گناه است. اما گاهی در کنار حرم حضرت معصومه علیها السلام می بینید این خطر و ضررش بیش تر است.

ص: 195

افرادی که ظاهر مذهبی دارند سرقت می کنند و نمی گویند دزدی می کنیم؛ می گویند اختلاس .است کسانی که در جامعه به چهره مذهبی ظاهر می شوند اما وارد چنین ورطه هایی می شوند این کارها از چنین افرادی چند جانبه ضربه می زند هم به دین مردم به دین مردم لطمه می زنند و هم به دنیای آن ها.

این داستان بی تفاوتی نسبت به جامعه بسیار مشکل آفرین است. البته فرافکنی هم خوب نیست که کسی بگوید با قوه قضائیه است. هر کسی به اندازه خودش باید کار کند راننده تاکسی اگر خطایی می بیند بگوید یا من اشتباه می خوانم به من یادآوری شود. اگر کاسب گران می فروشد، به او تذکر داده شود. منظور از منکر همه این هاست

حساسیت نسبت به گناه در جامعه خیلی مهم است.

خارج می شد محدّثینی که در این دیار بودند جمله فرا راه او آمده گفتند یا ابن رسول الله ! از میان ما می روی و ما را به حدیثی از احادیث جدّت رسول خدا صلّی الله علیه و آله که از آن بهرمند شویم آگاه نمی سازی؟ - این در حالی بود که آن حضرت در عماری نشسته بود- سر خویش از عماری بیرون آورد و فرمود: شنیدم از پدرم موسی بن جعفر که گفت شنیدم از پدرم جعفر بن محمد که گفت: شنیدم از پدرم محمد بن علیّ که گفت:

:گفت

شنیدم از پدرم علیّ بن الحسین که گفت: شنیدم از پدرم حسین بن علیّ که گفت:

شنیدم از پدرم امیر مؤمنان علیّ بن ابی طالب علیهما السلام که گفت: شنیدم از رسول خدا صلی الله عله و اله که فرمود: شنیدم از جبرئیل که می گفت شنیدم خداوند عزّ و جلّ فرمود: كلمه ﴿لا إلهَ إِلَّا الله﴾ حصار و قلعه من است، پس هر کس به قلعه من داخل گردد از عذاب من ایمن خواهد بود ابن راهویه گوید هنگامی که عماری حرکت کرد آن جناب به آواز بلند فرمود: این شروطی دارد و من خود از جمله شروط آن هستم. (1)

از شروط اقرار به كلمه ﴿لا إلهَ إِلَّا الله﴾ اقرار به امامت آن حضرت است که از جانب خداوند عزّ و جلّ معین شده است و طاعتش بر همگان فرض و واجب

ص: 197

است.

اگر شما در این دو قلعه قرار گرفتید گرگ های اطراف شما مثل شيطان و نفس نمی توانند به شما ضرری برسانند.

تغییر از آن مهم تر است. می شود در جامعه به گونه ای عمل کرد که منکر اصلاً صورت نگیرد.

قسمتی از این منکرها بود. بخش اصلی کار خود یزید بود که نامشروع بود. سلطنت ایجاد کرد و بدعت گذاشت باید با او مبارزه شود امام حسین علیه السلام فرمود: جدم رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

﴿مَنْ رَأَى سُلْطَاناً جَائِراً مُسْتَحِلَّا لِحُرُمَ اللهِ نَاكِثاً لِعَهْدِ اللَّهِ مُخَالِفاً لِسُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ يَعْمَلُ فِي عِبَادِ اللهِ بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوَانِ ثُمَّ لَمَّ يغَيرْ بِقَوْلٍ وَ لَا فِعْلٍ كَانَ حَقِيقاً عَلَى اللَّهِ أَنْ يدْخِلَهُ مَدْخَلَه﴾؛ (1)

هر کس پادشاه ستمگری را ببیند که حرام خدا را حلال کرده، دین خدا را فرو افکنده با سنّت پیامبر خدا صلی الله علیه و اله مخالفت می کند و در میان مردمان با گناه کاری و ستم حکم می راند، سپس با سخنرانی و اقدام بر او نشورد، سزاوار است که خداوند آن کس را نیز به سرانجام (خواری و عذاب) آن پادشاه دچار سازد.

پس یکی از عوامل رشد حساسیت در مقابل گناه در جامعه است.

بگویید؛ فراوان بگویید؛ گفتن اثر دارد. تذکر زبانی بدهید. اگر چندین نفر به خانم بدحجابی تذکر بدهند، آن خانم مرتبه بعدی حجابش را درست می کند. اگر به کاسبی بگویند که گران فروشی نکن او هم قیمت کالایش را پایین می آورد.

1.﴿عَامِلٌ بِمَا يَأْمُرُبِهِ وَ تَارِكُ لِمَا يَنْهَى عَنْهُ﴾ ؛

به آن چه امر می کند خودش عمل کند و از آن چه نهی می کند خودش دوری جويد.

نه این که مصداق شعر زیر باشد:

ببری مال مسلمان چو مالت ببرند *** بانگ و فریاد برآری که مسلمانی نیست

اگر کسی خودش اهل مستحب نباشد و به دیگری بگوید: این کار مستحب را انجام بده، اصلاً اثر نمی کند. قرآن می فرماید:

﴿يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لا تَفْعَلُونَ﴾ (1)

ای کسانی که ایمان آورده اید چرا سخنی می گویید که عمل نمی کنید؟!

﴿أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ﴾ (2)

به آیا مردم را به نیکی (و ایمان به پیامبری که صفات او آشکارا در تورات آمده) دعوت می کنید، اما خودتان را فراموش می نمایید؛ با این که شما کتاب (آسمانی) را می خوانید! آیا نمی اندیشید؟!

این صریح قرآن است. شخص باید به آن چه امر می کند عامل باشد و آن چه را نهی می کند، ترک کند.

﴿رَفِيقٌ فِيمَا يَأْمُرُوَ رَفِيقٌ فِيمَا يَنْهَى﴾؛

در آن چه امر یا نهی می کند نرمی نشان دهد.

خداوند آقای قرائتی را حفظ کند که می گفت: زمان طاغوت که ما می خواستیم

ص: 201

به تهران برویم راننده اتوبوس ها موسیقی می گذاشتند و نماز هم نمی ایستادند. ما می خواستم نماز بخوانیم که خودش یک واجب بود. هم چنین نمی خواستیم موسیقی گوش بدهیم و این کار یک منکر بود. ایشان می گوید: من از قم که حرکت می کردم دویست گرم تخمه می گرفتم و یک قوطی سوهان کوچک هم می خریدم و می رفتم کنار دست راننده می نشستم و تخمه را جلویش می گذاشتم و سوهان را هم باز می کردم و مقداری هم با او حرف می زدم بعد از آن دیگر برای نماز که سهل است هر کجا که می گفتم می ایستاد در مورد موسیقی هم می گفتم: خاموش کن با هم حرف بزنیم.

جلوی دو منکر را با دویست گرم تخمه و سیصد گرم سوهان می گرفتم.

این تعبیر «رفیق» خودش به تنهایی کار را چند برابر پیش می برد. گاهی همین خانم بدحجابی را که وارد حرم می شود می توان تغییر داد. کافی است یکی از خانم های خادم حرم به او بگوید: خانم می خواهید شما در وقتی که قم تشریف می آورید خادم حرم باشید؟ ما هم شما را در فلان جا قرار بدهیم تا مثلاً صف های نماز را مرتب کنید

همین شخصیتی که به او می دهید خودش را درست می کند این خیلی مؤثرتر است از این که بگویید: روسری ات را بکش جلو یا خجالت بکش این چه وضعی است.

گاهی اوقات حضرت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و اله به افرادی مسئولیتی می دادند که آن مسئولیت او را می ساخت.

همین طور اگر به سیره مولا علی علیه السلام نگاه کنید از این مسئله استفاده کرده اند.

3. ﴿عَادِلٌ فِيمَا يَأْمُرُ عَادِلٌ فِيمَا يَنْهَى﴾ (1)

ص: 202

در آن چه امر یا نهی می کند اعتدال را رعایت نماید.

عادل هم .باشد ممکن است بعضی چیزها منکر نباشد و اشکالی نداشته باشد. بعض اوقات ما در امر به معروف و نهی از منکر انصاف نداریم.

اگر کسی این شرایط را داشت بیاید وارد این عرصه شود.

منكر و معروف کیلویی و بدون حساب و کتاب نیست.

حضرت به این هم تذکر می دهد و عزلش می کند (1) و شلاقش هم می زند و در آخر پول هایش را هم از او می گیرد. (2)

هر دو منکر است هر چیزی جای خودش نمی توان منکرات را طبقه بندی کرد البته درجه هایی دارد؛ اما نمی توان انتخاب کرد. منکر، منکر است.

مورد سوم: حضرت امیر علیه السلام به عیادت فردی به نام «علاء بن زیاد» رفت. او وضع مالی خوب و خانه بزرگی داشت. حضرت فرمود این خانه خوب است؛ ولی سه کار در آن انجام بده یکی صله رحم؛ بستگان از این خانه استفاده کنند. می شود در این جا مجلس گرفت. دوم، مهمان داری کن گاهی غیر بستگان را هم دعوت كن سوم، حقوق واجبش را هم بده خمس و زکات آن را پرداخت کن.

همین فرد برادری دارد که او هم به گونه ای دیگر منکر انجام می دهد. او در درون قبر می خوابید. امام علی علیه السلام به سراغ او هم آمد و گفت: ای دشمن نفس خودت! این چه کاری است که انجام می دهی (3)

مشکل علاء بن زیاد بی توجهی به فقرا بود و مشکل عاصم بن زیاد (برادرش) نوعی زهد غلط .

این در مورد انسان هایی است که وسواس نابه جا دارند. اسلام می گوید قاعده سوق . وقتی می گوید قربانی ،کنید دستور کلی است. حالا این قربانی در جایی است که همه مردم قربانی می کنند هر چند ما شک کنیم که این جایی که الان قربانی می کنند مناسب یا نه؛ قرآن می فرماید:

﴿ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيثُ أَفَاضَ النَّاسُ وَ اسْتَغْفِرُوا اللهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴾ (4)

ص: 204

سپس از همان جا که مردم کوچ می کنند، (به سوی سرزمین منا) کوچ کنید و از خداوند آمرزش بطلبید که خدا آمرزنده مهربان است!

هرکاری که همه مردم می کنند شما هم بکنید فتوای همه مراجع با تفاوت کمی همین است که همه می روند عرفه و .... شما هم همین کار را بکنید. بنابراین حساسیت باید منطقی باشد.

مورد سوم: حضرت امیر علیه السلام یک روز دیدند در خانه یک گونی است و بلافاصله قنبر را خواستند و گفتند این چیست؟ :گفت طلا و نقره است فرمود برای چه در منزل من آمده است؟ گفت: من و زازان این را آورده ایم شما استفاده کنید. از بیت المال است. بالأخره شما هم رییس حکومتید رئیس حکومت هم حقوقی دارد.

زازان یکی از ایرانی هایی است که در کوفه بوده و از علاقه مندان حضرت امیر علیه السلام است که صدای خوبی هم داشت یک روز داشت آواز می خواند و حضرت فرمود: صدایت خیلی خوب است. قرآن بخوان گفت: من اصلاً عربی بلد نیستم. حضرت او را در آغوش گرفت و لب های مبارک شان را روی لب های او گذاشت. او حافظ قرآن شد. البته این جور کارها را ائمه علیهم السلام می کردند که بگویند می شود قرآن را حفظ کرد نه این که همه مردم را این گونه حافظ قرآن کنند.

بله ممکن است یک کربلایی کاظمی هم پیدا شود. در حالی که زمان او حضرت آیت الله بروجردی به طور طبیعی قرآن حفظ می کند. یعنی نباید توقع داشت همه امور عالم این گونه حل شود بله گاهی سالی چند نفر کنار پنجره فولاد امام رضا علیه السلام شفا می گیرند. اما قرار نیست که تمام مریض ها از این طریق درمان شوند و بیمارستان ها تعطیل شوند و پزشک ها بی کار شوند.

خود حضرت امیر علیه السلام هم که مریض می شود، برایش پزشک می آورند. (1)

ص: 205

بعضی ها دنبال راه کارهای این گونه می گردند. حضرت به قنبر فرمود قنبر اگر گونی آتش در خانه علی علیه السلام می انداختی بهتر از این بود سریع آن را بردار و برو؛ یعنی با منکر در خانه خودش و در خانه دیگری یا با استاندار فرقی نمی گذارد.

مورد چهارم: همین علی وقتی در کوچه های مدینه می رود و می بیند دختر بچه ای گریه می کند کنارش می آید و می پرسد چه شده است. حساس است. باید حساس بود. بی تفاوتی گناهی بزرگی است. گفت: اربابم به من گفته خرما بخر خریده ام و برده ام. گفت که خوب نیست. برو پس بده. آمده ام پس بدهم. مغازه دار پس نمی گیرد. من هم بروم خانه کتک می خورم. حضرت با دختر جلو مغازه آمد و از او خواهش کرد. آن مغازه دار هم آدم بی ادبی بود و مشتی هم به سینه امام زد حضرت فرمودند من این مشت را به خاطر خدا تحمل می کنم؛ اما رفتارت را اصلاح کن (1)

این بچه اگر برگردد ، اذیت می شود ایشان روی گریه یک دختر بچه حساس است و روی اختلاس منذر بن جارود هم حساس است.

از این رو نمی توان به صورت موردی عمل کرد.

مورد پنجم: قنبر عاشق حضرت علی علیه السلام است و شهید راه محبت حضرت امیر است. کسی شراب خورده بود و حضرت فرمود به او هشتاد ضربه شلاق بزن وقتی داشت می زد او را بیش از هشتاد ضربه زد و هشتاد و سه شد سه شلاق اضافه زد. حضرت سه ضربه به قنبر زد (2)

امام با کسی تعارف ندارد نمی توان گفت اگر فلان کار خطا را چهار نفر انجام دادند عیب ندارد و یا اگر چهار تار مو بیرون ،باشد چیزی نیست در غیر این

ص: 206

صورت قصه همان کشتی تکرار می شود که هر کسی می خواهد جای خودش را سوراخ کند و در نتیجه این کشتی زیر آب غرق می شود.

یک عامل مهم رشد و ترقی جامعه حساسیت در مقابل منکر است. بی تفاوتی در مقابل منکر جامعه را راکد و سپس ساقط می کند.

حساسیت در مقابل ناهنجاری جامعه را رشد و ترقی می دهد. به همین خاطر در روایات ما با این موضوع به تندی برخورد شده است. خود قرآن کریم احبار و ربانیون را لعنت می کند منظور از ربانیون علمای مسیحی هستند و احبار علمای .يهودی قرآن می گوید لعنت خدا بر این ها که از منکری که در جامعه صورت می گرفت، سکوت کردند.

روایتی از امام حسین علیه السلام در ذیل این آیه وجود دارد آیه این است:

﴿ لعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُدَ وَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَ كَانُوا يعْتَدُونَ ﴾ (1)

کافران بنی اسرائیل بر زبان داوود و عیسی بن مریم علیهم السلام، لعن (و نفرين) شدند! این به خاطر آن بود که گناه کردند، و تجاوز می نمودند.

لعنت خدا بر دانشمندان یهود و مسیحی چرا که در مقابل منکر سکوت کردند. از امام صادق علیه السلام روایت است خودشان منکر مرتکب نمی شدند؛ ولی مرتكب منکر را تأیید می کردند و به چهره او لبخند می زدند.(2)

ص: 207

در قرآن «عقر» (1) و «عقروا» داریم یک نفر ناقه صالح را کشت؛ ولی قرآن می فرماید: ﴿فعقروها ﴾ ؛ همه او را کشتند و یک جا می گوید: ﴿عقر﴾؛ یک نفر کشت. بالأخره یک نفر کشت یا همه؟ یک جوانی کشت و معجزه خدا را از بین برد. اما چون بقیه تماشا کردند قرآن می فرماید:

﴿ فَكَذَّبُوهُ فَعَقَرُوهَا فَدَمْدَمَ عَلَيهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوَّاهَا ﴾ (2)

ولی آن ها او را تکذیب و ناقه را پی کردند (و به هلاکت رساندند)؛ از این رو پروردگارشان آن ها (و سرزمین شان) را به خاطر گناهان شان در هم کوبید و با خاك يكسان و صاف کرد!

این موضوع در سوره مبارکه والشمس آمده است یازده قسم می خورد تا جایی که می گوید: فقعروها ...؛ یعنی گناهی که بقیه در مقابلش سکوت کنند، همه شریکند. (3)

ص: 208

در داستان کربلا هم همین طور است. در داستان کربلا فقط قاتلین را لعن نمی کنیم ساکتین را هم لعن می کنیم من از کسانی که با یزید مخالف بودند، آماری تهیه کرده ام. مثلاً: عایشه، مروان ، عبدالله بن عمرو عبدالله بن زبیر مخالفند.

افراد زیادی مخالف هستند عایشه نامه نوشته و اعتراض خود را بیان کرده است. اما این مخالفین حرکتی از خود نشان نمی دهند.

مخالفت بدون حرکت کافی نیست با مرگ برشاه در خانه ها که شاه فرار نمی کند. باید در جامعه حساسیت .باشد هر کسی هم به اندازه خودش باید حساس باشد و حرکت کند.

بنده ممکن است به همکار خودم بگویم: روایتی که می خوانی، درست نیست. یا کاسب به کاسب و ... هر کسی باید با آن سنخیتی که دارد وارد عمل شود. این خودش به جامعه رشد و تعالی می دهد.

ص: 209

ص: 210

بگو: به من وحی شده است که جمعی از جنّ به سخنانم گوش فرا داده اند، سپس گفته اند: «ما قرآن عجیبی شنیده ایم».

﴿يهْدِي إِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ وَ لَنْ نُشْرِكَ بِرَبِّنَا أَحَداً﴾ (1)

که به راه راست هدایت می کند پس ما به آن ایمان آورده ایم و هرگز کسی را شريك پروردگارمان قرار نمی دهیم!

قرآن شگفتی است و انسان را بالا می برد و ترقی می دهد و در چند آیه قرآن می فرماید جن ها که بخشی از مخلوقات خدایند دو دسته شدند عده ای به تعبیر قرآن ،مسلم و عده ای قاسط شدند مسلم که تسلیم خدا هستند و قاسط یعنی کسانی که در مقابل خدا ایستادند و تخطی کردند و کافر شدند

سپس قرآن می فرماید: آن گروه اول اهل رشد است و می فرماید:

﴿وَ أَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَ مِنَّا الْقَاسِطُونَ فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُولئِكَ تَحَرَّوْا رَشَداً﴾ (2)

و این که گروهی از ما مسلمان و گروهی ظالمند؛ هر کس اسلام را اختیار کند راه راست را برگزیده .است

این آیه زبان حال جن هاست. قرآن می فرماید: آن ها می گویند: ما دو دسته ایم؛ عده ای مسلمان و تسلیم شدیم عده ای هم قاسط. قاسط با «ط» به دشمنان حضرت امیر علیه السام هم می گویند: کسانی که حق را نپذیرفتند اما آن دسته اول همان اهل رشد هستند. آن هایی که اسلام را پذیرفتند و به حرف پیامبر صلی الله علیه و اله و قرآن گوش .دادند این ها اهل رشد و ترقی بودند.

آیات و روایات زیاد آمده است، تدین است.

درباره دین داری در قرآن کریم صحبت شده است. شش مرتبه در قرآن کلمه «قیم» درباره دین آمده است

﴿ذلِكَ الدِّينُ الْقَيمُ﴾ (1)

این است آیین استوار

در جای دیگر دارد:

﴿ دِينَ الْحَقِّ﴾ (2)

دین حق است.

در جای دیگر دارد:

﴿ألاَ لِلَّهِ الدّينُ الْخَالِصُ﴾ (3)

آگاه باشید که دین خالص از آن خداست

و گاهی می فرماید دین فطری و حنیف است:

﴿فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَةَ اللهِ الَّتي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا﴾ (4)

پس روی خود را متوجه آیین خالص پروردگار کن! این فطرتی است که خداوند انسان ها را بر آن آفریده

دین مطابق فطرت است و به زور نیست و گاهی می فرماید: سختی در آن نیست:

﴿لا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ﴾ (5)

ص: 213

در قبول دین اکراهی نیست

گاهی می فرماید در دین حرجی نیست و گاهی می فرماید: پسر و آسان است.

اوصافی که خدا برای دین :آورده استوار بودن، خالص بودن، حق بودن، آسان بودن سخت نبودن زوری نبودن حرج نداشتن در واقع توصیه ای است برای انسان ها

این ها چیزهای فوق فهم بشر است. ضرورت نیاز به دین در جامعه خودش یک ضرورت عقلی است.

نشوم.

من از اهل و عیال پدرم حمایت می کنم من به دین پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله شهید می شوم

دین من دین ابی عبدالله است. بعد با شمشیر حمله کرد. بالأخره او را زدند و هر دو بازوهایش را شکستند.

عمر سعد گفت: او را نکشید و نزد من بیاورید من با او کار دارم از او پرسید: چه می کردی؟ گفت: 12 نفر را که دیدم کشتم و با شمشیر نمی دانم چند نفر را .کشتم الآن هم دستم کار نمی کند وگرنه باز هم از شما می کشتم

عمر سعد به شمر :گفت او را بکشید وقتی شمر شمشیر را بلند کرد به گردن نافع بن هلال بزند، گفت:

«فَالحَمدُ لِلّهِ الّذی جَعَلَ مَنایانا عَلی یَدَی شِرارِ خَلقِهِ»؛ (1)

سپاس خدای را که مرگ ما را به دست بدان خلق خود مقرر فرمود.

ای خدا شکرت قاتل من بدترین آدم روی زمین است.

این خودش یک افتخار است شمر عصبانی شد و او را به شهادت رسانید این دغدغه نافع است که دغدغه دینی است. همین طور حضرت ابوالفضل و حضرت علی اکبر و خود امام حسین علیه السلام

اما وقتی مطرب و رقاص هم می آمدند، از همه رقاص تر بود. این دینداری ، دین داری کاملی نیست و دین داری جوگیرانه است. بعضی «بک یا الله» هم می گویند. اما در عروسی اگر موقعیت فراهم باشد، مشروب هم می خورند. این دینداری مثل بخاری است که زمستان استفاده می کنند و تابستان کنار گذارند یا مثل کولری که تابستان کارایی دارد و زمستان خاموش است.

﴿عَلى مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِى﴾ (1)

علی علیه السلام با حق است و حق با علی علیه السلام است

اما مالک اشتر تردید نمی کند

قرآن می فرماید: این دو زن (زن لوط و نوح) هر دو کافر بودند.

﴿ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَةَ نُوحٍ وَ امْرَأَةَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَينِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَينِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يَغْنِيا عَنْهُمَا مِنَ اللهِ شَيْئاً وَ قِيلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ﴾ (1)

خداوند برای کسانی که کافر شده اند به همسر نوح و همسر لوط مثل زده است، آن دو تحت سرپرستی دو بنده از بندگان صالح ما بودند، ولی به آن دو خیانت کردند و ارتباط با این دو (پیامبر) سودی به حال شان (در برابر عذاب الهی) نداشت و به آن ها گفته شد: «وارد آتش شوید همراه کسانی که وارد می شوند!»

از آن طرف هم آسیه علیها السلام زن فرعون است که خداوند در قرآن وصفش را آورده است

﴿وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَةَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيتاً فِي الْجَنَّةِ وَ نَجِنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ﴾ (2)

و خداوند برای مؤمنان به همسر فرعون مثل زده است، در آن هنگام که گفت: «پروردگارا! خانه ای برای من نزد خودت در بهشت بساز و مرا از فرعون و کار او نجات ده و مرا از گروه ستمگران رهایی بخش!»

ایمان عبارت است از: گفتاری که بر زبان رانده شود (شهادتین و اقرار بولایت امامان علیهم السلام) و عملی که (با اعضاء و جوارح) صورت بندد، و شناخت خردها (که حقیقت را دریابند).

دل، زبان و عمل سه رکن اصلی دین است. اما اگر دین را از گوش گرفتی و از چشم گرفتی دیگر فایده ای ندارد. این که موسیقی گوش بدهی ولی دلت پاک ،باشد دین داری نمی شود.

به قول مولوی این همان شیری است که هیچ ندارد.

باید به مردم برای کدو بخش نامه صادر کند.

می گوییم، با دو ملاک بسنجید: یکی قرآن و دیگری سنت.

دین باید از متن قرآن گرفته شود چه چیز حرام است؟ زکات و خمس و نماز و روزه واجب است و ... .

فرمود: اگر دین تان را از قرآن و سنت ،گرفتید کوه جابه جا می شود؛ ولی دین شما جابه جا نمی شود.

هر کسی هزینه کند و شمشیر بگیرد، این دین می ماند.

هیچ گاه شما یک فرقه به اسم یک مرجع نمی بینید. کسی گول این حرف را نخورد که دیگر نیازی به رساله نیست خودمان می دوزیم و خودمان می بریم. مثل این که من به شما می گویم بدنه وزارت بهداشت و علم پزشکی سالم است. حالا اگر دو تا پزشک هم خطا کردند علم پزشکی خراب نمی شود. این مطلب در روايات ما تأکید فراوان شده است.

همدان برگزار شد پزشک متخصصی می گفت خیلی از حرف های ما برگرفته از آثار بوعلی است. ایشان واقعاً در پزشکی و فلسفه نابغه و بی نظیر بوده است.

روزی شاگردش به او گفت: چرا ادعای نبوت نمی کنی؟ گفت: یعنی چه؟ :گفت تو که این همه علم داری و حرف های جدید می زنی، باید پیامبر باشی. از این ماجرا گذشت یک شب بوعلی و شاگردش جایی بودند و هوا زمستانی و سرد و برف و یخ بندان هم بود. بوعلی به شاگردش گفت برو بیرون و این یخ ها را بشکن و مقداری آب برای من بیاور شاگرد گفت: استاد هوا سرد است. بگذار هوا یک مقدار خوب تر شود. این درخواست چند مرتبه تکرار شد و در مرتبه آخر اذان صبح شد و صدای مؤذن بلند شد.

مؤذنی در این سرما و برف در نوک مأذنه رفته بود و اذان میگفت. بوعلی به شاگردش گفت حالا فهمیدی چرا ادعای نبوت نمی کنم؟ من حریف تو که شاگرد می نمی شوم که بروی یک لیوان آب بیاوری؛ آن وقت این مؤذن در این وقت و این سرما بلند شده و اذان می گوید؛ با این که صدها سال از آغاز رسالت حضرت رسول صلی الله علیه و آله گذشته است.

بنابراین هر نابغه ای نبی نیست با هر حرف تازه و نو نمی شود پیامبر شد. به همین دلیل است که امام حسین علیه السلام می فرماید:

﴿أَمْضِى عَلَى دِينِ النَّبِي﴾ (1)

من به دین پیامبر صلی الله علیه و آله شهید می شوم.

دین من دین پیامبر صلی الله علیه و آله است

دین را از زندگی بگیری، بی معنا می شود. دین می گوید:

﴿أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثاً وَ أَنَّكُمْ إِلَيْنَا لا تُرْجَعُونَ﴾ (1)

آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریده ایم و به سوی ما باز نمی گردید ؟

دین می گوید: اگر حتی نگاه کنید و این نگاه زیبا باشد، برای تان ثواب می نویسم. اگر گناه باشد عقاب می نویسم. اصلاً همه چیز انسان کنترل شده است. دین می گوید فکر نکنید این هفتاد ساله دنیا همه چیز است. نه؛ تازه مرگ آغاز زندگی است.

لذا دین به زندگی معنا می بخشد و دامنه زندگی را از هفتاد سال به میلیون ها سال می برد. مگر می شود با کشتن شمر همه مکافات های او داده شود؟ اصلاً دنیا ظرفیت تشکر از کار امام حسین علیه السلام را ندارد. این دین است که دید شما را وسیع می کند.

ملازم شما گردد به شما می پیوندد و کسی که در حق شما تقصیر روا دارد به مهلکه می افتد و حق با شما و در خاندان شما، و از جانب شما و بازگردنده به سوی شما است.

هر کس از شما روی گردانید منحط .است مارق تیری که از کمان در می رود را گویند. به همین دلیل هم به خوارج نهروان مارقین می گویند؛ چون این ها نه این که حضرت امیر علیه السلام را قبول نداشتند؛ بلکه ایشان را کافر می دانستند. حتی حاضر بودند قبر ایشان را بشکافند؛ پیکر مطهر را بیرون بیاورند و آتش بزنند. به همین دلیل هم قبر حضرت امیر علیه السلام یک قرن مخفی بود.

«راغب» هر چند معنای مثبتی دارد ولی وقتی با «عن» متعدی می شود معنایش منفی می شود هرکس از شما دوری کرد مارق است. مثل تیری که از کمان در رفته است. این گروه هم ساقط و منحط اند.

هر کسی گفت: «ما با شماییم» بگویید: صلح، می گوییم، صلح بگویید: جنگ، می گوییم جنگ ما کاملاً مطیعیم. این ها را «لاحق» می گویند؛ یعنی اهل الحاق و رشد.

اگر کسی شما را انکار نکرد، مثل اولی ها و ،مرید هم نبود همراه شما هم نبود مقصر بود و درباره شما کوتاهی کرد این ها را «زاهق» می گویند، یعنی نابود می شود.

یا رسول الله ! درست تقسیم کن عدالت را رعایت کن، حلال و حرام نکن. ببینید به چه کسی این امور را می گوید او پیامبر و معصوم است. مثل این که به پزشکی بگویی: درست طبابت کن

﴿قَالَ وَيْحَكَ إِنْ لَمْ أَعْدِلْ فمَنْ يَعْدِلُ﴾ (1)

پیامبر صلی الله علیه و اله فرمود: وای بر تو اگر من عادل ،نباشم، چه کسی عادل است؟

من اصلاً برای عدالت آمده ام. فردی عرض کرد اجازه بدهید من گردن این شخص را بزنم. حضرت فرمود کاری نداشته باش این فرد عاقبتش به خیر نمی شود و همین طور هم شد. او در جنگ نهروان به دست امیرالمؤمنین علیه السلام کشته شد؛ این همان ﴿فَالرَّاغِبُ عَنْكُمْ﴾ است که جایگاه امام را نمی داند.

اگر هم خدا انتخاب کرده، طاقت ندارم مرحوم علامه امینی رحمه الله می گوید: خود این شخص گفت: یک سنگ بیاید و من بمیرم؛ ولی ولایت علی علیه السلام را نبینم سوره معارج این جا نازل شد (1) که می فرماید:

﴿سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ﴾ (2)

تقاضا کننده ای تقاضای عذابی کرد که واقع شد.

این ها مصداق های ﴿فَالرَّاغِب عَنكُم﴾ است. البته درجه های متفاوتی دارند. خوارج نهروان که بعدها به آن ها حروریه گفتند، (زیرا جنگ با خوارج در منطقه ای به نام «حرورا» اتفاق افتاد) یکی از مصداق های این گروهند.

ما را دستگیر کرده اید و به جرم دوست داشتن علی علیه السلام می زنید؛ این حرام نیست؟ ولی برداشتن یک خرما حرام است؟ این که بعضی روی یک چیز کوچک حساسیت دارند جای تعجب دارد

سر عبدالله را جلوی همسرش از بدنش جدا کردند و بعد شکم همسرش را دریدند و بچه اش را بیرون انداختند و بعد همسرش را هم شهید کردند. سه قتل نفس سه قتل مسلمان به جرم محبت امیرالمؤمنین علیه السلام (1)

این گروه همان روز چهار زن دیگر را به شهادت رساندند. به امیرالمؤمنین علیه السلام خبر دادند: چرا نشسته اید؟ امروز هفت نفر شهید شده اند. عبدالله بن خباب که یار صدیق شماست و همسر و بچه بی گناهش حضرت یکی را برای مذاکره فرستاد تا به آن ها بگوید: دست از این کارها بردارند؛ آن ها آن یک نفر را هم کشتند. امير المؤمنين علیه السلام لشکر کشید و چهار هزار نفرشان را از بین برد و خودش فرمود: فقط ده نفرشان باقی ماندند و فرمود: غیر از من کسی نمی توانست این فتنه را از بین .ببرد خیلی از این گروه حافظ قرآن بودند و آثار سجده روی پیشانی شان بود.

می دادی. این همان قاری است که با صوت زیبا قرآن می خواند.

اگر کسی از اهل بیت علیهم السلام رو بگرداند، این نتیجه اش می شود. این ها گاهی جلو پیامبر صلی الله عله و اله هم می ایستادند.

﴿بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ﴾ (1)

خداوند آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر همه جهانیان برگزید، نسلی كه از يك ديگرند.

امام ادامه دادند: این آیه درباره ماست گفت نه این آیه شما را نمی گوید؛ چون بر امیر شورش کردید. شما با پیمبر صلی الله علیه و اله چه ارتباطی دارید؟! امام حسین علیه السلام نفرینش کرد و گفت: خدایا حرمت ما را به این فرد نشان بده این شخص برای دستشویی کردن به جایی رفت که عقرب پایش را گزید و به همین دلیل هم به درک واصل .شد در کربلا نتوانست به دلیل همین عقرب زدگی شدید بجنگد (2)

به جهنم ملحق می کنیم چنین به امام حسین علیه السلام توهین کرد. امام نفرینش کرد و فرمود:

﴿اللَّهُمَ حُزْهُ إِلَى النَّارِ﴾ ؛ (1)

!خدایا او را به جانب آتش بکش

همه دیدند که پایش لرزید و اسبش او را به آتش انداخت و صبح عاشورا به درک واصل شد.

او قلب امام را شکست هر کسی از اهل بیت علیهم السلام روی برگرداند هلاک شد. فرقی هم نمی کند. کسی نمی تواند بگوید من هفت امام اول را قبول دارم؛ ولی بقیه را انکار کند همه 12 ،امام اهل بیت عصمت و طهارت هستند.

در آن هنگام که حواریون گفتند: «ای عیسی بن مریم! آیا پروردگارت می تواند مائده ای از آسمان بر ما نازل کند؟» او (در پاسخ) گفت: «از خدا بپرهیزید اگر با ایمان هستید»

خدا می تواند برای ما هم غذا بفرستد. این چه حرفی است؟ مثل این که شما به پزشک که سرطان را درمان می کند بگویید ما سرما خورده ایم؛ شما می توانید این را درمان کنید؟

این خدایی که به پیامبر شما قدرت داده مرده را زنده ،کند، فرستادن غذا برایش کار ندارد. مگر برای حضرت مریم علیها السلام نمی فرستاد؟ این گونه صحبت کردن، یعنی قدرت خدا را درک نکردن حضرت عیسی علیه السلام ناراحت شد. این نهایت بی ادبی است. گفت:

﴿و اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ﴾ (1)

از خدا بترسید اگر ایمان دارید.

بعد خودشان عذرخواهی کردند و گفتند شما از خدا بخواه ما بلد نیستیم. شما درخواست کن در سراسر قرآن 169 دعاست و تمام دعاها اول شان یا «رب» است یا «ربنا». فقط یک دعا در قرآن است که در آن هم «اللهم» دارد و هم «ربنا». آن هم همین دعاست که حضرت عیسی علیه السلام برای این که این بی مهری این ها را جبران کند هم اللهم می گوید و هم ربنا. قرآن می فرماید:

﴿قالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنْزِلْ عَلَيْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيداً لِأَوَلِنَا وَ آخِرِنَا وَ آيَةً مِنْكَ وَ ارْزُقْنَا وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ ﴾ (2)

عیسی بن مریم علیهما السلام عرض کرد: «خداوندا پروردگارا! از آسمان مائده ای بر ما

ص: 238

بفرست! تا برای اول و آخر ما عیدی ،باشد و نشانه ای از تو؛ و به ما روزی ده تو بهترین روزی دهندگانی!»

این دعا در قرآن منحصر به فرد است.

الآن در بعضی کتاب هایی که در خارج چاپ شده و این جا ترجمه شده است، ائمه علیهم السلام را در حد یک مرجع تقلید قرار داده اند و علم غیب امام حسین علیه السلام را منکر شده اند. زیرا نمی توانسته اند توجیه کنند. امام می داند شهید می شود و به کربلا می آید.

ام سلمه هم به امام حسین علیه السلام گفت: پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و این شیشه خاک را به من داده و گفته تو شهید می شوی و گفته است هرگاه حسین من شهید شد این خاک خونی می شود. (1)

ص: 239

هرثمه هم گفت: یا اباعبدالله! وقتی پدرتان از صفین به وادی کربلا رسید، فرمود: شما این جا شهید می شوید (1)

با این همه دلایل گروهی در کتاب های شان چون نمی توانستند این مسئله را درک کنند تمام روایات علم غیب ائمه علیهم السلام را منکر می شوند.

در پاسخ به این جمعیت باید گفت برو یاد بگیر که می شود امام علم داشته باشد و بداند که شهید می شود؛ کربلا هم برود شهید هم بشود چون علم مانع تکلیف نیست رزمنده ای که روی مین می رود و میدان را باز می کند مگر نمی داند شهید می شود؟

جواب این است که گاهی از اوقات علم به شهادت به خاطر آن اثری که دارد، مانع ندارد از این رو خیلی افراد به راحتی به حرم امام رضا علیه السلام می آیند و از ایشان شفای بیمارشان را می خواهند شما وقتی جلوی یک پزشک می روید می گویید: جان من و جان بچه؛ آن وقت چه مانع دارد؟

جای تردید نیست که همه کارها به دست خداست. اما گاهی انسان کار را به مقام پایین تر هم نسبت می دهد. اگر یک معاون اداره کار شما را انجام دهد، می گویید: رییس انجام داد.

حضرت عیسی علیه السلام مرده زنده می کند و می گوید: من زنده کردم. روشن فکری ها گاهی باعث می شود درک مقام امام علیه السلام صورت نگیرد.

ص: 240

نمی شود همه دین را قبول ،کرد غیر از خمس را این انکار با انکار همه دین مساوی است. زیرا اگر این طور شود سنگ روی سنگ بند نمی شود.

بعضی هستند که گاهی می گویند من خمس نمی دهم. گروهی می گویند: نماز نمی خوانیم این منکر نیست یک گناهی است بین او و بین خدایش این تارک نماز است؛ نه این که منکر باشد. منکر کافر است.

پس یکی از راه های رشد با اهل بیت بودن است.

مثل ابن ابی یعفور که به امام می گوید: اگر بگویی حرام است، می گویم حرام است.

يا مثل حضرت عبدالعظیم حسنی که می گفت هر چه شما بگویید. مصداق بارز این معنی حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام است که اگر به او گفته شد نگهبانی کن. می گوید: چشم. میدان نرو؛ می گوید: چشم.... شما یک مخالفت از عباس علیه السلام نشنیده اید

یک فرمانده شجاع، رشید و بنام بايستد و تا عصر عاشورا مثل امام حسین علیه السلام داغ ها را ببیند. بعد بیاید بگوید برادر اجازه می دهید من میدان بروم؟ امام بگوید: نه ، برو آب بیاور. (1)

یک کلمه در تاریخ یافت نمی شود که حاکی از مخالفت عباس علیه السلام باشد. حتی یک سؤال و پرسش از او دیده نشده است. در زیارت نامه او می خوانیم:

﴿ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ المُطِيعُ للهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَين علیهم السلام ﴾ (2)

سلام بر تو ای بنده شایسته و پیرو فرمان خدا و رسول خدا صلی الله علیه و اله و امیرمؤمنان و

ص: 242

حسن و حسین علیهم السلام

بنابراین آن که از شما اهل بیت علیهم السلام روی گرداند سقوط کرد. آن که با شما بود ملحق شد. آن هم که کوتاهی کرد زهوق و بطلان در زندگی اش رقم خورد.

این است که گرچه نماز برای خداست؛ ولی:

﴿فَأَنْتُمُ الْأَمَانَةُ الْمُسْتَوْدَعَةُ وَ الْمَوَدَّةُ الْوَاجِبَةُ وَ لَكُمُ الطَّاعَةُ الْمُفْتَرَضَةُ﴾ (1)

شمایید امانت سپرده و دوست داشتنی واجب از آن شما است طاعت مفروض.

ص: 243

ص: 244

ص: 246

این را امام حسین علیه السلام فرمود و اصل آن هم آیه قرآن است. (1)

هدف دشمن این است که انسان اول رکود و بعد سقوط داشته باشد.

در یک کلمه می خواهد مانع رشد و ترقی شود. البته دشمن هیچ وقت نمی گوید: من می خواهم این کار را بکنم:

﴿وَ إِذَا قِيلَ لَهُمْ لاَ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ ﴾ (2)

و هنگامی که به آنان گفته شود: (در زمین فساد نکنید» می گویند: «ما فقط اصلاح کننده ایم»!

جالب این جاست که فرعون می گفت:

﴿قَالَ فِرْعَوْنُ مَا أُرِيكُمْ إِلا مَا أَرَى وَ مَا أَهْدِيكُمْ إِلا سَبِيلَ الرَّشَاد ﴾ (3)

فرعون گفت: «من جز آن چه را معتقدم به شما ارائه نمی دهم، و شما را جز به راه صحیح راهنمایی نمی کنم!

من شما را به راه رشد می برم. البته مشخص بود فرعون چه می کند!!

پس تشخیص این که دشمن با چه حربه ای وارد می شود خیلی مهم است. امروز هم اگر در دنیا نگاه کنید می بینید که مثلاً کشتار مردم مظلوم را می گویند حقوق بشر فساد را می گویند سند 2030 برای هر چیزی یک اسمی می گذارند؛ زیرا اگر غیر از این باشد طبیعتاً نمی توانند اهداف شان را پیاده کنند.

درباره اش می فرماید

﴿إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوّاً﴾ (1)

البتّه شيطان دشمن شماست، پس او را دشمن بدانید

این دشمن مسلّم و قسم خورده است.

گاهی همسر و فرزندان، دشمن شماست این طور است که تشخیص دشمن و حربه های دشمن سخت می شود نُه تا سوره قرآن با بحث دشمن شناسی شروع می شود

فَرَائِضُ وَ أَحْكَام﴾ (1)

قرآن بر چهار بخش نازل گردیده است يك چهارم درباره ما و يك چهارم در باره دشمن ما و يك چهارم سنن و امثال و يك چهارم فرائض و احكام است.

شش هزار و شش صد و شصت و شش آیه داریم یک چهارمش راجع به ما اهل بیت علیهم السلام است، حالا مستقیم یا غیر مستقیم یک چهارم اش راجع به دشمنان ماست، و لذا یکی از هنرهای مؤمن در دنیا این است که دشمن را بشناسد.

به امام صادق علیه السلام گفتند: چرا این قدر بنی امیه مردم را راحت تحت سیطره خودشان آورده بودند؟ چرا این قدر راحت به حرف معاویه گوش می دادند؟ فرمود:

﴿إِنَّ بَنِي أُمَيَّةَ أَظْلَقُوا لِلنَّاسِ تَعْلِيمَ الْإِيمَانِ وَ لَمْ يَظْلِقُوا تَعْلِيمَ الشِّرْكِ لِكَى إِذَا حَمَلُوهُمْ عَلَيهِ لَم يعْرِفُوه﴾ (2)

همانا بنی امیه برای مردم تعلیم ایمان را آزاد گذاردند و تعلیم شرك را آزاد نگذاردند؛ زیرا اگر مردم را بر آن وادار می کردند آن را نمی پذیرفتند.

بنی امیه با ایمان مردم کاری نداشتند؛ اصلا خود معاویه امام جماعت بود، هفتاد هزار مسجد و منبر در سراسر عراق و شام بود؛ امیر الحاج بود. امام صادق علیه السلام فرمود: با ایمان مردم کاری نداشتند اما نمی گذاشتند مردم شرک را یاد بگیرند و طاغوت را بشناسند. این که قرآن می گوید:

﴿ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ يؤْمِنْ بِاللهِ فقد اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لاَ اِنْفِصامَ لَها وَ اَللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ﴾ (3)

بنابراین، کسی که به طاغوت (بت و شیطان و هر موجود دیگر) کافر شود و

ص: 252

به خدا ایمان آورد به دستگیره محکمی چنگ زده است که گسستن برای آن نیست و خداوند، شنوا و داناست.

﴿يؤمن بالله﴾ تنها به درد نمی خورد باید طاغوت را شناخت. چطور شما می خواهید کفر با طاغوت پیدا کنید؟ لذا در اسلام تولی و حب کافی نیست. امام علیه السلام فرمود:

﴿هَلِ اَلدِّینُ إِلاَّ اَلْحُبُّ ؟﴾ (1)

آیا حقیقت ،دین جز محبت و دوستی چیز دگری است؟

هم حب باید باشد و هم بغض هم تولی باید باشد و هم تبری. شما اگر سوره توبه را نگاه کنید می بینید که این سوره آن قدر تند است که بسم الله را هم ندارد و با برائت شروع می شود در این سوره جایی برای رحمانیت خداوند ندارد و تنها سوره بدون بسم الله قرآن است

ص: 253

فروختند حنظله که یکی از این افراد است و مرتد شد تمام اموالش را در این راه داد. ابو عامر که مرد شماره دو منافقین است تمام ثروتش را داد. وقتی مسجدی مرکز ضرر می شود خداوند دستور می دهد که خرابش کنید (1)

الان برخی از افرادی که در بعضی جریان ها دستگیر شدند، صاحب هیئت و مجلس بودند و برای امام حسین علیه السلام عزاداری هم می گرفتند، اکنون معلوم شده که در یک جریان اختلاس مالی سنگین بوده اند؛ یعنی شهرام جزائری اول برای مسجد پول داد خیلی از افراد فریب خوردند و این پول را گرفتند و کار به جایی رسید که می دانید.

برخی اصلاً می آیند خدمت مرجع تقلید و وجوهات شان را هم می دهند

الان هم بعضی از این جریان ها از همین قماش.اند یعنی روضه امام حسین علیه السلام برایشان پوششی بوده تا کار خودشان را انجام دهند.

مسجد ضرار پوششی بود برای این که مسجد قبا را کم اهمیت جلوه دهند.

الان وهابی ها و آمریکایی ها برای شیک ترین مساجد و بهترین مبلغین هزینه می کنند. آمار طلاب وهابی ده ها برابر طلاب شیعه است. در خود پاکستان آمارشان میلیونی است. آن ها تبلیغ و ترویج می کنند. طلاب شان را به کشورهای مختلف می فرستند. آن وقت شیعه بر سر این موضوع دعوا می کند که چرا یک جایی مدرسه ساخته شده است. اگر شما به مدارس مراکز و اماکن و امکاناتی که وهابیت دارد، نگاهی بیندازید، متوجه حجم عظیم تبلیغات و هزینه های آن ها می شوید. آن ها در بعضی از کشورها مثل مالزی شهرک های حوزوی دارند. مسجدهایی در کشورهای مختلف دنیا ساخته اند که قابل مقایسه با مساجد ما نیست. در یکی از مساجدی که این ها در سوئد ساخته بودند و من برای تبلیغ

ص: 255

رفتم، هزینه های سنگینی پرداخته شده بود در حالی که ما یک جای ساده ای را گرفته بودیم.

با همه این ها ما گاهی برایمان سخت است که برای دین هزینه کنیم. یکی از حربه های دشمن این است که برای انحراف هزینه کند می دانید آن ها چند شبکه ماهواره ای دارند؟ ده ها و صدها شبکه وهابی وجود دارد که تبلیغات ضد شیعه و تبلیغات وهابیت و تبلیغات مسیحیت و تبلیغات ضد اسلام می کنند. از سایت های فراوانی برای تبلیغات استفاده می کنند مسلّم است که این ها دل شان برای اسلام و برای مسلمانان و برای مردم نمی سوزد این ها سوخت هواپیما را در قبال پرداخت پول هم به ما نمی دهند. از دادن دارو برای بچه های ما نیز خودداری می کنند ولی به سادگی و با کم ترین هزینه فضای مجازی را در اختیار شما گذاشته اند.

این که مکرر می گویند: ما قصد جنگ نداریم؛ چون دیگر راه نظامی راه گشا نیست. در جنگ ایران و عراق جواب نداد و در جنگ یمن هم جوابی نگرفتند. آن ها حریف حزب الله نشدند در عراق که این همه هزینه کردند، باز نتوانستند و از دست شان خارج شد.

ما هم باید هزینه کنیم. اکنون همه وقف های ما روی روضه است. البته بسیار خوب هم است. اما برای کارهای فرهنگی و برای انتشار کتاب، کار زیادی انجام نمی شود. الآن تیراژ بعض کتاب ها به صد یا پنجاه رسیده است. اصلاً کسی به دلیل بالا بودن قیمت ها جرئت نمی کند چاپ کند

وقتی محرم می شود کتاب را بین هیئت توزیع کنند در عید غدیر می شود به جای هزار تومنی یا چند هزار تومنی کتاب درباره غدیر بدهند.

کار فرهنگی نیاز است. دشمن بسیار هزینه می کند. این صریح قرآن است. در سوره انفال می فرماید:

ص: 256

﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا ينْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِيصُدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ ﴾ (1)

بیگمان کسانی که کفر ورزیدند اموال خود را خرج می کنند تا [ مردم را] از راه خدا بازدارند

در کربلا سی هزار نفر هزینه خیلی سنگینی دارد. حتی هزینه غذای شان هم هنگفت بود؛ چه برسد به هزینه اسب و چادر و...

تمام این هزینه را تأمین کردند برای این که امام حسین علیه السلام را از میان بردارند.

البته خداوند جمله ای فرموده است که مقداری ما را آرام می کند می فرماید:

﴿و ثُمَّ تَكُونُ عَلَيهِمْ حَسْرَةٌ﴾ (2)

و آن گاه حسرتی بر آنان خواهد گشت

خداوند کاری می کند که برای پول هایی که خرج کرده اند، حسرت بخورند. ترامپ گفت ما میلیاردها دلار در خاورمیانه هزینه کرده ایم ولی چیزی نصیب مان نشد.

این همه هزینه کردند و این وضع عراق است چه کسی از این قضیه سود برد؟ این وعده خداست. ولی به این معنا نیست که ما بنشینیم و تماشا کنیم

امام حسین علیه السلام فرمود:

﴿مَنْ كَانَ فِينَا بَاذِلًا مُهْجَتَهُ مُوَطِناً عَلَى لِقَاءِ اللَّهِ نَفْسَهُ فَلْيرْحَلْ مَعَنَا فَإِنِّي رَاحِلٌ مُصْبِحاً إِنْ شَاءَ اللهُ﴾ (3)

کسی که آرزوی شهید شدن و جان بازی در راه ما و سعادت ابدی را دارد با ما رفیق شود که با خواست خدا فردا روانه خواهیم شد.

شعار امام این است که: بذل کنید و هزینه کنید و قدم پیش بگذارید. چرا که

ص: 257

اگر برای دین هزینه نکنید دشمن هزینه می.کند

گاهی دشمن حدیث جعل می کند و این یک روش دینی است. یکی از آقایان به نام هاشم معروف حسنی کتابی تحت عنوان «اخبار و آثار ساختگی» نوشته .است. اگر چه این کتاب نقدهای فراوانی هم دارد ولی این کتاب مواردی را از داستان سراها نقل می کند؛ از این هایی که می نشستند و می بافتند و به اسم دین به خورد مردم می دادند

شهید مطهری رحمه الله هم در کتاب هایش دارد که حتی به اسم روضه ابی عبدالله علیه السلام دروغ می گویند و به دین لطمه می زنند.

دشمن در این زمینه هزینه های هنگفتی می کند؛ سمره بن جندب چهارصد هزار گرفت که بگوید: این آیه که درباره حضرت علی علیه السلام است، درباره ابن ملجم است؛ در شبی که حضرت امیر به جای پیامبر صلی الله علیه و اله خوابید تا حضرت بتواند هجرت کند این آیه نازل شد:

﴿وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِى نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ﴾ (1)

بعضی از مردم (با ایمان و فداکار همچون علی علیه السلام در «ليلة المبيت» به هنگام خفتن در جایگاه پیغمبر صلی الله علیه و اله خود را به خاطر خشنودی خدا می فروشند؛ و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.

از طرفی آیه ای را که درباره منافقین است به علی بن ابیطالب علیهما السلام نسب داد (2)

ص: 258

يتَّخِذَهَا هُزُواً أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ﴾ (1)

و بعضی از مردم سخنان بیهوده را می خرند تا مردم را از روی نادانی، از راه خدا گمراه سازند و آیات الهی را به استهزا گیرند؛ برای آنان عذابی خوارکننده است!

بعضى حديث لهو در مقابل قرآن آوردند تا با افسانه گویی و داستان سرایی مردم را از راه خدا باز دارند.

آقایان عزیز و خانم های گرامی! امروزه زمانی بحث بر سر این بود که استفاده از ماهواره را آزاد کنند یا نه الان دیگر آزاد کرده اند و کاری ندارند دلیلش هم این است که اگر ما جلوی ماهواره را بگیریم با اینترنت چه کنیم؟

متأسفانه الان اگر یک بچه ده دوازده ساله اینترنت داشته باشد، از همه مسائل سر در می آورد جنسی ترین و حساس ترین مسائل را می بیند. الان این گونه نیست که بچه ها و جوانان و نوجوانان نتوانند از فیلترها عبور کنند. بلدند و باز می کنند و می شکنند. الان دورانی نیست که ما بتوانیم جلوی این طور چیزها را بگیریم. خیلی راحت مبتذل ترین عکس ها و بدترین روابط جنسی در فضای مجازی است و امروز دشمن روی شبکه های ماهواره ای و اینترنت هزینه سنگینی می کند. بحث روابط جنسی که الان متأسفانه بخشی از آن به تغییر جنسیت در بعضی جوان ها منجر شده و بخشی هم به روابط با محارم کشیده شده است. این فضای روابط جنسی حرام در هیچ زمان به اندازه امروز باز نبوده است. خیلی راحت خود مسئولین می گویند: 120 میلیون خط تلفن همراه دست مردم است؛ یعنی چهل میلیون بالاتراز جمعیت کل کشور

چه باید کرد؟ اگر ما با همین منبرها و روضه ها و با همین محرم و صفرها

ص: 260

اعتقادات مردم را تقویت نکنیم از دست می روند خودشان می گویند:60٪ مردم ماهواره دارند البته در قم کمتر است و می دانید ماهواره گاهی تا 2000 شبکه را می گیرد.

هر چه بگویید و هر چه فکر کنید و هرچه از بدترین القاء اعتقادات و شبهه های مختلف تا بدترین روابط در ماهواره وجود دارد. پیامبر صلی الله علیه و اله فرمود:

﴿يأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ الصَّابِرُ مِنْهُمْ عَلَى دِينِهِ كَالْقَابِض عَلَى الْجُمْرَةِ﴾. (1)

بر مردم زمانی می آید که اگر کسی بردین خود شکیبا باشد مانند کسی است که آتش در کف گرفته است.

واقعاً دین داری در آخر الزمان مثل آتش در کف دست نگاه داشتن است.

کم تر روزی است که ما تماسی نداشته باشیم یا نام های به دست مان نرسد که در آن مادری بگوید: جوان من نماز نمی خواند یا دختر من دین اسلام را کنار گذاشته و فلان مذهب را انتخاب کرده است. دشمن خیلی کار می کند ما یک هزارم آن را هم کار نمی کنیم.

البته بارها گفته ایم: این منبرها این اعتکاف، این عرفه، این اربعین، ضد حمله و دفاع بسیار قوی برای مقابله با دشمن است. واقعاً اگر این ها نبود، همه چیز از دست رفته بود بدانید دومین حربه ،دشمن گسترش ابتذال است.

الان می گویند: در ماشین روسری های تان را بردارید. روز سفید همه بی حجاب شوید شال ها باید این طور باشد. در پارک ها روسری تان را بردارید. روی نوع شلوار نوع لباس و نوع مانتو هم نظر می دهند.

نظارت هم در کشور کم است. متأسفانه حرف زیاد است، اما عمل نیست. حجاب و عفاف در این مملکت قانون دارد و بی حجابی جرم است. این کشور

ص: 261

اسلامی است. فکر کنیم شرعی هم نیست مثل کمربند ایمنی که می بندیم. مگر تا حالا کسی گفته کجای قرآن آمده که کمربند ایمنی ببنیدیم؟ قانون گفته و شما هم می بندید.

اگر بگویید بی حجابی در ماشین عیب ندارد و در پارک همین طور و ... آهسته آهسته جامعه به سمت بی حجابی می رود؛ نه بدحجابی آن وقت نمی شود کنترل کرد.

امروز صبح تهران منبر .داشتم به فردی که همراه من بود گفتم نگاه کن. زنان چادری موج می زنند من در قم چنین مجلسی ندیده بودم. شاید ده مجلس کنار هم که یکی از آن ها آقای انصاریان بود و یکی من بودم. در خیابان همه جمعیت چادری بودند آن هم هفت صبح جمعه جمعه من این جمعیت را در حرم هم ندیده بودم. جالب است آن مسجد هدایت که خیابان های اطرافش وضعیت مناسبی از لحاظ حجاب ندارند.

درباره منبر پرسیدم: گفت: منبر ساعت 9 است. گفتم: این ها دو ساعت قبل می آیند تا ساعت 9 آقای انصاریان منبر بروند! پس این گونه هم است. نباید مأیوس بود ولی در یک جعبه سیب اگر یک سیب لک داشته باشد، خودش را نشان می دهد. در یک ساختمان اگر یک ستون خراب ،باشد خودش را نشان می دهد.

وقتی نزد بلعم باعورا آمدند که با لشکر موسی علیه السلام چه کنیم؟ گفت: دختران تان را آرایش کنید و در لشکر موسی علیه السلام در معرض نمایش قرار دهید. جنگ تمام می شود. (1)

حکومت عثمانی با 800 سال سابقه چطور از هم پاشید؟ با ابتذال؛ آثار این ابتذال امروز در ترکیه است. البته بعضی از ایرانی های ما به مراتب از ترک ها بدترند

ص: 262

و صدای مردم ترکیه از ابتذال چنین ایرانی هایی درآمده و شکایت کرده اند. بعضی از مردم ترکیه به قم نامه نوشته اند که بعضی ایرانی ها در استانبول و وان و ... به صورت عریان می آیند. این چه وضعی است؟ آن جا که لائیک هستند، صدای شان در آمده است.

من به یکی از آن هایی که نامه نوشتند گفتم این ها نماینده کشور ما نیستند. این ها اصلاً برای همین کارها به ترکیه می آیند.

انسان شرمنده می.شود بعضی از پوشش هایی که مسافران ایرانی در کشورهای اطراف ما دارند کاملاً مسلمانان همسایه ما را مأیوس می کند

بلعم باعورا فهمید و از این راه جلو آمد. شوخی نیست. بر صیصای عابد با هفتاد سال عبادت را با همین حربه زمین زدند خود غربی ها امروز وا مانده اند و در سلامت نظام خانواده گیر کرده اند. اگر ابتذال در جامعه زیاد شد، خانواده از هم می پاشد

همین خبرهایی که می شنوید و پرونده هایی که در این زمینه وجود دارد را نگاه کنید. آدم بعضی اوقات تحملش را از دست می دهد چه تجاوزها و چه اتفاقات زشتی رخ می دهد!! همه این ها از همین فیلم ها به وجود می آید. وقتی از قربانیان این حوادث سؤال کنید، می گویند این فیلم را دیدم و تحریک شدم و آن داستان را خواندم و تحریک شدم در گوشی همراهم عکسی را دیدم و .... این ها خطرناک است. مواظب باشیم.

من نمی گویم جلوی فرزندت را بگیر و موبایلش را مخفی کن. نه؛ باید آموزش داد. ما در لبنان حزب الله داریم آن جا هم همه چیز آزاد است. اصلاً مسیحی ها آن جا آن جا زندگی می کنند بد حجابی است و ماهواره است. اما چطور توانسته اند این جوان ها را با این تدین پرورش دهند؟ آن هم در محیطی که این قدر آزاد است!

ابوالفرج اصفهانی فردی است که کتاب های فراوانی دارد. او کتابی هم به

ص: 263

نام «الأغانی» دارد که درباره موسیقی است. در این کتاب نوشته است که: در زمان امام سجاد علیه السلام بعد از کربلا کارناوال های موسیقی به مدینه می آمدند. آن شهری که همیشه در آن صدای قرآن بلند بود حال محل جولان رقاصه ها و مجالس مختلط شده بود.

داستانی را در این کتاب ذکر کرده است یک جوانی داشت در کوچه های مدينه ترانه می خواند پیرمردی از بالای بلندی صدایش زد و گفت: این ترانه را اشتباه می خوانی. صحیحش این است. گفت تو از کجا می دانی؟ گفت: ما هم می دانیم. جوان گفت: اسمش چیست؟ پیرمرد اسمش را گفت. جوان گفت: پس من می روم تا این موضوع را به همه بگویم گفت: نه نه . مبادا جایی بگویی.

این داستان می گوید حتی پیرمردها شعرهای موسیقی جوان ها را تصحیح می کردند در الأغانی آمده است کار به جایی کشید که نه علما منع کردند و نه عباد اعتراضی نمودند.

﴿إِنَّمَا سُمِّیَتِ اَلشُّبْهَهُ شُبْهَهً لِأَنَّهَا تَشْبَهُ اَلْحَقَّ﴾ (1)

از آن رو شبهه را شبهه نامیده اند که به حق شبیه و همانند است.

شبهه، شبهه نامیده شده است؛ زیرا رنگ حق به او می دهند. این ها که در كربلا جمع شدند اول امام حسین علیه السلام را کافر خواندند و بعد ایشان را به شهادت رسانند و گرنه این کار را نمی کردند اول گفتند حسین علیه السلام از دین خارج شده و بر یزید که امیرالمؤمنین است شورش کرده است. پس مرتد است. اول مسلم بن عقیل علیهما السلام را مرتد کردند و بعد از بالای دارالاماره پایین انداختند شبهه افکنی که الان در واقع به اشکال مختلف در تمام چیزها وجود دارد و بر همه امور سایه افکنده است، دشمن بزرگی برای ماست.

خدا شهید مطهری رحمه الله را رحمت کند که فرمود دین برای همه شبهات پاسخ دارد. ممکن است من سوادم کم باشد و بلد نباشم. من اگر جواب شما را بلد نبودم، اشکال از دین نیست. اگر پزشک درمان شما را تشخیص نداد، اشکال از علم پزشکی نیست بلکه اشکال از فرد پزشک است. یا این که او متخصص نیست. مثلاً: اگر فردی مشکل کلیه دارد و نزد پزشک عمومی برود، مشکلش برطرف نمی شود. خود آن پزشک هم می گوید این کار من نیست. در حوزه هم ما آخوند عمومی داریم و آخوند متخصص. الان اگر در بعضی رشته ها شما از من سؤال کنید من بلد نیستم و کار نکردم یکی در حوزه فقه وارد شده است و دیگری به تفسیر مسلط است. یکی در حوزه استشراق تبحر دارد و دیگری در رشته دیگر.

شبهه افکنی یکی از حرب های قوی دشمن است از اول تاریخ شبهات فراوانی وجود داشته است. بنیانگذار شبهه خود شیطان است که گفت: من به آدم سجده نمی کنم. من بهتر از آدم هستم من از آتشم و او از خاک. (2) او به خیال

ص: 265

خودش یک چیز محکمه پسند درست کرد این شبهه ها گاهی برای متدینین هم پیش می آمده است.

جابر! کار حسینم به اذن خداست. نمی گویم که جابر معترض بود. او فقط پرسش داشت. اما گاهی این قدر دائره شبهات زیاد می شود که خواص هم ممکن است به اشتباه بیفتند. یکی از کارهای دشمن الان شبهه افکنی است که در فضاهای مجازی یک روز می گوید: فلان دعا مشکل دارد و روز دیگر می گوید: حدیث فلان، مشکوک است.

این دشمنان اصل دین و اهل بیت علیهم السلام را قبول ندارند و گرنه با حضرت رقیه علیها السلام و زیارت عاشورا و حدیث کسا و زیارت جامعه مشکل ندارند. حالا این زیارت سند دارد یا ندارد باید در حوزه ها بحث شود دشمن با اصل مشکل دارد و می گوید: اصلاً دین نباشد.

يأس صفت کفار است. بیش از سی سال یوسف علیه السلام گم شد. یعقوب علیه السلام فریاد می زد:

﴿يا بَنِي اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَ أَخِيهِ وَ لا تَيَأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لا ييأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ ﴾ (1)

پسرانم! بروید و از یوسف و برادرش جستجو کنید؛ و از رحمت خدا مأیوس نشوید؛ که تنها گروه ،کافران از رحمت خدا مأیوس می شوند!

الان در بحث مهدویت شبهه وارد می کنند که هزار سال گذشته است یا در بحث دعا یا در بحث معجزه همین طور همیشه دشمن دنبال مواردی است که ناامیدی ایجاد کند و این یک خطر جدی است.

این ها از حربه های کلیدی دشمن است. باید دشمن را شناخت؛ زیرا دشمن شناسی هنر است. شما تا «لااله» را نشناسید، «الله» را نمی شناسید. از این رو اول نمی گوید: الله؛ می گوید لااله الا الله . اول باید اله ها را کنار بزنی تا الله را بشناسی. قرآن هم مقدم کرده است.

﴿فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ يُؤْمِنْ بِاللهِ﴾ (2)

قرآن هم همیشه تأکید می کند و ائمه علیهم السلام هم همین طور. در زیارت نامه ها هم می گوییم:

﴿حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ وَ سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ﴾؛

من در تسلیم و در صلحم با کسی که با شما در صلح است و در جنگم با کسی که با شما در جنگ است.

ما با شماییم نه با دشمنان شما دشمن که فقط شمر نیست. او را که راحت می شود شناخت پس عامل رشد دشمن شناسی .است

ص: 268

کم حیله ترین دشمنان آن است که دشمنی خود را آشکار کند.

می دانید ضعیف ترین دشمن کیست؟ آن که عداوتش را آشکار می کند انسان می فهمد که حرف حساب او چیست. دشمن آشکار می گوید این ها همه کار من است که تحریم می کنم و جلوی تان می ایستم در این صورت تکلیف روشن است.

﴿اعْلُ هُبَل﴾؛

«بت هبل بزرگ است».

مسلمان ها هم می گفتند:

﴿اللهُ أَعْلَى وَ أَجَل﴾ (1)

«خداوند بزرگ تر و برتر است».

مرزها مشخص و روشن است. اما در جمل که این طور نبود. در جمل نماز بود؛ احکام بود؛ شریعت بود. عبدالله بن زبیر امام جماعت بود. کعب بن سور مفتی و عالم و مفسر قرآن بود و فریاد می زد:

يا مَعْشَرَ النَّاسِ عَلَيكُمْ أُمَّكُمْ *** فَإِنَّهَا صَلَاتُكُمْ وَ صَوْمُكُمْ

وَ الْحُرْمَةُ الْعُظمى الَّتى تَعُمُّكُمْ *** لا تَفْضَحُوا الْيَوْمَ فِدَاكُمْ قَوْمُكُمْ (2)

ای گروه مردم! بر شما باد به حمایت از مادرتان که او همچون نماز و روزه شماست و مقام محترم عظیمی است که در رأس همه شما است. به امید آن که امروز رسوا نگردید، قوم شما فدای شما باد.

حمایت از عایشه حمایت از نماز و روزه و دین است.

آن که قرآن بر سر نیزه می کند با آن که بت بلند می کند، خیلی فرق می کند.

در احد می گفتند:

﴿إِنَّ لَنا عُزّی ولا عُزّی لَکُمْ﴾؛ (1)

«ما عزی یعنی بت داریم و شما ندارید».

اما در جمل می گفتند: قرآن داریم

از این رو حضرت امیر علیه السلام در صفین در مقابل کسانی که صفین را به نقد کشیدند، می فرماید: این قرآن ترجمان می خواهد؛ و گرنه خودش که کتابی بین دو جلد است.

امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود:

﴿لَا تَسْتَصْغِرَنَّ عَدُوّاً وَ إِنْ ضَعُف﴾؛ (2)

دشمن را كوچك مشمارید و اگر چه ضعیف باشد.

هیچ وقت دشمن را کوچک نشمارید هر چند ضعیف باشد امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه به مالک اشتر می فرماید:

﴿وَ لَكِنِ الحَذَرَ كُلَّ الحَذَرِ مِنْ عَدُوّكَ بَعْدَ صُلْحِه﴾؛ (3)

لیکن زنهار! زنهار! از دشمن خود پس از آشتی بپرهیز

وقتی دشمن پای قرارداد را امضا کرد بیش تر باید ترسید؛ زیرا دروغ می گوید. امضا می کند؛ ولی وفادار نیست

در صلح حدیبیه ده سال با پیامبر صلی الله علیه و آله معاهده نوشتند. دو سال بعد نقض کردند و عمل نکردند. حضرت مجبور شد حمله کند و مکه را فتح کند. (4)

ص: 272

این دشمن حربه هایی دارد و باید این حربه ها را شناخت.

در جلسه قبل چهار مورد را بیان کردم

ص: 274

کتاب حدیث حضرت عبدالعظیم حسنی را شرح کرده است. من حدود 15 نفر دیگر پیدا کردم که این ها هم خدمت امام معصوم می آمدند که ببینید دین ما درست است یا نه؛ به عبارتی دغدغه دینی داشتند.

رسول خدا صلی الله علیه و اله هم فرمود:

﴿إنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمُ اسْتِخْفَافاً بِالدِّينِ ﴾ (1)

بر شما از آن می ترسم که دین را سبك بشمارید.

من نگرانم در دوره آخرالزمان دین سبک و خوار شمرده شود. دیده ایم که فردی به راحتی می گوید: من مالیات می دهم؛ چرا دیگر خمس بدهم؟ مالیات یک امر دولتی است و ربطی به خمس ندارد. اگر بنا بشود با هر قسمت از دین بازی دربیاورند و جایی را قبول کنند و جایی را نپذیرند، دیگر چیزی ته این دین نمی ماند و دین تخفیف می.شود

صادق علیه السلام از رفیق آن شخص پرسید که فلانی وضعش چطور است؟ گفت نپرسید که خیلی اوضاعش خراب است. او فکر کرد امام وضع مالی اش را می پرسد که نتوانسته مکه بیاید. حضرت فرمود:

﴿كَيفَ دِينُهُ فَقَالَ كَمَا تُحِبُّ فَقَالَ هُوَ وَ اللهِ الْغِنَى﴾؛ (1)

دینش چگونه است؟ عرض کرد چنان چه شما دوست می دارید. حضرت :فرمود به خدا آن مرد بی نیازست

دین از دست برود، آدم فقیر می شود. بدترین ورشکستگی این است که کسی دینش سبک شود دین نباید از دست برود؛ چرا که حضرت ابوالفضل علیه السلام فرمود:

وَاللهِ إِنْ قَطَعْتُم یميني *** إِنِّي أُحَامِي أَبَداً عَنْ دِيني (2)

به خدای سوگند اگر چه دست راست مرا از پیکرم جدا سازید باز هم برای همیشه و تا آخرین نفس از دین و آیین خویش دفاع خواهم کرد.

حالا شیوه های این حربه متفاوت است. گاهی فردی یک بدی را علم می کند و آن این که ببینید اگر دین درست بود فلانی با آن مسجد رفتن و تسبیح به دست ،گرفتن چرا دزدی کرده است؟

یا فلان آقا یا فلان قاضی چرا فلان کار زشت و نادرست را انجام داده است. متأسفانه در جست وجوی بزرگ نمایی جزئیات هستند.

قوی و مشهوری به نام «مذحج» دارد. اگر این قبیله برمی خواستند، می توانستند ابن زیاد را نابود کنند؛ چهار هزار نفر مسلح داشتند و می توانستند کاخ ابن زیاد را محاصره کننند وقتی ابن زیاد فهمید که خودش حریف نمی شود شریح قاضی را که پنجاه سال قاضی بود و فرد ظاهر الصلاحی شمرده می شد، فرستاد. از مردم :پرسید قاضی را قبول دارید تا به نمایندگی برود و هانی را ببیند و برگردد و به شما بگوید؟ گفتند: بله.

شریح آمد و هانی را دید و گفت قبیله ات جمع شده اند. هانی گفت: به آن ها :بگویید نروید اگر شما بروید من را می کشند بایستید و مقاومت کنید گفت چشم؛ آمد و گفت: هانی را ملاقات کردم گفت بروید من حالم خوب است. یک دروغ گفت و آن ها هم رفتند و فردایش هانی را اعدام کردند. (1)

در روایات داریم: اگر کسی دینش حفظ شود، دنیایش هم حفظ می شود. علی علیه السلام فرمود:

﴿إِنْ جَعَلْتَ دِينَكَ تَبَعاً لِدُنْياكَ أَهْلَكْتَ دِينَكَ وَ دُنْياكَ وَ كُنْتَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِين﴾؛ (2)

اگر بگردانی دین خود را پیرو دنیای خود تباه کنی دین خود را و دنیای خود را و بوده باشی در آخرت از زیانکاران

اگر دینت تابع دنیا شد، جفتش را از دست می دهی

آن ها اطاعت نکن. اما رفتارت باید شایسته باشد. (1)

بسنجیم. زمان ائمه علیهم السلام این طور بوده است.

يصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ ﴾ (1)

شیطان می خواهد به وسیلهٔ شراب و قمار در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز بازدارد آیا (با این همه زیان و فساد و با این نهی اکید) خودداری خواهید کرد؟!

چرا قمار حرام است؟ زیرا قمار تفرقه و کینه می آورد. فردی در قمار می بازد و با بقیه دشمن می شود یا به وسیله شراب از خود بیخود می شود و جنایت می کند و با هم اختلاف پیدا می کنند.

قرآن می فرماید: شیطان از راه شراب و قمار می خواهد بین شما عداوت و کینه ایجاد کند. چقدر پیامبر و ائمه علیهم السلام روی موضوع وحدت تأکید کرده اند!!

الان مگر مسلمان ها در دنیا کم هستند؟ ولی بسیاری از کشورهای اسلامی به جای این که علیه دشمن هم دست شوند خودشان به جان خودشان افتاده اند؛ با انتحار وتكفير و..

این که امام خمینی رحمه الله ، رهبر کبیر انقلاب بر مسأله وحدت تأکید داشتند، به همین دلیل بوده است. (2) از اول تاریخ جریان خلافت و امامت از هم جدا شد. عده ای پیرو این شدند و گروهی پیرو آن. البته بحث های علمی اشکالی ندارد. علامه امینی «الغدیر» را نوشته است. علامه حلی «منهاج الکرامه» را نوشته است. اما اگر قرار شود در سطح جامعه مردم به جان هم بیفتند، نزاع ها موجب خوشحالی دشمن می.شود تفرقه یکی از حربه های دشمن است

ص: 282

طول تاریخ تحریم این چنینی بی سابقه بوده است که نگذارند دارو وارد کشوری شود و این که نگذارند نفت فروش شود.

بدتر از این را در شعب ابی طالب علیه مسلمان ها اعمال کردند؛ مسلمانان سه سال با سختی زیاد مقاومت کردند مرز تسلیم و مقاومت مرزی مهمی است. با تسلیم رفاه حاصل نمی شود این مقاومت است که دشمن را عقب می راند. درطول تاریخ نگاه کنید.

به رسول خدا صلی الله علیه و آله گفتند: دولت رم قصد حمله دارد. حضرت فرمود: ما هم می رویم و منتظر حمله آن ها نمی شویم. هفتصد کیلومتر راه است. آن هم در تابستان و گرما و در شرایطی که محصولات مردم روی زمین است. پیامبر صلی الله علیه و اله فرمود: حرکت می کنیم. هر که هر چه دارد بردارد.

ایشان لشکری به فرماندهی خودشان راه انداختند و حضرت امیر علیه السلام را جایگزین خودشان در مدینه کردند و راه افتادند شاید رفت و برگشت این لشگر چند ماه طول کشید وقتی سر مرز رسیدند به آن ها گفتند: چه کسی گفته که ما می خواهیم بجنگیم؟ ایشان هم .برگشتند. با این کار خودشان ترس را در لشکر دشمن انداختند و برگشتند به این لشکر می گویند: جیش العسره. عده ای در این مسیر از سختی از دنیا رفتند و یکی از کسانی که در این مسیر مرد و پیامبر صلی الله علیه و اله شبانه او را در مسیر دفن کرد عبدالله ذوالبجادین است. عده ای فرار کردند اما حضرت با اراده تا مرز تبوک رفتند و برگشتند.

ص: 284

برای امام حسین علیه السلام گذاشت. (1) این ویژگی ها حضرت ابوالفضل علیه السلام را شاخص می کند ما بین امام زاده ها جزء چند مورد امام زاده ای که زیارت نامه مأثوره داشته باشد، نداریم. زیارت نامه ها غالباً یک انشای ثابتی دارند و برای همه خوانده می.شود اما این زیارت حضرت ابوالفضل علیه السلام است که دارد:

﴿السَّلَامُ عَلَيكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ المَطِيعُ اللَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَينِ ...﴾ ؛ (2)

سلام بر توای بنده شایسته و پیرو فرمان خدا و رسول خدا صلی الله علیه و اله و امیر مؤمنان و حسن و حسین علیهم السلام

این نص از امام صادق علیه السلام است و این چیز ساده ای نیست زیارتنامه ای که متنش از امام معصوم صادر شده باشد و فرموده باشد این گونه بایستید و این گونه وارد حرم شوید. برای امام نحوه زیارت داریم ولی برای امام زادگان فقط در چند مورد همچون علی اکبر علیه السلام و حضرت معصومه علیها السلام و حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام چنین زیارت نامه های مأثور که از امام معصوم رسیده داریم.

عَسْكَرِی » را معنا کنند بعضی از بزرگان نوشته اند: منظور امام این نظم و این قوامی است که الان می بینید و خیمه هایی که سرپاست و اهل حرم داخل خیمه هستند و دشمن به خودش اجازه نمی دهد جلو بیاید. تقریباً با ابوالفضل العباس علیه السلام یک حصن و قلعه ای دور خیمه امام حسین علیه السلام ایجاد شده است. امام می فرماید: اگر تو بروی دیگر این خیمه ها آرام نیست و دیگر دشمن اجازه پیدا می کند جلو بیاید.

دیگر بعد از تو دست ها بالا می رود و تازیانه ها به بچه ها می خورد. واقعاً هم همین طور شد این بود که حضرت زینب علیها السلام تا خبر شهادت را شنید، فرمود: واضيعتاه؛ یعنی واقعاً عباس علیه السلام پشتوانه حرم بود و گرنه امام حسین علیه السلام واقعاً لشکری ندارد

کار لشکر این است که یک مجموعه را حفظ می کند و ابوالفضل علیه السلام به تنهایی این کار را می کرد برادر تو بروی این لشکر از هم می پاشد.

این تعابیر را وقتی کنار هم بچینیم به این نتیجه می رسیم که یک امام زاده ای که فرزند رسول خدا صلی الله علیه و اله هم نیست به چنین مقامی می رسد. شما نمی گویید: یابن رسول الله. امامزاده ای که حدود بیست سال از امام حسین کوچک تر است. امام حسین علیه السلام برادرهای دیگری هم داشت کار به جایی می رسد که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در زیارت معروف ناحیه مقدسه این گونه به ایشان سلام می دهد:

﴿السَّلَامُ عَلَى أَبى الْفَضْلِ الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ المُوَاسِي أَخَاهُ بِنَفْسِهِ الْآخِذِ لِغَدِهِ مِنْ أَمْسِه﴾ (1)

سلام بر ابوالفضل العباس علیه السلام آن که با کمال مواسات و ایثار و برادری جانش را نثار برادر حسین علیه السلام کرد

آن که دنیا را وسیله آخرت قرار کرد.

ص: 288

یعنی تمام زندگی ات را برای برادرت دادی از امروزت برای فردای خودت توشه برداشتی

(شهادتش) حسین را به گریه آورد برادرش و پسر پدرش علی ابوالفضلی که با خونش سرخ رو گردید. او که با حسین مساوات و مواسات کرد حتی در تشنگی با او مواسات کرد.

این تعابیری که شما از معصومین علیهم السلام می بینید و بعضی هم البته به ما نرسیده است، به دلیل همین منزلت و مقام ایشان است در تاریخ کتاب سوزی های زیادی شده و آثار زیادی از بین رفته است. اشعار و نوشته ها درباره شخصیت والاى ابا الفضل علیه السلام بسیار بیش از این ها بوده است خود امام حسین علیه السلام درباره برادرش می فرماید:

﴿بِنَفْسِي أَنْتَ يا أَخِي﴾ (1)

ای برادرم! امام حسین علیه السلام به فدای تو.

امام سجاد علیه السلام هرگاه بچه های حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام را می دید، اشک می ریخت

سخنان امام صادق علیه السلام و وجود مقدس امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف درباره حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام نشان از عظمت این شخصیت بزرگوار دارد حالا کرامات او بماند.

اللهِ وَ مَا ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَكَانُوا وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ﴾ (1)

چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی فراوانی به همراه آنان جنگ کردند! آن ها هیچ گاه در برابر آن چه در راه خدا به آنان می رسید، سست و ناتوان نشدند (و تن به تسلیم ندادند)؛ و خداوند استقامت کنندگان را دوست دارد.

یک صفت رزمنده ها این است که خدایی اند؛ یعنی منسوب به خدایند. دوم این که وهن و سستی در آن ها راه ندارد و هن مال دل است؛ یعنی در دل شان سستی پیدا نمی شود سوم ضعیف هم نمی شوند، ضعف مال جسم است چهارم هیچ وقت در مقابل دشمن کرنش نمی کنند؛ بلکه مقاومت می کنند پنجم صبورند و خداوند صابرین را دوست دارد صبر و مقاومت و استحکام که در زیارت نامه حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام هم همین ها را می گوییم:

﴿أَشْهَدُ أَنَّكَ لَم تَهن وَ لَم تَنْكُل وَ أَنَّكَ مَضَيتَ عَلَى بَصِيرَةِ مِنْ أَمْرِكَ مُقْتَدِياً بِالصَّالِحِينَ﴾ (2)

شهادت می دهم که تو از خود سستی نشان نداده و عقب گرد نکردی و نیز شهادت می دهم که تو بر بصیرت مشی نموده و به صالحین اقتداء کرده ای

آیه بعد دعای رزمندگان است:

﴿ وَ مَا كَانَ قَوْلَهُمْ إِلا أَنْ قَالُوا رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ إِسْرَافَنَا فِي أَمْرِنَا وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ ﴾ (3)

سخن شان تنها این بود که: «پروردگارا! گناهان ما را ببخش و از تندروی های ما در کارها چشم پوشی کن قدم های ما را استوار بدار! و ما را بر جمعیت کافران پیروز گردان!»

ص: 291

در دعای دیگر هم که قرآن کریم نقل می کند آمده است: