ص: 2

سلسله سخنرانی های استاد رفیعی

(جلد چهاردهم)

حجت الاسلام و المسلمین حسینی نیشابوری

ص: 3

سرشناسه: حسینی نیشابوری سید علی اکبر، 1362 -

عنوان و نام پدیدآور: سلسله سخنرانی های استاد رفیعی [کتاب]/ تدوین و تحقیق سید علی اکبر حسینی نیشابوری

مشخصات نشر: قم : دار المبلغين ، 1393

مشخصات ظاهری: ج.

شابک: 1000000 ریال : ج. 3:4 - 71-7686-600-978

وضعیت فهرست نویسی : فاپا

یادداشت: کتاب حاضر توسط ناشرین مختلف در سال های متفاوت منتشر شده است

یادداشت: چاپ دهم

یادداشت: ج 5 ( چاپ اول: 1393) (فیپا).

یادداشت : ج 6 (چاپ اول: 1394).

یادداشت: ج. (چاپ پنجم: 1396).

مندرجات : ج. .1. عظمت ماه مبارک رمضان ..... ج 2 ویژگی های امام حسین علیه السلام.... ج. 3. فرصت های طلایی در

موضوع: رفیعی ،محمدی ،ناصر، 1344 -- وعظ

موضوع: اسلام -- مطالب گونه گون مقاله ها و خطابه ها

شناسه افزوده: رفیعی محمدی، ناصر، 1344-

رده بندی کنگره: /ر 7 س 581393 /10 BP

رده بندی دیویی: 08/ 297

شماره کتابشناسی ملی: 3634631

نام کتاب....سلسله سخنرانی های استاد رفیعی (جلد چهاردهم)

مؤلف... حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر حسینی نیشابوری

انتشارات...دارالمبلغین

نوبت و سال انتشار...اول/1400

تیراژ: 2000

چاپ.... بوستان کتاب

قیمت....150000 تومان

شابک دوره....0- 72- 7686- 600- 978

شابک... 3- 71- 7686- 600- 978

مرکز پخش:

قم: خیابان ،ارم کوچه 16 (ارگ) جنب حسینیه ارگ انتشارات دارالمبلغین

(پخش برادران حسینی)

تماس: 09128794005 - 37838188-025

تمام حقوق این اثر متعلق به مؤلف می باشد

ص: 4

نبرد صفین و جنگ نرم...54

داستان يونس بن عبد الرحمن...55

تعامل سقراط با سخن چین...57

2. هنجار شکنی...58

هنجار شکنی در زمان امام سجاد علیه السلام...59

3. اختلاف افکنی...60

داستان اوس و خزرج...61

4. تحریم اقتصادی...62

5. ایجاد رعب...63

اصول حاکم در برخورد با دشمن...64

1. شناختن دشمن...64

جنگ دفاعی در اسلام...66

داستان مسلم مجاشعی...66

2. مقابله به مثل...68

غزوه بنی نضیر...69

بهانه جویی...71

مقدمه...71

اشکالات مشرکان بر پیامبر...72

پیشنهادهای مشرکان به پیامبر..74

بهانه جویی ابوجهل...74

بهانه جویی گرگ...75

مراجعه کردن به اهل علم...76

معانى اهل الذكر...79

قاضی نور الله شوشتری و دفاع از اهل بيت علیهم السلام...79

مراجعه کردن به علما...81

رؤیای شیخ مفید...83

امام زمان و شيخ مفيد...84

عقلی بودن وجوب تقليد...85

امام هادی علیه السلام و احترام به عالم...86

امام سجاد علیه السلام و اهمیت علم...87

امداد و نصرت الهی...91

مقدمه...91

هلاک شدن شش قوم...96

شرایط بهره مند شدن از نصرت الهی...99

1. ایمان...99

2. استغاثه...100

استغاثه امام صادق علیه السلام...101

استغاثه مرحوم آیت الله العظمی سید صدرالدین صدر...103

3. تقوا...105

4. تلاش در راه خدا...106

5. زیاد استغفار کردن...107

6. استقامت...108

اندیشیدن در آیات قرآن...109

مقدمه...109

ص: 6

مقصود از ذکر...110

ولید بن مغیره و نپذیرفتن حق...111

نجاشی و پذیرفتن حق...113

سه اثر مثبت قرآن خواندن در خانه...116

قرآن شفای بزرگ ترین دردها...122

اقسام دردها...122

کتاب جاذبه قرآن...124

تاثیر آیات قرآن...124

لجاجت نکردن در پذیرش حق ......127

ظلم...131

مقدمه...132

اقسام عذاب...133

دوری کردن از ظلم...135

انواع ظلم...135

1. ظلم به خداوند...135

2. ظلم به خود...136

3. ظلم به مردم...136

انواع ظلم به مردم...137

1. ظلم کارفرما به کارگر...137

داستان...137

2. ظلم به همسر...138

دوری کردن از ظلم به همسر...139

4. ظلم به فرزند و ظلم به والدین...139

حقوق اولاد بر والدین...139

الف) انتخاب نام نيكو...140

ب) تربيت نيكو...139

ج) آموزش قرآن...141

احترام گذاشتن به پدر عامل عاقبت به خیری...141

دوری کردن از داد زدن بر مادر...142

5. ظلم کارگزاران به مردم...142

دلایل ظلم کردن...145

1. خود خواهی...145

داستان آل برامکه

2. عقده های حقارت...147

3. خبث درونی...148

اهمیت یاری نکردن ظالم...149

عبرت گرفتن و رازهای موفقیت...151

مقدمه...151

عبرت گرفتن از گذشتگان...152

چهار مطلب مهم...155

1. هدف داشتن آفرینش...155

2. مقایسه نکردن هدف خداوند با اهداف دیگر...156

3. ناقص بودن تحلیل های انسان ها...157

4. خالق و فیاض بودن خداوند...158

ص: 7

رزق دادن حتی به پرنده نابینا...160

اهداف خلقت...161

1. آزمایش...161

2. عبادت خداوند...162

رازهای موفقیت در زندگی...166

1. هدف داشتن...166

2. اهم و مهم کردن امور زندگی...166

3. برنامه ریزی...168

4. استفاده کردن از تجربه دیگران...170

5. محاسبه...171

فرشتگان...175

مقدمه...175

ویژگی های فرشتگان...177

وجوب اعتقاد به ملائکه...178

بیش تر بودن فرشته ها از انسان ها...179

ملائکه موجوداتی باشعور...180

وظایف فرشتگان...180

سعد بن معاذ...182

غلام محب على علیه السلام...183

جاری کردن عقد توسط فرشته...184

تمثل فرشته ها به چهره انسان...186

تعجب فرشته ها در سه جا...187

توحید (1)...189

مقدمه...189

چهار دلیل بر اصل وجود خدا...190

1. حس...190

ابو شاکر دیصانی...191

2. عقل...191

3. دل...191

خداشناسی در دریا...191

4. خود خداوند...192

عبد الملک مصری...192

ابن ابی العوجاء...195

اقسام توحید...195

آثار توحید و یکتاپرستی...198

1. حس مسئولیت...198

داستان...198

قناعت اعضای بدن...199

دوری امام صادق علیه السلام از دوست ناسزاگو...200

2. فروتنی و عدم تكبر...201

داستان...201

3. مطیع بودن...203

4. شجاعت...204

5. توكل...205

6. برگشت انسان به خدا...205

ص: 8

7. هدفمندی...206

توحید (2)...207

مقدمه...207

هشت نشانه خداوند...208

1. جدا کردن آسمان و زمین...208

2. آب...209

3. كوه...210

4. راه های وسیع...210

5. آسمان...211

6. شب و روز...211

7. خورشید و ماه...212

8. حرکت کردن در مدار...212

نگاه توحیدی علی علیه السلام...213

نگاه توحیدی حضرت زینب علیها السلام....213

صلح حدیبیه...213

عابدترین مردم...215

متفاوت بودن نگاه حضرت خضر و موسی...215

نگاه توحیدی آیت الله گلپایگانی به داغ فرزند...216

نگاه زیبای امام حسن علیه السلام...216

متفاوت بودن نگاه...217

عاقبت به خیر شدن یکی از اراذل...217

نگاه شیخ شوشتری به بار کج...220

مرگ...225

مقدمه...225

مستی مرگ...226

سکرات مرگ در حالات علما...228

آیت الله خوانساری...228

آیت الله العظمی حجت...228

شیخ مرتضی زاهد...229

شیخ عباس قمی...230

عوامل آسان شدن سختی های مرگ...230

4. خواندن سوره زلزال...232

مرگ یک حقیقت انکار نشدنی...232

اثرات یاد مرگ...234

نفیسه خاتون...234

نداهای قبر...236

كتاب منازل الآخره...238

داستان...238

سفارش به انفاق قبل از مرگ...240

امتحان...241

مقدمه...241

مترادف های امتحان...242

امتحان حضرت داود...245

امتحان حضرت سلیمان...246

ص: 9

امتحان على علیه السلام...248

كتاب مسكن الفؤاد...251

هدف امتحان الهى...252

راه موفقیت در امتحان الهی...253

مسخره کردن...255

مقدمه...255

انواع تمسخر در قرآن...256

1. تمسخر پیامبران...256

تمسخر حضرت نوح...257

2. تمسخر وحی...257

اشعث بن قیس...259

3. تمسخر اعمال پیامبران...259

اذان گفتن بلال...260

4. تمسخر مؤمنان...260

انواع تمسخر در قرآن...261

حکم بن ابی العاص...261

تمسخر خداوند...261

حضرت صالح...263

تمسخر مسخره کنندگان در قیامت...264

تمسخر فرعون و پیروانش...265

تمسخر قارون...265

ریشه های تمسخر...266

1. جهل و نادانی...266

داستانی عبرت آموز...267

شوخی کردن...267

شوخی کردن با رسول خدا صلی الله علیه و آله...268

2. حسد...268

صفیه همسر پیامبر صلی الله علیه و آله...268

3. كينه...269

4. ثروت...269

داستان...269

5. طمع...270

6. حقارت...270

عجله و شتاب...273

مقدمه...273

دوری کردن از چهار چیز...274

عجله حضرت داوود علیه السلام...275

عجله حضرت موسی علیه السلام...275

عجله حضرت یونس...276

عجله پیامبر...277

اقسام عجله...277

عجله های مثبت...278

داستان...279

عجله های منفی...279

1. عجله در گناه...279

2. عجله در قضاوت...280

ص: 10

داستان...280

3. عجله در کیفر دادن...281

داستان....281

4. عجله در قضاوت درباره گنهکار...282

5. عجله در روزی...283

6. عجله در گفتار...283

7. عجله در ظهور...283

اثرات عجله منفی...284

1. پشیمانی...284

2. هلاكت...284

عجله جعفر برمکی...284

3. طلب کردن بدی ها...286

طلب کردن دعای شر...287

داستان...288

درمان عجله...288

میزان در روز قیامت...289

مقدمه...291

انواع میزان...294

على علیه السلام الميزان اعمال...295

منظور از میزان در قیامت...295

بررسی دقیق در قیامت...296

داستان...296

عوامل سنگین کردن پرونده انسان...297

1. صلوات بر محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله... 298

2. حسن خلق...298

3. كلمه توحيد (لا اله الا الله)...299

4. دوستی اهل بیت...299

عوامل سبک کردن پرونده در قیامت...299

1. حق الناس...300

مفلس واقعی...300

حق الناس عامل گرفتاری در عالم برزخ....301

شیخ عباس قمی...302

2. زیبایی ظاهر بر باطن...303

3. حسادت...303

پیامبران...305

مقدمه...305

کم بودن اطلاعات ما درباره پیامبران...306

اهداف مشترک پیامبران...307

1. دعوت به توحید...307

2. دعوت به معاد...308

3. عدالت...308

4. تعلیم و تربیت...309

مُذكّر بودن پیامبران...310

5. تشکیل حکومت...310

6. مبارزه با ظلم...311

ص: 11

7. پرورش عقل...312

فرق نبی با رسول...312

پیامبر صلی الله علیه و آله و مبارزه با خرافات...313

حجت بیرونی و درونی...314

حضرت موسی علیه السلام...314

حضرت ابراهیم علیه السلام...321

مقدمه...321

ویژگی های حضرت ابراهیم...322

1. امت بودن...322

2. مطیع محض بودن...322

3. مخلص بودن...323

4. شرک نورزیدن...323

5. شکرگزار نعمات...323

جایزه های خداوند به حضرت ابراهیم علیه السلام...323

6. پدر معنوی امت...324

7. اولین مسلم...325

مراحل زندگی حضرت ابراهيم علیه السلام...326

1. کودکی و تولد...326

2. نبوت...326

3. هجرت به مصر...327

انواع رشد...328

1. رشد جسمی...328

2. رشد اقتصادی...328

3. رشد سیاسی...328

4. رشد عقلی...329

5. رشد اجتماعی...329

رشد معنوی...329

راهکارهای رشد معنوی...330

1. انس با قرآن...330

2. تفكر...331

3. مشورت...331

داستان...332

خانه تنگ و کوچک...335

ذبیح الله کیست؟...335

بت پرستی...337

مقدمه...337

تعامل حضرت ابراهیم علیه السلام و بت پرستان...338

اسامی 9 بت در قرآن...343

بت پرستی نوین...345

1. طاغوت...345

2. هوای نفس...345

سه چیز هلاک کننده...346

امام خمینی امیر برهوای نفسش...347

ص: 12

شیخ عباس قمی و مبارزه با هوای نفس...348

مرحوم فشارکی و مبارزه با هوای نفس...348

اهمیت و وجدان...350

بیدار شدن وجدان قاتل...351

بیدار کردن وجدان توسط پیامبر صلی الله علیه و آله...351

امام حسین و بیدار کردن وجدان ها...352

بیداری وجدان ها توسط حضرت زینب و امام سجاد...353

حضرت خدیجه علیها السلام...355

مقدمه...355

زندگینامه حضرت خدیجه علیها السلام...356

کتاب «دار سیده خديجه بنت خويلد في مكه المكرمه»...357

اولین بیعت در اسلام...359

احیای نام حضرت خدیجه...364

چهار زن نمونه در اسلام...365

کمال انسان در سه چیز...366

نقش همت در شرافت انسان...365

عوامل بلند همتی...365

1. شجاع بودن...368

2. قانع بودن...368

3. احسان کردن...369

ام سلیم همسر ابو طلحه...370

امام حسن علیه السلام...373

مقدمه...373

اذیت کردن امام حسن علیه السلام...374

امام حسن علیه السلام عابدترین و زاهدترین مردم...374

ارتباط محکم امام حسن علیه السلام و قرآن...375

تدبر در آیات قرآن...378

کاربردی بودن آیات قرآن...379

استشهادات قرآنی امام حسن علیه السلام...383

1. امر به معروف...383

2. اشکال نداشتن شیک پوشی...384

3. شریک بودن شیطان در انعقاد نطفه برخی ها...385

4. استغفار کردن زیاد عامل رفع گرفتاری ها...385

معنای حلم...387

امام حسن علیه السلام و داغ فرزندش...388

عوامل به وجود آوردن حلم...390

1. علم...390

2. تفکر و اندیشه...391

شکوه های امیرمؤمنان علی علیه السلام...393

مقدمه...393

ص: 13

امیرمؤمنان علی علیه السلام از منظر دانشمندان اهل سنت...394

دلایل مطرح کردن شکوه های امیرمؤمنان علیه السلام....395

شکوه های امیرمؤمنان على علیه السلام...396

1. جاهلانه زندگی کردن و گمراه مردن...396

2. اهمیت ندادن به قرآن...397

3. معروف بودن منکر...397

4. منکر بودن معروف...397

برخورد علی علیه السلام با منذر بن جارود...399

برخورد على علیه السلام با ابوالاسود...399

برخورد علی علیه السلام با یکی از فرماندارانش...399

برخورد علی علیه السلام با ابن هرمه...400

برخورد علی علیه السلام با عبد الله بن عباس...400

5. پیرو ولایت نبودن...401

6. نادیده گرفتن حق علی...403

راه های رشد و پیشرفت در قرآن و روایات (ویژه شب قدر)....407

مقدمه...407

غافل کردن مهم ترین سلاح شیطان...408

عوامل رشد دینی...410

1. قران...410

داستان...411

گفتمان قرآنی...413

2. دعا...414

ویژگی های و شرایط اجابت دعا...416

الف) ایمان و اخلاص...417

ب) جدی بودن نیت...417

ج) شناخت وسیله...418

د) رعایت انصاف...418

3. فکر و اندیشه...420

داستان...420

4. مشورت...421

فواید مشورت...422

روز قدس ...423

قراردادهای صلح بین اسراییل و برخی کشورهای عربی...424

اهمیت روز قدس...426

اعتراض بر یهودیان متجاوز...428

مشکلات یهودیان در قرآن...428

1. تحریف کردن...428

ص: 14

2. تکذیب پیامبران...430

3. تبعیض در احکام...431

4. خیانت اقتصادی...431

عيد سعيد فطر...435

مقدمه...435

عید فطر در کلام علی علیه السلام...436

روز عید در کلام علی علیه السلام...438

مهم قبول شدن عمل...438

حضرت ابراهیم...438

حضرت زینب...439

احمد بن هلال...439

برصیصای عابد...439

بلعم باعورا...440

مهم بودن اخلاص در عمل...441

شروط عمل مقبول...442

1. شرط اعتقادی...445

سید حمیری...447

2. شرط عبادی...447

3. شرط اقتصادی...447

4. شرط خانوادگی...448

5. شرط اخلاقی...450

اخلاص امام خمینی...450

ص: 15

ص: 16

3. مطالبی که به تفکر و تعمق بالایی نیاز داشته آورده نشده یا لااقل تذکر داده شده که در هر محفلی گفته نشود.

ضمناً بسیاری از مطالب جهت محققین و اساتید عزیز فقط به خاطر تذکار و یادآوری نوشته شده است.

در پایان از جناب استاد ارجمند دکتر رفیعی (زید عزه) که با راهنمایی های ارزشمندشان باعث شدند این اثر به نحو شایسته ای انجام پذیرد، کمال تقدیر و تشکر را می نماییم و برای ایشان از درگاه خداوند متعال آرزوی سلامتی و توفیق روزافزون را مسئلت دارم و همچنین از محققانی که زحمت بسیار زیادی را در رابطه با این اثر متحمل شدند کمال تقدیر و تشکر را داریم.

«و من الله التوفيق»

انتشارات دارالمبلغین

ص: 18

آمده است؛ ماهی که قرآن برای راهنمایی مردم و نشانه های هدایت و فرق میان حق و باطل در آن نازل شده است. (1)

ماهی که تمام کتب آسمانی در این ماه نازل شده اند: زبور ، تورات، انجیل، صحف و قرآن؛ هر کدام در یکی از روزهای ماه رمضان که در روایات زمان دقیق آن مشخص شده است. (2)

ماهی که ماه تعلیم و تربیت است.

و کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آن ها می خواند و آن ها را تزکیه می کند و به آنان کتاب (قرآن) و حکمت می آموزد هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند!

تزکیه تربیت و تعلیم چند چیز نیاز دارد. وقتی می گویند کسی را می خواهید تربیت کنید چند عامل و عنصر می خواهد:

1. مربی و معلم؛ چه کسی تعلیم بدهد و تربیت کند؟

2. کتاب و متن درسی؛ کدام متن را برای تربیت و خود سازی استفاده کند؟

3. مكان

4. زمان.

شما وقتی فرزندتان را در مدرسه ثبت نام می کنید آموزگارش معلوم ،است کتاب هایش معلوم است، زمان شروع هم معلوم است که مهر است و پایانش هم خرداد و مکان هم مدرسه است

مربی و معلم این راه خود پیامبر صلی الله علیه و آله است. قرآن می فرماید : او تزکیه می کند، او تعلیم می دهد کتابش هم قرآن است که کتاب هدایت، رحمت و شفاست و مکان تعلیم و تربیت مکان های عبادی است مسجد ، حرم، خانه خدا ، و زمان همه سال است اما اوج این زمان ماه مبارک رمضان است.

بخوانی ثوابش ثواب ختم قرآن (1) و... بنابراین نباید کلاه سر کسی برود، باید این فرصت ها را مغتنم شمرد

(1) ثواب اعمال عبادی را چند برابر کرده و ... این فرصت ها فقط برای روزه داران نیست؛ بلکه غیر روزه دار هم قرآن خواندنش عبادت است، افطاری دادنش ثواب ،دارد سحر بلند شدنش ثواب دارد و....

دو تا روایت براتون می خوانم:

روایت اول روایتی بسیار زیبایی است این روایت یک سلسله سؤال و جوابی است که بین حضرت موسی علیه السلام و خدا صورت گرفته است که شش موردش را می خوانم:

ص: 26

خدایا! پاداش کسی که برابرت بایستد و نماز بخواند چیست؟

از خواب شیرین صبح دست می کشد صورتش را می شوید و وضو می گیرد و نماز می خواند نه به خاطر پدر و مادرش و نه به خاطر این که می خواهد مثلا توی گزینش رأی بیاورد و قبول شود و کارمند شود و.... فقط به خاطر خدا بلند می شود، حالا می خواهد تنها باشد می خواهد در خوابگاه ،باشد می خواهد در سفر باشد، هوا سرد باشد یا گرم نماز صبح باشد نماز ظهر و عصر باشد و یا مغرب و عشا ،باشد خدایا جزایش چیست؟

خدا به حضرت موسی فرمود:

﴿أُبَاهِي بِهِمْ مَلَائِكَتِي﴾؛

من پیش ملائکه مباهات می کنم

می گویم: ببینید این به خاطر من بلند شده و نماز می خواند.

معلمی که تعدادی یا صد در صد شاگردانش در کنکور قبول می شوند، با افتخار

ص: 27

می گوید: این ها دانش آموزان من هستند. چیزی به این معلم نمی دهند و اگر هم نمی دهند قبول نمی شدند به او چیزی نمی دادند

خداوند زمانی که بنده اش به نماز می ایستد افتخار می کند و می فرماید: این بنده من است که برای او پیامبر فرستادم قرآن فرستادم و این همه سفارش کردم حالا دارد جواب می دهد. بعد فرمود: ای موسی! اگر من به کسی پیش ملائکه مباهات کردم:

﴿لَا أُعَذِّبُهُ﴾

عذابش نمی کنم.

او را از آتش جهنم نجات می دهم؛ چون خودش را از پول جدا کرد؛ این ها مبانی دینی ماست.

الحمد لله من و شما امسال ماه مبارک را درک کردیم، سعی کنیم در حد توان انفاق داشته باشیم انفاق اگر در غیر ماه رمضان هم صورت بگیرد خوب است اما در این ماه از ثواب بسیار زیادی برخوردار است.

خدایا پاداش کسی که آزار خود را از مردم باز دارد و به آن ها خوبی کند چیست؟

خدایا جزای آن کسی که سعی می کند آزارش به مردم نرسد، چیست؟

صدای بلندگوی ماشینش را بلند نمی کند موسیقی مبتذل حرام است. روضه گوش دادن ثواب دارد ولی نباید صدایش بلند باشد و باعث اذیت شود. بعضی ها مریض دارند و شب زود می خوابند، شما که ساعت دوازده و یک شب از همنشینی یا پارک بر می گردی و در درب منزل بوق می زنی و همسایه ات را از خواب بیدار می کنی این اذیت است. شما که بنایی ،داری نخاله ساختمانت را سر راه مردم قرار می دهی، این آزار دیگران است... کسی که مردم را اذیت نکند جزایش چیست؟

خداوند فرمود: روز قیامت آتش جهنم به او می گوید من با تو کاری ندارم؛ چون آتش باعث اذیت است و تو هم که مردم را اذیت نمی کردی پس نیاز به آتش نداری.

اذیت کردن مصادیق فراوانی دارد؛ آن چه باعث زحمت و آزار شود و خلاف شرع، عقل، قانون و عرف باشد، اذیت است.

هستی و این مصداق اذیت و آزار است.

آن آقایی که با خانم چادریش در خیابان دارد می رود، اگر نگاهش به شما بیفتد از زن خودش زده شود و اختلاف بین شان ایجاد شود، شما زندگی شان را به هم ریختی گر چه فرقی بین خانم ایشان و شما نیست فقط لباس تان فرق می کند ولی مرد است فکر می کند تفاوت می کند و به هم می ریزد.

مادر شهیدی که بعد از چهار سال استخوان های جوانش را از سوریه آوردند و این روزها در دست گرفت و برایش لالایی خواند اگر شما را با این تیپ دید و دلش شکست و گفت: من تنها پسرم را از دست دادم و استخوان هایش را تحویل گرفتم که چراغ خانه ام ،بود آن وقت نتیجه اش این باشد که این طور بدحجاب بیرون ،بیایی دلش می سوزد و این مصداق اذیت دیگران است.

اذیت تنها از دیوار مردم بالا رفتن نیست یک بدحجاب به اشکال مختلفی دارد اطرافیانش را اذیت می کند.

حجاب طبق آیه قرآن واجب است. (1) من نمی خواهم آیه جلباب و خمار (2) را برای

ص: 31

شما بخوانم. من دارم اذیت های بدحجابی را بیان می کنم که چند موردش را شمردم

خدایا! جزای کسی که مردم را آزار ندهد چیست؟ آتش جهنم با او کاری ندارد.

هم کمکش می کنم و نمی گذارم او اذیت شود.

﴿مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ﴾؛ (1) او شما را مسلمان نامید؛ اولین بار حضرت ابراهیم این تعبیر را به کار برد و فرمود: ﴿هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ﴾؛ (2) پیامبری که یک سوره در قرآن به نام اوست و 25 تا دعا در قرآن دارد.

از رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره دینش سؤال می شد می فرمود دین من دین حضرت ابراهیم علیه السلام است. حضرت ابراهیم پیامبر بت شکن است.

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

﴿وَ مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ فِي إِنْصَاتٍ وَ سُكُوتٍ وَ كَفَّ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ لِسَانَهُ وَ فَرْجَهُ وَ جَوَارِحَهُ مِنَ الْكَذِبِ وَ الْحَرَامِ وَ الْغِيبَةِ تَقَرُّباً (قَرَّبَهُ اللَّهُ مِنْهُ) حَتَّى تَمَسَّ رُكْبَتَاهُ رَكْبَتَى إِبْرَاهِيمَ خَلِيلِ الرَّحْمَنِ علیه السلام﴾؛ (3)

ثواب کسی که ماه رمضان را روزه داشته در خموشی و نگه داری گوش و چشم و زبان و فرج و همه اندامش از دروغ و حرام و غیبت برای تقرب به خدا متعال و خدا او را مقرب سازد تا هم زانوی ابراهیم خلیل علیه السلام گردد.

کسی در ماه رمضان روزه بگیرد و سعی کند سکوت کند و کم حرف بزند و آرامش داشته باشد و بد خلقی نکند داد نزند چشم گوش و زبان اش را از غیبت و حرام حفظ کند و مردم را اذیت نکند، روز قیامت نزدیک به حضرت ابراهیم علیه السلام می شود که زانوهایش به زانوی حضرت ابراهیم می رسد.

پس روزه داری که رعایت کند و فرصت ها را مغتنم بشمارد همجوار حضرت ابراهیم علیه السلام خواهد بود.

ص: 34

كَانَ مَهِيباً فِي أَعْينِ النَّاسِ حَياةَ الدُّنْيا﴾؛ (1)

هر کس سوره انبیاء را از روی علاقه و رغبت ،بخواند مانند کسی خواهد بود که (در بهشت) با همه پیامبران در «جنات النعيم» همدم و همنشین است و تا زمان حیات با هیبت و شکوه در نظر مردم جلوه می کند.

کسی سوره انبیا را از روی محبت به این سوره بخواند، (جالب است این ثواب هایی که برای سوره های قرآن آمده غالبا این کلمه «حُبّاً لهَا» را ندارد؛ کلمه مذکور مفعول له است یعنی علت و دلیل) دو تا اثر دارد: 1- همراه همه انبیا در بهشت می.شود خوب است انسان با انبیا رفیق و همراه باشد و این بهترین توفیق است.

2- در دنیا هم خدا به او عزت و ابهت می دهد پیش مردم، انسان بزرگی است و احترامش می کنند.

قرائت این سوره دو اثرش یکی در دنیا ،عزت، عظمت و اقتدار نزد مردم است و یکی هم در آخرت که همراهی با انبیا است اما کلمه «حُبّاً لها» چی می خواهد بگوید؟

ممکن است شخصی عادت کرده باشد ولی علاقه نداشته باشد دیگری می خواند که اشکال بر دیگران بگیرد مثلا بعضی ملحدین و بعضی منکرین خدا، قرآن هم می خوانند برای این که ایراد و اشکال بر دیگران بگیرند.

این سوره را هر کسی بخواند اثرات مذکور شامل حالش نمی شود. کسی که از روی دوستی بخواند دو اثر شامل حالش می شود.

از روایت مذکور استفاده می شود. این ثواب هایی که برای سوره های قرآن ذکر شده، صرف خواندن نیست؛ بلکه باید یک علاقه و یک ارتباط و یک فهمی از آن

ص: 36

سوره در اختیار انسان باشد.

نخستین آیه این سوره مرتبط با بحث معاد است :

﴿اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ ﴾ (1)

حساب مردم به آنان نزديك شده، در حالی که در غفلتند و روی گردانند!

«اقترب» از «قُرب» می آید ، یعنی نزدیک شده؛ منظور از این نزدیک شدن چیست؟ مفسرین دو تا معنی کرده اند: 1 منظور مرگ است ، یعنی مردم مرگ شما نزدیک شده است اما شما متوجه نیستید. 2-بسیاری از مفسرین گفته اند: منظور قیامت است؛ از نظر ما قیامت دور است ولی در روایات داریم هر چیزی که حتما می آید نزدیک است. پیامبر صلی الله علیه و اله فرمود:

﴿كُلُّ مَا هُوَآتِ قَرِيبٌ﴾؛ (2)

هر چه آید نزديك است.

تمام شما نطفه هایی بودید که از پشت پدر خارج شدید؛ این دیگر از ما گذشت

2. منزل ،رحم، قرآن می فرماید:

﴿هُوَ الَّذِي يُصَوِّرُكُمْ فِى الْأَرْحَامِ كَيفَ ُيشَاءُ لَا إِلَهَ إِلا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴾. (1)

او کسی است که شما را در رحمِ (مادران)، آن چنان که می خواهد تصویر می کند. معبودی جز خداوند توانا و حکیم نیست.

خدا در این منزل تصویرها را نقاشی می کند ،زشت زیبا چاق، لاغر، سیاه و سفید که این منزل هم سپری شده

3. منزل دنیا؛ قرآن می فرماید:

﴿وَ اللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَيْئاً وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصَارَ وَ الْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴾ (2)

و خداوند شما را از شکم مادران تان خارج نمود در حالی که هیچ چیز نمی دانستید؛ و برای شما گوش و چشم و عقل قرار داد تا شکر نعمت او را به جا آورید!

از شکم مادر بیرون آمدید و در این دنیا هستید. ما الآن در منزل سوم هستیم که آرام آرام داریم به پایان می رسیم.

شیخ بهایی می گوید: سه تا منزل که مانده قبر، قیامت و بهشت و جهنم است قرآن می فرماید ،مرگ قیامت و حساب نزدیک است، اما متأسفانه انسان ها غافلند.

در آیات اول سوره انبیا چهارتا صفت منفی به انسان ها نسبت داده شده:

ص: 38

1- غفلت 2-روی گردانی 3- لعب و بازی کردن 4-لهو. ریشه تمام این ها به همان اولی یعنی غفلت برمی گردد.

امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود:

﴿الْغَفْلَةُ أَضَرُّ الْأَعْدَاءِ﴾؛ (1)

غفلت بدترین دشمن است

خودم به نرده ها کوبیدم. گفتم: من که نه مست بودم و نه خواب و نه دیوانه؛ پس یک قسم چهارمی هم داریم و آن غفلت است، او غافل شد.

عقل هایی] دارند که با آن (اندیشه نمی کنند و) نمی فهمند؛ و چشمانی که با آن نمی بینند؛ و گوش هایی که با آن نمی شنوند؛ آن ها همچون چهارپایانند؛ بلکه گمراه تر! اینان همان غافلانند (چرا که با داشتن همه گونه امکانات هدایت، باز هم گمراهند)!

آیه می خواهد بگوید: قلب چشم و گوش یک سری توانمندی است که این ها، آن را هدر می دهند مناجات شعبانیه را ببینید:

﴿إِلَى إِنْ أَنَامَتْنِي الْغَفْلَةُ عَنِ الِاسْتِعْدَادِ لِلِقَائِكَ فَقَدْ أَنْبَهَتْنِي الْمَعْرِفَةُ يَا سَيدِى بِكَرَمِ الاتِكَ﴾ (1)

خدایا! اگر بی خبری از آماده شدن برای دیدارت مرا به خواب فرو برده، ولی در عوض معرفت به بزرگی نعمت هایت مرا بیدار کرده

غفلت از استعداد لقاء ترا از من گرفته است. این عمری که می تواند نتیجه اش تربیت امثال علامه طباطبایی باشند این فرصت هایی که می شود نتیجه اش رشد و ترقی باشد اگر غفلت آن ها را فرا بگیرد نتیجه اش از بین رفتن این سرمایه ها است.

سطحی نگر و ظاهر بین هستند واقعیات را نمی بینند؛ غافل خود را به خواب زده؛ غفلت اختیاری است؛ به همین جهت در قرآن و روایات سرزنش شده است

قرآن می فرماید:

﴿وَ اذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَ خِيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُو و الْآصَالِ وَ لَا تَكُنْ مِنَ الْغَافِلِينَ﴾ (1)

پروردگارت را در دل خود از روی تضرع و ،خوف، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان یاد کن؛ و از غافلان مباش!

این آیه خطاب به پیامبر صلی الله علیه و آله است می فرماید: پیامبر! خدا را در دلت با خشوع خضوع و از روی ترس یاد کن داد نزن ،آهسته آهسته صبح و شب با خودت بگو: خدا خدا تا از غافلین نباشی

گاهی نوجوانان و جوان ها از ما سؤال می کنند: مسیحی ها هفته ای یکبار به کلیسا می روند و عبادت می کنند ما چرا هم ،صبح هم ظهر و عصر و هم مغرب و عشا باید نماز بخوانیم؟ به چه دلیل خدا عبادت را روزانه کرده و آن هم پنج مرتبه ؟

دلیلش این است که این توجه دائم باعث می شود غفلت که خیلی مرض سختی و خطرناکی است دامن گیر ما نشود

علی علیه السلام فرمود:

﴿الْغَفْلَةُ أَضَرُّ الْأَعْدَاءِ﴾؛ (2)

غفلت بدترین دشمن است

قابل جبران نیست مثل ماشینی که ته دره رفته و تمام مسافرهایش از بین رفته اند حالا راننده داد بزند: ای زنم ای برادرم ... فایده ندارد، دیگر کسی زنده نمی شود. اما یک وقت ماشین به سمت دره و بیابان می رود شخصی او را متوجه می کند و دست روی شانه اش می گذارد و می گوید مواظب باش، راننده هم بلافاصله عکس العمل انجام می دهد و ماشین را در مسیر خودش قرار می دهد؛ این غفلت قابل جبران است.

فردای قیامت ترا چه قدر می زنند؟!

فردای قیامت باید جوابگوی اعمالت باشی که چرا ظلم کردی؟!

بهلول تذکر می داد که قابل پیگیری و فرصت جبران بود.

3. هارون الرشید برای سرکوب قیام هایی که در خراسان شده بود به ایران آمد مریض شد و بستری شد با خودش لشکری را از بغداد آورده بود. چند فرزند داشت مأمون امین و صالح گفت: مرا سوار اسب کنید تا نگاهی به این لشکری که از بغداد آورده ام بکنم.

سوارش کردند اما آن قدر مریض بود که نتوانست روی اسب .بنشیند زیر بغل هایش را گرفتند، یک نگاهی به لشکرش کرد داشت جان می داد، این آیه را خواند:

﴿مَا أَغْنَى عَنِّى مَالِيهُ هَلَكَ عَنِّى سُلْطَانِية﴾ (1)

مال و ثروتم هرگز مرا بی نیاز نکرد قدرت من نیز از دست رفت.

نه مال به دردم خورد و نه سلطنت و دار فانی را وداع گفت؛ (2) این دیگر قابل جبران نیست؛ چون فرصت گذشته است.

امام حسین علیه السلام در کربلا به حر تذکر داد. (3) او از غفلت بیرون آمد و نجات پیدا .کرد اما تذکر امام روی عمر سعد اثر نداشت رفع غفلت نیاز به تنبّه دارد.

بعضی وقت ها غفلت میآید و تا دم مرگ ادامه دارد و دیگر این قابل جبران نیست؛ قرآن کریم می فرماید:

﴿ اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ﴾ (4)

ص: 44

حساب مردم به آنان نزديك شده.

مردم قیامت نزدیک است و خیلی از شماها از مرگ و قیامت غافلید هر پیامی از سوی خدا می آید می شنوید اما به بازیچه و تمسخر می گیرید، قلب های شما در لهو و بی توجهی است.

خطبه ای 174 نهج البلاغه را ببینید؛ خطبه در مذمت آدم های غافل است. شروعش این است:

«أيها الغافلون» ، نمى فرمايد: «أيها الكافرون» و نمى فرمايد: «أيها المؤمنون». يكى از عزیزان شرحی بر این خطبه نوشته به نام پرده پندار که کتاب خوبی است.

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:

﴿يأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ يَرْتَفِعُ فِيهِ الْفَاحِشَةُ وَ لَتُصَنَّعُ وَ يَنْتَهَكُ فِيهِ الْمَحَارِمُ وَ يَعْلَنُ فِيهِ الزِّنَا وَ يَسْتَحَلُّ فِيهِ أَمْوَالُ الْيَتَامَى وَ يُؤكَلُ فِيهِ الرِّبَا وَ يَطَفَّفُ فِي المُتَكَاييل و الْمَوَازِينِ وَ يَسْتَحَلُّ الخَمْرُ بِالنَّبِيذِ وَ الرّشْوَةُ بِالْحَدِيةِ وَ الْخِيانَةُ بِالْأَمَانَةِ وَ يَتَشَبَّهُ الرِّجَالُ بِالنِّسَاءِ وَ النِّسَاءُ بِالرِّجَالِ وَ يَسْتَخَفُ بِحُدُودِ الصَّلَاةِ وَ يُحَجُّ فِيهِ لِغَيرِ اللَّهِ فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ الزَّمَانُ انْتَفَخَتِ الْأَهِلَّةُ تَارَةٌ حَتَّى يَرَى هِلَالُ لَيلَتَينِ وَ خَفِيتْ تَارَةً حَتَّى يفْطَرُ شَهْرُ رَمَضَانَ فِي أَوَّلِهِ وَ يصَامُ الْعِيدُ فِي آخِرِهِ فَالْحَذَرَ الْحَذَرَحِينَئِذٍ مِنْ أَخْذِ اللَّهِ عَلَى غَفْلَةٍ فَإِنَّ مِنْ وَرَاءِ ذَلِكَ مَوْتَ ذَرِيعٍ يَخْتَطِفُ النَّاسَ اخْتِطَافَاً حَتَّى إِنَّ الرَّجُلَ لَيصْبِحُ سَالِماً وَ يمْسِي دَفِيناً وَ يمْسِى حَياً وَ يصْبِحُ مَيت فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ الزَّمَانُ وَجَبَ التَّقَدُّمُ فِى الْوَصِيةِ قَبْلَ نُزُولِ الْبَلِيةِ وَ وَجَبَ تَقْدِيمُ الصَّلَاةِ فِي أَوَّلِ وَقْتِهَا خَشْيَةَ فَوْتِهَا فِي آخِرِ وَقْتِهَا فَمَنْ بَلَغَ مِنْكُمْ ذَلِكَ الزَّمَانَ فَلَا يبِينَنَّ لَيْلَةً إِلَّا عَلَى ظهرو آن قدر أَنْ لَا يَكُونَ فِي جَميع أَحْوَالِهِ إِلَّا طَاهِراً فَلْيَفْعَلْ﴾ (1)

زمانی فرا می رسد که در آن گناه و ظاهر سازی ارزش پیدا می کند و قبح و

ص: 45

زشتی کارهای حرام از بین می رود و زنا آشکار می گردد، خوردن مال یتیم حلال شمرده می شود با خورده می شود و کم فروشی رایج می گردد، شراب را با نام ،نبیذ رشوه را با نام هدیه و خیانت را با عنوان امانت داری حلال می شمرند مردان شبیه به زنان می شوند و زنان شبیه به مردان، احکام نماز را سبک می شمارند و برای غیر خدا حج می روند؛ چون این زمان فرا رسید ماه نوگاهی آن قدر در بالای افق ظاهر می شود به طوری که در دو شب هلال دیده و گاهی مخفی می شود به طوری که مردم اول ماه رمضان را روزه نمی گیرند و در آخر ماه روز عید فطر را روزه می گیرند، پس در این هنگام بر حذر باشید از این که در حال غفلت و بی خبری عذاب و مجازات الهی شما را فرا بگیرد؛ زیرا در پس آن وضع مرگ فراگیر خواهد بود و مردم با سرعت و پی در پی ربوده می شوند به طوری که انسان هنگام صبح سالم و هنگام شب در زیر خاک مدفون و یا شب زنده و صبحگاهان مرده است. وقتی آن زمان فرا رسید، واجب است پیش از نزول بلا در وصیت پیش دستی کرد و واجب است نماز در اول وقت آن، (از بیم از دست دادن آن در پایان وقت) هر کس از شما به آن زمان ،رسید، شب را جز با طهارت سپری نکند و اگر می تواند در هر حالی با طهارت باشد این کار را انجام دهد.

مردم! زمانی می آید که کارهای زشت اوج می گیرد، زیاد می شود و ارتفاع پیدا می کند و چاپلوسی و تملق گویی گسترش پیدا می کند و روابط جنسی حرام علنی می شود و....

زمانی که صحبت از ازدواج موقت یا دائم می شود بعضی ها عیب می دانند اما راحت می گوید: ارتباط حرام .دارم راحت با خورده می شود و کم فروشی گسترش پیدا می کند و رسمی می شود و....

ص: 46

فرمود: در جامعه که خیانت رسمی،شود زن ها خودشان را به مردها شبیه می کنند و مردها خودشان را به زن ها شبیه می کنند ،مرد، صبح از خانه بیرون می ،آید شب دفنش می کنند یعنی تصادفات و حوادث زیاد می شود. حدیث مذکور اشاره به دوران ما دارد فرمود: اگر در یک چنین زمانی واقع شدید سه تا کار انجام بدهید:

به نظرم این سه توصیه غفلت را از بین می برد؛ یعنی شما در یک زمانی هستید که اختلاس خیانت کم فروشی زیاد است، در چنین زمانی:

می گویند: سرطان و.... 3- همه کارهایی هم که می کنی حفظ می شود. 4- پشه ای تو را از پا در می آورد 5- یک جرعه آب در گلویت اشتباهی به جای مری توی نای ،برود خفه می شوی 6- بدنت یک خورده ،بماند بوی بدش آزارت می دهد.

قرآن می فرماید:

﴿يا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ ﴾ (1)

ای انسان! چه چیز تو را در برابر پروردگار کریمت مغرور ساخته است؟!

انسان به چه بنازد؟ یک پشه انسان را از پا در می آورد، چند روز حمام نرود بدنش بوی بد می گیرد و.... یکی از بهترین آثار این ماه رمضان همین موعظه هاست موعظه ها غفلت را می زداید

علی علیه السلام فرمود:

﴿الْمَوَاعِظُ صِقَالُ النُّفُوسِ﴾؛ (2)

اندرزها صيقل بخش جان هاست.

موعظه نفس انسان را صیقل می دهد.

خدایا! به آبروی قرآن که در محضرش هستیم قسمت می دهیم به ما حالت توجه و يقظه و انتباه عنایت بفرما.

ص: 49

ص: 50

آن جا که می فرماید:

این ها درگوشی با هم صحبت می کردند توطئه می کردند و سعی می کردند که حرف های شان مخفی بماند بعد می فرماید حرف هایی که با پیامبر صلی الله علیه و آله می زدند و شایعاتی که مطرح می کردند، این ها بود؛ چون پیش از این بیان کردیم که این آیات ، مکی است و هنوز صحبت از جنگ نظامی نیست حرف اول شان این بود که پیامبر صلی الله علیه و آله هم یک بشر است؛ ما هم یک بشر؛ چرا او پیامبر باشد، ما نباشیم؟ چه کسی گفته او پیامبر است مگر او نامه و سند و مدرک آورده است؟

حرف دوم شان این است که ایشان ساحر است شما پیش یک جادوگر می روید. او کارهای خاصی برای شما انجام می دهد قرآن تعبیر معجزه می کند و مخالفان می گفتند: سحر.

حرف سوم شان که در این جا اشاره ای نشده و در آیات دیگر آمده این است که پیامبر صلی الله علیه و آله کاهن و شاعر است.

من می خواهم این آیات را بهانه ای قرار بدهم برای بحثی به نام دشمن شناسی.

به ظاهر نماز می خواندند و اظهار ایمان می کردند. (1) دشمن در طول تاریخ تفاوت می کند. گاهی مشرک است و گاه منافق اما ماهیت و هدف شان یکی است و حربه های آن ها ممکن است یکی باشد و ممکن است مختلف باشد.

من به پنج مورد از حربه های دشمنان اشاره می کنم؛ چون این بحث خیلی مهم است و مقام معظم رهبری دام ظله هم روی این بحث دشمن شناسی و فریب نخوردن از دشمن تأکید فراوانی دارند.

در ادامه راه های مقابله با دشمن را هم عرض می کنم

﴿يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسَى فَبَرَّأَهُ اللهُ مِمَّا قَالُوا وَ كَانَ عِنْدَ اللهِ وَجِيها﴾ (1)

ای کسانی که ایمان آورده اید همانند کسانی نباشید که موسی را آزار دادند؛ و خداوند او را از آن چه در حق او می گفتند مبرا ساخت؛ و او نزد خداوند، آبرومند (و گران قدر) بود!

هارون، قبل از برادرش موسی علیه السلام از دنیا رفت یک شایعه گسترده ای ساختند و گفتند موسی علیه السلام او را کشته است. چنین شایعاتی را جنگ نرم می گویند که گاهی در زندگی اصحاب ائمه علیهم السلام هم می بینیم که با این شایعات و جوسازی ها آن ها را از صحنه خارج می کردند.

موسی، امام است.

گفت: من از مولایم امام صادق علیه السلام شنیده ام:

﴿إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فَعَلَى الْعَالِم أن يظهِرَ عِلْمَهُ فَإِن لَم يَفْعَلْ سُلِبَ نُورَ الْإِيمَانِ﴾؛ (1)

هر گاه بدعتی ظاهر شد بر عالم است که علمش را آشکار کند و اگر چنین نکند نور ایمان از او سلب می شود.

اگر در جامعه بدعت گذاشته شد عالم باید فریاد بزند. من نه این پول را می گیرم و نه سکوت می کنم

وقتی با پول به نتیجه ای نرسیدند، بر علیه او شایعه کردند. همین قدر بگویم که دیگر حلال زاده گی اش را هم زیر سؤال بردند و او را یونس بن عبدالرحمن خطاب نمی کردند؛ بلکه یونس بن ابیه می خواندند؛ یعنی یونس پسر پدرش به این معنا که پدرش مشخص نیست

یک روز خدمت امام رضا علیه السلام نشسته بود فردی وارد شد و عرض کرد: یابن رسول الله ! گروهی از بصره برای ملاقات شما آمده اند. امام علیه السلام فوراً به یونس فرمود: داخل اتاق برو داخل اتاق رفت؛ اهل مجلس شروع به بدگویی از یونس بن عبدالرحمن کردند وقتی مجلس را ترک کردند یونس گریه کنان از اتاق بیرون آمد و عرض کرد آقا دیدید؟ جلو شما هم این حرف ها را می زنند.

حضرت فرمود: من از تو راضی ام (2) و اهل بهشتی. بگذار هر چه می خواهند بگویند.

شاید آن قدر جو سنگین بوده که امکان دفاع امام رضا علیه السلام هم نبوده است.

یکی از راهکارهای دشمن همین جنگ نرم است. امروز هم اگر خوب نگاه

ص: 56

کنید، دشمن در حوزه های نظامی موفق نشده و می خواهد در فضای مجازی، در ،اعتقادات در اقتصاد در سیاست شایعه پراکنی کرده و ضربه خود را وارد کند.

انسان های عاقل نباید به هر خبر رسانه ای توجه کنند؛ امروز اخبار رسانه ای به شدت آلوده است.

اِقامَتِهِ فَأَصْلَحَها وَ عَرَفَ سُرْعَةَ رَحيلِهِ فَتَزَوَّدَ لَهَا﴾؛ (1)

بدانید که عاقل ترین مردم کسی است که پروردگارش را بشناسد و از او پیروی کند؛ دشمنان خدا را بشناسد و از آنان نافرمانی کند؛ جایگاه ابدی خود را بشناسد و آن را آباد کند و بداند به زودی به آن جا سفر خواهد کرد و برای آن توشه بردارد.

راه یابد. نگذارید به اسم نشاط و سرور منکر وارد شود. اتفاقاً مهم ترین جا برای ساختن شخصیت افراد آموزش و پرورش است. آموزش و پرورش یک وزارت خانه مولّد است؛ مادر است.

در یک کلمه دشمن دومین حربه اش امر به بدی و فحشاست.

قرآن می گوید: منافقین پیش پیامبر صلی الله علیه و آله می آمدند و می گفتند:

﴿نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللهِ﴾ (1)

ما شهادت می دهیم که یقیناً تو رسول خدایی.

پیامبر صلی الله علیه و آله دوباره این اختلاف ها در سقیفه خودش را نشان داد من معتقدم دست های یهود در آن جا هم دخیل بود و این طور بین مسلمان ها تفرقه انداخت.

چرا باید نزدیک یک میلیارد و نیم مسلمان در دنیا، این گونه تحت سیطره دشمن باشد؟ چرا باید برنامه ریزشان دیگران باشند؟ چرا بین ما اتحاد نیست؟ ما همه در منطقه مسلمانیم افغانستان، پاکستان ،بحرین عربستان، کویت، ایران؛ این همه مسلمان دور هم جمع شده اند؛ به قول سید جمال الدین اسدآبادی، فقط در یک چیز باهم وحدت دارند و آن هم در تفرقه

از خواب برمی خیزند؛ می بینند رئیس جمهور و نخست وزیر کشته شده است؛ روز دیگر رئیس دیوان عالی کشور و یک روز وزیر و وکیل پس از آن با جنگ هشت ساله به میدان آمدند. امروز هم از طریق فشار اقتصادی وارد عمل شده اند.

قرآن کریم می فرماید:

﴿قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَ مَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَينَّا لَكُمُ الْآيَاتِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ ﴾ (1)

و آن چه در دل های شان پنهان می دارند از آن مهم تر است. ما آیات (و راه های پیشگیری از شرّ آن ها) را برای شما بیان کردیم اگر اندیشه کنید.

دشمن بغض و کینه از شما دارد کسی فکر نکند دشمنی دشمن یک حد توقف دارد؛ نه

دشمنان اجتماع کرده اند به شما حمله کنند بترسید اما مسلمانان گفتند:

﴿حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ ﴾ (1)

خدا ما را کافی است و او خوب وکیلی است.

امروز هم دشمنان با ایجاد شبهه و رعب به دنبال نادیده گرفتن خدمات چهل ساله انقلاب هستند. متأسفانه افرادی هم در درون نظام گول خورده و تحت تأثیر قرار می گیرند دشمن بر طبل توخالی می کوبد قرآن کریم می فرماید: خدا در دل مؤمنان سکینه و آرامش قرار می دهد و در دل دشمن ترس و رعب می افکند: ﴿وَ قَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ ﴾ (2) چگونه اسرائیل غاصب با گنبد آهنین از جوانان سنگ به دست فلسطین هراس دارد؛ از دشمن حتی با فزونی نفرات نباید ترسید.

این ها چند مورد از حربه های دشمن است که من اشاره کردم.

اما نکته آخر که باید بگویم این است که اصول حاکم در برخورد با دشمن چیست؟

من جمله ای در عهدنامه مالک اشتر دیدم که خیلی جالب است. گویا برای امروز ما گفته شده است امیرالمؤمنین علیه السلام چهارده قرن پیش عهدنامه ای به مالک اشتر نوشته که اعلامیه حقوق بشر باید در برابرش زانو بزند این حرف من نیست.

جرج جرداق مسیحی می گوید: نامه امیرالمؤمنین علیه السلام به مالک اشتر با اعلامیه حقوق بشر قابل مقایسه نیست آن اعلامیه را حقوقدان های دنیا نوشته اند و این نامه را یک نفر نوشته که خودش عامل .است حضرت می نویسند:

﴿وَ لَكِن الْحَذَرَ كُلَّ الحَذَرِ مِنْ عَدُوّكَ بَعْدَ صُلْحِهِ﴾؛ (1)

زنهار! زنهار! از دشمن خود پس از آشتی کردن

بعد از پیمان هایی که با دشمن می بندی (بعد از صلح)، بعد از قراردادها بیش تر بترس؛ چون دورغ می گویند عمل نمی کنند؛ این کلام امیرالمؤمنین علیه السلام است؛ دشمن گاهی جلو می آید و طرح دوستی می ریزد تا نقاط ضعف شما را بشناسد.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در صلح حدیبیه با مشرکین یک قرارداد ده ساله بست. مشرکین دو سال بعد آن را نقض کردند پیامبر صلی الله علیه و آله در پاسخ از خود مفاد صلح صلح، استفاده کرد و به مکه حمله کرد.

اسلام هرگز شروع کننده جنگ نبود باید توجه داشت 13 سال در مکه هیچ جنگی نبود قرآن کریم به رسول خدا صلی الله علیه و اله می فرماید:

﴿وادْعُ إِلى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَادِلْهُم بِالَّتِي هِى أَحْسَنُ ﴾ (2)

روش حکمت و موعظه حسنه و جدال نیکو است اما اگر دشمن سرجنگ دارد مسلمانان نباید تسلیم شوند.

ص: 65

جوان سپاه عایشه و مردم بصره را به حکم قرآن دعوت کرد، دست راستش را قطع کردند، قرآن را به دست چپ گرفت دست چپش را نیز قطع کردند، قرآن را با دست های بریده به سینه چسبانید و خون بر آن جاری بود.

سپاه دشمن استقامت او را دیدند یک باره بر او حمله کردند و او را قطعه قطعه نمودند و شکمش را پاره کردند. (1)

این جوان نه جنگ می کرد و نه شمشیر به دست داشت؛ بلکه قرآن می خواند. در آن زمان امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: حالا بجنگید.

درست است که آغاز کننده جنگ نیستیم؛ اما امیرالمؤمنین علیه السلام در این نامه به مالک اشتر می فرماید: فریب صلح دشمن را نیز نخورید.

یکی از ویژگی های مؤمن طاغوت شناسی است که در قرآن هم آمده است:

﴿ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لا انْفِصَامَ لَهَا وَ اللهُ سَمِيعٌ عَلِيم﴾ (2)

کسی که به طاغوت [ = بت و شیطان و هر موجود طغیان گر] کافر شود و به خدا ایمان آورد به دستگیره محکمی چنگ زده است که گسستن برای آن نیست و خداوند، شنوا و داناست.

اگر طاغوت را نشناسی ایمانت به خدا کامل نیست.

امام صادق علیه السلام فرمود: اشکال مردم زمان معاویه این بود که خدا را می شناختند، اما شرک را نمی شناختند؛ دین را می شناختند، اما طاغوت را نمی شناختند؛ از این رو معاویه نماز جمعه را چهارشنبه خواند و کسی چیزی نگفت.

دشمن شناسی یکی از مهم ترین ویژگی هاست این که می گویم دشمن شناسی،

ص: 67

فقط دشمن خارجی نیست دشمن دو قسم است بیرونی و درونی دشمن های درونی: مانند نفس غضب و شهوت هستند این ها را هم باید شناخت پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

﴿أَعْدَى عَدُوّكَ نَفْسُكَ الَّتِي بَينَ جَنْبَيكَ﴾ (1)

دشمن ترین دشمنانت نفس توست که بین دو پهلویت قرار گرفته است.

﴿أَلَا تُقَاتِلُونَ قَوْمًا نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ ﴾ (1)

چرا با گروهی که سوگندهای خود را شکستند نمی جنگید.

﴿إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً﴾ (1)

من در روی زمین جانشینی [= نماینده ای] قرار خواهم داد.

ای آدم! ما تو را خلیفه خودمان قرار دادیم همان روز شیطان، مخالفت کرد و تكبر ورزيد.

بنابراین دشمن و دشمنی از ابتدا بوده و امروز هم است و تا آخر هم ادامه دارد، مثل یک رودخانه جاری است. حربه هایش هم همین هاست که عرض کردم مهره ها عوض می شوند یک روز ابوسفیان است و یک روز ابولهب یک روز ترامپ است و یک روز نتانیاهو خداوند نابودی همه شان را نزدیک کند.

ص: 70

اگر به حادثه کربلا توجه کنید میبینید که قبل از حادثه کربلا، عده ای خروج امام حسین علیه السلام را از دین جدش رسول خدا صلی الله علیه و آله شایع کردند. اگر جریان نهروان را نگاه کنید قبل از جنگ نهروان آمدند شایع کردند که امیرالمؤمنین علیه السلام کافر شده و از دین خدا خارج شده است؛ بنابراین در مقابل آن حضرت ایستادند و جنگ کردند؛ این سبک دشمن است و متأسفانه گاهی بعضی از افراد هم توجه ندارند تحت تأثیر این جوروانی قرار می گیرند سایت ها بعضی شایعات را ندانسته ترویج می کنند، مثلا: ناو آمده تا فلان کشور آرایش نظامی می کند می گویند: جنگ می شود و... برخی ها فضا را ملتهب می کنند؛ چون درآمد آن ها از این جو سازی هاست مثلا: قیمت دلار آن ها بالا برود قیمت طلای آن ها بالا برود جنس آن ها جابه جا شود و... یک عده ای آرامش را برای مردم نمی خواهند.

مؤمن باید حواسش جمع باشد ، مؤمن باید توکلاش بر خدا باشد قرآن در آغاز سوره انبیاء می فرماید مشرکان برای این که پیامبر صلی الله علیه و آله را طرد کنند شش تا تهمت و اشکال و شبهه را علیه ایشان مطرح کردند دو مورد را قبلا عرض کردیم و بقیه اش را هم امروز مطرح می کنیم.

خواب های پریشان و رؤیاهای پراکنده بعضی وقت ها آدم، خواب هایی می بیند که بی حساب و کتاب است اما وقتی عزیز مصر خواب دید: هفت گاو لاغر، هفت گاو چاق را دارند می خورند خواب گذارها را که دعوت کرد، نتوانستند تعبیر کنند، :گفتند این ها رؤیاهای پریشان است که اهمیت ندارد در صورتی که خواب عزیز مصر این چنین نبود

مشرکان مکه در رابطه با حرف های پیامبر صلی الله علیه و آله گفتند این حرف های پیامبر صلی الله علیه و آله رؤیاهای پریشان است که این چنین نبود.

4. «بل» برای ترقی است که در فارسی هم می گوییم: بلکه این طور؛ چهارمین تهمت این که این ها افتراء و دروغ است و از خودش درست کرده است.

5. ایشان شاعر است. شاعر کسی است که تبحر دارد الفاظ را کنار هم می چیند و به آن ها وزن می دهد.

قرآن کریم می فرماید:

﴿الرَّحْمَنُ عَلْمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنْسَانَ عَلَّمَهُ الْبَيانَ﴾ (1)

خداوند رحمان ، قرآن را تعلیم فرمود، انسان را آفرید، و به او «بیان» را آموخت.

این ها همه وزن و قافیه دارد و شعر نیست اما از منظر آن ها شعر بود و شعر از نظر آن ها خیال بافی و چیزهایی بود که توسط انسان ها ساخته می شود

6. اگر واقعا پیامبر است، معجزه هایی که ما می گوییم: بیاورد، نه آن هایی که خودش می آورد مثلا: به درخت امر می کند که از جایش جدا شود و به سمت او بیاید و برگردد یا درخت خشکی سبز شود.

ص: 73

نکرد. (1)

مشرکان دنبال بهانه بودند که ایمان نیاورند دنبال حقیقت نبودند فرق است بین بهانه جو و حقیقت جو.

ما پیش از تو، جز مردانی که به آنان وحی می کردیم، نفرستادیم! (همه انسان بودند و از جنس بشر!) اگر نمی دانید از آگاهان بپرسید

هر پیامبری فرستادیم انسان بود از حضرت آدم علیه السلام تا حضرت نبی خاتم علیه السلام فقط یک فرق با شما دارند و آن این که به آن ها وحی می شد ولی به شما وحی نمی شود.

در جایی دیگر خدا می فرماید: تازه اگر ما فرشته هم به عنوان پیامبر بفرستیم باید به چهره بشر در می آوردیم بالأخره پیامبر باید با شما بنشیند حرف بزند، باید چهره اش مثل انسان باشد

﴿وَ لَوْ جَعَلْنَاهُ مَلَكًا لَّجَعَلْنَاهُ رَجُلاً ﴾ (1)

اگر او را فرشته ای قرار می دادیم یقیناً وی را به شکل مردی در می آوردیم.

ماشینش خراب شد چرا به مکانیک دیگر مراجعه کند؟ خودش درست می کند. هیچ کس نمی گوید: عالم و متخصص در یک علم در همان تخصص به دیگری مراجعه کند بله اگر پزشک پزشک اعصاب و روان است، زمانی که دندانش خراب شد باید به دندان پزشک مراجعه کند.

2. محتاط عالم نیست اما قدرتی دارد که می تواند برود تمام چیزها را تجربه کند و به دست بیاورد و احتیاط کند مثلا بیست تا کتاب پزشکی جلویش می گذارد و می گردد و از داخل آن ها درمانش را پیدا می کند؛ به این شخص محتاط می گویند. یعنی حداکثر مراعات را می کند

3. جاهل جاهل به معنی بی سواد نیست بلکه جهالت در این جا نسبی است یعنی بنده که این جا نشسته ام الآن در علم پزشکی جاهلم در مکانیکی جاهلم و... باید در آن علوم به عالم مراجعه کرد این را تقلید می گویند. تقلید مراجعه جاهل به عالم و یک چیز منطقی و عقلی است.

مراجع از آیه: ﴿فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ﴾ جواز تقلید را در امور دین استفاده کرده اند. شما می خواهید: نماز بخوانید روزه بگیرید حج بروید، احکام را انجام بدهید باید از کسی که عالم و کارشناس در امور دین است تقلید کرد.

کسی که مجتهد است، نمی تواند از کسی تقلید کند. کسی هم که محتاط است کاربر او خیلی سخت است؛ چون باید تمام فتواها را بگردد و تمام روایات را نگاه کند و آن که مطابق احتیاط است را انجام بدهد.

آیه مذکور یک اصل کلی است.

یهودی ها و مسیحی ها هم پیامبر داشتند بروید پیش یک یهودی بنشینید و از او سؤال کنید که پیامبر شما فرشته بوده یا بشر؟ به شما می گوید بشر پیامبر شما شاعر بوده یا نبی؟ می گوید: نبی پیامبر شما ساحر بوده؟ می گوید: نه.

آيه ﴿فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ﴾ درباره مراجعه مشرکان به اهل کتاب یعنی یهود و

ص: 77

مسیحیت است

آیات قرآنی طبق قاعده جری و تطبیق فقط زمان نزول را شامل نمی شود بلکه زمان های دیگر را هم شامل می شود. چندین روایت از امام صادق و از امام باقر و اميرالمؤمنین علیهم السلام داریم که فرمود:

﴿نَحْنُ أَهْلُ الذِّكْرِ﴾؛ (1)

اهل ذکر ما اهل بیت هستیم.

حالا که پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا ،رفت شما می خواهید بدانید که پیامبر صلی الله علیه و آله چطور نماز می خواند؟ الآن که دو نوع نماز می خوانند: 1- دست بسته، 2- دست باز. پیامبر صلی الله علیه و آله دو نوع نماز نخوانده قطعا یک نوع نماز خوانده، یا الآن دو نوع وضو می گیرند، پیامبر صلی الله علیه و آله قطعا یک نوع وضو می گرفته است. اذان یک اذان بوده، الان که خیلی تفاوت پیدا کرده بعضی اذان ها ﴿حَی عَلَی خَيرِ الْعَمَل﴾ دارد مثل اذان ما و بعضی ندارد و ﴿الصَّلَاةُ خَيْرٌ مِنَ النَّوْمِ﴾ دارد و برخی چیزها طبق برخی فتاوای اهل سنت حرام شده، مثل ازدواج موقت و چیزهایی کم شده است...

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از دنیا رفته و فیلم زندگی اش را هم کسی نگرفته است؛ شما می خواهید ببینید سنت پیامبر صلی الله علیه و آله چی بوده؟! اهل بیت علیهم السلام 250 سال تا امام زمان علیه السلام در میان مردم زندگی کرده اند، برخی نماز پیامبر صلی الله علیه و آله را ندیده اند ولی نماز امام صادق علیه السلام را که دیده اند، نماز امام رضا علیه السلام را که دیده اند، وضو گرفتن امام باقر علیه السلام را که دیده اند.

فرمود: از ما بیایید بپرسید اگر از ما نپرسیدید مجبورید سراغ تابعین بروید؛ یک کسی که فاصله زیادی با پیامبر صلی الله علیه و آله دارد، چیز دیگری می گوید و اختلاف به وجود می.آید مذاهب مختلف شکل می گیرد مذاهبی که در طول تاریخ دائم یکدیگر را

ص: 78

تکفیر می کنند آب را باید از سرچشمه گرفت اهل بیت علیهم السلام سنت پیامبر صلی الله علیه و آله را بهتر می شناسند امیرالمؤمنین علیه السلام بهتر سیره پیامبر را می شناسد، امام شناسی حضرت زهرا علیها السلام برای ما حجت است او نزدیک ترین فرد به رسول خداست

الآن در دنیا چندین مذهب: حنفی، مالکی، شافعی، حنبلی و... وجود دارد.

ما می گوییم: امیرالمؤمنین علی علیه السلام که شبانه روز با پیامبر صلی الله علیه و آله بوده، او سنت را چنین نقل کرد بعد منتقل به فرزندش امام حسن و امام حسین علیها السلام شده و همین طور به دیگر امامان اگر امام صادق علیه السلام می فرماید: پیامبر صلی الله علیه و آله این طور وضو می گرفت شما نگویید امام صادق علیه السلام هم که صد سال بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله بوده؛ امام صادق می فرماید از پدرم امام باقر علیه السلام و امام باقر علیه السلام از پدرش امام سجاد علیه السلام و امام سجاد علیه السلام از پدرش امام حسین علیه السلام و امام حسین علیه السلام از پدرش امیرالمؤمنین علیه السلام و امیرالمؤمنین علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله تمام حدیث های ائمه علیهم السلام سندش همین طور است .

سال ها بعد شخصی به نام فضل ابن روزبهان کتابی ضد کتاب علامه حلی نوشت و تمام حرف های علامه حلی را زیر سؤال برد و اسم کتابش را ابطال نهج الباطل گذاشت. علامه نهج الحق نوشته بود ولی وی اسمش را نهج الباطل گذاشت و گفت این کتاب باطل کننده کتاب علامه حلی است و این کتاب چاپ شد.

کتاب مذکور به دست قاضی نورالله شوشتری رسید که در زمان صفویه بود. این عالم بزرگوار در جواب فضل ابن روزبهان یک کتاب نوشت و حرف های علامه حلی را آورد و بعد قضاوت کرد و یک کتاب بسیار عالی و قوی به نام احقاق الحق .نوشت

این کتاب در فضای مجازی موجود است و می توانید آن را ببینید.

خدا مرحوم آیت الله مرعشی را رحمت کند که خیلی روی این کتاب تأکید داشتند و خودشان هم تحقیقاتی روی این کتاب انجام دادند.

قاضی نور الله شوشتری بعد از چاپ کتاب به هندوستان رفت؛ چون احساس کرد در آن زمان مردم نیاز به یک عالم دینی دارند. بعضی دانشمندان بی دین پیش قاضی رفتند و علیه او حرف زدند و حکم قتل او را از قاضی گرفتند و پیش شاه آوردند.

قاضی نوشت، آن قدر با شلاق او را بزنید تا زیر ضربه های شلاق از دنیا برود. شلاقی فراهم کردند که وقتی می زدند خون از بدنش بلند می شد. قاضی نور الله شوشتری را آن قدر با این شلاق زدند تا زیر این ضربه ها به شهادت رسید؛ بنابراین معروف به شهید ثالث شد. مقبره او در هندوستان و زیارت گاه است.

این شخصیت در کتاب احقاق الحق از 12 تا از تفاسیر اهل سنت حديث نقل می کند که ائمه فرمودند: ﴿نَحْنُ أَهْلُ الذِّکْرِ ﴾؛ منظور از این آیه: ﴿فَاسْأَلُوا أَهْلَ

ص: 80

الذِكْرِ﴾ ما هستیم. (1)

این نامه در کتاب های معتبری مثل «الغیبه» شیخ طوسی و «کمال الدین» شیخ صدوق و «احتجاج» طبرسی آمده است. یکی از سؤال ها این بود که مردم در زمان غیبت چه کنند؟ آقا فرمود:

﴿فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا﴾ (1)

به راویان احادیث ما مراجعه کنید.

چرا به علما مرجع می گویند؟ کلمه مرجع از این حدیث اخذ شده، «فَارْجِعُوا» یعنی مراجعه کنند وقتی من مراجعه می کنم مقلد می شوم و آن آقا که نظر می دهد مرجع تقلید شود.

مثل نامه مذکور از امام عسکری علیه السلام هم داریم و از وجود مقدس امام صادق علیه السلام هم داریم امام صادق علیه السلام فرمود علما مرزبانان در زمان غیبت می باشند. (2) دست مردم را در دست علما گذاشته اند؛ زیرا بدنه ما و مرجعیت سالم است؛ ممکن است دو تا عالم هم انحراف پیدا کنند.

برخی افراد که تعدادشان محدود است یک آیه را برمی دارند و می گویند: طبق این آیه خمس واجب نیست که حرف نادرستی است. یک مرجع تقلید می نشیند آیات و روایات زیادی را بررسی می کند و به این نتیجه می رسد که خمس واجب است و فتوا می دهد شما با یک آیه و یا یک حدیث این حرف را می زنی این مثل این است که در داروخانه اسم یک دارو را ببینی و بعد برای مریض ها تجویز کنی. ،بله روی دارو نوشته: چرک خشک کن اما نوع عفونت را پزشک تشخیص می دهد

به محض این که شما مطلبی را پیدا کردی که خمس برای شیعه مباح است یا

ص: 82

در آیه خمس آمده:

﴿وَ اعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَىٰ وَ الْيَتَامَىٰ وَ الْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ مَا أَنْزَلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ ۗ وَ اللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾ (1)

بدانید هر گونه غنیمتی به دست آورید خمس آن برای خدا، و برای پیامبر، و برای ذى القربى و يتيمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آن ها) است اگر به خدا و آن چه بر بنده خود در روز جدایی حق از باطل، روز درگیری دو گروه (با ایمان و بی ایمان) [روز جنگ بدر] نازل کردیم، ایمان آورده اید؛ و خداوند بر هر چیزی تواناست!.

بگویی: به عقل من می رسد که لازم نیست خمس بدهید ولی مرجع تقلید هیچ وقت نمی آید دین خودش را به خاطر دنیای شما بفروشد و چنین حرفی بزند؛ اگر می گوید خمس واجب است برداشت او از آیه و روایات است.

اولین مرجعیت شیعه از شیخ صدوق شروع شده و شیخ صدوق کسی است که به دعای امام زمان علیه السلام به دنیا آمده است. شیخ صدوق ابن بابویه ، قبرش در شهرری واقع شده و بعد از هزار سال وقتی بدن پیدا شد، بدنش سالم بود و پدرش در قم مدفون است. در گذشته رساله نبوده اما شیخ صدوق یک کتاب به منزله رساله به نام «من لا يحضره الفقيه» نوشت.

﴿علّمهما الفقه﴾؛ (1)

به این دو تا فقه یاد بده

تعجب کرد! فردا صبح دید مادر سید مرتضی و سید رضی دست بچه هایش را گرفته و آمده و می گوید: شیخ به این ها فقه یاد بده.

علمای امت من همچون پیامبران بنی اسرائیلند.

علما وسیله امانند و مثل نجوم در سماء.اند فرمود: موت عالم برای شیطان خوشایندتر از موت هفتاد جاهل است یعنی هفتاد نفر آدم جاهل بمیرند، برابر با این است که یک عالم بمیرد

(آیا چنین کسی با ارزش است) یا کسی که در ساعات شب به عبادت مشغول است و در حال سجده و قیام از عذاب آخرت می ترسد و به رحمت پروردگارش امیدوار است؟! بگو: «آیا کسانی که می دانند با کسانی که نمی دانند یکسانند؟! تنها خردمندان متذکّر می شوند!».

از همین جا بحث ولایت فقیه و ضرورت تصمیم گیری یک فقیه در امور کلان دین نمایان می شود که نمی شود چند فقیه در امور بزرگ تصمیم گیری کنند.

می شود صد تا مرجع باشد و هر کدام فتوای خودش را بدهد و مقلدین هم تقلید کنند اما وقتی کار به امور کلان کشیده شد مثل جنگ، صلح، تعطیل حج، برگزاری حج امور حکومتی و... این جا دیگر فقها باید یک فقیه را تعیین کنند که او حکم بدهد؛ این ولایت فقیه است تمام علما شیعه در طول تاریخ به ولایت فقیه قائل بودند فقها در میزان ولایت فقیه اختلاف دارند مثلا: امام خمینی، محقق ،کرکی صاحب جواهر قائل به ولایت فقیه مطلقه بودند و بعضی علما فعلی و گذشته قائل به ولایت فقیه مقیده بودند یعنی در بعضی امور فقیه این مقدار قدرت دارد اما اصل ولایت فقیه مورد انکار هیچ کدام از علما نبوده است؛ در طول تاریخ این اصل به عنوان اصل مسلم بوده است.

بعضی فکر می کنند ولایت فقیه را امام خمینی رحمه الله علیه آورد نه این طور نیست امام این اصل فراموش شده را احیاء کرد تبیین و نهادینه کرد کتاب نوشت بعد هم اجرا کرد. در جهان حکومت ها و نظام های موجود دنیا نظام ولایت فقیه بهترین شکل حکومت است؛ زیرا مبتنی بر فقاهت و علم است هیچ دیکتاتوری نظر شخصی در آن نیست؛ مبنای دینی دارد فقیه عادل عالم متدين شجاع حاکم جامعه می شود و با علم و بصیرت جامعه را اداره می کند نظام مردم سالاری دینی است.

2. ﴿سَلَّط اللهُ عَلَيهِمْ سُلْطَاناً جَائِراً﴾؛ خداوند سلطانی ستمگر بر آن ها مسلط می کند. سلطان ناباب و جائر حاکم می شود و مدیریت جامعه را افراد ناباب می گیرند.

ص: 88

3 . ﴿يُخْرُجُونَ مِنَ الدُّنْيا بِلَا إِيمَان﴾؛ (1) بی ایمان از دنیا می روند.

خدایا ما را با اهل ذکر محشور بگردان.

خدایا! عاقبت ما را ختم بخیر بگردان.

ص: 89

ص: 90

می شود؟ چرا فقیر می شود؟ چرا گرسنه می شود؟ اگر کسی را خدا فرستاده است، (خدایی که به انبیا قدرت احیای اموات شفای بیماران و شکافتن دریا را می دهد) همین خدا برای این که مردم به این شخص ایمان بیاورند، می تواند کسی را بفرستد که نه غذا می خورد و نه می میرد و نه راه می رود. نه تنها روی زمین، بلکه روی هوا راه نمی رود. احساس فقر و گرسنگی نمی کند. اگر تمام چیزهایی را که در زندگی یک بشر عادی است، از پیامبرش بگیرد ما به چنین کسی ایمان می آوریم.

خداوند متعال در جواب می گوید: شما فکر کردید ما یک جسد فرستادیم؟ آن که نمی خورد و نمی آشامد و راه نمی رود، جسد است. ما پیامبر فرستادیم؛ پیامبری از جنس خودتان است که بشر است.

﴿وَ مَا جَعَلْنَاهُمْ جَسَدًا لا يأْكُلُونَ الطَّعَامَ وَ مَا كَانُوا خَالِدِينَ ﴾ (1)

آنان را پیکرهایی که غذا نخورند قرار ندادیم. عمر جاویدان هم نداشتند.

آن ها هم مثل بقیه ، مردم از دنیا می روند شما پیرو عقل و خرد باشید. ببینید حرف های شان خوب است یا نه؟ این که ما یک پیامبری بفرستیم مثل جسد، ،نخورد نیاشامد نخوابد و راه نرود؛ این که پیامبر نمی شود پیامبر باید به خانه شما سر بزند؛ دیدن مریض بیاید؛ با شما دست بدهد؛ یعنی انبیا آن بعد بشری شان حفظ شده است.

خداوند متعال در این مورد جواب قاطع داده و می فرماید: قرار نیست هیچ پیامبری عمر جاویدان داشته باشد. هر پیامبری یک عمر محدودی دارد. یکی مثل حضرت نوح علیه السلام نزدیک دو هزار سال عمر داشت و یکی هم مثل پیامبر ما صلی الله علیه و اله ، شصت و سه سال مهم این است که خداوند می فرماید:

﴿ثُمَّ صَدَقْنَاهُمُ الْوَعْدَ فَأَنْجَيْنَاهُمْ وَ مَنْ نَشَاءُ وَ أَهْلَكْنَا الْمُسْرِفِينَ ﴾ (2)

ص: 92

سپس وعده ای را که به آنان داده بودیم وفا کردیم. آن ها و هر کس را که می خواستیم (از چنگ دشمنان شان) نجات دادیم؛ و مسرفان را هلاک نمودیم.

فقط این را بدانید که ما انبیا را کمک می کنیم وعده هایی که به آن ها دادیم انجام می دهیم تمام شان را نجات می دهیم آن مؤمنینی که با انبیا هستند نیز پیروز می شوند و تمام مخالفین انبیا و ظالمین را هم نابود می کنیم.

یک سؤال این جا مطرح می شود که منظور از این که ما انبیا را یاری می کنیم و وعده های مان را برای آن ها عملی می کنیم چیست؟ خیلی از انبیا مانند حضرت زکریا و حضرت یحیی علیهما السلام را به شهادت رساندند و ظاهراً ظالم های زمان شان پیروز شدند

یا خود امام حسین علیه السلام در روز عاشورا همه اصحاب و یارانش را از دست داد و سپاه عمر سعد هم به ظاهر با موفقیت از کربلا برگشت. منظور از این پیروزی چیست؟

در واقع پیروزی چیز دیگری است. منظور پیروزی فکر و اندیشه انبیاست. الان در دنیا فکر و اندیشه فرعون قارون و یزید زنده است یا فکر انبیا و امام حسین و اهل بیت علیهم السلام؟

منظور از پیروزی پیروزی هدف .است آیات فراوان در قرآن داریم که این ،پیروزی سنت خداست.

﴿إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَ الَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيا وَ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ﴾ (1)

ما به طور مسلم رسولان خود و کسانی را که ایمان آورده اند، در زندگی دنیا و روزی که گواهان به پا می خیزند یاری می دهیم.

ص: 93

ما انبیا و مؤمنان را یاری می کنیم؛ هم در دنیا و هم در روز قیامت. ممکن است یک پیامبری هم شهید شود. ممکن است یک امام هم شهید شود. یک عده از مؤمنین قتل عام شوند ولی ما آن ها را یاری می کنیم؛ یعنی فکر و اندیشه شان باقی می ماند.

علامه شهید مطهری شهید شد اما فکرش مانده است؛ شهید صدر، شهید شد ولی اندیشه اش همیشگی است؛ این وعده خداوند است. هم مؤمن از دنیا می رود و هم كافر.

امروز امام خمینی رحمه الله در بین ما نیست صدام ملعون هم نیست. شما سال های 63-64 را به یاد بیاورید که امام بودند و آن گونه روشنگری می کردند. صدام هم آن گونه ظلم می کرد و با ما می جنگید اما امروز از فکر صدام به عنوان یک فکر مبغوض و خودش به عنوان یک آدم منفور و مطرود یاد می شود. از سوی دیگر نام امام هم در سراسر دنیا به عنوان یک اندیشمند و یک مجاهد تا ابد باقی است منظور از پیروزی این است

من نمونه دیگری را خدمت عزیزان عرض می کنم سپس چند مورد از راه های بهره مندی از نصرت الهی را برای تان می گویم.

یکی از سوره های قرآن سوره صاد .است در ابتدای سوره، خداوند شش قوم از قوم های بزرگ را نام می برد که پیامبران شان را خیلی اذیت کردند و هر شش قوم از بین رفتند. جالب است بدانید که می گویند چهار چیز ماده حیات است: 1- آب؛ اگر آب نباشد، بشر می میرد. 2- خاک؛ که اگر خاک نباشد، بشر، محل زندگی ندارد. 3- باد؛ اگر باد نباشد درختها لقاح ندارند، کشتی ها حرکت ندارند. 4- آتش؛ ذوب آهن ها و کارخانه ها آشپزخانه ها و خیلی جاها نیاز به آتش دارد. خداوند این نعمت ها را در قرآن نام برده است.

﴿وَ أَرْسَلْنَا الرِّياحَ لَوَاقِحَ فَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَسْقَينَاكُمُوهُ وَ مَا أَنْتُمْ لَهُ

ص: 94

بِخَازِنِينَ ﴾ (1)

ما بادها را برای بارور ساختن (ابرها و گیاهان) فرستادیم؛ و از آسمان آبی نازل کردیم و شما را با آن سیراب ساختیم؛ در حالی که شما توانایی حفظ و نگه داری آن را نداشتید!

در آیه ای دیگر می فرماید:

﴿وَ هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ بُشْراً بَينَ يَدَى رَحْمَتِهِ وَ أَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُوراً﴾ (2)

او کسی است که بادها را بشارتگرانی پیش از رحمتش فرستاد، و از آسمان آبی پاک کننده نازل کردیم

واقعاً در زندگی امروز اگر این چهار عنصر را حذف کنید، بشر از بین می رود. وقتی افرادی ناسپاسی کردند خداوند همین ها را برای بشر تغییر می دهد علی علیه السلام در دعای کمیل فرمود:

﴿ اَللَّهُمَّ اغْفِرْلِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَمَ﴾ (3)

خدایا! بیامرز برایم آن گناهانی را که نعمت ها را تغییر دهد.

گاهی نعمت تغییر می کند؛ یعنی آب نعمت است برای بعضی ها نقمت می شود. باد نعمت است، برای بعضی ها نقمت می شود. خاک و آتش نعمت هستند برای بعضی ها به نقمت و عذاب و سختی بدل می شوند.

خداوند در اول سوره صاد شش تا قوم را نام می برد که با این چهار ماده از بین رفتند

در فارسی ضرب المثل داریم که: فلان چیز را می خواستم که قاتق (4) نانم باشد،

ص: 95

قاتل جانم شد. منظور استفاده و سودمندی از چیزی است که در برخی موارد تبدیل به ضرر و سختی می شود. این ها قاتق نان است اما شد قاتل جان قرآن می فرماید: چهار مورد وسیله حیات است: 1- آب 2 باد، 3- خاک، 4- آتش.

صاعقه از بین رفتند.

5. قوم لوط ، قوم لوط با خاک نابود شدند. خاک سنگ شد و باران سنگ بر آن ها بارید.

6. قوم شعيب يا اصحاب الأيکه که با آتش نابود شدند.

چهار ماده حیاتی برای نابودی شان کافی است توپ و تانک هم نمی خواهد. این که در دعای کمیل می گوییم:

﴿ اللّهُمّ اغْفِرْ لِي الذُّنُوب الّتِي تُغيرُ النِّعم﴾ (1)

خدایا! بیامرز برایم آن گناهانی را که نعمت ها را تغییر دهد.

نعمت هایی که آدم با آن ها زندگی می کند بعضی از اعمال ناشایسته باعث می شود که نقمت و وسیله نابودی انسان شود.

در آیه نهم سوره انبیا، خداوند فرمود:

﴿ثُمَّ صَدَقْنَاهُمُ الْوَعْدَ فَأَنْجَيْنَاهُمْ وَ مَنْ نَشَاءُ وَ أَهْلَكْنَا الْمُسْرِفِينَ ﴾ (2)

سپس وعده ای را که به آنان داده بودیم وفا کردیم! آن ها و هر کس را که می خواستیم (از چنگ دشمنان شان) نجات دادیم؛ و مسرفان را هلاك نمودیم! .

ما یک وعده ای دادیم و آن وعده هم این است:

﴿إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَ الَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ﴾ (3)

ما به یقین پیامبران خود و کسانی را که ایمان آورده اند، در زندگی دنیا و (در آخرت) روزی که گواهان به پا می خیزند یاری می دهیم!

مرحوم علامه طباطبایی رحمه الله ذیل این آیه می گوید: منظور از وعده الهی، امداد و

ص: 97

نصرت الهی است انبیا و مؤمنین را کمک می کنیم دیر و زود دارد، ولی سوخت و سوز ندارد. قرآن کریم می فرماید:

﴿وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ رُسُلاً إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاءُ و هُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَانْتَقَمْنَا مِنَ الَّذِينَ أَجْرَمُوا وَ كَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ ﴾ (4)

و پیش از تو پیامبرانی را به سوی قوم شان فرستادیم؛ آن ها با دلایل روشن به سراغ قوم خود رفتند، ولی (هنگامی که اندرزها سودی نداد) از مجرمان انتقام گرفتیم (و مؤمنان را یاری کردیم)؛ و یاری مؤمنان همواره حقّی است بر عهده ما!

در واقع ما بر خودمان لازم می دانیم که مؤمن را یاری کنیم این وعده را خدا داد در مورد تمام انبیا همین طور است حضرت یوسف علیه السلام از زندان نجات پیدا کرد حضرت موسی علیه السلام از تهمت ها و رود نیل نجات پیدا کرد. حضرت ابراهیم علیه السلام از میان آتش نجات پیدا کرد شما یک ،دور، تاریخ انبیا را بخوانید.

در این سوره انبیا بیش ترین کلمه ﴿فَاسْتَجَبْنَا﴾ ، آمده است یعنی جواب دادیم. من نگاه کردم بیش ترین موردی که تکرار شده در سوره انبیا است.

در قرآن مرتب می گوید ﴿فَاسْتَجَبْنَا ، أَنْجَيْنَاهُمْ﴾ این وعده خداست؛ البته نمی فرماید: فقط انبیا؛ می گوید: ﴿مَنْ نَشَاءُ﴾ ؛ هر کس را که بخواهیم مؤمنین و پیروان انبیا. و نیز می گوید: ﴿وَ أَهْلَكْنَا الْمُسْرِفِينَ﴾. نگاه کنید بنی امیه نابود شد؛ بنی عباس نابود شد قوم نوح و لوط و صالح نابود شدند.

آقایان عزیز و خواهران گرامی اگر می خواهید از نصرت الهی بهره مند شوید، شرایطی دارد من چند مورد از این شرایط را برای تان می شمارم که آیات قران بر آن ها دلالت دارد

ص: 98

مرتب در دعاها داریم

﴿اللّهُمَ انْصُرْنَا﴾ ؛

خدایا! ما را یاری کن

چگونه یاری خدا شامل انسان می شود؟

آن وقت بیست نفر از شما مقابل دویست نفر می ایستد.

بدترین ویژگی برای مؤمن ترسیدن از دشمن است.

قرآن می فرماید: استغاثه؛ چرا می گوییم:

﴿أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ ﴾ (1)

آیا کسی که دعای مضطرّ را اجابت می کند و گرفتاری را برطرف می سازد.

در جواب این سؤال دو داستان را خدمت تان عرض کنم

این همان کسی است که در جاهای زیادی در محضر امام صادق علیه السلام بوده است؛ مأموران حکومت دستگیرش کردند فرماندار ،مدینه یک آدم خبیثی به نام داوود بن علی بود که حکم اعدام این آقا را صادر کرد و سیرافی معلی بن خنیس را به شهادت رساند.

معتب که یکی از غلامان امام صادق علیه السلام است، می گوید: پس از کشته شدن معلی امام صادق علیه السلام شب تا صبح را نخوابید و به عبادت پرداخت و در آخر شب به سجده رفت و چنین گفت:

﴿اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِقُوَّتِكَ الْقَوِيةِ وَ بِجَلَالِكَ الشَّدِيدِ الَّذِي كُلُّ خَلْقِكَ لَهُ ذَلِيلٌ أَنْ تُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْل بَيتِهِ - وَ أَن تَأْخُذَهُ السَّاعَةَ السَّاعَةَ﴾! (1)

خدایا! تو را به نیروی نیرومندت (و به مکر شدیدت) و به آن عزتی که مخلوقاتت در برابر آن خوار و ذلیلند قسم می دهم که بر محمد و آلش درود

ص: 102

فرستی و او را (قتل معلی) الآن بگیری

ما در دعاها یک چیزی می گوییم ولی با اضطرار باید خواست.

حضرت هنوز در سجده بود کسی آمد و گفت یا بن رسول الله ! صدای شیون از خانه داوود بن علی بلند شد.

استغاثه یکی از راه های بهره مندی از امداد و نصرت الهی است.

اگر این کار سخت است، شما از برادرت امام رضا علیه السلام بخواه؛ از پدرت امیر المؤمنین علیه السلام بخواه. اگر این طور باشد من قم را رها می کنم و می روم؛ زیرا من از طلاب خجالت می کشم فرمود با ناراحتی به خانه آمدم و نماز صبح را خواندم و مقداری استراحت کردم.

خادم خانه کربلایی محمد بود گفت: در می زنند. در را باز کرد و آمد گفت: یک آقایی کلاه شاپو دارد و ظاهری غیر مذهبی دارد با یک کیف سامسونت بزرگ، می گوید: می خواهم ایشان را ببینم آقا فرمود: چه کار دارد؟ خادم گفت: نمی گوید. می خواهد به خود شما بگوید. ممکن است ساواکی باشد و بخواهد شما را .دستگیر کند آقا فرمود: خدا کند این طور باشد؛ حداقل خجالت نمی کشم به زندان می روم.

در هر حال آن فرد آمد نشست و گفت: من از تجار اصفهان هستم؛ داشتم از اصفهان به تهران می رفتم در مسیر به حرم حضرت معصومه علیها السلام برای زیارت آمدم. قبل از اذان صبح یک لحظه به دلم خطور کرد که فلان آقای تاجر، آقای کارخانه دار! تو اگر از دنیا رفتی بچه هایت خمس اموالت را نمی دهند. خمس، جزء واجبات دین و واجبات شرعی است به دلم افتاد حالا که آمدم خمس اموالم را بپردازم.

مرحوم صدر می گوید: من وقتی فکر کردم دیدم همان لحظه ای که من در حضرت معصومه علیها السلام شکوه کردم همان موقع به دل ایشان افتاده است.

می گوید: به خادم های حرم گفتم: کجا بروم؟ شما را معرفی کردند کیفش را باز کرد و پول ها را داد. مرحوم صدر :گفت تمام آن دو ماه قرض را دادم و ماه های بعد هم توانستم حوزه را اداره کنم تا اوضاع خوب شد.

ص: 104

هم اسیر کردند ؟! ما هر چه شمشیر و اسلحه ، جا گذاشتیم و فرار کردیم

کار این شخص به کجا رسید (پیامبر صلی الله علیه و اله را می گفت) که یک روز در بین ما یتیم عبدالله بود و امروز در جنگ بدر این گونه ما را شکست داد تمام مرکب مسلمان ها 7 یا 8 اسب بیش تر نبود؛ خیلی ها چوب دستی داشتند و اسلحه هم نداشتند. نمی دانم چه شد؟

غلام عباس عموی پیامبر صلی الله علیه و اله آن جا ایستاده بود و گفت: چرا می گویی نمی دانم چه شد؟ بگو خدا کمکش کرد؛ بگو ملائکه کمکش کردند. بگو فرشته ها آمدند که ناگهان ابولهب عصبانی شد و ضربه ای به سر غلام عباس زد و سرش شکست همسر عباس، ام فضل گفت: هان!! اربابش نیست؛ جرأت کردی و بر سرش می زنی؟ چون ،عباس عموی پیامبر صلی الله علیه و آله هم در جنگ بدر اسیر شده بود، این غلام موحد بود.

نه به خاطر مردم و نه چشم و هم چشمی و نه ریا و نه دوربین ها. خداوند می فرماید: هر که برای خدا قدم برداشت جلویش راه می گذاریم.

چه کسی فکر می کرد امام خمینی رحمه الله رهبر کبیر انقلاب این طور بتواند رژیم شاه را سرنگون کند؟ در حالی که در ظاهر چیزی نداشت. چهار تا نوار و چهار تا .اعلامیه مگر اسلحه دست کسی بود؟

زمانی در دنیا می گفتند: دو تمدن بزرگ داریم تمدن شوروی و تمدن آمریکا. تفکر لیبرالیسم و کمونیسم اما امروز تمدن سومی قد برافراشته به نام تمدن اسلامی هر کجا می روی این تمدن و این اسلام خودش را نشان می دهد. این به برکت همین تلاش در راه خداست ممکن است سختی باشد؛ معنای این حرف های من این نیست که سختی نیست مگر امام حسین علیه السلام کم سختی دید؟ ممکن است مشکلات باشد ولی خدا می گوید: روزنه ای می گذاریم و راه را باز می کنیم.

﴿و لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَابًا فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ﴾ (1)

ما بر شما کتابی نازل کردیم که وسیله تذکّر (و بیداری) شما در آن است! آیا نمی فهمید؟

این قدر حاشیه نروید چرا پیامبر صلی الله علیه و آله بشر است و چرا عمرش جاویدان نیست؟ سحر است؛ این ها را کنار بگذارید. این قرآن بین ما و شما شفیع است. نگاه کنید به این قرآن کتابی به سوی شما فرستادیم ذکر و یاد شما در این است. حالا یعنی چه ؟ عرض می کنم.

می بینید که هیچ اشکالی ندارد این کتاب باعث ذکر و یادآوری است.

﴿أَفَلَا تَعْقِلُونَ﴾

آیا نمی فهمید؟!

فکر نمی کنید و عقل تان را به کار نمی اندازید؟ البته کلمه عقل در قرآن نیامده اما فعلش آمده است چرا همیشه به دنبال فرار از مسؤلیت هستید؟ چرا همیشه می خواهید خدا و پیامبرش را زیر سوال ببرید؟ شما اگر کمی فکر کنید این قرآن را تأیید می کنید

الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْى يعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴾ (1)

خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان فرمان می دهد؛ و از فحشا و منکر و ستم نهی می کند؛ خداوند به شما اندرز می دهد، شاید متذكّر شوید!

﴿ فَقَالَ أَعِدْ فَأَعَادَ فَقَالَ وَ اَللَّهِ إِنَّ لَهُ لَحَلاَوَهً وَ إِنَّ عَلَیْهِ لَطُلاَوَهً إِنَّ أَعْلاَهُ لَمُثْمِرٌ وَ إِنَّ أَسْفَلَهُ لَمُعْذِقٌ وَ مَا یَقُولُ هَذَا بَشَرٌ ﴾ (2)

ولید عرض کرد: بار دیگر بخوان، حضرت دو مرتبه آیه را تکرار کرد، گفت:

به خدا قسم این کلام شیرینی و ملاحت و شیوائی و فصاحت فوق العاده ای دارد این کلام ریشه اش بسیار قوی بوده و میوه های خوبی خواهد ،داد و به این بلاغت بشر سخن نخواهد گفت.

این آیات طراوت و شادابی دارد و ثمر بخش است شروع کرد تعریف کردن. مشرکین هم نشسته بودند.

یک مرتبه ابوجهل و دیگران دورش را گرفتند و گفتند: تو که کار ما را خراب کردی؛ ما داریم با این شخص و کتابش می جنگیم؛ این حرف ها چیست؟ الآن اگر

همه جا بگویند که ولید بن مغیره یک شخصیت معاند در عین حال ادیب این طور از قرآن تعریف کرده است ما بیچاره می شویم. دورش را گرفتند؛ ولید گفت: خودم درستش می کنم نشست و فکر کرد که قرآن در این باره می گوید: مرگ بر فکرش فکر کرد که چه بگوید فردا آمد و گفت پیامبر ساحر است. من این ها را تعریف کردم ولی تعریف از سحر است. خدا در سوره مدثر چند آیه درباره این ولید نازل کرده و می فرماید:

ص: 112

﴿كَلا إِنَّهُ كَانَ لِآيَاتِنَا عَنِيداً﴾ (1)

هرگز چنین نخواهد شد؛ چرا که او نسبت به آیات ما دشمنی می ورزد! عناد ورزيد لجاجت کرد و گرنه می دانست قرآن حق است.

بدهید ما به مکه می بریم و خودمان خدمت شان می رسیم.

نجاشی نگاهی به چهره جعفر و اطرافیانش کرد و گفت: بگذار ببینم که حرف شان چیست؟ گفت شما چه می گویید؟

گفت: ما می گوییم خدا واحد است و تثلیث را قبول نداریم. سه خدایی را نمی پذیریم ما معتقدیم شرک و بت پرستی جایز نیست و وحی بر پیامبر صلی الله علیه و آله ما می شود نجاشی گفت: قرآن شما درباره حضرت عیسی علیه السلام چه می گوید؟ جعفر شروع کرد با آن صوت زیبایش سوره مریم را خواند. خداوند، در این سوره حضرت مریم علیها السلام را خیلی زیبا معرفی کرده است:

﴿وَ إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَ طَهَّرَكِ وَ اصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ﴾ (1)

و(به یاد آورید) هنگامی را که فرشتگان گفتند: ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته و بر تمام زنان جهان برتری داده است.

مریم! خدا تو را برگزید و پاکیزه کرد.

اشک از چشمان نجاشی جاری شد و گفت: آن ها (مشرکان) را بیرون بیندازید و من به هیچ قیمت نمی گذارم این ها (مسلمانان) از این جا بروند. تکریم شان کرد و به آن ها جا داد و حسابی آن ها را تحویل گرفت. بعد سی نفر را از قسیس ها، بزرگان و کشیش ها را انتخاب کرد و گفت به مدینه بروید و گزارش کاملی از این پیامبر جدید برای من بیاورید.

او خودش باسواد بود و می دانست حضرت عیسی علیه السلام وعده داده که پیامبر آخر الزمان می آید.

گفت: از خوردنش خوابیدنش راه رفتنش و چهره اش گزارش دقیقی برای من

ص: 114

بياوريد و البته حرف هایی که می زند.

آن سی نفر وقتی به مدینه آمدند خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله رسیدند مدتی ماندند و تمام جزئیات زندگی پیامبر صلی الله علیه و آله را گزارش کردند.

یک روز ،پیامبر ،آیه 110 سوره مائده را می خواند آن گروه حبشی بر پیامبر صلی الله علیه و آله وارد شدند و پیامبر صلی الله علیه و آله این آیات را می خواند:

﴿ إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَ عَلَىٰ وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَ كَهْلًا ۖ وَ إِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ التَّوْرَاةَ وَ الْإِنْجِيلَ ۖ وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنْفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِي ۖ وَ تُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِي ۖ وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِي ۖ وَ إِذْ كَفَفْتُ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَنْكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هَٰذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ ﴾ (1)

(به خاطر بیاور) هنگامی را که خداوند به عیسی بن مریم گفت: «یاد کن نعمتی را که به تو و مادرت بخشیدم زمانی که تو را با» روح القدس «تقویت کردم؛ که در گاهواره و به هنگام بزرگی با مردم سخن می گفتی؛ و هنگامی که کتاب و حکمت و تورات و انجیل را به تو آموختم؛ و هنگامی که به فرمان من از گل چیزی به صورت پرنده می ساختی، و در آن می دمیدی، و به فرمان ،من پرنده ای می شد؛ و کور ،مادرزاد و مبتلا به بیماری پیسی را به فرمان من شفا می دادی و مردگان را (نیز) به فرمان من زنده می کردی و هنگامی که بنی اسرائیل را از آسیب رساندن به تو بازداشتم؛ در آن موقع که دلایل روشن برای آن ها آوردی ولی جمعی از کافران آن ها گفتند: این ها جز سحر آشکار نیست!».

ص: 115

آن ها یک مرتبه شگفت زده شدند. این مسئله خیلی برای مسیحی ها مهم بود. تمام این سی نفر مسلمان شدند و به حبشه برگشتند و گزارش دادند. نجاشی پادشاهی است که وقتی از دنیا رفت پیامبر صلی الله علیه و آله از مدینه برایش نماز میت خواند. همان سال خدا به نجاشی فرزندی داد که نامش را محمد گذاشت؛ به نام رسول خدا صلی الله علیه و آله آن زمان رسم بود که هدایایی را برای افراد می فرستادند. گاهی کنیزو گاهی غلام اسلام کم کم طوری برخورد کرد که نظام برده داری برچیده شود ولی آن زمان هنوز مرسوم بود.

نجاشی، ماریه قبطیه را خدمت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرستاد. (1) ابراهیم، پسر پیامبر صلی الله علیه و آله که در مدینه دفن است و در 18 ماهگی از دنیا رفت ، (2) فرزند همین ماریه .است

این قرآن است که به دو نمونه یک مسیحی به نام نجاشی و یک مشرک به نام ولید اشاره می کند نجاشی عناد نداشت؛ حق را پذیرفت و ولید عناد داشت و نپذیرفت.

اگر باران به مزرعه گل برسد، بوی گل می دهد و اگر به چاه فاضلاب برسد، بوی گند می دهد باران همان باران است

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خانه ای که در آن قرآن خوانده می شود سه اثر دارد: (آقایان و خانم هایی که در خانه قرآن نمی خوانید یا در غیر رمضان نمی خوانید، ولو شده شب یک آیه به صورت مستمر قرائت کنید).

1. خیرش زیاد می گردد؛

2. به اهل آن وسعت داده می شود؛

3. برای اهل آسمان نور می دهد همچنان که ستارگان آسمان برای اهل زمین نورافشانی می کنند. (1)

شما امیرالمؤمنین علیه السلام را چگونه تکریم می کنید؟ با نهج البلاغه اش و امام سجاد علیه السلام را چطور یاد می کنید؟ با صحیفه سجادیه اش. شما اگر بخواهید از یک شاعر تشکر کنید دیوانش را می خوانید و به بچه های تان می گویید: شعرهایش را بخوانید. کتاب سعدی را بخوانید تکریم از یک ،عالم، تکریم از نوشته اوست. خدا علیم است و این کتاب هم اثر اوست. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

﴿فَمَنْ وَ قَرَّ القُرآنَ فَقَدْ وَ قَرَّ اللّه ﴾؛ (2)

پس هر که بزرگ دارد قرآن را بزرگ داشته خدای عزو جل را.

هر کس قرآن را تکریم ،کند، خدا را تکریم کرده است.

تکریم گاهی ظاهری است مثل این که ،انسان قرآن را زمین نگذارد و در جایی که قرآن است پایش را دراز نکند و با وضو باشد. گاهی هم تکریم با قرائت و عمل به قرآن است.

پدر برای پسر، چقدر عزیز است؟ در حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله داریم:

﴿حُرْمَةُ الْقُرْآنِ عَلَى اللهِ كَحُرْمَةِ الْوَالِدِ عَلَى وَلَدِهِ﴾؛ (3)

حرمت قرآن بر خدا چون حرمت پدر است بر فرزند.

قرآن برای خداوند این قدر عزیز است. شما جلوی پدرت بی احترامی می کنی؟ البته ممکن است کسی بی احترامی بکند که تبعات بدی هم دارد. به طور

ص: 117

طبیعی، انسان پدرش را احترام می کند خواندن قرآن مخصوصاً توسط جوان بسیار با ارزش است؛ پیامبر صلی الله علیه و اله می فرماید:

﴿مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ وَ هُوَ شَابٌ مُؤْمِنُ اخْتَلَطَ الْقُرْآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مَعَ السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَةِ وَ كَانَ الْقُرْآنُ حَجِيزاً عَنْهُ يوْمَ الْقِيَامَةِ يَقُولُ يا رَبِّ إِنَّ كُلَّ عَامِلٍ قَدْ أَصَابَ أَجْرَ عَمَلِهِ غَيْرَ عَامِلِي فَبَلِّغْ بِهِ أَكْرَمَ عَطَايَاكَ﴾؛ (1)

هر که در حال جوانی قرآن بخواند و با ایمان هم باشد قرآن با گوشت و خونش بیامیزد، و خدای عزو جل او را با فرشتگان پیغام برنده و نيك رفتارش رفیق ،کند و قرآن برای او در روز قیامت پرده و مانعی از آتش باشد و گوید: بار پروردگارا هر کارگری به مزد کار خویشتن رسیده جز کارگر من پس گرامی ترین عطاهای خود را به او برسان.

کسی که در جوانی قرآن ،بخواند قرآن با گوشت و خونش آغشته می شود و بعد می فرماید: جوانی که با قرآن انس داشته باشد با فرشته ها محشور می شود.

شما صحیفه سجادیه را ببینید؛ در دعای 42 صحیفه سجادیه که دعای ختم قرآن است و خوب است در این جلسات قرآن در آخر خوانده شود.

امام سجاد علیه السلام کاربرد قرآن را آورده و می فرماید:

﴿وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِي ظُلَمِ اللَّيالِي مُونِساً ، وَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّيْطَانِ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِسا﴾؛ (2)

و قرآن را برای ما در تاریکی های شب (که در آن وحشت و ترس پیش آید) مونس و آشنا و از تباهکاری های شیطان (برانگیختن او انسان را بر آن چه سزاوار نیست) و از در دل گذراندن اندیشه های بد حافظ و نگاه دارنده

ص: 118

در تاریکی ها قرآن را مونس ما قرار بده.

امام سجاد علیه السلام فرمود: همه دنیا بمیرند اما یک قرآن با من باشد نمی ترسم. (1) کنارم می گذارم و می خوابم. قرآن در شب مونس است.

اگر همه دنیا بمیرند، خیلی وحشتناک است. آدم یک روز صبح از خواب بلند شود و ببیند همه مرده باشند و او باشد و این کره ،زمین از ترس سکته می کند؛ خیلی سخت است.

امام سجاد علیه السلام در این روایت می فرماید قرآن جلو وسوسه شیطان را می گیرد.

شخصی خدمت پیامبر صلی الله علیه و اله آمد و گفت: من وسوسه فکری دارم خیلی ذهنم مشغول می شود؛ دست خودم هم نیست یک فکرهای بدی در ذهنم می آید. حضرت فرمود: این آیه را بخوان: (2)

﴿هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْبَاطِنُ وَ هُوَ بِكُل شَيءٍ عَلِيمٌ ﴾ (3)

اوّل و آخر و پیدا و پنهان اوست؛ و او به هر چیز داناست.

پیامبر خدا صلی الله علیه و اله فرمود: من آیه ای در قرآن می شناسم؛ اگر مردم بخوانند و عمل کنند، در زندگی شان گشایش ایجاد می.شود (4) آیه 2 و 3 سوره طلاق است:

ص: 119

﴿وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً ﴾ (1)

و هر کس تقوای الهی پیشه کند خداوند راه نجاتی برای او فراهم می کند.

﴿وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيثُ لا يَحْتَسِبُ وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللهُ لِكُل شَيءٍ قَدْراً ﴾ (2)

و او را از جایی که گمان ندارد روزی می دهد؛ و هر کس بر خدا توکّل کند کفایت امرش را می کند؛ خداوند فرمان خود را به انجام می رساند؛ و خدا برای هر چیزی اندازه ای قرار داده است!

این قرآن در شب تاریک مونس است و از شیطان حارس است یعنی جلوی شیطان را می گیرد این قرآن جلو قدم آدم را می گیرد تا معصیت نکند. من مثال عرض می کنم: شما سوره فرقان را باز کنید و این آیه را ببیند:

﴿وَ عِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْناً وَ إذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلاماً ﴾ (3)

بندگان (خاص خداوند) رحمان کسانی هستند که با آرامش و بی تکبّربر زمین راه می روند؛ و هنگامی که جاهلان آن ها را مخاطب سازند (و سخنان نابخردانه گویند)، به آن ها سلام می گویند (و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند).

خدا دوازده ویژگی در سوره فرقان برای عبادالرحمن و بندگان اهل بهشت گفته است. آدم این ها را یکی یکی در زندگی اش پیاده کند. خدا در سوره رعد آیه 19 هشت ویژگی را بر شمرده است و گفته این صفت اولوا الألباب و خردمندان است.

در یک جلسه ای که اساتید بودند گفتم این هشت مورد را می خوانم برای هر

ص: 120

یک 2. 5 نمره به خودتان بدهید. ببینید چند می شوید؟! یک آقایی بعد از منبر آمد و گفت: من صفر شدم.

خدا آیت الله مشکینی را رحمت کند؛ می فرمود: من گاهی سوره مؤمنون را پیش روی خودم می گذارم تا ببینم مؤمنم یا نه؟ نمازم می خوانم، ولی خشوع که نیست. دومی و سومی و... . تمام که می شود گریه می کنم خدا در قرآن می گوید: مؤمن این است ولی من چقدر با این صفات فاصله دارم! البته ایشان تواضع می کرد.

آقایان عزیز! امروز در عالم هستی برای سنجش هر چیزی یک استاندارد دارند. الآن شما می خواهید قندتان را آزمایش کنید می گویند: مثلاً عددش زیر 100 باشد، 90 باشد. بالاتر ایراد دارد و پایین تر هم ایراد دارد باید در همین مرز باشد. آقا در فشار خون می گویند باید 12 باشد یا 13 ضربان قلب ضربان نبض همین طور.

به قول مفسری: خدا همه عالم را بر اساس عدد قرار داده است. به خاطر همین به عدد قسم خورده است:

﴿وَالشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ﴾ (1)

و به زوج و فرد.

﴿الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ بِحُسْبَانِ﴾ (2)

خورشید و ماه با حساب منظمی می گردند.

همه عالم روی ملاک و حساب و کتاب است. برای مثال ماشین شما استاندارد دارد که هشت لیتر در 100 کیلومتر بنزین مصرف کند، اگر 10 شد، مشکل دارد. من می خواهم خودم را بسنجم توسط آزمایشگاه چربی، قند، فشار و ... را می توانم بسنجم الآن یک بررسی پزشکی می کنند بعضی جاها تمام صدر تا ذیل

ص: 121

بدن را بررسی می کنند.

سؤال: من می خواهم خودم را بررسی دینی ،کنم چکار کنم؟ به اصطلاح چکاب دینی امام صادق علیه السلام راهش را نشان داده است. به جابر فرمود:

﴿يا جَابِرٍ... وَ لَكِنِ اعْرِضْ نَفْسَكَ عَلَى كِتَابِ اللهِ فَإِنْ كُنْتَ سَالِكاً سَبِيلَهُ زَاهِداً فِي تَزْهِيدِهِ رَاغِباً فِي تَرْغِيبِهِ خَائِفاً مِنْ تَخْوِيفِهِ فَاثْبُت﴾؛ (1)

ای جابر... ولی نفس خود را بر کتاب خدا عرضه دار پس اگر پوینده راه قرآن، و در آن چه بی رغبتی خواسته زاهد بودی؛ و در آن چه به طمع انداخته آرزومند بودی؛ و از تهدیدش ترسان؛ در این صورت پابرجا باش

خودت را به قرآن عرضه کن سوره مؤمنون را باز کن ببین چند ویژگی را داری. این ها ویژگی های (عباد الرحمن) است این ها ویژگی های (اولوا الألباب) است. از این رو، قرآن ملاک و معیار است.

4- غی؛ قرآن می فرماید:

﴿لا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَينَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَى﴾ (1)

در قبول ،دین اکراهی نیست (زیرا) راه درست از راه انحرافی روشن شده است.

امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: چهار درد بزرگ ترین دردها هستند و قرآن این چهار درد را شفا می دهد

آدم حسود که کمی در سوره یوسف علیه السلام فکر کند، حسادتش از بین می رود یا آدم کینه ای مقداری به این سوره دقت کند کینه اش از بین می رود. چهل سال هر بلایی سر یوسف علیه السلام در آوردند، بخشیدشان.

آدم کم حوصله کمی درباره حضرت ایوب علیه السلام فکر کند، صبور می شود. هفت سال همه چیزش را از دست داد یک مرتبه شکوه نکرد.

اگر خانمی اندکی در داستان حضرت موسی و شعیب علیهما السلام دقت کند، با حیا می شود. قرآن درباره دختران شعیب می فرماید:

﴿فَجَاءَتْهُ إحْدَاهُمَا تَمْشِي عَلَى اسْتِحْياءٍ﴾ (2)

ناگهان یکی از آن دو (زن) به سراغ او آمد در حالی که با نهایت حیا گام بر می داشت.

اگر انسان کمی در زندگی حضرت آدم و حوا علیهما السلام دقت کند، اهل توبه می شود. این ها دردهای درجه دو است. این ،قرآن به قول امیرالمؤمنین علیه السلام ، دردهای درجه یک را شفا می دهد:

﴿فَإِنَّ فِيهِ شِفَاءٌ مِنْ أَكْبَرِ الدَّاءِ وَ هُوَ الْكُفْرُ وَ النِّفَاقُ وَالْغَى وَالضَّلال﴾ (3)

ص: 123

همانا در آن (قرآن) شفای بزرگترین دردها یعنی کفر و نفاق و سرکشی و گمراهی است.

خدا می گوید: من جان مؤمن را می خرم ، مالش را می خرم ، بهشت را به او می دهم سه جا هم سند می زنم که محکم باشد در تورات و انجیل و قرآن کدام مؤمن ؟ مؤمنی که 9 ویژگی دارد:

﴿التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ الْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ ۗ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ ﴾ (1) توبه کنندگان ، عبادت کاران ، سپاسگویان، سیاحت کنندگان ، رکوع کنندگان، سجده آوران ، آمران به معروف نهی کنندگان از منکر، و حافظان حدود (و مرزهای) الهی (مؤمنان حقیقی اند)؛ و بشارت ده به (این چنین) مؤمنان!

کمی این ها را گوش داد و داخل مسجد آمد و گفت: این ها چیست که که می خوانید؟ پیامبر صلی الله علیه و اله فرمود این ها قرآن است که بر من نازل شده وحی .است گفت: عجب معامله پرسودی! خداوند جان انسان را می خرد بهشت می دهد

﴿أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَ اشهد أَنَّك مُحَمَّد رَسُولُ الله﴾

مورد دوم: در یک آن، یک آیه می تواند اثرگذار باشد. در خانه اگر کس است، یک آیه بس .است

رسول خدا صلی الله علیه و اله وارد مسجد الحرام شد به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: علی جان! برو ببین کلید خانه خدا دست کیست پیدایش کن! کلید را بگیر. ما باید برویم داخل خانه خدا و بت ها را بشکنیم و شست و شو بدهیم.

حضرت امیر علیه السلام شروع به سؤال از این و آن کرد خبر دادند مشرکی به نام شیبه که بسیار بدقلق ،است کلید دست اوست.

کلیدداری خانه خدا یک مقام بود به این سادگی ها به کسی کلید نمی دادند.

ص: 125

در روایت دارد: کمی امیرالمؤمنین علیه السلام ناراحت و تند شد، فرمود: کلید را بده؛ ما در داخل کعبه کار داریم مکه فتح شده و تو هنوز در شرک خود استواری ؟

گفت: به شرط امانت می دهم .گفتند قبول است. به هر حال کلید را گرفتند و خدمت رسول خدا صلی الله علیه و اله تقدیم کردند. در را باز کردند. نبی خدا صلی الله علیه و آله و امیر المؤمنين علیه السلام وارد کعبه شدند بعد از چند سال دوری حضرت، بت ها را از کعبه برداشتند و بیرون انداختند و کعبه را شست و شو دادند. محیط توحیدی شد. شروع کردند به خواندن:

﴿لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أَغْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ أَعَزَّ جُنْدَهُ﴾ پایین آمدند؛ عباس، عموی پیامبر صلی الله علیه و اله رسید. گفت: یا رسول الله ! الحمد لله، دیگر تمام شد و کعبه به دست ما افتاد. من کلید دار کعبه می شوم کلید را به من بدهید.

خواست از موقعیت پیامبر صلی الله علیه و آله سوء استفاده کند. حضرت فرمود: این کلید امانت است. عرض کردند که امانت نباید به مشرک برگردد. در این حال جبرئیل آمد و این آیه را آورد:

﴿إنَّ اللهَ يأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا ﴾ (1)

خداوند به شما فرمان می دهد که امانت ها را به صاحبانش بدهید!

ای پیامبر! امانت باید به اهلش برگردد و لو مشرک به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: خودت برو کلید را به صاحبش بده.

حضرت علیه السلام کلید را گرفت (این جملات مال من است) ولی این مرتبه با لبخند و با چهره بشاش آمد که کلید را به صاحبش برگرداند شیبه یک نگاهی کرد و :گفت آن دفعه که کلید را از من گرفتی خیلی ناراحت بودی ولی الآن خیلی شاد هستی؟!

ص: 126

على علیه السلام فرمود: بنده خدا! خداوند یک آیه درباره تو نازل کرده است. تو که نمی دانی چه شد یکی آمد کلید را از پیامبر صلی الله علیه و آله بگیرد این آیه نازل شد. (1) از ایشان خواست که بخواند و حضرت هم خواند:

﴿إِنَّ اللهَ يأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا﴾ (2)

خداوند به شما فرمان می دهد که امانت ها را به صاحبانش بدهید!

قاری که امیرالمومنین علیه السلام باشد، سنگ را هم تکان می دهد. شیبه گفت: ﴿أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اشهِد أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ الله صلی الله علیه و اله﴾ با یک آیه مسلمان شد.

شیخ طوسی، کتاب استبصار را نوشت تا به روایات ضعیف جواب بدهد. در مقدمه استبصار نگاه کنید می گوید من رفیقی داشتم؛ چون نمی توانست بعضی روایات را بپذیرد، دست از اسلام برداشت من هم تصمیم گرفتم این کتاب را بنویسم و به این موارد جواب دهم

ما در تاریخ جاعل داشتیم؛ وضّاع داشتیم؛ دروغ گو داشتیم که برای احادیث پول می گرفتند و سند درست می کردند شان نزول آیات را جا به جا می کردند اما در قرآن کسی نتوانست ورود پیدا کند:

﴿إِنَّا نَحْنُ نَزَلْنَا الذِكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ ﴾ (1)

ما قرآن را نازل کردیم؛ و ما به طور قطع نگه دار آنیم!

نتوانستند به این قرآن خدشه وارد کنند:

﴿لا يأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَينِ يَدَيهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ ﴾ (2)

که هیچ گونه باطلی، نه از پیش رو و نه از پشت سر، به سراغ آن نمی آید؛ چرا که از سوی خداوند حکیم و شایسته ستایش نازل شده است!

این قرآنی است که ائمه علیهم السلام 250 سال مهر تأیید برآن زدند. علمای بزرگ ما امام رحمه الله، مرحوم خویی، شیخ صدوق و شیخ مفید، همه قائل به عدم تحریف قرآن بودند؛ البته ممکن است کسی بر اساس برداشت خودش حرفی زده باشد؛ اما بزرگان شیعه هیچ گاه خلاف این حرفی نزده اند. از این رو قرآن می فرماید: به جای این ،ایرادها در این قرآن دقت و تعقل کنید:

﴿و لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَاباً فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ﴾ (3)

ما بر شما کتابی نازل کردیم که وسیله تذکر (و بیداری) شما در آن است آیا

ص: 128

نمی فهمید؟!.

امام صادق علیه السلام فرمود:

﴿الْقُرْآنُ عَهْدُ اللهِ إِلَى خَلْقِهِ فَقَدْ يَنبَغِي لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَن ينظرَ فِى عَهْدِهِ وَ أَن يقْراً مِنْهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ خَمْسِينَ آيَةٌ﴾ (1)

قرآن پیمان و عهد خدا با مردم است پس سزاوار است هر فرد مسلمان به عهد و پیمان خود نگاه کند و هر روز پنجاه آیه از قرآن بخواند.

قرآن در ظلمانی ترین برهه تاریخ بشر یعنی جاهلیت ، درخشید و دریایی از رحمت و برکت و شفاء و پاکیزگی ایجاد کرد و باورها رفتارها و گفتارها را تطهیر کرد. همه باید در کلاس قرآن شرکت کنیم کلاسی پر از پاکی و کمال و معرفت.

ص: 129

ص: 130

ظلم کنید ولی باز هم اگر فقرا بیایند، از شما چیزی بخواهند، شما تحقیر می کنید و کمک شان نمی کنید. اما نمی توانید که برگردید. بعد می فرماید: این کسانی که ظلم می کنند یک حرف دارند. می گویند ای وای ما خودمان بد کردیم، خودمان ظلم کردیم.

عزیزان! زیر این آسمان ، جرمی بالاتر از ظلم نیست. خدا خیلی در قرآن با ظلم و ظالم شدید برخورد کرده است.

وای بر کسانی که ستم کردند.

﴿فَوَيلٌ﴾ ویل، یعنی عذاب . ویل خیلی در قرآن نیامده است و جاهای خاصی به آن اشاره شده است خداوند می فرماید وای بر آن هایی که ظلم می کنند و در پایان سوره شعرا خداوند یک پیام تند به ستمگران داده است:

﴿سَيعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوااى مُنْقَلَبٍ ينْقَلِبُونَ ﴾ (1)

آن ها که ستم کردند به زودی می دانند که بازگشت شان به کجاست!.

گاهی شما به کسی می گویی: اگر این کار را انجام دهی، شلاقت می زنم او هم می فهمد که اگر این کار را بکند شلاق می.خورد یا به کسی می گویی: اگر این کار را انجام دهی، تو را به زندان می اندازم و یا اعدامت می کنم اما گاهی می گویی: اگر این کار را انجام دهی خودت می دانی؛ چنان بلایی به سرت بیاورم که پشیمان شوی. این دیگر خیلی تهدید است. آدم نمی داند چیست. خدا نمی گوید: من چه کارت می کنم. می گوید:

﴿سَيعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا اى مُنْقَلَب ينْقَلِبُونَ ﴾ (2)

آن ها که ستم کردند به زودی می دانند که بازگشت شان به کجاست!.

حالا می فهمید چی بلایی به سرتان می آورم. از این رو علی علیه السلام فرمود:

﴿الظُّلْمُ فِي الدُّنْيا بَوَارٌوَ فِي الْآخِرَةِ دَمَارٌ﴾ (3)

ظلم در دنیا نابودی می آورد و در آخرت هلاکت و سقوط به همراه دارد.

ظلم و ستم در دنیا هلاکت است یعنی سبب آن شود و در آخرت نیز هلاك گردانیدن خود است.

ص: 134

﴿فظُلْمٌ لَا يَغْفَرُ﴾؛

پس ظلمی که بخشیده نمی شود

قرآن می فرماید:

﴿إنَّ الشَّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ﴾. (1)

كه شرك، ظلم بزرگی است.

شرک ظلمی است که خدا نمی بخشد.

﴿لَا حَتَّى تُؤَدِّى إِلَى كُلِ ذِي حَقٍ حَقَّهُ﴾ (1)

نه تا به هر صاحب حقی حقش را بپردازی.

تمام حقوق مردم را بپردازی تا خداوند از تو بگذرد در روایت دارد: شهید با همه عظمتش اگر حق الناس برگردنش باشد، آمرزیده نمی شود. (2)

امام حسین علیه السلام با همه نیازی که صبح عاشورا به یاور داشت، فرمود: هر کسی دین و حق الناس به گردنش است، برگردد. (3)

﴿وَ عَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ﴾ (1)

و با آنان به طور شایسته رفتار کنید!

معنایش چیست چرا از فرهنگ اسلامی خودت دور می شوی؟ اسامی ائمه علیهم السلام ، اسم های خوب کم نیست ممکن است کسی بگوید از این اسامی خیلی است. اولاً که خیلی نیست.

امام حسین علیه السلام چند پسر دارد که همه را علی نامیده است. (1) امام کاظم علیه السلام چند دختر دارند به نام فاطمه (2) ولی خوب اسم های معادلش فراوان است. اسم های زیبا فراوان است. بعضاً ترجمه به فارسی هم می شود. برخی می گردند و یک اسمی را اختراع می کنند زمانی کسی اسمی را روی بچه اش گذاشته بود که من آن را به زبان نمی آورم؛ چون ممکن است بعضی اسم شان همین باشد و ناراحت شوند. پرسیدم می دانید معنی این اسم چیست؟! معنایش فلان چیز است و این قدر زشت است گفتم شما بالأخره فكر كن و تأمل كن . قرار نیست شما نام بد برای بچه ات بگذاری از همین جا شروع می شود.

تربیت بسیار مهم است.

درجات عظیمی می بخشد.

جوانی که پدرش را در راه دفاع از وطن از دست داده است با شهادت پدرش، یتیم شده است برای ورود به دانشگاه حقی دارد و این کار درستی است. شما یک شب پدرت بیمار می شود خسته و ناراحتی می شوی.

فرد دیگری دستش یا پایش را برای وطنش داده و سی سال روی تخت افتاده است فرزند او یا همسرش سختی می کشد باید امتیازی به او داده شود. این چیزی است که در صدر اسلام هم بوده است امتیاز برای کسانی که برای دین هزینه کرده اند من این موارد را کاری ندارم و حق هم هست اما تنها به این دلیل که پسر وزیرست پسر فلان وکیل و نماینده مجلس است یا رییس فلان بانک است پس از برخی قوانین معاف باشد را قبول ندارم؛ این ها مواردی نیست که استثناپذیر باشد. پس عدالت چیزی است که یک کشور به آن نیاز دارد.

3. رفاه به میزان توان؛ الآن بخش عمده ای از مشکلات درونی کشورمان در تورم و گرانی داخلی است میلیون ها دلار ارز به قیمت 4200 تومان به افرادی داده شد که چیزهای ضروری وارد کشور کنند اما موارد غیر ضروری تهیه و وارد کشور کردند و حالا هم نمی توانند آن را مدیریت کنند

سؤال: چرا میلیاردها دلار در اختیار فلان شخص قرار داده شده که موبایل وارد کرده یا کاغذ وارد کرده یا خوراک برای دام یا حیوانات وارد کرده است؟! گاهی خانواده ای بیماری دارد که یک کپسول یا قرص می خواهد باید در بازار بگردد و در آخر هم پیدا نشود و یا هزینه سنگینی داشته باشد. چرا کنترل نمی شود؟

سؤال دیگر: این جنسی که با این ارز وارد شده چرا با ارز سه برابر و چهار برابر فروخته شده است؟ این ها نظارت می خواهد رؤسای قوا باید برایش برنامه ریزی کنند. به همین شکل بقیه موارد.

شما می دانید وابستگی ما به فروش نفت در کشور خیلی نیست. هفتاد و

ص: 143

هشتاد درصد کشور ما از داخل می چرخد. گندم ما داخلی است. میوه و برنج هم همین طور. کشور ما خودش تولیدکننده است. این طور نیست که تحریم ها عامل این اوضاع گران اقتصادی باشد بخش عمده اش ضعف مدیریتی است و مربوط به عدم کنترل است. به سادگی می شود این ها را کنترل کرد این هم ظلم به مردم .است.

امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید:

﴿وَ إِنَّ عَمَلَكَ لَيسَ لَكَ بِطُعْمَةٍ وَ لَكِنَّهُ فِي عُنُقِكَ أَمَانَةٌ﴾ (1)

این شغل (پست و مقام)، لقمه چرب و نرمی نیست که در اختیارت قرار گرفته باشد بلکه امانتی است که به دست تو سپرده اند.

باید این حدیث را تابلو کنند و در ادارات ما بزنند.

آقایی که الان مسئولیت داری و مسئولیت پذیرفتی! بدان این مسئولیت و این پست طعمه ای که پشت خودت و بچه ات و اقوامت را ببندی نیست؛ بلکه امانتی است برگردن تو؛ مسئول هستی که این کار را راه بیاندازی با مردم برخورد خوب داشته باشی گره بگشایی نه این که گره بزنی.

جوانی می خواهد سی میلیون وام بگیرد چقدر باید برود و بیاید! چقدر مدارک می خواهند اما شخص دیگری میلیاردها تومان وام گرفته است؛ این شخص مگر می تواند بدون پارتی دولتی این وام را بگیرد؟ مگر می تواند بدون وابستگی به بدنه ای محکم از یک قوه چنین وامی بگیرد؟ امکان ندارد. برای ده میلیون وام صد جور مدرک می گیرند همچینن در قاچاق با بیست لیتری که بنزینی قاچاق نمی شود گاهی تانکرهای بزرگ در حد میلیون ها لیتر قاچاق می شود. این امکان ندارد مگر این که همدستی باشد که مسئولیتی دارد؛ این ها را بروید پیدا کنید و

ص: 144

مورد مجازات قرار دهید!

خدا ظالم را زمین می زند. علی علیه السلام فرمود:

﴿اَلظُّلْمُ أَلْأَمُ اَلرَّذَائِلِ﴾ (1)

،ظلم، مادر رذائل و گرفتاری هاست.

کسانی که در مملکت مسئولیت می پذیرند باید تلاش کنند که این سه نیاز را برای مردم فراهم کنند و الا در مسئولیت آن ها ضعف است و باید آن مسئولیت را به دیگری تحویل دهند.

کارمندی که پشت میزش می نشیند می داند که دولت از بیت المال به او حقوق می دهد؛ پس باید مسئولیت کارش را قبول کند این سه نیاز اقل حقوق شهروندی است. آقایانی که امروز از حقوق شهروندی صحبت می کنند حداقل حقوق شهروندی این سه موردی است که عرض کردم؛ هر کجا در این سه مورد خللی ایجاد شود مسئول باید نگران باشد و خواب نداشته باشد تا آن ها را حل کند

می فرماید:

﴿إنَّ اللهَ لَا ُيحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ﴾ ؛ (1)

همانا خداوند افراد خودپسند خیال پرداز را دوست ندارد.

هم اضافه آمد.

مدتی گذشت بعد از سقوط برامکه که هارون الرشید به این ها غضب کرد، به مکه آمده بودند موسی بن جعفر علیه السلام ایستاده بود و فرمود: برامکه نمی دانند امسال چه بلایی به سرشان می آید بعد از مدتی همه شان سقوط کردند. محمد بن زید در ادامه می گوید حمام رفتم دیگر اوضاع خوبی داشت و دلاک مخصوص برایش می آمد. گفتم: یک دلاک بفرستید مرا بشوید. یک دلاک فرستادند. همین طور که کمر را می کشید من یاد همان شعرهای آن روز افتادم که برای تولد پسر فضل بن یحیی خوانده بودم. همین طور که مرا می شست آن شعر را خواندم ناگهان دیدم دلاک غش کرد. رییس حمام را صدا زدم گفتم: دلاکی که غش می کند برای من فرستادی؟ یک آدم سالم بفرست گفت: این آدم سالم است و جوان و سابقه غش ندارد

خلاصه به هوشش آوردیم و گفتم: چه شده؟ گفت: این اشعار را کجا گفتی؟ گفتم: برای تولد پسر فضل بن یحیی برمکی گفتم؛ گفت: او را می شناسی؟ :گفتم نه گفت فضل منم (1) کارم به دلاکی در حمام کشیده و مادرم به گدایی افتاده است. این طور ظالم در طول تاریخ خوار می شود.

زمان خودمان هم خیلی ها را دیدیم. صدام را دیدیم؛ قذافی را دیدیم؛ انور سادات را دیدیم؛ شاه را هم دیدیم خود خواهی و تکبر این گونه است. محمدرضا با آن همه جنایاتش چه شد؟ رضاخان با آن همه ظلمش کجاست؟

در کودکی خیلی به حجاج بن یوسف ثقفى ظلم شده بود و او اذیت و تحقیر شده بود از این رو بعدها برای جبران این ،تحقیر ظلم می کرد

شخصی خدمت امام صادق علیه السلام آمد و گفت: من همسایه ای دارم که خیلی به ما ظلم می کند؛ فرزندانم می گویند: با او برخورد کن؛ ولی من کوتاه می آیم و چیزی به او نمی گویم آن ها به من می گویند: تو ذلیلی. حضرت فرمود:

﴿ إِنَّمَا اَلذَّلِیلُ اَلظَّالِمُ﴾. (1)

خوار و ذلیل کسی است که ظالم باشد.

آن که ظلم می کند ذلیل است نه تو.

بعضی از این مجرم ها را می گیرند و علت جرم را بررسی می کنند، مشخص می شود که در کودکی به او ظلم شده است.

گریزی و ضعف ایمان باید ریشه هر کدام را شناسایی کرد و با آن مبارزه کرد. در روایت داریم:

﴿ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ يَظْلِمُ مَنْ فَوْقَهُ بِالْمَعْصِيةِ وَ مَنْ دُونَهُ بِالْغَلَبَةِ وَ يعِينُ الظَّلَمَة﴾؛ (1)

ستمگر سه نشانه دارد به بالاتر خود از طریق نافرمانی ستم می کند و با قهر و غلبه به زیردستان ستم می کند و پشتیبان ستمگرانند.

را انجام دهید تا حق مظلوم گرفته شود.

این کار ثواب یک ماه اعتکاف برایش در نظر گرفته می شود مظلوم منطقه خاصی ندارد مظلوم در ایران ،افغانستان ،پاکستان یمن و... زیراین آسمان هر کجا مظلومی هست باید از او دفاع کرد.

خدایا! ظالمین را سرنگون بگردان

ص: 150

نگاهی به تاریخ بیندازید! چطور ما گذشتگانی که انبیا را تکذیب کردند و آزار دادند، درهم شکستیم؛ از این ها اثری باقی نماند آن ها در پایان کارشان می گفتند:

﴿قَالُوا یَا وَیْلَنَا إِنَّا کُنَّا ظَالِمِینَ ﴾ (1)

گفتند: «ای وای بر ما به یقین ما ستمگر بودیم!»

فهمیدند اشتباه کردند فرعون در رود نیل فهمید که اشتباه کرده است. قوم لوط و اقوام دیگر متوجه خطای شان شدند. اما دیگر دیر شده بود.

﴿فَمَا زَالَتْ تِلْكَ دَعْوَاهُمْ حَتَّى جَعَلْنَاهُمْ حَصِيداً خَامِدِينَ﴾ (2)

و هم چنان این سخن را تکرار می کردند تا آن ها را درو کرده و خاموش ساختیم!

(حصید) به معنای درو شده و (خامدین) به معنای خاموش است. ببینید چطور تمدن ها و گروه ها و امت های گذشته فراموش و خاموش شدند؛ از صحنه روزگار دور شدند.

حضرت امیر اصحاب شان را کنار قبرستان آوردند و فرمودند: اگر من بخواهم به این ها خبر بدهم سه تا خبر به آن ها می دهم:

1. می گویم: اموال تان تقسیم شد و دیگر چیزی به نام شما نیست.

2. در خانه های تان دیگران زندگی می کنند حالا یا فرزندان تان و یا مستأجر.

3. همسران تان ازدواج کردند و زندگی عادی شان را دارند.

سابقاً زنانی که همسرشان از دنیا می رفت، اکثرا ازدواج می کردند که کار صحیح و منطقی بود.

حضرت فرمود: اما ای یاران من! اگر این ها به زبان بیایند و بخواهند سخنی بگویند، می گویند: علی جان! ما تنها یک چیز می گوییم و آن این که این جا بهترین توشه تقوا بود.

﴿ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى﴾ (1)

بهترین زاد و توشه پرهیزکاری است! (2)

این ها نکات قابل توجهی است که انسان ها باید از تاریخ بیاموزند.

ص: 153

در ادامه آیات خداوند متعال موضوعی بسیار مهم و کلیدی و در عین حال مبتلا به را مطرح می کند که همان هدف از آفرینش و خلقت است.

خیلی از جوانان عزیز در دانشگاه ها و جاهای دیگر از ما سؤال می کنند. دانش آموزان و مردم عادی هم همین طور خداوند برای چه ما را آفریده است؟ خداوند در یک بیان کلی این گونه جواب می دهد:

﴿وَ مَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَ الْأَرْضَ وَ مَا بَينَهُمَا لَاعِبِينَ ﴾ (1)

ما آسمان و زمین و آن چه را در میان آن هاست از روی بازی نیافریدیم!

اولاً ما همانند کودکانی که چیزی را می سازند و بعد خرابش می کنند جهان را خلق نکردیم. این طور نبوده که آسمان و زمین را روی لعب و بازی بیافرینیم نه، تعدادی کرات و آسمان ها و انسان و موجودات مختلف را بیهوده و باطل خلق نکردیم. خداوند متعال العیاذ بالله بگوید من از این کار خوشم می آید. مانند کسانی که بازی می کنند. بازی به چیزی می گویند که هدف ندارد نه این گونه نبوده است. بر فرض محال اگر خداوند می خواست کار لهو و بازی انجام دهد، نیاز نبود از این روش استفاده کند از شیوه های دیگر هم می شد.

چرا این همه انسان و موجودات مختلف را خلق کند و این همه گرفتاری و مریضی و مرگ باشد؟ چرا این انسان باید داغ داشته باشد، دنبال روزی بدود و ... ؟ اگر قرار این طور بود راه های دیگر هم وجود داشت و فرشته ها هم می توانستند این کار را در عالم ماوراء الطبیعه انجام دهند نه هرگز این طور نبوده است.

﴿بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِل فَيدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ وَ لَكُمُ الْوَيلُ مِمَّا تَصِفُونَ﴾ (2)

ص: 154

بلکه ما حق را بر سر باطل می کوبیم تا آن را هلاک سازد؛ و این گونه باطل محو و نابود می شود! امّا وای بر شما از توصیفی که (درباره خدا و هدف آفرینش) می کنید!

این آیه را توضیح میدهم و دو سه نکته خدمت شما عرض می کنم.

بحث هدف از خلقت و آفرینش، سؤالی است که خیلی ها دارند هم مسلمان ها هم دیگران درباره آن کتاب های فراوانی نوشته اند. در بازار ده ها کتاب تحت عنوان خلقت انسان و هدف آفرینش وجود دارد اما به چهار مطلب دقت و توجه داشته باشید.

پس این را مسلّم بدانید که خلقت هدف دارد هر چند بنده و شما درک نکنیم.

عزیز مصر هفت سال قبل از قحطی، خواب می بیند و تعبیر هم می شود. (1)

حضرت یوسف علیه السلام چهل سال قبل از این که در مقابلش سجده کنند، خواب آن را می بیند. (2) این بشر هنوز در تحلیل روح خودش عاجز است.

﴿وَ يَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي﴾ (3)

و درباره روح از تو می پرسند بگو روح از [سنخ] فرمان پروردگار من است.

حال این بشر چگونه می تواند از خالق روح سر در بیاورد؟ شما هر کاری کنید آب دریا در ظرف 20 لیتری نمی گنجد تقصیر از آب نیست؛ علت نقص و ضعف و کوچکی ظرف است مانند آن شخصی که یک کاسه ماست برداشته بود و قاشق قاشق به دریا می زد. پرسیدند: چه کار می کنی؟ گفت: دوغ درست می کنم. گفتند: یک دریا با یک کاسه ماست؟! گفت: می دانم نمی شود ولی اگر درست شود، خیلی خوب می شود.

است که شما فرض کنید رباطی ساخته اید که هوشمند هم است. این رباط بخواهد از ابعاد وجودی شما سر در بیاورد رباط مخلوق شماست و شما خالق آن هستید. هرگز اندیشه مخلوق به پای اندیشه و علم خالق نمی رسد و بسیار محدودتر است.

باشند. شما هم مکانیکی می دانی باید آن را درست کنی و صنعت خود را بروز بدهی خداوند خالق و فیاض است. باید خلق کند و بیافریند. الآن ما در دنیا ده ها نوع مورچه داریم و ده ها نوع پشه هزاران نوع ماهی داریم و سر در نمی آوریم «برای» چیست. اگر شما به دریا بروید، مخصوصاً دریاهایی که مرجانی است، متعجب می.شوید انسان اگر زیر آب ،برود غوغاست و چیزهای عجیب و غریبی می بیند و البته سر در نمی آورد.

این همه کرات وجود دارد ما در زمین هستیم که یک کره هست هزاران کره داریم تازه این منظومه و کهکشان ماست خداوند فیض و خلقتش را بروز می دهد. شما نمی توانی به چشمه آب بگویی آب ندهد. شما نمی توانی به چراغ بگویی نور ندهد. او خالق است. خالقی که چون علیم و حکیم ،است باید خلقتش هدفدار هم باشد باید خلقتش بروز کند و این خلقت از تنوع فراوانی برخوردار است حیواناتی در دریا هستند که اصلاً غذای شان با ما قابل مقایسه نیست.

شخصی خدمت امام معصوم علیه السلام آمد و گفت خدا چطور این همه آدم را در روز قیامت حسابرسی می کند؟ خدایی که «اسرع الحاسبین» است. چند میلیارد انسان در روز قیامت وارد محشر می شوند و خدا خودش می خواهد به حساب همه برسد.

حضرت فرمود: خداوند الآن چگونه به چندین تریلیون موجود رزق می دهد؟

اگر ما بخواهیم یک مدرسه را به مدت دو هفته غذا بدهیم، نمی توانیم در همه جای دنیا در اسرائیل و آمریکا، کافر و مؤمن حتى حشرات ریز و کوچک دارند روزی می خورند چه کسی روزی آن ها را می دهد؟

ص: 159

می کند و بر روی آن مانور هم می دهد، بسیار کم است. از این رو در روایت داریم: تمام علوم تا زمان ظهور حضرت حجت دوتاست و 25 علم دیگر در زمان ظهور ایشان آشکار می شود.

با این چهار نکته هدف خلقت را می توان تعریف کرد هدف خلقت را از خود خداوند سؤال می کنیم کسی که ساختمانی می سازد اطلاعات بهتر و بیش تری از آن ساختمان دارد. ما نیز از خود خداوند علیم می پرسیم که هدف از آفرینش چیست؟! خدایا! ما بندگان گستاخی هستیم. خودت مقداری برای ما توضیح بده ما قبول کرده ایم که لهو و لعب و بازی نیست با این مقدمه اهداف آفرینش را متذکر می شویم.

بودید که ملائکه به خلقت شما اعتراض می کردند. سؤال می کردند که چرا می خواهی چنین موجودی را خلق کنی؟ ما همیشه تو را عبادت می کنیم.

به تعبیر من خداوند می فرماید با همه قدرتم جلوی فرشته ها ایستادم و این موجود به نام انسان را خلق کردم (1) که نه شبیه فرشته است؛ چون شهوت دارد و نه شبیه حیوان؛ چون عقل دارد تا معلوم شود که چقدر می تواند خودش را نشان دهد. سلمان و ابوذر می شود یا ابوسفیان روز قیامت هم ادامه این حیات است. آن هایی که فقط زندگی را در همین دنیا می بینند در هدف خلقت دچار مشکل می شوند. این جا ممروپل است. (2) این جا مهمان سراست . اصل زندگی در آن عالم است. نمود و بروز در آن عالم است.

امام صادق علیه السلام ذیل این آیه: ﴿ليبلُوَكُمْ أَيكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا﴾، فرمود:

﴿لَيسَ يعْنِي أَكْثَرَكُمْ عَمَلًا، وَ لكِنْ أَصْوَبَكُمْ عَمَلًا﴾؛ (3)

مقصود بسیاری عمل نیست بلکه مقصود درست کاری است.

منظور این است کسانی که عمل درست انجام می دهند؛ نه کسانی که عمل بیش تری انجام می دهند.

﴿وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنسَ إِلَّا لِيعْبُدُونِ﴾ (1)

و جنّ و انس را نیافریدم جز برای آن که مرا بپرستند.

خواستم این انسان عبودیتش را بروز بدهد؛ تکامل و رشد کند و به معنویت دست پیدا کند. از فضاهای دینی استفاده کند این اهداف را خود خداوند تبیین کرده است مثلاً فردی که مدرسه ای می سازد و دانش آموز جذب می کند و دروس را ارائه می کند از دانش آموزان می خواهد که خودشان را نشان دهند چه کسی قبول و کدام یک مردود می شوند.

خداوند می فرماید: من سفرهای انداختم. البته ممکن است شما بگویید ما نمی خواستیم سر این سفره بنشینیم درست است که نشستن سر این سفره جبر بوده است؛ به این معنا که ما به اختیار خودمان به دنیا نیامدیم؛ اما این آفرینش در نهایت به اختیار منجر می شود

﴿و إنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَ إِمَّا كَفُورًا﴾. (2)

ما راه را به او نشان دادیم خواه شاکر باشد و پذیرا گردد یا ناسپاس.

این مطلب که انسان از آغاز در واقع خلق شده برای شریا برای خیر به هیچ وجه درست نیست انسان به اختیار خودش راه شر و راه خیر را بر می گزیند؛ البته خداوند خبر دارد.

از امام کاظم علیه السلام پرسیدند: معنای این حدیث چیست:

﴿اَلشَّقِیُّ مَنْ شَقِیَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ وَ اَلسَّعِیدُ مَنْ سَعِدَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ﴾ (3)

ص: 163

شقی و بدبخت در شکم مادر بدبخت است و سعید در شکم مادر خوشبخت

حضرت فرمود: این اشاره به علم خداست. یعنی خدا می داند که فردی شقی می شود و فرد دیگر سعید نه بدان معنا که خدا او را سعید و شقی قرار می دهد؛ همانند معلمی که در اول نگاهی که به دانش آموز می کند و چند سؤال می پرسد می فهمد که چه کسی قبول است و چه کسی مردود ولی به اختیار خودشان قبول یا مردود می شوند علم و اطلاع الهی از خوب یا بد بودن جبر نمی آورد.

به عنوان مثال شما جایی نشسته اید و یکی پشت بام عقب عقب می رود شما می گویید: الآن می افتد. اتفاقاً هم می افتد. آیا می توانند شما را به جرم انداختن آن شخص از پشت بام دستگیر کنند؟ به هیچ وجه شما فقط دیدید و زود باخبر

ص: 164

شدید علم الهی، علت فعل ما نیست ما فعلمان اختیاری است. الآن خود شما را کسی این جا آورده است؟

این که گویی این کنم یا آن کنم *** خود دلیل اختیار است ای صنم

مثل ما ، مثل کسی است که الان در آب قرار گرفته و می گوید چرا مرا میان آب آوردید؟ الآن در آب شنا نکنی غرق می شوی. اکنون شنا کن و نجات پیدا کن؛ بعداً برایت می گوییم چرا شما را در آب انداختیم می خواستیم شنا یاد بگیری می خواستیم پاکیزه شوی.

مثال دیگر: راننده ای را که وسط جاده اتوبان است در نظر بگیرید. پایش روی گاز است؛ ناگهان روی ترمز نمی زند تا بگوید چرا مرا در این جاده آورده اید؟ اگر ترمز کند، در جاده تصادف می کند. شما حرکت کن؛ روی این موضوع هم فکر و برنامه ریزی کن

یا کسی که در وسط دریای عمیق است می ایستد که فکر کند چرا مرا این جا قرار داده اید. شنا کن و تلاشت را نشان بده بعد که بیرون آمدی، برایت توضیح می دهند تا ترست از آب برطرف شود؛ تا شنا یاد بگیری. تا پاکیزه شوی؛ تا بفهمی که آب چقدر خوب و مفید است.

ما الآن در این دنیا مثل چنین آدمی هستیم؛ در دنیا زندگی می کنیم. عمرمان هم در حال تمام شدن است خیلی از ما محاسن مان سفید شده است. این که من یک گوشه بنشینم و نماز نخوانم و روزه نگیرم و هیچ تلاشی نکنم تا بفهمم چرا خدا ما را خلق کرده کار غلطی است.

من پنج نکته را فهرست وار خدمت تان می گویم:

برای موفقیت در این عالم چه باید کرد؟ ده ها کتاب از مسلمانان و غیر مسلمانان در این مورد نوشته شده است رمز و راز موفقیت رشد و ترقی چیست؟ این گونه کتاب ها خیلی هم خریدار دارند من پنج شش مورد از این راه ها را خدمت

ص: 165

شما در عرض چند دقیقه عرض می کنم.

﴿مَنِ اِشْتَغَلَ بِغَیْرِ اَلْمُهِمِّ (قَدْ) ضَیَّعَ اَلْأَهَمَّ﴾ (1)

هر کس که به کار غیر مهم بپردازد کار مهم تر را ضایع کرده است.

انسان، عمر محدودی دارد. این که هر شب ساعت ها در اینستاگرام تلگرام و دیگر فضاهای مجازی وقت را بگذرانیم آیا کار مهم و مفیدی است؟ آیا واقعاً مهم تر از این فضا فضای دیگری برای شما نیست؟ البته من نمی گویم حتماً پای سخنرانی بنشینید یا قرآن و تفسیر بخوانید هر کسی بسته به علاقه خودش. اما مطالعه هم داشته باشیم. داشته باشیم. مطالعه تاریخ رمان حرفه و کار (مشاغل خانگی)، موضوعاتی هستند که انجام آن ها مفید است. الآن در جامعه ما مشکل بیکاری داریم. بسیاری بانوان از این موضوع شکایت دارند.

من با کار خانم ها مخالف نیستم؛ اما باید در شأن شان باشد. بانو بودن و مدیریت خانواده مهم ترین کار یک زن در خانه است این کار کمی نیست.

بعضی از خانم ها اگر در خانه نیاز به خیاطی و دوختن قسمتی از لباس اعضای خانواده باشد، متاسفانه دچار مشکل هستند و مهارت لازم را ندارند.

بنده به عنوان مثال عرض می کنم: سابقاً می دیدیم خانم ها در خانه، در آخر تابستان و یا در شب های بلند زمستان کار بافتنی انجام می دادند. شال و کلاه و دیگر لباس ها را در خانه می بافتند خیاطی می کردند؛ گلدوزی می کردند. الآن دیگر همه این ها تعطیل شده است. همه مصرف کننده شدیم. با این شرایط خانمی می گوید چرا افسرده شدم؟

انتظار می رود انسان خودش را مشغول کند به دنبال میز کار و اداره .نباشید. شان بانوان این نیست. در اداره ای که پنج الی ده مرد کار می کنند مناسب نیست یک خانم جوان پشت میز بنشیند و در آن جا مشغول به کار شود.

ص: 167

این کار اشتباه است کار برای خانمها خوب است، اما حساب شده.

سرانه مطالعه در کشور بسیار پایین است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: علی جان! هرگاه دیدی مردم به مستحبات می پردازند توبه کامل کردن واجبات بپرداز و هر گاه دیدی مردم به آراستن دنیا می پردازند تو به زینت دادن آخرت بپرداز. (1)

امروزه یک فرد خانه می سازد و به دنبال بهترین شکل برای تزیین و نمای خانه اش است. باید دید من چقدر نمازم را نما می دهم؛ چقدر به ظاهر عبادت می پردازم.

زمانی از آیت الله العظمی مکارم سؤال کردم رمز موفقیت شما چیست؟

ایشان فرمودند: عمده موفقیت من به خاطر برنامه و نظم است. هر گاه جلسه و همایشی داشته باشیم و دعوت شان کنیم می گوید: جلسه ساعت چند است؟ می گوییم: هشت و خورده ای می فرمایند: نه دقیق بگویید تا من وقتم را تنظیم کنم این تنظیم و این برنامه ریزی رمز موفقیت بزرگان ما بوده است.

این ها مواردی نیست که ما به راحتی از کنارشان عبور کنیم. این علمای بزرگ، عمرهای ویژه ای نداشتند همانند من و شما همین 70-80 سال عمر را داشته اند. اما مرحوم شيخ صدوق 300 جلد کتاب تألیف کرد. آقای شیخ عباس قمی 110 جلد کتاب دارد آقازاده ایشان آقا میرزا علی آقای محدث زاده می فرمود: پدرم تفریح هم که می رفت، با خودش کتاب می برد تمام دست هایش از نوشتن پینه زده بود برنامه منظمی داشت. برنامه شیخ آقا بزرگ تهرانی این بود که آثار شیعه را معرفی کند پنجاه هزار کتاب شیعه را در اثر گرانسنگ خود به نام الذریعه الی تصانیف الشیعه معرفی کرد، دست های ایشان رعشه داشت اما تألیف را ترک نکرد برنامه سید محسن امین این بود که اعیان و علما و شخصیت های شیعه را معرفی کند. او تا آخر عمرش قلم را زمین نگذاشت برنامه امام خمینی رحمه الله این بود که حکومت شاه را سرنگون کند در نجف درس حکومت اسلامی می داد پاریس و ترکیه رفت. زندانی شد و تبعید کشید. در نهایت هم به هدفش رسید. برنامه ریزی عامل بسیار مهمی است.

وجود مقدس ابی عبدالله علیه السلام نزد پدرشان امیرالمؤمنین علیه السلام آمدند و عرض کردند: پدر جان! «پیغمبر صلی الله علیه و آله را برای من توصیف کن».

یکی از فضلا این روایت را شرح کرده و به چاپ رسانده است. نام کتاب «پیامبر صلی الله علیه و اله به روایت امام رضا علیه السلام» است. چون ناقل حدیث امام رضا علیه السلام است.

ص: 169

کتاب خیلی جالبی است (1)

پنج سؤال امام حسین علیه السلام این ها بود پدر جان! پیامبر صلی الله علیه و آله در خانه چگونه بود؟ خارج از خانه چگونه بود؟ با دوستانش چگونه بود؟ مجلسش چگونه بود؟ اميرالمؤمنین علیه السلام همه را توضیح داد و فرمود حسین جان! پیامبر صلی الله علیه و آله وقتی وارد خانه می شد وقتش را به سه بخش تقسیم می کرد بخشی برای خدا، نماز و قرآن بخشی برای خانواده پیش همسرش می نشست و می گفت بیا با هم حرف بزنیم.

به همسرش می گفت: شما را دوست دارم آن چه وظیفه زن و مرد است، انجام می داد. بخشی هم برای خودش می گذاشت. (2)

برخی خانم ها گله می کنند که شوهر من همه وقتش برای خودش است. یا مشغول موبایل است یا مشغول تماشای تلویزیون است یا روزنامه می خواند و یا با دوستانش است. اصلاً فکر نمی کند که همسر و فرزند هم دارد. امیرالمومنین علیه السلام علی در مورد برنامه ریزی می فرماید:

﴿لِلْمُؤْمِنِ ثَلَاثَ سَاعَاتٍ فَسَاعَةٌ ُينَاجِي فِيهَا رَبَّهُ وَ سَاعَةٌ يُحَاسِبُ فِيهَا نَفْسَهُ وَ سَاعَةٌ يُخَلّي بَينَ نَفْسِهِ وَ بَينَ لَذَّاتِهَا فِيمَا يحِلُّ وَ يجْمُل﴾ (3)

سزاوار است مؤمن را که سه ساعت و برنامه داشته باشد: 1- زمانی که در آن با پروردگارش راز و نیاز می کند 2-زمانی که هزینه های زندگی را تأمین می کند 3-زمانی را به خوشی های حلال و زیبا اختصاص می دهد

﴿ التَّجَارِبُ عِلْمٌ مُسْتَفَاد﴾؛ (1)

تجربه ها دانشی اکتسابی اند

در کلام دیگر می فرماید:

﴿ثَمَرَةُ التَّجْرِبَةِ حُسْنُ الاخْتِيار﴾؛ (2)

نتیجه و میوه تجربه گزینش نیکوست.

استفاده از تجربه دیگران ارزان بدست آوردن گران آن هاست. امیرالمؤمنین علیه السلام در نامه 31 به فرزندش سفارش می کند که به استقبال آن چه دانشمندان تجربه کردن شتاب کن.

ما يزرُونَ﴾ (1)

«ای افسوس بر ما که درباره آن کوتاهی کردیم!» و آن ها (بار سنگین) گناهان شان را بر دوش می کشند؛ چه بد باری بر دوش خواهند داشت!

خداوند شیخ بهائی را رحمت کند. او می گوید: وقتی وصیتنامه پدرم را باز کردم، دیدم سه آیه برای من به عنوان نصیحت نوشته بود اول:

﴿أَوَلَمْ نُعَمِّرْكُمْ مَا يَتَذَكَرُ فِيهِ مَنْ تَذَكَرَه﴾ (2)

آیا شما را به اندازه ای که هر کس اهل تذکّر است در آن متذکّر می شود عمر ندادیم.

قرآن در سوره زمر می فرماید همه یک چیز را می گویند: ﴿یا حَسْرَتَى عَلَى مَا فَرَّطتُ فِي جَنبِ اللهِ﴾ چرا کوتاهی کردیم؟ جوان عزیز! مدرک گرفتن، شغل نیست. درست است که دولت نتوانسته بیکاری را ریشه کن کند اما در خانه نشستن مشکل شما را حل نمی کند شغل پدرت و اقوامت را می توانی ادامه بدهی. بالأخره خودت را مشغول کن این مهم است. یکی از ویژگی های پیامبر اکرم صلى الله عليه و سلم این بود که هر گاه می گفتند: فلانی بیکار است می فرمود:

﴿سَقَطَ مِنْ عَينِي﴾؛ (3)

از چشمم افتاد.

آری به دنبال هدف خلقت ،بودن عیب ندارد اما وسط آب بودن و شنا را رها کردن و فکر کردن به علت و چرایی خلقت کار اشتباه و بیهوده ای است. باید هدف را با تلاش خودمان بیابیم

ص: 172

﴿وَ الَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِينَّهُمْ سُبُلَنَا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ ﴾ (1)

و کسانی که در راه ما کوشیده اند به یقین راه های خود را بر آنان می نماییم و در حقیقت خدا با نیکوکاران است.

ص: 173

ص: 174

درس آن ها ندارد؛ بلکه می خواهد آن ها رشد کنند. می فرماید:

همه آسمان ها و زمین متعلق به خداست و همه این ها تسبیح خدا می گویند حتى آن گلبول های سفید و قرمز و آن اعضای بدن کسی که مشرک است تسبیح خدا می گویند.

جمله ی ذرات عالم در نهان *** با تو می گویند روزان و شبان

ما سميعیم و بصیریم و هشیم *** با شما نامحرمان ما خامشیم

چرا این قدر ناز می کنید که ما مسلمان نمی شویم، ایمان نمی آوریم و کفر می ورزیم؟ فکر کردید کفر شما به خدا لطمه ای می زند؟ شما نیاز به این عبادت دارید که رشد !کنید

در آیه مذکور اشاره به فرشته ها می کند؛ نکته قابل توجه این که آمار فرشته ها از ما بیش تر است فرشته ها میلیاردی اند و دائما خدا را عبادت می کنند و مرتکب گناه هم نمی شوند؛ چون شهوت در آن ها نیست خداوند می توانست انسان را مثل فرشته بیافریند اما برای انسانها عزت قائل شد و آن ها را مختار آفرید قرآن می فرماید:

﴿إِن تَنْصُرُوا اللهَ يَنْصُرْكُمْ﴾ (1)

اگر (آیین) خدا را یاری کنید شما را یاری می.کند

﴿فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ﴾ (2)

پس به یاد من باشید تا به یاد شما باشم

این تاج کرامت است که بر سر شما گذاشتیم به شما اختیار دادیم، حق انتخاب دادیم.

ص: 176

﴿فَلَوْ شَاء لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ﴾ (1)

اگر خدا می خواست قطعاً همه شما را به طور جمعی هدایت می کرد.

قرآن می فرماید:

﴿إِنَّا هَدَينَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً ﴾ (2)

ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد (و پذیرا گردد) یا ناسپاس!

محسوب نمی شود؛ چون قرآن می فرماید:

﴿لا يعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ مَا يؤْمَرُونَ ﴾ (1)

و هرگز فرمان خدا را مخالفت نمی کنند و آن چه را فرمان داده شده اند (به طور کامل) اجرا می نمایند!

هیچ کدام از فرشته ها مرتکب معصیت نمی شوند. خدا را دائم عبادت می کنند و تسبیح او را می گویند هیچ کدام تکبر ندارند و هیچ وقت در عبادت خداوند سست نمی شوند آن وقت شما برای خدا تکبر می ورزید!

﴿أمِ اتَّخَذُوا آلِهَةً مِنَ الْأَرْضِ هُمْ يُنْشِرُونَ ﴾ (2)

آیا آن ها خدایانی از زمین برگزیدند که (خلق می کنند و) منتشر می سازند؟!

شما در روی زمین برای خودتان خدا درست کرده اید؟ بت می پرستید ؟ این خداهای شما می توانند نشر داشته باشند و مرده ها را زنده کنند و می توانند عالم را احیاء کنند؟ این بت ها سنگ و چوب اند و کاری از آن ها بر نمی آید!

درباره فرشته ها مبحثی قرآنی و حدیثی را به عرض تان می رسانم و در آن چند مطلب را فهرست وار می گویم:

(واو، به تمام سخنان خود، کاملاً مؤمن می باشد. ) و همه مؤمنان (نیز)، به خدا و فرشتگان او و کتاب ها و فرستادگانش، ایمان آورده اند.

ملائکه قبل از انبیاء آمده اند؛ انکار وجود ملائکه انکار ضروری دین و قرآن است و خدا در قرآن می فرماید:

﴿وَ لَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ الْمَلائِكَةِ وَ الْكِتَابِ وَ النَّبِيين﴾ (1)

بلکه نیکی (و نیکوکار) کسی است که به خدا و روز رستاخیز و فرشتگان، و کتاب(آسمانی) و پیامبران، ایمان آورده.

پس باید ایمان به موارد فوق داشته باشید! و لو سر در نیاوریم که آن ها چی اند و چه کار می کنند و کجا هستند و چه طوری آفریده شده اند؟

8- رقيب (1)

البته در روایات، اسامی فرشتگان آمده است که اشاره خواهد شد. امام سجاد علیه السلام در دعای سوم صحیفه سجادیه تعدادی از فرشتگان را نام می برد و کارهای شان را بیان می کند فرشتگان حامل عرش فرشتگان ثبت کننده اعمال و...

﴿ فَالْمُدَبِّراتِ أَمْراً﴾ (1)

و آن ها که امور را تدبیر می کنند!

خداوند برنامه ریزی های عالم را به دست این فرشتگان واگذار کرده است.

برخی از فرشته ها مأمور گرفتن جان هستند؛ فقط عزرائیل جان انسان ها را نمی گیرد؛ زیرا در قرآن آمده که بعضی ها را فرشته ها قبض روح می کنند، نه خود عزرائيل.

برخی از فرشته ها مأمور روزی اند مثل میکال که فرشته های دیگر تحت فرمان او هستند.

برخی از فرشته ها مراقب اعمال اند، قرآن می فرماید:

﴿كِرَاماً كَاتِبِينَ﴾ (2)

والا مقام و نویسنده (اعمال نيك و بد شما).

در آیه دیگر قرآن می فرماید:

﴿مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلا لَدَيهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ ﴾ (3)

انسان هیچ سخنی را بر زبان نمی آورد مگر این که همان دم، فرشته ای مراقب و آماده برای انجام مأموریت (و ضبط آن) است!

هر حرفی که می زنید دو تا فرشته مراقب اند که یکی رقیب و دیگری عتید می باشد. برخی از فرشته ها مأمور محافظت از انسان ها مخصوصا بچه های کوچک هستند. (4)

ص: 181

برخی از فرشته ها به اذن خدا در تشییع جنازه مؤمن شرکت می کنند.

طواف می کنند

برخی از فرشته ها مأمورند، زائر امام حسین علیه السلام را که از خانه بیرون می آید مواظبت کنند و وقتی بر می گردد خوش آمد بگویند وقتی از دنیا می رود تشییع اش بیایند وقتی مریض است عیادتش بروند و پول های را که خرج کرده، برگردانند؛ این مطالب مفاد روایات ماست.

کسی که قبل از نمازش اذان و اقامه ،بگوید خداوند به فرشتگان می گوید: به اندازه دو صف بروید به او اقتدا کنید یعنی نماز جماعت دارد می خواند

﴿فَخَطَبَ بِخُطْبَةٍ لَم يَسْمَعْ مِثْلِهَا أَهْلُ السَّمَاءِ وَ لَا أَهْلُ الْأَرْضِ﴾؛

(راحیل) خطبه ای ایراد نمود که اهل آسمان ها و زمین نظیر آن را نشنیده بودند

بعد فرشته ندا داد:

﴿أَلَا يا مَلَائِكَتِي وَ سُكَّانَ جَنَّتِي بَارِكُوا عَلَى عَلِي بْنِ أَبِي طَالِبٍ حَبِيبٍ مُحَمَّدٍ وَ فَاطِمَةَ بنْتِ مُحَمَّدٍ فَقَدْ بَارَكْتُ عَلَيْهِمَا أَلَا إِنّى قَدْ زَوَّجْتُ أَحَبَّ النِّسَاءِ إِلَى مِنْ أَحَبَّ الرِّجَالِ إِلَى بَعْدَ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ﴾؛

ای ملائکه و ساکنین بهشت ازدواج علی را که حبیب محمّد است با دختر محمّد صلی الله علیه و آله تبريك بگویید، زیرا من هم به ایشان تبريك گفته ام. آگاه و شاهد باشید که من بعد از پیامبران محبوب ترین زنان را برای محبوب ترین مردان تزویج نمودم.

بعد راحیل از خدا پرسید: خدایا! ثمره این ازدواج چیست؟

خدا فرمود:

﴿فَقَالَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ يا رَاحِيلُ إِن مِنْ بَرَكَى عَلَيْهِمَا أَنّى أَجْمعُهُمَا عَلَى محتى [مَحَبَّتى] وَ أَجْعَلُهُمَا حُجَّتى عَلَى خَلْقٍ وَ عِزَّى وَ جَلَالِي لأَخْلُقَنَ مِنْهُمَا خَلْقاً وَلَأُنْشِئَنَّ مِنْهُمَا ذُرِّية﴾؛ (1)

خدای متعال فرمود: ای راحیل! برکت بیشتری که به آن ها می دهم، این است که آنان با محبّت من زندگی خواهند کرد و آنان را برای خلق خود حجت و دلیل قرار می دهم به عزّت و جلالم سوگند، مخلوقی از آنان به وجود می آورم و از آن دو، نسلی ایجاد می کنم.

خطبه ای هم رسول خدا صلی الله علیه و آله خواندند.

ص: 185

خداوند در قرآن می فرماید:

﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَائِكَةِ رُسُلاً أُولِى أَجْنِحَةٍ مَثْنَى وَ ثُلَاثَ وَ رُبَاعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾ (1)

ستایش مخصوص خداوندی است آفریننده آسمان ها و زمین، که فرشتگان را رسولانی قرار داد دارای بال های دوگانه و سه گانه و چهارگانه، او هر چه بخواهد در آفرینش می افزاید و او بر هر چیزی تواناست!

مرحوم علامه طباطبائی می فرماید منظور از این ،بال ها، بال پرنده نیست؛ بلکه قدرت آن هاست یعنی قدرت بعضی از فرشته به اندازه دو تا بال و بعضی به اندازه سه بال و بعضی به اندازه چهار بال و....

فرشته ای را به چهره سائل در آورده باشد.

در روایت داریم: در مجالس معنوی و مجالسی که ذکر اهل بیت علیهم السلام می شود، گاهی فرشته به چهره انسان می آید کنار شما می نشیند.

در روایت داریم: کسی می خواسته حج برود، موانعی پیش آمده که نتوانسته برود خدا فرشته ای را به چهره او می آفریند تا حج را انجام دهد؛ البته از گردن این شخص ساقط نمی شود باید برود انجام دهد.

ممکن است شنیده باشید که طرف از مکه می آید و می گوید: من در عرفات شما را دیدم در صورتی که شما نرفتید.

کلمه تمثل یک بار در قرآن آمده است. گاهی فرشتگان به چهره انسان های مختلفی تمثل پیدا می کنند

بغلی اش بگیرد. (1)

پس فرشتگان هم طبق روایات گریه و هم خنده دارند.

در زیارت ناحیه مقدسه می خوانیم ملائکه آسمان از صبر امام حسین علیه السلام تعجب کردند ملائکه در عزای امام حسین علیه السلام گریه کردند.

وقتی کسی عزیزی را از دست می دهد ملائکه آسمان برای آن پدر و مادری که جوان از دست داده گریه می کنند.

یتیمی که مادر از دست می دهد و در دل شب بلند می شود و سراغ مادرش را می گیرد ملائکه آسمان برای او گریه می کنند یعنی تأثر ملائکه از این موارد در منابع ما آمده.

در زیارت امام حسین علیه السلام آمده:

﴿أَلسَّلامُ عَلى مَنْ بَکَتْهُ عَلَيْهِ مَلَائِكَةُ السَّمَاء﴾؛ (2)

سلام بر آن آقائی که ملائکه آسمان برایش اشک ریختند.

در آیه 19 و 20 سوره انبیاء خداوند می فرماید مشرکین! شما که ایمان نمی آورید خدا فرشته هایی دارد از شما تعدادشان بیش تر است اصلا از عبادت او تکبر نمی ورزند، هرگز خسته نمی شوند، شب و روز تسبیح خدا می گویند و سست هم نمی شوند

خدایا! به همه ما توفیق عمل به کلمات نورانی قرآن را عنایت بفرما.

خدایا! ما را مشمول دعای فرشتگان حامل عرش قرار بده

ص: 188

عالم خورشید و ماه هر کدام سر جای خودشان و در مدار خودشان در حرکت اند. این امر نشان می دهد که خالق یکی است و چند تا نیست؛ این یکی از مهم ترین دلیل ها برای توحید است.

اصل اول دین ،ما خداشناسی نیست؛ بلکه توحید .است چرا نگفتند یک فرد باید اول خدا را بشناسد بعد به یکی بودن این خدا اقرار کند؟ چرا خداشناسی جزء اصول دین نیست؟

پاسخ این است که در واقع خداشناسی به تعبیر قرآن، فطری است. هر کسی خدا را با فطرت خودش درک می کند خداوند آن قدر در عالم هستی نمود و بروز و آثار بی شمار دارد که انکارش بسیار سخت و نشدنی است.

گفت: بله فرمود: آیا کشتی شکسته است که مضطرب شوی و هیچ چاره ای برای نجات خود نداشته باشی؟ گفت بله فرمود: آیا در آن موقع فکر کردی که کسی هست که قادر به نجات تو است؟ گفت بله فرمود: همان خداست. (1)

کافر مطلق وقتی در خطر می افتد یک چیز را صدا می زند؛ زیرا می داند بقیه موجودات هم مثل خودش ضعیف اند در آن لحظه به دنبال کسی است که از همه بالاتر است و آن همان خداست.

متدین و عاقلی است. با زحمت به مدینه آمد تا امام صادق علیه السلام را پیدا کند و با او بحث کند.

گفتند: حضرت به مکه رفته است گفت من هم به مکه می روم. خودش را به مکه رسانید و سراغ امام صادق علیه السلام را گرفت. گفتند: در طواف است. او هم آمد و وارد طواف شد. در همان طواف :گفت من آمدم درباره خدا بحث کنم. حضرت سؤال کرد: اسمت چیست؟ :گفتم عبدالملک گفت: عبدالملک، یعنی بنده ملک؛ کدام ملک؟ ملکی که تو بنده اش هستی کیست؟ گفتم به این کار نداشته باشید. حضرت دوباره پرسیدند کنیه ات چیست؟ گفتم: ابوعبدالله . گفت: ابو عبدالله، یعنی پدر بنده خدا پسرت بنده کدام خداست؟ اندکی صبر کرد.

امام فرمود: برو گوشه ای بنشین؛ من طوافم تمام شود، می آیم.

حضرت طواف شان تمام شد و آمدند و گفتند خوب حالا بحث می کنیم.

در مورد کسی که منکر است اول باید انکارش را به شک تبدیل کرد یعنی انکار صد در صد را باید به پنجاه درصد تبدیل کرد و کم کم صفر کرد. امام صادق علیه السلام اول انکار وی را به شک تبدیل کرد. او می گفت: خدا نیست.

حضرت فرمود: از زیر زمین خبرداری که چه خبرست؟ گفت: نه، من تا حالا آن جا نرفته ام؛ ولی فکر نمی کنم چیزی باشد. امام فرمود: با گمان کار درست نمی شود.

﴿وَ إِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا﴾. (1)

در واقع گمان در [وصول به] حقیقت هیچ سودی نمی رساند.

قرآن می گوید: گمان فایده ای ندارد او گفت تو خودت خبر داری؟ امام فرمود:

ص: 193

خیلی چیزها هست که تو خبر نداری؛ چیزهای زیادی در آن جا وجود دارد. حضرت دوباره پرسید: از آسمان خبر داری؟ گفت: نه، من فقط همین ماه و خورشید را دیده ام. فرمود مشرق رفتی؟ گفت نه مغرب رفتی؟ گفت نه امام فرمود: تو می توانی الآن انکار کنی و بگویی زیر زمین چیزی نیست؟ می توانی بگویی آسمان غیر از خورشید و ماه چیز دیگری ندارد؟ او جواب داد: به مشرق نرفته ام؛ ولی فکر نکنم چیزی باشد. در ادامه گفت نه من نمی توانم انکار کنم. من از زیر زمین خبر ندارم من از بالا خبر ندارم امام فرمود تو از زیر پایت خبر نداری. شاید الان زیر پایت در زمین گنج است. یا در آسمان همین طور. تو مطمئن هستی که هیچ خبری نیست؟ گفت نه فرمود: تو از بالا و پائین خبر نداری. از شرق و غرب هم خبر نداری. پس چطور می گویی خدایی نیست ؟ تو که همین ها را هم نمی توانی انکار کنی چطور خدا را انکار می کنی؟

امام برایش تردید ایجاد کرد اعتقادات سست او را به چالش کشید .. گفت: درست است؛ نمی شود محکم گفت: خدا نیست؛ زیرا نمی شود محکم :گفت زیر زمین چیزی نیست؛ یا بالای آسمان و یا زیر دریا چیزی نیست. در ادامه امام به آثار خدا در عالم هستی اشاره کرد.

عبدالملک گفت: قبول دارم که انکار خدا مشکل است و بلافاصله ایمان آورد. بعد آن عبدالملک درخواست معلم کرد که کسی را برای من بگذارید تا به من بیاموزد!

حضرت فرمود: ای هشام! برو احکام دین را به او یاد بده و عبدالملک مصری در این مناظره به یک موحد تبدیل شد. (1) البته باید زمینه اش در کسی باشد.

ص: 194

کنی و بچه ات را شفا بدهد؛ ولی امام و پیامبر و فرشته به اذن خداوند این کارها را انجام می دهند. گویا این ها با سیمی به خدا وصلند. خالق و رازق و قادر فقط خداست. بدون خدا هیچ چیزی در این عالم اثرگذار نیست. حتی آن جا که شمر می خواهد با شمشیر سر ابا عبدالله علیه السلام را بزند، اگر خدا نخواهد شمر نمی تواند آن را جدا کند. درست است که شمر جنایت می کند و خدا هم راضی نیست؛ ولی به او اختیار داده است. به خاطر این کارش هم به جهنم می رود.

مگر خداوند حرارت را از آتش نگرفت؟ آتش بر حضرت ابراهیم علیه السلام سرد شد. یا مگر بریدن را از شمشیر ابراهیم علیه السلام نگرفت؟ مگر خدا دریا را برای موسی علیه السلام نشکافت و همان دریا را برای فرعون نبست؟ مگر خدا به مریم علیها السلام بدون همسر فرزند نداد؟ آری اگر کسی گناه کند به جهنم می رود ولی خداوند اختیار داده است. می تواند ثواب کند و بهشت برود. اختیار ثواب کردن یا انجام دادن گناه را هم خداوند داده .است این می شود توحید افعالی

4. توحید عبادی؛ یعنی پرستش مخصوص خداست. احدی حق ندارد در مقابل غیر خدا سجده کند؛ مگر این که خود خدا بگوید خداوند به شیطان فرمود: مقابل آدم سجده کن (1) یا خودش به برادران یوسف علیه السلام بگوید: مقابل یوسف علیه السلام سجده کنید.

سجده و رکوع، تسلیم و بندگی و پرستش برای غیر خدا جایز نیست. در ادعیه داریم:

﴿اللَّهُمَّ لَكَ سَجَدْتُ وَ لَكَ صَلَّيت﴾؛ (2)

«خدایا نماز و سجده ام برای توست».

ص: 196

پس ذات خدا واحد و صفاتش عین ذات است و تمام امور عالم به خدا برمی گردد تمام عبادت ها برای خداست. قرآن می فرماید:

﴿وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ﴾ (1)

و پیش از تو هیچ پیامبری نفرستادیم مگر این که به او وحی کردیم که خدایی جز من نیست پس مرا بپرستید.

آیه ای که امروز مطرح کردیم درباره توحید ذاتی است. اگر دو یا چند خدا در عالم بود، فساد می شد.

من به یاد می آورم قدیم که در کلاس های مدرسه این آیه را می شنیدم، شبهه ای به ذهن من می آمد و آن این که اگر دو خدا با هم رفیق باشند، چه عیبی دارد؟ یکی مسئول آسمان باشد و دیگری مسئول .زمین یکی مسئول شب باشد و دیگری مسئول روز چرا این آیه می گوید اگر دو خدا بود، فساد می شد؟

جواب این شبهه این است که اگر دو خدا باشد باید با هم فرق داشته باشند واگر دقیقاً شبیه هم باشند، دیگر دو خدا نیست و یکی هستند. اگر خدایی بخشی را داشته باشد و بخشی دیگر را نداشته باشد این نقص است. خدای ناقص، دیگر خدا نیست. این مطلب با شراکت فرق می کند مثلاً: بگوییم امور فنی با یک نفر و مالی با دیگری یا شیفت صبح با یکی و شیفت شب با دیگری . اگر چنین باشد که خدای آسمان یکی باشد و خدای زمین دیگری، این دیگر خدا نیست. نقص به وجود می آید خدا یعنی کامل و دو کامل امکان ندارد. ممکن نیست شما دو رییس جمهور با اختیار صد در صد داشته باشید اگر قرار باشد چند استان مال یکی و چند استان دیگر مال دیگری باشد دیگر رییس کل کشور نیست. قرآن می فرماید:

ص: 197

﴿سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يصِفُونَ﴾ (1)

خدا منزه است از آن چه در وصف می آورند.

خدا منزه است. اگر کمی دقت شود، آثار خدا به چشم می آید.

به دریا بنگرم دریا تو بینم *** به صحرا بنگرم صحرا تو بینم

آثار خدا در عالم کاملاً نمایان است.

نکته: توحید و یکتاپرستی در زندگی آدم آثاری دارد که من هفت مورد را یادداشت کردم و بیان می کنم: این ها وجوه تفاوت یک موحد و کافر است.

برای شنیدن موسیقی به دست شویی نمی روم؛ ولی از صدایش خوشم می آید و مقداری کارم را طول می دهم که آن را هم گوش کنم این کار من چه حکمی دارد؟ با این که من نه وسیله موسیقی خریده ام و نه برای شنیدن موسیقی به خانه اش رفته ام.

حضرت فرمود: اشکال دارد؛ (1) چراکه دستشویی ات با نواختن موسیقی او هماهنگ می شود یعنی اگر کسی موحد شد به هر چیزی گوش نمی دهد. این گوش را کنترل می کند و به هر چیزی هم نگاه نمی کند.

نگوید و هر چیزی را نبیند. بیشتر گرفتاری های ما هم از همین اعضاست. روزه های مان به خاطر عدم مسئولیت اعضا کم ثواب می شود خیلی مواظبت می خواهد؛ مخصوصاً جوانان عزیز در شرایط امروز باید بیشتر مراقبت کنند.

صادق علیه السلام با آن شخص قدم بزند. امام از او جدا شد. (1)

رفت. وارث این باغ بچه هایش شدند. جلسه ای گرفتند و گفتند: پدرمان به فقرا کمک می کرد؛ ولی ما خودمان نیازمندیم و زن و بچه داریم. دیگر به احدی از فقرا کمک نمی کنیم از این پس میوه های باغ را می چینیم و شبانه به خانه می بریم و می فروشیم تا فقرا نتوانند گرد ما جمع نشوند.

پدرشان به سخاوت معروف بود و فقرا هم به کمک های او عادت داشتند.

این پدر اهل انفاق اگر این را می نوشت یا وقف می کرد و یا به عالمی می سپرد، از دست فرزندانش خارج می شد. قرآن کریم می فرماید:

﴿إِنَّا بَلَوْنَاهُمْ كَمَا بَلَوْنَا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِ مُنَّهَا مُصْبِحِينَ ﴾ (1)

ما آنان را همان گونه که باغداران را آزمودیم مورد آزمایش قرار دادیم آن گاه که سوگند خوردند که صبح برخیزند و [میوه] آن [باغ] را حتما بچینند.

در این آیه خداوند می فرماید داستان اصحاب باغ را شنیدی؟ چطور مبتلای شان کردیم فردا صبح زمان چیدن میوه ها بود و برادران دست در دست هم آمدند و دیدند صاعقه زده و تمامش را سوزانده است. مانند خاکستر(صریم) شده است. البته این حرف شان بد بود که ما به فقرا کمک نمی کنیم؛ اما وقتی باغ شان را دیدند، طبق فرمایش قرآن چهار جمله :گفتند:

﴿إِنَّا كُنَّا ظَالِمِينَ ﴾

ما واقعا ستمگر بودیم.

﴿فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَلَاوَمُونَ ﴾

پس بعضی شان رو به بعضی دیگر آوردند و همدیگر را به نکوهش گرفتند.

﴿قالُوا يَا وَيْلَنَا إِنَّا كُنَّا طَاغِينَ﴾

ص: 202

گفتند ای وای بر ما که سرکش بوده ایم.

﴿عَسَى رَبُّنَا أَن يبْدِلَنَا خَيْرًا مِنْهَا إِنَّا إِلَى رَبِّنَا رَاغِبُونَ﴾ (1)

امید است که پروردگار ما بهتر از آن را به ما عوض دهد زیرا ما به پروردگارمان مشتاقیم.

وای بر ما که ما طغیان کردیم ما بد کردیم همدیگر را ملامت می کردند، هر یک گناه را گردن دیگری می انداخت.

سؤال: چرا خداوند این قصه را گفته است؟ برای این که ما هم مبتلا نشویم ای کسانی که دست تان می رسد! اعم از مسئولین و صاحبان ثروت به فقرا رسیدگی کنید و انفاق کنید این مال دنیا برای من و شما نیست احساس استقلال منیت نکنید قارون می گفت: این ها مال من است؛ ولی سلیمان می گفت:

﴿هذا مِنْ فَضْلِ رَبِّی﴾ (2)

«این ها از لطف پروردگار من است».

همه ما باید به فقرا مخصوصاً به خویشاوندان خود برسیم. قرآن کریم اول به اقوام و خویشان سفارش می کند. ﴿وَ إِیتاءِ ذِی اَلْقُرْبی﴾؛ (3) قربی یعنی اقوام و خویشان.

حال که خداوند پروردگار ماست پس ما وظایفی مثل نماز و روزه و حج داریم.

فرماید: ای پیامبر اگر همه دنیا به تو پشت کردند توکلت به من باشد. البته مسلمان با کسی سرجنگ ندارد.

ما با کسی جنگ نداریم؛ هیچ جنگی را تحمیلی را م ما آغاز نکردیم . صدام شروع کرد جنگ اقتصادی را هم آمریکا شروع کرده است. جنگ در کردستان را آن ها شروع کردند. در کربلا هم جنگ را دشمنان اباعبدالله شروع کردند. اولین تیر را عمر سعد پرتاب کرد. اما اگر شروع کردند، باید منتظر برخورد شدید باشند.

﴿اِرْجِعِی إِلی رَبِّکِ راضِیَهً مَرْضِیَّهً﴾ (1)

خشنود و خداپسند به سوی پروردگارت بازگرد.

﴿يا أَيُّهَا الْإِنسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ﴾ (2)

ای انسان حقا که تو به سوی پروردگار خود به سختی در تلاشی و او را ملاقات خواهی کرد.

معاد؛ بازگشت به خداست.

مخصوص و آثار و خواص ویژه ای دارد و هر کدام نشانه ای از عظمت پرودگار و علم و قدرت بی پایانش هستند.

3. منظور از به هم پیوستگی آسمان این است که در آغاز بارانی نمی بارید و از به هم پیوستگی زمین این که در آن زمان گیاهی نمی رویید؛ اما خدا هر دو را گشود: از آسمان باران نازل کرد و از زمین انواع گیاهان را رویاند روایات متعددی از اهل بیت علیه السلام به معنای اخیر و بعضی از آن ها به تفسیر نخست اشاره دارد (1)

خواهد آورد.

از کجا آب می آورید؟ خشکسالی و بحران آب خیلی سخت است. با این دو نشانه ایمان نمی آورید؟

خدایی که برای شما شب و روز آفرید. همه چیز منظم و درست آفریده شده است. تابستان و زمستان؛ شب و روز این ها همگی نشانه های خداوند هستند.

پیامبر صلی الله علیه و آله چند روز در این منطقه به همین شکل محرم مانده بودند و بالأخره قراردادی به نام صلح حدیبیه نوشتند و قرار شد مسلمان ها به مدینه بازگردند. خیلی سخت است که این همه جمعیت نتوانند به مکه بروند و مناسک شان را به جا آورند.

پیامبر صلی الله علیه و آله قربانی کردند و از لباس احرام بیرون آمدند و به مسلمانان فرمود: از احرام خارج شوید تا به مدینه برگردیم خیلی ها شروع به ملامت و اعتراض کردند. ما که هنوز کعبه را ندیدیم؛ ما محرم بودیم. اگر پیامبر صلی الله علیه و آله دانست که او را راه نمی دهند چرا اجازه داد محرم شویم؟ مگر او علم غیب نمی داند؟ این دیگر چه صلحی است؟ (1)

نگاه اول: گفتند: بد صلح و بد قراردادی است.

نگاه دوم که همان نگاه پیامبر صلی الله علیه و اله است: خوب فتحی است.

انسان ها در زندگی شان نگاه متفاوتی دارند وقتی شما حرم امام رضا علیه السلام می روید یکی را می بینید که می گوید عجب لوستر و فرش زیبایی! اما دیگری می گوید: عجب معنویت و حال خوبی! یکی فرش را می بیند و دیگری عرش را یکی مادی نگاه می کند و آن یک معنوی

انسان دو بخش دارد: جسمش متعلق به خاک است؛ اما روحش برای خداست. قرآن می فرماید:

﴿خَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ﴾ (2)

و او را از گل آفریده ای

﴿وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي﴾ (3)

ص: 214

و در او از روح خود (يك روح شایسته و بزرگ) دمیدم.

نگاه شیطان نگاه اشتباهی بود؛ چرا که ﴿خَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ﴾ را دید؛ ولی ﴿وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِی﴾ را درک نکرد.

بنابراین اگر نگاه مان را درست کنیم مصیبت برای مان آسان می شود و از هر حادثه می شود درس توحید گرفت. در این صورت است که امید در زندگی می آید و بدبینی رخت بر می بندد.

می کند.

عزت و ابهت خدادادی است؛ تکبر نیست. تکبر، زشت و حرام است اما عزت را خدا می دهد آن فرد با چشمش کبر می بیند و امام با چشمش عزت می بیند

به خانواده نگاه مثبت داشته باشید به حوادث مثبت نگاه کنید. به انقلاب نگاه مثبت داشته باشید مثلاً اگر در یک خیابان چندین نفر روزه دار هستند و یک نفر در ماه مبارک سیگار می کشد بدین معنا نیست که حرمت ماه رمضان از میان رفته است.

پشت خود گرفت و تا جلو مسجد برد آقا گفت: این به دلیل احترام گذاشتن به عالم عاقبت بخیر می.شود اتفاقاً بعد از مدتی پیش ایشان آمد و توبه کرد.

ما اگر در کربلا بودیم، همان جا حکم اعدام حر را صادر می کردیم چرا که از نگاه ما راه امام حسین علیه السلام را بسته بود و امام حسین علیه السلام هم نفرینش کرده بود. (1) از این رو به صرف بی ادبی یک جوان نمی توان در مورد او قضاوت کرد، باید به اصلاح او امیدوار بود.

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: حسنم! زود با نگاهت قضاوت نکن. بسیاری از انسان های شقی عاقبت بخیر شده اند. (2)

اگر شما پیرامون خودتان را نگاه کنید فراوان از این موارد وجود دارد.

ابو شاکر دیصانی خدمت امام صادق علیه السلام آمد و پرسید: دلیل توحید چیست؟ فرمود: تخم مرغی بیاورید تخم را آوردند امام فرمود همین تخم مرغ را نگاه کن. چه کسی آن را به این زیبایی آفریده است؟ پوست نازک و پوست محکم؛ سفیدی و زردی (3)

رسول خدا صلی الله علیه و آله شب ها به آسمان نگاه می کرد و اشک می ریخت. این آیات را می خواند:

﴿إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلَافِ اللَّيلِ وَ النَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ﴾ (4)

مسلما در آفرینش آسمان ها و زمین و در پی یکدیگر آمدن شب و روز برای خردمندان نشانه هایی [قانع کننده] است.

ص: 218

وقتی در زندگی بیمار می شوید بد برداشت نکنید شاید خداوند می خواهد با این بیماری گناه ما را پاک کند. شاید می خواهد امتحان کند که نمره ما چند می شود. یا اگر یک داغ در زندگی پیش می آید، نگاه منفی نداشته باشید. شاید خداوند با این روش می خواهد ثواب افزون شود. شاید خدا می خواهد این فرد را با نیکان در آن دنیا محشور کند بنابراین نگاه خیلی مهم است.

حدیث زیبایی از رسول خدا صلی الله علیه و آله است که فرمود:

﴿یا علیُّ ، تُریدُ سِتَّمِائهِ ألفِ شاهٍ ، أو سِتَّمِائهِ ألفِ دینارٍ ، أو ستَّمِائهِ ألفِ کَلِمهٍ ؟ قالَ : یا رسولَ اللَّهِ ، سِتَّمِائهِ ألفِ کَلِمَهٍ . فقالَ صلی اللَّه علیه و آله أجمَعُ ستمائه ألفِ کَلِمَهٍ فی سِتِّ کَلِماتٍ﴾؛ ای علی! آیا شش صد هزار گوسفند می خواهی یا شش صد هزار دیناریا ششصد هزار کلمه ؟ علی علیه السلام عرض کرد: ای رسول خدا! شش صد هزار کلمه پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: شش صد هزار کلمه را در شش کلمه جمع کن

فرمود: سومی را می خواهم.

این شش کلمه، شش نوع نگاه و برخورد است.

سگی افتاده بود و بوی تعفن گرفته بود. هر که رد می شد چیزی می گفت: یکی می گفت: نجس است و دیگری می گفت: بوی بد می دهد. حضرت عیسی علیه السلام فرمود: عجب دندان های سفید و زیبایی دارد.

اگر درست نگاه شود توحید قوت می یابد و بلاها راحت دفع می شود و خانواده ها با هم بیش تر انس می گیرند الان در جامعه بر عکس است. کسی که هفتاد سال خدمت کرده ولی یک خطایی از او سر زده است بر سر زبان ها می افتد و ممکن است آبرویش هم ریخته شود یا کسی چندین جلسه منبر رفته، ولی یک جا اشتباهی از زبان او کلمه ای در رفته است همین باعث می شود که به او نگاه بد و منفی ایجاد شود و همه جا او را با همین می شناسند.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

ص: 219

﴿یا علیُّ إذا رَأیتَ الناسَ یَشتَغِلُونَ بالفَضائلِ فاشتَغِلْ أنتَ بِإتمامِ الفَرائضِ﴾؛

یا علی! چون ببینی مردم به مستحبات پردازند، تو به واجبات بپرداز.

اگر دیدی مردم به مستحبات خیلی اهمیت می دهند، تو به واجبات بپرداز.

برخی همین که اربعین می شود کربلا نماز شب صدقه و دیگر مستحبات را توجه می کنند. البته نه این که این ها نباید باشد؛ بلکه لازم اند. اما اگر دیدی به مستحبات اهمیت می دهند تو به واجبات اهمیت بده ببین مردم برای انفاق به فقرا چقدر تلاش می کنند؛ تو حداقل خمست را بده

دوم:

﴿وَ اِذا رَأَیتَ النّاسَ یَشتَغِلُونَ بِعَمَلِ الدُّنیا فَاشتَغِل اَنتَ بِعَمَلِ الآخِرَةِ﴾؛

چون دیدی دگران به کار دنیا مشغول اند تو کار آخرت را دریاب

یکی خانه می سازد و یکی ماشین می خرد. آیا این قدر که مردم برای خانه ساختن می دوند من برای نماز و برای روشنایی شب اول قبر هم تلاش می کنم؟

این نگاه زیبایی است که انسان حتی از حرکت یک حیوان درس بگیرد.

سوم :

﴿وَ اِذا رَأَیتَ النّاسَ یَشتَغِلُونَ بِتَزیینِ الدُّنیاء فَاشتَغِل اَنتَ بِتَزیینِ الاخِرَةِ﴾؛

وقتی که دیدی همه سرگرم تزیین دنیا هستند، توبه زینت آخرت پرداز.

اگر دیدی مردم به تزیین دنیا می پردازند، تو مشغول تزیین آخرت شو. یکی ساختمان ساخته است که نمای آن میلیاردها تومان هزینه داشته است چقدر چراغ و و سنگ و ... در آن بکار رفته است!! یا یک عروسی برگزار می کنند که هزینه فراوانی برای گل زدن ماشین و ... می دهند.

وقتی کسی می خواهد هدیه بدهد چقدر آن را در کاغذ می پیچد تزیین می کند و گل می زند!! و یا پلاستیک روی آن می کشد. ما هم می توانیم وقت نماز اذان و اقامه بگوییم یک جای آرام را برای نماز انتخاب کنیم. آن جا را تزیین کنیم این نماز در پرونده ما ثبت می شود

چهارم:

﴿وَ اِذا رَأَیتَ النّاسَ یَشْتَغِلُونَ بِعُیُوبِ النَّاسِ فَاشْتَغَلَ أَنْتَ بِعُیُوبِ نَفْسِکَ﴾؛

هنگامی که مردم را مشغول عیب جویی دیگران بینی، تو در فکر عیوب خود باش

اگر دیدی مردم به عیب های هم مشغول اند و مدام عیب جویی می کنند، تو به عیب خودت مشغول شو.

پنجم:

هر

﴿و إذا رَأیتَ الناسَ یَتوسَّلُونَ بالخَلقِ فَتَوَسَّلْ أنتَ بالخالِقِ﴾؛ (1)

هر گاه بندگان به خلق متوسل شدند تو دست توسل به جانب خدا دراز

ص: 221

كن.

اگر دیدی مردم به هم متوسل می شوند، تو به خدا متوسل شو.

ششم:

﴿وإذا رَأیتَ الناسَ یَشتغِلونَ بکَثرَهِ العَمَلِ فاشتَغِلْ أنتَ بصَفوَهِ العَمَلِ﴾؛

زمانی که ببینی همتها همه در زیادی عمل صرف می شود تو به اخلاص در عمل همت گمار

اگر دیدی مردم به دنبال کثرت عمل اند توبه اخلاص عمل بپرداز در اسلام کثرت عمل مهم نیست؛ اخلاص عمل مهم است.

وقتی امام کاظم علیه السلام را به زندان انداختند امام فرمود: خدایا از تو سپاسگزارم. جای آرامی برای عبادت می خواستم که رفت و آمد نباشد و تو عنایت کردی. (1) نگاه به زندان نگاه به محلی برای عبادت است.

اول انقلاب، وقتی کارتر ایران را تحریم کرد اولین حرفی که امام زد، این بود: تشکر می کنیم که ما را تحریم کرد خودمان به فکر بیفتیم و تولید کنیم این نگاه نگاهی مثبت است. حتی زمان جنگ چندین استان درگیر شده بودند و امام رحمه الله فرمود دیوانه ای آمده و یک سنگی در چاه انداخته است.

خبر وفات پسر عالم و مجتهد ایشان (2) را به اودادند فرمود: این از الطاف خفیه الهی است و (3) همین طور هم شد. در همان مقطع زمانی، مرگ ایشان باعث انقلاب شد و نام ایشان سر زبان ها افتاد.

در حوادث اگر این را بفهمیم تمام کارها درست می شود. آن یک چیز این است

ص: 222

که خدا حکیم و علیم و قادر است و می شنود باید نتیجه بگیریم که فلان اتفاق افتاد، حتماً باید حکمتی داشته باشد؛ پس بد تحلیل نکنیم

خدایا! نگاه های ما را اصلاح بفرما و در راستای توحید قرار بده

ص: 223

ص: 224

1- مگر خود شما باقی می مانید؟ شما هم می میرید. 2- تمام پیامبران و همه انسان های گذشته از دنیا رفته اند و مرگ برای همه است. خلود در ذات بشر نیست. این چه حرفی است که می زنید؟ اگر پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا برود، دین که محفوظ است.

ای پیامبر! هیچ بشری قبل از تو جاویدان نبوده است. سلیمان علیه السلام با آن عظمت مرد. ابراهیم علیه السلام با آن عظمت و پدرامت بودن از دنیا رفت. شیخ الأنبیا، حضرت نوح علیه السلام با آن عمر طولانی از دنیا رفت خلد، یعنی خالد بودن و جاویدان بودن هیچ بشری قبل از این پیامبر جاویدان نبود. اگر پیامبر صلی الله علیه و آله مرد، شما هم می میرید این استدلال برای کسی است که خودش نمیرد

سپس موضوع بسیار مهمی را اشاره می کند آیه ای که همه تان بارها شنیده ايد. خوب است که انسان هر روز این آیه را چندین بار بخواند و شب ها این آیه را با خودش زمزمه کند این آیه چهار کلمه بیشتر نیست:

﴿ كُل نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَ نَبْلُوكُمْ بِالشَّرِ وَ الْخَيرِ فِتْنَةً وَ إِلَينَا تُرْجَعُونَ ﴾ (1)

هر انسانی طعم مرگ را می چشد و شما را با بدی ها و خوبی ها آزمایش می کنیم؛ و سرانجام به سوی ما بازگردانده می شوید!

نفس منظور نفس انسان است؛ نه خدا زیرا به خدا هم نفس گفته شده است. هر روح و هر جانی، طعم مرگ را می چشد. این شتری است که در خانه همه می خوابد البته ممکن است قیامت به نظر ما دور باشد. معلوم نیست چقدر تا قیامت باقی است ولی ،مرگ نزدیک .است

یعنی مستی مرگ که غیر از مرگ است:

﴿وَ جَاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذلِكَ مَا كُنْتَ مِنْهُ تَحِيدُ ﴾ (1)

و سرانجام، سکرات (و بیخودی در آستانه) مرگ به حق فرا می رسد (و به انسان گفته می شود): این همان چیزی است که تو از آن می گریختی!

همه انسان ها قبل از مردن حتی در تصادف و در یک لحظه و یک دقیقه هم حالتی به نام مستی موت دارند این حالت خیلی مهم است است و انسان باید خیلی به فکر این حالت باشد. این حالت نه دنیاست و نه مرگ است. حالتی بین این دنیا و آن دنیا. حالتی که حواس از این دنیا قطع شده و هنوز نمرده است. حالتی است که خیلی ائمه ما علیهم السلام و بزرگان به توجه به این حالت سفارش کردند.

هر کسی هر چه در درونش است در آن لحظه بیرون می ریزد. اگر به چیزی وابستگی داشته، آن لحظه اسیر است و اگر مثل حضرت سلیمان علیه السلام وارسته بوده، آن لحظه جان دادن راحت است. آن لحظه ، لحظه ای است که هم فرشته ها می آیند و هم شیطان می آید. خداوند در این باره می فرماید:

﴿تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلا تَخَافُوا وَ لاَ تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ ﴾ (2)

فرشتگان بر آنان نازل می شوند که: نترسید و غمگین مباشید، و بشارت باد بر شما به آن بهشتی که به شما وعده داده شده است!

مرحوم طبرسی رحمه الله در مجمع البیان می فرماید: این آیه در زمان جان دادن است. ملائکه با حالت پاکیزه می آیند ﴿سَلامُ عَلَیكُمْ ﴾ (3) می گویند. گاهی هم

ص: 227

شیاطین به دوستان خود مطالبی مخفیانه القا می کنند.

﴿وَ إِنَّ الشَّيَاطِينَ لَيوحُونَ إِلَى أَوْلِياتِهِمْ ﴾ (1)

شیطانها به دوستان خود وسوسه می کنند.

در این لحظه است که ایمان سلب می شود و بعضی ها بدون ایمان از دنیا می روند بزرگان و علمای ما به این مسئله توجه ویژه ای داشتند.

شکست تمام نامه ها و وجوهاتی را که نزدش بود، به آیت الله آقا سید احمد زنجانی، پدر آیت الله زنجانی سپرد که اکنون در این حرم نماز می خوانند. بنایی در خانه اش بود که او را هم مرخص کرد درس ها و برنامه هایش را جمع کرد و تمام کارهایش را خودش انجام داد سه روز بعد از آن ، وقتی کنارش آمدیم، دیدیم که به حالت احتضار است. دختر ایشان که خانم آقای حائری باشد، مقداری تربت امام حسین علیه السلام داخل آب ریختند و به پدرشان دادند. پدر پرسید: این چیست ؟ من چیزی نمی خورم جواب داد: تربت است. گفت: اگر تربت است، می خورم. قدری خوردند و بعد فرمودند: خدایا! شاهد باش.

﴿آخَرَ زَادِي مِنَ الدُّنْيَا تُرْبَةِ الْحُسَيْنُ علیه السلام﴾ (1)

آخرین چیزی که در این دنیا خوردم تربت امام حسین علیه السلام است.

دیگر هم با کسی حرف نزد.

مرحوم حاج شیخ مرتضی حائری می گوید: آیت الله حجت لحظه آخر چشم هایش را باز کرد و شروع کرد به سلام دادن: «السلام علیک یا رسول الله صلی الله علیه و اله». به همه ائمه علیهم السلام حتی به حضرت زینب کبری علیها السلام سلام داد این سلام ها را هم به ترکی و هم عربی و هم فارسی گفت دیگر توجه به اطرافش نداشت و حالت سکره موتش با ارتباط با اهل بیت علیهم السلام تمام شد.

این حالت حالتی سنگین است و حالت سختی است.

خانه تمام مسجدی های که می شناخت رفت. به آن ها گفت که من این مسأله را اشتباه گفته ام و درستش این است. شما هم این مطلب را به هر کس که امشب در مسجد بود برسانید و حلالیت بطلبید.

یکی از مسجدی ها گفت: می توانستی فردا شب در مسجد دوباره درستش را .بگویی جواب داد: نه اگر مرگ من امشب برسد فردای قیامت چه جواب بدهم؟

هر که دوست دارد خدا سختب های جان کندن را بر او آسان ،کند باید صله رحم کند و به پدر و مادرش نیکی کند.

صله رحم شامل برطرف کردن مشکل اقتصادی، مشکل آبروی اقوام و باز کردن گره های ایشان است.

چرا در این روایت :نگفت به والدین انفاق کنید؟ چرا کلمه بر و احسان آمده است؟ در روایات داریم احسان و بربه والدین این است که قبل از آن که حاجت شان را به زبان بیاورند، کارشان را راه بیندازی (1) ولی اگر درخواست کرد، مانند سائل است.

ممکن است برخی بپرسند که از کجا بدانیم چه می خواهند. البته این پذیرفتنی نیست؛ کدام بچه است که نداند پدر و مادرش چه می خواهند؟ چه مشکلی در خانه دارند؟ البته پدر و مادرها هم نباید سطح توقع شان را بالا بیاورند. وظیفه در حد نفقه و در حد تأمین است.

همچنین در زیارت جامه کبیره داریم که ارتباط با اهل بیت علیهم السلام هم خیلی

ص: 231

مؤثر است:

﴿وَ بِمُوَالاتِكُمْ تُقْبَلُ الطَّاعَةُ الْمُفْتَرَضَةُ﴾؛ (1)

و به دوستی شما است که طاعت مفروض قبول می شود

یکی از ویژگی های اهل بیت علیهم السلام این است که رحمت موصوله خداوند هستند. امیرالمومنین علیه السلام به حارث همدانی فرمود: شما هنگام موت ما را می بینید؛ (2) از این رو انس با اهل بیت: و ارتباط با ایشان جان دادن را آسان می.کند

مرگ بخشی از زندگی بشر و یک حقیقت انکار نشدنی است. یک پایان و فرجام است که هرگز نمی توان آن را فراموش کرد چنین هم نیست که یاد مرگ بازدارنده انسان از اعمال و وظایف روزمره اش .باشد امیرمؤمنان علی علیه السلام بارها :فرمود:

﴿اسْتَعِدُّوا لِلْمَوْتِ﴾؛ (1)

«برای مرگ آماده شوید».

البته نه این که کار نکنیم و پا رو به قبله دراز کنیم امیرالمؤمنین علیه السلام همواره به مردم رو می کرد و می فرمود:

﴿تَجَهَّرُوا رَحِمَكُمُ الله﴾؛

«آماده شوید خدا شما را رحمت کند»؛

﴿فَقَدْ نُودِى فِيكُمْ بِالرَّحِيل﴾؛ (2)

مرگ نزدیک است و دور نیست.

در جای دیگر می فرمود:

﴿أَسْمَعُوا دَعْوَةَ الْمَوْتِ آذَانَكُم﴾ (3)

با گوش های تان دعوت مرگ را بشنوید.

آن هایی که دزدی می کنند و نیرنگ می زنند باید به فکر مرگ باشند. مخصوصاً آن عده که سن و سالی هم از آن ها گذشته است. اگر کمی مرگ را باور داشته باشند، هرگز گناه نمی کنند.

ص: 233

بعضی قبرها مشخص اند. امیرالمؤمنین علیه السلام قبل از مرگ محل قبرشان را مشخص کردند. قبری که حضرت نوح علیه السلام آماده کرده بود. (1) الآن هم وقتی به زیارت امیرالمؤمنین علیه السلام می روید، حضرت آدم و نوح علیهما السلام را هم زیارت می کنید و به آن ها سلام می دهید. همین طور امام حسین و امام هشتم علیما السلام قبر خودشان را مشخص کردند امام رضا علیه السلام فرمود:

﴿أَنَا وَ هارُونُ هَكَذَا وَ ضَمَّ بَينَ إِصْبَعَيه﴾؛ (2)

من و هارون چنین هستیم دو انگشت خود را بهم چسباند.

مردم تعجب کردند که منظور امام چیست. قبر هارون ملعون و امام رضا علیه السلام کنار یکدیگر است. از این رو مستحب است هنگام زیارت امام رضا علیه السلام، هارون را لعن کنید. این مطلب را مرحوم شیخ عباس قمی رحمه الله آورده اند.

خدا دعبل خزاعی را رحمت کند که :گفت

قَبْرَانِ فِي طُوسَ خَيرُ النَّاسِ كُلِّهِمْ *** وَ قَبْرُ شَرهِمْ هَذَا مِنَ الْعِبَر (3)

در طوس دو قبر قرار دارد یکی متعلق به بهترین مردم و دیگری به بدترین .مردم

دو تا قبر در طوس است یکی خیرالناس است و یکی هم شر الناس.

ص: 235

من و شما هم یک جایی دفن می شویم.

5. ﴿و اَنَا بَیْتَ الْفَقْرِ فَاحْمِلُوا اِلَی کَنْزاً و اَمَّا الْکَنْزُ فَلَا اِلَهَ اِلَّا الله﴾ (1)

و من سرای فقرم گنجی بفرستید و اما گنج کلمه توحید و گفتن لا اله الا الله است.

من خانه فقرم؛ نه وسیله ای در آن است و نه فرش؛ پس با خودت گنجی بیاور.

سپس توضیح دادند که گنج «لااله الا الله و محمد رسول الله و على ولى الله» است. این کنز توحید نبوت و ولایت است مثلث سه ضلعی که اگر کسی در زندگی این سه را داشت، گنجی است که با خودش می برد.

شخصی خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله رسید و عرض کرد:

﴿يا رَسُولَ اللَّهِ هَلْ لِلْجَنَّةِ مِنْ ثَمَنٍ قَالَ نَعَمْ قَالَ مَا ثَتَنُهَا قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ يَقُوها الْعَبْدُ مُخلِصاً بِهَا قَالَ وَ مَا إِخْلَاصُهَا قَالَ الْعَمَلُ بِمَا بُعِثْتُ بِهِ فِي حَقِّهِ وَحُبُّ أَهْلِ بَيتِى﴾؛ (2)

ای رسول خدا! آیا بهشت قیمتی دارد که انسان بپردازد و آن را به او بدهند؟ حضرت پاسخ دادند بله قیمت دارد. پرسید: قیمت بهشت چیست؟ حضرت پاسخ دادند قیمت اصلی بهشت لا اله الا الله (توحید) است؛ البته به شرط این که بنده از روی اخلاص بگوید. اعرابی پرسید: اخلاص به چه معناست؟ حضرت فرمود: اخلاص به دو چیز است: یکی عمل به دستوراتی از طرف خدا آورده ام و دیگری محبت اهل بیتم.

یا رسول الله! قیمت بهشت چقدر است؟ حضرت فرمود: گفتن با اخلاص لا اله الا الله ، دوباره پرسید: اخلاصش چیست؟ فرمود: این که هر آن چه خدا فرموده

ص: 237

انجام بدهی و آن چه نهی کرده انجام ندهی.

است. گفتم: چرا این جا آمدید ؟

گفت: دیدم شما بیدارید و در حجره تان باز است. به دنبالش راه افتادم و به خانه شان رفتم گفتم یک ظرف آب بیاور. چهل مرتبه سوره حمد خواندم و گفتم این آب را به او بدهید بخورد و به حجره آمدم. هنوز آفتاب طلوع نکرده بود، دیدم دوباره صدای در حجره آمد. با خود گفتم حتماً مرده است. در را باز کردم. آن شخص گفت مثل این که آب روی آتش بریزی، فرزندم خوب شده است و پول زیادی هم برای من آوردند که من با آن برای آن خانم خانه تهیه کردم. همان جا تصمیم گرفتم علاوه بر درس حوزه پزشکی هم بخوانم پزشکی آن زمان بسیار محدود بود و من بعد از آن به نجف رفتم و مطب زدم وقتی خدا می خواهد وسیله را فراهم کند، این طور می شود.

حاجی نوری نقل می کند یک شب در عالم رؤیا قصر بسیار زیبایی دیدم :گفتند حاج میرزا خلیل این همان باری است که شب از دوش همان بچه های یتیم برداشتی خداوند هم به تو علم پزشکی داد و هم فهم و درک این تازه پاداش دنیایی است.

امام مجتبی علیه السلام در بستر شهادت بود جناده آمد دید حال امام خیلی بد .است دارد جان می دهد.

جناده می گوید: از امام خواستم نصیحتی بفرمایید. فرمود:

﴿اسْتَعِدَّ لِسَفَرِكَ ، وَ حَصِّل زادَكَ قَبلَ حُلُول أجَلِكَ﴾، (1)

مهیای مسافرت (آخرت) شو و توشه آن را پیش از رسیدن اجل فراهم نما

ص: 239

قبل از این که سفر مرگ ،برسد آماده باشیم برای بعد مرگ نگذاریم.

فرزند بیماری و... که ما فکر می کنیم شر است.

منظور از خیر امتحانات است که از منظر ما موارد مثبت است مثلا: پولی که به ما می رسد، اولادی که خدا به ما می دهد و....

گاهی خدا انسان را با فقر آزمایش می کند و گاهی با ثروت، ممکن است انسانی با دید ،خودش فقر را شر بداند؛ بنابراین قرآن می فرماید:

﴿وَ نَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ﴾

و شما را با بدی ها آزمایش می کنیم

حضرت سلیمان با ثروت فراوان امتحان می شود و حضرت ایوب با فقر .شدید مال سلیمان به نظر ما خیر است و مال ایوب شر ولید که داستانش در سوره مدثر آمده خداوند ده فرزند پسر به او داد و به حضرت سلیمان هم یک اولاد نداد

مطالبی را راجع به امتحانات الهی مطرح می کنم؛ زیرا بحثی است که ما با آن سر و کار داریم و در حقیقت موضوعی کاربردی است.

4. تمحیز؛ دوبار در قرآن آمده است.

مجموعه این آیات که درباره امتحانات الهی است صد و چند آیه است که به پنج دسته تقسیم می شود

1. آیاتی که می فرماید همه انسان ها امتحان می شوند؛ یکی از آن آیات این است :

﴿أحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يترَكُوا أَنْ يقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لا يُفْتَنُونَ ﴾ (1)

آیا مردم گمان کردند همین که بگویند: «ایمان آوردیم»، به حال خود رها می شوند و آزمایش نخواهند شد؟!

همه انسان ها امتحان می شوند

2. آیاتی که انواع امتحانات را بیان می کند؛ یکی از آن آیات، آیه مورد بحث است که می فرماید امتحان دو قسم است: خیر و شر

3. آیاتی که هدف امتحان را بیان می کند مثل این آیه که می فرماید:

﴿و لِيبْلُوَكُمْ أَيكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً﴾ (2)

تا شما را بیازماید که کدام یک از شما بهتر عمل می کنید.

انسان ها امتحان می شوند تا معلوم شود چه کسی سلمان است و چه کسی ابوسفیان. یک معلم که به مدت یکسال با دانش آموزان است، می فهمد چه کسی قبول می شود و چه کسی مردود ولی به خاطر این که سر و صدای آن ها بالا نگیرد، از آن ها امتحان می گیرد.

خداوند همه بندگانش را می شناسد اما در اثر این امتحانات معلوم می شود چه کسی صابر است و چه کسی عجول و چه کسی جزع می کند و چه کسی

ص: 243

تأمل و و هر شخصی در چه رتبه ای قرار می گیرد

4. آیاتی که موارد امتحان شده را مثال می زند؛ یکی از آن آیات این آیه است:

﴿وَ إِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ﴾ (1)

(به خاطر آورید) هنگامی که خداوند ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود.

خداوند حضرت ابراهیم را با آتش و با سر بریدن فرزندش امتحان کرد. قرآن درباره قوم حضرت صالح می فرماید:

﴿إِنَّا مُرْسِلُو النَّاقَةِ فِتْنَةٌ لَهُمْ ﴾ (2)

ما «ناقه» را برای آزمایش آن ها می فرستیم.

ما قوم صالح را با شتر امتحان کردیم در خندق و جنگ احزاب مسلمان ها با کندن خندق امتحان شدند

5. آیاتی که ابزار امتحان را بیان کرده است یکی از این آیات این آیه است:

﴿وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ﴾ (3)

قطعاً همه شما را با چیزی از ترس گرسنگی و کاهش در مال ها و جان ها و میوه ها آزمایش می کنیم؛ و بشارت ده به استقامت کنندگان!

در سوره مبارکه ص خدا داستان یک پدر و پسر را که هر دو پیامبرند، مطرح می کند؛ پدر حضرت داود است و پسر حضرت سلیمان قرآن وقتی داستان حضرت داود را بیان می کند ، در ابتدا ده تا ویژگی حضرت داود را ذکر می کند.

ص: 244

کردی؟! چرا حرف برادر دیگر را نشنیدی؟! خداوند حضرت داود را امتحان کرد

حد اقل قضاوت این است که قاضی حرف طرفین دعوا را بشنود قرآن می فرماید:

﴿فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ رَاكِعا وَ أَنَابَ﴾؛ (1)

از این رو از پروردگارش طلب آمرزش نمود و به سجده افتاد و توبه کرد.

سه تا کار کرد: 1- استغفار کرد، 2- به رکوع ،افتاد، 3- گفت: خدایا! اشتباه کردم؛ البته می دانید انبیاء الهی معصوم اند یعنی مرتکب گناه نمی شوند؛ به این کار «ترک اولی»گفته می شود یعنی بهتر بود این کار صورت نگیرد. مثل این که شما به شخصی می گویید بنشین بهتر بود بگویید: بفرما بنشین فحش نیست ولی بفرما قشنگ تر است. قضاوت حضرت داود اشتباه نبود اما چون سخنان طرف مقابل را گوش نکرده بود خداوند خواست او را متوجه اشتباهش بکند. (2)

برخی از مطالبی که در برخی از کتاب ها مثل تورات آمده صحت ندارد.

می فرماید: ما حضرت سلیمان را امتحان کردیم و یک جسدی را روی تختش انداختیم. «عرش» به تخت های پایه بلند که حاکم روی آن می نشیند و نظر می دهد و قضاوت می کند، اما کرسی آن تختی است که رویش استراحت می کنند و می خوابند

می فرماید: یک جسد روی کرسی اش انداختیم بعد توبه کرد، یعنی چی؟ شما و این آیه باشید چی می فهمید؟

ما سلیمان را آزمودیم و آن امتحان این بود که سلیمان خیلی ثروتمند و قدرتمند بود و همه چیز در اختیار او بود.

امیرالمؤمنین در نهج البلاغه می فرماید: اگر قرار بود کسی در این عالم ،بماند، حضرت سلیمان می ماند؛ زیرا خدا ملکی به او داد که به هیچ کسی نداده است (1)

به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بالاتر از حضرت سلیمان داده خواهد شد.

سلیمان دارای همسران متعدد بود و با خود گفت: من از آن ها صاحب فرزندان متعددی می شوم تا در اداره کشور به ویژه در جهاد با دشمن به من کمک کنند ولی چون در این جا غفلت کرد و «ان شاء الله» نگفت که بیان گر اتکای انسان در همه حال است در آن زمان هیچ فرزندی از همسرانش تولد نیافت؛ جز فرزندی ناقص الخلقه همچون جسدی بی روح که آن را آوردند و بر تخت افکند

سلیمان سخت به فکر فرو رفت و ناراحت شد که چرا برای لحظه ای هم از خدا غافل شده و بر نیروی خود تکیه کرده است پس توبه کرد و از خدا آمرزش خواست. (2)

ص: 247

پس حضرت داود به قضاوت امتحان شد و حضرت سلیمان به فرزند و هر دو هم بعد از آن ترک اولی، توبه کردند.

اما جاهای که خدا مرا در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله امتحان کرد:

1. «يوم الدار»؛ ده ساله بودم که پیامبر صلی الله علیه و آله بزرگان فامیل اش را جمع کرد و رسالت خودش را اعلام کرد. یکی از این ها بلند نشد دفاع کند، تنها کسی که بلند شد و دفاع کرد من بودم و همان جا پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: تو جانشین منی.

جانشینی علی علیه السلام در غدیر نیست، غدیر رفراندوم است.

2. «لیلة المبيت»؛ پیامبر صلی الله علیه و آله شبانه به مدینه رفت و من در مکان او خوابیدم.

آیه نازل شد:

﴿وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِى نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ الْعِبَادِ﴾ (1)

بعضی از مردم (با ایمان و فداکار همچون علی علیه السلام در «ليلة «المبيت» به هنگام خفتن در جایگاه پیغمبر صلی الله علیه و اله)، جان خود را به خاطر خشنودی خدا می فروشند؛ و خداوند نسبت به بندگان مهربان است

3. روز بدر؛ من سنی نداشتم، (تقریبا بیست و یک یا بیست و دو سالش بود) سران قریش عتبه شیبه و... به میدان آمده بودند اول کسی که در مقابل این ها قرار گرفت، من بودم.

4. در جنگ احزاب و خندق، همه می لرزیدند، بعضی ها بت همراه شان برداشته بودند و می گفتند: الآن اسلام از بین می رود و ما می گوییم که بت پرستیم؛ این ها کسانی بودند که نان به نرخ روز می خوردند. بعضی ها به پیامبر صلی الله علیه و اله می گفتند: آقا کوتاه بیایید! تنها کسی که در مقابل عمر بن عبدود قرار گرفت من بودم حضرت در آن زمان 23 ساله بود.

پیامبر صلی الله علیه و اله فرمود: همه اسلام در برابر همه کفر قرار گرفته است؛ زیرا اگر اميرالمؤمنین علیه السلام زمین می خورد فاتحه اسلام خوانده شده بود دشمنان اسلام با

ص: 249

پنج هزار نیروی که آورده بودند می خواستند کار اسلام را تمام کنند. خداوند با این جملات او را ستود:

﴿ لَا سَيفَ إِلَّا ذُو الْفَقَارِ وَ لَا فَتَى إِلَّا عَلِى﴾ (1)

نیست شمشیری جز ذو الفقار و نیست جوانی جز علی

5. در احد؛ در جنگ احد همه فرار کردند. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در شیار کوه با دندان شکسته و با پیشانی زخم خورده و حمزه بدنش روی زمین قرار گرفته بود و... هفتاد زخم برداشتم ولی نگذاشتم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از بین برود.

6. در خیبر؛ سه روز مسلمان ها حمله می کردند شکست می خوردند روز چهارم پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: فردا پرچم را دست کسی می دهم:

﴿يحِبُّ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ ُيحِبُّهُ اللهُ وَ رَسُولُه﴾؛ (2)

خدا و پیامبرش او را دوست دارند و او خدا و پیامبرش را دوست دارد.

من درب خیبر را شکافتم نه با قدرت و زور بشری؛ بلکهبا قدرت الهی.

7. سوره توبه که اعلام بیزاری از مشرکین در آن است و بسم الله هم ندارد، قرار شد بروم این را برای مردم در مکه بخوانیم کسی جرأت نمی کرد که برود در مکه با صراحت بگوید خدا از مشرکین بیزار است، مشرکین نجس اند و... تنها کسی که این جرأت را پیدا کرد من بودم آمدم و سوره برائت را خواندم و آن جا هم قبول شدم.

اما جاهایی که بعد از پیامبر صلی الله علیه و اله قبول شدم فهرست وار بیان می کنم:

1. بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه و اله غائله به پا شد من صبر کردم

2. ثقیفه بود صبر کردم

ص: 250

3. انتخاب خلیفه دوم بود که بی هیچ پشینه ای، با یک سفارش صورت ،گرفت صبر کردم

4. شورا بود؛ شورای شش نفره آن طور علیه من تنظیم شد، صبر کردم.

5. در جمل در مقابل آن افراد صبر کردم

6. در صفین در مقابل آن خدعه ها صبر کردم.

7. در نهروان

این فرد بعد از شنیدن این موارد گفت:

﴿أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَ أَشْهَدُ مُحَمَّداً رَسُولُ الله وانک ولی الله﴾؛

شهادت می دهم که خدای جز الله نیست و محمد فرستاده اوست و تو ولی او هستی

این فرد از کسانی بوده که مثل امروز خدمت امام مجتبی علیه السلام رسیده و بر امیرالمؤمنین علیه السلام گریه کرده که در اول بحث مطرح کردم. (1)

بنابراین نمی شود گفت خدایا! مرا امتحان ،نکن بله می شود به خدا عرضه داشت در این موارد مرا امتحان نکن؛ همان طوری که یک دانش آموز هم می تواند به استادش بگوید از این فصل که نخوانده ام امتحان نگیر. ولی نمی تواند بگوید: اصلا امتحان نگیر.

در مورد خداوند هم می توان گفت:خدایا! مرا با داغ اولاد امتحان نکن.

داستان های صبر پایان کتابش یک جمله ای نوشت: خدایا این ها را من نوشتم و صبر هم می کنم ولی یک خواهشی ازت دارم دیگر مرا با داغ اولاد امتحان نکن.

در قرآن داریم:

﴿وَ لاَ تُحَمِّلْنَا مَا لاَ طَاقَةَ لَنَا بِهِ ، وَ لَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْراً﴾ (1)

پروردگارا! آن چه طاقت تحمل آن را نداریم بر ما مقرّر مدار! و آثار گناه را از ما بشوی

خدایا! امتحان ما را در دین قرار مده؛ بلکه امتحان در دنیای ما باشد در مال ما باشد.

در دعای عرفه می خوانیم خدایا! ما را وارث چشم و گوش مان قرار نده، (2) یعنی چشم و گوش ما از کار نیفتد و من زنده باشم.

امیرالمؤمنین در «نهج البلاغه» می فرماید: خدایا! اول چیزی که از من می گیری جانم باشد. (3)

وقتی جان گرفته شد بقیه هم گرفته می شود والا می شود انسان زنده باشد ولی چشمش نابینا باشد می توان این دعا را :کرد

خدایا! امتحان های ما را آسان قرار بده

خدایا! ما را با سختی ها آزمایش نکن

و ... حضرت ابراهیم اگر امتحان نمی شد که امام نمی شد، فقط پیامبر بود، قرآن می فرماید:

﴿وَ إِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَاماً قَالَ وَ مِنْ ذُرِّيتى قَالَ لا ينالُ عَهْدِى الظَّالِمِينَ ﴾ (1)

(به خاطر آورید) هنگامی که خداوند ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود. و او به خوبی از عهده این آزمایش ها .برآمد خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم!» ابراهیم عرض کرد: «از دودمان من (نیز امامانی قرار بده!)» خداوند فرمود: «پیمان من به ستمکاران نمی رسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم ،باشند، شایسته این مقامند)».

حضرت ابراهیم امتحان شد و قبول شد، خداوند فرمود: من تو را برای مردم امام قرار دادم.

گاهی برخی از آدم ها که با خدا قهر کرده اند، در اثر بیماری با خدا صلح می کنند؛ در اثر یک داغ، فامیل ها کنار هم جمع می شوند، یعنی اختلاف ها کنار می رود؛ گاهی یک تصادف باعث می شود که انسانی اهل دین شود.

نگویید چرا خدا امتحان می گیرد؟ برای رشد برای بالندگی برای پیشرفت برای ،ترقی برای مسئولیت دادن و برای بازگشت به سوی خداوند.

﴿وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ﴾ (1)

و بشارت ده به استقامت کنندگان!

خدایا! همه ما را سرافراز در آزمونهایت قرار بده

خدایا! به مقربان درگاهت قسمت می دهیم همه ما را پیرو مکتب قرآن و اهل بیت علیهم السلام مقرر بفرما.

ص: 254

آیا این همان کسی است که سخن از خدایان شما می گوید؟!

این کسی است که بت های ما را مسخره می کند ؟!

فرعون می گفت: موسی با این لباس پشمینه و یک عصا آمده با من در بیفتد ؟! (1)

قرآن می فرماید: شما که اصل خدا را دارید انکار می کنید:

﴿وَ هُمْ بِذِكْرِ الرَّحْمَن هُمْ كَافِرُونَ﴾

در حالی که خودشان ذکر خداوند رحمان را انکار می کنند.

اصل خدا را که رحمان و خالق هستی است منکر می شوید، آن وقت پیامبر صلی الله علیه و اله که دارد بت های چوبی و سنگی شما را نفی می کند مسخره اش می کنید.

راجع به تمسخر کردن مطالبی را بیان می کنم چهار نوع تمسخر و استهزاء در قرآن کریم آمده ممکن است شخصی بیش تر هم استخراج کند.

پیامبر! اگر تو را مسخره می کنند ناراحت نباش؛ چون قبل از تو پیامبران دیگر را مسخره می کردند.

آن یکی می گفت: بیکاری مگر

یا شدی فرتوت و عقلت شد ز سر

او همی گفت: این به فرمان خداست

این بِچُربَک (1) ها نخواهد کشت کاست (2)

بیکاری کشتی می سازی ، آب از کجا می آوری؟ چرا چند طبقه می سازی؟ پیامبریت نگرفته نجاری می کنی؟ عقل از سرت پریده، روی شن و ماسه که نمی شود کشتی برد کشتی به این بزرگی آب می خواهد ؟! (3)

در سوره یاسین می فرماید:

﴿يا حَسْرَةً عَلَى الْعِبَادِ مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِءُونَ ﴾ (4)

افسوس بر این بندگان که هیچ پیامبری برای هدایت آنان نیامد مگر این که او را استهزا می کردند!

هر کدام از پیامبران را به نوعی مسخره می کردند.

این ها آیات الهی را تکذیب می کنند و می گویند این ها باعث تمسخر است و مسخره می کنند، مثلا: پیامبر صلی الله علیه و اله قرآن می خواند، داد و بیداد می کردند می گفتند: پس کو عذاب، کی می آید؟ بهشت و جهنم کجاست؟

﴿اللهُ يسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ يَمُدُّهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ﴾ (1)

خداوند آنان را استهزا می کند؛ و آن ها را در طغیان شان نگه می دارد تا سرگردان شوند.

کسانی که دیگران را مسخره می کنند خداوند آن ها را مسخره می کند؛ این یک اصل کلی است.

در آیه دیگر می فرماید:

﴿وَ مَكَرُوا وَ مَكَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ﴾ (2)

و (یهود و دشمنان مسیح برای نابودی او و آیینش) نقشه کشیدند؛ و خداوند (بر حفظ او و آیینش) چاره جویی کرد؛ و خداوند بهترین چاره جویان است.

کسانی که مکر می کنند، خداوند با آن ها مکر می.کند در آیه دیگری می فرماید:

﴿إنَّ الْمُنَافِقِينَ ُيخَادِعُونَ اللهَ وَ هُوَ خَادِعُهُمْ﴾ (3)

منافقان می خواهند خدا را فریب دهند؛ در حالی که او آن ها را فریب می دهد.

کسانی که خدعه می کنند خداوند با آن ها خدعه می کند.

شخصی از امام رضا علیه السلام سؤال کرد آیا خداوند مسخره، مکر و خدعه می کند؟

امام رضا علیه السلام فرمود:

﴿إِنَّ اللهَ لَا يَسْخَرُوَ لَا يَسْتَهْزِئُ وَ لَا يَمْكُرُ وَ لَا يُخَادِع﴾ (4)

ص: 262

خداوند نه مسخره می کند و نه استهزاء و نه نیرنگ و فریب بکار می برد.

گفت: قرآن چه می گوید؟ امام رضا علیه السلام فرمود: یعنی این ها را به خودشان بر می گرداند.

مکررا به او بر می گرداند نه این که خدا مکر می کند، مثلا: شخصی چاله ای حفر کرده که فردی را داخلش بیاندازید خداوند چاله نمی کند که او را داخلش بیاندازد بلکه کاری می کند که او در این چاله خودش بیفتد

مکر خدا یعنی برگرداندن مکر بنده به خودش تمسخر خدا یعنی برگرداندن تمسخر خود بنده به خودش

کلاه گذاشتی ، کلاه سرت می رود نه این که خدا کلاه سرکسی می گذارد.

این نه نفری که مشخص شد زودتر آمدند که حضرت صالح نیامده باشد و بروند مخفی شوند. آمدن دیدن آن جایی که حضرت صالح می ایستد، اگر سنگ را بیندازند رویش می افتد یا نه؟ داشتند برآورد می کردند که یک مرتبه سنگ افتاد و نه نفر آن ها زیر سنگ زنده به گور شدند.

یک از جاهایی که خدا کلمه «مکر» را به کار برده این جاست:

﴿وَ مَكَرُوا وَ مَكَرَ اللهُ وَ اللهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ﴾ (1)

و (یهود و دشمنان مسیح برای نابودی او و آیینش) نقشه کشیدند؛ و خداوند (بر حفظ او و آیینش)، چاره جویی کرد؛ و خداوند بهترین چاره جویان است.

آن ها مکر کردند و ما هم مکر کردیم ما چه کار کردیم؟ ما کار خودشان را به خودشان برگرداندیم.

خدا مکر ندارد، شما می خواستید این سنگ روی حضرت صالح بیفتد روی خودتان افتاد.

بسته می شود و این حرکت چند مرتبه تکرار می شود این نتیجه تمسخر در دنیاست.

قرآن می فرماید:

﴿إِنَّا كَفَيْنَاكَ الْمُسْتَهْزِءينَ ﴾ (1)

ما شرّ استهزاکنندگان را از تو دفع خواهیم کرد.

ما جلوی کسانی که تو را مسخره می کنند می ایستیم.

خواهان زندگی دنیا بودند گفتند: «ای کاش همانند آن چه به قارون داده شده است ما نیز داشتیم! به راستی که او بهره عظیمی دارد!»

ولی وقتی داشت فرو می رفت می گفتند خوب شد ما مثل او نبودیم الحمد لله .

قرآن کریم در سوره مؤمنون آیه 108 می فرماید:

﴿قَالَ اخْسَئوا فِيهَا وَ لَا تُكَلِّمُون﴾ (1)

(خداوند) می گوید: دور شوید در دوزخ، و با من سخن مگویید!

روز قیامت مسخره کنندگان در جهنم فریاد می زنند به دادمان برسید خطاب می شود هیچی نگویید می گویند: چه کار کردیم؟

﴿فَاتَّخَذْتُمُوهُمْ سِخْرِياً﴾. (2)

امّا شما آن ها را به باد مسخره گرفتید.

شما دیگران را مسخره کردید تمسخر کردن کار بسیار زشتی است.

اگر کسی بنده ای را مسخره کند خدا را تمسخر کرده است.

بعض از این زن ها به او حسادت می ورزیدند می گفتند یهودی زاده! باید روی صفات مثبت افراد تکیه کرد.

پیش پیامبر صلی الله علیه و اله آمد و شکایت کرد. حضرت فرمود: بگو: بابایم هارون پیامبر خداست و وزیر حضرت موسی و عمویم حضرت موسی پیامبر کلیم الله است شوهرم حضرت محمد صلى الله عليه و سلم خاتم پیامبران است. (1)

سه تا نقطه مثبت را نادیده گرفته اید.

که طرف عبوس شده؟ خدا رسوایش کرد و یک سوره نازل شد. (1)

﴿عَبَسَ وَ تَوَلَّى﴾ (2)

چهره در هم کشید و روی برتافت.

﴿أَنْ جَاءَهُ الْأَعْمَى﴾

از این که نابینایی به سراغ او آمده بود!

خداوند می فرماید: چهره در هم کشیدی و رویت را بر می گردانی ! خداوند این مورد به شدت برخورد کرد؛ زیرا با اشاره دیگری را مسخره کرد.

مزاح با مسخره کردن باید مرزش از هم جدا شود.

خدایا! به همه ما توفیق پرهیز از تمسخر و بیهوده گویی عنایت بفرما.

ص: 271

ص: 272

﴿وَ كَانَ الْإِنْسَانُ عَجُولاً﴾ (1)

و انسان همیشه عجول بوده است!

انسان در کارها شتاب می کند مثل این که در فارسی می گوییم: فلانی شش ماهه به دنیا آمده است؛ یعنی خیلی عجله می کند. این مثل این آیه است:

﴿و إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً﴾ (2)

به یقین انسان حریص و کم طاقت آفریده شده است.

یعنی انسان حریص آفریده شده است به این حساب آیا خدا انسان را این گونه آفریده است؟ پاسخ منفی است. یعنی انسان ها اگر تربیت نشوند و از آن داشته های خود درست استفاده نکنند ،هلوع جزوع و عجول بار می آیند. منظور از این صفات منفی این نیست که خداوند چنین آفریده است. بله عجله باید باشد والا انسان تلاش نمی کند و دنبال روزی نمی رود اما اگر کسی از این نعمت الهی درست استفاده نکرد عجول می شود و عجول بودن بد است

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

﴿وَ الْعَجَلَةُ مِنَ الشَّيْطَانِ﴾؛ (3)

«و عجله و شتاب از شیطان است».

خویشتن داری تحمل و صبر و شتاب نکردن از خداست. اما عجله از شیطان است.