بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 2

ص: 3

سلسه سخنرانیهای استاد رفیی (جلد دهم)

حجت الاسلام و المسلمین حسینی نیشابوری

ص: 4

نتیجه...34

سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نهضت عاشورا (1)...37

مقدمه...37

شیعیان اهل سنت واقعی...39

شرایط تأسی به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم...41

جریان شیعه شدن ادریس مغربی...43

بیان سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم...43

الف: نورانی کردن جامعه و مردم...43

داستان جوانی نورانی...44

داستان حارث بن مالک...44

نورانیت و ظلمت در سه چیز...45

داستان فرزندان قرظه...46

داستان کربلایی کاظم...46

ساطع شدن نور از سر امام حسین علیه السلام...48

نورانیت جون غلام سیاه...51

شرح صدر...51

سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در نهضت عاشورا (2)...55

سخنان ائمه علیهم السلام مثل سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم...56

ب: زنده کردن جامعه و مردم...57

انواع حیات...58

1.حیات گیاهان...58

2.حیات حیوانی...58

3. حیات اخروی...58

4. حیات طیبه...59

زهیر بن قین...60

راه های رسیدن به حیات معنوی...61

1.علم...61

امام هادی علیه السلام و احترام به اهل علم...65

امام حسین علیه السلام و اهمیت دادن به علم...66

2. دین...68

3. امر به معروف و نهی از منکر...69

4.موعظه...70

5.ذکر...71

سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در نهضت عاشورا (3)...75

مقدمه...75

ص: 6

ج: هدایت و رهانیدن مردم از ضلالت...75

تأكيد انبیا برسه چیز...76

1.توحید...79

2. معاد...77

3. عمل صالح...77

اقسام انحرافات...79

عبدالله بن حوزه...81

راهکار اصلاح انحرافات...84

1.شنیدن حق...84

2. تلاش و کوشش...86

3. مشورت...87

سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در نهضت عاشورا (4)...91

د: امید دادن به مردم...91

داستان وهب و خانواده اش...93

عبدالله و عبدالرحمن غفاری...93

هفهاف بن مهند راسبی...94

سوید بن عمرو بن أبی مطاع...95

امیدبخش ترین آیه...95

منشأ و ریشه ناامیدی...96

1.شکست ها...96

توصیه امام صادق علیه السلام به کاسب ورشکسته...98

2.گناهان...98

پسر ابوجهل...99

حر بن یزید ریاحی...99

3. بیماری...99

4.عدم اجابت دعا...100

مأيوس نشدن از دعا کردن...100

فرق وعد و وعید...101

عوامل امیدبخش...102

1.معجزهء نیت...102

2. معجزة عدد...103

3.برگشتن به روز ولادت...104

سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در نهضت عاشورا (5)...107

مقدمه...107

ه. معرفت خداوند و آشتی با او...108

جواب نامه فرماندار مکه...108

ص: 7

تقویت اعتقادات مردم در محرم...110

کربلا اوج معرفت...110

نشانه های معرفت خدا...114

1.ترس از خدا...119

ترس از خدا عامل ترک گناه...115

2.رغبت به عبادات...116

معرفت اصحاب امام حسین علیه السلام...116

معرفت نسبت به امام حسين علیه السلام...116

معرفت جوان یازده ساله...117

معرفت مصعب بن عمير...118

امیرمومنان على علیه السلام و علم غیب...120

3. خویشتن داری زیاد...120

اهتمام مقام معظم رهبری به نماز اول وقت...121

4.وابسته نبودن به خلق خدا...121

قرائت یک آیه توسط رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و امام حسین علیه السلام در دو مورد...123

5.تسلیم خدا بودن...123

ارکان ایمان...124

1.توکل...124

2. تفويض...124

3. تسليم...125

4. رضا...125

سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در نهضت عاشورا (1)...127

مقدمه...127

و: آگاهی دادن و دعوت از روی فهم و بصیرت...128

سوء استفاده نکردن از مرگ فرزند...128

دعوت به خدا از سه راه...129

شیوه حکمت و استدلال در دعوت امام حسین علیه السلام...130

1.اطاعت از شیطان...130

2.کنار گذاشتن بندگی خدا...131

3. ظاهر کردن فساد...131

4 . تعطیل کردن حدود الهی...132

5.چپاول بیت المال...132

6.حرام کردن حلال خداوند و

ص: 8

برعکسش...133

خاطره ای از یک مبلغ...134

دلایل واگذاری جنگ به روز عاشورا...135

امام حسین علیه السلام و عمربن سعد...136

یزید بن حصین و موعظه...138

فرزدق و تمجید از امام سجاد علیه السلام...140

عقوبت بستن آب بر امام حسین...141

نتیجه...142

جوان و جوانی...145

مقدمه...145

قدر ندانستن چهار چیز...147

پنج نوع تربیت...148

1.تربیت دینی...149

اهتمام به نماز...151

جوان و دفاع از امام زمانش...152

تربیت فرزند در دل شب...153

معیار در ازدواج...153

خاطره ای از استاد...154

2.تربیت اخلاقی...154

3. تربیت علمی...155

هشام و دفاع از دین...157

امام هادی علیه السلام و احترام به جوان...157

4. تربیت اقتصادی...158

امام على علیه السلام و کارکردن...158

5.تربیت اجتماعی و سیاسی...159

داستان صاحب بن عباد...159

مسئولیت و مسئولیت پذیری...161

مقدمه...161

معنای حس مسئولیت...162

ارکان حس مسئولیت...162

آیات قرآن درباره مسئولیت...163

اقسام مردم...165

1. مسئولیت پذیر...165

مسئولیت پذیری مردم مدینه...165

مسئولیت پذیری اباذر...166

مسئولیت پذیری برادران قمر بنی هاشم علیه السلام...166

مسئولیت پذیری مادران شهدا...167

ص: 9

مسئولیت پذیری نافع بن هلال...167

مسئولیت پذیری سعد و حتوف...168

مسئولیت پذیزی سُوَید...168

مسئولیت داشتن تمام انسان ها...168

مسئولیت پذیری سه نوجوان...169

مسئولیت داشتن اعضاء و جوارح...171

2. مسئولیت گریز...171

مسئولیت گریزی عبیدالله بن حر جعفی...173

مسئولیت گریزی عمر بن سعد...173

مسئولیت گریزی عبدالله بن مطيع...174

مسئولیت گریزی براء بن عازب...175

3. مسئولیت ستیزی...177

شرح خطبه امام حسین علیه السلام در شب عاشورا...179

مقدمه...179

شکر کردن در حال گرفتاری...180

شکر کردن در حال مریضی...181

دوری کردن از شکوه...181

فرد نابینا و شکر نعمت...182

شکر امام حسین علیه السلام بر پنج نعمت...182

1.نبوت...182

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و تازه مسلمان ها...183

2. قرآن...184

3.فهم دین...184

4.شنیدن...184

5. ديدن...185

حس تقدير...185

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و حس تقدير...187

تقدیر از همسر و معلم...187

تقدیر از شهدا...188

امام حسین علیه السلام و حس تقدير...188

انواع عذاب...192

شام غریبان امام حسین علیه السلام...195

مقدمه...195

ویژگی های حضرت زینب علیهاالسلام.....196

1.ولایت پذیری...197

دو زن ولایت پذیر...197

دو زن ضد ولایت...198

سوده همدانی و امام زمانش...199

ص: 10

2.تسلیم و رضا...200

تسلیم بودن در مقابل امر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم...201

نتیجه تسلیم و رضا...202

لقمان و تسلیم بودن...203

3. استقامت...204

زیبایی یعنی چه؟...207

تفسیر زیبایی در کربلا...208

بخش دوم: پیام های اعتقادی عاشورا...211

پیام های اعتقادی عاشورا (1)...213

مقدمه...213

امام حسین سرور شهیدان...214

مواد درسی مدرسهء عاشورا...215

امیرمؤمنان و آموزش توحید در میدان نبرد...216

خداشناسی، قلهء دانش...217

تأثیر باور برکردار...217

تفسیر یک آیه...218

باور درست، مانند درخت پربرکت...220

اثبات خدا با زبان ساده...221

امام حسین علیه السلام و اصلاح باورها...222

سخنرانی امام حسین علیه السلام در منا...222

پیام های اعتقادی عاشورا (2)...225

.مقدمه...225

معنای عقیده چیست؟...226

انواع عقد...226

1.عقد مادی...226

2.عقد اعتباری...226

3.عقد معنوی...226

کانال های درک و فهم...227

1.حس...228

تأكيد قرآن بر حواس پنجگانه...229

بیماری قوهء ادراک...229

2.عقل...230

اندیشیدن غلط وليد...230

ارزش عقل و مواظبت از آن...232

بی عقل کیست؟...233

کاربرد درست عقل...234

ص: 11

هوای نفس، دشمن عقل...234

عقل، قدرت واقعی...235

نشانه های عقل...235

1. بردباری...235

2.صبوری...236

3. میانه روی...236

4. پرهیزکاری...237

5.خوش برخوردی...237

6. جدال گریزی...237

3. قلب...238

پیام های اعتقادی عاشورا (3)...241

مقدمه...241

خداشناسی، مهم ترین معرفت...242

راه های خداشناسی در دعای عرفه...243

شناخت خدا و سیره ائمه علیهم السلام...244

نحوه شناختن خداوند...244

هر اراده ای وابسته به ارادهء خداست...245

علت سپاسگزاری از خداوند...247

خنثی شدن توطئه دشمنان صالح پیامبر...247

علاقه به لقاء الله...249

شرابخوار توبه کار...250

برادران یوسف چگونه او را شناختند؟...251

خداشناسی در اوج مصیبت...252

پیام های اعتقادی عاشورا (4)...203

مقدمه...253

اصلاح باور، هدف نخستین...254

اهمیت دادن قرآن به سه مورد...254

امام حسین علیه السلام و باورها...255

کاربرد نمایش در تقویت باورها...256

تأکید بر باورها در جدل با منکران...257

درس توحید امام حسین علیه السلام...257

خداشناسی جوان...259

نشانه های خداشناسی...259

1.ترس از خدا...259

خداترسی یعنی ترس از عذاب الهی...260

شرم آور نبودن خوف الهی...261

ص: 12

2.رغبت به پاداش الهی...262

رغبت عاشوراییان به پاداش الهی...262

سوید بن عمرو...263

جون غلام ابوذر...263

شکنجهء بیشتر برای ثواب بیشتر...264

3.دوری از گناه...265

4.خشنودی در قضا و قدر...265

5. بی نیازی از مردم...266

6.امام شناسی...266

پیام های اعتقادی عاشورا (5)...269

مقدمه...269

تقویت توحید...270

توحید نظری و توحید عملی...270

شرک عملی...270

دلايل عبادت خداوند...272

1.زنده کردن انسان...272

دعای غلام امام سجاد علیه السلام...274

قدرت عبادت...275

رشد دهنده...275

پذیرش دین، اجباری نیست...276

3. سازگاری با فطرت...277

عبدالملک مروان و عبادت...278

راه درمان گناه...279

4. سپاس گزاری از خدا...280

ششصد هزار کلمه در شش کلمه!...281

پیام های اعتقادی عاشورا (6)...285

مقدمه...285

معنای الله...285

معنای الله اکبر...286

خدا چند نام دارد؟...287

خواص گوناگون اسامی پروردگار...288

حکمت الهی...289

خشنودی از قضا و قدر الهی...289

ثروت تباه ساز!...290

ثعلبة بن حاطب...291

فقر ویران گر!...291

جایگاه مفضل بن عمر...292

اصلاح افراد گنه کار...293

ص: 13

سختی های زندگی پیامبر فلان...295

دین داری باسلامت، دین داری با بیماری...295

امام صادق علیه السلام و مصیبت فرزند...296

تأثيرات اعتقاد به حکمت...296

نشانه های رضایت از خدا...297

اثر رضایت مردم فقط...297

پیام های اعتقادی عاشورا (7)...299

مقدمه...299

بازتاب کردار ما...299

آثار فردی و اجتماعی کردار...300

اثر دعای یک مورچه...301

اثر توجه به پدر...301

اثر سخاوت...301

اثر درست کاری...302

اثر چشم پوشی از گناه...302

مرگ بر اثر گناه...303

پیامد قتل امام حسین علیه السلام...303

اسباب و علل گرفتاری ها...305

امتیازهای اعطایی خداوند به امام حسین علیه السلام...307

کیفر سه گناه در همین دنیا...307

1.آزار پدر و مادر...307

2.ظلم...308

عاقبت کشتن بیگناه...308

3.ناسپاسی...310

مسئولیت های ما در زندگی...311

مقدمه...311

انواع مسئولیت های ما...312

1.مسئولیت جسمی...312

توصیه های پزشکی در اسلام...313

دوری کردن از چربی...314

ضرورت توجه به جسم...314

اعتدال در عبادت...314

اعتدال در زندگی...315

آسیب های رذائل اخلاقی به جسم انسان...316

2. مسئولیت روحی...317

ص: 14

نتیجهء بی توجهی به مسئولیت روحی...318

ارتقای معنوی و روحی...318

3. مسئولیت اجتماعی...320

مسئولیت پذیری امام حسین علیه السلام...321

امام حسین علیه السلام و اسامة بن زيد ....321

امام حسین علیه السلام و محمد بن بشیر...321

4. مسئولیت عبادی...323

برخی از آثار مؤلف...325

ص: 15

ص: 16

2. حتی المقدور از منابع اصیل استفاده شده؛

3. از مطالب سست و واهی پرهیز شده؛

4. مطالبی که به تفکر و تعمق بالایی نیاز داشته ، آورده نشده یا لااقل تذکر داده شده که در هر محفلی گفته نشود.

ضمناً بسیاری از مطالب جهت محققین و اساتید عزیز فقط به خاطر تذکار و یادآوری نوشته شده است.

کتابی را که مشاهده می کنید جلد دهم از سلسله سخنرانی های استاد رفیعی می باشد که دارای دو بخش است:

بخش اول آن سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در نهضت عاشورا می باشد که در ماه محرم سال هزار و سیصد و نود و شش ( پنج جلسهء آن در قم و شش جلسه دیگر آن در خمینی شهر) ایراد گردیده است.

بخش دوم آن پیام های اعتقادی عاشورا می باشد که در سال هزار و سیصد و نود در مشهد ایراد گردیده است.

در پایان از جناب استاد ارجمند دکتر رفیعی (زید عزه) که با راهنمایی های ارزشمندشان باعث شدند این اثر به نحو شایسته ای انجام پذیرد، كمال تقدير و تشکر را می نماییم و برای ایشان از درگاه خداوند متعال آرزوی سلامتی و توفیق روز افزون را مسئلت داریم.

«ومن الله التوفيق»

انتشارات دارالمبلغين

ص: 18

ص: 20

پس اعمی و بصیر با هم تقابل دارند، یکی مثبت است و دیگری منفی. یا می فرماید:

«هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ»(1)

آیا کسانی که می دانند با کسانی که نمیدانند یکسانند؟!

جاهل و عالم یکی هستند؟ پس تقابل بین یعلمون با لايعلمون است.

«قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها * وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها»(2)

هر کس نفس خود را پاك و تزکیه کرده، رستگار شده؛ و آن کس که نفس خویش را با معصیت و گناه آلوده ساخته ، نومید و محروم گشته است!

آیا مفلح با فرد اهل دسیسه و ناامید یکی است؟

عزیزان ! اگر کربلا مورد تحلیل قرار بگیرد، در حقیقت فرهنگ تقابل مورد بررسی قرار گرفته است؛ یعنی این ایام اصحاب الجنة در مقابل أصحاب النار قرار می گیرد. اصحاب اليمين مقابل اصحاب الشمال قرار می گیرد، بصیر در مقابل اعمی قرار می گیرد.

کربلا جبههء تقابل «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها * وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها»(3) است. سپاه دشمن اهل دسیسه و سپاه ابی عبدالله علیه السلام اهل تزکیه است؛ سپاه دشمن شکست خورده و سپاه ابی عبدالله علیه السلام رستگار است. بررسی حادثه عاشورا یعنی بررسی فرهنگ تقابل ارزش ها با ضد ارزشها، بررسی جبهه حق در برابر باطل.

می گویند چقدر حادثه عاشورا و کشته شدن اباعبدالله علیه السلام و روضه را تکرار می کنید؟

این ها توجه ندارند اگر تکرار و تأكید نشود که نسل به نسل منتقل نمی شود؛ اگر مقطعی بود دیگر امروز از حادثه عاشورا خبری نبود؛ عاشورا و محرم با همین عزاداری ها به نسل های بعد منتقل شده است.

امويان قصد داشتند جریان کربلا را در نطفه خفه کنند اما امام سجاد علیه السلام و زینب کبری علیهاالسلام نگذاشتند و عزاداری را مطرح کردند و دویست سال هم یازده امام ادامه دادند؛ قرن هاست علماء و بزرگان بر تجدید عزاداری و اقامهء عزا تأکید دارند.

مرحوم آیت الله العظمی مرعشی رحمه الله ماه محرم که میشد لباس مشکی می پوشید و ناشناس در هیئت ها می رفت سینه می زد.

بزرگان و شخصیت ها نگذاشتند این جریان سرد شود و به فراموشی سپرده شود؛ سعی آن ها بر این بود که این حرارت در قلب ها بماند؛ بنابراین داستان عاشورا یک داستان الهی است نه یک داستان فردی و شخصی.

می کنند، خدا می فرماید:

«بِأَيِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ»(1)

به کدامین گناه کشته شدند؟!

وقتی قصهء يوسف علیه السلام را بیان میکند روی عاطفه می رود. پدرش غصه خورد و از شدت گریه چشم هایش را از دست داد؛ پیوند عاطفی در قرآن و روایات ریشه دارد. پیوند عاطفی همان چیزی که وهابی ها جلویش ایستاده اند یعنی اجازه نمی دهند کسی گریه و عزاداری کند.

«فَما بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ وَ ما كانُوا مُنْظَرِينَ»(1)

نه آسمان بر آنان گریست و نه زمین، و نه به آنها مهلتی داده شد؟

مفسرین نوشته اند: منظور از این آیه اهل آسمان و زمین است.

امیرالمؤمنین علیه السلام به مدائن رسید -مدائن نزدیک بغداد است که قبر سلمان و حذيفه آن جاست. کاخ و ایوان مدائن کاخ انوشیروان بوده که معروف است- دیگر انوشیروان و شاهانی نبودند و همه از بین رفته بودند. شاعری دنبال امیرالمؤمنین علیه السلام بود تا نگاهش به کاخ مدائن افتاد شروع به شعر خواندن کرد. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: چرا شعر می خوانی، قرآن بخوان. گفت: کدام آیه ؟ آقا آیهء مذکور را خواند.(2)

جعفر بن أبي طالب در جنگ موته شهید شد. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم باخبر شد به خانه اش آمد و بچه ها را روی زانویش نشاند. فرمود:

«عَلَی مِثْلِ جَعْفَرٍ فَلْتَبْکِ اَلْبَوَاکِی»؛

باید بر امثال جعفر گریه کرد.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به چیزی امر می کند که ممنوع باشد؟! شما برای حجیت یک کار چه می خواهید؟ قرآن می خواهید؟ حدیث می خواهید؟ مراجعه کنید. کلام پیامبر. نهج البلاغه می خواهید؟ مراجعه کنید حکمت ده. عقل می خواهید؟ عقل حکم می کند که انسان عواطفش را نمی تواند سرکوب کند؛ لذا امام هشتم علی بن ابن موسی الرضا علیه السلام فرمود:

« إِنَّ یَوْمَ اَلْحُسَیْنِ أَقْرَحَ جُفُونَنَا وَ أَسْبَلَ دُمُوعَنَا »(1)

روز به شهادت رسیدن حسین علیه السلام چشم های ما را سوزاند و اشکهای ما را جاری نمود.

مادر علم حدیث می گوییم: سه چیز از معصوم حجت است: 1- سخنش، 2- فعلش، مثلاً یک کسی به ما گفت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این طور نماز خواند این هم حجت است. 3- تقریر یعنی شخصی جلوی معصوم کاری را انجام داد و امام سکوت کرد؛ این یعنی تأیید.

أَفاطِمُ لَوْ خِلْتِ الْحُسَيْنَ مُجَدَّلا *** وَقَدْ ماتَ عَطْشاناً بِشَطِّ فُراتِ

ای فاطمه! اگر می دیدی حسین را که در سنگلاخ زمین کربلا افتاده و جان مبارکش از بدن پاکیزه اش در کنار شط فرات مفارقت کرده.

فاطمه جان ! اگر بودی می دیدی پسرت را با لب تشنه کنار رود فرات به شهادت رساندند.

دعبل گفت:

إِذاً لَلَطَمْتِ الْخَدَّ فاطِمُ عِنْدَهُ *** وَأَجْرَيْتِ دَمْعَ الْعَيْنِ فِي الْوَجَناتِ(1)

فاطمه جان ! در آن وقت هر آینه بر صورت خود میزدی و اشک چشمت را روی گونه هایت جاری می کردی.

اگر اشک و سینه ممنوع بود آقا می فرمود: سکوت کن دیگر نخوان. اگر این کار اشتباه بود امام رضا علیه السلام می فرمود: ساکت باش و نخوان. نه تنها گوش کرد و اشک ریخت؛ بلکه یک پیراهن به او داد، فرمود: دعبل! هزار شب، شبی هزار رکعت نماز در این لباس خواندم. هزار ختم قرآن در این پیراهن کرده ام. یک جایزهء ویژه هم به او داد.

فَوْزاً عَظِيماً»؛ با شهدای کربلا محشور خواهد شد.

اگر شب عاشورا امام حسین علیه السلام به زینب کبری علیهاالسلام می فرماید: همه میروند و فقط خدا می ماند. این یعنی جوان عزیز به یاد خدا و معاد باش. اگر صبح عاشورا می فرماید: خدا با تو شروع می کنم اگر مکرر در کربلا فرمود:

«إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ»(1)

ما از آن خداییم؛ و به سوی او بازمی گردیم.

اگر در ملاقات هایش می فرمود:

«حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ»(2)

خدا ما را کافی است و او بهترین حامی ماست.

اگر روز عاشورا به قلب دشمن می زد و برمی گشت می فرمود: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ»(3) این پیوند اعتقادی است؛ یعنی جوان ها عقاید ما در این مجالس باید قوی شود؛ امام حسین علیه السلام باید کانال خداشناسی باشد، امام حسین علیه السلام باید وسیله تقویت نبوت، معاد و امامت باشد.

دارد و مصاحبه ای هم با روزنامهء کیهان کرده که چاپ شده است. او می گوید: من عاشق روح انقلابی و تواضع امام حسین علیه السلام هستم. گفت: افراد انقلابی غالبأً متواضع نیستند، افراد متواضع غالبأً انقلابی نیستند. ابی عبدالله علیه السلام بين تواضع و انقلابی بودن جمع کرد. بعد می گوید: این روحیه را از پدرش علی علیه السلام دارد. همان آدمی که جلوی بچهء سه ساله اش اشک می ریزد، شمشیر دست می گیرد، می گوید:

تَرَکْتُ الْخَلْقَ طُرّا فی هَواکا * * * وَ اَیْتَمْتُ الْعِیالَ لِکَیْ اَراکا(1)

خدایا من به خاطر تو همه چیز را کنار گذاشتم. همان آدمی که دست زیر محاسنش می برد نگاه به قد و بالای جوانش می کند که نماد عاطفه است، می آید بدن قطعه قطعه شدهء جوانش را از می دان می برد.

رهبر کبیر انقلاب امام خمینی رحمه الله فرمود: آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند اما در مقابل بچه های یتیم و شهید اشک می ریخت.

انسان کامل چنین است؛ امیرالمؤمنین علیه السلام جامع اضداد بود؛ هم عبد خدا و هم شیر میدان بود، هم در مقابل اشک یتیم متواضع بود و هم سر عمرو بن عبدود را از بدن جدا کرد.

حسین علیه السلام کجاست؟ جبههء حسینی جز جبههء جوانان شجاع يمن و لبنان است. چون اینها مظلوم هستند و آنها ظالم. انقلابی و ضد انقلابی را امروز در دنیا پیدا کنید. سکولار کردن عاشورا خطر است؛ نمی شود ما بیاییم جریان عاشورا را بازگو کنیم و پیوندی با امروز ندهیم.

می فرمود: ادامه بده(1).

پیوند اعتقادی تقویت توحید و معاد، پیوند اخلاقی درس های اخلاقی و پیوند سیاسی ایجاد ارتباط بین عاشورا و امروز است.

تمام دنیا برای ابی عبدالله علیه السلام گریه کنند و روضه بگیرند کاری به امروز نداشته باشند نه امریکا احساس خطر می کند و نه اسرائیل؛ تازه خود آن ها گاهی ممکن است به بعضی امور دامن هم بزنند. دشمن زمانی احساس خطر می کند که فریاد عاشورا و محرم 61 هجری در محرم و صفر امروز و در شناخت یزید و یزیدیان امروز بیاید.

ص: 35

ص: 36

زینب کبری علیها السلام فرمود:

«انَّ لِى وَ لَکَ وَ لِكُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ أُسْوَةُ بِرَسُولِ اللَّهُ »؛(1)

خواهرم جزع و فزع نکن من و شما و همه انسانهای مؤمن زن و مرد باید الگويمان رسول الله باشد و به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تأسی کنیم.

روز عاشورا هم این مطلب را خیلی تکرار می کرد، مثلاً: گاهی جلوی لشکر می آمد و می فرمود:

«هَلْ تَعْلَمُونَ أَنَّ جَدِّی رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم»(2)

آیا شما می دانید جد من پیامبر است؟!

و گاهی هم نشانه هایی از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را با خودش می آورد، مثلاً: شمشیر و عمامهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نزد ایشان بود و می فرمود: آیا شما می دانید این عمامه پیامبر است که سر من است؟ شما می دانید این شمشیر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است که دست من است؟! این ها پیش من چه کار می کند؟!

عزیزان ! این نکتهء مهمی است: تمام ائمه طی دویست و پنجاه سال دوران حضور روششان روش رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم نبود. سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هم روش قرآن است. لذا می توانیم بگوییم قرآن مساوی سیرهء رسول خدا و سیرهء رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم مساوی سیرة علوی، حسینی و حسنی و سیرهء رضوی است؛ امام زمان علیه السلاما هم وقتی ظهور می کند:

«سَیْرِ رَسُولُ اَللَّهِ»(3)

ص: 38

روشش روش پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است.

این قدر این مسئله مهم است که در کتاب کافی که مرحوم کلینی هزار و دویست سال پیش جمع آوری کرده روایاتی را از امام صادق علیه السلام آورد که فرمود: هر چه ما می گوییم با دو چیز بسنجید اگرخلاف این دو بود از ما قبول نکنید: یکی قرآن و دیگری سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم(1) لذا ائمهء بزرگوار ما سنت و روششان روش رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بوده است.

کاری که امروز داعش دارد می کند از سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نیست؛ بدعت و تفسیر به رأی است.

سنت و سیرهء رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را امام باقر علیه السلام بیان می کند: وضو گرفت و فرمود: این وضوی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است.(1)

یک کلمه و نقطه هم به سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اضافه و کم نکردند؛ حلالش حلال و حرامش حرام است؛ فقط تبیین کرده اند و توضیح داده اند؛ لذا امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید:

«أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللّهِ الْمُتَأَسِّي بِنَبِيِّهِ»؛

محبوب ترین بندهء خدا کسی است که دنباله روی سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم باشد.

امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید:

ص: 40

«فَتَأَسَّ بِنَبِيِّكَ الْأَطْيَبِ الْأَطْهَرِ»؛(1)

مردم در زندگی تان به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم کنید.

امام حسین علیه السلام نیم قرن بعد از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آمد، سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را احياء و اجرا کند. سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که سقیفه نبود؛ غدیر بود. سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بی احترامی به اهل بیت صلی الله علیه و آله و سلم و حاکمیت یزید شراب خوار نبود. سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم توهین به سادات و فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نبود. سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در بحث ادارهء جامعه امامت بود نه خلافت. سیرهء پیامبر در بحث مدیریت جامعه مدیریت اهل بیت علیهم السلام بود و ده ها موردی که به سادگی بعضیها گفته اند این حلال پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را حرام می کنیم و این جا اضافه و کم می کنیم.

افتخار شیعه این است که امروز سر بلند می کند و می گوید: آن چه که ائمه علیهم السلام گفته اند، صد در صد آن چیزی است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود. امام صادق علیه السلام خیلی راحت می فرمود این که من می گویم قول و فعل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است.

هدف اصلی امام حسین علیه السلام بر این بود که سیرهء رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پیاده شود.

الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا»؛(1)

مسلماً برای شما در زندگی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سرمشق نیکویی بود، برای آنها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد می کنند.

پیامبر الگوی نیکویی، برای کسانی است که: 1- خدا را قبول داشته باشند، 2- قیامت را هم قبول داشته باشند، 3- خدا ترس باشند.

يزيد خدا را قبول نداشت؛ چون منکر وحی بود و می گفت: اینها دروغ است. ابوسفیان روی قبر حمزه کوبید و گفت: بلند شو ببین همهء این ها دروغ است.

تاریخ اهل سنت که راوی آن مسعودی است و مال هزار سال پیش است، نقل کرده که یک جلسه ای قبل از حکومت یزید تشکیل شده بود و امویان دور هم بودند ابوسفیان کور شده بود، دست او را گرفتند و آوردند و در این جلسه نشاندند، چون چشمانش نمی دید به کنار دستی اش گفت: کسی از بنی هاشم در جلسه نیست؟ گفتند: نه همه اموی هستند. گفت: هیچ کس غریبه نیست؟ گفتند: نه. بلند شد به این هایی که در آن جا بودند، گفت: حالا که حکومت دست شما افتاد، بالأخره معاویه حاکم شد دیگر نگذارید این توپ در زمین بنی هاشم بیافتد و دست آنها ندهید و تا می توانید آن را نگه دارید.(2)

به حرف او هم گوش کردند و تا سال 132 بنی امیه حکومت را نگه داشت. يزيد با آن جنایاتی که کرد کار این ها را خراب کرد و حکومت دست بنی عباس افتاد. سيرة پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مطرح نبود. سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این بود که حاکم شراب بخورد یانماز نخواند؟ حاكم اهل فساد باشد؟!

ص: 42

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می خواست تاریکی را ببرد و نور بیاورد. امام حسين علیه السلام هم می خواست این کار را بکند، بعضی ها ظرفیت داشتند و نورانی شدند و بعضی ها هم ظلمانی ماندند. ابی عبدالله علیه السلام می خواست این هدف پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را پیاده کند.

«اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ»(1)

خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده اند، آنها را از ظلمت ها، به سوی نور بیرون می برد.

نور مفرد است ولی ظلمات جمع است. خدا ولی آن هایی است که از ظلمات به نور می روند.

پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم آمد تا مردم را از تاریکی به نور ببرد.

و اطراف را نگاه می کند. گفت: یا رسول الله ! بهشتی ها را می شناسم، می دانم این هایی که الآن پشت سر شما هستند چند نفر به بهشت و چند نفر به جهنم می روند. دارم آخرت را می بینم. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: این به نور رسیده و قلبش نورانی است. فرمود:

«هَذَا عَبْدُ نورالله قَلْبُهُ»؛(1)

این بنده ای است که خداوند قلبش را نورانی کرده است.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خواسته ای نداری؟ گفت: دعا کنید من شهید شوم. حضرت دعا کرد و در یکی از جنگ ها شهید شد.

که ظلمت است یکی است؟ کربلا تجلى ظلمات و نور است.

بعد هم می گوید: عمر بن سعد پشت کرد و رفت و آقا او را نفرین کرد. فرمود:

«مالَكَ ذَبَّحَك اللَّهُ عَلي فِراشِكَ عَاجِلاً»؛(1)

یعنی تو را چه شده ! خدا تو را به زودی در میان رختخوابت ذبح نماید.

انشاء الله خدا در رختخوابت جانت را بگیرد که همین طور هم شد. مختار شخصی را فرستاد عمر بن سعد را در رختخواب به درک واصل کرد.

روز عاشورا وقتی ابی عبدالله علیه السلام به نماز ایستاد سعد بن عبدالله یک طرف ایستاد و عمرو بن قرظه یک طرف تا امام نماز بخواند هر دو تیر خوردند و به شهادت رسیدند. وقتی آقا بالای سرش آمد فرمود:

«أَنْتَ أَمَامِي فِي الْجَنَّةِ»؛

تو جلوتر از من در بهشت هستی.

تو زودتر از من به بهشت رفتی. برادرش علی بن قرظه در سپاه دشمن است. نافع بن هلال او را به درک واصل کرد.(2)

یک پدر صحابی و مؤمن و مجاهد یک فرزند ظلمانی دارد و یک فرزند نورانی. این نمونه ها در تاریخ بسیار است: در عموهای پیامبر اگر دقت کنید عموی ظلمانی ابولهب و عموی نورانی حمزهء سیدالشهدا. آن کسی که اهل بیت علیهم السلام به او افتخار می کردند و می بالیدند.

ببینید کجای کار هستید چقدر در ظلمت هستید و چه قدر در نور؟ مظاهر نور روشن است: قرآن، نماز، اهل بیت علیهم السلام، دعا، جلسه ابی عبدالله علیه السلام نور است. دروغ، غیبت، نگاه به نامحرم، بی نمازی و معصیت ظلمت است. قرآن می فرماید:

ص: 47

«وَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِياؤُ هُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُو نَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ»(1)

کسانی که کافر شدند، اولیای آنها طاغوت ها هستند که آنها را از نور، به سوی ظلمت ها بیرون می برند.

علامهء طباطبایی رحمه الله می گوید: چطور خدا می فرماید: کافران از نور به ظلمات می روند؟ می گوید: خدا یک نور فطرت به همه داده است این کافر نور را خاموش می کند اما مؤمن آن را برافروخته می کند. اگر بعضیها یک مقدار قوی تر باشند این نور برایشان حسی می شود.

می بردند حاملان سر، آن را به درخت بسته بودند و غذا می خوردند. شخصی به نام یحیی یهودی از خانه اش بیرون آمد و ایستاد دید سری بهدرخت بسته شده و افرادی هم مشغول خوردن غذا هستند. گفت: این باید آدم مهمی باشد که چند تا مأمور این سر را می برند. وقتی تاریک شد دید نوری از سر به آسمان ساطع است - این آدم یک ضمیر پاکی دارد که این نور را می بیند - یک دفعه دید از این سر صدایی هم شنیده می شود و این آیه را می خواند:

«وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ»(1)

آن ها که ستم کردند به زودی می دانند که بازگشتشان به کجاست.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم این دعا را زیاد می خواند، می فرمود:

«اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِي قَلْبِي نُوراً وَ فِي سَمْعِي نُوراً وَ فِي بَصَرِي نُوراً»(2)

خدایا در قلبم نور قرار بده، و در شنواییام نور قرار بده و در چشمم نور قرار بده . بعضی ها باطن افراد را می بینند؛ چون خداوند در قلب آنها نور قرار داده است. این چشمی که به قبلهء أبی عبدالله علیه السلام و حرم حضرت معصومه علیهاالسلام و آیات قرآن بیفتد نورانی می شود. زبانی که فحش می دهد دارای ظلمت است. گوشی که در ماشین موسیقی و غیبت گوش می دهد ظلمانی است. قلبی که در آن شک و وسوسه و سوء ظن است نور ندارد.

آن شخص آمد از مأموران پرسید این سر چه کسی است؟ بالاخره اصرار کرد و پولی داد، گفتند: سر پسر پیامبر آخرالزمان است. خیلی ناراحت شد و گفت: شما آدم های خیلی پستی هستید سر فرزند پیامبرتان را برای حکومت شام می برید. با این ها درگیر شد و او را به شهادت رساندند.

ص: 49

مرحوم حاج شیخ عباس می گوید: الآن قبری در آن منطقه، به نام یحیی شهید دارد.

نگذارید در قلب و چشم و زبانتان ظلمت بیاید! اگر انسان دقت داشته باشد نماز، قرآن و سخن حق نور است. لذا همین نور روز قیامت هم تجلی می کند. قرآن می فرماید:

«يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ يَسْعَى نُورُ هُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمَا نِهِمْ»(1)

(این پاداش بزرگ) در روزی است که مردان و زنان با ایمان را می نگری که نورشان پیشرو و در سمت راستشان بسرعت حرکت می کند.

قیامت به شدت تاریک است و به هر کسی به اندازهء اعمالش نور داده می شود بعضی ها هم هیچ نوری ندارند حتی خودشان را هم نمی بینند. کار به جایی می رسد که قرآن می گوید: دست خودشان را نمی بینند آن وقت به این هایی که نور دارند می گویند:

«انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِ كُمْ قيلَ ارْجِعُوا وَراءَ كُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً»(2)

نظری به ما بیفکنید تا از نور شما پرتوی برگیریم!» به آنها گفته می شود: «به پشت سر خود بازگردید و کسب نور کنید.

یک مقدار نور هم به ما بدهید این جا گیر افتاده ایم. می گویند: به دنیا برگردید اكتساب این نورها در دنیاست.

امام صادق علیه السلام فرمود: می خواستم قلبم نورانی شود تفکر کردم. می خواستم چهره ام نورانی شود نماز شب خواندم. چرا می گویند نماز شب چهره را نورانی می کند؟

ص: 50

عصبانی و تند و کسانی که زیر بار حق نمی روند ظلمانی هستند. این همان است که خدا به عنوان یک لطف به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم داد:

«أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ»(1)

آیا ما سينه تو را گشاده نساختیم؟

جوان ها! آستانهء تحملتان را بالا بیاورید.

چند روز پیش، قاضی ای به من گفت: اکثر پرونده های درگیری که در دادگاه داریم به خاطر پایین بودن آستانهء تحمل است.

جوان نباید بگوید اعصابم خورد است و حوصله ندارم، تحمل را بالا بیاورید این نشانه نورانیت است. آدم هایی که دریا دل هستند و لجوج و سخت نیستند نورانی هستند.

عبیدالله بن حر جعفی این شرح صدر را نداشت لذا از کربلا عقب ماند اما در این را داشت لذا نورانی شد. اگر در نورانی و عبیدالله ظلمانی، اگر عمرو بن قرظه نورانی و على بن قرظه ظلمانی، اگر ابولهب ظلمانی است و حمزه نورانی است به خاطر شرح صدر است.

آستانهء تحمل ها را بالا بیاورید کمی با هم مهربان باشیم. بعضی ها فوراً دست به فحاشی و سلاح سرد نبرند. اگر این مجالس ابی عبدالله علیه السلام به ما این مطالب را یاد ندهد چه فایده ای دارد.

«أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَىٰ نُورٍ مِنْ رَبِّهِ»؛(2)

آیا کسی که خدا سینه اش را برای اسلام گشاده است و بر فراز مرکبی از نور الهی قرار گرفته.

ص: 52

کسی که دریا دل است نورانی است.

«اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِي قَلْبِي نُوراً وَ فِيُّ سَمْعِي نُوراً وَ فِيُّ بَصَرِي نُوراً»؛(1)

ابی عبدالله علیه السلام مظهر نور بود اما ظلمانی ها او را ندیدند، تاریک دلان او را ندیدند و او را در معرض هجمه قرار دادند و آن هایی که متوجه بودند این نور را دیدند. هر کسی این نور را دید بهره مند شد.

ص: 53

ص: 54

دو رکن عظیم و این دو عمود استوار بوده اند از این رو که ابا عبدالله علیه السلام وقتی قیام کرد بحث اسلام را مطرح کرد؛ نه بحث شیعه را.

من معتقدم همهء ادیان و مسلمانان امروز مدیون امام حسین علیه السلام هستند؛ چون ابی عبدالله علیه السلام نفرمود اگر من با یزید بیعت کنم غدیر از بین می رود یا ولایت پدرم از بین می رود یا مسئلهء تشیع از بین می رود؛ بلکه فرمود:

«عَلَى الْإِسْلَامِ السَّلَامُ»؛(1)

فاتحهء اسلام خوانده است؛ یعنی اگر من دست بیعت با یزید بدهم اسلام از بین می رود؛ لذا دنیای اسلام مدیون امام حسین علیه السلام است

دههء محرم را همه مسلمانان باید مراسم داشته باشند و همه باید تجلیل کنند. صاحبان ادیان مدیون امام حسین علیه السلام هستند. اگر حاکمیت یزید استمرار پیدا کرده بود توحید از بین می رفت. اساس کتب آسمانی از بین می رفت. لذا فرمود: من حرکت کردم تا سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را در جامعه پیاده کنم.

روش همهء ائمه علیهم السلام روش رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بوده و هیچ تضادی بین سیرهء آن ها و سیرهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیست. در فرقه های دیگر شاید بگویید این اذان با آن اذان فرق دارد و این وضو و این حکم و روش فرق دارد. رسمأً بعضی ها می گفتند: فلان چیز را پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرموده حلال است ما می گوییم حرام است ولی در فرهنگ اعتقاد به امامت این طور نیست؛ سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و سیرهء امام حسین علیه السلام و ائمه علیهم السلام با هم منطبق است.

جلسهء گذشته یک مورد را گفتم که هدف سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خروج از ظلمت به نور بود. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می خواست چه کار کند که حالا امام حسین علیه السلام می خواهد این کار را تکرار کند؟

بحث امشب من این است که چه کنیم این حیات را پیدا کنیم و جزو اموات نباشیم؟! چه کنیم که زندگی پاکیزه داشته باشیم؟!

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمد ما را زنده کند. قرآن می فرماید:

«یا اَیُّهَا الَّذینَ ءامَنُوا اسْتَجیبُوا لِلّهِ وَ لِلرَّسُولِ اِذا دَعا كُمْ لِما یُحْییكُمْ»(1)

ای کسانی که ایمان آورده اید! دعوت خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می خواند که شما را حیات می بخشد!

خدا و پیامبر آمدند شما را زنده کنند و الا خوردن و خوابیدن و برخاستن و حرکت را که حیوانات هم دارند. چه کنیم زنده بشویم؟ نه، زندگی با زدن نبض و تپش قلب؛ آن زنده شدنی که کار امام حسین علیه السلام و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است، آن زنده شدنی که کار عالمان دینی است.

با علما بنشینی قلبت زنده می شود. جوان ها! برخی فضاهای مجازی علم را از شما می گیرد، شما را سطحی بار می آورد و امکان رشد را سلب می کند. بعضی از جوان ها هنوز بلد نیستند قرآن بخوانند، روان خوانی را بلد نیستند! تاریخ بلد نیستند جوانان! چرا وقتتان را صرف چیزهای بیهوده می کنید؟ عمرو عظمت جوانی تان را با مطالعه بگذرانید.

بزرگان ما گاهی در 25 سالگی به درجه اجتهاد رسیده اند. مگرشیخ صدوق چقدر عمر کرده که سیصد جلد کتاب نوشته است؟ مگر مرحوم مجلسی چقدر عمر کرده که فقط 110 جلد بحار نوشته؟

مرحوم علامه طباطبایی رحمه الله فرمود: دوازده سال نجف بودم، دوازده روز درس را تعطیل کردم یعنی فقط روز عاشورا. با همین عمر محدود الميزان نوشته است.

یک جوان قرآن بلد نباشد بخواند یا معنایش را نفهمد بد است. بعضی ها فکر می کنند قرآن خوانی برای حوزه های علمیه است. علم حیات است.

گردشگر آلمانی در عراق نزد مرحوم هبة الدين شهرستانی رحمه الله که وزیر معارف عراق بود آمد. این گردشگر یک مجله ای را که در عراق چاپ می شد برداشت و نزد مرحوم هبة الدين شهرستانی آورد و گفت: این مجله برای شماست؟ گفت: بله. این را وزارت معارف عراق چاپ می کند. گفت: چند تا جمله این جا نوشته که من را خیلی تکان داده است این جملات برای چه کسی است؟ این حرف ها چه زمانی گفته شده است؟

چهار حدیث نبوی چاپ شده بود که عبارتند از:

1.«طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ»؛(1)

طلبیدن و تحصیل علم بر هر مرد و زن مسلمان واجب است.

ص: 62

2.«اطْلُبُوا الْعِلْمَ وَ لَوْ بِالصِّينِ»؛(1)

علم را یاد بگیرید ولو در چین.

3. «اطلُبوا العِلمَ مِنَ المَهدِ إلَى اللَّحْدِ»؛(2)

از گهواره تا گور دانش بجوی.

4. «اَلْحِكْمَةُ ضَالَّةُ اَلْمُؤْمِنِ»؛(3)

علم گمشدهء مؤمن است.

گفت این چهار تا تعبیر، تکلیف علم را در چهار جهت روشن کرده است: از نظر زمان، گهواره تا گور، از نظر مکان تا چین، از نظر دایره علوم هر چه که دوست داری، از نظر حکم وجوب از این قشنگ تر نمی شود.

مرحوم شهرستانی گفت: این ها حرف های پیامبر آخر الزمان است. گفت: عجب! پس چرا این قدر مسلمانان از نظر علمی عقب افتاده اند؟ بعد ایشان فهرستی از روایات پیامبر و ائمه علیهم السلام را در مورد علم برایش آورد.

779 بار کلمهء علم در قرآن آمده است. آغاز وحی با علم است:

«اقْرَأْ وَ رَبُّكَ الْأَكْرَمُ * الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ»(4)

بخوان که پروردگارت (از همه) بزرگوارتر است. همان کسی که به وسیلهء قلم تعلیم نمود.

تمام بدبختی های بشر از جهل است. وقتی برادران یوسف او را شناختند به آنها گفت: می دانید چه بلایی سر من آوردید؟ سی سال من را از پدرم جدا کردید. شما از

ص: 63

روی حسادت این کار کردید، جهل باعث شد من را در چاه بیاندازید.

وقتی قوم موسی علیه السلام رفتند گوساله پرست شدند- چهل روز موسی به میقات رفت و برگشت دید هزاران نفر دارند گوساله می پرسند- خیلی غصه خورد گفت:

«إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ»(1)

شما جمعیتی جاهل و نادان هستید.

شما آدم های نادانی هستید که بعد از این همه معجزه که از من دیدید حالا دارید گوساله می پرستید.

چرا باید یک آدم 16-17 ساله به اسم داعشی خودش را منفجر کند، بگوید من می روم با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم غذا می خورم . این حرف است؟ مخ اینها را با چه شست و شو داده اند که زن و بچهء مردم را منفجر می کنند. کاری که محمد بن عبدالوهاب کرد این بود که از گردهء جهل مردم استفاده کرد.

امروز مردم عربستان اگر تفکر و اندیشه داشتند نباید از رهبرانشان سؤال کنند شما به چه جرمی مردم یمن را بمباران می کنید، به چه جرمی این گونه علیه مردم مظلوم تلاش می کنید؟ این استفاده کردن از گردهء جهل مردم است.

معاویه با مردم این کار را کرد که نماز جمعه را چهارشنبه خواند کسی اعتراض نکرد.

در جنگ جمل هزاران نفر از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم کشته شد. آن هایی که در جمل کشته شدند: طلحه، زبیر، کعب بن سور و اکثرا کسانی هستند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را درک کرده اند. رهبران جمل از جهل مردم استفاده کردند و آن ها را مقابل امیرالمؤمنین علیه السلام قرار دادند.

ص: 64

این فتنه است که از جهل ناشی می شود. فتنهء 88 چرا در این کشور این قدر هزینه داد و دردسر برای نظام ایجاد کرد که هنوز هم ما گرفتارش هستیم؟ از جهل استفاده شد. مقام معظم رهبری (حفظه الله) فرمود: بیایید بنشینیم و گفت وگو کنیم اما یک عده ای تن ندادند.

وقتی می گویم علم و آگاهی، منظور من مدرسه و درس نیست یعنی قدرت تحليل، فهم، درک و معرفت.

خدا می گوید: من عالم را بالا بردم.(1) این یک راه احیای حیات است.

آقا فرمود: درست است و یک سوم دیه را به تو می دهم. امام علیه السلام فرمود:

«فَمَا النَّجَاهُ مِنَ الْمَهْلَكَهِ»؛

نجات از مهلکه در چیست؟!

این دارد آموزش می دهد. من گاهی به دوستانی که برای جهیزیه کمک می کنند می گویم اگر می خواهید برای این دخترخانم یخچال بخرید اشکال ندارد اما به او بگو به شرط این که این کتاب شهید مطهری رحمه الله را هم کنارش بخوانی. این که کمک های مالی با کمک های فرهنگی آمیخته شود عیبی ندارد. کمیتهء امداد علاوه بر این که به نیازمندانش کمک مالی می کند کتاب هم بدهد تا مطالعه بکنند. اگر این کتاب را امتحان دادی به شما بیشتر پول می دهیم.

آقا فرمود: نجات در چیست؟ گفت:

«الثِّقَةُ باللّه»؛

آدم توکلش به خدا باشد و به مردم تکیه نکند.

آقا فرمود: درست است. سؤال سوم:

«فَمَا یُزَیِّنُ الرَّجُلَ»؛

یک آدم با چه چیزی زیبا می شود؟

زینت واقعی به چیست؟ گفت:

«عِلْمٌ مَعَهُ حِلْمٌ»؛

آدم علم داشته باشد و بردبار هم باشد.

عالم کم حوصله به درد نمی خورد عالم باید حلیم باشد. آقا فرمود: اگر کسی این دو تا را نداشت:

«فَإِنْ أَخُطَأهُ، ذَلِكَ»؛

گفت:

ص: 67

«مَالٌ مَعَهُ مُرُوءَةٌ»؛

پول داشته باشی همراه جوان مردی و مروت.

آقا فرمود: حالا یک کسی پیدا شد و این را هم نداشت؟ گفت:

«فَقْرٌ مَعَهُ صَبْرٌ»؛

فقر و صبر داشته باشد.

اگر علم با حلم نداشت، مال با مروت هم نداشت فقرو صبر داشته باشد. آقا فرمود: حالا اگر کسی این را هم نداشت؟ گفت: آدمی که این طور است بمیرد.

«فَضَحِکَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ»؛

ابی عبدالله عليه السلام خنديد.

همان طور که میدانید خنداندن معصوم علیها السلام هنر است. اگر کسی می توانست پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را بخنداند جبرئیل علیه السلام برایش فوراً امتیاز می آورد.

شخصی به نام نعمان بود که گاهی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را می خنداند. وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ناراحت می شد، می فرمود: نعمان کجاست کاش الان اینجا بود.

امام حسین علیه السلام خندید،

«وَ رمی بَصُرَتْ إِلَيْهِ فِيهَا أَلْفُ دِينَارٍ وَ أغطاة خَاتَمِهِ»؛

هزار دینار دیه را به او داد و یک انگشتر هم به او داد و فرمود: این انگشتر هم دویست درهم می ارزد.

آن هزار دینار برای دیهات و دویست درهم هم برای خرج زندگی ات باشد.(1)

«لاَ حَیَاهَ إِلاَّ بِالدِّینِ»(1)

حیاتی نیست مگر با دین.

دین حیات می آورد هر کسی بی دین است بی حیات است. دین سه بخش است: اعتقادات ، احکام و اخلاق. اگر انسان مقید به رعایت امور دینی بود زندگی بابرکتی خواهد داشت. على علیه السلام فرمود:

«اَللَّهَ اَللَّهَ فِی دِینِکُمْ».(2)

کربلا مظهر دینداری و بی دینی است. حضرت عباس علیه السلام فرمود:

«إِنِّي أُحَامِي أَبَداً عَنْ دِينِي»(3)

همانا من برای همیشه و تا آخرین نفس از دین و آیین خویش دفاع خواهم کرد.

امام حسین علیه السلام به سپاه دشمن فرمود:

«وَالدّينُ لَعِقَ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ»؛(4)

دین لقلقهء زبان شما شده است.

کسی است؟ فرمود: مؤمن بی تفاوت که برایش مهم نیست به چه کسی ظلم می شود و یا نمی شود.(1) کم فروشی، ربا، دروغ و ... منکر است. اداراتی که خطا می کنند منکر است، اگر دولتی ها کوتاهی می کنند منکر است، اگر حقوق نجومی می گیرند منکر است، اگر جایی بانک ها بی توجهی در دریافت مباحث مالی دارند که بوی ربا می دهد منکر است.

ما تا منکر می گوییم فورأً ذهن روی بی حجابی می رود، بدحجابی یک منکر است اما منکر اقسامی دارد: اعتقادی مانند شرک ، اقتصادی مانند ربا، اخلاقی مانند دروغ، اجتماعی مانند بدحجابی، سیاسی مانند خیانت، نظامی مانند فرار از جهاد، خانوادگی مانند طلاق ، آموزشی مانند تقلب و سرقت علمی. امروز وجود داعش در دنیا منکر است. وجود کسانی که امروز جلوی خط شهدای امام می ایستند منکر است. امام حسین علیه السلام فرمود: من برای امر به معروف و نهی از منکر کنم خارج شدم.(2)

«أَحْيِ قَلْبَكَ بِالْمَوْعِظَةِ»(1)

دلت را با اندرز نیکو زنده کن.

اگر کسی پای موعظه بنشیند زنده می شود. موعظه زنگار قلوب را از بین می برد.

على علیه السلام فرمود:

«المَواعِظُ صَقالُ النُّفوسِ»؛(2)

موعظه صیقلی دهنده جان هاست.

دوری از یاد خدا معیشت و زندگی سخت و تنگ به دنبال دارد. تنگی معیشت همیشه کم پولی و فقر نیست؛ بلکه کلاف سردرگم است. مضطرب و نگرانی است.

تنگی زندگی برای کمبودهای معنوی است؛ یاد خدا این نگرانی را از بین می برد.

دعا کنید در جامعه علاوه بر حیات جسمی که دارید حیات معنوی هم داشته باشید. چرا قرآن می فرماید: شهید زنده است؟ شهید که حیات جسمی ندارد و نفس نمی کشد. خدا در قرآن دو بار این مطلب را می فرماید.

امام خمینی رحمه الله می فرمود: اگر درباره شهدا در قرآن آیه ای جز همین آیه نداشتیم در عظمتشان کافی بود. یک جا می فرماید:

«وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ»(1) (ای پیامبر!) هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده اند، و نزد پروردگارشان روزی داده می شوند.

حیات شهید چیست؟ حیات شهید حیات جسمی نیست، بلکه حیات معنوی است. سال ها از شهادت ابی عبدالله علیه السلام گذشته است هنوز زنده است. شهید همت و شهید زین الدین زنده هستند، شهید بابایی و شهید کلهر زنده اند؛ چون خط و فکرشان زنده است.

چه کسی گفته است: شهید مطهری یا دستغیب مرده اند؟ آثار شهید مطهری همیشه پابرجاست.

یکی از نکات مهمی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دنبالش بود این بود که مردم را زنده کند، البته بعضی ها مثل ابوجهل و ابولهب زنده نشدند خدا هم به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: این ها را رها کن تا بچرند:

ص: 72

«ثُمَّ ذَرْهُمْ فِي خَوْضِهِمْ يَلْعَبُونَ»(1)

سپس آنها را در گفت وگوهای لجاجت آمیزشان رها کن، تا بازی کنند!

«وَ سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ»(2)

برای آنان یکسان است: چه انذارشان کنی یا نکنی، ایمان نمی آورند؟

روی این ها حرف اثر ندارد. ولی افرادی مثل سلمان، مقداد، عمار، اباذر، مالک اشتر زنده شدند.

ابی عبدالله علیه السلام هم عده ای را زنده کرد، مانند: حر، زهیر، سعد، حتوف و... لذا چهارده قرن است که روی منبرها از زهیر و از حبیب بن مظاهرحرف می زنند. از خدا بخواهید با این پنج عاملی که امشب عرض کردم: علم، دین، امربه معروف و نهی از منکر، موعظه و یاد خدا ان شاء الله حیات معنوی داشته باشیم.

ص: 73

ص: 74

بعد از پیامبر که دوازدهمین حجت بناست حکومت جهانی تشکیل بدهد، همه این شخصیت ها برای هدایت بشر آمدند و هدفشان واحد بود. یعنی یک سلسله و یک زنجیر هدایت هستند و همه برای مبارزه با گمراهی آمده اند.

گمراهی های زمان انبیا با هم فرق می کرده مثلاً: مردم زمان شعیب به گناه اقتصادی و کم فروشی مبتلا بودند. گناه مردم زمان لوط علیه السلام همجنس گرایی و شهوت رانی بود، گناه مردم زمان موسی علیه السلام پیروی از گوساله سامری و بت پرستی و دنبال فرعون رفتن بوده. ممکن است فرق می کرده ولی این را بدانید

«لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ»(1)

ما در میان هیچ يك از پیامبران او، فرق نمی گذاریم.

ما بین هیچ پیامبری و برای هیچ پیامبری تفاوت از نظر هدایت قائل نیستیم.

«آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ»(1)

پیامبر، به آنچه از سوی پروردگارش بر او نازل شده، ایمان آورده است.

پیامبر ما به همهء آن چیزهایی که پیامبران قبلی داشتند ایمان آورد.

باور بدون عمل می دانند.(1)

اصول مشترک انبیا خیلی است، مثلاً، شجاعت، ابراهیم شجاع بود، مقابل نمرود ایستاد. موسی مقابل فرعون ایستاد. عفو و گذشت ، یوسف از برادرانش گذشت. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در فتح مکه از مردم مکه گذشت، امام حسین علیه السلام از درگذشت یعنی این مسائلی که من می گویم در همهء انبیا و ائمه علیهم السلام بوده است. بندگی خدا، آن قدر حضرت یحیی علیه السلام بندگی کرده بود که چشمانش از اشک زخم شده بود. پدرش زکریا وقتی سخنرانی می کرد اگر یحیی بود از بهشت صحبت می کرد و از جهنم کمتر می گفت از بس یحیی از خوف خدا گریه کرده بود. پس این اصول هم مشترک است لذا شما در زیارت امام حسین علیه السلام می گویید:

«اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وارِثَ آدَمَ»؛

سلام بر تو ای کسی که وارث حضرت آدم هستی!

تمام انبیا مبدا و معاد و عمل صالح را ترویج کردند. ممکن است یک عبادت ما با نماز زمان موسی متفاوت بوده اما کلیت اخلاق و عبادت و اعتقاد به خدا یکی است. قرآن می فرماید:

«لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ»(2)

نیکی، (تنها) این نیست که (به هنگام نماز،) روي خود را به سوی مشرق و (یا) مغرب کنید؛ (و تمام گفت وگوی شما، در باره قبله و تغییر آن باشد و همهء وقت خود را مصروف آن سازید؛) بلکه نیکی (نیکوکاری) کسی است که به خدا و روز رستاخیز ایمان آورده.

ص: 78

قبله که عوض شد بهانه ها شروع شد. مسلمان ها 15 سال رو به بیت المقدس نماز می خواندند لذا این ها که در جنگ بدر شهید شدند یک نماز را رو به کعبه نخواندند؛ جنازه هایی که قبل از تغییر قبله دفن شدند همه رو به بیت المقدس دفن شده است. به هر حال اسلام آمد قبله را به خاطر اینکه مسلمان ها استقلال پیدا کنند تغییر داد. با تغییر قبله منافقین بهانه جدید پیداکردند، گفتند: اولی درست بود یا دومی؟ اگر اولی درست بود چرا عوض شد اگر دومی درست است پس تکلیف آن هایی که به قبله اول نماز خواندند چه می شود؟ بالاخره دو حالت دارد یا کعبه درست است یا بیت المقدس.

آن هایی هم که شبهه مطرح می کنند متخصص هستند، یک طوری مطرح میکنند که آدم بی اطلاع گیر می کند.

آیه نازل شد مهم نیست مشرق یا مغرب، کعبه نشانی است که ره گم نشود. هر کجا رو کنید خداست. به هر حال باید یک اتحادی باشد همه به یک سمت بایستند والا کعبه هم یک منطقه و نماد است.

پس انبیای الهی یک سلسله هدایت هستند که بر سه محور ایمان به خدا و معاد و عمل صالح آمده اند. محور دعوت هم خودشان هستند؛ نمی شود یک کسی بگوید من حضرت موسی علیه السلام را قبول ندارم ولی این سه تا را قبول دارم.

می کند، خلاف انجام می دهد، دزدی می کند.

گاهی در گفتار است مثلاً: در کلام منحرف است. قرآن می گوید: بعضی ها می گویند: بیع با ربا چه فرقی می کند؟

قرآن کریم به هر سه مورد اشاره کرده است. هدایت یعنی این که آدم در این سه زمینه هدایت شود، افکارش درست شود و هم چنین رفتار و گفتارش درست شود. انبیا برای همین آمده اند و تلاش و زحمتشان برای این بود.

در کربلا هر سه مورد اشکال داشت یعنی سی هزار آدم مقابل ابی عبدالله علیه السلام با انحراف در هر سه مورد این کاری که الآن داعش، النصره و تکفیری ها دارند می کنند، پشتش فکر و اندیشه است و الا طرف نمی آید خودش را منفجر کند. آن قدر روی فکر طرف کار کرده و بر گردهء افکار او تاخته اند که به سادگی می پذیرد که کشتن یعنی امتیاز در بهشت.

در کربلا اول روی افکار کار کردند، گفتند: یزید امیر مؤمنان است. يزيد خليفة رسمی است و رأی آورده است. اما امام حسین علیه السلام در مقابل حکومت رسمی قیام کرده است و زیر بار هم نمی رود که بیعت کند اگر بیعت کند، با او کاری نداریم؛ پس افکار را منحرف کردند.

ابن زیاد خیلی حساب شده کار می کرد. عمروعاص در جنگ صفین روی افکار مردم کار کرد و قرآن بالای نیزه برد و گفت: با قرآن می خواهید بجنگید لذا آدم هایی که جمع شده بودند از نظر فکری، امام حسین علیه السلام را خارج از دین می دانستند و رفتند از بعضی ها فتوا هم گرفتند.

دوم روی رفتار کار کرده بودند. لذا عمر بن سعد خطاب به لشکرش گفت:

ص: 80

«یَا خَیْلَ اَللَّهِ اِرْکَبِی وَ أَبْشِرِی»؛(1)

ای لشکر خدا سوار بشوید بهشت در انتظار شماست.

اصلاً این به فکر ایشان رسیده و العياذ بالله به فکر امام حسین علیه السلام نرسیده است. اقتضای علم مدیریت این است که اول خاندانش را از معرکه خارج کند.

گفتم: ببخشید اگر امام حسین علیه السلام را پیدا کردید العياذ بالله یک عذرخواهی به شما بدهکار است. این حرف ها ناشی از عدم آگاهی یا لجاجت است. دشمنی که آب را می بندد از جمع آوری آب و چاه کندن جلوگیری می کند.

من امسال روز غدیر در کربلا در کنفرانسی شرکت کرده بودم که جوان های دانشجو هم بودند یک ساعتی راجع به غدير صحبت کردم، پایین آمدم خانمی به من گفت: این حرف هایی که شما زدید درست اما اگر خدا می خواست على علیه السلام امام باشد در قرآن می آورد که امام علی امام است؛ این قدر هم ما درگیر غدیر و سقیفه نبودیم. این شبهه از خودش نیست؛ بلکه از جایی شنیده.

به او گفتم: ما قرار نیست برای خدا تعیین تکلیف کنیم. ما هستیم و این قرآن، این قرآنی که الآن اسم امیرالمؤمنین علیه السلام در آن نیست ولی وصفش است:

مِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَ اللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَاد»(1)

بعضی از مردم (با ایمان و فداکار، همچون على علیه السلام در «ليلة المبيت» به هنگام خفتن در جایگاه پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم) جان خود را به خاطر خشنودی خدا می فروشند؛ و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.

شما زیارت غدیر بخوانید ده ها آیه دربارهء امیرالمؤمنین علیه السلام است.

گفتم : خواهر من ما هستیم و این قرآن. شما بفرمایید اسم حضرت علی علیه السلام در قرآن نیست مگر تأیید جریان سقیفه و شورا و انتخابات امویان هست؟ ثانياً: قرآن می فرماید:

ص: 82

«وَ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ»(1)

آن چه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید (و اجرا کنید).

هر چیزی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: قبول کنید. چه کسی به شما گفت: نماز صبح دو رکعت است؟ یک آیه در قرآن راجع به رکعات نماز پیدا کنید. قرآن کلیت حج را دارد تمام این جزئیات را پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سال آخر عمرش به حج آمد و مثل یک دوربین گفت: من را رصد کنید هر کاری من می کنم انجام بدهید. دنبال پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم راه افتادند دیدند هفت دور چرخید، نماز خواند، سعی کرد، تقصیر کرد، آمد شب در منا ماند، رمی جمرات کرد و در مشعر وقوف کرد؛ لذا الآن ما در موضوع حج اختلاف زیادی نداریم.

چطور حج این آقا را قبول کردید اما روز 18 ذی حجه هزاران نفر را جمع کرد فرمود:

«مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ»؛(2)

هر کس من مولای اویم پس علی مولای اوست.

این را می گویید باید در قرآن باشد؛ لذا روی افکار، رفتار و گفتار دارند کار می کنند.

اصلا من از شما می پرسم: اذان و نماز پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که صدها صحابی حضور داشته اند چرا محل اختلاف شده؟! اذانی که همه حفظ بودند. بالاخره هزاران صحابی دیده اند، بلال چه می گوید. چرا با لشکر اسامه مخالفت شد؟ چرا در جنین به تقسیم غنائم اعتراض شد؟ چرا در صلح حدیبیه مخالفت شد؟ چرا در نگارش نامه مخالفت شد؟ مخالفت با غدير و طراحی سقیفه یکی از دهها مخالفت است. راه کار، آمدن در قرآن نیست.

ص: 83

این آیه در قرآن راجع به کفار است. یعنی خداپرستی تو اشکال دارد. حبیب ابن مظاهر عصبانی شد و گفت:

«وَ اللّهِ إنّی لَأَراکَ تَعبُدُ اللّهَ عَلی سَبعینَ حَرفاً»؛(1)

به خدا قسم من تو را این طور می بینم که خدا را با هفتاد شک و تردید عبادت می کنی.

تو که تمام دینت اشکال دارد به پسر زهرا اشکال می گیری؟ شمر گوش شنیدن حق را نداشت؛ اولین راه اصلاح، قدرت استماع حق است.

«فَبَشِّرْ عِبَادِ * الَّذِينَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَا هُمُ اللَّهُ وَ أُوْلَئِكَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ»(2)

پس بندگان مرا بشارت ده همان کسانی که سخنان را می شنوند و از نیکوترین آنها پیروی می کنند؛ آنان کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده، و آنهاخردمندانند.

علامه طباطبایی رحمه الله در مورد این آیه می فرماید: معنای این آیه این نیست که جوان برود همهء شبکه های ماهواره ای و کتاب های انحرافی را باز کند و همه را گوش بدهد و بعد بهترینش را انتخاب کند. می گوید: این آیه یعنی حرف های خوب را گوش بده و بعد بهترینش را انتخاب کن.

بعضی ها می گویند: یک جوان حق دارد در تمام ادیان و شبکه های ادیان دیگر برود گوش کند و بهترینش را انتخاب کند. الآن شما می خواهید در این شهر یک پل بزنید پنج تا مهندس نظر مختلف میدهند شما نمی توانی انتخاب کنی؛ چون مهندس نیستی یک مهندس برتر را انتخاب می کنی می گویی این پنج تا

ص: 85

حرف هایشان با هم فرق می کند من چه کار کنم؟

علامه طباطبایی رحمه الله می فرماید: این آیه برای عموم مردم نیست؛ بلکه برای کارشناسان است.

در جنگ جمل شخصی خدمت امیرالمؤمنین علیه السلام بود و گفت: نمی توانم تشخیص بدهم که شما درست می گویید یا آن طرف؟ آنها هم مسلمان هستند و نماز می خوانند و اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هستند. یکی از آن ها پسر عمه و دیگری همسر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و شما هم داماد و پسرعموی ایشان هستید. اینجاست که می گویند باید به کارشناس مراجعه کرد.

امام علی علیه السلام فرمود:

«لا یعرَفُ بِالرِّجالِ، اِعرفِ الْحقَّ تَعرِف أهلَهُ»؛(1)

حق با افراد شناخته نمی شود، خود حق را بشناس اهلش را می شناسی.

تلاش یعنی تلاش علمی، یعنی تلاش فکری، یعنی تلاش اعتقادی؛ تلاش یعنی مطالعه، مناظره و گفت وگو؛ این که مراد از جهاد در آیه چیست؟ احتمالات مختلفی داده اند: جهاد با دشمن، جهاد با نفس، جهاد علمی، اما با توجه به (فینا) کلمه جهاد مفهوم وسیعی دارد و شامل هر نوع جهاد و تلاش در راه خدا می شود.(1)

بلد است و کنار او می نشینی. قرآن یک راه ساده ای هم داده است، می فرماید: کارهای کسانی که هدایت شده اند را دنبال کنید:

«أُولَٰئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ ۖ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ»(1)

آنها کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرده؛ پس به هدایت آنان اقتدا کن! امام حسین علیه السلام کشتی هدایت است؛ نمی خواهد خودتان را به زحمت بیاندازید دنباله رو این کشتی هدایت باشید.

چرا در دوران آخرالزمان ما را به علما ارجاء داده اند؟(2) شما اگر آیت الله بهجت رحمه الله را الگو قرار دادید خیالت راحت است چون هدایت شده است و مسیرش را دیده اید.

چرا به ما گفته اند دنبال فقیه بروید؟ ولایت فقیه در جامعه ولایت علمی و آگاهانه است. ما هیچ وقت نمی گوییم فقیه با معصوم یکی است. معصوم عصمت و ولایت تکوینی و علم غیب دارد.

امام خمینی رحمه الله می فرماید: ولایت فقیه ولایت معصوم است یعنی معصوم هدایت می کرد و فقیه هدایت می کند، معصوم حکومت دینی تشکیل میداد فقیه هم تشکیل می دهد. معصوم احکام را اجرا می کرد و جلوی گمراهی را می گرفت وظیفهء فقها هم این هست.

در مسیر هدایت از کم بودن آدم ها نترسید. در کربلا هفتاد نفر هدایت شده و سی هزار نفر گمراه بود. هیچ وقت هدایت با کثرت نیست.

امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود:

ص: 88

«لا تَسْتَوْحِشُوا فِي طَرِيقِ الْهُدَى لِقِلَّةِ أَهْلِهِ»؛(1)

در راه راست، از کمی روندگان نهراسید.

آدم هدایت شده مثل رانندهء در جاده است درست دارد می رود ولی ممکن است لاستیک بترکد یا موتور ماشین بسوزد یا کسی سبقت بگیرد به او بزند. آدمی که در مسیر هدایت است باید حواسش جمع باشد که هدایت مستمر باشد. لذا این دعا را زیاد بخوانید

«رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ»(2)

(راسخان در علم، می گویند:) «پروردگارا! دلهایمان را، بعد از آن که ما را هدایت کردی، (از راه حق) منحرف مگردان! و از سوی خود، رحمتی بر ما ببخش، زیرا تو بخشنده ای.

شیطان با شش هزار سال عبادت(3) موتور سوزاند و تعمیر هم نشد و حتی موتور خیلی ها را هم سوزاند و می سوزاند.

حواستان جمع باشد اگر کسی گمراه شد خیلی ها را هم گمراه می کند؛ لذا این فرقه های انحرافی محصولات تفکرات دویست و چند ساله عبدالوهاب و ابن تیمیه هاست. دستتان را از مجالس اباعبدالله علیه السلام و عالمان دینی جدا نکنید. محور تلاش همهء انبيا مبدأ، معاد و عمل صالح بوده است.

ص: 89

ص: 90

«اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَقْطَعُ الرَّجَاءَ»(1)

خدایا آن گناهانی که جلوی امید را می گیرد ببخش.

امیدواری خیلی مهم است؛ البته من با امید کاذب هم مخالفم. متأسفانه بعضی ها به اسم امید دادن اباحه گری ایجاد می کنند و جهنم را گویا هیچ می پندارند که این هم غلط است. به این نکته توجه شود ما حق نداریم به اسم امید دادن و ایجاد امید اباحی گری کنیم که طرف فکر کند معصیت کند و با یک یاحسین هم آمرزیده شود.

شخصی خدمت امیرالمومنین علیه السلام آمد و گفت: من را نصیحت کن. امام على علیه السلام سی تا نصیحت کرد؛ یک موردش این بود:

«لَا تَكُنْ مِمَّنْ يَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَيْرِ عَمَلٍ»؛(2)

از کسانی مباش که بدون عمل صالح به آخرت امیدوار است.

از آن هایی نباش که امید داشته باشی و تلاش نکنی. لذا امام سجاد علیه السلام دعایی دارد، می فرماید:

«أَعُوذُ بِکَ مِنْ دُعَاءٍ مَحْجُوبٍ وَ رَجَاءٍ مَکْذُوبٍ وَ حَیَاءٍ مَسْلُوبٍ وَ احْتِجَاجٍ مَغْلُوبٍ وَ رَأْیٍ غَیْرِ مُصِیبٍ»؛(3)

خدایا من از پنج چیز به تو پناه می برم: 1- از این که دعایم به اجابت نرسد، 2- امید بدون زحمت و کاذب داشته باشم، مثل کشاورزی که به ثمر امید دارد ولی کشت نکند و شخم نزند. 3- خدایا به تو از بی حیایی پناه می برم. 4- شکست خوردن در بحث، 5- رأي غير واقعی.

ص: 92

دقت کنید امید و رجاء را با اباحه گری و امید بی دلیل بخشیدن، مخلوط نکنیم. امید محرک و مولد است و انسان را به سمت قله های رفیع و بلند می کشاند.

صفین در سپاه امیرالمؤمنین علیه السلام بودند. بعد از آن که عمروعاص فرمان داد که قرآن ها را سر نیزه کردند، خیلی ها فریب خوردند.

همیشه این را بدانید یکی از راه های انحراف از طریق ابزارهای مذهبی است. امروز در تبلیغ مسیحیت یا صوفی گری یا مسائل انحرافی، می آیند واژگان مثبت را می گنجانند. قرآن می گوید: منافقون می گویند: ما مصلح هستیم.

«وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قالُوا إِنَّما نَحْنُ مُصْلِحُونَ»(1)

و هنگامی که به آنان گفته شود: «در زمین فساد نکنید» می گویند: «ما فقط اصلاح کننده ایم»!

عبدالله و عبدالرحمن غفاری تا قرآن بالای نیزه رفت این دو گول خوردند و به معاویه پیوستند و جزو خوارج شدند و در کربلا هم در سپاه عمربن سعد هستند. عصر عاشورا که دیگر همه شهید شده اند فرياد غربت ابی عبدالله علیه السلام بلند شد، این دو برادر یک نگاهی به هم کردند و گفتند: این حسین پسر دختر پیامبر ماست. ما چطور امید به شفاعت جدش داشته باشیم در حالی که داریم با او می جنگیم.

هر دو به امام حسین علیه السلام پیوستند و هر دو هم در کربلا شهید شدند.(2) منگاهی که کنار مضجع شهدا در کربلا می روم می ایستم این اسامی را می خوانم و خاطرات خودشان را آن جا می گویم.

می کردند؛ یعنی ابی عبداللهعلیه السلام شهید شده بود و اوضاع به هم ریخته بود. پرسید چه شده؟ گفتند: امام حسین علیه السلام و یارانش را به شهادت رساندند. در حملهء به خیمه ها شمشیر گرفت و جلوی این ها ایستاد و شهید شد(1)

«وَلَسَوْفَ يُعْطيکَ رَبُّکَ فَتَرْضي»(1)

و بزودی پروردگارت آن قدر به تو عطا خواهد کرد که خشنود شوی. پیامبر؛ این قدر روز قیامت از تو شفاعت قبول می کنیم تا راضی بشوی. بعد سه مرتبه فرمود:

«الشَّفَاعَةَ وَ اللَّهِ الشَّفَاعَةَ وَ اللَّهِ الشَّفَاعَةَ»(2)

شفاعت و به خدا شفاعت و به خدا شفاعت.

امید ما به شفاعت است. عزیزان ! امید در زندگی عامل حرکت و يأس عاملشکست است. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:

«كُنْ لِمَا لاَ تَرْجُو أَرْجَى مِنْكَ لِمَا تَرْجُو»؛(3)

بدان چه ناامیدی، امیدوارتر از آن چه امید می داری، باش.

علت يأس چیست و چرا بعضی ها ناامید می شوند؟ به نظر من چهار چیز ریشهء یأس است.

به او نداده اند یا خانم با کلی دردسر ازدواجی انجام داده و به طلاق منجر شده است یا رشتهء دانشگاهی می خواسته نشده، یا این که وام می خواسته درست نشده یا این که دلش می خواسته یک رشته ای پیش برود نشده است.

عزیزان! شکست نباید باعث بأس شود.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در احد شکست خورد و اعتراض ها شروع شد، گفتند: مگر خدا نمی گوید:

«إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ»(1)

اگر (آیین) خدا را یاری کنید، شما را یاری می کند.

ما که خدا را یاری کردیم شکست خوردیم آنها که گفتند: «اُعْلُ هُبَل» پیروز شدند. آیه نازل شد:

«إِنْ يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ ۚ وَ تِلْكَ الْأَيَّامُ نُدَاوِ لُهَا بَيْنَ النَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَتَّخِذَ مِنْكُمْ شُهَدَاءَ ۗ وَ اللَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ»(2)

اگر (در میدان احد، به شما جراحتی رسید (و ضربه ای وارد شد)، به آن جمعیت نیز (در میدان بدر)، جراحتی همانند آن وارد گردید. و ما این روزها (ی پیروزی و شکست) را در میان مردم می گردانیم؛ (- و این خاصیت زندگی دنیاست -) تا خدا، افرادی را که ایمان آورده اند، بداند (و شناخته شوند)؛ و خداوند از میان شما، شاهدانی بگیرد. و خدا ظالمان را دوست نمی دارد.

در بدر شما پیروز شدید امروز محاسباتتان غلط بود شکست خوردید.

هنر این است اگر انسان زمین خورد بایستد.

ص: 97

توصیه امام صادق علیه السلام به کاسب ورشکسته

شخصی نزد امام صادق علیه السلام آمد که ورشکست شده بود. گفت: هر چه داشتم از دست دادم - شما اگر شکست خوردید، نشستید و تماشا کردید شکست خورده تر می شوید- آقا فرمود: همین خطرناک است. من به تو کاری یاد می دهم. دو رکعت نماز بخوان و یک دعایی هم بخوان و درب مغازه را باز کن.

بعضی ها در شکست ها منتظر معجزه هستند. شخصی از دنیا رفته بود و دخترش در کنار بدن او داد می زد و با خدا دعوا می کرد خدا اگر خدایی پدر من را زنده کن و معجزه را به من نشان بده. بعضی ها سطح توقعات را بالا می برند.

آقا فرمود: برو مغازه ات را باز کن. گفت: چیزی ندارم بفروشم . امام علیه السلام فرمود: برو خدا کمکت می کند. آمد یک دست فروشی را پیدا کرد، گفت: تو جنس هایت را در مغازهء من بگذار با هم شریک بشویم. بالاخره نجات پیدا کرد.(1)

جوان عزيز فوق لیسانس هستی و کار دولتی نیست دنبال یک کار شخصی و ساده برو. بعضی ها در اثر شکست ناامید می شوند.

امام باقر علیه السلام گاهی تب شدید داشت.(1) خود قرآن می فرماید:

«وَ إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ کَانَ یَؤُوسًا»(2)

و هنگامی که (کمترین) بدی به او می رسد، از همه چیز) مأيوس می گردد.

بعضی ها تا شر در زندگی شان می آید مأیوس می شوند که این کار درستی نیست.

جمع کن همین نقطهء سقوط است- اگر من به شما قول بدهم چطور؟ عرض کرد: قبول می کنم. فرمود: خدای من به شما قول داده است.(1)

قرآن کریم می فرماید:

«وَ لا تَيأسُوا مِن رَوحِ اللهِ»(2)

و از رحمت خدا مأيوس نشويد.

فرشته های خدا نزد حضرت ابراهیم علیه السلام که پیر شده بود، آمدند و گفتند: آمدیم به تو بشارت بدهیم که خدا می خواهد به تو فرزند بدهد. همان زنی که بچه دار نمی شد و حضرت ابراهیم علیه السلام رفت همسر دیگری را گرفت و خدا به او اسماعیل را داد. ابراهیم علیه السلام جا خورد و گفت: من با این سن و زن نازا؟ بلافاصله گفتند:

«فَلا تَكُنْ مِنَ اَلْقانِطِينَ»(3)

از مأيوسان مباش.

عزیزان! ما در روايات عناوینی داریم که خیلی امیدبخش است، مثلاً: اگر شخصی گناه کرد بعد از چند ساعت یک گناه می نویسند اما تا ثواب انجام داد بلافاصله ثبت می شود. اگر نیت گناه کرد و نشد برای او چیزی نمی نویسند اما نیت ثواب را همان لحظه می نویسند.(4)

رحمتش حتمی است اما عذابش ممکن است نباشد.

شد، برایت دوچرخه می خرم این وعد است که باید انجام بدهید. به او می گوید: اگر تجدید شدی تو را تنبیه می کنم فردا تجدید شد او را تنبیه نکن، اشکال ندارد. خلف وعید خوب است یعنی آدم تهدید کند و انجام ندهد اما خلف وعده خوب نیست. خدا می فرماید: رحمتم وعده است حتماً انجام می دهم. اما نمی گویم: عذابم برای همه است. می فرماید:

«عَذَابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشَاءُ ۖ وَ رَحْمَتِي وَ سِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ»(1)

مجازاتم را به هر کس بخواهم می رسانم؛ و رحمتم همه چیز را فراگرفته.

ولی نیت من با شما بود می خواستم باشم ولی نرسیدم. آقا از سهم خودش به او پانصد درهم داد و فرمود: خدا به نیت اجر می دهد. (1)

در جنگ جمل شخصی به امیرالمؤمنین علیه السلام گفت: برادری دارم که خیلی دلش می خواست کنار شما بجنگد ولی نتوانست بیاید. آقا فرمود: برادرت و همهء آدم های دنیا تا قیامت هر کسی نیتش این بوده کنار من با سپاه مخالف بجنگد در ثواب شریک است.(2)

جابر بن عبدالله انصاری وقتی کنار قبر امام حسین علیه السلام آمد، عطیه می گوید: جابر گفت: آقا ما با شما شریک هستیم. به او گفتم: این ها خون داده اند و شمشیر خورده اند و سرشان بالای نی رفته است. جابر گفت: از حبیبم رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم که هر کسی نیتش با قومی باشد با آن قوم محشور می شود.

پس جوان ها نیتتان را خالص کنید که نیت خالص ثواب دارد.

« لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِكُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ »(1)

جهنم هفت در دارد؛ و برای هر دری، گروه معینی از آنها تقسیم شده اند!

در روایت آمده است که در قرآن هفت سوره است که اولش«حم» است که به آن حوامیم می گویند:1- سورهء شوری، 2- سورهء غافر، 3- سورة فصلت، 4 - زخرف، 5 دخان، 9- جاثیه، 7 - احقاف . اگر کسی این سوره ها را بخواند هفت در جهنم به رویش بسته می شود(2) و یا این که وضو گرفتن قبل از خواب ثواب عبادت دارد.

زیارت کند، مثل روزی است که از مادر متولد شده است.(1) همه اینها عوامل امیدبخش است.

یکی از اهداف انبیا و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم امیدبخشی به جامعه است؛ چون يأس خطرناک و مانع رشد است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روزی که روی کوه صفا جلوی مردم ایستاد فریاد زد:

«قُولُوا لا إِلهَ إِلّا اللهُ تُفلِحُوا»؛

لا اله الا الله بگویید تا رستگار می شوید.

ابی عبدالله علیه السلام هم روز عاشورا از صبح تا غروب دهها سخنرانی و خطبه داشته است. شما فکر می کنید اگر کسی با همهء آن گذشته ای که داشت ظهر عاشورا می آمد امام حسین علیه السلام او را قبول نمی کرد؟ ایشان میدان داد و جذب حداکثری کرد. پس مواظب باشید امید در زندگی تان فعال باشد و ارتباط تان را هم با خدا قوی کنید. در دعای کمیل می خوانیم:

«ارْحَمْ مَنْ رَأْسُ مَالِهِ الرَّجَاءُ»؛(2)

خدایا به کسی که رأس مالش امید است، رحم کن.

البته این امید با خوف باید باشد؛ یعنی انسان باید از آن طرف آیات جهنم و عذاب را هم ببیند، به ترک گناه اهمیت بدهدو امیدش کاذب نباشد. خوف و رجاء باید مانند دو کفه ترازو در انسان باشد.

ص: 105

ص: 106

من از شما خواهش می کنم این اختلاف را کنار بگذارید، مردم را دعوت کنید من به شما امان نامه می دهم که در مکه بمانید.

امام حسین علیه السلام به فرماندار مکه نوشتند:

«أمَا بَعدُ، فَإِنَّهُ لَم یُشاقِقِ اللَّهَ وَ رَسولَهُ مَن دَعا إلَی اللَّهِ عزّوجلّ، وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إنَّنی مِنَ المُسلِمینَ، وَ قَد دَعوتَ إلَی الأَمانِ وَ البِرِّ وَ الصِّلَهِ، فَخَیرُ الأَمانِ أَمانُ اللهِ، وَ لَنْ یؤمِنَ اللهُ یوْمَ الْقِیامَةِ مَنْ لَمْ یخَفْهُ فِی الدُّنْیا»؛(1)

اما بعد، هر که به سوی خدا دعوت کند و عمل نیک انجام دهد و بگوید من از مسلمانانم، برخلاف خدا و پیامبر او رفتار نکرده است. مرا به امان و نیکی و پاداش خوانده ای، بهترین امان، امان خداست و خدا در روز رستاخیز، کسی را که در دنیا از او نترسیده باشد، امان نمی دهد.

اگر کسی مردم را به خدا دعوت کرد، اسمش اختلاف است؟ اگر کسی خواست معرفت را در بین مردم زیاد کند این اختلاف است؟ من که می گویم: مردم موحد باشند اختلاف ایجاد می کنم؟ یزید که اصلاً کارهای نیست آن درست می گوید؟

امام در واقع در این نامه اشاره به آیهء 33 سورة فصلت را دارد؛ این آیه می فرماید: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سه ویژگی داشت:

«وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعا إِلَی اللهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّنِی مِنَ الْمسْلِمِینَ»

چه کسی را سخن نیکوتر از سخن آن که به سوی خدا دعوت می کند و کارهای شایسته می کند و می گوید البته که من از مسلمانانم؟

امام حسین علیه السلام می فرماید: من هم این سه کار را می کنم: 1- دعوت به خدا، 2 عمل صالح و تسلیم خدا. آن وقت من عامل اختلاف هستم یزید عامل اتحاد است؟

ص: 109

او به دین و خدا - با آن سابقه و انکارش- دعوت می کند؟

1- بعد امام فرمود: بهترین امان، امان خداست. هر کسی خدا ترس نباشد ایمان به خدا ندارد. هر کسی خدا در زندگی اش تجلی نکند، امنیت امثال شما به دردش نمی خورد. این نامه را آقا داد و حرکت کرد.

«ما رَأَیْتُ إِلّا جَمیلاً»؛(1)

چیزی جز زیبایی ندیدم.

عزیزان! معرفت الله خیلی مهم است. شخصی خدمتامیرالمؤمنین علیه السلام آمد و گفت: من سه سؤال دارم. گفت: شما چطور خدا را شناختی؟ چطور حس شکر در خودت ایجاد کردی که بتوانی شاکر باشی؟ چطور شده از مرگ نمی ترسید؟

حضرت هر سه سؤال را زیبا جواب داد. فرمود:

«بِفَسْخِ اَلْعَزْمِ وَ نَقْضِ اَلْهَمِّ عَزَمْتُ فَفُسِخَ عَزْمِي وَ هَمَمْتُ فَنُقِضَ هَمِّي»

با به هم خوردن اراده و شکسته شدن همت؛ وقتی تصمیم به کاری گرفتم، خدا میان من و تصمیمم حائل شد.

یعنی جاهایی که تصمیم صد در صد می گیری ولی بر خلاف تصمیمت صورت میگیرد، مثلاً: برادران یوسف برنامه ریزی کردند، گفتند: یوسف را از بین می بریم، بابایمان مدتی گریه و زاری می کند و تمام می شود و ما نزد بابا محبوب و عزیز می شویم. همه برعکس شد این ها خوار و بیچاره شدند و یوسف علیه السلام عزيز و حاکم شد. این نشان خداست که همه برنامه ریزی ها را به هم می ریزد.

نه نفر دور هم جمع شدند و گفتند: ما باید حضرت صالح را بکشیم. قرآن می فرماید:

«وَ كَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ»(2)

و در آن شهر 9 گروهك بودند.

نه نفر گفتند: در دل شب که می آید عبادت کند سنگی را روی او می اندازیم زیر سنگ خفه می شود و ما هم شب به خانه خود می رویم و میخوابیم. چه کسی

ص: 111

می داند در دل شب صالح کشته شد؟ قبل از این که صالح بیاید قرآن می فرماید: آن جا آمدند همین طور که ایستاده بودند و سنگ را امتحان می کردند سنگ رویشان غلطید و همه از بین رفتند، صالح هم در خانه اش زندگی می کرد.

گفتند: ابراهيم علیه السلام را در آتش می اندازیم میسوزد اما از گلستان بیرون آمد. قرآن خطاب کرد:

«قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَ سَلَامًا»(1)

(سرانجام او را به آتش افکند ولی ما) گفتیم ای آتش سرد و سالم بر ابراهیم باش.

آن جایی که صدام جنگ را آغاز کرد یعنی اولین جایی که ایستاد توپ را شلیک کرد، شخصی گفت: تصویر حضرت امام خمینی رحمه الله را همان جا نصب کرده اند. بزرگترین اتوبان کنار فرودگاه نجف به اسم امام خمینی رحمه الله است. بین نجف و کربلا عکس مراجع و علما است. سؤال دوم:

«فَبِمَا ذَا شَکَرْتَ نَعْمَاءَهُ»؛

چگونه شکر نعمت های خدا را به جای آوردی؟

حس شکر در زندگی ات چه طور ایجاد شد؟

فرمود:

«نَظَرْتُ إِلَى بَلاَءٍ قَدْ صَرَفَهُ عَنِّي وَ أَبْلَى بِهِ غَيْرِي فَعَلِمْتُ أَنَّهُ قَدْ أَنْعَمَ عَلَيَّ فَشَكَرْتُهُ»؛

فهمیدم که بلایی را از من دور کرده و دیگری را به آن مبتلا نموده است؛ پس دانستم که به من نعمت داده و شکر کردم.

ص: 112

صاحبان مصیبت و بلا را می دیدم. به هر حال کسانی که در زندگی شان مشکلات و سختی هایی است. اگر شما قبرستان رفتی قدر نعمت حیات را می دانی. اگر بخش دیالیز رفتی سر زدی قدر نعمت کلیه را می دانی. همیشه به آن کسی که در زندگی مشکلاتش از من بیشتر است نگریستم حس شکر در من ایجاد شد.

سؤال سوم:

«فَبِمَا ذَا أَحْبَبْتَ لِقَاءَهُ»؛

برای چه ملاقات او را دوست داری؟

به چه دلیلی علاقه تان به مرگ زیاد شد و لقاء خدا را چطور نزد خود محبوب کردید؟ فرمود: دیدم خدا مهربان است، به من دین و سلامت و عافیت داده است. خدا در قرآن می گوید: غفور، رحیم و مهربانم هستم، رحمتم برای همه است و عذابم برای همه نیست. رحمت را برای خودم نوشته ام ولی عذاب را ننوشته ام.

«لَمَّا رَأَیتُهُ قَدِ اخْتَارَ لِی دِینَ مَلَائِکتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ أَنْبِيَائِهِ عَلِمْتُ أَنَّ اَلَّذِي أَكْرَمَنِي بِهَذَا لَيْسَ يَنْسَانِي فَأَحْبَبْتُ لِقَاءَهُ»؛(1)

وقتی دیدم که او دین فرشتگان و پیامبران و انبیای خود را برای من برگزیده ، دانستم که کسی که مرا این گونه گرامی داشته ، مرا فراموش نمی کند؛ بنابراین ملاقات او را دوست داشتم.

ص: 113

قرآن خطاب به یهود می فرماید:

«فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ»(1)

بنابراین آرزوی مرگ کنید اگر راست می گویید (تا به لقای محبوبتان برسید).

پیامبر به آنها بگو اگر گمان می کنید اولیای خدایید آرزوی مرگ کنید، در حالی که شما دروغ می گویید و جانتان را دوست دارید.

این معرفت گاهی با مطالعه و کلاس پیدا می شود، گاهی با تفکر و تأمل و گاهی با توسل پیدا می شود. گاهی اصلاً مثل امام حسین علیه السلام می گوید: خدایا من تو را با خود شناختم. خداوند در قصهء شرک و انکار خود، بسیار سخت می گیرد؛ چون واقعاً وجود خالق مثل آفتاب روشن است؛ انکار خدا خیلی هزینه دارد.

اَلْحُسَیْنِ کَرْبَلاَءَ وَ قُتِلَ مَعَهُ»(1)

به درستی که این فرزندم ، در زمینی از عراق که به آن کربلا می گویند کشته می شود؛ پس هر که شاهد باشد باید او را یاری کند.

به دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم جواب دادن، رغبت است؛ سن و مکان برایش مهم نیست؛ بلکه اجابت ندای امام برایش مهم است؛ اگر کسی این معرفت را داشت این رغبت در او ایجاد می شود.

قاری قرآن فرستاد و در جنگ احد هم به شهادت رسید.(1)

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم کنار جنازه اش آمد و فرمود: این بنده ای است که خدا قلبش را نورانی کرد.

معرفت با رغبت باعث شد از مادر جدا شود و خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بیاید و به میدان جنگ برود.

دومین علامت انسان ها که معرفت الله دارند این است که رغبت به عبادت دارند والا در داستان کربلا ببینید چقدر انسان ها کوتاهی کردند. امام حسین علیه السلام عبيدالله بن حر جعفی را خودش دعوت کرد و شخصاً مقابل خیمه اش رفت اما نیامد.

براء بن عازب بعد از قصهً کربلا خیلی گریه می کرد وقتی علتش را پرسیدند، می گفت: علی علیه السلام به من فرمود:

«یا بَراءُ، یُقتَلُ ابنِیَ الحُسَینُ علیه السلام وَ أنتَ حَیٌّ لا تَنصُرُهُ»(2)

ای براء! یک روز حسین من را در سرزمین کربلا به شهادت می رسانند و تو آن روز زنده ای و باری اش نمی کنی.

می گفت: من آن روز توجه نکردم؛ البته نه این که خبر جبر می آورد بلکه خبر است مثل این که به یک دانش آموز بگویی من در تو نمی بینم که قبول بشوی. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه علیهم السلام انسان شناس بودند.

ص: 119

در مقابل گناه آسیب پذیری، از پایین بودن معرفت است؛ اگر معرفت بالا باشد خویشتن داری بیشتر است؛ ترک گناه قوی تر است.

امام حسین علیه السلام را جنیان خواستند کمک کنند، ملائک آمدند- كما این که وقتی ابراهیم علیه السلام در آتش افتاد خیلی ها آمدند فرمود: خدا می بیند و ناظر است.

قرار نبود کربلا روی معجزه تمام شود و الا امام است- آن آتشی که بر ابراهیم سرد شد، آن چاقویی که گلوی اسماعیل علیه السلام را نبرید- امام حسین علیه السلام هم از خدا می خواست و اتفاق می افتاد. می خواهد روشن شود چه کسی حسینی و چه کسی با عمر بن سعد و دشمنان است.

فرمود: یکی از نشانه های معرفت خدا وابسته نبودن به خلق خداست. ما همه به هم نیاز داریم، منظور این است که تکیه گاه قرار ندهیم. نگویید اگر پزشک نبود بچه ام می مرد. بعضی ها این حرف ها را می زنند خدا ناراحت می شود و به خودشان واگذار می کند و می گوید: خدا را کجا قرار دادی؟

امام صادق علیه السلام ذيل آيه «وَ مَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَ هُمْ مُشْرِكُونَ» فرمود:

«هُوَ قَوْلُ الرَّجُلِ لَولا فُلانٌ لَهَلَكتُ، وَ لَوْلا فُلانٌ ما اُصِبْتُ كذا وَ كذا، وَ لَوْلا فُلانٌ لَضاعَ عِيالي. ألا تَري أنَّهُ قَدْ جَعَلَ لِلّهِ شَرِيكاً في مُلْكهِ»؛

شرک در این آیه همان سخن مردم است که می گویند: اگر فلانی نبود هلاک می شدم و اگر فلانی نبود به چنین و چنان نمی رسیدم و اگر فلانی نبود خانواده ام گرفتار می شدند. مگر نمی بینی این افراد برای خدا در حکومتش شریک قرار می دهند.

امام در ادامه فرمود: بگویید

«لَوْ لاَ أَنَّ اَللَّهَ مَنَّ عَلَیَّ بِفُلاَنٍ لَهَلَکْتُ»؛(1)

اگر خدای متعال به واسطه فلانی بر من منت نمی گذاشت هلاک می شدم.

ص: 122

قرائت یک آیه توسط رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و امام حسین علیه السلام در دو مورد

مورد اول: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای جنگ بدر می رود، دو سوار با اسلحه های زیادی خدمت ایشان آمدند و سلام کردند. حضرت فرمود: شما؟ گفتند: ما هر دو مشرک هستیم آمدیم شما را در جنگ با مشرکین همراهی کنیم؛ چون دنبال غنیمت هستیم. شما در این جنگ از ما کمک بگیر و به ما غنیمت بده. حضرت این آیه را خواند:

«وَ ما کُنْتُ مُتَّخِذَ اَلْمُضِلِّینَ عَضُداً »(1)

و هرگز گمراهان را به مددکاری نگرفتم.

هیچ گاه من مشرک و گمراه را برای خودم بازو نمی گیرم؛ چون من دارم برای خدا میجنگم. هر دو برگشتند؛ البته در تاریخ داریم یکی از آنها مسلمان شد و برگشت.

مورد دوم: در مسیر کربلا عبیدالله بن حر جعفی به امام حسین علیه السلام گفت: خودم نمی آیم ولی اسب و شمشیر را می دهم. امام حسین علیه السلام همین آیه ای را خواند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای مشرکان خواند، فرمود:

«وَ ما کُنْتُ مُتَّخِذَ اَلْمُضِلِّینَ عَضُداً»(2)

و هرگز گمراهان را به مددکاری نگرفتم.

من شمشیر و نیزهء آدم مشرک را نمی خواهم.(3)

«أَحَقُّ خَلقِ اللهِ أَن یُسَلِّمَ لِما قَضَی اللهُ عزّ وجلّ مَن عَرَفَ اللهَ عزّ وجلّ»؛(1)

سزاوارترین بندگان خدا به گردن نهادن در برابر قضای الهی، کسی است که خداوند را شناخت.

ص: 126

ای مردم! همانا خورشید و ماه دو نشانه از نشانه های خداوند متعال است که به تقدير او حرکت می کنند و فرمانبردار و مطیع امر خدای متعالند، و به سبب مردن پا زنده شدن کسی منکسف نمی شوند و نمی گیرند؛ پس هرگاه یکی از آن دو ( خورشید و ماه) گرفت، نماز بخوانید.

بعضی ها خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می آمدند و می گفتند: ما با قرعه مسلمان می شویم. حضرت می فرمود: من این اسلام را نمی پذیرم؛ بروید تحقیق و بررسی کنید، با قرعه اسلام آوردن ارزشی ندارد؛ باید از روی آگاهی باشد. قیام ابی عبدالله علیه السلام هم دقيقاً همین است یعنی از همان اول با بصیرت و آگاهی دادن است.

در چهار آیهء آخر سورهء نحل ده نکتهء مهم و مطلب کلیدی آمده است. خدا در قرآن گاهی حرف ها را در سه چهار آیه خلاصه می کند. یک آیه را برای شما عرض می کنم و با کربلا تطبیق می دهم.

ساده ای که در مکه بودند اطلاعاتی که بخواهند همه مطالب را عمیق درک کنند ندارند پس اگر مخاطب شما اهلش بود از راه حکمت و در غیر این صورت (وَ المَوعِظَةِ الحَسَنَةِ)؛ موعظه عاطفی است.

موعظه را نفرمود مطلق موعظه؛ بلکه منظور موعظه حسنه است. بعضی ها اهل مناظره هستند یعنی نیامده از شما چیزی یاد بگیرد؛ بلکه آمده با شما دعوا کند و جبهه بگیرد. در مورد اول آمده اند حرف گوش بدهند، قرآن می فرماید: با آنها با حکمت و اندرز نیکو تعامل داشته باش.

در رابطه با مناظره، مناظره کننده گاهی آبرو می ریزد و شخصیت طرف را خورد می کند که این درست نیست. «بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ» مرحوم علامه طباطبایی رحمه الله فرمود: احسن چیزی است که در آن حقیقت باشد و باطل نباشد و طرف را مجاب کند و بپذیرد.

«إِنَّ هؤُلاءِ قَدْ لَزِمُوا طاعَةَ الشَّیْطانِ»؛

همانا این گروه اطاعت شیطان را لازم می دانند.

این ها مطیع شیطان هستند و مطیع خدا نیستند. کسی که مطیع خدا باشد جنایت می کند و پسر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را به شهادت می رساند؟

امام حسین علیه السلام در نامه ای که برای معاویه نوشت، به او گفت: تو چند جرم داری. این شجاعت ابی عبدالله علیه السلام است که در منی سخنرانی کرد و فرمود: قاتل عمرو بن حمق و حجر بن عدی هستی. این ها را که نمی تواند جهان اسلام درباره آن کوتاه بیاید. حجرو عمرو بن حمق را چه کسی به شهادت رساند و سر از بدنش جدا کرد؟ چه کسی مالک اشتر را با عسل مسموم کشت و گفت: عسل او را از بین برده است.

آقا فرمود: تو زیاد را به خودت ملحق کردی و به او شناسنامه دادی. اتفاقاً زیاد هم از مرجانه شد و همسر مسیحی داشته که این شخص مسیحی، ابن زیاد را تربیت کرده؛ یعنی ابن زیاد در کانون خانواده ای بزرگ شد که ناپدری مسیحی و مادر فاسد است. یک آدم فوق العاده خبیثی است او فرماندار کوفه و بصره هم بوده است.

بیت المال را چپاول می کنید. کاخ ها ساختید. چقدر پول ، ابن زیاد به مردم کوفه داد برای این که از مسلم جدا شوند.

بین رفته اند. امروز این ها مصداق فرمایش امام حسین علیه السلام هستند.

امروز باید شیخ نمرها شهید شوند و شیخ زکزاکی ها در زندان شکنجه تحمل کنند؛ آدمی که سه فرزند خودش را در قیام نیجریه از دست داده و روزی به نیجریه رفته که یک شیعه نداشته و امروز میلیون ها شیعه دارد.

دوم: موعظه؛ آن قدر که مردم با موعظه تغییر می کنند با حکمت تغییر نمی کنند. زمانی خدمت یکی از مراجع بزرگ در نجف رسیدم، ایشان فرمود: عامهء مردم اطلاعاتشان را از منبر و موعظه دارند و این هم یک امتیاز است. بعضی ها گول نخورند و بگویند: چرا این قدر مجلس و روضه است. روشنفکری نکنند و بگویند برای جهیزیه و خانه پول بدهیم.

آن هم خوب است ولی اگر شما بخواهید چیزی را تقویت کنید، مسئلهء دیگر را تضعیف نکنید. باید برای دختران جهیزیه تهیه شود و برای ساخت بیمارستان ها و خانه ها کمک کرد ولی مجلس اباعبدالله علیه السلام نباید فدای کمک های دیگر بشود. این چیزی است که سیره ائمه علیهم السلام و شخصیت های بزرگ و علمای ما و خود امام خمینی رحمه الله و رهبر معظم انقلاب (حفظه الله) بوده است؛ چند روز برای امام حسین علیه السلام مجلس و روضه می گیرند.

تئوریسین های کشورهای غربی می گویند: قرآن و عاشورا از دست مردم ایرانگرفته شود تهی می شوند.

راست هم می گویند؛ چون قرآن قانون اساسی و دستورالعمل است. مجلس ابی عبدالله علیه السلام بين المللی و فراگیر است و عامل الفت در دل هاست.

آن جا منبر می رفتم؛ چون جا نداشتیم باشگاه بزرگی را اجاره کردیم و روضه برگزار شد.

ایشان می گفت یکی از شب هایی که از منبر پایین آمدم، رئیس باشگاه و خانمش من را صدا زدند و گفتند: این جلسه چیست؟ گفتم: چه کار دارید؟ گفت: من این باشگاه را برای هر کاری می دهم و کاری ندارم ولی جلسه شما را از شب اول آمده ام نشستم و متوجه صحبت های شما نمی شوم ولی چیست که مردم به تو نگاه می کنند گاهی می خندند و گاهی گریه می کنند و أخر مراسم هم اشک می ریزند؟

گفت: برایش قصه کربلا و امام حسین علیه السلام را بازگو کردم. دیدم همین طور اشک از گوشه های چشم این آقا جاری شد. خانمش گفت: من تا حالا گریه او را ندیده بودم این امام حسین شما چه جایگاه و عظمتی دارد؟

لذا شما می دانید بسیاری از مسیحیان و ارامنه برای ابی عبدالله علیه السلام مجلس می گیرند. این اثر موعظه است؛ پس نگذارید این جلسات خلوت شود. فرمود: دومین شیوه، شیوهء موعظه است.

بکشد رجزها، شجاعت ها، رشادت ها و جنایت ها معلوم شود.

یک موردش این بود که برای این لشکر باید حرف زد. از صبح عاشورا تا عصر چندین سخنرانی امام حسین علیه السلام و اصحابش دارند که بی اثر هم نبود. یکی اش حر است اگر شب عاشورا تمام می شد حر از آن بیرون نمی آمد. سعد و ابوالحتوف بیرون نمی آمد. این سخنرانی ها یک عده ای را جدا کرد.

یک موردش این بود که خانواده اش بتوانند رسالت رساندن پیام کربلا را داشته باشند؛ لذا شب پشت خیمه ها گودال کند و آتش ریخت.

یک موردش این بود که این لشکری که دنبال امام حسین علیه السلام است بگذار نمرة بیست بگیرند. یک بار امام حسین علیه السلام شب صحبت کرد و فرمود: هر کس می خواهد برود، برود.(1) امام حسین علیه السلام روز عاشورا چند سخنرانی و موعظه داشته است.

«مالَكَ ذَبَّحَك اللَّهُ عَلي فِراشِكَ عَاجِلاً»؛

یعنی تو را چه شده !خدا تو را به زودی در میان رختخوابت ذبح نماید.

همین طور هم شد مختار عمر بن سعد را در رختخوابش به درک واصل کرد.(1)

البته در بعضی از نقل ها دارد: عمر بن سعد سست شد، شمر گفت: چه شده؟ گفت: حسين علیه السلام یک مطالبی گفت ببینم می شود به ابن زياد بگوییم که این قصه اتفاق نیفتد که شمر جلویش را گرفت و گفت: اگر قرار است تو سست شوی من فرمانده می شوم.

شاید روز تاسوعا بوده حبیب بن مظاهر می گوید: من ایستاده بودم امام حسین علیه السلام و اصحاب ایستاده بودند، شخصی از سپاه عمر بن سعد جلو آمد. آقا رو به ما کرد و گفت: کسی این را می شناسد؟

ابو ثمامه گفت: من میشناسم. این کثیر بن عبدالله است. آقا در یک کلمه اگر بخواهم بگویم این آدم چه کسی است اگر در کره زمین یک شر باشد همین آدم است. جلو آمد. آقا به خیمه رفت. ابوثمامه به او گفت: چه کار داری؟ گفت می خواهم بروم با امام حسین علیه السلام صحبت کنم. گفت: شمشیرت را بگذار برو. گفت: این شمشیر از بدنم جدا نمی شود من تا حالا در جنگ شمشیرم را زمین نگذاشته ام. من با شمشیر می روم. گفت: من همراهت می آیم دست روی شمشیرت می گذارم تو حرف بزن. گفت: این هم ذلت است. من شمشیرم باید همراهم باشد و کسی هم دست روی آن نگذارد. گفت: من تو را راه نمی دهم و برگشت. عمر بن سعد گفت: چه شد؟ گفت: نتوانستیم کنار بیاییم. گفت: چه کسی می رود صحبت کند؟ قرة بن قیس گفت: من می روم. باز آقا امام حسین علیه السلام گفت: این را چه کسی می شناسد؟

حبیب یک نگاهی کرد و گفت: من می شناسم آدم خوبی است. گفت:

ص: 137

«اعْرِفُهُ بِحُسْنِ الرَّأْيِ وَ مَا كُنْتُ أَرَاهُ يَشْهَدُ هَذَا الْمَشْهَدَ»؛

او را به نیک اندیشی میشناسم و هرگز فکر نمی کردم که او را اینجا ببینم.

اگر به ما می گفتند: یک آدم خوش رأی و خوش نیت معرفی کن ما این را معرفی می کردیم. من نمیدانم این شخص در سپاه عمربن سعد چه کار می کند؟ جلو آمد با احترام به حبیب گفت: اجازه می دهی با آقا گفت وگو کنم؟ گفت: شمشيرت را بده. شمشیرش را گذاشت و رفت با آقا گفت وگو کرد و برگشت. حبیب به او گفت: من صحابی پیامبرم، من آدمی نیستم که زیر علم کسی که باطل است سینه بزنم اگر حسین ل ناحق بود من نمی ایستادم. حالا که آمدی دیگر نرو. یک تأملی کرد و گفت: درست می گویی در دلم تردید پیدا شد من بروم پیام امام را به عمر بن سعد برسانم و برمی گردم. رفت پیام را رساند و بر نگشت.(1)

جالب است بدانید قرة بن قیس همان است که می گوید: روز عاشورا دیدم دل حر دارد می لرزد. حر گفت: به اسبت آب دادی؟ گفتم بله. گفت یک بار دیگر آب بده . او می گوید: قبل از قضیهء کربلا نفهمیدم چه می گوید: کاش به من هم می گفت: بیا برویم و دست من را هم می گرفت.

موعظه باید اثر کند. قلب اگر رقیق باشد موعظه اثر می کند؛ اگر کینه و لجاجت در آن نباشد اثر می کند.

اجازه داد. جلوی خیمهء عمر بن سعد ایستاد. عمر بن سعد دید کسی جلویش ایستاده اما سلام نمی کند. به او گفت: چرا سلام نمی کنی؟! پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم حتی به بچه ها هم سلام می کرد. یزید بن حصین گفت: تو واقعا فکر کردی مسلمانی؟

«هَذَا مَاءُ اَلْفُرَاتِ تَشْرَبُ مِنْهُ کِلاَبُ اَلسَّوَادِ وَ خَنَازِیرُهَا وَ هَذَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ إِخْوَتُهُ وَ نِسَاؤُهُ وَ أَهْلُ بَیْتِهِ یَمُوتُونَ عَطَشاً قَدْ حُلْتَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ مَاءِ اَلْفُرَاتِ أَنْ یَشْرَبُوهُ وَ أَنْتَ تَزْعُمُ أَنَّکَ تَعْرِفُ اَللَّهَ وَ رَسُولَه»؛

این آب فرات دارد موج می زند پرنده و چرنده و حیوانات دارند می خورند آن وقت این را روی بچه های پیامبر بستی و میگویی من مسلمانم؟

عمر بن سعد متأثر شد، گفت:

«إنّی لَأَعلَمُ حُرمَهَ أذاهُم»؛

به خدا قسم من حرمت این خاندان را می شناسم.

عمر بن سعد جاهل نبودهاست. گفت: من می دانم اینها چه کسانی هستند ولی روی ملک ری با خون حسین علیه السلام معامله کرده ام. یزید بن حصین برگشت. آقا به او گفت: نتیجه مذاکراتت چه شد؟

حرف بسیار قشنگی زد، گفت:

«یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَدْ رَضِيَ أَنْ يَقْتُلَكَ بِوَلاَيَةِ اَلرَّيِّ»(1)

عمر بن سعد به خاطر ری دارد شما را به شهادت می رساند.

البته باید گفت: هیچ کدام به هیچ چیز نرسیدند.

امام صادق علیه السلام فرمود: خدا آن کسی که امر ما اهل بیت علیهم السلام را زنده می کند بیامرزد.

ص: 139

گفتند: چطور زنده می کند؟ فرمود: حدیث های ما را می خواند و ذکر ما را می کند.(1)

فضای مجازی بدهد که انسان خدای نکرده به هرحرفی اکتفا نکند و بررسی و تحقیق کند.

نتیجه امشب دو آیهء کلیدی خواندم: یکی آیهء 106 سورة يوسف:

«قُلْ هَٰذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي»

بگو: «این راه من است من و پیروانم، و با بصیرت کامل، همه مردم را به سوی خدا دعوت می کنیم!

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دعوتش با بصیرت بود و دیگری آیهء 120 سورهء نحل که دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امام حسین علیه السلام با سه شیوه بود:

«ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ۖ وَ جَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ»

با حکمت و اندرز نیکو، به راه پروردگارت دعوت نما! و با آن ها به روشی که نیکوتر است استدلال و مناظره کن.

توصیهء من به جوان ها این است اگر اهل مطالعه اید با حکمت، اگر اهل موعظه اید پای منبر عالم و اگر اهل مناظره اید با یک آدم اهل فن بنشینید. گاهی در مهمانی ها و عروسی ها افراد به جان مباحث تاریخی می افتند در حالی که کوچک ترین اطلاعات تاریخی ندارند و هیچ کارشناسی هم آن جا نیست؛ درست مثل اتاق بیمارستانی که مریض ها خودشان برای هم دارو تجویز می کنند. مسئله تخصصی است باید به متخصص مراجعه شود.

هیچ زمانی به اندازه امروز علیه دین هجمه نبوده است؛ بحث شیعه و اهل سنت و مسیحیت نیست؛ بلکه بحث ریشه کنی توحید است؛ می خواهند دین نباشد.

این شبکه های اجتماعی دو کار را هدف گرفته اند:

1.فروپاشی کانون خانواده؛ نمی آید بگوید فحشا و زنا و ظلم. قرآن می گوید: منافقین نمی گفتند ما فساد می کنیم؛ بلکه می گفتند:

ص: 142

«وَ إِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ»(1)

و هنگامی که به آنان گفته شود: «در زمین فساد نکنید» می گویند: «ما فقط اصلاح کننده ایم.»

هیچ حقه بازی نمی گوید: کالای من قلابی است. امروز نمی گوید: زنا، بلکه می گوید: ازدواج سفید، هم خانه ، ارتباط و دوستی؛ آن وقت کانون خانواده را که یکی از افتخارات است مورد حمله قرار می دهند.

2.گریز از دین؛ اگر این دو لطمه خورد، برای کشور بسیار خطرناک است. باید حواسمان جمع باشد و این یکی از برکات روضهء امام حسین علیه السلام است که من می توانم این حرف ها را برای شما بزنم. من جمعیت چند هزار نفر را غیر از بهانه امام حسین علیه السلام به چه بهانه ای می توانم جمع کنم؟ این برکت از امام حسین علیه السلام است. این جلسات همه خودجوش است؛ راهپیمایی نیست که بگوییم دعوت کرده اند. برای این مجلس چه کسی اطلاعیه صادر کرده که بیایند؟ مردم خودشان به صورت خودجوش مجالس را پرشور برگزار می کنند و هر روز هم دارد پرشورتر می شود و این از شویندگی اباعبدالله علیه السلام است.

ص: 143

ص: 144

گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم هم جذب جوانان بود. یکی از مهم ترین اشکالاتی که مشرکین به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می گرفتند این بود که می گفتند: جوان ها و بچه ها دورش را گرفته اند. ابوجهل می گفت:

«وَ أَفْسَدَ شَبَابَنَا»(1)

جوان های ما را فاسد کرده است.

خود رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خداوند مرا به پیامبری مبعوث کرد و اولین گروه هایی که به من پیوستند جوان ها بودند.(2) این نشان دهندهء اهتمامی است که آن حضرت به جوان ها داشتند. در کربلا هم جوان ها زیادند: حضرت ابوالفضل 36 سال، برادرانش 23 و 20، وهب 25 سال، قاسم 13 سال، عمرو بن جناده 10 سال و ... نوجوان و جوان در میان اصحاب ابی عبدالله علیه السلام آمارش بالاست. در روایات دارد حضرت حجت علیه السلام در چهرهء جوان 30 ساله ظهور می کند و کسانی هم که به ایشان می پیوندند باز جوان ها هستند.

جوان موضوع مهمی است و جوانی هم دوران مهمی است. سوره روم آیهء 54 را نگاه کنید قرآن می فرماید: عمر شما سه مرحله دارد دو تا ضعف و یک قوت. ضعف اول، ضعف پایان و قوت وسط:

«اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَ شَيْبَةً ۚ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ ۖ وَ هُوَ الْعَلِيمُ الْقَدِيرُ»

خداوند متعال همان کسی است که شما را در حالی که ضعیف بودید آفرید سپس بعد از این ضعف و ناتوانی قوت بخشید و باز بعد از قوت ضعف و پیری قرار داد او هرچه بخواهد می آفریند و او عالم و قادر است.

ص: 146

از ضعف آفریده شدید، بعد از این ضعف جوانی و قوت آمد، دوباره بعد از این قوت، ضعف پیری آمد و لذا دوران جوانی بین دو ضعف قرار گرفته. ضعف کودکی و ضعف پیری و روایاتی که ما داریم خیلی برای سازندگی این دوران اهمیت قائل شده است؛ منتها ما قدر نمی دانیم.

قدر زنده بودن را فقط اموات می دانند. یعنی شما نمی دانید انفاق یعنی چه، آن کسی که از دنیا رفته می داند.

علامه امینی رحمه الله به خواب کسی آمد و برای علامه محمدتقی جعفری رحمه الله پیغام داد و گفت: دست من کوتاه است تو که در دنیایی برای امام علی علیه السلام کاری کن.

علامه امینی رحمه الله عمرش را برای امیرالمؤمنین علیه السلام گذاشت والغدیر را نوشته است.

آن شخص أمد، به آقای علامه محمدتقی جعفری پیغام را دارد و علامه شرح نهج البلاغه نوشت.

زمانی نزد یکی از دوستان روحانی در قم بودم، صبح جمعه بود دیدم ایشان دارد برنج و روغن بسته بندی می کند. گفت: در منازل الآخره شیخ عباس قمی روایتی دیدم که من را تکان داد و روایت این بود که صبح های جمعه روح اموات آزاد است و به دنیا می آید. انتظار می کشند که کسی برای آنها چیزی بفرستد. وقتی به عالم برزخ برمی گردند بعضی ها غصه می خورند و می گویند: هیچ کس از ما یاد نکرد.

ایشان می گفت: ملاقات زندانی ها که تمام می شود و به بند خودشان برمی گردند هر کسی چیزی می آورد و می گوید: این را خانواده ام آورده است و یکی هم زانوی غم بغل می گیرد و می گوید: من اصلاً ملاقاتی نداشتم.

می گفت: من این روایت را دیدم تکان خوردم، فامیل ها را جمع کردم و گفتم : بانی شوید. لیست اموات فامیل را نوشتیم و از طرف اینها به فقرا انفاق می کنیم و می گفت: چه خواب هایی دیده ایم.

آقا شیخ عباس قمی رحمه الله می گوید: غذایی که خورده می شود، استخوانی را که جلوی حیوانی می اندازند اگر همین را به نیت کسی بفرستید به آن مرده می رسد.

عرض می کنم مثمر ثمر خواهد بود.

در دوران جوانی جوان به پنج تربیت نیاز دارد که روی این پنج تربیت خود و خانواده اش، دولت و نظام باید کار کنند. هر کسی باید وظیفه خودش را انجام بدهد.

بعضی می گویند: ایمان یعنی پاک بودن دل؛ دلت و باورت پاک باشد. این سخنی است که ائمه علیهم السلام قائلان به این سخن را لعنت کرده اند؛ در اسلام گروهی به نام مرجئه تشکیل شد که بنی عباس از این ها خیلی حمایت کرد. این گروه نقطهء مخالف خوارج بود؛ خوارج سخت گیر و اهل خشونت بودند. دین خشن دوام نمی آورد. شما مطمئن باشید که وهابیت از هم می پاشد؛ چون خشن است یا جریان داعش از هم می پاشد چون با خشونت جلو آمده است. خوارج از هم پاشیدند چون همه را کافر می دیدند.

جلوی این تندروی یک جریان بسیار ساده ای به نام مرجئه ایجاد شد که هارون الرشید می گفت: این خوب است به درد ما می خورد. مرجئه می گفتند: ایمان در دل است و دیگر به عمل نیست. برای چه نماز بخوانیم، دلت پاک و انگیزه ات الهی باشد، دیگر هیچ چیز مهم نیست. امام صادق علیه السلام فرمود: خدا مرجئه را لعنت کند.(1) صدها روایت داریم که ایمان سه چیز است: 1-سخن، 2- عقیده، 3- عمل.(2) در روایات ما کسی که بگوید: ایمان، اعتقاد بدون عمل است ملعون شمرده شده است.(3)

ص: 150

شیخ عباس قمی رحمه الله در سفينة البحار نقل می کند که امام صادق علیه السلام در جوانی به مکه آمده بودند؛ اعمالشان تمام شده بود و طواف مستحبی می کرد. می گوید: یک وقت دیدم دستی روی شانه ام آمد. برگشتم دیدم بابایم امام باقر علیه السلام است، فرمود: پسرم! خودت را اذیت نکن تو همان واجب را انجام بده.

من نمی گویم جوان هر روز باید زیارت عاشورا با صد سلام و صد لعن بخواند. حداقلش این است که جوان نمازش را بخواند. بعضی از جوان ها به نماز بی دقتی و سستی می کنند. نماز این افراد را نفرین می کند و می گوید: من را ضایع کردی.(1)

درست است وقت واسع است اما معنایش این نیست که شما همهء کارهایت را انجام بدهی و بعد نمازت را بخوانی. نماز یک حقیقتی دارد که دعا و نفرین می کند. نماز شست و شوی روح است. شما یک هفته حمام نروی بدنت کثیف می شود، همان طور که بدن احتیاج به آرامش و اطمینان دارد، روح هم نیاز به این آرامش و اطمینان دارد.

یک روز عده ای او را دیدند که دارد نماز می خواند. با او درگیر شدند و مسخره اش کردند. این شخص هم عصبانی شد تکه استخوانی را برداشت و پرت کرد تا این ها را رد کند خورد و سر یکی از آنها شکست و خون جاری شد.

آن ها هم نزد مادر جوان رفتند و گفتند: پسرت یاغی شده است. بالاخره پسر خانه آمد و مادر به او گفت: فورا از اسلام دستبرمیداری والا اعتصاب غذا می کنم. این جوان دید مادر پیرش دارد نحیف می شود بین اسلام و کفر مانده است. یک روز به اتاق آمد و گفت: هزار جان داشته باشی یکی یکی از دست بدهی من دین اسلام را رها نمی کنم. مادر دست از اعتصابش برداشت.

بعضی از جوان ها از روی لجبازی با پدر و مادر نماز نمی خوانند. شما چرا با خدا در می افتید؟ یا از کسی بدی دیده یا در نظام اشکالی دیده، مثلاً: کسی اختلاس کرده باید با او برخورد کنند یا در بانکی اتفاقی افتاده است.

منذر بن جارود 400 هزار دینار از بیت المال اختلاس کرد، البته آقا او را دستگیر کرد و با او برخورد کرد و پول را هم از او گرفت.

مسئولین با این طور مسائل باید برخورد کنند ولی بحث دینداری شما نباید به این چیزها گره بخورد. دین شما برای خدا و اعتقاداتتان است.

هرگاه کسی به خواستگاری نزد شما آمد، دینداری و امانتداری او را پسندیدید، به او زن بدهید که اگر چنین نکنید، در روی زمین تبهکاری و فساد بسیار پدیدخواهد آمد.

اگر خواستگار آمد روی دو چیز حساب باز کنید. الآن چقدر در ازدواج ها این طور است؟ و آن وقت این آمار طلاق و اختلافات خانوادگی و پرونده های قضایی در این کشور است.

خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

«أَلاَ أُخْبِرُكُمْ بِأَشْبَهِكُمْ بِي خُلُقاً»

می خواهید شبیه ترین شما را به خودم معرفی کنم؟

على علیه السلام گفت: بله. فرمود:

«اَحْسَنُكُمْ خُلُقاً، اَعْظَمُكُمْ حِلْماً، وَ اَبَرُّكُمْ بِقَرابَتِهِ، وَ اَشَدُّكُمْ مِنْ نَفْسِهِ اِنْصافاً»؛(1)

خوش خوترين و بردبارترین و به خویشان نیکی کننده ترین و با انصاف ترین شما شبیه ترین شما به من است.

خوش اخلاق باشید، به پدر و مادر و فامیل برسید و احترام کنید. آستانهء تحملتان بالا باشد و حلیم و بردبار باشید و انصاف داشته باشید.

می کنند.

ایام حج در عربستان بودم که با باز شدن مدارس مقارن شده بود. من دیدم بچه هایی که سوار ماشین می شوند همه یک سجاده همراهشان است و می گفتند: این برای نماز جماعت ظهر در مدرسه است.

امام صادق علیه السلام فرمود: شیعه های ما را با نماز و مواساتشان امتحان کنید.(1)

در این که اعتقادات وهابیت باطل است شکی نیست؛ محمد بن عبدالوهاب بدعت گذار است اما اهمیت حفظ و یادگیری قرآن خیلی مهم است. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

«كُنْ عَالِماً أَوْ مُتَعَلِّماً أَوْ مُسْتَمِعاً أَوْ مُحِبّاً لَهُمْ وَ لاَ تَكُنِ اَلْخَامِسَ فَتَهْلِكَ»؛(2)

عالم باش یا دانشجو باش، شنونده باش، یا دوستدار باش و پنجمی نباش که هلاک می شوی.

بد است یک جوان ترجمهء قرآن بلد نباشد. من یک سال در مکه بودم بچه های کم سن و سال وهابی ها جلوی دانشجوها و طلبه های ایرانی را می گرفتند و به آنها می گفتند: آیه «وَالذَّارِيَاتِ ذَرْوًا»(3) را معنا کنید. گاهی ده نفر به هم نگاه می کردند و نمی دانستند چه بگویند. آن وقت آنها می خندیدند. ما مسلمانیم، قرآن کتاب اسلام است، قانون اساسی است، معنا ندارد آن را نفهمیم.

ص: 156

خدا می فرماید: من عالم را بالا برده ام . در قرآن 779 بار کلمهء علم به کار برده شده است و شروع قرآن با علم است. افتخار اسلام این است که همهء مباحثش منطبق با علم است. جوان ها روی مباحث معارفی و کتاب های شهید مطهری کار کنید.

هستم. حضرت راه افتاد دید خانمی می خواهد از چاه آب بکشد ولی نمی تواند. فرمود: می خواهید این کار را من انجام بدهم. زن گفت: در مقابلش چه می خواهی؟

امام على علیه السلام فرمود: هر چه داشتی بده .16 سطل آب حضرت از چاه کشید و خانم هم مقداری خرما به حضرت داد. آمد و گفت: یا رسول الله این دسترنج خودم است.(1)

همهء انبيا چوپانی کردند. امیرالمؤمنین علیه السلام باغداری کرده است. پدر می گوید: من باغ دارم ولی فرزندم نمی آید کار کند، باید کارگر بگذارم.

خدا از انسان های بیکار بدش می آید. خدا به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:

«فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ»(2)

زمانی که فارغ شدی دنبال کار برو.

در کشور ما تعطيلات زیاد است و بازنشستگی اجباری است؛ افرادی در 45 سالگی بازنشست می شوند؛ این بدان معنا نیست که بنشیند؛ بلکه باید برای خودش تلاش اقتصادی کند.

سال پیش بعضی از کتاب هایش را به او اهدا کرده است. وزير آل بویه بود و انسانی فهیم و فوق العاده سخی است به طوری که هر روز در ماه رمضان افطار میداد حتی رختخواب عروسی اش را انفاق کرد و می گفت: این کار را از مادرم آموختم. مادرم شب ها یک درهم زیر رختخوابم می گذاشت و می گفت: این را بر می داری در راه مدرسه به اولین فقیری که می بینی بده.(1)

من بارها گفته ام جوانان و نسل امروز باید بدانند ولایت فقیه چیست و چرا امام روی آن تلاش کرد؟ برای چه هشت سال جنگ شد؟ چرا ما این همه داریم در مبارزه با امریکا و اسرائیل هزینه می کنیم؟ چرا این قدر رهبر انقلاب روی روحیهء انقلابی گری تأکید دارد؟ باید فرزندان آشنا شوند.

امام خمینی رحمه الله فرمود: ولایت فقیه استمرار نظام انبیاست.

ولی فقیه، امام و معصوم نیست اما امام، معصوم است و ولایت تکوینی و علی شیب دارد اما وقتی امام نیست نزدیک ترین کسی که به امام است چه کسی است؟ دین را چه کسی باید پیاده کنند؟

کار مهندس و پزشک که نیست. رئیس نظام دینی باید فقیه باشد. نزدیک ترین آدم به اهداف انبیا عالم دینی است.

دین بسیار مظلوم است؛ چون هر کسی اظهار نظر می کند اگر بنده یک قرص آسپرین به کسی بدهم اعتراض می کنند و می گویند تو مگر پزشکی؟ حق هم می گویند ولی در دین همه صاحب نظر هستند و همه کارشناس هستند.

بنابراین یک جوان باید این پنج تربیت در زندگی اش باشد؛ البته این ها اختصاص به جوان ندارد، من با رویکرد جوان بیان کردم.

ص: 160

کاربردی باشد و بتوانیم ضمن ورود به این بحث برداشت و استفادهء عملی هم ببریم حس مسئولیت و مسئولیت پذیری است.

متأسفانه بعضی ها به جای این که مسئولت خود را بشناسند فقط مسئولیت دیگران را به رخ آن ها می کشند و دائماً طلبکار مسئولیت دیگران هستند.

رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی رحمه الله فرمود: بعضی ها از انقلاب توقع دارند، نمی گویند: انقلاب از ما چه توقعی دارد.

این همان حس مسئولیت است. روز قیامت علت این که مردم از برادر، اولاد ، همسر، پدر و مادرشان فرار می کنند این است که می ترسند پدر، مادر یا برادر مسئولیت ها را به رخ آن ها بکشند؛ اولاد جلوی پدر و مادرش را بگیرد و بگوید این جا کوتاهی کردی، پدر جلوی اولاد را بگیرد و بگوید: پسرم اینجا کوتاهی کردی، همسر جلوی همسر را بگیرد و بگوید این جا حق من را رعایت نکردی.

علت فرار، ترس و وحشت نیست؛ بلکه این است که بازخواست می شود و باید جواب بدهد.

«وَلا تَقفُ ما لَيسَ لَكَ بِهِ عِلمٌ ۚ إِنَّ السَّمعَ وَ البَصَرَ وَ الفُؤادَ كُلُّ أُولٰئِكَ كانَ عَنهُ مَسئولًا»(1)

از آن چه نمی دانی پیروی مکن همانا گوش و چشم و دل ها همه مسئولند.

از آن چیزی که به آن تعلق نداری پیروی نکن! بعضی ها گفته اند: از چشم، گوش و قلب سؤال می شود. بعضی ها گفته اند: از صاحبان آنها سؤال می شود. مرحوم علامه طباطبائی می فرماید: از خود چشم می پرسند، از خود گوش می پرسند.

امام صادق علیه السلام فرمود:

«یُسْأَلُ السَّمْعُ عَمَّا سَمِعَ وَ الْبَصَرُ عَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِ وَ الْفُؤَادُ عَمَّا عَقَدَ عَلَیْهِ»(2)

از گوش در مورد آن چه شنیده و از چشم از آن چه دیده و از قلب در مورد تصمیماتی که گرفته سؤال می شود.

از گوش می پرسند: چه چیزی گوش کردی؟ پای موسیقی مبتذل یا در مجلس غیبت و تهمت نشستی؟

از چشم سؤال می شود: به چه چیزی نگاه کردی؟ به جای این که ازدواج کنی، جلوی شهوت رانی حرام را بگیری نگاهت را به نامحرم انداختی؟ سرک به زندگی خصوصی مردم کشیدی؟

از قلب سؤال می شود: چه چیزی در خودت گذراندی؟ سوء ظن، بدگمانی، کینه و ... پس طبق این روایت از صاحب سمع سؤال نیست گرچه منافاتی هم ندارد.

این بحث خیلی مهم است؛ من می خواهم این موضوع را در زندگی حضرت عباس علیه السلام مورد بحث قرار دهم.

ص: 164

بعد از من یکی از شما برنگردد.

این ها میدان رفتند شهید شدند. ام البنین در پرونده اش مادر چهار شهید ثبت شد. این مسئولیت پذیری است.

از مرگ ندارم، من با آگاهی و فهم آمدم و من شما را تنها نمی گذارم.

این مسئولیت پذیری است.

مَسؤولٌ عَنهُم »؛(1)

آگاه باشید! همه شما نگهبانید و شما را بپرسند از آن چه نگهبان بودید...مرد نگبهان اهل بیتش است و از او در رابطه با اهل بیتش سؤال می شود.

آقایی که ازدواج کردی شما نسبت به همسر و بچه هایت مسئولیت داری! همین طور خانم در خانه نسبت به بچه هایش مسئولیت دارد؛ اگر هر کسی مسئولیت خودش را در قبال دیگران انجام بدهد همه امور درست می شود.

اگر غدیر فراموش شد مسئولیت پذیری نبود، اگر سر پسر پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم بالای نیزه رفت؛ چون مسئولیت پذیری نبود. چرا جنگ هشت سال دفاع مقدس خوب اداره شد؟ چون جوان ها مسئولیت پذیر بودند.

ما شواهد کربلا را می گوییم ولی در این انقلاب و نظام چیزهایی دیده ایم که کار را برای ما آسان تر می کند؛ یعنی وقتی می گویم: مادر چهار شهید، ام البنین را راحت تر می توانید درک کنید. وقتی می گویم دور هم جمع شدند حبیب ابن مظاهر و دیگران متعهد شدند شب عاشورا تا آخرین قطره خون خودشان، از ابی عبدالله علیه السلام دفاع کنند شاهدش را که برایتان در انقلاب و نظام عرض می کنیم این مطلب برای شما بسیار واضح می شود.

جمله ای که فرمود من نقل به معنا می کنم که بعداً این جمله تابلو و کتاب شد. فرمود: داستان آن سه نوجوانی که شب عملیات با هم تعهد بسته اند را شنیده اید؟!

من رفتم پیدا کردم: این سه نوجوان از استان سمنان هستند. شب عملیات سه نوجوان زیر بیست سال دور هم نشستند و یک نامه نوشتند و گفتند: هرکدام از ما شهید شد فردای قیامت از آن یکی شفاعت کند، نامه را امضا کردند و هرسه شهید شدند.

این کدام پذیرش و آموزش است؟ این همان بحث مسئولیت پذیری است. قرآن می فرماید:

«الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِلّهِ وَ الرَّسُولِ مِن بَعْدِ مَآ أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ»(1)

کسانی که [در نبرد احد] پس از آنکه زخم برداشته بودند، دعوت خدا و پیامبر [او] را اجابت کردند. (و هنوز زخم های میدان احد التیام نیافته بود بسوی میدان حمراء الاسد حرکت نمودند).

راوی می گوید: در جنگ احد دیدم یکی پایش شکسته بود و دیگری شانه اش زخم بود. آن کسی که شانه اش زخم بود؛ می توانست راه برود، کسی که پایش شکسته بود را دوش گرفته بود و راه افتاده بود؛ یعنی مجروحان زیر بغل هم دیگر را گرفته بودند.

وقتی خبر به ابوسفیان رسید منصرف شد و گفت: چه عزم و اراده ای؟ این مسئولیت پذیری می شود.

من می خواهم سردار رشید کربلا عباس علیه السلام را در این قالب برای شما معرفی کنم. چرا امام صادق علیه السلام جلوی حرمش بایستد و آموزش بدهد بروید کنار قبر عموجانم عباس بگویید:

ص: 170

« أَشْهَدُ لَكَ بِالتَّسْلِيمِ وَ التَّصْدِيقِ وَ الْوَفَاءِ وَ النَّصِيحَةِ »(1)

گواهی می دهم برای تو که حضرتت مقام تسليم و تصدیق و وفاداری و خیرخواهی را در حد کمال داشتی.

این اوصاف زیر مجموعهء این حس مسئولیت است. شما در کربلا پیدا کنید که ابالفضل العباس علیه السلام یک مورد اظهار وجود کرده باشد و گفته باشد: من هم پسر على علیه السلام هستم. این همان حس مسئولیت پذیری است.

[هم چنین] آن سه نفر را که [در مدینه] بازماندند [و از شرکت در جنگ تبوك خودداری کردند و مسلمانان از آنان قطع رابطه نمودند] تا آن حد که زمین با همه وسعتش بر آنها تنگ شد و [حتی] جائی در وجود خویش برای خود نمی یافتند و دانستند که پناهگاهی از خدا جز به سوی او نیست؛ سپس خدا رحمتش را شامل حال آن ها نمود (و به آنان توفیق داد) تا توبه کنند؛ خداوند بسیار توبه پذیر و مهربان است.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به جنگ تبوک رفت. سه نفر در مدینه ماندند و گفتند: بهانه بیاوریم و برویم به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بگوییم شما برو ما بعداً می آییم. رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم رفت و این سه نرفتند. خدا با اینها کاری کرد که خودشان به گریه و ناله افتادند.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وقتی به مدینه برگشت تحریم کرد و فرمود: کسی با این ها حرف نزند. مسئولیت گریز دارد منکر انجام می دهد باید در مقابلش جبهه گرفت؛ نمی شود او را تشویق کرد و از این جا برداشت و یک پست دیگری به او داد. اگر مسئولیت مالی داشته اختلاس کرده، اگر مسئولیت اقتصادی داشته خیانت کرده، اگر در دولت یا مجلس یا قوهء قضاییه بوده باید با مسئولیت گریز برخورد شود.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برخورد کرد و وقتی به مدینه آمدند فرمود: کسی با اینها حرف نزند. طوری شد که خودشان هم با خودشان قهر کردند. البته بعد توبه شان پذیرفته شد. بعضی ها کشوری را به آشوب می کشند و نمی پذیرند این کار بد است.

مرحوم آقای فلسفی رحمه الله قم منبر بود، گفت: سازمان ملل، سازمان تخلفات است نه سازمان بررسی به امور مردم، حقوق بشر بهانه است.

اظهار محکومیت شما کجاست؟ مردم مظلوم یمن چه کردند که زیر بمباران دارند از بین می روند.

کربلا مسئولیت گریز هم دارد.

ص: 172

به خدا قسم من میدانم آزار اینها حرام است ولی چه کنم روی ملک ری معامله کرده ام.

وقتی نزد امام حسین علیه السلام برگشت، آقا سؤال کرد: چه شد؟ گفت:

«قَدْ رَضِيَ أَنْ يَقْتُلَكَ بِوَلاَيَةِ اَلرَّيِّ»؛(1)

قطعاً راضی است در مقابل ولایت ری تو را بکشد.

روی خون شما معامله کرده است. عمر بن سعد مسئولیت گریز است. مسئولیت گریزی عقاب دارد و فردای قیامت قرآن می فرماید: انسان باید پاسخ بدهد.

در جامعهء ما مسئولیت خانم ها چیست؟ مسئولیت اصلی یک زن کدبانویی و مدیریت خانه و تربیت فرزند است. کارهای اجتماعی برای زن خوب است اما مسئولیت دوم است. خیلی از مادر مسئولیت دچار فرافکنی شده ایم؛ چون نمی دانیم مسئولیت هر کسی چیست. اگر همه تشخیص بدهند و هر کسی مسئولیت خودش را ایفا کند نباید در این کشور میلیون ها پروندهء قضایی باشد.

این همه درگیری و ناهنجاری اجتماعی نباید باشد. یک خانواده چطور برای بچه ای که به دنیا می آید احساس مسئولیت می کند که لباس بخرد و شیرش را تهیه کند تا بچه بزرگ شود. ازدواج این بچه جزء مسئولیت های شماست اگر هر کسی این تشخیص را داد آن وقت همهء سنگ ها روی هم بند می شود و خواهید دید که بسیاری از ناهنجاری ها از بین خواهد رفت.

امام على علیه السلام فرمود:

«اتَّقُوا اللهَ فِی عِبَادِهِ وَ بِلاَدِهِ، فَإِنَّکُمْ مَسْؤُولُونَ حَتَّى عَنِ الْبِقَاعِ وَ الْبَهائِمِ»؛(1)

از خدا بترسید و تقوا پیشه کنید؛ زیرا شما در پیشگاه خداوند، مسئول بندگان خدا و شهرها و خانه ها و حیوانات هستید.

شما در مقابل حیوانات و سرزمین ها مسئول هستید؛ اگر آمدید زمین های محیط زیست را از بین بردید و به شهرها لطمه زدید فردای قیامت باید جوابگو باشید.

اگر بخواهم در یک کلمه حضرت عباس علیه السلام را معرفی کنم، می گویم: ابا الفضل علیه السلام مسئولیت پذیر بود، گفتند: آب بیاور، سقایی کن، نگهبانی بده و ...مطيع محض امام حسین علیه السلام بود؛ لذا روز عاشورا آن گونه این مسئولیت را ایفا کرد که امام صادق علیه السلام و امام سجاد علیه السلام زبان به مدح او گشودند.

ص: 176

ص: 178

اباعبدالله علیه السلام و اهل بیت او را به شهادت می رسانند و قصه تمام می شود؛ هرگز تصور نمی کردند عاشورا این گونه فراگیر شود و کربلا این گونه قبله گاه نه فقط شیعیان و مسلمانان؛ بلکه آزادگان عالم واقع شود.

امشب می خواهم راجع به امام حسین علیه السلام و شب عاشورا سخن بگویم. من فرازی از خطبه ایشان و آیاتی که ایشان خوانده مخصوصا یک آیه که بعداً هم خواهرشاین آیه را در مجلس دشمن خوانده است را بازگو می کنم.

به او رسد عجز و لابه کند و چون خیری به او رسد بخل ورزد.

بعضیها تا گرفتار می شوند، جزع و فزع می کنند، خوش هم که هستند خدا را یادشان می رود.

سه تا صفت را قرآن بیان کرده است: هلوع یعنی حریص، جزوع یعنی اهل ناله و شکوه و منوع یعنی منع از کار خیر و مثبت؛ این نشان می دهد که انسان نباید حس تقدیر را فراموش کند.

و بعد آقا به او صد دینار داد.(1)

نشسته ای!(1) این بهشت نیست؟ این که معتقد به امامت و ولایت منی خودش نعمت است.

جنگ ها یاریت کردیم. اشک این ها سرازیر شد.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: شما من را می خواهید یا غنیمت؟ شتر و گوسفند برایتان مهم است یا رسول الله ؟ گفتند: فداک یا رسول الله. فرمود: من در این مکه نمی مانم. مردم به یثرب می گویند: مدينة النبي اگر من را می خواهید من با شما برمیگردم. گفتند: ما شما را می خواهیم. این نعمت نبوت و ولایت است.

امشب امام حسین علیه السلام فرمود: خدایا! من بر پنج نعمت تو را شاکر هستم: اولی نبوت بود.

«وَ جَعَلْتَ لَنا أسْماعاً »؛

برای ما گوش ها قرار دادی.

خدایا! تو را شاکریم به ما گوش دادی.

«وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً»(1)

به پدر و مادر نیکی کنید.

در سوره انعام آیات 151 تا 103 را ملاحظه کنید که شبیه آن در تورات هم هست. این سه آیه، آیه ای است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می آمد کنار حجر اسماعیل می ایستاد و هر روز می خواند. بعضی ها پنبه در گوش می کردند و بعضی ها فریاد می زدند.

یک روز اسعد بن زراره از مدینه به مکه آمده بود و خبر نداشت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مبعوث شده است، پنبه هم در گوشش کرده بود؛ چون به او گفته بودند: این آقا العياذ بالله ساحر است. می گوید: من پنبه را در آوردم رفتم جلو ببینم ایشان چه می گوید. دیدم این سه آیه را دارد می خواند.(2)

در این سه آیه ده نکته وجود دارد که پایانش هم می گوید: صراط مستقیم همین ده تا مورد است. منظورم این است این ده تا که منشور اسلام است اولی اش این است که مردم خدا را بپرستید.

«قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ أَلاّ تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً»

بگو: «بیایید آن چه را پروردگارتان بر شما حرام کرده است برایتان بخوانم:اینکه چیزی را شريك خدا قرار ندهید!

خدا می گوید: اولین مطلب توحید است. دومین مورد:

«وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً»

به پدر و مادر نیکی کنید.

یک حسابی روی کار است که عدالت و سایر ویژگی ها را بعداً گفته است اما دومین ویژگی احسان به پدر و مادر است.

ص: 186

فهمیدم عقیلهء بنی هاشم علیهماالسلام نگران است جلوی خیمهء حبیب بن مظاهر رفتم و گفتم: حبیب تو پیر غلامی، دختر علی علیه السلام نگران است می ترسد امام حسین علیه السلام تنها بماند، بیا برویم به او اطمینان بدهیم. حبیب تمام اصحاب را جمع کرد و مقابل خیمهء زینب کبری علیهاالسلام آمدند و به ابی عبدالله علیه السلام عرض کرد: ما نمی خواهیم جسارت کنیم ولی همین که زینب کبری علیهاالسلام صدای ما را بشنود کافی است. به خواهرتان بگویید: ما تا یک قطرهء خون داریم نمی گذاریم به ابی عبدالله علیه السلام لطمه ای وارد شود و نگذاشتند.(1)

یک نفر از بنی هاشم فردا قبل از اصحاب میدان نرفته است. اصحاب التماس می کردند و سرعت می گرفتند. این اصحاب ویژه هستند ما حق نداریم هیچ کسی را بر شهدای کربلا مقدم کنیم. در جبهه های ما افرادی خیلی شجاع بود؛ آن ها اصحاب امام بودند اما برای شهدای کربلا شهادت قطعی بود. لذا امشب در خیمه های اباعبدالله علیه السلام مثل کندوی زنبور عسل صدای مناجات میآمد.(2)

ضحاک بن عبدالله مشرقی این جریان را نقل می کند و او همان کسی است که وقتی در مسیر، امام حسین علیه السلام می آمد با آقا ملاقات کرد. آقا فرمود: من را یاری کنید. گفت: من می آیم ولی به شرط این که تا جایی که کاری از من بربیاید انجام می دهم ولی اگر از من کاری برنیاید برمی گردم؛ من برای یاری کردن شما می آیم و برای شهادت نمی آیم.

آقا قبول کرد. کربلا آمد خوب هم جنگید چند بار تا عصر عاشورا امام حسین علیه السلام او را دعا کرد که خدایا به دستش قدرت بده. مبارز قوی ای بود و نتوانستند او را بکشند؛ تا عصر عاشورا خدمت آقا آمد و گفت: شما ماندید و این لشکر، من بمانم شما کشته

ص: 189

می شوید، من هم بروم شما کشته می شوید. به من هم قول دادید که اجازه بدهید من بروم، پس اجازه بدهید. آقا رحمة الله است، فرمود: می توانی بروی؟ گفت: بله، پشت آن تپه اسب بستم و می روم.(1)

سپاه عمر بن سعد هم اگر کسی می رفت کاری نداشتند و می گفتند: یک نفر هم کمتر بشود ما کشته کمتر می دهیم.

ضحاک از خبرنگاران کربلا است. بعضی ها سؤال می کنند که چه کسی این مقتل را دقیق ذکر کرده است؟ بعضی هایش زبان حال است اما این که مثلا عباس به یاد لب های تشنه ابی عبدالله علیه السلام آب روی آب ریخت. مگر کسی آن جا بوده است؟ اینها را امام معصوم نقل کرده است.

شیخ صدوق رحمه الله مقتلی داشته که از بین رفته است شخصی بعضی هایش را جمع آوری کرده و کتابی به نام مقتل به روایت ائمه معصومین علیهم السلام نقل کرده است. یعنی روضه هایی که امام برای امام خوانده است. بسیاری از این روضه هایی که شما می شنوید گزارش 34 ساله امام سجاد علیه السلام است؛ یعنی بچهء حضرت ابوالفضل علیه السلام از در وارد شد امام سجاد نگاهی به او کرد و اشک ریخت. فرمود: این آقازاده را می بینید بابای او عموجان من بود و روز عاشورا این کارها را کرد.

ضحاک از خبرنگاران سپاه امام حسین علیه السلام است؛ البته عمر بن سعد هم خبرنگار دارد که هلال بن نافع و حمید بن مسلم است؛ آن ها هم گزارش می دادند. اولین کسی هم که اینها را جمع آوری کرد أبی مخنف است که اولین مقتل را نوشته و از بین رفته است ولی بعضی از فضلای قم زحمت کشیده اند از لابه لای تاریخ طبری حرف های ابی مخنف را بیرون آورده اند و مقتل او چاپ شده است که قدیمی ترین مقتل است. این ها کتاب های قابل اعتماد است؛ اگر کسی می خواهد تاریخ

ص: 190

ابی عبدالله علیه السلام را خوب ببیند سراغ کتاب های قرن هفتم به قبل برود؛ چون از قرن هفتم به بعد اضافه شده است، مخصوصأً قرن یازدهم و دوازدهم خیلی به مقتل افزوده شده که نقلش مشکل است.

ضحاک بن عبدالله خبرنگار سپاه امام حسین علیه السلام نقل می کند، می گوید: شب عاشورا مکرر ابی عبدالله این آیه را می خواند،(1) آیه ای که خواهر در مقابل دشمن خواند و برادر شب عاشورا با صوت خواند:

«وَ لَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ»(2)

آن ها که کافر شدند، (و راه طغیان پیش گرفتند،) تصور نکنند اگر به آنان مهلت میدهیم، به سودشان است! ما به آنان مهلت می دهیم فقط برای اینکه بر گناهان خود بیفزایند؛ و برای آنها، عذاب خوارکننده ای (آماده شده) است!

کافران و دشمنان فکر نکنید اگر خدا به شما مهلت داد دوستتان دارد؛ به این استدراج می گویند که بنده گناه می کند خدا به او نعمت می دهد. بعضی ها می گویند: ما نماز می خوانیم فلان گرفتاری داریم اما فلان شخص نماز نمی خواند و نه خمس می دهد و همه چیز هم دارد.

این ها را نگاه نکنید این نگاهی است که قوم قارون به او می کردند، می گفتند: این آدم فاسد بی دین باید کلیدهای گنج هایش را با صندوق حمل کنند آن وقت موسی بن عمران و قومش به نان شب محتاج بودند. این نگاه ظاهر بینی است. اینها اول قارون را دیدند، گفتند:

ص: 191

«يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ»(1)

ای کاش همانند آن چه به قارون داده شده است ما نیز داشتیم.

کاش مامثل قارون بودیم. شما کربلا 91 را می بینید بیایید قیام مختار و ابوالعباس سفاح را هم ببینید. بیایید بدبختی و فلاكت عمر بن سعد را ببینید.

یک مرتبه می آورد. وسط رود نیل هر چه داد می زند دیگر فایده ندارد.

خدا چقدر به صدام مهلت داد؟! چقدر جنایت کرد و آدم کشت؟ ولی وقتی گرفت سفت گرفت. قرآن می فرماید: هر دفعه مهلت میدهیم ولی یک مرتبه می گیریم

«فَأَخَذْنا هُمْ بَغْتَةً»(1)

آن ها را ناگهان (به سبب اعمالشان) گرفتیم (و مجازات کردیم).

ابی عبدالله علیه السلام امشب این آیه را خواند:

«وَ لَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ»(2)

آنها که کافر شدند، (و راه طغیان پیش گرفتند،) تصور نکنند اگر به آنان مهلت می دهیم، به سودشان است. ما به آنان مهلت می دهیم فقط برای اینکه بر گناهان خود بیفزایند؛ و برای آنها، عذاب خوارکننده ای (آماده شده) است!

فکر نکنید اگر به شما مهلت دادیم آدم های خوبی هستید، یک لحظه خدا اراده می کرد همه سپاه عمر بن سعد به زمین می رفت؛ قرار نبود کربلا با معجزه تمام شود؛ بلکه قرار بود به صورت طبیعی تمام شود.

چندین کتاب به نام پیامدهای عاشورا نوشته شده است؛ بخوانید بعد از جریان کربلا چه اتفاقاتی افتاد؟! این آیه را امام حسین علیه السلام مکرر خواندند.

نتیجهء بحث امشب، سخنرانی امام حسین علیه السلام در شب عاشورا این شد که هم شکر کرد، هم تذکر داد که در آینده چه خواهد شد و هم عمل به تکلیف و حس تقدير کرد.

از زندگی اباعبدالله علیه السلام درس بگیریم آن ها را در زندگی مان پیاده کنیم و به کار

ص: 193

ببندیم؛ ابی عبدالله علیه السلام را فقط با شور نشناسیم با شعور بشناسیم؛ کار خلاف شعور انجام ندهیم.

گاهی دوستان از عزاداری برای اباعبدالله علیه السلام از من سؤال می کنند. می گویم ائمهء ما دویست سال برای امام حسین علیه السلام عزاداری کرده اند، سیره شان را نگاه کنید. من فرهنگ ها را قبول دارم، فرهنگ هر منطقه ای در عزاداری می شود دخیل شود اما سیرهء معصومین علیهم السلام به ما خط می دهد که اباعبدالله علیه السلام را الگو قرار بدهیم. شمر آن زمان به تعبیر مرحوم شهید مطهری رحمه الله سال هاست در قبر است باید گفت چه کسی بوده اما شمر امروز را هم باید شناخت چه کسی است؛ امروز نتانیاهو شمر خبيث است، امروز آل سعود شمر هستند، امروز مظلومیت در ملت مظلوم عراق، یمن، فلسطین و بحرین است.

امروز علی اصغر علیه السلام نیست او سال هاست به شهادت رسیده باید از او یاد شود اما الگویی که از علی اصغر علیه السلام می گیریم دفاع از کودکان مظلوم در سراسر عالم است.

ما اگر نتوانیم کربلا را کاربردی کنیم فقط تاریخ گفتیم و این حسینی بودن سکولار می شود که آمریکایی ها هم هیچ کاری با آن ندارند؛ تمام دنیا برای اباعبدالله علیه السلام عزاداری کنند اما کاری نداشته باشند نتانیاهو چه جنایتی می کند.

عاشورای 57 انقلاب را پیروز کرد؛ علت تظاهرات عظيم 15 خرداد این بود که 12 محرم بود. وقتی انقلاب ایران شروع شد در هر شهری یک سر و صدایی می شد اما اوجش در عاشورای 57 بود.

خیلی ها دوست دارند قضیهء کربلا را سکولار کنند. مهم این است که این انقلاب ابی عبدالله علیه السلام ثمراتش امروز دیده شود و فریاد زده شود و یکی از خطرات و آسیب های جدی در جریان کربلا این است که انقلاب کربلا به خودش اکتفا شود و درس هایش برای امروز پیاده نشود.

ص: 194

زودتر ببرید. خولی آورد شب نگه داشت و فردا صبح نزد ابن زیاد برد ولی بقیهء سرهای شهدا فردا بعدازظهر؛ یعنی عمر بن سعد تا ظهر در کربلا ماند و بدن هایی که از کشته های خودشان بود دفن شد لذا این منطقهء کربلا که زیارت می روید زیر این منطقه و سرتاسر آن منطقهء جنگی که حالا با حرم فعلی فاصله ای داشته، بدن های ملعون قاتلان کربلا به خاک سپرده شده است و بعد از ظهر یازدهم رسماً اهل بیت علیهم السلام را از سرزمین کربلا به طرف کوفه حرکت داد و اینها دوازدهم وارد کوفه شدند.

دیگر فصل گفت وگوها و خطبه ها از کوفه آغاز شد تا سرزمین شام که این خاندان رسالتشان را انجام دادند.

نویسنده ای می گوید: اگر یزید این کار را نمی کرد این داستان این قدر منتشر نمیشد مخصوصاً در شام و شهرهای بین راه مثل موصل که همه در اثر این حرکت دادن بود و می گوید: خودش دامن به این که قصهء کربلا منتشر شود زد.

نقش حضرت زینب علیهاالسلام خیلی مهم است؛ ایشان بعد از کربلا یک سال زنده مانده است و نحوه وفاتشان هم در تاریخ مبهم است. اختلاف زیاد است که چطور از دنیا رفت و محل دفن ایشان هم مبهم است؛ چون ایشان هم در مصر، هم در سوریه و هم در مدینه گنبد و بارگاه دارند ولی به هر حال ایشان رسالت سنگینی را از امشب بر عهده گرفته است.

تفسیر کنم که زیبایی کربلا کجا بود.

اما ویژگی های ایشان از این قرار بود:

خاطر بود که این جایگاه حفظ شود.

به هر حال آن دو زن که فساد اعتقادی داشتند: یعنی پیامبرشان را قبول نداشتند یکی زن حضرت نوح علیه السلام و دیگری زن حضرت لوط علیه السلام است. قرآن می فرماید:

«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ»(1)

خداوند برای کسانی که کافر شده اند به همسر نوح و همسر لوط مثل زده است.

این بحث ولایت پذیری خیلی مهم است و زن و مرد هم ندارد؛ یعنی انسان پیرو ولی زمانش و حجت خدا باشد. عقیلهء بنی هاشم علیهماالسلام این طور بود نه به عنوان برادر دنبال امام حسين علیه السلام آمد؛ بلکه به عنوان امام دنبال او راه افتاد. حضرت معصومه علیهاالسلام نه دنبال امام رضا علیه السلام به عنوان برادر آمد؛ بلکه به عنوان امام آمد. زهرای مرضیه علیهاالسلام نه به عنوان شوهر شب ها در خانهء مهاجر و انصار راه افتاد، خطبه خواند و فریاد زد و جانش را فدا کرد؛ بلکه به عنوان ولی خدا این کارها را کرد.

معاویه گفت: چه کسی را می گویی؟ گفت: معلوم است:

« وَ اللَّهِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ»؛(1)

به خدا قسم على علیه السلام امام مسلمانان را می گویم.

و مدح ایشان را کرد. معاویه به اطرافیانش گفت: ببینید چطور این ها از علی علیه السلام دفاع می کنند.

یکی از ویژگی های مهم زینب کبری علیهاالسلام پیروی ولی خدا و حجت خدا بودن است. لذا اصلاً امروز و امشب و فردا جزع و فزع نداشت با کمال آرامش مدیریت کرد. مدیریت در بحران خیلی سخت است؛ هشتاد و چند زن و بچه در بیابان پخش هستند، جنازه های عزیزانش روی زمین است، اموالشان غارت شده - چون امام سجاد علیه السلام امروز فرمان فرار داد و بچه ها در بیابان پخش شده اند - حضرت زینب علیهاالسلام باید این ها را جمع کند، داغ برادر و فرزندان خودش است، امام سجاد علیه السلام حالش خوب نیست.

امام سجاد علیه السلام داشت جان می داد که حضرت زینب علیهاالسلام جلو آمد و گفت: برادرزاده تو داری غالب تهی می کنی چه شده است؟ گفت: عمه جان! من این بدنها را رها کنم کجا بروم؟

فرمود: آرام باش این ها دفن می شوند و این جا زیارتگاه می شود. پدرم على علیه السلام وام ایمن برای من گفته اند: این جا زیارتگاه می شود و مردم با چه استقبالی می آیند. زینب کبری علیهاالسلام امام سجاد علیه السلام را حرکت داد.

ما تسلیم نداریم؛ بلکه تحقیق داریم. چرا خدا هست باید تحقیق کرد، چرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم معصوم است و ما پیروی غدیر هستیم باید تحقیق کرد؛ اینها همه تحقیقی است انسان باید بنشیند و بحث کند وقتی پذیرفتی که خدا هست، حکیم، علیم ، و سمیع است و خیر بشر را می خواهد، انبیائش معصوم و بشیر و نذیر هستند و اینها را برای هدایت فرستاده ، امام هادی و هدایت گر است اوامر آنها را باید پذیرفت؛ ممکن است شما نتوانی از این دستورهایی که می دهند هیچ چیز درک کنی، مثلاً: هفده رکعت نماز چرا، چرا سگ نجس است، چرا شراب حرام است و میلیون ها چرا، تسلیم در فروع است. دین دستوری است باید و نباید است.

اگر کسی با تحقیق کنکور داد و در یک رشتهء دانشگاهی در دانشگاهی قبول شد و رفت ثبت نام کرد، او را مجبور نکردند برود ثبت نام کند خودش با عقلش پذیرفته است؛ روز اول وارد که شد می گویند: بیست واحد پیش نیاز و دو واحد معارف، چرا؟ عده ای عاقل دور هم نشسته اند و تصمیم گیری کرده اند که چند تا واحد باشد.

به چه دلیلی اسلام سگ را حرام کرده است؟ به چه دلیلی گوشت خوک در اسلام حرام است؟ به چه دلیلی دیه زن در اسلام نصف دیه مرد است؟ آمار اینها خیلی زیاد است. اگر ما اصول را پذیرفتیم در فروع دیگر بحث تسلیم است. لذا قرآن کریم می فرماید: اگر روح تسلیم در شما نباشد ایمان ندارید.

آیه نازل شد:(1)

«فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ»(2)

4به پروردگارت سوگند که آنها مؤمن نخواهند بود.

نگفت خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را قبول ندارم. شیطان هم خدا و معاد را قبول داشت و به قداست خدا قسم خورده است، عبادت را هم قبول دارد؛ چون شش هزار سال عبادت کرده است؛(3) مشکل شیطان این بود که تسلیم نبود؛ گفتند: سجده کن! گفت: علتش را به من توضیح بدهید و سجده نکرد. قرآن می فرماید:

«فَلَا وَ رَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا»

به پروردگارت سوگند که آنها مؤمن نخواهند بود، مگر اینکه در اختلافات خود، تو را به داوری طلبند؛ و سپس از داوری تو، در دل خود احساس ناراحتی نکنند؛ و کاملا تسلیم باشند.

به خدا قسم ایمان ندارند اینهایی که می آیند پیش تو، تو قضاوت می کنی و بعد تسلیم نیستند.

است. حضرت داود آدرس را گرفت و خانهء آن زن را پیدا کرد. در زد، خانم پشت در آمد و گفت: بفرمایید! فرمود: من حضرت داود هستم. گفت: اشتباه آمدهای شما با این صوت زیبا و چهرۀ قشنگ با ما چه کار دارید؟

فرمود: نه به من گفته اند: شما در بهشت همسر من هستید می خواهم ببینم چه ویژگی در شماست؟

گفت: من دو ویژگی دارم: یکی تسلیم و دیگری رضا، هیچ وقت شکوه نکرده ام. گفت: فهمیدم به همین تسلیم و رضا به این مقام رسیده ای.(1)

شرم کردم یک عمری غذای شیرین و خوب دادی، مسافرت بردی و کادو دادی حالا یک بار هم تلخ دادی به رخت بکشم.

تلخی را به رخ خدا نکش، اولاد داد شیرین بود، عروس و داماد شدی شیرین بود، حالا یک مریضی هم داد، معنای تسلیم این است که انسان خودش را نبازد.

فؤاد کرمانی درباره حضرت زینب علیهاالسلام می گوید:

تسلیم و رضا نگر که آن دخت بتول *** در مقتل کشتگان چو فرمود نزول

شکرانه سرود که ای خداوند جليل *** قربانی مابه پیشگاه تو قبول

استقامت دارند وقتی می خواهند جان بدهند فرشته ها کنارشان می آیند و می گویند: نترس و نگران نباش ما با تو هستیم و بهشت در انتظارت است. این نتیجهء استقامت است.

زینب کبری علیهاالسلام وارد مجلس ابن زیاد شد. ابن زیاد خبیث نشسته تا دختر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را با لباس های مندرس و چهرهء آفتاب سوخته آوردند نگاه کرد و گفت:

« کَیْفَ رَأَیْتِ صُنْعَ اللَّهِ بِأَخِیکِ وَ أَهْلِ بَیْتِکِ »؛(1)

کار خدا را با برادرت و اهل بیت خود چگونه دیدی؟

دیدی خدا با مردهای شما چه کرد و مردهای شما را کشت؟ خیلی پر رو بود. امروز هم آل سعود پر رو هستند؛ چون هفت هزار آدم را در منا کشتند، گفتند: قضا و قدر الهی بود. شما خودت را از پشت بام پایین بیانداز بگو قضا و قدر الهی بود. معنای قضا و قدر این نیست. هیچ وقت خدا به ظلم راضی نمی شود. خدا به کشتن امام حسین علیه السلام راضی است؟

یزید با چوب خیزران به لب و دندان امام حسین علیه السلام می زند،(2) می گوید: این تقدير خداست. همین تحلیلی که سعودی ها در مناکردند؛ کوتاهی خودشان و آب ترساندن و راه های تنگ خیابان های منا را گفتند: قضای الهی بوده است.

حضرت زینب علیهاالسلام در جواب ابن زیاد گفت: من تو را کوچک می شمارم. گفت: تو شاعری مثل پدرت علی می مانی. گفت: این سجع نیست این حرف یک دلسوخته است؛ از تمام وجودم این حرف را زدم و بعد گفت: می خواهی بدانی ما چه کشیدیم؟

« مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا»؛(3)

چیزی جز زیبایی ندیدم.

ص: 205

کسانی که گاهی نسبت به حجاب بی اعتنا هستند و فکر می کنند اگر چادر راکنار بگذارند یا حجاب را کمتر کنند یک محبوبیتی در جامعه پیدا می کنند. الآن خود اروپایی ها به این نتیجه رسیده اند که حجاب باعث محبوبیت است.

اعتقاد من این است که سردمداران حکومت ها داعش را درست کردند اسلام را از بین ببرند.

موج اسلام گرایی آمد، عده ای اسلام هراسی را ایجاد کردند، کاری کردند که مردم از اسلام دور شوند، مثلاً: شیعه را در دنیابد معرفی کردند؛ تشیعی که همه اش مهربانی و عاطفه است را مذهب خشونت معرفی کردند.

عقیلهء بنی هاشم علیهاالسلام با این روحیه ایستادند. اسرا بعد از بیست روز که از عاشورا می گذشت وارد شام شدند. دشمنان اهل بیت علیهم السلام اعلام جشن کردند. در مسجد اموی هم دورتا دور میهمان دعوت کردند و سفرای کشورها حتی کشورهای مسیحی مثل روم را دعوت کردند و یک پرده بلندی هم زدند، تمام زن های مسئولین شام از جمله زن خود یزید و دختران و کنیزانش را آوردند. آن وقت دختر علی علیه السلام را جلوی چشم نامحرم ها عبور دادند و تا وسط جمعیت آوردند. چشم ها به زینبی دوخته شد که وقتی کنار قبر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می رفت هفت تا محرم دورش را می گرفتند.

همسایه اش در مدینه گفت: من نمی دانستم علی علیه السلام دختر داشته است. این قدر این دختر عفیفه بود. اولین حرفی که در مجلس یزید زد همین بود، گفت: ای یزید این عدالت است که تو دختران خودت را پشت پرده قرار دادی ناموس پیامبر خدا را جلوی نامحرم آوردی؟(1)

در تمام این سفرها امام سجاد علیه السلام می فرماید: عمه جانم زینب علیهاالسلام نماز شبش ترک نشد، حتی امشب. برخی ها تا بچه دار می شوند، مریض می شوند،عروسی می گیرند،

ص: 206

نمازشان را فراموش می کنند.

امشب شب استثنایی است می گوید: عمه جانم امشب نماز شبش را هم خواند. این ها الگو است باید در زندگی بکار برود. فقط عزاداری صرف کفایت نمی کند؛ درست است مصیبت سنگین است اما زینب مظهر ولایت و استقامت است، زینب مظهر تسلیم و عبودیت و عفاف است.

زن ها هم باید طوری در خانه باشند که اصلاً مرد به خودش اجازه نگاه به نامحرم را ندهد.

عکس های رهبر کبیر انقلاب امام خمینی رحمه الله را وقتی می بینید از نظم لباس و محاسنشان لذت می برید.

من خدمت آیت الله صافی بودم. ایشان در مرز صد سالگی است اما وقتی خدمتشان می روید بسیار مرتب است. زیبایی هر چیزی به حسب خودش است اگر این جا را در محرم دورتا دور گل بچینند که زیبا نیست. زیبایی کربلا و نماز و دین به چیست؟

3.در رفتارهایش است. دیشب قرآن و نماز خواندند. روز عاشورا این التماس می کرد اول من بروم، دیگری می گفت من بروم. اصحاب می گفتند: تا ما هستیم بنی هاشم نروند.

زیبایی کربلا در سه چیز است: 1- نیت، 2- محتوا 3- رفتار. هر کاری که این سه مورد را داشته باشد زیبا می شود.

پس ارتباط خودتان را با خدا صمیمی کنید! هیچ گاه رابطه خود را با خدا به خاطر مسائل جمعی از دست ندهید. بعضی ها با پدرش دعوایش می شود نماز نمی خواند، از آخوند بدی می بیند نماز نمی خواند، اینها درست نیست. قرآن می فرماید:

«وَ مَكَروا وَ مَكَرَ اللَّهُ ۖ وَ اللَّهُ خَيرُ الماكِرينَ»(1)

و (یهود و دشمنان مسیح، برای نابودی او و آیینش،) نقشه کشیدند؛ و خداوند (بر حفظ او و آیینش،) چاره جویی کرد؛ و خداوند، بهترین چاره جویان است.

سر خودت کلاه می گذاری. لذا صمیمت تان را در همه حال با خدا حفظ کنید. با خدا باشید خدا هم با شماست. این ذکر را زیاد بگویید :

«وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ»(2)

من کار خود را به خدا واگذارم که خداوند نسبت به بندگانش بیناست.

کارتان را به خدا واگذار کنید. کما این که اباعبدالله مثلا در روز عاشورا ذکرش این بود: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ».(3)

ص: 209

ص: 210

ص: 212

در حکومت ستمگر داشته باشند؛ هرچند مانند آن جوان مسیحی (وهب) سابقهء مذهب و دین دیگری داشته باشند.

در سرتاسر این عالم چه کسانی در کلاس های این مدرسهء حسینی حضور یافته اند: جوان، پیر، سالم، ناسالم، عابد و گنه کار هستند. همهء اینها در این مدرسه راه دارند. این عظمت مدرسهء حسینی و آموزگارانی است که خدا آنان را آموزگار قرار داده است.

حسین سرور شهیدان، پیشینیان و پسینیان در دنیا و آخرت است و سرور تمام جوانان اهل بهشت است.

پس معلوم می شود امام حسین علیه السلام بعد از واقعه کربلا به سیدالشهداء معروف نشده، بلکه از همان زمان ولادت چنین لقب گرفت.

خدای تبارک و تعالی این جایگاه و عظمت را به دلیل شایستگی های امام حسین علیه السلام به او داده است.

از این مدرسه استفاده می شود که باید لقمهء حلال خورد و نباید مال مردم را غصب کرد. از این مدرسه استفاده می شود باید به حقوق اقتصادی مردم اهمیت داد.

بخشی از مواد درسی این مدرسه نیز درس های اجتماعی است. ما در این گفتار می خواهیم از درس های اعتقادی و باورها بگوییم. یکی از مشکلات جامعه امروز ما و نیز جوانان ما مشکل اعتقادی و باورهاست. مشکلات اعتقادی در زمینهء توحید و نبوت و امامت بیداد می کند.

شبهاتی از سوی گروه های مختلف انجام می شود. نه فقط وهابی ها، بلکه مسیحیت تبشیری، بهائیت جعلی و تشکل های سازمان یافته ای شبهه افکنی میکنند که برخی از آن تشکل ها در میان خود ما هستند. خیلی مهم است که باورهای ما درست باشد.

درست وحدت را برایش توضیح داد.(1)

که جنس زن نباید در جامعه باشد و فقط مردها باید باشند؛ چون باورش منفوریت دختر و زن است، دختر خود را زنده به گور می کند.

آن کسی که بت می پرستد؛ چون باورش این است که این خالق است او را می پرستد. اصلا تمام حرکات و سکنات ما ناشی از باورهای ماست. آن کسی که به غدیر بی تفاوت است یا آن کسی که غدیر را تجلیل می کند، آن کسی که على علیه السلام را دشنام می دهد یا آن کسی که عاشق على علیه السلام است، هر دوی اینها باوری دارند.

دارد و گناهکاری بنیادین تر می شود و انسان ناخودآگاه به فکر گناه می افتد. هرچه توبه کند باز هم مثل آهنربا به طرف گناه جذب می شود.

اما مرحلهء چهارم «شاكله » است؛ یعنی شخصیت درونی. اگر شخصیت درونی شخصی مثل ابوجهل شکل گرفت دیگر نمی شود درستش کرد.

انسان چهل ساله که شد گناه برایش ملکه می شود. کسی که از چهل سالگی بگذرد و شخصیتش را درست شکل نداده باشد دیگر مشکل است آن را تغییر دهد.

چو دوران عمر از چهل درگذشت

مزن دست و پا آب از سرگذشت

اگر شخصیت مثبت هم شکل گرفته باشد همیشگی خواهد شد. حافظ می گوید:

شنیدم ره رویی در سرزمینی *** همین گفتی معما با قرینی

که ای صوفی شراب آن گه شود صاف *** که در شیشه بماند اربعینی

اگر شما خود را تا چهل سال حفظ کردی، دیگر ماشین وجودت سالم است و جاده را می رود.

«قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ»

بگو: « هر کس طبق روش (و خلق و خوی) خود عمل می کند.»

شخصیت درونی هر کسی به گونه ای شکل گرفته است؛ مثلاً: شخصیت درونی بن یوسف ثقفی با جنایت شکل گرفته است. اما یک نفر را هم می بینید شخصیت و شاکله اش با خیر و خوبی شکل گرفته و تمام کارهایش مفید است. شاکله یعنی باور، اعتقاد و شخصیت.

ص: 219

اعتقادات درست شود بسیاری از مسائل درست می شود.

عبدالملک شهادتین گفت و مسلمان شد. حضرت او را به هشام سپرد و فرمود: عقاید و باورها را به او یاد بده(1)

می دهم آیا می دانید روزی که پیامبر صلی الله علیه آل و سلم به تبوک می رفت على علیه السلام را به جای خودش در مدینه گذاشت و فرمود:

«انْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى»؛

تو برای من همانند هارون برادر موسی هستی؟

گفتند: به خدا قسم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چنین گفت. فرمود: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم در تمام خانه ها به سوی مسجد را بست غیر از در خانهء علی علیه السلام را. حتی یکی از اصحاب آمد و گفت: یا رسول الله! یک روزنه از اتاق من به مسجد باشد تا بتوانم از درون خانه ام نگاه کنم. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: نمی شود، دستور خداست و همهء درها جز در خانهء على علیه السلام باید بسته شود. آیا این را می دانید؟ گفتند: آری. فرمود: شما را به خدا قسم می دهم آیا میدانید حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در روز غدیر فرمود:

« أَنتَ وَلِيُّ كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِي؟»

و تو بعد از من ولی و سرپرست تمام مومنین می باشی؟

همه گفتند: آری. چرا امام حسین علیه السلام از این افراد اعتراف می گیرد؟ مردم! باورهایتان را درست کنید. برخی می گویند: ما دربارهء فلان موضوع بحثکردیم و درمانده شدیم. من به آنها می گویم: در این فروع بحث نکنید، بروید روی اصل و مبنا بحث کنید. غدیر برای ما یک مبناست.

امام حسین علیه السلام فرمود: شما را به خدا قسم می دهم اگر کسی بگوید رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را دوست دارم اما نسبت به على علیه السلام بغض دارم، آیا ادعای دوستی اش راست است؟ چرا امام حسين علیه السلام این را می گوید؟ چون دشمنان در روز عاشورا می گفتند: ما از على علیه السلام كينه داریم. امام حسین علیه السلام می خواهد بگوید: هر کس با علی علیه السلام بغض دارد با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هم بغض دارد.

اول باید این باور درست شود که حب علی علیه السلام و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم یکی است.

ص: 223

بعد فرمود: شما را به خدا قسم می دهم آیا می دانید پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هرکس من را دوست داشته باشد اما بغض علی علیه السلام را به دل داشته باشد، دروغ می گوید و من را دوست ندارد؟ همه تأیید کردند.(1)

امام حسین علیه السلام می خواست باور مردم را اصلاح کند تا در روز عاشورا نگویند: «از کینهء على علیه السلام با تو می جنگیم»؛ بین پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و على علیه السلام تفکیک نکنند.

کاری که امام حسین علیه السلام در منا کرد تصحیح عقاید و باورها بود.

ص: 224

معنوی که به این پیوند، عقیده می گویند. عقیده یعنی آن چیزی که در باور من گره می خورد و من به آن معتقد می شوم. اعتقاد، تقلیدی نیست چنان که میدانید پیوند نوع سوم یعنی عقیده تقلیدی نیست؛ گرچه فروع دین تقلیدی است.

در فروع دین از فتاوای علما تقلید می شود اما در اصول: توحید، خداشناسی، عدالت، معاد و ... تحقیق لازم است. قرآن کریم تقلید در اعتقادات را مذمت می کند و می گوید: بعضی ها بت می پرستیدند و می گفتند:

«وَجَدْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا»(1)

ما را از آن چه پدرانمان را بر آن یافتیم.

پدرانمان بت می پرستیدند. قرآن می فرماید:

«أَوَلَوْ كَانَ آبَاؤُ هُمْ لَا يَعْقِلُونَ شَيْئًا»(2)

آیا اگر پدران آنها، چیزی نمی فهمیدند (باز از آنها پیروی خواهند کرد)؟!

البته نمی گوید: مطلق این که آدم اعتقاداتش را از کسی دیگر بگیرد غلط است؛ چون ممکن است آن شخص عالم باشد یا از روی تحقیق به اعتقاداتی رسیده باشد. هیچ اشکال ندارد آدم دین پدرش را داشته باشد، به این شرط که اعتقادات پدر عادلانه باشد. قرآن می گوید: حتی اگر پدر شما بدون تعقل و اندیشیدن بت پرست شده، باز هم از او دنباله روی می کنید؟

به همین علت است که اسلام، پژوهش و جست وجو را مبنای اعتقادات قرار می دهد.

را درک کنیم: حس، عقل و قلب.

چشمی بیمار می نگرد و با گوشی بیمار می شنود.

در زمان صدام کاظمین رفته بودم . شخصی همراه من بود، می گفت: خانم ها را دیدی؟ گفتم: این جا این همه دیدنی دارد: گنبد، حرم، صحن و ... آن قدر حواسم به زیارت بود که این چیزهایی که تو می گویی ندیدم. چنین شخصی در حرم هم چشمش دنبال نامحرم می گردد. لب دریا هم نمی گوید به دریا بنگرم خدا را ببینم؛ آن جا هم دنبال چشم چرانی است. این در زمانی است که حواس بیمار شود.

على علیه السلام فرمود: اگر کسی عشق کاذب یعنی شهوت رانی و هوای نفس بر او غلبه کند با گوش ناسالم می شنود؛ یعنی در بین همه نوارها دنبال موسیقی می گردد، در بین همه فیلم ها دنبال مبتذلش می گردد.

گاهی خدا به آدم های بد همه چیز می دهد؛ چنان که به فرعون و قارون همه چیز داد .

خدا ده پسر سالم به وليد داد، ثروت فراوان به او داد، ملک و املاک و جسم سالم داد. قرآن می فرماید:

«وَجَعَلْتُ لَهُ مَالًا مَمْدُودًا * وَبَنِينَ شُهُودًا * وَ مَهَّدْتُ لَهُ تَمْهِيدًا »(1)

و برای او مال گسترده ای قرار دادم و فرزندانی که همواره نزد او (در خدمت او) هستند و وسائل زندگی را از هر نظر برای او فراهم ساختم.

این آدمی که خودش اهل تشخیص است، نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و قرآن را شنید. اما به جای ایمان آوردن به اعجاز قرآن، تصمیم گرفت شنیده هایش را به طور دیگری تجزیه و تحلیل کند. قرآن می فرماید:

«إِنَّهُ فَكَّرَ وَقَدَّرَ »(2)

او نشست و فکر کرد این چیزهایی که پیامبر صلی الله علیه و آله می گوید چیست.

«فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ * ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ»(3)

مرگ بر او باد چگونه برای مبارزه با حق مطلب را آماده کرد. باز هم مرگ بر او که چگونه مطلب (و نقشه شیطانی خود را) آماده نمود.

خداوند دو بار درباره ولید که داده های حس خود را بد تحلیل می کرد فرمود: مرگ بر او با این فکر و اندیشه اش! ولید اندیشید و اندیشید و سرانجام گفت:

«إِنْ هَٰذَا إِلَّا سِحْرٌ يُؤْثَرُ»(4)

این (قرآن) چیزی جز يك سحر جالب مانند سحرهای پیشینیان نیست

ص: 231

این هایی که پیامبر صلی الله علیه و آله می گوید سحر است و خودش هم ساحر است. (1) این تحلیل غلط است. انسان باید مراقب باشد .

قرآن کریم می فرماید:

«فَبَشِّرْ عِبَادِ * الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ ۚ»(2)

بنابراین بندگان مرا بشارت ده .کسانی که سخنان را می شنوند و از نیکوترین آنها پیروی می کنند .

بارك الله به آن هایی که راه حس را نمی بندند و می شنوند و راه صحیح را انتخاب می کنند.

عالم و دانشمند است؛ لباس مندرس و چهره نحیفش را نباید دید. وقتی سؤال سوم را پاسخ داد مأمون گفت: بیا نزد خودم بنشین.

جوان کهنه پوش کنار مأمون نشست. جلسه تمام شد و گفتند: سفره بیاندازید؛ موقع پذیرایی است . سفره انداختند. ظرف های شراب نیز در وسط سفره بود. مأمون پیاله شرابی برداشت و به جوان تعارف کرد.

جوان گفت: آن چیزی که من را از پای در تا کنار تو آورد عقلم بود. تو مرا به سبب قیافه و چهره ام بالا نیاوردی بلکه برای عقل و خردم من را کنار خودت نشاندی و بر بقیه ترجیح دادی. اما این چیزی که از من می خواهی بنوشم، من را از این جا به پایین مجلس و از آن جا به بیرون مجلس می فرستد. شراب خرد من را می برد و مستی می آورد. کاری نکن چیزی که باعث بالا آمدن من شد با یک پیاله باعث سقوطم شود.

جوانی گفت: پدرم چیزی گفت و من عصبانی شدم. وسیله ای دستم بود؛ آن را به زمین کوبیدم، شکست و از بین رفت. الآن سه روز است که متأثر هستم و رابطه من با پدرم خراب شده. با خودم می گویم: چرا این کار را کردم؟ الآن شرمنده هستم اما خجالت می کشم بروم از پدرم عذرخواهی کنم.

عقل باید درست تجزیه و تحلیل کند. عمر بن سعد اسیر هوای نفسش بود. در کربلا مشکل بیان حقیقت وجود نداشت؛ داده ها خوب بود اما تحلیل ها، کم. زهیر گفت، امام حسین علیه السلام فرمود، علی اکبر فرمود، چندین بار خطبه خوانده شد. دشمنان می شنیدند و حس می کردند اما خردشان را به کار نمی انداختند.

لذا اگر کسی بخواهد فقط حس را ملاک قرار دهد مثل کمونیست ها می شود. می گوید: هرچه ببینم، فقط همان را قبول دارم . اسلام این را تأیید نمی کند. حس، عقل و قلب، با هم کانال دریافت است. حس داده ها را انتقال می دهد، عقل تحلیل می کند و قلب احساسات را بروز می دهد. حب و بغض به عقل مربوط نیست. اگر مسئله ای درست دریافت و تحلیل شود قلب هم درست کار می کند.

باید زاویه های این مثلث سه ضلعی را درست ترسیم کنیم و اضلاعش را درست بکشیم. اگر هر سه این ها درست کار کرد، انسان، انسان کاملی خواهد بود و اعتقاداتش هم درست است.

ص: 239

ص: 240

«مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ»(1)

هر کس خویشتن را شناخت؛ پروردگارش را نیز شناخت.

این راه نزدیک ترین راه است. لازم نیست به آسمان نگاه کنید؛ خودت را ببین، خلقت و توانایی های خودت را ببین. راه سوم این است که خدا را با خدا بشناسی. این محکم ترین راه است.

وقتی می خواهید وجود آفتاب را برای کسی ثابت کنید سه راه دارید: اول اینکه گیاهی به او نشان بده و بگو این گیاه نسبت به هفته قبل رشد کرده است و گیاه فقط با نور آفتاب رشد می کند. پس نور آفتاب به این گیاه خورده و رشد کرده است. شما از رشد گیاه به وجود آفتاب پی ببر. این راه آفاقی است. راه دوم این است که بگویی: به خودت نگاه کن. چگونه می توانی اطراف خود را ببینی؟ چطور در زیر آفتاب احساس گرما میکنی؟ آفتاب بر تو می تابید که احساس گرما می کنی. راه سوم این است که بگویی: سرت را بالا بیاور و به آسمان نگاه کن؛ خورشید را خواهی دید . آفتاب آمد دلیل آفتاب . خورشید دلیل خودش می شود.

در اوج دانشم که می گویی عالم هستم یک مرتبه حافظه ام از دست می رود. خدایا! استخوان گوش را تو به من دادی که صداهای گوناگون را بشنوم. خدایا ! این زبان را تو دادی تا با آن تکلم کنم. اما در جایی امام حسین علیه السلام از آفاق می گوید و نه از انفس، بلکه می فرماید: کور باد چشمی که تو را نبیند.

«مَتَى غِبْتَ حَتَّى تَحْتَاجُ إِلَى دَلِيلٍ »(1)

مگر تو غایبی تا به دلیل نیاز داشته باشی؟!

هر کدام از این راه ها طرفدارانی دارد. یکی می خواهد راه ساده را برود، پس در جادۂ آفاق قدم می گذارد. می خواهد راه نزدیک را برود، جادۂ انفس را انتخاب می کند. خدا محکم و قوی در وجودش تجلی کند، خودش شهادت می دهد. این سه راه در قرآن و روایات ما آمده است.

«بِماذا عَرَفْتَ رَبِّكَ»؛

خدا را چطور شناختی؟

در بعضی از روایت ها آمده است که حضرت علی علیه السلام می فرماید: من خدا را دیدم .

ولی حضرت به این مخاطب طور دیگری جواب داد. این حدیث در زمینه تقویت خداشناسی قابل توجه است. آقاجان! شما خدا را چطور شناختید؟ امام علیه السلام فرمود:

«بِفَسْخِ الْعَزْمِ وَ نَقْضُ الْهَمُّ »؛

من خدا را با فسخ و شکست تصمیماتم و با نقض و از بین رفتن اراده ام شناختم.

یعنی مثلا: عزم کردم کاری را انجام بدهم و تمام مقدماتش را هم انجام دادم، اما در لحظه آخر اتفاقی می افتد و دست دیگری جلوی کار را می گیرد. در این جا می فهمم من تصمیم گیرنده نهایی در زندگی ام نیستم. می فهمم کسی دیگری بالاتر از من است که عالم را تدبیر می کند.

بود! دیشب تصادف کرد و پایش شکست. به او گفته اند اجازه سفر نداری. این فسخ اراده است.

امام رضا علیه السلام با یکی از بستگانش به دیدن بیماری رفت بود. بیمار بدحال بود. یکی از حاضران گریه می کرد و ناراحت بود. دیدند آقا لبخند می زند.

اباصلت می گوید: به آقا گفتم: این شخص مریض است؛ شما چرا لبخند می زنید؟ فرمود: وقتی بیرون رفتم به تو می گویم. وقتی بیرون آمدیم امام رضا علیه السلام فرمود: آن که گریه می کرد زودتر می میرد.

بزرگ ترین خداشناسی این است:

«إِنَّ الْعَبْدَ يُدبرو اللَّهُ يَقْدِرُ »؛(1)

تمام مقدمات را چیده اید و تمام کارها را انجام داده اید؛ یک وقت می بینید که حادثه و اتفاقی رخ می دهد و آن عزم و اراده شما را از بین می برد.

اراده برادران یوسف این بود که یوسف از بین برود و خودشان نزد پدر عزیز شوند. يوسف را در چاه انداختند و برگشتند. اما سرانجام یوسف عزیز مصر شد و برادران در مقابلش تواضع کردند. کار به جایی رسید که نزد او می آمدند و سرشان را پایین می انداختند و می گفتند: ای عزیز! ما بیچاره شدیم، تو به ما کمک کن. آنها برای خواری یوسف تلاش کردند اما خدا یوسف را بالا آورد.

اگر می خواهید خدا را بشناسید ببینید چه کسانی عزیز بودند و ذلیل شدند و چه کسانی هم بالا رفتند و هم رشد کردند.

من در مسجد شام دیدم گروهی نشسته اند زیارت عاشورا می خوانند. بعد هم شخصی منبر رفت و از کارهای زشت و پلیدانه بنی امیه صحبت کرد. گفتم: این مسجد برای اعتلای نام بنی امیه و برای این که به امیرمؤمنان علیه السلام لطمه بزنند بنا

ص: 246

نهاده شد. چقدر تلاش کردند از علی علیه السلام فقط بدگویی شود. اما امروز در این جا زیارت عاشورا می خوانند. یک دختر کوچک اباعبدالله علیه السلام در گوشه دمشق، تمام ظلم بنی امیه را خنثی کرد و نامی از این ظالمان باقی نگذاشت.

معجزه دیگری می آورد. حرف هایش را خنثی کنیم، حرف های تازه ای میزند. بهترین راه این است که خودش را بکشیم.

قرآن می فرماید: شب دور هم نشستند و گفتند: چه کسی او را بکشد؟ هر کسی بکشد پایش گیر است. صالح طرف دارانی دارد. گفتند: صالح شبها به تنهایی به کوه می رود و عبادت می کند.

آیت الله ستوده رحمة الله می گفت: طلبه های جوان ! من شما را تکلیف نمی کنم نمازشب بخوانید؛ ولی اگر در دل شب بلند شدید استغفار کنید؛ چون در سحرگاه خیلی نعمت به آدم می دهند. تمام انبیای الهی بیداری شب داشتند.

صالح شب ها تک و تنها می رفت و در کوه عبادت می کرد. گفتند: می رویم و وقتی او به عبادت ایستاد از بالای کوه سنگ بزرگی روی سرش می اندازیم. صالح زیر سنگ دفن می شود. ما هم برمی گردیم و می خوابیم؛ چه کسی می فهمد ما این کار را کرده ایم؟ بعد هم می گوییم بر اثر حوادث طبیعی کشته شد.

یکی از آنها گفت: اول به آن جایی که صالح می ایستد برویم و برآورد کنیم ببینیم این سنگ از آن جا روی سر صالح می افتد یا نه. همین طور که دسته جمعی ایستاده بودند و نگاه می کردند ناگهان سنگ حرکت کرد و روی آن ها افتاد. همگی زیر سنگ زنده به گور شدند. (1)خداوند این داستان را می آورد و می فرماید:

«وَ مَكَرُوا مَكْراً وَ مَكَرْنا مَكْراً وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ »(2)

و آنها نقشه مهمی کشیدند، و ما هم نقشه مهمی، در حالی که آنها درک نمی کردند!

ص: 248

اینها مکر کردند و می خواستند صالح را زنده به گور کنند اما خودشان زنده به گور شدند.

من دیدم خدا بهترین دین را به من داده ، دین ملائکه و رسل و انبیاء را، پس فهمیدم خدایی که این قدرمن را دوست دارد که نگذاشته بت پرست و حیوان پرست و مادہ پرست شوم؛ پس فهمیدم این خدا من را فراموش نمی کند.

من خدا را به این دلیل دوست دارم.

می دانم در قبر هم من را تنها نمی گذارد و در قیامت فراموشم نمی کند.

پس از مراسم به عابد گفتند: چه چیز باعث شد برای تشییع این شخص بیایید؟ گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله را در خواب دیدم که به من فرمود: این بدن باید تشییع و با احترام به خاک سپرده شود. من علتش را نمی دانم.

پس نزد همسر آن شخص رفتند و به او گفتند: همسرت چه ویژگی ای داشت؟ چه کرده بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله دستور داد با احترام تشییع و دفن شود؟

همسر میت گفت: ایشان سه ویژگی داشت، اول: در اواخر عمرش و حتی قبل از آن هرگز نمازش ترک نمی شد. حتی اگر مست بود از مستی خارج می شد و خودش را شست وشو میداد و نماز می خواند. او گریه می کرد و می گفت: خدایا! توبه کردم. دوم: همواره دو - سه يتيم بر سر سفره اش حضور داشتند. اما سومین ویژگی این بود که شب های آخرکه شراب را کنار گذاشته بود در دل شب بلند می شد، اشک میریخت و می گفت: خدایا! این بدن نحیف من به چه درد جهنم تو می خورد؟! خدایا! آیا جهنم تو می خواهد با این بدن پر شود؟ من بد هستم اما بدنم کم طاقت است. شوهرم آن قدر از خوف خدا اشک می ریخت تا از حال می رفت.

این که عرض می کنم انسان خدا را بشناسد، شکر خدا کند، حب لقاء داشته باشد،راه هایش را امیرمؤمنان علیه السلام در روایت یاد شده بیان کرده است.

برادران یوسف چگونه او را شناختند؟

وقتی برادران یوسف نزد يوسف آمدند او را نمی شناختند. یوسف نگاهی به آن ها انداخت و گفت:

«هَلْ عَلِمْتُمْ مَا فَعَلْتُمْ بِيُوسُفَ وَأَخِيهِ إِذْ أَنْتُمْ جَاهِلُونَ»(1)

آیا دانستید با یوسف و برادرش چه کردید ، آن گاه که جاهل بودید؟!

ص: 251

شما می دانید چه بلایی بر سر یوسف و برادرش آوردید؟ شما جهالت و نادانی کردید.

آنها چهره یوسف را با دقت نگاه کردند و گفتند: تو یوسفی؟ یوسف نگفت من يوسف هستم؛ اینها از چهره يوسف او را شناختند.

در روایات و آیات کریمه قرآن، بر استحکام راه سوم تأکید می شود.

رفتار و کردار ما صحیح تر است.

«قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ»(1)

بگو: هر کس طبق روش ( و خلق و خوی ) خود عمل می کند .

«وَ الْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ ۖ وَ الَّذِي خَبُثَ لَا يَخْرُجُ إِلَّا نَكِدًا ۚ كَذَٰلِكَ نُصَرِّفُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَشْكُرُونَ»(2)

سرزمین پاکیزه (و شیرین) ، گیاهش به فرمان پروردگار می روید اما سرزمین های بد طینت ( و شوره زار) ، جز گیاه ناچیز و بی ارزش ، از آن نمی روید این گونه آیات ( خود ) را برای آنها که شکرگزارند ، بیان می کنیم!

اگر سرزمین وجود انسان طيب و پاکیزه باشد میوه هایی که از درخت وجود انسان به بار می آید میوه های خوبی خواهد بود. لذا اسلام بر اصلاح باورها تأکید دارد.

آشنا می کند پیامبر است. در روایت آمده است خدا رحمت کند آن بنده ای را که بداند آغازش چیست، پایانش کجاست، در این دنیا از چه حرف می پذیرد. (1)

ناتوانی و خدای والا و بلندمرتبه، هرگز! ولی تو از چیزی پرسیدی که شدنی نیست.

«صِفْ لَنَا إلهک»؛

خدایت را برای ما وصف کن.

ابن عباس سرش را پایین انداخت و جواب نداد. امام حسین علیه السلام فرمود: ابن ازرق بیا! من برایت توصیف کنم. گفت: من از شما سؤال نکردم؛ از ابن عباس پرسیدم . می خواهم او جواب بدهد. ابن عباس عصبانی شد و گفت: ساکت باش!

«إِنَّهُ مِنْ أَهْلِ بَيْتِ النُّبُوَّةِ وَ هُمْ وَرَثَةُ الْعِلْمِ »؛

همانا او از اهل بیت نبوت است و آنان وارثان علم هستند.

و بع گفت: یابن رسول الله شما برای من توصیف کن. آقا فرمود: من خدا را برایت این طور وصف می کنم:

«أَصِفُ إِلَهِي بِمَا وَ بِهِ نَفْسَهُ وَ أُعَرِّفَهُ بِمَا عُرِّفَ بِهِ نَفْسِهِ لَا يُدْرَكُ بِالْحَوَاسِّ وَ لَا یقاس بِالنَّاسِ »؛

من خدای خود را چنان وصف می کنم که او خویش را وصف کرده است و او را آن چنان می شناسم که خود را شناسانده است. خداوند با حواس درک نمی شود و با مردم مقایسه نمی گردد.

اگر با حواس پنج گانه ات دنبال خدا می گردی فایده ندارد. خدا حس شدنی نیست. خدا را با مردم نیز قیاس نکن. (1)

حتی با این که سؤال از ابن عباس پرسیده شد اما امام می فرماید بیا من برایت توضیح بدهم؛ چون بحث اعتقادی و باورمندی است.

ائمه ما خیلی مردم را بر این بحث ها تشویق می کردند.

ص: 258

یعنی حضور خدا را درک می کند. نگویید خدا، ترس ندارد. خداترسی یعنی احتیاط . مثل راننده ای که از جاده و تصادف می ترسد.

ستایش از آن خدایی است که وعده هایش را عملی ساخت. حضرت فرمود: شما در عالم برزخ از خدا چه می خواهید؟ گفت: یا رسول الله ! دعا می کنیم قیامت برپا شود. برزخ گوشه و نمونه ای از قیامت است. ما به قدری خوش هستیم که می گوییم: این جا که تصویری از بهشت است، پس خود بهشت چه خبر است؟

میت مؤمن به اذن خدا دوباره به درون قبر برگشت. جبرئیل صاحب قبر دیگر را صدا زد. وقتی بیرون آمد فریاد زد و گفت: واحسرتا واحسرتا! قرآن می فرماید: یکی از سخنان برزخیان این است که می گویند:

(يَا حَسْرَتَی عَلَىٰ مَا فَرَّطْتُ فِي جَنْبِ اللَّهِ)؛(1)

افسوس بر من از کوتاهی هایی که در اطاعت فرمان خدا کردم.

حضرت به او فرمود: تو در برزخ از خدا چه می خواهی؟ گفت: یا رسول الله ! می گویم خدا کند قیامت برپا نشود. عذابی که بخشی از آن این گونه است، دیگر خود قیامت چطور است؟

ائمه ما خائف بودند و خوف الهی داشتند. امام سجاد علیه السلام مناجات به نام مناجات های خمس عشره دارد. بعضی از علمای ما این مناجات ها را در سجده می خواندند و مرحوم مجلسی رحمة الله به فراگیری اش توصیه می کند. یکی از آن مناجات ها مناجات خائفين است.

این که مردم نگاهم می کنند؟! (1)

سیدالساجدین علیه السلام زیر ناودان طلا مثل باران اشک می ریخت .(2)

بن قرظه به میدان آمد. گفت:

ضَربَ غُلَامٍ غَیرِنَکسٍ شَارٍ *** دُونَ حُسَيْنِ مهجتي وَ دَارِي (1)

زدن جوانی که در فدا نمودن جان و خانه خود برای حسین علیه السلام کوتاهی نخواهد کرد.

یعنی خانه و خونم فدای حسین علیه السلام باد!

مرحوم حاج شیخ عباس در نفس المهموم ذیل این جمله می نویسد: منظور عمرو بن قرظه، عمر بن سعد بود؛ چون وقتی امام به عمربن سعد فرمود: با من نجنگ، گفت: خانه و خونم در خطر است. (2) حالا عمرو بن قرظه به ابن سعد کنایه میزد: ای عمر بن سعدی که حاضر شدی برای حفظ خانه و زندگی ات به خیمه گاه حسین علیه السلام تیر بیاندازی و خانه و خونت را به قیمت دوزخ خریدی!

«إِنَّ أَعْلَمَ النَّاسِ بِاللَّهِ أَرْضَاهُمْ بِقَضَاءِ اللَّهِ»؛(1)

داناترین مردم به خدای متعال ، راضی ترین آنهاست.

اگر بلا و مصیبت و عدم اجابت دعایی در زندگی اش پیش بیاید، مثل امام حسین علیه السلام که آن همه حوادث در کربلا دید، باز هم راضی است.

«مَعْرِفَةُ أَهْلِ کل زَمَانُ إِمَامُهُمْ»؛(1)

هرچه انسان امامش را بیشتر بشناسد خداشناس تر است.

به همین دلیل امام رضا علیه السلام وقتی در نیشابور می خواست توحید را معنا کند، فرمود:

«بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا»؛ (2)

شرط توحید من هستم.

این شش علامت خداشناسی است. یک خداشناس، عارف و راغب است، تارک گناه است، به تقدير الهی خشنود است، خودش را به قیمت معصیت خالق کوچک نمی کند و در آخر، امام شناس است.

ص: 267

ص: 268

بلکه نهضتی اعتقادساز است. این مهم ترین جنبه رخداد عاشوراست.

صادق علیه السلام پرسیدند: معنای آیه چیست؟ فرمود: یعنی شرک در عبادت و اطاعت، نه شرک در ذات. (1)

یکی از نشانه های انسان موحد این است که تمام وجودش عبادت و هستی اش برای خدا باشد. این همان چیزی است که خدا از آن شکوه می کند و می فرماید: ما به شما گفتیم ولی بعضی از شما گوش نمی دهند.

«أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ ۖ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ * وَ أَنِ اعْبُدُونِي»(2)

آیا با شما عهد نکردم ای فرزندان آدم که شیطان را پرستش نکنید که او برای شما دشمن آشکاری است. و اینکه مرا بپرستید.

ما با شما پیمان بستیم و به شما هم گفتیم بندگی شیطان را نکنید و بندگی خدا را کنید ولی گوش نمی دهید.

توحید در عبادت و توحید عملی یعنی بنده، عبد خدا باشد، نه عبد هوا و هوس و عبد مال؛ برای خدا عبادت کند و برای خدا حرف بزند و خدا را بخواند. این موضوع در کربلا پررنگ است.

در شب عاشورا وقتی امام حسین علیه السلام شروع به شعرخواندن کرد، در پایان اشعار فرمود: حرکت ما به سوی پروردگار جلیل است. به خواهرش زینب علیها السلام نیز فرمود: تمام کارهای ما برای خداست. ما به اذن خدا آمدیم و برای خدا کار می کنیم.

ص: 271

حضرت صبح عاشورا را با دعا شروع کرد و عصر در گودال قتلگاه نیز با دعا تمام کرد. اصلا ذکر امام حسین علیه السلام در روز عاشورا « لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ»(1) بوده است. جوانی و سلامتی ام از خداست، همه وجودم از خداست، پس من عبد خداهستم .

أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ وَ أَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ»(1)

ای کسانی که ایمان آورده اید! دعوت خدا و پیامبررا اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می خواند که شما را حیات می بخشد! و بدانید خداوند میان انسان و قلب او حایل می شود، و همه شما (در قیامت) نزد او گردآوری می شوید!

ای مؤمنان! خدا و پیامبرمی خواهند شما زنده و سرحال باشید. علت این که خدا می گوید عبادت کنید این است که زنده و پویا باشید. حیات دو نوع است: 1- حیات حیوانی: می خوریم و می خوابیم؛ مانند حیوانات. بالأخره ماعقل و شعور و غرایزو

احساسات داریم. 2- حیات طیبه. قرآن می فرماید: اگر ما به شما می گوییم عبادت کنید، برای این است که زنده و پویا باشید، مرده نباشید، شب و روزتان مثل حیوانات به خوردن و خوابیدن نگذرد، احساس نشاط داشته باشید. اگر زنده بودید، زنده ها را یاری می کنید. اگر زنده بودید، در جامعه تأثیر دارید. ابوجهل عبادت نکرد مرده است. ابولهب همین طور مرده است؛ چون پیامبر صلی الله علیه و آله را انکار کرد .

کسی که درس می خواند فهمش بالا می رود؛ آن کسی هم که نماز می خواند و دعا می کند و گناه نمی کند خدا می گوید: ما به او نورو فهم و فراست می دهیم.(2) مؤمن فراست دارد و خوب و بد را تشخیص می دهد. مؤمن قدرت تصمیم گیری دارد. مؤمن زنده است و امید دارد، نشاط دارد و هیچ وقت خودکشی نمی کند، هیچ وقت یأس بر او عارض نمی شود و احساس افسردگی نمی کند. عبادت کن تا مأیوس و به زندگی

ص: 273

بدبین نباشی. زنده باش تا دیگران را زنده کنی.

و قرآن هم کتاب من است. گفتند: مقداری از قرآن برای ما بخوان. حضرت آیاتی برایشان خواند و آنها گفتند:

«سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ »(1)

ما قرآن عجیبی شنیده ایم که به راه راست هدایت می کند .

عجب کتاب شگفتی است؛ این کتاب باعث رشد می شود.

آیا اجازه می دهید به شام بروم و این دو بچه را بیاورم و به دامن اسلام بازگردانم؟

مرحوم طبرسی در مجمع البیان(1) می نویسد: در این جا آیه نازل شد:

«لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ »(2)

در قبول دین، اکراهی نیست. (زیرا) راه درست از راه انحرافی، روشن شده است.

دین و اعتقاد، اجباری نیست. باور را نمی شود به زور بر کسی تحمیل کرد. اگر انسان اهل تشخیص باشد خودش می فهمد بی خدا بودن چقدر بی معناست؛ خودش متوجه می شود که تثلیث کفر است. مگر می شود مدیر و مدبر عالم سه تا خدا باشد؟ شناسنامه خداوند سوره توحید است. توحید، نقطه قوت است. پیامبر صلی الله علیه و آله خدا فرمود: لازم نیست دنبالش بروی خودشان باید تشخیص بدهند و به اسلام برگردند.

پس دومین اثر عبادت رشد و تعالی است. بدن شما رشد می کند؛ و جوان و سپس میانسال می شوید، چطور امکان دارد بدن شما رشد کند اما اعتقادات و باورهایتان همین طور راکد بماند؟!

متوجه شدند قرآن با عقل و فطرتشان سازگار است.

خدا به همه ما فطرت داده است، یک مثال ساده: همه ما ذائقه داریم، وقتی غذا می خوریم، شیرینی و شوری و ترشی را احساس می کنیم. اما اگر کسی مریض شد و ذائقه اش به هم ریخت، متوجه نمی شود غذا شیرین است یا شور. آدم مریض بوی غذا را احساس نمی کند؛ ذائقه اش شیرینی و تلخی و شوری غذا را احساس نمی کند. روح ماهم ذائقه دارد. ذائقه سالم از کفر بدش می آید، از دروغ و بدحجابی بدش می آید، از خوب بودن و مؤمن بودن و امانت دار بودن خوشش می آید. خدا می فرماید:

«حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَ زَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَ كَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْيَانَ ۚ »(1)

ولی خداوند ایمان را محبوب شما قرار داده و آن را در دل هایتان زینت بخشیده، و (به عکس) کفر و فسق و گناه را منفورتان قرار داده است.

ما ایمان را محبوب شما قرار داده و آن را در دلهایتان زینت بخشیدیم. سه چیز را برای بشر مبغوض ساختیم: 1- کفر، 2- فسق یعنی ارتکاب کارهای ناشایست 3- معصیت. ذائقه سالم باید ایمان برایش شیرین باشد و این سه، ناپسند. اگر غیر از این باشد ذائقه ناسالم است. ما عبادت می کنیم تا ذائقه معنوی مان سالم بماند.

بخش نامه زد که امربه معروف در جامعه ممنوع است. حجاج که صدها شیعه را به قتل رساند، یکی از استان داران همین عبدالملک است. عبدالملک مروان جنایت های فراوانی مرتکب شد و حکومتش هم طولانی بود.

یک سال محرم شد و به مکه آمد. به او گفتند: طواف کن و نماز بخوان. گفت: از این چیزها بدم می آید. گفتند: نمی شود؛ محرم هستی؟ گفت: حالش را ندارم ! شخصی را پیدا کنید مرا نصیحت کند؛ شاید روی من اثر گذاشت. رفتند شخصی به نام ابوحازم را پیدا کردند که متدین بود. عبدالملک به او گفت: من یک سؤال از تو می پرسم، بعد تو مرا نصیحت کن. من از دروغ، جنایت و آدم کشی هیچ ناراحت نمی شوم، اما از نماز و عبادت و طواف بدم می آید.

وای به زمانی که ذائقه آدم خراب شود و صداقت و نماز را دوست نداشته باشد. این خیلی خطرناک است.

ابوحازم گفت: گاهی قلب آدم ها بیمار می شود و گاهی هم می میرد. قلب تو مرده است و حواس باطنی ات را کاملا از دست داده ای. تو اصلا شیرینی عبادت و تلخی گناه را نمی توانی بچشی.

سومین اثر عبادت این است که ذائقه را سالم نگه می دارد.

بعضی ها به محضر ائمه علیه السلام می آمدند و به خاطر گناه و معصیت اشک می ریختند.

کرد.(1)

بعضی ها نزد پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می آمدند و عرض می کردند: یا رسول الله !

فلان معصیت در زندگی مان برجسته شده است و دیگر نمی توانیم خودمان را کنترل کنیم؛ برای ما دعا کنید. پیامبر صلی الله علیه و آله گاهی دست روی قلبشان می گذاشت و می فرمود:

«اللَّهُمَّ طَهِّرْ قَلْبُهُ»؛

خدایا ! قلبش را پاکیزه کن.

جوانی گفت: میل دارم گناه کنم و به دنبال نامحرم بروم. آقا دست روی قلبش گذاشت و فرمود: خدایا! قلبش را پاکیزه کن.

گفته است من از چهار طرف انسان را محاصره می کنم. قرآن می گوید: شیطان به دور آدم ها می گردد. چرا این قدر تلاش می کند؟ خودش به خدا گفت:

«ثُمَّ لَآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَيْمَانِهِمْ وَ عَنْ شَمَائِلِهِمْ ۖ وَ لَا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ»(1)

سپس از پیش رو و از پشت سر، و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغشان می روم و بیشتر آنها را شکرگزار نخواهی یافت.

برای این که مردم شکر نکنند. اگر کسی شکر نکرد کفران می کند و اگر کفران کند طغیان می کند و دیگر بندگی در زندگی اش کم رنگ می شود. لذا خدا به آل داود می فرماید: آل داود! سعی کنید در زندگی شاکر باشید. خدا در قرآن شکوه می کند که بندگان شاكر، اندک اند.(2)

اگر دیدی مردم خیلی به کارهای غیرضروری اهمیت می دهند تو به واجباتت اهمیت بده. ما اگر مستحبات انجام ندهیم در روز قیامت مؤاخذه نمی شویم، اما نماز و روزه و خمس واجب است. شما میلیاردها تومان صدقه بدهید، برای اباعبدالله علیه السلام سفره بیاندازید و هیئت بگیرید اما خمستان را ندهید این انفاق ها جای خمس را نمی گیرد.

2.«إِذَا رَأَيْتَ النَّاسَ يستغلون بِعَمَلِ الدُّنْيَا فَاشْتَغَلَ أَنْتَ بِعَمَلِ الْآخِرَةِ»

زمانی که دیدی مردم مشغول به کار دنیا هستند، شما مشغول آخرت باش.

اگر دیدی مردم برای دنیا می دوند تو به آخرتت اهمیت بده. قرار است 60-70 سال در دنیا بماند؛ چقدر برایش زحمت می کشد. آخرت که همیشگی و جاودانه است، برای آن چقدر باید زحمت کشید؟

3.«وَ إِذا رَأَيْتَ النَّاسَ يستغلون بِعُيُوبِ النَّاسِ فَاشْتَغَلَ أَنْتَ بِعُيُوبِ نفسک»؛

زمانی که دیدی مردم به عیوب یک دیگر مشغول اند تو به عیوب خودت مشغول شو.

از اشتغال مردم به عیوب هم دیگر درس بگیر. از نگاه به عیوب دیگران و این که هم دیگر را نقد می کنند، سرعت بگیر و خودت را نقد کن.

4.على جان! زمانی دیدی مردم به فزونی عمل اهمیت می دهند تو به تمیزی عمل اهمیت بده. کم باشد اما خوب و محکم باشد؛ کم باشد اما مستمر باشد.

5. زمانی دیدی مردم در زندگی شان به خلق متوسل می شوند و دنبال پارتی و واسطه می گردند تو به خالق متوسل شو. از توسل خلق به هم دیگر، توسل به خالق را یاد بگیر.

ص: 282

6. وقتی دیدی مردم دنیایشان را تزیین می کنند تو آخرتت را تزیین کن.(1)

جوان عزیز! تزیین نماز صبح شما به این است که اذان و اقامه بگویی و استغفار کنی. اگر خانه را بدون سنگ و برق و لامپ و وسائل تزیینی بسازی زیبا نیست. آن چیزی که خانه را زیبا می کند لوازم تزیینی اش است. نماز را با تسبیحات حضرت زهرا علیها السلام و دعا و استغفار زیبا کن.

این روایت می خواهد بگوید یکی از وظایف انسان مؤمن در زندگی تصحیح نگاه است. به جای این که ببینی فلانی خدعه کرد تو هم این خدعه را یاد بگیری، به جای بدآموزی در نگاه، نگاه نیک آموزی باشد.

خلاصه عرض من یکی از درس های مهم کربلا شد که توحید عبادی باشد. عرض کردم چرا عبادت کنیم؟! پاسخش را با چهار آیه دادم و عرض کردم چطور نگاهمان را تصحیح کنیم.

ص: 283

ص: 284

«اللَّهُ مَعْنَاهُ الْمَعْبُودُ الذی يأله فِي الْخَلْقِ وَ يؤله إِلَيْهِ وَ اللَّهِ هوالمستور عَنْ درک أَبْصَارِ الْمَحْجُوبِ عَنِ الْأَوْهَامُ وَ خَطَرَاتِ»؛(1)

«الله »یعنی معبودی که آفریده ها در مورد او در حیرتند و به سوی او پناه می برند. و «الله»آن موجودی است که از درک دیده ها پوشیده شده است و از خیال ها و اندیشه های درونی نگه داشته شده است.

الله در لغت یعنی ذاتی که آفریدگان درباره اش سرگردان هستند و نمی توانند به کنهش پی ببرند و به وجودش احاطه يابند؛ چون ما محدود هستیم و خدا، نامحدود. این معنای الله است.

بشناسیم. محدود نمی تواند صفات نامحدود را پی ببرد یا برآن احاطه کند. آن خدایی که در ذهن من و شما بیایددیگر خدا نیست؛ بلکه مخلوق است.

منظور، گفتن لفظ نیست گرچه اگر به آن امید هم بگوید ان شاء الله خدا ثوابش را می دهد؛ ولی تجلی این اسامی در دل انسان است. |

روایاتی از امام صادق علیه السلام ائمه دیگر علیهم السلام وجود دارد که خاصیت برخی اسامی و ذکرها را بیان می کند.

گفت: اشتباه می کنی؟ شاید یک خلاده نام دیگری است. داود علیه السلام فرمود: نه. آدرس دقیق است شما خلاده بنت أوس هستی. فرمود: یک کاوشی بکن در زندگی ات چه ویژگی داشته ای؟

خلاده گفت: من مثل همه مردم هستم و اعمال معمولی دارم، اما دو خصوصیت در زندگی ام هست: یکی این که همواره شکر می کنم و دوم این که همواره به قضای الهی راضی هستم.

داود پیامبر گفت: همین تو را به مقام همنشینی من در بهشت رسانده است.(1)

رأس همه عبادات صفت رضاست؛ چون رضا در میان مردم کم است.

همانا بعضی از بندگان با ایمان من هستند که صلاحیت ندارد ایمانشان مگر به داشتن ثروت که اگر فقیر باشند ایمانشان فاسد می گردد.

برخی بندگان من اگر فقیر و بی پول باشند بی دین می شوند.

خداوند می فرماید: لذا به بعضی ها غنا و ثروت می دهم، چون می دانم ایمانشان با ثروت حفظ می شود.

این ها مشغول خوردن غذا بودند یک کسی را فرستاد و گفت: به همان دوستانم بگویید بیایند، عده ای حضور پیدا کردند، مفضل گفت: مولایمان امام صادق علیه السلام دستور داده جنسی بخریم و مبلغ هم بالاست.

گفتند: اطاعت و از خانه خارج شدند. لحظاتی نگذشت در خانه را زدند و وارد شدند و یکی هزار درهم، یکی دو هزار درهم دادند پول ها انباشته شد هنوز ناهار تمام نشده بود که بالغ بر دو هزار دینار یعنی دو هزار مثقال طلا و ده هزار درهم پول انباشته شد. مفضل گفت: شما می گویید من این ها را طرد کنم و از خود برانم؟ (1)

البته امام اینها را آرام آرام اصلاح کرد. نباید نگاهمان به افراد منفی باشد که چون لباسش نامناسب است از امام حسین علیه السلام دور است. از آن طرف هم نباید معتقد باشیم کسی چهره ظاهرالصلاحی دارد حتما امام حسینی است.

امام صادق علیه السلام خواست به زراره و محمد بن مسلم و اطرافیان بفهماند هر کسی به کاری می آید و یک زمینه ای در او فراهم است. آن رفیق هایی که شما از آنها بدگویی می کردید، این گونه هزینه می کنند. این حدیث پیام دارد و به ما می گوید نباید نگاهمان در حوزه دین انحصاری باشد و فقط آنهایی که خودمان میپسندیم، در دایره دین بدانیم.