بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

ص: 2

ص: 3

سلسله سخنرانی های استاد رفیعی (جلد ششم)

حجت الاسلام و المسلمین حسینی نیشابوری

ص: 4

عوامل از بین برنده زمینه های گناه ...42

1،نشست و برخاست نکردن با هر کسی...42

همنشینی با عالم ...43

2.کنترل زبان ...45

3.کنترل گوش ...45

4.دوری از لقمه حرام ...46

داستان ...46

اثر لقمه حرام ...47

مبارزه همیشگی با فساد ...48

5. گفتمان صحیح پدر و مادر ...48

راه های مبارزه با فساد (3)/50

مقدمه ...50

سومین راه مبارزه با فساد: تقویت مبانی دینی ...51

ادیان آسمانی و پیامبران جهانی ...51

تفاوت های قوانین دین با قوانین بشری...52

1.قوانین دین مربوط به ظاهر و باطن ...52

2.لازم نبودن ناظر در قوانین دین ...53

دین مداری عبدالله بن رواحه ...53

سفارش رسول خدا صلی الله علیه و آله به دین مداری ...54

3.شامل شدن قوانین دینی حضور و خلوت را...55

4.خطاناپذیر بودن قوانین دینی ...55

5. قوانین دینی برای دنیا و آخرت ...56

چه خطراتی در کمین دین است؟ ...56

1.خوار و خفیف کردن دین ...56

2.لهو و لعب قرار دادن دین ...57

3. بدعت در دین ...58

4. غلو در دین ...58

5.فروش دین به دنیا ...59

ص: 6

6.اجبار در دین ...59

راههای مبارزه با فساد (4)/62

مقدمه ...62

چهارمین راه مبارزه با فساد: استفاده صحیح از غرائز ...62

کنترل غرایز ...64

سه چیز هلاک کننده ...64

راههای تعدیل غرایز ...65

برخورد رسول خدا صلی الله علیه و آله با خواهرزن ...66

برخورد پیامبر صلی الله علیه و آله با حکم بن ابی العاص ...66

برخورد امام باقر علیه السلام با ابوصباح ...68

برخورد امام صادق علیه السلام با ابوبصیر ...68

مضرات ترویج فرهنگ فاسد ...68

داستان بلعم باعورا ...69

وظایف زن در برابر همسر ...70

1.مروزه مستحبی نگرفتن بدون أذن ...70

2.خارج نشدن از خانه بدون اذن ...70

3.استفاده از بهترین عطرها و لباسها ...71

4.زینت کردن خود...71

5.عرضه کردن خود بر همسر ...71

زینت مرد عامل عفت زن ...72

غيرت اهل بیت علیهم السلام ...72

راه های مبارزه با فساد (5)/74

مقدمه ...74

پنجمین راه مبارزه با فساد: الگوپذیری ...74

مردم در انتخاب الگو سه دسته اند: ...75

1.تقلید کورکورانه بدون آگاهی...45

2. انتخاب الگوی منفی با آگاهی ...75

ص: 7

3.انتخاب الگوی مثبت با آگاهی ...75

پیامبر صلی الله علیه و آله برای چه کسانی الگوست؟ ...76

پیامبران معرفی چهار الگو توسط على علیه السلام ...77

1.رسول خدا صلی الله علیه و آله ...77

2.حضرت موسی ...78

3. حضرت داود...79

4.حضرت عیسی ...79

اعمال محبوب نزد رسول الله صلی الله علیه و آله ...80

مفهوم سنت پیامبر صلی الله علیه و آله ...80

نگرانی های پیامبر صلی الله علیه و آله بعد از حودش ...81

1.گمراهی بعد از هدایت ...81

2. فتنه های گمراه کننده ...82

3. شکم پرستی و قوای جنسی ...83

سفارش به ازدواج ...83

مذمت کردن گوشه نشینی...83

اعتدال روش اهل بیت علیهم السلام ...84

راههای مبارزه با فساد (6)/85

مقدمه ...85

پنج دستور برای حفظ دین ...86

آموزه های دین ...86

1.بینش ...86

ماجرای حضرت عیسی علیه السلام و روستای عذاب شده ...88

داستان ...90

2. آموزش ...91

3. کوشش ...91

عوامل حفظ دین ...91

ص: 8

1.محبت اهل بیت علیهم السلام...92

2. انصاف داشتن...92

3. رسیدگی به امور دیگران ...93

4. مخالفت کردن با هوای نفس ...93

5 و 6، صداقت و یقین داشتن ...93

عرضه اعتقادات بر امام علیه السلام ...94

سفارش امام کاظم علیه السلام به خواندن دعا ...95

راههای مبارزه با فساد (7).97

مقدمه ...97

هفتمین راه مبارزه با فساد: مسئولیت پذیری ...97

آیات قرآن در رابطه با مسئولیت ...98

استغفار از گناه دیگران ...99

مسئولیت پذیری پیشوایان دین ...102

سفارش های خداوند به حضرت آدم علیه السلام ...103

نصیحت پیامبر صلی الله علیه و آله ...104

احساس مسئولیت عقیله بنی هاشم ...106

راههای مبارزه با فساد (8)/108

مقدمه ...108

هشتمین راه مبارزه با فساد: ترویج معروف ...108

مختلف بودن ظرفیت افراد ...109

ظرفیت دیگران را در نظر گرفتن ...110

هشتمین راه مبارزه با فساد: ترویج خوبی ها ...111

کمک کردن در ازدواج ...112

امر به معروف و نهی از منکر غیرمستقیم ...114

علت استغفار معصومین علیهم السلام چیست؟ ...115

نشر خوبی هاتوسط پیامبر صلی الله علیه و آله ...117

ص: 9

راه های مبارزه با فساد (9)/119

مقدمه ...119

نهمین راه مبارزه با فساد: ولایت پذیری ...119

اثرات ولایت پذیری ...119

داستان سعد بن عبدالملک ...120

داستان عیسی بن عبدالله قمی ...121

ولایت پذیری راهب مسیحی ...122

وظایف ما در مقابل اهل بیت علیهم السلام ...124

1.معرفت ...124

2.محبت و مودت ...125

3.تمسک به اهل بیت علیهم السلام ...125

4.جلونیفتادن از اهل بیت علیهم السلام ...126

جلونيفتادن حضرت عباس علیه السلام ...127

5.تعظیم و اکرام...127

6.پرداختن خمس ...127

7.احياء اوامر اهل بیت علیهم السلام ...129

مذکر مصائب اهل بيت علیهم السلام ...130

بخش دوم: سبک زندگی دینی محرم و عزاداری /135

مقدمه ...135

پیامبران علیهم السلام و سرزمین کربلا ...136

شباهت های امام حسین علیه السلام با حضرت يحيي ...138

على علیه السلام و جریان کربلا ...139

چرا هر سال عزاداری؟ ...139

چه کسانی برای امام حسین علیه السلام عزاداری می کنند؟! ...140

ص: 10

مبانی قرانی عزاداری اباعبدالله ...141

1.آیه 120 سورة هود ...141

دلایل قصه گویی خداوند در قرآن ...142

الف) محکم شدن دل ...142

ب) درس گرفتن ...143

ج) موعظه بودن ...144

د) تذکر بودن ...144

2. آیه 32 سوره حج ...144

3.أيه 23 سوره شوری ...145

امام رضا علیه السلام و ريان بن شبیب ...146

شباهت های امام حسین علیهم السلام و حضرت يحيي علیه السلام...150

تفاوت های شهادت حضرت يحيي علیه السلام و امام حسین علیه السلام...152

سبک زندگی دینی /154

مقدمه ...154

یکی از فلسفه های امتحان انسان ها ...

156چهار نوع خانواده در قرآن ...158

چند نکته درباره ايه 24 سوره ابراهيم ...160

1.ثابت بودن اصل و بنیان مؤمن ...160

داستان حسان بن ثابت...160

2. مؤمن اهل ترقی کردن ...161

3. میوه و ثمر دادن مؤمن ...162

سلمان و برداشتن بار از روی دوش مردم ...162

4. باخدابودن مؤمن ...162

عظمت امام حسین علیه السلام ...163

متوسل شدن امام هادی علیه السلام به امام حسین علیه السلام...164

حضرت آیت الله مرعشی رحمة الله و مجلس امام حسن علیه السلام...165

ص: 11

مرحوم آیت الله بهاء الدینی و مجلس امام حسین علیه السلام ...166

گاندی و امام حسین علیه السلام...166

پیشگویی های میثم تمار ...166

خداترسی و خداباوری (1)/169

مقدمه ...169

خداترسی اهل بیت علیهم السلام ...171

شأن نزول آیه 175 سورة آل عمران ...172

امان نامه خداوند، بهترین امان نامه ...173

خداوند، تنها امید امام حسین علیه السلام ...173

داستان حضرت ایوب ...174

نمادهای خداترسی...175

1.حاضر و ناظر دانستن خداوند ...175

داستان ...176

2.ترجیح دادن خدا بر همه چیز ...177

ایمان آوردن واقعی ...178

توجه به خداوند در تمام حالات ...179

هیچ چیز را در کنار خدا نیاوردن ...179

3. تعهدات اخلاقی و اجتماعی داشتن...180

داستان ...181

خداباوری و خداترسی (2)/184

مقدمه ...184

داستان حضرت موسی ...186

عوامل نجات ...187

پرنده آزاری، عامل کسالت و بی حالی در عبادت...188

دوری کردن از غش در معامله ...189

4.غلبه بر هوای نفس...190

نمونه هایی از اسارت در دام هوای نفس ...191

ص: 12

1.منذر بن جارود ...191

2 و 3. عمرو بن قیس مشرقی و پسرعمویش ...193

خاطره ای خواندنی ...195

5. استقامت ...197

اثر قرائت سوره واقعه ...198

خاطره ای از آقای فلسفی ...199

حریت و آزادگی/ 201

مقدمه ...201

محبة واقعی چه کسی است؟ ...202

پیروی کردن از ائمه علیهم السلام ...202

درس گرفتن از برخورد دو گنجشک ...204

محب واقعی نبودن ...205

داستان حضرت موسی و مرد قبطی ...206

حارث همدانی ...208

پنج اصل مهم در زندگی ...210

1.وفاداری...210

2. باحیا بودن ...211

3.برنامه ریزی ...211

4.اخلاق نیکو ...211

5.آزادگی ...211

حضور خداوند در همه جا ...213

عفو و گذشت/216

مقدمه ...216

آیات قرآنی درباره عفو و گذشت ...219

حسن برخورد شیخ جعفر ...221

بزرگواری امام حسین علیه السلام در میدان جنگ...223

گذشت در مسائل شخصی ...223

ص: 13

عفو و گذشت امام سجاد علیه السلام ...225

عفو و گذشت سید ابوالحسن اصفهانی...226

موارد عدم عفو و گذشت ...226

1.گنه کار جری ...226

2.لطمه زدن به دین ...228

مولا على علیه السلام و نجاشی ...228

3. خوارشدن دیگران ...230

داستان ...230

غیرت/233

مقدمه ...233

معنای غیرت ...234

مثالی برای بی غیرتی ...235

غیرت حضرت ابراهيم ...237

غیرت حضرت يوسف ...238

غيرت امام حسن علیه السلام ...238

ویژگیهای زن نمونه ...239

غیرت حضرت موسی ...240

پیامبر صلی الله علیه و آله و تذکر به جوانها ...241

غیرت رسول خدا صلی الله علیه و آله ...242

عوامل بی غیرتی ...243

1.غناء و موسیقی مبتذل ...243

2.اختلاط زن و مرد ...244

غیرت امام صادق علیه السلام ...245

عفاف فاطمه علیها السلام ...245

غیرت امام حسین در کربلا ...246

غیرت حضرت زینب علیها السلام ...247

ص: 14

نگاه به نامحرم...247

4.نوشیدن شراب و خوردن گوشت خوک ...248

نظم و برنامه ریزی /251

مقدمه ...251

اثر بی نظمی در جنگ احد ...252

پیامبر صلی الله علیه و آله و برنامه ریزی ...255

داستان عثمان بن مظعون ...256

مذمت گوشه نشینی ...256

امام حسین علیه السلام و برنامه ریزی ...257

امیرالمؤمنین علیه السلام و نماز اول وقت...259

امام حسین علیه السلام و نماز اول وقت ...259

تقسيم ساعات شبانه روز ...260

على علیه السلام در میدان کارگری ...262

امام باقر علیه السلام و کار ...263

داستان فضل بن عباس ...264

وفای به عهد/ 268

مقدمه ...268

پنج ویژگی، عامل محشور شدن با پیامبر صلی الله علیه و آله...270

اقسام عهد و پیمان ...271

1.عهد با خدا ...271

داستان ثعلبه ...271

تعریف دین ...274

مسلمان های ظاهر نما ...276

2. عهد با ائمه علیهم السلام ...280

امام خمینی و دعای عهد ...280

وفاداری ابوالفضل العباس علیه السلام ...281

ص: 15

3.عهد با دیگران ...283

معادباوری /285

أخرت، حیات واقعی ...287

معادباوری در داستان طالوت ...288

تذكر معادباوری ...288

اثرات معادباوری ...290

1. از بین بردن تكبر ...290

بهلول و ياد أخرت ...291

داستان حجاج بن یوسف ثقفی ...292

2.انجام دادن عمل صالح ...293

سفارش به صدقه دادن پنهانی ...294

3.گناه نکردن...295

اثر معادباوری در زندگی یک جوان ...296

خاطره ای خواندنی ...297

4.سعی و تلاش کردن ...298

اباذر و داغ جوان ...299

5.انجام دادن اعمال صالح ...300

ص: 19

5. مطالبی که به تفکر و تعمق بالایی نیاز داشته، آورده نشده یا لااقل تذکرداده شده که در هر محفلی گفته نشود.

ضمنا بسیاری از مطالب جهت محققین و اساتید عزیز فقط به خاطر تذکار و یادآوری نوشته شده است.

کتابی را که مشاهده می کنید جلد ششم از سلسله سخنرانی های استاد رفیعی می باشد که در دو بخش تنظیم شده :

بخش اول: راه های مبارزه با فساد؛

بخش دوم: سبک زندگی دینی.

در پایان از جناب استاد ارجمند دکتر رفیعی (زید عزه) که با راهنمایی های ارزشمندشان باعث شدند این کار به نحو شایسته ای انجام پذیرد، كمال تقدیر و تشکر را می نماییم و برای ایشان از درگاه خداوند متعال آرزوی سلامتی و توفیق روزافزون را مسئلت داریم.

«ومن الله التوفيق»

انتشارات دار المبلغين

ص: 18

ص: 20

اگر مردم به سخنان انبیا عمل می کردند، دیگر فسادی در جامعه نبود. انبیا برای اصلاح آمدند:«إِنْ أُرِيدُ إِلَّا الْإِصْلَاحَ مَا اسْتَطَعْتُ»(1)

انبیا و ائمه علیهم السلام . لذا امام صادق علیه السلام فرمودند: «فَسَادِ اَلظَّاهِرِ مِنْ فَسَادِ اَلْبَاطِنِ»(1): تمام فسادهایی که شما در ظاهر می بینید، ریشه در باطن دارد. کسی که می گوید من خدا هستم، این حرفش از تكبر است. کسی که ظلم می کند، ستمش از خود کم بینی است. کسی که دروغ می گوید و غیبت می کند، تمام اینها ریشه در درون انسان دارد.

إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ»(1)؛ دین روشن است و باعث رشد وترقی می شود.

دین اولین چیزی است که اگر در زندگی کسی باشد یعنی دینش را بشناسد، آن شخص موفق است. بزرگان ما - مانند عبدالعظیم حسنی - گاهی خدمت ائمه علیهم السلام می رفتند و زانو می زدند تا دین بیاموزند. ائمه علیهم السلام هم مرتب می فرمودند: «دین!» رسول خدا فرمود: «إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمُ اِسْتِخْفَافاً بِالْديَنِّ»؛(2) من می ترسم مردم دینشان را خوار و خفيف بشمارند؛ برایشان اصل نباشد. می دانید که دین سه بخش دارد: اعتقادات، اخلاق و احکام. اگر کسی این سه بخش را به اندازه خودش شناخت، دین شناس می شود.

مرحوم علامه طباطبایی کتابی راجع به دین شناسی دارد که مردم را با اطلاعات اجمالی درباره دین آشنا می کند.

2. «وَ زُهْدُهُ فِي اَلدُّنْيَا»؛ دنیا برایش اصل نباشد، بلکه معبر باشد. البته نمی گوییم دنیا نباشد. امیرالمؤمنين علیه السلام فرمودند: دنیا فانی است ولی شما فانی نیستید. ما چون فانی نیستیم، پس برای دنیا نیستیم. روح ما از بین نمی رود، بلکه می ماند. علی علیه السلام فرمود: «إنَّما خُلِقْتُمْ لِلْبَقاءِ لا لِلفَناءِ»؛(3) شما برای ماندن آفریده شده اید نه برای از بین رفتن.

اگر بخواهید ده روز به مشهد بروید یا پنج روز به شمال یا شیراز بروید و یا بخواهید یک ماه به مکه بروید، بالأخره دوست دارید هتل تان تمیز باشد، فرشتان تمیز باشد، جایتان خوب باشد و غذایتان خوشمزه باشد. اگر آدم بخواهد یک شب را در جایی بخوابد دوست دارد جایش تمیز باشد. دنیا فناپذیر است و انسان هم دوست دارد راحت باشد، ولی سرمایه گذاری

ص: 25

اصلی را برای خانه ای انجام نمیدهد که ده روز در آن می ماند. کسی نمی گوید: سنگ این خانه را عوض کنید؛ من می خواهم ده روز این جا بمانم. یا: فرش های این جا را عوض کنید؛ من میخواهم پنج روز بمانم. شما مسافر هستید و ارزش ندارد که بخواهید برای پنج روز سنگهای جایی را عوض کنید؛ این خرج را در خانه و شهر خود بکن. روایت می گوید: دنیا دار فناست. شما برایش هزینه کن اما به اندازه مسافر. اگر بدانید بقا در آخرت است، بیشتر سرمایه را آن جا می گذارید.

3. «وَ بَصَّرَهُ بِعُيُوبِ نَفْسِهِ» (1)عیب هایش را به او می شناساند. فساد و اشکال من چیست؟ چرا من در زندگی موفق نیستم؟

نمی دانیم. شناخت ما محدود است. قرآن می گوید: شما امکان شناخت کافی از بعضی چیزها را ندارید. در مسئله روح و تسبیح جمادات و مسئله تشخیص خیر و شر، ما چیزی نمی دانیم، چون از همه جوانب خبر نداریم.

شخصی اصرار می کند که خدایا! من پسر میخواهم، دختر میخواهم، فلان چیز را می خواهم؛ اما شاید به نفعش نباشد. قرآن می فرماید: شما نمیدانید؛ ممکن است همین چیزی که شما می خواهید، برای شما شر باشد. اینها مواردی است که شناخت ما از آنها ناقص است؛ اما در بسیاری از موارد امکان شناخت برای ما وجود دارد. در بیش از هفتصد جای قرآن كلمه علم، فقه، عقل، تدبير و تدبر به کار رفته است. چقدر کلمه در قرآن آمده است که نشان میدهد آدم باید بفهمد و تدبر کند: (يعقلون، تعقلون، تفقهون، اولي الألباب، يعلمون و ...)(1)

یکی از راههای مهمی که موجب می شود با فساد مبارزه کنیم، آگاهی دادن است. به جوانها بگویید؛ مخفی نکنید. با بچه هایتان حرف بزنید. دبیرستانها و مدارس بگویند خطر عکس مبتذل و رابطه با نامحرم، چنین و چنان است؛ خطر فضای مجازی و لقمه حرام این و آن است. ما نمی گوییم و وقتی نمی گوییم، طرف هم نمی داند.

ابی بکر این طرف است، خواهرش عایشه آن طرف. اصحاب پیامبر مانندطلحه و زبیر این طرف هستند، امیرالمؤمنین پسر عموی پیامبر آن طرف است. اینها در مقابل هم صف کشیده اند.

این جنگ با بدر و احد متفاوت است. در بدر و احد، یک طرف می گفت: «الله اعلى و اجل». آن طرف می گفت: «ان لنا عزی»؛ ما عزى داریم، این طرف می گفت: «الله مولانا». دو خط کاملا روشن؛ اما در جنگ جمل هر دو می گویند: «حَيَّ عَلَى اَلصَّلاَةِ حَيَّ عَلَى اَلْفَلاَحِ». جنگ مسلمان با مسلمان شده. فتنه این جاست. الآن ببینید داعشیها پرچم «لا إله إلا الله» در دست می گیرند. اگر پرچم کفر در دست می گرفتند، خیال همه راحت بود. این طور است که عده ای را گول میزنند و جذب می کنند.

حضرت فرمودند: زبیر! قصه ای برایت بگویم: یادت می آید روزی من و تو ایستاده بودیم که رسول خدا صلی الله علیه و آله از کنارمان گذشت و هر دوی ما سلام کردیم و پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله جلو آمد و به تو فرمود: «أَ تُحِبُّ عَلِيّاً؟»؛ أيا على را دوست داری؟ تو گفتی: آری، علی جان من است. یادت می آید؟ زبیر گفت: آری. فرمود: یادت هست پیامبر صلی الله علیه و آله من به تو چه فرمود؟ فرمود: «تُقَاتِلُهُ وَ أَنْتَ ظَالِمٌ»(1) روزی تو با علی می جنگی و آن روز تو ظالم هستی و على برحق است. این آگاهی دادن است. از امام صادق و امام باقر علیها السلام روایت شده که مردم چهار دسته اند: عالم، جاهل، غافل و گمراه.

1. عالم؛ از عالم اطاعت کنید.

2. جاهل؛ جاهل چیزی بلد نیست. فرمود: «فَعَلِّمُوهُ»؛ به او یاد بدهید.

3. غافل؛ می داند اما فراموش کرده است؛ یعنی دقت ندارد یا هوای نفس مانع شده است.

درباره غافل می گوید: «فأيقظوه»؛ او را بیدار کنید. زبیر جاهل نبود، غافل بود؛ چون قصه را

ص: 28

میدانست اما شاید فراموش کرده بود.

4. گمراه؛ مانند کسی که می خواهد سوار خودرویش بشود، اما به اشتباه سوار خودروی دیگری که شبیه خودروی خودش است می شود.

جاهل، نادان است. غافل، بی دقت است. ضال، راه را گم کرده است. لذا می گوید: ضال را هدایت کنید.(1)

زبیر فکری کرد و گفت: آقا! حق با شماست. سپس شمشیرش را غلاف کرد و برگشت. پسرش گفت: چرا سرت این قدر پایین است؟ گفت: من با امیرالمؤمنین نمیجنگم. حضرت چیزی به من گفت و من فهمیدم اشتباه کردم. زبیر سرانجام به بهانه ای از میدان جنگ فرار کرد و در آن جا نایستاد؛ سر به بیابان گذاشت و رفت. زبیر در جنگ جمل کشته نشد. او به میدان پشت کرد و در بیابان ها می رفت که ناگهان کسی او را دید و کشت. وقتی سر و شمشیر زبیر را خدمت آقا امیرالمؤمنین آوردند و کشته شدن او را خبر دادند، آقا اظهار ناراحتی کرد وفرمود: هم قاتل و هم مقتول در جهنم هستند. حضرت وقتی شمشیر زبیر را نگاه کرد فرمود: «طَالَمَا وَ اَللَّهِ جَلاَ بِهِ اَلْكَرْبِ عَنْ وَجْهِ رَسُولِ اَللَّهِ»؛(2) این شمشیر بارها ناراحتی را از پیامبر صلی الله علیه و آله زدود.

گاهی اوقات جبران و توبه از یک گناه و اشتباه بزرگ، به این نیست که شما بروی. شما رفتی؛ بقیه که به حمایت از شما آمده اند، دارند می جنگند. شما باید بایستی سخنرانی کنی و فریاد بزنی و بگویی من اشتباه کردم. صرف رفتن و خالی کردن صحنه که درست نیست. چند هزار کشته در میدان جنگ جمل بر زمین ماند؟!

ص: 29

به عبارات گوناگون معنا می کنند غیر از اهل بیت.

به هر حال، حضرت علی علیه السلام جوان را متوقف کرد و فرمود: میدانی «النَّبَإِ الْعَظِيمِ » چه کسی است؟ «وَ اَللَّهِ إِنِّي أَنَا اَلنَّبَأُ اَلْعَظِيمُ»؛(1) به خدا «النَّبَإِ الْعَظِيمِ » من هستم؛ تو با چنین کسی میجنگی. به این آگاهی دادن می گویند.

یکی از راه های مبارزه با فساد آگاهی دادن است. انسان وظیفه دارد بگوید؛ یا گوش می دهند یا نمی دهند. این موسیقی حرام است، این ساز و آهنگ در عروسی جایز نیست. خواهر من! این حجاب نیست؛ حجاب باید همه سر و بدن را بپوشاند. جوان عزیز این نمازی که شما خواندید، فلان مشکل را دارد. این آگاهی دادن است.

مطلب را به اشتباه متوجه شد؛

وقتی کسی نمی داند، هر چه برایش توضیح بدهند فقط مجهولاتش بیشتر می شود.نابینا بودن یک عیب ظاهری است؛ ولی برخی با این که چشم و گوش دارند اما چیزهایی نمی گذارد ببینند و بشنوند.

تَفْسِيدُ اَلرَّأْيِ»،(1) لجاجت باعث می شود رأي و نظر انسان فاسد شود.

آدمهای لجوج شناخت پیدا نمی کنند. ابوجهل لجوج بود، ناآگاه نبود. روزی در کوچه های مکه بی اختیار پیامبر را در آغوش گرفت و جلو رفت، سپس عقب آمد. به او گفتند: چه کردی؟ گفت: «إني أعلم أن ما يقول محمد صلى الله عليه وسلم حق»؛(2)من میدانم او راست می گوید. او پیامبر است و دروغ نمی گوید. پس ابوجهل میدانست اما لجاجت نمی گذاشت ایمان بیاورد. از این نمونه ها در تاریخ فراوان داریم. گاهی به خاطر لجاجت، قدرت شناخت و فهم از انسان گرفته می شود.

.گرفته می شود. اصلا هیچ چیز را نمی بیند؛ نه پدر و مادر، نه پیر و جوان. مشورت هم نمی خواهد. می رود به نقطه صفر می رسد و بعد فریاد می زند. حالا پدر و مادر باید بدوند.

در روایات واژه ای به نام «سکر» وجود دارد؛ سکر یعنی مستی. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: سزاوار است که انسان از چند مستی دوری کند: مستی جوانی، مستی قدرت و مستی مال.(1) این مستی ها گاهی مانع می شوند و نمی گذارند انسان حقیقت را ببیند و بشنود. پس یکی از راههای مبارزه با فساد آگاهی دادن، اطلاع دادن و گفتن است.

گذشته را ببینید که بازاریها مرجع داشتند. مرحوم آیت الله سید احمد خوانساری مرجع بازاری های متدین تهران بود. آقای مجتهدی می فرمودند: ایشان مرجع متدینین است. خیلی محتاط بود. امام رحمة الله خیلی به ایشان ارادت و محبت داشت. آقا سید احمد خوانساری 99 سال عمر کرد. مرد بسیار سالمی بود و پایین قبر علامه طباطبایی خاک شده است. در بازار سید عزیزالله تهران، آیت الله خوانساری بود. منبری شان هم آقای فلسفی بود. در بازار قم نیز آیت الله احمدی میانجی، آیت الله دیباجی، آیت الله آقا سیدمهدی روحانی و ... بودند. الآن هم همین طور است.

آگاهی دادن به مردم یکی از شیوه های امیرالمؤمنین و اهل بیت علیهم السلام برای مبارزه با فساد بوده است.

سخن گفت؛ چون اثر گفت و گوی چهره به چهره بیشتر است. مدتی پیش، خدمت آقای قرائتی بودم که ایشان فرمودند: من اخیرا به این نتیجه رسیده ام که سخنرانی برای جمعیت انبوه خوب است اما اثر تبلیغ چهره به چهره را ندارد.

انار را یکی یکی می چینند؛ این طور نیست یک مرتبه یک لگد به درخت بزنند و همه انارها بریزد. ائمه ما گاهی وقت می گذاشتند و افراد را به طور ویژه راهنمایی می کردند. این کار ائمه جماعات و روحانیون در جامعه، در مدرسه، در مسجد محله و ... است. امام سجاد علیه السلام بایست می گفت که تمام مردم شام منحرف هستند، این هم روی آن! اگر من این را آگاه کنم چه اثری دارد؟ یکی این جا آگاه شد، یکی هم در مجلس یزید. او سفیر روم بودکه پس از آگاه شدن، به منبر رفت و برای مردم سخنرانی کرد. در دروازه شام، پیرمرد با حرف های امام متغیر شد و عذرخواهی کرد و شروع به لعنت یزیدیان و قاتلان ابی عبدالله علیه السلام كرد.(1)

شام یک شهر این چنینی بود. مردمانش اموی مذهب و دشمن اهل بیت علیهم السلام بوده و با تعالیم بنی امیه رشد کرده بودند. اما در میان آنها افرادی حضور داشتند که اهل بیت علیهم السلام را می شناختند یا آن روز از شهرهای دیگر به شام آمده بودند. یکی از این افراد، سهل ساعدی است. سهل از اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله است. ایشان می گوید: من سفری به بیت المقدس داشتم و سپس در ماه صفر به شام برگشتم. دیدم شام را آذین بسته اند و مردم لباس نو پوشیده، آماده جشن هستند. هر چه فکر کردم، دیدم در ماه صفر که جشن نیست؛ چه مناسبتی است که این طور مردم اجتماع کردند؟!

به من گفتند: قرار است تعدادی اسیر وارد شهر شام شوند. این ها با حکومت مرکزی جنگیده اند و الآن سرهای رهبرانشان بالای نیزه است و زن و بچه شان اسیر شده اند. گفتم: اینها از کدام قوم هستند؟ قوم روم هستند یا قوم دیلم؟ از کدام جمعیت هستند؟ به هرحال

ص: 36

وقتی مسلمانان خوشحالی می کنند و جشن می گیرند، ناگزیر طرف مقابل دشمن و کافر است. سهل می گوید: خودم را به سرعت به دروازه ساعات شام رساندم و نگاه کردم دیدم هجده سر نورانی بالای نیزه است. خدایا! من این سرها را می شناسم.

رَأْسُ زُهْرِيُّ قمري * * * أَشْبَهَ الْخَلْقِ بِرَسُولِ اللَّهُ(1)

این سری که جلوی سرهاست و برفراز نیزه بلند، مثل خورشید می درخشد، سر حسین پسر پیامب صلی الله علیه و آله است. خیلی متأثر شدم. مردم چه می گویند؟ این ها که دختران پیغمبر هستند، این ها که نوه های رسول خدا هستند؛ چطور جشن گرفته اند؟ خودم را به سیدالساجدين علي رساندم و عرض کردم: آقاجان! پیرغلام شما سهل ساعدی هستم. من امروز متوجه ماجرا شدم. آقا خیلی خوشحال شد. در این شام اموی، یک پیرو اهل بیت، یک علوی پیدا شده. بلافاصله جلو رفتم و عرض کردم: آقا! اگر در خواست و امر و فرمانی است، بفرمایید. حضرت نكات مختلفی گفتند. فرمودند: سهل! مقداری پول به این نیزه دارها بده تا سرها را از مقابل کجاوه ها دور کنند که مقابل کودکان و بانوان حرم ابی عبدالله نباشد و آل الله در معرض دید نامحرمان قرار نگیرند.(2) بعضی نقل کرده اند که فرمود: اگر قدری پارچه داری، این زنجیرها و آهنها بدنم را آزار می دهد... .

ص: 37

در آیه سی ام سوره بقره است

قرآن می فرماید: «وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ»؛ چون خدا به فرشته ها گفت میخواهم جانشینی برای خودم در زمین قرار دهم، همه آنها بلافاصله مخالفت کردند؛ یعنی نظر و رأی منفی دادند و گفتند: آیا می خواهی کسی را روی زمین قرار دهی که فساد می کند؟

مفسرین می گویند: قبل از این انسان، انسان هایی دیگر در کره زمین بودند که از بین رفتند و نسلشان منقرض شد. حضرت آدم اولین بشری است که بعد از قطع خلقت آفریده شد. آدم ابوالبشر در حدود شش هزار سال پیش زندگی می کرد و آفرینش او آغاز خلقت انسان ها نیست، چون در روایات آمده است که پیش از آن نیز انسان روی زمین زندگی می کرد. مرحوم علامه طباطبایی و برخی مفسرین دیگر می گویند: وقتی فرشتگان به ساختار انسان نگاه کردند، دیدند این موجود شهوت و غضب و غریزه و عقل و فطرت دارد. فرشته شهوت و غضب نداشت، اما خدا می خواست موجودی بیافریند که در آن شهوت و غضب باشد و آنها می فهمیدند غضب و شهوت یعنی چه. می دانستند اگر این موجود طغیان کند هیچ چیز جلودارش نیست.

وقتی فرشتگان ترکیب انسان را دیدند که عقل و شهوت و غضب و فطرت و غرایز مختلف مانند حب ریاست دارد، به همین دلیل آن سخن را گفتند. البته خدا به آنها جواب داد و فرمود که: شما فقط منفی را نبینید؛ «إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ»؛(1) من چیزهایی میدانم که شما نمیدانید. عرض من این است که فرشته ها نیز به بحث فساد توجه کردند و دست روی همین موضوع گذاشتند.

قرآن می فرماید: روز قیامت کسانی اهل نجات هستند که در این دنیا دو ویژگی منفی

ص: 39

نداشته باشند: یکی علو یعنی استکبار و تکبر و دیگری، فساد. این آیه را حضرت علی علیه السلام مرتب در بازار می خواند: «تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ »؛(1) در قیامت کسی آرامش دارد که تكبر و فساد نداشته باشد. بینید موضوع فساد چقدر مهم است که هم در آغاز خلقت انسان مطرح شد و هم خدا می فرماید: کسانی در قیامت موفق هستند که اهل فساد نباشند.

ندارد؛ یعنی مبغوض خداوند هستند، 3- تاریخ را نگاه کنید. قرآن می فرماید: «وَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ»؛(1) ببینید عاقبت مفسدین چگونه بود.

گاهی یک نفر در جامعه فاسد است. این فساد شخصی است؛ اما گاهی یک گروه و تشکیلات فاسد است. آیة 48 سوره نمل می فرماید: در زمان حضرت صالح نه گروه بودند که ضد حضرت صالح پیامبر کار می کردند و هر نه گروه فاسد بودند: «وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ»؛ در شهر حضرت صالح نه گروه بودند که همگی اهل فساد بودند.

برای مبارزه با فساد چه باید کرد؟ راههای مقابله با فساد اجتماعی، خانوادگی، اداری، مالی و حتی مجازی چیست؟ فساد را که نمی توان ریشه کن کرد؛ مشکل رشوه و فحشا و شراب همواره در جوامع بشری وجود داشته است. آری، حضرت حجت امام صلاح و شایستگی است. او وقتی بیاید فساد را ریشه کن و عدالت جهانی را پیاده می کند؛ اما وظیفه امروز ما در مقابل فساد چیست؟ در جلسه قبل یک راه را گفتم و آن بینش و آگاهی و اطلاع دادن بود؛ این که همه بدانند چه چیزی بد است، چه چیزی خوب است.

فکر کرد. چرا در فقه ما آمده: خرید و فروش کتب ضاله حرام است؟ چون زمینه انحراف را پدید می آورند. لذا اسلام بر این نکته تأکید دارد که انسان باید از همان اول، از زمینه های گناه دوری کند.

چیزها در موبایلش نبود. اگر حیا داشت که این چیزها در وبلاگش نبود و این طور نسبت به علما و مراجع و العياذ بالله - ائمه و دین حرمت شکنی نمی کرد.

2. «و الأمانة»؛ دومین مورد امانت است. امانت دار هست؟ اگر حرفی به او زدی، پیش خودش نگه داشت یا همه عالم باخبر شد؟ یک فیلم از تو پیدا کرد و یک عکس از تو گرفت، در اینترنت پخش شد یا نه؟

3. «والصدق»؛ سومین مورد صدق است. دروغ می گوید یا راست؟ اگر دروغ می گوید، به درد تو نمی خورد.

فرمود: سه چیز را امتحان کنید. اگر این مثلث سه ضلعی در کسی بود با او دوست شوید؛ «و إذا لم ترها فلا ترجه»؛(1) وگرنه مواظب باشید و احتیاط کنید. امام صادق علیه السلام فرمود: «لاَ تُسَمِّ اَلرَّجُلَ صَدِیقاً وَ سَمِّهِ مَعْرِفَهً حَتَّی تُخْبِرَهُ بِثَلاَثِ خِصَالٍ حَتَّی تُغْضِبَهُ فَتَنْظُرَ غَضَبَهُ یُخْرِجُهُ مِنْ حَقٍّ إِلَی بَاطِلٍ وَ تُسَافِرَ مَعَهُ وَ تُخْبِرَهُ بِالدِّینَارِ وَ اَلدِّرْهَمِ.»؛(2) شخصی را رفیقت قرار نده تا به سه خصلت او را آزمایش کنی: 1- زمانی که غضب کرد نظر کن ببین آیا خشمش او را از حق به سوی باطل خارج می کند؟ 2- با او مسافرت کن، 3- با او معامله کن. اگر خواستی با کسی ارتباط برقرارکنی، با او به مسافرت برو یا معامله انجام بده ببین چطور است.

امام سجاد فرمود: از سه چیز بپرهیزید: اول، نشست و برخاست با انسانهای لاأبالی.

نشست و برخاستهای نادرست، زمینه بسیاری از گناهان و فسادها را پدید می آورند.

همنشینی با عالم اسلام روایات فراوانی درباره آداب معاشرت دارد؛ مانند: با عالم هم نشین شو؛ اما با هر

ص: 43

عالمی منشین. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «لَا تَجْلِسُوا عِنْدَ کُلِّ عَالِمٍ »؛(1) در محضر هر عالمی نشینید. پس با چه عالمی بنشینم؟

الف) با عالمی بنشین که شکت را به یقین تبدیل کند. گاهی انسان پای منبر کسی می نشیند که به این دعا و آن حدیث و روضه و فلان کتاب و تاریخ شبهه وارد می کند و وقتی بیرون می آید، تمام اعتقاداتش به هم ریخته است. نشستن پای صحبت چنین عالمی، فساد آور است. اگر شک تو را به یقین تبدیل می کند با او بنشین.

ب) عالمی که رغبت و میل به دنیا را به زهد تبدیل کند. وقتی از کلاس درسش بیرون می آیی رغبتت به آخرت زیاد شود.

آقا شیخ مرتضی حائری، فرزند آقا شیخ عبدالکریم حائری، انسان بسیار وارسته ای بود و دنیا برایش هیچ ارزشی نداشت. من از مرحوم آیت الله مشکینی له شنیدم می فرمودند: هرکس میخواهد چهره بهشتی ببیند، آقا شیخ مرتضی حائری را نگاه کند. ایشان پیش از انقلاب در مسجد امام حسن عسکری قم درس تفسیر قرآن داشت. وقتی از محضر ایشان بلند میشدی، واقعا رغبت به دنیا از قلبت بیرون می رفت. با این عالم بنشین. یادم است آیت الله مظاهری در مسجد اعظم قم درس اخلاق می گفت. کلام ایشان، جوانان دبیرستانی و دانشگاهی را زیر و رو می کرد و تحت تأثير قرار میداد. با این عالم باید بنشینی.

ج) عالمی که در وجودت خیرخواهی ایجاد کند. پس اولین نصیحت امام سجاد علیه السلام این است که با هر کسی ننشینید. یکی از عمده ترین عوامل فساد، نشست و برخاستهای غلط و لهوآلود و بیهوده و جلسات گناه است.

ص: 44

و گفتار و نشست و برخاست کنترل شد جلوی خیلی از فسادها گرفته می شود.

نتیجه و خلاصه عرض من این شد که یکی از راههای مبارزه با گناه، از بین بردن زمینه فساد است. ائمه ما به این مسئله مقید بودند و آن را به فرزندانشان تأکید می کردند.

امام کاظم علیه السلام هم در سن کودکی و در گهواره بود. يعقوب بن سراج می گوید: به کنار گهواره آقازاده رفتم تا فرزند امام را ببینم و سلام عرض کنم. ناگهان دیدم آقازاده به سخن آمد. این اعتقاد ماست که ائمه علیهم السلام این توانایی را داشتند. حضرت عیسی بن مریم در گهواره سخن می گفت. ائمه ما از همه انبیاء به جز رسول خدا بالاترند. يعقوب بن سراج می گوید: آقازاده به زبان آمد و فرمود: اسم دخترت را عوض کن. می گوید: اسم دختر من حميرا بود.(1) بعضیها اسم های نامأنوس برای فرزندانشان انتخاب می کنند و ادعایشان این است که می خواهیم نام فرزندمان ایرانی باشد.

نام های ائمه، ایرانی یا عربی نیست، بین المللی است. امروز کسی نمی تواند بگوید نام حسین عربی است؛ این نام بین المللی است، نام فاطمه بین المللی است. نام گذاری کودک مهم است. این ها ایجاد زمینه است. اسلام تأکید دارد: امام باقر علیه السلام فرمود: «انْکِحْ وَ عَلَیْکَ بِذَوَاتِ الدِّینِ»؛(2) ازدواج کن؛ و بر تو باد زنان متدین.

عزیزان! دخترها و پسرهای دین دار را انتخاب کنید.

لقمه ای که پس از ازدواج در خانه می آید، این نیز اثر دارد. این موارد از عوامل فسادند.

موسی! اگر تا قیامت هم گریه کند جوابش را نمی دهم. حضرت موسی عرض کرد: چرا؟ خطاب شد: «لِأَنَّ فِي بَطْنِهِ حَرَاماً وَ عَلَى ظَهْرِهِ حَرَاماً وَ فِي بيتيه حَرَاماً »؛(1) چون در شکمش لقمه حرام است، زندگی اش با حرام است، و گوشتش از حرام است و این ها مؤثر است.

گفتار پدر یا مادر، اینها اثر دارد؛ به همین دلیل در روایات ما تأکید شده است مادران، کودک را با وضو شیر بدهند و مواظبت کنند و ذکر بگویند. امروز روان شناسان اینها را تأیید می کنند و می گویند نوع عاطفه مادر و برخورد مادر اثر دارد. بنابر آنچه گفته شد، دومین راه کار مبارزه با فساد، از بین بردن زمینه فساد است.

اگر زمینه های فساد را در ازدواج، فرزندداری، انتخاب دوست، و گفتار و شنیدار کنترل کنید بسیاری از فسادها در جامعه پیش نمی آید.

ص: 49

ما ذكر شده است. شروع پنج دین جهانی با حضرت نوح علیه السلام است، سپس ابراهیم پیامبر، بعد حضرت موسی و عیسی و بعد رسول خداست.

حقیقت دین یکی است. تمام ادیان الهی از توحید و معاد و اخلاق می گفتند. پس چرا تنوع دارد؟ چون دین تکامل یافته است؛ یعنی هرچه جلوتر آمده، احکام و مطالب مورد نیاز اضافه شده و همین طور تکامل یافته است تا نوبت به رسول خدا صلی الله علیه و آله رسید که دینش کامل ترین دین است. معنای تعدد ادیان،تعدد اعتقادات نیست؛ آخرین دین، همان نخستین دین است.

قرآن بعد از آن که پنج پیامبر جهانی را نام می برد می فرماید: 1- «وَ أَقِيمُوا الدِّينِ »؛ ستون دین را نگه دارید و نگذارید دین زمین بخورد، 2- «وَلا تَتَفَرَّقواهُ»؛(1) اختلاف و تفرقه میانتان نباشد. این دو رمز نجات اند.

فرق قوانین دینی با قوانین بشری چیست؟ قوانین بشری به قانون هایی گفته می شود که ساخته بشر است؛ مثلا: شهرداری بر خانه و مغازه مالیات می بندد؛ نیروی انتظامی برای عبور و مرور وسائل نقلیه قانون می گذارد؛ قوه قضائیه قوانینی دارد؛ هر اداره ای برای خودش مقرراتی دارد؛ در سازمان ملل نیز اعلامیه حقوق بشر نوشته اند و قوانینی گذاشته اند. پنج فرق اساسی بین قوانین الهی و قوانین بشری وجود دارد که آنها را خواهم گفت؛ آنوقت ببینید چرا می گوییم اگر دین باشد، زمینه فساد در جامعه از بین می رود.

لذا نیت اطاعت از قانون دینی هم ثواب دارد. اگر کارمند اداره خواب بماند و بگوید: «نیتم این بود که بیایم اما نتوانستم»، برایش غیبت نمی زنند؟ چرا می زنند. ولی اگر نیت کردی نماز شب بخوانی و خواب ماندی، به شما ثواب نماز شب را می دهند. دین روی نیتها هم نمره می گذارد. مثال دیگر: اگر مالیات مغازه ات را از روی ترس پرداخت کنی و دو تا ناسزا هم بگویی، رسیدش را به تو می دهند و می گویند: برو.

اما اگر بخواهی برای مسجد و امام حسین علیه السلام این طور پول بدهی قبول می کنند؟ نه، اخلاص می خواهد. منافقان در زمان پیامبر با یک مسجد شیک ساختند؛ اما چون مسجد ضرار (1)بود و نیتی پلیدانه در آن نهفته بود، حضرت دستور داد خرابش کنند. در قوانین بشری نیت مهم نیست، اما قوانین دینی و الهی، نیت می خواهد. دین به نیت نمره میدهد. پیامبر ی الله علیه و آله فرمود: «نِيَّةُ اَلْمُؤْمِنِ خَيْرٌ مِنْ عَمَلِهِ»؛(2) نیت مؤمن، بهتر از کردار اوست.

منطقه خيبر، سرزمینی یهودی نشین در نزدیکی مدینه بود. پس از جنگ خیبر، پیامبر صلی الله علیه و آله آن منطقه را به همان یهودیان واگذار کرد و از آنها نگرفت. بنای اسلام بر صلح است. پیامبر پس از فتح مکه نیز آن را به خود مردم مکه سپرد تا اداره اش کنند. حضرت به یهودیان خیبر فرموده بود شما باید جزیه بدهید. پیامبر صلی الله علیه و آله هر سال نماینده ای می فرستاد. نماینده، تعداد زمین ها و میزان برداشت محصولات را ارزیابی می کرد. عبدالله بن رواحه نماینده رسول خدا صلی الله علیه و آله در خیبر بود. او به خیبر آمد و سران خیبر از او استقبال کردند. عبدالله بن رواحه حاصل زمین را درست برآورد کرد.

گفتند: هرچه می خواهی به تو می دهیم؛ تو نیز مقدار جزیه را کمتر بنویس. اگر ده هزار هکتار است، بگو پنج هزار هکتار بود. اگر ده تن محصول دارد، بگو سه تن بود. عبدالله بن رواحه تنها رفته بود و کسی نمی توانست از موضوع باخبر شود. اما بلافاصله با ناراحتی بلند شد و گفت: من این کار رابرای خدا انجام می دهم و رشوه نمی گیرم و درست حساب و کتاب کرد. این باعث اعتراض آنها به رسول خدا صلی الله علیه و آله شد.(1)

پیامبر صلی الله علیه و آله که ناظری دنبال او نفرستاده بود. اما خدا که هست. در همان جنگ خیبر، چون محاصره طول کشید، مواد غذایی مسلمان ها تمام شد. کار به جایی رسید که حیواناتی را که گوشتشان مکروه است، مانند الاغ و اسب، اینها را ذبح می کردند و می خوردند.

این ها امانت است. (1)اینها را برگردان و بعد بیا. این تعهد دینی است.

دهیم یا کم کنیم؛ چون اعتقاد ما این است که قوانین الهی خطاناپذیرند.

یکی از چیزهایی که امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه فرموده است: «يَسْتَحِلُّونَ حَرَامَهُ بِالشُّبُهَاتِ اَلْكَاذِبَةِ»؛(1) مردم آخرالزمان حرام الهی را با شبهات كاذب حلال می کنند. امام صادق علیه السلام فرمود: «حَلاَلُ مُحَمَّدٍ حَلاَلٌ إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ»(2) حلال محمد تا روز قیامت حلال است

فرمود: «إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ اِسْتِخْفَافاً بِالدِّينِ»؛(1) من بر شما از استخفاف و بی اعتنایی کردن به دین میترسم.

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله عبور می کرد که دید بچه ها در کوچه بازی می کنند.فرمود: وای از پدران بچه های آخرالزمان. گفتند: چرا؟ فرمود: به دنیای بچه هایشان بیش از دین آنها اهمیت می دهند.(2)

کسی آمده بود و می گفت: خواستگاری دارم که خیلی خوب است و ماشین و خانه دارد ولی یک اشکال کوچک دارد: نماز نمی خواند! اگر با کسی به مسافرت می روید که دینتان به خطر می افتد، با او نروید. اگر رفیقی انتخاب می کنید که دینتان به خطر می افتد، او را انتخاب نکنید. اگر لباسی می پوشید که دینتان به خطر می افتد، آن را نپوشید. مگر می شود آدم لباسی بپوشد که دینش به خطر می افتد؟ بله، حضرت على علیه السلام فرمود: «مَنْ رَقَّ ثَوْبُهُ رَقَّ دِينُهُ»؛(3) لباس رقیق و نازک، دین انسان را به خطر می اندازد.

«اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَعِبًا وَلَهْوًا»؛(1) دین برای بعضی ها یک بازیچه است؛ یعنی از عنوان دین و ائمه و مجلس ابی عبدالله علیهم السلام برای پیشبرد اهداف خود استفاده می کنند. می بینید خیانتهایی سنگین با ارقام کلان به اسم دین بیرون می زند؛ چون دین بازیچه شده است. دین نباید پلی برای دسترسی به اهداف شخصی باشد. دین میدان مانور و رقابت نیست؛ میدان اخلاص است.

آن استخفاف، لهو و لعب، بدعت و غلو نباشد. قرآن در دو آیه به مسیحیها خطاب کرده است: «لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ» ؛ در دینتان غلو نکنید. کسی که می خواهد ائمه علیهم السلام را بشناسد، جامعه کبیره، زیارت غدیریه و زیارت اربعین، بهترین شناخت نامه اند.

:از روی عقل باشد، هر چه شکنجه اش کنند دین خود را حفظ خواهد کرد؛ چندین شبکه عليه شیعه تبلیغ کنند، تکان نمی خورد. چند ریشتر زلزله، ساختمان محکم را از بین نمی برد، ولی ساختمان خاکی را نابود می کند. دینی که محکم باشد زلزله ماهواره و سایت و شبهه تکانش نمی دهد؛ اما دینی که تقلیدی و بی تحقیق باشد زود لطمه می خورد.

على علیه السلام فرمود: «الْمُتَعَبِّدُ عَلَی غَیْرِ فِقْهٍ کَحِمَارِ الطَّاحُونَهِ»؛(1) کسی که بدون فقه و آگاهی عبادت می کند، مانند دراز گوشی است که در آسیابی می چرخد و کار می کند! دین باید برگرفته از معصوم یا قرآن باشد؛ یعنی همان ثقلین. چرا رسول خدا صلی الله و علیه وآله فرمود: «بعد از من به دو ثقل قرآن و اهل بیت چنگ زنید»؟ چون این دین است که استوار می ماند و با فهم و آگاهی است.

بحث ما درباره آیه سیزدهم سوره شوری بود. گفتیم قرآن در راستای مبارزه با فساد می فرماید دین را در جامعه تقویت کنید. کسی که بدنش قوی است، با یک بیماری بیمار نمی شود.

چطور دین را تقویت کنیم؟ راههای پابرجاکردن دین چیست؟ اقامه دین به چیست؟ این بحث مهمی است. خدایا! مصیبت را در دین ما قرار نده. وقتی مصیبتی به امام صادق علیه السلام می رسید، می فرمود: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَجْعَلْ مُصِیبَتِی فِی دِینِی»؛(2) خداوند را شکر می کنم که مصیبت را در دینم قرار نداد. از دین باید حمایت و حفاظت کرد، دین را باید یاری و

ص: 60

نصرت کرد.

یکی از مظاهر دفاع از دین، حضرت ابالفضل العباس علیه السلام است. وقتی دستهای مقدسش از بدن قطع شد فرمود:

وَ اللَّهِ إِنَّ قَطَعْتُمْ یمینی * * * إنی أُحَامِي أَبَداً عَنْ دینی (1)

به خدای سوگند اگرچه دست راست مرا از پیکرم جدا سازید باز هم برای همیشه و تا آخرین نفس از دین و آیین خویش دفاع خواهم کرد. وقتی بحث حمایت از دین است دست های اباالفضل بریده و بدن قطعه قطعه میشود.

ص: 61

اما این غرایز در فرشتگان نیست و لذا می فرماید: «لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ »(1)فرشتگان هیچ وقت گناه نمی کنند و امکان معصیت در آنها نیست؛ چون غریزه ندارند. آنان هرچه خدا فرمان بدهد انجام می دهند و مطیع محض هستند؛ چه فرشتگان آسمانی و چه فرشتگان زمینی. اما در وجود حیوانات درست برخلاف فرشتگان - فقط غريزه است و عقل نیست؛ به همین جهت از آنها تکلیف خواسته نشده است.

حیوان گرسنه می خواهد خودش را سیر کند و کاری ندارد حلال یا حرام است. هر کجا با غذایی برخورد کند می خورد. اگر غضب و عصبانیتش فوران کند نگاه نمی کند چه کسی در مقابلش است. در آنها عقل نیست، ممکن است الهاماتی باشد. اما انسان یک موجود مرکب است که هم عقل وفطرت دارد و هم غرایز و امیال. البته همه اینها باید در وجود انسان باشد؛ زیرا اگر نباشد نسل بشر به خطر می افتد.

غریزه جنسی است که انسان ازدواج می کند و فرزند دار می شود. غريزة غضب است که وقتی تحریک شود شجاعت بیرون می زند و سرباز به میدان جنگ می رود و مبارزه می کند. آن که از امیال بد است، طغیان است. قرآن نمی گوید: ثروت بد است؛ می گوید: طغیان بد است. نمی فرماید: شجاعت بد است؛ می فرماید: خشم کنترل شود. نمی فرماید: ازدواج و ارتباط با همسر بد است؛ حتی توصیه دارد و می فرماید: ارضای غرایز از راه حلال؛ چون اگر این غرایز از هر راهی ارضا شود، انسان مانند حیوانات می شود و آن وقت دیگر عقل چه فایدهای خواهد داشت؟ اگر قرار باشد هر گرسنه ای از هر راهی خودش را سیر کند و هر کس شهواتش را از هر راهی ارضا کند و وقتی غضب کرد هرچه از دهانش بیرون می آید بگوید، معلوم است که از حیوان نیز بدتر می شود.

ص: 63

کسی باشد و دلش نخواهد انفاق کند، ولی اگر به حرف دل گوش نکرد و صدقه داد، عیبی ندارد. پیامبر تو نمی فرماید: بخل؛ می فرماید: بخلی که از آن اطاعت شود. سومین مورد این است که آدم به خودش ببالد.

فرعون را عجبش هلاک کرد. قارون را ثروت زدگی هلاک کرد. مردم از گرسنگی در حال مردن بودند اما کلیدهای خزانه قارون در صندوقچه حمل می شد.

بلعم باعورا را هوای نفس به زمین زد. قرآن در آیه 175 سوره اعراف می فرماید: این آدم آیات الهی را می دانست. بعضی از روایات دارد که بلعم مستجاب الدعوه بود و شیطان از او ناامید شده بود. «وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْنَاهُ آيَاتِنَا فَانْسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطَانُ فَكَانَ مِنَ الْغَاوِينَ »؛ پیامبر! قصه آن کس را بر ایشان بخوان که آیات خود را به او داده بودیم. بگو این آدم به زمین چسبید و تابع هوای نفسش شد. قرآن می فرماید: آیات از او گرفته شد و شیطان دنبالش رفت و بلعم باعورا سقوط کرد.

برخورد امام رضا علیه السلام با دختر پنج ساله

دختر پنج ساله ای وارد اتاق شد. امام رضا علیه السلام نیز نشسته بود. اهل مجلس یکی یکی به سر دخترک دست می کشیدند تا خدمت امام رضا علیه السلام آمد. حضرت فرمود: چند ساله است؟ گفتند: پنج ساله. آقا او را در آغوش نگرفت و فرمود: سزاوار است از همین الآن پرهیز شود.(1)

این حرف اشتباه است. شهید مطهری رحمة الله می نویسد: معنای این حرف این است که مثلا: بگوییم زباله ها را از خیابان ها جمع نکنید؛ عادی می شود.

چه کسی گفته گسترش منفی، منفی را مثبت می کند؟ منفی، مثبت نمی شود؛ عادی می شود. اگر این حرف درست بود، امروز غربی ها نمی بایست مشکل داشته باشند و نظام خانواده شان این گونه از هم پاشیده باشد.

غربیها و غربی زده ها این سوغات را به خورد بعضی از جوانان ما داده اند و تا حدودی نیز در این زمینه موفق شدند. نشانه موفقیت نسبی شان کاهش ازدواج و افزایش طلاق است. چرا باید در هر ساعتی هفده طلاق در این کشور ثبت شود؟ چرا بعضی ها جشن طلاق می گیرند؟ طلاق مبغوض خداست؛ جشن دارد؟! اینها نشانه موفقیت این شبکه های ماهواره ای است. بعضی ها توجه ندارند و دشمن خوش رنگ و لعاب را به خانه خودشان راه می دهند. اینها همه ناشی از فرهنگ غربی است که خودشان مبتلا بودند و الان کشورهای اسلامی را هم مبتلا کردند.عزیزان من! یک نوع از راههای پرهیز از فساد در جامعه، راههای بازدارنده است.

چطور حکومت عثمانی با هشتصد سال سابقه از هم پاشید؟ با همان مراکز فسادی که غربی ها در این کشور برپا کردند. لذا آقایان و بانوان و خانواده ها مراقب رفت و آمدها و حجاب بچه هایشان باشند.

امیرالمؤمنین علیه السلام در عراق فریاد می زد و می فرمود: آیا حیا نمی کنید؟ شنیدم زنان شما از خانه بیرون می آیند و در کوچه و بازار بدنشان با مردم برخورد می کند.(1)

کنند؛ اما زنها هم توجه داشته باشند. مراعات حقوق شوهر توسط زن، از بالاترین ارزش ها در اسلام است.

زنها نزد پیامبر آمدند و عرض کردند: یا رسول الله! ما از جهاد محروم هستیم؛ چه کنیم؟ فرمود: چه کسی گفته شما از جهاد محروم هستید؟! خوب همسرداری کردن جهاد زن است.(1)

می کند؟ چون دچار هم جنس گرایی شدند.

اما توصیه به خانم ها: «وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا »؛(1) چشمانشان را کنترل کنند. زن حق ندارد به مرد نگاه شهوت آمیز کند. دیگر این که قوای جنسی شان را کنترل کنند. هم چنین زینت هایشان را آشکار نکنند.

از آیت الله شبیری پرسیدم: منظور این قسمت آیه چیست؟ ایشان فرمودند: روایات صحیحی داریم که تمام بدن زن زینت است؛ پس منظور آیه این است که خودشان را عرضه نکنند و بدنشان را نامحرم نبیند، مگر صورت و دست ها را.

یکی از عوامل مهمی که جامعه را به فساد می کشاند بدحجابی است. قرآن کریم جاهلیت قبل از اسلام را مذمت می کند و می فرماید: پیامبر آمد و با آن مبارزه کرد. یکی از ویژگی های جاهلیت قبل از اسلام که در آیه 33 سوره احزاب ذکر شده، تبرج بود: ««وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى»؛ مردم! مثل جاهلیت قبل از اسلام تبرج نداشته باشید. تبرج از «برج» می آید. پوششی که زنها قبل از اسلام روی سر می گذاشتند، گوشه های آن را پشت گوشمی انداختند و وقتی پشت گوش می رفت، گردن و سینه پیدا می شد. به این تبرج می گفتند.

خدا در قرآن می فرماید: ای رسول ما! بگو تبرج برای جاهلیت است. بعضی از روسری های امروزی که واقعا از تبرج هم گذشته است!

قرآن می گوید: به زنها بگو به جای تبرج، خمار - یعنی روسری های بلند و جلباب بپوشند. جلباب، پوششی شبیه چادرهای عربی بود.

آخرین موردی که در آیه شریفه می فرماید: «وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ »؛ وقتی راه می روند پایشان را بر

ص: 67

زمین نکوبند؛ یعنی محرک راه نروند.

نگفت: «بابا»، نگفت: «آب و غذا»؛ گفت: «يا عمتاه هل من خرقة أستر بها رأسي»؛(1) عمه جان! پوششی نداری که سرم را با آن بپوشانم؟ اینها أمور سادهای نیست؛ سيرة اهل بیت علیهم السلام را نشان میدهد.

ص: 73

فرستاد و آن کلاغ کلاغی دیگر را کشت و سپس گودال کوچکی کند و کلاغ مرده را در آن دفن کرد. قابیل نگاه کرد و یاد گرفت. در علم جدید و روان شناسی نیز بحث الگوپذیری مطرح است.

کن!

امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه درباره انتخاب الگو چه می فرماید و چرا ما پیامبر گرامی اسلام و اهل بیت علیهم السلام را الگو قرار می دهیم؟ اصلا چرا روش و سبک زندگی آنان را جست و جو می کنیم؟ خدا در آیه بیست و یکم سوره احزاب می فرماید:«لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»؛ پیامبر خدا الگویی نیکو برای شماست.

کتابخانه ام رفتم و نهج البلاغه را برداشتم. چشمم به دعایی افتاد -امیرالمؤمنین سیزده دعا در نهج البلاغه دارد - که با این جمله آغاز می شود: «اَللَّهُمَّ إِنَّكَ آنَسُ اَلْآنِسِينَ لِأَوْلِيَاكَ»؛(1) خدایا! تو ازهرکس به آدم نزدیک تری. انسان هر چقدر هم غریب شود اما تو را داشته باشد

تنها نیست.

شیخ محمد عبده می گوید: ناگهان نوری در دلم روشن شد و غمم را برد. همان یک دعای امیرالمؤمنین در نهج البلاغه حالم را عوض کرد و تصمیم گرفتم شرحی بر این کتاب بنویسم

فرمود: « وَ إِنْ شِئْتَ ثَلَّثْتَ بِدَاوُدَ علیه السلام مَلاَ صَاحِبُ اَلْمَزَامِيرِ وَ قَارِئُ أَهْلِ اَلْجَنَّةِ »، الگوی سوم حضرت داود قاری بهشت است. «عَلَيْهِ السَّلاَمُف لَقَدْ كَانَ يَعْمَلُ سَقَائِفُ اَلْخُوصِ بِيَدِهِ» او با دستهایش زنبیل می بافت. داود، پیامبر خدا بود! خدا می تواند به پیامبرش گنج بدهد؛ اما داود زنبیل می بافت و به اصحابش می فرمود: چه کسی این زنبیل ها را از من می خرد؟ امرار معاش حضرت داود از راه زنبیل بافی بود.

آقایی آمده و به من می گوید: من نانوایی دارم؛ پسرم بیکار است اما حاضر نمی شود پیش من کار کند. چه اشکالی دارد؟ انبیای الهی چوپانی و زنبیل بافی کردند؛ امیرالمؤمنین چاه کنده و کشاورزی کرده است. بنده خدا می گوید: در روستا در هکتار زمین دارم. سه تا از بچه هایم بیکار هستند اما سر زمین نمی آیند.

این خطبه خیلی زیباست! اول فرمود: پیامبر کافی بوده و نیازی به دیگران نیست، زیرا:

نام احمدنام جمله انبیاست *** چون که صد آمد نود هم پیش ماست حضرت محمد صلی الله علیه و آله خاتم الأنبیاست و بر همه پیامبران برتری دارد؛ ولی خدا به او نیز می فرماید: «فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ»(1) انبیای گذشته را الگو قرار ده. هم چنین می فرماید: «فَاصْبِرْ كَمَا صَبَرَ أُولُو الْعَزْمِ »؛(2) پیامبران قبل از تو صبور بودند، تو هم صبور باش.

می خورد. امیرالمؤمنین در پایان می فرماید که: الگوی کامل، همان پیامبر گرامی اسلام است. «قَاسَ بِنَبِيِّكَ اَلْأَطْيَبِ اَلْأَطْهَرِ صلی الله علیه و آله فَإِنَّ فِيهِ أُسْوَةً»؛ به پیامبر اکرم تأسی کنید. هرکه بخواهد پیامبر را الگو قرار دهد، همان برایش کافی است.

به این قسمت خطبه توجه کامل داشته باشید که بیان می کند چه کسی محبوب ترین بنده هاست. «أَحَبُّ اَلْعِبَادِ إِلَى اَللَّهِ اَلْمُتَأَسِّي بِنَبِيِّهِ»(1) محبوب ترین بندگان در پیشگاه خدا کسی است که پیامبر الگویش باشد.

امیرالمؤمنین علیه السلام گفتند: دو نفر جلوی بت نماز می خوانند. حضرت هر دو را به حضور خواست و فرمود: یا دست برمیدارید یا می گویم شما را اعدام کنند. این بدعت است.

امام صادق علیه السلام ایستاد، دستانش را روی ران مبارک گذاشت و فرمود: پیامبر این گونه نماز می خواند. وضو گرفت و فرمود: این وضوی پیامبر است.

اما بخشی از سنت پیامبر واجب نیست؛ مثل مسواک زدن، ناخن گرفتن در روز پنجشنبه

نگرانی های پیامبر صلی الله علیه و آله بعد از خودش

عزیزان من! یکی از راههای مبارزه با فساد این است که پیامبر صلی الله علیه و آله در زندگی ما الگو باشد. همین پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «ثَلاَثٌ أَخَاهُ عَلَى أُمَّتِي مِنْ بَعْدِي» بعد از خودم از سه چیز بر امتم نگران هستم.

کار کردند؛ همیشه نگران باشید. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «لَا یَزَالُ الْمُؤْمِنُ خَائِفاً مِنْ سُوءِ الْعَاقِبَهِ»(1) مؤمن همیشه باید از پایان کارش بترسد.

امام کاظم علیه السلام به يونس بن عبدالرحمن فرمود: این دعا را زیاد بخوان: «اَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْنِي مِنَ اَلْمُعَارِينَ وَ لاَ تُخْرِجْنِي مِنَ اَلتَّقْصِيرِ»؛(2) خدایا! دین ما عاریه ای نشود و همیشه خودمان رامقصر بدانیم.

چرا حضرت على علیه السلام با آن که معصوم است اما در دعای کمیل طلب مغفرت می کند؟چون می خواهد همیشه خودش را در نزد خدا پایین ببیند.

جوانان! توجه داشته باشید که استغفارهای ائمه برای آمرزش گناه نیست. دقت کنید که فریب سخنان منحرف کننده را نخورید!

:می گویند این بخش مربوط به دوران کودکی و نوجوانی است و به همین دلیل کودک وقتی اسباب بازی می بیند آن را می خواهد.نوجوانی دوران بازی است. بعد می فرماید: «وَزِينَةٌ» بخش دیگرش زینت است. زینت برای جوانان است که بهترین آرایشگاه و بهترین عطر و بهترین لباس را انتخاب کنند.

مرحله بعد میان سالی است. قرآن می فرماید: «وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ»؛ فخرفروشی به یکدیگر. جوان که چیزی ندارد به آن بنازد. وقتی انسان به میان سالی رسید و دارای زن و بچه و خانه و زندگی شد، شروع به فخرفروشی می کند.

آخرین مرحله هم مرحله پیری است: « وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ »؛ افزون طلبی در اموال و اولاد. دورانی است که می شمارد چند فرزند و نوه و نتیجه دارد. قرآن این چهار مرحله را در یک آیه بیان کرده، سپس تشبیه زیبایی می آورد و می فرماید: می دانید این چهار مرحله مثل چیست؟ « َمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا » در زبان عربی، باران را هم مطر می نامند و هم غيث.

به هر بارانی مطر گفته می شود، چه سودمند باشد و چه آسیب زا. بعضی از باران ها برای کشاورزی مضر هستند و محصولات را خراب می کنند. ولی غیث به باران سودمندی گفته میشود که به موقع باریده است. بارانی که در زمان مناسب و به مقدار مناسب بیاید غيث نام دارد. قرآن می فرماید: آدم ها در این دنیا مثل بارانی هستند که می بارد و کشاورز از رویش گیاهان خوشحال می شوند؛ اما پس از مدتی این گیاهان پژمرده و زرد و خشک می شوند. می خواهد بگوید تمام زندگی دنیا با آن چهار مرحله اش، مانند داستان همین باران و گیاه میباشد و زندگانی دیگر، حیات برتر است.

دین، سه هدیه پرارزش به انسانها می دهد: بینش، روش و کوشش بینش یعنی آگاهی دادن؛ خداوند پیوسته در قرآن می گوید: «واعلموا». آن قدر که در قرآن

ص: 87

کلمه علم آمده، کلمه نماز نیامده است؛ 779 بار! اصلا شروع وحی با علم است:«اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ *الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ »(1) همه جای قرآن سخن از علم است. اول بینش میدهد؛ یعنی عزیزان من! افق دیدتان فقط همین دنیا نباشد. قرآن می فرماید: بعضی ها فقط دنیا می خواهند و می گویند: «رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ »(2) پروردگارا! در این دنیا به ما نیکی رسان. آخرت را نمی خواهند. این اشتباه است. قرآن می فرماید: دین به انسان بینش و آگاهی و فهم و درک می دهد.

ماجرای حضرت عیسی علیه السلام و روستای عذاب شده حضرت عیسی(علی نبینا و آله عليه السلام) با حواریون از منطقه ای عبور می کرد که به روستایی رسیدند. دیدند در آن جا عذاب نازل شده و همه از بین رفته اند و جنازه هایشان روی زمین است. گفتند: یا عیسی؛ این ها چه شده اند؟

حضرت عیسی مرده زنده می کرد، البته به اذن خدا. خداوند تبارک و تعالی گاهی مجاری امور را در دست فرشتگان قرار می دهد؛ مرگ را در دست عزرائیل قرار داد و رزق را در دست میکائیل. به انبیا نیز تواناهایی سپرده است. چرا ما برای شفای بیمارمان به امام رضا علیه السلام متوسل می شویم؟ خداوند به ائمه و اولیا اذن داده است. شفای چشم يعقوب علیه السلام را نیز در پیراهن یوسف قرار داد. توسل ریشه در قرآن دارد. تابوت حضرت موسی یک تخته چوب بود

ص:88

که خداوند آن را وسیله آرامش قرار داد. همچنین عصای موسی وسیله شکاف دریا شد.

خدایی که می تواند در هر چیزی ایجاد قدرت کند، قدرت زنده کردن مردگان را به عیسی بن مریم داده بود. ناگهان یکی از جنازه ها تکان خورد و زنده شد و سلام کرد. حضرت عیسی علیه السلام فرمود: من عیسی هستم؛ علت این که در این منطقه عذاب آمده چیست؟ گفت: ما چهار عیب داشتیم که بر آنها اصرار می ورزیدیم:

1. دنیا را می پرستیدیم؛ یعنی دنیا برای ما اصل بود. حضرت عیسی فرمود: مثلا چقدر دنیا را دوست داشتید؟ چه کسی از پول بدش می آید؟ این خانه و زن و بچه که خوب است؛ خدا خودش می گوید دوست داشته باشید. وطن دوستی نشانه ایمان است، گفت: مانند علاقه ای که طفل به شیر مادر دارد. ما این طور بودیم. برایمان سخت بود که از دنیا جدا شویم و لذا به اخرت و دین و انبیا کاری نداشتیم.

2. طاغوت پرست بودیم. حاكم نظامی بر ما حکومت می کرد و ما سکوت کرده بودیم و در مقابلش چیزی نمی گفتیم.

3. آمال و آرزوهایمان طولانی بود. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «إنَّ أخوَفَ ما أخافُ عَلی امَّتی الهَوی وطولُ الأَمَلِ»؛(1) بیشترین چیزی که بعد از خودم بر امتم می ترسم دو چیز است: یکی آرزوهای طولانی و دیگری هوای نفس.

4. غفلت؛ غافل بودیم. عیسی فرمود: الآن کجا هستید؟ گفت: در هاويه. فرمود: هاويه چیست؟ گفت: هاویه همان سجین است. قرآن در سوره مطففین به کلمه سجين(2) اشاره کرده است. حضرت عیسی فرمود: سجين كجاست؟ گفت: همین قدر به شما بگویم که کوه های

ص: 89

آتش شبانه روز محاصره مان کرده اند. تازه این برزخ ماست! عیسی فرمود: من که تو را صدا نزدم و تو را نمی شناختم؛ فقط گفتم: «کسی جواب من را بدهد.» چرا تو بلند شدی؟ گفت: چون من جزء آنها نبودم که طاغوت پرست یا غافل باشم. فرمود: پس چرا عذاب شدی؟ گفت: چون به کردار آنان راضی بودم. من سکوت کردم و عکس العمل نشان نمی دادم.(1)

این همان نکته ای است که اول عرائض عرض کردم؛ گفتم: دین به انسان بینش می دهد.

وقتی انسان به زیارت ائمه علیهم السلام می رود، خوب است حاجتهای دنیایی اش را مطرح می کند، اما نباید دنیا برایش اصل باشد.

«وَالْآخِرَةُ خَيْرٌ وَأَبْقَى »(1) سرای آخرت، بهتر و ماندگارتر است. این یک کار دین است.

اَلدِّينِ خَصْلَتَانِ: إِنْصَافُكَ مِنْ نَفْسِكَ»؛ اساس دین دو چیز است: 1- انصاف داشتن با مردم؛ انصاف از اساسی ترین پایه ها و ریشه های دین داری است.

گاهی اعتقادات ما در دعا اظهار می شود. یکی از دعاهایی که اعتقادات ما در آن اظهار می شود همین دعاست: «رَضِیتُ بِاللَّهِ رَبّاً وَ بِمُحَمَّدٍ نَبِیّاً وَ بِالْإِسْلَامِ دِیناً وَ بِالْقُرْآنِ کِتَاباً وَ بِالْکَعْبَهِ قِبْلَهً»؛ قرآن، پیامبر، اسلام و کعبه که نشانه دینی است. شما در این دعا عقاید خود را به طور کامل اظهار می کنید: توحید، نبوت، اصل اسلام و نشانه دین داری، یعنی همان کعبه چون روایت است که اگر کعبه حفظ شود دین هم حفظ می شود. سپس می گویید: «وَ بِعَلِيٍ وَلِيّاً» و شروع می کنید: «بِالْحَسَنِ وَ اَلْحُسَيْنِ وَ اَلاَئِمَةِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِمْ...» تا وجود مقدس آخرین امام را اسم می برید و در آخر می گویید: «اَللَّهُمَّ إِنِّى رَضِيتُ بِهِمْ أَيَّةً اِرْضَيْ لَهُمْ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ». قدیم ترها این دعا را می نوشتند و در مساجد نصب می کردند. این چند خط را حفظ کنید و مرتب بعد از نمازها بخوانید. خواندن این دعا اظهار عقاید است. هم توحید را می گویید، هم نبوت و امامت را. در انتها نیز خواسته هایتان را می گویید.

یکی از دعاهایی که بسیار مؤثر است و اعتقادات دینی ما در آن اظهار می شود زیارت آل یاسین است. در این زیارت عقاید خود را با جزئیاتش بیان می کنید و ائمه را نام می برید، جنت و نار و مرصاد و صراط را تک تک نام می برید. مخصوصا در عصرهای جمعه از این زیارت هم غافل نشوید. زیارت آل یاسین بیان اعتقادات یک شیعه و یک مسلمان معتقد به باورهای دینی است. همواره دعا کنید خدا دین شما را حفظ کند و دینتان عاریه ای نباشد.

یک نگاه به نامحرم گرفته می شود. از کشور خارج می شود و نمازش را کنار می گذارد. دو تا شبهه در دانشگاه یا سایت می شنود دین را کنار می گذارد. انسان دین عاریه ای را خیلی زود از دست می دهد؛ چون ابزار عاریه ای را اگر امشب تحویل ندهی، فردا صبح حتما می دهی. فرمود: دعا کنید که خدا ما را از معارین یعنی کسانی که دینشان عاریه ای است قرار ندهد.

محمد بن ابی عمیر 120 ضربه شلاق خورد اما حاضر نشد عقایدش را از دست بدهد؛ چون دینش اصلی بود. میثم تمار آن شکنجه ها را دید و زبان و دست و پایش از بدن جدا شد، بلال را آن همه شکنجه کردند، اما چون دینشان اصلی بود، آن را از دست ندادند. «اَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْنِی مِنَ اَلْمُعَارِینَ وَ لاَ تُخْرِجْنِی مِنَ اَلتَّقْصِیرِ».(1) قسمتی از آن دعایی است که وجود مقدس امام کاظم له به يونس بن عبدالرحمن آموخت و فرمود: آن را زیاد بخوانید.

ص: 96

نمی گیرد. یکی از گرفتاری های جامعه ما مسئولیت گریزی است. مردم سه دسته اند: مسئولیت پذیر، مسئولیت گریز و بی تفاوت

عده ای مسئولیت پذیر هستند. عده ای نیز مسئولیت گریز هستند. نه به عنوان یک همسر مسئولیت شوهر یا زن بودنش را انجام میدهد؛ نه به عنوان یک شهروند مسئولیت شهروندی اش را انجام می دهد؛ نه به عنوان یک انسان مسئولیت بندگی خدا را انجام می دهد؛ دائما مسئولیت گریز است. یک عده هم بی تفاوت هستند؛ یعنی نه مسئولیت پذیرند، نه

مسئولیت گریز.

عزیزان من! خدای تبارک و تعالی در قرآن کریم، مدام بر مسئولیت پذیری تأکید می کند. وقتی از مسئولیت می گوییم، دقت کنیم چه می گوییم. واژه مسئولیت هم خانواده کلمه سؤال است و سه رکن دارد: سائل، مسئول و موضوع مورد سؤال. آن کسی که می پرسد، سائل است. آن کسی که جواب می دهد،مسئول است. آنچه مورد درخواست یا پرسش قرار می گیرد نیز موضوع مورد سؤال است. در قیامت ما مسئول می شویم و فرشته ها سائل می شوند. موضوع مورد سؤال نیز نماز و روزه و عهد و پیمان است. یا مثلا: دانش آموز مسئول است، معلم سائل و موضوع مورد سؤال، درس و بحث؛ پس دانش آموز در قبال درس و بحث مسئول است که به معلم جواب دهد.

قرآن کریم می فرماید: «وَقِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ »؛(1) آنان را نگه دارید؛ چرا که آنان مورد سؤال قرار می گیرند. درباره همه کارهایی که انجام می دهید مسئول هستید. این آیه نمی گوید از چه کاری سؤال خواهد شد. آیت الله شبیری زنجانی می فرمودند: یکی از نزدیکان مورد وثوق آقا سید احمد فرزند امام الله رحمة الله من فرمود: امام رحمة الله را خواب دیدیم و پرسیدیم: آقا! چه خبر از آن عالم؟ فرمودند: از همه چیز سؤال می شود، حتی حرکت دست. چون امام وقتی میان مردم می آمد دست تکان می داد. فرمودند: حتی این حرکت دست را هم می گویند به چه انگیزه ای بود؟ أن أقا در عالم رؤیا به امام فرمودند: شما چه کردید؟ فرمودند: ما را لطف ائمه علیهم السلام بالا برد.

قرآن می فرماید: از همه چیز سؤال می شود.

الْعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ *وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ *وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ».(1) این کفارۂ مجالس است. گاهی انسان خودش غیبت نمی کند بلکه فقط شنونده غیبت کردن دیگران است یا گاهی ناخواسته در مجالس لهو و لعب قرار می گیرد؛ لذا در روایات آمده است که آیه مذکور، كفارة چنین مجالسی است.

قرآن کریم می فرماید: «وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا »؛(2) مردم! از خدا بترسید؛ همان خدایی که روز قیامت از او سؤال می شوید و بعد از ارحام سؤال می شوید. اهمیت فامیل این است که خدا درآغاز سوره نساء كنار اسم خودش فامیل را آورده است. پس دو نوع آیه در قرآن داریم: یک بار به صورت کلی سؤال می شود و گاهی به صورت جزئی.

قرآن می فرماید: «إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا »؛(3)بعضیها این آیه را اشتباه ترجمه می کنند و می گویند: «از گوش و چشم و قلب سؤال می شود.» اینها که اختیاری ندارند؛ بلکه از انسان از اینها سؤال می شود. به شما می گویند: چرا با این گوش موسیقی شنیدی؟

شخصی خدمت امام صادق علیه السلام آمد و گفت: گاهی به مستراح می روم و از خانه همسایه مان که اهل موسیقی است، صدای موسیقی به گوش می رسد. من قدری بیشتر در مستراح می نشینم تا موسیقی بشنوم؛ آیا مسئول هستم؟ آقا فرمود: آری. و آیه مذكور را خواند و فرمود: دیگر این کار را نکن(4).

ص: 100

قرآن در آیهای دیگر می فرماید: «إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا »؛(1) روز قیامت از عهد و پیمان سؤال می شود.

مثال دیگر:«وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ *بِأَيِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ »؛(2) درباره دخترهایی که زنده به گور شدند سؤال می شود که جرم اینها چه بود که کشته شدند؟ پس به صورت کلی خدا می فرماید: هر چیزی مورد سؤال قرار خواهد گرفت؛ از جمله: چشم، گوش، عهد، پیمان و ...

ما یک مسئولیت دینی در مقابل خدا داریم که بندگی کنیم؛ یک مسئولیت اجتماعی در مقابل جامعه و همسایه داریم؛ یک مسئولیت خانوادگی در مورد زن و بچه داریم؛ یک مسئولیت سیاسی در مقابل حکومت داریم. می شود بگویی من نماز و دعاهای مفاتیح را می خوانم اما در انتخابات رأی نمی دهم؟ اگر یک حاکم ستمگری به خاطر عدم رأی تو در کشور حاکم شد تو مسئول هستی. یک انتخاب ناصحیحی صورت گرفت تو قیامت مسئول هستی و باید جواب بدهی.

امیرالمومنین علیه السلام فرمود: «اِتَّقُوا اَللَّهَ فِي عِبَادِهِ وَ بَلاَهُ فَإِنَّكُمْ مَسْئُولُونَ حَتَّى عَنِ اَلْبِقَاعِ وَ اَلْبَهَائِمِ»؛ مردم تقوا داشته باشید. شما مسئول هستید؛ حتی نسبت به سرزمین ها و حیوانات. می تواند انسان یک سگ گرسنه ای در کوچه ببیند و بی تفاوت باشد؟ نه! کوچه و خیابان را بر مردم نبندید، در زمین دیگری تصرف نکنید و ... همین طور جلو بروید.

خلاصه کلام: یکی از ریشه های فساد در جامعه عدم رعایت حقوق و مسئولیت ناپذیری است. اگر هر کسی مسئولیت خودش را در اداره، دبیرستان، دانشگاه، خانواده و ... در حد توان انجام دهد، فساد به گونه قابل توجهی از بین می رود. ائمه ما سعی داشتند این نکته پراهمیت را به مردم بیاموزند.

ص: 101

واژه هایی مانند: «اعبدوا، يعبدون و تعبدون» بارها در قرآن تکرار شده است. فرمود: اي آدم! اولین وظیفه این است که مرا عبادت کنی، نه پول و شیطان را. این نکته اول. هدف اصلی همه پیامبران همین بود.

که برای توست، این است که در حساس ترین موقعیت هایی که به اعمالت نیاز داری، پاداش آنها را به تو می پردازم. در روایات آمده است که بعضی ها در روز قیامت ثواب هایی در پرونده هایشان می بینند که خودشان به یاد ندارند. به آنان خطاب میشود. اینها ثواب دعاهای مردود است. مدتی می گفتی: خدایا! بچه می خواهم. اما به هر دلیلی مصلحت نبود و خدا به تو نداد و دعایت مستجاب نشد. الآن این ثواب آن دعاهای توست که از بین نرفت.

ای آدم! سومین مورد بین من و توست: «وَ أَمَّا الَّتي بَيني وَبَيْنَكَ فَعَلَيْكَ اَلدُّعَاءُ وَ عَلَى اَلْإِجَابَةِ»: با من حرف بزن؛ من هم جوابت را می دهم. بعضی ها فکر می کنند که اجابت، رسیدن به خواسته است. اجابت گاهی به معنای لطف و توجه خداست. انسان وظیفه دارد دعا کند؛ گرچه ممکن است دعایش شرایط اجابت را نداشته باشد.

خطبه 215 نهج البلاغه، دعایی است که امیرالمؤمنین هر روز صبح می خواند و عرضه میداشت: « الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یُصْبِحْ بِی مَیِّتاً وَ لَا سَقِیماً وَ لَا مَضْرُوباً عَلَی عُرُوقِی بِسُوءٍ وَ لَا مَأْخُوذاً بِأَسْوَإِ عَمَلِی وَ لَا مَقْطُوعاً دَابِرِی وَ لَا مُرْتَدّاً عَنْ دِینِی وَ لَا مُنْکِراً لِرَبِّی وَ لَا مُسْتَوْحِشاً مِنْ إِیمَانِی وَ لَا مُلْتَبِساً عَقْلِی»؛ خدایا! بر ده چیز تو را شکر می کنم:

شکر خدا که صبح بیدار شدم و نمرده بودم. 35 هزار نفر در بم خوابیدند و صبح بیدار نشدند. بنده خدایی می گفت: فامیلمان در کرمان خانه ضدزلزله داشت. آن شب به بم رفته بود که زلزله آمد و او از دنیا رفت. امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمود: خدا را شکر که رگم نگرفت. خدا را شکر که صبح بیدار شدم. خدا را شکر که دینم از من گرفته نشد. این دعا خیلی قشنگ است. چه آدمهایی که صبح بلند شدند و عقلشان را از دست داده بودند! خدا را شکر که عقلم سلب نشد.

خداوند فرمود: ای آدم! اما آنچه بین تو و مردم است: «وَ أَمَّا اَلَّتِي بَيْنَكَ وَبَيْنَ اَلنَّاسِ

ص: 105

فَتَرَى اَلنَّاسَ مَا تَرْضَاهُ لِنَفْسِكَ»؛(1) آنچه برای خودت می پسندی برای مردم بپسند. نمی پسندی راهت را بگیرند، راه مردم را نگیر. نمی پسندی جلوی پارکینگ خانه ات پارک کنند، جلوی پارکینگ مردم پارک نکن. نمی پسندی با بوق ماشین اذیتت کنند، تو هم این کار را نکن. نمی پسندی فریبت دهند، دیگران را فریب نده. این حدیث، مجموعه ای از مسئولیت ها را بیان می کند.

امشب ششمین راهکار مبارزه با فساد را بیان کردیم که همان تقویت حس مسئولیت پذیری است. هرکس اول باید مسئولیت خود را بشناسد و دوم به مسئولیت خود ملتزم باشد. گاهی بعضی ها مسئولیت را نمی شناسند. مرد نمی داند مسئولیتش در مقابل زن چیست. نمیداند در مقابل نفقه و در خواست های روحی زن مسئول است. ما در مسئولیت سه نکته داریم:

1- مسئولیت را بشناسیم، 2- مسئولیت را بپذیریم، 3- مسئولیت را انجام دهیم.

هیچ کس به اندازه زینب به امام حسین علیه السلام نزدیک نبود؛ اما حالا که مسئولیت اقتضا می کند، از قتلگاه دل می کند و بیرون می آید و همه را سوار می کند. به امام سجاد علیه السلام نیز روحیه می دهد. امام سجاد علیه السلام داشت جان میداد. زینب به او گفت: عزیز برادرم! آرام باش. فرمود: عمه جان! این بدنها روی زمین است! گفت: اتفاقی نمی افتد، این ها دفن می شوند و اینجا زیارتگاه می شود. همین هم شد. دیدید که در مراسم اربعین بیست میلیون نفر در کنار قبر ابی عبدالله علیه السلام بودند. زینب کبری علیها السلام از این واقعیت خبر داد و فرمود: من از پدرم شنیدم که این بدن ها دفن می شود و این جا زیارتگاه می شود.

زینب در دروازه کوفه دید باید خطبه بخواند. ایستاد و خطبه خواند. در مجلس یزید و ابن زیاد احساس کرده بود باید جلوی این ها خطبه بخواند. این حس مسئولیت است؛ یعنی وقتی وارد مجلس یزید شد، دید آنان را جلوی نامحرم آورده اند. مسئولیت زینب این است که امر به معروف کند. نگفت: ما خسته و گرسنه ایم. گفت: ای پسر ابوسفیان؛ این عدالت است دختران پیامبر را مقابل نامحرمان می آوری و زنان خودت در پشت پرده هستند؟(1)زینب داغ و مصیبت هم دیده است، اما گریه ها را به مدینه آورد. او از کربلا تا مدینه فقط در فکر انجام مسئولیت بود.

ص: 107

خودش درباره نماز کتاب نوشته بود، روزی امام صادق علیه السلام به ایشان فرمود: بلند شو و دو رکعت نماز بخوان ببینم چطور نماز می خوانی. حماد حواسش را جمع کرد و نمازی با توجه کامل و رعایت همه آداب آن به جا آورد. وقتی سلام داد آقا فرمود: «مَا أَقْبَحَ بِالرَّجُلِ مِنْكُمْ يَأْتِي عَلَيْهِ سُونُ سَنَةٍ أَوْ سَبْعُونَ سَنَةً فَمَا يُقِيمُ صَلاَةً وَاحِدَةً بِحُدُودِهَا تَامَّةً»؛(1) چقدر زشت است که شصت یا هفتاد سال از عمر بعضی ها بگذرد اما نتوانند دو رکعت نماز درست بخوانند. گفت: یابن رسول الله! پس باید چطور نماز بخوانم؟ فرمود: من می خوانم، تو نگاه کن. سپس بلند شد و نماز خواند. حماد نیز نگاه کرد که حضرت، دستها را کجا گذاشت، پاها را چگونه نهاد و ... همه جزئیات نمازامام صادق علیه السلام را دید و ثبت کرد.

من به حاج آقای زنجانی گفتم: این روایت مردم را نا امید می کند. این آدمی که شصت سال همراه امام صادق بود نمازش را نپسندیدند. حاج آقای زنجانی فرمود: این روایت برای عموم نیست؛ بلکه از این آدم توقع این نماز نبود. امام صادق علیه السلام نمی خواهد بفرماید نماز شما باید این گونه باشد؛ می خواهد بگوید از این آدم توقع چنین نمازی نبود. گاهی ائمه به بعضی از اصحابشان می فرمودند: اگر در شهری هستی که ده هزار جمعیت دارد تو باید پرهیزکارتر از همه شان باشی. معلوم می شود که باید ظرفیت افراد در کارهای مختلف را در نظر گرفت.

حضرت لوط می خواست با آنان مبارزه کند، فرمود: «وَهَؤُلاءِ بَنَاتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ»؛(1) بیایید با دخترهای من ازدواج کنید. برای این که با فساد جنسی مبارزه کند پیشنهاد ازدواج داد. این آیه می خواهد بگوید: اگر می خواهید فسادی از جامعه ریشه کن شود باید جایگزین مناسب داشته باشید؛ اگر می خواهید زنا در جامعه نباشد، می خواهید همجنس گرایی نباشد، اسلام برای جلوگیری از رواج زنا و فحشا در جامعه چه راهکاری دارد؟ راه کار ازدواج دائم و موقت؛ هر دو را ترویج کرده است. مردی توان ازدواج دائم را دارد و دیگری زمینه ازدواج موقت را دارد. هم چنین بحث تعدد زوجات را مطرح کرد و برای کسانی که همسرانشان را از دست می دهند یا گرفتار طلاق می شوند، قبح ازدواج مجدد را از بین برد.

اسماء بنت عمیس بلافاصله بعد از شهادت جعفر بن ابی طالب ازدواج کرد. در تاریخ از این نمونه ها زیاد است. دلیل راه کارهای این چنینی اسلام این است که اگر قرار باشد کار حرام در جامعه ریشه کن شود، حلال نباید محدود باشد و قبیح جلوه داده شود. نباید به گونه ای با امور حلال برخورد شود که کسی جرئت نکند در جامعه از حلال بگوید یا بترسد از این که با دیگران رابطه حلال داشته باشد. اسلام ازدواج را ترویج و مطرح کرد تا جلوی فساد گرفته شود.

ممکن است بگوید پنج یا ده ضربه بزنید. به توان طرف نگاه می کند. حضرت چند ضربه روی دست جوان گناهکار زد؛ یعنی تعزیرش کرد که دیگر این کار را انجام ندهد؛ چون خودارضایی حرام است و ضرر دارد. سپس فرمود: چرا ازدواج نمی کنی؟ گفت: پول ندارم. فرمود: از بیت المال به او کمک کنید تا ازدواج کند.

یادم نمی رود؛ چندین سال قبل، شاید سال هفتاد، به دانشگاه می رفتم. استاد تاریخ ما چندان مذهبی نبود؛ به این معنا که چهره دینی نداشت. روزی دانشجوی خانمی وارد کلاس شد و آمد نشست. این خانم باردار بود. در ماه هشتم بارداری به سر می برد و نتوانسته بود بخش زیادی از کلاس ها را بیاید و درس بخواند. استراحت می کرد. استاد نگاهی به ایشان کرد و گفت: به احترام این حملی که در شکم داری، من نمره تو را 20 گذاشتم. لازم نیست امتحان بدهی؛ برو.

این تشویق به فرزندداری است. نمی خواهم بگویم هر خانمی که باردار شد معلم ها به او نمره بیست بدهند؛ ولی همین که استاد به دانشجوی باردار مجوز غیبت میدهد یا به دانشجو برای ازدواجش پنج نمره میدهد، این در جای خود بسیار مهم است.

وقتی خدا به آدم و حوا می فرماید: «از این درخت نخورید»، باید یک چیزی جایگزینش باشد که آن را بخورند. پس اول می فرماید: «وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ »؛(1) از بقیه هرچه می خواهید بخورید و فقط از این درخت نخورید. گرچه شیطان بر آدم ابوالبشر غلبه کرد و او با ارتکاب ترک اولی سراغ آن درخت رفت، ولی عرض بنده درباره حرف خداست که وقتی می خواهد بگوید: «لَا تَقْرَبَا»، قبلش می گوید:«وَكُلَا». می فرماید: این چند تامجاز است و این یکی، غیرمجاز.

ص: 113

چنین چیزی در ذهن من باشد، تو که از آن خبر داری.

معلوم است که این کار نه از عیسی سر زده و نه در ذهن او آمده است؛ پس مراد آیه چیست؟ چرا خدا با این صراحت به عیسی می گوید: تو گفتی من را خدا قرار بدهید؟ این یعنی وقتی که عیسی بگوید: «خدایا! من نگفتم؛ تو که میدانی»، آن وقت مردم هم می گویند: این شخص خودش می گوید من پیامبر هستم و خدا نیستم؛ چطور شما به او خدا می گویید؟

علت استغفار معصومین علیهم السلام چیست؟

بعضی ها سؤال می کنند: «رمز این همه استغفار ائمه علیهم السلام در چیست؟ امام که معصوم است.»

امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه استغفار می کند. برخی متوجه حقیقت موضوع نشده اند؛ مانند ابن ابی الحدید که می گوید: این دلیل بر این است که امام معصوم نیست. اگر معصوم بود که نمی گفت: خدايا! من این خطا را کرده ام. ابن ابی الحدید دقت نکرده است. مرحوم کاشف الغطاء می گوید: «ابن ابی الحدید نعم المؤلف لولا عناد»؛ ابن ابی الحدید مؤلف خوبی بود اگر عناد نداشت. او که نظریات خلاف واقع خود را در شرح نهج البلاغه گنجانده است، متوجه نشده که ما بالاتر از این را در قرآن داریم.

مگر حضرت یوسف علیه السلام نمی گوید: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ» (1)مگر «وَعَصَى آدَمُ رَبَّهُ»(2) نداریم؟ حضرت ابراهیم بنیان گذار توحید و پیامبر بت شکن است. خدای متعال دو بار در قرآن می فرماید: ابراهيم الگو و اسوه است. چنین پیامبری میان ستاره پرست ها رفت و فرمود: شما چه چیزی را می پرستید؟ گفتند: ستاره. گفت: من هم می پرستم. سپس در برابر ستاره کرنش

ص: 115

کرد و گفت: تو خدایی. صبح، هوا روشن شد و ستاره ناپدید شد. ابراهیم فرمود: این چه خدایی است که می رود؟ پس به میان خورشید پرست ها رفت و فرمود: من هم همین را می پرستم. خدا در قرآن می گوید: ابراهیم پیامبر گفت:«وَإِنَّنِي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِ-كُونَ ».(1) من از همان آغاز هیچ کدام از اینها را قبول نداشتم ولی با شما همراه شدم. گاهی نخست باید همراه شد و بعد آگاهی داد.

شاهد مثال، همین نکته است که برای مبارزه با فساد در جامعه، باید کارهای نیک را فراگیر کنیم.

اصحاب کهف وارد غار شدند و سیصد سال در آن خوابیدند و در ادامه وقتی مردم فهمیدند که اینها سه قرن این جا خوابیده اند، اصحاب کهف دعا کردند که از دنیا بروند و خدا جانشان را گرفت. هنگامی که مردم به غار رسیدند گفتند: با این جسدها چه کنیم؟ اولین حرفشان این بود که گفتند: «لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِدًا »؛(2) مسجدی بسازیم.(3) مکه پیش از آن که خانه و آب و امکانات داشته باشد و مردم خیابان و جاده بکشند، کعبه را داشت. خدا می فرماید: «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا»؛(4) اول خانه من را درست کنید.

آقایانی که متولی هستید. اگر فرهنگ مسجدسازی و مسجد رفتن در جامعه ترویج شود، خود به خود جوان ها را جذب می کند. اگر مسجد امام جماعت خوب و قوی و جاذبه دار و امکانات کتابخانه ای خوب داشت، تأثیرگذار خواهد بود. اگر بخواهیم فساد در جامعه ریشه کن شود باید اندک اندک به سمت ترویج خوبی ها برویم. چرا اسلام، شراب خواری را یک مرتبه حرام نکرد؟ بت پرستی یک مرتبه ممنوع شد؛ زنا یک مرتبه تحریم شد؛ اما شراب در چهار

ص: 116

مرحله تحریم شد؛ چون مردم با آن انس داشتند. در مرحله اول فرمود: وقتی شراب می خورید نماز نخوانید. بعد فرمود: ضرر دارد. و بالأخره در مرحله چهارم در مدینه آیه آمد: «إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ »؛(1) اینها همه حرام است؛ کنار بگذارید. خوبیها باید گسترش داده شود تا زمینه فساد در جامعه از بین برود.

سیره معصومین علیهم السلام بر نشر خوبی ها استوار بود.

تصور کنند که از این راه جوان ها را جذب می کنند، بلکه فقط و فقط دین و دین داری را سست و ضعیف می کنند. این روش درست نیست.

کارهای فرهنگی مثبت همراه با موج خوب باید ایجاد شود، نه این که برای جذب افراد بیاییم بخشی از انذار و عقاب و جنبه های هشداری دین را از ریشه بکنیم یا تأویل کنیم و بگوییم منظور، این نیست.

ص: 118

هرکس ولایت شما را بپذیرد - نه فقط به زبان - و محبت شما را داشته باشد و در زندگی اش به شما تمسک کند چهار اثر مهم در زندگی اش آشکار میشود: 1- «وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وَلاَيَتُكُمْ طِيباً لِخَلْقِنَا»؛ باعث می شود که حلال زاده و خلقتش پاکیزه باشد. پیرو امام، حرام زاده نیست. 2- «وَ طَهَارَةٌ لِأَنْفُسِنَا»؛ وجود انسان با ولایت شما پاک می شود. 3- «وَ تَزْكِيَةٌ لَنَا»؛ انسان ترکیه می شود و آلایش ها، کینه ها و زنگارها از او جدا می شود. 4- «وَ كَفَّارَةٌ لِذُنُوبِنَا»؛(1) کفاره گناهان است.

چگونه دوستی و موالات اهل بیت، خلقت پاکیزه، طهارت وجود، پاکی درون و از بین رفتن گناهان را در پی دارد؟ باید توضیح داده شود که ولایت پذیری و ارتباط با امام یعنی چه. چرا بعضیها ولایت دارند و به ظاهر می گویند شیعه ایم ولی مرتکب کارهای نادرست می شوند؟ قاعدتا پذیرش ولایت باید این اثر را در زندگی انسان داشته باشد و به تعبیر روایات ما، انسان را «مَا أَهْلَ اَلْبَيْتِ» کند.

حتما شنیده اید که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «سَلْمَانُ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَيْتِ»؛(2) سلمان از ما اهل بیت است. اما از اهل بیت شدن امروز هم ادامه دارد و مخصوص سلمان یا ابی ذر نیست. هر کسی می تواند از اهل بیت شود، اگر قابلیتش را داشته باشد.

در زیارت عاشورا لعنت می کنیم. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: بنی امیه، شجره ملعونه در قرآن هستند. سعد گفت: آیا این ننگ کوچکی است که من از شجره ملعونه در قرآن و از بنی امیه هستم؟ امام علیه السلام فرمود: «لَسْتَ مِنْهُمْ أَنْتَ أُمَوِيٌ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَيْتِ»؛ تو از آنها نیستی، تو از ما اهل بیت هستی. حضرت سپس فرمود: آیا قول حضرت ابراهیم را نشنیدی؟! حضرت ابراهیم می فرمود: «فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي».(1) نمیگفت فرزند من از من است؛ می فرمود: هر کس از من تبعیت می کند از من است. خدا درباره پسر نوح می فرماید:«إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ»؛(2) این از اهل تو نیست. پسرت هست، ولی در خط تو نیست. خدا به لوط و حضرت نوح علیها السلام می فرماید: زن های شما فاسد بوده و در خط شما نیستند: «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ».(3) با فرمایش امام باقر علیه السلام سعد بن عبدالملک در تاریخ به سعد الخير معروف شد.(4) از این نمونه ها در تاریخ فراوان است.

مشغول گفت وگو شدم تا امام صادق علیه السلام از راه رسید. حضرت به گرمی از عیسی استقبال کرد و او را به خانه برد. امام علیه السلام که متوجه تعجب من شده بود، فرمود: ای یونس! از سخنم تعجب کردی که گفتم: «منا اهل البيت»؟ «يَا يُونُسُ عِيسِيُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ رَجُلٌ مِنَّا حَيٌ (حَيّاً) وَ هُوَ مَا مَيِّت (مَيِّتاً)»؛ ای یونس! عیسی بن عبدالله، مردی از ماست؛ چه زنده باشد، چه مرده.(1) مهم نیست که عیسی بن عبدالله اهل قم است یا مثلا سلمان اهل فارس و یا سعد بن عبدالملک، اموی. امام صادق علیه السلام آیه مذکور را برای یونس بن يعقوب خواند.

خود بشارت می داد. امیرالمؤمنین علیه السلام نوشته را خواند و فرمود: منظور، پیامبرآخرالزمان است، رسول خداست که از دنیا رفته. ادامه نوشته را خواندند و دیدند که نوشته است: این پیامبر وصی و جانشینی دارد که جان و برادر اوست. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: والله من همان وصی هستم. امروز تو با وصی پیامبر برخورد کردی. راهب خوشحال شد و گفت: سرور من! سالها این نوشته نزد من بود و دلم می خواست ببینم این وصی چه کسی است. پیامبر شما را ندیدم، ولی شما را دیدم. گفت: کجا می روید؟ آقا فرمود: به جنگ معاویه. گفت: من هم می آیم. راهب، مسلمان و شیعه امیرالمؤمنین علیه السلام شد و همراه آقا آمد. او در جنگ صفین به شهادت رسید. امیرالمؤمنین علیه السلام بر بدنش نماز خواند و سپس فرمود: «وَ مَنْ أَدْرَكَ ذَلِكَ اَلْعَبْدُ اَلصَّالِحُ»؛ هرکس این بنده صالح خدا را درک کرد و بر بدنش نماز خواند، بداند که او از ما اهل بیت بود. این تازه مسلمان، شامل «منا اهل البيت» شد.(1) این نمونه ها را گفتم تا بدانید که مدال منا اهل البيت، فقط به سلمان داده نشد؛ هر کسی می تواند به این خصوصیت دست پیدا کند.

ولایت، ما را پاک می کند. ولایت پذیری جامعه را از فساد دور می کند، لقمه حرام را می برد، فساد اداری را می برد. اکنون می خواهم هشت مورد از وظایفی را که ما در مقابل امام و ولی خدا داریم، برای شما بیان کنم؛ حقوقی که اهل بیت علیهم السلام به گردن ما دارند. در زیارت جامعه کبیره می گوییم: «وَ جَعَلَ صَوَاتَنَا عَلَيْكُمْ»؛(2) نماز ما به موالات شما پذیرفته است و عبادات ما بر شما عرضه می شود.

عزیزان من! امام یک حقیقت است، قرآن مجسم است، الگوی عصمت جامعه است. این از اختصاصات شیعه است که می گوید تا قیامت همیشه یک معصوم در جامعه وجود دارد

ص: 123

اگر دو نفر در زمین باشند یکی از آنها امام است و جهان بدون حجت نمی ماند. شیعه هرگز امام معصوم را غیرمؤثر در جامعه نمیداند، حتی در زمان غیبت. امروز نیز امام زمان تمام شئون امامت را دارد، فقط مردم به ایشان دسترسی ندارند؛ مثل خورشید پشت ابر. این تشبیهی است که در روایات شده.(1)

دارند ولی آنها را امام نمی دانند. ابن ابی الحدید عاشق امیرالمؤمنین علیه السلام بود. جورج جرداق عاشق امیرالمؤمنین بود. دکتر صبحی صالح شرح نهج البلاغه نوشته است. بسیاری از شعرای اهل تسنن درباره امیرالمؤمنین علیه السلام شعر نوشته اند، اما ایشان را امام نمی دانند. ابن ابی الحدید در جای جای شرح نهج البلاغه اش تأکید می کند که امیرالمؤمنین معصوم نبود یا عصمت و امامتش را زیر سؤال می برد. پس این معرفت نیست، فقط محبت است. معرفت یعنی معصوم دانستن، امام دانستن و ولی خدادانستن.

اهل بیت بگیرد، نه از اباحنيفه و مالک بن انس. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «مَنْ تَمَسَّكَ بِعِتْرَتِي مِنْ بَعْدِي كَانَ مِنَ اَلْفَائِزِينَ»؛(1) کسی که بعد از من به اهل بیتم تمسک کند رستگار است. تمسک یعنی در اخلاق، احکام، اعتقادات و تفسیر قرآن از اهل بیت علیهم السلام استفاده کنیم؛ ایشان و سخنانشان را ملاک و معیار قرار دهیم. در زیارت نامه جامعه کبیره می خوانیم: «وَ فَازَ مَنْ تَمَسَّكَ بِكُمْ»؛(2) هرکس به شما تمسک کند نجات می یابد. بعضی ها می پرسند: اهل بیت دین را اضافه یا کم کردند؟ می گوییم: نه، اهل بیت هیچ چیز به اصول و فروع دین اضافه نکردند. پیامبر اصول و فروع دین را بیان کرد و با وفات آن حضرت، وحی نیز قطع شد. کدام امام فرمود که نمازهای روزانه هجده رکعت یا بیشتر شود؟ اما این که پیامبر چگونه نماز می خواند یا منظور پیامبر از فلان کار چه بود، اینها را باید بفرماید. تمسک یعنی علم و تفسیر و حديثمان را از اهل بیت علیهم السلام بگیریم.

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در ماه رمضان به جنگ می رفتند. وقتی به کنار آبی رسیدند روزه شان را باز کردند. بعضی ها گفتند: ما این کار را نمی کنیم؛ روزه مان را نگه می داریم. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: شما نافرمان هستید و از پیامبر جلو افتادید. بعضی اوقات بعضیها در دینداری از امام صادق و امام باقر علیهما السلام جلو می افتند! می گوییم امام راضی نیست، در سنت امام نیست؛ می گوید: من خودم تشخیص می دهم!

اَللَّهِ وَ حُرْمَةُ آلِ رَسُولِ اَللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ مُحَرَّمَةٌ كِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ حُرْمَةُ كَعْبَةِ اَللَّهِ وَ حُرْمَةُ اَلمُؤْمِن»؛(1) خدا پنج چیز را در سرزمین ها محترم قرار داده است: 1- حرمت رسول خدا صلی الله علیه و آله 2- حرمت اهل بیت، 3- حرمت قرآن، 4- حرمت كعبه، 5- حرمت مؤمن.

شاید برخی بپرسند که «تعظيم اهل بیت چگونه است؟»

یکی از انواع تعظيم، انتخاب نام هایی مانند فاطمه، حسن، حسین و زینب برای فرزندان است. شبکه های ماهواره ای فریبتان ندهند که «شما ایرانی هستید، این اسم های عربی چیست که روی بچه هایتان می گذارید؟!» این نام ها بین المللی است، نه عربی. نام حضرت على علیه السلام برگرفته از نام خداست. نام امام حسن و امام حسین را خدا فرستاده است.

یکی دیگر از انواع تعظيم، تکریم سادات و فرزندان اهل بیت علیهم السلام است.

نوع دیگر تعظیم، شرکت در مجالس اهل بیت علیهم السلام است. علمای ما گاهی ساعت ها در مجلس روضه می نشینند. چرا؟ چون از امام رضا علیه السلام ياد گرفته اند. امام رضا علیه السلام می نشست و دعبل شعر می خواند. امام صادق علیه السلام در منا می نشست و کمیل می آمد شعر می خواند؛ در مدینه نیز ابوهارون و سید حمیری می خواندند. روضه خوانی بر اباعبدالله علیه السلام در سیره خود اهل بیت علیهم السلام بوده است.!

گروهی خدمت امام رضا علیه السلام آمده بودند که ایشان به آنها خمس را ببخشد. آقا فرمود:

«اَلْخُمُسِ عَوْناً عَلَى دِيناً لاَ تَجْعَلْ لاَ تَجْعَلْ لِأَحَدٍ تَجْعَلُ لِأَحَدٍ مِنْكُمْ فِي حِلٍ »؛(1) خمس کمک دینی ما است؛ به هیچ کس اجازه نمی دهیم از پرداخت آن سر باز زند. همان طور که ادب باید رعایت شود و جلو نیفتیم همان طور که باید معرفت داشته باشیم یک شاخه اش هم پرداخت خمس و حقوق اهل بیت علیهم السلام است.

جلساتی که در آن از ما یاد شود.(1) اگر اهل بیت علیهم السلام در جامعه الگو باشند و ما سخن گفتن، راه رفتن و ... خود را با ایشان منطبق کنیم، خودبه خود فساد از جامعه رخت می بندد. کجا سیره اهل بیت رابطه دختر و پسر را اجازه می دهد؟

کجا سیره اهل بیت خوردن حرام و غش و دغل کاری و کلک را اجازه می دهد؟ بنده زمانی روایات پیامبر و اهل بیت علیهم السلام را جمع آوری کرده بودم که می فرمایند: «لَيْسَ مِنَّا»؛ از ما نیست. همان طور که برخی شامل «منا اهل البيت» می شوند، روایات متعددی نیز وجود دارد که اگر کسی فلان کار را انجام دهد از ما نیست. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله این فرمود: «لَيْسَ مِنَّا مَنْ خَانَ مُؤْمِناً»؛هرکس به مؤمنی خیانت کند از ما نیست. «َیْسَ مِنَّا مَنْ غَشَّ مُسْلِماً»؛(2) هر کس با مسلمانی غش کند و در معامله نیرنگ بزند از ما نیست. سیره اهل بیت یعنی مواظب باشیم که مشمول این موارد نشویم. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله روایتی به نام حدیث مناهی دارد که می فرماید این کارها را نکنید.

خوب است آن موارد ممنوعه را بشناسیم و انجام ندهیم.

8.ذکر مصائب اهل بیت علیهم السلام

هشتمین وظیفه ما نسبت به اهل بیت علیهم السلام ذکر مصائب آنهاست. امام رضا علیه السلام فرمودند: اگر مصائب جد ما در جایی ذکر شود و مردم اشک بریزند، این کفاره گناهان می شود (3)و آنها

ص: 130

را به ما وصل می کند. ممکن است بعضیها بگویند: «چندین قرن پیش، حادثه ای اتفاق افتاده و تمام شده است؛ چرا هر سال این موضوع را یادآوری می کنیم؟» پاسخ این است که خدا در بعضی از جاهای قرآن مصیبت خوانده است. او درباره فرزندان مشرکین که زنده به گور می شدند فرموده است: «وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ بِأَيِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ».(1)هم چنین درباره اصحاب اخدود که عده ای را در چاله ها و گودال ها می سوزاندند چنین فرموده است: «قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ ».(2) قرآن کسانی را که مرتکب این وحشی گری می شدند نفرین کرده است. خداوند تبارک و تعالی در آیات کریمه قرآن، داستان غم انگیز یوسف و يعقوب و اشک ریختن های يعقوب را نقل می کند. مگر خواندن قرآن در هر روز مستحب نیست؟ اگر شما هر روز سوره يوسف را بخوانید یا هر سال ختم قرآن کنید، مگر این موضوع تکرار نمی شود که يعقوب چطور برای یوسفش اشک ریخت و چطور نابینا شد؟ چرا این ها تکرار می شوند؟ یکی از آثار ذکر مصائب اهل بیت علیهم السلام این است که یاد ایشان زنده می ماند. تأکید فراوان روایات بر ذکر مصائب اهل بیت علیهم السلام مخصوصا مصیبت امام حسین علیه السلام برای این بوده است که می خواستند یاد آنها زنده بماند. خدا انواع گریه را در قرآن توصیه کرده است. یکی از گریه ها گریه فضیلت است؛ یعنی انسان با یادآوری فضائلی که از دست داده، مانند حضور نداشتن در روز عاشوراء

ص: 131

متأثر شود و اشک بریزد و با صاحبان مصیبت همراه شود.

عزیزان من! اگر با اهل بیت علیهم السلام رفیق شدیم و به آنان تمسک پیدا کردیم و آن انوار مقدس در زندگی ما تجلی یافتند، زندگی ما خودبه خود رنگ و بوی زندگی اهل بیت می گیرد و این باعث می شود که فساد ریشه کن شود. خانهای که در آن مجلس جشن یا روضه اهل بیت علیهم السلامعله برپا می شود و نام اهل بیت زنده است، خود اینها کم کم به زندگی رنگ میدهند و انسان را با اهل بیت مأنوس می کنند.

ص: 132

ص: 134

خداست، با اولیای خدا ارتباط دارد. امام حسین علیه السلام از اولیای الهی و ولی الله است. ماه محرم، ماه أنس و ارتباط و پیوند با اباعبدالله و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام است.

در این سال های اخیر دشمنان اسلام از طریق شبکه ها، ماهواره ها و کتابها عليه مبانی دین کار می کنند، به ویژه علیه عاشورا خیلی تلاش کردند، اما الحمدلله روز به روز مجالس عزای اباعبدالله علیه السلام پرشورتر برگزار می شود.

داستان کربلا یک قصه تاریخی نیست، داستان یک سرزمین نیست، بلکه یک فرهنگ جاری است، مانند یک رود. عبارت «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» گرچه حديث نیست، ولی معروف است که می گوید هر روز عاشورا و هر سرزمینی کربلاست. این یک واقعیت است. مرحوم ابن قولویه از علمای بزرگ شیعه است. ایشان استاد شیخ مفید بوده و قبر این دو بزرگوار، در کاظمین در کنار هم قرار دارد.

ابن قولویه قمی است و پدرش هم در قم دفن است. کسانی که به کاظمین رفته اند حتما دیده اند که در آن جا مقبره ای است که بر آن نوشته شده: (مزار) شیخ مفید و استادش ابن قولویه قمی. مرحوم ابن قولویه که از افتخارات شهر قم است، کتابی به نام کامل الزیارات دارد. او در این کتاب، روایات پیرامون زیارت مراقد اهل بیت علیهم السلام را گرد آورده است.

کامل الزیارات در حدود هزار سال پیش نوشته شده است. ابن قولویه در این کتاب روایاتی درباره امام حسین علیه السلام آورده است که خواندنی است؛ از جمله این که داستان کربلا را خداوند حتی قبل از تولد پیغمبر ما و برای پیامبران دیگر نقل کرد.

شد. آدم اندوهگین شد و عرض کرد: خدایا! مگر من خطایی کردم؟ دلیل این خون چیست؟ خطاب شد: این جا سرزمین کربلاست! این جا مکانی است که خون پسر پیامبر آخرالزمان به زمین ریخته می شود. خواستیم تو نیز ارتباط پیدا کنی و خونت در این جا ریخته شود.(1)

حضرت ابراهیم علیه السلام نیز در همان منطقه بوده است. درباره ایشان هم آورده اند که سر مبارکشان در این مکان با چوبی برخورد کرد و خون جاری شد.(2) حضرت موسی نیز در این سرزمین کفشش پاره شد و خاری به پایش رفت.(3) در کربلا، خون از بدن یا سر و یا از پای مبارک چندین پیامبر سال جاری شده است. هر کدام هم که سؤال کردند، خطاب شد: اینجا سرزمینی است که خون پسر پیامبر روی زمین ریخته می شود.

ماجرای کربلا، ماجرای عظیمی است که خداوند تبارک و تعالی، انبیای خود را با این قضیه آشنا کرده است؛ همان طور که الآن ما با قصه امام زمان عجل الله تعالی فرجه شریف آشنا هستیم اما نمیدانیم در چه سالی ظهور می کند و همه می گوییم امام زمان و ظهور می کند، پایتخت حکومتش کوفه می شود و از کنار خانه خدا فریاد می زند: «أنا بقية الله». این یعنی خداوند، همه مردم و نسل ها را به طوری با داستان امام زمان زمانی آشنا کرده است. پیغمبر و ائمه علیهم السلام نیز آشنا بودند. امام صادق علیه السلام برای امام زمان با اشک می ریخت؛ امامی که هنوز متولد نشده بود.

در تاریخ نقل شده است که خداوند تبارک و تعالی قصه کربلا و حضرت اباعبدالله علیه السلام را برای زکریا باز گفت که برای پسر پیغمبر آخرالزمان چنین اتفاقی می افتد. حضرت زکریا بسیار گریست و تا سه روز از خانه بیرون نیامد. بعد از روز سوم در روز اول محرم این دعا را خواند که قرآن می فرماید: «رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً»؛(4) «عرض کرد: خدايا! اولاد پاکیزه به

ص: 137

من ببخش.» حضرت زکریا که فرزنددار نمی شد گفت: خدایا! من دوست دارم با پیامبر آخرالزمان همدردی کنم. او داغ اولاد می بیند؛ من دلم می خواهد با او همدردی کنم. پس خداوند پسری به نام یحیی به زکریا عطا کرد که شباهت های فراوانی با امام حسین علیه السلام داشت.

بود. زمانی که داستان امام حسین علیه السلام برای زکریای نبی نقل شد، وی از خدا خواست که خدایا! من دوست دارم همدردی کنم. از این رو خداوند تنها یک فرزند به نام یحیی به او داد که در واقع شباهت هایی با اباعبدالله هم داشت.

آن چیزی که بنده می خواهم نتیجه بگیرم این است که جریان کربلا را به جریان ظهور تشبیه کنم؛ این که چطور در کتاب های مسیحیت، عهد عتیق، قرآن و اشارات و کلمات ائمه علیهم السلام راجع به امام زمان مانی گفته شده اما هنوز ظهور اتفاق نیفتاده است.

خودشان هم می گویند: «خدا قاتل ایشان را لعنت کند! یزید کار بدی کرد و امام حسین علیه السلام انسان خوبی بود. اما دلیل این که شما باید مرتب این را یادآوری کنید و جلسه بگیرید چیست؟ »این همه ائمه علیهم السلام بر عزاداری تأیید کردند که چقدر ثواب دارد! ابن قولویه در کامل الزیارات می گوید: امام حسین علیه السلام به تک تک گریه کنندگانش نگاه می کند.

کربلا جریانی است که نمی شود ساده از کنار آن گذشت. چرا این همه تجلیل و تکریم؟ بنده سه آیه میخوانم و سه جواب میدهم که اگر کسی از شما پرسید دلیل عزاداری بر اباعبدالله علیه السلام چیست، بتوانید در این حد جواب دهید. عنوان بحث را هم مبانی عزاداری اباعبدالله علیه السلام می گذارم. می خواهیم از راه قرآن وارد شویم.

ما باید منبر برویم و قصه امام حسین علیه السلام را بگوییم. کتاب بنویسیم و جلسه بگیریم که نهضت امام حسین را بیان کنیم.

ای پیامبر! چهار دلیل دارد که قصه انبيا را برای تو می گوییم: یکی این که دل تو محکم

شود...

نشانه تقوای دلهاست، صفا و مروہ شعائر الهی است و ما باید هفت بار بین این دو کوه برویم و بیاییم. قربانی کردن از شعائر الهی است. ان شاء الله مکه می روید، مشعرالحرام نیز آن جاست و از شعائر است. امام حسین علیه السلام از شعائر الهی است. یک کسی مثل امام، حجت خدا و ولی الله الاعظم است. خون خیلی ها در زمین ریخته شده، اما چنین عناصری در آن نبوده است. رجزها، خطبه ها و پیام های یک امام معصوم، جزء شعائر الهی است و باید تکریم و تجلیل شود.

چه کسانی هستند؟ نزدیکان پیغمبر چه کسانی هستند که خدا به پیغمبر می گوید آبگو من محبت اینها را از شما می خواهم؟ حضرت فرمود: قربی ما هستیم.(1) پیغمبر بارها فرمود: امیرالمؤمنین، حضرت زهراء حسنین و فرزندان ایشان علیهم السلام قربی هستند.

پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمود: به فرزندان من محبت کنید. مراد از آن محبت این است که مردم جمع شوند و نام و یاد اباعبدالله علیه السلام را زنده نگه دارند.

یعنی آقا و بزرگ دارد؛ مثلا: سید سرزمینها مسجدالحرام است، سید ایام روز جمعه است.(1) در روایت داریم که سید اعمال، محبت اهل بیت علیهم السلام است. سیده زنان داریم، سید مردان داریم. بهترین جای بهشت، فردوس است که پیامبر و ائمه علیهم السلام آنجا هستند (2)- پسرشبیب!

ص: 147

دلت می خواهد با پیغمبر در غرفه های بهشتی باشی؟ پس قاتلین اباعبدالله را لعنت کن، «فَالْعَنْ قَتَلَةَ اَلْحُسَيْنِ علیه السلام»

همین زیارت عاشورا که من تقاضا می کنم جوانان عزیز! هر کجا هستید این زیارت عاشورا را بخوانید، حتی اگر صد لعن و صد سلام آن را نمی توانید بخوانید، بدون صد لعن و صد سلام بخوانید.این زیارت، نورانیت زیادی دارد. این زیارت نشان دهنده برائت از دشمنان است.

امام رضا علیه السلام فرمود: ای پسر شبیب! اگر می خواهی ثواب شهدای کربلا را داشته باشی، هر زمانی که نام امام حسین علیه السلام برده می شود بگو: «يَا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِيماً».

شما هم هر روز بگویید. وقتی وارد این گونه جلسات می شوید بگویید؛ ثواب بسیار زیادی دارد. قاتلین را لعن کنید، در غرف مبنيه با پیامبر صلی الله علیه و آله خواهید بود. «یا لیتنی» بگویید، ثواب شهدا را خواهید داشت.(1) بالاتر بگویم: اگر می خواهید خدا را ملاقات کنید، به زیارت قبر اباعبدالله علیه السلام بروید.(2)

بنده فقط دو قسمت از حدیث را برای شما خواندم. ملاقات خداوند در برابر زیارت

ص: 148

اباعبدالله و ثواب شهدای کربلا در ازای لعن قاتلین آن حضرت. چرا این همه ثواب؟ خیلی عجیب است! اینها ثواب جایزه ای است. دیده اید که به قهرمانان المپیادها یک خودرو یا خانه و یا امکانات دیگر به عنوان پاداش می دهند. این، مزد کار دو یا سه ساعته او نیست، بلکه یک جایزه است. ثواب زیارت اباعبدالله علیه السلام مزد «السلام علیک» ما نیست بلکه جایزه ویژه ای است که به ما عنایت می کنند. نکته ای بگویم و بحث را در شب اول به پایان برسانم.

اباعبدالله علیه السلام شویندگی و جاذبه دارد. به پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله گفتند: کسی هم نماز می خواند و هم دزدی می کند. پیامبر فرمود: به او کاری نداشته باشید؛ بگذارید نمازش را بخواند. همین نماز باعث می شود کم کم دزدی را کنار بگذارد.(1) «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ» (2) اثرگذاری مجلس اباعبدالله ممکن است دیر و زود داشته باشد ولی سوخت و سوز ندارد و جلوی بدی ها و آلودگی ها را می گیرد، منتهی بستگی دارد چقدر زمینه و کشش در من و شما باشد.

ص: 149

«لَقَدْ شَغَلَنِي نُورُ وَجْهِهِ وَ جَمَالُ هَيْبَتِهِ عَنِ اَلْفِكْرَةِ فِي قَتْلِهِ»؛(1) نور صورتش و زیبایی هیبتش مرا از اندیشه کشتنش به خود مشغول کرد.

هیچ یک از آن دو بزرگوار در طول عمر خود خوشحال نشدند و اگر فرحی برایشان پدید می آمد، به حزن تبدیل می شد.(2)

7. قاتلین هر دو زنازاده بودند.(3)

در حدیث آمده که در جهنم منزلی است که احدی مستحق آن نیست مگر قاتل امام حسین علیه السلام و قاتل حضرت یحیی علیه السلام.(4)

8- زمین و آسمان بر ایشان گریستند.(5)

9. خورشید بر آن دو بزرگوار گریست. گریه خورشید به این صورت بود که به رنگ خون طلوع و غروب کرد.(6)

10. سر هر دو نفر، بعد از شهادت تکلم کرد. سر یحیی به پادشاه گفت: ازخدا بترس! و سر مبارک حسین علیه السلام مکرر قرآن می خواند.(7)

11. یحیی را به قتل صبر کشتند.(8)

امام حسین علیه السلام نیز با این که در میدان جنگ شهید شد، اما به شیوه قتل صبر بود. امام سجاد علیه السلام در کوفه فرمود: «أَنَا اِبْنُ مَنْ قُتِلَ صَبْراً»؛(9) من پسر کسی هستم که به قتل صبر

ص: 151

کشته شد.

معنای «قتل صبر» این است که جانداری را نگه دارند و چیزی به سوی او پرتاب کنند تا کشته شود.

12. سر حضرت یحیی علیه السلام را برای زنازاده ای از بنی اسرائیل هدیه بردند و سر حضرت حسین علیه السلام را برای ابن زیاد و یزید هدیه بردند.

حسین علیه السلام را از خیمه ها بیرون آوردند در حالی که زنان سرگردان و تشنه و دختران صغیر، از بی کسی ناله می کردند و آن حضرت آنان را تسلی میداد.

8. تمام خون یحیی علیه السلام در تشت ریخت و یک قطره از آن بر زمین افتاد و جوشید؛ اما در کربلا تمام خون را بر خاک ریختند، مگر چند قطرهای که خود حضرت با دست مبارک گرفت و بر صورت مالید و به آسمان پاشید.

9. وقتی سر یحیی را بریدند، بدنش سالم بود، ولی بدن حسین علیه السلام سوراخ سوراخ بود.

10. سر حضرت یحیی علیه السلام را با یک ضربت كارد بریدند، اما در کربلا سر آن مظلوم را با دوازده ضربه جدا کردند.

11. سر حضرت حسین علیه السلام را بر سر نیزه برافراشتند، بر درخت آویختند، بر دروازه نصب کردند و در تنور گذاشتند؛ ولی سر یحیی را فقط در تشت نهادند.(1)

ص: 153

داشتند. ایشان در آن سخنرانی بحث را به صورت پرسش های متعدد مطرح کردند. بعضی از سؤالاتشان این بود که آیا تفریحات ما اسلامی است؟ آیا روابط زن و مرد در جامعه ما دینی است؟ آیا روابط ما با همسایه ها درست است؟ آیا صداقت و راست گویی در بین ما وجود دارد؟ چرا آمار طلاق بالا رفته است؟ چرا در کشور اسلامی ربا زیاد است؟ چرا بعضی از جوانان به مواد مخدر کشیده می شوند؟ آیا معماری های ما اسلامی است؟ آیا غذاهای ما، رفتارهای ما، نوع برخورد ما با دیگران، روابط دوستان با یکدیگر، و روابط دختر و پسر در جامعه، اسلامی و دینی است؟

قبل از این که بنده سبک زندگی امام حسین علیه السلام را بگویم، مقدمه ای عرض کنم و آن این است که قرآن می فرماید: زندگی ها دو قسم اند و انسان ها هم دو گونه اند، طبیعتا زندگی آنها هم دو جور است: یکی خبیث و دیگری طیب. ما یک زندگی پاکیزه داریم و یک زندگی آلوده؛ البته مخلوط هم داریم. ممکن است کسی مقداری آلوده و مقداری پاکیزه باشد ولی

چندین آیه در قرآن کریم داریم که خداوند می فرماید: بعضی وقتها ممکن است آمار آلوده ها در جامعه بیشتر باشد. ممکن است در یک محل های آمار بی نمازان بیشتر باشد یا در خانه و خوابگاهی آمار دانشجویان بی نماز بیشتر باشد. امکان دارد در یک منطقه آمار بدحجاب ها بیشتر باشد.

خداوند متعال در آیه صدم سوره مائده می فرماید:«قُلْ لَا يَسْتَوِي الْخَبِيثُ وَالطَّيِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِيثِ فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ »، بگو: (هیچ گاه) پاک و ناپاک یکسان نیستند، هر چند فزونی ناپاک ها تو را به شگفتی اندازد. از (مخالفت) خدا بپرهیزید ای صاحبان خرد! شاید رستگار شوید.

پیغمبر! به مردم بگو آلوده با پاکیزه یکی نیست، راستگو و دروغ گو یکی نیستند، خائن و امانت دار یکی نیستند، اهل فحشا و انسانهای عفیف یکی نیستند. شاید حتی بیشتر بودن

ص: 155

خبیث ها شما را به شگفتی بیاورد. این سخن صریح قرآن است که حتی شاید خبیث ها بیشتر باشند. بالاخره مردم میفهمند آن که آلوده است، با آن که پاک است فرق دارد.

آیه دیگر در سوره مبارکه انفال است که می فرماید: «وَاعْلَمُوا أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ»(1) و بدانید اموال و اولاد شما وسیله آزمایش اند؛ و (برای کسانی که از عهده آزمایش برآیند) پاداش عظیمی نزد خداست.

شب و چه کسانی روز عاشورا پیوستند. این کتاب به صورت فهرست وار است. ایشان می گوید: سی نفر شب و صبح عاشورا به امام حسین علیه السلام پیوستند.

یکی از آنها حر بن یزید ریاحی است که شما نام او را زیاد شنیده اید.

دیگری ابوالشعثاء است. ابوالشعثاء نامش یزید و در سپاه حر بود. او به همراه حر از کسانی بود که لشکر امام حسین علیه السلام را محاصره کردند و بعد یاقبل (در این مسئله اختلاف وجود دارد) از پیوستن حر به امام حسین علیه السلام، به سپاه امام ملحق شد. خدمت اباعبدالله آمد توبه کرد و به او پیوست. ابوالشعثاء تیراندازی ماهر بود؛ روی زانو می نشست و تیراندازی می کرد. او خدمت آقا آمد و عرض کرد: من يکصد تیر با خود داشتم که فقط پنج تا از آنها خطا رفت و 95 تای دیگر را دیدم که به قلب دشمن اصابت کرد. آقا او را دعا کردند: «اَلْهَمُّ سَدَدَ رَمْيَتِهِ وَ اِجْعَلْ ثَوَابَهُ اَلْجَنَّةَ»؛ خدایا! پرتابش را درست و ثوابش را بهشت قرار ده. ایشان نخست در الشكر عمر سعد بود و بعدا به یاران اباعبدالله علیه السلام پیوست.(1)

یکی دیگر از آنها زهیر بن قین است. در کربلا دو نفر به نام زهیر داریم: یکی زهير بن سلیم و دیگری زهیر بن قین. زهیر بن قین عثمانی مذهب بود. در آن زمان، به کسانی که پیرو تفکر سقیفه بودند عثمانی می گفتند و کسانی را که پیرو تفکر غدیر بودند علوی و هاشمی می گفتند و این هاشمی بودن و علوی بودن جرم بود.

ابن ابی الحدید نقل می کند: معاویه دستور داده بود در هفتاد هزار مسجد سب و لعن امیرالمؤمنین علی علیه السلام انجام شود. بعد از نماز به عنوان تعقیبات، حضرت علی علیه السلام را سب می کردند.

لامنس، از مستشرقان آلمانی، می گوید: غربی ها باید مجسمه طلایی معاویه را در میدان های آلمان نصب کنند، چون اگر این آدم نبود، اسلام علوی غرب را فرا می گرفت.

ص: 157

معاویه میان مسلمانان اختلاف و تفرقه انداخت و باعث شد که آنان عقب بمانند. و اگر این آدم نبود، حاکمانی چون علویان و ائمه سر کار بودند و غرب، امروز تسخیر اسلام شده بود.

زهیر عثمانی بود ولی در مسیر کربلا به امام حسین علیه السلام پیوست و در راه او به شهادت رسید.(1) امتحان ها برای چیست؟ قرآن می فرماید: تا خبيث از طيب جدا شود. این، دو آیه.

آیه سوم، آیه سوره مبارکه نور است: «الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَالْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثَاتِ وَالطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَالطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ أُولَئِكَ مُبَرَّءُونَ مِمَّا يَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ»؛ زنان ناپاک از آن مردان ناپاک اند و مردان ناپاک نیز به زنان ناپاک تعلق دارند. زنان پاک از آن مردان پاک و مردان پاک از آن زنان پاکند. اینان از نسبت های ناروایی که (ناپاکان) به آنان می دهند مبرا هستند و برای آنان آمرزشی الهی و روزی پرارزش است.

انسان های خبیث دنبال خبیث ها هستند. رفیق شمر چه کسی است؟ عمر بن سعد است. رفیق ابن زیاد کیست؟ مروان.

در تفسیر نورالثقلین دیدم که امام حسن مجتبی علیه السلام در مجلس معاویه - که حضرت را پس از ماجرای صلح دعوت کرده بودند تا ایشان را تحقیر کنند و بکوبند و به پدر ایشان ناسزا بگویند- برخاستند و این آیه را قرائت کردند و فرمودند: معاویه! میدانی تو که هستی و ما که هستیم؟

مجلس امام حسین علیه السلام را نگاه کنید! حسین علیه السلام طيب است و شما هم پاکیزه در مجلس ایشان آمده اید. کسی هم اگر آلوده باشد، عزاداری اباعبدالله علیه السلام آلودگی هایش را می شوید و می برد.

1. خانواده ای که همه آنها پاکیزه اند؛ مثل حضرت زهرا، امیرالمؤمنین و فرزندان ایشان علیهم السلام. سورة هل اتی (1) برای این خانواده است. (2)

2. خانواده هایی که همه آنها خبيث اند؛ سوره مسد به خانواده ابي لهب اشاره می کند که هم خودش خبيث بود، هم همسرش و هم فرزندانش. ابولهب به یک مرض بد مبتلا شد و مرض واگیردار گرفت. غذا را به سنگ می بستند و از راه دور برای او پرتاب می کردند و کسی جلو نمیرفت. وقتی هم مرد، کسی او را دفن نمی کرد. زن ابولهب، همان حمالة الحطب است. پسرش را هم پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله نفرین کرد و عرضه داشت: «خدایا! یکی از جانوران را بر او مسلط كن تا او را بخورد.» در جنگی در خیمه خوابیده بود که شیری آمد و او را درید. (3)

3. سومین نوع، مرد خبیث و زن پاکیزه است؛ مثل فرعون و آسیه که آسیه پاکیزه و فرعون ناپاک و آلوده بود.

4. مرد پاکیزه و خانواده ناپاک و اولاد ناباب؛ مانند حضرت نوح که پاک بود و همسر و فرزندش فاسد بودند.

شما جوانان که هنوز ازدواج نکرده اید یا اول راه هستید، دعا کنید از قسم اول باشید که خداوند به شما طيبات دهد و اولاد شما هم طیب باشند و زندگی شما یک زندگی پاکیزه شود.

وای به حال خانوادهای که از قسم دوم باشد! خانوادهای همه ناپاک مثل معاویه و خاندانش. من تعجب می کنم که برخی از آقایان و نویسندگان اهل تسنن چگونه از معاویه دفاع می کنند. معاویه قاتل مالک اشتر است، قاتل حجر بن عدی است. هیچ جرمی نداشته باشد جز کشتن این اصحاب امیر المؤمنين على علیه السلام کافی است. این آیه را امام حسن علیه السلام خطاب به معاویه خواند و فرمود: میدانی ما که هستیم؟ ما آن خاندان پاکیزه ایم.

ص: 159

قرآن می فرماید: زندگی دو قسم است: پاکیزه و خبیث، پاک و آلوده، زیبا و زشت. یک آیه بسیار زیبا از سوره ابراهیم (آیه 24) را برای شما معنا کنم: خداوند می فرماید: «انسان های پاکیزه مثل درخت پاکیزه هستند.» شما وقتی داخل باغ می روید، می بینید درخت پاکیزه درختی است که ریشه محکم داشته باشد، برگ های شاداب داشته باشد، میوه خوب داشته باشد و بلند هم باشد؛ یعنی آشغال و کثافات و آلودگی زمین را به خودش نگیرد. اکنون فرض کنید درختی در طول سال سبز است – البته درخت زیتون و نخل همیشه سبز هستند درختی که همیشه سبز است و دوازده ماه سال میوه می دهد. قرآن کریم می فرماید: مؤمن این طور است؛«أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً». پیغمبر! می خواهی بگوییم مؤمن چطور است؟ «كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ»؛ مثل درخت پاکیزه.

شاعری هم در قرآن مذمت شده است. در پایان سوره شعرا (آیه 224 و 225) آمده است:«وَالشُّعَرَاءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وَادٍ يَهِيمُونَ »؛ (پیامبر اسلام شاعر نیست؛) شاعران کسانی هستند که گمراهان از آنان پیروی می کنند. آیا نمی بینی آنها در هر وادی سرگردان اند؟

منظور آن شاعر که هر طرف به نفعش باشد، شعر می گوید و کاری به حق و باطل ندارد. امروز برای امیرالمؤمنین علیه السلام می گوید و فردا برای خلیفه اول. امروز برای شاه میگوید، فردا برای امام. این شاعر اصلا نگاه نمی کند که برای چه کسی شعر می گوید. او برای صندلی شعر می گوید و نگاه نمی کند که بر روی صندلی، ابن زیاد نشسته است یا مختار!

حسان بن ثابت در غدیر شعر گفت و از امیرالمؤمنین علیه السلام دفاع کرد. پیغمبر تا هم از او تشکر و دعایش کرد و فرمود: خدا کمکت می کند، البته مادامی که با ما هستی.(1) همین شاعر بعدها نزد خلیفه اول آمد و شروع کرد به گفتن شعرهایی در تعریف از او؛ مثل این که اصلا ولایت علی بن ابی طالب و ماجرای غدیری در کار نبوده است. مؤمن یک ویژگی اش این است که «أَصْلُهَا ثَابِتٌ»؛ یعنی ریشه اش محکم است.

باشد ضرر کرده است.

مثل درخت ناپاک، مانند خار است، خار بیابان که در پا فرو می رود، میوه ندارد، خشک است. چه کسی جلوی در خانه اش خار می کارد؟! زیتون می کارند، پرتقال می کارند، نخل می کارند. می گویند زیباست. تا به حال شده است در گل فروشی به شما خار بفروشند؟ نه، چون ثمر و اثری ندارد.

عزیزان! دو گروه در قرآن داریم: «خبيثها» و «طيب ها». «قُلْ لَا يَسْتَوِي الْخَبِيثُ وَالطَّيِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِيثِ». خط خود را مشخص کنیم. این جا این سؤال مطرح است که چرا می خواهیم از سبک زندگی امام حسین علیه السلام بگویم و به چه دلیل این بحث را انتخاب کردیم؟ همه ائمه ما رشد و نور هستند: «كَلاَمُكُمْ نُورٌ وَ أَمْرُكُمْ رُشْدٌ وَ وَصِيَّتُكُمُ اَلتَّقْوِي»؛ اما میدانید چرا امام حسین ع را انتخاب کرده ایم؟ چون آنانی که خودشان نورند گفته اند: «حسین!» آنانی که خودشان پاک اند گفته اند: «حسین!» آنانی که خودشان محل اجابت دعا هستند گفته اند: «حسين!»

الْأَرْضُ »؛(1) تو نمیدانی! ببین امام حسین علیه السلام چقدر در زمین طرفدار دارد. فرمود: حسین من در آسمان بزرگ تر است تا زمین.

چرا از سبک زندگی امام حسین علیه السلام نگوییم؟ امام حسینی که حدیث داریم: «تمام انبیاء او را زیارت کردند.» این حدیث را در رابطه با هیچ شخص دیگری نداریم. « مَا مِنْ نَبِيٍّ إِلَّا وَ قَدْ زَارَ كَرْبَلَاءَ وَ وَقْفُ عَلَيْهَا »؛(2) تمام انبیا در کاربرای امام حسین علیه السلام انجام دادند، از آدم تا خاتم الانبیا حضرت محمد صلی الله علیه و آله: 1- امام حسین علیه السلام را زیارت کردند، 2- برای او گریه کردند.

داغی دیدید، برای حسین ما گریه کنید. اباعبدالله علیه السلام یک استثنا در عالم هستی است.

داده است که تو قیام می کنی و انتقام خون حسین فاطمه را می گیری! آن کسی که می خواهد تو را بکشد، تو او را می کشی.(1) چون ابن زیاد می خواست او را بکشد. چه زمانی این را به مختار گفت؟ 22 ذی الحجه همان سالی که هجده روز بعد امام حسین علیه السلام شهید شد.

میثم گفت: مختار! تو خروج می کنی.

به حبیب بن مظاهر نیز گفت: حبیب! سر تو را روی نیزه به کوفه می آورند. میثم حتی روش کشته شدن و محل شهادت خود را می دانست. گاهی اوقات در آن جا نماز می خواند. ما به بعد اول زندگی اهل بیت علیهم السلام کاری نداریم. آری، کربلایی کاظمی هم پیدا می شود که بدون مطالعه حافظ قرآن بشود. یک مرتبه چیزی به او می دهند. آنها استثنا هستند.

بعد دوم، زندگی بومی اهل بیت علیهم السلام است. آن را هم نمی خواهیم الآن دنبال کنیم. امام حسین علیه السلام سوار اسب می شد؛ حالا ما می خواهیم سوار اسب شویم؟ نه. امام حسين علیه السلام با شمشیر می جنگید؛ ما می خواهیم با شمشیر بجنگیم؟ نه. لباس زمان امیرالمؤمنین علیه السلام وصله دار بود؛ ما امروز سبک زندگی مان مانند حضرت على علیه السلام باشد و لباس وصله دار بپوشیم؟ نه، بلکه امام صادق علیه السلام هم لباس وصله دار نمی پوشید. این مخصوص زمان حضرت علی علیه السلام بود.

کاسه های خانه حضرت زهرا علیها السلام بود؛ ما امروز چینی و استیل ها را به گلی تبدیل کنیم؟ این سبک زندگی می شود؟ نه! نه آن علم غیب و امثال آن، که خصوصیت خودشان است، نه زندگی بومی، یعنی زندگی ای که فرهنگ چهارده قرن پیش را می خواهد. چه نوع کاسه ای بوده، چه نوع کوزه ای بوده، چه نوع جهازی بوده، چه نوع مرکبی بوده، این ها برای تاریخ است.

اما بعد سومی که بنده از فرداشب می خواهم بگویم، اصولی است که این ها زمان بر

ص: 167

نیست. ما این ها را می خواهیم بگوییم. سبک زندگی ائمه علیهم السلام گذشت، عفت، غیرت، واقع نگری، خداپرستی و محبت بوده است. این ها اصول و سبک زندگی امام حسین علیه السلام هستند که بنده ان شاء الله از فرداشب وارد جزئیات آن خواهم شد. نتیجه بحث این شد که زندگی دو

قسم است: خبیث و طيب.

ص: 168

زیارت امام که منظورمان نیست، بلکه سیره و روش یا همان سبک زندگی امام علیه السلام منظور است.

این که پیامبر گرامی اسلام و در حدیث معروف ثقلین فرمود: «إِنِّي تَارِكُ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي فَإِنَّهُما لَن يَفتَرِقا حَتّى يَرِدا عَلَيَّ الحَوضَ»؛(1) به راستی من در میان شما دو شیئ گران سنگ بر جای می گذارم که کتاب خدا و عترت خودم هستند. به راستی آنها از هم جدا نشوند تا در حوض بر من وارد شوند. «لن يفترقا»! بعضیها گفتند: نه، قرآن کافی است. توجه نکردند که پیغمبر چه می خواهد بفرماید. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله می خواهد بفرماید که اگر عترت از قرآن جدا شد، دیگر قرآن را هم ندارید. اگر قرآن را از عترت جدا کردید دیگر عترت را هم ندارید. معنای شعار «حسبنا كتاب الله» این است که مثلا شما بگویید نمک باشد ولی شور نباشد؛ این که نمی شود. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «عَلَيَّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنَ مَعَ علی ».(2) شما اگر علی و اهل بیت علیهم السلام را از قرآن جدا کردی، این معنای افتراق و جدایی است. این طور نیست که دو شئ مستقل باشد، این طور نمی شود که یکی نباشد و دیگری باشد. در این صورت آن که هست نیز از بین می رود و قابل استفاده در آن حدی که منظور پیغمبر گرامی اسلام بود- نخواهد بود. عترت و قرآن با هم هستند.

خیلی مهم است که سبک زندگی ائمه علیهم السلام را بیاموزیم. تلاش دشمن هم از همان اول این بود که مردم با سبک زندگی ائمه علیهم السلام آشنا نشوند، بلکه سبک زندگی اموی و فرهنگ اموی حاکم شود. شما نگاه کنید ائمه گرامی ما اسم فرزندانشان را چه می گذاشتند! وجود مقدس امام حسین علیه السلام تمام پسرانش را به نام پدرش على علیه السلام نام گذاری کرد.(3) اموی ها رسما

ص : 170

از نام گذاری به نام اهل بیت علیهم السلام منع می کردند. این کار جرم بود. معاویه می گفت کسی که نامش على است، خانه را بر سر او خراب کنید. به تدریج فرهنگ دینی و اسلامی را از جامعه گرفتند و عملا خواستند مردم با زندگی ائمه علیهم السلام آشنا نشوند.

مشکل دنیای کنونی نیز همین است. امروز اگر در دنیا زندگی ائمه علیهم السلام ظلم ستیزی آنها، خداترسی آنها، گذشت آنها، رفق و مدارای آنها و ... الگو باشد، دیگر این همه مشکلات در جامعه نداریم. چرا این گروه های تکفیری پدید آمدند؟ این مسائل به علت فاصله گرفتن از فرهنگ اهل بیت علیهم السلام است. چرا مسلمانان دنیا این قدر تفرقه دارند؟ چرا عده ای صهیونیست محدود، به مسلمانان زور می گویند؟ اینها همه به علت دور شدن از فرهنگ اهل بیت علیهم السلام است. بحث سبک زندگی بحث بسیار مهمی است و می شود صدها جلسه به آن پرداخت. آن چه بنده می خواهم بگویم، درباره اصول حاکم بر زندگی امام حسین علیه السلام است.

فِي الدُّنْيَا »؛(1) روز قیامت هیچ کس در امان نیست جز کسی که در دنیا از خدا بترسد.

آرم و نشان انگشتر چند امام علیه السلام همین «حسبي الله» بوده است. این جمله، کلام امام حسین علیه السلام و ذکر خداست.

جوانان عزیز! خداترسی را در زندگی خود قوی کنید و با خدا رفيق باشید، با خدا قهر نکنید و طلب کار نباشید؛ مثل بعضی ها که می گویند: خدايا! من یک قدم آمدم، حالا نوبت توست.

صبر کردم، بلکه ما به تو توفیق دادیم. قرآن می فرماید: «وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّهَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ » ؛(1) و اگر فضل و رحمت الهی شامل حال شما نبود و این که خدا مهربان و رحیم است، (مجازات سختی دامنشان را می گرفت). اگر لطف خدا نباشد، شما می توانید بگویید من این کار را کردم؟ با خدا رفیق باشید، خداترس باشید، از گناه و وسوسه شیطان نترسید، از آینده و مرگ نترسید، اما این را به یاد داشته باشید: «عِظَمُ الْخَالِقِ فِي أَنْفُسِهِمْ ».(2)

یک قصه ای برای شما بگویم که جالب است.

به عنوان راننده نوشت. حالا حق بیمه را هم می گیریم. پلیس نفهمید، بیمه هم نفهمید، أما بینک و بين الله تو پشت این فرمان بودی یا فرزندت؟ قیامت چطور می خواهی جواب بدهی؟ خیلی دقیق و حساس است. این ها چیزی نیست که انسان به سادگی از کنار آن بگذرد.

خدا مرحوم ملاعباس تربتی را رحمت کند! جوانان! توصیه می کنم کتاب فضيلت های فراموش شده را که حسین علی راشد فرزند مرحوم ملاعباس نوشته است، حتما مطالعه کنید. ایشان می گوید: پدر من در روستا سهمیه آب داشت. مثلا باید یک ساعت آب برای باغ می گرفت. ایشان می نویسد: پدر من یک گونی پر از خاک روی پشتش می گذاشت و به کنار جوی آب میرفت. آن جا گونی را جلوی مسیر آب می گذاشت و راه آن را می بست تا آب به باغ خودش بیاید. به او می گفتند: خب از خاک همان باغ کنار آب بیل بزن و راه آب را ببند. می گفت: شاید مردم راضی نباشند. ایشان با دست خودشان گونی خاک را می بردند و چهار پنج دقیقه هم صبر می کردند تا آب اضافه تری در باغ صاحب آب قبلی برود و خیالش راحت شود.

این هایی که من می گویم، گناه عادی شده است. سرقت آب، سرقت برق، جابه جا کردن خودرو در تصادفات، دروغ و... «فأين الله؟» خداترسی یعنی حرف این چوپان! به اربابم گفتم گرگ خورد، تو نیز این گوسفند را خوردی، پول آن هم در جیب من رفت، هر سه مشکلمان حل شد؛ با خدا چه کنم؟

وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ »؛ بگو: اگر پسران و فرزندان و برادران و همسران و طایفه شما و اموالی که به دست آورده اید و تجارتی که از کساد شدنش می ترسید و خانه هایی که به آن علاقه دارید، در نظرتان از خداوند و پیامبرش و جهاد در راه پروردگار محبوب تر است، در انتظار این باشید که خداوند فرمان خویش را عملی سازد. و خداوند جمعیت نافرمانبردار را هدایت نمی کند.

ای کسانی که پدر برایتان از خدا مهم تر است و به خاطر پدر دروغ می گویید! ای کسانی که اولاد برای شما از خدا مهم تر است و به خاطر آنها دروغ می گویید! ای کسانی که فامیل برای شما از خدا مهم تر است و به خاطر این که فامیل ناراحت نشود در مجلس گناه شرکت می کنید! ای کسانی که مال برای شما مهم تر از خداست و اول ظهر به نماز نمی روید و مغازه را تعطیل نمی کنید. ای کسانی که این گونه هستید خداوند هشت مورد را برشمرده است و فرموده است: - ایمان شما ادعایی است و واقعی نیست.ترجیح خدا بر همه چیز!

جوانان؛ دومین نشانه خداترسی در زندگی این است که خدا بر همه چیز ترجیح داشته باشد؛ بر درس، بر زندگی. به هیچ وجه نقش خدا در زندگی شما کمرنگ تر از دیگران نباشد؛ بلکه باید روزبه روز پررنگ تر شود. این صریح قرآن است.

حاضر نیستم یک مورچه اذیت شود، راضی می شوم کسی پدرش را بکشد؟به خدا قسم ما به مرگ پدر شما راضی نیستیم. می دانی چرا این حرف را زدم؟ می خواستم ببینم واقعا می خواهی ایمان بیاوری!(1)

البته زمانی هم پیش می آید که کسی با پدرش بجنگد؛ مانند حنظله که در جنگ احد با پدرش جنگید، چون پدرش در سپاه کفر بود. محمد بن ابی بکر در جنگ جمل با خواهرش جنگید. در کربلا نیز عمرو بن قرظه با برادرش جنگید. گاهی اتفاق می افتد که برادرت مقابل توست، پدر مقابل توست.

حضرت فرمود: من را بیشتر دوست داری یا خودت را؟ گفت: شما را. حضرت فرمود: من را بیشتر دوست داری یا خدا را؟ کودک ناگهان ایستاد و عرض کرد: نه یا رسول الله! من شما را به خاطر خدا دوست دارم؛ من شما را کنار خدا نمی گذارم. پیامبر صلی الله علیه و آله عنوان فرمود: این سخن درست است.

آنهایی که در اشعار خود غلو می کنند و ائمه علیهم السلام را خدا خطاب می کنند، بدانند تمام انبیا و ائمه علیهم السلام آمدند تا مردم یگانه پرست شوند. تمام نهج البلاغه توحید است، تمام کربلا توحید است. زمانی که تیر مسموم سه شعبه آمد و بر سینه اباعبدالله علیه السلام نشست، امام حسین علیه السلام فرمود: « بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ ».(1) وقتی حضرت زینب علیها السلام وارد گودی قتلگاه شد، صدا زد: «اللهم تقبل منا هذا القربان»؛(2) این، قربانی را از ما قبول کن! سر مقدس بالای نیزه همه جا سخن از خدا می گوید. آقایان! یکی از ویژگی های زندگی ائمه ما که در جامعه کبیره هم آمده، این است که همگی خداترس بودند؛ یعنی خدا را ناظر میدیدند و او را بر همه چیز ترجیح می دادند.

حرف بزنید، شایعه پراکنی نکنید، آبروی کسی را نریزید. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ »؛(1) حالا که ایمان داری، مسخره نکن.

انسانها در یک تقسیم بندی پنج گروه هستند: 1- مؤمن، 2- مسلمان، 3- مشرک، 4 منافق، 5- کافر. مؤمن کسی است که اسلام را هم قبول دارد و هم عمل می کند. مسلمان، اسلام را قبول دارد ولی شاید عمل نکند. می داند نماز خوب است اما شاید نخواند. مشرک خدا را قبول دارد اما چیزی را هم شریک او می کند. می گوید: بت هم واسطه است. منافق آن است که می گوید: «قبول دارم» ولی قبول ندارد. کافر هم که اصلا قبول ندارد. مؤمن، هم قبول دارد، هم تعهد. لذا ائمه علیهم السلام علق فرمودند: خدا لعنت کند کسی را که می گوید: ایمان، سخن بدون عمل است و دل باید پاک باشد. در پارک، خانه، سینما، چت روم و ... با دختر نامحرم ارتباط دارد و بعد می گوید: دلت پاک باشد. یعنی چه؟!

از حضرت علی علیه السلام سؤال شد: ایمان چیست؟ فرمود: «الْإِيمَانُ مَعْرِفَةُ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارُ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلُ بِالْأَرْكَانِ »؛(2) ایمان، اعتقاد قلبی و اقرار بهزبان و عمل به اعضاء و جوارح است. می گویند: حالا این دو تار موی ما پیدا باشد مشکل دارد؟ نه، دو تار موی شما مشکل ندارد ولی از همین دو تار مو شروع می شود، از همین یک نگاه شروع می شود، با یک جرقه و با یک پیام شروع می شود. خداترسی یعنی تعهد اخلاقی داشتن؛ پس اگر خداترس هستید متعهد باشید.

روزنه هایی نیز داشتند. حضرت بیرون را نگاه می کرد. خلاف این حرکت حرام است؛ یعنی شما در کوچه بنشینید و از روزنه، داخل خانه را نگاه کنید. دید زدن کوچه عیب ندارد، چون کوچه عمومی است. اگر کسی جلوی خانه ایستاده و کاری دارد یا منتظر کسی است و کوچه را نگاه می کند عیب ندارد.

حکم بن ابی العاص داخل خانه پیامبر را از روزنه نگاه می کرد. پیغمبر محکم با او برخورد کرد و تبعیدش کرد. متأسفانه معماری های ما هم اسلامی نیست. خانه ها بر یکدیگر دید دارند و مسلط اند و این خیلی بد است. سبک معماری دینی در معماری های ما از بین رفته است. شما حق ندارید از پنجره، خانه کسی را نگاه کنید؛ ولی موضوع کوچه و خیابان که

مکان عمومی است، تفاوت دارد.

حضرت، کوچه را نگاه می کرد که دید کسی یقه دیگری را گرفته و با او دعوا می کند و فریاد می زند. حضرت بلافاصله از خانه بیرون آمد. مایکل کوک یک دانشمند غیر مسلمان و اهل آمریکاست. ایشان یک کتاب دو جلدی به نام امربه معروف و نهی از منکر در اندیشه اسلامی دارد که انتشارات آستان قدس آن را ترجمه و چاپ کرده است. مایکل کوک در کتابش می گوید: این خیلی قشنگ است که در اسلام اگر به کسی ظلم شود و آزاری برسد مسلمان دیگر کنار نمی ایستد و نگاه نمی کند. می گوید: در غرب این طور نیست؛ انسان می کشند ولی همه رد می شوند. جنایت می شود ولی کسی کاری ندارد. اما در میان مسلمانان این حدیث پیامبر حاکم است که «كُلُّكُمْ رَاعٍ وَكَلَكُمْ مَسْئُولُ عَنْ رَعِيَّتِهِ »؛(1) همه شما وظیفه دارید و همه شما نسبت به افراد تحت تکفل خود مسئول هستید.

حضرت بلافاصله از خانه بیرون آمد که چرا یقه این بنده خدا را گرفته است. جوانان! اصلا دست به یقه نشوید و دعوا نکنید؛ خوش خلق و خو باشید. در روایت داریم وقتی دو نفر باهم

ص: 182

دعوا می کنند، آن که کوتاه می آید فرشته ها برایش دعا می کنند و آن که فحش میدهد خدا با او قهر می کند و بهشت را بر او حرام می سازد. خیلی مراقب باشید! خداترسی یعنی همین کارها؛ باید این طور در زندگی اثر داشته باشد. حضرت جلو آمد و فرمود: يقه اش را رها کن؛ با او چه کار داری؟ عرض کرد: یا رسول الله! پول مرا نمی دهد. از او پول طلب دارم، نمی دهد. هرچه آمدم و رفتم، اثر نداشت. تا پول مرا ندهد، او را رها نمی کنم.

رسول خدا صلی الله علیه و آله نگاه کرد و فرمود: خدا سایه ای به نام سایه رحمت دارد که در روز قیامت آن را بر روی سر کسی می اندازد که از دیگران بگذرد و نسبت به دیگران گذشت داشته باشد. سپس فرمود: اگر می خواهی از شرارة جهنم دور شوی و سایه رحمت روی سر تو باشد، خدا می فرماید این سایه را روی سر کسی می اندازم که در زندگی اش گذشت داشته باشد. پیغمبر حديث فرمود و این شخص هم شنید. ایمان یعنی این؟ گفت: یا رسول الله! یک سوم طلبم را بخشیدم. تبارك الله بر کسانی که از موعظه، اثر می گیرند؛ نه کسانی که ده شب در مجلس امام حسین علیه السلام می آیند و هم چنان همان خلق و خوی بدشان را دارند. دروغ می گویند، به نامحرم نگاه می کنند، همان بدحجابی را دارند. آن طلب کار در یک دقیقه اثر گرفت.

ببینید در عرض یک دقیقه و با شنیدن یک جمله، یک سوم طلبش را بخشید. عرض کرد: یک سوم را نیز به او مهلت میدهم. یک سوم دیگر را الآن به من بدهد. پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: چقدر زیبا! تبارك الله!

دقت کردید که خداترسی یعنی چه؟

ص: 183

اگر کسی این ویژگی را داشت، خدا می فرماید: من کاری می کنم همه چیز داشته باشد. «وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ »؛(1) آن که از مقام و ابهت من بترسد، در بهشت به او میدهم. هم دنیا و هم آخرت او بهشت است و من همه چیز به او می دهم. ترس و نگرانی ندارد.

چرا اصحاب اباعبدالله از شهادت نمی ترسیدند؟ چرا امام حسین علیه السلام هرچه به عصر عاشورا نزدیک تر می شد شاداب تر میشد؟ چون خداباور و خداترس بود.

یکی از مشکلاتی که الان در جامعه داریم، ترس های موهوم است؛ مانند ترس از مرگ، ترس از ازدواج، ترس از بچه دار شدن و ...

میدانید که ما الأن با بحران جمعیت مواجه هستیم. همه در کشور اعتراض می کنند. مقام معظم رهبری (حفظه الله) که در رأس هستند رسما فرمودند: ما عذرخواهی می کنیم که از سال هفتاد به بعد نگفتیم جلوی کنترل جمعیت گرفته شود. صدا و سیما و مسئولین، همه نسبت به بحران کمبود جمعیت اعتراض کرده اند. من خبر دارم که چقدر جلسات و کمیسیون ها برای این موضوع برگزار می شود. دانشگاهیان و حوزویان جلسه می گذارند. خود من نیز در بعضی از این جلسات عضو هستم و در آن شرکت می کنم. می گویند: جمعیت ایران سی تا چهل سال دیگر پیر خواهد شد و مشکلی که امروز دارد، دامن گیر ایرانیان خواهد شد.

قرآن کریم می فرماید: بعضیها نه فقط بچه دار نمی شدند بلکه بچه های خود را نیز می کشتند؛ نه دختران را، بلکه پسران را! خداوند می فرماید: «وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ»؛(2) فرزندانتان را از ترس فقر نکشید! ما آنها وشما را روزی می دهیم. این گونه ترسها، اصولا چیزی است که اگر در درون انسان بیاید، آرامش را از انسان می گیرد. شما ترس از ورود به شغل ها و عرصه ها را نگاه کنید. قرآن می فرماید: اگر کسی از خدا ترسید،

ص: 185

همه این ترس ها از بین می رود و آرامش عجیبی به دست می آید.«وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ»(1) و از سرزنش هیچ ملامتگری هراسی ندارند.

دچار عجب می شوند. برای این که عجب موسی را بشکند، خطاب شد فعلا پیامبری را رها کن و شاگردی کن. گاهی اوقات انسان باید یک استاد را ببیند تا درست شود. او را به دنبال حضرت خضر علیه السلام فرستادند. داستان موسی و خضر علیه السلام در سوره کهف است. سوره کهف سه تا داستان دارد که یکی از آنها داستان موسی و خضر است. مدتی در جست و جوی حضرت خضر بود که البته کم صبری هم کرد. خضر هم اول به او گفت: تو طاقت نمی آوری و اگر کارهای مرا ببینی، شاید اعتراض کنی. بالأخره شاگردی کرد، رشد و ترقی کرد و نبوتش برگشت.(1)

منظور من این جاست که خدا به او فرمود: اکنون با برادرت، دو نفری با یک چوب دستی سراغ فرعون بروید. موسی گفت: فرعون سایه ما را با تیر میزند. چون حضرت موسی که نزد فرعون بزرگ شده بود، در مصر یکی از فرعونیان را کشته بود و دنبال او بودند. به خدا عرض کرد: خدایا! من می ترسم. من چطور پیش فرعون بروم؟ من و برادرم دو نفر هستیم و فرعون با آن همه نیرو! شاید اصلا نگذارد ما حرف بزنیم. تا وارد شهر شویم، ما را دستگیر می کنند؟ آیه قرآن است که خدا می فرماید: «قَالَ لَا تَخَافَا إِنَّنِي مَعَكُمَا»؛(2) نترسید، من با شما هستم. اگر کسی این را فهمید، مشکلش حل است. هم می بینم کجا می روید و هم می شنوم چه می گویید.

احتياط می کند. 2- میانه روی در هنگام توانگری و نداری، 3- عدالت گویی در زمان خشنودی و خشم.(1)

بازی کنیم. رفتم گنجشک را گرفتم و در را بستم. کمی این بچه، گنجشگ را پراند، کمی آن بچه. گنجشک هم ناله می زد. خودم نیز با گنجشک بازی کردم. پرهایش روی چراغ ریخت، افتاد و پایش سوخت. این قدر دقیق است.

امام صادق علیه السلام فرمود: زنی گربه ای را حبس کرد تا از تشنگی مرد. این زن به همین دلیل عذاب شد.(1) جوانان! حواستان جمع باشد؛ خیلی دقیق است. به ماشین مردم زدید و رفتید و هیچ کس ندید، «فأين الله»؛ پس خدا کجاست؟!

به یک گونی لپه مثلا ده لیتر آب می پاشید خود به خود سنگین می شود. آن وقت این حرف را به بعضی از افراد که می گویید، فکر می کنند افسانه است. تقصیر هم ندارند، چون آنها به بازار و به اطراف نگاه می کنند.

پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمود: على جان! سه چیز نجات می دهد، اول: خوف خدا، دوم: میانه روی در هنگام توانگری و نداری، و سوم: عدالت گویی در زمان خشنودی و خشم .(1)

دیشب عرض کردم که خداترسی باید پنج ثمره در زندگی ما داشته باشد. سه مورد را گفتیم. اول این که خدا را ناظر بدانیم؛ گویا او را می بینیم. دوم این که خدا را بر همه چیز ترجیح دهیم. سوم این که تعهد اخلاقی داشته باشیم. اگر به خدا ایمان داری، همسایه را آزار نده. اگر به خدا ایمان داری، آزارت به مردم نرسد. اگر به خدا ایمان داری، بدقولی نکن و وفای به عهد داشته و امانت دار باش. این سه مورد را دیشب گفتم. در مورد را هم امشب خدمت شما عرض می کنم.

عرض کرد: اینها شما را دوست دارند، «قُلُوبُهُمْ مَعَكَ وَ سُيُوفُهُمْ عَلَيْكَ»؛(1) قلب آنها با شماست اما شمشیرهایشان علیه شما. مردم کوفه برای آمدن امام حسین ع به شهرشان گریه می کردند، اما دلبستگی به مادیات و هوای نفس، آنها را به کربلا کشانده است.

جوانان عزیز! خیلی مواظب باشید. در جوانی هوای نفس کم رنگ است. مواظب باشید که بر نفس غلبه کنید و اجازه ندهید شهوت بر شما چیره شود. اجازه ندهید غضب بر شما غلبه کند؛ البته در شرایط غیر عادی. بزرگی می فرمود: خدا کند که آدم در شرایط غیرعادی قرار نگیرد. دیده اید کسانی که دعوا می کنند چه فحش هایی می دهند؟ اصلا انسان تعجب می کند، گویا رودخانه لجن به راه افتاده است. چون شرایط غیر عادی است و عصبانی شده و خودش را نشان می دهد.

الآن صحنه کربلا پیش بیاید و بیایند سراغ ما و ما را دعوت کنند. ما در این مجلس نشسته ایم و «یا لیتنا کنا معک» هم می گوییم. اما اگر فردا امام زمان علیه السلام فریاد زد: « انأ بقية الله» آیا واقعا حاضریم خانه و ماشین و اولاد را رها کنیم؟ برای شما دو - سه نمونه از کربلا بگویم که چطور بعضی ها اسیر شدند. با حسین بودن هنر است، اما باحسین ماندن مهم است. باحسین آمدن هنر است، اما باحسین رفتن مهم است.

بیت المال بالاست. او چهارصد هزار درهم از بیت المال برای منافع شخصی خود و خانواده اش برداشت و اختلاس کرد.

این را می گویم که بدانید در حکومت حضرت على علیه السلام هم این اتفاقات میافتاد. شما نمی توانید بگویید آقا که امام بود، چگونه به او حکم فرمانداری داد؟

به عنوان نمونه، زیاد بن ابیه، آدم بسیار خبیثی است. اول این طور نبود. مدتی نیز فرماندار امیر المؤمنین بود. حضرت گاهی به این ها مسئولیت داده است. نگویید مگر امیرالمؤمنین نمی دانست؟ در چنین مواقعی، ائمه علیهم السلام به علم خود عمل نمی کردند و وضعیت موجود و طبیعی را در نظر می گرفتند. پدرش خوب است، خودش هم خوب است. اما حالا که استاندار شده، چهارصد هزار درهم اختلاس کرده است. آقا فرمود: منذر بن جارود! آن شتری که در خانه توست، از تو بهتر است و حداقل بار ارباب خود را می رساند؛ خیانت نمی کند و بار را جای دیگری نمی برد. تو حکم مرا گرفتی و اختلاس کردی؟ آقا هم او را به زندان انداخت، هم پول را از او گرفت و هم سی هزار درهم جریمه اش کرد.(1)

نه مثل بعضی ها که وقتی خطا می کنند، او را از این شهر به شهر دیگر می فرستند، از یک وزارت خانه به وزارت خانه دیگر می برند. با خطاکار باید برخورد کرد، با مفاسد اقتصادی باید برخورد کرد. چهارصد هزار درهم را از منذر بن جارود گرفتند. سی هزار درهم او را جریمه کردند و به زندان هم انداختند.

بعد از مدتی صعصعة بن صوحان نزد امیرالمؤمنین علیه السلام آمد و عرض کرد: او را آزاد کنید؛ پشیمان شده است. ما نیز در کشورمان عفو داریم، به این شرط که طرف، اظهار پشیمانی کند.

منذر بن جارود خودش به محضر امیرالمؤمنین علیه السلام آمد و عذر خواهی کرد و آقا او را آزاد ساخت. خوب دقت کنید! در زمان حادثه کربلا، منذر بن جارود در بصره بود. اباعبدالله علیه السلام به

ص: 192

او نامه نوشت. عجیب است! امام حسین علیه السلام از کسانی تقاضا کرده است که سابقه خوبی نداشتند. یکی از این ها عبیدالله بن حر جعفی است. دیگری نیز همین شخص است. هدف این بود که شاید عوض شوند، چون بعضی ها عوض شدند. دیشب گفتم بعضی ها عوض شدند. در عوض شد، ابوالشعثاء عوض شد. در سفينة البحار روایت است که پیغمبر فرمود: اگر کسی به امام حسین وصل شود، رشد می کند و بالا میرود.

اباعبدالله علیه السلام نامه نوشت و به سلیمان بن رزین داد تا به دست منذر برساند. بنده مقيد هستم که هر سال اسم این شخص را بیاورم، چون اسم مسلم بن عقیل برده می شود اما اسم ایشان برده نمی شود. سليمان بن رزین، پیک امام حسین به بصره، واقعأ مظلوم است. نامه را به منذر بن جارود داد. منذر، نگاهی به نامه اباعبدالله انداخت و دست سلیمان را گرفت و به دست ابن زیاد داد. هنوز ابن زیاد به کوفه نرفته بود و در بصره بود. منذر گفت: «این نماینده حسین است و این هم نامه اوست.» طعمه را جلوی دهان گرگ گذاشت. ابن زیاد هم دستور داد تسبح فردا نماینده اباعبدالله علیه السلام را میانمیدان بصره دار زدند و سر از بدنش جدا کردند.(1)

سلیمان بن رزین قبل از مسلم بن عقیل به شهادت رسید. این کار منذر بود که جواب نامه را نیز نداد. فکر می کنید خودش چه زمانی مرد؟ در همان سال 61 هجری که اباعبدالله علیه السلام به شهادت رسید، سه یا چهار ماه بعد از شهادت حضرت، منذر بن جارود بیمار شد و مرد. تو اگر به کربلا آمده بودی که امروز اسم تو را مانند حر روی منبر ها می بردند؟ ببینید جلور بعدی ها سقوط می کنند!!

مشرقی بود و دیگری پسرعمویش. سلام کردند. آقا را دوست داشتند، امام حسین را یهودیان مدینه دوست داشتند و به او علاقه مند بودند. پیامبر آن قدر امام حسین را احترام کرده بود که کسی نمی توانست منکر مقام او بشود. گاهی روی شانه می نشاند، گاهی روی زانو می گذاشت، گاهی می بوسید، گاهی می فرمود: «اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَيْنُ سَيِّداً شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّةِ».(1) حضرت، محبوب بود. تا آقا را دیدند دویدند و عرض ارادت کردند. آقا فرمود: من به کربلا می روم. هر دوی شما بیایید و مرا یاری دهید. آن دو نگاهی به چهره اباعبدالله می کردند. عمرو بن قیس گفت: من خانه و زن و بچه دارم که منتظرم هستند، کاسبی دارم. امام حسین زن و بچه نداشت؟ ابوالفضل العباس زن و بچه نداشت؟

گفت: آقا! من معذورم. شما را دوست دارم، اما یاری تان نمی کنم. اگر بخواهی، پول می دهم ولی جان نمی دهم. اباعبدالله من خیلی ناراحت شد. نگاهی به چهره هر دو کرد و فرمود: بروید! بروید روی شما را نبینم. جایی بروید که صدای غربت مرا نشنوید. اگر فردا من فریاد بزنم: «هل من ناصر ینصرنی» و شما بشنوید، با صورت به آتش جهنم می روید. هر دوی آنها رفتند.(2)

عزیزان! من چرا این حرفها را می زنم؟ می خواهم این را عرض کنم: اگر میل شما، هوس شما و شهوت شما می خواهد در جایی بر شما غلبه کند و نگذارد نماز صبح بیدار شوید،

ص: 194

نگذارد به کسی کمک کنید، می خواهد یک رابطه نامشروع در زندگی شما بیاورد، یک دوستی نادرست برایتان جور کند، این آیه باید جلوی شما را بگیرد. خدایا! تو گفتی: «نه»، من هم از هوای نفس خود دوری می کنم.خداوند این قدر جوان را دوست دارد، رشد و ترقی اش میدهد.

کن. می گوید: این جوان هر شب به خانه می آمد و یکی یکی شیشه های شراب را به زمین می زد و می شکست. عوض شد، تغییر کرد؛ چرا؟ چون شویندگی اباعبدالله علیه السلام بود و اراده این شخص: اراده خیلی مهم است.

شخصی چند روز پیش به من گفت: آقا! راجع به آسیب های پس از عاشورا هم صحبت کنید. این عزاداری ها و دسته ها خوب است، ولی گاهی بعد از عاشورا و در ماههای دیگر فراموش می شود.

در سفينة البحار روایت عجیبی آمده است؛ پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: من منذرم.(1) می گویم جهنم وجود دارد و گناه نکنید. منذر یعنی کسی که تذکر می دهد و از جهنم می ترساند. على علیه السلام هادی است، هدایت می کند و امام است. امام حسن علا هم به شما احسان، سخاوت و خوش خلقی را یاد می دهد. اما حسین علیه السلام باعث رشد است. بعد پیغمبر خدا فرمودند: «إِنَّ الحسین بَابُ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ »،(2) یکی از درهای بهشت، دری به نام امام حسین علیه السلام است..

آقایی می گفت: پای منبر کسی بودیم. ایشان درباره درب های بهشت صحبت می کرد. یک شب گفت: امشب آن دری را می گویم که برای مجاهدان است، «باب المجاهدين»؛ آنان کد جهاد می کنند. یک شب دری را می گویم که باب روزه داران است؛ همان ها که روزها روزه می گیرند و شب ها نماز شب می خوانند. یک شب گفت: آن دربی را می گویم که مخسوص کار خیر و نیکی است.

ص: 196

پیرمردی بلند شد و گفت: این درهایی که شما گفتید، به درد ما نمی خورد. مانه مجاهدیم، نه توان داریم روزها روزه بگیریم، نه پول داریم احسان کنیم.یک در به ما نشان بده که راحت باشد! آن آقا می گفت: وقتی پیرمرد این حرف را زد، من شب خانه آمدم و گفتم: خدایا! یک در به من نشان بده که فردا شب به این آقا بگویم. می گفت: سفينة البحار حاج شیخ عباس قمی را برداشتم. مانند استخاره با قرآن، کتاب را باز کردم و بدون این که مطالعه کنم و بگردم، ماده باب آمد. سفينة البحار به ترتیب حروف الفباست. باب حرف «ب»، همان صفحه اول دیدم نوشته است: «إِنَّ الْحُسَيْنَ بَابُ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ » کتاب را بستم و فردا شب به مجلس رفتم و گفتم: در را پیدا کردم. خود امام حسین علیه السلام کمک کرد. این درب امام حسین ملا راحت است، فقط مقداری توان و اراده می خواهد.

عزیزان! چهارمین اثری که خداترسی دارد این است که انسان بر هوای نفس خود غلبه می کند و دلبستگی ها از او گرفته می شود. آیه آن را هم خواندم: «وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى » اباعبدالله ما خداترس بود؛ لذا از دشمن نمی ترسید. ابوالفضل العباس علیه السلام به چهار هزار نفر حمله می کند. برای چه؟ می خواهد بگوید من نمیترسم و خوف ندارم.

به امام باقر علیه السلام عرض کردند: آقا! شهدای کربلا درد را احساس می کردند؟ فرمود: این قدر عشق داشتند که درد را حس نمی کردند.

به یقین کسانی که گفتند: «پروردگار ما خداوند یگانه است» سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل می شوند که «نترسید و غمگین مباشید و مژده گیرید به آن بهشتی که وعده اش را دریافت کرده بودید». «ربنا الله» را خیلی ها می گویند. خیلی ها «الحمدلله» می گویند.

است. گفتند: پس چه بگوییم؟ فرمود: بگویید: اگر خدا به وسیله این آقا کمک نکرده بود ما مرده بودیم. اگر خدا به وسیله این دکتر، اگر خدا به وسیله این منبری ... نگویید آقا! اگر تو نبودی من بیچاره بودم. این مهم است. گاهی انسان توجه ندارد. امام صادق علیه السلام فرمود: بعضی اوقات، انسان تسلیم فرمان خدا نیست. چرا بچه من مریض شد؟ این چرا ها شک است.

بچه هجده ماهه پیامبر صلی الله علیه و آل از دنیا رفت، اما حضرت نفرمود خدایا! چرا مرد؟ در احد شکست خوردند و نگفت چرا؟ هر اتفاقی که می افتاد آن را مصلحت الهی می دید. ابن مسعود حتی یک پلک بر هم زدن به خدا مشرک نشو. حتی تو را اره کنند، تو را بسوزانند، دار بزنند... بله، زمانی خطر است و انسان تقیه می کند. عمار یاسر گفت: «من خدا را قبول ندارم» و جان خود را نجات داد. این ایرادی ندارد. این که می گوید: مشرک نشو؛ یعنی در دل و قلب مشرک نشو. لذا اصحاب اباعبدالله علیه السلام با وجود تمام مصائبی که دیدند، فقط گفتند: خدا! خدا هم آنها را بالا برد، خدا هم این عظمت را به آنها داد. این همه آدم در این عالم کشته شده اند، کدامشان را مانند اباعبدالله علیه السلام و یارانش تجلیل و تکریم می کنند؟

آنها صحبت کردم. وقتی صحبت های من تمام شد یکی از رؤسای اهل تسنن بلند شد و گفت: آقای فلسفی! حرف های شما تمام شد؟ گفتم: بله. گفت: خدا قبول کند، دست شما درد نکند؟ ولی شما علمای شیعه بروید امام حسین علیه السلام را دعا کنید. شما حسین را دارید! این جمعیتی که برای منبر شما جمع می شود، برای ما جمع نمی شود. شما با امام حسین علیه السلام است که توانستیدمجالس را گرم نگه دارید. این یک واقعیت است. الآن آغاز محرم است؛ شما در دنیا بگردید که غیر از مناطق شیعه نشین، کجا چنین مراسمی پیدا می کنید؟

آقای قرائتی می فرمود: اوایل انقلاب به موزامبیک رفته بودم. تنها یک خانواده شیعه در آن جا بود. مرد خانواده کاسب بود. رفتم او را پیدا کردم و دیدم این شخص در خانه خودش ده شب اول محرم را برای اباعبدالله علیه السلام روضه گرفته است؛ خودش منبر می رود و مقتل می خواند و همسر و دو تا بچه اش هم پای منبر او هستند. امروز وارد هر کشور اروپایی شوید، مجلس اباعبدالله علیه السلام برقرار است؛ ولو تعداد اندکی ایرانی، ولو تعداد اندکی شیعه عراقی یا افغانستانی و یا پاکستانی. گفت: آقای فلسفی! بروید قدر آقا امام حسین علیه السلام را بدانید. اگر شما موفق شده اید که جوانانتان را نگه دارید، علتش همین مجالس است.

ص: 200

می گویید: «برو بگو و سخن را در آنجا عملی کن.» مثلا: در این دبیرستان بگو: «حجاب!» و خودت هم باید حجاب را در آن جا پیاده کنی. فرق نبی و امام این است. نبی، مأمور به ابلاغ است و فقط اعلام می کند ولی امام، مأمور به اجراست. پیغمبر ما و حضرت ابراهیم علیه السلام ، هم نبی هستند و هم امام. امیرالمؤمنین علیه السلام امام هست ولی نبی نیست.

حضرت زهرا علیها السلام جمله ای فرمود که خیلی زیباست؛ فرمود: محمود بن لبید! «مَثَلُ الْإِمَامِ مَثَلُ الْكَعْبَةِ »؛ (1) مثل امام مثل کعبه است. هر کس می خواهد حاجی شود، در خانه می نشیند تا کعبه بیاید هفت دور، دور او بچرخد؟ نه. می رود ثبت نام می کند، پول به حساب می ریزد و زحمت می کشد. امام مثل کعبه است که باید سراغ او رفت. امام سراغ شما نمی آید و فقط می گوید. لذا وقتی سراغ امام حسن علیه السلام نرفتند، ده سال خانه نشین شد. وقتی سراغ امیرالمؤمنین نرفتند، 25 سال در خانه نشست و وقتی سراغ ایشان رفتند، حضرت در حدود پنج سال حکومت کرد. مشروعیت امامت با خداست. بحث ولایت فقیه هم همین است.

امام خمینی رحمة الله سال 42 هم ولی فقیه بود ولی مردم به صورت سراسری حمایت نکردند؛ لذا پانزده سال تبعید شد. اما وقتی مردم به طور سراسری حمایت کردند، برگشت و حکومت تشکیل داد. شما نمی توانید مردم را از نظر اجرایی مجبور کنید. در امور اجرایی، مردم باید بخواهند. اگر نخواهند، شب خدمت امام حسن علیه السلام می آیند، صبح پیش معاویه می روند. با این گونه افراد که نمی شود امامت کرد و کنترل جامعه را در دست گرفت. امام با این که امام است، ولی باید سراغ او رفت. لذا خیلی مهم است که حواسمان باشد محب واقعی باشیم و محب ادعایی نباشیم، چرا که بین محب واقعی و ادعایی فرق است.

ص: 203

خب اینها در واقع گاهی نشانه عشق و علاقه است. سلیمان از گنجشک نر گذشت و به سراغ گنجشک ماده آمد و گفت: تو چرا جواب این را نمی دهی؟ این گنشک این طور به تو اصرار و التماس می کند؛ چرا به خواسته او تن نمی دهی و حاضر نمی شوی همسرش باشی؟

دقت بفرمایید. این گنجشک حرفی زد که سلیمان پیامبر چهل روز گریه کرد و تخت سلطنت را کنار گذاشت و رفت. کسی هم نفهمید سلیمان کجا رفت.

گنجشک ماده گفت: يا نبي الله! دروغ می گوید، راست گو نیست، مرا دوست ندارد. ادعای خالی است، محبت نیست. خودم شنیده ام که همین حرف را به گنجشک های دیگر هم می زند؛ پس دروغ می گوید. گفت: الآن سراغ من آمده، فردا دنبال گنجشک دیگر است. سلیمان شروع به اشک ریختن کرد و با خودش گفت: نکند ما هم که می گوییم: «خدایا دوستت داریم» دروغ می گوییم!(1)

گاهی حیوانات به انسان درس می دهند. این که در روایت داریم: «از سگ، وفا را یاد بگیرید؛ از خروس، سحرخیزی را یاد بگیرید»، بعضی از حیوانات برای شما پیام دارند. سليمان چهل روز گریه کرد. گفت: خدایا! نکند من مدعی باشم و محب واقعی نباشم. کسانی که در کربلا بودند مدعی بودند. جالب است. زمانی که امام حسین علیه السلام را کشتند گریه می کردند.

می کرد!(1)

چرا امام زمان علیه السلام غایب است؟ امام کاظم علیه السلام فرمود: امام زمان غریب است و در غربت است؛ یعنی کسی که شرایط آمدنش فراهم نیست. دیشب گفتم که یک وقت به انسان می گویند باید زن و بچه را کنار بگذاری، باید جان بدهی، به خاطر محبت امام حسین علیه السلام باید این عشق مجازی را کنار بگذاری. آن وقت در آن جا معلوم می شود که شیعه واقعی کیست.

قرآن کریم 270 قصه دارد. دو هزار آیه در قرآن، قصه است. مگر چقدر قرآن آیه دارد؟ بیش از شش هزار. پس یک سوم آن قصه است. خود خدا هم قصه گوست. شب اول، آیه آن را خواندم:«وَكُلًّا نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ »؛(2) پیغمبر! ما برای تو قصه می گوییم تا دلت محکم شود. تو هم این قصه ها را برای مسلمانان بگو.

موسی فرار کردند. یک وقت نگویید این کارها از جانب پیامبر خدا چیست؟پیامبر خدا معصوم است.

ببینید! الآن ولی خدا در هر روز جان هزاران نفر را می گیرد و کسی هم اعتراض نمی کند. ولی خدا کیست؟ حضرت عزرائیل که از فرشته های خداست و مقامی والا دارد. عزرائیل جان بچه، جوان، زن، مرد و ... را به اذن خدا می گیرد. ولی خدا در هر روز جان هزاران نفر که اجلشان سر آمده است را می گیرد. چه اشکالی دارد گاهی خدا همین اذن را به یک انسان بدهد؟ موسی بن عمران ولی خداست. عزرائیل، جان این شخص را می گیرد ولی به دست حضرت موسی. حکم آن آدم جانی هم قتل بود.

بعضی ها می گویند: چطور خضر آن جوان را کشت؟ می گویم خضر ولی خداست و به اذن خدا جان آن جوان را گرفت. خدای تبارک و تعالی چطور اذن قبض روح هزاران نفر را در یک روز به عزرائیل می دهد؟ گاهی هم ممکن است به فردی بدهد. ولی در عین حال موسی ناراحت شد و فرمود: «ظَلَمْتُ نَفْسِي»؛(1) خدایا! بد کردم، من را ببخش. گرچه حكم أن أدم قتل بود و نبي الله معصوم است و گناه هم مرتکب نشده، ولی ترک اولی است؛ یعنی بهتر بود این کار را نکند. کسی نفهمید و موسی بن عمران رفت. جنازة قبطی را هم بردند.

موسی فردا صبح از خانه بیرون آمد تا نگاهی کند که در شهر چه خبر است. قرآن کریم در آیه پانزده سوره قصص می گوید: تا وارد شد، دید آن شخص که شیعه موسی بود، دوباره یقه شخص دیگری را گرفته و دوباره می گوید: موسی! کمک! کمک! حضرت موسی خیلی ناراحت شد و گفت:«إِنَّكَ لَغَوِيٌّ مُبِينٌ»؛ مثل این که تو خیلی بد هستی و دنبال دعوا میگردی! من دیروز آمدم شما را جدا کنم، یکی مرد. امروز دوباره یقه شخص دیگری را گرفته ای؛ خجالت نمی کشی؟ بعضی ها مثل این که دعوا کردن در ذاتشان است؛ هر جا می روند

ص: 207

دعوا می کنند. با این طور انسان ها باید کنار آمد و تحریکشان نکرد.

دو تا فقیر خدمت مرحوم کاشف الغطاء آمدند و ایشان به هر دوی آنها کمک کرد. یکی از آنها بی ادب و فخاش بود ودیگری، مؤمن. گفتند: آقا! به مؤمن کمک کردید، دست شما درد نکند؛ ولی چرا به آن شخص فحاش کمک کردید؟ ایشان گفت: بر ترس زبانش به او کمک کردم. آدم گاهی کار بعضیها را از ترس زبانشان راه می اندازد.

موسی گفت: «إِنَّكَ لَغَوِيٌّ مُبِينٌ». این آیه را خوب دقت کنید، چون آن را طور دیگری هم تفسیر کرده اند. من این تفسیر را از مرحوم علامه طباطبایی در تفسير الميزان نقل می کنم. ایشان بر این تفسیر اصرار دارد. موسی گفت: تو انسان شری هستی. خجالت دانی کی؟ و جلو آمد تا آن ها را جدا کند. شیعه و محب حسرت موسی فکر کرد موسی می خواهد او را بزند. فریاد زد: نو جبار هستی! تو زورگویی! آی مردم! این شخص دیروز آدم کشته است. موسی را لو داد. موسی مجبور شد از شهر فرار کند.(1) می دانید چه می خواهم بگویم؟ این قصه قرآن است که می فرماید: شیعه موسی، او را لو داد. پیرو موسی دیروز آن طور گفت و امروز فریاد زد: موسی جبار، زورگو و آدم کش است. امام حسين علیه السلام را چه کسانی کشتند؟ همان مدعیان و محبان دروغین کشتند.

چند قصه در مقدمه صحبت هایم گفتم تا این را بگویم: از امام باید پیروی کرد. در زندگی ما باید زندگی امام حسین و اهل بیت علیه السلام اجرا شود و خود را نشان دهد. شما ببینید وقتی جوانان به تماشای یک بازی حساس فوتبال می روند، رنگ ماشین، رنگ لباس، جوهر روی صورت و ... آنها به رنگ لباس تیمی است که می خواهند از آن طرف داری کنند.رنگ و سبک زندگی ائمه علیهم السلام باید در زندگی ما پیاده شود. حالا سراغ یک اصل دیگر برویم. من دو شب راجع به اصل خداترسی صحبت کردم. امشب عنوان بحث من در زندگی امام حسین علیه السلام، اصل حریت است.

عزیزان! بدانید یکی از خصوصیات ویژه اهل بیت ما و امام حسین علیه السلام حريت به معنای آزادی است؛ البته آزادی دینی و آزادی غربی فرق دارد. آزادی غربی یعنی آزادی از بندگی خدا. در بعضی از کشورهای اروپایی، پشت خودروها می نویسند: «آزاد باش، خالقی نیست، قیامتی نیست، هر طور می خواهی زندگی کن.» این آزادی غربی است. آزادی غربی یعنی آزادی از عفت، آزادی از حیا؛ عریان بیرون بیا، هر طور دوست داری فیلم بازی کن، با هرکه دوست داری ارتباط داشته باش.

آزادی غربی یعنی آزادی از انسانیت، اما آزادی اسلام یعنی آزادی از شهوت، مکر و شرک. آزادی دینی یعنی عبد خدا بودن. آزادی دینی، آزادی عقل است. می دانید عقل یعنی چه؟

کلمه عقل از عقال می آید. عقال یعنی طناب یا بندی که چیزی را با آن می بندند؛ مثلا به چیزی که پای شتر را با آن می بندند، عقال می گویند. آزادی دینی با عقل است؛ یعنی با لجام و طناب کنترل شده است.

ص: 209

این ها خیلی مهم است. موسیقی و فیلم مبتذل، حیا را از بین می برد.

ماهواره که بعضی ها به بخش های منفی آن مبتلا هستند، حیا را در خانه ها کم می کند، دختر و پسرها را در خانه پررو می کند. بی دقتی مادر در حجاب، بی دقتی پدر در خواهش ها، بی دقتی دخترهای جوان پیش برادر بزرگ، بی دقتی در گفتار و ... این ها حیا را از بین می برند.

حسین علیه السلام به حر فرمود: مادرت نام خوبی بر تو گذاشت. حریت همان حرفی است که سیدالشهداء علیه السلام عصر عاشورا میان گودال قتلگاه روی دو کنده زانو بلند شد و فریاد زد: «ویلكم يَا شِيعَةَ آلِ أَبِي سُفْيَانَ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ دَيْنُ وَ کنتم لا تَخافُونَ الْمَعَادِ »،(1) ای پیروان ابوسفیان، ای پیروان حزب اموی! اگر دین ندارید و پیرو من نیستید لااقل آزاده باشید. شما با من جنگ دارید؛ خواهرم زینب علیها السلام چه گناهی دارد؟ بچه های من چه گناهی دارند؟ چرا به خیمه های من حمله می کنید؟

خیلی از جنایاتی که در کربلا رخ داد از روی وحشی گری بود والا اگر کمتر از این هم انجام می دادند، یزید راضی میشد. یزید می خواست امام حسین علیه السلام بیعت کند و اگر بیعت نکرد او را شهید کنند. نوشته بود که سخت بگیرید؛ اما بعضی از این جنایاتی که در کربلا صورت گرفت نشانه نهایت درنده خویی است. فرمودند: «آزاده باشید.» آزادگی خیلی مهم است.

اولین علامت انسان آزاد، حياء و عفت داشتن است. على علیه السلام فرمود: «إِنَّ الْحَيَاءَ وَ الْعِفَّةِ . . . لسجنية الْأَحْرَارِ »؛(2) أدم آزاد، حیا و عفت دارد. آزادی نه به معنای آزادی شهوت، غضب و زبان، نه. آزادی یعنی آزادی از ظلم پذیری. آزاد باشید و زیر بار ظلم نروید. در مقابل بت خم نشوید. لذا بین آزادی دینی و آزادی غربی کاملا تفاوت وجود دارد. بعضی ها فکر می کنند آزادی یعنی بی دینی، آزادی یعنی بی نمازی. صبح به او می گویی بلند شو نماز بخوان، می گوید: «لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ»(3) جای«لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ» که اینجا نیست، بلکه مربوط

ص: 213

باور و اعتقاد است؛ یعنی باور به زور نمی شود و من تا چیزی را قبول نکنم، شما نمی توانید آن را به زور در ذهن من آن را جای دهید.

به گالیله گفتند: بگو زمین نمی چرخد وگرنه تو را می کشیم. گفت: باشد، نمی چرخد، ولی اگر من این را بگویم، زمین می ایستد؟ به گفتن من که نمی ایستد. « لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ » یعنی خدا را به زور نمی شود در ذهن کسی جای داد. شما در روز به کسی بگویید که خورشید بالا آمده است؛ بخواهی به زور به او بگویی که روز است. این که اکراه ندارد. او را از زیر زمین به حیاط بیاور تا خورشید را ببیند.

اثبات خورشید، زور نمی خواهد. اثبات خدا هم زور نمی خواهد. یک نگاه به خود بیندازید! شما که به این زیبایی فکر می کنید، خالق شما می تواند سنگ و چوب باشد؟ شما که به این قشنگی حرف میزنید، خالق شما می تواند ماده بی اثر باشد؟ شما که به این زیبایی هستید، خالق شما می تواند زشت باشد؟ شما که این قدر ارزش های اخلاقی را دوست دارید و زنده اید، خالق شما می تواند مرده باشد؟

اگر شما این قدر جمال در خود می بینید، پس خالق شما نیز جمیل است. اگر شما نطق می کنید، پس خالق شما نیز ناطق است. این روشن است. اگر بگوییم او اینها را از کجا آورده، غلط است. مانند این است که شما بگویید غذا شور است، چون نمک دارد. خب این ذات نمک است. ذات نمک، شوری است. ذات شکر، شیرینی است. ذات خداوند هم هستی است. کسی که شوری می آفریند، خودش شوری را از جایی نمی گیرد.

خداحافظ. خلیفه گفت: کجا می روی؟ گفت: من می خواستم در فرش گناه کنم؛ حالا که گفتی خدا در عرش است، پس دیگر در فرش نیست. من درب اتاقم را میبندم و گناه را انجام میدهم. امیرالمؤمنین علی علیه السلام او را صدا زد و فرمود: این سؤال غلط است.

بعضی از سؤالات غلط است؛ مثل این که می گویند: آیا جهان در تخم مرغ جا می شود بدون این که جهان کوچک شود یا تخم مرغ بزرگ شود؟ این سؤال غلط است، چرا که نه تخم مرغ گنجایش جهان را دارد و نه می توان جهان را کوچک کرد. قرآن می فرماید: بعضی از سؤالات را نپرسید، چون اشتباه است. یک رنگ کار ماهر می تواند بدون قلم مو و رنگ خانه ای را رنگ کند؟ سؤال باید منطقی باشد.

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: «إن الله عن العين». خوب دقت کنید امیرالمؤمنین را بشناسید؛ آن وقت تفاوت خلافت و امامت را ببینید و بدانید «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ » یعنی چه؟ حضرت فرمودند: «إن الله عن العين فلا عين له»؛ خداوند متعال خالق مكان است؛ خود او که در مکان جا نمی شود! چیزی که من آن را ایجاد می کنم، خودم نمی توانم جزء آن باشم. اگر باشم، دیگر من خالق آن نیستم. چیزی که من آن را می سازم، خالق آن هستم؛ خودم عضوآن نمی شوم.

جوانان عزیز! حریت یعنی دوری از دغل. آزادی یعنی حیا و عفت. آزادی یعنی توجه به ارزش های انسانی. وقتی حضرت زینب کبری علیها السلام وارد مجلس یزید ملعون شد، یزید پردهای زده و تمام محارم خود را پشت پرده نشانده بود. حضرت زینب کبری علیها السلام به یزید فرمود: این آزادی و عدالت است که تو عیال و خانواده امام حسین علیه السلام را مقابل نامحرم آورده و زنان خود را پشت پرده برده ای؟!(1)

ص: 214

حضرت موسی فرمودند: ما قومی هستیم که از پشت سر به زنان نگاه نمی کنیم.(1) این ها مسائل مهمی در اسلام است.

عزیزان! دومین اصلی که از زندگی امام حسین علیه السلام گفتیم، اصل حریت بود.

خدایا! به آبروی امام زمان عجل الله تعالی فرجه شریف قسمت می دهیم به همه ما حیا، حجاب، عفاف، و آزادگی و حریت دینی عنایت بفرما.عي

ص: 215

زمان، لباس وصله دار معمول بود و الآن أن لباس معمول نیست.(1)

اما بعد سوم، اصول اخلاقی اعتقادی و اصول زندگی است که اینها ویژه زمان خاصی نیست. خداوند متعال به پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید:«وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِدْرِيسَ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَبِيًّا »؛(2) «از ادریس یاد کن.» ادریس در چه زمانی بود؟ چند هزار سال قبل از پیامبر ما! چه چیزی از ادریس را یاد کنم؟ لباسش را نمی گوید، نوع زندگی اش را نمی گوید، بلکه صداقتش را می گوید. «وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّا »؛ (3) و در این کتاب آسمانی از اسماعیل (نیز) یاد کن، که او در وعده هایش صادق و رسول و پیامبری (بزرگ) بود.

پیامبر! از حضرت اسماعيل ياد کن و الگو بگیر. چه بخشی را؟ این که صادق الوعد و خوش قول بوده است. پیامبر! از انبیای گذشته، صبر آنها را یاد بگیر. این ها را اصول اخلاقی می گویند که خدا هم در قرآن به پیغمبر می فرماید: به اینها اقتدا کن. با این که می دانید پیامبر ما از همه پیامبران بالاتر بود، ولی با این حال خداوند متعال می فرماید: «أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ» (4) پیغمبرهایی که قبل از تو بودند، هدایت شده بودند و اصول اخلاقی در زندگی آنها پر رنگ بوده است؛ لذا به جنبه های هدایتی آنان اقتدا کن و از آنها الگو بگیر.

در مورد اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام نیز موضوع همین است. همان طور که قبلا هم گفتم، امام حسین علیه السلام امام است و ما مأموم هستیم. مأموم باید امام را یاری کند. مگر نمی گوییم: «وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ »؟ مگر امام حسین علیه السلام نفرمود: «هل من ناصر ینصرنی»؟

ص: 217

امیرالمؤمنین در نهج البلاغه می فرماید: «مرا یاری کنید.» با چه چیزی؟ مثلا ما هم مانند آن حضرت لباس وصله دار بپوشیم و نان خشک و سفتی را بخوریم که گاهی حتی با زانو نیز شکسته نمی شد؟ مصرف ایشان از لباس و غذای دنیا، حداقل بود. آیا منظور این است؟ نه. خود ایشان فرمودند: « أعينونی بِوَرَعٍ وَ اجْتِهَادٍ وَ عِفَّةٍ وَ سَدَادٍ » (1) مرا با تقوا، تلاش جهادگونه، عفت و عملکرد خوب یاری کنید.

منظور ما از بحث سبک زندگی این است که چگونه می توانیم سبک زندگی امام حسین و اهل بیت علیهم السلام را در زندگی خودمان پیاده کنیم.

در میان اعمال و صفات، بعضیها مانند سر نسبت به بدن هستند. ما اگر دستمان قطع شود زنده می مانیم. بعضی از جانبازان عزیز دو پا ندارند-خداوند به همه آنها هم صبر دهد و هم شفا عنایت کند - اما زندگی می کنند. ولی اگر سر کسی برود دیگر زنده نخواهد ماند. در میان ارزش های دینی، بعضی ها مثل سر نسبت به بدن هستند. ائمه علیهم السلام نیز همیشه روی همین ها تأکید داشتند؛ مثلا: در عبادات، نماز این گونه است، کلیدی است. اگر همه کارها درست باشد و نماز نباشد فایده ندارد. اولین چیزی که از آن می پرسند نماز است. اگر پذیرفته شد، سراغ بقیه کارها هم می روند. (2)

دوستان دبیرستانی حرف مرا بهتر متوجه می شوند! یک دانش آموز رشته ریاضی فیزیک، دروس ریاضی و فیزیک برایش اساسی است. ممکن است در بعضی درس های دیگر بشود کاری کرد، اما ضعف در این دو درس، اجازه ورود به این رشته را نمی دهد. یک دانش آموز رشته انسانی، باید در ادبیات قوی باشد. یک دانش آموز رشته علوم تجربی باید در

ص: 218

زیست شناسی قوی باشد وگرنه نمی تواند وارد این رشته شود. درس زیست شناسی در علوم تجربی کلیدی است، ریاضی در رشته ریاضی کلیدی است، ادبیات در علوم انسانی کلیدی است.

در برنامه های دینی: 1- نماز در عبادات کلیدی است، 2- امربه معروف در مسائل اجتماعی کلیدی است؛ همه اعمال یک طرف، امربه معروف یک طرف، 3- در صفات نفس، حیا کلیدی است، 4- در مدیریت، کسی می خواهد فرماندار و استاندار شود، فرمانده نظامی شود، علم و سواد لازم دارد، ولی یک چیز کلیدی است و آن حوصله داشتن و سعه صدر است.

سومین مطلب درباره سبک زندگی امام حسین علیه السلام صفت عفو و گذشت است. در مورد آن را هم در شب های قبل گفتیم که خداترسی و حریت بودند. یکی از چیزهایی که از زندگی امام حسین و اهل بیت علیهم السلام درس می گیریم و کلیدی است، عفو و گذشت است. اگر مجموعه کرامات اخلاقی را جمع کنید، تاج آن، عفو و گذشت است. کسی که در زندگی اش گذشت نیست، کینه دارد، قهر می کند، فحاشی می کند و حتی دست به قتل می زند، هیچ فایده ندارد. بنده امروز فرصت پیدا کردم و آیات قرآن درباره این بحث را دیدم. خیلی جالب بود. سه آیه برای شما می خوانم. تقاضا می کنم توجه فرمایید وببینید نقش آیات قرآن در بیان بحث عفو چگونه است.

نمی دادند. قرآن کریم می فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! بعضی از همسران و فرزندانتان دشمنان شما هستند؛ از آنها برحذر باشید.

زنی که اجازه هجرت و رفتن به دنبال پیامبر و جهادکردن را نمی دهد و فرزندی که جلوی رشد پدر را می گیرد، این ها دشمن اند. اما اگر آن ها پشیمان شدند و بعدا پیش شما آمدند، قرآن می فرماید: سه کار بکنید: «إِنْ تَعْفُوا»؛ آنها را ببخشید. «وَ تَصَفَّحُوا»؛ و سرزنش نکنید «وَ تَغْفِرُوا»؛ و بپوشانید (به آنها نگویید که شما مانع من شدید)، «يفَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ »؛(1) خداوند آمرزنده و دلسوز است. کاش این آیه را در ادارات و مدارس بنویسند. سه کار انجام دهید: «تَعْفُوا»، «وَ تَصَفَّحُوا»، «وَ تَغْفِرُوا». اینها با هم فرق دارند.

یک زمانی شما به شخصی می گویید: از تو گذشت کردم. یک وقت می گویید: از تو گذشت کردم و چیزی به تو نمی گویم. یک وقت هم می گویید: از تو گذشت کردم و آن را فراموش کردم. «عفو» یعنی گذشت؛ اما به روی کسی نیاوردن را «صفح» و از یاد بردن را «غفران» می گویند. این، آیه اول. اما آیه دوم؛ کاش این آیه را در مکان هایی که مرکز دعوا و نزاع است مانند کلانتری ها و دادگاه ها بنویسند. چقدر این آیه قشنگ است! در سوره نور می فرماید:«وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ »؛(2) آنها باید عفو کنند و چشم بپوشند؟ آیا دوست نمی دارید خدا شما را ببخشد؟

اگر نمی خواهید، پس چرا شب های جمعه می گویید: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تهتک الْعِصَمَ »؛(3) پس چرا می گویید: «ربنا اغفرلنا»؟ چرا شب های احیا می گویید: «الهی العفو العفو»؟ خدا می پرسد: « أَلَا تُحِبُّونَ »؛ دوست ندارید خدا شما را ببخشد؟ اگر دوست دارید خدا شما را

ص: 220

ببخشد، قبل از آن یک کار انجام دهید:«وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا».

آیه سوم: وقتی پیغمبر گرامی اسلام مبعوث شد، خداوند سه دستور به ایشان داد: «خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ »؛(1) (به هر حال با آنها مدارا کن و عذرشان را بپذیر و به نیکی ها دعوت کن و از جاهلان روی گردان (و با آنان ستیزه مکن).

امام صادق علیه السلام فرمودند: این سه دستور که نازل شد، پیغمبر خیلی به فکر فرو رفت و به جبرئیل فرمود: «برادرم جبرئیل! این کارها خیلی سخت است. من در جامعه ای مبعوث شدم که همه مخالف من هستند. دستور چیست؟» می دانید که در دوران سیزده ساله حضور پیامبر صلی الله علیه و آله در مکه جهادی رخ نداد؛ جهاد در مدینه آغاز شد. پیغمبر! اگر می خواهی موفق شوی سه کار انجام بده: 1. ببخش، 2. آگاهی بده. برخی خطاکارند و برخی ناآگاه؛ ناآگاهان را آگاهی بده و خطاکاران را ببخش، 3. بعضی ها هم تعطیل هستند و کشش ندارند؛ آنها چه؟ به آنها کاری نداشته باش و بگذار سخن خود را بگویند و بروند. آنها نه مسلمان می شوند و نه مخالف تو هستند.(2)

اگر به این آیات عمل شود، این قدر درگیری، دعوا، طلاق، اختلاف، نزاع و آدم کشی پیش نمی آید.

تهران آمد، به دیدن عده ای از بازاریان رفت. وقتی ایشان وارد بازار شد، همه می گفتند: به مغازه من بیایید؛ قدم شما مبارک است!

ایشان عبای خود را وسط بازار انداخت و نشست! فرمود: نخست به مغازه ای می روم كه پول بیشتری برای فقرا بدهد. هر کس بیشتر داد، اول به مغازه او می روم. حالا از روی چشم و هم چشمی بود یا از روی اعتقاد، یکی گفت: ده هزار! دیگری گفت: بیست هزار و ... آن قدر پول آوردند که تمام فقرای تهران را تأمین کرد. شیخ جعفر کبیر، چنین آدمی بود.

مرحوم کاشف الغطاء در مسجد اصفهان نماز می خواند. روزی سهم سادات برای ایشان آوردند. سادات فقیر را فراخواند و سهم سادات را توزیع کرد و به هرکس مقداری داد. پول تمام شد. هنگامی که آماده نماز شدند، یک سید عصبانی - عصبانی که می گویم، معنای « أَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ » است - ناراحت و خشمگین گفت: شیخ! سهم من را از پول جدم بده.

گفت: دیر رسیدی و تمام شد.

سید عصبانی با شنیدن این پاسخ به صورت مرحوم کاشف الغطاء آب دهان پرتاب کرد. مریدانی که در مسجد نشسته بودند ناگهان موضع گرفتند. اما شیخ جعفر گفت: تکان نخورید! و در حالی که هنوز آب دهان روی صورت ایشان بود عبای خود را در آورد و گفت: هر که این شیخ را دوست دارد کمک کند. سپس خود در صف های نماز به راه افتاد و پول انبوهی جمع کرد و به آن سید داد. پس از آن صورت خود را تمیز کرد و به نماز ایستاد.(1)

نتیجه گذشت شیخ جعفر کاشف الغطاء این شد که هم جلوی درگیری گرفته شد و هم آن سید، از مریدان شیخ شد. این کار خیلی توان و مردانگی می خواهد. این، شیوه علما، ائمه و امام حسین علیهم السلام بوده است.یکی از نویسندگان آلمانی قصه ای نقل می کند که من آن را در آثار وی خواندم و بعد

ص: 222

دیدم که در منابع ما هم موجود است و ایشان از خودشان نساخته است. روز عاشوراء اباعبدالله علیه السلام غیر از این که اتفاقات کربلا را مدیریت می کرد، گاهی هم خودشان وسط کار به میدان می آمد و می جنگید. این طور نبود که آخرین نفر به میدان بیاید؛ مثلا: وقتی بدن حضرت قاسم روی زمین بود، حضرت آمد و جنگید. گاهی هم به کمک بعضی افراد می رفت.

کنید! بعضی ها می پرسند که کجا بگذریم و کجا نگذریم؟ بعضی جاها جای گذشت نیست. سه جا نباید گذشت کرد ولی یک جا باید گذشت. این چهار مورد را امشب گوش دهید، چون گاهی این موارد با هم اشتباه می شوند. بعضی ها گذشت را در جایی اعمال می کنند که جایش

نیست و بعضی ها در جایی که جای گذشت است، فکر می کنند که باید مقاومت کنند.

عزیزان! جای گذشت در مسائل شخصی است. اگر به شخص شما توهین شد، بگذر. اگر به شما جسارت شد و اگر مسئله شخصی است، بگذر. تاریخ رسول گرامی اسلام و اهل بیت علیهم السلام را نگاه کنید؛ در این گونه مواقع گذشت می کردند.

آبهای در قرآن وجود دارد که خیلی عجیب است. این آیه در سوره آل عمران است. می فرماید: «هر کس می خواهد زود به بهشت برود» چون بعضی ها زود به بهشت می روند و بعضی ها با تأخیر و بعضی دیگر هم اصلا به بهشت نمی روند! آنهایی که تند می روند، تندرفتن هم چند نوع است. در روایت (1) است که بعضی ها به سرعت برق می روند. چون برق یا همان نور در آن زمان بیشترین سرعت را داشت، آن را مثال زده اند. برای بعضی ها آمده است که مثل دویدن می روند که این هم تند است. ولی بعضی ها عادی می روند و اذیت می شوند. در بعضی روایات دارد که اینها معطل هم می شوند.

روایت داریم که اگر می خواهید زود به بهشت برسید و سرعت بگیرید راهش این است:«وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ »(2) اول این که تقوا داشته باشید. « وَالَّذِي يُنفِقُونَ في السَّرّاءِ وَالضَّرَّاءِ »: دوم این که در حالت دارایی و

ص: 224

نداری انفاق کنید. « وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ » سوم این که خشم خود را کنترل کنید. « وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ » چهارم این که از مردم بگذر. «وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ».(1) آقایانی که ازدواج کرده اید؟ میدانید این یعنی چه؟ یعنی اگر خانم شما خطایی کرد، اول خشم خود را کنترل کن، بعد ببخش، شب هم که به خانه می آیید یک هدیه برایش بخر. این کار خیلی سختی است؟ می گوید: خیلی زرنگ باشم، به روی او نیاورم! هم ببخشم و هم چیزی نگویم؟ یک کادو هم بخرم؟ اما اگر واقعا این طور باشد، دیگر دعواها و طلاق ها تمام میشود. این آیه قرآن است.

گودال کند و پشت خیمه ها در گودال، آتش ریختند که دشمن نتواند نفوذ کند. در این موقع خبیثی به نام عبدالله بن حوزه آمد و نگاه کرد و گفت: حسین! صبر کن! ما تو را می کشیم. آتش جهنم – العياذ بالله - در انتظار توست؛ تو خود آتش درست کرده ای؟! شروع به شماتت و سرزنش کرد. امام فرمود: خدایا! او را به همین آتش بسوزان. اندکی بعد پای اسب ابن حوزه لغزید و او در همان آتش افتاد و صبح عاشورا قبل از این که درگیری آغاز شود، به درک واصل شد.(1) ببینید این شخص بر گناه اصرار دارد.

نمونه سوم: امام صادق علیه السلام دوست و یاری به نام معلی بن خنیس داشت. آدم خوب و متدینی بود، صاحب کتاب و نوشتار بود. فرماندار خبیث مدینه به نام داوود بن علی ایشان را دستگیر کرد. امام صادق علیه السلام پیغام داد و فرمود: داوود بن علی! معلی را آزاد کن. گفت: آزاد نمی کنم، او را می کشم. آقا فرمود: اگر او را بکشی، تو را نفرین می کنم. داوود گفت: نفرین کنید؛ مگر نفرین شما اثر دارد؟! و مسخره کرد. معلی بن خنیس اعدام و شهید شد. خبر شهادت ایشان به امام صادق علیه السلام رسید.

راوی حدیث می گوید: من نزد حضرت بودم. تا به ایشان گفتم که داوود بن علی حکم شما را تمسخر کرد و معلی بن خنیس را به شهادت رساند، آقا به سجده رفت و ما می شنیدیم که ایشان می فرمود: «الساعة الساعة». آقا هنوز در سجده بود که صدای گریه از خانه داوود بن على بلند شد. گفتند خفه شده است. یک مرتبه گلویش گرفت و رنگ چهره اش سیاه گشت و به درک واصل شد.(2) این نتیجه عدم گذشت است.

دیشب هم گفتم: کسانی که مملکت را به هم ریخته اند و هنوز هم می گویند: «حق با ماست» این جای عفو ندارد. اگر آمد و گفت: «اشتباه کردم» او را ببخشید و اگر گفت: «کار

ص: 228

خوبی کردم و دوباره هم انجام می دهم»، این جای عفو ندارد.

همین جا به عزیزان نیروی انتظامی هم بگویم که اگر کسی در جاده خطایی کرد، اما پایین می آید و عذر خواهی می کند، اگر می شود بعضی از این جریمه ها را ننویسید. آری، اگر کسی می گوید: «باز هم کمربند نمی بندم و باز هم پارک می کنم» و تندی می کند، حسابش فرق دارد. بالاخره ما هم عدل داریم و هم احسان. عدل تنها، خشک است. قرآن کریم می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ»؛(1) همانا خداوند به عدل و احسان فرمان می دهد ما شواهد زیادی در مسائل دینی داریم که باید این گذشت در زندگی باشد؛ أما عرض کردم در برابر کسی که به اشتباهش اعتراف می کند، نه آن که همچنان بر اشتباهانش اصرار می ورزد.

یک رفیق بد، او را سر راه دید و به خانه برد. خیلی حواستان جمع باشد که شیطان از کم شروع می کند، ولی به کم ختم نمی کند.

من مصاحبه یکی از تروریست های تکفیری در سوریه را خواندم که 35 نفر را به شهادت رسانده بود. می گفت: اولین نفری که کشتم، تا صبح خواب نداشتم؛ ولی الآن این قدر برایم عادی شده است که زن و بچه مردم را به رگبار می بندم. گناه این طور است، به تدریج نفوذ می کند. عبدالملک مروان کسی بود که کشته شدن یک مرغ را نمی توانست ببیند؛ آن وقت شیعه امیرالمؤمنین على علیه السلام را جلوی او سر می بریدند و وقتی پرپر می زد، عبدالملک لذت می برد و می گفت: برایم از غذاخوردن لذيذتر است.

خیلی مواظب باشید که گناه از کم شروع می شود. انسان هایی در کربلا بودند مانند شمر که قبلا در لشکر امیرالمؤمنین علی علیه السلام بوده است. در جنگ های امیرالمؤمنین علیه السلام شمر یکی از سربازان لشکر آن حضرت بود. اما ببینید چه طور به این وحشی گری می رسد؟

نجاشی داخل خانه رفت، در ماه رمضان شراب نوشید و مست شد و در کوچه های کوفه عربده میزد. او را گرفتند و پیش امیرالمؤمنین علیه السلام می آوردند. آقا برای او صد ضربه شلاق نوشت. فامیل های نجاشی جمع شدند و گفتند: آقا ببخشید، خطا کرده است. خودش هم می گوید اشتباه کردم. او را ببخشید و حد نزنید.

اگر آقا این جا بگذرد چه میشود؟ حدود اسلامی تعطیل می شود؛ پارتی بازی در مسئله اجرای حد خدا می شود. چطور است کسی که پارتی و آشنا ندارد، شلاق بخورد و کسی که آشنا دارد و منسوب به امیر المؤمنین علیه السلام است، شلاق نخورد! آقا فرمود: ابدأ راه ندارد. و صد ضربه شلاق به او زد. به حضرت گفتند: اگر این شلاق بخورد، دیگر پیش ما نمی ایستد. آقا فرمود: برود. اتفاقا رفت و به معاویه پیوست و یار او شد. (1)

ص: 229

ببینید! اینجا جای عفو و گذشت نیست. بعضی از اوقات، یک عفو و گذشت باعث ضربه به دین میشود و احکام خدا تعطیل می شود؛ مردم بدبین می شوند و می گویند: حد را برای همه جاری می کنند ولی حالا که به این شخص رسید، تعطیل شد. این دو جا، جای گذشت نیست: 1- کسی که بر گناه اصرار دارد، 2- آن جایی که لطمه به دین باشد.

خدا مرحوم آقای فلسفی را رحمت کند! جوانان! داستان های آقای فلسفی چاپ شده است. یک کتاب یک جلدی در بازار است به نام داستان های مرحوم فلسفی. در حدود پانصد تا ششصد داستان دارد. کتاب جوان ایشان برای شما جوانان خیلی خوب است. دو جلد کتاب دارد، انصافا قشنگ است. کتاب جوان و غریزه جنسی غوغا کرده است. این کتاب درباره موضوعاتی این چنینی است: «جوان با غریزه جنسی چه کند، جوان و ازدواج، جوان و احترام به پدر و مادر. البته برای بزرگسالان و کودکان هم مطلب دارد. من خیلی از کتاب های ایشان استفاده می کنم. مخصوصأ شما که جوان هستید، کتاب جوان ایشان را بخوانید. داستان های مرحوم فلسفی به صورت مستند و با ذکر تاریخ چاپ شده است.

مرحوم فلسفی در یکی از کتاب های خود نقل می کند: شخصی در مسجد کوفه به امیرالمؤمنین علی علیه السلام توهین می کرد و زمانی که آقا می خواستند سخنرانی کنند، شلوغ می کرد و چیزی می گفت. آقا صبر می کرد. یک بار امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود: اي آدمی که هر چه از دهانت خارج می شود، می گویی؟ بگویم چه کاره هستی؟ عرض کرد: آقا! غلط کردم، نمی خواهد بگویید. آقا بهتر از تو می داند، آقا معصوم است، زیر و بم زندگی تو را خبر دارد. تمام شد و تکرار نشد.

گذشت، تاج کرامت است؛ گذشت، صفت انبیاست؛ عفو صفت خداست. در مسائل شخصی، از خانم، فرزند، پدر و مادر بگذر. اما در سه جا گذشت جایز نیست: آن که بر گناه اصرار دارد، آن جایی که گذشت، به دین لطمه می زند و آن جایی که اگر بگذری، آن را بر کوچکی و ضعف تو حمل می کنند. طبیعتا روایات از گذشت در این موارد نهی کرده اند. بگذریم تا خدا هم از ما بگذرد.

حضرت موسی علیه السلام به خدا عرض کرد: خدایا! چه کنیم که غضب شما شامل حال ما نشود؟ اگر غضب خدا شامل انسان شود، او را بدبخت و بیچاره می کند. چه کنیم که غضب

ص: 231

شما شامل ما نشود؟ خطاب شد: موسی! شما بر کسی خشم نگیرید، من هم بر شما غضب نمی کنم.(1) این شبیه همان است که على علیه السلام می فرماید: رحم کن تا خدا به تو رحم کند (2) و ببخش تا خدا تو را ببخشد.

خدایا! این صفت ارزشمند گذشت را به همه ما عنایت بفرما.

ص: 232

غیرت اوست که زشتی ها را حرام فرموده است.(1) لذا شما نگاه کنید قرآن کریم در بعضی آیات، داستان های حساسی را بیان می کند، مثل قصة يوسف و زلیخا، داستان حضرت مریم و آن فرشته ای که حضرت مریم فکر کرد مرد نامحرمی است که به طرف او می آید، قصه موسی و دختران شعيب، و قصه زنان مصر و حضرت يوسف، ولی نوع بیان داستان ها هرگز مثل رمان هایی نیست که گاهی در بازار به چشم می خورد. بعضی از این رمان ها را چنان فاش می نویسند که تحریک کننده هستند. شما ببینید قرآن، قضایا را چقدر با عفاف، بیان می کند، به گونه ای که اصل جریان، اصلا باز نمی شود. این همان غيرت الهی است.

نسبت به شهر، نسبت به زبان، نسبت به آبرو. اگر کسی با آبروی شما بازی کند، شما حساسیت نشان می دهید. غیرت نسبت به دین، نسبت به ناموس. ببینید! بنده چند مورد ذکر کردم؛ ولی همین که می گویند: «غیرت» ذهن ما بیشتر به ناموس معطوف می شود. آری، واژه غیرت بیشتر در این مورد به کار می رود، وگرنه راجع به کشور، آبرو، منطقه و زبان هم از واژه غیرت استفاده می شود. تغییر و عکس العمل، یک میل فطری است؛ البته مثل همه میل های فطری، اگر به آن توجه نشود، فراموش می شود.

مگر دوست داشتن فرزند فطری نیست؟ پس چرا دختران خود را زنده به گور می کردند؟ چون این فطرت را خاموش کرده بودند. مگر خداپرستی فطری نیست؟ پس چرا امروز در دنیا بت می پرستند و مقابل حیوانات خم می شوند؟ مگر علاقه برادر به برادر و پدر به فرزند فطری نیست؟ چقدر پدران، فرزندان خود را کشته اند و در همین زندان ها هستند! نگویید این چگونه فطری ای است که این همه افراد بی غیرت وجود دارد؟ آری، همان طور که آدم جانی، آدم فرزندکش، آدم بت پرست وجود دارد، میل به غیرت نیز می تواند خاموش شود.

سه - چهار مورد داستان قرآنی از غیرت انبیاء برای شما خواهم گفت، اما پیش از آن، این حديث را بشنوید.

برمی گردانید چیزی در آن نمی ماند. شما اگر یک کاسه آب یا غذا را برعکس کنید، خالی می شود و چیزی در آن نمی ماند. می گوید: قلبی که غیرت ندارد، برعکس است. یعنی چه؟ یعنی هیچ چیز در آن نمی ماند، حیا و شرم نخواهد داشت، از تمام ارزش های اخلاقی خالی می شود، راحت تن به گناه می دهد، راحت با نامحرم ارتباط برقرار می کند، راحت سراغ معصیت میرود. لذا این حدیث خیلی زیباست، که اگر کسی غیرت نداشته باشد، قلبش برعکس و مانند کاسه خالی، چیزی را در خود نگه نمی دارد.

حالا سراغ زندگی انبیاء برویم. چند مثال بزنم: همان طور که می دانید حضرت ابراهیم علیه السلام پدر ماست. ما دو پدر داریم: یک پدر جسمی که حضرت آدم علیه السلام است و دیگری پدر دینی که حضرت ابراهیم است. این که گاهی جوانان از ما می پرسند: «چرا پیغمبر می فرمود: دین من، دین ابراهیمی است؟ (1) پیغمبر قبل از ایشان که حضرت عیسی علیه السلام بوده است.» پاسخ می دهیم: چون حضرت ابراهیم سمبل است. مسیحیان، مسلمانان و یهودیان همگی می گویند: دین ما ابراهیمی است.

ما سه دین داریم که ابراهیمی هستند. یهودیت، مسیحیت و اسلام. اگر پیغمبر می فرماید: دین من، دین ابراهیم است، این یعنی توحید. چرا به ما مسلمان می گویند؟ چه کسی کلمه مسلمان را درباره ما به کار برده است؟ قرآن می فرماید: «لَا شَرِيكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ »(2) برای او (خداوند) شریکی نیست و به همین مأمور شده ام و من نخستین مسلمانم. حضرت ابراهیم ما را مسلمان نامید. شما پیرو پدرتان ابراهیم هستید. عجیب است؟ ابراهیم پیغمبری است که همه ادیان او را قبول دارند. ممکن است شما یک پیامبر و دینی را فرض کنید که پیامبر دیگر را قبول نداشته باشد - مثل مسیحیان که پیامبر ما را قبول ندارند

ص: 236

اما ابراهیم، پیامبری است که همه انبیاء و ادیان او را قبول دارند.

داده و صفت خلیل را به تو داده است. تو میدانی که جبرئیل سرآمد انبیا و سیدالملائکه است و رتبه فرشتگان دیگر از جبرئیل پایین تر است. اما این دفعه خداوند به من مأموریت داده است که این صفت را به تو بدهم. سپس خداحافظی کرد و رفت.(1)

عکس العمل ابراهیم برخاسته از غیرت اوست. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: پدرم ابراهیم غیرت مند بود، اما من از او غیرت مندتر هستم. خدابینی مؤمنی را که غیرت ندارد به خاک مالد.(2)

بعضی از افراد بی دین، سراغ علما و جوانان متدین بروند. گاهی نیز فیلم آن را در اینترنت می گذارند تا آبروی طرف برود آقا نماز می خواند که آن زن آمد و جلوی ایشان شروع کرد به راه رفتن، ناز کردن و خود را عرضه کردن.

خواهران! مواظب رفتار، راه رفتن، تلفن ها، پیامک ها و ارتباط خود باشید. در این موارد حواس همه باید جمع باشد. غيرت صفت مهمی است. امام حسن علیه السلام دید که این زن دست برنمی دارد و پس از پایان نماز هم، زن می نشیند وبلند می شود. آقا شروع به گریه کردن کرد و مثل باران اشک می ریخت. آن زن نگاه کرد و تحت تأثیر قرار گرفت. او نیز شروع به گریه کردن کرد. در همین موقع امام حسین علیه السلام وارد شد. دید که یک خانمی نشسته و گریه می کند. پرسید: برادر! چه شده است؟

فرمود: برادر جان! این زن آمده بود مرا از مسیر دین و خدا باز دارد ولی متحول شد. آقا اباعبدالله علیه السلام هم شروع به گریه کردن کرد و صحنه، صحنه اشک ریختن شد. همان شب امام حسن علیه السلام حضرت یوسف را در خواب دید. این که می گویند: «امام حسن، يوسف آل رسول است» شاید یک دلیل آن همین قضیه باشد. حضرت یوسف گفت: تو شبیه من هستی و تو هم مثل من گرفتار شدی؛ من فرار کردم و سراغ زندان رفتم و تو اشک ریختی . (1)

«مؤمنات»؛ ایمان داشته باشد. «مسلمات»: تسليم خداوند باشد. «قانتات»؛ خاضع و حرف پذیر باشد. «تائبات»؛ از اهل توبه باشد و گناهش را توجیه نکند. «عابدات»؛ بندۂ خاص خدا باشد و بندگی خدا را کند. «سائحات»؛ سیاحت را معنا کرده اند: کسی که در طبیعت، سیر می کند و درس می گیرد. بعضی نیز به معنای صائمات یعنی روزه داران گرفته اند. دنبال کسانی باشید که این ویژگی ها را داشته باشند.

خدا آیت الله اراکی را رحمت کند! من شاید هفده یا هجده ساله بودم که به فیضیه می رفتم. ایشان درس خارج می گفتند ولی من هنوز به درس خارج نرسیده بودم. تازه دیپلم گرفته و وارد حوزه شده بودم و ادبیات می خواندم. بس که ایشان را دوست داشتم، به درس خارجشان می رفتم و می نشستم. مرحوم اراکی نزدیک صد سال عمر کرد و کسی بود که مرجعیت عامه داشت. ایشان یک روز درباره نگاه در خواستگاری صحبت می کرد و می فرمود: زوج می تواند سر و گردن و موهای زوجه را ببیند، اشکالی ندارد و ادله آن را می خواند بالأخره می خواهد ازدواج کند. این برای ازدواج و خواستگاری است و باید ببیند؛ اما گاهی می بینید شش ماه، یک سال، رفت و آمد دارند، به خانه یکدیگر می روند، مسافرت می روند. هنوز هیچ خطبه ای هم خوانده نشده است و می گویند می خواهیم ازدواج کنیم.

است. البته موسیقی دو نوع است: گاهی الفاظ أن محرک است؛ مثل بعضی از شعرهایی که شهوت انگیز و در وصف یک زن یا محرمات دیگر است. بیشتر شعرهای دوران جاهلیت این گونه بود و علت این که خداوند قرآن را به این سبک فرستاد، همین بود که پیغمبر جلوی این افراد بایستد. «الرَّحْمَنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنْسَانَ عَلَّمَهُ الْبَيَانَ ». (1) همه وزن دارند و با الف و نون ختم می شوند؛ شعر هم نیست.

قرآن کریم در آخر سوره شعرا می فرماید:«وَالشُّعَرَاءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ»؛ (2)شاعران کسانی هستند که گمراهان از آنان پیروی می کنند. این شاعران، گمراهاند و مردم را هم گمراه می کنند؛ شاعرانی که شعر عاشقانه می گویند یا در وصف زنان و در جهت تحریک شهوت، شعر می سرایند. پس گاهي الفاظ موسیقی، محرک است و گاهی آهنگ آن. من نمی خواهم بگویم مطلق موسیقی اشکال دارد، نه. گاهی ممکن است یک موسیقی این تحریک کنندگی را نداشته باشد، اما اگر انسان را تحریک کند و به معصیت بکشاند و اگر الفاظ به گونه ای بود که شهوت انسان را برانگیخت، این موسیقی ایراد دارد.

است که امیرالمؤمنین علیه السلام فریاد میزد: شنیده ام مردهای شما به زنان برخورد می کنند؛ آيا حيا نمی کنید؟ (1) لعنت بر کسانی که غیرت ندارند.

يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ»؛ (1) پیغمبر! به زنان و دختران خود و زنان مسلمان بگو جلباب به معنای لباس بلند و خمار به معنی روسری بلند بپوشند تا شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند. جلباب لباسی بلند است، مثل چادر عربی. حالا ممکن است یک تکه یا طور دیگری باشد، چون فرهنگ ها متفاوت است؛ مانند این که چادر در عراق، با چادر در ایران فرق دارد. مهم این است که از سر تا پایین پا پوشیده باشد. این صریح قرآن است. چرا عده ای این آیات را نادیده می گیرند؟ چرا توجیه می کنند؟ چه ثمره ای می برند که این طور قلم می زنند و متعرض مسائل حجاب می شوند؟ آیا نمره اش جز این است که بی حجابی در جامعه رواج پیدا می کند؟ قطعا پیش خدا مسئول هستند.

«لاَئِتْ خِمَارَهَا عَلَى رَأْسِهَا وَ اِشْتَمَلَتْ بِجِلْبَابِهَا»؛ زهرای مرضیه علیه السلام هم خمار پوشید، هم جلباب یعنی لباس بلند. نمی گوییم زن در جامعه نرود. حق حضرت امیر غصب شده است و زهرای مرضیه باید دفاع کند اما چطور؟ «وَ أَقْبَلْتَ فِي لُمَةٍ مِنْ حَفَدَتُهَا وَ نِسَاءُ قَوْمِهَا»؛ (2) زنان محرم، دور ایشان را گرفتند و با این حجاب به مسجد رفت و پرده ای در آن جا زده شد و حضرت آن خطبه قراء را در پشت پرده خواند. مردان نامحرم هم می شنیدند؛ اما چطور؟ پشت پرده. با خلیفه اول احتجاج کرد و سخن گفت. هم چنین به در خانه مهاجر و انصار رفت.

وقتی دشمن به خیمه ها حمله کرد، حضرت روی دو کنده زانو بلند شد و فرمود: ای شیعه آل ابی سفیان! کجا می روید؟ من زنده ام. اگر دین ندارید لااقل آزادمرد باشید.(1) می دانید که در گودی قتلگاه، حضرت، مسلم بن عقیل، هانی بن عروه و تک تک شهدا را صدا زد. صدا زد که چه بگوید؟ بگوید بلند بشوید که ببینید حسین تیر خورده است؟ پیشانی و قلب ایشان شکافته است؟ نه. فریاد زد: یا مسلم بن عقیل، یا هانی بن عروه، ای قهرمانان، ای جوانان رعنا؛ بلند شوید ببینید. من شما را صدا می زنم، اما شما جواب نمی دهید. بلند شوید و جلوی حمله این دژخیمان به زن و بچه ام را بگیرید. نفرمود: بلند شوید از من دفاع کنید.

این نگاه، تیری از تیرهای مسموم شیطان است. (1) کسانی که به این گناه عادت می کنند، پس از ازدواج هم باز نگاه می کنند. پیر شده است و قوای جنسی ندارد ولی باز به نامحرم نگاه می کند. البته این را هم بگویم: خانم ها نیز حواس خودشان را جمع کنند؛ پوشش، راه رفتن و سخن گفتنشان محرک نباشد.

می گوییم: ازدواج کن. می گویند: «من وفادارم و ازدواج نمی کنم.» چه کسی این را گفته است؟

اسماء بنت عمیس بعد از شهادت جعفر بن ابی طالب، دوبار ازدواج کرد: نخست با خلیفه اول و بعد با امیرالمؤمنین علیه السلام. چون این مسائل مورد ابتلاست، آن را بازگو می کنم. خانواده ای هست که دو دختر دارد: یکی 25 ساله و دیگری 22 ساله. دختر 22 ساله خواستگار دارد ولی دختر 25 ساله خواستگار ندارد. می گویند: جایز نیست. اول باید دختر بزرگتر شوهر کند. شاید شرایط آن نباشد. این مثل آن است که کسی گرسنه است اما به او غذا نمی دهند و می گویند: صبر کن تا دیگری گرسنه شود، بعد به تو هم غذا می دهیم! آقایانی هستند که مدت هاست همسر از دست داده اند اما دختران و پسران اجازه ازدواج به پدرشان نمی دهند. برخی نیز خودشان نمی خواهند دوباره ازدواج کنند. این چه غیرتی است؟ امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود: غیرت خوب است، ولی در موضع آن. (1)

شما اجازه ندهید که دختران درس بخوانند؛ این چه غیرتی است؟ چه اشکالی دارد که با حجاب درست در جامعه حضور پیدا کند و درس بخواند؟ این که بعضی ها اجازه ندهند فرزندانشان در جامعه حضور یابند یا اجازه ندهند استقلال پیدا کنند، این غیرت، رد شده است. این بحثی بود که به عنوان یکی از ویژگی های امام حسين علیه السلام خدمت شما عرض کردم.

متأسفانه در تمام دولت های گذشته ما، موضوع عفاف، حجاب و غیرت، در حد نمی از دریا و در حد یک سخنرانی بوده است. آن قدر که در مسائل سیاسی و اقتصادی در کشور ما سرمایه گذاری می شود، در این گونه مسائل نمی شود. من بارها گفته ام و چون در صدا و سیما نیز پخش می شود، باز هم می گویم: بخش دولتی در اختیار خود دولت است؛ می تواند برای آن برنامه ریزی کند. در ادارات، بیمارستان ها، هواپیماها و ... حجاب می تواند اجباری باشد. چطور

ص: 249

اگر تأخیر داشته باشد غیبت می خورد، اگر دیر از مرخصی بیاید با او برخورد می شود؟ این شخص، کارمند اداره است و باید به قوانین اداره اش ملتزم باشد. شما دانشگاه آکسفورد هم بروید قانون خاص خود را دارد. همه دنیا این طور است. دولت می تواند برای بخش های دولتی برنامه ریزی کند که ان شاءالله حجاب در این بخش ها، که بخش عمده ای نیز هست، رعایت شود و برای سایر دستگاه ها الگو باشد.

خدایا! به آبروی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام به مردان و زنان ما، غیرت و عفاف و حجاب عطا بفرما.

ص: 250

شب بیست و یکم ماه رمضان، امیرالمؤمنین علیه السلام حال خوبی نداشتند و گاهی از هوش می رفتند و نمی توانستند زیاد حرف بزنند؛ اما یکی از مهم ترین سفارشات آن حضرت به همه نه فقط به فرزندان خود این است: «أُوصِيكُمَا وَ جَمَعَ وُلْدِي وَ أهلی وَ مَنْ بَلَغَهُ کتابی بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ أمرکم »؛ (1) شما را و جميع فرزندان و خانواده ام را و کسی که نوشته ام به دست او می رسد، به تقوای الهی و نظم در امور سفارش می کنم. این امر چقدر مهم بود که حضرت آن را در کنار تقوا قرار داده است.

«دخان» است. همان اول هم نگفت این ستاره ها و سیارات ثابت اند؛ بلکه فرمود:«كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ »؛ (1) همه شان در مداری شناورند. لذا بعضی از عزیزان که کتاب نوشته اند، در حدود 750 آیه علمی از آن استخراج کرده اند.

در کتابی به نام جاذبه های قرآن آمده است: دانشمندانی بوده اند که با یک آیه مسلمان شده اند. یکی از آنان یک دانشمند مسیحی است که می گوید: من با آیه ب«بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَنْ نُسَوِّيَ بَنَانَهُ » (2) مسلمان شدم. دیدم قرآن می فرماید: ما سرانگشتان شما را گرد می آوریم. هرچه فکر کردم، دیدم چهارده قرن پیش کسی نمی دانست که سرانگشت افراد متفاوت است. فهمیدم این کلام بشر نیست و مسلمان شدم.

یکی دیگر از این دانشمندان نقل می کند و می گوید: من با آیه ای که مربوط به حرکت سیارات است مسلمان شدم. من می دانستم که این موضوع خیلی وقت نیست که کشف شده. سال های زیادی از کشف گردبودن (کروی بودن) زمین نمی گذرد، ولی قرآن در آن زمان می گوید: «فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ » (3)

از امیرالمؤمنین علی علیه السلام پرسیدند: مشارق و مغارب یعنی چه؟ چون ما یک مغرب داریم و یک مشرق. قرآن هم گاهی می فرماید: «مشرق و مغرب» و گاهی: «مشرق ها و مغرب ها». حضرت فرمودند: زمین 360 مشرق دارد.» (4) این عدد با کروی بودن مطابق است؛ یعنی هر نقطه و درجه ای که خورشید طلوع می کند مشرق است و نقطه مقابل آن، مغرب. اگر کسی

ص: 253

مطالب علمی نهج البلاغه را بیرون بکشد، چه مطالبی که به دست نمی آید! خداوند متعال می فرماید: این عالم روی نظم است. بدن شما هم روی نظم است. قند خون، گلبول خون، چربی و گردش خون آن حساب دارد و طبق قاعده است. این هایی که گفتم، مربوط به عالم تکوین است. عالم تشریع هم عالم احکام است. شما نگاه کنید چقدر نظم در کار است. پیغمبر وقتی در مکه مبعوث شد، همه احکام را نیاورد؛ در آغاز فقط نماز بود. زكات، خمس، جهاد، روزه و ... در مدینه آمده است. حج، أخر از همه آمد.

اگر کسی در مکه مسلمان می شد، توحید کافی بود. فقط خدا و رسالت پیغمبر را قبول می کرد و می فهمید که معادی هم هست. اما این که شفاعت چیست؟ برزخ چیست؟ همه این آیات بعد نازل شد؛ یعنی دقیقا همه چیز روی نظم است. اگر کسی می خواهد مسلمان شود، ابتدا یک «لا إله إلا الله» و «محمد رسول الله» می گوید. عملش نیز تنها نماز است.

دیگر خمس، جهاد، حج و ... را سر او نمی ریزند. چنان که می دانید، برخی آیات مکی هستند و برخی مدنی آیاتی که در مکه نازل شده را مکی می نامند و آن ایی که در مدینه نازل شده را مدنی. بعضی ها می گویند: چگونه آیات مکی و مدنی را تشخیص دهیم؟ یک تفاوت این است که در آیات مکی، جزئیات نیامده و فقط کلیات است، مثل اصل توحید، معاد و عدالت. ولی در آیات مدنی، حکم حج، خمس، تیمم، وضو و ... آمده است. تفاوت دیگر: آیات مکی درباره منافقین نیست. منافق که در جامعه مشرک شکل نمی گیرد؛ منافق در بستر جامعه اسلامی شکل می گیرد. در جامعه مشرک، کافر است و مسلمان. در مکه منافق نبود. این را عرض می کنم تا ببینید که در احکام و عقاید و عالم هستی، نظم وجود دارد. چطور می شود انسان در این مجموعه، بینظم و بی تدبیر باشد؟

ص: 254

پیامبر صلی الله علیه و آله و برنامه ریزی

آقا اباعبدالله الحسين علیه السلام به پدر بزرگوارشان امیر المؤمنين علیه السلام عرض کردند: پدرجان! شما که با پیامبر بزرگ شده اید - چون رسول خدا حضرت علی علیه السلام را بزرگ کرده است و وقتی حضرت على خردسال بود، او را روی زانو می نشاند و غذا در دهانش می نهاد. حضرت على همه جا با پیغمبر بوده است می توانید به من بگویید که زندگی پیغمبر چطور بود؟

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: پیغمبر وقتی وارد خانه می شد، زندگی خود را سه قسمت می کرد: یک قسمت آن برای خدا بود و این قسمت را با هیچ کس معامله نمی کرد. پیغمبر در وقت نماز زن و بچه نمی شناخت و با همه بیگانه می شد. در دل شب مناجات می کرد و وقتی ام سلمه همسر ایشان می آمد و عرض می کرد: چرا اینجا هستید؟ شما که معصیت و گناهی ندارید! حضرت می فرمود: من بنده خدا هستم و دوست دارم شاکر خدا باشم. زمانی را هم برای خانواده خود کنار می گذاشت و گاهی به همسرش می فرمود: بنشینید و با من حرف بزنید که چه خبر؟ كجا رفته بودید؟ و ...

حولاء، زنی عطرفروش بود. او گاهی به خانه پیغمبر صلی الله علیه و آله می آمد و با همسر ایشان گفت و گو می کرد. وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله وارد خانه میشد احوال او را می پرسید، از کاسبی اش سؤال می کرد و این که چه عطر جدیدی وارد بازار شده است. حولاء برای پیغمبر عطر می آورد. (1) می دانید که پیغمبر هزینه فراوانی برای عطر خرج می کرد. مستحب است انسان عطر تهیه کند.

یک قسمت از وقت هم برای خود ایشان بود. امیرالمؤمنین علیه السلام در ادامه فرمود: پیامبر صلی الله علیه و آله بخش سوم را دو قسمت می کرد: یک قسمت برای خودش و مردم، و بخش دیگر صرفا برای خودش. گاهی خود انسان باید حساب و کتاب کند.

ص: 255

خانه باشیم دیگر کسی را نمی بینیم و غیبت هم نمی کنیم. ازدواج هم نمی کنیم، چون اگر ازدواج کنیم، لباس می خواهد، امکانات می خواهد، مسافرت می خواهد، و ... غذای خوب هم نمی خوریم، چون اگر غذای خوب بخوریم ممکن است هوس بعضی از کارها به ما دست دهد! غذای ساده می خوریم تا توان گناه کردن را هم نداشته باشیم. وقتی خبر به پیامبر رسید، حضرت هر ده نفر را خواست و به آنها فرمود: این کارها را تمام کنید! من این کارها را نمی پسندم.

گاهی از ما می پرسند: وقتی به زیارت می رویم شب تا صبح در حرم بمانیم؟ بنده عرض می کنم: اگر حال داشتید بمانید و اگر حال ندارید، یک ساعت دعا بخوانید و بر گردید. خدا از عمل اندک هم راضی می شود ولی آن عمل باید خوب انجام شود.

امام صادق علیه السلام می فرماید: (در جوانی یا کودکی مشغول طواف مستحبی بودم که پدرم امام باقر دست بر شانه ام گذاشت و فرمود: پسرم! خودت را به زحمت نینداز. نماز که خواندی و طواف کردی برو؛ خدا به عمل کم نیز راضی می شود.

این دعا را مخصوصا در سجده های آخر نماز بخوانید: «یا مِنْ قِبَلِ الْيَسِيرَ وَ يَعْفُو عَنِ الْكَثِيرِ »؛ ای خدایی که اندک را می پذیری و از گناهان بسیار در می گذری؛ امیرالمؤمنین على علیه السلام در حال نماز یک انگشتر می دهد و یک آیه نازل می شود. حضرت زهرا سه شب یا یک شب - اختلاف است - سه قرص نان انفاق می کند، هجده آیه نازل میشود. «یعفو عَنِ الْكَثِيرِ »؛ از گناهان بسیار در می گذری. گذشته در آن همه خراب بود، یک لحظه او را بخشیدی. چنان بخشیده شد که بعضی از علما به ایشان متوسل می شوند.

صبح مناجات کرد؟ نه. بخشی از آن مناجات است. بخشی از آن صحبت با خواهرش زینب علیها السلام است، صحبت با همسرش رباب است. بخشی از آن، سخنرانی برای اصحاب است. بخشی از آن، کار سیاسی و نظامی است که در میدان حرکت می کرد تا ببیند صبح از کجا شروع کنند و کجا را خندق بکنند. شب عاشورا، شب نظم و مناجات بود، شب گفت وگو با خانواده و اصحاب بود، شب کار نظامی و سیاسی بود. این همان نظم است.

امام حسین علیه السلام به کربلا آمده است. بر اثر اتفاق، او را در مکانی متوقف کرده اند. پس دیگر کاری نداشته باشد؟ نه، هر چیزی جای خودش را دارد. اباعبدالله علیه السلام وقتی به سرزمین کربلا رسید، اولین پرسش این بود که این زمین برای چه کسی است؟ شصت هزار درهم داد و آن زمین را خرید و بعد خیمه زدند. (1)

برپایی هیئت امام حسین روی زمین غصبی نمی شود! جلسه اباعبدالله علیه السلام با مال حرام اداره نمی شود! نباید موجب آزار و اذیت عموم مردم شد.

یک سال ایام شهادت امام رضا علیه السلام در مشهد بودم. ساعت دوی نیمه شب چند نفر وارد هتل شدند و وسط سالن هتل شروع به سینه زنی کردند. از خواب بیدار شدم، بیرون آمدم و گفتم: دیشب من دو - سه منبر رفته ام، فردا صبح هم منبر دارم. اینجا هم حرم نیست، هتل است. گفتند: امشب که شب خواب نیست! امشب، شبی است که پیامبران از دنیا رفته است. گفتم: پیامبر هم اگر بود، به این بی نظمی راضی نبود. امام حسین علیه السلام صبح عاشورا با این هجمه و گرفتاری و سی هزار دشمن در مقابل، رو به سپاه کرد و فرمود: هرکه حق الناس

ص: 258

بر گردن دارد برگردد. (1)

امیرالمؤمنین علیه السلام و نماز اول وقت

ابن عباس می گوید: در اوج جنگ، امیرالمؤمنین علیه السلام یک شمشیر میزد و یک نگاه به آسمان می کرد. به حضرت گفتند: دنبال چه هستید؟ حضرت فرمود: می خواهم وقت نماز از دست نرود. ما برای همین می جنگیم. لذا ابن عباس می گوید: شخصی در جنگ جمل به امیرالمؤمنین گفت: توحید چیست؟ من به او گفتم: این جا که جای پرسش از توحید نیست؛ برو! گمان کردهای این جا کلاس درس است؟ هنگامی که گفتم: برو، آقا فرمود: ابن عباس! چرا او را رد می کنی؟ پرسش او همان چیزی است که ما برای آن می جنگیم. سپس حضرت در همان میانه معرکه، توحید را برای او توضیح داد.(2)

گروه رزمنده پشت امام جماعت صف می بندند و یک رکعت را با امام می خوانند و یک رکعت را خودشان می خوانند و می روند. سپس گروه دوم که ایستاده بودند، رکعت دوم را اقتدا می کنند؛ یعنی هر گروه یک رکعت را با امام می خوانند و یک رکعت دیگر را خودشان می خوانند، برای این که وقتی گروه اول، رکعت اول را می خواند، گروه دیگر مواظب باشد. در رکعت دوم، عکس این قضیه اتفاق می افتد. روز عاشورا این نماز خوانده شد.

چرا امام حسین علیه السلام به نماز اول وقت توجه دارد، آن هم در میدان جنگ؟ حدیثی از امام کاظم علیه السلام است که موضوع را روشن می کند.

به سراغ جواب می رود و می گوید: ای کاش کسی که در جلسه امتحان است جواب دهد!

شما اگر در بیابان غذا بخورید و غذای شما استخوان داشته باشد، مستحب است باقی مانده غذا را جایی خالی کنید تا حیوانات از آن استفاده کنند. روایت است: آن استخوانی که در بیابان می اندازید، اگر نیت کنید تا ثواب آن به اموات برسد، بسیاری از مشکلات را در آن دنیا حل می کند.

به یکی از علمای قم که از دنیا رفته بود، گفتند: می خواهید به دنیا برگردید؟ گفت: آری. گفتند: برای چه می خواهید به این دنیا برگردید؟ گفت: برگردم تا یک بار دیگر به زیارت امام رضا بروم. او می فهمد که زیارت امام رضا چه اثری دارد. گفتند: چرا؟ فرمود: برای این که هر بار به زیارت امام رضا علیه السلام رفتم، امام رضا سه بار در این دنیا به دیدن من آمده است. من شصت مرتبه رفته ام و ایشان این جا 180 بار به بازدید من آمده است. ای کاش بیشتر رفته بودم!

حضرت عیسی علیه السلام هنوز زنده است و مورد احترام همه فرقه هاست. او پیغمبری است که پشت سر امام زمان پیش می آید. در روایات داریم که وقتی دنیای مسیحیت، عیسی را پشت سر امام زمان می بیند، همگی به امام زمان ایمان می آورند، چون می بینند که پیغمبر آنها ایمان آورده است. وقتی مریم مادر حضرت عیسی از دنیا رفت، عیسی در کنار او نبود و هنگامی که آمد خیلی ناراحت شد. حضرت عیسی که به اذن خدا مرده زنده می کرد، یک لحظه روح مادرش را احضار کرد و به جسمش باز گرداند. از مادر پرسید: دوست داری از خدا بخواهم به این دنیا برگردی؟ معلوم است که حضرت مریم چه جایگاه خوبی در برزخ دارد. حضرت مریم گفت: آری پسرم! برای اینکه نماز بخوانم. او می داند که اثر نماز چیست. جوانان عزیز! تلاش کنید که زندگی شما به چهار قسمت تقسیم شود:

امام کاظم علیه السلام فرمود: « سَاعَةُ لِمُنَاجَاةِ اللَّهُ »؛ ساعتی برای مناجات با خدا باشد. به این

ص: 261

ساعت نظم دهید. اگر نماز است، نظم داشته باشد. من برای تأكید بیشتر از کلمه جوان استفاده می کنم، نه این که حديث مخصوص جوانان باشد؛ این حدیث برای همه است.

وقتی جوان نمازش تمام می شود و برمی خیزد خدا به فرشتگان می فرماید: این بنده کاری با من نداشت؟ لذا تأكيد شده است بعد از نماز در مصلی بنشینید و تعقیبات بگویید و دعا کنید. من نمی گویم دعای عربی با دعای عرفه بخوانید، بلکه چند جمله با خدا حرف بزنید؛ این کار انسان را آرام می کند.

یک نویسنده و پزشک غیر مسلمان به نام الکسیس کارل چند کتاب دارد که یکی از آنها انسان موجود ناشناخته و دیگری نیایش نام دارد. وی می گوید: من به عنوان پزشک به این تجربه رسیده ام که نیایش مانند منبع رادیو تشعشع دارد و انسان را آرام می کند. می دانید که هدف از دعا، اجابت نیست، بلکه آرامش و حرف زدن با خداست و اجابت دعا در ضمن آن است.

امام کاظم علیه السلام فرمود: «وَ سَاعَةً لِأَمْرِ الْمَعَاشِ»؛ ساعتی را هم برای کاربگذارید. چه کسی گفته است همه مدرک داران باید پشت میز بنشینند؟ کار که عار نیست.

کارگری است. حضرت سطل را در داخل چاه انداخت و شانزده بار آب کشید. این خانم هم پول نداشت. پس مقداری خرما در ظرفی گذاشت و تقدیم کرد. حضرت على خرما را پیش پیامبر برد و دو نفری از آن خرمای طیب و پاکیزه و حلال خوردند. (1)

گوش می دهی؟ این دوست است.

2. «وَ يُخْلَصُونَ لَكُمْ فِي الْبَاطِنِ »؛ دوستی او خالص باشد. نه این که تا فهمید پول ندارید، دیگر به سراغ شما نیاید. نه این که اگر متوجه شد دیگر برای او هزینه نمی کنید، شما را رها کند.

امام کاظم علیه السلام فرمود: «وَ ساعَهً تَخْلُونَ فیها لِلَذّاتِکُمْ فی غَیْرِ مُحَرَّمٍ»؛ (1) ما خیلی اوقات از این مورد چهارم غفلت می کنیم. منشأ افسردگی ها، نگرانی ها، بیماری های روانی و عصبانیت ها که الآن زیاد شده، همین مورد چهارم است. فرمود: ساعت چهارم را برای لذتهای غیر حرام بگذارید؛ مانند شنا، کوه نوردی، تیراندازی، پیاده روی و کارهایی که حرام نیست. رسول خدا و بارها همراه اصحاب در مسابقات شرکت کرد. ایشان بر شتر خود سوار می شد و مسابقه می داد.

روزی امیرالمؤمنین، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین علیهم السلام به صحرا رفته بودند؛ مثل بعضی ها که روزهای تعطیل جمعه بیرون می روند. مقداری خرما هم با خود برده بودند. چهار نفری، دور هم نشسته اند و خرما می خوردند و گفت وگو می کردند. این را می گویم که ببینید گاهی اوقات مزاح هم در حرفهای اهل بیت علیهم السلام بوده است. حضرت زهرا علیها السلام به امیر المؤمنين علیه السلام عرض کرد: على جان! پدرم مرا بیشتر دوست دارد یا شما را؟ من نزد پیغمبر محبوب تر هستم یا شما؟ امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: من! من برادر پیغمبر هستم و همه جا با ایشان بوده ام. حضرت زهرا عرض کرد: من محبوب تر هستم. ماجرای این گفت وگو را جبرئیل به پیامبر صلی الله علیه و آله خبر داد. رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و فرمود: فاطمه محبوب تر است و تو عزیزتر هستی. (2) یعنی هر دوی شما نزد من محبوب هستید. این را برای چه گفتم؟ برای این که

ص: 265

بدانید تفریح و گردش غیرحرام، نه تنها در اسلام بد نیست، بلکه توصیه شده است. امام کاظم علیه السلام فرمود: این ساعت چهارم به ساعت های دیگر هم کمک می کند؛ باعث می شود کار و عبادت را با نشاط انجام دهید و با دوستان خوش خو باشید.

امام کاظم علیه السلام فرمود: «لَيْسَ مِنَّا مَنْ تَرَكَ دُنْيَاهُ لآِخِرَتِهِ وَ لَا آخِرَتَهُ لِدُنْيَاهُ»؛ (1) از ما نیست کسی که دینش را به خاطر دنیا از دست بدهد (مثل عمروعاص) و یا این که دنیا را به خاطر دین از دست بدهد (مثل بعضی از افرادی که غارنشین اند و تارک دنیا هستند که اهل بیت علیهم السلام با این کار مخالفت می کردند.)

همان قرآنی که می فرماید: معاد! آخرت! همان قرآن می فرماید: سهم خود را از دنیا فراموش نکنید. خلاصه بحث در یک جمله: « أوصيکم بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِكُمْ »؛ (2) در زندگی منظم باشید و هیچ چیز را فدای چیز دیگری نکنید. جوانان! اگر ازدواج کردید پدر و مادر را فدا نکنید. عکس این مطلب هم است که وقتی ازدواج کردید، از آن حالت وابستگی خارج شوید و به همسر خود اهمیت دهید. نه اولاد باید جای پدر و مادر را بگیرد و نه همسر جای والدین را. هر چیزی باید در جای خودش باشد. اگر دیدید که زن و بچه و خانواده، شما را بی دین می کنند، سوره منافقون می فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُلْهِكُمْ أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ»؛ (3) مال و اولاد، نباید شما را از خدا دور کنند. نباید چیزی فدای چیز دیگر شود؛ هر چیز در جای خود باشد.

ص: 266

در کربلا هم این نظم موج می زند. اول، اصحاب میروند و بعد، بنی هاشم. از بنی هاشم نیز ابتدا علی اکبر علیه السلام می رود و بعد سایرین. امام حسین علیه السلام که فرمانده است تا لحظه آخر می ماند، عباس علمدار است و تا آخر می ماند. فرمانده چپ و راست سپاه معلوم است، فرمانده قلب لشگر معلوم است. زن و بچه باید بیایند تا بعد از کربلا، پیام آن را انتقال دهند، خطبه بخوانند و سخنرانی کنند.

اگر امام حسین علیه السلام در کربلا، حضرت زینب کبری و اهل بیت علیهم السلام را نداشت، ممکن بود دشمن این واقعه را نیز مانند غدير تحریف کند و اهداف و اصول آن را منکر شود. هرکس که به آقا گفت: زن و بچه را نبرید، آقا فرمود: خانواده باید با من بیاید. گفتند: از راه دیگری بروید! امام حسین علیه السلام فرمود: همین راه را باید بروم. نظم دارد و کار تقسیم شده است. لذا ما امروز سر این سفره نشسته ایم و این درس را از زندگی اباعبدالله علیه السلام می گیریم که هیچ گاه دین فدای دنیا و دنیا فدای دین نشود؛ هر کدام در جای خودش دیده شود.

ص: 267

بی وفایی در جامعه ای بروز کند، چه جامعه سیاسی، چه جامعه اجتماعی و چه جامعه خانوادگی، سنگ روی سنگ بند نمی شود. ایشان می گوید: تمام روابط بشر، معاهدات، مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی و دینی، مبتنی بر اصل وفای به عهد است. لذا خداوند متعال در قرآن کریم امر کرده است: «وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا »؛ (1) به عهد (خود) وفا کنید که از عهد پرسش می شود.

فردای قیامت از کسانی که پیمان شکستند، سؤال می شود چرا پیمان شکستید؟ در قرآن، هم «وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ» داریم و هم « أَوْفُوا بِالْعُقُودِ »؛ (2) اما فرق عهد و عقد این است که مرحوم علامه می فرماید: عقد، کمی از عهد محکم تر است، مثل «عقد ازدواج» که آن را «عهد ازدواج» نمی گویند. در قوانین بین المللی می گویند: «عقد قرارداد» و نمی گویند: «عهد قرارداد». عهد در اکثر موارد، گفتاری است اما عقد اکثرأ نوشتاری است. عقد، اعم از عهد است؛ البته این دو به جای یکدیگر نیز به کار می روند.

سورۂ توبه، تنها سورهای در قرآن است که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ » ندارد، چون اواخر عمر پیامبر نازل شده و پیام آن هم برائت است. در مجموع تند برخورد کرده است. و « بَراءَةُ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ »؛ «پیغمبر! اعلام کن که خدا و پیغمبر از مشرکین بیزار هستند و آنها را در مکه راه ندهید. (این، اعلام) بیزاری از سوی خدا و پیامبر او، به آن دسته از مشرکان است که با آنها عهد بسته اید.» پیام آیه خیلی تند است و به همین دلیل بسم الله ندارد؛ ولی عجیب است که در همین آیه اول می فرماید: پیغمبر! اگر با مشرکین عهد و پیمان دارید، باید عمل کنید.

با این که آیه ضد مشرکین است و سوره، برائت و بیزاری از مشرکین است ولی می فرماید: اگر با یک مشرک پیمان دارید، باید به آن عمل شود. عزیزان! همین است که

ص: 269

على علیه السلام فرمود: «أَصْلُ الدِّينِ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ الْوَفَاءُ بِالْعُهُودِ »؛ (1) (2) اصل دین دو چیز است: امانت داری و وفای به عهد. اگر انسان وفای به عهد داشته باشد، نماز می خواند. اگر انسان امانت دار باشد، امام را احترام می کند، چون امام یک امانت است. اگر امانت دار باشد مسجد می رود و مسجد را احترام می کند، چون مسجد امانت است.

که رابطه او با مردم بیش از همه است. نه این که شش ماه، شش ماه از همسایه اش خبر ندارد، نمی داند چه کسی مریض شده است، چه کسی فرزنددار شده است، چه کسی ازدواج کرده است یا چه کسی، عزیزی را از دست داده است.

اگر در تمام این ده شب، همین یک مورد را بشنوید و آن را عملی کنید، کافی است و اسم شما در مکتب اباعبدالله علیه السلام ثبت شده است و پیغمبر گرامی اسلام روز قیامت دست شما را می گیرد. مسئله وفای به عهد خیلی مهم است؛ آن قدر اهمیت دارد که در روایات به عنوان صورت و وجه مسائل اخلاقی مطرح شده و کسی که فاقد این ویژگی باشد، انسانی بیدین معرفی شده است.

پول دار شدن را بده، بعد مرا پول دار کن. ظرفیت ریاست بده، که اگر ظرفیت ریاست نباشد عمر بن سعد می شود و اگر ظرفیت پول دار شدن نباشد قارون می شود؛ وگرنه سلیمان، هم پول دار شدن را از خدا خواست و هم ریاست را. هیچ عیبی ندارد که از خدا بخواهید شما را پول دار کند. هیچ عیبی ندارد که دعا کنید رئیس دنیا شوید. سلیمان چنین دعایی کرد: خدایا! به من سلطنتی بی نظیر بده. او ظرفیتش را هم داشت. پیغمبر نگاهی کرد و فرمود: ببین! زندگی من ساده و به اندازه كفاف است و همین کافی است! اصرار نکن.

عرض کرد: نه، یا رسول الله! شما دعا کنید و من خرج می کنم. مثل بعضی ها که می گویند: خدایا! یک خانه بزرگ به من بده تا من برای امام حسین علیه السلام مجلس بگیرم. خدا به او خانه بزرگ می دهد ولی اصلا امام حسین علیه السلام را نمی شناسد که بخواهد برای ایشان مجلس بگیرد؛ امام حسین را فراموش می کند. پسرعموی این شخص که پول دار هم بود، مرد و تمام ثروت او به این مرد فقیر رسید.

یک مسئله شرعی هم بگویم: می دانید که در ارث سه طبقه است: طبقه اول، طبقه دوم و طبقه سوم. اگر طبقه اول باشد، به طبقه دوم ارث نمی رسد. طبقه اول، اولاد و پدر و مادر هستند. اگر کسی مرد و یک فرزند هم بیشتر نداشت، ارث به همین فرزند می رسد. اگرنه فرزند دارد و نه پدر و مادر، ارث به طبقه دوم می رسد. طبقه دوم برادر و خواهر هستند. اگر میت، فرزند و پدر و مادر ندارد، ارث به برادر و خواهرش می رسد. طبقه سوم، عمو، خاله، پسرعمو و... هستند. اگر نه پدر و مادر و نه فرزند و برادر وخواهر دارد، ارث به افراد طبقه سوم می رسد. جزئیات مسئله نیز زیاد است و از مباحث پیچیده فقهی به شمار می رود. زن در کنار همه این طبقات حضور دارد و با همه این طبقات ارث می برد.

پسرعموی ثعلبه از دنیا رفت و پول فراوانی به او رسید. هنگامی که پول دار شد

ص: 272

انفاق کردن، دخترشوهر دادن و به فقیر کمک کردن را فراموش کرد. (1) در این هنگام آيه قرآن نازل شد: «وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ *فَلَمَّا آتَاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا »؛ (2) بعضی از آنها با خدا پیمان بسته بودند که «اگر خداوند ما را از فضل خود روزی دهد، قطعا صدقه خواهیم داد و از صالحان خواهیم بود».

بعضی ها با خدا پیمان می بندند که اگر خدا به ما پول بدهد، به مردم کمک می کنیم و انسان صالحی می شویم، هر سال مکه می رویم، روضه می گیریم. قرآن می گوید: خدا شکوه می کند. او گفت: اگر پول دار شوم کمک می کنم. ما هم به او عطا کردیم؛ اما وقتی به او عطا کردیم، بخل ورزید. نه تنها کمک نکرد، بلکه زکات را که واجب است و در قرآن 27 مرتبه در کنار نمازآمده است، پرداخت نکرد و مرتد شد و تمام پول هایش را خرج ساختن مسجد ضرار کرد.(3)

ان شاء الله خدا قسمت کند که به مکه و مدینه بروید. کنار مسجد قبا در مدینه، مسجد ضرار است که دستور آمد آن را خراب کنید. پول های ثعلبه «حباء منثورا» شد و خود او هم مرتد شد و هیچ کمکی به کسی نکرد. خدا شکوه می کند و می گوید: این شخص قول داد ولی عمل نکرد. گفت: اگر خدا از فضلش عطا کند، من به فقیران کمک می کنم. ولی کمک نکرد. مواظب باشید؛

عهد با خدا سه نوع است. یکی از آنها عهد فطری است. ما همگی خداپرست و خداپذیر هستیم. عهد شرعی و یا نذر می کنیم. عهد عقلی این است که خدا به تو نعمت داده است؛ شکر خدا را به جا بیاور. کفران نعمت، بدقولی با خداست. کسانی که به نذر و تعهداتشان عمل نمی کنند، این کارشان بدقولی با خداست. اجازه بدهید یک مرحله بالاتر برویم: کسانی که به

ص: 273

حرف شیطان عمل می کنند، خداوند می فرماید: این بدقولی با من است: «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ »؛ (1) آیا من با شما عهد فردی نبسته بودم که شیطان را نپرستید؟

جوانان! پیمان شکن نباشید و به عهد وفادار باشید.

چطور یاری کرد؟ سر از بدنش جدا شد، بچه هایش شهید شدند. این ها شبهاتی است که متأسفانه در اینترنت آورده می شود. جوانان! سراغ این مطالب نروید؛ خطرناک است. سال گذشته هم گفتم؛ دیده اید که روی دستگاه های برق نوشته شده است: «نزدیک نشوید!» این را به مأمور اداره برق نمی گوید، چون او بلد است که کدام قسمت را قطع کند و داخل دستگاه یا موتور خانه برود. اگر من و شما برویم، برق ما را خشک می کند، چون چیزی از برق نمی دانیم. اگر علامه امینی این شبهات را بخواند، عیب ندارد. شما در این شبهات وارد نشوید و اگر هم وارد می شوید، از کارشناس بپرسید.

در دنیا عدهای بسیج شده اند که این شبهات را القا کنند. مثلا می گویند: «اباعبدالله علیه السلام نتوانست برای خودش دعا کند که آب بیاید؛ حالا می خواهید برای شما دعا کند و کار شما درست شود؟» چه ربطی دارد؟! اباعبدالله روز عاشورا طبق روال عادی عمل کرد. جنیان و فرشتگان خدمت ایشان آمدند و اگر اشاره می کرد، سپاه عمر بن سعد، دود می شد. بنا نبوده است که کار از طریق معجزه پیش برود. مگر خدا در داستان ابراهیم اراده نکرد و کارد از بریدن ایستاد؟ مگر اراده نکرد و آتش بر او سرد شد؟ بنا نبود که ماجرای کربلا این طور پیش رود؛ بنا بوده است کار به طریق عادی پیش برود. حواس خود را جمع کنید.پاسخ کسانی که این شبهات را مطرح می کنند که «چطور خدا امام حسین علیه السلام را یاری کرد؟» این است که نباید کربلا را دید؛ اصل ماجرای کربلا، شهادت است. ببینید امروز نام چه کسی مطرح است؟ این مجالس به اسم چه کسی برقرار است؟ شخصی می گفت: در ترکیه کنفرانسی درباره امام حسین علیه السلام برگزار شد. اكثرأ اهل تسنن و مسیحیان بودند. اشک می ریختند! چه مطالب و چه اشعاری در وصف اباعبدالله! چرا امثال «آنتوان بارا» کتابی با نام الحسين في الفكر المسيحي (حسین در اندیشه مسیحیت) می نویسند؟ چه کلماتی می گوید؟ این نصرت امام حسین علیه السلام است.

ص: 275

امام سجاد علیه السلام به آن شخص که می گفت: شما پیروز شده اید یا یزید؟ فرمودند: صبر کن! ببین صدای جد یزید در اذان برده می شود؟ رسالت پیغمبر را فریاد می زنند و پیغمبر جد ماست. شما به عهد خود با خدا عمل کنید، خدا جبران می کند.

نمی فرمود که حق با توست. قضیه کربلا هم این طور است. امام ظرفیت دارد. ما منکر آگاهی ائمه علیهم السلام از مرگ خودشان نیستیم و هر کس منکر شده، روایات را نفهمیده است، چون به هیچ وجه قابل انکار نیست؛ روایت آنقدر زیاد است که قابل انکار نیست. کسی نمی تواند منکر علم و آگاهی امام حسین علیه السلام از شهادت خود در کربلا شود. ظرفیت دارد و به ایشان گفته اند، ولی کار باید به طور عادی پیش برود. پیامبر صلی الله علیه و آله ده معلم قرآن فرستاد. این آدم های بی انصاف هشت نفر از آن ها را کشتند. جوانان! این قرآنی که در دست شماست و گاهی هفته به هفته آن را باز نمی کنید، آن قدر برای آن آدم کشته شده است، آن قدر آدم روی سینه اش، قرآن با تیر دوخته شده است! سر اباعبدالله علیه السلام نی قرآن می خواند و آن قدر سنگ خورده است؟

چرا سر اباعبدالله علیه السلام بالای نیزه قرآن خواند و سنگ خورد؟ برای این که شما جوانان به قرآن اهمیت بدهید. امتحان فوق ليسانس الهیات می دهند و قرآن را اشتباه میخوانند! چه کسی می خواهد ارشد الهیات به تو بدهد؟ تو قرآن بلد نیستی بخوانی. اساس دین، قرآن است. فلسفه و کلام بلدی و بهترین متن های حوزه را بلدی، خوب است و جای خودش. جوانان! قرآن را روان بخوانید. روزی ده آیه بخوانید. پیامبر قول داده است که هیچ وقت غفلت سراغ شما نمی آید. (1) امام رضا علیه السلام هر سه روز، یک قرآن ختم می کرد؛ یعنی روزی ده جزء افرادی را داشته ایم که شش هزار بار ختم قرآن کرده اند، مثل نفیسه خاتون که در مصر دفن

ص: 277

است. میشناسم کسانی را که هر ماه، چهل بار ختم قرآن می کنند. شما جوان هستید و من نمی گویم که این قدر وقت بگذارید، ولی بینکم و بین الله، روزی پنج آیه، ده آیه، بیست آیه را به صورت روان بخوانید. برای این قرآن، زحمت ها کشیده شده است. آن قدر آدم برای قرآن کتک خورده اند! هشت نفر از آنان را شهید کردند و دو نفر را به ابوسفیان فروختند. یکی از آنها را که سرشناس بود، صد شتر و دیگری را پنجاه شتر فروختند.

عجیب است که این اشخاص، تعهداتی هم برای خود قائل بودند. ما، چهار ماه داریم که به آنها ماه های حرام می گویند و سه ماه از آن ها پشت سر هم هستند: ذی القعدہ، ذی الحجه و محرم صفر و رمضان جزء ماه های حرام نیستند؛ اشتباه نکنید - و مورد آخر ماه رجب است. به ماه رجب فرد می گویند و به آن سه ماه، سرد. سرد در فارسی یعنی خنک و در عربی یعنی پشت سر هم. ابوسفیان گفت: ما می خواهیم این ها را اعدام کنیم، ولی چون ذی القعده و ماه حرام است، در این ماه نمی شود.

امام رضا علیه السلام به پسر شبیب فرمود: مشرکان در ماه محرم نمی جنگیدند اما مسلمانان امام حسین علیه السلام را در این ماه کشتند. (1) جاهلان و بت پرستان قبل از اسلام این سه ماه را احترام می کردند، ولی مسلمانان که به اسم مردم کوفه آمده بودند، حرمت ماه محرم را شکستند. آن دو استاد قرآن را سه ماه نگه داشتند و در روز اول صفر چوبه دار را در منطقه تنعیم برپا کردند. ان شاء الله خدا قسمتتان کند به مکه بروید. مسجد تنعیم در چند کیلومتری مکه است. بیابان بود و محل اعدام. چوبه دار را برپا کردند و خبیب را برای اعدام آوردند. گفت: اجازه دهید دو رکعت نماز بخوانم. دو رکعت نماز خواند و وقتی نماز تمام شد، فرمود: «السَّلَامُ علیک یا رَسُولَ اللَّهِ !» پیغمبر در مدینه بین اصحاب نشسته بود و زبیر و مقداد و امیرالمؤمنین دور ایشان بودند که ناگهان حضرت فرمود: «علیک السلام یا خبیب!» گفتند: یا رسول الله! به

ص: 278

چه کسی سلام می کنید؟ حضرت فرمود: خبیب پای چوبه دار به من سلام کرد و من جواب سلام او را دادم. دو رکعت نماز خواند و به پیغمبر سلام داد و گفت: خدایی را سپاس که صورت مرا به طرف قبله قرار داد. گفتند: درخواست و خواهشی داری؟ گفت: نه. ولی زیرلب گفت: خدایا! بدن من به دست این ها نیفتد. من عهد بستم و از دین تو دفاع کردم. خبیب را اعدام کردند و همین که بدنش را پایین آوردند، زمین باز شد و بدن داخل زمین رفت. (1) معروف به شهید «بليع الارض» است. زمین او را بلعید، چون با خدا عهد کرده بود و خدا هم به وعده خود عمل کرد.

به تعبیر علامه طباطبایی، وفای به عهد، مبنای تمام زندگی بشر است. وفای به عهد اصل دین است. وفای به عهد و پیمان، انسان را به پیغمبر صلی الله علیه و آله نزدیک می کند. ما سه نوع عهد و پیمان داریم که اولین آنها عهد با خداست. با خدا بدقولی نکنید. نگویید: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ » و چیز دیگری را بپرستید. نگویید: « غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ » اما غضب خدا را برانگیزید. می گویید: « غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ » و آن وقت به نامحرم نگاه می کنید؟! آن که به نامحرم نگاه می کند، خدا از او ناراحت است. میگویید: « غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ » و دروغ هم می گویید؟؟

حضرت موسی علیه السلام از خدا پرسید: خدایا! چه کنم که غضب تو شامل حالم نشود؟ خطاب شد: به مردم غضب نکن. (2) آقایانی که با خانم خود بداخلاقی می کنید و سر بچه فریاد می زنید! البته چنین افرادی اینجا نیستند!! ولی نامه هایی به ما می دهند که ان شاء الله از کشورهای دیگر است! - که «آقای ما در خانه دست بزن دارد و فحاشی می کند.» شما که پای منبر و روضه می نشینید، شما که گوش می کنید. این بداخلاقی برای چیست؟ پیغمبر

ص: 279

گرامی اسلام صلی الله علیه و آله سفارش های فراوانی در رابطه با مهربانی و همسرداری کردند و همین طور رسیدگی به امور خانواده.

نماز خود را اول وقت بخوانید. با خدا باشید!

من حبيب هستم و پدرم مظاهر است. ما برای نبرد و مبارزه آمده ایم. آمده ایم با شجاعت از دین دفاع کنیم. (منظورم این جاست: شما هم شمشیر و هم نیروی فراوان دارید. شما سی هزار نفرید و ما کمتر از صد نفر. این همه شمشیر و آدم و سنگ! هم عده شما زیاد است و هم غدة شما، هم نفرات شما بیشتر است و هم سلاح شما. ولی ما چیزی داریم که شما آن را ندارید: ما وفادارتر از شما هستیم.

ابوالفضل ما حمله کرد و چهار هزار نفر از شما فرار کردند و شریعه را رها کردند. وفای شما کجاست؟ وفای شما این است که چهار هزار نفر از شما در مقابل یک نفر مانند حیوانات گریختند. اما ما از شما وفادارتر هستیم. لذا امام حسین علیه السلام شب عاشورا فرمود: «إِنِّي لَا أَعْلَمُ أَصْحَاباً أُوفِي » (1) من اصحابی وفادارتر از شما نمی شناسم. می دانید چرا نمی شناسد؟

یک وقت ما به جبهه می رویم و احتمال شهادت است. عزیزانی که جبهه رفته اند و هشت سال در جبهه بوده اند و الآن زنده هستند! عزیزان جانبازی داریم که خدا به همه آنها شفا و صبر عنایت بفرماید: اینان در بعضی موارد اجرشان از شهدا بیشتر است که این سختی را تحمل می کنند. اگر به شما بگویند: «آقای داماد هفده روزه! فردا شما را می کشند»، چه می گویید؟ اما آن تازه داماد تازه مسلمان شده کربلا، وهب، می گوید: می مانم! «فردا به شهادت می رسید، فردا تیرباران می شوید! من از شما باوفاتر نمی شناسم.»

این وفای به عهد در زندگی ابوالفضل العباس علیه السلام است. روز عاشورا برادران خود را خواست و گفت: هر سه شما به میدان بروید و شهید شوید تا من ناظر شهادت شما باشم و ثواب ببرم. آن وقت این خبیثان و این وهابیان که در همه چیز شبهه ایجاد می کنند و سعی می کنند حتی الفاظ را جابه جا کنند، نوشته اند که ابوالفضل این سه برادر را به میدان فرستاد تا از آنها ارث ببرد. ای آدم های بی سواد! اولا: این چهار برادر، مادرشان زنده است. کسی که

ص: 282

مادرش زنده است، به برادرش ارث نمی رسد و برادر در طبقه دوم است. مادر ایشان، ام البنین در مدینه است. ثانيا: ابوالفضل العباس می داند که خودش نیز به شهادت می رسد؛ کدام ارث؟ من بنا ندارم این شبهه ها را روی منبر مطرح کنم، چون شبهه های خیلی سخیفی هستند؛ اما گاهی انسان این ها را می بیند و تعجب می کند.

شخصی به نام «البانی» که دانشگاهی است و رساله دکتری و کتاب نوشته، به شیعه ایراد گرفته است. یکی از ایراداتش این است که می گوید: «اینها در اذان، نام امام و رهبرشان را جای نام پیامبر قرار داده اند.» این چه حرفی است؟ این را به یک بچه شیعه بگویید، به شما می خندد. این تکبیری که ما در سخنرانی می گوییم: «الله أكبر، الله أكبر، خمینی رهبر و...» فکر کرده این اذان است.

یک قاری از مصر آمده بود و من در تهران بودم. این قضیه را عرض می کنم که ببینید چطور ذهن او را شست وشو داده بودند. قرآنی را که چاپ قم بود، ورق میزد و زیرورو می کرد. به او گفتم: دنبال چه هستی؟ گفت: مگر قرآن شما فرق نمی کند؟ به او گفتم: چه فرقی می کند؟ چه طور در ذهن شما جای داده اند که اذان و قرآن ما فرق دارد؟ این مطلبی که می گویم، در یک کتاب علمی و دانشگاهی است و من نمی خواهم اسم آن را بگویم. آن وقت شما از عوام الناس توقع دارید؟ عباس از چه چیزی ارث می برد؟ مادر عباس که زنده است. عباس از صبح برای شهادت التماس می کرد. این وفاداری ابوالفضل علیه السلام است.

بسیارند کسانی که وعده های دروغ می دهند. یکی از ثمرات این مجالس، موعظه است. یک مقدار به اخلاق اجتماعی اهمیت بیشتر بدهیم؛ نسبت به هم بدقولی نکنیم، خیانت در امانت نکنیم. اگر کسی ضامن ما شد آبرویش را در بانک نبریم، اگر قرض گرفتیم سر موعد بپردازیم و اگر نمی توانیم، زودتر خبر دهیم. اگر سر سفره عقد و ازدواج وعده می دهید، بعدأ زیر آن نزنید. اینها مهم است.«وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا »؛ (1) به عهد (خود) وفا کنید که از عهد پرسش می شود.

ص: 284

آخرت گرایی و باور به آخرت، انسان را هدفدار و متعهد می سازد و این، بازدارنده از خطا و احساس پوچی است. بسیاری از جرم ها، حقه بازی ها، و گرفتاری های روحی و روانی، حتی آن هایی که به مرز خودکشی و احساس بی هدفی می رسند، تمام این ها ناشی از ضعف باور و اعتقاد به معاد است. اگر این اعتقاد در زندگی کسی کمرنگ شود، تمام خطرات جلو می آیند. من مثال میزنم: کم فروشی یک خطر است. کم فروشی یک وقت در مغازه است و نهصد گرم را یک کیلو می فروشد و یک زمان در کارخانه عظیمی است؛ به جای وسیله اصلی، وسیله غیراصلی می گذارد. کم فروشی می تواند در کارهای اداری و کشوری، در تدریس و منبر، و کلا در همه جا نمود داشته باشد.

قرآن می فرماید: «وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ »؛ (1) وای بر کم فروشان! در قرآن سوره ای درباره کم فروشی وجود دارد: سوره مطففين. می فرماید: میدانید چرا کم فروشی می کنند؟ چون اعتقاد این افراد به معاد ضعیف است. اگر گمان به قیامت هم داشتند، کم نمی گذاشتند.

جواب چه کسی را می خواهی بدهی وقتی از نان کم می گذاری، از ماشین کم می گذاری، از کار و تدریس کم می گذاری؟ می دانید که ما در قرآن چند نفرین داریم: بعضی از آنها با لفظ «قتل» است و بعضی دیگر با لفظ «ویل». گاهی می فرماید: «قتل» و گاهی می فرماید: «ویل». البته «قتل» از «ویل» شدیدتر است. «قتل» در قرآن در چند مورد خاص آمده است ولی «ویل» را متعدد داریم. ، «فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ »، (2) «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ » ،(3) «وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ ». (4) چرا کم فروشی می کنند؟ چون باورشان به معادضعیف است. در سوره دیگر می فرماید: «أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ » ؛ این جا دین یعنی قیامت - پیغمبر! کسی که

ص: 286

قیامت را قبول ندارد، «فَذَلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ »؛ مال یتیم را می خورد، به يتيم تشر می زند و او را می راند، «وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ »؛ (1) به فقرا نیز کمک نمی کنند. ببینید قرآن چقدر زیبا ریشه ناهنجاری ها و بداخلاقی های اجتماعی را بیان می کند! لذا می فرماید: وقتی جهنمی ها به جهنم می روند به آنها می گویند: «مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ »؛ چه باعث شده که شما جهنمی شوید؟ یکی از پاسخ هایشان این است: «قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ »؛ (2)می گویند: نماز نمی خواندیم و رفیق بد داشتیم. یکی دیگر از پاسخ هایشان چنین است: قیامت را جدی نگرفتیم. با خود گفتیم: چیزهایی درباره قیامت می گویند، ولی چه کسی رفته و آن را دیده است؟

طرف نشستند و اباعبدالله، ابوالفضل العباس و علی اکبر علیهم السلام در طرف دیگر نشستند. اولین جمله ای که امام حسین علیه السلام به عمر بن سعد فرمود، این جمله بود: ای پسر سعد! اصلا مهم نیست که تو دستور داری یا نداری و یا ما بد کردیم و نکردیم را کاری نداریم؛ فقط یک جمله می گویم: ای پسر سعد! از قیامت نمی ترسی؟ (1)

امام حسین علیه السلام در روز عاشورا چندین بار نسبت به معاد و قیامت تذکر داد. چطور وقتی یک دختر جوان قطعه ای طلا می خرد و به گردن می اندازد، هر چه آن فرد جوان تر باشد، آن طلا خودش را زیباتر نشان می دهد. امام حسین علی فرمود: «مرگ برای من مانند گردنبندی زیبا در گردن زن جوان است.» چقدر زیباست! مرگ در نزد ما این طور است و ما ترسی از مرگ نداریم.

شب عاشورا وقتی امام علیه السلام حرف های خود را زد، وقتی همه گفتند: «ما می ایستیم» و قول دادند، حضرت فرمود: سرهای خود را بالابیاورید و فرمود: «جایگاههایتان در بهشت را ببینید.» این که امشب گاهی مزاح می کردند و فردا سبقت می گرفتند و یکی می گفت: «ول من» و دیگری می گفت: «اول من»، چون امام حسین علیه السلام منازل بهشتی شان را به آنان نشان داده بود.

این مطلب را من از قول حضرت آیت الله شبیری زنجانی (حفظه الله) خواندم که فرموده بود: اخلاص امام زحلق عجیب بود؛ اخلاص ایشان کشور را نگه داشت. به تعبیر مقام معظم رهبری، این انقلاب بدون نام امام در دنیا شناخته شده نیست. ایشان فرمودند: امام خمینی به خواب یکی از نزدیکانشان آمدند و فرمودند: این دستی که در این دنیا برای مردم تکان میدهید، در آن دنیا باید جوابش را بدهید! این قدر دقیق و حساس است. این قدر ناقد و نقاد، بصیر است. خیلی حواس خود را جمع کنید!

ص: 290

معادباوری، آثار زیادی در زندگی دارد. من تنها پنج مورد از آن را گزینش کردم و برای شما می گویم. چنان که گفتم، معادباوری، رو به قبله نشستن نیست و این که زن نگیریم، کار نکنیم و در حرم بنشینیم و بگوییم: «معاد!» نه، این را نمی خواهم بگویم؛ اسلام با آن مخالف است. بلکه کار خود را انجام بده، تفریح برو، همسرداری کن، درس بخوان و زندگی خود را بگذران. شما عمر کوتاه را به خودتان وعده ندهید و نگویید: فلان شخص مرد، نکند ما هم بمیریم! سرطان زیاد شده، نکند ما هم مبتلا شویم! مرگ را به خودتان وعده ندهید. به این معنا که شما را از این فعالیت ها باز دارد. بگو: ان شاء الله هستم و زندگی می کنم، تلاش می کنم. جوانان عزیز! پنج اثر از معادباوری را برای شما بگویم.برود

چون امیرالمؤمنین علی علیه السلام این آیه را در بازار می خواند. از زمانی که می میرید، آخرت شروع می شود. آن جا کسی راحت است که نه برتری طلب باشد، نه زورگو باشد و نه اهل فساد.

«وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ » ؛ (1) عاقبت در انتظار افراد متقی و متدین است.

میدانید هارون الرشید چه موقع به یاد معاد افتاد؟ وقتی بود که به ایران آمد و مریض شد. چنان که می دانید، قبر او در ایران است. قبر او پشت قبر علی بن موسی الرضا علیه السلام است. مستحب است وقتی به امام رضا سلام می دهید، هارون الرشید و قاتلین را نیز لعن کنید. زمانی که به بستر بیماری افتاد و در حال جان دادن بود شروع به خواندن سوره حاقه کرد. روایت داریم که اگر کسی زیاد سوره حاقه را بخواند، بی ایمان از دنیا نخواهدرفت، بلکه با ایمان از دنیا می رود. (1) این معاد به چه دردی می خورد؟ این یاد معاد، اثربخش نیست.

آتش گاه هستند و فقط روی آن آرام گاه نوشته اند. حجاج گفت: باشد. تو فقط دعا کن که من از این مرض راحت شوم. آن جا به یاد معاد افتاد. اثر یاد آخرت در زندگی ما چیست؟

اگر کسی یاد آخرت بود، زور نمی گوید. آقایی که به همسرت در منزل زور می گویی؟ آقایی که به زیردست خود زور می گویی! زورگویی که فقط مخصوص پادشاهان نیست. آقایی که در اداره زورگویی می کنی! آنان که به آخرت معتقدند، «تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا ».

امشرکین را کشت. خوب دقت کنید. دور این شخص شلوغ بود و یکی دیگر از کسانی که آن جا بود به سمت پیغمبر صلی الله علیه و آله دوید و گفت: یا رسول الله! بشارت، بشارت! فلان کس کشته شد و من او را کشتم. به صهیب گفتند: برو از خودت پیش پیغمبر صلی الله علیه و آله دفاع کن. کاری را که تو انجام داده ای شخص دیگری به نام خودش ثبت کرد. خنده اش گرفت و گفت: خدا که می داند چه کسی بود، پیغمبر هم می داند. (1) «وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ »؛ (2) مردم! هر کاری می کنید سه جا ثبت می شود و خطا هم ندارد. چون در این سه جا، یک جا خدا ناظر است و در جای دیگر، انسان معصوم. یکی خدا، یکی پیامبر و دیگری ائمه علیهم السلام گفت: من برای خدا انجام داده ام، بگذارید او بگوید که خودش انجام داده است. این نکته مهمی است.

این، ارزش اخلاص است. اگر انسان معادباور شد، برای ترس پدر نماز نمی خواند، از ترس معلم و مدرسه و انضباط درس نمی خواند، حیا و عفاف را برای خدا حفظ می کند.

قبرستان، در بهار و زمستان، در ... به یاد معاد باشد. اگر کسی از معاد یاد کند، دیگر گناه نمی کند.

خدا مرحوم شیخ صدوق را رحمت کند. یکی از کتاب های ایشان ثواب الاعمال و عقاب الاعمال است که کتاب خوبی است. بخشی از آن درباره عقوبت گناهان است؛ مثلا: اگر کسی بداند که غیبت، زبان آدم را دراز می کند و اهل محشر بر روی آن لگد می کنند... وای! زبان در آن جا چقدر باید لگد شود. اگر کسی بداند آدم دورو با دو زبان محشور می شود... اگر کسی بداند آدمی که تهمت می زند، او را روی تپه ای از چرک و خون نگه می دارند... اگرکسی بداند آدمی که بدزبان است به صورت سگ محشور می شود ... کسی بداند آدمی که کنترل جنسی ندارد به صورت خوک محشور می شود ... اگر کسی بداند که از بوی عالم غير عامل یا عالم بی دین، اهل جهنم آزار می بینند، حواس خود را جمع می کند.

میدانستی؛ پس چرا انگشتر را به من باز گرداندی؟

جوان گفت: من یک لحظه با خود فکر کردم که روز قیامت حضرت موسی یک طرف، پیامبر ما هم یک طرف، من و تو را نیز پیش آن دو می برند. تو یهودی هستی و پیامبرت موسی علیه السلام است و من مسلمانم و پیامبرم رسول خدا حضرت محمدی صلی الله علیه و آله است. با خود گفتم: اگر حضرت موسی به پیغمبر ما بگوید: «به طرفداران و پیروانت یاد نداده بودی که مال مردم نخورند»، دیدم که پیغمبر ما باید سر خود را پایین بیندازد و پیش حضرت موسی علیه السلام خجالت بکشد. نخواستم این اتفاق بیفتد؛ لذا انگشتر تو را آوردم. این یعنی معادباوری.

اگر معادباوری در زندگی ات بود، ماشین مردم را خط نمی انداختی و نمی رفتی! اگر معادباوری در زندگی تان بود، برق از اداره برق نمی گرفتید که در خانه، کارگاه راه بیندازید و خبر ندهید!

شخصی کنار خرمن گندم نشسته بود. به او گفتند: خرمن را آتش نزنی! گفت: «چه کار خوبی! آن را نمی دانستم.» و آتش زد. گفتن بعضی از کارها بدآموزی دارد. چرا عزیز من؟ خیلی مهم است. آقای راننده! اگر به معاد اعتقاد داشته باشی، از مسافر غریب، کرایه دوبرابر نمی گیری. آقای کاسب!اگر به معاد اعتقاد داشته باشی جنس را گران نمی دهی. اگر به معاد اعتقاد داشته باشی، در ادارات مردم را سر نمی دوانی. همین طور جلو بروید، در بحث رشوه و ربا و ... عزیزان! می دانید که قانون بازدارنده نیست و راه های بسیاری برای دور زدن آن وجود دارد. آن قدر می شود قانون را دور زد و برای آن تبصره درست کرد! آن چیزی که در اتاق دربسته، بازدارنده و مانع گناه است، یاد قیامت است، خداترسی و معاد ترسی است.

بود. سر ایشان همیشه پایین بود. وقتی خانم ها از ایشان سؤال می کردند سرشان را بالا نمی آوردند که نگاه کنند. روزی چند جوان جلوی ایشان را گرفتند و گفتند: خطبه عقدی داریم؛ می شود آن را برای ما بخوانید؟ ایشان کمی این پا و آن پا کردند که من خطبه عقد نمی خوانم و... گفتند: آقا! می خواهیم حرام را حلال کنیم.می خواهیم سنت پیغمبران را اجرا کنیم. ایشان قبول کردند. مرحوم بیدآبادی را به خانه ای بردند که از قبل نقشه کشیده بودند. یک زن فاسد و بدحجاب با وسایل موسیقی در آن جا بود. ایشان را وارد خانه کردند و در را بستند. در اتاق، تنها مرحوم بید آبادی بود و یک زن نامحرم و بدحجاب و فاسد با آلات موسیقی. این خانم شروع به آواز خواندن و رقصیدن کرد. پیرمردی که چشمان خود را بالا نمی گرفت تا به نامحرم نگاه نکند، در چه شرایطی قرار گرفت! یک مرتبه سر خود را بالا آورد و فرمود: «از خدا بترس!» آن خدایی که قيامت را قرار داد، معاد را قرار داد، برای بعضی حرف ها و نفس ها نیز نفوذ قرار داد. آن زن با یک جمله متحول شد. ایشان از خانه بیرون آمد، اما این زن را عوض کرد و بیرون آمد. این، اثر یاد معاد است. این هم اثر سوم که معصیت را کم می کند.

قیامت پرونده ها چطور است. یک زمانی می گفتند: پرونده ها کاغذی است. اما الآن به صورت کامپیوتری شده و نیز ممکن است مانند سیدی باشد. معلوم نیست؛ شاید در آینده وسایلی ریزتر از اینها بیاید. شما ببینید هزاران کتاب را در یک دستگاه کوچک جای می دهند. روایت داریم که فیلم زندگی همه، زیر بغل آنهاست.

حدیث دارد که وقتی افراد به صحرای محشر می آیند، بعضی روزها را که ورق می زنند، نورانی اند؛ بعضی روزها متعفن اند و بعضی ها خالی اند. آن هایی که نور دارند روزهایی هستند که کار خیر کرده است، نماز صبح را اول وقت خوانده و نگذاشته است که قضا شود یا دروغ نگفته است. آن هایی که متعفن اند روزهایی هستند که به مسائل دینی بی توجهی کرده است. آنهایی که خالی هستند، برای آنها بیشتر غصه م یخورد. حالا آن دو را پر کرده است، یا غلط یا درست. اما این که آدم وقت خود را صرف هیچ چیز نکرده باشد، این خیلی بد است. لذا قرآن کریم در سوره زمر می فرماید: بیشترین غصه را بر این روزها می خورند.

حرف و مطلب این است که گناه نکنید. این همان است که آقا اباعبدالله علیه السلام فرمود: هرکس بخواهد از کوچه گناه به هدفی برسد، به مقصدش نمی رسد. (1) عمر بن سعد از کوچه گناه یعنی قتل امام حسین علیه السلام خواست فرماندار شود، ولی نشد. عده ای از کشتن امام حسین علیه السلام خواستند پول دار شوند ولی نشدند. عده ای لباس امام حسین را غارت کردند که بپوشند ولی نتوانستند. عده ای آب را بستند، اما خودشان از مرض تشنگی به درک واصل شدند.

حتی یک نفر از آنهایی که در کربلا بودند به هدف خود نرسید. این قانون دنیاست! اگر کسی بخواهد با گناه سوار دنیا شود، خدا می گوید: من اجازه نمیدهم، ممکن است یک مانوری بدهند و مانند فرعون یا قارون، یک دورانی پیدا کنند، اما سرانجام قارون به درون زمین رفت و فرعون در آب غرق شد. این وعده خداست: «وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ ». (2)

ص: 301

بنی هاشم علیه السلام

21- بیست مجلس - وظایف ما در مقابل اهل بیت علیهم السلام- دوم- 7000

22-دوم امارت بر نفس (خطبه های نماز جمعه حضرت آیت الله سید احمد خاتمی «زید عزه»، جلد اول)- دوم- 16000

23- سبک زندگی دینی در عرصه خانواده ها ( چگونه بهترین دوم همسرم باشم؟!)- دوم- 4500

24- آفات زبان (سخنرانی های حضرت آیت الله سید احمد سوم خاتمی «زید عزه»- سوم 4500

25- حقایق و خرافات (سخنرانی های حضرت آیت الله سید احمد خاتمی «زیدعزه »)- سوم- 6000

26- گلچین اشعار اخلاقی (شامل یکصد و چهارده موضوع جیبی)- دوم- 4000

27- گلچین اشعار اخلاقی (شامل یکصد و چهارده موضوع رقعی)- اول- 7000

28- منابر فاطمیه (فاطمه الگوی همه)- اول- 8000

کتب مداحی

29-مقتل رفیعی (روضه های استاد رفیعی)- یازدهم- 5000

30- یازدهم روضه های سیدالشهدا (برگرفته از کرامات، اشعار،

روضه ها و نوحه های مراجع، علما و شعرا)- سوم- 7000

31- روضه های سیدالشهدا (جلد دوم)- چهارم- 8000

32- روضه های سیدالشهدا (جلد سوم)- اول- 11000

33- گلچین روضه های سیدالشهدا (جلد اول)- ششم- 3500

34- گلچین روضه های سیدالشهدا (جلد دوم)- ششم- 4000

35- گلچین روضه های سیدالشهدا (جلد سوم)- سوم- 4000

36- گلچین روضه های سیدالشهدا ( جلد چهارم)سوم- 4000

37- روضه های فاطمیه (برگرفته از کرامات، اشعار،- دوم- 8000

ص: 303

روضه ها و نوحه های مراجع، علما و شعرا جلد اول)

38- گلچین روضه های فاطمیه (برگرفته از اشعار، روضه ها و و نوحه های مراجع، علما و شعرا جلد اول)- چهارم- 3500

39- گلچین روضه های فاطمیه (برگرفته از اشعار، روضه ها و نوحه های مراجع، علما و شعرا جلد دوم)- چهرم- 3000

40- روضه های چهارده معصوم ( برگرفته از اشعار، روضه ها و نوحه های مراجع، علما و شعرا جلد اول)- اول- 8500

41- روضه های چهارده معصوم ( برگرفته از اشعار، روضه ها و نوحه های مراجع، علما و شعرا جلد دوم)- اول- 8500

42- گلچین روضه های چهارده معصوم جلد اول- سوم- 3500

43- گلچین روضه های چهارده معصوم جلد دوم - سوم- 3500

44- گلچین روضه های چهارده معصوم جلد سوم- اول- 3500

45- گلچین روضه های چهارده معصوم جلد چهارم-اول - 3500

۔خواننده عزیز؛

برای تهیه کتب مذکور و کتب تبلیغی کافی است با شماره های 09128794005 -09109650765 تماس حاصل فرمائید و کتب را در درب منزل دریافت نمائید .

*ضمنا هزینه پست رایگان می باشد *

قابل توجه ناشران، کتاب فروشی ها و موسسات فرهنگی: این انتشارات برای پخش کتب مذکور از سراسر کشور تعداد معدودی نمایندگی به عنوان مرکز پخش را پذیراست . عزیزانی که تمایل به همکاری دارند با شماره 09128794005 تماس حاصل فرمایند .

ص: 304