بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 2

ص: 3

سلسه سخنرانی های استاد رفیعی

(جلد پنجم)

تدوین و تحقیق: سید علی اکبر حسینی نیشابوری

ص: 4

1. خدا دوستی...45

هدایت عبدالرحمن خیبری...47

2. تواضع داشتن...50

3. استواری در مقابل دشمنان...51

4.نترسیدن از سرزنش...52

فضیلت ماه مبارک شعبان...54

مقدمه...54

سفارش امام رضاشي علیه السلام در ماه شعبان به اباصلت...55

نشانه های انسان های خوب...56

داشتن واعظ درونی...56

2. پاک شدن قبل از فوت...58

احترام به عالم گذاشتن عامل عاقبت به خیر شدن...58

3. دین شناس بودن...59

ضربه زدن به دین از سه راه...61

4.زهد در دنیا...62

5. شناختن عیوب خودش...62

6. شرح صدر داشتن...62

روز قدس...64

مقدمه...64

معرفی یهود، اسرائیل و صهیونیسم...65

ویژگی های قوم یهود... 66

1. پیمان شکنی...66

2. شبهه افکنی...68

3. خود برتربینی...71

وظیفه مسلمانها در مقابل اسرائیل چیست؟...73

شخصیت حضرت معصومه علیهاالسلام...76

مقدمه...76

شرح فرازی از زیارت حضرت معصومه عليهاالسلام...76

علائم شقاوت...78

1. فراموشی گناه...78

2. کارهای خوبش را به رخ دیگران کشیدن...79

3. در مادیات به بالا دست نگاه نکردن...80

4. در معنویات به پایین دست نگاه کردن...81

شناختن مؤمنین در سه جا...83

ولادت حضرت زینب علیهاالسلام (1)...84

مقدمه...84

عقیله یعنی چه؟...85

تعريف عاقل...86

نشانه های انسان های عاقل...87

1. معرفت و اطاعت نسبت به خداوند...88

عبادت حضرت زینب علیهاالسلام در کربلا...88

2. دشمن شناسی و ایستادن در مقابل دشمن...88

دشمن شناسی زینب کبری علیهاالسلام...89

دشمن شناسی شهید مطهری رحمه الله...90

دشمن شناسی حضرت امام رحمه الله...90

3. شناخت محل اقامت...92

ص: 6

پاسخ على عليه السلام به سؤالات...93

4. آماده شدن برای آخرت...94

ولادت حضرت زینب علیهاالسلام (2)...95

مقدمه...95

شرایط شکل گیری شخصیت حضرت زینب علیهاالسلام...96

تسلیم و رضای حضرت زینب علیهاالسلام...98

رضایت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از یکی از یارانش...99

رضایت امام رضا عليه السلام از یونس بن عبدالرحمن...99

علائم رضایت خداوند از بنده...100

دین داری محمد بن ابی عمیر...100

تسلیم و رضا در زندگی حضرت زینب علیهاالسلام...101

زیبایی کربلا در نگاه زینب کبری علیه السلام...103

انواع زیبایی از نظر قرآن...103

1. زیبایی ظاهری...103

2. زیبایی آزمایشی...104

3. زیبایی کیفری...105

4. زیبایی معنوی...107

میلاد قمر بنی هاشم (1)....110

مقدمه...110

مقام حضرت عباس در قیامت...110

مفهوم يقين...112

طعم رشوه در نزد امیر مؤمنان عليه السلام...114

مذمت غیبت کردن...115

سخن امام سجاد علیه السلام به شبلی درباره حج...115

آیت الله بهاءالدینی و نخوردن غذای حرام...116

ضعف يقين در امام شناسی...117

کوتاه بینی برخی مورخان...118

يقين ابو الفضل العباس عليه السلام...118

آفات یقین...119

1.وابستگی به دنیا...119

داستان يونس بن عبدالرحمن...119

2. جدال در دین...120

حرص ورزیدن...121

میلاد قمر بنی هاشم (2)...123

مقدمه...123

مسئولیت پذیری حضرت ابوالفضل...124

اقسام مسئولیت...125

1.در مقابل دین...125

2. در برابر خداوند...125

3. در مقابل اهل بیت علیهم السلام...126

امام شناسی ابوالفضل العباس...127

مسئولیت پذیری زید بن صوحان...127

جزای جلو افتادن از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم...128

4. مسئولیت در برای اعضای بدن خود...130

5. در مقابل خانواده...130

عید سعید فطر (1)...136

مقدمه...134

ص: 7

توصیه های امام علی علیه السلام در روز عید فطر...134

1 .کمک به دیگران...134

2.رحم به دیگران...134

3. داشتن عاطفه و احساسات...136

4. به جا آوردن واجبات...136

5. دوری کردن از حرام...137

6.فانی بودن دنیا...137

7.دنيا محل آمادگی...138

ویژگی های قرآن کریم...139

1.بهترین موعظه...139

وصیت پدر شیخ بهائی رحمه الله...140

دکتر نوفل...141

سید قطب...141

2. درمان کردن بیماری های روحی و جسمی...142

3.هدایت گر...142

على علیه السلام صراط مستقیم...143

4. کتاب رحمت...144

حفظ عمل مهم تر از اصل عمل...144

عید سعید فطر (2)...146

مقدمه...146

شادی در قرآن کریم...147

زمان شادی...147

شادی های خوب و مثبت...148

1.شادی بر پیروزی...148

شادی نجاشی...149

انگیزه الهی نداشتن...150

دو شادی همزمان...151

2. مشمول لطف خاص خداوند شدن...151

3. شادی به نزول و شنیدن آیات قرآن...155

مسلمان شدن اسعد بن زراره...156

فرق سرور با لغو...156

عید سعید غدیر...157

مقدمه...157

دلایل تجلیل از غدير...157

1.انتخاب مذهب صحيح...158

2.ادامه مذهب و مراجعه به مراجع و ولایت فقيه...159

3.الگو گیری از غدیر...160

غدیر عامل وحدت یا اختلاف؟...160

تأیید امامت على علیه السلام توسط أصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم...163

استشهاد غدیر به قرآن...165

خلاصه مطالب...166

حادثهء غدیر تأكيد ولایت...167

مشروعیت امام با خدا، اما مقبولیست با مردم...167

برکت...169

مقدمه...169

مفهوم بر کت...170

دعا برای برکت زمین کشاورزی...171

ص: 8

فرزند بابرکت، به دعای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف...172

برکت در نسل حنظله غسيل الملائکه...173

آفات برکت...177

1.فحش دادن...177

2.خیانت کردن...179

درست کاری عامل برکت...179

مفهوم مكر خداوند...180

3. سبک شمردن نماز...180

4. ترک امر به معروف و نهی از منکر...182

5.ارتباط نداشتن با ائمه عليهم السلام...182

صدقه و دعا برای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف....183

رحمت الهی (1)...185

مقدمه...185

پیامبران و در خواست رحمت الهی...................185

مأيوس نشدن از رحمت خداوند...186

گستردگی رحمت خداوند...187

راه های جذب رحمت الهی...187

1.رحم کردن بر م. وقات خدا...188

رحم کردن به حیوان عامل حریت و باغ دار شدن...189

جلوگیری از اسراف مواد غذایی...189

رحم کردن بر اعضای خانواده و همسر...190

رحم کردن بر بندگان خدا در کسب...191

سفارش به مراعات در کسب با مردم...191

شفقت به ایتام...192

2. اصلاح بین برادران ایمانی...193

3. احسان کردن به مردم...194

4. گوش دادن به قرائت قرآن...195

رحمت الهی (2)...196

مقدمه...196

ارتباط داشتن آیات آغازین و فرجامین سوره ء مومنین...196

5، 6، 7. اقامه ء نماز، پرداخت زکات و اطاعت از رسول...198

سفارش امام رضا علیه السلام به نماز اول وقت...198

8. استغفار کردن ...201

زنده نگه داشتن امر اهل بیت علیهم السلام...202

شنيدن روایات، هدایت کننده به از سوى خير...203

10. توسل و ارتباط با اهل بیت علیهم السلام...203

تجلیل و تکریم از حادثه عاشورا...204

مقدمه...204

مجسم شدن اعمال انسان در روز قیامت...205

مطرح شدن سه سؤال در قیامت در مقابل هر عمل...206

دلایل تکریم و تجلیل از حادثه عاشورا...208

1.تعظیم شعائر...208

2. افزایش محبت اهل بیت علیهم السلام...210

عرضه اعتقادات خدمت امام باقر علیه السلام...210

3. فضیلت پذیری و درس گرفتن...211

4. روحیه ظلم ستیزی داشتن...212

شیوه های تکریم از عاشورا...213

ص: 9

1. مجلس گرفتن...213

2.زیارت امام حسين عليه السلام...214

3. سجده کردن بر خاک کربلا...215

4. گریه کردن بر مصائب اباعبدالله عليه السلام و مصائب او...216

شرح دعاهای زیارت عاشورا (1)...217

مقدمه...217

اشاره ای به منابع زیارت عاشورا...218

واژه مکرم در قرآن...218

اسباب اکرام توسط خداوند...220

1.حق گفتن...220

انکار حق...220

فهم و تشخیص یزید بن یزید...221

دفاع کردن ملکه سبا از حق...222

2. مبارزه کردن با نفس...223

3. دوست داشتن خداوند...225

4.بدی را با خوبی جواب دادن...226

5. وصل شدن به اهل بیت علیهم السلام...227

کرامتی از فاطمه زهرا عليهالسلام...228

دعا کردن غلام امام سجاد عليه السلام...228

شرح دعاهای زیارت عاشورا (2)...230

مقدمه...23

چرا به حضرت عیسی و موسی وجيه می گویند؟...231

تهمت زدن به حضرت موسی...233

دفاع کردن از آبروی دیگران...234

کمک کردن و راهکار ارائه کردن...235

مذمت کردن منع کنندگان خير...235

برجسته کردن کار خیر...236

عوامل از بین رفتن آبرو...238

1.خوردن شراب...238

عادت به شراب خواری مانع مسلمان شدن...238

2. بازی کردن با آلات قمار...238

3. خندیدن به دیگران...239

مذمت کردن تمسخر توسط پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم...239

4.نشستن با اهل شبهه...240

زیارت عاشورا عامل نجات...241

شرح دعاهای زیارت عاشورا (3)...243

مقدمه...243

دلایل جهنمی شدن بعضی ها...245

دوری کردن از انسان های متكبر...245

قاسط و کرش...247

هفهات بن مهند راسبی بصری...247

دوستی ناپسند...249

سفارش رسیدگی به فقرا...249

رفاقت کردن با سه گروه...250

صفات شیعیان...251

هزینه کردن در راه ولایت...251

2. دوست داشتن شیعیان...252

3. زنده کردن امر اهل بیت علیهم السلام...252

4. اهل خیانت نبودن...253

ص: 10

شرح دعاهای زیارت عاشورا (4)...254

مقدمه...254

رحمت گسترده خداوند...256

تناسب اول سوره ها با آخر سوره ها...257

شرایط برخورداری از رحمت خداوند...259

1.رحم کردن به اهل زمین...259

رحم کردن یکی از عوامل به نبوت رسیدن حضرت موسی...260

سه دستور بسیار مهم...260

2. نماز خواندن...263

اساسنامه حکومت امام زمان عليه السلام...264

3.صلح دادن بین مردم...265

شرح دعاهای زیارت عاشورا (5)...266

مقدمه...266

دو نوع زندگی کردن...267

هلاکت خانم ها در دو چیز...268

هلاکت آقایان در دو چیز...268

دوری کردن از حرام...269

چهار تا اصل...270

1.زندگی کردن در این دنیا...270

2.همراه بودن مشکلات با زندگی...271

3. مهمان بودن در دنیا...273

بخت النصر چطور از دنیا رفت؟!...274

4. انتظار بر خلاف حوادث و واقعیات...274

صبر بر مصيبت کردن...275

ویژگی های زندگی گوارا...276

1. یاد خدا بودن...276

2. شب و روز دنبال رضای خدا بودن...277

3. فراموش نکردن نعمت ها...278

4. فراموش نکردن حقوق من...278

شرح دعاهای زیارت عاشورا(1)...279

مقدمه...279

ارتباط با چهار گروه...281

1.والدین...281

حقوق پدر بر اولاد...282

احترام گذاشتن به والدین...283

حضرت اسماعیل و احترام گذاشتن به پدر...284

اطاعت نکردن از والدین در کار حرام...285

2. فرزندان...286

عمر بن سعد و جنایات او...287

3. همسر...288

4. فامیل...290

امام حسین علیه السلام و قرآن...291

مقدمه...291

ارتباط امام حسین علیه السلام با قرآن...292

1.جواب دادن شبهات با قرآن...292

2. خواندن آیات در مسیر راه...295

قرآن خواندن بعد از شهادت...298

3.امام حسین علیه السلام و تفسیر قرآن...300

ص: 11

ص: 12

پیش این آقازاده اش فرستاد، ولی وقتی رفتم دعا کردند و چشم دردم رفع شد.(1)

امام جواد علیه السلام دايرة برکاتش خیلی زیاد است. محمد بن سهل قمی می گوید: مکه زیارت خانه خدا رفتم، به مدینه برگشتم - غالباً مکه می رفتند اگر آن سال امام در مکه نبود مقید بودند بیایند امام را در مدینه ببینند- می گوید: مدینه خدمت امام جواد علیه السلام آمدم خیلی دلم می خواست در این سفری که خدمت آقا رفتم یک تبرکی از آقا بگیرم: یک لباسی، پارچه ای، دستمالی، بالاخره یک چیزی که تبر ک باشد.

تبرک ریشه در اعتقادات ما دارد. قرآن کریم می فرماید: پیراهن یوسف را نزد یعقوب آوردند شفا گرفت در حالی که یوسف خودش نبود پیراهنش را آوردند. پیراهن که زنده نیست، جامد است، اگر از جامدات نمی شود تبرک گرفت؛ پس چرا پیراهن یوسف تبرک بود؟! چرا قرآن می فرماید: صندوقچه ای که حضرت موسی را در آن گذاشتند تبرک بود: «فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ»(2) باعث آرامش بود. اخیراً خودشان (وهابی ها) هم دارند به خودشان نقد می نویسند. یک آقایی به نام حسن بن فرحان اخیراً کتابی در عربستان نوشته که نقد به محمد بن عبدالوهاب است. این حرف ها چیست که می زنید؟! این ها چیزهایی است که نزدیک ده یازده قرن ریشه و زمینه داشته. تو آمدی یک مرتبه در قرن دوازدهم اعلام کردی که همه ء این ها حرام است، کجا؟ می گوید: تو مگر پیغمبری؟ حسن بن فرحان وهابی است، گاهی هم در شبکه ء کوثر می آید با علمای ایران مناظره می کند. ایشان یک کتابی به نام مبلغ نه پیامبر نوشته که راجع به محمد بن عبدالوهاب است، می گوید: پیامبر نیستی که حرام و حلال ایجاد می کنی، بلکه تو مبلغ هستی و وظیفه ات این است که دستور

ص: 14

قرآن را ابلاغ کنی. دستور قرآن هم این چیزها نیست که تو می گویی؟

حالا از قصه دور نشویم محمد بن سهل قمی می گوید: مدینه خدمت امام جواد علیه السلام رفتم خیلی دلم میخواست یک لباس تبرکی از امام جواد بگیرم. وقتی خدمت آقا رسیدم رویم نشد که بگویم، شلوغ بود، رفت و آمد بود، گفتم: حالا هر کسی دارد یک سؤالی می پرسد، خدمت آقا امام جواد عليه السلام می رسند دست امام را می بوسند، حالا من هم این وسط بلاتکلیف یک مرتبه بلند شوم بگویم آقا یک پیراهن به من بدهید! می گوید: از خانه بیرون آمدیم و خداحافظی کردیم، به طرف شهر حرکت کردیم، دروازه ء مدینه یک وقت دیدم یک منادی در کاروان صدا می زند محمد بن سهل قمی کیست؟ گفتم منم چه کار داری؟ گفت: آقا امام جواد علیه السلام یک هدیه ای برای شما فرستاده اند، این خدمت شما! یک بقچه ای بود، می گوید: داد و رفت، من وقتی باز کردم دیدم پیراهن شخصی امام جواد علیه السلام است که من در ذهنم گذشته بود که کاش یک پیراهن از امام جواد علیه السلام به عنوان تبرک می گرفتم.(1)

این خاندان باعث خیر و برکت هستند. امام رضا علیه السلام فرمودند: تا به حال مولودی بابرکت تر از این مولود متولد نشده؛ دلیلش این است ایشان خوب سنی نداشت که به امامت رسید، ولی آنچنان در جلسات، مناظرات، گفت و گوها، نامه ها و در پیام ها خودش را نشان داد که دیگر کسی نتوانست حرف بزند والا مدعی و مخالف زیاد بود.

ایشان چهار دسته مخالف داشت: 1- خویشاوندانی که حسود بودند، مثلاً: عبدالله بن موسی عموی ایشان است ولی ادعا داشت می گفت: من امام هستم. 2- شیعیانی که ساده بودند، می گفتند: مگر می شود یک بچه هفت ساله امام باشد؟ این که نمی شود، و تا آن زمان هم نشده بود. می گفتند: ما هر چه قبل از امام جواد علیه السلام امام داشتیم بالغ بودند اولین امامی که کودک است ایشان است. 3- واقفیه بودند؛ واقفیه گروهی بودند، که هفت امامی بودند می گفتند: ما اصلاً هفت تا امام بیشتر نداریم و امام رضا علیه السلام را هم قبول نداشتند چه برسد به امام جواد. 4- حکومت عباسی را هم شامل می شود.

دقت کنید چه عرض می کنم: امام رضا علیه السلام در ایران شهید شده آنجا نبوده که از امام

ص: 15

جواد علیه السلام حمایت کند، اما گاهی برای امام جواد علیه السلام نامه می نوشت. سه سال تمام این آقازاده در مدينه تنها بوده؛ یعنی چهار سالش بوده که پدرش به ایران آمده و هفت سالش بوده که خبر شهادت پدرش به مدینه رسید. یک آقازاده ء هفت ساله میان چهار دسته دشمن، خویشاوندانی که بعضی هایش حسودی می کردند، مثلا: على بن جعفر پیر مرد بود، تمام قد جلوی امام جواد علیه السلام هشت ساله خم می شد. علی بن جعفر عموی پدر امام جواد عليه السلام است؛ یعنی پسر امام صادق عليه السلام و برادر امام کاظم عليه السلام است. یک پیرمرد نود ساله فرزند بلافصل امام وقتی این امام خردسال وارد میشد جلویش بلند می شد و تمام قد خم می شد. بعضی ها به او اعتراض می کردند، می گفتند: آخر پیر مرد تو با این قد و قامت و با این سنت این طور احترام می کنی؟! می گفت: بین یک چیزی این آقا دارد که من ندارم، اگر خدا لایق می دانست مرا امام می کرد اما این ریش های سفید را لایق ندانست. امامت یک مسئله ای است که به سن و سال و به سابقه نیست.(1)

گاهی در بین ائمه مثل موسی بن جعفر علیهماالسلام هجده تا اولاد پسر داشته، امام رضا عليه السلام امام میشود. این در واقع یک شایستگی الهی است. این را همیشه باید انسان توجه کند اگر یک کسی در فامیلش برجستگی ای دارد اما سنش کم است نباید این احساس به او دست بدهد؛ بنابر این هفده هجده سال تقریباً امام جواد عليه السلام دوران امامتش بوده، دو بار ایشان را به بغداد احضار کردند که یک بارش منجر به شهادت امام جواد عليه السلام شد و ایشان شخصیتی است که در آن دوران که شیعیان هم تقریباً گسترش پیدا کرده بودند، با تدبیر و با مدیریت ویژه شیعیان را اداره می کرد.

عزیزان! من دو سه تا نمونه از نامه های امام جواد عليه السلام را خدمت شما عرض کنم بینید چه قدر به امور مردم توجه داشت، چقدر به رفع نیاز از مردم توجه داشت، به این که باری از روی دوش مردم برداشته شود توجه داشت! ما وقتی می گوییم: یا جواد الائمه ادرکنی!، وقتی می گوییم شفيع ما نزد خدا بشوید: «يا وَجيهاً عِنْدَ اللّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَهِ» وقتی مراسم به نام امام جواد علیه السلام می گیریم خوب است یک مقداری اخلاق و سیره ء امام جواد عليه السلام هم در

ص: 16

زندگی ما تجلی پیدا کند. این را برای جوان ترها عرض می کنم. خوب دقت بفرمایید آنهایی که پدرانشان در قید حیات هستند، بیشتر توجه کنند.

دست از فحاشی بردارد و یکی از دوست داران ائمه علیهم السلام می شوند. کسی که آمده بود پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را ترور کند، رفیق پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می شد. کسی که آمده بود به امیرمؤمنان عليه السلام جسارت و تندی کند، مدح می کرد حتی حد خورده بود تعریف از امیرمؤمنان علیه السلام می کرد. اخلاق خیلی عجیب کاربرد دارد.

ناخن هایم کوتاه است، سگ با زبان آب می خورد ولی من با دهان آب می آشامم.(1) آقا چرا به من گویی سگ؟ چرا؟ خیلی حواس ما در گفتار باید جمع شود.

امام جواد عليه السلام به این بنده خدایی که پدرش آدم بدی بود، چهار تا نصیحت کرد، 2- « وَ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً »؛ دنیا روی یک پاشنه نمی چرخد؛ با هر سختی یک آسانی است. این همه پیامبر صلی اله علیه السلام در مکه سختی کشید خوب در مدینه راحت شد، مسلمانها دورش را گرفتند، پیروز شد و حکومت تشکیل داد. 3- « فَاصْبِرْ إِنَّ الْعاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ »؛ صبور باش، عاقبت با آدم متقی است. به مرحوم شهید بهشتی رحمه الله می گفتند آقا شما که این طور موضع می گیرید بالاخره علیه شما میشورند، آقا از خودت دفاع کن که خانه ء فلان داری، ماشین فلان نداری، برو در تلویزیون بگو ندارم، گفته بود: « إِنَّ اللَّهَ يُدافِعُ عَنِ الَّذِينَ آمَنُوا »(2)؛ خدا در قرآن می گوید: من از انسان مؤمن دفاع می کنم و آخر هم از او دفاع کرد. آنهایی که ناسزا می گفتند پشیمان شدند. این پیام قرآن است که خدا از مؤمن دفاع می کنند. فرمود:

با پدرت در گیری نکن، صبر کن، عسر و سختی، بعدش سر است، 4- «ثَبَّتَکَ اللَّهُ عَلَی وَلَایَةِ مَنْ تَوَلَّیْتَ»(3) ؛ سعی کن در ولایتت ثابت باشی؛ چون پدرت به اهل بیت علیهم السلام فحش میدهد نکنند یک وقت سست شوی. آدم در یک خانه ای زندگی کند که یک ناصبی ضد اهل بیت علیهم السلام باشد حفظ ایمان مشکل است. این بنده خدا که پدرش سنی ناصبی بود رفت مدارا کرد پدرش هر چه تندی می کرد این خوش خلقی می کرد، بعد از مدتی عوض شد. خدمت امام جواد عليه السلام آمد گفت: یابن رسول الله! پدرم تغییر کرد. فرمود: من به تو گفتم

ص: 19

بالاخره عوض می شود و اخلاق رویش اثر می گذارد. این شخصیت امام جواد علیه السلام است که امشب شام میلاد با برکت اوست.

على بن مهزیار از اصحاب امام جواد عليه السلام است. چند تا نامه امام جواد علیه السلام برایش نوشت. در یکی از نامه ها امام جواد عليه السلام برایش نوشت: پسر مهزیار امیدوارم خدا این قدر روز قیامت به تو رحمت و لطف کند که اهل محشر به تو غبطه بخوردند. بالاخره این امام، امام بابرکتی است. امامی است که اباصلت در زندان صدایش زد، آمد و خلاصه نجاتش داد. امامی است که محمد بن سعد تقاضای پیراهن کرد به زبان نیاورد آقا برایش فرستاد و...

پیش تو می آورد، گرفتار است بدان از آدم، نیکی و خوبی می ماند به ایشان نیکی و خوبی کن، کاری کن که قیامت خداوند بهتو نیکی کند!

نامه را برداشت به سجستان آمد، خودش می گوید: وقتی حاکم فهمید امام جواد عليه السلام به او نامه نوشته، گفت: به استقبال من آمد تا نامه را گرفت، گفت: این را امام جواد علیه السلام نوشته؟ گفتم: بله، گفت: راستی امام جواد علیه السلام خودش نوشته و خطاب به من نوشته؟ گفتم: بله. نامه را روی چشم هایش گذاشت، بوسید و گریه کرد -گفت: در آن زمان در حکومت بني العباس یک آدم هایی بودند که محب اهل بیت علیهم السلام بودند. خداوند تبارک و تعالی همیشه حجت می گذارد. کنار هارون الرشید علی بن یقطین را می گذارد که شیعه است. حکومت مأمون است ولی حاکم سجستان شیعه است - نامه را بوسید، گفت: مشکلت چیست؟ گفت: ندارم که مالیات بدهم، گفت: دفتر مالیات را بیاورید اسمش را خط بزنید، گفت: تا آخر عمرت از مالیات معافت کردم!(1) این داستانی که از امام جواد عليه السلام عرض کردم نشان دهنده ء این است که می شود کار دیگران راه انداخت، از تبصره ها استفاده کرد.

صحبت نیکی و خدمت می شود راهش را می کشد و می رود.

نمی کند، اما دستهء دوم شما را هم بی نماز می کند، شما را هم معتادمی کند، شما را هم فاسد می کند.

التماس دعا نگفته دعا کنی و ... قرآن می گوید: « فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ »(1) به خیر سبقت بگیرید؛ چون نفع با شماست.

عزیزان من! ائمه ما این طور بودند، « إِنْ ذُكِرَ الْخَيْرِ»؛ هر کجا صحبت از خوبی بود، « كُنْتُمْ أَوَّلَهُ وَ أَصْلَهُ وَ فَرْعَهُ »(2)؛ اصل و فرع و منتها و معدن خیر شمایید. این سه داستانی که می گویم خبر رسانی توسط امام هادی علیه السلام به افراد غیر شیعه است، افرادی که پیرو امام نیستند و امام را قبول ندارند اما متوسل شده اند.

کرد گفت: یوسف بن يعقوب خوش آمدی درست آمدی! گفتم: عجب این دو تا علامت، مرکب این جا ایستاد این هم اسم مرا گفت و مرا دعوت به خانه کرد، زمانی که داخل خانه شد، گفته شد نذرت را بده، قبول است! صد دینار را از من گرفت خدمت امام هادی علیه السلام داد من هم خدمت آقا رسیدم، آقا فرمود: مردم فکر می کنند ما فقط به شیعیان مان خیر می رسانیم، نه، حتى غير معتقدین، به ما هم متوسل شوند کارشان را راه می اندازیم. یوسف بن يعقوب برو، خیالت راحت باشد متوکل با تو هیچ کاری ندارد! رفت و این معجزه را دید؛ البته مسلمان نشد ولی پسرش مسلمان شد.(1)

گاهی یک کار خیر در نسل آدم اثر دارد. برادران و خواهران عزيز! لقمهء حلال به خانه ببرید. محبت اهل بیت علیهم السلام از یک مسیحی در نسلش اثر گذاشت، فرزندش مسلمان شد. این امام منشأ خیر است، حتی فرد مسیحی هم از او بهره مند است.

بگویم، زمانی که رسیدم دیدم سامرا شلوغ است، می گویند: عقب بروید، راه را باز کنید، ابن الرضا دارد می آید. جلو رفتم، دیدم یک جوان نورانی، سوار بر مرکب زیبایی و دارای چهره الهی، یک مرتبه دلم شکست گفتم: خدایا! این آقا را از شر متوکل حفظش کن؛ چون داشتند او را پیش متوکل می بردند. امام هادی علیه السلام آمد که از جلوی من رد بشوند، متوجه من شدند، فرمودند: عبدالرحمن خدا دعایت را مستجاب کرد، هیچ اتفاقی برای من نمی افتد.

عزیزان! گاهی می پرسند ما چرا برای سلامتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف کنیم؟ اصلاً چرا در منبرها برای سلامتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف دعا می کنید؟! یک آقایی امروز می پرسید مگر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را خدا نگه نمی دارد، اصلاً مگر امام هم مریض می شود؟ اولاً: امام هم مریض می شود. حضرت علیه السلام گاهی این قدر چشمش درد می گرفت که از جا نمی توانست بلند شود؛ چند بار چشم درد شدید گرفت که یک بارش در خیبر بود که نتوانست ساعات اول در خیبر بیاید. امام هادی علیه السلام چند مرتبه بیمار سخت شد و به بستر افتاد. امام حجت خداست اما جنبه بشری اش جنبه ء بشری است.

ابوهاشم جعفری می گوید: محمد بن حمزه را امام هادی علیه السلام صدا زد، پولی به ما داد فرمود: افرادی را بفرستید، کربلا بروند زیر قبه ء جدم امام حسین علیه السلام دعا کنند تا من خوب شوم. می گوید: من وقتی از خانه بیرون آمدم و جریان را برای علی بن بلال نقل کردم، گفت: این چه کاری است؟ این که خودش امام است ما برویم و به یک امام دیگر متوسل شویم؟ می گوید: خدمت آقا برگشتم این شبهه را مطرح کنم آقا فرمود: أباهاشم خدا یک جاهایی را محل اجابت دعا قرار داده که یک موردش زیر قبه ء جدم حسين عليه السلام است.

ان شاءالله خدا کربلا را قسمت شما کند. پارچه ء سبزی که روی حرم اباعبدالله قرار گرفته، رویش این جمله نوشته شده: خدا به خاطر این که تو هستی ات را دادی، همه وجودت را برایش دادی، سه تا چیز به تو داد: « إِنَّ الْإِجَابَةَ تَحْتَ قُبَّتِهِ وَ الشِّفَاءَ فِي تربيه وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ

ص: 29

وَلَده »(1)؛ 1- شفا در تربتت، 2- امامت در نسلت، 3- اجابت زیر قبهء تو. این که می گوید مگر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف مریض می شود که ما دعا کنیم؟ بله، امام هم ممکن است بیمار شود. ثانياً: چرا من دعا کنم؟ دعا کردن در حق دیگران یک ادب است. نگفتند که الزاماً دعا کننده باید از دعا شنونده بالاتر باشد. آیت الله العظمی گلپایگانی رحمه الله مرجع تقلید، به عیادت کسی که مریض بود و روی تخت خوابیده بود رفتند، یکی از دوستان نقل می کرد می گفت: طرف خوشحال شد، به گریه افتاد که مرجع تقلید عیادتش آمده گفت: آقا برایم دعا کنید، ایشان فرمود: باشد ولی تو هم برای من دعا کن؛ چون دعای مریض مستجاب است. امام هادي عليه السلام فرمود: شما بروید کربلا دعا کنید.(2) برای سلامتی امام، امنیت امام، ظهور امام دعا می کنیم، می خواهیم با این دعا وصل شویم.

آقای غیر شیعه سنی مذهب، أما علاقمند به اهل بیت علیهم السلام است ایستاده زیر لب می گوید: خدا ابن الرضا را حفظش کن، متوکل با او کاری نداشته باشد. بلند هم نگفت که کسی بشنود؛ چون بلند می گفت او را می گرفتند. امام هادی عليه السلام جلویش رسیدند فرمودند: عبدالرحمن! خدا دعایت را مستجاب کرد، اما سه تا چیز دیگر هم بهت می گویم: خدا ثروت زیادی به تو می دهد، اولاد زیادی هم به تو می دهد و عمر طولانی هم به تو می دهد. عبدالرحمن به اصفهان برگشت، خودش می گوید: به حدی وضع مالی ام خوب شد، ده تا پسر سالم خدا به من داد و زمانی هم که این قصه را نقل می کند امام هادی علیه السلام از دنیا رفته بود. می گوید: هشتاد و چند سالم است هنوز مریض نشده ام. به دوستانش گفت: علت شیعه شدن من این معجزه و این کرامت از امام هادی علیه السلام بود.(3) این عنایت امام به یک غیر شیعه است. این است که در زیارت جامعه ء کبیره می خوانیم: « عادتکم الْإِحْسَانِ وَ سَجِیَّتُکُمُ الْكَرَمِ »؛

ص: 30

شما همه ء وجودتان خیر است.

انداخت. « إِنْ ذُكِرَ الْخَيْرُ كُنْتُمْ أَوَّلَهُ وَ أَصْلَهُ وَ فَرْعَهُ وَ مَعْدِنَهُ وَ مَأْوَاهُ وَ مُنْتَهَاهُ ». عرض من در این بخش اول تمام، یکی دو نکته ء کوتاه دیگر بگویم و دعایتان کنم. امام هادی علیه السلام در دوران سخت عباسی است. بخش عمده ای از امامت ایشان در دوران متوکل است؛ دوران بگیر و ببند و زندان و آزار و اذیت شیعیان است، دوران ولخرجی ها، حدود ده تا کاخ که اسم هایش هم در تاریخ آمده، متوکل و دیگر افراد برای خودشان ساخته بودند و از آن طرف دوران فقر مردم است؛ چنین دورانی دوران امامت امام هادی علیه السلام است که دوران بسیار سخت و صعبی است اما امام با وکالت، با شاگردانی مثل ابوهاشم جعفری ها، با نامه هایی که می نوشت و با عنایاتی که داشت شیعیان را مدیریت و اداره می کرد. امام نقشش هدایت است حتی آن آخرین لحظه ای که دارد جان می دهد دست از هدایت و موعظه برنمی دارد. امیر مؤمنان علیه السلام در بستر هم اصبغ بن نباته را موعظه کرد. امام صادق عليه السلام در بستر هم حدیث و روایت برای مردم نقل کرد: هر کس نماز را سبک بشمارد شفاعت ما به او نمی رسد.(1)

اباعبدالله علیه السلام در آخرین لحظات، وقتی دارد جان می دهد هنوز سخن از رضای خدا می دارد. این نقش اهل بیت علیهم السلام است که همیشه کارشان برای خداست و می خواهند مردم هدایت شوند. امام هادی علیه السلام عرض کرد، على عليه السلام فرمود: از رسول خدا پرسیدم ایمان چیست؟ فرمود: «تَصديقٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارُ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلُ بِالْأَرْكَانِ» (2) ایمان سه چیز است تصدیق قلبی، اقرار زبانی و عمل با اعضا.

این نیست آقا می گوید: مؤمن باش دلت پاک باشد هر کار میخواهی بکن! ایمان از اسلام بالاتر است. مؤمن از مسلمان بالاتر است. خدا هم در قرآن به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می گوید: بعضی ها می گویند: ما ایمان آورده ایم بی خود می گویند، اسلام آورده اند؛ چون اسلام آنها شناسنامه ای است، اما ایمان قلبی است. فرمود: ایمان آن است که قلب قبول کند، و زبان هم اقرار کند.

ص: 33

راجع به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است و در آنجا نوشته است که روایت دربارهء حضرت مهدی علیه السلام به حدی زیاد است که غیر قابل انکار است؛ صحیح بخاری کتابی است که قبل از تولد امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نوشته شده، یک بابی تحت عنوان اخبار المهدی دارد که روایاتی در مورد حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف در آن جا آورده شده است، حتی ابن تیمیه که تئوریسین وهابیت است و کتابی به نام منهاج السنه دارد؛ در آن کتاب روایاتی درباره حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف آورده. حضرت آیت الله العظمی صافی در کتاب منتخب الاثر که کتاب ارزشمندی است و سایر کتاب هایی که ایشان راجع به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نوشته، می نویسند اهل سنت 32 تأليف مستقل راجع به حضرت حجت نوشته اند که یکی از آنها کتاب گنجی شافعی یکی از علمای اهل سنت است، به نام البیان فی اخبار صاحب الزمان؛ یعنی آن قدری که قضیه حضرت حجت مورد اتفاق است شاید غدیر نیست؛ در غدیر بعضی ها اصلش را می گویند: جعلی است، بعضی ها در محتوایش شک می کنند، اما در قضیه حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف اجماع مسلمین وجود دارد؛ البته با این تفاوت که گروهی از آنها معتقدند حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف متولد نشده، اما ما معتقدیم متولد شده و غائب است.

فرمود: نه، «وَ لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیامَ حَیاتِی»؛ اگر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را درک کنم خودم خدمت گذارش می شوم.(1) زمان امام صادق علیه السلام تا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف چند نسل فاصله است؛ یعنی هنوز امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف متولد نشده، امام صادق علیه السلام می فرماید: اگر من شما را درک کنم خودم خدمت گذار تان می شوم. دعبل خزاعی وقتی نزد امام رضا علیه السلام شروع به شعر خواندن کرد، یک مرتبه این شعر را خواند:

خُرُوجُ إِمَامٍ لَا مَحَالَةَ مَخَارِجُ *** يَقُومُ عَلَى اسْمِ اللَّهِ وَ الْبَرَكَاتِ

یک امامی روزی قیام می کند و با نام خدا هم قیام می کند. می گویند: امام رضا علیه السلام فرمود: دعبل این شعر مال تو نبود، این را روح القدس به زبان تو انداخت، که شعر برای حضرت مهدی «أَرْوَاحُنَا فِدَاهُ » بگویی.(2) نام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف پیش امام رضا علیه السلام برده می شد، دستش را روی سر مبارک می گذاشت به احترام حضرت قیام می کرد.

گاهی مشهد می رفتند. می گوید: شیخ حسن به من گفت: خیلی دلم می خواست خدمت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف برسم، زیاد متوسل شدم، یک شب در عالم رؤیا به من گفتند: تو یک اشکالی در کارت هست، تا رفع نکنی نمی توانی خدمت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف برسی! این هم لطف خداست که گاهی در خواب، خدا آدم را متوجه اشکالش می کند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: « إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً »؛ خدا اگر بخواهد به بنده ای لطف کند، « عَاتَبَهُ فِي مَنَامِهِ »(1)؛ در خواب او را متوجه اشکالش می کند. گاهی با یک خواب آدم می بینی به خودش می آید. می گوید: از خواب پریدم و متوجه شدم این رؤیا، رؤیای صادقه است. می گوید: مدت ها مبارزه کردم تا این صفت رذیله برطرف شد. بعد شروع به خواندن سوره های مسبحات کردم؛ یعنی سوره هایی که در قرآن اولش (سبح) و (يسبح) دارد ؟؟ سوره است.

شب های جمعه سوره اسراء می خواندم؛ چون مستحب است. امام باقر عليه السلام فرمود: اگر کسی شبهای جمعه سوره اسراء را بخواند مهدی ما را در ک خواهد کرد، اگر هم از دنیا رفته باشد بر می گردد و در قیامش شرکت می کند. می گوید: بالاخره یک وقتی آقا را در مشهد کنار حرم امام رضا علیه السلام زیارت کردم. دیدم بالای سر امام رضا علیه السلام ایستاده و دارد زیارت نامه می خواند. خدمت آقا رفتم، فرمود: اگر حرفی داری بیا کربلا آن جا به من بگو! می گوید: از مشهد که آمدم بار سفر را به طرف کربلا بستم. در کربلا خدمت آقا رسیدم، عرض کردم: من سؤالی که از شما دارم این است چه کنیم که با شما ارتباط داشته باشیم؟ فرمود: آخر سورهء حشر را زیاد بخوانید. چند آیه آخر سوره حشر خیلی رویش سفارش شده. من چند تا روایت دیدم: هر که می خواهد شهید محشور شود چند آیه آخر سوره حشر را بخواند، هر که می خواهد گناهانش را خداوند ببخشد چند آیه آخر سوره حشر را بخواند؛ چون در آیات آخر سوره حشر هفده تا صفت برای خدا آمده است. فرمود: اگر می خواهید با ما ارتباط داشته باشید، آیات آخر سوره حشر و دعای عهد را زیاد بخوانید.

ص: 37

برای پسرش شعر گفت. شب در عالم رؤیا پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را خواب دید، فرمود: محتشم! تو که طبع شعر به این خوبی داری، چرا برای فرزند من حسين عليه السلام شعر نمی گویی؟

از خواب بلند شد، شروع کرد همین اشعار معروف را برای امام حسین علیه السلام گفتن تا به این شعر رسید:

هست از ملال گرچه بری ذات ذوالجلال

در شعر می خواست این را بگوید که اگرچه خدا غم و اندوه ندارد، ولی در عزای حسین علیه السلام خدا هم اندوهناک شد. این را می خواست بگوید، بیت اولش را گفت، می گوید ترسیدم بیت دومش را بگویم، گفتم: یک وقت کفر نشود! به توحيد لطمه نخورد. خوابیدم شب در عالم رؤيا امام زمان صلی الله علیه و آله و سلم را دیدم، فرمود: محتشم بیت دوم شعرت را این طور بگو!

هست از ملال گرچه بری ذات ذوالجلال

او در دل است و هیچ دلی نیست بی ملال او

یعنی خدا در دل همه هست، دل ما هم بالاخره اندوه دارد، پس درست می شود؛ چون قلب مؤمن حرم خداست. می گوید: این شعر را امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف یادم داد؛ پس ارتباط با حضرت حجت در خواب یا بیداری برای بعضی ها فراهم بوده است.

چه خوش است صوت قرآن زتو دلربا شنیدن

به رخت نظاره کردن سخن خدا شنیدن(1)

پس ما یکی از وظایف مهمی که در دوران غیبت داریم شناخت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است.

چون وقت نیست وظایف را فقط ذکر می کنم.

وظائف منتظران را تا 50 وظیفه هم آورده اند برخی دیگر عبارتند از :

5. احساس حضور امام را در همه جان نمودن؛

6. کسب رضایت امام در امور زندگی؛

7. دعا کردن برای ظهور و تعجیل در فرج؛

8. احترام به سادات و فرزندان ائمه علیهم السلام؛

9. یاد کردن از امام در مناسبتهای مختلف؛

10. برده رقعی امام بودن و ترک محرمات.

ص: 41

که رسول خداست پدر تو است، «وَ وَصِيُّنَا خَيْرُ اَلْأَوْصِيَاءِ وَ هُوَ بَعْلُكِ»؛ بهترین وصی از این امت است؛ یعنی علی بن ابی طالب و آن هم شوهر تو است. افتخار دیگر ما: «وَ مِنَّا سِبْطَا هَذِهِ الْأُمَّةِ»؛ دو تا سبط و دو سيد شباب اهل جنت؛ یعنی امام حسن و امام حسین علیهاالسلام مال این امت هستند و آنها هم فرزندان تو هستند؛ پس بین همه ء افتخارات یک جا به تو بر می گردد.

بهترین پیغمبران، پدر تو، بهترین وصی شوهر تو، بهترین فرزندان فرزندان تو است، فاطمه جان! «مِنَّا مَهْدِيُّ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ»(1)؛ آن آقایی که در واقع آخرین سفير الهی است آن هم فرزند تو و از نسل تو است. یکی از ویژگی های حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف این است که فرزند حضرت زهرا علیهاالسلام است.

چون امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف تولدش بیش از 250 سال بعد از نزول قرآن، یعنی دو قرن و نیم بعد از نزول قرآن بوده است ولی آیات قرآن بطون مختلفی دارد و برداشت های مختلفی از آن می شود. شما ملاحظه بفرمایید الان تفسیرهایی که نوشته می شود با 100 سال پیش فرق می کند.

هیچ کس شاید تشخیص نمی داد 100 سال پیش یا 200 سال پیش یا 1400 سال پیش که مثلاً: « اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا»(1) که آسمان ها را خداوند بدون ستون نامرئی برافراشت؛ ستون دارد ولی نامرئی است؛ یعنی دیده نمی شود. کسی در گذشته ظاهرش را متوجه نمی شد اما امروز می گویند آقا این آیه یعنی نیروی جاذبه که این آسمان و کره ها را نگه داشته است.

آسمان مثل زمین یک حجم و یک جرم که نیست؛ پس کره ها را چی نگه داشته؟! قرآن می گوید: ستون مرئی ندارد؛ یعنی جاذبه نگهش داشته است. اگر جاذبه از بین برود، «إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ»(2)؛ شمس از هم می پاشد. این را امروز علم کشف کرده. امروز علم از « بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ»(3) کرویت زمین را بیرون آورد. امروز علم می آید و از آیات قرآن برداشت روان شناسی و علوم انسانی دارد. قرآن برای هر زمانی مطلبی جدید دارد.

یک آیه ممکن است در یک فضایی نازل شده باشد، مثلاً: فرض کنید قرآن کریم می فرماید: « إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ»؛ خداوند و فرشتگان بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درود می فرستند، بعد به مؤمن ها هم می گوید: شما هم درود بفرستید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا»(4) این آیه مبارکه که در قرآن کریم به عنوان یکی از موارد احترام پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمده است، الان که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در بین ما به ظاهر نیست چطور بر او درود

ص: 44

بفرستیم و چطور تسلیم او باشیم؟! برداشتی که از این آیه می شود به فرزندانش هم تعميم داده شود، شامل احترام به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هم می شود. قرآن در هر زمانی جدید است با فرض این که یک ظاهری دارد و یک باطنی. بیش از صد تا آیه را درباره امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف گفتند. این ها را بعضی از بزرگان جمع کردند. کتابی در این زمینه آقای بحرانی دارد که ترجمه ء فارسی هم شده، ایشان 120 تا آیه را آنجا جمع آوری کرده. آیاتی که عرض کردم عام است و معانی دیگر هم دارد ولی خوب مرتبط با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هم می باشد و در روایات از باب تاویل ائمه بر امام عصر علیه السلام تطبیق داده اند.

که من نیاز به این درس خواندن تو دارم. خود این پدر درس خوانده است. پزشک است با سواد است و مدرک دارد، وقتی می گوید: پسرم من را با درس خواندنت یاری کن یا وقتی یک آقایی به خانمش می گوید مرا با حجاب و عفتت یاری کن؛ این بار در واقع باری خود آن شخص است.

وقتی امام حسین علیه السلام روز عاشورا می فرماید: «هَلْ مِنْ ناصِرٍ یَنْصُرُنی»؛ آیا کسی هست مرا یاری کند؟! بالاخره هر چه قدر یار می آمد کشته می شد. خود امام هم شهید شد؛ شهادتشان هم مسجل بود. کسی مثل حر می آید که خودش را رشد داده. خدا اگر می گوید: دوستم داشته باشید دوستتان دارم، یادم کنید یادتان می کنم، شکر کنید نعمت تان می دهم، من را بخوانید اجابت می کنم. حدیث دارم: «سِتّةٌ مِنّی وَ سِتَّةٌ مِنکُم»؛ شش چیز از شما و شش چیز از من خدا: «الدُّعاءٌ مِنکُم وَ الاِجابَةٌ مِنِّی»(1)؛ دعا از شما اجابت از من.

ای یک دله ء صد دله دل یکدله کن *** مهر دگران را زدل خود یله کن

یک صبح زاخلاص بیا بر در ما *** برناید اگر کام تو از ما لگه کن

در روایت داریم: بعضی ها وقتی نماز می خوانند زود بلند می شوند سراغ کارشان می روند، ملائکه می گویند: این احتیاجی به خدا نداشت، کاری نداشت که دعا نکرد؟! دعایی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه علیهم السلام معنی داشتند، چرا این دعا نکرد؟! لذا فرمود: چند چیز را شما قول بدهید من هم در مقابل چند تا قول می دهم شما دعا کنید، من اجابت می کنم، شما اطاعت کنید من بهشت می دهم، شما توبه کنید، من مغفرت می دهم، شما راضی به قضا و قدر [سرنوشت] باشید، من صبر می دهم و شما شکر کنید، من هم روزی میدهم.

در این آیه خداوند می فرماید: «يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ»؛ خدا را دوست دارند. آقا می خواهی ببینی خدا را دوست داری یا نه؟! ببین چقدر نماز را دوست داری، ببین چقدر از معصیت

ص: 46

بدت می آید، چقدر تقوا داری که از گناه پرهیز کنی! اگر یک کسی دید موسیقی برایش مهمتر از مثلاً: نماز است، مهمتر از عبادات است، مهمتر از گفت و گوی با خداست، دید به نامحرم راحت نگاه می کند، راحت دروغ می گوید و ... این محب خدا نمی شود. حب خدا در صورتی است که آدم گناه نکند. یک آقایی دو سه روز قبل آمده بود می گفت آقا من بازاریم می گفت: حاج آقا اصلاً ما دروغ نگوییم کاسبی نمی چرخد! گفتم: آقا کاسبی که با دروغ بچرخد همان بهتر که نچرخد. متأسفانه بعضی از متدینین ما موسیقی برایشان عادی شده! عزیزان! موسیقی مبتذل حرام است.

بعضی ها در منزلش روضه هم می گیرند، در همان خانه موسیقی هم گوش می کنند، این کار درستی نیست. نمی شود که دین رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و شرع را جابه جا کرد.

وقت یک اسب سوار آمد و گفت: قاسم بن علاء چه کسی است؟ گفتند: ایشان گفت: من پیک امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هستم، نامه برایت آورده ام. نامه را گرفت و به آن كاتبش داد، گفت: بخوان او هم شروع به خواندن کرد همین طور که نامه را می خواند یک مرتبه سکوت کرد، قاسم بن علاء می گوید: گفتمش چرا سکوت کردی بخوان، نامه آقام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است؟ گفت: یک چیزی توشه، می ترسم ناراحت بشوی! گفت: نه ناراحت نمی شوم هر چی آقا نوشتند بخوان! گفت: آقا نوشته چهل روز دیگر از دنیا می روی، یک پارچه ای هم برایت فرستاده برای کفن و نوشته آن آخرهایی که می خواهی از دنیا بروی چشمت هم بينا می شود.

بیش از 30 سال و خرده ای بود که کور بود؛ خیلی خوشحال شد گفت: خدا را شكرا گفت: من صد و خرده ای عمرم است چی از این بهتر که برایم کفن فرستاده. حالا دقت کنید من این داستان را برای این نکته اش گفتم: این قاسم بن علاء یک رفیقی به نام عبدالرحمن داشت که سنی بود آن هم از آن سنی های متعصب ناصبی که خیلی هم با اهل بیت علیهم السلام بد بود و اهل بیت را مسخره می کرد. نامه را به عبدالرحمن داد، گفت: بخوان! او نامه را خواند و یک لبخندی زد و مسخره کرد و گفت: این حرف ها چیه؟ می گویی کسی می تواند آینده نگری کند، مگر کسی می تواند از مرگ کسی خبر بدهد؟! خدا فقط غيب می داند. قاسم بن علاء به او گفت: این که امتحانش ضرر نداره، فقط 40 روز صبر کن اگر دیدی این واقعاً تحقق پیدا کرد دست از این عقیده ات بردا، بیا به امام ما معقتد شو! گفت: باشد. گاهی اوقات تو زندگی آدم یک لطفی می شود، یک عنایتی می شود، مثلاً: آدم یک خواب می بیند، یک رفیق خوب پیدا می کند، یک حادثه ای پیش می آید به خودش می آید. حدیث داریم: گاهی در زندگی شما باد رحمتی می وزد، خود را در معرض آن قرار دهید.(1)

صبح جمعه ای می شود یک دعای ندبه ای و یک موعظه ای آدم می شنود و خوش به حال آن کسی که به خودش بیاید. چهل روز صبر کرد اتفاقاً می گوید: چند روز مانده بود

ص: 48

40 روز تمام شود قاسم بن علاء بينا شد، مردم از شهر های دور به خانه اش می آمدند آدمی که 30 سال نابینا است همه می شناسنش، امتحانش می کردند؛ یک کسی می گفت این راه می بینی؟ یک کسی می گفت مثلاً: من چه جورم، بچه ات کجاست، خانه ات چه شکلی و ... همه را جواب می داد. حتی فرماندار آن زمان شیعه نبود آمد انگشترش را کنارش گرفت، گفت: چه شکلیه؟ فکر می کردند دروغ می گوید، گفت: آقا سبز رنگه روش چی نوشته.

سر چهل روز هم از دنیا رفت، غسلش دادند و کفنش کردند. این رفيقش عبدالرحمن به شیعه نبود تو تشييع جنازه اش تو سر خودش میزد می گفت: آقا دیر آمدم ولی حالا که آمدم مرا قبول کن! آقا اشتباه کردم، نفهمیدم و شما اهل بیت علیهم السلام را نشناختم. جزو شیعیان خالص و پیرو امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف شد.(1)

یکی از وظایف مهم منتظران این است: «يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ»؛ دوستی واقعی. دوست واقعی خدا این است که انسان از گناه بدش بیاید، معصیت پیشش تلخ باشد و عبادت پیشش شیرین باشد. می خواهی ببینی خدا را دوست داری یا نه یک نگاه به قلبت بکن. اگر دیدی دوست های خدا را دوس داری و دشمن های خدا را دشمن داری تو آدم خوبی هستی. آدم یکوقت خودش آدم خوبی نیست، ولی نگاه به قلبش می کند می بیند مرجع تقلید را دوست دارد، عالم را دوست دارد، متدین را دوست دارد، وقتی می گویند: فلان باند فساد را گرفتند از فساد ناراحت می شود، بدحجابی می بیند ناراحت می شود، دوستی خدا یک علامتش این است.

مردم عزیز ما باید توجه داشته باشند یک نشانهء دوستی خدا این است که انسان حدود الهی را رعایت کنند. متأسفانه الآن بدحجابی زیاد شده، عزیزان زوار ما گاهی قم می آیند رعایت نمی کنند. حالا من نمی گویم الزاماً چادر، حجاب اسلامی است نه حجاب برتر است، پوشش های دیگر هم اگر کامل رعایت شود باز خوب است اما واقعاً بعضی از مانتوها و روسری ها بود و نبودش فرقی نمی کند. بعضی از بیرون آمدن ها، بعضی از ارتباط ها و

ص: 49

بعضی از موسیقی ها توی ماشین ها بسیار تأسف انگیز است. بالاخره کشور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می است باید رعایت شود.

امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف اگر بخواهد ظهور کند باید زمینه آماده باشد، شرایط فراهم باشد و یکی از این شرایط همین است که دوستی خدا به وجود بیاید؛ دوستی خداوند هم با حرف نیست، علامت دارد. دوست خدا ربا نمی خورد، دوست خدا رشوه نمی گیرد، دوست خدا خانمش، دخترش و نوه اش حجاب دارد، اهل موسیقی نیست، اهل دروغ نیست، اهل کلک نیست و ... این ها می شود یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می شوند. چون وقت دارد می گذرد آن چهار تا ویژگی دیگر را هم بگویم و دعایتان کنم.

به مهمان دادند.(1) این تواضع و فروتنی اهل بیت علیهم السلام است که مردم این قدر به آنها علاقمند بودند. راوی می گوید: یک کسی در خانهء امام رضا علیه السلام آمد. فقیر بود، امام از پشت در به او پول داد، می گوید: گفتم آقا چرا از روبه رو به او پول ندادید؟ فرمودند: خواستم نگاه به چهره ء من نکند شرمنده شود و خجالت بکشد.(2) «أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ» یکی از ویژگی های مؤمنین و یاران حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف تواضع است. آدمی به چه بنازد؟ به قد و قامت، به ثروت و ... هر چی رو بهش بنازی از بین می رود. اصلاً تو دنیا چیزی قابل نازیدن نیست. «يَوْمَ لَا يَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ»(3)؛ نه ولادت و نه ثروت شما یک وقت سری به این مراکز که مردگان را دفن می کنند بزنید، می بینید تنها چیزی را که با انسان دفن می کنند کفن اوست.

پس پیامبر گفت بهر این طریق *** باوفاتر از عمل نبود رفيق

گر بود نیکو ابد پارت شود *** گر بود بد در لحد مارت شود

« يُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ»؛ خصوصیت چهارم یاران حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف این است که می جنگند، شجاع اند؛ ترسو و مذبذب نیستند.

جایی نماز خوان را مسخره می کنند، نماز را رها نمی کند بلکه دفاع می کند. ما در صدر اسلام مؤمن هایی داشتیم که به آنها می گویند: « مُعَذِّبِينَ فِي اللَّهِ »؛ یعنی آزرده شده های در راه خدا. یکی از آنها خباب بود، آن قدر آهن داغ روی بدنش گذاشتن که تمام بدنش جای داغ شده آهن داشت ولی می گفت: الله الله. یکی دیگر از آنها بلال بود، یکی دیگر از آنها سمیه بود، یاسر و عمار بود و ... این ها دست از عقایدشان بر نداشتند. به خاطر خدا یک ناسزا را تحمل کنیم. به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم این همه جسارت شد. مگر 900 سال حضرت نوح را مسخره نکردند.

نوح 900 سال دعوت می نمود *** دم به دم انکار قومش میفزود

هیچ اندر غار خاموشی خزید *** هیچ از گفتن عنان واپس کشید

چون کسی گوش نمی دهد پس من نمی گویم، نه انسان وظیفه دارد بگوید ولو کسی گوش نکند. به همین اندازه اکتفا می کنم. ان شاء الله این صفات: دوست داشتن خدا، تواضع، محکم بودن در مقابل دشمن، جهاد و نترسیدن از سرزنش ها در ما باشد و بتوانیم جزو یاران حجت بن الحسن عجل الله تعالی فرجه الشریف قرار بگیریم.

ص: 53

شعبان میُ گویند. شعبان به معنای شعبه شدن و شاخه پیدا کردن است. امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: خیرات در این ماه بر مردم فرو می ریزد و زمینه خیر در این ماه بیشتر است. همانطور که قرآن می فرماید: « لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرُ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ »(1) شب قدر برتر از هزار ماه است، در حدیث داریم: هفتاد استغفار در این ماه هفتاد هزار برابر ماه های دیگر است.

می کنم: این است که ماه شعبان و رمضان، ماه بر کات و خیرات است، ما چه کنیم که این از خیرات بهره مند شویم؛ به عبارت دیگر نشانهء این که من بفهمم مقداری از این خيرات شامل من شده چیه؟ شما اگر یک غذایی را بخواهید ببینید، مثلاً: چربی خونش چقدره و ... آزمایش می دهد متوجه می شود. حالا من از کجا بفهمم که چقدر ضریب خير شامل من شده، یک قدری از این لطف خدا در ماه شعبان و رمضان به من نفوذ کرده؟! خوب عنایت کنید در این رابطه احادیثی را ذکر کنیم.

وقتی می خواهد گناهی مرتکب شود یکی می گوید: انجام بده، دیگری می گوید انجام نده؛ آن که می گوید انجام بده شهوت است و آن که می گوید: انجام نده همان فطرت است؛ اگر این مورد دوم در انسانی فعال بود، بداند که خدا دوستش دارد و بداند که آدم خوبی است.

حر بن یزید ریاحی چون واعظی در وجودش قرار داشت، هی به خودش ور میرفت: بجنگم یا نجنگم؟! آخر الأمر پیش اباعبدالله علیه السلام آمد و توبه کرد، اما عمر سعد این واعظ را نداشت، زود مغلوب شد.

یک نشانه ء بهره مندی از لطف خدا این است که آدم در درون خودش احساس کند یک نیرویی هست که او را امر و نهی می کند. عزیزان! اگر یک روزی به جایی رسیدید که خدای ناکرده گناه می کنید ککتون نمی گزد این نشانه بسیار بدی است؛ بعضی ها گناه می کنند، بعد شادی می کنند؛ مثلاً: کلاه سر دیگری می گذارد، بعد می گوید: طوری خدعه کردم که تا پشت گوشش داغ شد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: « مَنْ أَذْنَبَ وَ هُوَ ضاحِكٌ»؛ هر که گناه کند، بعد بخندد، بگوید: دیدی چطور گناه کردم، «دَخَلَ النّارَ و هُوَ باك»(1)؛ با حال گریه داخل جهنم می رود؛ گریه اش به خاطر اون خنده و شادی بر گناه است.

عزیزان! هیچ گاه از رحمت خدا مأيوس نباشید. خداوند بزرگترین گناه ها را می بخشد. يأس بسیار بد است، اما جرأت بر گناه از آن بدتر است. گاهی انسان به جایی می رسد که دیگر ظرفیت آمرزش ندارد. خدا از پررویی بر گناه بدش می آید. اگر یک خطایی در زندگی شما پیش آمد توجیه نکنید. اگر انسان احساس کرد از گناه ناراحت است و از ثواب خوشحال است این نشانه ء خوبی است.

یک کسی پیش امام معصوم علیه السلام آمد، گفت: از کجا بفهمم آدم خوبی هستم؟! فرمود: اگر انسان های خوب را دوست داری و از انسان های بد بدت می آید، آدم خوبی هستی. تا می گویند: جلسه ای برای امام حسین علیه السلام برگزارکردن، می گویی الحمدلله، خوشحال می شوی، تا می گویند یک جایی خانه تیمی بوده، صد تا فساد توش شده، ناراحت می شوی، تا یک بد حجاب می بینی ناراحت می شوی، تا یک چادری می بینی خوشحال

ص: 57

می شوی، تو آدم خوبی هستی. کسی که از خوبی خوشش بیاید، حالا خودش انجام بده یا نه یک بحث دیگری است و از بدی بدش بیاید، این نشانهء این است که الحمدلله راه برایش باز است و زمینهء خوبی را دارد.

نماز می آورد و دوباره هم برمی گرداند. مردم می گفتند: حاج آقا ما به شما اعتقاد داریم، شما را دوست داریم و همین برکت وجود شما برای ما کافی است. یک روز صبح خادم در را باز کرد و خدمت گزار آمد دید که گاری و گاری دار نیامده، آن آقایی که گاری را باید می آورد خواب مانده بود. او هی در تکاپو بود که نکند نماز قضا شود.

یک وقت یکی از اون لات های آن زمان تهران که چاقو به دست داشت و مشروب هم خورده بود، گفت: چه خبر است؟ گفت: حاج آقا را می خواهیم مسجد بریم گاری را نیاورده اند، مانده ایم چه کنیم، گفت: من خودم مخلص و فدایی حاج آقا هستم، من خودم کولش می کنم آقا را می برم، آقا را روی کول من بگزار! از ما نه و از اون اصرار، حاج آقا را روی کولش سوار کرد و تا جلوی مسجد آورد و بعد هم ایستاد حاج آقا را روی کولش سوار کرد و برگرداند و دست حاج آقا را بوسید و گفت: من به شما ارادت دارم! آقای خادم گفت: عالم به من فرمود: این جوان عاقبت به خیر می شود؛ چون این صفت مثبت در زندگی اش هست و آن احترام به عالم است.

والدین عزیز! من بارها این را گفته ام که روی صفات مثبت جوان هایتان تأکید کنید و برجسته اش کنید. امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه می فرماید: «إفشاءِ العارِفَةِ و سَترِ العائِبَةِ»(1)؛ خوبی های مردم را بزرگ کنید و بدی های آنها را بپوشانید. روی نقاط مثبت مردم تأکید کنید، نقاط منفی رفع می شود. این عالم گفت: این آقا عاقبت به خیر می شود، چون ادب دارد. اتفاقاً چند روز بعد در خانهء آن عالم آمد، توبه کرد و نماز خوان شد.

خوشا به حال آنهایی که با رفیق خوب، حرف خوب، حادثه و ... مسیر زندگی آنها عوض می شود؛ عکسش هم هست، گاهی مسیر زندگی بعضی ها از آن طرف عوض می شود، مثلاً: رو به اعتیاد، به فساد، به بی دینی و گناه کشیده می شود.

صادق عليه السلام فرمود: «إِذَا أَرَادَ اَللَّهُ بِعَبْدٍ خَيْراً»؛ خدا اگر بخواهد به کسی لطف کند، او را موفق به دین شناسی می کند، « زَهَّدَهُ فِي الدُّنْيَا وَ فَقَّهَهُ فِي الدِّينِ وَ بَصَّرَهُ عُيُوبَهَا »(1)؛ احکام و مسائل دینش را فرا می گیرد. عزیزان! به دین اهمیت بدهید؛ چون دین در رأس تمام امور است. على علیه السلام فرمود: اگر بدن شما به خطر افتاد، مالتان را فدایش کنید، اگر دین شما به خطر افتاد هم مال و هم بدنتان را فدایش کنید.(2) الان خیلی علیه دین دارد تلاش می شود، مخصوصاً در شهرهای مرزی بمباران تبلیغات علیه شیعه است؛ بمباران تبلیغات علیه امامت و مبانی دینی است. یک عده از راه منفی که ایجاد شبهه در امامت حضرت علی علیه السلام، در سند ادعيه ها، در سند روضه ها و ... و یک عده هم متأسفانه از راه غلو؛ یعنی فضایلی برای اهل بیت علیهم السلام بیان می کنند و به آنها نسبت می دهند که درست نیست، مثلاً: خدا خواندن پیامبر و اهل بیت و ... و یک عده ای هم از راه تحریک احساسات و عواطف دشمنان، مثلاً: در مکه عده ای بت می پرستیدند، بعضی از مسلمان ها به بت های مشر کین فحش می دادند، آیه نازل شد به بت ها فحش ندهید؛ چون آنها به خدای شما فحش می دهند.(3) حالا بت که آدم نیست، سنگ یا چوب است؛ خدا می فرماید: به بت ها فحش ندهید. بزرگان مذاهب برای پیروان آنها مورد اعتماد و تکیه اند، شما قبول ندارید، من هم قبول ندارم، نقد هم داریم و نقد هم می کنیم، اما ناسزاگویی درست نیست.

ص: 60

گفت: شما اگر این حرف ها را بزنید، شما را هم به قتل می رسانم. امام صادق و امام کاظم علیهماالسلام در بین اهل سنت زندگی می کردند. در زمان ائمه علیهم السلام شیعه در اقلیت بوده؛ چون حکومت ها طرفدار شیعه نبودند و الان هم علت این که شیعه در کثرت مثل اهل سنت نیست همین است. حکومت ها همواره مروج تفکر خلافت بودند نه امامت ائمه ما چطور با اهل سنت بحث می کردند؟ چطورگفت و گو می کردند؟ حواس ما باید جمع باشد، گاهی ضربه زدن به دین از این راه است.

در اسلام انحراف ایجاد کرد؛ باید مطرح شود مکتب امامت غیر از مکتب خلافت است. اما برخورد و ناسزاگویی و تحریک عواطف صحیح نیست. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خدا اگر به کسی عنایت داشته باشد، به او توفیق دین شناسی می دهد.

جوان ها! این همه وقت می گذارید فوتبال نگاه می کنید، تفریح می روید، چه اشکال دارد یک دوره تفسیر ساده، شبی بیست تا سی آیه نگاه کنید که اگر کسی جلو شما را گرفت، گفت: دلیل شما بر این که بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم امیر مؤمنان عليه السلام امام است چیست بتوانید جواب بدهید.

می فرماید: «أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ»(1) پیامبر ما دوست داریم، قبل از آن که اسمت را ببریم، به شما شرح صدر دادیم. بعد می فرماید: «وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ »(2)؛ اسمت را بالا بردیم. شرح صدر؛ یعنی دریا دلی، یعنی حوصله و قدرت تحمل. همانی که حضرت موسی عرضه داشت: «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي»؛ خدایا! به من این سلاح را بده تا من با فرعون درگیر شوم.

قرآن می فرماید: «فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ»(3)؛ هر که را خدا بخواهد هدایت کند به او شرح صدر عطا می کند؛ یعنی قدرت تحمل. همان که متأسفانه الان در مملکت ما خیلی کم شده است. اگر مردی در خانه قدرت تحمل داشته باشد و همین طور خانم، اگر یک حزب قدرت تحمل داشته باشد، یک کاندیدا قدرت تحمل داشته باشد، گروه های مخالف هم همین طور؛ اینقدر نباید در جامعه اصطکاک و درگیری باشد. این چند مورد که ذکر شد اگر در شماها هست لطف و عنایت خداوند است؛ اینها نشانه های این است که الحمدلله روزنه در شماها هست و قرآن و موعظه که هدایت و رحمت است در شما نفوذ می کند، اما اگر کسی این روزنه ها را نداشت، باید کسب کند والا «وَلَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا»(4)؛ اگر آب به یک جایی که متعفن است برخورد کند، بوی بدش بلند می شود. خدایا! در این ماه شعبان همهء ما را در معرض خیر، لطف و عنایتت قرار بده.

ص: 63

عرض کردند: یا رسول الله! این فرد یهودی بود، فرمود: « أَوْلَمَ يَكُنْ إِنْسَاناً »؛ انسان که هست. بالاخره ما که این جا هستیم جنازه ای دارند عبور می دهند، ادب اقتضا می کند که نسبت به آن جنازه تکریمی داشته باشیم. یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام می گوید: من خدمت آقا بودم یک جایی می رفتیم یک پیرمردی گوشه ای افتاده بود و از تشنه گی بی حال شده بود، امام صادق علیه السلام فرمودند: برو یک قدری آب به او بده! رفت و برگشت، آقا فرمودند: به او آب دادی! عرض کرد: نه، رفتم جلو متوجه شدم یهودی است، امام صادق علیه السلام خیلی ناراحت شد، فرمود: « أَوْلَمَ يَكُنْ إِنْسَانٍ »؛ انسان است، چه کار به دینش داری؟ برو بلافاصله به او آب بده! این کلیت دین ماست؛ به همین دلیل وقتی خلخال از پای یک دختر غير مسلمان نصاری در زمان حضرت علي عليه السلام در می آورند، حضرت آنقدر ناراحت می شود که می فرماید: همهء مسلمانها از این مصیبت اگر بمیرند جا دارد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم زمانی که وارد مدینه شد با سه فرقه مواجه بود: 1- مشرکین، 2 یهودیان، 3- منافقان. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با منافقین تا آخر هم نجنگید؛ یعنی شرایط جنگ پیش نیامد. با مشرکین جنگید، اما با یهود پیمان بست، پیمانی که اینها خیانت نکنند. با یک نگاهی به آیات قرآن: سوره بقره، آیه 80 به بعد، سورهء آل عمران و سوره های مختلف قرآن متوجه خیانت یهود می شویم.

نویسندگان غربی می گوید: دلیل کم بودن قوم یهود هم همین صفاتشان است. يهود الان کمترین جمعیت را در دنیا دارند. مسیحیت و اسلام بالاترین آمار را دارد.

رئیس آنها هستم، اگر می شود در یک جایی از منزلت مرا مخفی کن تعدادی از این ها را به خانه ات دعوت کن، از آنها بپرس نظرشان درباره من چیست؟ وقتی نظرشان را گفتند، شما بفرمایید که من مسلمان شده ام، ببینم اینها مسلمان می شوند یا نه؟! خودش هم گفت: با رسول الله! اینها اهل پیمان شکنی و خیانتند.

عبدالله بن سلام پشت پرده ای رفت، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم عده ای از شخصیت های یهودی را دعوت کرد، این ها در منزل وقتی نشستند، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پرسیدند: عبدالله بن سلام را می شناسید؟ گفتند: بله می شناسیم: «هُوَ سَيِّدِنَا و ابنُ سَيِّدِنَا »؛ خودش آقاست و پدرش هم آقا بود. دانشمند و رئیس ماست، حرفش حرف ماست و ما همه گوش به فرمانش هستیم. حضرت فرمودند: « يَا عَبْدَ اللَّهِ بْنِ سَلَامِ اخْرُجْ إِلَيْهِمْ »؛ عبدالله از پشت پرده بیا بیرون! وقتی بیرون آمد با تعجب گفتند: تو این جا بودی، گفت: بله، شماهایی که گفتید من سیدم، من آقام، من بزرگ شما هستم، من مسلمان شده ام، این پیامبر همان پیامبری است که ما به شما گفتیم و وعده دادیم حالا به ایشان ایمان بیاورید! سرهایشان را پایین انداختند و یکی یکی از خانه بیرون رفتند در حالی که می گفتند: « وَ جَاهِلًا »؛ این آدم بی سوادی است و چیزی متوجه نیست. این را ابن هشام نقل می کند در حالی که می گفتند: او جاهل است، نمی فهمد، سواد ندارد، تشخیص نمیدهد و سفیه است، اِ... تا الان سید بود، عالم بود، باسواد بود و همه کاره بود ... اینها یک چنین برخوردی کردند.(1)

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سه تا جنگ در مدینه با قوم یهود کرده: بنی قینقاع، بنی نظیر و بنی قریظه که هر سه تا هم به خاطر خیانت یهودیهاست؛ در بی نظیر می خواستند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را بکشند، سنگ روی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بیاندازند و ترورش کنند؛ پیامبر در بنی قریظه پیمان بست، فرمود: من دارم به مرز مدینه برای جنگ با مشر کین می روم شما دیگر داخل شهر خیانت نکنید، اما خیانت کردند. در جنگ خيبر گوشت مسموم توسط یک خانم برای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرستادند با این که با پیامبر پیمان بسته بودند. الان هم تمام این قراردادهای سازمان ملل را اسرائیل زیر پا می گذارد و به آنها عمل نمی کند.

ص: 67

من اول عرایضم عرض کردم که ما کاری با ملت یهود نداریم، آنها برادر خلقتی ما هستند و باید در عالم زندگی کنند. بحث روی حزب صهیونیسم است، روی این جریان ناسیونالیستی است و روی این تفکری است که این گونه به جان مسلمان ها افتاده است.

و کار هم نداشته باش که حالا چه کسی مال چه گروهی است! گفت: چه بگویم؟ گفت برای این ها گذشته هایشان را یاد بیاور! به اوسی ها بگو یادتان رفته چقدر خزرجی ها از شما آدم کشتند، یادتان رفته چقدر جوانهای شما از بین رفتند، پدرهای شما چقدر از بین رفتند و ... به خزرجی ها هم بگو شما یادتان رفته اوسی ها چقدر از شما را کشتند و ... این جوان هم آمد بین این ها نشست یک مقدار این ها را تحریک کرد، یک مقدار آنها را تحریک کرد، کم کم دعوا راه انداخت، شمشیر ها بالا رفت، این دو تا قبيله به جان هم افتادند و در کوچه های مدینه فریاد جنگ و مبارزه بلند شد. مردم هم از خانه ها بیرون ریختند، تمام این اتحادی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ایجاد کرده بود به هم ریخت.

مقام معظم رهبری (حفظه الله) فرمودند: اینهایی که می آیند دعوا بین شیعه و سنی راه می اندازد گاهی هیچ کدام را قبول ندارند. ما حادثهء فاطمهء زهرا علیهاالسلام اولین شهیدهء ولایت را فراموش نمی کنیم، ما غدیر را فراموش نمی کنیم؛ غدیر افتخار شیعه است، اما این که شما بیایی با هتاکی و فحاشی عده ای را تحریک کنی، شیعه در دنیا کشته شود، در عراق، پاکستان، افغانستان و ... این را خدا نمی پسندد؛ پس تقیه برای چیست؟ ائمهء ما چرا این قدر سفارش کردند نگذارید خون ریخته شود. این هتاکی و فحاشی باعث خونریزی می شود. مسلم ما از مبانی مان عقب نمی کشیم. گاهی یک حرف های تحریک کننده ای در و دیوار شهر را پر می کنند مثل این که حالا اسلام و ولایت امیر مؤمنان علی علیه السلام زیر سؤال رفته است، نه آقا، مقام معظم رهبری که خودش این حرف را می زند پنج روز روضه رسمی برای حضرت زهرا علیهاالسلام می گیرد، در دنیا هم پخش می شود.

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم بلافاصله از خانه بیرون آمدند، تا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رسید همه به احترامش ایستادند فرمود: « اللَّهَ اللَّهَ ، أَ بِدَعْوَةِ الْجَاهِلِيَّةِ تُرْجَعُونَ »؛ دوباره به سر خانه اولتان برگشتید، دوباره گذشته ها را یاد کردید و ... بالاخره رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فتنه را خواباند، ولی تمام نشد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از دنیا رفت شبهه افکنی یهود گسترده شد یهودی ها به دربار خلفا راه پیدا کردند. کعب الاحبار در کنار خلیفهء اول قرار گرفت. کعب الاحبار یک یهودی زاده است. برابر او اباذر ایستاد گفت: توی یهودی می خواهی دین ما را به ما یاد بدهی؟

ص: 69

شخصیت هایی وارد شدند که حدیث جعل کردند؛ چون دیدند با اصل اسلام که نمی توانند مبارزه کنند؛ یک سری روایات جعل کردند، وارد کتاب های حدیثی و کتاب های تفسیری ما کردند.

سلمان رشدی از کجا حديث غرانیق را در آورد و این مسئله را مطرح کرد و دنیا را به هم ریخت؟! از داخل بعضی از کتاب های تفسیری خود مسلمان ها. اسرائیلیات؛ یعنی حدیث های جعلی که یهودی ها درست کردند و وارد منابع ما کردند. حواس ما باید جمع باشد. هر کسی نمی تواند کتاب حدیث را بر دارد مطالعه کند، باید متخصص باشد؛ چون کتاب های حدیثی تشخیص می خواهد، سند شناسی می خواهد. بعضی ها متأسفانه برای خودشان راه می افتند و بعضی مطالب نادرست را بیان می کنند؛ مثلاً: شخصی آمده بود، می گفت: به ما گفتند فردا یک نماز دارد که اگر بخوانی جای چهارصد سال نماز قضا را می گیرد درست است؟ عرض کردم نه، هیچ چیز جای نماز قضا را نمی گیرد، نماز قضا باید خوانده شود. خداوند در قرآن می فرماید: « لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرُ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ »(1)؛ شب قدر بهتر از هزار سال عبادت است، می شود کسی شب قدر را درک کند دیگر هشتاد سال نماز نخواند؟ دو رکعت نماز در مسجد الحرام خواندن صد هزار برابر می شود، می شود کسی بخواند بعد دیگر نماز نخواند، بگوید صد هزار تا از خدا طلب دارم؟ نه، اینها کثرت ثواب را می رساند و به آن آقا گفتم: روایت بی سندی که شما مکتوب می کنی و بعد در جامعه پخش می کنی خرافات است.

حالا من اگر بخواهم این گونه موارد را نام ببرم تبلیغ و ترویج می شود. یکی از کارهایی که الان صهیونیسم دارند در سایت ها دامن می زنند شبهه افکنی است: به اسم شیعه عليه اهل سنت و به اسم اهل سنت علیه شیعه حرف هایی می زنند که اصل اسلام به خطر می افتد. زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هم همین کار رامی کردند. قبله مسلمان ها عوض شد، شبهه افکنی کردند که چرا قبله را عوض کردید مگر چه اشکال داشت، اگر بد بود چرا پانزده سال به طرفش نماز خواندید؟ مرتب شبهه افکنی می کردند. وقتی شاس بن قيس مسلمان را

ص: 70

تحریک کرد و آنها شمشیر به دست گرفتند و قرار شد به جان هم بیفتند، این آیه نازل شد: « قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ » ؛ پیامبر به این یهودیها بگو ، « لِمَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ » ؛ چرا جلو راه خدا می ایستید؟ « مَنْ آمَنَ تَبْغُونَها عِوَجاً »(1) چرا می خواهید راه دین را کج کنید؟! « وَ مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدًى إِلى صِراطٍ مُسْتَقیم»(2) به مسلمانها، گول القاها و شبهات یهود را نخورید.

می گفتند: «نَحْنُ أَبْنَاءُ اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ»(1) ؛ «وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَةً»(2) ؛ گنه کارهای ما جهنم نمی روند، اگر هم بروند چند روز معدود می روند. «وَ قالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ»؛ کسی بهشت نمی رود، «لّا مَنْ کانَ هُوداً أَوْ نَصاری» ؛ مگر یا یهودی باشد یا مسیحی. این انحصارطلبی، نژاد پرستی و پررویی یهودی ها در قرآن است. قرآن می فرماید: «تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ»؛ این آرزوی شماست، «قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِق»(3) دلیل بیاورید که چرا فقط یهودی بهشت برود، چرا یهودی جهنم نرود، چرا یهودی پسر خداست و چرا یهودی ولی الله است؟ این چه حرفی است که شما می زنید؟

معلوم می شود این تفکر یک تفکر قدیمی و یک ریشه داری بوده است. متأسفانه این تفکر امروز در وهابیت هم دارد ریشه پیدا می کند و وهابیت هم از همان یهود دارد ریشه می گیرد. تفکر محمد بن عبدالوهاب را انگلیسی هایی که در قرن سیزدهم در جهان اسلام، با زور و با کشتار علم کردند و امروز هم با تبلیغات و با سایت ها و با کتاب ها دارند وهابیت را تبلیغ می کنند، ریشهء آنها هم در یهود بوده است. این ها می گویند ما فقط برگزیده هستیم و عقیدهء ما فقط درست است. قرآن می فرماید: «يُزَكُّونَ أَنْفُسَهُمْ» ؛ از خود متشكرند و فقط خودشان را ترکیه می کنند، «بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ»(4) ؛ خدا هر کسی را بخواهد تزكيه می کند. بهشت و جهنم دست خداست. این چند تا آیه ای که خواندم برای این بود که بدانید که مسئله ملت ها از حزب جداست.

زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مردم يهود این حرفها را نمی زدند؛ بلکه علمای یهود این حرف ها را می زدند. قرآن می فرماید: علمای یهود «کمَثَلِ الحِمارِ »(5) به این ها مثلشان مثل حمار است؛ چون این حرف ها را خوانده بودند، اما عمل نمی کردند. قرآن می فرماید: مسئولیت گردن

ص: 72

علمای یهود است؛ چون مردم يهود تابع علمایشان بودند. امروز بحث من آن یهودی ای نیست که در ایران، در سوریه، در لبنان و در جای دیگر زندگی می کند؛ بلکه منظور من علمای یهود است. یهود یک فرقه ای است که تشخیصش این است؛ حقوقی دارد: حق امنیت دارد، حق آزادی دارد، حق حیات دارد، حق قانونی دارد و ...

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نسبت به حقوق اقلیت های مذهبی در مدینه بسیار اهمیت میداد. بحث من ملت نیست بحث من صهیونیسم است که یک حزب ناسیونالیستی و در واقع جعلی است که قصد تخریب مسلمانان را دارد. الحمدلله این چند ساله اخیر جلو پیشرفتشان به وسیله انتفاضه فلسطین و با تلاش لبنان گرفته شده است. بعضی ها سؤال می کنند وظیفه ما چیست؟

برانگیخته شود که مصداق عمل صالح است. یک وقت با یک شعار می شود با دشمن مقابله کرد.

بعضی ها می گویند اثر این حضور ما چیست؟ حداقل اثرش این است که نام فلسطين زنده است و نام اسرائیل منفور است. امام حسین علیه السلام سال هاست که به شهادت رسیده است چرا روز عاشورا به خیابان ها می آییم؟ می خواهیم نسل ما بداند یزید چه کرده است، می خواهیم بچه های ما درس های عاشورا را یاد بگیرند. چرا از غدیر تجلیل می کنیم؟ اصلاً تعظیم شعائر یعنی چه؟ برای چه باید این همه حاجی بروند در صفا و مروه بدوند؟ « إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ »(1) می خواهد یاد خدا حفظ شود، و الا صفا و مروه دو تا کوه است و خانه خدا چند تا سنگ است.

یک کشوری که بیش از 90٪ آن دست مسلمان ها بوده است الان کمتر از ده درصدش دست مسلمان هاست. کشوری که هر وقت تصمیم بگیرند روی سرش آتش می ریزند، کشوری که نام جعلی روی آن گذاشته شده و این مظلوم نمایی که اسرائیل دارد می کند و ... حداقل مقابله با این دشمن و همدردی با مظلومان فلسطین این است که فردا همه در این برنامه راهپیمایی حضور پیدا کنیم.

از خدا می خواهیم روز به روز مسلمان ها را با هم متحد بگرداندو ان شاء الله تشتت و اختلاف را در میان جبهه کفر قرار بدهد. « اللَّهُمَّ اشْغَلْ الظَّالِمِينَ بِالظَّالِمِينَ »؛ یکی از دعاهای ما این است خدایا! ظالمین را به ظالمین مشغول کن؛ یعنی خودشان گرفتار خودشان شوند. نکته ای که می خواهم عرض کنم این است: امروز بعضی از مسلمان ها خودشان به خودشان مشغول شده اند که این خیلی بد است. گروه های دینی، گروه هایی که از میان انقلاب برخاسته اند و مال این نظام اند، اینها به جان هم بیفتند خطر دارد. عزیزان! کسی که می تواند به این کشور لطمه بزند، اسرائیل و آمریکا نیست بلکه اختلافات داخلی است. باید خیلی حواس ما جمع باشد. خدایا! این همدلی و این اتحاد ما را حفظ كن!

ص: 74

تُسْلَبُ مِنِّي مَا أَنَا فِيهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ »(1)؛ این دعا را فرا بگیریم و در قنوت های نمازمان بخوانیم، در سجده های آخر نماز هم بخوانیم؛ چون دعای بسیار مهمی است. در این فراز زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام چند چیز از خداوند می خواهیم: « اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ أَنْ تَخْتِمَ لِي بِالسَّعَادَةِ »؛ اولین موردش این است که عاقبت به خیر شویم. فقط آغاز کار ما با سعادت نباشد بلکه تا آخر با سعادت باشد. پایان کار ما، سعادتمند تمام شود. امیر مؤمنان علیه السلام به امام حسن علیه السلام فرمودند: فرزندم اگر دیدی یک کسی آدم خوبی است، حكم نکن که خوب هم از دنیا می رود و اگر هم دیدی آدم بدی است،قضاوت نکن که بد هم از دنیا می رود، « کم مِنْ سَعِيدٍ خُتِمَ لَهُ بالشقاوة »، چه بسا آدم هایی که خوب بودند، به ظاهر سعادتمند بودند اما آخر کار لغزیدند و شقاوتمند شدند، «كَمْ مِنْ شَقِيٍّ»؛ چه بسا آدم هایی که به ظاهر بد و شقاوتمند بودند «خُتِمَ لَهُ بِالسَّعَادَةِ»؛ اما آخر کار آنها، به سعادت تمام شده است.

کسی فکر نمی کرد برصیصای عابد سقوط کند، بلعم باعورا سقوط کند، کسی فکر نمی کرد پایان کار زبیر، زبیری که پای وصیت نامه حضرت زهرا علیهاالسلام امضا کرد، در تشییع جنازه حضرت زهرا علیهاالسلام حضور داشت، در جنگ های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شرکت داشت، جزو شورای شش نفره بود و به نفع امیر مؤمنان علیه السلام کنار رفت، اما در جمل آن طور مقابل علىه السلام صف آرایی کند! اسامه ای که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بسیار دوستش داشت، در جمل از امیر مؤمنان علیه السلام جدا شد. سعد بن ابی وقاصی که برای اسلام بسیار شمشیر زده بود، در جمل خدمت امیر مؤمنان علیه السلام آمد و ادامهء جنگ عذرخواهی کرد.

این است که مولا می فرمایند: « کم مَنْ شَقِيَ خَتَمَ لَهُ بِالسَّعَادَةِ »؛ چه بسا انسان های شقاوتمند که عاقبت به خیر شدند. فضیل مگر آخرش توبه نکرد، حر مگر آخرش توبه نکرد و فراوان بودند کسانی که پایان کار آنها ختم به خیر شد؛ لذا حضرت یوسف

ص: 76

می فرمود: «تَوَفَّنِي مُسْلِماً»(1)؛ خدایا! من را مسلمان بمیران، «وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ»(2)؛ با نیکان بمیران. در زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام می خوانیم: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ أَنْ تَخْتِمَ لِي بِالسَّعَادَةِ» ؛ خدایا! کاری کن آخر کارآن جایی که داریم از دنیا می رویم، به سعادت امام تمام شود.

دو سال نمی رود به فاملیش سر بزند، فامیلش را فراموش می کند؛ این فراموشی دومی بسیار بد است. اگر انسان خدا را فراموش کرد، گناهش را فراموش کرد، قیامت را فراموش کرد، قرآن می فرماید: ما هم به او می گوییم: «الْيَوْمَ نَنْسَاكُمْ»؛ ما هم شما را فراموش می کنیم، «كَمَا نَسِيتُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هَٰذَا»(1)؛ اولین علامت بدبختی فراموشی گناه است، نقطهء مقابل آن که علامت سعادت این است که آدم گناهش يادش نرود و بلافاصله توبه کند. یک مناجاتی در مفاتیح به نام مناجات خمسه عشر است که خیلی زیباست، یک موردش: «مُناجاتُ التّائِبین» است، امام سجاد آنجا می فرماید: خدایا! تو یک دری به نام در توبه درست کردی، « سَمَّيْتَهُ بَابُ التَّوْبَةِ » خدایا! اگر کسی این در را نزد، خودش نیامد و توبه نکرد، مقصر خودش است؛ چون شما راه گذاشتی و مسیر را باز کردی، اما خودش نیامد.

موسی بن عمران با خدا مناجات می کرد گفت: « یا اللَّهِ الْمُطِيعِينَ »؛ ای خدای اطاعت کننده ها، خطاب شد: «لَبَّیْکَ»؛ خدا پاسخ داد: بله چه می گویی؟! صدا زد: «یا الله الْعابِدِینَ»؛ ای خدای عبادت کننده ها، جواب آمد: «لَبَّیْکَ»، یک وقت صدا زد: « يَا اللَّهُ الْعَاصِينَ »؛ ای خدای گنه کارها! سه بار جواب آمد: «لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ»؛ عرض کرد: وقتی گفتم خدای عبادت کننده ها، یک بار جواب دادی، وقتی گفتم خدای اطاعت کننده ها، یک بار جواب دادی، ولی وقتی گفتم خدای گنه کارها، سه بار جواب دادی، چرا؟! خطاب شد: عبادت کننده ها یک چیزی دارند می گویند عبادت داریم، اطاعت کننده ها یک چیزی دارند می گویند اطاعت داریم، ولی گنه کارها جز من تکیه ای ندارند. قرآن هم می فرماید: «إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ»(2) خدا توبه کننده ها را دوست دارد.

می آید. هر که تکبر می ورزد با خدا در افتاده؛ چون کبریایی صفت خداست و خدا سوگند خورده من کسی که تكبر ورزد زمینش می زنم. امام صادق عليه السلام فرمود: « مَنْ تَوَاضَعَ لِلَّهِ رَفَعَهُ اللَّهُ وَ مَنْ تَكَبَّرَ وَضَعَهُ اللَّهُ »(1)؛ کسی که تواضع ورزد خدا بلندش می کند و رشدش می دهد و کسی که تكبر ورزد خدا او را زمین می زند.

یک سخن ناروا نعمتی را از آدم می گیرد. دیدید گاهی بعضی ها حال ندارند نماز صبح بخوانند، حال ندارند اول اذان بیدار شوند، حال ندارند بعد از نماز تسبیحات و تعقيبات داشته باشند، حال دعا کردن ندارند و ... یک دلیل کسالت کلمات ناروایی است که از زبان انسان خارج می شود. انسان مدتی زبانش را کنترل کند، متوجه می شود خداوند چه توفیقاتی به او می دهد و چه حکمت هایی را بر قلبش جاری می کند. چرا این قدر تأكید به سکوت شده؟! چون سکوت زیاد حکمت می آورد. سکوت زیاد برای انسان وقار می آورد. آدم پرحرف، پر خطاست و به حرفش هم کمتر توجه می شود. بنابراین یکی از چیزهایی که از انسان سلب نعمت می کند کلمات ناروا و ناشایست است.

قرآن کریم خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: حرف چند گروه را نپذیر، « وَ لا تُطِعْ كُلَّ حَلاَّفٍ بِنَمِيمٍ»؛(1) اولین گروه کسانی که سوگند می خورند. گروه دوم کسانی که پست هستند و هر گناهی را مرتکب می شوند؛ البته (مهين) در فارسی معادل ندارد و اسم خانم ها را که مهین می گذارند به معنای ماه نما است. در عربی چون کلمه مهین از مدن می آید به معنای سستی و پستی است. گروه سوم کسانی که عیب جویی می کنند؛ می گردند تو زندگی مردم نقاط ضعف مردم را پیدا کنند و برجسته کنند که خیلی کار زشتی است. گروه چهارم سخن چین ها هستند سخن چینی روابط را به هم می ریزد: رابطه دو تا دوست، رابطه پدر و فرزند، رابطهء عروس و مادر شوهر و ...

ضرب المثلی است که بسیار قشنگ است حالا شاید هم از کلام حکما گرفته شده باشد، می گوید: « اكْتُمْ ذهبک وَ ذهابک وَ مذهبک »؛ سه تا چیز را بپوشان! 1- پولت، چه لزوم دارد بگوی چقدر ثروت دارم؟! 2- مسافرت هایی که می روی، 3- مذهبت؛ بعضی جاها آدم واقعاً باید اعتقاداتش را بپوشاند، مثلاً: بین وهابی ها، بین غیر مسلمان ها و ... باز توی ضرب المثل های عربی یک مطلبی داریم، می گویند راز اگر از بین دو تالب بیرون آمد دیگر راز نیست؛ چون اشاعه پیدا می کند. خانم شما، چیزی به مادرت گفت، بشنو و همان جا خاکش کن و همین طور اگر مرد خانه چیزی گفت. راز داری از صفات ارزشمند

ص: 81

اسلامی است.

نقل ها استفاده می شود که در کوفه، برای خانمها بحث و درس تفسیر داشته است. اما از فاصله آمدن اهل بیت علیهم السلام از کوفه به مدینه، یعنی از سال 41 تا سال 61 هجری، این بیست سال را دیگر از زندگی عقیلهء بنی هاشم خبر چندانی نداریم، کما این که بعد از قضیهء کربلا هم تاریخ ابهام دارد: به کجا رفت و در کجا از دنیا رفت؟

به هر حال حکومت ها، نویسنده ها، قلم به دست ها، غالباً دست ستمگران و حکومت های بنی امیه و بنی عباس بوده، و این ها اجازهء نقل این مطالب را نداده اند. حتی دربارهء اولین شخصیت جهان خلقت واسلام، پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، که همهء مورخین به زوایای زندگی اش توجه داشته اند باز هم بعضی مطالب اختلافی است. درباره تاریخ شهادت زهرای مرضیه علیهاالسلام چند قول است، با این که تنها یادگار پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است.

لذا ما دربارهء زندگی زینب کبری علیهاالسلام همهء تاریخ را که ورق می زنیم، تنها صفحات محدودی پیدا می کنیم. تجلی ایشان بیشتر در حادثهء کربلاست؛ یعنی بازتاب بیش از پنجاه سال از عمر آن بانوی بزرگوار در تاریخ ناقص است. اما در حادثهء کربلا، به دلیل حضور زینب کبری علیهاالسلام در سرزمین کربلا و به دلیل خطبه های ایشان در کوفه و شام و در مقابل ابن زیاد و در مقابل یزید، این اطلاعات بیشتر به دست ما رسیده است.

البته این گونه روایات درباره عقل و خرد فراوان است.

یکی از عزیزان روایات مربوط به عقل و عقل گرایی را جمع آوری کرده و در کتابی تحت عنوان عقل در قرآن و سنت، به همراه ترجمه آنها آورده است. روایات زیبایی هم هست، از جمله این که چه چیزهایی عقل را زیاد می کند، چه چیزهایی عقل را کم می کند؟ نشانه عاقل چیست؟ نشانه کم عقلی چیست؟ چگونه می توان عقل کسی را امتحان کرد وسنجید؟ البته از قدیم هم علمای ما وقتی کتاب می نوشتند، اولین بحث حدیثی آنان بحث «عقل» بود، مانند: کتاب عقل و جهل در کتاب کافی شریف. همین روزها هزار و صدمین سال وفات کلینی بود و برای اولین بار در تقویم جمهوری اسلامی ایران 19 اردیبهشت به عنوان سالروز و یادبود مرحوم کلینی ثبت شد، و تمبری به عنوان آن شخصیت بزرگوار رونمایی شد، چون در سال 1429 هستیم.

گفت: یا رسول الله من از جایی می آیم که مردم آن منطقه با چهارپایانشان یکی بودند! یا رسول الله! من به منطقه ای رفتم که مردم اطلاعات آنجا به اندازه همان دام و حشمشان بود، هیچ نمی دانستند، نه خدا می شناختند، نه پیامبر می شناختند، بی سواد، و جاهل جاهل! پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: سعد! این که چیزی نیست، « أُخْبِرُكَ بِأَعْجَبَ مِنْ ذَلِک »؛ می خواهی از این عجیب تر برایت بگویم؟ این که تو جایی رفتی مردم جاهلند، چیزی نمی دانند خوب تقصير ندارند، عالمی ندیده اند که چیزی یادشان بدهد.

فرمود: «سعد می خواهی به تو بگویم عجیب تر از اینها چه کسانی هستند؟! عرض کرد: یا رسول الله مگر عجیب تر از اینها هم پیدا می شود؟ فرمود: بله؛ « قَوْمَ عَلِمُوا مَا جَهِلُوا هولاء ثُمَّ جَعَلُوهُمْ مَعَ الجَهلا »؛ این هایی که تو می گویی، نمی دانند، تقصیر ندارند، بیچاره آنها هستند که می دانند، اما به علمشان عمل نمی کنند یا جاهلانه عمل می کنند، می دانند مثلاً می داند شراب بد است، اما می خورد، می داند موسیقی بد است، گوش می دهد! می داند غیبت فشار قبر دارد غیبت می کند! آن بندهخدا که نمی داند غیبت و شراب حرام است، عذاب هم نمی شود. مگر این که خبردار شود؛ « وَ ما كُنَّا مُعَذِّبِينَ حتي نَبْعَثَ رَسُولاً ». اگر کسی را در این عالم پیدا کردید که نه پیامبر دیده، نه شنیده، نه عالم دیده، نه کسی چیزی براش گفته، تمام عمرش پشت یک کوه زندگی کرده، او در قیامت معذب نیست، چون نشنیده؛ اما بدبخت تر آنهایی هستند که می شنوند، می دانند ولی عمل نمی کنند.

که:

الكرسی ببینید شما چی می گویید: «فَمَنْ يَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقي»(1) فقط ایمان به خدا کافی نیست، اجتناب از طاغوت هم لازم است. این جا کفر به طاغوت اول آمده؛ معلوم می شود ترتیب و تقدم هم ندارد، با هم باید باشد؛ چون در جای دیگری می گوید: «و عْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ»

« إِنَّما يَفْتَضِحُ الْفَاسِقِ وَ يُكَذِّبُ الْفَاجِرِ وَ هُوَ غَيْرَنَا »(1)؛ پسر زیاد! آنی که رسواست، آدم فاسقه و فاسق ما نیستیم، آن تویی! کسی که رسواست، دروغگو است و دروغگو ما نیستیم، تویی! پسر زیاد کشتن امام حسين عليه السلام را گردن خدا نینداز، نگو شکر که خدا حسین و مردان شما را کشت، نه، شما مردان ما را کشتید و قیامت باید جواب بدهید! مطابق با شبههء دشمن پاسخ داد. انسان باید شبهه شناس باشد، امروز وهابی ها علیه معارف شیعه تبلیغ می کنند. عالمان دینی، جوانهای ما، دانشگاهی های ما باید بایستند و معارف شیعه را توضیح بدهند. نگذارند جوانها در دام شبهات وهابیت بیفتند.

شود.» محکم ایستاد روضه خوانی ها پا گرفت. دشمن هر زمانی از یک شیوه استفاده می کند، امروز هم دست روی حادثهء غدیر گذاشته، دست روی فلان دعا گذاشته، فلان زیارت، می خواهد به مبانی و معارف شیعه لطمه بزند. بعضی از دوستان نا آگاه هم گاهی آب به آسیاب دشمن می ریزند! باید از معارف شیعه دفاع شود نقد خوب است، اما در دنیا نباید به معارف و مبانی شیعه لطمه بخورد.

دشمن شناسی، ویژگی دوم انسان عاقل است فرمود: عاقل ترین مردم کسی است که خدا را بشناسد، خوب اطاعت کند و دیگر آن که دشمن را بشناسد و جلو او موضع بگیرد. خطبه زینب کبری علیهاالسلام در شام غير از خطبهء آن حضرت در کوفه است. چرا در شام قرآن خوانده؟ حضرت زینب علیهاالسلام در مقابل یزید ایستاد و قرآن خواند، فرمود: « وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْياءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ »(1)؛ « وَ لا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّما نُمْلِي لَهُمْ خَيْرُ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدادُوا اثما »(2) فرمود: پسر معاویه! فکر نکن اگر خدا به کافر مهلت می دهد، به دلیل خوبی اوست، نه، مهلت می دهد تا پیمانه اش پر شود. قرار نبود خداوند در روز عاشورا از قاتلان امام حسین علیه السلام انتقام بگیرد.(3) خداوند به بشر اختیار داده است. در سوره انعام می فرماید: ما گاهی به دنیای کافران بیشتر می رسیم، گاهی ممکن است در منطقهء كفرنشین باران هم بیشتر ببارد و نعمت هم بیشتر باشد این دلیل بر خوبی آنها نیست. قرآن می فرماید: « فَلَمَّا نسوأ ما ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَيْهِمْ أَبْوابَ کُل شَیءٍ »(4) ؛ آنهایی که خدا را فراموش می کنند هر چه در دنیا بخواهند به آنها می دهیم، اما مثل قوم سبا، عاد و ثمود یک مرتبه هم از آنها می گیریم!

این آیه را زینب کبری علیها السلام مقابل یزید خواند، فریاد زد: پسر معاویه! پسر آزاد شده! فکر

ص: 90

نکنی این که خدا به تو مهلت داده، دوستت داشته! نه، می خواهد پیمانه ات پر شود!(1) این دشمن شناسی است. این هایی که می گویم موضوعاتی برای تحقیق است، برای رساله های کارشناسی ارشد، برای پایان نامه ها تحقیقی: مدیریت زینب، دشمن شناسی زینب، سیاق خطبه های زینب علیهاالسلام. خطبه های ایشان در کوفه و شام پیش ابن زیاد و یزید متفاوت است.

قرآن می گوید: شما در بهشت صاحب خانه اید: «وَفِيهَا مَا تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ»(1) هر طور دلت می خواهد دستور بده، بگو این غذا را می خواهم، این خانه را می خواهم، بگو این مکان را می خواهم، در بهشت هر چه میلت می کشد اختيار با توست، بهشت خودش را با تو منطبق می کند، اما در دنیا این طور نیست: جلو مرگ را می توانی بگیری؟ جلو داغ اولاد را می توانی بگیری یا جلوی پیری را می توانی بگیری؟

ما صاحب خانه نیستیم، ما خودمان را با دنیا منطبق می کنیم، دنیا خودش را با ما منطبق نمی کند. اگر خودش را با ما منطبق می کرد، ما دلمان می خواست پیر نشویم، داغ نبینیم، عمرمان طولانی باشد و ... اما دنیا این طور نیست، خداوند در دنیا به یکی پسر می دهد، به یکی دختر می دهد، به یکی اولاد نمی دهد، یکی بچه اش 18 سالش می شود تومور می گیرد، تازه زندگی اش را تکمیل می کند، سرطان می گیرد! دنیا که با ما منطبق نیست، ما با دنیا منطبقيم. این چند تا سؤال اگر حل شود مشکل حل می شود.

«زَيْنَبَ مَا ادریک مَا زَيْنَبَ »؛ تو چه می دانی زینب علیهاالسلام کیست؟ کسی که امام حسين عليه السلام در روز عاشورا می گوید: خواهرم، در نماز شبت مرا دعا کن، فراموش نکن. کسی که سید الساجدین او را عالمة غير معلمه می خواند، کسی با این همه کمالات و ارزش ها و صفات مثل دیروزی که روز میلاد بابرکتش بود پا به عرصه وجود گذاشته است.

عزیزان من! مع الاسف تاریخ هم از معرفی شخصیت های بزرگ دینی ما نارساست راجع به این شخصیت ها! چندان اطلاعاتی نداریم چرا ما نباید راجع به قبر حضرت زینب علیهاالسلام مطالبی یقینی در تاریخ داشته باشیم؟ چرا ما نباید راجع به زندگی پنجاه و چند سالهء حضرت زینب علیهاالسلام قبل از کربلا اطلاعاتی نداشته باشیم؟ حتی در مورد خود ائمه عليهم السلام هم همین طور است. من بیست و پنجم محرم خدمت مقام معظم رهبری (حفظه الله) منبر بودم. منبر که تمام شد ایشان به من فرمودند: تا به حال هیچ روی این نکته دقت کرده ای که بیست سال امام حسين عليه السلام بعد از امیر مؤمنان علیه السلام در مدینهبوده؟ بیست سال یک عمر است دو دهه است! یک دهه اش که با امام حسن علیه السلام بوده، یک دهه هم بعد از امام حسن عليه السلام. ایشان فرمود: این دو امام بزرگوار کار سیاسی که نداشتند و مسئولیت سیاسی هم دستشان نبود. کارها دست بنی امیه افتاده بود. این شخصیت ها مورد توجه مردم بودند، حتی یهودیان مدینه به ایشان احترام می گذاشتند. طی این بیست سال چه می کردند؟ مسلماً درس و بحث داشتند، پاسخ فقهی و احکام داشتند، تفسیر داشتند، اما ثمره این بیست سال کو و کجاست؟ همهء کلمات امام حسن و امام حسین علیهماالسلام را جمع کنی، به یک مجلد نمی رسد! همهء دیدگاه های تفسیر امام حسین علیه السلام به پنجاه تا آیه نمی انجامد، بقیه کجاست؟ ایشان فرمودند: همان طور که بنی امیه خود آقا را به شهادت رساندند، اجازه نشر کلماتشان را هم ندادند، نگذاشتند مکتوب بشود و به دست برسد.

ایشان به نکتهء ظریفی اشاره کرد، فرمود: این که وجود مقدس امام سجاد علیه السلام روایتی که می خواند، می فرماید: «قال أبی»؛ پدرم فرمود، یا دعایی می خواند، می فرماید: «دعای پدرم بود» می خواهد در این سی و چند سالی که هست، به یک شکلی آن بیست ساله ای که به بوتهء فراموشی سپرده شده احیا شود. لذا حلقه وصل میان ائمه قبل از امام سجاد و بعد از

ص: 96

ایشان؛ یعنی امام باقر و امام صادق علیهماالسلام به امام سجاد علیه السلام است که این زمینه را فراهم کرده که بعداً دانشگاه جعفری تأسیس بشود و آن شاگردان تربیت شوند. فرمودند: سید الساجدين عليه السلام کادرسازی کرد تا امام صادق عليه السلام توانست انبوه سازی کند. اگر سید الساجدین ابوحمزهء ثمالی، ابو خالد کابلیف یحیی ابن ام طبيب و امثال این ها را که اسمش را کادرسازی؛ یعنی فردسازی می گذاریم، تربیت نکرده بود، در زمان امام صادق علیه السلام زمینهء انبوه سازی و شاگردان متعدد پیدا نمی شد. زمانی که ابوحمزه ثمالی تفسیر می گوید، از مکتب امام سجاد عليه السلام مطالبش را گرفته است. متأسفانه تاریخ ما ناقص است. حادثهء کربلا باعث شده یک مقداری مطالبی درباره زندگی عقیله بنی هاشم بدانیم، و الا اگر این حادثه هم نبود شاید همین اندازه هم اطلاعات نداشتیم!

قطعه ام کنند، من از شما دست برنمیدارم. فرمود: حجر، على از تو راضی است! و سپس دعایش کرد. تسلیم و رضا بالاترین ارزش است.

خورد، شل شد یک لحظه گفت نزنید می گویم. محمد بن يونس بن عبدالرحمان از سلول بغل فریاد زد: « مُحَمَّدُ بْنُ ابی عمیر اذْكُرْ مَوْقِفُ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهُ »(1)؛ پسر ابی عمیر یاد خدا و قیامت بیفت، شاگردان امام صادق علیه السلام را لو نده! گفت نمی گویم هر چه می خواهید بزنید! این دین داری هنر است. آسیه شکنجه بشود، بگوید: « رَبُّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ »(2) بر سر مؤمن آل یاسین بریزند و او را بزنند، اما او بگوید: « يا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ بِما غَفَرَ لِى رَبِّي وَ جَعَلَنِي مِنَ الْمُكْرَمِينَ »(3) افراد را اصحاب اخدود در آتش بیندازند و بسوزانند، ذونواس بنشیند و تماشا کند که چطور زن و بچه ها را در آتش می زنند؛ اما باز مقاومت کنند. این دین داری هنر است. قرآن می فرماید: « وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلى حَرْفٍ » حرف به معنای حرف فارسی ما نیست حرف در لغت یعنی حاشیه، لبهء هر چیز را در لغت حرف می گویند. بعضی ها شانهء جاده راه می روند. اگر دیدند به نفعشان هست، به داخل جاده می آیند اگر دیدند به ضررشان است، دوباره به شانه خاکی جاده بر می گردند: « فَإِنْ أَصَابَهُ خیر اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصابَتْهُ فِتْنَةُ انْقَلَبَ عَلى وَجْهِهِ »(4) که این دین داری ارزشی ندارد، دینداری ای ارزشمند است که انسان در همهء شرایط پای هزینه کردها بایستد.

می خواهد، می گوید: « یا أُخْتَاهْ ، ایتینی بِثَوْبٍ عَتِيقٍ لَا يَرْغَبُ فِيهِ أَحَدُ مِنَ الْقَوْمِ »(1)؛ اول با زینب علیهاالسلام بعد با ام كلثوم خداحافظی می کند، میدان می رود، فریاد زینب علیهاالسلام پشت سرش هست: «مهلاً مهلا»؛ در قتلگاه دست و پا می زند، زینب علیهاالسلام بالای بلندی «وامحمداه واعليا» می گوید؛ کنار بدن على اكبر، ابتدا زینب علیهاالسلام می آید، «انْكَبَّ عَلَيْهِ »؛ خودش را روی بدن علی می اندازد؛ جانش را فدای جان حسین می کند. گفته اند اگر زینب علیهاالسلام نبود، امام حسین علیه السلام ممکن بود کنار بدن على جا بدهد! این قدر این داغ برای او سخت بود! زینب عليهاالسلام آمد و گفت: برادر بلند شو، خدا صبرت بدهد. (2)

بدن قاسم را می آورد، زینب علیهاالسلام می آید؛ بدن علی اصغر را می برد، همین طور بر می گردد، با زینب علیهاالسلام روبه رو می شود، آخرین نفر با زینب علیهاالسلام وداع می کند جان می دهد، زینب علیهاالسلام را نظاره گر خود می بیند. شب عاشورا زینب، صبح عاشورا زینب. اما بینی و بین الله هر چه در تاریخ می گردی، یک جا زینب علیهاالسلام را پیدا نمی کنی کجا؟ آنجا که دو تا- یا یکی از - بچه های خودش به میدان آمدند و به شهادت رسیدند! مسلم یکی از اینها فرزند خودش هست، چون گفته اند دیگری، فرزند عبدالله بن جعفر هست. هیچ نامی، ذکری، سلامی در این زمان نیست! این تسلیم نیست؟ این رضا نیست؟ این نهایت ابهت و عظمت یک شخصیت نیست؟ عبدالله بن جعفر یک شخصیت بزرگ و متمول بود. زینب علیهاالسلام از همسر و همه دارایی اش گذشته بود و به امام خود پیوسته بود. زینب علیهاالسلام صبح یازدهم وقتی سوار شد و حرکت کرد، زینب علیهاالسلام شام عاشورا نبود. گویا همه چیز فراموش شده بود و فقط مسئولیت، رسالت و رساندن پیام مانده بود.

من در میان انبوه صفاتی که از عقیلهء بنی هاشم می توان به آن اشاره کرد به همین یک مورد اکتفا کردم و عرضم در این قسمت تمام. سه نشانه هم برای رضا گفتم: 1- بالاترین ارزش است، 2- اگر کسی به این مقام برسد «رَضِيَ اللَّهُ عَنهُم وَرَضوا عَنهُ»(3) برسد؛ از خدا

ص: 101

راضی باشد، خدا هم از او راض باشد. 3- «يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ»(1) خدا را دوست داشته باشد. خدا هم دوستش داشته باشد، از خدا می خواهیم به عظمت عقیلهء بنی هاشم این صفت ارزشمند را به همهء ما عنایت بفرماید.

درهم خریداری شده بود. یک وقتی فضل بن سعد، از امام علیه السلام پرسید: آقا چرا شما از این عطر گران قیمت استفاده می کنید؟ یک وقت دیگر یک صوفی آمد و عرض کرد: یابن رسول الله، چرا این لباس های زیرا را می پوشید؟ فرمود: یوسف پیامبر بر بهترین پشتی ها تکیه می کرد، کی گفته هر کس مؤمن شد باید زندگی اش فقیرانه باشد؟ چه کسی گفته کارخانه و ماشین و وسیلهء خوب باید در اختیار کافر باشد؟ او که لا اله الا الله می گوید، نباید وسيلهء خوب سوار شود؟ آن کسی که شب در مقابل خدا سجده می کند، نباید زندگی اش خوب باشد؟ البته نباید ثروت بر او مسلط شود و مغرور شود. فرق سليمان علیه السلام و قارون در یک کلمه است: سلیمان می گفت: «وهَذَا مِنْ فَضْلِ رَبِّي»(1) قارون می گفت: «إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَىٰ عِلْمٍ»(2)

بیش از سیصد روایت در وسایل الشیعه راجع به لباس پوشیدن و بحث زی و تجمل داریم. بحث جمال با «تحت فرهنگ بیگانه واقع شدن» دو تاست. الگوگیری از ریش و موی غربی غیر از زیبایی است.

بلال و مراره بودند که این قدر امروز و فردا کردند «وَعَلَى الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا حَتَّىٰ إِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ »(1) نیامدند و به خاطر زن و اولاد درمدینه ماندند و از جهاد بازماندند. این زینت است اما زينت آزمایشی .

همه مطالبتان قطعيه؟ خوب بنای تاریخ در این قضایا تسامح است، حکم شرعی که نمی خواهیم ثابت کنیم! معروف و مشهور است که فلان شخصیت فلان جا دفن شده و مردم هم به نیت قبرش به زیارت او میروند. تو چه داعيه ای داری که آن را غلط و اشتباه بخوانی؟ امروز نام این فرزند امام حسین، فردا دعای اباعبدالله پس فردا فلان زیارت را زیر سؤال می برید؟ مگر نقل های تاریخی این کتب تاریخی که پنج هزار سال پیش را منعکس کرده، همهء روایت هایش دقیق است؟ اصلا روش علما و دانشمندان بر این است که در این گونه موارد، اصل را بر تسامح بگذارند. جای بیان بسیاری از مسائل محافل علمی است نه در بین مردم عادی.

این خطری است که «قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُم بِالأخْسَرِينَ أَعْمَالاً الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ في الْحَياةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا»(1)

خواجه پندارد که طاعت می کند *** بی خبر از معصیت جان می کند!

این گونه سخن گفتن، آبش به آسیاب دشمن می رود. او این حرف ها را می زند، دشمن هم این حرف ها را کتاب می کند و در تیراژ دو سه میلیونی در عربستان پخش می کند و می گوید بیا این هم استبصار یک عالم شیعه، که دین تشیع را زیر سؤال برده! حتی بعضی عناوین را جعل می کنند. این روزها من جزوه هایی به زبان های فارسی، انگلیسی و عربی در تیراژ بالا دیده ام که به اسم بعضی از افراد چاپ شده که این افراد اصلاً وجود خارجی ندارند! معلوم نیست این آدم کیست؟ لقب آیت الله العظمی هم کنار اسم جعلی گذاشته و چاپ کرده و پخش می کند. این آب به آسیاب دشمن ریختن است.

در زمین دیگران خانه مکن *** کار خود کسن کار بیگانه مکن

پناه به خدا از این که انسان یک عینک سبز بزند و لجن را چمن ببیند، امان از این که منفی را مثبت ببیند.

ص: 105

آسان است؛ چون تو داری می بینی، تو راضی هستی! بینی و بین الله این منظره زیبا نیست؟ بینی و بین الله این قضیه زیبا نیست که حبیب بن مظاهر آمده بالای سر مسلم بن عوسجه، مسلم دارد در خون خودش می غلتد و آخرین نفس ها را می کشد. می پرسد: مسلم! حرفی نداری، سفارشی نداری؟ به حبیب رو کرد: « یا حَبِيبٍ اوصیک بِهَذَا أَنْ تَمُوتَ دُونَهُ »(1) جان تو و جان حسین! این زیبا نیست؟

یک مادر، چهار تا شهید داده از فرزندان خودش نپرسد، بلکه از امام و سلامتی او جویا شود؟!

به این مطلب دقت کنید: امیر مؤمنان علیه السلام که شهید شد، امام حسن بزرگ بود، امام حسين علیه السلام بزرگ بود، زینب کبری علیهاالسلام بزرگ بود، اما بچه های ام البنين صغير بودند، ام البنين بچهء دو ساله در خانه داشت. بزرگ ترین فرزندش عباس 16 -15 ساله بود. چهار تا يتم های امیر مؤمنان علیه السلام را از کودکی بزرگ کرده، حالا سال 61 شده و کربلا. 20 سال از یتیمی فرزندانش گذشته و چهار تا را کربلا فرستاده. تا در دروازهء مدینه به او می گویند بچه هایت شهید شدند، می گوید:- این تعبیر مامقانی است در پایان کتاب رجالش - « أَوْلَادِي وَ مِنْ تَحْتِ الْخَضْرَاءِ لَهُمْ فِدَاءُ لابی عبدالله الحسین »(2)؛ بشير! همه آنها به فدای حسین؛ هم عباسم و هم برادرهایش! بيني و بين الله این قشنگ نیست؟ چرا این زیبایی های کربلا را برای مردم نمی گوییم؟ چرا این جمال را نمی گوییم؟ چرا خدای ناکرده در شعر می گوییم زینب علیهاالسلام بیچاره بود؟ نخیر، زینب علیهاالسلام چاره ساز بود، هم شب عاشورا چاره اندیشید، هم شب یازدهم و هم در طول سفر کوفه و شام. این زیبا نیست؟ یک کسی بیاید داخل قتلگاه و با این همه مصیبت که دیده، میان این همه داغ، دست زیر بدن کشته ببرد، و بگوید: « اللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنَّا هَذَا الْقُرْبَانِ »(3)؛ خدایا قبول کن، اگر تو قبول نکنی ارزش ندارد این زیبا نیست؟

این زیبا نیست که سرباز روی زمین افتاده و غرق در خون است، اباعبدالله بالای سرش

ص: 107

می آید و می پرسد سفارشی نداری؟ جواب می دهد: « أَوْفَيْتَ يَا بْنَ رَسوُلِ اللَّهِ »؛ شما یک کلمه به من بگو از من راضی هستی؟ همین بس است، همین که امام فرمود « أَنْتَ أَمَامِي فِي الْجَنَّةِ »، تو از من زودتر به بهشت می روی، لبخندی زد و جان داد.(1) این ها زیباست! شما برای شهدای کربلا غصه نخورید و بگویید درد کشیدند. امام صادق علیه السلام فرمود: هیچ کدام احساس درد نکردند. این زیبا نیست که شما بدانی وقتی آقا صورت مبارکش را روی صورت غلام سیاهش که در راه او به خاک و خون غلتیده، می گذارد، چشمانش را باز می کنندتوقعی نداشت که کسی بالا سرش بیاید، کسی را ندارد، مشهور نیست، فامیلی در کربلا ندارد، اما این صورت گرم، صورت کیست؟ تا چشمانش را باز کرد، دید صورت اباعبدالله است، صدا زد: « مِنْ مثلی وَ ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَضَعَ خَدَّهُ عَلَى خدی » با لبخندی زد و گفت تو عالم چه کسی افتخار را دارد که حسین صورت را روی صورتم گذاشت؟(2) خدا میداند همهء ما اگر بدانیم امام حسين عليه السلام بالای سر ما هم می آید، حاضریم همین حالا جان بدهیم! خدا می داند که ارزش دارد. این ها زیباست، زیبایی به بیت و خانه و زخرف دنیا نیست.

على علیه السلام فرمود: « زِينَةَ الْبَوَاطِنِ أَجْمَلُ مِنَ زيئة الظَّوَاهِرِ »(3) تو نگاه نکن غلام سیاه چهره است، نگاه نکن خون از بدنش فواره می زند، نگاه نکن حسب و نصبش مشهور نیست، نگاه کن ببین صورت چه کسی روی صورتش هست! این موارد است که زندگی را زیبا و نورانی می کند.

ص: 108

شهدا در قیامت به مقام عباس غبطه می خورند!(1) همه عالم به مقام شهید غبطه می خورد و شهید بالاترین نیکی را در عالم انجام داده، اما عباس چه کرده که این شهداء به مقام او در روز قیامت غبطه می خورند؟ شخصیتی که برادرش امام حسين عليه السلام به او می فرماید: «بنَفْسي اَنْتَ»(2)؛ حسین به قربان تو!

أَخِي يَا نُورَ عَيْنِي ياشقیقی *** فَلِي قَدْ كُنْتُ کالرُكن الوثيق

ایا قَمَراً مُنِيراً منيرأ كُنْتُ عونی *** علی کل النَّوَائِبِ فِي المضيق

فبعدك لَا تَطَيَّبُ لَنَا حَيَاةِ *** سنجتمع فِي الْغَدَاةِ عَلَى الْحَقِيقِ

الَّا اللَّهِ شکوائی وَ صبری *** وَ مَا أَلْقَاهُ مِنْ ظماء وَ ضِيقَ

یعنی:ای برادرم، و ای نور چشمم، و ای میوهء دلم! تو پناه استوار من بودی، ای ماه درخشنده، که در همه حوادث سخت و رنج های شدید، یاور من بودی. بعد از تو زندگی برای ما گوارا نیست، و به زودی با هم در پیشگاه خدا ملاقات می کنیم. من شکایت از دشمن، و تحمل در برابر تشنگی و رنج ها و سختی ها را به سوی خدا می برم، و به او پناهنده می شوم.(3)

این شخصیت مثل امشبی در خانه امیرمؤمنان علیه السلام به دنیا آمد. دو فرزند برایش نقل کرده اند: عبدالله که معروف به فضل است و عبیدالله که نسل ابا الفضل از او ادامه یافته است.(4) شخصیتی که در جوانی به شهادت رسید، قبل از شهادت، سختی شهادت برادرانش را هم تحمل نمود.

برادران و خواهران محترم! امشب من می خواهم یک ویژگی ایشان اشاره کنم و یک بحث روایی داشته باشم. یکی از خصوصیات ابا الفضل که منشأ تمام صفات نیکو می تواند

ص: 110

باشد، «يقين» ابالفضل است. امام صادق علیه السلام می فرماید: عباس تسلیم بود، تصدیق داشت.(1) اگر یقین باشد، تسلیم و تصدیق و اعتقاد هم هست. این بزرگ ترین و با ارزش ترین صفتی است که ما باید امشب از زندگی ابا الفضل درس بگیریم. على عليه السلام فرمود: خواب آدمی که يقين دارد، از بیداری و نماز کسی که شک دارد بهتر است؛ « نَوْمُ عَلَى يَقِينٍ خَيْرُ مِنْ صَلَاةٍ فِي شَک »(2)؛ در روایت داریم: ایمان بالاترین ارزش است، اما یک چیزی ازایمان بالاتر است؛ آن چیست؟ « الْيَقِينَ أَفْضَلُ مِنَ الْإِيمَانِ »(3) يقين از ایمان بالاتر است. على عليه السلام فرمود: « الْيَقِينُ عِمَادُ الْإِيمَانِ »(4)؛ ستون خیمهء ایمان یقین است. آن اهداف بلند، آن کنه مطالب، باطن و حقیقت مطالب، با یقین به دست می آید.

است، اما آدمی که یک مقدار عمیق تر نگاه می کند، می گوید: « وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ »؛ این کوه دارد حرکت می کند، با کرهء زمین می چرخد، کهکشان در حال حرکت است. نگاه عمیق به یک کسی می گویی این کوه چه می کند؟ می گوید:

نطق آب و نطق خاك و نطق گل *** هست محسوس حواس اهل دل

جملهء ذرات عالم در نهان *** با تو می گویند روزان و شبان

ما سمیعیم و بصیریم و با هشيم *** باشما نامحرمان ما خامشیم

چون شما سوی جمادی می روید *** محرم جان جمادان چون شوید

می گوید: این کوه تسبیح می کند، این کوه سجده دارد، این کوه مناجات دارد. پس نگاه سطحی این است که بگویی کوه ثابت است، نگاه نیمه عمیق این است بگویی کوه حرکت دارد و نگاه عمیق تر این است بگویی کوه تسبيح دارد. این نگاه آخر، نگاه آدم بایقین است.

مثال دیگر: شما یک پرنده را نگاه می کنید، می گویید دارد آواز می خواند. پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله و سلم رد می شد یک پرنده نابینایی داشت آواز می خواند. فرمود: می دانید این چه می گوید؟ می گوید: خدايا « خَلَقَنِي أَعْمَى أَنَا جَائِعُ »؛ مرا کور آفریدی گرسنه ام چشم هایم نمی بیند که بروم و صید کنم، خدایا خودت مرا سیر کن! در این حین یک ملخی آمد رد بشود، بالش به این منقار این پرنده گیر کرد، او را گرفت و خورد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود می دانید حالا چه می گوید؟ می گوید شکر آن خدایی که مرا فراموش نکرد و من نابینا را هم سیر کرد. این صحنه گفت و گو را من نمی بینم و نمی شنوم. این یک نگاه دیگر و یک نگاه باطنی است.

این شبیه آن است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اصحاب از کنار قبرستان رد می شوند. پیامبر کنار قبری ایستاد و فرمود صاحب این قبر دارد ناله می کند! پرسیدند یا رسول الله چرا ما نمی شنویم؟ فرمود: شما هم اگر قلبتان فرودگاه شیطان نبود می شنیدید، اگر حرف اضافه در کلامتان نبود، اگر شک در قلبتان نبود، شما هم می شنیدید و می دیدید. مگر قرآن

ص: 112

نمی گوید: « وَ کذلک نَرَى إِبْراهِيمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَكُونُ مِنَ الْمُوقِنِينَ »(1)؛ ما به ابراهیم باطن را نشان دادیم، چرا؟ تا یقین پیدا کند یک آدم با یقین نگاهش نگاه سطحی نیست، بلکه عمیق است؛ از کنار قضايا ساده عبور نمی کند. این مثال تكوين.

مثال دیگر: آدمی که لقمه حرام می خورد، مال یتیم یا ربا و رشوه می خورد، می تواند بگوید خیلی هم غذای خوبی گرفتم و خوردم و خوشمزه هم بود. اما قرآن می فرماید: آن کسی که حرام می خورد، در شکمش آتش است: « فِي بُطُونِهِمْ ناراً»(2) این « فِي بُطُونِهِمْ ناراً» ها را چه کسی تشخیص می دهد؟ آدم با یقین می فهمد که معنا و مزهء لقمه حرام مثل آتش است.

می کشم اما به این غذا تن نمی دهم.(1) این چه کسی است که می فهمد لقمه حرام محبت على علیه السلام ما را می گیرد؟ این چه کسی است که می گوید شهادت از عسل شیرین تر است؟ این ها باطن قضیه است

خانه ات بیایم؟ ...

شما می بینید ما مسجد شجره برای محرم شدن می رویم، خیلی راحت «اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ» می گوییم. اما امام سجاد عليه السلام به هنگام تلبيه مثل باران اشک می ریخت. می گفتند آقا لبيك را بگویید! می فرمود: نمی توانم! چه طور لبیک بگویم؟ اگر خدا بگوید: «لا لَبَّيْكَ ولا سَعْدَيْكَ»(1)؛ چه لبیکی چه اجابتی، چه کنم؟! او باطن لبيک و غسل احرام را نگاه می کند و او باطن غیبت را نگاه می کند، این نگاه بايقين است.

می توانند ببینند. هر چه يقين انسان بیشتر باشد، باطن بینی و باطن شناسی انسان بیشتر است.

عرض می کنم.

یک سری افرادی مثل يونس بن عبدالرحمن آدم هایی بودند که علیه این جریان قیام می کردند؛ نمی گذاشتند مردم جذب این جریان های باطل شوند. آنها هم به فکر خریدن ایمانش افتادند. وکیل دنیا خواه، يونس بن عبدالرحمن را خواست و گفت ده هزار دینار به تو می دهم و نمی گویم تو از فکر من طرفداری کن، فقط حرف نزن و در خانه بنشین! من حساب کردم ده هزار دینار معادل چندین میلیون امروزی می شود، مبلغ بالایی بود. یونس بن عبدالرحمن یک نگاهی به او کرد و گفت: علی بن ابی حمزه! آقایم امام صادق عليه السلام فرمود: وقتی در جامعه فتنه ای آشکار می شود-حالا فتنه ها مختلف است، یک روز سیاسی، یک روز فکری و یک روز دینی است - امام باقر و امام صادق علیهماالسلام فرمودند: « أَنَّهُمْ قَالُوا إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ عَلَى الْعَالِمِ أَنْ يُظْهِرَ عِلْمَهُ فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ سُلِبَ نُورَ الْإِيمَانِ »؛(1) عالم نباید در جامعه ساکت بنشیند، باید عليه بدعتها و ظلم ها و خیانت ها داد بزند، فریاد بزند. علی بن ابی حمزه! نه پول را از تو قبول می کنم و نه ساکت مینشینم. هر کجا بروم عليه تو تبلیغ می کنم. يونس بن عبدالرحمن یک یار امام است که به واسطه تقوى و يقين، امام سه بار بهشت را برایش تضمین کرد و به او فرمود من از تو راضی ام. آن یکی هم علی بن ابی حمزه است که حب دنیا و حب المال يقين او را فاسد کرد.

می فرماید: «رُسُلُهُمْ أَفِي اللَّهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»(1)؛ اشک منفی نیست، شک منشأ يقين است. شکل این است که آدم راجع به یک چیزی تردید می کند، می رود تحقيق و بررسی می کند حل می شود.

دکارت می گوید: شک منشأ راه بردن به حق و یقین است، اما «مريه» یعنی شبهه افکنی. امروز دشمنان دارند شبهه افکنی می کنند. سؤال اشکال ندارد، حتی در وجود خدا. مردی خدمت امام صادق علیه السلام آمد و گفت: آقا من منکر خدا هستم، من خدا را قبول ندارم. آقا با او بحث کرد و وجود خدا را برای او ثابت کرد. آن دیگری آمد گفت: آقا ما در جامعه به امام نیاز نداریم، قرآن و سنت کافی است! من امامت شما را قبول ندارم. امام نشست و با او بحث کرد و او را هم مجاب نمود.

افرادی می آمدند منکر رسالت پیامبر بودند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هم با آنها بحث می کرد. اما شبهه افکنی این است که آدم ذهن طرف را خراب کند. امروز سایت و شبکه ماهواره ای روی یک آیه، روی یک تاریخ، روی یک مسئله دست می گذارد و ذهن نوجوان و جوان را خراب می کند. او هم نمی آید سؤال کند. متأسفانه گاهی می بینی نمازش را کنار می گذارد، دینش را کنار می گذارد، در تشیع اش شک می کنند؛ این را مریه می گویند. قرآن به پیامبر هم می فرماید: «تَكُنْ مِنَ الْمُمْتَرِينَ»(2) خطاب به ما است، پیامبر که اهل مریه نبود. پس جدل و مریه و شبهه هم يقين انسان را از بین می برد.

بخواهید. هر چه به نماز اول وقت اهمیت بدهید، هر چه مطالعات شما در مسائل اسلامی قوی تر شود، هر چه توفیق زیارت و حضور در کنار معصوم بیشتر باشد، هر چه با خدا در دل شب داشته باشید، اینها يقين انسان را افزایش می دهد. انسان هایی که در دل شب برمی خیزند و اشک می ریزند، کسانی که به اهل بیت علیهم السلام متوسل می شوند و اهل دعا هستند، این ها هر روز بر يقينشان افزوده می شود. البته مبادی علمی و نظری اش هم جای خود دارد که باید پیموده شود.

ص: 121

العباس، شخصیتی است که صاحب معالي السبطین نقل می کند که حضرت زهرا علیهاالسلام یکی از وسایل شفاعتش روز قیامت، «یَدانِ المَقطُوعَتانِ مِن العَبّاسُ»؛ دو دست قطع شدهء ابالفضل العباس است.

چه مقامی و عظمت و ابهتی خدا به این شخصیت داده است! یک روز از دههء محرم اختصاص به او دارد، با این که ابا الفضل هم مثل همه شهدای کربلا شهیده شده و جزو آخرین شهداست، اما تاسوعا را به او اختصاص می دهند. چه مقامی خدا به او داده است که میان امامزاده ها ما کمتر امامزاده ای داریم که زیارت نامه اش از امام معصوم رسیده باشد، اما ابا الفضل العباس زیارتش از امام صادق عليه السلام رسیده. حتی روز عرفه، که امام حسين عليه السلام زیارت مخصوص دارد، ابا الفضل العباس هم زیارت مخصوص دارد. چرا خداوند این ابهت و عظمت را به این شخصیت داد؟

مسئولیت دارد اما در برابر چه؟

میشود «وَأَقِمِ الصَّلَاةَ»(1) نگاهتان به حرام می افتد، چشم بپوشید، حلال و طیب بخورید: «كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا »(2) حس مسئولیت در برابر خدا این است که آیات قرآن را مورد عمل قرار بدهید. این هم یک مسئولیت.

عبدالله انصاری در ک کرد. اولی الامر ائمه معصومین علیهم السلام هستند. شیعه و سنی این روایت را نقل کرده اند. ما در مقابل امام مسئولیت داریم، نمی توانیم بی توجه باشیم. این مسئولیت در زندگی ابالفضل العباس عليه السلام موج می زد.

رفت. جنگ نمایانی کرد. بعد هم وقتی می خواست به شهادت برسد، امیرمؤمنان عليه السلام بالای سرش حاضر شد، نگاهی به آقا کرد و عرض کرد: «یا امیر مؤمنان علیه السلام به من بگویید ببینم آیا از من راضی هستید؟ من وفای به عهد کردم یا نه؟ امیر مؤمنان علیه السلام خون را از چهرهء من نشویید، می خواهم با همین خونها محشور شوم و قیامت بگویم من مسئولیتم را در مقابل امام و حجت خدا انجام داده ام!(1)

این همان حس مسئولیتی است که روز بیستم ماه مبارک رمضان وقتی حجر بن عدی مقابل امیرمؤمنان عليه السلام آمد آقا پرسید: حجر، اگر یک روزی به تو بگویند از علی برائت بجوی چه می کنی؟ عرض کرد آقا قطعه قطعه بشوم، سوزانده بشوم، دست از حمایت شما بر نمی دارم! رشید هجری دست و پایش را قطع کردند. زبان میثم تمار و زبان این سکیت را از حلق کشیدند. میثم تمار را بر دار کردند اما هیچ کدام حاضر نشدند به امام زمان و حجت خدا در زمان خودشان خیانت بنمایند و از ایشان روی بگردانند. این مسئولیت در مقابل امام، وظیفهء مهمی است که ما باید به آن عمل کنیم.

یک مسئولیت مهم ما در مقابل ائمه این است که از ائمه جلو نیفتیم؛ این هم در صورتی است که امام را بشناسیم؛ زیارت جامعه کبیره را ببینید می گوید اگر کسی از شما جلو بیفتد یا عقب بماند خسران کرده، عمرش را به هدر داده است. همراه اهل بیت علیهم السلام باشید سلیقه و بدعت و خرافاتی از خودمان در دین اضافه نکنیم. این مسئولیتی است که ما در مقابل پیامبر و امام داریم

پرسیدند هدیه ات چیست؟ دیدند یک کتف (سر و دست) گوسفند را کباب کرده و به عنوان هدیه برای پیامبر گرامی اسلام آورده است. یک شخصی آنجا بود به نام بشر بن براء. این شخص گرسنه و خسته بود. به هر حال نبرد خیبر تازه تمام شده بود. بی اختیار به طرف این گوشت رفت که هنوز پیامبر آن را نپذیرفته بود. یک تکه از این گوشت را کند و در دهانش گذاشت و شروع به خوردن کرد. امیر مؤمنان عليه السلام به او فرمودند: از پیامبر جلو نیفت، بی احترامی نکن، هنوز که پیامبر این هدیه را قبول نکرده است! به جای این که حرف حضرت را گوش کند، دست برد یک تکهء دیگر از این گوشت را کند و گفت حالا مگر طوری می شود؟ مگر العياذ بالله رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بخیل است؟ حالا دو تا تکه از این گوشت را هم من خورده باشم! همین طور که مشغول این گفت و گو و بگومگو با امیر مؤمنان عليه السلام بود. یک دفعه سر گیجه گرفت و روی زمین افتاد، چون این گوشت مسموم بود.

زن یهودی به شدت گوشت را مسموم کرده بود برای این که پیامبر اکرم را از پا در بیاورد. این شخص به اثر سم این گوشت از دنیا رفت. جنازه را به مدینه آورد. وقتی خواستند به خاک بسپارند، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: امیر مؤمنان علیه السلام از او اظهار رضایت کند، چون با علی گفت و گو و مخالفت کرده. امیر مؤمنان علیه السلام آمد کنار جنازه فرمود: تو آدم خوبی بودی، اهل نماز شب و تدین بودی، اما میدانی این جزای چیست؟ جزای بی احترامی به پیامبر، پیش افتادن از پیامبر، عدم رعایت مسئولیت در مقابل پیامبر است! این باعث شد که تو این طور جانت را از دست بدهی.(1) قرآن کریم در اول سوره حجرات می فرماید: «لَا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ»(2)؛ مردم هیچ گاه از خدا و پیامبر جلو نيفيتد، رعایت حریم و ادب در مقابل پیامبر اکرم و ائمه معصومین علیهم السلام را بنمایید. این سومین مسئولیت که ما داریم.

ص: 128

بیاموزد و تعلیم قرآن و تعلیم معارف دین داشته باشد.

امام باقر علیه السلام می فرمود: سراغ جوان هایتان بشتابید! اگر شما آنها را جذب نکنید دشمنان شما جذب می کنند. امیرمؤمنان علیه السلام نامه ای در نهج البلاغه دارد که به تعبير بعضی از عزیزان اولين نامهء اخلاقی مکتوب است. این نامه را من توصیه می کنم دوستان ببینید چاپ و چند تا از بزرگان و دانشمندان اخلاق این نامه را شرح کرده اند. در این نامه که نامهء سی و یک نهج البلاغه است و حضرت آن را بعد از جنگ صفین به فرزندش امام حسن علیه السلام نوشته، آمده: پسرم این نامه از یک پدر پیر است، پدری که روزهای آخر عمرش است، پدری که دیگر آرزویی ندارد و دیگر در انتظار مرگ است، پدری که دنیا را پشت سر گذاشته به پسری جوان و پر آرزو می نویسد. در این نامه امیرمؤمنان عليه السلام مسائل اخلاقی بسیار زیبایی را برای فرزندشان امام حسن می نویسد.(1)

یکی از ویژگی های علما و بزرگان ما این بوده که همیشه نامه های اخلاقی برای فرزندانشان می نوشتند. لقمان برای فرزندش نصيحت داشت، انبيا به فرزندانشان نصیحت داشتند، امیر مؤمنان عليه السلام به فرزندانش نصيحت داشت. بعضی از علما نیز چنین بوده اند. حضرت امام خمینی رحمه الله در کتاب نامه های عرفانی نامهء بلندی به سید احمد آقا نوشته اند و سفارش هایی راجع به مسائل اخلاقی به ایشان می کنند. انسان نمی توانند نسبت به فرزندش بی تفاوت باشد.

چرا فرمودند: فرزندان را از هفت سالگی به نماز امر کنید؟ مگر بچه تکلیف دارد که امرش کنیم؟ می دانی چرا، دلیلش را برایتان بگویم: انسان شخصیتش با عادت شكل می گیرد. هر چیزی را عادت کرد بعداً ممکن است علمی و برهانی شود؛ ولی قبل از علمی و برهانی شدن،عادت است. شما ببینید بچه های اهل سنت کنار پدرانشان می ایستند دست بسته نماز می خوانند، بچه های ما دست باز می خوانند آن آقا کلیسا می رود با پدرش در کلیسا انجیل می خواند. طبق تربیت پدرش رشد کرده، بعد که به سن بلوغ می رسد، خودش تحقیق و بررسی کند. اما قبل از این که آن مبانی برهانی در کار اسلام بیابد، می گوید شما

ص: 130

بچه ات را به کار خیر عادت بده، چون على علیه السلام فرمود: «اَلْعَادَةُ طَبْعٌ ثَان»(1)؛ عادت طبیعت ثانوی برای بچه می سازد، اگر بچهء هفت ساله را شما به نماز امر کردی، خود به خود نماز خوان بار می آید. پیامبر اکرم رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «وَيْلٌ لِأَوْلَادِ آخِرِ الزَّمَانِ مِنْ آبَائِهِمْ»(2)؛ وای بر بچه های آخر الزمان از پدرانشان. گفتند: یا رسول الله، پدرهای مشترک را می گویید؟ فرمود نه، پدرهای مؤمن را! پدرهای متدین نگران دنیای بچه شان هستند؛ بچه مریض شود یک شب خوابشان نمی برد؛ بچه نمرهء کم بیاورد چند بار تا مدرسه می آیند و می روند، کلاس های تقویتی، چنین و چنان، اما نسبت به حجاب و درس و رفیق بچه این که چه گوش می دهد، با چه کسی رفت و آمد می کند، بی اهتمام وبی توجه اند. یکی از مسئولیت های مهم ما مسئولیت در مقابل اولاد وخانواده است. اگر هر کس این مسئولیت را خوب انجام بدهد جامعه اصلاح می شود.

امروز که روز میلاد بابرکت ابا الفضل العباس است، ما به یکی از صفات آن شخصیت بزرگوار اشاره کردیم و آن صفت حس مسئولیت، در برابر خدا، پیامبر خدا و امام معصوم بود. در زیارت نامه اش هم می گوییم که عباس عبد صالح خدا بود: «الْمُطِیعُ للّه وَلِرَسُولِهِ وَلاِءمِیرِالْمُؤمِنِینَ»(3). در مقابل برادانشان امام حسن و امام حسین علیهماالسلام هم مطیع بود. وقتی در مقابل چشم عباس، بدن امام حسن تیرباران شد، ابا الفضل شجاع است، کسی است که در صفین آن گونه با شجاعت جنگیده، مگر می تواند تحمل کند که کسی به بدن برادر جسارت کند؟! دست به قبضهء شمشیر برد، اما بلافاصله امام حسین علیه السلام فرمود: برادرم، شمشیر را غلاف کن. برادرمان امام حسن عليه السلام وصیت کرده خون ریخته نشود، گفت: چشم. شمشیر را غلاف کرد. مطيع محض، در مقابل برادرش امام حسن و امام حسین علیهماالسلام بود. لذا

ص: 131

خدا این مقام و این عظمت را به عباس داده است که امروز باب الحوائج است؛ امروز حاجتمندان و گرفتارها به او متوسل می شوند و نتیجه می گیرند. این عظمت و ابهتی است که خداوند به این شخصیت شجاع، غيور، باوفا، هم به خودش و هم به خانواده اش داده است.

خدایا! به عظمت این افسر رشید و این برادر شجاع، برادری که پشتوانهء کامل برای امام حسين عليه السلام بود، قسمت می دهیم در این روز چهارم شعبان علاقهء همهء ما را نسبت به مکتب و مرامشان بیشتر کن و ما را از مکتب آنان بهره مند تر بساز.

ص: 132

خدا مأیوس شود. نسبت به هم بی تفاوت نباشید.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «مَن لَم يَرحَمْ لا يُرحَمْ»(1)؛ اگر کسی رحم نکرد مورد رحمت خداوند قرار نمی گیرد. کاسب بی رحم، راننده بی رحم، اداره بی رحم، پدر بی رحم، پسر بی رحم و ... مورد رحمت خدا قرار نمی گیرند. کسی که رحم نکرد خدا هم به او رحم نمی کند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: « مَنْ لَا يَرقَم مَنْ فِي الْأَرْضِ »؛ هر کسی که در روی زمین است به او رحم کنید، اگر کسی رحم نکند، «مَنْ فِی الأرْضِ» فقط انسان ها را شامل نمی شود؛ بلکه درخت، حیوانات، آب جاری، اشیاء و هر چه که در روی زمین است را شامل می شود. اگر شما به آنها رحم کردی، آنها هم رحم می کنند و الا « لَا يَرْحَمُهُ مَنْ فِي السَّمَاءِ »(2) آن چه در آسمان است به او رحم نمی کند. این که در قرآن کریم کلمه رحمت بسیار آمده است شانزده مرتبه در سوره مریم کلمه رحمت آمده است: « ذکر رَحْمَتِ رَبِّكَ عَبْدَهُ زکریا »(3) اصلاً از کلمه رحمت شروع شده است. در سوره حمد چهار مرتبه کلمه رحمت به کار رفته است: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ » . رحمتی که خودش می فرماید: « عذابی أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشاءُ وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَىْ ءٍ »(4) عذابم را به هر کسی بخواهم می رسد - حتى آن کسی که گناه کرده بخواهد می بخشد و رحتم عام و فراگیر است.

چطور می شود به این رحمت خدا رسید؟ راه های زیادی بیان کرده اند. خود خدا در قرآن بعضی از جاها بیان کرده است، می فرماید: استغفار کنید خداوند شما را می بخشد و رحمتش شامل حال شما می شود. قرآن بخوانید، قرآن رحمت است: « وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءُ وَ رَحْمَةُ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ لا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَساراً »(5) قرآن رحمت است، اهل

ص: 134

بیت علیهم السلام رحمت است، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رحمت است، اما یکی از مهم ترین و ساده ترین و در واقع گسترده ترین عوامل برخورداری از رحمت خدا رحمت به مردم است. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: شما به آن چه در زمین است رحم کنید، خدا هم به شما رحم می کند. کسانی که به خانواده و به اولادشان ظلم می کنند، کسانی که به مردم ظلم می کنند، مثلاً: راننده ای که پنجاه تومان از مسافر پول زور می گیرد، کاسبی که در انتقال جنس به مشتری و در مخفی کردن کالای مردم مروت و رحم را رعایت نمی کند و ... چطور این ها توقع دارند خداوند به آنها رحم کند.

رسید ؟! کار درستی نیست؛ انسان باید بداند کسی که قرآن در دست اوست نباید سراغ کسی دیگر برود و جای دیگر دنبال حقیقت بگردد.

ابوحاتم می گوید: راهب به مسلمان گفت: « أَعِظُكُمْ وَ فيکم الْقُرْآنِ وَ مِنْكُمْ مُحَمَّدٍ »؛ من شما را نصحیت کنم در حالی که قرآن در بین شما است، محمد صلی الله علیه و آله و سلم در بین شماست؟! بزرگانی داشتیم وقتی میخواستند فرزندشان را نصحیت کنند با آیات قرآن نصیحت می کردند. می خواستند وصیت نامه بنویسند با آیات قرآن می نوشتند.

سومین آیه ای که نوشته بود این است: «أَوَلَمْ نُعَمِّرْكُمْ»(1) ؛ پسرم! قرآن می فرماید: ما به هر کس یک مرتبه بیش تر عمر نمی دهیم. عزیزان! عمر دوباره تکرار نمی شود. قیامت هم می فرماید: «أَوَلَمْ نُعَمِّرْكُمْ»؛ آیا ما به شما عمر نداديم موعظه ببینید. با سه تا آیه پسرش را نصحیت کرد وقت نیست والا مواردی را ذکر می کردم که یک آیه قرآن چه تحولی ایجاد کرده است و چه کسانی را مسلمان کرده است.

جسمی را درمان می کند.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: من را خدا با قرآن آموزش داد؛ پس همه به هدایت قرآن نیازمندند، اما مراتب متفاوت است.

ماه رمضان یک شارژ باطری بود که بازده ماه این باطری باید ماشین وجود ما را روشن نگه دارد و ما را حرکت بدهد. حواس ما باید جمع باشد که مبادا این ماشین از حرکت بایستد. قرآن خواندن، ارتباط با مسجد، تقوا، دوری از گناه و ... که در ماه رمضان داشتیم این خاص ماه رمضان نیست بلکه در طول سال باید حفظ شود.

امیدوارم خداوند به همهء ما توفیق حشر و نشر با قرآن را عنایت بفرماید.

ص: 144

می شوند و در سوره مؤمنون می فرماید: «وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ»(1)؛ مؤمن از لغو و بیهوده گویی اعراض دارد؛ پس لغو و شادی با هم فرق می کنند، مرز فرح و سرور با گناه و لغو در یک جمله جداست.

من امروز می خواهم در آخرین روز از ماه مبارک رمضان درباره چند شادی که خوب و مثبت است برای شما از قرآن، صحبت کنم تا متوجه شویم کجا شادی خوب است. فرح مؤمن هنگام افطار است، وقتی مؤمن نماز شب می خواند شاد است و شادی و سرور دارد. وقتی که مؤمن به عهدش وفا می کند، بدهکاری اش را می تواند بپردازد، چکی دارد می تواند پاس کند، قول به کسی داده می تواند وفا کند، شاد می شود. شادی دیگر مؤمن به پایان رسیدن عملش است، مثلاً: وقتی در ماه رمضان توانسته یک ماه روزه بگیرد و مجلس برود و نماز بخواند و خودش را کنترل کند، وقتی عید می شود، شاد است. امام سجاد علیه السلام در روز عید می فرمود: «اِرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ»(2) با صدای بلند تکبیر و تهليل و تسبیح بگویید. پیامبر اکرم عید فطر که میشد از خانه بیرون می آمد و با صدای رسا تحلیل و تکبير و تسبیح و تقدیس داشت. شاد بودند از این که توانسته اند یک ماه رمضان را خوب پشت سر بگذارند. پس شادی در اسلام بد نیست اما باید محور آن را پیدا کنیم که کجا آدم باید شاد باشد. من چهار پنج تا از شادی های مثبت و خوب را میشمارم. اگر برسم، شادی های منفی را هم برایتان می گویم

نظامیان اسرائیلی از بین رفتند، این قدر فلسطینی ها پیروز شدند، این قدر در دنیا مسلمان شدند، چون خدا در قرآن می گوید: وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شکست می خورد منافقین خوشحال می شدند: «وَ فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلَافَ رَسُولِ اللَّهِ»(1) «وَإِنَّا إِذَا أَذَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِهَا ۖ وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ»(2)؛ پیامبر! تا یک درد و مصیبتی به تو می رسد، اینها خوشحال می شوند. پس خوشحالی بر پیروزی باطل نشانهء کفر و نفاق است، اما خوشحالی بر پیروزی حق نشانهء مسلمانی است. می گویند: یک نماز جمعه ای تشکیل شد که این قدر جمعیت داشت؛ امسال مردم این مقدار در طرح کمک به ایتام شرکت کردند، این مقدار بار از دوش هم، برداشتند، همین قدر که شما خوشحال شوید پاداش می برید. شما نتوانسته اید بیست زندانی را آزاد کنید، ولی شنیده اید کسی چنین کرده، می گویید الحمدالله، خدا پدرش را بیامرزد. این شادی ثواب دارد؛ چون شادی بر کار خیر است: «وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ بِنَصْرِ اللَّهِ »(3)

آینده هستند، اگر دل آنها بخواهد که با ما باشند، در ثواب کار ما شریک اند.»

جابر بن عبدالله انصاری وقتی روز اربعین به کربلا آمد، عرض کرد: «یا اباعبدالله ما با شما شریکیم چون ما دلمان می خواست با شما باشیم ولی نتوانستیم.» این که می گویند نیت مؤمن از عمل او بالاتر است،(1) یک معنایش همین است، یعنی این که انسان واقعاً دلش بخواهد کاری را انجام بدهد. من گاهی خدمت دوستان این مثال را می زنم می گویم: فرض کنید شما با خبر می شوید یک بیماری کنار خیابان افتاده، کسی هم نیست او را به نزد پزشک ببرد. بلافاصله می گویید من او را می برم و از او مواظبت می کنم. خانه می آیید و ماشین و پول بر می دارید، لباس عوض می کنید بروید این بیمار را به بیمارستان برسانید. اتفاقاً در این فاصله یک آقایی می آید با ماشین رد بشود، مردم دورش را می گیرند به زور این بیمار را در ماشینش می گذارند. او هم مرتب می گوید: کار دارم، نمی خواهم بروم! می گویند: نه آقا، ثواب دارد. سرانجام علی رغم میل باطنی و به دلیل رودربایستی با مردم بیمار را به بیمارستان می رساند. شما با آمادگی کامل می رسی، می بینی بیمار نیست. یک نفر دیگر او را برده است شما می خواستی و نشد، او نمی خواست به زور برد. شما ثواب می بری او نمی برد؛ چون انگیزه اش این نبود، در رودربایستی با مردم برد.

« أُبَشِّرُكَ بِالْجَنَّةِ » بهشت بر تو گوارا باد، گفت: بهشت چه صیغه ای است؟ من بهشت و جهنم را قبول ندارم! شما چه می گویید، خدا و پیامبر کیست؟ من آمدم تا پشت سرم حرف نزنند هشت تا مشرک را به درک واصل کرده بود، تیرانداز ماهری بود، بعد هم یک شمشیر شکسته ای را برداشت و به شکم خودش زد و گفت من حوصلهء مریضی و درد را ندارم، خودش را کشت و خلاصه همان طور که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: عاقبت او عذاب الهی شد؛ بنابراین یکی از جاهایی که ارزش دارد، انسان شاد شود شادی بر نصرت الهی است.

بخوانم: « قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ فَلْيَفْرَحُوا»(1)؛ یکی از جاهایی که خوب است آدم شاد باشد، آن جایی است که لطف خاص خدا شامل خودش یا شامل برادر مسلمانش شود. قرآن می گوید پیامبر بگو: « بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ فَلْيَفْرَحُوا»؛ فضل خدا دو نوع است:

1. نسبت به همه مردم؛ شبهای جمعه که در واقع شب مناجات با خدا و شب عید است، بسیار خوب است که انسان ده مرتبه این دعا را در شب عید و در شب هر جمعه بخواند: «يَا دَائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِيَّةِ يَا بَاسِطَ الْيَدَيْنِ بِالْعَطِيَّةِ يَا صَاحِبَ الْمَوَاهِبِ السَّنِيَّةِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ خَيْرِ الْوَرَى سَجِيَّةً وَ اغْفِرْ لَنَا يَا ذَا الْعُلَى فِي هَذِهِ الْعَشِيَّةِ»(2) ؛ عبارت «يَا دَائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِيَّةِ»، اشاره به آن فضل خداوند دارد که شامل همهء مردم می شود. خداوند می فرماید: «مَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا »(3) هر چه جنبنده در این عالم هست، دارد روزی می خورد، این فضل خداست. فرعون که می گفت من خدا هستم، روزی خدا را می خورد، قارون که می گفت همه چیز مال من است، روزی خدا را می خورد، موسی بن عمران هم که پیامبر خدا بود روزی خدا را می خورد. یک بار موسی بن عمران به خدا عرض کرد: می شود روزی فرعون را قطع کنی؟ خدا فرمود نه موسی، من روزی کسی را قطع نمی کنم، ولو کافر و مشرک باشد.

2. فضل خاص؛ خداوند در قرآن می گوید آن را به همه کس نمی دهیم: « ذلک فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعُ عَلِيمُ »(4). یکی از جاهای شادی همین جا است: « قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ فليفرحوأ » (5) گاهی این فضل و لطف خاصخداوندی در زندگیتان نصیبتان شده است. از جایی که فکر نمی کردید، مشکل زندگی تان حل شده است به این فضل، فضل خاص می گویند. هارون الرشید، به اعدام بی گناهی دستور أكيد داد. جوان

ص: 151

بی گناه را به حکم خلیفه به محل اعدام در کنار کوهی آوردند که گردن بزنند. این جوان گفت می گذارید من دو رکعت نماز بخوانم؟ گفتند: بخوان! دو رکعت نماز خواند سپس سر به سجده گذاشت و گفت: « الهي أَنِّي بِلُطْفِكَ الْخَفِيِّ نَجِّنِي »؛ خدایا تو را به لطف خفی ات می خوانم که مرا نجات دهی و از مرگ برهانی.

نوشته اند ناگهان طوفان شروع شد و گرد و خاک منطقه را گرفت به طوری که چشم، چشم را نمی دید. در این بین، این آقا فرار کرد، وقتی گردباد فرو نشست، دیدند نیست، هر چه گشتند پیدایش نکردند، پیش هارون الرشید برگشتند و گزارش دادند که قصه این است. گفت چه گفت؟ گفتند: این جمله را گفت: « الهي أَنِّي بِلُطْفِكَ الْخَفِيِّ نَجِّنِي ». .

گاهی خداوند عنایت می کند و کسی با یک موعظه، و یک واقعه به خودش می آید. برادران عزیز و خواهران گرامی! این ماه مبارک رمضان، یک لطف خفی است که شامل من و شما شد، الحمدلله، توانستیم سالم به پایان برسانیم، اما حفظ عمل، از اصل عمل مشکل تر است: « الْإِبْقَاءُ عَلَى الْعَمَلِ أَشَدُّ مِنَ الْعَمَلِ ».(1)

کربلا صحنه این فرجام سنجی است. عبيدالله بن حر جعفی از مکه با امام علیه السلام هم مسیر بوده، خیلی جاها خيمه اش نزدیک امام حسين عليه السلام بوده، اما نتوانست به کربلا بیاید. خود امام از او خواست ولی توفیق نیافت.(2) هرثمة بن سليم روز هشتم نهم محرم خدمت امام حسین علیه السلام آمد و عرض کرد: آقا من با پدرت امیر مؤمنان علیه السلام از کربلا رد می شدیم، پدرت این جا نشست و گریه کرد و گفت: روزی فرزند من این جا به شهادت می رسد، هر کس او را یاری کند، به بهشت می رود و هر کس او را یاری نکند عذاب در انتظارش است. سپس فرمود: این جا انسان هایی به شهادت می رسند که سابقه و نظیر ندارند. من خودم از لب های پدرت بیست و یک سال پیش که از نبرد صفین بر می گشتیم، این جا این حرف ها را شنیدم.

ص: 152

آقا فرمود: حالا ما را یاری می کنی؟ عرض کرد: نه یابن رسول الله ! من بچه های کوچک دارم، گرفتارم. سپس صحرای کربلا را ترک کرد و رفت.(1)

ضحاک بن عبدالله مشرقی از صبح عاشورا تا عصر عاشورا کنار امام حسین علیه السلام جنگید خوب هم می جنگید. گاهی امام او را دعا می کرد و می فرمود: خدایا! قوت بازو به او ده. بعد از ظهر عاشورا که فقط امام حسین علیه السلام مانده بود، آمد و گفت: آقا طبق قرارمان اگر اجازه بدهید من دیگر بروم، به اندازه ای که از من بر می آمد جنگیدم، یک اسبی را پشت این خیمه ها مخفی کردم بر می دارم و می روم. نایستاد و توفیق شهادت نداشت.(2) می خواهم بگویم این با عبيد الله بن حر جعفی فرق می کند، این یک مقدار ریزش داشته، اما آن خیلی ، اسبش را برداشت و رفت.

از آن طرف هم حر را دارید، حر برای بستن راه امام حسین علیه السلام آمده بود نه برای یاریامام اما رویش کرد و شهید شد.

مرحوم مجلسی (اعلى الله مقامه الشریف) در کتاب بحارالانوار نقل می کند: وقتی امام حسین علیه السلام فریاد زد: «هَلْ مِنْ ناصِرٍ یَنْصُرُنی»؛ دو جوان در سپاه دشمن بودند به نام های سعد و اباالحتوف. این دو به هم نگاه کردند و تصمیم به یاری امام گرفتند و فضل خاص خداوند شامل حالشان شد. سرانجام این دو نفر عصر عاشورا به امام حسین علیه السلام پیوستند و شهید شدند. این رویش است البته آمدن اینها و فضل خاص خداوند این ها پارتی بازی نیست! باید یک زمینه ای در انسان باشد. به نظرم می رسد که ادب حر، او را نجات داد؛ چون مؤدب بود؛ به امام حسين علیه السلام جسارت نکرد، تا امام حسین علیه السلام به نماز ایستاد، به او اقتدا کرد. جوانها، ادب، احترام والدین، خوش خلقی، و مانند آن موجب نزول لطف ویژه الهی می شود.

این که می گوییم: «اللّهُمَّ اجْعَلْ عَواقِبَ امُورِنا خَیْراً»؛ خدایا! عاقبت هایمان را به خیر کن و حسن عاقبت عنایت کن؛ به این دلیل است که تا پایان عمر در صراط حق ثابت قدم بمانیم.

ص: 153

دین خیلی زود در معرض خطر و شبهات قرار می گیرد. من همین الان که در مسیر می آمدم چند نفر دیدم که ایستاده بودند و راجع به همین عید فطر که برخی مراجع عيد اعلام کرده و برخی همچون مقام معظم رهبری (حفظه الله) هنوز عید اعلام نکرده بودند، جسارت و تندی می کردند. عزیزان من! بالاخره هر کسی برای خودش یک حجت شرعی دارد. باید برای آن شخصیت اول ماه شوال ثابت شود تا اعلام عيد کند. برای رهبر معظم ثابت نشده، برای خیلی شخصیت ها ثابت نشده، تکلیف چیست؟ تا برای شما ثابت نشده، شما روزه اید، اما برای کسی که ثابت شده، عید است. آن کسی که عید برای او ثابت شده، پیش خدا حجت شرعی دارد و برای آن کسی که ثابت نشده، پیش خدا حجت شرعی دارد.

یک وقت خدای ناکرده موجب بيان الفاظ و کلمات که خدا نمی پسندد نشویم. على علیه السلام فرمود: «رُبَّ كَلِمَةٍ سَلَبَت نِعمَةً ، و جَلَبَت نِقمَةً »(1)؛ چه بسا یک کلمه، یک ماه روزه و تلاش و زحمت را بر باد می دهد. با یک کلمه پشت سر یک مرجع اعتقادات انسان به خطر می افتد. لذا یکی از جاهایی که انسان باید شاد باشد، زمان آمدن فضل و عنایت و لطف خداست.

یک چند روز به عنوان غدیر دهه ولایت اعلام شود؟ چرا این بحث را در کتاب ها مطرح می کنند؟ دو شبهه را مطرح می کنند: 1- ضرورت پرداختن به غدیر چیست؟ 2- این بحث شاید اختلاف برانگیز و فتنه انگیز هم باشد و حساسیت ایجاد کند؟! به هر حال اکنون صدها میلیون مسلمان در دنیا پیرو مکتب غدیر نیستند؛ پیرو مرام و مکتب امامت نیستند، بلکه دنباله رو مکتب سقیفه و مکتب خلافت اند. دو مکتب و مدرسه بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شکل گرفت، یکی مدرسه خلفا و یکی مدرسه ائمه؛ یکی مکتب امامت و یکی مکتب خلافت؛ یکی تفکر غدیر و یکی تفکر سقفیه. حالا اصلاً کاری نداریم کدام حق بود و کدام باطل بود. گاهی این شبهه را در کتاب هایی که پخش می کنند، این طور می نویسند که امروز پرداختن به آن فتنه انگیز و اختلاف برانگیز است؛ بگذارید در همان زوایای تاریخ بماند تا در قیامت که «يَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ »(1) است، حقیقت آشکار می شود و همه حقها روشن می شود.

فرش؟ می خواهد اذان بگوید، حي على خير العمل بگوید یا نگوید؟ می خواهد حج برود؛ اعمال حجش را بر اساس نظر چه کسی منطبق کند؟ سخن امام باقر و امام صادق علیهماالسلام یا دیگران؟ پس اولین مسئله و ضرورت طرح غدیر همین است. غدير فکر مذهبی ما را شکل می دهد. من می خواهم مذهب انتخاب کنم، الان این مذاهبی که در اسلام است، مانند حنفیه، شافعیه، مالكيه، حنبلیه، شیعه و گرایش های جدیدی که در خود شیعه هست؛ کدام را انتخاب کنم؟ آیا در مسئله وضو، سخن ابو حنفیه برای من حجت است، یا سخن امیر مؤمنان؟ اصلاً من می خواهم در نماز بسم الله بگویم: آهسته بگویم، بلند بگویم یا اصلاً نگویم؟

فخر رازی در اول تفسیرش می گوید: امیر مؤمنان على عليه السلام بسم الله های نمازش را بلند می گفته، ولی فلانی و فلانی و فلانی آهسته می گفتند. در همین یک مسئله باید ببینم حرف چه کسی را باید گوش بدهم؟ بنابراین بحث غدیر، بحث انتخاب مذهب است، انتخاب احکام عملی و اعتقادات است؛ پس ضرورت دارد امروز مطرح شود.

است، مراجعه کنی؛ یعنی عالمی که حدیث و دین می فهمد. چه کسی گفته غدیر تنها یک قضیه تاریخی است؟ غدير قضیه اعتقادی است، گرچه تاریخی هم هست.

در غدیر نظریهء دوازده امام و اثنی عشری بودن، بنیان نهاده می شود. در غدیر است که بين غدیر و عاشورا و مهدویت و انتظار پیوند ایجاد می شود. از درون مکتب غدیر، مکتب انتظار و مکتب مهدویت بیرون می آید.

جای خودش هست مگر این که یکی بیایید و مذهب دیگری انتخاب کند، پس مقصود یکی کردن مذاهب نیست

ثانياً: اختلاف و فتنه بد است و همه قبول داریم ولی اگر به قیمت فدا شدن مذهب و دین باشد، باید بعضی از مطالب بیان شود، مثلاً: امیرمؤمنان عليه السلام بعد از بیست و پنج سال کناره گیری و خانه نشینی به خلافت رسید. مردم جمع شدند و ایشان بر سر قدرت آمد. اگر امیر مؤمنان با سه گزینه کوتاه آمده بود، جنگ جمل، صفین و نهروان عَلَم نمی شد، که این سه گزینه هم طلحه و زیبر و معاویه بودند. این سه آدم علمدار جریانات سیاسی هستند. اگر امام علیه السلام دو استانداری به طلحه و زبیر می داد و معاویه را هم در امارت شام إبقا می کرد، ولو به ظاهر مخالف عمده ای برای ایشان باقی نمی ماند.

حضرت می خواست مدیریت کل جامعه را داشته باشد، اصلاحاتش جدی بود، می خواست بیست و پنج سال روش گذشتگان را اصلاح کند، و به سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برگرداند.

حال پرسش این است که آیا حضرت نمی دانست حذف طلحه و زبیر جنگ آفرین است؟ نمی دانست برداشتن معاویه جنگ آفرین است؟ خودش فرمود: که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به من فرمود: این فتنه ها هست. سه جنگ و چند هزار مسلمان در جنگ صفین و در نهروان کشته شدند. اما حضرت اساس و مبنا را فدا نکرد. تقریب معنایش این است که به مقدسات همدیگر جسارت و توهین نکنیم و برای همدیگر احترام قائل باشیم. خود خدا در قرآن به اهل کتاب می گویند: بیایید با مسلمانان در مسائل مشترک اتحاد داشته باشد: « قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا إِلى كَلِمَةٍ سَواءٍ بَيْنَنا وبَينَکُم »(1)؛ پیامبر به اهل کتاب بگویید: هر دو خدا را قبول داریم-البته خدای اهل کتاب با خدای ما متفاوت بود، آنها جور دیگری قبول داشتند- اما در مقابل آنها جبههء بت پرستی بود. خط مسلمانان و اهل کتاب با خط کفر و شرک و بت پرست از هم جدا بود. اما قرآن کریم در عین حالی که می فرماید: به سمت مشترکات بیایید، در عین حال تثليث مسیحیت و عقاید نادرست و تحریف شده اهل کتاب

ص: 160

را نقد می کنند؛ لذا طرح مسئله غدیر نه تنها اختلاف برانگیز و فتنه انگیز نیست؛ بلکه عین حقیقت است، باید مطرح شود و باید همه مسلمانان حقیقت را بدانند.

چند سال قبل کنار بقيع جزواتی را به زبان فارسی پخش میکردند. یکی از اینها جزوه فارسی کوچکی درباره غدیر بود. نویسنده با سرقت تکه های حدیث و با چینش نادرست مطالب کنار هم این موضوع را وارونه جلوه داده بود. آنجا نوشته بود: امیر مؤمنان علیه السلام به همراه یارانش و نیز غنایمی که به دست آمده بودند از یمن بر می گشت تا حضرت خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمدند تا گزارش برگشت خود را بدهند، اصحاب شروع کردند غنیمت ها را بین خودشان تقسیم کردن! حضرت امیر برگشت و با ناراحتی و شدت، غنیمتها را پس گرفت و فرمود: چرا این کار را کرده اید؟ این کار حضرت امیر یک مقدار به این ها برخورد. یکی از اینها به نام بریده خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمد، گفت: یا رسول الله! على عليه السلام با ما این طور برخورد کرد. حضرت فرمود: « أَ لَسْتَ أولی بِكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ ؟!»؛ آیا من بر شما اولویت ندارم؟ گفتند: چرا، فرمود: « مِنْ کُنتُ مَوْلَاهُ فَعَلَى مَوْلَاهُ »؛ هر که من ولی او هستم، على عليه السلام هم ولی اوست. این جریان در تاریخ بوده، منتها داستانش با داستان غدیر جداست و ربطی به هم ندارد.(1) هیچ یک از کسانی که حادثه غدیر را نو ته اند، این دو جریان را به هم پیوند نداده اند. جریان بریده ربطی به جریان غدیر ندارد، و تازه خود آن جریان تأکید بر ولایت امیر مؤمنان علیه السلام است.

جوانی در هواپیما کنار من نشسته بود و این جزوه را خوانده بود و حرف های جزوه را باور کرده بود که پس از صحبت با او، متوجه مغالطه آنها شد. واقعاً با این شبهه افکنیها و با این ترسیم بد از مذهب شیعه، آیا ما باید ساکت باشیم؟ شیخ محمود شلتوت، مفتی و رئیس دانشگاه الأزهر مصر منابع شیعه را مطالعه کرد و آن فتوای تاریخی را داد. گفت: من منابع شیعه را دیده ام، تعبد و پیروی و تقلید از مذهب شیعه مانعی ندارد و بدین ترتیب نام خودش را جاوید و ماندگار کرد. بعد از او، شیخ عبدالرحمن نجار مدیر مساجد قاهره، دکتر محمد وهام از اساتید دیگر الأزهر و عده ای دیگر که فتوای شلتوت را تأیید کردند. یک عالم سنی

ص: 161

مصری فتوا به جواز تعبد و تقلید از مذهب شیعه در کنار چهار مذهب اهل سنت داد؛ چون مبانی را علمی یافت. پس چرا امروز دیگری می آید فتوای قتل می دهد؟ این کجا و آن کجا؟

پس غدیر حادثه ای است که مذهب برای ما تعیین می کند. مرحوم علامه امینی (رضوان الله تعالی علیه) در کتاب ارزشمند الغدیر که من توصیه میکنم جوانها، دست کم کتاب یک جلدی و خلاصه شدهء الغدیر را مطالعه کنند که به زبان فارسی هم ترجمه شده است. حدیث غدیر، حدیثی متواتر است؛ حدیث غدیر را یکصد و ده صحابی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و بیش از هشتاد نفر از تابعين نقل کرده اند. تابعين؛ یعنی کسانی که بعد از صحابه آمده اند. علامهء امینی در الغدیر بیش از سیصد و شصت عالم را نام می برد که در کتاب هایی مثل تاریخ بخاری، انصاب الاشراف، تاریخ بغداد، العقد الفريد و ... که همه از کتاب های اهل سنت است اصل غدیر را آورده اند؛ لذا چون در اصل غدیر نتوانسته اند خدشه وارد کنند، در محتوا خدشه کرده اند. در معنای مولا و در مفهوم حدیث غدیر دست برده اند.

مرحوم علامه امینی سی سال عمرش را گذاشت و الغدیر را نوشت و سندیت آن را ثابت کرد.

مدتی پیش یکی از عالمان وهابی گفته بود: بیایید الغدیر را جمع کنید! یکی دیگر گفت: الغدير را جمع می کنید، با کتاب های خودمان چه کار می کنید؟ علامه صدها کتاب اهل سنت را دیده و این کتاب را نوشته است. ما اصرار نداریم امروز کسی را به زور به پای مکتب غدیر بکشانیم و بگوییم تو بیا پیرو غدیر شو! حرف ما امروز این است که مذهب شیعه و امامت را تخریب نکنند. من دو سه تا شاهد از تمسک به جریان غدیر برایتان عرض کنم.

تبریک و تهنیت می گفتند. هر کسی می آمد با یک عنوانی تبریک می گفت. این هیأت وقتی وارد شدند یک مرتبه گفتند: « السَّلَامُ عليک يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ »! این کلمه مولانا، کلمه دقیقی بود. حضرت پرسید: از اصحاب پیامبر کسی بین شما هست؟ دوازده نفر گفتند ما از اصحاب پیامبریم: خذیمه، خالدبن زید، ابوایوب انصاری، عبدالله بديل، قيس بن ثابت، هاشم بن عتبه و ... فرمود: این نحوه تبریک و تهنیت شما بر چه اساسی است؟ گفتند: یا امیر مؤمنان ما در غدیر بودیم و شنیدیم که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: « مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فعلی مَوْلَاهُ »؛ ما به آن عنوان به شما مولا گفتیم که امروز شما ولایت و حکومت و سرپرستی دستتان است.(1) اصلاً در ذهن اینها کلمه مولا به مفهوم سرپرستی، ولایت و مدیریت جامعه بوده است.

بارها ائمه ما و خود امیر مؤمنان علیهم السلام به حدیث غدیر استشهاد کرده اند؛ در شورا، در زمان خلافت خلیفه سوم، در جمل و ... حضرت على علیه السلام به حدیث غدیر استشهاد کردند. صدیقه طاهره علیهاالسلام حضرت زهرا دختر پیامبر اکرم حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم وقتی خطبه را خواند فریاد زد: «اَنَسيتُم قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ »(2)؛ آیا سخن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را فراموش کرده اید؟! امام حسن مجتبی علیه السلام در گفت و گوی با معاویه فریاد زد و حدیث غدیر را یاد آور شد. ائمه نگذاشتند این جریان خاموش بماند.

حسین جمال می گوید: با امام صادق عليه السلام عازم مکه بودیم. نزدیکی های جحفه، منطقه غدير آقا فرمودند: مرکب را نگه دار! نگه داشتم، فرمود: می دانی این جا کجاست؟ این جا جایی است که جدم رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم دست امیر مؤمنان علیه السلام را بالا برد و فریاد زد: « مِنْ کنت مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلَى مَوْلَاهُ » ، و این جا جایی است که افراد با او بیعت کردند.(3) امام دارد ترویج و تبلیغ جریان غدیر را می کند. وقتی به منی می آید، به چهار جهت رو می کند و در هر جهتی سه مرتبه یعنی دو زاده مرتبه در حضور جمعیت فریاد می زند: « کان الْإِمَامُ بَعْدَ رَسُولِ

ص: 163

اللَّهُ صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ عَلَى بْنِ أَبِي طَالِبٍ ثُمَّ الْحَسَنِ ثُمَّ الْحُسَيْنِ ثُمَّ عَلِىُّ بْنَ الْحُسَيْنِ ...»

در کتاب مفاتیح الجنان امام هادی به مناسبت روز غدیر یک زیارت برای جدش امیر مؤمنان علیه السلام آورده که من تقاضا می کنم این زیارت را ولو دو صفحه اش را شده روز غدیر بخوانید. یک دوره استدلال امامت است. کسی که می خواهد غدیر را بشناسد، زیارت غدير امام هادی علیه السلام را بخواند که شیخ عباس می گوید: سندش را هم دیده ام سند خوبی دارد. تأكيد هم می کند که این زیارت فقط مال غدیر نیست، می توان هر روز و همه جا و از دور و نزدیک خواند.

بکشد، خود او باید توانمند باشد. این آیاتی که در زیارت غدیر، امام هادی علیه السلام به آنها استشهاد کرده، بسیار زیباست. می فرماید: علی جان! قرآن فضائل تو را بیان کرده است.

فتنه و اختلاف می رود، آیا عقل سلیم می پذیرد که نسبت به جانشین بی توجه باشد؟ اسلامی که برای وضو گرفتن چند حکم دارد، آیا کسی می پذیرد که برای خلافت و ولایت و جانشینی پیامبر، موضوعی با این جایگاه و عظمت، حکمی نداشته باشد یا پیامبرش سختی نگفته باشد؟

با مردم است. مردم دور امام را نگیرند تنها می شود. امام حسن عليه السلام بعد از جنگ ساباط، از کوفه به مدینه آمد و ده سال خانه نشین بود و معاویه هم حاکم شد. آیا امام حسن این ده سال امام نبود؟ مشروعیت امام محفوظ است، مقبولیت نیاز دارد؛ زیرا امامی که می خواهد با مردم کار کند، فرماندهی کند، نیاز به نیرو دارد. چطور می توان به نیرویی که بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم على علیه السلام را تنها می گذارد اعتماد کرد؟

اگر در غدیر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمد موضوع را مطرح کرد، خواست مقبولیت جا بیفتد نه مشروعیت. این اعتقاد ماست هیچ تعصبی هم روی این موضوع نیست، ادلهء ما نشان می دهد شما المراجعات سید شرف الدین را ببینید. نامه هایی که بین ایشان و شیخ سلیم، رد و بدل شده را بخوانید. مراجعات ترجمه فارسی هم دارد. بدون هیچ تعصبی هم بخوانید. ببینید یک عالم شیعه و سنی با هم ده ها نامه مبادله کرده اند. سرانجام شیخ سلیم می نویسد: ادلهء شما غير قابل انکار است و ادلهء شما ادلهء محکمی است. این حقایق است که غدیر را برای ما بر جسته می کند. غدير حادثهء دیروز نیست حادثهء دیروز و امروز و فرداست، باید تکریم و تجلیل شود؛ چون نسل امروز ما باید در پیوند غدیر مهدویت و انتظار را بیابد. امیدوارم خداوند به ما و شما توفیق شناخت مکتب امیر مؤمنان علیه السلام و تمسک به سیرهء آن حضرت را عنایت بفرماید.

خدایا! در دنیا و آخرت، خاندان ما را از قرآن و اهل بیت علیهم السلام جدا مگردان.

ص: 167

برای من منطقة بابرکت قرار بده(1).

شما ببینید که با بر کت است، مکه سرزمین کشاورزی نیست، اما خدا می گوید: «لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا»(2)؛ اما این سرزمین را مبارک قرار دادیم. شما روی زمین جایی به این بابرکتی سراغ دارید؟ سالی چند میلیون انسان دارد به این سرزمین لم یزرع می رود. وقتی حضرت ابراهیم زن و بچه اش را در سرزمین مکه گذاشت، دعا کرد:خدا اینجا را باعث خیر و برکت قرار بده! برکت حتماً به این نیست که کثرت داشته باشد. حادثهء عاشورا یک حادثه بابرکت است، ببینید چقدر در عالم تأثیر گذاشته! زهرای مرضیه علیهاالسلام نسلش یک نسل بابرکتی است، یک دختر بیشتر نیست، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که بعد از خودش پسر نداشت، اما این همه سادات، می گویند ما از نسل حضرت زهرا علیهاالسلام هستیم. آیا یک نفر می گوید ما از نسل بنی امیه هستیم؟! بنی امیه هشتاد سال، یعنی تا سال 132 هجری حکومت کردند. بنی عباس چند قرن حکومت کردند، اما یکی می گوید ما از نسل مثلاً بنی عباس هستیم؟ اما برکت را خداوند در نسل حضرت زهرا علیهاالسلام قرار داد. این آیه از قول حضرت نوح است وقتی سوار کشتی بود و روی آب داشت میرفت، همهء روی زمین را آب فرا گرفته بود. قرآن می گوید: به او گفتیم این دعا را بخوان: «وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلًا مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ»(3) نوح به سلامت و به مبار کی وارد خشکی شد.

برنج، گندم، جو یا حتی نهال درخت است - یک مشتش را بردار و سه مرتبه این آیهء سورهء واقعه را بخوان: « أَفَرَأَيْتُمْ ما تَحْرُثُونَ أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ »(1) این آیه می گوید مردم شما کشاورزی می کنید یا خدا؟ الان خشکسالی شده، این همه کاشتند در نیامده! خدا اگر آب ندهد که دیم عمل نمی آید. یک وقت می بینی محصول شما آفت می زند و همه اش از بین می رود، مردم شما فقط می کارید، خدا به زراعت بر کت میدهد. فرمود: سه مرتبه این آیه را بخوان، بعد بگو: « اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ حَبّاً مُبَارَكاً »؛ البته این دعاها را به فارسی هم می توان خواند. حالا من عربی اش را می خوانم، خدایا! این دانه ها را با بر کت قرار بده. آقا فرمود: زراعتت بابرکت می شود.(2) برکت، بحث بسیار مهمی است؛ أولاد به دنیا می آید؛ دعا کنید خدایا این فرزند، فرزندی با برکت و مبارک باشد.

مگر عمر حضرت زهرا علیهاالسلام چقدر بود؟ ولی بسیار برکت داشت! امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نوشتند خدا ان شاء الله بچهء با بر کتی به تو بدهد. شیخ صدوق به دنیا آمد، که خودش می گوید: « أَنَا وَلَدَتْ بِدُعَاءِ الْإِمَامُ عَلَيْهِ السَّلَامُ »(1)؛ من فرقم با بقیه این است که با دعای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به دنیا آمده ام. این فرد عمر بابرکتی پیدا کرد و آثار و کتاب های ارزشمند او همواره جزو منابع علما و دانشمندان است

لذا همیشه از خدا برکت را در چیزی بخواهیم. ابتدا داستانی برایتان بگویم بعد به این بحث وارد می شوم که چه چیزهایی برکت را می گیرد. این بحث مهم است؛ چون متأسفانه امروز عمرها، مال ها و برخی زندگی ها بی بر کت و سست شده است.

زندگی هایتان را بیشتر با صمیمیت اداره کنید. این حرف هایی که نباید با زن مشورت شود، با فضای دینی ما جور در نمی آید. شما زندگی امیرمؤمنان و حضرت زهرا، زندگی پیامبر و خدیجه کبری، زندگی انبیا و اولیای ما را ببینید، شخصیت های ما چگونه با همسرانشان برخورد می کردند؟ مقام معظم رهبری (حفظه الله) هم اخيراً فرمودند: «حقوق زن در خیلی از کشورها از جمله کشور خود ما خیلی جاها نادیده گرفته می شود.» همین شهدایی که شما تصویرشان را این جا و در سراسر کشور می بیند و روحشان حاضر و ناظر است، آنها را مادرانشان به جبهه فرستادند!

حنظله یک جوان است همسر اختیار کرده، زنش به او گفت: بلند شو جبهه برو! حنظله هم همراه مسلمانان به میدان جنگ احد آمد؛ البته خودش هم با همین شرط وارد خانه شد. از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم گرفت، آمد در میدان احد شهید شد. داماد یک روزه شهید شد. خانمش حامله بود. می خواهم برکت را برایتان بگویم: پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم دعا کرد: خدایا! نسل حنظله را بابرکت قرار بده. از حنظله یک پسر باقی ماند که نامش را عبدالله گذاشتند. ما خودمان فراوان داشتیم عزیزانی که خانم هایشان حامله بودند که به جبهه رفتند و شهید شدند. الان پسرهایشان هستند که اصلا پدرهایشان را ندیده اند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دعا کرد: خدا ان شاء الله به نسلت برکت دهد. عزیزان! خدا هشت پسر به این عبدالله داد؛ یعنی حنظله غسيل الملائکه یک پسر دارد با هشت تا نوهء پسری! بعداً در مدینه به خونخواهی امام حسين عليه السلام قيام کردند و مروان را از مدینه بیرون انداختند که داستانش مفصل است. این همان برکت است.

عبدالله بن حنظله و شیخ صدوق بابرکت می شود. لذا از خدا برکت را برای عمرتان، اولادتان، زندگی مشتر کتان و کاسبی تان بخواهید. از زندگی ما اگر برکست گرفته شود، معنویت از زندگی ما می رود، عمر هست، مال هست، اما اثر در آن نیست. این قدر آدمها هستند پول دارند، یک مکه نمی توانند بروند، یک مشهد نمی توانند بروند، توفیق یک کار خیر پیدا نمی کنند، یک روضه برای امام حسین علیه السلام نمی توانند بگیرند!

مقام معظم رهبری (حفظه الله) اخيراً در سخنرانی فرمودند: امروز دشمن روی دو چیز

ص: 173

دست گذاشته و خوب هم دارد روی آنها کار می کند و اگر هم در این دو عرصه موفق شود، نیاز به جنگ نظامی نیست: 1- اعتیاد، 2- غریزهء جنسی. آن جوانی که پای کراک و پای شیشه می نشیند، این جوان نه مرد خوبی برای همسرش و نه پسر خوبی برای خانواده اش هست! می دانید الان علاوه بر متلاشی شدن جسمها، زندگی ها هم به خاطر این مواد مخدر جدید دارد از هم می پاشد؛ چقدر فرزندهای طلاق محصول این مواد مخدر است. امروز چرا دشمن از هروئین و از تریاک عبور کرده، آمده روی کراک و شیشه و قرص ها و مواد روان گردان سرمایه گذاری می کند؟ چون اگر این عرصهء اعتیاد تقویت شد، این جوان معتاد به مواد مخدر، چه موقع مبارزه می کند؟ چه موقع به خانواده اش می رسد؟ عواطف و احساسات از زندگی اش می رود. این یک بعدی که دشمن رویش دست گذاشته است.

بعد دوم غریزهء جنسی است. من در عراق بودم دیدم بعضی از این خانه های محقر درب ندارد، بعضی هایش دیوار ندارد و هیچ فضای راحتی در آن نبود، اما چهار - پنج تا دیش ماهواره روی بامش بود! تعداد زیادی از این ها مروج سکس و مروج مسائل فسادند. از این آقایی که پای این فیلم ها مینشیند دیگر توقع معنویت می توان داشت؟ توقع داری از «ایّاکَ نَعْبُدُ وَ ایّاکَ نَسْتَعین» و لذت ببرد؟ می خواهی از نماز احساس غرور کند؟ می خواهی از عبادت احساس معنویت کند؟

دشمن امروز روی بحث حجاب دست گذاشته است. امسال مشهد بودم، جوانی آمد گفت: شما چرا این قدر روی حجاب تأکید می کنید؟ بد حجاب ها که فاسد نیستند! گفتم من چه موقع گفتم که فاسدند؟ خیلی از بد حجاب ها هم مسلمان اند و هم نسبت به زندگی و شوهرشان حساس اند. پدر و مادر و همسرانشان و هم همراهشان هستند، ولی رعایت حجاب را نمی کنند. نمی گویم او مشکل دارد، اما این جوان مجردی که نگاهش به این مانتوی کوتاه و این شلوار لی تنگ و موهای بیرون خانم تو می افتد، وقتی تحریک شد، چه باید بکند؟ به این جوان 16 -17 ساله که نمی شود زن داد، شرایط جامعه طوری است که باید هفت هشت سال دیگر صبر کند، پس با او چه کنیم؟ شهوت او تحریک شد و راه درمان هم ندارد، تو باید پاسخ گوی عواقب و گناه او باشی.

ص: 174

خانم بدحجاب! من نمی گویم تو بدی، تو خوبی، من نمی گویم تو به خاطر این که آن جوان تحریک شود این طور بیرون آمدی، نه، ولی این امر طبیعی است، شما وقتی که دور باغت دیوار نکشیدی، بالاخره میوه اش را می آیند و می چینند، شما وقتی دور گنجت محافظ نگذاشتی، بالاخره دست به آن می رسانند، شما وقتی که مالت را حفظ نکردی، در شیشهء عطرت را باز کردی، بویش پخش می شود. من که نمی توانم جلوی این جوان را بگیرم. تو دانشجویی که با این وضعیت (بدحجاب)، وارد دانشگاه میشوی خوب این نوجوان تحریک می شود، تو هم در گناه او شریک هستی.

دشمن امروز روی دو چیز دست گذاشته: یکی اعتیاد و دیگری غریزهء جنسی. غریزهء جنسی بود که لشکر موسی علیه السلام را از هم پاشید؛ بلعم باعورا گفت: بروید زن هایتان را تزیین کنید، دخترانتان را تزئین کنید، بین لشکر موسی بفرستید، دیگر کسی مبارزه بکن نیست.(1) غریزهء جنسی بود که قوم سبا را از هم پاشید، حکومت عثمانی را از هم پاشید. امروز هم با عراق دارند همین کار را می کنند! شما ببینید در اکثر خانه های عراق ماهواره است، خانه را نساخته اول دیش ماهواره اش را می گذارد، بعد دیوار خانه را می کشد. دیگر کجا این جوان اهل مبارزه می شود؟ جوانی که پای چندین شبکهء عریان و سکس نشسته، کی می آید به آمریکایی ها کار داشته باشد؟ می گوید: بگذار نفت و هر چه می خواهند ببرند. در افغانستان هم همین کار را می کنند. من خودم خدمت آیت الله فاضل لنکرانی رحمه الله بودم. ایشان بسیار ناراحت بودند و فرمودند: «من از آن چیزی که در افغانستان و عراق ناراحتم این است که این ها می روند، اما فرهنگشان را می گذارند.» در کتاب ها دست می برند، در آثار آنها دست می برند. ترکیه مهد اسلام بوده، مسجدها و آثارش هست. ترکیه مهد حکومت عثمانی بوده، در حالی که امروز کسی جرأت ندارد با حجاب در دانشگاه وارد شود! یک دانشجوی خانم رشته مهندسی در ترکیه، در تلویزیون مصاحبه کرده و گفته بود: من الگویم امام خمینی رحمه الله است، من ایشان را دوست دارم نه آتاترک را. دانشجوی رشته مهندسی را از درس محروم کردند. چرا باید این طور باشد؟ چون مهد اسلام به مهد کفر و لائیک تبدیل شده است!

ص: 175

می شود؛(1) یعنی بروی خانهء پدرت بینی مثلاً: نسخه اش روی طاق است، برداری و بروی برایش بگیری، نه که 15 بار پدرت بگوید بابا این نسخه را بگیر! او دیگر « وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً » که نمی شود، « وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً » طبق فرمودهء امام صادق علیه السلام این است که نیازهای پدر و مادرت را شناسایی کنی و خودت انجام بدهی؛ البته پدر و مادرها هم باید شخصیت جوان ها را حفظ کنند. جوان شما شخصیت دارد، هویت دارد، نباید به او فحش بدهید، نباید ناسزا بگویید و او را تحقیر کنید.

جوانها، برادران و خواهران، خانواده ها، زن و شوهرها، پدر و مادرها، پدر و فرزندها! فحش در زندگی کسی بیاید، برکت از زندگی اش می رود. متأسفانه دیده می شود که گاهی در تصادفات، در برخوردها، در دیر شدنها، بعضی ها خیلی راحت زبانشان به فحش می چرخد! قرآن کریم می فرماید: « وَ هُدُوا إِلَى الطَّيِّبِ مِنَ الْقَوْلِ »(2)؛ با هم پاکیزه حرف بزنید.

سید جمال اسد آبادی وقتی از غرب برگشت، گفت آنجا اسلام دیدم ولی مسلمان ندیدم؛ مسلمان نبودند ولی قوانین اسلام را رعایت می کردند، اما این جا مسلمان دیدم، ولی اسلام ندیدم! آن کسی که در غرب زندگی می کنند، آن کسی که مقابل گاو خم می شود و می گوید گاو خدای من است، اگر دو تا فحش هم داد می گوییم خدایش گاو است، اما من و شما که موحد هستیم، من و شما که در زیارت امام حسین علیه السلام می گوییم: « طِبْتُمْ وَ طَابَتِ الْأَرْضِ الَّتِي فِيهَا دَفَنْتُمْ »(3)؛ شما پاکیزه اید و مدفنتان همه پاکیزه است. من و شما که می گوییم:

ص: 177

«السَّلاَمُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الصِّدِّیقَةُ الطاهِرة»؛ فاطمه جان! تو صداقت داشتی، تو پاکیزگی داشتی، یک بار حرفی نزدی که امیر مؤمنان عليه السلام ناراحت شود. اگر من و شما فحش بدهیم خیلی بد است. فحش زشت است، از مسلمان زشت تر است!

می فروشم. مردم هم حالا خیلی ضرر نمی کنند. گفت: زندگی ات چطور است؟ گفت: آقا وضعم بد نیست، اما مشکل دارم، بچه ام فلان است، زندگی ام فلان است، زنم فلان است، خودم فلانم. شروع کرد نالیدن.

بهلول خداحافظی کرد و به سراغ مغازهء پایین تر رفت. دید یک بنده خدایی آلک و غربال دستش است. این گندم و جو را تکان می دهد و خار و خاشاک و کاهش را می گیرد. گفت: چه کار می کنی؟ گفت: آقا مردم پول به من می دهند گندم می خواهند خار و خاشاک که نمی خواهند. من تمیز می کنم یک کیلو گندم دست مردم می دهم. گفت آقا زندگی ات چطور است؟ گفت: الحمدلله، زیاد وضع مالی خوبی ندارم، اما بر کت دارد اولاد خوب دارم، صفا و معنویت در زندگی دارم ... بهلول نزد هارون برگشت و گفت: بازار محسب و بازرس نمی خواهد خدا خودش حسابگری می کند.

را از زندگی انسان می برد. استخفاف به نماز؛ یعنی نماز صبحش را وقتی می خواند که میخواهد قضا شود. نماز عصرش را موقع غروب آفتاب می خواند. نسبت به قضا شدن نمازش بی توجه است.

عزیز من طبق احادیث، استخفاف و سبک شمردن نماز پانزده اثر منفی در زندگی آدم می گذارد یک موردش این است: «يَرْفَعُ اللَّهُ الْبَرَكَةَ مِنْ عُمُرِهِ وَ يَرْفَعُ اللَّهُ الْبَرَكَةَ مِنْ رِزْقِهِ »؛ خدا برکت را از مال و رزقش می گیرد. جوانها! به نماز اهمیت بدهید، اگر خوب نماز خواندید «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ»(1)؛ جلوی اعتیاد را می گیرد، جلوی فحشا و منکر را می گیرد.

به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم گفتند جوانی است که نمازمی خواند اما گناه هم می کند. فرمود: در آخر نمازش بر گناهش پیروز می شود، غصه نخورید. اگر نماز می خواند گناه هم می کند، خدا در قرآن می فرماید: نماز بر گناه پیروز می شود کم کم کنار می گذارد. لذا مؤمنی که روزی پنج مرتبه نماز می خواند، در واقع خودش را تطهیر می کند و نجات می یابد: «اَلصَّلاَةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِيٍّ»(2). نماز نور چشم پیامبر بود، نماز آخرین سفارش همهء اوليا بود. ابراهیم پیامبر زن و بچه اش را در سرزمین مکه گذاشت، در جایی که نه آب بود و نه غذا بود و نه امکانات، اما نگفت: خدایا آبشان بده، نانشان بده، بلکه گفت: خدا این ها را

ص: 180

این جا گذاشتم «لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ»(1)؛ تا نماز را برپا کنند. لقمان به پسرش می گوید: «يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ»(2) ؛ پسرم نماز را بپادار! نماز برای خدا سودی ندارد؛ چون همه عالم دارند خدا را تسبیح می کنند: «يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ»(3) نماز برای من و شما سود دارد، جوی اگر به دریا وصل شد برای خودش سود دارد. اگر شما خودت را به این دریای بی کران عبادت وصل کردی، خودت با تعبد رشد می کنی.

جوانها به نماز تان اهمیت بدهید، خدا می داند رشد و ترقی پیدا می کنید، در زندگی تان معنویت پیدا می کنید. نماز افسردگی را می برد: «أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»(4) الكسيس کارل یک پزشک و دانشمند مسیحی است یک کتاب به نام نیایش دارد، یک کتاب به نام انسان موجود ناشناخته دارد. در کتاب نیایش می گوید: نماز و دعا انبار معنویت است، انبار انرژی معنوی است، انسان وقتی وارد نیایش بشود، تقویت روحی می شود. همهء مشکلات غذا و خواب نیست، همهء مشکلات خانه و مسکن نیست، انسان یک مقداری هم باید به مسائل معنوی اش برسد.

این امام غایب ثمره اش برای مردم چیست؟ جواب: امام برای شما دعا می کند، دعایش به زندگی شما برکت می دهد. دوشنبه و پنجشنبهء هر هفته اعمال ما را پیش امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می برند، امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نگاه می کند؛ پس امام ناظر اعمال ماست. به درد شما دردناک می شود؛ به شادی شما شاد می شود. به وجود امام علیه السلام عالم استقرار دارد، به برکت وجودش خداوند به جامعه احسان می کند، مثل خورشید، خورشید حتی اگر پشت ابر باشد اثر دارد، باز هم روز است، اما دیده نمی شود. امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ظاهر نیست، اما حاضر است، مثل نیروی جاذبهء زمین. الان نیروی جاذبه اثرش برای شما چیست؟ اگر نبود می توانستید این جا بنشینید؟ نه، نیروی جاذبه عامل استقرار است. «لَولا حُضُور الْحاضِرِ، وَ قیامُ الْحُجَّةِ بِوجُودِ الناصِرِ»(1)؛ امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف باعث استقرار زمین و برکت زمین است. برای شیعیان دعا می کند، پرونده های مردم را کنترل می کند و امید به مردم می دهد. همین قدر که انسان انتظار یک منجی را دارد، موجب امید در زندگی می شود.

حرف بی ربط می زند، با آن که حرف خدایی می زند، همه را این قطار دارد به سمت مقصد می برد و نمی ایستد. قطار عمر دارد می رود، حداکثر یک قرن دیگر هیچ یک از این جمعیت روی زمین نیست. همهء ما رفته ایم، کما این که صد سال پیش هیچ کداممان نبودیم، صد سال دیگر هم نیستیم، این کره زمین میلیونها آدم را برده و آورده. ما هم نباشیم، این قطار دارد می رود خوشا به حال کسی که در این حرکت سیرش به سوی خدا باشد، «ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً»(1)؛ رابطه تان را با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و با خدا قوی کنید تا خداوند هم به شما بر کت و توفیق بدهد.

ص: 183

وقتی برادران حضرت یوسف به نزدش آمدند و او را شناختند و فهمیدند اشتباه کردند، گفتند: برادر تو به ما نگاه نکن تو ما را ببخش تو عزیزی، تو بالایی، درست است کار ما زشت بوده ولی تو زشتی ما را نادیده بگیر. حضرت یوسف گفت: «لا تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكُمْ وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ»(1)؛ خدا هم ان شاء الله شما را می بخشد؛ چون خدا ارحم الراحمین است. وقتی برادران یوسف می خواستند به نزد یوسف بروند، از یعقوب خواستند برادر دیگرشان را هم با آنان بفرستد، برادری که از مادر با یوسف یکی بود. قبلاً یکی را فرستاده و به فراقش مبتلا شده بود. اصرار کردند و گفتند: خودمان مراقبش هستیم، این دفعه اتفاقی نمی افتد. با این که وعده دادند و گفتند: ما ضمانت می دهیم، يعقوب وقتی دست برادر یوسف، بنیامین را در دست برادرانش گذاشت، گفت: «فَاللَّهُ خَيْرٌ حَافِظًا وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ»(2) . وقتی عزیزی از عزیزانتان می خواهد به مسافرت برود، خوب است شما هم مانند يعقوب نبی این آیه را بخوانید.

من سه شاهد مثال برای کلمه « أَرْحَمَ الرَّاحِمِین » که آوردم که در حدیث هم داریم اگر کسی سر به سجده بگذارد و هفت مرتبه بگوید: «يااَرْحَمَ الرَّاحِمينَ.» خداوند پس از هفتمین بار خطاب می کند: «أَنَا أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ» که چه خواسته ای داری؟ این کسی که صدایش می کنی، منم، « قُلْ حَاجَتَكَ »؛ پس حاجتت را بخواه. لذا وارد شده قبل از دعا هفت مرتبه «یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین» بگویید مخصوصاً در سجده.

الضَّالِّينَ»؛ خدایا ما را جزو گمراهان قرار نده. گمراهی چند معنی دارد: یک مصداق گمراه کسی است که بگوید خدا دیگر ما را نمی بخشد و رحمتش را شامل حال ما نمی کند.

خداوند می فرماید: « يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ»(1) از رحمت خدا مأيوس نشوید، یأس از رحمت خدا باعث ضلالت و گمراهی است.

عالم هم اگر نور باشد، یک کسی در زیرزمین تاریک برود در را بندد، نور را نمی بینند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «اِنَّ لِرَبِّکُم فی اَیّامِ دهرِکُم نَفَحات، الّا فَتَعَرّضُوا لَها»(1)؛ مردم خودتان را در معرض رحمت قرار بدهید یک کاری کنید پر تو رحمت شما را بگیرد. ما که می گوییم: «وَ قُلْ رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ»(2)؛ یا « يَا رَبِّ ارْحَمْ ضَعْفَ بَدَنِي» نه من و شما، بلکه پدر و مادر من و شما، آدم و حوا وقتی از بهشت رانده شدند، گفتند: خدایا! ما بد کردیم، اشتباه کردیم خدا اگر رحمتت شامل من آدم و حوا نشود ضرر کرده ایم و جزو خاسرين هستیم: «رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِينَ»(3)

امشب من چند راهکار را برای جذب رحمت الهی خدمتتان می گویم.

گفتی حیوان، من را خسته کردی خودت را هم خسته کردی، ولی به تو رحم می کنم و کاری با تو ندارم. موسی! همان موقع ما تصمیم گرفتیم به تو نبوت بدهیم.

بشوی؟ « إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كانُوا إِخْوانَ الشَّياطِينِ »(1)؛ می دانید تبذیر؛ یعنی چه؟ تبذیر یعنی دور ريختن. چقدر ما در این کشور اسراف منابع اصلی داریم! بسیار بد است برای کشوری که این طور منابع نفت و گاز دارد محتاج کشورهای دیگر در واردات این فراورده ها باشد! یک مقداری حواسمان جمع باشد، یک مقداری توجه کنیم. « ارْحَمُوا مَنْ فِي الْأَرْضِ »؛ یعنی به درخت، به حیوان، به مواد غذایی، به خودت، به زن و فرزندانت رحم کن.

رحم کن تا بر تو رحم کنند.

زیادتر دادی خدا برکتش را بیشتر می کند. الله اكبر. ما اعتقادمان به این مسائل ضعیف است، آنقدر ترازو را میزان می گیری که یک میلیمتر پایین نرود! آنقدر در مسائل اقتصادی دقیق حساب می کنید!. این بیان آقا و مولای ماست، آقایی که همه ما ان شاء الله پیرو او هستیم.

من روایت دیدم نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: آدم های سهل البيع، سهل المعامله، آنهایی که در معامله راحت می گیرند، (در کرایه، در برخورد با زائر) خدا به او برکت می دهد.(1)

مخلوقات خدا رحم کنید تا خدا هم به شما رحم کند.

توصیه کرده، آن هم والدین است: « وَ أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً »(1)؛ دومین جایی که در کنار توحید سفارش شده، مسئله فامیل است. می دانید که دعواها، نزاع ها و کدورت ها ارزش ندارد. دنيا آنقدر طولانی نیستکه آدم ها چند سال با هم قهر باشند. دنیا آنقدر ارزش ندارد که آدم ها نسبت به هم کدورت و کینه داشته باشند. شما فرهنگ ائمه ما را ببینید. به همین آقا علی بن موسی الرضا عليه السلام توهین و جسارت و تندی می کنند، می بخشد. عفو و گذشت، رحمت را شامل انسان می کند. باعث می شود انسان در معرض و شعاع رحمت خدا قرار بگیرد.

وَأَنتَ خَیْرُ الرَّاحِمِینَ»(1)؛ مرحوم علامه طباطبایی می فرماید: این که اول سوره فرموده «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ»؛ مؤمنون رستگارند و آخرش می فرماید: بگویید « رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ » این ها با هم ارتباط دارد، ارتباطش هم این است که رستگاری مؤمنون فقط به این نماز و زكات و صفاتی نیست که در اول سوره آمده، به رحمت خدا هم هست، «فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ»؛ اگر رحمت و لطف خدا نباشد، «لَكُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرِينَ»(2) همه در خسران و زیان اند.

این که خدا در قرآن مرتب سخن از رحمت می کند: « التَّوّابُ الرََّحِيمُ»، « الرَؤُوفُ رَّحيمٌ»، «الغَفُوُر الرَحِیمُ»، نیازی به من و شما ندارد که بگوید بیایید، نه، خودش یک جا می فرماید: «وَ رَبُّكَ الْغَنِيُّ ذُو الرَّحْمَةِ»(3) خدای تبارک و تعالی بی نیاز با رحمت است و از همین رو هم صفت غنی را کنار رحمت آورده است؛ یعنی نیازی ندارد، شما نیاز دارید. اگر یک دریا، جوی و چشمه را به سوی خود فرا خواند، نیازی به آنها ندارد؛ اگر یک معلم یا استاد، دانش آموزان را به درس خواندن فرا خواند او نیازی ندارد، آنها نیازمندند و لذا عزیزان قرآن کریم می فرماید: هر کسی از رحمت خدا مأیوس شود گمراه است: «وَمَن يَقْنَطُ مِن رَّحْمَةِ رَبِّهِ إِلاَّ الضَّآلُّونَ»(4)

سؤالی را دیشب مطرح کردیم، مبنی بر این که چه کنیم رحمت خدا شامل ما بشود؟ چه کنیم تحت الشعاع رحمتش قرار بگیریم؟ چهار تا راه جلب رحمت را دیشب گفتم: رحم کردن به مخلوقات، اختلاف مردم را حل کردن، احسان کردن و گوش دادن به قرآن کریم، راه هایی بود که بیان شد و دیگر تکرار نمی کنم.

عزیزان! مأيوس از رحمت خدا گمراه است. اگر رحمت خدا نباشد، هیچ کسی راه

ص: 196

تزکیه و اصلاح را نمی تواند بپیماید. در ادامه، دیگر راه های جلب رحمت الهی را بیان می کنیم.

از یک ساختمان نیمه کاره ای، یک صخره بود، یک جایی که میشد ایستاد و نماز خواند، آقا فرمودند: ابراهیم همین جا بایست و اذان بگو! گفتم: صبر کنید اصحاب پشت سرند، می رسند، فرمود: نه، «عَلَيْكَ أَبَداً بِأَوَّلِ الْوَقْتِ»؛ این کلام آقا امام رضا علیه السلام را بنویسند و بالای ضریح امام رضا عليه السلام بزنند تا زائران عزیز بخوانند: بر شما باد همیشه به اول وقت. فرمود زود اذان بگو! اذان گفتم و آقا جلو ایستادند و دو نفری با هم نماز جماعت را برگزار کردیم.(1)

امام رضا علیه السلام در روایت دیگری فرمودند: نماز سه جور است: اول وقت، وسط وقت و آخر وقت؛ فرمود: در اول وقت، رضوان الله شامل نماز گزار می شود، وسط وقت، عفو و آخر وقت، غفران(2). معنای این حدیث این است نماز اول وقت علاوه بر ثواب خودش، جایزه ویژه ای هم دارد؛ این معنای رضوان من الله است. نماز وسط وقت ثواب خودش را دارد، بدون جایزه و نماز آخر وقت ثواب خودش را هم ندارد؛ از ثواب هم کمی کاسته می شود؛ چون مغفرت جایی است که می خواهد پوشش بدهد.

از امام صادق عليه السلام از آیهء «فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ»(3)؛ وای بر نماز گزار، سؤال شد منظور چیست؟ امام صادق علیه السلام فرمودند: «فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»(4)؛ یعنی نماز گزاری که اول وقت نمازش را نخواند، « تَأْخِيرُ الصَّلَاةِ عَنْ أَوَّلِ وَقْتِهَا غَيْرِ عُذْرٍ »(5)؛ اول وقت را رعایت نکند. يحافظون؛ یعنی کسی که اول وقت نمازش را بخواند. بینید این نماز

ص: 198

اول وقت چقدر اثر دارد. از امام هشتم پرسیدند: آقا نماز به چه دردی می خورد؟ بعضیها می گویند نماز را بخوانیم یا نخوانیم چه اتفاقی می افتد؟ « جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا مَعْنَى الصَّلَاةِ فِي الْحَقِيقَةِ »؛ آقا جانم فدای شما، نماز برای چیست؟ فرمود: نماز از طرف خدا رساندن رحمت به بنده است. بنده وقتی می گوید: الله اكبر، نزول رحمت شروع می شود، فرمود: « صِلْهُ اللَّهَ الْعَبْدُ بِالرَّحْمَةِ »؛ خداوند لايزال رحمت روی سر بنده می ریزد، وقتی نماز می خوانیم، شست و شو می دهد، اما از طرف بنده « الْوِصَالُ إِلَى اللَّهِ مِنَ الْعَبْدِ »؛ وصل شدن و اتصال به خداست، به شرط این که نماز، نماز باشد.

امام رضا علیه السلام به کسی فرمود: وقتی خواستی نماز بخوانی، در نظر بگیر که صراط مقابلت هست، بهشت سمت چپ و دوزخ در سمت راستت هست و خداوند هم ناظر است: « يَجْعَلُ الجنه عَنْ يَمِينِهِ وَ النَّارَ يَرَاهَا عَنْ يَسَارِهِ وَ الصِّرَاطَ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ اللَّهَ أَمَامَهُ »(1)؛ نماز به این نحو خوانده شود، فحشا و منکر را از بین می برد. به نماز اهمیت بدهیم تا رحمت خدا شاملمان شود. جوانها، نمازهایتان را اول وقت بخوانید،نمازهایتان را با آداب بخوانید، نمازهایتان را با شرایط بخوانید. جوانی را دیدم که با انگشتر طلا به نماز ایستاده، عرض کردم: این نماز باطل است، نه تنها باطل است، اصلا انگشتر طلا برای مرد حرام است!

ص: 199

خدا می بخشد، «عَسَىٰ رَبُّكُمْ أَنْ يَرْحَمَكُمْ»(1) خداوند رحمتش را شامل شما می کند. یک راهش هم استغفار است.

تفسیر و تحلیلش اشکالی ندارد. هر چند وقت، تفاسیری بر قرآن نوشته می شود. تفاسیر متعددی بر قرآن نوشته شده حالا یا درست یا نادرست. تفسیر و تحلیل قرآن چنین نیست که نشود نو باشد، نشود به روز باشد. صدها تفسیر بر قرآن نوشته شده شاید صدها تفسیر دیگر نوشته شود؛ چون هنوز هم راه دارد و جا دارد. حادثه کربلا هم این طور است؛ خود حادثه کربلا نه قابل کاستن است و نه قابل افزودن. اصلش باید بیان شود اما تفسير و تحلیل حادثه عاشورا تاکنون صدها کتاب و مقاله درباره اش نوشته شده و هنوز هم جا دارد کار شود. بعضی ها هم نادرست تحلیل کردند، بعضی ها به گونه ای حادثه عاشورا را تحلیل کردند که العياذ بالله امام حسین علیه السلام را گنه کار معرفی کردند؛ مثل قرآن که تفسیرهای ماتریالیستی دارد، تفسیرهای پوزیتویستی دارد، تفسیرهای صوفی گرایانه دارد و تفسیرهایی که آیه را از ظاهرش خارج کردند در تفسیر و تحلیل حادثه عاشورا خیلی حرف زده شده و خیلی هم هنوز جای حرف باقی است.

امشب که شب اول این جلسه است من دو تا مطلب را خدمت شما بگویم آن وقت بحث اصلی ام را ان شاء الله فردا شب خواهم گفت.

ولی دقت در عمل کم است، مثلا: خیلی ها در بازار خرید انجام می دهند اما کسی که دقت بکند این خرید چه قدر مطابق میلش است کم است.

می فرماید: علت این که قرآن نفرموده «وانظروا ما قدمت» بلکه فرموده « وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ »؛ تک تک دقت کنید که چه عملی برای قیامت می فرستید، دلیلش این است که این کار سخت و مشکلی است. همه کس این دقت را ندارد که وقتی نماز خواند دو دقیقه بعدش فکر کند این نماز چه قدر خلوص داشت؟ چه قدر صحیح ادا شد؟ چه قدر مطابق با دستور الهی بود؟ البته قرآن می فرماید: شما دقت بکنید یا نکنید قیامت ما به شما میزان صحت عملتان را می گوییم: «يُنَبَّأُ الْإِنْسَانُ يَوْمَئِذٍ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ»(1)در دنیا، دار انذار و توجه است ولی دار قیامت دار اخبار است. آن جا به شما خبر می دهیم چه کردید، ولی از شما می خواهیم دقت کنید که چه کردید.

این که از خدا تشکر کنم نعمت به من داده است. برای این که به خدا نزدیک شوم، برای این که قرآن فرموده نماز بخوانی فحشا مرتکب نمی شوی، نماز بخوانی منکر مرتکب نمی شوی، نماز بخوانی دیگر حریص نیستی: «إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا إِلَّا الْمُصَلِّينَ »(1)؛ برای این که قرآن می گوید نماز دو تا اثر دارد 1- آثار سلبی، 2- آثار ایجابی. اثر سلبی اش این است که جلوی فحشا و منکر را می گیرد، جلوی حرص و ولع را می گیرد. اثر ایجابی اش این است: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي »(2) یاد خدا می کنی آرام می شوی: «أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»(3)می پرسند: شما امشب مسجد آمدید برای چه بود؟ برای چه کسی نماز خواندی؟ می گویی: برای خدا. برای چه چیزی خواندی؟ تشکر از خدا، حریص نباشم، فحشا مرتکب نشوم و یاد خدا باشم.

البته ممکن است بعضی ها غیر از این جواب بدهند، بگویند: برای چه چیزی؟ بگوید: دوستم دستم را گرفت من را به مسجد کشاند. برای این که این تکلیف از گردنم برداشته شود، برای این که گفتند اگر نماز نخوانی جهنم می روی؟ برای این که گفتند اگر نماز بخوانی بهشت می دهند، حور العين می دهند و ... یکی ممکن است برای بهشت و حورالعين باشد و یکی ممکن است برای ترس از جهنم باشد. چگونه خواندی؟

حماد بن عیسی خدمت امام صادق عليه السلام آمد دو رکعت نماز خواند، وقتی سلام داد امام صادق عليه السلام فرمود: «مَا أَقْبَحَ بِالرَّجُلِ مِنْکُمْ»؛ چقدر زشت است پنجاه سال، شصت سال از عمر بعضی از شماها می گذرد هنوز یک نماز قشنگ و خوب نمی توانید بخوانید! حماد بن عیسی از اصحاب امام صادق عليه السلام است. ما امام صادق علیه السلام را ندیدیم او دیده و ارتباط داشته بود. گفت: آقا شما خودتان بخوانید ما ببینیم چه طور می خوانید! امام صادق عليه السلام بلند شد دو رکعت نماز خواندند كیفیتش را یاد گرفت.(4)

ص: 206

چهارده قرن است محرم که می شود پرچم های عزاداری بالا می رود، لباس های مشکی پوشیده می شود. در روضه ها، هیأت ها و دسته جات در سراسر دنیا یاد و نام اباعبدالله عليه السلام مطرح می شود، چرا؟! یک قضیه ای بوده تمام شده این همه قضیه در تاریخ پیش آمده، این همه آدم در تاریخ مبارزه کردند شهید و کشته شدند، چرا حادثه عاشورا باید تکریم شود؟ چگونه تکریم شود؟ در روایات و کلمات معصومین علیهم السلام به جواب این دو سؤال اشاره شده است که چند مورد را برایتان بیان می کنم

اسم حضرت آدم صفی الله گرفته شده است. این دو تا کوه نشانه الهی است باید بین آن حرکت کرد. 2-«وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ»(1)سابق وقتی مکه می رفتند با خودشان قربانی می بردند. الان هم که می روند در مکه قربانی می خرند و ذبح می کنند. سابق طرف از مدینه که می آمد یک شتری را با خودش می آورد علامت هم می گذاشت می گفت: این علامت نشانه این است که من این را بعدا در منی در ایام حج قربانی کنم؛ مثل این که الان بعضی شهرها رسم است گوسفندی را از روزی که به دنیا می آید می گوید این را می خواهیم روز عاشورا قربانی کنیم؛ از اول این را برای امام حسین علیه السلام علامت می گذارند. قرآن کریم می گوید: این شتری که برای اعمال حج علامت می گذارند قربانی شود از نشانه های خدا است. 3-«فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ»؛ مشعر از همین شعار می آید. مشعر الحرام نشانه خداست. بعضی از شما مشعر الحرام رفتید. مشعر یک بیابان است، شب تا صبح باید آنجا روی سنگ و خاک بخوابی. این بیتوته در مشعر مخصوص آن وقوف اذان صبح تا آفتابش واجب و جزو حج است.

چه طور مشعر نشانه خدا می شود؟ شتری که برای خدا قربانی می آورند نشانه خدا می شود؟ دو تا کوه نشانه خدامی شود؟ آن وقت پسر فاطمه در صحرای کربلا با عزیز ترین کسانش خونش روی زمین بریزد این نشانه خدا نیست؟ این مسئله باید فراموش شود؟ چرا عاشورا تجلیل می شود؟ چون از شعائر الهی است. اصلا عاشورا و اسلام به هم پیوند خورده اند. اسلام شناسی بدون عاشورا شناسی نمی شود. یکی از اشکالات مستشرقین همین است که وقتی راجع به اسلام کار می کنند، راجع به اسلام می خواهند کتاب بنویسند می خواهند اسلام را منهای تشیع و عاشورا بررسی کنند لذا گیر می کنند. اسلام شناسی بدون عاشورا اسلام شناسی نمی شود. پس چرا از حادثه عاشورا تجلیل می کنیم؟ چون از شعائر الهی است و شعائر الهی هم باید حفظ شود.

ص: 208

دوم این که حلال شما را حلال می دانم، حرام شما را هم حرام می دانم یک وقت انسان خدای نکرده حرام مرتکب می شود، اما یک وقت حرام را حلال می داند اولی هم بد است اما درمی خیلی بد است، مثلا: می گوید غیبت عیبی ندارد، ربا عیبی ندارد، این برای قدیم ها بود، رشوه اشکال ندارد و ... خودش برای خودش حکم صادر می کند. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به سلمان فرمود: سلمان! من می ترسم از آن زمانی که معروف منکر شود و منکر معروف میشود. این خطر است.

سوم این که انتظار فرج را می کشم؛ حالا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به دنیا نیامده، اما انتظار فرج و حکومت جهانی او را می کشم. امام باقر عليه السلام فرمودند: پیر مرد همین حرف های تو را یک کسی به پدرم امام سجاد علیه السلام مي زد، پدرم فرمود: نه تنها اهل بهشتی، بلکه قیامت همسایه ما هستی و در کنار پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام زندگی می کنی. این قدر این پیرمرد خوشحال شد عرض کرد: یابن رسول الله! می شود یک بار دیگر این حدیث را تکرار کنید. امام باقر یک بار دیگر تکرار کردند اشک در چشمان این پیرمرد حلقه زد، بلند شد امام باقر عليه السلام را بوسید و رفت. وقت میرفت آقا فرمود: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَلْيَنْظُرْ إِلَى هَذَا الرَّجُلِ »؛(1) هر کسی می خواهد یک چهره بهشتی را ببیند این آقا را نگاه کند. حالا این محبت چه طور میشود در دل ها قرار بگیرد؟ یک راهش همین جلسات است. چرا از عاشورا تجلیل میکنیم؟ می خواهیم محبت امام حسین علیه السلام در دل بچه هایمان جا بیفتد، در دل نسل هایمان رسوخ کند.

حادثه عاشورا تمام شده است اما درس اخلاص، شجاعت، توحید، رضا و تسلیمش موجود است.

ما می خواهیم از شکم حادثه حر بن یزید ریاحی برای آنهایی که گناه کردند درس بیرون بیاوریم که آقا اسلام توبه دارد، اسلام انسداد ندارد. باب مراجعه باز است. می خواهیم از شکم داستان زهیر بن قین این درس را بیرون بیاوریم که انسان امکان تغییر دارد، چنین نیست که هر کسی هر طوری به دنیا آمد همان طور هم از دنیا برود. على عليه السلام فرمود: «کم مِنْ سعید خُتِمَ لَهُ بالشقاوة وَ كَمْ مِنْ شَقِيٍّ خَتَمَ لَهُ بِالسَّعَادَةِ »؛ چه بسا آدم هایی که اولش شقاوتمند بودند اما آخرش سعادتمند شدند و همین طور برعکس. ما میخواهیم از شکم داستان مسلم بن عوسجه، داستان حبیب بن مظاهر درس وفا را بیرون بیاوریم. ما می خواهیم از داستان ابا الفضل العباس علیه السلام درس خیرخواهی و بصیرت را بیرون بیاوریم؛ به این دلیل تکریم و تجلیل می کنیم. چقدر قشنگ سروده این شاعر:

تأسیس کربلا نه فقط بحر ماتم است *** دانش سرای مکتب اولاد آدم است

از خیمه گاه سوخته تا ساحل فرات *** تعلیم گاه رهبر خلق دو عالم است

عاشورا دانش سرا است، عاشورا تعلیم گاه است، عاشورا تعلیم و تعلم است.

اصلی اش حذف می شود اگر گفت: می خواهید بر شیعه حاکم شوید دو بال عاشورا و انتظار را از شیعه بگیرید راست می گوید، شما کشورهای دنیا بروید ببینید چرا این روحیه در آنها نیست؛ چون انتظار که یک نگاه سبز است و عاشورا که یک نگاه سرخ، انتظار که یک نگاه پایانی است و عاشورا که یک نگاه آغازین است اینها را ندارند.پس چرا از عاشورا تجلیل می کنیم؟ به چهار دلیل: 1- تعظیم شعائر، 2- افزایش محبت، 3- فضیلت پذیری و درس گیری، 4- روحيه ظلم ستیزی

البته بیست تا سی علت دیگر هم ممکن است شما که پای منبر من نشستید در ذهن شما بیاید و در ذهن خود من هم شاید دلایلی است، منتها بنا نیست همه را عرض کنیم. گفتیم هر عملی روز قیامت به صحرای محشر می آید سه تا سؤال در مقابلش است: برای چه کسی انجام دادی؟ برای چه چیزی انجام دادی؟ چه طوری انجام دادی؟ برای چه عاشورا را تجلیل می کنی؟ به چهار جهت که بیان شد. برای چه کسی؟ برای خداوند؛ چون امام حسین علیه السلام برای خدا شهید شد.

یک دورانی مثل دوران امام سجاد علیه السلام عزاداری فردی بوده،مثل زمان امام صادق عليه السلام عزاداری رسمی شده، مثل زمان امام رضا علیه السلام اصلا مجلسی بوده که گاهی مأمون هم در آن شرکت می کرده است.

چطور از حادثه عاشورا تجلیل کنیم؟ 1- مجلس بگیرید. همین مجلس های خانگی، همین هیأتها، همین دور هم نشستن ها ثواب دارد، بالاخره در این مجلسها حديث خوانده می شود، آیه خوانده می شود، شعر خوانده می شود، ذکر اهل بیت علیهم السلام گفته می شود. دعبل خدمت امام رضا علیه السلام آمد، ابوعماره خدمت امام صادق عليه السلام آمد، اشعار خوانده شد و ائمه علیهم السلام گریه کردند و اشک ریختند.

باشی که با پیامبرمصاحفه می کنند؟ عرض کردم: چرا یابن رسول الله! فرمود: پس زیارت قبر جدم حسین علیه السلام برو! اگر زیارت قبر جدم حسین علیه السلام رفتی گویا زیارت خدا رفتی و با خدا صحبت کردی. (1)

در روایت دارد این آیه را امام رضا علیه السلام خواندند:« إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍ فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ»(2) این آیه، آخرین آیه سوره قمر است. بعضی ازمفسرین می گویند: سوره قمر با اضطراب آغاز شده و با آرامش تمام شده: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ ؛»اول سوره قمر بحث قیامت و سختی های قیامت است اما پایانش با آرامش: «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍفِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ»؛ ملیک و مقتدر دو تا اوصاف خدا است. در بعضی از نقل ها دیدم اگر انسان بگوید: «مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ»در کارها قدرت پیدا می کند. هر ذکری یک خاصیتی دارد. در روایات داریم، مثلا: « لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ »(3) غم را از بین می برد. «حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ»(4) ترس را از بین می برد. «أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ»(5) مکر و حیله را از بین می برد. در حدیثی داریم: امام رضا علیه السلام این آیه را خواندند: «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍ فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ»؛ فرمودند یک مصداق این آیه زائران قبر اباعبدالله علیه السلام هستند.(6)

کردن بر خاک کربلای اوست.

کسی که مکرم است معنایش چیست؟ یعنی خدا به او اکرام کرده و عزت داده و خیر کثیر و قدرت به او داده، خدا بلندش کرده نمی گذارد زمین بخورد. خدا او را نگه داشته و حامی اوست. « وَ مَنْ یهن اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ مُكرَمِ »؛(1) اگر کسی را خدا اکرام نکند، تمام عالم هم جمع بشوند نمی توانند بلندش کنند. اما خوشا به حال آن کسی که خدا به او اکرام کرده و بالايش برده است. یکی از آن گروهایی که قرآن می گوید: خدا آنها را بالا برده فرشته ها هستند.

2. راجع به حبیب نجار؛ وقتی که آن چند نفر آمدند برای خدا تبلیغ کنند مردم با آنها برخورد کردند، گفتند: شما دروغ می گویید و شوم هستید، آنها را مسخره کردند. حبیب نجار انسان متدینی بود، دوید گفت: اینها آدم های خوبی هستند به حرفشان گوش بدهید: «وَجَاءَ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ رَجُلٌ يَسْعَىٰ قَالَ يَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ»؛(2) گفت: با نماینده های حضرت عیسی برخورد نکنید و به حرفشان گوش دهید؛ چون حرفشان درست است. البته مردم گوش نکردند و حبیب نجار را کشتند. قرآن می فرماید: حبیب نجار از کسانی است که خدا او را بالا برد و اکرامش کرد: « قَالَ یا لَیْتَ قَومِي یَعلَمُونَ بِما غَفَرَ لي رَبِّي وَ جَعَلَني مِن المُکرَمینَ»(3) حبیب نجار از پیامبر صلی الله علیه و آله دفاع کرد. قرآن می فرماید: «غَفَرَ لی»اول گناهان حبیب نجار را بخشیدیم، «وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُكْرَمِينَ »که و بعد به او مقام دادیم. اول گذشته اش را پاک کردیم بعد بالایش بردیم.

3. راجع به کسانی که 9 صفت داشته باشند؛ سورۂ معارج را باز کنید خدا 9 تا صفت شمرده، می گوید: هر کسی این نه تا صفت را داشت: آنهایی که نماز می خوانند، به فقرا کمک می کنند، به عهدشان وفا می کنند، شهوت جنسی شان را حفظ می کنند و ... آخرش می فرماید: «أُولَٰئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ»(4)؛ این انسان ها مكرم هستند. امام حسين عليه السلام «أكرَمَ

ص: 218

مَقَامَکَ»است. در زیارت جامعه کبیره آمده: «الاَئِمَّةُ الرّاشِدُونَ الْمَهْدِيُّونَ الْمَعْصُومُونَ الْمُكَرَّمُونَ»؛ (1)اهل بیت علیهم السلام هم جزو مكرمون هستند. یک مقدار بحث را پایین تر بیاوریم. میدانید در مقابل اکرام اهانت است: «مَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ»(2) چه کسی را خدا اکرام می کند؟ چه کنم خدا من را بالا برد؟ در جواب سؤالات فوق من پنج تا روایت برای شما می خوانم که هر پنج تا هم از امیر مؤمنان علی بن ابیطالب علیه السلام است.

ساعت پیش در خانه بودی، سیصد درهم پیش خانمت گذاشتی گفتی این خرج خانه، فلان غذا را هم درست کن من دارم میروم ببینم این مرد حرف حسابش چیست؟

پیامبر صلی الله علیه و آله هم به ایشان و هم به دیگران معجزه نشان داد حرفها که تمام شد گفتند: «اِنَّکَ ساحِره»؛ تو جادو گر هستی. این را در واقع انکار حق می گویند. اگر کسی از حق دفاع کرد خدا اکرامش می کند. برادران، خواهران و جوانها! همین حادثه کربلا را ببینید. شخصی کتابی به نام چهره ها در کربلا نوشته است، یاران امام حسین علیه السلام را دسته بندی کرده به پیشگامان، زیانکاران، توبه پذیران و راه یافتگان. راه یافتگان؛ یعنی آنهایی که در کاروان امام حسين علیه السلام نبودند اما بعدا حسینی شدند. ده تا پانزده نفر را نام می برد. یکی از آنها یزید بن زیاد معروف به ابوالشعثاء است.

ابوالشعثاء زمانی که خدمت اباعبدالله علیه السلام آمد، گفت: آقاجان صد تا تیر با خودم آوردم می ایستم یکی یکی اینها را به دفاع از شما به قلب دشمن می زنم. امام علیه السلام هم دعایش کرد: خدایا! تیرهایش خطا نرود و خودش را هم اهل بهشت قرار بده. روی زانوهایش می نشست تیراندازی می کرد. صد تا تیر انداخت. خودش خدمت امام حسین علیه السلام گفت: آقا پنج موردش نخورد ولی نود و پنج موردش به هدف خورد.(1) تا توانست سواره جنگید وقتی نتوانست پیاده شد، شمشیر دست گرفت در میدان جنگ فریاد می زد:

أَنَا زیاد وَ أبی مهاصر *** أَشْجَعُ مِنْ لَيْثٍ العرين الْخَادِرَ

يَا رَبِّ إِنِّي للحسین نَاصِرُ *** وَ لَا بْنِ سَعْدٍ تارک مُهَاجِرُ (2)

خودش را معرفی می کرد فریاد می زد و از اباعبدالله علیه السلام دفاع می کرد. من طرفدار اباعبدالله علیه السلام هستم. من با عمر سعد متارکه کردم، من عمر سعد را کنار زدم و به امام حسین علیه السلام پیوستم. گفت و گفت خواند و خواند و بعد هم به درجه رفیع شهادت رسید. کربلا تشریف ببرید اسمش را بالا سر امام حسین علیه السلام نوشته اند. به آنجا می رسد که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در زیارت ناحیه مقدسه به او سلام می دهد: « إِذَا أَكْرَمَ اللَّهُ عَبْداً أَعَانَهُ عَلَى إِقَامَةِ الْحَقِّ »(3)این است. می خواهی خدا تو را بالا ببرد؟ یک راهش این است که از حق دفاع کنی و در مقابل ظلم سکوت نکنی. از حق دفاع کردن هزینه دارد. امروز کسانی که در مقابل کشتار غزه ساکت هستند کسی کارشان ندارد و کشورشان آرام است، اما آن کسانی که دفاع می کنند تحریم می شوند، هزینه باید بپردازند و برخورد با آنها می شود.

نامه سلمان به او رسید، مشاورانشان را جمع کرد، گفت: چه کنیم؟ گفتند: مبارزه می کنیم، ما قوت و قدرت داریم، سلیمانی باقی نمی گذاریم. اگر این زن می خواست به حرف آنها گوش بدهد بیچاره شده بود و کشور که از دست رفته بود هیچ، عده ای هم کشته می شدند. گفت: نه شما اشتباه می کنید من حضرت سلیمان را امتحان می کنم: « وَ انی مُرْسِلَةُ إِلَيْهِمْ بِهَدِيَّةٍ » ؛ هدیه ای را برایشان می فرستیم، « فَناظِرَةُ بِمَ يَرْجِعُ الْمُرْسَلُونَ »(1)؛ صبر می کنیم ببینیم پاسخ این هدیه را چه می دهد اگر گرفت و گفت بقیه اش را بفرست معلوم است باج گیر است، اما اگر برگرداند معلوم است برای خداست. هدیه را فرستادند، سليمان هدیه را برگرداند، فرستاده ها آمدند، دیدند این زن بساطش را جمع کرد بلند شد خدمت سلیمان آمد و گفت: «ظَلَمْتُ نَفْسِي»(2)؛ من بد کردم.

به آن آقا گفتم اگر با مشورت زن مخالفت می شد این جا مردم بیچاره شده بودند. این زن نظر داد و جامعه اش را نجات داد. دختر شعیب نظر داد، پدرش، حضرت موسی را به استخدام در آورد و ... زن زهیر نظر داد و زهر را به کربلا کشاند. خواهر موسی نظر داد، مادر موسی را آورند که موسی را بزرگ کند. من این سه تا چهار مثال را از قرآن و روایات برای او آوردم که یکی اش هم سوره نمل بود. قرآن کریم به خاطر دفاعی که بلقيس از سلیمان کرد، قرآن می فرماید: این شخص ایمان آورد و عاقبت به خیر شد. داریم شرح دعاهای زیارت عاشورا می گویم: «فَاسْئَلُ اللهَ الَّذِی اَکْرَمَ مَقَامَک»؛ حسین جان! خدا به تو مقام داد. ما چه کنیم مثل فرشته ها مكرم شویم: «بَلْ عِبادٌ مُكْرَمُونَ»(3) مثل حبیب نجار مكرم شویم: «وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُكْرَمِينَ»(4)؛ مورد اول این بود که از حق دفاع کنیم.

امیر مؤمنان عليه السلام فرمود: « مَنْ أَهَانَ نَفْسِهِ أَكْرَمَهُ اللَّهُ »؛(1) هر کسی با نفسش مبارزه کرد خدا او را بالا می برد. بعضی ها سؤال می کنند می گویند: چرا در قرآن بعضی جاها از انسان تعریف شده و بعضی جاها مذمت شده، مثلا: یک جا می گوید: « إِنَّهُ كانَ ظَلُوماً جَهُولًا »(2)؛ انسان ظالم و جاهل است. یک جا می گوید: « قِيلَ الْإِنْسانُ ما أَكْفَرَهُ »(3) مرگ بر انسان چه قدر نمک نشناس است. خدایا! انسان را خودت آفریدی چرا بر علیه او شعار می دهی؟ یک جا هم می فرماید: « لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِي آدَمَ »؛(4) انسان با کرامت، خليفة الله است. آدمی به جایی می رسد که فرشتگان هم به پای او نمی رسند.

من در جواب می گویم: انسان دو بعد دارد: 1- فطرت، 2- طبیعت. به لحاظ فطرتش با کرامت است و به لحاظ طبیعتش ظلوم و جهول است.شما یک غریزه داری خودت باشی و غریزه ات، ظلوم هستی؛ چون غریزه به تو می گوید: گناه کن، معصيت کن، نگاه کن، شهوترانی کن. به لحاظ فطرت باشی: «وَ فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها »؛(5) پاک هستی. فطرت و طبیعت دائما با هم درگیر هستند: طبیعت می گوید ببین، فطرت می گوید نبین، طبیعت می گوید خدا دو تا است فطرت می گوید یکی است، طبیعت می گوید: من را ارضاء کن پای این فیلم بنشین، پای این نوار بنشین، پای صحنه حرام بنشین، فطرت می گوید من را آلوده نکن، من پاک هستم. «کل مَوْلُودٍ يُولَدُ عَلَى الْفِطْرَةِ »؛(6) خدا من را پاک آفرید خدشه به من نینداز و من را از بین نبر.

در اندرون من خسته ندانم کیست *** که من خموشم و او در فغان و در غوغاست

امیر مؤمنان علیه السلام می فرماید: هر کسی بر طبیعتش غلبه کرد خدا اکرامش می کند.

ص: 223

به ندای نفست گوش نده! تا می گوید نگاه کن چشمت را روی هم بگذار، خدا تو را بالا می برد و چشمت نورانیت پیدا می کنند. تا چشمت به صحنه حرام می افتد سرت را به طرف آسمان بگیر خدا هم تو را بالا می برد. تا فحش می خواهد بر زبانت جاری شود، کنترل کن خدا به تو قول طيب و حکمت می دهد. تا لقمه حرام در زندگی ات می خواهد بیاید دوری کن، خدا هم به تو بصیرت می دهد. این ها اکرام الهی است. حکمت، اکرام الهی است: «وَلَقَدْ آتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ»(1) بصیرت، اکرام الهی است عزت، اکرامی الهی است، محبوبیت در جامعه اکرام الهی است. اکرام الهی این است: «إِنَّ اللَّهَ يُدافِعُ عَنِ الَّذينَ آمَنوا»(2) خدا از تو دفاع می کند.

امشب کنار حرم امام رضا علیه السلام باشم. همین که گفت ثواب زیارت امام رضا عليه السلام نوشته می شود. اما دیگری حرم امام رضا عليه السلام آمده نه حال دعا دارد، نه حال زیارت دارد. طرف نتوانسته کربلا بیاید اما اشک می ریزد، می گوید: حسین جان! « يَا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَكَ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِيماً »

محبت الهی اگر در دل انسان آمد محبت گناه می رود. محبت الهی اگر آمد محبت دنيا می رود. محبت الهی اگر آمد، محبت پدر و مادر و اولاد محبت عرضی و جلبی می شود. محبت الهی اگر آمد انسان از فرزندش می گذرد. محبت الهی اگر آمد امام حسین علیه السلام از علی اصغرش هم می گذرد.

برادر هستند که هر دوی آنها در سپاه خوارج بودند اما بعد از ظهر عاشورا بعضی از نقلها دارد توبه کردند و به سپاه اباعبدالله علیه السلام پیوستند. کسی که جزای بدی را با احسان و نیکی بدهد کرامت شامل حال او می شود.

تو شب دوم محرم بیا در مجلس امام حسین علیه السلام بنشین برای اباعبدالله اشک بریز و یاد حسین بكن به واسطه کرامتی که خدا به او داده به تو هم کرامت می دهد. آن وقت از خدا بخواه توفيق خونخواهی اش را به تو بدهد: « فَأَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِي أَكْرَمَ مقامک وَ اکرمنی بک وَ انَّ يَرْزُقَنِي طَلَبِ ثارك مَعَ إِمَامٍ مَنْصُورٍ »(1)؛ این اولین دعایی از زیارت عاشورا بود.

نمی شود.

کسانی که کربلا می روند گاهی من می گویم: حاجت های خیلی سنگینتان را کنار قبر اباعبدالله عليه السلام با او در میان بگذارید، مثلا: بگویید: خدا عاقبت به خیری، بهشت رفتن، همسایه پیامبر صلی الله علیه و آله در بهشت شدن، اما کارهای دیگر را از اصحاب او بخواهید: حبیب بن مظاهر، حر و کنار این ها از تک تک طبق آن ویژگی هایی که داشتند از این ها حاجت بخواهید، مثلا: حبیب! تو دعا کن محبت امام حسین عليه السلام در دل من بیشتر شود. حر! تو دعا کن خدا من را ببخشد! از این ها این کارها می آید، می دانید چرا؟ چون «اکرمنی بک» هستند. هفتاد و چند نفر روز عاشورا آمدند وصل به «اکرم مقامک»شدند: «اكرمنی بک»شدند، چون وصل به آن کسی شدند که خدا او را بالا برده و اینها هم بالا رفتند. « سَعِدَ مَنْ والاکم »، « فَازَ مَنْ تَمَسَّکَ بِکُم »؛(1) آن کسی که به تو وصل شود سعادتمند است.

ص: 228

یعنی مورد احترام باشم، زن و فرزندم تحویل بگیرند، دوستانم تحویلم بگیرند، در خیابان تحویلم بگیرند و روز قیامت هم آنجا سر گردان نباشم. «...فَلا تَفْضَحْني يَوْمَ الْقِيامَةِ عَلى رُؤُوسِ الأشْهادِ»؛(1) روز قیامت هم دست من را بگیرند با یک احترامی به بهشت ببرند. وجيه باشم؛ یعنی در دنیا مورد اعتماد باشم، مورد اعتبار باشم، و در آخرت هم وجیه باشم. وجيه بودن در آخرت بسیار مهم است؛ چون آن جا کسی به آدم محل نمی گذارد.

قرآن می فرماید: «يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ »؛(2) قیامت روزی است برادر از برادر فرار می کند، فرزند از والدینش فرار می کند. قیامت کسی نمی آید به شما بگوید من ثواب نمازهایم را به شما میدهم تا شما کارت راه بیافتد. من ثواب روزه هایم را به شما میدهم تا گیر نکنی؛ بنابراین می گوییم: خديا! ما را به واسطه امام حسین علیه السلام در دنیا و آخرت وجيه قرار بده. دو بار کلمه وجيه در قرآن آمده: یکی در سوره آل عمران و دیگری در سوره احزاب.

به دنیا آمد یک فرشته ای آمد بالش را به حضرت عیسی مالید و مسحش کرد و علت این که به او مسیح می گویند همین است؛ چون مسیح از مسح می آید.

عدهء دیگری می گویند: خدا یک فرشته ای را فرستاد تمام چهره و هیکل عیسی را مسح کرد و لذا مسیح مسحش تبرک شد، مسح روی سر مریض می کشید شفا می گرفت، مسح روی سر نابینا می کشید، شفا می گرفت، مسح روی مرده می کشید زنده می شد، با گل پرنده درست می کرد، فوت می کرد پرنده حرکت می کرد؛ البته وجوهی دیگری هم گفتند که من این یک وجه را اشاره می کنم.

عیسی به معنای یعیش؛ یعنی زنده که حضرت عیسی هنوز هم زنده است.یک جا در قرآن بیشتر کلمه « فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ » نداریم را و آن درباره حضرت عیسی است. عیسی وجیه در دنیا و آخرت بود می دانید یعنی چه؟ یعنی وقتی می گوید: « اللَّهُمَّ اجعلنی عِندک وَجِيهاً بِالْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ » همان دعایی است که درباره حضرت عیسی مستجاب شد و همان مقامی است که خدا به حضرت عیسی داده است. «وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ» شما از خدا با دم مسیحایی امام حسین علیه السلام می خواهید؛ یعنی خدایا! با دم مسیحایی حسین ما را هم مثل عیسی وجیه کن.

دومین جایی که در قرآن كلمهء وجیه آمده راجع به حضرت موسی است. بنی اسرائیل خیلی موسی را اذیت می کردند. این قدر آزارش دادند که خدا به مسلمان ها می گوید: شما یک وقت مثل آنها نباشید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسَىٰ»، «فَبَرَّأَهُ اللَّهُ »؛ خدا نگذاشت این اذیت ها به موسی برسد، موسی را نگه داشت؛ «وَكَانَ عِنْدَ اللَّهِ وَجِيهًا»(1)؛ ما که پیامبر مان را رها نمی کنیم، ما که اجازه ندادیم این اذیتها به او برسد. قوم بنی اسرائیل چه می کردند؟ هارون برادر حضرت موسی مرد، گفتند: موسی او را کشت. حضرت موسی از خدا خواست برادرش کمکش باشد، گفت: خدایا! «أَفْصَحُ مِنِّي» ؛ این زبانش از من بهتر و فصیح تر است؛ البته قبلاً بين آنها یک درگیری شده بود. به خاطر آن قضیه بنی اسرائیل

ص: 231

شایعه کردند که حضرت موسی برادرش را کشت.

آبروریزی خیلی بدتر از آزارهای جسمی است. این است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: هیچ پیامبری به اندازهء من اذیت نشد.(1) این ها همه اش آزارهای جسمی نیست؛ چون انبيا قبل از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بیشتر اذیت شدند. بعضی از انبیا را در میان درخت گذاشتند اره کردند قطعه قطعه کردند. خیلی از این ها همین آزارهای زبانی است. یک آدم این همه زحمت بکشد بعد به او مجنون، ساحر بگویند.

آبروی دیگران را بریزند، حرف برای دیگران در بیاورند، «عَذابٍ اَلیمٍ» در انتظار آنهاست. در قرآن گاهی «عَذَابٌ عَظِيمٌ» داریم؛ عذاب بزرگ، گاهی «عَذابٌ مُهِينٌ» داریم؛ عذاب خورد کننده، گاهی «عَذَابٌ أَلِيمٌ» داریم؛ عذاب دردناک. گناهت هر چه باشد عذابت مطابق با همان است اگر گناه بزرگ کردی، عذاب هم عظيم است، اگر گناه خورد کننده کردی عذاب مهين است، اگر دل کسی را به درد آوردی عذاب الیم است.

می فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ »؛ از امام صادق علیه السلام پرسیدند این آیه یعنی چه؟ فرمود: «مَنْ قَالَ فِی مُؤْمِنٍ مَا رَأَتْ عَیْنَاهُ»؛ کسی که چیزی را دیده و گوش هایش شنیده،پیش دیگران نقل کند، مثلاً بگوید: ما با فلانی یک سفر رفتیم نماز صبح خواب ماند، ما با فلانی یک سفر رفتیم پای فیلم نشست، با فلانی یک جایی رفتیم شراب خورد. « مَنْ قَالَ فِي مُؤْمِنٍ مَا رَأَتْ عَيْنَاهُ وَ مَا سَمِعْتَ أُذُنَاهُ كَانَ مِنَ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ فِيهِمْ عَذابُ أَلِيمُ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ »(1)؛ این شخص مصداق این آیه است. خیلی حواستان روی آبرو و حیثیت مردم جمع باشد.

تو و بين جهنم ایجاد شد.

اما محروم نمی آید - على علیه السلام پنج بسته خرما برای این شخص فرستاد، یک کسی آنجا بود گفت: یا امیر مؤمنان! یک بسته خرما هم برای او کافی است، چرا پنج بسته؟ حالا کمک را یک کسی دیگری دارد می کند، آن هم که دارد می گیرد یک کسی دیگر است؛ این آقانه کمک می کند نه دریافت کننده است، عرض کرد: یا امیر مؤمنان! یک بار خرما هم برای او کافی بود چرا پنج بسته؟! حضرت یک نگاهی کرد، فرمود: خدا امثال تو را در جامعه زیاد نکند. بعد فرمود: میدانی این بنده خدا این رویی که شب در خانه خدا، سجده می کند، صورتش را در مقابل خدا می ساید، اگر بخواهد بیاید به من بگوید باید همین صورت را در مقابل من به زمین بزند، من راضی نیستم آن رویی که در مقابل خدا می ساید در مقابل من علی بیاید عرضه کند. نه نامه نوشته، نه به کسی گفته، من خودم او را شناسایی کردم؛ نخواستم به آن جایی برسد که آبرویش در جامعه ریخته شود.

عزیزان! وجيه بودن و آبرومند بودن خیلی صفت مهمی است و این است که خدای نکرده کسی آبروی مردم را بریزد حیثیت مردم را لکه دار کرده است. اسلام این قدر تأكيد بر اصالت و صحه دارد، می فرماید: تا می توانید کار مردم را حمل بر صحت کنید، تا می توانید نیمهء خالی لیوان را نبینید، تا راه دارد یک کاری را نگذارید به نقاط منفی بکشد.

است ما از یک کسی یک چیزی را بیست سال، سی سال، پنجاه سال، نگه می داریم که در یک موقعیتی او را خورد کنیم. وقتی برادرهای حضرت یوسف پیش یوسف آمدند، فرمود: «لا تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ»(1)؛ من شما را بخشیدم؛ نفرمود، شما من را به چاه انداختید. شما شبهای جمعه وقتی دعای کمیل را شروع می کنید، می گویید: خدایا! حاجت هایمان را از تو می خواهیم تا به این جا میرسید: «اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تَهْتِكُ الْعِصَمَ»(2)؛ خدا آن گناهانی که آبروی آدم را می برد، ببخش! یک چیزهایی باعث می شود آدم خودش آبروی خودش را برد. تا حالا راجع به مردم گفتم اما راجع به خودمان.

در بحارالانوار، جلد 70 در حدیث داریم سه نفر بعد از امام حسین علیه السلام در زمان امام سجاد علیه السلام محكم پای دین ایستادند که از یاران ویژه امام سجاد علیه السلام هستند. روز قیامت هر امامی که محشور میشود چند یاور ویژهء هم دارد. در روایت دارد مالک اشتر با امیر مؤمنان علیه السلام می آید. سلمان فارسی با رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می آید. یونس بن عبدالرحمن با امام رضا علیه السلام می آید.

سه نفر در روز قیامت نور چشمی های امام سجاد علیه السلام هستند و با امام سجاد علیه السلام محشور می شوند: 1- ابوحمزهء ثمالی، 2- یحیی بن طويل، 3- ابو خالد کابلی. ابوخالد کابلی از اول در خط امام سجاد علیه السلام نبوده - این که می گویم وضع فعلی افراد مهم است - اولش کیسانی بوده؛ یعنی معتقد به امامت محمد حنفیه بعد از امام حسين عليه السلام بوده است.اصلاً امامت امام سجاد علیه السلام را قبول نداشته، اما یکی دو جلسه با امام سجاد علیه السلام نشست و عوض شد. وجود مقدس سید الساجدين عليه السلام بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم یکی یکی ائمه علیهم السلام را تا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف برایش شمرد(3). منظورم این جا است: اباخالد کابلی خدمت امام سجاد علیه السلام رسید، امام عليه السلام آثار گناه را برایش شمرد که چه گناهانی مانع اجابت دعا است، چه گناهانی مانع از این است که انسان به نعمت ها برسد، چه گناهانی عمر را کوتاه می کند، چه گناهانی عاقبت

ص: 236

انسان را به شر می کند و ...

آلات قمار است ولو روی برد و باخت هم نباشد. نفس آلوده کردن دست به آلات قمار که متأسفانه الان روز به روز پیشرفت دارد می کند، شیوه هایش را عوض می کنند، باعث می شود آبروی انسان در جامعه ریخته شود. دو تا گناهی بود که یزید هم مرتکب می شد، هم شراب خوار بود و هم قمارباز. وقتی سر مقدس اباعبدالله علیه السلام در مقابلش بود هم شراب می خورد و هم قمار بازی می کرد. عبدالله بن حنظله وقتی به شام آمد و بعد به مدینه برگشت، گفت: مردم چرا نشسته اید، حاکمی بر شما حکومت می کند که شراب می خورد، در تمام طها، وقت نماز من مواظب او بودم گاهی کلاً مست بود. وليد در حوض شراب میرفت و شراب می خورد. این ها حاكم های اسلامی بودند. متأسفانه الان کتاب نوشته شده که: امیر مؤمنان یزید! شرح حال یزید را بیان می کند. یزید مگر قابل دفاع است؟! همهء خلفای بنی امیه مگر قابل دفاع اند؟ صد و سی و دو سال این ها حکومت کردند با اسلام و مبانی دینی کاری کردند که امروز آثارش را می بینید. یکی از دلایل این که دست به قتل ائمه علیهم السلام زدند شراب خواری و قماربازی بود؛ چون معنویت سلب می شود و امام شناسی گرفته میشود.

می خورد. بالاخره پیش می آید - حالا این بنده خدا سوار بر یک شتر چموش بود، شتر یک مرتبه بلندش کرد او را به زمین زد. آنهایی که آنجا بودند خندیدند و مسخره اش کردند! دوباره سوار شد ... شتر چموش این بنده خدا را سه بار انداخت.

آنهایی که دیدند خیلی خندیدند و مسخره اش کردند. مرد عرب هم عصبانی شد یک مرتبه این شمشیرش را کشید در گردن شتر فرو کرد و او را کشت و خودش هم در یک گوشه ای قرار گرفت و شتر هم در خون خودش می غلطید. اصحاب نگاه می کردند و می گفتند: حیف چرا شتر را کشتی؟ رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: این دهان های شما پر از خون این شتر است؛ یعنی چه؟ یعنی شما عاملش شدید، اگر شما وقتی زمین خورد زیر بغل او را می گرفتید، شتر را می گرفتید یک گوشه ای می بردید، نمی خندیدید و مسخره اش نمی کردید این طور نمی شد. عزیزان من! تمسخر دیگران هم باعث می شود که آبروی انسان در جامعه برود.

عزیزان از روحانیون دوری نکنید، از مسائل دینی دوری نکنید و از شبهه هم نترسید. هشام بن حکم امام صادق عليه السلام را قبول نداشت، خدمت امام صادق عه آمد و عوض شد. نشست و برخاست با آدم هایی که شبهه ایجاد می کنند، شبکه ها، اینترنت، ماهواره، سایتها و کتاب هایی که به روز دارند عليه عقاید شیعه کار می کنند، شبهاتی که وهابیت و دیگران دارند مطرح می کنند اگر کسی اینها را گرفت و دنبال تحلیلش نرفت آبرویش می رود و دینش را از دست می دهد.

«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی عِنْدَكَ وَجِیها بِالْحُسَینِ علیه السلام فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ»(1)؛ یعنی خدایا! امام حسین علیه السلام نزد تو آبرو دارد حالا من را هم به آبروی حسین، آبرو بده. وسط این دعا «بالحسین» می گوییم برای چه؟ یعنی خدا به واسطه اباعبدالله عليه السلام به من آبرو بده.

نوشید، گفت: « آخَرَ زَادِي مِنَ الدُّنْيَا تُرْبَةِ الْحُسَيْنُ »؛ به این می شود افتخار کرد بگوییم با اباعبدالله ما روی هر چه دست بگذاریم ناقص است اما می توانیم بگوییم: « اللَّهُمَّ اجعَلنی عِنْدَكَ وَجِيهاً بِالْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ »؛ خدایا! من را به واسطهء اباعبدالله علیه السلام وجیه در دنیا و آخرت قرار بده؛ همان طور که حر وجيه شد، همان طور که ابوالشعثاء وجيه شد و همان طور که عمر بن قرظه وجيه شد.

ص: 241

که می خواهند مکه بروند جلسهء آخر آنها را جمع می کنند، می گویند: هم اتاق هایتان را انتخاب کنید؛ چون آقایان و خانم ها جدا هستند. چند نفر در یک اتاق باشند. یکی می گوید: من با این فرد سیگاری هم اتاق می شوم؛ چون هر دوی ما سیگاری هستیم. یکی می گوید: فلانی جوان است من هم جوان هستم. یکی می گوید: آن آقا پزشک است من هم پزشکی هستم زبان هم را بهتر می فهمیم. شما اگر در یک هواپیما سوار شوید، اگر اختیار با شما باشد و کارت پرواز نخواهد نگاه می کنید چه کسی هم تیپ شما است می روید کنارش می نشینید؛ چون معیت و سنخیت با او دارید.

این موارد موقت است در مسائل مهمتر مثال بزنیم، مثلاً: خریدن خانه؛ آدم یک خانه در یک آپارتمان می خواهد بخرد اول می رود سؤال می کند که همسایه هایش چه کسانی هستند، بالا چه کسی می نشیند پایین چه کسی می نشیند، کنارش چه کسی می نشیند، شلوغ نباشد و سر و صدا نباشد، چرا؟ چون آرام باشد. اگر بخواهد ازدواج کند این معیت دیگر در اتوبوس و هواپیمان نیست، بلکه زیر یک سقف می خواهد یک عمر با فردی زندگی کند، مثلاً: من نمی توانم با یک زن بد خلق یا با یک مرد بدخلق بگویم دو ساعت پرواز است حالا تحمل می کنم، دو ساعت در اتوبوس است تحمل می کنم. دقت کنید هر چه که همراهی با یک چیزی بیشتر باشد آدم بیشتر تحقق و بررسی می کند. اصلاً قانون زندگی ما این است که می گردیم با چه کسی همراه بشویم، با چه کسی رفیق بشویم، با چه کسی نشست و برخاست کنیم. قرآن کریم هم روی این مسئله دست گذاشته است؛ شما کلمهء «مع» را در قرآن نگاه کنید! با بعضی ها می گوید باشید با بعضی ها می گوید نباشید: «كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ »(1) ؛ با صادقين باشید. «فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَىٰ مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ»؛ (2) با ظالمين نباشید.

ص: 243

بودند که فقیر بودند و خانه نداشتند. یک ایرانی جلوی مسجد بود به آن صفه می گویند، آنجا زندگی می کردند. هنوز هم در مسجد مدینه می روید یک جایی به عنوان مظهر صفه است که بعضی از محققین می گویند: جایش جلوتر بوده است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با این عده نشسته بود، یک شخصی مغرور وارد شد، گفت: یا رسول الله این ها چه کسانی هستند دور خود جمع کردی؟ یا رسول الله این ها را از دور خودت دور کن بگذار ما که حسب، نصب و ثروت داریم پیش تو بنشینیم! آیه نازل شد: «اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ»(1) پیامبر با همین هایی که خداپرست هستند نشست و برخاست کن! پول ندارند ولی خدا دارند، ظاهر ندارند، حسب و نصب معروفی ندارند اما «يُرِيدُونَ وَجْهَهُ» برای خدا است. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سجده کرد، گفت: خدایا! شکر - خود پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هم این انتخاب را داشت ولی چون خدا به او دستور داد سجده کرد- خدایا شکرت که کار مرا تأیید کردی.(2)

اگر کلمهء مع را در قرآن پیگیری کنید سی تا چهل مرتبه آمده که با چه کسی باشیم، با چه کسی بمیریم: «تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ»(3) با نیکان بمیرید. «مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ»(4) ؛ با پیامبرها و شهدا و صديقين و صالحین باشید. عزیزان! ببینید با چه کسی دوست می شوید، ببینید عمرتان را با چه کسی می گذرانید و ببینید سر چه سفرهای می نشینید!

عنوان بصری نود و چهار سالش بود، محاسن سفید و قد هم خمیده بود، در خانهء امام صادق علیه السلام را زد. امام صادق فرمود: چه کار داری؟ گفت: آقا نود و چهار سال اشتباه رفتم! امام صادق علیه السلام فرمود: حالا بعد از یک عمر! گفت: حالا فهمیدم اشتباه کردم. کنار قبر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمد دو رکعت نماز خواند، گفت: خدا به حق این پیامبرت دل امام صادق علية السلام

ص: 245

را نسبت به من مهربان کن! دعایش به اجابت رسید و شاگرد امام صادق عليه السلام شد. آخر انسان امام صادق علیه السلام را رها می کند در خانهء دیگران برود، امام صادق علیه السلام را رها می کند در خانهء افرادی را بزند که این ها خودشان بعضی شاگرد امام صادق علیه السلام بودند! این نهایت کم لطفی است. بعد از نود و چهار سال اشتباه رفتن در خانهء امام صادق علیه السلام آمد که این خیلی مهم است.

چه طور می شود که همراه امام حسين عليه السلام شد؟! به لفظ و کلام نیست، بلکه شرایطی دارد. آقایان و خواهران! این شهدایی که اسمشان در این مسجد روی تابلو خورده، یک اسم هایی در آن است شاید تا حالا نشنیده باشید؛ چون هر چه از اصحاب امام حسین علیه السلام بحث می شود، کسانی هستند که معروف اند، ولی من بنا دارم بعضی از اصحاب که شاید تا حالا اسمی برده نشده اسم ببرم.

قصه اش عجیب است. مرحوم مامقانی رحمه الله در تنقیح المقال می نویسد: « کان شُجَاعاً فَارِساً بِصَرْيَا »؛ از افراد شجاع بصره بوده و از کسانی بوده که اسب سوار می شده و اهل مبارزه بوده است. پیرو امیر مؤمنان علیه السلام بود. زمانی که خودش را به کربلا رساند امام حسين عليه السلام شهید شده بود. مامقانی می گوید: وقتی به صحنه کربلا رسید، دید عجب اوضاعی است: جنازه ها روی زمین، خیمه ها نیمه سوخته و ... سؤال کرد امام حسین علیه السلام کجاست؟ گفتند: امام حسين علیه السلام و اصحابش کشته شدند. شمشیرش راگرفت مثل شیر غرنده به سپاه عمر سعد حمله کرد. آن چنان از این ها می کشت که انسجامشان به هم ریخته بود؛ چون مشغول غنیمت جمع کردن بودند. مثل این که جنگ دوباره از یک جبهه آغاز شده است. در تاریخ دارد: این ها را میزد از مقابل او می گریختند. یک وقت عمر سعد دید جنگ تمام شده، حسین علیه السلام شهيد شده، سرها بالای نیزه رفته و خیمه های سوخته، اما یکی جنگ را شروع کرده است. عمر بن سعد فریاد زد: حمله کنید و او را محاصره اش کنید! حمله کردند و او را به شهادت رساندن. (1)

این مهند راسبی بصری عصر عاشورا «مع الحسین» شد. قاسط و كرش شب عاشورا «مع الحسین» شدند. عزیزان! این مهم است که انسان طوری زندگی کند ببیند با چه کسی است؟ جوانها! با هر کسی دوست نشوید، خانهء هر کسی نروید، با هر کسی رفت و آمد نکنید. شما این روزنامه ها را نگاه کنید. این خانه هایی که می گیرند، این جنایت هایی که میشود و ... بسیاری از این ها روی رفاقت ها است. بعضی با یک نگاه، با یک تلفن و با یک برخورد رفاقت می کنند که باعث به هم پاشیدن کانون زندگی زناشویی می شود. من در یکی از این کشورهای اروپایی ماه رمضان برای تبلیغ رفته بودم، مهمترین مشکل و معضلشان از هم پاشیدن خانواده ها بود. وقتی وارد زندگی شان میشدم، متوجه میشدم خانم با یکی دوست شده، آقا با یکی دوست شده و این دوستی های ناروا و رفت و آمدهای ناپسند باعث شده زندگی آنها از هم بپاشد.

ص: 247

حق همی گوید چه آوردی مرا *** اندر این عمری که من دادم تو را

امیر مؤمنان علیه السلام امام و حجت خدا است. وصی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است. على علیه السلام گریه می کرد، صدا می زد « أین عَمَّارُ وَ أَيْنَ ابْنُ التَّيِّهَانِ وَ أَيْنَ ذُو الشَّهَادَتَيْنِ »؛(1) برادرهایم کجا هستید، دوستانم کجا هستید؟! یک وقت شما می گویی: «این الحسين؟»؛ من کجا و امام حسین کجا؟ یک وقت امیر مؤمنان علیه السلام می فرماید: «این عمار؟» عمار کجاست؟

«ذُو الشَّهَادَتَيْنِ»؛ منظور خذیمه است. اگر کسی را بخواهند حدبزنند دو تا شاهد می خواهد، پیامبر كه فرمود: اگر خذیمه یک شهادت بدهی جای دو نفر قبول است. تنها کسی است که در اسلام این مدال را گرفته است. هر سهء اینها از دنیا رفته بودند اما امیر مؤمنان علیه السلام تأسف می خورد، صدا می زند: « أین عَمَّارٍ وَ أین ابْنُ التَّيِّهَانِ وَ أَيْنَ ذُو الشَّهَادَتَيْنِ ». می خواهم بگویم اگر در زیارت عاشورا می گویی « أَنْ يَجْعَلَنِي مَعَكُمْ » چه کسی معكم می شود؟ چه کسی با علی می شود؟ چه کسی با فاطمه علیهاالسلام می شود؟ چه کسی با حسین علیه السلام می شود؟

ده هزار تا کتاب را دید، هندوستان رفت، دمشق رفت، حلب رفت و ... تا این کتاب را نوشت. جوان عزیز! او سی سال نوشت شما سی شب وقت بگذار یک کتاب را بخوان؛ کتاب های پاسخ به شبهات وهابیت و کتاب های راجع به زندگی نامهء اهل بیت علیهم السلام .

لااقل ضریب مطالعه ات بالا برود. از تو بر می آید مجلس بگیر، از تو بر می آید هزینه بده، از تو بر می آید کتاب بنویس، از تو بر می آید به مجلس اهل بیت علیهم السلام کمک و خدمت کن. فرمود: ولایت و هزینه دارد. هزینه اش را بخواهی بپردازی باید بذل کنی. یک وقت لازم میشود رشید حجری دست و پایش را بدهد، میثم تمار جانش را بدهد، ابن سکیت زبانش را بدهد، زهرای مرضیه علیهاالسلام جانش را بدهد.

اول کسی که در راه ولایت بذل کرد زهرای مرضیه علیهاالسلام بود. مگر فاطمه علیهاالسلام نمی توانست در خانه بنشیند؟ مگر نمی توانست از خانه بیرون نیاید؟ چرا شب در خانه مهاجر و انصار رفت؟ چرا خطبه خواند؟ چرا گریه کرد؟ چرا تحریم کرد؟

چرا سکوت نکرد و فریاد زد؟ چیزی بود که از حضرت زهرا علیهاالسلام می آمد. علامهء امینی رحمه الله عمرش را داد کتاب نوشت اما من برای ولایت اهل بیت علیهم السلام چه کردم؟ یک کتاب خواندم که اگر یکی جلوی من را گرفت گفت چرا در نماز این طور می ایستی جوابش را بدهم؟ چرا سجده می کنی جوابش را بدهم؟ چرا می گویی غدیر جوابش را بدهم؟ چرا می گویی دوازده امام جوابش را بدهم؟

حرف های ما را بشنوند، شب وقت می گذارند در مسجد امام حسین علیه السلام می نشیند قال الصادق و قال الباقر بشنوند. این شیعیان ماست که از شب اول محرم وقت گذاشته اند، در مجلس ما اهل بیت علیهم السلام نشسته اند. به دیدن هم برای احیای امر ما می روند. چطور اهل بیت علیهم السلام را می شود زنده کرد؟ با شنیدن حديثها، کلمات و تاریخ آنها و عمل کردن به دستوراتشان « أَنْ يَجْعَلَنِي مَعَكُمْ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ »، « مَعَكُمْ فِي الدُّنْيَا » می خواهید در دنیا با اهل بیت علیهم السلام باشید در راه ولایت آنها بذل کنید، با هم رفیق باشید و دور هم بنشینید كلمات اهل بیت علیهم السلام را برای هم نقل کنید.

من حكم تدریس در دبیرستان بدهید! می گویند: لیسانس می خواهد. می خواهم دانشگاه بروم استادیار بشوم! می گویند: دکترا می خواهد. می خواهم در حوزه مدرس شوم، می گویند: باید تحصیلات حوزوی داشته باشی. هر درخواستی یک جایگاهی می خواهد که اگر کسی جایگاه را ندارد و آن مدرک را ندارد می گویند: دانشگاه نمیشود درس بدهی، آموزش و پرورش نمی شود درس بدهی، مجلس نمی شود بروی.

ما می گوییم: خدایا! جایگاه ما جایگاه خوبی است، جایگاه عزادار و زائر امام حسين علیه السلام است، حالا که این جایگاه و مدرکش را داریم، سه چیز بهما بده: « مِمَّنْ تَنَالُهُ منک صَلَوَاتٍ وَ رَحْمَةُ وَ مَغْفِرَةُ »: 1- درود؛ صلوات الهی به معنای درود است. « إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ »(1)؛ قرآن می فرماید: خدا و فرشته ها برای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درود می فرستند.

از امام صادق علیه السلام پرسیدند که اگر خدا درود بفرستد با فرشته ها و ما چه فرقی می کند؟ امام صادق علیه السلام فرمود: « الصَّلَاةُ مِنَ اللَّهِ رَحْمَةُ »؛ خدا وقتی برای شما درود می فرستد؛ یعنی عنایت و توجه می کند. یک وقت یک شخصیت بزرگی سلام به شما می رساند؛ یعنی هوای تو را دارم، به یادت هستم و مواظبت هستم. این سلام الهی به معنای عنایت الهی است. امام صادق علیه السلام فرمود: « الصَّلَاةُ مِنَ اللَّهِ رَحْمَةُ وَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ تَزْكِيَةُ »؛ ملائکه وقتی درود می فرستند؛ یعنی خدایا! این را پاکش کن. در معرض پاکی قرار بده. در واقع ملائکه با درودشان دارند می گویند شما پاک هستی. وقتی ملائکه بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درود می فرستند؛ یعنی اقرار به پاکی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می کنند. ما درود می فرستیم یعنی چه؟ فرمود: « وَ مِنَ النَّاسِ دُعَاءُ »؛ ما بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درود می فرستیم یعنی خدایا! درجهء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را بالا ببرد. خدایا! پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را از این مقامی که دارد عالی ترش کن. ما در این فراز زیارت عاشورا می گوییم: خدایا! به من «صلوات» عطا کن؛ یعنی توجه کن. « وَ رَحْمَةُ »؛ یعنی رحم کن، « وَ مَغْفِرَةُ » عطا

ص: 254

کن؛ یعنی ببخش. ببخش، رحمت و درود الهی بسیار ارزشمند است.(1)

این هایی که دارند می بخشند می ایستد می گوید: شاید من را هم را ببخشد. « حَتَّى يَطْمَعُ إِبْلِيسَ فِي رَحْمَتِهِ »(1)؛ شیطان هم طمع می کند البته شیطان بخشیده نمی شود. این قدر دایرهء رحمت گسترده است.

این که می گویند وقتی حاجت داری به سجده برو، هفت مرتبه بگو: « يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ »، بعد از هفت مرتبه خداوند می فرماید: « أَنَا أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ سَلْ حَاجَتَكَ »(2)؛ آن کسی که هفت بار صدایش زدی من هستم چه می خواهی بگو؟ این است که در نقل داریم: اگر کسی که بد اخلاق است روزی صد مرتبه بگوید: «یا رحیم، خوش اخلاق می شود. وقتی یک چیزی را تکرار کردی خودت رحیم میشوی. در نقل داریم: اگر کسی روزی صد مرتبه بگوید: «یا رحمن»، حافظه اش قوی می شود و فراموشکاری اش کم می شود. این ها آثار ذکر است.

سورهء مومنون می گوییم: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ. قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ1الَّذينَ هُمْ في صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ»(1)؛ مؤمن اگر در نمازش خاشع باشد، امانت دار باشد، حق مالش را درست ادا کند و ... می گوییم: «قَدْ اَفْلَحَ »؛ این آدم رستگار است. مفسرین می گویند: خدا آخر سوره مؤمنون یک جمله ای گفته که یک مقدار امید به آدم بدهد. می گوید: «قُلْ رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ»(2)؛ مفسرین می گویند بین آخر سورهء مؤمنون «خَيْرُ الرَّاحِمِينَ» با آن اول که آمده «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ» تناسب است. تناسبش این است اگر نتوانستی، «قُلْ رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ»؛ بگو خدا من نماز با خشوع نتوانستم بخوانم ولی «اغْفِرْ وَارْحَمْ» تو این نماز را قبول کن، نماز من اشکال دارد رحم تو که سر جایش است.

عزیزان! رحمت الهی خیلی گسترده است. امام سجاد علیه السلام فرمود: تا سه چیز هست مؤمن هلاک نمیشود: «لا يَهلِكُ مُؤمنٌ بينَ ثلاثِ خِصالٍ »؛ آن سه تا چیست؟ 1- « شَهَادَةُ أنْ لا إلهَ إلَا اللّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ »؛ یکی توحید که همه ما معتقد هستیم، 2- « وَ شَفَاعَةَ رَسُولِ اللَّهِ »؛ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شفیع است، 3- « وَسِعَتْ رَحْمَةِ اللَّهِ »(3)، وسعت رحمت خداوند. فرمود مومن به این سه تا چیز امید داشته باشد هلاک نمی شود. خدا بسیار مهربان است. شما در سورهء حمد می گوید: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ » . هم رحمن و هم رحیم را گفتی، چرا دوباره تکرار می کنی، می گویی: « الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ » ؛ حضرت آیت الله اشتهاردی رحمه الله ایشان از علمای قم بود، می فرمود: « رَبُّ الْعَالَمِينَ » را وسط دو تا « الرَّحْمنُ الرَحیم » گذاشته؛ یعنی تربیت با رحمت است، یعنی حمد من با رحمت است؛ یعنی تمام لطف و عنایت من با رحمت است.

اگر یک چیزی هر چه قدر هم فراوان باشد اگر شما سراغش نروی از آن استفاده نمی کنی، مثلاً: الان این جا روضه است اگر یک کسی نباید استفاده می کند؟ نه، چون نیامد.

ص: 257

االان دریایی پر از آب است و موج می زند، یکی این جا بیاید کنار دریا نرود پایش خیس می شود؟ نه، دریا آب زیاد دارد اما کنارش نرفته است.

ده ها مرکز علمی در یک شهری است، با وجود این مراکز علمی می شود یکی بی سواد باشد؟ بله، یکی ممکن است همسایهء دانشگاه تهران باشد ولی بی سواد باشد؛ چون پایش را در دانشگاه نگذاشته است. نزدیک بودن به یک مرکز مهم نیست، بلکه بهره مندی از یک جریان مهم است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم یک نگاهی کرد فرمود: « مَنْ لَا يَرْحَمْ لَا يُرْحَمْ »(1)کسی که رحم نمی کند مورد رحم قرار نمی گیرد. تو فکر کردی رحم به بچه ات نمی کنی، بچه ات را نبوسیده ای، یک افتخار و هنر است؟ به بچه ات رحم کن و فرزندت را ببوس. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روزی سه مرتبه امام حسن و امام حسین علیهماالسلام را مشاهده می کردند، هر سه مرتبه آنها را می بوسید و دست روی سرشان می کشید.

به یک روایتی برخورد کردم، دیدم امام صادق عليه السلام می فرماید: وقتی خداوند سه تا دستور به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و پیامبر هم عمل کرد، خدا فرمود: « إِنَّكَ لَعَلى خُلُقِ الْعَظِيمِ » آن سه تا دستور چیست؟ « خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِينَ »(1)؛ جوانها! اگر اخلاق عظیم می خواهید، اگر خلق نبوی می خواهید، اگر می خواهید با رسول الله هم خلق شوید این آیه را در خانه هایتان بنویسید هر روز ببینید!

« خُذِ الْعَفْوَ » این هایی که کنار شماست، یا خطاکار یا نادان هستند و بعضی ها هم نمی کشند؛ به قول امروزی ها تعطیل است بیش از این دیگر دریافت ندارد. فرمود: اگر خطا کار است: « خُذِ الْعَفْوَ » او را ببخش، اگر نا آگاه است: « وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ » به او بگو، مثلاً: خانم این دفعه این کار را کردی دیگر نکن، پسرم این خطا را کردی دیگر نکن. « أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِينَ »(2)؛ اگر نمی کشد سر به سر او نگذار. زكات عقل این است که سر به سر این هایی که عقلشان کمتر است، این هایی که کششان کمتر است نگذاری. در حدیث داریم: زکات عقل تحمل جاهل است. می خواهی رحمت خدا شاملت شود رحم داشته باش، در کاسبی ات انصاف داشته باش، در برخورد با زن و فرزندت، با شریکت، با خودت، با جامعه ات، رحم داشته باش. عبدالله جعفر شوهر زینب کبری علیهاالسلام است، می گوید: وقتی پدرم جعفر بن ابی طالب شهید شد، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به خانهء ما آمد، من را روی زانو نشاند یک دستی روی سرم کشید.

عبدالله بن جعفر پیر مرد شده بود، می گوید: من هرگز این دست محبت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم روی

ص: 260

سرم را فراموش نمی کنم. عبدالله جعفر بچه بود داشت گل بازی می کرد، چیزهایی درست می کرد می فروخت، با پولش می رفت خوراکی تهیه می کرد. از اول شم تجارت و اقتصادی داشت.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: عبدالله چه می کنی؟ گفت: یا رسول الله! با این گل ها چیزهایی درست می کنم به بچه ها می فروشم پولش را می روم خرما می خرم. فرمود: « اللَّهُمَّ بَارِكْ لَهُ فِي صَفْقَةِ يُمِيتُهُ »؛ ان شاء الله خدا به کاسبی ات بر کت دهد(1). حالا ممکن است ما صدبار از کنار یک بچه رد شویم یک بار سؤال هم نکنیم چه کار می کنی؟ پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم اول شخصیت جهان اسلام، آمده کنار گل بازی عبدالله بن جعفر نشسته، سؤال می کند چه می کنی؟! پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خدا به کاسبی ات بر کت دهد. می گویند: عبدالله بن جعفر تا آخر عمرش دیگر ورشکست نشد. سر شریک شدن با عبدالله بن جعفر دعوا بود. خیلی ها می گفتند تو نظر کرده پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هستی، اگر با تو شریک شویم کاه هم بخریم ضرر نمی کنیم. دختر عمار یاسر می گوید: وقتی پدرم شهید شد. امیر مؤمنان علیه السلام خانهء ما آمد، من را روی زانویش نشاند یک دست تلطف به من کشید، می گوید: من دیگر یادم نرفت این در ذهنم ماند و مريد على علیه السلام شد.

به زن و فرزندانتان رحم کنید، با خانواده یتان مهربان باشید، سخت نگیرید، محیط خانه را سرد نکنید، خواهرها! همه چیز در ثروت نیست با مردهایتان مهربان باشید، تندی نکنید و باعث آرامش باشید. « عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ »(2) با نیکی با هم صحبت کنید، همدیگر را نکوبید، پیش بچه ها با هم نزاع نکنید، حرف های ناپسند به هم نگویید، تو پدر او را نگو، او مادر تو را نگوید؛ چون پدر او پدر تو است، مادر تو مادر او است. مرده های هم را از قبر بیرون نکشید و فحش و ناسزا نگویید، کاری به فامیل هم نداشته باشید، زندگی هایتان را بگذارید گرم باشد و کانونها خانواده ماندگار باشد. عزیز من! به خانواده ات رحم کن، به خودت رحم کن، به کاسب رحم کن، به شاگرد رحم کن، تا رحمت خداوند شامل حالت

ص: 261

شود.

سر از سجده بر می داری؛ یعنی خدا قیامت دوباره از این قبر بیرون می آیم. الله اکبر در دوتا سجده رفتن و سر برداشتن تمام آفرینش از اول خلقت تا قیامت در آن گذاشته شده است! ببین در یک سجده چقدر سر است! همه اش را هم ایشان روایت آورده.

انسان انجام می دهد این دیگر بدتر است: «بَلْ هُمْ أَضَلُّ»(1) این همان است که على علیه السلام فرمود: «فَالصُّورَةُ صُورَةُ إِنْسَانٍ»؛ چهره، چهرهء انسان است، « وَ الْقَلْبُ قَلْبُ حَیَوَانٍ»(2)؛ اما درون، درون حیوانی است.

قسم دوم زندگی که حیات و ممات اهل بیت علیهم السلام است، قرآن می فرماید: «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً»(1) یک زندگی به نام زندگی پاکیزه داریم که انبیا برای این آمدند که زندگی انسانها را پاکیزه کنند. زندگی اهل بیت علیهم السلام حیات طیبه است. زندگی اهل بیت علیهم السلام زندگی پاكيزه است. خداوند در آیه دیگری می فرماید: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ»؛ ای مؤمنین! جواب خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را بدهید. چه به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بگوییم؟ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از ما چه چیزی خواسته که جوابش را بدهیم؟ « إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ»(2)؛ از شما می خواهند که بیایید زنده شوید که همان حیات طیبه است، نه زندگی حیوانی

على علیه السلام فرمود: آسمان و زمین برای یک قطعه نان کار کردند: «أَكْرِمُوا الْخُبْزَ فَإِنَّهُ قَدْ عَمِلَ فِيهِ مَا بَيْنَ الْعَرْشِ إِلَى الْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا »(1)؛ نان را احترام کنید. فرمود: چرا قابل ندارد برادر بیاور - منظور من این جاست - على عليه السلام وقتی کدو را میل کرد بلند شد دستهایش را شست و این دو تا دست را روی شکمش گذاشت، فرمود: وای بر آن کسی که در این شکم لقمهء حرام وارد کند.(2) ابی نیزر دیدی ما با این کدو سیر شدیم.

عزیزان! لذيذترین غذاها لذتش در فضای دهان است، نان و پنیر بخوری یا کباب برگ دو سه دقیقه در فضای دهان لذت دارد، تمام می شود. آن کسی که شراب می خورد با آن کسی که شربت می خورد هر دو لذتش چند دقیقه در فضای دهان است اما یکی اش حرام است و دیگری حلال. حساس ترین غرایز جنسی لذتش چند دقیقه است حرام باشد یا حلال، ولی آن که حرام است گیر هستی. امیرمؤمنان عليه السلام فرمود: با کدو سیر شدیم، کباب برگ هم بود سیر می شدیم. این مهم است که انسان فضای دهانش را به حرام آلوده نکند. یک مطلبی می خواهم بگویم که کلیدی است و آن چهار تا اصل است؛ یک دوره جهان بینی دینی در این چهار تا اصل است، یک دوره معارف دینی و زندگی شناسی در این چهار تا اصل است، منتها این چهار تا اصل را باید هم آیاتش و هم روایاتش را دقت بفرمایید، بعد با توجه به این چهار تا اصل سراغ بحث «اَللّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیاىَ» بیاییم، بگوییم حیات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و آلش چیست؟ این چهار تا اصل چیست؟

ندارم. آن کسی که شب نماز شب می خواند یا آن کسی که پای فیلم سکس می نشیند یا آن کسی که شراب می خورد یا آن کسی که حرام مرتکب می شود یا آن که نماز صبح می خواند یا آن کسی که نماز صبح نمی خواند همه دارند زندگی می کنند حالا یکی زندگی اش با نماز شب در دل شب تمام می شود یکی هم در دل شب با حرام سپری می شود، ولی انسان زنده باید زندگی کنند و این انسان از زندگی تفکیک پذیر نیست. صبح که می شود میلیونها آدم از خانه بیرون می آیند: یکی سر کار می رود، یکی مرکز فحشا می رود، یکی مسجد می رود، یکی کتاب می خواند و ... هر کسی یک کاری انجام می دهد همهء این ها را زندگی می گویند. پس اصل اول این است که انسان زنده باید زندگی کند نمی تواند زنده باشد و زندگی نکند.

اگر صبر کردی، اجر می بری، و « إِنْ جَزِعْتَ »؛ و اگر فریاد کنی، داد بزنی، « جَرَى عَلَيک الْقَضَاءُ وَ أَنْتَ مَذْمُومُ »(1)؛ باز هم اتفاق افتاده و تو مذمت میشوی. اگر خلبان هواپیما اعلام کند موتورش از کار افتاد و رو اوج سی هزار پا است، بگوید: آماده باشید الان سقوط می کنیم! آن کسی که دارد دعا می کند می افتد، آن کسی که دارد موسیقی گوش می کند، می افتد، آن کسی که فحش هم بدهد می افتد و ... همه آنها می افتند فرق نمی کند منتها چه کسی که دعا می کند، چه کسی که موسیقی گوش می دهد، چه آن که ناسزا می گوید، چه آن که می ترسد، چه آن که تو کلش بر خدا است همه با هم دارد این مرحله را طی می کنند؛ زندگی هم همین طور است.

شما یک نگاهی به کربلا کنید! دو تا برادر در کربلا به اسم های عبدالله بن عروه و عبدالرحمن بن عروه بودند. روز عاشورا خدمت اباعبدالله آمدند و عرض کردند: یا اباعبدالله! ما یک خواهشی از شما داریم، عرض کردند: شما یک جایی بایستید که ببینید ما چه طور می جنگیم، علاقه مان این است شما جانبازی ما را ببینید! امام حسين عليه السلام فرمودند : باشد. اباعبدالله یک محوری از میدان را انتخاب کردند، فرزندان عروه به میدان رفتند اول عبدالله بن عروة بعد عبدالرحمن بن عروة شجاعانه جنگیدند و هر دو شهید شدند و اباعبدالله عليه السلام آن صحنه را نظاره می کرد و دعایشان می کرد.(2) این یک صحنه است. یک صحنه هم عبیدالله بن حر جعفی است که امام حسين عليه السلام خودش به سراغ او رفت، فرمود: عبیدالله بیا به من بپیوند تا عاقبت به خیر شوی، تو که آدم خوبی نیستی در صفین با پدرم على علیه السلام جنگیدی، گناهان زیادی هم داری، ولی من می خواهم بهشتی ات کنم، جدم رسول

ص: 271

الله صلی الله علیه و آله و سلم شفاعتت را بکند! یک نگاهی کرد، گفت: من می خواهم مشهور کشته شوم، اگر کنار شما کشته شوم خونم هدر می رود و اسمم نمی ماند. امام حسین علیه السلام را یاری نکرد و رفت. سؤال: چه طور مرد؟ سه چهار سال بعد از کربلا از کنار رودخانه داشت میرفت یک مرتبه اسبش رم کرد او را در آب انداخت در آب خفه شد و نعش او هم پیدا نشد.(1) هر سال محرم هم کمتر منبری می شود که روی منبر از عبدالله بن حر جعفی مذمت نکند. عزیزان من! اصل دومی که باید روی آن دقت کنیم زندگی بدون سختی نمی شود.

این ها انسان های خوبی بودند. 3- نمرود، 4- بخت النصر که این دو نفر آدم های بدی بودند. خداوند به این به چهار نفر در این عالم قدرت بی نظیر داده بود. بخت النصر و نمرود در جبههء منفی، سليمان و ذوالقرنین که در جبههء مثبت استفاده می کردند.

دختر به تو می دهد. اولاد دوست داری خانمت بچه دار نمی شود، اولاد نمی خواهی هشت تا اولاد به تو می دهد. اصلاً انتظارات مطابق با واقعیات نیست. شما خیلی چیزها را دوست داری عکسش می شود. این هم اصل چهارمی که در زندگی باید رویش دقت شود.

پیام را به او بدهند بدان مزرعه ها از بین می رود، بدان حیات، ممات دارد، بدان پایان دنیا فنا است.

حالا که این چهار تا اصل را دقت کردید، سراغ این دعا بیایید « اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَحيای مَحیا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مماتی مَمَاتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ »(1)؛ شبی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به معراج رفت خدا از او پرسید: «هَلْ تَدْري اَيُّ عَيْشٍ اَهْنَأُ وَ اَيُّ حَياةٍ اَبْقي؟» پیامبر من! می دانی چه زندگی خوش است و چه زندگی ای ماندگار است؟ پیامبر من! می دانی چه زندگی ای گوارا است و چه زندگی ماندگار است؟

نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت *** به غمزه مسئله آموز صد مدرس شد

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خیلی چیزهای میدانست اما در مقابل خداوند عرض کرد: خدایا هیچ چیز نمی دانم. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در مقابل خدا «رَبِّ زِدْنِي عِلْماً»(2) است. خدا به او فرمود: پیامبر من! زندگی خوش، زندگی ای است که چهار تا ویژگی دارد:

می رود، دستت را بکش بگو: « لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ الَّا بِاللَّهِ » با این ذکر « لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ الَّا بِاللَّهِ » خودت را از گناه نجات بده، نگذار عمرت هدر برود.

آیت الله خرازی در فیضیه قم نماز می خواند، کتابی به نام روزنه هایی از غیب نوشته است. این کتاب را یک دور بخوانید برای این که قصه هایش همه واقعی است و نویسنده اش اهل عمل است و خودش بلاواسطه این ها را نقل کرده است. ایشان می گوید: آقای فاکر که عضو جامعه مدرسین است به من گفت: یک شب شهید سید عباسی شیرازی که از علما بود را در خواب دیدم. در عالم رویا دیدم کنار حجر اسماعیل ایستاده، جلو رفتم، به شهید سلام کردم و گفتم: آن عالم چه خبر است؟ آنجا چه طور هستی؟ گفت: خوبم الحمدلله ولی ای کاش یک مقدار بیشتر نماز خوانده بودم و بیشتر ذکر گفته بودم؛ چون این جا این چیزها خیلی مفید است. فرمود: اولین چیزی که در زندگی کسی باشد آن زندگی خوش و گوارا است یاد من خداست.

روی خاک گذاشت، گفت: «إلهِى رِضاً بِقَضائِکَ»(1)؛ خدایا راضی هستم به آنچه که شما مقدر کردی. زینب کبری علیهاالسلام مقابل ابن زیاد فریاد زد: « مَا رأیت إِلَّا جمیلاً »(2)؛ این همه مصیبت دیده اما می گوید: چیزی جز زیبایی ندیدم. على علیه السلام وقتی شمشیر خورد، فرمود: « فُزْتُ وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ »(3)؛ به خدای کعبه رستگار شدم. پسندم آنچه را جانان پسندد.

ائمه علیهم السلام که از بعثت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم بگیرید تا آخرین امامی که در بین جامعه بوده غير از امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف حدوداً سه قرن این ها در جامعه زندگی کردند؛ ما چه قدر اطلاعات از این سه قرن داریم ؟! وقتی می گوییم: خدایا زندگی و مرگ من را زندگی پیامبر و آلش قرار بده چه قدر اطلاعات داریم؟! چون روضه برایمان بسیار خواندند، ممات پیامبر و آلش بیشتر روشن است در صورتی که آن که برای زندگی ما باید بیشتر به آن توجه شود و باید به کار ببندیم علاوه بر ممات آنها حیات آنهاست.

سؤال: حیات پیامبر و آلش چه طور است؟ این خیلی مهم است بچه های ما، زن و مرد ما، جوان های ما فقط امام حسين عليه السلام را روز عاشورا نشناسند، امام حسين عليه السلام پنجاه و پنج سال قبل از عاشورا در این جامعه زندگی کرده است؛ فقط امیر مؤمنان علیه السلام را در کلمه « فُزْتُ وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ » نشناسند، على علیه السلام شصت و سه سال در این جامعه زندگی کرده است؛ امام صادق علیه السلام شصت و هفت سال در این جامعه زندگی کرده است؛ زندگی این ها چه ویژگی هایی دارد؟

در زیارت نامه های امامان علیهم السلام اگر دقت کنید ویژگی های زندگی شان آمده است، مثلاً: شما در زیارت «امین الله» به امیر مؤمنان على عليه السلام عرض می کنید: 1- « أَشْهَدُ أَنَّكَ جَاهَدْتَ فِي اللَّهِ »؛ شهادت می دهم اولین ویژگی زندگی ات این بود که کارت برای خدا بود، 2- « عَلِمَتْ بِكِتَابِ »؛ دومین ویژگی زندگی ات این بود که تو همیشه به قرآن عمل می کردی، 3- « وَ اتَّبَعْتُ سُنَنِ نَبِيِّهِ »(1)؛ سومین ویژگی زندگی ات این بود که مواظب بودی سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم زیر پا گذاشته نشود. واقعاً آن آقایی که کتاب نوشته: شیعه ، سنی واقعی است این حرف درستی است؛ یعنی سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را اهل بیت علیهم السلام بیشتر می شناختند. امام صادق عليه السلام بهتر می توانست بگوید سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چیست.

در زیارت جامعه کبیره این ویژگی ها را پیدا می کنید، میگویید: 1- « عَادَتُكُمُ الْإِحْسَانِ »؛ ویژگی شما این بود همیشه به مردم کمک می کردید، 2- « سَجِيَّتُكُمُ الْكَرَمِ »؛ خلق شما

ص: 279

کرامت بود، 3- « فِعْلُكُمُ الْخَيْرِ »؛ همیشه دنبال خیر بودید، 4- « بَذَلْتُمْ أَنْفُسَكُمْ فِي مَرْضَاةِ اللَّهُ »؛ جانتان را برای خدا دادید، 5- « بَيَّنْتُمْ فَرَائِضِهِ »؛ تمام تلاش شما این بود واجبات پابرجا شود، 6- « أَقَمْتُمْ حُدُودِهِ »؛ می خواستید حدود خدا تعطیل نشود. 7 -8 -9- « أَشْهَدُ أَنَّكَ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَيْتَ الزَّكَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَيْتَ عَنِ الْمُنْكَرِ »(1)؛ شهادت می دهم همانا تو نماز را اقامه کردی، زکات را ادا کردی و امر به معروف و نهی از منکر کردی. یک زندگی چند تا بعد دارد: بعد خانوادگی، بعد سیاسی و بعد اجتماعی

اگر من بخواهم ظاهر خودم را مطابق ظاهر ائمه علیهم السلام كنم، اگر من بخواهم برخوردم را با زن و فرزندم مطابق با برخورد امام صادق علیه السلام باشد، اگر من بخواهم در مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، در همسایه داری، در دوست یابی و ... مطابق با اهل بیت علیهم السلام باشد باید اهل بیت علیهم السلام را بشناسم. این ذخیره ای که ما داریم همه کس ندارد. ما دویست و پنجاه سال زندگی امامان معصوم علیهم السلام را بعد از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم داریم؛ سه قرن سیرهء یازده امام نوشته شده است باید آشنا شویم. امشب بیاییم زندگی خانوادگی ائمه را بشناسیم! « اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَحیای »؛ شما که می گوید: خدایا! زندگی من را زندگی پیامبر و آلش قرار بده، باید ببینیم زندگی خانوادگی این ها، چگونه بوده است: برخوردشان با پدر و مادر، برخوردشان با فرزند، برخوردشان با همسر، برخوردشان با فامیل؛ این چهار قشری است که اغلب ما با آنها ما ارتباط داریم.

رفته است: « وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً »(1) قرآن کریم می گوید: برای پدر و مادرت دعا کن: « رَبُّ اغْفِرْ لِي وَ لِوالِدَيَّ »(2) هم طلب مغفرت کن، هم انفاق کن، هم احسان كن و هم احترام کن. یکی از علما درباره آیه 151 سوره انعام یک کتاب نوشته و اسم کتابش را هم از همین سوره گرفته، منشور جاوید قرآن گذاشته است؛ می گوید: اگر از ما سؤال کنند منشور قرآن چیست؟ همه قرآن را در ده تا اصل برای ما بگویید، ایشان می گوید این ده تا اصل در آیهء 151 سوره انعام آمده: اولی اش این است: « أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً »؛ مشرک نشوید، خدا را بپرستید. بعد باید بگوید نماز، وفای به عهد، امانت داری، اما بعد می گوید: « وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً »(3) و به والدین احسان کنید؛ بعد سراغ بقیه اش رفته، می گوید: فحشا نکنید، بعد می گوید: فلان خلاف را انجام ندهید و ...

بر پدرش، این اولاد بود تربیت کرد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شبی که به معراج رفت، دید یک کسی را خیلی تحویل می گیرند و در ظل عرش خدا به او جا داده اند. سؤال کرد این شخص چه کرده که در عالم برزخ او را کنار عرش خدا بر دند؟ کنار عرش خدا جای امام حسين عليه السلام است: « انْهَ مَكْتُوبُ عَلَى يَمِينِ الْعَرْشِ وَ انْهَ مِصْبَاحُ هدی وَ سَفِينَةِ النَّجَاةِ »(1). خطاب شد: این شخص دو تا ویژگی دارد: «وَ كَانَ لاَ يَعُقُّ وَالِدَيْهِ وَ لاَ يَمْشِي بِالنَّمِيمَةِ»(2)؛ 1- پدر و مادرش را خیلی احترام می کرد، 2-آبروی کسی را نمی ریخت و سخن چینی نمی کرد. آبروریزی گناه بسیار بزرگی است.

جوانی مادرش را کول گرفته بود در طواف می چرخید، وزن مادر هم زیاد بود، یک مرتبه با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم روبه رو شد، عرض کرد: یا رسول الله! دیگر حقش را ادا کردم؟ حضرت فرمود: حق یک شب در شکم مادر بودنت را ادا نکردی؛ حق یک شب ناله زدنها را ادا نکردی.(3) تو فکر کردی حقش با این یک بار کول کردن و هفت دور چرخیدن تمام شد.

نیستم، من را احترام نمی کنند، حرفم را گوش نمی دهند،اگر شده خودم هم ایران می آیم برای این که بچه هایم سالم بمانند. بدانند احترام گذاشتن به والدین یعنی چه. خیلی حواس ما باید جمع باشد. جوان های عزیز! احترام به والدین مرز هم دارد، مثلاً: اگر پدرت گفت: شراب بخور، بگو نه، پدرت گفت: نماز نخوان بگو نه، پدرت گفت: بیا کاباره برویم بگو نمی آیم. اگر والدین امر به کار حرامی بکنند نباید اطاعت کرد.

دعای خالی که نمی شود؛ می خواهی حیات علیه السلام را شناسایی کنی برو نامهء سی و یک را در نهج البلاغه را باز کن ببین به فرزندش چه نصایحی کرده. اولاد حق دارد، على علیه السلام فرمود: پدر حق اولادت این است قرآن یادش بدهی.(1) جوان ها زشت است قرآن خواندن بلد نباشید! در ماشین هایتان نوار قرآن بگذارید تا حفظ کنید. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: « إِنْ أَرَدْتُمْ عَيْشَ السُّعَدَاءِ وَ مَوْتَ الشُّهَدَاءِ وَ النَّجَاةَ يَوْمَ الْحَشْرِ »؛ اگر مرگ شهید می خواهی، اگر زندگی سعادتمند می خواهی، اگر نجات روز قیامت می خواهی، « فَادْرُسُوا الْقُرْآنِ »(2)؛ با قرآن انس داشته باشید. انگلیسی به بچه ات یاد میدهی خوب است، باشگاه می رود ورزش یاد می گیرد خوب است، بازی یاد می گیرد، همه اینها خوب است اما کاری کنید فرزندانتان قرآن هم یاد بگیرند. جوانها! قرآن روز قیامت دو تا کار می کند: 1- شفاعت، 2- شکایت. وای بر آن کسی که شافعش شاکی اش شود!

جلسه ای که امام حسین، علی اکبر و ابا الفضل العباس علیهم السلام بود، عمر سعد، حفص و غلامش هم بود، امام حسین علیه السلام خیلی نصیحتش کرد، فرمود: پسر سعد! به ری نمی رسی، در قتل من شرکت نکن، اگر خانه ات را می گیرند خانه ات می دهم، اگر باغت را می گیرند باغت میدهم، ناامنت می کنند امنیت به تو می دهم بدان در قتل من شرکت کنی به ری نمی رسی! گوش نکرد هم خودش را بدبخت کرد و هم اولادش را. روزی که مختار مأمور فرستاد سرش را از بدنش جدا کردند، پسرش حفش پیش مختار نشسته بود تأسف بر پدرش می خورد، مختار گفت: سر او را هم قطع کنید. این است که قرآن می فرماید: «قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ »(1)؛ هم مواظف خودتان باشید و هم مواظب خانواده هایتان.

می شود.(1) امام باقر عليه السلام هم در روایتی شبیه همین مطلب مذکور را فرمود.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با آن شخصیت و عظمتش گاهی پیش همسرش مینشست، می فرمود: « یا حُمَيْرَاءُ کَلَمینی »؛ خانم بیا با هم حرف بزنیم. همین پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هم تا صدای اذان بلند می شد، به طرف مسجد می رفت با همسرش بیگانه می شد. آقایان! نسبت به خانواده هایتان مهربان باشید، خانم ها! هوای شوهرهایتان را داشته باشید. حدیث داریم: « بَاتَتْ وَ زَوْجُهَا عَلَيْهَا سَاخِطُ »(2)؛ زنی که شب بخوابد شوهرش از او ناراضی باشد اعمالش هبط می شود؛ نمازش مورد قبول واقع نمی شود. اگر ماه رمضان است روزه اش درست نیست، اگر روضه رفته روضه اش صحیح نیست. نگذارید همسرتان از شما ناراضی باشد. این سیرهء اهل بیت علیهم السلام است.

زهرای مرضیه علیهاالسلام چه طور با علی علیه السلام زندگی می کند؟! وقتی کنار بدن زهرایش نشست، فرمود: « وَ لَا أغضَبَتنِی »(3)؛ به خدا قسم یک بار فاطمه علیهاالسلام من را عصبانی نکرد. خانم ها امکانات شوهرتان را ببینید، مردهای دیگر را به رخ همسرتان نکشید. آقایان زنهای مردم را به رخ همسرتان نکشید، چشمتان دنبال زنها و دختران مردم نباشد، عفاف پیشه کنید. وقتی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از علی عليه السلام سؤال کرد، فاطمه علیهاالسلام چه طور همسری است؟ عرض کرد: « نِعْمَ الْعَوْنُ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ »(4)، خوب کمک کننده ای در اطاعت و بندگی خدا است.

علامه طباطبایی رحمه الله یک کتابی در این زمینه به نام سنن النبی نوشته که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چه قدر عطر استفاده می کرد، لباسش چه رنگی بود، موهایش چه طور بود. این ها مهم است ما اگر بتوانیم زندگی مان را منطبق کنیم؛ البته یک مواردی به فرهنگ زمان بر می گردد: ممکن است یک زمانی موی بلند رسم باشد، یک زمانی موی کوتاه رسم باشد ولی اصول اخلاقی

ص: 288

در همهء زمانها صادق و فراگیر است: اصل امانت داری، اصل احترام به پدر و مادر و ... این ها اصول تغییر ناپذیر و ماندگار است.

احیاگر است؛ اباعبدالله عليه السلام هم احیاگر و زنده کننده است. قرآن کریم را هر چه بخوانید خسته نمی شوید، اباعبدالله علیه السلام هم هر چه از نهضتش می گذرد احساس خستگی نمی کنید؛ بنابراین بین این دو تشابهات زیادی وجود دارد. خوب است تاریخ رابطه بین اباعبدالله و قرآن را بررسی کنیم و روی منبرها بحث کنیم.

من اگر بخواهم یک دسته بندی بکنم شاید بتوانم بگویم چهار گونه ارتباط در تاریخ راجع به استشهاد قرآنی امام حسين عليه السلام مشاهده می کنید: 1- مواردی که اباعبدالله عليه السلام شبهات را با قرآن جواب داده است، 2- مواردی که امام حسين عليه السلام قرآن خوانده و حرکتش را با قرآن آغاز کرده حالا چه در کربلا، خطبه هایش و چه در مدینه، 3- مواردی که امام حسين عليه السلام قرآن را تفسیر کرده است، 4- مواردی که امام حسین علیه السلام از قرآن تعریف کرده و ویژگی های قرآن را بیان کرده است که این مورد، مورد بحث من نیست.

در زیارت نامهء امام حسین علیه السلام می خوانیم: « أَشْهَدُ أَنَّكَ التَّالِي كِتابِ اللَّهِ »(1)؛ حسین جان! من شهادت می دهم تلاوت قرآن در زندگی ات برجسته بود. شب عاشورا وقتی فرصت می گیرد، می فرماید: « فَهُوَ يَعْلَمُ أَنِّي كُنْتُ قَدْ أَحَبُّ الصَّلَاةِ لَهُ »؛ من نماز را دوست دارم، « وَ تِلَاوَةِ كِتَابِهِ »؛(2) و تلاوت قرآن را دوست دارم. در یکی از زیارت نامه هایش که در منابع آمده، می گوییم: « السَّلَامُ عَلَیکَ یَا شَرِیکَ الْقُرْآنِ »؛ حسینی که شریک قرآن است، حسینی که تجسم قرآن است و قرآن در زندگی اش همه جا برجستگی دارد جا دارد، ما به این بحث بپردازیم.

را با قرآن جواب داده است؛ البته در زندگی همه ائمه ما این بخش است، من حتی به بعضی ها گفته ام به عنوان پایان نامهء تحقیقی روی این موضوع کار کنید. خیلی از اوقات شبهه کننده قرآن را قبول داشت ولی امام عليه السلام را قبول نداشت؛ مثلاً: شیعه نبود یا شبهه کننده گاهی ممکن بود فقط از قرآن حرفی را بپذیرد؛ به این خاطر امام حسين علیه السلام با قرآن جواب داده است.

نمونه اول: ابن شهر آشوب صاحب کتاب المناقب نقل می کند: امام حسین علیه السلام می خواست از در مسجد رد شود، عبدالله بن عمروعاص با یک عده ای از دوستانش نشسته بودند، امام حسین علیه السلام آمد رد شود، گفت: « مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَنْظُرَ الَىَّ أَحَبُّ أَهْلِ الارض الَىَّ أَهْلِ السَّمَاءِ »؛ دوستان من! هر که می خواهدنور آسمان ها و زمین را ببیند «فَلْیَنْظُرْ إِلَی هَذَا الْمُجْتَازِ»؛ نگاه به چهرهء امام حسين عليه السلام کند. چه کسی این را می گوید؟ پسر عمرو عاص. این قضیه بعد از شهادت امیر مؤمنان على عليه السلام اتفاق افتاده است.

اباسعید می گوید: به او گفتم تو که اعتقادت این است، پس چرا در صفین با پدرش جنگیدی؟ گفت: تقصیر من نیست، خود پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: انسان باید حرف پدرش را گوش بدهد؛ من در صفین می دانستم حق با معاویه نیست ولی به خاطر اطاعت از پدرم عمروعاص کرده باشم و به دستور قرآن که می فرماید: «بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا»(1)؛ عمل کرده باشم این کار را انجام دادم.

این خودش یک سؤال است: در جنگ صفین آمده، پدرش هم عمروعاص است و اطاعت به پدر و احسان به پدر هم لازم است آیا این درست است؟ اباسعید می گوید: من دستش را گرفتم خدمت امام حسین علیه السلام آوردم عرض کردم: يابن رسول الله! ایشان درباره شما این طور گفتند ... امام حسین علیه السلام به این آیه استشهاد کردند: « وَ إِنْ جاهَداكَ عَلى أَنْ تُشکِر بِی مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمُ فَلا تُطِعْهُما »(2) قرآن

ص: 292

می گوید: اگر پدر و مادر به شما دستوری را دادند که این مطلب خلاف دستور خداست و شرکت در آن است نپذیرید. اطاعت پدر و مادر لازم است اما نه در این حد که انسان مطلبی را که خلاف دستور خداست گوش بدهد.

ایشان بعد از استشهاد به قرآن به فرمایش رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم استشهاد کردند، فرمودند: عبدالله بن عمروعاص مگر تو نشنیدی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: « لَا طَاعَةَ لِمَخْلُوقٍ فِي مَعْصِيَةِ الْخَالِقِ »؛ انسان نباید از هیچ بنده ای حرفی را گوش بدهد که معصیت خداست(1)؛ این خیلی حرف مهمی است. یک موقع فرزند ما می گوید: فلان دروغ را بگو تا وام من درست شود یا من را ثبت نام کند و ... ولادت است ولی مخلوق است، اگر دروغ بگویی معصیت خالق می شود. خود ائمه علیهم السلام فرموده اند: اگر حرف ما خلاف قرآن بود قبول نکنید.

نمونهء دوم: اشعث بن قیس تا آخر با امیر مؤمنان على علیه السلام مبارزه و مخالفت کرد. پسرش محمد هم همان کسی است که در کوفه مسلم بن عقیل را دستگیر کرد. ایشان در کربلا در لشگر عمر بن سعد بود، مقابل امام حسین علیه السلام آمد ایستاد و گفت: تو چه حرمتی پیش خدا داری؟ چرا می گویی حرمت مرا نگه دارید؟ ما قرآن و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را قبول داریم چرا باید تو را احترام کنیم؟ امام حسین علیه السلام فرمود: این آیه را نخوانده ای: « إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِيمَ وَ آلَ عِمْرانَ علی الْعَالَمِينَ »(2) «اصْطَفى»؛ یعنی برگزیدن؛. خدا آدم و نوح و آل ابراهیم را برگزید. آل ابراهیم پیامبر چه کسی است؟ رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از فرزندان حضرت ابراهیم و اسماعیل علیهماالسلام است و من هم نوهء این پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هستم. طبق این آیه که خدا می گوید: ما آدم و نوح و آل ابراهیم را برتری دادیم من هم برتری دارم.(3)

نمونهء سوم: وقتی امام حسین علیه السلام را به خانهء فرماندار مدینه آوردند، مروان حکم

ص: 293

هم آنجا بود. قبل از قضیهء حرکت امام مروان و ولید به امام علیه السلام گفتند بیعت کنید که امام حسين عليه السلام نپذیرفت. مروان به وليد اصرار می کرد همین جا از امام حسین علیه السلام بیعت بگیر، نگذار برود! ابا عبد الله علیه السلام این آیه را خواند: « أَِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً »(1) بعد فرمود: مروان! «فَإِنَّكَ رِجسٌ»؛ تو که به من می گویی بیعت کن تو رجس و پلیدی اما ما خانواده ای هستیم که خدا اراده کرده از زندگی ما رجس و پلیدی را کنار ببرد: «وَ إِنّا أَهْلُ بَیْتِ الطَّهارَةِ»؛ «اما سمعت؟» آیا نشنیدی که خدا دربارهء ما این آیه را فرموده است؟! امام حسين عليه السلام با این آیهء قرآن جواب مروان را داد.

من این سه مورد را عرض کردم، شاید مواردی دیگری هم باشد که اباعبدالله علیه السلام پاسخ مشرکین و شبهات را با آیات قرآن دادند.

جاری است همان طور که خورشید و قمر جاری است. یک کسی از امام صادق علیه السلام تفسیر آیه ای را سؤال کرد و امام تفسیر کرد. گفت: یابن رسول الله قبلاً از شما سؤال کردم یک چیز دیگری راجع به این آیه فرمودید! امام علیه السلام فرمود: هیچ گاه قرآن را به یک مطلب منحصر نکنید؛ قرآن کتابی است که مصادیقش متعدد است؛ بنابراین مفسرین در علوم قرآنی یک بحثی تحت عنوان ما تكرر النزوله دارند، می گویند ما آیاتی داریم که نزولش مکرر است؛ یعنی یک بار اصلی نازل شده است.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هم متعدد در جاهای دیگر به آن استشهاد کرده است، مثلاً: « قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدُ » در این رابطه نازل شد که مشر کین پیش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمدند گفتند: « هَذِهِ آلِهَتِنا »؛ خداهای ما پیداست ما به آن اشاره می کنیم و لمسش می کنیم، خدای تو کجاست ( فَنَزَلَتْ سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ )؛ این سوره نازل شد. همین اشکال را یهودیها به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم کردند، گفتند: می شود خدا را برای ما معرفی کنی؟! دوباره همین سوره را پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خواند؛ یعنی یک سوره که شأن نزولش در یک موردی است، نمی شود بگوییم فقط راجع به این آیه است و منحصر ش کنیم.

این آیه راجع به موسی و فرعون است؛ امروز موسای زمان، امام حسين عليه السلام است و امروز فرعون زمان، یزید است؛ لذا امام حسین علیه السلام وقتی دارد از شهر مدینه خارج می شود این آیه «فَخَرَجَ مِنْهَا خَائِفًا يَتَرَقَّبُ ۖ قَالَ رَبِّ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ »(1) را می خواند. زمانی هم که به مکه رسید، یک آیهء دیگر خوانده که این هم حساب شده و انتخاب شده است؛ آیه ای که وقتی حضرت موسی علیه السلام به شهر مدین رسید و احساس امنیت کرد، همان را امام حسین علیه السلام خواند: «وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاءَ مَدْيَنَ قَالَ عَسَى رَبِّي أَنْ يَهْدِيَنِي سَوَاءَ السَّبِيلِ»(2)(3)

ص: 295

مورد دوم: روز عاشورا امام حسین چندین آیه ولی با مناسبت خوانده، مثلاً: امام سجادعلیه السلام می گوید: پدرم به خیمه آمد، مرا در آغوش گرفت فرمود «اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنْسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ»(1) این آیهء قرآن را تطبيق بر سپاه عمر سعد کرد؛ یعنی پسرم! شیطان روی این ها حاکم شده و یاد خدا از زندگی شان رفته(2)؛ کسی هم که یاد خدا از زندگی اش رفت و شیطان در زندگی اش حاکم شد خیلی خطرناک است. انسانی که پیروی شیطان می شود و یاد خدا را فراموش می کند از درنده خطرناک تر است.

مورد سوم: هر کسی که پیش امام حسین علیه السلام روز عاشورا می آمد وداع کند، امام حسین علیه السلام این آیه را « مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجالُ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضى نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدِيلًا »(3) برای او خواند. اصحاب و بنی هاشم وقتی می آمدند خداحافظی کنند، امام حسین علیه السلام برای همهء آنها آیه فوق را خواند. اباعبدالله علیه السلام وقتی بالای سر مسلم بن عوسجه آمد، سر مسلم بن عوسجه را به دامن گرفت آیه فوق را خواند.

امام حسین علیه السلام نامه ای به قيس بن مسهر داد تا به مردم کوفه برساند، اما او را دستگیر کردند و نامه را در مسیر پاره کرد و خورد. به او گفتند مفاد آن چیست؟ گفت: نمی گویم اگر می خواستم بگویم که پاره نمی کردم. خیلی آزارش دادند بلکه بگوید در آن نامه چه بوده نگفت، او را به کوفه آوردند و از بالای بام پرتاب کردند و به شهادت رساندند. وقتی خبر شهادت قیس به امام حسین علیه السلام رسید آیه فوق را خواند. ابن شهر آشوب در المناقب می نویسد: هر شهیدی که می خواست از امام حسین علیه السلام اجازه میدان بگیرد، امام حسین علیه السلام آیه فوق را خواند. عاشورا آمیختهء با آیات قرآن است.

ص: 296

نمونهء چهارم: وقتی علی اکبر علیه السلام می خواست میدان برود، شاید تأملی که امام حسین علیه السلام با یک غلام عادی کرد با علی اکبرش نکرد، بلافاصله فرمود: برو! وقتی آرام جانش رفت، پشت سرش را نگاه می کرد، این آیه را خواند: « إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمِينَ »(1)(2) قرآن آرامش می آورد، شورانگیزی و نشاط در زندگی می آورد، قرآن رحمت و نور می آورد. امام حسين عليه السلام حیات بخش است و «رحمة للعالمين» است، امام حسین علیه السلام مصباح هدایت است و ماندگار است.

در المناقب می نویسد: سر مقدس اباعبدالله علیه السلام بعد از شهادت این آیه « وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ »(1) را تلاوت می کرد. زمخشری عالم اهل سنت می گوید آیه فوق را می خواند که ظالمان بدانند دست انتقام خدا به دنبال آنها است.

مرحوم شیخ مفید می گوید: زید بن ارقم می گوید: من در حجرهء خودم بودم وقتی سرها را عبور می دادند از سر مقدس اباعبدالله این آیهء شریفه که مربوط به قوم کهف است شنیدم: «أم حسبت أن أصحاب الكهف والرقيم كانوا من آياتنا عجبا»(2)،(3)انتخاب این آیات هم تصادفی نیست. مرحوم شیخ جعفر شوشتری رحمه الله در کتاب خصائص دلایل این که چرا این آیه در آنجا از سر امام حسین علیه السلام شنیده شد را ذکر می کند. بحث زیبایی دارد که اسرار قرائت آیه « أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْكَهْفِ وَ الرَّقِيمِ كانُوا مِنْ آياتِنا عَجَباً » چه بوده و چرا این آیه شنیده شد، آن وقت دلایلی را می آورد که یک موردش این است که جوانان اصحاب کهف « إِنَّهُمْ فِتْيَةُ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ »(4)؛ اینها کسانی بودند که ایمان استواری داشتند و جوانانی بودند که شجاع بودند و از دست ظالم گریختند و حاضر به پذیرش ظلم نشدند، می گوید: علت این که اباعبدالله علیه السلام این آیه را قرائت کرد خواست این تشابه را با جوانان کهف بیان کرده باشد.

اینها همه در واقع شواهدی است که اسراری دارد و تصادفی نیست.

مطالب تفسیری از امام حسین علیه السلام به ما رسیده است. شاید مجموعهء تفسیری اباعبدالله علیه السلام به سی مورد نرسد. نمونه هایی که از اباعبدالله عليه السلام راجع به تفسیر آیات سؤال شده و وجود مقدس اباعبدالله علیه السلام پاسخ دادند، مثل: در مکه شخصی این آیه را خواند: « وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ ربک فَحَدِّثْ »، سؤال کرد: منظور از این نعمت چیست؟ امام حسين عليه السلام فرمود: منظور نعمت دین است.(1)

وقتی به طرف مکه می رفت، در مسیر راه بشر بن غالب جلوی ایشان را گرفت، عرض کرد: یابن رسول الله من راجع به یک آیهء قرآن از شما سؤالی دارم، تفسير این آیه چیست: « يَوْمَ تَدْعُو كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ »(2)؛ روز قیامت هر امتی را با امامش محشور می کنیم؟ امام حسین علیه السلام فرمودند: قرآن خواندی که می فرماید: «فَرِیقٌ فِی الْجَنَّةِ وَ فَرِیقٌ فِی السَّعِیرِ»(3) یک عده ای بهشت می روند یک عده ای جهنم می روند؟ گفت: بله یابن رسول الله! فرمودند آن فرقه ای که بهشت می روند امامشان آنها را می برد و آن فرقه ای که جهنم می روند امامشان آنها را می برد. هیچ کس روز قیامت بدون امام و رهبر محشور نمی شود. هر کسی دنبال یک کسی است، بالاخره آیین و دینی دارد: اگر بت پرست است امامش بتش است، اگر خدا پرست است، اگر فرقه خاصی دارد و ... هر کسی به یک چیزی استناد می کند. فرمود: آن امام یا امام حق است یا امام باطل؛ اگر امام حق باشد با امامشان به بهشت می روند و اگر امام باطل باشد با امامشان به جهنم می روند.(4)

ص: 299

قابل توجه ناشران، کتابفروشی ها و موسسات فرهنگی:

این انتشارات برای پخش کتب مذکور، از سراسر کشور تعداد معدودی نماینده به عنوان مرکز پخش را پذیر است، عزیزانی که تمایل همکاری دارند با شمارهء 09128794005 تماس حاصل فرمایند.

ص: 301

برخی از آثار مؤلف:

1.مشکات، جلد اول (110 سخنرانی ایراد شده در حرم امام رضا عليه السلام).

2. مشکات، جلد دوم

3. امارت بر نفس (خطبه های نماز جمعه حضرت آیت الله سید احمد خاتمی «زید عزه»، جلد اول).

4. سبک زندگی دینی در عرصه اجتماع (سخنرانی های حضرت آیت الله سید احمد خاتمی «زید عزه»).

5. آفات زبان (سخنرانی های حضرت آیت الله سید احمد خاتمی «زید عزه»).

6. حقایق و خرافات (سخنرانی های حضرت آیت الله سید احمد خاتمی «زید عزه»).

7. سبک زندگی دینی در عرصهء خانواده ها (چگونه بهترین همسرم باشم؟!).

8 روضه های سیدالشهدا (برگرفته از کرامات، اشعار، روضه ها و نوحه های مراجع، علما و شعرا).

9. سلسله سخنرانی های استاد رفیعی، جلد اول.

10. سلسله سخنرانی های استاد رفیعی، جلد دوم.

11. سلسله سخنرانی های استاد رفیعی، جلد سوم.

12. سلسله سخنرانی های استاد رفیعی، جلد چهارم.

13. سلسله سخنرانی های استاد رفیعی، جلد پنجم.

14. سخنرانی های استاد رفیعی ویژه خانواده ها، جلد اول

15. سخنرانی های استاد رفیعی ویژه خانواده ها، جلد دوم.

16. مقتل رفیعی (روضه های استاد رفیعی).

17. گنجینه خطباء، جلد اول (50 موضوع اخلاقی).

18. گنجینه خطباء، جلد دوم

19. نقش لطایف و حکایات در گفت و گو

20. نوشته های درب های بهشت و جهنم (چگونه بهشتی شویم؟!)

خواننده عزیز!

برای تهیه کتب مذکور و کتب تبلیغی کافی است با شماره های 9128794005 -09109650765 - 025-37838188 تماس حاصل فرمائید و کتب را در درب منزل دریافت نمائید.

* ضمنا هزینه پست رایگان می باشد*

ص: 302