سرشناسه:حرعاملی، محمدبن حسن، 1033 - 1104ق.
عنوان و نام پدیدآور: ترجمه وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه
تالیف: محمد بن الحسن الحر العاملی؛ تحقیق: محمدرضا الحسینی الجلالی / ترجمه: گروهی از محققین مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان
مشخصات نشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان 1400 ه ش
مشخصات ظاهری:30 ج.
موضوع:احادیث شیعه -- قرن 11ق.
موضوع:احادیث احکام
شناسه افزوده: متن عربی موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث(قم)
رده بندی کنگره:BP135/ح4ت7 ی1300
رده بندی دیویی:297/212
شماره کتابشناسی ملی:1321690
ص: 1
تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه
تالیف: محمد بن الحسن الحر العاملی
تحقیق: محمدرضا الحسینی الجلالی
ص: 2
بسم الله الرحمن الرحیم
ص: 3
ص: 4
(1) 1 بَابُ أَنَّهُ یَجِبُ عَلَی الْمُحْرِمِ فِی قَتْلِ النَّعَامَةِ بَدَنَةٌ وَ فِی حِمَارِ الْوَحْشِ بَقَرَةٌ أَوْ بَدَنَةٌ وَ فِی الظَّبْیِ شَاةٌ وَ فِی بَقَرَةِ الْوَحْشِ بَقَرَةٌ وَ فِیمَا سِوَی ذَلِکَ قِیمَتُهُ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ فِدَاءٌ مَنْصُوصٌ
******
ترجمه:
17096- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ (3) قَالَ فِی النَّعَامَةِ بَدَنَةٌ وَ فِی حِمَارِ وَحْشٍ بَقَرَةٌ (4) وَ فِی الظَّبْیِ شَاةٌ وَ فِی الْبَقَرَةِ بَقَرَةٌ.
******
ترجمه:
از حریز از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: درباره قول خداوند عزوجل "پس جزا (باید) مثل آنچه کشته (است) از چهارپایان باشد" (سوره مائده، آیه 95)، فرمود: برای شترمرغ (کفاره اش) یک شتر، برای گورخر (کفاره اش) یک گاو، برای آهو (کفاره اش) یک گوسفند، و برای گاو (کفاره اش) یک گاو است.
17097- 2- (5) وَ عَنْهُ عَنِ النَّضْرِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ جَمِیعاً عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ
ص: 5
ع فِی الظَّبْیِ شَاةٌ وَ فِی الْبَقَرَةِ بَقَرَةٌ وَ فِی الْحِمَارِ بَدَنَةٌ وَ فِی النَّعَامَةِ بَدَنَةٌ وَ فِیمَا سِوَی ذَلِکَ قِیمَتُهُ.
******
ترجمه:
از سلیمان بن خالد نقل شده است که امام صادق (علیه السلام) فرمود: برای آهو (کفاره اش) یک گوسفند، برای گاو (کفاره اش) یک گاو، برای خر (کفاره اش) یک شتر، برای شترمرغ (کفاره اش) یک شتر، و برای دیگر حیوانات (غیر از اینها) قیمت آنها (به عنوان کفاره) است.
17098- 3- (1) وَ عَنْهُ عَنِ ابْنِ الْفُضَیْلِ (2) عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الصَّیْدِ مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ (3) قَالَ فِی الظَّبْیِ شَاةٌ وَ فِی حِمَارِ وَحْشٍ بَقَرَةٌ وَ فِی النَّعَامَةِ جَزُورٌ.
******
ترجمه:
أَبِی الصَّبَّاحِ درمورد آیه شریفه مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ (4) سوال کردم فرمودند : برای آهوگوسفند /برای گورخرگاو/برای شترمرغ یک شترباید کفاره بدهد .
17099- 4- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ الْمُحْرِمُ یَقْتُلُ نَعَامَةً قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ مِنَ الْإِبِلِ قُلْتُ یَقْتُلُ حِمَارَ وَحْشٍ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ قُلْتُ فَالْبَقَرَةَ قَالَ بَقَرَةٌ.
******
ترجمه:
از یعقوب بن شعیب از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که گفت: به او گفتم: محرم شترمرغی را می کشد، فرمود: بر او (واجب است) یک شتر از شتران. گفتم: گورخری را می کشد، فرمود: بر او (واجب است) یک شتر. گفتم: پس گاو چطور؟ فرمود: یک گاو.
17100- 5- (6) الْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَی لا تَقْتُلُوا الصَّیْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ (7) قَالَ مَنْ أَصَابَ نَعَامَةً فَبَدَنَةٌ وَ مَنْ أَصَابَ حِمَاراً أَوْ شِبْهَهُ (8) فَعَلَیْهِ بَقَرَةٌ وَ مَنْ أَصَابَ ظَبْیاً فَعَلَیْهِ شَاةٌ بَالِغُ الْکَعْبَةِ- حَقّاً وَاجِباً عَلَیْهِ أَنْ یَنْحَرَ إِنْ کَانَ فِی حَجٍّ فَبِمِنًی حَیْثُ یَنْحَرُ النَّاسُ وَ إِنْ کَانَ فِی عُمْرَةٍ نَحَرَ بِمَکَّةَ- وَ إِنْ شَاءَ تَرَکَهُ حَتَّی یَشْتَرِیَهُ بَعْدَ مَا یَقْدَمُ فَیَنْحَرَهُ فَإِنَّهُ
ص: 6
یُجْزِی (1) عَنْهُ.
******
ترجمه:
زراره نقل می کند: امام باقر (علیه السلام) درباره ی این آیه: لاَ تَقْتُلُواْ الصَّیْدَ وَأَنتُمْ حُرُمٌ وَمَن قَتَلَهُ مِنکُم مُّتَعمِّدًا فَجَزَاء مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعمِ فرمود: «هرکس شترمرغی را بکشد، باید یک شتر را قربانی کند و هرکس الاغ یا شبیه آن را بکشد، باید یک گاو را قربانی کند و هرکس آهویی را بکشد، باید گوسفندی را قربانی کند و به کعبه برساند. بر او حقّی واجب است که اگر در حجّ و در مِنا بود، زمانی که مردم قربانی می کنند، ذبح کند و اگر در عمره بود، در مکّه ذِبح کند و اگر خواست آنجا را ترک کند تا آن را بخرد، پس از اینکه بازگشت، آن را سر ببرد؛ این می تواند جایگزین آن شود
17101- 6- (2) وَ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ (3) قَالَ فِی الظَّبْیِ شَاةٌ وَ فِی الْحَمَامَةِ وَ أَشْبَاهِهَا وَ إِنْ کَانَ (4) فِرَاخاً فَعِدَّتُهَا مِنَ الْحُمْلَانِ وَ فِی حِمَارِ الْوَحْشِ بَقَرَةٌ وَ فِی النَّعَامَةِ جَزُورٌ.
******
ترجمه:
از ابی صباح کنانی از امام صادق (علیه السلام) در مورد قول خداوند "و هر که از شما آن را عمداً بکشد، پس جزای آن مانند همان چیزی است که از چهارپایان کشته است" (سوره مائده، آیه 95) نقل شده است که فرمود: برای آهو (کفاره اش) یک گوسفند است، و برای کبوتر و مشابه آن، و اگر جوجه باشد، تعداد آنها از بره ها (کفاره اش) است، و برای گورخر (کفاره اش) یک گاو، و برای شترمرغ (کفاره اش) یک شتر است
17102- 7- (5) وَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع جَزَاءُ (6) مَنْ قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ نَعَامَةً فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ فِی حِمَارِ الْوَحْشِ بَقَرَةٌ وَ فِی الظَّبْیِ شَاةٌ یَحْکُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْکُمْ وَ قَالَ عَدْلُهُ أَنْ یَحْکُمَ بِمَا رَأَی مِنَ الْحُکْمِ أَوْ صِیَامٌ یَقُولُ اللَّهُ هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَةِ (7) وَ الصِّیَامُ لِمَنْ لَمْ یَجِدِ الْهَدْیَ فَصِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ قَبْلَ التَّرْوِیَةِ بِیَوْمٍ وَ یَوْمَ التَّرْوِیَةِ وَ یَوْمَ عَرَفَةَ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ وَ عَلَی تَفْصِیلٍ آخَرَ (8).
******
ترجمه:
امام صادق (علیه السلام)- هرکسی حیوانی را در حال احرام بکُشد، بر او واجب است قربانی ای مانند آن انجام دهد؛ اگر شترمرغ بود بجای آن شتر، و اگر گورخر بود، به جای آن گاو مادّه و اگر آهو بود، به جای آن گوسفندی بکشد که به آن از میان شما صاحب عدالتی حکم کند و فرمود: «عدل او در این است که حکمی را که به نظرش میرسد، بکند یا آنکه حکم به روزه کند؛ خداوند می فرماید: هَدْیًا بَالِغَ الْکَعبَةِ و روزه گرفتن برای کسی است که چیزی نداشته باشد که کفّاره قربانی را بپردازد. پس سه روز روزه بگیرد؛ البتّه یک روز قبل از یوم التّرویه، و یوم التّرویه، و روز عرفه.
ص: 7
(1) 2 بَابُ مَا یَجِبُ فِی بَدَلِ الْکَفَّارَاتِ الْمَذْکُورَةِ وَ أَمْثَالِهَا إِذَا عَجَزَ عَنْهَا
******
ترجمه:
17103- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَصَابَ الْمُحْرِمُ الصَّیْدَ وَ لَمْ یَجِدْ مَا یُکَفِّرُ مِنْ مَوْضِعِهِ الَّذِی أَصَابَ فِیهِ الصَّیْدَ قُوِّمَ جَزَاؤُهُ مِنَ النَّعَمِ دَرَاهِمَ ثُمَّ قُوِّمَتِ الدَّرَاهِمُ طَعَاماً (3) لِکُلِّ مِسْکِینٍ نِصْفُ صَاعٍ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی الطَّعَامِ صَامَ لِکُلِّ نِصْفِ صَاعٍ یَوْماً.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ لِکُلِّ مِسْکِینٍ نِصْفُ صَاعٍ (4)
******
ترجمه:
از ابی عبیده از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: هرگاه محرم شکار را بکشد و نتواند کفاره اش را در همان مکانی که شکار را کشته است بدهد، جزای آن از چهارپایان به درهم قیمت گذاری می شود، سپس درهم ها به غذا تبدیل می شود و به هر مسکین نیم صاع (غذا) داده می شود. اگر نتواند غذا تهیه کند، برای هر نیم صاع یک روز روزه می گیرد.
17104- 2- (5) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی مُحْرِمٍ قَتَلَ نَعَامَةً قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَإِطْعَامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً وَ قَالَ إِنْ کَانَتْ قِیمَةُ الْبَدَنَةِ أَکْثَرَ مِنْ إِطْعَامِ سِتِّینَ مِسْکِیناً لَمْ یَزِدْ عَلَی إِطْعَامِ سِتِّینَ مِسْکِیناً وَ إِنْ کَانَتْ قِیمَةُ الْبَدَنَةِ أَقَلَّ مِنْ إِطْعَامِ سِتِّینَ مِسْکِیناً لَمْ یَکُنْ عَلَیْهِ إِلَّا قِیمَةُ الْبَدَنَةِ.
ص: 8
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)
وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
از برخی از اصحاب ما از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که درباره محرم که شترمرغی را کشته است، فرمود: بر او (واجب است) یک شتر (کفاره بدهد)، اگر نیافت، باید به شصت مسکین غذا بدهد. و فرمود: اگر قیمت شتر بیشتر از غذای شصت مسکین باشد، نباید بیش از غذای شصت مسکین بدهد، و اگر قیمت شتر کمتر از غذای شصت مسکین باشد، تنها بر او (واجب است) قیمت شتر را بدهد.
17105- 3- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ أَصَابَ نَعَامَةً وَ حِمَارَ وَحْشٍ (3) قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ قَالَ قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی بَدَنَةٍ قَالَ فَلْیُطْعِمْ سِتِّینَ مِسْکِیناً قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی أَنْ یَتَصَدَّقَ قَالَ فَلْیَصُمْ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً وَ الصَّدَقَةُ مُدٌّ عَلَی کُلِّ مِسْکِینٍ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ أَصَابَ بَقَرَةً قَالَ عَلَیْهِ بَقَرَةٌ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی بَقَرَةٍ قَالَ فَلْیُطْعِمْ ثَلَاثِینَ مِسْکِیناً قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی أَنْ یَتَصَدَّقَ (4) قَالَ فَلْیَصُمْ تِسْعَةَ أَیَّامٍ قُلْتُ فَإِنْ أَصَابَ ظَبْیاً قَالَ عَلَیْهِ شَاةٌ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ قَالَ فَإِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی (5) مَا یَتَصَدَّقُ بِهِ فَعَلَیْهِ صِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ کَمَا یَأْتِی (6)
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ تَرَکَ قَوْلَهُ وَ الصَّدَقَةُ مُدٌّ عَلَی کُلِّ مِسْکِینٍ (7)
******
ترجمه:
از ابی بصیر از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: از او درباره محرم که شترمرغ و گورخری را کشته بود، پرسیدم. فرمود: بر او (واجب است) یک شتر. گفتم: اگر نتواند شتر تهیه کند؟ فرمود: باید به شصت مسکین غذا بدهد. گفتم: اگر نتواند صدقه بدهد؟ فرمود: باید هجده روز روزه بگیرد و صدقه به هر مسکین یک مدّ (غذا) است. و از او درباره محرم که گاوی را کشته بود، پرسیدم. فرمود: بر او (واجب است) یک گاو. گفتم: اگر نتواند گاو تهیه کند؟ فرمود: باید به سی مسکین غذا بدهد. گفتم: اگر نتواند صدقه بدهد؟ فرمود: باید نه روز روزه بگیرد. گفتم: اگر آهویی را بکشد؟ فرمود: بر او (واجب است) یک گوسفند. گفتم: اگر نتواند؟ فرمود: باید به ده مسکین غذا بدهد. اگر نتواند چیزی برای صدقه تهیه کند، باید سه روز روزه بگیرد.
17106- 4- (8) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ
ص: 9
دَاوُدَ الرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الرَّجُلِ یَکُونُ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَاجِبَةٌ فِی فِدَاءٍ قَالَ إِذَا لَمْ یَجِدْ بَدَنَةً فَسَبْعُ شِیَاهٍ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ صَامَ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ (1)
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ صَامَ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً بِمَکَّةَ أَوْ فِی مَنْزِلِهِ (2)
******
ترجمه:
از داود رقی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که درباره مردی که بر او یک شتر (به عنوان کفاره) واجب است، فرمود: اگر نتواند شتر تهیه کند، باید هفت گوسفند بدهد، و اگر نتواند، باید هجده روز روزه بگیرد.
17107- 5- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیاماً (4) قَالَ یُثَمِّنُ قِیمَةَ الْهَدْیِ طَعَاماً ثُمَّ یَصُومُ لِکُلِّ مُدٍّ یَوْماً فَإِذَا زَادَتِ الْأَمْدَادُ عَلَی شَهْرَیْنِ فَلَیْسَ عَلَیْهِ أَکْثَرُ مِنْهُ.
******
ترجمه:
از برخی از اصحاب ما از امام صادق (علیه السلام) درباره قول خداوند عزوجل "یا معادل آن روزه" (سوره مائده، آیه 95) نقل شده است که فرمود: قیمت قربانی (هدی) را به غذا تبدیل می کند، سپس برای هر مُدّ (غذا) یک روز روزه می گیرد. اگر تعداد مُدها از دو ماه بیشتر شود، بیش از آن (دو ماه روزه) بر او واجب نیست.
17108- 6- (5) عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ مُحْرِمٍ أَصَابَ نَعَامَةً مَا عَلَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَتَصَدَّقْ عَلَی سِتِّینَ مِسْکِیناً فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَصُمْ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً.
******
ترجمه:
علی بن جعفر در کتابش از برادرش موسی بن جعفر (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: از او درباره مردی که در حال احرام شترمرغی را کشته بود، پرسیدم. فرمود: بر او (واجب است) یک شتر. اگر نتواند شتر تهیه کند، باید به شصت مسکین صدقه بدهد. اگر نتواند، باید هجده روز روزه بگیرد.
17109- 7- (6) قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ أَصَابَ بَقَرَةً مَا عَلَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ
ص: 10
بَقَرَةٌ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَتَصَدَّقْ عَلَی ثَلَاثِینَ مِسْکِیناً فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَصُمْ تِسْعَةَ أَیَّامٍ.
******
ترجمه:
فرمود: و از او درباره محرم که گاوی شکار کرده بود، پرسیدم. فرمود: بر او (واجب است) یک گاو. اگر نتواند گاو تهیه کند، باید به سی مسکین غذا بدهد. و اگر نتواند این کار را انجام دهد، باید نه روز روزه بگیرد.
17110- 8- (1) قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ أَصَابَ ظَبْیاً مَا عَلَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ شَاةٌ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَتَصَدَّقْ عَلَی عَشَرَةِ مَسَاکِینَ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَصُمْ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ.
******
ترجمه:
فرمود: و از او درباره محرم که آهو شکار کرده بود، پرسیدم. فرمود: بر او (واجب است) یک گوسفند. اگر نتواند گوسفند تهیه کند، باید به ده مسکین غذا بدهد. و اگر نتواند این کار را انجام دهد، باید سه روز روزه بگیرد.
17111- 9- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی مُحْرِمٍ قَتَلَ نَعَامَةً قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَإِطْعَامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً فَإِنْ کَانَتْ قِیمَةُ الْبَدَنَةِ أَکْثَرَ مِنْ إِطْعَامِ سِتِّینَ مِسْکِیناً لَمْ یَزِدْ عَلَی إِطْعَامِ سِتِّینَ مِسْکِیناً وَ إِنْ کَانَتْ قِیمَةُ الْبَدَنَةِ أَقَلَّ مِنْ طَعَامِ سِتِّینَ مِسْکِیناً لَمْ یَکُنْ عَلَیْهِ إِلَّا قِیمَةُ الْبَدَنَةِ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
از برخی از اصحاب ما از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که درباره محرم که شترمرغی را کشته است، فرمود: بر او (واجب است) یک شتر (کفاره بدهد)، اگر نیافت، باید به شصت مسکین غذا بدهد. و فرمود: اگر قیمت شتر بیشتر از غذای شصت مسکین باشد، نباید بیش از غذای شصت مسکین بدهد، و اگر قیمت شتر کمتر از غذای شصت مسکین باشد، تنها بر او (واجب است) قیمت شتر را بدهد.
17112- 10- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ یَعْنِی ابْنَ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَلَاءٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ (5) أَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیاماً (6) قَالَ عَدْلُ الْهَدْیِ مَا بَلَغَ یَتَصَدَّقُ بِهِ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ فَلْیَصُمْ بِقَدْرِ مَا بَلَغَ لِکُلِّ طَعَامِ مِسْکِینٍ یَوْماً.
******
ترجمه:
از محمد بن مسلم از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است که گفت: از او درباره قول خداوند عزوجل "یا معادل آن روزه" (سوره مائده، آیه 95) پرسیدم. فرمود: معادل هدیه (قربانی) مقداری است که می تواند به عنوان صدقه بدهد. اگر نتواند آن را تهیه کند، باید به ازای هر غذای مسکین، یک روز روزه بگیرد به اندازه مقداری که هدیه (قربانی) به آن می رسد.
ص: 11
17113- 11- (1) وَ عَنْهُ عَنِ اللُّؤْلُؤِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ وَ ابْنِ جَبَلَةَ (2) جَمِیعاً عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمِینَ أَصَابُوا فِرَاخَ نَعَامٍ فَذَبَحُوهَا وَ أَکَلُوهَا فَقَالَ عَلَیْهِمْ مَکَانَ کُلِّ فَرْخٍ أَصَابُوهُ وَ أَکَلُوهُ بَدَنَةٌ یَشْتَرِکُونَ فِیهِنَّ فَیَشْتَرُونَ عَلَی عَدَدِ الْفِرَاخِ وَ عَدَدِ الرِّجَالِ قُلْتُ فَإِنَّ مِنْهُمْ مَنْ لَا یَقْدِرُ عَلَی شَیْ ءٍ فَقَالَ یَصُومُ (3) بِحِسَابِ مَا یُصِیبُهُ مِنَ الْبُدْنِ وَ یَصُومُ لِکُلِّ بَدَنَةٍ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً.
******
ترجمه:
ابان بن تغلب گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره گروهی از محرمین که جوجه های شترمرغ را ذبح کرده و خورده بودند، پرسیدم. فرمود: به ازای هر جوجه ای که شکار کرده و خورده اند، بر آنها (واجب است) یک شتر (کفاره) به صورت مشترک. آنها باید شترها را بر اساس تعداد جوجه ها و تعداد مردان خریداری کنند. گفتم: اگر برخی از آنها نتوانند چیزی تهیه کنند، فرمود: باید بر اساس مقدار سهم هر کس از شترها روزه بگیرند و برای هر شتر، هجده روز روزه بگیرند.
17114- 12- (4) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ الْجَرْمِیِّ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ دُرُسْتَ (5) عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ أَصَابَ نَعَامَةً قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ قَالَ قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی بَدَنَةٍ مَا عَلَیْهِ قَالَ یُطْعِمُ سِتِّینَ مِسْکِیناً قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یَتَصَدَّقُ بِهِ قَالَ فَلْیَصُمْ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً قُلْتُ فَإِنْ أَصَابَ بَقَرَةً أَوْ حِمَارَ وَحْشٍ مَا عَلَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ بَقَرَةٌ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی بَقَرَةٍ قَالَ فَلْیُطْعِمْ ثَلَاثِینَ مِسْکِیناً قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یَتَصَدَّقُ بِهِ قَالَ فَلْیَصُمْ تِسْعَةَ أَیَّامٍ قُلْتُ فَإِنْ أَصَابَ ظَبْیاً مَا عَلَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ شَاةٌ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ شَاةً قَالَ فَعَلَیْهِ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یَتَصَدَّقُ بِهِ قَالَ فَعَلَیْهِ صِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ.
******
ترجمه:
از ابی بصیر از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که گفت: از او درباره محرم که شترمرغی را شکار کرده بود، پرسیدم. فرمود: بر او (واجب است) یک شتر. گفتم: اگر نتواند شتر تهیه کند؟ فرمود: باید به شصت مسکین غذا بدهد. گفتم: اگر نتواند صدقه بدهد؟ فرمود: باید هجده روز روزه بگیرد. گفتم: اگر گاوی یا گورخری را شکار کند، چه؟ فرمود: بر او (واجب است) یک گاو. گفتم: اگر نتواند گاو تهیه کند؟ فرمود: باید به سی مسکین غذا بدهد. گفتم: اگر نتواند صدقه بدهد؟ فرمود: باید نه روز روزه بگیرد. گفتم: اگر آهویی را شکار کند، چه؟ فرمود: بر او (واجب است) یک گوسفند. گفتم: اگر گوسفند پیدا نکند؟ فرمود: باید به ده مسکین غذا بدهد. گفتم: اگر نتواند صدقه بدهد؟ فرمود: باید سه روز روزه بگیرد.
ص: 12
17115- 13- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ وَ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ حَمَّادٍ کُلِّهِمْ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ أَصَابَ شَیْئاً فِدَاؤُهُ بَدَنَةٌ مِنَ الْإِبِلِ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ مَا یَشْتَرِی بَدَنَةً فَأَرَادَ أَنْ یَتَصَدَّقَ فَعَلَیْهِ أَنْ یُطْعِمَ سِتِّینَ مِسْکِیناً کُلَّ مِسْکِینٍ مُدّاً فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی ذَلِکَ صَامَ مَکَانَ ذَلِکَ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً مَکَانَ کُلِّ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ وَ مَنْ کَانَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ مِنَ الصَّیْدِ فِدَاؤُهُ بَقَرَةٌ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیُطْعِمْ ثَلَاثِینَ مِسْکِیناً فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَصُمْ تِسْعَةَ أَیَّامٍ وَ مَنْ کَانَ عَلَیْهِ شَاةٌ فَلَمْ یَجِدْ فَلْیُطْعِمْ عَشَرَةَ مَسَاکِینَ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ.
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار نقل شده است که امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر کسی که بر او فدیه ای معادل یک شتر واجب است، اگر نتواند شتر تهیه کند و بخواهد صدقه بدهد، باید به شصت مسکین غذا بدهد، و هر مسکین را به اندازه یک مدّ غذا بدهد. اگر نتواند این کار را انجام دهد، باید به ازای هر ده مسکین، سه روز روزه بگیرد، که به مجموع هجده روز می رسد.
و هر کسی که فدیه اش معادل یک گاو است، اگر نتواند گاو تهیه کند، باید به سی مسکین غذا بدهد. اگر نتواند این کار را انجام دهد، باید نه روز روزه بگیرد.
و هر کسی که فدیه اش معادل یک گوسفند است، اگر نتواند گوسفند تهیه کند، باید به ده مسکین غذا بدهد. و اگر نتواند این کار را انجام دهد، باید سه روز روزه بگیرد.
17116- 14- (2) الْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ فِیمَنْ قَتَلَ صَیْداً مُتَعَمِّداً وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ یَحْکُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِنْکُمْ هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَةِ- أَوْ کَفَّارَةٌ طَعامُ مَساکِینَ أَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیاماً (3) مَا هُوَ قَالَ یَنْظُرُ إِلَی الَّذِی عَلَیْهِ بِجَزَاءِ مَا قَتَلَ فَإِمَّا أَنْ یُهْدِیَهُ وَ إِمَّا أَنْ یُقَوِّمَ فَیَشْتَرِیَ بِهِ طَعَاماً فَیُطْعِمَهُ الْمَسَاکِینَ یُطْعِمَ کُلَّ مِسْکِینٍ مُدّاً وَ إِمَّا أَنْ یَنْظُرَ کَمْ یَبْلُغُ عَدَدُ ذَلِکَ مِنَ الْمَسَاکِینِ فَیَصُومَ مَکَانَ کُلِّ مِسْکِینٍ یَوْماً.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4) وَ فِی بَعْضِ هَذِهِ الْکَفَّارَاتِ اخْتِلَافٌ وَ الْأَقَلُّ مَحْمُولٌ عَلَی الْإِجْزَاءِ وَ الْأَکْثَرُ عَلَی الِاسْتِحْبَابِ.
******
ترجمه:
از عبد الله بن سنان از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که گفت: از او درباره قول خداوند در مورد کسی که عمداً در حال احرام شکار کرده و فدیه اش معادل چیزی از گوسفند یا شتر است، پرسیدم: «فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ یَحْکُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِنْکُمْ هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَةِ، أَوْ کَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاکِینَ أَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیاماً» (سوره مائده، آیه 95). فرمود: برای کسی که بر او فدیه واجب است، باید یا آن را هدیه کند، یا ارزش آن را به غذا تبدیل کند و به مساکین بدهد، که هر مسکین را به اندازه یک مدّ غذا بدهد. یا باید بر اساس تعداد مساکین، برای هر مسکین یک روز روزه بگیرد.
ص: 13
17117- 1- (2) أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الطَّبْرِسِیُّ فِی الْإِحْتِجَاجِ عَنِ الرَّیَّانِ بْنِ شَبِیبٍ فِی حَدِیثٍ أَنَّ الْقَاضِیَ یَحْیَی بْنَ أَکْثَمَ اسْتَأْذَنَ الْمَأْمُونَ- أَنْ یَسْأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ الْجَوَادَ ع عَنْ مَسْأَلَةٍ فَأَذِنَ لَهُ فَقَالَ مَا تَقُولُ فِی مُحْرِمٍ قَتَلَ صَیْداً فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع قَتَلَهُ فِی حِلٍّ أَوْ حَرَمٍ- عَالِماً کَانَ الْمُحْرِمُ أَمْ جَاهِلًا قَتَلَهُ عَمْداً أَوْ خَطَأً حُرّاً کَانَ الْمُحْرِمُ أَوْ عَبْداً صَغِیراً کَانَ أَوْ کَبِیراً مُبْتَدِئاً بِالْقَتْلِ أَمْ مُعِیداً مِنْ ذَوَاتِ الطَّیْرِ کَانَ الصَّیْدُ أَمْ مِنْ غَیْرِهِ مِنْ صِغَارِ الصَّیْدِ کَانَ أَمْ مِنْ کِبَارِهَا مُصِرّاً کَانَ أَوْ نَادِماً فِی اللَّیْلِ کَانَ قَتْلُهُ لِلصَّیْدِ أَمْ بِالنَّهَارِ مُحْرِماً کَانَ بِالْعُمْرَةِ إِذْ قَتَلَهُ أَوْ بِالْحَجِّ کَانَ مُحْرِماً فَتَحَیَّرَ یَحْیَی بْنُ أَکْثَمَ إِلَی أَنْ قَالَ فَقَالَ الْمَأْمُونُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع- إِنْ رَأَیْتَ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنْ تَذْکُرَ الْفِقْهَ- فِیمَا فَصَّلْتَهُ مِنْ وُجُوهِ قَتْلِ الْمُحْرِمِ لِنَعْلَمَهُ وَ نَسْتَفِیدَهُ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا قَتَلَ صَیْداً فِی الْحِلِّ- وَ کَانَ الصَّیْدُ مِنْ ذَوَاتِ الطَّیْرِ وَ کَانَ الطَّیْرُ مِنْ کِبَارِهَا فَعَلَیْهِ شَاةٌ وَ إِنْ أَصَابَهُ فِی الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ الْجَزَاءُ مُضَاعَفاً وَ إِذَا قَتَلَ فَرْخاً فِی الْحِلِّ فَعَلَیْهِ حَمَلٌ فُطِمَ مِنَ اللَّبَنِ وَ إِذَا قَتَلَهُ فِی الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ الْحَمَلُ وَ قِیمَةُ الْفَرْخِ وَ إِنْ کَانَ مِنَ الْوَحْشِ وَ کَانَ حِمَارَ وَحْشٍ فَعَلَیْهِ بَقَرَةٌ وَ إِنْ کَانَ نَعَامَةً فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ إِنْ کَانَ ظَبْیاً فَعَلَیْهِ شَاةٌ وَ إِنْ کَانَ قَتَلَ مِنْ ذَلِکَ فِی الْحَرَمِ- فَعَلَیْهِ الْجَزَاءُ مُضَاعَفاً هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَةِ (3) وَ إِذَا أَصَابَ الْمُحْرِمُ مَا یَجِبُ عَلَیْهِ الْهَدْیُ فِیهِ وَ کَانَ إِحْرَامُهُ بِالْحَجِّ نَحَرَهُ بِمِنًی- وَ إِنْ کَانَ إِحْرَامُهُ بِالْعُمْرَةِ نَحَرَهُ بِمَکَّةَ- وَ جَزَاءُ الصَّیْدِ عَلَی الْعَالِمِ وَ الْجَاهِلِ سَوَاءٌ وَ فِی الْعَمْدِ عَلَیْهِ الْمَأْثَمُ وَ هُوَ
ص: 14
مَوْضُوعٌ عَنْهُ فِی الْخَطَإِ وَ الْکَفَّارَةُ عَلَی الْحُرِّ فِی نَفْسِهِ وَ عَلَی السَّیِّدِ فِی عَبْدِهِ وَ الصَّغِیرُ لَا کَفَّارَةَ عَلَیْهِ وَ هِیَ عَلَی الْکَبِیرِ وَاجِبَةٌ وَ النَّادِمُ یُسْقِطُ نَدَمُهُ عَنْهُ عِقَابَ الْآخِرَةِ وَ الْمُصِرُّ یَجِبُ عَلَیْهِ الْعِقَابُ فِی الْآخِرَةِ.
وَ رَوَاهُ الْمُفِیدُ فِی الْإِرْشَادِ عَنِ الرَّیَّانِ بْنِ شَبِیبٍ وَ نَقَلَهُ مِنْهُ عَلِیُّ بْنُ عِیسَی فِی (کَشْفِ الْغُمَّةِ) (1) وَ رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْفَتَّالُ الْفَارِسِیُّ فِی رَوْضَةِ الْوَاعِظِینَ عَنِ الرَّیَّانِ بْنِ شَبِیبٍ مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
مامون به یحیى بن اکثم گفت: از ابو جعفر (امام محمد تقى علیه السلام) مساله اى فقهى بپرس تا بنگرى در فقه چگونه است.
یحیى گفت: اى اباجعفر! خدا کارت را رو به راه کند چه مى گویى در باره محرمى که شکارى را کشته است؟
امام ج-واد علیه السلام گفت: آن صید را در حل کشته یا در حرم؟ عال-م ب-وده یا جاهل؟ به عمد بوده یا به خطا؟ آن محرم بنده بوده یا آزاد؟ صغیر ب-وده یا کبیر؟ نخستی-ن صید او بوده یا صید دوباره او؟ آن صی-د پرنده ب-وده یا غیر آن؟ پ-رن-ده ک-وچک بوده یا بزرگ؟ محرم با قصد صید پرنده دارد و مصر است یا تائب؟ ای-ن صید در شب ب-وده و از آشیانه ب-وده یا در روز و آشک-ارا؟ مح-رم ب-راى حج ب-وده یا عم-ره؟
رواى گ-وید: یحیى ب-ن اکثم طورى واماند که واماندگى اش بر احدى از اهل مجلس پ-وشی-ده نم-ان-دو همه م-ردم از ج-واب ام-ام ج-واد(ع) در شگفت م-ان-دند.
بعداز آن که مردم پراکنده ش-دن-د مام-ون گفت: اى ابا جعفر! اگر صلاح بدانى آنچه را که بر هر صنف از ای-ن اصناف در قتل صید واجب است به ما بشناسان!
امام جواد(ع) در پاسخ فرمود: چ-ون محرم صیدى از پرنده هاى بزرگ را در حل بکشد یک گوسفند کفاره بر او باشد. و اگر در حرم باشد کفاره دو چندان است. و اگر ج-وجه اى را در حل بکش-د بره از شیر گرفته اى بر اوست و بها ب-ر او نیست چ-ون در حرم نب-وده است. و اگر در حرم باشد بره و بهاى ج-وجه هر دو به عهده اوست. و اگر آن صید حی-وان وحش-ى باشد در گورخر وحشى گاوى باید. و اگر شتر مرغ است یک شتر باید. و اگر نتوان--د شصت مسکی-ن را اطعام کند.
و اگر آن راه-م نت-واند هج-ده روز روزه ب-دارد. و اگ--ر شکار گاو باشد بر او گاوى است. و اگرنتواند سى مسک-ی-ن را اطع-ام بدهد و اگر آن را ه-م نت-واند نه روز روزه بگیرد.
و اگ-ر آه-و باشد ی-ک گ-وسفند بر اوست و اگر نتواند ده مسکی-ن را طعام دهد. و اگر نت-واند س--ه روز را روزه ب-دارد.
و اگر در حرم شک-ارش ک-رده کف-اره دو چندان است و باید آن را به کعبه رساند و قربان-ى کن-د و حق واجب است ک-ه اگر در اح-رام ح-ج باشد کفاره رادر من-ى بکشد آنجا که قربانگاه مردم است. و اگر در عمره باشد درمکه و در پناه کعبه بکشد. و به اندازه بهای-ش ه-م صدقه بدهد تا دو چ-ندان باش-د. و همچنی-ن اگر خرگوشى یا روباهى صید کند یک گوسفند بر اوست و به اندازه ب-هایش هم ب-اید صدقه ب-دهد. و اگر یک-ى از کب-وتران حرم را بکشد یک دره-م صدقه دهد و درهم دیگ-رى ه-م دان-ه بخرد ب-راى کب-وت-ران حرم. و اگر ج-وجه باش-د نی-م دره-م.و اگر تخم ب-اشد یک چهارم درهم.
و هر خلاف-ى که محرم از راه نادان-ى و یا خطا مرتکب ش-ود کفاره ندارد, جز همان صی-د که کف-اره دارد ج-اهل ب-اش-د ی-اعال-م خط-اب-اش-د ی-ا عم--د.
و هر خلافى بنده کند تمام کفاره اش بر م-ولاى اوست. و هر خلاف-ى ک-ودک نابالغ کند چیزى بر او نیست. و اگر بار دوم صید او باشد خ-دا از او انتقام کشد ( و کفاره ندارد) اگر محرم شکار را به دیگرى نشان ب-دهد واو آن را بکش-د کفاره بر اوست, و آن که اص-رار دارد و ت-وبه نک-رده پ-س از کف-اره, عذاب آخ-رت ه-م دارد. و اگر پشیمان است پ-س از کفاره عذاب آخرت ندارد.
17118- 2- (3) وَ رَوَاهُ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَةَ فِی تُحَفِ الْعُقُولِ مُرْسَلًا عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْجَوَادِ ع إِلَّا أَنَّهُ قَالَ إِنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا قَتَلَ صَیْداً فِی الْحِلِّ- وَ کَانَ الصَّیْدُ مِنْ ذَوَاتِ الطَّیْرِ مِنْ کِبَارِهِ فَعَلَیْهِ شَاةٌ فَإِنْ أَصَابَهُ فِی الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ الْجَزَاءُ مُضَاعَفاً وَ إِنْ قَتَلَ فَرْخاً فِی الْحِلِّ فَعَلَیْهِ حَمَلٌ قَدْ فُطِمَ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ الْقِیمَةُ لِأَنَّهُ لَیْسَ فِی الْحَرَمِ- وَ إِنْ کَانَ مِنَ الْوَحْشِ فَعَلَیْهِ فِی حِمَارِ وَحْشٍ بَدَنَةٌ وَ کَذَلِکَ فِی النَّعَامَةِ بَدَنَةٌ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ فَإِطْعَامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ فَلْیَصُمْ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً فَإِنْ کَانَ بَقَرَةً فَعَلَیْهِ بَقَرَةٌ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ فَلْیُطْعِمْ ثَلَاثِینَ مِسْکِیناً فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ فَلْیَصُمْ تِسْعَةَ أَیَّامٍ وَ إِنْ کَانَ ظَبْیاً فَعَلَیْهِ شَاةٌ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ فَلْیُطْعِمْ عَشَرَةَ مَسَاکِینَ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَصُمْ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ وَ إِنْ أَصَابَهُ فِی الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ الْجَزَاءُ مُضَاعَفاً هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَةِ (4) حَقّاً وَاجِباً أَنْ یَنْحَرَهُ إِنْ کَانَ فِی حَجٍّ بِمِنًی حَیْثُ یَنْحَرُ النَّاسُ وَ إِنْ کَانَ فِی عُمْرَةٍ یَنْحَرُهُ بِمَکَّةَ فِی فِنَاءِ الْکَعْبَةِ- وَ یَتَصَدَّقُ بِمِثْلِ ثَمَنِهِ حَتَّی یَکُونَ مُضَاعَفاً وَ کَذَلِکَ إِذَا
ص: 15
أَصَابَ أَرْنَباً أَوْ ثَعْلَباً فَعَلَیْهِ شَاةٌ وَ یَتَصَدَّقُ بِمِثْلِ ثَمَنِ شَاةٍ وَ إِنْ قَتَلَ حَمَاماً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ دِرْهَمٌ یَتَصَدَّقُ بِهِ وَ دِرْهَمٌ یَشْتَرِی بِهِ عَلَفاً لِحَمَامِ الْحَرَمِ- وَ فِی الْفَرْخِ نِصْفُ دِرْهَمٍ وَ فِی الْبَیْضَةِ رُبُعُ دِرْهَمٍ وَ کُلُّ مَا أَتَی بِهِ الْمُحْرِمُ بِجَهَالَةٍ أَوْ خَطَإٍ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ إِلَّا الصَّیْدَ فَإِنَّ عَلَیْهِ فِیهِ الْفِدَاءَ بِجَهَالَةٍ کَانَ أَمْ بِعِلْمٍ بِخَطَإٍ کَانَ أَمْ بِعَمْدٍ وَ کُلُّ مَا أَتَی بِهِ الْعَبْدُ فَکَفَّارَتُهُ عَلَی صَاحِبِهِ مِثْلَ مَا یَلْزَمُ صَاحِبَهُ وَ کُلُّ مَا أَتَی بِهِ الصَّغِیرُ الَّذِی لَیْسَ بِبَالِغٍ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ فَإِنْ عَادَ فَهُوَ مِمَّنْ یَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَ إِنْ دَلَّ عَلَی الصَّیْدِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ وَ قُتِلَ الصَّیْدُ فَعَلَیْهِ فِیهِ الْفِدَاءُ وَ الْمُصِرُّ عَلَیْهِ یَلْزَمُهُ بَعْدَ الْفِدَاءِ الْعُقُوبَةُ فِی الْآخِرَةِ وَ النَّادِمُ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ بَعْدَ الْفِدَاءِ فِی الْآخِرَةِ وَ إِنْ أَصَابَهُ لَیْلًا فِی وَکْرِهَا خَطَأً فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ إِلَّا أَنْ یَتَصَیَّدَ فَإِنْ تَصَیَّدَ بِلَیْلٍ أَوْ نَهَارٍ فَعَلَیْهِ فِیهِ الْفِدَاءُ وَ الْمُحْرِمُ بِالْحَجِّ یَنْحَرُ الْفِدَاءَ بِمِنًی حَیْثُ یَنْحَرُ النَّاسُ وَ الْمُحْرِمُ بِالْعُمْرَةِ یَنْحَرُ الْفِدَاءَ بِمَکَّةَ- قَالَ فَأَمَرَ أَنْ یُکْتَبَ ذَلِکَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع.
وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَوْنٍ النَّصِیبِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع نَحْوَهُ وَ ذَکَرَ أَنَّ الْمَأْمُونَ أَمَرَ أَنْ یُکْتَبَ ذَلِکَ کُلُّهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع (1)
******
ترجمه:
از ابی جعفر جواد (ع) مگر اینکه گفت: "همانا مُحرم اگر صیدی را در حِل (خارج از حرم) بکشد و صید از ذوات الطیر (پرندگان) و از کبار (بزرگ) باشد، بر او گوسفندی است (باید یک گوسفند قربانی کند). پس اگر آن را در حرم بکشد، بر او دو برابر جزا است. و اگر جوجه ای را در حِل بکشد، بر او بره ای که از شیر گرفته شده است. و بر او قیمت (پول) نیست زیرا که در حرم نیست. و اگر از وحوش (حیوانات وحشی) باشد، بر او در حمار وحشی بدنه (شتر قربانی) است و همچنین در شترمرغ بدنه (شتر قربانی). پس اگر نتواند، شصت مسکین را طعام دهد. پس اگر نتواند، هجده روز روزه بگیرد. پس اگر گاو باشد، بر او گاو است. پس اگر نتواند، سی مسکین را طعام دهد. پس اگر نتواند، نه روز روزه بگیرد. و اگر غزال (آهو) باشد، بر او گوسفند است. پس اگر نتواند، ده مسکین را طعام دهد. پس اگر نیابد، سه روز روزه بگیرد. و اگر آن را در حرم بکشد، بر او دو برابر جزا است، هدیه به کعبه برسد." (سوره مائده، آیه 95). "حقا واجب است که آن را قربانی کند اگر در حج باشد، در منا جایی که مردم قربانی می کنند. و اگر در عمره باشد، در مکه در صحن کعبه قربانی کند. و به اندازه قیمت آن صدقه دهد تا دو برابر شود. و همچنین اگرخرگوش یا روباه را بکشد، بر او گوسفندی واجب است و به اندازه قیمت گوسفند صدقه دهد. و اگر کبوتر حرم را بکشد، بر او یک درهم است که صدقه دهد و یک درهم که با آن علف برای کبوتر حرم بخرد. و در جوجه نصف درهم است و در تخم یک چهارم درهم. و هر آنچه را که محرم از روی نادانی یا خطا انجام دهد، چیزی بر او نیست مگر در مورد صید، که بر او فدیه است، چه نادانی باشد، چه آگاهانه، چه خطا باشد، چه عمدی. و هر آنچه را که برده انجام دهد، کفاره آن بر صاحب اوست، مانند آنچه بر صاحب او واجب است. و هر آنچه را که کودک نابالغ انجام دهد، چیزی بر او نیست. پس اگر دوباره تکرار کند، او از کسانی است که خدا از او انتقام می گیرد. و اگر بر صید راهنمایی کند و محرم باشد و صید کشته شود، بر او فدیه است. و کسی که بر آن اصرار ورزد، پس از فدیه، در آخرت عقوبت بر او واجب است. و کسی که پشیمان شود، پس از فدیه، در آخرت چیزی بر او نیست. و اگر آن را شبانه در لانه اش به خطا بکشد، چیزی بر او نیست، مگر اینکه قصد صید داشته باشد. پس اگر به قصد صید، چه شب و چه روز، آن را بکشد، بر او فدیه است. و محرم حج فدیه را در منا جایی که مردم قربانی می کنند، قربانی کند. و محرم عمره فدیه را در مکه قربانی کند. گفت: پس دستور داد که این از ابی جعفر (ع) نوشته شود."
17119- 3- (2) مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُفِیدُ فِی الْمُقْنِعَةِ قَالَ: قَالَ ع الْمُحْرِمُ لَا یَأْکُلُ مِنَ الصَّیْدِ وَ إِنْ صَادَهُ الْحَلَالُ وَ عَلَی الْمُحْرِمِ فِی صَیْدِهِ فِی الْحِلِّ فِدَاءٌ وَ عَلَیْهِ فِی الْحَرَمِ الْقِیمَةُ مُضَاعَفَةً وَ یَأْکُلُ الْحَلَالُ مِنْ صَیْدِ الْحَرَمِ (3) لَا حَرَجَ عَلَیْهِ فِی ذَلِکَ.
******
ترجمه:
محمد بن محمد مفید در کتاب مقنعه گفت: امام (ع) فرمود: "محرم از صید نمی خورد حتی اگر شخص حلال احرام آن را شکار کند و بر محرم در صیدش در حل (خارج از حرم) فدیه واجب است و بر او در حرم قیمت دو برابر است و شخص حلال احرام از صید حرم می خورد و بر او در این مورد حرجی نیست."
17120- 4- (4) قَالَ وَ قَالَ ع الْمُحْرِمُ یُهْدِی فِدَاءَ الصَّیْدِ مِنْ حَیْثُ صَادَهُ.
ص: 16
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).
******
ترجمه:
گفت: و امام (ع) فرمود: "محرم فدیه صید را از جایی که آن را شکار کرده است، هدیه می کند.
(2) 4 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا قَتَلَ ثَعْلَباً أَوْ أَرْنَباً لَزِمَهُ شَاةٌ
******
ترجمه:
17121- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ أَصَابَ أَرْنَباً أَوْ ثَعْلَباً فَقَالَ فِی الْأَرْنَبِ دَمُ شَاةٍ.
******
ترجمه:
از بزنطی از ابی الحسن (ع) روایت شده که گفت: از او درباره محرمی که خرگوش یا روباه شکار کرده بود، پرسیدم. فرمود: "در مورد خرگوش، خون (فدیه) یک گوسفند واجب است.
17122- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْأَرْنَبِ یُصِیبُهُ الْمُحْرِمُ فَقَالَ شَاةٌ هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَةِ.
******
ترجمه:
از حلبی روایت شده که گفت: از ابا عبدالله (ع) درباره محرمی که خرگوش شکار کرده بود، پرسیدم. فرمود: "یک گوسفند که باید به کعبه هدیه داده شود.
17123- 3- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ مُحْرِمٍ أَصَابَ أَرْنَباً أَوْ ثَعْلَباً فَقَالَ فِی الْأَرْنَبِ شَاةٌ.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع مِثْلَهُ (6).
******
ترجمه:
ازأَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ از ابی الحسن (ع) روایت شده که گفت: از او درباره محرمی که خرگوش یا روباه شکار کرده بود، پرسیدم. فرمود: "در مورد خرگوش، خون (فدیه) یک گوسفند واجب است.
17124- 4- (7) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ
ص: 17
قَتَلَ ثَعْلَباً قَالَ عَلَیْهِ دَمٌ قُلْتُ فَأَرْنَباً قَالَ مِثْلُ مَا فِی الثَّعْلَبِ (1).
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (2)
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ عَنْ مُحْرِمٍ (3).
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4).
******
ترجمه:
از ابی بصیر روایت شده که گفت: از ابا عبدالله (ع) درباره مردی که روباهی را کشته بود، پرسیدم. فرمود: "بر او خون (فدیه) واجب است." گفتم: "پس درباره خرگوش چطور؟" فرمود: "همانند چیزی که درباره روباه است.
(5) 5 بَابُ الْمُحْرِمِ إِذَا قَتَلَ قَطَاةً أَوْ حَجَلَةً أَوْ دُرَّاجَةً أَوْ نَظِیرَهُنَ
******
ترجمه:
17125- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ ع فِی الْقَطَاةِ إِذَا أَصَابَهَا الْمُحْرِمُ حَمَلٌ قَدْ فُطِمَ مِنَ اللَّبَنِ وَ أَکَلَ مِنَ الشَّجَرِ.
******
ترجمه:
از سلیمان بن خالد از ابا عبدالله (ع) روایت شده که فرمود: "در کتاب علی (ع) یافتیم که اگر محرم قطاة (پرنده ای) را بکشد، بر او واجب است بره ای که از شیر گرفته شده و ازعلف خوارشده باشد."
17126- 2- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: فِی کِتَابِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ ع مَنْ أَصَابَ قَطَاةً أَوْ حَجَلَةً أَوْ دُرَّاجَةً أَوْ نَظِیرَهُنَّ فَعَلَیْهِ دَمٌ.
ص: 18
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)
أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی مَا یُوَافِقُ الْأَوَّلَ أَوْ عَلَی الِاسْتِحْبَابِ.
******
ترجمه:
از سلیمان بن خالد از ابی جعفر (ع) روایت شده که فرمود: "در کتاب امیرالمؤمنین علی (ع) آمده است: هرکس قطاة (پرنده ای)، حجله، دراجه یا نظیر آن ها را شکار کند، بر او خون (فدیه) واجب است
17127- 3- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا قَتَلَ الْمُحْرِمُ قَطَاةً فَعَلَیْهِ حَمَلٌ قَدْ فُطِمَ مِنَ اللَّبَنِ وَ رَعَی مِنَ الشَّجَرِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3).
******
ترجمه:
مُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ از ابا عبدالله (ع) روایت شده که فرمود: اگر محرم قطاة (پرنده ای) را بکشد، بر او واجب است بره ای که از شیر گرفته شده و ازعلف خوارشده باشد."
(4) 6 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا قَتَلَ یَرْبُوعاً أَوْ قُنْفُذاً أَوْ ضَبّاً لَزِمَهُ جَدْیٌ
******
ترجمه:
17128- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی الْیَرْبُوعِ وَ الْقُنْفُذِ وَ الضَّبِّ إِذَا أَصَابَهُ الْمُحْرِمُ فَعَلَیْهِ جَدْیٌ وَ الْجَدْیُ خَیْرٌ مِنْهُ وَ إِنَّمَا جُعِلَ هَذَا لِکَیْ یَنْکُلَ عَنْ فِعْلِ غَیْرِهِ مِنَ الصَّیْدِ.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مِسْمَعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع
ص: 19
مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ وَ إِنَّمَا جُعِلَ عَلَیْهِ هَذَا کَیْ یَنْکُلَ عَنْ صَیْدِ غَیْرِهِ (1)
******
ترجمه:
از مسمع از ابی عبدالله (ع) روایت شده که فرمود: "در مورد یربوع (نوعی جوندگان صحرایی)، قنفذ (خارپشت) و ضب (سوسمار صحرایی)، اگر محرم آن ها را شکار کند، بر او جَدْی (بزغاله) واجب است و جَدْی بهتر از آن هاست و این حکم مقرر شده تا از شکار سایر حیوانات بازداشته شود."
(2) 7 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا قَتَلَ قُنْبُرَةً أَوْ صَعْوَةً أَوْ عُصْفُوراً لَزِمَهُ مُدٌّ مِنْ طَعَامٍ وَ إِذَا قَتَلَ عَظَایَةً لَزِمَهُ کَفٌّ مِنْ طَعَامٍ
******
ترجمه:
17129- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الْقُنْبُرَةِ (4) وَ الْعُصْفُورِ وَ الصَّعْوَةِ (5) یَقْتُلُهُمُ الْمُحْرِمُ قَالَ عَلَیْهِ مُدٌّ مِنْ طَعَامٍ لِکُلِّ وَاحِدٍ.
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ صَفْوَانَ مِثْلَهُ (7).
******
ترجمه:
از برخی اصحاب ما از ابی عبدالله (ع) روایت شده که در مورد قنبره، عصفور (گنجشک) و صعوه (نوعی پرنده کوچک) اگر محرم آن ها را بکشد، فرمود: "بر او برای هر یک مدی (اندازه ای) از طعام واجب است."
17130- 2- (8) وَ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْقُنْبُرَةُ (9) وَ الصَّعْوَةُ وَ الْعُصْفُورُ إِذَا قَتَلَهُ الْمُحْرِمُ فَعَلَیْهِ مُدٌّ مِنْ طَعَامٍ عَنْ کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ.
******
ترجمه:
از برخی اصحاب ما از ابی عبدالله (ع) روایت شده که در مورد قنبره، عصفور (گنجشک) و صعوه (نوعی پرنده کوچک) اگر محرم آن ها را بکشد، فرمود: "بر او برای هر یک مدی (اندازه ای) از طعام واجب است
17131- 3- (10) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مُحْرِمٌ قَتَلَ عَظَایَةً قَالَ کَفٌّ مِنْ طَعَامٍ.
******
ترجمه:
از معاویه روایت شده که گفت: به ابی عبدالله (ع) گفتم: محرم، مارمولکی را کشته است. فرمود: "یک کف (اندازه ای) از طعام بر او واجب است."
ص: 20
(1) 8 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا قَتَلَ زُنْبُوراً خَطَأً لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ فَإِنْ تَعَمَّدَ لَزِمَهُ شَیْ ءٌ مِنْ طَعَامٍ وَ إِنْ أَرَادَهُ الزُّنْبُورُ لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ
******
ترجمه:
17132- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ قَتَلَ زُنْبُوراً قَالَ إِنْ کَانَ خَطَأً فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ قُلْتُ لَا بَلْ مُتَعَمِّداً قَالَ یُطْعِمُ شَیْئاً مِنْ طَعَامٍ قُلْتُ إِنَّهُ أَرَادَنِی قَالَ إِنْ (3) أَرَادَکَ فَاقْتُلْهُ.
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار از ابی عبدالله (ع) روایت شده که گفت: از او درباره محرمی که زنبوری را کشته بود، پرسیدم. فرمود: "اگر به اشتباه بوده، چیزی بر او نیست." گفتم: "نه، بلکه عمدی بوده است." فرمود: "چیزی از طعام بدهد." گفتم: "زنبور به من حمله کرد." فرمود: "اگر به تو حمله کرد، آن را بکش."
17133- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ وَ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمٍ قَتَلَ زُنْبُوراً قَالَ إِنْ کَانَ خَطَأً فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ قُلْتُ بَلْ تَعَمُّداً قَالَ یُطْعِمُ شَیْئاً مِنَ الطَّعَامِ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ کَمَا مَرَّ فِی التُّرُوکِ (5).
******
ترجمه:
از معاویه روایت شده که گفت: از ابا عبدالله (ع) درباره محرمی که زنبوری را کشته بود، پرسیدم. فرمود: "اگر به اشتباه بوده، چیزی بر او نیست." گفتم: "بلکه عمدی بوده است." فرمود: "چیزی از طعام بدهد.
17134- 3- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ یَحْیَی الْأَزْرَقِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ مُحْرِمٍ قَتَلَ زُنْبُوراً قَالَ (7) إِنْ کَانَ خَطَأً فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ قَالَ قُلْتُ: فَالْعَمْدُ قَالَ یُطْعِمُ شَیْئاً مِنْ طَعَامٍ.
******
ترجمه:
ازیَحْیَی الْأَزْرَقِ روایت شده که گفت: از ابا عبدالله (ع) درباره محرمی که زنبوری را کشته بود، پرسیدم. فرمود: "اگر به اشتباه بوده، چیزی بر او نیست." گفتم: "بلکه عمدی بوده است." فرمود: "چیزی از طعام بدهد.
ص: 21
(1) 9 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا ذَبَحَ حَمَامَةً وَ نَحْوَهَا مِنَ الطَّیْرِ فِی الْحِلِّ لَزِمَهُ شَاةٌ وَ فِی الْفَرْخِ حَمَلٌ أَوْ جَدْیٌ وَ فِی الْبَیْضَةِ دِرْهَمٌ إِنْ لَمْ یَکُنْ تَحَرَّکَ الْفَرْخُ وَ إِلَّا فَحَمَلٌ
******
ترجمه:
17135- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْمُحْرِمُ إِذَا أَصَابَ حَمَامَةً فَفِیهَا شَاةٌ وَ إِنْ قَتَلَ فِرَاخَهُ فَفِیهِ حَمَلٌ وَ إِنْ وَطِئَ الْبَیْضَ فَعَلَیْهِ دِرْهَمٌ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
از حریز بن عبدالله از ابی عبدالله (ع) روایت شده که فرمود: "اگر محرم کبوتر (حمامه) را شکار کند، بر او گوسفندی واجب است. و اگر جوجه های آن را بکشد، بر او بره ای (حَمَل) واجب است. و اگر بر تخم ها پا بگذارد و آن ها را بشکند، بر او یک درهم واجب است."
17136- 2- (4) وَ رَوَاهُ الْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ حَرِیزٍ وَ زَادَ کُلُّ هَذَا یَتَصَدَّقُ بِهِ بِمَکَّةَ وَ مِنًی- وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ فِی کِتَابِهِ لَیَبْلُوَنَّکُمُ اللَّهُ بِشَیْ ءٍ مِنَ الصَّیْدِ تَنالُهُ أَیْدِیکُمْ (5) الْبَیْضِ وَ الْفِرَاخِ وَ رِماحُکُمْ (6) الْأُمَّهَاتِ الْکِبَارِ.
******
ترجمه:
عیاشی در تفسیرش از حریز روایت کرده و افزوده: "تمام این ها (کفاره ها) در مکه و منا صدقه داده می شود. و این قول خداوند در کتابش است: «خداوند شما را به چیزی از شکار که دست هایتان ((7)) (به تخم ها و جوجه ها) و نیزه هایتان (به مادران بزرگ) می رسد، می آزماید» (المائدة 5: 94)."
17137- 3- (8) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ یَعْنِی ابْنَ بَزِیعٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی الْحَمَامِ (9) وَ أَشْبَاهِهَا إِنْ قَتَلَهُ (10) الْمُحْرِمُ شَاةٌ وَ إِنْ کَانَ فِرَاخاً فَعَدْلُهَا مِنَ الْحُمْلَانِ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
از ابی صباح کنانی از ابی عبدالله (ع) روایت شده که فرمود: "در مورد کبوتر و مشابه آن ها، اگر محرم آن را بکشد، بر او گوسفندی واجب است. و اگر جوجه های آن باشد، معادل آن ها از بره ها (حملان) واجب است."
ص: 22
17138- 4- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ قَتَلَ فَرْخاً وَ هُوَ مُحْرِمٌ وَ هُوَ (2) فِی غَیْرِ الْحَرَمِ فَقَالَ عَلَیْهِ حَمَلٌ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ قِیمَتُهُ لِأَنَّهُ لَیْسَ فِی الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
از ابی بصیر روایت شده که گفت: از ابا عبدالله (ع) درباره مردی که جوجه ای را کشته بود در حالی که مُحرِم (در حالت احرام) بود و این عمل را خارج از حرم انجام داده بود، پرسیدم. فرمود: "بر او بره ای (حَمَل) واجب است و قیمت آن بر او واجب نیست زیرا این عمل در حرم نبوده است."
17139- 5- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ فِی حَمَامِ مَکَّةَ الطَّیْرِ الْأَهْلِیِّ (4) غَیْرِ حَمَامِ الْحَرَمِ- مَنْ ذَبَحَ طَیْراً مِنْهُ وَ هُوَ غَیْرُ مُحْرِمٍ فَعَلَیْهِ أَنْ یَتَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ أَفْضَلَ مِنْ ثَمَنِهِ فَإِنْ کَانَ مُحْرِماً فَشَاةٌ عَنْ کُلِّ طَیْرٍ.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ مِثْلَهُ (5).
******
ترجمه:
از عبدالله بن سنان از ابی عبدالله (ع) روایت شده که گفت: از او شنیدم که درباره کبوتر مکه، پرنده اهلی غیر از کبوتر حرم، فرمود: "هرکس پرنده ای از آن ها را بکشد در حالی که محرم نیست، بر او واجب است که صدقه ای بدهد که از قیمت آن پرنده برتر باشد. و اگر محرم باشد، برای هر پرنده ای یک گوسفند بر او واجب است."
17140- 6- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ یَعْنِی عَبْدَ اللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: فِی مُحْرِمٍ ذَبَحَ طَیْراً إِنَّ عَلَیْهِ دَمُ شَاةٍ یُهَرِیقُهُ فَإِنْ کَانَ فَرْخاً فَجَدْیٌ أَوْ حَمَلٌ صَغِیرٌ مِنَ الضَّأْنِ.
******
ترجمه:
از ابن سنان، یعنی عبدالله، از ابی عبدالله (ع) روایت شده که فرمود: "در مورد محرم که پرنده ای را ذبح کند، بر او خون (فدیه) یک گوسفند است که باید ریخته شود. و اگر پرنده جوجه باشد، بر او بره ای کوچک یا بره ای کوچک از گوسفند (ضأن) واجب است."
17141- 7- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ یَعْنِی ابْنَ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: وَ إِنْ وَطِئَ الْمُحْرِمُ بَیْضَةً وَ کَسَرَهَا فَعَلَیْهِ دِرْهَمٌ کُلُّ هَذَا یَتَصَدَّقُ بِهِ بِمَکَّةَ وَ مِنًی- وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَی تَنالُهُ أَیْدِیکُمْ وَ رِماحُکُمْ (8).
ص: 23
وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
از حریز از ابی عبدالله (ع) روایت شده که فرمود: "اگر محرم بر تخم مرغی پا بگذارد و آن را بشکند، بر او یک درهم واجب است. همه این ها باید در مکه و منا صدقه داده شود. و این قول خداوند تعالی است: «چیزی که دست هایتان و نیزه هایتان به آن می رسد» (المائدة 5: 94)."
17142- 8- (2) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ کَسَرَ بَیْضَ حَمَامٍ وَ فِی الْبَیْضِ فِرَاخٌ قَدْ تَحَرَّکَ قَالَ عَلَیْهِ أَنْ یَتَصَدَّقَ عَنْ کُلِّ فَرْخٍ قَدْ تَحَرَّکَ بِشَاةٍ وَ یَتَصَدَّقَ بِلُحُومِهَا إِنْ کَانَ مُحْرِماً وَ إِنْ کَانَ الْفَرْخُ لَمْ یَتَحَرَّکْ تَصَدَّقَ بِقِیمَتِهِ وَرِقاً یَشْتَرِی بِهِ عَلَفاً یَطْرَحُهُ لِحَمَامِ الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
از علی بن جعفر از برادرش موسی (ع) روایت شده که گفت: از او درباره مردی که تخم مرغ کبوتر را شکسته و در تخم مرغ جوجه هایی که حرکت کرده اند، پرسیدم. فرمود: "بر او واجب است که برای هر جوجه ای که حرکت کرده، یک گوسفند صدقه بدهد و گوشت آن را صدقه دهد اگر محرم است. و اگر جوجه ها حرکت نکرده باشند، باید به قیمت آن ها پولی صدقه دهد و با آن پول علفی بخرد و آن را برای کبوتران حرم بیندازد.
17143- 9- (3) وَ عَنْهُ عَنِ الْجَرْمِیِّ عَنْهُمَا یَعْنِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ وَ دُرُسْتَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ قَتَلَ حَمَامَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ- خَارِجاً مِنَ الْحَرَمِ قَالَ فَقَالَ عَلَیْهِ شَاةٌ إِلَی أَنْ قَالَ قُلْتُ فَمَنْ قَتَلَ فَرْخاً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ (4) وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ عَلَیْهِ حَمَلٌ.
******
ترجمه:
از ابی بصیر از ابی عبدالله (ع) روایت شده که گفت: از او درباره محرم که کبوتر حرم را خارج از حرم کشته بود، پرسیدم. فرمود: "بر او یک گوسفند واجب است." گفتم: "و اگر کسی جوجه ای از کبوتر حرم را بکشد در حالی که محرم است، چه باید بکند؟" فرمود: "بر او یک بره (حَمَل) واجب است.
17144- 10- (5) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ فِی حَمَامِ مَکَّةَ الْأَهْلِیِّ غَیْرِ حَمَامِ الْحَرَمِ- مَنْ ذَبَحَ مِنْهُ طَیْراً وَ هُوَ غَیْرُ مُحْرِمٍ فَعَلَیْهِ أَنْ یَتَصَدَّقَ إِنْ کَانَ مُحْرِماً بِشَاةٍ عَنْ کُلِّ طَیْرٍ.
******
ترجمه:
از عبدالله بن سنان از ابی عبدالله (ع) روایت شده که فرمود: "در مورد کبوتر مکه (که پرنده اهلی است و غیر از کبوتر حرم)، اگر کسی از آن ها را ذبح کند در حالی که محرم نیست، بر او صدقه دادن واجب است. اما اگر او محرم باشد، بر او یک گوسفند برای هر پرنده واجب است.
17145- 11- (6) وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ
ص: 24
إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ وَ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالا قُلْنَا لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ أَغْلَقَ بَابَهُ عَلَی طَائِرٍ فَقَالَ إِنْ کَانَ أَغْلَقَ الْبَابَ بَعْدَ مَا أَحْرَمَ فَعَلَیْهِ شَاةٌ (1) وَ إِنَّ عَلَیْهِ لِکُلِّ طَائِرٍ شَاةً وَ لِکُلِّ فَرْخٍ حَمَلًا وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ تَحَرَّکَ فَدِرْهَمٌ وَ لِلْبَیْضِ نِصْفُ دِرْهَمٍ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ عَلَی حُکْمِ الْبَیْضِ (3).
******
ترجمه:
سلیمان بن خالد گفت: از ابی عبدالله (ع) پرسیدیم درباره مردی که درب را بر روی پرنده ای بسته است. فرمود: "اگر او درب را پس از آنکه محرم شد، بسته باشد، بر او یک گوسفند واجب است. و برای هر پرنده یک گوسفند و برای هر جوجه ای یک بره (حَمَل) واجب است. و اگر جوجه ها حرکت نکرده باشند، بر او یک درهم واجب است و برای تخم مرغ نیم درهم."
(4) 10 بَابُ أَنَّ الْمُحِلَّ إِذَا قَتَلَ حَمَامَةً فِی الْحَرَمِ أَوْ نَحْوَهَا أَوْ أَکَلَهَا وَ لَوْ کَانَ نَاسِیاً لَزِمَهُ قِیمَتُهَا وَ هِیَ دِرْهَمٌ وَ فِی الْفَرْخِ نِصْفُ دِرْهَمٍ وَ فِی الْبَیْضَةِ رُبُعُ دِرْهَمٍ
******
ترجمه:
17146- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قِیمَةِ الْحَمَامَةِ دِرْهَمٌ وَ فِی الْفَرْخِ نِصْفُ دِرْهَمٍ وَ فِی الْبَیْضَةِ رُبُعُ دِرْهَمٍ.
******
ترجمه:
از عبد الرحمن بن الحجاج روایت شده که گفت: ابی عبدالله (ع) فرمود: "برای کبوتر یک درهم است و برای جوجه نیم درهم و برای تخم مرغ ربع درهم.
17147- 2- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أُهْدِیَ لَنَا طَیْرٌ مَذْبُوحٌ بِمَکَّةَ- فَأَکَلَهُ أَهْلُنَا فَقَالَ لَا یَرَی بِهِ أَهْلُ مَکَّةَ بَأْساً قُلْتُ فَأَیَّ شَیْ ءٍ تَقُولُ أَنْتَ قَالَ عَلَیْهِمْ ثَمَنُهُ.
******
ترجمه:
از منصور بن حازم روایت شده که گفت: به ابی عبدالله (ع) گفتم: "برای ما پرنده ای ذبح شده در مکه هدیه آوردند، و خانواده مان آن را خوردند." او فرمود: "اهل مکه در این باره اشکالی نمی بینند." گفتم: "شما چه می گویید؟" فرمود: "باید بهای آن را بدهند."
ص: 25
17148- 3- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: مَنْ أَصَابَ طَیْراً فِی الْحَرَمِ وَ هُوَ مُحِلٌّ فَعَلَیْهِ الْقِیمَةُ وَ الْقِیمَةُ دِرْهَمٌ یَشْتَرِی عَلَفاً لِحَمَامِ الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
حضرت رضا * : غیرمحرمی که پرنده ای را درحرم شکارکند باید قیمت آنرا دانه بخرد برای کبوترهای حرم .
17149- 4- (2) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ أَکَلَ مِنْ بَیْضِ حَمَامِ الْحَرَمِ- وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ عَلَیْهِ لِکُلِّ بَیْضَةٍ دَمٌ وَ عَلَیْهِ ثَمَنُهَا سُدُسُ أَوْ رُبُعُ دِرْهَمٍ الْوَهْمُ مِنْ صَالِحٍ ثُمَّ قَالَ إِنَّ الدِّمَاءَ لَزِمَتْهُ لِأَکْلِهِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ وَ إِنَّ الْجَزَاءَ لَزِمَهُ لِأَخْذِهِ بَیْضَ حَمَامِ الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
17150- 5- (3) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی الْحَمَامِ دِرْهَمٌ وَ فِی الْبَیْضَةِ رُبُعُ دِرْهَمٍ.
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
حضرت صادق * : (قیمت) کبوتریک درهم وتخمش ربع درهم است .
17151- 6- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ فُضَیْلٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَتَلَ حَمَامَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ- وَ هُوَ غَیْرُ مُحْرِمٍ قَالَ عَلَیْهِ قِیمَتُهَا وَ هُوَ دِرْهَمٌ یَتَصَدَّقُ بِهِ أَوْ یَشْتَرِی طَعَاماً لِحَمَامِ الْحَرَمِ- وَ إِنْ قَتَلَهَا وَ هُوَ مُحْرِمٌ فِی الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ شَاةٌ وَ قِیمَةُ الْحَمَامَةِ.
ص: 26
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ وَ هُوَ فِی الْحَرَمِ غَیْرُ مُحْرِمٍ (1)
******
ترجمه:
ابْنِ فُضَیْلٍ : ازحضرت رضا * سوال کردم غیرمحرمی که کبوتری را درحرم شکارکند فرمودند : باید قیمت آنرا که یک درهم است صدقه بدهد یا دانه بخرد برای کبوترهای حرم واگرمحرم بوده ودرحرم باید یک گوسفند وقیمت کبمترآنرا بدهد .
17152- 7- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ فَرْخَیْنِ مُسَرْوَلَیْنِ ذَبَحْتُهُمَا وَ أَنَا بِمَکَّةَ مُحِلٌّ فَقَالَ لِی لِمَ ذَبَحْتَهُمَا فَقُلْتُ جَاءَتْنِی بِهِمَا جَارِیَةُ قَوْمٍ مِنْ أَهْلِ مَکَّةَ- فَسَأَلَتْنِی أَنْ أَذْبَحَهُمَا (3) فَظَنَنْتُ أَنِّی بِالْکُوفَةِ وَ لَمْ أَذْکُرِ الْحَرَمَ (4) فَذَبَحْتُهُمَا فَقَالَ تَصَدَّقْ بِثَمَنِهِمَا فَقُلْتُ وَ کَمْ ثَمَنُهُمَا فَقَالَ دِرْهَمٌ خَیْرٌ مِنْ ثَمَنِهِمَا.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ عَلَیْکَ قِیمَتُهُمَا فَقُلْتُ کَمْ قِیمَتُهُمَا فَقَالَ دِرْهَمٌ وَ هُوَ خَیْرٌ مِنْهُمَا (5).
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ مِثْلَهُ (6).
******
ترجمه:
از عبد الرحمن بن الحجاج روایت شده که گفت: از ابی عبدالله (ع) پرسیدم درباره دو جوجه ای که ذبح کرده بودم و در مکه محرم بودم. او از من پرسید: "چرا آن ها را ذبح کردی؟" گفتم: "آن ها را دختری از قبیله ای از اهل مکه به من آورد و از من خواست که آن ها را ذبح کنم. من فکر کردم که در کوفه هستم و یادم نبود که در حرم هستم، بنابراین آن ها را ذبح کردم." او فرمود: "باید بهای آن ها را صدقه دهی." گفتم: "چه مقدار است؟" فرمود: "یک درهم بهتر از بهای آن ها است.
17153- 8- (7) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ مَنْصُورٍ قَالَ حَدَّثَنِی صَاحِبٌ لَنَا ثِقَةٌ قَالَ: کُنْتُ أَمْشِی فِی بَعْضِ طُرُقِ مَکَّةَ فَلَقِیَنِی إِنْسَانٌ فَقَالَ (8) اذْبَحْ لِی هَذَیْنِ الطَّیْرَیْنِ فَذَبَحْتُهُمَا نَاسِیاً وَ أَنَا حَلَالٌ ثُمَّ سَأَلْتُ أَبَا
ص: 27
عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ عَلَیْکَ الثَّمَنُ.
******
ترجمه:
منصور گفت: یکی از دوستان مورد اعتماد ما به من گفت: "در یکی از مسیرهای مکه راه می رفتم و مردی به من برخورد و از من خواست که این دو پرنده را برای او ذبح کنم. من آن ها را ذبح کردم، در حالی که فراموش کرده بودم و در حالت حلال بودم. سپس از ابی عبدالله (ع) پرسیدم و او گفت: 'باید بهای آن ها را بپردازی.'
17154- 9- (1) وَ عَنْهُ عَنِ الْجَرْمِیِّ عَنْهُمَا یَعْنِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ وَ دُرُسْتَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ سَأَلَهُ عَمَّنْ قَتَلَ حَمَامَةً فِی الْحَرَمِ وَ هُوَ حَلَالٌ قَالَ عَلَیْهِ ثَمَنُهَا لَیْسَ عَلَیْهِ غَیْرُهُ.
******
ترجمه:
ابو بصیر از امام صادق (ع) در مورد کسی که در حال احرام نیست و در حرم پرنده ای (کبوتر) را می کشد، پرسید. امام صادق (ع) فرمود: «باید بهای آن را بپردازد و چیزی جز این بر عهده او نیست .
17155- 10- (2) وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ أُهْدِیَ إِلَیْهِ حَمَامٌ أَهْلِیٌّ جِی ءَ بِهِ وَ هُوَ فِی الْحَرَمِ مُحِلٌّ قَالَ إِنْ أَصَابَ مِنْهُ شَیْئاً فَلْیَتَصَدَّقْ مَکَانَهُ بِنَحْوٍ مِنْ ثَمَنِهِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).
******
ترجمه:
محمد (راوی) گفت: از امام صادق (ع) پرسیدم درباره مردی که به او کبوتر اهلی هدیه داده شده است، و این در حالی است که او در حرم و در حال احلال (غیر محرم) است. امام صادق (ع) فرمود: «اگر از آن کبوتر چیزی خورد، باید به جای آن به مقدار تقریبی بهایش صدقه بدهد.»
(5) 11 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا قَتَلَ حَمَامَةً فِی الْحَرَمِ لَزِمَهُ الْکَفَّارَتَانِ
******
ترجمه:
17156- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ فُضَیْلٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَتَلَ حَمَامَةً قَالَ إِنْ قَتَلَهَا وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَعَلَیْهِ شَاةٌ وَ قِیمَةُ الْحَمَامَةِ دِرْهَمٌ.
ص: 28
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ قَتَلَ حَمَامَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ إِنْ قَتَلَهَا وَ هُوَ مُحْرِمٌ فِی الْحَرَمِ- فَعَلَیْهِ شَاةٌ وَ قِیمَةُ الْحَمَامَةِ دِرْهَمٌ (1)
******
ترجمه:
از ابن فضیل از امام کاظم (ع) در حدیثی نقل شده است: از ایشان درباره مردی که کبوتری را کشته است پرسیدم. فرمودند: اگر آن را در حالی که محرم (احرام بسته) است بکشد، بر او یک گوسفند و قیمت کبوتر که یک درهم است، واجب است.
17157- 2- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ الْجَرْمِیِّ عَنْهُمَا یَعْنِی مُحَمَّدَ بْنَ أَبِی حَمْزَةَ وَ دُرُسْتَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ قَتَلَ حَمَامَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ- خَارِجاً مِنَ الْحَرَمِ قَالَ عَلَیْهِ شَاةٌ قُلْتُ فَإِنْ قَتَلَهَا فِی جَوْفِ الْحَرَمِ- قَالَ عَلَیْهِ شَاةٌ وَ قِیمَةُ الْحَمَامَةِ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
از ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل شده است: از ایشان پرسیدم درباره محرم (احرام بسته) که یک کبوتر از کبوتران حرم را خارج از حرم کشت، فرمودند: بر او یک گوسفند واجب است. گفتم: اگر آن را در داخل حرم کشت، فرمودند: بر او یک گوسفند و ارزش کبوتر واجب است.
17158- 3- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنْ قَتَلَ الْمُحْرِمُ حَمَامَةً فِی الْحَرَمِ- فَعَلَیْهِ شَاةٌ وَ ثَمَنُ الْحَمَامَةِ دِرْهَمٌ أَوْ شِبْهُهُ یَتَصَدَّقُ بِهِ أَوْ یُطْعِمُهُ حَمَامَ مَکَّةَ- فَإِنْ قَتَلَهَا فِی الْحَرَمِ وَ لَیْسَ بِمُحْرِمٍ فَعَلَیْهِ ثَمَنُهَا.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
از حلبی از امام صادق (ع) نقل شده است: اگر محرم (احرام بسته) یک کبوتر را در حرم بکشد، بر او یک گوسفند و قیمت کبوتر که یک درهم یا مشابه آن است، واجب است که صدقه بدهد یا به کبوتران مکه غذا دهد. پس اگر آن را در حرم بکشد و محرم نباشد، فقط قیمت آن بر او واجب است.
17159- 4- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِذَا أَصَابَ الْمُحْرِمُ فِی الْحَرَمِ حَمَامَةً إِلَی أَنْ یَبْلُغَ الظَّبْیَ فَعَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ یَتَصَدَّقُ بِمِثْلِ ثَمَنِهِ أَیْضاً فَإِنْ أَصَابَ مِنْهُ وَ هُوَ حَلَالٌ فَعَلَیْهِ أَنْ یَتَصَدَّقَ بِمِثْلِ ثَمَنِهِ.
******
ترجمه:
از زرارة بن أعین از امام باقر (ع) نقل شده است: اگر محرم (احرام بسته) در حرم کبوتری تا گوزنی را بکشد، بر او واجب است که قربانی کند و همچنین به اندازه قیمت آن صدقه بدهد. پس اگر در حالی که محرم نیست از آنها بکشد، بر او واجب است که به اندازه قیمت آن صدقه بدهد.
ص: 29
17160- 5- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ قَتَلَ طَیْراً مِنْ طَیْرِ (2) الْحَرَمِ- وَ هُوَ مُحْرِمٌ فِی الْحَرَمِ قَالَ عَلَیْهِ شَاةٌ وَ قِیمَةُ الْحَمَامَةِ دِرْهَمٌ یَعْلِفُ بِهِ حَمَامَ الْحَرَمِ- وَ إِنْ کَانَ فَرْخاً فَعَلَیْهِ حَمَلٌ وَ قِیمَةُ الْفَرْخِ نِصْفُ دِرْهَمٍ یَعْلِفُ بِهِ حَمَامَ الْحَرَمِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).
******
ترجمه:
از ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل شده است: درباره مردی که پرنده ای از پرندگان حرم را بکشد، در حالی که محرم و در حرم است، فرمودند: بر او یک گوسفند واجب است و قیمت کبوتر یک درهم است که باید به کبوتران حرم غذا بدهد. و اگر جوجه ای را بکشد، بر او یک بره و قیمت جوجه که نصف درهم است، واجب است که با آن به کبوتران حرم غذا بدهد.
(5) 12 بَابُ أَنَّ الْحَمَامَ وَ نَحْوَهُ حَتَّی الْأَهْلِیِّ إِذَا أُدْخِلَ الْحَرَمَ وَجَبَ عَلَی مَنْ هُوَ مَعَهُ إِطْلَاقُهُ وَ إِنْ کَانَ مَقْصُوصَ الْجَنَاحِ وَجَبَ حِفْظُهُ وَ لَوْ بِالْإِیدَاعِ حَتَّی یَسْتَوِیَ رِیشُهُ ثُمَّ یُخَلِّیَ سَبِیلَهُ فَإِنْ لَمْ یَفْعَلْ وَ تَلِفَ لَزِمَهُ فِدَاؤُهُ
******
ترجمه:
17161- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِیمَنْ أَصَابَ طَیْراً فِی الْحَرَمِ- قَالَ إِنْ کَانَ مُسْتَوِیَ الْجَنَاحِ فَلْیُخَلِّ عَنْهُ وَ إِنْ کَانَ غَیْرَ مُسْتَوٍ نَتَفَهُ وَ أَطْعَمَهُ وَ أَسْقَاهُ فَإِذَا اسْتَوَی جَنَاحَاهُ خَلَّی عَنْهُ.
******
ترجمه:
از حفص بن بختری از امام صادق (ع) نقل شده است: درباره کسی که پرنده ای را در حرم گرفته است، فرمودند: اگر پرنده بال هایش به طور کامل رشد کرده است، آن را آزاد کند. و اگر بال هایش به طور کامل رشد نکرده است، او را پرستاری کند، به او غذا و آب بدهد و هنگامی که بال هایش به طور کامل رشد کرد، آزادش کند
17162- 2- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ أَنَّ الْحَکَمَ سَأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ أُهْدِیَ لَهُ فِی الْحَرَمِ- حَمَامَةٌ مَقْصُوصَةٌ فَقَالَ انْتِفْهَا
ص: 30
وَ أَحْسِنْ عَلَفَهَا حَتَّی إِذَا اسْتَوَی رِیشُهَا فَخَلِّ سَبِیلَهَا.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
از زراره نقل شده است که حَکم از امام باقر (ع) درباره مردی که در حرم به او یک کبوتر بال چیده هدیه داده شده است، پرسید. امام فرمودند: پرهایش را بچین و به خوبی به او غذا بده تا زمانی که پرهایش کامل شود، سپس آن را آزاد کن.
17163- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ أُهْدِیَ إِلَیْهِ حَمَامٌ أَهْلِیٌّ وَ جِی ءَ بِهِ وَ هُوَ فِی الْحَرَمِ مُحِلٌّ قَالَ إِنْ أَصَابَ مِنْهُ شَیْئاً فَلْیَتَصَدَّقْ مَکَانَهُ بِنَحْوٍ مِنْ ثَمَنِهِ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
از محمد بن مسلم نقل شده است که: از امام صادق (ع) درباره مردی که به او یک کبوتر اهلی هدیه داده شده و او در حرم است و محرم نیست، پرسیدم. امام فرمودند: اگر از آن چیزی مصرف کرد، باید به جای آن به اندازه قیمتش صدقه بدهد.
17164- 4- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی أَتَسَحَّرُ بِفِرَاخٍ أُوتَی بِهَا مِنْ غَیْرِ مَکَّةَ- فَتُذْبَحُ فِی الْحَرَمِ فَأَتَسَحَّرُ بِهَا فَقَالَ بِئْسَ السَّحُورُ سَحُورُکَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ مَا دَخَلْتَ بِهِ الْحَرَمَ حَیّاً فَقَدْ حَرُمَ عَلَیْکَ ذَبْحُهُ وَ إِمْسَاکُهُ.
******
ترجمه:
از شهاب بن عبد ربه نقل شده است که: به امام صادق (ع) گفتم، برای سحری جوجه هایی که از خارج مکه آورده شده و در حرم ذبح می شوند، می خورم. امام فرمودند: سحری بدی است سحری تو! آیا نمی دانی که آنچه را زنده وارد حرم کرده ای، ذبح و نگه داشتن آن بر تو حرام است؟
17165- 5- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أُهْدِیَ لَهُ حَمَامٌ أَهْلِیٌّ وَ هُوَ فِی الْحَرَمِ- فَقَالَ إِنْ هُوَ أَصَابَ مِنْهُ شَیْئاً فَلْیَتَصَدَّقْ بِثَمَنِهِ نَحْواً مِمَّا کَانَ یَسْوَی فِی الْقِیمَةِ.
******
ترجمه:
ازمُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍنقل شده است که: از امام صادق (ع) درباره مردی که به او یک کبوتر اهلی هدیه داده شده و او در حرم است پرسیدم. امام فرمودند: اگر از آن چیزی مصرف کرد، باید به جای آن به اندازه قیمتش صدقه بدهد.
17166- 6- (6) وَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی جَرِیرٍ الْقُمِّیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی
ص: 31
الْحَسَنِ ع نَشْتَرِی الصُّقُورَ فَنُدْخِلُهَا الْحَرَمَ فَلَنَا ذَلِکَ فَقَالَ کُلُّ مَا أُدْخِلَ الْحَرَمَ مِنَ الطَّیْرِ مِمَّا یَصُفُّ جَنَاحَهُ فَقَدْ دَخَلَ مَأْمَنَهُ فَخَلِّ سَبِیلَهُ.
******
ترجمه:
از ابوجریر قمی نقل شده است که: به امام کاظم (ع) گفتم، ما شاهین ها را می خریم و آنها را به حرم می آوریم. آیا این کار برای ما جایز است؟ امام فرمودند: هر پرنده ای که وارد حرم شود و بال هایش را حرکت دهد، وارد پناهگاه امن خود شده است، پس آن را آزاد کنید.
17167- 7- (1) عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع بِمَکَّةَ وَ دَاوُدُ بْنُ عَلِیٍّ بِهَا فَقَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لِی دَاوُدُ بْنُ عَلِیٍّ- مَا تَقُولُ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ فِی قَمَارِیَّ اصْطَدْنَاهَا وَ قَصَّیْنَاهَا (2) فَقُلْتُ تُنْتَفُ وَ تُعْلَفُ فَإِذَا اسْتَوَتْ خُلِّیَ سَبِیلُهَا.
******
ترجمه:
از داود بن فَرْقَد نقل شده است که: ما در مکه نزد امام صادق (ع) بودیم و داود بن علی نیز آنجا بود. امام صادق (ع) به من گفت: داود بن علی به من گفت درباره قمریهائ (کبوتری) که شکار کرده ایم و بال هایشان را چیده ایم) چه می گوید؟ گفتم: باید پرهایشان را بچینند و به آنها غذا بدهند، و هنگامی که پرهایشان کامل شد، باید آزادشان کنند.
17168- 8- (3) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَحَدَهُمَا ع عَنْ رَجُلٍ أَصَابَ طَیْراً فِی الْحِلِّ- فَاشْتَرَاهُ فَأَدْخَلَهُ الْحَرَمَ فَمَاتَ فَقَالَ إِنْ کَانَ حِینَ أَدْخَلَهُ الْحَرَمَ- خَلَّی سَبِیلَهُ فَمَاتَ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ وَ إِنْ کَانَ أَمْسَکَهُ حَتَّی مَاتَ عِنْدَهُ فِی الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ الْفِدَاءُ.
******
ترجمه:
از ابن بُکَیر نقل شده است که: از یکی از آن دو امام (ع) درباره مردی پرسیدم که پرنده ای را در خارج از حرم گرفته و آن را خریداری کرده و به حرم آورده است و پرنده مرده است. امام فرمودند: اگر هنگام ورود به حرم، پرنده را آزاد کرده و سپس مرده باشد، بر او چیزی واجب نیست. اما اگر پرنده را نگه داشته و نزد او در حرم مرده باشد، بر او کفاره واجب است.
17169- 9- (4) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ بُکَیْرِ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ أَصَابَ ظَبْیاً ثُمَّ قَالَ فَمَاتَ الظَّبْیُ فِی الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
بُکَیْرِ بْنِ أَعْیَنَ ازیکی ازدوامام علیهما السلام مثل همین روایت قبلی را نقل کرده ولی گفته اگرکسی آهوئ را وارد حرم کرد وسپس مرد ...
17170- 10- (5) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ مُثَنًّی قَالَ: خَرَجْنَا إِلَی مَکَّةَ فَاصْطَادَ النِّسَاءُ قُمْرِیَّةً مِنْ قَمَارِیِّ أَمَجَ- (6) حَیْثُ بَلَغْنَا الْبَرِیدَ فَنَتَفَ النِّسَاءُ جَنَاحَیْهِ (7) ثُمَّ دَخَلُوا بِهِ مَکَّةَ- فَدَخَلَ
ص: 32
أَبُو بَصِیرٍ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَأَخْبَرَهُ (1) فَقَالَ یَنْظُرُونَ امْرَأَةً لَا بَأْسَ بِهَا فَیُعْطُونَهَا الطَّیْرَ تَعْلِفُهُ وَ تُمْسِکُهُ حَتَّی إِذَا اسْتَوَی جَنَاحَاهُ خَلَّتْهُ.
******
ترجمه:
از مُثَنّی نقل شده است که: به مکه می رفتیم و زن ها یک قمری از قمری های منطقه امج را شکار کردند و هنگامی که به برید رسیدیم، زن ها بال هایش را چیدند و سپس آن را به مکه بردند. ابوبصیر نزد امام صادق (ع) رفت و ایشان را مطلع کرد. امام فرمودند: زنی که مشکلی ندارد پیدا کنند و پرنده را به او بدهند تا به آن غذا دهد و نگه دارد تا بال هایش کامل شود، سپس آن را آزاد کند.
17171- 11- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ طَائِرٍ أَهْلِیٍّ أُدْخِلَ الْحَرَمَ حَیّاً فَقَالَ لَا یُمَسُّ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً (3).
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ (4)
وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی (5)
وَ رَوَاهُ أَیْضاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ مِثْلَهُ (6).
******
ترجمه:
از معاویة بن عمار نقل شده است که: از امام صادق (ع) درباره پرنده اهلی که زنده وارد حرم شده است، پرسیدم. امام فرمودند: به آن دست نزنید، زیرا خداوند متعال می فرماید: «و هر کس وارد آن (حرم) شود، در امان است.» (آل عمران 3:97).
17172- 12- (7) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ الْحَکَمُ بْنُ عُتَیْبَةَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ أُهْدِیَ لَهُ حَمَامٌ أَهْلِیٌّ وَ هُوَ فِی الْحَرَمِ مِنْ غَیْرِ الْحَرَمِ- فَقَالَ أَمَا إِنْ کَانَ مُسْتَوِیاً خَلَّیْتَ سَبِیلَهُ وَ إِنْ کَانَ غَیْرَ ذَلِکَ أَحْسَنْتَ إِلَیْهِ حَتَّی إِذَا اسْتَوَی رِیشُهُ خَلَّیْتَ سَبِیلَهُ.
وَ رَوَاهُ الْمُفِیدُ فِی الْمُقْنِعَةِ مُرْسَلًا (8)
وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
حَکَم بن عتیبه نقل کرده است که: از امام باقر (ع) پرسیدم: چه می گویید درباره مردی که به او کبوتر اهلی از خارج حرم در حالی که در حرم است، هدیه داده شده است؟ امام فرمودند: اگر پرهایش کامل باشد، آزادش کن و اگر چنین نباشد، به خوبی از او مراقبت کن تا وقتی که پرهایش کامل شود، سپس آزادش کن.
ص: 33
17173- 13- (1) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُثَنًّی عَنْ کَرِبٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالَ: کُنَّا جَمِیعاً (2) فَاشْتَرَیْنَا طَائِراً فَقَصَصْنَاهُ فَأَدْخَلْنَاهُ الْحَرَمَ (3) فَعَابَ ذَلِکَ عَلَیْنَا أَصْحَابُنَا أَهْلُ مَکَّةَ- فَأَرْسَلَ کَرِبٌ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع یَسْأَلُهُ فَقَالَ اسْتَوْدِعْهُ رَجُلًا مِنْ أَهْلِ مَکَّةَ مُسْلِماً أَوِ امْرَأَةً (4) فَإِذَا اسْتَوَی رِیشُهُ خَلَّوْا سَبِیلَهُ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْمُثَنَّی (5)
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ وَ مُثَنَّی بْنِ عَبْدِ السَّلَامِ (6) عَنْ کَرِبٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فَدَخَلْنَا بِهِ مَکَّةَ (7).
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (8) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (9).
******
ترجمه:
از کَرِب صیرفی نقل شده است که: ما گروهی بودیم و پرنده ای خریدیم و بال هایش را چیدیم و آن را به حرم بردیم. اهل مکه این کار را بر ما عیب گرفتند. کَرِب کسی را فرستاد تا از امام صادق (ع) درباره این موضوع بپرسد. امام فرمودند: آن پرنده را نزد مرد مسلمانی یا زنی از اهل مکه به امانت بگذارید، و هنگامی که پرهایش کامل شد، آزادش کنند.
(10) 13 بَابُ تَحْرِیمِ صَیْدِ الْحَرَمِ وَ حَمَامِهِ وَ لَوْ فِی الْحِلِّ وَ تَحْرِیمِ أَکْلِهِ وَ أَنَّ مَنْ نَتَفَ رِیشَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ لَزِمَهُ صَدَقَةٌ بِالْیَدِ الْجَانِیَةِ
******
ترجمه:
17174- 1- (11) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ أَنَّهُ
ص: 34
سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً (1) قَالَ مَنْ دَخَلَ الْحَرَمَ مُسْتَجِیراً بِهِ کَانَ آمِناً (2) مِنْ سَخَطِ اللَّهِ وَ مَنْ دَخَلَهُ (3) مِنَ الْوَحْشِ وَ الطَّیْرِ کَانَ آمِناً مِنْ أَنْ یُهَاجَ أَوْ یُؤْذَی حَتَّی یَخْرُجَ مِنَ الْحَرَمِ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
از عبدالله بن سنان نقل شده است که از امام صادق (ع) درباره قول خداوند عز و جل «و هر کس وارد آن (حرم) شود، در امان است» (آل عمران 3:97) پرسید. امام فرمودند: هر کس به حرم پناه بیاورد، از خشم خداوند در امان است و هر حیوان وحشی و پرنده ای که وارد حرم شود، از اذیت و آزار در امان است تا زمانی که از حرم خارج شود.
17175- 2- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ: کُنْتُ مَعَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع فِی الْحَرَمِ- فَرَآنِی أُوذِی الْخَطَاطِیفَ فَقَالَ یَا بُنَیَّ لَا تَقْتُلْهُنَّ وَ لَا تُؤْذِهِنَّ فَإِنَّهُنَّ لَا یُؤْذِینَ شَیْئاً.
أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی کَوْنِ ذَلِکَ قَبْلَ التَّکْلِیفِ وَ النَّهْیُ عَلَی مَا بَعْدَهُ.
******
ترجمه:
از محمد بن حمران نقل شده است که امام صادق (ع) از پدرشان (ع) نقل کردند که فرمودند: با امام علی بن الحسین (ع) در حرم بودم. مرا دیدند که مزاحم پرستوها (یا پرندگان کوچک) می شوم. فرمودند: پسرم، آن ها را نکش و اذیت نکن، زیرا آن ها به کسی اذیت نمی رسانند.
می گویم :
این روایت به دوران قبل از رسیدن به سن تکلیف اشاره دارد و نهی امام بعد از آن بوده است.
17176- 3- (6) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الصَّاعِقَةُ لَا تُصِیبُ الْمُؤْمِنَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ فَإِنَّا قَدْ رَأَیْنَا فُلَاناً یُصَلِّی فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَأَصَابَتْهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع کَانَ یَرْمِی حَمَامَ الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار نقل شده است که امام صادق (ع) فرمودند: صاعقه مؤمن را نمی زند. مردی گفت: ما دیده ایم که فلان شخص در مسجد الحرام مشغول نماز بود و به او صاعقه زد. امام صادق (ع) پاسخ دادند: او به کبوتران حرم سنگ می زد.
ص: 35
17177- 4- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَخِی مُوسَی ع عَنْ حَمَامِ الْحَرَمِ یُصَادُ فِی الْحِلِّ- فَقَالَ لَا یُصَادُ حَمَامُ الْحَرَمِ- حَیْثُ کَانَ إِذَا عُلِمَ أَنَّهُ مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
از علی بن جعفر نقل شده است که: از برادرم موسی (ع) درباره کبوتران حرم که در خارج از حرم شکار می شوند، پرسیدم. ایشان فرمودند: کبوتران حرم نباید شکار شوند، حتی اگر در خارج از حرم شکار شده باشند، اگر معلوم شود که از کبوتران حرم هستند.
17178- 5- (2) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ نَتَفَ رِیشَةً (3) مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ- یَتَصَدَّقُ بِصَدَقَةٍ عَلَی مِسْکِینٍ وَ یُعْطِی بِالْیَدِ الَّتِی نَتَفَ بِهَا (4).
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ مَنْ نَتَفَ حَمَامَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ (5).
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ (6)
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَیْمُونٍ (7)
وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ (8) عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ نَتَفَ حَمَامَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ (9)
******
ترجمه:
از ابراهیم بن میمون نقل شده است که امام صادق (ع) فرمودند: کسی که حتی یک پر از کبوتران حرم بچیند، باید به یک مسکین صدقه بدهد و با دستی که پر را چیده است، صدقه را بدهد.
ص: 36
17179- 6- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَسْتَحِلَّنَّ شَیْئاً مِنَ الصَّیْدِ وَ أَنْتَ حَرَامٌ وَ لَا وَ أَنْتَ حَلَالٌ فِی الْحَرَمِ الْحَدِیثَ.أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی تُرُوکِ الْإِحْرَامِ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).
******
ترجمه:
از حلبی نقل شده است که امام صادق (ع) فرمودند: هیچ یک از شکارها را حلال ندان، در حالی که تو در حال احرام هستی و نیز در حالی که تو در حرم هستی، حتی اگر محرم نباشی.
(4) 14 بَابُ تَحْرِیمِ إِخْرَاجِ حَمَامِ الْحَرَمِ وَ سَائِرِ الطَّیْرِ وَ الصَّیْدِ مِنْهُ وَ وُجُوبِ رَدِّهِ إِلَی الْحَرَمِ وَ لُزُومِ ثَمَنِهِ أَوْ فِدَائِهِ لَوْ تَلِفَ قَبْلَهُ
******
ترجمه:
17180- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ خَرَجَ بِطَیْرٍ مِنْ مَکَّةَ- حَتَّی وَرَدَ بِهِ الْکُوفَةَ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یَرُدُّهُ إِلَی مَکَّةَ- فَإِنْ مَاتَ تَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ.
******
ترجمه:
از علی بن جعفر نقل شده است که از موسی بن جعفر (ع) دربارهٔ مردی که پرنده ای را از مکه بیرون برده و به کوفه برده است، پرسیدم. او (ع) پاسخ داد: «او باید آن پرنده را به مکه بازگرداند، و اگر پرنده بمیرد، باید به اندازهٔ قیمت آن صدقه بدهد.»
17181- 2- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَخِی مُوسَی ع عَنْ رَجُلٍ أَخْرَجَ حَمَامَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ إِلَی الْکُوفَةِ أَوْ غَیْرِهَا قَالَ عَلَیْهِ أَنْ یَرُدَّهَا فَإِنْ مَاتَتْ فَعَلَیْهِ ثَمَنُهَا یَتَصَدَّقُ بِهِ.
ص: 37
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ (1)
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ (2)
وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ (3)
وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
از علی بن جعفر نقل شده است که از برادرش موسی بن جعفر (ع) دربارهٔ مردی که کبوتری ازکبوترهای حرم را به کوفه یا جای دیگری برده است، پرسیدم. او (ع) پاسخ داد: «او باید آن پرنده را به حرم بازگرداند، و اگر پرنده بمیرد، باید به اندازهٔ قیمت آن صدقه بدهد.
17182- 3- (4) وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ یَعْنِی ابْنَ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعِیصِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ شِرَاءِ الْقَمَارِیِّ یُخْرَجُ مِنْ مَکَّةَ وَ الْمَدِینَةِ- فَقَالَ مَا أُحِبُّ أَنْ یُخْرَجَ مِنْهَا (5) شَیْ ءٌ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی (6)
أَقُولُ: حُکْمُ الْمَدِینَةِ مَحْمُولٌ عَلَی الْکَرَاهَةِ لِمَا یَأْتِی (7).
******
ترجمه:
عیسی بن قاسم گفت: از امام ابو عبد الله (ع) درباره خرید قُمری که از مکه و مدینه خارج می شود پرسیدم. امام (ع) فرمود: «من دوست ندارم که این قُمری ها از آنجا خارج شوند.»
17183- 4- (8) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَسِّنٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: أَرْسَلْتُ إِلَی أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ قُلْتُ: لَهُ حَمَامٌ أَخْرُجُ بِهَا مِنَ الْمَدِینَةِ إِلَی مَکَّةَ ثُمَّ أُخْرِجُهَا مِنْ مَکَّةَ إِلَی الْکُوفَةِ- قَالَ لَهُ أَرَی أَنَّهُنَّ کُنَّ فُرْهَةً (9) قُلْ لَهُ أَنْ یَذْبَحَ عَنْ کُلِّ طَیْرٍ شَاةً.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ (10)
ص: 38
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنِ السِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ نَحْوَهُ (1).
******
ترجمه:
یونس بن یعقوب گفت: من پیامی به امام ابی الحسن (ع) فرستادم و گفتم: من حَمَام هایی از مدینه به مکه بردم و سپس آن ها را از مکه به کوفه آوردم. امام (ع) فرمود: فکر می کنم که این ها فرهه باشند، به او بگو که برای هر پرنده باید یک گوسفند ذبح کند.»
17184- 5- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَدْخَلْتَ الطَّیْرَ الْمَدِینَةَ- فَجَائِزٌ لَکَ أَنْ تُخْرِجَهُ مِنْهَا مَا أَدْخَلْتَ وَ إِذَا أَدْخَلْتَ مَکَّةَ فَلَیْسَ لَکَ أَنْ تُخْرِجَهُ.
******
ترجمه:
از یعقوب بن یزید از برخی رجال او از امام ابی عبدالله (ع) نقل شده است که فرمود: اگر پرنده ای را به مدینه وارد کنی، مجاز هستی که آن را از مدینه خارج کنی، اما اگر آن را به مکه وارد کنی، حق نداری آن را از مکه خارج کنی.»
17185- 6- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الصَّیْدِ یُصَادُ فِی الْحِلِّ- ثُمَّ یُجَاءُ بِهِ إِلَی الْحَرَمِ وَ هُوَ حَیٌّ قَالَ إِذَا أَدْخَلَهُ إِلَی الْحَرَمِ فَقَدْ حَرُمَ عَلَیْهِ أَکْلُهُ وَ إِمْسَاکُهُ فَلَا تَشْتَرِیَنَّ فِی الْحَرَمِ إِلَّا مَذْبُوحاً ذُبِحَ فِی الْحِلِّ- ثُمَّ جِی ءَ بِهِ إِلَی الْحَرَمِ مَذْبُوحاً فَلَا بَأْسَ بِهِ لِلْحَلَالِ.
******
ترجمه:
«از حلبی از امام ابی عبدالله (ع) نقل شده است که درباره صیدهایی که در حِلّ (خارج از حرم) شکار شده اند و سپس به حرم آورده می شوند، سؤال شد. امام (ع) فرمود: اگر آن را به حرم وارد کنی، دیگر نمی توانی آن را بخوری یا نگه داری. پس در حرم، فقط باید حیواناتی را خریداری کنی که در حِلّ ذبح شده باشند و سپس به حرم آورده شده باشند. در غیر این صورت، خریدن صید در حرم جایز نیست.»
17186- 7- (4) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أُهْدِیَ لَنَا طَائِرٌ مَذْبُوحٌ بِمَکَّةَ فَأَکَلَهُ أَهْلُنَا فَقَالَ لَا یَرَی بِهِ أَهْلُ مَکَّةَ بَأْساً قُلْتُ فَأَیَّ شَیْ ءٍ تَقُولُ أَنْتَ قَالَ عَلَیْهِمْ ثَمَنُهُ.
******
ترجمه:
«منصور بن حازم می گوید: به امام ابی عبدالله (ع) گفتم: طایری که در مکه ذبح شده بود، به ما هدیه داده شد و ما آن را خوردیم. امام (ع) فرمود: اهل مکه اشکالی نمی بینند. گفتم: پس شما چه نظری دارید؟ امام (ع) فرمود: بر آنها هزینه ی آن (طائر) واجب است.»
17187- 8- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ أَخْرَجَ طَیْراً مِنْ مَکَّةَ إِلَی الْکُوفَةِ قَالَ یَرُدُّهُ إِلَی مَکَّةَ.
ص: 39
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُثَنًّی الْحَنَّاطِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ خَرَجَ بِطَیْرٍ (1)
******
ترجمه:
زُرَارَة می گوید: از امام ابی عبدالله (ع) درباره ی مردی که پرنده ای را از مکه به کوفه برده بود، پرسیدم. امام (ع) فرمود: او باید آن پرنده را به مکه برگرداند.
17188- 9- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: أَرْسَلْتُ إِلَی أَبِی الْحَسَنِ ع (3) أَنَّ أَخاً لِی اشْتَرَی حَمَاماً مِنَ الْمَدِینَةِ فَذَهَبْنَا بِهَا مَعَنَا إِلَی مَکَّةَ- فَاعْتَمَرْنَا وَ أَقَمْنَا إِلَی الْحَجِّ ثُمَّ أَخْرَجْنَا الْحَمَامَ مَعَنَا مِنْ مَکَّةَ إِلَی الْکُوفَةِ- هَلْ عَلَیْنَا فِی ذَلِکَ شَیْ ءٌ فَقَالَ لِلرَّسُولِ أَظُنُّهُنَّ (4) کُنَّ فُرْهَةً قُلْ لَهُ یَذْبَحْ عَنْ کُلِّ طَیْرٍ شَاةً.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ وَ الشَّیْخُ وَ الْحِمْیَرِیُّ کَمَا مَرَّ (5) أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).
******
ترجمه:
از یونس بن یعقوب نقل شده است که: به امام کاظم (ع) پیغامی فرستادم که برادرم کبوترانی از مدینه خریده و با خود به مکه بردیم. عمره انجام دادیم و تا حج در مکه ماندیم. سپس کبوتران را با خود از مکه به کوفه بردیم. آیا در این باره بر ما چیزی واجب است؟ امام به رسول گفتند (فکر می کنم کبوترها فُرْهَة بودند): به او بگو برای هر پرنده یک گوسفند قربانی کند.
(8) 15 بَابُ أَنَّ مَنْ رَبَطَ صَیْداً فِی الْحِلِّ فَدَخَلَ الْحَرَمَ لَمْ یَجُزْ إِخْرَاجُهُ
******
ترجمه:
أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ أَصَابَ صَیْداً فِی الْحِلِّ فَرَبَطَهُ إِلَی جَانِبِ الْحَرَمِ فَمَشَی الصَّیْدُ بِرِبَاطِهِ حَتَّی دَخَلَ الْحَرَمَ وَ الرِّبَاطُ فِی عُنُقِهِ فَاجْتَرَّهُ الرَّجُلُ بِحَبْلِهِ حَتَّی أَخْرَجَهُ مِنَ الْحَرَمِ- وَ الرَّجُلُ فِی الْحِلِّ فَقَالَ ثَمَنُهُ وَ لَحْمُهُ حَرَامٌ مِثْلُ الْمَیْتَةِ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ أَوْ غَیْرِهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ (1)
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).
******
ترجمه:
از عبد الأعلى بن عیّان نقل شده است که: از امام صادق (ع) درباره مردی پرسیدم که صید را در خارج از حرم شکار کرده و آن را به کنار حرم بسته است. صید به وسیله بند خود حرکت کرده و وارد حرم شده است، و مرد آن را با بند خود کشیده و از حرم بیرون آورده است، در حالی که خود در خارج از حرم است. امام فرمودند: قیمت و گوشت آن صید حرام است، همانند گوشت مردار.
(3) 16 بَابُ أَنَّ مَنْ أَغْلَقَ بَاباً عَلَی حَمَامٍ وَ فِرَاخٍ وَ بَیْضٍ فِی الْحَرَمِ أَوْ مُحْرِماً لَزِمَتْهُ الْکَفَّارَاتُ مَعَ التَّلَفِ
******
ترجمه:
17190- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ أَغْلَقَ بَابَ بَیْتٍ عَلَی طَیْرٍ مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ فَمَاتَ قَالَ یَتَصَدَّقُ بِدِرْهَمٍ أَوْ یُطْعِمُ بِهِ حَمَامَ الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
از حلبی نقل شده است که امام صادق (ع) در مورد مردی که درب خانه ای را بر پرنده ای از حمام حرم بسته و آن پرنده مرده است، فرمودند: «او باید به اندازهٔ قیمت آن پرنده، صدقه بدهد یا از آن، حمام حرم را تغذیه کند.
17191- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ یَعْنِی ابْنَ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ وَ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالا قُلْنَا لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ أَغْلَقَ بَابَهُ عَلَی طَائِرٍ فَقَالَ إِنْ کَانَ أَغْلَقَ الْبَابَ بَعْدَ مَا أَحْرَمَ فَعَلَیْهِ شَاةٌ وَ إِنْ کَانَ أَغْلَقَ الْبَابَ قَبْلَ أَنْ یُحْرِمَ فَعَلَیْهِ ثَمَنُهُ.
ص: 41
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ أَغْلَقَ بَابَهُ عَلَی طَیْرٍ فَمَاتَ (1)
******
ترجمه:
از سلیمان بن خالد نقل شده است که: به امام صادق (ع) گفتیم: مردی در حرم درب را بر پرنده ای بسته است. امام فرمودند: اگر او درب را بعد از این که احرام بسته، بسته باشد، بر او یک گوسفند واجب است. اما اگر درب را قبل از احرام بستن بسته باشد، بر او قیمت آن پرنده واجب است.
17192- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ مُوسَی (3) عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ أَغْلَقَ بَابَهُ عَلَی حَمَامٍ مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ وَ فِرَاخٍ وَ بَیْضٍ فَقَالَ إِنْ کَانَ أَغْلَقَ عَلَیْهَا قَبْلَ أَنْ یُحْرِمَ فَإِنَّ عَلَیْهِ لِکُلِّ طَیْرٍ دِرْهَماً وَ لِکُلِّ فَرْخٍ نِصْفَ دِرْهَمٍ وَ الْبَیْضُ لِکُلِّ بَیْضَةٍ رُبُعُ دِرْهَمٍ (4) وَ إِنْ کَانَ أَغْلَقَ عَلَیْهَا بَعْدَ مَا أَحْرَمَ فَإِنَّ عَلَیْهِ لِکُلِّ طَائِرٍ شَاةً وَ لِکُلِّ فَرْخٍ حَمَلًا وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ تَحَرَّکَ فَدِرْهَمٌ وَ لِلْبَیْضِ نِصْفُ دِرْهَمٍ.
******
ترجمه:
از یونس بن یعقوب نقل شده است که: از امام صادق (ع) درباره مردی پرسیدم که درب را بر کبوتران حرم، جوجه ها و تخم ها بسته است. امام فرمودند:
اگر درب را قبل از احرام بستن بسته باشد، بر او برای هر پرنده یک درهم، برای هر جوجه نیم درهم و برای هر تخم ربع درهم واجب است.
اما اگر درب را بعد از احرام بستن بسته باشد، بر او برای هر پرنده یک گوسفند، برای هر جوجه یک بره و اگر جوجه حرکت نکرده باشد، یک درهم، و برای هر تخم نیم درهم واجب است
17193- 4- (5) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ زِیَادٍ الْوَاسِطِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ قَوْمٍ أَغْلَقُوا الْبَابَ عَلَی حَمَامٍ مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ فَقَالَ عَلَیْهِمْ قِیمَةُ کُلِّ طَائِرٍ دِرْهَمٌ یَشْتَرِی بِهِ عَلَفاً لِحَمَامِ الْحَرَمِ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ زِیَادٍ أَبِی الْحَسَنِ الْوَاسِطِیِّ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ ع نَحْوَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ قَفَّلُوا الْبَابَ (6).
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (8).
******
ترجمه:
از زیاد واسطی نقل شده است که: از امام موسی بن جعفر (ع) درباره گروهی پرسیدم که درب را بر کبوتران حرم بسته اند. امام فرمودند: بر آن ها قیمت هر پرنده یک درهم است، که باید با آن درهم، علفی برای کبوتران حرم خریداری کنند.
ص: 42
(1) 17 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا دَلَّ عَلَی صَیْدٍ مُحِلًّا أَوْ مُحْرِماً أَوْ أَشَارَ إِلَیْهِ فَقُتِلَ لَزِمَهُ الْفِدَاءُ
******
ترجمه:
17194- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَسْتَحِلَّنَّ شَیْئاً مِنَ الصَّیْدِ وَ أَنْتَ حَرَامٌ وَ لَا وَ أَنْتَ حَلَالٌ فِی الْحَرَمِ- وَ لَا تَدُلَّنَّ عَلَیْهِ مُحِلًّا وَ لَا مُحْرِماً فَیَصْطَادُوهُ وَ لَا تُشِرْ إِلَیْهِ فَیُسْتَحَلَّ مِنْ أَجْلِکَ فَإِنَّ فِیهِ فِدَاءً لِمَنْ تَعَمَّدَهُ.
******
ترجمه:
از حلبی نقل شده است که امام صادق (ع) فرمودند: «چیزی از صید را در حالی که احرام بسته ای حلال ندان و حتی اگر در حرم حلال باشی، صید را حلال ندان. همچنین، به هیچ کس، چه محرم و چه غیرمحرم، اشاره نکن که صید کند، و به آن نیز اشاره نکن که برای تو حلال شود. زیرا در این کار فدیه ای برای کسی که عمداً مرتکب شود، وجود دارد.»
17195- 2- (3) وَ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِیِّ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْمُحْرِمُ لَا یَدُلُّ عَلَی الصَّیْدِ فَإِنْ دَلَّ عَلَیْهِ فَقُتِلَ فَعَلَیْهِ الْفِدَاءُ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ إِلَّا أَنَّهُ تَرَکَ لَفْظَ فَقُتِلَ فِی مَوْضِعٍ.
وَ ذَکَرَهُ فِی آخَرَ (4) وَ رَوَاهُ أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (5)
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6).
******
ترجمه:
از منصور بن حازم نقل شده است که امام صادق (ع) فرمودند: «محرم نباید به صید اشاره کند. اگر او به صید اشاره کند و صید کشته شود، بر او فدیه واجب است
ص: 43
(1) 18 بَابُ أَنَّهُ إِذَا اشْتَرَکَ اثْنَانِ أَوْ جَمَاعَةٌ مُحْرِمُونَ وَ لَوْ رِجَالًا وَ نِسَاءً فِی قَتْلِ صَیْدٍ عَمْداً أَوِ الْأَکْلِ مِنْهُ لَزِمَ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ فِدَاءٌ کَامِلٌ
******
ترجمه:
17196- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا اجْتَمَعَ قَوْمٌ عَلَی صَیْدٍ وَ هُمْ مُحْرِمُونَ فِی صَیْدِهِ أَوْ أَکَلُوا مِنْهُ فَعَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ قِیمَتُهُ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
از معاویة بن عمار نقل شده است که امام صادق (ع) فرمودند: «اگر گروهی بر صیدی جمع شوند و آن ها محرم باشند و از آن صید بخورند، بر هر یک از آن ها قیمت صید واجب است.
17197- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْمٍ اشْتَرَوْا ظَبْیاً فَأَکَلُوا مِنْهُ جَمِیعاً وَ هُمْ حُرُمٌ مَا عَلَیْهِمْ قَالَ عَلَی کُلِّ مَنْ أَکَلَ مِنْهُمْ فِدَاءُ صَیْدٍ کُلِّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ عَلَی حِدَتِهِ فِدَاءُ صَیْدٍ کَامِلًا.
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رِجَالٍ وَ نِسَاءٍ مُحْرِمِینَ اشْتَرَوْا ظَبْیاً ثُمَّ ذَکَرَ مِثْلَهُ (5)
******
ترجمه:
علی بن جعفر از برادرش موسی بن جعفر (ع) نقل می کند که گروهی از مردم، ظبی (نوعی گوزن) را خریدند و از آن خوردند در حالی که در حال احرام بودند. امام موسی بن جعفر (ع) فرمود: بر هر یک از کسانی که از آن خوردند، فدای صید لازم است؛ یعنی هر فرد از آن ها باید فدای کامل صید را بپردازد.
ص: 44
17198- 3- (1) وَ عَنْهُ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی سَمَّاکٍ (2) عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ أَیُّ قَوْمٍ اجْتَمَعُوا عَلَی صَیْدٍ فَأَکَلُوا مِنْهُ فَإِنَّ عَلَی کُلِّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ قِیمَةً (3) فَإِنِ اجْتَمَعُوا (4) فِی صَیْدٍ فَعَلَیْهِمْ مِثْلُ ذَلِکَ.
******
ترجمه:
معاویه بن عمار از ابو عبد الله (ع) نقل می کند که در حدیثی فرمود: «اگر گروهی از مردم به طور مشترک بر روی صید (حیوانی که شکار کرده اند) جمع شوند و از آن بخورند، بر هر یک از آن ها باید به اندازه ی ارزش صید، فدیه پرداخت کنند. اگر چند نفر در صید شریک شوند، بر هر یک از آن ها نیز باید به همین میزان فدیه پرداخت شود.»
17199- 4- (5) وَ عَنْهُ عَنِ اللُّؤْلُؤِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ وَ أَبِی جَمِیلَةَ جَمِیعاً عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمِینَ (6) أَصَابُوا فِرَاخَ نَعَامٍ فَذَبَحُوهَا وَ أَکَلُوهَا فَقَالَ عَلَیْهِمْ مَکَانَ کُلِّ فَرْخٍ أَصَابُوهُ وَ أَکَلُوهُ بَدَنَةٌ یَشْتَرِکُونَ فِیهِنَّ فَیَشْتَرُونَ عَلَی عَدَدِ الْفِرَاخِ وَ عَدَدِ الرِّجَالِ قُلْتُ فَإِنَّ مِنْهُمْ مَنْ لَا یَقْدِرُ عَلَی شَیْ ءٍ قَالَ یُقَوِّمُ بِحِسَابِ مَا یُصِیبُهُ مِنَ الْبُدْنِ وَ یَصُومُ لِکُلِّ بَدَنَةٍ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ نَحْوَهُ إِلَی قَوْلِهِ عَدَدِ الرِّجَالِ (7)
******
ترجمه:
ابان بن تغلب نقل می کند که از ابو عبد الله (ع) درباره ی محرمینی که جوجه های شترمرغی را شکار کرده و آنها را ذبح کرده و خورده اند، سؤال کردم. امام (ع) پاسخ داد: «برای هر جوجه ای که شکار کرده و خورده اند، باید یک بدنه (شتر بزرگ) فدیه دهند. آنها باید بر اساس تعداد جوجه ها و تعداد مردان، بدنه های لازم را خریداری کنند و در آن شریک شوند. اگر کسی نتواند فدیه بدهد، باید ارزش بدنه ها را به حساب آورد و به ازای هر بدنه، هجده روز روزه بگیرد.
17200- 5- (8) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ الْجَرْمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ وَ دُرُسْتَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْمٍ مُحْرِمِینَ اشْتَرَوْا صَیْداً فَاشْتَرَکُوا فِیهِ
ص: 45
فَقَالَتْ رَفِیقَةٌ لَهُمُ اجْعَلُوا لِی فِیهِ (1) بِدِرْهَمٍ فَجَعَلُوا لَهَا فَقَالَ عَلَی کُلِّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ شَاةٌ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ مِثْلَهُ (2)
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ عَلَی کُلِّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ فِدَاءٌ (3)
******
ترجمه:
ابو بصیر از ابو عبد الله (ع) نقل می کند که گفت: «از ایشان درباره ی گروهی از محرمین که صیدی را خریداری کرده و در آن شریک شدند، سؤال کردم. یکی از رفقای آنها گفت: "برای من از این صید، به اندازه ی یک درهم قرار دهید." پس آنها برای او آن مقدار را قرار دادند. امام (ع) گفت: "برای هر یک از آنها باید یک شاة (گوسفند) فدیه داده شود."»
17201- 6- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی جَمِیعاً عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ رَجُلَیْنِ أَصَابَا صَیْداً وَ هُمَا مُحْرِمَانِ الْجَزَاءُ بَیْنَهُمَا أَوْ عَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا جَزَاءٌ فَقَالَ لَا بَلْ عَلَیْهِمَا أَنْ یَجْزِیَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا الصَّیْدَ قُلْتُ إِنَّ بَعْضَ أَصْحَابِنَا سَأَلَنِی عَنْ ذَلِکَ فَلَمْ أَدْرِ مَا عَلَیْهِ فَقَالَ إِذَا أُصِبْتُمْ بِمِثْلِ هَذَا فَلَمْ تَدْرُوا فَعَلَیْکُمْ بِالاحْتِیَاطِ (5) حَتَّی تَسْأَلُوا عَنْهُ فَتَعْلَمُوا.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ مِثْلَهُ (6)
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ صَفْوَانَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فَقَالَ لَا بَلْ عَلَیْهِمَا جَمِیعاً وَ یَجْزِی کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا الصَّیْدَ (7)
******
ترجمه:
عبد الرحمن بن الحجاج از ابا الحسن (ع) نقل می کند که گفت: «از ایشان درباره ی دو نفر که صید را شکار کرده و هر دو محرم بودند، سؤال کردم. آیا جزا (فدیه) باید بین آنها تقسیم شود یا هر یک از آنها باید جداگانه فدیه بدهد؟ امام (ع) فرمودند: "بلکه هر یک از آنها باید فدیه صید را به طور جداگانه بدهد." گفتم: "برخی از دوستان ما از من در این مورد سؤال کرده بودند و من نمی دانستم که چه باید کرد." امام (ع) فرمودند: "اگر در چنین مواقعی قرار گرفتید و نمی دانید، باید با احتیاط عمل کنید تا زمانی که از آن موضوع مطمئن شوید و بپرسید."»
ص: 46
17202- 7- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ شِهَابٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِی مُحْرِمَیْنِ أَصَابَا صَیْداً فَقَالَ عَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا الْفِدَاءُ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ وَ بُکَیْرٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
زُرَارَة از امام باقر (ع) یا امام صادق (ع) نقل می کند: «در مورد دو نفر از محرمین که صیدی را شکار کرده اند، امام (ع) فرمودند: بر هر یک از آنها (که صید را شکار کرده اند) فدیه ای (برای آن صید) واجب است.»
17203- 8- (3) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْحَکَمِ بْنِ أَیْمَنَ (4) عَنْ یُوسُفَ الطَّاطَرِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع صَیْدٌ أَکَلَهُ قَوْمٌ مُحْرِمُونَ قَالَ عَلَیْهِمْ شَاةٌ شَاةٌ وَ لَیْسَ عَلَی الَّذِی ذَبَحَهُ إِلَّا شَاةٌ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (5)
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یُوسُفَ الطَّاطَرِیِّ (6)
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (8).
******
ترجمه:
یوسف الطاطری می گوید: «به ابو عبد الله (ع) گفتم: گروهی از محرمین صیدی را خوردند. امام (ع) فرمودند: "بر هر یک از آنها (که صید را خورده اند) باید یک شاة (گوسفند) فدیه بدهند و تنها بر کسی که آن صید را ذبح کرده است، یک شاة فدیه واجب است."
ص: 47
(1) 19 بَابُ أَنَّهُ إِذَا أَوْقَدَ جَمَاعَةٌ مُحْرِمُونَ نَاراً بِغَیْرِ قَصْدِ الصَّیْدِ فَوَقَعَ فِیهَا طَائِرٌ فَمَاتَ لَزِمَهُمْ فِدَاءٌ وَاحِدٌ دَمُ شَاةٍ بِالسَّوِیَّةِ وَ إِنْ أَوْقَدُوهَا بِقَصْدِ الصَّیْدِ لَزِمَ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ دَمُ شَاةٍ
******
ترجمه:
17204- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی وَلَّادٍ الْحَنَّاطِ قَالَ: خَرَجْنَا سِتَّةَ نَفَرٍ مِنْ أَصْحَابِنَا إِلَی مَکَّةَ- فَأَوْقَدْنَا نَاراً عَظِیمَةً فِی بَعْضِ الْمَنَازِلِ أَرَدْنَا أَنْ نَطْرَحَ عَلَیْهَا لَحْماً نُکَبِّبُهُ (3) وَ کُنَّا مُحْرِمِینَ فَمَرَّ بِنَا (4) طَائِرٌ صَافٌّ قَالَ (5) حَمَامَةٌ أَوْ شِبْهُهَا فَاحْتَرَقَتْ جَنَاحَاهُ (6) فَسَقَطَ فِی النَّارِ فَمَاتَ فَاغْتَمَمْنَا لِذَلِکَ فَدَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع بِمَکَّةَ- فَأَخْبَرْتُهُ وَ سَأَلْتُهُ فَقَالَ عَلَیْکُمْ فِدَاءٌ وَاحِدٌ دَمُ شَاةٍ تَشْتَرِکُونَ (7) فِیهِ جَمِیعاً إِنْ کَانَ ذَلِکَ مِنْکُمْ (8) عَلَی غَیْرِ تَعَمُّدٍ وَ لَوْ کَانَ ذَلِکَ مِنْکُمْ تَعَمُّداً لِیَقَعَ فِیهَا الصَّیْدُ فَوَقَعَ أُلْزِمَتْ کُلَّ رَجُلٍ مِنْکُمْ دَمُ شَاةٍ قَالَ أَبُو وَلَّادٍ وَ کَانَ ذَلِکَ مِنَّا قَبْلَ أَنْ نَدْخُلَ الْحَرَمَ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (9)
ص: 48
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ (1).
******
ترجمه:
أبی ولاد الحناط نقل می کند:
ما شش نفر از اصحابمان به سوی مکه حرکت کردیم. در یکی از منازل، آتشی بزرگ روشن کردیم تا روی آن گوشت بپزیم و ما در حال احرام بودیم. پرنده ای، احتمالاً کبوتر یا چیزی شبیه به آن، از بالای ما گذشت و بال هایش در آتش سوخت و در آتش افتاد و مرد. از این موضوع ناراحت شدیم. به مکه رفتم و نزد امام صادق (ع) رفتم و او را مطلع کردم و از ایشان پرسیدم. امام (ع) فرمودند: "بر شما یک فدیه لازم است، یعنی یک قربانی شتر یا گوسفند که همگی در آن شریک باشید، اگر این کار از روی عمد نبوده باشد. اما اگر این کار از روی عمد بوده تا صید به آتش بیفتد، هر یک از شما باید یک قربانی شتر یا گوسفند بدهد." أبی ولاد گفت که این حادثه قبل از ورود ما به حرم اتفاق افتاده بود.
(2) 20 بَابُ أَنَّهُ إِذَا رَمَی مُحْرِمَانِ صَیْداً فَأَصَابَهُ أَحَدُهُمَا لَزِمَ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِدَاءٌ
******
ترجمه:
17205- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ ضُرَیْسِ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلَیْنِ مُحْرِمَیْنِ رَمَیَا صَیْداً فَأَصَابَهُ أَحَدُهُمَا قَالَ عَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا الْفِدَاءُ.
******
ترجمه:
ضرَیس بن أعیَن نقل می کند:
من از امام باقر (ع) درباره دو مردی که در حالت احرام بودند و به یک صید تیر انداختند و یکی از آنها به هدف برخورد کرد، پرسیدم. امام (ع) فرمودند: "بر هر یک از آنها فدیه (کفاره) واجب است."
17206- 2- (4) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ (5) عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِدْرِیسَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمَیْنِ یَرْمِیَانِ صَیْداً فَأَصَابَهُ أَحَدُهُمَا الْجَزَاءُ بَیْنَهُمَا أَوْ عَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا قَالَ عَلَیْهِمَا جَمِیعاً یَفْدِی کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا عَلَی حِدَتِهِ.
******
ترجمه:
إدریس بن عبد الله روایت می کند:
از امام صادق (ع) درباره دو محرم که به یک صید تیر انداختند و یکی از آنها به هدف اصابت کرد، پرسیدم که آیا فدیه بین آنها تقسیم می شود یا بر هر یک جداگانه است؟ امام (ع) فرمودند: "بر هر دو واجب است و هر یک باید جداگانه فدیه بدهند."
(6) 21 بَابُ أَنَّ الْمُحِلَّ وَ الْمُحْرِمَ إِذَا اشْتَرَکَا فِی قَتْلِ صَیْدٍ لَزِمَ الْمُحْرِمَ فِدَاءٌ کَامِلٌ وَ الْمُحِلَّ نِصْفُ فِدَاءٍ إِنْ کَانَ فِی الْحَرَمِ
******
ترجمه:
17207- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ
ص: 49
مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ کَانَ عَلِیٌّ ع یَقُولُ فِی مُحْرِمٍ وَ مُحِلٍّ قَتَلَا صَیْداً فَقَالَ عَلَی الْمُحْرِمِ الْفِدَاءُ کَامِلًا وَ عَلَی الْمُحِلِّ نِصْفُ الْفِدَاءِ وَ هَذَا إِنَّمَا یَجِبُ عَلَی الْمُحِلِّ إِنْ کَانَ صَیْدُهُ فِی الْحَرَمِ- فَأَمَّا إِذَا کَانَ صَیْدُهُ فِی الْحِلِّ فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).
******
ترجمه:
اسماعیل بن أبی زیاد روایت می کند: از امام صادق (ع) و ایشان از پدرشان امام باقر (ع) نقل می کنند که حضرت علی (ع) می فرمودند: در مورد محرم و غیرمحرم (محل) که صیدی را کشتند، بر محرم فدیه کامل واجب است و بر غیرمحرم نصف فدیه. و این حکم زمانی است که صید در حرم باشد. اما اگر صید در حل (خارج از حرم) باشد، بر غیرمحرم هیچ چیزی واجب نیست.
(2) 22 بَابُ وُجُوبِ شِرَاءِ عَلَفٍ لِحَمَامِ الْحَرَمِ بِقِیمَةِ مَا یُصَادُ مِنْهُ أَوِ الصَّدَقَةِ بِهِ وَ وُجُوبِ الصَّدَقَةِ بِقِیمَةِ مَا یُصَادُ مِنْ غَیْرِهِ
******
ترجمه:
17208- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ أَغْلَقَ بَابَ بَیْتٍ عَلَی طَیْرٍ مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ فَمَاتَ قَالَ یَتَصَدَّقُ بِدِرْهَمٍ أَوْ یُطْعِمُ بِهِ حَمَامَ الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
الحلبی روایت می کند: از امام صادق (ع) در مورد مردی که درب خانه ای را بر روی پرنده ای از کبوتران حرم بست و آن پرنده مرد، سوال شد. حضرت فرمودند: باید یک درهم صدقه دهد یا با آن، کبوتران حرم را غذا دهد.
17209- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ زِیَادٍ الْوَاسِطِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ قَوْمٍ أَغْلَقُوا الْبَابَ عَلَی حَمَامٍ مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ فَقَالَ عَلَیْهِمْ قِیمَةُ کُلِّ طَائِرٍ دِرْهَمٌ یَشْتَرِی بِهِ عَلَفاً لِحَمَامِ الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
زیاد واسطی روایت می کند: از امام کاظم (ع) درباره گروهی که درب را بر روی کبوتران حرم بستند، سوال کردم. حضرت فرمودند: باید به ازای هر پرنده یک درهم بپردازند و با آن علفی برای کبوتران حرم بخرند.
17210- 3- (5) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَخِی مُوسَی ع عَنْ رَجُلٍ أَخْرَجَ حَمَامَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ- إِلَی الْکُوفَةِ أَوْ غَیْرِهَا قَالَ عَلَیْهِ أَنْ یَرُدَّهَا فَإِنْ مَاتَتْ فَعَلَیْهِ ثَمَنُهَا یَتَصَدَّقُ بِهِ.
******
ترجمه:
علی بن جعفر روایت می کند: از برادرم موسی بن جعفر (ع) درباره مردی که کبوتر حرم را به کوفه یا جای دیگری برد، سوال کردم. حضرت فرمودند: بر او واجب است که آن را بازگرداند. اگر کبوتر بمیرد، باید قیمت آن را به عنوان صدقه بدهد.
ص: 50
17211- 4- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: مَنْ أَصَابَ طَیْراً فِی الْحَرَمِ وَ هُوَ مُحِلٌّ فَعَلَیْهِ الْقِیمَةُ وَ الْقِیمَةُ دِرْهَمٌ یَشْتَرِی بِهِ عَلَفاً لِحَمَامِ الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
صفوان بن یحیی روایت می کند از امام رضا (ع):
هر کس در حال حلال (غیر مُحرِم) در حرم، پرنده ای را بگیرد، بر او واجب است که قیمت آن را بپردازد. این قیمت یک درهم است که با آن برای کبوترهای حرم علف خریده شود.
17212- 5- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنْ قَتَلَ الْمُحْرِمُ حَمَامَةً فِی الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ شَاةٌ وَ قِیمَةُ الْحَمَامَةِ دِرْهَمٌ أَوْ شِبْهُهُ یَتَصَدَّقُ بِهِ أَوْ یُطْعِمُهُ حَمَامَ مَکَّةَ.
******
ترجمه:
حلبی از امام صادق (ع) روایت می کند که فرمود:
اگر مُحرِم در حرم، کبوتری را بکشد، بر او واجب است که یک گوسفند قربانی کند. همچنین قیمت آن کبوتر یک درهم یا مشابه آن است که باید به عنوان صدقه داده شود یا برای کبوترهای مکه غذا خریداری شود.
17213- 6- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ أَصَابَ طَیْرَیْنِ وَاحِداً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ وَ الْآخَرَ مِنْ حَمَامِ غَیْرِ الْحَرَمِ- قَالَ یَشْتَرِی بِقِیمَةِ الَّذِی مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ قَمْحاً فَیُطْعِمُهُ حَمَامَ الْحَرَمِ وَ یَتَصَدَّقُ بِجَزَاءِ الْآخَرِ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ (4) أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (6).
******
ترجمه:
حماد بن عثمان گفت: به امام صادق (ع) گفتم مردی دو کبوتر را شکار کرده است، یکی از کبوترهای حرم و دیگری از کبوترهای غیر حرم. امام فرمودند: به اندازه قیمت کبوتر حرم گندم بخرد و به کبوترهای حرم غذا دهد و برای دیگری صدقه بدهد.
ص: 51
(1) 23 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا کَسَرَ بَیْضَ نَعَامٍ وَ لَمْ یَتَحَرَّکْ فِیهِ الْفَرْخُ وَجَبَ أَنْ یُرْسِلَ فُحُولَةً فِی إِنَاثٍ مِنَ الْإِبِلِ بِعَدَدِ الْبَیْضِ فَمَا نُتِجَ کَانَ هَدْیاً بَالِغَ الْکَعْبَةِ فَإِنْ عَجَزَ فَلِکُلِّ بَیْضَةٍ شَاةٌ فَإِنْ عَجَزَ فَإِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ مُدّاً مُدّاً فَإِنْ عَجَزَ فَصِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ
******
ترجمه:
17214- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ أَصَابَ بَیْضَ نَعَامٍ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَعَلَیْهِ أَنْ یُرْسِلَ الْفَحْلَ فِی مِثْلِ عَدَدِ الْبَیْضِ مِنَ الْإِبِلِ فَإِنَّهُ رُبَّمَا فَسَدَ کُلُّهُ وَ رُبَّمَا خَلُقَ کُلُّهُ وَ رُبَّمَا صَلَحَ بَعْضُهُ وَ فَسَدَ بَعْضُهُ فَمَا نُتِجَتِ الْإِبِلُ فَهَدْیاً بَالِغَ الْکَعْبَةِ.
******
ترجمه:
از حلبی از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمودند: اگر کسی در حالی که محرم است تخم شترمرغی (بیض نعام) را شکار کند، باید به اندازه تعداد تخم ها یک شتر نر را به عنوان فدیه بفرستد. زیرا ممکن است همه تخم ها فاسد شده باشند یا ممکن است بعضی از آن ها فاسد شده و بعضی دیگر سالم بمانند. در هر حال، باید شترهای که دنیا می آیند به عنوان هدیه به کعبه فرستاده شوند.
17215- 2- (3) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ وَ صَفْوَانَ وَ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمٍ وَطِئَ بَیْضَ نَعَامٍ فَشَدَخَهَا (4) فَقَالَ قَضَی فِیهَا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنْ یُرْسِلَ الْفَحْلَ فِی مِثْلِ عَدَدِ الْبَیْضِ مِنَ الْإِبِلِ الْإِنَاثِ فَمَا لَقِحَ وَ سَلِمَ کَانَ النِّتَاجُ هَدْیاً بَالِغَ الْکَعْبَةِ- وَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا وَطِئْتَهُ أَوْ أَوْطَأَهُ (5) بَعِیرُکَ أَوْ دَابَّتُکَ وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ فَعَلَیْکَ فِدَاؤُهُ.
******
ترجمه:
از ابی الصباح کنانی نقل شده که گفت: از امام صادق (ع) درباره فردی که در حال احرام، تخم شترمرغی را زیر پا گذاشته و آن را شکست، پرسیدم. امام (ع) فرمود: «امیرالمؤمنین (ع) درباره چنین موردی حکم داده است که باید به ازای تعداد تخم ها، شتر نر (فحل) به اندازه تعداد تخم ها از شترهای ماده بفرستد. از میان آن ها، اگر شترها بارور شدند و زنده ماندند، نتایج به عنوان هدیه ای به کعبه فرستاده می شود.»
و امام صادق (ع) افزود: «هرگاه تخم ها را زیر پا گذاشتی یا شتر یا مرکب خود را روی آن ها گذاشتی و در حال احرام بودی، باید فدیه ای برای آن بپردازی.»
ص: 52
17216- 3- (1) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی بَیْضَةِ النَّعَامِ شَاةٌ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَکَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ إِذَا أَصَابَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ.
******
ترجمه:
از ابی بصیر نقل شده که از امام صادق (ع) درباره تخم شترمرغ پرسیدم. امام (ع) فرمود: «برای تخم شترمرغ، فدیه اش یک شتر است. اگر نتوانی شتر تهیه کنی، باید سه روز روزه بگیری. و اگر نتوانستی روزه بگیری، فدیه اش اطعام ده نفر مسکین است، در صورتی که این تخم را در حال احرام پیدا کرده باشی.»
17217- 4- (2) قَالَ الشَّیْخُ وَ رُوِیَ أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ لَهُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنِّی خَرَجْتُ مُحْرِماً فَوَطِئَتْ نَاقَتِی بَیْضَ نَعَامٍ (3) وَ کَسَرَتْهُ فَهَلْ عَلَیَّ کَفَّارَةٌ فَقَالَ لَهُ امْضِ فَاسْأَلِ ابْنِیَ الْحَسَنَ عَنْهَا وَ کَانَ بِحَیْثُ یَسْمَعُ کَلَامَهُ فَتَقَدَّمَ إِلَیْهِ الرَّجُلُ فَسَأَلَهُ فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ- یَجِبُ عَلَیْکَ أَنْ تُرْسِلَ فُحُولَةَ الْإِبِلِ فِی إِنَاثِهَا بِعَدَدِ مَا انْکَسَرَ مِنَ الْبَیْضِ فَمَا نُتِجَ فَهُوَ هَدْیٌ لِبَیْتِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ لَهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع یَا بُنَیَّ کَیْفَ قُلْتَ ذَلِکَ وَ أَنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ الْإِبِلَ رُبَّمَا أَزْلَقَتْ أَوْ کَانَ فِیهَا مَا یُزْلِقُ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ- وَ الْبَیْضُ رُبَّمَا أَمْرَقَ أَوْ کَانَ فِیهِ مَا یُمْرِقُ فَتَبَسَّمَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ قَالَ لَهُ صَدَقْتَ یَا بُنَیَّ ثُمَّ تَلَا ذُرِّیَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (4).
وَ رَوَاهُ الْمُفِیدُ فِی الْمُقْنِعَةِ مُرْسَلًا (5).
******
ترجمه:
شیخ طوسی نقل می کند که مردی از امیرالمؤمنین (ع) سوال کرد: «ای امیرالمؤمنین! من احرام بسته بودم و شترم روی تخم شترمرغ پا گذاشت و آن را شکست. آیا بر من کفاره ای واجب است؟» امیرالمؤمنین (ع) به او گفت: «برو و از پسرم حسن (ع) بپرس.»
مرد نزد امام حسن (ع) رفت و سوال کرد. امام حسن (ع) پاسخ داد: «بر تو واجب است که فحولۀ (قوی ترین) شترها را به تعداد تخم های شکسته شده بفرستی، و آنچه به دنیا آمده، هدیه ای به خانه خدا (کعبه) خواهد بود.»
وقتی مرد این پاسخ را به امیرالمؤمنین (ع) بازگو کرد، امیرالمؤمنین (ع) گفت: «پسرم! چگونه این حکم را گفتی در حالی که می دانی شترها ممکن است لغزنده باشند و یا در آنها چیزی باشد که باعث لغزش شود؟»
امام حسن (ع) در پاسخ گفت: «ای امیرالمؤمنین! تخم شترمرغ نیز ممکن است فاسد شده باشد یا در آن چیزی باشد که باعث فساد شود.»
امیرالمؤمنین (ع) تبسم کرده و گفت: «صدق گفتی، پسرم.» سپس آیه قرآن را خواند:
«ذُرِّيَّةً بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ» [آل عمران: 34]
17218- 5- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَصَابَ بَیْضَ نَعَامٍ (7) وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ یُرْسِلُ
ص: 53
الْفَحْلَ فِی الْإِبِلِ عَلَی عَدَدِ الْبَیْضِ قُلْتُ فَإِنَّ الْبَیْضَ یَفْسُدُ کُلُّهُ وَ یَصْلُحُ کُلُّهُ قَالَ مَا یُنْتَجُ مِنَ الْهَدْیِ فَهُوَ هَدْیٌ بَالِغُ الْکَعْبَةِ- وَ إِنْ لَمْ یُنْتَجْ فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ إِبِلًا فَعَلَیْهِ لِکُلِّ بَیْضَةٍ شَاةٌ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ تَصَدَّقَ (1) عَلَی عَشَرَةِ مَسَاکِینَ لِکُلِّ مِسْکِینٍ مُدٌّ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ فَصِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
از علی بن ابی حمزه نقل شده است که از امام موسی کاظم (ع) در مورد مردی که تخم شترمرغی را در حالی که احرام بسته بود پیدا کرده بود، سوال کردم. امام (ع) پاسخ داد:
«او باید برای هر تخم شترمرغ، فحل (شتر نر) را به تعداد تخم ها از میان شترها بفرستد. اگر تخم ها فاسد شوند و یا سالم بمانند، آنچه از آن ها به دنیا بیاید، باید به خانه خدا (کعبه) فرستاده شود. اگر هیچ نتیجه ای از آن ها به دست نیاید، هیچ چیزی بر او واجب نیست. اگر کسی نتواند شتر پیدا کند، بر اوست که برای هر تخم شترمرغ یک گوسفند بفرستد. اگر نتواند گوسفند پیدا کند، باید به ده مسکین غذا بدهد، برای هر مسکین یک مد (مقدار معین از غذا) و اگر نتواند، باید سه روز روزه بگیرد.»
17219- 6- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ قَالَ: فِی رَجُلٍ وَطِئَ بَیْضَ نَعَامَةٍ فَفَدَغَهَا (4) وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَقَالَ قَضَی فِیهِ عَلِیٌّ ع أَنْ یُرْسِلَ الْفَحْلَ عَلَی مِثْلِ عَدَدِ الْبَیْضِ مِنَ الْإِبِلِ فَمَا لَقِحَ وَ سَلِمَ حَتَّی یُنْتَجَ کَانَ النِّتَاجُ هَدْیاً بَالِغَ الْکَعْبَةِ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5).
******
ترجمه:
ابو صباح کِنانی از ابو عبدالله (ع) نقل می کند که در مورد مردی که تخم شترمرغی را زیر پا گذاشته و آن را شکسته است، و در حال احرام بوده است، امام (ع) فرموده است:
«امیرالمؤمنین (ع) در این مورد حکم کرد که باید فحل (شتر نر) را به تعداد تخم های شکسته شده از میان شترها بفرستد. اگر شترها باردار شوند و زنده بمانند تا زایمان کنند، آنچه از این زایمان به دست می آید، باید به خانه خدا (کعبه) فرستاده شود.»
(6) 24 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا کَسَرَ بَیْضَ النَّعَامِ وَ قَدْ تَحَرَّکَ الْفَرْخُ فِیهِ وَجَبَ عَلَیْهِ لِکُلِّ بَیْضَةٍ بَکَارَةٌ مِنَ الْإِبِلِ وَ فِی بَیْضِ الْقَطَاةِ بَکَارَةٌ مِنَ الْغَنَمِ
******
ترجمه:
17220- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ
ص: 54
عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَخِی (1) عَنْ رَجُلٍ کَسَرَ بَیْضَ نَعَامٍ وَ فِی الْبَیْضِ فِرَاخٌ قَدْ تَحَرَّکَ فَقَالَ عَلَیْهِ لِکُلِّ فَرْخٍ قَدْ تَحَرَّکَ بَعِیرٌ یَنْحَرُهُ فِی الْمَنْحَرِ.
وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ (2)
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
علی بن جعفر می گوید: از برادرم (علیه السلام) درباره مردی که تخم شترمرغی را شکسته است و درون تخم ها جوجه هایی وجود داشته که به حرکت درآمده اند، پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود:
«برای هر جوجه ای که به حرکت درآمده است، باید شتری نحر کند و آن را به قربانی اختصاص دهد.»
17221- 2- (4) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ ع فِی بَیْضِ الْقَطَاةِ کَفَّارَةٌ مِثْلُ مَا فِی بَیْضِ النَّعَامِ.
******
ترجمه:
سلیمان بن خالد از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که در کتاب علی (علیه السلام) در مورد تخم کبوتر (قطا) آمده است که کفاره آن مشابه کفاره تخم شترمرغ است.
17222- 3- (5) وَ عَنْهُ (عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ) (6) عَنْ عَبْدِ الْمَلِکِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ وَطِئَ بَیْضَ قَطَاةٍ فَشَدَخَهُ إِلَی أَنْ قَالَ فَقَالَ وَ مَنْ أَصَابَ بَیْضَةً فَعَلَیْهِ مَخَاضٌ مِنَ الْغَنَمِ.
******
ترجمه:
سلیمان بن خالد می گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم در مورد مردی که پایش به تخم کبوتر (قطا) برخورد کرده و آن را شکسته است. امام (علیه السلام) پاسخ داد: کسی که تخم کبوتر را بشکند، بر او کفاره اش «مخاض» (شیری که از گوسفند گرفته می شود) از گوسفند است.
17223- 4- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی کِتَابِ عَلِیٍّ ع
ص: 55
فِی بَیْضِ الْقَطَاةِ بَکَارَةٌ مِنَ الْغَنَمِ إِذَا أَصَابَهُ الْمُحْرِمُ مِثْلُ مَا فِی بَیْضِ النَّعَامِ بَکَارَةٌ مِنَ الْإِبِلِ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی مَا إِذَا تَحَرَّکَ الْفَرْخُ لِمَا مَرَّ (2).
******
ترجمه:
سلیمان بن خالد گفت: امام صادق (علیه السلام) در مورد نوشته ای از امام علی (علیه السلام) فرمود: در مورد تخم کبوتر (قطا) کفاره ای مشابه تخم شترمرغ (نعام) وجود دارد. یعنی اگر کسی تخم کبوتر را بشکند، باید یک بزغاله از گوسفند (بکاره) بدهد، مشابه کفاره ای که برای تخم شترمرغ، یک شتر (بکاره) است.
17224- 5- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ مُحِلٍّ (4) اشْتَرَی لِرَجُلٍ مُحْرِمٍ بَیْضَ نَعَامَةٍ فَأَکَلَهُ الْمُحْرِمُ- قَالَ عَلَی الَّذِی اشْتَرَاهُ لِلْمُحْرِمِ فِدَاءٌ وَ عَلَی الْمُحْرِمِ فِدَاءٌ قُلْتُ وَ مَا عَلَیْهِمَا قَالَ عَلَی الْمُحِلِّ جَزَاءُ قِیمَةِ الْبَیْضِ لِکُلِّ بَیْضَةٍ دِرْهَمٌ وَ عَلَی الْمُحْرِمِ الْجَزَاءُ لِکُلِّ بَیْضَةٍ شَاةٌ.
أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی مَا مَرَّ فِی الْبَابِ السَّابِقِ وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ مِثْلَهُ (5) وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ مِثْلَهُ (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ نَحْوَهُ (7).
******
ترجمه:
ابو عبیده از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است که: از ایشان درباره مردی که در حال احرام تخم شترمرغ را خرید و سپس خورد، پرسیدم. ایشان فرمودند: بر کسی که تخم را برای محرم خرید، فدیه ای است و بر محرم نیز فدیه ای است. گفتم: چه فدیه ای برای هرکدام؟ فرمودند: بر کسی که تخم را خرید، فدیه ای به اندازه قیمت تخم است؛ یعنی برای هر تخم یک درهم. و بر محرم، فدیه ای معادل یک شاة برای هر تخم است.
17225- 6- (8) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ
ص: 56
الْأَعْرَجِ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ بَیْضَةِ نَعَامٍ أُکِلَتْ فِی الْحَرَمِ- فَقَالَ تَصَدَّقَ بِثَمَنِهَا.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی (1) عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ (2) عَنْ سَعِیدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ (3) (4)
أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی کَوْنِ الْآکِلِ مُحِلًّا لِمَا مَرَّ (5).
******
ترجمه:
سعید بن عبد الله الأعراج از امام صادق (علیه السلام) پرسید: درباره تخم شترمرغی که در حرم خورده شده، چه باید کرد؟ امام صادق (علیه السلام) فرمودند: باید به اندازه ی قیمت آن تخم، صدقه داده شود.
(6) 25 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا کَسَرَ بَیْضَ قَطَاةٍ لَمْ یَتَحَرَّکْ فَرْخُهُ وَجَبَ عَلَیْهِ إِرْسَالُ فُحُولَةِ الْغَنَمِ فِی إِنَاثٍ مِنْهَا بِعَدَدِ الْبَیْضِ فَمَا نُتِجَ کَانَ هَدْیاً بَالِغَ الْکَعْبَةِ
******
ترجمه:
17226- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ وَ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالا سَأَلْنَاهُ عَنْ مُحْرِمٍ وَطِئَ بَیْضَ الْقَطَاةِ فَشَدَخَهُ فَقَالَ یُرْسِلُ الْفَحْلَ فِی مِثْلِ عِدَّةِ الْبَیْضِ مِنَ الْغَنَمِ کَمَا یُرْسِلُ الْفَحْلَ فِی مِثْلِ (8) عِدَّةِ الْبَیْضِ (9) مِنَ الْإِبِلِ.
******
ترجمه:
سلیمان بن خالد از امام صادق (علیه السلام) پرسید: درباره ی مردی که در حال احرام، تخم مرغی از قطا را زیر پا گذاشته و شکست، چه باید کرد؟ امام صادق (علیه السلام) فرمودند: او باید به اندازه ی تعداد تخم ها، فحل (نر) گوسفند را ارسال کند، همان طور که برای تعداد تخم های شترمرغ، فحل (نر) شتر را ارسال می کند.
ص: 57
17227- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ ع فِی بَیْضِ الْقَطَاةِ کَفَّارَةٌ مِثْلُ مَا فِی بَیْضِ النَّعَامِ.
******
ترجمه:
سلیمان بن خالد از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که: در کتاب علی (علیه السلام) آمده است که برای تخم مرغ های قطا، کفاره ای مشابه با کفاره تخم مرغ های شترمرغ (نعام) در نظر گرفته شده است.
17228- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ حُکَیْمٍ عَنِ ابْنِ رِبَاطٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ بَیْضِ الْقَطَاةِ قَالَ یُصْنَعُ فِیهِ فِی الْغَنَمِ کَمَا یُصْنَعُ فِی بَیْضِ النَّعَامِ فِی الْإِبِلِ.
******
ترجمه:
یکی از اصحاب امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که از آن حضرت درباره تخم مرغ های قطا سوال کرد. امام (علیه السلام) پاسخ داد که برای تخم مرغ های قطا باید همانند تخم مرغ های شترمرغ (نعام) در مورد گوسفند عمل شود، یعنی اگر کسی تخم مرغ های قطا را در حالت احرام بشکند، باید فدای آن را با تعداد گوسفند مشخص کند، مشابه روشی که برای تخم مرغ های شترمرغ در مورد شتر مشخص شده است.
17229- 4- (3) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِ الْمَلِکِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ وَطِئَ بَیْضَ قَطَاةٍ فَشَدَخَهُ قَالَ یُرْسِلُ الْفَحْلَ فِی عَدَدِ الْبَیْضِ مِنَ الْغَنَمِ کَمَا یُرْسِلُ الْفَحْلَ فِی عَدَدِ الْبَیْضِ مِنَ الْإِبِلِ وَ مَنْ أَصَابَ بَیْضَةً فَعَلَیْهِ مَخَاضٌ مِنَ الْغَنَمِ.
أَقُولُ: حَمَلَ الشَّیْخُ الْحُکْمَ الْأَخِیرَ عَلَی مَا إِذَا کَانَ فِی الْبَیْضِ فَرْخٌ لِمَا مَرَّ (4).
******
ترجمه:
سلیمان بن خالد از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که تخم مرغ قطا را زیر پا گذاشته و آن را شکسته، پرسید. امام (علیه السلام) پاسخ داد که باید فحل گوسفند را به تعداد تخم مرغ های شکسته شده ارسال کند، همان طور که فحل شتر برای تعداد تخم مرغ های شترمرغ ارسال می شود. همچنین، برای هر تخم مرغ، فدای آن «مخاض» (حامله کردن) از گوسفند است.
17230- 5- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ وَطِئَ بَیْضَ قَطَاةٍ فَشَدَخَهُ قَالَ یُرْسِلُ الْفَحْلَ فِی عَدَدِ الْبَیْضِ مِنَ الْغَنَمِ کَمَا یُرْسِلُ الْفَحْلَ فِی عَدَدِ الْبَیْضِ مِنَ النَّعَامِ فِی الْإِبِلِ.
******
ترجمه:
سلیمان بن خالد از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که تخم مرغ قطا را زیر پا گذاشته و آن را شکسته، پرسید. امام (علیه السلام) پاسخ داد که باید فحل گوسفند را به تعداد تخم مرغ های شکسته شده ارسال کند، همان طور که برای تخم مرغ های شترمرغ، فحل شتر باید ارسال شود.
ص: 58
(1) 26 بَابُ أَنَّ مَنْ کَسَرَ مِنْ بَیْضِ حَمَامِ الْحَرَمِ وَ لَوْ جَاهِلًا لَزِمَهُ قِیمَتُهُ إِنْ لَمْ یَکُنْ تَحَرَّکَ الْفِرَاخُ وَ إِلَّا فَفِی کُلِّ بَیْضَةٍ شَاةٌ أَوْ حَمَلٌ أَوْ جَدْیٌ وَ عَلَی الْمُحِلِّ فِی الْحَرَمِ الْقِیمَةُ
******
ترجمه:
17231- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَخِی مُوسَی ع عَنْ رَجُلٍ کَسَرَ بَیْضَ الْحَمَامِ وَ فِی الْبَیْضِ فِرَاخٌ قَدْ تَحَرَّکَ فَقَالَ عَلَیْهِ أَنْ یَتَصَدَّقَ عَنْ کُلِّ فَرْخٍ قَدْ تَحَرَّکَ فِیهِ بِشَاةٍ وَ یَتَصَدَّقُ بِلُحُومِهَا إِنْ کَانَ مُحْرِماً وَ إِنْ کَانَ الْفِرَاخُ (3) لَمْ یَتَحَرَّکْ تَصَدَّقَ بِقِیمَتِهِ وَرِقاً یَشْتَرِی بِهِ عَلَفاً یَطْرَحُهُ لِحَمَامِ الْحَرَمِ.
وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ نَحْوَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ یَتَصَدَّقُ بِثَمَنِهِ دِرْهَماً أَوْ شِبْهَهُ أَوْ یَشْتَرِی بِهِ عَلَفاً لِحَمَامِ الْحَرَمِ (4).
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ (5).
******
ترجمه:
علی بن جعفر از برادرش موسی بن جعفر (علیه السلام) درباره مردی که تخم مرغ های حمام را شکسته و در تخم مرغ ها جوجه هایی بوده که حرکت کرده اند، پرسید. موسی بن جعفر (علیه السلام) پاسخ داد که برای هر جوجه ای که حرکت کرده است، باید با یک گوسفند صدقه داده شود و این گوشت باید به نیازمندان داده شود. اگر جوجه ها حرکت نکرده باشند، باید ارزش آنها به صورت پول داده شود که با آن پول، علفی برای حمام های حرم خریداری و به آنها داده شود.
17232- 2- (6) وَ عَنْهُ عَنْ عَبَّاسٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عُبَیْدِ اللَّهِ قَالَ: حَرَّکَ الْغُلَامُ مِکْتَلًا فَکَسَرَ بَیْضَتَیْنِ فِی الْحَرَمِ- فَسَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ جَدْیَیْنِ أَوْ حَمَلَیْنِ.
ص: 59
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی کَوْنِ الْبَیْضِ قَدْ تَحَرَّکَ فِیهِ الْفَرْخُ قَالَ فَحِینَئِذٍ یَجِبُ عَلَیْهِ فِدَاءُ شَاةٍ أَوْ حَمَلٍ أَوْ جَدْیٍ ثُمَّ اسْتَدَلَّ بِمَا مَرَّ (1).
******
ترجمه:
حلبی از عبید الله نقل کرده است که غلامی مکاتل را حرکت داده و دو تخم مرغ در حرم شکسته است. وی از ابو عبد الله (علیه السلام) پرسید و ایشان پاسخ دادند که برای هر تخم مرغ، باید دو گوسفند (جدی) یا دو بره (حمل) فدای آن شود.
می گویم : مرحوم شیخ : اگر تخم مرغ ها شکسته شده و در آنها جوجه هایی بوده که حرکت کرده اند، باید فدای آنها انجام شود.
در این مورد، برای هر تخم مرغ شکسته شده که جوجه ها در آن حرکت کرده باشند، باید فدای یک یا دو گوسفند (جدی) یا بره (حمل) صورت گیرد.
17233- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ عَنْ یَزِیدَ بْنِ خَلِیفَةَ قَالَ (3)
کَانَ فِی بَیْتِی مِکْتَلٌ فِیهِ بَیْضٌ مِنْ بَیْضِ (4) حَمَامِ الْحَرَمِ- فَذَهَبَ غُلَامِی فَأَکَبَّ الْمِکْتَلَ وَ هُوَ لَا یَعْلَمُ أَنَّ فِیهِ بَیْضاً فَکَسَرَهُ فَخَرَجْتُ إِلَی أَنْ قَالَ فَلَقِیتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ (5) ثَمَنُ طَیْرَیْنِ تُطْعِمُ بِهِ حَمَامَ الْحَرَمِ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ خَلِیفَةَ (6)
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ مِثْلَهُ (7) أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی وُجُودِ فَرْخَیْنِ فَیَلْزَمُهُ قِیمَتُهُمَا لِمَا تَقَدَّمَ (8) وَ یَأْتِی (9).
******
ترجمه:
یَزِید بْنِ خَلِیفَةَ نقل کرده است که در خانه اش مکْتَل (ظرف نگهداری تخم مرغ) حاوی تخم مرغ های حمام حرم بوده است. غلامش به طور تصادفی مکْتَل را واژگون کرده و تخم مرغ ها شکسته شده اند. یَزِید به ابو عبد الله (علیه السلام) اطلاع داد و ایشان پاسخ دادند که برای جبران خسارت، باید معادل قیمت دو تخم مرغ، به حمام حرم غذا داده شود.
یَزِیدَ بْنِ خَلِیفَةَ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا عِنْدَهُ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ إِنَّ غُلَامِی طَرَحَ مِکْتَلًا فِی مَنْزِلِی وَ فِیهِ بَیْضَتَانِ مِنْ طَیْرِ حَمَامِ الْحَرَمِ- فَقَالَ عَلَیْهِ قِیمَةُ الْبَیْضَتَیْنِ یَعْلِفُ بِهِ حَمَامَ الْحَرَمِ (1).
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).
******
ترجمه:
یَزِید بْنِ خَلِیفَةَ نقل کرده است که در خانه اش مکْتَل (ظرف نگهداری تخم مرغ) حاوی تخم مرغ های حمام حرم بوده است. غلامش به طور تصادفی مکْتَل را واژگون کرده و تخم مرغ ها شکسته شده اند. یَزِید به ابو عبد الله (علیه السلام) اطلاع داد و ایشان پاسخ دادند که برای جبران خسارت، باید معادل قیمت دو تخم مرغ، به حمام حرم غذا داده شود.
(3) 27 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا رَمَی صَیْداً ثُمَّ رَآهُ سَوِیّاً لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ فَإِنْ مَضَی وَ لَمْ یَدْرِ مَا أَصَابَهُ لَزِمَهُ الْفِدَاءُ کَامِلًا
******
ترجمه:
17235- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ رَمَی صَیْداً وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَکَسَرَ یَدَهُ أَوْ رِجْلَهُ فَمَضَی الصَّیْدُ عَلَی وَجْهِهِ فَلَمْ یَدْرِ الرَّجُلُ مَا صَنَعَ الصَّیْدُ قَالَ عَلَیْهِ الْفِدَاءُ کَامِلًا إِذَا لَمْ یَدْرِ مَا صَنَعَ الصَّیْدُ.
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ نَحْوَهُ (5).
******
ترجمه:
از علی بن جعفر از برادرش موسی بن جعفر (ع) نقل شده است که فرمود: از او دربارهٔ مردی که در حال احرام صیدی را تیراندازی کرد و دست یا پای آن را شکست، و صید به راه خود رفت و مرد ندانست که چه بر سر صید آمد، پرسیدم. فرمود: بر او (مرد) کفارهٔ کامل لازم است اگر نداند که چه بر سر صید آمده است.
17236- 2- (6) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ رَمَی ظَبْیاً وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَکَسَرَ یَدَهُ أَوْ رِجْلَهُ فَذَهَبَ الظَّبْیُ عَلَی وَجْهِهِ فَلَمْ یَدْرِ مَا صَنَعَ قَالَ عَلَیْهِ فِدَاؤُهُ الْحَدِیثَ.
ص: 61
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ رَمَی صَیْداً وَ تَرَکَ لَفْظَ الظَّبْیِ مِنْ قَوْلِهِ فَذَهَبَ الظَّبْیُ (1)
******
ترجمه:
از عبدالله بن سنان از ابوبصیر نقل شده است که گفت: به امام صادق (ع) گفتم: مردی در حال احرام آهویی را تیراندازی کرد و دست یا پای آن را شکست، و آهو به راه خود رفت و مرد ندانست که چه بر سر آهو آمد. فرمود: بر او کفارهٔ آن (آهو) لازم است.
17237- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیٍّ الْجَرْمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ وَ دُرُسْتَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ رَمَی صَیْداً فَأَصَابَ یَدَهُ وَ عَرَجَ (3) فَقَالَ إِنْ کَانَ الظَّبْیُ قَدْ مَشَی عَلَیْهَا وَ رَعَی وَ هُوَ یَنْظُرُ إِلَیْهِ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ وَ إِنْ کَانَ الظَّبْیُ ذَهَبَ عَلَی وَجْهِهِ (4) وَ هُوَ رَافِعُهَا فَلَا یَدْرِی مَا صَنَعَ فَعَلَیْهِ فِدَاؤُهُ لِأَنَّهُ لَا یَدْرِی لَعَلَّهُ قَدْ هَلَکَ.
أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی ذَهَابِ الْعَرَجِ لِمَا یَأْتِی (5).
******
ترجمه:
از ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: از او دربارهٔ کسی که در حال احرام صیدی را تیراندازی کرده و دستش را زخمی کرده و باعث لنگ شدنش شده است، پرسیدم. فرمود: اگر آهو (صید) بر روی آن (دست زخمی) راه رفته و چریده باشد و او (شکارچی) به آن نگاه کرده باشد، چیزی بر او نیست. و اگر آهو (صید) به راه خود رفته و دستش را بالا نگه داشته و مرد نمی داند که چه بر سرش آمده، بر او کفاره لازم است، زیرا که نمی داند، شاید آن آهو تلف شده باشد.
17238- 4- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی مُحْرِمٍ رَمَی ظَبْیاً فَأَصَابَهُ فِی یَدِهِ فَعَرَجَ مِنْهَا قَالَ إِنْ کَانَ الظَّبْیُ مَشَی عَلَیْهَا وَ رَعَی فَعَلَیْهِ رُبُعُ قِیمَتِهِ وَ إِنْ کَانَ ذَهَبَ عَلَی وَجْهِهِ فَلَمْ یَدْرِ مَا صَنَعَ فَعَلَیْهِ الْفِدَاءُ لِأَنَّهُ لَا یَدْرِی لَعَلَّهُ قَدْ هَلَکَ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنْ خَالِدٍ أَبِی إِسْمَاعِیلَ (7) عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع
ص: 62
وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ إِنْ کَانَ الظَّبْیُ مَشَی عَلَیْهَا وَ رَعَی فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ (1)
******
ترجمه:
از ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل شده است که دربارهٔ کسی که در حال احرام آهویی را تیراندازی کرده و دست آن را زخمی کرده و باعث لنگ شدنش شده است، فرمود: اگر آهو بر روی آن (دست زخمی) راه رفته و چریده باشد، بر او یک چهارم قیمت آن لازم است. و اگر آهو به راه خود رفته و مرد نداند که چه بر سرش آمده، بر او کفاره لازم است، زیرا که نمی داند، شاید آن آهو تلف شده باشد.
17239- 5- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی الْمُحْرِمِ یُصِیبُ الصَّیْدَ فَیُدْمِیهِ ثُمَّ یُرْسِلُهُ قَالَ عَلَیْهِ جَزَاؤُهُ.
******
ترجمه:
از سکونی از جعفر بن محمد (ع) از پدرانش نقل شده است که امیر المؤمنین (ع) فرمود: در مورد کسی که در حال احرام صیدی را زخمی کرده و سپس رهایش کند، فرمود: بر او کفاره اش لازم است.
17240- 6- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَحْیَی بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمٍ کَسَرَ قَرْنَ ظَبْیٍ قَالَ عَلَیْهِ الْفِدَاءُ (4) قُلْتُ فَإِنْ کَسَرَ یَدَهُ قَالَ إِنْ کَسَرَ یَدَهُ وَ لَمْ یَرْعَ فَعَلَیْهِ دَمُ شَاةٍ.
******
ترجمه:
از ابوبصیر نقل شده است که گفت: از امام صادق (ع) دربارهٔ کسی که در حال احرام شاخ آهویی را شکسته است، پرسیدم. فرمود: بر او کفاره لازم است. گفتم: اگر دستش را بشکند، چه؟ فرمود: اگر دستش را بشکند و آهو چَرا نکرده باشد، بر او قربانی یک گوسفند لازم است.
17241- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ رَمَی صَیْداً فَکَسَرَ یَدَهُ أَوْ رِجْلَهُ وَ تَرَکَهُ فَرَعَی الصَّیْدُ قَالَ عَلَیْهِ رُبُعُ الْفِدَاءِ.
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ نَحْوَهُ (7).
******
ترجمه:
از علی بن جعفر از برادرش موسی (ع) نقل شده است که فرمود: از او دربارهٔ مردی که صیدی را تیراندازی کرده و دست یا پای آن را شکسته و سپس آن را رها کرده است و صید چَرا کرده است، پرسیدم. فرمود: بر او یک چهارم کفاره لازم است.
ص: 63
17242- 2- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ رَمَی ظَبْیاً وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَکَسَرَ یَدَهُ أَوْ رِجْلَهُ إِلَی أَنْ قَالَ قُلْتُ فَإِنَّهُ رَآهُ بَعْدَ ذَلِکَ مَشَی قَالَ عَلَیْهِ رُبُعُ ثَمَنِهِ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ رَمَی صَیْداً (2)
******
ترجمه:
از ابوبصیر نقل شده است که گفت: به امام صادق (ع) گفتم: مردی در حال احرام آهویی را تیراندازی کرده و دست یا پای آن را شکسته است تا آنجا که گفت : سپس گفتم: بعد از آن دیده است که آهو راه می رود. فرمود: بر او یک چهارم قیمت آن (آهو) لازم است.
17243- 3- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنِ السِّنْدِیِّ بْنِ الرَّبِیعِ عَنْ یَحْیَی بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ مَا تَقُولُ فِی مُحْرِمٍ کَسَرَ إِحْدَی قَرْنَیْ غَزَالٍ فِی الْحِلِّ- قَالَ عَلَیْهِ رُبُعُ قِیمَةِ الْغَزَالِ قُلْتُ فَإِنْ هُوَ کَسَرَ قَرْنَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ نِصْفُ قِیمَتِهِ یَتَصَدَّقُ بِهِ قُلْتُ فَإِنْ هُوَ فَقَأَ عَیْنَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ قِیمَتُهُ قُلْتُ فَإِنْ هُوَ کَسَرَ إِحْدَی یَدَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ نِصْفُ قِیمَتِهِ قُلْتُ فَإِنْ هُوَ کَسَرَ إِحْدَی رِجْلَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ نِصْفُ قِیمَتِهِ قُلْتُ فَإِنْ هُوَ قَتَلَهُ قَالَ عَلَیْهِ قِیمَتُهُ قَالَ قُلْتُ: فَإِنْ هُوَ فَعَلَ بِهِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فِی الْحِلِّ- (4) قَالَ عَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ عَلَیْهِ هَذِهِ الْقِیمَةُ إِذَا کَانَ مُحْرِماً فِی الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
از ابوبصیر نقل شده است که گفت: به امام صادق (ع) گفتم: نظرتان دربارهٔ کسی که در حال احرام در حِلّ (خارج از حرم) یکی از شاخ های غزالی را شکسته است، چیست؟ فرمود: بر او یک چهارم قیمت غزال لازم است. گفتم: اگر هر دو شاخش را بشکند، چه؟ فرمود: بر او نصف قیمت آن لازم است که باید صدقه بدهد. گفتم: اگر چشم هایش را کور کند، چه؟ فرمود: بر او قیمت کامل آن لازم است. گفتم: اگر یکی از دست هایش را بشکند، چه؟ فرمود: بر او نصف قیمت آن لازم است. گفتم: اگر یکی از پاهایش را بشکند، چه؟ فرمود: بر او نصف قیمت آن لازم است. گفتم: اگر او را بکشد، چه؟ فرمود: بر او قیمت کامل آن لازم است. گفتم: اگر این کارها را در حال احرام در حِلّ انجام دهد، چه؟ فرمود: بر او یک قربانی لازم است که باید ذبح کند و بر او این قیمت ها نیز لازم است اگر در حال احرام در حرم باشد.
17244- 4- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَحْیَی بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی
ص: 64
بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمٍ کَسَرَ قَرْنَ ظَبْیٍ قَالَ یَجِبُ عَلَیْهِ الْفِدَاءُ قَالَ قُلْتُ: فَإِنْ کَسَرَ یَدَهُ قَالَ إِنْ کَسَرَ یَدَهُ وَ لَمْ یَرْعَ فَعَلَیْهِ دَمُ شَاةٍ.
أَقُولُ: الْفِدَاءُ مَحْمُولٌ عَلَی مَا یُوَافِقُ الْأَوَّلَ وَ الدَّمُ مَخْصُوصٌ بِمَا إِذَا لَمْ یَرْعَ وَ احْتَمَلَ کَوْنُهُ سَبَباً لِلتَّلَفِ لِمَا مَرَّ (1).
******
ترجمه:
از ابوبصیر نقل شده است که گفت: از امام صادق (ع) دربارهٔ کسی که در حال احرام شاخ آهویی را شکسته است، پرسیدم. فرمود: بر او کفاره لازم است. گفتم: اگر دستش را بشکند، چه؟ فرمود: اگر دستش را بشکند و آهو چَرا نکرده باشد، بر او قربانی یک گوسفند لازم است.
می گویم : کفاره به همان چیزی که در مورد اول ذکر شده، تعلق دارد و قربانی در حالتی است که آهو چَرا نکرده باشد و احتمالاً منجر به تلف شدن آهو شود، همانطور که پیش تر بیان شد.
(2) 29 بَابُ أَنَّهُ لَا یَجُوزُ لِأَحَدٍ أَنْ یَرْمِیَ صَیْداً وَ هُوَ یَؤُمُّ الْحَرَمَ وَ إِنْ کَانَ مُحِلًّا فَإِنْ رَمَاهُ وَ دَخَلَ الْحَرَمَ وَ قَتَلَهُ کَانَ لَحْمُهُ حَرَاماً
******
ترجمه:
17245- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ (4) وَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ (5) عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ یَکْرَهُ أَنْ یُرْمَی الصَّیْدُ وَ هُوَ یَؤُمُّ الْحَرَمَ.
******
ترجمه:
از برخی از یاران ما از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: او (امام صادق) ناپسند می دانست که صید (شکار) در حالی که کسی به سوی حرم (کعبه) می رود، تیراندازی شود.
17246- 2- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْهَیْثَمِ بْنِ أَبِی مَسْرُوقٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ حِلٍّ (7) رَمَی صَیْداً فِی الْحِلِّ- فَتَحَامَلَ الصَّیْدُ حَتَّی دَخَلَ الْحَرَمَ- فَقَالَ لَحْمُهُ حَرَامٌ مِثْلُ الْمَیْتَةِ.
ص: 65
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ نَحْوَهُ (1) أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).
******
ترجمه:
از مِسْمَع نقل شده است که از امام صادق (ع) دربارهٔ مردی در حِلّ (خارج از حرم) پرسیدم که صیدی را تیراندازی کرده و صید به سختی به حرم (کعبه) وارد شده است. فرمود: گوشت آن صید مانند گوشت مردار حرام است.
(3) 30 بَابُ أَنَّ مَنْ رَمَی صَیْداً وَ هُوَ یَؤُمُّ الْحَرَمَ فَقَتَلَهُ لَزِمَهُ الْفِدَاءُ وَ مَنْ رَمَی صَیْداً فِی الْحِلِّ وَ تَحَامَلَ فَدَخَلَ الْحَرَمَ (4) لَمْ یَلْزَمْهُ الْفِدَاءُ
******
ترجمه:
17247- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ (عَنْ أَبِیهِ) (6) عُقْبَةَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَضَی حَجَّهُ ثُمَّ أَقْبَلَ حَتَّی إِذَا خَرَجَ مِنَ الْحَرَمِ- فَاسْتَقْبَلَهُ صَیْدٌ قَرِیباً مِنَ الْحَرَمِ- وَ الصَّیْدُ مُتَوَجِّهٌ نَحْوَ الْحَرَمِ- فَرَمَاهُ فَقَتَلَهُ مَا عَلَیْهِ فِی ذَلِکَ قَالَ یَفْدِیهِ (عَلَی نَحْوِهِ) (7).
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ مِثْلَهُ (8).
******
ترجمه:
از عقبه بن خالد از امام صادق (ع) نقل شده است که گفت: از او دربارهٔ مردی که حجّ خود را به پایان رسانده و به سوی حرم برگشته است، پرسیدم. هنگامی که از حرم خارج شده و صیدی نزدیک به حرم و در حال حرکت به سمت حرم را مشاهده کرده، آن را تیراندازی کرده و کشته است، چه باید بکند؟ فرمود: بر او کفاره لازم است (به همان نحو که ذکر شده).
17248- 2- (9) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبِی الْحُسَیْنِ النَّخَعِیِّ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع
ص: 66
فِی الرَّجُلِ یَرْمِی الصَّیْدَ وَ هُوَ یَؤُمُّ الْحَرَمَ فَتُصِیبُهُ الرَّمْیَةُ فَیَتَحَامَلُ بِهَا حَتَّی یَدْخُلَ الْحَرَمَ فَیَمُوتَ فِیهِ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ إِنَّمَا هُوَ بِمَنْزِلَةِ رَجُلٍ نَصَبَ شَبَکَةً فِی الْحِلِّ فَوَقَعَ فِیهَا صَیْدٌ فَاضْطَرَبَ حَتَّی دَخَلَ الْحَرَمَ فَمَاتَ فِیهِ قُلْتُ هَذَا عِنْدَهُمْ مِنَ الْقِیَاسِ قَالَ لَا إِنَّمَا شَبَّهْتُ لَکَ شَیْئاً بِشَیْ ءٍ (1).
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی النَّاسِی وَ الْجَاهِلِ وَ أَنَّهُ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ مِنَ الْعِقَابِ وَ إِنْ کَانَ یَلْزَمُهُ الْفِدَاءُ لِمَا یَأْتِی مِنْ حُکْمِ الصَّیْدِ فِیمَا بَیْنَ الْبَرِیدِ وَ الْحَرَمِ (2).
******
ترجمه:
از عبد الرحمن بن الحجاج از امام صادق (ع) نقل شده است که دربارهٔ مردی که صیدی را تیراندازی کرده و صید به سختی به داخل حرم (کعبه) وارد شده و در آنجا می میرد، پرسیدم. فرمود: بر او چیزی نیست. این مانند کسی است که در حِلّ (خارج از حرم) دام نصب کرده و صید به دام افتاده و به سختی وارد حرم شده و در آنجا می میرد. گفتم: آیا این قیاس در میان آنها (شیعه) است؟ فرمود: نه، من فقط چیزی را با چیزی مقایسه کردم تا حکم را به فهم تو نزدیک کنم، نه اینکه این قیاس دلیل واقعی برای حکم باشد.
می گویم : مرحوم شیخ این را حمل کرده به شخص ناسی یا جاهل واینکه فرمودند چیزی براونیست یعنی عقاب ندارد ولو اینکه کفاره لازم باشد بخاطر آنچه بعدا خواهد آمد ازحکم صید دراطراف حرم .
17249- 3- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ رَمَی صَیْداً فِی الْحِلِّ- وَ هُوَ یَؤُمُّ الْحَرَمَ فِیمَا بَیْنَ الْبَرِیدِ وَ الْمَسْجِدِ فَأَصَابَهُ فِی الْحِلِّ فَمَضَی بِرَمْیَتِهِ حَتَّی دَخَلَ الْحَرَمَ- فَمَاتَ مِنْ رَمْیَتِهِ هَلْ عَلَیْهِ جَزَاءٌ فَقَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ جَزَاءٌ إِنَّمَا مَثَلُ ذَلِکَ مَثَلُ مَنْ نَصَبَ شَرَکاً فِی الْحِلِّ إِلَی جَانِبِ الْحَرَمِ- فَوَقَعَ فِیهِ صَیْدٌ فَاضْطَرَبَ حَتَّی دَخَلَ الْحَرَمَ فَمَاتَ فَلَیْسَ عَلَیْهِ جَزَاؤُهُ لِأَنَّهُ نَصَبَ حَیْثُ نَصَبَ وَ هُوَ لَهُ حَلَالٌ وَ رَمَی حَیْثُ رَمَی وَ هُوَ لَهُ حَلَالٌ فَلَیْسَ عَلَیْهِ فِیمَا کَانَ بَعْدَ ذَلِکَ شَیْ ءٌ فَقُلْتُ هَذَا الْقِیَاسُ عِنْدَ النَّاسِ فَقَالَ إِنَّمَا شَبَّهْتُ لَکَ الشَّیْ ءَ بِالشَّیْ ءِ لِتَعْرِفَهُ.
وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ
ص: 67
الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ مِثْلَهُ (1) أَقُولُ: لَعَلَّ الْمُرَادَ أَنَّ الرَّجُلَ کَانَ یَؤُمُّ الْحَرَمَ لَا الصَّیْدَ فَلَا مُنَافَاةَ.
******
ترجمه:
از عبد الرحمن بن الحجاج نقل شده است که گفت: از امام صادق (ع) دربارهٔ مردی که در حِلّ صیدی را تیراندازی کرده و در حال حرکت به سوی حرم (کعبه) در فاصلهٔ یک منزل مانده به مسجد (حرم) صید را زده است و صید با آن تیر به سختی به حرم وارد شده و در آنجا می میرد، پرسیدم. فرمود: بر او کفاره ای نیست. مثال این وضعیت مانند کسی است که در حِلّ دام نصب کرده و صید به دام افتاده و به سختی به حرم وارد شده و در آنجا می میرد؛ بر او نیز کفاره ای نیست، زیرا او دام را در جایی نصب کرده که در حِلّ بوده و تیراندازی نیز در حِلّ بوده است. پس هر چه که بعد از آن اتفاق افتاده است، بر او چیزی نیست.
گفتم: آیا این قیاس در میان مردم (سنی) است؟ فرمود: نه، من فقط چیزی را با چیزی مقایسه کردم تا آن را به تو نزدیک کنم، نه اینکه این قیاس دلیل واقعی برای حکم باشد.
17250- 4- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ رَجُلٍ رَمَی صَیْداً فِی الْحِلِّ- فَمَضَی بِرَمْیَتِهِ حَتَّی دَخَلَ الْحَرَمَ فَمَاتَ أَ عَلَیْهِ جَزَاؤُهُ قَالَ لَا لَیْسَ عَلَیْهِ جَزَاؤُهُ لِأَنَّهُ رَمَی حَیْثُ رَمَی وَ هُوَ لَهُ حَلَالٌ إِنَّمَا مَثَلُ ذَلِکَ مَثَلُ رَجُلٍ نَصَبَ شَرَکاً فِی الْحِلِّ إِلَی جَانِبِ الْحَرَمِ فَوَقَعَ فِیهِ صَیْدٌ فَاضْطَرَبَ الصَّیْدُ حَتَّی دَخَلَ الْحَرَمَ- فَلَیْسَ عَلَیْهِ جَزَاؤُهُ لِأَنَّهُ کَانَ بَعْدَ ذَلِکَ شَیْ ءٌ فَقُلْتُ لَهُ هَذَا الْقِیَاسُ عِنْدَ النَّاسِ فَقَالَ إِنَّمَا شَبَّهْتُ لَکَ شَیْئاً بِشَیْ ءٍ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3).
******
ترجمه:
از عبد الرحمن بن الحجاج نقل شده است که گفت: از امام کاظم (ع) دربارهٔ مردی که در حِلّ (خارج از حرم) صیدی را تیراندازی کرده و صید با آن تیر به سختی وارد حرم شده و در آنجا می میرد، پرسیدم. آیا بر او کفاره ای لازم است؟ فرمود: نه، بر او کفاره ای نیست، زیرا او در جایی تیراندازی کرده که برایش حلال بوده است. مثال این وضعیت مانند کسی است که در حِلّ دام نصب کرده و صید به دام افتاده و به سختی وارد حرم شده و در آنجا می میرد؛ بر او نیز کفاره ای نیست، زیرا او دام را در جایی نصب کرده که در حِلّ بوده است و هر اتفاقی که بعد از آن افتاده، بر او چیزی نیست.
گفتم: آیا این قیاس در میان مردم (سنی) است؟ فرمود: نه، من فقط چیزی را با چیزی مقایسه کردم تا آن را برای تو روشن کنم، نه اینکه این قیاس دلیل واقعی برای حکم باشد.
(4) 31 بَابُ لُزُومِ الْکَفَّارَةِ فِی الصَّیْدِ عَلَی الْمُحْرِمِ عَمْداً کَانَ أَوْ خَطَأً أَوْ جَهْلًا وَ کَذَا لَوْ رَمَی صَیْداً فَأَصَابَ اثْنَیْنِ وَ عَدَمِ لُزُومِ الْکَفَّارَةِ لِلْجَاهِلِ فِی غَیْرِ الصَّیْدِ وَ جُمْلَةٍ مِنْ أَحْکَامِ الصَّیْدِ
******
ترجمه:
17251- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ
ص: 68
مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی جَمِیعاً عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَأْکُلْ مِنَ الصَّیْدِ وَ أَنْتَ حَرَامٌ وَ إِنْ کَانَ أَصَابَهُ مُحِلٌّ وَ لَیْسَ عَلَیْکَ فِدَاءُ مَا أَتَیْتَهُ بِجَهَالَةٍ إِلَّا الصَّیْدَ فَإِنَّ عَلَیْکَ فِیهِ الْفِدَاءَ بِجَهْلٍ کَانَ أَوْ بِعَمْدٍ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: در حال احرام از صید نخور، حتی اگر آن را کسی که در حِلّ است، شکار کرده باشد. و بر تو کفاره ای نیست برای آنچه از روی نادانی انجام داده ای، مگر در مورد صید که بر تو در آن کفاره لازم است، چه از روی نادانی باشد و چه عمدی.
17252- 2- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ یَصِیدُ (3) الصَّیْدَ بِجَهَالَةٍ قَالَ عَلَیْهِ کَفَّارَةٌ قُلْتُ فَإِنْ أَصَابَهُ خَطَأً قَالَ وَ أَیُّ شَیْ ءٍ الْخَطَأُ عِنْدَکَ قُلْتُ تَرْمِی هَذِهِ النَّخْلَةَ فَتُصِیبُ نَخْلَةً أُخْرَی فَقَالَ نَعَمْ هَذَا الْخَطَأُ وَ عَلَیْهِ الْکَفَّارَةُ قُلْتُ فَإِنَّهُ أَخَذَ طَائِراً مُتَعَمِّداً فَذَبَحَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ عَلَیْهِ الْکَفَّارَةُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَ لَسْتَ قُلْتَ إِنَّ الْخَطَأَ وَ الْجَهَالَةَ وَ الْعَمْدَ لَیْسُوا بِسَوَاءٍ فَبِأَیِّ شَیْ ءٍ (4) یَفْضُلُ الْمُتَعَمِّدُ الْجَاهِلَ وَ الْخَاطِئَ قَالَ إِنَّهُ أَثِمَ وَ لَعِبَ بِدِینِهِ.
******
ترجمه:
ابن ابی نصر از ابی الحسن رضا (ع) روایت کرده است که گفت: از او درباره کسی که در حال احرام شکار را به جهل و نادانی صید می کند، پرسیدم. گفت: بر او کفاره است. گفتم: اگر به خطا شکار کرد؟ گفت: خطا در نظر تو چیست؟ گفتم: این نخل را نشانه می گیرد و به نخل دیگری می خورد. گفت: بله، این خطا است و بر او کفاره است. گفتم: اگر پرنده ای را عمداً گرفت و در حال احرام آن را ذبح کرد؟ گفت: بر او کفاره است. گفتم: فدایت شوم، آیا نگفتی که خطا، جهل و عمد یکسان نیستند؟ پس چگونه شخص عمداً گناهکار از جاهل و خطاکار برتر است؟ گفت: او گناه کرده و با دین خود بازی کرده است.
17253- 3- (5) وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الْمُحْرِمِ یُصِیبُ الصَّیْدَ بِجَهَالَةٍ أَوْ خَطَإٍ أَوْ عَمْدٍ أَ هُمْ فِیهِ سَوَاءٌ قَالَ لَا قَالَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ أَصَابَ الصَّیْدَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ ذَکَرَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ أَخَذَ ظَبْیاً مُتَعَمِّداً وَ تَرَکَ لَفْظَ الْجَاهِلِ.
******
ترجمه:
أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : ازحضرت هادی * سوال کردم محرمی شکاری کرده ازروی جهل یا اشتباه یاعمد آیا مثل هم مستند ؟ فرمودند : خیر. عرض کردم جانم بقربان شما درمورد کسیکه ازروی جهل شکارکرده چه می گوئید ؟ سپس مثل همان روایت را ذکرکرد الا اینکه گفت آهوئ را عمدا گرفت ولفظ جاهل را نیاورده .
ص: 69
17254- 4- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا وَطِئْتَهُ أَوْ وَطِئَهُ بَعِیرُکَ وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ فَعَلَیْکَ فِدَاؤُهُ وَ قَالَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَیْسَ عَلَیْکَ فِدَاءُ شَیْ ءٍ أَتَیْتَهُ (وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ جَاهِلًا بِهِ إِذَا کُنْتَ مُحْرِماً فِی حَجِّکَ أَوْ عُمْرَتِکَ) (2) إِلَّا الصَّیْدَ فَإِنَّ عَلَیْکَ الْفِدَاءَ بِجَهَالَةٍ کَانَ أَوْ عَمْدٍ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ (3).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار از امام جعفر صادق (علیه السلام) روایت شده است: "هر چیزی را که زیر پای خود قرار دهی یا شترت بر آن پا بگذارد در حالی که در حال احرام هستی، بر تو لازم است فدیه آن را بدهی." و فرمود: "بدان که بر تو فدیه چیزی که آن را انجام داده ای (و تو در حال احرام ناآگاه از آن بوده ای، اگر در حج یا عمره خود باشی) نیست، مگر شکار، که بر تو لازم است فدیه بدهی، چه آگاهانه باشد و چه ناآگاهانه."
17255- 5- (4) وَ رَوَاهُ أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی سَمَّاکٍ (5) عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ (6) عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَأْکُلْ شَیْئاً مِنَ الصَّیْدِ وَ إِنْ صَادَهُ حَلَالٌ وَ لَیْسَ عَلَیْکَ فِدَاءُ شَیْ ءٍ أَتَیْتَهُ إِلَی أَنْ زَادَ لِأَنَّ اللَّهَ قَدْ أَوْجَبَهُ عَلَیْکَ فَإِنْ أَصَبْتَهُ وَ أَنْتَ حَلَالٌ فِی الْحَرَمِ- فَعَلَیْکَ قِیمَةٌ وَاحِدَةٌ وَ إِنْ أَصَبْتَهُ وَ أَنْتَ حَرَامٌ فِی الْحِلِّ فَعَلَیْکَ الْقِیمَةُ وَ إِنْ أَصَبْتَهُ وَ أَنْتَ حَرَامٌ فِی الْحَرَمِ- فَعَلَیْکَ الْفِدَاءُ مُضَاعَفاً وَ أَیُّ قَوْمٍ اجْتَمَعُوا عَلَی صَیْدٍ فَأَکَلُوا مِنْهُ فَإِنَّ عَلَی کُلِّ إِنْسَانٍ (7) قِیمَةً قِیمَةً وَ إِنِ اجْتَمَعُوا عَلَیْهِ فِی صَیْدٍ
ص: 70
فَعَلَیْهِمْ مِثْلُ ذَلِکَ.
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمودند: «از شکار هیچ چیز مخور، حتی اگر آن را فردی حلال (غیر محرم) شکار کرده باشد. و بر تو کفاره ای برای کاری که تا زمان زیاد شدن انجام داده ای نیست، زیرا خداوند آن را بر تو واجب کرده است. پس اگر در حالت حلال بودن در حرم مرتکب آن شوی، بر تو یک دیه (قیمت) واجب است و اگر در حالت محرم بودن در خارج از حرم مرتکب شوی، بر تو قیمت واجب است و اگر در حالت محرم بودن در حرم مرتکب شوی، بر تو کفاره مضاعف واجب است. و هر گروهی که بر شکار اجتماع کنند و از آن بخورند، بر هر شخص قیمت واجب است. و اگر بر شکار در حالی اجتماع کنند این حکم بر آنها جاری است .»
17256- 6- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا رَمَی الْمُحْرِمُ صَیْداً وَ أَصَابَ اثْنَیْنِ فَإِنَّ عَلَیْهِ کَفَّارَتَیْنِ جَزَاءَهُمَا.
******
ترجمه:
حضرت صادق * : اگرمحرم بطرف صیدی تیرانداخت وبه دوحیوان خورد باید دو کفاره بدهد برای هردوی آنها .
17257- 7- (2) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا ع عَنِ الْمُتَعَمِّدِ فِی الصَّیْدِ وَ الْجَاهِلِ وَ الْخَطَإِ سَوَاءٌ فِیهِ قَالَ لَا فَقُلْتُ لَهُ الْجَاهِلُ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ فَقَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَالْعَمْدُ بِأَیِّ شَیْ ءٍ یَفْضُلُ صَاحِبَ الْجَهَالَةِ قَالَ بِالْإِثْمِ وَ هُوَ لَاعِبٌ بِدِینِهِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3).
******
ترجمه:
ابوبصیر: ازحضرت رضا * سوال کردم آیا درصید عمد وجهل وخطا مثل هم هستند ؟ فرمودند : خیرآیا جاهل کفاره دارد ؟ فرمودند : بله گفتم فدایتان شوم چرا عمد زیادترازجاهل است ؟ فرمودند : بخاطرگناه واینکه اودینش را به بازی گرفته است .
(4) 32 بَابُ عَدَمِ جَوَازِ الصَّیْدِ فِیمَا بَیْنَ الْبَرِیدِ وَ الْحَرَمِ فَإِنْ فَعَلَ لَزِمَهُ الْکَفَّارَةُ وَ إِنْ جَرَحَهُ أَوْ فَقَأَ عَیْنَیْهِ أَوْ کَسَرَ قَرْنَهُ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ
******
ترجمه:
17258- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ
ص: 71
أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا کُنْتَ مُحِلًّا فِی الْحِلِّ فَقَتَلْتَ صَیْداً فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ الْبَرِیدِ إِلَی الْحَرَمِ فَإِنَّ عَلَیْکَ جَزَاءَهُ فَإِنْ فَقَأْتَ عَیْنَهُ أَوْ کَسَرْتَ قَرْنَهُ تَصَدَّقْتَ بِصَدَقَةٍ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ نَحْوَهُ (1).
******
ترجمه:
حضرت صادق * : اگرمحل بودی ودرفاصله یک منزلی به حرم وصیدی راکشتی پس کفاره بدهی پس اگر چشمش راکورکردی یا شاخ آنرا شکستی باید صدقه ای بپردازی .
17259- 2- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ عَبْدِ الْغَفَّارِ الْجَازِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ ذَکَرَ أَنَّکَ إِذَا کُنْتَ حَلَالًا وَ قَتَلْتَ صَیْداً مَا بَیْنَ الْبَرِیدِ وَ الْحَرَمِ فَإِنَّ عَلَیْکَ جَزَاءَهُ وَ إِنْ (3) فَقَأْتَ عَیْنَهُ أَوْ کَسَرْتَ قَرْنَهُ أَوْ جَرَحْتَهُ تَصَدَّقْتَ بِصَدَقَةٍ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4).
******
ترجمه:
حضرت صادق * : اگرمحل بودی ودرفاصله یک منزلی به حرم وصیدی راکشتی پس کفاره بدهی پس اگر چشمش راکورکردی یا شاخ آنرا شکستی یا اورا مجروح کردی باید صدقه ای بپردازی .
(5) 33 بَابُ أَنَّ مَنْ کَانَ فِی الْحَرَمِ وَ لَوْ مُحِلًّا فَرَمَی صَیْداً فِی الْحِلِّ فَقَتَلَهُ لَزِمَهُ الْجَزَاءُ
******
ترجمه:
17260- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْهَیْثَمِ بْنِ أَبِی مَسْرُوقٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ یَعْنِی ابْنَ عَبْدِ الْمَلِکِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ حِلٍّ فِی الْحَرَمِ رَمَی صَیْداً خَارِجاً مِنَ الْحَرَمِ فَقَتَلَهُ فَقَالَ عَلَیْهِ الْجَزَاءُ لِأَنَّ الْآفَةَ جَاءَتِ الصَّیْدَ مِنْ نَاحِیَةِ الْحَرَمِ (7).
ص: 72
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ (1)
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).
******
ترجمه:
از مسمع بن عبد الملک از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که در حالت حلال (غیر محرم) در حرم، به سمت شکاری خارج از حرم تیر انداخت و آن را کشت، نقل شده است که فرمودند: «بر او جزا (کفاره) واجب است، زیرا آسیب از ناحیه حرم به شکار رسیده است.»
(3) 34 بَابُ أَنَّ مَنْ أَحْرَمَ وَ فِی مَنْزِلِهِ صَیْدٌ مَمْلُوکٌ لَمْ یَخْرُجْ عَنْ مِلْکِهِ فَإِنْ کَانَ مَعَهُ خَرَجَ عَنْ مِلْکِهِ
******
ترجمه:
17261- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَمِیلٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الصَّیْدُ یَکُونُ عِنْدَ الرَّجُلِ مِنَ الْوَحْشِ فِی أَهْلِهِ وَ مِنَ الطَّیْرِ (5) یُحْرِمُ وَ هُوَ فِی مَنْزِلِهِ قَالَ وَ مَا بِهِ بَأْسٌ (6) لَا یَضُرُّهُ.
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (7).
******
ترجمه:
از جمیل نقل شده است که گفت: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: شکار وحشی که نزد مرد در خانه اش باشد و از پرندگان که او در منزلش محرم شود، چه حکمی دارد؟ فرمودند: «این امر مشکلی ندارد و به او ضرری نمی رساند.»
17262- 2- (8) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ جَرِیرٍ عَنْ أَبِی الرَّبِیعِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ خَرَجَ إِلَی مَکَّةَ- وَ لَهُ فِی مَنْزِلِهِ حَمَامٌ طَیَّارَةٌ وَ أَلِفَهَا طَیْرٌ مِنَ الصَّیْدِ وَ کَانَ مَعَ حَمَامِهِ قَالَ فَلْیَنْظُرْ أَهْلُهُ فِی الْمِقْدَارِ إِلَی الْوَقْتِ الَّذِی یَظُنُّونَ أَنَّهُ یُحْرِمُ فِیهِ وَ لَا یَعْرِضُونَ لِذَلِکَ الطَّیْرِ وَ لَا یُفْزِعُونَهُ وَ یُطْعِمُونَهُ حَتَّی یَوْمِ النَّحْرِ- وَ یُحِلُّ صَاحِبُهُمْ مِنْ إِحْرَامِهِ.
ص: 73
أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی الِاسْتِحْبَابِ لِمَا مَرَّ (1).
******
ترجمه:
از ابی الربیع نقل شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که به سوی مکه می رفت و در منزلش کبوتران پروازی داشت و پرنده ای از شکار به آنها عادت کرده بود و همراه کبوترانش بود، سؤال کردم. فرمودند: «خانواده اش باید تا زمانی که گمان می کنند او محرم می شود، مراقب باشند و به آن پرنده تعرض نکنند و آن را نترسانند و تا روز نحر به آن غذا بدهند تا صاحبش از احرام خارج شود.»
17263- 3- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْمُکَارِی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یُحْرِمُ أَحَدٌ وَ مَعَهُ شَیْ ءٌ مِنَ الصَّیْدِ حَتَّی یُخْرِجَهُ مِنْ مِلْکِهِ.
******
ترجمه:
از ابی سعید مکاری از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمودند: «هیچ کس نباید در حالی که چیزی از شکار همراهش است، محرم شود تا آن را از مالکیت خود خارج کند.»
17264- 4- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یُحْرِمُ وَ عِنْدَهُ فِی أَهْلِهِ صَیْدٌ إِمَّا وَحْشٌ وَ إِمَّا طَیْرٌ قَالَ لَا بَأْسَ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4).
******
ترجمه:
از محمد بن مسلم نقل شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که محرم شود و در خانه اش شکاری از وحوش یا پرندگان داشته باشد، سؤال کردم. فرمودند: «مشکلی ندارد.»
(5) 35 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا کَانَ مَعَهُ لَحْمُ صَیْدٍ صَادَهُ مُحِلٌّ جَازَ لَهُ إِمْسَاکُهُ وَ إِدْخَالُهُ الْحَرَمَ وَ أَکْلُهُ بَعْدَ الْإِحْلَالِ
******
ترجمه:
17265- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ مَعَهُ لَحْمٌ مِنْ لُحُومِ الصَّیْدِ فِی زَادِهِ هَلْ یَجُوزُ أَنْ یَکُونَ مَعَهُ وَ لَا یَأْکُلَهُ وَ یُدْخِلَهُ مَکَّةَ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَإِذَا أَحَلَّ أَکَلَهُ فَقَالَ نَعَمْ إِذَا لَمْ یَکُنْ صَادَهُ.
ص: 74
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ (1).
******
ترجمه:
از علی بن مهزیار نقل شده است که گفت: از امام (علیه السلام) درباره محرم که همراهش گوشتی از شکار در توشه اش باشد، پرسیدم. آیا جایز است که همراهش باشد ولی آن را نخورد و در حالی که محرم است آن را به مکه وارد کند و وقتی حلال شد، آن را بخورد؟ فرمودند: «بله، به شرطی که خودش آن را شکار نکرده باشد.»
(2) 36 بَابُ أَنَّ مَنْ دَخَلَ الْحَرَمَ بِصَیْدٍ وَجَبَ عَلَیْهِ إِطْلَاقُهُ وَ حَرُمَ إِمْسَاکُهُ فَإِنْ أَمْسَکَهُ حَتَّی مَاتَ لَزِمَهُ فِدَاؤُهُ
******
ترجمه:
17266- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ طَیْرٍ أَهْلِیٍّ أَقْبَلَ فَدَخَلَ الْحَرَمَ- فَقَالَ لَا یُمَسُّ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً (4).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار نقل شده است که او از امام صادق (علیه السلام) درباره پرنده ای اهلی که وارد حرم شده، سؤال کرد. امام فرمودند: «نباید به آن دست زده شود، زیرا خداوند عز و جل می فرماید: "و هر کس وارد آن شود، در امان خواهد بود" (آل عمران 3:97).»
17267- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ یَعْنِی ابْنَ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَلَاءٍ (6) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ ظَبْیٍ دَخَلَ الْحَرَمَ- قَالَ لَا یُؤْخَذُ وَ لَا یُمَسُّ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً (7).
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ مِثْلَهُ (8).
******
ترجمه:
ازمُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ نقل شده است که او از امام صادق (علیه السلام) درباره آهوی که وارد حرم شده، سؤال کرد. امام فرمودند: «نباید آنرا بگیرد یا دست بزند، زیرا خداوند عز و جل می فرماید: "و هر کس وارد آن شود، در امان خواهد بود" (آل عمران 3:97).»
17268- 3- (9) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ بُکَیْرِ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ أَصَابَ ظَبْیاً فَأَدْخَلَهُ الْحَرَمَ فَمَاتَ الظَّبْیُ فِی
ص: 75
الْحَرَمِ- فَقَالَ إِنْ کَانَ حِینَ أَدْخَلَهُ خَلَّی سَبِیلَهُ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ وَ إِنْ کَانَ أَمْسَکَهُ حَتَّی مَاتَ فَعَلَیْهِ الْفِدَاءُ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ بُکَیْرِ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع مِثْلَهُ (1)
وَ رَوَاهُ أَیْضاً عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ مَنْ أَصَابَ طَیْراً فِی الْحِلِّ فَاشْتَرَاهُ فَأَدْخَلَ الْحَرَمَ- ثُمَّ قَالَ فِی آخِرِهِ وَ إِنْ کَانَ أَمْسَکَهُ حَتَّی مَاتَ عِنْدَهُ فِی الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ الْفِدَاءُ (2).
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3).
******
ترجمه:
از بکیر بن أعین نقل شده است که گفت: از امام باقر (علیه السلام) درباره مردی که آهویی را گرفت و به حرم وارد کرد و آهو در حرم مرد، پرسیدم. امام فرمودند: «اگر وقتی آن را وارد حرم کرد، رهایش کرد، چیزی بر او نیست؛ اما اگر آن را نگه داشت تا مرد، بر او کفاره واجب است.»
(4) 37 بَابُ تَحْرِیمِ الْجَرَادِ عَلَی الْمُحْرِمِ وَ کَذَا مَا یَکُونُ مِنَ الصَّیْدِ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ لُزُومِ الْفِدْیَةِ فَیَجِبُ تَمْرَةٌ عَنْ کُلِّ جَرَادَةٍ أَوْ کَفٌّ مِنْ طَعَامٍ وَ إِنْ کَانَ کَثِیراً لَزِمَهُ دَمُ شَاةٍ
******
ترجمه:
17269- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَیْسَ لِلْمُحْرِمِ أَنْ یَأْکُلَ جَرَاداً وَ لَا یَقْتُلَهُ قَالَ قُلْتُ: مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ قَتَلَ جَرَادَةً وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ تَمْرَةٌ خَیْرٌ مِنْ جَرَادَةٍ وَ هِیَ مِنَ الْبَحْرِ وَ کُلُّ شَیْ ءٍ أَصْلُهُ مِنَ الْبَحْرِ وَ یَکُونُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ
ص: 76
فَلَا یَنْبَغِی لِلْمُحْرِمِ أَنْ یَقْتُلَهُ فَإِنْ قَتَلَهُ مُتَعَمِّداً فَعَلَیْهِ الْفِدَاءُ کَمَا قَالَ اللَّهُ.
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار نقل شده است که امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «محرم نباید ملخ بخورد و نباید آن را بکشد.» گفتم: «نظر شما درباره مردی که ملخی را در حالت احرام کشته است، چیست؟» فرمودند: «یک خرما بهتر از یک ملخ است و ملخ از دریا است و هر چیزی که اصل آن از دریا باشد و در خشکی و دریا وجود داشته باشد، نباید توسط محرم کشته شود. اگر عمداً آن را بکشد، باید کفاره ای بپردازد همان طور که خداوند فرموده است.»
17270- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی مُحْرِمٍ قَتَلَ جَرَادَةً قَالَ یُطْعِمُ تَمْرَةً وَ تَمْرَةٌ خَیْرٌ مِنْ جَرَادَةٍ.
******
ترجمه:
زراره نقل شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره محرم که ملخی را کشته است، پرسیدم. فرمودند: «باید یک خرما کفاره بدهد، ویک خرما از یک ملخ بهتر است .
17271- 3- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَلَاءٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ قَتَلَ جَرَاداً قَالَ کَفٌّ مِنْ طَعَامٍ وَ إِنْ کَانَ أَکْثَرَ فَعَلَیْهِ شَاةٌ.
وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ قَتَلَ جَرَاداً کَثِیراً (3)
******
ترجمه:
از محمد بن مسلم نقل شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره محرم که ملخی را کشته است، پرسیدم. فرمودند: «باید کف دست پر از طعام به عنوان کفاره بدهد، و اگر تعداد ملخ ها بیشتر بود، باید یک گوسفند قربانی کند.»
17272- 4- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْجَرَادُ مِنَ الْبَحْرِ وَ کُلُّ شَیْ ءٍ یَکُونُ أَصْلُهُ فِی الْبَحْرِ (5) وَ یَکُونُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ فَلَا یَنْبَغِی لِلْمُحْرِمِ أَنْ یَقْتُلَهُ وَ إِنْ قَتَلَهُ فَعَلَیْهِ الْفِدَاءُ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی.
******
ترجمه:
حضرت صادق * : ملخ از دریا است و هر چیزی که اصل آن از دریا باشد و در خشکی و دریا وجود داشته باشد، نباید توسط محرم کشته شود. اگر عمداً آن را بکشد، باید کفاره ای بپردازد همان طور که خداوند فرموده است.»
17273- 5- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عُرْوَةَ الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ أَصَابَ جَرَادَةً فَأَکَلَهَا قَالَ عَلَیْهِ دَمٌ.
قَالَ الشَّیْخُ هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی الْجَرَادِ الْکَثِیرِ وَ إِنْ أَطْلَقَ عَلَیْهِ لَفْظَ التَّوْحِیدِ لِأَنَّهُ أَرَادَ الْجِنْسَ وَ اسْتَدَلَّ بِمَا مَرَّ (7)
ص: 77
أَقُولُ: وَ یَحْتَمِلُ الْحَمْلُ عَلَی الِاسْتِحْبَابِ وَ الِاخْتِصَاصِ بِاجْتِمَاعِ الْقَتْلِ وَ الْأَکْلِ.
******
ترجمه:
از عروه حناط نقل شده است که از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که ملخی را گرفته و آن را خورده است، پرسید. امام فرمودند: «بر او یک قربانی (خون) واجب است.»
شیخ (طوسی) می گوید: «این روایت حمل می شود بر تعداد زیادی از ملخ، حتی اگر لفظ مفرد برای آن استفاده شده باشد، زیرا منظور جنس ملخ است و به آنچه قبلاً ذکر شد، استدلال می کند.»
می گویم: «همچنین ممکن است این حکم را بر استحباب حمل کنیم و اینکه اختصاص به حالتی دارد که هم قتل و هم خوردن با هم جمع شده باشند.»
17274- 6- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ قَتَلَ جَرَادَةً قَالَ کَفٌّ مِنْ طَعَامٍ وَ إِنْ کَانَ کَثِیراً فَعَلَیْهِ دَمُ شَاةٍ.
******
ترجمه:
از محمد بن مسلم نقل شده است که گفت: از امام باقر(علیه السلام) درباره محرم که ملخی را کشته است، پرسیدم. فرمودند: «باید کف دست پر از طعام به عنوان کفاره بدهد، و اگر تعداد ملخ ها بیشتر بود، باید یک گوسفند قربانی کند.»
17275- 7- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی مُحْرِمٍ قَتَلَ جَرَادَةً قَالَ یُطْعِمُ تَمْرَةً وَ التَّمْرَةُ خَیْرٌ مِنْ جَرَادَةٍ.
******
ترجمه:
حریزنقل شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره محرم که ملخی را کشته است، پرسیدم. فرمودند: «باید یک خرما کفاره بدهد، ویک خرما از یک ملخ بهتر است .
17276- 8- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: اعْلَمْ أَنَّ مَا وَطِئْتَهُ مِنَ الدَّبَا أَوْ أَوْطَأْتَهُ بَعِیرَکَ فَعَلَیْکَ فِدَاؤُهُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (5).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار نقل شده است که امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «بدان که اگرحیوانی را پایمال کنی یا شترت آن را پایمال کند، کفاره اش بر تو واجب است.»
(6) 38 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا لَمْ یُمْکِنْهُ التَّحَرُّزُ مِنَ الْجَرَادِ فَقَتَلَهُ لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ وَ یَجِبُ عَلَیْهِ التَّحَرُّزُ بِقَدْرِ الْإِمْکَانِ
******
ترجمه:
17277- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ
ص: 78
حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: عَلَی الْمُحْرِمِ أَنْ یَتَنَکَّبَ الْجَرَادَ إِذَا کَانَ عَلَی طَرِیقِهِ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ بُدّاً فَقَتَلَ فَلَا بَأْسَ (1).
******
ترجمه:
از حریز نقل شده است که امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «بر محرم واجب است که از ملخ ها اجتناب کند اگر در مسیرش باشند؛ اما اگر راه دیگری نداشته باشد و ناچار آنها را بکشد، مشکلی ندارد.»
17278- 2- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْجَرَادُ یَکُونُ فِی ظَهْرِ الطَّرِیقِ (3) وَ الْقَوْمُ مُحْرِمُونَ فَکَیْفَ یَصْنَعُونَ قَالَ یَتَنَکَّبُونَهُ مَا اسْتَطَاعُوا قُلْتُ فَإِنْ قَتَلُوا مِنْهُ شَیْئاً فَمَا عَلَیْهِمْ قَالَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِمْ.
******
ترجمه:
از معاویه نقل شده است که گفت: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: «ملخ ها در وسط راه هستند و مردم در حالت احرام هستند، پس چه کنند؟» امام فرمودند: «تا جایی که می توانند از آنها اجتناب کنند.» گفتم: «اگر ناخواسته تعدادی از آنها را کشتند، چه بر عهده دارند؟» فرمودند: «چیزی بر آنها نیست.»
17279- 3- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: الْمُحْرِمُ یَتَنَکَّبُ الْجَرَادَ إِذَا کَانَ عَلَی الطَّرِیقِ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ بُدّاً فَقَتَلَهُ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5).
******
ترجمه:
از زراره نقل شده است که یکی ازدو امام (علیهما السلام) فرمودند: «محرم باید از ملخ ها اجتناب کند اگر در مسیرش باشند؛ اما اگر راه دیگری نداشته باشد و ناچار آنها را بکشد، چیزی بر او واجب نیست.»
(6) 39 بَابُ أَنَّ مَنْ قَتَلَ أَسَداً فِی الْحَرَمِ وَ لَمْ یُرِدْهُ لَزِمَهُ کَبْشٌ
******
ترجمه:
17280- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ دَاوُدَ بْنِ أَبِی یَزِیدَ الْعَطَّارِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْمُکَارِی قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ قَتَلَ أَسَداً فِی الْحَرَمِ- قَالَ عَلَیْهِ کَبْشٌ یَذْبَحُهُ.
ص: 79
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی (1) عَنِ الْبَرْقِیِّ (2)
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی مَنْ لَمْ یُرِدْ قَتْلَهُ لِمَا مَرَّ فِی تُرُوکِ الْإِحْرَامِ (3).
******
ترجمه:
از ابی سعید مکاری نقل شده است که گفت: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: «مردی در حرم شیری را کشت.» امام فرمودند: «بر او واجب است که یک قوچ قربانی کند.»
شیخ طوسی می گوید: «این حکم را می توان حمل کرد بر کسی که قصد کشتن شیر را نداشته، همان طور که در ترک های احرام ذکر شده است.»
(4) 40 بَابُ إِبَاحَةِ الدَّجَاجِ وَ نَحْوِهِ مِمَّا لَا یَطِیرُ وَ لَا یَصُفُّ لِلْمُحْرِمِ وَ لَوْ فِی الْحَرَمِ وَ جَوَازِ إِخْرَاجِهِ مِنَ الْحَرَمِ
******
ترجمه:
17281- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الدَّجَاجِ الْحَبَشِیِّ فَقَالَ لَیْسَ مِنَ الصَّیْدِ إِنَّمَا الطَّیْرُ مَا طَارَ بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ صَفَّ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ مِثْلَهُ (6).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار (نقل شده) که او از ابا عبدالله (علیه السلام) درباره مرغ حبشی پرسید، پس (ابا عبدالله) فرمود: از صید نیست، تنها پرنده (آن چیزی است) که بین آسمان و زمین پرواز کند و (بال هایش را) صاف نگه دارد.
17282- 2- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الدَّجَاجِ السِّنْدِیِّ یُخْرَجُ بِهِ مِنَ الْحَرَمِ فَقَالَ نَعَمْ لِأَنَّهَا لَا تَسْتَقِلُّ (8) بِالطَّیَرَانِ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ
ص: 80
جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ (1)
مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
محمد بن مسلم گفت: از ابا عبدالله (علیه السلام) درباره مرغ سندی که از حرم بیرون برده می شود، پرسیده شد، پس فرمود: بله، زیرا که نمی تواند به تنهایی پرواز کند.
17283- 3- (3) قَالَ الصَّدُوقُ وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ أَنَّهَا تَدُفُّ دَفِیفاً.
وَ رَوَاهُ ابْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ نَوَادِرِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ جَمِیلٍ مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
صَدوق گفت: و در خبری دیگر (آمده) که آن (مرغ) دف دف (پرواز ضعیف) می کند.
و ابن ادریس در آخر کتاب السرائر به نقل از نوادر بزنطی از جمیل مانند آن را روایت کرده است.
17284- 4- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ الصَّیْقَلِ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ دَجَاجِ مَکَّةَ وَ طَیْرِهَا فَقَالَ مَا لَمْ یَصُفَّ فَکُلْهُ وَ مَا کَانَ یَصُفُّ فَخَلِّ سَبِیلَهُ.
******
ترجمه:
از حسن صیقل (نقل شده) که او از ابا عبدالله (علیه السلام) درباره مرغ مکه و پرندگان آن پرسید، پس فرمود: آنچه (بال هایش را) صاف نگه نمی دارد، پس آن را بخور، و آنچه صاف نگه می دارد، پس رهایش کن.
17285- 5- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: کُلُّ مَا لَمْ یَصُفَّ مِنَ الطَّیْرِ فَهُوَ بِمَنْزِلَةِ الدَّجَاجِ.
******
ترجمه:
حضرت صادق * : هرپرنده ای که بالهای خود را درآسمان بازنکند مثل مرغ است .
17286- 6- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا حَاضِرٌ عَنِ الدَّجَاجِ الْحَبَشِیِّ یُخْرَجُ بِهِ مِنَ الْحَرَمِ فَقَالَ إِنَّهَا لَا تَسْتَقِلُّ بِالطَّیَرَانِ.
******
ترجمه:
مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ : درحضورمن ازحضرت صادق * سوال شد ازمرغ حبشی که آیا می توان آنرا ازحرم بیرون برد ؟ فرمودند : (بله) چون نمی تواند پرواز کند .
17287- 7- (8) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ دَجَاجِ الْحَبَشِ قَالَ لَیْسَ مِنَ الصَّیْدِ إِنَّمَا الصَّیْدُ مَا طَارَ بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ.
ص: 81
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).
******
ترجمه:
مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍازحضرت صادق * سوال کردم ازمرغ حبشی فرمودند : صید حساب نمی شود زیرا صید حیوانی استکه بین زمین وآسمان پروازکند .
(2) 41 بَابُ جَوَازِ إِخْرَاجِ الْفَهْدِ وَ سَائِرِ السِّبَاعِ مِنَ الْحَرَمِ وَ مَا لَا یَصُفُّ مِنَ الطَّیْرِ
******
ترجمه:
17288- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ أَدْخَلَ فَهْداً إِلَی الْحَرَمِ أَ لَهُ أَنْ یُخْرِجَهُ فَقَالَ هُوَ سَبُعٌ وَ کُلَّ مَا أَدْخَلْتَ مِنَ السَّبُعِ الْحَرَمَ أَسِیراً فَلَکَ أَنْ تُخْرِجَهُ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (4).
******
ترجمه:
محمد بن ابی عمیر از برخی از اصحابش از ابا عبدالله (علیه السلام) (نقل کرده) که او درباره مردی که یوزپلنگی را به حرم وارد کرده بود، پرسیده شد: آیا او می تواند آن را بیرون ببرد؟ پس فرمود: آن یک درنده است و هر درنده ای که به حرم وارد کردی (در حالی که) اسیر است، برای توست که آن را بیرون ببری.
17289- 2- (5) وَ عَنْهُ عَنْ دَاوُدَ بْنِ عِیسَی عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الدَّجَاجِ الْحَبَشِیِّ فَقَالَ لَیْسَ مِنَ الصَّیْدِ إِنَّمَا الصَّیْدُ مَا کَانَ بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ قَالَ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا کَانَ مِنَ الطَّیْرِ لَا یَصُفُّ فَلَکَ أَنْ تُخْرِجَهُ مِنَ الْحَرَمِ- وَ مَا صَفَّ مِنْهَا فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یُخْرِجَهُ (6).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار (نقل شده که) گفت: از ابا عبدالله (علیه السلام) درباره مرغ حبشی پرسیدم، پس فرمود: از صید نیست، تنها صید (آن چیزی است) که بین آسمان و زمین باشد. و گفت: و ابا عبدالله (علیه السلام) فرمود: هر چه از پرنده است که (بال هایش را) صاف نگه نمی دارد، برای توست که آن را از حرم بیرون ببری - و هر چه از آن ها صاف نگه می دارد، برای او نیست که آن را بیرون ببرد.
17290- 3- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عِیسَی عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ الْفَضْلِ
ص: 82
الْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ فُهُودٌ تُبَاعُ عَلَی بَابِ الْمَسْجِدِ- یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یَشْتَرِیَهَا وَ یَخْرُجَ بِهَا قَالَ لَا بَأْسَ.
******
ترجمه:
از اسماعیل بن فضل هاشمی (نقل شده) از ابا عبدالله (علیه السلام) که گفت: به او گفتم: یوزهایی که در درب مسجد فروخته می شوند - آیا کسی می تواند آن ها را بخرد و با آن ها بیرون برود؟ پس فرمود: اشکالی ندارد.
17291- 4- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا کَانَ یَصُفُّ مِنَ الطَّیْرِ فَلَیْسَ لَکَ أَنْ تُخْرِجَهُ وَ مَا کَانَ لَا یَصُفُّ فَلَکَ أَنْ تُخْرِجَهُ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
حضرت صادق * : هرپرنده ای که بالهای خود را (درآسمان) بازکند حق نداری آنرا (ازحرم) خارج کنی ولی پرنده ای که بالهای خود را باز نمی کند می توانی آنرا خارج کنی .
17292- 5- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ عِمْرَانَ الْحَلَبِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مَا یُکْرَهُ مِنَ الطَّیْرِ فَقَالَ مَا صَفَّ عَلَی رَأْسِکَ.
******
ترجمه:
حلبی به حضرت صادق عرض کردم چه پرندهای کراهت دارد ؟ فرمودند : هرپرنده ای که بالهای خود را دربالای سرت بازمی کند .
17293- 6- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ الْیَسَعِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْفَهْدِ یُشْتَرَی بِمِنًی وَ یُخْرَجُ بِهِ مِنَ الْحَرَمِ فَقَالَ کُلُّ مَا أُدْخِلَ الْحَرَمَ مِنَ السَّبُعِ مَأْسُوراً فَعَلَیْکَ إِخْرَاجُهُ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4).
******
ترجمه:
از حمزه بن یسع (نقل شده که) گفت: از ابا عبدالله (علیه السلام) درباره یوزی که در منا خریداری شده و با آن از حرم خارج می شود، پرسیدم. پس فرمود: هر درنده ای که به حرم به صورت اسیر وارد شده است، بر توست که آن را بیرون ببری.
(5) 42 بَابُ جَوَازِ قَتْلِ السَّبُعِ الْمُؤْذِی لِحَمَامِ الْحَرَمِ وَ لَوْ فِیهِ
******
ترجمه:
17294- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ أَنَّهُ
ص: 83
أُتِیَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَقِیلَ لَهُ إِنَّ سَبُعاً مِنْ سِبَاعِ الطَّیْرِ عَلَی الْکَعْبَةِ لَیْسَ یَمُرُّ بِهِ شَیْ ءٌ مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ إِلَّا ضَرَبَهُ فَقَالَ فَانْصِبُوا لَهُ وَ اقْتُلُوهُ فَإِنَّهُ قَدْ أَلْحَدَ.
وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ (1) عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ وَ حَفْصٍ (2) عَنْ مَنْصُورٍ جَمِیعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فَإِنَّهُ قَدْ أَلْحَدَ فِی الْحَرَمِ (3).
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ (4)
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار (نقل شده که) او گفت: به ابا عبدالله (علیه السلام) گفته شد: یک درنده از درندگان پرنده بر روی کعبه است و هیچ کبوتر حرم از کنار آن عبور نمی کند مگر آنکه به آن حمله می کند. پس فرمود: برای آن کمین کنید و آن را بکشید، زیرا که تجاوز کرده است.
(6) 43 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا اضْطُرَّ إِلَی الصَّیْدِ أَوِ الْمَیْتَةِ وَجَبَ عَلَیْهِ اخْتِیَارُ الصَّیْدِ فَیَتَنَاوَلُ مِنْهُ وَ یَلْزَمُهُ الْفِدَاءُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ فَدَی إِذَا قَدَرَ
******
ترجمه:
17295- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ
ص: 84
ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ یُضْطَرُّ فَیَجِدُ الْمَیْتَةَ وَ الصَّیْدَ أَیَّهُمَا یَأْکُلُ قَالَ یَأْکُلُ مِنَ الصَّیْدِ أَ مَا یُحِبُّ (1) أَنْ یَأْکُلَ مِنْ مَالِهِ قُلْتُ بَلَی قَالَ إِنَّمَا عَلَیْهِ الْفِدَاءُ فَلْیَأْکُلْ وَ لْیَفْدِهِ.
******
ترجمه:
از حلبی از ابا عبدالله (علیه السلام) (نقل شده که) گفت: از او درباره مُحرمی که مجبور می شود و مردار و صید را می یابد، پرسیدم: کدام یک را بخورد؟ فرمود: از صید بخورد، آیا دوست ندارد از مال خودش بخورد؟ گفتم: بله. فرمود: فقط بر او فدیه (کفاره) است، پس بخورد و فدیه بدهد.
17296- 2- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُضْطَرِّ إِلَی الْمَیْتَةِ وَ هُوَ یَجِدُ الصَّیْدَ قَالَ یَأْکُلُ الصَّیْدَ قُلْتُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ أَحَلَّ لَهُ الْمَیْتَةَ إِذَا اضْطُرَّ إِلَیْهَا وَ لَمْ یُحِلَّ لَهُ الصَّیْدَ قَالَ تَأْکُلُ مِنْ مَالِکَ أَحَبُّ إِلَیْکَ أَوْ مَیْتَةٍ (3) قُلْتُ مِنْ مَالِی قَالَ هُوَ مَالُکَ لِأَنَّ عَلَیْکَ فِدَاءَهُ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ عِنْدِی مَالٌ قَالَ تَقْضِیهِ إِذَا رَجَعْتَ إِلَی مَالِکَ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (4)
وَ کَذَا مَا قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
از یونس بن یعقوب (نقل شده که) گفت: از ابا عبدالله (علیه السلام) درباره مضطر به مردار که صید را می یابد، پرسیدم. فرمود: صید را بخورد. گفتم: آیا خداوند متعال مردار را در صورت اضطرار حلال کرده و صید را حلال نکرده است؟ فرمود: آیا خوردن از مال خودت برای تو محبوب تر است یا خوردن مردار؟ گفتم: از مال خودم. فرمود: آن مال توست زیرا بر تو فدیه آن است. گفتم: اگر من مالی نداشته باشم؟ فرمود: آن را وقتی به مال خودت برگشتی، جبران خواهی کرد.
17297- 3- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ شِهَابٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ وَ زُرَارَةَ جَمِیعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ اضْطُرَّ إِلَی مَیْتَةٍ وَ صَیْدٍ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ یَأْکُلُ الصَّیْدَ وَ یَفْدِی.
******
ترجمه:
زراره : ازحضرت صادق * پرسیدم ازکسیکه درحال احرام مجبوراست میته یا صید را بخورد فرمودند : صید را بخورد وکفاره اش را بدهد .
17298- 4- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَبُو الْحَسَنِ الثَّانِی ع یَذْبَحُ الصَّیْدَ وَ یَأْکُلُهُ وَ یَفْدِی أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ الْمَیْتَةِ.
******
ترجمه:
حضرت رضا * : صید را ذبح کند وبخورد درنظر من بهترازمیته است .
ص: 85
17299- 5- (1) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی الْعَطَّارِ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ إِذَا اضْطُرَّ إِلَی أَکْلِ صَیْدٍ وَ مَیْتَةٍ وَ قُلْتُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمَ الصَّیْدَ وَ أَحَلَّ الْمَیْتَةَ قَالَ یَأْکُلُ وَ یَفْدِیهِ فَإِنَّمَا یَأْکُلُ مَالَهُ.
******
ترجمه:
عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ: ازحضرت کاظم * پرسیدم ازکسیکه درحال احرام مجبوراست میته یا صید را بخورد وگفتم خداون صید را حرام ومیته را حلال کرده فرمودند : (صید) را بخورد وکفاره اش را بدهد زیرا مال خودش را می خورد .
17300- 6- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ اضْطُرَّ وَ هُوَ مُحْرِمٌ إِلَی صَیْدٍ وَ مَیْتَةٍ مِنْ أَیِّهِمَا یَأْکُلُ قَالَ یَأْکُلُ مِنَ الصَّیْدِ قُلْتُ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ حَرَّمَهُ عَلَیْهِ وَ أَحَلَّ لَهُ الْمَیْتَةَ قَالَ یَأْکُلُ وَ یَفْدِی فَإِنَّمَا یَأْکُلُ مِنْ مَالِهِ.
******
ترجمه:
ابوایوب : ازحضرت صادق * پرسیدم ازکسیکه درحال احرام مجبوراست میته یا صید را بخورد فرمودند : صید را بخورد . عرض کردم خداون صید را حرام ومیته را حلال کرده فرمودند : (صید) را بخورد وکفاره اش را بدهد زیرا مال خودش را می خورد .
17301- 7- (3) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مُحْرِمٌ اضْطُرَّ إِلَی صَیْدٍ وَ إِلَی مَیْتَةٍ مِنْ أَیِّهِمَا یَأْکُلُ قَالَ یَأْکُلُ مِنَ الصَّیْدِ قُلْتُ أَ لَیْسَ قَدْ أَحَلَّ اللَّهُ الْمَیْتَةَ لِمَنِ اضْطُرَّ إِلَیْهَا قَالَ بَلَی وَ لَکِنْ یَفْدِی أَ لَا تَرَی أَنَّهُ إِنَّمَا یَأْکُلُ مِنْ مَالِهِ فَیَأْکُلُ الصَّیْدَ وَ عَلَیْهِ فِدَاؤُهُ.
******
ترجمه:
مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ : ازحضرت صادق * پرسیدم ازکسیکه درحال احرام مجبوراست میته یا صید را بخورد فرمودند : صید را بخورد گفتم مگرخداوند ومیته را حلال نکرده برای کسیکه مجبوراست فرمودند : آری ولی باید کفاره بدهد مگرنمی بینی که ازمال خودش می خورد پس صید را بخورد وکفاره اش را بدهد .
17302- 8- (4) قَالَ وَ قَدْ رُوِیَ أَنَّهُ یَأْکُلُ مِنَ الْمَیْتَةِ لِأَنَّهَا أُحِلَّتْ لَهُ وَ لَمْ یُحَلَّ لَهُ الصَّیْدُ.
أَقُولُ: یَأْتِی الْوَجْهُ فِی مِثْلِهِ (5).
******
ترجمه:
درشرایع گفته روایت شده ازمیته بخورد زیرا برایش حلال شده ولی صید حلال نشده .
ص: 86
17303- 9- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ (2) عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمٍ اضْطُرَّ إِلَی أَکْلِ الصَّیْدِ وَ الْمَیْتَةِ قَالَ أَیُّهُمَا أَحَبُّ إِلَیْکَ أَنْ تَأْکُلَ (3) قُلْتُ الْمَیْتَةُ لِأَنَّ الصَّیْدَ مُحَرَّمٌ عَلَی الْمُحْرِمِ فَقَالَ أَیُّهُمَا أَحَبُّ إِلَیْکَ أَنْ تَأْکُلَ مِنْ مَالِکَ أَوِ الْمَیْتَةِ قُلْتُ آکُلَ مِنْ مَالِی قَالَ فَکُلِ الصَّیْدَ وَ افْدِهِ.
******
ترجمه:
منصور بن حازم گفت: از امام صادق (ع) پرسیدم در مورد فرد محرم (در حال احرام) که مجبور به خوردن شکار یا مردار شده است. امام فرمودند: کدامیک از این دو را بیشتر دوست داری که بخوری؟ گفتم: مردار، زیرا شکار بر محرم حرام است. امام فرمودند: کدامیک را بیشتر دوست داری که از مال خودت بخوری یا مردار؟ گفتم: از مال خودم. امام فرمودند: پس شکار را بخور و (در عوض) کفاره بده.
17304- 10- (4) وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ نَحْوَهُ وَ زَادَ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ عِنْدِی مَالٌ قَالَ تَقْضِیهِ إِذَا رَجَعْتَ إِلَی مَالِکَ.
******
ترجمه:
مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ مثل همین روایت را نقل کرده ولی درادمه گفته گفتم: اگر مالی نداشتم چه؟ امام فرمودند: زمانی که به مال خود دست یافتی، کفاره را ادا کن.
17305- 11- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ إِسْحَاقَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ ع أَنَّ عَلِیّاً ع کَانَ یَقُولُ إِذَا اضْطُرَّ الْمُحْرِمُ إِلَی الصَّیْدِ وَ إِلَی الْمَیْتَةِ فَلْیَأْکُلِ الْمَیْتَةَ الَّتِی أَحَلَّ اللَّهُ لَهُ.
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی مَنْ لَمْ یَجِدْ فِدَاءَ الصَّیْدِ وَ لَمْ یَتَمَکَّنْ مِنَ الْوُصُولِ إِلَیْهِ لِمَا مَرَّ (6).
******
ترجمه:
از اسحاق از جعفر از پدرش (علیه السلام) نقل شده است که علی (علیه السلام) می گفت: وقتی که مُحرِم به صید و مردار مجبور شد، باید از مرداری که خداوند برایش حلال کرده بخورد.
من می گویم: شیخ (مرحوم کلینی) این را بر کسی حمل کرده که فدیه صید را پیدا نکرده و نتوانسته به آن دسترسی پیدا کند به دلیلی که گذشت .
17306- 12- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ
ص: 87
عَنْ عَبْدِ الْغَفَّارِ الْجَازِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُحْرِمِ إِذَا اضْطُرَّ إِلَی مَیْتَةٍ فَوَجَدَهَا وَ وَجَدَ صَیْداً فَقَالَ یَأْکُلُ الْمَیْتَةَ وَ یَتْرُکُ الصَّیْدَ الْحَدِیثَ.
وَ عَنْهُ عَنِ النَّضْرِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ عَبْدِ الْغَفَّارِ الْجَازِیِّ مِثْلَهُ (1) أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی مَنْ لَا یَتَمَکَّنُ مِنَ الْفِدَاءِ وَ جَوَّزَ حَمْلَهُ عَلَی التَّقِیَّةِ قَالَ لِأَنَّ ذَلِکَ مَذْهَبُ بَعْضِ الْعَامَّةِ (2) وَ عَلَی مَنْ وَجَدَ الصَّیْدَ غَیْرَ مَذْبُوحٍ.
******
ترجمه:
از عبد الغفار الجازى نقل شده است که گفت: از ابا عبدالله (علیه السلام) درباره مُحرِمی که به مردار مجبور شده و مردار و صید را یافته، پرسیدم. فرمود: باید مردار را بخورد و صید را رها کند.
من می گویم: شیخ (مرحوم کلینی) این را بر کسی حمل کرده که نتواند فدیه صید را پیدا کند و آن را به تقیه حمل کرده است، زیرا این رأی برخی ازسنیها است یا حمل کرد برکسیکه صید ذبح نشده ای را پیدا کرده .
(3) 44 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا صَادَ فِی الْحِلِّ أَوْ أَکَلَ بَیْضَ صَیْدٍ لَزِمَهُ الْفِدَاءُ وَ إِنْ صَادَ فِی الْحَرَمِ لَزِمَهُ الْفِدَاءُ وَ الْقِیمَةُ وَ إِنْ صَادَ الْمُحِلُّ فِی الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ الْقِیمَةُ فَإِنْ صَادَهُ فِی مَکَّةَ أَوِ الْکَعْبَةِ لَزِمَهُ مَعَ ذَلِکَ التَّعْزِیرُ وَ حُکْمِ الْقُمْرِیِّ وَ نَحْوِه
******
ترجمه:
17307- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِذَا أَصَابَ الْمُحْرِمُ (حَمَامَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ) (5) إِلَی أَنْ یَبْلُغَ الظَّبْیَ فَعَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ یَتَصَدَّقُ بِمِثْلِ ثَمَنِهِ وَ إِنْ أَصَابَ مِنْهُ وَ هُوَ حَلَالٌ فَعَلَیْهِ أَنْ یَتَصَدَّقَ بِمِثْلِ ثَمَنِهِ.
******
ترجمه:
از زراره بن اعین از ابی جعفر (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: اگر مُحرِم، کبوتر حرم را شکار کند تا جایی که به آهو برسد، بر اوست که خون آن را بریزد و به مقدار قیمت آن صدقه بدهد. و اگر از آن شکار کند و حلال باشد، بر اوست که به مقدار قیمت آن صدقه بدهد.
17308- 2- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ
ص: 88
ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا قَتَلَ (1) الْمُحْرِمُ حَمَامَةً فِی الْحَرَمِ فَعَلَیْهِ شَاةٌ وَ ثَمَنُ الْحَمَامَةِ دِرْهَمٌ أَوْ شِبْهُهُ یَتَصَدَّقُ بِهِ أَوْ یُطْعِمُهُ حَمَامَ مَکَّةَ- فَإِنْ قَتَلَهَا فِی الْحَرَمِ وَ لَیْسَ بِمُحْرِمٍ فَعَلَیْهِ ثَمَنُهَا.
******
ترجمه:
از حلبی نقل شده که امام صادق (ع) فرمودند: اگر فرد محرم در حرم، کبوتر بکشد، بر او واجب است که یک گوسفند قربانی کند و قیمت کبوتر، یک درهم یا مشابه آن است که باید آن را صدقه دهد یا به کبوتران مکه غذا بدهد. اگر کسی در حرم و در حال احرام نباشد و کبوتر بکشد، باید قیمت آن را بپردازد.
17309- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی وَلَّادٍ الْحَنَّاطِ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ مُحْرِمٌ قَتَلَ طَیْراً فِیمَا بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ عَمْداً قَالَ عَلَیْهِ الْفِدَاءُ وَ الْجَزَاءُ وَ یُعَزَّرُ قَالَ قُلْتُ: فَإِنَّهُ قَتَلَهُ (3) فِی الْکَعْبَةِ عَمْداً قَالَ عَلَیْهِ الْفِدَاءُ وَ الْجَزَاءُ وَ یُضْرَبُ دُونَ الْحَدِّ وَ یُقَامُ (4) لِلنَّاسِ کَیْ یَنْکُلَ غَیْرُهُ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (5)
وَ کَذَا کُلُّ مَا قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
از حمّران بن اعین از ابی جعفر (علیه السلام) نقل شده است که گفت: به او گفتم: اگر مُحرِم عمداً پرنده ای را در میان صفا و مروه بکشد، فرمود: بر او فدیه و جزاء (کفاره) است و تعزیر (تنبیه) می شود. گفتم: اگر او را عمداً در کعبه بکشد، فرمود: بر او فدیه و جزاء است وکمترازحد (قانونی) ضرب می شود و باید برای مردم مجازات شود تا دیگران عبرت گیرند.
17310- 4- (6) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ أَکَلَ بَیْضَ حَمَامِ الْحَرَمِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ عَلَیْهِ لِکُلِّ بَیْضَةٍ دَمٌ وَ عَلَیْهِ ثَمَنُهَا سُدُسُ أَوْ رُبُعُ الدِّرْهَمِ الْوَهْمُ مِنْ صَالِحٍ ثُمَّ قَالَ إِنَّ الدِّمَاءَ لَزِمَتْهُ لِأَکْلِهِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ وَ إِنَّ الْجَزَاءَ لَزِمَهُ لِأَخْذِ بَیْضِ حَمَامِ الْحَرَمِ.
******
ترجمه:
از حارث بن المغیره از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: درباره مردی که تخم کبوتر حرم را در حالی که مُحرِم است، خورد، پرسیدند. فرمود: بر هر تخم، خون (کفاره) است و قیمت آن، یک ششم یا ربع درهم است، این دردوعدد ازصالح است . سپس گفت: خون ها (کفاره ها) به خاطر خوردن آن در حالی که مُحرِم است بر او واجب است و جزاء (کفاره) به خاطر گرفتن تخم کبوتر حرم بر او واجب است.
17311- 5- (7) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ
ص: 89
إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ وَ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنْ أَصَبْتَ الصَّیْدَ وَ أَنْتَ حَرَامٌ فِی الْحَرَمِ- فَالْفِدَاءُ مُضَاعَفٌ عَلَیْکَ وَ إِنْ أَصَبْتَهُ وَ أَنْتَ حَلَالٌ فِی الْحَرَمِ فَقِیمَةٌ وَاحِدَةٌ وَ إِنْ أَصَبْتَهُ وَ أَنْتَ حَرَامٌ فِی الْحِلِّ- فَإِنَّمَا عَلَیْکَ فِدَاءٌ وَاحِدٌ.
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار از ابا عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: اگر صید را در حالی که مُحرِم در حرم (مکه) به دست آوری، فدیه بر تو مضاعف (دو برابر) است. و اگر آن را در حالی که حلال در حرم به دست آوری، تنها یک فدیه است. و اگر آن را در حالی که مُحرِم در خارج از حرم به دست آوری، تنها یک فدیه بر تو واجب است.
17312- 6- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ مَرَّ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَأَخَذَ عَنْزَ ظَبْیَةٍ فَاحْتَلَبَهَا وَ شَرِبَ لَبَنَهَا قَالَ عَلَیْهِ دَمٌ وَ جَزَاءُ الْحَرَمِ عَنِ اللَّبَنِ (2).
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ کَمَا یَأْتِی (3).
******
ترجمه:
از یزید بن عبد الملك از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که درباره مردی که در حالی که مُحرِم است و به عَنَزَة (نوعی بز) دست یافته و شیر آن را دوشیده و نوشیده، پرسیده شد. فرمود: بر او خون (کفاره) و جزاء (کفاره) حرم به خاطر شیر (بر عهده اش است).
17313- 7- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یَاسِینَ الضَّرِیرِ عَنْ حَرِیزٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع مَا فِی الْقُمْرِیِّ وَ الدُّبْسِیِّ (5) وَ السُّمَانَی وَ الْعُصْفُورِ وَ الْبُلْبُلِ قَالَ قِیمَتُهُ فَإِنْ أَصَابَهُ الْمُحْرِمُ فِی الْحَرَمِ- فَعَلَیْهِ قِیمَتَانِ لَیْسَ عَلَیْهِ دَمٌ.
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ مِثْلَهُ (6)
ص: 90
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یَاسِینَ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
از سلیمان بن خالد نقل شده است که گفت: از ابا عبدالله (علیه السلام) درباره قمرى، دُبسی، سمانى، عصفور و بلبل پرسیدم. فرمود: قیمت آن ها (برابر با ارزش مالی آن ها است). اگر مُحرِم این پرندگان را در حرم شکار کند، بر او دو برابر قیمت (کفاره) است و بر او خون (کفاره) نیست.
17314- 8- (2) مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُفِیدُ فِی الْمُقْنِعَةِ قَالَ: سُئِلَ ع عَنْ رَجُلٍ أُهْدِیَ لَهُ ظَبْیٌ مَذْبُوحٌ فَأَکَلَهُ فَقَالَ یَجِبُ عَلَیْهِ ثَمَنُهُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).
******
ترجمه:
محمد بن محمد مفید در کتاب "المقنعة" می گوید: از امام (ع) درباره مردی که به او غزال ذبح شده ای هدیه داده شد و آن را خورد، سوال شد. امام فرمودند: باید قیمت آن را بپردازد.
(5) 45 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا صَادَ طَیْراً فِی الْحَرَمِ فَضَرَبَ بِهِ الْأَرْضَ فَقَتَلَهُ لَزِمَهُ ثَلَاثُ قِیَمٍ
******
ترجمه:
17315- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی بَکْرٍ عَنْ زَکَرِیَّا عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ فِی مُحْرِمٍ اصْطَادَ طَیْراً فِی الْحَرَمِ- فَضَرَبَ بِهِ الْأَرْضَ فَقَتَلَهُ قَالَ عَلَیْهِ ثَلَاثُ قِیَمَاتٍ قِیمَةٌ لِإِحْرَامِهِ وَ قِیمَةٌ لِلْحَرَمِ وَ قِیمَةٌ لِاسْتِصْغَارِهِ إِیَّاهُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ (7).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار نقل شده است که گفت: شنیدم ابا عبدالله (علیه السلام) می فرمود: درباره مُحرِمی که در حرم پرنده ای را شکار کرده و آن را به زمین زده و کشته است، بر او سه برابر قیمت (کفاره) است: یکی به خاطر احرامش، یکی به خاطر حرم و یکی به خاطر بی احترامی به آن.
ص: 91
(1) 46 بَابُ أَنَّهُ إِنَّمَا یُضَاعَفُ فِدَاءُ الصَّیْدِ عَلَی الْمُحْرِمِ فِی الْحَرَمِ فِیمَا دُونَ الْبَدَنَةِ فَإِذَا بَلَغَ الْبَدَنَةَ لَمْ یَلْزَمِ التَّضْعِیفُ
******
ترجمه:
17316- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّمَا یَکُونُ الْجَزَاءُ مُضَاعَفاً فِیمَا دُونَ الْبَدَنَةِ حَتَّی یَبْلُغَ الْبَدَنَةَ فَإِذَا بَلَغَ الْبَدَنَةَ فَلَا تُضَاعَفُ لِأَنَّهُ أَعْظَمُ مَا یَکُونُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ (3).
******
ترجمه:
از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: جزاء (کفاره) تنها در مواردی که کمتر ازشتر(قربانی بزرگ) است، مضاعف می شود تا جایی که به بدنة برسد؛ و هنگامی که به بدنة رسید، مضاعف نمی شود، زیرا بدنة بزرگ ترین چیزی است که وجود دارد. خداوند متعال فرمود: «و هر کس شعائر الله را بزرگ شمارد، این از تقوای دل هاست» (حج 22:32).
17317- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ الصَّیْقَلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ رَجُلٍ وَ سَمَّاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الصَّیْدِ یُضَاعِفُهُ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْبَدَنَةِ فَإِذَا بَلَغَ الْبَدَنَةَ فَلَیْسَ عَلَیْهِ التَّضْعِیفُ.
******
ترجمه:
از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: جزاء (کفاره) تنها در مواردی که کمتر از بدنة (قربانی بزرگ) است، مضاعف می شود تا جایی که به بدنة برسد؛ و هنگامی که به بدنة رسید، مضاعف نمی شود .
(6) 47 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا تَکَرَّرَ مِنْهُ الصَّیْدُ خَطَأً وَجَبَ عَلَیْهِ لِکُلِّ مَرَّةٍ کَفَّارَةٌ
******
ترجمه:
17318- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی
ص: 92
الْمُحْرِمِ یُصِیبُ الصَّیْدَ (1) قَالَ عَلَیْهِ الْکَفَّارَةُ فِی کُلِّ مَا أَصَابَ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که درباره مُحرِمی که صید را شکار کند، فرمود: بر او کفاره است برای هر چیزی که شکار کند.
17319- 2- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ: إِذَا أَصَابَ الْمُحْرِمُ الصَّیْدَ خَطَأً فَعَلَیْهِ أَبَداً فِی کُلِّ مَا أَصَابَ الْکَفَّارَةُ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
از برخی اصحاب امام نقل شده است که فرمود: هرگاه فرد محرم به طور اشتباهی شکار کند، همیشه در هر موردی که شکار می کند، کفاره بر او واجب است.
17320- 3- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مُحْرِمٌ أَصَابَ صَیْداً قَالَ عَلَیْهِ الْکَفَّارَةُ قُلْتُ فَإِنْ هُوَ عَادَ قَالَ عَلَیْهِ کُلَّمَا عَادَ کَفَّارَةٌ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ وَ یَأْتِی مَا ظَاهِرُهُ الْمُنَافَاةُ وَ أَنَّهُ مَحْمُولٌ عَلَی الْعَمْدِ لِلتَّصْرِیحِ بِهِ (5).
******
ترجمه:
معاویه بن عمار گفت: به امام صادق (ع) گفتم: فرد محرم (در حال احرام) که شکار کرده است، چه حکمی دارد؟ امام فرمودند: بر او کفاره واجب است. گفتم: اگر دوباره این کار را تکرار کرد، چه؟ امام فرمودند: هر بار که تکرار کند، کفاره بر او واجب است.
(6) 48 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا تَکَرَّرَ مِنْهُ الصَّیْدُ عَمْداً لَمْ تَلْزَمْهُ الْکَفَّارَةُ إِلَّا فِی أَوَّلِ مَرَّةٍ
******
ترجمه:
17321- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْمُحْرِمُ إِذَا قَتَلَ الصَّیْدَ فَعَلَیْهِ جَزَاؤُهُ وَ یَتَصَدَّقُ بِالصَّیْدِ عَلَی مِسْکِینٍ فَإِنْ عَادَ
ص: 93
فَقَتَلَ صَیْداً آخَرَ لَمْ یَکُنْ عَلَیْهِ جَزَاءٌ وَ یَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَ النَّقِمَةُ فِی الْآخِرَةِ.
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ وَ غَیْرُهُ (1) عَلَی الْعَمْدِ لِمَا یَأْتِی وَ لِذِکْرِ النَّقِمَةِ (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
از حلبی از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمودند: محرم (فردی که در حال احرام است) اگر شکار را بکشد، بر او واجب است که جزای آن را بدهد و شکار را به یک مسکین صدقه دهد. اگر دوباره شکار کند و شکار دیگری را بکشد، دیگر بر او جزایی واجب نیست و خداوند از او انتقام می گیرد و انتقام در آخرت خواهد بود.
17322- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَصَابَ الْمُحْرِمُ الصَّیْدَ خَطَأً فَعَلَیْهِ کَفَّارَةٌ فَإِنْ أَصَابَهُ ثَانِیَةً خَطَأً فَعَلَیْهِ الْکَفَّارَةُ أَبَداً إِذَا کَانَ خَطَأً فَإِنْ أَصَابَهُ مُتَعَمِّداً کَانَ عَلَیْهِ الْکَفَّارَةُ فَإِنْ أَصَابَهُ ثَانِیَةً مُتَعَمِّداً فَهُوَ مِمَّنْ یَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ (وَ النَّقِمَةُ فِی الْآخِرَةِ) (5) وَ لَمْ یَکُنْ عَلَیْهِ الْکَفَّارَةُ.
******
ترجمه:
از ابن ابی عمیر از برخی از اصحابش از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: اگر مُحرِم به طور اشتباهی صید را شکار کند، بر او کفاره است. اگر بار دیگر به طور اشتباهی صید کند، بر او همیشه کفاره است به شرطی که اشتباهی باشد. اما اگر عمدی صید کند، بر او کفاره است. و اگر بار دیگر عمدی صید کند، او از کسانی است که خداوند از او انتقام می گیرد (و انتقام در آخرت است) و بر او کفاره نیست.
17323- 3- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَفْصٍ الْأَعْوَرِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَصَابَ الْمُحْرِمُ الصَّیْدَ فَقُولُوا لَهُ هَلْ أَصَبْتَ صَیْداً قَبْلَ هَذَا وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ فَإِنْ قَالَ نَعَمْ فَقُولُوا لَهُ إِنَّ اللَّهَ مُنْتَقِمٌ مِنْکَ فَاحْذَرِ النَّقِمَةَ فَإِنْ قَالَ لَا فَاحْکُمُوا عَلَیْهِ جَزَاءَ ذَلِکَ الصَّیْدِ.
******
ترجمه:
از حفص الاعور از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: اگر مُحرِم صید را شکار کند، به او بگویید: آیا قبلاً صید کرده ای در حالی که مُحرِم بودی؟ اگر گفت: بله، به او بگویید: خداوند از تو انتقام می گیرد، پس از انتقام بترس. و اگر گفت: خیر، بر او جزاء (کفاره) صید را حاکم شوید.
17324- 4- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی مُحْرِمٍ أَصَابَ صَیْداً قَالَ عَلَیْهِ الْکَفَّارَةُ قُلْتُ فَإِنْ أَصَابَ آخَرَ قَالَ إِذَا
ص: 94
أَصَابَ آخَرَ فَلَیْسَ عَلَیْهِ کَفَّارَةٌ وَ هُوَ مِمَّنْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ عادَ فَیَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ (1).
******
ترجمه:
از حلبی از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که درباره مُحرِمی که صید را شکار کرده است، فرمود: بر او کفاره است. گفتم: پس اگر صید دیگری شکار کرد، چه؟ فرمود: اگر صید دیگری شکار کند، بر او کفاره ای نیست و او از کسانی است که خداوند متعال فرموده است: «و هر کس باز گردد (و دوباره مرتکب شود)، خداوند از او انتقام می گیرد» (مائده 5:95).
17325- 5- (2) قَالَ ابْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ إِذَا أَصَابَ الْمُحْرِمُ الصَّیْدَ خَطَأً فَعَلَیْهِ أَبَداً فِی کُلِّ مَا أَصَابَ الْکَفَّارَةُ وَ إِذَا أَصَابَهُ مُتَعَمِّداً فَإِنَّ عَلَیْهِ الْکَفَّارَةَ فَإِنْ عَادَ فَأَصَابَ ثَانِیاً مُتَعَمِّداً فَلَیْسَ عَلَیْهِ الْکَفَّارَةُ وَ هُوَ مِمَّنْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ عادَ فَیَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ (3).
******
ترجمه:
از ابن ابی عمیر از برخی از اصحابش از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: اگر مُحرِم به طور اشتباهی صید را شکار کند، بر او کفاره است. اگر بار دیگر به طور اشتباهی صید کند، بر او همیشه کفاره است به شرطی که اشتباهی باشد. اما اگر عمدی صید کند، بر او کفاره است. و اگر بار دیگر عمدی صید کند، او از کسانی است که خداوند از او انتقام می گیرد (و انتقام در آخرت است) و بر او کفاره نیست.
(5) 49 بَابُ أَنَّ مَنْ لَزِمَهُ فِدَاءُ صَیْدٍ فِی إِحْرَامِ الْحَجِّ وَجَبَ عَلَیْهِ ذَبْحُ الْفِدَاءِ أَوْ نَحْرُهُ بِمِنًی وَ إِنْ کَانَ فِی الْعُمْرَةِ فَبِمَکَّةَ وَ مَنْ لَزِمَهُ فِدَاءُ غَیْرِ الصَّیْدِ فَحَیْثُ شَاءَ وَ یُسْتَحَبُّ کَوْنُهُ بِمَکَّةَ أَوْ مِنًی
******
ترجمه:
17326- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ وَجَبَ عَلَیْهِ فِدَاءُ صَیْدٍ أَصَابَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَإِنْ کَانَ حَاجّاً نَحَرَ هَدْیَهُ الَّذِی یَجِبُ عَلَیْهِ بِمِنًی- وَ إِنْ کَانَ مُعْتَمِراً نَحَرَهُ بِمَکَّةَ قُبَالَةَ الْکَعْبَةِ.
******
ترجمه:
از عبد الله بن سنان نقل شده است که ابی عبدالله (علیه السلام) فرمود: کسی که بر او فدیه ای برای صیدی که در حالی که مُحرِم است واجب شده باشد، اگر حاجی باشد، باید هدیه ای را که بر او واجب است در منا ذبح کند؛ و اگر عمره گزار باشد، باید آن را در مکه، در مقابل کعبه ذبح کند.
17327- 2- (7) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ
ص: 95
الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع (1) قَالَ: فِی الْمُحْرِمِ إِذَا أَصَابَ صَیْداً فَوَجَبَ عَلَیْهِ الْفِدَاءُ (2) فَعَلَیْهِ أَنْ یَنْحَرَهُ إِنْ کَانَ فِی الْحَجِّ بِمِنًی- حَیْثُ یَنْحَرُ النَّاسُ فَإِنْ کَانَ فِی عُمْرَةٍ نَحَرَهُ بِمَکَّةَ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
اززراره نقل شده است که امام باقر(علیه السلام) فرمود: کسی که بر او فدیه ای برای صیدی که در حالی که مُحرِم است واجب شده باشد، اگر حاجی باشد، باید هدیه ای را که بر او واجب است در منا ذبح کند؛ و اگر عمره گزار باشد، باید آن را در مکه ذبح کند.
17328- 3- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ وَجَبَ عَلَیْهِ هَدْیٌ فِی إِحْرَامِهِ فَلَهُ أَنْ یَنْحَرَهُ حَیْثُ شَاءَ إِلَّا فِدَاءَ الصَّیْدِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَةِ (4).
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (5) وَ کَذَا کُلُّ مَا قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: کسی که بر او هدیه ای (فدیه) در احرام واجب شده باشد، می تواند آن را هر جا که بخواهد ذبح کند، به جز فدیه صید، زیرا خداوند متعال می فرماید: «هدیه ای که به خانه کعبه برسد» (مائده 5:95).
17329- 4- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ کَفَّارَةِ الْعُمْرَةِ الْمُفْرَدَةِ أَیْنَ تَکُونُ فَقَالَ بِمَکَّةَ- إِلَّا أَنْ یَشَاءَ صَاحِبُهَا أَنْ یُؤَخِّرَهَا إِلَی مِنًی- وَ یَجْعَلُهَا بِمَکَّةَ أَحَبُّ إِلَیَّ وَ أَفْضَلُ.
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی کَفَّارَةِ غَیْرِ الصَّیْدِ لِمَا مَرَّ (7).
******
ترجمه:
از منصور بن حازم نقل شده است که پرسیدم از ابی عبدالله (علیه السلام) درباره کفاره عمره مفرده، که باید در کجا انجام شود؟ فرمود: در مکه، مگر اینکه صاحب آن بخواهد آن را به منا تأخیر بیندازد؛ و من دوست دارم و بهتر می دانم که آن را در مکه انجام دهد.
و من می گویم: مرحوم شیخ این را به کفاره غیر از صید حمل کرده است به دلیل آنچه که گذشت.
17330- 5- (8) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ
ص: 96
ع عَنِ الظِّلِّ لِلْمُحْرِمِ مِنْ أَذَی مَطَرٍ أَوْ شَمْسٍ فَقَالَ أَرَی أَنْ یَفْدِیَهُ بِشَاةٍ یَذْبَحُهَا بِمِنًی.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
از محمد بن اسماعیل نقل شده است که پرسیدم از ابی الحسن (علیه السلام) درباره سایه برای محرم از آسیب باران یا آفتاب. فرمود: من معتقدم که باید فدیه ای به اندازه یک گوسفند بدهد و آن را در منا ذبح کند.
17331- 6- (2) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَخِی ع أُظَلِّلُ وَ أَنَا مُحْرِمٌ فَقَالَ نَعَمْ وَ عَلَیْکَ الْکَفَّارَةُ قَالَ فَرَأَیْتُ عَلِیّاً إِذَا قَدِمَ مَکَّةَ یَنْحَرُ بَدَنَةً لِکَفَّارَةِ الظِّلِّ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).
******
ترجمه:
از علی بن جعفر نقل شده است که گفت: از برادرم (علیه السلام) پرسیدم که آیا می توانم در حالی که مُحرِم هستم از سایه استفاده کنم؟ فرمود: بله، اما بر تو کفاره واجب است. گفتم: سپس دیدم علی (علیه السلام) وقتی که به مکه وارد می شود، یک بدنه را برای کفاره سایه ذبح می کند.
(5) 50 بَابُ أَنَّ مَنْ لَزِمَهُ فِدَاءُ صَیْدٍ أَوْ غَیْرِهِ وَ لَمْ یَجِدْ وَجَبَ عَلَیْهِ قَضَاؤُهُ إِذَا وَجَدَ وَ لَوْ فِی مَنْزِلِهِ وَ یَتَصَدَّقُ بِهِ
******
ترجمه:
17332- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ الرَّجُلُ یَخْرُجُ مِنْ حَجِّهِ وَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ یَلْزَمُهُ فِیهِ دَمٌ یُجْزِیهِ أَنْ یَذْبَحَ إِذَا رَجَعَ إِلَی أَهْلِهِ فَقَالَ نَعَمْ وَ قَالَ فِیمَا أَعْلَمُ یَتَصَدَّقُ بِهِ.
******
ترجمه:
إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارخدمت حضرت صادق * عرض کردم : کسی ازحج خارج شده وباید قربانی بدهد آیا می تواتد وقتی به خانواده اش رسید قربانی کند ؟ فرمودند : بله
17333- 2- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ
ص: 97
مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُضْطَرِّ إِلَی مَیْتَةٍ وَ هُوَ یَجِدُ الصَّیْدَ قَالَ یَأْکُلُ الصَّیْدَ وَ عَلَیْهِ فِدَاؤُهُ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ عِنْدِی قَالَ فَقَالَ تَقْضِیهِ إِذَا رَجَعْتَ إِلَی مَالِکَ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).
******
ترجمه:
یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ : ازحضرت صادق * سوال کردم کسیکه مجبوراست به خوردن میته وصیدی هم دارد فرمودند : صید را بخورد ولی باید کفاره اش را بدهد گفتم اگرالان پول نداشته باشم فرمودند : وقتی به پولت رسیدی جبران کن
(3) 51 بَابُ اسْتِحْبَابِ شِرَاءِ الْمُحْرِمِ فِدَاءَ الصَّیْدِ مِنْ حَیْثُ یُصِیبُهُ وَ جَوَازِ تَأْخِیرِ الشِّرَاءِ حَتَّی یَقْدَمَ مَکَّةَ أَوْ مِنًی
******
ترجمه:
17334- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: یَفْدِی الْمُحْرِمُ فِدَاءَ الصَّیْدِ مِنْ حَیْثُ أَصَابَهُ (5).
******
ترجمه:
عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ: اگرصیدی را کشت کفاره اش را باید همانجا بدهد .
17335- 2- (6) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ قَالَ: فِی الْمُحْرِمِ إِذَا أَصَابَ صَیْداً فَوَجَبَ عَلَیْهِ الْفِدَاءُ فَعَلَیْهِ أَنْ یَنْحَرَهُ إِنْ کَانَ فِی الْحَجِّ بِمِنًی حَیْثُ یَنْحَرُ النَّاسُ وَ إِنْ کَانَ فِی عُمْرَةٍ نَحَرَهُ
ص: 98
بِمَکَّةَ- وَ إِنْ شَاءَ تَرَکَهُ إِلَی أَنْ یَقْدَمَ مَکَّةَ وَ یَشْتَرِیَهُ فَإِنَّهُ یُجْزِی عَنْهُ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)
وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
زراره از امام باقر (ع) نقل کرده است که فرمودند: درباره محرم (فردی که در حال احرام است) که شکار کند و بر او فدیه واجب شود، باید آن را نحر (قربانی) کند. اگر در حج باشد، در منا جایی که مردم نحر می کنند، نحر کند. و اگر در عمره باشد، در مکه نحر کند. و اگر بخواهد، می تواند آن را تا وقتی که به مکه برسد به تأخیر اندازد و در مکه خریداری کرده و نحر کند، این برای او کافی است.
17336- 3- (2) مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُفِیدُ فِی الْمُقْنِعَةِ قَالَ: قَالَ ع مَنْ أَصَابَ صَیْداً فَعَلَیْهِ فِدَاؤُهُ مِنْ حَیْثُ أَصَابَهُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3).
******
ترجمه:
درمقنعه گفته حضرت فرمودند : اگرصیدی را کشت کفاره اش را باید همانجا بدهد .
(4) 52 بَابُ أَنَّ مَنْ وَجَبَ عَلَیْهِ النَّحْرُ أَوِ الذَّبْحُ بِمَکَّةَ جَازَ لَهُ ذَلِکَ فِی أَیِّ مَوْضِعٍ شَاءَ مِنْهَا وَ کَذَا مَا وَجَبَ بِمِنًی
******
ترجمه:
17337- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ أَنَّ عَبَّاداً الْبَصْرِیَّ جَاءَ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع- وَ قَدْ دَخَلَ مَکَّةَ بِعُمْرَةٍ مَبْتُولَةٍ وَ أَهْدَی هَدْیاً فَأَمَرَ بِهِ فَنُحِرَ فِی مَنْزِلِهِ بِمَکَّةَ- فَقَالَ لَهُ عَبَّادٌ نَحَرْتَ الْهَدْیَ فِی مَنْزِلِکَ وَ تَرَکْتَ أَنْ تَنْحَرَهُ بِفِنَاءِ الْکَعْبَةِ وَ أَنْتَ رَجُلٌ یُؤْخَذُ مِنْکَ فَقَالَ لَهُ أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص نَحَرَ هَدْیَهُ بِمِنًی- فِی الْمَنْحَرِ وَ أَمَرَ النَّاسَ فَنَحَرُوا فِی مَنَازِلِهِمْ وَ کَانَ ذَلِکَ مُوَسَّعاً عَلَیْهِمْ فَکَذَلِکَ هُوَ مُوَسَّعٌ عَلَی مَنْ یَنْحَرُ (6) الْهَدْیَ بِمَکَّةَ فِی مَنْزِلِهِ إِذَا کَانَ مُعْتَمِراً.
******
ترجمه:
اسحاق بن عمار نقل کرده است که عباد بصری نزد امام صادق (ع) آمد و او وارد مکه شده بود با عمره ای مبتوله (که تمام کرده بود) و هدیه ای (قربانی) آورده بود، پس امام (ع) امر فرمودند که آن را در منزلش در مکه نحر کنند. عباد به او گفت: هدیه ات را در منزلت نحر کردی و آن را در کنار کعبه نحر نکردی، در حالی که تو فردی هستی که از تو پیروی می شود. امام (ع) به او فرمودند: آیا نمی دانی که رسول خدا (ص) هدیه اش را در منا در محل نحر قربانی کرد و به مردم دستور داد که در منازلشان قربانی کنند و این برای آنها آسان تر بود؟ بنابراین، همین طور است که برای کسی که هدیه اش را در مکه و در منزلش نحر می کند، آسانی و تسهیل فراهم شده است، اگر او در حال انجام عمره باشد.
ص: 99
(1) 53 بَابُ وُجُوبِ الْکَفَّارَةِ فِی الصَّیْدِ الَّذِی یَطَؤُهُ الْمُحْرِمُ أَوْ یَطَؤُهُ بَعِیرُهُ أَوْ دَابَّتُهُ
******
ترجمه:
17338- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا وَطِئْتَهُ أَوْ وَطِئَهُ بَعِیرُکَ وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ فَعَلَیْکَ فِدَاؤُهُ الْحَدِیثَ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (3).
******
ترجمه:
حضرت صادق * : وقتی درحال احرام باشی خودت یا شترت چیزی را لگد کردید کفاره اش بعهده خودت می باشد
17339- 2- (4) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: اعْلَمْ أَنَّ مَا وَطِئْتَ مِنَ الدَّبَا أَوْ أَوْطَأْتَهُ بَعِیرَکَ فَعَلَیْکَ فِدَاؤُهُ.
******
ترجمه:
حضرت صادق * : وقتی درحال احرام باشی خودت یا شترت چیزی را لگد کردید کفاره اش بعهده خودت می باشد
17340- 3- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ (6) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ وَ صَفْوَانَ وَ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا وَطِئْتَهُ أَوْ أَوْطَأْتَهُ بَعِیرَکَ أَوْ دَابَّتَکَ وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ فَعَلَیْکَ فِدَاؤُهُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7).
******
ترجمه:
حضرت صادق * : وقتی درحال احرام باشی خودت یا شتریا چهارپایت چیزی را لگد کردید کفاره اش بعهده خودت می باشد
ص: 100
(1) 54 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا احْتَلَبَ ظَبْیَةً وَ شَرِبَ لَبَنَهَا لَزِمَهُ دَمٌ وَ إِنْ کَانَ فِی الْحَرَمِ لَزِمَهُ قِیمَتُهُ أَیْضاً وَ إِنْ أَکَلَ مِنْ صَیْدٍ لَا یَدْرِی مَا هُوَ لَزِمَهُ دَمُ شَاةٍ
******
ترجمه:
17341- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ (3) عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ مَرَّ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَأَخَذَ عُنُقَ ظَبْیَةٍ (4) فَاحْتَلَبَهَا وَ شَرِبَ مِنْ لَبَنِهَا (5) قَالَ عَلَیْهِ دَمٌ وَ جَزَاءٌ فِی الْحَرَمِ.
وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ وَ جَزَاءٌ فِی الْحَرَمِ ثَمَنُ اللَّبَنِ (6).
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ مِثْلَهُ (8).
******
ترجمه:
عبدالملک از امام صادق (ع) نقل کرده است که درباره مردی که در حال احرام بود و از کنار آهویی گذشت و گردن آن را گرفت، سپس آن را دوشید و از شیر آن نوشید، فرمود: بر او واجب است که قربانی کند و جزا (کفاره) بدهد بایداین کار را در حرم انجام بدهد .
17342- 2- (9) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع
ص: 101
فِی رَجُلٍ أَکَلَ مِنْ لَحْمِ صَیْدٍ لَا یَدْرِی مَا هُوَ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ عَلَیْهِ دَمُ شَاةٍ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)
******
ترجمه:
محمد بن یحیی به صورت مرفوع از امام صادق (ع) نقل کرده است که درباره مردی که در حال احرام بود و از گوشت شکاری که نمی دانست چه نوع شکاری است، خورد، فرمود: بر او واجب است که یک گوسفند قربانی کند.
(2) 55 بَابُ وُجُوبِ دَفْنِ الْمُحْرِمِ الصَّیْدَ إِذَا قَتَلَهُ أَوْ ذَبَحَهُ فَإِنْ طَرَحَهُ لَزِمَهُ فِدَاءٌ آخَرُ وَ کَذَا إِذَا أَکَلَهُ
******
ترجمه:
17343- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ خَلَّادٍ السَّرِیِّ (4) عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ ذَبَحَ حَمَامَةً مِنْ حَمَامِ الْحَرَمِ- قَالَ عَلَیْهِ الْفِدَاءُ قُلْتُ فَیَأْکُلُهُ قَالَ لَا قُلْتُ فَیَطْرَحُهُ قَالَ إِذَا طَرَحَهُ فَعَلَیْهِ فِدَاءٌ آخَرُ قُلْتُ فَمَا یَصْنَعُ بِهِ قَالَ یَدْفِنُهُ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ خَلَّادٍ (5)
وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ خَلَّادٍ (6)
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ (7)
ص: 102
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی جَوَازِ الصَّدَقَةِ بِالصَّیْدِ عَلَی مِسْکِینٍ وَ أَنَّهُ مَحْمُولٌ عَلَی مَا یُمْکِنُ ذَبْحُهُ (1).
******
ترجمه:
خلاد سندی از امام صادق (ع) نقل کرده است که درباره مردی که کبوتر حرم را ذبح کرده بود، پرسید. امام فرمودند: بر او واجب است که کفاره بدهد. گفتم: آیا می تواند آن را بخورد؟ فرمودند: نه. گفتم: پس چه کند؟ فرمودند: اگر آن را دور بیندازد، بر او کفاره دیگری واجب می شود. گفتم: پس چه باید بکند؟ فرمودند: باید آن را دفن کند.
17344- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی أَحْمَدَ (3) یَعْنِی ابْنَ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ الْمُحْرِمُ یُصِیبُ الصَّیْدَ فَیَفْدِیهِ أَ یَطْعَمُهُ أَوْ یَطْرَحُهُ قَالَ إِذاً یَکُونُ عَلَیْهِ فِدَاءٌ آخَرُ فَقُلْتُ فَمَا یَصْنَعُ بِهِ قَالَ یَدْفِنُهُ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (4)
وَ کَذَا رَوَاهُ فِی الْمُقْنِعِ (5).
******
ترجمه:
ابن ابی عمیر از کسی که او را ذکر کرده نقل می کند از امام صادق (ع) که فرمود: به ایشان گفتم: محرم (در حال احرام) اگر شکار کند و کفاره بدهد، آیا می تواند آن را بخورد یا دور بیندازد؟ فرمود: اگر چنین کند، کفاره دیگری بر او واجب می شود. گفتم: پس چه باید بکند؟ فرمود: باید آن را دفن کند.
17345- 3- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْمُثَنَّی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْحَکَمِ قَالَ: قُلْتُ لِغُلَامٍ لَنَا هَیِّئْ لَنَا غَدَاءَنَا فَأَخَذَ لَنَا أَطْیَاراً (7) فَذَبَحَهَا وَ طَبَخَهَا فَدَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ ادْفِنْهُنَّ (8) وَ افْدِ عَنْ کُلِّ طَیْرٍ مِنْهُنَّ (9).
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُثَنَّی بْنِ عَبْدِ السَّلَامِ نَحْوَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ أَطْیَاراً مِنَ الْحَرَمِ (10).
ص: 103
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).
******
ترجمه:
محمد بن ابی الحکم گفت: به یکی از غلامانمان گفتم که برای ما ناهار آماده کند. او برای ما چند پرنده گرفت، آنها را ذبح کرد و پخت. سپس نزد امام صادق (ع) رفتم. امام فرمودند: آنها را دفن کن و برای هر پرنده ای کفاره بده.
(2) 56 بَابُ أَنَّ الْعَبْدَ إِذَا أَحْرَمَ بِإِذْنِ سَیِّدِهِ وَ قَتَلَ صَیْداً لَزِمَ السَّیِّدَ الْفِدَاءُ وَ إِنْ أَحْرَمَ بِغَیْرِ إِذْنِهِ لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ وَ کَذَا إِنْ صَادَ مُحِلًّا وَ لَمْ یَأْمُرْهُ
******
ترجمه:
17346- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کُلَّ مَا أَصَابَ الْعَبْدُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فِی إِحْرَامِهِ فَهُوَ عَلَی السَّیِّدِ إِذَا أَذِنَ لَهُ فِی الْإِحْرَامِ.
وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ الْمَمْلُوکُ کُلَّمَا أَصَابَ الصَّیْدَ (4).
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَرِیزٍ (5)
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ مِثْلَهُ (6).
******
ترجمه:
حریز از امام صادق (ع) نقل کرده است که فرمودند: هر عملی که برده در حال احرام مرتکب شود، اگر ارباب به او اجازه احرام داده باشد، کفاره آن بر عهده ارباب است.
17347- 2- (7) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ وَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمٍ مَعَهُ غُلَامٌ لَهُ لَیْسَ بِمُحْرِمٍ أَصَابَ صَیْداً وَ لَمْ یَأْمُرْهُ سَیِّدُهُ قَالَ لَیْسَ عَلَی سَیِّدِهِ شَیْ ءٌ.
******
ترجمه:
ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ: ازحضرت صادق * سوال کردم محرمی غلامش که محرم نیست بدون اجازه مولایش صید کرده حضرت فرمودند : چیزی بعهده مولایش نیست .
ص: 104
17348- 3- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ عَبْدٍ أَصَابَ صَیْداً وَ هُوَ مُحْرِمٌ هَلْ عَلَی مَوْلَاهُ شَیْ ءٌ مِنَ الْفِدَاءِ فَقَالَ لَا شَیْ ءَ عَلَی مَوْلَاهُ.
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ وَ غَیْرُهُ (2) عَلَی مَنْ أَحْرَمَ مِنْ غَیْرِ إِذْنِ مَوْلَاهُ لِمَا مَرَّ (3) وَ یُمْکِنُ الْجَمْعُ بِالتَّخْیِیرِ بَیْنَ أَنْ یَذْبَحَ عَنْهُ وَ بَیْنَ أَنْ یَأْمُرَهُ بِالصَّوْمِ لِمَا یَأْتِی فِی أَحَادِیثِ الذَّبْحِ (4) وَ قَدْ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی الْمَقْصُودِ فِی مَنْ کَسَرَ بَیْضَ الْحَمَامِ (5) وَ فِی أَوَائِلِ هَذِهِ الْأَبْوَابِ (6) وَ غَیْرِ ذَلِکَ (7).
******
ترجمه:
عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ : ازحضرت کاظم * سوال کردم غلامی درحال احرام صید کرده آیا مولایش باید کفاره اش را بدهد ؟ حضرت فرمودند : چیزی بعهده مولایش نیست .
می گویم : مرحوم شیخ حمل کرده اند به جای که بدون اذن مولایش محرم شده ومی توان جمع کرد به اینکه مولا مخیراست خودش قربانی کند یا غلام را مجبورکند به روزه گرفتن .
(8) 57 بَابُ حُکْمِ مَا لَوِ اشْتَرَی مُحِلٌّ لِمُحْرِمٍ بَیْضَ نَعَامٍ فَأَکَلَهُ
******
ترجمه:
17349- 1- (9) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ اشْتَرَی لِرَجُلٍ مُحْرِمٍ بَیْضَ نَعَامٍ فَأَکَلَهُ الْمُحْرِمُ قَالَ عَلَی الَّذِی اشْتَرَاهُ لِلْمُحْرِمِ فِدَاءٌ وَ عَلَی الْمُحْرِمِ فِدَاءٌ قُلْتُ وَ مَا عَلَیْهِمَا قَالَ عَلَی الْمُحِلِّ جَزَاءُ قِیمَةِ الْبَیْضِ لِکُلِّ بَیْضَةٍ دِرْهَمٌ وَ عَلَی الْمُحْرِمِ الْجَزَاءُ لِکُلِّ بَیْضَةٍ شَاةٌ.
ص: 105
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ مِثْلَهُ (1).
ص: 106
ابو عبیده از امام باقر (ع) نقل کرده است که گفت: از امام درباره مردی که برای فرد محرم تخم شترمرغ خرید و محرم آن را خورد، پرسیدم. امام فرمود: بر کسی که آن را برای محرم خریده کفاره واجب است و بر محرم نیز کفاره واجب است. گفتم: بر آنها چه واجب است؟ امام فرمود: بر فردی که در حال احرام نیست، جریمه قیمت هر تخم، یک درهم است و بر محرم جریمه هر تخم، یک گوسفند است.
(1) 1 بَابُ أَنَّ مَنْ جَامَعَ قَبْلَ عَقْدِ الْإِحْرَامِ بِالتَّلْبِیَةِ وَ نَحْوِهَا لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ
******
ترجمه:
17350- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الرَّجُلِ إِذَا تَهَیَّأَ لِلْإِحْرَامِ فَلَهُ أَنْ یَأْتِیَ النِّسَاءَ مَا لَمْ یَعْقِدِ التَّلْبِیَةَ أَوْ یُلَبِّ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
از حریز از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که آماده احرام می شود، برای او جایز است که با زنان هم بستر شود تا زمانی که تلبیه را نخوانده یا لبیک نگفته باشد.
17351- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع إِنْ وَقَعْتَ عَلَی أَهْلِکَ بَعْدَ مَا تَعْقِدُ الْإِحْرَامَ وَ قَبْلَ أَنْ تُلَبِّیَ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْکَ الْحَدِیثَ.
ص: 107
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الْإِحْرَامِ (1) وَ تَقَدَّمَ مَا ظَاهِرُهُ الْمُنَافَاةُ وَ بَیَّنَّا وَجْهَهُ (2).
******
ترجمه:
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ گفت: امام صادق (علیه السلام) فرمود: اگر بعد از بستن احرام و قبل از گفتن تلبیه با همسر خود هم بستر شوی، چیزی بر تو نیست....
(3) 2 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا جَامَعَ نَاسِیاً أَوْ جَاهِلًا لَمْ یَجِبْ عَلَیْهِ کَفَّارَةٌ وَ لَمْ یَفْسُدْ حَجُّهُ وَ کَذَا الْمُحْرِمَةُ
******
ترجمه:
17352- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ غَشِیَ امْرَأَتَهُ وَ هِیَ مُحْرِمَةٌ فَقَالَ إِنْ کَانَا جَاهِلَیْنِ اسْتَغْفَرَا رَبَّهُمَا وَ مَضَیَا عَلَی حَجِّهِمَا وَ لَیْسَ عَلَیْهِمَا شَیْ ءٌ الْحَدِیثَ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (5).
******
ترجمه:
از زراره روایت شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره مُحرمی که با همسرش، که او نیز مُحرم است، هم بستر شود پرسیدم. امام فرمود: اگر هر دو ناآگاه بودند، از پروردگارشان طلب آمرزش می کنند و حجشان را ادامه می دهند و چیزی بر آن ها نیست....
17353- 2- (6) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع رَجُلٌ وَقَعَ عَلَی أَهْلِهِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ أَ جَاهِلٌ أَوْ عَالِمٌ قَالَ قُلْتُ: جَاهِلٌ قَالَ یَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ لَا یَعُودُ وَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.
******
ترجمه:
از زراره روایت شده است که گفت: به امام باقر (علیه السلام) گفتم: مردی با همسرش هم بستر شده در حالی که مُحرم است. امام فرمود: آیا ناآگاه بوده یا آگاه؟ گفتم: ناآگاه. امام فرمود: از خداوند طلب آمرزش می کند و دیگر تکرار نمی کند و چیزی بر او نیست.
17354- 3- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمٍ وَقَعَ عَلَی أَهْلِهِ فَقَالَ إِنْ کَانَ جَاهِلًا فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ الْحَدِیثَ.
ص: 108
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ کَمَا یَأْتِی (1).
******
ترجمه:
مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ: ازحضرت صادق * سوال کردم مرد محرمی با همسرش همبستر شده فرمودند : اگر جاهل بوده چیزی بعهده اش نیست .
17355- 4- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ (3) عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ زُرَارَةَ وَ أَبِی بَصِیرٍ جَمِیعاً قَالا سَأَلْنَا أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الرَّجُلِ أَتَی أَهْلَهُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ- أَوْ أَتَی أَهْلَهُ (4) وَ هُوَ مُحْرِمٌ وَ هُوَ لَا یَرَی إِلَّا أَنَّ ذَلِکَ حَلَالٌ لَهُ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ.
******
ترجمه:
از زراره و ابی بصیر روایت شده است که هر دو گفتند: از امام باقر (علیه السلام) درباره مردی که در ماه رمضان با همسرش هم بستر شود یا در حال احرام با همسرش هم بستر شود و معتقد باشد که این کار برای او حلال است، پرسیدیم. امام فرمود: چیزی بر او نیست.
17356- 5- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع فِی حَدِیثٍ إِنْ جَامَعْتَ وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ إِلَی أَنْ قَالَ وَ إِنْ کُنْتَ نَاسِیاً أَوْ سَاهِیاً أَوْ جَاهِلًا فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْکَ.
******
ترجمه:
حضرت صادق * درروایتی فرمودند : اگردرحال احرام با همسرت مجامعت کردی تا آنجا که فرمودند : اگرفراموش یا اشتباه کاریا جاهل بودی چیزی بعهدات نیست .
17357- 6- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: سَأَلَ سَلَمَةُ بْنُ مُحَمَّدٍ (7) أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا حَاضِرٌ فَقَالَ إِنِّی طُفْتُ بِالْبَیْتِ وَ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ- ثُمَّ أَتَیْتُ مِنًی فَوَقَعْتُ عَلَی أَهْلِی وَ لَمْ أَطُفْ طَوَافَ النِّسَاءِ قَالَ بِئْسَ مَا صَنَعْتَ فَجَهَّلَنِی فَقُلْتُ ابْتُلِیتُ بِذَلِکَ قَالَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْکَ.
******
ترجمه:
از منصور بن حازم روایت شده است که گفت: سلمۀ بن محمد از امام صادق (علیه السلام) در حالی که من حضور داشتم پرسید: من طواف خانه خدا و بین صفا و مروه را انجام دادم، سپس به منا رفتم و با همسرم هم بستر شدم در حالی که طواف نساء را انجام نداده بودم. امام فرمود: کار بدی انجام دادی و مرا جاهل خواند. گفتم: به این امر مبتلا شدم. امام فرمود: چیزی بر تو نیست.
17358- 7- (8) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ
ص: 109
یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی الْمُحْرِمِ یَأْتِی أَهْلَهُ نَاسِیاً قَالَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ إِنَّمَا هُوَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ أَکَلَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ هُوَ نَاسٍ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).
******
ترجمه:
از زراره روایت شده است که امام باقر (علیه السلام) درباره مُحرمی که از روی فراموشی با همسرش هم بستر شود، فرمود: چیزی بر او نیست؛ او مانند کسی است که در ماه رمضان از روی فراموشی غذا بخورد.
(2) 3 بَابُ فَسَادِ حَجِّ الرَّجُلِ وَ الْمَرْأَةِ بِتَعَمُّدِ الْجِمَاعِ مَعَ الْعِلْمِ بِالتَّحْرِیمِ قَبْلَ الْوُقُوفِ بِالْمَشْعَرِ وَ یَجِبُ عَلَی کُلٍّ مِنْهُمَا بَدَنَةٌ فَإِنْ عَجَزَ فَشَاةٌ وَ یَجِبُ أَنْ یَفْتَرِقَا مِنْ مَوْضِعِهِمَا حَتَّی یَقْضِیَا الْحَجَّ وَ یَعُودَا إِلَیْهِ فَلَا یَخْلُوَانِ إِلَّا وَ مَعَهُمَا ثَالِثٌ وَ لَهُمَا أَنْ یَجْتَمِعَا بَعْدَ قَضَاءِ الْمَنَاسِکِ إِنْ أَرَادَا الرُّجُوعَ فِی غَیْرِ تِلْکَ الطَّرِیقِ وَ أَنَّ الْأُولَی فَرْضُهُمَا وَ الثَّانِیَةَ عُقُوبَةٌ
******
ترجمه:
17359- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا وَقَعَ الرَّجُلُ بِامْرَأَتِهِ دُونَ مُزْدَلِفَةَ- أَوْ قَبْلَ أَنْ یَأْتِیَ مُزْدَلِفَةَ فَعَلَیْهِ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ کَمَا یَأْتِی (4).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار روایت شده است که امام صادق (علیه السلام) فرمود: اگر مردی قبل از رسیدن به مزدلفه با همسرش هم بستر شود، بر او واجب است که سال بعد دوباره حج انجام دهد.
17360- 2- (5) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ مُحْرِمٍ وَقَعَ عَلَی أَهْلِهِ فَقَالَ إِنْ کَانَ جَاهِلًا فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ جَاهِلًا فَإِنَّ عَلَیْهِ أَنْ یَسُوقَ بَدَنَةً وَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا
ص: 110
حَتَّی یَقْضِیَا الْمَنَاسِکَ وَ یَرْجِعَا إِلَی الْمَکَانِ الَّذِی أَصَابَا فِیهِ مَا أَصَابَا وَ عَلَیْهِ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ (1).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار روایت شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که در حال احرام با همسرش هم بستر شود، پرسیدم. امام فرمود: اگر ناآگاه بوده، چیزی بر او نیست؛ و اگر ناآگاه نبوده، باید شتری قربانی کند و بین آن ها جدایی انداخته می شود تا زمانی که مناسک حج را به پایان برسانند و به مکانی که در آن مرتکب این عمل شده اند، بازگردند. همچنین بر او واجب است که سال بعد دوباره حج انجام دهد.
17361- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ النَّخَعِیِّ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمٍ وَقَعَ عَلَی أَهْلِهِ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ قَالَ فَقَالَ لَهُ زُرَارَةُ قَدْ سَأَلْتُهُ عَنِ الَّذِی سَأَلْتَهُ عَنْهُ فَقَالَ لِی عَلَیْهِ بَدَنَةٌ قُلْتُ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ غَیْرُ هَذَا قَالَ عَلَیْهِ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ.
******
ترجمه:
از جمیل بن دراج روایت شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره مُحرمی که با همسرش هم بستر شده، پرسیدم. امام فرمود: بر او واجب است که شتری قربانی کند. سپس زراره به او گفت: من نیز درباره همین مسئله از امام پرسیدم و امام به من فرمود: بر او واجب است که شتری قربانی کند. گفتم: آیا غیر از این چیزی بر او واجب است؟ امام فرمود: بر او واجب است که سال بعد دوباره حج انجام دهد.
17362- 4- (3) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: فَمَنْ رَفَثَ فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ یَنْحَرُهَا وَ إِنْ لَمْ یَجِدْ فَشَاةٌ وَ کَفَّارَةُ الْفُسُوقِ یَتَصَدَّقُ بِهِ إِذَا فَعَلَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ.
******
ترجمه:
از علی بن جعفر از برادرش امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که در حدیثی فرمود: کسی که با همسرش هم بستر شود، بر او واجب است که شتری قربانی کند؛ و اگر شتر نیافت، پس باید یک گوسفند قربانی کند. همچنین، کفاره فسق در این حالت این است که صدقه بدهد، به شرطی که این کار را در حالی انجام داده باشد که مُحرم بوده است.
17363- 5- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الْمُحْرِمِ یَقَعُ عَلَی أَهْلِهِ فَقَالَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا وَ لَا یَجْتَمِعَانِ فِی خِبَاءٍ إِلَّا أَنْ یَکُونَ مَعَهُمَا غَیْرُهُمَا حَتَّی یَبْلُغَ الْهَدْیُ مَحِلَّهُ.
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار روایت شده است که از امام صادق (علیه السلام) درباره مُحرمی که با همسرش هم بستر شده، پرسیدم. امام فرمود: باید بین آن ها جدایی انداخته شود و آن ها نباید در یک خیمه با هم بمانند، مگر اینکه همراه آن ها شخص دیگری نیز باشد، تا زمانی که قربانی به محل خود برسد.
17364- 6- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالا الْمُحْرِمُ إِذَا وَقَعَ عَلَی أَهْلِهِ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا یَعْنِی بِذَلِکَ لَا یَخْلُوَانِ (6) وَ أَنْ یَکُونَ مَعَهُمَا ثَالِثٌ.
******
ترجمه:
از ابان بن عثمان نقل شده است که گفت: این روایت به امام باقر و امام صادق (علیهماالسلام) منسوب است که فرمودند: وقتی مُحرم با همسرش هم بستر شود، باید بین آن ها جدایی بیفتد، به این معنی که نباید تنها با هم باشند و باید شخص سومی با آن ها باشد.
ص: 111
17365- 7- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ حُکَیْمٍ عَنِ الْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ خَالِدٍ الْأَصَمِّ قَالَ: حَجَجْتُ وَ جَمَاعَةً مِنْ أَصْحَابِنَا وَ کَانَتْ مَعَنَا امْرَأَةٌ فَلَمَّا قَدِمْنَا مَکَّةَ جَاءَنَا رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِنَا فَقَالَ یَا هَؤُلَاءِ قَدْ بُلِیتُ قَالُوا بِمَا ذَا قَالَ شَکَزْتُ (2) بِهَذِهِ الْمَرْأَةِ فَاسْأَلُوا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَسَأَلْنَاهُ فَقَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ فَقَالَتِ الْمَرْأَةُ اسْأَلُوا لِی أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَإِنِّی قَدِ اشْتَهَیْتُ فَسَأَلْنَاهُ فَقَالَ عَلَیْهَا بَدَنَةٌ.
******
ترجمه:
از خالد اصم روایت شده است که گفت: من و گروهی از دوستانم برای حج رفتیم و با ما زنی هم بود. وقتی به مکه رسیدیم، مردی از دوستانمان نزد ما آمد و گفت: ای دوستان، من گرفتار شدم. پرسیدیم: چگونه؟ گفت: با این زن هم بستر شدم. از امام صادق (علیه السلام) پرسیدیم و امام فرمود: بر او واجب است که شتری قربانی کند. زن نیز گفت: از امام بپرسید که برای من چه چیزی واجب است، چون من نیز اشتیاق دارم. ما از امام پرسیدیم و امام فرمود: بر او نیز شتری قربانی کند.
17366- 8- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ فِی حَدِیثٍ وَ الرَّفَثُ فَسَادُ الْحَجِّ.
******
ترجمه:
حضرت صادق * درروایتی فرمودند : همبسترشدن با همسرحج را باطل می کند .
17367- 9- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ غَشِیَ امْرَأَتَهُ وَ هِیَ مُحْرِمَةٌ قَالَ جَاهِلَیْنِ أَوْ عَالِمَیْنِ قُلْتُ أَجِبْنِی فِی الْوَجْهَیْنِ جَمِیعاً (5) قَالَ إِنْ کَانَا جَاهِلَیْنِ اسْتَغْفَرَا رَبَّهُمَا وَ مَضَیَا عَلَی حَجِّهِمَا وَ لَیْسَ عَلَیْهِمَا شَیْ ءٌ وَ إِنْ کَانَا عَالِمَیْنِ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا مِنَ الْمَکَانِ الَّذِی أَحْدَثَا فِیهِ وَ عَلَیْهِمَا بَدَنَةٌ (6) وَ عَلَیْهِمَا الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ فَإِذَا بَلَغَا الْمَکَانَ الَّذِی أَحْدَثَا فِیهِ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا حَتَّی یَقْضِیَا نُسُکَهُمَا وَ یَرْجِعَا إِلَی الْمَکَانِ الَّذِی أَصَابَا فِیهِ مَا أَصَابَا قُلْتُ فَأَیُّ الْحَجَّتَیْنِ لَهُمَا قَالَ الْأُولَی الَّتِی أَحْدَثَا فِیهَا مَا أَحْدَثَا وَ الْأُخْرَی عَلَیْهِمَا عُقُوبَةٌ.
ص: 112
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)
وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
از زراره نقل شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره مُحرمی که با همسرش، که او نیز مُحرم است، هم بستر شود، پرسیدم. امام فرمود: آیا هر دو ناآگاه بودند یا آگاه؟ گفتم: لطفاً به هر دو حالت پاسخ دهید. امام فرمود: اگر هر دو ناآگاه بودند، از پروردگارشان طلب آمرزش می کنند و حجشان را ادامه می دهند و چیزی بر آن ها نیست. اما اگر هر دو آگاه بودند، باید بین آن ها جدایی بیفتد از مکانی که در آن عمل انجام شده و بر آن ها واجب است که شتری قربانی کنند و سال بعد دوباره حج انجام دهند. هنگامی که به مکانی که در آن عمل انجام شده رسیدند، باید بین آن ها جدایی بیفتد تا مناسک حج را به پایان برسانند و به مکان اولیه ای که در آن عمل انجام شده، بازگردند. گفتم: پس کدام یک از دو حج برای آن ها است؟ امام فرمود: حج اولی که در آن عمل انجام داده اند و دومی به عنوان کیفر بر آن ها است.
17368- 10- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا وَاقَعَ الْمُحْرِمُ امْرَأَتَهُ قَبْلَ أَنْ یَأْتِیَ الْمُزْدَلِفَةَ- فَعَلَیْهِ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ.
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار روایت شده است که امام صادق (علیه السلام) فرمود: اگر مردی قبل از رسیدن به مزدلفه با همسرش هم بستر شود، بر او واجب است که سال بعد دوباره حج انجام دهد.
17369- 11- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ رَفَعَهُ إِلَی أَحَدِهِمَا ع قَالَ: مَعْنَی یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا أَیْ لَا یَخْلُوَانِ وَ أَنْ یَکُونَ مَعَهُمَا ثَالِثٌ.
******
ترجمه:
ازیکی از دو امام علیهما السلام : منظورازجدا کردن آنها اینسکه با هم خلوت نکنند ویک نفربا آنها باشد .
17370- 12- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ وَقَعَ عَلَی امْرَأَتِهِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ إِنْ کَانَ جَاهِلًا فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ جَاهِلًا فَعَلَیْهِ سَوْقُ بَدَنَةٍ وَ عَلَیْهِ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ فَإِذَا انْتَهَی إِلَی الْمَکَانِ الَّذِی وَقَعَ بِهَا فُرِّقَ مَحْمِلَاهُمَا فَلَمْ یَجْتَمِعَا فِی خِبَاءٍ وَاحِدٍ إِلَّا أَنْ یَکُونَ مَعَهُمَا غَیْرُهُمَا حَتَّی یَبْلُغَ الْهَدْیُ مَحِلَّهُ.
******
ترجمه:
معاویه بن عمار از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده که فرمود: "از ایشان درباره مردی که با همسرش رابطه جنسی برقرار کرده در حالی که در حالت احرام بوده است، سؤال کردم." امام فرمودند: "اگر (این مرد) ناآگاه بوده است، بر او چیزی (کفاره ای) نیست، اما اگر ناآگاه نبوده است، باید یک شتر قربانی کند و (نیز) حج را در سال آینده به جا آورد. و وقتی به مکانی که این کار (رابطه جنسی) در آنجا انجام داده است رسید، محمل هایشان (وسایل حمل و نقل آنها) از هم جدا شود و در یک خیمه با هم جمع نشوند مگر اینکه شخص دیگری هم با آنها باشد تا زمانی که قربانی به محل خودش برسد."
17371- 13- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ أَنَّهُ سَأَلَ الصَّادِقَ ع عَنْ رَجُلٍ وَاقَعَ امْرَأَتَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ عَلَیْهِ جَزُورٌ کَوْمَاءُ (6) فَقَالَ لَا یَقْدِرُ فَقَالَ یَنْبَغِی لِأَصْحَابِهِ أَنْ یَجْمَعُوا لَهُ وَ لَا یُفْسِدُوا حَجَّهُ (7).
******
ترجمه:
ابی بصیر روایت می کند که او از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که در حال احرام با همسرش رابطه جنسی برقرار کرده است، سؤال کرد. امام فرمودند: "باید شتری کوهان دار (قربانی) کند." ابی بصیر گفت: "او توانایی این کار را ندارد." امام فرمودند: "شایسته است که یارانش برای او جمع آوری کنند (کمک کنند)، و حج او را باطل نکنند."
ص: 113
17372- 14- (1) وَ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ أَ رَأَیْتَ مَنِ ابْتُلِیَ بِالْجِمَاعِ مَا عَلَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ إِنْ کَانَتِ الْمَرْأَةُ أَعَانَتْ بِشَهْوَةٍ مَعَ شَهْوَةِ الرَّجُلِ فَعَلَیْهِمَا بَدَنَتَانِ یَنْحَرَانِهِمَا وَ إِنْ کَانَ اسْتَکْرَهَهَا وَ لَیْسَ بِهَوًی مِنْهَا فَلَیْسَ عَلَیْهَا شَیْ ءٌ وَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا حَتَّی یَنْفِرَ النَّاسُ وَ یَرْجِعَا (2) إِلَی الْمَکَانِ الَّذِی أَصَابَا فِیهِ مَا أَصَابَا قُلْتُ أَ رَأَیْتَ إِنْ أَخَذَا فِی غَیْرِ ذَلِکَ الطَّرِیقِ إِلَی أَرْضٍ أُخْرَی أَ یَجْتَمِعَانِ قَالَ نَعَمْ الْحَدِیثَ.
وَ رَوَاهُ فِی الْمُقْنِعَةِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ الْحَلَبِیِّ وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
عبیدالله بن علی حلبی از امام صادق (علیه السلام) در حدیثی روایت می کند. او گفت: "درباره کسی که به عمل جنسی مبتلا شده است، چه حکمی دارد؟" امام فرمود: "بر او (واجب است) یک شتر قربانی کند. و اگر زن با شهوت به مرد کمک کرده است، بر هر دوی آن ها واجب است دو شتر قربانی کنند و آن ها را قربانی کنند. و اگر مرد زن را مجبور کرده است و از طرف او تمایلی نبوده است، بر زن چیزی نیست. و باید آن ها را از هم جدا کنند تا زمانی که مردم از منا برگردند و آن ها به مکانی که آن کار را انجام دادند بازگردند." من گفتم: "اگر آن ها از راه دیگری به سمت زمین دیگری بروند، آیا می توانند با هم باشند؟" امام فرمود: "بله."
17373- 15- (4) مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ نَوَادِرِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَ رَأَیْتَ مَنِ ابْتُلِیَ بِالرَّفَثِ وَ الرَّفَثُ هُوَ الْجِمَاعُ مَا عَلَیْهِ قَالَ یَسُوقُ الْهَدْیَ وَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَهْلِهِ حَتَّی یَقْضِیَا الْمَنَاسِکَ وَ حَتَّی یَعُودَا إِلَی الْمَکَانِ الَّذِی أَصَابَا فِیهِ مَا أَصَابَا فَقُلْتُ أَ رَأَیْتَ إِنْ أَرَادَا أَنْ یَرْجِعَا فِی غَیْرِ ذَلِکَ الطَّرِیقِ
ص: 114
قَالَ فَلْیَجْتَمِعَا إِذَا قَضَیَا الْمَنَاسِکَ.
******
ترجمه:
محمد بن مسلم از امام باقر (علیه السلام) در حدیثی روایت می کند. او گفت: "از امام پرسیدم: کسی که به رفث (که همان جماع است) مبتلا شده، چه حکمی دارد؟" امام فرمود: "باید هدیه ای (قربانی) بفرستد و بین او و اهلش (همسرش) جدایی ایجاد شود تا زمانی که مناسک حج را به پایان برسانند و به مکانی که آن کار (جماع) را انجام دادند بازگردند." من پرسیدم: "اگر بخواهند از راه دیگری (غیر از آن مسیر) برگردند، چه حکمی دارد؟" امام فرمود: "زمانی که مناسک را به پایان رساندند، می توانند با هم جمع شوند."
17374- 16- (1) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّفَثِ وَ الْفُسُوقِ وَ الْجِدَالِ مَا هُوَ وَ مَا عَلَی مَنْ فَعَلَهُ قَالَ الرَّفَثُ جِمَاعُ النِّسَاءِ وَ الْفُسُوقُ الْکَذِبُ وَ الْمُفَاخَرَةُ وَ الْجِدَالُ قَوْلُ الرَّجُلِ لَا وَ اللَّهِ وَ بَلَی وَ اللَّهِ فَمَنْ رَفَثَ فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ یَنْحَرُهَا فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَشَاةٌ وَ کَفَّارَةُ الْجِدَالِ وَ الْفُسُوقِ شَیْ ءٌ یَتَصَدَّقُ بِهِ إِذَا فَعَلَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ.
وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ مِثْلَهُ (2) أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3).
******
ترجمه:
علی بن جعفر از برادرش امام موسی بن جعفر (علیهما السلام) روایت می کند که گفت: "از او درباره رفث، فسوق و جدال پرسیدم؛ این ها چیستند و چه حکمی بر کسی که آن ها را انجام دهد، وارد است؟" امام فرمود: "رفث، جماع (نزدیکی) با زنان است؛ فسوق، دروغ گویی و فخر فروشی است؛ و جدال، گفتن «نه، به خدا» و «بله، به خدا» است. پس هر کسی که رفث انجام دهد، بر او واجب است یک شتر قربانی کند، و اگر نتوانست، یک گوسفند قربانی کند. کفاره جدال و فسوق نیز این است که اگر کسی آن ها را در حال احرام انجام داد، چیزی به عنوان صدقه بدهد."
(4) 4 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا أَکْرَهَ زَوْجَتَهُ الْمُحْرِمَةَ عَلَی الْجِمَاعِ لَزِمَهُ بَدَنَتَانِ وَ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ وَ لَمْ یَلْزَمْهَا شَیْ ءٌ وَ لَمْ یَبْطُلْ حَجُّهَا وَ لَا عَقْدُهَا وَ بَدَلِ الْبَدَنَةِ
******
ترجمه:
17375- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ
ص: 115
بَاشَرَ امْرَأَتَهُ وَ هُمَا مُحْرِمَانِ مَا عَلَیْهِمَا فَقَالَ إِنْ کَانَتِ الْمَرْأَةُ أَعَانَتْ بِشَهْوَةٍ مَعَ شَهْوَةِ الرَّجُلِ فَعَلَیْهِمَا الْهَدْیُ جَمِیعاً وَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا حَتَّی یَفْرُغَا مِنَ الْمَنَاسِکِ وَ حَتَّی یَرْجِعَا إِلَی الْمَکَانِ الَّذِی أَصَابَا فِیهِ مَا أَصَابَا وَ إِنْ کَانَتِ الْمَرْأَةُ لَمْ تُعِنْ بِشَهْوَةٍ وَ اسْتَکْرَهَهَا صَاحِبُهَا فَلَیْسَ عَلَیْهَا شَیْ ءٌ.
******
ترجمه:
سلیمان بن خالد از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده که گفت: "از او درباره مردی پرسیدم که با همسرش در حالی که هر دو مُحرم هستند، تماس جنسی (مباشرت) داشته است؛ چه حکمی بر آن ها وارد است؟" امام فرمود: "اگر زن با شهوت خود در این کار کمک کرده باشد، بر هر دوی آن ها واجب است که قربانی بدهند و باید بین آن ها جدایی ایجاد شود تا زمانی که مناسک (حج) را به پایان برسانند و به مکانی که این عمل را انجام داده اند، بازگردند. اما اگر زن با شهوت کمک نکرده و مرد او را به اجبار وادار کرده باشد، بر زن چیزی واجب نیست.
17376- 2- (1) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ مُحْرِمٍ وَاقَعَ أَهْلَهُ قَالَ قَدْ أَتَی عَظِیماً قُلْتُ أَفْتِنِی (2) فَقَالَ اسْتَکْرَهَهَا أَوْ لَمْ یَسْتَکْرِهْهَا قُلْتُ أَفْتِنِی فِیهِمَا جَمِیعاً قَالَ إِنْ کَانَ اسْتَکْرَهَهَا فَعَلَیْهِ بَدَنَتَانِ وَ إِنْ لَمْ یَکُنِ اسْتَکْرَهَهَا فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ عَلَیْهَا بَدَنَةٌ وَ یَفْتَرِقَانِ مِنَ الْمَکَانِ الَّذِی کَانَ فِیهِ مَا کَانَ حَتَّی یَنْتَهِیَا إِلَی مَکَّةَ وَ عَلَیْهِمَا الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ لَا بُدَّ مِنْهُ قَالَ قُلْتُ: فَإِذَا انْتَهَیَا إِلَی مَکَّةَ فَهِیَ امْرَأَتُهُ کَمَا کَانَتْ فَقَالَ نَعَمْ هِیَ امْرَأَتُهُ کَمَا هِیَ فَإِذَا انْتَهَیَا إِلَی الْمَکَانِ الَّذِی کَانَ مِنْهُمَا مَا کَانَ افْتَرَقَا حَتَّی یُحِلَّا فَإِذَا أَحَلَّا فَقَدِ انْقَضَی عَنْهُمَا فَإِنَّ أَبِی کَانَ یَقُولُ ذَلِکَ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
علی بن ابی حمزه می گوید: "از امام کاظم (علیه السلام) درباره مرد مُحرمی که با همسرش جماع کرده است، پرسیدم. امام فرمود: «او کار بسیار بزرگی انجام داده است.» گفتم: «لطفاً برای من توضیح دهید.» امام فرمود: «آیا او زن را مجبور کرده است یا نه؟» گفتم: «در هر دو حالت برایم توضیح دهید.» امام فرمود: «اگر زن را مجبور کرده باشد، بر او واجب است که دو شتر قربانی کند، و اگر او را مجبور نکرده باشد، بر هر کدام یک شتر قربانی واجب است، و باید از محلی که این عمل را انجام داده اند جدا شوند تا به مکه برسند، و بر هر دو واجب است که سال آینده حج انجام دهند و این حج را به جا آورند.» گفتم: «وقتی به مکه برسند، آیا زن همچنان همسر او خواهد بود؟» امام فرمود: «بله، او همچنان همسرش خواهد بود. وقتی به مکانی که این عمل در آنجا انجام شده است، برسند، باید از هم جدا شوند تا زمانی که از احرام خارج شوند. وقتی از احرام خارج شدند، آن حکم از آن ها برداشته می شود. پدرم هم همین را می گفت.»
17377- 3- (4) قَالَ الْکُلَیْنِیُّ وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَی فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی بَدَنَةٍ فَإِطْعَامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً لِکُلِّ مِسْکِینٍ مُدٌّ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ فَصِیَامُ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً وَ عَلَیْهَا أَیْضاً کَمِثْلِهِ إِنْ لَمْ یَکُنِ اسْتَکْرَهَهَا.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ مُرْسَلًا أَیْضاً (5)
ص: 116
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).
******
ترجمه:
مرحوم کلینی روایت کرده است و در روایت دیگری آمده است: "اگر نتوانست یک شتر (قربانی) فراهم کند، باید شصت مسکین را اطعام کند و به هر مسکین یک مُدّ (مقدار مشخصی غذا) بدهد، و اگر نتوانست، باید هجده روز روزه بگیرد. و بر زن نیز همین حکم جاری است، اگر او را مجبور نکرده باشد."
(2) 5 بَابُ أَنَّ مَنْ جَامَعَ بَعْدَ التَّقْصِیرِ مُکْرِهاً لِلْمَرْأَةِ قَبْلَ تَقْصِیرِهَا لَزِمَهُ بَدَنَةٌ وَ کَذَا لَوْ جَامَعَ قَبْلَ تَقْصِیرِهِ وَ بَعْدَ تَقْصِیرِهَا
******
ترجمه:
17378- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ أَحَلَّ مِنْ إِحْرَامِهِ وَ لَمْ تُحِلَّ امْرَأَتُهُ فَوَقَعَ عَلَیْهَا قَالَ عَلَیْهَا بَدَنَةٌ یَغْرَمُهَا زَوْجُهَا.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
أَبِی بَصِیرٍخدمت حضرت صادق * عرض کردم مردی زودتر از همسرش ازاحرام خارج شده وبا او مجامعت کرده فرمودند : شوهرباید ازطرف همسرش یک شتر قربانی کند .
17379- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی (6) عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی لَمَّا قَضَیْتُ نُسُکِی لِلْعُمْرَةِ وَقَعْتُ عَلَی أَهْلِی وَ لَمْ أُقَصِّرْ فَقَالَ عَلَیْکَ بَدَنَةٌ الْحَدِیثَ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (7)
ص: 117
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْمُقْنِعِ مُرْسَلًا (1)
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).
******
ترجمه:
حلبی می گوید: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: "وقتی مناسک عمره ام را به پایان رساندم، با همسرم نزدیکی کردم و هنوز تقصیر (کوتاه کردن مو یا ناخن) نکرده بودم." امام فرمود: "بر تو واجب است که یک شتر قربانی کنی."
(3) 6 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا جَامَعَ بَعْدَ الْوُقُوفِ بِالْمَشْعَرِ عَامِداً عَالِماً لَزِمَهُ بَدَنَةٌ دُونَ الْحَجِّ مِنْ قَابِلٍ
******
ترجمه:
17380- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا وَقَعَ الرَّجُلُ بِامْرَأَتِهِ دُونَ مُزْدَلِفَةَ- أَوْ قَبْلَ أَنْ یَأْتِیَ مُزْدَلِفَةَ فَعَلَیْهِ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ.
******
ترجمه:
حضرت صادق * : اگرمردی نرسیده به مزدلفه با همسرش مجامعت کرد باید سال آینده حج انجام دهد .
17381- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع فِی حَدِیثٍ إِنْ جَامَعْتَ وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ قَبْلَ (6) أَنْ تَقِفَ بِالْمَشْعَرِ- فَعَلَیْکَ بَدَنَةٌ وَ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ وَ إِنْ جَامَعْتَ بَعْدَ وُقُوفِکَ بِالْمَشْعَرِ فَعَلَیْکَ بَدَنَةٌ وَ لَیْسَ عَلَیْکَ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (8).
******
ترجمه:
محمد بن علی بن حسین (شیخ صدوق) می گوید: امام صادق (علیه السلام) در حدیثی فرمود: "اگر در حال احرام قبل از اینکه در مشعر وقوف کنی، جماع کردی، بر تو واجب است که یک شتر قربانی کنی و سال آینده حج را دوباره انجام دهی. و اگر بعد از وقوف در مشعر جماع کردی، بر تو واجب است که یک شتر قربانی کنی، اما نیازی به انجام دوباره حج در سال آینده نیست."
ص: 118
(1) 7 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا جَامَعَ فِیمَا دُونَ الْفَرْجِ لَزِمَهُ بَدَنَةٌ دُونَ الْحَجِّ مِنْ قَابِلٍ وَ إِنْ أَکْرَهَ الْمَرْأَةَ لَزِمَهُ بَدَنَتَانِ وَ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ
******
ترجمه:
17382- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ مُحْرِمٍ (3) وَقَعَ عَلَی أَهْلِهِ فِیمَا دُونَ الْفَرْجِ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ وَ إِنْ کَانَتِ الْمَرْأَةُ تَابَعَتْهُ عَلَی الْجِمَاعِ فَعَلَیْهَا مِثْلُ مَا عَلَیْهِ وَ إِنْ کَانَ اسْتَکْرَهَهَا فَعَلَیْهِ بَدَنَتَانِ وَ عَلَیْهِ الْحَجُّ (4) مِنْ قَابِلٍ آخِرَ الْخَبَرِ.
******
ترجمه:
معاویه بن عمار می گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که در حال احرام با همسرش جماع کرده، اما نه از طریق دخول، پرسیدم. امام فرمود: "بر او واجب است که یک شتر قربانی کند و حج را در سال آینده دوباره انجام نمی دهد. و اگر زن نیز با او در این جماع همراهی کرده باشد، بر زن نیز همانند مرد واجب است. و اگر مرد زن را مجبور کرده باشد، بر مرد واجب است که دو شتر قربانی کند و حج را در سال آینده دوباره انجام دهد.
17383- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الْمُحْرِمِ یَقَعُ عَلَی أَهْلِهِ قَالَ إِنْ کَانَ أَفْضَی إِلَیْهَا فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ أَفْضَی إِلَیْهَا فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ الْحَدِیثَ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (6)
ص: 119
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی حَدِیثِ مَنْ عَبِثَ بِأَهْلِهِ حَتَّی یُمْنِیَ (1).
******
ترجمه:
معاویه بن عمار از امام صادق (علیه السلام) روایت می کند که در مورد مُحرمی که با همسرش جماع کرده است، امام فرمود: "اگر به مرحله دخول رسیده باشد، بر او واجب است که یک شتر قربانی کند و حج را در سال آینده دوباره انجام دهد. و اگر به مرحله دخول نرسیده باشد، بر او واجب است که یک شتر قربانی کند، اما نیازی به انجام حج در سال آینده ندارد.
(2) 8 بَابُ أَنَّ الْمُحِلَّ إِذَا جَامَعَ أَمَتَهُ الْمُحْرِمَةَ بِغَیْرِ إِذْنِهِ لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ فَإِنْ أَحْرَمَتْ بِإِذْنِهِ وَ جَامَعَهَا عَالِماً بِالتَّحْرِیمِ لَزِمَهُ بَدَنَةٌ أَوْ بَقَرَةٌ أَوْ شَاةٌ وَ إِنْ کَانَ مُعْسِراً فَشَاةٌ أَوْ صِیَامٌ أَوْ صَدَقَةٌ
******
ترجمه:
17384- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ وَهْبِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ کَانَتْ مَعَهُ أُمُّ وَلَدٍ لَهُ فَأَحْرَمَتْ قَبْلَ سَیِّدِهَا أَ لَهُ أَنْ یَنْقُضَ إِحْرَامَهَا وَ یَطَأَهَا قَبْلَ أَنْ یُحْرِمَ قَالَ نَعَمْ.
******
ترجمه:
وهب بن عبد ربه از امام صادق (علیه السلام) روایت می کند که درباره مردی که با او کنیزی(ام ولد) بوده و آن کنیز قبل از اربابش مُحرم شده است، پرسید: "آیا او می تواند احرام او را باطل کند و قبل از اینکه خودش (ارباب) مُحرم شود با او جماع کند؟" امام فرمود: "بله."
17385- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ صَبَّاحٍ الْحَذَّاءِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع أَخْبِرْنِی عَنْ رَجُلٍ مُحِلٍّ وَقَعَ عَلَی أَمَةٍ لَهُ مُحْرِمَةٍ قَالَ مُوسِراً أَوْ مُعْسِراً قُلْتُ أَجِبْنِی فِیهِمَا قَالَ هُوَ أَمَرَهَا بِالْإِحْرَامِ أَوْ لَمْ یَأْمُرْهَا أَوْ أَحْرَمَتْ مِنْ قِبَلِ نَفْسِهَا قُلْتُ أَجِبْنِی فِیهِمَا فَقَالَ إِنْ کَانَ مُوسِراً وَ کَانَ عَالِماً أَنَّهُ لَا یَنْبَغِی لَهُ وَ کَانَ هُوَ الَّذِی أَمَرَهَا بِالْإِحْرَامِ فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ إِنْ شَاءَ بَقَرَةٌ وَ إِنْ شَاءَ شَاةٌ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ أَمَرَهَا بِالْإِحْرَامِ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ مُوسِراً کَانَ أَوْ مُعْسِراً وَ إِنْ کَانَ أَمَرَهَا وَ هُوَ مُعْسِرٌ فَعَلَیْهِ دَمُ شَاةٍ أَوْ صِیَامٌ.
ص: 120
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (1)
وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ أَبِی سُمَیْنَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ (2) عَنْ صَبَّاحٍ الْحَذَّاءِ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ أَوْ صِیَامٌ أَوْ صَدَقَةٌ (3)
******
ترجمه:
اسحاق بن عمار می گوید: به امام موسی کاظم (علیه السلام) گفتم: "مرا درباره مردی که محرم نیست و با کنیزش که در حال احرام است، جماع کرده است، آگاه کن." امام فرمود: "آیا آن مرد توانگر است یا ناتوان؟" گفتم: "در هر دو حالت پاسخ دهید." امام فرمود: "آیا او به کنیزش دستور داده که مُحرم شود یا دستور نداده، یا اینکه او خودش به اختیار خود مُحرم شده است؟" گفتم: "در هر دو حالت پاسخ دهید." امام فرمود: "اگر آن مرد توانگر باشد و بداند که این کار برای او جایز نیست و او به کنیزش دستور داده که مُحرم شود، بر او واجب است که یک شتر قربانی کند و اگر بخواهد یک گاو یا یک گوسفند (هم می تواند قربانی کند). اما اگر او به کنیز دستور احرام نداده باشد، چیزی بر او واجب نیست، چه توانگر باشد چه ناتوان. و اگر او به کنیز دستور داده و ناتوان است، بر او واجب است که یا یک گوسفند قربانی کند یا روزه بگیرد."
17386- 3- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ ضُرَیْسٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ أَمَرَ جَارِیَتَهُ أَنْ تُحْرِمَ مِنَ الْوَقْتِ فَأَحْرَمَتْ وَ لَمْ یَکُنْ هُوَ أَحْرَمَ فَغَشِیَهَا بَعْدَ مَا أَحْرَمَتْ قَالَ یَأْمُرُهَا فَتَغْتَسِلُ ثُمَّ تُحْرِمُ وَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.
أَقُولُ: حَمَلَهَا الشَّیْخُ عَلَی أَنَّهَا لَمْ تَکُنْ لَبَّتْ بَعْدُ لِمَا تَقَدَّمَ (5) وَ یَحْتَمِلُ الْحَمْلُ عَلَی عَدَمِ عِلْمِهِ بِأَنَّهَا أَحْرَمَتْ وَ عَلَی أَنَّهُ أَمَرَهَا بِالْإِحْرَامِ فِی وَقْتٍ فَأَحْرَمَتْ قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
ضریس می گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی پرسیدم که به کنیزش دستور داده بود که از میقات احرام ببندد و او احرام بست، در حالی که خود مرد هنوز احرام نبسته بود. سپس مرد پس از احرام بستن کنیز، با او جماع کرد. امام فرمود: "به او دستور می دهد که غسل کند و سپس دوباره احرام ببندد و چیزی بر او (مرد) واجب نیست."
می گویم: مرحوم شیخ این روایت را حمل کرده است بر اینکه کنیز هنوز تلبيه (لبیک گفتن) نکرده بوده، چنانکه قبلاً بیان شد، و احتمال دیگر این است که مرد نمی دانسته کنیز احرام بسته یا اینکه به او دستور داده که در زمان مشخصی احرام ببندد و او قبل ازآن زمان احرام بسته است.
(6) 9 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا جَامَعَ بَعْدَ الْوُقُوفِ بِالْمَشْعَرِ قَبْلَ طَوَافِ الزِّیَارَةِ لَمْ یَفْسُدْ حَجُّهُ وَ لَزِمَهُ جَزُورٌ فَإِنْ عَجَزَ فَبَقَرَةٌ أَوْ شَاةٌ
******
ترجمه:
17387- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ
ص: 121
ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُتَمَتِّعٍ وَقَعَ عَلَی أَهْلِهِ وَ لَمْ یَزُرْ قَالَ یَنْحَرُ جَزُوراً وَ قَدْ خَشِیتُ أَنْ یَکُونَ قَدْ ثَلَمَ حَجَّهُ إِنْ کَانَ عَالِماً وَ إِنْ کَانَ جَاهِلًا فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ (1) وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ وَقَعَ عَلَی امْرَأَتِهِ قَبْلَ أَنْ یَطُوفَ طَوَافَ النِّسَاءِ قَالَ عَلَیْهِ جَزُورٌ سَمِینَةٌ وَ إِنْ کَانَ جَاهِلًا فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
معاویه بن عمار می گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره کسی که به حج تمتع مشرف شده و با همسرش جماع کرده، در حالی که هنوز زیارت (طواف) نکرده است، پرسیدم. امام فرمود: "او باید یک شتر قربانی کند و من می ترسم که حج او خدشه دار شده باشد، اگر این کار را با آگاهی انجام داده است. و اگر جاهل بوده (و نمی دانسته که نباید این کار را انجام دهد)، بر او چیزی واجب نیست." سپس از ایشان درباره مردی که قبل از طواف نساء با همسرش جماع کرده، پرسیدم. امام فرمود: "باید یک شتر چاق قربانی کند و اگر جاهل بوده، بر او چیزی واجب نیست."
17388- 2- (2) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عِیصِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ وَاقَعَ أَهْلَهُ حِینَ ضَحَّی قَبْلَ أَنْ یَزُورَ الْبَیْتَ قَالَ یُهَرِیقُ دَماً.
******
ترجمه:
عِیصِ بْنِ قَاسِمِ : ازحضرت صادق * سوال کردم مردی بعد ازقربانی وقبل اززیارت خانه خدا با همسرش جماع کرده فرمودند : باید یک قربانی بدهد .
17389- 3- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْقَمَّاطِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ وَقَعَ عَلَی أَهْلِهِ یَوْمَ النَّحْرِ قَبْلَ أَنْ یَزُورَ قَالَ إِنْ کَانَ وَقَعَ عَلَیْهَا بِشَهْوَةٍ (4) فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ إِنْ کَانَ غَیْرُ ذَلِکَ فَبَقَرَةٌ قُلْتُ أَوْ شَاةٌ قَالَ أَوْ شَاةٌ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (5)
وَ کَذَا الْحَدِیثَانِ قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
ابوخَالِدٍ الْقَمَّاطِ ازحضرت صادق * سوال کردم مردی بعد ازقربانی وقبل اززیارت خانه خدا با همسرش جماع کرده فرمودند : اگردرحد دخول بوده باید یک شترقربانی کند واگرکمتربوده باید یک گاوقربانی کند گفتم یا یک گوسفند فرمودند : یک گوسفند .
ص: 122
(1) 10 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا جَامَعَ بَعْدَ الْوُقُوفِ وَ طَوَافِ الْحَجِّ قَبْلَ طَوَافِ النِّسَاءِ لَمْ یَبْطُلْ حَجُّهُ وَ لَزِمَهُ بَدَنَةٌ إِنْ کَانَ مُوسِراً وَ بَقَرَةٌ إِنْ کَانَ مُتَوَسِّطاً وَ شَاةٌ إِنْ کَانَ مُعْسِراً وَ إِنْ کَانَ جَاهِلًا لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ
******
ترجمه:
17390- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ خَالِدٍ بَیَّاعِ الْقَلَانِسِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ أَتَی أَهْلَهُ وَ عَلَیْهِ طَوَافُ النِّسَاءِ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ ثُمَّ جَاءَهُ آخَرُ (3) فَقَالَ عَلَیْکَ بَقَرَةٌ ثُمَّ جَاءَهُ آخَرُ (4) فَقَالَ عَلَیْکَ شَاةٌ (5) فَقُلْتُ بَعْدَ مَا قَامُوا أَصْلَحَکَ اللَّهُ کَیْفَ قُلْتَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ فَقَالَ أَنْتَ مُوسِرٌ وَ عَلَیْکَ بَدَنَةٌ وَ عَلَی الْوَسَطِ بَقَرَةٌ وَ عَلَی الْفَقِیرِ شَاةٌ.
******
ترجمه:
ازخالد بَیَّاعِ الْقَلَانِسِ نقل شده که گفت: از امام ابا عبدالله (علیه السلام) درباره مردی که به خانواده اش (همسرش) نزدیک شد در حالی که هنوز طواف نساء بر عهده اش باقی مانده بود، پرسیدم. ایشان فرمودند: بر او واجب است که شتری قربانی کند. سپس فرد دیگری آمد و همین مسئله را پرسید، امام فرمودند: بر تو گاوی واجب است. سپس فرد دیگری آمد و همان سؤال را پرسید، امام فرمودند: بر تو گوسفندی واجب است. پس از آن که آن ها رفتند، گفتم: خداوند شما را سلامت بدارد، چرا در مورد اول گفتید شتر، و ایشان فرمودند: اگر تو توانگر (ثروتمند) باشی، بر تو شتری واجب است، و برای شخص متوسط الحال گاوی و برای فقیر گوسفندی واجب است.
17391- 2- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَرَّازِ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ مُحْرِزٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ وَقَعَ عَلَی أَهْلِهِ قَبْلَ أَنْ یَطُوفَ طَوَافَ النِّسَاءِ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ فَخَرَجْتُ إِلَی أَصْحَابِنَا فَأَخْبَرْتُهُمْ فَقَالُوا اتَّقَاکَ هَذَا مُیَسِّرٌ قَدْ سَأَلَهُ عَنْ مِثْلِ مَا سَأَلْتَ فَقَالَ لَهُ عَلَیْکَ بَدَنَةٌ قَالَ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی أَخْبَرْتُ أَصْحَابَنَا بِمَا أَجَبْتَنِی فَقَالُوا اتَّقَاکَ هَذَا مُیَسِّرٌ قَدْ سَأَلَهُ عَمَّا سَأَلْتَ فَقَالَ لَهُ عَلَیْکَ بَدَنَةٌ فَقَالَ إِنَّ ذَلِکَ کَانَ بَلَغَهُ فَهَلْ بَلَغَکَ قُلْتُ لَا قَالَ لَیْسَ عَلَیْکَ شَیْ ءٌ.
ص: 123
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
از سلمه بن محرز نقل شده که گفت: از امام ابا عبدالله (علیه السلام) درباره مردی پرسیدم که قبل از اینکه طواف نساء را انجام دهد، با همسرش نزدیکی کرده است. امام فرمودند: چیزی (کفاره یا وظیفه ای) بر او نیست. پس از آن به سوی اصحابمان رفتم و آنان را از پاسخی که از امام گرفته بودم، مطلع کردم. آنان گفتند: این موضوع را از تو مخفی کرده است. میسر از او همین سؤال را پرسید و امام به او فرمود: بر تو واجب است شتری قربانی کنی. پس دوباره نزد امام بازگشتم و گفتم: فدایت شوم، من پاسخی که به من دادید را به اصحابمان گفتم و آنان گفتند که شما از من چیزی را مخفی کردید. میسر همین سؤال را پرسید و شما به او فرمودید: بر تو واجب است شتری قربانی کنی. امام فرمودند: آن (حکم شتر) به او (میسر) رسیده بود، آیا این موضوع (یعنی وجوب شتر) به تو هم رسیده بود؟ من گفتم: خیر. امام فرمودند: پس چیزی (کفاره یا وظیفه ای) بر تو نیست.
17392- 3- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ وَقَعَ عَلَی امْرَأَتِهِ قَبْلَ أَنْ یَطُوفَ طَوَافَ النِّسَاءِ قَالَ عَلَیْهِ جَزُورٌ سَمِینَةٌ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
زراره : ازحضرت باقر* سوال کردم مردی قبل از طواف نساء با همسرش مجامعت کرده حضرت فرمودند : باید یک شتر چاق قربانی کند ...
17393- 4- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ وَهْبٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ أَتَی امْرَأَتَهُ (4) مُتَعَمِّداً وَ لَمْ یَطُفْ طَوَافَ النِّسَاءِ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ هِیَ تُجْزِی عَنْهُمَا.
أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی کَوْنِهَا قَدْ طَافَتْ طَوَافَ النِّسَاءِ أَوْ عَلَی کَوْنِهَا جَاهِلَةً وَ الْإِجْزَاءُ مَجَازٌ بِالنِّسْبَةِ إِلَیْهَا لِمَا تَقَدَّمَ (5).
******
ترجمه:
أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : ازحضرت صادق* سوال کردم مردی قبل از طواف نساء با همسرش مجامعت کرده حضرت فرمودند : باید یک شتر قربانی کند وبرای هردوی آنها کفایت می کند .
17394- 5- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ قَالَ حَدَّثَنِی سَلَمَةُ بْنُ مُحْرِزٍ أَنَّهُ کَانَ تَمَتَّعَ حَتَّی إِذَا کَانَ یَوْمُ النَّحْرِ طَافَ بِالْبَیْتِ وَ بِالصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ- ثُمَّ رَجَعَ إِلَی مِنًی وَ لَمْ یَطُفْ طَوَافَ النِّسَاءِ فَوَقَعَ عَلَی أَهْلِهِ فَذَکَرَهُ لِأَصْحَابِهِ فَقَالُوا فُلَانٌ قَدْ فَعَلَ مِثْلَ ذَلِکَ فَسَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَأَمَرَهُ أَنْ یَنْحَرَ بَدَنَةً قَالَ سَلَمَةُ فَذَهَبْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَسَأَلْتُهُ فَقَالَ لَیْسَ عَلَیْکَ شَیْ ءٌ فَرَجَعْتُ إِلَی أَصْحَابِی فَأَخْبَرْتُهُمْ بِمَا قَالَ لِی قَالَ فَقَالُوا اتَّقَاکَ وَ أَعْطَاکَ مِنْ عَیْنٍ کَدِرَةٍ فَرَجَعْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْتُ إِنِّی لَقِیتُ أَصْحَابِی فَقَالُوا اتَّقَاکَ وَ قَدْ فَعَلَ
ص: 124
فُلَانٌ مِثْلَ مَا فَعَلْتَ فَأَمَرَهُ أَنْ یَنْحَرَ بَدَنَةً فَقَالَ صَدَقُوا مَا اتَّقَیْتُکَ وَ لَکِنْ فُلَانٌ فَعَلَهُ مُتَعَمِّداً وَ هُوَ یَعْلَمُ وَ أَنْتَ فَعَلْتَهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ فَهَلْ کَانَ بَلَغَکَ ذَلِکَ قَالَ قُلْتُ: لَا وَ اللَّهِ مَا کَانَ بَلَغَنِی فَقَالَ لَیْسَ عَلَیْکَ شَیْ ءٌ.
******
ترجمه:
سلمه بن محرز گفت که او تمتع انجام داد تا اینکه روز عید قربان رسید. او طواف خانه و صفا و مروه را انجام داد، سپس به منا بازگشت و طواف نساء را انجام نداد. او با همسر خود نزدیکی کرد و این موضوع را به یاران خود گفت. آنها گفتند که فلانی نیز چنین کاری انجام داده است. او از امام صادق (علیه السلام) سؤال کرد و ایشان او را دستور داد که شتری قربانی کند. سلمه گفت: «من نزد امام صادق (علیه السلام) رفتم و از ایشان سؤال کردم. ایشان فرمودند که بر تو چیزی (یعنی کفاره ای) واجب نیست.» من به سوی یارانم برگشتم و به آنها گفتم که امام صادق (علیه السلام) به من چه گفته است. آنها گفتند: «او تو را از آنچه که باید، محافظت کرده و به تو از چشمه ای گل آلود آب داده است.» (یعنی اینکه تو را از انجام کفاره دور کرده است.) من دوباره نزد امام صادق (علیه السلام) برگشتم و گفتم: «من با یارانم ملاقات کردم و آنها گفتند که تو از آنچه که باید، پرهیز کرده ای و فلانی نیز کاری مشابه آنچه تو انجام داده ای انجام داده و او را دستور داده اند که شتری قربانی کند.» امام صادق (علیه السلام) فرمود: «آنان راست گفتند، من تو را از چیزی محافظت نکرده ام، اما فلانی به عمد و با علم به موضوع، آن کار را انجام داده و تو بدون اینکه بدانی، آن را انجام داده ای. آیا این موضوع به تو رسیده بود؟» گفتم: «نه، به خدا قسم که این موضوع به من نرسیده بود.» امام صادق (علیه السلام) فرمود: «بر تو چیزی (کفاره ای) واجب نیست.»
17395- 6- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْمُقْنِعِ قَالَ رُوِیَ إِذَا وَقَعَ الرَّجُلُ بِالْمَرْأَةِ (2) وَ قَدْ طَافَ بِالْبَیْتِ وَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ- طَوَافاً وَاحِداً لِلْحَجِّ مَا عَلَیْهِ قَالَ یُهَرِیقُ دَمَ جَزُورٍ أَوْ بَقَرَةٍ أَوْ شَاةٍ.
******
ترجمه:
محمد بن علی بن الحسین (شیخ صدوق) در کتاب "المقنع" گفته است: روایت شده است که اگر مردی با زنی نزدیکی کند و او طواف خانه (کعبه) و صفا و مروه را به عنوان یک طواف برای حج انجام داده باشد، بر او چه چیزی واجب است؟ گفته شده: باید خون شتری یا گاوی یا گوسفندی را بریزد (قربانی کند).
17396- 7- (3) عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُ أَبِی جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع عَنْ رَجُلٍ وَاقَعَ امْرَأَتَهُ قَبْلَ طَوَافِ النِّسَاءِ مُتَعَمِّداً مَا عَلَیْهِ قَالَ یَطُوفُ وَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ (4).
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ (5)
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ (6).
******
ترجمه:
عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ: ازحضرت کاظم* سوال کردم مردی قبل از طواف نساء با همسرش مجامعت کرده چه کفاره ای بعهده اوست ؟ حضرت فرمودند : باید طواف کند و یک شتر قربانی کند .
ص: 125
17397- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ کَانَ عَلَیْهِ طَوَافُ النِّسَاءِ وَحْدَهُ فَطَافَ مِنْهُ خَمْسَةَ أَشْوَاطٍ ثُمَّ غَمَزَهُ بَطْنُهُ فَخَافَ أَنْ یَبْدُرَهُ فَخَرَجَ إِلَی مَنْزِلِهِ فَنَقَضَ (3) ثُمَّ غَشِیَ جَارِیَتَهُ قَالَ یَغْتَسِلُ ثُمَّ یَرْجِعُ فَیَطُوفُ بِالْبَیْتِ طَوَافَیْنِ تَمَامَ مَا کَانَ قَدْ بَقِیَ عَلَیْهِ مِنْ طَوَافِهِ وَ یَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ لَا یَعُودُ وَ إِنْ کَانَ طَافَ طَوَافَ النِّسَاءِ فَطَافَ مِنْهُ ثَلَاثَةَ أَشْوَاطٍ ثُمَّ خَرَجَ فَغَشِیَ فَقَدْ أَفْسَدَ حَجَّهُ وَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ یَغْتَسِلُ ثُمَّ یَعُودُ فَیَطُوفُ أُسْبُوعاً.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ وَ لَا یَعُودُ (4)
******
ترجمه:
از حمران بن أعین از امام باقر (علیه السلام) روایت شده که او گفت: از ایشان درباره مردی پرسیدم که فقط طواف نساء بر عهده اش باقی مانده بود و پنج شوط (دور) از آن را انجام داد، سپس شکمش به او فشار آورد و ترسید که پیشامدی رخ دهد، پس به منزلش رفت و قضای حاجت کرد، سپس با کنیزش نزدیکی کرد. امام (علیه السلام) فرمود: باید غسل کند، سپس بازگردد و دو طواف به جا آورد تا طوافش کامل شود و از خداوند طلب آمرزش کند و دیگر این کار را تکرار نکند. اما اگر در طواف نساء سه شوط از آن را انجام داده و سپس خارج شده و نزدیکی کرده باشد، حج او فاسد شده و بر او قربانی شتری (بدنه) واجب است. باید غسل کند و سپس بازگردد و یک هفته (یعنی هفت دور) طواف کند.
17398- 2- (5) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ الْعَبْدِیِّ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ طَافَ بِالْبَیْتِ- أُسْبُوعاً طَوَافَ الْفَرِیضَةِ ثُمَّ سَعَی بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ أَرْبَعَةَ أَشْوَاطٍ ثُمَّ غَمَزَهُ بَطْنُهُ فَخَرَجَ فَقَضَی حَاجَتَهُ ثُمَّ غَشِیَ أَهْلَهُ قَالَ یَغْتَسِلُ ثُمَّ یَعُودُ وَ یَطُوفُ ثَلَاثَةَ أَشْوَاطٍ وَ یَسْتَغْفِرُ رَبَّهُ وَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ قُلْتُ فَإِنْ کَانَ طَافَ بِالْبَیْتِ طَوَافَ الْفَرِیضَةِ فَطَافَ أَرْبَعَةَ أَشْوَاطٍ ثُمَّ غَمَزَهُ بَطْنُهُ فَخَرَجَ فَقَضَی حَاجَتَهُ فَغَشِیَ أَهْلَهُ فَقَالَ أَفْسَدَ حَجَّهُ وَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ
ص: 126
وَ یَغْتَسِلُ ثُمَّ یَرْجِعُ فَیَطُوفُ أُسْبُوعاً ثُمَّ یَسْعَی وَ یَسْتَغْفِرُ رَبَّهُ قُلْتُ کَیْفَ لَمْ تَجْعَلْ عَلَیْهِ حِینَ غَشِیَ أَهْلَهُ قَبْلَ أَنْ یَفْرُغَ مِنْ سَعْیِهِ کَمَا جَعَلْتَ عَلَیْهِ هَدْیاً حِینَ غَشِیَ أَهْلَهُ قَبْلَ أَنْ یَفْرُغَ مِنْ طَوَافِهِ قَالَ إِنَّ الطَّوَافَ فَرِیضَةٌ وَ فِیهِ صَلَاةٌ وَ السَّعْیَ سُنَّةٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قُلْتُ أَ لَیْسَ اللَّهُ یَقُولُ إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ (1) قَالَ بَلَی وَ لَکِنْ قَدْ قَالَ فِیهَا وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اللَّهَ شاکِرٌ عَلِیمٌ (2) فَلَوْ کَانَ السَّعْیُ فَرِیضَةً لَمْ یَقُلْ وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ وَ أَسْقَطَ قَوْلَهُ وَ یَغْتَسِلُ (3).
وَ الَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ الشَّیْخُ الْمُرَادُ أَنَّهُ قَطَعَ السَّعْیَ عَلَی أَنَّهُ تَامٌّ فَطَافَ طَوَافَ النِّسَاءِ ثُمَّ ذَکَرَ حِینَئِذٍ فَلَا تَلْزَمُهُ الْکَفَّارَةُ وَ مَتَی لَمْ یَکُنْ طَافَ طَوَافَ النِّسَاءِ تَلْزَمُهُ الْکَفَّارَةُ قَالَ وَ قَوْلُهُ إِنَّ السَّعْیَ سُنَّةٌ مَعْنَاهُ أَنَّ وُجُوبَهُ عُرِفَ مِنْ جِهَةِ السُّنَّةِ دُونَ ظَاهِرِ الْقُرْآنِ أَقُولُ: وَ یَنْبَغِی أَنْ یُحْمَلَ فَسَادُ الْحَجِّ عَلَی صُورَةِ تَقْدِیمِ الطَّوَافِ عَلَی الْمَوْقِفَیْنِ لِمَا تَقَدَّمَ (4) أَوْ عَلَی کَوْنِ الْإِفْسَادِ مَجَازاً بِمَعْنَی فَوْتِ مُعْظَمِ الثَّوَابِ.
******
ترجمه:
عبید بن زراره روایت کرده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی پرسیدم که طواف فریضه (واجب) را به جا آورده و سپس چهار شوط (دور) بین صفا و مروه انجام داده بود، سپس شکمش به او فشار آورد، پس بیرون رفت و قضای حاجت کرد و سپس با همسرش نزدیکی کرد. امام (علیه السلام) فرمود: باید غسل کند و سپس بازگردد و سه شوط باقی مانده را طواف کند و از خداوند طلب آمرزش کند و چیزی بر او واجب نیست. گفتم: اگر طواف فریضه (واجب) را انجام داده و چهار شوط از آن را طواف کرده و سپس شکمش به او فشار آورد و بیرون رفت و قضای حاجت کرد و سپس با همسرش نزدیکی کرد، امام (علیه السلام) فرمود: حج او فاسد شده و باید یک شتر قربانی کند. باید غسل کند و سپس بازگردد و یک هفته (یعنی هفت دور) طواف کند و سپس سعی انجام دهد و از خداوند طلب آمرزش کند.
گفتم: چرا وقتی که او با همسرش نزدیکی کرد پیش از اینکه سعی خود را به پایان برساند، برای او کفاره ای قرار ندادی، همان طور که وقتی او پیش از اتمام طوافش با همسرش نزدیکی کرد، هدی (قربانی) قرار دادی؟ امام (علیه السلام) فرمود: طواف واجب است و در آن نماز وجود دارد، اما سعی سنتی است از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله). گفتم: آیا خداوند نمی فرماید: "بی گمان صفا و مروه از شعائر خداوند هستند" (آیه 158 سوره بقره)؟ امام (علیه السلام) فرمود: بله، اما خداوند درباره سعی فرموده است: "هر که با میل و رغبت کار نیکی انجام دهد، خداوند شکرگزار و داناست" (ادامه آیه 158 سوره بقره). پس اگر سعی واجب بود، نمی فرمود "هر که با میل و رغبت کار نیکی انجام دهد".مرحوم شیخ گفته است که اگر کسی سعی را به این گمان که کامل شده است، قطع کند و سپس طواف نساء را انجام دهد و بعداً متوجه شود، کفاره بر او واجب نیست. اما اگر طواف نساء را انجام نداده باشد، کفاره بر او واجب می شود. او (مرحوم شیخ) گفته است: اینکه گفته شده سعی سنت است، به این معناست که وجوب آن از طریق سنت شناخته شده است نه از ظاهر قرآن.
می گویم:
باید فساد حج را بر این صورت حمل کرد که طواف قبل از دو وقوف (عرفات و مشعر) انجام شده باشد، به دلیل آنچه که پیش تر ذکر شد، یا اینکه فساد به معنای مجازی آن یعنی از دست دادن اکثر ثواب باشد.
ص: 127
(1) 12 بَابُ بُطْلَانِ الْعُمْرَةِ الْمُفْرَدَةِ بِالْجِمَاعِ قَبْلَ السَّعْیِ فَیَلْزَمُهُ بَدَنَةٌ وَ قَضَاءُ الْعُمْرَةِ وَ یُسْتَحَبُّ کَوْنُهُ فِی الشَّهْرِ الدَّاخِلِ وَ حُکْمِ مَنْ ظَنَّ تَمَامَ السَّعْیِ فَقَصَّرَ وَ جَامَعَ ثُمَّ ذَکَرَ النُّقْصَانَ
******
ترجمه:
17399- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ الْعِجْلِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ اعْتَمَرَ عُمْرَةً مُفْرَدَةً فَغَشِیَ أَهْلَهُ قَبْلَ أَنْ یَفْرُغَ مِنْ طَوَافِهِ وَ سَعْیِهِ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ لِفَسَادِ عُمْرَتِهِ وَ عَلَیْهِ أَنْ یُقِیمَ إِلَی الشَّهْرِ الْآخَرِ فَیَخْرُجَ إِلَی بَعْضِ الْمَوَاقِیتِ فَیُحْرِمَ بِعُمْرَةٍ.
******
ترجمه:
برید بن معاویه عجلی روایت کرده است که گفت: از امام باقر (علیه السلام) درباره مردی پرسیدم که عمره مفرده انجام داده و قبل از اینکه طواف و سعی خود را به پایان برساند با همسرش نزدیکی کرده است. امام (علیه السلام) فرمود: بر او واجب است که یک شتر قربانی کند به دلیل فساد عمره اش، و بر او واجب است که تا ماه بعد در مکه بماند و سپس به یکی از میقات ها برود و برای انجام عمره دیگری محرم شود.
17400- 2- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الرَّجُلِ یَعْتَمِرُ عُمْرَةً مُفْرَدَةً ثُمَّ یَطُوفُ بِالْبَیْتِ طَوَافَ الْفَرِیضَةِ ثُمَّ یَغْشَی أَهْلَهُ قَبْلَ أَنْ یَسْعَی بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ- قَالَ قَدْ أَفْسَدَ عُمْرَتَهُ وَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ عَلَیْهِ أَنْ یُقِیمَ (4) بِمَکَّةَ (5) حَتَّی یَخْرُجَ الشَّهْرُ الَّذِی اعْتَمَرَ فِیهِ ثُمَّ یَخْرُجَ إِلَی الْوَقْتِ الَّذِی وَقَّتَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص لِأَهْلِهِ (6) فَیُحْرِمَ مِنْهُ (7) وَ یَعْتَمِرَ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ (8)
ص: 128
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
مسمع از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که درباره مردی که عمره مفرده انجام می دهد و سپس طواف فریضه (طواف واجب) را انجام می دهد و قبل از اینکه سعی بین صفا و مروه را به جا آورد، با همسرش نزدیکی می کند، امام (علیه السلام) فرمود: او عمره اش را فاسد کرده و باید یک شتر قربانی کند. همچنین باید در مکه بماند تا ماهی که در آن عمره انجام داده، به پایان برسد. سپس به میقاتی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برای اهل آن تعیین کرده، برود و از آنجا محرم شود و عمره دیگری انجام دهد.
17401- 3- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ (3) عَنْ بُرَیْدٍ الْعِجْلِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ یَخْرُجُ إِلَی بَعْضِ الْمَوَاقِیتِ فَیُحْرِمُ مِنْهُ وَ یَعْتَمِرُ.
******
ترجمه:
بُرَیْدٍ عِجْلِیِّ ازحضرت باقر* نقل کرده که فرمودند : به یکی ازمیقاتها برود ومحرم شده وعمره انجام دهد .
17402- 4- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَلِیٍّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی رَجُلٍ اعْتَمَرَ عُمْرَةً مُفْرَدَةً وَ وَطِئَ أَهْلَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَبْلَ أَنْ یَفْرُغَ مِنْ طَوَافِهِ وَ سَعْیِهِ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ لِفَسَادِ عُمْرَتِهِ وَ عَلَیْهِ أَنْ یُقِیمَ بِمَکَّةَ حَتَّی یَدْخُلَ شَهْرٌ آخَرُ فَیَخْرُجَ إِلَی بَعْضِ الْمَوَاقِیتِ فَیُحْرِمَ مِنْهُ ثُمَّ یَعْتَمِرَ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی الْحُکْمِ الْأَخِیرِ فِی أَحَادِیثِ السَّعْیِ (5).
******
ترجمه:
أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَلِیٍّ روایت کرده است که گفت: از امام باقر (علیه السلام) درباره مردی پرسیدم که عمره مفرده انجام داده و قبل از اینکه طواف و سعی خود را به پایان برساند با همسرش نزدیکی کرده است. امام (علیه السلام) فرمود: بر او واجب است که یک شتر قربانی کند به دلیل فساد عمره اش، و بر او واجب است که تا ماه بعد در مکه بماند و سپس به یکی از میقات ها برود و برای انجام عمره دیگری محرم شود.
(6) 13 بَابُ أَنَّ مَنْ قَبَّلَ بَعْدَ طَوَافِ الْعُمْرَةِ وَ سَعْیِهَا قَبْلَ تَقْصِیرِهَا لَزِمَهُ دَمُ شَاةٍ فَإِنْ جَامَعَ لَزِمَهُ بَدَنَةٌ لِلْمُوسِرِ وَ بَقَرَةٌ لِلْمُتَوَسِّطِ وَ شَاةٌ لِلْمُعْسِرِ
******
ترجمه:
17403- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ أَنَّهُ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُتَمَتِّعٍ طَافَ بِالْبَیْتِ وَ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ وَ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ قَبْلَ أَنْ یُقَصِّرَ
ص: 129
مِنْ رَأْسِهِ قَالَ عَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ إِنْ کَانَ الْجِمَاعُ فَعَلَیْهِ جَزُورٌ أَوْ بَقَرَةٌ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ نَحْوَهُ (1).
******
ترجمه:
حلبی روایت کرده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره کسی که تمتع انجام داده و طواف خانه (کعبه) و سعی بین صفا و مروه را به جا آورده و قبل از اینکه از موی سر خود کوتاه کند (تقصر انجام دهد)، همسرش را بوسیده است، پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود: بر او واجب است که یک قربانی بدهد (خونی بریزد). و اگر جماع کرده باشد، باید یک شتر یا گاو قربانی کند.
17404- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیٍّ عَنْهُمَا یَعْنِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ وَ دُرُسْتَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُتَمَتِّعٍ وَقَعَ عَلَی امْرَأَتِهِ قَبْلَ أَنْ یُقَصِّرَ قَالَ یَنْحَرُ جَزُوراً وَ قَدْ خَشِیتُ أَنْ یَکُونَ قَدْ ثَلَمَ حَجَّهُ.
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیٍّ عَنْهُمَا عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (3) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
حلبی روایت کرده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره کسی که تمتع انجام داده و طواف خانه (کعبه) و سعی بین صفا و مروه را به جا آورده و قبل از اینکه از موی سر خود کوتاه کند (تقصر انجام دهد) با همسرش جماع کرده است، پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود: بر او واجب است که یک شترقربانی بدهد (خونی بریزد). ونگرانم که حج خود باطل کرده باشد .(اگر او به عمد و با علم این کار را انجام داده باشد،)
17405- 3- (5) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیٍّ عَنْهُمَا عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ مُتَمَتِّعٌ وَقَعَ عَلَی امْرَأَتِهِ قَبْلَ أَنْ یُقَصِّرَ فَقَالَ عَلَیْهِ دَمُ شَاةٍ.
******
ترجمه:
ابْنِ مُسْکَانَ خدمت حضرت صادق * عرض کردم عمره گذارقبل از تقصیربا همسرش مجامعت کرده فرمودند : باید یک گوسفند قربانی کند .
17406- 4- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع
ص: 130
عَنْ مُتَمَتِّعٍ وَقَعَ عَلَی امْرَأَتِهِ وَ لَمْ یُقَصِّرْ قَالَ یَنْحَرُ جَزُوراً وَ قَدْ خَشِیتُ أَنْ یَکُونَ قَدْ ثَلَمَ حَجَّهُ إِنْ کَانَ عَالِماً وَ إِنْ کَانَ جَاهِلًا فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
معاویه بن عمار روایت کرده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره کسی که تمتع انجام داده و با همسرش نزدیکی کرده است در حالی که هنوز تقصیر (کوتاه کردن موی سر) نکرده بود، پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود: باید یک شتر قربانی کند. و من ترسیدم که اگر او به عمد و با علم این کار را انجام داده باشد، حجش را باطل کرده باشد؛ اما اگر جاهل بوده (نمی دانسته)، چیزی بر او واجب نیست.
17407- 5- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عِمْرَانَ الْحَلَبِیِّ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ طَافَ بِالْبَیْتِ- وَ بِالصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ وَ قَدْ تَمَتَّعَ ثُمَّ عَجَّلَ فَقَبَّلَ امْرَأَتَهُ قَبْلَ أَنْ یُقَصِّرَ مِنْ رَأْسِهِ قَالَ عَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ إِنْ جَامَعَ فَعَلَیْهِ جَزُورٌ أَوْ بَقَرَةٌ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ (4) عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ (5)
أَقُولُ: قَدْ عَرَفْتَ وَجْهَ الْجَمْعِ وَ یَحْتَمِلُ التَّخْیِیرُ وَ التَّفْصِیلُ أَحْوَطُ وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).
******
ترجمه:
حلبی روایت کرده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره کسی که تمتع انجام داده و طواف خانه (کعبه) و سعی بین صفا و مروه را به جا آورده و قبل از اینکه از موی سر خود کوتاه کند (تقصر انجام دهد)، همسرش را بوسیده است، پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود: بر او واجب است که یک قربانی بدهد (خونی بریزد). و اگر جماع کرده باشد، باید یک شتر یا گاو قربانی کند.
(8) 14 بَابُ أَنَّ مَنْ لَاعَبَ أَهْلَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ حَتَّی یُنْزِلَ لَزِمَهُ بَدَنَةٌ دُونَ الْحَجِّ مِنْ قَابِلٍ
******
ترجمه:
17408- 1- (9) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ
ص: 131
صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الرَّجُلِ (1) یَعْبَثُ بِأَهْلِهِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ حَتَّی یُمْنِیَ مِنْ غَیْرِ جِمَاعٍ أَوْ یَفْعَلُ ذَلِکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ مَا ذَا عَلَیْهِمَا قَالَ عَلَیْهِمَا جَمِیعاً الْکَفَّارَةُ مِثْلُ مَا عَلَی الَّذِی یُجَامِعُ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ مِثْلَهُ (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ وَ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (3) أَقُولُ: وَ یَدُلُّ عَلَی نَفْیِ وُجُوبِ الْحَجِّ مِنْ قَابِلٍ مَا تَقَدَّمَ فِی أَحَادِیثِ الْجِمَاعِ فِیمَا دُونَ الْفَرْجِ (4).
******
ترجمه:
عبدالرحمن بن حجاج روایت کرده است که گفت: از امام کاظم (علیه السلام) درباره مردی که در حالی که مُحرم است با همسرش بازی می کند تا جایی که بدون جماع (نزدیکی) انزال می شود یا این کار را در ماه رمضان انجام می دهد، پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود: بر هر دوی آنها کفاره واجب است، همانند کفاره ای که بر کسی که جماع می کند، واجب است.
(5) 15 بَابُ أَنَّ مَنْ عَبِثَ بِذَکَرِهِ حَتَّی أَمْنَی وَ هُوَ مُحْرِمٌ لَزِمَهُ بَدَنَةٌ وَ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ
******
ترجمه:
17409- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ الْخَرَّازِ عَنْ صَبَّاحٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: قُلْتُ مَا تَقُولُ فِی مُحْرِمٍ عَبِثَ بِذَکَرِهِ فَأَمْنَی قَالَ
ص: 132
أَرَی عَلَیْهِ مِثْلَ مَا عَلَی مَنْ أَتَی أَهْلَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ بَدَنَةً وَ الْحَجَّ مِنْ قَابِلٍ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1).
******
ترجمه:
إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّار: ازحضرت کاظم * سوال کردم محرمی با خودش بازی کرده تا جنب شده فرمودند : مثل محرمی است که با همسرش جماع کرده باشد باید یک شترقربانی کرده وسال آینده دوباره حج انجام دهد .
(2) 16 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا نَظَرَ إِلَی غَیْرِ أَهْلِهِ فَأَمْنَی لَزِمَهُ جَزُورٌ إِنْ کَانَ مُوسِراً وَ بَقَرَةٌ إِنْ کَانَ مُتَوَسِّطاً وَ شَاةٌ إِنْ کَانَ مُعْسِراً
******
ترجمه:
17410- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ مُحْرِمٍ نَظَرَ إِلَی غَیْرِ أَهْلِهِ فَأَنْزَلَ قَالَ عَلَیْهِ جَزُورٌ أَوْ بَقَرَةٌ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَشَاةٌ.
******
ترجمه:
زراره : ازحضرت باقر* سوال کردم محرمی با نگاه به نامحرم جنب شده
فرمودند : یک شتر یا یک گاوقربانی کند واگرفقیر است یک گوسفند قربانی کند
17411- 2- (4) وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ مُحْرِمٌ نَظَرَ إِلَی سَاقِ امْرَأَةٍ فَأَمْنَی فَقَالَ إِنْ کَانَ مُوسِراً فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ إِنْ کَانَ وَسَطاً (5) فَعَلَیْهِ بَقَرَةٌ وَ إِنْ کَانَ فَقِیراً فَعَلَیْهِ شَاةٌ ثُمَّ قَالَ أَمَا إِنِّی لَمْ أَجْعَلْ عَلَیْهِ هَذَا (لِأَنَّهُ أَمْنَی إِنَّمَا جَعَلْتُهُ عَلَیْهِ لِأَنَّهُ نَظَرَ) (6) إِلَی مَا لَا یَحِلُّ لَهُ.
ص: 133
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ إِلَی سَاقِ امْرَأَةٍ أَوْ إِلَی فَرْجِهَا فَأَمْنَی (1).
وَ رَوَاهُ فِی الْمُقْنِعِ کَذَلِکَ (2) وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ نَحْوَهُ (3) وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ مِثْلَ رِوَایَةِ الشَّیْخِ (4) وَ رَوَاهُ أَیْضاً فِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ مِثْلَهُ (5).
******
ترجمه:
أَبِی بَصِیرٍ: ازحضرت صادق * سوال کردم محرمی بانگاه کردن به ساق پای زنی جنب شده فرمودند : اگرثروتمند است یک شترواگرمتوسط است یک گاوواگرفقیر است یک گوسفند قربانی کند سپس فرمودند : این کفاره را برای جنب شدنش قرارندادم بلکه بخاطرنگاه کردنش به چیزی که حرام است .
17412- 3- (6) وَ رَوَاهُ أَیْضاً فِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنْ خَالِدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُحْرِمٍ نَظَرَ إِلَی سَاقِ امْرَأَةٍ أَوْ إِلَی فَرْجِهَا حَتَّی أَمْنَی قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ أَمَا إِنِّی لَمْ أَجْعَلْهَا عَلَیْهِ (7) إِلَّا لِنَظَرِهِ إِلَی مَا لَا یَحِلُّ لَهُ النَّظَرُ إِلَیْهِ.
******
ترجمه:
أَبِی بَصِیرٍ: ازحضرت صادق * سوال کردم محرمی بانگاه کردن به ساق پا یا فرج زنی جنب شده فرمودند : یک شترقربانی کند سپس فرمودند : این کفاره را برای جنب شدنش قرارندادم بلکه بخاطرنگاه کردنش به چیزی که حرام است
ص: 134
17413- 4- (1) وَ فِی نُسْخَةٍ قَالَ: إِنْ کَانَ مُوسِراً فَعَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ إِنْ کَانَ مُتَوَسِّطاً فَعَلَیْهِ بَقَرَةٌ وَ إِنْ کَانَ فَقِیراً فَشَاةٌ أَمَا إِنِّی لَمْ أَجْعَلْهَا عَلَیْهِ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ.
وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ وَ ذَکَرَ مِثْلَ رِوَایَةِ الشَّیْخِ (2).
******
ترجمه:
درنسخه دیگری فرمودند : اگرثروتمند است یک شترواگرمتوسط است یک گاوواگرفقیر است یک گوسفند قربانی کند سپس فرمودند : این کفاره را برای جنب شدنش قرارندادم بلکه بخاطرنگاه کردنش به چیزی که حرام است .
17414- 5- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ فِی مُحْرِمٍ نَظَرَ إِلَی غَیْرِ أَهْلِهِ فَأَنْزَلَ قَالَ عَلَیْهِ دَمٌ لِأَنَّهُ نَظَرَ إِلَی غَیْرِ مَا یَحِلُّ لَهُ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ أَنْزَلَ فَلْیَتَّقِ اللَّهَ وَ لَا یَعُدْ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ.
******
ترجمه:
مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ : ازحضرت باقر* سوال کردم محرمی با نگاه به نامحرم جنب شده
فرمودند : یک قربانی کند چون به چیزی نگاه کرده که حرام بوده واگر جنب نشده تقوا را رعایت کند ودیگرتکرارنکند وچیزی بعهده اش نیست .
(4) 17 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا نَظَرَ إِلَی أَهْلِهِ أَوْ مَسَّهَا بِغَیْرِ شَهْوَةٍ فَأَمْنَی أَوْ أَمْذَی لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ فَإِنْ کَانَ بِشَهْوَةٍ فَأَمْنَی أَوْ لَمْ یُمْنِ لَزِمَهُ بَدَنَةٌ
******
ترجمه:
17415- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ نَظَرَ إِلَی امْرَأَتِهِ فَأَمْنَی أَوْ أَمْذَی وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ وَ لَکِنْ لِیَغْتَسِلْ وَ یَسْتَغْفِرُ رَبَّهُ وَ إِنْ حَمَلَهَا مِنْ غَیْرِ شَهْوَةٍ فَأَمْنَی أَوْ أَمْذَی وَ هُوَ
ص: 135
مُحْرِمٌ (1) فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ وَ إِنْ حَمَلَهَا أَوْ مَسَّهَا بِشَهْوَةٍ فَأَمْنَی أَوْ أَمْذَی فَعَلَیْهِ دَمٌ وَ قَالَ فِی الْمُحْرِمِ یَنْظُرُ إِلَی امْرَأَتِهِ أَوْ یُنْزِلُهَا بِشَهْوَةٍ حَتَّی یُنْزِلَ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ إِلَی قَوْلِهِ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ (2)
******
ترجمه:
از معاویة بن عمار از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است:
او (معاویة) از ایشان (امام صادق) درباره مُحرِمی که به همسرش نگاه کند و منی یا مذی خارج شود در حالی که در حالت احرام است، سؤال کرد. حضرت فرمود: «چیزی بر او نیست، اما باید غسل کند و از پروردگارش طلب آمرزش نماید. و اگر او (همسرش) را بدون شهوت حمل کرد (بلند کرد) و منی یا مذی خارج شد در حالی که در حالت احرام بود، باز هم چیزی بر او نیست. اما اگر او را با شهوت حمل کرد یا لمس نمود و منی یا مذی خارج شد، بر او واجب است که (قربانی) یک گوسفند بدهد.»
و فرمود: «در مورد مُحرِمی که به همسرش نگاه کند یا او را با شهوت لمس کند تا جایی که منی خارج شود، بر او واجب است که (قربانی) یک شتر بدهد.»
17416- 2- (3) وَ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ یَضَعُ یَدَهُ مِنْ غَیْرِ شَهْوَةٍ عَلَی امْرَأَتِهِ قَالَ نَعَمْ یُصْلِحُ عَلَیْهَا خِمَارَهَا وَ یُصْلِحُ عَلَیْهَا ثَوْبَهَا وَ مَحْمِلَهَا قُلْتُ أَ فَیَمَسُّهَا وَ هِیَ مُحْرِمَةٌ قَالَ نَعَمْ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
از حلبی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است:
او گفت: از حضرت درباره مُحرِمی که بدون شهوت دست خود را بر همسرش بگذارد، سؤال کردم. حضرت فرمود: «بله، می تواند خمار (روسری) او را درست کند و لباسش و محملش را اصلاح کند.» عرض کردم: «آیا می تواند او را لمس کند در حالی که او (زن) هم مُحرِم است؟» حضرت فرمود: «بله.»
17417- 3- (4) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ أَبِی سَیَّارٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا أَبَا سَیَّارٍ إِنَّ حَالَ الْمُحْرِمِ ضَیِّقَةٌ إِلَی أَنْ قَالَ وَ مَنْ مَسَّ امْرَأَتَهُ بِیَدِهِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ عَلَی شَهْوَةٍ فَعَلَیْهِ دَمُ شَاةٍ وَ مَنْ نَظَرَ إِلَی امْرَأَتِهِ نَظَرَ شَهْوَةٍ فَأَمْنَی فَعَلَیْهِ جَزُورٌ وَ مَنْ مَسَّ امْرَأَتَهُ أَوْ لَازَمَهَا عَنْ غَیْرِ شَهْوَةٍ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (5).
******
ترجمه:
از مِسْمَعِ (ابو سیّار) نقل شده است:
او گفت: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: «ای ابو سیّار! وضعیت (حالت) مُحرِم تنگ و محدود است.» تا اینکه فرمود: «و هر کس که در حالی که مُحرِم است، همسرش را با دست خود با شهوت لمس کند، بر او (واجب است) یک گوسفند (قربانی کند). و هر کس که به همسرش نگاه شهوت آمیز کند و منی خارج شود، بر او (واجب است) یک شتر (قربانی کند). و هر کس که همسرش را بدون شهوت لمس کند یا با او ملازمت کند، هیچ چیزی بر او نیست.»
ص: 136
17418- 4- (1) وَ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَالَ لِامْرَأَتِهِ أَوْ لِجَارِیَتِهِ بَعْدَ مَا حَلَقَ وَ لَمْ یَطُفْ وَ لَمْ یَسْعَ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ- اطْرَحِی ثَوْبَکِ وَ نَظَرَ إِلَی فَرْجِهَا قَالَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ إِذَا لَمْ یَکُنْ غَیْرُ النَّظَرِ.
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَخِیهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی ع مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
از علی بن یقطین از امام کاظم (علیه السلام) نقل شده است:
او گفت: از حضرت درباره مردی که بعد از تراشیدن سر و قبل از طواف و سعی بین صفا و مروه، به همسر یا کنیز خود می گوید: «لباست را بینداز» و به عورت او نگاه می کند، سؤال کردم. حضرت فرمود: «اگر تنها نگاه کرده و کار دیگری نکرده است، چیزی بر او نیست.»
17419- 5- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدٍ (4) وَ دُرُسْتَ (5) عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْمُحْرِمُ یَضَعُ یَدَهُ عَلَی امْرَأَتِهِ قَالَ لَا بَأْسَ قُلْتُ فَیُنْزِلُهَا مِنَ الْمَحْمِلِ وَ یَضُمُّهَا إِلَیْهِ قَالَ لَا بَأْسَ قُلْتُ فَإِنَّهُ أَرَادَ أَنْ یُنْزِلَهَا مِنَ الْمَحْمِلِ فَلَمَّا ضَمَّهَا إِلَیْهِ أَدْرَکَتْهُ الشَّهْوَةُ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ إِلَّا أَنْ یَکُونَ طَلَبَ ذَلِکَ.
******
ترجمه:
از حلبی نقل شده است:
او گفت: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «آیا مُحرِم می تواند دست خود را بر همسرش بگذارد؟» حضرت فرمود: «مانعی ندارد.» عرض کردم: «آیا می تواند او را از محمل (یا کجاوه) پایین بیاورد و او را به خود نزدیک کند؟» حضرت فرمود: «مانعی ندارد.» عرض کردم: «پس اگر قصد داشت او را از محمل پایین بیاورد و وقتی او را به خود نزدیک کرد، شهوت بر او غالب شد، چه حکمی دارد؟» حضرت فرمود: «چیزی بر او نیست، مگر اینکه عمداً آن را طلب کرده باشد.»
17420- 6- (6) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ (7) حَمَلَ امْرَأَتَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَأَمْنَی أَوْ أَمْذَی قَالَ إِنْ کَانَ حَمَلَهَا أَوْ مَسَّهَا (8) بِشَیْ ءٍ مِنَ الشَّهْوَةِ فَأَمْنَی أَوْ لَمْ یُمْنِ أَمْذَی أَوْ لَمْ یُمْذِ فَعَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ فَإِنْ حَمَلَهَا أَوْ مَسَّهَا لِغَیْرِ شَهْوَةٍ فَأَمْنَی أَوْ أَمْذَی فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ.
ص: 137
وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَلَاءٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فِی آخِرِهِ فَأَمْنَی أَوْ لَمْ یُمْنِ (1).
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ نَحْوَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ دَمُ شَاةٍ (2).
وَ رَوَاهُ فِی الْمُقْنِعِ کَذَلِکَ (3).
******
ترجمه:
از محمد نقل شده است:
او گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که در حالت احرام همسرش را بلند کرده و در نتیجه منی یا مذی از او خارج شده، سؤال کردم. حضرت فرمود: «اگر او را بلند کرده یا لمس کرده است با حالتی از شهوت و منی خارج شود یا نشود، یا مذی خارج شود یا نشود، بر او واجب است که یک قربانی (گوسفند) ذبح کند. اما اگر او را بدون شهوت بلند کرده یا لمس کرده و در نتیجه منی یا مذی خارج شود، چیزی بر او واجب نیست.»
17421- 7- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی مُحْرِمٍ نَظَرَ إِلَی امْرَأَتِهِ بِشَهْوَةٍ فَأَمْنَی قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ.
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی السَّهْوِ دُونَ الْعَمْدِ لِمَا تَقَدَّمَ (5).
******
ترجمه:
إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍازحضرت صادق * نقل کرده درمورد مرد محرمی که با نگاه ازروی شهوت به همسرش جنب شده فرموندن : چیزی بعهده اش نیست
(6) 18 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا مَسَّ امْرَأَتَهُ بِشَهْوَةٍ أَوْ قَبَّلَهَا وَ لَوْ بِغَیْرِ شَهْوَةٍ لَزِمَهُ دَمُ شَاةٍ فَإِنْ قَبَّلَهَا بِشَهْوَةٍ لَزِمَهُ جَزُورٌ أَوْ بَدَنَةٌ فَإِنْ قَبَّلَ أُمَّهُ رَحْمَةً لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ وَ حُکْمِ التَّقْبِیلِ وَ قَدْ طَافَ الرَّجُلُ طَوَافَ النِّسَاءِ دُونَ الْمَرْأَةِ
******
ترجمه:
17422- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ
ص: 138
ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ یَضَعُ یَدَهُ مِنْ غَیْرِ شَهْوَةٍ عَلَی امْرَأَتِهِ إِلَی أَنْ قَالَ قُلْتُ: الْمُحْرِمُ یَضَعُ یَدَهُ بِشَهْوَةٍ قَالَ یُهَرِیقُ دَمَ شَاةٍ قُلْتُ فَإِنْ قَبَّلَ قَالَ هَذَا أَشَدُّ یَنْحَرُ بَدَنَةً.
******
ترجمه:
حلبی : ازحضرت صادق * سوال کردم محرمی بدون قصد لذت دستش را روی بدن همسرش می گذارد تا آنجا می گوید : گفتم اگراز روی لذت باشد؟ : فرمودند : یک گوسفند قربانی کند گفتم اگراورا ببوسد ؟ فرمودند : اینکارشدیدتراست باید یک شترقربانی کند .
17423- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ وَ قَدْ طَافَ طَوَافَ النِّسَاءِ وَ لَمْ تَطُفْ هِیَ قَالَ عَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ مِنْ عِنْدِهِ.
******
ترجمه:
مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّار : ازحضرت صادق * سوال کردم مردی بعد ازطواف نساء وقبل ازاینکه همسرش طواف نساء را انجام دهد اورا می بوسد فرمودند : ازطرف خودش یک قربانی بدهد
17424- 3- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ أَبِی سَیَّارٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا أَبَا سَیَّارٍ (3) إِنَّ حَالَ الْمُحْرِمِ ضَیِّقَةٌ فَمَنْ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ عَلَی غَیْرِ شَهْوَةٍ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَعَلَیْهِ دَمُ شَاةٍ وَ مَنْ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ عَلَی شَهْوَةٍ فَأَمْنَی فَعَلَیْهِ جَزُورٌ وَ یَسْتَغْفِرُ رَبَّهُ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
از مِسْمَعِ (ابو سیّار) نقل شده است:
او گفت: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: «ای ابو سیّار! وضعیت (حالت) مُحرِم تنگ و محدود است.» تا اینکه فرمود: «و هر کس که در حالی که مُحرِم است، همسرش را ببوسد بدون شهوت ، بر او واجب است یک گوسفند قربانی کند. و هر کس که همسرش ببوسد با شهوت و منی خارج شود، بر اوواجب است یک شترقربانی کرده واستغفارکند
17425- 4- (4) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَةٌ وَ إِنْ لَمْ یُنْزِلْ وَ لَیْسَ لَهُ أَنْ یَأْکُلَ مِنْهَا.
******
ترجمه:
أَبِی حَمْزَةَ : ازحضرت کاظم * پرسیدم مرد محرمی همسرخود را می بوسد فرمودند : یک شترباید قربانی کند ولوجنب هم نشود وخودش هم نباید ازگوشت آن شتربخورد
17426- 5- (5) وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِیِّ عَنْ
ص: 139
مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ حَمَّادٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُحْرِمِ یُقَبِّلُ أُمَّهُ قَالَ لَا بَأْسَ (1) هَذِهِ قُبْلَةُ رَحْمَةٍ إِنَّمَا تُکْرَهُ قُبْلَةُ الشَّهْوَةِ.
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (2) وَ کَذَا کُلُّ مَا قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
از حسین بن حماد نقل شده است که گفت: از ابا عبدالله (امام صادق علیه السلام) درباره محرم (کسی که در حال انجام مناسک حج است) که مادرش را می بوسد، پرسیدم. فرمود: اشکالی ندارد؛ این بوسه از روی مهربانی است، تنها بوسه شهوت آمیز مکروه است.
17427- 6- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الصُّهْبَانِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ فُضَیْلٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ وَ امْرَأَةٍ تَمَتَّعَا جَمِیعاً فَقَصَّرَتِ امْرَأَتُهُ وَ لَمْ یُقَصِّرْ فَقَبَّلَهَا قَالَ یُهَرِیقُ دَماً وَ إِنْ کَانَا لَمْ یُقَصِّرَا جَمِیعاً فَعَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا أَنْ یُهَرِیقَ دَماً.
******
ترجمه:
از علاء بن فضیل نقل شده است که گفت: از ابا عبدالله (امام صادق علیه السلام) درباره مرد و زنی که هر دو تمتع کرده اند (مناسک حج تمتع را انجام داده اند) پرسیدم؛ زن تقصیر (کوتاه کردن مو یا ناخن) کرده است ولی مرد تقصیر نکرده و او را بوسیده است. امام فرمود: باید کفاره ای (قربانی) بدهد. و اگر هر دوی آنها تقصیر نکرده باشند، بر هر یک از آنها واجب است که کفاره ای بدهند.
17428- 7- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ وَ قَدْ طَافَ طَوَافَ النِّسَاءِ وَ لَمْ تَطُفْ هِیَ قَالَ عَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ مِنْ عِنْدِهِ.
أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی التَّفْصِیلِ السَّابِقِ (5) إِنْ کَانَ مُحْرِماً وَ قَدْ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ (6).
******
ترجمه:
از زراره در حدیثی نقل شده است که او از امام باقر (علیه السلام) درباره مردی که همسرش را بوسیده در حالی که خودش طواف نساء را انجام داده ولی همسرش هنوز طواف نکرده، سؤال کرد. حضرت فرمود: «بر او واجب است که یک قربانی از جانب خود ذبح کند.»
(7) 19 بَابُ حُکْمِ الْمَرْأَةِ إِذَا قَضَتِ الْمَنَاسِکَ وَ هِیَ حَائِضٌ ثُمَّ وَاقَعَهَا زَوْجُهَا
******
ترجمه:
17429- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ
ص: 140
عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ جَارِیَةٍ لَمْ تَحِضْ خَرَجَتْ مَعَ زَوْجِهَا وَ أَهْلِهَا فَحَاضَتْ وَ اسْتَحْیَتْ أَنْ تُعْلِمَ أَهْلَهَا وَ زَوْجَهَا حَتَّی قَضَتِ الْمَنَاسِکَ وَ هِیَ عَلَی تِلْکَ الْحَالِ فَوَاقَعَهَا زَوْجُهَا ثُمَّ رَجَعَتْ إِلَی الْکُوفَةِ فَقَالَتْ لِأَهْلِهَا قَدْ کَانَ مِنَ الْأَمْرِ کَذَا وَ کَذَا قَالَ عَلَیْهَا سَوْقُ بَدَنَةٍ وَ عَلَیْهَا الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ وَ لَیْسَ عَلَی زَوْجِهَا شَیْ ءٌ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ (1)
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ (2).
******
ترجمه:
از امام کاظم (علیه السلام) درباره دختری که هنوز به بلوغ نرسیده و با همسر و خانواده اش به حج رفته بود، ولی در مسیر حیض شد و از شرم، به خانواده و همسرش چیزی نگفت تا اینکه اعمال حج را در همان حالت انجام داد و بعد همسرش با او نزدیکی کرد و سپس به کوفه بازگشت. بعد از بازگشت، به خانواده اش گفت که چنین اتفاقی افتاده است. حضرت فرمود: «بر او (دختر) واجب است که یک شتر قربانی کند و همچنین حج را در سال آینده دوباره انجام دهد، و بر همسرش چیزی واجب نیست.»
(3) 20 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا وُصِفَتْ لَهُ الْمَرْأَةُ أَوِ اسْتَمَعَ کَلَامَهَا أَوْ تَسَمَّعَ عَلَی مُجَامِعٍ فَأَمْنَی لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ
******
ترجمه:
17430- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الْمُحْرِمِ تُنْعَتُ لَهُ الْمَرْأَةُ الْجَمِیلَةُ الْخِلْقَةِ فَیُمْنِی قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ.
******
ترجمه:
سماعه از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که درباره مُحرِمی که زن زیبایی برایش توصیف شده و در نتیجه منی از او خارج می شود، سؤال شد. حضرت فرمود: «چیزی بر او واجب نیست.»
17431- 2- (5) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی مُحْرِمٍ اسْتَمَعَ عَلَی رَجُلٍ یُجَامِعُ أَهْلَهُ فَأَمْنَی قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ.
******
ترجمه:
ابی نصر از برخی از اصحاب ما از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که درباره محرم (کسی که در حال احرام است) که گوش داده به مردی که با همسرش جماع می کرده و منی خارج شده است، پرسیده شد. امام فرمود: چیزی بر او (محرم) واجب نیست.
ص: 141
17432- 3- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ وُهَیْبِ بْنِ حَفْصٍ (2) عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ تَسَمَّعَ (3) کَلَامَ امْرَأَةٍ مِنْ خَلْفِ حَائِطٍ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَتَشَاهَی (4) حَتَّی أَنْزَلَ (5) قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ.
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (6).
******
ترجمه:
ابوبصیر نقل کرده است که گفت:
از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که در حال احرام از پشت دیوار به سخنان زنی گوش داده و دچار تحریک شده تا جایی که منی از او خارج شده است، سؤال کردم. حضرت فرمود: «چیزی بر او واجب نیست.»
17433- 4- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ الصَّیْرَفِیِّ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی مُحْرِمٍ اسْتَمَعَ عَلَی رَجُلٍ یُجَامِعُ أَهْلَهُ فَأَمْنَی قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ.
******
ترجمه:
سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که درباره محرم (کسی که در حال احرام است) که گوش داده به مردی که با همسرش جماع می کرده و منی خارج شده است، پرسیده شد. امام فرمود: چیزی بر او (محرم) واجب نیست.
(8) بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا تَزَوَّجَ وَ دَخَلَ عَالِماً لَزِمَهُ بَدَنَةٌ وَ کَذَا الْمُحْرِمَةُ وَ الْمُحِلَّةُ الْعَالِمَةُ بِإِحْرَامِهِ وَ عَلَی الْمُتَوَلِّی لِلْعَقْدِ مُحِلًّا کَانَ أَوْ مُحْرِماً
******
ترجمه:
17434- 1- (9) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ
ص: 142
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ الْحَلَالِ أَنْ یُزَوِّجَ مُحْرِماً وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ لَا یَحِلُّ لَهُ قُلْتُ فَإِنْ فَعَلَ فَدَخَلَ بِهَا الْمُحْرِمُ قَالَ إِنْ کَانَا عَالِمَیْنِ فَإِنَّ عَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا بَدَنَةً وَ عَلَی الْمَرْأَةِ إِنْ کَانَتْ مُحْرِمَةً بَدَنَةً وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ مُحْرِمَةً فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهَا إِلَّا أَنْ تَکُونَ قَدْ عَلِمَتْ أَنَّ الَّذِی تَزَوَّجَهَا مُحْرِمٌ فَإِنْ کَانَتْ عَلِمَتْ ثُمَّ تَزَوَّجَتْهُ فَعَلَیْهَا بَدَنَةٌ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).
******
ترجمه:
سماعه بن مهران از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود:
«برای مرد حلال (کسی که در حالت احرام نیست) شایسته نیست که فرد مُحرِمی را به ازدواج (زنی) درآورد، در حالی که می داند این کار برای او (مُحرِم) جایز نیست.» عرض کردم: «اگر این کار را انجام داد و فرد مُحرِم با او (زن) نزدیکی کرد، چه حکمی دارد؟» حضرت فرمود: «اگر هر دو (مرد و زن) آگاه باشند، بر هر کدام از آن ها (مرد و زنی که در حالت احرام هستند) یک شتر قربانی واجب است. و اگر زن مُحرِم باشد، بر او نیز یک شتر قربانی واجب است، اما اگر زن مُحرِم نباشد، چیزی بر او نیست، مگر اینکه بداند کسی که با او ازدواج کرده مُحرِم است. پس اگر می دانست و باز هم ازدواج کرد، بر او نیز یک شتر قربانی واجب است.»
(3) 22 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا جَامَعَ فَلَزِمَهُ جَزُورٌ وَ لَمْ یَقْدِرْ اسْتُحِبَّ لِأَصْحَابِهِ أَنْ یَجْمَعُوا لَهُ قِیمَتَهَا
******
ترجمه:
17435- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ وَاقَعَ امْرَأَتَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ عَلَیْهِ جَزُورٌ کَوْمَاءُ فَقَالَ لَا یَقْدِرُ فَقَالَ یَنْبَغِی لِأَصْحَابِهِ أَنْ یَجْمَعُوا لَهُ وَ (5) لَا یُفْسِدُوا عَلَیْهِ حَجَّهُ.
وَ رَوَاهُ فِی الْمُقْنِعِ کَذَلِکَ (6).
ص: 143
ص: 144
از ابوبصیر نقل شده است که او از امام صادق (علیه السلام) درباره مردی که با همسرش در حالی که محرم است، جماع کرده، پرسید. امام فرمود: بر او واجب است که یک شتر کوهان دار قربانی کند. ابوبصیر گفت: او توانایی آن را ندارد. امام فرمود: شایسته است که همراهانش برای او جمع آوری کنند و حج او را باطل نکنند.
17436- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ فِی الْجِدَالِ شَاةٌ الْحَدِیثَ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ : ازحضرت صادق * شنیدم که می فرمودند : کفاره جدال کردن یک گوسفند است .
17437- 2- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ فَمَنِ ابْتُلِیَ بِالْجِدَالِ مَا عَلَیْهِ قَالَ إِذَا جَادَلَ فَوْقَ مَرَّتَیْنِ فَعَلَی الْمُصِیبِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ عَلَی الْمُخْطِئِ بَقَرَةٌ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ الْحَلَبِیِّ جَمِیعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِلَّا أَنَّهُ قَالَ دَمٌ یُهَرِیقُهُ شَاةٌ (5).
ص: 145
وَ رَوَاهُ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ (1)
وَ رَوَاهُ ابْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ نَوَادِرِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
از حلبی نقل شده است که او از امام صادق (علیه السلام) در حدیثی روایت کرد. حلبی گفت: پرسیدم، کسی که به جدال مبتلا شده است، بر او چه چیزی واجب است؟ امام فرمود: اگر بیش از دو بار جدال کند، بر کسی که حق با اوست (مُصیب) واجب است که یک قربانی بدهد و بر کسی که اشتباه کرده است (مُخطئ) یک گاو واجب است.
17438- 3- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی وَ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ جَمِیعاً عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ وَ الْجِدَالُ قَوْلُ الرَّجُلِ لَا وَ اللَّهِ وَ بَلَی وَ اللَّهِ وَ اعْلَمْ أَنَّ الرَّجُلَ إِذَا حَلَفَ بِثَلَاثَةِ أَیْمَانٍ وِلَاءً فِی مَقَامٍ وَاحِدٍ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَقَدْ جَادَلَ فَعَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ یَتَصَدَّقُ بِهِ وَ إِذَا حَلَفَ یَمِیناً وَاحِدَةً کَاذِبَةً فَقَدْ جَادَلَ وَ عَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ یَتَصَدَّقُ بِهِ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقُولُ لَا لَعَمْرِی وَ بَلَی لَعَمْرِی قَالَ لَیْسَ هَذَا مِنَ الْجِدَالِ وَ إِنَّمَا الْجِدَالُ قَوْلُ الرَّجُلِ لَا وَ اللَّهِ وَ بَلَی وَ اللَّهِ.
******
ترجمه:
از معاویة بن عمار نقل شده است که امام صادق (علیه السلام) در حدیثی فرمود: و جدال عبارت است از اینکه فرد بگوید «نه به خدا» و «بله به خدا». و بدان که اگر شخصی در حالی که محرم است، در یک مقام سه بار سوگند یاد کند، پس جدال کرده و بر او واجب است که قربانی کند و آن را صدقه بدهد. و اگر یک بار سوگند دروغ یاد کند، پس جدال کرده و بر او واجب است که قربانی کند و آن را صدقه بدهد. معاویة بن عمار گفت: از او درباره مردی پرسیدم که می گوید «نه به جانم» و «بله به جانم»، فرمود: این از جدال نیست، و جدال تنها عبارت است از اینکه فرد بگوید «نه به خدا» و «بله به خدا».
17439- 4- (4) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: إِذَا حَلَفَ بِثَلَاثَةِ أَیْمَانٍ مُتَتَابِعَاتٍ صَادِقاً فَقَدْ جَادَلَ وَ عَلَیْهِ دَمٌ وَ إِذَا حَلَفَ بِیَمِینٍ وَاحِدَةٍ کَاذِباً فَقَدْ جَادَلَ وَ عَلَیْهِ دَمٌ.
******
ترجمه:
از ابوبصیر از یکی از آن دو (امام باقر یا امام صادق علیهما السلام) روایت شده است که فرمود: اگر کسی سه سوگند متوالی صادقانه یاد کند، پس جدال کرده و بر او واجب است که قربانی بدهد. و اگر یک سوگند دروغ یاد کند، پس جدال کرده و بر او واجب است که قربانی بدهد.
17440- 5- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ
ص: 146
فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا حَلَفَ بِثَلَاثَةِ أَیْمَانٍ فِی مَقَامٍ وِلَاءً وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَقَدْ جَادَلَ وَ عَلَیْهِ حَدُّ الْجِدَالِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ یَتَصَدَّقُ بِهِ.
******
ترجمه:
از معاویة بن عمار نقل شده است که امام صادق (علیه السلام) فرمود: اگر شخصی در حال احرام در یک مقام سه سوگند متوالی یاد کند، پس جدال کرده و حد جدال بر او واجب می شود که باید قربانی کند و آن را صدقه دهد.
17441- 6- (1) وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْجِدَالِ فِی الْحَجِّ فَقَالَ مَنْ زَادَ عَلَی مَرَّتَیْنِ فَقَدْ وَقَعَ عَلَیْهِ الدَّمُ فَقِیلَ لَهُ الَّذِی یُجَادِلُ وَ هُوَ صَادِقٌ قَالَ عَلَیْهِ شَاةٌ وَ الْکَاذِبُ عَلَیْهِ بَقَرَةٌ.
******
ترجمه:
از محمد بن مسلم از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است که گفت: از ایشان درباره جدال در حج پرسیدم. فرمود: کسی که بیش از دو بار جدال کند، بر او قربانی واجب می شود. به ایشان گفته شد: اگر کسی که جدال می کند صادق باشد؟ فرمود: بر او یک گوسفند واجب است و اگر دروغگو باشد، بر او یک گاو واجب است.
17442- 7- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (3) ع قَالَ: إِذَا حَلَفَ الرَّجُلُ ثَلَاثَةَ أَیْمَانٍ وَ هُوَ صَادِقٌ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَعَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ إِذَا حَلَفَ یَمِیناً وَاحِدَةً کَاذِباً فَقَدْ جَادَلَ فَعَلَیْهِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ.
******
ترجمه:
از ابوبصیر از یکی از آن دو (امام باقر یا امام صادق علیهما السلام) روایت شده است که فرمود: اگر کسی سه سوگند متوالی صادقانه یاد کند، پس جدال کرده و بر او واجب است که قربانی بدهد. و اگر یک سوگند دروغ یاد کند، پس جدال کرده و بر او واجب است که قربانی بدهد.
17443- 8- (4) وَ عَنْهُ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُحْرِمِ یَقُولُ لَا وَ اللَّهِ وَ بَلَی وَ اللَّهِ وَ هُوَ صَادِقٌ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ قَالَ لَا.
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی مَا دُونَ الثَّلَاثِ لِمَا مَرَّ (5).
******
ترجمه:
یونس بن یعقوب گفت: از امام صادق (علیه السلام) درباره محرم که بگوید «نه به خدا» و «بله به خدا» و او راستگو باشد، پرسیدم، آیا بر او چیزی واجب است؟ امام فرمود: نه.
می گویم : شیخ این حدیث را بر مواردی کمتر از سه بار حمل کرده است، بر اساس آنچه که قبلاً ذکر شد.
17444- 9- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا جَادَلَ الرَّجُلُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَکَذَبَ مُتَعَمِّداً فَعَلَیْهِ جَزُورٌ.
******
ترجمه:
از ابوبصیر از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: اگر مردی در حالی که محرم است، به عمد در جدال دروغ بگوید، بر او واجب است که یک شتر قربانی کند.
ص: 147
17445- 10- (1) الْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع قَالَ: مَنْ جَادَلَ فِی الْحَجِّ فَعَلَیْهِ إِطْعَامُ سِتَّةِ مَسَاکِینَ لِکُلِّ مِسْکِینٍ نِصْفُ صَاعٍ إِنْ کَانَ صَادِقاً أَوْ کَاذِباً فَإِنْ عَادَ مَرَّتَیْنِ فَعَلَی الصَّادِقِ شَاةٌ وَ عَلَی الْکَاذِبِ بَقَرَةٌ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَی قَالَ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِی الْحَجِّ (2) وَ الرَّفَثُ الْجِمَاعُ وَ الْفُسُوقُ الْکَذِبُ وَ الْجِدَالُ قَوْلُ لَا وَ اللَّهِ وَ بَلَی وَ اللَّهِ وَ الْمُفَاخَرَةُ.
أَقُولُ: نِصْفُ الصَّاعِ مَحْمُولٌ عَلَی الِاسْتِحْبَابِ لِمَا مَرَّ (3).
******
ترجمه:
از ابراهیم بن عبدالحمید از امام موسی کاظم (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: کسی که در حج جدال کند، بر او واجب است که شش مسکین را غذا دهد، به هر مسکین نیم صاع، چه راستگو باشد و چه دروغگو. اگر دوبار دیگر این کار را تکرار کند، بر صادق یک گوسفند و بر کاذب یک گاو واجب است. زیرا خداوند متعال فرموده است: «پس در حج نه رفث (سخنان زشت و روابط جنسی)، نه فسوق (گناهان و نافرمانی ها) و نه جدال (بحث و ستیز) وجود ندارد» (سوره بقره، آیه 197). رفث به معنای جماع، فسوق به معنای دروغ و جدال به معنای گفتن «نه به خدا» و «بله به خدا» و تفاخر است.
می گویم : نیم صاع در این حدیث حمل بر استحباب شده است به دلیل آنچه که قبلاً گفته شد.
(4) 2 بَابُ أَنَّهُ یَجِبُ عَلَی الْمُحْرِمِ فِی تَعَمُّدِ السِّبَابِ وَ الْفُسُوقِ بَقَرَةٌ
******
ترجمه:
17446- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ فِی حَدِیثٍ وَ فِی السِّبَابِ وَ الْفُسُوقِ بَقَرَةٌ وَ الرَّفَثُ فَسَادُ الْحَجِّ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (6).
******
ترجمه:
از سلیمان بن خالد نقل شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که در حدیثی فرمود: برای سباب (ناسزاگویی) و فسوق (گناهان) قربانی یک گاو واجب است و برای رفث (سخنان زشت و روابط جنسی) فساد حج است.
17447- 2- (7) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ
ص: 148
حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ أَ رَأَیْتَ مَنِ ابْتُلِیَ بِالْفُسُوقِ مَا عَلَیْهِ قَالَ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ حَدّاً یَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ یُلَبِّی.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ وَ ابْنُ إِدْرِیسَ کَمَا مَرَّ (1) أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی عَدَمِ التَّعَمُّدِ لِمَا مَرَّ مِنْ عَدَمِ وُجُوبِ الْکَفَّارَةِ عَلَی غَیْرِ الْعَامِدِ إِلَّا فِی الصَّیْدِ (2).
******
ترجمه:
از حلبی نقل شده است که از امام صادق (علیه السلام) در حدیثی پرسیدم: کسی که به فسق مبتلا شده، بر او چه واجب است؟ فرمود: خداوند حدی برای او معین نکرده است؛ او باید از خدا طلب آمرزش کند و لبیک بگوید.
می گویم : این سخن بر عدم تعمد حمل می شود، بدین معنی که وجوب کفاره تنها در صورت تعمد و نه به طور عمومی برای همه افراد غیرعمدی است، مگر در مورد صید.
17448- 3- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ کَفَّارَةُ الْفُسُوقِ یَتَصَدَّقُ بِهِ إِذَا فَعَلَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ.
******
ترجمه:
از علی بن جعفر از برادرش امام موسی کاظم (علیه السلام) نقل شده است که در حدیثی فرمود: کفاره فسق (گناه) این است که او باید صدقه بدهد، اگر این گناه را در حالی که محرم است انجام دهد.
(4) 3 بَابُ أَنَّهُ یُسْتَحَبُّ لِلْحَاجِّ وَ الْمُعْتَمِرِ بَعْدَ فَرَاغِهِ أَنْ یَشْتَرِیَ بِدِرْهَمٍ تَمْراً وَ یَتَصَدَّقَ بِهِ کَفَّارَةً لِمَا لَا یَعْلَمُ
******
ترجمه:
17449- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیٍّ الْجَرْمِیِّ عَنْ دُرُسْتَ الْوَاسِطِیِّ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ هَارُونَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَکَلْتُ خَبِیصاً فِیهِ زَعْفَرَانٌ حَتَّی شَبِعْتُ قَالَ إِذَا فَرَغْتَ مِنْ مَنَاسِکِکَ وَ أَرَدْتَ الْخُرُوجَ مِنْ مَکَّةَ- فَاشْتَرِ بِدِرْهَمٍ تَمْراً ثُمَّ تَصَدَّقْ بِهِ یَکُونُ کَفَّارَةً لِمَا أَکَلْتَ وَ لِمَا دَخَلَ عَلَیْکَ فِی إِحْرَامِکَ مِمَّا لَا تَعْلَمُ.
ص: 149
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ هَارُونَ إِلَّا أَنَّهُ أَسْقَطَ قَوْلَهُ فِیهِ زَعْفَرَانٌ (1).
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ هَارُونَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ حَتَّی شَبِعْتُ وَ أَنَا مُحْرِمٌ (2)
******
ترجمه:
از حسن بن هارون از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که گفت: از او پرسیدم: من خبیص (پختی از آرد و خرما) که در آن زعفران بود خوردم و تا حد سیری خوردم. امام فرمود: وقتی که از مناسک خود فراغت یافتی و خواستی از مکه خارج شوی، با یک درهم خرما بخر و آن را صدقه بده، تا کفاره ای برای آنچه که خوردی و آنچه که به خاطر ندانستن از محرم شد، باشد.
17450- 2- (3) وَ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَمَّنْ یَرْوِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا دَخَلْتَ مَکَّةَ فَاشْتَرِ بِدِرْهَمٍ تَمْراً فَتَصَدَّقْ بِهِ لِمَا کَانَ مِنْکَ فِی إِحْرَامِکَ لِلْعُمْرَةِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ حَجِّکَ فَاشْتَرِ بِدِرْهَمٍ تَمْراً فَتَصَدَّقْ بِهِ فَإِذَا دَخَلْتَ الْمَدِینَةَ فَاصْنَعْ مِثْلَ ذَلِکَ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4).
******
ترجمه:
از ابراهیم بن مهزم نقل شده است که از کسی که آن را از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است، گفت: وقتی که وارد مکه شدی، با یک درهم خرما بخر و آن را صدقه بده به خاطر آنچه که در احرام عمره بر تو بود. سپس وقتی که از حج خود فارغ شدی، با یک درهم خرما بخر و آن را صدقه بده. و وقتی که وارد مدینه شدی، همان کار را بکن.
(5) 4 بَابُ أَنَّ الْمُحْرِمَ إِذَا اسْتَعْمَلَ الطِّیبَ أَکْلًا أَوْ شَمّاً أَوِ ادِّهَاناً مُتَعَمِّداً لَزِمَهُ شَاةٌ وَ إِنْ کَانَ جَاهِلًا لَزِمَهُ إِطْعَامُ مِسْکِینٍ وَ إِنْ کَانَ نَاسِیاً لَمْ یَلْزَمْهُ شَیْ ءٌ
******
ترجمه:
17451- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی
ص: 150
جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ أَکَلَ زَعْفَرَاناً مُتَعَمِّداً أَوْ طَعَاماً فِیهِ طِیبٌ فَعَلَیْهِ دَمٌ فَإِنْ کَانَ نَاسِیاً فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ وَ یَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ یَتُوبُ إِلَیْهِ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَةَ مِثْلَهُ وَ أَسْقَطَ قَوْلَهُ وَ یَتُوبُ إِلَیْهِ (1)
******
ترجمه:
از زراره از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: کسی که عمداً زعفران بخورد یا غذایی که در آن خوشبوکننده ای باشد، بر او واجب است که قربانی بدهد. اما اگر به طور فراموشی باشد، چیزی بر او نیست و باید از خدا طلب آمرزش کند و به سوی او بازگردد.
17452- 2- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ مَسَّ الطِّیبَ نَاسِیاً وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ یَغْسِلُ یَدَهُ (3) وَ یُلَبِّی (4).
******
ترجمه:
از معاویه بن عمار نقل شده است که گفت: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: اگر مردی به طور نسیان (فراموشی) خوشبوکننده را لمس کند و او محرم باشد، چه باید بکند؟ امام فرمود: او باید دست خود را بشوید و لبیک بگوید.
17453- 3- (5) قَالَ وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ وَ یَسْتَغْفِرُ رَبَّهُ.
******
ترجمه:
ودر روایت دیگری گفته وباید استغفارکند .
17454- 4- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ زِیَادٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَضَّأَنِی الْغُلَامُ وَ لَمْ أَعْلَمْ بدستشان (7) فِیهِ طِیبٌ فَغَسَلْتُ یَدِی وَ أَنَا مُحْرِمٌ فَقَالَ تَصَدَّقْ بِشَیْ ءٍ لِذَلِکَ.
******
ترجمه:
از حسن بن زیاد نقل شده است که گفت: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: غلامی دست من را وضو داد و من ندانستم که در دستش خوشبوکننده ای بود و من در حال احرام بودم. امام فرمود: به خاطر آن، صدقه ای بده.
17455- 5- (8) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ فِی مُحْرِمٍ کَانَتْ بِهِ قَرْحَةٌ فَدَاوَاهَا بِدُهْنِ بَنَفْسَجٍ قَالَ إِنْ کَانَ فَعَلَهُ بِجَهَالَةٍ فَعَلَیْهِ طَعَامُ مِسْکِینٍ وَ إِنْ کَانَ تَعَمَّدَ فَعَلَیْهِ دَمُ شَاةٍ یُهَرِیقُهُ.
******
ترجمه:
از معاویة بن عمار نقل شده است که درباره محرم که دچار زخم بوده و آن را با روغن بنفشه درمان کرده، پرسیدم. فرمود: اگر این کار را به جهل (نادانی) انجام داده باشد، بر او واجب است که غذای یک مسکین بدهد. اما اگر به عمد این کار را کرده باشد، بر او واجب است که یک گوسفند قربانی کند.
ص: 151
17456- 6- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یَمَسُّ الْمُحْرِمُ شَیْئاً مِنَ الطِّیبِ وَ لَا الرَّیْحَانِ وَ لَا یَتَلَذَّذُ بِهِ وَ لَا بِرِیحٍ طَیِّبَةٍ فَمَنِ ابْتُلِیَ بِشَیْ ءٍ مِنْ ذَلِکَ فَلْیَتَصَدَّقْ بِقَدْرِ مَا صَنَعَ قَدْرَ سَعَتِهِ.
******
ترجمه:
از حریز نقل شده است که از کسی که آن را از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است، گفت: محرم نباید به چیزی از خوشبوکننده ها یا گل ها دست بزند و نباید از آن لذت ببرد یا بویی خوش استشمام کند. هر کس که به چیزی از این امور مبتلا شد، باید به اندازه آنچه که انجام داده، به اندازه توانش صدقه بدهد.
17457- 7- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ م