سرشناسه:حرعاملی، محمدبن حسن، 1033 - 1104ق.
عنوان و نام پدیدآور: ترجمه وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه
تالیف: محمد بن الحسن الحر العاملی؛ تحقیق: محمدرضا الحسینی الجلالی / ترجمه: گروهی از محققین مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان
مشخصات نشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان 1400 ه ش
مشخصات ظاهری:30 ج.
موضوع:احادیث شیعه -- قرن 11ق.
موضوع:احادیث احکام
شناسه افزوده: متن عربی موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث(قم)
رده بندی کنگره:BP135/ح4ت7 ی1300
رده بندی دیویی:297/212
شماره کتابشناسی ملی:1321690
ص: 1
تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه
تالیف: محمد بن الحسن الحر العاملی
تحقیق: محمدرضا الحسینی الجلالی
ص: 2
بسم الله الرحمن الرحیم
ص: 3
ص: 4
(1) 1 بَابُ اسْتِحْبَابِهِمَا بَعْدَ الصَّلَاةِ فَرِیضَةً کَانَتْ أَوْ نَافِلَةً
باب مستحب بودن انجام دو سجده بعد ازهر نماز واجب یا مستحب
8560- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: مَنْ سَجَدَ سَجْدَةَ الشُّکْرِ لِنِعْمَةٍ (3) وَ هُوَ مُتَوَضِّئٌ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِهَا عَشْرَ صَلَوَاتٍ وَ مَحَا عَنْهُ عَشْرَ خَطَایَا عِظَامٍ.
******
ترجمه:
رحمان بن حجاج از امام صادق (علیه السلام )نقل میکند که فرمودند: هر کس با وضو بخاطرنعمتی سجده شکر انجام دهد خداوند ده صلوات (درجه )برایش می نویسد و ده گناه بزرگ را از او محو میکند
8561- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی الْحُسَیْنِ الْأَسَدِیِّ یَعْنِی مُحَمَّدَ بْنَ جَعْفَرٍ أَنَّ الصَّادِقَ ع قَالَ: إِنَّمَا یَسْجُدُ الْمُصَلِّی سَجْدَةً بَعْدَ الْفَرِیضَةِ لِیَشْکُرَ اللَّهَ تَعَالَی ذِکْرُهُ فِیهَا عَلَی مَا مَنَّ بِهِ عَلَیْهِ مِنْ أَدَاءِ فَرْضِهِ وَ أَدْنَی مَا یُجْزِی فِیهَا شُکْراً لِلَّهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ.
******
ترجمه:
حسین اسدی ازامام صادق علیه السلام نقل میکند که حضرت فرمودند :برای نماز گزارلازم است بعد از هر نماز سجده شکر انجام دهد که خداوند متعال براو منت گذاشته که توفیق انجام واجب را پیدا کرده وحد اقل ذکر سجده شکر گفتن سه مرتبه شکرا لله می باشد
8562- 3- (5) وَ فِی الْعِلَلِ وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ الْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ (6) عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ:
ص: 5
السَّجْدَةُ بَعْدَ الْفَرِیضَةِ شُکْراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی مَا وَفَّقَ لَهُ الْعَبْدَ مِنْ أَدَاءِ فَرْضِهِ (1) وَ أَدْنَی مَا یُجْزِی فِیهَا مِنَ الْقَوْلِ أَنْ یُقَالَ شُکْراً لِلَّهِ شُکْراً لِلَّهِ شُکْراً لِلَّهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قُلْتُ فَمَا مَعْنَی قَوْلِهِ شُکْراً لِلَّهِ قَالَ یَقُولُ هَذِهِ السَّجْدَةُ مِنِّی شُکْراً لِلَّهِ عَلَی مَا وَفَّقَنِی لَهُ مِنْ خِدْمَتِهِ وَ أَدَاءِ فَرْضِهِ وَ الشُّکْرُ مُوجِبٌ لِلزِّیَادَةِ فَإِنْ کَانَ فِی الصَّلَاةِ تَقْصِیرٌ لَمْ یَتِمَّ بِالنَّوَافِلِ (2) تَمَّ بِهَذِهِ السَّجْدَةِ.
******
ترجمه:
علی بن فضال از پدرش واو ازحضرت رضا علیه السلام نقل میکند که فرمودند :سجده بعد از نماز واجب بعنوان قدر دانی از خداوند بخاطراینکه توفیق انجام واجب را به او داده است میباشد وحد اقل ذکر درسجده شکرگفتن سه مرتبه شکرا لله میباشد .راوی میگوید عرض کردم معنای شکرا لله چیست ؟ حضرت فرمودند :(در واقع)سجده کننده میگوید این سجده من بعنوان قدردانی از خداوند است که که توفیق خدمت به او و انجام واجبش را به من داده است و شکر موجب زیاد شدن است پس اگر درنماز قصور و کوتاهی بوده که با نافله جبران نشود پس با این سجده جبران خواهد شد .
8563- 4- (3) وَ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ السَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَالِمٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: إِذَا قَامَ الْعَبْدُ نِصْفَ اللَّیْلِ بَیْنَ یَدَیْ رَبِّهِ فَصَلَّی لَهُ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ ثُمَّ سَجَدَ سَجْدَةَ الشُّکْرِ بَعْدَ فَرَاغِهِ فَقَالَ مَا شَاءَ اللَّهُ مَا شَاءَ اللَّهُ مِائَةَ مَرَّةٍ نَادَاهُ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ مِنْ (فَوْقِ عَرْشِهِ) (4) عَبْدِی إِلَی کَمْ تَقُولُ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنَا رَبُّکَ وَ إِلَیَّ الْمَشِیَّةُ وَ قَدْ شِئْتُ قَضَاءَ حَاجَتِکَ فَسَلْنِی مَا شِئْتَ.
******
ترجمه:
مفضل بن عمر از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :هرگاه بنده ای نصف شب بیدار شود ودر دل ان تاریکی چهار رکعت نماز برای خداوند بخواند سپس به رفته و صد مرتبه بگوید ماشاءالله خداوند متعال او از بالای عرش صدا میزند :ای بنده من چقدر میگوی ماشاءالله منم پروردگارت و مشیت و اراده به من برمیگردد من میخواهم حاجت تو را بدهم پس هرچه میخواهی درخواست کن
8564- 5- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُرَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَجْدَةُ الشُّکْرِ وَاجِبَةٌ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ تُتِمُّ بِهَا صَلَاتَکَ وَ تُرْضِی بِهَا رَبَّکَ وَ تَعْجَبُ الْمَلَائِکَةُ مِنْکَ وَ إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا صَلَّی ثُمَّ سَجَدَ سَجْدَةَ الشُّکْرِ فَتَحَ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی الْحِجَابَ بَیْنَ الْعَبْدِ وَ بَیْنَ الْمَلَائِکَةِ فَیَقُولُ یَا مَلَائِکَتِی انْظُرُوا إِلَی عَبْدِی أَدَّی قُرْبَتِی (6) وَ أَتَمَّ عَهْدِی ثُمَّ سَجَدَ لِی شُکْراً
ص: 6
عَلَی مَا أَنْعَمْتُ بِهِ عَلَیْهِ مَلَائِکَتِی مَا ذَا لَهُ عِنْدِی (1) قَالَ فَتَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبَّنَا رَحْمَتُکَ ثُمَّ یَقُولُ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ثُمَّ مَا ذَا لَهُ فَتَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبَّنَا جَنَّتُکَ فَیَقُولُ الرَّبُّ تَعَالَی ثُمَّ مَا ذَا فَتَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبَّنَا کِفَایَةُ مُهِمِّهِ فَیَقُولُ الرَّبُّ تَعَالَی ثُمَّ مَا ذَا فَلَا یَبْقَی شَیْ ءٌ مِنَ الْخَیْرِ إِلَّا قَالَتْهُ الْمَلَائِکَةُ فَیَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی یَا مَلَائِکَتِی ثُمَّ مَا ذَا فَتَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبَّنَا لَا عِلْمَ لَنَا فَیَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی لَأَشْکُرَنَّهُ کَمَا شَکَرَنِی وَ أُقْبِلُ إِلَیْهِ بِفَضْلِی وَ أُرِیهِ رَحْمَتِی.
وَ
رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ نَحْوَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ وَ أُرِیهِ وَجْهِی (2).
قَالَ الصَّدُوقُ مَنْ وَصَفَ اللَّهَ بِوَجْهٍ کَالْوُجُوهِ فَقَدْ کَفَرَ وَ أَشْرَکَ وَ وَجْهُهُ أَنْبِیَاؤُهُ وَ رُسُلُهُ بِهِمْ یَتَوَجَّهُ الْعِبَادُ إِلَی اللَّهِ وَ النَّظَرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ثَوَابٌ عَظِیمٌ یَفُوقُ کُلَّ ثَوَابٍ.
******
ترجمه:
احمد بن محمّد بن خالد برقى از پدرش از محمّد بن ابى عمير از حريز از مرازم از امام صادق عليه السّلام روايت كرده است كه فرمود: سجدۀ شكر بر هر مسلمانى واجب است، نمازت را با آن كامل و رضاى پروردگارت را حاصل ميسازى، و فرشتگان آن را از تو بپسندند، و بدون شك هر گاه بنده نماز بگزارد و پس از فراغ در پى آن بسجدۀ شكر رود، پروردگار متعال حجاب از ميان او و فرشتگان برگيرد، و به آنان خطاب كند: بنگريد بسوى بندۀ من كه وظيفۀ واجب انجام داده و به پيمان من وفا نموده، و بشكرانۀ برخوردارى از انعام من برايم بسجده افتاده، اكنون بگوئيد نزد من پاداش او چه خواهد بود؟ فرشتگان گويند: اى پروردگار ما پاداش او رحمت تو است، خداوند متعال فرمايد: ديگر چه؟ گويند: خداوندا بهشت تو، باز پرسيد ديگر چه پاداشى دارد؟ گويند: آنكه گرفتاريهاى او را برطرف سازى، باز خداوند پرسيد: ديگر چه؟ امام عليه السّلام فرمود: چيزى باقى نماند مگر آنكه فرشتگان آن را نام برند، باز خداوند تكرار فرمايد: ديگر چه؟ آنها گويند: بار الها ما را فهم آن نيست، آنگاه خداوند متعال گويد: آنكه من از او تشكّر نمايم همان طور كه او مرا شكر نمود، و با فضل خود به او رو كنم، و از ديدار وجه خويش برخوردارش سازم.
8565- 6- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ سَجْدَتَیِ الشُّکْرِ فَقَالَ أَیُّ شَیْ ءٍ سَجْدَةُ الشُّکْرِ فَقُلْتُ إِنَّ أَصْحَابَنَا یَسْجُدُونَ سَجْدَةً وَاحِدَةً بَعْدَ الْفَرِیضَةِ وَ یَقُولُونَ هِیَ سَجْدَةُ الشُّکْرِ فَقَالَ إِنَّمَا الشُّکْرُ إِذَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَی عَبْدٍ النِّعْمَةَ أَنْ یَقُولَ سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ وَ إِنَّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ (4) وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ (5)
أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی التَّقِیَّةِ وَ یُمْکِنُ الْحَمْلُ عَلَی نَفْیِ الْوُجُوبِ وَ تَقَدَّمَ
ص: 7
مَا یَدُلُّ عَلَی الْمَقْصُودِ فِی أَعْدَادِ الْفَرَائِضِ (1) وَ فِی التَّعْقِیبِ (2) وَ غَیْرِ ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4) وَ قَدْ وَقَعَ التَّعْبِیرُ فِی بَعْضِ الْأَحَادِیثِ بِسَجْدَتَیِ الشُّکْرِ بِاعْتِبَارِ التَّعْفِیرِ وَ فِی بَعْضِهَا بِسَجْدَةِ الشُّکْرِ إِمَّا بِاعْتِبَارِ أَنَّ التَّعْفِیرَ وَاقِعٌ فِی أَثْنَاءِ السَّجْدَةِ لِعَدَمِ اسْتِیفَاءِ الرَّفْعِ أَوْ لِجَوَازِ الِاقْتِصَارِ عَلَی وَاحِدَةٍ وَ تَرْکِ التَّعْفِیرِ.
******
ترجمه:
سعد اشعری ازحضرت رضا علیه السلام نقل کرده که ازایشان درمورد سجده شکر سوال کردم حضرت فرمودند (منظورت از)سجده شکر چیست ؟ عرض کردم دوستان ما بعد نماز واجب یک سجده انجام میدهند و میگویند این سجده شکر است .حضرت فرمودند : شکر زمانی است که خداوند بنده خود را مورد لطف قرار دهد (باید)بگوید :منزه است خداوندی که اینرا در اختیار ما قرارداد و ماقدرت دستیابی به انرا نداشتیم و ما حتما بطرف پروردگارمان بازگشت خواهیم کرد
(5) 2 بَابُ اسْتِحْبَابِ إِطَالَةِ سَجْدَةِ الشُّکْرِ وَ إِکْثَارِ السُّجُودِ
باب مستحب بودن طولانی کردن سجده شکر و زیاد انجام دادن آن
8566- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: کَانَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ع یَسْجُدُ بَعْدَ مَا یُصَلِّی فَلَا یَرْفَعُ رَأْسَهُ حَتَّی یَتَعَالَی النَّهَارُ.
******
ترجمه:
محمد بن علی میگوید :حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام بعد از نماز (صبح )سجده میکردند و تا برآمدن آفتاب سر از سجده بر نمی داشتند
8567- 2- (7) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا ع یَقُولُ إِذَا نَامَ الْعَبْدُ وَ هُوَ سَاجِدٌ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَبْدِی قَبَضْتُ رُوحَهُ وَ هُوَ فِی طَاعَتِی.
وَ
عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ زَادَ بَعْدَ قَوْلِهِ تَعَالَی لِلْمَلَائِکَةِ انْظُرُوا إِلَی عَبْدِی (8)
******
ترجمه:
حسن بن علی وشاء میگوید :شنیدم که حضرت رضا علیه السلام می فرمودند :وقتی بنده ای درحال سجده(شکر)خوابش ببرد خداوند متعال(به ملائکه) میگوید :روح او را گرفتم درحالیکه او مشغول عبادت من بود
ص: 8
8568- 3- (1) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ فِی حَدِیثٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع صَلَّی سِتَّ رَکَعَاتٍ أَوْ ثَمَانَ رَکَعَاتٍ قَالَ وَ کَانَ مِقْدَارُ رُکُوعِهِ وَ سُجُودِهِ ثَلَاثَ تَسْبِیحَاتٍ أَوْ أَکْثَرَ فَلَمَّا فَرَغَ سَجَدَ سَجْدَةً أَطَالَ فِیهَا حَتَّی بَلَّ عَرَقُهُ الْحَصَی قَالَ وَ ذَکَرَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَنَّهُ أَلْصَقَ خَدَّیْهِ بِأَرْضِ الْمَسْجِدِ.
******
ترجمه:
علی بن فضال در روایتی نقل میکند که حضرت کاظم علیه السلام را دیدم که 6 یا8 رکعت نماز خواندند و رکوع وسجده را به اندازه گفتن سه مرتبه تسبیح یا بیشتر طول دادند بعد از آن یک سجده طولانی انجام دادندبطوریکه عرق سر وصورتشان شنها را خیس کرد
8569- 4- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بَحْرٍ الشَّیْبَانِیِّ عَنِ الْعَبَّاسِ الْجَزَرِیِّ (3) عَنِ الثَّوْبَانِیِّ قَالَ: کَانَتْ لِأَبِی الْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع بِضْعَ عَشْرَةَ سَنَةً کُلَّ یَوْمٍ سَجْدَةٌ بَعْدَ ابْیِضَاضِ (4) الشَّمْسِ إِلَی وَقْتِ الزَّوَالِ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
ثوبانی میگوید :حضرت کاظم علیه السلام درحالی حدودا ده سال داشتند هرروز از زمان بالا آمدن آمدن آفتاب به سجده میرفتند و تا ظهر آنرا طول میدادند...
8570- 5- (5) وَ عَنْ تَمِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ تَمِیمٍ الْقُرَشِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِیِّ عَنِ الرِّضَا ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ صَلَّی رَکَعَاتٍ وَ دَعَا بِدَعَوَاتٍ فَلَمَّا فَرَغَ سَجَدَ سَجْدَةً طَالَ مَکْثُهُ فِیهَا فَأَحْصَیْتُ لَهُ خَمْسَ مِائَةِ تَسْبِیحَةٍ ثُمَّ انْصَرَفَ.
******
ترجمه:
صالح هروی (درباب حالات حضرت رضا) نقل میکند حضرت چند رکعت نماز خواندند و کمی دعا کرده وسپس یک سجده طولانی کردند من تعداد ذکرهای آنرا شمردم ایشان پانصد بار تسبیح را تکرار کرده سپس سر برداشتند .
8571- 6- (6) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی الضَّحَّاکِ فِی حَدِیثٍ قَالَ: کَانَ الرِّضَا ع إِذَا أَصْبَحَ صَلَّی الْغَدَاةَ فَإِذَا سَلَّمَ جَلَسَ فِی مُصَلَّاهُ یُسَبِّحُ اللَّهَ وَ یَحْمَدُهُ وَ یُکَبِّرُهُ وَ یُهَلِّلُهُ وَ یُصَلِّی عَلَی النَّبِیِّ وَ آلِهِ حَتَّی تَطْلُعَ الشَّمْسُ ثُمَّ یَسْجُدُ سَجْدَةً یَبْقَی فِیهَا حَتَّی یَتَعَالَی النَّهَارُ.
******
ترجمه:
حضرت رضا علیه السلام هرروز بعد از نماز صبح در مصلای خود می نشستند وتا طلوع صبح به گفتن تکبیر وتهلیل و تسبیح وصلوات برپیامبر و اهل بیشان مشغول بودند سپس به سجده رفته وتا بالا آمدن خورشید سجده را طول میدادند.
ص: 9
8572- 7- (1) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ السَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع لِمَ اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا قَالَ لِکَثْرَةِ سُجُودِهِ عَلَی الْأَرْضِ.
******
ترجمه:
ابن ابی عمیر از شخصی نقل میکند که خدمت حضرت صادق علیه السلام عرض کردم چرا خداوند حضرت ابراهیم علیه السلام را دوست خود قرارداد حضرت فرمودند :بخاطر سجده های زیاد ایشان بر روی خاک .
8573- 8- (2) مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُفِیدُ فِی الْإِرْشَادِ قَالَ: کَانَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی ع أَعْبَدَ أَهْلِ زَمَانِهِ وَ أَفْقَهَهُمْ وَ أَسْخَاهُمْ کَفّاً وَ أَکْرَمَهُمْ نَفْساً.
******
ترجمه:
مرحوم مفید در ارشاد فرموده اند :حضرت کاظم علیه السلام در زمان خودشان عابد ترین وفقیه ترین و باسخاوترین و کریم ترین فردجامعه خود بودند .
8574- 9- (3) قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّهُ کَانَ یُصَلِّی نَوَافِلَ اللَّیْلِ وَ یَصِلُهَا بِصَلَاةِ الصُّبْحِ ثُمَّ یُعَقِّبُ حَتَّی تَطْلُعَ الشَّمْسُ وَ یَخِرُّ لِلَّهِ سَاجِداً فَلَا یَرْفَعُ رَأْسَهُ مِنَ الدُّعَاءِ وَ التَّحْمِیدِ حَتَّی یَقْرُبَ زَوَالُ الشَّمْسِ وَ کَانَ یَدْعُو کَثِیراً فَیَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الرَّاحَةَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسَابِ وَ یُکَرِّرُ ذَلِکَ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَحَادِیثِ السُّجُودِ (4) وَ فِی حَدِیثِ الِاعْتِمَادِ فِی الْوَقْتِ عَلَی خَبَرِ الثِّقَةِ (5) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی بَعْضِ الْأَدْعِیَةِ الْمَأْثُورَةِ (6).
******
ترجمه:
مرحوم مفید در ارشاد فرموده اند حضرت کاظم علیه السلام هرشب نافله شب را می خواندند وآنرا به نماز صبح وصل میکردند بعد مشغول تعقیبات می شدند تا طلوع خورشید سپس به سجده رفته وبه دعا وحمد خداوند تا نزدیک ظهر ادامه میدادند وزیاد این دعا را تکرار میکردند :خداوندا ازتو راحتی درحال مرگ و عفو و گذشت درزمان حسابرسی را ازتو درخواست میکنم
(7) 3 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَعْفِیرِ الْخَدَّیْنِ عَلَی الْأَرْضِ بَیْنَ سَجْدَتَیِ الشُّکْرِ
باب مستحب بودن قراردادن دو طرف صورت بر روی خاک درحال سجده
8575- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ
ص: 10
أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَوْحَی اللَّهُ إِلَی مُوسَی ع- أَ تَدْرِی لِمَ اصْطَفَیْتُکَ بِکَلَامِی دُونَ خَلْقِی قَالَ یَا رَبِّ وَ لِمَ ذَاکَ قَالَ فَأَوْحَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ یَا مُوسَی إِنِّی قَلَّبْتُ عِبَادِی ظَهْراً لِبَطْنٍ فَلَمْ أَجِدْ فِیهِمْ أَحَداً أَذَلَّ لِی نَفْساً مِنْکَ یَا مُوسَی إِنَّکَ إِذَا صَلَّیْتَ وَضَعْتَ خَدَّیْکَ عَلَی التُّرَابِ أَوْ قَالَ عَلَی الْأَرْضِ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ (1) عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ فَرْقَدٍ (2) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ نَحْوَهُ وَ تَرَکَ قَوْلَهُ أَوْ قَالَ عَلَی الْأَرْضِ.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع وَ ذَکَرَ نَحْوَهُ (3).
******
ترجمه:
علی بن یقطین از شخصی نقل میکند که امام صادق علیه السلام فرمودند :خداوند به حضرت موسی وحی کرد آیا میدانی چراز بین مخلوقاتم تو را برای همکلامی خود انتخاب کردم ؟ موسی عرض (خیر)چرا من انتخاب شدم خداوند وحی کرد ای موسی من ظاهر وباطن بندگانم را زیر ورو کردم کسی را متواضع تر ازتو پیدا نکردم ای موسی تو درحال(سجده) نماز دو طرف صورت خود را روی خاک قرار میدهی (راوی )میگوید شاید گفتند تو صورت خود بر زمین میگزاری
8576- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: کَانَ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ ع إِذَا صَلَّی لَمْ یَنْفَتِلْ حَتَّی یُلْصِقَ خَدَّهُ الْأَیْمَنَ بِالْأَرْضِ وَ خَدَّهُ الْأَیْسَرَ بِالْأَرْضِ.
******
ترجمه:
اسحاق بن عمار از امام صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :حضرت موسی بعد ازهر نماز رو از قبله برنمیگرداندند تا اینکه طرف راست و چپ صورت خود را (درسجده شکر)به زمین بگذارند .
8577- 3- (5) وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ (الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ) (6) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ مِثْلَهُ وَ زَادَ قَالَ وَ قَالَ إِسْحَاقُ رَأَیْتُ مِنْ آبَائِی مَنْ یَفْعَلُ ذَلِکَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ یَعْنِی مُوسَی فِی الْحِجْرِ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ.
-
******
ترجمه:
محمد بن سنان هم مثل این روایت را نقل کرده فقط یک مقدار اضافه دارد وآن اینکه حضرت در ادامه فرمودند ازپدرانم کسانی بودند که چنین میکردند محمد بن سنان میگوید منظور حضرت پدرشان حضرت کاظم درحجر اسماعیل آنهم درتاریکی شب بوده است
ص: 11
8578- 4- (1) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّ اللَّهَ أَوْحَی إِلَی مُوسَی فَقَالَ یَا مُوسَی- إِنِّی اطَّلَعْتُ إِلَی خَلْقِی اطِّلَاعَةً فَلَمْ أَجِدْ فِی خَلْقِی أَشَدَّ تَوَاضُعاً لِی مِنْکَ فَمِنْ ثَمَّ خَصَصْتُکَ بِوَحْیِی وَ کَلَامِی مِنْ بَیْنِ خَلْقِی قَالَ وَ کَانَ مُوسَی إِذَا صَلَّی لَمْ یَنْفَتِلْ حَتَّی یُلْصِقَ خَدَّهُ الْأَیْمَنَ بِالْأَرْضِ وَ الْأَیْسَرَ.
وَ رَوَاهُ الْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ الزُّهْدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع نَحْوَهُ (2) أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).
******
ترجمه:
اسحاق بن عمار درحدیثی ازحضرت صادق علیه السلام نقل میکند که ایشان فرمودند :خداوند به حضرت موسی وحی کرد ای موسی من به بندگانم توجه کردم و کسی را متواضع تر از تو نسبت به خودم پیدا نگردم به همین دلیل تورا برای وحی و همکلامی خود انتخاب کردم حضرت در ادامه فرمودند :از خصوصیات جناب موسی این بوده که بعد ازهر نماز قبل از اینکه روی خود را از قبله برگرداند طرف راست و چپ صورت خود را بر زمین می گزاشتند ُ
(5) 4 بَابُ اسْتِحْبَابِ بَسْطِ الذِّرَاعَیْنِ وَ إِلْصَاقِ الصَّدْرِ وَ الْبَطْنِ بِالْأَرْضِ فِی سَجْدَتَیِ الشُّکْرِ
باب مستحب بودن باز کردن دستها و چسباندن سینه و شکم روی زمین درحال سجده شکر
8579- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا نَزَلَتْ بِرَجُلٍ نَازِلَةٌ أَوْ شَدِیدَةٌ أَوْ کَرَبَهُ أَمْرٌ فَلْیَکْشِفْ عَنْ رُکْبَتَیْهِ وَ ذِرَاعَیْهِ وَ لْیُلْصِقْهُمَا بِالْأَرْضِ وَ لْیُلْزِقْ جُؤْجُؤَهُ (7) بِالْأَرْضِ ثُمَّ لْیَدْعُ بِحَاجَتِهِ وَ هُوَ سَاجِدٌ.
******
ترجمه:
هشام بن سالم از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که ایشان فرمودند :زمانیکه ناراحتی یا گرفتاری یا مشکلی به انسان رسید شخص باید پاها را تا زانو ودستها را تا آرنج برهنه کرده وروی زمین قرار دهد وسینه خورا نیز به زمین بچسباند و در حالت سجده برای حاجتش دعا کند
ص: 12
8580- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَحْیَی بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ خَاقَانَ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا الْحَسَنِ الثَّالِثَ ع سَجَدَ سَجْدَةَ الشُّکْرِ فَافْتَرَشَ ذِرَاعَیْهِ وَ أَلْصَقَ جُؤْجُؤَهُ (وَ صَدْرَهُ) (2) وَ بَطْنَهُ بِالْأَرْضِ فَسَأَلْتُهُ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ کَذَا یَجِبُ (3).
******
ترجمه:
عبد الرحمن بن خاقان میگوید :حضرت ابو الحسن ثالث (امام هادی)را دیدم در حال سجده شکر دیدم در حالیکه دو دست خود را تا آرنج روی زمین گذاشته وشکم وسینه را به زمین چسبانده بودند من از(حکم)این طرز سجده کردن سوال کردم حضرت فرمودند به همین صورت واجب است
8581- 3- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا الْحَسَنِ (5) ع وَ قَدْ سَجَدَ بَعْدَ الصَّلَاةِ فَبَسَطَ ذِرَاعَیْهِ عَلَی الْأَرْضِ وَ أَلْصَقَ جُؤْجُؤَهُ بِالْأَرْضِ فِی دُعَائِهِ (6).
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (7) وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.
******
ترجمه:
جعفربن علی میگوید امام ابو الحسن سوم(امام هادی)علیه السلام رادیدم که بعد از نماز به سجده(شکر)رفتند در حالیکه دستها را از هم باز کرده و روی زمین قرار داده و سینه (و شکم) را بر زمین چسبانده بودند .
(8) 5 بَابُ اسْتِحْبَابِ مَسْحِ الْیَدِ عَلَی مَوْضِعِ السُّجُودِ ثُمَّ مَسْحِ الْوَجْهِ بِهَا وَ الدُّعَاءِ بِالْمَأْثُورِ (9)باب استحباب کشیدن دست بر روی محل سجده (مهر)وسپس کشیدن دست بر صورت و خواندن دعاهای وارد شده
8582- 1- (10) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ أَنَّ الصَّادِقَ ع قَالَ لِرَجُلٍ إِذَا أَصَابَکَ هَمٌّ فَامْسَحْ یَدَکَ عَلَی مَوْضِعِ سُجُودِکَ ثُمَّ امْسَحْ یَدَکَ عَلَی وَجْهِکَ مِنْ جَانِبِ خَدِّکَ الْأَیْسَرِ وَ عَلَی جَبْهَتِکَ إِلَی جَانِبِ خَدِّکَ الْأَیْمَنِ ثُمَّ قُلْ بِسْمِ اللَّهِ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمِ الْغَیْبِ
ص: 13
وَ الشَّهَادَةِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّی الْهَمَّ (1) وَ الْحَزَنَ ثَلَاثاً.
******
ترجمه:
عبد الحمید میگوید امام صادق علیه السلام به مردی خطاب کرده و فرمودند :وقتی گرفتار غم و غصه ای شدی دست خود را روی محل سجده ات (مهر)کشیده وسپس صورت خود مسح کن به این شکل که از سمت گونه چپ شروع کرده بعد پیشانی وبعد گونه راست در حالیکه سه مرتبه این دعا را میخوانی :بسم الله الذی ... به نام خداوندی که معبودی جز او نیست کسیکه دانای پنهان و آشکار و رحمان و رحیم است خدایا برطرف از من غم وقصه را
8583- 2- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع دُعَاءٌ یُدْعَی بِهِ فِی دُبُرِ کُلِّ صَلَاةٍ تُصَلِّیهَا فَإِنْ کَانَ بِکَ دَاءٌ مِنْ سَقَمٍ وَ وَجَعٍ فَإِذَا قَضَیْتَ صَلَاتَکَ فَامْسَحْ بِیَدِکَ عَلَی مَوْضِعِ سُجُودِکَ مِنَ الْأَرْضِ وَ ادْعُ بِهَذَا الدُّعَاءِ وَ أَمِرَّ یَدَکَ عَلَی مَوْضِعِ وَجَعِکَ سَبْعَ مَرَّاتٍ تَقُولُ یَا مَنْ کَبَسَ الْأَرْضَ عَلَی الْمَاءِ وَ سَدَّ الْهَوَاءَ بِالسَّمَاءِ وَ اخْتَارَ لِنَفْسِهِ أَحْسَنَ الْأَسْمَاءِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ افْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا وَ ارْزُقْنِی کَذَا وَ کَذَا وَ عَافِنِی مِنْ کَذَا وَ کَذَا.
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ الْأَوَّلَ نَحْوَهُ.
******
ترجمه:
احمد بن محمداز حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که :اگر کسی بیماری یا دردی داشته باشد این دعا را بعد از نمازبخواند درحالیکه هفت بار دست خود را بر محل درد یا بیماری میکشد بگوید :یَا مَنْ کَبَسَ الْأَرْضَ عَلَی الْمَاءِ وَ سَدَّ الْهَوَاءَ بِالسَّمَاءِ وَ اخْتَارَ لِنَفْسِهِ أَحْسَنَ الْأَسْمَاءِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ افْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا وَ ارْزُقْنِی کَذَا وَ کَذَا وَ عَافِنِی مِنْ کَذَا وَ کَذَا.
8584- 3- (4) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی الْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنِ الْمُظَفَّرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْخُرَاسَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْعَلَوِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ الْقُمِّیِّ (5) عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَوْحَی اللَّهُ إِلَی مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ ع- أَ تَدْرِی یَا مُوسَی لِمَ انْتَجَبْتُکَ مِنْ خَلْقِی وَ اصْطَفَیْتُکَ لِکَلَامِی فَقَالَ لَا یَا رَبِّ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ إِنِّی اطَّلَعْتُ إِلَی الْأَرْضِ فَلَمْ أَجِدْ عَلَیْهَا أَشَدَّ تَوَاضُعاً لِی مِنْکَ فَخَرَّ مُوسَی سَاجِداً وَ عَفَّرَ خَدَّیْهِ فِی التُّرَابِ تَذَلُّلًا مِنْهُ لِرَبِّهِ
ص: 14
عَزَّ وَ جَلَّ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ ارْفَعْ رَأْسَکَ یَا مُوسَی- وَ أَمِرَّ یَدَکَ عَلَی مَوْضِعِ سُجُودِکَ وَ امْسَحْ بِهَا وَجْهَکَ وَ مَا نَالَتْهُ مِنْ بَدَنِکَ فَإِنَّهُ أَمَانٌ مِنْ کُلِّ سُقْمٍ وَ دَاءٍ وَ آفَةٍ وَ عَاهَةٍ.
******
ترجمه:
جمیل بن دراج میگوید حضرت صادق علیه السلام فرمودند :خداوند به حضرت موسی وحی کرد که ای موسی آیا میدانی چرا تو را (برای نبوت )وهمکلامی خود انتخاب کردم ؟موسی عرض کرد خیر پروردگارم خداوند فرمود :بر(موجودات )کره زمین توجه کردم هیچکس را متواضع تر از تو به خودم ندیدم پس موسی به سجده افتاد و از روی فروتنی در بابر خداوند صورت خود را برخاک مالید .خداوند فرمود ای موسی سرت را بالا بگیر و دست خود بر محل سجده ات بکش وسپس آنرا بصورت وهرمقدار ازبدنت تا جائیکه ممکن است بکش زیرا (اینکار)شخص را از هر بیماری ودرد وناراحتی در امان قرار میدهد
(1) 6 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ فِی سَجْدَتَیِ الشُّکْرِ وَ بَیْنَهُمَا بِالْمَأْثُورِ
باب استحباب دعا کردن در حال سجده شکر وبین آنها به دعاهای وارد شده
8585- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ قَالَ: تَقُولُ فِی سَجْدَةِ الشُّکْرِ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ أُشْهِدُ مَلَائِکَتَکَ وَ أَنْبِیَاءَکَ وَ رُسُلَکَ وَ جَمِیعَ خَلْقِکَ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ رَبِّی وَ الْإِسْلَامَ دِینِی وَ مُحَمَّداً نَبِیِّی وَ عَلِیّاً وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ- وَ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ- وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ- وَ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ- وَ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ- وَ الْحُجَّةَ بْنَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ أَئِمَّتِی بِهِمْ أَتَوَلَّی وَ مِنْ أَعْدَائِهِمْ أَتَبَرَّأُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَنْشُدُکَ دَمَ الْمَظْلُومِ ثَلَاثاً اللَّهُمَّ إِنِّی أَنْشُدُکَ بِإِیوَائِکَ عَلَی نَفْسِکَ لِأَعْدَائِکَ لَتُهْلِکَنَّهُمْ بِأَیْدِینَا وَ أَیْدِی الْمُؤْمِنِینَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَنْشُدُکَ بِإِیوَائِکَ عَلَی نَفْسِکَ لِأَوْلِیَائِکَ لَتُظْفِرَنَّهُمْ بِعَدُوِّکَ وَ عَدُوِّهِمْ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ- وَ عَلَی الْمُسْتَحْفَظِینَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ثَلَاثاً اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْیُسْرَ بَعْدَ الْعُسْرِ ثَلَاثاً ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْمَنَ عَلَی الْأَرْضِ وَ تَقُولُ یَا کَهْفِی حِینَ تُعْیِینِی الْمَذَاهِبُ وَ تَضِیقُ عَلَیَّ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ یَا بَارِئَ خَلْقِی رَحْمَةً بِی وَ کُنْتَ عَنْ خَلْقِی غَنِیّاً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ- وَ عَلَی الْمُسْتَحْفَظِینَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ثَلَاثاً ثُمَّ تَضَعُ خَدَّکَ الْأَیْسَرَ عَلَی الْأَرْضِ وَ تَقُولُ یَا مُذِلَّ کُلِّ جَبَّارٍ وَ یَا مُعِزَّ کُلِّ ذَلِیلٍ قَدْ وَ عِزَّتِکَ بَلَغَ مَجْهُودِی ثَلَاثاً ثُمَّ تَعُودُ لِلسُّجُودِ وَ تَقُولُ مِائَةَ مَرَّةٍ شُکْراً شُکْراً ثُمَّ تَسْأَلُ حَاجَتَکَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ
ص: 15
نَحْوَهُ (1) وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
عبد الله بن جندب ازامام کاظم علیه السلام نقل میکند که فرمودند :درسجده شکر این ذکر را بگو اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ أُشْهِدُ مَلَائِکَتَکَ وَ أَنْبِیَاءَکَ وَ رُسُلَکَ وَ جَمِیعَ خَلْقِکَ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ رَبِّی وَ الْإِسْلَامَ دِینِی وَ مُحَمَّداً نَبِیِّی وَ عَلِیّاً وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ- وَ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ- وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ- وَ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ- وَ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ- وَ الْحُجَّةَ بْنَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ أَئِمَّتِی بِهِمْ أَتَوَلَّی وَ مِنْ أَعْدَائِهِمْ أَتَبَرَّأُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَنْشُدُکَ دَمَ الْمَظْلُومِ ثَلَاثاً اللَّهُمَّ إِنِّی أَنْشُدُکَ بِإِیوَائِکَ عَلَی نَفْسِکَ لِأَعْدَائِکَ لَتُهْلِکَنَّهُمْ بِأَیْدِینَا وَ أَیْدِی الْمُؤْمِنِینَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَنْشُدُکَ بِإِیوَائِکَ عَلَی نَفْسِکَ لِأَوْلِیَائِکَ لَتُظْفِرَنَّهُمْ بِعَدُوِّکَ وَ عَدُوِّهِمْ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ- وَ عَلَی الْمُسْتَحْفَظِینَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ سه مرتبه اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْیُسْرَ بَعْدَ الْعُسْرِ سه مرتبه سپس قسمت راست صورت خود را روی زمین می گذاری و می گوی یَا کَهْفِی حِینَ تُعْیِینِی الْمَذَاهِبُ وَ تَضِیقُ عَلَیَّ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ یَا بَارِئَ خَلْقِی رَحْمَةً بِی وَ کُنْتَ عَنْ خَلْقِی غَنِیّاً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ- وَ عَلَی الْمُسْتَحْفَظِینَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ سه مرتبه سپس قسمت چپ صورت خود را روی زمین می گزارییَا مُذِلَّ کُلِّ جَبَّارٍ وَ یَا مُعِزَّ کُلِّ ذَلِیلٍ قَدْ وَ عِزَّتِکَ بَلَغَ مَجْهُودِی ثَلَاثاً ثُمَّ تَعُودُ لِلسُّجُودِ وَ تَقُولُ مِائَةَ مَرَّةٍ شُکْراً شُکْراً .سپسحاجت خود را درخواست میکنی
8586- 2- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَفْصٍ الْمَرْوَزِیِّ أَنَّهُ قَالَ: کَتَبَ إِلَیَّ أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا ع قُلْ فِی سَجْدَةِ الشُّکْرِ مِائَةَ مَرَّةٍ شُکْراً شُکْراً- وَ إِنْ شِئْتَ عَفْواً عَفْواً.
وَ رَوَاهُ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَفْصٍ (4) وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ (5) عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ (6) عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقَاسَانِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَفْصٍ الْمَرْوَزِیِّ نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (7)
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ (8) أَیْضاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقَاسَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَفْصٍ مِثْلَهُ.
******
ترجمه:
سلیمان بن حفص مروزی میگوید حضرت رضا علیه السلام در نامه ای ازمن خواست که در سجده شکر صد مرتبه بگویم شکرا یا بگویم عفوا
8587- 3- (9) قَالَ الصَّدُوقُ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا
ص: 16
سَجَدَ فَقَالَ یَا رَبِّ یَا رَبِّ حَتَّی یَنْقَطِعَ نَفَسُهُ قَالَ لَهُ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَبَّیْکَ مَا حَاجَتُکَ.
******
ترجمه:
مرحوم صدوق گفته اند حضرت صادق علیه السلام فرمودند :شخص وقتی در سجده اش بگوید یا رب وآنقدر تکرارکند تا نفسش قطع شود خداوند متعال در جواب او میگوید : بله بنده (من)درخواست و حاجت تو چیست
8588- 4- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمِصْبَاحِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ فِی سَجْدَةِ الشُّکْرِ مِائَةَ مَرَّةٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ شُکْراً وَ کُلَّمَا قَالَهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ قَالَ شُکْراً لِلْمُجِیبِ ثُمَّ یَقُولُ یَا ذَا الْمَنِّ الَّذِی لَا یَنْقَطِعُ أَبَداً وَ لَا یُحْصِیهِ غَیْرُهُ عَدَداً وَ یَا ذَا الْمَعْرُوفِ الَّذِی لَا یَنْفَدُ أَبَداً یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ ثُمَّ یَدْعُو وَ یَتَضَرَّعُ وَ یَذْکُرُ حَاجَتَهُ.
******
ترجمه:
محمد بن حسن درمصباح میگوید :امام سجاد علیه السلام همیشه درسجده شکر صد مرتبه می گفتند الحمد لله شکرا وبعد ازهر ده مرتبه عرض میکردند شکرا للمجیب (شکر خداوندی که اجابت میکند بع اینگونه دعا میکردند یَا ذَا الْمَنِّ الَّذِی لَا یَنْقَطِعُ أَبَداً وَ لَا یُحْصِیهِ غَیْرُهُ عَدَداً وَ یَا ذَا الْمَعْرُوفِ الَّذِی لَا یَنْفَدُ أَبَداً یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ بعد از آن دعا و تضرع کرده و حاجت خود را بیان میکردند
ُ
8589- 5- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع إِلَی بَعْضِ أَمْوَالِهِ فَقَامَ إِلَی صَلَاةِ الظُّهْرِ فَلَمَّا فَرَغَ خَرَّ لِلَّهِ سَاجِداً فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ بِصَوْتٍ حَزِینٍ وَ تَغَرْغَرُ دُمُوعُهُ رَبِّ عَصَیْتُکَ بِلِسَانِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَأَخْرَسْتَنِی وَ عَصَیْتُکَ بِبَصَرِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَأَکْمَهْتَنِی (3) وَ عَصَیْتُکَ بِسَمْعِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَأَصْمَمْتَنِی وَ عَصَیْتُکَ بِیَدِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَکَنَّعْتَنِی (4) وَ عَصَیْتُکَ بِرِجْلِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَجَذَمْتَنِی وَ عَصَیْتُکَ بِفَرْجِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَعَقَمْتَنِی وَ عَصَیْتُکَ بِجَمِیعِ جَوَارِحِیَ الَّتِی أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَیَّ وَ لَیْسَ هَذَا جَزَاءَکَ مِنِّی قَالَ ثُمَّ أَحْصَیْتُ لَهُ أَلْفَ مَرَّةٍ وَ هُوَ یَقُولُ الْعَفْوَ الْعَفْوَ قَالَ ثُمَّ أَلْصَقَ خَدَّهُ الْأَیْمَنَ بِالْأَرْضِ فَسَمِعْتُهُ وَ هُوَ یَقُولُ بِصَوْتٍ حَزِینٍ بُؤْتُ إِلَیْکَ بِذَنْبِی عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی فَإِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ غَیْرُکَ یَا مَوْلَایَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ أَلْصَقَ خَدَّهُ الْأَیْسَرَ بِالْأَرْضِ فَسَمِعْتُهُ وَ هُوَ یَقُولُ ارْحَمْ مَنْ أَسَاءَ
ص: 17
وَ اقْتَرَفَ وَ اسْتَکَانَ وَ اعْتَرَفَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ.
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)
أَقُولُ: هَذَا لَا یُنَافِی الْعِصْمَةَ الثَّابِتَةَ بِالْأَدِلَّةِ الْعَقْلِیَّةِ وَ النَّقْلِیَّةِ لِاحْتِمَالِهِ التَّأْوِیلَاتِ الْمُتَعَدِّدَةَ قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ الزُّهْدِ لَا خِلَافَ بَیْنَ عُلَمَائِنَا فِی أَنَّهُمْ ع مَعْصُومُونَ مِنْ کُلِّ قَبِیحٍ مُطْلَقاً وَ أَنَّهُمْ کَانُوا یُسَمُّونَ تَرْکَ الْمَنْدُوبِ ذَنْباً وَ سَیِّئَةً بِالنِّسْبَةِ إِلَی کَمَالِهِمْ ع انْتَهَی (2) وَ نَحْوُهُ فِی کَشْفِ الْغُمَّةِ (3) وَ یَحْتَمِلُ إِرَادَةَ التَّعْلِیمِ وَ غَیْرَ ذَلِکَ وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی الْمَقْصُودِ (4) وَ الْأَحَادِیثُ الْمُشْتَمِلَةُ عَلَی الْأَدْعِیَةِ الطَّوِیلَةِ وَ غَیْرِهَا فِی سَجْدَةِ الشُّکْرِ کَثِیرَةٌ جِدّاً.
******
ترجمه:
محمد بن سلیمان از پدرش نقل میکند روزی در خدمت حضرت کاظم علیه السلام برای سرکشی ار اموالشان بیرون رفتم وقت نماز ظهرحضرت مشغول نماز شدند بعداز نماز به سجده افتادند شنیدم در حال سجده با صدائ غمگین واشک جاری عرض میکردند :خدایا با زبانم تورا نافرمانی کردم به عزتد سوگند اگر میخواستی (می توانستی)مرا لال کنی . باچشمانم تو را نافرمانی کردم به عزتد سوگند اگر میخواستی مرا نابینا میکردی .با گوشم تو را نافرمانی کردم اگر میخواستی مرا کر میکردی .باپاهایم تورا نافرمانی کردم به عزتد سوگند اگر می خواستی مرا فلج میکردی .باشهوت جنسی خود تورا نافرمانی کردم اگربه عزتد سوگند اگر میخواستی مرا عقیم میکردی .(خدایا)باتمام اعضای بدنم که تو به من عنایت کرده ای گناه کردم و(خودم میدانم)این گناهان من پاداش این عنایات تو نبود .بعد از آن شمردم حضرت هزار مرتبه گفتند العفو سپس سمت راست صورت خود را روی زمین گزاشته وبا صدای غمگین میگفتند خدایا با گناهانم بسویت آمدم بد کردم به خودم ظلم کردم پس ای مولای من مرا ببخش چون غیر از تو بخشنده ای نیست(سه مرتبه) .سپس سمت چپ صورت خود راروی زمین گزاشته میگفتند (خدایا)رحم کن به کسیکه بد کرده و زیاده روی نموده واعتراف کرده (به گناهانش)بعد سراز سجده برداشتند .
(5) 7 بَابُ اسْتِحْبَابِ السُّجُودِ لِلشُّکْرِ وَ إِطَالَتِهِ وَ إِلْصَاقِ الْخَدَّیْنِ بِالْأَرْضِ عِنْدَ حُصُولِ النِّعَمِ وَ دَفْعِ النِّقَمِ وَ عِنْدَ تَذَکُّرِ نِعْمَةِ اللَّهِ وَ لَوْ بِالْإِیمَاءِ مَعَ الِانْحِنَاءِ عِنْدَ خَوْفِ الشُّهْرَةِ
باب استحباب سجده برای شکر وطولانی کردن آن وچسباندن صورت به خاک هر گاه نعمتی به انسان رسید یا بدی از انسان دور شد وزمان یادآوری نعمت ولو بصورت اشاره وخم شدن اگر خوف تظاهر وشهرت برای انسان باشد
8590- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ فِی سَفَرٍ یَسِیرُ عَلَی نَاقَةٍ لَهُ إِذْ نَزَلَ فَسَجَدَ خَمْسَ سَجَدَاتٍ فَلَمَّا رَکِبَ قَالُوا یَا
ص: 18
رَسُولَ اللَّهِ- إِنَّا رَأَیْنَاکَ صَنَعْتَ شَیْئاً لَمْ تَصْنَعْهُ فَقَالَ نَعَمْ اسْتَقْبَلَنِی جَبْرَئِیلُ- فَبَشَّرَنِی بِبِشَارَاتٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَسَجَدْتُ شُکْراً لِلَّهِ لِکُلِّ بُشْرَی سَجْدَةً.
******
ترجمه:
از ابن مسكان از حضرت صادق عليه السّلام كه رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله در سفر خود كه بر شترش سوار بود و راه را مى پيمود كه ناگهان پياده شد و پنج بار سجده نمود.و چون سوار بر مركب شد اصحاب گفتند يا رسول اللّٰه ما از تو عملى را مشاهده كرديم كه تاكنون نديده بوديم.حضرت فرمود.آرى جبرئيل آمد مقابل من و بشارات و مژده هائى از جانب خدا بمن بشارت داد من هم براى هر بشارت و مژده اى سجدۀ شكرى بجا آوردم.
8591- 2- (1) وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ السَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع نَحْوَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ خَرَّ سَاجِداً فَأَطَالَ السُّجُودَ.
******
ترجمه:
مرحوم صدوق در امالی همین روایت را آورده اند فقط یک اضافه دارد وآن اینکه :حضرت به سجده افتاده و سجده طولانی انجام دادند .
8592- 3- (2) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا ذَکَرَ أَحَدُکُمْ نِعْمَةَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلْیَضَعْ خَدَّهُ عَلَی التُّرَابِ شُکْراً لِلَّهِ فَإِنْ کَانَ رَاکِباً فَلْیَنْزِلْ فَلْیَضَعْ خَدَّهُ عَلَی التُّرَابِ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ یَقْدِرُ عَلَی النُّزُولِ لِلشُّهْرَةِ فَلْیَضَعْ خَدَّهُ عَلَی قَرَبُوسِهِ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ فَلْیَضَعْ خَدَّهُ عَلَی کَفِّهِ ثُمَّ لْیَحْمَدِ اللَّهَ عَلَی مَا أَنْعَمَ عَلَیْهِ.
******
ترجمه:
یونس بن عمار ازحضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :وقتی یکی از شما نعمتی را به یاد آورد، بعنوان شکر گونه خود را بر خاک بگذارد واگر سواره بود پیاده شده و صورت خود را برزمین بگذارد واگر بخاطر اینکه شاید باعث شهرت او شود ممکن نبود که پیاده شود صورت خود را روی زین (اسب)بگذارد واگر اینهم ممکن نبود صورت خود را روی کف دستش بگذارد و خداوند را بخاطر آن نعمت شکرکند .
8593- 4- (3) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ هِشَامِ بْنِ أَحْمَرَ قَالَ: کُنْتُ أَسِیرُ مَعَ أَبِی الْحَسَنِ ع فِی بَعْضِ أَطْرَافِ الْمَدِینَةِ- إِذْ ثَنَی رِجْلَهُ عَنْ دَابَّتِهِ فَخَرَّ سَاجِداً فَأَطَالَ وَ أَطَالَ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ رَکِبَ دَابَّتَهُ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ أَطَلْتَ السُّجُودَ فَقَالَ إِنِّی ذَکَرْتُ نِعْمَةً أَنْعَمَ اللَّهُ بِهَا عَلَیَّ فَأَحْبَبْتُ أَنْ أَشْکُرَ رَبِّی.
******
ترجمه:
هشام بن احمر میگوید من همراه ابو الحسن (امام رضا)علیه السلام بیرون مدینه بودم که حضرت از مرکب خود پیاده شده و به سجده افتاده و سجده ای طولانی انجام دادند سپس از مدتی سر برداشته و سوار مرکب شدند عرض کردم فدای شما بشوم سجده طولانی کردید فرمودند :به یاد نعمتی افتادم که خداوند بمن عنایت کرده بود خواستم ازپروردگارم قدر دانی کنم .
8594- 5- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ النَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِذَا ذَکَرْتَ نِعْمَةَ اللَّهِ
ص: 19
عَلَیْکَ وَ کُنْتَ فِی مَوْضِعٍ لَا یَرَاکَ أَحَدٌ فَأَلْصِقْ خَدَّکَ بِالْأَرْضِ وَ إِذَا کُنْتَ فِی مَلَإٍ مِنَ النَّاسِ فَضَعْ یَدَکَ عَلَی أَسْفَلِ بَطْنِکَ وَ احْنِ ظَهْرَکَ- وَ لْیَکُنْ تَوَاضُعاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّ ذَلِکَ أَحَبُّ وَ یُرَی أَنَّ ذَلِکَ غَمْزٌ وَجَدْتَهُ فِی أَسْفَلِ بَطْنِکَ.
******
ترجمه:
اسحاق بن عمار میگوید شنیدم که حضرت صادق علیه السلام فرمودند وقتی بیاد نعمتی افتادی که خداوند به تو داده اگر درجای بودی که کسی تورا نمی بیند صورت خود را روی زمین بگذار واگر بین مردم بودی خم شو وصورت خود را برپائین ترین نقطه شکمت بگذار واینکار باید بعنوان بعنوان تواضع در برابر خداوند باشد و اینطوربهتراست زیرا دیگران فکر میکنند تو درحال فشار دادن چیزی هستی که در پائین شکمت پیدا شده .
8595- 6- (1) وَ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مُحَسِّنٍ عَنْ إِدْرِیسَ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الرَّبِیعِ بْنِ کَامِلٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ الرَّبِیعِ عَنْ أَبِیهِ الرَّبِیعِ بْنِ یُونُسَ قَالَ: سَأَلْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع عَنْ سَجْدَةِ الشُّکْرِ الَّتِی سَجَدَهَا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع مَا کَانَ سَبَبُهَا فَذَکَرَ حَدِیثاً طَوِیلًا فِی آخِرِهِ أَنَّ جَبْرَئِیلَ ع- نَزَلَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ- هَذَا ابْنُ عَمِّکَ عَلِیٌّ إِلَی أَنْ قَالَ إِنَّ اللَّهَ جَعَلَکَ سَیِّدَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلَ عَلِیّاً سَیِّدَ الْأَوْصِیَاءِ وَ خَیْرَهُمْ وَ جَعَلَ الْأَئِمَّةَ مِنْ ذُرِّیَّتِکُمَا قَالَ فَأَخْبَرَ عَلِیّاً ع بِذَلِکَ فَسَجَدَ عَلِیٌّ ع لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ جَعَلَ یُقَلِّبُ وَجْهَهُ عَلَی الْأَرْضِ شُکْراً.
******
ترجمه:
ربیع بن یونس میگوید ازحضرت صادق علیه السلام سئوال کردم جریان سجده شکری که حضرت علی علیه السلام انجام دادند چه بوده حضرت یک روایت طولانی را بیان کردند که آخرش اینطور بود ...حضرت جبرئیل علیه السلام بر رسول اکرم صلی الله علیه وآله نازل شد و عرض کرد ای محمد
8596- 7- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ ذَرِیحٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَیُّمَا مُؤْمِنٍ سَجَدَ (3) سَجْدَةً لِشُکْرِ نِعْمَةٍ فِی غَیْرِ صَلَاةٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِهَا عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ مَحَا عَنْهُ عَشْرَ سَیِّئَاتٍ وَ رَفَعَ لَهُ عَشْرَ دَرَجَاتٍ فِی الْجِنَانِ (4).
******
ترجمه:
ذریع میگوید حضرت صادق علیه السلام فرمودند :هرگاه مومنی در غیر نماز سجده شکری انجام دهد بخاطر نعمتی که خداوند به او داده خداوند برایش ده حسنه می نویسد و ده گناه او را پاک میکند و ده رتبه مقام او را بالا میبرد
8597- 8- (5) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِصَامٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ
ص: 20
یَعْقُوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ جَمِیعاً عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْخُزَاعِیِّ عَنْ نَصْرِ بْنِ مُزَاحِمٍ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ الْبَاقِرُ ع إِنَّ أَبِی عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ ع- مَا ذَکَرَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ نِعْمَةً عَلَیْهِ إِلَّا سَجَدَ وَ لَا قَرَأَ آیَةً مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا سُجُودٌ إِلَّا سَجَدَ وَ لَا دَفَعَ اللَّهُ عَنْهُ سُوءاً یَخْشَاهُ أَوْ کَیْدَ کَائِدٍ إِلَّا سَجَدَ وَ لَا فَرَغَ مِنْ صَلَاةٍ مَفْرُوضَةٍ إِلَّا سَجَدَ وَ لَا وُفِّقَ لِإِصْلَاحٍ بَیْنَ اثْنَیْنِ إِلَّا سَجَدَ وَ کَانَ أَثَرُ السُّجُودِ فِی جَمِیعِ مَوَاضِعِ سُجُودِهِ فَسُمِّیَ السَّجَّادَ لِذَلِکَ.
******
ترجمه:
پدرم على بن الحسین علیهماالسلام هیچ گاه نعمتى را یاد نمى کرد جز این که سجده شکر انجام مى داد، و آیه اى از کتاب خدا را نمى خواند که داراى سجده بود مگر اینکه سجده مى کرد، و هرگاه خداوند، مکر حیله گرى یا خطرى را از او بر طرف مى کرد سجده شکر به جا مى آورد و هر وقت از نماز فارغ مى شد سجده مى کرد و زمانى که موفق مى شد بین دو نفر اصلاح کند سجده مى کرد و طورى بود که اثر سجده در تمام اعضاى هفتگانه سجده او نمایان بود از این جهت او «سجّاد» نامیده شد.
8598- 9- (1) سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ فِی بَصَائِرِ الدَّرَجَاتِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ وَ الْهَیْثَمِ بْنِ أَبِی مَسْرُوقٍ النَّهْدِیِّ جَمِیعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع بِالْمَدِینَةِ- وَ هُوَ رَاکِبٌ حِمَارَهُ فَنَزَلَ وَ قَدْ کُنَّا صِرْنَا إِلَی السُّوقِ أَوْ قَرِیباً مِنْهُ قَالَ فَنَزَلَ فَسَجَدَ وَ أَطَالَ السُّجُودَ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَیَّ فَقُلْتُ لَهُ رَأَیْتُکَ نَزَلْتَ فَسَجَدْتَ فَقَالَ إِنِّی ذَکَرْتُ نِعْمَةً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ (2) قَالَ قُلْتُ: قَرِیباً مِنَ السُّوقِ وَ النَّاسُ یَجِیئُونَ وَ یَذْهَبُونَ فَقَالَ إِنَّهُ لَمْ یَرَنِی أَحَدٌ غَیْرُکَ.
وَ رَوَاهُ الرَّاوَنْدِیُّ فِی الْخَرَائِجِ وَ الْجَرَائِحِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ نَحْوَهُ (3).
ص: 21
******
ترجمه:
معاویه بن وهب میگوید من در مدینه محضر امام صادق علیه السلام بودم درحالیکه ایشان بر الاغ خود سوار بودند درحالیکه ما در بازار یا کنار آن بودیم پس حضرت پیاده شده و یک سجده طولانی انجام دادند بعد به من رو کرده و من عرض کردم دیدم پیاده شده و سجده طولانی انجام دادید فرمودند به یاد یکی از نعمات خداوند افتادم عرض کردم اینجا کنا بازار است و مردم در حال رفت و آمد هستند .حضرت فرمودند :غیر تو کسی مر ا نمی بیند ُ
ص: 22
(1) 1 بَابُ تَحْرِیمِ الِاسْتِکْبَارِ عَنْهُ
8599- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ (3) قَالَ هُوَ الدُّعَاءُالْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
زراره از حضرت باقر علیه السلام نقل میکند که فرمودند : خداوند میفرماید :همانا کسانیکه ازعبادت کردن من تکبر کنند بزودی وارد جهنم خواهند شد که منظور خداوند از عبادت دعا میبا شد ...ادامه
8600- 2- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ فِی حَدِیثٍ إِنَّ الدُّعَاءَ هُوَ الْعِبَادَةُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ- وَ قَالَ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ (5).
******
ترجمه:
حماد بن عیسی میگوید شنیدم که حضرت صادق علیه السلام میفرمودند :دعا همان عبادت است (زیرا )خداوند میفرماید :همانا کسانیکه ازعبادت کردن من تکبر کنند بزودی وارد جهنم خواهند شد و (باز درجائی دیگر )میفرماید :مرا بخوانبد تا شما را اجابت کنم
8601- 3- (6) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ وَ ابْنِ مَحْبُوبٍ جَمِیعاً عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ مَا أَحَدٌ أَبْغَضَ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّنْ
ص: 23
یَسْتَکْبِرُ عَنْ عِبَادَتِهِ وَ لَا یَسْأَلُ مَا عِنْدَهُ.
******
ترجمه:
كسى نزد خداى عزّ و جلّ مبغوض تر از اين نيست كه از عبادت او تكبر ورزد و از آنچه كه نزد اوست درخواست نكند.
8602- 4- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ رَجُلٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الدُّعَاءُ هُوَ الْعِبَادَةُ الَّتِی قَالَ اللَّهُ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
عبید بن زراره میگوید :امام صادق علیه السلام فرمودند دعا همان عبادت است همانطور که خداوند هم میفرماید :کسانیکه از عبادت کردن من تکبر کنند بزودی با ذلت وارد جهنم خواهند شد
8603- 5- (2) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُیَسِّرِ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: لَوْ أَنَّ عَبْداً سَدَّ فَاهُ وَ لَمْ یَسْأَلْ لَمْ یُعْطَ شَیْئاً فَسَلْ تُعْطَ.
******
ترجمه:
میسر بن عبد العزیز ازحضرت صادق علیه السلام نقل میکند که حضرت فرمودند :اگر کسی دهانش راببندد و دعا نکند چیزی هم به او داده نمی شود پس درخواست کن تا به تو داده شود
8604- 6- (3) وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْخَشَّابِ عَنِ ابْنِ بَقَّاحٍ عَنْ مُعَاذٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ لَمْ یَسْأَلِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ فَضْلِهِ افْتَقَرَ.
******
ترجمه:
عمر بن جمیع از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند:کسیکه از فضل وعنایت خداوند (چیزی) درخواست نکند فقیر خواهد شد
8605- 7- (4) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی نَقْلًا مِنْ کِتَابِ الدُّعَاءِ لِمُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ (5) عَنْ حُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عُثْمَانَ بْنِ الْأَسْوَدِ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَدْخُلُ الْجَنَّةَ رَجُلَانِ کَانَا یَعْمَلَانِ عَمَلًا وَاحِداً فَیَرَی أَحَدُهُمَا صَاحِبَهُ فَوْقَهُ فَیَقُولُ یَا رَبِّ بِمَا أَعْطَیْتَهُ وَ کَانَ عَمَلُنَا وَاحِداً فَیَقُولُ اللَّهُ
ص: 24
تَعَالَی سَأَلَنِی وَ لَمْ تَسْأَلْنِی ثُمَّ قَالَ سَلُوا اللَّهَ وَ أَجْزِلُوا فَإِنَّهُ لَا یَتَعَاظَمُهُ شَیْ ءٌ.
******
ترجمه:
عثمان بن اسود بصورت مرفوع از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله نقل کرده که فرمودند :دو نفر وارد بهشت میشوند که هر دو اعمالی مثل هم داشته اند ولی یکی ازآنها میبیند جایگاه دوستش بالا تر است عرض میکند خدایا با اینکه عمل هردوی ما مثل هم بوده چرا مقام او بالا تر است خداوند میفرماید :او (این مقام را )درخواست (دعا)کرد ولی تو از من درخواست نکردی .سپس حضرت فرمودند : ازخداوند چیزهای زیاد وبزرگ بخواهید زیرا (دربرابرلطف خداوند)چیزی عظیم وبزرگ نیست
8606- 8- (1) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَتَسْأَلُنَّ اللَّهَ أَوْ لَیَغْضَبَنَّ عَلَیْکُمْ إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً یَعْمَلُونَ فَیُعْطِیهِمْ وَ آخَرِینَ یَسْأَلُونَهُ صَادِقِینَ فَیُعْطِیهِمْ ثُمَّ یَجْمَعُهُمْ فِی الْجَنَّةِ فَیَقُولُ الَّذِینَ عَمِلُوا رَبَّنَا عَمِلْنَا فَأَعْطَیْتَنَا فَبِمَا أَعْطَیْتَ هَؤُلَاءِ فَیَقُولُ هَؤُلَاءِ عِبَادِی أَعْطَیْتُکُمْ أُجُورَکُمْ وَ لَمْ أَلِتْکُمْ مِنْ أَعْمَالِکُمْ شَیْئاً وَ سَأَلَنِی هَؤُلَاءِ فَأَعْطَیْتُهُمْ وَ هُوَ فَضْلِی أُوتِیهِ مَنْ أَشَاءُ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).
******
ترجمه:
از خدا بخواهید تا او حکم کند، همانا خداوند متعال به یک سرى از بندگانش در مقابل اعمالشان بخشش دارد و به گروه دیگر در برابر درخواست صادقانه شان، سپس هر دو گروه را در بهشت جمع مى کند، گروه اول مى گویند: پروردگارا! ما اهل عمل بودیم، به ما عطا کردى اما اینها را به چه سبب؟ مى فرماید: اینان بندگان من هستند، من اجر و پاداش شما را دادم و از آن چیزى کم نکردم، اما اینان از من درخواست کردند و من هم از فضل و رحمت فوق العاده خود به آنان دادم (بلکه) به هر کسى که بخواهم، مى دهم».
(3) 2 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْإِکْثَارِ مِنَ الدُّعَاءِ
8607- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنَّ إِبْراهِیمَ لَأَوَّاهٌ حَلِیمٌ (5) قَالَ الْأَوَّاهُ هُوَ الدَّعَّاءُ.
******
ترجمه:
زراره ازحضرت باقر علیه السلام ازایشان سوال کردم (معنی آیه)ابراهیم اواه وحلیم است یعنی چه ؟فرمودند :اواه کسیکه زیاد دعا میکند .
8608- 2- (6) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ
ص: 25
صَفْوَانَ عَنْ مُیَسِّرِ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: سَلْ تُعْطَ یَا مُیَسِّرُ- إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ بَابٍ یُقْرَعُ إِلَّا یُوشِکُ أَنْ یُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ.
******
ترجمه:
میسر بن عبد العزیز ازحضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :ای میسر دعا (درخواست )کن تا به تو داده شود هیچ دری نیست که کوبیده شود مگر اینکه بالاخره باز شود .
8609- 3- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع رَجُلًا دَعَّاءً.
******
ترجمه:
قداح از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند:حضرت علی علیه السلام فوق العاده دعا میکردند.
8610- 4- (2) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع الدُّعَاءُ تُرْسُ الْمُؤْمِنِ وَ مَتَی تُکْثِرْ قَرْعَ الْبَابِ یُفْتَحْ لَکَ.
******
ترجمه:
باهمین سند از حضرت علی علیه السلام نقل میکند که فرمودند :دعا سپر و حفاظ مومن است و هرگاه دری را مرتب بزنی بالاخره به رویت باز میشود .
8611- 5- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الدُّعَاءُ کَهْفُ الْإِجَابَةِ کَمَا أَنَّ السَّحَابَ کَهْفُ الْمَطَرِ.
******
ترجمه:
«عبد اللّٰه بن ميمون قدّاح»از امام صادق-عليه السّلام-روايت كرد كه فرمود: «دعا معدن(و موجب)اجابت است همچنان كه ابر،معدن باران مى باشد».
8612- 6- (4) وَ بِأَسَانِیدَ تَأْتِی (5) عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رِسَالَةٍ طَوِیلَةٍ قَالَ: أَکْثِرُوا مِنْ أَنْ تَدْعُوا اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ مِنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِینَ أَنْ یَدْعُوهُ وَ قَدْ وَعَدَ (6) عِبَادَهُ الْمُؤْمِنِینَ الِاسْتِجَابَةَ وَ اللَّهُ مُصَیِّرُ دُعَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ- لَهُمْ عَمَلًا یَزِیدُهُمْ فِی الْخَیْرِ (7).
******
ترجمه:
با سندی که بعدا خواهد آمد حضرت صادق علیه السلام در ضمن یک روایت طولانی فرمودند :زیاد دعا کنید خداوند دوست دارد بندگان مومنش دعاگو باشند و به آنها وعده اجابت داده و خداوند دعای مومن را در قیامت تبدیل به کاری میکند که الطاف خداوند را برایشان زیاد میکند .
8613- 7- (8) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ الدُّعَاءُ یَرُدُّ
ص: 26
الْقَضَاءَ بَعْدَ مَا أُبْرِمَ إِبْرَاماً فَأَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ فَإِنَّهُ مِفْتَاحُ کُلِّ رَحْمَةٍ وَ نَجَاحُ کُلِّ حَاجَةٍ وَ لَا یُنَالُ مَا عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا بِالدُّعَاءِ وَ إِنَّهُ لَیْسَ بَابٌ یُکْثَرُ قَرْعُهُ إِلَّا یُوشِکُ أَنْ یُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ.
******
ترجمه:
عبد الله بن سنان ازحضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :دعا قضا وقدر حتمی را برمیگرداندد .عا کلید بخشایش و رحمتهای پروردگار، و راه رسیدن به تمام خواسته ها و حاجتهاست، و به آنچه از خیر و خوبی که در نزد خداوند است، نمی توان رسید، مگر با دعا و هیچ دری زیاد زده نمی شود مگر اینکه بالاخره بروی شخص باز میشود .
8614- 8- (1) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مِنْ مُسْلِمٍ (2) دَعَا لِلَّهِ سُبْحَانَهُ دَعْوَةً لَیْسَ فِیهَا قَطِیعَةُ رَحِمٍ وَ لَا إِثْمٌ إِلَّا أَعْطَاهُ اللَّهُ بِهَا أَحَدَ خِصَالٍ ثَلَاثَةٍ إِمَّا أَنْ یُعَجِّلَ دَعْوَتَهُ وَ إِمَّا أَنْ یَدَّخِرَ (3) لَهُ وَ إِمَّا أَنْ یَدْفَعَ عَنْهُ مِنَ السُّوءِ مِثْلَهَا قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ إِذَنْ نُکْثِرُ قَالَ أَکْثِرُوا.
******
ترجمه:
ابو سعید خدری میگوید :رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند :هیچ فرد مسلمانی نیست که بدرگاه خداوند دعا کند ودعایش برای قطع رحم یا (انجام )گناه نباشد مگر اینکه خداوند یکی از این سه مطلب را به او میدهد 1 دعایش فورا مستجاب میشود 2برای (قیامتش )ذخیره میشود 3 بدی(خطریا آسیبی) را از او دور میکند (اصحاب) عرض کردند بنابر این ما زیاد دعا خواهیم کرد حضرت هم فرمودند : زیاد (دعا)کنید .
8615- 9- (4) قَالَ وَ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: الدُّعَاءُ مُخُّ الْعِبَادَةِ وَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَدْعُو اللَّهَ إِلَّا اسْتَجَابَ لَهُ إِمَّا أَنْ یُعَجِّلَ لَهُ فِی الدُّنْیَا أَوْ یُؤَجِّلَ لَهُ فِی الْآخِرَةِ وَ إِمَّا أَنْ یُکَفِّرَ عَنْهُ مِنْ ذُنُوبِهِ بِقَدْرِ مَا دَعَا مَا لَمْ یَدْعُ بِمَأْثَمٍ.
******
ترجمه:
در عده الداعی آمده که رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند :دعا مغز عبادت است هیچ یک از افراد مومن دعا نمیکند مگر اینکه اجابت میشود (حالا)یا فوری و در دنیا یا (ذخیره شده و)در آخرت اجابت میشود یا اینکه به اندازه دعاهایش از گناهانش بخشیده خواهد شد
8616- 10- (5) قَالَ وَ عَنْهُ ع قَالَ: أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ الدُّعَاءِ وَ أَبْخَلُ النَّاسِ مَنْ بَخِلَ بِالسَّلَامِ.
******
ترجمه:
در عده الداعی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل میکند که فرمودند :عاجز ترین مردم کسی است که از دعا کردن ناتوان باشد وبخیل ترین مردم فردی است که از سلام کردن بخل بورزد
8617- 11- (6) قَالَ وَ قَالَ الْبَاقِرُ ع وَ لَا تَمَلَّ مِنَ الدُّعَاءِ فَإِنَّهُ مِنَ اللَّهِ بِمَکَانٍ.
******
ترجمه:
درعده الداعی آمده که حضرت باقر علیه السلام فرمودند :ازدعا کردن خسته وناامید نشو زیرا برای خدا(کاری ندارد)ممکن است .
8618- 12- (7) وَ عَنْ عَلِیٍّ ع مَا کَانَ اللَّهُ لِیَفْتَحَ بَابَ الدُّعَاءِ وَ یُغْلِقَ عَلَیْهِ بَابَ الْإِجَابَةِ.
******
ترجمه:
در عده الداعی آمده که حضرت علی علیه السلام فرمودند :اینطور نیست که خداوند دردعا کردن را (به روی مردم )باز کند ولی دراجابت کردن را بر(آنها)ببندد
ص: 27
8619- 13- (1) وَ قَالَ ع مَنْ أُعْطِیَ الدُّعَاءَ لَمْ یُحْرَمِ الْإِجَابَةَ.
******
ترجمه:
درعده الداعی نقل میکند که حضرت فرمودند :هرکس توفیق دعا کردن به او داده شود از اجابت دعا محروم نخواهد شد
الدُّعَاءُ مُخُّ الْعِبَادَةِ.
******
ترجمه:
عده الداعی نقل میکند علی علیه السلام از قول رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند :دعا اصل و اساس وریشه عبادات است
8621- 15- (4) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی الْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الطَّیِّبِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ التَّمَّارِ عَنْ (أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَیُّوبَ) (5) عَنْ یَحْیَی بْنِ عَنْبَسَةَ الْجُعْفِیِّ عَنْ حُمَیْدٍ الطَّوِیلِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا فُتِحَ لِأَحَدٍ بَابُ دُعَاءٍ إِلَّا فَتَحَ اللَّهُ لَهُ فِیهِ بَابَ إِجَابَةٍ فَإِذَا فُتِحَ لِأَحَدِکُمْ بَابُ دُعَاءٍ فَلْیَجْهَدْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا یَمَلُّ حَتَّی تَمَلُّوا.
قَالَ أَبُو الطَّیِّبِ الْمَلَلُ مِنَ الْإِنْسَانِ الضَّجَرُ وَ السَّأْمَةُ وَ مِنَ اللَّهِ عَلَی جِهَةِ التَّرْکِ لِلْفِعْلِ.
******
ترجمه:
انس بن مالک ازقول رسول اکرم صلی الله علیه وآله نقل میکند که حضرت فرمودند :باب دعا کردن به روی کسی باز نمی شود مگر اینکه خداوند باب اجابت را به روی او باز میکند پس هرگاه باب دعا کردن بروی کسی باز شد باید بکوشد زیرا خداوند از (شنیدن دعا )ملول نمیشود تااینکه شما(ازدعا کردن)خسته شوید ابو طیب میگوید :ملل ازطرف انسان یعنی ضجر وناراحتی و ازطرف خداوند ترک فعل
8622- 16- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَسْکَرِیِّ (7) عَنْ بَدْرِ بْنِ الْهَیْثَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْمُنْذِرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ قَالَ: قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ع مَنْ أُعْطِیَ أَرْبَعاً لَمْ یُحْرَمْ أَرْبَعاً مَنْ أُعْطِیَ الدُّعَاءَ لَمْ یُحْرَمِ الْإِجَابَةَ وَ مَنْ أُعْطِیَ الِاسْتِغْفَارَ لَمْ یُحْرَمِ التَّوْبَةَ وَ مَنْ أُعْطِیَ الشُّکْرَ لَمْ یُحْرَمِ الزِّیَادَةَ وَ مَنْ أُعْطِیَ الصَّبْرَ لَمْ یُحْرَمِ الْأَجْرَ.
******
ترجمه:
ابو صباح میگوید حضرت صادق علیه السلام فرمودند :هرکس چها چیز به او داده شود از چهار چیز محروم نمیشود کسیکه (توفیق )دعا کردن به او داده شود از اجابت دعا محروم نمیشود کسیکه استغفار کردن به او داده شود از(قبول )توبه محروم نمی شود کسیکه به او شکر کردن داده شود از افزیش (نعمت)محروم نمیشود وبه هرکس صبر داده شود ازپاداش محروم نمی شود
ص: 28
8623- 17- (1) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یَا مُعَاوِیَةُ مَنْ أُعْطِیَ ثَلَاثَةً لَمْ یُحْرَمْ ثَلَاثَةً مَنْ أُعْطِیَ الدُّعَاءَ أُعْطِیَ الْإِجَابَةَ وَ مَنْ أُعْطِیَ الشُّکْرَ أُعْطِیَ الزِّیَادَةَ وَ مَنْ أُعْطِیَ التَّوَکُّلَ أُعْطِیَ الْکِفَایَةَ فَإِنَّ اللَّهَ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ (2) وَ یَقُولُ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ (3) وَ یَقُولُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ (4).
وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ مِثْلَهُ (5).
******
ترجمه:
امام صادق(ع)به معاويه بن عمار فرمود: اي معاويه آن را كه سه چيز نصيب گشته از سه چيز بي نصيب نمانده است هر كه را توفيق دعا داده شده پذيرش نيز داده شده و هر كه را توفيق سپاسگزاري نعمت داده شده افزايش نعمت نيز نصيبش گشته است و آن را كه توكل داده شده بانجام كارها نيز نايل آمده است چرا كه خداي عز و جل در قرآنش ميفرمايد: هر كه بر خدا توكل كند خدا او را بس است و ميفرمايد: اگر سپاسگزاري كرديد بطور حتم نعمتم را بر شما افزون كنم و ميفرمايد: از من بخواهيد تا خواسته شما را بنفع شما بپذيرم
8624- 18- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنْ عَبْدِ الرَّزَّاقِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ الْفَضْلِ بْنِ قَیْسِ بْنِ رُمَّانَةَ (7) عَنِ الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا عَلِیُّ أُوصِیکَ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّ مَعَهُ الْإِجَابَةَ وَ بِالشُّکْرِ فَإِنَّ مَعَهُ الْمَزِیدَ وَ أَنْهَاکَ عَنْ أَنْ تَخْفِرَ (8) عَهْداً وَ تُعِینَ عَلَیْهِ وَ أَنْهَاکَ عَنِ الْمَکْرِ فَإِنَّهُ لَا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ وَ أَنْهَاکَ عَنِ الْبَغْیِ فَإِنَّهُ مَنْ بُغِیَ عَلَیْهِ لَیَنْصُرَنَّهُ اللَّهُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (9)
ص: 29
قیس بن رمانه از حضرت رضا علیه السلام و ایشان از پدران خود از علی علیه السلام که رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند :وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (1).
******
ترجمه :
قیس بن رمانه از حضرت رضا علیه السلام و ایشان از پدران خود از علی علیه السلام که رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند :ُ ای علی تو را سفارش می کنم به دعا زیرا اجابت با او قرین و همراه است، و به شکر و سپاسگزاری زیرا فزونی نعمت را به دنبال دارد. عهدی و پیمانی را که بسته ای محترم بشمار و در صدد نقض آن برنیا و از مکر و حیله تو را بسختی نهی می کنم زیرا حیله و نیرنگ بد به صاحبش باز می گردد و تو را از ظلم و ستم نهی می کنم زیرا کسی که بر او ستم شود خداوند به طور حتم او را یاری خواهد کرد
(2) 3 بَابُ اسْتِحْبَابِ اخْتِیَارِ الدُّعَاءِ عَلَی غَیْرِهِ مِنَ الْعِبَادَاتِ الْمُسْتَحَبَّةِ
باب استحباب انتخاب دعا کردن بر عبادات دیگر
8625- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الدُّعَاءُ.
******
ترجمه:
زراره از امام باقر علیه السلام نقل میکند که فرمودند :بهترین عبادات دعا کردن است ُ
8626- 2- (4) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ وَ ابْنِ مَحْبُوبٍ جَمِیعاً عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع أَیُّ الْعِبَادَةِ أَفْضَلُ فَقَالَ مَا مِنْ شَیْ ءٍ أَفْضَلَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ وَ یُطْلَبَ مِمَّا عِنْدَهُ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
از حنان بن سدير از پدرش روايت شده كه بحضرت باقر(عليه السّلام)عرضه داشتم كه چه عبادتى از همۀ عبادتها بالاتر است؟امام عليه السّلام فرمود: هيچ چيز نزد خداوند تبارك و تعالى از آن محبوبتر نيست كه دعا كنى و از او حاجت بخواهى...
8627- 3- (5) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ سَیْفٍ التَّمَّارِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّکُمْ لَا تَقَرَّبُونَ بِمِثْلِهِ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
سيف تمّارگويد:شنيدم امام صادق عليه السّلام مى فرمود:دعا كنيد زيرا شما با هيچ كارى مانند آن به خدا نزديك نمى شويد
8628- 4- (6) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ
ص: 30
مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع أَحَبُّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الْأَرْضِ الدُّعَاءُ وَ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الْعَفَافُ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
پسر قداح ازحضرت صادق علیه السلام نقل میکند که حضرت علی علیه السلام فرمودند :محبوبترین اعمال پیش خداوند متعال در زمین دعا کردن وافضل همه عبادات پاکدامنی است .
8629- 5- (1) وَ بِالْإِسْنَادِ الْآتِی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رِسَالَةٍ طَوِیلَةٍ قَالَ: وَ عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّ الْمُسْلِمِینَ لَمْ یُدْرِکُوا نَجَاحَ الْحَوَائِجِ عِنْدَ رَبِّهِمْ بِأَفْضَلَ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الرَّغْبَةِ إِلَیْهِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَی اللَّهِ وَ الْمَسْأَلَةِ فَارْغَبُوا فِیمَا رَغَّبَکُمُ اللَّهُ فِیهِ وَ أَجِیبُوا اللَّهَ إِلَی مَا دَعَاکُمْ لِتُفْلِحُوا وَ تَنْجَحُوا (2) مِنْ عَذَابِ اللَّهِ.
******
ترجمه:
بر شما باد به دعا کردن، چرا که مسلمانان در رسیدن به نیازهایشان نزد پروردگار وسیله اى بهتر از دعا و گرایش به سوى خدا و زارى به درگاه او در اختیار ندارند. به هر آنچه خدا تشویقتان کرده گرایش یابید و در آنچه خدایتان به سوى آن خوانده پاسخش گویید تا رستگارى یابید و از عذاب خدا نجات پیدا کنید.
8630- 6- (3) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی قَالَ: قَالَ الْبَاقِرُ ع لِبُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ- وَ قَدْ سَأَلَهُ کَثْرَةُ الْقِرَاءَةِ أَفْضَلُ أَمْ کَثْرَةُ الدُّعَاءِ فَقَالَ کَثْرَةُ الدُّعَاءِ أَفْضَلُ ثُمَّ قَرَأَ قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُمْ (4).
******
ترجمه:
حضرت باقر علیه السلام درجواب برید بن معاویه که سوال کرده بود آیا تلاوت زیاد قران بهتر است یا زیاد دعا کردن :زیاد دعا کردن افضل است سپس حضرت این آیه تلاوت کردند : بگو پروردگارم به شما اعتنا نمیکرد اگر دعای شما نبود
8631- 7- (5) قَالَ وَ عَنِ النَّبِیِّ ص أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الدُّعَاءُ وَ إِذَا أَذِنَ اللَّهُ لِعَبْدٍ فِی الدُّعَاءِ فَتَّحَ لَهُ أَبْوَابَ الرَّحْمَةِ إِنَّهُ لَنْ یَهْلِکَ مَعَ الدُّعَاءِ أَحَدٌ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی التَّعْقِیبِ وَ غَیْرِهِ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).
******
ترجمه:
درعده الداعی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل کرده که فرمودند :بهترین عبادات دعا است و آنگاه كه خداوند بنده اى را به دعا موفّق نمايد،باب اجابت به رحمت خويش را به رويش مى گشايد،و هرگز بندۀ دعاكننده هلاك نمى شود
ص: 31
(1) 4 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ فِی الْحَاجَةِ الصَّغِیرَةِ وَ کَرَاهَةِ تَرْکِهِ اسْتِصْغَاراً لَهَا
باب استحباب دعا کردن در مورد حاجات کوچک و مکروه بودن ترک دعا بخاطر کوچک شمردن حاجت
8632- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ سَیْفٍ التَّمَّارِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّکُمْ لَا تَتَقَرَّبُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَا تَتْرُکُوا صَغِیرَةً لِصِغَرِهَا أَنْ تَدْعُوا بِهَا إِنَّ صَاحِبَ الصِّغَارِ هُوَ صَاحِبُ الْکِبَارِ.
******
ترجمه:
سیف تمار میگوید :شنیدم که حضرت صادق علیه السلام فرمودند :بر شما باد به دعا کردن زیرا به چیزی مثل دعا نمی توانید به خدا تقرب پیدا کنید ودعا را ترک نکنید بخاط کوچکی حاجت (زیرا )کسیکه حاجات کوچک دارد (درواقع )دارای حاجات بزرگ است .
8633- 2- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ أَحَبَّ شَیْئاً لِنَفْسِهِ وَ أَبْغَضَهُ لِخَلْقِهِ أَبْغَضَ لِخَلْقِهِ الْمَسْأَلَةَ وَ أَحَبَّ لِنَفْسِهِ أَنْ یُسْأَلَ وَ لَیْسَ شَیْ ءٌ أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ فَلَا یَسْتَحْیِی أَحَدُکُمْ أَنْ یَسْأَلَ اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ وَ لَوْ شِسْعَ نَعْلٍ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (4).
******
ترجمه:
ابراهيم بن عثمان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:
خداوند تبارك و تعالى، صفتى را بر خود محبوب و بر آفريدگانش مبغوض داشته است؛ گدايى و دريوزگى را در برابر خود، محبوب مى شمارد و در برابر ديگران مبغوض مى دارد. هيچ عبادتى به درگاه خدا بالاتر از اين نيست كه دست طلب بردارند و از پيشگاه او مسألت نمايند. مبادا كسى از گدايى درگاه خدا شرم كند، گرچه به خاطر يك بند كفش باشد.
8634- 3- (5) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی قَالَ فِی الْحَدِیثِ الْقُدْسِیِّ یَا مُوسَی سَلْنِی کُلَّ مَا تَحْتَاجُ إِلَیْهِ حَتَّی عَلَفَ شَاتِکَ وَ مِلْحَ عَجِینِکَ.
******
ترجمه:
در عده الداعی دریک حدیث قدسی خداوند به حضرت موسی فرمود :ای موسی، هرچه نیاز داری از من بخواه، حتی علف گوسفندان و نمک غذایت(خمر مایه ات) را.
8635- 4- (6) مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی الْقَاسِمِ الطَّبَرِیُّ فِی بِشَارَةِ الْمُصْطَفَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ الْحُسَیْنِ الرَّفَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُتْبَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ
ص: 32
الْفَقِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ وَهْبَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَبَشِیٍّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ نَصْرِ بْنِ مُزَاحِمٍ عَنْ (مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ) (1) بْنِ عَبْدِ الْکَرِیمِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ اللَّهِ إِنِّی لَأُحِبُّ رِیحَکُمْ وَ أَرْوَاحَکُمْ وَ إِنَّکُمْ لَعَلَی دِینِ اللَّهِ فَأَعِینُونَا بِوَرَعٍ وَ اجْتِهَادٍ إِلَی أَنْ قَالَ أَلَا وَ مَنْ سَأَلَ مِنْکُمْ حَاجَةً فَلَهُ بِهَا مِائَةُ حَاجَةٍ أَلَا وَ مَنْ دَعَا مِنْکُمْ فَدَعْوَتُهُ مُسْتَجَابَةٌ.
أَقُولُ: تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).
******
ترجمه:
حضرت صادق ازپدرشان (علیهما السلام)نقل میکنند که حضرت فرمودند :(خطاب به شیعیان)به خدا سوگند كه من عطر و بوى و روحيه مصفاى شما را دوست دارم (زیرا شما) بر دین خدا هستید پس کمک کنید ما را به وسيله پرهيزگارى و كوشش در كارهاى نيكو تا آنجا که فرمودند:پس وقتی کسی از شما یک حاجت (ازخدا)بخواهد صد حاجتش برآورده خواهد وهرکس از شما دعا کند دعایش مستجاب خواهد شد.
ا
(4) 5 بَابُ اسْتِحْبَابِ طَلَبِ الْحَوَائِجِ مِنَ اللَّهِ وَ تَسْمِیَةِ الْحَاجَةِ وَ لَوْ فِی الْفَرِیضَةِ وَ طَلَبِ الْحَوَائِجِ الْعِظَامِ مِنْهُ وَ خُصُوصاً قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ غُرُوبِهَا
باب استحباب درخواست حاجت از خداوند و نامبردن حاجت حتی در نماز واجب و درخواست حاجات بزرگ از خداوند بخصوص قبل از طلوع و غروب خورشید .
8636- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْفَرَّاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَعْلَمُ مَا یُرِیدُ الْعَبْدُ إِذَا دَعَاهُ وَ لَکِنَّهُ یُحِبُّ أَنْ تُبَثَّ إِلَیْهِ الْحَوَائِجُ فَإِذَا دَعَوْتَ فَسَمِّ حَاجَتَکَ.
******
ترجمه:
ابو عبد اللّٰه فراء گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: خداى تبارك و تعالى ميداند كه بنده اش چه ميخواهد هر گاه بدرگاهش دعا كند، ليكن دوست دارد كه حاجتها بدرگاهش شرح داده شود پس هر گاه دعا كردى حاجتت را نام ببر.
8637- 2- (6) قَالَ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ قَالَ: قَالَ: إِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ حَاجَتَکَ وَ مَا تُرِیدُ وَ لَکِنْ یُحِبُّ أَنْ تُبَثَّ إِلَیْهِ الْحَوَائِجُ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام درحدیثی فرمودند:خداوند حاجت و خواسته تو را مى داند، ولى دوست دارد كه حوايج خويش را نزد او شرح دهى .
8638- 3- (7) الْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ الزُّهْدِ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ
ص: 33
فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَوْصِنِی قَالَ أُوصِیکَ بِتَقْوَی اللَّهِ وَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ حُسْنِ الصِّحَابَةِ لِمَنْ صَحِبَکَ وَ إِذَا کَانَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ فَعَلَیْکَ بِالدُّعَاءِ وَ اجْتَهِدْ وَ لَا یَمْنَعُکَ مِنْ شَیْ ءٍ تَطْلُبُهُ مِنْ رَبِّکَ وَ لَا تَقُولُ هَذَا مَا لَا أُعْطَاهُ وَ ادْعُ فَإِنَّ اللَّهَ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی السُّجُودِ (1) وَ غَیْرِهِ (2).
******
ترجمه:
فضیل بن عثمان میگوید هحضر امام صادق علیه السلام عرض کردم : مرا سفارشی(نصیحتی)بفرمائد .حضرت فرمودند : تو را به حفظ حریم الهی و تقوا سفارش می کنم؛ مراقبت زبانی داشته و راستگو باشی و امانت را ادا کرده و خیانت در امانت نکنی و با کسی که معاشرت داری، خوب رفتار نمایی. پس هنگامی که هنوز آفتاب طلوع نکرده، بر تو باد به دعا و استغفار و درخواست کردن از خداوند و در این کار کوشش کن و از این که از پروردگارت در مورد چیزی درخواست کنی، فروگذاری نکن؛ وهرگز نگو اگر من چیزی از خداوند بخواهم به من نمی دهد؛ تو دعای خود را بکن و از او درخواست بنما و خداوند هم آن چه را که مشیت حکیمانه اش قرار بگیرد، انجام می دهد.
(3) 6 بَابُ کَرَاهَةِ تَرْکِ الدُّعَاءِ اتِّکَالًا عَلَی الْقَضَاءِ
باب کراهت ترک کردن دعا و واگزار کردن امور به قضا و قدر اللهی
8639- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُیَسِّرِ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ لِی یَا مُیَسِّرُ ادْعُ وَ لَا تَقُلْ إِنَّ الْأَمْرَ قَدْ فُرِغَ مِنْهُ إِنَّ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْزِلَةً لَا تُنَالُ إِلَّا بِمَسْأَلَةٍ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
از ميسّر بن عبد العزيز - : امام صادق عليه السلام به من فرمود : اى ميسّر دعا كن و مگو : كار از كار گذشته است [و آنچه مقدّر شده همان مى شود] ، همانا نزد خداوند عز و جل مقام و منزلتى است كه جز با درخواست به دست نمى آيد .
8640- 2- (5) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ ادْعُ وَ لَا تَقُلْ قَدْ فُرِغَ مِنَ الْأَمْرِ فَإِنَّ الدُّعَاءَ هُوَ الْعِبَادَةُ إِلَی أَنْ قَالَ إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ (6).
******
ترجمه:
حماد بن عیسی میگوید از حضرت صادق علیه السلام شنیدم که فرمودند:(مرتب)دعا کن ونگو کار ازکار گذ شته (ودیگر فایده ندارد) زیرا دعا خودش عبادت است تا آنجا که فرمودند:خداوند میفرماید مرا بخوانید (دعا کنید)من شما را اجابت میکنم .
ص: 34
8641- 3- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ رَجُلٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ ادْعُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا تَقُلْ إِنَّ الْأَمْرَ قَدْ فُرِغَ مِنْهُ.
قَالَ زُرَارَةُ إِنَّمَا یَعْنِی لَا یَمْنَعُکَ إِیمَانُکَ بِالْقَضَاءِ وَ الْقَدَرِ أَنْ تُبَالِغَ بِالدُّعَاءِ وَ تَجْتَهِدَ فِیهِ أَوْ کَمَا قَالَ (2).
******
ترجمه:
از زرارة از مردى نقل میکند که : امام صادق عليه السلام فرمود : خداوند عزّ و جلّ را بخوان و مگو : كار از كار گذشته است
زراره مى گويد : مقصود آن حضرت اين است كه ايمان تو به قضا و قدر، مانع از اين نشود كه در دعا كردن اصرار و پافشارى كنى -
8642- 4- (3) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ (4) بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: ادْعُهْ وَ لَا تَقُلْ قَدْ فُرِغَ مِنَ الْأَمْرِ فَإِنَّ الدُّعَاءَ هُوَ الْعِبَادَةُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ (5) وَ قَالَ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ (6).
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (8).
******
ترجمه:
ابن مغیره از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :دعا کن (اورا) ونگو کار از کار گذشته (وفایده ندارد )زیرا دعا خودش عبادت است (در این باره )خداوند میفرماید : کسانیکه متکبرانه از عبادت کردن من دوری کنند بزودی با ذلت وارد جهنم خواهند شد و(باز)میفرماید :مرا بخوانید من شما را اجابت میکنم .
ص: 35
(1) 7 بَابُ جَوَازِ الدُّعَاءِ بِرَدِّ الْبَلَاءِ الْمُقَدَّرِ وَ طَلَبِ تَغْیِیرِ قَضَاءِ السُّوءِ وَ اسْتِحْبَابِ ذَلِکَ
باب دعا کردن برای برگرداندن بلای مقدر ودرخواست تغییر دادن قضا وقدر بد و(حتی)استحباب این مطالب
8643- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی وَلَّادٍ قَالَ: قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی ع عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّ الدُّعَاءَ لِلَّهِ وَ الطَّلَبَ إِلَی اللَّهِ یَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قَدْ قُدِّرَ وَ قُضِیَ وَ لَمْ یَبْقَ إِلَّا إِمْضَاؤُهُ فَإِذَا دُعِیَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُئِلَ صَرْفَ الْبَلَاءِ صَرَفَهُ.
******
ترجمه:
ابو ولاد از امام کاظم علیه السلام نقل میکند که فرمودند :بر شما باد به دعا کردن که دعا به درگاه خدا عبادت اوست و درخواست از خدا، بلا را رد می کند؛ هرچند آن بلا مقدّر و قضای آن، حتمی شده باشد و باقی نمانده باشد مگر امضای آن.
8644- 2- (3) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی هَمَّامٍ إِسْمَاعِیلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع إِنَّ الدُّعَاءَ وَ الْبَلَاءَ لَیَتَرَافَقَانِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ- إِنَّ الدُّعَاءَ لَیَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً (4).
******
ترجمه:
اسماعیل بن همام از حضرت سجاد علیه السلام نقل میکند که ایشان فرمودند:دعا و بلا تا روز قیامت با هم همراهند، و دعا بلای حتمی را هم دفع می کند.
8645- 3- (5) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ بِسْطَامَ الزَّیَّاتِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الدُّعَاءَ یَرُدُّ الْقَضَاءَ وَ قَدْ نَزَلَ مِنَ السَّمَاءِ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً.
******
ترجمه:
بسطام زیات ازحضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :همانا دعا قضا وقدری که از آسمان نازل شده و قطعی وحتمی هم شده باشد را برمیگرداند .
8646- 4- (6) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ (عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع) (7) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ الدُّعَاءَ یَرُدُّ الْقَضَاءَ یَنْقُضُهُ کَمَا یُنْقَضُ السِّلْکُ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً.
******
ترجمه:
حماد بن عثمان از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :همانا دعا قضا را برمی گرداند، و آن را از هم باز می کند همان گونه که رشته نخ از هم باز می شود اگر چه بسختى تابیده شده باشد.
8647- 5- (8) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ
ص: 36
عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَقُولُ إِنَّ الدُّعَاءَ یَرُدُّ مَا قَدْ قُدِّرَ وَ مَا لَمْ یُقَدَّرْ قُلْتُ وَ مَا قَدْ قُدِّرَ قَدْ عَرَفْتُهُ فَمَا لَمْ یُقَدَّرْ قَالَ حَتَّی لَا یَکُونَ.
******
ترجمه:
عمربن یزید ازحضرت کاظم علیه السلام نقل میکند که فرمودند : همانا دعا برمی گرداند آنچه را مقدر شده و آنچه را مقدر نشده، راوی می گوید پرسیدم: مقدر شده را دانستم، مقدر نشده کدام است؟ حضرت فرمود: تا این که تقدیرى در باره آن نشود.
8648- 6- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ لِی أَ لَا أَدُلُّکَ عَلَی شَیْ ءٍ لَمْ یَسْتَثْنِ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ ص- قُلْتُ بَلَی قَالَ الدُّعَاءُ یَرُدُّ الْقَضَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً وَ ضَمَّ أَصَابِعَهُ.
******
ترجمه:
زراره از حضرت باقر علیه السلام نقل میکند که فرمودند:آیا تو را راهنمای کنم به چیزی که رسول اکرم صلی الله علیه وآله هیچ موردی از انرا استثنا نکردند (بطور مطلق انرا موثردانسته اند )عرض کردم بله فرمودند (ان)دعا ست .
8649- 7- (2) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیَدْفَعُ بِالدُّعَاءِ الْأَمْرَ الَّذِی عَلِمَهُ أَنْ یُدْعَی لَهُ فَیَسْتَجِیبُ وَ لَوْ لَا مَا وُفِّقَ الْعَبْدُ مِنْ ذَلِکَ الدُّعَاءِ لَأَصَابَهُ مِنْهُ مَا یَجْتَثُّهُ (3) مِنْ جَدِیدِ الْأَرْضِ.
******
ترجمه:
اسحاق بن عمار از حضرت صادق علیه السلام نقل می کند که فرمود: خداى عز و جل هر آینه دفع می كند بوسیله دعاء آنچه را كه مى داند براى آن دعاء می شود پس اجابت خواهد كرد، و اگر بنده به این دعا موفق نشود به او بلائى مى رسد كه او را از روى زمین بردارد.
8650- 8- (4) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع یَقُولُ الدُّعَاءُ یَدْفَعُ الْبَلَاءَ النَّازِلَ مَا لَمْ یَنْزِلْ.
******
ترجمه:
امام زين العابدين عليه السلام : دعا ، بلاى نازل(قطعی) شده تا زمانی که واقع نشده را دفع مى كند
8651- 9- (5) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الدُّعَاءَ لَیَرُدُّ الْقَضَاءَ الْحَدِیثَ.
ص: 37
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2).
******
ترجمه:
بکر بن محمد از حضرت صادق علیه السلام نقل می کند که فرمودند :همانا دعا قضا و قدر را بر می گرداند .
(3) 8 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ عِنْدَ الْخَوْفِ مِنَ الْأَعْدَاءِ وَ عِنْدَ تَوَقُّعِ الْبَلَاءِ
باب استحباب دعا وقت ترس از دشمن و زمان احتمال بلا
8652- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الدُّعَاءُ أَنْفَذُ مِنَ السِّنَانِ (5) الْحَدِیدِ.
******
ترجمه:
ابن سنان از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :دعا از نیزه (هم) کاری تر است .
8653- 2- (6) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْبَجَلِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الدُّعَاءَ أَنْفَذُ مِنَ السِّنَانِ.
******
ترجمه:
سعید بجلی از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :دعا از نیزه (هم) کاری تر است .
8654- 3- (7) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الدُّعَاءُ سِلَاحُ الْمُؤْمِنِ وَ عَمُودُ الدِّینِ وَ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی (عُیُونِ الْأَخْبَارِ) (8) بِأَسَانِیدَ تَقَدَّمَتْ فِی إِسْبَاغِ الْوُضُوءِ (9).
******
ترجمه:
سکونی از امام صادق و ایشان از رسول اکرم صلی الله علیه وآله نقل می کنند که فرمودند : دعاء سلاح مؤمن و ستون دين و نور آسمانها و زمين است.
ص: 38
8655- 4- (1) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع الدُّعَاءُ مَفَاتِیحُ النَّجَاحِ وَ مَقَالِیدُ الْفَلَاحِ وَ خَیْرُ الدُّعَاءِ مَا صَدَرَ عَنْ صَدْرٍ نَقِیٍّ وَ قَلْبٍ تَقِیٍّ وَ فِی الْمُنَاجَاةِ سَبَبُ النَّجَاةِ وَ بِالْإِخْلَاصِ یَکُونُ الْخَلَاصُ فَإِذَا اشْتَدَّ الْفَزَعُ فَإِلَی اللَّهِ الْمَفْزَعُ.
******
ترجمه:
اميرالمؤ منين عليه السلام فرموده : دعاء كليدهاى نجات و گنجينه هاى رس-ت-گ-اري-س-ت ، و ب-ه-ترين دعاء آن دعائيست كه از سينه پاك و دلى پرهيزكار بر آيد، و وس-ي-له نجات در مناجات است ، و خلاصى به اخلاص آيد، و چون فزع و بى تابى سخت شود مفزع و پناهگاه خدا است .
8656- 5- (2) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ ص أَ لَا أَدُلُّکُمْ عَلَی سِلَاحٍ یُنْجِیکُمْ مِنْ أَعْدَائِکُمْ وَ یُدِرُّ أَرْزَاقَکُمْ قَالُوا بَلَی قَالَ تَدْعُونَ رَبَّکُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ ع مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
پيامبر صلّى اللّه عليه و اله فرمود:
آيا شما را به سلاحى رهنمائى نكنم كه شما را از دشمن نجات بخشد و روزى شما را فراوان و سرشار كند؟
گفتند:چرا،
فرمود:به درگاه پروردگارتان در شب و روز دعا كنيد،زيرا سلاح مؤمن دعاء است.
8657- 6- (4) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ لِأَصْحَابِهِ عَلَیْکُمْ بِسِلَاحِ الْأَنْبِیَاءِ فَقِیلَ مَا سِلَاحُ الْأَنْبِیَاءِ قَالَ الدُّعَاءُ.
******
ترجمه:
از امام رضا عليه السلام نقل شده كه همواره به اصحاب خود مى فرمود: بر شما باد سلاح پيامبران، از او پرسيده شد كه سلاح انبياء چيست؟ فرمود: سلاح انبياء دعا مى باشد.
8658- 7- (5) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع الدُّعَاءُ تُرْسُ الْمُؤْمِنِ وَ مَتَی تُکْثِرْ قَرْعَ الْبَابِ یُفْتَحْ لَکَ.
******
ترجمه:
امیرالمؤمنین(علیه السلام):دعا سپر و حفاظ مؤمن است. تو هر وقت دری را زیاد بکوبی بالأخره به روی تو باز خواهد شد.
8659- 8- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الرَّضِیُّ فِی الْمَجَازَاتِ النَّبَوِیَّةِ عَنْهُ ص قَالَ: الدُّعَاءُ سِلَاحُ الْمُؤْمِنِ وَ عَمُودُ الدِّینِ.
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند :دعا سلاح مومن و ستون دین است .
ص: 39
8660- 9- (1) عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ طَاوُسٍ فِی مُهَجِ الدَّعَوَاتِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ یَزِیدَ (2) النَّهْشَلِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: التَّحَدُّثُ بِنِعَمِ اللَّهِ شُکْرٌ وَ تَرْکُ ذَلِکَ کُفْرٌ فَارْتَبِطُوا نِعَمَ رَبِّکُمْ بِالشُّکْرِ وَ حَصِّنُوا أَمْوَالَکُمْ بِالزَّکَاةِ وَ ادْفَعُوا الْبَلَاءَ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّ الدُّعَاءَ جُنَّةٌ مُنْجِیَةٌ تَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).
******
ترجمه:
امام كاظم عليه السلام
نعمت هاى الهى را به زبان آوردن، «شكرانه» است، و ترک آن «کفران»!
پس نعمت هاى پروردگار را به شكر پيوند دهيد، و با پرداخت زكات (انفاقات واجب)، دارایی هاى خود را حفظ و با دعا، دفع بلا کنید.همانا دعا سپری نجات دهنده است که بلای قطعی را بر می گرداند .
(5) 9 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّقَدُّمِ بِالدُّعَاءِ فِی الرَّخَاءِ قَبْلَ نُزُولِ الْبَلَاءِ وَ کَرَاهَةِ تَأْخِیرِهِ
باب استحباب دعا در حال خوشی قبل از نازل شدن بلا و مکروه بودن تاخیر آن
8661- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ تَقَدَّمَ فِی الدُّعَاءِ اسْتُجِیبَ لَهُ إِذَا نَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ وَ قِیلَ (7) صَوْتٌ مَعْرُوفٌ وَ لَمْ یُحْجَبْ عَنِ السَّمَاءِ وَ مَنْ لَمْ یَتَقَدَّمْ فِی الدُّعَاءِ لَمْ یُسْتَجَبْ لَهُ إِذَا نَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ وَ قَالَتِ الْمَلَائِکَةُ إِنَّ ذَا الصَّوْتَ لَا نَعْرِفُهُ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : كسى كه در دعا كردن پيشدستى كند (هميشه دعا كند نه فقط موقع بلا و گرفتارى) ، هرگاه بلا بر او نازل شود، دعايش اجابت گردد و فرشتگان گويند : صدايى آشناست و از آسمان (درگاه خدا) پوشيده نمانَد . اما كسى كه در دعا كردن پيشدستى نكند ، چون بلا به او رسد، دعايش مستجاب نشود و فرشتگان گويند : ما اين صدا را نمى شناسيم .
8662- 2- (8) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ
ص: 40
أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الدُّعَاءَ فِی الرَّخَاءِ یَسْتَخْرِجُ الْحَوَائِجَ فِی الْبَلَاءِ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمودند :دعا در حال راحتى نيازمندى هاى زمان بلا را برطر ف مى كند.
8663- 3- (1) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُسْتَجَابَ لَهُ فِی الشِّدَّةِ فَلْیُکْثِرِ الدُّعَاءَ فِی الرَّخَاءِ.
******
ترجمه:
امام صادق (علیه السلام) :هر کسی دوست دارد دعایش در زمان سختی مستجاب شود، هنگام آسایش بسیار دعا کند.
8664- 4- (2) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ یَحْیَی عَنْ رَجُلٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِیدِ بْنِ عَوَّاضٍ (3) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ کَانَ جَدِّی یَقُولُ تَقَدَّمُوا فِی الدُّعَاءِ فَإِنَّ الْعَبْدَ إِذَا کَانَ دَعَّاءً فَنَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ فَدَعَا قِیلَ صَوْتٌ مَعْرُوفٌ وَ إِذَا لَمْ یَکُنْ دَعَّاءً فَنَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ فَدَعَا قِیلَ أَیْنَ کُنْتَ قَبْلَ الْیَوْمِ.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السلام فرمود: جدم مى فرمود: در دعا پيش دس-ت-ى ك-نيد (و پيش از آنكه گرفتار شويد دعا كنيد) زيرا چون بنده اى بسيار دعا كند و بلائى به او رسد و دنبالش دعا كند گفته شود: آوازى آشنا است ، و چون بسيار دعا نكند (و پ-ردع-ا ن-باشد) و بلائى به او رسد و دنبالش دعا كند بدو گفته شود: تا به امروز كجا بودى ؟.
8665- 5- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ عَنْبَسَةَ (5) عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ تَخَوَّفَ (6) بَلَاءً یُصِیبُهُ فَتَقَدَّمَ فِیهِ بِالدُّعَاءِ لَمْ یُرِهِ اللَّهُ ذَلِکَ الْبَلَاءَ أَبَداً.
******
ترجمه:
و ن-ي-ز آن ح-ضرت عليه السلام فرمود: هر كه از بلائى بترسد كه بدو رسد و پيش از رس-ي-دن آن ب-لا در ب-اره (ب-ر ط-رف ش-دن ) آن دع-ا ك-ن-د خ-داى عزوجل هرگز آن بلا را بدو ننماياند.
کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع یَقُولُ الدُّعَاءُ بَعْدَ مَا یَنْزِلُ الْبَلَاءُ لَا یُنْتَفَعُ بِهِ.
أَقُولُ: الْمُرَادُ لَا یُنْتَفَعُ بِهِ بَعْدَ نُزُولِ الْبَلَاءِ کَمَا یُنْتَفَعُ بِهِ قَبْلَهُ لِأَنَّهُ قَبْلُ أَنْفَعُ مِنْهُ بَعْدُ أَوِ الْمُرَادُ لَا یُنْتَفَعُ بِهِ فِی زَوَالِ مَا قَدْ وَقَعَ وَ إِنْ کَانَ یَنْفَعُ فِی قَطْعِ اسْتِمْرَارِهِ وَ زَوَالِهِ فِی الْمُسْتَقْبِلِ لِمَا یَأْتِی (1).
******
ترجمه:
حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام فرمود: هميشه على بن الحسين عليهما السلام ميفرمود: دعاى بعد از رسيدن بلا سود ندارد. می گویم : منظورحضرت سود نداشتن 1 بعد از رسیدن بلا به اندازه قبل از بلا سود ندارد 2 فایده ندارد در برطرف کردن بلای نازل شده هرچند برای قطع شدن وادامه پیدا نکردن آن و اتفاق نیفتادن در آینده فایده دارد
8667- 7- (2) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ ظَرِیفٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (3) ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ادْفَعُوا أَبْوَابَ الْبَلَاءِ بِالدُّعَاءِ.
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند :امواج بلا را با دعا پس زنيد
8668- 8- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَی الْخَشَّابِ عَنْ غِیَاثِ بْنِ کَلُّوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ الصَّادِقِ ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ مَا مِنْ أَحَدٍ ابْتُلِیَ وَ إِنْ عَظُمَتْ بَلْوَاهُ أَحَقَّ بِالدُّعَاءِ مِنَ الْمُعَافَی الَّذِی لَا یَأْمَنُ الْبَلَاءَ.
وَ رَوَاهُ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَی الْخَشَّابِ مِثْلَهُ (5).
******
ترجمه:
امير المؤمنين(علیه السلام) فرموده است هر كس كه گرفتار باشد و هر چند گرفتارى او بزرگ باشد شايسته و سزاوارتر براى دعا از شخص آسوده نيست.زيرا هيچ آسوده يى از بلا در امان نيست.
14- 8669- 9- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ ع- قَالَ: قَالَ الْفَضْلُ بْنُ الْعَبَّاسِ قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ ص احْفَظِ اللَّهَ یَحْفَظْکَ احْفَظِ اللَّهَ تَجِدْهُ
ص: 42
أَمَامَکَ تَعَرَّفْ إِلَی اللَّهِ فِی الرَّخَاءِ یَعْرِفْکَ فِی الشِّدَّةِ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
فضل بن عباس می گوید رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند : به ياد خدا باش، او را در برابر خود می يابی؛
در هنگام فراخی خدا را بشناس تا در سختی ها تو را بشناسد؛
8670- 10- (1) الْحُسَیْنُ بْنُ بِسْطَامَ وَ أَخُوهُ عَبْدُ اللَّهِ فِی کِتَابِ طِبِّ الْأَئِمَّةِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَلَفٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَخِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ع مَا مِنْ أَحَدٍ تَخَوَّفَ الْبَلَاءَ فَتَقَدَّمَ فِیهِ بِالدُّعَاءِ إِلَّا صَرَفَ اللَّهُ عَنْهُ ذَلِکَ الْبَلَاءَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا عَلِیُّ- إِنَّ الدُّعَاءَ یَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : هرکس از بلایئ نگران باشد و قبل ار گرفتار شدن دعا کند خداوند آن بلا را از او بر می گرداند آیا نمی داند که حضرت علی علیه السلام فرمودند رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند : ای علی همانا دعا بلای قطعی را بر طرف می کند
8671- 11- (2) مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُفِیدُ فِی الْإِرْشَادِ (3) عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عَمِّهِ عُمَرَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ لَمْ أَرَ مِثْلَ التَّقَدُّمِ فِی الدُّعَاءِ فَإِنَّ الْعَبْدَ لَیْسَ تَحْضُرُهُ الْإِجَابَةُ فِی کُلِّ سَاعَةٍ.
******
ترجمه:
حسين بن زيد روايت كند از عمر بن على و او از پدر خود كه من نديدم مثل على بن حسين تقدم (داشتن )در دعا، زيرا كه نيست عبد را كه حاضر شود او را اجابت در هر وقت،
8672- 12- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الرَّضِیُّ الْمُوسَوِیُّ فِی نَهْجِ الْبَلَاغَةِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: مَا الْمُبْتَلَی الَّذِی قَدِ اشْتَدَّ بِهِ الْبَلَاءُ بِأَحْوَجَ إِلَی الدُّعَاءِ مِنَ الْمُعَافَی الَّذِی لَا یَأْمَنُ الْبَلَاءَ.
******
ترجمه:
امير المؤمنين(علیه السلام) فرموده است هر كس كه گرفتار باشد و هر چند گرفتارى او بزرگ باشد شايسته و سزاوارتر براى دعا از شخص آسوده نيست.زيرا هيچ آسوده يى از بلا در امان نيست
8673- 13- (5) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنْ أَبِی ذَرٍّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَعَرَّفْ إِلَی اللَّهِ فِی الرَّخَاءِ یَعْرِفْکَ فِی الشِّدَّةِ فَإِذَا سَأَلْتَ فَاسْأَلِ اللَّهَ وَ إِذَا اسْتَعَنْتَ فَاسْتَعِنْ بِاللَّهِ.
ص: 43
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (2).
******
ترجمه:
جناب ابوذر از رسول اکرم صلی الله علیه و آله ای ابوذر : خود را بشناسان به خدا، تا در هنگام شدت و بلا خدا تو را بشناسد هرگاه چيزى طلبيدى ، از خداوند عزّ و جلّ بطلب و هرگاه كمك خواستى از خدا كمك بخواه .
(3) 10 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ عِنْدَ نُزُولِ الْبَلَاءِ وَ الْکَرْبِ وَ بَعْدَهُ وَ کَرَاهَةِ تَرْکِهِ (4)
باب استحباب دعا وقت رسیدن بلا و گرفتاری و بعداز آن ومکروه بودن ترک دعا در این اوقات
8674- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی وَلَّادٍ قَالَ: قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی ع مَا مِنْ بَلَاءٍ یَنْزِلُ عَلَی عَبْدٍ مُؤْمِنٍ فَیُلْهِمُهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الدُّعَاءَ إِلَّا کَانَ کَشْفُ ذَلِکَ الْبَلَاءِ وَشِیکاً (6) وَ مَا مِنْ بَلَاءٍ یَنْزِلُ عَلَی عَبْدٍ مُؤْمِنٍ فَیُمْسِکُ عَنِ الدُّعَاءِ إِلَّا کَانَ ذَلِکَ الْبَلَاءُ طَوِیلًا فَإِذَا نَزَلَ الْبَلَاءُ فَعَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
******
ترجمه:
امام کاظم علیه السلام فرمودند : نیست بلاءى که بر مؤمن وارد شود و به او دعا کردن الهام شود مگر آن که به وسبله دعا سریع بر طرف مى گردد؛ و چنانچه دعا نکند طولانى خواهد شد ، پس هنگامى مصیتى و بلاءى وارد شد، به درگاه خداوند دعا و تضرّع کنید
8675- 2- (7) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع هَلْ تَعْرِفُونَ طُولَ الْبَلَاءِ مِنْ قِصَرِهِ قُلْنَا لَا قَالَ إِذَا أُلْهِمَ أَحَدُکُمُ الدُّعَاءَ عِنْدَ الْبَلَاءِ فَاعْلَمُوا أَنَّ الْبَلَاءَ قَصِیرٌ.
******
ترجمه:
هشام بن سالم گويد حضرت صادق(عليه السّلام)فرمود:آيا ميدانيد كه به چه سبب گاهى بلا طولانى مى شود و گاهى مدت آن كوتاه است؟گفتند نه،فرمود اگر هنگام بلا بياد دعا بيفتيد و ملهم شويد كه دعا كنيد بدانيد كه مدت بلا كوتاه است.
8676- 3- (8) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی الْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ حَمْزَةَ الْعَلَوِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ جَدِّهِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی
ص: 44
عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ أَبِی الْیَقْظَانِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْوَلِیدِ الْوَصَّافِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ثَلَاثٌ لَا یَضُرُّ مَعَهُنَّ شَیْ ءٌ الدُّعَاءُ عِنْدَ الْکُرُبَاتِ وَ الِاسْتِغْفَارُ عِنْدَ الذَّنْبِ وَ الشُّکْرُ عِنْدَ النِّعْمَةِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2).
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام می فرمایند : سه چیزند که با وجود آنها ضرری به انسان نمی رسد: دعا هنگام اندوه، طلب آمرزش هنگام گناه، شکر هنگام برخورداری از نعمت.» برای درک بهتر .
(3) 11 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ عِنْدَ نُزُولِ الْمَرَضِ وَ السَّقَمِ
باب استحباب دعا در زمان بیماری و ناراحتی
8677- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَسْبَاطِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَلَاءِ بْنِ کَامِلٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَلَیْکَ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّهُ شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمودند : بر تو باد به دعا کردن که شفای هر درد و بیماری است.
8678- 2- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ نُعَیْمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اشْتَکَی بَعْضُ وُلْدِهِ فَقَالَ یَا بُنَیَّ قُلِ اللَّهُمَّ اشْفِنِی بِشِفَائِکَ وَ دَاوِنِی بِدَوَائِکَ وَ عَافِنِی مِنْ بَلَائِکَ فَإِنِّی عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).
******
ترجمه:
یکی از فرزندان امام صادق علیه السلام از بیماری خود شاکی بود حضرت به او فرمودند :فرزندم بگو خدا یا خودت مرا شفا بده ودرمانم کن و مرا از این بلا عافیت بده من بنده تو و فرزند بنده تو هستم .
ص: 45
8679- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یَتَضَرَّعُونَ (3) قَالَ الِاسْتِکَانَةُ هِیَ الْخُضُوعُ وَ التَّضَرُّعُ رَفْعُ الْیَدَیْنِ وَ التَّضَرُّعُ (4) بِهِمَا.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ مِثْلَهُ (5).
******
ترجمه:
محمد بن مسلم از آیه فما استکانوا ازحضرت باقر علیه السلام سوال کردم فرمودند: الِاسْتِکَانَةُ همان خضوع است؛ تضرّع به معنای بالا بردن دو دست و زاری و التماس کردن .
8680- 2- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنِ الْمُظَفَّرِ بْنِ جَعْفَرٍ الْعَلَوِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نُصَیْرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یَتَضَرَّعُونَ (7) قَالَ التَّضَرُّعُ رَفْعُ الْیَدَیْنِ.
******
ترجمه:
محمد بن مسلم از آیه فما استکانوا ازحضرت باقر علیه السلام سوال کردم فرمودند: تضرّع به معنای بالا بردن دو دست است .
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ حَفْصٍ الْعَسْکَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْهَیْثَمِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ الْکَلْبِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ زَیْدٍ ابْنَیْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِمَا عَنْ أَبِیهِ الْحُسَیْنِ ع مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
هرگاه پیامبر(صلی الله علیه و آله) دعا و ابتهال می کردند ، مانند مسکینی که طعام طلب می کند دست هایش را بالا می بردند ».
8682- 4- (2) قَالَ: وَ فِیمَا أَوْحَی اللَّهُ إِلَی مُوسَی- أَلْقِ کَفَّیْکَ ذُلًّا بَیْنَ یَدَیَّ کَفِعْلِ الْعَبْدِ الْمُسْتَصْرِخِ إِلَی سَیِّدِهِ فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ رُحِمْتَ وَ أَنَا أَکْرَمُ الْقَادِرِینَ (3).
******
ترجمه:
خداوند متعال بر حضرت موسى-عليه السّلام-وحى فرستاد كه: «كف دو دستت را ذليلانه در برابر من بلند كن مانند برده اى كه فرياد مى زند و از آقاى خود كمك مى خواهد،هر گاه چنين كردى،مشمول رحمت من مى گردى كه من كريم ترين كريمان و قادرترين قادرين هستم
8683- 5- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی التَّوْحِیدِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ الدَّقَّاقِ عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ الْعَلَوِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الْبَرْمَکِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّ زِنْدِیقاً سَأَلَهُ فَقَالَ مَا الْفَرْقُ بَیْنَ أَنْ تَرْفَعُوا أَیْدِیَکُمْ إِلَی السَّمَاءِ وَ بَیْنَ أَنْ تَخْفِضُوهَا نَحْوَ الْأَرْضِ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- ذَلِکَ فِی عِلْمِهِ وَ إِحَاطَتِهِ وَ قُدْرَتِهِ سَوَاءٌ وَ لَکِنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ أَوْلِیَاءَهُ وَ عِبَادَهُ بِرَفْعِ أَیْدِیهِمْ إِلَی السَّمَاءِ نَحْوَ الْعَرْشِ لِأَنَّهُ جَعَلَهُ مَعْدِنَ الرِّزْقِ فَثَبَّتْنَا مَا ثَبَّتَهُ الْقُرْآنُ وَ الْأَخْبَارُ عَنِ الرَّسُولِ ص- حِینَ قَالَ ارْفَعُوا أَیْدِیَکُمْ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
******
ترجمه:
امام صادق (علیه السلام)- هشام بن حکم گوید: ... [فرد زندیق] پرسید: «چه فرقی است میان اینکه دستان خود را به آسمان بالا برید یا به زمین پایین برید»؟ امام صادق (علیه السلام) فرمود: این در علم و احاطه و قدرت او مساوی و برابر است، ولی خداوند عزّوجلّ اولیا و بندگانش را امر فرموده دستان خود را رو به آسمان سمت عرش بالا برند، زیرا خداوند آن را معدن رزق قرار داده است.و این مطلب بوسیله قرآن وسنت رسول اکرم صلی الله علیه آله ثابت شده چون فرمودند :(درحال دعا)دسنهای خود را بطرف آسمان بلند کنید
8684- 6- (5) أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الطَّبْرِسِیُّ فِی الْإِحْتِجَاجِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الرِّضَا ع فِی حَدِیثٍ أَنَّ أَبَا قُرَّةَ قَالَ لَهُ مَا بَالُکُمْ إِذَا دَعَوْتُمْ رَفَعْتُمْ أَیْدِیَکُمْ إِلَی السَّمَاءِ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع إِنَّ اللَّهَ اسْتَعْبَدَ خَلْقَهُ بِضُرُوبٍ مِنَ الْعِبَادَةِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ اسْتَعْبَدَ خَلْقَهُ عِنْدَ الدُّعَاءِ
ص: 47
وَ الطَّلَبِ وَ التَّضَرُّعِ بِبَسْطِ الْأَیْدِی وَ رَفْعِهَا إِلَی السَّمَاءِ لِحَالِ الِاسْتِکَانَةِ وَ عَلَامَةِ الْعُبُودِیَّةِ وَ التَّذَلُّلِ لَهُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2).
******
ترجمه:
در جریان ماظره حضرت رضا علیه السلام با ابو قره وقتی سوال کرد چرا شما درحال دعا دستهای خود را بطرف آسمان بلند میکنید ؟ حضرت فرمودند : خداوند عبادات مختلفی را با روشهای مختلف خواسته تا آنجا که ِفرمودند: ودردعا کردن هم اینگونه خواسته است
(3) 13 بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ لِلدَّاعِی مِنْ وَظَائِفِ الْیَدَیْنِ عِنْدَ دُعَاءِ الرَّغْبَةِ وَ الرَّهْبَةِ وَ التَّضَرُّعِ وَ التَّبَتُّلِ وَ الِابْتِهَالِ وَ الِاسْتِعَاذَةِ وَ الْبَصْبَصَةِ وَ طَلَبِ الرِّزْقِ وَ الْمَسْأَلَةِ
باب مستحبات دعا کردن از وضعیت دستها با حالت خوف و رجاء تضرع و فروتنی و تواضع و اشاره کردن با انگشت سبابه و درخواست رزق ...
8685- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَةَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَرَّ بِی رَجُلٌ وَ أَنَا أَدْعُو فِی صَلَاتِی بِیَسَارِی فَقَالَ یَا عَبْدَ اللَّهِ بِیَمِینِکَ فَقُلْتُ یَا عَبْدَ اللَّهِ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی حَقّاً عَلَی هَذِهِ کَحَقِّهِ عَلَی هَذِهِ وَ قَالَ الرَّغْبَةُ تَبْسُطُ یَدَیْکَ وَ تُظْهِرُ بَاطِنَهُمَا وَ الرَّهْبَةُ (5) تُظْهِرُ ظَهْرَهُمَا وَ التَّضَرُّعُ تُحَرِّکُ السَّبَّابَةَ الْیُمْنَی یَمِیناً وَ شِمَالًا وَ التَّبَتُّلُ تُحَرِّکُ السَّبَّابَةَ الْیُسْرَی تَرْفَعُهَا فِی السَّمَاءِ رِسْلًا (6) وَ تَضَعُهَا وَ الِابْتِهَالُ تَبْسُطُ یَدَکَ وَ ذِرَاعَکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ الِابْتِهَالُ حِینَ تَرَی أَسْبَابَ الْبُکَاءِ.
******
ترجمه:
از«محمد بن مسلم»روايت است كه امام صادق-عليه السّلام-فرمود: «مردى از كنارم گذشت در حالى كه من در نماز بوده،دست چپم را براى دعا بلند كرده بودم،به من گفت:اى بندۀ خدا!با دست راستت دعا كن،گفتم: اى بندۀ خدا!ذات اقدس الهى حقى بر اين دست دارد همانند حقى كه بر آن دست دارد. و فرمود: رغبت اينست كه: هر دو دست را بگشائى و درون آنها را آشكار كنى، و رهبت اينست كه: دو دست را بگشائى و پشت آن دو را ظاهر سازى، و تضرع آنست كه: انگشت سبابۀ راست را براست و چپ بجنبانى، و تبتل: جنبانيدن انگشت (سبابۀ) چپ است كه آن را بآرامى بسوى آسمان بالا برى و پائين آورى، و ابتهال آنست كه: هم دستها و هم دو ذراع را بسوى آسمان بگشائى، و ابتهال در وقتى است كه ببينى و سائل گريه فراهم شده است.
8686- 2- (7) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَیْفِ بْنِ
ص: 48
عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الرَّغْبَةُ أَنْ تَسْتَقْبِلَ بِبَطْنِ کَفَّیْکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ الرَّهْبَةُ أَنْ تَجْعَلَ ظَهْرَ کَفَّیْکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ قَوْلُهُ وَ تَبَتَّلْ إِلَیْهِ تَبْتِیلًا (1) قَالَ الدُّعَاءُ بِإِصْبَعٍ وَاحِدَةٍ تُشِیرُ بِهَا وَ التَّضَرُّعُ تُشِیرُ بِإِصْبَعَیْکَ وَ تُحَرِّکُهُمَا وَ الِابْتِهَالُ رَفْعُ الْیَدَیْنِ وَ تَمُدُّهُمَا وَ ذَلِکَ عِنْدَ الدَّمْعَةِ ثُمَّ ادْعُ.
******
ترجمه:
ابو اسحاق حضرت صادق علیه السلام فرمودند :رغبت آن است که کف دو دست خود را به سوی آسمان بداری .رهبت آن است که پشت دست هایت را به سوی آسمان بداری .حضرت صادق سلام الله علیه در قول خدای متعال که « و تبتّل الیه تبتیلاَ » فرمود : تبتل ؛ دعا کردن با یک انگشت است که با آن اشاره می کنی .تضرع این است که با دو انگشت ، اشاره کنی و آن دو را تکان دهی .ابتهال بالا بردن هر دو دست است و این که آن ها را بکشی و این هنگام اشک ریختن است و سپس دعا کن .
8687- 3- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ زُرَارَةَ قَالا قُلْنَا لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع- کَیْفَ الْمَسْأَلَةُ إِلَی اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَالَ تَبْسُطُ کَفَّیْکَ قُلْنَا کَیْفَ الِاسْتِعَاذَةُ قَالَ تُفْضِی بِکَفَّیْکَ وَ التَّبَتُّلُ (3) الْإِیمَاءُ بِالْإِصْبَعِ وَ التَّضَرُّعُ تَحْرِیکُ الْإِصْبَعِ وَ الِابْتِهَالُ أَنْ تَمُدَّ یَدَیْکَ جَمِیعاً.
******
ترجمه:
امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن مسلم و زراره گویند: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردیم: «دعاکردن و خواهش کردن از خداوند تعالی چگونه است»؟ فرمود: «کف دو دست خویش را باز می کنید». عرض کردیم: «استعاذه (پناه بردن) به چه صورت است»؟ فرمود: «دو دست خویش را دراز کنید، و تبتّل؛ اشاره کردن با انگشت است و تضرّع، حرکت دادن انگشت است و ابتهال؛ آن است که دو دست خویش را کاملاً دراز کنید».
8688- 4- (4) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ جَمِیعاً عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی خَالِدٍ عَنْ مَرْوَکٍ بَیَّاعِ اللُّؤْلُؤِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ذَکَرَ الرَّغْبَةَ وَ أَبْرَزَ بَاطِنَ رَاحَتَیْهِ إِلَی السَّمَاءِ وَ هَکَذَا الرَّهْبَةُ وَ جَعَلَ ظَهْرَ کَفَّیْهِ إِلَی السَّمَاءِ وَ هَکَذَا التَّضَرُّعُ وَ حَرَّکَ أَصَابِعَهُ یَمِیناً وَ شِمَالًا وَ هَکَذَا التَّبَتُّلُ وَ یَرْفَعُ أَصَابِعَهُ مَرَّةً وَ یَضَعُهَا مَرَّةً وَ هَکَذَا الِابْتِهَالُ وَ مَدَّ یَدَهُ تِلْقَاءَ وَجْهِهِ إِلَی الْقِبْلَةِ وَ لَا تَبْتَهِلُ حَتَّی تَجْرِیَ الدَّمْعَةُ.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السّلام رغبت را ذكر كرد و درون دو كف خود را بطرف آسمان باز كرد (يعنى رغبت چنين است) و اما رهبت چنين است: و پشت دو دست را بطرف آسمان كرد، و اما تضرع چنين است:
و انگشتانش را براست و چپ گردانيد، و تبتل چنين است: و انگشتانش را بالا ميبرد و پائين مى آورد، و ابتهال چنين است: و دست خود را تا برابر رويش بجانب قبله كشيد (فرمود) و ابتهال نباشد تا اشك روان شود.
8689- 5- (5) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع
ص: 49
قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الدُّعَاءِ وَ رَفْعِ الْیَدَیْنِ فَقَالَ عَلَی أَرْبَعَةِ أَوْجُهٍ أَمَّا التَّعَوُّذُ فَتَسْتَقْبِلُ الْقِبْلَةَ بِبَاطِنِ کَفَّیْکَ وَ أَمَّا الدُّعَاءُ فِی الرِّزْقِ فَتَبْسُطُ کَفَّیْکَ وَ تُفْضِی بِبَاطِنِهِمَا إِلَی السَّمَاءِ وَ أَمَّا التَّبَتُّلُ فَإِیمَاءٌ بِإِصْبَعِکَ السَّبَّابَةِ وَ أَمَّا الِابْتِهَالُ فَرَفْعُ یَدَیْکَ تُجَاوِزُ بِهِمَا رَأْسَکَ وَ دُعَاءُ التَّضَرُّعِ أَنْ تُحَرِّکَ إِصْبَعَکَ السَّبَّابَةَ مِمَّا یَلِی وَجْهَکَ وَ هُوَ دُعَاءُ الْخِیفَةِ.
******
ترجمه:
ابو بصیر گوید: از حضرت صادق علیه السلام از دعا کردن و بلند کردن دستها پرسیدم فرمود: بر چهار گونه است: اما براى پناه بردن بخدا (از شر دشمنان) درون دستهاى خود را بطرف قبله کنى، و اما در دعاى براى روزى دستهاى خود را باز کنى و درون آن دو را بسوى آسمان بدارى، و امّا “تبتل” پس آن اشاره کردن با انگشت سبابه است، و اما ابتهال: بلند کردن دستها است بطورى که از سرت بگذرد، و دعاى تضرع اینست که انگشت سبابه را در برابر رویت بجنبانى و آن دعاى خیفه (و هراس) است.
8690- 6- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنِ الْمُظَفَّرِ بْنِ جَعْفَرٍ الْعَلَوِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: التَّبَتُّلُ أَنْ تُقَلِّبَ کَفَّیْکَ فِی الدُّعَاءِ إِذَا دَعَوْتَ وَ الِابْتِهَالُ أَنْ تَبْسُطَهُمَا وَ تُقَدِّمَهُمَا وَ الرَّغْبَةُ أَنْ تَسْتَقْبِلَ بِرَاحَتَیْکَ السَّمَاءَ وَ تَسْتَقْبِلَ بِهِمَا وَجْهَکَ وَ الرَّهْبَةُ أَنْ (تَلْقَی بِکَفَّیْکَ) (2) فَتَرْفَعَهُمَا إِلَی الْوَجْهِ وَ التَّضَرُّعُ أَنْ تُحَرِّکَ إِصْبَعَیْکَ وَ تُشِیرَ بِهِمَا.
******
ترجمه:
امام کاظم :تبتل : کف هردو دست را در دعا کردن باز کنی . ابتهال :هردو دست باز کرده وجلو بیاوری ( رَغَباً (خواهش نمودن) آن است که دو پنجه ی دست را رو به آسمان نموده و آن ها را رو به صورت خود بگیری. و رَهَباً (ترسیدن) آن است که کف دست هایت را سرازیر سازی و به همان شکل آن ها را تا صورت بلند نمایی.وتضرع :دو انگشت حرکت بدهی و بوسیله آنها اشاره کنی
8691- 7- (3) قَالَ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ أَنَّ الْبَصْبَصَةَ (4) أَنْ تَرْفَعَ سَبَّابَتَیْکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ تُحَرِّکَهُمَا وَ تَدْعُوَ.
******
ترجمه:
و در روایت دیگری فرمودند :بصبصه یعنی انگشت سبابه را بطرف آسمان بلند کرده و در حال حرکت دادن آنها دعا کنی
8692- 8- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ فِی بَصَائِرِ الدَّرَجَاتِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ (عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ وَ ابْنِ سِنَانٍ) (6) فِی حَدِیثٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع
ص: 50
أَنَّهُ لَمَّا دَعَا عَلَی دَاوُدَ بْنِ عَلِیٍّ- رَفَعَ یَدَیْهِ فَوَضَعَهُمَا عَلَی مَنْکِبَیْهِ ثُمَّ بَسَطَهُمَا ثُمَّ دَعَا بِسَبَّابَتِهِ فَقُلْتُ لَهُ فَرَفْعُ الْیَدَیْنِ مَا هُوَ قَالَ الِابْتِهَالُ قُلْتُ فَوَضْعُ یَدَیْکَ وَ جَمْعُهُمَا قَالَ التَّضَرُّعُ قُلْتُ وَ رَفْعُ الْإِصْبَعِ قَالَ الْبَصْبَصَةُ.
******
ترجمه:
داوود رقی :وقتی حضرت صادق علیه السلام می خواستند داوود بن علی را نفرین کنند دستها را بلند کرده وآنا را بر شانه ها گذاشتند بعد دستها را از هم بازکرده سپس دعا کردند عرض کردم پس بالا بردن دستها چه بود ؟ فرمودند :آن ابتهال بود . عرض کردم گذاشتن دستها (روی شانه)و جمع کردن آنها (چه بود) ؟ فرمودند :تضرع بود . عرض کردم بالا بردن انگشت ؟ فرمودند:آن بصبصه بود
8693- 9- (1) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنِ السِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی الْبَخْتَرِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ (2) أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ إِذَا سَأَلْتَ اللَّهَ فَاسْأَلْهُ بِبَطْنِ کَفَّیْکَ وَ إِذَا تَعَوَّذْتَ فَبِظَهْرِ کَفَّیْکَ وَ إِذَا دَعَوْتَ فَبِإِصْبَعَیْکَ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ (3).
******
ترجمه:
ابو البختری می گوید حضرت صادق علیه السلام فرمودند :وقتی دعا می کنی کف دو دستد باز باشد وقتی (از شرشیطان )پناهنده می شوی با پشت دستهایت دعا کن ودر وقت دعا(عبادت)پس با انگشت درحال اشاره کردن
(4) 14 بَابُ اسْتِحْبَابِ مَسْحِ الْوَجْهِ وَ الرَّأْسِ وَ الصَّدْرِ بِالْیَدَیْنِ عِنْدَ الْفَرَاغِ مِنَ الدُّعَاءِ فِی غَیْرِ الْفَرِیضَةِ
باب استحباب کشیدن دستها به صورت وسر وسینه بعد پایان دعا درغیر نماز واجب
8694- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا أَبْرَزَ عَبْدٌ یَدَهُ إِلَی اللَّهِ الْعَزِیزِ الْجَبَّارِ إِلَّا اسْتَحْیَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَرُدَّهَا صِفْراً حَتَّی یَجْعَلَ فِیهَا مِنْ فَضْلِ رَحْمَتِهِ مَا یَشَاءُ فَإِذَا دَعَا أَحَدُکُمْ فَلَا یَرُدَّ یَدَهُ حَتَّی یَمْسَحَ عَلَی وَجْهِهِ وَ رَأْسِهِ.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَا بَسَطَ
ص: 51
عَبْدٌ یَدَیْهِ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فَلَا یَرُدَّ یَدَیْهِ حَتَّی یَمْسَحَ بِهِمَا وَجْهَهُ وَ رَأْسَهُ (1)
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السّلام فرمود: هيچ بنده اى دست بدرگاه خداى عزيز جبار نگشايد جز اينكه خداى عز و جل شرم كند كه آن را تهى بازگرداند تا اينكه از فضل رحمت خود در آن بنهد، پس هر گاه يكى از شماها دعا كرد دستش را برنگرداند تا آن را بسر و روى خود بكشد.***مثل این روایت حضرت باقر علیه السلام نقل شده با این تفاوت که در اینجا کشیدن دست فقط به سر و صورت آمده
8695- 2- (2) قَالَ وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ عَلَی وَجْهِهِ وَ صَدْرِهِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ فِی الْقُنُوتِ مَا یَدُلُّ عَلَی أَنَّ ذَلِکَ مَخْصُوصٌ بِغَیْرِ الدُّعَاءِ فِی الْفَرَائِضِ (3).
******
ترجمه:
و در روایت دیگر صورت و سینه ذکر شده *** می گویم :درباب قنوت بیان شد که این دست کسیدن در غیر نماز واجب است
(4) 15 بَابُ اسْتِحْبَابِ حُسْنِ النِّیَّةِ وَ حُسْنِ الظَّنِّ بِالْإِجَابَةِ
باب استحباب حسن نیت وحسن ظن به اجابت دعا داشتن
8696- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَمَّا اسْتَسْقَی رَسُولُ اللَّهِ ص- وَ سُقِیَ النَّاسُ حَتَّی قَالُوا إِنَّهُ الْغَرَقُ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص بِیَدِهِ وَ رَدَّهَا اللَّهُمَّ حَوَالَیْنَا وَ لَا عَلَیْنَا- قَالَ فَتَفَرَّقَ السَّحَابُ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ اسْتَسْقَیْتَ لَنَا فَلَمْ نُسْقَ ثُمَّ اسْتَسْقَیْتَ لَنَا فَسُقِینَا قَالَ إِنِّی دَعَوْتُ وَ لَیْسَ لِی فِی ذَلِکَ نِیَّةٌ ثُمَّ دَعَوْتُ وَ لِی فِی ذَلِکَ نِیَّةٌ.
******
ترجمه:
روزی برای دعای باران نزد رسول الله آمدند و از ایشان خواستند تا دعا کنند باران بیاید و ایشان هم دعا کرد و باران آمد. باران بسیار زیاد بود و مردم ترسیدند تبدیل به سیل شود. به پیامبر گفتند و حضرت دعا کردند باران به اطراف ببارد و نه داخل شهر.ابرها کنار رفتند. مردم گفتند: ای رسول خدا! ابتدا دعا کردید ولی باران نبارید ولی بار دوم که دعا کردید باران آمد. حضرت فرمودند: بار اول شما گفتید و من بدون توجه کافی دعا کردم اما بار دوم با توجه و تضرع دعا کردم و اجابت شد.
8697- 2- (6) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سُلَیْمٍ الْفَرَّاءِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِکَ وَ ظُنَّ حَاجَتَکَ بِالْبَابِ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : هر گاه دعا مى كنى با دل [به خدا] روى آر و چنين پندار كه حاجت و خواسته تو بر در خانه است
ص: 52
8698- 3- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَکْرٍ عَنْ أَبِی (2) زَکَرِیَّا عَنْ أَبِی سَیَّارٍ عَنْ سَوْرَةَ بْنِ کُلَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ سَأَلَنِی وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنِّی أَضُرُّ وَ أَنْفَعُ اسْتَجَبْتُ لَهُ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام از رسول اکرم صلی الله علیه وآله ایشان ازقول خداوند که : هرکس مرا بخواند در حالتی که می داند من ضرر می رسانم و من نفع می دهم، دعایش را مستجاب می گردانم
8699- 4- (3) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ: ادْعُوا اللَّهَ وَ أَنْتُمْ مُوقِنُونَ بِالْإِجَابَةِ.
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه وآله : هنگامی که خدا را می خوانید یقین به اجابت داشته باشید
8700- 5- (4) قَالَ: وَ أَوْحَی اللَّهُ إِلَی مُوسَی مَا دَعَوْتَنِی وَ رَجَوْتَنِی فَإِنِّی سَامِعٌ (5) لَکَ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6).
******
ترجمه:
خداوند به موسی وحی کرد :دعاهای که امید اجابت آنرا از من داشته باشی را می شنوم
(7) 16 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْإِقْبَالِ بِالْقَلْبِ حَالَةَ الدُّعَاءِ
باب استحباب توجه قلبی داشتن در دعا
8701- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: لَا یَقْبَلُ اللَّهُ دُعَاءَ قَلْبٍ سَاهٍ.
******
ترجمه:
از جمله وصایای رسول اکرم صلی الله علیه وآله به علی علیه السلام :یا علی خداوند دعای انسان غافل را قبول نمی کند .
8702- 2- (9) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ
ص: 53
أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عَمْرٍو قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا یَسْتَجِیبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ سَاهٍ فَإِذَا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِکَ ثُمَّ اسْتَیْقِنْ بِالْإِجَابَةِ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : خداوند عزّ و جلّ دعايى را كه از دلى غافل و بى توجه سرزند، اجابت نمى كند . پس ، هرگاه دعا كردى، با دلت [به خدا] روى آر، و يقين بدان كه در اين صورت دعايت مستجاب مى شود .
8703- 3- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع لَا یَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دُعَاءَ قَلْبٍ لَاهٍ- وَ کَانَ عَلِیٌّ ع یَقُولُ- إِذَا دَعَا أَحَدُکُمْ لِلْمَیِّتِ فَلَا یَدْعُو لَهُ وَ قَلْبُهُ لَاهٍ عَنْهُ وَ لَکِنْ لِیَجْتَهِدْ لَهُ فِی الدُّعَاءِ.
******
ترجمه:
امام على عليه السلام : خداوند دعاى دلِ غافل را نمى پذيرد .امام علی همیشه می فرمود: هر گاه یکی از شما برای مرده ای دعا کند، در حالی که دلش از او غافل است، دعا نکند؛ بلکه در دعای بر او [به درستی] بکوشد».
8704- 4- (2) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا یَسْتَجِیبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ قَاسٍ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : خداوند دعايى را كه از پشت قلب با قساوت برخيزد مستجاب نمى كند .
8705- 5- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ سُلَیْمٍ الْفَرَّاءِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِکَ وَ ظُنَّ حَاجَتَکَ بِالْبَابِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الْإِقْبَالِ بِالْقَلْبِ عَلَی الصَّلَاةِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ (4).
******
ترجمه:
امام صادق فرموده است: هنگامی که دعا می کنی، به آن توجه قلبی داشته باش و گمانت به این سان باشد که روا شدن حاجت و نیازت در آستانه در است».
ص: 54
(1) 17 بَابُ کَرَاهَةِ الْعَجَلَةِ فِی الدُّعَاءِ وَ تَعْجِیلِ الِانْصِرَافِ مِنْهُ وَ اسْتِعْجَالِ الْإِجَابَةِ
باب مکروه است عجله کردن در دعا و زود تمام کردن آن و عجله داشتن درمستجاب شدن آن
8706- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِیِّ وَ غَیْرِهِمَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا عَجِلَ فَقَامَ لِحَاجَتِهِ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَ مَا یَعْلَمُ عَبْدِی أَنِّی أَنَا اللَّهُ الَّذِی أَقْضِی الْحَوَائِجَ.
******
ترجمه:
از امام صادق علیه السّلام روایت شده است که فرمودند: همانا بنده هر گاه
در گرفتن حاجت خود عجله کند، پس )به خاطر عجله ای که دارد( برای تحصیل حاجتش حرکت کند، خدای
49 تبارک و تعالی می فرماید: آیا بنده من نمی داند که من آن کسی هستم که حوائج را برآورده می کنم.
8707- 2- (3) وَ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ الطَّوِیلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا دَعَا لَمْ یَزَلِ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی حَاجَتِهِ مَا لَمْ یَسْتَعْجِلْ.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
ز امام صادق
روایت شده ااست که فرمودند: بنده وقتى دعا کند، خدا پیوسته در تدارک حاجت او مىباشد مادامى که عجله
نکند
8708- 3- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یَزَالُ الْمُؤْمِنُ بِخَیْرٍ وَ رَجَاءِ رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا لَمْ یَسْتَعْجِلْ فَیَقْنَطَ وَ یَتْرُکَ الدُّعَاءَ قُلْتُ لَهُ کَیْفَ یَسْتَعْجِلُ قَالَ یَقُولُ قَدْ دَعَوْتُ مُنْذُ کَذَا وَ کَذَا وَ مَا أَرَی الْإِجَابَةَ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6).
******
ترجمه:
ز امام صادق علیه
السّالم روایت است که فرمودند: پیوسته مؤمن در طریق خیر و امید است از جانب خدای عزّ و جلّ، تا زمانی
که عجله نکند، )که در صورت عجله کردن( پس نا امید می شود و دعا را ترک می کند.)راوی گوید: (خدمت
حضرت عرض کردم چگونه عجله می کند؟ حضرت فرمودند: می گوید: از فالن موقع دعا کردم و اجابت
ندیدم.
ص: 55
(1) 18 بَابُ اسْتِحْبَابِ مُرَاعَاةِ الْإِعْرَابِ فِی الدُّعَاءِ وَ الْقِرَاءَةِ الْمُسْتَحَبَّیْنِ وَ تَجَنُّبِ اللَّحْنِ فِیهِمَا
باب مستحب است رعایت کردن اعراب (صحیح)در دعا و ذکرهای مستحبی و دوری کردن از غلط خواندن
8709- 1- (2) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْجَوَادِ ع قَالَ: مَا اسْتَوَی رَجُلَانِ فِی حَسَبٍ وَ دِینٍ قَطُّ إِلَّا کَانَ أَفْضَلُهُمَا عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ آدَبَهُمَا قَالَ قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ عَرَفْتُ فَضْلَهُ عِنْدَ النَّاسِ فِی النَّادِی وَ الْمَجَالِسِ فَمَا فَضْلُهُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ بِقِرَاءَةِ الْقُرْآنِ کَمَا أُنْزِلَ وَ دُعَائِهِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ حَیْثُ لَا یَلْحَنُ وَ ذَلِکَ أَنَّ الدُّعَاءَ الْمَلْحُونَ لَا یَصْعَدُ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الْقِرَاءَةِ (3).
******
ترجمه:
امام جواد علیه السلام فرمود : دو نفر که از نظر حسب و دین برابر باشند، أفضل آن دو در نزد اللَّهِ عزوجل آن است که ادیب تر باشد، گفتم : کسی که ادیب و آگاه به ادبیات عرب باشد برتری او را در اجتماعات و مجالس متوجه می شوم، اما فضیلت و برتری او در نزد الله عزوجل چیست؟ امام فرمودند : برتری و فضل او در نزد الله عزوجل این است که (به خاطر آگاهی به ادبیات زبان عربی) قرآن را همانطور که نازل شده است (یعنی صحیح) می خواند و هنگام دعا به صورت بی غلط و با اعراب صحیح، الله عزوجل را می خواند، چرا که دعایی که از نظر ادبی و اعراب غلط باشد، به سوی الله عزوجل بالا نمی رود.
(4) 19 بَابُ تَحْرِیمِ الْقُنُوطِ وَ إِنْ تَأَخَّرَتِ الْإِجَابَةُ
باب حرمت نا امیدی در اجابت دعا حتی اگر زمان زیادی هم گذشته باشد
8710- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی قَدْ سَأَلْتُ اللَّهَ حَاجَةً مُنْذُ کَذَا وَ کَذَا سَنَةً وَ قَدْ دَخَلَ قَلْبِی مِنْ إِبْطَائِهَا شَیْ ءٌ فَقَالَ یَا أَحْمَدُ إِیَّاکَ وَ الشَّیْطَانَ- أَنْ یَکُونَ لَهُ عَلَیْکَ سَبِیلٌ حَتَّی یُقَنِّطَکَ إِلَی أَنْ قَالَ إِنَّ صَاحِبَ النِّعْمَةِ فِی الدُّنْیَا إِذَا سَأَلَ فَأُعْطِیَ طَلَبَ غَیْرَ الَّذِی سَأَلَ وَ صَغُرَتِ النِّعْمَةُ فِی عَیْنِهِ فَلَا یَشْبَعُ مِنْ شَیْ ءٍ وَ إِذَا کَثُرَ النِّعَمُ کَانَ الْمُسْلِمُ مِنْ ذَلِکَ عَلَی خَطَرٍ لِلْحُقُوقِ الَّتِی تَجِبُ عَلَیْهِ وَ مَا یُخَافُ مِنَ
ص: 56
الْفِتْنَةِ فِیهَا أَخْبِرْنِی عَنْکَ لَوْ أَنِّی قُلْتُ لَکَ قَوْلًا کُنْتَ تَثِقُ بِهِ مِنِّی فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِذَا لَمْ أَثِقْ بِقَوْلِکَ فَبِمَنْ أَثِقُ وَ أَنْتَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ قَالَ فَکُنْ بِاللَّهِ أَوْثَقَ فَإِنَّکَ عَلَی مَوْعِدٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَ لَیْسَ اللَّهُ یَقُولُ وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ (1) وَ قَالَ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ (2) وَ قَالَ وَ اللَّهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلًا (3) فَکُنْ بِاللَّهِ أَوْثَقَ مِنْکَ بِغَیْرِهِ وَ لَا تَجْعَلُوا فِی أَنْفُسِکُمْ إِلَّا خَیْراً فَإِنَّهُ مَغْفُورٌ لَکُمْ.
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
بزنطى -: به حضرت رضا عليه السلام عرض كردم : فدايت شوم ، من چند سال است كه از خدا حاجتى مى خواهم و از تأخير در اجابتش در دلم شبهه اى پديد آمده است حضرت به من فرمود : «اى احمد ! مبادا شيطان به تو راه پيدا كند و نوميدت گرداند .تا آنجاکه فرمودند : همانا كسى كه در این دنیا داراى نعمت است اگر هر گاه درخواست (چیزى از خدا) كند و به او داده شود (حرصش زیاد گردد) و جز آنرا نیز بخواهد، و (در نتیجه) نعمت خدا در چشم او كوچك و خوار گردد، و از هیچ چیز سیر نشود، و چون نعمت فراوان شود مسلمان از این راه بخطر افتد، (و این خطر) بخاطر آن حقوقى (است) كه بر او واجب می شود، و بخاطر آن چیزى است كه بیم آن رود بواسطه این حقوق در فتنه و آزمایش افتد (و در أداء آنها كوتاهى كند)، بگو بدانم اگر من سخنى به تو بگويم، آيا به آن اعتماد مى كنى؟ عرض كردم : فدايت شوم ، اگر به سخن شما اعتماد نكنم، به [سخن] چه كسى اعتماد كنم؟! . . . حضرت فرمود : پس ، به خدا بيشتر اعتماد داشته باش ؛ زيرا خداوند به تو [به اجابت] وعده داده است . مگر نه اين كه خداى تبارك و تعالى مى فرمايد : «هرگاه بندگانم درباره من از تو پرسند ، بگو كه من نزديكم و به نداى كسى كه مرا بخواند پاسخ مى دهم. پس ، بايد به نداى من پاسخ دهند و به من ايمان آورند تا راه راست يابند»
8711- 2- (5) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ بَیْنَ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُما (6) وَ بَیْنَ أَخْذِ فِرْعَوْنَ أَرْبَعِینَ عَاماً.
******
ترجمه:
امام صادق (علیه السلام)- فاصله ی زمانی میان این سخن پروردگار متعال قَدْ أُجِیبَت دَّعْوَتُکُمَا و گرفتارشدن فرعون، چهل سال فاصله بود.
8712- 3- (7) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیَدْعُو فَیُؤَخَّرُ إِجَابَتُهُ إِلَی یَوْمِ الْجُمُعَةِ.
******
ترجمه:
امام صادق (علیه السّلام) فرمود: مؤمن دعا می کند و خداوند اجابت آن را تا روز جمعه عقب می اندازد.»
8713- 4- (8) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سُلَیْمَانَ صَاحِبِ السَّابِرِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع یُسْتَجَابُ لِلرَّجُلِ الدُّعَاءُ ثُمَّ یُؤَخَّرُ قَالَ نَعَمْ عِشْرِینَ سَنَةً.
ص: 57
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ وَ عَلَی أَنَّ الْقُنُوطَ مِنَ الْکَبَائِرِ (2).
******
ترجمه:
(3) 20 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْإِلْحَاحِ فِی الدُّعَاءِ
8714- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ عُقْبَةَ الْهَجَرِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ وَ اللَّهِ لَا یُلِحُّ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ عَلَی اللَّهِ فِی حَاجَتِهِ إِلَّا قَضَاهَا لَهُ.
******
ترجمه:
امام باقر عليه السلام : به خدا سوگند هيچ بنده مؤمنى در حاجت خود به درگاه خداوند عز و جل اصرار نورزد، مگر آن كه حاجتش را بر آورد .
8715- 2- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ حَسَّانَ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ کَرِهَ إِلْحَاحَ النَّاسِ بَعْضِهِمْ عَلَی بَعْضٍ فِی الْمَسْأَلَةِ وَ أَحَبَّ ذَلِکَ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ أَنْ یُسْأَلَ وَ یُطْلَبَ مَا عِنْدَهُ.
******
ترجمه:
روایت از امام_صادق (صلوات الله علیه) است:خدا، پافشاری مردم در خواهششان از یکدیگر را خوش نمی دارد.ولی برای خودش دوست دارد همانا خداوند دوست دارد از او سوال شده و از آنچه نزد اوست درخواست شود
8716- 3- (6) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حُسَیْنٍ الْأَحْمَسِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَا وَ اللَّهِ لَا یُلِحُّ عَبْدٌ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا اسْتَجَابَ لَهُ.
******
ترجمه:
امام باقر عليه السلام : به خدا سوگند هيچ بنده مؤمنى در حاجت خود به درگاه خداوند عز و جل اصرار نورزد، مگر آن كه حاجتش را بر آورد .
8717- 4- (7) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ
ص: 58
رَسُولُ اللَّهِ ص رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً طَلَبَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةً فَأَلَحَّ فِی الدُّعَاءِ اسْتُجِیبَ لَهُ أَوْ لَمْ یُسْتَجَبْ وَ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ وَ أَدْعُوا رَبِّی عَسی أَلَّا أَکُونَ بِدُعاءِ رَبِّی شَقِیًّا (1).
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (صلّى الله عليه و آله) فرمود: خدا رحمت كند بنده اى را كه از خداى عز و جل حاجتى بخواهد و در دعاى در بارۀ آن پافشارى و اصرار كند، خواه اجابت شود و خواه اجابت نشود، و اين آيه را تلاوت فرمود (كه ابراهيم عليه السلام فرمايد:) «و دعا كنم بدرگاه پروردگار خود شايد بوسيلۀ دعاى پروردگارم تيره بخت نباشم»(سورۀ مريم آيه 48).
8718- 5- (2) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ دَاوُدَ الْحَذَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَغِیرٍ عَنْ جَدِّهِ شُعَیْبٍ عَنْ مُفَضَّلٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَوْ لَا إِلْحَاحُ الْمُؤْمِنِینَ عَلَی اللَّهِ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ لَنَقَلَهُمْ مِنَ الْحَالِ الَّتِی هُمْ فِیهَا إِلَی (مَا هُوَ) (3) أَضْیَقُ مِنْهَا.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ الْحَذَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَغِیرٍ نَحْوَهُ (4).
******
ترجمه:
امام صادق(عليه السّلام)فرمود: اگر اصرار و مطالبۀ پيوستۀ مؤمنان نبود به درگاه خدا براى طلب روزى،از اين حال فقر هم كه دارند،خدا آنها را به وضع بدترى منتقل مى كرد.
8719- 6- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ حَبِیبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ جَبَلَ بَعْضَ الْمُؤْمِنِینَ عَلَی الْإِیمَانِ فَلَا یَرْتَدُّونَ أَبَداً وَ مِنْهُمْ مَنْ أُعِیرَ الْإِیمَانَ عَارِیَّةً فَإِذَا هُوَ دَعَا وَ أَلَحَّ فِی الدُّعَاءِ مَاتَ عَلَی الْإِیمَانِ.
******
ترجمه:
خداوند بعضی از مومنین را برسرشت ایمان آفرید (بنابر این )هرگز مرتد نمی شوند ولی بعضی ایمانشان عاریه وقرضی است (حالا) اينهان اگر براى استوارى ايمان خود دعا كنند و در دعا اصرار ورزند، با ايمان مى ميرند.
8720- 7- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی عَنْ رُزَیْقٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ وَ الْإِلْحَاحِ عَلَی اللَّهِ فِی السَّاعَةِ الَّتِی لَا یُخَیِّبُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بَرّاً وَ لَا فَاجِراً قُلْتُ وَ أَیُّ سَاعَةٍ هِیَ قَالَ هِیَ السَّاعَةُ الَّتِی دَعَا فِیهَا أَیُّوبُ- وَ شَکَا إِلَی اللَّهِ بَلِیَّتَهُ فَکَشَفَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَ دَعَا فِیهَا یَعْقُوبُ- فَرَدَّ اللَّهُ عَلَیْهِ یُوسُفَ وَ کَشَفَ اللَّهُ کُرْبَتَهُ وَ دَعَا فِیهَا
ص: 59
مُحَمَّدٌ ص- فَکَشَفَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ کُرْبَتَهُ وَ مَکَّنَهُ مِنْ أَکْتَافِ الْمُشْرِکِینَ بَعْدَ الْیَأْسِ أَنَا ضَامِنٌ أَنْ لَا یُخَیِّبَ اللَّهُ فِی ذَلِکَ الْوَقْتِ بَرّاً وَ لَا فَاجِراً الْبَرُّ یُسْتَجَابُ لَهُ فِی نَفْسِهِ وَ غَیْرِهِ وَ الْفَاجِرُ یُسْتَجَابُ لَهُ فِی غَیْرِهِ وَ یَصْرِفُ اللَّهُ إِجَابَتَهُ إِلَی وَلِیٍّ مِنْ أَوْلِیَائِهِ فَاغْتَنِمُوا الدُّعَاءَ فِی ذَلِکَ الْوَقْتِ.
******
ترجمه:
رزیق از حضرت صادق علیه السلام نقل می کند که فرمودند :سفارش به شما به دعا وپافشاری کردن در زمانی که خداوند در آن کسی را ناامید برنمی گرداند چه نیکو کار باشد یا فاجر عرض کردم چه زمانیست فرمودند : ساعتی که حضرت ایوب دعا کرده از وجود مشکلش به خداوند شکایت کرد وخداوند هم مشکل او را حل کرد .همان ساعتی که حضرت یعقوب دعا کرد وخداوند یوسف را به او برگرداند وگرفتاری او را بطرف نمود .ساعتی که حضرت محمد صلی الله علیه و آله در آن دعا کرد وخداوند مشکل را حل کرد و ایشان را بر مشرکین مسلط کرد بعد از آنکه مایوس بودند (تسلط برآنها )
.(حضرت در ادامه فرمودند :)من ضمانت میکنم که در این وقت خداوند نیکو کار یا فاجر را نا امید نکند . شخص نیکو کار هم برای خودش و برای دیگران و شخص فاجر فقط نسبت به دیگر(برای )دیگران وخداوند دعای او را برای یکی از دوستانش اجابت میکند پس غنیمت بدانید دعا کردن درآن وقت .
8721- 8- (1) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَلْ حَاجَتَکَ وَ أَلِحَّ فِی الطَّلَبِ فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ إِلْحَاحَ الْمُلِحِّینَ مِنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِینَ.
******
ترجمه:
امام جعفرصادق(ع):حاجت خود را از خدا بخواه و بر آن پافشاری کن. خداوند بندگان مؤمن خود را که در خواسته هایشان اصرار و پافشاری می کنند دوست می دارد
8722- 9- (2) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ السَّائِلَ اللَّحُوحَ.
******
ترجمه:
رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمودند: به درستی که خدا سائل اصرار کننده(در دعا) را دوست می دارد.[14]
8723- 10- (3) قَالَ وَ قَالَ ع رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً طَلَبَ مِنَ اللَّهِ حَاجَةً فَأَلَحَّ فِی الدُّعَاءِ.
******
ترجمه:
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خدا رحمت كند بنده اى را كه از خداوند عز و جل حاجتى بخواهد و در دعا [براى آن حاجت ]پافشارى كند
8724- 11- (4) قَالَ وَ فِی التَّوْرَاةِ أَنَّ اللَّهَ یَقُولُ یَا مُوسَی- مَنْ رَجَانِی (5) أَلَحَّ فِی مَسْأَلَتِی.
******
ترجمه:
در توراه خداوند به حضرت موسی فرمود : ای موسی هرکس به من امید وار است در دعا کردن پافشاری می کند .
8725- 12- (6) قَالَ وَ فِی زَبُورِ دَاوُدَ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَا ابْنَ آدَمَ تَسْأَلُنِی وَ أَمْنَعُکَ لِعِلْمِی بِمَا یَنْفَعُکَ ثُمَّ تُلِحُّ عَلَیَّ بِالْمَسْأَلَةِ فَأُعْطِیکَ مَا سَأَلْتَ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7).
******
ترجمه:
در زبور داوود : درخواست می کنی و من هم به تو نمی دهم، (چرا؟ ) چون می دانم چه چیزی به نفعت و چه چیزی به ضررتو است،سپس اصرار و پافشاری میکنی و من هم حاجت تو را می دهم .
ص: 60
(1) 21 بَابُ اسْتِحْبَابِ مُعَاوَدَةِ الدُّعَاءِ وَ کَثْرَةِ تَکْرَارِهِ عِنْدَ تَأَخُّرِ الْإِجَابَةِ بَلْ مَعَهَا أَیْضاً
باب استحباب اصرار و پافشاری کردن در دعا وقتی اجابت آن به تاخیر بیفتد بلکه حتی اگر اجابت هم شده
8726- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع کَانَ یَقُولُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةً فَیُؤَخِّرُ عَنْهُ تَعْجِیلَ إِجَابَتِهِ حُبّاً لِصَوْتِهِ وَ اسْتِمَاعِ نَحِیبِهِ ثُمَّ قَالَ وَ اللَّهِ مَا أَخَّرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ مَا یَطْلُبُونَ مِنْ هَذِهِ الدُّنْیَا خَیْرٌ لَهُمْ عَمَّا عَجَّلَ لَهُمْ مِنْهَا وَ أَیُّ شَیْ ءٍ الدُّنْیَا إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع کَانَ یَقُولُ یَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَکُونَ دُعَاؤُهُ فِی الرَّخَاءِ نَحْواً مِنْ دُعَائِهِ فِی الشِّدَّةِ لَیْسَ إِذَا أُعْطِیَ فَتَرَ فَلَا تَمَلَّ الدُّعَاءَ فَإِنَّهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِمَکَانٍ.
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
امام باقر علیه السلام مى فرمود: هر آینه مؤمن حاجتى از خدا بخواهد و اجابت آن تأخیر افتد براى محبوبیت آوازش (نزد خداوند) و شنیدن صداى گریه اش، سپس فرمود: بخدا سوگند آنچه خداى عزوجل براى مؤمنین از آن چیزهایی که میخواهند تأخیر اندازد، بهتر است براى ایشان از آنچه زود به آنها عطا فرماید، و دنیا چیست؟، امام باقر علیه السلام مى فرمود: سزاوار است براى مؤمن که دعایش در حال آسایش همانند دعاى او در حال سختی باشد، و چون به او داده شد (آنچه درخواست کرده از دعا) سست نشود. پس تو از دعا خسته مشو زیرا که دعا نزد خداى عزوجل منزلتى دارد
8727- 2- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ مَنْصُورٍ الصَّیْقَلِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رُبَّمَا دَعَا الرَّجُلُ بِالدُّعَاءِ فَاسْتُجِیبَ لَهُ ثُمَّ أُخِّرَ ذَلِکَ إِلَی حِینٍ قَالَ فَقَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَ لِمَ ذَاکَ لِیَزْدَادَ مِنَ الدُّعَاءِ قَالَ نَعَمْ.
******
ترجمه:
به حضرت صادق علیه السلام عرض کردم: آیا می شود فردی دعا کند، اجابت هم بشود اما تا مدتی به تاخیر بیفتد؟ فرمود: بله، گفتم: چرا؟ آیا برای این است که بیشتر دعا کند؟ فرمود: بله.
8728- 3- (5) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ أَبِی هِلَالٍ الْمَدَائِنِیِّ عَنْ حَدِیدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع
ص: 61
قَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ لَیَدْعُو فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمَلَکَیْنِ قَدِ اسْتَجَبْتُ لَهُ وَ لَکِنِ احْبِسُوهُ بِحَاجَتِهِ فَإِنِّی أُحِبُّ أَنْ أَسْمَعَ صَوْتَهُ وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَیَدْعُو فَیَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَجِّلُوا لَهُ حَاجَتَهُ فَإِنِّی أُبْغِضُ صَوْتَهُ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : به راستی عبد دعا می کند، پس خدای عزّوجلّ به دو فرشته می فرماید: من دعایش را مستجاب کردم، ولی حاجتش را نگاهدارید تا دعا را ادامه دهد زیرا من دوست دارم صدایش را بشنوم، و عبدی دعا می کند خدای تبارک و تعالی می فرماید شتابانه حاجتش را برآورده کنید، زیرا من از صدایش نفرت دارم.»
8729- 4- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ (2) عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِنَا قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْعَبْدَ الْوَلِیَّ لِلَّهِ یَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الْأَمْرِ یَنُوبُهُ فَیُقَالُ لِلْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِهِ اقْضِ لِعَبْدِی حَاجَتَهُ وَ لَا تُعَجِّلْهَا فَإِنِّی أَشْتَهِی أَنْ أَسْمَعَ نِدَاءَهُ وَ صَوْتَهُ وَ إِنَّ الْعَبْدَ الْعَدُوَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَیَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الْأَمْرِ یَنُوبُهُ فَیُقَالُ لِلْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِهِ اقْضِ حَاجَتَهُ وَ عَجِّلْهَا فَإِنِّی أَکْرَهُ أَنْ أَسْمَعَ نِدَاءَهُ وَ صَوْتَهُ قَالَ فَیَقُولُ النَّاسُ مَا أُعْطِیَ هَذَا إِلَّا لِکَرَامَتِهِ وَ لَا مُنِعَ هَذَا إِلَّا لِهَوَانِهِ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام فرمود: بنده ای که دوست خداست، در بلا و مصیبت دعا می کند و خداوند متعال به فرشته ای که مامور آن کار است می گوید: حاجت بنده ام را بده اما عجله نکن، چون من خوش دارم صدایش را بشنوم، اما یک وقت بنده ای که دشمن خداست در مصیبت دعا می کند، در اینجا ذات اقدس الهی به آن فرشته مامور می گوید: با عجله حاجت این بنده ام را بر آور، چون من خوش ندارم صدایش را بشنوم. آنگاه حضرت فرمود: اما مردم می گویند: این که حاجتش داده شد، حتماً صاحب کرامت بود و آنکه حاجتش داده نشد، فرد پست و خواری بوده است.
8730- 5- (3) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی حَاجَتِهِ فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَخِّرُوا إِجَابَتَهُ شَوْقاً إِلَی صَوْتِهِ وَ دُعَائِهِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَبْدِی دَعَوْتَنِی فَأَخَّرْتُ إِجَابَتَکَ وَ ثَوَابُکَ کَذَا وَ کَذَا وَ دَعَوْتَنِی فِی کَذَا وَ کَذَا فَأَخَّرْتُ إِجَابَتَکَ وَ ثَوَابُکَ کَذَا وَ کَذَا قَالَ فَیَتَمَنَّی الْمُؤْمِنُ أَنَّهُ لَمْ یُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ فِی الدُّنْیَا مِمَّا یَرَی مِنْ حُسْنِ الثَّوَابِ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام فرمود: مومن، خداوند عزیز و جلیل را برای حاجتش می خواند و او در جواب می گوید: اجابتش را به تاخیر بیندازید؛ چون من مشتاق صدا و دعای اویم و آنگاه که قیامت بر پا شد می گوید: بنده من! مرا خواندی اما من اجابتت را به تاخیر انداختم، ثواب تو چنین و چنان است و نیز در فلان کار هم مرا خواندی و آنجا هم اجابت تو را به تاخیر انداختم، ثواب تو چنین و چنان است. آنگاه حضرت فرمود: در اینجا مومن به خاطر دیدن پاداشهای عظیم الهی، آرزو می کند که ای کاش! در دنیا خدا هیچ یک از دعاهایش را مستجاب نمی کرد.
8731- 6- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی الْعَطَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ عَنْ أَبِیهِ عِمْرَانَ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ
ص: 62
جَعْفَرٍ التَّمِیمِیِّ عَنِ الصَّادِقِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّ رَجُلًا قَالَ لِإِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلِ ع- إِنَّ لِی دَعْوَةً مُنْذُ (ثَلَاثِ سِنِینَ) (1) مَا أُجِبْتُ فِیهَا بِشَیْ ءٍ فَقَالَ لَهُ إِبْرَاهِیمُ إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَحَبَّ عَبْداً احْتَبَسَ دَعْوَتَهُ لِیُنَاجِیَهُ وَ یَسْأَلَهُ وَ یَطْلُبَ إِلَیْهِ وَ إِذَا أَبْغَضَ عَبْداً عَجَّلَ دَعْوَتَهُ (وَ أَلْقَی) (2) فِی قَلْبِهِ الْیَأْسَ مِنْهَا.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمودند: شخصی به حضرت ابراهیم علیه السلام گفت من مدت سی سال است برای یک حاجت دعا میکنم ولی هنوز اجابت نشده حضرت ابراهیم گفت : خداوند وقتی کسی را دوست داشته باشد دعای او را حبس میکند تا او باز هم مناجات ودعا ودرخواست کند .وزمانیکه کسی را مورد غضب خدا باشد فورا حاجت او را می دهدولی حالت نا امیدی را در دل او قرار میدهد
8732- 7- (3) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ الْعَبْدَ لَیَدْعُو اللَّهَ وَ هُوَ یُحِبُّهُ فَیَقُولُ لِجَبْرَئِیلَ- اقْضِ لِعَبْدِی هَذَا حَاجَتَهُ وَ أَخِّرْهَا فَإِنِّی أُحِبُّ أَنْ لَا أَزَالَ أَسْمَعُ صَوْتَهُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4).
******
ترجمه:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند : ( بنده ای خدا را می خواند درحالی که خدا او را دوست دارد و می فرماید: «ای جبرئیل (علیه السلام)حاجت این بنده ام را با تأخیر برآورده گردان. زیرا من دوست دارم همیشه صدای او را بشنوم».
(5) 22 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ سِرّاً وَ خُفْیَةً وَ اخْتِیَارِهِ عَلَی الدُّعَاءِ عَلَانِیَةً
باب استحباب دعا در حالت پنهانی وترجیح آن بر دعای علنی (درملاء عام)
8733- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی هَمَّامٍ إِسْمَاعِیلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: دَعْوَةُ الْعَبْدِ سِرّاً دَعْوَةً وَاحِدَةً تَعْدِلُ سَبْعِینَ دَعْوَةً عَلَانِیَةً.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ (7).
******
ترجمه:
از امام رضا-عليه السّلام-روايت كرده است كه فرمود: «يك دعاى مخفى بنده،برابر است با هفتاد دعاى علنى».
ص: 63
8734- 2- (1) قَالَ الْکُلَیْنِیُّ وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَی دَعْوَةٌ تُخْفِیهَا أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ سَبْعِینَ دَعْوَةً تُظْهِرُهَا.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی مُقَدِّمَةِ الْعِبَادَاتِ (2).
******
ترجمه:
مرحوم کلینی در روایت دیگری گفته اند : یک دعای مخفیانه از هفتاد دعای علنی بهتر است
(3) 23 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ عِنْدَ هُبُوبِ الرِّیَاحِ وَ زَوَالِ الشَّمْسِ وَ نُزُولِ الْمَطَرِ وَ قَتْلِ الشَّهِیدِ وَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ وَ الْأَذَانِ وَ ظُهُورِ الْآیَاتِ وَ عَقِیبَ الصَّلَوَاتِ
باب استحباب دعا در این اوقات وزشباد-وقت ظهر-نزول باران-کشته شدن شهید-وقت تلاوت قرآن و اذان - هنگام بروز هر آیه و بعد از صلوات
8735- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی الْبِلَادِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اطْلُبُوا الدُّعَاءَ فِی أَرْبَعِ سَاعَاتٍ عِنْدَ هُبُوبِ الرِّیَاحِ وَ زَوَالِ الْأَفْیَاءِ وَ نُزُولِ الْقَطْرِ وَ أَوَّلِ قَطْرَةٍ مِنْ دَمِ الْقَتِیلِ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ تُفَتَّحُ عِنْدَ هَذِهِ الْأَشْیَاءِ.
******
ترجمه:
زيد شحّام از امام صادق- عليه السّلام- روايت كرده است كه حضرت فرمود:«در چهار وقت به دنبال دعا باشيد: وزش باد، زوال سايه ها (كه همان ظهر شرعى است)، نزول باران و اولين قطره از خون مؤمن، چون در اين اوقات،درهاى آسمان گشوده خواهد شد».
8736- 2- (5) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع اغْتَنِمُوا الدُّعَاءَ عِنْدَ أَرْبَعٍ عِنْدَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ- وَ عِنْدَ الْأَذَانِ وَ عِنْدَ نُزُولِ الْغَیْثِ وَ عِنْدَ الْتِقَاءِ الصَّفَّیْنِ لِلشَّهَادَةِ.
******
ترجمه:
حضرت أمیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند:دعا کردن را در چهار وقت غنیمت بشمارید:
هنگام قرائت قرآن، گفتن اذان، نزول باران و زمان تلاقی صفّین(صف مومنان و کفار ) برای شهادت.»
8737- 3- (6) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَطَاءٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: کَانَ أَبِی إِذَا کَانَتْ لَهُ
ص: 64
إِلَی اللَّهِ حَاجَةٌ طَلَبَهَا فِی هَذِهِ السَّاعَةِ یَعْنِی زَوَالَ الشَّمْسِ.
******
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمودند: هرگاه پدرم حاجتی داشتند آنرا دراین زمان از خدا وند درخواستند یعنی وقت ظهر
8738- 4- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ یَرْفَعُهُ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ مِائَةَ آیَةٍ مِنَ الْقُرْآنِ- مِنْ أَیِّ الْقُرْآنِ شَاءَ ثُمَّ قَالَ یَا اللَّهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ فَلَوْ دَعَا عَلَی الصَّخْرَةِ لَقَلَعَهَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ.
******
ترجمه:
امیرالمؤمنین(علیه السلام):هر کس صد آیه از هر جای قرآن بخواند سپس هفت مرتبه بگوید «یا الله» (و حاجت خود را بخواهد) (اثر اجابت) آن چنان است که اگر دعا بر صخره سخت بخواند به یاری خدا آن را از جای برمی کند.
8739- 5- (2) وَ فِی الْمَجَالِسِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: وَ عِنْدَ الْأَذَانِ وَ عِنْدَ نُزُولِ الْغَیْثِ وَ عِنْدَ الْتِقَاءِ الصَّفَّیْنِ لِلشَّهَادَةِ وَ عِنْدَ دَعْوَةِ الْمَظْلُومِ فَإِنَّهَا لَیْسَ لَهَا حِجَابٌ دُونَ الْعَرْشِ.
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ السَّکُونِیِّ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
دعا کردن را در پنج زمان غنيمت بشماريد: هنگام قرائت قرآن، و هنگام اذان، و هنگام نزول باران، و هنگام برخورد دو گروه برای شهادت (جهاد)، و هنگام دعا کردن مظلوم؛ همانا در اين زمانها هيچ مانعی نمی تواند مانع از رسيدن دعا به عرش خداوند شود (و موجب عدم اجابت آن گردد).
8740- 6- (4) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع فِیمَا عَلَّمَ أَصْحَابَهُ تُفَتَّحُ أَبْوَابُ السَّمَاءِ فِی خَمْسَةِ مَوَاقِیتَ عِنْدَ نُزُولِ الْغَیْثِ وَ عِنْدَ الزَّحْفِ وَ عِنْدَ الْأَذَانِ وَ عِنْدَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ- وَ مَعَ زَوَالِ الشَّمْسِ وَ عِنْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ.
******
ترجمه:
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: درهای آسمان در پنج وقت برای شما باز می شود: هنگام نزول باران، و هنگام جهاد، و هنگام اذان، و در وقت خواندن قرآن، و به هنگام ظهر و سپیده دم،
ص: 65
8741- 7- (1) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ السَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَاعَاتُ اللَّیْلِ اثْنَتَا عَشْرَةَ سَاعَةً وَ سَاعَاتُ النَّهَارِ اثْنَتَا عَشْرَةَ سَاعَةً وَ أَفْضَلُ سَاعَاتِ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ أَوْقَاتُ الصَّلَاةِ ثُمَّ قَالَ ع إِنَّهُ إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ هَبَّتِ الرِّیَاحُ وَ نَظَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی خَلْقِهِ وَ إِنِّی لَأُحِبُّ أَنْ یَصْعَدَ لِی عِنْدَ ذَلِکَ إِلَی السَّمَاءِ عَمَلٌ صَالِحٌ ثُمَّ قَالَ عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَدْبَارِ الصَّلَوَاتِ فَإِنَّهُ مُسْتَجَابٌ.
******
ترجمه:
امام صادق (ع) فرمود: ساعتهاى شب، دوازده ساعت و ساعتهاى روز، دوازده ساعت است. (منظور از ساعات شبانه روز در اعتدال ربيعى در منطقه استواست كه شهر مدينه هم نزديك به آن است) و بهترين ساعات شب و روز اوقات نماز است.
سپس فرمود: هنگامى كه آفتاب غروب كند، درهاى آسمان باز مى شود و بادها مى وزد و خداوند به آفريدگان خود نگاه می كند .
من دوست دارم عمل صالح در اين زمان به آسمان بالا برود، سپس فرمود: بعد از نمازها دعا کنید كه مستجاب می شود .
8742- 8- (2) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ أَبْوَابُ الْجِنَانِ وَ قُضِیَتِ الْحَوَائِجُ الْعِظَامُ فَقُلْتُ مِنْ أَیِّ وَقْتٍ قَالَ مِقْدَارَ مَا یُصَلِّی الرَّجُلُ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ مُتَرَسِّلًا.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : هنگام اذان ظهر، درهای آسمان و بهشت باز شده، حوائج بزرگ روا می گردد». راوی می پرسد:«به چه مقدار؟» فرمودند: «به مقداری که مرد بتواند سر فرصت، چهار رکعت نماز بخواند».
8743- 9- (3) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ الْفَحَّامِ عَنِ الْمَنْصُورِیِّ عَنْ عَمِّ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَادِی عَنْ آبَائِهِ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: ثَلَاثَةُ أَوْقَاتٍ لَا یُحْجَبُ فِیهَا الدُّعَاءُ عَنِ اللَّهِ تَعَالَی فِی أَثَرِ الْمَکْتُوبَةِ وَ عِنْدَ نُزُولِ الْقَطْرِ وَ ظُهُورِ آیَةٍ مُعْجِزَةٍ لِلَّهِ فِی أَرْضِهِ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : در سه زمان دعا از خداوند پوشيده نمى ماند : بعد از اداى فريضه ، هنگام بارش باران، و هنگام پديدار شدن نشانه اى از اعجاز خدا در زمين.
8744- 10- (4) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَدَّی لِلَّهِ مَکْتُوبَةً فَلَهُ فِی أَثَرِهَا دَعْوَةٌ مُسْتَجَابَةٌ.
ص: 66
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ فِی التَّعْقِیبِ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2).
******
ترجمه:
امام صادق از رسول اکرم صلی الله علیه وآله نقل میکنند :هر کس نماز واجبی را به جا آورد، در پی او دعای مستجابی دارد.
(3) 24 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ بَعْدَ تَقْدِیمِ الصَّدَقَةِ وَ شَمِّ الطِّیبِ وَ الرَّوَاحِ إِلَی الْمَسْجِدِ
باب استحباب دعا بعد از صدقه وبوکردن بوی خوش درحال رفت وآمد کردن به مسجد
8745- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ [أَبِی] (5) إِذَا طَلَبَ الْحَاجَةَ طَلَبَهَا عِنْدَ زَوَالِ الشَّمْسِ فَإِذَا أَرَادَ ذَلِکَ قَدَّمَ شَیْئاً فَتَصَدَّقَ بِهِ وَ شَمَّ شَیْئاً مِنْ طِیبٍ وَ رَاحَ إِلَی الْمَسْجِدِ وَ دَعَا فِی حَاجَتِهِ بِمَا شَاءَ اللَّهُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6).
******
ترجمه:
راه و روش پدرم بدین سان بود: هر زمان که حاجتی داشت، آن را در موقع زوال خورشید - ظهر شرعی - طلب می کرد، به این گونه که نخست، چیزی را صدقه می داد و عطر استعمال می کرد و راهی مسجد می شد و در آنجا دعا می کرد و از خداوند بر آورده شدن آن را درخواست می کرد».
(7) 25 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ فِی السَّحَرِ وَ فِی الْوَتْرِ وَ مَا بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ
باب استحباب دعا درسحر ودرنمازوتر وبین الطلوعین
ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: مَنْ کَانَ لَهُ إِلَی رَبِّهِ حَاجَةٌ فَلْیَطْلُبْهَا فِی ثَلَاثِ سَاعَاتٍ سَاعَةٍ فِی یَوْمِ الْجُمُعَةِ- وَ سَاعَةٍ تَزُولُ الشَّمْسُ وَ حِینَ تَهُبُّ الرِّیَاحُ وَ تُفَتَّحُ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ تَنْزِلُ الرَّحْمَةُ وَ یَصُوتُ الطَّیْرُ وَ سَاعَةٍ فِی آخِرِ اللَّیْلِ عِنْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَإِنَّ مَلَکَیْنِ یُنَادِیَانِ هَلْ مِنْ تَائِبٍ یُتَابُ عَلَیْهِ هَلْ مِنْ سَائِلٍ یُعْطَی هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَیُغْفَرَ لَهُ هَلْ مِنْ طَالِبِ حَاجَةٍ فَتُقْضَی لَهُ فَأَجِیبُوا دَاعِیَ اللَّهِ وَ اطْلُبُوا الرِّزْقَ فِیمَا بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإِنَّهُ أَسْرَعُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ مِنَ الضَّرْبِ فِی الْأَرْضِ وَ هِیَ السَّاعَةُ الَّتِی یُقَسِّمُ اللَّهُ فِیهَا الرِّزْقَ بَیْنَ عِبَادِهِ تَوَکَّلُوا عَلَی اللَّهِ عِنْدَ رَکْعَتَیِ الْفَجْرِ إِذَا صَلَّیْتُمُوهَا فَفِیهَا تُعْطَوُا الرَّغَائِبَ.
******
ترجمه:
هرکس حاجتی از خدا می خواهد آن حاجت را در سه موقع از خدا بخواهد؛ ساعتی است در روز جمعه و ساعتی که خورشید از دایره ی نصف النهار پایین می رود [هنگام ظهر]، موقعی که باد می وزد درهای آسمان باز می شود و رحمت نازل می گردد و پرندگان به صدا در می آیند و ساعتی در آخر شب هنگام طلوع فجر دو فرشته فریاد می زنند: «آیا توبه کننده ای هست که توبه کند و توبه اش پذیرفته شود؟ آیا درخواست کننده ای هست که به او عنایت شود؟ آیا استغفارکننده ای هست که مورد مغفرت قرار گیرد؟ آیا حاجتمندی هست که حاجتش روا شود»؟ نداکننده ی خدا را جواب دهید.در این ساعت طلب رزق و روزی کنید که اثرش از سفر برای تجارت بیشتر است و سریع تر نتیجه بخش خواهد بود و نافلۀ صبح را غنیمت شمارید زیرا حاجت ها در این دو رکعت برآورده می شود و رغائب، آرزوها و امیدها بر آورده می شود.
8747- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ شَرِیفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبِی قُرَّةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَیْرُ وَقْتٍ دَعَوْتُمُ اللَّهَ فِیهِ الْأَسْحَارُ وَ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ فِی قَوْلِ یَعْقُوبَ ع سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی (2) قَالَ أَخَّرَهُمْ إِلَی السَّحَرِ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : بهترين زمان براى آنكه در آن خداوند عزّ و جلّ را بخوانيد سحر است. و اين آيه را كه سخن يعقوب عليه السلام است، تلاوت كرد: «بزودى از پروردگارم براى شما بخشايش مى طلبم» و فرمود : دعا براى آنها را به وقت سحر موكول كرد.
8748- 3- (3) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ الْجَامُورَانِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ صَنْدَلٍ (4) عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ مِنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِینَ کُلَّ دَعَّاءٍ فَعَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی السَّحَرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإِنَّهَا سَاعَةٌ یُفَتَّحُ فِیهَا أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ تُقَسَّمُ فِیهَا الْأَرْزَاقُ وَ تُقْضَی فِیهَا الْحَوَائِجُ الْعِظَامُ.
ص: 68
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ السَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْجَامُورَانِیِّ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
امام باقر عليه السلام :خداوند عزّوجلّ از ميان بندگان مؤمنش ، بنده اى را كه بسيار دعا كند ، دوست مى دارد . پس ، همواره در سحرگاهان تا طلوع خورشيد دعا كنيد ؛ زيرا اين وقتى استكه در آن ، درهاى آسمان باز مى شود ، و روزى ها تقسيم مى گردد و حاجت هاى بزرگبرآورده مى شود.
8749- 4- (2) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: إِذَا کَانَ آخِرُ اللَّیْلِ یَقُولُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ هَلْ مِنْ دَاعٍ فَأُجِیبَهُ هَلْ مِنْ سَائِلٍ فَأُعْطِیَهُ سُؤْلَهُ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَأَغْفِرَ لَهُ هَلْ مِنْ تَائِبٍ فَأَتُوبَ عَلَیْهِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی التَّعْقِیبِ وَ فِی الْقُنُوتِ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه وآله :وقتی که شب به آخر می رسد، خداوند می فرماید: آیا کسی هست که دعا کند تا من اجابت نمایم؟ آیا کسی هست که چیزی از من بخواهد تا من خواسته وی را عطا کنم؟ آیا کسی هست که از من طلب مغفرت نماید تا من او را ببخشم؟ آیا کسی هست که توبه کند و من توبه او را قبول نمایم؟.
(5) 26 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ فِی السُّدُسِ الْأَوَّلِ مِنْ نِصْفِ اللَّیْلِ الثَّانِی
باب استحباب دعا درساعت اول از شش ساعت ازنصف دوم شب
8750- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ فِی اللَّیْلِ لَسَاعَةً مَا یُوَافِقُهَا عَبْدٌ مُسْلِمٌ یُصَلِّی وَ یَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا إِلَّا اسْتَجَابَ لَهُ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ قُلْتُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ وَ أَیُّ سَاعَةٍ هِیَ مِنَ اللَّیْلِ قَالَ إِذَا مَضَی نِصْفُ اللَّیْلِ إِلَی الثُّلُثِ الْبَاقِی.
******
ترجمه:
امام صادق(علیه السلام) :در شب ساعتى است که هر بنده مسلمانى با آن هماهنگ شود سپس نماز بخواند و به درگاه خداوند دعا کند دعایش در هر شب مستجاب مى شود. راوى مى گوید: از آن حضرت سؤال کردم: آن چه ساعتى از شب است؟ فرمود: هنگامى که نصف شب بگذرد تا ثلث باقیمانده شب .ُ
ص: 69
8751- 2- (1) وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَی وَ هِیَ السُّدُسُ الْأَوَّلُ مِنْ أَوَّلِ النِّصْفِ الْبَاقِی.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ نَحْوَهُ وَ تَرَکَ ذِکْرَ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ کَالرِّوَایَةِ الثَّانِیَةِ (2).
******
ترجمه:
درروایت دیگر اینطور آمده یک ششم نصف دوم شب .
8752- 3- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ عَبْدَةَ النَّیْسَابُورِیِّ (4) قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ النَّاسَ یَرْوُونَ عَنِ النَّبِیِّ ص- أَنَّهُ قَالَ إِنَّ فِی اللَّیْلِ لَسَاعَةً لَا یَدْعُو فِیهَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ بِدَعْوَةٍ إِلَّا اسْتُجِیبَ لَهُ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ مَتَی هِیَ قَالَ مَا بَیْنَ نِصْفِ اللَّیْلِ إِلَی الثُّلُثِ الْبَاقِی قُلْتُ لَیْلَةً مِنَ اللَّیَالِی أَوْ کُلَّ لَیْلَةٍ فَقَالَ کُلَّ لَیْلَةٍ.
وَ رَوَاهُ الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی الْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الْجِعَابِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ یُوسُفَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ [عَنْ] (5) مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدَةَ نَحْوَهُ (6).
******
ترجمه:
محضر امام صادق عرض کردم مردم از قول رسول اکرم صلی الله علیه وآله نقل می کنند که ایشان فرموده اند درشب ساعتی هست که هر کس درآن دعا کند اجابت می شود (آیا درست است ) حضرت فرمودند : بله عرض کردم چه ساعتی ؟ فرمودند :مابین نصف شب تا ثلث آخرشب عرض کردم شب خاصی یا هرشب فرمودند :همه شبها .
(7) 27 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ وَ الذِّکْرِ وَ الِاسْتِعَاذَةِ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِهَا
باب استحباب دعا وذکر استعاذه قبل از طلوع و غروب آفتاب
8753- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ غَالِبِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی
ص: 70
قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ظِلالُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ (1) قَالَ هُوَ الدُّعَاءُ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِهَا وَ هِیَ سَاعَةُ إِجَابَةٍ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمودند : منظور ازآیه شریفه وَ ظِلالُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ دعا کردن قبل از طلوع خورشید و قبل از غروب آن، و این زمان اجابت دعا است
8754- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِذَا تَغَیَّرَتِ الشَّمْسُ فَاذْکُرِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنْ کُنْتَ مَعَ قَوْمٍ یَشْغَلُونَکَ فَقُمْ وَ ادْعُ.
******
ترجمه:
شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرمود: زمانی که خورشید تغییر کرد، خدای عزوجل را یاد کن و اگر با عده ای مشغول (کار یا حرف زدن) بودی، برخیز و دعا کن.
8755- 3- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ إِبْلِیسَ عَلَیْهِ لَعَائِنُ اللَّهِ یَبُثُّ جُنُودَ اللَّیْلِ مِنْ حِینِ تَغِیبُ الشَّمْسُ وَ تَطْلُعُ فَأَکْثِرُوا ذِکْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی هَاتَیْنِ السَّاعَتَیْنِ وَ تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ شَرِّ إِبْلِیسَ وَ جُنُودِهِ وَ عَوِّذُوا صِغَارَکُمْ فِی تِلْکَ السَّاعَتَیْنِ فَإِنَّهُمَا سَاعَتَا غَفْلَةٍ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَابِرٍ مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمودند : ابلیس که لعنت خدا بر او باد سپاه خود را در ساعات آغاز و پایان روز بسیج می کند ؛ پس در این دو ساعت فراوان دعا کنید و فرزندان خود را نیز از ابلیس و شر او به خدا پناه دهید زیرا این زمان غفلت است .
8756- 4- (5) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الدُّعَاءَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِهَا سُنَّةٌ وَاجِبَةٌ مَعَ طُلُوعِ الشَّمْسِ (6) وَ الْمَغْرِبِ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمودند : دعای قبل از طلوع خورشید و بعد ازغروب از سنتهای واجب ولازم است
8757- 5- (7) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِ
ص: 71
عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا مِنْ یَوْمٍ یَأْتِی عَلَی ابْنِ آدَمَ إِلَّا قَالَ لَهُ ذَلِکَ الْیَوْمُ یَا ابْنَ آدَمَ أَنَا یَوْمٌ جَدِیدٌ وَ أَنَا عَلَیْکَ شَهِیدٌ فَقُلْ فِیَّ خَیْراً وَ اعْمَلْ فِیَّ خَیْراً أَشْهَدْ لَکَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَإِنَّکَ لَنْ تَرَانِی بَعْدَهَا أَبَداً قَالَ وَ کَانَ عَلِیٌّ ع إِذَا أَمْسَی یَقُولُ مَرْحَباً بِاللَّیْلِ الْجَدِیدِ وَ الْکَاتِبِ الشَّهِیدِ اکْتُبَا عَلَی اسْمِ اللَّهِ ثُمَّ یَذْکُرُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2).
******
ترجمه:
روزى به فرزند آدم نگذرد مگر به او بگوید: اى فرزند آدم! من روز تازه ای هستم و بر تو گواهم؛ در من خوب بگو و خوب عمل کن تا روز قیامت براى تو گواهى دهم؛ پس از من دیگر هرگز مرا نخواهى دید و حضرت سجاد علیه السلام وقتی شب می شد می فرمودند : آفرین بر این شب جدید و نویسنده شاهد با اسم خداوند بنویس سپس شروع می کردند به گفتن ذکر
(3) 28 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ عِنْدَ رِقَّةِ الْقَلْبِ وَ حُصُولِ الْإِخْلَاصِ وَ الْخَوْفِ مِنَ اللَّهِ
باب استحباب دعا وقتی دل نرم شده و اخلاص و خوف از خدا دارد
8758- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا رَقَّ أَحَدُکُمْ فَلْیَدْعُ فَإِنَّ الْقَلْبَ لَا یَرِقُّ حَتَّی یَخْلُصَ.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السّلام فرمود: هر گاه دل يكى از شما رقت پیدا كرد (و نرم شد) در آن حال دعا كند، زيرا دل تا پاك نشود رقیق نمی شود .
8759- 2- (5) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا یَسْتَجِیبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ قَاسٍ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : خداوند دعايى را كه از پشت قلب با قساوت برخيزد مستجاب نمى كند .
8760- 3- (6) وَ عَنْهُمْ عَنِ ابْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا اقْشَعَرَّ جِلْدُکَ وَ دَمَعَتْ عَیْنَاکَ فَدُونَکَ دُونَکَ
ص: 72
فَقَدْ قُصِدَ قَصْدُکَ.
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَبِی إِسْمَاعِیلَ السَّرَّاجِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ سَعِیدٍ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : وقتی پوست بدنت لرزید و اشکت جاری شد و قلبت خاشع شد پس آن لحظه را غنیمت شمار که مقصود تو فراهم شده است.
8761- 4- (2) وَ قَدْ سَبَقَ حَدِیثُ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: وَ بِالْإِخْلَاصِ یَکُونُ الْخَلَاصُ فَإِذَا اشْتَدَّ الْفَزَعُ فَإِلَی اللَّهِ الْمَفْزَعُ.
******
ترجمه:
حضرت علی علیه السلام :و با اخلاص انسان از گرفتاری ها خلاص می شود و هرگاه فشارهای زندگی بر شما سخت شد به خدا پناه ببرید
8762- 5- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی وَصِیَّتِهِ لِمُحَمَّدِ بْنِ الْحَنَفِیَّةِ قَالَ: وَ أَخْلِصِ الْمَسْأَلَةَ لِرَبِّکَ فَإِنَّ بِیَدِهِ الْخَیْرَ وَ الشَّرَّ وَ الْإِعْطَاءَ وَ الْمَنْعَ وَ الصِّلَةَ وَ الْحِرْمَانَ.
******
ترجمه:
'خود را در مقام درخواست، از براى پروردگارت خالص گردان، چرا كه خیر و شر و عطا و منع و جایزه و حرمان به دست اوست.'
8763- 6- (4) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا اقْشَعَرَّ جِلْدُکَ وَ دَمَعَتْ عَیْنَاکَ وَ وَجِلَ قَلْبُکَ فَدُونَکَ دُونَکَ فَقَدْ قُصِدَ قَصْدُکَ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ کَمَا مَرَّ (5) أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : وقتی پوست بدنت لرزید و اشکت جاری شد و قلبت خاشع شد پس آن لحظه را غنیمت شمار که مقصود تو فراهم شده است.
ص: 73
(1) 29 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ مَعَ حُصُولِ الْبُکَاءِ وَ اسْتِحْبَابِ الْبُکَاءِ أَوِ التَّبَاکِی عِنْدَهُ مَعَ تَعَذُّرِهِ وَ لَوْ بِتَذَکُّرِ مَنْ مَاتَ مِنَ الْأَقْرِبَاءِ
باب استحباب دعا وقتی اشک جاری شد و استحباب گریه کردن و اگرممکن نیست حالت گریه بخود گرفتن ولو با یاد آوری اقوام مرده .
8764- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَکُونُ أَدْعُو فَأَشْتَهِی الْبُکَاءَ وَ لَا یَجِیئُنِی وَ رُبَّمَا ذَکَرْتُ بَعْضَ مَنْ مَاتَ مِنْ أَهْلِی فَأَرِقُّ وَ أَبْکِی فَهَلْ یَجُوزُ ذَلِکَ فَقَالَ نَعَمْ فَتَذَکَّرْهُمْ فَإِذَا رَقَقْتَ فَابْکِ وَ ادْعُ رَبَّکَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی.
******
ترجمه:
از اسحاق بن عمار نقل شده است:
به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم:
(گاهی) دعا می کنم و دوست دارم گریه کنم، اما گریه ام نمی آید. گاهی به یاد بعضی از اقوامم که مرده است، می افتم و دلم نرم می شود و گریه می کنم. آیا این کار جایز است؟
حضرت فرمودند:
«بله، (ابتدا) از آنان یاد کن و وقتی دلت نرم شد، گریه کن و پروردگارت (تبارک وتعالی) را بخوان.»
8765- 2- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنْ لَمْ (یَکُنْ بِکَ بُکَاءٌ) (4) فَتَبَاکَ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : اگر گریه ات نمی آید حالت گریه کردن بخود بگیر .
8766- 3- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ سَعْدِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی أَتَبَاکَی فِی الدُّعَاءِ وَ لَیْسَ لِی بُکَاءٌ قَالَ نَعَمْ وَ لَوْ مِثْلَ رَأْسِ الذُّبَابِ.
******
ترجمه:
محضر حضرت صادق علیه السلام عرض کردم من در وقت دعا حالت گریه کردن بخود می گیرم ولی اشکم جاری نمی شود .حضرت فرمودند :بله (خوب است )حتی اگر به اندازه سر یک پشه اشک بریزی .
8767- 4- (6) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِأَبِی بَصِیرٍ إِنْ خِفْتَ أَمْراً یَکُونُ أَوْ حَاجَةً تُرِیدُهَا فَابْدَأْ بِاللَّهِ فَمَجِّدْهُ وَ أَثْنِ عَلَیْهِ کَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ صَلِّ عَلَی النَّبِیِّ ص وَ سَلْ حَاجَتَکَ وَ تَبَاکَ وَ لَوْ مِثْلَ رَأْسِ الذُّبَابِ
ص: 74
إِنَّ أَبِی کَانَ یَقُولُ إِنَّ أَقْرَبَ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ مِنَ الرَّبِّ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ سَاجِدٌ بَاکٍ.
******
ترجمه:
از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که به ابوبصیر فرمودند:
«اگر از چیزی ترسیدی یا حاجتی داشتی، با خدا آغاز کن؛
او را - آن گونه که شایسته اش است - تمجید و ستایش کن، بر پیامبر صلوات بفرست، حاجتت را بخواه و خود را به گریه وادار، حتی به قدر سر مگس.
8768- 5- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ الْبَجَلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنْ لَمْ یَجِئْکَ الْبُکَاءُ فَتَبَاکَ وَ إِنْ خَرَجَ مِنْکَ مِثْلُ رَأْسِ الذُّبَابِ فَبَخْ بَخْ (2).
******
ترجمه:
از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است:
«اگر گریه ات نیامد، تباکی کن (خود را به گریه وادار) که اگر به قدر سر مگس اشک از (چشم) تو خارج شود، به به (چه خوب!)»
برگرفته از dastvar.blog.ir
8769- 6- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: مَا مِنْ خُطْوَةٍ أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ مِنْ خُطْوَتَیْنِ خُطْوَةٍ یَسُدُّ بِهَا الْمُؤْمِنُ صَفّاً فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ خُطْوَةٍ إِلَی ذِی رَحِمٍ قَاطِعٍ وَ مَا مِنْ جُرْعَةٍ أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ مِنْ جُرْعَتَیْنِ جُرْعَةِ غَیْظٍ رَدَّهَا مُؤْمِنٌ بِحِلْمٍ وَ جُرْعَةِ مُصِیبَةٍ رَدَّهَا مُؤْمِنٌ بِصَبْرٍ وَ مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ مِنْ قَطْرَتَیْنِ قَطْرَةِ دَمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قَطْرَةِ دَمْعَةٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ لَا یُرِیدُ بِهَا عَبْدٌ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.
وَ رَوَاهُ الْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ الزُّهْدِ عَنْ فَضَالَةَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ نَحْوَهُ (4).
******
ترجمه:
زین العابدین(ع) فرمودند:
هیچ قدمی نزد خدا محبوب تر نیست از دو قدم؛
یک آن قدم و گامی که انسان بردارد برای خدا که صف نماز جماعت را پر کند،
و دوّم قدمی که بردارد برای صله رحمی که قاطع رحم بوده است.نزد خداوند متعال حالتی محبوب تر از یکی از این دو حالت نیست:
حالت غضب و غیظی که مؤمن با بردباری و حلم از آن بگذرد
و دیگری حالت بلا و مصیبتی که مؤمن آن را با شکیبائی و صبر بگذراند.
دو قطره نزد خداوند محبوبترین قطرات است:
قطره خونی که در راه خدا ریخته شود
و قطره اشکی که در سیاهی شب بر گونه غلتد وبنده به آن جز خدای عز و جل را قصد نکند.
8770- 7- (5) وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ جَدِّهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَ أَعْیُنٍ عَیْنٍ
ص: 75
بَکَتْ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ عَیْنٍ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَیْنٍ بَاتَتْ سَاهِرَةً فِی سَبِیلِ اللَّهِ.
******
ترجمه:
رسول خدا(صلّى الله عليه و آله)فرمود:هر چشمى روز قيامت گريان است بجز سه چشم:چشمى كه از ترس خدا گريسته و چشمى كه از محرمات الهى ديده پوشى كرده و چشمى كه در راه خدا شب زنده دار بوده است.
8771- 8- (1) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ عَبْداً نَصَبَ فِی قَلْبِهِ نَائِحَةً مِنَ الْحُزْنِ فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزِینٍ وَ إِنَّهُ لَا یَدْخُلُ النَّارَ مَنْ بَکَی مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ حَتَّی یَعُودَ اللَّبَنُ إِلَی الضَّرْعِ وَ إِذَا أَبْغَضَ اللَّهُ عَبْداً جَعَلَ فِی قَلْبِهِ مِزْمَاراً مِنَ الضَّحِکِ وَ إِنَّ الضَّحِکَ یُمِیتُ الْقَلْبَ وَ اللَّهُ لَا یُحِبُّ الْفَرِحِینَ.
******
ترجمه:
رسول خدا صلي الله عليه و آله : هر گاه خداوند متعال بنده اى را دوست بدارد ، مويه گرى از اندوه [امور اُخروى ]را در دلش قرار مى دهد ؛ زيرا خداوند ، هر دلِ اندوهگين را دوست دارد .و کسی که از ترس خداوند گریه کند وارد جهنم نمی شود تا اینکه شیر به پستان برگردد(که امکان برگشتن شیر به پستان نیست)
💠 و هرگاه خداوند بنده ای را دوست نداشته باشد در قلب او فلوتی از نی قرار می دهد زیرا خندیدن قلب را می میراند و خداوند زیادی در خوشحالی را دوست ندارد.
✍ خداوند از چیزی که مصلحت داشته باشد ناراحت نمی شود و اگر خنده مصلحت داشت، امر می شد.
✍ مستفاد از کل روایات این است که خداوند خندیدن را دوست ندارد ولی گریه کردن را دوست دارد.
8772- 9- (2) قَالَ: وَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِعِیسَی ع- یَا عِیسَی هَبْ لِی مِنْ عَیْنَیْکَ الدُّمُوعَ وَ مِنْ قَلْبِکَ الْخَشْیَةَ وَ قُمْ عَلَی قُبُورِ الْأَمْوَاتِ فَنَادِهِمْ بِالصَّوْتِ الرَّفِیعِ فَلَعَلَّکَ تَأْخُذُ مَوْعِظَتَکَ مِنْهُمْ وَ قُلْ إِنِّی لَاحِقٌ فِی اللَّاحِقِینَ یَا عِیسَی صُبَّ لِی مِنْ عَیْنَیْکَ الدُّمُوعَ وَ اخْشَعْ لِی بِقَلْبِکَ.
******
ترجمه:
:در اندرزهاى خداى عز و جل به عيسى عليه السلام آمده است : «اى عيسى! ... از چشمانت براى من اشك بريزان و با دلت برايم خاكسارى كن . در قبرستان حاضر شو و آنها را صدا بزن ، شايد پند بگيري و بگو : من هم به شما ملحق مي شوم .اى عيسى! ... از چشمانت براى من اشك بريزان و با دلت برايم خاكسارى كن» .
8773- 10- (3) قَالَ وَ قَدْ رُوِیَ أَنَّ بَیْنَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ عَقَبَةً لَا یَجُوزُهَا إِلَّا الْبَکَّاءُونَ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ.
******
ترجمه:
روایت شده بین آتش جهنّم و بهشت یک عقبه ای است، یک سربالایی است و این عقبه را کسی نمی تواند برود مگر کسانی که اهل بکا هستند. مگر از بکائون از خشیت پروردگار عالم.
8774- 11- (4) وَ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ (5)
مَا أَدْرَکَ الْعَابِدُونَ (6) دَرْکَ الْبُکَاءِ عِنْدِی شَیْئاً وَ إِنِّی لَأَبْنِی لَهُمْ فِی الرَّفِیعِ الْأَعْلَی قَصْراً لَا یُشَارِکُهُمْ فِیهِ غَیْرُهُمْ.
******
ترجمه:
رسولا اکرم صلی الله علیه وآله : خداوند فرمود بهعزت وجلالم سوگند عباد درک نمی کنند چیز را که گریه کنندگان درک می کنند از ارزش گریه نزد من ولزا در رفیع اعلا قصری برایشان خواهم ساخت که هیچکس شریک آنها نخواهد بود
8775- 12- (7) قَالَ: وَ فِیمَا أَوْحَی اللَّهُ إِلَی مُوسَی ع- وَ ابْکِ عَلَی
ص: 76
نَفْسِکَ مَا دُمْتَ فِی الدُّنْیَا.
******
ترجمه:
ازجمله مطالبی که خداوند به حضرت موسی وحی کرد ...ای موسی تا زنده هستی بحال خودت گریه کن .
8776- 13- (1) وَ فِیمَا أَوْحَی اللَّهُ إِلَی عِیسَی ع ابْکِ عَلَی نَفْسِکَ بُکَاءَ مَنْ قَدْ وَدَّعَ الْأَهْلَ وَ قَلَی الدُّنْیَا وَ تَرَکَهَا لِأَهْلِهَا.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ هُنَا (3) وَ فِی جِهَادِ النَّفْسِ (4).
******
ترجمه:
اى عيسى بن مريم، بر خودت گريه كن، مانند گريه كسى كه مى خواهد با خانواده اش خداحافظى و وداع كرده، دنيا را رها و آن را براى اهلش ترك نمايد
(5) 30 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ فِی اللَّیْلِ خُصُوصاً لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ وَ فِی یَوْمِ الْجُمُعَةِ
باب استحباب دعا در شب خصوصا شب وروز جمعه
8777- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ کُرْدُوسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: مَنْ قَامَ مِنْ آخِرِ اللَّیْلِ فَذَکَرَ اللَّهَ تَنَاثَرَتْ عَنْهُ خَطَایَاهُ فَإِنْ قَامَ مِنْ آخِرِ اللَّیْلِ فَتَطَهَّرَ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ حَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ صَلَّی عَلَی النَّبِیِّ ص- لَمْ یَسْأَلِ اللَّهَ شَیْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ إِمَّا أَنْ یُعْطِیَهُ الَّذِی یَسْأَلُهُ بِعَیْنِهِ وَ إِمَّا أَنْ یَدَّخِرَ لَهُ مَا هُوَ خَیْرٌ لَهُ مِنْهُ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : کسیکه آخر شب بیدار شود وذکر خدا بگوید گناهانش می ریزد .و اگردر آن وقت وضو گرفته دو رکعت نماز
خوانده و حمد و ثنا گوید وصلوات بفرستد هرچه بخواهد خداوند می دهد حالا یا همان چیزی که خواسته فورا می دهد یا اینکه چیزی را برایش ذخیره میکند که برایش بهتر است .
8778- 2- (7) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ
ص: 77
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: کَانَ فِیمَا نَاجَی اللَّهُ بِهِ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ ع- أَنْ قَالَ لَهُ یَا ابْنَ عِمْرَانَ- کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یُحِبُّنِی فَإِذَا جَنَّهُ اللَّیْلُ نَامَ عَنِّی أَ لَیْسَ کُلُّ مُحِبٍّ یُحِبُّ خَلْوَةَ حَبِیبِهِ هَا أَنَا یَا ابْنَ عِمْرَانَ مُطَّلِعٌ عَلَی أَحِبَّائِی إِذَا جَنَّهُمُ اللَّیْلُ حَوَّلْتُ أَبْصَارَهُمْ فِی قُلُوبِهِمْ وَ مَثَّلْتُ عُقُوبَتِی بَیْنَ أَعْیُنِهِمْ یُخَاطِبُونِّی عَنِ الْمُشَاهَدَةِ وَ یُکَلِّمُونِّی عَنِ الْحُضُورِ یَا ابْنَ عِمْرَانَ هَبْ لِی مِنْ قَلْبِکَ الْخُشُوعَ وَ مِنْ بَدَنِکَ الْخُضُوعَ وَ مِنْ عَیْنَیْکَ الدُّمُوعَ وَ ادْعُنِی فِی ظُلَمِ اللَّیْلِ فَإِنَّکَ تَجِدُنِی قَرِیباً مُجِیباً.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : از جمله رازگويى هاى خداوند عز و جل با موسى بن عمران عليه السلام آن بود كه به او فرمود : «اى پور عمران ! دروغ مى گويد آن كه مى پندارد دوستم مى دارد و چون شب درآيد ، از من غفلت مى كند و مى خوابد . مگر هر دوستدارى ، خلوت با محبوبش را دوست ندارد ؟ اى پور عمران ! اينك اين منم كه بر دوستانم آگاهم كه چون شبْ آنان را فرو پوشد ، ديده دلشان مى گردد و كيفرم (مجازاتم) پيش چشمانشان پديدار مى شود و چنان با من سخن مى گويند كه گويى مرا مى بينند و چنان مرا مخاطب مى سازند كه گويى در حضورم هستند .
اى پور عمران ! از قلبتْ شكستگى ، از تنتْ افتادگى و از چشمانتْ اشك ها را در تاريكى شب ، نثار من كن و مرا بخوان كه مرا نزديك و اجابت كننده خواهى يافت» .
8779- 3- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الرَّضِیُّ الْمُوسَوِیُّ فِی نَهْجِ الْبَلَاغَةِ عَنْ نَوْفٍ الْبِکَالِیِّ فِی حَدِیثٍ أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ لَهُ یَا نَوْفُ إِنَّ دَاوُدَ ع- قَامَ فِی مِثْلِ هَذِهِ السَّاعَةِ مِنَ اللَّیْلِ فَقَالَ إِنَّهَا سَاعَةٌ لَا یَدْعُو فِیهَا عَبْدٌ إِلَّا اسْتُجِیبَ لَهُ إِلَّا أَنْ یَکُونَ عَشَّاراً أَوْ عَرِیفاً أَوْ شُرْطِیّاً أَوْ صَاحِبَ عَرْطَبَةٍ وَ هُوَ الطُّنْبُورُ أَوْ صَاحِبَ کُوبَةٍ وَ هُوَ الطَّبْلُ.
وَ قَدْ قِیلَ أَیْضاً إِنَّ الْعَرْطَبَةَ الطَّبْلُ وَ الْکُوبَةَ الطُّنْبُورُ.
******
ترجمه:
اى نوف، داود (ع) در چنين ساعتى از شب، برخواست و فرمود: اين ساعتى است كه هيچ بنده اى به درگاه خداوند دست به دعا برندارد، مگر آنكه، دعايش مستجاب شود، مگر عشريّه بگير (باجگير) يا كسى كه كارهاى مردم را به حكومت گزارش كند يا شرطه، يا صاحب عرطبه «طنبور» باشد و يا صاحب كوبه «طبل».
سید رضى گويد: بعضى گويند عرطبه طبل است و كوبه طنبور.
8780- 4- (2) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنِ الْبَاقِرِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَیُنَادِی کُلَّ لَیْلَةِ جُمُعَةٍ- مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ مِنْ أَوَّلِ اللَّیْلِ إِلَی آخِرِهِ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ یَدْعُونِی لِدِینِهِ وَ دُنْیَاهُ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأُجِیبَهُ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ یَتُوبُ إِلَیَّ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأَتُوبَ عَلَیْهِ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ قَدْ قَتَّرْتُ عَلَیْهِ
ص: 78
رِزْقَهُ فَیَسْأَلُنِی الزِّیَادَةَ فِی رِزْقِهِ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأَزِیدَهُ وَ أُوَسِّعَ عَلَیْهِ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ سَقِیمٌ یَسْأَلُنِی أَنْ أَشْفِیَهُ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأُعَافِیَهُ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ مَحْبُوسٌ مَغْمُومٌ یَسْأَلُنِی أَنْ أُطْلِقَهُ مِنْ سِجْنِهِ وَ أُخَلِّیَ سَرْبَهُ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ مَظْلُومٌ یَسْأَلُنِی أَنْ آخُذَ لَهُ بِظُلَامَتِهِ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأَنْتَصِرَ لَهُ فَآخُذَ لَهُ بِظُلَامَتِهِ قَالَ فَلَا یَزَالُ یُنَادِی بِهَذَا حَتَّی یَطْلُعَ الْفَجْرُ.
******
ترجمه:
امام باقر(ع) فرمودند: خداوند متعال، خودش، هر شبِ جمعه از فوق عرش، از اوّل شب تا آخر ندا می دهد، آیا عبد و بندۀ مؤمنی که به من ایمان دارد وجود دارد تا از من برای دین و دنیای خود درخواست کند که من جوابش را بدهم؟ اگر تا وقتی که طلوع فجر نشده از من درخواست کند، من هم جوابش را می دهم. آیا بنده مؤمنین نیست که تا قبل از صبح از گناهانش توبه کند و برگردد و من نیز رحمت و مغفرتم را برگردانم؟
- آیا بنده مؤمنی نیست که روزیش تنگ شده باشد و تا قبل از فجر، از من بخواهد آن را زیاد کنم و من هم حاجتش را برآورده روزیش را زیاد و وسیع گردانم؟
- آیا بنده مؤمن مریضی نیست که تا قبل از طلوع فجر از من بخواهد که شفایش بدهم و من هم او را عافیت و تندرستی عطا نمایم؟
- آیا بنده مؤمنِ زندانی گرفتاری نیست که از من بخواهد از زندان آزادش کنم و من نیز آزادش گردانم؟
- آیا بنده مؤمن مظلومی نیست که تا قبل از صبح از من بخواهد حقش را از ظالم بستانم و من نیز او را یاری کرده حقش را برگردانم؟
آنگاه حضرت فرمود: همین طور ذات اقدس الهی (بدون واسطه و شخصاً) ندا می دهد تا صبح شود .
8781- 5- (1) قَالَ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا کَانَ آخِرُ اللَّیْلِ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَلْ مِنْ دَاعٍ فَأُجِیبَهُ وَ هَلْ مِنْ سَائِلٍ فَأُعْطِیَهُ سُؤْلَهُ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَأَغْفِرَ لَهُ هَلْ مِنْ تَائِبٍ فَأَتُوبَ عَلَیْهِ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الْجُمُعَةِ (2).
******
ترجمه:
وقتی که شب به آخر می رسد، خداوند می فرماید: آیا کسی هست که دعا کند تا من اجابت نمایم؟ آیا کسی هست که چیزی از من بخواهد تا من خواسته وی را عطا کنم؟ آیا کسی هست که از من طلب مغفرت نماید تا من او را ببخشم؟ آیا کسی هست که توبه کند و من توبه او را قبول نمایم؟.
(3) 31 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَقْدِیمِ تَمْجِیدِ اللَّهِ وَ الثَّنَاءِ عَلَیْهِ وَ الْإِقْرَارِ بِالذَّنْبِ وَ الِاسْتِغْفَارِ مِنْهُ قَبْلَ الدُّعَاءِ وَ عَدَمِ جَوَازِ الدُّعَاءِ بِمَا لَا یَحِلُّ وَ مَا لَا یَکُونُ
باب مستحب است قبل ازدعا حمد ثنای خدا گفتن اقرار به گناه و استغفار ازآنها واینکه نباید دعا به چیزی باشد که امکان وجودش نباشد یاحلال نباشد .
8782- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِیَّاکُمْ إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ یَسْأَلَ مِنْ رَبِّهِ شَیْئاً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ حَتَّی یَبْدَأَ بِالثَّنَاءِ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْمَدْحِ لَهُ وَ الصَّلَاةِ عَلَی النَّبِیِّ ص ثُمَّ یَسْأَلَ اللَّهَ حَوَائِجَهُ.
******
ترجمه:
مبادا چون يكى از شما بخواهد از پروردگار خويش چيزى از حاجات دنيا و آخرت مسألت كند بدان مبادرت ورزد تا بستايش او و صلوات بر پيغمبر (ص) سخن خود را آغاز كند، و سپس حاجات خود را بخواهد.
8783- 2- (5) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعِیصِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ: قَالَ أَبُو
ص: 79
عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا طَلَبَ أَحَدُکُمُ الْحَاجَةَ فَلْیُثْنِ عَلَی رَبِّهِ وَ لْیَمْدَحْهُ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذَا طَلَبَ الْحَاجَةَ مِنَ السُّلْطَانِ هَیَّأَ لَهُ مِنَ الْکَلَامِ أَحْسَنَ مَا یَقْدِرُ عَلَیْهِ فَإِذَا طَلَبْتُمُ الْحَاجَةَ فَمَجِّدُوا اللَّهَ الْعَزِیزَ الْجَبَّارَ وَ امْدَحُوهُ وَ أَثْنُوا عَلَیْهِ تَقُولُ یَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَی وَ یَا خَیْرَ مَنْ سُئِلَ یَا أَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ یَا مَنْ لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً یَا مَنْ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ وَ یَحْکُمُ مَا یُرِیدُ وَ یَقْضِی مَا أَحَبَّ یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَی یَا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ یَا سَمِیعُ یَا بَصِیرُ وَ أَکْثِرْ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّ أَسْمَاءَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَثِیرَةٌ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ قُلِ اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَیَّ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلَالِ مَا أَکُفُّ بِهِ وَجْهِی وَ أُؤَدِّی بِهِ عَنِّی (1) أَمَانَتِی وَ أَصِلُ بِهِ رَحِمِی وَ یَکُونُ عَوْناً لِی فِی الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ- وَ قَالَ إِنَّ رَجُلًا دَخَلَ الْمَسْجِدَ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ سَأَلَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَجَّلَ الْعَبْدُ رَبَّهُ وَ جَاءَ آخَرُ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ أَثْنَی عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَلَّی عَلَی النَّبِیِّ ص فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَلْ تُعْطَ.
******
ترجمه:
امام صادق (علیه السلام)- هرگاه یکی از شماها حاجتی خواهد، باید پروردگارش را ستایش کند و مدح گوید، زیرا چون مردی حاجتی از سلطان جوید، برای او سخنی آماده سازد که بهتر از آن نتواند، پس هرگاه حاجت خواستید، خدای عزیز جبّار را تمجید کنید و مدح نمائید و بر او ستایش کنید، می گوئی: «ای بخشنده ترین هرکه عطا کرده و بهترین کسی که از او خواهش شده، ای مهربان تر کسی که از او مهر خواهند، ای یگانه، ای بی نیاز، ای کسی که نزاده ای و زائیده نشدی و نمی باشد برای او همتای، ای کسی که نگرفته است همسری و نه فرزندی، ای کسی که هر چه می خواهد، می کند، و هرچه اراده سازد، بدان حکم می دهد و هرچه را دوست دارد، اجرا می نماید، ای کسی که میان مرد و دلش حائل می شود، ای کسی که در منظره ی اعلا است، ای کسی که مانندش چیزی نیست، ای شنوا ای بینا. و از نام های خدای عزّوجلّ بسیار بیاور، زیرا نام های خدا بسیار است. و صلوات فرست بر محمّد (صلی الله علیه و آله) و آلش و بگو: «بار خدایا از روزی حلالت بر من وسعت بده و به اندازه ای که آبروی خود را نگهدارم و آنچه بر من سپرده است بپردازم به وسیله آن، و رحم خود را پیوست دارم و کمک کنم و برایم در حج و عمره کمک باشد». امام صادق (علیه السلام) فرمود: مردی به مسجد وارد شد، و دو رکعت نماز خواند و از خداوند حاجت خواست. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «این بنده عجله کرد»، دیگری آمد و نماز گزارد و خدا را مدح گفت و صلوات فرستاد، پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «حاجتت را بخواه که برآورده خواهد شد».
8784- 3- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ فِی کِتَابِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع إِنَّ الْمِدْحَةَ قَبْلَ الْمَسْأَلَةِ فَإِذَا دَعَوْتَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَجِّدْهُ قُلْتُ کَیْفَ أُمَجِّدُهُ قَالَ تَقُولُ یَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَیَّ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ یَا فَعَّالًا لِمَا یُرِیدُ یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَی یَا مَنْ (3) لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ.
******
ترجمه:
محمّدبن مسلم گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: در کتاب امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمده: مدح خداوند باید پیش از درخواست او باشد؛ پس وقتی خدای عزّ وجلّ را خواندی پس او را تمجید کن». گفتم: «چگونه او را تمجید کنم»؟ فرمود: «می گویی: ای کسی که از رگ گردن به من نزدیک تری و ای کسی که بین مرد و قلب او حائل می شوی؛ ای کسی که در نظرگاه بلندتر قرار داری؛ ای کسی که مثل او چیزی نیست».
8785- 4- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی کَهْمَسٍ قَالَ
ص: 80
سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ دَخَلَ رَجُلٌ الْمَسْجِدَ فَابْتَدَأَ قَبْلَ الثَّنَاءِ عَلَی اللَّهِ وَ الصَّلَاةِ عَلَی النَّبِیِّ ص- فَقَالَ النَّبِیُّ ص عَجَّلَ (1) الْعَبْدُ رَبَّهُ ثُمَّ دَخَلَ آخَرُ فَصَلَّی وَ أَثْنَی عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَلَّی عَلَی رَسُولِ اللَّهِ ص- فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَلْ تُعْطَهْ ثُمَّ قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ ع- أَنَّ الثَّنَاءَ عَلَی اللَّهِ وَ الصَّلَاةَ عَلَی رَسُولِهِ قَبْلَ الْمَسْأَلَةِ وَ أَنَّ أَحَدَکُمْ لَیَأْتِی الرَّجُلَ یَطْلُبُ الْحَاجَةَ فَیُحِبُّ أَنْ یَقُولَ لَهُ خَیْراً قَبْلَ أَنْ یَسْأَلَهُ حَاجَتَهُ.
******
ترجمه:
امام صادق (علیه السلام) فرمود: مردی به مسجد وارد شد، و دو رکعت نماز خواند و از خداوند حاجت خواست. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «این بنده عجله کرد»، دیگری آمد و نماز گزارد و خدا را مدح گفت و صلوات فرستاد، پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «حاجتت را بخواه که برآورده خواهد شد».سپس حضرت فرمودند :همانا ثناب اللهی و درود فرستادن بر رسول اکرم قبل از دعا کردن است اگریکی ازشما باکسی کاری داشته باشد قبل از درخواست دوست دارد چند جمله دوستداشتنی به او بگوید وبعد درخواست خود را مطرح کند .
8786- 5- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّمَا هِیَ الْمِدْحَةُ ثُمَّ الثَّنَاءُ ثُمَّ الْإِقْرَارُ بِالذَّنْبِ ثُمَّ الْمَسْأَلَةُ إِنَّهُ وَ اللَّهِ مَا خَرَجَ عَبْدٌ مِنْ ذَنْبٍ إِلَّا بِالْإِقْرَارِ.
وَ
عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ ثُمَّ الثَّنَاءُ ثُمَّ الِاعْتِرَافُ بِالذَّنْبِ
******
ترجمه:
حضرت امام_صادق (ع) فرمود: جز این نیست که (آداب دعا) همان مدح است، وسپس ستایش، و بعد اقرار به گناه، آنگاه در خواست، همانا بخدا سوگند هیچ بنده اى از گناه بیرون نشده جز با اقرار به آن نزد خدا.
8787- 6- (3) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ (4) بْنِ عَلِیٍّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَدْعُوَ اللَّهَ فَمَجِّدْهُ وَ احْمَدْهُ وَ سَبِّحْهُ وَ هَلِّلْهُ وَ أَثْنِ عَلَیْهِ وَ صَلِّ عَلَی النَّبِیِّ ص ثُمَّ سَلْ تُعْطَ.
******
ترجمه:
8788- 7- (5) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَمَّنْ
ص: 81
حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ آیَتَانِ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَطْلُبُهُمَا وَ لَا أَجِدُهُمَا قَالَ وَ مَا هُمَا قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ (1) فَنَدْعُوهُ وَ لَا نَرَی إِجَابَةً قَالَ أَ فَتَرَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لَا قَالَ فَمِمَّ ذَلِکَ قُلْتُ لَا أَدْرِی قَالَ لَکِنِّی أُخْبِرُکَ مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِیمَا أَمَرَهُ ثُمَّ دَعَاهُ مِنْ جِهَةِ الدُّعَاءِ أَجَابَهُ قُلْتُ وَ مَا جِهَةُ الدُّعَاءِ قَالَ تَبْدَأُ فَتَحْمَدُ اللَّهَ وَ تَذْکُرُ نِعَمَهُ عِنْدَکَ ثُمَّ تَشْکُرُهُ ثُمَّ تُصَلِّی عَلَی النَّبِیِّ ص- ثُمَّ تَذْکُرُ ذُنُوبَکَ فَتُقِرُّ بِهَا ثُمَّ تَسْتَغْفِرُ (2) مِنْهَا فَهَذَا جِهَةُ الدُّعَاءِ ثُمَّ قَالَ وَ مَا الْآیَةُ الْأُخْرَی قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْ ءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ (3) وَ إِنِّی أُنْفِقُ وَ لَا أَرَی خَلَفاً قَالَ أَ فَتَرَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لَا قَالَ فَمِمَّ ذَلِکَ قُلْتُ لَا أَدْرِی قَالَ لَوْ أَنَّ أَحَدَکُمُ اکْتَسَبَ الْمَالَ مِنْ حِلِّهِ وَ أَنْفَقَهُ فِی حِلِّهِ لَمْ یُنْفِقْ دِرْهَماً إِلَّا أَخْلَفَ عَلَیْهِ.
******
ترجمه:
به امام صادق (عرض کردم: «دو آیه در کتاب خدا است که به آن دو عمل می کنم، ولی فایده ای نمی بینم». حضرت پرسید: «آن دو آیه کدامند»؟ عرض کردم:آیه:قول خدا ی عز و جل که"ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُم": «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم»، اما ما او را مى خوانیم و اجابتى دریافت نمى کنیم،
فرمود: به نظر تو خداوند وعده خلافى مى کند؟
گفتم: نه، فرمود: پس این از چه راه است؟ گفتم: نمى دانم، فرمود: ولى من به تو خبر مى دهم، هر که خدا عز و جل را اطاعت کند در آنچه به او فرمان داده است و سپس او را از جهت دعا بخواند، خدا اجابت کند، گفتم: جهت دعا چیست؟
فرمود: راه دعا این است که:
1.خدا را سپاسگزارى و حمد کنى و نعمتى که به تو داده است یاد آور شوى
2.او را شکر گزارى
3.سپس صلوات فرستى بر محمد (ص) و آلش
4.سپس گناهان خود را یاد کنى و بدان ها اعتراف نمائى
5.سپس از آنها به خدا پناه برى،
این راه دعا است. حضرت فرمودند : آیه دوم کدام است ؟ عرض کردم کلام خداوند که می فرماید : هرچه را انفاق کنید پس او جبران خواهد کرد وَمَا أَنفَقْتُم مِّن شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ است و من انفاق می کنم، ولی عوضی نمی بینم». حضرت فرمود: «آیا به نظر تو خداوند عزّوجلّ به وعده ی خود وفا نمی کند»؟ عرض کردم: «خیر [وعده ی خدا راست است]»! حضرت فرمود: «پس علّت آن چیست»؟ عرض کردم: «نمی دانم»!؟ حضرت فرمود: «اگر هرکدام از شما اموال خود را از راه حلال به دست آورده و در راه حلال انفاق نماید، در برابر هر درهمی که انفاق می کند، عوضی به او داده می شود».
8789- 8- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کُلُّ دُعَاءٍ لَا یَکُونُ قَبْلَهُ تَحْمِیدٌ فَهُوَ أَبْتَرُ إِنَّمَا (5) التَّحْمِیدُ ثُمَّ الثَّنَاءُ قَالَ قُلْتُ مَا أَدْرِی مَا یُجْزِی مِنَ التَّحْمِیدِ وَ التَّمْجِیدِ قَالَ تَقُولُ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْأَوَّلُ فَلَیْسَ قَبْلَکَ شَیْ ءٌ وَ أَنْتَ الْآخِرُ فَلَیْسَ بَعْدَکَ شَیْ ءٌ وَ أَنْتَ الظَّاهِرُ فَلَیْسَ فَوْقَکَ شَیْ ءٌ وَ أَنْتَ الْبَاطِنُ فَلَیْسَ دُونَکَ شَیْ ءٌ وَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ.
******
ترجمه:
امام صادق (ع) فرمود: هر دعائى كه پيش از آن حمد خدا نباشد نيمه است و پى بريده است، حمد خدا بايد و سپس ستايش او، من گفتم: نمى دانم چه اندازه از تحميد و تمجيد بس است؟ فرمود: مى گويد: بار خدايا! توئى آغاز و پيش از تو چيزى نيست، و توئى انجام و پس از تو چيزى نيست، توئى آشكارا و فرازتر از تو چيزى نيست، و توئى نهان و در برابر تو چيزى نه، و توئى عزيز و حكمت دار.
8790- 9- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ
ص: 82
إِسْحَاقَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ الْهَمْدَانِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ الْمُعَلَّی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بَکْرٍ الْمُرَادِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّ زَیْدَ بْنَ صُوحَانَ قَالَ لَهُ أَیُّ سُلْطَانٍ أَغْلَبُ وَ أَقْوَی قَالَ الْهَوَی قَالَ أَیُّ ذُلٍّ أَذَلُّ قَالَ الْحِرْصُ عَلَی الدُّنْیَا قَالَ فَأَیُّ فَقْرٍ أَشَدُّ قَالَ الْکُفْرُ بَعْدَ الْإِیمَانِ قَالَ فَأَیُّ دَعْوَةٍ أَضَلُّ قَالَ الدَّاعِی بِمَا لَا یَکُونُ.
وَ فِی الْمَجَالِسِ بِهَذَا السَّنَدِ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
زیدبن صوحان گفت : یا امیرالمومنین کدام سلطه جو غالب وقوی تراست فرمود : هوای (نفس) ذلت بارترین خواری چیست ؟ فرمودند : حرص بر دنیا .شدیدترین فقرچیست ؟ فرمودند : کفر بعد از ایمان . گمراه ترین دعوت (دعا) کدام است ؟ فرمودند : دعوت به چیزی که امکان ندارند .(محال است )
8791- 10- (2) وَ فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی (3) عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: السُّؤَالُ بَعْدَ الْمَدْحِ فَامْدَحُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ اسْأَلُوا الْحَوَائِجَ أَثْنُوا عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ امْدَحُوهُ قَبْلَ طَلَبِ الْحَوَائِجِ یَا صَاحِبَ الدُّعَاءِ لَا تَسْأَلْ مَا لَا یَحِلُّ وَ لَا یَکُونُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (5).
******
ترجمه:
حضرت علی علیه السلام : دعا بعد از مدح خداوند است پس اول خدا را مدح کنید وثنا گوی او باشید و بعد حاجت خود را درخواست کنید ای دعا کننده درخواست نکن چیزیکه حلال نیست یا امکان ندارد
ص: 83
(1) 32 بَابُ اسْتِحْبَابِ مُلَازَمَةِ الدَّاعِی لِلصَّبْرِ وَ طَلَبِ الْحَلَالِ وَ طِیبِ الْمَکْسَبِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ وَ الْعَمَلِ الصَّالِحِ
باب دعا کننده باید صبور باشد . درآمدش حلال وپاک بودن وسیله ومحل درآمد .واهل صله رحم و عمل صالح باشد .
8792- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: لَا تَمَلَّ مِنَ الدُّعَاءِ فَإِنَّهُ مِنَ اللَّهِ بِمَکَانٍ وَ عَلَیْکَ بِالصَّبْرِ وَ طَلَبِ الْحَلَالِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ وَ إِیَّاکَ وَ مُکَاشَفَةَ النَّاسِ فَإِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ نَصِلُ مَنْ قَطَعَنَا وَ نُحْسِنُ إِلَی مَنْ أَسَاءَ إِلَیْنَا فَنَرَی وَ اللَّهِ فِی ذَلِکَ الْعَاقِبَةَ الْحَسَنَةَ.
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
امام ابوالحسن الرضا عليه السلام مي فرمايد:
از دعا كردن ملول و خسته مشو، كه دعا در نزد خدا جايگاهي والا دارد.
بر تو باد به استقامت و شكيبايي در دشواريها، و طلب روزي حلال، و پيوستن و نيكي به خويشاوندان و بر حذر باش از پرده دري و هتك حرمت مردم. همانا ما اهل بيت با كسي كه از ما بريده و جدا شود مي پيونديم.و به کسی که به ما بدی کند نیکی می کنیم؛
به خدا سوگند فرجام نیک را در این می بینیم.
8793- 2- (4) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ سَرَّهُ أَنْ تُسْتَجَابَ دَعْوَتُهُ فَلْیُطَیِّبْ مَکْسَبَهُ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام می فرمایند: هر که بخواهد دعایش مورد اجابت قرار گیرد، باید کسب خود را پاک و طاهر گرداند .
8794- 3- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی (6) عَنْ أَبِی ذَرٍّ عَنِ النَّبِیِّ ص فِی وَصِیَّتِهِ لَهُ قَالَ: یَا أَبَا ذَرٍّ یَکْفِی مِنَ الدُّعَاءِ مَعَ الْبِرِّ مَا یَکْفِی الطَّعَامَ مِنَ الْمِلْحِ یَا أَبَا ذَرٍّ مَثَلُ الَّذِی یَدْعُو بِغَیْرِ عَمَلٍ کَمَثَلِ الَّذِی یَرْمِی بِغَیْرِ وَتَرٍ یَا أَبَا ذَرٍّ- إِنَّ اللَّهَ یُصْلِحُ بِصَلَاحِ
ص: 84
الْعَبْدِ وُلْدَهُ وَ وُلْدَ وُلْدِهِ وَ یَحْفَظُهُ فِی دُوَیْرَتِهِ وَ الدُّورَ حَوْلَهُ مَا دَامَ فِیهِمْ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).
******
ترجمه:
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به اباذر فرمودند:ای اباذر، همان گونه که مقدار کمی از نمک برای غذا کافی است، دعا همراه با نیکوکاری کفایت می کند.ای ابوذر مثل آن کسی که دعا می کند بی آن که عمل صالحی داشته باشد و مانند مثل کسی است که تیراندازد از کمان بی زه.یا اباذر! خداوند به واسطه خوب بودن بنده اى کار فرزند و نوه او را به اصلاح می آورد و مقام او را در اطرافیان و همسایگان تا زمانى که با آنها است رعایت می نماید .
(2) 33 بَابُ أَنَّهُ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقَالَ فِی الدُّعَاءِ قَبْلَ تَسْمِیَةِ الْحَاجَةِ یَا اللَّهُ عَشْراً وَ یَا رَبِّ عَشْراً وَ یَا اللَّهُ یَا رَبِّ حَتَّی یَنْقَطِعَ النَّفَسُ أَوْ عَشْراً أَوْ أَیْ رَبِّ ثَلَاثاً وَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ سَبْعاً
باب مستحب است قبل از درخواست حاجت ده بار بگوید : یا الله یارب وتا نفس دارد بگوید : یا الله یارب یا ده مرتبه یا - ا ی رب سه مرتبه یا ارحم الراحمین هفت مرتبه .
8795- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ الْحُرِّ أَخِی أُدَیْمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَالَ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ قِیلَ لَهُ لَبَّیْکَ مَا حَاجَتُکَ.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه ده بار بگويد: يا اللّٰه يا اللّٰه. باو گفته شود: بله حاجتت چيست؟
8796- 2- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَیُّوبَ بْنِ الْحُرِّ أَخِی أُدَیْمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَالَ عَشْرَ مَرَّاتٍ یَا رَبِّ یَا رَبِّ قِیلَ لَهُ لَبَّیْکَ مَا حَاجَتُکَ.
******
ترجمه:
از امام صادق(عليه السّلام)فرمود: هر كه ده بار گويد:يا اللّٰه يا اللّٰه،به او گفته شود:لبيك!چه حاجتى دارى؟
8797- 3- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ: مَرِضَ إِسْمَاعِیلُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع- فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ قُلْ یَا رَبِّ یَا رَبِّ عَشْرَ مَرَّاتٍ فَإِنَّ مَنْ قَالَ ذَلِکَ نُودِیَ لَبَّیْکَ مَا حَاجَتُکَ.
******
ترجمه:
فرزند امام صادق علیه السلام بیمار شد حضرت به او فرمودند :در دعا ده بگو یاالله زیرا کسی که چنین کند اورا صدا می زنند که حاجت تو چیست .
8798- 4- (6) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُعَاوِیَةَ عَنْ أَبِی
ص: 85
بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَالَ یَا رَبِّ یَا اللَّهُ یَا رَبِّ یَا اللَّهُ حَتَّی یَنْقَطِعَ نَفَسُهُ قِیلَ لَهُ لَبَّیْکَ مَا حَاجَتُکَ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : هرکس تا نفس دارد بگوید : یا رب یا الله به او گفته می شود لبیک حاجت تو چیست ؟
8799- 5- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ: إِذَا قَالَ الْعَبْدُ وَ هُوَ سَاجِدٌ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا سَیِّدَاهْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ أَجَابَهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَبَّیْکَ عَبْدِی سَلْ حَاجَتَکَ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : هرکس درحال سجده سه بار بگوید یا الله یا رباه یا سیداه خداوند شخصا جواب می دهد : بله بنده من حاجت خود را درخواست کن .
8800- 6- (2) أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنِ ابْنِ بِنْتِ إِلْیَاسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَفْصِ (3) بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: اشْتَکَی بَعْضُ وُلْدِ أَبِی جَعْفَرٍ- فَمَرَّ عَلَیْهِ جَعْفَرٌ وَ هُوَ شَاکٍ فَقَالَ لَهُ جَعْفَرٌ تَقُولُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ فَإِنَّهُ لَمْ یَقُلْهَا أَحَدٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ إِلَّا قَالَ لَهُ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَبَّیْکَ.
******
ترجمه:
ابن مسلم : یکی از فرزندان حضرت باقر علیه السلام (ازیک مشکلی) شکایت داشت حضرت با او روبرو شدند فرمودند :ده مرتبه بگو یا الله یا الله کسی ده بار تکرار نمی کند مگراینکه خداوند متعال به او می گوید :لبیک .
8801- 7- (4) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ وَ صَفْوَانَ وَ ابْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا قَالَ الْعَبْدُ یَا اللَّهُ یَا رَبِّ حَتَّی یَنْقَطِعَ النَّفَسُ قَالَ لَهُ الرَّبُّ سَلْ مَا حَاجَتُکَ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (5).
******
ترجمه:
و امام صادق عليه السّلام فرمود: براستى كه آن بنده وقتی آنقدر يا ربّ يا ربّ بگويد تا نفسش قطع شود، خداوند تبارك و تعالى به او گويد: لبّيك، بلى بگو حاجتت چيست تا بدهم.
إِذَا دَعَا فَقَالَ فِی دُعَائِهِ یَا رَبِّ یَا اللَّهُ نَادَاهُ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ لَبَّیْکَ یَا یَحْیَی سَلْ حَاجَتَکَ.
******
ترجمه:
از امام صادق(ع) روایت شده که در باره سخن خدا: «و حناناً من لدنّا» فرمود: همانا یحیی زمانی که دعا می کرد، در دعایش می گفت: ای پروردگار ای خدا! خدا از آسمان به او ندا می داد لبیک ای یحیی! حاجت خود را بخواه .
8803- 9- (1) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَسَارٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الرَّجُلَ مِنْکُمْ لَیَقِفُ عِنْدَ ذِکْرِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ ثُمَّ یَقُولُ أَیْ رَبِّ أَیْ رَبِّ ثَلَاثاً (فَإِذَا قَالَهَا نُودِیَ مِنْ فَوْقِ رَأْسِهِ) (2) سَلْ مَا حَاجَتُکَ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام :شخص درحال یاد آوری بهشت وجهنم باید کمی صبر کرده و سه مرتبه بگو ید : ای رب ای رب در این وقت او را صدا می زنند درخواست کن حاجتد چیست .
8804- 10- (3) وَ عَنْهُ عَنِ الْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَالَ یَا رَبِّ یَا رَبِّ حَتَّی یَنْقَطِعَ نَفَسُهُ قِیلَ لَهُ لَبَّیْکَ مَا حَاجَتُکَ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : کسیکه تا نفس دارد بگوید یارب یارب به او گفته می شود بله حاجتد چیست ؟
8805- 11- (4) قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّهُ یَقُولُهَا عَشْرَ مَرَّاتٍ قِیلَ لَهُ لَبَّیْکَ مَا حَاجَتُکَ.
******
ترجمه:
روایت شده وقتی ده مرتبه بگوید به او گفته می شود بله حاجتد چیست ؟
8806- 12- (5) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرٌ قَالَ: اشْتَکَی بَعْضُ وُلْدِ أَبِی فَمَرَّ بِهِ فَقَالَ لَهُ قُلْ عَشْرَ مَرَّاتٍ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ فَإِنَّهُ لَمْ یَقُلْهَا أَحَدٌ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ قَطُّ إِلَّا قَالَ لَهُ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَبَّیْکَ عَبْدِی سَلْ حَاجَتَکَ.
******
ترجمه:
یکی از فرزندان حضرت باقر علیه السلام (ازیک مشکلی) شکایت داشت حضرت با او روبرو شدند فرمودند :ده مرتبه بگو یا الله یا الله کسی ده بار تکرار نمی کند مگراینکه خداوند متعال به او می گوید :لبیک بنده من درخواست حاجت خودرا .
8807- 13- (6) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی قَالَ رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ ع فِی مَنْ قَالَ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ عَشْراً قِیلَ لَهُ لَبَّیْکَ عَبْدِی سَلْ حَاجَتَکَ تُعْطَهْ.
-
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام : کسیکه ده مرتبه بگوید یا الله به او گفته می شود : بله بنده من حاجت خود را درخواست کن تا به تو داده شود .
ص: 87
8808- 14- (1) قَالَ وَ کَذَا رُوِیَ فِی مَنْ قَالَ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ عَشْراً وَ مِثْلَهُ یَا رَبِّ یَا رَبِّ وَ مِثْلَهُ یَا سَیِّدَاهْ یَا سَیِّدَاهْ.
******
ترجمه:
روایت شده کسیکه ده بار - یا رباه - یا رب - یا سیداه هم بگوید جوابش را میدهند .
8809- 15- (2) قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ مَنْ قَالَ فِی سُجُودِهِ یَا اللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا سَیِّدَاهْ ثَلَاثاً أُجِیبَ بِمِثْلِ ذَلِکَ.
******
ترجمه:
روایت شده کسیکه در حال سجده سه بار بگوید : یا الله - یا رباه -یا سیداه جوابش را می دهند .
8810- 16- (3) عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ طَاوُسٍ فِی رِسَالَةِ مُحَاسَبَةِ النَّفْسِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ فَضْلِ الدُّعَاءِ لِمُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ [أَبِی] (4) إِذَا لَجَّتْ (5) بِهِ الْحَاجَةُ یَسْجُدُ مِنْ غَیْرِ صَلَاةٍ وَ لَا رُکُوعٍ ثُمَّ یَقُولُ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ سَبْعَ مَرَّاتٍ ثُمَّ یَسْأَلُ حَاجَتَهُ ثُمَّ قَالَ مَا قَالَهَا أَحَدٌ سَبْعَ مَرَّاتٍ إِلَّا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی هَا أَنَا أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ سَلْ حَاجَتَکَ.
******
ترجمه:
. از امام صادق علیه السّالم روایت
شده است که فرمودند: هر گاه حاجتی به انسان فشار بیاورد، بدون
اینکه نمازی بخواند و رکوعی به جا آورد، سجده کند و هفت مرتبه بگوید: »یا ارحم الراحمین« سپس حاجتش را بخواهد. سپس
حضرت فرمودند: احدی این ذکر را هفت مرتبه نگفت مگر این که
خدای تعالی فرمود: آگاه باش منم ارحم الراحمین، حاجتت را
38 بخواه
8811- 17- (6) قَالَ وَ مِنَ الْکِتَابِ الْمَذْکُورِ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ إِسْمَاعِیلُ- سَاکِنٌ فِی السَّمَاءِ الدُّنْیَا إِذَا قَالَ الْعَبْدُ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ سَبْعَ مَرَّاتٍ قَالَ إِسْمَاعِیلُ قَدْ سَمِعَ اللَّهُ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ (سَلْ حَاجَتَکَ) (7).
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : همانا براى خداوند فرشته اى است که به او «اسماعیل» مى گویند. او در آسمان دنیا ساکن است. هر گاه بنده هفت بار بگوید یا ارحم الراحمین، اسماعیل به او مى گوید خداوند که ارحم الراحمین است صدایت را شنید، حاجت خویش را از او بخواه.
8812- 18- (8) قَالَ وَ مِنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: سَمِعَ النَّبِیُّ ص رَجُلًا یَقُولُ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ فَأَخَذَ بِمَنْکِبِ الرَّجُلِ فَقَالَ هَذَا أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ قَدِ اسْتَقْبَلَکَ بِوَجْهِهِ سَلْ حَاجَتَکَ.
******
ترجمه:
رسول خدا صلی الله علیه و آله شنيدند مردى مى گفت : يا ارحم الراحمين پس حضرت شانه آن مرد را گرفت و فرمود : این ارحم الراحمین است اینک با روی خود (وجه الله) به سمت تو آمده است پس حاجت خود را بطلب.
ص: 88
8813- 19- (1).قَالَ وَ مِنْ كِتَابِ اَلْمَشِيخَةِ لِلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ قَالَ: اِشْتَكَى بَعْضُ أَصْحَابِ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَقَالَ لَهُ قُلْ يَا اَللَّهُ يَا اَللَّهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ مُتَتَابِعَاتٍ فَإِنَّهُ لَمْ يَقُلْهَا مُؤْمِنٌ إِلاَّ قَالَ رَبُّهُ (2)لَبَّيْكَ عَبْدِي سَلْ حَاجَتَكَ .
******
ترجمه:
حسن بن محجوب در كتاب خود مى نويسد: يكى از ياران امام باقر (ع ) از بيمارى خود اظهار شكايت كرد، پس حضرت فرمود: ده بار پشت سر هم ، يا الله ! يا الله بگو؛ چون هيچ مؤ منى اين جمله را نگويد، جز اينكه پروردگارش مى گويد: لبيك بنده ى من ! حاجتت را سؤ ال كن !
8814- 20- (3) قَالَ وَ مِنْ آخِرِ کِتَابِ مَنَاسِکِ الزِّیَارَاتِ لِلْمُفِیدِ عَنْ حَفْصٍ الْأَعْوَرِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: اشْتَکَی (4) عَبْدُ اللَّهِ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ (5) ع- فَقَالَ لَهُ قُلْ عَشْرَ مَرَّاتٍ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ فَإِنَّهُ لَمْ یَقُلْهَا عَبْدٌ إِلَّا قَالَ لَهُ رَبُّهُ لَبَّیْکَ.
******
ترجمه:
يكى از ياران(عبد الله) امام باقر (ع ) از بيمارى خود اظهار شكايت كرد، پس حضرت فرمود: ده بار پشت سر هم ، يا الله ! يا الله بگو؛ چون هيچ مؤ منى اين جمله را نگويد، جز اينكه پروردگارش مى گويد: لبيك بنده ى من ! حاجتت را سؤ ال كن !
8815- 21- (6) قَالَ وَ مِنْ کِتَابِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ فِی کِتَابِ الصَّلَاةِ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَخِی أُدَیْمٍ (7) عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَالَ عَشْرَ مَرَّاتٍ یَا رَبِّ یَا رَبِّ قَالَ لَهُ رَبُّهُ لَبَّیْکَ سَلْ حَاجَتَکَ.
******
ترجمه:
امام صادق (علیه السلام ) فرمود: هر كس ده بار يا رب ! يا رب بگوید! خداوند به او مى گوید : لبيك ! حاجتت را درخواست کن .
8816- 22- (8) قَالَ وَ مِنْ کِتَابِ مَنَاسِکِ الزِّیَارَاتِ لِلْمُفِیدِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: کَانَ أَبِی یُلِحُّ فِی الدُّعَاءِ یَقُولُ یَا رَبِّ یَا رَبِّ حَتَّی یَنْقَطِعَ النَّفَسُ ثُمَّ یَعُودُ.
******
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمودند : پدرم پافشاری می کردند در دعا -یارب - یارب را تا نفس داشتند تکرار می کردند بعد دو باره تکرار می کردند
8817- 23- (9) قَالَ وَ مِنْهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ
ص: 89
إِذَا قَالَ أَیْ رَبِّ ثَلَاثاً صِیحَ بِهِ مِنْ فَوْقِهِ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ سَلْ تُعْطَهْ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : وقتی کسی سه بار بگوید : أَیْ رَبِّ کسی از بالای سرش فریاد می زند بله بله درخواست کن تا به تو داده شود .
(1) 34 بَابُ أَنَّهُ یُسْتَحَبُّ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ یَسْأَلَ اللَّهَ الْحُورَ الْعِینَ أَنْ یُکَبِّرَ اللَّهَ وَ یُسَبِّحَهُ وَ یُحَمِّدَهُ وَ یُهَلِّلَهُ وَ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ مِائَةً مِائَةً
باب مستحب است برای کسیکه ازخداوند حور العین می خواهد هر کدام از تکبیر تسبیح تحمید وتهلیل و صلوات را صد بار تکرار کند .
8818- 1- (2) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ مَهْرِ السُّنَّةِ کَیْفَ صَارَ خَمْسَمِائَةِ دِرْهَمٍ (3) فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ أَوْجَبَ عَلَی نَفْسِهِ أَنْ لَا یُکَبِّرَهُ مُؤْمِنٌ مِائَةَ تَکْبِیرَةٍ وَ یُحَمِّدَهُ مِائَةَ تَحْمِیدَةٍ وَ یُسَبِّحَهُ مِائَةَ تَسْبِیحَةٍ وَ یُهَلِّلَهُ مِائَةَ تَهْلِیلَةٍ وَ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ مِائَةَ مَرَّةٍ ثُمَّ یَقُولَ اللَّهُمَّ زَوِّجْنِی مِنَ الْحُورِ الْعِینِ- إِلَّا زَوَّجَهُ اللَّهُ حَوْرَاءَ وَ جَعَلَ ذَلِکَ مَهْرَهَا.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ مُرْسَلًا مِثْلَهُ (4) وَ فِی الْعِلَلِ وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ مِثْلَهُ (5) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ مِثْلَهُ (6) وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی (7)
ص: 90
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1).
******
ترجمه:
از حضرت امام رضا علیه السلام پرسیدند: سبب چیست که مَهر زنان در شریعت 500 درهم قرار داده شده است. فرمود: خداوند بر خود واجب گردانیده است که هر مؤمنی که
100 مرتبه اللّه اکبر، 100 مرتبه سبحان اللّه ، 100 مرتبه الحمد للّه و 100 مرتبه لا اله الا اللّه بگوید و سپس 100 مرتبه بر محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله صلوات فرستد و بعد از آن بگوید: اَللّهُمَّ زَوِّجْنِی مِنَ الْحُورِ الْعَینِ، حور العین را به من تزویج نما و علت این است که مهر زنان را 500 درهم قرار داده است .
(2) 35 بَابُ أَنَّهُ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقَالَ بَعْدَ الدُّعَاءِ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقَالَ مَا شَاءَ اللَّهُ أَلْفَ مَرَّةٍ
باب مستحب است بعد از دعا بگوید : مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ وصد بار بگوید : مَا شَاءَ اللَّهُ .
8819- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا دَعَا الرَّجُلُ فَقَالَ بَعْدَ مَا دَعَا مَا شَاءَ اللَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ- قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اسْتَبْسَلَ عَبْدِی وَ اسْتَسْلَمَ لِأَمْرِی اقْضُوا حَاجَتَهُ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السّلام
روایت شده است که حضرت فرمودند: هر گاه انسان دعا کند و بعد
از دعای خود بگوید- مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ(هر چه
خدا بخواهد و هیچ حول و قوّه ای نیست مگر از جانب خدای
متعال)-خدای عزّ و جلّ می فرماید: بنده من، دل به من نهاد و
تسلیم امر من گردید، حاجتش را برآورید.
8820- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عِمْرَانَ الزَّعْفَرَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ: مَا مِنْ رَجُلٍ دَعَا فَخَتَمَ دُعَاءَهُ بِقَوْلِ مَا شَاءَ اللَّهُ (لَا حَوْلَ وَ) (5) لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ- إِلَّا أُجِیبَ صَاحِبُهُ.
وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ مِثْلَهُ (6).
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام : هیچکس دعایش را با گفتن ماشاء الله لا قوة الا بالله ختم نمی کند مگر اینکه حاجتش برآورده می شود
8821- 3- (7) أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی
ص: 91
بَکْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا قَالَ الْعَبْدُ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ- قَالَ اللَّهُ مَلَائِکَتِی اسْتَسْلَمَ عَبْدِی أَعِینُوهُ أَدْرِکُوهُ اقْضُوا حَاجَتَهُ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام : وقتی کسی بگوید : مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ-آنچه خدا بخواهد و هیچ قدرت وتوانی نیست مگر قدرت و توان خداوند -خداوند به ملائکه می گوید : بنده من تسلیم شده او را کمک کنید ودریابید وحاجتش را بدهید
8822- 4- (1) قَالَ وَ فِی رِوَایَةٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ قَالَ مَا شَاءَ اللَّهُ أَلْفَ مَرَّةٍ فِی دَفْعَةٍ وَاحِدَةٍ رُزِقَ الْحَجَّ مِنْ عَامِهِ فَإِنْ لَمْ یُرْزَقْ أَخَّرَهُ اللَّهُ حَتَّی یَرْزُقَهُ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام : هرکس دریک جلسه هزار بار بگوید ماشاء الله همان سال حج قسمتش می شود واگر همان سال نشد خداوند آنقدر طول عمر پیدا می کند تا به حج برود
(2) 36 بَابُ اسْتِحْبَابِ الصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِی أَوَّلِ الدُّعَاءِ وَ وَسَطِهِ وَ آخِرِهِ
باب استحباب صلوات در اول و وسط و آخر دعا
8823- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کُلُّ دُعَاءٍ یُدْعَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَحْجُوبٌ عَنِ السَّمَاءِ حَتَّی یُصَلَّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر دعائى كه خداى عز و جل بدان خوانده شود از رفتن بآسمان محجوبست تا صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود.
8824- 2- (4) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِی أُسَامَةَ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَجُلًا أَتَی النَّبِیَّ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ- أَجْعَلُ لَکَ ثُلُثَ صَلَاتِی لَا بَلْ أَجْعَلُ لَکَ نِصْفَ صَلَاتِی لَا بَلْ أَجْعَلُهَا کُلَّهَا لَکَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذاً تُکْفَی مَئُونَةَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السّلام فرمود: مردى نزد پيغمبر (صلّى الله عليه و آله) آمد عرضكرد: اى رسول خدا من يك سوم صلواتم را براى شما قرار دهم، نه بلكه نيمى از صلواتم را مخصوص شما گردانم، نه بلكه تمامى آن را از آن شما گردانم؟ رسول خدا (صلّى الله عليه و آله) فرمود: در اين صورت خرج و مئونه دنيا و آخرت تو كفايت شود.
8825- 3- (5) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ
ص: 92
الْحَکَمِ عَنْ سَیْفٍ عَنْ أَبِی أُسَامَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مَعْنَی أَجْعَلُ صَلَاتِی کُلَّهَا لَکَ قَالَ یُقَدِّمُهُ بَیْنَ یَدَیْ کُلِّ حَاجَةٍ فَلَا یَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ شَیْئاً حَتَّی یَبْدَأَ بِالنَّبِیِّ ص- فَیُصَلِّیَ عَلَیْهِ ثُمَّ یَسْأَلُ اللَّهَ حَوَائِجَهُ.
******
ترجمه:
ابو بصیر می گوید ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم معنا اینکه شخص بگوید : همه صلواتم برای شما باشد یعنی چه ؟ حضرت فرمودند : یعنی قبل از هر دعائ صلوات بفرستد پس چیزی ازخداوند درخواست نکند مگر اینکه اول صلوات بفرستد وبعد دعا کند
8826- 4- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُرَازِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ رَجُلًا أَتَی رَسُولَ اللَّهِ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ- إِنِّی جَعَلْتُ ثُلُثَ صَلَاتِی لَکَ فَقَالَ لَهُ خَیْراً فَقَالَ لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ- إِنِّی جَعَلْتُ نِصْفَ صَلَاتِی لَکَ فَقَالَ لَهُ ذَاکَ أَفْضَلُ فَقَالَ إِنِّی جَعَلْتُ کُلَّ صَلَاتِی لَکَ فَقَالَ إِذَنْ یَکْفِیَکَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا أَهَمَّکَ مِنْ أَمْرِ دُنْیَاکَ وَ آخِرَتِکَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ أَصْلَحَکَ اللَّهُ کَیْفَ یَجْعَلُ صَلَاتَهُ لَهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- لَا یَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ (2) إِلَّا بَدَأَ بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
مرازم از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: مردى نزد رسول خدا (ص) آمد و عرض کرد: یا رسول الله! یک سوم صلواتم را به تو اختصاص دادم، حضرت فرمود: نیک است. عرض کرد: یا رسول الله! نیمى از صلواتم را به تو اختصاص دادم، حضرت فرمود: این بهتر است. عرض کرد: یا رسول الله! همه صلواتم را به تو اختصاص دادم، حضرت فرمود: در این صورت خداوند تمام امور دنیا و آخرت تو را کفایت مى کند. در این هنگام مردى از حضرت امام صادق (ع) پرسید: چگونه صلوات خود را به پیامبر خدا اختصاص مى دهد؟ حضرت (ع) فرمود: از خدا هیچ چیزى مسألت نمى کند مگر آنکه اول بر محمد (ص) و اهل بیت او (ع) صلوات بفرستد و بعد حاجت خود را از خداوند بخواهد».
8827- 5- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّی یُصَلَّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر دعائى كه خداى عز و جل بدان خوانده شود از رفتن بآسمان محجوبست تا صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود.
8828- 6- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ دَعَا وَ لَمْ یَذْکُرِ النَّبِیَّ ص-
ص: 93
رَفْرَفَ الدُّعَاءُ عَلَی رَأْسِهِ فَإِذَا ذَکَرَ النَّبِیَّ ص رُفِعَ الدُّعَاءُ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام : هر كه دعائی كند و نام پیغمبر (ص) را نبرد آن دعا بالای سرش بچرخد، و چون نام پیغمبر (ص) را برد دعا بالا رود.
8829- 7- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تَجْعَلُونِی کَقَدَحِ الرَّاکِبِ فَإِنَّ الرَّاکِبَ یَمْلَأُ قَدَحَهُ فَیَشْرَبُهُ إِذَا شَاءَ اجْعَلُونِی فِی أَوَّلِ الدُّعَاءِ وَ فِی وَسَطِهِ وَ فِی آخِرِهِ.
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه وآله : مرا مثل ظرف آبی که همراه سوار کار ا ست قرار ندهید چراکه سوار کار ظرف آب خود را برمی دارد و هر وقت بخواهد می نوشد ولی شما (صلوات بر) من را در اول و وسط وآخردعای خود قراردهید .
8830- 8- (2) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ أَبِی عِمْرَانَ الْأَزْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَالَ یَا رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ مِائَةَ مَرَّةٍ قُضِیَتْ لَهُ مِائَةُ حَاجَةٍ ثَلَاثُونَ لِلدُّنْیَا.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
امام صادق عليه السّلام فرمود:هركس بگويد:«يا ربّ صلّ على محمّد و آل محمّد»صد بار،صد حاجت از او برآورده شود كه سى عدد آن از دنيا و بقيه مربوط به آخرت باشد.
8831- 9- (4) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی مَنْ سَمِعَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ جَاءَ رَجُلٌ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ أَجْعَلُ نِصْفَ صَلَاتِی لَکَ قَالَ نَعَمْ ثُمَّ قَالَ أَجْعَلُ صَلَاتِی کُلَّهَا لَکَ قَالَ نَعَمْ فَلَمَّا مَضَی قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص کُفِیَ هَمَّ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
******
ترجمه:
کسی آمد محضر رسول اکرم صلی الله علیه وآله وگفت نصف صلواتم را برای شما قرار می دهم حضرت فرمودند بله (خوب است ) بعدعرض کرد تمامش را برای شما قرار می دهم ایشان فرمودند : بله وقتی آن شخص رد شد حضرت فرمودند :تمام غم وغصه هایش کفایت شد .
8832- 10- (5) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ
ص: 94
عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ مُرَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَجُلًا أَتَی رَسُولَ اللَّهِ ص فَقَالَ (1) إِنِّی أُصَلِّی فَأَجْعَلُ بَعْضَ صَلَاتِی لَکَ فَقَالَ ذَلِکَ خَیْرٌ لَکَ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَجْعَلُ نِصْفَ صَلَاتِی لَکَ فَقَالَ ذَلِکَ أَفْضَلُ لَکَ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ- فَإِنِّی أُصَلِّی فَأَجْعَلُ کُلَّ صَلَاتِی لَکَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَنْ یَکْفِیَکَ اللَّهُ مَا أَهَمَّکَ مِنْ أَمْرِ دُنْیَاکَ وَ آخِرَتِکَ إِلَی أَنْ قَالَ وَ جُعِلَتِ الصَّلَاةُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ ص بِعَشْرِ حَسَنَاتٍ.
******
ترجمه:
مرازم از امام صادق (عليه السلام ) روايت كند كه فرمود: مردى به نزد رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) آمده عرض كرد: من دعا مى كنم و قسمتى از دعاى خود را مخصوص تو قرار مى دهم ؟ فرمود: اين براى تو خير است ، عرض كرد: اى رسول خدا من نيمى از دعاى خود را مخصوص تو قرار دهم ؟ فرمود: اين براى تو بهتر است ، عرض كرد: اى رسول خدا من دعا مى كنم و همه دعايم را مخصوص تو گردانم ؟ رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) فرمود: در اينصورت خداوند مهم تو را از كارهاى دنيا و آخرتت كفايت كند...تا آنجا که فرمودند :عوض هر یک صلوات بررسول را ده حسنه قرار داده است .
8833- 11- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ رِجَالِهِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ کَانَتْ لَهُ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةٌ فَلْیَبْدَأْ بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ثُمَّ یَسْأَلُ حَاجَتَهُ ثُمَّ یَخْتِمُ بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ- فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَکْرَمُ مِنْ أَنْ یَقْبَلَ الطَّرَفَیْنِ وَ یَدَعَ الْوَسَطَ إِذَا کَانَتِ الصَّلَاةُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ لَا تُحْجَبُ عَنْهُ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : هر که به درگاه خدای عزوجل حاجتی دارد، باید به صلوات بر محمد و آلش آغاز کند، سپس حاجت خود را بخواهد و در آخر هم به صلوات بر محمد و آل محمد پایان دهد؛ زیرا که خدای عزوجل کریم تر از آن است که دو طرف (دعا) را بپذیرد و وسط (دعا) را واگذارد (و به اجابت نرساند)؛ زیرا صلوات بر محمد و آل محمد محجوب نیست.
8834- 12- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً عَنِ السَّمَاءِ حَتَّی یُصَلَّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ع.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السلام فرمود: همه دعاها از رفتن بآسمان محجوبند تا صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود.
8835- 13- (4) عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ الْخَزَّازُ فِی کِتَابِ الْکِفَایَةِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ التَّلَّعُکْبَرِیِّ عَنِ ابْنِ عُقْدَةَ عَنْ (مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَزْدِیِّ) (5) عَنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبِی جَعْفَرٍ (6) عَنْ عَلِیِّ بْنِ زَیْدٍ عَنْ
ص: 95
سَعِیدِ بْنِ الْمُسَیَّبِ عَنْ أَبِی ذَرٍّ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: لَا یَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّی یُصَلَّی عَلَیَّ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِی.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السلام فرمود: همه دعاها از رفتن بآسمان محجوبند تا بر من واهل بیتم صلوات بفرستد .
8836- 14- (1) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی الْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا دَعَا أَحَدُکُمْ فَلْیَبْدَأْ بِالصَّلَاةِ عَلَی النَّبِیِّ ع- فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَی النَّبِیِّ ع مَقْبُولَةٌ وَ لَمْ یَکُنِ اللَّهُ لِیَقْبَلَ بَعْضَ الدُّعَاءِ وَ یَرُدَّ بَعْضاً.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمود:کسی که از خداوند متعال درخواستی دارد خواسته خود را با صلوات بر محمد و آل محمد آغاز کند. و در پایان هم درخواست خود را با صلوات بر محمد و آل محمد به پایان رساند. چرا که خداوند متعال کریم تر از آن است که دو طرف یک خواسته را اجابت کند(اجابت صلوات قطعی است) و به درخواست میانی توجه نکند .
8837- 15- (2) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الْجِعَابِیِّ (عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی) (3) عَنْ أَسِیدِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص صَلَاتُکُمْ عَلَیَّ إِجَابَةٌ لِدُعَائِکُمْ وَ زَکَاةٌ لِأَعْمَالِکُمْ.
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند : صلوات فرستادن شما
بر من، دعای شما را مستجاب می کند و زکات)مایه پاکیزگی( اعمال شماست.
8838- 16- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ الْخَرَّازِ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ السَّبِیعِیِّ عَنِ الْحَارِثِ الْأَعْوَرِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع کُلُّ دُعَاءٍ مَحْجُوبٌ عَنِ السَّمَاءِ حَتَّی یُصَلَّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ.
******
ترجمه:
حضرت علی عليه السلام فرمود: همه دعاها از رفتن بآسمان محجوبند تا صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود.
8839- 17- (5) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ تَمِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ تَمِیمٍ عَنْ
ص: 96
أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی الضَّحَّاکِ عَنِ الرِّضَا ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ کَانَ یَبْدَأُ فِی دُعَائِهِ بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ یُکْثِرُ مِنْ ذَلِکَ فِی الصَّلَاةِ وَ غَیْرِهَا.
******
ترجمه:
حضرت رضا علیه السلام دعای خود را با صلوات شروع می کردند وزیاد این کار را انجام می دادند چه درنماز یا غیر آن
8840- 18- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الرَّضِیُّ فِی نَهْجِ الْبَلَاغَةِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: إِذَا کَانَتْ لَکَ إِلَی اللَّهِ حَاجَةٌ فَابْدَأْ بِمَسْأَلَةِ الصَّلَاةِ عَلَی النَّبِیِّ ص ثُمَّ سَلْ حَاجَتَکَ فَإِنَّ اللَّهَ أَکْرَمُ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ حَاجَتَیْنِ فَیَقْضِیَ إِحْدَاهُمَا وَ یَمْنَعَ الْأُخْرَی.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی التَّمْجِیدِ (2) وَ غَیْرِهِ (3) وَ فِی الْأَدْعِیَةِ الْمَأْثُورَةِ مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ لِأَنَّهَا مَشْحُونَةٌ بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ (4).
******
ترجمه:
حضرت علی علیه السلام فرمود ند : چون از خداوند سبحان حاجتى خواهى، حاجت خود را با صلوات بر رسول خدا (صلى الله عليه و آله) آغاز كن. زيرا خداى تعالى بزرگتر از اين است كه از او دو حاجت خواهند و او يكى را برآورد و يكى را روا نسازد.
(5) 37 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّوَسُّلِ فِی الدُّعَاءِ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ع
باب استحباب توسل پیدا کردن بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ علیهم السلام .
8841- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ (مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ) (7) عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ قَالَ: إِنِّی کُنْتُ أَسْمَعُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع- أَکْثَرُ مَا یُلِحُّ بِهِ فِی الدُّعَاءِ عَلَی اللَّهِ بِحَقِّ الْخَمْسَةِ یَعْنِی رَسُولَ اللَّهِ وَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ- وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ
ص: 97
وَ الْحُسَیْنَ ع.
******
ترجمه:
داود رقی گوید: من شنیدم که حضرت صادق (ع) بیشتر چیزی که در هنگام دعا بر آن اصرار داشت این بود که خدا را بحق پنج تن می خواند، یعنی رسول خدا (ص) و امیرالمؤمنین و فاطمه و حسن و حسین صلوات اللّه علیهم اجمعین.
8842- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ رِزْقٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ (2) عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ عَبْداً مَکَثَ فِی النَّارِ سَبْعِینَ خَرِیفاً وَ الْخَرِیفُ سَبْعُونَ سَنَةً ثُمَّ إِنَّهُ سَأَلَ اللَّهَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ لَمَّا رَحِمْتَنِی فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَی جَبْرَئِیلَ أَنِ اهْبِطْ إِلَی عَبْدِی فَأَخْرِجْهُ إِلَی أَنْ قَالَ اللَّهُ عَبْدِی کَمْ لَبِثْتَ فِی النَّارِ قَالَ مَا أُحْصِی یَا رَبِّ فَقَالَ لَهُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَوْ لَا مَا سَأَلْتَنِی بِهِ لَأَطَلْتُ هَوَانَکَ (3) وَ لَکِنِّی حَتَمْتُ عَلَی نَفْسِی أَنْ لَا یَسْأَلَنِی عَبْدٌ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ إِلَّا غَفَرْتُ لَهُ مَا کَانَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ وَ قَدْ غَفَرْتُ لَکَ الْیَوْمَ.
وَ فِی الْمَجَالِسِ وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ مِثْلَهُ (4) وَ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ مِثْلَهُ (5).
******
ترجمه:
جابر از امام محمد باقر (ع) روایت کرده است که فرمود: همانا بنده اى هفتاد خریف -که هر خریفى هفتاد سال است- در جهنم ماند، آنگاه از خدا خواست بحق محمد (ص) و اهل بیتش (ع) که بر او رحم کند، پس خداوند به جبرئیل وحى فرمود که: فرود آى و بنده مرا از آتش رهائى بخش. جبرئیل عرض کرد: پروردگارا! چگونه در آتش بروم؟! خداوند به او فرمود که: من به آتش فرمان دادم که بر تو سرد و سلامت باشد، جبرئیل عرض کرد: پروردگارا! مرا از جاى او آگاه ساز، خداوند فرمود: در چاهى که در سجیل است. پس جبرئیل در آتش دوزخ فرود آمد و او را بیرون آورد؛ آنگاه خداوند به بنده گنهکار خود خطاب کرد که: اى بنده من! چه مدتى در آتش بودى؟ جواب داد: پروردگارا! نمى دانم؛ خداوند متعال فرمود: بعزتم سوگند که اگر مرا به آنچه خواندى، نمى خواندى، مدت اقامت و ذلت تو را در آتش بسیار طولانى مى کردم، ولى من بر خودم لازم نموده ام که اگر بنده اى مرا بحق محمد (ص) و آلش (ع) بخواند، از آنچه در میان من و اوست (از گناهان و نافرمانیهاى او) درگذرم، و امروز تو را (به همین خاطر) آمرزیدم»
8843- 3- (6) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْفَضْلِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَارِثِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ خَلَفٍ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ
ص: 98
الْأَشْعَرِ (1) عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: سَأَلْتُ النَّبِیَّ ص عَنِ الْکَلِمَاتِ الَّتِی تَلَقَّاهَا آدَمُ مِنْ رَبِّهِ فَتَابَ عَلَیْهِ قَالَ سَأَلَهُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ- وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ- إِلَّا تُبْتَ عَلَیَّ فَتَابَ عَلَیْهِ.
وَ فِی الْمَجَالِسِ وَ مَعَانِی الْأَخْبَارِ بِالْإِسْنَادِ الْمَذْکُورِ مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
ابن عباس (رحمة الله علیه) از نبیّ اکرم (درباره ی کلماتی پرسیده شد که آدم از پروردگارش آموخت و خدا پس از آن توبه ی او را قبول کرد، پیغمبر (فرمود: «آدم (علیه السلام) خدا را به آبروی محمّد (علی (علیه السلام)، فاطمه (سلام الله علیها)، حسن و حسین (علیها السلام) قسم داد که توبه اش را بپذیرد».
8844- 4- (3) وَ فِی الْخِصَالِ وَ مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی (4) عَنْ حَمْزَةَ بْنِ الْقَاسِمِ الْعَلَوِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ (5) قَالَ هِیَ الْکَلِمَاتُ الَّتِی تَلَقَّاهَا آدَمُ مِنْ رَبِّهِ فَتَابَ عَلَیْهِ وَ هُوَ أَنَّهُ قَالَ یَا رَبِّ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ- إِلَّا تُبْتَ عَلَیَّ فَتَابَ عَلَیْهِ الْحَدِیثَ.
وَ فِی کِتَابِ النُّبُوَّةِ عَلَی مَا نَقَلَهُ عَنْهُ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ ع مِثْلَهُ (6).
******
ترجمه:
از مفضّل بن عمر نقل است که از امام صادق (علیه السلام) درباره ی آیه ی وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ سؤال کردم: «منظور از کلمات چیست»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «آنها کلماتی است که آدم (علیه السلام) از خدا گرفت و توبه کرد و گفت: «خدایا به حقّ محمّد (علی (علیه السلام)، فاطمه (سلام الله علیها)، حسن و حسین (علیها السلام)تو را قسم می دهم که توبه ی مرا قبول کنی»! و خدا که توّاب و رحیم است توبه ی او را پذیرفت».
8845- 5- (7) وَ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ
ص: 99
مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْمَدَائِنِیِّ یَرْفَعُهُ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَتَلَقَّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ فَتابَ عَلَیْهِ (1) قَالَ سَأَلَهُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ ع.
******
ترجمه:
أَبِی سَعِیدٍ الْمَدَائِنِیِّ بصورت مرفوع درمورد آیه شریفه فَتَلَقَّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ فَتابَ عَلَیْهِ - حضرت آدم کلماتی را از خداوند گرفت وتوبه کرد . حضرت فرمودند : ازخدا درخواست به حق مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ سلام الله علیهم اجمعین
8846- 6- (2) وَ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ (3) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هِلَالٍ (4) عَنِ الْفَضْلِ بْنِ دُکَیْنٍ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ رَاشِدٍ عَنِ الصَّادِقِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّهُ یُکْرَهُ لِلْعَبْدِ أَنْ یُزَکِّیَ نَفْسَهُ وَ لَکِنِّی أَقُولُ: إِنَّ آدَمَ لَمَّا أَصَابَ الْخَطِیئَةَ کَانَتْ تَوْبَتُهُ أَنْ قَالَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ- لَمَّا غَفَرْتَ لِی فَغَفَرَهَا لَهُ وَ إِنَّ نُوحاً لَمَّا رَکِبَ السَّفِینَةَ وَ خَافَ الْغَرَقَ قَالَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ- لَمَّا أَنْجَیْتَنِی مِنَ الْغَرَقِ فَأَنْجَاهُ اللَّهُ مِنْهُ (5) وَ إِنَّ إِبْرَاهِیمَ لَمَّا أُلْقِیَ فِی النَّارِ قَالَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ- لَمَّا أَنْجَیْتَنِی مِنْهَا فَجَعَلَهَا اللَّهُ عَلَیْهِ بَرْداً وَ سَلَاماً وَ إِنَّ مُوسَی لَمَّا أَلْقَی عَصَاهُ وَ أَوْجَسَ فِی نَفْسِهِ خِیفَةً قَالَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ- لَمَّا آمَنْتَنِی فَقَالَ لَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَا تَخَفْ إِنَّکَ أَنْتَ الْأَعْلَی.
******
ترجمه:
معمر بن راشد گفت از حضرت صادق عليه السّلام شنيدم ميفرمود مردى يهودى خدمت پيامبر اكرم رسيد گفت شما بهترى يا موسى بن عمران ؟ پيامبر اكرم فرمود : براى شخص مكروه است كه خود را تعريف كند ولى من ميگويم وقتى آدم دچار خطا شد توبه اش باين شد كه گفت خدايا از تو درخواست ميكنم بحق محمّد و آل محمّد مرا به بخشى خداوند او را بخشيد. نوح وقتى سوار كشتى شد و از غرق شدن ترسيد گفت خدايا بحقّ محمّد و آل محمّد مرا از غرق نجات بخش خداوند او را نجات بخشيد. و اينكه ابراهيم هنگامى كه در آتش افكنده شد گفت خدايا درخواست ميكنم بحق محمّد و آل محمّد مرا نجات بخشى از اين خداوند آتش را سرد و سلامت قرار داد. موسى موقعى كه عصايش را انداخت و در دل ترسيد گفت خدايا بحق محمّد و آل محمّد مرا در امان قرار ده خداوند فرمود نترس تو برتر و پيروزى،
8847- 7- (6) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَمْدَانِیِّ عَنِ الْمُنْذِرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ
ص: 100
ابْنِ عَبَّاسٍ فِی حَدِیثِ قِصَّةِ یُوسُفَ یَقُولُ فِی آخِرِهِ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَی یَعْقُوبَ فَقَالَ أَ لَا أُعَلِّمُکَ دُعَاءً یَرُدُّ اللَّهُ بِهِ بَصَرَکَ وَ یَرُدُّ عَلَیْکَ ابْنَیْکَ قَالَ بَلَی قَالَ فَقُلْ مَا قَالَهُ أَبُوکَ آدَمُ- فَتَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ مَا قَالَهُ نُوحٌ فَاسْتَوَتْ (1) سَفِینَتُهُ عَلَی الْجُودِیِّ- وَ نَجَا مِنَ الْغَرَقِ وَ مَا قَالَهُ أَبُوکَ إِبْرَاهِیمُ خَلِیلُ الرَّحْمَنِ- حِینَ أُلْقِیَ فِی النَّارِ فَجَعَلَهَا اللَّهُ عَلَیْهِ بَرْداً وَ سَلَاماً قَالَ یَعْقُوبُ وَ مَا ذَلِکَ یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ قُلِ اللَّهُمَّ (2) إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ- وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ ع- أَنْ تَأْتِیَنِی بِیُوسُفَ وَ بِنْیَامِینَ جَمِیعاً وَ تَرُدَّ عَلَیَّ عَیْنِی فَقَالَهُ فَمَا اسْتَتَمَّ یَعْقُوبُ هَذَا الدُّعَاءَ حَتَّی جَاءَ الْبَشِیرُ فَأَلْقَی قَمِیصَ یُوسُفَ عَلَیْهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً.
******
ترجمه:
ابن عباس درآخر داستان حضرت یوسف می گوید : حضرت جبرئل بر حضرت یعقوب نازل شد وگفت : آیا به تودعائ یاد بدهم که خداوند هم چشمانت وهم هردو فرزندانت را به تو برگرداند ؟ یعقوب گفت آری .جبرئل گفت : چیزی را بگو که پدرت حضرت آدم گفت وخداوند توبه اش را قبول کرد . چیزی که حضرت نوح با گفتنش کشتی اش بر جودی پهلو گرفت و از غرق شدن نجات پیدا کرد .چیزی که پدرت حضرت ابراهیم وقتی به آتش انداخته می شد گفت وخداوند آتش را سرد وسلامت کرد .یعقوب گفت ای جبرئل آن ذکر چسست ؟ گفت بگو اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ- وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ ع- خدایا ازتو درخواست میکنم بحق محمد و علی وفاطمه وحسن و حسین که یوسف وبنیامین وچشمم را به من برگردانی پس هنوز دعای یعقوب تمام نشده بود که بشیر آمد وپیراهن یوسف را روی سر یعقوب انداخت و چشمش بینا شد .
8848- 8- (3) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِیِّ قَالَ سَمِعْتُ مُحَمَّداً ص یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ یَا عِبَادِی أَ وَ لَیْسَ مَنْ لَهُ إِلَیْکُمْ حَوَائِجُ کِبَارٌ لَا تَجُودُونَ بِهَا إِلَّا أَنْ یَتَحَمَّلَ عَلَیْکُمْ بِأَحَبِّ الْخَلْقِ إِلَیْکُمْ تَقْضُونَهَا کَرَامَةً لِشَفِیعِهِمْ أَلَا فَاعْلَمُوا أَنَّ أَکْرَمَ الْخَلْقِ عَلَیَّ وَ أَفْضَلَهُمْ لَدَیَّ مُحَمَّدٌ وَ أَخُوهُ عَلِیٌّ وَ مِنْ بَعْدِهِ الْأَئِمَّةُ- الَّذِینَ هُمُ الْوَسَائِلُ إِلَی اللَّهِ فَلْیَدْعُنِی مَنْ هَمَّتْهُ حَاجَةٌ یُرِیدُ نَفْعَهَا أَوْ دَهِمَتْهُ (4) دَاهِیَةٌ یُرِیدُ کَشْفَ ضُرِّهَا بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ أَقْضِهَا لَهُ أَحْسَنَ مَا یَقْضِیهَا مَنْ (تَسْتَشْفِعُونَ لَهُ) (5) بِأَعَزِّ الْخَلْقِ إِلَیْهِ (6).
وَ رَوَاهُ الْعَسْکَرِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ مِثْلَهُ (7).
******
ترجمه:
از سلمان فارسي روايت شده؛ که گويد؛ از پيغمبر خدا (ص) شنيدم، که فرمود: خدا فرمايد اي بندگان من؛ آيا چنين نيستکه اگر کسي حاجت بزرگي به شما داشته باشد شما آن حاجت را روا نمي کنيد مگر آنکه يکي از دوستان شما را واسطه و شفيع گرداند آگاه باشيد که گرامي ترين خلق بر من، و بهترين آنان نزد من،محمد و برادر او علي و بعد از او امامان مي باشند؛ و از ايشان وسيله هاي به سوي خدا هستند، پس هر که را حاجتي باشد که از آن اراده ي نفعي دارد، يا مصيبتي بر او وارد شده که اراده ي رفع ضرر آن را دارد، مرا بخواند به محمد و خانواده ي طيبه ي طاهره او، تا آنکه روا کنم؛ و شفاعت ايشان را بهتر از هر شفيع و واسطه اي که شما نزد کسي مي بريد؛ قبول مي نمايم.
ص: 101
8849- 9- (1) وَ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو الْحَسَنِ ع إِذَا کَانَ لَکَ یَا سَمَاعَةُ عِنْدَ اللَّهِ حَاجَةٌ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ- فَإِنَّ لَهُمَا عِنْدَکَ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ وَ قَدْراً مِنَ الْقَدْرِ فَبِحَقِّ ذَلِکَ الشَّأْنِ وَ بِحَقِّ ذَلِکَ الْقَدْرِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ- وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا.
******
ترجمه:
سماعة گوید: حضرت ابوالحسن (موسى بن جعفر علیهماالسلام) بمن فرمود: اى سماعة هرگاه براى تو نزد خداى عزوجل حاجتى است پس بگو: «اللهم انى اسئلك بحق محمد و على فان لهما عندك شأناً من الشأن و قدراً من القدر فبحق ذلك الشأن و بحق ذلك القدر ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تفعل بى كذا و كذا حاجت خود را بگوید (خدایا من از تو درخواست به حق محمد وعلی زیرا آن دو پیش تو جایگاه و مقامی خاص دارند پس به حق همان جایگاه ومقام از تو درخواست می کنم بر محمد و خاندانش درود بفرستی وحاجت مرا که فلان وفلان است بدهی .
8850- 10- (2) الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ الْعَسْکَرِیُّ ع فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ آبَائِهِ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یَقُولُ عِبَادِی مَنْ کَانَتْ لَهُ إِلَیْکُمْ حَاجَةٌ فَسَأَلَکُمْ بِمَنْ تُحِبُّونَ أَجَبْتُمْ دُعَاءَهُ أَلَا فَاعْلَمُوا أَنَّ أَحَبَّ عِبَادِی إِلَیَّ وَ أَکْرَمَهُمْ لَدَیَّ مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ حَبِیبِی وَ وَلِیِّی فَمَنْ کَانَتْ لَهُ حَاجَةٌ إِلَیَّ فَلْیَتَوَسَّلْ إِلَیَّ بِهِمَا فَإِنِّی لَا أَرُدُّ سُؤَالَ سَائِلٍ یَسْأَلُنِی بِهِمَا وَ بِالطَّیِّبِینَ مِنْ عِتْرَتِهِمَا فَمَنْ سَأَلَنِی بِهِمْ فَإِنِّی لَا أَرُدُّ دُعَاءَهُ وَ کَیْفَ أَرُدُّ دُعَاءَ مَنْ سَأَلَنِی بِحَبِیبِی وَ صَفْوَتِی وَ وَلِیِّی وَ حُجَّتِی وَ رُوحِی وَ نُورِی وَ آیَتِی وَ بَابِی وَ رَحْمَتِی وَ وَجْهِی وَ نِعْمَتِی أَلَا وَ إِنِّی خَلَقْتُهُمْ مِنْ نُورِ عَظَمَتِی وَ جَعَلْتُهُمْ أَهْلَ کَرَامَتِی وَ وَلَایَتِی فَمَنْ سَأَلَنِی بِهِمْ عَارِفاً بِحَقِّهِمْ وَ مَقَامِهِمْ أُوجِبَتْ لَهُ مِنِّی الْإِجَابَةُ وَ کَانَ ذَلِکَ حَقّاً عَلَیَّ.
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه وآله : خداوند می فرماید : اگر کسی درخواستی از شما داشته باشد وکسی راکه مورد علاقه شما را واسطه قرار بدهد شما آن کار را انجام می دهید . پس بدانید محبوب ومحترم ترین افرا د پیش من محمد و علی دوست وجانشینم هستند پس هرکس از من درخواستی دارد باید به آنها متوسل بشود ومن دعا کسی که بوسیله آنها وخاندان پاک آنها درخواست کند را رد نمی کنم چگونه رد کنم دعای کسیکه بوسیله دوست و منتخب وجانشین وحجت و روح ونور و آیه و باب و رحمت و نعمت من از من درخواست کرده . بدانید من آنها را از نور عظمت خود خلق کرده وآنها را اهل کرامت و ولایت خود قرار داده ام . پس کسیکه آگاه به این جایگاه آنها باشد واز من درخواست کند اجابتم را بر او واجب میکنم واین بر من لازم است .
8851- 11- (3) أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الطَّبْرِسِیُّ فِی الْإِحْتِجَاجِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْعَسْکَرِیِّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ لآِدَمَ ع- أَنْتَ عَصَیْتَنِی بِأَکْلِ الشَّجَرَةِ فَعَظِّمْنِی بِالتَّوَاضُعِ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ تُفْلِحْ کُلَّ الْفَلَاحِ وَ زَالَتْ (4) عَنْکَ وَصْمَةُ الزَّلَّةِ فَادْعُنِی بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ لِذَلِکَ فَدَعَاهُ بِهِمْ فَأَفْلَحَ کُلَّ الْفَلَاحِ.
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند : خداوند به حضرت آدم گفت : تو با خوردن از آن گیاه نا فرمانی مرا کردی پس مرا به عظمت یاد کن بوسیله تواضع به محمد وخاندانش تا به رستگاری کامل برسی و اثراین لغزش از بین برود . پس بوسیله محمد وخاندانش دعا کرد وبه رستگاری کامل رسید .
8852- 12- (5) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ
ص: 102
الْمُفِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الْجِعَابِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ (عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی) (1) عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سُفْیَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُشْمَعِلِّ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ دَعَا اللَّهَ بِنَا أَفْلَحَ وَ مَنْ دَعَاهُ بِغَیْرِنَا هَلَکَ وَ اسْتَهْلَکَ.
******
ترجمه:
امام باقر «عليه السّلام» فرمودند:هر كه خداوند را به وسیله ما بخواند و ما را واسطه قرار دهد رستگار و موفّق خواهد شد.
و كسی كه غیر از ما اهل بیت را وسیله گرداند، نا امید و هلاک خواهد گشت.
8853- 13- (2) سَعِیدُ بْنُ هِبَةِ اللَّهِ الرَّاوَنْدِیُّ فِی قِصَصِ الْأَنْبِیَاءِ بِسَنَدِهِ عَنِ ابْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَکْرَانَ النَّقَّاشِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ الْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: لَمَّا أَشْرَفَ نُوحٌ عَلَی الْغَرَقِ دَعَا اللَّهَ بِحَقِّنَا فَدَفَعَ اللَّهُ عَنْهُ الْغَرَقَ وَ لَمَّا رُمِیَ إِبْرَاهِیمُ فِی النَّارِ دَعَا اللَّهَ بِحَقِّنَا فَجَعَلَ اللَّهُ عَلَیْهِ النَّارَ بَرْداً وَ سَلَاماً وَ إِنَّ مُوسَی لَمَّا ضَرَبَ طَرِیقاً فِی الْبَحْرِ دَعَا اللَّهَ بِحَقِّنَا فَجُعِلَ یَبَساً وَ إِنَّ عِیسَی لَمَّا أَرَادَ الْیَهُودُ قَتْلَهُ دَعَا اللَّهَ بِحَقِّنَا فَنَجَا مِنَ الْقَتْلِ فَرَفَعَهُ إِلَیْهِ.
أَقُولُ: وَ الْأَحَادِیثُ فِی ذَلِکَ کَثِیرَةٌ جِدّاً مِنْ طَرِیقِ الْعَامَّةِ وَ الْخَاصَّةِ وَ فِی الْأَدْعِیَةِ الْمَأْثُورَةِ دَلَالَةٌ عَلَی ذَلِکَ لِأَنَّهَا مَشْحُونَةٌ بِالتَّوَسُّلِ بِهِمْ ع.
******
ترجمه:
حضرت رضا علیه السلام فرمودند :وقتی حضرت نوح در آستانه غرق شدن بود با توسل به ما خدا او را نجات داد .وقتی حضرت ابراهیم را بطرف آتش پرتاب کردند بوسیله مقام ما ازخداوند درخواست کرد وخداوند هم آتش را برایش سرد وسلامت کرد .زمانیکه حضرت موسی دردریا راه را باز کرد بوسیله مقام ما ازخداوند درخواست کرد پس کف دریا خشک شد وزمانیکه یهودیا خواستند حضرت عیسی را بکشند ایشان هم بوسیله مقام ما دعا کرد خداوند هم اورا نجات داده و به آسمان برد .
میگویم : احادیث در این باب از خاصه وعامه زیاد وارد شده وهمینطور در دعاهای وارد ه فراوانیُ که دلالت بر این مطلب دارد
(3) 38 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاجْتِمَاعِ فِی الدُّعَاءِ مِنْ أَرْبَعَةٍ إِلَی أَرْبَعِینَ
باب استحباب دعا کردن بصورت دسته جمعی از چهار تا چهل نفری .
8854- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِیِّ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ عَنْ أَبِی خَالِدٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ رَهْطٍ أَرْبَعِینَ رَجُلًا اجْتَمَعُوا فَدَعَوُا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی أَمْرٍ إِلَّا اسْتَجَابَ لَهُمْ فَإِنْ لَمْ یَکُونُوا أَرْبَعِینَ فَأَرْبَعَةٌ یَدْعُونَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَشْرَ مَرَّاتٍ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُمْ
ص: 103
- فَإِنْ لَمْ یَکُونُوا أَرْبَعَةً فَوَاحِدٌ یَدْعُو اللَّهَ أَرْبَعِینَ مَرَّةً فَیَسْتَجِیبُ اللَّهُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ لَهُ.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هيچ چهل نفر مردى براى دعا نزد هم اجتماع نكنند و خداى عز و جل را در كارى نخوانند (و دعا نكنند) جز اينكه خداوند دعاى آنها را مستجاب كند، پس اگر چهل نفر نبودند، و چهار نفر بودند (نزد هم جمع شوند و) ده بار خداى عز و جل را بخوانند خداوند دعايشان را اجابت كند، و اگر چهار نفر هم نباشند و يك نفر باشد كه چهل مرتبه خدا را بخواند پس خداى عزيز جبار براى او اجابت كند.
8855- 2- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا اجْتَمَعَ أَرْبَعَةُ رَهْطٍ قَطُّ عَلَی أَمْرٍ وَاحِدٍ فَدَعَوُا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا تَفَرَّقُوا عَنْ إِجَابَةٍ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
و ن-ي-ز ح-ض-رت ص-ادق (ع ) فرمود: هيچگاه چهار نفر با هم اجتماع نكرده اند كه براى مطلبى بدرگاه خدا دعا كنند جز اينكه با اجابت آن دعا از هم جدا شده اند.
8856- 3- (3) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی قَالَ رُوِیَ أَنَّ اللَّهَ أَوْحَی إِلَی عِیسَی ع یَا عِیسَی- تَقَرَّبْ إِلَی الْمُؤْمِنِینَ وَ مُرْهُمْ أَنْ یَدْعُونِی مَعَکَ.
******
ترجمه:
خدا به عیسی(ع) وحی فرمود: ای عیسی! به جمع مومنین بپیوند، و انان را فرمان ده همراه تو به درگاه من دعا کنند»
8857- 4- (4) قَالَ وَ قَالَ ع مَا مِنْ مُؤْمِنَیْنِ أَوْ ثَلَاثَةٍ اجْتَمَعُوا عِنْدَ أَخٍ لَهُمْ یَأْمَنُونَ بَوَائِقَهُ وَ لَا یَخَافُونَ غَوَائِلَهُ وَ یَرْجُونَ مَا عِنْدَهُ إِنْ دَعَوُا اللَّهَ أَجَابَهُمْ وَ إِنْ سَأَلُوهُ أَعْطَاهُمْ وَ إِنِ اسْتَزَادُوهُ زَادَهُمْ وَ إِنْ سَکَتُوا ابْتَدَأَهُمْ.
أَقُولُ: وَ فِی قِصَّةِ الْمُبَاهَلَةِ دَلَالَةٌ عَلَی اسْتِحْبَابِ الِاجْتِمَاعِ فِی الدُّعَاءِ وَ أَنْ یُخْتَارَ لِذَلِکَ الصُّلَحَاءُ الْأَتْقِیَاءُ وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی مَضْمُونِ الْبَابِ أَیْضاً (5).
******
ترجمه:
اگر دو یا سه نفر مومن کنار برادر دینی خود جمع شوند که از ظلم او در امان باشند ونگران کینه وحسادت او نباشند وامید وار آنچه نزد اوست باشند (حالا) اگر دعا کنند خداوند اجابت می کند واگر درخواست کنند عطا میکند واگرچیز بیشتری بخواهند خداوند می دهد واگر سکوت کنند خداوند شروع کنند خواهد بود
می گویم : ازجریان مباهله می فهمیم که جمع شدن در دعا مستحب است واینکه جمع افراد صالح وخدا ترس بای این کار بهتر است
ص: 104
(1) 39 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّأْمِینِ عَلَی دُعَاءِ الْمُؤْمِنِ وَ تَأَکُّدِهِ مَعَ الْتِمَاسِهِ
باب استحباب آمین گفتن به دعای مومن خصوصا اگر درخواست کند .
8858- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الدَّاعِی وَ الْمُؤَمِّنُ فِی الْأَجْرِ شَرِیکَانِ.
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام : دعا کننده وگوینده آمین درپاداش شریک هستند .
8859- 2- (3) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص دَعَا مُوسَی وَ أَمَّنَ هَارُونُ وَ أَمَّنَتِ الْمَلَائِکَةُ فَقَالَ اللَّهُ تَعَالَی قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُمَا.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام : (وقتی ) موسی دعا کرد وهارون و ملائکه آمین گفتند خداوند هم فرمود : دعای شما را اجابت کردم
8860- 3- (4) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ أَبِی ع إِذَا حَزَنَهُ أَمْرٌ دَعَا النِّسَاءَ وَ الصِّبْیَانَ ثُمَّ دَعَا وَ أَمَّنُوا.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام :وقتی پدرم دچار غم قصه ای میشدند زنان و بچه ها را دعوت کرده وخودشان دعا کرده وآنها آمین می گفتند .
8861- 4- (5) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَدْعُو وَ حَوْلَهُ إِخْوَانُهُ یَجِبُ عَلَیْهِمْ أَنْ یُؤَمِّنُوا قَالَ إِنْ شَاءُوا فَعَلُوا وَ إِنْ شَاءُوا سَکَتُوا فَإِنْ دَعَا وَ قَالَ لَهُمْ أَمِّنُوا وَجَبَ عَلَیْهِمْ أَنْ یَفْعَلُوا.
وَ
رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فَإِنْ دَعَا بِحَقٍّ (6)
******
ترجمه:
عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ:ازحضرت کاظم علیه السلام سوال کردم کسی درحضوربرادران (دینی) خود دعا می کند آیاآمین گفتن برآنها واجب است ؟ فرمودند : اگرخواستند آمین بگویند واگرخواستند ساکت باشند ولی اگرازآنها خواست تا آمین بگویند برآنها واجب است انجام دهند .
ص: 105
(1) 40 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْعُمُومِ فِی الدُّعَاءِ وَ تَأَکُّدِهِ فِی إِمَامِ الْجَمَاعَةِ
باب مستحب است به همگان دعا کند خصوصا اگردعاکننده امام جماعت باشد
8862- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا دَعَا أَحَدُکُمْ فَلْیَعُمَّ فَإِنَّهُ أَوْجَبُ لِلدُّعَاءِ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ الْقَدَّاحِ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
پيامبر صلي الله عليه و آله : هر گاه يكى از شما دعا كرد ، براى همه دعا كند ؛ زيرا اين، دعا را به اجابت نزديك تر مى كند.
8863- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَلَّی بِقَوْمٍ فَاخْتَصَّ نَفْسَهُ بِالدُّعَاءِ دُونَهُمْ فَقَدْ خَانَهُمْ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5).
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه وآله :اگرامام جماعت فقط به خودشدعا کندنه به عموم مردم درواقع به آنها خیانت کرده
(6) 41 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ لِلْمُؤْمِنِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ وَ الْتِمَاسِ الدُّعَاءِ مِنْهُ
باب مستحب است دعا کردن به مومن غائب وازاودرخواست دعا کرد
8864- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: دُعَاءُ الْمَرْءِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ یُدِرُّ الرِّزْقَ وَ یَدْفَعُ الْمَکْرُوهَ.
ص: 106
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
.امام صادق عليه السّلام فرمود:دعا براى برادر مسلمان در غياب او،رزق را فراوان نموده و بدى را از او دور مى كند.
8865- 2- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنِ الْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: أَوْشَکُ دَعْوَةً وَ أَسْرَعُ إِجَابَةً دُعَاءُ الْمَرْءِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ.
******
ترجمه:
ز امام باقر(عليه السّلام)،فرمود: دعائى كه بيشتر در معرض اجابت است و زودتر مستجاب مى شود،دعا كردن براى برادران دينى در غياب او.
8866- 3- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِیِّ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْقَمَّاطِ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَسْرَعُ الدُّعَاءِ نُجْحاً لِلْإِجَابَةِ دُعَاءُ الْأَخِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ یَبْدَأُ بِالدُّعَاءِ لِأَخِیهِ فَیَقُولُ لَهُ مَلَکٌ مُوَکَّلٌ بِهِ آمِینَ وَ لَکَ مِثْلَاهُ.
******
ترجمه:
حضرت باقرعليه السلام فرمود: زودترين دعائى كه باجابت رسد دعاى برادر (دينى) است براى برادرش در غياب او، ابتداء شروع بدعا براى برادرش كند پس فرشته اى كه موكل بر او است گويد: آمين و براى تو است دو چندان (آنچه براى برادر دينيت خواستى).
8867- 4- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ ص لَیْسَ شَیْ ءٌ أَسْرَعَ إِجَابَةً مِنْ دَعْوَةِ غَائِبٍ لِغَائِبٍ.
******
ترجمه:
حضرت صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا (صلّى الله عليه و آله) فرموده: هيچ دعائى زودتر باجابت نرسد از دعاى شخص غائب كه براى غائب ديگرى كند.
8868- 5- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ إِکْمَالِ الدِّینِ قَالَ رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ: مَنْ دَعَا لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ نَادَاهُ مَلَکٌ مِنَ السَّمَاءِ وَ لَکَ مِثْلَاهُ.
******
ترجمه:
از پيامبر اكرم صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم روايت شده است كه فرمودند هر كس براى برادر دينى خود در نهان و از صميم دل دعا كند،فرشته اى از آسمان وى را ندا در دهد كه براى تو دو برابر آن است.
أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: یَا عَلِیُّ أَرْبَعَةٌ لَا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ إِمَامٌ عَادِلٌ وَ الْوَالِدُ لِوَلَدِهِ وَ الرَّجُلُ یَدْعُو لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ وَ الْمَظْلُومُ یَقُولُ اللَّهُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأَنْتَصِرَنَّ لَکَ وَ لَوْ بَعْدَ حِینٍ.
******
ترجمه:
رسول خدا(ص)ضمن وصيتي بعلي(ع)فرمود يا علي چهار كس را دعا باز نگردد پيشواي عادل و دعاي پدر در باره فرزند و دعاي غايبانه شخص در باره برادر ديني و دعاي ستمديده، كه خدا به ستمديده ميفرمايد بعزت و جلال خودم سوگند بطور حتم و مسلم هر وقت شده انتقام تو را خواهم گرفت.
8870- 7- (1) مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ رِوَایَةِ أَبِی الْقَاسِمِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: عَلَیْکَ بِالدُّعَاءِ لِإِخْوَانِکَ بِظَهْرِ الْغَیْبِ فَإِنَّهُ یَهِیلُ الرِّزْقَ یَقُولُهَا ثَلَاثاً.
******
ترجمه:
8871- 8- (2) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی الْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنِ الْجِعَابِیِّ عَنِ ابْنِ عُقْدَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یُوسُفَ عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ مُحَمَّدٍ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْمُؤْمِنِ (3) عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَرْبَعَةٌ لَا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ الْإِمَامُ الْعَادِلُ لِرَعِیَّتِهِ وَ الْأَخُ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ یُوَکِّلُ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً یَقُولُ لَهُ وَ لَکَ مِثْلُ مَا دَعَوْتَ لِأَخِیکَ وَ الْوَالِدُ لِوَلَدِهِ وَ الْمَظْلُومُ یَقُولُ الرَّبُّ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأَنْتَقِمَنَّ لَکَ وَ لَوْ بَعْدَ حِینٍ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی کِتَابِ الْإِخْوَانِ بِسَنَدِهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمود:چهار کس هستند که دعای آنان بر آورده است،پیشوای دادگری که درباره پیروان خود دعا کند،و برادری که درباره برادر خود در غیاب دعا نماید و خداوند فرشته ای را می گمارد که بگوید همان را که برای برادر خواستی به تو نیز داده می شود دیگر پدر برای فرزند چهارم دعای مظلوم که خداوند می گوید به شکوه و بزرگواری خود سوگند می خورم که اگر چه زمانی هم بگذرد داد تو را خواهم داد.
8872- 9- (5) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ الْفَحَّامِ عَنِ الْمَنْصُورِیِّ عَنْ عَمِّ أَبِیهِ عَنِ الْإِمَامِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ
ص: 108
ع ثَلَاثُ دَعَوَاتٍ لَا یُحْجَبْنَ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهَا رَجُلٌ مُؤْمِنٌ دَعَا لِأَخٍ مُؤْمِنٍ وَاسَاهُ فِینَا وَ دُعَاؤُهُ عَلَیْهِ إِذَا لَمْ یُوَاسِهِ مَعَ الْقُدْرَةِ عَلَیْهِ وَ اضْطِرَارِ أَخِیهِ إِلَیْهِ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : دعاى سه كس از خداوند متعال پوشيده نمى ماند (مستجاب مى شود) : دعاى مرد مؤمن در حقّ برادر مؤمن خود كه به خاطر ما او را كمك مالى كرده باشد، و نفرين او در حقّ كسى كه برادرش به وى محتاج شده و او مى توانسته است نيازش را برطرف سازد و نكرده است .
8873- 10- (1) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هَوْذَةَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ الْأَحْمَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ آبَائِهِ ع عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ: مَنْ دَعَا لِمُؤْمِنٍ بِظَهْرِ الْغَیْبِ قَالَ الْمَلَکُ وَ لَکَ مِثْلُ ذَلِکَ.
******
ترجمه:
رسول الله صلی الله علیه وآله فرمودند :
هر کس برای برادرش در غیاب او دعا کند، ملکی از آسمان به او خطاب می کند : دو برابر آن برای تو باشد!
8874- 11- (2) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ دُعَاءَ الْأَخِ الْمُؤْمِنِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ مُسْتَجَابٌ وَ یُدِرُّ الرِّزْقَ وَ یَدْفَعُ الْمَکْرُوهَ.
******
ترجمه:
امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمودند :
دعا کردن شخص مومن برای برادرش در غياب او مستجاب است و روزی را جاری می کند و ناخوشی ها را برطرف می سازد!
8875- 12- (3) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی قَالَ رُوِیَ أَنَّ اللَّهَ قَالَ لِمُوسَی ادْعُنِی عَلَی لِسَانٍ لَمْ تَعْصِنِی بِهِ فَقَالَ یَا رَبِّ (4) أَنَّی لِی بِذَلِکَ قَالَ ادْعُنِی عَلَی لِسَانِ غَیْرِکَ.
******
ترجمه:
روايت شده كه خداوند سبحان به موسى عليه السلام چنين وحى نمود: اى موسى ! مرا با زبانى بخوان كه با آن نا فرمانى ام نكرده اى ، موسى عرض كرد : چنين زبانى را از كجا بياورم؟ خداوند فرمود : مرا از زبان كسى ديگر بخوان .
8876- 13- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُبْدُونٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الزُّبَیْرِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ فُضَیْلٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الدُّعَاءُ لِأَخِیکَ بِظَهْرِ الْغَیْبِ یَسُوقُ إِلَی الدَّاعِی الرِّزْقَ وَ یَصْرِفُ
ص: 109
عَنْهُ الْبَلَاءَ وَ یَقُولُ الْمَلَکُ وَ لَکَ مِثْلُ ذَلِکَ.
******
ترجمه:
امام صادق(ع) فرمود:
دعا کردن مسلمان برای برادر دینی خود، رزق را به سوی دعا کننده جلب می کند و بلا را از او دفع می کند و فرشتگان نیز به او می گویند دو برابر [آنچه برای برادرت خواستی] از آن تو است.
8877- 14- (1) عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَمَّادٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَشْغَلُ نَفْسِی بِالدُّعَاءِ لِإِخْوَانِی وَ لِأَهْلِ الْوَلَایَةِ فَمَا تَرَی فِی ذَلِکَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَسْتَجِیبُ دُعَاءَ غَائِبٍ لِغَائِبٍ وَ مَنْ دَعَا لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ لِأَهْلِ مَوَدَّتِنَا رَدَّ اللَّهُ عَلَیْهِ مِنْ آدَمَ إِلَی أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ لِکُلِّ مُؤْمِنٍ حَسَنَةً ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَرَضَ الصَّلَوَاتِ فِی أَفْضَلِ السَّاعَاتِ فَعَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَدْبَارِ الصَّلَوَاتِ ثُمَّ دَعَا لِی وَ لِمَنْ حَضَرَهُ.
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).
******
ترجمه:
حماد گوید به امام صادق صلوات اللَّه علیه عرض کردم : خودم را به دعا کردن برای برادرانم و اهل ولایت، مشغول می کنم. نظرتان در این باره چیست؟ ایشان فرمودند : به تحقیق که اللَّهِ تبارک و تعالی دعای شخص را در حق شخص غایب مستجاب می کند و هر کس برای مردان مومن و زنان مومنه و برای اهل مودت ما، دعا نماید، پروردگار به ازای هر مومنی که از زمان آدم علیه السلام تا ساعت قیامت وجود دارد، حسنه ای برایش منظور خواهد کرد. سپس فرمود : به درستی که اللَّهِ تبارک و تعالی نمازها را در برترین ساعت ها فریضه نمود؛ پس بر شما باد به دعا نمودن در پیِ نمازها. سپس ایشان علیه السلام، برای من و کسانی که نزدشان حاضر بودند دعا کردند!
(3) 42 بَابُ اسْتِحْبَابِ اخْتِیَارِ الْإِنْسَانِ الدُّعَاءَ لِلْمُؤْمِنِ عَلَی الدُّعَاءِ لِنَفْسِ
باب مستحب است بین دعا کردن به دیگران وخود شخص دیگران راترجیح بدهد
8878- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ مَنْ دَعَا لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ نُودِیَ مِنَ الْعَرْشِ وَ لَکَ مِائَةُ أَلْفِ ضِعْفٍ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا نَحْوَهُ (5)
ص: 110
وَ رَوَاهُ فِی الْمَجَالِسِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ تَاتَانَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
امام کاظم صلوات اللَّه علیه در ضمنِ حدیثی فرمودند :
همانا هر کس برای برادرش در غیاب او دعا نماید، از جانب عرش به او خطاب خواهد شد که صد هزار برابر آن برای خودت باشد!
8879- 2- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ ثُوَیْرٍ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ ع یَقُولُ إِنَّ الْمَلَائِکَةَ إِذَا سَمِعُوا الْمُؤْمِنَ یَدْعُو لِأَخِیهِ الْمُؤْمِنِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ أَوْ یَذْکُرُهُ بِخَیْرٍ- قَالُوا نِعْمَ الْأَخُ أَنْتَ لِأَخِیکَ- تَدْعُو لَهُ بِالْخَیْرِ وَ هُوَ غَائِبٌ عَنْکَ وَ تَذْکُرُهُ بِخَیْرٍ- قَدْ أَعْطَاکَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِثْلَیْ مَا سَأَلْتَ لَهُ- وَ أَثْنَی عَلَیْکَ مِثْلَیْ مَا أَثْنَیْتَ عَلَیْهِ- وَ لَکَ الْفَضْلُ عَلَیْهِ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
ثویر گوید : شنیدم حضرت علی بن الحسین علیه السلام می فرماید: همانا ملائکه وقتی می شنوند که مومن از برای برادرش در غیاب او دعا می کند و او را به خیر و خوبی یاد می نماید؛ خواهند گفت که تو چه خوب برادری هستی از برای برادرت! درحالیکه از چشمت غایب است، برایش دعای خیر کرده و او را به خیر و خوبی یاد میکنی! به تحقیق که اللَّهِ عزوجل دو برابر آنچه برای او درخواست کردی به تو عطا نمود و دو برابر آنچه که او را به خیر یاد کردی بر تو ثنا نمود و ( با این حال) برای تو بر برادرت فضل و برتری می باشد. حدیث ادامه دارد..
8880- 3- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ یَسْتَجِیبُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ- وَ یَزِیدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ (4) قَالَ هُوَ الْمُؤْمِنُ یَدْعُو لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ- فَیَقُولُ لَهُ الْمَلَکُ آمِینَ وَ یَقُولُ اللَّهُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ وَ لَکَ مِثْلَا مَا سَأَلْتَ- وَ قَدْ أُعْطِیتَ مَا سَأَلْتَ بِحُبِّکَ إِیَّاهُ.
******
ترجمه:
امام باقر صلوات اللَّه علیه در مورد گفتار اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ (در سوره شوری آیه 26) که می فرماید : «و (اللَّه) مستجاب می کند برای کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام دادند و از فضل خویش بر ایشان اضافه خواهد نمود»
فرمودند : منظور، مومن است که در غیاب برادرش برای او دعا می کند. پس ملک بر دعایش "آمین" می گوید و اللَّهِ عزیز جبار میفرماید : دو برابر آنچه که درخواست نمودی، برای خودت خواهد بود و به تحقیق آنچه را درخواست کردی به خاطر محبتت نسبت به او به تو عطا شد!
8881- 4- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ الْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ الرِّجَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعْدِ بْنِ مَزْیَدٍ أَبِی الْحَسَنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَی ع یَقُولُ الدَّاعِی لِأَخِیهِ الْمُؤْمِنِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ یُنَادَی مِنْ أَعْنَانِ
ص: 111
السَّمَاءِ- لَکَ بِکُلِّ وَاحِدَةٍ مِائَةُ أَلْفٍ.
******
ترجمه:
عبدالله بن جندب گوید : شنیدم امام موسی بن جعفر صلوات اللَّه علیه می فرماید : شخص دعا کننده که برای برادر مومنش در غیاب او (دعا می کند)، از اطراف آسمان مورد ندا واقع خواهد شد که : به ازای هر درخواستی (که برای برادرت کردی) صد هزار برابر برای خودت خواهد بود!
8882- 5- (1) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ زَیْدٍ النَّرْسِیِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَنْ دَعَا لِأَخِیهِ فِی ظَهْرِ الْغَیْبِ نَادَاهُ مَلَکٌ مِنَ السَّمَاءِ الدُّنْیَا- یَا عَبْدَ اللَّهِ وَ لَکَ مِائَةُ أَلْفِ ضِعْفٍ مِمَّا دَعَوْتَ- وَ نَادَاهُ مَلَکٌ مِنَ السَّمَاءِ الثَّانِیَةِ یَا عَبْدَ اللَّهِ- وَ لَکَ مِائَتَا أَلْفِ ضِعْفٍ مِمَّا دَعَوْتَ- وَ نَادَاهُ مَلَکٌ مِنَ السَّمَاءِ الثَّالِثَةِ یَا عَبْدَ اللَّهِ- وَ لَکَ ثَلَاثُمِائَةِ أَلْفِ ضِعْفٍ مِمَّا دَعَوْتَ- وَ نَادَاهُ مَلَکٌ مِنَ السَّمَاءِ الرَّابِعَةِ یَا عَبْدَ اللَّهِ- وَ لَکَ أَرْبَعُمِائَةِ أَلْفِ ضِعْفٍ مِمَّا دَعَوْتَ- وَ نَادَاهُ مَلَکٌ مِنَ السَّمَاءِ الْخَامِسَةِ یَا عَبْدَ اللَّهِ- وَ لَکَ خَمْسُمِائَةِ أَلْفِ ضِعْفٍ مِمَّا دَعَوْتَ- وَ نَادَاهُ مَلَکٌ مِنَ السَّمَاءِ السَّادِسَةِ یَا عَبْدَ اللَّهِ- وَ لَکَ سِتُّمِائَةِ أَلْفِ ضِعْفٍ مِمَّا دَعَوْتَ وَ نَادَاهُ مَلَکٌ مِنَ السَّمَاءِ السَّابِعَةِ یَا عَبْدَ اللَّهِ- وَ لَکَ سَبْعُمِائَةِ أَلْفِ ضِعْفٍ مِمَّا دَعَوْتَ- ثُمَّ یُنَادِیهِ اللَّهُ تَعَالَی أَنَا الْغَنِیُّ الَّذِی لَا أَفْتَقِرُ لَکَ یَا عَبْدَ اللَّهِ (2) أَلْفُ أَلْفِ ضِعْفٍ مِمَّا دَعَوْتَ.
******
ترجمه:
8883- 6- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الطَّیَالِسِیِّ (4) عَنْ فُضَیْلٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: دُعَاءُ الْمُسْلِمِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ- یَسُوقُ إِلَی الدَّاعِی الرِّزْقَ- وَ یَصْرِفُ عَنْهُ الْبَلَاءَ- وَ یَقُولُ لَهُ الْمَلَائِکَةُ لَکَ مِثْلَاهُ.
******
ترجمه:
8884- 7- (5) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْقَزْوِینِیِّ عَنْ
ص: 112
مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ جَنْدَلِ بْنِ وَالِقٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الْمَازِنِیِّ عَنْ عُبَادَةَ الْکُلَیْبِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ فَاطِمَةَ الصُّغْرَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَخِیهِ الْحَسَنِ قَالَ: رَأَیْتُ أُمِّی فَاطِمَةَ ع قَامَتْ فِی مِحْرَابِهَا لَیْلَةَ جُمُعَتِهَا- فَلَمْ تَزَلْ رَاکِعَةً سَاجِدَةً حَتَّی اتَّضَحَ عَمُودُ الصُّبْحِ- وَ سَمِعْتُهَا تَدْعُو لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ تُسَمِّیهِمْ- وَ تُکْثِرُ الدُّعَاءَ لَهُمْ وَ لَا تَدْعُو لِنَفْسِهَا بِشَیْ ءٍ فَقُلْتُ لَهَا یَا أُمَّاهْ لِمَ لَا تَدْعُوِنَّ لِنَفْسِکِ کَمَا تَدْعُوِنَّ لِغَیْرِکِ- فَقَالَتْ یَا بُنَیَّ الْجَارَ ثُمَّ الدَّارَ.
******
ترجمه:
امام مجتبی صلوات اللَّه علیه می فرماید : مادرم فاطمه صلوات اللَّه عليها را دیدم که در شب جمعه در محرابش ایستاد و هموراه تا روشن شدن عمود صبح در رکوع و سجده بود و شنیدم که برای مردان و زنان مؤمن دعا می کند و آنها را نام می برد و برای آنها زیاد دعا می کند و برای خودش چیزی دعا نمی کند! من گفتم : ای مادر! چرا همانطور که برای غیر خودت دعا می کنی برای خودت دعا نمی کنی؟! ایشان فرمودند : ای فرزندم! اول همسایه بعد خانه!
8885- 8- (1) وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْمُقْرِی عَنْ جَعْفَرٍ الْمُقْرِی بْنِ عُمَرَ (2) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْمَوْصِلِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَاصِمٍ عَنْ أَبِی زَیْدٍ الْکَحَّالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: کَانَتْ فَاطِمَةُ ع إِذَا دَعَتْ- تَدْعُو لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ لَا تَدْعُو لِنَفْسِهَا- (فَقِیلَ لَهَا یَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ- إِنَّکِ تَدْعُو لِلنَّاسِ وَ لَا تَدْعُو لِنَفْسِکِ) (3) فَقَالَتْ الْجَارَ ثُمَّ الدَّارَ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ هُنَا (5) وَ فِی الْحَجِّ (6).
******
ترجمه:
حضرت موسی بن جعفر از پدرانش نقل می کند: هرگاه حضرت فاطمه(س) دعا می کرد برای زنان و مردان مؤمن دعا می کرد و برای خود دعا نمی کرد، به او گفته شد: چرا شما برای مردم دعا می کنید اما برای خودتان دعا نمی کنید؟ فرمود: اول همسایه آنگاه خانه
ص: 113
(1) 43 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ الْأَحْیَاءِ مِنْهُمْ وَ الْأَمْوَاتِ وَ اخْتِیَارِ الدَّاعِی الدُّعَاءَ لَهُمْ عَلَی الدُّعَاءِ لِنَفْسِهِ
باب استحباب دعا برای مردان وزنان مومن ومردان وزنان مسلمان جه زنده یافوت شده ودعای به آنها ترجیح دارد به دعای شخصی
8886- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ التَّمِیمِیِّ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مِنْ مُؤْمِنٍ دَعَا لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ إِلَّا رَدَّ اللَّهُ عَلَیْهِ مِثْلَ الَّذِی دَعَا لَهُمْ بِهِ- مِنْ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ مَضَی مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ- أَوْ هُوَ آتٍ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ- وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَیُؤْمَرُ بِهِ إِلَی النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَیُسْحَبُ- فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ یَا رَبِّ هَذَا الَّذِی کَانَ یَدْعُو لَنَا فَشَفِّعْنَا فِیهِ فَیُشَفِّعُهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهِ فَیَنْجُو.
******
ترجمه:
پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله):هیچ بنده ای نیست که برای مرد یا زن مؤمنی دعا کند، مگر این که خداوند از جانب هر مرد و زن مومنی که در گذشته بوده است یا در آینده تا روز قیامت می آید، مانند آنچه را که دعا کرده است به او باز می گرداند. همانا بنده اى باشد كه در روز قیامت دستور می دهند كه او را بدوزخ ببرند و او را به آن سو می كشند، پس مردان مۆمن و زنان مۆمنه می گویند: این است آنكه براى ما دعا می كرد پس شفاعت ما را درباره ی او بپذیر (و او را بدوزخ مبر) خداى عز و جل شفاعت ایشان را در باره ی او می پذیرد، و آن بنده نجات می یابد».
8887- 2- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِصَامٍ الْکُلَیْنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ الْکُلَیْنِیِّ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: مَا مِنْ مُؤْمِنٍ وَ لَا مُؤْمِنَةٍ مَضَی مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ- أَوْ هُوَ آتٍ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ- إِلَّا وَ هُمْ شُفَعَاءُ لِمَنْ یَقُولُ فِی دُعَائِهِ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ- وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَیُؤْمَرُ بِهِ إِلَی النَّارِ وَ ذَکَرَ بَقِیَّةَ الْحَدِیثِ مِثْلَهُ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السّلام از پدران گرامی خویش علیهم السّلام نقل می کند که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: هیچ مرد و زن مؤمن از اول روزگار تا روز قیامت نمی باشد جر آنکه شفیع آن کسى می باشد که در میان دعایش چنین بگوید: «اللَّهُمَ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ» روز قیامت دستور داده می شود که بنده ای را به آتش ببرند، وبقیه روایت رامثل همان روایت قبل نقل کرده
8888- 3- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ فَضْلِ بْنِ یُونُسَ (5) عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَالَ کُلَّ یَوْمٍ خَمْساً وَ عِشْرِینَ مَرَّةً- اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ- وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ-
ص: 114
کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِعَدَدِ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَضَی- وَ بِعَدَدِ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ بَقِیَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ حَسَنَةً- وَ مَحَا عَنْهُ سَیِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً.
وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ مِثْلَهُ (1) وَ رَوَاهُ الطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنِ الصَّدُوقِ بِالْإِسْنَادِ الْأَوَّلِ مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
عبد اللّٰه بن سنان از امام صادق (عليه السّلام) نقل كرده است كه فرمود: هر كس هر روز بيست و پنج بار بگويد:«اللّهمّ اغفر للمؤمنين و المؤمنات و المسلمين و المسلمات» خداوند به تعداد هر مؤمنى كه در گذشته و هر مؤمنى كه تا روز قيامت مى آيد حسنه اى براى او مى نويسد، و گناهى از او محو مى كند، و درجه اى براى او بالا مى برد.
8889- 4- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمَّادٍ الْحَارِثِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مِنْ عَبْدٍ دَعَا لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ إِلَّا قَالَ الْمَلَکُ وَ لَکَ مِثْلُ ذَلِکَ- وَ مَا مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ- دَعَا لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ- إِلَّا رَدَّ اللَّهُ عَلَیْهِ مِثْلَ الَّذِی دَعَا لَهُمْ مِنْ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ مَضَی مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ- أَوْ هُوَ آتٍ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ کَمَا تَقَدَّمَ.
وَ رَوَاهُ الطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هَوْذَةَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ الْأَحْمَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
رسول حق(صلی الله علیه و آله) فرمود: هر گاه مؤمنى براى مؤمنین دعا کند، ملکی به اومی گوید مثل همان دعا برای خود توخواهد بود . هر گاه مؤمنى براى مؤمنین دعا کند، خداوند متعال همان دعا را به تعداد هر مرد و زن مؤمنى که از ابتداى خلقت تا قیام قیامت مى آیند، به او بر مى گرداند،
8890- 5- (5) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ مَنْ دَعَا لِإِخْوَانِهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ- وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ عَنْ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَلَکاً یَدْعُو لَهُ.
******
ترجمه:
صفوان بن يحيى از امام موسى بن جعفر عليه السّلام روايت كرده است كه فرمود:كسى كه در حق برادران مؤمن خود دعا(ى خير)كند،خداوند در ازاى هر مؤمنى فرشته اى مى گمارد كه در حقّ او دعا(ى خير)نمايد.
ص: 115
8891- 6- (1) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَدْعُو لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ- وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ الْأَحْیَاءِ مِنْهُمْ وَ الْأَمْوَاتِ- إِلَّا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ حَسَنَةً- مُنْذُ بَعَثَ اللَّهُ آدَمَ إِلَی أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).
******
ترجمه:
امام رضا عليه السلام فرمودند: هيچ مومنى نيست كه براى مردان و زنان مؤ من و مسلمان ، زنده يا مرده دعا كند، مگر اين كه خداوند به شماره همه مردان و زنان مؤ من ، از زمان حضرت آدم عليه السلام تا روز قيامت ، براى او حسنه مى نويسد.
(4) 44 بَابُ اسْتِحْبَابِ دُعَاءِ الْإِنْسَانِ لِوَالِدَیْهِ وَ دُعَاءِ الْمُعْتَمِرِ وَ الصَّائِمِ
باب مستحب است دعاکردن به والدین ودعای عمره گذار وروزه دار
8892- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ کَانَ أَبِی یَقُولُ خَمْسُ دَعَوَاتٍ لَا یُحْجَبْنَ عَنِ الرَّبِّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی- دَعْوَةُ الْإِمَامِ الْمُقْسِطِ- وَ دَعْوَةُ الْمَظْلُومِ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- لَأَنْتَقِمَنَّ لَکَ وَ لَوْ بَعْدَ حِینٍ وَ دَعْوَةُ الْوَلَدِ الصَّالِحِ لِوَالِدَیْهِ- وَ دَعْوَةُ الْوَالِدِ الصَّالِحِ لِوَلَدِهِ- وَ دَعْوَةُ الْمُؤْمِنِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ فَیَقُولُ وَ لَکَ مِثْلَاهُ (6).
******
ترجمه:
امام باقر (علیه السّلام) : دعای پنج نفر اجابت می شود؛ دعای پیشوای عادل، دعای مظلوم، خداوند می گوید من بالاخره انتقام تورا می گیرم دعای فرزند صالح در حق والدین، دعای پدر صالح در حق فرزند و دعای مومن پشت سر برادرش به اومی گویند دوبرابرش مال توخواهد بود .»
8893- 2- (7) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ طَلْحَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَرْبَعَةٌ لَا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ- حَتَّی تُفَتَّحَ لَهُمْ أَبْوَابُ
ص: 116
السَّمَاءِ وَ تَصِیرَ إِلَی الْعَرْشِ- الْوَالِدُ لِوَلَدِهِ وَ الْمَظْلُومُ عَلَی مَنْ ظَلَمَهُ- وَ الْمُعْتَمِرُ حِینَ (1) یَرْجِعُ- وَ الصَّائِمُ حِینَ (2) یُفْطِرُ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (3)
وَ رَوَاهُ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ (4)
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (6).
******
ترجمه:
رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود: چهار گروهند كه دعائى از ايشان ردّ نمى شود تا درهاى آسمان براى ايشان گشوده شود، و آن دعا بسوى عرش برآيد: دعاى پدر در بارۀ فرزندش، و دعاى مظلوم بر كسى كه بر او ظلم كرده، و دعاى كسى كه بعمره رفته باشد تا از سفر باز آيد، و دعاى روزه دار تا آنگاه كه افطار كند.
(7) 45 بَابُ اسْتِحْبَابِ دُعَاءِ الْإِنْسَانِ لِأَرْبَعِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ قَبْلَ دُعَائِهِ لِنَفْسِهِ
باب مستحب است قبل ازدعای شخصی چهل مومن را دعا کند
8894- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَدَّمَ أَرْبَعِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ دَعَا اسْتُجِیبَ لَهُ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : هر كس پيش از دعا كردن براى خودش ، چهل مؤمن را دعا كند، دعايش مستجاب شود .
8895- 2- (9) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ بِهَذَا السَّنَدِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَدَّمَ فِی دُعَائِهِ أَرْبَعِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ- ثُمَّ دَعَا لِنَفْسِهِ اسْتُجِیبَ لَهُ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام :هر كه چهل مؤمن را (در دعا) جلو اندازد (و بآنها دعا كند) سپس (براى خود) دعا كند دعايش اجابت شود.
8896- 3- (10) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَحْمَدَ بْنِ
ص: 117
أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَنْ قَدَّمَ أَرْبَعِینَ رَجُلًا مِنْ إِخْوَانِهِ قَبْلَ أَنْ یَدْعُوَ لِنَفْسِهِ اسْتُجِیبَ لَهُ فِیهِمْ وَ فِی نَفْسِهِ.
وَ رَوَاهُ الطُّوسِیُّ فِی الْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنِ الصَّدُوقِ مِثْلَهُ (1).
******
ترجمه:
امام جعفرصادق(علیه السلام):کسی که پیش از خود برای چهل نفر برادر مؤمن دعا کند دعای او هم درباره آنان و هم درباره خودش مستجاب می گردد.
8897- 4- (2) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَدَّمَ أَرْبَعِینَ رَجُلًا مِنْ إِخْوَانِهِ فَدَعَا لَهُمْ- ثُمَّ دَعَا لِنَفْسِهِ اسْتُجِیبَ لَهُ فِیهِمْ وَ فِی نَفْسِهِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3).
******
ترجمه:
امام جعفرصادق(علیه السلام):کسی که پیش از خود برای چهل نفر برادر مؤمن دعا کند دعای او هم درباره آنان و هم درباره خودش مستجاب می گردد.
(4) 46 بَابُ جَوَازِ الدُّعَاءِ لِلْکَافِرِ وَ السَّلَامِ عَلَیْهِ عِنْدَ الضَّرُورَةِ وَ الْحَاجَةِ إِلَیْهِ
باب جایزاست دعا وسلام کردن به کافردرصورت ضرورت ونیاز
8898- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع- أَ رَأَیْتَ إِنِ احْتَجْتُ إِلَی الطَّبِیبِ- وَ هُوَ نَصْرَانِیٌّ- أُسَلِّمُ عَلَیْهِ وَ أَدْعُو لَهُ قَالَ نَعَمْ- إِنَّهُ لَا یَنْفَعُهُ دُعَاؤُکَ.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ
ص: 118
عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ مِثْلَهُ (1) وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْهَیْثَمِ بْنِ أَبِی مَسْرُوقٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ (2)
وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ (3)
وَ رَوَاهُ ابْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ الْمَشِیخَةِ لِلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ (4)
وَ رَوَاهُ أَیْضاً نَقْلًا مِنْ کِتَابِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ السَّیَّارِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع (5).
******
ترجمه:
عبد الرحمن بن حجاج می گوید: به امام کاظم(ع) عرض کردم:آگاه کن مرا که اگر به طبیب نصرانی نیازم افتاد بر او سلام گویم و برای او دعا کنم؟
حضرت فرمود: بلی، زیرا دعای تو برای او سودی ندارد.
(6) 47 بَابُ تَأَکُّدِ اسْتِحْبَابِ التَّهْلِیلِ عَشْراً فِی الصَّبَاحِ وَ الْمَسَاءِ وَ اسْتِحْبَابِ قَضَائِهِ إِنْ فَاتَ
باب ده مرتبه تهلیل هرصبح وشب مستحب موکداست واگرانجام نداد قضای آنهم مستحب است .
8899- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الدُّعَاءَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِهَا سُنَّةٌ وَاجِبَةٌ مَعَ طُلُوعِ الشَّمْسِ (8) وَ الْمَغْرِبِ- تَقُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ- لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ- یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی وَ هُوَ
ص: 119
حَیٌّ لَا یَمُوتُ- بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ- وَ تَقُولُ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ- مِنْ هَمَزَاتِ الشَّیَاطِینِ- وَ أَعُوذُ بِکَ رَبِّ أَنْ یَحْضُرُونِ- إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ- عَشْرَ مَرَّاتٍ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ- فَإِنْ نَسِیتَ قَضَیْتَ کَمَا تَقْضِی الصَّلَاةَ إِذَا نَسِیتَهَا.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام : دعا قبل ازطلوع وقبل ازغروب سنت لازم است پس ده مرتبه می گوئ َلا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ- لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ- یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی وَ هُوَحَیٌّ لَا یَمُوتُ- بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ .قبل وبعد ازطلوع خورشید ده مرتبه میگوئ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ- مِنْ هَمَزَاتِ الشَّیَاطِینِ- وَ أَعُوذُ بِکَ رَبِّ أَنْ یَحْضُرُونِ- إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ-پس اگرفراموش کردی قضای آنرا انجام بده مثل نمازکه درصورت فراموشی قضا می شود .
8900- 2- (1) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْ أَسْتَعِیذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ- وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ یَحْضُرُونِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ- وَ قُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ- یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ- قَالَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مَفْرُوضٌ هُوَ- قَالَ نَعَمْ مَفْرُوضٌ مَحْدُودٌ تَقُولُهُ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ- وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ عَشْرَ مَرَّاتٍ- فَإِنْ فَاتَکَ شَیْ ءٌ فَاقْضِهِ مِنَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام :بگو أَسْتَعِیذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ- وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ یَحْضُرُونِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ- وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ- یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ- کسی عرض کرد آیا واجب است ؟ حضرت فرمودند : بله واجب است ومحدود به زمان خاص هم هست این ذکر را باید ده مرتبه قبل وبعد ازطلوع خورشید گفت واگرچیزی ازآن فراموش شد درطول شبانه روز قضا ی آنرا انجام بده .
8901- 3- (2) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ کَامِلٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ مِنَ الدُّعَاءِ مَا یَنْبَغِی لِصَاحِبِهِ إِذَا نَسِیَهُ أَنْ یَقْضِیَهُ- یَقُولُ بَعْدَ الْغَدَاةِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ- وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ- لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ- یُحْیِی وَ یُمِیتُ (3) وَ هُوَ حَیٌّ لَا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ کُلُّهُ- وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ- وَ تَقُولُ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ عَشْرَ مَرَّاتٍ فَإِذَا نَسِیَ مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً کَانَ عَلَیْهِ قَضَاؤُهُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (5).
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام :بعضی ازدعاها درصورت فوت شدن باید قضا بشود اول صبح ده مرتبه می گوئ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ- وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ- لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ- یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لَا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ کُلُّهُ- وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ . وده مرتبه می گوئ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ واگرچیزی ازآنرا فراموش کردی قضای آنرا انجام بده .
ص: 120
8902- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ الْیَمَانِیِّ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: ادْعُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ فِی الْمَکْتُوبَةِ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ- یَا خَیْرَ الْمَسْئُولِینَ یَا خَیْرَ الْمُعْطِینَ- ارْزُقْنِی وَ ارْزُقْ عِیَالِی مِنْ فَضْلِکَ (3) فَإِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ.
******
ترجمه:
حضرت باقر علیه السلام : برای طلب رزق در سجده نماز واجب این دعا را بخوان: « یا خیر المسئولین و یا خیر المعطین ارزقنی و ارزق عیالی من فضلک الواسع». ؛ ای بهترین سوال شدگان و ای بهترین عطا کنندگان! از بخشش گسترده ات به من و اعضای خانواده ام روزی ده).
8903- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ فِی کِتَابِ التَّوْحِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ السَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْهَزْهَازِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السَّرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ أَرْزَاقَ الْمُؤْمِنِینَ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُونَ وَ ذَلِکَ أَنَّ الْعَبْدَ إِذَا لَمْ یَعْرِفْ وَجْهَ رِزْقِهِ کَثُرَ دُعَاؤُهُ.
******
ترجمه:
امام صادق عَلَيْهِ السَّلاَمُ فرمود:
به راستى خداوند متعال ارزاق مؤمنين را بگونه اى قرار داده است كه با فكر و محاسبات محقّق نمى شود؛ و اين بدان جهت است كه اگر بنده راه و روش روزى خود را نداند، دعايش (به درگاه خدا) بيشتر خواهد شد.
8904- 3- (5) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ ظَرِیفٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ الرِّزْقَ لَیَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْضِ عَلَی عَدَدِ قَطْرِ الْمَطَرِ إِلَی کُلِّ نَفْسٍ بِمَا قُدِّرَ لَهَا وَ لَکِنْ لِلَّهِ فُضُولٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الْإِلْحَاحِ (6) وَ غَیْرِهِ (7) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُ
ص: 121
عَلَیْهِ (1) وَ الْأَدْعِیَةُ الْمَأْثُورَةُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ کَثِیرَةٌ جِدّاً (2).
******
ترجمه:
پیغمبر اکرم(صلّی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: یعنی روزی ها از جهت عِلوی به عدد قطره های باران به سوی بندگان می آید به سوی هر انسانی به همان اندازه ای که برای او تقدیر شده نازل می شود. خدا زیادتی دارد از خدا نسبت به اضافه هایش و زیادتی هایش درخواست کن.
(3) 49 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ بِسَعَةِ الرِّزْقِ وَ إِنْ لَمْ یُقَیَّدْ بِالْحَلَالِ
باب مستحب است دعا برای وسعت رزق ولو مقید به حلال نشود .
8905- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ نَظَرَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِلَی رَجُلٍ وَ هُوَ یَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلَالِ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع سَأَلْتَ قُوتَ النَّبِیِّینَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ رِزْقاً (5) وَاسِعاً طَیِّباً مِنْ رِزْقِکَ.
******
ترجمه:
امام باقر علیه السلام مردی را دید که می گوید: خدایا! از روزی حلال تو درخواست می کنم. به وی فرمود: روزی پیامبران را می طلبی! بگو: خدایا! از تو روزی گشاده و پاک درخواست می کنم.
8906- 2- (6) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا ع جُعِلْتُ فِدَاکَ ادْعُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَرْزُقَنِیَ الْحَلَالَ- فَقَالَ أَ تَدْرِی مَا الْحَلَالُ قُلْتُ الَّذِی عِنْدَنَا طَیِّبُ الْکَسْبِ (7) فَقَالَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع یَقُولُ
ص: 122
الْحَلَالُ هُوَ قُوتُ الْمُصْطَفَیْنَ ثُمَّ قَالَ قُلِ- (اللَّهُمَّ إِنِّی) (1) أَسْأَلُکَ مِنْ رِزْقِکَ الْوَاسِعِ.
عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ مِثْلَهُ (2) أَقُولُ: وَ لَا بَأْسَ بِطَلَبِ الْحَلَالِ بَلْ یُسْتَحَبُّ لِوُجُودِهِ فِی الْأَحَادِیثِ الْکَثِیرَةِ وَ الْأَدْعِیَةِ الْمَأْثُورَةِ وَ الْمُرَادُ مِنَ الْحَدِیثَیْنِ بَیَانُ عِزَّةِ الْخَالِصِ الَّذِی لَمْ تُخَالِطْهُ شُبْهَةٌ.
******
ترجمه:
محمد بن ابی نصر می گوید: به امام رضا(ع) عرض کردم: فدایت شوم از خداوند بخواه خداوند روزی حلال نصیب من نماید، امام(ع) فرمود: «آیا می دانی حلال چیست؟» گفتم: آنچه ما در این زمینه می دانیم مقصود کسب طیّب(پاک) است، امام فرمود: «علی بن الحسین(امام سجاد) می فرمود: رزق حلال، روزی برگزیدگان است!». سپس فرمود: «شما بگو: "أَسْأَلُکَ مِنْ رِزْقِکَ الْوَاسِعِ"؛ خدایا! از تو از رزق فراوانت خواستارم».
(3) 50 بَابُ کَرَاهَةِ الدُّعَاءِ لِلرِّزْقِ مِمَّنْ أَفْسَدَ مَالَهُ أَوْ أَنْفَقَهُ فِی غَیْرِ حَقٍّ أَوْ أَدَانَهُ بِغَیْرِ بَیِّنَةٍ أَوْ تَرَکَ السَّعْیَ وَ کَرَاهَةِ الدُّعَاءِ عَلَی الزَّوْجَةِ وَ الْجَارِ مَعَ إِمْکَانِ الِاسْتِبْدَالِ بِهِمَا وَ عَلَی ذِی الرَّحِمِ
باب مواری که دعا کردن کراهت دارد طلب رزق برا ی کسیکه مال خودرا ازبین برده یا بنا حق آنرا خرج کرده یا بدون شاهد آنرا قرض داده یا کاروتلاش راترک کرده دعا برعلیه همسر وهمسایه درصورت امکان عوض کردن آنها باشد ودعا برعلیه اقوام .
8907- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: صَحِبْتُهُ بَیْنَ مَکَّةَ وَ الْمَدِینَةِ- فَجَاءَ سَائِلٌ فَأَمَرَ أَنْ یُعْطَی ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَأَمَرَ أَنْ یُعْطَی ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَأَمَرَ أَنْ یُعْطَی ثُمَّ جَاءَ الرَّابِعُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ یُشْبِعُکَ اللَّهُ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیْنَا فَقَالَ أَمَا إِنَّ عِنْدَنَا مَا نُعْطِیهِ وَ لَکِنْ أَخْشَی أَنْ أَکُونَ کَأَحَدِ الثَّلَاثَةِ الَّذِینَ لَا یُسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ رَجُلٍ أَعْطَاهُ اللَّهُ مَالًا فَأَنْفَقَهُ فِی غَیْرِ حَقِّهِ ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فَلَا یُسْتَجَابُ
ص: 123
لَهُ وَ رَجُلٍ یَدْعُو عَلَی امْرَأَتِهِ أَنْ یُرِیحَهُ مِنْهَا وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَمْرَهَا إِلَیْهِ وَ رَجُلٍ یَدْعُو عَلَی جَارِهِ وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ السَّبِیلَ إِلَی أَنْ یَتَحَوَّلَ عَنْ جِوَارِهِ وَ یَبِیعَ دَارَهُ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ (1)
وَ رَوَاهُ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ نَحْوَهُ (2) وَ
رَوَاهُ ابْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ نَحْوَهُ إِلَّا أَنَّهُ تَرَکَ الدُّعَاءَ عَلَی الْجَارِ (3).
وَ کَذَا رِوَایَةُ الصَّدُوقِ.
******
ترجمه:
وليد بن صبيح گويد: ميان راه مكه و مدينه همراه حضرت صادق عليه السّلام بودم پس سائلى آمد (و چيزى درخواست كرد) حضرت دستور داد باو چيزى بدهند، سائل ديگرى آمد آن حضرت دستور دادند چيزى باو نيز داده شود، سپس ديگرى آمد دستور فرمود باو هم داده شود، تا اينكه سائل چهارمى آمد حضرت صادق عليه السّلام فرمود: خدا سيرت كند (و براى او دستورى نفرمود) سپس رو بما كرد و فرمود: آگاه باشيد هر آينه نزد ما هست چيزى كه باو بدهيم ولى ميترسم مانند يكى از آن سه كس شويم كه دعايشان مستجاب نشود:(يكى) آن مردى است كه خداوند مالى باو بدهد و آن را در غير مورد شايسته اش خرج كند، سپس بگويد: خدايا بمن بده (كه چنين كسى) دعايش مستجاب نشود، و (ديگر) مردى كه در بارۀ زن خود دعا كند كه خدا او را از آن زن راحت كند با اينكه خداى عز و جل كار طلاق آن زن را باو واگذار كرده (و ميتواند او را طلاق دهد و بدين وسيله راحت شود)، (سوم) مردى كه بر همسايۀ خود نفرين كند (و از همسايه آزارى او بخدا شكايت كند) با اينكه خداى عز و جل براى او راهى قرار داده، و آن اينست كه خانۀ خود را بفروشد و از همسايگى او بجاى ديگر رود.
8908- 2- (4) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَرْبَعَةٌ لَا یُسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ الرَّجُلُ جَالِسٌ فِی بَیْتِهِ یَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی- فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالطَّلَبِ وَ رَجُلٌ کَانَتْ لَهُ امْرَأَةٌ فَدَعَا عَلَیْهَا فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا إِلَیْکَ وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَفْسَدَهُ فَیَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی- فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالاقْتِصَادِ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالْإِصْلَاحِ ثُمَّ قَالَ وَ الَّذِینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً (5) وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَدَانَهُ بِغَیْرِ بَیِّنَةٍ فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالشَّهَادَةِ.
ص: 124
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عِمْرَانَ (1) بْنِ أَبِی عَاصِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (2).
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : دعاى چهار كس مستجاب نمى شود : مردى كه در خانه اش بنشيند و بگويد: خدايا! روزى مرا برسان. پس خداوند به او مى فرمايد: مگر به تو دستور نداده ام كه در طلب كسب روزى برآيى؟ و مردى كه زنش را نفرين كند ؛ پس خداوند مى فرمايد : مگر كار او را به تو وا گذار نكرده ام؟ نيز مردى كه مال و ثروتى داشته باشد و آن را هدر دهد و بگويد : خدايا! مرا روزى ده ؛ پس خداوند پاسخش دهد: مگر به تو دستور ندادم كه صرفه جو باش؟مگر دستور اصلاح مال به تو ندادم؟ سپس (باين آيه استشهاد كرده) فرمودند :«و كسانى كه هر گاه انفاق كنند نه اسراف كنند و نه بر خود تنگ گيرند و باشند ميان اين دو»(سورۀ فرقان آيه 67) ·· و مردى كه مال خود را بدون مدرك و گواه به كسى وام دهد ؛ پس خداوند به او گويد : مگر به تو دستور ندادم كه [هنگام وام دادن] گواه [و مدرك ]بگيرى؟
8909- 3- (3) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ ثَلَاثَةٌ تُرَدُّ عَلَیْهِمْ دَعْوَتُهُمْ رَجُلٌ رَزَقَهُ اللَّهُ مَالًا فَأَنْفَقَهُ فِی غَیْرِ وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ یَا رَبِّ ارْزُقْنِی فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَرْزُقْکَ وَ رَجُلٌ دَعَا عَلَی امْرَأَتِهِ وَ هُوَ لَهَا ظَالِمٌ فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا بِیَدِکَ وَ رَجُلٌ جَلَسَ فِی بَیْتِهِ وَ قَالَ یَا رَبِّ ارْزُقْنِی فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ لَکَ السَّبِیلَ إِلَی طَلَبِ الرِّزْقِ.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ عَنِ الصَّادِقِ ع نَحْوَهُ (4).
******
ترجمه:
وليد بن صبيح گويد: از آن حضرت عليه السّلام شنيدم كه ميفرمود: سه كس هستند كه دعاى آنها بخودشان برگردد و باجابت نرسد: مردى كه خداوند باو مالى ارزانى داشته و او بيجا و بيمورد خرج كرده و سپس بگويد: خدايا بمن روزى ده، كه باو گفته شود: آيا بتو روزى ندادم؟ مردى كه بر همسر خود با اينكه باو ستم كند نفرين كند كه باو گفته شود: آيا كار (جدائى و طلاق) او را بدست تو ندادم؟ مردى كه در خانه اش بنشيند و بگويد: پروردگارا بمن روزى بده كه باو گفته شود: آيا براى تو راه پيدا كردن روزى را قرار ندادم؟.
8910- 4- (5) مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ قَالَ لَأَقْعُدَنَّ فِی بَیْتِی وَ لَأُصَلِّیَنَّ وَ لَأَصُومَنَّ وَ لَأَعْبُدَنَّ رَبِّی فَأَمَّا رِزْقِی فَسَیَأْتِینِی فَقَالَ هَذَا أَحَدُ الثَّلَاثَةِ الَّذِینَ لَا یُسْتَجَابُ لَهُمْ قُلْتُ وَ مَنِ الِاثْنَانِ الْآخَرَانِ قَالَ رَجُلٌ لَهُ امْرَأَةٌ یَدْعُو اللَّهَ أَنْ یُرِیحَهُ مِنْهَا وَ یُفَرِّقَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهَا فَیُقَالُ لَهُ أَمْرُهَا بِیَدِکَ خَلِّ سَبِیلَهَا وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ حَقٌّ عَلَی إِنْسَانٍ لَمْ
ص: 125
یُشْهِدْ عَلَیْهِ فَیَدْعُو اللَّهَ أَنْ یَرُدَّ عَلَیْهِ فَیُقَالُ لَهُ قَدْ أَمَرْتُکَ أَنْ تُشْهِدَ (1) وَ تَسْتَوْثِقَ (2) فَلَمْ تَفْعَلْ.
******
ترجمه:
عُمر بن يزيد - : به امام صادق عليه السلام گفتم كه مردى مى گويد : در خانه مى نشينم ، نماز مى خوانم ، روزه مى گيرم و پروردگارم را عبادت مى كنم و روزى ام خواهد رسيد .
فرمود : «اين شخص ، يكى از سه نفرى است كه دعايشان مستجاب نمى گردد» .عرض کردم آن دونفردیگر چه کسانی هستند ؟ فرمودند : و (ديگر) مردى كه در بارۀ زن خود دعا كند كه خدا او را از آن زن راحت كند . پس به اوگفته می شود کارش به دست تواست اورا(طلاق داده) آزادکن . و(دیگری) مردی که ازکسی طلبی دارد ولی شاهدی نگرفته ودعا می کند بدهکار حق او را بدهد . پس به او گفته می شود من (قبلا ) دستورداده بودم شاهد بگیر ولی تو توجه نکردی .
8911- 5- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ وَهْبَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الْوَرَّاقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ حَفْصٍ الْخَثْعَمِیِّ عَنْ عَبَّادِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ خَلَّادٍ أَبِی عَلِیٍّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ: کُنَّا جُلُوساً عِنْدَهُ فَجَاءَ سَائِلٌ فَأَعْطَاهُ دِرْهَماً ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَأَعْطَاهُ دِرْهَماً ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَأَعْطَاهُ دِرْهَماً ثُمَّ جَاءَ الرَّابِعُ فَقَالَ لَهُ یَرْزُقُکَ رَبُّکَ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیْنَا فَقَالَ لَوْ أَنَّ أَحَدَکُمْ کَانَ عِنْدَهُ عِشْرُونَ أَلْفَ دِرْهَمٍ وَ أَرَادَ أَنْ یُخْرِجَهَا فِی هَذَا الْوَجْهِ لَأَخْرَجَهَا ثُمَّ بَقِیَ لَیْسَ عِنْدَهُ شَیْ ءٌ ثُمَّ کَانَ مِنَ الثَّلَاثَةِ الَّذِینَ دَعَوْا فَلَمْ تُسْتَجَبْ لَهُمْ دَعْوَةٌ رَجُلٍ آتَاهُ اللَّهُ مَالًا فَمَزَّقَهُ وَ لَمْ یَحْفَظْهُ فَدَعَا اللَّهَ أَنْ یَرْزُقَهُ فَقَالَ أَ لَمْ أَرْزُقْکَ فَلَمْ یُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ وَ رُدَّتْ عَلَیْهِ وَ رَجُلٍ جَلَسَ فِی بَیْتِهِ یَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ یَرْزُقَهُ قَالَ فَلَمْ أَجْعَلْ لَکَ إِلَی طَلَبِ الرِّزْقِ سَبِیلًا أَنْ تَسِیرَ فِی الْأَرْضِ وَ تَبْتَغِیَ مِنْ فَضْلِی فَرُدَّتْ عَلَیْهِ دَعْوَتُهُ وَ رَجُلٍ دَعَا عَلَی امْرَأَتِهِ فَقَالَ أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا فِی یَدِکَ فَرُدَّتْ عَلَیْهِ دَعْوَتُهُ.
******
ترجمه:
خلاّد از مردى نقل كرد كه او گفت:در خدمت امام صادق عليه السّلام نشسته بوديم، نيازمندى به نزد او آمد و حضرت درهمى به او عطا كرد،باز شخص ديگرى آمد و حضرت درهمى[ديگر]به او پيشكش كرد،سپس شخص ديگرى آمد و حضرت درهمى[نيز]به او ارزانى داشت و آنگاه شخص چهارمى آمد و حضرت به او فرمود:پروردگارت روزى دهد، سپس رو كرد به ما و فرمود:هرگاه نزد يكى از شما بيست هزار درهم بود و خواست به اين صورت آن را خرج كند،[بداند كه اگر]چنين كند تا اينكه چيزى نزدش باقى نماند،از آن سه نفرى خواهد بود كه هرچه دعا كردند خواستۀ شان برآورده نشد:مردى كه خداوند به او مالى بخشيد ولى او آن مال را پراكنده ساخت و نگهدارى نكرد آنگاه از خدا درخواست روزى نمود كه خداوند در پاسخ فرمود:آيا تو را روزى ندادم از اين روى دعايش اجابت نشده و به خودش بازگردانده شد و ديگرى مردى كه خانه نشينى اختيار كرد و از خدا درخواست روزى نمود كه خداوند به او پاسخ داد:مگر نه اين است كه راه جستن روزى را به رويت گشودم تا در زمين گشته و از بخششم بهره مند گردى؟بدين روى دعايش به خودش بازگردانده شد و يكى مردى بود كه به همسرش نفرين كرد و خداوند فرمود:آيا اختيارش را به تو نسپردم؟!لذا خواستۀ او به خودش بازگردانده شد.
8912- 6- (4) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ خَلَّادٍ أَنَّ رَجُلًا قَالَ لِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع- رَجُلٌ یَکُونُ لَهُ مَالٌ فَیُضَیِّعُهُ فَیَذْهَبُ مَالُهُ قَالَ احْتَفِظْ بِمَالِکَ فَإِنَّهُ قِوَامُ دِینِکَ ثُمَّ قَرَأَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیاماً (5).
******
ترجمه:
خلاّد از امام صادق عليه السّلام خبر داد كه مردى عرض كرد:اى جعفر،مردى دارايى داشته، آن را تباه نموده و از بين مى برد؟فرمود:مال خود را حفظ كن،زيرا آن پشتيبان دين توست، سپس اين آيه را تلاوت كرد:«و اموال خود را كه خداوند آن را وسيلۀ قوام[زندگى]شما قرار داده،به ابلهان مدهيد»
ص أَصْنَافٌ لَا یُسْتَجَابُ لَهُمْ مِنْهُمْ مَنْ أَدَانَ رَجُلًا دَیْناً إِلَی أَجَلٍ فَلَمْ یَکْتُبْ عَلَیْهِ کِتَاباً وَ لَمْ یُشْهِدْ عَلَیْهِ شُهُوداً وَ رَجُلٌ یَدْعُو عَلَی ذِی رَحِمٍ وَ رَجُلٌ تُؤْذِیهِ امْرَأَةٌ (1) بِکُلِّ مَا تَقْدِرُ عَلَیْهِ وَ هُوَ فِی ذَلِکَ یَدْعُو اللَّهَ عَلَیْهَا وَ یَقُولُ اللَّهُمَّ أَرِحْنِی مِنْهَا فَهَذَا یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی لَهُ عَبْدِی أَ وَ مَا قَلَّدْتُکَ أَمْرَهَا فَإِنْ شِئْتَ خَلَّیْتَهَا وَ إِنْ شِئْتَ أَمْسَکْتَهَا وَ رَجُلٌ رَزَقَهُ اللَّهُ تَعَالَی مَالًا ثُمَّ أَنْفَقَهُ فِی الْبِرِّ وَ التَّقْوَی فَلَمْ یَبْقَ لَهُ مِنْهُ شَیْ ءٌ وَ هُوَ فِی ذَلِکَ یَدْعُو اللَّهَ أَنْ یَرْزُقَهُ فَهَذَا یَقُولُ لَهُ الرَّبُّ أَ لَمْ أَرْزُقْکَ فَأُغْنِیَکَ أَ فَلَا اقْتَصَدْتَ وَ لِمَ تُسْرِفُ إِنِّی لَا أُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ وَ رَجُلٌ قَاعِدٌ فِی بَیْتِهِ وَ هُوَ یَدْعُو اللَّهَ أَنْ یَرْزُقَهُ لَا یَخْرُجُ وَ لَا یَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ کَمَا أَمَرَهُ اللَّهُ فَهَذَا یَقُولُ اللَّهُ لَهُ عَبْدِی إِنِّی لَمْ أَحْظُرِ الدُّنْیَا عَلَیْکَ وَ لَمْ أَرْمِکَ فِی جَوَارِحِکَ وَ أَرْضِی وَاسِعَةٌ فَلَا تَخْرُجُ وَ تَطْلُبُ الرِّزْقَ فَإِنْ حَرَمْتُکَ عَذَرْتُکَ وَ إِنْ رَزَقْتُکَ فَهُوَ الَّذِی تُرِیدُ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ (2)
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الصَّدَقَةِ (3) وَ فِی مُقَدِّمَاتِ التِّجَارَةِ (4).
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه وآله : چند گروهند که دعایشان مستجاب نمی شود /دعای کسی که به دیگری تا زمان معیّنی قرضی داده ولی بر این قرض،سندی ننوشته و یا شاهدی نگرفته است./دعای مردی که زنش او را اذیّت می کند و او از خدا نجات می خواهد./و مردی که زنش او را تا می تواند اذیّت می کند و او در حال زنش را نفرین می کند و می گوید: خدایا مرا از دست او راحت کن.پس خداوند به آن مرد می فرماید: بنده من آیا امر او را به دست تو نسپردم،اگر خواستی او را رها کن (طلاقش بده) و اگر خواستی او را نگه دار./و مردی که خدای تبارک و تعالی به او مالی عنایت کرده است،سپس او آن مال را در راه نیک و تقوا انفاق نموده و از آن چیزی برای خود باقی نگذارده است واو در این حال از خداوند متعال تقاضای رزق و روزی می کند.خدای تبارک و تعالی به او می فرماید: آیا من به تو روزی ندادم و بی نیازت نکردم؟پس چرا میانه روی پیشه نکردی تا نتیجتاً اسراف نکنی؟ همانا من اسراف کاران را دوست ندارم./و مردی که در خانه اش نشسته و از خداوند طلب روزی می کند،در حالی که (به جهت کار و تلاش)از خانه خارج نشده و آن گونه که خداوند دستور داده است طلب روزی نمی کند.
(5) 51 بَابُ اسْتِحْبَابِ دُعَاءِ الْحَاجِّ وَ الْغَازِی وَ الْمَرِیضِ وَ وُجُوبِ تَوَقِّی دُعَائِهِمْ بِتَرْکِ أَذَاهُمْ
باب مستحب است دعای حاجی ورزمنده وبیمار وواجب است ترک اذیت به آنها
8914- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ
ص: 127
خَالِدٍ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْقُمِّیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ ثَلَاثَةٌ دَعْوَتُهُمْ مُسْتَجَابَةٌ الْحَاجُّ فَانْظُرُوا کَیْفَ تَخْلُفُونَهُ وَ الْغَازِی فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَانْظُرُوا کَیْفَ تَخْلُفُونَهُ وَ الْمَرِیضُ فَلَا تَغِیظُوهُ وَ لَا تُضْجِرُوهُ.
******
ترجمه:
امام صادق (ع) فرمود: دعای سه گروه مستجاب است؛ "حاجی" پس ببینید در غیاب او چگونه [مراقب مال و خانواده اش]هستید؟ و "مجاهد" در راه خدا پس ببینید در غیاب او چگونه [مراقب مال و خانواده اش]هستید؟ و "مریض" پس او را عصبانی و آزرده مکنید.
8915- 2- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص دَعَا مُوسَی وَ أَمَّنَ هَارُونُ وَ أَمَّنَتِ الْمَلَائِکَةُ فَقَالَ اللَّهُ تَعَالَی قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُما فَاسْتَقِیما وَ مَنْ غَزَا فِی سَبِیلِ اللَّهِ اسْتُجِیبَ لَهُ کَمَا اسْتُجِیبَ لَکُمَا إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).
******
ترجمه:
امام صادق (علیه السلام) فرمود: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: موسی (علیه السلام) دعا می کرد و هارون (علیه السلام) آمین می گفت و فرشتگان نیز آمین می گفتند. سپس خداوند متعال فرمود: قَدْ أُجِیبَت دَّعْوَتُکُمَا فَاسْتَقِیمَا و هرکس که در راه خدا مبارزه کند، دعایش مستجاب خواهد شد؛ همان طوری که دعای شما (ای موسی و هارون) در روز قیامت مورد اجابت قرار خواهد گرفت.
(4) 52 بَابُ وُجُوبِ تَوَقِّی دَعْوَةِ الْمَظْلُومِ بِتَرْکِ الظُّلْمِ وَ دَعْوَةِ الْوَالِدَیْنِ بِتَرْکِ الْعُقُوقِ وَ اسْتِحْبَابِ دُعَاءِ الْمَظْلُومِ وَ الْوَالِدَیْنِ
باب واجب است دورشدن از(آثار) دعای مظلوم به ترک ظلم به او ودورشدن ازنفرین والدین به ترک عاق شدن ازظطرف آنها ومستحب است دعای مظلوم و والدین
8916- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِیَّاکُمْ وَ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ فَإِنَّهَا تُرْفَعُ فَوْقَ السَّحَابِ حَتَّی یَنْظُرَ اللَّهُ إِلَیْهَا فَیَقُولَ ارْفَعُوهَا حَتَّی أَسْتَجِیبَ لَهُ وَ إِیَّاکُمْ وَ دَعْوَةَ الْوَالِدِ فَإِنَّهَا أَحَدُّ مِنَ السَّیْفِ.
******
ترجمه:
رسول الله صلی الله علیه و آله: شما را از نفرین مظلوم بر حذر مى دارم زیرا نفرین او بر بالاى ابر، بُرده مى شود تا آنکه خداوند متعال به آن نگاه مى کند و مى فرماید: «نفرین مظلوم» را بالا بیاورید تا اجابت کنم.از نفرين پدر بترسيد كه آن از شمشير برنده تر است .
8917- 2- (6) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ
ص: 128
سَعِیدٍ عَنْ أَخِیهِ الْحَسَنِ عَنْ زُرْعَةَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ کَانَ أَبِی یَقُولُ اتَّقُوا الظُّلْمَ فَإِنَّ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ تَصْعَدُ إِلَی السَّمَاءِ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام : از دعاى ستمديده بترسيد ؛ زيرا اين دعا به آسمان بالا مى رود
8918- 3- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَوْحَی اللَّهُ إِلَی نَبِیٍّ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ (2) فِی مَمْلَکَةِ جَبَّارٍ مِنَ الْجَبَابِرَةِ أَنِ ائْتِ هَذَا الْجَبَّارَ فَقُلْ لَهُ إِنِّی لَمْ أَسْتَعْمِلْکَ عَلَی سَفْکِ الدِّمَاءِ وَ اتِّخَاذِ الْأَمْوَالِ وَ إِنَّمَا اسْتَعْمَلْتُکَ لِتَکُفَّ عَنِّی أَصْوَاتَ الْمَظْلُومِینَ فَإِنِّی لَنْ (3) أَدَعَ ظُلَامَتَهُمْ وَ إِنْ کَانُوا کُفَّاراً.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی عِقَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ مِثْلَهُ (4).
******
ترجمه:
امام صادق(علیه السلام) خداوند به یکى از انبیا که در کشور یکى از ستمکاران زندگى مى کرد، وحى فرستاد که به سراغ این مرد جبّار برو و به او بگو: من این مقام را به تو ندادم که خون بى گناهان را بریزى و اموال مردم را بگیرى بلکه این مقام را بدین جهت به تو دادم که صداى ناله مظلومان را بدرگاه من فروبنشانى؛ زیرا من از ستمى که بر آنها رفته صرف نظر نمى کنم، هرچند کافر باشند»
8919- 4- (5) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: لَا تُحَقِّرُوا دَعْوَةَ أَحَدٍ فَإِنَّهُ یُسْتَجَابُ لِلْیَهُودِیِّ وَ النَّصْرَانِیِّ فِیکُمْ وَ لَا یُسْتَجَابُ لَهُمْ فِی أَنْفُسِهِمْ.
******
ترجمه:
حسن بن جهم گويد: امام كاظم عليه السّلام فرمود:
دعا هيچ كس را كوچك نشماريد گرچه فقير يهودى و مسيحى باشد، دعاى آنها دربارۀ شما قبول است ولى در حق خودشان قبول نيست.
8920- 5- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: یَا عَلِیُّ أَرْبَعَةٌ
ص: 129
لَا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ إِمَامٌ عَدْلٌ (1) وَ وَالِدٌ لِوَلَدِهِ وَ الرَّجُلُ یَدْعُو لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ وَ الْمَظْلُومُ یَقُولُ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأَنْتَصِرَنَّ لَکَ وَ لَوْ بَعْدَ حِینٍ.
وَ رَوَاهُ فِی (الْخِصَالِ) (2) بِالْإِسْنَادِ الْآتِی (3).
******
ترجمه:
رسول خدا(ص)ضمن وصيتي بعلي(ع)فرمود يا علي چهار كس را دعا باز نگردد پيشواي عادل و دعاي پدر در باره فرزند و دعاي غايبانه شخص در باره برادر ديني و دعاي ستمديده، كه خدا به ستمديده ميفرمايد بعزت و جلال خودم سوگند بطور حتم و مسلم هر وقت شده انتقام تو را خواهم گرفت.
8921- 6- (4) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی أَمَالِیهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْفَحَّامِ عَنِ الْمَنْصُورِیِّ عَنْ عَمِّ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَادِی عَنْ آبَائِهِ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: ثَلَاثُ دَعَوَاتٍ لَا یُحْجَبْنَ عَنِ اللَّهِ دُعَاءُ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ إِذَا بَرَّهُ وَ دَعْوَتُهُ عَلَیْهِ إِذَا عَقَّهُ وَ دُعَاءُ الْمَظْلُومِ عَلَی مَنْ ظَلَمَهُ وَ دُعَاؤُهُ لِمَنِ انْتَصَرَ لَهُ مِنْهُ.
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : دعاى سه كس از خداوند متعال پوشيده نمى ماند (مستجاب مى شود) : [اول ]دعاى پدر در حقّ فرزندش، هرگاه نسبت به او نيكوكار [و فرمانبردار] باشد و نفرين پدر در حقّ او، هرگاه وى را بيازارد و نافرمانى كند ، [دوم ]نفرين ستمديده به ستمگر ، و دعاى ستمديده در حقّ كسى كه انتقام او را از ستمگر گرفته باشد ،
8922- 7- (5) وَ عَنْ أَبِیهِ (عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْغَنِیِّ) (6) عَنْ عُثْمَانَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ الرَّزَّاقِ عَنْ سُفْیَانَ الثَّوْرِیِّ عَنْ أَبِی مَعْشَرٍ عَنْ سَعِیدٍ الْمَقْبُرِیِّ عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ: دَعْوَةُ الْمَظْلُومِ مُسْتَجَابَةٌ وَ إِنْ کَانَتْ مِنْ فَاجِرٍ مَخُوفٍ عَلَی نَفْسِهِ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7).
******
ترجمه:
پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله فرمود:دعاى ستمديده پذيرفته شده است هرچند از بدكارى باشد كه بر خود هراسان است
ص: 130
(1) 53 بَابُ تَحْرِیمِ الدُّعَاءِ عَلَی الْمُؤْمِنِ بِغَیْرِ حَقٍّ وَ کَرَاهَةِ الْإِکْثَارِ مِنَ الدُّعَاءِ عَلَی الظَّالِمِ وَ الْمُلُوکِ
باب حرام است نفرین ناحق به مومن وکراهت دارد نفرین زیاد به ظالم وحاکم
8923- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ الْعَبْدَ لَیَکُونُ مَظْلُوماً فَمَا یَزَالُ یَدْعُو حَتَّی یَکُونَ ظَالِماً.
وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی عِقَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : به بنده اى ستم مى شود و او آن قدر نفرين مى كند كه خود ، به ستمكار تبديل مى شود .
8924- 2- (4) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ ثُوَیْرٍ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ ع یَقُولُ فِی حَدِیثٍ إِنَّ الْمَلَائِکَةَ إِذَا سَمِعُوا الْمُؤْمِنَ یَذْکُرُ أَخَاهُ بِسُوءٍ وَ یَدْعُو عَلَیْهِ قَالُوا لَهُ بِئْسَ الْأَخُ أَنْتَ لِأَخِیکَ کُفَّ أَیُّهَا الْمُسَتَّرُ عَلَی ذُنُوبِهِ وَ عَوْرَتِهِ (وَ ارْبَعْ عَلَی نَفْسِکَ) (5) وَ احْمَدِ اللَّهَ الَّذِی سَتَرَ عَلَیْکَ وَ اعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْلَمُ بِعَبْدِهِ مِنْکَ.
******
ترجمه:
،حضرت سجاد علیه السلام : وقت-ي ملائکه مي شنوند كه كسي برادرش را به بدي ياد كرده و ب--ر علي-ه او دع-ا م-ي كن-د، ب-ه او م-يگوين-د ت-و چ-ه ب-د ب-رادري هس-تي.
دست نگهدار! اي كسي كه بر گناه--ان و عيوب-ت پ-رده انداخت-ه ش-ده اس-ت. ب-ه عي-وب خ-ودت ن-گاه ك-ن و آن خداي-ي را ك-ه
براي تو پردهپوشي كرده ستايش كن و ب -دان ك-ه خ-داي عزوج-ل بن-دهاش را ب-هتر از ت-و م-ي شناس-د.
8925- 3- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ السِّنَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْأَسَدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الْبَرْمَکِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِی أَحْمَدَ الْأَزْدِیِّ یَعْنِی ابْنَ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ
ص: 131
جُنْدَبٍ عَنْ أَبِی عُمَرَ الْعَجَمِیِّ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا خَلَقْتُ الْمُلُوکَ وَ قُلُوبُهُمْ بِیَدِی فَأَیُّمَا قَوْمٍ أَطَاعُونِی جَعَلْتُ قُلُوبَ الْمُلُوکِ عَلَیْهِمْ رَحْمَةً وَ أَیُّمَا قَوْمٍ عَصَوْنِی جَعَلْتُ قُلُوبَ الْمُلُوکِ عَلَیْهِمْ سَخْطَةً أَلَا لَا تَشْغَلُوا أَنْفُسَکُمْ بِسَبِّ الْمُلُوکِ تُوبُوا إِلَیَّ أَعْطِفْ قُلُوبَهُمْ عَلَیْکُمْ.
******
ترجمه:
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: خداوند متعال مى فرماید: من خدایى هستم كه هیچ معبودى جز من نیست ، پادشاهان را بر آنها آفریدم ، و دلهاى آنها در دست من است ، هر قومى كه مرا اطاعت كند پادشاهان را بر آنها مهربان قرار مى دهم ، و هر قومى كه از فرمانم سرپیچى كند پادشاهان را بر آنان خشمگین قرار مى دهم ، آگاه باشید! كه خودتان را به دشنام دادن به پادشاهان مشغول ندارید، به سوى خدا برگردید تا قلبهاى آنان را بر شما مهربان گرداند.
8926- 4- (1) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَیُّ قَوْمٍ عَصَوْنِی جَعَلْتُ الْمُلُوکَ عَلَیْهِمْ نَقِمَةً أَلَا لَا تُولَعُوا بِسَبِّ الْمُلُوکِ تُوبُوا إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَعْطِفْ بِقُلُوبِهِمْ عَلَیْکُمْ.
******
ترجمه:
حضرت باقر علیه السلام :هرقومی که مرانافرمانی کنند بعنوان مجازات قلب(قدرت) پادشاهان را برعلیه آنها قرار می دهم پس خیلی زیاد ملوک را ناسزا نگوئد توبه کنید تا قلوب (محبت) آنها بطرف شما متمایل کند .
(2) 54 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ عَلَی الْعَدُوِّ خُصُوصاً إِذَا أَدْبَرَ
باب مستحب است دعا کردن به دشمن
8927- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْمِسْمَعِیِّ قَالَ: لَمَّا قَتَلَ دَاوُدُ بْنُ عَلِیٍّ الْمُعَلَّی بْنَ خُنَیْسٍ- قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- لَأَدْعُوَنَّ اللَّهَ عَلَی مَنْ قَتَلَ مَوْلَایَ وَ أَخَذَ مَالِی الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
وقتی حضرت صادق علیه السلام باخبرشدند که داوودبن علی معلی بن خنیس راکشته فرمودند من کسی راکه معلی راکشته ومرا گرفته نفرین خواهم کرد .
8928- 2- (4) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع جَاراً لِی وَ مَا أَلْقَی مِنْهُ قَالَ فَقَالَ لِی ادْعُ عَلَیْهِ قَالَ فَفَعَلْتُ فَلَمْ أَرَ شَیْئاً فَعُدْتُ إِلَیْهِ فَشَکَوْتُ إِلَیْهِ- فَقَالَ لِی ادْعُ عَلَیْهِ
ص: 132
فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ فَعَلْتُ فَلَمْ أَرَ شَیْئاً قَالَ کَیْفَ دَعَوْتَ عَلَیْهِ فَقُلْتُ إِذَا لَقِیتُهُ دَعَوْتُ عَلَیْهِ قَالَ فَقَالَ ادْعُ عَلَیْهِ إِذَا أَدْبَرَ وَ إِذَا اسْتَدْبَرَ فَفَعَلْتُ فَلَمْ أَلْبَثْ حَتَّی أَرَاحَ اللَّهُ مِنْهُ.
******
ترجمه:
اسحاق بن عمار می گوید :خدمت حضرت صادق عایه السلام رسیده وازهمسایه ام ومشکلاتی که برایم ایجاد می کند شکایت کردم حضرت فرمودند : اورانفرین کن . منهم نفرین کردم ولی اثری نکرد . دوباره خدمت ایشان رسیدم بازشکایت کردم بازفرمودند :نفرین کن عرض کردم فدایتان شوم نفرین کرده ام ولی اثرنکرده فرمودند : چگونه نفرین کردی ؟ عرض کردم رودررو که می شدم نفرین می کردم فرمودند : وقتی ازتو جداشد اورا نفرین کن منهم همین کاررا انجام دادم ومدتی نگذشت تا اینکه ازدست او راحت شدم
8929- 3- (1) قَالَ الْکُلَیْنِیُّ وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: إِذَا دَعَا أَحَدُکُمْ عَلَی أَحَدٍ قَالَ اللَّهُمَّ اطْرُقْهُ بِبَلِیَّةٍ لَا أُخْتَ لَهَا وَ أَبِحْ حَرِیمَهُ.
******
ترجمه:
حضرت هادی علیه السلام فرمودند :وقتی خواستید کسی را نفرین کنید بگوئید : اللَّهُمَّ اطْرُقْهُ بِبَلِیَّةٍ لَا أُخْتَ لَهَا وَ أَبِحْ حَرِیمَهُ.(خدایا اورابه گرفتاری دچارکن که مشابهی نداشته باشد وحرمتش را مباح کن .
8930- 4- (2) وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ التَّیْمِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع- فَقَالَ لَهُ الْعَلَاءُ بْنُ کَامِلٍ- إِنَّ فُلَاناً یَفْعَلُ بِی وَ یَفْعَلُ فَإِنْ رَأَیْتَ أَنْ تَدْعُوَ اللَّهَ فَقَالَ هَذَا ضَعْفٌ بِکَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّکَ تَکْفِی مِنْ کُلِّ شَیْ ءٍ وَ لَا یَکْفِی مِنْکَ شَیْ ءٌ فَاکْفِنِی أَمْرَ فُلَانٍ بِمَا شِئْتَ وَ کَیْفَ شِئْتَ وَ حَیْثُ شِئْتَ وَ أَنَّی شِئْتَ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).
******
ترجمه:
ي-ع-ق-وب ب-ن س-الم گ-وي-د: خ-دم-ت ح-ض-رت ص-ادق (ع ) ب-ودم پ-س ع-لاء ب-ن ك-ام-ل ب-ه آن ح-ض-رت عرض كرد:
همانا فلان كس به من (آزار) مى كند (و هر چه خواهد) مى كند؟ اگر صلاح مى دانيد بدرگاه خداى عزوجل
بر او نفرين كنيد؟ فرمود: اين از ضعف (و ناتوانى ) تو است بگو:
اللَّهُمَّ إِنَّكَ ت-َكْفِي مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَ لَا يَكْفِي مِنْكَ شَيْءٌ فَاكْفِنِي أَمْرَ فُلَانٍ بِمَ شِئْتَ وَ كَيْفَ شِئْتَ وَ مِنْ حَيْثُ
شِئْتَ وَ أَنَّى شِئْتَ
بار خدايا تو از هر چيز كفايت كنى و چيزى از تو كفايت نكند كار فلان كس را درباره من كفايت فرما بدانچه
خواهى و هر گونه خواهى و از هر راهى كه و از آنجا كه خواهى.
(5) 55 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ عَلَی الْعَدُوِّ فِی السَّجْدَةِ الْأَخِیرَةِ مِنَ الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ
باب مستحب است نفرین کردن به دشمن در سجده آخر ازدو رکعت اول نماز شب .
8931- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ
ص: 133
لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ لِی جَاراً مِنْ قُرَیْشٍ- مِنْ آلِ مُحْرِزٍ قَدْ نَوَّهَ بِاسْمِی وَ شَهَرَنِی کُلَّمَا مَرَرْتُ بِهِ قَالَ هَذَا الرَّافِضِیُّ یَحْمِلُ الْأَمْوَالَ إِلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ- قَالَ فَقَالَ لِی ادْعُ اللَّهَ عَلَیْهِ إِذَا کُنْتَ فِی صَلَاةِ اللَّیْلِ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ فِی السَّجْدَةِ الْأَخِیرَةِ مِنَ الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ فَاحْمَدِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَجِّدْهُ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ قَدْ شَهَرَنِی وَ نَوَّهَ بِی وَ غَاظَنِی وَ عَرَّضَنِی لِلْمَکَارِهِ اللَّهُمَّ اضْرِبْهُ بِسَهْمٍ عَاجِلٍ تَشْغَلُهُ بِهِ عَنِّی اللَّهُمَّ قَرِّبْ أَجَلَهُ وَ اقْطَعْ أَثَرَهُ وَ عَجِّلْ ذَلِکَ یَا رَبِّ السَّاعَةَ السَّاعَةَ- ثُمَّ ذَکَرَ أَنَّهُ فَعَلَ ذَلِکَ وَ دَعَا عَلَیْهِ فَهَلَکَ.
******
ترجمه:
يونس بن عمار گويد: به حضرت صادق (ع ) عرض كردم : من گرفتار همسايه اى از ق-ري-ش از آل م-ح-رز ش-ده ام
ك-ه ن-ام م-را ف-اش ك-رده و مرا شهره مردم ساخته (كه همه مرا بشناسند) هرگاه به او بگذرم گويد: اين را
فضى است و مالها را به نزد جعفر بن محمد م-ى ب-رد؟ گويد: حضرت به من فرمود: در نماز شب به او نفرين
كن آنگاه كه به سجده روى در س-ج-ده آخ-ر از رك-ع-ت اول ، پ-س خداى عزوجل را حمد كن و تمجيد نما و
بگو:
اللَّهُمَّ إِنَّ ف-ُلَانَ ب-ْنَ ف-ُلَانٍ ق-َدْ ش-َه-َرَن-ِي وَ ن-َوَّهَ بِي وَ غَاظَنِي وَ عَرَضَنِي لِلْمَكَارِهِ اللَّهُمَّ اضْرِبْهُ بِسَهْمٍ عَاجِلٍ
تَشْغَلْهُ بِهِ عَنِّي اللَّهُمَّ وَ قَرِّبْ أَجَلَهُ وَ اقْطَعْ أَثَرَهُ وَ عَجِّلْ ذَلِكَ يَا رَبِّ السَّاعَةَ السَّاع-َةَ
ار خدايا فلان پسر فلان مرا شهره مردم كرده ، و نام مرا فاش كرده و مرا بخشم آورده و در معرض خطرها
قرار داده بار خدايا او را با تير شتابانى بزن كه او را از م-ن ب-از دارى ، ب-ار خ-داي-ا م-رگ-ش را ن-زدي-ك ك-ن و
اث-رش را از م-ي-ان ب-ردار، و پ-روردگ-ارا در آن ش-ت-اب ك-ن ، الس-اع-ة . الس-اع-ة (يعنى هم اكنون )،
گويد: همينكه به ك-وف-ه آم-دي-م ش-ب-ان-ه وارد ش-دي-م ، و از خ-ان-واده خ-ود از ح-ال آن م-رد پرسيدم
و گفتند: مرد.
(1) 56 بَابُ اسْتِحْبَابِ مُبَاهَلَةِ الْعَدُوِّ وَ الْخَصْمِ وَ کَیْفِیَّتِهَا وَ اسْتِحْبَابِ الصَّوْمِ قَبْلَهَا وَ الْغُسْلِ لَهَا وَ تَکْرَارِهَا سَبْعِینَ مَرَّةً
باب مستحب است مباهله کردن بادشمن وچگونگی آن ومستحب روزه گرفتن وغسل کردن قبل ازآن وهفتاد بارتکرار آن
8932- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ أَبِی مَسْرُوقٍ (3) عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنَّا نُکَلِّمُ النَّاسَ فَنَحْتَجُّ عَلَیْهِمْ إِلَی أَنْ قَالَ فَقَالَ لِی إِذَا کَانَ ذَلِکَ فَادْعُهُمْ إِلَی الْمُبَاهَلَةِ قُلْتُ فَکَیْفَ أَصْنَعُ قَالَ أَصْلِحْ نَفْسَکَ ثَلَاثاً وَ أَظُنُّهُ قَالَ وَ صُمْ وَ اغْتَسِلْ وَ ابْرُزْ أَنْتَ وَ هُوَ إِلَی الْجَبَّانِ (4) فَشَبِّکْ أَصَابِعَکَ مِنْ یَدِکَ الْیُمْنَی فِی أَصَابِعِهِ ثُمَّ أَنْصِفْهُ وَ ابْدَأْ بِنَفْسِکَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ عَالِمَ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ الرَّحْمَنَ الرَّحِیمَ إِنْ کَانَ أَبُو مَسْرُوقٍ جَحَدَ حَقّاً وَ ادَّعَی بَاطِلًا فَأَنْزِلْ عَلَیْهِ حُسْبَاناً مِنَ السَّمَاءِ أَوْ عَذَاباً أَلِیماً ثُمَّ رُدَّ الدَّعْوَةَ عَلَیْهِ فَقُلْ وَ إِنْ کَانَ
ص: 134
فُلَانٌ جَحَدَ حَقّاً أَوِ ادَّعَی بَاطِلًا فَأَنْزِلْ عَلَیْهِ حُسْبَاناً مِنَ السَّمَاءِ أَوْ عَذَاباً أَلِیماً- ثُمَّ قَالَ لِی فَإِنَّکَ لَا تَلْبَثُ أَنْ تَرَی ذَلِکَ فِیهِ فَوَ اللَّهِ مَا وَجَدْتُ خَلْقاً یُجِیبُنِی إِلَیْهِ.
******
ترجمه:
ابو مسروق می گوید خدمت حضرت صادق علیه السلام رسیدم وعرض کردم دربحث بااین مردم (سنی ) هرآیه ای رامی آورم توجیه کرده وقبول نمی کنند حضرت فرمودند : هرگاه چنین چیزی پیش آمد، اینان را به مباهله دعوت کن.
گفتم چکار کنم؟ فرمود: سه روز خود را اصلاح کن گمان می کنم فرمود روزه بگیر و غسل بنما آنگاه با هم به بیابان بروید، بعد انگشتان دست راست خود را در انگشتان دست او قرار بده و اول از خود شروع کرده بگو:.اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ عَالِمَ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ الرَّحْمَنَ الرَّحِیمَ إِنْ کَانَ أَبُو مَسْرُوقٍ جَحَدَ حَقّاً وَ ادَّعَی بَاطِلًا فَأَنْزِلْ عَلَیْهِ حُسْبَاناً مِنَ السَّمَاءِ أَوْ عَذَاباً أَلِیماً / ای خدایی که پروردگار آسمانهای هفتگانه و زمینهای هفتگانه ای! ای خدایی که هم غیب را می دانی و هم شهادت را! ای خدای رحمان و رحیم! اگر ابو مسروق حرف حقی را انکار می کند و مدعی سخن باطلی است، بر او از آسمان، تیر یا عذابی دردناک فرود آور. آنگاه دعا را به او برگردان و بگو:.
-و ان کان فلان حجد حقاً و ادعی باطلاً فانزل علیه حسباناً من السماء او عذاباً الیماً
یعنی: و اگر فلانی حقی را انکار می کند و مدعی باطلی است، بر او از آسمان، تیر یا عذابی دردناک فرود آور.
آنگاه حضرت فرمود:
-فانک لا تلبث ان تری ذلک فیه فوالله ما وجدت خلقاً یجبینی الیه
یعنی: اگر چنین کنی، بزودی عذاب بر او فرود می آید و) احتیاجی به درنگ نیست، به خدا سوگند! مخلوقی را نیافتم که دعوت من برای مباهله را پاسخ مثبت گوید (و حاضر به مباهله با من شود).
8933- 2- (1) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی الْعَبَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الْمُبَاهَلَةِ قَالَ تُشَبِّکُ أَصَابِعَکَ فِی أَصَابِعِهِ ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنْ کَانَ فُلَانٌ جَحَدَ حَقّاً وَ أَقَرَّ بِبَاطِلٍ فَأَصِبْهُ بِحُسْبَانٍ مِنَ السَّمَاءِ أَوْ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِکَ وَ تُلَاعِنُهُ سَبْعِینَ مَرَّةً.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام درمورد مباهله فرمودند : انگشتان دست خودرا داخل انگشتان دست قراربده وبگو اللَّهُمَّ إِنْ کَانَ فُلَانٌ جَحَدَ حَقّاً وَ أَقَرَّ بِبَاطِلٍ فَأَصِبْهُ بِحُسْبَانٍ مِنَ السَّمَاءِ أَوْ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِکَ وَ تُلَاعِنُهُ سَبْعِینَ مَرَّةً.اگرفلانی حرف حقی را انکار می کند و مدعی سخن باطلی است، بر او از آسمان، تیر یا عذابی دردناک فرود آور. واورا هفتاد مرتبه لعن کن
8934- 3- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا مِثْلَهُ.
******
ترجمه:
بعضی ازاصحاب ما مثل این روایت را ازاحمد بن محمد نقل کرده اند .
8935- 4- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ (4) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ: إِذَا جَحَدَ الرَّجُلُ الْحَقَّ فَإِنْ أَرَادَ أَنْ یُلَاعِنَهُ قَالَ اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ (5) الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ إِنْ کَانَ فُلَانٌ جَحَدَ الْحَقَّ وَ کَفَرَ بِهِ فَأَنْزِلْ عَلَیْهِ حُسْبَاناً مِنَ السَّمَاءِ أَوْ عَذَاباً أَلِیماً.
******
ترجمه:
ابو جميله،از يكى از اصحابش فرمود: هر گاه مردى حق را انكار كرد و تو خواهى با آن ملاعنه كنى بگو:«بار خدايا!پروردگار هفت آسمان و هفت زمين!و پروردگار عرش بزرگ!اگر فلان كس حق را منكر است و بدان كافر است،بر او از آسمان صاعقه سوزانى فرست يا عذاب دردناكى»
ص: 135
(1) 57 بَابُ اسْتِحْبَابِ کَوْنِ الْمُبَاهَلَةِ بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ وَ طُلُوعِ الشَّمْسِ
باب مستحب است زمان مباهله بین طلوع فجرتا طلوع خورشید باشد .
8936- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مَخْلَدٍ أَبِی الشُّکْرِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: السَّاعَةُ الَّتِی تُبَاهَلُ فِیهَا مَا بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ.
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُخَلَّدٍ مِثْلَهُ (3).
******
ترجمه:
حضرت باقرعلیه السلام : ساعتی که درآن مباهله می شود مابین طلوع فجراست تا طلوع خورشید
(4) 58 بَابُ أَنَّهُ یُکْرَهُ أَنْ یُقَالَ فِی الدُّعَاءِ وَ غَیْرِهِ الْحَمْدُ لِلَّهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ بَلْ یُقَالُ مُنْتَهَی رِضَاهُ
باب مکروه است دردعا و جای دیگر بگوید حمد مخصوص خداوند است بعددی که علم خدا به آن می رسد بلکه بگوید بمقداری که رضایت خداوند درآن است .
8937- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ التَّوْحِیدِ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْکَاهِلِیِّ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع فِی دُعَاءٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ فَکَتَبَ إِلَیَّ لَا تَقُولَنَّ مُنْتَهَی عِلْمِهِ وَ لَکِنْ قُلْ مُنْتَهَی رِضَاهُ.
وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی مِثْلَهُ (6).
******
ترجمه:
اهلى گويد:به ابو الحسن(عليه السّلام)در ضمن دعائى نوشتم: الحمد لله منتهى علمه حمد از آن خداست تا نهايت دانشش،به من نوشت:مبادا بگوئى نهايت دانشش(براى علم او نهايتى نيست ) ولى بگو نهايت رضايتش.
ص: 136
8938- 2- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْکُوفِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ النَّوْفَلِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ سُفْیَانَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْقَصَّابِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْتُ الْحَمْدُ لِلَّهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ فَقَالَ لَا تَقُلْ ذَلِکَ فَإِنَّهُ لَیْسَ لِعِلْمِهِ مُنْتَهًی.
******
ترجمه:
أَبِی عَلِیٍّ الْقَصَّابِ می گوید درحضور امام صادق علیه السلام بودم گفتم : حمد از آن خداست تا نهايت دانشش،به من فرمود:مبادا بگوئى نهايت دانشش،براى علم او نهايتى نيست .
(2) 59 بَابُ أَنَّهُ یُکْرَهُ أَنْ یُقَالَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْفِتْنَةِ بَلْ یُقَالُ مِنْ مَضَلَّاتِ الْفِتَنِ
باب مکروه است بگوی خدایا به تو پناه می برم از امتحان بلکه بگو ازامتحا ن گمراه کننده .
8939- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ فِی حَدِیثٍ إِنَّ مِنَ الْغِرَّةِ بِاللَّهِ أَنْ یُصِرَّ الْعَبْدُ عَلَی الْمَعْصِیَةِ وَ یَتَمَنَّی عَلَی اللَّهِ الْمَغْفِرَةَ قَالَ وَ سَمِعَ رَجُلًا یَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْفِتْنَةِ فَقَالَ أَرَاکَ تَتَعَوَّذُ مِنْ مَالِکَ وَ وَلَدِکَ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ (4) وَ لَکِنْ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ مَضَلَّاتِ الْفِتَنِ.
******
ترجمه:
امام على عليه السلام : پا فشارى كردن بنده در معصيت و آرزوى آمرزش داشتن از خدا، مغرور شدن به خداست.حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) شنید که مردی می گوید: خدایا از فتنه پناه به تو می برم، حضرت فرمود: «تو را می بینم که از مال و فرزند خود [به خدا] پناه می بری [زیرا] خداوند با عزّت و جلال می فرماید: أَنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ بلکه بگو: پروردگارا پناه به تو می برم از فتنه های گمراه کننده».
8940- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الرَّضِیُّ فِی نَهْجِ الْبَلَاغَةِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ قَالَ: لَا یَقُولَنَّ أَحَدُکُمُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْفِتْنَةِ لِأَنَّهُ لَیْسَ مِنْ (6) أَحَدٍ إِلَّا وَ هُوَ مُشْتَمِلٌ عَلَی فِتْنَةٍ وَ لَکِنْ مَنِ اسْتَعَاذَ فَلْیَسْتَعِذْ مِنْ مَضَلَّاتِ الْفِتَنِ فَإِنَّ اللَّهَ یَقُولُ وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ (7).
******
ترجمه:
و فرمود (ع): كسى از شما نگويد كه خداوندا پناه مى برم به تو از آزمايش. زيرا هيچكس نيست مگر آنكه، به نحوى به آزمايش گرفتار است، ولى اگر كسى خواهد كه به خدا پناه جويد، از او بخواهد كه از آزمايشهاى گمراه كننده اش پناه دهد. خداى سبحان مى فرمايد: «بدانيد كه داراييها و فرزندان شما وسيله آزمايش شمايند».
ص: 137
(1) 60 بَابُ أَنَّهُ یُکْرَهُ أَنْ یُقَالَ فِی الدُّعَاءِ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِمَّنْ تَنْتَصِرُ لِدِینِکَ إِلَّا أَنْ یُقَیِّدَهُ بِمَا یُزِیلُ الِاحْتِمَالَ
باب مکروه است دردعا بگوید خدایا مرا جزء کسانی قراربده مه دین تورا یاری می کنند مگراینکه قیدی بیاورد که احتمال را ازبین ببرد .
8941- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ الْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ الرِّجَالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ کَتَبَ إِلَیْهِ بَعْضُ أَصْحَابِهِ یَسْأَلُهُ أَنْ یَدْعُوَ اللَّهَ أَنْ یَجْعَلَهُ مِمَّنْ یَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِهِ فَأَجَابَهُ وَ کَتَبَ فِی أَسْفَلِ کِتَابِهِ یَرْحَمُکَ اللَّهُ إِنَّمَا یَنْتَصِرُ اللَّهُ لِدِینِهِ بِشَرِّ خَلْقِهِ.
******
ترجمه:
یکی ازاصحاب حضرت صادق علیه السلام طی نامه ای ازایشان خواستند دعا کنند که خداوند اوراجزءیاری کنندگان دینش قرا بدهد حضرت درآخرنامه نوشتند خداوند تورا رحمت کند خداوند (گاهی)دین خودرا بوسیله بدترین افراد یاری می کند .
8942- 2- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قُلِ اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ اغْفِرْ لِی ذَنْبِی وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ تَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِکَ وَ لَا تَسْتَبْدِلْ بِی غَیْرِی.
أَقُولُ: هَذَا یَدُلُّ عَلَی الْجَوَازِ مَعَ التَّقْیِیدِ أَوْ مَحْمُولٌ عَلَی الْجَوَازِ وَ نَفْیِ التَّحْرِیمِ لِمَا مَرَّ (4).
******
ترجمه:
حضرت باقرعلیه السلام : دردعا بگو خدایا رزق من را توسعه بده و عمر من را طولانی نما و من را ببخش و دینت را به وسیله من یاری نما و در این امر دیگران را به جای من قرار مده ./اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ اغْفِرْ لِی ذَنْبِی وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ تَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِکَ وَ لَا تَسْتَبْدِلْ بِی غَیْرِی.
(5) 61 بَابُ أَنَّهُ یُکْرَهُ أَنْ یُقَالَ اللَّهُمَّ أَغْنِنِی عَنْ خَلْقِکَ بَلْ یُقَالُ عَنْ لِئَامِ خَلْقِکَ
باب مکروه است بگوید خدایا مرا ازخلقت بی نیاز کن بلکه بگوید ازافراد پست بی نیاز کن
8943- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ
ص: 138
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ عَنْ بَکْرٍ الْأَرْقَطِ أَوْ عَنْ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ قَالَ لَهُ ادْعُ اللَّهَ أَنْ یُغْنِیَنِی عَنْ خَلْقِهِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ قَسَمَ رِزْقَ مَنْ شَاءَ عَلَی مَنْ یَشَاءُ وَ لَکِنْ سَلِ اللَّهَ أَنْ یُغْنِیَکَ عَنِ الْحَاجَةِ الَّتِی تَضْطَرُّکَ إِلَی لِئَامِ خَلْقِهِ.
أَقُولُ: إِنَّمَا تُکْرَهُ الْأَلْفَاظُ الْمَذْکُورَةُ فِی هَذَا الْبَابِ وَ الْأَبْوَابِ الَّتِی قَبْلَهُ لِمَا فِیهَا مِنَ الْإِبْهَامِ وَ الِاحْتِمَالِ وَ لَا بَأْسَ بِهَا مَعَ قَصْدِ الْمَعْنَی الصَّحِیحِ أَوْ تَقْیِیدِهَا بِمَا یُزِیلُ الِاحْتِمَالَ لِوُجُودِهَا فِی الْأَدْعِیَةِ الْمَأْثُورَةِ.
******
ترجمه:
مرد ی بر امام صادق (ع) وارد گردید وعرضه داشت از خدا بخواه که مرا از خلقش بی نیاز کند. امام فرمودند: همانا خداوند روزی هر که را بخواهد در دستان هر که می خواهد قرار می دهد؛ اما از خدا بخواه تا تو را از نیاز به انسان های پست بی نیاز کند.
(1) 62 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ بِمَا جَرَی عَلَی اللِّسَانِ وَ اخْتِیَارِ الدُّعَاءِ الْمَأْثُورِ إِنْ تَیَسَّرَ وَ کَرَاهَةِ اخْتِرَاعِ الدُّعَاءِ
باب مستحب است دردعا هرچه به زبان جاری شد را ازخداوند درخواست کند ودرصورت امکان دعاهای واردشده را بخواند ومکروه است خودش دعا اختراع کند .
8944- 1- (2) عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ طَاوُسٍ الْحُسَیْنِیُّ فِی کِتَابِ أَمَانِ الْأَخْطَارِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ الدُّعَاءِ لِسَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَلِّمْنِی دُعَاءً فَقَالَ إِنَّ أَفْضَلَ الدُّعَاءِ مَا جَرَی عَلَی لِسَانِکَ.
******
ترجمه:
زراره از امام صادق علیه السّلام نقل می کند که به ایشان عرض کردم: دعایی به من بیاموز. امام در جواب فرمود: بهترین دعا آن است که بر زبان خودت جاری شود.
8945- 2- (3) وَ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سَأَلَهُ سَائِلٌ أَنْ یُعَلِّمَهُ دُعَاءً فَقَالَ إِنَّ أَفْضَلَ الدُّعَاءِ مَا جَرَی عَلَی لِسَانِکَ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الْقُنُوتِ (4) وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَقِیَّةِ الْمَقْصُودِ فِی حَدِیثِ غُسْلِ الْحَاجَةِ مِنَ الْأَغْسَالِ الْمَسْنُونَةِ (5) وَ غَیْرِ ذَلِکَ (6).
******
ترجمه:
کسی از امام صادق علیه السّلام نقل می کند که به ایشان عرض کردم: دعایی به من بیاموز. امام در جواب فرمود: بهترین دعا آن است که بر زبان خودت جاری شود.
ص: 139
(1) 63 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ بِالْأَسْمَاءِ الْحُسْنَی وَ غَیْرِهَا مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ
باب مستحب است دعا با اسماء حسنی یا دیگر اسماء باشد .
8946- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ التَّوْحِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَذَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِیِّ عَنِ الرِّضَا عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ تِسْعَةٌ وَ تِسْعُونَ اسْماً مَنْ دَعَا اللَّهَ بِهَا اسْتُجِیبَ (3) لَهُ وَ مَنْ أَحْصَاهَا دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنی فَادْعُوهُ بِها (4).
******
ترجمه:
رسول اکرم صلی الله علیه وآله :خداوند- عزّ و جلّ- نود و نُه اسم دارد كه هر كس خدا را با آن ها بخواند، دعايش مستجاب مى گردد و هر كس آن ها را شماره كند، وارد بهشت مى شود، و خداوند- عزّ و جلّ- فرمود: «نيكوترين نام ها از آن خداست، پس خدا را با آن ها بخوانيد.»
8947- 2- (5) وَ قَدْ تَقَدَّمَ حَدِیثُ الْعِیصِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ الْحَاجَةَ فَلْیُثْنِ عَلَی رَبِّهِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ أَکْثِرْ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّ أَسْمَاءَ اللَّهِ کَثِیرَةٌ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام : وقتی کسی ازشما حاجتی داشته باشد باید (اول )حمد وثنا گوی خدا باشد تا آنجا که فرمودند : پس
نامهای خدارا زیاد بگو چرا که نامهای خدا بسیار است
(6) 64 بَابُ تَأَکُّدِ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ لِلْحَامِلِ بِجَعْلِ الْحَمْلِ ذَکَراً سَوِیّاً وَ غَیْرِ ذَلِکَ مَا لَمْ تَمْضِ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ وَ یَجُوزُ بَعْدَهَا أَیْضاً
باب درمورد زن باردارسفارش بیشتری شده که دعاکند حملش پسرسالم باشد تا زمانیکه چهارماهش کامل نشده باشد البته بعد از آن زمان هم جایز است .
الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ أَوْ غَیْرِهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع الرَّجُلُ یَدْعُو لِلْحُبْلَی أَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا فِی بَطْنِهَا ذَکَراً سَوِیّاً فَقَالَ یَدْعُو مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ فَإِنَّهُ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً نُطْفَةٌ وَ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً عَلَقَةٌ وَ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً مُضْغَةٌ فَذَلِکَ تَمَامُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ ثُمَّ یَبْعَثُ اللَّهُ مَلَکَیْنِ خَلَّاقَیْنِ فَیَقُولَانِ یَا رَبِّ مَا تَخْلُقُ ذَکَراً أَوْ أُنْثَی شَقِیّاً أَوْ سَعِیداً فَیُقَالُ ذَلِکَ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
محمّدبن اسماعیل خطاب به امام باقر (عرض کرد: «فدایت شوم! آیا ممکن است که مرد برای زن باردار دعا کند تا خداوند فرزند او را پسری سالم گرداند»؟ فرمود: «او به مدّت چهار ماه می تواند دعا کند؛ چراکه جنین، چهل شب، نطفه /و چهل شب، خون بسته /و چهل شب، پاره گوشت است که جمعا چهار ماه می شود. پس از آن خداوند دو فرشته آفرینشگر را مبعوث می کند و آن ها می پرسند: «خدایا چه بیافرینیم، مرد یا زن، شقاوتمند یا سعادتمند»؟ جواب خود را دریافت می کنند.
8949- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی الْحَسَنِ ع حَیْثُ دَخَلَ عَلَیْهِ دَاوُدُ الرَّقِّیُّ- فَقَالَ لَهُ إِنَّ النَّاسَ یَقُولُونَ إِذَا مَضَی لِلْحَامِلِ سِتَّةُ أَشْهُرٍ فَقَدْ فَرَغَ اللَّهُ مِنْ خَلْقِهِ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع یَا دَاوُدُ- ادْعُ وَ لَوْ بِشِقِّ الصَّفَا قُلْتُ وَ أَیُّ شَیْ ءٍ الصَّفَا قَالَ مَا یَخْرُجُ مَعَ الْوَلَدِ فَإِنَّ اللَّهَ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ.
******
ترجمه:
عمرو بن سعيد گوید : من نزد امام ابوالحسن صلوات اللَّه علیه بودم. پس داوود رقّی بر امام وارد شد و به ایشان عرض کرد : مردم می گویند : وقتی شش ماه از بارداری گذشت، اللَّه از خلقت او فارغ شده است! امام فرمودند : ای داوود! دعا کن هر چند هنگام شکافته شدن صفا (یعنی هنگام تولد فرزند) باشد! من گفتم : صفا چیست؟ فرمود : آنچه (هنگام تولد) همراه فرزند خارج می شود، چرا که اللَّه هر کاری بخواهد انجام می دهد!
8950- 3- (2) وَ فِی الْعِلَلِ عَنِ الْمُظَفَّرِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: تَحَوُّلُ النُّطْفَةِ فِی الرَّحِمِ أَرْبَعِینَ یَوْماً فَمَنْ أَرَادَ أَنْ یَدْعُوَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَفِی تِلْکَ الْأَرْبَعِینَ قَبْلَ أَنْ یُخْلَقَ ثُمَّ یَبْعَثُ اللَّهُ مَلَکَ الْأَرْحَامِ فَیَأْخُذُهَا فَیَقُولُ یَا إِلَهِی أَ شَقِیٌّ أَمْ سَعِیدٌ الْحَدِیثَ.
أَقُولُ: هَذَا وَ الْأَوَّلُ مَحْمُولَانِ عَلَی اسْتِحْبَابِ تَعْجِیلِ الدُّعَاءِ قَبْلَ الْغَایَةِ الْمَذْکُورَةِ أَوْ عَلَی کَوْنِهِ أَقْرَبَ إِلَی الْإِجَابَةِ وَ إِنْ جَازَ بَعْدَهَا.
******
ترجمه:
ص: 141
8951- 4- (1) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ أَنْ یَدْعُوَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لِامْرَأَةٍ مِنْ أَهْلِنَا بِهَا حَمْلٌ فَقَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع- الدُّعَاءُ مَا لَمْ تَمْضِ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّمَا لَهَا أَقَلُّ مِنْ هَذَا فَدَعَا لَهَا ثُمَّ قَالَ إِنَّ النُّطْفَةَ تَکُونُ فِی الرَّحِمِ ثَلَاثِینَ یَوْماً وَ تَکُونُ عَلَقَةً ثَلَاثِینَ یَوْماً وَ تَکُونُ مُضْغَةً ثَلَاثِینَ یَوْماً وَ تَکُونُ مُخَلَّقَةً وَ غَیْرَ مُخَلَّقَةٍ ثَلَاثِینَ یَوْماً فَإِذَا تَمَّتِ الْأَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ بَعَثَ اللَّهُ إِلَیْهَا مَلَکَیْنِ خَلَّاقَیْنِ یُصَوِّرَانِهِ وَ یَکْتُبَانِ رِزْقَهُ وَ أَجَلَهُ وَ شَقِیّاً أَوْ سَعِیداً.
أَقُولُ: یُمْکِنُ حَمْلُ اخْتِلَافِ التَّقْدِیرَیْنِ عَلَی اخْتِلَافِ أَحْوَالِ الْأَجِنَّةِ حَیْثُ إِنَّ مُدَّةَ الْحَمْلِ مَا بَیْنَ سِتَّةِ أَشْهُرٍ إِلَی تِسْعَةٍ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ.
******
ترجمه:
احمد گوید : از امام رضا صلوات اللَّه علیه درخواست کردم که برای زنی از خانواده ما که باردار است دعا کند. امام فرمودند : امام باقر صلوات اللَّه علیه می فرمود : دعا تا وقتی است که چهار ماهگی جنین نگذشته باشد! من گفتم : این کمتر از آن است! پس امام برای او دعا نمودند!سپس فرمودند : جنین، سی روز، نطفه /و سی روز، خون بسته /و سی روز، پاره گوشت است/وسی روزمرحله مخلق وغیرمخلق وقتی چهارماه طی شد . پس از آن خداوند دو فرشته آفرینشگر را مبعوث می کند که آنها جنین راصورتگری می کنند ورزق ومدت عمر وخوب وبد بودن او را می نویسند
می گویم : این اختلاف زمان (سی وچهل روز) به مختلف بودن جنین برمی گردد چون زمان حمل بین شش ماه تا نه ماه متغیر است خدا بهتر می داند .
8952- 5- (2) وَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا ع یَجُوزُ أَنْ یَدْعُوَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَیُحَوِّلَ الْأُنْثَی ذَکَراً وَ الذَّکَرَ أُنْثَی فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3).
******
ترجمه:
حسن بن جهم گوید : به امام رضا صلوات اللَّه علیه گفتم : آیا جائز است دعا کنیم که اللَّه (جنین) دختر را تبدیل به پسر و پسر را تبدیل به دختر کند؟ امام فرمودند : اللَّه هر کاری را که بخواهد انجام می دهد!
(4) 65 بَابُ أَنَّهُ یُسْتَحَبُّ لِلدَّاعِی الْیَأْسُ مِمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ وَ أَنْ لَا یَرْجُوَ إِلَّا اللَّهَ
باب مستحب است دعاکننده ازآنچه دراختیارمردم است مایوس وامیدش فقطبه خدامند باشد .
8953- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ
ص: 142
الْقَاسَانِیِّ جَمِیعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ لَا یَسْأَلَ رَبَّهُ شَیْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ فَلْیَیْأَسْ مِنَ النَّاسِ کُلِّهِمْ وَ لَا یَکُونُ لَهُ رَجَاءٌ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَإِذَا عَلِمَ اللَّهُ ذَلِکَ مِنْ قَلْبِهِ لَمْ یَسْأَلِ اللَّهَ شَیْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ الْحَدِیثَ.
وَ رَوَاهُ الطُّوسِیُّ فِی الْأَمَالِی کَمَا یَأْتِی فِی جِهَادِ النَّفْسِ (1).
******
ترجمه:
امام صادق عليه السلام : هر گاه يكى از شما بخواهد كه هر چه از خداوند طلب كند به او بدهد، بايد از همه مردم چشم اميد بركند و جز به خدا اميد نبندد . پس ، چون خداوند عزّ و جلّ دانست كه او براستى از ته قلب چنين است، هر چه از خدا بخواهد عطايش كند .
8954- 2- (2) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ اللَّهَ أَوْحَی إِلَی عِیسَی ع- ادْعُنِی دُعَاءَ الْحَزِینِ الْغَرِیقِ الَّذِی لَیْسَ لَهُ مُغِیثٌ یَا عِیسَی سَلْنِی وَ لَا تَسْأَلْ غَیْرِی فَیَحْسُنَ مِنْکَ الدُّعَاءُ وَ مِنِّی الْإِجَابَةُ الْحَدِیثَ.
******
ترجمه:
از جمله اندرزهاى که خداوند متعال به عيسى عليه السلام وحی کرده است اینكه : اى عيسى! مرا چون شخص اندوهگين و در حال غرق كه فريادرسى ندارد ، بخوان ای عیسی فقط ازمن درخواست کن نه ازغیرمن پس درخواست کردن از تو زیباست واجابت کردن از طرف من .....
8955- 3- (3) قَالَ: وَ أَوْحَی اللَّهُ إِلَی مُوسَی ع یَا مُوسَی- مَا دَعَوْتَنِی وَ رَجَوْتَنِی فَإِنِّی سَأَغْفِرُ لَکَ (عَلَی مَا کَانَ مِنْکَ) (4).
أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الصَّدَقَةِ (5) وَ غَیْرِهَا (6).
******
ترجمه:
خداوند به موسی وحی کرد : ای موسی درهرمورد که ازمن درخواست کنی وبه من امید داشته باشی من تورا مورد غفران خود قرار می دهم
(7) 66 بَابُ اسْتِحْبَابِ لُبْسِ الدَّاعِی خَاتَمَ فَیْرُوزَجٍ وَ خَاتَمَ عَقِیقٍ
باب مستحب است پوشیدن انگشتر فیروزه وعقیق درحال دعا کردن
8956- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الرَّیَّانِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع
ص: 143
قَالَ: مَا رُفِعَتْ کَفٌّ إِلَی اللَّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنْ کَفٍّ فِیهَا عَقِیقٌ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام : دستی بطرف خداوند بلند نشد که محبوب خداوند باشد ازدستی که درآن انگشتر عقیق باشد .
8957- 2- (1) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنِّی لَأَسْتَحْیِی مِنْ عَبْدٍ یَرْفَعُ یَدَهُ وَ فِیهَا خَاتَمُ فَیْرُوزَجٍ فَأَرُدُّهَا خَائِبَةً.
******
ترجمه:
رسول خدا صلّی اهلل علیه و آله فرمودند: خدای عزّ و جلّ می
فرماید: من حیا مى کنم از این که مأیوس سازم بندهاى را که دستش
را به سوى من بلند می کند در حالى که در انگشتش نگین فیروزه است .
8958- 3- (2) وَ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: مَا رُفِعَتْ کَفٌّ إِلَی اللَّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنْ کَفٍّ فِیهَا خَاتَمُ عَقِیقٍ.
******
ترجمه:
از امام صادق علیه السّالم روایت شده است
که فرمودند: دستی به سوی خدای متعال باال برده نشده است که
6 محبوب تر از دستی باشد که در آن انگشتر عقیق است .
8959- 4- (3) وَ عَنْهُ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ تَخَتَّمَ بِالْعَقِیقِ قُضِیَتْ حَوَائِجُهُ.
******
ترجمه:
رسول خدا صلّی اهلل علیه و آله فرمودند: هر کس انگشتر
عقیق در دست داشته باشد، حوائجش برآورده خواهد شد .
8960- 5- (4) قَالَ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ (مَنْ تَخَتَّمَ بِالْعَقِیقِ) (5) لَمْ یُقْضَ لَهُ إِلَّا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ.
أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الْمَلَابِسِ (6).
******
ترجمه:
و در حدیث دیگری آمده است )هر کس انگشتر عقیق به
دست کند( حاجتش به بهترین شکل برآورده خواهد شد.
(7) 67 بَابُ وُجُوبِ تَرْکِ الدَّاعِی لِلذُّنُوبِ وَ اجْتِنَابِهِ لِلْمُحَرَّمَاتِ
باب دعاکننده باید گناه را ترک کرده وازمحرمات دوری کند .
8961- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ یَسْأَلُ اللَّهَ الْحَاجَةَ فَیَکُونُ مِنْ شَأْنِهِ قَضَاؤُهَا إِلَی أَجَلٍ
ص: 144
قَرِیبٍ أَوْ إِلَی وَقْتٍ بَطِی ءٍ فَیُذْنِبُ الْعَبْدُ ذَنْباً فَیَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی لِلْمَلَکِ لَا تَقْضِ حَاجَتَهُ وَ احْرِمْهُ إِیَّاهَا فَإِنَّهُ تَعَرَّضَ لِسَخَطِی وَ اسْتَوْجَبَ الْحِرْمَانَ مِنِّی.
******
ترجمه:
امام باقر عليه السلام : [گاه] بنده حاجتى را از خداوند مى خواهد و از شأن خداست كه آن را در آينده اى نزديك يا با تأخير برآورده سازد ؛ اما بنده بعدا مرتكب گناهى مى شود . پس، خداوند تبارك و تعالى به فرشته مى گويد : حاجت او را بر مياور و او را از آن محروم گردان ؛ زيرا او خود را در معرض خشم من نهاد و مستوجب محروميت از سوى من شد .
8962- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: الدَّاعِی بِلَا عَمَلٍ کَالرَّامِی بِلَا وَتَرٍ.
******
ترجمه:
حضرت صادق علیه السلام :دعا كننده بى عمل ، چون تيرانداز بى زه باشد.
8963- 3- (2) وَ رَوَاهُ الرَّضِیُّ فِی نَهْجِ الْبَلَاغَةِ مُرْسَلًا عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع.
******
ترجمه:
این روایت را مرحوم سید رضی بصورت مرسل در نهج البلاغه آورده اند .
8964- 4- (3) أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی قَالَ: فِی الْحَدِیثِ الْقُدْسِیِّ لَا یُحْجَبُ عَنِّی دَعْوَةٌ إِلَّا دَعْوَةُ آکِلِ الْحَرَامِ.
******
ترجمه:
خداوند دریک حدیث قدسی فرمود : هیچ دعای ازدرگاهم محجوب نیست مگر دعای شخص حرام خوار .
8965- 5- (4) قَالَ: وَ قَالَ رَجُلٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ أُحِبُّ أَنْ یُسْتَجَابَ دُعَائِی فَقَالَ طَهِّرْ مَأْکَلَکَ وَ لَا تُدْخِلْ بَطْنَکَ الْحَرَامَ.
******
ترجمه:
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله - در پاسخ به كسى كه عرض كرد : دوست دارم دعايم پذيرفته شود - فرمود : خوراكت را پاك گردان و حرام وارد شكمت مكن.
8966- 6- (5) قَالَ: وَ أَوْحَی اللَّهُ إِلَی عِیسَی- قُلْ لِظَلَمَةِ بَنِی إِسْرَائِیلَ- لَا تَدْعُونِی وَ السُّحْتُ تَحْتَ أَقْدَامِکُمْ وَ الْأَصْنَامُ فِی بُیُوتِکُمْ فَإِنِّی آلَیْتُ أَنْ أُجِیبَ مَنْ دَعَانِی وَ أَنْ أَجْعَلَ إِجَابَتِی إِیَّاهُمْ لَعْناً لَهُمْ حَتَّی یَتَفَرَّقُوا.
******
ترجمه:
از جمله اندرزهاى خداوند متعال به عيسى عليه السلام است كه : اى عيسى! به ستمگران بنى اسرائيل بگو : در حالى كه زير پاهاى شما حرام قرار دارد و در خانه هايتان بت ، مرا مخوانيد ؛ زيرا من سوگند خورده ام كه هر كس مرا بخوان