ترجمه وسائل الشيعة الي تحصيل مسائل الشريعة جلد 6

مشخصات کتاب

سرشناسه:حرعاملی، محمدبن حسن، 1033 - 1104ق.

عنوان و نام پدیدآور: ترجمه وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه

تالیف: محمد بن الحسن الحر العاملی؛ تحقیق: محمدرضا الحسینی الجلالی / ترجمه: گروهی از محققین مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان

مشخصات نشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان 1400 ه ش

مشخصات ظاهری:30 ج.

موضوع:احادیث شیعه -- قرن 11ق.

موضوع:احادیث احکام

شناسه افزوده: متن عربی موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث(قم)

رده بندی کنگره:BP135/ح4ت7 ی1300

رده بندی دیویی:297/212

شماره کتابشناسی ملی:1321690

ص: 1

اشارة

تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه ‫

تالیف: محمد بن الحسن الحر العاملی ‫

تحقیق: محمدرضا الحسینی الجلالی

ص: 2

بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 3

ص: 4

تتمة کتاب الصلاة

أَبْوَابُ النِّیَّةِ

1- بَابُ وُجُوبِهَا فِی الصَّلَاةِ وَ غَیْرِهَا مِنَ الْعِبَادَاتِ وَ أَحْکَامِهَا

اشارة

(1) 1 بَابُ وُجُوبِهَا فِی الصَّلَاةِ وَ غَیْرِهَا مِنَ الْعِبَادَاتِ وَ أَحْکَامِهَا

باب وجوب نیت در نماز ودیگرعبادات واحکام آن

[رقم الحدیث الکلی: 7196 - رقم الحدیث الباب: 1]

7196- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: لَا عَمَلَ إِلَّا بِنِیَّةٍ.

******

ترجمه:

ابو حمزه از حضرت سجاد علیه السلام نقل میکند که حضرت فرمودند :هیچ عملی تحقق پیدا نمی کند مگر بانیت وقصد

[رقم الحدیث الکلی: 7197 - رقم الحدیث الباب: 2]

7197- 2- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ قَالَ رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ: إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ (وَ إِنَّمَا لِامْرِئٍ مَا نَوَی) (4).

******

ترجمه:

محمد بن حسن میگوید از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمودند : همانا (تحقق وارزش)اعمال انسان به نیت اوست (واینکه همانا اعمال هر کس به نیت اوست)واینکه (ارزش کار هرکس تابع نیت وقصد اوست )

[رقم الحدیث الکلی: 7198 - رقم الحدیث الباب: 3]

7198- 3- (5) جَعْفَرُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمُعْتَبَرِ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ.

******

ترجمه:

جعفر بن حسن درکتاب معتبر آورده رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند : همانا (ارزش)اعمال به نیت اوست

[رقم الحدیث الکلی: 7199 - رقم الحدیث الباب: 4]

7199- 4- (6) وَ عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ قَالَ: لَا عَمَلَ إِلَّا بِنِیَّةٍ.

ص: 5

1- الباب 1 فیه 4 أحادیث.
2- الکافی 2- 84- 1، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 5 من أبواب مقدّمة العبادات.
3- التهذیب 4- 186- 519، و أورده فی الحدیث 7 من الباب 5 من أبواب مقدّمة العبادات، و فی الحدیث 12 من الباب 2 من أبواب وجوب الصوم.
4- فی المصدر-و لکل امرئ ما نوی.
5- المعتبر 36.
6- المعتبر 36.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ وَ عَلَی جُمْلَةٍ مِنْ أَحْکَامِ النِّیَّةِ فِی مُقَدِّمَةِ الْعِبَادَاتِ (1).

******

ترجمه:

میگویم : قبلا دربابهای مختلف برخی ازاین مطالب ومطالب مناسب بیان شد دربابهای دیگر مثل زکات وصوم وبابهای تکبیر الاحرام بیان خواهد شد

2- بَابُ عَدَمِ بُطْلَانِ صَلَاةِ مَنْ نَوَی فَرِیضَةً ثُمَّ ظَنَّ أَنَّهَا نَافِلَةٌ وَ بِالْعَکْسِ إِذَا ذَکَرَ مَا نَوَی أَوَّلًا

اشارة

(2) 2 بَابُ عَدَمِ بُطْلَانِ صَلَاةِ مَنْ نَوَی فَرِیضَةً ثُمَّ ظَنَّ أَنَّهَا نَافِلَةٌ وَ بِالْعَکْسِ إِذَا ذَکَرَ مَا نَوَی أَوَّلًا

باب باطل نبودن نماز کسیکه نیت نماز واجب کرده سپس گمان میکند نمازش مستحبی است و بر عکس البته زمانی که از اول متوجه بوده است

[رقم الحدیث الکلی: 7200 - رقم الحدیث الباب: 1]

7200- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ قَالَ فِی کِتَابِ حَرِیزٍ أَنَّهُ قَالَ: إِنِّی نَسِیتُ أَنِّی فِی صَلَاةٍ فَرِیضَةٍ [حَتَّی رَکَعْتُ] (4) وَ أَنَا أَنْوِیهَا تَطَوُّعاً- قَالَ فَقَالَ ع هِیَ الَّتِی قُمْتَ فِیهَا إِنْ کُنْتَ قُمْتَ وَ أَنْتَ تَنْوِی فَرِیضَةً ثُمَّ دَخَلَکَ الشَّکُّ فَأَنْتَ فِی الْفَرِیضَةِ وَ إِنْ کُنْتَ دَخَلْتَ فِی نَافِلَةٍ فَنَوَیْتَهَا فَرِیضَةً فَأَنْتَ فِی النَّافِلَةِ وَ إِنْ کُنْتَ دَخَلْتَ فِی فَرِیضَةٍ ثُمَّ ذَکَرْتَ نَافِلَةً کَانَتْ عَلَیْکَ فَامْضِ فِی الْفَرِیضَةِ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ مِثْلَهُ (5).

******

ترجمه:

عبد الله بن مغیره میگوید درکتاب حریز آمده که گفته :من فراموش کردم که درحال خواندن نماز واجب هستم (تا اینکه رکوع را انجام دادم )و من نیت مستحبی کردم (حالا وظیفه ام چیست) گفت حضرت فرمودند :تو بر همان نمازی هستی که شروع کرده بودی اگر به قصد نماز واجب شروع کردی و بعد شک کردی پس تو هنوز در نماز واجب هستی ولی اگربه قصدنماز مستحبی شروع کردی وبعد قصد نماز واجب کردی پس تو هنوز در حال نماز مستحبی هستی و اگر به قصد واجب شروع کردی بعد فکر کردی نمازت مستحبی است (اعتنا نکن )و آنرا به همان قصد واجب تمام کن

[رقم الحدیث الکلی: 7201 - رقم الحدیث الباب: 2]

7201- 2- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْعَیَّاشِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مُعَاوِیَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ قَامَ فِی الصَّلَاةِ الْمَکْتُوبَةِ فَسَهَا فَظَنَّ أَنَّهَا نَافِلَةٌ أَوْ قَامَ فِی النَّافِلَةِ فَظَنَّ أَنَّهَا مَکْتُوبَةٌ قَالَ هِیَ عَلَی مَا افْتَتَحَ الصَّلَاةَ عَلَیْهِ.

******

ترجمه:

معاویه میگوید از حضرت صادق علیه السلام پرسیدم : کسی مشغول نماز واجب شد بعد فراموش کردوگمان کرد نمازش مستحبی است یا اینکه مشغول نماز مستحبی شد ولی گمان کرد نمازش واجب است (وظیفه اش چیست)حضرت فرمودند :او به همان نمازی استکه از اول شروع کرده

ص: 6

1- تقدم فی الباب 5 إلی الباب 15 من أبواب مقدّمة العبادات، و یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 56 من أبواب المستحقین للزکاة و فی الباب 2 من أبواب وجوب الصوم، و فی الحدیث 11 من الباب 9 من أبواب تکبیرة الأحرام.
2- 2الباب 2 فیه 3 أحادیث.
3- الکافی 3- 363- 5.
4- کذا فی الکافی 3- 363- 5 و مرآة العقول و الوافی و التهذیب 2- 342- 1418، و فی النسخ الحجریة وردت عن نسخة.
5- التهذیب 2- 342- 1418.
6- التهذیب 2- 197- 776 و التهذیب 2- 343- 1419.
[رقم الحدیث الکلی: 7202 - رقم الحدیث الباب: 3]

7202- 3- (1) وَ عَنْهُ عَنْ حَمْدَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ بْنِ الْمُهْتَدِی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَامَ فِی صَلَاةٍ فَرِیضَةٍ فَصَلَّی رَکْعَةً وَ هُوَ یَنْوِی أَنَّهَا نَافِلَةٌ فَقَالَ هِیَ الَّتِی قُمْتَ فِیهَا وَ لَهَا وَ قَالَ إِذَا قُمْتَ وَ أَنْتَ تَنْوِی الْفَرِیضَةَ فَدَخَلَکَ الشَّکُّ بَعْدُ فَأَنْتَ فِی الْفَرِیضَةِ عَلَی الَّذِی قُمْتَ لَهُ وَ إِنْ کُنْتَ دَخَلْتَ فِیهَا وَ أَنْتَ تَنْوِی نَافِلَةً ثُمَّ إِنَّکَ تَنْوِیهَا بَعْدُ فَرِیضَةً فَأَنْتَ فِی النَّافِلَةِ وَ إِنَّمَا یُحْسَبُ لِلْعَبْدِ مِنْ صَلَاتِهِ الَّتِی ابْتَدَأَ فِی أَوَّلِ صَلَاتِهِ.

******

ترجمه:

ابو یعفور از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند سوال کردم از ایشان شخصی مشغول نماز واجب شده و یک رکعت هم خوانده بعد نیت نماز مستحبی میکند(عدول نیت ازواجب به مستحب )فرمودند :بر همان نیتی استکه شروع کرده بود .حالا اگرمشغول نماز شدی ونیت واجب داشتی بعد شک کردی (که نمازت مستحبی است)پس تو برهمان نماز واجب هستی و اگر مشغول نماز مستحبی شدی بعد نیت کردی (عدول دادی)به نماز واجب (عدول جایز نیست )وتو بر همان نماز مستحبی هستی زیرا(قاعده کلی اینستکه)تو برهمان نیتی هستی که از اول شروع کرده بودی .

3- بَابُ عَدَمِ جَوَازِ الْجَمْعِ فِی النِّیَّةِ بَیْنَ صَلَاتَیْنِ مُطْلَقاً وَ لَا احْتِسَابِ مَا صَلَّی مِنَ النَّوَافِلِ بِنِیَّةٍ أُخْرَی وَ جَوَازِ نَقْلِ النِّیَّةِ قَبْلَ الْفَرَاغِ لَا بَعْدَهُ فِی مَوَاضِعَ

اشارة

(2) 3 بَابُ عَدَمِ جَوَازِ الْجَمْعِ فِی النِّیَّةِ بَیْنَ صَلَاتَیْنِ مُطْلَقاً وَ لَا احْتِسَابِ مَا صَلَّی مِنَ النَّوَافِلِ بِنِیَّةٍ أُخْرَی وَ جَوَازِ نَقْلِ النِّیَّةِ قَبْلَ الْفَرَاغِ لَا بَعْدَهُ فِی مَوَاضِعَ

باب عدم جواز جمع بین ود نیت در یک نمازمطلقا و عدم احتساب نوافلی که به نیت دیگری خوانده و جوازعدول در نیت قبل ازتمام شد ن نه بعد از نماز آنهم در موارد خاص

[رقم الحدیث الکلی: 7203 - رقم الحدیث الباب: 1]

7203- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الرَّجُلِ یُرِیدُ أَنْ یُصَلِّیَ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ فَیُصَلِّی عَشْرَ رَکَعَاتٍ وَ یَحْتَسِبُ (4) بِالرَّکْعَتَیْنِ مِنْ صَلَاةٍ عَلَیْهِ قَالَ لَا إِلَّا أَنْ یُصَلِّیَهَا مُتَعَمِّداً (5) فَإِنْ لَمْ یَنْوِ ذَلِکَ فَلَا.

******

ترجمه:

عمار از حضرت صادق علیه السلام (سوال کردم) مردی خواست هشت رکعت نماز بخواند پس ده رکعت خواند می خواهد آن دو رکعت بجای دو رکعتی قرار بدهد که قضا داشته (آیا جائز است )حضرت فرمودند خیر مگر اینکه (از اول )عمدا اینطور نیت کرده باشد پس اگر از اول ایطور نیت نکرده جائز نیست

[رقم الحدیث الکلی: 7204 - رقم الحدیث الباب: 2]

7204- 2- (6) مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ حَرِیزِ بْنِ

ص: 7

1- التهذیب 2- 343- 1420.
2- 2
3- التهذیب 2- 343- 1421.
4- فی المصدر- أ یحتسب.
5- فی المصدر- عمدا.
6- مستطرفات السرائر 73- 12، للحدیث صدر، أورد قطعة منه فی الحدیث 11 و 12 من الباب 8 من أبواب القراءة، و فی الحدیث 14 من الباب 36 من أبواب الطواف، و فی الحدیث 12 من الباب 4 من أبواب الصوم المحرم.

عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَا قِرَانَ (1) بَیْنَ صَوْمَیْنِ وَ لَا قِرَانَ بَیْنَ صَلَاتَیْنِ وَ لَا قِرَانَ بَیْنَ فَرِیضَةٍ وَ نَافِلَةٍ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی جَوَازِ نَقْلِ النِّیَّةِ فِی الْمَوَاقِیتِ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ فِی الْجُمُعَةِ (3) وَ الْقَضَاءِ (4) إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

******

ترجمه:

زراره از حضرت باقر علیه السلام نقل میکند که فرمودند :قران جائز نیست (قران : نزدیک کردن دو چیز به همدیگر و وصل کردن بهم مثل قران حج وعمره یعنی جمع هر دو با یک احرام ) بین دو روز روزه گرفتن یا بین دو نماز و همینطور قران بین نماز واجب ومستحب

ص: 8

1- القران- هو من قرنت الشی ء بالشی ء- وصلته، و قرن بین الحجّ و العمرة- جمع بینهما فی الاحرام. (مجمع البحرین 6- 299).
2- تقدم فی الباب 63 من أبواب المواقیت.
3- یأتی فی الحدیث 2 من الباب 58 من أبواب الجمعة.
4- یأتی فی الباب 1 من أبواب قضاء الصلوات، و یأتی فی الباب 12 من أبواب الخلل.

اَبْوَابُ تَکْبِیرَةِ الْإِحْرَامِ وَ الِافْتِتَاحِ

1- بَابُ وُجُوبِهَا وَ کَیْفِیَّتِهَا وَ مَا یُجْزِی الْأَخْرَسَ مِنْهَا

اشارة

(1) 1 بَابُ وُجُوبِهَا وَ کَیْفِیَّتِهَا وَ مَا یُجْزِی الْأَخْرَسَ مِنْهَا

باب وجوب تکبیره الاحرام وکیفیت آن وآنچه ازشخص گنک کفایت میکند .

[رقم الحدیث الکلی: 7205 - رقم الحدیث الباب: 1]

7205- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ کُلِّهِمْ (3) عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: یُجْزِئُکَ فِی الصَّلَاةِ مِنَ الْکَلَامِ (وَ) (4) التَّوَجُّهِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ تُجْزِئُکَ تَکْبِیرَةٌ وَاحِدَةٌ.

******

ترجمه:

زراره از حضرت باقر علیه السلام نقل میکند که فرمودند :کفایت میکند برای تو در نماز توجه (حضور قلب )به آنچه که میگوئی و یک تکبیر کفایت میکند .

[رقم الحدیث الکلی: 7206 - رقم الحدیث الباب: 2]

7206- 2- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ حُسَیْنٍ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ وَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الِافْتِتَاحُ فَقَالَ تَکْبِیرَةٌ تُجْزِئُکَ قُلْتُ فَالسَّبْعُ قَالَ ذَلِکَ الْفَضْلُ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ

ص: 9

1- الباب 1 فیه 13 حدیث.
2- التهذیب 2- 67- 245، أورد تمامه فی الحدیث 2 من الباب 8 من هذه الأبواب.
3- کلهم- لیس فی المصدر.
4- فی المصدر- فی.
5- التهذیب 2- 66- 241.

عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ بِالسَّنَدِ الْأَوَّلِ مِثْلَهُ (1).

******

ترجمه:

زید شحام میگوید محضر امام صادق عرض کردم شروع نماز (به چیست؟) فرمودند : یک تکبیر کفایت میکند عرض کردم پس هفت (چیست )فرمودند : این فضل (بهتر) است

[رقم الحدیث الکلی: 7207 - رقم الحدیث الباب: 3]

7207- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ فَضَالَةَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْإِمَامُ یُجْزِئُهُ تَکْبِیرَةٌ وَاحِدَةٌ وَ یُجْزِئُکَ ثَلَاثٌ مُتَرَسِّلًا إِذَا کُنْتَ وَحْدَکَ.

******

ترجمه:

ابن سنان از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :امام جماعت یک مرتبه تکبیر بگوید کافی است و اگر بصورت فرادا باشی سه مرتبه تکبیر بصورت شمرده بگوئی کفایت میکند .

[رقم الحدیث الکلی: 7208 - رقم الحدیث الباب: 4]

7208- 4- (3) وَ عَنْهُ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: التَّکْبِیرَةُ الْوَاحِدَةُ فِی افْتِتَاحِ الصَّلَاةِ تُجْزِئُ وَ الثَّلَاثُ أَفْضَلُ وَ السَّبْعُ أَفْضَلُ کُلِّهِ.

******

ترجمه:

محمد بن مسلم از حضرت باقر علیه السلام نقل میکند که فرمودند : یک مرتبه تکبیر برای شروع نمازت کافی است وسه مرتبه بهتر وهفت بهترین (روش ) است .

[رقم الحدیث الکلی: 7209 - رقم الحدیث الباب: 5]

7209- 5- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ أَدْنَی مَا یُجْزِئُ فِی الصَّلَاةِ مِنَ التَّکْبِیرِ قَالَ تَکْبِیرَةٌ وَاحِدَةٌ.

******

ترجمه:

ابو بصیرمیگوید ازحضرت (باقر علیه السلام )سوال کردم کمترین عدد تکبیر برای شروع نماز چیست حضرت فرمودند یک تکبیر .

[رقم الحدیث الکلی: 7210 - رقم الحدیث الباب: 6]

7210- 6- (5) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُوسَی بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ لِکُلِّ شَیْ ءٍ أَنْفٌ (6) وَ أَنْفُ الصَّلَاةِ التَّکْبِیرُ.

******

ترجمه:

اسماعیل بن مسلم از حضرت صادق و ایشان ازپدرشان (علیهما السلام) از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل کردند که فرمودند : هرچیزی بینی دارد(بینی یعنی اول هرچیز) وبینی نماز تکبیره الاحرام است .

[رقم الحدیث الکلی: 7211 - رقم الحدیث الباب: 7]

7211- 7- (7) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ نَاصِحٍ الْمُؤَذِّنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: فَإِنَّ مِفْتَاحَ الصَّلَاةِ التَّکْبِیرُ.

******

ترجمه:

ناصح موذن در یک روایت از حضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند : کلید(شروع) نماز تکبیر است .

ص: 10

1- علل الشرائع 332- 3 الباب 30.
2- التهذیب 2- 287- 1150.
3- التهذیب 2- 66- 242.
4- التهذیب 2- 66- 238.
5- التهذیب 2- 237- 940، أورده عنه و عن الکافی بتمامه فی الحدیث 4 من الباب 6 من أبواب اعداد الفرائض.
6- أنف کل شی ء- أوله. (مجمع البحرین 5- 714).
7- التهذیب 2- 270- 775، أورد تمامه فی الحدیث 7 من الباب 6 من الجماعة.
[رقم الحدیث الکلی: 7212 - رقم الحدیث الباب: 8]

7212- 8- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: أَدْنَی مَا یُجْزِئُ مِنَ التَّکْبِیرِ فِی التَّوَجُّهِ تَکْبِیرَةٌ وَاحِدَةٌ وَ ثَلَاثُ تَکْبِیرَاتٍ أَحْسَنُ وَ سَبْعٌ أَفْضَلُ.

******

ترجمه:

زراره میگوید کمترین عدد تکبیر برای شروع نماز یک تکبیر و سه مرتبه بهتر و هفت مرتبه افضل است .

[رقم الحدیث الکلی: 7213 - رقم الحدیث الباب: 9]

7213- 9- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا کُنْتَ إِمَاماً أَجْزَأَتْکَ تَکْبِیرَةٌ وَاحِدَةٌ لِأَنَّ مَعَکَ ذَا الْحَاجَةِ وَ الضَّعِیفَ وَ الْکَبِیرَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ مِثْلَهُ (3).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام می فرماید:هنگام امامت، یک تکبیر برایت کافی است؛ زیرا نیازمند و گرفتار ضعیف و بزرگسال همراه تو است.

[رقم الحدیث الکلی: 7214 - رقم الحدیث الباب: 10]

7214- 10- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ (5) عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص افْتِتَاحُ الصَّلَاةِ الْوُضُوءُ وَ تَحْرِیمُهَا التَّکْبِیرُ وَ تَحْلِیلُهَا التَّسْلِیمُ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع (6).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمود :رسول الله صلی الله علیه و آله فرمودند :آغاز و افتتاح نماز وضو است و تحریم نماز با «الله اکبر» است و تحلیل نماز با «سلام دادن» است.

[رقم الحدیث الکلی: 7215 - رقم الحدیث الباب: 11]

7215- 11- (7) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص

ص: 11

1- الکافی 3- 310- 3.
2- الکافی 3- 310- 4.
3- علل الشرائع 333- 1 الباب 31.
4- الکافی 3- 69- 2، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 1 من أبواب التسلیم، و تقدم فی الحدیث 4 من الباب 1 و رواه بسند آخر فی الحدیث 7 من الباب 1 من أبواب الوضوء.
5- کذا فی الأصل و فی المصدر- القداح.
6- الفقیه 1- 33- 68.
7- الفقیه 1- 306- 920، و أورده فی الحدیث 2 من الباب 58 من أبواب القراءة.

أَتَمَّ النَّاسِ صَلَاةً وَ أَوْجَزَهُمْ کَانَ إِذَا دَخَلَ فِی صَلَاتِهِ قَالَ اللَّهُ أَکْبَرُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ-.

******

ترجمه:

رسول خدا کاملترین و مختصر ترین نماز را می خواندن وقتی وارد نماز می شدند بعد از تکبیره الاحرام بدون مقدمه سوره حمد را می خواندند

[رقم الحدیث الکلی: 7216 - رقم الحدیث الباب: 12]

7216- 12- (1) وَ فِی الْمَجَالِسِ بِإِسْنَادِهِ فِی حَدِیثٍ جَاءَ نَفَرٌ مِنَ الْیَهُودِ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ ص- وَ أَمَّا قَوْلُهُ اللَّهُ أَکْبَرُ إِلَی أَنْ قَالَ لَا تُفْتَتَحُ الصَّلَاةُ إِلَّا بِهَا.

******

ترجمه:

در یک روایت آمده گروهی از یهودیان آمدند محضر رسول اکرم صلی الله علیه و آله تا آنجا حضرت فرمودند :نماز شروع نمی شود مگر با گفتن الله اکبر.

[رقم الحدیث الکلی: 7217 - رقم الحدیث الباب: 13]

7217- 13- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الرَّضِیُّ فِی الْمَجَازَاتِ النَّبَوِیَّةِ عَنْهُ ع أَنَّهُ قَالَ: لِکُلِّ شَیْ ءٍ وَجْهٌ وَ وَجْهُ دِینِکُمُ الصَّلَاةُ وَ لِکُلِّ شَیْ ءٍ أَنْفٌ وَ أَنْفُ الصَّلَاةِ التَّکْبِیرُ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَحَادِیثِ رَفْعِ الْیَدَیْنِ (3) وَ فِی التَّسْلِیمِ (4) وَ غَیْرِ ذَلِکَ (5) وَ یَأْتِی حُکْمُ الْأَخْرَسِ فِی الْقِرَاءَةِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (6) تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 20 من الباب 15 من أبواب الوضوء، و فی الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة.

******

ترجمه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر چيزى چهره اى دارد و چهره دين شما نماز است .وهرچیز بینی (نقطه شروع ) دارد وبینی نماز تکبیر است .

2- بَابُ بُطْلَانِ الصَّلَاةِ بِتَرْکِ تَکْبِیرَةِ الْإِحْرَامِ وَ لَوْ نِسْیَاناً وَ وُجُوبِ الْإِعَادَةِ مَعَ تَیَقُّنِ التَّرْکِ لَا مَعَ الشَّکِ

اشارة

(7) 2 بَابُ بُطْلَانِ الصَّلَاةِ بِتَرْکِ تَکْبِیرَةِ الْإِحْرَامِ وَ لَوْ نِسْیَاناً وَ وُجُوبِ الْإِعَادَةِ مَعَ تَیَقُّنِ التَّرْکِ لَا مَعَ الشَّکِ

باب باطل بودن با ترک تکبیرالاحرام ولو از روی فراموشی و وجوب اعاده آن با یقین به ترک نه با وجود شک

[رقم الحدیث الکلی: 7218 - رقم الحدیث الباب: 1]

7218- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی

ص: 12

1- أمالی الصدوق 158، و تقدمت قطعة منه فی الحدیث 22 من الباب 2 من أبواب الأذان.
2- المجازات النبویّة 208- 167، أورده عن الکلینی و الشیخ فی الحدیث 4 من الباب 6 من الفرائض،.
3- یأتی فی الباب 9 من هذه الأبواب.
4- یأتی فی الأحادیث 1 و 2 و 8 من الباب 1 من أبواب التسلیم.
5- یأتی فی الأبواب 2 و 3 و 4 و 5 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 7 من الباب 3 من أبواب القواطع، و فی الباب 10 من أبواب صلاة العید.
6- یأتی فی الباب 59 من أبواب القراءة.
7- الباب 2 فیه 12 حدیثا.
8- التهذیب 2- 143- 557، و الاستبصار 1- 351- 1326.

عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الرَّجُلِ یَنْسَی تَکْبِیرَةَ الِافْتِتَاحِ قَالَ یُعِیدُ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَهُ (1).

******

ترجمه:

زراره گوید از امام باقر سال کردم راجع به شخصی که تکبیره الاحرام را فراموش کرده است فرمود اعاده کند.

[رقم الحدیث الکلی: 7219 - رقم الحدیث الباب: 2]

7219- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِی الَّذِی یَذْکُرُ أَنَّهُ لَمْ یُکَبِّرْ فِی أَوَّلِ صَلَاتِهِ فَقَالَ إِذَا اسْتَیْقَنَ أَنَّهُ لَمْ یُکَبِّرْ فَلْیُعِدْ وَ لَکِنْ کَیْفَ یَسْتَیْقِنُ.

******

ترجمه:

از حضرت باق یا حضرت صادق علیهما السلام : در مورد کسیکه یادش آمد اول نماز تکبیر نگفته است حضرت فرمودند :اگر یقین کرد تکبیر نگفته است نمازش باطل است لکن چگونه یقین پیدا می کند

[رقم الحدیث الکلی: 7220 - رقم الحدیث الباب: 3]

7220- 3- (3) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ أَقَامَ الصَّلَاةَ فَنَسِیَ أَنْ یُکَبِّرَ حَتَّی افْتَتَحَ الصَّلَاةَ قَالَ یُعِیدُ الصَّلَاةَ (4).

******

ترجمه:

زراره از امام صادق علیه السلام سوال کردم کسی مشغول نماز شده ولی تکبیر را نگفته تا نماز شروع شود حضرت فرمودند :نما زرا اعاده کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7221 - رقم الحدیث الباب: 4]

7221- 4- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ ذَرِیحِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُحَارِبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَنْسَی أَنْ یُکَبِّرَ حَتَّی قَرَأَ قَالَ یُکَبِّرُ.

وَ عَنْهُ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ ذَرِیحٍ مِثْلَهُ (6).

******

ترجمه:

سوال کردم ازحضرت صادق علیه السلام کسی فراموش کرده تکبیر بگوید تا اینکه حمد را شروع کرد حضرت فرمودند : تکبیر بگوید (وحمد را بخواند )

[رقم الحدیث الکلی: 7222 - رقم الحدیث الباب: 5]

7222- 5- (7) وَ عَنْهُ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَخِیهِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَنْسَی أَنْ یَفْتَتِحَ الصَّلَاةَ حَتَّی یَرْکَعَ قَالَ یُعِیدُ الصَّلَاةَ.

******

ترجمه:

علی بن یقطین گوید که سوال کردم از ابوالحسن موسی بن جعفر راجع به شخصی که تکبیره الاحرام را فراموش کرده تا به رکوع رفته است فرمود نماز را اعاده نماید.

ص: 13

1- الکافی 3- 347- 1.
2- التهذیب 2- 143- 558، و الاستبصار 1- 351- 1327.
3- التهذیب 2- 142- 556.
4- " الصلاة"- لیس فی المصدر.
5- التهذیب 2- 143- 559، و الاستبصار 1- 351- 1328.
6- التهذیب 2- 143- 561.
7- التهذیب 2- 143- 560، و الاستبصار 1- 351- 1329.
[رقم الحدیث الکلی: 7223 - رقم الحدیث الباب: 6]

7223- 6- (1) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَهْلٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: الْإِمَامُ یَحْمِلُ (2) أَوْهَامَ مَنْ خَلْفَهُ إِلَّا تَکْبِیرَةَ الِافْتِتَاحِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَهْلٍ مِثْلَهُ (3).

******

ترجمه:

از حضرت رضا علیه السلام :امام جماعت، همۀ سهوهاى مأمومين را برطرف مى كند مگر سهو در تكبيرة الاحرام را.

[رقم الحدیث الکلی: 7224 - رقم الحدیث الباب: 7]

7224- 7- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ سَهَا خَلْفَ الْإِمَامِ فَلَمْ یَفْتَتِحِ الصَّلَاةَ قَالَ یُعِیدُ الصَّلَاةَ وَ لَا صَلَاةَ بِغَیْرِ افْتِتَاحٍ.

******

ترجمه:

عمار گوید از امام صادق سوال کردم راجع به شخصی که پشت سر امام سهوا تکبیرة الاحرام را بجا نیاورده است فرمود نماز را اعاده نماید و نماز نمی باشد بدون افتتاح

[رقم الحدیث الکلی: 7225 - رقم الحدیث الباب: 8]

7225- 8- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ الرَّجُلُ یَنْسَی أَوَّلَ تَکْبِیرَةٍ مِنَ الِافْتِتَاحِ فَقَالَ إِنْ ذَکَرَهَا قَبْلَ الرُّکُوعِ کَبَّرَ ثُمَّ قَرَأَ ثُمَّ رَکَعَ وَ إِنْ ذَکَرَهَا فِی الصَّلَاةِ کَبَّرَهَا فِی قِیَامِهِ فِی مَوْضِعِ التَّکْبِیرِ قَبْلَ الْقِرَاءَةِ وَ بَعْدَ الْقِرَاءَةِ قُلْتُ فَإِنْ ذَکَرَهَا (6) بَعْدَ الصَّلَاةِ قَالَ فَلْیَقْضِهَا وَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ مِثْلَهُ (7) قَالَ الشَّیْخُ قَوْلُهُ فَلْیَقْضِهَا یَعْنِی الصَّلَاةَ

ص: 14

1- التهذیب 3- 277- 812، أورده أیضا فی الحدیث 2 من الباب 24 من أبواب الخلل.
2- فی المصدر- یتحمل.
3- الفقیه 1- 406- 1206.
4- التهذیب 2- 353- 1466، الحدیث مقطع أورد قطعة منه فی الحدیث 14 من الباب 3 و فی الحدیث 7 من الباب 24، و فی الحدیث 5 من الباب 23، و فی الحدیث 3 من الباب 26، و فی الحدیث 2 من الباب 32 من أبواب الخلل، و فی الباب 13 من أبواب القیام.
5- التهذیب 2- 145- 567، و الاستبصار 1- 352- 1331.
6- من هنا یبدأ الموجود فی المصورة، و قد سقط منها عدة اوراق، کما أشرنا فی الجزء السابق اول الحدیث (7178).
7- الفقیه 1- 343- 1001.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ یُمْکِنُ حَمْلُهُ عَلَی غَیْرِ تَکْبِیرَةِ الْإِحْرَامِ مِنْ تَکْبِیرَاتِ الِافْتِتَاحِ وَ الْقَضَاءِ عَلَی الِاسْتِحْبَابِ.

******

ترجمه:

زراره از حضرت باقر علیه السلام سوال کردم اگر کسی تکبیر الاحرام را فراموش کرد؟ حضرت فرمودند :اگر قبل از رکوع یادش آمد تکبیر بگوید بعد قرائت ورکوع را انجام دهد .و اگر در بین نماز یادش آمد درحال ایستاده قبل یا بعد از قرائت (قطع کند و)تکبیر را بگوید عرض کردم اگر بعد از نماز یادش آمد فرمودند :نماز را (رها کند ) از اول بخواند *** می گویم :قبلا آنچه دلالت بر این مطلب داشت بیان شد (شاید منظور ازقبلا حدیث 2 باشد)ومی شود آنرا حمل کنیم برغیرتکبیره الاحرام ازتکبیرات افتتاح وقضا بنابر اینکه مستحب باشد

[رقم الحدیث الکلی: 7226 - رقم الحدیث الباب: 9]

7226- 9- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ نَسِیَ أَنْ یُکَبِّرَ حَتَّی دَخَلَ فِی الصَّلَاةِ فَقَالَ أَ لَیْسَ کَانَ مِنْ نِیَّتِهِ أَنْ یُکَبِّرَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَلْیَمْضِ فِی صَلَاتِهِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَلَبِیِّ مِثْلَهُ (3) أَقُولُ: هَذَا یَحْتَمِلُ التَّقِیَّةَ لِاکْتِفَاءِ بَعْضِ الْعَامَّةِ بِالنِّیَّةِ.

******

ترجمه:

حلبی از امام صادق: سئوال کردم از آن حضرت راجع به مردی که تکبیر را فراموش کرده تا داخل نماز شده است؟ پس فرمود آیا نیت او چنین نبوده که تکبیر بگوید؟ گفتم بلی، فرمود نمازش را ادامه دهد.

[رقم الحدیث الکلی: 7227 - رقم الحدیث الباب: 10]

7227- 10- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ قَامَ فِی الصَّلَاةِ فَنَسِیَ أَنْ یُکَبِّرَ فَبَدَأَ بِالْقِرَاءَةِ فَقَالَ إِنْ ذَکَرَهَا وَ هُوَ قَائِمٌ قَبْلَ أَنْ یَرْکَعَ فَلْیُکَبِّرْ وَ إِنْ رَکَعَ فَلْیَمْضِ فِی صَلَاتِهِ.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی الشَّکِّ فِی تَکْبِیرَةِ الِافْتِتَاحِ دُونَ الْیَقِینِ لِمَا تَقَدَّمَ (5).

******

ترجمه:

ابو بصیر از حضرت صادق علیه السلام سوال کردم کسی تکبیر را فراموش کرده ومشغول حمد شده حضرت فرمودند : اگر کسی تکبیرة الاحرام را فراموش کرد در صورتی که قبل از رکوع ملتفت شود تکبیر بگوید و اگر بعد از رکوع ملتفت شد نماز را ادامه دهد.

[رقم الحدیث الکلی: 7228 - رقم الحدیث الباب: 11]

7228- 11- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ الْإِنْسَانُ لَا یَنْسَی تَکْبِیرَةَ الِافْتِتَاحِ.

******

ترجمه:

امام صادق فرمودند : اصلاً نسیان تکبیرۀ افتتاح معنا ندارد. چطور ممکن است فرض کنید که یک شخصی نیت داشته باشد نماز بخواند ولی تکبیرة الاحرام را نگوید؟

[رقم الحدیث الکلی: 7229 - رقم الحدیث الباب: 12]

7229- 12- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی رَفَعَهُ عَنِ الرِّضَا ع

ص: 15

1- لعله أراد بما تقدم فی الحدیث 2 من هذا الباب.
2- التهذیب 2- 144- 565، و الاستبصار 1- 352- 1330.
3- الفقیه 1- 343- 999.
4- التهذیب 2- 145- 568، و الاستبصار 1- 352- 1332.
5- تقدم فی الحدیثین 8 و 9 من هذا الباب.
6- الفقیه 1- 343- 998.
7- الکافی 3- 347- 3، و رواه عن الصدوق و الشیخ بسند آخر فی الحدیث 6 من هذا الباب.

قَالَ: الْإِمَامُ یَحْمِلُ أَوْهَامَ مَنْ خَلْفَهُ إِلَّا تَکْبِیرَةَ الِافْتِتَاحِ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).

******

ترجمه:

حضرت رضا علیه السلام فرمودند :امام جماعت، همۀ سهوهاى مأمومين را برطرف مى كند مگر سهو در تكبيرة الاحرام را.

3- بَابُ عَدَمِ إِجْزَاءِ تَکْبِیرَةِ الرُّکُوعِ عَنْ تَکْبِیرَةِ الِافْتِتَاحِ مَعَ تَیَقُّنِ التَّرْکِ وَ إِجْزَائِهَا مَعَ الشَّکِ

اشارة

(4) 3 بَابُ عَدَمِ إِجْزَاءِ تَکْبِیرَةِ الرُّکُوعِ عَنْ تَکْبِیرَةِ الِافْتِتَاحِ مَعَ تَیَقُّنِ التَّرْکِ وَ إِجْزَائِهَا مَعَ الشَّکِ

باب عدم کفایت تکبیر رکوع از تکبیره الاحرام بایقین داشتن ترک تکبیره الاحرام و کافی بودن در صورت شک در تکبیره الاحرام

[رقم الحدیث الکلی: 7230 - رقم الحدیث الباب: 1]

7230- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ أَوِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: فِی الرَّجُلِ یُصَلِّی فَلَمْ یَفْتَتِحْ بِالتَّکْبِیرِ هَلْ تُجْزِئُهُ تَکْبِیرَةُ الرُّکُوعِ قَالَ لَا بَلْ یُعِیدُ صَلَاتَهُ إِذَا حَفِظَ أَنَّهُ لَمْ یُکَبِّرْ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (6).

******

ترجمه:

فضل يا ابن ابى يعفور گويد: از امام صادق عليه السّلام دربارۀ كسى كه نماز مى خواند و بعد متوجّه مى شود كه تكبيرة الاحرام را نگفته است، پرسيدم كه آيا آن تكبيرى كه با آن به ركوع مى رود، او را كفايت مى كند؟

فرمود: نه. بلكه درصورتى كه بداند تكبيرة الاحرام را نگفته است، بايد نماز خود را اعاده كند.

[رقم الحدیث الکلی: 7231 - رقم الحدیث الباب: 2]

7231- 2- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ نَسِیَ أَنْ یُکَبِّرَ تَکْبِیرَةَ الِافْتِتَاحِ حَتَّی کَبَّرَ لِلرُّکُوعِ فَقَالَ أَجْزَأَهُ.

ص: 16

1- التهذیب 2- 144- 563.
2- تقدم فی الباب 1 من هذه الأبواب.
3- یأتی فی الحدیث 1 من الباب 3 من هذه الأبواب.
4- الباب 3 فیه حدیثان.
5- 5الکافی 3- 347- 2.
6- التهذیب 2- 143- 562، الاستبصار 1- 352- 1333.
7- التهذیب 2- 144- 566، الاستبصار 1- 353- 1334.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ (1)

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی الشَّکِّ دُونَ الْیَقِینِ لِمَا تَقَدَّمَ فِی هَذَا الْبَابِ وَ غَیْرِهِ (2) وَ یَحْتَمِلُ الْحَمْلُ عَلَی الْمَأْمُومِ لِمَا یَأْتِی (3).

******

ترجمه:

ابو نصر به حضرت رضا علیه السلام عرض کردم کسی فراموش میکند تکبیره الاحرا را بگوید تا اینکه برای رکوع تکبیر می گوید (چه حکمی دارد)حضرت فرمودند : کفایت می کند *** می گویم : مرحوم شیخ آنرا حمل کرده اند به مورد شک نه یقین و احتمال دارد مربوط به ماموم باشد

4- بَابُ إِجْزَاءِ تَکْبِیرَةٍ وَاحِدَةٍ لِلْمَأْمُومِ مَعَ الضِّیقِ عَنْ تَکْبِیرِ الْإِحْرَامِ وَ تَکْبِیرِ الرُّکُوعِ

اشارة

(4) 4 بَابُ إِجْزَاءِ تَکْبِیرَةٍ وَاحِدَةٍ لِلْمَأْمُومِ مَعَ الضِّیقِ عَنْ تَکْبِیرِ الْإِحْرَامِ وَ تَکْبِیرِ الرُّکُوعِ

باب در صورت ضیق وقت برای ماموم گفتن یک تکبیر برای شروع نماز ورکوع کفایت می کند

[رقم الحدیث الکلی: 7232 - رقم الحدیث الباب: 1]

7232- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُعَاوِیَةَ بْنِ شُرَیْحٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِذَا جَاءَ الرَّجُلُ مُبَادِراً وَ الْإِمَامُ رَاکِعٌ أَجْزَأَتْهُ تَکْبِیرَةٌ وَاحِدَةٌ لِدُخُولِهِ فِی الصَّلَاةِ وَ الرُّکُوعِ.

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ شُرَیْحٍ مِثْلَهُ (6) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (7).

******

ترجمه:

شریح از پدرش ازحضرت صادق علیه السلام نقل میکد فرمودند:وقتی شخصی رسید خواست اقتدا کند وامام جماعت دررکوع بود اگریک تکبیر بگوید هم برای وارد شدن درجماعت وهم برای رکوع کفایت می کند

ص: 17

1- الفقیه 1- 343- 1000.
2- تقدم فی الحدیث 1 من هذا الباب، و فی الحدیث 9 و 10 من الباب 2 من هذه الأبواب.
3- یأتی فی الباب 4 من هذه الأبواب.
4- الباب 4 فیه حدیث واحد.
5- التهذیب 3- 45- 157، و رواه عن التهذیب 3- 45- 157 فی ذیل الحدیث 4 من الباب 45، و أورده بتمامه عن الفقیه 1- 407- 1216 فی الحدیث 6 من الباب 49 من أبواب الجماعة.
6- الفقیه 1- 407- 1214.
7- المحاسن 326.

5- بَابُ أَنَّ التَّکْبِیرَاتِ الْوَاجِبَةَ وَ الْمَنْدُوبَةَ فِی الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ خَمْسٌ وَ تِسْعُونَ تَکْبِیرَةً مِنْهَا تَکْبِیرَاتُ الْقُنُوتِ خَمْسٌ

اشارة

(1) 5 بَابُ أَنَّ التَّکْبِیرَاتِ الْوَاجِبَةَ وَ الْمَنْدُوبَةَ فِی الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ خَمْسٌ وَ تِسْعُونَ تَکْبِیرَةً مِنْهَا تَکْبِیرَاتُ الْقُنُوتِ خَمْسٌ

باب تعداد تمام تکبیرات واجب ومستحب درنمازهای شبانه روز 95 تکبیرکه 5 تکبیر برای قنوت می باشد

[رقم الحدیث الکلی: 7233 - رقم الحدیث الباب: 1]

7233- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: التَّکْبِیرُ فِی الصَّلَاةِ الْفَرْضِ الْخَمْسِ الصَّلَوَاتِ خَمْسٌ وَ تِسْعُونَ تَکْبِیرَةً مِنْهَا تَکْبِیرَةُ الْقُنُوتِ خَمْسَةٌ (3).

******

ترجمه:

معاویه بن عمار ازحضرت صادق علیه السلام نقل میکند که فرمودند :درنمازهای یومیه 95 تکبیر هست که پنج تکبیر مربوط به قنوتها می باشد

[رقم الحدیث الکلی: 7234 - رقم الحدیث الباب: 2]

7234- 2- (4) قَالَ الْکُلَیْنِیُّ وَ رَوَاهُ أَیْضاً عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ مِثْلَهُ.

وَ فَسَّرَهُنَّ فِی الظُّهْرِ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ تَکْبِیرَةً وَ فِی الْعَصْرِ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ تَکْبِیرَةً وَ فِی الْمَغْرِبِ سِتَّ عَشْرَةَ تَکْبِیرَةً وَ فِی الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ تَکْبِیرَةً وَ فِی الْفَجْرِ إِحْدَی عَشْرَةَ تَکْبِیرَةً وَ خَمْسُ تَکْبِیرَاتِ الْقُنُوتِ فِی خَمْسِ صَلَوَاتٍ وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (5)

وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.

******

ترجمه:

مرحوم کلینی مثل همین روایت را آورده واینگونه تفسیرکرده اند نماز ظهر21 تکبیر برای عصر 21 تکبیر برای مغرب 16 تکبیر برای عشاء21 تکبیر برای نماز صبح 11 تکبیر و5 تکبیر برای 5 قنوت پنج نماز

[رقم الحدیث الکلی: 7235 - رقم الحدیث الباب: 3]

7235- 3- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ الصَّبَّاحِ الْمُزَنِیِّ قَالَ (7) قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع خَمْسٌ وَ تِسْعُونَ تَکْبِیرَةً فِی الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَةِ لِلصَّلَوَاتِ مِنْهَا تَکْبِیرُ الْقُنُوتِ.

ص: 18

1- الباب 5 فیه 3 أحادیث.
2- الکافی 3- 310- 5، و رواه فی التهذیب 2- 87- 323.
3- فی التهذیب 2- 87- 323 تکبیرات القنوت خمس (هامش المخطوط).
4- الکافی 3- 310- 6.
5- التهذیب 2- 87- 324.
6- التهذیب 2- 87- 325.
7- فی الخصال 593 عن أبی عبد اللّه (علیه السلام). (هامش المخطوط).

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی (1)

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).

******

ترجمه:

صباح مزنی ازحضرت علی علیه السلام نقل میکند که فرمودند :درکل نمازهای شبانه روز 95 تکبیر هست که 5 تکبیر مخصوص قنوتها می باشد

6- بَابُ جَوَازِ تَقْدِیمِ التَّکْبِیرِ الْمُسْتَحَبِّ فِی أَوَّلِ الصَّلَاةِ فَإِنْ نَسِیَ شَیْئاً مِنْهُ أَجْزَأَهُ مَا قَدَّمَهُ

اشارة

(4) 6 بَابُ جَوَازِ تَقْدِیمِ التَّکْبِیرِ الْمُسْتَحَبِّ فِی أَوَّلِ الصَّلَاةِ فَإِنْ نَسِیَ شَیْئاً مِنْهُ أَجْزَأَهُ مَا قَدَّمَهُ

باب جائزاست تکبیرات مستحبی را جلوتر ازتکبیرواجب بگوید واگر چیزی از آنرا فراموش کرد ازهمان تکبیراتی که جلوتر گفته بود کفایت میکند

[رقم الحدیث الکلی: 7236 - رقم الحدیث الباب: 1]

7236- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ کُلِّهِمْ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِذَا کُنْتَ (6) کَبَّرْتَ فِی أَوَّلِ صَلَاتِکَ بَعْدَ الِاسْتِفْتَاحِ بِإِحْدَی وَ عِشْرِینَ تَکْبِیرَةً ثُمَّ نَسِیتَ التَّکْبِیرَ کُلَّهُ وَ لَمْ تُکَبِّرْ أَجْزَأَکَ التَّکْبِیرُ الْأَوَّلُ عَنْ تَکْبِیرِ الصَّلَاةِ کُلِّهَا.

-

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ أَوْ لَمْ تُکَبِّرْهُ (7)

******

ترجمه:

زراره از حضرت باقر علیه السلام نقل میکند کم فرمودند: اگر اول نماز شما 21 تکبیر گفتی، تکبیرهای وسط نماز را یا مجموعش را فراموش کردی،تکبیر اول از همه تکبیرات نماز کفایت می کند

[رقم الحدیث الکلی: 7237 - رقم الحدیث الباب: 2]

7237- 2- (8) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ

ص: 19

1- الخصال 593.
2- تقدم فی الباب 1 من أفعال الصلاة.
3- 3 یأتی فی الأحادیث 6 و 8 من الباب 7 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 5 من الباب 42 من أبواب القراءة.
4- الباب 6 فیه حدیثان.
5- التهذیب 2- 144- 564.
6- فی المصدر و فی نسخة فی هامش المخطوط- أنت.
7- الفقیه 1- 343- 1002.
8- قرب الإسناد 90.

الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ دَخَلَ فِی صَلَاتِهِ فَنَسِیَ أَنْ یُکَبِّرَ حَتَّی رَکَعَ وَ ذَکَرَ حِینَ رَکَعَ هَلْ یُجْزِیهِ ذَلِکَ وَ إِنْ کَانَ قَدْ صَلَّی رَکْعَةً أَوْ ثِنْتَیْنِ وَ هَلْ یَعْتَدُّ بِمَا صَلَّی قَالَ یَعْتَدُّ بِمَا یَفْتَتِحُ بِهِ مِنَ التَّکْبِیرِ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).

******

ترجمه:

علی بن جعفرازحضزت کاظم علیه السلام سوال می کند که شخصی وارد نماز شده ولی تکبیررا فراموش کرده تا رکوع را انجام ودرحال رکوع تکبیررا گفت آیا این تکبیرکفایت می کند حتی اگر یک یا دورکعت خوانده باشد وآیا به این نماز بسنده کند ؟ حضرت فرمودند :به همان چیزی(تکبیر) که نماز را با شروع کرده بسنده کند

7- بَابُ اسْتِحْبَابِ افْتِتَاحِ الصَّلَاةِ بِسَبْعِ تَکْبِیرَاتٍ وَ جَوَازِ إِیقَاعِ النِّیَّةِ مَعَ أَیِّهَا شَاءَ وَ جَعْلِهَا تَکْبِیرَةَ الْإِحْرَامِ وَ جَوَازِ الِاقْتِصَارِ عَلَی خَمْسٍ وَ عَلَی ثَلَاثٍ وَ عَلَی وَاحِدَةٍ

اشارة

(2) 7 بَابُ اسْتِحْبَابِ افْتِتَاحِ الصَّلَاةِ بِسَبْعِ تَکْبِیرَاتٍ وَ جَوَازِ إِیقَاعِ النِّیَّةِ مَعَ أَیِّهَا شَاءَ وَ جَعْلِهَا تَکْبِیرَةَ الْإِحْرَامِ وَ جَوَازِ الِاقْتِصَارِ عَلَی خَمْسٍ وَ عَلَی ثَلَاثٍ وَ عَلَی وَاحِدَةٍ

باب استحباب شروع نمازبا هفت تکبیرواینکه هرکدام را خواست می تواند شروع نمازقراردهد وآنرا تکبیره الاحرام قراردهد ومی تواند به پنج یا سه یا یک تکبیراکتفا کند

[رقم الحدیث الکلی: 7238 - رقم الحدیث الباب: 1]

7238- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ وَ فَضَالَةَ جَمِیعاً عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَفْصٍ یَعْنِی ابْنَ الْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ فِی الصَّلَاةِ وَ إِلَی جَانِبِهِ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ- فَکَبَّرَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَلَمْ یُحِرِ (4) الْحُسَیْنُ ع بِالتَّکْبِیرِ ثُمَّ کَبَّرَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَلَمْ یُحِرِ الْحُسَیْنُ التَّکْبِیرَ فَلَمْ یَزَلْ رَسُولُ اللَّهِ ص یُکَبِّرُ وَ یُعَالِجُ الْحُسَیْنُ ع التَّکْبِیرَ فَلَمْ یُحِرْ حَتَّی أَکْمَلَ سَبْعَ تَکْبِیرَاتٍ فَأَحَارَ الْحُسَیْنُ ع التَّکْبِیرَ فِی السَّابِعَةِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَصَارَتْ سُنَّةً.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ

ص: 20

1- یأتی فی الحدیث 6 من الباب 7 من هذه الأبواب.
2- الباب 7 فیه 9 أحادیث.
3- التهذیب 2- 67- 243.
4- المحاورة- المجاوبة، استحاره- استنطقه. (هامش المخطوط نقلا عن صحاح اللغة 2- 640).

بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ تَرَکَ ذِکْرَ حَفْصٍ (1).

******

ترجمه:

هنگام نماز، حضرت حسین بن علی در کنار پیامبر گرامی اسلام(ص) بود. پیامبر(ص) تکبیر گفت ولی امام حسین(ع) نتوانست آن را به صورت فصیح ادا کند؛ لذا پیامبر تکبیر خود را تکرار کرد تا این که هفت تکبیر گفت و امام حسین(ع) در تکبیر هفتم توانست آن را به صورت فصیح ادا کند؛ از این رو گفتن هفت تکبیر مستحب شد.

[رقم الحدیث الکلی: 7239 - رقم الحدیث الباب: 2]

7239- 2- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع أَوْ قَالَ سَمِعْتُهُ اسْتَفْتَحَ الصَّلَاةَ بِسَبْعِ تَکْبِیرَاتٍ وِلَاءً.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (3).

******

ترجمه:

زراره می گوید : دیدم یا گفت شنیدم که حضرت باقر علیه السلام نماز خود را با هفت تکبیر شروع کردند .

[رقم الحدیث الکلی: 7240 - رقم الحدیث الباب: 3]

7240- 3- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا افْتَتَحْتَ الصَّلَاةَ فَکَبِّرْ إِنْ شِئْتَ وَاحِدَةً وَ إِنْ شِئْتَ ثَلَاثاً وَ إِنْ شِئْتَ خَمْساً وَ إِنْ شِئْتَ سَبْعاً وَ کُلُّ ذَلِکَ مُجْزٍ عَنْکَ غَیْرَ أَنَّکَ إِذَا کُنْتَ إِمَاماً لَمْ تَجْهَرْ إِلَّا بِتَکْبِیرَةٍ.

******

ترجمه:

ابو بصیر امام صادق علیه السلام فرمودند :وقتى خواستى واردنماز شوى ، اگر خواستى يك تكبير و اگر خواستى سه ياپنج ياهفت تكبير بگو كه به هر قسم عمل نمايى ، كافى است ، ولى اگر امام جماعت هستى فقط يك تكبير را بلند بگو.

[رقم الحدیث الکلی: 7241 - رقم الحدیث الباب: 4]

7241- 4- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ قَالَ: خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِلَی الصَّلَاةِ (6)- وَ قَدْ کَانَ الْحُسَیْنُ ع أَبْطَأَ عَنِ الْکَلَامِ حَتَّی تَخَوَّفُوا أَنَّهُ لَا یَتَکَلَّمُ وَ أَنْ یَکُونَ بِهِ خَرَسٌ فَخَرَجَ بِهِ ع حَامِلَهُ عَلَی عَاتِقِهِ وَ صَفَّ النَّاسُ خَلْفَهُ فَأَقَامَهُ عَلَی یَمِینِهِ فَافْتَتَحَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّلَاةَ فَکَبَّرَ الْحُسَیْنُ ع- فَلَمَّا سَمِعَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَکْبِیرَهُ

ص: 21

1- علل الشرائع 331- 1 الباب 30.
2- التهذیب 2- 287- 1152.
3- الخصال 347- 17.
4- التهذیب 2- 66- 239.
5- الفقیه 1- 305- 917، أورد ذیله فی الحدیث 1 من الباب 11 من هذه الأبواب، عن العلل.
6- الظاهر أن هذه الصلاة غیر الصلاة المذکورة فی حدیث حفص. (منه قده فی هامش المخطوط).

عَادَ فَکَبَّرَ فَکَبَّرَ الْحُسَیْنُ ع حَتَّی کَبَّرَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَبْعَ تَکْبِیرَاتٍ وَ کَبَّرَ الْحُسَیْنُ ع فَجَرَتِ السُّنَّةُ بِذَلِکَ.

وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ نَحْوَهُ (1).

******

ترجمه:

زراره از حضزت صادق علیه السلام نقل می کند :حضرت حسين بن على عليهما السّلام دير به سخن آمده تا جايى كه در اين فاصله اى كه حضرتش تكلّم نمى كردند ديگران خوف داشتند كه آن جناب نتوانند تكلّم كرده و سخن بگويند در چنين موقعيّتى رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله براى خواندن نماز بيرون رفتند در حالى كه حسين عليه السّلام را به دوش مبارك گرفته بودند، مردم پشت سر آن حضرت

صف بستند، رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله حسين عليه السّلام را در طرف راست خود ايستاند پس تكبير افتتاح نماز را فرمود حسين عليه السّلام نيز تكبير گفت دوباره رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله تكبير فرمود و اين بار نيز حسين عليه السّلام تكبير گفت بارى تا هفت بار پيامبر تكبير گفتند و حسين عليه السّلام نيز تبعيّت كرده هفت مرتبه تكبير گفت و از اينجا اين سنّت رائج گرديد.

[رقم الحدیث الکلی: 7242 - رقم الحدیث الباب: 5]

7242- 5- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع أَنَّهُ رُوِیَ لِذَلِکَ عِلَّةً أُخْرَی وَ هِیَ أَنَّ النَّبِیَّ ص- لَمَّا أُسْرِیَ بِهِ إِلَی السَّمَاءِ قَطَعَ سَبْعَ حُجُبٍ فَکَبَّرَ عِنْدَ کُلِّ حِجَابٍ تَکْبِیرَةً فَأَوْصَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِذَلِکَ إِلَی مُنْتَهَی الْکَرَامَةِ.

******

ترجمه:

از زبان حضرت کاظم علیه السلام یک دلیل (توجیه)دیگری نقل شده وآن اینکه وقتی حضرت به معراج رفتند هفت حجاب را پشت سر گذاشتند برای هر حجاب یک تکبیر گفتند بخاطر همین خداوند ایشان را به نهایت کرامت رساندند

[رقم الحدیث الکلی: 7243 - رقم الحدیث الباب: 6]

7243- 6- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّمَا صَارَتِ التَّکْبِیرَاتُ فِی أَوَّلِ الصَّلَاةِ سَبْعاً لِأَنَّ أَصْلَ الصَّلَاةِ رَکْعَتَانِ وَ اسْتِفْتَاحَهُمَا بِسَبْعِ تَکْبِیرَاتٍ تَکْبِیرَةِ الِافْتِتَاحِ وَ تَکْبِیرَةِ الرُّکُوعِ وَ تَکْبِیرَتَیِ السَّجْدَتَیْنِ (4) وَ تَکْبِیرَةِ الرُّکُوعِ فِی الثَّانِیَةِ وَ تَکْبِیرَتَیِ السَّجْدَتَیْنِ فَإِذَا کَبَّرَ الْإِنْسَانُ فِی أَوَّلِ الصَّلَاةِ (5) سَبْعَ تَکْبِیرَاتٍ ثُمَّ نَسِیَ شَیْئاً مِنْ تَکْبِیرَاتِ الِاسْتِفْتَاحِ مِنْ بَعْدُ أَوْ سَهَا عَنْهَا لَمْ یَدْخُلْ عَلَیْهِ نَقْصٌ فِی صَلَاتِهِ.

وَ فِی الْعِلَلِ وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِالْأَسَانِیدِ الْآتِیَةِ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ نَحْوَهُ (6).

******

ترجمه:

فضل بن شاذان از حضرت رضا علیه السلام ( که چرا تکبیرات در اول نماز هفت است) زیرا که نمازي که حق سبحانه و تعالی أولا بر

خلایق واجب گردانید دو رکعت بود و ابتداي افعال آن در هفت موضع است اول تکبیر افتتاح که ابتداي نماز و قرائت به آن شروع

میشود، دیگر تکبیر از جهت رفتن برکوع، و یک تکبیر از جهت رفتن به سجده اول، و دیگر از جهت رفتن به سجده دویم، و در

رکعت دویم یک تکبیر از جهت داخل شدن در رکوع، و دو تکبیر از جهت داخل شدن در سجدتین. پس هر گاه آدمی در اوّل

نمازش هفت تکبیر بگوید و فراموش کند تکبیري از این تکبیرات را بعد از آن یا سهو کند به آن که شک کند که کرده ام یا نه

نقصی در نماز او بهم نمیرسد

ص: 22

1- علل الشرائع 332- 2 الباب 30.
2- الفقیه 1- 305- 918.
3- الفقیه 1- 305- 919.
4- فی نسخة- السجود، (هامش المخطوط).
5- فی نسخة- صلاته، (هامش المخطوط).
6- علل الشرائع 261- 9، و عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 108، و تاتی أسانیده فی الفائدة الأولی من الخاتمة برقم 383.
[رقم الحدیث الکلی: 7244 - رقم الحدیث الباب: 7]

7244- 7- (1) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحَسَنِ (2) بْنِ الْوَلِیدِ عَنِ الْحَسَنِ (3) بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ لِأَیِّ عِلَّةٍ صَارَ التَّکْبِیرُ فِی الِافْتِتَاحِ سَبْعَ تَکْبِیرَاتٍ أَفْضَلَ إِلَی أَنْ قَالَ قَالَ یَا هِشَامُ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ سَبْعاً وَ الْأَرَضِینَ سَبْعاً وَ الْحُجُبَ سَبْعاً فَلَمَّا أُسْرِیَ بِالنَّبِیِّ ص- فَکَانَ مِنْ رَبِّهِ کَقَابِ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنَی رُفِعَ لَهُ حِجَابٌ مِنْ حُجُبِهِ فَکَبَّرَ رَسُولُ اللَّهِ ص- وَ جَعَلَ یَقُولُ الْکَلِمَاتِ الَّتِی تُقَالُ فِی الِافْتِتَاحِ فَلَمَّا رُفِعَ لَهُ الثَّانِی کَبَّرَ فَلَمْ یَزَلْ کَذَلِکَ حَتَّی بَلَغَ سَبْعَ حُجُبٍ فَکَبَّرَ سَبْعَ تَکْبِیرَاتٍ فَلِتِلْکَ الْعِلَّةِ یُکَبَّرُ لِلِافْتِتَاحِ فِی الصَّلَاةِ سَبْعُ تَکْبِیرَاتٍ.

******

ترجمه:

امام کاظم (علیه السلام) - هشام بن حکم گوید: به امام کاظم (علیه السلام) عرض کردم: «برای چه در ابتداء نمازگفتن هفت تکبیر افضل است حضرت فرمود: «ای هشام خداوند تبارک وتعالی آسمان ها را هفت طبقه و زمین را نیز هفت طبقه آفرید و حجاب ها را هفت تا قرار داد و زمانی که نبیّ مکرّمش را سیر داد و آن حضرت به قرب پروردگارش همچون قَابِ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی شد، حجابی از حجاب ها را برایش برداشت، بلافاصله رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تکبیر گفت و شروع کرد کلماتی را که در افتتاح نماز می گویند، فرمود و وقتی حجاب دوّم را برایش کنار زد حضرت تکبیر گفت و پیوسته امر به همین منوال صورت می گرفت تا حضرتش به هفت حجاب رسید و آن ها کنار زده شدند و آن جناب هفت تکبیر گفت و به خاطر همین علّت در افتتاح نماز هفت تکبیر مستحب گردید. و وقتی حضرتش متذکّر عظمت پروردگار گردید شانه هایش لرزید، پس بر سر زانو تکیه داد و عرضه داشت: سبحان ربّی العظیم و بحمده و وقتی از رکوع سر برداشت و ایستاد به نقطه ای بالاتر از مکان قبلی نظر افکند پس به خاک افتاد و صورت بر زمین نهاد و عرضه داشت: سبحان ربّی الاعلی و بحمده و وقتی این ذکر را هفت بار گفت رعب از آن جناب برطرف شد و آرام گردید و به همین جهت گفتن این اذکار به عدد هفت بار سنّت گردید».

[رقم الحدیث الکلی: 7245 - رقم الحدیث الباب: 8]

7245- 8- (4) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ وَ الْعِلَلِ بِأَسَانِیدِهِ الْآتِیَةِ (5) عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّمَا بُدِئَ فِی الِاسْتِفْتَاحِ وَ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ وَ الْقِیَامِ وَ الْقُعُودِ بِالتَّکْبِیرِ لِلْعِلَّةِ الَّتِی ذَکَرْنَاهَا فِی الْأَذَانِ.

******

ترجمه:

فضل بن شاذان از حضرت رضا علیه السلام نقل می کند که فرمودند :همانا شروع نماز و رکوع وسجود وقیام وقعود بوسیله تکبیر است به همان علتی که در باب اذان گفته شد

[رقم الحدیث الکلی: 7246 - رقم الحدیث الباب: 9]

7246- 9- (6) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: أَدْنَی مَا یُجْزِی مِنَ التَّکْبِیرِ فِی التَّوَجُّهِ إِلَی الصَّلَاةِ تَکْبِیرَةٌ وَاحِدَةٌ وَ ثَلَاثُ تَکْبِیرَاتٍ وَ خَمْسٌ وَ سَبْعٌ أَفْضَلُ.

ص: 23

1- علل الشرائع 332- 4 الباب 30، أورد ما قطع من الحدیث صدرا و ذیلا فی الحدیث 2 من الباب 21 من أبواب الرکوع.
2- فی هامش الأصل عن نسخة- الحسین.
3- فی هامش المخطوط عن نسخة- الحسین و کذلک المصدر.
4- علل الشرائع 259- 9 و عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 106- 1.
5- تاتی فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز (ت).
6- الخصال 347- 19.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2)

******

ترجمه:

برای شروع نماز یک تکبیر کفایت می کند ولی سه یا پنج یا هفت تکبیر بهتر است

8- بَابُ اسْتِحْبَابِ تَفْرِیقِ التَّکْبِیرَاتِ السَّبْعِ ثَلَاثاً ثُمَّ اثْنَتَیْنِ ثُمَّ اثْنَتَیْنِ وَ رَفْعِ الْیَدَیْنِ مَعَ کُلِّ تَکْبِیرٍ وَ الدُّعَاءِ بِالْمَأْثُورِ فِی أَثْنَائِهَا وَ بَعْدَهَا وَ الِاسْتِعَاذَةِ بَعْدَ ذَلِکَ

اشارة

(3) 8 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَفْرِیقِ التَّکْبِیرَاتِ السَّبْعِ ثَلَاثاً ثُمَّ اثْنَتَیْنِ ثُمَّ اثْنَتَیْنِ وَ رَفْعِ الْیَدَیْنِ مَعَ کُلِّ تَکْبِیرٍ وَ الدُّعَاءِ بِالْمَأْثُورِ فِی أَثْنَائِهَا وَ بَعْدَهَا وَ الِاسْتِعَاذَةِ بَعْدَ ذَلِکَ

باب استحباب جدا جدا گفتن تکبیرات هفتگانه (اول) سه تکبیربعد دوتا وبعد دوتا وبا هر تکبیر دستها را بالا بیاورد ودعاهای وارد شده را بخواند ودرآخر اعوذ بالله بگوید

[رقم الحدیث الکلی: 7247 - رقم الحدیث الباب: 1]

7247- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا افْتَتَحْتَ الصَّلَاةَ فَارْفَعْ کَفَّیْکَ ثُمَّ ابْسُطْهُمَا بَسْطاً ثُمَّ کَبِّرْ ثَلَاثَ تَکْبِیرَاتٍ ثُمَّ قُلِ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْمَلِکُ الْحَقُّ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی ذَنْبِی إِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ- ثُمَّ تُکَبِّرُ تَکْبِیرَتَیْنِ ثُمَّ قُلْ لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ وَ الْخَیْرُ فِی یَدَیْکَ وَ الشَّرُّ لَیْسَ إِلَیْکَ وَ الْمَهْدِیُّ مَنْ هَدَیْتَ لَا مَلْجَأَ مِنْکَ إِلَّا إِلَیْکَ سُبْحَانَکَ وَ حَنَانَیْکَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ سُبْحَانَکَ رَبَّ الْبَیْتِ- ثُمَّ تُکَبِّرُ تَکْبِیرَتَیْنِ ثُمَّ تَقُولُ وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ عَالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ لا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ- ثُمَّ تَعَوَّذْ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ ثُمَّ اقْرَأْ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ أَسْقَطَ

ص: 24

1- تقدم فی الحدیث 10 من الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة، و فی الباب 1 من هذه الأبواب.
2- یأتی فی البابین 8 و 12 من هذه الأبواب، و فی الأحادیث 15 و 21 من الباب 10 من أبواب صلاة العیدین، و فی الحدیث 4 من الباب 44 من أبواب الصلوات المندوبة.
3- الباب 8 فیه 3 أحادیث.
4- الکافی 3- 310- 7، أورد ذیله فی الحدیث 1 من الباب 57 من أبواب القراءة.

قَوْلَهُ إِنَّ صَلَاتِی وَ نُسُکِی إِلَی قَوْلِهِ مِنَ الْمُسْلِمِینَ (1)

******

ترجمه:

حلبی ازحضرت صادق علیه السلام : وقتی خواستی نمازرا شروع کنی هردو دست خود را بالا ببربعد سه تکبیر بگو وبعد این دعا را بخوان اللَّهُمَّ أَنْتَ الْمَلِکُ الْحَقُّ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی ذَنْبِی إِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ .بعد دو تکبیربگو واین دعا را بخوان َبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ وَ الْخَیْرُ فِی یَدَیْکَ وَ الشَّرُّ لَیْسَ إِلَیْکَ وَ الْمَهْدِیُّ مَنْ هَدَیْتَ لَا مَلْجَأَ مِنْکَ إِلَّا إِلَیْکَ سُبْحَانَکَ وَ حَنَانَیْکَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ سُبْحَانَکَ رَبَّ الْبَیْتِ .سپس دو تکبیربگوو این دعا را بخوان وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ عَالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ لا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ سپس بگواعوذ بالله من الشیطان الرجیم وبعد سوره حمد را بخوان .

[رقم الحدیث الکلی: 7248 - رقم الحدیث الباب: 2]

7248- 2- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ کُلِّهِمْ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: یُجْزِئُکَ فِی الصَّلَاةِ مِنَ الْکَلَامِ فِی التَّوَجُّهِ إِلَی اللَّهِ أَنْ تَقُولَ وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ عَلَی مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ- إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ لا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ- وَ یُجْزِیکَ تَکْبِیرَةٌ وَاحِدَةٌ.

******

ترجمه:

زراره ازحضرت صادق علیه السلام : دراول برای توجه پیدا کردن کافی است که بگوئی(این دعا را بخوانی) وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ عَلَی مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ- إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ لا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ - واگرفقط یک تکبیر هم بگوی کافی است .

[رقم الحدیث الکلی: 7249 - رقم الحدیث الباب: 3]

7249- 3- (3) أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الطَّبْرِسِیُّ فِی الْإِحْتِجَاجِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی صَاحِبِ الزَّمَانِ ع یَسْأَلُهُ عَنِ التَّوَجُّهِ لِلصَّلَاةِ یَقُولُ عَلَی مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ وَ دِینِ مُحَمَّدٍ- فَإِنَّ بَعْضَ أَصْحَابِنَا ذَکَرَ أَنَّهُ إِذَا قَالَ عَلَی دِینِ مُحَمَّدٍ- فَقَدْ أَبْدَعَ لِأَنَّهُ لَمْ نَجِدْهُ فِی شَیْ ءٍ مِنْ کُتُبِ الصَّلَاةِ خَلَا حَدِیثاً وَاحِداً فِی کِتَابِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ- عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ أَنَّ الصَّادِقَ ع- قَالَ لِلْحَسَنِ کَیْفَ تَتَوَجَّهُ فَقَالَ أَقُولُ: لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ فَقَالَ لَهُ الصَّادِقُ ع لَیْسَ عَنْ هَذَا أَسْأَلُکَ کَیْفَ تَقُولُ وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً مُسْلِماً- قَالَ الْحَسَنُ أَقُولُهُ فَقَالَ الصَّادِقُ ع- إِذَا قُلْتَ ذَلِکَ فَقُلْ عَلَی مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ ع وَ دِینِ مُحَمَّدٍ- وَ مِنْهَاجِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ الِائْتِمَامِ بِآلِ مُحَمَّدٍ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ- فَأَجَابَ ع التَّوَجُّهُ کُلُّهُ لَیْسَ بِفَرِیضَةٍ وَ السُّنَّةُ الْمُؤَکَّدَةُ فِیهِ الَّتِی کَالْإِجْمَاعِ الَّذِی لَا خِلَافَ فِیهِ وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ

ص: 25

1- التهذیب 2- 67- 244.
2- التهذیب 2- 67- 245، أورد ذیله فی الحدیث 1 من الباب 1 من هذه الأبواب.
3- الاحتجاج، للطبرسیّ الاحتجاج 486.

وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً مُسْلِماً عَلَی مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ وَ دِینِ مُحَمَّدٍ ص- وَ هَدْیِ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ لا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ثُمَّ تَقْرَأُ الْحَمْدَ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).

******

ترجمه:

جعفر حمیری نامه ای نوشت محضر امام زمان عجل الله تعالی فرجه سوال کرد ازچگونگی شروع نماز و اینکه می گویند- علی مله ابراهیم ودین محمد - زیرا بعضی ازاصحاب ما می گویند وقتی بگویعلی دین محمد این تشریع است چون ما درهیچ کتابی ندیده ایم غیرازیک روایت که درکتاب قاسم بن حسن ازجدش حسن بن راشد نقل میکند که حضرت صادق علیه السلام به حسن فرمودند : چگونه توجه پیدا می کنی (نماز را شروع می کنی ؟ اوهم درجواب عرض کرد :می گویم لبیک وسعدیک حضرت فرمودند سوالم ازاین نیست بلکه این دعا را چگونه می خوانیوَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً مُسْلِماً-حسن گفت : همینطور می خوانیم . حضرت فرمودند : اینطوربخوان عَلَی مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ ع وَ دِینِ مُحَمَّدٍ- وَ مِنْهَاجِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ الِائْتِمَامِ بِآلِ مُحَمَّدٍ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِین -پس حضرت بقیه الله درجواب فرمودند : دعای وجهت - هیچکدام واجب نیست بلکه آنچه که مستحب موکد است مثل اجماعی که اختلافی هم درآن نیست باید دعا را اینطوربخوانی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِوَ الْأَرْضَ حَنِیفاً مُسْلِماً عَلَی مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ وَ دِینِ مُحَمَّدٍ ص- وَ هَدْیِ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ لا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ-بعد بسم الله بگوید وسوره حمد را بخوان

9- بَابُ اسْتِحْبَابِ رَفْعِ الْیَدَیْنِ بِالتَّکْبِیرِ الْوَاجِبِ وَ الْمُسْتَحَبِّ حِیَالَ خَدَّیْهِ إِلَی أَنْ یُحَاذِیَ أُذُنَیْهِ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ بِبَطْنِ کَفَّیْهِ وَ تَأَکُّدِ الِاسْتِحْبَابِ لِلْإِمَامِ

اشارة

(2) 9 بَابُ اسْتِحْبَابِ رَفْعِ الْیَدَیْنِ بِالتَّکْبِیرِ الْوَاجِبِ وَ الْمُسْتَحَبِّ حِیَالَ خَدَّیْهِ إِلَی أَنْ یُحَاذِیَ أُذُنَیْهِ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ بِبَطْنِ کَفَّیْهِ وَ تَأَکُّدِ الِاسْتِحْبَابِ لِلْإِمَامِ

باب استحباب بالا بردن دستها تا برابرگوشها درحالیکه کف دستها روبه قبله ودرآن حال تکبیرات واجب ومستحب را بگوید وبرای امام جماعت سفارش بیشتری شده است .

[رقم الحدیث الکلی: 7250 - رقم الحدیث الباب: 1]

7250- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ الْجَمَّالِ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا کَبَّرَ فِی الصَّلَاةِ یَرْفَعُ یَدَیْهِ حَتَّی یَکَادَ یَبْلُغُ (4) أُذُنَیْهِ.

******

ترجمه:

مهران جمال می گوید : دیدم حضرت صادق علیه السلام وقتی درنماز تکبیر می گفتند دستهای خود را بالا می بردند بطوری که نزدیک گوشهایشان می رسید .

[رقم الحدیث الکلی: 7251 - رقم الحدیث الباب: 2]

7251- 2- (5) وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع حِینَ افْتَتَحَ الصَّلَاةَ یَرْفَعُ یَدَیْهِ أَسْفَلَ مِنْ وَجْهِهِ قَلِیلًا.

******

ترجمه:

معاویه بن عمارمی گوید : دیدم امام صادق علیه السلام برای شروع نماز دستهای خود تا قدری پایین تر از صورت بالابردند.

[رقم الحدیث الکلی: 7252 - رقم الحدیث الباب: 3]

7252- 3- (6) وَ عَنْهُ عَنْ فَضَالَةَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ یَعْنِی عَبْدَ اللَّهِ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا

ص: 26

1- یأتی فی الأبواب 9 و 10، و فی الحدیث 1 من الباب 11 من هذه الأبواب، و فی البابین 57 و 58 من أبواب القراءة.
2- الباب 9 فیه 17 حدیثا.
3- 3التهذیب 2- 65- 235.
4- فی المصدر- تکاد تبلغ.
5- التهذیب 2- 65- 234.
6- التهذیب 2- 66- 236.

عَبْدِ اللَّهِ ع یُصَلِّی یَرْفَعُ یَدَیْهِ حِیَالَ وَجْهِهِ حِینَ اسْتَفْتَحَ.

******

ترجمه:

ابن سنان می گوید امام صادق علیه السلام را دیدم برای شروع نمازدستهای خود را تا مقابل صورت بالا بردند .

[رقم الحدیث الکلی: 7253 - رقم الحدیث الباب: 4]

7253- 4- (1) وَ عَنْهُ عَنِ النَّضْرِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ (2)- قَالَ هُوَ رَفْعُ یَدَیْکَ حِذَاءَ وَجْهِکَ.

******

ترجمه:

ابن سنان ازامام صادق علیه السلام درتفسیر آیه شریفه فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ نقل میکند که فرمودند منظوراینستکه دستهای خود را تا مقابل صورت بالا ببری .

[رقم الحدیث الکلی: 7254 - رقم الحدیث الباب: 5]

7254- 5- (3) وَ عَنْهُ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ حُسَیْنٍ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ إِذَا افْتَتَحْتَ الصَّلَاةَ فَکَبَّرْتَ فَلَا تُجَاوِزْ أُذُنَیْکَ وَ لَا تَرْفَعْ یَدَیْکَ بِالدُّعَاءِ فِی الْمَکْتُوبَةِ تُجَاوِزُ بِهِمَا رَأْسَکَ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : درتکبیره الاحرام نباید دستهایت ازمقابل گوشهایت بگذرد ودرقنوت نمازهای واجب هم نباید دستها مقابل سربالاتر باشد .

[رقم الحدیث الکلی: 7255 - رقم الحدیث الباب: 6]

7255- 6- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع افْتَتَحَ الصَّلَاةَ فَرَفَعَ یَدَیْهِ حِیَالَ وَجْهِهِ وَ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ بِبَطْنِ کَفَّیْهِ.

******

ترجمه:

منصور حازم می گوید امام صادق علیه السلام را درحال شروع نماز دیدم که دستهای خود رادرحالیکه کف دستها روبه قبله بود تا مقابل صورت بالا بردند .

[رقم الحدیث الکلی: 7256 - رقم الحدیث الباب: 7]

7256- 7- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ یَعْنِی أَحْمَدَ بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ وَ أَبِی قَتَادَةَ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ: عَلَی الْإِمَامِ أَنْ یَرْفَعَ یَدَهُ فِی الصَّلَاةِ لَیْسَ عَلَی غَیْرِهِ أَنْ یَرْفَعَ یَدَهُ فِی الصَّلَاةِ.

وَ

رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فِی آخِرِهِ أَنْ یَرْفَعَ یَدَیْهِ فِی التَّکْبِیرِ (6).

ص: 27

1- التهذیب 2- 66- 237.
2- الکوثر 108- 2.
3- التهذیب 2- 65- 233، أورد صدره فی الحدیث 3 من الباب 39 من أبواب المساجد، و قطعة منه فی الحدیث 4 من الباب 12 من أبواب القنوت.
4- التهذیب 2- 66- 240.
5- التهذیب 2- 287- 1153.
6- قرب الإسناد 95.

قَالَ الشَّیْخُ الْمَعْنَی أَنَّ فِعْلَ الْإِمَامِ أَشَدُّ تَأْکِیداً وَ أَکْثَرُ ثَوَاباً وَ اسْتَدَلَّ بِمَا مَرَّ (1).

******

ترجمه:

حضرت کاظم علیه السلام : فقط امام (جماعت)باید درنماز دستها را بالا ببرد ودیگران حق ندارند .***درروایت دیگردرادامه میگوید یعنی بالا بردن دست درتکبیر .***مرحوم شیخ می فرمایند : منظور اینست که یرای امام تاکید بیشتروثواب بالاتری دارد وایشان به روایات گذشته استدلال کرده اند .

[رقم الحدیث الکلی: 7257 - رقم الحدیث الباب: 8]

7257- 8- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: وَ عَلَیْکَ بِرَفْعِ یَدَیْکَ فِی صَلَاتِکَ وَ تَقْلِیبِهِمَا.

******

ترجمه:

دروصایای رسول اکرم صلی الله علیه وآله به حضرت علی علیه السلام : سفارش میکنم درنمازت دستهارا بالاببری درحالیکه کف آنها روبه قبله باشد .

[رقم الحدیث الکلی: 7258 - رقم الحدیث الباب: 9]

7258- 9- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رِسَالَةٍ طَوِیلَةٍ کَتَبَهَا إِلَی أَصْحَابِهِ إِلَی أَنْ قَالَ: دَعُوا رَفْعَ أَیْدِیکُمْ فِی الصَّلَاةِ إِلَّا مَرَّةً وَاحِدَةً حِینَ یُفْتَتَحُ الصَّلَاةُ فَإِنَّ النَّاسَ قَدْ شَهَرُوکُمْ بِذَلِکَ وَ اللَّهُ الْمُسْتَعَانُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ.

أَقُولُ: هَذَا یَدُلُّ عَلَی اسْتِحْبَابِ رَفْعِ الْیَدَیْنِ فِی جَمِیعِ التَّکْبِیرَاتِ إِلَّا لِتَقِیَّةٍ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام دررساله ای طولانی به اصحاب خود فرمودند : این(سنت)بالا بردن دستها برای (همه)تکبیرات را رها کنید زیرا مردم(دشمن) شما شناسای می کنند وخداوند یار ویاور(شما)است وقدرت ونیروی نیست مگراراده خداوند *** می گویم : این روایت دلالت میکند بر استحباب بالا بردن دستها در همه تکبیرات مگردرزمان تقیه .

[رقم الحدیث الکلی: 7259 - رقم الحدیث الباب: 10]

7259- 10- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ سَأَلَ رَجُلٌ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ لَهُ یَا ابْنَ عَمِّ خَیْرِ الْخَلْقِ مَا مَعْنَی رَفْعِ یَدَیْکَ فِی التَّکْبِیرَةِ الْأُولَی فَقَالَ مَعْنَاهُ اللَّهُ أَکْبَرُ الْوَاحِدُ الْأَحَدُ الَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ لَا یُلْمَسُ بِالْأَخْمَاسِ وَ لَا یُدْرَکُ بِالْحَوَاسِّ.

وَ

فِی الْعِلَلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَنْصَارِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَلَوِیِّ عَنْ أَبِی حَکِیمٍ الزَّاهِدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ

ص: 28

1- مر فی أحادیث هذا الباب.
2- الکافی 8- 79- 33، أورده بتمامه عنه و عن الفقیه و التهذیب و عن کتاب الزهد و المحاسن فی الحدیث 2 من الباب 4 من أبواب جهاد النفس.
3- الکافی 8- 7- 1، للحدیث سند آخر ینتهی الی إسماعیل بن مخلد السراج.
4- 4الفقیه 1- 306- 92، أورد ذیله فی الحدیث 2 من الباب 19 من أبواب الرکوع.

لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ لَا یُقَاسُ بِشَیْ ءٍ (1)

******

ترجمه:

کسی ازحضرت علی علیه السلام سوال کرد ای پسر عموی بهترین خلق خدا معنای بالا بردن دستها درتکبیراول نماز چیست ؟ یعنی خدای بزرگ یگانه اوکه چیزی مثل ومانند اونیست با انگشت لمس نمی شود وبا حواس(پنجگانه) درک نمی شود. *** درکتاب العلل یک اضافه ای دارد وآن اینکه مانند اوچیزی نیست وبا هیچ چیزی مقایسه نمی شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7260 - رقم الحدیث الباب: 11]

7260- 11- (2) وَ فِی الْعِلَلِ وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِأَسَانِیدَ تَأْتِی عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّمَا تُرْفَعُ الْیَدَانِ بِالتَّکْبِیرِ لِأَنَّ رَفْعَ الْیَدَیْنِ ضَرْبٌ مِنَ الِابْتِهَالِ وَ التَّبَتُّلِ وَ التَّضَرُّعِ فَأَحَبَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَکُونَ الْعَبْدُ فِی وَقْتِ ذِکْرِهِ لَهُ مُتَبَتِّلًا مُتَضَرِّعاً مُبْتَهِلًا وَ لِأَنَّ فِی رَفْعِ الْیَدَیْنِ إِحْضَارَ النِّیَّةِ وَ إِقْبَالَ الْقَلْبِ عَلَی مَا قَالَ.

وَ

زَادَ فِی الْعِلَلِ- وَ قَصَدَ لِأَنَّ الْفَرْضَ مِنَ الذِّکْرِ إِنَّمَا هُوَ الِاسْتِفْتَاحُ وَ کُلُّ سُنَّةٍ فَإِنَّمَا تُؤَدَّی عَلَی جِهَةِ الْفَرْضِ فَلَمَّا أَنْ کَانَ فِی الِاسْتِفْتَاحِ الَّذِی هُوَ الْفَرْضُ رَفْعُ الْیَدَیْنِ أَحَبَّ أَنْ یُؤَدُّوا السُّنَّةَ عَلَی جِهَةِ مَا یُؤَدَّی الْفَرْضُ

******

ترجمه:

حضرت رضا علیه السلام فرمودند :همانا درنماز دستها به گفتن تکبیر بلند می شود جون بالا بردن آنها به نوعی گدائی وذلیل بودن وتواضع کردن است پس خداوند دوست دارد بنده درحال ذکرذلیل ومتواضع باشد وعلاوه برآن بالابردن دستها یادآوری نیت وتوجه قلبی پیدا کردن است به آنچه می گوید . درکتاب علل یک اضافه دارد وآن اینکه ...وبه آنچه قصد می کند زیرا هدف ازذکرهمان شروع است وهمه سنتها درراستای همان هدف است پس چون شروع همان هدف اصلی است پس بالابردن دست بهترین روشی استکه که مارا به آن هدف می رساند .

[رقم الحدیث الکلی: 7261 - رقم الحدیث الباب: 12]

7261- 12- (3) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَخْلَدٍ عَنْ أَبِی عَمْرٍو عَنْ أَحْمَدَ بْنِ زِیَادٍ السِّمْسَارِ عَنْ أَبِی نُعَیْمٍ عَنْ قَیْسِ بْنِ سُلَیْمٍ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ وَائِلٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: صَلَّیْتُ خَلْفَ النَّبِیِّ ص فَکَبَّرَ حِینَ افْتَتَحَ الصَّلَاةَ وَ رَفَعَ یَدَیْهِ حِینَ (4) أَرَادَ الرُّکُوعَ وَ بَعْدَ الرُّکُوعِ.

******

ترجمه:

علقمه ازپدرش نقل می کند من پشت سرپیامبرصلی الله علیه وآله نمازخواندم پس برای شروع نمازتکبیرگفتند وقبل وبعد ازرکوع دستهای خود را بالا بردند .

[رقم الحدیث الکلی: 7262 - رقم الحدیث الباب: 13]

7262- 13- (5) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هِلَالِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَفَّارِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَلِیٍّ الدِّعْبِلِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی مُقَاتِلٍ الْکَبِیسِیِّ (6) عَنْ أَبِی مُقَاتِلٍ السَّمَرْقَنْدِیِّ عَنْ مُقَاتِلِ بْنِ حَنَانٍ (7) عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع

ص: 29

1- علل الشرائع 320- 1 الباب 10- 1.
2- علل الشرائع 264- 9 الباب 182- 9، و عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 111.
3- أمالی الطوسیّ 1- 394.
4- فی المصدر- و حین" و هو الأنسب للمعنی".
5- أمالی الطوسیّ 1- 386.
6- فی المصدر الکشّیّ.
7- فی المصدر- مقاتل بن حیان.

قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ عَلَی النَّبِیِّ ص فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ- قَالَ یَا جَبْرَئِیلُ مَا هَذِهِ النَّحِیرَةُ الَّتِی أَمَرَ بِهَا رَبِّی قَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّهَا لَیْسَتْ نَحِیرَةً وَ لَکِنَّهَا رَفْعُ الْأَیْدِی فِی الصَّلَاةِ.

******

ترجمه:

اصبغ بن نباته از امام علی (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: چون فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نازل شد، ایشان فرمود: «ای جبرئیل! این قربانی که پروردگارم مرا به آن فرمان داده، چیست»؟ عرض کرد: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! آن، قربانی نیست، بلکه بالابردن دستها در نماز است».

[رقم الحدیث الکلی: 7263 - رقم الحدیث الباب: 14]

7263- 14- (1) الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ عَنْ مُقَاتِلِ بْنِ حَیَّانَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ: لَیْسَتْ بِنَحِیرَةٍ وَ لَکِنَّهُ یَأْمُرُکَ إِذَا تَحَرَّمْتَ لِلصَّلَاةِ أَنْ تَرْفَعَ یَدَیْکَ إِذَا کَبَّرْتَ وَ إِذَا رَکَعْتَ وَ إِذَا رَفَعْتَ رَأْسَکَ مِنَ الرُّکُوعِ وَ إِذَا سَجَدْتَ فَإِنَّهُ صَلَاتُنَا وَ صَلَاةُ الْمَلَائِکَةِ فِی السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ إِنَّ لِکُلِّ شَیْ ءٍ زِینَةً وَ إِنَّ زِینَةَ الصَّلَاةِ رَفْعُ الْأَیْدِی عِنْدَ کُلِّ تَکْبِیرَةٍ.

******

ترجمه:

مقاتل بن حیان مثل همین روایت نقل کرده فقط یک اضافه ای دارد وآن اینکه : عرض کرد: «آن، قربانی نیست، بلکه خداوند تو را فرمان داده که چون احرام نماز بستی، در هنگام تکبیرهًْ الاحرام و در هنگام به رکوع رفتن و در هنگام سر از رکوع برداشتن و در هنگام به سجده رفتن، دستهایت را بالا آوری، چرا که این نماز ما و نماز فرشتگانی است که در آسمان هفتم هستند. هر چیزی زیوری دارد و زیور نماز، دست بلندکردن در هر تکبیر است».

[رقم الحدیث الکلی: 7264 - رقم الحدیث الباب: 15]

7264- 15- (2) وَ عَنْ عَلِیٍّ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَی فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ- أَنَّ مَعْنَاهُ ارْفَعْ یَدَیْکَ إِلَی النَّحْرِ فِی الصَّلَاةِ.

******

ترجمه:

علی علیه السلام درتفسیرآیه شریفه فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْفرمودند : یعنی درنمازدستهایت را تا مقابل گلویت بالا ببر.

[رقم الحدیث الکلی: 7265 - رقم الحدیث الباب: 16]

7265- 16- (3) وَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ- قَالَ هُوَ رَفْعُ یَدَیْکَ حِذَاءَ وَجْهِکَ.

وَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ مِثْلَهُ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ منظور، بالابردن دستها تا برابر صورت است.

[رقم الحدیث الکلی: 7266 - رقم الحدیث الباب: 17]

7266- 17- (4) وَ عَنْ جَمِیلٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ- فَقَالَ بِیَدِهِ هَکَذَا.

یَعْنِی اسْتَقْبَلَ بِیَدَیْهِ حَذْوَ وَجْهِهِ الْقِبْلَةَ فِی افْتِتَاحِ الصَّلَاةِ

- أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5).

******

ترجمه:

جمیل بن دراج از امام صادق (علیه السلام) درباره ی فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ نقل کرده است: ایشان با دست نشان داد و فرمود: «یعنی در افتتاح نماز، با بالاآوردن دستانش در برابر صورتش رو سوی قبله کند».

ص: 30

1- مجمع البیان 5- 550.
2- مجمع البیان 5- 550.
3- مجمع البیان 5- 550.
4- مجمع البیان 5- 550.
5- یأتی فی البابین 2 و 10 من أبواب الرکوع.

10- بَابُ کَرَاهَةِ الزِّیَادَةِ فِی رَفْعِ الْیَدَیْنِ بِالتَّکْبِیرِ حَتَّی تُجَاوِزَ الْأُذُنَیْنِ

اشارة

(1) 10 بَابُ کَرَاهَةِ الزِّیَادَةِ فِی رَفْعِ الْیَدَیْنِ بِالتَّکْبِیرِ حَتَّی تُجَاوِزَ الْأُذُنَیْنِ

باب مکروه بودن زیاد بالا بردن دستها بطوریکه ازگوشها رد شود.

[رقم الحدیث الکلی: 7267 - رقم الحدیث الباب: 1]

7267- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: تَرْفَعُ یَدَیْکَ فِی افْتِتَاحِ الصَّلَاةِ قُبَالَةَ وَجْهِکَ وَ لَا تَرْفَعُهُمَا کُلَّ ذَلِکَ.

******

ترجمه:

زراره ازیکی ازدوامام علیهما السلام : درشروع نمازدستهایت را تا مقابل صورت بالا ببرنه بالاترازآن .

[رقم الحدیث الکلی: 7268 - رقم الحدیث الباب: 2]

7268- 2- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ یَعْنِی ابْنَ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِذَا قُمْتَ فِی الصَّلَاةِ فَکَبَّرْتَ فَارْفَعْ یَدَیْکَ وَ لَا تُجَاوِزْ بِکَفَّیْکَ أُذُنَیْکَ أَیْ حِیَالَ خَدَّیْکَ.

******

ترجمه:

حضزت باقرعلیه السلام :وقتی مشغول نمازشدی برای تکبیردستهایت رابالا ببرولی ازمقابل گوشهایت بالاتر نرود یعنی مقابل صورتد .

[رقم الحدیث الکلی: 7269 - رقم الحدیث الباب: 3]

7269- 3- (4) وَ قَدْ تَقَدَّمَ فِی حَدِیثِ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا افْتَتَحْتَ الصَّلَاةَ فَکَبَّرْتَ فَلَا تُجَاوِزْ أُذُنَیْکَ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : وقتی مشغول نماز شدی وتکبیرگفتی دستهایت ازمقابل گوشهایت بالاتر نرود .

[رقم الحدیث الکلی: 7270 - رقم الحدیث الباب: 4]

7270- 4- (5) جَعْفَرُ بْنُ الْحَسَنِ الْمُحَقِّقُ فِی الْمُعْتَبَرِ وَ الْحَسَنُ بْنُ یُوسُفَ الْعَلَّامَةُ فِی الْمُنْتَهَی عَنْ عَلِیٍّ ع أَنَّ النَّبِیَّ ص مَرَّ بِرَجُلٍ یُصَلِّی وَ قَدْ رَفَعَ یَدَیْهِ فَوْقَ رَأْسِهِ فَقَالَ مَا لِی أَرَی قَوْماً یَرْفَعُونَ أَیْدِیَهُمْ فَوْقَ رُءُوسِهِمْ کَأَنَّهَا آذَانُ خَیْلٍ شُمْسٍ (6).

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7).

******

ترجمه:

امام اميرالمومنين علي(ع) فرمود: پيامبر (ص) به مردي برخورد که نماز مي خواند و دو دست خود را حتّي از سر خود بلندتر نموده بود، پس پيامبر با مشاهده او فرمود: عجيب است گروهي را مي بينم که در موقع نماز دست هايشان را بالاتر از سر خود قرار مي دهند، همانند چهارپاياني که از روي وحشي گري گوش و دم خود را به سمت بالا مي کشند،

ص: 31

1- الباب 10 فیه 4 أحادیث.
2- الکافی 3- 309- 1.
3- الکافی 3- 309- 2.
4- تقدم فی الحدیث 5 من الباب 9 من هذه الأبواب.
5- المعتبر 169 و المنتهی 1- 269.
6- الشمس- جمع شموس و هی الدابّة الشرود التی لا تستقر (لسان العرب 6- 113).
7- تقدم فی الباب 9 من هذه الأبواب.

11- بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّحْمِیدِ سَبْعاً وَ التَّسْبِیحِ سَبْعاً وَ التَّهْلِیلِ سَبْعاً وَ حَمْدِ اللَّهِ وَ الثَّنَاءِ عَلَیْهِ بَعْدَ تَکْبِیرَاتِ الِافْتِتَاحِ وَ قِرَاءَةِ آیَةِ الْکُرْسِیِّ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ بَعْدَ اسْتِفْتَاحِ صَلَاةِ اللَّ

اشارة

(1) 11 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّحْمِیدِ سَبْعاً وَ التَّسْبِیحِ سَبْعاً وَ التَّهْلِیلِ سَبْعاً وَ حَمْدِ اللَّهِ وَ الثَّنَاءِ عَلَیْهِ بَعْدَ تَکْبِیرَاتِ الِافْتِتَاحِ وَ قِرَاءَةِ آیَةِ الْکُرْسِیِّ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ بَعْدَ اسْتِفْتَاحِ صَلَاةِ اللَّیْلِ

باب مستحب است درنمازشب گفتن هرکدام ازحمد وتسبیح وتهلیل هفت مرتبه وحمد وثنای خداوند بعد ازتکبیرات وخوا ندن آیه الکرسی ومعوذتین بعد ازشروع نماز .

[رقم الحدیث الکلی: 7271 - رقم الحدیث الباب: 1]

7271- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ (3) عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع وَ ذَکَرَ حَدِیثَ تَکْبِیرَاتِ الِافْتِتَاحِ ثُمَّ قَالَ قَالَ زُرَارَةُ فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع فَکَیْفَ نَصْنَعُ قَالَ تُکَبِّرُ سَبْعاً وَ تَحْمَدُ سَبْعاً وَ تُسَبِّحُ سَبْعاً وَ تَحْمَدُ اللَّهَ وَ تُثْنِی عَلَیْهِ ثُمَّ تَقْرَأُ.

- أَقُولُ: وَ ذَکَرَ هَذَا الْحُکْمَ الشَّهِیدُ (4) فِی الذِّکْرَی وَ نَقَلَهُ عَنِ ابْنِ الْجُنَیْدِ وَ قَالَ إِنَّهُ نَسَبَهُ إِلَی الْأَئِمَّةِ ع وَ زَادَ التَّهْلِیلَ سَبْعاً (5).

******

ترجمه:

زراره می گوید حضرت باقر علبه السلام مطالب تکبیرات نماز را فرمودند ازایشان سوال کردم ما چگونه عمل کنیم فرمودند :هفت تکبیربگووهفت مرتبه حمد وهفت مرتبه تسبیح وحمد وثنای بگووبعد سوره حمد را شروع کن .

می گویم : مرحوم شهید این حکم را ذکرکرده اند میکویم : ظاهرا ایشان اعتراف دارند به اینکه دراین مورد نصی نداریم ودرجاهای مختلف تصریح می کنند که نصی نداریم وحال آنکه درکتب اربعه وجاهای دیگرنصوص آن موجود است .

[رقم الحدیث الکلی: 7272 - رقم الحدیث الباب: 2]

7272- 2- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ کَامِلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِذَا اسْتَفْتَحْتَ صَلَاةَ اللَّیْلِ وَ فَرَغْتَ مِنَ الِاسْتِفْتَاحِ فَاقْرَأْ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ- ثُمَّ اقْرَأْ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ سُورَةً.

******

ترجمه:

امام باقرعلیه السلام : وقتی نماز شب را شروع کردی وتکبیرات آنرا گفتی آیه الکرسی ومعوذتین را بخوان سپس حمد وسوره را بخوان .

ص: 32

1- الباب 11 فیه حدیثان.
2- علل الشرائع 332- 2 الباب 30- 2، تقدم صدر الحدیث فی الحدیث 4 من الباب 7 من هذه الأبواب.
3- فی المصدر زیادة- عن ابن أبی عمیر.
4- أقول- ظاهر الشهید الاعتراف بعدم النصّ و مثله کثیر بل قد صرحوا بعدم النصّ فی مواضع لا تحصی مع ان النصّ موجود فی الکتب الأربعة أو غیرها فی بابه أو غیر بابه. (منه قده).
5- الذکری 179.
6- التهذیب 2- 334- 1379.

12- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْجَهْرِ لِلْإِمَامِ بِتَکْبِیرَةِ الِافْتِتَاحِ وَ الْإِخْفَاتِ بِالسِّتِّ الْمَنْدُوبَةِ

اشارة

(1) 12 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْجَهْرِ لِلْإِمَامِ بِتَکْبِیرَةِ الِافْتِتَاحِ وَ الْإِخْفَاتِ بِالسِّتِّ الْمَنْدُوبَةِ

باب استحباب بلند گفتن تکبیره الاحرام وآهسته گفتن تکبیرات مستحبی برای امام جماعت

[رقم الحدیث الکلی: 7273 - رقم الحدیث الباب: 1]

7273- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَخَفِّ مَا یَکُونُ مِنَ التَّکْبِیرِ فِی الصَّلَاةِ قَالَ ثَلَاثُ تَکْبِیرَاتٍ فَإِنْ کَانَتْ قِرَاءَةٌ قَرَأْتَ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ إِنْ کُنْتَ إِمَاماً فَإِنَّهُ یُجْزِیکَ أَنْ تُکَبِّرَ وَاحِدَةً تَجْهَرُ فِیهَا وَ تُسِرُّ سِتّاً.

******

ترجمه:

حلبی ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم حد اقل تکبیر درنماز فرمودند : سه تکبیراگرسوره حمد یا کافرون را می خوانی واگرامام جماعت باشی می توانی یک تکبیررا بلند وششتای دیگررا آهسته بگوئ .

[رقم الحدیث الکلی: 7274 - رقم الحدیث الباب: 2]

7274- 2- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْخَلِیجِیِّ (4) عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا ع عَنْ تَکْبِیرَةِ الِافْتِتَاحِ فَقَالَ سَبْعٌ قُلْتُ رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ کَانَ یُکَبِّرُ وَاحِدَةً فَقَالَ إِنَّ النَّبِیَّ ص کَانَ یُکَبِّرُ وَاحِدَةً یَجْهَرُ بِهَا وَ یُسِرُّ سِتّاً.

******

ترجمه:

حسین بن راشد ازحضرت رضا علیه السلام سوال کردم از(تعداد) تکبیرنمازفرمودند : هفت تکبیرعرض کردم ازرسول اکرم صلی الله علیه وآله روایت شده که ایشان یک تکبیرمی گفتند حضرت فرمودند ایشان یک تکبیررا بلند وششتای بقیه را آهسته می گفتند .

[رقم الحدیث الکلی: 7275 - رقم الحدیث الباب: 3]

7275- 3- (5) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا کُنْتَ إِمَاماً فَإِنَّهُ یُجْزِیکَ أَنْ تُکَبِّرَ وَاحِدَةً وَ تُسِرَّ سِتّاً.

******

ترجمه:

حلبی حضرت صادق علیه السلام فرمودند : اگرامام (جماعت ) باشی کافی است که یک تکبیررا (بلند) وششتای دیگررا آهسته بگوئ .

ص: 33

1- الباب 12 فیه 4 أحادیث.
2- التهذیب 2- 287- 1151.
3- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 1- 278، و الخصال- 347- 16.
4- فی العیون الخلنجی.
5- الخصال- 347- 18.
[رقم الحدیث الکلی: 7276 - رقم الحدیث الباب: 4]

7276- 4- (1) وَ قَدْ تَقَدَّمَ فِی حَدِیثِ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا افْتَتَحْتَ الصَّلَاةَ فَکَبِّرْ إِنْ شِئْتَ وَاحِدَةً وَ إِنْ شِئْتَ ثَلَاثاً وَ إِنْ شِئْتَ خَمْساً وَ إِنْ شِئْتَ سَبْعاً فَکُلُّ ذَلِکَ مُجْزٍ عَنْکَ غَیْرَ أَنَّکَ إِذَا کُنْتَ إِمَاماً لَمْ تَجْهَرْ إِلَّا بِتَکْبِیرَةٍ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : برای شروع نمازمی توانی یک یا سه یا پنج یا هفت تکبیر بگوئ همه اینها کافی است اما اگرامام بئدی فقط یک تکبیررا بلند بگو .

13- بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ بِالْمَأْثُورِ عِنْدَ الْقِیَامِ مِنَ النَّوْمِ وَ عِنْدَ سَمَاعِ صَوْتِ الدِّیکِ وَ عِنْدَ النَّظَرِ إِلَی السَّمَاءِ وَ عِنْدَ الْوُضُوءِ وَ عِنْدَ الْقِیَامِ إِلَی صَلَاةِ اللَّیْلِ

اشارة

(2) 13 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ بِالْمَأْثُورِ عِنْدَ الْقِیَامِ مِنَ النَّوْمِ وَ عِنْدَ سَمَاعِ صَوْتِ الدِّیکِ وَ عِنْدَ النَّظَرِ إِلَی السَّمَاءِ وَ عِنْدَ الْوُضُوءِ وَ عِنْدَ الْقِیَامِ إِلَی صَلَاةِ اللَّیْلِ

باب استحباب خواندن دعاهای وارد شده درزمانیکه ازخواب بیدارمی شوی وزمان شنیدن صدای خروس وزمان نگاه کردن به آسمان وزمان وضوگرفتن وزمانیکه برای نماز شب آماده می شوی .

[رقم الحدیث الکلی: 7277 - رقم الحدیث الباب: 1]

7277- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِذَا قُمْتَ بِاللَّیْلِ مِنْ مَنَامِکَ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَدَّ عَلَیَّ رُوحِی لِأَحْمَدَهُ وَ أَعْبُدَهُ- فَإِذَا سَمِعْتَ صَوْتَ الدُّیُوکِ فَقُلْ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوحِ سَبَقَتْ رَحْمَتُکَ غَضَبَکَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی وَ ارْحَمْنِی إِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ- فَإِذَا قُمْتَ فَانْظُرْ فِی آفَاقِ السَّمَاءِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّهُ لَا یُوَارِی عَنْکَ لَیْلٌ سَاجٍ وَ لَا سَمَاءٌ ذَاتُ أَبْرَاجٍ وَ لَا أَرْضٌ ذَاتُ مِهَادٍ وَ لَا ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ وَ لَا بَحْرٌ لُجِّیٌّ تُدْلِجُ بَیْنَ یَدَیِ الْمُدْلِجِ مِنْ خَلْقِکَ تَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَ مَا تُخْفِی الصُّدُورُ غَارَتِ النُّجُومُ وَ نَامَتِ الْعُیُونُ وَ أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لَا تَأْخُذُکَ سِنَةٌ وَ لَا نَوْمٌ سُبْحَانَ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ إِلَهِ الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ- ثُمَّ اقْرَأِ الْخَمْسَ الْآیَاتِ مِنْ آخِرِ آلِ عِمْرَانَ إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ- إِلَی قَوْلِهِ إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ- ثُمَّ اسْتَکْ وَ تَوَضَّأْ فَإِذَا وَضَعْتَ یَدَکَ فِی الْمَاءِ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَ

ص: 34

1- تقدم فی الحدیث 3 من الباب 7 من هذه الأبواب.
2- الباب 13 فیه 3 أحادیث.
3- الکافی 3- 445- 12.

اجْعَلْنِی مِنَ التَّوَّابِینَ وَ اجْعَلْنِی مِنَ الْمُتَطَهِّرِینَ- فَإِذَا فَرَغْتَ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ- فَإِذَا قُمْتَ إِلَی صَلَاتِکَ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ إِلَی اللَّهِ وَ مِنَ اللَّهِ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ زُوَّارِکَ (1) وَ عُمَّارِ مَسَاجِدِکَ وَ افْتَحْ لِی بَابَ تَوْبَتِکَ وَ أَغْلِقْ عَنِّی بَابَ مَعْصِیَتِکَ وَ کُلِّ مَعْصِیَةٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنِی مِمَّنْ یُنَاجِیهِ اللَّهُمَّ أَقْبِلْ عَلَیَّ بِوَجْهِکَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ- ثُمَّ افْتَتِحِ الصَّلَاةَ بِالتَّکْبِیرِ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (2).

******

ترجمه:

زراره ازامام باقرعلیه السلام نقل می کند که فرمودند : وقتی برای نماز شب بیدارشدی این دعا را بخوان : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَدَّ عَلَیَّ رُوحِی لِأَحْمَدَهُ وَ أَعْبُدَهُ- وباشنیدن صدای خروس بگو: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوحِ سَبَقَتْ رَحْمَتُکَ غَضَبَکَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی وَ ارْحَمْنِی إِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ-وشبهنگام وقتی به آسمان نگاه می کنی بگو: اللَّهُمَّ إِنَّهُ لَا یُوَارِی عَنْکَ لَیْلٌ سَاجٍ وَ لَا سَمَاءٌ ذَاتُ أَبْرَاجٍ وَ لَا أَرْضٌ ذَاتُ مِهَادٍ وَ لَا ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ وَ لَا بَحْرٌ لُجِّیٌّ تُدْلِجُ بَیْنَ یَدَیِ الْمُدْلِجِ مِنْ خَلْقِکَ تَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَ مَا تُخْفِی الصُّدُورُ غَارَتِ النُّجُومُ وَ نَامَتِ الْعُیُونُ وَ أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لَا تَأْخُذُکَ سِنَةٌ وَ لَا نَوْمٌ سُبْحَانَ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ إِلَهِ الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ-سپس پنج آیه آخرسوره آل عمران از إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ-تا إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ-را تلاوه کرده ومسواک بزن ووضو بگیروقتی دستد به آب رسید بگو: بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَ اجْعَلْنِی مِنَ التَّوَّابِینَ وَ اجْعَلْنِی مِنَ الْمُتَطَهِّرِینَ وبعد تمام شدن وضوبگو: الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ- وقتی آماده نماز شدی بگو: بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ إِلَی اللَّهِ وَ مِنَ اللَّهِ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ زُوَّارِکَ وَ عُمَّارِ مَسَاجِدِکَ وَ افْتَحْ لِی بَابَ تَوْبَتِکَ وَ أَغْلِقْ عَنِّی بَابَ مَعْصِیَتِکَ وَ کُلِّ مَعْصِیَةٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنِی مِمَّنْ یُنَاجِیهِ اللَّهُمَّ أَقْبِلْ عَلَیَّ بِوَجْهِکَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ سپس نمازرا باتکبیراتش شروع کن

[رقم الحدیث الکلی: 7278 - رقم الحدیث الباب: 2]

7278- 2- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: ابْدَأْ مِنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ بِالْآیَاتِ تَقْرَأُ إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ- إِلَی قَوْلِهِ إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ- وَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ تَبْدَأُ بِالْآیَاتِ قَبْلَ الرَّکْعَتَیْنِ اللَّتَیْنِ قَبْلَ الزَّوَالِ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند : نمازشب را با این آیات شروع کن إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ تا إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ ودرروزجمعه این آیات را قبل ازدورکتعتی که قبل ازظهرمی خوانی تلاوه کن .

[رقم الحدیث الکلی: 7279 - رقم الحدیث الباب: 3]

7279- 3- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع إِذَا سَمِعْتَ صُرَاخَ الدِّیکِ فَقُلْ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوحِ سَبَقَتْ رَحْمَتُکَ غَضَبَکَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ وَ بِحَمْدِکَ عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی إِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ (5).

ص: 35

1- فی المصدر- زوار بیتک.
2- التهذیب 2- 122- 467.
3- التهذیب 2- 273- 1086، أورد قطعة منه فی الحدیث 1 من الباب 40، و الحدیث 5 من الباب 61 من أبواب المواقیت.
4- الفقیه 1- 482- 1392.
5- کتب المصنّف فی هامش الأصل-" ثم بلغ قراءة بحمد اللّه تعالی".

******

ترجمه:

امام صادق فرمودند : وقتی صدای خروس را می شنوی بگو:سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوحِ سَبَقَتْ رَحْمَتُکَ غَضَبَکَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ وَ بِحَمْدِکَ عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی إِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ سپس قرائت را با حمد خداوند شروع کن .

ص: 36

أَبْوَابُ الْقِرَاءَةِ فِی الصَّلَاة

1- بَابُ وُجُوبِ قِرَاءَةِ فَاتِحَةِ الْکِتَابِ فِی الثُّنَائِیَّةِ وَ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ غَیْرِهَا

اشارة

(1) 1 بَابُ وُجُوبِ قِرَاءَةِ فَاتِحَةِ الْکِتَابِ فِی الثُّنَائِیَّةِ وَ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ غَیْرِهَا

باب وجوب سوره حمد درنمازهای دورکعتی ودردورکعت اول نمازهای دیگر

[رقم الحدیث الکلی: 7280 - رقم الحدیث الباب: 1]

7280- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الَّذِی لَا یَقْرَأُ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ فِی صَلَاتِهِ قَالَ لَا صَلَاةَ لَهُ إِلَّا أَنْ یَقْرَأَ بِهَا (3) فِی جَهْرٍ أَوْ إِخْفَاتٍ قُلْتُ أَیُّمَا (4) أَحَبُّ إِلَیْکَ إِذَا کَانَ خَائِفاً أَوْ مُسْتَعْجِلًا یَقْرَأُ سُورَةً أَوْ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ قَالَ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنِ الْعَلَاءِ (5)

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (6).

******

ترجمه:

محمد بن مسلم ازحضرت باقرعلیه السلام سوال کردم کسیکه درنمازش سوره حمد نمی خواند ؟ فرمودند : نمازش باطل است مگر آنکه سوره حمد را بخواند چه درنمازهای جهری یا اخفاتی عرض کردم کسیکه خائف است یا عجله دارد بنظرشما آیا حمد را بخواند یا یک سوره دیگر؟ فرمودند : سوره حمد

ص: 37

1- الباب 1 فیه 6 أحادیث.
2- الاستبصار 1- 310- 1152، أورده أیضا فی الحدیث 4 من الباب 27 من هذه الأبواب.
3- فی الکافی 3- 317- 28 یبدأ بها (هامش المخطوط) و کذا فی المصدر.
4- فی المصدر- أیهما.
5- الکافی 3- 317- 28.
6- التهذیب 2- 147- 576.
[رقم الحدیث الکلی: 7281 - رقم الحدیث الباب: 2]

7281- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقُومُ فِی الصَّلَاةِ فَیَنْسَی فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- إِلَی أَنْ قَالَ فَلْیَقْرَأْهَا مَا دَامَ لَمْ یَرْکَعْ فَإِنَّهُ لَا قِرَاءَةَ حَتَّی یَبْدَأَ بِهَا فِی جَهْرٍ أَوْ إِخْفَاتٍ.

******

ترجمه:

سماعه ازحضرت سوال کردم کسی مشغول نمازشده ولی سوره حمد را فراموش کرده -تا آنجا که فرمودند : باید حمد را بخواند تا به رکوع نرفته زیرا قرائتی برایش نیست تا اینکه حمد را بخواند چه نمازجهری باشد یا اخفاتی .

[رقم الحدیث الکلی: 7282 - رقم الحدیث الباب: 3]

7282- 3- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ قَالَ: أُمِرَ النَّاسُ بِالْقِرَاءَةِ فِی الصَّلَاةِ لِئَلَّا یَکُونَ الْقُرْآنُ مَهْجُوراً مُضَیَّعاً وَ لِیَکُونَ مَحْفُوظاً مَدْرُوساً فَلَا یَضْمَحِلَّ وَ لَا یُجْهَلَ وَإِنَّمَا بُدِئَ بِالْحَمْدِ دُونَ سَائِرِ السُّوَرِ لِأَنَّهُ لَیْسَ شَیْ ءٌ مِنَ الْقُرْآنِ وَ الْکَلَامِ جُمِعَ فِیهِ مِنْ جَوَامِعِ الْخَیْرِ وَ الْحِکْمَةِ مَا جُمِعَ فِی سُورَةِ الْحَمْدِ- وَ ذَلِکَ أَنَّ قَوْلَهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْحَمْدُ لِلَّهِ- إِنَّمَا هُوَ أَدَاءٌ لِمَا أَوْجَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی خَلْقِهِ مِنَ الشُّکْرِالْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

اينكه مردم به قرائت در نماز دستور داده شده اند براى اين است كه قرآن در ميان مردم، مهجور وضايع نشود بلكه مورد حفظ ومطالعه قرار گيرد ومجهول نماند وبه فراموشى سپرده نشود، واينكه از سوره حمد شروع شده نه ساير سوره ها بدين جهت است كه هيچ چيزى از قرآن يا سخنى نيست كه، به اندازه سوره حمد، جامع خير وحكمت باشد .

[رقم الحدیث الکلی: 7283 - رقم الحدیث الباب: 4]

7283- 4- (3) قَالَ وَ قَالَ الرِّضَا ع إِنَّمَا جُعِلَ الْقِرَاءَةُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ وَ التَّسْبِیحُ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ لِلْفَرْقِ بَیْنَ مَا فَرَضَ (4) اللَّهُ مِنْ عِنْدِهِ وَ بَیْنَ مَا فَرَضَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص.

وَ رَوَاهُ فِی (الْعِلَلِ) (5) وَ فِی (عُیُونِ الْأَخْبَارِ) (6) بِالْإِسْنَادِ الْآتِی (7) عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.

******

ترجمه:

امام رضا علیه السلام فرمود :همانا در دو رکعت اول نماز قرائت و در دو رکعت دوم نماز تسبیحات قرار داده شده است به خاطر اینکه بین آنچه خداوند عزوجل از نزد خود فریضه نموده است و بین آنچه خداوند از نزد رسول الله فریضه نموده است، فرق و تفاوت باشد.

[رقم الحدیث الکلی: 7284 - رقم الحدیث الباب: 5]

7284- 5- (8) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ

ص: 38

1- التهذیب 2- 147- 574، أورده بتمامه فی الحدیث 2 من الباب 28 من هذه الأبواب.
2- الفقیه 1- 310- 926، و فی علل الشرائع 260- 9 الباب 182- 9 و هو حدیث طویل، و عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 107.
3- الفقیه 1- 308- 923.
4- فی المصدر- فرضه.
5- علل الشرائع 262- 9 الباب 182- 9.
6- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 109.
7- یأتی فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز (ت).
8- ثواب الأعمال 130- 1.

بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اسْمُ اللَّهِ الْأَعْظَمُ مُقَطَّعٌ فِی أُمِّ الْکِتَابِ.

******

ترجمه:

امام صادق عليه السلام : اسم اعظم خداوند ، در اُمّ الكتاب (سوره فاتحه) مندرج است .

[رقم الحدیث الکلی: 7285 - رقم الحدیث الباب: 6]

7285- 6- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الرَّضِیُّ فِی الْمَجَازَاتِ النَّبَوِیَّةِ قَالَ: قَالَ ع کُلُّ صَلَاةٍ لَا یُقْرَأُ فِیهَا بِفَاتِحَةِ (2) الْکِتَابِ فَهِیَ خِدَاجٌ (3).

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی کَیْفِیَّةِ الصَّلَاةِ وَ غَیْرِهَا (4) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ هُنَا وَ فِی الْجَمَاعَةِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ (5).

******

ترجمه:

حضرت علیه السلام فرمودند : هرنمازی که در آن حمد خوانده نشود ناقص است .

2- بَابُ أَنَّ الْفَاتِحَةَ تُجْزِی وَحْدَهَا فِی الْفَرِیضَةِ مَعَ الضَّرُورَةِ لَا مَعَ الِاخْتِیَارِ وَ تُجْزِی فِی النَّافِلَةِ مُطْلَقاً

اشارة

(6) 2 بَابُ أَنَّ الْفَاتِحَةَ تُجْزِی وَحْدَهَا فِی الْفَرِیضَةِ مَعَ الضَّرُورَةِ لَا مَعَ الِاخْتِیَارِ وَ تُجْزِی فِی النَّافِلَةِ مُطْلَقاً

باب سوره حمد درحال ضرورت درنماز واجب کفایت می کند نه درحال اختیار ودرنماز مستحب مطلقا کفایت می کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7286 - رقم الحدیث الباب: 1]

7286- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ تَجُوزُ وَحْدَهَا فِی الْفَرِیضَةِ.

ص: 39

1- المجازات النبویّة 111- 79.
2- فی المصدر- بام الکتاب.
3- الخداج- النقصان (لسان العرب 2- 248).
4- تقدم فی الحدیث 24 من الباب 13 من اعداد الفرائض، و فی الأحادیث 1 و 6 و 10 و 11 من الباب 1 من أفعال الصلاة، و فی الحدیث 1 و 3 من الباب 8، و فی الحدیث 2 من الباب 11 من أبواب تکبیرة الاحرام.
5- یأتی فی الأبواب 2 و 28 و 55، و فی الحدیث 1 و 6 من الباب 4، و فی الحدیث 10 من الباب 10 و الحدیث 4 من الباب 12 و الحدیث 3 و 4 من الباب 27، و الحدیث 4 من الباب 29، و الحدیث 1 من الباب 54 من أبواب القراءة، و الحدیث 2 و 10 من الباب 10 من أبواب صلاة العید، و الحدیث 1 و 6 و 13 من الباب 7 من أبواب صلاة الکسوف، و الحدیث 3 و 5 و 6 من الباب 33، الحدیث 4 و 7 من الباب 47 من أبواب الجماعة.
6- الباب 2 فیه 6 أحادیث.
7- التهذیب 2- 71- 259 و الاستبصار 1- 314- 1169.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ وَ جَمَاعَةٌ عَلَی الضَّرُورَةِ لِمَا یَأْتِی (1).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : سوره حمد به تنهائ درنمازواجب کافی است

*** می گویم : مرحوم شیخ وگروهی آنرا حمل کرده اند به حال ضرورت بدلیل آنچه (ازروایات)خواهد آمد .

[رقم الحدیث الکلی: 7287 - رقم الحدیث الباب: 2]

7287- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا بَأْسَ بِأَنْ یَقْرَأَ الرَّجُلُ فِی الْفَرِیضَةِ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ إِذَا مَا أَعْجَلَتْ بِهِ حَاجَةٌ أَوْ تَخَوَّفَ شَیْئاً.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمود :اشکالی ندارد که شخص وقتی که کاری او را به عجله واداشته است یا از چیزی خوف و ترس دارد، در دو رکعت اول نماز فریضه (فقط) سوره حمد را بخواند.

[رقم الحدیث الکلی: 7288 - رقم الحدیث الباب: 3]

7288- 3- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ تُجْزِی وَحْدَهَا فِی الْفَرِیضَةِ.

أَقُولُ: تَقَدَّمَ الْوَجْهُ فِی مِثْلِهِ (4).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : درنمازواجب سوره حمد به تنهائ کفایت می کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7289 - رقم الحدیث الباب: 4]

7289- 4- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنِ الْحَسَنِ الصَّیْقَلِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَ یُجْزِی عَنِّی أَنْ أَقُولَ (6) فِی الْفَرِیضَةِ- فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَحْدَهَا إِذَا کُنْتُ مُسْتَعْجِلًا أَوْ أَعْجَلَنِی شَیْ ءٌ فَقَالَ لَا بَأْسَ.

مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی دَاوُدَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ مِثْلَهُ (7).

******

ترجمه:

حسن صیقل ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم اگرعجله داشتم میتوانم فقط سوره حمد را بخوانم ؟ فرمودند : اشکال ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7290 - رقم الحدیث الباب: 5]

7290- 5- (8) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

ص: 40

1- یأتی فی الحدیث الآتی.
2- التهذیب 2- 71- 261، و الاستبصار 1- 315- 1172.
3- التهذیب 2- 71- 260.
4- تقدم فی الحدیثین السابقین 1 و 2.
5- التهذیب 2- 70- 255، و الاستبصار 1- 314- 1170.
6- فی نسخة من الکافی 3- 314- 7 أقرأ.
7- الکافی 3- 314- 7.
8- الکافی 3- 314- 9، أورده أیضا فی الحدیث 1 من الباب 55 من هذه الأبواب.

یَجُوزُ لِلْمَرِیضِ أَنْ یَقْرَأَ فِی الْفَرِیضَةِ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَحْدَهَا وَ یَجُوزُ لِلصَّحِیحِ فِی قَضَاءِ صَلَاةِ التَّطَوُّعِ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (1).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : شخص مریض می تواند درنماز فقط سوره حمد را بخواند وفرد سالم درقضای نافله می تواند حمد تنها را بخواند .

[رقم الحدیث الکلی: 7291 - رقم الحدیث الباب: 6]

7291- 6- (2) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَکُونُ مُسْتَعْجِلًا یُجْزِیهِ أَنْ یَقْرَأَ فِی الْفَرِیضَةِ- بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ وَحْدَهَا قَالَ لَا بَأْسَ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ عَلَی حُکْمِ النَّافِلَةِ (4) وَ عَلَی وُجُوبِ السُّورَةِ (5) فَلَا بُدَّ مِنْ حَمْلِ هَذَا وَ مَا مَرَّ عَلَی الضَّرُورَةِ أَوِ التَّقِیَّةِ لِمَا مَضَی (6) وَ یَأْتِی (7).

******

ترجمه:

علی بن جعفرسوال کردم ازحضرت کاظم علیه السلام کسیکه عجله دارد آیا درنماز می تواند فقط به حمد اکتفا کند ؟ حضرت فرمودند : اشکال ندارد .

ص: 41

1- التهذیب 2- 70- 256، و الاستبصار 1- 315- 1171.
2- قرب الإسناد 96،.
3- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 1 من الباب 1. یأتی فی الحدیث 1 من الباب 4 و الباب 5 من هذه الأبواب، و الحدیث 4 من الباب 47 من أبواب الجماعة.
4- یأتی فی الباب 55 من هذه الأبواب.
5- یأتی فی الحدیث 2 و 3 من الباب 4 من هذه الأبواب، و الحدیث 4 من الباب 47 من أبواب الجماعة.
6- لما مضی فی نفس أحادیث هذا الباب.
7- یأتی فی الحدیث 3 و 5 و 6 من الباب 33، و الحدیث 4 و 5 من الباب 47 من أبواب الجماعة.

3- بَابُ أَنَّ مَنْ لَمْ یُحْسِنِ الْفَاتِحَةَ وَ لَا غَیْرَهَا مِنَ الْقُرْآنِ وَ لَمْ یُمْکِنْهُ التَّعَلُّمُ لِضِیقِ الْوَقْتِ أَجْزَأَهُ أَنْ یُکَبِّرَ وَ یُسَبِّحَ وَ کَذَا الْمُسْتَعْجِلُ فِی النَّافِلَةِ

اشارة

(1) 3 بَابُ أَنَّ مَنْ لَمْ یُحْسِنِ الْفَاتِحَةَ وَ لَا غَیْرَهَا مِنَ الْقُرْآنِ وَ لَمْ یُمْکِنْهُ التَّعَلُّمُ لِضِیقِ الْوَقْتِ أَجْزَأَهُ أَنْ یُکَبِّرَ وَ یُسَبِّحَ وَ کَذَا الْمُسْتَعْجِلُ فِی النَّافِلَةِ

باب کسیکه نه سوره حمد ونه چیزدیگری ازقرآنرا نمی تواند بخواند وامکان یاد گیری هم ندارد بخاطرضیق وقت وهمینطورکسیکه با عجله می خواهد نافله بخواند می تواند بجای حمد وسوره فقط یک تکبیر وتسبیح بگوید .

[رقم الحدیث الکلی: 7292 - رقم الحدیث الباب: 1]

7292- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ فَرَضَ مِنَ الصَّلَاةِ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ أَ لَا تَرَی لَوْ أَنَّ رَجُلًا دَخَلَ فِی الْإِسْلَامِ- لَا یُحْسِنُ أَنْ یَقْرَأَ الْقُرْآنَ أَجْزَأَهُ أَنْ یُکَبِّرَ وَ یُسَبِّحَ وَ یُصَلِّیَ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : خداوند درنمازرکوع وسجده واجب کرده مگرنمی بینی فرد تازه مسلمان که نمی تواند قرآن بخواند کافی استکه تکبیروتسبیح بگوید ونمازبخواند .

[رقم الحدیث الکلی: 7293 - رقم الحدیث الباب: 2]

7293- 2- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ النَّوْفَلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الرَّجُلِ الْمُسْتَعْجِلِ مَا الَّذِی یُجْزِیهِ فِی النَّافِلَةِ قَالَ ثَلَاثُ تَسْبِیحَاتٍ فِی الْقِرَاءَةِ وَ تَسْبِیحَةٌ فِی الرُّکُوعِ وَ تَسْبِیحَةٌ فِی السُّجُودِ.

أَقُولُ: وَ یَدُلُّ عَلَی وُجُوبِ التَّعَلُّمِ کُلُّ مَا دَلَّ عَلَی وُجُوبِ الْفَاتِحَةِ وَ عَدَمِ إِجْزَاءِ غَیْرِهَا وَ مَا دَلَّ عَلَی وُجُوبِ تَعَلُّمِ الْوَاجِبَاتِ وَ الْأَمْرِ بِتَعَلُّمِ الْقُرْآنِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ وَ یَأْتِی أَیْضاً مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).

******

ترجمه:

ابوحمزه ازحضرت کاظم سوال کردم کسیکه با عجله می خواهد نافله بخواند چه چیزی بجای حمد وسوره کفایت میکند ؟ فرمودند : سه بارتسبیحات برای قرائت وبرای رکوع وسجده هرکدام یک تسبیح کافی است می گویم :تمام ادله ای که دلالت میکند بروجوب حمد وکافی نبودن غیرآن ودلائلی که یاد گیری واجبات را لازم میداند وتعلم قرآن را واجب میکند وآنچه حکم مریض رابیان می کند همگی دلالت میگند که شخص برا ی نماز باید قرائت را یاد بگیرد

ص: 42

1- الباب 3 فیه حدیثان.
2- التهذیب 2- 147- 575، و الاستبصار 1- 310- 1153، أورد صدره فی الحدیث 3 من الباب 9 من أبواب الرکوع.
3- الکافی 3- 455- 20، أورده أیضا فی الحدیث 9 من الباب 4 من أبواب الرکوع.
4- تقدم ما یدلّ علی حکم المریض الذی لا یستطیع القراءة فی الحدیث 16 من الباب 1 من أبواب القیام، و یأتی ما یدلّ علی وجوب التعلیم فی الحدیث 2 من الباب 67 هنا، و فی الباب 1 من أبواب قراءة القرآن.

4- بَابُ وُجُوبِ قِرَاءَةِ سُورَةٍ بَعْدَ الْحَمْدِ لِلْمُخْتَارِ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ مِنَ الْفَرِیضَةِ وَ عَدَمِ جَوَازِ التَّبْعِیضِ فِیهَا وَ جَوَازِهِ فِی النَّافِلَةِ وَ التَّخْیِیرِ إِذَا تَعَارَضَ قِرَاءَةُ السُّورَةِ وَ الْقِیَامُ عَلَی الْأَرْض

اشارة

(1) 4 بَابُ وُجُوبِ قِرَاءَةِ سُورَةٍ بَعْدَ الْحَمْدِ لِلْمُخْتَارِ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ مِنَ الْفَرِیضَةِ وَ عَدَمِ جَوَازِ التَّبْعِیضِ فِیهَا وَ جَوَازِهِ فِی النَّافِلَةِ وَ التَّخْیِیرِ إِذَا تَعَارَضَ قِرَاءَةُ السُّورَةِ وَ الْقِیَامُ عَلَی الْأَرْضِ

باب وجوب خواندن یک سوره بعد ازحمد دردورکعت اول نمازواجب وتبعیض سوره هم جایزنیست اما درنافله جایزاست واگرتعاض باشد بین قرائت وایستادن حق انتخاب دارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7294 - رقم الحدیث الباب: 1]

7294- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ قَالَ: سَأَلْتُهُ قُلْتُ أَکُونُ فِی طَرِیقِ مَکَّةَ- فَنَنْزِلُ لِلصَّلَاةِ (3) فِی مَوَاضِعَ فِیهَا الْأَعْرَابُ- أَ نُصَلِّی الْمَکْتُوبَةَ عَلَی الْأَرْضِ فَنَقْرَأُ أُمَّ الْکِتَابِ وَحْدَهَا أَمْ یُصَلَّی (4) عَلَی الرَّاحِلَةِ فَیُقْرَأُ (5) فَاتِحَةُ الْکِتَابِ وَ السُّورَةُ قَالَ إِذَا خِفْتَ فَصَلِّ عَلَی الرَّاحِلَةِ الْمَکْتُوبَةَ وَ غَیْرَهَا وَ إِذَا قَرَأْتَ الْحَمْدَ وَ سُورَةً أَحَبُّ إِلَیَّ وَ لَا أَرَی بِالَّذِی فَعَلْتَ بَأْساً.

أَقُولُ: لَوْ لَا وُجُوبُ السُّورَةِ لَمَا جَازَ لِأَجْلِهِ تَرْکُ الْوَاجِبِ مِنَ الْقِیَامِ وَ غَیْرِهِ وَ وَجْهُ التَّخْیِیرِ کَوْنُ کُلِّ صُورَةٍ مُشْتَمِلَةً عَلَی تَرْکِ وَاجِبٍ ذَکَرَهُ بَعْضُ الْمُحَقِّقِینَ (6).

******

ترجمه:

سوال کردم درراه مکه درسفرم برای نمازدرجائیکه اعراب ساکن هستند پیاده می شوم آیا همانجا وفوری نمازرا بدون سوره بخوانم یا روی مرکب وبا حمد وسوره ؟فرمود : اگراز(پیاده شدن) ترس داری نمازواجب ومستحب را روی مرکب بخوان وبا حمد وسوره واین کاربهتراست ولی آنچه را که انجام دادی اشکال ندارد

می گویم : اگرسوره واجب نبود نمی شد بخاطرش واجب دیگرمثل قیام را ترک کرد وعلت تخیردراین مسئله اینسکه درهردوصورت واجبی ترک میشود واینرا بعضی ازعلما گفته اند وبعد از جستجواینرا درریاض المسائل پیدا کردیم با توجه به اینکه ایشان بعد ازصاحب وسائل هستند ومن آنرا درکتاب مستمسک عروه ازصاحب وسائل نقل کردم .

[رقم الحدیث الکلی: 7295 - رقم الحدیث الباب: 2]

7295- 2- (7) وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ (أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی) (8)

ص: 43

1- الباب 4 فیه 7 أحادیث.
2- الکافی 3- 457- 5، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 6 من أبواب صلاة الخوف.
3- فی التهذیب فنترک الصلاة، (هامش المخطوط).
4- فی المصدر- نصلی.
5- فی المصدر- فنقرأ.
6- بعد التتبع عثرنا علی هذا القول فی ریاض المسائل 1- 159 علما بانه متأخر عن صاحب الوسائل و نقلت فی مستمسک العروة الوثقی 6- 150 عن صاحب الوسائل.
7- الکافی 3- 314- 12.
8- فی المصدر-" محمّد بن أحمد".

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تَقْرَأْ فِی الْمَکْتُوبَةِ بِأَقَلَّ مِنْ سُورَةٍ وَ لَا بِأَکْثَرَ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (1).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند : درنمازواجب یک سوره بخوان نه کمتر ونه بیشتر .

[رقم الحدیث الکلی: 7296 - رقم الحدیث الباب: 3]

7296- 3- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ السُّورَتَیْنِ فِی الرَّکْعَةِ فَقَالَ (لَا لِکُلِّ رَکْعَةٍ سُورَةٌ) (3).

******

ترجمه:

ازیکی ازدوصادقین علیهما السلام سوال کردم کسی دریک رکعت دوسوره بخواند ؟ فرمودند : نه برای هررکعتی یک سوره (باید خواند).

[رقم الحدیث الکلی: 7297 - رقم الحدیث الباب: 4]

7297- 4- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَخِیهِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ فِی حَدِیثٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ تَبْعِیضِ السُّورَةِ قَالَ أَکْرَهُ [ذَلِکَ] (5) وَ لَا بَأْسَ بِهِ فِی النَّافِلَةِ.

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی التَّحْرِیمِ لِأَنَّهُ أَعَمُّ مِنْهُ فَلَا بُدَّ مِنْ حَمْلِهِ عَلَیْهِ أَوْ عَلَی التَّقِیَّةِ لِمَا مَضَی (6) وَ یَأْتِی (7).

******

ترجمه:

علی بن یقطین ازحضرت کاظم علیه السلام سوال کردم آیا می شود درنماز بعضی ازیک سوره را خواند ؟ حضرت فرمودند : من اکراه دارم اما درنافله اشکال ندارد

می گویم : این روایت یا باید حمل شود برحرمت چون اکره اعم است (شامل مکروه وحرام می شود )یا حمل می شود برتقیه بدلیل روایاتی که گذشت

[رقم الحدیث الکلی: 7298 - رقم الحدیث الباب: 5]

7298- 5- (8) وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ هَلْ تُقْسَمُ السُّورَةُ فِی رَکْعَتَیْنِ قَالَ نَعَمْ اقْسِمْهَا کَیْفَ شِئْتَ.

ص: 44

1- التهذیب 2- 69- 253، و الاستبصار 1- 314- 1167.
2- التهذیب 2- 70- 254. فیه- محمّد بن مسلم، و الاستبصار 1- 314- 1168 أورده أیضا فی الحدیث 1 من الباب 8 من هذه الأبواب.
3- فی المصدر و فی هامش المخطوط- لا، لکل سورة رکعة.
4- التهذیب 2- 296- 1192، الاستبصار 1- 316- 1178، أورد صدره فی الحدیث 9 من الباب 8، و ذیله فی الحدیث 13 من الباب 31 من أبواب الجماعة.
5- أثبتناه من المصدر.
6- لما مضی فی الحدیث 2 و 3 من أحادیث هذا الباب.
7- یأتی فی الحدیث 5 من هذا الباب.
8- التهذیب 2- 73- 271.

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی النَّافِلَةِ أَوْ عَلَی التَّقِیَّةِ.

******

ترجمه:

ازیکی ازدوصادقین علیهما السلام سوال کردم آیا می توانم یک سوره را تقسیم کنم دردو رکعت ؟ حضرت فرمودند : بله هرطورمی خواهی تقسیم کن

می گویم : این رویت (هم)یا حمل نافله می شود یا برتقیه

[رقم الحدیث الکلی: 7299 - رقم الحدیث الباب: 6]

7299- 6- (1) وَ عَنْهُ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَرَأَ فِی رَکْعَةٍ الْحَمْدَ وَ نِصْفَ سُورَةٍ هَلْ یُجْزِیهِ فِی الثَّانِیَةِ أَنْ لَا یَقْرَأَ الْحَمْدَ- وَ یَقْرَأَ مَا بَقِیَ مِنَ السُّورَةِ فَقَالَ یَقْرَأُ الْحَمْدَ ثُمَّ یَقْرَأُ مَا بَقِیَ مِنَ السُّورَةِ.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی مَا یَأْتِی (2).

******

ترجمه:

ازحضرت رضا علیه السلام سوال کردم کسی دریک رکعت سوره حمد ونصف یک سوره را خوانده آیا جائزاست دررکعت دوم حمد را نخواند وفقط باقیمانده همان سوره را بخواند ؟ حضرت فرمودند : سوره حمد را بخواند وباقیمانده همان سوره .

می گویم : مرحوم شیخ آنرا حمل کرده اند برتوجیهی که بعدا خواهیم گفت

[رقم الحدیث الکلی: 7300 - رقم الحدیث الباب: 7]

7300- 7- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع رَجُلٌ قَرَأَ سُورَةً فِی رَکْعَةٍ فَغَلِطَ أَ یَدَعُ الْمَکَانَ الَّذِی غَلِطَ فِیهِ وَ یَمْضِی فِی قِرَاءَتِهِ أَوْ یَدَعُ تِلْکَ السُّورَةَ وَ یَتَحَوَّلُ مِنْهَا إِلَی غَیْرِهَا فَقَالَ کُلُّ ذَلِکَ لَا بَأْسَ بِهِ وَ إِنْ قَرَأَ آیَةً وَاحِدَةً فَشَاءَ أَنْ یَرْکَعَ بِهَا رَکَعَ.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی النَّوَافِلِ دُونَ الْفَرَائِضِ لِمَا مَرَّ مِنِ اخْتِصَاصِ إِجْزَاءِ الْحَمْدِ وَحْدَهَا بِالْمُضْطَرِّ (4) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5) وَ یَأْتِی مَا ظَاهِرُهُ الْمُنَافَاةُ (6) وَ حَمَلَهُ الشَّیْخُ وَ غَیْرُهُ عَلَی التَّقِیَّةِ.

******

ترجمه:

زراره ازحضرت باقرسوال کردم کسی درنماز سوره ای را شروع کرد ولی آنرا اشتباه خواند آیا توجه نکند وآنرا سوره نماز قراردهد یا اینکه آنرا رها کرده ویک سوره دیگربخواند ؟ حضرت فرمودند : هردوکار اشکال ندارد حتی اگر یک آیه هم خوانده باشد می تواند با همان آیه رکوع کند .

می گویم : مرحوم شیخ آنرا حمل کرده اند به نماز نافله نه واجب زیرا کفایت کردن حمد تنها فقط مخصوص شخص مضطر است .

ص: 45

1- التهذیب 2- 295- 1191، الاستبصار 1- 316- 1177.
2- یأتی فی الحدیث 7 من هذا الباب.
3- التهذیب 2- 293- 1181، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 36 من هذه الأبواب.
4- تقدم فی الأحادیث 1 و 6 و 10 و 11 من الباب 1 من أفعال الصلاة، و فی الحدیث 2 من الباب 11 من أبواب تکبیرة الاحرام، و فی الباب 2 من أبواب القراءة.
5- یأتی فی الباب 6 و 7 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 1 من الباب 8، و فی الحدیث 5 و 6 من الباب 11، و فی الحدیث 4 من الباب 12، و فی الحدیث 1 من الباب 21 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 4 من الباب 47 من أبواب الجماعة.
6- یأتی ما ینافیه فی الباب الآتی.

5- بَابُ جَوَازِ تَبْعِیضِ السُّورَةِ فِی الْفَرِیضَةِ لِلتَّقِیَّةِ

اشارة

(1) 5 بَابُ جَوَازِ تَبْعِیضِ السُّورَةِ فِی الْفَرِیضَةِ لِلتَّقِیَّةِ

باب جوازخواندن بعضی ازیک سوره درنمازبخاطرتقیه

[رقم الحدیث الکلی: 7301 - رقم الحدیث الباب: 1]

7301- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ الْفَضْلِ قَالَ: صَلَّی بِنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْ أَبُو جَعْفَرٍ ع- فَقَرَأَ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ وَ آخِرِ سُورَةِ الْمَائِدَةِ- فَلَمَّا سَلَّمَ الْتَفَتَ إِلَیْنَا فَقَالَ أَمَا إِنِّی (3) أَرَدْتُ أَنْ أُعَلِّمَکُمْ.

******

ترجمه:

اسماعیل بن فضل می گوید : نمازرا با حضرت صادق یا باقرعلیها السلام خواندیم ایشان بعد حمد آخرسوره مائده را خواند بعد نمازبه ما روکرده وفرمودند : من خواستم به شما یاد بدهم (که بعضی از یک سوره هم اشکال ندارد )

[رقم الحدیث الکلی: 7302 - رقم الحدیث الباب: 2]

7302- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یَاسِینَ الضَّرِیرِ الْبَصْرِیِّ عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ السُّورَةِ أَ یُصَلِّی بِهَا الرَّجُلُ فِی رَکْعَتَیْنِ مِنَ الْفَرِیضَةِ قَالَ نَعَمْ إِذَا کَانَتْ سِتَّ آیَاتٍ قَرَأَ بِالنِّصْفِ مِنْهَا فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی وَ النِّصْفِ الْآخَرِ فِی الرَّکْعَةِ الثَّانِیَةِ.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی التَّقِیَّةِ لِمَا مَرَّ (5).

******

ترجمه:

ازامام صادق علیه السلام سوال شد آیا درنمازواجب شخص می تواند یک سوره را دردو رکعت بخواند ؟ حضرت فرمودند : بله اگرسوره شش آیه داشته باشد می تواند نصف آنرا دررکعت اول ونصف دیگررا دررکعت دوم بخواند .

می گویم :مرحوم شیخ آنرا حمل برتقیه کرده اند بدلیل آنچه که گذشت .

[رقم الحدیث الکلی: 7303 - رقم الحدیث الباب: 3]

7303- 3- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفَضْلِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: صَلَّیْتُ خَلْفَ أَبِی جَعْفَرٍ ع فَقَرَأَ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ- وَ آیٍ مِنَ الْبَقَرَةِ فَجَاءَ أَبِی فَسُئِلَ فَقَالَ یَا بُنَیَّ إِنَّمَا صَنَعَ ذَا لِیُفَقِّهَکُمْ وَ یُعَلِّمُکُمْ.

ص: 46

1- الباب 5 فیه 3 أحادیث.
2- التهذیب 2- 294- 1183، الاستبصار 1- 316- 1176.
3- فی نسخة- انی انما. (هامش المخطوط).
4- التهذیب 2- 294- 1182، و الاستبصار 1- 315- 1175.
5- لما مر فی الحدیث 1 من هذا الباب، و فی الحدیث 4، 5، 6 من الباب 4 من هذه الأبواب.
6- علل الشرائع 339- 1 الباب 38- 1.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ عُمُوماً فِی أَحَادِیثِ التَّقِیَّةِ (1).

******

ترجمه:

سلیمان بن عبد الله می گوید : با حضرت باقر علیه السلام نمازجماعت خواندم ایشان بعد ازحمد جائ ازسوره بقره راخواندند وقتی پدرم آمد ازاین نماز سوال شد پدرم گفت : پسرم ایشان اینکاررا انجام دادند تا آموزش ببینید ودرمسائل دین فقیه بشوید .

می گویم : روایات دیگری هم هست که همه درباب تقیه خواهد آمد .

6- بَابُ أَنَّهُ یَجُوزُ أَنْ یَقْرَأَ فِی الرَّکْعَةِ الثَّانِیَةِ مِنَ الْفَرِیضَةِ وَ النَّافِلَةِ السُّورَةَ الَّتِی قَرَأَهَا فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی عَلَی کَرَاهِیَةٍ إِنْ کَانَ یُحْسِنُ غَیْرَهَا

اشارة

(2) 6 بَابُ أَنَّهُ یَجُوزُ أَنْ یَقْرَأَ فِی الرَّکْعَةِ الثَّانِیَةِ مِنَ الْفَرِیضَةِ وَ النَّافِلَةِ السُّورَةَ الَّتِی قَرَأَهَا فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی عَلَی کَرَاهِیَةٍ إِنْ کَانَ یُحْسِنُ غَیْرَهَا

باب جائزاست سوره ای را که در رکعت اول خوانده دررکعت دوم هم بخواند البته اگر سوره دیگری را می تواند بخواند کراهت دارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7304 - رقم الحدیث الباب: 1]

7304- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ سُورَةً وَاحِدَةً فِی الرَّکْعَتَیْنِ مِنَ الْفَرِیضَةِ وَ هُوَ یُحْسِنُ غَیْرَهَا فَإِنْ فَعَلَ فَمَا عَلَیْهِ قَالَ إِذَا أَحْسَنَ غَیْرَهَا فَلَا یَفْعَلْ وَ إِنْ لَمْ یُحْسِنْ غَیْرَهَا فَلَا بَأْسَ.

******

ترجمه:

علی بن جعفرازبرادرشان حضرت کاظم علیه السلام سوال کرد کسی یک سوره را درهردو رکعت می خواند با اینکه سوره دیگری را می توانست بخواند آیا اشکالی دارد ؟ فرمودند : اگرسوره دیگری را می تواند بخواند اینکاررا نکند واگر نمی تواند اشکال ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7305 - رقم الحدیث الباب: 2]

7305- 2- (4) وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ مِثْلَهُ وَ زَادَ وَ إِنْ فَعَلَ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ وَ لَکِنْ لَا یَعُودُ.

وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ مَعَ الزِّیَادَةِ (5).

******

ترجمه:

مثل همین روایت با یک اضافه وآن اینکه اگراینکار را انجام داده اشکال ندارد ولی تکرار نکند .

[رقم الحدیث الکلی: 7306 - رقم الحدیث الباب: 3]

7306- 3- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ السَّرِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَ یَقْرَأُ

ص: 47

1- یأتی فی الأحادیث 2 و 3 و 4 من الباب 12 من هذه الأبواب و تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الباب 4 من هذه الأبواب.
2- الباب 6 فیه 4 أحادیث.
3- التهذیب 2- 71- 263، و الاستبصار 1- 315- 1174.
4- قرب الإسناد 95.
5- مسائل علی بن جعفر 164- 261.
6- التهذیب 2- 71- 262، و الاستبصار 1- 315- 1173.

الرَّجُلُ السُّورَةَ الْوَاحِدَةَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ مِنَ الْفَرِیضَةِ قَالَ لَا بَأْسَ إِذَا کَانَتْ أَکْثَرَ مِنْ ثَلَاثِ آیَاتٍ.

******

ترجمه:

ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم آیا درنمازواجب شخص می تواند یک سوره را درهر دورکعت بخواند ؟ فرمودند : اگرسوره بیشتر سه آیه دارد اشکال ندارد

[رقم الحدیث الکلی: 7307 - رقم الحدیث الباب: 4]

7307- 4- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ وَ غَیْرِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع سُلَیْمٌ مَوْلَاکَ ذَکَرَ أَنَّهُ لَیْسَ مَعَهُ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا سُورَةُ یس- فَیَقُومُ مِنَ اللَّیْلِ فَیَنْفَدُ (2) مَا مَعَهُ مِنَ الْقُرْآنِ- أَ یُعِیدُ مَا قَرَأَ قَالَ نَعَمْ لَا بَأْسَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی کَیْفِیَّةِ الصَّلَاةِ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).

******

ترجمه:

محضر حضرت صادق علیه السلام عرض کردم سلیم غلام شما می گوید من فقط سوره یس را یاد گرفته ام شب برای نمازهمان سوره را می خوانم آیا باید اعاده کند فرمودند : اشکالی ندارد .

7- بَابُ جَوَازِ الْقِرَاءَةِ بِالْحَمْدِ وَ التَّوْحِیدِ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ بِغَیْرِ کَرَاهَةٍ

اشارة

(5) 7 بَابُ جَوَازِ الْقِرَاءَةِ بِالْحَمْدِ وَ التَّوْحِیدِ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ بِغَیْرِ کَرَاهَةٍ

باب جائزاست خواندن حمد وتوحید درهررکعت حتی کراحت هم ندارد

[رقم الحدیث الکلی: 7308 - رقم الحدیث الباب: 1]

7308- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ تُجْزِی فِی خَمْسِینَ صَلَاةً.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : سوره حمد (حتی)درپنجاه نماز هم کفایت می کند .

ص: 48

1- الکافی 2- 632- 22.
2- نفد الشی ء- انتهی، و المراد هنا أن ینتهی ما یحفظه من القرآن الکریم (لسان العرب 3- 424).
3- تقدم فی الحدیث 10 من الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة.
4- یأتی فی الباب 7 و فی الحدیث 10 من الباب 10، و فی الحدیث 1 من الباب 13 و الأبواب 14 و 15 و 16 و 56 من هذه الأبواب.
5- الباب 7 فیه 4 أحادیث.
6- التهذیب 2- 96- 360.
[رقم الحدیث الکلی: 7309 - رقم الحدیث الباب: 2]

7309- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْمُکَارِی وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ جَمِیعاً عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ وَ أَبِی إِسْحَاقَ ثَعْلَبَةَ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع أُصَلِّی بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فَقَالَ نَعَمْ قَدْ صَلَّی رَسُولُ اللَّهِ ص- فِی کِلْتَا الرَّکْعَتَیْنِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- لَمْ یُصَلِّ قَبْلَهَا وَ لَا بَعْدَهَا بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ أَتَمَّ مِنْهَا (2).

******

ترجمه:

زراره : محضرامام باقرعرض کردم آیا نمازم را با سوره توحید بخوانم ؟ حضرت فرمودند : بله رسول خدا صلی الله علیه وآله (درموردی) هردو رکعت را با توحید خواندند بطوری که نه قبل ونه بعد ازاین مورد نمازی به تمامیت این نماز نخواندند (البته شاید دلیل تمامیت آن نکته ای غیرازخواندن سوره حمد باشد مثل نمازی که درشب معراج با انبیا ء وملائکه خواندند یا بدلیل دیگری تا اینکه لازم نیاید مداومت کردن ایشان برکاری مرجوح (چون ترک حمد مرجوح است )شاید هم منظورازعدم تمامیت اثبات مساوات باشد نه نقصان طرف مقابل

[رقم الحدیث الکلی: 7310 - رقم الحدیث الباب: 3]

7310- 3- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی دَاوُدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ صَلَاةُ الْأَوَّابِینَ الْخَمْسُونَ کُلُّهَا بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : نمازکسانیکه خیلی به درگاه خداوند انابه می کنند پنجاه (رکعت ) است که تمام آنها را با سوره توحید می خوانند .

[رقم الحدیث الکلی: 7311 - رقم الحدیث الباب: 4]

7311- 4- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ التَّوْحِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ یَزِیدَ الرِّشْکِ عَنْ مُطَرِّفِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ الْحُصَیْنِ أَنَّ النَّبِیَّ ص بَعَثَ سَرِیَّةً وَ اسْتَعْمَلَ عَلَیْهَا عَلِیّاً ع- فَلَمَّا رَجَعُوا سَأَلَهُمْ فَقَالُوا کُلٌّ خَیْرٌ غَیْرَ أَنَّهُ قَرَأَ بِنَا فِی کُلِّ الصَّلَوَاتِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فَقَالَ یَا عَلِیُّ لِمَ فَعَلْتَ هَذَا فَقَالَ لِحُبِّی بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فَقَالَ النَّبِیُّ ص مَا أَحْبَبْتَهَا حَتَّی أَحَبَّکَ اللَّهُ.

ص: 49

1- التهذیب 2- 96- 359.
2- لعل وجه الأتمیة شی ء آخر غیر تلاوة التوحید فی الرکعتین کصلاته بالأنبیاء و الملائکة لیلة المعراج أو نحو ذلک لئلا یلزم المداومة علی المرجوح مع احتمال إرادة نفی عدم التمام و إثبات المساواة لا النقصان. (منه قده).
3- الکافی 3- 314- 13.
4- التوحید 94.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2).

******

ترجمه:

رسول اکرم صلی الله علیه وآله گروهی را بفرماندهی حضرت علی علیه السلام برای جنگ اعزام کردند وقتی برگشتند حضرت سوال کردند چطور بود گفتند همه چیز خوب بود ولی حضرت علی علیه السلام تمام نمازها را با سوره توحید خواندند . حضرت سوال کردند چرا چنین کردی حضرت علی علیه السلام عرض کردند بخاطر علاقه ای که به این سوره دارم حضرت فرمودند : به خاطر علاقه ات به این سوره محبوب خدا هستی .

8- بَابُ عَدَمِ جَوَازِ الْقِرَانِ بَیْنَ سُورَتَیْنِ فِی رَکْعَةٍ مِنَ الْفَرِیضَةِ وَ جَوَازِهِ فِی النَّافِلَةِ

اشارة

(3) 8 بَابُ عَدَمِ جَوَازِ الْقِرَانِ بَیْنَ سُورَتَیْنِ فِی رَکْعَةٍ مِنَ الْفَرِیضَةِ وَ جَوَازِهِ فِی النَّافِلَةِ

باب جائزنیست خواندن دوسوره دریک رکعت درنمازواجب ولی درنافله اشکال ندارد

[رقم الحدیث الکلی: 7312 - رقم الحدیث الباب: 1]

7312- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ السُّورَتَیْنِ فِی الرَّکْعَةِ فَقَالَ لَا لِکُلِّ سُورَةٍ رَکْعَةٌ (5).

******

ترجمه:

ازیکی ازدوامام علیهما السلام سوال کردم کسی دریک رکعت دوسوره خوانده (آیا جائزاست ) فرمودند : خیر یک سوره برای هررکعت .

[رقم الحدیث الکلی: 7313 - رقم الحدیث الباب: 2]

7313- 2- (6) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّمَا یُکْرَهُ أَنْ یُجْمَعَ بَیْنَ السُّورَتَیْنِ فِی الْفَرِیضَةِ فَأَمَّا النَّافِلَةُ فَلَا بَأْسَ.

******

ترجمه:

حضرت باقرعلیه السلام فرمودند : خواندن دوسوره دریک نماز واجب مکروه است اما درنافله اشکال ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7314 - رقم الحدیث الباب: 3]

7314- 3- (7) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَقْرِنُ بَیْنَ السُّورَتَیْنِ فِی الرَّکْعَةِ فَقَالَ إِنَّ لِکُلِّ سُورَةٍ حَقّاً فَأَعْطِهَا حَقَّهَا مِنَ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ قُلْتُ فَیَقْطَعُ السُّورَةَ فَقَالَ لَا بَأْسَ.

******

ترجمه:

زراره ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم کسی دریک رکعت دوسوره می خواند (اشکالی دارد ) فرمودند : هرسوره حقی دارد مثل رکوع وسجده که باید حقش را ادا کنی . عرض کردم پس سوره (دوم ) را قطع کند فرمودند : (حالا که خوانده ) اشکالی ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7315 - رقم الحدیث الباب: 4]

7315- 4- (8) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ: سَأَلْتُ

ص: 50

1- تقدم فی الأحادیث 1 و 11 و 12 و 13 من الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة.
2- یأتی ما یدلّ علیه فی الجملة فی الأبواب 13 و 23 و 24 و 54 و 56 و 61 من هذه الأبواب و فی الباب 31 من أبواب قراءة القرآن.
3- الباب 8 فیه 13 حدیثا.
4- التهذیب 2- 70- 254، و الاستبصار 1- 314- 1168 و أورده فی الحدیث 3 من الباب 4 من هذه الأبواب.
5- فی هامش الأصل- تقدم- لکل رکعة سورة.
6- التهذیب 2- 72- 267.
7- التهذیب 2- 73- 268.
8- التهذیب 2- 73- 269.

عَبْداً صَالِحاً هَلْ یَجُوزُ أَنْ یُقْرَأَ فِی صَلَاةِ اللَّیْلِ بِالسُّورَتَیْنِ وَ الثَّلَاثِ فَقَالَ مَا کَانَ مِنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ فَاقْرَأْ بِالسُّورَتَیْنِ وَ الثَّلَاثِ وَ مَا کَانَ مِنْ صَلَاةِ النَّهَارِ فَلَا تَقْرَأْ إِلَّا بِسُورَةٍ سُورَةٍ.

******

ترجمه:

از عبد صالح (حضرت کاظم ) علیه السلام سوال کردم آیا جائز است درنماز شب (درهررکعت ) دو یا سه سوره خواند فرمودند : درنماز شب دو یا سه سوره بخوان اما درنماز روزانه (واجب ) فقط یک سوره بخوان .

[رقم الحدیث الکلی: 7316 - رقم الحدیث الباب: 5]

7316- 5- (1) وَ عَنْهُ عَنِ الْقَرَوِیِّ (2) عَنْ أَبَانٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَقْرَأُ سُورَتَیْنِ فِی رَکْعَةٍ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ أَ لَیْسَ یُقَالُ أَعْطِ کُلَّ سُورَةٍ حَقَّهَا مِنَ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ فَقَالَ ذَلِکَ فِی الْفَرِیضَةِ فَأَمَّا النَّافِلَةُ فَلَیْسَ بِهِ بَأْسٌ.

******

ترجمه:

محضر امام صادق عرض کردم آیا دوسوره دریک رکعت بخوانم ؟ فرمودند : بله عرض کردم مگرمی گویند حق هرسوره ازرکوع سجده باید ادا شود ؟ فرمودند : این مربوط به نماز واجب است اما درنماز نافله اشکال ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7317 - رقم الحدیث الباب: 6]

7317- 6- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ (قَالَ زُرَارَةُ) (4) قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّمَا یُکْرَهُ أَنْ یُجْمَعَ بَیْنَ السُّورَتَیْنِ فِی الْفَرِیضَةِ فَأَمَّا النَّافِلَةُ فَلَا بَأْسَ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ (5)

وَ رَوَاهُ ابْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ مِثْلَهُ ثُمَّ قَالَ وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْقَرَوِیِّ وَ ذَکَرَ الَّذِی قَبْلَهُ (6).

******

ترجمه:

حضرت باقر علیه السلام فرمودند : درنماز واجب خواندن دو سوره کراهت دارد ولی در نافله اشکال ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7318 - رقم الحدیث الباب: 7]

7318- 7- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ

ص: 51

1- التهذیب 2- 70- 257، و الاستبصار 1- 316- 1179، و مستطرفات السرائر 110- 65.
2- 2فی نسخة- الهروی. هامش المخطوط.
3- التهذیب 2- 70- 258، و الاستبصار 1- 317- 1180.
4- لیس فی الاستبصار 1- 317- 1180 و لا الکافی 3- 314- 10، (هامش المخطوط).
5- الکافی 3- 314- 10.
6- مستطرفات السرائر 110- 64.
7- التهذیب 2- 73- 270.

ع قَالَ: لَا بَأْسَ أَنْ تَجْمَعَ فِی النَّافِلَةِ مِنَ السُّوَرِ مَا شِئْتَ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام فرمودند : درنماز اشکال ندارد هرچند سوره که خواستی بخوانی .

[رقم الحدیث الکلی: 7319 - رقم الحدیث الباب: 8]

7319- 8- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ عَنِ النَّضْرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ کَانَ عَلِیٌّ ع یُوتِرُ بِتِسْعِ سُوَرٍ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام فرمودند : حضرت علی علیه السلام نماز وتر را با نه سوره می خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7320 - رقم الحدیث الباب: 9]

7320- 9- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَخِیهِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الْقِرَانِ بَیْنَ السُّورَتَیْنِ فِی الْمَکْتُوبَةِ وَ النَّافِلَةِ قَالَ لَا بَأْسَ الْحَدِیثَ.

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ مِثْلَهُ (3) أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی ضَرْبٍ مِنَ الرُّخْصَةِ وَ یُمْکِنُ حَمْلُهُ عَلَی التَّقِیَّةِ.

******

ترجمه:

علی بن یقطین ازحضرت کاظم سوال کردم درمورد جمع بین دو سوره درنماز واجب ومستحب حضرت فرمودند :اشکالی ندارد ....

می گویم : مرحوم شیخ آنرا حمل کرده اند بر اینکه این یک نوع اجازه خاص باشد یا حمل برتقیه می شود

[رقم الحدیث الکلی: 7321 - رقم الحدیث الباب: 10]

7321- 10- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی (5) عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: أَعْطُوا کُلَّ سُورَةٍ حَقَّهَا (6) مِنَ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ إِذَا کُنْتُمْ فِی الصَّلَاةِ.

******

ترجمه:

حضرت علی علیه السلام درحدیث اربعمائه فرمودند : وقتی مشغول نماز هستید حق آنرا ازرکوع وسجده ادا کنید .

[رقم الحدیث الکلی: 7322 - رقم الحدیث الباب: 11]

7322- 11- (7) مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَا تَقْرِنَنَّ بَیْنَ السُّورَتَیْنِ فِی الْفَرِیضَةِ فِی رَکْعَةٍ فَإِنَّهُ أَفْضَلُ.

******

ترجمه:

حضرت باقر علیه السلام فرمودند : دریک رکعت نماز واجب دوسوره نخوانید چرا که این افضل است .

ص: 52

1- التهذیب 2- 337- 1390.
2- التهذیب 2- 296- 1192، أورد قطعة منه فی الحدیث 4 من الباب 4 من هذه الأبواب، و ذیله فی الحدیث 13 من الباب 31 من أبواب الجماعة.
3- الاستبصار 1- 317- 1181.
4- الخصال 627.
5- یأتی فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز (ر).
6- فی المصدر- حظها.
7- مستطرفات السرائر 73- 8.
[رقم الحدیث الکلی: 7323 - رقم الحدیث الباب: 12]

7323- 12- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَا قِرَانَ بَیْنَ السُّورَتَیْنِ فِی رَکْعَةٍ وَ لَا قِرَانَ بَیْنَ أُسْبُوعَیْنِ فِی فَرِیضَةٍ وَ نَافِلَةٍ وَ لَا قِرَانَ بَیْنَ صَوْمَیْنِ.

******

ترجمه:

حضرت باقر علیه السلام فرمودند : جمع بین دوسوره دریک رکعت وجمع بین دو طواف واجب ومستحب (بدون نمازطواب ) وجمع بین دو روز روزه گرفتن (بدون افطار )جائز نیست .

[رقم الحدیث الکلی: 7324 - رقم الحدیث الباب: 13]

7324- 13- (2) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَرَأَ سُورَتَیْنِ فِی رَکْعَةٍ قَالَ إِذَا کَانَتْ نَافِلَةً فَلَا بَأْسَ وَ أَمَّا الْفَرِیضَةُ فَلَا یَصْلُحُ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4) وَ عَلَی حُکْمِ النَّافِلَةِ (5).

******

ترجمه:

از حضرت کاظم سوال کردم کسی دریک رکعت دوسوره خوانده فرمودند : اگر نماز نافله باشد اشکال ندارد اما در نمازواجب صلاح (جایز) نیست .

9- بَابُ جَوَازِ الدُّعَاءِ فِی الصَّلَاةِ بِدُعَاءٍ فِیهِ سُورَةٌ مِنَ الْقُرْآنِ

اشارة

(6) 9 بَابُ جَوَازِ الدُّعَاءِ فِی الصَّلَاةِ بِدُعَاءٍ فِیهِ سُورَةٌ مِنَ الْقُرْآنِ

باب جائز است درنمازخواند دعاهائ که درآن سوره ای ازقرآن باشد .

[رقم الحدیث الکلی: 7325 - رقم الحدیث الباب: 1]

7325- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ (عَنِ الْحُسَیْنِ) (8) عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ ذِکْرِ السُّورَةِ مِنَ الْکِتَابِ- یَدْعُو بِهَا فِی الصَّلَاةِ مِثْلَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- قَالَ إِذَا کُنْتَ تَدْعُو بِهَا فَلَا بَأْسَ.

ص: 53

1- مستطرفات السرائر 73- 12، تقدم الحدیث بتمامه فی الحدیث 2 من الباب 3 من أبواب النیة.
2- قرب الإسناد 93.
3- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الباب 48 من أحکام المساجد، و فی الحدیث 2 من الباب 4 هنا.
4- یأتی ما یدلّ علیه فی الحدیث 5 من الباب 10 من هذه الأبواب.
5- یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 54، و فی الحدیث 10 من الباب 56، و الباب 61 من أبواب القراءة.
6- الباب 9 فیه حدیث واحد.
7- التهذیب 2- 314- 1278.
8- فی المصدر- عن محمّد بن الحسین.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ (1)

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ فِی الدُّعَاءِ عُمُوماً (2).

******

ترجمه:

زراره ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم کسی درنماز سوره ای ازقرآن را مثل قل هو الله احد را بعنوان دعا بخواند ؟ حضرت فرمودند : اگربعنوان دعا باشد اشکال ندارد .

10- بَابُ أَنَّ الضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ سُورَةٌ وَاحِدَةٌ وَ کَذَا الْفِیلُ وَ لِإِیلَافِ فَإِذَا قَرَأَ إِحْدَاهُمَا فِی رَکْعَةٍ مِنَ الْفَرِیضَةِ قَرَأَ الْأُخْرَی مَعَهَا

اشارة

(3) 10 بَابُ أَنَّ الضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ سُورَةٌ وَاحِدَةٌ وَ کَذَا الْفِیلُ وَ لِإِیلَافِ فَإِذَا قَرَأَ إِحْدَاهُمَا فِی رَکْعَةٍ مِنَ الْفَرِیضَةِ قَرَأَ الْأُخْرَی مَعَهَا

باب سوره ضحی والم نشرح یک سوره هستند وهمینطورسوره فیل وقریش یک سوره پس اگر یکی از آنها را درنمازواجب خواند باید سوره دیگرش را هم بخواند .

[رقم الحدیث الکلی: 7326 - رقم الحدیث الباب: 1]

7326- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: صَلَّی بِنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْفَجْرَ فَقَرَأَ الضُّحَی (5) وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ فِی رَکْعَةٍ.

******

ترجمه:

زید شحام می گوید : حضرت صادق علیه السلام نماز صبح را با ما خواندند درحالیکه سوره ضحی والم نشرح را با هم دریک رکعت خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7327 - رقم الحدیث الباب: 2]

7327- 2- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ حُسَیْنٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: صَلَّی بِنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَرَأَ بِنَا بِالضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی أَنَّهُ قَرَأَهُمَا فِی رَکْعَةٍ لِمَا مَرَّ (7).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام درنماز سورهای ضحی والم نشرح را با هم خواندند .

می گویم :مرحوم شیخ آنرا حمل کرده اند به چیزی که درروایت قبلی اشاره شد .

[رقم الحدیث الکلی: 7328 - رقم الحدیث الباب: 3]

7328- 3- (8) وَ عَنْهُ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: صَلَّی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَرَأَ فِی الْأُولَی الضُّحَی- وَ فِی

ص: 54

1- الکافی 3- 302- 4.
2- یأتی فی الباب 41 من أبواب قراءة القرآن.
3- الباب 10 فیه 10 أحادیث.
4- التهذیب 2- 72- 266، و الاستبصار 1- 317- 1182.
5- فی المصدر- و الضحی.
6- التهذیب 2- 72- 264، و الاستبصار 1- 317- 1183.
7- لما مر فی الحدیث 1 من هذا الباب.
8- التهذیب 2- 72- 265، و الاستبصار 1- 318- 1184.

الثَّانِیَةِ أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی النَّافِلَةِ قَالَ لِأَنَّ هَاتَیْنِ السُّورَتَیْنِ سُورَةٌ وَاحِدَةٌ عِنْدَ آلِ مُحَمَّدٍ ع انْتَهَی.

******

ترجمه:

زید شحام :امام صادق علیه السلام درنماز رکعت اول را با ضحی ورکعت دوم را با الم نشرح خواندند .

می گویم : مرحوم شیخ آنرا برنماز نافله حمل کرده اند.

[رقم الحدیث الکلی: 7329 - رقم الحدیث الباب: 4]

7329- 4- (1) الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ قَالَ رَوَی أَصْحَابُنَا أَنَّ الضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ سُورَةٌ وَاحِدَةٌ وَ کَذَا سُورَةُ أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ وَ لِإِیلَافِ قُرَیْشٍ.

******

ترجمه:

اصحاب ما روایت کرده اند که سوره ضحی والم نشرح یک سوره وسوره الم تروسوره قریش یک سوره هستند .

[رقم الحدیث الکلی: 7330 - رقم الحدیث الباب: 5]

7330- 5- (2) قَالَ وَ رَوَی الْعَیَّاشِیُّ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ لَا تَجْمَعْ بَیْنَ سُورَتَیْنِ فِی رَکْعَةٍ وَاحِدَةٍ إِلَّا الضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ- وَ أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ وَ لِإِیلَافِ قُرَیْشٍ.

وَ رَوَاهُ الْمُحَقِّقُ فِی الْمُعْتَبَرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ الْجَامِعِ لِأَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ مِثْلَهُ (3) أَقُولُ: یَحْتَمِلُ کَوْنُ الِاسْتِثْنَاءِ مُنْقَطِعاً وَ یَحْتَمِلُ التَّقِیَّةُ وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ فَالْحُکْمُ هُنَا وَاحِدٌ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : دریک رکعت نباید دوسوره خواند مگر سوره ضحی ونشرح باهم وسوره الم تر وقریش با هم

می گویم : احتمال دارد استثنا منقطع باشد یا حمل کنیم برتقیه بهرحال حکم دراینجا یکی است

[رقم الحدیث الکلی: 7331 - رقم الحدیث الباب: 6]

7331- 6- (4) وَ عَنْ أَبِی الْعَبَّاسِ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ- وَ لِإِیلَافِ قُرَیْشٍ سُورَةٌ وَاحِدَةٌ.

******

ترجمه:

یکی از دوامام علیها السلام فرمودند : سوره الم تر وقریش یک سوره هستند .

[رقم الحدیث الکلی: 7332 - رقم الحدیث الباب: 7]

7332- 7- (5) قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ أُبَیَّ بْنَ کَعْبٍ لَمْ یَفْصِلْ بَیْنَهُمَا فِی مُصْحَفِهِ.

******

ترجمه:

رویت شده که ابی بن کعب درمصحفش این دوسوره را ازهم جدا نکرده است .

[رقم الحدیث الکلی: 7333 - رقم الحدیث الباب: 8]

7333- 8- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ

ص: 55

1- مجمع البیان 5- 507.
2- مجمع البیان 5- 544.
3- المعتبر 178.
4- مجمع البیان 5- 544.
5- مجمع البیان 5- 544.
6- ثواب الأعمال 154- 1.

مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ فِی فَرَائِضِهِ أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ- شَهِدَ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ کُلُّ سَهْلٍ وَ جَبَلٍ وَ مَدَرٍ بِأَنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُصَلِّینَ وَ یُنَادِی لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مُنَادٍ صَدَقْتُمْ عَلَی عَبْدِی قَدْ قَبِلْتُ شَهَادَتَکُمْ لَهُ وَ عَلَیْهِ أَدْخِلُوهُ الْجَنَّةَ وَ لَا تُحَاسِبُوهُ فَإِنَّهُ مِمَّنْ أُحِبُّهُ وَ أُحِبُّ عَمَلَهُ.

قَالَ الصَّدُوقُ مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْفِیلِ فَلْیَقْرَأْ مَعَهَا لِإِیلَافِ قُرَیْشٍ فَإِنَّهُمَا جَمِیعاً سُورَةٌ وَاحِدَةٌ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکه در نمازهای واجب خود سوره ی أَلَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ را بخواند، در روز قیامت همه دشتها و کوهها و تپّه ها برایش گواهی دهند که او از نمازگزاران بوده است و ندادهنده روز قیامت برایش ندا می دهد: «درباره ی بنده ام راست گفتید، گواهی شما بر او پذیرفته شد، او را به بهشت درآورید و از او حساب نکشید که او از جمله کسانی است که من خودش را و کردارش را دوست می دارم . مرحوم صدوق گفته اند هرکس سوره فیل را خواند باید سوره قریش را هم بخواند زیرا اینها هردو یک سوره هستند .

[رقم الحدیث الکلی: 7334 - رقم الحدیث الباب: 9]

7334- 9- (1) جَعْفَرُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ الْمُحَقِّقُ فِی الشَّرَائِعِ قَالَ رَوَی أَصْحَابُنَا أَنَّ الضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ سُورَةٌ وَاحِدَةٌ وَ کَذَا الْفِیلُ وَ لِإِیلَافِ.

******

ترجمه:

اصحاب ما روایت کرده اند که سوره ضحی و الم نشرح یک سوره و سوره فیل وقریش هم یک سوره هستند

[رقم الحدیث الکلی: 7335 - رقم الحدیث الباب: 10]

7335- 10- (2) سَعِیدُ بْنُ هِبَةِ اللَّهِ الرَّاوَنْدِیُّ فِی الْخَرَائِجِ وَ الْجَرَائِحِ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: فَلَمَّا طَلَعَ الْفَجْرُ قَامَ فَأَذَّنَ وَ أَقَامَ وَ أَقَامَنِی عَنْ یَمِینِهِ وَ قَرَأَ فِی أَوَّلِ رَکْعَةٍ الْحَمْدَ وَ الضُّحَی- وَ فِی الثَّانِیَةِ بِالْحَمْدِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- ثُمَّ قَنَتَ ثُمَّ سَلَّمَ ثُمَّ جَلَسَ.

أَقُولُ: قَدْ عَرَفْتَ أَنَّ الضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ سُورَةٌ وَاحِدَةٌ.

******

ترجمه:

داوود رقی حضرت صادق علیه السلام برای نماز صبح اذان واقامه گفتند ومن هم سمت راست ایشان ایستادم دررکعت اول سوره حمد وضحی ودررکعت دوم حمد وتوحید را خواندند سپس قنوت ونماز را تمام کردند .

می گویم : قبلا گفتیم که ضحی والم نشرح هردو یک سوره هستند .

ص: 56

1- الشرائع للمحقق الشرائع 1- 83.
2- الخرائج و الجرائح 165.

11- بَابُ أَنَّ الْبَسْمَلَةَ آیَةٌ مِنَ الْفَاتِحَةِ وَ مِنْ کُلِّ سُورَةٍ عَدَا بَرَاءَةٌ وَ وُجُوبِ الْإِتْیَانِ بِهَا وَ بُطْلَانِ الصَّلَاةِ بِتَعَمُّدِ تَرْکِهَا وَ وُجُوبِ إِعَادَتِهَا

اشارة

(1) 11 بَابُ أَنَّ الْبَسْمَلَةَ آیَةٌ مِنَ الْفَاتِحَةِ وَ مِنْ کُلِّ سُورَةٍ عَدَا بَرَاءَةٌ وَ وُجُوبِ الْإِتْیَانِ بِهَا وَ بُطْلَانِ الصَّلَاةِ بِتَعَمُّدِ تَرْکِهَا وَ وُجُوبِ إِعَادَتِهَا.

باب بسم الله درتمام سورها جزء هما سوره است غیر سوره برائت پس واجب است با هرسوره آنرا بیاوریم وبا ترک عمدی آن نماز باطل وباید اعاده شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7336 - رقم الحدیث الباب: 1]

7336- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ صَفْوَانَ قَالَ: صَلَّیْتُ خَلْفَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَیَّاماً فَکَانَ یَقْرَأُ فِی فَاتِحَةِ الْکِتَابِ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ- فَإِذَا کَانَتْ صَلَاةٌ لَا یُجْهَرُ فِیهَا بِالْقِرَاءَةِ جَهَرَ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ أَخْفَی مَا سِوَی ذَلِکَ.

******

ترجمه:

صفوان گوید نماز می خواندم پشت سر امام صادق روزهایی، آن حضرت می خواند در فاتحة الکتاب، بسم الله الرحمن الرحیم پس اگر نمازی بود که به جهر خوانده نمی شد، بسم الله الرحمن الرحیم را جهریّه می خواند.وبقیه را آهسته می خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7337 - رقم الحدیث الباب: 2]

7337- 2- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ السَّبْعِ الْمَثَانِی وَ الْقُرْآنِ الْعَظِیمِ أَ هِیَ الْفَاتِحَةُ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ مِنَ السَّبْعِ قَالَ نَعَمْ هِیَ أَفْضَلُهُنَّ.

******

ترجمه:

محمد بن مسلم گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد سبع المثانی و قرآن عظیم سوال کردم که آیا آن سوره ی حمد است؟ فرمود : بله! گفتم : «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» از این هفت آیه است؟ فرمود : بله! آن بهترین آنهاست!

[رقم الحدیث الکلی: 7338 - رقم الحدیث الباب: 3]

7338- 3- (4) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمَّادِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ یَحْیَی الْکَاهِلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَبِیهِ قَالَ: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ أَقْرَبُ إِلَی اسْمِ اللَّهِ الْأَعْظَمِ مِنْ نَاظِرِ الْعَیْنِ إِلَی بَیَاضِهَا.

******

ترجمه:

بسم الله الرحمن الرحیم، به اسم اعظم خداوند نزدیک تر از سیاهی چشم به سفیدی اش است

[رقم الحدیث الکلی: 7339 - رقم الحدیث الباب: 4]

7339- 4- (5) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ الْکَاهِلِیِّ قَالَ: صَلَّی بِنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع

ص: 57

1- الباب 11 فیه 12 حدیثا.
2- التهذیب 2- 68- 246، و الاستبصار 1- 310- 1154 أورده أیضا فی الحدیث 2 من الباب 57 من هذه الأبواب.
3- التهذیب 2- 289- 1157.
4- التهذیب 2- 289- 1159.
5- التهذیب 2- 288- 1155، و الاستبصار 1- 311- 1157.

فِی مَسْجِدِ بَنِی کَاهِلٍ- فَجَهَرَ مَرَّتَیْنِ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 1: 1- وَ قَنَتَ فِی الْفَجْرِ وَ سَلَّمَ وَاحِدَةً مِمَّا یَلِی الْقِبْلَةَ.

******

ترجمه:

ابو عبد اللّه صادق (ع) در كوفه مسجد بنى كاهل با ما نماز جماعت خواند و دو نوبت با صداى بلند بسم اللّه الرحمن الرحيم گفت و به قرائت حمد و سوره پرداخت. و در نماز صبح قنوت خواند و فقط با يك سلام رو به قبله به نماز خود پايان داد.

[رقم الحدیث الکلی: 7340 - رقم الحدیث الباب: 5]

7340- 5- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا قُمْتُ لِلصَّلَاةِ أَقْرَأُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ فِی فَاتِحَةِ الْقُرْآنِ (2)- قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَإِذَا قَرَأْتُ فَاتِحَةَ الْقُرْآنِ- أَقْرَأُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 2: 0 مَعَ السُّورَةِ قَالَ نَعَمْ.

******

ترجمه:

معاوية بن عمّار گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم: هرگاه براى نماز برخواستم، بِسْمِ اَللّٰهِ اَلرَّحْمٰنِ اَلرَّحِيمِ * را در سورۀ حمد بخوانم ؟

فرمود: آرى.

عرض كردم: چون حمد را خواندم، آيا با سوره نيز بِسْمِ اَللّٰهِ اَلرَّحْمٰنِ اَلرَّحِيمِ * را بخوانم ؟

فرمود: آرى.

[رقم الحدیث الکلی: 7341 - رقم الحدیث الباب: 6]

7341- 6- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ (یَحْیَی بْنِ أَبِی عِمْرَانَ) (4) قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ ع جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ ابْتَدَأَ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ- فِی صَلَاتِهِ وَحْدَهُ فِی أُمِّ الْکِتَابِ- فَلَمَّا صَارَ إِلَی غَیْرِ أُمِّ الْکِتَابِ مِنَ السُّورَةِ تَرَکَهَا فَقَالَ الْعَبَّاسِیُّ لَیْسَ بِذَلِکَ بَأْسٌ فَکَتَبَ بِخَطِّهِ یُعِیدُهَا مَرَّتَیْنِ عَلَی رَغْمِ أَنْفِهِ.

- یَعْنِی الْعَبَّاسِیَّ (5) وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (6)

وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.

******

ترجمه:

یحیی بن ابی عِمران گوید: نوشتم به امام باقر(ع) فدایت گردم چه می گویی درباره مردی که ابتدا کرده به بسم الله الرحمن الرحیم در نمازش به تنهایی (نماز فرادی) در ام الکتاب پس زمانی که رسید به غیر ام الکتاب ترک نمود آن را «بسم الله الرحمن الرحیم»، پس عبّاسی گفت اشکالی ندارد پس حصرت به خط خودشان نوشتند اعاده می کند آن را برخلاف میل او «عباسی

[رقم الحدیث الکلی: 7342 - رقم الحدیث الباب: 7]

7342- 7- (7) وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ هَارُونَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ لِی کَتَمُوا بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 1: 1- فَنِعْمَ وَ اللَّهِ الْأَسْمَاءُ کَتَمُوهَا

ص: 58

1- الکافی 3- 312- 1، و رواه فی التهذیب 2- 69- 251، و الاستبصار 1- 311- 1155.
2- فی هامش الأصل عن نسخة- الکتاب.
3- الکافی 3- 313- 2، أورده أیضا فی الحدیث 3 من الباب 27 من هذه الأبواب.
4- فی هامش المخطوط عن التهذیب 2- 69- 252 یحیی بن عمران، و هو الصواب و فی نسخة الاستبصار 1- 311- 1156 عثمان.
5- فی نسخة- العیّاشیّ (هامش المخطوط).
6- التهذیب 2- 69- 252، و الاستبصار 1- 311- 1156.
7- الکافی 8- 266- 387، أورده بتمامه فی الحدیث 2 من الباب 21 من هذه الأبواب.

الْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

هارون ازحضرت صادق نقل می کند که به من فرمودند : (دشمان ما ) بسم الله را کتمان کردند همانطور نامهای دیگرخداوند را کتمان کردند

[رقم الحدیث الکلی: 7343 - رقم الحدیث الباب: 8]

7343- 8- (1) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبَّادِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ فُرَاتِ بْنِ أَحْنَفَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ أَوَّلُ کُلِّ کِتَابٍ نَزَلَ مِنَ السَّمَاءِ- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 1: 1- فَإِذَا قَرَأْتَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 1: 1- فَلَا تُبَالِی أَنْ لَا تَسْتَعِیذَ وَ إِذَا قَرَأْتَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 1: 1- سَتَرَتْکَ فِیمَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ.

******

ترجمه:

حضرت باقر علیه السلام :ابتداى هر كتابى كه از آسمان نازل شده، بسم اللّه الرحمن الرحيم است. هر گاه بسم اللّه الرحمن الرحيم را قرائت كردى اشكالى ندارد كه استعاذه نكنى (نگويى كه پناه مى برم به خدا) و هر گاه بسم اللّه الرحمن الرحيم را تلاوت كردى، تو را از آنچه ميان آسمان و زمين است محفوظ مى دارد.

[رقم الحدیث الکلی: 7344 - رقم الحدیث الباب: 9]

7344- 9- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ الْمُفَسِّرِ عَنْ یُوسُفَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَیَّارٍ عَنْ أَبَوَیْهِمَا عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَسْکَرِیِّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ قَالَ: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ آیَةٌ مِنْ فَاتِحَةِ الْکِتَابِ- وَ هِیَ سَبْعُ آیَاتٍ تَمَامُهَا بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ.

******

ترجمه:

امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه فرمود : همانا «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» آیه ای از سوره حمد است و آن هفت آیه است که تکمیل آن با بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ است.

[رقم الحدیث الکلی: 7345 - رقم الحدیث الباب: 10]

7345- 10- (3) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِهَذَا السَّنَدِ قَالَ: قِیلَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع- أَخْبِرْنَا عَنْ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ- أَ هِیَ مِنْ فَاتِحَةِ الْکِتَابِ قَالَ فَقَالَ نَعَمْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَقْرَؤُهَا وَ یَعُدُّهَا آیَةً مِنْهَا وَ یَقُولُ فَاتِحَةُ الْکِتَابِ هِیَ السَّبْعُ الْمَثَانِی.

وَ أَوْرَدَهُ الْعَسْکَرِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ (4).

******

ترجمه:

به امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه گفته شد : در مورد بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ به ما خبر ده که آیا جزو سوره حمد است؟ فرمود : بله! رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله آن را قرائت می نمود و آن را یک آیه از آن به حساب می آورد و می فرمود : سبع المثانی همان فاتحة الکتاب (یعنی سوره حمد) است!

[رقم الحدیث الکلی: 7346 - رقم الحدیث الباب: 11]

7346- 11- (5) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: بِسْمِ

ص: 59

1- الکافی 3- 313- 3، أورد ذیله فی الحدیث 1 من الباب 58 من هذه الأبواب.
2- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 1- 301، و أمالی الصدوق 148، و تفسیر الامام العسکریّ (علیه السلام) 29- 10.
3- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 1- 300- 59.
4- تفسیر الامام العسکریّ (علیه السلام) 59- 30.
5- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 11.

اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ- أَقْرَبُ إِلَی اسْمِ اللَّهِ الْأَعْظَمِ (مِنْ بَیَاضِ الْعَیْنِ إِلَی سَوَادِهَا) (1).

******

ترجمه:

بسم اللّه الرحمن الرحيم، به اسم اعظم نزديك تر است از سياهى چشم به سفيدى آن .

[رقم الحدیث الکلی: 7347 - رقم الحدیث الباب: 12]

7347- 12- (2) أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یُوسُفَ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْخَطَّابِ التَّمِیمِیِّ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا نَزَلَ کِتَابٌ مِنَ السَّمَاءِ إِلَّا أَوَّلُهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ-.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی کَیْفِیَّةِ الصَّلَاةِ (3) وَ یَأْتِی مَا ظَاهِرُهُ الْمُنَافَاةُ وَ أَنَّهُ مَحْمُولٌ عَلَی التَّقِیَّةِ أَوْ نَحْوِهَا (4).

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام) کتابی از آسمان نازل نگردیده مگر اینکه در ابتدای آن، بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ است .

می گویم : مطالبی که مناسب این باب است قبلا بیان شد ومطالبی می آید که ظاهرش با اینها منافات دارد که حمل برتقیه وامثال آن می شود .

12- بَابُ جَوَازِ تَرْکِ الْبَسْمَلَةِ لِلتَّقِیَّةِ وَ جَوَازِ تَرْکِ الْجَهْرِ بِهَا فِی مَحَلِّ الْإِخْفَاتِ وَ فِی التَّقِیَّةِ

اشارة

(5) 12 بَابُ جَوَازِ تَرْکِ الْبَسْمَلَةِ لِلتَّقِیَّةِ وَ جَوَازِ تَرْکِ الْجَهْرِ بِهَا فِی مَحَلِّ الْإِخْفَاتِ وَ فِی التَّقِیَّةِ

باب جوازترک بسم الله وترک بلند خواندن آن درنمازهای اخفاتی بخاطر تقیه .

[رقم الحدیث الکلی: 7348 - رقم الحدیث الباب: 1]

7348- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ (عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ) (7) عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی جَرِیرٍ (8)

ص: 60

1- فی المصدر- من سواد العین إلی بیاضها.
2- المحاسن 40- 49 الباب 37.
3- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 10 و 11 من الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة، و فی الحدیث 11 من الباب 1 من أبواب تکبیرة الاحرام.
4- یأتی ما یدلّ علی ذلک فی الباب 21 من هذه الأبواب، و یأتی ما ینافیه فی الباب 12 من هذه الأبواب.
5- الباب 12 فیه 5 أحادیث.
6- التهذیب 2- 68- 248، و الاستبصار 1- 312- 1160.
7- فی الاستبصار 1- 312- 1160 عن أحمد و محمد، عن العباس بن معروف.
8- فی الاستبصار 1- 312- 1160 أبی حریز.

زَکَرِیَّا بْنِ إِدْرِیسَ الْقُمِّیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الْأَوَّلَ ع عَنِ الرَّجُلِ یُصَلِّی بِقَوْمٍ یَکْرَهُونَ أَنْ یُجْهَرَ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 1: 1- فَقَالَ لَا یَجْهَرْ.

******

ترجمه:

ازحضرت ابو الحسن اول سوال شد کسی امام جماعت گروهی استکه کراهت دارند ازبلند گفتن بسم الله فرمودند : بلند نگوید .

[رقم الحدیث الکلی: 7349 - رقم الحدیث الباب: 2]

7349- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُمَا سَأَلَاهُ عَمَّنْ یَقْرَأُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ- حِینَ یُرِیدُ یَقْرَأُ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ قَالَ نَعَمْ إِنْ شَاءَ سِرّاً وَ إِنْ شَاءَ جَهْراً فَقَالا أَ فَیَقْرَؤُهَا مَعَ السُّورَةِ الْأُخْرَی فَقَالَ لَا.

******

ترجمه:

محمد حلبی و برادرش، از امام جعفر صادق پرسیدند : درمورد کسی که هنگام خواندن سوره حمد، “بسْم الله” را می خواند؛

امام صادق فرمود : «بله. (باید بخواند)، چه خواست نماز سری بخواند و چه جهری»

ان دو پرسیدند : ایا “بسْم الله” را با سوره ی بعد نیز بخواند؟ امام فرمود : «نه».

[رقم الحدیث الکلی: 7350 - رقم الحدیث الباب: 3]

7350- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَفْتَتِحُ الْقِرَاءَةَ فِی الصَّلَاةِ أَ وَ یَقْرَأُ (3) بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ (4) 1: 1 قَالَ نَعَمْ إِذَا اسْتَفْتَحَ (5) الصَّلَاةَ فَلْیَقُلْهَا (6) فِی أَوَّلِ مَا یَفْتَتِحُ ثُمَّ یَکْفِیهِ مَا بَعْدَ ذَلِکَ.

وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ مِثْلَهُ (7)

ص: 61

1- التهذیب 2- 68- 249، و الاستبصار 1- 312- 1161.
2- التهذیب 2- 69- 250، و الاستبصار 1- 313- 1162.
3- فی المصدر- أ یقرأ.
4- و فیه- بسم اللّه الرحمن الرحیم.
5- و فیه- افتتح.
6- فی نسخة- فلیقل، (هامش المخطوط).
7- التهذیب 2- 68- 247 باختلاف فی الألفاظ.

بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ مِثْلَهُ (1).

******

ترجمه:

سوال کردم کسی برای شروع نماز بسم الله بگوید با اینکه بسم الله درآنست ؟ فرمودند : بله باید وقت شروع نماز بسم الله بگوید وبعد ازآن دیگر کفایت می کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7351 - رقم الحدیث الباب: 4]

7351- 4- (2) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ مِسْمَعٍ الْبَصْرِیِّ قَالَ: صَلَّیْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع- فَقَرَأَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ- ثُمَّ قَرَأَ السُّورَةَ الَّتِی بَعْدَ الْحَمْدِ- وَ لَمْ یَقْرَأْ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 2: 0- ثُمَّ قَامَ فِی الثَّانِیَةِ فَقَرَأَ الْحَمْدَ- وَ لَمْ یَقْرَأْ بِ بِسْمِ (3) اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ- ثُمَّ قَرَأَ بِسُورَةٍ أُخْرَی.

******

ترجمه:

مسمع بصری میگوید : نماز را با امام صادق علیه السلام خواندم سوره حمد را با بسم الله خوندند ولی سوره بعد را بدون بسم الله خوادند دررکعت دوم هم حمد وسوره را بدون بسم الله خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7352 - رقم الحدیث الباب: 5]

7352- 5- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَکُونُ إِمَاماً یَسْتَفْتِحُ بِالْحَمْدِ وَ لَا یَقْرَأُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ- قَالَ لَا یَضُرُّهُ وَ لَا بَأْسَ بِهِ.

وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ حَمَّادٍ مِثْلَهُ (5) أَقُولُ: ذَکَرَ الشَّیْخُ وَ غَیْرُهُ أَنَّ هَذِهِ الْأَحَادِیثَ مَحْمُولَةٌ عَلَی التَّقِیَّةِ وَ الْقَرَائِنُ فِی بَعْضِهَا ظَاهِرَةٌ أَوْ عَلَی عَدَمِ الْجَهْرِ بِهَا فِی مَحَلِّ الْإِخْفَاتِ أَوْ عَلَی عَدَمِ سَمَاعِ الرَّاوِی لَهَا لِبُعْدِهِ أَوْ عَلَی النَّافِلَةِ لِجَوَازِ تَبْعِیضِ السُّورَةِ فِیهَا بَلْ تَرْکِهَا وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی الْجَهْرِ بِالْبَسْمَلَةِ (6) وَ بَعْضُ مَا تَقَدَّمَ یَحْتَمِلُ الْحَمْلَ عَلَی الْإِنْکَارِ (7).

******

ترجمه:

ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردند امام جماعتی سوره حمد را بدون بسم الله می خواند (اشکالی دارد )؟ فرمودند : ضرری به اونمی رسد واشکالی ندارد .

می گویم : مرحوم شیخ ودیگران این اخبار را حمل برتقیه کرده اند وقرائنی دربعضی ازآنها وجود دارد . یا نماز اخفاتی بوده وبسم الله را هم آهسته گفته اند . یا رزاوی چون دور بوده صدای او را نشنیده است . یا نماز مستحبی بوده چون تبعیض سوره حتی ترک آن جایزاست

ص: 62

1- التهذیب 2- 288- 1156، و الاستبصار 1- 312- 1159 باختلاف.
2- التهذیب 2- 288- 1154، و الاستبصار 1- 311- 1158.
3- فی المصدر- بسم.
4- التهذیب 2- 68- 247.
5- التهذیب 2- 288- 1156، و الاستبصار 1- 312- 1159.
6- یأتی ما یدلّ علی الجهر بالبسملة فی الباب 21 من هذه الأبواب.
7- تقدم فی الحدیث 1 من هذا الباب.

13- بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقْرَأَ فِی نَوَافِلِ الزَّوَالِ وَ مَا یُقَالُ بَعْدَهَا

اشارة

(1) 13 بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقْرَأَ فِی نَوَافِلِ الزَّوَالِ وَ مَا یُقَالُ بَعْدَهَا

باب آنچه درنوافل روز وبعد از آن مستحب است گفته شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7353 - رقم الحدیث الباب: 1]

7353- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحُسَیْنِ الطَّوِیلِ عَنْ أَبِی دَاوُدَ الْمُنْشِدِ عَنْ مُحَسِّنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یُقْرَأُ فِی صَلَاةِ الزَّوَالِ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی الْحَمْدُ- وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ فِی الرَّکْعَةِ الثَّانِیَةِ الْحَمْدُ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- وَ فِی الرَّکْعَةِ الثَّالِثَةِ الْحَمْدُ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ آیَةُ الْکُرْسِیِّ (3) وَ فِی الرَّکْعَةِ الرَّابِعَةِ- الْحَمْدُ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ آخِرُ الْبَقَرَةِ آمَنَ الرَّسُولُ (4) إِلَی آخِرِهَا وَ فِی الرَّکْعَةِ الْخَامِسَةِ الْحَمْدُ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ الْخَمْسُ آیَاتٍ مِنْ آلِ عِمْرَانَ إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ- إِلَی قَوْلِهِ إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ (5)- وَ فِی الرَّکْعَةِ السَّادِسَةِ الْحَمْدُ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ ثَلَاثُ آیَاتِ السُّخْرَةِ إِنَّ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ- إِلَی قَوْلِهِ إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ (6)- وَ فِی الرَّکْعَةِ السَّابِعَةِ الْحَمْدُ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ الْآیَاتُ مِنْ سُورَةِ الْأَنْعَامِ وَ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَکاءَ الْجِنَّ- إِلَی قَوْلِهِ وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ (7)- وَ فِی الرَّکْعَةِ الثَّامِنَةِ الْحَمْدُ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ آخِرُ سُورَةِ الْحَشْرِ مِنْ قَوْلِهِ لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلی جَبَلٍ (8)- إِلَی آخِرِهَا فَإِذَا فَرَغْتَ فَقُلِ (9)- اللَّهُمَّ مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ وَ لَا تُزِغْ قَلْبِی بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنِی وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ سَبْعَ مَرَّاتٍ ثُمَّ تَقُولُ أَسْتَجِیرُ بِاللَّهِ مِنَ النَّارِ سَبْعَ مَرَّاتٍ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند : در رکعت اول از(نافله ) ظهرین حمد وتوحید رکعت دوم حمد وکافرون رکعت سوم حمد وتوحید وآیه الکرسی رکعت چهارم حمد وتوحید وآخرسوره بقره -آمن الرسول تا آخرسوره رکعت پنجم - حمد وتوحید وپنج آیه ازسوره آل عمران ازإِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ-تا إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ رکعت ششم - حمد وتوحید وسه آیه سخرإِنَّ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ-تا آیه إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ رکعت هفتم حمد وتوحید وآیا تی ازسوره انعام وَ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَکاءَ الْجِنَّ تا آیه وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ ودررکعت هشتم حمد وتوحید وآخر سوره حشراز آیه لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلی جَبَلٍ تا آیه فَإِذَا فَرَغْتَ فَقُلِ ودرحاشیه آمده بعد ازاینها هفت مرتبه می گوئ اللَّهُمَّ مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ وَ لَا تُزِغْ قَلْبِی بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنِی وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ وبعد هفت مرتبه می گوئ أَسْتَجِیرُ بِاللَّهِ مِنَ النَّارِ.

ص: 63

1- الباب 13 فیه 3 أحادیث.
2- التهذیب 2- 73- 272.
3- البقرة 2- 255- 257.
4- البقرة 2- 285- 286.
5- آل عمران 3- 190- 194.
6- الأعراف 7- 54- 56.
7- الأنعام 6- 100- 103.
8- الحشر 59- 21- 24.8
9- فی هامش الأصل عن نسخة- قلت.
[رقم الحدیث الکلی: 7354 - رقم الحدیث الباب: 2]

7354- 2- (1) وَ رَوَاهُ فِی الْمِصْبَاحِ مُرْسَلًا وَ زَادَ وَ رُوِیَ أَنَّهُ تُسْتَحَبُّ أَنْ تُقْرَأَ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ الْحَمْدُ- وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ آیَةُ الْکُرْسِیِّ.

******

ترجمه:

همین روایت را درمصباح بصورت مرسل نقل کرده ویک اضافه دارد اینکه : مستحب است درهررکعت سورهای حمد قدرتوحید وآیه الکرسی را بخوانی .

[رقم الحدیث الکلی: 7355 - رقم الحدیث الباب: 3]

7355- 3- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِی هَارُونَ الْمَکْفُوفِ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا حَاضِرٌ کَمْ یَقْرَأُ فِی الزَّوَالِ فَقَالَ ثَمَانِینَ آیَةً فَخَرَجَ الرَّجُلُ فَقَالَ یَا أَبَا هَارُونَ هَلْ رَأَیْتَ شَیْخاً أَعْجَبَ مِنْ هَذَا الَّذِی سَأَلَنِی عَنْ شَیْ ءٍ فَأَخْبَرْتُهُ وَ لَمْ یَسْأَلْنِی عَنْ تَفْسِیرِهِ هَذَا الَّذِی یَزْعُمُ أَهْلُ الْعِرَاقِ أَنَّهُ عَاقِلُهُمْ یَا أَبَا هَارُونَ إِنَّ الْحَمْدَ سَبْعُ آیَاتٍ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثَلَاثُ آیَاتٍ فَهَذِهِ عَشْرُ آیَاتٍ وَ الزَّوَالُ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ فَهَذِهِ ثَمَانُونَ آیَةً.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَعْدَادِ الْفَرَائِضِ وَ نَوَافِلِهَا (3).

******

ترجمه:

هارون معکوف می گوید : کسی درحضورمن ازحضرت صادق علیه السلام سوال کرد درنماز(نافله ) ظهرچند آیه خوانده می شود ؟ حضرت فرمودند : هشتاد آیه پس آن شخص خارج شد حضرت فرمودند : ای ابا هارون دیدی که این ازجوابی که به اودادم تعجب کرد ولی ازتفسیر آن سوال نکرد ؟ اوفردی است اهل عراق اورا عاقل ترین خود می دانند . ای ابا هارون سوره حمد هفت آیه دارد وسوره توحید سه آیه جمع آنها ده آیه است ظهر هم هشت رکعت خوانده می شود واین همان هشتاد آیه است

14- بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقْرَأَ فِی نَوَافِلِ الْمَغْرِبِ

اشارة

(4) 14 بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقْرَأَ فِی نَوَافِلِ الْمَغْرِبِ

باب آنچه درنافله مغرب خواندنش مستحب است

[رقم الحدیث الکلی: 7356 - رقم الحدیث الباب: 1]

7356- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمِصْبَاحِ قَالَ رُوِیَ أَنَّهُ یَقْرَأُ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی مِنْ نَافِلَةِ الْمَغْرِبِ سُورَةَ الْجَحْدِ- وَ فِی الثَّانِیَةِ سُورَةَ الْإِخْلَاصِ وَ فِیمَا عَدَاهُ مَا اخْتَارَ.

******

ترجمه:

درمصباح روایت کرده که دررکعت اول نافله مغرب سوره حمد وجحد ورکعت دوم سوره حمد وتوحید خوانده می شود بقیه رکعات هرسوره ای که خواستی می توان خواند .

[رقم الحدیث الکلی: 7357 - رقم الحدیث الباب: 2]

7357- 2- (6) قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ أَبَا الْحَسَنِ الْعَسْکَرِیَّ ع کَانَ یَقْرَأُ فِی الرَّکْعَةِ الثَّالِثَةِ الْحَمْدَ وَ أَوَّلَ الْحَدِیدِ إِلَی قَوْلِهِ وَ هُوَ عَلِیمٌ بِذاتِ

ص: 64

1- مصباح المتهجد 33.
2- الکافی 3- 314- 14.
3- تقدم فی الحدیث 24 من الباب 13 من أبواب أعداد الفرائض، و یأتی ما یدلّ علیه فی الأبواب 61 و 64 و 65 من هذه الأبواب.
4- الباب 14 فیه حدیثان.
5- مصباح المتهجد 87.
6- مصباح المتهجد 87.

الصُّدُورِ (1) وَ فِی الرَّابِعَةِ الْحَمْدَ وَ آخِرَ الْحَشْرِ.

(2)

******

ترجمه:

روایت شده که حضرت عسکری دررکعت سوم سوره حمد واول سوره حدید تا آیه ...وهوعلیم بذات الصدور ودررکعت جهارم سوره حمد وآخرسوره حشررا می خواندند .

15- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ بِالتَّوْحِیدِ وَ الْجَحْدِ فِی الْمَوَاضِعِ السَّبْعَةِ

اشارة

(3) 15 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ بِالتَّوْحِیدِ وَ الْجَحْدِ فِی الْمَوَاضِعِ السَّبْعَةِ

باب استحباب خواندن سوره توحید وجحد درجاهای هفتگانه

[رقم الحدیث الکلی: 7358 - رقم الحدیث الباب: 1]

7358- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ مُعَاذِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: لَا تَدَعْ أَنْ تَقْرَأَ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ فِی سَبْعِ مَوَاطِنَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ قَبْلَ الْفَجْرِ وَ رَکْعَتَیِ الزَّوَالِ وَ الرَّکْعَتَیْنِ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ رَکْعَتَیْنِ مِنْ أَوَّلِ صَلَاةِ اللَّیْلِ وَ رَکْعَتَیِ الْإِحْرَامِ وَ الْفَجْرِ إِذَا أَصْبَحْتَ بِهَا وَ رَکْعَتَیِ الطَّوَافِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ مِثْلَهُ (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (6).

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- در هفت موضع خواندن قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ را ترک مکن: در دو رکعت اوّل نماز شب، و در دو رکعت نافله صبح، و دو رکعت نافله ظهر، و دو رکعت اوّل نافله مغرب، و دو رکعت طواف، و دو رکعت احرام، و دو رکعت نماز صبح اگر بدون خواندن نافله ی آن صبح کرده باشی.

[رقم الحدیث الکلی: 7359 - رقم الحدیث الباب: 2]

7359- 2- (7) قَالَ الشَّیْخُ وَ الْکُلَیْنِیُّ وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَی أَنَّهُ یَبْدَأُ (8) فِی هَذَا کُلِّهِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ فِی الثَّانِیَةِ بِقُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- إِلَّا فِی الرَّکْعَتَیْنِ قَبْلَ الْفَجْرِ فَإِنَّهُ یَبْدَأُ بِقُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- ثُمَّ یَقْرَأُ فِی الرَّکْعَةِ الثَّانِیَةِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ

ص: 65

1- الحدید 57- 6.
2- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 24 من الباب 13 من أبواب اعداد الفرائض، و یأتی ما یدلّ علی ذلک فی الباب 15 من هذه الأبواب.
3- الباب 15 فیه حدیثان.
4- الکافی 3- 316- 22.
5- الخصال 347- 20.
6- التهذیب 2- 74- 273.
7- التهذیب 2- 74- 274، و الکافی 3- 316- 22 ذیل الحدیث.
8- فی التهذیب 2- 74- 274 یقرأ (هامش المخطوط).

أَحَدٌ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ هَذِهِ الْمَوَاضِعِ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِهَا (2).

******

ترجمه:

درروایت دیگری آمده که درهمه این موارد رکعت اول حمد وتوحید ورکعت دوم سوره حمد وکافرون خوانده می شود مگردردورکعت صبح که درآن رکعت اول حمد وکافرون ورکعت دوم حمد وتوحید خوانده می شود .

16- بَابُ تَأَکُّدِ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الْجَحْدِ ثُمَّ التَّوْحِیدِ فِی رَکْعَتَیِ الْفَجْرِ وَ جَوَازِ قِرَاءَةِ أَیِّ سُورَتَیْنِ شَاءَ

اشارة

(3) 16 بَابُ تَأَکُّدِ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الْجَحْدِ ثُمَّ التَّوْحِیدِ فِی رَکْعَتَیِ الْفَجْرِ وَ جَوَازِ قِرَاءَةِ أَیِّ سُورَتَیْنِ شَاءَ

باب خواندن سوره جحد بعد ازآن توحید دردورکعت صبح مستحب موءکد است ولی خواندن هرسوره ای جائزاست

[رقم الحدیث الکلی: 7360 - رقم الحدیث الباب: 1]

7360- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اقْرَأْ فِی رَکْعَتَیِ الْفَجْرِ بِأَیِّ سُورَتَیْنِ أَحْبَبْتَ وَ قَالَ أَمَّا أَنَا فَأُحِبُّ أَنْ أَقْرَأَ فِیهِمَا بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : دردو رکعت (نافله ) صبح هرسوره ای که بخواهی می توانی بخوانی ولی من دوست دارم سوره توحید وکافرون را بخوانم .

[رقم الحدیث الکلی: 7361 - رقم الحدیث الباب: 2]

7361- 2- (5) وَ عَنْهُ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ الْبَزَّازِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع صَلِّهِمَا بَعْدَ الْفَجْرِ وَ اقْرَأْ فِیهِمَا فِی الْأُولَی قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- وَ فِی الثَّانِیَةِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : بعد ازفجر دورکعت بخوان رکعت اول کافرون ورکعت دوم توحید

ص: 66

1- تقدم ما یدلّ علیه فی الأحادیث 16 و 24 من الباب 13 من أبواب اعداد الفرائض، و فی الحدیث 6 من الباب 51 و فی الحدیث 6 من الباب 52 من أبواب المواقیت.
2- یأتی فی الحدیث 11 من الباب 66 من هذه الأبواب، و فی الباب 31 من أبواب قراءة القرآن.
3- الباب 16 فیه حدیثان.
4- التهذیب 2- 136- 529.
5- التهذیب 2- 134- 521، أورده عنه بطریقین فی الحدیث 6 من الباب 51 من أبواب المواقیت.
6- تقدم فی الحدیث 16 و 24 من الباب 13 من أبواب أعداد الفرائض، و فی الحدیث 6 من الباب 52 من أبواب المواقیت، و فی الباب 15 من هذه الأبواب.
7- یأتی فی الباب 31 من أبواب القراءة.

17- بَابُ عَدَمِ جَوَازِ التَّأْمِینِ فِی آخِرِ الْحَمْدِ وَ اسْتِحْبَابِ قَوْلِ الْمَأْمُومِ وَ غَیْرِهِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ

اشارة

(1) 17 بَابُ عَدَمِ جَوَازِ التَّأْمِینِ فِی آخِرِ الْحَمْدِ وَ اسْتِحْبَابِ قَوْلِ الْمَأْمُومِ وَ غَیْرِهِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ

باب عدم جواز گفتن آمین بعد ازحمد و استحباب گفتن الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ هم برای ماموم وهم دیگران

[رقم الحدیث الکلی: 7362 - رقم الحدیث الباب: 1]

7362- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا کُنْتَ خَلْفَ إِمَامٍ فَقَرَأَ الْحَمْدَ وَ فَرَغَ مِنْ قِرَاءَتِهَا فَقُلْ أَنْتَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ لَا تَقُلْ آمِینَ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (3).

******

ترجمه:

وقتی درنماز جماعت بودی وامام حمد راخماند بگوالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وآمین نگو .

[رقم الحدیث الکلی: 7363 - رقم الحدیث الباب: 2]

7363- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَقُولُ: آمِینَ إِذَا قَالَ الْإِمَامُ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لَا الضَّالِّینَ- قَالَ هُمُ الْیَهُودُ وَ النَّصَارَی وَ لَمْ یُجِبْ فِی هَذَا.

أَقُولُ: عُدُولُهُ عَنِ الْجَوَابِ لِلتَّقِیَّةِ دَلِیلٌ عَلَی عَدَمِ الْجَوَازِ لَا الْکَرَاهَةِ وَ إِلَّا لَأَفْتَی بِالرُّخْصَةِ ذَکَرَهُ بَعْضُ عُلَمَائِنَا.

******

ترجمه:

معاویه بن وهب می گوید : خدمت امام صادق علیه السلام عرض کردم : من آمین می گویم حضرت فرمودند : مغضوب علیهم وضالین یهود ونصارا هستند و(آمین ) دراینجا واجب نیست .

می گویم : بعضی ازعلما ء گفته اند اینکه حضرت ازجواب عدول کردند بخاطرتقیه بوده وگرنه فتوای به رخصت می دادند .

[رقم الحدیث الکلی: 7364 - رقم الحدیث الباب: 3]

7364- 3- (5) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع أَقُولُ: إِذَا فَرَغْتُ مِنْ فَاتِحَةِ الْکِتَابِ آمِینَ قَالَ لَا.

******

ترجمه:

حلبی ازحضرت صادق علیه السلام پرسیدم بعد ازسوره حمد آمین بگویم ؟ فرمودند : خیر

ص: 67

1- الباب 17 فیه 6 أحادیث.
2- الکافی 3- 313- 5.
3- التهذیب 2- 74- 275، و الاستبصار 1- 318- 1185.
4- التهذیب 2- 75- 278، و الاستبصار 1- 319- 1188.
5- التهذیب 2- 74- 276، و الاستبصار 1- 318- 1186.
[رقم الحدیث الکلی: 7365 - رقم الحدیث الباب: 4]

7365- 4- (1) وَ قَدْ تَقَدَّمَ فِی کَیْفِیَّةِ الصَّلَاةِ حَدِیثُ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: وَ لَا تَقُولَنَّ إِذَا فَرَغْتَ مِنْ قِرَاءَتِکَ آمِینَ فَإِنْ شِئْتَ قُلْتَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : بعد ازخواندن حمد نباید آمین بگوئ ولی اگر خواستی بگو: الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ.

[رقم الحدیث الکلی: 7366 - رقم الحدیث الباب: 5]

7366- 5- (2) وَ عَنْهُ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ النَّاسِ فِی الصَّلَاةِ جَمَاعَةً حِینَ یُقْرَأُ فَاتِحَةُ الْکِتَابِ آمِینَ قَالَ مَا أَحْسَنَهَا وَ اخْفِضِ الصَّوْتَ بِهَا.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ وَ غَیْرُهُ عَلَی التَّقِیَّةِ لِإِجْمَاعِ الطَّائِفَةِ عَلَی تَرْکِ الْعَمَلِ بِهِ.

******

ترجمه:

ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم مردم (سنی ) درجماعت بعد حمد آمین می گویند فرمودند : خوب نیست آهسته بگو .

می گویم : مرحوم شیخ ودیگران آنرا حمل برتقیه کرده اند چون اجماع شیعه بر ترک آنست .

[رقم الحدیث الکلی: 7367 - رقم الحدیث الباب: 6]

7367- 6- (3) الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا قَرَأْتَ الْفَاتِحَةَ فَفَرَغْتَ مِنْ قِرَاءَتِهَا وَ (أَنْتَ فِی الصَّلَاةِ) (4) فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی تَحْرِیمِ الْکَلَامِ فِی الصَّلَاةِ (5).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : بعد خواندن حمد بگو: الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ.

می گویم : درباب حرمت کلام درنما زدلائل دیگری می آوریم .

18- بَابُ اسْتِحْبَابِ تَرْتِیلِ الْقِرَاءَةِ وَ تَرْکِ الْعَجَلَةِ وَ سُؤَالِ الرَّحْمَةِ وَ الِاسْتِعَاذَةِ مِنَ النَّقِمَةِ عِنْدَ آیَةِ الْوَعْدِ وَ الْوَعِیدِ

اشارة

(6) 18 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَرْتِیلِ الْقِرَاءَةِ وَ تَرْکِ الْعَجَلَةِ وَ سُؤَالِ الرَّحْمَةِ وَ الِاسْتِعَاذَةِ مِنَ النَّقِمَةِ عِنْدَ آیَةِ الْوَعْدِ وَ الْوَعِیدِ

باب شمرده خوندن قرآن وترک عجله وبا رسیدن به آیات وعد ووعید درخواست رحمت وپناه بردن به خداوند مستحب است .

[رقم الحدیث الکلی: 7368 - رقم الحدیث الباب: 1]

7368- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ

ص: 68

1- و قد تقدم فی الحدیث 6 من الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة.
2- التهذیب 2- 75- 277، و الاستبصار 1- 318- 1187.
3- مجمع البیان 1- 31.
4- لیس فی المصدر.
5- یأتی ما یدلّ علی الحکم الأخیر فی الحدیث 8 من الباب 20، و علی تحریم الکلام فی الباب 25 من أبواب القواطع.
6- الباب 18 فیه 3 أحادیث.
7- التهذیب 2- 124- 471.

عَلِیٍّ (عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ) (1) وَ أَبِی أَحْمَدَ یَعْنِی مُحَمَّدَ بْنَ أَبِی عُمَیْرٍ جَمِیعاً عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یَنْبَغِی لِلْعَبْدِ إِذَا صَلَّی أَنْ یُرَتِّلَ فِی قِرَاءَتِهِ فَإِذَا مَرَّ بِآیَةٍ فِیهَا ذِکْرُ الْجَنَّةِ- وَ ذِکْرُ النَّارِ سَأَلَ اللَّهَ الْجَنَّةَ وَ تَعَوَّذَ بِاللَّهِ مِنَ النَّارِ- وَ إِذَا مَرَّ بِأَیُّهَا (2) النَّاسُ وَ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا یَقُولُ لَبَّیْکَ رَبَّنَا.

******

ترجمه:

از امام صادق(ع) نقل شده سزاوار است بنده هنگامی که نماز می گزارد در قرائتش ترتیل را رعایت کند و چون به آیه ای رسید که در آن ذکر بهشت و یا جهنم شده است، از خدا بهشت را درخواست کند و از آتش جهنم به خدا پناه ببرد.وزمانیکه به آیاتی رسید که خداوند مردم یا مومنان را مخاطب قرارداده بگوید : بله پروردگار من (آماده شنیدن هستم ) .

[رقم الحدیث الکلی: 7369 - رقم الحدیث الباب: 2]

7369- 2- (3) وَ عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَنْبَغِی لِمَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ- إِذَا مَرَّ بِآیَةٍ مِنَ الْقُرْآنِ فِیهَا مَسْأَلَةٌ أَوْ تَخْوِیفٌ أَنْ یَسْأَلَ عِنْدَ ذَلِکَ خَیْرَ مَا یَرْجُو وَ یَسْأَلَ الْعَافِیَةَ مِنَ النَّارِ وَ مِنَ الْعَذَابِ.

مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ (4).

******

ترجمه:

امام جعفر صادق(ع) فرمودند: شايسته است كسي كه قرآن را مي­خواند اگر به آيه­اي گذر كرد كه در آن حاجتي و با بيمي وجود دارد، در اين هنگام بهترين آرزوها را طلب كند و عافيت و تندرستي از آتش و عذاب را درخواست كند».

[رقم الحدیث الکلی: 7370 - رقم الحدیث الباب: 3]

7370- 3- (5) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَکُونُ مَعَ الْإِمَامِ فَیَمُرُّ بِالْمَسْأَلَةِ أَوْ بِآیَةٍ فِیهَا ذِکْرُ جَنَّةٍ أَوْ نَارٍ قَالَ لَا بَأْسَ بِأَنْ یَسْأَلَ عِنْدَ ذَلِکَ وَ یَتَعَوَّذَ مِنَ النَّارِ وَ یَسْأَلَ اللَّهَ الْجَنَّةَ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6).

******

ترجمه:

حلبی ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم کسی درنمازجماعت حضوردارد وامام درخواستی می کند یا به آیه ای می رسد که در مورد بهشت یا جهنم است (تکلیفش چیست ) فرمودند : اشکالی ندارد که همان درخواست را بخواهد واز آتش جهنم به خدا پناه ببرد وبهشت را درخواست کند .

ص: 69

1- فی المصدر- عن عبد اللّه بن البرقی.
2- فی نسخة- بیا أیها. (هامش المخطوط).
3- التهذیب 2- 286- 1147، أورده عن الکافی 3- 301- 1 فی الحدیث 2 من الباب 3 من أبواب قراءة القرآن.
4- الکافی 3- 301- 1.
5- الکافی 3- 302- 3.
6- یأتی ما یدلّ علی کراهة القراءة فی نفس واحد فی الباب 19 و 46 من هذه الأبواب، و ما یدلّ علیه فی الباب 3 و 21 و 27 من أبواب قراءة القرآن.

19- بَابُ کَرَاهَةِ قِرَاءَةِ الْإِخْلَاصِ فِی نَفَسٍ وَاحِدٍ

اشارة

(1) 19 بَابُ کَرَاهَةِ قِرَاءَةِ الْإِخْلَاصِ فِی نَفَسٍ وَاحِدٍ

باب کراهت دارد سوره توحید را با یک نفس بخواند .

[رقم الحدیث الکلی: 7371 - رقم الحدیث الباب: 1]

7371- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَسَدِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یُکْرَهُ أَنْ تُقْرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ (فِی نَفَسٍ) (3) وَاحِدٍ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند : کراهت دارد سوره توحید را با یک نفس بخوانی .

[رقم الحدیث الکلی: 7372 - رقم الحدیث الباب: 2]

7372- 2- (4) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی بِإِسْنَادٍ لَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یُکْرَهُ أَنْ یُقْرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فِی نَفَسٍ وَاحِدٍ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند : کراهت دارد سوره توحید را با یک نفس بخوانی

20- بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقَالَ بَعْدَ قِرَاءَةِ الْإِخْلَاصِ وَ فِی مَوَاضِعَ مَخْصُوصَةٍ مِنَ الْقُرْآنِ

اشارة

(6) 20 بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقَالَ بَعْدَ قِرَاءَةِ الْإِخْلَاصِ وَ فِی مَوَاضِعَ مَخْصُوصَةٍ مِنَ

الْقُرْآنِ

باب آنچه مستحب است گفتنش بعد ازسوره حمد وجاهای خاصی ازقرآن

[رقم الحدیث الکلی: 7373 - رقم الحدیث الباب: 1]

7373- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ رَفَعَهُ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ بْنِ الْمُهْتَدِی قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضَا ع عَنِ التَّوْحِیدِ فَقَالَ کُلُّ مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ آمَنَ بِهَا فَقَدْ عَرَفَ التَّوْحِیدَ قُلْتُ کَیْفَ یَقْرَؤُهَا قَالَ کَمَا یَقْرَأُ النَّاسُ وَ زَادَ فِیهَا کَذَلِکَ اللَّهُ رَبِّی کَذَلِکَ اللَّهُ رَبِّی.

ص: 70

1- الباب 19 فیه حدیثان.
2- الکافی 2- 616- 12، أورده أیضا فی الحدیث 3 من الباب 21 من أبواب قراءة القرآن.
3- فی المصدر- بنفس.
4- الکافی 3- 314- 11، أورده أیضا فی الحدیث 3 من الباب 46 من هذه الأبواب.
5- یأتی فی الباب 46 من هذه الأبواب، و فی الباب 21 و 27 من أبواب قراءة القرآن. تقدم ما یدلّ علی استحباب الترتیل فی الباب 18 من هذه الأبواب.
6- الباب 20 فیه 11 حدیث.
7- الکافی 1- 91- 4.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی کِتَابِ التَّوْحِیدِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الْبَرْمَکِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ بَکْرِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ بْنِ الْمُهْتَدِی عَنِ الرِّضَا ع مِثْلَهُ (1).

******

ترجمه:

ازحضرت رضا علیه السلام درباره سوره توحید سوال کردم فرمودند : هرکس سوره توحید را بخواند وبه آن ایمان داشته باشد پس به توحید ویگانگی خداوند معرفت پیدا کرده عرض کردم چگونه خوانده می شود ؟ فرمودند : همانطور که مردم می خوانند ولی درپایان گفته می شود کَذَلِکَ اللَّهُ رَبِّی کَذَلِکَ اللَّهُ رَبِّی.پروردگارم همینطوراست .

[رقم الحدیث الکلی: 7374 - رقم الحدیث الباب: 2]

7374- 2- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع کَانَ یَقْرَأُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فَإِذَا فَرَغَ مِنْهَا قَالَ کَذَلِکَ اللَّهُ أَوْ کَذَلِکَ اللَّهُ رَبِّی.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند : حضرت باقرعلیه السلام هرگاه سوره توحید را می خواندند درپایان می گفتند کَذَلِکَ اللَّهُ رَبِّی.پروردگارم همینطوراست .

[رقم الحدیث الکلی: 7375 - رقم الحدیث الباب: 3]

7375- 3- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ (4) عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: الرَّجُلُ إِذَا قَرَأَ وَ الشَّمْسِ وَ ضُحَیهَا فَیَخْتِمُهَا یَقُولُ صَدَقَ اللَّهُ وَ صَدَقَ رَسُولُهُ- وَ الرَّجُلُ إِذَا قَرَأَ آللَّهُ خَیْرٌ أَمَّا یُشْرِکُونَ (5)- یَقُولُ اللَّهُ خَیْرٌ اللَّهُ خَیْرٌ اللَّهُ أَکْبَرُ- وَ إِذَا قَرَأَ ثُمَّ الَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُونَ (6)- أَنْ یَقُولَ کَذَبَ الْعَادِلُونَ بِاللَّهِ- وَ الرَّجُلُ إِذَا قَرَأَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً (7)- أَنْ یَقُولَ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ- قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقُلِ الرَّجُلُ شَیْئاً مِنْ هَذَا إِذَا قَرَأَ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْ ءٌ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند : وقتی کسی سوره وَ الشَّمْسِ وَ ضُحَیهَا را خواند بگوید خدا ورسولش راست گفتند وزمانیکه این آیه خواند : الله خَیْرٌ أَمَّا یُشْرِکُونَ بگوید : خداوند بهتراست خدا بزرگ است . وقتی این آیه را می خواند : ثُمَّ الَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُونَ بگوید : دروغ می گویند کسانیکه برای خدا شریک قراردادند .زمانیکه این آیه را می خواند : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً بگوید : خدا بزرگ است سه بار تکرارکند . عرض کردم اگر این ذکرها را نگوید اشکالی دارد ؟ فرمودند : اشکالی ندارد .

ص: 71

1- التوحید 284- 3.
2- التهذیب 2- 126- 481، أورد ذیله فی الحدیث 2 من الباب 56 من هذه الأبواب.
3- التهذیب 2- 297- 1195، أورد صدره فی الحدیث 4 من الباب 30 من هذه الأبواب.
4- فی المصدر- الحسین.
5- النمل 27- 59.
6- الأنعام 6- 1.
7- الاسراء 17- 111.
[رقم الحدیث الکلی: 7376 - رقم الحدیث الباب: 4]

7376- 4- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی الْخَزَّازِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقْرَأَ فِی دُبُرِ الْغَدَاةِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ الرَّحْمَنُ- ثُمَّ تَقُولُ کُلَّمَا قُلْتَ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ (2)- قُلْتَ لَا بِشَیْ ءٍ مِنْ آلَائِکَ رَبِّ أُکَذِّبُ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند : مستحب است صبح جمعه (بعد ازنمازصبح ) سوره جمعه را بخوانی وهربار این آیه را می خواند : فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ بگوید :لَا بِشَیْ ءٍ مِنْ آلَائِکَ رَبِّ أُکَذِّبُ. ای پروردگارم هیچ کدام ازنعمات تورا تکذیب وانکارنمی کنم .

[رقم الحدیث الکلی: 7377 - رقم الحدیث الباب: 5]

7377- 5- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی (4) عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: إِذَا فَرَغْتُمْ (5) مِنَ الْمُسَبِّحَاتِ الْأَخِیرَةِ فَقُولُوا سُبْحَانَ اللَّهِ الْأَعْلَی إِذَا قَرَأْتُمْ إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ (6) فَصَلُّوا عَلَیْهِ فِی الصَّلَاةِ کُنْتُمْ أَوْ فِی غَیْرِهَا إِذَا قَرَأْتُمْ وَ التِّینِ فَقُولُوا فِی آخِرِهَا وَ نَحْنُ عَلَی ذَلِکَ مِنَ الشَّاهِدِینَ- وَ إِذَا قَرَأْتُمْ قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ (7) فَقُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ- حَتَّی تَبْلُغُوا إِلَی قَوْلِهِ مُسْلِمُونَ.

******

ترجمه:

امام علی (علیه السلام)- وقتی سوره های مسبّحات را خواندید، بگویید: سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَی.هرگاه این آیه راخواندید إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ برایشان صلوات بفرستید چه درنمازباشید یا غیر نماز .وقتی سوره والتین راخواندید بگوئد :وَ نَحْنُ عَلَی ذَلِکَ مِنَ الشَّاهِدِینَ-ماهم دراینمورد جزء شاهدان هستیم . وقتی این آیه راخواندید قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ ...تا مُسْلِمُونَ. بگوئد آمَنَّا بِاللَّهِ ما بخدا ایمان آوردیم .

[رقم الحدیث الکلی: 7378 - رقم الحدیث الباب: 6]

7378- 6- (8) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامٍ أَوْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الرَّحْمَنِ- فَقَالَ عِنْدَ کُلِّ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ- لَا بِشَیْ ءٍ مِنْ آلَائِکَ رَبِّ أُکَذِّبُ- فَإِنْ قَرَأَهَا لَیْلًا ثُمَّ مَاتَ مَاتَ شَهِیداً وَ إِنْ قَرَأَهَا نَهَاراً ثُمَّ مَاتَ مَاتَ شَهِیداً.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره ی الرّحمن را تلاوت کند و هربار که آیه: فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ را تلاوت می کند بگوید: «ای پروردگار من هیچ یک از آیات و نشانه های تو را تکذیب نمی کنم». اگر هنگام شب آن را تلاوت کند و آنگاه بمیرد، شهید مرده است و اگر در روز تلاوت کند و سپس بمیرد [باز] شهید مرده است.

[رقم الحدیث الکلی: 7379 - رقم الحدیث الباب: 7]

7379- 7- (9) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ

ص: 72

1- التهذیب 3- 8- 25، أورده عنه، و عن الکافی و المقنعة فی الحدیث 1 من الباب 54 من أبواب صلاة الجمعة.
2- الرحمن 55- 13.
3- الخصال 629.
4- یأتی فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز (ر).
5- فی المصدر- قرأتم.
6- الأحزاب 33- 56.
7- البقرة 2- 136.
8- ثواب الأعمال 144- 2.
9- ثواب الأعمال 155.

بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ شَجَرَةَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا قَرَأْتُمْ تَبَّتْ یَدَا أَبِی لَهَبٍ فَادْعُوا عَلَی أَبِی لَهَبٍ فَإِنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الَّذِینَ یُکَذِّبُونَ بِالنَّبِیِّ ص وَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هنگامی که تَبَّتْ یَدا أَبِی لَهَبٍ وَ تَبَّ را قرائت کردید، بر ابولهب نفرین کنید؛ چراکه او از جمله تکذیب کنان بود، [همان] کسانی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و آنچه را از جانب خداوند عزّوجلّ بر ایشان آمده بود، تکذیب می کردند.

[رقم الحدیث الکلی: 7380 - رقم الحدیث الباب: 8]

7380- 8- (1) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ تَمِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ تَمِیمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی الضَّحَّاکِ عَنِ الرِّضَا ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ کَانَ إِذَا قَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ قَالَ سِرّاً هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَإِذَا فَرَغَ مِنْهَا قَالَ کَذَلِکَ اللَّهُ رَبُّنَا ثَلَاثاً وَ کَانَ إِذَا قَرَأَ سُورَةَ الْجَحْدِ- قَالَ فِی نَفْسِهِ سِرّاً یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- فَإِذَا فَرَغَ مِنْهَا قَالَ اللَّهُ رَبِّی وَ دِینِیَ الْإِسْلَامُ ثَلَاثاً وَ کَانَ إِذَا قَرَأَ وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ- قَالَ عِنْدَ الْفَرَاغِ مِنْهَا بَلَی وَ أَنَا عَلَی ذَلِکَ مِنَ الشَّاهِدِینَ- وَ کَانَ إِذَا قَرَأَ لَا أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَةِ- قَالَ عِنْدَ الْفَرَاغِ مِنْهَا سُبْحَانَکَ اللَّهُمَّ وَ بَلَی- إِلَی أَنْ قَالَ وَ کَانَ إِذَا فَرَغَ مِنَ الْفَاتِحَةِ- قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ- وَ إِذَا قَرَأَ سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی- قَالَ سِرّاً سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَی- وَ إِذَا قَرَأَ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا 2: 104- قَالَ لَبَّیْکَ اللَّهُمَّ لَبَّیْکَ سِرّاً الْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

ازحضرت رضا علیه السلام نقل که قل هوالله احد راتلاوت می کردند آهسته می گفتند : هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اوخدای یگانه است ودرپایان سوره سه مرتبه می گفتند : اللَّهُ رَبِّی وَ دِینِیَ الْإِسْلَامُ - الله پروردگارم ودینم اسلام است ودرپایان سوره تین می گفتند : بَلَی وَ أَنَا عَلَی ذَلِکَ مِنَ الشَّاهِدِینَ - آری منهم دراین مورد ازشاهدان هستم . وقتی سوره قیامت را تلاوت می کردند می گفتند :سُبْحَانَکَ اللَّهُمَّ وَ بَلَی - آری خدایا تومنزهی . ودرپایان سوره حمد می گفتند : الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ - حمد مخصوص خداوندی استکه پروردگار جهانیان است .ودرپایان سوره اعلی آهسته می گفتند : سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَی - منزه است پروردگارم که جایگاهش بالاتراست .وقتی آیه یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا راتلاوت می کردند آهسته می گفتند : لَبَّیْکَ اللَّهُمَّ لَبَّیْکَ - لبیک پروردگارم .

[رقم الحدیث الکلی: 7381 - رقم الحدیث الباب: 9]

7381- 9- (2) الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ عَنِ الْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: أَمَرَنِی أَبُو جَعْفَرٍ ع أَنْ أَقْرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ أَقُولَ إِذَا فَرَغْتُ مِنْهَا کَذَلِکَ اللَّهُ رَبِّی ثَلَاثاً.

******

ترجمه:

فضیل بن یسار می گوید : حضرت باقر علیه السلام به من دستور دادند درپایان سوره توحید سه مرتبه بگویم : کَذَلِکَ اللَّهُ رَبِّی - چنین است پروردگارم .

[رقم الحدیث الکلی: 7382 - رقم الحدیث الباب: 10]

7382- 10- (3) وَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْحُصَیْنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا قَرَأْتَ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ- فَقُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- وَ إِذَا قُلْتَ لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ فَقُلْ أَعْبُدُ اللَّهَ وَحْدَهُ- وَ إِذَا قُلْتَ لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ

ص: 73

1- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 183.
2- مجمع البیان 5- 567.
3- مجمع البیان 5- 553.

دِینِ- فَقُلْ رَبِّیَ اللَّهُ وَ دِینِیَ الْإِسْلَامُ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرگاه خواندی - قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ- بگو یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ و هرگاه گفتی لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ پس بگو فقط خداوند یکتا را می پرستم. وهرگاه گفتی - لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دین - بگو الله پروردگارم واسبلم دین من است .

[رقم الحدیث الکلی: 7383 - رقم الحدیث الباب: 11]

7383- 11- (1) وَ عَنِ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَةُ أَ لَیْسَ ذلِکَ بِقادِرٍ عَلی أَنْ یُحْیِیَ الْمَوْتی (2)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سُبْحَانَکَ اللَّهُمَّ وَ بَلَی.

وَ هُوَ الْمَرْوِیُّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع (3).

******

ترجمه:

وقتی این آیه نازل شد أَ لَیْسَ ذلِکَ بِقادِرٍ عَلی أَنْ یُحْیِیَ الْمَوْتی رسول اکرم صلی الله علیه وآله عرض کردند :آری خداوندا تومنزهی .

21- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْجَهْرِ بِالْبَسْمَلَةِ فِی مَحَلِّ الْإِخْفَاتِ وَ تَأَکُّدِهِ لِلْإِمَامِ

اشارة

(4) 21 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْجَهْرِ بِالْبَسْمَلَةِ فِی مَحَلِّ الْإِخْفَاتِ وَ تَأَکُّدِهِ لِلْإِمَامِ

باب استحباب بلند گفتن بسم الله درنمازهای اخفاتی وبرای امام جماعت سفارش بیشتری شده .

[رقم الحدیث الکلی: 7384 - رقم الحدیث الباب: 1]

7384- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ: صَلَّیْتُ خَلْفَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَیَّاماً فَکَانَ إِذَا کَانَتْ صَلَاةٌ لَا یُجْهَرُ فِیهَا جَهَرَ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ وَ کَانَ یَجْهَرُ فِی السُّورَتَیْنِ جَمِیعاً.

******

ترجمه:

صفوان جمال می گوید : مدتی پشت سرحضرت صادق علیه السلام نمازخواندم ایشان درنمازهای اخفاتی بسم الله را بلند می گفتند وهردوسوره را تماما بلند می خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7385 - رقم الحدیث الباب: 2]

7385- 2- (6) وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ هَارُونَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ لِی کَتَمُوا بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 1: 1- فَنِعْمَ وَ اللَّهِ الْأَسْمَاءُ کَتَمُوهَا کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا دَخَلَ إِلَی مَنْزِلِهِ وَ اجْتَمَعَتْ عَلَیْهِ قُرَیْشٌ- یَجْهَرُ

ص: 74

1- مجمع البیان 5- 402.
2- القیامة 75- 40.
3- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 11 من الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة، و تقدم ما یدل علی استحباب التحمید بعد الحمد فی الباب 17 من هذه الأبواب، و علی سؤال الرحمة و الاستعاذة عند آیة الوعد و الوعید فی الباب 18، و یأتی ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 2 و 8 من الباب 3، و فی الأحادیث 3 و 4 و 5 و 7 من الباب 27 من أبواب قراءة القرآن.
4- الباب 21 فیه 8 أحادیث.
5- الکافی 3- 315- 20.
6- الکافی 8- 266- 387، و أورد صدره فی الحدیث 7 من الباب 11 من هذه الأبواب.

بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ وَ یَرْفَعُ بِهَا صَوْتَهُ فَتُوَلِّی قُرَیْشٌ فِرَاراً فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی ذَلِکَ وَ إِذا ذَکَرْتَ رَبَّکَ فِی الْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلی أَدْبارِهِمْ نُفُوراً (1).

******

ترجمه:

[رقم الحدیث الکلی: 7386 - رقم الحدیث الباب: 3]

7386- 3- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ (عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ) (3) عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ: صَلَّیْتُ خَلْفَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَتَعَوَّذَ بِإِجْهَارٍ ثُمَّ جَهَرَ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ.

وَ

رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ- عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ وَ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ صَلَّیْتُ الْمَغْرِبَ (4)

******

ترجمه:

سدیرمی گوید : نمازم را پشت سرامام صادق علیه السلام خواندم درحالیکه اعوذ بالله وبسم الله را بلند خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7387 - رقم الحدیث الباب: 4]

7387- 4- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ صَبَّاحٍ الْحَذَّاءِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع یَا ثُمَالِیُّ إِنَّ الصَّلَاةَ إِذَا أُقِیمَتْ جَاءَ الشَّیْطَانُ إِلَی قَرِینِ الْإِمَامِ فَیَقُولُ هَلْ ذَکَرَ رَبَّهُ فَإِنْ قَالَ نَعَمْ ذَهَبَ وَ إِنْ قَالَ لَا رَکِبَ عَلَی کَتِفَیْهِ فَکَانَ إِمَامَ الْقَوْمِ حَتَّی یَنْصَرِفُوا قَالَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَیْسَ یَقْرَءُونَ الْقُرْآنَ- قَالَ بَلَی لَیْسَ حَیْثُ تَذْهَبُ یَا ثُمَالِیُّ- إِنَّمَا هُوَ الْجَهْرُ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ.

******

ترجمه:

حضرت سجاد علیه السلام خطاب به ثمالی : وقتی نماز(جماعت ) برپا می شود شیطان کنار امام حاضرشده ومی پرسد آیا با نام خدا شروع کرد ؟ اگرجواب مثبت بود می رود واگربسم الله را نگفته باشد بر گردن امام سوارمس شود و(درواقع ) اوتا پایان نماز امام جماعت جواهد بود . عرض کردم جانم فدای شما (مگر) آنها قرآن نمی خوانند ؟ فرمودند : بله منظورم چیزی نیست که به ذهنت آمده بلکه منظورم بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم است .

[رقم الحدیث الکلی: 7388 - رقم الحدیث الباب: 5]

7388- 5- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی (7) عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع فِی حَدِیثِ شَرَائِعِ الدِّینِ

ص: 75

1- الاسراء 17- 46.
2- التهذیب 2- 289- 1158، أورده أیضا فی الحدیث 5 و 6 من الباب 57 من هذه الأبواب.
3- لیس فی المصدر (هامش المخطوط).
4- قرب الإسناد 58.
5- التهذیب 2- 290- 1162.
6- الخصال 604.
7- یأتی فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز (ذ).

قَالَ: وَ الْإِجْهَارُ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ فِی الصَّلَاةِ وَاجِبٌ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام فرمودند : بلند گفتن بسم الله درنماز واجب است .

[رقم الحدیث الکلی: 7389 - رقم الحدیث الباب: 6]

7389- 6- (1) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِأَسَانِیدَ تَأْتِی (2) عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع فِی کِتَابِهِ إِلَی الْمَأْمُونِ قَالَ: وَ الْإِجْهَارُ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ فِی جَمِیعِ الصَّلَوَاتِ سُنَّةٌ.

******

ترجمه:

حضرت رضا علیه السلام درنامه خود به مامون گفتند : بلند گفتن بسم الله درهمه نمازها سنت است

[رقم الحدیث الکلی: 7390 - رقم الحدیث الباب: 7]

7390- 7- (3) وَ بِالْإِسْنَادِ السَّابِقِ (4) عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی الضَّحَّاکِ عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ کَانَ یَجْهَرُ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ فِی جَمِیعِ صَلَوَاتِهِ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ.

******

ترجمه:

حضرت رضا علیه السلام درهمه نمازهای شبانه روزبسم الله را بلند می گفتند .

[رقم الحدیث الکلی: 7391 - رقم الحدیث الباب: 8]

7391- 8- (5) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عُمَرَ بْنِ مَهْدِیٍّ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَفَّانَ عَنْ أَبِی حَفْصٍ الصَّائِغِ قَالَ: صَلَّیْتُ خَلْفَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع- فَجَهَرَ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ هُنَا (6) وَ فِی أَحَادِیثِ الْمَسْحِ عَلَی الْخُفَّیْنِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ (7) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ فِی زِیَارَةِ الْأَرْبَعِینَ (8).

******

ترجمه:

ابوحفص صائع می گوید : پشت سرحضرت صادق علیه السلام نمازخواندم ایشان بسم الله را بلند خواندند .

ص: 76

1- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 123.
2- تاتی فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز (ب).
3- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 182.
4- تقدم فی الحدیث 8 من الباب 20 من هذه الأبواب.
5- أمالی الطوسیّ 1- 279.
6- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 1 و 4 من الباب 11 من هذه الأبواب.
7- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 3 من الباب 38 من أبواب الوضوء.
8- یأتی ما یدلّ علیه فی الحدیث 1 من الباب 56 من أبواب المزار، و فی الحدیث 10 من الباب 1 من أفعال الصلاة، و فی الحدیث 4 من الباب 12 من أبواب القراءة.

22- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْجَهْرِ فِی نَوَافِلِ اللَّیْلِ وَ الْإِخْفَاتِ فِی نَوَافِلِ النَّهَارِ وَ جَوَازِ الْعَکْسِ

اشارة

(1) 22 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْجَهْرِ فِی نَوَافِلِ اللَّیْلِ وَ الْإِخْفَاتِ فِی نَوَافِلِ النَّهَارِ وَ جَوَازِ الْعَکْسِ

باب استحباب بلند گفتن بسم الله درنوافل شب وآهست گفتن آن درنوا فل روز وجواز عکس آن .

[رقم الحدیث الکلی: 7392 - رقم الحدیث الباب: 1]

7392- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَقُومُ مِنْ (3) آخِرِ اللَّیْلِ فَیَرْفَعُ صَوْتَهُ بِالْقُرْآنِ- فَقَالَ یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ إِذَا صَلَّی فِی اللَّیْلِ أَنْ یُسْمِعَ أَهْلَهُ لِکَیْ یَقُومَ الْقَائِمُ وَ یَتَحَرَّکَ الْمُتَحَرِّکُ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ مِثْلَهُ (4).

******

ترجمه:

ازحضرت صادق علیه السلام سوال شد مردی برای نماز شب بیدار می شود آیا می تواند با صدای بلند قرآن بخواند ؟ فرمودند :شایسته است که هرگاه مرد نماز شب می خواند صدایش را به گوش خانواده اش برساند تا ، آن که اهل نماز شب است برخیزد و انکه اهل حرکت (کار) است تکانی به خود بدهد .

[رقم الحدیث الکلی: 7393 - رقم الحدیث الباب: 2]

7393- 2- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: السُّنَّةُ فِی صَلَاةِ النَّهَارِ بِالْإِخْفَاتِ (6) وَ السُّنَّةُ فِی صَلَاةِ اللَّیْلِ بِالْإِجْهَارِ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : درنمازهای روز آهسته ودرنمازهای شب بلند خواندن سنت است

[رقم الحدیث الکلی: 7394 - رقم الحدیث الباب: 3]

7394- 3- (7) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ هَلْ یَجْهَرُ بِقِرَاءَتِهِ فِی التَّطَوُّعِ بِالنَّهَارِ قَالَ نَعَمْ.

أَقُولُ: هَذَا یَدُلُّ عَلَی الْجَوَازِ وَ لَا یُنَافِی الْأَوَّلَ لِأَنَّهُ عَلَی الِاسْتِحْبَابِ

ص: 77

1- الباب 22 فیه 3 أحادیث.
2- التهذیب 2- 124- 472.
3- فی علل الشرائع 364- 1 فی (هامش المخطوط).
4- علل الشرائع 364- 1 الباب 85.
5- التهذیب 2- 289- 1161، و الاستبصار 1- 313- 1165.
6- فی الاستبصار 1- 313- 1165 بالاخفاء.
7- التهذیب 2- 289- 1160، و الاستبصار 1- 314- 1166.

وَ الْأَفْضَلِیَّةِ وَ تَقَدَّمَ أَیْضاً مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2).

******

ترجمه:

سماعه گوید:از امام صادق علیه السلام پرسیدم :آیا شخص می تواند در نافله روز،قرائت خود را جهر و بلند بخواند؟ امام فرمود :بله

می گویم : این روایت دلالت میکند برجواز وروایت اول دال بر استحباب وافضلیت است پس با هم منافاتی ندارند .

23- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ فِی الْفَرَائِضِ بِالْقَدْرِ وَ التَّوْحِیدِ حَتَّی الْفَجْرِ وَ اخْتِیَارِهِمَا عَلَی غَیْرِهِمَا وَ کَرَاهَةِ تَرْکِهِمَا وَ التَّخْیِیرِ فِی تَرْتِیبِهِمَا

اشارة

(3) 23 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ فِی الْفَرَائِضِ بِالْقَدْرِ وَ التَّوْحِیدِ حَتَّی الْفَجْرِ وَ اخْتِیَارِهِمَا عَلَی غَیْرِهِمَا وَ کَرَاهَةِ تَرْکِهِمَا وَ التَّخْیِیرِ فِی تَرْتِیبِهِمَا

باب استحباب خوندن نمازها با سوره قدر وتوحید حتی درنماز صبح ومکروه بودن ترک آنها وترتیب هرکدام با خود شخص است .

[رقم الحدیث الکلی: 7395 - رقم الحدیث الباب: 1]

7395- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُبْدُوسٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زَادِیَةَ (5) عَنْ أَبِی عَلِیِّ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّکَ کَتَبْتَ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ الْفَرَجِ تُعَلِّمُهُ أَنَّ أَفْضَلَ مَا یُقْرَأُ فِی الْفَرَائِضِ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ إِنَّ صَدْرِی لَیَضِیقُ بِقِرَاءَتِهِمَا فِی الْفَجْرِ فَقَالَ ع لَا یَضِیقَنَّ صَدْرُکَ بِهِمَا فَإِنَّ الْفَضْلَ وَ اللَّهِ فِیهِمَا.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زَادِیَةَ (6) عَنِ ابْنِ رَاشِدٍ مِثْلَهُ (7).

******

ترجمه:

از ابوعلی بن راشد نقل می کند که گفت:

به امام هادی علیه السلام عرض کردم: فدایت شوم! در نوشته خود به محمد بن فرج آموخته ای که: با فضیلت ترین سوره ها در نمازهای واجب «انا انزلناه»، و «قل هو الله احد» است، و من از خواندن آن دو در نماز صبح، به تنگ می آیم، امام علیه السلام فرمود: سینه ات از خواندن آن دو تنگ نشود، سوگند به خدا! فضیلت در آن دو سوره است.

[رقم الحدیث الکلی: 7396 - رقم الحدیث الباب: 2]

7396- 2- (8) وَ قَدْ تَقَدَّمَ فِی کَیْفِیَّةِ الصَّلَاةِ حَدِیثُ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ وَ غَیْرُهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ اللَّهَ أَوْحَی إِلَی نَبِیِّهِ ص لَیْلَةَ الْإِسْرَاءِ- فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی أَنِ اقْرَأْ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فَإِنَّهَا نِسْبَتِی وَ نَعْتِی ثُمَ

ص: 78

1- لعله قصد بما تقدم فی الحدیث 1 و 2 من الباب 1 من هذه الأبواب.
2- یأتی ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 5 من الباب 25 من هذه الأبواب.
3- الباب 23 فیه 5 أحادیث.
4- الکافی 3- 315- 19.
5- فی المصدر- زاویة. و فی نسخة- بادیة (هامش المخطوط).
6- فی التهذیب 2- 290- 1163 زادبة (هامش المخطوط) و لکن فی المطبوع- زادویه.
7- التهذیب 2- 290- 1163.
8- تقدم فی الحدیث 10 من الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة.

أَوْحَی إِلَیْهِ فِی الثَّانِیَةِ بَعْدَ مَا قَرَأَ الْحَمْدَ- أَنِ اقْرَأْ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ- فَإِنَّهَا نِسْبَتُکَ وَ نِسْبَةُ أَهْلِ بَیْتِکَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : درشب معراج خداوند به رسول اکرم صلی الله علیه وآله وحی کرد دررکعت اول نمازسوره حمد را بخوان زیرا این سوره نسبت وتوصیف من است . دررکعت دوم بعد ازحمد سوره قدررا بخوان زیرا این سوره نسبت (وسیله معرفت ) تو و اهل بیت تو تا روز قیامت را بیان می کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7397 - رقم الحدیث الباب: 3]

7397- 3- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ حَکَی مَنْ صَحِبَ الرِّضَا ع إِلَی خُرَاسَانَ أَنَّهُ کَانَ یَقْرَأُ فِی الصَّلَوَاتِ فِی الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَةِ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی الْحَمْدَ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ الْحَدِیثَ.

وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِإِسْنَادٍ تَقَدَّمَ عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی الضَّحَّاکِ عَنِ الرِّضَا ع مِثْلَهُ (2).

******

ترجمه:

کسیکه همراه حضرت رضا علیه السلام بوده درراه مدینه به خراسان می گوید : درتمام نمازهای شبانه روز دررکعت اول حمد وسوره قدرورکعت دوم حمد وتوحید را می خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7398 - رقم الحدیث الباب: 4]

7398- 4- (3) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی فَرِیضَةٍ مِنَ الْفَرَائِضِ نَادَی مُنَادٍ یَا عَبْدَ اللَّهِ قَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ مَا مَضَی فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکه إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را در یکی از نمازهای واجب خود بخواند، ندا دهندهای ندا سر میدهد: ای بنده خدا! خداوند برای تو آنچه را گذشت، آمرزید، پس کردارت را از سرگیر.

[رقم الحدیث الکلی: 7399 - رقم الحدیث الباب: 5]

7399- 5- (4) أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الطَّبْرِسِیُّ فِی الْإِحْتِجَاجِ عَنْ صَاحِبِ الزَّمَانِ ع أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ- فِی جَوَابِ مَسَائِلِهِ حَیْثُ سَأَلَهُ عَمَّا رُوِیَ فِی ثَوَابِ الْقُرْآنِ فِی الْفَرَائِضِ وَ غَیْرِهَا أَنَّ الْعَالِمَ ع قَالَ عَجَباً لِمَنْ لَمْ یَقْرَأْ فِی صَلَاتِهِ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ- کَیْفَ تُقْبَلُ صَلَاتُهُ وَ رُوِیَ مَا زَکَتْ صَلَاةٌ لَمْ یُقْرَأْ فِیهَا قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ رُوِیَ أَنَّ مَنْ قَرَأَ فِی فَرَائِضِهِ الْهُمَزَةَ- أُعْطِیَ مِنَ الثَّوَابِ قَدْرَ

ص: 79

1- الفقیه 1- 308- 922.
2- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 182، تقدم فی الحدیث 8 من الباب 20 و أورد قطعة منه فی الحدیث 7 من الباب 21، و فی الحدیث 5 من الباب 25، و فی الحدیث 10 من الباب 70 من هذه الأبواب.
3- ثواب الأعمال 152- 2.
4- الاحتجاج للطبرسیّ الاحتجاج 482.

الدُّنْیَا فَهَلْ یَجُوزُ أَنْ یَقْرَأَ الْهُمَزَةَ وَ یَدَعَ هَذِهِ السُّوَرَ الَّتِی ذَکَرْنَاهَا مَعَ مَا قَدْ رُوِیَ أَنَّهُ لَا تُقْبَلُ صَلَاةٌ وَ لَا تَزْکُو إِلَّا بِهِمَا التَّوْقِیعَ الثَّوَابُ فِی السُّوَرِ عَلَی مَا قَدْ رُوِیَ وَ إِذَا تَرَکَ سُورَةً مِمَّا فِیهَا الثَّوَابُ وَ قَرَأَ- قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ- لِفَضْلِهِمَا (1) أُعْطِیَ ثَوَابَ مَا قَرَأَ وَ ثَوَابَ السُّوَرِ الَّتِی تَرَکَ وَ یَجُوزُ أَنْ یَقْرَأَ غَیْرَ هَاتَیْنِ السُّورَتَیْنِ وَ تَکُونُ صَلَاتُهُ تَامَّةً وَ لَکِنَّهُ یَکُونُ قَدْ تَرَکَ الْأَفْضَلَ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ (2) فِی کِتَابِ الْغَیْبَةِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی (3)

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4) وَ یَأْتِی مَا ظَاهِرُهُ الْمُنَافَاةُ (5) وَ هُوَ مَحْمُولٌ عَلَی التَّخْیِیرِ وَ الْجَوَازِ.

******

ترجمه:

توقیع حضرت درجواب سوالات حمیری ازچمله سوالات اینکه روایت ازحضرت کاظم علیه السلام که فرموده اند : تعجب است ازکسیکه درنمازش سوره قدر را نمی خواند چگونه توقع دارد نمازش قبول شود و روایت دیگری که می گوید : نمازی که درآن سوره توحید خوانده نشود پاک وپاکیزه نیست وروایت دیگری که می گوید : کسیکه درنماز سوره همزه را بخواند به اندازه تمام دنیا پاداش می گیرد بنابر این آیا جائزاست کسی سوره همزه را بخواند واین دوسوره (توحید وقدر) را رها کند با اینکه درروایت آمده بود که نماز بدون این دوقبول وپاک وپاکیزه نیست . توقیع : (جواب حضرت ) ثواب درمورد سوره (همزه ) همانست که گفته شده حالا اگرکسی این سوره را ترک کند وبجای آن سوره توحید وقدر را بخاطر فضیلتی که دارند بخواند خداوند ثواب سورهای خوانده شده وآنهائ را که ترک کرده به اومی دهد البته می تواند سورهای دیگررا هم بخواند ونمازش هم کامل وصحیح است ولی آن فضیلت را ازدست داده است .

24- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ فِی الْفَرَائِضِ بِالْجَحْدِ وَ التَّوْحِیدِ وَ کَرَاهَةِ تَرْکِ قِرَاءَةِ التَّوْحِیدِ فِی الصَّلَاةِ

اشارة

(6) 24 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ فِی الْفَرَائِضِ بِالْجَحْدِ وَ التَّوْحِیدِ وَ کَرَاهَةِ تَرْکِ قِرَاءَةِ التَّوْحِیدِ فِی الصَّلَاةِ

باب استحباب خواندن سوره جحد وتوحید درنماز وکراهت داشتن ترک سوره توحید .

[رقم الحدیث الکلی: 7400 - رقم الحدیث الباب: 1]

7400- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ کَانَ أَبِی یَقُولُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ تَعْدِلُ ثُلُثَ الْقُرْآنِ- وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ رُبُعَ الْقُرْآنِ.

******

ترجمه:

امام صادق عليه السلام فرمود: پدرم مى فرمود: «قل هو اللّه احد» [ در ثواب ]با يك سوّم قرآن برابر است وسوره کافرون معادل ربع قرآن است

[رقم الحدیث الکلی: 7401 - رقم الحدیث الباب: 2]

7401- 2- (8) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ

ص: 80

1- فی المصدر- لفضلها.
2- الغیبة للطوسیّ الغیبة 231.
3- یأتی فی الفائدة الثانیة من الخاتمة برقم (47).
4- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 10 من الباب 1 من أفعال الصلاة، و یأتی ما یدلّ علیه فی الجملة فی الباب 24، و فی الحدیث 3 من الباب 48 من هذه الأبواب، و فی الباب 31 من قراءة القرآن ما یدلّ علیه عموما.
5- یأتی ما ظاهره المنافاة فی الباب 49 من هذه الأبواب.
6- الباب 24 فیه 6 أحادیث.
7- الکافی 2- 621- 7.
8- الکافی 2- 622- 10.

الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ مَضَی بِهِ یَوْمٌ وَاحِدٌ فَصَلَّی فِیهِ بِخَمْسِ صَلَوَاتٍ وَ لَمْ یَقْرَأْ فِیهَا بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- قِیلَ لَهُ یَا عَبْدَ اللَّهِ لَسْتَ مِنَ الْمُصَلِّینَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی عِقَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَبِیهِ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ (1)

وَ رَوَاهُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ سَیْفٍ (2)

وَ

رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فَصَلَّی فِیهِ خَمْسِینَ صَلَاةً (3)

******

ترجمه:

امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه يك روز بر او گذرد و پنج نماز در آن گزارد و سوره «قل هو الله احد»را در آنها تلاوت نكند به او گفته می شود: اي بنده خدا تو از نمازگزاران نيستي.

[رقم الحدیث الکلی: 7402 - رقم الحدیث الباب: 3]

7402- 3- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ الْخَالِقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی طَلْحَةَ خَالِ سَهْلِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَرَأْتُ فِی صَلَاةِ الْفَجْرِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- وَ قَدْ فَعَلَ ذَلِکَ رَسُولُ اللَّهِ ص.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : درنماز صبح سوره توحید وکافرون را خواندم رسول خدا صلی الله علیه وآله هم چنین کردند .

[رقم الحدیث الکلی: 7403 - رقم الحدیث الباب: 4]

7403- 4- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ الْحَارِثِ قَالَ سَمِعْتُهُ یَعْنِی أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ هُوَ یَقُولُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثُلُثُ الْقُرْآنِ- وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ تَعْدِلُ رُبُعَهُ الْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

حرث : شنیدم که حضرت صادق علیه السلام فرمودند : سوره توحید معادل ثاث قرآن وکافرون معادل ربع قرآن است .

ص: 81

1- عقاب الأعمال 283.
2- ثواب الأعمال 155- 1.
3- المحاسن 96- 56.
4- التهذیب 2- 96- 358.
5- التهذیب 2- 124- 469، أورده فی الحدیث 4 من الباب 56 من هذه الأبواب.
[رقم الحدیث الکلی: 7404 - رقم الحدیث الباب: 5]

7404- 5- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فِی فَرِیضَةٍ مِنَ الْفَرَائِضِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ لِوَالِدَیْهِ وَ مَا وَلَدَا وَ إِنْ کَانَ شَقِیّاً مُحِیَ مِنْ دِیوَانِ الْأَشْقِیَاءِ وَ أُثْبِتَ فِی دِیوَانِ السُّعَدَاءِ وَ أَحْیَاهُ اللَّهُ سَعِیداً وَ أَمَاتَهُ شَهِیداً وَ بَعَثَهُ شَهِیداً.

******

ترجمه:

حسین بن ابی العلاء از امام صادق (علیه السّلام) نقل می کند : کسی که سوره های «کافرون» و «توحید» را در یکی از نمازهای واجبش بخواند، خدای متعال او، پدر، مادر و فرزندانش را بیامرزد، و اگر شقی باشد نامش از دیوان اشقیا پاک شده و در دیوان پاکان نوشته شود و خدا در زندگی اش او را سعادتمند کرده و با پاداش شهیدان بمیراند و در زمره آنان مبعوث گرداند.»

[رقم الحدیث الکلی: 7405 - رقم الحدیث الباب: 6]

7405- 6- (2) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِأَسَانِیدَ تَقَدَّمَتْ (3) فِی إِسْبَاغِ الْوُضُوءِ عَنِ الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: صَلَّی بِنَا رَسُولُ اللَّهِ ص صَلَاةَ السَّفَرِ فَقَرَأَ فِی الْأُولَی الْجَحْدَ (4) وَ فِی الثَّانِیَةِ التَّوْحِیدَ (5)- ثُمَّ قَالَ قَرَأْتُ لَکُمْ ثُلُثَ الْقُرْآنِ وَ رُبُعَهُ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَعْدَادِ الْفَرَائِضِ وَ النَّوَافِلِ وَ غَیْرِهَا (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).

******

ترجمه:

علي صلوات اللَّه علیه فرمود : رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله نماز سفر را برای ما امامت نمود و در رکعت اول سوره جحد (کافرون) و در رکعت دوم سوره توحید را قرائت نمود و سپس فرمود : یک سوم قرآن (یعنی سوره توحید) و یک چهارم قرآن (یعنی سوره کافرون) را برای شما قرائت نمودم!

25- بَابُ وُجُوبِ الْجَهْرِ بِالْقِرَاءَةِ عَلَی الرَّجُلِ خَاصَّةً فِی الصُّبْحِ وَ أَوَّلَتَیِ الْعِشَاءَیْنِ وَ الْإِخْفَاتِ فِی الْبَوَاقِی عَدَا الْبَسْمَلَةِ

اشارة

(8) 25 بَابُ وُجُوبِ الْجَهْرِ بِالْقِرَاءَةِ عَلَی الرَّجُلِ خَاصَّةً فِی الصُّبْحِ وَ أَوَّلَتَیِ الْعِشَاءَیْنِ وَ الْإِخْفَاتِ فِی الْبَوَاقِی عَدَا الْبَسْمَلَةِ

باب بلند خواندن درنماز صبح ودو رکعت اول مغرب وعشاء برای مردها وآهسته خواندن دربقیه نمازها به غیر از بسم الله

[رقم الحدیث الکلی: 7406 - رقم الحدیث الباب: 1]

7406- 1- (9) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ

ص: 82

1- ثواب الأعمال 155.
2- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 37- 101.
3- تقدمت فی الحدیث 4 من الباب 54 من أبواب الوضوء.
4- فی نسخة- قل یا أیها الکافرون.
5- فی نسخة- قل هو اللّه احد.
6- تقدم ما یدلّ علی بعض المقصود فی الأحادیث 1 و 10 و 11 من الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة.
7- یأتی ما یدلّ علی بعض المقصود فی الباب 31 من أبواب قراءة القرآن.
8- الباب 25 فیه 6 أحادیث.
9- الفقیه 1- 310- 926.

الرِّضَا ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ ذَکَرَ الْعِلَّةَ الَّتِی مِنْ أَجْلِهَا جُعِلَ الْجَهْرُ فِی بَعْضِ الصَّلَوَاتِ دُونَ بَعْضٍ أَنَّ الصَّلَوَاتِ الَّتِی یُجْهَرُ فِیهَا إِنَّمَا هِیَ فِی أَوْقَاتٍ مُظْلِمَةٍ فَوَجَبَ أَنْ یُجْهَرَ فِیهَا لِیَعْلَمَ الْمَارُّ أَنَّ هُنَاکَ جَمَاعَةً فَإِنْ أَرَادَ أَنْ یُصَلِّیَ صَلَّی لِأَنَّهُ إِنْ لَمْ یَرَ جَمَاعَةً عَلِمَ ذَلِکَ مِنْ جِهَةِ السَّمَاعِ وَ الصَّلَاتَانِ اللَّتَانِ لَا یُجْهَرُ فِیهِمَا إِنَّمَا هُمَا بِالنَّهَارِ فِی أَوْقَاتٍ مُضِیئَةٍ فَهِیَ (1) مِنْ جِهَةِ الرُّؤْیَةِ لَا یُحْتَاجُ فِیهَا إِلَی السَّمَاعِ.

وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِالْأَسَانِیدِ الْآتِیَةِ (2)

نَحْوَهُ (3).

******

ترجمه:

درروایتی حضرت رضا علیه السلام اشاره کردند به علت بلند خواندن نمازهای جهریه فرمودند : چون نمازهای جهری درتاریکی شب خوانده می شود پس باید بلند خوانده شود تا اگر کسی عبور می کند متوجه بشود که دراینجا نمازخوانده می شود تا اگرخواست اوهم نمازبخواند چون اگر بخاطر تاریکی دیده نمی شوند ازطریق صدا با خبربشود . ودونمازی که آهسته خوانده می شود درروشنائ روزخوانده می شود وچون هوا روشن است لازم نیست بلند خوانده شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7407 - رقم الحدیث الباب: 2]

7407- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ (5)

أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لِأَیِّ عِلَّةٍ یُجْهَرُ فِی صَلَاةِ الْجُمُعَةِ وَ صَلَاةِ الْمَغْرِبِ وَ صَلَاةِ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ وَ صَلَاةِ الْغَدَاةِ وَ سَائِرُ الصَّلَوَاتِ الظُّهْرُ (6) وَ الْعَصْرُ لَا یُجْهَرُ فِیهِمَا إِلَی أَنْ قَالَ فَقَالَ لِأَنَّ النَّبِیَّ ص- لَمَّا أُسْرِیَ بِهِ إِلَی السَّمَاءِ کَانَ أَوَّلُ صَلَاةٍ فَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِ الظُّهْرَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ- فَأَضَافَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ الْمَلَائِکَةَ تُصَلِّی خَلْفَهُ وَ أَمَرَ نَبِیَّهُ ص أَنْ یَجْهَرَ بِالْقِرَاءَةِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ فَضْلَهُ ثُمَّ فَرَضَ عَلَیْهِ الْعَصْرَ وَ لَمْ یُضِفْ إِلَیْهِ أَحَداً مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ أَمَرَهُ أَنْ یُخْفِیَ الْقِرَاءَةَ لِأَنَّهُ لَمْ یَکُنْ وَرَاءَهُ أَحَدٌ ثُمَّ فَرَضَ عَلَیْهِ الْمَغْرِبَ وَ أَضَافَ إِلَیْهِ الْمَلَائِکَةَ فَأَمَرَهُ بِالْإِجْهَارِ وَ کَذَلِکَ الْعِشَاءُ الْآخِرَةُ فَلَمَّا کَانَ قُرْبَ الْفَجْرِ نَزَلَ فَفَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِ الْفَجْرَ فَأَمَرَهُ بِالْإِجْهَارِ لِیُبَیِّنَ لِلنَّاسِ فَضْلَهُ کَمَا بَیَّنَ لِلْمَلَائِکَةِ فَلِهَذِهِ الْعِلَّةِ یُجْهَرُ فِیهَا الْحَدِیثَ.

ص: 83

1- فی العیون 2- 109- 1 تعلم (هامش المخطوط).
2- یأتی فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز (ب).
3- علل الشرائع 263- 9 الباب 182- 9، و عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 109- 1 الباب 34.
4- الفقیه 1- 309- 924، و أورده فی الحدیث 3 من الباب 51 من هذه الأبواب.
5- فی المنتهی- محمّد بن حمران (هامش المخطوط).
6- فی نسخة- مثل الظهر و ... هامش المخطوط.

وَ

رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْعَلَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ (1) بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ ذَکَرَ صَلَاةَ الْفَجْرِ مَوْضِعَ صَلَاةِ الْجُمُعَةِ وَ تَرَکَ ذِکْرَ صَلَاةِ الْغَدَاةِ (2)

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن عمران از امام صادق (علیه السلام) پرسید: «به چه جهت در نماز جمعه و نماز مغرب و عشا و نماز صبح قرائت بلند خوانده می شود و در سایر نمازها آهسته، و به چه علّت تسبیحات اربعه در رکعات آخر افضل از قرائت است»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «زیرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) که به معراج برده شد، اوّلین نمازی که از جانب خداوند بر او واجب شد نماز ظهر بود و خداوند فرشتگان را در آن نماز با وی شرکت داد که با آن حضرت نماز را به جماعت گزاردند و فرشتگان اقتدا کردند و خداوند بر رسولش فرمان داد قرائت را بلند بخواند تا فضلش بر آن ها آشکار شود، سپس وقت نماز عصر رسید و کسی با آن حضرت نبود و به فرادی نماز گزارد و خداوند امر فرمود آهسته بخواند چون کسی به او اقتدا ننموده بود، آنگاه نماز مغرب را بر او مقرّر فرمود و فرشتگان را فرمان داد تا به او اقتدا کنند و حضرت را امر فرمود که قرائت را بلند بخواند و همچنین نماز عشاء، پس هنگامی که نزدیک طلوع فجر و صبح صادق شد به زمین بازگشت و با مردم به نماز صبح ایستاد و خداوند به او امر فرمود که قرائت را بلند ادا کند تا بزرگی و فضلش بر همگان روشن شود همان طورکه برای فرشتگان آشکار شد، و از این جهت است که آنها بلند خوانده می شود،

[رقم الحدیث الکلی: 7408 - رقم الحدیث الباب: 3]

7408- 3- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَکْثَمَ الْقَاضِی أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا الْحَسَنِ الْأَوَّلَ ع عَنْ صَلَاةِ الْفَجْرِ لِمَ یُجْهَرُ فِیهَا بِالْقِرَاءَةِ وَ هِیَ مِنْ صَلَوَاتِ النَّهَارِ وَ إِنَّمَا یُجْهَرُ فِی صَلَاةِ اللَّیْلِ فَقَالَ لِأَنَّ النَّبِیَّ ص کَانَ یُغَلِّسُ بِهَا فَقَرَّبَهَا مِنَ اللَّیْلِ (4).

وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ بَشَّارٍ عَنْ مُوسَی عَنْ أَخِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ ع أَنَّهُ أَجَابَ فِی مَسَائِلِ یَحْیَی بْنِ أَکْثَمَ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (5).

******

ترجمه:

یحی بن اکثم ازحضرت جواد علیه السلام سوال کرد چرا نماز صبح بلند خوانده می شود با اینکه جزء نمازهای روزانه است با اینکه بلند خواندن مخصوص نمازهای شب است حضرت فرمودند : چون رسول اکرم صلب الله علیه وآله نمازصبح را دراول سپیده می خواندند وآن زمان به شب نزدیک است .

[رقم الحدیث الکلی: 7409 - رقم الحدیث الباب: 4]

7409- 4- (6) وَ فِی الْمَجَالِسِ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: جَاءَ نَفَرٌ مِنَ الْیَهُودِ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ ص فَسَأَلُوهُ عَنْ مَسَائِلَ إِلَی أَنْ قَالَ وَ سَأَلُوهُ عَنْ سَبْعِ خِصَالٍ مِنْهَا الْإِجْهَارُ فِی ثَلَاثِ صَلَوَاتٍ فَقَالَ أَمَّا الْإِجْهَارُ فَإِنَّهُ یَتَبَاعَدُ لَهَبُ النَّارِ مِنْهُ بِقَدْرِ مَا یَبْلُغُ صَوْتُهُ وَ یَجُوزُ عَلَی الصِّرَاطِ وَ یُعْطَی السُّرُورَ حَتَّی یَدْخُلَ الْجَنَّةَ.

******

ترجمه:

عده ای ازیهود خدمت رسول اکرم صلی الله علیه وآله رسیدند وسوالاتی پرسیدند ازجمله آنها اینکه خصلتهای هفتگانه ویکی ازآنها بلند خواندن سه نماز. حضرت فرمودند : اما بلند خواندن به همان اندازه شعله آتش را دورکرده وفرد را (سالم) ازصراط عبورداده وبا خوشحالی اورا وارد بهشت می کند .

ص: 84

1- فی المصدر و فی نسخة فی هامش المخطوط- الحسن.
2- علل الشرائع 322 الباب 12- 1.
3- الفقیه 1- 309- 925.
4- فی علل الشرائع 323- 1 لقربها باللیل (هامش المخطوط).
5- علل الشرائع 323- 1 الباب 13- 1.
6- أمالی الصدوق 163، تقدم صدره فی الحدیث 22 من الباب 2 من أبواب الأذان، و قطعة منه فی الحدیث 10 من الباب 1 من أبواب الجماعة، و فی الحدیث 9 من الباب 1 من أبواب الجمعة، و فی الحدیث 2 من الباب 1 من أبواب صلاة الجنازة، و فی الحدیث 12 من الباب 1 من أبواب تکبیرة الأحرام.
[رقم الحدیث الکلی: 7410 - رقم الحدیث الباب: 5]

7410- 5- (1) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِإِسْنَادٍ تَقَدَّمَ (2) عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی الضَّحَّاکِ عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ کَانَ یَجْهَرُ بِالْقِرَاءَةِ فِی الْمَغْرِبِ وَ الْعِشَاءِ (الْآخِرَةِ) (3) وَ صَلَاةِ اللَّیْلِ وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ وَ الْغَدَاةِ وَ یُخْفِی الْقِرَاءَةَ فِی الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (5).

******

ترجمه:

حضرت رضا علیه السلام قرائت نمازهای مغرب عشاء نماز شب شفع ووتروصبح را بلند وظهر وعصررا آهسته می خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7411 - رقم الحدیث الباب: 6]

7411- 6- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یُصَلِّی مِنَ الْفَرِیضَةِ مَا یُجْهَرُ فِیهِ بِالْقِرَاءَةِ هَلْ عَلَیْهِ أَنْ لَا یَجْهَرَ قَالَ إِنْ شَاءَ جَهَرَ وَ إِنْ شَاءَ لَمْ یَفْعَلْ.

وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ (7)

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی التَّقِیَّةِ لِأَنَّهُ مُوَافِقٌ لِلْعَامَّةِ وَ حَمَلَهُ بَعْضُ عُلَمَائِنَا عَلَی الْجَهْرِ الْعَالِی بِمَعْنَی رَفْعِ الصَّوْتِ زِیَادَةً عَلَی أَقَلِّ الْجَهْرِ لِمَا مَضَی (8) وَ یَأْتِی (9)

ص: 85

1- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 182.
2- تقدم فی الحدیث 8 من الباب 20 و أورد قطعة منه فی الحدیث 7 من الباب 21، و فی الحدیث 4 من الباب 23، و فی الحدیث 5 من الباب 25، و فی الحدیث 10 من الباب 70 من هذه الأبواب.
3- لیس فی المصدر.
4- تقدم فی الحدیث 2 من الباب 22 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 22 من الباب 2 من أبواب الأذان و الإقامة.
5- یأتی فی الحدیث 9 من الباب 51 من هذه الأبواب.
6- التهذیب 2- 162- 636، و الاستبصار 1- 313- 1164.
7- قرب الإسناد 94.
8- تقدم فی الحدیث 2 من الباب 22 من هذه الأبواب.
9- یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 26، و فی الحدیث 9 من الباب 51 من هذه الأبواب و البابین 31 و 32 من أبواب الجماعة.

إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی اسْتِحْبَابِ الْجَهْرِ بِالْبَسْمَلَةِ فِی مَوْضِعِ الْإِخْفَاتِ (1).

******

ترجمه:

ازحضرت کاظم علیه السلام سوال شد آیا می توان جهریه را با اخفات خواند ؟ فرمودند : اگرخواست بلند یا آهسته بخواند .

می گویم : مرحوم شیخ آنرا حمل برتقیه کرده اند چون موافق عامه است . بعضی ازعلماء هم آنرا حمل کرده اند صدای بلندی که ازحد اقل جهر بیشترباشد وشاید منظور جهر به بسم الله باشد .

26- بَابُ وُجُوبِ الْإِعَادَةِ عَلَی مَنْ تَرَکَ الْجَهْرَ وَ الْإِخْفَاتَ فِی مَحَلِّهِمَا عَمْداً وَ عَدَمِ وُجُوبِ الْإِعَادَةِ عَلَی مَنْ تَرَکَهُمَا نِسْیَاناً أَوْ سَهْواً أَوْ جَهْلًا

اشارة

(2) 26 بَابُ وُجُوبِ الْإِعَادَةِ عَلَی مَنْ تَرَکَ الْجَهْرَ وَ الْإِخْفَاتَ فِی مَحَلِّهِمَا عَمْداً وَ عَدَمِ وُجُوبِ الْإِعَادَةِ عَلَی مَنْ تَرَکَهُمَا نِسْیَاناً أَوْ سَهْواً أَوْ جَهْلًا

باب وجوب اعاده نماز اگرعمدا جهرواخفات را ترک کرده ولی اگرازروی نسیان یا فراموشی یا جهل بوده اعاده لازم نیست .

[رقم الحدیث الکلی: 7412 - رقم الحدیث الباب: 1]

7412- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی رَجُلٍ جَهَرَ فِیمَا لَا یَنْبَغِی الْإِجْهَارُ (4) فِیهِ وَ أَخْفَی (5) فِیمَا لَا یَنْبَغِی الْإِخْفَاءُ فِیهِ فَقَالَ أَیَّ ذَلِکَ فَعَلَ مُتَعَمِّداً فَقَدْ نَقَضَ صَلَاتَهُ وَ عَلَیْهِ الْإِعَادَةُ فَإِنْ فَعَلَ ذَلِکَ نَاسِیاً أَوْ سَاهِیاً أَوْ لَا یَدْرِی فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ وَ قَدْ تَمَّتْ صَلَاتُهُ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَرِیزٍ مِثْلَهُ (6).

******

ترجمه:

زراره ازحضرت باقر علیه السلام سوال کرد کسی نماز جهری را به اخفات خوانده یا برعکس حضرت فرمودند : اگرعمدی بودده نمازش باطل وباید اعاده کند واگر ازروی فراموشی یا سهوی یا جهل بوده اشکالی ندارد ونمازش صحیح است .

[رقم الحدیث الکلی: 7413 - رقم الحدیث الباب: 2]

7413- 2- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ جَهَرَ بِالْقِرَاءَةِ فِیمَا لَا یَنْبَغِی الْجَهْرُ فِیهِ وَ أَخْفَی فِیمَا لَا یَنْبَغِی الْإِخْفَاءُ فِیهِ وَ تَرَکَ الْقِرَاءَةَ فِیمَا یَنْبَغِی الْقِرَاءَةُ فِیهِ أَوْ قَرَأَ فِیمَا لَا یَنْبَغِی الْقِرَاءَةُ فِیهِ فَقَالَ أَیَّ ذَلِکَ فَعَلَ نَاسِیاً أَوْ سَاهِیاً فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.

******

ترجمه:

زراره سوال کرد ازحضرت باقرعلیه السلام کسی جهر واخفات را برعکس خوانده یا قرائت را ترک کرده یا جائ نباید قرائت خوانده حضرت فرمودند : درتمام این موارد اگرازروی فراموشی یا سهوواشتباه بوده اشکالی ندارد .

ص: 86

1- تقدم فی الباب 21 من هذه الأبواب.
2- الباب 26 فیه حدیثان.
3- الفقیه 1- 344- 1003، أورد ذیله فی الحدیث 6 من الباب 30 من هذه الأبواب.
4- فی المصدر- الجهر.
5- فی التهذیب 2- 162- 635 و الاستبصار 1- 313- 1163 أو أخفی. هامش المخطوط.
6- 6التهذیب 2- 162- 635، و الاستبصار 1- 313- 1163.
7- التهذیب 2- 147- 577.

27- بَابُ وُجُوبِ الْإِعَادَةِ عَلَی مَنْ تَرَکَ الْقِرَاءَةَ أَوْ شَیْئاً مِنْهَا مُتَعَمِّداً لَا نَاسِیاً

اشارة

(1) 27 بَابُ وُجُوبِ الْإِعَادَةِ عَلَی مَنْ تَرَکَ الْقِرَاءَةَ أَوْ شَیْئاً مِنْهَا مُتَعَمِّداً لَا نَاسِیاً

باب وجوب اعاده برای کسیکه عمدا همه یا بعضس ازقرائت را ترک کرده نه ازروی فراموشی .

[رقم الحدیث الکلی: 7414 - رقم الحدیث الباب: 1]

7414- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَرَضَ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ وَ الْقِرَاءَةُ سُنَّةٌ فَمَنْ تَرَکَ الْقِرَاءَةَ مُتَعَمِّداً أَعَادَ الصَّلَاةَ وَ مَنْ نَسِیَ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.

******

ترجمه:

امام باقریا صادق علیهما السلام : خداوند رکوع وسجده وقرائت سنت قرارداد پس کسیکه آنها را عمدا ترک کند باید اعاده کند ولی اگرفراموش کرد اشکالی ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7415 - رقم الحدیث الباب: 2]

7415- 2- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ وَ مَنْ نَسِیَ الْقِرَاءَةَ فَقَدْ تَمَّتْ صَلَاتُهُ وَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.

******

ترجمه:

روایت دیگری مثل همین روایت شده فقط درآن آمده : اگرقرائت را فراموش کرد نمازش صحیح است .

[رقم الحدیث الکلی: 7416 - رقم الحدیث الباب: 3]

7416- 3- (4) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ (5) الْهَمْدَانِیِّ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ ع جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ ابْتَدَأَ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ فِی صَلَاتِهِ وَحْدَهُ فِی أُمِّ الْکِتَابِ- فَلَمَّا صَارَ إِلَی غَیْرِ أُمِّ الْکِتَابِ مِنَ السُّورَةِ تَرَکَهَا فَقَالَ الْعَبَّاسِیُّ لَیْسَ بِذَلِکَ بَأْسٌ فَکَتَبَ بِخَطِّهِ یُعِیدُهَا مَرَّتَیْنِ عَلَی رَغْمِ أَنْفِهِ.

یَعْنِی الْعَبَّاسِیَّ وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (6)

وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.

******

ترجمه:

يحيي بن عمران همداني ميگويد: به امام باقرعلیه السلام نوشتم: جانم به فدايت! چه ميگويي دربارة مردي كه در نمازش فقط در سورة حمد بسم اللّه الرحمن الرحيم ميگويد: و در بقيه سورهها نميگويد؟ عباسي ميگويد: اشكال ندارد. امام باقرعلیه السلام به خط خودش در جواب نوشت: نمازش را اعاده كند (و اين جمله را دو بار تكرار نمود). بر خلاف نظر عباسي.

ص: 87

1- الباب 27 فیه 5 أحادیث.
2- الفقیه 1- 345- 1005، و بسند آخر فی التهذیب 2- 146- 569، و أورد صدره فی الحدیث 2 من الباب 9 من أبواب الرکوع.
3- الکافی 3- 347- 1، و أورد صدره فی الحدیث 2 من الباب 9 من أبواب الرکوع.
4- الکافی 3- 313- 2، و أورده أیضا فی الحدیث 6 من الباب 11 من هذه الأبواب.
5- فی المصدر- یحیی بن أبی عمران.
6- التهذیب 2- 69- 252، و الاستبصار 1- 311- 1156.
[رقم الحدیث الکلی: 7417 - رقم الحدیث الباب: 4]

7417- 4- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الَّذِی لَا یَقْرَأُ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ فِی صَلَاتِهِ قَالَ لَا صَلَاةَ لَهُ إِلَّا أَنْ یَقْرَأَ بِهَا فِی جَهْرٍ أَوْ إِخْفَاتٍ.

******

ترجمه:

محمّد بن مسلم گويد: از آن حضرت (امام باقر عليه السّلام) پرسيدم: كسى كه در نماز خود سوره حمد را نمى خواند (چه حكمى دارد؟)

فرمود: نمازى براى او نيست، مگر اين كه در نمازهاى جهرى و يا اخفاتى نماز را با سورۀ حمد شروع كند.

[رقم الحدیث الکلی: 7418 - رقم الحدیث الباب: 5]

7418- 5- (2) عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَمَّنْ تَرَکَ قِرَاءَةَ (3) الْقُرْآنِ مَا حَالُهُ قَالَ إِنْ کَانَ مُتَعَمِّداً فَلَا صَلَاةَ لَهُ وَ إِنْ کَانَ نَسِیَ فَلَا بَأْسَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَحَادِیثِ الْحَمْدِ (4) وَ السُّورَةِ (5) وَ الْبَسْمَلَةِ (6) وَ الْجَهْرِ (7) وَ غَیْرِ ذَلِکَ (8) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (9).

******

ترجمه:

ازحضرت کاظم علیه السلام سوال کرد کسی قرائت را ترک کرده چه حکمی دارد ؟ حضرت فرمودند : اگرعمدی بوده نمازش باطل است واگرفراموش کرده اشکالی ندارد .

28- بَابُ أَنَّ مَنْ نَسِیَ قِرَاءَةَ الْحَمْدِ أَوِ السُّورَةِ وَ ذَکَرَهَا قَبْلَ الرُّکُوعِ وَجَبَ عَلَیْهِ الْإِتْیَانُ بِهَا فَإِنْ ذَکَرَهَا بَعْدَهُ مَضَی فِی صَلَاتِهِ

اشارة

(10) 28 بَابُ أَنَّ مَنْ نَسِیَ قِرَاءَةَ الْحَمْدِ أَوِ السُّورَةِ وَ ذَکَرَهَا قَبْلَ الرُّکُوعِ وَجَبَ عَلَیْهِ الْإِتْیَانُ بِهَا فَإِنْ ذَکَرَهَا بَعْدَهُ مَضَی فِی صَلَاتِهِ

باب اگر حمد یا سوره را فراموش کرد وقبل ازرکوع متوجه شد واجب است آنرا بخواند واگربعد ازرکوع متوجه شد نمازرا ادامه بدهد .

[رقم الحدیث الکلی: 7419 - رقم الحدیث الباب: 1]

7419- 1- (11) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی

ص: 88

1- التهذیب 2- 146- 573، و الاستبصار 1- 310- 1152، أورده عنه و عن الکافی فی الحدیث 1 من الباب 1 من هذه الأبواب.
2- مسائل علی بن جعفر 157- 227.
3- فی المصدر زیادة- أم.
4- تقدم فی الباب 1 من هذه الأبواب.
5- تقدم فی الحدیثین 2 و 4 من الباب 4 من هذه الأبواب.
6- تقدم فی الباب 11 من هذه الأبواب.
7- تقدم فی الحدیث 2 من الباب 26 من هذه الأبواب.
8- تقدم فی الحدیث 14 من الباب 1 من أفعال الصلاة.
9- یأتی فی البابین 28 و 29 من هذه الأبواب.
10- الباب 28 فیه 4 أحادیث.
11- الکافی 3- 347- 2.

بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ نَسِیَ أُمَّ الْقُرْآنِ- قَالَ إِنْ کَانَ لَمْ یَرْکَعْ فَلْیُعِدْ أُمَّ الْقُرْآنِ.

******

ترجمه:

ابوبصیرمی گوید ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم کسی حمد را فراموش کرده چه حکمی دارد ؟ فرمودند : اگرهنوزرکوع نکرده باید آنرا بخواند .

[رقم الحدیث الکلی: 7420 - رقم الحدیث الباب: 2]

7420- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقُومُ فِی الصَّلَاةِ فَیَنْسَی فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- قَالَ فَلْیَقُلْ أَسْتَعِیذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ- ثُمَّ لْیَقْرَأْهَا مَا دَامَ لَمْ یَرْکَعْ فَإِنَّهُ (لَا صَلَاةَ) (2) لَهُ حَتَّی یَقْرَأَ (3) بِهَا فِی جَهْرٍ أَوْ إِخْفَاتٍ فَإِنَّهُ إِذَا رَکَعَ أَجْزَأَهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

******

ترجمه:

سماعه : ازحضرت سوال کردم کسی مشغول نمازشده وحمد را فراموش کرده وظیفه اش چیست ؟ فرمودند : باید بگوید أَسْتَعِیذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ-(پناه می برم بخدا ازشرشیطان رانده شده همانا خداشنوا وآگاه است )وتا رکوع نرفته حمد را بخواند زیرا قرائتش کامل نیست تا حمد را بخواند چه نمازجهرباشد یا اخفات ولی اگررکوع رفته بود کفایت می کند انشاء الله

[رقم الحدیث الکلی: 7421 - رقم الحدیث الباب: 3]

7421- 3- (4) عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَفْتَتِحُ سُورَةً فَیَقْرَأُ بَعْضَهَا ثُمَّ یُخْطِئُ وَ یَأْخُذُ فِی غَیْرِهَا حَتَّی یَخْتِمَهَا ثُمَّ یَعْلَمُ أَنَّهُ قَدْ أَخْطَأَ هَلْ لَهُ أَنْ یَرْجِعَ فِی الَّذِی افْتَتَحَ وَ إِنْ کَانَ قَدْ رَکَعَ وَ سَجَدَ قَالَ إِنْ کَانَ لَمْ یَرْکَعْ فَلْیَرْجِعْ إِنْ أَحَبَّ وَ إِنْ رَکَعَ فَلْیَمْضِ.

******

ترجمه:

ازحضرت کاظم علیه السلام سوال کرد کسی سوره ای را شروع کرد ولی قسمتی از آنرا اشتباه کرد لزا آنرا رها کرد ویک سوره دیگری را خواند بعد ادامه آن سوره قبلی را بیاد آورد آیا می تواند برگردد وهمان سوره اول را کامل کند ولورکوع وسجده را انجام داده باشد ؟ فرمودند : اگرقبل از رکوع باشد وبخواهد می تواند برگردد ولی اگربعد ازرکوع باشد نمازرا (باید )ادامه دهد .

[رقم الحدیث الکلی: 7422 - رقم الحدیث الباب: 4]

7422- 4- (5) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ افْتَتَحَ الصَّلَاةَ فَقَرَأَ سُورَةً قَبْلَ فَاتِحَةِ الْکِتَابِ- ثُمَّ ذَکَرَ بَعْدَ مَا فَرَغَ مِنَ السُّورَةِ قَالَ یَمْضِی فِی صَلَاتِهِ وَ یَقْرَأُ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ فِیمَا یَسْتَقْبِلُ.

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی مَنْ ذَکَرَ بَعْدَ الرُّکُوعِ لِمَا تَقَدَّمَ مِنَ التَّفْصِیلِ (6)

ص: 89

1- التهذیب 2- 147- 574، تقدمت قطعة منه فی الحدیث 2 من الباب 1، و أخری فی الحدیث 3 من الباب 57 من هذه الأبواب.
2- فی المصدر- لا قراءة.
3- فی المصدر- یبدأ.
4- مسائل علی بن جعفر 162- 253.
5- قرب الإسناد 92.
6- تقدم فی الحدیث 3 من هذا الباب.

وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی الْمَقْصُودِ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2).

******

ترجمه:

ازحضرت کاظم علیه السلام سوال کرد کسی درنمازقبل از حمد یک سوره خوانده وبعد ازتمام شدن سوره متوجه شده . حضرت فرمودند : نمازرا ادامه بدهد ودررکعت بعد حمد را بخواند .

می گویم : این روایت حمل می شود به کسیکه بعد ازرکوع متوجه شده .

29- بَابُ عَدَمِ وُجُوبِ الْإِعَادَةِ عَلَی مَنْ نَسِیَ الْقِرَاءَةَ أَوْ شَیْئاً مِنْهَا حَتَّی رَکَعَ وَ أَنَّهُ لَا یَجِبُ قَضَاءُ مَا نَسِیَ وَ لَا سَجْدَتَا السَّهْوِ وَ أَنَّ مَنْ قَرَأَ فِی غَیْرِ مَحَلِّ الْقِرَاءَةِ نَاسِیاً فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْ

اشارة

(3) 29 بَابُ عَدَمِ وُجُوبِ الْإِعَادَةِ عَلَی مَنْ نَسِیَ الْقِرَاءَةَ أَوْ شَیْئاً مِنْهَا حَتَّی رَکَعَ وَ أَنَّهُ لَا یَجِبُ قَضَاءُ مَا نَسِیَ وَ لَا سَجْدَتَا السَّهْوِ وَ أَنَّ مَنْ قَرَأَ فِی غَیْرِ مَحَلِّ الْقِرَاءَةِ نَاسِیاً فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ

باب عدم وجوب اعاده برای کسیکه همه یا بعضی ازقرائت را فراموش کرده وبعد ازرکوع متوجه شده وقضای آنچه را فراموش کرده وسجده سهو هم واجب نیست واگرازروی فراموشی درغیر محل قرائت حمد وسوره خواند اشکالی ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7423 - رقم الحدیث الباب: 1]

7423- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: مَنْ تَرَکَ الْقِرَاءَةَ مُتَعَمِّداً أَعَادَ الصَّلَاةَ وَ مَنْ نَسِیَ فَلَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.

******

ترجمه:

ازیکی ازدوامام علیهما السلام : کسیکه عمدا قرائت را ترک کند باید اعاده کند وکسیکه فراموش کرده اشکالی ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7424 - رقم الحدیث الباب: 2]

7424- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی صَلَّیْتُ الْمَکْتُوبَةَ فَنَسِیتُ أَنْ أَقْرَأَ فِی صَلَاتِی کُلِّهَا فَقَالَ أَ لَیْسَ قَدْ أَتْمَمْتَ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ قُلْتُ بَلَی قَالَ قَدْ تَمَّتْ صَلَاتُکَ إِذَا کَانَ نِسْیَاناً.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (6).

******

ترجمه:

ابن حازم : محضر حضرت صادق علیه السلام عرض کردم درنماز واجب قرائت را کلا فراموش کردم فرمودند: آیا رکوع وسجده کامل انجام دادی ؟ عرض کردم بله . فرمودند :وقتی ازروی فراموشی بوده نمازت صحیح است .

[رقم الحدیث الکلی: 7425 - رقم الحدیث الباب: 3]

7425- 3- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ

ص: 90

1- تقدم فی الباب 27 و فی الحدیث 2 من الباب 1 من هذه الأبواب.
2- یأتی فی الباب 29 من هذه الأبواب.
3- الباب 29 فیه 5 أحادیث.
4- الفقیه 1- 345- 1005، تقدم صدره فی الحدیث 1 من الباب 27 من هذه الأبواب.
5- الکافی 3- 348- 3.
6- التهذیب 2- 146- 570.
7- التهذیب 2- 146- 572.

عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ (عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع) (1) قَالَ: إِنْ (2) نَسِیَ أَنْ یَقْرَأَ فِی الْأُولَی وَ الثَّانِیَةِ أَجْزَأَهُ تَسْبِیحُ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ وَ إِنْ کَانَتِ الْغَدَاةُ فَنَسِیَ أَنْ یَقْرَأَ فِیهَا فَلْیَمْضِ فِی صَلَاتِهِ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : اگر دررکعت اول ودوم قرائت را فراموش کرد ذکررکوع وسجده برایش کافی است واگردرنماز صبح بوده باید نماز را ادامه بدهد .

[رقم الحدیث الکلی: 7426 - رقم الحدیث الباب: 4]

7426- 4- (3) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ افْتَتَحَ الصَّلَاةَ فَقَرَأَ السُّورَةَ وَ لَمْ یَقْرَأْ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ مَعَهَا أَ یُجْزِیهِ أَنْ یَفْعَلَ ذَلِکَ مُتَعَمِّداً لِعَجَلَةٍ (4) کَانَتْ قَالَ لَا یَتَعَمَّدُ ذَلِکَ فَإِنْ نَسِیَ فَقَرَأَ فِی الثَّانِیَةِ أَجْزَأَهُ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ تَرْکِ قِرَاءَةِ أُمِّ الْقُرْآنِ قَالَ إِنْ کَانَ مُتَعَمِّداً فَلَا صَلَاةَ لَهُ وَ إِنْ کَانَ نَاسِیاً فَلَا بَأْسَ.

******

ترجمه:

سوال کردم از حضرت کاظم علیه السلام آیا بخاطر عجله می توان درنماز حمد تنها را خواند ؟ فرمودند : عمدا نمی توان اینکاررا انجام داد اما اگرفراموش کرد ودررکعت دوم خواند کفایت می کند . سوال کردم ازترک حمد فرمودند : اگرعمدی باشد نماز باطل است واگرفراموش کرد اشکالی ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7427 - رقم الحدیث الباب: 5]

7427- 5- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ قَالَ: لَا تُعَادُ الصَّلَاةُ إِلَّا مِنْ خَمْسَةٍ الطَّهُورِ وَ الْوَقْتِ وَ الْقِبْلَةِ وَ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ ثُمَّ قَالَ الْقِرَاءَةُ سُنَّةٌ وَ التَّشَهُّدُ سُنَّةٌ وَ لَا تَنْقُضُ السُّنَّةُ الْفَرِیضَةَ.

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی التَّرْکِ سَهْواً أَوْ نِسْیَاناً أَوْ جَهْلًا وَ قَدْ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).

******

ترجمه:

حضرت باقرعلیه السلام : اعاده نمی شود نمازمگردرپنج مورد طهارت - وقت - قبله - رکوع وسجده سپس فرمودند : قرائت وسجده سنت است و(ترک ) سنت موجب بطلان نمازنمی شود .

می گویم : این (ترک ) حمل می شود برترک سهویا جهل یا فراموشی وقبلا دلائل آن اشاره شد .البته بعدا دلائلی که منافات با این دارد وحکم سجده سهو خواهد آمد .

ص: 91

1- لیس فی المصدر. و کتب المصنّف علیه علامة نسخة.
2- فی المصدر- إذا.
3- قرب الإسناد 90 و قرب الإسناد 96.
4- فی المصدر- بعجلة.
5- الفقیه 1- 339- 991، أورد صدره فی الحدیث 8 من الباب 3 من أبواب الوضوء.
6- تقدم فی الباب 28 من أبواب القراءة فی الصلاة.
7- یأتی فی الأحادیث 1 و 2 و 3 من الباب الآتی، و یأتی ما ینافیه فی الحدیثین 5 و 6 من الباب الآتی من هذه الأبواب، و یأتی ما یدلّ علی حکم سجدتی السهو فی الحدیث 1 من الباب 26 و فی الباب 32 من أبواب الخلل.

30- بَابُ أَنَّ مَنْ نَسِیَ الْقِرَاءَةَ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ لَمْ تَجِبْ عَلَیْهِ الْقِرَاءَةُ عَیْناً فِی الْأَخِیرَتَیْنِ وَ مَنْ نَسِیَهَا فِی الْأُولَی لَمْ یَجِبْ عَلَیْهِ قَضَاؤُهَا فِی الثَّانِیَةِ وَ حُکْمِ مَنْ نَسِیَ بَعْضَ الْقِرَاءَةِ وَ ذَک

اشارة

(1) 30 بَابُ أَنَّ مَنْ نَسِیَ الْقِرَاءَةَ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ لَمْ تَجِبْ عَلَیْهِ الْقِرَاءَةُ عَیْناً فِی الْأَخِیرَتَیْنِ وَ مَنْ نَسِیَهَا فِی الْأُولَی لَمْ یَجِبْ عَلَیْهِ قَضَاؤُهَا فِی الثَّانِیَةِ وَ حُکْمِ مَنْ نَسِیَ بَعْضَ الْقِرَاءَةِ وَ ذَکَرَ فِی الرُّکُوعِ أَوِ السُّجُودِ

باب کسیکه قرائت را فراموش کرد واجب نیست دررکعات آخرآنرا جبران کند یا آنرا قضا کند وبیان حکم کسیکه بعضی ازقرائت را فراموش ودررکوع یا سجده متوجه شده

[رقم الحدیث الکلی: 7428 - رقم الحدیث الباب: 1]

7428- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی وَ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ الرَّجُلُ یَسْهُو عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ فَیَذْکُرُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْآخِرَتَیْنِ أَنَّهُ لَمْ یَقْرَأْ قَالَ أَتَمَّ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ إِنِّی أَکْرَهُ أَنْ أَجْعَلَ آخِرَ صَلَاتِی أَوَّلَهَا.

وَ رَوَاهُ ابْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ (السَّرَائِرِ) (3) نَقْلًا مِنْ کِتَابِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَبَّاسِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی مِثْلَهُ.

******

ترجمه:

سوال کردم ازحضرت صادق علیه السلام کسی قرائت را فراموش کرده ودررکعات آخرمتوجه می شود که اصلا حمد وسوره را نخوانده فرمودند : آیا رکوع وسجده انجام داده ؟ عرض کردم بله فرمودند : من دوست ندارم آخرنمازم را اول آن قراردهم (نماز را با قضای قرائت تمام کنم پس نمازصحیح است )

[رقم الحدیث الکلی: 7429 - رقم الحدیث الباب: 2]

7429- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی الْجَوْزَاءِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ ع قَالَ: صَلَّیْتُ مَعَ (5) أَبِی الْمَغْرِبَ فَنَسِیَ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی فَقَرَأَهَا فِی الثَّانِیَةِ.

أَقُولُ: یَحْتَمِلُ کَوْنُ زَیْدٍ لَمْ یَسْمَعْ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ لِبُعْدِهِ وَ عَدَمِ رَفْعِ أَبِیهِ صَوْتَهُ کَمَا رَفَعَهُ فِی الثَّانِیَةِ وَ إِلَّا فَمَقَامُ الْعِصْمَةِ یُنَزَّهُ عَنِ السَّهْوِ کَمَا حَقَّقْنَاهُ فِی رِسَالَةٍ مُفْرَدَةٍ.

******

ترجمه:

زید بن علی می گوید نماز مغرب را با پدرم خواندم ایشان حمد را دررکعت اول فراموش کردند پس دررکعت دوم آنرا خواندند .

می گویم : شاید زید بخاطردوربودن یا صدای حضرت خیلی بلند نبوده زیرا معصوم بودن با فراموش کردن منافات دارد کما اینکه ما این مطلب را دریک رساله جدا گانه اثبات کردیم .

ص: 92

1- الباب 30 فیه 6 أحادیث.
2- التهذیب 2- 146- 571، أورده أیضا فی الحدیث 8 من الباب 51 من هذه الأبواب.
3- مستطرفات السرائر 98- 21.
4- التهذیب 2- 148- 578.
5- فی نسخة الاستبصار- خلف. هامش المخطوط.
[رقم الحدیث الکلی: 7430 - رقم الحدیث الباب: 3]

7430- 3- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَسْهُو عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی قَالَ اقْرَأْ فِی الثَّانِیَةِ قُلْتُ أَسْهُو فِی الثَّانِیَةِ قَالَ اقْرَأْ فِی الثَّالِثَةِ قُلْتُ أَسْهُو فِی صَلَاتِی کُلِّهَا قَالَ إِذَا حَفِظْتَ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ (2) تَمَّتْ صَلَاتُکَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ حَمَّادٍ (3)

قَالَ الشَّیْخُ إِنَّمَا أَرَادَ یَقْرَأُ فِی الثَّانِیَةِ وَ الثَّالِثَةِ مَا یَخُصُّهُمَا مِنَ الْقِرَاءَةِ فَأَمَّا الْأُولَی فَقَدْ مَضَی حُکْمُهَا.

******

ترجمه:

حماد : محضرحضرت صادق علیه السلام عرض کردم دررکعت اول قرائت را فراموش کردم فرمودند : دررکعت دوم بخوان عرض کردم دردوم فراموش کردم فرمودند : دررکعت سوم بخوان عرض کردم قرائت را بطور کامل فراموش کردم فرمودند : وقتیکه رکوع وسجده انجام داده باشی نمازت کامل است .

مرحوم شیخ گفته اند : اینکه حضرت فرمودند دررکعت دوم وسوم بخوان یعنی آنچه باید دردرهمان رکعات بخوانی اما حکم فراموش دررکعت اول قبلا بیان شد .

[رقم الحدیث الکلی: 7431 - رقم الحدیث الباب: 4]

7431- 4- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الرَّجُلِ یَنْسَی حَرْفاً مِنَ الْقُرْآنِ- فَیَذْکُرُ وَ هُوَ رَاکِعٌ هَلْ یَجُوزُ لَهُ أَنْ یَقْرَأَهُ قَالَ لَا وَ لَکِنْ إِذَا سَجَدَ فَلْیَقْرَأْهُ الْحَدِیثَ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ (5)

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی الِاسْتِحْبَابِ لِمَا مَرَّ (6) وَ یَأْتِی (7) مَا یَدُلُّ عَلَی أَنَّهُ لَا قِرَاءَةَ فِی رُکُوعٍ وَ لَا سُجُودٍ وَ یَأْتِی وَجْهُ الْجَمْعِ (8).

******

ترجمه:

عمارازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم کسی درنمازیک حرف ازقرائت را فراموش کرده ودررکوع متوجه میشود آیا جائزاست آنرا بخواند ؟ فرمودند : خیر ولی زمانیکه سجده را انجام داد باید آنرا بخواند ....

می گویم : این روایت حمل براستحباب میشود .

ص: 93

1- التهذیب 2- 148- 579.
2- کتب المصنّف عن الاستبصار و الفقیه 1- 344- 1004 فقد.
3- الفقیه 1- 344- 1004.
4- التهذیب 2- 297- 1195، أورد ذیله فی الحدیث 3 من الباب 20 من هذه الأبواب.
5- الکافی 3- 315- 18.
6- یأتی فی الأبواب 28 و 29 من هذه الأبواب.
7- یأتی فی الباب 8 من أبواب الرکوع.
8- یأتی فی الحدیث 8 من الباب 8 من أبواب الرکوع.
[رقم الحدیث الکلی: 7432 - رقم الحدیث الباب: 5]

7432- 5- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یُدْرِکُ آخِرَ صَلَاةِ الْإِمَامِ وَ هِیَ أَوَّلُ صَلَاةِ الرَّجُلِ فَلَا یُمْهِلُهُ حَتَّی یَقْرَأَ فَیَقْضِی الْقِرَاءَةَ فِی آخِرِ صَلَاتِهِ قَالَ نَعَمْ.

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی مِثْلَهُ (2) أَقُولُ: تَقَدَّمَ وَجْهُهُ (3).

******

ترجمه:

سوال کردم ازحضرت صادق علیه السلام کسی به رکعت آخرجماعت رسیده وفرصت خواندن حمد را نداشته آیا درآخرنماز باید آنرا قضا کند ؟ فرمودند : بله

[رقم الحدیث الکلی: 7433 - رقم الحدیث الباب: 6]

7433- 6- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ نَسِیَ الْقِرَاءَةَ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ فَذَکَرَهَا فِی الْأَخِیرَتَیْنِ فَقَالَ یَقْضِی الْقِرَاءَةَ وَ التَّکْبِیرَ وَ التَّسْبِیحَ الَّذِی فَاتَهُ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ وَ لَا شَیْ ءَ عَلَیْهِ.

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی اسْتِحْبَابِ الْقَضَاءِ بَعْدَ التَّسْلِیمِ لِمَا تَقَدَّمَ فِی هَذَا الْبَابِ وَ غَیْرِهِ (5).

******

ترجمه:

زراره ازمحضرحضرت صادق علیه السلام سوال کردم کسی قرائت دررکعات اول را فراموش کرده ودررکعات دوم متوجه می شود حضرت فرمودند : قرائت وتکبیروتسبیحی را که دررکعات اول ترک شده بود راباید قضا کند وچیزی (دیگری) براوواجب نیست .

می گویم : این روایت حمل میشود براستحباب قضاء بعد ازسلام

31- بَابُ عَدَمِ وُجُوبِ الْجَهْرِ عَلَی الْمَرْأَةِ وَ اسْتِحْبَابِهِ لَهَا إِذَا صَلَّتْ بِالنِّسَاءِ بِقَدْرِ مَا تَسْمَعُ

اشارة

(6) 31 بَابُ عَدَمِ وُجُوبِ الْجَهْرِ عَلَی الْمَرْأَةِ وَ اسْتِحْبَابِهِ لَهَا إِذَا صَلَّتْ بِالنِّسَاءِ بِقَدْرِ مَا تَسْمَعُ

باب بلند خواندن قرائت برزنان واجب نیست واگربا زنان دیگرنماز می خواند باید بقدری بلند باشد خودش بشنود .

[رقم الحدیث الکلی: 7434 - رقم الحدیث الباب: 1]

7434- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ

ص: 94

1- التهذیب 3- 274- 797.
2- التهذیب 3- 47- 162، و الاستبصار 1- 438- 1687.
3- یأتی وجهه فی الحدیث 5 من الباب 47 من أبواب الجماعة.
4- الفقیه 1- 344- 1003، و أورد صدره عنه و عن التهذیب و الاستبصار فی الحدیث 1 من الباب 26 من هذه الأبواب.
5- تقدم فی الأبواب 28 و 29 من هذه الأبواب، و یأتی ما یدلّ علی الحکم الأخیر فی الباب 8 من أبواب الرکوع.
6- الباب 31 فیه 3 أحادیث.
7- التهذیب 3- 267- 760، و أورده باسانید اخری فی الحدیث 7 من الباب 20 من أبواب الجماعة.

عِیسَی الْعُبَیْدِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَرْأَةِ تَؤُمُّ النِّسَاءَ مَا حَدُّ رَفْعِ صَوْتِهَا بِالْقِرَاءَةِ وَ التَّکْبِیرِ فَقَالَ بِقَدْرِ مَا تَسْمَعُ.

******

ترجمه:

ازحضرت کاظم سوال کرد زنی امام جماعت زنان دیگراست درقرائت وتکبیرصدایش چقدر بلند باشد ؟ فرمودند : به اندازه ای که خودش بشنود .

[رقم الحدیث الکلی: 7435 - رقم الحدیث الباب: 2]

7435- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَرْأَةِ تَؤُمُّ النِّسَاءَ مَا حَدُّ رَفْعِ صَوْتِهَا بِالْقِرَاءَةِ أَوِ التَّکْبِیرِ قَالَ قَدْرُ مَا تَسْمَعُ.

******

ترجمه:

ازحضرت کاظم سوال کرد زنی امام جماعت زنان دیگراست درقرائت وتکبیر صدایش چقدر بلند باشد ؟ فرمودند : به اندازه ای که خودش بشنود .

[رقم الحدیث الکلی: 7436 - رقم الحدیث الباب: 3]

7436- 3- (2) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مِثْلَهُ وَ زَادَ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ النِّسَاءِ هَلْ عَلَیْهِنَّ الْجَهْرُ بِالْقِرَاءَةِ فِی الْفَرِیضَةِ (3) قَالَ لَا إِلَّا أَنْ تَکُونَ امْرَأَةٌ تَؤُمُّ النِّسَاءَ فَتَجْهَرُ بِقَدْرِ مَا تَسْمَعُ قِرَاءَتَهَا.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4).

******

ترجمه:

دریک روایت دیگرفقط یک اضافه ای دارد وآن اینکه آیا زنان می توانند قرائت نمازواجب یا نافله را بلند بخوانند ؟ فرمودند : خیرمگراینکه زنی امام جماعت زنان باشد که باید صدایش بقدری بلند باشد که خودش بشنود

32- بَابُ حُکْمِ إِعَادَةِ مَا یُنْسَی أَوْ یُشَکُّ فِیهِ مِنْ أَبْعَاضِ الْقِرَاءَةِ

اشارة

(5) 32 بَابُ حُکْمِ إِعَادَةِ مَا یُنْسَی أَوْ یُشَکُّ فِیهِ مِنْ أَبْعَاضِ الْقِرَاءَةِ

باب حکم آنچه ازقرائت را فراموش کرده یا درآن شک دارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7437 - رقم الحدیث الباب: 1]

7437- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَبَّاسِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: قُلْتُ

ص: 95

1- التهذیب 3- 267- 761، و أورده فی الحدیث 7 من الباب 20 من أبواب الجماعة.
2- قرب الإسناد 100.
3- فی المصدر زیادة- و النافلة.
4- تقدم فی عنوان الباب 25 من هذه الأبواب، و یأتی فی الباب 20 و فیه بعض المقصود من أبواب صلاة الجماعة.
5- الباب 32 فیه حدیثان.
6- التهذیب 2- 351- 1458.

لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَقْرَأُ سُورَةً فَأَسْهُو فَأَنْتَبِهُ وَ أَنَا فِی آخِرِهَا فَأَرْجِعُ إِلَی أَوَّلِ السُّورَةِ أَوْ أَمْضِی قَالَ بَلِ امْضِ.

******

ترجمه:

محضر حضرت صادق علیه السلام عرض کردم : سوره ای شروع میکنم (قسمتی ازآنرا ) فراموش کرده به آخرآن رسیدم آیا برگردم به اول سوره یا رد شوم ؟ فرمودند : بلکه باید رد بشوی .

[رقم الحدیث الکلی: 7438 - رقم الحدیث الباب: 2]

7438- 2- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ بَکْرِ بْنِ أَبِی بَکْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی رُبَّمَا شَکَکْتُ فِی السُّورَةِ فَلَا أَدْرِی قَرَأْتُهَا أَمْ لَا فَأُعِیدُهَا قَالَ إِنْ کَانَتْ طَوِیلَةً فَلَا وَ إِنْ کَانَتْ قَصِیرَةً فَأَعِدْهَا.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الْخَلَلِ الْوَاقِعِ فِی الصَّلَاةِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (2).

******

ترجمه:

سوال کردم ازحضرت صادق علیه السلام گاهی درسوره شک میکنم ونمی دانم آنرا خوانده ام یا نه آیا سوره را اعاده کنم ؟ فرمودند : اگرسوره طولانی است لازم نیست واگرکوتاه است آنرا اعاده کن .

33- بَابُ أَنَّ حَدَّ الْإِخْفَاتِ أَنْ یُسْمِعَ نَفْسَهُ وَ اسْتِحْبَابِ إِسْمَاعِ الْإِمَامِ مَنْ خَلْفَهُ الْقِرَاءَةَ فِی الْجَهْرِیَّةِ مَا لَمْ یَبْلُغِ الْعُلُوَّ فَیُکْرَهُ لَهُ وَ لِغَیْرِهِ

اشارة

(3) 33 بَابُ أَنَّ حَدَّ الْإِخْفَاتِ أَنْ یُسْمِعَ نَفْسَهُ وَ اسْتِحْبَابِ إِسْمَاعِ الْإِمَامِ مَنْ خَلْفَهُ الْقِرَاءَةَ فِی الْجَهْرِیَّةِ مَا لَمْ یَبْلُغِ الْعُلُوَّ فَیُکْرَهُ لَهُ وَ لِغَیْرِهِ

باب حد اخفات آنست که خودش بشنود وبرامام مستحب است صدایش را به گوش مامومین برساند بحدی که فریاد کردن نرسد که برای خودش ودیگران کراهت دارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7439 - رقم الحدیث الباب: 1]

7439- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ وَ ابْنِ بُکَیْرٍ جَمِیعاً عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَا یُکْتَبُ مِنَ الْقِرَاءَةِ وَ الدُّعَاءِ إِلَّا مَا أَسْمَعَ نَفْسَهُ.

******

ترجمه:

امام باقر علیه السلام فرمود : از قرائت و دعا، جز آنچه شخص به سمع و گوش خود برساند نوشته نمی شود

[رقم الحدیث الکلی: 7440 - رقم الحدیث الباب: 2]

7440- 2- (5) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَ لا تُخافِتْ بِها (6) قَالَ الْمُخَافَتَةُ مَا دُونَ سَمْعِکَ وَ الْجَهْرُ أَنْ تَرْفَعَ صَوْتَکَ شَدِیداً.

ص: 96

1- التهذیب 2- 351- 1457.
2- یأتی فی الباب 23 من أبواب الخلل.
3- الباب 33 فیه 7 أحادیث.
4- الکافی 3- 313- 6، و التهذیب 2- 97- 363، و الاستبصار 1- 320- 1194.
5- الکافی 3- 315- 21.
6- الاسراء 17- 110.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ (1)

وَ الَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- سماعه گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره ی آیه: وَ لاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِکَ وَ لاَ تُخَافِتْ بِهَا پرسیدم. فرمود: «الْمُخَافَتَةُ؛ یعنی کمتر از حدّ شنیده شدن و جَهر یعنی صدایت را به شدّت بلند کنی

[رقم الحدیث الکلی: 7441 - رقم الحدیث الباب: 3]

7441- 3- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَلَی الْإِمَامِ أَنْ یُسْمِعَ مَنْ خَلْفَهُ وَ إِنْ کَثُرُوا فَقَالَ لِیَقْرَأْ قِرَاءَةً وَسَطاً یَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَ لا تُخافِتْ بِها (3).

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- عبدالله بن سنان گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «آیا امام جماعت باید چنان بلند بخواند که هرکس پشت سر او ایستاده صدایش را بشنود حتّی اگر تعداد آن ها زیاد باشد»؟ فرمود: «باید صدایش در حدّ متوسّط باشد، خداوند تبارک وتعالی فرمود: وَ لاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِکَ وَ لاَ تُخَافِتْ بِهَا

[رقم الحدیث الکلی: 7442 - رقم الحدیث الباب: 4]

7442- 4- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع هَلْ یَقْرَأُ الرَّجُلُ فِی صَلَاتِهِ وَ ثَوْبُهُ عَلَی فِیهِ قَالَ لَا بَأْسَ بِذَلِکَ إِذَا أَسْمَعَ أُذُنَیْهِ الْهَمْهَمَةَ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ مِثْلَهُ (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ مِثْلَهُ (6).

******

ترجمه:

حلبی گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه آیا شخص در نماز خود قرائت کند در حالیکه لباسش بر دهانش می باشد؟ فرمود : در صورتی که همهمه ی قرائت را به گوش و سمع خود برساند اشکالی ندارد!

[رقم الحدیث الکلی: 7443 - رقم الحدیث الباب: 5]

7443- 5- (7) وَ عَنْهُ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یَقْرَأَ فِی صَلَاتِهِ

ص: 97

1- التهذیب 2- 290- 1164.
2- الکافی 3- 317- 27، أورد مثله بطریقین عن تفسیر العیّاشیّ فی الحدیث 4 من الباب 52 من أبواب الجماعة.
3- الاسراء 17- 110.
4- التهذیب 2- 97- 364، و الاستبصار 1- 320- 1195، أورده عنهما و عن الفقیه فی الحدیث 3 من الباب 35 من أبواب لباس المصلی.
5- الکافی 3- 315- 15.
6- التهذیب 2- 229- 903.
7- التهذیب 2- 97- 365، و الاستبصار 1- 321- 1196.

وَ یُحَرِّکَ لِسَانَهُ بِالْقِرَاءَةِ فِی لَهَوَاتِهِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یُسْمِعَ نَفْسَهُ قَالَ لَا بَأْسَ أَنْ لَا یُحَرِّکَ لِسَانَهُ یَتَوَهَّمُ تَوَهُّماً.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی مَنْ یُصَلِّی خَلْفَ مَنْ لَا یَقْتَدِی بِهِ لِمَا یَأْتِی (1).

******

ترجمه:

ازحضرت کاظم علیه السلام سوال شدآیا اشکال دارد درنماززبان خود را حرکت بدهد ودردلش بخواند بدون اینکه صدای خودش را بشنود ؟ حضرت فرمودند : اشکال ندارد که زبان خود را حرکت بدهد وآیات را تصورکند

می گویم : مرحوم شیخ حمل کرده اند به کسیکه درجماعت حاضرشده ولی اقتدا نکرده .

[رقم الحدیث الکلی: 7444 - رقم الحدیث الباب: 6]

7444- 6- (2) عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَ لا تُخافِتْ بِها (3)- قَالَ الْجَهْرُ بِهَا رَفْعُ الصَّوْتِ وَ التَّخَافُتُ مَا لَمْ تُسْمِعْ نَفْسَکَ وَ اقْرَأْ مَا بَیْنَ ذَلِکَ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- وَ لاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِکَ وَ لاَ تُخَافِتْ بِهَا، جَهر؛ یعنی بلندکردن صدا و تَخافُت؛ یعنی چنان آرام که با گوش شنیده نشود، پس باید حدّ بین این دو خوانده شود.

[رقم الحدیث الکلی: 7445 - رقم الحدیث الباب: 7]

7445- 7- (4) قَالَ وَ رُوِیَ أَیْضاً عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ: الْإِجْهَارُ أَنْ تَرْفَعَ صَوْتَکَ تُسْمِعُهُ مَنْ بَعُدَ عَنْکَ وَ الْإِخْفَاتُ أَنْ لَا تُسْمِعَ مَنْ مَعَکَ إِلَّا یَسِیراً.

(5)

******

ترجمه:

حضرت باقرعلیه السلام فرمودند : جهرآنستکه صدایت بقدری بلند باشد که فردی که ازتودوراست بشنود . اخفات آنستکه شخصی که کنارتوحضوردارد کمی ازصدایت را بشنود .

34- بَابُ وُجُوبِ الْکَفِّ عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الْمَشْیِ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ یَتَقَدَّمَ

اشارة

(6) 34 بَابُ وُجُوبِ الْکَفِّ عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الْمَشْیِ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ یَتَقَدَّمَ

باب کسیکه می خواهد درنمازجابجا درحال حرکت قرائت را قطع کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7446 - رقم الحدیث الباب: 1]

7446- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: فِی الرَّجُلِ یُصَلِّی فِی مَوْضِعٍ ثُمَّ یُرِیدُ أَنْ یَتَقَدَّمَ قَالَ یَکُفُّ عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی مَشْیِهِ حَتَّی یَتَقَدَّمَ

ص: 98

1- یأتی فی الحدیثین 1 و 3 من الباب 52 من هذه الأبواب.
2- تفسیر القمّیّ 2- 30 و أورد ذیله فی الحدیث 3 من الباب 12 من أبواب السجود.
3- الاسراء 17- 110.
4- تفسیر القمّیّ 2- 30.
5- تقدم ما یدلّ علیه فی الحدیث 16 من الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة و یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 52 من أبواب الجماعة.
6- الباب 34 فیه حدیث واحد.
7- الکافی 3- 316- 24، أورده أیضا فی الحدیث 3 من الباب 44 من أبواب مکان المصلی.

إِلَی الْمَوْضِعِ الَّذِی یُرِیدُ ثُمَّ یَقْرَأُ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ (1).

******

ترجمه:

حضرت باقر علیه السلام فرمودند : کسیکه می خواهد درنمازکمی جلوتربرود درحال حرکت قرائت را باید قطع کند .

35- بَابُ عَدَمِ جَوَازِ الرُّجُوعِ فِی الصَّلَاةِ عَنْ قِرَاءَةِ الْجَحْدِ وَ التَّوْحِیدِ وَ إِنْ لَمْ یَتَجَاوَزِ النِّصْفَ إِلَّا مَا اسْتُثْنِیَ

اشارة

(2) 35 بَابُ عَدَمِ جَوَازِ الرُّجُوعِ فِی الصَّلَاةِ عَنْ قِرَاءَةِ الْجَحْدِ وَ التَّوْحِیدِ وَ إِنْ لَمْ یَتَجَاوَزِ النِّصْفَ إِلَّا مَا اسْتُثْنِیَ

باب نمازگذارحق ندارد سوره توحید وجحد را رهاکند وسوره دیگری را بخواند حتی اگرازنصف سوره هم رد نشده باشد مگر درجاهای خاص

[رقم الحدیث الکلی: 7447 - رقم الحدیث الباب: 1]

7447- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الرَّجُلُ یَقُومُ فِی الصَّلَاةِ فَیُرِیدُ أَنْ یَقْرَأَ سُورَةً فَیَقْرَأُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- فَقَالَ یَرْجِعُ مِنْ کُلِّ سُورَةٍ إِلَّا مِنْ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (5).

******

ترجمه:

ابونصرمی گوید خدمت حضرت صادق علیه السلام عرض کردم کسی وارد نماز شد می خواست سوره خاصر رابخواند ولی سوره توحید یا کافرون را شروع کرد (آیا می تواند آنرا رها کند وسوره دیگری را بخواند ) ؟ حضزت فرمودند : همه سورها را می توان رها کرد جزسوره توحید وکافرون

[رقم الحدیث الکلی: 7448 - رقم الحدیث الباب: 2]

7448- 2- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ قَرَأَ فِی الْغَدَاةِ سُورَةَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ قَالَ لَا بَأْسَ وَ مَنِ افْتَتَحَ سُورَةً ثُمَّ بَدَا لَهُ أَنْ یَرْجِعَ فِی

ص: 99

1- التهذیب 2- 290- 1165.
2- الباب 35 فیه 3 أحادیث.
3- الکافی 3- 317- 25.
4- التهذیب 2- 290- 1166.
5- التهذیب 2- 190- 752.
6- التهذیب 2- 190- 753.

سُورَةٍ غَیْرِهَا فَلَا بَأْسَ إِلَّا قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ لَا یَرْجِعُ مِنْهَا إِلَی غَیْرِهَا وَ کَذَلِکَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ.

******

ترجمه:

حلبی میگوید محضرامام صادق عرض کردم کسی درنمازصبح سوره توحید را می خواند فرمودند : اشکالی ندارد وشخص هرسوره ای را شروع کند وبعد خواست آنرا عوض کند اشکالی ندارد مگرسوره توحید وکافرون که حق ندارد آنها را رها کند وسوره دیگری را بجای آن بخواند

[رقم الحدیث الکلی: 7449 - رقم الحدیث الباب: 3]

7449- 3- (1) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ أَرَادَ سُورَةً فَقَرَأَ غَیْرَهَا هَلْ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یَقْرَأَ نِصْفَهَا ثُمَّ یَرْجِعَ إِلَی السُّورَةِ الَّتِی أَرَادَ قَالَ نَعَمْ مَا لَمْ تَکُنْ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- أَوْ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ.

وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ (2)

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3).

******

ترجمه:

ازحضرت کاظم سوال کرد کسی تصمیم داشت سوره خاصی را بخواند پس سوره دیگری را شروع کرد آیا می تواند وقتی به نصف رسید آنرا رها کرده وهمان سوره ای را که از اول تصمیم داشت بخواند ؟ حضرت فرمودند : بله بشرط اینکه توحید وکافرون نباشد .

36- بَابُ جَوَازِ الْعُدُولِ عَنْ سُورَةٍ إِلَی غَیْرِهَا مَا لَمْ یَتَجَاوَزِ النِّصْفَ فِی غَیْرِ التَّوْحِیدِ وَ الْجَحْدِ

اشارة

(4) 36 بَابُ جَوَازِ الْعُدُولِ عَنْ سُورَةٍ إِلَی غَیْرِهَا مَا لَمْ یَتَجَاوَزِ النِّصْفَ فِی غَیْرِ التَّوْحِیدِ وَ الْجَحْدِ

باب جوازعوض کردن سوره تا زمانیکه ازنصف رد نشده باشد مگرسوره توحید وجحد

[رقم الحدیث الکلی: 7450 - رقم الحدیث الباب: 1]

7450- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع رَجُلٌ قَرَأَ سُورَةً فِی رَکْعَةٍ فَغَلِطَ أَ یَدَعُ الْمَکَانَ الَّذِی غَلِطَ فِیهِ وَ یَمْضِی فِی قِرَاءَتِهِ أَوْ یَدَعُ تِلْکَ السُّورَةَ وَ یَتَحَوَّلُ مِنْهَا إِلَی غَیْرِهَا فَقَالَ کُلُّ ذَلِکَ لَا بَأْسَ بِهِ وَ إِنْ قَرَأَ آیَةً وَاحِدَةً فَشَاءَ أَنْ یَرْکَعَ بِهَا رَکَعَ الْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

زراره می گوید خدمت حضرت باقرعلیه السلام عرض کردم کسی درنمازسوره ای را شروع کرده یک آیه غلط خوانده آیا ادامه بدهد وسوره را تمام کند یا آنررا رها کرده ویک سوره دیگری بخواند ؟ حضرت فرمودند : هردوکارجائزاست و(حتی) اگریک آیه هم خوانده باشد می تواند ادامه داده وکوع انجام دهد ....

ص: 100

1- قرب الإسناد 95.
2- مسائل علی بن جعفر 164- 260.
3- یأتی فی الباب 69 من هذه الأبواب.
4- الباب 36 فیه 4 أحادیث.
5- التهذیب 2- 293- 1181، أورده أیضا فی الحدیث 7 من الباب 4 من هذه الأبواب.
[رقم الحدیث الکلی: 7451 - رقم الحدیث الباب: 2]

7451- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الرَّجُلِ یُرِیدُ أَنْ یَقْرَأَ السُّورَةَ فَیَقْرَأُ غَیْرَهَا قَالَ لَهُ أَنْ یَرْجِعَ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَنْ یَقْرَأَ ثُلُثَیْهَا.

أَقُولُ: الظَّاهِرُ أَنَّ مُرَادَهُ تَجَاوُزُ النِّصْفِ وَ قَدْ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).

******

ترجمه:

زراره می گوید کسی تصمیم داشت سوره ای را بخواند ولی سوره دیگری را شروع کرد (آیا اشکالی دارد) حضرت فرمودند : قبل ازآنکه دوثلث آنرا بخواند می تواند آنرا رها کند .

می گویم : ظاهرا منظورحضرت اینستکه ازنصف رد شده باشد .

[رقم الحدیث الکلی: 7452 - رقم الحدیث الباب: 3]

7452- 3- (3) مُحَمَّدُ بْنُ مَکِّیٍّ الشَّهِیدُ فِی الذِّکْرَی نَقْلًا مِنْ کِتَابِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبِی الْعَبَّاسِ فِی الرَّجُلِ یُرِیدُ أَنْ یَقْرَأَ السُّورَةَ فَیَقْرَأُ فِی أُخْرَی قَالَ یَرْجِعُ إِلَی الَّتِی یُرِیدُ وَ إِنْ بَلَغَ النِّصْفَ.

أَقُولُ: هَذَا لَا یَشْمَلُ مَنْ تَجَاوَزَ عَنِ النِّصْفِ.

******

ترجمه:

ابو العباس می گوید : کسی تصمیم داشت سوره ای را بخواند ولی سوره دیگری را شروع کرد . حضرت فرمودند : می تواند آنرا رها کند ولوبه نصف هم رسیده باشد .

می گویم : این روایت شامل کسی نمی شود که ازنصف رد شده باشد .

[رقم الحدیث الکلی: 7453 - رقم الحدیث الباب: 4]

7453- 4- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ الْمُثَنَّی الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ کُلِّهِمْ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الرَّجُلِ یَقْرَأُ فِی الْمَکْتُوبَةِ بِنِصْفِ السُّورَةِ ثُمَّ یَنْسَی فَیَأْخُذُ فِی أُخْرَی حَتَّی یَفْرُغَ مِنْهَا ثُمَّ یَذْکُرُ قَبْلَ أَنْ یَرْکَعَ قَالَ یَرْکَعُ وَ لَا یَضُرُّهُ.

(5)

******

ترجمه:

کسی درنمازواجب سوره ای را شروع کرد وقتی نصف آنرا خواند نصف دوم را فراموش کرد سپس سوره دیگری را خواند ولی قبل ازرکوع نصف دوم را یادش آمد . حضزت فرمودند : رکوع انجام دهد واشکالی ندارد .

ص: 101

1- 1التهذیب 2- 293- 1180.
2- تقدم فی الحدیث 3 من الباب 35 من هذه الأبواب.
3- الذکری 195.
4- التهذیب 2- 190- 754،.
5- تقدم ما یدلّ علی الاستثناء فی الباب 35 من هذه الأبواب.

37- بَابُ أَنَّ مَنْ قَرَأَ عَزِیمَةً فِی النَّافِلَةِ وَجَبَ أَنْ یَسْجُدَ ثُمَّ یَقُومَ وَ یُتِمَّ السُّورَةَ وَ یَرْکَعَ فَإِنْ کَانَ السُّجُودُ فِی آخِرِهَا اسْتُحِبَّ لَهُ قِرَاءَةُ الْحَمْدِ بَعْدَ الْقِیَامِ لِیَرْکَعَ عَنْ قِرَاءَةٍ

اشارة

(1) 37 بَابُ أَنَّ مَنْ قَرَأَ عَزِیمَةً فِی النَّافِلَةِ وَجَبَ أَنْ یَسْجُدَ ثُمَّ یَقُومَ وَ یُتِمَّ السُّورَةَ وَ یَرْکَعَ فَإِنْ کَانَ السُّجُودُ فِی آخِرِهَا اسْتُحِبَّ لَهُ قِرَاءَةُ الْحَمْدِ بَعْدَ الْقِیَامِ لِیَرْکَعَ عَنْ قِرَاءَةٍ

باب کسیکه درنمازنافله سوره سجده داربخواند سجده اش واجب وبعد ازسجده باید نمازش را تمام کند واگرسجده درآخرسوره باشد مستحب است بعد ازسجده بایستد وسوره حمد را بخواند تا رکوعش بعد ازقرائت باشد .

[رقم الحدیث الکلی: 7454 - رقم الحدیث الباب: 1]

7454- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ بِالسَّجْدَةِ فِی آخِرِ السُّورَةِ قَالَ یَسْجُدُ ثُمَّ یَقُومُ فَیَقْرَأُ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- ثُمَّ یَرْکَعُ وَ یَسْجُدُ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (4).

******

ترجمه:

حلبى گويد: از امام صادق عليه السّلام در مورد كسى كه آيۀ سجده را در آخر سوره مى خواند، سؤال شد.

فرمود: به سجده مى رود، سپس برمى خيزد و حمد را مى خواند و پس از آن به ركوع مى رود و سجده مى كند.

[رقم الحدیث الکلی: 7455 - رقم الحدیث الباب: 2]

7455- 2- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: مَنْ قَرَأَ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ فَإِذَا خَتَمَهَا فَلْیَسْجُدْ فَإِذَا قَامَ فَلْیَقْرَأْ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ لْیَرْکَعْ قَالَ (وَ إِذَا) (6) ابْتُلِیتَ بِهَا مَعَ إِمَامٍ لَا یَسْجُدُ فَیُجْزِیکَ الْإِیمَاءُ وَ الرُّکُوعُ الْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

کسیکه سوره اقرء را خواند باید سجده کرده وبایستد وبعد ازحمد رکوع کند واگرامام جماعت سجده نمی کند تومی توانی با اشاره سجده ورکوع را انجام دهی .

[رقم الحدیث الکلی: 7456 - رقم الحدیث الباب: 3]

7456- 3- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی الْبَخْتَرِیِّ وَهْبِ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ ع أَنَّهُ قَالَ: إِذَا کَانَ آخِرُ السُّورَةِ السَّجْدَةَ أَجْزَأَکَ أَنْ تَرْکَعَ بِهَا.

ص: 102

1- الباب 37 فیه 3 أحادیث.
2- الکافی 3- 318- 5.
3- التهذیب 2- 291- 1167.
4- الاستبصار 1- 319- 1189.
5- التهذیب 2- 292- 1174، أورد ذیله فی الحدیث 2 من الباب 40 من هذه الأبواب.
6- فی الاستبصار- فان (هامش المخطوط).
7- التهذیب 2- 292- 1173، و الاستبصار 1- 319- 1190.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی مَنْ لَمْ یَتَمَکَّنْ مِنَ السُّجُودِ فَأَوْمَی لَهُ لِمَا یَأْتِی (1) وَ یُمْکِنُ حَمْلُهُ عَلَی مَنْ سَجَدَ لِلتِّلَاوَةِ وَ قَامَ فَأَرَادَ أَنْ یَرْکَعَ مِنْ غَیْرِ قِرَاءَةِ الْفَاتِحَةِ لِأَنَّ مَا مَضَی مَحْمُولٌ عَلَی الِاسْتِحْبَابِ (2).

******

ترجمه:

حضرت علی علیه السلام فرمودند : وقتی سجده در آخرسوره بود فقط کافی است که رکوع انجام دهی

می گویم : مرحوم شیخ آنرا حمل کرده اند برکسیکه قدرت سجده نداشته وفقط اشاره کرده . وممکن است حمل کنیم به کسیکه بعد ازتلاوت سجده کرده وبعد ازایستادن خواسته بدون قرائت رکوع انجام دهد چون دلائل قبلی هم حمل براستحباب شده .

38- بَابُ أَنَّ مَنْ صَلَّی خَلْفَ مَنْ لَا یَقْتَدِی بِهِ فَقَرَأَ الْعَزِیمَةَ وَ لَمْ یَسْجُدْ وَجَبَ عَلَیْهِ الْإِیمَاءُ لِسُجُودِ الْعَزِیمَةِ

اشارة

(3) 38 بَابُ أَنَّ مَنْ صَلَّی خَلْفَ مَنْ لَا یَقْتَدِی بِهِ فَقَرَأَ الْعَزِیمَةَ وَ لَمْ یَسْجُدْ وَجَبَ عَلَیْهِ الْإِیمَاءُ لِسُجُودِ الْعَزِیمَةِ

باب کسیکه پشت سرفردی نمازخوانده بدون اینکه اقتدا کرده باشد وبا اینکه عزیمه را خوانده ولی سجده نکرده خودش باید بصورت اشاره سجده کند

[رقم الحدیث الکلی: 7457 - رقم الحدیث الباب: 1]

7457- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنْ صَلَّیْتَ مَعَ قَوْمٍ فَقَرَأَ الْإِمَامُ- اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ- أَوْ شَیْئاً مِنَ الْعَزَائِمِ- وَ فَرَغَ مِنْ قِرَاءَتِهِ وَ لَمْ یَسْجُدْ فَأَوْمِ إِیمَاءً وَ الْحَائِضُ تَسْجُدُ إِذَا سَمِعَتِ السَّجْدَةَ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ مِثْلَهُ (5).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام فرمودند : اگردرنمازجماعت امام سوره عزیمه یا بعضی ازآنرا خواند ولی سجده انجام نداد توبصورت اشاره باید سجده کنی وزن حائض هم با شنیدن عزیمه باید سجده انجام دهد .

[رقم الحدیث الکلی: 7458 - رقم الحدیث الباب: 2]

7458- 2- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ عَنِ الرَّجُلِ یُصَلِّی مَعَ قَوْمٍ لَا یَقْتَدِی بِهِمْ فَیُصَلِّی لِنَفْسِهِ وَ رُبَّمَا قَرَءُوا آیَةً مِنَ الْعَزَائِمِ- فَلَا یَسْجُدُونَ فِیهَا فَکَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ لَا یَسْجُدْ.

ص: 103

1- یأتی فی الباب 38 من هذه الأبواب، و یأتی أیضا فی الأبواب 42 و 43 من أبواب قراءة القرآن.
2- تقدم فی الأحادیث 1 و 2 من هذا الباب.
3- الباب 38 فیه حدیثان.
4- الکافی 3- 318- 4، أورد ذیله فی الحدیث 3 فی الباب 36 من أبواب الحیض.
5- التهذیب 2- 291- 1168، و الاستبصار 1- 320- 1192.
6- التهذیب 2- 293- 1177، أورد صدره فی الحدیث 3 من الباب 40 من هذه الأبواب، و قطعة منه فی الحدیث 2 من الباب 43 من أبواب قراءة القرآن.

أَقُولُ: الْمُرَادُ أَنَّهُ یُومِئُ إِیمَاءً لِمَا مَرَّ (1) وَ یُمْکِنُ حَمْلُهُ عَلَی الْإِنْکَارِ لَکِنْ مَعَ فَرْضِ الْقُدْرَةِ عَلَی السُّجُودِ بِحَیْثُ لَا یَعْلَمُونَ بِهِ لِتَأَخُّرِهِ أَوْ یَعْلَمُونَ وَ لَا یُنْکِرُونَ أَوْ مَخْصُوصٌ بِالسَّمَاعِ دُونَ الِاسْتِمَاعِ وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی الْمَقْصُودِ (2).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام درمورد کسیکه با یک گروهی نمازمی خواند بدون اینکه اقتدا کرده باشد اگرآنها سوره عزیمه را خواندند وسجده نکردند فرمودند : اوهم سجده نکند .

می گویم : منظورایتستکه (سجده معمول نکند بلکه )اشاره کند . شاید هم منظورانکارازطرف آنها باشد (امکان سجده نداشته باشد )برفرض اینکه سجده ممکن باشد چون ممکن است آنها اصلا خبردارنشوند ازسجده اوچون جلوتراستاده اند یا خبردارمی شوند اما کاری با اوندارند (اورا انکارنمی کنند )یا اینکه سجده درصورت استماع است ولی اینجا سماع بوده (به گوشش رسیده نه اینکه گوش داده ) پس سجده نکند

39- بَابُ أَنَّ مَنْ قَرَأَ سُورَةً مِنَ الْعَزَائِمِ فِی نَافِلَةٍ وَ نَسِیَ سُجُودَ الْعَزِیمَةِ وَجَبَ أَنْ یَسْجُدَ لَهَا مَتَی ذَکَرَ فِی النَّافِلَةِ أَوْ بَعْدَهَا

اشارة

(3) 39 بَابُ أَنَّ مَنْ قَرَأَ سُورَةً مِنَ الْعَزَائِمِ فِی نَافِلَةٍ وَ نَسِیَ سُجُودَ الْعَزِیمَةِ وَجَبَ أَنْ یَسْجُدَ لَهَا مَتَی ذَکَرَ فِی النَّافِلَةِ أَوْ بَعْدَهَا

باب کسیکه درنافله عزیمه خوانده ولی سجده را فراموش کرده هروقت یادش آمد چه درنافله یا بعد از آن واجب است سجده کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7459 - رقم الحدیث الباب: 1]

7459- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ السَّجْدَةَ- فَیَنْسَاهَا حَتَّی یَرْکَعَ وَ یَسْجُدَ قَالَ یَسْجُدُ إِذَا ذَکَرَ إِذَا کَانَتْ مِنَ الْعَزَائِمِ.

وَ رَوَاهُ ابْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ نَوَادِرِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ الْعَلَاءِ نَحْوَهُ (5) أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6).

******

ترجمه:

ازیکی ازدوامام علیهما السلام سوال کرد کسی درنمازعزیمه خوانده ولی سجده را فراموش کرد تا اینکه رکوع وسجده انجام داد حضرت فرمودند : اگرازعزائم بوده هروقت یادش آمد باید سجده کند .

ص: 104

1- مر فی الحدیث 1 من هذا الباب.
2- تقدم ما یدلّ علی المقصود فی الحدیث 2 من الباب 37 من هذه الأبواب و یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 43 من أبواب قراءة القرآن.
3- الباب 39 فیه حدیث واحد.
4- التهذیب 2- 292- 1176، و أورده عن السرائر فی الحدیث 2 من الباب 44 من أبواب قراءة القرآن.
5- مستطرفات السرائر 31- 28.
6- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الباب 37 من هذه الأبواب، و یأتی فی الأبواب 42 و 43 من أبواب قراءة القرآن ما یدلّ علی وجوب سجود العزیمة فی السور الأربع خاصّة علی القارئ و المستمع.

40- بَابُ عَدَمِ جَوَازِ قِرَاءَةِ سُورَةٍ مِنَ الْعَزَائِمِ فِی الْفَرِیضَةِ وَ جَوَازِهَا فِی النَّافِلَةِ وَ وُجُوبِ الْعُدُولِ عَنْهَا لَوْ شَرَعَ فِیهَا فِی الْفَرِیضَةِ نَاسِیاً

اشارة

(1) 40 بَابُ عَدَمِ جَوَازِ قِرَاءَةِ سُورَةٍ مِنَ الْعَزَائِمِ فِی الْفَرِیضَةِ وَ جَوَازِهَا فِی النَّافِلَةِ وَ وُجُوبِ الْعُدُولِ عَنْهَا لَوْ شَرَعَ فِیهَا فِی الْفَرِیضَةِ نَاسِیاً

باب عدم جوازخواندن سورعزائم درنمازواجب واگرازروی فراموشی هم شروع کرد عدول به سوره دیگرواجب است اما درنافله خواندنش اشکال ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7460 - رقم الحدیث الباب: 1]

7460- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: لَا تَقْرَأْ فِی الْمَکْتُوبَةِ بِشَیْ ءٍ مِنَ الْعَزَائِمِ- فَإِنَّ السُّجُودَ زِیَادَةٌ فِی الْمَکْتُوبَةِ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ مِثْلَهُ (3).

******

ترجمه:

زراره ازیکی ازدوامام علیهما السلام : نباید درنماز واجب سورعزائم را بخوانی چون سجده (آن ) زیادی (عمدی ) درنمازاست .

[رقم الحدیث الکلی: 7461 - رقم الحدیث الباب: 2]

7461- 2- (4) وَ عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: مَنْ قَرَأَ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ فَإِذَا خَتَمَهَا فَلْیَسْجُدْ إِلَی أَنْ قَالَ وَ لَا تَقْرَأْ فِی الْفَرِیضَةِ اقْرَأْ فِی التَّطَوُّعِ.

******

ترجمه:

فرمودند : کسیکه (درنافله ) سوره اقرء را بخواند درپایان باید سجده کند ...تا اینکه فرمودند :درنمازواجب حق نداری آنرا بخوانی

[رقم الحدیث الکلی: 7462 - رقم الحدیث الباب: 3]

7462- 3- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی الرَّجُلِ یَسْمَعُ السَّجْدَةَ فِی السَّاعَةِ الَّتِی لَا تَسْتَقِیمُ الصَّلَاةُ فِیهَا قَبْلَ غُرُوبِ الشَّمْسِ وَ بَعْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ فَقَالَ لَا یَسْجُدْ وَ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ فِی الْمَکْتُوبَةِ سُورَةً فِیهَا سَجْدَةٌ مِنَ الْعَزَائِمِ- فَقَالَ إِذَا بَلَغَ مَوْضِعَ السَّجْدَةِ فَلَا یَقْرَأْهَا

ص: 105

1- الباب 40 فیه 5 أحادیث.
2- التهذیب 2- 96- 361.
3- الکافی 3- 318- 6.
4- التهذیب 2- 292- 1174، و الاستبصار 1- 320- 1191، أورد صدره فی الحدیث 2 من الباب 38 من هذه الأبواب.
5- التهذیب 2- 293- 1177، تقدم ذیله فی الحدیث 2 من الباب 38 من هذه الأبواب، و یأتی قطعة منه فی الحدیث 2 من الباب 43 من أبواب قراءة القرآن.

وَ إِنْ أَحَبَّ أَنْ یَرْجِعَ فَیَقْرَأَ سُورَةً غَیْرَهَا وَ یَدَعَ الَّتِی فِیهَا السَّجْدَةُ فَیَرْجِعُ إِلَی غَیْرِهَا الْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام درمورد کسیکه (آیه) سجده درزمانیکه معمولا وقت نماز نیست می شنود .فرمودند: سجده نکند . ودرمورد کسیکه درنماز سوره سجده دارخوانده فرمودند : وقتی به آیه سجده رسیدآنرا نخواند واگر خواست می تواند آن سوره را رها کرده وسوره دیگری بخواند....س

[رقم الحدیث الکلی: 7463 - رقم الحدیث الباب: 4]

7463- 4- (1) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ فِی الْفَرِیضَةِ سُورَةَ النَّجْمِ- أَ یَرْکَعُ بِهَا أَوْ یَسْجُدُ ثُمَّ یَقُومُ فَیَقْرَأُ بِغَیْرِهَا قَالَ یَسْجُدُ ثُمَّ یَقُومُ فَیَقْرَأُ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ- وَ یَرْکَعُ (وَ ذَلِکَ زِیَادَةٌ فِی الْفَرِیضَةِ) (2) وَ لَا یَعُودُ یَقْرَأُ فِی الْفَرِیضَةِ بِسَجْدَةٍ.

وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ (3).

******

ترجمه:

ازحضرت کاظم علیه السلام سوال کرد کسی درنماز واجب سوره نجم را می خواند آیا (سجده تلاوت را رها کند و) به رکوع رود یا اینکه به سجده (تلاوت) رفته سپس بلند شود ویک سوره دیگری بخواند ؟ فرمودند : به سجده رفته بعد بلند شود وسوره حمد را بخواند وبه رکوع برود

[رقم الحدیث الکلی: 7464 - رقم الحدیث الباب: 5]

7464- 5- (4) وَ بِالْإِسْنَادِ قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ إِمَامٍ یَقْرَأُ السَّجْدَةَ- فَأَحْدَثَ قَبْلَ أَنْ یَسْجُدَ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یُقَدِّمُ غَیْرَهُ فَیَسْجُدُ وَ یَسْجُدُونَ وَ یَنْصَرِفُ فَقَدْ تَمَّتْ صَلَاتُهُمْ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ نَحْوَهُ (5) أَقُولُ: السُّجُودُ فِی الْمَکْتُوبَةِ مَحْمُولٌ عَلَی التَّقِیَّةِ لِمَا مَرَّ (6).

******

ترجمه:

سوال کردم ازامام جماعتی که آیه سجده خوانده وقبل انجام سجده وضویش باطل شده چه کند ؟ فرمودند : کسی را جای خود قراردهد (نائب ) وبقیه سجده انجام دهند ونماز را تمام کنند نمازشان هم صحیح است .

می گویم : سجده درنمازواجب حمل برتقیه می شود بخاطرآنچه که گذشت .

ص: 106

1- قرب الإسناد 93.
2- لیس فی المصدر.
3- مسائل علی بن جعفر 185- 366.
4- قرب الإسناد 94، أورده عن التهذیب 2- 294- 1178 فی الحدیث 4 من الباب 42 من قراءة القرآن، و عن قرب الإسناد 93 فی الحدیث 3 من الباب 72 من الجماعة.
5- التهذیب 2- 293- 1178.
6- لما مر فی الأحادیث 1 و 2 و 3 و 4 من هذا الباب.

41- بَابُ حُکْمِ الْقِرَاءَةِ مِنَ الْمُصْحَفِ فِی النَّافِلَةِ وَ الْفَرِیضَةِ

اشارة

(1) 41 بَابُ حُکْمِ الْقِرَاءَةِ مِنَ الْمُصْحَفِ فِی النَّافِلَةِ وَ الْفَرِیضَةِ

باب حکم خواندن قرآن ازروی مصحف

[رقم الحدیث الکلی: 7465 - رقم الحدیث الباب: 1]

7465- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ زِیَادٍ الصَّیْقَلِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مَا تَقُولُ فِی الرَّجُلِ یُصَلِّی وَ هُوَ یَنْظُرُ فِی الْمُصْحَفِ یَقْرَأُ فِیهِ یَضَعُ السِّرَاجَ قَرِیباً مِنْهُ فَقَالَ لَا بَأْسَ بِذَلِکَ.

******

ترجمه:

زید صیقل می گوید : محضر حضرت صادق علیه السلام عرض کردم کسی درحال نمازچراغی را کنارش می گذارد وازروی قرآن سوره را می خواند ؟ فرمودند : اشکالی ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7466 - رقم الحدیث الباب: 2]

7466- 2- (3) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ وَ الْمَرْأَةِ یَضَعُ الْمُصْحَفَ أَمَامَهُ یَنْظُرُ فِیهِ وَ یَقْرَأُ وَ یُصَلِّی قَالَ لَا یَعْتَدُّ بِتِلْکَ الصَّلَاةِ.

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی الْفَرِیضَةِ مَعَ الْحِفْظِ وَ الْأَوَّلُ عَلَی النَّافِلَةِ أَوْ مَعَ عَدَمِهِ ذَکَرَهُ بَعْضُ عُلَمَائِنَا (4).

******

ترجمه:

42- بَابُ تَخْیِیرِ الْمُصَلِّی فِی الثَّالِثَةِ وَ الرَّابِعَةِ بَیْنَ قِرَاءَةِ الْحَمْدِ وَحْدَهَا وَ بَیْنَ التَّسْبِیحَاتِ الْأَرْبَعِ وَ اسْتِحْبَابِ تَکْرَارِهَا ثَلَاثاً وَ الِاسْتِغْفَارِ بَعْدَهَا

اشارة

(5) 42 بَابُ تَخْیِیرِ الْمُصَلِّی فِی الثَّالِثَةِ وَ الرَّابِعَةِ بَیْنَ قِرَاءَةِ الْحَمْدِ وَحْدَهَا وَ بَیْنَ التَّسْبِیحَاتِ الْأَرْبَعِ وَ اسْتِحْبَابِ تَکْرَارِهَا ثَلَاثاً وَ الِاسْتِغْفَارِ بَعْدَهَا

باب نمازگذاردررکعت سوم وچهارم مخیراست که حمد تنها را بخواند یا تسبیحات اربع را سه مرتبه تکرارکند یک بارهم استغفارکند .

[رقم الحدیث الکلی: 7467 - رقم الحدیث الباب: 1]

7467- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ

ص: 107

1- الباب 41 فیه حدیثان.
2- التهذیب 2- 294- 1184.
3- 3قرب الإسناد 90.
4- راجع الذکری 187، و التذکرة 114، و شرح اللمعة 1- 268.
5- الباب 42 فیه 8 أحادیث.
6- التهذیب 2- 98- 368، و الاستبصار 1- 321- 1199.

سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی الْحَلَبِیِّ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ مِنَ الظُّهْرِ قَالَ تُسَبِّحُ وَ تَحْمَدُ اللَّهَ وَ تَسْتَغْفِرُ لِذَنْبِکَ وَ إِنْ شِئْتَ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ فَإِنَّهَا تَحْمِیدٌ وَ دُعَاءٌ.

******

ترجمه:

زراره ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم ازدو رکعت آخرنماز ظهر؟ فرمودند : تسبیح وحمد بگوازگناهانت استغفارکن واگرخواستی حمد را بخوان زیرا این سوره حمد ودعا است .

[رقم الحدیث الکلی: 7468 - رقم الحدیث الباب: 2]

7468- 2- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْقِرَاءَةِ خَلْفَ الْإِمَامِ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ فَقَالَ الْإِمَامُ یَقْرَأُ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ وَ مَنْ خَلْفَهُ یُسَبِّحُ فَإِذَا کُنْتَ وَحْدَکَ فَاقْرَأْ فِیهِمَا وَ إِنْ شِئْتَ فَسَبِّحْ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ مِثْلَهُ (2).

******

ترجمه:

معاویه بن عمار می گوید : ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم قرائت دررکعت سوم وچهارم درنمازجماعت حضرت فرمودند : امام سوره حمد را می خواند وماموم تسبیحت واگرفرادا نمازمی خوانی می توانی سوره حمد یا تسبیحات را بخوانی .

[رقم الحدیث الکلی: 7469 - رقم الحدیث الباب: 3]

7469- 3- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَنْظَلَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ مَا أَصْنَعُ فِیهِمَا فَقَالَ إِنْ شِئْتَ فَاقْرَأْ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- وَ إِنْ شِئْتَ فَاذْکُرِ اللَّهَ فَهُوَ سَوَاءٌ قَالَ قُلْتُ: فَأَیُّ ذَلِکَ أَفْضَلُ فَقَالَ هُمَا وَ اللَّهِ سَوَاءٌ إِنْ شِئْتَ سَبَّحْتَ وَ إِنْ شِئْتَ قَرَأْتَ.

أَقُولُ: الْمُرَادُ التَّسَاوِی فِی الْإِجْزَاءِ لِمَا یَأْتِی (4) مِنَ التَّرْجِیحِ لِلتَّسْبِیحِ.

******

ترجمه:

عَلِیِّ بْنِ حَنْظَلَةَ می گوید ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم دردورکعت آخرچه کنم ؟ فرمودند : اگربخواهی می توانی سوره حمد یا تسبیحات را بخوانی هردومساوی است . عرض کردم کدام بهتراست ؟ فرمودند : بخدا هردومساوی هستند خواستی حمد یا تسبیحات را بگو .

می گویم : یعنی هردو مجزی هستند .

[رقم الحدیث الکلی: 7470 - رقم الحدیث الباب: 4]

7470- 4- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَمَّا یَقْرَأُ الْإِمَامُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ فِی آخِرِ الصَّلَاةِ فَقَالَ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ وَ لَا یَقْرَأُ الَّذِینَ خَلْفَهُ وَ یَقْرَأُ الرَّجُلُ فِیهِمَا إِذَا صَلَّی وَحْدَهُ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ.

******

ترجمه:

جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ می گوید : ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم امام جماعت دردورکعت آخرنمازچه بخواند ؟ حضرت فرمودند : باید سوره حمد را بخواند ولی مامومین نباید (چیزی ) بخواند . وزمانیکه فرادا نماز می خواند باید فقط حمد را بخواند .

ص: 108

1- التهذیب 2- 294- 1185، أورد صدره فی الحدیث 5 من الباب 32 من أبواب الجماعة.
2- الکافی 3- 319- 1.
3- التهذیب 2- 98- 369، و الاستبصار 1- 321- 1200.
4- یأتی فی الأحادیث 5 و 6 و 7 و 8 من هذا الباب، و فی الباب 51 من هذه الأبواب.
5- التهذیب 2- 295- 1186.
[رقم الحدیث الکلی: 7471 - رقم الحدیث الباب: 5]

7471- 5- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع مَا یُجْزِئُ مِنَ الْقَوْلِ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ قَالَ أَنْ تَقُولَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ تُکَبِّرَ وَ تَرْکَعَ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (2).

******

ترجمه:

زراره می گوید : خدمت حضرت باقرعلیه السلام عرض کردم دردورکعت آخرنمازچه چیزی کفایت می کند ؟ فرمودند : اینکه بگوئ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ. وتکبیربگوئ ورکوع انجام دهی .

[رقم الحدیث الکلی: 7472 - رقم الحدیث الباب: 6]

7472- 6- (3) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: عَشْرُ رَکَعَاتٍ رَکْعَتَانِ مِنَ الظُّهْرِ وَ رَکْعَتَانِ مِنَ الْعَصْرِ وَ رَکْعَتَا الصُّبْحِ وَ رَکْعَتَا الْمَغْرِبِ وَ رَکْعَتَا الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ لَا یَجُوزُ فِیهِنَّ الْوَهْمُ إِلَی أَنْ قَالَ وَ هِیَ الصَّلَاةُ الَّتِی فَرَضَهَا اللَّهُ [عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ فِی الْقُرْآنِ] (4) وَ فَوَّضَ إِلَی مُحَمَّدٍ ص- فَزَادَ النَّبِیُّ ص فِی الصَّلَاةِ سَبْعَ رَکَعَاتٍ هِیَ سُنَّةٌ لَیْسَ فِیهِنَّ (5) قِرَاءَةٌ إِنَّمَا هُوَ تَسْبِیحٌ وَ تَهْلِیلٌ وَ تَکْبِیرٌ وَ دُعَاءٌ فَالْوَهْمُ إِنَّمَا هُوَ (6) فِیهِنَّ الْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

حضرت باقرعلیه السلام فرمودند : نمازها(ی شبانه روزی ) ده رکعت بوده ظهر- عصر- مغرب - عشاء وصبح هرکدام دورکعت که درآنها شک جایز نیست ...این نمازهائ استکه خداوند واجب کرد (درقرآن برمومنین) وبه حضرت محمد صلی الله علیه وآله واگذارکرد ایشان هم هفت رکعت اضافه کردند که آنها سنت هستند وقرائت درآنها نیست ودرآنها تسبیح وتهلیل وتکبیرودعا است پس شک درآنها راه دارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7473 - رقم الحدیث الباب: 7]

7473- 7- (7) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ وُهَیْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَدْنَی مَا یُجْزِی مِنَ الْقَوْلِ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ ثَلَاثُ تَسْبِیحَاتٍ أَنْ (8) تَقُولَ سُبْحَانَ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ.

ص: 109

1- الکافی 3- 319- 2.
2- التهذیب 2- 98- 367، و الاستبصار 1- 321- 1198.
3- الکافی 3- 273- 7، تقدم الحدیث بتمامه فی الحدیث 12 من الباب 13 من أعداد الفرائض، و یأتی حدیث بمعناه فی الحدیث 6 من الباب 51 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 1 من الباب 1 من أبواب الخلل.
4- أثبتناه من المصدر.
5- فی المصدر- فیها.
6- فی المصدر- یکون.
7- الفقیه 1- 392- 1160.
8- لیس فی المصدر.

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی الضَّرُورَةِ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : حد اقل چیزی که دردو رکعت آخرنماز می توان گفت سه تسبیح است . یعنی سه باربگوئ سبحان الله

می گویم : این درحال ضرورت است .

[رقم الحدیث الکلی: 7474 - رقم الحدیث الباب: 8]

7474- 8- (1) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ تَمِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْقُرَشِیِّ (2) عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی الضَّحَّاکِ أَنَّهُ صَحِبَ الرِّضَا ع مِنَ الْمَدِینَةِ إِلَی مَرْوَ- فَکَانَ یُسَبِّحُ فِی الْأُخْرَاوَیْنِ یَقُولُ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ یَرْکَعُ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی تَرْجِیحِ التَّسْبِیحِ وَ غَیْرِهِ (3).

******

ترجمه:

أَبِی الضَّحَّاکِ که درسفرمدینه به مرو همراه حضرت رضا علیه السلام بوده می گوید : ایشان دردورکعت آخرنمازتسبیحات اربع را سه مرتبه تکرار می کردند .

می گویم : این تسبیح ازهرتسبیح وذکری بهتراست .

43- بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ التَّوْحِیدِ لِمَنْ غَلِطَ فِی سُورَةٍ وَ اسْتِحْبَابِ تَنْبِیهِ الْمَأْمُومِ الْإِمَامَ إِذَا غَلِطَ

اشارة

(4) 43 بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ التَّوْحِیدِ لِمَنْ غَلِطَ فِی سُورَةٍ وَ اسْتِحْبَابِ تَنْبِیهِ الْمَأْمُومِ الْإِمَامَ إِذَا غَلِطَ

باب مستحب است خواندن سوره توحید برای کسیکه سوره را غلط می خواند . واگر امام غلط خواند ماموم باید اورا متوجه کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7475 - رقم الحدیث الباب: 1]

7475- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ غَلِطَ فِی سُورَةٍ فَلْیَقْرَأْ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثُمَّ لْیَرْکَعْ.

******

ترجمه:

کسیکه سوره را غلط می خواند باید سوره توحید را بخواند وبه رکوع برود .

[رقم الحدیث الکلی: 7476 - رقم الحدیث الباب: 2]

7476- 2- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْحَسَنِ عَنْ زُرْعَةَ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْإِمَامِ إِذَا أَخْطَأَ فِی الْقُرْآنِ- فَلَا یَدْرِی مَا یَقُولُ قَالَ یَفْتَحُ عَلَیْهِ بَعْضُ مَنْ خَلْفَهُ الْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

سماعه ازحضرت سوال کردم وقتی امام درقرائت اشتباه کرده بطوری که نمی داند چه بخواند . فرمودند : ماموم باید اورا متوجه کند . (باخواندن آیه ای ازهمان سوره )

ص: 110

1- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 182.
2- فی المصدر زیادة- عن أبیه.
3- یأتی فی الباب 51 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 4 من الباب 47 من أبواب الجماعة.
4- الباب 43 فیه 3 أحادیث.
5- التهذیب 2- 295- 1187.
6- التهذیب 3- 34- 123، أورده فی الحدیث 3 من الباب 7، و ذیله فی الحدیث 10 من الباب 31 من أبواب الجماعة.
[رقم الحدیث الکلی: 7477 - رقم الحدیث الباب: 3]

7477- 3- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَؤُمُّ الْقَوْمَ فَیَغْلَطُ قَالَ یَفْتَحُ عَلَیْهِ مَنْ خَلْفَهُ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی الْحُکْمِ الثَّانِی فِی الْجَمَاعَةِ (2).

******

ترجمه:

ازحضرت صادق علیه السلام سوال شد امام جماعت چیزی را اشتباه می خواند . فرمودند : ماموم باید اورا متوجه کند .

44- بَابُ عَدَمِ جَوَازِ قِرَاءَةِ سُورَةٍ فِی الصَّلَاةِ یَفُوتُ بِقِرَاءَتِهَا الْوَقْتُ

اشارة

(3) 44 بَابُ عَدَمِ جَوَازِ قِرَاءَةِ سُورَةٍ فِی الصَّلَاةِ یَفُوتُ بِقِرَاءَتِهَا الْوَقْتُ

باب عدم جواز خواندن سوره ای که با خواندن آن وقت نماز تمام میشود .

[رقم الحدیث الکلی: 7478 - رقم الحدیث الباب: 1]

7478- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ عَامِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَنْ قَرَأَ شَیْئاً مِنْ (الحم) [آلِ حم] (5)- فِی صَلَاةِ الْفَجْرِ فَاتَهُ الْوَقْتُ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : درنماز صبح نباید سوره ازحوامیم که با خواندن آن وقت تمام میسود را خواند .

[رقم الحدیث الکلی: 7479 - رقم الحدیث الباب: 2]

7479- 2- (6) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ لَا تَقْرَأْ فِی الْفَجْرِ شَیْئاً مِنَ الْحم.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی الْمَوَاقِیتِ عُمُوماً (7).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : درنماز صبح نباید سوره ای ازحم را خواند .

ص: 111

1- الکافی 3- 316- 23، أورده أیضا فی الحدیث 1 من الباب 7 من أبواب الجماعة.
2- یأتی فی الباب 7 من أبواب الجماعة.
3- الباب 44 فیه حدیثان.
4- التهذیب 2- 295- 1189.
5- فی المصدر- الحوامیم.
6- التهذیب 3- 276- 803، أورد صدره فی الحدیث 3 من الباب 4 من أبواب التسلیم.
7- تقدم فی الأبواب 1 و 4 و 7 و 10 و 17 و 24 و 26 و 27 و 35 و 41 و 62 من أبواب المواقیت.

45- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ فِی نَافِلَةِ الْعِشَاءِ بِالْوَاقِعَةِ وَ التَّوْحِیدِ وَ قِرَاءَةِ الْوَاقِعَةِ کُلَّ لَیْلَةٍ

اشارة

(1) 45 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ فِی نَافِلَةِ الْعِشَاءِ بِالْوَاقِعَةِ وَ التَّوْحِیدِ وَ قِرَاءَةِ الْوَاقِعَةِ کُلَّ لَیْلَةٍ

باب مستحب است درنافله عشاء حمد وسوره واقعه را خواند وهمینطور واقعه درهرشب مستحب است .

[رقم الحدیث الکلی: 7480 - رقم الحدیث الباب: 1]

7480- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی طَالِبٍ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّلْتِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ قَالَ: کَانَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَقْرَأُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ بَعْدَ الْعَتَمَةِ الْوَاقِعَةَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام دردورکعت بعد ازعشاء سوره توحید و واقعه را می خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7481 - رقم الحدیث الباب: 2]

7481- 2- (3) وَ عَنْهُ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ الْخَالِقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی طَلْحَةَ عَنْ عَبْدِ الْخَالِقِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ کَانَ یَقْرَأُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ بَعْدَ الْعَتَمَةِ- بِالْوَاقِعَةِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام دردورکعت بعد ازعشاء سوره توحید و واقعه را می خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7482 - رقم الحدیث الباب: 3]

7482- 3- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ فِی کُلِّ لَیْلَةِ جُمُعَةٍ سُورَةَ الْوَاقِعَةِ- أَحَبَّهُ اللَّهُ وَ أَحَبَّهُ (5) النَّاسُ أَجْمَعِینَ وَ لَمْ یَرَ فِی الدُّنْیَا بُؤْساً أَبَداً وَ لَا فَقْراً وَ لَا فَاقَةً وَ لَا آفَةً مِنْ آفَاتِ الدُّنْیَا وَ کَانَ مِنْ رُفَقَاءِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ هَذِهِ السُّورَةُ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع خَاصَّةً لَمْ یَشْرَکْهُ فِیهَا أَحَدٌ.

******

ترجمه:

امام صادق عليه السلام : هركس در هر شب جمعه ، سوره واقعه را بخواند، خداوند ، او را دوست مى دارد و محبوب همه مردمانش مى گرداند، و هرگز در دنيا گرفتار درويشى، فقر، درماندگى و هيچ آفتى از آفات دنيا نخواهد شد و از همراهان امير مؤمنان خواهد بود. اين سوره، ويژه اميرمؤمنان است و كسى در آن ، شريكش نيست.

[رقم الحدیث الکلی: 7483 - رقم الحدیث الباب: 4]

7483- 4- (6) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی (7) عَنْ أَحْمَدَ بْنِ

ص: 112

1- الباب 45 فیه 5 أحادیث.
2- التهذیب 2- 116- 433.
3- التهذیب 2- 295- 1190.
4- ثواب الأعمال 144.
5- فی نسخة- الی (هامش المخطوط).
6- ثواب الأعمال 144.
7- فی نسخة زیادة- عن محمّد بن أحمد بن یحیی- هامش المخطوط.

مَعْرُوفٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع مَنِ اشْتَاقَ إِلَی الْجَنَّةِ وَ صِفَتِهَا فَلْیَقْرَأِ الْوَاقِعَةَ- وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَنْظُرَ إِلَی صِفَةِ النَّارِ فَلْیَقْرَأْ سَجْدَةَ لُقْمَانَ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : هرکس مشتاق بهشت واوصاف آنست پس سوره واقعه را بخواند وهرکس مایل است اوصاف جهنم را ببیند پس سوره سجده لقمان را بخواند . (ظاهرا منظورسوره سجده است که بعد لقمان می باشد )

[رقم الحدیث الکلی: 7484 - رقم الحدیث الباب: 5]

7484- 5- (1) وَ عَنْهُ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ (2) الْعَبَّاسِ عَنْ (حَمَّادٍ عَنْ عَمْرٍو) (3) عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (4) ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ الْوَاقِعَةَ کُلَّ لَیْلَةٍ قَبْلَ أَنْ یَنَامَ لَقِیَ اللَّهَ وَ وَجْهُهُ کَالْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ.

******

ترجمه:

از امام باقر علیه السلام روایت شده است:

کسی که هرشب قبل از اینکه بخوابد سوره واقعه را بخواند خداوند عز و جل را در حالی ملاقات کند که چهره اش همچون ماه شب چهارده باشد.

46- بَابُ جَوَازِ قِرَاءَةِ الْمُصَلِّی الْفَاتِحَةَ وَ السُّورَةَ فِی نَفَسٍ وَاحِدٍ عَلَی کَرَاهِیَةٍ وَ کَذَا فِی الْإِخْلَاصِ وَ اسْتِحْبَابِ سَکْتَةٍ فِی آخِرِ کُلٍّ مِنَ الْحَمْدِ وَ السُّورَةِ

اشارة

(5) 46 بَابُ جَوَازِ قِرَاءَةِ الْمُصَلِّی الْفَاتِحَةَ وَ السُّورَةَ فِی نَفَسٍ وَاحِدٍ عَلَی کَرَاهِیَةٍ وَ کَذَا فِی الْإِخْلَاصِ وَ اسْتِحْبَابِ سَکْتَةٍ فِی آخِرِ کُلٍّ مِنَ الْحَمْدِ وَ السُّورَةِ

باب جائز است نمازگذارحمد وسوره را وهمینطورسوره توحید را با یک نفس بخواند ولی کراهت دارد ومستحب است پایان حمد وسوره کمی مکث کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7485 - رقم الحدیث الباب: 1]

7485- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ فِی الْفَرِیضَةِ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ- وَ سُورَةٍ أُخْرَی فِی النَّفَسِ الْوَاحِدِ قَالَ إِنْ شَاءَ قَرَأَ فِی نَفَسٍ وَ إِنْ شَاءَ [فِی] (7) غَیْرِهِ.

وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ (8)

وَ

رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ

ص: 113

1- ثواب الأعمال 144- 3.
2- فی نسخة زیادة- أبی (هامش المخطوط).
3- فی المصدر- حماد بن عمرو.
4- فی المصدر- عن أبی جعفر (علیه السلام).
5- الباب 46 فیه 3 أحادیث.
6- التهذیب 2- 296- 1193.
7- أثبتناه من المصدر.
8- مسائل علی بن جعفر 236- 548.

الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ مِثْلَهُ وَ زَادَ وَ لَا بَأْسَ (1)

******

ترجمه:

علي بن جعفر گوید : از موسی بن جعفر صلوات اللَّه علیه در مورد شخصی که در نماز فريضه، حمد و سوره را در یک نفس می خواند سؤال کردم؛ امام فرمودند : اگر خواست در یک نفس (و بدون توقف در بین آن) قرائت کند و اگر خواست در غیر یک نَفَس

[رقم الحدیث الکلی: 7486 - رقم الحدیث الباب: 2]

7486- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَی الْخَشَّابِ عَنْ غِیَاثِ بْنِ کَلُّوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ ع أَنَّ رَجُلَیْنِ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ ص- اخْتَلَفَا فِی صَلَاةِ رَسُولِ اللَّهِ ص- فَکَتَبَا (3) إِلَی أُبَیِّ بْنِ کَعْبٍ- کَمْ کَانَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ ص مِنْ سَکْتَةٍ قَالَ کَانَتْ لَهُ سَکْتَتَانِ إِذَا فَرَغَ مِنْ أُمِّ الْقُرْآنِ وَ إِذَا فَرَغَ مِنَ السُّورَةِ.

******

ترجمه:

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : دو مرد از اصحاب رسول اللّه صلی اللَّه علیه و آله در مورد نماز رسول اللَّه صلی اللَّه اختلاف کردند، پس به أُبی بن کعب نامه نوشتند : رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله چند سَکْتَه (یعنی توقف و مکث و سکوت) داشتند؟ او گفت : دو سَکْتَه : یکی هنگامی که از قرائت حمد فارغ می شد و یکی هنگامی که از قرائت سوره فارغ می شد!

[رقم الحدیث الکلی: 7487 - رقم الحدیث الباب: 3]

7487- 3- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی بِإِسْنَادٍ لَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یُکْرَهُ أَنْ تُقْرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فِی نَفَسٍ وَاحِدٍ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ (5).

******

ترجمه:

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : مکروه است که سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد در یک نفس قرائت شود!

47- بَابُ جَوَازِ الْقِرَاءَةِ بِالْمُعَوِّذَتَیْنِ بَلِ اسْتِحْبَابِهِمَا فِی الْفَرَائِضِ وَ النَّوَافِلِ وَ أَنَّهُمَا مِنَ الْقُرْآنِ

اشارة

(6) 47 بَابُ جَوَازِ الْقِرَاءَةِ بِالْمُعَوِّذَتَیْنِ بَلِ اسْتِحْبَابِهِمَا فِی الْفَرَائِضِ وَ النَّوَافِلِ وَ أَنَّهُمَا مِنَ الْقُرْآنِ

باب جائز است خواندن معوذتین بلکه درنمازواجب و مستحب استحباب دارد واینکه آنها جزء قرآن است .

[رقم الحدیث الکلی: 7488 - رقم الحدیث الباب: 1]

7488- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ

ص: 114

1- قرب الإسناد 93.
2- التهذیب 2- 297- 1196.
3- فی نسخة- فکتب. هامش المخطوط.
4- الکافی 3- 314- 11، أورده فی الحدیث 2 من الباب 19 من هذه الأبواب.
5- تقدم فی الباب 19 و علی استحباب الترتیل فی الباب 18 من هذه الأبواب و یأتی ما یدلّ علیه فی البابین 21 و 27 من أبواب قراءة القرآن.
6- الباب 47 فیه 6 أحادیث.
7- الکافی 3- 314- 8.

الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ: صَلَّی بِنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْمَغْرِبَ فَقَرَأَ بِالْمُعَوِّذَتَیْنِ فِی الرَّکْعَتَیْنِ (1).

******

ترجمه:

صَفْوَانَ الْجَمَّالِ : باحضرت صادق علیه السلام نمازمغرب را خواندیم ایشان دردورکعت معوذتین را خواندند (واین رد برعامه است )

[رقم الحدیث الکلی: 7489 - رقم الحدیث الباب: 2]

7489- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ صَابِرٍ مَوْلَی بَسَّامٍ قَالَ: أَمَّنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی صَلَاةِ الْمَغْرِبِ فَقَرَأَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ ثُمَّ قَالَ هُمَا مِنَ الْقُرْآنِ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ فَقَرَأَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ (3)

******

ترجمه:

باحضرت صادق علیه السلام نمازمغرب را خواندیم ایشان دردورکعت معوذتین را خواندند وبعد فرمودند : این دو سوره از قرآن است .

[رقم الحدیث الکلی: 7490 - رقم الحدیث الباب: 3]

7490- 3- (4) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: أَمَرَنِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَنْ أَقْرَأَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ فِی الْمَکْتُوبَةِ.

******

ترجمه:

مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ :حضرت صادق علیه السلام به من دستور دادند که درنمازهای واجب معوذتین را بخوانم .ُ

[رقم الحدیث الکلی: 7491 - رقم الحدیث الباب: 4]

7491- 4- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَأَلْتُ الْعَبْدَ الصَّالِحَ ع عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الْوَتْرِ وَ قُلْتُ إِنَّ بَعْضاً رَوَی قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فِی الثَّلَاثِ وَ بَعْضاً رَوَی الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ فِی الثَّالِثَةِ- قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فَقَالَ اعْمَلْ بِالْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

******

ترجمه:

یَعْقُوبَ بْنِ یَقْطِینٍ : ازحضرت کاظم علیه السلام سوال کردم ازقرائت درنمازوتروعرض کردم بعضی روایت می کنند سه مرتبه توحید وبعضی دیگرمعوذتین وبعضی یک بار توحید . حضرت فرمودند : معوذتین وتوحید را بخوان .

[رقم الحدیث الکلی: 7492 - رقم الحدیث الباب: 5]

7492- 5- (6) الْحَسَنُ بْنُ بِسْطَامَ فِی طِبِّ الْأَئِمَّةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْمُعَوِّذَتَیْنِ أَ هُمَا مِنَ الْقُرْآنِ- فَقَالَ الصَّادِقُ ع هُمَا مِنَ الْقُرْآنِ- فَقَالَ الرَّجُلُ إِنَّهُمَا لَیْسَتَا مِنَ الْقُرْآنِ- فِی قِرَاءَةِ ابْنِ مَسْعُودٍ وَ لَا فِی مُصْحَفِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَخْطَأَ ابْنُ مَسْعُودٍ أَوْ قَالَ کَذَبَ ابْنُ مَسْعُودٍ وَ هُمَا مِنَ الْقُرْآنِ- فَقَالَ الرَّجُلُ فَأَقْرَأُ بِهِمَا فِی

ص: 115

1- فیه ردّ علی بعض العامّة. منه قده" هامش المخطوط".
2- الکافی 3- 317- 26.
3- التهذیب 2- 96- 357.
4- التهذیب 2- 96- 356.
5- التهذیب 2- 127- 483، أورده أیضا فی الحدیث 5 من الباب 56 من هذه الأبواب.
6- طب الأئمة 114.

الْمَکْتُوبَةِ فَقَالَ نَعَمْ.

******

ترجمه:

سوال شد ازحضرت صادق علیه السلام آیا معوذتین جزء قرآن است ؟ فرمودند : جزءقرآن است . کسی گفت درقرائت ابن مسعود نه درمصحف اوجزء قرآن نیست . حضرت فرمودند : ابن مسعود اشتباه کرده یا فرمودند ابن مسعود دروغ گفته اینها جزء قرآن است . آنمرد گفت : آیا درنماز واجب آنها را بخوانم ؟ فرمودند : بله

[رقم الحدیث الکلی: 7493 - رقم الحدیث الباب: 6]

7493- 6- (1) عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ (عَلِیِّ بْنِ) (2) سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع إِنَّ ابْنَ مَسْعُودٍ کَانَ یَمْحُو- الْمُعَوِّذَتَیْنِ مِنَ الْمُصْحَفِ فَقَالَ کَانَ أَبِی یَقُولُ إِنَّمَا فَعَلَ ذَلِکَ ابْنُ مَسْعُودٍ بِرَأْیِهِ وَ هُمَا مِنَ الْقُرْآنِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ عُمُوماً (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).

******

ترجمه:

بِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ : محضرحضرت باقرعلیه السلام عرض کردم ابن مسعود معوذتین را ازقرآن حذف کرده فرمودند : پدرم می فرمودند : او اینکاررا با نظرخودش انجام داده این دوسوره جزء قرآن است .

48- بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ الْقِرَاءَةُ بِهِ فِی الْفَرَائِضِ مِنَ السُّوَرِ الطِّوَالِ وَ الْمُتَوَسِّطَاتِ وَ الْقِصَارِ

اشارة

(5) 48 بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ الْقِرَاءَةُ بِهِ فِی الْفَرَائِضِ مِنَ السُّوَرِ الطِّوَالِ وَ الْمُتَوَسِّطَاتِ وَ الْقِصَارِ

باب آنچه که درنمازهای واجب خواندنش مستحب است ازسورهای طولانی متوسط وکوتاه قرآن

[رقم الحدیث الکلی: 7494 - رقم الحدیث الباب: 1]

7494- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ (7) عِیسَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْقُمِّیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُصَلِّی الْغَدَاةَ بِعَمَّ یَتَسَاءَلُونَ- وَ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ- وَ لَا أُقْسِمُ بِیَوْمِ

ص: 116

1- تفسیر القمّیّ 2- 450.
2- فی المصدر- علی بن الحکم عن سیف بن عمیرة، عن أبی بکر الحضرمی.
3- تقدم فی الحدیث 24 من الباب 13 من أعداد الفرائض، و فی الحدیث 6 من الباب 23 من هذه الأبواب.
4- یأتی فی الأحادیث 5 و 8 و 9 من الباب 56 و الباب 63 من هذه الأبواب، و فی الباب 39 من أبواب الجمعة.
5- الباب 48 فیه 3 أحادیث.
6- التهذیب 2- 95- 355.
7- فی المصدر- بن.

الْقِیَامَةِ وَ شِبْهِهَا وَ کَانَ یُصَلِّی الظُّهْرَ بِسَبِّحِ اسْمَ- وَ الشَّمْسِ وَ ضُحَاهَا وَ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ- وَ شِبْهِهَا وَ کَانَ یُصَلِّی الْمَغْرِبَ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ وَ إِذَا زُلْزِلَتْ- وَ کَانَ یُصَلِّی الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ بِنَحْوِ مَا یُصَلِّی فِی الظُّهْرِ وَ الْعَصْرَ بِنَحْوٍ مِنَ الْمَغْرِبِ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام فرمودند : رسول اکرم صلی الله علیه وآله نمازصبح را با سورهای عم -غاشیه - قیامت ومشابه اینها می خواندند ونمازظهررا با سورهای سبح اسم - شمس - غاشیه ومشابه اینها ونمازمغرب را با سورهای توحید - نصر- زلزال ونمازعشاء را مثل ظهروعصرومغرب می خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7495 - رقم الحدیث الباب: 2]

7495- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَرَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَیُّ السُّوَرِ تُقْرَأُ فِی الصَّلَوَاتِ قَالَ أَمَّا الظُّهْرُ وَ الْعِشَاءُ الْآخِرَةُ تُقْرَأُ فِیهِمَا سَوَاءً وَ الْعَصْرُ وَ الْمَغْرِبُ سَوَاءً وَ أَمَّا الْغَدَاةُ فَأَطْوَلُ وَ أَمَّا الظُّهْرُ وَ الْعِشَاءُ الْآخِرَةُ فَسَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی- وَ الشَّمْسِ وَ ضُحَاهَا وَ نَحْوُهَا (2) وَ أَمَّا الْعَصْرُ وَ الْمَغْرِبُ فَإِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ- وَ أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ وَ نَحْوُهَا (3) وَ أَمَّا الْغَدَاةُ فَعَمَّ یَتَسَاءَلُونَ- وَ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ- وَ لَا أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَةِ- وَ هَلْ أَتَی عَلَی الْإِنْسَانِ حِینٌ مِنَ الدَّهْرِ.

******

ترجمه:

مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ درروایتی می گوید : محضر حضرت صادق علیه السلام عرض کردم درنمازها چه سورهائ خوانده می شود ؟ فرمودند : ظهر وعشاء مثل هم عصرومغرب هم مثل هم اما نماز صبح (سوره ) طولانی تر. ظهروعشاء سورهائ مثل اعلی - شمس . عصر ومغرب مثل نصر- تکاثر- وصبح مثل عم -غاشیه - قیامت وانسان .

[رقم الحدیث الکلی: 7496 - رقم الحدیث الباب: 3]

7496- 3- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: أَفْضَلُ مَا یُقْرَأُ فِی الصَّلَوَاتِ (5) فِی الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَةِ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی الْحَمْدُ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدُ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- إِلَّا فِی صَلَاةِ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ- فَإِنَّ الْأَفْضَلَ أَنْ یُقْرَأَ فِی الْأُولَی مِنْهَا الْحَمْدُ وَ سُورَةُ الْجُمُعَةِ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدُ وَ سَبِّحِ [اسْمَ] (6)- وَ فِی صَلَاةِ الْغَدَاةِ وَ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ- فِی الْأُولَی الْحَمْدُ وَ سُورَةُ الْجُمُعَةِ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدُ وَ سُورَةُ الْمُنَافِقِینَ- إِلَی أَنْ قَالَ وَ فِی صَلَاةِ الْغَدَاةِ یَوْمَ الْإِثْنَیْنِ- وَ یَوْمَ الْخَمِیسِ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی الْحَمْدُ- وَ هَلْ أَتَی عَلَی الْإِنْسَانِ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدُ وَ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ- فَإِنَّ مَنْ قَرَأَهُمَا فِی صَلَاةِ الْغَدَاةِ یَوْمَ الْإِثْنَیْنِ- وَ یَوْمَ

ص: 117

1- التهذیب 2- 95- 354، أورد صدره فی الحدیث 5 من الباب 70 من هذه الأبواب.
2- فی المصدر- نحوهما.
3- فی المصدر- نحوهما.
4- الفقیه 1- 306- 922.
5- فی المصدر- الصلاة.
6- أثبتناه من المصدر.

الْخَمِیسِ وَقَاهُ اللَّهُ شَرَّ الْیَوْمَیْنِ قَالَ وَ حَکَی مَنْ صَحِبَ الرِّضَا ع إِلَی خُرَاسَانَ- لَمَّا أُشْخِصَ إِلَیْهَا أَنَّهُ کَانَ یَقْرَأُ فِی صَلَاتِهِ بِالسُّوَرِ الَّتِی ذَکَرْنَاهَا (1).

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).

******

ترجمه:

حضرت باقرعلیه السلام فرمودند : بهترین سورهائ که درنمازها خوانده می شود رکعت اول حمد وقدر ورکعت دوم حمد وتوحید می باشد . مگرنمازعشاء شب جمعه که بهتراست دررکعت اول حمد وجمعه - رکعت دوم حمد وسبح اسم - ودرنماز صبح وظهر.عصرروزجمعه رکعت اول سوره حمد وجمعه ورکعت دوم حمد وسوره منافقین ...تاآنجا که فرمودند : درنمازصبح روزدوشنبه وپنج شنبه رکعت اول حمد وانسان - ورکعت دوم حمد وغاشیه کسیکه دراین دوروزاین سورهارا بخواند خداوند اورا ازشرآن روزها حفظ میکند . کسی هم که درسفرحضرت رضا علیه السلام به خراسان همراه ایشان بوده برایش روشن بوده که ایشان هم همین سورهارا می خواندند .

49- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ فِی الصَّلَاةِ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ وَ یَوْمَهَا بِالْجُمُعَةِ وَ الْمُنَافِقِینَ وَ الْأَعْلَی وَ التَّوْحِیدِ

اشارة

(4) 49 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ فِی الصَّلَاةِ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ وَ یَوْمَهَا بِالْجُمُعَةِ وَ الْمُنَافِقِینَ وَ الْأَعْلَی وَ التَّوْحِیدِ

باب مستحب است درشب وروز جمعه نمازبا سوره جمعه - منافقین - اعلی وتوحید خوانده شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7497 - رقم الحدیث الباب: 1]

7497- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ وَ بِإِسْنَادِهِ (6) عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَرَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْقِرَاءَةُ فِی الصَّلَاةِ فِیهَا شَیْ ءٌ مُوَقَّتٌ قَالَ لَا إِلَّا الْجُمُعَةَ تَقْرَأُ فِیهَا بِالْجُمُعَةِ وَ الْمُنَافِقِینَ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ مِثْلَهُ (7).

******

ترجمه:

مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ : محضر حضرت صادق علیه السلام عرض کردم آیا قراوت درنمازها چیزمعینی است ؟ فرمودند : خیرمگرروزجمعه که درآن سوره جمعه ومنافقین خوانده می شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7498 - رقم الحدیث الباب: 2]

7498- 2- (8) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ

ص: 118

1- 1الفقیه 1- 308- 922.
2- تقدم فی الأبواب 10 و 23 و 24 و 47 من هذه الأبواب.
3- یأتی فی الأبواب 49 و 50 و 64 و 66 من هذه الأبواب، و الباب 51 من أبواب قراءة القرآن.
4- الباب 49 فیه 10 أحادیث.
5- التهذیب 3- 6- 15، و أورده فی الحدیث 5 من الباب 70 من هذه الأبواب.
6- التهذیب 2- 95- 354.
7- الکافی 3- 313- 4.
8- التهذیب 3- 6- 14، للحدیث بإسناده الثانی ذیل تقدم فی الحدیث 2 من الباب 48 من هذه الأبواب.

عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اقْرَأْ فِی لَیْلَةِ الْجُمُعَةِ الْجُمُعَةَ وَ سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی- وَ فِی الْفَجْرِ سُورَةَ الْجُمُعَةِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ فِی الْجُمُعَةِ سُورَةَ الْجُمُعَةِ وَ الْمُنَافِقِینَ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی مِثْلَهُ (1).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام فرمودند : درنماز شب جمعه سوره جمعه و اعلی ودرنمازصبح سوره جمعه وتوحید ودرنمازجمعه سوره جمعه ومنافقین را بخوان .

[رقم الحدیث الکلی: 7499 - رقم الحدیث الباب: 3]

7499- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ وَ رِبْعِیٍّ رَفَعَاهُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِذَا کَانَتْ لَیْلَةُ الْجُمُعَةِ- تُسْتَحَبُّ أَنْ یُقْرَأَ فِی الْعَتَمَةِ سُورَةُ الْجُمُعَةِ- وَ إِذَا جَاءَکَ الْمُنَافِقُونَ وَ فِی صَلَاةِ الصُّبْحِ مِثْلُ ذَلِکَ وَ فِی صَلَاةِ الْجُمُعَةِ مِثْلُ ذَلِکَ وَ فِی صَلَاةِ الْعَصْرِ مِثْلُ ذَلِکَ.

******

ترجمه:

حضرت باقرعلیه السلام : مستحب است درنمازعشاء شب جمعه سوره جمعه وإِذَا جَاءَکَ الْمُنَافِقُونَ وصبح ونماز جمعه ونمازعصرجمعه هم این دوسوره خوانده شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7500 - رقم الحدیث الباب: 4]

7500- 4- (3) وَ عَنْهُ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوْهَرِیِّ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ حَیَّانَ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا کَانَ لَیْلَةُ الْجُمُعَةِ فَاقْرَأْ فِی الْمَغْرِبِ سُورَةَ الْجُمُعَةِ- وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ إِذَا کَانَ فِی الْعِشَاءِ (4) الْآخِرَةِ فَاقْرَأْ سُورَةَ الْجُمُعَةِ وَ سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی- فَإِذَا کَانَ صَلَاةُ (5) الْغَدَاةِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ- فَاقْرَأْ سُورَةَ الْجُمُعَةِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فَإِذَا کَانَ صَلَاةُ الْجُمُعَةِ فَاقْرَأْ سُورَةَ الْجُمُعَةِ وَ الْمُنَافِقِینَ- وَ إِذَا کَانَ صَلَاةُ الْعَصْرِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ- فَاقْرَأْ بِسُورَةِ الْجُمُعَةِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : درنمازمغرب شب جمعه سوره جمعه وتوحید - نمازعشاء سوره جمعه واعلی - نمازصبح سوره جمعه وتوحید - ودرنمازجمعه سوره جمعه ومنافقین - وعصرروز جمعه سوره جمعه وتوحید را بخوان .

[رقم الحدیث الکلی: 7501 - رقم الحدیث الباب: 5]

7501- 5- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ حَکَی مَنْ صَحِبَ الرِّضَا ع إِلَی خُرَاسَانَ لَمَّا أُشْخِصَ إِلَیْهَا أَنَّهُ کَانَ یَقْرَأُ فِی الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ- لَیْلَةَ

ص: 119

1- الکافی 3- 425- 2.
2- التهذیب 3- 7- 18.
3- التهذیب 3- 5- 13.
4- کتب المصنّف علی (فی العشاء) علامة نسخة.
5- کتب المصنّف علی (صلاة) علامة نسخة.
6- الفقیه 1- 308- 922.

الْجُمُعَةِ فِی الْأُولَی مِنْهَا الْحَمْدَ وَ سُورَةَ الْجُمُعَةِ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ سَبِّحِ اسْمَ- وَ فِی صَلَاةِ الْغَدَاةِ وَ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ فِی الْأُولَی الْحَمْدَ وَ سُورَةَ الْجُمُعَةِ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ سُورَةَ الْمُنَافِقِینَ.

******

ترجمه:

کسی که درسفرحضرت رضا علیه السلام به خراسان همراه ایشان بوده برایش روشن بوده که ایشان درنماز عشاء شب جمعه دررکعت اول حمد وجمعه - رکعت دوم حمد واعلی - ودرنماز صبح ظهروعصردررکعت اول سوره حمد وجمعه - ودرکعت دوم سوره حمد ومنافقین را می خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7502 - رقم الحدیث الباب: 6]

7502- 6- (1) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ یَقُولُ اقْرَأْ سُورَةَ الْجُمُعَةِ وَ الْمُنَافِقِینَ فَإِنَّ قِرَاءَتَهُمَا سُنَّةٌ- یَوْمَ الْجُمُعَةِ فِی الْغَدَاةِ وَ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ وَ لَا یَنْبَغِی لَکَ أَنْ تَقْرَأَ بِغَیْرِهِمَا فِی صَلَاةِ الظُّهْرِ یَعْنِی یَوْمَ الْجُمُعَةِ إِمَاماً کُنْتَ أَوْ غَیْرَ إِمَامٍ.

******

ترجمه:

حضرت باقرعلیه السلام دریک روایت طولانی فرمودند : درنمازهای صبح وظهروعصرجمعه سوره جمعه ومنافقین را بخوان زیرا سنت است وسزاوارنیست درنماز ظهرغیراین دوسوره را بخوانی چه امام باشی یا ماموم .

[رقم الحدیث الکلی: 7503 - رقم الحدیث الباب: 7]

7503- 7- (2) وَ فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: الْقُنُوتُ فِی صَلَاةِ الْجُمُعَةِ قَبْلَ الرُّکُوعِ (3)- وَ یَقْرَأُ فِی الْأُولَی الْحَمْدَ وَ الْجُمُعَةَ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ الْمُنَافِقِینَ.

******

ترجمه:

حضرت علی علیه السلام درحدیث ْأَرْبَعِمِائَةِ فرمودند : قنوت درنمازجمعه قبل ازرکوع است ودررکعت اول سوره حمد وجمعه - ودررکعت دوم حمد ومنافقین خوانده می شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7504 - رقم الحدیث الباب: 8]

7504- 8- (4) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْوَاجِبُ عَلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ إِذَا کَانَ لَنَا شِیعَةٌ- أَنْ یَقْرَأَ فِی لَیْلَةِ الْجُمُعَةِ بِالْجُمُعَةِ- وَ سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی- وَ فِی صَلَاةِ الظُّهْرِ بِالْجُمُعَةِ وَ الْمُنَافِقِینَ- فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ فَکَأَنَّمَا یَعْمَلُ بِعَمَلِ رَسُولِ اللَّهِ ص- وَ کَانَ جَزَاؤُهُ وَ ثَوَابُهُ عَلَی اللَّهِ الْجَنَّةَ.

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی الِاسْتِحْبَابِ الْمُؤَکَّدِ لِمَا مَضَی (5) وَ یَأْتِی (6).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : واجب است برشیعیان ما درنماز شب جمعه سوره جمعه واعلی ودرظهرجمعه سوره جمعه ومنافقین وقتی چنین کند عملش مثل عمل رسول خدا صلی الله علیه وآله شده وپاداش اوازطرف خداوندبهشت خواهد بود .

میگویم : این روایت حمل بر مستحب موکد می شود بدلیل آنچه که قبلا گذشت .

ص: 120

1- علل الشرائع 355- 1 الباب 69.
2- الخصال- 628.
3- اضاف فی المصدر- الثانیة.
4- ثواب الأعمال 146.
5- مضی فی أحادیث هذا الباب.
6- یأتی فی أحادیث هذا الباب و الباب 70 من هذه الأبواب.
[رقم الحدیث الکلی: 7505 - رقم الحدیث الباب: 9]

7505- 9- (1) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: قَالَ یَا عَلِیُّ بِمَا تُصَلِّی فِی لَیْلَةِ الْجُمُعَةِ- قُلْتُ بِسُورَةِ الْجُمُعَةِ وَ إِذَا جَاءَکَ الْمُنَافِقُونَ- فَقَالَ رَأَیْتُ أَبِی یُصَلِّی لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ بِسُورَةِ الْجُمُعَةِ- وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ فِی الْفَجْرِ بِسُورَةِ الْجُمُعَةِ- وَ سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی- وَ فِی الْجُمُعَةِ بِسُورَةِ الْجُمُعَةِ- وَ إِذَا جَاءَکَ الْمُنَافِقُونَ.

******

ترجمه:

حضرت کاظم خطاب به برادرشان فرمودند : ای علی شب جمعه نماز را با چه سوره ای می خوانی ؟ عرض کردم : با سوره جمعه ومنافقین . حضرت فرمودند : دیدم پدرم با سوره جمعه وتوحید وصبح جمعه با سوره جمعه واعلی - ودرنماز جمعه با سوره جمعه ومنافقین می خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7506 - رقم الحدیث الباب: 10]

7506- 10- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع بِمَا أَقْرَأُ فِی صَلَاةِ الْفَجْرِ فِی یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَقَالَ اقْرَأْ فِی الْأُولَی بِسُورَةِ الْجُمُعَةِ- وَ فِی الثَّانِیَةِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- ثُمَّ اقْنُتْ حَتَّی یَکُونَا سَوَاءً.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ فِی الْأَحَادِیثِ کَمَا تَرَی اخْتِلَافٌ مَحْمُولٌ عَلَی التَّخْیِیرِ.

******

ترجمه:

ابوحمزه می گوید محضر حضرت صادق علیه السلام عرض کردم : نماز صبح جمعه را با چه سوره ای بخوانم ؟ فرمودند : دررکعت اول سوره جمعه ودررکعت دوم با توحید سپس قنوت بخوان تا مثل هم باشد .

50- بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ هَلْ أَتَی وَ هَلْ أَتَاکَ فِی صُبْحِ الْإِثْنَیْنِ وَ الْخَمِیسِ

اشارة

(4) 50 بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ هَلْ أَتَی وَ هَلْ أَتَاکَ فِی صُبْحِ الْإِثْنَیْنِ وَ الْخَمِیسِ

باب مستحب است خواندن سوره انسان وهل اتاک درنمازصبح دو شنبه وپنج شنبه

[رقم الحدیث الکلی: 7507 - رقم الحدیث الباب: 1]

7507- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: حَکَی مَنْ صَحِبَ الرِّضَا ع

ص: 121

1- قرب الإسناد 98.
2- الکافی 3- 425- 3.
3- یأتی فی الحدیث 10 من الباب 64 و فی الباب 70 من هذه الأبواب، و یأتی ما یدلّ علی استحباب قراءة سور فی صلوات مندوبة یوم الجمعة و لیلتها فی الحدیث 4 من الباب 22 من أبواب القنوت، و فی الباب 39 و 45 من أبواب الجمعة، و تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 3 من الباب 48 من هذه الأبواب.
4- الباب 50 فیه حدیثان.
5- الفقیه 1- 308- 922.

إِلَی خُرَاسَانَ- أَنَّهُ کَانَ یَقْرَأُ فِی صَلَاةِ الْغَدَاةِ یَوْمَ الْإِثْنَیْنِ- وَ یَوْمَ الْخَمِیسِ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی الْحَمْدَ- وَ هَلْ أَتَی عَلَی الْإِنْسَانِ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ- فَإِنَّ مَنْ قَرَأَهُمَا فِی صَلَاةِ الْغَدَاةِ یَوْمَ الْإِثْنَیْنِ- وَ یَوْمَ الْخَمِیسِ وَقَاهُ اللَّهُ شَرَّ الْیَوْمَیْنِ.

وَ فِی (عُیُونِ الْأَخْبَارِ) (1) بِسَنَدٍ تَقَدَّمَ عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی الضَّحَّاکِ مِثْلَهُ (2).

******

ترجمه:

کسی که درسفرحضرت رضا علیه السلام به خراسان همراه ایشان بوده گفته : حضرت درنمازصبح دوشنبه وپنج شنبه دررکعت اول حمد وسوره انسان -ودررکعت دوم حمد وسوره غاشیه را می خواندند . همانا کسیکه این دوسوره را دراین دوروزبخواند خداوند اورا ازشراین روزها حفظ می کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7508 - رقم الحدیث الباب: 2]

7508- 2- (3) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُبَیْرٍ الْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ هَلْ أَتَی عَلَی الْإِنْسَانِ فِی کُلِّ غَدَاةِ خَمِیسٍ- زَوَّجَهُ اللَّهُ مِنَ الْحُورِ الْعِینِ ثَمَانَ مِائَةِ عَذْرَاءَ وَ أَرْبَعَةَ آلَافِ ثَیِّبٍ وَ حَوْرَاءَ مِنَ الْحُورِ الْعِینِ وَ کَانَ مَعَ مُحَمَّدٍ ص.

(4)

******

ترجمه:

حضرت باقرعلیه السلام فرمودند : کسیکه درنمازصبح روزهای پنج شنبه سوره انسان را بخواند خداوند هشتصد حورالعین باکره وچهارهزارغیرباکره را به اوتزویج می کند وهمراه رسول اکرم صلی الله علیه وآله خواهد بود .

51- بَابُ اسْتِحْبَابِ اخْتِیَارِ التَّسْبِیحِ عَلَی الْقِرَاءَةِ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ إِمَاماً کَانَ أَوْ مُنْفَرِداً وَ إِنْ نَسِیَ الْقِرَاءَةَ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ

اشارة

(5) 51 بَابُ اسْتِحْبَابِ اخْتِیَارِ التَّسْبِیحِ عَلَی الْقِرَاءَةِ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ إِمَاماً کَانَ أَوْ مُنْفَرِداً وَ إِنْ نَسِیَ الْقِرَاءَةَ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ

باب مستحب دردورکعت آخرنمازتسبیحات را برقرائت ترجیح بدهد حتی اگردردورکعت اول قرائت را فراموش کرده باشد .

[رقم الحدیث الکلی: 7509 - رقم الحدیث الباب: 1]

7509- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ قَالَ: لَا تَقْرَأَنَّ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ مِنَ الْأَرْبَعِ الرَّکَعَاتِ الْمَفْرُوضَاتِ شَیْئاً إِمَاماً کُنْتَ أَوْ غَیْرَ إِمَامٍ قَالَ قُلْتُ:- فَمَا أَقُولُ: فِیهِمَا فَقَالَ

ص: 122

1- عیون أخبار الرضا (علیه السلام) 2- 182.
2- تقدم فی الحدیث 8 من الباب 42 من هذه الأبواب.
3- ثواب الأعمال 148،.
4- و تقدم فی الباب 48 من هذه الأبواب، و یأتی باطلاقه فی الحدیث 11 من الباب 64 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 4 من الباب 4 من أبواب آداب السفر ما یدلّ علی المقصود.
5- الباب 51 فیه 14 حدیثا.
6- الفقیه 1- 392- 1159.

إِذَا کُنْتَ إِمَاماً أَوْ وَحْدَکَ فَقُلْ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ- ثَلَاثَ مَرَّاتٍ تُکَمِّلُهُ تِسْعَ تَسْبِیحَاتٍ ثُمَّ تُکَبِّرُ وَ تَرْکَعُ.

وَ

رَوَاهُ ابْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ أَسْقَطَ قَوْلَهُ تُکَمِّلُهُ تِسْعَ تَسْبِیحَاتٍ وَ قَوْلَهُ أَوْ وَحْدَکَ (1)

******

ترجمه:

حضرت باقر علیه السلام فرمودند : دردورکعت آخرنمازهای واجب نباید چیزی بخوانی چه امام باشی یا غیر امام عرض کردم پس چه بگویم ؟ فرمودند : چه امام باشی یا فرادا سه باربگو :سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ- (درواقع) نه تکبیررا کامل کرده ای بعد ازتکبیررکوع انجام بده .

[رقم الحدیث الکلی: 7510 - رقم الحدیث الباب: 2]

7510- 2- (2) وَ رَوَاهُ فِی أَوَّلِ السَّرَائِرِ أَیْضاً نَقْلًا مِنْ کِتَابِ حَرِیزٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فَقُلْ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ تُکَبِّرُ وَ تَرْکَعُ.

أَقُولُ: لَا یَبْعُدُ أَنْ یَکُونَ زُرَارَةُ سَمِعَ الْحَدِیثَ مَرَّتَیْنِ مَرَّةً تِسْعَ تَسْبِیحَاتٍ وَ مَرَّةً اثْنَتَیْ عَشْرَةَ تَسْبِیحَةً وَ أَوْرَدَهُ حَرِیزٌ أَیْضاً فِی کِتَابِهِ مَرَّتَیْنِ.

******

ترجمه:

درکتاب حریزمثل این روایت آمده فقط درآنجا گفته سه بار بگو :سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ سپس تکبیربگو وبه رکوع برو .

می گویم : شاید زراره حدیث را دوبارشنیده باشد یک بار نه تسبیح ویک با دوازده تکبیروحریزهم هردورا بیان کرده باشد

[رقم الحدیث الکلی: 7511 - رقم الحدیث الباب: 3]

7511- 3- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لِأَیِّ عِلَّةٍ صَارَ التَّسْبِیحُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ أَفْضَلَ مِنَ الْقِرَاءَةِ قَالَ إِنَّمَا صَارَ التَّسْبِیحُ أَفْضَلَ مِنَ الْقِرَاءَةِ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ لِأَنَّ النَّبِیَّ ص لَمَّا کَانَ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ ذَکَرَ مَا رَأَی مِنْ عَظَمَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَدَهِشَ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ- فَلِذَلِکَ صَارَ التَّسْبِیحُ أَفْضَلَ مِنَ الْقِرَاءَةِ.

وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْعَلَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ (4) بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ

ص: 123

1- مستطرفات السرائر 71- 2.
2- السرائر 45، للحدیث ذیل، و أورد مثله عن الفقیه فی الحدیث 3 من الباب 31 من أبواب الجماعة.
3- الفقیه 1- 309- 924، أورد صدره و ذیله فی الحدیث 2 من الباب 25 من هذه الأبواب.
4- فی المصدر- الحسن.

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (1).

******

ترجمه:

در حدیثی محمد بن عمران از امام صادق علیه السلام پرسید :به چه علتی در دو رکعت دوم گفتن تسبیحات از قرائت(سوره حمد) افضل و بهتر است؟ فرمودند :زیرا وقتی رسول الله صلی الله علیه و آله (در شب معراج) در دو رکعت دوم نماز بودند، آنچه از عظمت خداوند دیده بود را به یاد آورد و به دهشت افتاد و گفت:

سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ

[رقم الحدیث الکلی: 7512 - رقم الحدیث الباب: 4]

7512- 4- (2) قَالَ وَ قَالَ الرِّضَا ع إِنَّمَا جُعِلَ الْقِرَاءَةُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ وَ التَّسْبِیحُ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ لِلْفَرْقِ بَیْنَ مَا فَرَضَهُ اللَّهُ تَعَالَی مِنْ عِنْدِهِ وَ بَیْنَ مَا فَرَضَهُ اللَّهُ (3) مِنْ عِنْدِ رَسُولِهِ ص.

******

ترجمه:

امام رضا علیه السلام فرمود :همانا در دو رکعت اول نماز قرائت و در دو رکعت دوم نماز تسبیحات قرار داده شده است به خاطر اینکه بین آنچه خداوند عزوجل از نزد خود فریضه نموده است و بین آنچه خداوند از نزد رسول الله فریضه نموده است، فرق و تفاوت باشد.

[رقم الحدیث الکلی: 7513 - رقم الحدیث الباب: 5]

7513- 5- (4) جَعْفَرُ بْنُ الْحَسَنِ الْمُحَقِّقُ فِی الْمُعْتَبَرِ عَنْ عَلِیٍّ ع أَنَّهُ قَالَ: اقْرَأْ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ وَ سَبِّحْ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ.

******

ترجمه:

حضرت علی علیه السلام : دردورکعت اول قرائت ودردورکعت آخرتسبیحات را بخوان .

[رقم الحدیث الکلی: 7514 - رقم الحدیث الباب: 6]

7514- 6- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: کَانَ الَّذِی فَرَضَ اللَّهُ عَلَی الْعِبَادِ مِنَ الصَّلَاةِ عَشْرَ رَکَعَاتٍ وَ فِیهِنَّ الْقِرَاءَةُ وَ لَیْسَ فِیهِنَّ وَهْمٌ یَعْنِی سَهْواً فَزَادَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَبْعاً وَ فِیهِنَّ الْوَهْمُ وَ لَیْسَ فِیهِنَّ قِرَاءَةٌ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ کَمَا یَأْتِی فِی السَّهْوِ (6) وَ تَقَدَّمَ حَدِیثٌ بِمَعْنَاهُ فِی أَعْدَادِ الصَّلَوَاتِ (7).

******

ترجمه:

حضرت باقرعلیه السلام فرمودند : نمازها(ی شبانه روزی ) ده رکعت بوده ظهر- عصر- مغرب - عشاء وصبح هرکدام دورکعت که درآنها شک جایز نیست ...این نمازهائ استکه خداوند واجب کرد (درقرآن برمومنین) رسول اکرم صلی الله علیه وآله هم هفت رکعت اضافه کردند وقرائت درآنها نیست پس شک درآنها راه دارد .

[رقم الحدیث الکلی: 7515 - رقم الحدیث الباب: 7]

7515- 7- (8) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ

ص: 124

1- علل الشرائع- 322- 1 الباب 12.
2- الفقیه 1- 308- 923.
3- وضع المصنّف علی اسم الجلالة (اللّه) علامة نسخة.
4- المعتبر 171.
5- الکافی 3- 272- 2.
6- رواه الصدوق و ابن إدریس کما یأتی فی الحدیث 1 من الباب 1 من أبواب الخلل.
7- تقدم بمعناه فی الحدیث 12 من الباب 13 من أبواب أعداد الفرائض، و فی الحدیث 6 من الباب 42 من هذه الأبواب.
8- التهذیب 2- 99- 372، و الاستبصار 1- 322- 1203.

مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا قُمْتَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ [الْأَخِیرَتَیْنِ] (1) لَا تَقْرَأْ فِیهِمَا فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام :در دو رکعت دوم هرگز چیزی قرائت نکن پس بگو : الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ.

[رقم الحدیث الکلی: 7516 - رقم الحدیث الباب: 8]

7516- 8- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی وَ عَنْ فَضَالَةَ جَمِیعاً عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ الرَّجُلُ یَسْهُو عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ فَیَذْکُرُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ أَنَّهُ لَمْ یَقْرَأْ [قَالَ أَتَمَّ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ قُلْتُ نَعَمْ] (3) قَالَ إِنِّی أَکْرَهُ أَنْ أَجْعَلَ آخِرَ صَلَاتِی أَوَّلَهَا (4).

******

ترجمه:

مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍمحضرحضرت صادق علیه السلام عرض کردم کسی قرائت دردورکعت اول رافراموش کرده ودردورکعت آخرمتوجه می شود فرمودند :من دوست ندارم آخرنمازم را اول آن قراردهم .

[رقم الحدیث الکلی: 7517 - رقم الحدیث الباب: 9]

7517- 9- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُوسُفَ بْنِ عَقِیلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِذَا صَلَّی یَقْرَأُ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلَاتِهِ الظُّهْرِ سِرّاً (6) وَ یُسَبِّحُ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ مِنْ صَلَاتِهِ الظُّهْرِ عَلَی نَحْوٍ مِنْ صَلَاتِهِ الْعِشَاءِ وَ کَانَ یَقْرَأُ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلَاتِهِ الْعَصْرِ سِرّاً (7) وَ یُسَبِّحُ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ عَلَی نَحْوٍ مِنْ صَلَاتِهِ الْعِشَاءِ الْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

امام باقرعلیه السلام : حضرت علی علیه السلام قرائت دورکعت اول ازنماز ظهر را آهسته وتسبیحات دردو رکعت آخرآنرمثل نمازعشاء می خواندند وقرائت دورکعت اول عصر را آهسته وتسبیحات آنرا مثل نمازعشاء اقامه می کردند .

[رقم الحدیث الکلی: 7518 - رقم الحدیث الباب: 10]

7518- 10- (8) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ (مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلَّانٍ) (9) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع

ص: 125

1- لیست فی التهذیب 2- 99- 372، و هو فی الاستبصار 1- 322- 1203. هامش المخطوط.
2- التهذیب 2- 146- 571، أورده عنه و عن السرائر فی الحدیث 1 من الباب 30 من هذه الأبواب.
3- ما بین المعقوفین لیس فی المخطوط نقله فی هامشه عن الاستبصار، و لکنه موجود فی التهذیب 2- 146- 571 المطبوع أیضا.
4- استدل به فی المختلف علی ترجیح التسبیح" منه قده فی هامش المخطوط" راجع المختلف 92.
5- التهذیب 2- 97- 362، أورد ذیله فی الحدیث 6 من الباب 9 من أبواب الرکوع.
6- کتب المصنّف فی الهامش" سواء" فیهما.
7- کتب المصنّف فی الهامش" سواء" فیهما.
8- التهذیب 2- 98- 370، و الاستبصار 1- 322- 1201.
9- فی الاستبصار 1- 322- 1201 محمّد بن أبی الحسن بن علان.

أَیُّمَا أَفْضَلُ الْقِرَاءَةُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ أَوِ التَّسْبِیحُ فَقَالَ الْقِرَاءَةُ أَفْضَلُ.

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی التَّقِیَّةِ عَلَی السَّائِلِ لِاخْتِلَاطِهِ بِالْعَامَّةِ وَ إِنْکَارِهِمُ التَّسْبِیحَ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ.

******

ترجمه:

ازحضرت کاظم علیه السلام سوال شد دردورکعت آخرنماز قرائت بهتر است یا تسبیحات ؟ فرمودند : قرائت بهتراست

می گویم : این روایت حمل برتقیه می شود چون راوی با عامه همنشین بوده وآنها تسبیحات را منکرند .

[رقم الحدیث الکلی: 7519 - رقم الحدیث الباب: 11]

7519- 11- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا کُنْتَ إِمَاماً فَاقْرَأْ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ- وَ إِنْ کُنْتَ وَحْدَکَ فَیَسَعُکَ فَعَلْتَ أَوْ لَمْ تَفْعَلْ.

أَقُولُ: تَقَدَّمَ الْوَجْهُ فِی مِثْلِهِ (2).

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : اگرامام جماعت بودی دردورکعت آخرنماز سوره حمد را بخوان واگرمنفرد حق انتخاب داری که انجام بدهی یا نه .

[رقم الحدیث الکلی: 7520 - رقم الحدیث الباب: 12]

7520- 12- (3) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنْ کُنْتَ خَلْفَ الْإِمَامِ فِی صَلَاةٍ لَا یُجْهَرُ فِیهَا بِالْقِرَاءَةِ حَتَّی یَفْرُغَ وَ کَانَ الرَّجُلُ مَأْمُوناً عَلَی الْقُرْآنِ- فَلَا تَقْرَأْ خَلْفَهُ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ وَ قَالَ یُجْزِیکَ التَّسْبِیحُ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ قُلْتُ أَیَّ شَیْ ءٍ تَقُولُ أَنْتَ قَالَ أَقْرَأُ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ.

أَقُولُ: الظَّاهِرُ أَنَّهُ مَخْصُوصٌ بِالْمَأْمُومِ وَ یَحْتَمِلُ التَّقِیَّةَ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : اگر همراه امام در نمازی بودید که جهری نیست امام هم قرائتش درست است و مأمون بر قرآن است، قرآن را خوب و درست می خواند،در دو رکعت اولی قرائت را نخوان در دو رکعت آخر می توانی بخوانی،راوی از امام سوال کردم شما تسبیح می خوانید فرمود من فاتحة الکتاب می خوانم.

می گویم : ظاهرا این حکم مخصوص ماموم است واحتمال دارد که حضرت تقیه کرده باشند .

[رقم الحدیث الکلی: 7521 - رقم الحدیث الباب: 13]

7521- 13- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ سَالِمٍ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا کُنْتَ إِمَامَ قَوْمٍ فَعَلَیْکَ أَنْ تَقْرَأَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ وَ عَلَی الَّذِینَ خَلْفَکَ أَنْ یَقُولُوا سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ- وَ هُمْ قِیَامٌ فَإِذَا کَانَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ فَعَلَی الَّذِینَ خَلْفَکَ أَنْ یَقْرَءُوا فَاتِحَةَ

ص: 126

1- التهذیب 2- 99- 371، و الاستبصار 1- 322- 1202.
2- تقدم فی الحدیثین 2 و 3 من الباب 42 من هذه الأبواب.
3- التهذیب 3- 35- 124، أورده أیضا فی الحدیث 9 من الباب 31 من أبواب الجماعة.
4- التهذیب 3- 275- 800، أورده أیضا فی الحدیث 6 من الباب 32 من أبواب الجماعة.

الْکِتَابِ- وَ عَلَی الْإِمَامِ أَنْ یُسَبِّحَ مِثْلَ مَا یُسَبِّحُ الْقَوْمُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : اگرامام جماعت بودی دردورکعت اول حمد وسوره بخوانی ومامومین درحال قیام باید تسبیحات را بگویند . دردورکعت آخر (برعکس ) مامومین باید سوره حمد رابخوانند وامام همان تسبیحا ت اربع را بگوید .

[رقم الحدیث الکلی: 7522 - رقم الحدیث الباب: 14]

7522- 14- (1) أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الطَّبْرِسِیُّ فِی الْإِحْتِجَاجِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ صَاحِبِ الزَّمَانِ ع أَنَّهُ کَتَبَ إِلَیْهِ یَسْأَلُهُ عَنِ الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ (2) قَدْ کَثُرَتْ فِیهِمَا الرِّوَایَاتُ فَبَعْضٌ یَرَی (3) أَنَّ قِرَاءَةَ الْحَمْدِ وَحْدَهَا أَفْضَلُ وَ بَعْضٌ یَرَی (4) أَنَّ التَّسْبِیحَ فِیهِمَا أَفْضَلُ فَالْفَضْلُ لِأَیِّهِمَا لِنَسْتَعْمِلَهُ فَأَجَابَ ع قَدْ نَسَخَتْ قِرَاءَةُ أُمِّ الْکِتَابِ- فِی هَاتَیْنِ الرَّکْعَتَیْنِ التَّسْبِیحَ وَ الَّذِی نَسَخَ التَّسْبِیحَ قَوْلُ الْعَالِمِ ع- کُلُّ صَلَاةٍ لَا قِرَاءَةَ فِیهَا فَهِیَ خِدَاجٌ إِلَّا لِلْعَلِیلِ أَوْ مَنْ یَکْثُرُ عَلَیْهِ السَّهْوُ فَیَتَخَوَّفُ بُطْلَانَ الصَّلَاةِ عَلَیْهِ.

أَقُولُ: هَذَا یُمْکِنُ حَمْلُهُ عَلَی وَقْتِ التَّقِیَّةِ وَ ظَاهِرٌ أَنَّ النَّسْخَ مَجَازِیٌّ لِأَنَّهُ لَا نَسْخَ بَعْدَ النَّبِیِّ ص وَ یَحْتَمِلُ إِرَادَةُ تَرْجِیحِ الْقِرَاءَةِ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ لِمَنْ نَسِیَهَا فِی الْأَوَّلَتَیْنِ وَ قَرِینَتُهُ ظَاهِرَةٌ أَوِ الْمُبَالَغَةُ فِی جَوَازِ الْقِرَاءَةِ لِئَلَّا یُظَنَّ وُجُوبُ التَّسْبِیحِ عَیْناً وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی مَضْمُونِ الْبَابِ (5) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (6).

******

ترجمه:

52- بَابُ أَنَّهُ یُجْزِی فِی الْقِرَاءَةِ خَلْفَ مَنْ لَا یَقْتَدِی بِهِ أَنْ لَا یُسْمِعَ نَفْسَهُ بَلْ یَقْرَأَ مِثْلَ حَدِیثِ النَّفْسِ وَ لَوْ فِی الْجَهْرِیَّةِ

اشارة

(7) 52 بَابُ أَنَّهُ یُجْزِی فِی الْقِرَاءَةِ خَلْفَ مَنْ لَا یَقْتَدِی بِهِ أَنْ لَا یُسْمِعَ نَفْسَهُ بَلْ یَقْرَأَ مِثْلَ حَدِیثِ النَّفْسِ وَ لَوْ فِی الْجَهْرِیَّةِ

باب کسیکه درجماعت حاضرشده ولی اقتدا نکرده ولونمازجهری باشد قرائتش باید آنقدرآهسته باشد که خودش هم صدای خود نشنود مثل حدیث نفس .

[رقم الحدیث الکلی: 7523 - رقم الحدیث الباب: 1]

7523- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ

ص: 127

1- الاحتجاج للطبرسیّ الاحتجاج 491.
2- فی المصدر- الأخراوین.
3- فی المصدر- یروی.
4- فی المصدر- یروی.
5- تقدم فی الحدیث 4 من الباب 1 و فی الباب 42 من هذه الأبواب.
6- یأتی فی الباب 47 من أبواب الجماعة.
7- الباب 52 فیه 4 أحادیث.
8- التهذیب 3- 36- 129، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 33 من أبواب الجماعة.

الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَخِیهِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الرَّجُلِ یُصَلِّی خَلْفَ مَنْ لَا یَقْتَدِی بِصَلَاتِهِ وَ الْإِمَامُ یَجْهَرُ بِالْقِرَاءَةِ قَالَ اقْرَأْ لِنَفْسِکَ وَ إِنْ لَمْ تُسْمِعْ نَفْسَکَ فَلَا بَأْسَ.

******

ترجمه:

عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ : سوال کردم ازحضرت کاظم علیه السلام کسی درجماعت حاضرشده ولی اقتدا نکرده وامام هم به جهرمی خواند حضرت فرمودند : برای خودت بخوان ولوصدای خود را نشنوی ( خیلی آهسته بخوان )

[رقم الحدیث الکلی: 7524 - رقم الحدیث الباب: 2]

7524- 2- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یَقْرَأَ فِی صَلَاتِهِ وَ یُحَرِّکَ لِسَانَهُ بِالْقِرَاءَةِ فِی لَهَوَاتِهِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یُسْمِعَ نَفْسَهُ قَالَ لَا بَأْسَ أَنْ لَا یُحَرِّکَ لِسَانَهُ یَتَوَهَّمُ تَوَهُّماً.

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی الْقِرَاءَةِ خَلْفَ مَنْ لَا یُقْتَدَی بِهِ لِمَا مَضَی (2) وَ یَأْتِی (3).

******

ترجمه:

عَلِیِّ بْنِ جَعْفَر : ٍازحضرت کاظم علیه السلام سوال کردم آیا شحص میتواند درقرائت آنقدرآهسته بخواند که صدای خود را نشنود وفقط زبان خود را حرکت بدهد ؟ فرمودند : می تواند (حتی )زبان خود را هم حرکت ندهد وآیات را فقط تصورکند .

می گویم : مرحوم شیخ آنرا حمل کرده اند به کسیکه درجماعت اقتدا نکرده بخاطر آنچه که گذشت .

[رقم الحدیث الکلی: 7525 - رقم الحدیث الباب: 3]

7525- 3- (4) وَ عَنْهُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یُجْزِیکَ مِنَ الْقِرَاءَةِ مَعَهُمْ مِثْلُ حَدِیثِ النَّفْسِ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ مِثْلَهُ (5).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : درنمازجماعت با اهل سنت بای قرائت کافی است آیات را تصورکنی

[رقم الحدیث الکلی: 7526 - رقم الحدیث الباب: 4]

7526- 4- (6) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ فِی صَلَاتِهِ هَلْ یُجْزِیهِ أَنْ لَا یُحَرِّکَ لِسَانَهُ وَ أَنْ یَتَوَهَّمَ

ص: 128

1- التهذیب 2- 97- 365، و الاستبصار 1- 321- 1196، و أورده فی الحدیث 5 من الباب 33 من هذه الأبواب.
2- تقدم فی الحدیث 1 من هذا الباب.
3- یأتی فی الحدیث 3 من هذا الباب.
4- التهذیب 2- 97- 366، و الاستبصار 1- 321- 1197، و أورده فی الحدیث 4 من الباب 33 من أبواب الجماعة.
5- الکافی 3- 315- 16.
6- قرب الإسناد 93.

تَوَهُّماً قَالَ لَا بَأْسَ.

أَقُولُ: تَقَدَّمَ الْوَجْهُ فِیهِ (1).

******

ترجمه:

علی بن جعفر: ازحضرت کاظم سوال کردم شخص درنمازمی تواند زبان خود را حرکت ندهد وفقط آیات را تصورکند ؟ حضرت فرمودند : اشکال ندارد .

53- بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ هَلْ أَتَی فِی الرَّکْعَةِ الثَّامِنَةِ مِنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ

اشارة

(2) 53 بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ هَلْ أَتَی فِی الرَّکْعَةِ الثَّامِنَةِ مِنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ

باب مستحب است خواندن سوره انسان دررکعت هشتم نمازشب

[رقم الحدیث الکلی: 7527 - رقم الحدیث الباب: 1]

7527- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی مَسْعُودٍ (4) الطَّائِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ یَقْرَأُ فِی آخِرِ صَلَاةِ اللَّیْلِ هَلْ أَتَی عَلَی الْإِنْسَانِ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : رسول اکرم صلی الله علیه وآله درآخرنمازشب سوره انسا را تلاوت می فرمودند .

54- بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الْإِخْلَاصِ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ مِنَ الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ ثَلَاثِینَ مَرَّةً

اشارة

(5) 54 بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الْإِخْلَاصِ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ مِنَ الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ ثَلَاثِینَ مَرَّةً

باب مستحب است خواندن سی مرتبه سوره حمد دردو رکعت اول نمازشب .

[رقم الحدیث الکلی: 7528 - رقم الحدیث الباب: 1]

7528- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ قَالَ رُوِیَ أَنَّ مَنْ قَرَأَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ الْحَمْدَ مَرَّةً وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثَلَاثِینَ مَرَّةً انْفَتَلَ وَ لَیْسَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ ذَنْبٌ إِلَّا غُفِرَ لَهُ.

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: رُوِیَ أَنَّهُ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ مِثْلَهُ (7).

******

ترجمه:

و کسی که دو رکعت اول نماز شب را با حمد و با سی مرتبه قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ در هر رکعت از آن تمام کند در این صورت نیست بین او و بین خدا گناهی مگر اینکه خداوند آن را برایش می بخشد و می آمرزد .

ص: 129

1- تقدم الوجه فی الحدیث 2 من هذا الباب.
2- الباب 53 فیه حدیث واحد.
3- التهذیب 2- 124- 469 و أورده فی الحدیث 24 من الباب 13 من أبواب أعداد الفرائض.
4- فی المصدر- ابن مسعود.
5- الباب 54 فیه حدیثان.
6- التهذیب 2- 124- 470.
7- الفقیه 1- 485- 1400.
[رقم الحدیث الکلی: 7529 - رقم الحدیث الباب: 2]

7529- 2- (1) وَ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ الْمَالِکِیِّ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ سِتِّینَ مَرَّةً قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فِی کُلِّ رَکْعَةٍ ثَلَاثِینَ مَرَّةً انْفَتَلَ وَ لَیْسَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ ذَنْبٌ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَعْدَادِ الْفَرَائِضِ وَ نَوَافِلِهَا (2).

******

ترجمه:

و کسی که دو رکعت اول نماز شب را با حمد و با شصت مرتبه قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ در هر رکعت سی مرتبه تمام کند در این صورت نیست بین او و بین خدا گناهی مگر اینکه خداوند آن را برایش می بخشد و می آمرزد .

55- بَابُ جَوَازِ الِاقْتِصَارِ فِی النَّوَافِلِ عَلَی الْحَمْدِ فِی السَّعَةِ وَ الضِّیقِ أَدَاءً وَ قَضَاءً

اشارة

(3) 55 بَابُ جَوَازِ الِاقْتِصَارِ فِی النَّوَافِلِ عَلَی الْحَمْدِ فِی السَّعَةِ وَ الضِّیقِ أَدَاءً وَ قَضَاءً

باب درنمازنافله می شود حمد تنها را خواند چه وقت باشد یا نه وچه بصورت قضا باشد یا اداء

[رقم الحدیث الکلی: 7530 - رقم الحدیث الباب: 1]

7530- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یَجُوزُ لِلْمَرِیضِ أَنْ یَقْرَأَ فِی الْفَرِیضَةِ- فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَحْدَهَا وَ یَجُوزُ لِلصَّحِیحِ فِی قَضَاءِ صَلَاةِ التَّطَوُّعِ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : شخص مریض درنمازواجب می تواند حمد تنها را بخواند . شحص سالم می تواند قضای نافله را باحمد تنها بخواند .

[رقم الحدیث الکلی: 7531 - رقم الحدیث الباب: 2]

7531- 2- (5) (وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ) (6) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْوَلِیدِ الْکِنْدِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ أَوْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی أَقُومُ آخِرَ اللَّیْلِ وَ أَخَافُ الصُّبْحَ فَقَالَ اقْرَأِ الْحَمْدَ وَ اعْجَلْ وَ اعْجَلْ.

ص: 130

1- أمالی الصدوق 462- 5.
2- تقدم فی الحدیث 24 من الباب 13 من أبواب أعداد الفرائض.
3- الباب 55 فیه حدیثان.
4- الکافی 3- 314- 9، و رواه فی التهذیب 2- 70- 256، و الاستبصار 1- 315- 1171، أورده أیضا فی الحدیث 5 من الباب 2 من هذه الأبواب.
5- الکافی 3- 449- 27، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 46 من أبواب المواقیت.
6- فی الاستبصار 1- 280- 1019 محمّد بن یحیی.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ (1)

وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).

******

ترجمه:

ابن سنان : محضرحضرت صادق علیه السلام عرض کردم آخرشب بیدارمی شوم ونگرنم صبح شود (نافله چگونه بخوانم ؟ ) فرمودند : حمد را بخوان وعجله کن .

56- بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ التَّوْحِیدِ ثَلَاثاً فِی الْوَتْرِ جَمِیعاً أَوْ تِسْعِ سُوَرٍ

اشارة

(3) 56 بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ التَّوْحِیدِ ثَلَاثاً فِی الْوَتْرِ جَمِیعاً أَوْ تِسْعِ سُوَرٍ

باب مستحب است درنمازوترهرکدام ازمعوذتین وتوحید سه بار تکرارشود یا نه آیه خوانده شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7532 - رقم الحدیث الباب: 1]

7532- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْوَتْرِ مَا یُقْرَأُ فِیهِنَّ جَمِیعاً فَقَالَ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- قُلْتُ فِی ثَلَاثَتِهِنَّ قَالَ نَعَمْ.

******

ترجمه:

ابْنِ سِنَانٍ : ازحضرت صادق علیه السلام سوال کردم درنماز وترچه سوره ای خوانده می شود ؟ فرمودند : سوره توحید عرض کردم : سی مرتبه ؟ فرمودند : بله

[رقم الحدیث الکلی: 7533 - رقم الحدیث الباب: 2]

7533- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الْوَتْرِ فَقَالَ کَانَ بَیْنِی وَ بَیْنَ أَبِی بَابٌ فَکَانَ إِذَا صَلَّی یَقْرَأُ فِی الْوَتْرِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فِی ثَلَاثَتِهِنَّ وَ کَانَ یَقْرَأُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فَإِذَا فَرَغَ مِنْهَا قَالَ کَذَلِکَ اللَّهُ (6) أَوْ کَذَلِکَ (7) اللَّهُ رَبِّی.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- عبدالرحمان بن حجاج گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره ی قرائت سوره در نماز وَتر پرسیدم و ایشان فرمود: «بین من و پدرم (علیه السلام) دری بود، چون پدرم (علیه السلام) نماز وَتر می خواند، در هر سه رکعت آن قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ را میخواند و چون هربار این سوره را به پایان میرساند، می فرمود: کَذَلِکَ اللهُ (این چنین است خداوند،) و یا کَذَاکَ اللهُ رَبِّی (این چنین ست خداوند، پروردگار من)».

[رقم الحدیث الکلی: 7534 - رقم الحدیث الباب: 3]

7534- 3- (8) وَ عَنْهُ عَنِ النَّضْرِ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ کَانَ أَبِی ع یَقُولُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ تَعْدِلُ ثُلُثَ الْقُرْآنِ- وَ کَانَ یُحِبُّ أَنْ یَجْمَعَهَا فِی الْوَتْرِ لِیَکُونَ الْقُرْآنَ کُلَّهُ.

******

ترجمه:

حضرت باقر علیه السلام : پدرم می فرمودند سوره توحید معادل ثلث قرآن است وایشان دوست می داشتند درنماز وتر با سه مرتبه خواندن قرآن را جمع کنند

ص: 131

1- التهذیب 2- 124- 473، و الاستبصار 1- 280- 1019.
2- تقدم فی الحدیث 1 من الباب 1، و فی الحدیث 5 من الباب 2 من هذه الأبواب.
3- الباب 56 فیه 10 أحادیث.
4- الکافی 3- 449- 30.
5- التهذیب 2- 127- 481، أورده بتمامه فی الحدیث 2 من الباب 20 من هذه الأبواب.
6- اضاف فی الأصل عن نسخة- ربی.
7- فی نسخة کذاک" هامش المخطوط".
8- التهذیب 2- 127- 482.
[رقم الحدیث الکلی: 7535 - رقم الحدیث الباب: 4]

7535- 4- (1) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ الْحَارِثِ مِثْلَهُ وَ زَادَ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ تَعْدِلُ رُبُعَهُ.

******

ترجمه:

حارث هم مثل این روایت را نقل کرده با یک اضافه وآن اینکه سوره کافرون معادل ربع قرآن است

[رقم الحدیث الکلی: 7536 - رقم الحدیث الباب: 5]

7536- 5- (2) وَ عَنْهُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَأَلْتُ الْعَبْدَ الصَّالِحَ ع عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الْوَتْرِ وَ قُلْتُ إِنَّ بَعْضاً رَوَی قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فِی الثَّلَاثِ وَ بَعْضاً رَوَی [فِی الْأُولَیَیْنِ] (3) الْمُعَوِّذَتَیْنِ- وَ فِی الثَّالِثَةِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فَقَالَ اعْمَلْ بِالْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

******

ترجمه:

یَعْقُوبَ بْنِ یَقْطِینٍ درمورد قرائت درنماز وتر پرسیدم وعرض کردم بعضی روایت می کنند که توحید سه مرتبه وبعضی دیگررواین می کنند معوذتین وسومی توحید . حضرت فرمودند : معوذتین وتوحید .

[رقم الحدیث الکلی: 7537 - رقم الحدیث الباب: 6]

7537- 6- (4) وَ عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْوَتْرُ ثَلَاثُ رَکَعَاتٍ تَفْصِلُ بَیْنَهُنَّ وَ تَقْرَأُ فِیهِنَّ جَمِیعاً بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : نماز وترسه رکعت است که جدای ازهم (یک دورکعت ویک رکعت ) هستند ودرتمام آنها سوره توحید خوانده می شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7538 - رقم الحدیث الباب: 7]

7538- 7- (5) وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی وَ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ لِی اقْرَأْ فِی الْوَتْرِ فِی ثَلَاثَتِهِنَّ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

******

ترجمه:

مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّار : حضرت به من فرمودند : درنمازوتر سی مرتبه توحید بخوان .

[رقم الحدیث الکلی: 7539 - رقم الحدیث الباب: 8]

7539- 8- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ أَوْتَرَ بِالْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- قِیلَ لَهُ یَا عَبْدَ اللَّهِ أَبْشِرْ فَقَدْ قَبِلَ اللَّهُ وَتْرَکَ.

وَ رَوَاهُ فِی الْفَقِیهِ مُرْسَلًا (7).

******

ترجمه:

امام محمد باقر علیه السلام فرمودند:

هرکه در نماز وتر معوّذتین و قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ بخواند، به او گویند: «ای بنده ی خدا [این] مژده را بگیر که خداوند وتر تو را پذیرفت».

ص: 132

1- التهذیب 2- 124- 469، أورد صدره فی الحدیث 4 من الباب 24 من هذه الأبواب.
2- التهذیب 2- 127- 483، أورده أیضا فی الحدیث 4 من الباب 47 من هذه الأبواب.
3- أثبتناه من المصدر.
4- التهذیب 2- 127- 484، أورده فی الحدیث 9 من الباب 15 من أبواب أعداد الفرائض.
5- التهذیب 2- 128- 488، أورده أیضا فی الحدیث 7 من الباب 15 من أبواب أعداد الفرائض.
6- أمالی الصدوق 58- 8، و ثواب الأعمال 157.
7- الفقیه 1- 485- 1401.
[رقم الحدیث الکلی: 7540 - رقم الحدیث الباب: 9]

7540- 9- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمِصْبَاحِ قَالَ رُوِیَ أَنَّهُ یُقْرَأُ فِی الْأُولَی مِنْ رَکْعَتَیِ الشَّفْعِ الْحَمْدُ- وَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ (2)- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدُ وَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ (3).

******

ترجمه:

روایت شده دررکعت اول شفع سوره حمد وفلق ودررکعت دوم حمد وناس خوانده می شود .

[رقم الحدیث الکلی: 7541 - رقم الحدیث الباب: 10]

7541- 10- (4) قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ النَّبِیَّ ص کَانَ یُصَلِّی الثَّلَاثَ رَکَعَاتٍ بِتِسْعِ سُوَرٍ فِی الْأُولَی أَلْهَیکُمُ التَّکَاثُرُ- وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ وَ إِذَا زُلْزِلَتْ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدِ وَ الْعَصْرِ- وَ إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ- وَ فِی الْمُفْرَدَةِ مِنَ الْوَتْرِ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- وَ تَبَّتْ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَعْدَادِ الْفَرَائِضِ وَ نَوَافِلِهَا (5) وَ مَا فِی هَذِهِ الْأَخْبَارِ مِنَ الِاخْتِلَافِ مَحْمُولٌ عَلَی التَّخْیِیرِ أَوِ الْجَمْعِ کَمَا فِی حَدِیثِ یَعْقُوبَ بْنِ یَقْطِینٍ (6).

******

ترجمه:

روایت شده رسول اکرم صلی الله علیه وآله درسه رکعت نه سوره می خواندند دررکعت اول تکاثر- قدروزلزال ودررکعت دوم حمد والعصر ونصر ودررکعت ودریک رکعت وتر کافرون وتبت وتوحید

57- بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاسْتِعَاذَةِ فِی أَوَّلِ الصَّلَاةِ قَبْلَ الْقِرَاءَةِ وَ کَیْفِیَّتِهَا

اشارة

(7) 57 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاسْتِعَاذَةِ فِی أَوَّلِ الصَّلَاةِ قَبْلَ الْقِرَاءَةِ وَ کَیْفِیَّتِهَا

باب استعاذه قبل شروع به قرائت وچگونگی آن .

[رقم الحدیث الکلی: 7542 - رقم الحدیث الباب: 1]

7542- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ ذَکَرَ دُعَاءَ

ص: 133

1- مصباح المتهجد 122.
2- فی المصدر: الناس.
3- فی المصدر- الفلق.
4- مصباح المتهجد 132.
5- تقدم فی الحدیث 24 من الباب 13 و فی الحدیث 6 من الباب 14 من أبواب اعداد الفرائض.
6- تقدم فی الحدیث 5 من هذا الباب.
7- الباب 57 فیه 7 أحادیث.
8- الکافی 3- 310- 7، أورد صدره فی الحدیث 1 من الباب 8 من أبواب التکبیر.

التَّوَجُّهِ بَعْدَ تَکْبِیرَةِ الْإِحْرَامِ ثُمَّ قَالَ ثُمَّ تَعَوَّذْ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ ثُمَّ اقْرَأْ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (1).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام بعد ازتکبیره الاحرام دعای وجهت وحهی می خواندند وپس ازآن اعوذ بالله وسپس سوره حمد راشروع می کردند .

[رقم الحدیث الکلی: 7543 - رقم الحدیث الباب: 2]

7543- 2- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ صَفْوَانَ قَالَ: صَلَّیْتُ خَلْفَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَیَّاماً وَ کَانَ یَقْرَأُ فِی فَاتِحَةِ الْکِتَابِ- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ- وَ إِذَا کَانَ صَلَاةٌ لَا یُجْهَرُ فِیهَا بِالْقِرَاءَةِ جَهَرَ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ وَ أَخْفَی مَا سِوَی ذَلِکَ.

******

ترجمه:

صفوان جمّال گوید نماز می خواندم پشت سر امام صادق(ع) روزهایی، پس اگر نمازی بود که به جهر خوانده نمی شد، بسم الله الرحمن الرحیم را جهر می خواند وبقیه سوره را به اخفات .

[رقم الحدیث الکلی: 7544 - رقم الحدیث الباب: 3]

7544- 3- (3) وَ عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقُومُ فِی الصَّلَاةِ فَیَنْسَی فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- قَالَ فَلْیَقُلْ أَسْتَعِیذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ- ثُمَّ لْیَقْرَأْهَا مَا دَامَ لَمْ یَرْکَعْ.

******

ترجمه:

سَمَاعَةَ : ازحضرت سوال کردم کسی درنمازسوره حمد را فراموش کرده . فرمودند : بگوید :أَسْتَعِیذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ- سپس سوره حمد را بخواند تا زمانیکه به رکوع نرفته باشد .

[رقم الحدیث الکلی: 7545 - رقم الحدیث الباب: 4]

7545- 4- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ (عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ) (5) عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ: صَلَّیْتُ خَلْفَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَتَعَوَّذَ بِإِجْهَارٍ ثُمَّ جَهَرَ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ.

******

ترجمه:

حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ: پشت سرحضرت صادق علیه السلام نمازخواندم ایشان اعوذ بالله وسپس بسم الله را بلند خواندند .

[رقم الحدیث الکلی: 7546 - رقم الحدیث الباب: 5]

7546- 5- (6) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ

ص: 134

1- التهذیب 2- 67- 244.
2- التهذیب 2- 68- 246، و الاستبصار 1- 310- 1154، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 11 من هذه الأبواب.
3- التهذیب 2- 147- 574، أورده بتمامه فی الحدیث 2 من الباب 28 من هذه الأبواب.
4- التهذیب 2- 289- 1158، أورده فی الحدیث 3 من الباب 21 من هذه الأبواب.
5- لیس فی المصدر.
6- قرب الإسناد 58.

عَبْدِ الْحَمِیدِ وَ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ: صَلَّیْتُ خَلْفَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْمَغْرِبَ فَتَعَوَّذَ بِإِجْهَارِ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ یَحْضُرُونِ الْحَدِیثَ.

******

ترجمه:

حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ: پشت سرحضرت صادق علیه السلام نمازمغرب خواندم ایشان با صدای بلند گفتند : أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ یَحْضُرُونِ ...

[رقم الحدیث الکلی: 7547 - رقم الحدیث الباب: 6]

7547- 6- (1) مُحَمَّدُ بْنُ مَکِّیٍّ الشَّهِیدُ فِی الذِّکْرَی عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ قَبْلَ الْقِرَاءَةِ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ.

******

ترجمه:

أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ : رسول اکرم صلی الله علیه وآله قبل ازقرائت می فرمودند : أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ .

[رقم الحدیث الکلی: 7548 - رقم الحدیث الباب: 7]

7548- 7- (2) وَ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ الصَّادِقِ ع فِی الِاسْتِعَاذَةِ قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ فِی قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ (4).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام اینطوراستعاذه می فرمودند : أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ .

58- بَابُ عَدَمِ وُجُوبِ الِاسْتِعَاذَةِ

اشارة

(5) 58 بَابُ عَدَمِ وُجُوبِ الِاسْتِعَاذَةِ

باب عدم وجوب استعاذه

[رقم الحدیث الکلی: 7549 - رقم الحدیث الباب: 1]

7549- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبَّادِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ فُرَاتِ بْنِ أَحْنَفَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ فِی حَدِیثٍ وَ إِذَا قَرَأْتَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 1: 1- فَلَا تُبَالِی أَنْ لَا تَسْتَعِیذَ.

******

ترجمه:

فُرَاتِ بْنِ أَحْنَفَ : شنیدم حضرت باقرعلیه السلام فرمودند : وقتی بسم الله را گفتی اشکال ندارد که استعاذه را نگوئ

[رقم الحدیث الکلی: 7550 - رقم الحدیث الباب: 2]

7550- 2- (7) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص

ص: 135

1- الذکری 191.
2- الذکری 191.
3- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 3 من الباب 8 من أبواب تکبیرة الاحرام.
4- یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 14 من أبواب قراءة القرآن.
5- الباب 58 فیه حدیثان.
6- الکافی 3- 313- 3، تقدم الحدیث بتمامه فی الحدیث 8 من الباب 11 من هذه الأبواب.
7- الفقیه 1- 306- 920، أورده أیضا فی الحدیث 11 من الباب 1 من أبواب التکبیر.

أَتَمَّ النَّاسِ صَلَاةً وَ أَوْجَزَهُمْ کَانَ إِذَا دَخَلَ فِی صَلَاتِهِ قَالَ اللَّهُ أَکْبَرُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).

******

ترجمه:

عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ : رسول اکرم صلی الله علیه وآله کامل ترین ومختصرترین نما زرا می خواندند وقتی وارد نمازمی شدند می فرمودند : اللَّهُ أَکْبَرُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ .

59- بَابُ أَنَّهُ یُجْزِی الْأَخْرَسَ فِی الْقِرَاءَةِ وَ التَّشَهُّدِ وَ سَائِرِ الْأَذْکَارِ وَ مَا أَشْبَهَهَا أَنْ یُحَرِّکَ لِسَانَهُ وَ یَعْقِدَ قَلْبَهُ وَ یُشِیرَ بِإِصْبَعِهِ

اشارة

(2) 59 بَابُ أَنَّهُ یُجْزِی الْأَخْرَسَ فِی الْقِرَاءَةِ وَ التَّشَهُّدِ وَ سَائِرِ الْأَذْکَارِ وَ مَا أَشْبَهَهَا أَنْ یُحَرِّکَ لِسَانَهُ وَ یَعْقِدَ قَلْبَهُ وَ یُشِیرَ بِإِصْبَعِهِ

باب شخص گنگ درقرائت وتشهد ودیگراذکارکافی است زبان خود را حرکت داده وبه قلبش خطوردهد وبا انگشت اشاره کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7551 - رقم الحدیث الباب: 1]

7551- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: تَلْبِیَةُ الْأَخْرَسِ وَ تَشَهُّدُهُ وَ قِرَاءَتُهُ الْقُرْآنَ فِی الصَّلَاةِ تَحْرِیکُ لِسَانِهِ وَ إِشَارَتُهُ بِإِصْبَعِهِ.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (4).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام فرمودند : لبیک وتشهد وقرائت شخص گنگ به این است که زبان خود را حرکت داده وبا انگشت اشاره کند .

[رقم الحدیث الکلی: 7552 - رقم الحدیث الباب: 2]

7552- 2- (5) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع یَقُولُ إِنَّکَ قَدْ تَرَی مِنَ الْمُحَرَّمِ (6) مِنَ الْعَجَمِ- لَا یُرَادُ مِنْهُ مَا یُرَادُ مِنَ الْعَالِمِ الْفَصِیحِ وَ کَذَلِکَ الْأَخْرَسُ فِی الْقِرَاءَةِ فِی الصَّلَاةِ وَ التَّشَهُّدِ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ فَهَذَا بِمَنْزِلَةِ الْعَجَمِ وَ الْمُحَرَّمِ لَا یُرَادُ مِنْهُ مَا یُرَادُ مِنَ الْعَاقِلِ الْمُتَکَلِّمِ الْفَصِیحِ

ص: 136

1- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الباب 57 من هذه الأبواب و لم یذکر ذلک فی الأحادیث التی فیها تفصیل أجزاء الصلاة و أفعالها، راجع الباب 1 من أبواب أفعال الصلاة و الباب 11 من أبواب تکبیرة الاحرام.
2- 2الباب 59 فیه حدیثان.
3- الکافی 3- 315- 17، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 39 من أبواب الاحرام.
4- التهذیب 5- 93- 305.
5- قرب الإسناد 24.
6- المحرم- اول الشهور، و یقال ایضا- جلد محرم أی لم تتم دباغته بعد، و ناقة محرمة أی لم یتم ریاضتها بعد (منه قده) الصحاح 5- 1896.

الْحَدِیثَ (1).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام فرمودند : گاهی برخورد کرده ای با افرادی که درست نمی توانند حرف بزنند وکلامشان قابل درک نیست توقعی که ازیک عالم سخنورهست ازآنها نیست شخص گنگ هم همینطوراست (توقع نداریم مثل افراد عادی حرف بزنند )درخواندن قرآن درنمازیا درتشهد یا موارد مشابه پس این فرد مثل کسی است که سخنورنباشد . بنابراین توقعی که ازآن سخنور هست اونیست .

60- بَابُ جَوَازِ تَأْخِیرِ بَعْضِ الْقِرَاءَةِ فِی النَّافِلَةِ وَ الْإِتْیَانِ بِهِ بَعْدَ التَّسْلِیمِ

اشارة

(2) 60 بَابُ جَوَازِ تَأْخِیرِ بَعْضِ الْقِرَاءَةِ فِی النَّافِلَةِ وَ الْإِتْیَانِ بِهِ بَعْدَ التَّسْلِیمِ

باب جائزاست درنافله بعضی ازآیات را عقب انداخت وبعد ازسلام آنها را خواند .

[رقم الحدیث الکلی: 7553 - رقم الحدیث الباب: 1]

7553- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ الْجَامِعِ لِأَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ الْبَزَنْطِیِّ صَاحِبِ الرِّضَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَرَادَ أَنْ یَقْرَأَ مِائَةَ آیَةٍ أَوْ أَکْثَرَ فِی نَافِلَةٍ فَتَخَوَّفَ أَنْ یَضْعُفَ وَ یَکْسَلَ هَلْ یَصْلُحُ أَنْ یَقْرَأَهَا وَ هُوَ جَالِسٌ قَالَ لِیُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ بِمَا أَحَبَّ ثُمَّ لْیَنْصَرِفْ فَلْیَقْرَأْ مَا بَقِیَ عَلَیْهِ مِمَّا أَرَادَ قِرَاءَتَهُ فَإِنَّ ذَلِکَ یُجْزِیهِ مَکَانَ قِرَاءَتِهِ وَ هُوَ قَائِمٌ فَإِنْ بَدَا لَهُ أَنْ یَتَکَلَّمَ بَعْدَ التَّسْلِیمِ مِنَ الرَّکْعَتَیْنِ فَلْیَقْرَأْ فَلَا بَأْسَ.

وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع (4).

******

ترجمه:

الْبَزَنْطِیِّ که ازاصحاب حضرت رضا علیه السلام است ازایشان سوال کردم کسی تصمیم داشت درنافله صد آیه یا بیشتربخواند ترسید درصورت خواندن آنها ضعیف وناتوان شود آیا می تواند نشسته بخواند ؟ دورکعت نافله را هرطورخواست باهرچند آیه می تواند بخواند وبعدازنمازباقیمانده آیات را بخواند واین جای قرائت ایستاده اودرنماز را می گیرد . حالا اگربعد ازنمازحرف هم بزند وبعدش آیات را بخواند هم اشکال ندارد .

61- بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ التَّوْحِیدِ وَ الْقَدْرِ وَ آیَةِ الْکُرْسِیِّ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ مِنَ التَّطَوُّعِ

اشارة

(5) 61 بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ التَّوْحِیدِ وَ الْقَدْرِ وَ آیَةِ الْکُرْسِیِّ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ مِنَ التَّطَوُّعِ

باب مستحب است درهررکعت ازنمازنافله سوره توحید - قدروآیه الکرسی رابخواند .

[رقم الحدیث الکلی: 7554 - رقم الحدیث الباب: 1]

7554- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ

ص: 137

1- فیه أیضا دلالة علی حکم التلبیة و النکاح و الطلاق و العقود و الایقاعات لعموم قوله و ما أشبه ذلک فلا تغفل و علی جواز هذه الأشیاء بغیر العربیة مع تعذرها. (منه قده فی هامش المخطوط).
2- الباب 60 فیه حدیث واحد.
3- مستطرفات السرائر 54- 5.
4- قرب الإسناد 96.
5- الباب 61 فیه حدیث واحد.
6- ثواب الأعمال 54.

الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ سَهْلِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْعَبْدِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ- فِی کُلِّ رَکْعَةٍ مِنْ تَطَوُّعِهِ فَقَدْ فَتَحَ اللَّهُ لَهُ بِأَفْضَلِ (1) أَعْمَالِ الْآدَمِیِّینَ إِلَّا مَنْ أَشْبَهَهُ أَوْ زَادَ (2) عَلَیْهِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی فَضْلِ التَّوْحِیدِ وَ الْقَدْرِ فِی عِدَّةِ أَحَادِیثَ (3).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : هرکس درهررکعت ازنماز نافله سوره توحید - قدر وآیه الکرسی را بخواند خداوند برایش بهترین اعمال بندگان را رقم زده است مگرکسیکه همین عمل یا زیاد ترازآنرا انجام داده باشد

62- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ فِی صَلَاةِ اللَّیْلِ وَ غَیْرِهَا بِالسُّوَرِ الطِّوَالِ مَعَ سَعَةِ الْوَقْتِ

اشارة

(4) 62 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْقِرَاءَةِ فِی صَلَاةِ اللَّیْلِ وَ غَیْرِهَا بِالسُّوَرِ الطِّوَالِ مَعَ سَعَةِ الْوَقْتِ

باب مستحب است درنمازشب ودیگرنمازها سورهای طولانی را بخواند اگروقت باشد .

[رقم الحدیث الکلی: 7555 - رقم الحدیث الباب: 1]

7555- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ مِائَةَ آیَةٍ یُصَلِّی بِهَا فِی لَیْلَةٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِهَا قُنُوتَ لَیْلَةٍ وَ مَنْ قَرَأَ مِائَتَیْ آیَةٍ فِی غَیْرِ صَلَاةٍ لَمْ یُحَاجَّهُ الْقُرْآنُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَنْ قَرَأَ خَمْسَمِائَةِ آیَةٍ فِی یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ فِی صَلَاةِ النَّهَارِ وَ اللَّیْلِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ فِی اللَّوْحِ الْمَحْفُوظِ قِنْطَاراً مِنْ حَسَنَاتٍ وَ الْقِنْطَارُ أَلْفٌ وَ مِائَتَا أُوقِیَّةٍ وَ الْأُوقِیَّةُ أَعْظَمُ مِنْ جَبَلِ أُحُدٍ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ

ص: 138

1- فی نسخة- باعظم. (هامش المخطوط).
2- فی المصدر- فزاد.
3- تقدم ما یدلّ علی فضل التوحید و القدر فی الأبواب 7 و 13 و 15 و 16 و 23 و 24 و 45 و 54 و 56 من هذه الأبواب، و یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 63 من هذه الأبواب و فی الباب 31 من أبواب قراءة القرآن و ما یدلّ علی استحباب آیة الکرسیّ فی نوافل الجمعة فی الباب 39 من أبواب الجمعة.
4- الباب 62 فیه حدیثان.
5- الکافی 2- 621- 9.

عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ مِثْلَهُ (1).

******

ترجمه:

اسحاق بن عمار از امام جعفر صادق علیه السلام روایت کرده است که فرمود: هر کسصد آیه قرآن به هنگام نماز شب بخواند، خداوند ثواب عبادت سراسر آن شب را به او کرامت کند. هرکس دویست درغیرنمازبخواند درروزقیامت قرآن با اومجادله نخواهد کرد . کسیکه درتمام نمازهای شبانه روزی پانصد آیه بخواند خداوند درلوح محفوظ یک قنطارحسنه برایش می نویسد . هرقنطار هزارودویست اوقیه وهراوقیه بزرگترازکوه احد است .

[رقم الحدیث الکلی: 7556 - رقم الحدیث الباب: 2]

7556- 2- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَابِرِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ ع أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ ع عَنْ قِیَامِ اللَّیْلِ بِالْقُرْآنِ (3)- فَقَالَ لَهُ أَبْشِرْ مَنْ صَلَّی مِنَ اللَّیْلِ عُشْرَ لَیْلِهِ لِلَّهِ مُخْلِصاً (ابْتِغَاءَ ثَوَابِ اللَّهِ) (4) قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمَلَائِکَتِهِ اکْتُبُوا لِعَبْدِی هَذَا مِنَ الْحَسَنَاتِ عَدَدَ مَا أَنْبَتَ فِی اللَّیْلِ مِنْ حَبَّةٍ وَ وَرَقَةٍ وَ شَجَرَةٍ وَ عَدَدَ کُلِّ قَصَبَةٍ وَ خُوصٍ وَ مَرْعًی (5) وَ مَنْ صَلَّی تُسْعَ لَیْلِهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ عَشْرَ دَعَوَاتٍ مُسْتَجَابَاتٍ وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ وَ مَنْ صَلَّی ثُمُنَ لَیْلِهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ شَهِیدٍ صَابِرٍ صَادِقِ النِّیَّةِ وَ شُفِّعَ فِی أَهْلِ بَیْتِهِ وَ مَنْ صَلَّی سُبُعَ لَیْلِهِ خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ یَوْمَ یُبْعَثُ وَ وَجْهُهُ کَالْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ حَتَّی یَمُرَّ عَلَی الصِّرَاطِ مَعَ الْآمِنِینَ وَ مَنْ صَلَّی سُدُسَ لَیْلِهِ کُتِبَ فِی الْأَوَّابِینَ وَ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ (6) وَ مَنْ صَلَّی خُمُسَ لَیْلِهِ زَاحَمَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلَ الرَّحْمَنِ فِی قُبَّتِهِ وَ مَنْ صَلَّی رُبُعَ لَیْلِهِ کَانَ فِی أَوَّلِ الْفَائِزِینَ حَتَّی یَمُرَّ عَلَی الصِّرَاطِ کَالرِّیحِ الْعَاصِفِ وَ یَدْخُلَ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسَابٍ وَ مَنْ صَلَّی ثُلُثَ لَیْلِهِ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ إِلَّا غَبَطَهُ بِمَنْزِلَتِهِ مِنَ اللَّهِ وَ قِیلَ لَهُ ادْخُلْ مِنْ أَیِّ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ الثَّمَانِیَةِ شِئْتَ وَ مَنْ صَلَّی نِصْفَ لَیْلِهِ فَلَوْ أُعْطِیَ مِلْ ءَ الْأَرْضِ ذَهَباً سَبْعِینَ أَلْفَ مَرَّةٍ لَمْ یَعْدِلْ جَزَاءَهُ وَ کَانَ لَهُ بِذَلِکَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِینَ رَقَبَةً یُعْتِقُهَا مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ- وَ مَنْ صَلَّی ثُلُثَیْ لَیْلِهِ کَانَ لَهُ مِنَ الْحَسَنَاتِ قَدْرُ رَمْلِ عَالِجٍ

ص: 139

1- ثواب الأعمال 126.
2- الفقیه 1- 475- 1374.
3- فی المصدر- بالقراءة.
4- فی المجالس 240- 16 ابتغاء مرضاة اللّه. (هامش المخطوط).
5- فیه دلالة علی جواز العبادة بقصد تحصیل الثواب و انه لا ینافی الإخلاص و مثله کثیر جدا بل متواتر لما مضی، و یأتی و ان کان ذلک مرجوحا بالنسبة الی ما تقدم فی مقدّمة العبادات. (منه قده فی هامش المخطوط).
6- فی ثواب الأعمال زیادة- و ما تاخر. (هامش المخطوط).

أَدْنَاهَا حَسَنَةٌ أَثْقَلُ مِنْ جَبَلِ أُحُدٍ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَةً تَامَّةً تَالِیاً لِکِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ رَاکِعاً وَ سَاجِداً وَ ذَاکِراً أُعْطِیَ مِنَ الثَّوَابِ مَا أَدْنَاهُ یَخْرُجُ مِنَ الذُّنُوبِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ وَ یُکْتَبُ لَهُ عَدَدَ مَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الْحَسَنَاتِ وَ مِثْلَهَا دَرَجَاتٌ وَ یُثَبَّتُ النُّورُ فِی قَبْرِهِ وَ یُنْزَعُ الْإِثْمُ وَ الْحَسَدُ مِنْ قَلْبِهِ وَ یُجَارُ مِنَ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ یُعْطَی بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ وَ یُبْعَثُ مَعَ الْآمِنِینَ وَ یَقُولُ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمَلَائِکَتِهِ یَا مَلَائِکَتِی انْظُرُوا إِلَی عَبْدِی أَحْیَا لَیْلَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِی أَسْکِنُوهُ الْفِرْدَوْسَ- وَ لَهُ فِیهَا مِائَةُ أَلْفِ مَدِینَةٍ فِی کُلِّ مَدِینَةٍ جَمِیعُ مَا تَشْتَهِی الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْیُنُ وَ لَمْ یَخْطُرْ عَلَی بَالٍ سِوَی مَا أَعْدَدْتُ لَهُ مِنَ الْکَرَامَةِ وَ الْمَزِیدِ وَ الْقُرْبَةِ.

وَ رَوَاهُ فِی الْمَجَالِسِ وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اللَّیْثِ عَنْ جَابِرِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ (1)

وَ رَوَاهُ فِی الْمُقْنِعِ مُرْسَلًا (2)

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).

******

ترجمه:

جابر بن اسماعيل از امام صادق و آن حضرت از پدرش عليهما السّلام روايت كرده: مردى از امير المؤمنين عليه السّلام سؤال كرد در مورد شب زنده دارى به خواندن قرآن يا تلاوت قرآن در نماز، آن حضرت به او فرمود: بشارت باد تو را، هر كس يك دهم از شب را با اخلاص براى خداوند و تحصيل پاداش او نماز كند، خداوند تبارك و تعالى به فرشتگان خود گويد: به عدد آنچه از دانه و برگ و درخت و نيز به عدد هر شاخ و برگ خرما و هر چه از گياهان كه شب در چراگاهها ميرويد براى اين بندۀ من (كه يك دهم شب را نماز كرده) از حسنات ثواب و پاداش بنويسد و هر كس يك نهم شب را نماز كند، خداوند او را ده دعاى اجابت شده و قبول يافته عطا فرمايد، و در روز قيامت نامۀ اعمالش را بدست راست او دهد، و هر كس يك هشتم از شب را نماز كند، خداوند متعال ثواب و پاداش شهيد صابرى كه با صدق نيّت در راه خدا جهاد كرده باو عطا فرمايد، همچنين شفاعتش را در مورد اهل بيت و خانواده اش بپذيرد، و هر كس يك هفتم شب را نماز كند، روز برانگيخته شدن در حالى از گور خود بيرون آيد كه چهره اش همچون ماه در شب چهارده زيبا و درخشان باشد تا اينكه همراه با كسانى كه از عذاب و هول قيامت ايمن هستند از صراط بگذرد، و هر كس يك ششم شب را نماز كند نام او را در زمرۀ توبه كنندگان حقيقى نويسند و همه گناهان گذشته اش را بيامرزند، و هر كس يك پنجم شب را نماز كند در خيمه و بارگاه حضرت ابراهيم خليل در بهشت همنشين و انيس او باشد، و هر كس يك چهارم شب را نماز كند در صف اوّل رستگاران باشد تا وقتى كه همچون تند بادى از صراط عبور كند، و بدون حساب وارد بهشت شود. و هر كس يك سوّم شب را نماز كند فرشته اى نباشد مگر اينكه به منزلت و مقام او نزد خداوند عزّ و جلّ رشك برد و آن را آرزو كند. و به او بگويند: از هر يك از درهاى هشتگانۀ بهشت كه خواهى وارد شو، و هر كس نيمى از شب را نماز كند اگر هفتاد هزار بار همۀ زمين را پر از طلا كرده و به او دهند باز هم با پاداش او برابرى نخواهد كرد، و پاداشى كه بواسطۀ عبادت شبانه اش نزد خداوند متعال دارد، بيش از ثواب آزاد كردن هفتاد بنده است كه همگى از فرزندان اسماعيل باشند، و هر كس دو سوّم شب را نماز كند پاداش او از حسنات بقدر ريگهاى درهم فشردۀ بيابان است كه كمترين آن حسنات ده بار سنگين تر از كوه احد باشد، و هر كس يك شب كامل نماز كند در حالى كه كتاب (قرآن) خداوند عزّ و جلّ را تلاوت كند و گاه در ركوع باشد و گاه در سجود و گاه به ذكر پردازد، چندان ثواب به او عطا كنند كه كمترين آن اين باشد كه از گناهان خود بدر آيد همچون روزى كه مادرش او را زاده است و براى او به عدد مخلوقات خداوند عزّ و جلّ از حسنات منظور كنند و همانند آن درجاتش را نيز بالا برند، و در گور او چراغى برافروزند كه پيوسته روشن باشد و گناه و حسد را از دل او جدا و بيرون كنند، و از عذاب قبر ايمن گردد، و به او براتى دهند كه از آتش دوزخ آزاد است، و در حالى كه از عذاب آخرت ايمن است از گور خود برانگيخته شود، و پروردگار تبارك و تعالى به فرشتگان خود فرمايد: فرشتگان من بندۀ مرا بنگريد كه بخاطر رضاى من شبى را بيدار بوده و عبادت كرده است او را در فردوس جاى دهيد، و در آن بهشت صد هزار شهر باشد كه در هر شهرى همۀ آنچه كه نفسها آرزو و خواهش آن را دارند و چشمها از ديدن آن لذّت مى برد و به خاطرها خطور نمى كند، در آنجا برايش فراهم باشد، و اين جمله غير از آن پاداشهائى است كه نزد خود برايش مهيّا ساخته ام از كرامتهاى بيشمار و نعمتهاى زياده بر استحقاق و همچنين مرتبه و قرب و نزديكى مقام.

63- بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقْرَأَ بِهِ فِی صَلَاةِ اللَّیْلِ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ

اشارة

(5) 63 بَابُ مَا یُسْتَحَبُّ أَنْ یُقْرَأَ بِهِ فِی صَلَاةِ اللَّیْلِ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ

باب آنچه مستحب است خواندنش درنمازشب شب جمعه

[رقم الحدیث الکلی: 7557 - رقم الحدیث الباب: 1]

7557- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمِصْبَاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع

ص: 140

1- أمالی الصدوق 240- 16، و ثواب الأعمال 66.
2- المقنع 41.
3- تقدم فی الحدیث 4 من الباب 6 و الأبواب 53 و 54 من هذه الأبواب.
4- یأتی فی الأبواب 63 و 64 و 65 و فی الحدیث 2 من الباب 68 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 11 من الباب 11 و فی الباب 51 من أبواب قراءة القرآن.
5- الباب 63 فیه حدیث واحد.
6- مصباح المتهجد 239،.

أَنَّهُ قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ صَلَاةَ اللَّیْلِ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ- فَاقْرَأْ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی الْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- وَ فِی الثَّالِثَةِ الْحَمْدَ وَ الم السَّجْدَةَ- وَ فِی الرَّابِعَةِ الْحَمْدَ وَ یَا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ- وَ فِی الْخَامِسَةِ الْحَمْدَ وَ حم السَّجْدَةَ- وَ فِی السَّادِسَةِ الْحَمْدَ وَ سُورَةَ الْمُلْکِ- وَ فِی السَّابِعَةِ الْحَمْدَ وَ یس وَ فِی الثَّامِنَةِ الْحَمْدَ وَ الْوَاقِعَةَ- ثُمَّ تُوتِرُ بِالْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ الْإِخْلَاصِ (1).

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : وقتی خواستی درشب جمعه نمازشب بخوانی دررکعت اول حمد وتوحید - رکعت دوم حمد وکافرون - رکعت سوم حمد والم سجده - رکعت چهارم حمد ومدثر- رکعت پنجم حمد وحم سجده - رکعت ششم حمد وملک - رکعت هفتم حمد ویس - رکعت هشتم حمد وواقعه - نمازوترمعوذتین وتوحید را بخوان .

64- بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الدُّخَانِ وَ ق وَ الْمُمْتَحِنَةِ وَ الصَّفِّ وَ ن وَ الْحَاقَّةِ وَ نُوحٍ وَ الْمُزَّمِّلِ وَ الْإِنْفِطَارِ وَ الْإِنْشِقَاقِ وَ الْأَعْلَی وَ الْغَاشِیَةِ وَ الْفَجْرِ وَ التِّینِ وَ التَّکَاثُرِ وَ أَ رَأَیْتَ وَ الْ

اشارة

(2) 64 بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الدُّخَانِ وَ ق وَ الْمُمْتَحِنَةِ وَ الصَّفِّ وَ ن وَ الْحَاقَّةِ وَ نُوحٍ وَ الْمُزَّمِّلِ وَ الْإِنْفِطَارِ وَ الْإِنْشِقَاقِ وَ الْأَعْلَی وَ الْغَاشِیَةِ وَ الْفَجْرِ وَ التِّینِ وَ التَّکَاثُرِ وَ أَ رَأَیْتَ وَ الْکَوْثَرِ وَ النَّصْرِ فِی الْفَرَائِضِ وَ النَّوَافِلِ

باب مستحب است خواندن سورهای دخان - ق - ممتحنه - صف - ن - الحاقه - نوح - مزمل - انفطار- انشقاق - اعلی - غاشیه - فجر - تین - تکاثر- ارایت - کوثرونصردرنمازهای واجب ومستحب .

[رقم الحدیث الکلی: 7558 - رقم الحدیث الباب: 1]

7558- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ (عَامِرٍ الْخَیَّاطِ) (4) عَنْ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الدُّخَانِ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ بَعَثَهُ اللَّهُ مِنَ الْآمِنِینَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ أَظَلَّهُ اللَّهُ تَحْتَ عَرْشِهِ وَ حَاسَبَهُ حِسَاباً یَسِیراً وَ أَعْطَاهُ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ.

******

ترجمه:

حضرت باقر علیه السلام : کسیکه درنمازهای واجب ومستحب سوره دخان را بخواند درروز قیامت بین امنیت یافتگان ودرسایه عرش ومحاسبه اوآسان خواهد بود و نامه اعمالش را بدست راست او خواهند داد

[رقم الحدیث الکلی: 7559 - رقم الحدیث الباب: 2]

7559- 2- (5) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ أَدْمَنَ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ

ص: 141

1- و تقدم ما یدلّ علی بعض المقصود فی الأحادیث 5 و 8 من الباب 56 من هذه الأبواب، و یأتی ما یدلّ باطلاقه فی الحدیث 1 من الباب 65 و فی الأحادیث 4 و 11 من الباب 66 و الحدیث 2 من الباب 68 من هذه الأبواب.
2- الباب 64 فیه 17 حدیثا.
3- ثواب الأعمال 141.
4- فی المصدر- عاصم الحناط، و قد کتبه المصنّف (عاصم) ثم شطب علیه و صححه الی (عامر).
5- ثواب الأعمال 143.

قِرَاءَةَ سُورَةِ ق- وَسَّعَ اللَّهُ عَلَیْهِ فِی رِزْقِهِ وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ وَ حَاسَبَهُ حِسَاباً یَسِیراً.

******

ترجمه:

امام باقر علیه السلام فرمودند: كسى كه در نمازهاى واجب و مستحب بر قرائت سوره «ق» مداومت نمايد، خداوند رزق او را فراوان نموده، نامه عملش را به دست راستش مى دهد و در حساب بر او آسان گيرد.

[رقم الحدیث الکلی: 7560 - رقم الحدیث الباب: 3]

7560- 3- (1) وَ عَنْهُ عَنْ عَاصِمٍ الْخَیَّاطِ (2) عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْمُمْتَحِنَةِ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ وَ نَوَّرَ لَهُ بَصَرَهُ وَ لَا یُصِیبُهُ فَقْرٌ أَبَداً وَ لَا جُنُونٌ فِی بَدَنِهِ وَ لَا فِی وُلْدِهِ.

******

ترجمه:

امام سجّاد (علیه السلام)- هرکس سوره ی ممتحنه را در نمازهای واجب و نافله ی خود بخواند، خداوند قلبش را برای ایمان میآزماید و به دیدگانش نور عطا می کند و هرگز به دامان فقر نمی افتد و نه خودش دچار جنون میشود و نه فرزندانش

[رقم الحدیث الکلی: 7561 - رقم الحدیث الباب: 4]

7561- 4- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الصَّفِّ وَ أَدْمَنَ قِرَاءَتَهَا فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ صَفَّهُ اللَّهُ مَعَ مَلَائِکَتِهِ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

******

ترجمه:

امام باقر (علیه السلام)- هرکس سوره ی صف را بخواند و آن را در نمازهای واجب و نافله، عادت همیشگی خود قرار دهد، ان شاءالله خداوند او را با ملائکه و انبیای مقرّب خویش در یک صف قرار می دهد.

[رقم الحدیث الکلی: 7562 - رقم الحدیث الباب: 5]

7562- 5- (4) عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَیْمُونٍ الصَّائِغِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ قَرَأَ سُورَةَ ن وَ الْقَلَمِ فِی فَرِیضَةٍ أَوْ نَافِلَةٍ آمَنَهُ اللَّهُ أَنْ یُصِیبَهُ فَقْرٌ أَبَداً وَ أَعَاذَهُ اللَّهُ إِذَا مَاتَ مِنْ ضَمَّةِ الْقَبْرِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (5).

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره ی ن وَ الْقَلَمِ را در نماز واجب یا مستحب بخواند، خداوند عزّوجلّ او را همواره از فقر در امان می دارد و در هنگام مرگ او را از فشار قبر محفوظ می دارد.

[رقم الحدیث الکلی: 7563 - رقم الحدیث الباب: 6]

7563- 6- (6) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُکَیْنٍ (7) عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: أَکْثِرُوا مِنْ قِرَاءَةِ (8) الْحَاقَّةِ- فَإِنَّ قِرَاءَتَهَا فِی الْفَرَائِضِ وَ النَّوَافِلِ مِنَ الْإِیمَانِ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ- لِأَنَّهَا إِنَّمَا نَزَلَتْ فِی

ص: 142

1- ثواب الأعمال 145.
2- فی المصدر- الحناط.
3- ثواب الأعمال 145.
4- ثواب الأعمال 147.
5- "ان شاء اللّه"- لیس فی المصدر.
6- ثواب الأعمال 147.
7- فی المصدر- مسکین.
8- فی المصدر زیادة- سورة.

أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ مُعَاوِیَةَ- وَ لَمْ یُسْلَبْ قَارِئُهَا دِینَهُ حَتَّی یَلْقَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.

******

ترجمه:

امام باقر (علیه السلام)- سوره ی حاقّه را زیاد تلاوت کنید؛ زیرا تلاوت کردن آن در نمازهای واجب و مستحب از نشانه های ایمان به خدا و رسول اوست. چراکه این سوره درباره ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) و معاویه نازل شده است و کسی که این سوره را تلاوت می کند دین خود را از دست نمی دهد تا روزی که به دیدار خدا می شتابد.

[رقم الحدیث الکلی: 7564 - رقم الحدیث الباب: 7]

7564- 7- (1) وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ یَقْرَأُ کِتَابَهُ فَلَا یَدَعُ قِرَاءَةَ سُورَةِ إِنَّا أَرْسَلْنَا نُوحاً إِلَی قَوْمِهِ- فَأَیُّ عَبْدٍ قَرَأَهَا مُحْتَسِباً صَابِراً فِی فَرِیضَةٍ أَوْ نَافِلَةٍ أَسْکَنَهُ اللَّهُ مَسَاکِنَ الْأَبْرَارِ وَ أَعْطَاهُ ثَلَاثَ جِنَانٍ مَعَ جَنَّتِهِ کَرَامَةً مِنَ اللَّهِ وَ زَوَّجَهُ مِائَتَیْ حَوْرَاءَ وَ أَرْبَعَةَ آلَافِ ثَیِّبٍ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرکس به خداوند ایمان داشته باشد و قرآن را تلاوت کند، خواندن سوره ی: إِنَّا أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَی قَوْمِهِ را ترک نمی¬کند. هر بنده ای این سوره را صابرانه و با در نظر گرفتن پاداش اخروی در نماز واجب یا مستحب بخواند، خداوند تعالی وی را در منزلگاه نیکان سکونت خواهد داد و علاوه بر بهشت خود، سه بهشت دیگر را نیز از روی کرامت و بزرگواری به وی عطا خواهد کرد. و ان شاء الله تعالی دویست حوری بهشتی و چهار هزار بیوه زن را به همسری وی در می آورد.

[رقم الحدیث الکلی: 7565 - رقم الحدیث الباب: 8]

7565- 8- (2) وَ عَنْهُ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْمُزَّمِّلِ فِی الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ أَوْ فِی آخِرِ اللَّیْلِ کَانَ لَهُ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ شَاهِدَیْنِ مَعَ سُورَةِ الْمُزَّمِّلِ- وَ أَحْیَاهُ اللَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً وَ أَمَاتَهُ مِیتَةً طَیِّبَةً.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره ی مزّمّل را در عشاء آخر، و یا در پایان شب بخواند، شب و روز به همراه سوره ی مزمّل، گواه وی خواهند بود و خداوند به وی زندگانی پاک و پسندیده و مرگی پاک ارزانی خواهد داشت.

[رقم الحدیث الکلی: 7566 - رقم الحدیث الباب: 9]

7566- 9- (3) وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَنْ قَرَأَ هَاتَیْنِ السُّورَتَیْنِ وَ جَعَلَهُمَا نُصْبَ عَیْنِهِ فِی صَلَاتِهِ الْفَرِیضَةِ وَ النَّافِلَةِ إِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ وَ إِذَا السَّمَاءُ انْشَقَّتْ- لَمْ یَحْجُبْهُ مِنَ اللَّهِ حَاجِبٌ وَ لَمْ یَحْجُزْهُ مِنَ اللَّهِ حَاجِزٌ وَ لَمْ یَزَلْ یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِ حَتَّی یَفْرُغَ مِنْ حِسَابِ النَّاسِ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکس این دو سوره: إِذَا السَّمَاء انفَطَرَتْ و إِذَا السَّمَاء انشَقَّتْ بخواند و همواره به این دو سوره در نمازهای واجب و مستحب توجّه داشته باشد، همه ی پرده ها و رازها برای او آشکار می شود و هیچ مانعی در برابر او ایستادگی نخواهد کرد و همچنان خداوند را در نظر خواهد گرفت و خداوند، وی را مورد عنایت خویش قرار خواهد داد تا اینکه از حسابرسی مردم فارغ شود.

[رقم الحدیث الکلی: 7567 - رقم الحدیث الباب: 10]

7567- 10- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی فِی فَرِیضَةٍ أَوْ نَافِلَةٍ قِیلَ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ادْخُلِ الْجَنَّةَ مِنْ أَیِّ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ شِئْتَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره: سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی را در نماز واجب یا مستحبّی بخواند، در روز قیامت به وی گفته می شود: «از هر دری که مایل هستی، وارد بهشت شو» .

ص: 143

1- ثواب الأعمال 147.
2- ثواب الأعمال 148.
3- ثواب الأعمال 149.
4- ثواب الأعمال 150.
[رقم الحدیث الکلی: 7568 - رقم الحدیث الباب: 11]

7568- 11- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ أَدْمَنَ قِرَاءَةَ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ- فِی فَرِیضَةٍ أَوْ نَافِلَةٍ غَشَّاهُ اللَّهُ بِرَحْمَتِهِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ آتَاهُ الْأَمْنَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مِنْ عَذَابِ النَّارِ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکه همواره هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ را در نماز واجب یا نافله بخواند، خداوند در دنیا و آخرت، او را در پوشش رحمت خود قرار میدهد و در روز قیامت او را از عذاب آتش امان می بخشد.

[رقم الحدیث الکلی: 7569 - رقم الحدیث الباب: 12]

7569- 12- (2) وَ عَنْهُ عَنْ صَنْدَلٍ (3) عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اقْرَءُوا سُورَةَ الْفَجْرِ فِی فَرَائِضِکُمْ وَ نَوَافِلِکُمْ فَإِنَّهَا سُورَةٌ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع- مَنْ قَرَأَهَا کَانَ مَعَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی دَرَجَتِهِ مِنَ الْجَنَّةِ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- سوره ی فجر را در نمازهای واجب و نافله ی خود بخوانید که آن سوره برای حسین بن علی (علیه السلام) است. هرکه آن را بخواند، در روز قیامت همراه حسین (علیه السلام) و هم رتبه ی او در بهشت خواهد بود. که خداوند، توانا و حکیم است.

[رقم الحدیث الکلی: 7570 - رقم الحدیث الباب: 13]

7570- 13- (4) وَ عَنْهُ عَنْ شُعَیْبٍ الْعَقَرْقُوفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ وَ التِّینِ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ أُعْطِیَ مِنَ الْجَنَّةِ حَیْثُ یَرْضَی إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکه سورهی تین را در نمازهای واجب و مستحب خود تلاوت کند به اندازه ای از بهشت به او ارزانی شود که خرسند گردد؛ اگر خدا خواهد.

[رقم الحدیث الکلی: 7571 - رقم الحدیث الباب: 14]

7571- 14- (5) وَ عَنْهُ عَنْ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ أَلْهَیکُمُ التَّکَاثُرُ فِی فَرِیضَةٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَوَابَ (أَجْرِ) (6) مِائَةِ شَهِیدٍ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِی نَافِلَةٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَوَابَ خَمْسِینَ شَهِیداً وَ صَلَّی مَعَهُ فِی فَرِیضَتِهِ أَرْبَعُونَ صَفّاً مِنَ الْمَلَائِکَةِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکه سوره اَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ را در نماز واجب بخواند، خداوند برایش ثواب پاداش صد شهید را مینویسد و هرکه آن را در نماز مستحبّی بخواند، خداوند برایش ثواب پنجاه شهید را مینویسد و ان شاء الله تعالی به هنگامی که نماز واجب می گزارد، چهل صف از فرشتگان به همراهش نماز میگزارند.

[رقم الحدیث الکلی: 7572 - رقم الحدیث الباب: 15]

7572- 15- (7) وَ عَنْهُ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ الزُّبَیْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ

ص: 144

1- ثواب الأعمال 150.
2- ثواب الأعمال 150.
3- فی المصدر- عن مندل.
4- ثواب الأعمال 151.
5- ثواب الأعمال 153.
6- فی المصدر- و أجر.
7- ثواب الأعمال 154.

أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ أَ رَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ کَانَ فِیمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صَلَاتَهُ وَ صِیَامَهُ وَ لَمْ یُحَاسِبْهُ بِمَا کَانَ مِنْهُ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا.

******

ترجمه:

امام باقر (علیه السلام)- هرکه سوره أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ را در نمازهای واجب و مستحبّی خود بخواند، در شمار کسانی خواهد بود که خداوند عزّوجلّ نماز و روزهاش را میپذیرد و او را به خاطر آنچه که در زندگی دنیا از او سر زده است، مورد حساب قرار نمیدهد.

[رقم الحدیث الکلی: 7573 - رقم الحدیث الباب: 16]

7573- 16- (1) وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ کَانَتْ قِرَاءَتُهُ إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ سَقَاهُ اللَّهُ مِنَ الْکَوْثَرِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ- وَ کَانَ مُتَحَدَّثُهُ (2) عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی أَصْلِ طُوبَی.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکه سوره ی إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ را در نمازهای واجب و مستحب خود تلاوت کند خداوند او را در روز رستاخیز از حوض کوثر سیراب نماید و مجلس گفتگوی او با پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) در زیر درخت طوبی باشد.

[رقم الحدیث الکلی: 7574 - رقم الحدیث الباب: 17]

7574- 17- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبَانِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ عَنْ کَرَّامٍ الْخَثْعَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ فِی نَافِلَةٍ أَوْ فَرِیضَةٍ نَصَرَهُ اللَّهُ عَلَی جَمِیعِ أَعْدَائِهِ وَ جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَعَهُ کِتَابٌ یَنْطِقُ قَدْ أَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنْ جَوْفِ قَبْرِهِ فِیهِ أَمَانٌ مِنْ جِسْرِ جَهَنَّمَ وَ مِنَ النَّارِ وَ مِنْ زَفِیرِ جَهَنَّمَ- فَلَا یَمُرُّ عَلَی شَیْ ءٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا بَشَّرَهُ وَ أَخْبَرَهُ بِکُلِّ خَیْرٍ حَتَّی یَدْخُلَ الْجَنَّةَ- وَ یُفْتَحُ لَهُ فِی الدُّنْیَا مِنْ أَسْبَابِ الْخَیْرِ مَا لَمْ یَتَمَنَّ وَ لَمْ یَخْطُرْ عَلَی قَلْبِهِ.

(4)

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام- کسی که سوره ی إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ را در نماز مستحب و یا واجب تلاوت کند، خداوند او را بر تمام دشمنانش پیروز می سازد، و در روز قیامت او را با منشوری گویا و رسا که خداوند آن را از درون قبر او بیرون آورده است برانگیزد، و در آن (منشور) امان نامه ای [از برای اوست تا بی هراس] از پلی که بر روی دوزخ کشیده شده است بگذرد و از آتش و خروش دوزخ [آسیبی به او نرسد]، و در آن روز بر چیزی نمی گذرد مگر آنکه او را بشارت دهد و او را خبر دهد به نیکی هایی که روبروی اوست، تا آنکه وارد بهشت شود، و در این دنیا آنقدر از درهای خیر به روی او می گشود که هرگز آرزوی آن را نداشته و تصوّر آن را نکرده است.

ص: 145

1- ثواب الأعمال 155.
2- فی المصدر- محدثه.
3- ثواب الأعمال 155.
4- تقدم ما یدلّ علی استحباب قراءة القدر و الکوثر فی الصلاة عن المیت فی الحدیث 7 من الباب 28 من الاحتضار. و تقدم ما یدلّ علی بعض المقصود فی الأبواب 48 و 49، و فی الحدیث 1 من الباب 50 و فی الباب 56 من هذه الأبواب. و یأتی ما یدلّ علی بعض المقصود فی الأحادیث 6 و 8 و 16 من الباب 39 من صلاة الجمعة، و فی الباب 6 من صلاة العید، و فی الباب 11 من قراءة القرآن.

65- بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الْحَوَامِیمِ وَ الرَّحْمَنِ وَ الزَّلْزَلَةِ وَ الْعَصْرِ فِی النَّوَافِلِ

اشارة

(1) 65 بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الْحَوَامِیمِ وَ الرَّحْمَنِ وَ الزَّلْزَلَةِ وَ الْعَصْرِ فِی النَّوَافِلِ

باب استحباب خواندن سورهای حوامیم الرحمن زلزله وعصر درنوافل

[رقم الحدیث الکلی: 7575 - رقم الحدیث الباب: 1]

7575- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ بِالْإِسْنَادِ السَّابِقِ (3) عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْحَوَامِیمُ رَیْحَانُ (4) الْقُرْآنِ فَإِذَا قَرَأْتُمُوهَا فَاحْمَدُوا اللَّهَ وَ اشْکُرُوهُ کَثِیراً بِحِفْظِهَا وَ تِلَاوَتِهَا إِنَّ الْعَبْدَ لَیَقُومُ یَقْرَأُ الْحَوَامِیمَ فَیَخْرُجُ مِنْ فِیهِ أَطْیَبُ مِنَ الْمِسْکِ الْأَذْفَرِ وَ الْعَنْبَرِ وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیَرْحَمُ تَالِیَهَا وَ قَارِئَهَا وَ یَرْحَمُ جِیرَانَهُ وَ أَصْدِقَاءَهُ وَ مَعَارِفَهُ وَ کُلَّ حَمِیمٍ أَوْ قَرِیبٍ لَهُ وَ إِنَّهُ فِی الْقِیَامَةِ لَیَسْتَغْفِرُ لَهُ الْعَرْشُ وَ الْکُرْسِیُّ وَ مَلَائِکَةُ اللَّهِ الْمُقَرَّبُونَ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- سوره هایی که با «حم» آغاز می شوند گل خوشبوی قرآنند؛ پس خدا را به خاطر حفظ آن ها و خواندنشان ستایش کنید و او را شکرگزاری کنید؛ زیرا بنده هنگامی که بر می خیزد و این سوره ها را قرائت می کند، بویی از دهانش بر می خیزد که از مشک ناب و عنبر خوشبوتر است، و خداوند بر خواننده و تلاوت کننده ی آن رحمت می آورد، و همسایگان، دوستان، آشنایان او و همه ی کسانی را که با او صمیمی یا نزدیکند مورد رحمت قرار می دهد، و عرش، کرسی و فرشتگان مقرّب خدا در قیامت برای او آمرزش می طلبند.

[رقم الحدیث الکلی: 7576 - رقم الحدیث الباب: 2]

7576- 2- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَدَعُوا قِرَاءَةَ سُورَةِ الرَّحْمَنِ وَ الْقِیَامَ بِهَا فَإِنَّهَا لَا تَقِرُّ فِی قُلُوبِ الْمُنَافِقِینَ (وَ تُؤْتَی بِهَا) (6) یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی صُورَةِ آدَمِیٍّ فِی أَحْسَنِ صُورَةٍ وَ أَطْیَبِ رِیحٍ حَتَّی تَقِفَ (7) مِنَ اللَّهِ مَوْقِفاً لَا یَکُونُ أَحَدٌ أَقْرَبَ إِلَی اللَّهِ مِنْهَا فَیَقُولُ لَهَا مَنِ الَّذِی کَانَ یَقُومُ بِکِ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ یُدْمِنُ قِرَاءَتَکِ فَتَقُولُ یَا رَبِّ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ فَتَبْیَضُّ وُجُوهُهُمْ فَیَقُولُ لَهُمُ اشْفَعُوا فِیمَنْ أَحْبَبْتُمْ فَیَشْفَعُونَ حَتَّی لَا یَبْقَی لَهُمْ غَایَةٌ وَ لَا أَحَدٌ یَشْفَعُونَ لَهُ فَیَقُولُ لَهُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ اسْکُنُوا فِیهَا حَیْثُ شِئْتُمْ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- خواندن سوره ی الرَّحمن و مداومت به آن را ترک نکنید، این سوره در قلب منافقان جای نمی گیرد. خداوند آن را در روز قیامت در قالب چهره ی انسانی ظاهر می سازد، در بهترین شکل و در خوشبوترین عطر و بو، تا اینکه در برابر خداوند در جایگاهی می ایستد که هیچ کس از او به خداوند نزدیک تر نیست. آنگاه خداوند به او می گوید: «چه کسی در دنیا به قرائت تو اقدام می کرد و به خواندن تو عادت داشت»؟ او در جواب می گوید: «پروردگارا! فلانی و فلانی». آنگاه چهره هایشان سفید می گردد و خداوند به آن ها می گوید: «شفاعت کسانی را بکنید که دوستشان دارید». آن ها هم شفاعت می کنند تا اینکه هیچ شخص و هیچ فردی نمی ماند که شفاعتش را نکرده باشند و خداوند به آن ها می گوید: «وارد بهشت شوید و در هرکجای آن می خواهید ساکن گردید».

ص: 146

1- الباب 65 فیه 5 أحادیث.
2- ثواب الأعمال 141.
3- تقدم الاسناد فی الحدیث 1 من الباب 64 من هذه الأبواب.
4- فی المصدر- ریاحین.
5- ثواب الأعمال 143.
6- فی المصدر-" و یأتی بها ربها".
7- و فیه- یقف.
[رقم الحدیث الکلی: 7577 - رقم الحدیث الباب: 3]

7577- 3- (1) وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَمَلُّوا مِنْ قِرَاءَةِ إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ- فَإِنَّ مَنْ کَانَتْ قِرَاءَتَهُ فِی نَوَافِلِهِ لَمْ یُصِبْهُ اللَّهُ بِزَلْزَلَةٍ أَبَداً وَ لَمْ یَمُتْ بِهَا وَ لَا بِصَاعِقَةٍ وَ لَا بِآفَةٍ مِنْ آفَاتِ الدُّنْیَا فَإِذَا مَاتَ أُمِرَ بِهِ إِلَی الْجَنَّةِ فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَبْدِی أَبَحْتُکَ جَنَّتِی فَاسْکُنْ مِنْهَا حَیْثُ شِئْتَ وَ هَوِیتَ لَا مَمْنُوعاً وَ لَا مَدْفُوعاً عَنْهُ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- از قرائت سوره ی زلزله خسته نشوید، چراکه هرکه این سوره را در نمازهای نافله خود بخواند، خداوند عزّ وجلّ هرگز او را دچار زلزله نمیکند و او در اثر زلزله یا صاعقه یا هیچ بلایی از بلاهای دنیا جان نمیدهد تا اینکه درگذرد و چون درگذرد مامورمی شود بطرف بهشت برود . خداوند به اومی گوید : بهشتم را به توبخشیدم هرجای آنرا میخواهی ساکن شو نه کسی مانع توخواهد شد ونه کسی تورا بیرن خواهد کرد .

[رقم الحدیث الکلی: 7578 - رقم الحدیث الباب: 4]

7578- 4- (2) وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع نَحْوَهُ وَ زَادَ ثُمَّ یُشَیِّعُ رُوحَهُ إِلَی الْجَنَّةِ- سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ یَبْتَدِرُونَ بِهَا إِلَی الْجَنَّةِ.

******

ترجمه:

مرحوم کلینی مثل آنرا نقل کرده اند فقط یک اضافه دارد وآن اینکه ...هفتاد هزارملک روح اورا بطرف بهشت همراهی می کنند

[رقم الحدیث الکلی: 7579 - رقم الحدیث الباب: 5]

7579- 5- (3) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ وَ الْعَصْرِ فِی نَوَافِلِهِ بَعَثَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مُشْرِقاً وَجْهُهُ ضَاحِکاً سِنُّهُ قَرِیراً عَیْنُهُ حَتَّی یَدْخُلَ الْجَنَّةَ.

(4)

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکه سوره ی وَالْعَصْرِ را در نمازهای مستحبّی خود بخواند، خداوند در روز قیامت او را با چهرهای درخشان و لبی خندان و چشمی روشن بر میانگیزد تا اینکه به بهشت درآید.

66- بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الْحَدِیدِ وَ الْمُجَادَلَةِ وَ التَّغَابُنِ وَ الطَّلَاقِ وَ التَّحْرِیمِ وَ الْمُدَّثِّرِ وَ الْمُطَفِّفِینَ وَ الْبُرُوجِ وَ الْبَلَدِ وَ الْقَدْرِ وَ الْهُمَزَةِ وَ الْجَحْدِ وَ التَّوْحِیدِ فِی الْفَرَائِضِ

اشارة

(5) 66 بَابُ اسْتِحْبَابِ قِرَاءَةِ الْحَدِیدِ وَ الْمُجَادَلَةِ وَ التَّغَابُنِ وَ الطَّلَاقِ وَ التَّحْرِیمِ وَ الْمُدَّثِّرِ وَ الْمُطَفِّفِینَ وَ الْبُرُوجِ وَ الْبَلَدِ وَ الْقَدْرِ وَ الْهُمَزَةِ وَ الْجَحْدِ وَ التَّوْحِیدِ فِی الْفَرَائِضِ

باب مستحب است خواندن سورهای حدید - مجادله - تغابن -طلاق - تحریم -مدثر 0مطففین -بروج - بلد - قدر-همزه - جحد وتوحید درنماز واجب

[رقم الحدیث الکلی: 7580 - رقم الحدیث الباب: 1]

7580- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ بِالْإِسْنَادِ السَّابِقِ (7) عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی

ص: 147

1- ثواب الأعمال 152.
2- الکافی 2- 626- 24.
3- ثواب الأعمال 153،.
4- تقدم ما یدلّ علی بعض المقصود فی الحدیث 10 من الباب 56 من هذه الأبواب، و یأتی فی الأحادیث 6 و 8 و 16 من الباب 39 من أبواب صلاة الجمعة.
5- الباب 66 فیه 11 حدیثا.
6- ثواب الأعمال 145.
7- الاسناد المذکور تقدم فی الحدیث 1 من الباب 64 من هذه الأبواب.

عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْحَدِیدِ وَ الْمُجَادَلَةِ فِی صَلَاةٍ فَرِیضَةٍ أَدْمَنَهُمَا لَمْ یُعَذِّبْهُ اللَّهُ حِینَ (1) یَمُوتُ أَبَداً وَ لَا یَرَی فِی نَفْسِهِ وَ لَا فِی أَهْلِهِ سُوءاً أَبَداً وَ لَا خَصَاصَةً فِی بَدَنِهِ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام : هر کس سوره حدید و مجادله را در نمازهاى فریضه بخواند، و آن را ادامه دهد، خداوند هرگز او را در تمام طول زندگى عذاب نمى کند، و در خود و خانواده اش هرگز بدى نمى بیند، و نیز گرفتار فقر و بد حالى نمى شود».

[رقم الحدیث الکلی: 7581 - رقم الحدیث الباب: 2]

7581- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ التَّغَابُنَ فِی (فَرِیضَةٍ) (3) کَانَتْ شَفِیعَةً لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ شَاهِدَ عَدْلٍ عِنْدَ مَنْ یُجِیزُ شَهَادَتَهَا ثُمَّ (لَا یُفَارِقُهَا حَتَّی یَدْخُلَ) (4) الْجَنَّةَ.

******

ترجمه:

مام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره ی تغابن را در نماز واجب بخواند، شفیع وی در روز قیامت خواهد بود و برای کسی که شهادت آن را جایز بداند، شاهد عدل خواهد بود، سپس تا زمانی که آن شخص وارد بهشت شود، از او جدا نخواهد شد.

[رقم الحدیث الکلی: 7582 - رقم الحدیث الباب: 3]

7582- 3- (5) وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الطَّلَاقِ وَ التَّحْرِیمِ فِی فَرَائِضِهِ أَعَاذَهُ اللَّهُ مِنْ أَنْ یَکُونَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مِمَّنْ یَخَافُ أَوْ یَحْزَنُ وَ عُوفِیَ مِنَ النَّارِ وَ أَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ بِتِلَاوَتِهِ إِیَّاهُمَا وَ مُحَافَظَتِهِ عَلَیْهِمَا لِأَنَّهُمَا لِلنَّبِیِّ ص.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام) - هرکس سوره ی طلاق و تحریم را در نماز واجب بخواند، خداوند او را در روز قیامت پناه خواهد داد که از جمله کسانی که می ترسند و غمگین می شوند، نباشد، از دوزخ معاف می شود، و خداوند او را به خاطر تلاوت کردن این دو سوره و تداوم بر آن ها، وارد بهشت خواهد کرد؛ زیرا این دو سوره متعلّق به پیامبر (صلی الله علیه و آله) است.

[رقم الحدیث الکلی: 7583 - رقم الحدیث الباب: 4]

7583- 4- (6) وَ عَنْهُ عَنْ عَاصِمٍ الْخَیَّاطِ (7) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ فِی الْفَرِیضَةِ سُورَةَ الْمُدَّثِّرِ- کَانَ حَقّاً عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَجْعَلَهُ مَعَ مُحَمَّدٍ ص فِی دَرَجَتِهِ وَ لَا یُدْرِکُهُ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا شَقَاءٌ أَبَداً إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

******

ترجمه:

امام باقر (علیه السلام)- هرکس سوره ی مدثّر را در نماز واجب بخواند، حقّی بر خداوند خواهد بود که وی را همراه حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) در جایگاه ایشان قرار دهد و به خواست خداوند، در زندگی دنیوی به هیچ وجه، سختی و گرفتاری به وی نخواهد رسید.

[رقم الحدیث الکلی: 7584 - رقم الحدیث الباب: 5]

7584- 5- (8) وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع

ص: 148

1- فی المصدر- حتّی.
2- ثواب الأعمال 146.
3- فی المصدر- فریضته.
4- فی المصدر- لا تفارقه حتّی تدخله.
5- ثواب الأعمال 146.
6- ثواب الأعمال 148.
7- فی المصدر- الحناط.
8- ثواب الأعمال 149.

قَالَ: مَنْ قَرَأَ فِی الْفَرِیضَةِ بِوَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ- أَعْطَاهُ اللَّهُ الْأَمَانَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مِنَ النَّارِ وَ لَمْ تَرَهُ وَ لَمْ یَرَهَا وَ لَمْ یَمُرَّ عَلَی جِسْرِ جَهَنَّمَ وَ لَا یُحَاسَبُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.

******

ترجمه:

حضرت صادق علیه السلام : هرکس درنمازواجب سوره مطففین را بخواند خداوند درقیامت اورا ازجهنم امان می دهد ونه جهنم اورا می بیند نه اوجهنم را و(حتی ) ازدیوارجهنم هم عبورنخواهد کرد ودرقیامت اورا محاسبه نمی کنند .

[رقم الحدیث الکلی: 7585 - رقم الحدیث الباب: 6]

7585- 6- (1) وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ الْمِنْقَرِیِّ (2) عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ فِی فَرَائِضِهِ فَإِنَّهَا سُورَةُ النَّبِیِّینَ کَانَ مَحْشَرُهُ وَ مَوْقِفُهُ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الصَّالِحِینَ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره ی وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ را که سوره ی پیامبران است، در نماز واجب بخواند، جایگاه وی در روز رستاخیز، همراه با پیامبران (علیهم السلام) و فرستادگان و صالحان خواهد بود.

[رقم الحدیث الکلی: 7586 - رقم الحدیث الباب: 7]

7586- 7- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ کَانَتْ قِرَاءَتُهُ فِی فَرَائِضِهِ بِالسَّمَاءِ وَ الطَّارِقِ- کَانَ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ جَاهٌ وَ مَنْزِلَةٌ وَ کَانَ مِنْ رُفَقَاءِ النَّبِیِّینَ وَ أَصْحَابِهِمْ فِی الْجَنَّةِ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکس در نمازهای واجب خویش، سوره ی وَ السَّمَاء وَ الطَّارِقِ بخواند، روز قیامت، نزد خداوند، دارای جاه و منزلت خواهد بود و از همراهان و دوستان مؤمنین در بهشت خواهد بود.

[رقم الحدیث الکلی: 7587 - رقم الحدیث الباب: 8]

7587- 8- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ جَمِیعاً عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ کَانَتْ قِرَاءَتُهُ فِی (فَرِیضَةٍ) (5) لا أُقْسِمُ بِهذَا الْبَلَدِ کَانَ فِی الدُّنْیَا مَعْرُوفاً أَنَّهُ مِنَ الصَّالِحِینَ وَ کَانَ فِی الْآخِرَةِ مَعْرُوفاً أَنَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ مَکَاناً وَ کَانَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مِنْ رُفَقَاءِ النَّبِیِّینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام) - هرکه در نماز واجبش سوره: لَا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ را بخواند، در دنیا در شمار نیکوکاران شناخته شود و در آخرت از کسانی شناخته شود که در درگاه خداوند مقام و منزلتی دارند و در روز قیامت در زمره ی همراهان پیامبران و شهیدان و نیکوکاران شود.

[رقم الحدیث الکلی: 7588 - رقم الحدیث الباب: 9]

7588- 9- (6) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ- فِی فَرِیضَةٍ مِنَ الْفَرَائِضِ نَادَی مُنَادٍ یَا عَبْدَ اللَّهِ قَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ مَا مَضَی فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ.

******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- هرکه إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را در یکی از نمازهای واجب خداوند بخواند، ندا دهندهای ندا سر میدهد: ای بنده خدا! خداوند برای تو آنچه را گذشت، آمرزید، پس کردارت را از سرگیر.

ص: 149

1- ثواب الأعمال 150.
2- فی المصدر- المقری.
3- ثواب الأعمال 150.
4- ثواب الأعمال 151.
5- فی المصدر- فریضته.
6- ثواب الأعمال 152- 2، و أورده فی الحدیث 5 من الباب 23 من هذه الأبواب.
[رقم الحدیث الکلی: 7589 - رقم الحدیث الباب: 10]

7589- 10- (1) وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَةٍ فِی فَرَائِضِهِ بَعُدَ عَنْهُ الْفَقْرُ وَ جُلِبَ عَلَیْهِ الرِّزْقُ وَ یُدْفَعُ عَنْهُ مِیتَةُ السَّوْءِ.

******

ترجمه:

ابوبصیر روایت کرده است که امام صادق (ع) فرمود: کسى که سوره ویل لکل همزة را در نمازهاى واجب خود تلاوت کند، خداوند تنگدستى را از او دور سازد، و روزى او را افزون کند، و مرگ بد را از او براند».

[رقم الحدیث الکلی: 7590 - رقم الحدیث الباب: 11]

7590- 11- (2) وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- فِی فَرِیضَةٍ مِنَ الْفَرَائِضِ غ