ترجمه وسائل الشيعه الی تحصيل مسائل الشريعه المجلد 4

اَبْوَابُ أَعْدَادِ الْفَرَائِضِ وَ نَوَافِلِهَا وَ مَا یُنَاسِبُهَا

[رقم الحدیث الکلی: 4378 - رقم الحدیث الباب: 3]

4378- 3- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَوْلُهُ تَعَالَی إِنَّ الصَّلاةَ کانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً (3)- قَالَ کِتَاباً ثَابِتاً الْحَدِیثَ. ترجمهکِتَاباً ثَابِتاً

*****

ترجمه:

منظور از فرمايش خداى تعالى كه مى فرمايد:«همانا نماز بر مؤمنان واجب و داراى اوقات معين است :فرمود: يعنى نوشته اى ثابت است.

[رقم الحدیث الکلی: 4383 - رقم الحدیث الباب: 8]

4383- 8- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الْبَرْمَکِیِّ (5) عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ (6) عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ عِلَّةِ الصَّلَاةِ فَإِنَّ فِیهَا مَشْغَلَةً لِلنَّاسِ عَنْ حَوَائِجِهِمْ وَ مَتْعَبَةً لَهُمْ فِی أَبْدَانِهِمْ قَالَ فِیهَا عِلَلٌ وَ ذَلِکَ أَنَّ النَّاسَ لَوْ تُرِکُوا بِغَیْرِ تَنْبِیهٍ وَ لَا تَذْکِیرٍ (7) لِلنَّبِیِّ ص بِأَکْثَرَ مِنَ الْخَبَرِ الْأَوَّلِ وَ بَقَاءِ الْکِتَابِ فِی أَیْدِیهِمْ فَقَطْ لَکَانُوا عَلَی مَا کَانَ عَلَیْهِ الْأَوَّلُونَ فَإِنَّهُمْ قَدْ کَانُوا اتَّخَذُوا دِیناً وَ وَضَعُوا کُتُباً وَ دَعَوْا أُنَاساً إِلَی مَا هُمْ عَلَیْهِ وَ قَتَلُوهُمْ عَلَی ذَلِکَ فَدَرَسَ أَمْرُهُمْ وَ ذَهَبَ حِینَ ذَهَبُوا وَ أَرَادَ اللَّهُ تَعَالَی أَنْ لَا یُنْسِیَهُمْ ذِکْرَ مُحَمَّدٍ ص فَفَرَضَ عَلَیْهِمُ الصَّلَاةَ یَذْکُرُونَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ یُنَادُونَ بِاسْمِهِ وَ تَعَبَّدُوا بِالصَّلَاةِ وَ ذِکْرِ اللَّهِ لِکَیْلَا یَغْفُلُوا عَنْهُ فَیَنْسَوْهُ فَیَدْرُسَ ذِکْرُهُ.

*****

ترجمه:

هشام بن الحكم،وى مى گويد:راجع به علّت وجوب نماز از حضرت امام صادق عليه السّلام سؤال كرده و محضرش عرض كردم:با اين كه اين عبادت مردم را از بر آوردن نيازمنديهايشان مشغول نموده و بدنهايشان را به رنج مى اندازد چطور حق تعالى آن را بر ايشان واجب كرده ؟ حضرت فرمودند:در آن اسرار و عللى است و توضيح آن اين است كه: اگر مردم به حال خود واگذارده شده و هيچ تنبيه و تذكيرى از ناحيه نبى اكرم صلّى الله عليه و آله متوجه ايشان نمى شد و كتاب خدا صرفا در دستشان باقى مى ماند حالشان همچون حال مردمان اوّل مى گشت چه آنكه آنها اگر چه دين را اخذ نموده و كتب را وضع و جعل كرده و مردمانى را هم به كيش و آيين خود فرا خوانده و احيانا با آنها به مقاتله نيز پرداختند ولى پس از رفتن از اين دنيا اسمشان از يادها رفته و امرشان مندرس و كهنه گرديد گويا اصلا ايشان در اين دنيا نبوده اند و خداوند تبارك و تعالى اراده كرد دين و آيين و آمر محمّد صلّى الله عليه و آله فراموش نشود و بدين جهت بر امتش نماز را فرض و واجب قرار داد، در اين نماز هر روزه مردم پنج بار با صداى بلند اسم نامى پيامبر را برده و با انجام افعال نماز خدا را عبادت كرده و او را ياد مى نمايند و بدين ترتيب از آن حضرت غافل نشده و فراموشش نمى كنند و در نتيجه ذكرش مندرس و كهنه نمى گردد.

ص: 9

[رقم الحدیث الکلی: 4384 - رقم الحدیث الباب: 9]

4384- 9- (1) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ وَ فِی الْعِلَلِ بِالْإِسْنَادِ الْآتِی (2) عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّمَا أُمِرُوا بِالصَّلَاةِ لِأَنَّ فِی الصَّلَاةِ الْإِقْرَارَ بِالرُّبُوبِیَّةِ وَ هُوَ صَلَاحٌ عَامٌّ لِأَنَّ فِیهِ خَلْعَ الْأَنْدَادِ وَ الْقِیَامَ بَیْنَ یَدَیِ الْجَبَّارِ ثُمَّ ذَکَرَ نَحْوَ حَدِیثِ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ السَّابِقِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی مُقَدِّمَةِ الْعِبَادَاتِ وَ غَیْرِهَا (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ وَ عَلَی وُجُوبِ الصَّلَاةِ الْیَوْمِیَّةِ وَ الْجُمُعَةِ وَ الْعِیدَیْنِ وَ الْآیَاتِ وَ الطَّوَافِ (4) وَ مَا یَجِبُ بِنَذْرٍ وَ شِبْهِهِ وَ تَقَدَّمَتْ صَلَاةُ الْجِنَازَةِ (5).

*****

ترجمه:

فضل بن شاذان از امام رضا علیه السلام روایت کرده است اگر گفته شود :مردم برای چه به خواندن نماز مامور شدند ؟ در جواب گفته می شود برای اینکه در نماز اقرار به ربوبیت حق تعالی است و این مصلحت عام و گسترده ای است زیرا در ان انداد و اضداد پروردگار انکار شده وبنده باکمال خاکساری وفروتنی در مقام پروردگار ....

[رقم الحدیث الکلی: 4386 - رقم الحدیث الباب: 2]

4386- 2- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ عَائِذٍ الْأَحْمَسِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ إِلَی أَنْ قَالَ ثُمَّ قَالَ مِنْ غَیْرِ أَنْ أَسْأَلَهُ إِذَا لَقِیتَ اللَّهَ بِالصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ الْمَفْرُوضَاتِ لَمْ یَسْأَلْکَ عَمَّا سِوَی ذَلِکَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَائِذٍ الْأَحْمَسِیِّ نَحْوَهُ (3).

*****

ترجمه:

عَائِذٍ احْمَسِیِّ گوید خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم و اراده داشتم از نماز شب از ایشان سوال کنم .تا اینکه فرمود بدون سوال کردن .وقتی خدا را ملاقات کنی و نماز های واجب را آورده باشی از دیگر نمازها تو را بازخواست نمیکند

[رقم الحدیث الکلی: 4389 - رقم الحدیث الباب: 5]

4389- 5- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ ع إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص لَمَّا أُسْرِیَ بِهِ أَمَرَهُ رَبُّهُ بِخَمْسِینَ صَلَاةً فَمَرَّ عَلَی النَّبِیِّینَ نَبِیٍّ نَبِیٍّ لَا یَسْأَلُونَهُ عَنْ شَیْ ءٍ حَتَّی انْتَهَی إِلَی مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ ع- فَقَالَ بِأَیِّ شَیْ ءٍ أَمَرَکَ رَبُّکَ فَقَالَ بِخَمْسِینَ صَلَاةً فَقَالَ اسْأَلْ رَبَّکَ التَّخْفِیفَ فَإِنَّ أُمَّتَکَ لَا تُطِیقُ ذَلِکَ فَسَأَلَ رَبَّهُ فَحَطَّ عَنْهُ عَشْراً ثُمَّ مَرَّ بِالنَّبِیِّینَ نَبِیٍّ نَبِیٍّ لَا یَسْأَلُونَهُ عَنْ شَیْ ءٍ حَتَّی مَرَّ بِمُوسَی بْنِ عِمْرَانَ ع فَقَالَ بِأَیِّ شَیْ ءٍ أَمَرَکَ رَبُّکَ فَقَالَ بِأَرْبَعِینَ صَلَاةً فَقَالَ اسْأَلْ رَبَّکَ التَّخْفِیفَ فَإِنَّ أُمَّتَکَ لَا تُطِیقُ ذَلِکَ فَسَأَلَ رَبَّهُ فَحَطَّ عَنْهُ عَشْراً ثُمَّ مَرَّ بِالنَّبِیِّینَ نَبِیٍّ نَبِیٍّ لَا یَسْأَلُونَهُ عَنْ شَیْ ءٍ حَتَّی مَرَّ بِمُوسَی ع- فَقَالَ بِأَیِّ شَیْ ءٍ أَمَرَکَ رَبُّکَ فَقَالَ بِثَلَاثِینَ صَلَاةً فَقَالَ اسْأَلْ رَبَّکَ التَّخْفِیفَ فَإِنَّ أُمَّتَکَ لَا تُطِیقُ ذَلِکَ فَسَأَلَ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَحَطَّ عَنْهُ عَشْراً ثُمَّ مَرَّ بِالنَّبِیِّینَ نَبِیٍّ نَبِیٍّ لَا یَسْأَلُونَهُ عَنْ شَیْ ءٍ حَتَّی مَرَّ بِمُوسَی ع فَقَالَ بِأَیِّ شَیْ ءٍ أَمَرَکَ رَبُّکَ فَقَالَ بِعِشْرِینَ صَلَاةً فَقَالَ اسْأَلْ رَبَّکَ التَّخْفِیفَ فَإِنَّ أُمَّتَکَ لَا تُطِیقُ ذَلِکَ فَسَأَلَ رَبَّهُ فَحَطَّ عَنْهُ عَشْراً ثُمَّ مَرَّ بِالنَّبِیِّینَ نَبِیٍّ نَبِیٍّ لَا یَسْأَلُونَهُ عَنْ شَیْ ءٍ حَتَّی مَرَّ بِمُوسَی ع فَقَالَ بِأَیِّ شَیْ ءٍ أَمَرَکَ رَبُّکَ فَقَالَ بِعَشْرِ صَلَوَاتٍ فَقَالَ اسْأَلْ رَبَّکَ التَّخْفِیفَ فَإِنَّ أُمَّتَکَ لَا تُطِیقُ ذَلِکَ فَإِنِّی جِئْتُ إِلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ بِمَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فَلَمْ یَأْخُذُوا بِهِ وَ لَمْ یَقِرُّوا عَلَیْهِ فَسَأَلَ النَّبِیُّ ص رَبَّهُ فَخَفَّفَ عَنْهُ فَجَعَلَهَا خَمْساً ثُمَّ مَرَّ بِالنَّبِیِّینَ نَبِیٍّ نَبِیٍّ لَا یَسْأَلُونَهُ عَنْ شَیْ ءٍ حَتَّی مَرَّ بِمُوسَی ع فَقَالَ لَهُ بِأَیِّ شَیْ ءٍ أَمَرَکَ رَبُّکَ فَقَالَ بِخَمْسِ صَلَوَاتٍ فَقَالَ اسْأَلْ رَبَّکَ التَّخْفِیفَ عَنْ أُمَّتِکَ فَإِنَّ أُمَّتَکَ لَا تُطِیقُ ذَلِکَ فَقَالَ إِنِّی لَأَسْتَحْیِی أَنْ أَعُودَ إِلَی رَبِّی فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ ص بِخَمْسِ صَلَوَاتٍ.

وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ

ص: 13

[رقم الحدیث الکلی: 4390 - رقم الحدیث الباب: 6]

4390- 6- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ یَحْیَی قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِذَا جِئْتَ بِالْخَمْسِ صَلَوَاتٍ لَمْ تُسْأَلْ عَنْ صَلَاةٍ وَ إِذَا جِئْتَ بِصَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ لَمْ تُسْأَلْ عَنْ صَوْمٍ.

*****

ترجمه:

از معمّر بن يحيى روايت شده كه گفت: شنيدم امام صادق عليه السّلام ميفرمود: اگر نمازهاى پنجگانه شبانه روز را بجا آورده باشى در قيامت تو را از نمازهاى ديگر سؤال نخواهند كرد، و هر گاه روزۀ ماه رمضان را كامل گرفته باشى از روزۀ ديگرى تو را نخواهند پرسيد و مسئول و مؤاخذ نخواهى بود.

[رقم الحدیث الکلی: 4392 - رقم الحدیث الباب: 8]

4392- 8- (4) قَالَ وَ قَالَ ع إِنَّمَا مَثَلُ الصَّلَاةِ فِیکُمْ کَمَثَلِ السَّرِیِّ وَ هُوَ النَّهَرُ عَلَی بَابِ أَحَدِکُمْ یَخْرُجُ إِلَیْهِ فِی الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَةِ یَغْتَسِلُ مِنْهُ خَمْسَ مَرَّاتٍ فَلَمْ یَبْقَ الدَّرَنُ عَلَی (5) الْغُسْلِ خَمْسَ مَرَّاتٍ وَ لَمْ تَبْقَ الذُّنُوبُ (عَلَی الصَّلَاةِ) (6) خَمْسَ مَرَّاتٍ.

*****

ترجمه:

و باز آن حضرت عليه السّلام فرمود: همانا مثل نماز در ميان شما مانند نهرى است بر در خانه يكى از شما جارى باشد و او در هر شبانه روز پنج بار بيرون آمده و در آن آب غسل كرده و خود را بشويد، باين ترتيب ديگر چرك و آلودگى با پنج بار شستشو در بدن باقى نميماند، همچنين اثر گناهان نيز با خواندن پنج مرتبه نماز در شبانه روز در روح انسان باقى نخواهد ماند.

[رقم الحدیث الکلی: 4394 - رقم الحدیث الباب: 10]

4394- 10- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبِی سَیِّدَ الْعَابِدِینَ ع فَقُلْتُ لَهُ یَا أَبَهْ أَخْبِرْنِی عَنْ جَدِّنَا رَسُولِ اللَّهِ ص لَمَّا عُرِجَ بِهِ إِلَی السَّمَاءِ وَ أَمَرَهُ رَبُّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِخَمْسِینَ صَلَاةً کَیْفَ لَمْ یَسْأَلْهُ التَّخْفِیفَ عَنْ أُمَّتِهِ حَتَّی قَالَ لَهُ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ- ارْجِعْ إِلَی رَبِّکَ فَسَلْهُ التَّخْفِیفَ فَإِنَّ أُمَّتَکَ لَا تُطِیقُ ذَلِکَ فَقَالَ یَا بُنَیَّ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص لَا

ص: 16

[رقم الحدیث الکلی: 4395 - رقم الحدیث الباب: 11]

4395- 11- (7) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْبُنْدَارِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ یَحْیَی بْنِ الْفَضْلِ عَنْ یَحْیَی بْنِ مُوسَی عَنْ عَبْدِ الرَّزَّاقِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِیِّ عَنْ أَنَسٍ قَالَ: فُرِضَتْ عَلَی النَّبِیِّ ص لَیْلَةَ أُسْرِیَ بِهِ الصَّلَاةُ خَمْسِینَ ثُمَّ نُقِصَتْ فَجُعِلَتْ خَمْساً ثُمَّ نُودِیَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّهُ لَا یُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَیَّ إِنَّ لَکَ بِهَذِهِ الْخَمْسِ خَمْسِینَ.

*****

ترجمه:

انس گويد شبى كه پيغمبر را بمعراج بردند نماز شبانه روزى پنجاه بر او فرض شد سپس كم شد و پنج گرديد و ندا شد اى محمد براستى گفتار من دو تا نشود كه اين پنج بپنجاه محسوب شوند

ص: 17

[رقم الحدیث الکلی: 4396 - رقم الحدیث الباب: 12]

4396- 12- (1) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ حُکَیْمٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَمَّا خَفَّفَ اللَّهُ عَنِ النَّبِیِّ ص حَتَّی صَارَتْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ أَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ یَا مُحَمَّدُ خَمْسٌ بِخَمْسِینَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی مُقَدِّمَةِ الْعِبَادَاتِ (2) وَ فِی أَحَادِیثِ تَکْبِیرِ الْجِنَازَةِ (3) وَ غَیْرِ ذَلِکَ (4) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (5).

*****

ترجمه:

أبو الحسن ازدى از امام صادق(عليه السّلام)نقل مى كند كه فرمود:چون خداوند به پيامبرش تخفيف داد تا پنج نماز شد،به او وحى كرد كه اى محمد.پنج تا در برابر پنجاه تا.

[رقم الحدیث الکلی: 4399 - رقم الحدیث الباب: 3]

4399- 3- (4) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ الْعَلَوِیِّ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْغُلَامِ مَتَی یَجِبُ عَلَیْهِ الصَّوْمُ وَ الصَّلَاةُ قَالَ إِذَا رَاهَقَ الْحُلُمَ وَ عَرَفَ الصَّلَاةَ وَ الصَّوْمَ.

*****

ترجمه:

علی بن جعفر از برادر بزرگوارش حضرت موسی بن جعفر

(علیه السلام) پرسید، چه زمانی نماز و روزه به پسر بچه واجب می شود ؟ حضرت فرمود: چون به مرز تکلیف برسد و نماز و روزه را بشناسد.

[رقم الحدیث الکلی: 4402 - رقم الحدیث الباب: 6]

4402- 6- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ قَارِنٍ أَنَّهُ قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضَا ع أَوْ سُئِلَ وَ أَنَا أَسْمَعُ عَنِ الرَّجُلِ یُجْبِرُ (5) وَلَدَهُ وَ هُوَ لَا یُصَلِّی الْیَوْمَ وَ الْیَوْمَیْنِ فَقَالَ وَ کَمْ أَتَی عَلَی الْغُلَامِ فَقُلْتُ (6) ثَمَانِی سِنِینَ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ یَتْرُکُ الصَّلَاةَ قَالَ قُلْتُ: یُصِیبُهُ الْوَجَعُ قَالَ یُصَلِّی عَلَی نَحْوِ مَا یَقْدِرُ.

*****

ترجمه:

از حسن بن قارن روايت كرده اند كه گفت: از امام رضا عليه السّلام پرسيدم يا از امام رضا عليه السّلام پرسيدند و من حاضر بوده و شنيدم كه هر گاه شخصى فرزندش را ختنه كند او يك يا دو روز نماز نمى خواند، آن حضرت پرسيد: آن بچّه چند سال دارد؟ گفت: هشت سال، پس فرمود: سبحان اللّه (در مقام شگفتى از وقوع امر عجيبى) آيا نماز را ترك مى كند؟ گويد: گفتم: اگر بخواهد نماز بخواند دچار درد و ناراحتى مى شود، فرمود: بهر صورت كه مى تواند نماز بخواند.

4- بَابُ اسْتِحْبَابِ أَمْرِ الصِّبْیَانِ بِالْجَمْعِ بَیْنَ الصَّلَاتَیْنِ وَ التَّفْرِیقِ بَیْنَهُمْ

5- بَابُ وُجُوبِ الْمُحَافَظَةِ عَلَی الصَّلَاةِ الْوُسْطَی وَ تَعْیِینِهَا

[رقم الحدیث الکلی: 4409 - رقم الحدیث الباب: 3]

4409- 3- (1) الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی الصَّلَاةِ الْوُسْطَی أَنَّهَا صَلَاةُ الظُّهْرِ.

*******

ترجمه

امام باقر و امام صادق علیهما السلام فرمودند

در مورد نماز وسطى،آن نماز ظهراست

[رقم الحدیث الکلی: 4414 - رقم الحدیث الباب: 2]

4414- 2- (1) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعِیصِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ اللَّهِ إِنَّهُ لَیَأْتِی عَلَی الرَّجُلِ خَمْسُونَ سَنَةً وَ مَا قَبِلَ اللَّهُ مِنْهُ صَلَاةً وَاحِدَةً فَأَیُّ شَیْ ءٍ أَشَدُّ مِنْ هَذَا وَ اللَّهِ إِنَّکُمْ لَتَعْرِفُونَ مِنْ جِیرَانِکُمْ وَ أَصْحَابِکُمْ مَنْ لَوْ کَانَ یُصَلِّی لِبَعْضِکُمْ مَا قَبِلَهَا مِنْهُ لِاسْتِخْفَافِهِ بِهَا إِنَّ اللَّهَ لَا یَقْبَلُ إِلَّا الْحَسَنَ فَکَیْفَ یَقْبَلُ مَا یُسْتَخَفُّ بِهِ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ مِثْلَهُ (2).

********

ترجمه :

عيص بن قاسم گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

به خدا سوگند! بسا پنجاه سال از عمر كسى مى گذرد و خداوند يك نماز از او قبول نمى كند. آيا چه چيزى از اين بدتر است ؟!

به خدا سوگند! شما از همسايگان و دوستان خود كسانى را مى شناسيد كه اگر براى بعضى از شما نماز مى خواند، به خاطر سبك شمردن آن، از او نمى پذيرفت. خداوند جز (عمل) خوب قبول نمى كند، پس چگونه مى پذيرد عملى را كه سبك شمرده شده باشد؟!

[رقم الحدیث الکلی: 4417 - رقم الحدیث الباب: 5]

4417- 5- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَیْسَ مِنِّی مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلَاتِهِ لَا یَرِدُ عَلَیَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّهِ لَیْسَ مِنِّی مَنْ یَشْرَبُ مُسْکِراً لَا یَرِدُ عَلَیَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّهِ.

*********

ترجمه :

رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هر كس نماز خود را كوچك بشمارد و نظرش سبك شمردن نماز باشد از من نيست و جزء امّت من بحساب نميآيد، و نيز در كنار حوض كوثر بر من وارد نخواهد شد هرگز بخدا قسم، و هر كس مست كننده اى بنوشد از من نيست و در كنار حوض كوثر (در قيامت) بر من وارد نخواهد شد هرگز بخدا سوگند.

[رقم الحدیث الکلی: 4421 - رقم الحدیث الباب: 9]

4421- 9- (1) وَ فِی عِقَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الصَّلَاةُ وُکِّلَ بِهَا مَلَکٌ لَیْسَ لَهُ عَمَلٌ غَیْرُهَا فَإِذَا فُرِغَ مِنْهَا قَبَضَهَا ثُمَّ صَعِدَ بِهَا فَإِنْ کَانَتْ مِمَّا تُقْبَلُ قُبِلَتْ وَ إِنْ کَانَتْ مِمَّا لَا تُقْبَلُ قِیلَ لَهُ (2) رُدَّهَا عَلَی عَبْدِی فَیَنْزِلُ بِهَا حَتَّی یَضْرِبَ بِهَا وَجْهَهُ ثُمَّ یَقُولُ أُفٍّ لَکَ لَا یَزَالُ لَکَ عَمَلٌ یَعْنِینِی.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (3) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ مِثْلَهُ (4).

*******

ترجمه :

مام صادق عليه السلام : فرشته اى بر نماز گماشته شده كه جز آن، كارى ندارد . پس هرگاه بنده نمازش را تمام كند، آن فرشته نماز را بگيرد و بالا برد . اگر از نمازهاى پذيرفتنى بود ، پذيرفته مى شود و اگر پذيرفتنى نبود به آن فرشته گفته مى شود : آن را به بنده ام برگردان . پس فرشته آن نماز را پايين مى آورد و به صورت صاحبش مى زند و سپس مى گويد : اُف بر تو! كار تو هميشه مايه زحمت و سرشكستگى من است!

[رقم الحدیث الکلی: 4424 - رقم الحدیث الباب: 12]

4424- 12- (3) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: الصَّلَاةُ عَمُودُ الدِّینِ مَثَلُهَا کَمَثَلِ عَمُودِ الْفُسْطَاطِ إِذَا ثَبَتَ الْعَمُودُ ثَبَتَ الْأَوْتَادُ وَ الْأَطْنَابُ (4) وَ إِذَا مَالَ الْعَمُودُ وَ انْکَسَرَ لَمْ یَثْبُتْ وَتِدٌ وَ لَا طُنُبٌ.

أَقُولُ: وَ قَدْ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ هُنَا (6) وَ فِی الْأَشْرِبَةِ (7) وَ غَیْرِ ذَلِکَ (8).

******

ترجمه :

مام باقر عليه السلام : نماز ستون دين است ، مَثَل آن مَثَل تيرك خيمه است، اگر تيرك محكم باشد ميخها و طنابها محكم مى مانند و اگر تيرك كج شود و بشكند ، نه ميخى استوار مى ماند و نه طنابى .مام باقر عليه السلام : نماز ستون دين است ، مَثَل آن مَثَل تيرك خيمه است، اگر تيرك محكم باشد ميخها و طنابها محكم مى مانند و اگر تيرك كج شود و بشكند ، نه ميخى استوار مى ماند و نه طنابى .

[رقم الحدیث الکلی: 4426 - رقم الحدیث الباب: 2]

4426- 2- (3) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یَزَالُ الشَّیْطَانُ ذَعِراً مِنَ الْمُؤْمِنِ مَا حَافَظَ عَلَی الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ لِوَقْتِهِنَّ (4) فَإِذَا ضَیَّعَهُنَّ تَجَرَّأَ عَلَیْهِ فَأَدْخَلَهُ فِی الْعَظَائِمِ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمَّادِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ یَحْیَی الْکَاهِلِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ ذَکَرَ نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِالْإِسْنَادِ السَّابِقِ فِی بَابِ إِسْبَاغِ الْوُضُوءِ (5)

وَ رَوَاهُ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْقُرَشِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ غَزْوَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع مِثْلَهُ (6).

*******

ترجمه :

سكونى گويد: امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

شيطان هميشه از مؤمن خائف و ترسناك است تا زمانى كه به نمازهاى پنجگانۀ خود مواظبت نمايد. اگر آن ها را ضايع كند، شيطان بر او دلير شود و او را در گناهان كبيره داخل سازد.

ص: 28

[رقم الحدیث الکلی: 4427 - رقم الحدیث الباب: 3]

4427- 3- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنِ الْفُضَیْلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یُحافِظُونَ (2) قَالَ هِیَ فَرِیضَةٌ قُلْتُ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ (3) ز

*******

ترجمه :

.فضيل گويد: از امام باقر عليه السّلام در مورد گفتار خداوند عزّ و جلّ كه مى فرمايد:«كسانى كه بر نمازهاى خويش مراقب و مواظبند» پرسيدم.

فرمود: منظور از آن، نماز فريضه است.

گفتم: منظور از «كسانى كه بر نمازهاى خود مداومت كنندگانند» چيست ؟

فرمود: منظور نماز نافله است.

[رقم الحدیث الکلی: 4431 - رقم الحدیث الباب: 7]

4431- 7- (2) قَالَ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تُضَیِّعُوا صَلَوَاتِکُمْ فَإِنَّ مَنْ ضَیَّعَ صَلَاتَهُ حُشِرَ مَعَ قَارُونَ وَ هَامَانَ- وَ کَانَ حَقّاً عَلَی اللَّهِ أَنْ یُدْخِلَهُ النَّارَ مَعَ الْمُنَافِقِینَ فَالْوَیْلُ لِمَنْ لَمْ یُحَافِظْ عَلَی صَلَاتِهِ وَ أَدَاءِ سُنَّتِهِ (3).

*******

ترجمه :

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود

نمازخودرا ضایع نکنید چون هرکس نمازش راضایع کند همنشین فرعون وهامان وقارون درعذاب خواهد بود وجایگاه او درآتش همراه منافقان است پس ویل برای کسی است که از نمازش وانجام سنت پیامبرص محافظت نکند

8- بَابُ وُجُوبِ إِتْمَامِ الصَّلَاةِ وَ إِقَامَتِهَا

[رقم الحدیث الکلی: 4435 - رقم الحدیث الباب: 3]

4435- 3- (3) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ خَلِیفَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِذَا قَامَ الْمُصَلِّی إِلَی الصَّلَاةِ نَزَلَتْ عَلَیْهِ الرَّحْمَةُ مِنْ أَعْنَانِ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْضِ وَ حَفَّتْ بِهِ الْمَلَائِکَةُ وَ نَادَاهُ مَلَکٌ لَوْ یَعْلَمُ هَذَا الْمُصَلِّی مَا فِی الصَّلَاةِ مَا انْفَتَلَ.

*******

ترجمه :

حضرت امام صادق علیه السلام

نمازگزار، هنگامی که برمی خیزد برای نماز، . رحمت از آسمان بر او نازل می شود. ملائکه او را دوره می کنند و در بر می گیرند و فرشته او را صدا می کند. اگر این نمازگزار می دانست در نماز چه چیزی است، هرگز از نماز دست نمی کشید.

[رقم الحدیث الکلی: 4438 - رقم الحدیث الباب: 6]

4438- 6- (1) وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَثَلُ الصَّلَاةِ مَثَلُ عَمُودِ الْفُسْطَاطِ إِذَا ثَبَتَ الْعَمُودُ نَفَعَتِ الْأَطْنَابُ وَ الْأَوْتَادُ وَ الْغِشَاءُ وَ إِذَا انْکَسَرَ الْعَمُودُ لَمْ یَنْفَعْ طُنُبٌ وَ لَا وَتِدٌ وَ لَا غِشَاءٌ.

*******

ترجمه :

عبيد بن زراره گويد: امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

نماز همچون ستون خيمه است كه هرگاه ستون پاى برجا و ثابت باشد، طناب ها، ميخ ها و پردۀ خيمه فايده دارد، و هرگاه آن ستون بشكند، ديگر نه طناب، نه ميخ و نه پردۀ خيمۀ هيچ كدام فايده اى ندارند.

[رقم الحدیث الکلی: 4442 - رقم الحدیث الباب: 10]

4442- 10- (1) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع أَوَّلُ مَا یُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلَاةُ فَإِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ سَائِرُ عَمَلِهِ وَ إِذَا رُدَّتْ رُدَّ عَلَیْهِ سَائِرُ عَمَلِهِ.

*******

ترجمه :

امام صادق(عليه السلام)مى فرمايد:

نخستين چيزى كه آدمى بر آن محاسبه مى شود، نماز است. اگر نماز پذيرفته شد، ديگراعمال هم قبول مى شود و اگر نماز ردّ شد، ديگر اعمال هم ردّ مى شود.

[رقم الحدیث الکلی: 4446 - رقم الحدیث الباب: 14]

4446- 14- (1) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلَهُ أَبُو بَصِیرٍ وَ أَنَا جَالِسٌ عِنْدَهُ عَنِ الْحُورِ الْعِینِ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَ خَلْقٌ مِنْ خَلْقِ الدُّنْیَا أَمْ خَلْقٌ مِنْ خَلْقِ الْجَنَّةِ فَقَالَ لَهُ مَا أَنْتَ وَ ذَاکَ عَلَیْکَ بِالصَّلَاةِ فَإِنَّ آخِرَ مَا أَوْصَی بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ حَثَّ عَلَیْهِ الصَّلَاةُ إِیَّاکُمْ أَنْ یَسْتَخِفَّ أَحَدُکُمْ بِصَلَاتِهِ فَلَا هُوَ إِذَا کَانَ شَابّاً أَتَمَّهَا وَ لَا هُوَ إِذَا کَانَ شَیْخاً قَوِیَ عَلَیْهَا وَ مَا أَشَدُّ مِنْ سَرِقَةِ الصَّلَاةِ فَإِذَا قَامَ أَحَدُکُمْ فَلْیَعْتَدِلْ وَ إِذَا رَکَعَ فَلْیَتَمَکَّنْ وَ إِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ فَلْیَعْتَدِلْ وَ إِذَا سَجَدَ فَلْیَنْفَرِجْ وَ لْیَتَمَکَّنْ وَ إِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ فَلْیَلْبَثْ حَتَّی یَسْکُنَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).

*******

ترجمه :

بوبصیر از امام صادق (ع) درباره ی حورالعین سؤال کرد؛ من نیز نشسته بودم، او به امام صادق (ع) عرض کرد: فدایت شوم! آیا حورالعین از مخلوقات دنیا یا از مخلوقات دنیا یا از مخلوقات بهشت است؟ امام صادق (ع) فرمود: چه کار به این چیزها داری، بر تو باد به نماز و آخرین چیزی که رسول خدا (ص) به آن وصیّت کرد و نسبت به آن تأکید و تحریص فرمود، نماز بود. فرمود: بپرهیزید از این که یکی از شما، نمازش را سبک بشمارد؛ نه این که وقتی جوان است، آن را تمام بیاورد و نه، وقتی پیر است، قوی شود بر آن؛ و چه بد است سرقت از نماز! هنگامی که یکی از شما به نماز ایستاد، باید معتدل بایستد؛ وقتی رکوع کرد، جاگیر شود؛ وقتی سر بلند کرد، با اعتدال باشد؛ هنگامی که سجده کرد، اعضای بدن را باز کند؛ وقتی سر از سجده برداشت، صبر کند تا بدن آرام گیرد.

[رقم الحدیث الکلی: 4448 - رقم الحدیث الباب: 2]

4448- 2- (2) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَبْصَرَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع رَجُلًا یَنْقُرُ صَلَاتَهُ فَقَالَ مُنْذُ کَمْ صَلَّیْتَ بِهَذِهِ الصَّلَاةِ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ مُنْذُ کَذَا وَ کَذَا فَقَالَ مَثَلُکَ عِنْدَ اللَّهِ کَمَثَلِ الْغُرَابِ إِذَا نَقَرَ لَوْ مِتَّ مِتَّ عَلَی غَیْرِ مِلَّةِ أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ- ثُمَّ قَالَ عَلِیٌّ ع إِنَّ أَسْرَقَ النَّاسِ مَنْ سَرَقَ صَلَاتَهُ.

********

ترجمه :

امام صادق عليه السلام : امام على عليه السلام به مردى كه سجده هاى نمازش را خيلى سريع به جا مى آورد فرمود : چند وقت است كه اينگونه نماز مى خوانى؟ آن مرد عرض كرد: از فلان و بَهمان مدت. حضرت فرمود: شخصى چون تو در نزد خداوند همانند كلاغ است كه نوك بر زمين مى زند، اگر بميرى بر غير آيين ابو القاسم محمّد صلى الله عليه و آله مرده اى. سپس فرمود: دزدترين مردم كسى است كه از نمازش بدزدد .

[رقم الحدیث الکلی: 4451 - رقم الحدیث الباب: 5]

4451- 5- (1) عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنْ إِبْلِیسَ- بِمَا (2) اسْتَوْجَبَ مِنَ اللَّهِ أَنْ أَعْطَاهُ مَا أَعْطَاهُ فَقَالَ بِشَیْ ءٍ کَانَ مِنْهُ شَکَرَهُ اللَّهُ عَلَیْهِ قُلْتُ وَ مَا کَانَ مِنْهُ قَالَ رَکْعَتَیْنِ رَکَعَهُمَا فِی السَّمَاءِ فِی أَرْبَعَةِ آلَافِ سَنَةٍ.

********

ترجمه :

امام صادق ( زراره گوید: به امام صادق (عرض کردم: «جانم فدایت چرا ابلیس مستوجب عطای خداوند از آنچه به او عطا کرد شد»؟ فرمود: «به خاطر مقداری از کارهایی که کرده بود خدا از او تشکّر کرد». گفتم: «جانم فدایت! چه کرده بود»؟ گفت: «چهار هزار سال دو رکعت در آسمان نماز خواند».

10- بَابُ اسْتِحْبَابِ اخْتِیَارِ الصَّلَاةِ عَلَی غَیْرِهَا مِنَ الْعِبَادَاتِ الْمَنْدُوبَةِ

[رقم الحدیث الکلی: 4455 - رقم الحدیث الباب: 3]

4455- 3- (3) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ یَحْیَی الْکَاهِلِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ شَیْ ءٌ أَفْضَلَ مِنَ الْحَجِّ إِلَّا الصَّلَاةُ الْحَدِیثَ.

********

ترجمه :

امام صادق علیه السلام فرمود

هیچ چیزی از حج بالاتر نیست مگر نماز

[رقم الحدیث الکلی: 4458 - رقم الحدیث الباب: 6]

4458- 6- (1) وَ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُؤَدِّبِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ خَالِدٍ الْقَلَانِسِیِّ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع یُؤْتَی بِشَیْخٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَیُدْفَعُ إِلَیْهِ کِتَابُهُ ظَاهِرُهُ مِمَّا یَلِی النَّاسَ لَا یَرَی إِلَّا مَسَاوِئَ فَیَطُولُ ذَلِکَ عَلَیْهِ فَیَقُولُ یَا رَبِّ أَ تَأْمُرُ بِی إِلَی النَّارِ فَیَقُولُ الْجَبَّارُ جَلَّ جَلَالُهُ یَا شَیْخُ أَنَا أَسْتَحْیِی أَنْ أُعَذِّبَکَ وَ قَدْ کُنْتَ تُصَلِّی لِی فِی دَارِ الدُّنْیَا اذْهَبُوا بِعَبْدِی إِلَی الْجَنَّةِ.

********

ترجمه :

خالد قلانسىّ گويد:امام صادق عليه السّلام فرمود:براستى كه خداوند شرم دارد از اينكه مؤمنين هشتاد ساله را در روز قيامت عقوبت فرمايد،و نيز فرمود:چون روز قيامت شود پيرى هشتاد ساله بياورند و نامۀ عملش بدستش دهند كه آنچه از آن بر خلق آشكار است همه گناه و نافرمانى است و جز گناه در آن ديده نشود و اين حال بر او بدر از انجامد تا اينكه پير مرد گويد:بار الها مرا بسوى آتش باز خواهى فرستاد،خداوند جبّار گويد:اى پير كهنسال من حيا ميكنم كه ترا با اين حال و اين سنّ عذاب كنم زيرا تو در دنيا براى من نماز بجاى آوردى،بعد فرشتگان را فرمايد اين بنده ام را ببهشت بريد.

11- بَابُ ثُبُوتِ الْکُفْرِ وَ الِارْتِدَادِ بِتَرْکِ الصَّلَاةِ الْوَاجِبَةِ جُحُوداً لَهَا أَوِ اسْتِخْفَافاً بِهَا

[رقم الحدیث الکلی: 4464 - رقم الحدیث الباب: 3]

4464- 3- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ سُئِلَ مَا بَالُ الزَّانِی وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ وَ زَادَ قَالَ وَ قِیلَ لَهُ مَا فَرْقٌ بَیْنَ مَنْ نَظَرَ إِلَی امْرَأَةٍ فَزَنَی بِهَا أَوْ خَمْرٍ فَشَرِبَهَا وَ بَیْنَ مَنْ تَرَکَ الصَّلَاةَ حَتَّی لَا یَکُونَ الزَّانِی وَ شَارِبُ الْخَمْرِ مُسْتَخِفّاً کَمَا یَسْتَخِفُّ تَارِکُ الصَّلَاةِ وَ مَا الْحُجَّةُ فِی ذَلِکَ وَ مَا الْعِلَّةُ الَّتِی تَفْرُقُ بَیْنَهُمَا قَالَ الْحُجَّةُ أَنَّ کُلَّ مَا أَدْخَلْتَ أَنْتَ نَفْسَکَ فِیهِ لَمْ یَدْعُکَ إِلَیْهِ دَاعٍ وَ لَمْ یَغْلِبْکَ غَالِبُ شَهْوَةٍ مِثْلُ الزِّنَا وَ شُرْبِ الْخَمْرِ وَ أَنْتَ دَعَوْتَ نَفْسَکَ إِلَی تَرْکِ الصَّلَاةِ وَ لَیْسَ ثَمَّ شَهْوَةٌ فَهُوَ الِاسْتِخْفَافُ بِعَیْنِهِ وَ هَذَا فَرْقُ مَا بَیْنَهُمَا.

وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ (2)

وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحِمْیَرِیِّ (3)

وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.

********

ترجمه :

و نيز گويد: شنيدم از آن حضرت كه در پاسخ اين سؤال كه - چگونه شد كه شما زناكار را كافر ننامى ولى تارك نماز را كافر نامى دليل بر اين چيست ؟ فرمود: چون زناكار و آنكه مانند اوست همانا اين كار را بخاطر غلبه شهوت كند، ولى ترك نماز آن را ترك نكند جز از روى استخفاف (و سبك شمردن) آن و اين براى آنست كه زناكارى نيست كه نزد زنى رود جز اينكه از نزديكى با او طلب لذت كند و هدفش (كاميابى) و التذاذ است، ولى هر كه نماز را ترك كند و قصد آن كند هدفش در ترك آن لذت نيست، و چون لذتى نيست (پس براى) استخفاف (و سبك شمردن) است، و هر گاه استخفاف شد كفر واقع شود. گويد: و نيز از آن حضرت پرسش شد و بوى عرض شد: چه فرق است: ميان كسى كه بزنى نگاه كند پس با او زنا كند يا بشرابى (برسد) و آن را بنوشد و ميان كسى كه نماز را ترك كند كه زناكننده و شراب خوار استخفاف كننده نباشند چنانچه تارك نماز استخفاف كننده است ؟ و دليل در اين باره چيست ؟ و بچه علت بين آن دو جدا شود؟ فرمود: دليل و حجت اينست كه هر چيزى كه تو خود را وارد در آن كنى داعى و غلبۀ شهوت ترا بر آن وانداشته چنانچه در زنا شراب و خوارى (كه غلبۀ شهوت سبب ارتكاب آنها است) و تو خودت داعى خويشتن بر ترك نماز شدى و گر نه در اينجا شهوتى نيست، بلكه عين استخفاف و بى اعتنائى است و همين است فرق ميانۀ آن دو.

[رقم الحدیث الکلی: 14 - رقم الحدیث الباب: 4468]

14- 4468- 7- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا بَیْنَ الْکُفْرِ وَ الْإِیمَانِ إِلَّا تَرْکُ الصَّلَاةِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی مُقَدِّمَةِ الْعِبَادَاتِ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (4).

********

ترجمه :

پپیامبر صلی الله علیه وآله فرمود

نیست جدائی بین کفر و ایمان مگر تر ک نماز

[رقم الحدیث الکلی: 4470 - رقم الحدیث الباب: 2]

4470- 2- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنِ الصَّادِقِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: الصَّلَاةُ قُرْبَانُ کُلِّ تَقِیٍّ.

********

ترجمه :

امام صادق علیه السلام فرمود

نماز وسيله تقرّب هرپرهيزكار است.

13- بَابُ عَدَدِ الْفَرَائِضِ الْیَوْمِیَّةِ وَ نَوَافِلِهَا وَ جُمْلَةٍ مِنْ أَحْکَامِهَا

[رقم الحدیث الکلی: 4475 - رقم الحدیث الباب: 3]

4475- 3- (1) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْفَرِیضَةُ وَ النَّافِلَةُ إِحْدَی وَ خَمْسُونَ رَکْعَةً مِنْهَا رَکْعَتَانِ بَعْدَ الْعَتَمَةِ جَالِساً تُعَدَّانِ بِرَکْعَةٍ وَ هُوَ قَائِمٌ الْفَرِیضَةُ مِنْهَا سَبْعَ عَشْرَةَ (2)- وَ النَّافِلَةُ أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ رَکْعَةً.

********

ترجمه :

امام صادق علیه السلام فرمود .

نماز واجب ومستحب پنجاه ویک رکعت است از آنها دو رکعت نشسته بعد از نماز عشا که درحکم یک رکعت است در حال ایستاده است .واجب آنها هفده رکعت و مستحب سی وچهار رکعت است .

[رقم الحدیث الکلی: 4478 - رقم الحدیث الباب: 6]

4478- 6- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ حَنَانٍ قَالَ: سَأَلَ عَمْرُو بْنُ حُرَیْثٍ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا جَالِسٌ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَخْبِرْنِی عَنْ صَلَاةِ رَسُولِ اللَّهِ ص- فَقَالَ کَانَ النَّبِیُّ ص یُصَلِّی ثَمَانَ رَکَعَاتِ الزَّوَالِ وَ أَرْبَعاً الْأُولَی وَ ثَمَانِیَ بَعْدَهَا وَ أَرْبَعاً الْعَصْرَ وَ ثَلَاثاً الْمَغْرِبَ وَ أَرْبَعاً بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ أَرْبَعاً وَ ثَمَانِیَ صَلَاةِ اللَّیْلِ وَ ثَلَاثاً الْوَتْرَ وَ رَکْعَتَیِ الْفَجْرِ وَ صَلَاةَ الْغَدَاةِ رَکْعَتَیْنِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ إِنْ کُنْتُ أَقْوَی عَلَی أَکْثَرَ مِنْ هَذَا یُعَذِّبُنِیَ اللَّهُ عَلَی کَثْرَةِ الصَّلَاةِ فَقَالَ لَا وَ لَکِنْ یُعَذِّبُ عَلَی تَرْکِ السُّنَّةِ.

********

ترجمه :

حنّان گويد: روزى در خدمت امام صادق عليه السّلام حضور داشتم، عمرو بن حريث از حضرتش پرسيد: قربانت گردم! مرا از چگونگى نماز رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله خبر دهيد.

فرمود: پيامبر صلّى اللّه عليه و اله همواره هشت ركعت نافلۀ (نماز ظهر) زوال آفتاب، چهار ركعت فريضۀ آن و پس از آن هشت ركعت نافلۀ (نماز عصر) بعد از فريضۀ ظهر و چهار ركعت فريضۀ عصر، و سه ركعت نماز مغرب و چهار ركعت نافلۀ پس از آن، و چهار ركعت نماز عشا و هشت ركعت نافلۀ شب و سه ركعت نماز وتر، و دو ركعت نافلۀ صبح و دو ركعت فريضه صبح به جا مى آورد.

عرض كردم: قربانت گردم! در صورتى كه توانايى انجام بيش از اين (پنجاه ركعت) را داشته باشم، آيا اگر بيشتر بخوانم، خداوند براى اين جهت مرا عذاب خواهد كرد؟

فرمود: نه، ولى به خاطر ترك سنّت عذاب مى كند.

[رقم الحدیث الکلی: 4480 - رقم الحدیث الباب: 8]

4480- 8- (2) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ التَّطَوُّعِ بِالنَّهَارِ فَذَکَرَ أَنَّهُ یُصَلِّی ثَمَانَ رَکَعَاتٍ قَبْلَ الظُّهْرِ وَ ثَمَانٍ بَعْدَهَا.

********

ترجمه :

حماد بن عثمان ازگوید .

سوال کردم از(امام صادق یا امام کاظم یاامام رضا )از نماز مستحبی در روز فرمود هشت رکعت قبل از ظهر وهشت رکعت بعد از ظهر

[رقم الحدیث الکلی: 4483 - رقم الحدیث الباب: 11]

4483- 11- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ سَعْدِ بْنِ (2) الْأَحْوَصِ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا ع کَمِ الصَّلَاةُ مِنْ رَکْعَةٍ فَقَالَ إِحْدَی وَ خَمْسُونَ رَکْعَةً.

وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی مِثْلَهُ (3) وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی مِثْلَهُ (4).

********

ترجمه :

- اسماعيل بن سعد احوص گويد: به امام رضا عليه السّلام عرض كردم: نماز چند ركعت است ؟

فرمود: پنجاه و يك ركعت.

[رقم الحدیث الکلی: 4485 - رقم الحدیث الباب: 13]

4485- 13- (1) وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْکِنْدِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّ ذَا النَّمِرَةِ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ- أَخْبِرْنِی مَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَیَّ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص- فَرَضَ اللَّهُ عَلَیْکَ سَبْعَ عَشْرَةَ رَکْعَةً فِی الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَةِ وَ صَوْمَ شَهْرِ رَمَضَانَ إِذَا أَدْرَکْتَهُ وَ الْحَجَّ إِذَا اسْتَطَعْتَ إِلَیْهِ سَبِیلًا وَ الزَّکَاةَ وَ فَسَّرَهَا لَهُ الْحَدِیثَ.

********

ترجمه :

راوی از امام صادق(ع) نقل مى کند: ذو النمره، به پیامبر اسلام(ص) گفت اى رسول خدا! به من بگو خداى عزّ و جلّ بر من چه چیزی واجب کرده است؟ پیامبر اکرم(ص) فرمود: خداوند هفده رکعت نماز در شبانه روز بر تو واجب کرده است.و روزه ماه رمضان وقتی درک کردی وحج اگرمستطیع بودی وزکات ......

[رقم الحدیث الکلی: 4488 - رقم الحدیث الباب: 16]

4488- 16- (1) وَ عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: صَلَاةُ النَّافِلَةِ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ حِینَ تَزُولُ الشَّمْسُ قَبْلَ الظُّهْرِ وَ سِتُّ رَکَعَاتٍ بَعْدَ الظُّهْرِ وَ رَکْعَتَانِ قَبْلَ الْعَصْرِ وَ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ رَکْعَتَانِ بَعْدَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ یُقْرَأُ فِیهِمَا مِائَةُ آیَةٍ قَائِماً أَوْ قَاعِداً وَ الْقِیَامُ أَفْضَلُ وَ لَا تَعُدَّهُمَا مِنَ الْخَمْسِینَ وَ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ مِنْ آخِرِ اللَّیْلِ تَقْرَأُ فِی صَلَاةِ اللَّیْلِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأُولَیَیْنِ وَ تَقْرَأُ فِی سَائِرِهَا مَا أَحْبَبْتَ مِنَ الْقُرْآنِ- ثُمَّ الْوَتْرُ ثَلَاثُ رَکَعَاتٍ یُقْرَأُ فِیهَا جَمِیعاً قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ تَفْصِلُ بَیْنَهُنَّ بِتَسْلِیمٍ ثُمَّ الرَّکْعَتَانِ اللَّتَانِ قَبْلَ الْفَجْرِ تَقْرَأُ فِی الْأُولَی مِنْهُمَا قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ فِی الثَّانِیَةِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

********

ترجمه :

امام صادق علیه السلام فرمود:

هشت رکعت وقت زوال قبل از ظهر و شش رکعت بعد از ظهر دو رکعت قبل از عصر چهار رکعت بعد از مغرب دو رکعت بعد از نماز عشا در هر رکعت صد آیه ایستاده یا نشسته و ایستاده بهتر است و این دو رکعت را با پنجاه رکعت مشمار وهشرکعت آخر شب در آنها توحید و کافرون در دو رکعت اولش و در شش رکعت بعد هر چه خواستی از قرآن سپس سه رکعت وتر بخوان در هر کدام سوره توحید بین آن فاصله انداز دو رکعت و یک رکعت به سلام سپس دو رکعت نافله صبح قبل از فجر در رکعت اول کافرون و رکعت دوم توحید

[رقم الحدیث الکلی: 4492 - رقم الحدیث الباب: 20]

4492- 20- (4) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ الْخَادِمِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی ع لِمَ جُعِلَتْ صَلَاةُ الْفَرِیضَةِ وَ السُّنَّةِ خَمْسِینَ رَکْعَةً لَا یُزَادُ فِیهَا وَ لَا یُنْقَصُ مِنْهَا قَالَ لِأَنَّ سَاعَاتِ اللَّیْلِ اثْنَتَا عَشْرَةَ سَاعَةً (5) وَ فِیمَا بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ سَاعَةٌ وَ سَاعَاتِ النَّهَارِ اثْنَتَا عَشْرَةَ سَاعَةً فَجَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ سَاعَةٍ رَکْعَتَیْنِ وَ مَا بَیْنَ غُرُوبِ الشَّمْسِ إِلَی سُقُوطِ الشَّفَقِ غَسَقٌ فَجَعَلَ لِلْغَسَقِ رَکْعَةً.

ص: 52

[رقم الحدیث الکلی: 4493 - رقم الحدیث الباب: 21]

4493- 21- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لِأَیِّ عِلَّةٍ أَوْجَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص صَلَاةَ الزَّوَالِ ثَمَانٍ قَبْلَ الظُّهْرِ وَ ثَمَانٍ قَبْلَ الْعَصْرِ وَ لِأَیِّ عِلَّةٍ رَغَّبَ فِی وُضُوءِ الْمَغْرِبِ کُلَّ الرَّغْبَةِ وَ لِأَیِّ عِلَّةٍ أَوْجَبَ الْأَرْبَعَ رَکَعَاتٍ مِنْ بَعْدِ الْمَغْرِبِ وَ لِأَیِّ عِلَّةٍ کَانَ یُصَلِّی صَلَاةَ اللَّیْلِ فِی آخِرِ اللَّیْلِ وَ لَا یُصَلِّی فِی أَوَّلِ اللَّیْلِ قَالَ لِتَأْکِیدِ الْفَرَائِضِ لِأَنَّ النَّاسَ لَوْ لَمْ یَکُنْ إِلَّا أَرْبَعُ رَکَعَاتِ الظُّهْرِ لَکَانُوا مُسْتَخِفِّینَ بِهَا حَتَّی کَادَ یَفُوتُهُمُ الْوَقْتُ فَلَمَّا کَانَ شَیْئاً غَیْرَ الْفَرِیضَةِ أَسْرَعُوا إِلَی ذَلِکَ لِکَثْرَتِهِ وَ کَذَلِکَ الَّتِی مِنْ قَبْلِ الْعَصْرِ لِیُسْرِعُوا إِلَی ذَلِکَ لِکَثْرَتِهِ وَ ذَلِکَ لِأَنَّهُمْ یَقُولُونَ إِنْ سَوَّفْنَا وَ نُرِیدُ أَنْ نُصَلِّیَ الزَّوَالَ یَفُوتُنَا الْوَقْتُ وَ کَذَلِکَ الْوُضُوءُ فِی الْمَغْرِبِ یَقُولُونَ حَتَّی نَتَوَضَّأَ یَفُوتُنَا الْوَقْتُ فَیُسْرِعُوا إِلَی الْقِیَامِ وَ کَذَلِکَ الْأَرْبَعُ رَکَعَاتٍ الَّتِی مِنْ بَعْدِ الْمَغْرِبِ وَ کَذَلِکَ صَلَاةُ اللَّیْلِ فِی آخِرِ اللَّیْلِ لِیُسْرِعُوا الْقِیَامَ إِلَی صَلَاةِ الْفَجْرِ فَلِتِلْکَ الْعِلَّةِ وَجَبَ هَذَا هَکَذَا.

أَقُولُ: الْمُرَادُ بِالْوُجُوبِ الثُّبُوتُ أَوِ الِاسْتِحْبَابُ الْمُؤَکَّدُ.

********

ترجمه:

على بن حاتم از قاسم بن محمّد،از حمدان بن حسين،از حسين بن وليد،از عبد اللّه بن حمّاد،از عبد اللّه بن سنان،از حضرت ابى عبد اللّه عليه السّلام،وى گفت:محضر مبارك امام عليه السّلام عرض كردم:براى چه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله قبل از فريضه ظهر هشت ركعت نماز و قبل از فريضه عصر نيز هشت ركعت ديگر واجب فرمود و چرا آن حضرت در وضوء مغرب ترغيب كامل مى فرمود و نيز چرا آن حضرت چهار ركعت نماز بعد از فريضه مغرب واجب فرمود و چرا نماز شب را در آخر شب مى خواندند نه در ابتداء آن ؟ حضرت فرمودند:مشروع نمودن نوافل به خاطر تأكيد فرائض مى باشد چه آنكه اگر نماز مردم فقط همان چهار ركعت ظهر مى بود قطعا به آن استخفاف مى كردند به حدّى كه بسا وقت مى گذشت و آن را انجام نمى دادند ولى وقتى غير از فريضه نماز ديگر در حقّشان قرار داده شد به خاطر كثرت نمازها جهت انجامشان سرعت نموده تا بلكه تمام را در وقت درك كنند و همچنين است سرّ مشروع شدن نوافلى كه قبل از عصر مى خوانند يعنى پس از مشروعيّت آن مردم سرعت كرده تا تمام نمازهاى واجب و نافله را بخوانند و توضيح آن اين است كه: مردم با خود مى گويند:اگر تسويف نموده و نماز را تأخير انداخته و در زوال بخوانيم وقت از ما فوت مى شود و همچنين است وضوء در مغرب،يعنى ايشان مى گويند:نماز را به تأخير مى اندازيم تا وضوء بگيريم و اين سبب مى شود كه وقت گذشته و از آنها فوت شود لذا براى پيشگيرى از چنين امرى به وضوء آن بسيار ترغيب و تحريص شده اند تا سرعت كرده و قيام به آن نمايند و نيز چهار ركعت نافله بعد از مغرب و نماز شب را دستور است آخر شب خوانده تا به خواندن نماز صبح سرعت شود،پس براى اين علّت نمازها به اين كيفيت واجب شده اند.

من میگویم: وجوب بمعنای ثبوت یا مستحب موکد است

[رقم الحدیث الکلی: 4495 - رقم الحدیث الباب: 23]

4495- 23- (5) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِالْإِسْنَادِ الْآتِی (6) عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع فِی کِتَابِهِ إِلَی الْمَأْمُونِ قَالَ: وَ الصَّلَاةُ الْفَرِیضَةُ الظُّهْرُ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ وَ الْعَصْرُ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ وَ الْمَغْرِبُ ثَلَاثُ رَکَعَاتٍ وَ الْعِشَاءُ الْآخِرَةُ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ وَ الْغَدَاةُ رَکْعَتَانِ هَذِهِ سَبْعَ عَشْرَةَ رَکْعَةً وَ السُّنَّةُ أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ رَکْعَةً ثَمَانُ رَکَعَاتٍ قَبْلَ فَرِیضَةِ الظُّهْرِ وَ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ قَبْلَ فَرِیضَةِ الْعَصْرِ وَ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ رَکْعَتَانِ مِنْ جُلُوسٍ

ص: 54

[رقم الحدیث الکلی: 4496 - رقم الحدیث الباب: 24]

4496- 24- (2) وَ عَنْ تَمِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ تَمِیمٍ الْقُرَشِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی الضَّحَّاکِ فِی حَدِیثٍ قَالَ: کَانَ الرِّضَا ع إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ جَدَّدَ وُضُوءَهُ وَ قَامَ فَصَلَّی سِتَّ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی الْحَمْدَ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ یَقْرَأُ فِی الْأَرْبَعِ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ الْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ یُسَلِّمُ فِی کُلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ یَقْنُتُ فِیهِمَا فِی الثَّانِیَةِ قَبْلَ الرُّکُوعِ وَ بَعْدَ الْقِرَاءَةِ ثُمَّ یُؤَذِّنُ وَ یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ یُقِیمُ وَ یُصَلِّی الظُّهْرَ فَإِذَا سَلَّمَ سَبَّحَ اللَّهَ وَ حَمَّدَهُ وَ کَبَّرَهُ وَ هَلَّلَهُ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ سَجَدَ سَجْدَةَ الشُّکْرِ یَقُولُ فِیهَا مِائَةَ مَرَّةٍ شُکْراً لِلَّهِ فَإِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ قَامَ فَصَلَّی سِتَّ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ الْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ یُسَلِّمُ فِی کُلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ یَقْنُتُ فِی ثَانِیَةِ کُلِّ رَکْعَتَیْنِ قَبْلَ الرُّکُوعِ وَ بَعْدَ الْقِرَاءَةِ ثُمَّ یُؤَذِّنُ وَ یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ یَقْنُتُ فِی الثَّانِیَةِ فَإِذَا سَلَّمَ أَقَامَ وَ صَلَّی الْعَصْرَ فَإِذَا سَلَّمَ جَلَسَ فِی مُصَلَّاهُ یُسَبِّحُ اللَّهَ وَ یُحَمِّدُهُ وَ یُکَبِّرُهُ وَ یُهَلِّلُهُ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ سَجَدَ سَجْدَةَ الشُّکْرِ یَقُولُ فِیهَا مِائَةَ مَرَّةٍ حَمْداً لِلَّهِ- فَإِذَا غَابَتِ الشَّمْسُ تَوَضَّأَ وَ صَلَّی الْمَغْرِبَ ثَلَاثاً بِأَذَانٍ وَ إِقَامَةٍ وَ قَنَتَ فِی الثَّانِیَةِ قَبْلَ الرُّکُوعِ وَ بَعْدَ الْقِرَاءَةِ فَإِذَا سَلَّمَ جَلَسَ فِی مُصَلَّاهُ یُسَبِّحُ اللَّهَ وَ یُحَمِّدُهُ وَ یُکَبِّرُهُ یُهَلِّلُهُ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ سَجَدَ سَجْدَةَ الشُّکْرِ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ لَمْ یَتَکَلَّمْ حَتَّی یَقُومَ وَ یُصَلِّیَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ بِتَسْلِیمَتَیْنِ یَقْنُتُ فِی کُلِّ رَکْعَتَیْنِ فِی الثَّانِیَةِ قَبْلَ الرُّکُوعِ وَ بَعْدَ الْقِرَاءَةِ وَ کَانَ یَقْرَأُ فِی الْأُولَی مِنْ هَذِهِ الْأَرْبَعِ الْحَمْدَ- وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ یَقْرَأُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ

ص: 55

[رقم الحدیث الکلی: 4497 - رقم الحدیث الباب: 25]

4497- 25- (1) وَ فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع فِی حَدِیثِ شَرَائِعِ الدِّینِ قَالَ: وَ صَلَاةُ الْفَرِیضَةِ الظُّهْرُ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ وَ الْعَصْرُ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ وَ الْمَغْرِبُ ثَلَاثُ رَکَعَاتٍ وَ الْعِشَاءُ الْآخِرَةُ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ وَ الْفَجْرُ رَکْعَتَانِ فَجُمْلَةُ الصَّلَاةِ الْمَفْرُوضَةِ سَبْعَ عَشْرَةَ رَکْعَةً وَ السُّنَّةُ أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ رَکْعَةً مِنْهَا أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ بَعْدَ الْمَغْرِبِ لَا تَقْصِیرَ فِیهَا فِی السَّفَرِ وَ الْحَضَرِ وَ رَکْعَتَانِ مِنْ جُلُوسٍ بَعْدَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ تُعَدَّانِ بِرَکْعَةٍ وَ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ فِی السَّحَرِ وَ هِیَ صَلَاةُ اللَّیْلِ وَ الشَّفْعُ رَکْعَتَانِ وَ الْوَتْرُ رَکْعَةٌ وَ رَکْعَتَا الْفَجْرِ بَعْدَ الْوَتْرِ وَ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ قَبْلَ الظُّهْرِ وَ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ (بَعْدَ الظُّهْرِ) (2) قَبْلَ الْعَصْرِ وَ الصَّلَاةُ تُسْتَحَبُّ فِی أَوَّلِ الْأَوْقَاتِ.

********

ترجمه:

مام ششم(عليه السّلام)فرمود:

نمازهاى واجب:ظهر چهار ركعت،عصر چهار ركعت،مغرب سه ركعت،عشاء چهار ركعت صبح دو ركعت كه روى هم مى شود هفده ركعت،و نماز نافله سى و چهار ركعت است:چهار ركعت پس از مغرب كه در سفر ساقط شوند دو ركعت نشسته بعد از عشاء كه يك ركعت محسوبند،هشت ركعت نماز شب در موقع سحر،و نماز شفع دو ركعت و نماز وتر يك ركعت،نافله صبح دو ركعت پس از وتر و هشت ركعت پيش از ظهر و هشت ركعت پيش از عصر،مستحب است نماز را در اول وقت خواند

[رقم الحدیث الکلی: 4500 - رقم الحدیث الباب: 28]

4500- 28- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یُحافِظُونَ (3)- قَالَ أُولَئِکَ أَصْحَابُ الْخَمْسِینَ صَلَاةً مِنْ شِیعَتِنَا.

********

ترجمه:

امام کاظم : منظور از دائمون در نماز در قرآن شیعیانی هستند که روزانه پنجاه رکعت نماز می گزارند ومنظور از محافظون کسانی هستند که روزانه پنج نماز واجب می گزارند ومنظور از اصحاب یمین به خدا قسم شیعیان هستند

14- بَابُ جَوَازِ الِاقْتِصَارِ فِی نَافِلَةِ الْعَصْرِ عَلَی سِتِّ رَکَعَاتٍ أَوْ أَرْبَعٍ وَ فِی نَافِلَةِ الْمَغْرِبِ عَلَی رَکْعَتَیْنِ وَ تَرْکِ نَافِلَةِ الْعِشَاءِ

[رقم الحدیث الکلی: 4505 - رقم الحدیث الباب: 4]

4505- 4- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ بِنْتِ إِلْیَاسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ لَا تُصَلِّ أَقَلَّ مِنْ أَرْبَعٍ وَ أَرْبَعِینَ رَکْعَةً قَالَ وَ رَأَیْتُهُ یُصَلِّی بَعْدَ الْعَتَمَةِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ.

******

ترجمه :

عبد الله بن سنان گوید.شنیدم

ابو عبد اللّه صادق (ع) مى گفت: در شبانه روز، كمتر از چهل و چهار ركعت نماز مخوان.

وایشان بعد از نماز عشا چهار رکعت میخواند

[رقم الحدیث الکلی: 4507 - رقم الحدیث الباب: 6]

4507- 6- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یُصَلِّی بِالنَّهَارِ شَیْئاً حَتَّی تَزُولَ الشَّمْسُ وَ إِذَا زَالَتْ صَلَّی ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ وَ هِیَ صَلَاةُ الْأَوَّابِینَ (2)- تُفَتَّحُ فِی تِلْکَ السَّاعَةِ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ یُسْتَجَابُ الدُّعَاءُ وَ تَهُبُّ الرِّیَاحُ وَ یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَی خَلْقِهِ فَإِذَا فَاءَ الْفَیْ ءُ ذِرَاعاً صَلَّی الظُّهْرَ أَرْبَعاً وَ صَلَّی بَعْدَ الظُّهْرِ رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ أُخْرَاوَیْنِ ثُمَّ صَلَّی الْعَصْرَ أَرْبَعاً إِذَا فَاءَ الْفَیْ ءُ ذِرَاعاً ثُمَّ لَا یُصَلِّی بَعْدَ الْعَصْرِ شَیْئاً حَتَّی تَئُوبَ الشَّمْسُ فَإِذَا آبَتْ وَ هُوَ أَنْ تَغِیبَ صَلَّی الْمَغْرِبَ ثَلَاثاً وَ بَعْدَ الْمَغْرِبِ أَرْبَعاً ثُمَّ لَا یُصَلِّی شَیْئاً حَتَّی یَسْقُطَ الشَّفَقُ فَإِذَا سَقَطَ الشَّفَقُ صَلَّی الْعِشَاءَ ثُمَّ أَوَی رَسُولُ اللَّهِ ص إِلَی فِرَاشِهِ وَ لَمْ یُصَلِّ شَیْئاً حَتَّی یَزُولَ نِصْفُ اللَّیْلِ فَإِذَا زَالَ نِصْفُ اللَّیْلِ صَلَّی ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ وَ أَوْتَرَ فِی الرُّبُعِ الْأَخِیرِ مِنَ اللَّیْلِ بِثَلَاثِ رَکَعَاتٍ فَقَرَأَ فِیهِنَّ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ یَفْصِلُ بَیْنَ الثَّلَاثِ بِتَسْلِیمَةٍ وَ یَتَکَلَّمُ وَ یَأْمُرُ بِالْحَاجَةِ وَ لَا یَخْرُجُ مِنْ مُصَلَّاهُ حَتَّی یُصَلِّیَ الثَّالِثَةَ الَّتِی یُوتِرُ فِیهَا وَ یَقْنُتُ فِیهَا قَبْلَ الرُّکُوعِ ثُمَّ یُسَلِّمُ وَ یُصَلِّی رَکْعَتَیِ الْفَجْرِ قَبْلَ الْفَجْرِ وَ عِنْدَهُ وَ بُعَیْدَهُ ثُمَّ یُصَلِّی رَکْعَتَیِ الصُّبْحِ وَ هِیَ الْفَجْرُ إِذَا اعْتَرَضَ الْفَجْرُ وَ أَضَاءَ حُسْناً فَهَذِهِ صَلَاةُ رَسُولِ اللَّهِ ص الَّتِی قَبَضَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهَا.

******

ترجمه :

امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در روز هيچ نمازى بجا نمى آورد تا هنگام زوال آفتاب، و چون آفتاب از خط نصف النهار ميگذشت هشت ركعت نماز (نافله ظهر) كه آن را نماز اوّابين ميناميد بجا مى آورد، در اين ساعت است كه درهاى آسمان گشوده مى شود و دعاها مستجاب ميگردد، و بادهاى رحمت الهى (يا بادهاى مفيد براى خلائق مثل باد شرطه و غيره) وزيدن آغاز ميكند، و خداوند سبحان نظر شفقت و مرحمت به آفريدگان ميافكند، و چون سايه يك ذراع (يا دو قدم) ميگذشت چهار ركعت نماز ظهر را ميخواند و بعد از ظهر نيز دو ركعت نماز ميگزارد، و بعد از آن (با فاصله) دو ركعت نماز ديگر بجا مى آورد، سپس هنگامى كه سايه يكذراع ديگر ميگذشت چهار ركعت نماز عصر را ميخواند. پس از آن ديگر نمازى نميخواند تا غروب آفتاب، و چون آفتاب غروب ميكرد يعنى آفتاب از نظرها پنهان ميشد (مقارن پديد آمدن حمرۀ مشرقيّه) ابتدا سه ركعت نماز شام يا مغرب را بجا مى آورد و پس از آن چهار ركعت ديگر (نافلۀ مغرب) بجا مى آورد، و بعد تا موقعى كه شفق (يا سرخى پديد آمده در آسمان در جانب مغرب) بر طرف شده ديگر نمازى نميخواند، و وقتى شفق از بين ميرفت نماز عشاء (يا نماز خفتن) را بجا مى آورد، سپس رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله ببستر يا خوابگاه خود رفته و تا نيمه شب ديگر هيچ نمازى نميخواند، و وقتى نيمه شب ميگذشت هشت ركعت (نماز شب) ميگذارد و در ربع آخر شب سه ركعت نماز وتر (دو ركعت بنام شفع و يك ركعت بنام وتر) بجا مى آورد و در آن سه ركعت سورۀ حمد و قل هو اللّه أحد را ميخواند و ميان سه ركعت را با سلام فاصله ميفرمود، و سخن ميگفت و اگر كارى داشت بدان امر ميفرمود، و از مصلاّى خود بيرون نميرفت تا ركعت سوّم وتر را بجا مى آورد، و در آن ركعت پيش از ركوع قنوت ميخواند، پس سلام ميداد و دو ركعت نافله صبح را اندكى پيش از فجر و گاه همزمان با آن و گاه اندكى پس از آن بجا مى آورد، بعد دو ركعت نماز صبح را در صبح صادق كه سفيدى در عرض افق پديدار گشته و خوب روشن ميگشت ميخواند، اين نمازى بود كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله هنگامى كه خداوند عزّ و جلّ از آن حضرت قبض روح فرمود بر آن مداومت داشت.

[رقم الحدیث الکلی: 4509 - رقم الحدیث الباب: 8]

4509- 8- (1) وَ عَنْ حَمْدَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْقُمِّیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ دَخَلَ عَلَیْهِ فَأَوْصَاهُ بِأَشْیَاءَ ثُمَّ قَالَ إِذَا کَانَتِ الشَّمْسُ مِنْ هَاهُنَا مِنَ الْعَصْرِ فَصَلِّ سِتَّ رَکَعَاتٍ.

أَقُولُ: وَ یَدُلُّ عَلَی جَوَازِ النَّقْصِ مِنَ النَّوَافِلِ مَا یَأْتِی مِنْ جَوَازِ تَرْکِهَا (2) وَ قَدْ ثَبَتَ مَشْرُوعِیَّةُ الزِّیَادَةِ السَّابِقَةِ وَ اسْتِحْبَابُهَا بِمَا تَقَدَّمَ وَ غَیْرِهِ (3) عَلَی أَنَّ أَحَادِیثَ النَّقْصِ مُحْتَمِلَةٌ لِلتَّقِیَّةِ وَ یُمْکِنُ حَمْلُهَا عَلَیْهَا.

******

ترجمه :

عیسی بن عبد الله قمی گوید خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم سفارشاتی فرمود سپس وقتی خورشید به این مکان رسید از عصر شش رکعت نماز بخوان

[رقم الحدیث الکلی: 4511 - رقم الحدیث الباب: 2]

4511- 2- (3) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یُصَلِّی النَّافِلَةَ أَ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یُصَلِّیَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ لَا یُسَلِّمُ بَیْنَهُنَّ قَالَ لَا إِلَّا أَنْ یُسَلِّمَ بَیْنَ کُلِّ رَکْعَتَیْنِ.

******

ترجمه :

علی بن جعفر از برادرش موسیبن جعفر سوال کرد.مردی نافله را چهار رکعت میخواند آیا صحیح است بین آن سلام ندهد حضرت فرمود نه مگر آنکه بین دو رکعت سلام دهد

[رقم الحدیث الکلی: 4514 - رقم الحدیث الباب: 5]

4514- 5- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: الصَّلَاةُ رَکْعَتَانِ رَکْعَتَانِ فَلِذَلِکَ جُعِلَ الْأَذَانُ مَثْنَی مَثْنَی.

وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ (2) وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ (3)

بِالْإِسْنَادِ الْآتِی (4).

******

ترجمه :

فضل بن شاذان - رحمه اللّه - از علل شرايع از امام رضا عليه السّلام نقل كرده اين حديث است كه آن حضرت فرمود:

....ونيز به اين جهت است كه نماز در اصل دو ركعت دو ركعت است بنا بر اين أذان هم دو بار دو بار مقرّر گشته،

[رقم الحدیث الکلی: 4520 - رقم الحدیث الباب: 11]

4520- 11- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِیمَنِ انْصَرَفَ فِی الرَّکْعَةِ الثَّانِیَةِ مِنَ الْوَتْرِ هَلْ یَجُوزُ لَهُ أَنْ یَتَکَلَّمَ أَوْ یَخْرُجَ مِنَ الْمَسْجِدِ ثُمَّ یَعُودَ فَیُوتِرَ قَالَ نَعَمْ تَصْنَعُ مَا تَشَاءُ وَ تَتَکَلَّمُ وَ تُحْدِثُ وُضُوءَکَ ثُمَّ تُتِمُّهَا قَبْلَ أَنْ تُصَلِّیَ الْغَدَاةَ.

******

ترجمه :

عمر بن یزید گوید از امام صادق علیه السلام در مورد کسیکه در رکعت دوم از وتر آیا جایز است سخن بگوید یا از محل نماز خارج شود سپس باز گردد و وتر بجا بیاورد

فرمود :بله هرکار می خواهد انجام دهد و سخن بگوید و تجدید وضو کند سپس قبل از نماز صبح تمامش کند

[رقم الحدیث الکلی: 4525 - رقم الحدیث الباب: 16]

4525- 16- (4) وَ عَنْهُ عَنِ النَّضْرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ التَّسْلِیمِ فِی رَکْعَتَیِ الْوَتْرِ فَقَالَ إِنْ شِئْتَ سَلَّمْتَ وَ إِنْ شِئْتَ لَمْ تُسَلِّمْ.

******

ترجمه :

یعقوب بن شعیب گوید از امام صادق علیه السلام سوال کردم ازسلام در رکعت دوم وتر

فرمود :اگر خواستی سلام بده اگر خواستی سلام نده

16- بَابُ جَوَازِ تَرْکِ النَّوَافِلِ

[رقم الحدیث الکلی: 4531 - رقم الحدیث الباب: 4]

4531- 4- (2) وَ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ حُکَیْمٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع أَنَّ أَبَا الْحَسَنِ ع کَانَ إِذَا اغْتَمَّ تَرَکَ الْخَمْسِینَ.

قَالَ الشَّیْخُ یَعْنِی تَمَامَ الْخَمْسِینَ لِأَنَّ الْفَرَائِضَ لَا یَجُوزُ تَرْکُهَا.

********

ترجمه :

امام رضا علیه السلام فرمود وقتی ابا الحسن غمناک (خسته)میشد پنجاه رکعت را ترک می نمود (کامل انجام نمیداد

[رقم الحدیث الکلی: 4534 - رقم الحدیث الباب: 7]

4534- 7- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ عَائِذٍ الْأَحْمَسِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع- وَ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ إِلَی أَنْ قَالَ فَقَالَ مِنْ غَیْرِ أَنْ أَسْأَلَهُ إِذَا لَقِیتَ اللَّهَ بِالصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ الْمَفْرُوضَاتِ لَمْ یَسْأَلْکَ عَمَّا سِوَی ذَلِکَ.

********

ترجمه :

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

هنگامى كه خداوند را با نماز پنجگانه واجب ملاقات كردى ، سؤ ال از شما نمى شود ؛ مگر از نمازهاى پنجگانه .

[رقم الحدیث الکلی: 4538 - رقم الحدیث الباب: 11]

4538- 11- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الرَّضِیُّ فِی نَهْجِ الْبَلَاغَةِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالًا وَ إِدْبَاراً فَإِذَا أَقْبَلَتْ فَاحْمِلُوهَا عَلَی النَّوَافِلِ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ فَاقْتَصِرُوا بِهَا عَلَی الْفَرَائِضِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).

********

ترجمه :

-امير مؤمنان عليه السّلام فرمود:دلها خسته مى شوند همان گونه كه بدنها خسته مى شوند،تازه هاى حكمتها را براى آن طلب كنيد،دلها گاهى(به انسان)روى مى آورند،و گاهى پشت مى كنند،هر گاه روى آوردند آنها را با مستحبّات مشغول سازيد،و هر گاه پشت كردند به واجبات اكتفا كنيد.

[رقم الحدیث الکلی: 4541 - رقم الحدیث الباب: 3]

4541- 3- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ لَیُرْفَعُ لَهُ مِنْ صَلَاتِهِ نِصْفُهَا أَوْ ثُلُثُهَا أَوْ رُبُعُهَا أَوْ خُمُسُهَا فَمَا یُرْفَعُ لَهُ إِلَّا مَا أَقْبَلَ عَلَیْهِ مِنْهَا بِقَلْبِهِ وَ إِنَّمَا أَمَرْنَا بِالنَّافِلَةِ (2) لِیَتِمَّ لَهُمْ بِهَا مَا نَقَصُوا مِنَ الْفَرِیضَةِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ (3)

وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع نَحْوَهُ (4).

********

ترجمه :

محمّد بن مسلم،وى مى گويد:حضرت ابو عبد اللّه عليه السّلام فرمودند: بسا نماز بنده نصف يا ثلث و يا ربع و يا خمسش بالا مى رود و بالا نمى رود از نماز مگر همان مقدارى كه بنده آن را با حضور قلب خوانده و انجام داده فلذا بندگان مأمور شده اند به خواندن نوافل تا بدين ترتيب نقائص از فرائض خود را تتميم و تكميل كنند.محمّد بن مسلم،وى مى گويد:حضرت ابو عبد اللّه عليه السّلام فرمودند: بسا نماز بنده نصف يا ثلث و يا ربع و يا خمسش بالا مى رود و بالا نمى رود از نماز مگر همان مقدارى كه بنده آن را با حضور قلب خوانده و انجام داده فلذا بندگان مأمور شده اند به خواندن نوافل تا بدين ترتيب نقائص از فرائض خود را تتميم و تكميل كنند.

[رقم الحدیث الکلی: 4543 - رقم الحدیث الباب: 5]

4543- 5- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ یَقُومُ فَیُصَلِّی (3) النَّافِلَةَ فَیُعَجِّبُ الرَّبُّ مَلَائِکَتَهُ مِنْهُ فَیَقُولُ یَا مَلَائِکَتِی عَبْدِی یَقْضِی مَا لَمْ أَفْتَرِضْ عَلَیْهِ.

********

ترجمه :

- عبد اللّه بن سنان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

به راستى كه وقتى بنده برمى خيزد و نماز نافلۀ خود را قضا مى كند؛ پروردگار، فرشتگان خود را از عمل او به شگفت مى آورد و مى فرمايد: اى فرشتگان من! بنده ام چيزى را قضا مى كند كه بر او فرض و واجب نكرده ام.

[رقم الحدیث الکلی: 4545 - رقم الحدیث الباب: 7]

4545- 7- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ آناءَ اللَّیْلِ ساجِداً وَ قائِماً یَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ یَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ (3) قَالَ یَعْنِی صَلَاةَ اللَّیْلِ قَالَ قُلْتُ: لَهُ وَ أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّکَ تَرْضی (4)- قَالَ یَعْنِی تَطَوَّعْ بِالنَّهَارِ قَالَ قُلْتُ: لَهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ (5) قَالَ رَکْعَتَانِ قَبْلَ الصُّبْحِ قُلْتُ وَ أَدْبارَ السُّجُودِ (6) قَالَ رَکْعَتَانِ بَعْدَ الْمَغْرِبِ.

********

ترجمه :

امام باقر (علیه السلام)- زراره نقل می کند: از امام باقر (علیه السلام) پیرامون آیه: در ساعات شب به عبادت مشغول است و درحال سجده و قیام، از عذاب آخرت می ترسد و به رحمت پروردگارش امیدوار است؟!پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود: «منظور نماز شب است».(پرسیدم: وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّکَ تَرْضَی یعنی چه»؟ ایشان فرمود: «یعنی اینکه در روز خود را به فرمانبرداری وا می دارد».

[رقم الحدیث الکلی: 4549 - رقم الحدیث الباب: 11]

4549- 11- (1) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ عَنْ أَبِی بَکْرٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ ع أَ تَدْرِی لِأَیِّ شَیْ ءٍ وُضِعَ التَّطَوُّعُ قُلْتُ مَا أَدْرِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ إِنَّهُ تَطَوُّعٌ لَکُمْ وَ نَافِلَةٌ لِلْأَنْبِیَاءِ وَ تَدْرِی لِمَ وُضِعَ التَّطَوُّعُ قُلْتُ لَا أَدْرِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ لِأَنَّهُ إِنْ کَانَ فِی الْفَرِیضَةِ نُقْصَانٌ قُضِیَتِ النَّافِلَةُ عَلَی الْفَرِیضَةِ حَتَّی تَتِمَّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ لِنَبِیِّهِ ص وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ (2).

وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ نَحْوَهُ (3).

********

ترجمه :

محمّد بن الحسن بن احمد بن وليد رضى اللّه عنه از محمّد بن الحسن الصفّار،از احمد بن محمّد بن عيسى،از علىّ بن الحكم،از عثمان بن عبد الملك،از ابو بكر،وى مى گويد: حضرت ابو جعفر عليه السّلام به من فرمودند: آيا مى دانى براى چه نماز تطوّع و نافله مشروع گرديده ؟ عرض كردم:فدايت شوم نمى دانم. حضرت فرمودند:اين نماز تطوّع و مستحب است براى شما و فريضه زائد مى باشد براى انبياء عليهم السّلام آيا مى دانى چرا تطوع مشروع گرديد؟ عرض كردم:فدايت شوم نمى دانم. حضرت فرمودند:براى اين مشروع شده كه اگر در نمازهاى واجب نقصانى باشد نافله بر فريضه خوانده شده و اداء مى گردد تا آن را تكميل و تتميم نمايد،حق تعالى به نبىّ مكرّمش صلّى اللّه عليه و آله و سلم مى فرمايد: « وَ مِنَ اَللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ »(مقدارى از شب را بيدار و متهجّد باش و نماز شب خاص تو است،باشد كه خدايت تو را به مقام محمود«شفاعت»مبعوث گرداند).

18- بَابُ تَأَکُّدِ اسْتِحْبَابِ قَضَاءِ النَّوَافِلِ إِذَا فَاتَتْ فَإِنْ عَجَزَ اسْتُحِبَّ لَهُ الصَّدَقَةُ عَنْ کُلِّ رَکْعَتَیْنِ بِمُدٍّ فَإِنْ عَجَزَ فَعَنْ کُلِّ أَرْبَعِ رَکَعَاتٍ بِمُدٍّ فَإِنْ عَجَزَ فَعَنْ نَوَافِلِ النَّهَارِ بِمُدٍّ وَ عَنْ

[رقم الحدیث الکلی: 4554 - رقم الحدیث الباب: 3]

4554- 3- (1) قَالَ الصَّدُوقُ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ لَیُبَاهِی مَلَائِکَتَهُ بِالْعَبْدِ یَقْضِی صَلَاةَ اللَّیْلِ بِالنَّهَارِ فَیَقُولُ یَا مَلَائِکَتِیَ انْظُرُوا إِلَی عَبْدِی یَقْضِی مَا لَمْ أَفْتَرِضْهُ عَلَیْهِ أُشْهِدُکُمْ أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُ.

******

ترجمه:

پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود:

خداوند تبارک و تعالی به بنده ای که نماز شب را در روز قضا می کند، پیش فرشتگان مباهات می کند، و به فرشتگان می گوید؛ به بنده من بنگرید، آنچه را که بر وی واجب نکرده ام قضا می کند، شما شاهد باشید او را بخشیدم.»

19- بَابُ أَنَّ مَنْ لَمْ یَعْلَمْ قَدْرَ مَا فَاتَهُ مِنَ النَّوَافِلِ اسْتُحِبَّ لَهُ الْقَضَاءُ حَتَّی یَغْلِبَ عَلَی ظَنِّهِ الْوَفَاءُ أَوْ یَتَیَقَّنَهُ

[رقم الحدیث الکلی: 4560 - رقم الحدیث الباب: 3]

4560- 3- (1) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَنْسَی مَا عَلَیْهِ مِنَ النَّافِلَةِ وَ هُوَ یُرِیدُ أَنْ یَقْضِیَ (کَیْفَ یَقْضِی) (2)- قَالَ یَقْضِی حَتَّی یَرَی أَنَّهُ قَدْ زَادَ عَلَی مَا عَلَیْهِ وَ أَتَمَّ.

******

ترجمه:

علی بن جعفر از امام کاظ سوال نمود مردی نمی داند چه مقدار نافله به عهده اوست

حضرت فرمود :قضا کند تا وقتی که بداند بیش از آن انجام داده

[رقم الحدیث الکلی: 4563 - رقم الحدیث الباب: 2]

4563- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُرَازِمِ بْنِ حَکِیمٍ الْأَزْدِیِّ أَنَّهُ قَالَ: مَرِضْتُ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ لَمْ أَتَنَفَّلْ فِیهَا فَقُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لَیْسَ عَلَیْکَ قَضَاءٌ إِنَّ اَلْمَرِيضَ لَيْسَ كَالصَّحِيحِ كُلُّ مَا غَلَبَ اَللَّهُ عَلَیْهِ فَاللَّهُ أَوْلَی بِالْعُذْرِ (5).

وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُرَازِمٍ (6)

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ نَحْوَهُ (7) وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (8).

*******

ترجمه:

-

مرازم گفت: من مدّت چهار ماه بيمار بودم و در اين مدّت نماز نافله نخوانده بودم. عرض كردم: خداوند شما را نگهدارد! فدايت شوم! من چهار ماه بيمار شدم و نماز نافله نخواندم.

فرمود: قضا، بر تو لازم نيست؛ زيرا بيمار مانند شخص تندرست نيست، خداوند هرچه را كه بر بنده چيره كرده و اختيار بنده را از آن سلب نموده، خود خداوند در آن مورد سزاوارتر است كه عذر او را بپذيرد.

21- بَابُ سُقُوطِ رَکْعَتَیْنِ مِنْ کُلِّ رُبَاعِیَّةٍ فِی السَّفَرِ وَ سُقُوطِ نَافِلَةِ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ خَاصَّةً فِیهِ

[رقم الحدیث الکلی: 4567 - رقم الحدیث الباب: 3]

4567- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الصَّلَاةُ فِی السَّفَرِ رَکْعَتَانِ لَیْسَ قبلهما و لا بعدهما شيء إلا المغرب ثلاث.

*******

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام)- نماز در سفر دو رکعت است و پیش و پس از آن نماز دیگری نیست، مگر نماز مغرب که سه رکعت است.

[رقم الحدیث الکلی: 4571 - رقم الحدیث الباب: 7]

4571- 7- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الصَّلَاةُ فِی السَّفَرِ رَکْعَتَانِ لَیْسَ قَبْلَهُمَا وَ لَا بَعْدَهُمَا شَیْ ءٌ إِلَّا الْمَغْرِبَ فَإِنَّ بَعْدَهَا أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ لَا تَدَعْهُنَّ فِی سَفَرٍ وَ لَا حَضَرٍ وَ لَیْسَ عَلَیْکَ قَضَاءُ صَلَاةِ النَّهَارِ وَ صَلِّ صَلَاةَ اللَّیْلِ وَ اقْضِهِ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (3).

*******

ترجمه:

-

ابو بصير گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

نماز در سفر دو ركعت است كه پيش از آن ها و بعد از آن ها چيزى نيست، مگر نماز مغرب كه بعد از آن چهار ركعت است و آن را چه در حضر و چه در سفر ترك مكن، و قضاى نافله روز بر تو لازم نيست، امّا نماز نافلۀ شب را (در سفر) بخوان و قضاى آن را به جا آور

.

22- بَابُ حُکْمِ قَضَاءِ نَوَافِلِ النَّهَارِ لَیْلًا فِی السَّفَرِ

[رقم الحدیث الکلی: 4576 - رقم الحدیث الباب: 4]

4576- 4- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ سَدِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع کَانَ أَبِی یَقْضِی فِی السَّفَرِ نَوَافِلَ النَّهَارِ بِاللَّیْلِ وَ لَا یُتِمُّ صَلَاةً فَرِیضَةً.

أَقُولُ: الشَّیْخُ تَارَةً یَحْمِلُ هَذِهِ الْأَحَادِیثَ عَلَی الْجَوَازِ کَمَا هُوَ ظَاهِرُهَا وَ تَارَةً عَلَی مَنْ سَافَرَ بَعْدَ دُخُولِ الْوَقْتِ لِمَا یَأْتِی (3).

*******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمود پدرم نقضای نافله روز را شب بجا می آورد و نماز واجب را شکسته میخواند

24- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْمُدَاوَمَةِ عَلَی نَافِلَةِ الْمَغْرِبِ وَ عَدَمِ سُقُوطِهَا فِی السَّفَرِ وَ عَدَمِ جَوَازِ تَقْصِیرِ الْمَغْرِبِ وَ الصُّبْحِ وَ کَرَاهَةِ الْکَلَامِ بَیْنَ الْمَغْرِبِ وَ نَافِلَتِهَا وَ فِی أَثْنَاءِ النَّافِلَةِ

[رقم الحدیث الکلی: 4581 - رقم الحدیث الباب: 4]

4581- 4- (2) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ الْحَسَنِ (3) بْنِ سَعِیدٍ عَنْ زُرْعَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الصَّلَاةِ فِی السَّفَرِ فَقَالَ رَکْعَتَانِ لَیْسَ قَبْلَهُمَا وَ لَا بَعْدَهُمَا شَیْ ءٌ إِلَّا أَنَّهُ یَنْبَغِی لِلْمُسَافِرِ أَنْ یُصَلِّیَ بَعْدَ الْمَغْرِبِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ وَ لْیَتَطَوَّعْ بِاللَّیْلِ مَا شَاءَ الْحَدِیثَ.

*******

ترجمه:

-

سماعه گويد: از امام عليه السّلام در مورد نماز در سفر پرسيدم.

فرمود: دو ركعت است و پيش از آن دو ركعت و بعد از آن چيزى (از نافله) نيست، ولى براى مسافر شايسته است كه پس از نماز مغرب چهار ركعت نماز به جا آورد و چون در منزلى (در ميان راه) فرود آمد، هرقدر كه بخواهد در شب مى تواند نافله بخواند، و اگر سوار بر مركب باشد، در حالت سواره نماز بخواند و نماز او بايد به صورت اشاره باشد و هنگامى كه به سجده مى رود، سر او پايين تر از هنگام ركوع باشد.

[رقم الحدیث الکلی: 4583 - رقم الحدیث الباب: 6]

4583- 6- (4) قَالَ: وَ سُئِلَ الصَّادِقُ ع لِمَ صَارَتِ الْمَغْرِبُ ثَلَاثَ رَکَعَاتٍ وَ أَرْبَعاً بَعْدَهَا لَیْسَ فِیهَا تَقْصِیرٌ فِی حَضَرٍ وَ لَا سَفَرٍ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْزَلَ عَلَی نَبِیِّهِ- کُلَّ صَلَاةٍ رَکْعَتَیْنِ فَأَضَافَ إِلَیْهَا رَسُولُ اللَّهِ ص- لِکُلِّ صَلَاةٍ رَکْعَتَیْنِ فِی الْحَضَرِ وَ قَصَّرَ فِیهَا فِی السَّفَرِ إِلَّا الْمَغْرِبَ وَ الْغَدَاةَ فَلَمَّا صَلَّی الْمَغْرِبَ بَلَغَهُ مَوْلِدُ فَاطِمَةَ ع فَأَضَافَ إِلَیْهَا رَکْعَةً شُکْراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَمَّا أَنْ وُلِدَ الْحَسَنُ ع أَضَافَ إِلَیْهَا رَکْعَتَیْنِ شُکْراً لِلَّهِ فَلَمَّا أَنْ وُلِدَ الْحُسَیْنُ ع- أَضَافَ إِلَیْهَا رَکْعَتَیْنِ شُکْراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیَیْنِ (5) فَتَرَکَهَا عَلَی حَالِهَا فِی الْحَضَرِ وَ السَّفَرِ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ مِثْلَهُ (6) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ الْعَلَوِیِّ الدِّینَوَرِیِّ رَفَعَ الْحَدِیثَ إِلَی الصَّادِقِ ع مِثْلَهُ (7).

*******

ترجمه:

از امام صادق عليه السلام سؤال شد كه:

چرا نماز مغرب سه ركعت است و نافله اش چهار ركعت كه در سفر و حضر تقصير در آن نيست؟

خداوند تبارك و تعالى همه ى نمازها را بر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم به صورت دو ركعتى نازل كرد. رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم (به امر پروردگار) به همه ى نمازها به جز نماز مغرب و نماز صبح دو ركعت اضافه نمودند؛ كه در حضر به صورت تمام و در سفر به طور قصر خوانده شوند.

هنگامى كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم مشغول برپائى نماز مغرب بود. فاطمه سلام الله علیها به دنيا آمد رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم به شكرانه ى اين نعمت (و به امر پروردگار) يك ركعت به نماز مغرب اضافه فرمودند. پس چون حسن عليه السلام به دنيا آمد، دو ركعت ديگر (به عنوان نافله) به آن سه ركعت اضافه نمودند و زمانى كه حسين عليه السلام به دنيا آمد، به نافله ى مغرب دو ركعت ديگر اضافه فرموده و آن را شكرانه تولد آن حضرت قرار دادند.

[رقم الحدیث الکلی: 4585 - رقم الحدیث الباب: 8]

4585- 8- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بَحْرٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَدَعْ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ بَعْدَ الْمَغْرِبِ فِی سَفَرٍ وَ لَا حَضَرٍ وَ إِنْ طَلَبَتْکَ الْخَیْلُ.

*******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام

چهار رکعت بعد از نما مغرب را در حضر و سفر ترک مکن ولو اسبها منتظر تو باشد

25- بَابُ اسْتِحْبَابِ الْمُدَاوَمَةِ عَلَی صَلَاةِ اللَّیْلِ وَ الْوَتْرِ وَ عَدَمِ سُقُوطِهَا فِی السَّفَرِ وَ عَدَمِ وُجُوبِهَا

[رقم الحدیث الکلی: 4591 - رقم الحدیث الباب: 4]

4591- 4- (1) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: الْوَتْرُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ ع وَاجِبٌ وَ هُوَ وَتْرُ اللَّیْلِ وَ الْمَغْرِبُ وَتْرُ النَّهَارِ.

قَالَ الشَّیْخُ یَعْنِی أَنَّهُ سُنَّةٌ لِأَنَّ الْمَسْنُونَ إِذَا کَانَ مُؤَکَّداً یُسَمَّی وَاجِباً أَقُولُ: وَ یُمْکِنُ حَمْلُهُ عَلَی التَّقِیَّةِ.

*******

ترجمه:

امام باقر علیه السلام فرمود وتر در کتاب حضرت علی علیه السلام واجب است وتر شب و مغرب وتر روز

شیخ گوید مستحب موکد به واجب تعبیر شده یا تقیه در کار بوده

26- بَابُ اسْتِحْبَابِ قَضَاءِ نَوَافِلِ اللَّیْلِ إِذَا فَاتَتْ سَفَراً وَ لَوْ نَهَاراً

27- بَابُ عَدَمِ اسْتِحْبَابِ نَافِلَةِ الْعِشَاءِ قَبْلَهَا

[رقم الحدیث الکلی: 4600 - رقم الحدیث الباب: 2]

4600- 2- (1) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع صَلَاةُ الزَّوَالِ صَلَاةُ الْأَوَّابِینَ.

******

ترجمه :

امام صادق علیه السلام فرمود .امیر المومنین علیه السلام فرمود

نافله ظهر نماز توبه کنندگان است

[رقم الحدیث الکلی: 4604 - رقم الحدیث الباب: 2]

4604- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ ص مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یَبِیتَنَّ إِلَّا بِوَتْرٍ.

******

ترجمه :

رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم

هر کس به خدا و روز جزا ایمان دارد، نباید شب را به صبح برساند مگر این که نماز وتر (نافله عشا ) را به جا آورد.

[رقم الحدیث الکلی: 4608 - رقم الحدیث الباب: 6]

4608- 6- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمْدَانَ (2) بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَخْلَدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَشِیرٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْقَزْوِینِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْبَاقِرِ ع لِأَیِّ عِلَّةٍ تُصَلَّی الرَّکْعَتَانِ بَعْدَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ مِنْ قُعُودٍ فَقَالَ لِأَنَّ اللَّهَ فَرَضَ سَبْعَ عَشْرَةَ رَکْعَةً فَأَضَافَ إِلَیْهَا رَسُولُ اللَّهِ ص مِثْلَیْهَا فَصَارَتْ إِحْدَی وَ خَمْسِینَ رَکْعَةً فَتُعَدَّانِ هَاتَانِ الرَّکْعَتَانِ مِنْ جُلُوسٍ بِرَکْعَةٍ.

******

ترجمه :

قزوینی گوید : به امام باقر صلوات اللَّه علیه گفتم : به چه علت بعد از نماز عشاء دو رکعت نماز نشسته خوانده می شود؟

فرمود : برای اینکه اللَّهِ تعالي هفده رکعت نماز را فریضه کرده است، پس رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله دو برابر آن را(به صورت نافله) به آن افزوده است، پس 51 رکعت شدند، پس این دو رکعت نماز نشسته یک رکعت محسوب می شوند!

[رقم الحدیث الکلی: 4611 - رقم الحدیث الباب: 9]

4611- 9- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ الْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ الرِّجَالِ عَنْ حَمْدَوَیْهِ وَ إِبْرَاهِیمَ ابْنَیْ نُصَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ هِشَامٍ الْمَشْرِقِیِّ عَنِ الرِّضَا ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ أَهْلَ الْبَصْرَةِ سَأَلُونِی فَقَالُوا إِنَّ یُونُسَ یَقُولُ مِنَ السُّنَّةِ أَنْ یُصَلِّیَ الْإِنْسَانُ رَکْعَتَیْنِ وَ هُوَ جَالِسٌ بَعْدَ الْعَتَمَةِ فَقُلْتُ صَدَقَ یُونُسُ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).

******

ترجمه :

امام رضا صلوات اللَّه علیه فرمود : أهل بصره از من سؤال کردند و گفتند : یونس می گوید از سنت این است که انسان بعد از نماز عشاء دو رکعت نماز نشسته بخواند!

من گفتم : یونس راست گفته است!

[رقم الحدیث الکلی: 4617 - رقم الحدیث الباب: 6]

4617- 6- (2) وَ فِی الْخِصَالِ عَنِ الْمُظَفَّرِ بْنِ جَعْفَرٍ الْعَلَوِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ الْعَیَّاشِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الطَّیَالِسِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ (ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ) (3) عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع یُصَلِّی فِی الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَةِ أَلْفَ رَکْعَةٍ کَمَا کَانَ یَفْعَلُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع- کَانَتْ لَهُ خَمْسُمِائَةِ نَخْلَةٍ وَ کَانَ یُصَلِّی عِنْدَ کُلِّ نَخْلَةٍ رَکْعَتَیْنِ وَ کَانَ إِذَا قَامَ فِی صَلَاتِهِ غَشِیَ لَوْنَهُ لَوْنٌ آخَرُ وَ کَانَ قِیَامُهُ فِی صَلَاتِهِ قِیَامَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ بَیْنَ یَدَیِ الْمَلِکِ الْجَلِیلِ کَانَتْ أَعْضَاؤُهُ تَرْتَعِدُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ کَانَ یُصَلِّی صَلَاةَ مُوَدِّعٍ یَرَی أَنْ لَا یُصَلِّیَ بَعْدَهَا أَبَداً وَ قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ لَا یُقْبَلُ مِنْ صَلَاتِهِ إِلَّا مَا أَقْبَلَ عَلَیْهِ مِنْهَا بِقَلْبِهِ فَقَالَ رَجُلٌ هَلَکْنَا فَقَالَ کَلَّا إِنَّ اللَّهَ مُتِمُّ ذَلِکَ بِالنَّوَافِلِ الْحَدِیثَ.

********

ترجمه

حضرت باقر علیه السلام فرمود: علی بن الحسین علیهما السلام در شبانه روز هزار رکعت نماز می خواند. همان طور که امیر المؤمنین علیه السلام می خواند؛ او پانصد نخله خرما داشت و در کنار هر درخت دو رکعت نماز می خواند. هر وقت به نماز می ایستاد رنگش تغییر می کرد و چون بنده ذلیلی در مقابل پادشاهی مقتدر می ایستاد. اعضایش از خوف خدا می لرزید و مثل کسی که آخرین نماز اوست نماز می خواند. یک روز هنگام نماز، رداء از شانه اش افتاد، آن را درست نکرد تا نمازش تمام شد. یکی از اصحاب در این مورد سؤال کرد؛ فرمود: وای بر تو! می دانی در مقابل چه کسی هستم؟ آن مقدار از نماز بنده قبول می شود که با دل توجه داشته باشد. آن مرد عرض کرد: پس در این صورت ما هلاک شده ایم؛ فرمود: نه! خداوند نقص نمازهای شما را به وسیله نافله جبران می کند.

[رقم الحدیث الکلی: 4619 - رقم الحدیث الباب: 8]

4619- 8- (2) الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ: وَ اللَّهِ إِنْ کَانَ عَلِیٌّ ع لَیَأْکُلُ إِکْلَةَ الْعَبْدِ وَ یَجْلِسُ جِلْسَةَ الْعَبْدِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ کَانَ یُصَلِّی فِی الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَةِ أَلْفَ رَکْعَةٍ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْأَمَالِی کَمَا مَرَّ فِی الْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ فِی الْعِبَادَةِ (3).

********

ترجمه

امام باقر(عليه السّلام)فرموده است:به خدا سوگند كه على همچون بردگان خوراك مى خورد و مى نشست .......در شبانه روز هزار ركعت نماز مى گزارد.

[رقم الحدیث الکلی: 4622 - رقم الحدیث الباب: 2]

4622- 2- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ بُکَیْرِ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَا صَلَّی رَسُولُ اللَّهِ ص الضُّحَی قَطُّ.

********

ترجمه

بكير بن أعين از امام باقر عليه السّلام روايت كرده كه فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله هرگز نماز چاشت (الضّحى) نكرد. شرح:«عامّه نمازى را بنام صلاة الضحى ذكر ميكنند كه در هنگام بالا آمدن روز بجا مى آورند و در مذهب اماميّه آن بدعت است».

[رقم الحدیث الکلی: 4626 - رقم الحدیث الباب: 6]

4626- 6- (1) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الْقُمِّیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ رَفَعَهُ قَالَ: مَرَّ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع بِرَجُلٍ یُصَلِّی الضُّحَی فِی مَسْجِدِ الْکُوفَةِ- فَغَمَزَ جَنْبَهُ بِالدِّرَّةِ وَ قَالَ نَحَرْتَ صَلَاةَ الْأَوَّابِینَ نَحَرَکَ اللَّهُ قَالَ فَأَتْرُکُهَا قَالَ فَقَالَ أَ رَأَیْتَ الَّذِی یَنْهی عَبْداً إِذا صَلَّی (2) فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ کَفَی بِإِنْکَارِ عَلِیٍّ ع نَهْیاً.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَحَادِیثِ نَافِلَةِ شَهْرِ رَمَضَانَ (3) وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی حَصْرِ الْفَرَائِضِ وَ النَّوَافِلِ (4).

********

ترجمه

امام علی (علیه السلام)- سیف بن عمیره در حدیثی مرفوع گوید: امیرالمؤمنین (علیه السلام) مردی را در مسجد کوفه دید که میانه ی روز نماز می خواند که حضرت (علیه السلام) با تازیانه ای کوچک پهلوی او را فشرد. و فرمود: «نماز اوّابین را از بین بردی، خدا تو را بکشد».

مرد گفت: «آیا آن را ترک کنم»؟ فرمود: «به من خبر ده آیا کسی که نهی می کند* بنده ای را به هنگامی که نماز می خواند [آیا مستحق عذاب الهی نیست]؟! (علق/109)». امام صادق (علیه السلام) فرمود: «نکوهش و سرزنش علی (علیه السلام) برای نهی از عملی کفایت می کند».

امیر المومنین این اعمال را در این وقت نماز نمیداند

[رقم الحدیث الکلی: 4629 - رقم الحدیث الباب: 3]

4629- 3- (1) الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ الزَّیَّاتِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَحْیَی التَّمَّارِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ عَنْ یَزِیدَ بْنِ هَارُونَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ سَلَمَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِیِّ قَالَ: کُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی ظِلِّ شَجَرَةٍ فَأَخَذَ غُصْناً مِنْهَا فَنَفَضَهُ فَتَسَاقَطَ وَرَقُهُ فَقَالَ أَ لَا تَسْأَلُونِّی عَمَّا صَنَعْتُ فَقَالُوا أَخْبِرْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ- قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ الْمُسْلِمَ إِذَا قَامَ إِلَی الصَّلَاةِ تَحَاتَّتْ (2) خَطَایَاهُ کَمَا تَحَاتَّتْ (3) وَرَقُ هَذِهِ الشَّجَرَةِ.

********

ترجمه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله _ وقتى با اصحاب خود در سايه درختى نشسته بود ، شاخه اى گرفت و تكان داد و برگى افتاد ، در بيان علّت اين كار خود براى اصحابش _ فرمود : هرگاه بنده مسلمان به نماز ايستد ، گناهانش فرو مى ريزد، همچنان كه برگ اين درخت فرو ريخت .

[رقم الحدیث الکلی: 4632 - رقم الحدیث الباب: 2]

4632- 2- (2) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الطَّیَالِسِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ الْخَالِقِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ الرَّکْعَتَیْنِ اللَّتَیْنِ بَعْدَ الْمَغْرِبِ هُمَا أَدْبَارَ السُّجُودِ وَ الرَّکْعَتَیْنِ اللَّتَیْنِ بَعْدَ الْفَجْرِ هُمَا إِدْبَارَ النُّجُومِ.

********

ترجمه

امام صادق (علیه السلام)- دو رکعتی که بعد از مغرب خوانده می شود، أَدْبَارَ السُّجُودِ است.

اَبْوَابُ الْمَوَاقِیتِ

[رقم الحدیث الکلی: 4636 - رقم الحدیث الباب: 2]

4636- 2- (1) وَ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ کُلُّ سَهْوٍ فِی الصَّلَاةِ یُطْرَحُ مِنْهَا غَیْرَ أَنَّ اللَّهَ یُتِمُّ بِالنَّوَافِلِ إِنَّ أَوَّلَ مَا یُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلَاةُ فَإِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ مَا سِوَاهَا إِنَّ الصَّلَاةَ إِذَا ارْتَفَعَتْ فِی أَوَّلِ وَقْتِهَا رَجَعَتْ إِلَی صَاحِبِهَا وَ هِیَ بَیْضَاءُ مُشْرِقَةٌ تَقُولُ حَفِظْتَنِی حَفِظَکَ اللَّهُ وَ إِذَا ارْتَفَعَتْ فِی غَیْرِ وَقْتِهَا بِغَیْرِ حُدُودِهَا رَجَعَتْ إِلَی صَاحِبِهَا وَ هِیَ سَوْدَاءُ مُظْلِمَةٌ تَقُولُ ضَیَّعْتَنِی ضَیَّعَکَ اللَّهُ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا نَحْوَهُ (2) وَ

رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ إِلَّا أَنَّهُ تَرَکَ حُکْمَ السَّهْوِ (3).

وَ رَوَی الَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ مِثْلَهُ.

******

ترجمه:

ابو بصير گويد: از امام باقر عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود:

هر غفلتى در نماز از ارزش آن مى كاهد، ولى خداوند به وسيلۀ نمازهاى نافله آن را تكميل مى كند.

همانا نخستين چيزى كه بنده را به آن محاسبه مى كنند، نماز است كه اگر قبول شود، اعمال ديگر نيز قبول مى شود.

به راستى كه اگر نماز در اوّل وقت بالا رود، چون به صاحبش بازگردد، سفيد و نورانى است، و مى گويد: مرا حفظ كردى، خدا تو را، حفظ كند و اگر در غير وقت و بدون رعايت حدودش خوانده شود. به صاحبش درحالى كه، سياه و تاريك است بازگردد و مى گويد: مرا ضايع نمودى، خداوند تو را ضايع نمايد.

[رقم الحدیث الکلی: 4640 - رقم الحدیث الباب: 6]

4640- 6- (1) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ یَحْیَی بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی الْبِلَادِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ صَلَّی فِی غَیْرِ وَقْتٍ فَلَا صَلَاةَ لَهُ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (2).

******

ترجمه:

ابوبصیر در روایت صحیحه­ای از امام صادق(علیه السلام) نقل می­کند که آن حضرت فرموده است:

کسی که نماز را نا به هنگام در غیر وقت مربوط به آن بخواند، گویا نماز نخوانده است.

[رقم الحدیث الکلی: 4643 - رقم الحدیث الباب: 9]

4643- 9- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع تَعَلَّمُوا مِنَ الدِّیکِ خَمْسَ خِصَالٍ مُحَافَظَتَهُ عَلَی أَوْقَاتِ الصَّلَوَاتِ وَ الْغَیْرَةَ وَ السَّخَاءَ وَ الشَّجَاعَةَ وَ کَثْرَةَ الطَّرُوقَةِ.

******

ترجمه:

امام صادق علیه السلام:

یعنی پنج خصلت را از خروس یاد بگیرید محافظت بر وقت نماز و غیرت و سخاوت و شجاعت و زیاد همبستر شدن

[رقم الحدیث الکلی: 4646 - رقم الحدیث الباب: 12]

4646- 12- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ (3) مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ غَزْوَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یَزَالُ الشَّیْطَانُ هَائِباً (4) لِابْنِ آدَمَ ذَعِراً مِنْهُ مَا صَلَّی الصَّلَوَاتِ الْخَمْسَ لِوَقْتِهِنَّ فَإِذَا ضَیَّعَهُنَّ اجْتَرَأَ عَلَیْهِ فَأَدْخَلَهُ فِی الْعَظَائِمِ.

وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ مِثْلَهُ (5).

******

ترجمه:

پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)

شیطان پیوسته از فرزند آدم در وحشت و هراس است، تا آنگاه که نمازهایش را به وقت میخواند، پس اگر اوقات نماز را ضایع کند (و به وقت نخواند) شیطان بر او چیره شود و او را وادار به گناهان بزرگ نماید.

[رقم الحدیث الکلی: 4648 - رقم الحدیث الباب: 14]

4648- 14- (1) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِأَسَانِیدَ تَقَدَّمَتْ فِی إِسْبَاغِ الْوُضُوءِ عَنِ الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یَزَالُ الشَّیْطَانُ ذَعِراً مِنَ الْمُؤْمِنِ مَا حَافَظَ عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ فَإِذَا ضَیَّعَهُنَّ اجْتَرَأَ عَلَیْهِ فَأَدْخَلَهُ فِی الْعَظَائِمِ.

******

ترجمه:

از آن حضرت رضا علیه السلام روایت شده که رسول خدا (ص) فرمودند:

شیطان پیوسته از شخص با ایمان که مواظب انجام نمازهای خویش است بیم دارد، تا آن زمانی که آن را ضایع کند و اهمیت به اوقات آن ندهد، در چنین وقت است که او بر وی دست یافته و او را در گناهان می افکند.

[رقم الحدیث الکلی: 4649 - رقم الحدیث الباب: 15]

4649- 15- (1) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنِ الْخَیْبَرِیِّ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ وَ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: خَصْلَتَانِ مَنْ کَانَتَا فِیهِ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ قِیلَ وَ مَا هُمَا قَالَ الصَّلَاةُ فِی مَوَاقِیتِهَا وَ الْمُوَاظَبَةُ عَلَیْهَا وَ الْمُوَاسَاةُ.

وَ رَوَاهُ فِی کِتَابِ الْإِخْوَانِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ نَحْوَهُ (2).

******

ترجمه:

امام ششم فرمود :

دو خصلت است كه هر كس دارا باشد بسيار خوب و گر نه دور شو،دور شو،دور شو، گفته شد چيست آن دو؟فرمود نماز در وقت با محافظت بر اوقات نماز و همراهى و همدردى با محتاجان و گرفتاران.

[رقم الحدیث الکلی: 4656 - رقم الحدیث الباب: 22]

4656- 22- (1) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع امْتَحِنُوا شِیعَتَنَا عِنْدَ مَوَاقِیتِ الصَّلَاةِ کَیْفَ مُحَافَظَتُهُمْ عَلَیْهَا.

******

ترجمه:

امام صادق عليه السلامفرمود

شيعيان مرا در سه هنگام بيازماييد: هنگام نماز كه چگونه آن را پاس مى دارند

[رقم الحدیث الکلی: 4661 - رقم الحدیث الباب: 27]

4661- 27- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا صَلَّیْتَ فِی السَّفَرِ شَیْئاً مِنَ الصَّلَوَاتِ فِی غَیْرِ وَقْتِهَا فَلَا یَضُرُّکَ.

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَهُ (2) وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَلَبِیِّ (3)

أَقُولُ: حَمَلَهُ الشَّیْخُ عَلَی تَأْخِیرِهَا لِعُذْرٍ فَتَصِیرُ قَضَاءً وَ الْأَقْرَبُ حَمْلُهَا عَلَی تَأْخِیرِهَا عَنْ وَقْتِ الْفَضِیلَةِ وَ الْإِتْیَانِ بِهَا فِی وَقْتِ الْإِجْزَاءِ وَ یَحْتَمِلُ الْحَمْلُ عَلَی النَّوَافِلِ وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ وَ عَلَی مَضْمُونِ الْبَابِ (4).

******

ترجمه:

. حلبی از امام صادق(علیه السلام) گزارش می­کند که آن حضرت فرمود:

در سفر چنانچه نمازت را پیش از وقت بخوانی زیان نخواهی دید.

[رقم الحدیث الکلی: 4663 - رقم الحدیث الباب: 2]

4663- 2- (2) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَقُولُ مَنْ حَبَسَ نَفْسَهُ عَلَی صَلَاةٍ فَرِیضَةٍ یَنْتَظِرُ وَقْتَهَا فَصَلَّاهَا فِی أَوَّلِ وَقْتِهَا فَأَتَمَّ رُکُوعَهَا وَ سُجُودَهَا وَ خُشُوعَهَا ثُمَّ مَجَّدَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عَظَّمَهُ وَ حَمَّدَهُ حَتَّی یَدْخُلَ وَقْتُ صَلَاةٍ أُخْرَی لَمْ یَلْغُ بَیْنَهُمَا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ کَأَجْرِ الْحَاجِّ الْمُعْتَمِرِ وَ کَانَ مِنْ أَهْلِ عِلِّیِّینَ.

******

ترجمه

امام صادق از پیامبرعلیهما السلام نقل نمود

(کسی که در یک نماز واجب، قلب خود را از افکار پراکنده باز دارد و رکوع و سجود و خشوع آن را به طور کامل انجام دهد، آنگاه خدای تبارک و تعالی را تقدیس و تمجید و ستایش کند و تا هنگام فرا رسیدن نماز دیگر کار بیهوده انجام ندهد، خداوند برای او پاداش حج و عمره می نویسد و او را از اهل علیّین قرار می دهد؛

[رقم الحدیث الکلی: 4667 - رقم الحدیث الباب: 6]

4667- 6- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص انْتِظَارُ الصَّلَاةِ بَعْدَ الصَّلَاةِ کَنْزٌ مِنْ کُنُوزِ الْجَنَّةِ.

******

ترجمه

پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم )

انتظار کشیدن از نماز تا نماز دیگر، گنجی است از گنجهای بهشت

[رقم الحدیث الکلی: 4670 - رقم الحدیث الباب: 9]

4670- 9- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ غَیْرِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع مَنِ اهْتَمَّ بِمَوَاقِیتِ الصَّلَاةِ لَمْ یَسْتَکْمِلْ لَذَّةَ الدُّنْیَا.

******

ترجمه

- منصور بن حازم - يا راوى ديگرى - گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

امام على بن الحسين عليهما السّلام فرموده است: هركس بر اوقات نماز اهميّت قائل شود، لذّت دنيا را به طور كامل درك نخواهد كرد.

[رقم الحدیث الکلی: 4673 - رقم الحدیث الباب: 2]

4673- 2- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَرَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِذَا دَخَلَ وَقْتُ الصَّلَاةِ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ لِصُعُودِ الْأَعْمَالِ فَمَا أُحِبُّ أَنْ یَصْعَدَ عَمَلٌ أَوَّلُ مِنْ عَمَلِی وَ لَا یُکْتَبَ فِی الصَّحِیفَةِ أَحَدٌ أَوَّلُ مِنِّی.

******

ترجمه :

امام صادق عليه السلام مى فرمايند:

وقتى اول وقت نماز شد، خداوند ابواب آسمان ها را براى صعود اعمال به نزد خود مى گشايد اين عمل صالح است كه در اول وقت به سمت خدا صعود مى كند من دوست ندارم كه هيچ عملى زودتر از عمل من صعود كند، و نام هيچ كسى قبل از من در صحيفه انجام دهندگان وظيفه ثبت و ضبط شود)).

[رقم الحدیث الکلی: 4677 - رقم الحدیث الباب: 6]

4677- 6- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ الْحَسَنِ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَوَّلُ الْوَقْتِ زَوَالُ الشَّمْسِ وَ هُوَ وَقْتُ اللَّهِ الْأَوَّلُ وَ هُوَ أَفْضَلُهُمَا.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ عَنِ الصَّادِقِ ع مُرْسَلًا (2)

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ مِثْلَهُ (3).

******

ترجمه

امام صادق عليه السّلام فرمود:

نخستين وقت ظهر همان هنگام زوال آفتاب است و آن اوّلين وقتيست كه جبرئيل از جانب خداوند تعالى جهت رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله آورد و آن وقت نسبت به دو وقت (اوّل و آخر) افضل است.

[رقم الحدیث الکلی: 4679 - رقم الحدیث الباب: 8]

4679- 8- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ ذَرِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ جَبْرَئِیلُ لِرَسُولِ اللَّهِ ص فِی حَدِیثٍ أَفْضَلُ الْوَقْتِ أَوَّلُهُ.

******

ترجمه :

امام صادق علیه السلام فرمود جبراییل به پیامبر صلی الله علیه و آله عرض کرد

بهترین وقت اول آن است

[رقم الحدیث الکلی: 4683 - رقم الحدیث الباب: 12]

4683- 12- (3) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع أَصْلَحَکَ اللَّهُ وَقْتُ کُلِّ صَلَاةٍ أَوَّلُ الْوَقْتِ أَفْضَلُ أَوْ وَسَطُهُ أَوْ آخِرُهُ قَالَ أَوَّلُهُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ مِنَ الْخَیْرِ مَا یُعَجَّلُ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَهُ (4).

******

ترجمه

زراره گويد: به امام باقر عليه السّلام عرض كردم: خداوند كارهاى شما را اصلاح فرمايد! آيا نخستين وقت نماز بهتر است، يا وسط و يا آخر آن ؟

فرمود: نخستين آن، همانا رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود: به راستى خداى عزّ و جلّ عمل نيكى را كه زودتر انجام شود، دوست مى دارد.

[رقم الحدیث الکلی: 4686 - رقم الحدیث الباب: 15]

4686- 15- (5) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ قُتَیْبَةَ الْأَعْشَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ فَضْلَ الْوَقْتِ الْأَوَّلِ عَلَی الْآخِرِ کَفَضْلِ الْآخِرَةِ عَلَی الدُّنْیَا.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ مُرْسَلًا (6)

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ (7).

******

ترجمه

امام صادق عليه السلام :

فضيلت اوّل وقت [نماز ]بر آخر وقت همچون فضيلت آخرت بر دنياست .

[رقم الحدیث الکلی: 4689 - رقم الحدیث الباب: 18]

4689- 18- (1) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ: وَ الصَّلَاةُ فِی أَوَّلِ الْوَقْتِ أَفْضَلُ.

******

ترجمه

امام رضا علیه السلام در حدیث طولانی فرمود

نماز در اول وقت بهتر است

4- بَابُ أَنَّهُ إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ فَقَدْ دَخَلَ وَقْتُ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ وَ یَمْتَدُّ إِلَی غُرُوبِ الشَّمْسِ وَ تَخْتَصُّ الظُّهْرُ مِنْ أَوَّلِهِ بِمِقْدَارِ أَدَائِهَا وَ کَذَا الْعَصْرُ مِنْ آخِرِهِ

[رقم الحدیث الکلی: 4695 - رقم الحدیث الباب: 4]

4695- 4- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع بَیْنَ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ حَدٌّ مَعْرُوفٌ فَقَالَ لَا.

******

ترجمه

به ابو جعفر باقر (علیه السلام) گفتم: بين نماز ظهر و نماز عصر، مرز مشخصى وجود دارد؟

ابو جعفرعلیه السلام فرمود : نه.

[رقم الحدیث الکلی: 4698 - رقم الحدیث الباب: 7]

4698- 7- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی جَعْفَرٍ جَمِیعاً عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّلْتِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ أَبِی یَزِیدَ وَ هُوَ دَاوُدُ بْنُ فَرْقَدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ فَقَدْ دَخَلَ وَقْتُ الظُّهْرِ حَتَّی یَمْضِیَ مِقْدَارُ مَا یُصَلِّی الْمُصَلِّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ فَإِذَا مَضَی ذَلِکَ فَقَدْ دَخَلَ وَقْتُ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ حَتَّی یَبْقَی مِنَ الشَّمْسِ مِقْدَارُ مَا یُصَلِّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ فَإِذَا بَقِیَ مِقْدَارُ ذَلِکَ فَقَدْ خَرَجَ وَقْتُ الظُّهْرِ وَ بَقِیَ وَقْتُ الْعَصْرِ حَتَّی تَغِیبَ الشَّمْسُ.

******

ترجمه

- عبيد بن زراره گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

هنگامى كه زوال آفتاب شد، وقت نماز (ظهر) فرا مى رسد،به اندازه 4 رکعت بعد از آن وقت مشترک ظهر و عصر است تا مقدار4 رکعت به غروب خورشید که مخصوص نماز عصر می باشد

[رقم الحدیث الکلی: 4702 - رقم الحدیث الباب: 11]

4702- 11- (1) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ (2) عَنْ مَالِکٍ الْجُهَنِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ وَقْتِ الظُّهْرِ فَقَالَ إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ فَقَدْ دَخَلَ وَقْتُ الصَّلَاتَیْنِ.

******

ترجمه

مالک جهنی گوید سوال کردم از امام صادق علیه السلام :از وقت نماز ظهر حضرت فرمود

وقتی زوال خورشید شد وقت نماز دو نماز میشود

[رقم الحدیث الکلی: 4707 - رقم الحدیث الباب: 16]

4707- 16- (1) وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنِّی صَلَّیْتُ الظُّهْرَ فِی یَوْمِ غَیْمٍ فَانْجَلَتْ فَوَجَدْتُنِی صَلَّیْتُ حِینَ زَالَ النَّهَارُ قَالَ فَقَالَ لَا تُعِدْ وَ لَا تَعُدْ.

وَ رَوَاهُ ابْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ نَحْوَهُ (2) أَقُولُ: النَّهْیُ عَنِ الْإِعَادَةِ یَدُلُّ عَلَی دُخُولِ الْوَقْتِ وَ النَّهْیُ عَنِ الْعَوْدِ لِکَوْنِهِ تَرَکَ النَّافِلَةَ أَوْ لِکَوْنِهِ صَلَّی مَعَ الشَّکِّ فِی الْوَقْتِ.

******

ترجمه

به ابو عبد اللّه صادق (ع) گفتم: من در يك روز ابرى نماز ظهر خواندم و بعد از ساعتى كه آسمان صاف و آفتابى شد، ديدم نماز من در اول زوال خورشيد واقع شده است. تكليف من چيست ؟ ابو عبد اللّه گفت: لازم نيست كه نمازت را اعاده كنى، ولى مراقب باش كه بعد از اين در اول زوال خورشيد نماز فريضه نخوانى.

[رقم الحدیث الکلی: 4711 - رقم الحدیث الباب: 20]

4711- 20- (1) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ جَمِیعاً عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی الرِّضَا ع ذَکَرَ أَصْحَابُنَا أَنَّهُ إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ فَقَدْ دَخَلَ وَقْتُ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ وَ إِذَا غَرَبَتْ دَخَلَ وَقْتُ الْمَغْرِبِ وَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ إِلَّا أَنَّ هَذِهِ قَبْلَ هَذِهِ فِی السَّفَرِ وَ الْحَضَرِ وَ أَنَّ وَقْتَ الْمَغْرِبِ إِلَی رُبُعِ اللَّیْلِ فَکَتَبَ کَذَلِکَ الْوَقْتُ غَیْرَ أَنَّ وَقْتَ الْمَغْرِبِ ضَیِّقٌ الْحَدِیثَ.

******

ترجمه

اسماعيل بن مهران گويد: به امام رضا عليه السّلام نوشتم: دوستان ما (در روايات خود از ائمّه عليهم السّلام) ذكر كرده اند: هرگاه زوال آفتاب شد، وقت نماز ظهر و عصر است، و هرگاه آفتاب غروب كند، وقت نماز مغرب و عشا فرارسيده است، جز آن كه يكى از آن دو پيش از ديگرى است، چه در سفر باشد و چه در حضر، و به راستى كه وقت مغرب تا يك چهارم از شب ادامه دارد.

امام عليه السّلام نوشت: درست است، مگر مغرب كه وقت آن تنگ است و وقت آخر آن، فرو رفتن سرخى و بازگشت آن به سفيدى، در افق مغرب است.

[رقم الحدیث الکلی: 4714 - رقم الحدیث الباب: 23]

4714- 23- (1) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِنَا مُتَرَافِقِینَ فِیهِمْ مُیَسِّرٌ فِیمَا بَیْنَ مَکَّةَ وَ الْمَدِینَةِ- فَارْتَحَلْنَا وَ نَحْنُ نَشُکُّ فِی الزَّوَالِ فَقَالَ بَعْضُنَا لِبَعْضٍ فَامْشُوا بِنَا قَلِیلًا حَتَّی نَتَیَقَّنَ الزَّوَالَ ثُمَّ نُصَلِّیَ فَفَعَلْنَا فَمَا مَشَیْنَا إِلَّا قَلِیلًا حَتَّی عَرَضَ لَنَا قِطَارُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع- فَقُلْتُ أَتَی الْقِطَارُ فَرَأَیْتُ مُحَمَّدَ بْنَ إِسْمَاعِیلَ- فَقُلْتُ لَهُ صَلَّیْتُمْ فَقَالَ لِی أَمَرَنَا جَدِّی فَصَلَّیْنَا الظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ جَمِیعاً ثُمَّ ارْتَحَلْنَا فَذَهَبْتُ إِلَی أَصْحَابِی فَأَعْلَمْتُهُمْ ذَلِکَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).

******

ترجمه

- عبيد بن زراره گويد: با چند تن از دوستان هم سفر بودم - كه از جملۀ آنان ميسّر بود - بين مكّه و مدينه بوديم كه در زوال آفتاب شكّ كرديم.

بعضى گفتند: اندكى راه برويم تا به زوال يقين كنيم، سپس نماز خود را بخوانيم.

همين كار را كرديم، مقدار كمى راه رفتيم و به قافلۀ امام صادق عليه السّلام رسيديم. با خود گفتم: نزد آن حضرت بروم كه ناگاه محمّد بن اسماعيل را ديدم. به او گفتم: آيا شما نماز خوانده ايد؟

گفت: جدّم (امام صادق عليه السّلام) به ما امر فرموده كه نماز ظهر و عصر را با هم به جا آوريم.

ما سپس كوچ كرديم. من نزد ياران خويش رفتم و آن سخن را به آنان بازگفتم.

[رقم الحدیث الکلی: 4716 - رقم الحدیث الباب: 2]

4716- 2- (1) وَ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحُسَیْنِ اللُّؤْلُؤِیِّ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ النَّصْرِیِّ وَ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَةَ عَنْ مَنْصُورِ (2) بْنِ حَازِمٍ مِثْلَهُ وَ فِیهِ إِلَیْکَ فَإِنْ أَنْتَ خَفَّفْتَ سُبْحَتَکَ فَحِینَ تَفْرُغُ مِنْ سُبْحَتِکَ وَ إِنْ طَوَّلْتَ فَحِینَ تَفْرُغُ مِنْ سُبْحَتِکَ (3).

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ نَحْوَهُ (4).

******

ترجمه :

همانند اين روايت (بالا)را منصور نقل كرده و افزوده به اختيار توست. پس اگر نافلۀ خود را كوتاه انجام دادى، هرزمانى كه از نافله فارغ مى شوى وقت نماز داخل مى شود، و اگر نافله را طولانى انجام دادى باز هم وقت نماز زمانى است كه از نافله فارغ مى شوى.