تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه جلد 2

مشخصات کتاب

سرشناسه:حرعاملی، محمدبن حسن، 1033 - 1104ق.

عنوان و نام پدیدآور:... تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه/ تالیف: محمد بن الحسن الحر العاملی؛ تحقیق: محمدرضا الحسینی الجلالی

مشخصات نشر:قم: موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، 14ق.-= -13

مشخصات ظاهری:30 ج.

فروست:موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث؛ 110.

وضعیت فهرست نویسی:برون سپاری

یادداشت:عربی.

یادداشت:فهرست نویسی بر اساس جلد سی ام،1412ق.= 1370.

یادداشت:عنوان روی عطف: وسائل الشیعه

یادداشت:کتابنامه.

عنوان عطف:وسائل الشیعه

موضوع:احادیث شیعه -- قرن 11ق.

موضوع:احادیث احکام

شناسه افزوده:موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث(قم)

رده بندی کنگره:BP135/ح4ت7 ی1300

رده بندی دیویی:297/212

شماره کتابشناسی ملی:1321690

ص: 1

تتمة کتاب الطهارة

أَبْوَابُ السِّوَاکِ

اشارة

تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه

تالیف: محمد بن الحسن الحر العاملی

تحقیق: محمدرضا الحسینی الجلالی

ص: 2

بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 3

ص: 4

1 بَابُ تَأَکُّدِ اسْتِحْبَابِهِ وَ عَدَمِ وُجُوبِهِ وَ اسْتِحْبَابِ مُدَاوَمَتِهِ وَ ذِکْرِ جُمْلَةٍ مِنَ الْخِصَالِ الْمَنْدُوبَةِ

اشارة

(1) 1 بَابُ تَأَکُّدِ اسْتِحْبَابِهِ وَ عَدَمِ وُجُوبِهِ وَ اسْتِحْبَابِ مُدَاوَمَتِهِ وَ ذِکْرِ جُمْلَةٍ مِنَ الْخِصَالِ الْمَنْدُوبَةِ

*********

ترجمه:

باب تاکید مستحب بودن مسواک و واجب نبودن آن و مستحب است مداومت به آنو مقداری از خصلتهای مستحب

[رقم الحدیث الکلی: 1300 - رقم الحدیث الباب: 1]

1300- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ ص مَا زَالَ جَبْرَئِیلُ یُوصِینِی بِالسِّوَاکِ حَتَّی خِفْتُ أَنْ أُحْفِیَ (3) أَوْ أَدْرَدَ (4).

*********

ترجمه:

محمّد بن مسلم گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود:

همواره جبرئيل عليه السّلام مرا به مسواك زدن سفارش مى نمود به گونه اى كه بيم داشتم كه در اثر مسواك زياد، دندان هايم از بين برود.

ترجمه فروع کافی ; ج 1 ص 83

[رقم الحدیث الکلی: 1301 - رقم الحدیث الباب: 2]

1301- 2- (5) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی أُسَامَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِینَ السِّوَاکُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 1 ص 82

ابى اسامه گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

مسواك زدن، از روش و سنّت هاى پيامبران است.

[رقم الحدیث الکلی: 1302 - رقم الحدیث الباب: 3]

1302- 3- (6) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ

ص: 5

1- أبواب السواک الباب 1 و فیه 40 حدیثا.
2- الکافی 3- 23- 3.
3- فی الحدیث کدت أن أحفی فمی. أی استقصی علی أسنانی فاذهبها بالتسوک و أن یدرد أن یذهب باسنانی منه قده عن النهایة 1- 410.
4- الدرد: ذهاب الأسنان، و فی الروایة: لزمت السواک حتّی خشیت أن یدردنی أی یذهب باسنانی. لسان العرب 3- 166.
5- الکافی 3- 23- 2.
6- الکافی 6- 495- 1.

إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِیَاءِ السِّوَاکُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 527

اسحاق بن عمّار گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: مسواك زدن از شيوۀ پيامبران است.

[رقم الحدیث الکلی: 1303 - رقم الحدیث الباب: 4]

1303- 4- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ثَلَاثٌ أُعْطِیَهُنَّ الْأَنْبِیَاءُ الْعِطْرُ وَ الْأَزْوَاجُ وَ السِّوَاکُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 566

طلحة بن زيد گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

سه خصلت را به پيامبران عليهم السّلام عطا كردند: عطر زدن، انتخاب همسران و مسواك كردن دندان.

[رقم الحدیث الکلی: 1304 - رقم الحدیث الباب: 5]

1304- 5- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ جَمِیعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ لِی: ترجمه فروع کافی ; ج 1 ص 82

2 - ابى اسامه گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

مسواك زدن، از روش و سنّت هاى پيامبران است. الْمُرْسَلِینَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 1 ص 82

ابى اسامه گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

مسواك زدن، از روش و سنّت هاى پيامبران است.

[رقم الحدیث الکلی: 1305 - رقم الحدیث الباب: 6]

1305- 6- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع نَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ ص بِالسِّوَاکِ وَ الْخِلَالِ وَ الْحِجَامَةِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (4) وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ مِثْلَهُ (5).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 243

ابو جميله گويد: امام صادق عليه السّلام به من فرمود:

جبرئيل عليه السّلام با دستور مسواك زدن، خلال كردن و حجامت نمودن بر پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله نازل شد.

[رقم الحدیث الکلی: 1306 - رقم الحدیث الباب: 7]

1306- 7- (6) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا زَالَ جَبْرَئِیلُ ع یُوصِینِی بِالسِّوَاکِ حَتَّی خَشِیتُ أَنْ أَدْرَدَ وَ أُحْفِیَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 528

ابن قدّاح گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

جبرئيل عليه السّلام پيوسته مرا به مسواك زدن سفارش مى كرد به گونه اى كه بيم داشتم دندان هايم بريزد و آن قدر در مسواك زدن كوشش كنم كه آنها را از بين ببرم.

ص: 6

1- الکافی 6- 511- 9 و أورده فی الحدیث 8 من الباب 89 من أبواب آداب الحمام.
2- الکافی 6- 495- 2.
3- الکافی 6- 376- 2 و أورده فی الحدیث 3 من الباب 104 من أبواب آداب المائدة.
4- الفقیه 1- 52- 109.
5- المحاسن 558- 925.
6- الکافی 6- 495- 3 و المحاسن 560- 940.
[رقم الحدیث الکلی: 1307 - رقم الحدیث الباب: 8]

1307- 8- (1) وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا وَ زَادَ وَ مَا زَالَ یُوصِینِی بِالْجَارِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیُوَرِّثُهُ وَ مَا زَالَ یُوصِینِی بِالْمَمْلُوکِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَضْرِبُ لَهُ أَجَلًا یُعْتَقُ فِیهِ.

*********

ترجمه:

رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود:جبرئيل همواره مرا به حق همسايه سفارش مى كرد،تا آنجا كه گمان كردم كه به زودى او را در ارث شريكم كند و پیوسته جبرئیل سفارش بردگان را به من می کرد تا آنجا که گمان کردم به زودی برای آن ها مهلتی داده می شود که به هنگام رسیدن آن آزاد شوند.

[رقم الحدیث الکلی: 1308 - رقم الحدیث الباب: 9]

1308- 9- (2) ثُمَّ قَالَ وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ وَ مَا زَالَ یُوصِینِی بِالْمَرْأَةِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ لَا یَنْبَغِی طَلَاقُهَا.

*********

ترجمه:

و در خبر ديگر آمده: و آنقدر جبرئيل پياپى نسبت به زن و همسايه سفارش كرد كه پنداشتم طلاق او روا نيست.

[رقم الحدیث الکلی: 1309 - رقم الحدیث الباب: 10]

1309- 10- (3) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع السِّوَاکُ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ.

وَ رَوَاهُمَا الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ رَوَی الثَّانِیَ أَیْضاً عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص (4).

*********

ترجمه:

مسواك،باعث طهارت و پاكيزگى دهن و موجب تحصيل رضاى پروردگار عالم است.

[رقم الحدیث الکلی: 1310 - رقم الحدیث الباب: 11]

1310- 11- (5) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ (6) بْنِ بَحْرٍ عَنْ مِهْزَمٍ الْأَسَدِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ فِی السِّوَاکِ عَشْرُ خِصَالٍ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ وَ مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ وَ مَفْرَحَةٌ لِلْمَلَائِکَةِ وَ هُوَ مِنَ السُّنَّةِ وَ یَشُدُّ اللِّثَةَ وَ یَجْلُو الْبَصَرَ وَ یَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یَذْهَبُ بِالْحَفْرِ.

وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ یَحْیَی مِثْلَهُ (7).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 528

مهزم اسدى گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود:

مسواك زدن ده ويژگى دارد: تميزكننده دهان است، باعث خشنودى پروردگار است، شادى بخش فرشتگان است، از سنّت است، لثه را محكم مى كند، چشم را جلا مى دهد، بلغم را از بين مى برد و خرابى دندان (يا زرد شدن آن) را از بين مى برد.

[رقم الحدیث الکلی: 1311 - رقم الحدیث الباب: 12]

1311- 12- (8) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ

ص: 7

1- الفقیه 1- 52- 108.
2- الفقیه 1- 52- 108.
3- الکافی 6- 495- 4.
4- المحاسن 562- 951.
5- الکافی 6- 495- 5.
6- فی المصدر: الحسن.
7- المحاسن 562- 954 و فیه ذکر تمام الخصال العشر و هی: و یبیض الأسنان و یشهی الطعام.
8- الکافی 6- 495- 6.

الدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی السِّوَاکِ اثْنَتَا عَشْرَةَ خَصْلَةً هُوَ مِنَ السُّنَّةِ وَ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ وَ مَجْلَاةٌ لِلْبَصَرِ وَ یُرْضِی الرَّبَّ وَ یَذْهَبُ بِالْغَمِ (1) وَ یَزِیدُ فِی الْحِفْظِ وَ یُبَیِّضُ الْأَسْنَانَ وَ یُضَاعِفُ الْحَسَنَاتِ وَ یَذْهَبُ بِالْحَفْرِ وَ یَشُدُّ اللِّثَةَ وَ یُشَهِّی الطَّعَامَ وَ تَفْرَحُ بِهِ الْمَلَائِکَةُ.

وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی (2) وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا مَعَ مُخَالَفَةٍ فِی التَّرْتِیبِ (3) وَ رَوَاهُ فِی الْخِصَالِ (4) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی مِثْلَهُ (5).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 528

ابن سنان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

در مسواك زدن دوازده ويژگى است: از سنّت است، تميزكننده دهان است، جلا دهنده چشم است، پروردگار را خشنود مى سازد، بلغم را از بين مى برد، هوش را افزايش مى دهد، دندان ها را سفيد مى كند، بر اعمال حسنه مى افزايد، خرابى دندان (يا زرد شدن آن) را از بين مى برد، لثه را محكم مى نمايد، اشتهاى به غذا مى آورد و فرشتگان از آن خوشحال مى شوند.

[رقم الحدیث الکلی: 1312 - رقم الحدیث الباب: 13]

1312- 13- (6) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ حَنَانٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: شَکَتِ الْکَعْبَةُ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا تَلْقَی مِنْ أَنْفَاسِ الْمُشْرِکِینَ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهَا قِرِّی کَعْبَةُ- فَإِنِّی مُبْدِلُکِ بِهِمْ قَوْماً یَتَنَظَّفُونَ بِقُضْبَانِ الشَّجَرِ فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً ص- أَوْحَی إِلَیْهِ مَعَ جَبْرَئِیلَ بِالسِّوَاکِ وَ الْخِلَالِ.

وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ (7) عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ (عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ الْمَدَائِنِیِّ عَنْ عَبْدِ الْوَهَّابِ بْنِ صَبَّاحٍ) (8) عَنْ حَنَانٍ مِثْلَهُ

ص: 8

1- فی المصدر: بالبلغم.
2- المحاسن 562- 953.
3- الفقیه 1- 55- 126.
4- الخصال 481- 53.
5- ثواب الأعمال 34.
6- الکافی 4- 546- 32 و أورده فی الحدیث 2 و 3 من الباب 8 من هذه الأبواب.
7- المحاسن 558- 924.
8- ما بین القوسین لیس فی المصدر.

وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ مُرْسَلًا (1) نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (2).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 4 ص 565

پدر حنان گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود:

كعبه در مورد (بوى بد) نفس هاى مشركين به خداوند متعال شكوه نمود.

خداوند به او وحى فرستاد: اى كعبه! آرام باش، من عوض آنها جمعى را به نزد تو خواهم فرستاد كه دهان هاى خود را با شاخه هاى درختان پاكيزه مى كنند.

هنگامى كه خداوند حضرت محمّد صلّى اللّه عليه و اله را مبعوث فرمود با جبرئيل به او وحى نمود كه مسواك كنند و خلال نمايند.

[رقم الحدیث الکلی: 1313 - رقم الحدیث الباب: 14]

1313- 14- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 529

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 529

حمّاد بن عيسى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

مسواك زدن، آبريزش چشم را از بين مى برد و چشم را جلا مى دهد.

[رقم الحدیث الکلی: 1314 - رقم الحدیث الباب: 15]

1314- 15- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوْصَانِی جَبْرَئِیلُ بِالسِّوَاکِ حَتَّی خِفْتُ عَلَی أَسْنَانِی.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 529

جميل بن درّاج گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود: با سفارش جبرئيل امين، آن چنان مسواك زدم كه ترسيدم دندان هاى خود را از دست بدهم.

[رقم الحدیث الکلی: 1315 - رقم الحدیث الباب: 16]

1315- 16- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ وَاقِدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ ع فِی حَدِیثِ الْمَنَاهِی قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: مَا زَالَ جَبْرَئِیلُ یُوصِینِی بِالسِّوَاکِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَجْعَلُهُ فَرِیضَةً.

*********

ترجمه:

امالی صدوق: در مناهی پیغمبر صلی الله علیه و آله است که فرمود: جبرئیل پیوسته مرا سفارش کرد به مسواک کردن، تا جایی که گمان بردم آن را واجب خواهد کرد. - .[3] امالی صدوق: 257 -

[رقم الحدیث الکلی: 1316 - رقم الحدیث الباب: 17]

1316- 17- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع: فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: یَا عَلِیُّ ثَلَاثَةٌ یَزِدْنَ فِی الْحِفْظِ وَ یُذْهِبْنَ الْبَلْغَمَ اللُّبَانُ وَ السِّوَاکُ وَ قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ- یَا عَلِیُّ السِّوَاکُ مِنَ السُّنَّةِ وَ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ وَ یَجْلُو الْبَصَرَ وَ یُرْضِی الرَّحْمَنَ وَ یُبَیِّضُ الْأَسْنَانَ وَ یَذْهَبُ بِالْحَفْرِ وَ یَشُدُّ اللِّثَةَ وَ یُشَهِّی الطَّعَامَ وَ یَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یَزِیدُ فِی الْحِفْظِ وَ یُضَاعِفُ الْحَسَنَاتِ وَ تَفْرَحُ بِهِ الْمَلَائِکَةُ.

*********

ترجمه:

یعنی ای علی سه چیز حافظه را زیاد می کنند و بلغم را برطرف می کنند کندر و مسواک زدن و خواندن قرآن :يا على، مسواك كردن از سنّت است و آن دهان را خوشبو و چشم را روشن و خداى رحمان را خشنود و دندان ها را سفيد مى كند و زردى دندان را از بين مى برد و بر حفظ مى افزايد و حسنات را چند برابر مى كند و فرشتگان با آن شاد مى شوند.

ص: 9

1- تفسیر القمّیّ 1- 59.
2- الفقیه 1- 55- 125.
3- الکافی 6- 496- 7 و المحاسن 563- 958.
4- الکافی 6- 496- 8.
5- الفقیه 4- 13- 4968 و أورده فی الحدیث 5 من الباب 86 من أبواب أحکام العشرة.
6- الفقیه 4- 365- 5762 و رواه فی الخصال 126- 122 و القطعة الثانیة 481- 54، بسند آخر.
[رقم الحدیث الکلی: 1317 - رقم الحدیث الباب: 18]

1317- 18- (1) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع أَرْبَعٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِینَ التَّعَطُّرُ وَ السِّوَاکُ وَ النِّسَاءُ وَ الْحِنَّاءُ.

وَ رَوَاهُ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ ع عَنِ النَّبِیِّ ص وَ الَّذِی قَبْلَهُ بِالْإِسْنَادِ الْآتِی عَنْ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ (2).

*********

ترجمه:

و امام صادق عليه السلام فرمود: چهار چيز جزء سنّت و روشهاى پيامبران است: بوى خوش بكار بردن، مسواك زدن، ميل بنكاح زنان و حنا بستن.

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 81

[رقم الحدیث الکلی: 1318 - رقم الحدیث الباب: 19]

1318- 19- (3) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع لَمَّا دَخَلَ النَّاسُ فِی الدِّینِ أَفْوَاجاً أَتَتْهُمُ الْأَزْدُ- أَرَقُّهَا قُلُوباً وَ أَعْذَبُهَا أَفْوَاهاً فَقِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ هَذَا أَرَقُّهَا قُلُوباً عَرَفْنَاهُ فَلِمَ صَارَتْ أَعْذَبَهَا أَفْوَاهاً قَالَ لِأَنَّهَا کَانَتْ تَسْتَاکُ فِی الْجَاهِلِیَّةِ.

وَ رَوَاهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ الرَّازِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ الرَّازِیِّ عَنْ أَبِی الْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (4).

*********

ترجمه:

از حضرت ابى عبد اللّٰه عليه السّلام نقل كرده كه آن حضرت فرمودند:رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمودند: هنگامى كه مردم دسته دسته وارد دين خدا شدند طائفه ازد نيز نزد مردم آمده و به دين خدا وارد شدند،اين طائفه رقيق القلب ترين و شيرين زبان ترين مردم بودند، محضر مبارك رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله عرض شد:اين طائفه از همه مردم رقيق القلب ترين هستند،را دانستيم ولى به چه سبب شيرين زبان ترين مردم شده اند؟ پيامبر اكرم صلّى اللّٰه عليه و آله فرمودند:زيرا اين طائفه در زمان جاهليت و قبل از ظهور اسلام مسواك مى كردند.

علل الشرایع / ترجمه ذهنى تهرانى ; ج 1 ص 927

[رقم الحدیث الکلی: 1319 - رقم الحدیث الباب: 20]

1319- 20- (5) قَالَ وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (6) ع لِکُلِّ شَیْ ءٍ طَهُورٌ وَ طَهُورُ الْفَمِ السِّوَاکُ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 102

امام صادق عليه السّلام:هر چيزى پاك كننده اى دارد و پاك كننده دهان،مسواك است.

[رقم الحدیث الکلی: 1320 - رقم الحدیث الباب: 21]

1320- 21- (7) قَالَ وَ رُوِیَ لَوْ عَلِمَ النَّاسُ مَا فِی السِّوَاکِ لَأَبَاتُوهُ مَعَهُمْ فِی لِحَافٍ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 84

و روايت شده كه اگر مردم ميدانستند در مسواك زدن چه فوائدى است، حتما شب وقت خوابيدن مسواك را بهمراه خود ببستر و زير لحاف ميبردند

ص: 10

1- الفقیه 1- 52- 111.
2- الخصال 242- 93.
3- الفقیه 1- 53- 115.
4- علل الشرائع 294- 1.
5- الفقیه 1- 53- 116، و فی علل الشرائع 295.
6- قوله أبو جعفر لم یزد فی العلل، و کتبه المصنّف فی الهامش بعلامة صح و فی الفقیه الصادق ع.
7- الفقیه 1- 55- 124.
[رقم الحدیث الکلی: 1321 - رقم الحدیث الباب: 22]

1321- 22- (1) قَالَ وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ یُکْثِرُ السِّوَاکَ وَ لَیْسَ بِوَاجِبٍ فَلَا یَضُرُّکَ تَرْکُهُ فِی فَرْطِ الْأَیَّامِ.

وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ (2) وَ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (3).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 95

و حضرت امام باقر(عليه السّلام)فرمود:پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله)بسيار مسواك مى كرد ولى واجب نيست،و اگر در بعضى اوقات ترك كنى ضررى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1322 - رقم الحدیث الباب: 23]

1322- 23- (4) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ: قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی ع خَمْسٌ مِنَ السُّنَنِ فِی الرَّأْسِ وَ خَمْسٌ فِی الْجَسَدِ فَأَمَّا الَّتِی فِی الرَّأْسِ فَالسِّوَاکُ وَ أَخْذُ الشَّارِبِ وَ فَرْقُ الشَّعْرِ وَ الْمَضْمَضَةُ وَ الِاسْتِنْشَاقُ وَ أَمَّا الَّتِی فِی الْجَسَدِ فَالْخِتَانُ وَ حَلْقُ الْعَانَةِ وَ نَتْفُ الْإِبْطَیْنِ وَ تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ وَ الِاسْتِنْجَاءُ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه جعفری ; ج 1 ص 395

حسن بن جهم از امام كاظم(عليه السّلام)نقل مى كند كه فرمود:پنج چيز در سر و پنج چيز در بدن از سنّت است،آنها كه مربوط به سر است عبارتند از:مسواك كردن و گرفتن شارب و جدا كردن موى سر و مضمضه(آب در دهان گردانيدن)و استنشاق (آب به دماغ كشيدن)،و اما آنها كه مربوط به بدن است عبارتند از:ختنه كردن و تراشيدن موى عانه(زهار)و گرفتن موى دو بغل و گرفتن ناخن ها و استنجاء(شستن محل بول و غائط ).

[رقم الحدیث الکلی: 1323 - رقم الحدیث الباب: 24]

1323- 24- (5) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ رَجُلٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: النُّشْرَةُ (6) فِی عَشَرَةِ أَشْیَاءَ الْمَشْیِ وَ الرُّکُوبِ وَ الِارْتِمَاسِ فِی الْمَاءِ وَ النَّظَرِ إِلَی الْخُضْرَةِ وَ الْأَکْلِ وَ الشُّرْبِ وَ النَّظَرِ إِلَی الْمَرْأَةِ الْحَسْنَاءِ وَ الْجِمَاعِ وَ السِّوَاکِ وَ مُحَادَثَةِ الرِّجَالِ.

وَ

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍ

ص: 11

1- الفقیه 1- 53- 117.
2- المحاسن 563- 960.
3- المحاسن 563- 960.
4- الخصال 271- 11.
5- الخصال 443- 37.
6- فی المصدر: النشوة.

الْعَدَوِیِّ عَنْ صُهَیْبِ بْنِ عَبَّادٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع مِثْلَهُ وَ زَادَ وَ غَسْلِ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِ (1)

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه جعفری ; ج 2 ص 167

جعفر بن خالد از امام صادق(عليه السّلام)نقل مى كند كه فرمود:نشاط در ده چيز است: راه رفتن و سواركارى و فرو رفتن در آب و نگاه كردن در سبزى و خوردن و آشاميدن و نگاه كردن به زن زيبا و جماع و مسواك كردن و همصحبتى با مردان.

ودر روایتی شستن سربا خطمى اضافه شده

[رقم الحدیث الکلی: 1324 - رقم الحدیث الباب: 25]

1324- 25- (2) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ اللُّؤْلُؤِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یُوسُفَ عَنْ مُعَاذٍ الْجَوْهَرِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ بِإِسْنَادِهِ یَرْفَعُهُ إِلَی النَّبِیِّ ص قَالَ: السِّوَاکُ فِیهِ عَشْرُ خِصَالٍ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ یُضَاعِفُ الْحَسَنَاتِ سَبْعِینَ ضِعْفاً وَ هُوَ مِنَ السُّنَّةِ وَ یَذْهَبُ بِالْحَفْرِ وَ یُبَیِّضُ الْأَسْنَانَ وَ یَشُدُّ اللِّثَةَ وَ یَقْطَعُ الْبَلْغَمَ وَ یَذْهَبُ بِغِشَاوَةِ الْبَصَرِ وَ یُشَهِّی الطَّعَامَ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه جعفری ; ج 2 ص 175

عمرو بن جميع با سند خود از پيامبر خدا(صلّى الله عليه و آله)نقل مى كند كه فرمود:در مسواك كردن ده خصلت است:دهان را پاك و خدا را راضى مى كند و حسنات را هفتاد بار اضافه مى كند و آن از سنت است و زردى دندانها را از بين مى برد و دندانها را سفيد و لثه را محكم مى كند و بلغم را قطع مى كند و پردۀ جلو چشم را مى برد و اشتها به غذا مى آورد.

[رقم الحدیث الکلی: 1325 - رقم الحدیث الباب: 26]

1325- 26- (3) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: وَ السِّوَاکُ مَرْضَاةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُنَّةُ النَّبِیِّ ع مَطْیَبَةٌ لِلْفَمِ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی السُّنَنِ الْمَذْکُورَةِ فِی أَحَادِیثِ عَدَمِ جَوَازِ حَلْقِ اللِّحْیَةِ (4).

*********

ترجمه:

مسواک زدن باعث رضایت خداوند عَزَّ وَ جَلَّ وپیروی از سنت پیامبر ودهان را پاک میکند

[رقم الحدیث الکلی: 1326 - رقم الحدیث الباب: 27]

1326- 27- (5) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی الْبِلَادِ عَنْ أَبِیهِ یَحْیَی أَبِی الْبِلَادِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: السِّوَاکُ یَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یَزِیدُ فِی الْعَقْلِ.

*********

ترجمه:

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ; ج 1 ص 47

ابراهيم بن ابى البلاد از پدرش يحيى(ابى البلاد)از امام محمّد باقر عليه السّلام روايت كرده كه فرمود:مسواك نمودن بلغم و رطوبات معده را ازبين ميبرد و عقل را مى افزايد.

[رقم الحدیث الکلی: 1327 - رقم الحدیث الباب: 28]

1327- 28- (6) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ

ص: 12

1- الخصال: 443- 38.
2- الخصال 449- 51، و أورده فی الحدیث 7 من الباب 5 من أبواب السواک.
3- الخصال: 611- 10.
4- یأتی فی الحدیث 5 من الباب 67 من أبواب آداب الحمام.
5- ثواب الأعمال: 34- 3.
6- ثواب الأعمال 34- 2.

عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی السِّوَاکِ لَأَبَاتُوهُ مَعَهُمْ فِی لِحَافٍ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 84

و روايت شده از امام باقر ع كه اگر مردم ميدانستند در مسواك زدن چه فوائدى است، حتما شب وقت خوابيدن مسواك را بهمراه خود ببستر و زير لحاف ميبردند

[رقم الحدیث الکلی: 1328 - رقم الحدیث الباب: 29]

1328- 29- (1) وَ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ قَالَ: عَلَیْکُمْ بِمَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ عَلَیْکُمْ بِالسِّوَاکِ فَإِنَّهَا مَطْهَرَةٌ وَ سُنَّةٌ حَسَنَةٌ.

*********

ترجمه:

الأمالی (للصدوق) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 359

امام صادق (عليه السّلام) فرمود بر شما باد بمكارم اخلاق تا اینکه فرمودند و بر شما باد بمسواك كردن كه پاك كننده و سنت نيكى است

[رقم الحدیث الکلی: 1329 - رقم الحدیث الباب: 30]

1329- 30- (2) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِیَاءِ السِّوَاکُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 527

1 - اسحاق بن عمّار گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: مسواك زدن از شيوۀ پيامبران است

[رقم الحدیث الکلی: 1330 - رقم الحدیث الباب: 31]

1330- 31- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ جَمِیلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا زَالَ جَبْرَئِیلُ یُوصِینِی بِالسِّوَاکِ حَتَّی خِفْتُ عَلَی سِنِّی.

*********

ترجمه:

پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند انقدر جبرییل مرا به مسواک زدن توصیه کرد که من بر دندانهای خود ترسیدم

[رقم الحدیث الکلی: 1331 - رقم الحدیث الباب: 32]

1331- 32- (4) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوْصَانِی جَبْرَئِیلُ بِالسِّوَاکِ حَتَّی خِفْتُ عَلَی أَسْنَانِی.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 529

جميل بن درّاج گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود: با سفارش جبرئيل امين، آن چنان مسواك زدم كه ترسيدم دندان هاى خود را از دست بدهم.

[رقم الحدیث الکلی: 1332 - رقم الحدیث الباب: 33]

1332- 33- (5) وَ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ

ص: 13

1- أمالی الشیخ الصدوق: 294- 10 و أورد قطعة منه فی الحدیث 10 من الباب 11 من أبواب قراءة القرآن و یأتی تمامه فی الحدیث 8 من الباب 6 من أبواب جهاد النفس.
2- المحاسن: 560- 939.
3- المحاسن: 560- 941.
4- المحاسن: 560- 942.
5- المحاسن: 562- 956.

ع السِّوَاکُ مَرْضَاةُ اللَّهِ وَ سُنَّةُ النَّبِیِّ ص وَ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ.

*********

ترجمه:

أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عليه السّلام فرمودند مسوک زدن موجب رضایت خداوند واجرای سنت پیامبر است ودهان را نیز پاک می کند

[رقم الحدیث الکلی: 1333 - رقم الحدیث الباب: 34]

1333- 34- (1) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ النَّوْفَلِیِّ عَنْ أَبِیهِ وَ عُثَیْمَةَ جَمِیعاً عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: السِّوَاکُ یَجْلُو الْبَصَرَ وَ هُوَ مَنْقَاةٌ (2) لِلْبَلْغَمِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 85

امام باقر(عليه السّلام)فرمود:مسواك كردن ديده را روشن كند،و بلغم را بزدايد.

[رقم الحدیث الکلی: 1334 - رقم الحدیث الباب: 35]

1334- 35- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: النُّشْرَةُ فِی عَشَرَةِ أَشْیَاءَ وَ عَدَّ مِنْهَا السِّوَاکَ.

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام فرمودند نشاط در ده چیز است ومسواک زدن یکی از انهاست

[رقم الحدیث الکلی: 1335 - رقم الحدیث الباب: 36]

1335- 36- (4) وَ عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ وَ أَبِی یُوسُفَ عَنِ الْقَنْدِیِّ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ وَ أَبِی الْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:: السِّوَاکُ وَ قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ مَقْطَعَةٌ لِلْبَلْغَمِ.

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام فرمودند مسواک زدن وقران خواندن بلغم را از بین میبرد

[رقم الحدیث الکلی: 1336 - رقم الحدیث الباب: 37]

1336- 37- (5) وَ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع السِّوَاکُ یَجْلُو الْبَصَرَ.

*********

ترجمه:

أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عليه السّلام فرمودند مسواک زدن چشم را نورانی میکند

[رقم الحدیث الکلی: 1337 - رقم الحدیث الباب: 38]

1337- 38- (6) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ زَکَرِیَّا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: عَلَیْکُمْ بِالسِّوَاکِ فَإِنَّهُ یَجْلُو الْبَصَرَ.

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام فرمودند و بر شما باد به مسواك كه چشم را جلا مى دهد

[رقم الحدیث الکلی: 1338 - رقم الحدیث الباب: 39]

1338- 39- (7) الْحُسَیْنُ بْنُ بِسْطَامَ وَ أَخُوهُ فِی طِبِّ الْأَئِمَّةِ عَنْ حَرِیزِ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی

ص: 14

1- المحاسن: 563- 955.
2- فی المصدر: منفاة.
3- المحاسن 14- 40.
4- المحاسن 563- 956.
5- المحاسن 563- 957.
6- المحاسن 563- 959.
7- طب الأئمة 66.

عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ عَلِیٌّ ع قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ وَ السِّوَاکُ وَ اللُّبَانُ مَنْقَاةٌ لِلْبَلْغَمِ.

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام فرمودندکه امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند خواندن قرآن و مسواك و بان برانداز بلغم باشند.

[رقم الحدیث الکلی: 1339 - رقم الحدیث الباب: 40]

1339- 40- (1) الْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَةَ فِی تُحَفِ الْعُقُولِ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: یَا عَلِیُّ عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ فَإِنَّ فِی السِّوَاکِ مَطْهَرَةً لِلْفَمِ وَ مَرْضَاةً لِلرَّبِّ وَ مَجْلَاةً لِلْعَیْنِ وَ الْخِلَالُ یُحَبِّبُکَ إِلَی الْمَلَائِکَةِ فَإِنَّ الْمَلَائِکَةَ تَتَأَذَّی بِرِیحِ (2) مَنْ لَا یَتَخَلَّلُ بَعْدَ الطَّعَامِ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ هُنَا (3) وَ فِی الْأَطْعِمَةِ (4).

*********

ترجمه:

تحف العقول / ترجمه جعفری ; ج 1 ص 21

سفارشات ديگر پيامبر به أمير مؤمنان اى على:بر تو باد به مسواك كردن،كه سبب پاكى دهان،و خشنودى پروردگار،و روشنائى ديده است.و خلال نمودن تو را محبوب فرشتگان مى كند، زيرا فرشتگان از بوى دهان آنكه پس از صرف غذا خلال نمى كند آزار شوند

2 بَابُ کَرَاهَةِ تَرْکِ السِّوَاکِ وَ تَأَکُّدِ اسْتِحْبَابِهِ بَعْدَ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ

اشارة

(5) 2 بَابُ کَرَاهَةِ تَرْکِ السِّوَاکِ وَ تَأَکُّدِ اسْتِحْبَابِهِ بَعْدَ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ

*********

ترجمه:

باب کراهت ترک مسواک و تااکید استحباب آنبعد از سه روز

[رقم الحدیث الکلی: 1340 - رقم الحدیث الباب: 1]

1340- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی السِّوَاکِ قَالَ لَا تَدَعْهُ فِی کُلِّ ثَلَاثٍ وَ لَوْ أَنْ تُمِرَّهُ مَرَّةً.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (7).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 1 ص 83

4 - يكى از راويان گويد: ابو جعفر عليه السّلام در مورد مسواك زدن فرمود:

مسواك زدن را سه روز متوالى ترك نكن، گرچه يك بار مسواك را به دندان بمالى.

[رقم الحدیث الکلی: 1341 - رقم الحدیث الباب: 2]

1341- 2- (8) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنِ الْمَرْزُبَانِ بْنِ النُّعْمَانِ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص

ص: 15

1- تحف العقول 11.
2- فی المصدر زیادة: فم.
3- یأتی فی الأبواب. 2- 13 من هذه الأبواب.
4- یأتی فی الحدیث 3 من الباب 104 من أبواب آداب المائدة و یأتی فی الحدیث 5 من الباب 67 من آداب الحمام، و فی الحدیث 6 من الباب 32 من أحکام الملابس، و فی الحدیث 3 من الباب 11 ممّا یسجد علیه، و فی الحدیث 14 من الباب 1 من الصوم المندوب.
5- الباب 2 فیه 3 أحادیث.
6- الکافی 3- 23- 4 و أورده فی الحدیث 2 من الباب 9 من هذه الأبواب.
7- الفقیه 1- 54- 119.
8- الکافی 6- 496- 9.

مَا لِی أَرَاکُمْ قُلْحاً (1) مَا لَکُمْ لَا تَسْتَاکُونَ.

أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ نَحْوَهُ (2).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 529

راوى گويد: پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

چرا شما را با دندان هاى زرد و چركين مى بينم ؟! چرا مسواك نمى زنيد؟!

[رقم الحدیث الکلی: 1342 - رقم الحدیث الباب: 3]

1342- 3- (3) وَ عَنْ أَبِی یَحْیَی الْوَاسِطِیِّ عَنْ أَبِیهِ أَنَّهُ قِیلَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَ تَرَی هَذَا الْخَلْقَ کُلَّهُمْ مِنَ النَّاسِ فَقَالَ أَلْقِ مِنْهُمُ التَّارِکَ لِلسِّوَاکِ الْحَدِیثَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ عُمُوماً إِنْ شَاءَ اللَّهُ (5).

*********

ترجمه:

بحضرت صادق عليه السّلام عرض شد شما همه اين مردم را انسان ميدانيد.فرمود رها كن و دور بيفكن از آنها چند گروه را 1-كسى كه مسواك نكند الْحَدِیثَ.

3 بَابُ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ عِنْدَ الْوُضُوءِ

اشارة

(6) 3 بَابُ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ عِنْدَ الْوُضُوءِ

*********

ترجمه:

باب استحباب مسواک زدن همراه وضو

[رقم الحدیث الکلی: 1343 - رقم الحدیث الباب: 1]

1343- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ کَانَ فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع أَنْ قَالَ: یَا عَلِیُّ أُوصِیکَ فِی نَفْسِکَ بِخِصَالٍ فَاحْفَظْهَا عَنِّی ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ أَعِنْهُ وَ عَدَّ جُمْلَةً مِنَ الْخِصَالِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ عِنْدَ کُلِّ وُضُوءٍ.

وَ

رَوَاهُ الصَّدُوقُ وَ الْبَرْقِیُّ وَ الشَّیْخُ وَ الْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ کَمَا یَأْتِی فِی جِهَادِ النَّفْسِ إِلَّا أَنَّ فِی بَعْضِ الرِّوَایَاتِ عِنْدَ کُلِّ صَلَاةٍ (8)

*********

ترجمه:

گلچین صدوق ; ج 2 ص 94

امام باقر عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى اللّٰه عليه و آله و سلم به على عليه السلام فرمود: يا على!تو را به چند خصلت وصيت مى كنم.آنها را نگاه دار.خدايا او را يارى كن كه آنها را حفظ كند: واز جمله ان خصلتهاست و بر تو باد مسواك كردن هنگام هر وضو براى هر نماز.

ص: 16

1- القلح بفتحتین: صفرة فی الأسنان [فهو قلح و أقلح] و الجمع قلح ... و منه الحدیث: ما لی أراکم قلحا .... مجمع البحرین 2: 405.
2- المحاسن: 561- 943.
3- المحاسن 11- 35 و أورده مع قطعة أخری فی الحدیث 1 من الباب 33 من أبواب الاحتضار.
4- تقدم فی الباب 1 من هذه الأبواب.
5- یأتی ما یدلّ علیه عموما فی الباب 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 من هذه الأبواب.
6- الباب 3 فیه 7 أحادیث.
7- الکافی 8- 79- 33.
8- یأتی فی الحدیث 2 من الباب 4 من أبواب جهاد النفس.
[رقم الحدیث الکلی: 1344 - رقم الحدیث الباب: 2]

1344- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ ص لِعَلِیٍّ ع یَا عَلِیُّ عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ عِنْدَ وُضُوءِ کُلِّ صَلَاةٍ.

*********

ترجمه:

رسول خدا صلى اللّٰه عليه و آله و سلم به على عليه السلام فرمود: يا على و بر تو باد مسواك كردن هنگام هر وضو براى هر نماز.

[رقم الحدیث الکلی: 1345 - رقم الحدیث الباب: 3]

1345- 3- (2) قَالَ وَ قَالَ ع السِّوَاکُ شَطْرُ الْوُضُوءِ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 94

و نيز فرمود مسواك جزئى از وضوء است.

[رقم الحدیث الکلی: 1346 - رقم الحدیث الباب: 4]

1346- 4- (3) قَالَ وَ قَالَ النَّبِیُّ ص لَوْ لَا أَنْ أَشُقَّ عَلَی أُمَّتِی لَأَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاکِ عِنْدَ وُضُوءِ کُلِّ صَلَاةٍ.

أَقُولُ: الْمُرَادُ بِالْأَمْرِ هُنَا مَا کَانَ عَلَی وَجْهِ الْوُجُوبِ لِأَنَّهُ قَدْ ثَبَتَ الِاسْتِحْبَابُ.

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام فرمود:رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: اگر بر امّتم سخت نبود، به راستى كه مردم را به مسواك زدن براى هر نماز دستور مى دادم.

[رقم الحدیث الکلی: 1347 - رقم الحدیث الباب: 5]

1347- 5- (4) وَ فِی کِتَابِ الْمُقْنِعِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی وَصِیَّتِهِ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ عِنْدَ وُضُوءِ کُلِّ صَلَاةٍ.

*********

ترجمه:

رسول خدا در وصیت خود به امیرالمومنین عليه السّلام فرمودند برتوباد به مسواک زدن در هنگام هر نماز

[رقم الحدیث الکلی: 1348 - رقم الحدیث الباب: 6]

1348- 6- (5) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ لِکُلِّ وُضُوءٍ.

*********

ترجمه:

رسول خدا در وصیت خود به امیرالمومنین علیه السلام فرمودند برتوباد به مسواک زدن در هنگام هر نماز

[رقم الحدیث الکلی: 1349 - رقم الحدیث الباب: 7]

1349- 7- (6) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ الصَّنْعَانِیِّ یَعْنِی إِبْرَاهِیمَ بْنَ عُمَرَ الْیَمَانِیَّ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِیٍّ ع فِی وَصِیَّتِهِ عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ عِنْدَ کُلِّ وُضُوءٍ.

وَ

قَالَ بَعْضُهُمْ عِنْدَ کُلِّ صَلَاةٍ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7).

*********

ترجمه:

رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم در وصیت خود به امیرالمومنین علیه السلام فرمودند برتوباد به مسواک زدن در هنگام هر وضوئ وبعضی فرمودند در هنگام هر نمازی

ص: 17

1- الفقیه 1- 53- 113.
2- الفقیه 1- 53- 114.
3- الفقیه 1- 55- 123.
4- المقنع: 8.
5- المحاسن 17- 48 و أورد صدره فی الحدیث 9 من الباب 108 من أبواب أحکام العشرة.
6- المحاسن 561- 944.
7- یأتی فی الحدیث 1 من الباب 4 و الحدیث 1 و 2 و 5 من الباب 6 من الحدیث 4 من الباب 9 من هذه الأبواب.

4 بَابُ أَنَّ مَنْ نَسِیَ أَنْ یَسْتَاکَ قَبْلَ الْوُضُوءِ اسْتُحِبَّ لَهُ فِعْلُهُ بَعْدَهُ وَ اسْتِحْبَابِ الْمَضْمَضَةِ بَعْدَ السِّوَاکِ ثَلَاثاً

اشارة

(1) 4 بَابُ أَنَّ مَنْ نَسِیَ أَنْ یَسْتَاکَ قَبْلَ الْوُضُوءِ اسْتُحِبَّ لَهُ فِعْلُهُ بَعْدَهُ وَ اسْتِحْبَابِ الْمَضْمَضَةِ بَعْدَ السِّوَاکِ ثَلَاثاً

*********

ترجمه:

باب کسیکه فراموش کند قبل از وضو مسواک بزند مستحب است بعد از وضو مسواک بزند ومستحب است بعد از وضو سه مرتبه آب در دهان بچرخاند

[رقم الحدیث الکلی: 1350 - رقم الحدیث الباب: 1]

1350- 1- (2) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْمُعَلَّی أَبِی (3) عُثْمَانَ عَنِ الْمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ السِّوَاکِ بَعْدَ الْوُضُوءِ فَقَالَ الِاسْتِیَاکُ قَبْلَ أَنْ یَتَوَضَّأَ قُلْتُ أَ رَأَیْتَ إِنْ نَسِیَ حَتَّی یَتَوَضَّأَ قَالَ یَسْتَاکُ ثُمَّ یَتَمَضْمَضُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ مِثْلَهُ (4).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 1 ص 83

6 - معلّى بن خنيس گويد: از امام صادق عليه السّلام دربارۀ مسواك زدن پس از وضو پرسيدم ؟

فرمود: مسواك زدن، پيش از وضو است.

گفتم: اگر كسى فراموش كرد و پس از وضو به يادش آمد چه كند؟

فرمود: بايد مسواك زند و بعد از آن، سه مرتبه آب در دهانش بگرداند.

[رقم الحدیث الکلی: 1351 - رقم الحدیث الباب: 2]

1351- 2- (5) وَ عَنْ بَعْضِ مَنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنِ اسْتَاکَ فَلْیَتَمَضْمَضْ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 85

محاسن:تا امام ششم(عليه السّلام)كه فرمود:هر كه مسواك كند پس آن مضمضه كند(آب در دهن گرداند).

5 بَابُ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ قَبْلَ کُلِّ صَلَاةٍ

اشارة

(6) 5 بَابُ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ قَبْلَ کُلِّ صَلَاةٍ

*********

ترجمه:

باب استحباب مسواک زدن قبل از هر نماز

[رقم الحدیث الکلی: 1352 - رقم الحدیث الباب: 1]

1352- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی الْمِقْدَامِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ لِکُلِّ صَلَاةٍ.

وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ مِثْلَهُ. (8)

*********

ترجمه:

امام باقر علیه السلام فرمودند رسول خدا در وصیت خود به امیرالمومنین علیه السلام فرمودند برتوباد به مسواک زدن در هنگام هر نماز

ص: 18

1- الباب 4 فیه حدیثان.
2- المحاسن 561- 947.
3- کذا فی الأصل، و فی المصدر:" بن".
4- الکافی 3- 23- 6.
5- المحاسن 563- 961.
6- الباب 5 فیه 8 أحادیث.
7- الکافی 6- 496- 10.
8- المحاسن 561- 945.
[رقم الحدیث الکلی: 1353 - رقم الحدیث الباب: 2]

1353- 2- (1) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: رَکْعَتَانِ بِالسِّوَاکِ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِینَ رَکْعَةً بِغَیْرِ سِوَاکٍ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 1 ص 82

1 - عبد اللّه بن ميمون گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

دو ركعت نماز با مسواك زدن، بهتر از هفتاد ركعت نماز بدون مسواك زدن است.

[رقم الحدیث الکلی: 1354 - رقم الحدیث الباب: 3]

1354- 3- (2) قَالَ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَوْ لَا أَنْ أَشُقَّ عَلَی أُمَّتِی لَأَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاکِ مَعَ کُلِّ صَلَاةٍ.

وَ

رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ: عِنْدَ کُلِّ صَلَاةٍ.

وَ نَقَلَ صَدْرَ الْحَدِیثِ وَ عَجُزَهُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص (3) وَ رَوَی صَدْرَهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا عَنِ الْبَاقِرِ وَ الصَّادِقِ ع (4) وَ رَوَی عَجُزَهُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ مِثْلَهُ (5).

*********

ترجمه:

حضرتش فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: اگر بر امّتم سخت نبود، به راستى كه مردم را به مسواك زدن براى هر نماز دستور مى دادم.

[رقم الحدیث الکلی: 1355 - رقم الحدیث الباب: 4]

1355- 4- (6) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِذَا تَوَضَّأَ الرَّجُلُ وَ سَوَّکَ ثُمَّ قَامَ فَصَلَّی وَضَعَ الْمَلَکُ فَاهُ عَلَی فِیهِ فَلَمْ یَلْفِظْ شَیْئاً إِلَّا الْتَقَمَهُ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 84

33-همان:تا امير مؤمنان(عليه السّلام)فرمود:چون كسى وضوء سازد و مسواك كند و به نماز ايستد فرشته دهن بدهنش نهد و سخنى نگويد جز كه آن را ببلعد

[رقم الحدیث الکلی: 1356 - رقم الحدیث الباب: 5]

1356- 5- (7) قَالَ وَ زَادَ فِیهِ بَعْضُهُمْ فَإِنْ لَمْ یَسْتَکْ قَامَ الْمَلَکُ جَانِباً یَسْتَمِعُ إِلَی قِرَاءَتِهِ.

*********

ترجمه:

و برخى بدان افزودند كه اگر مسواك نكند فرشته كنارى ايستد و قرائتش را گوش كند.

ص: 19

1- الکافی 3- 22- 1.
2- الکافی 3- 22- 1.
3- المحاسن 561- 949، 946.
4- الفقیه 1- 33- 118.
5- علل الشرائع 293.
6- المحاسن 561- 948.
7- المحاسن 561- 948.
[رقم الحدیث الکلی: 1357 - رقم الحدیث الباب: 6]

1357- 6- (1) وَ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ غَالِبٍ عَنْ رِفَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: صَلَاةُ رَکْعَتَیْنِ بِسِوَاکٍ أَفْضَلُ مِنْ أَرْبَعِ رَکَعَاتٍ بِغَیْرِ سِوَاکٍ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 85

امام صادق علیه السلام فرمود دو ركعت با مسواك بهتر است از چهار ركعت بى مسواك.

[رقم الحدیث الکلی: 1358 - رقم الحدیث الباب: 7]

1358- 7- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ اللُّؤْلُؤِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُعَاذٍ الْجَوْهَرِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ یَرْفَعُهُ إِلَی النَّبِیِّ ص قَالَ: فِی السِّوَاکِ اثْنَتَا عَشْرَةَ خَصْلَةً مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ وَ مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ وَ یُبَیِّضُ الْأَسْنَانَ وَ یَذْهَبُ بِالْحَفْرِ وَ یُقِلُّ الْبَلْغَمَ وَ یُشَهِّی الطَّعَامَ وَ یُضَاعِفُ الْحَسَنَاتِ وَ تُصَابُ بِهِ السُّنَّةُ وَ تَحْضُرُهُ الْمَلَائِکَةُ وَ یَشُدُّ اللِّثَةَ وَ هُوَ یَمُرُّ بِطَرِیقِ الْقُرْآنِ وَ رَکْعَتَیْنِ بِالسِّوَاکِ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ سَبْعِینَ رَکْعَةً بِغَیْرِ سِوَاکٍ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه جعفری ; ج 2 ص 229

عمرو بن جميع از پيامبر خدا (صلّى الله عليه و آله) نقل مى كند كه فرمود:در مسواك دوازده خصلت است:دهان را پاك مى كند و خوشنودى خداوند را جلب مى كند و دندانها را سفيد مى كند و زردى دندان را از بين مى برد و بلغم را كم مى كند و اشتها به طعام مى آورد و حسنات را چند برابر مى كند و با آن به سنّت عمل شده است و فرشتگان موقع مسواك كردن حاضر مى شوند و لثه را محكم مى سازد و آن راه خواندن قرآن را مرور مى كند و دو ركعت نماز با مسواك زدن براى خداوند دوست داشتنى تر از هفتاد ركعت بدون مسواك است.

[رقم الحدیث الکلی: 1359 - رقم الحدیث الباب: 8]

1359- 8- (3) وَ فِی الْمُقْنِعِ قَالَ: کَانَ النَّبِیُّ ص یَسْتَاکُ لِکُلِّ صَلَاةٍ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (4)وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (5).

*********

ترجمه:

پیامبر گرامی اسلام برای هر نمازی مسواک میزدند

6 بَابُ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ فِی السَّحَرِ وَ عِنْدَ الْقِیَامِ مِنَ النَّوْمِ مُطْلَقاً

اشارة

(6) 6 بَابُ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ فِی السَّحَرِ وَ عِنْدَ الْقِیَامِ مِنَ النَّوْمِ مُطْلَقاً

*********

ترجمه:

باب استحباب مسواک زدن در سحر گاه وقت بیدار شدن

[رقم الحدیث الکلی: 1360 - رقم الحدیث الباب: 1]

1360- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَ

ص: 20

1- المحاسن 562- 950.
2- الخصال 480- 52.
3- المقنع 8.
4- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 1، 7 من الباب 3 من هذه الأبواب.
5- یأتی ما یدلّ علیه فی الحدیث 1 من الباب 9 من هذه الأبواب.
6- الباب 6 فیه 6 أحادیث.
7- الکافی 3- 445- 13 و أورده فی الحدیث 2 من الباب 53 من أبواب المواقیت.

رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ إِذَا صَلَّی الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ أَمَرَ بِوَضُوئِهِ وَ سِوَاکِهِ فَوُضِعَ عِنْدَ رَأْسِهِ مُخَمَّراً فَیَرْقُدُ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ یَقُومُ فَیَسْتَاکُ وَ یَتَوَضَّأُ وَ یُصَلِّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ ثُمَّ یَرْقُدُ ثُمَّ یَقُومُ فَیَسْتَاکُ وَ یَتَوَضَّأُ وَ یُصَلِّی (1) ثُمَّ قَالَ لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ- وَ قَالَ فِی آخِرِ الْحَدِیثِ إِنَّهُ کَانَ یَسْتَاکُ فِی کُلِّ مَرَّةٍ قَامَ مِنْ نَوْمِهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 2 ص 404

حلبى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله همواره آن گاه كه نماز عشا را مى خواند، امر مى فرمود تا آب وضو و مسواك او را سرپوشيده بر بالين سرش بگذارند پس آن چه كه خداوند مى خواست مى خوابيد، آن گاه برمى خاست، مسواك مى كرد، وضو مى ساخت و چهار ركعت نماز مى خواند، سپس مى خوابيد، آن گاه برمى خاست، مسواك مى كرد، وضو مى ساخت و چهار ركعت نماز مى خواند پس از آن مى خوابيد تا نزديك صبح مى شد و آن گاه برمى خاست و نماز وتر را به جاى مى آورد، سپس دو ركعت نافلۀ صبح را مى خواند.

آن گاه فرمود:«به حقيقت براى شما در رفتار پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله الگوى نيكويى است».

عرض كردم: آن حضرت در چه وقت از شب براى عبادت برمى خاست ؟

فرمود: بعد از سپرى شدن يك سوم از شب.

در حديث ديگرى آمده است: حضرتش بعد از نيمه شب براى عبادت برمى خاست.

در روايت ديگرى آمده است: زمان قيام و ركوع و سجودش با يكديگر برابر بود، و در هربارى كه برمى خاست، مسواك مى زد و آيات سورۀ آل عمران را از إِنَّ فِي خَلْقِ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ ... تا إِنَّكَ لاٰ تُخْلِفُ اَلْمِيعٰادَ مى خواند.

[رقم الحدیث الکلی: 1361 - رقم الحدیث الباب: 2]

1361- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِذَا قُمْتَ بِاللَّیْلِ مِنْ مَنَامِکَ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ إِلَی أَنْ قَالَ ثُمَّ اسْتَکْ وَ تَوَضَّأْ.

*********

ترجمه:

از امام باقر(عليه السّلام)فرمود:

چون شب از خواب برخاستى بگو:سپاس از آن خدا است كه جانم را به من باز گردانيد تا او را سپاس گويم و بپرستم.تااینکه حضرت فرمودند سپس مسواک بزن ووضوئ بگیر

[رقم الحدیث الکلی: 1362 - رقم الحدیث الباب: 3]

1362- 3- (3) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ أَبِی سَمَّاکٍ (4) قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا قُمْتَ بِاللَّیْلِ فَاسْتَکْ فَإِنَّ الْمَلَکَ یَأْتِیکَ فَیَضَعُ فَاهُ عَلَی فِیکَ فَلَیْسَ مِنْ حَرْفٍ تَتْلُوهُ وَ تَنْطِقُ بِهِ إِلَّا صَعِدَ بِهِ إِلَی السَّمَاءِ فَلْیَکُنْ فُوکَ طَیِّبَ الرِّیحِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ مِثْلَهُ (5).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 82

امام ششم(عليه السّلام)كه فرمود:

چون شب برخاستى مسواك بزن كه فرشته در برت آيد و دهانش را بدهانت گزارد و حرفى نخوانى جز كه آن را بآسمان رساند و بايد دهانت خوشبو باشد.

[رقم الحدیث الکلی: 1363 - رقم الحدیث الباب: 4]

1363- 4- (6) قَالَ الْکُلَیْنِیُّ وَ رُوِیَ أَنَّ السُّنَّةَ فِی السِّوَاکِ فِی وَقْتِ السَّحَرِ.

*********

ترجمه:

کلینی فرموده است که مسواک زدن در سحر مستحب است

[رقم الحدیث الکلی: 1364 - رقم الحدیث الباب: 5]

1364- 5- (7) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:

ص: 21

1- فی المصدر زیادة: أربع رکعات ثمّ یرقد حتّی إذا کان فی وجه الصبح قام فاوتر ثمّ صلی الرکعتین.
2- الکافی 3- 445- 12.
3- الکافی 3- 23- 7.
4- فی نسخة" سمال" منه قده.
5- علل الشرائع 293- 1.
6- الکافی 3- 23- 6.
7- الفقیه 1- 480- 1390.

إِذَا قُمْتَ مِنْ فِرَاشِکَ فَانْظُرْ فِی أُفُقِ السَّمَاءِ وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ فَإِنَّ السِّوَاکَ فِی السَّحَرِ قَبْلَ الْوُضُوءِ مِنَ السُّنَّةِ ثُمَّ تَوَضَّأْ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 2 ص 171

و در خبر ديگرى از امام محمّد باقر عليه السّلام روايت كرده اند كه فرمود:

هر گاه از بستر خويش برخاستى به اطراف آسمان نگاه كن و اين دعا را بخوان:«الحمد للّٰه الّذى ردّ عليّ روحى أعبده و أحمده،تا اینکه فرمودند برتوباد به مسواک زدن در سحر قبل از وضوئ که از سنت است سپس وضوئ بگیر

[رقم الحدیث الکلی: 1365 - رقم الحدیث الباب: 6]

1365- 6- (1) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ یَحْیَی بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی الْبِلَادِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی لَأُحِبُّ لِلرَّجُلِ إِذَا قَامَ بِاللَّیْلِ أَنْ یَسْتَاکَ وَ أَنْ یَشَمَّ الطِّیبَ فَإِنَّ الْمَلَکَ یَأْتِی الرَّجُلَ إِذَا قَامَ بِاللَّیْلِ حَتَّی یَضَعَ فَاهُ عَلَی فِیهِ فَمَا خَرَجَ مِنَ الْقُرْآنِ مِنْ شَیْ ءٍ دَخَلَ فِی جَوْفِ ذَلِکَ الْمَلَکِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ عُمُوماً (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (3).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 84

امام ششم(عليه السّلام)فرمودند :

كه من دوست دارم براى كسى كه شب خيز است مسواك كند و عطرگين باشد زيرا فرشته نزد شب خيز آيد و دهن بدهن او نهد و آنچه از قرآن خوانده شود بدرون آن فرشته در آيد.

7 بَابُ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ عِنْدَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ

اشارة

(4) 7 بَابُ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ عِنْدَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ

*********

ترجمه:

باب استحباب مسواک وقت قرائت قرآن

[رقم الحدیث الکلی: 1366 - رقم الحدیث الباب: 1]

1366- 1- (5) أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی سُمَیْنَةَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبَانٍ الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَا لَ رَسُولُ اللَّهِ ص نَظِّفُوا طَرِیقَ الْقُرْآنِ- قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا طَرِیقُ الْقُرْآنِ- قَالَ أَفْوَاهُکُمْ قِیلَ بِمَا ذَا قَالَ بِالسِّوَاکِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 84

رسول خدا(صلّى اللّه عليه و آله)كه فرمود:

راه قرآن را پاكيزه داريد گفته شد:يا رسول الله راه قرآن چيست ؟فرمود:دهنهاى شما گفته شد با چه ؟فرمود:با مسواك كردن.

[رقم الحدیث الکلی: 1367 - رقم الحدیث الباب: 2]

1367- 2- (6) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَفْوَاهُکُمْ طَرِیقٌ مِنْ طُرُقِ رَبِّکُمْ فَأَحَبُّهَا إِلَی اللَّهِ أَطْیَبُهَا رِیحاً فَطَیِّبُوهَا بِمَا قَدَرْتُمْ عَلَیْهِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 84

23-همان:تا رسول خدا(صلّى اللّه عليه و آله)كه فرمود:

دهن شما يك راهى است بدرگاه پروردگار شما و محبوبترش بدرگاه خدا خوشبوتر آنهاست و تا توانيد آن را خوشبو كنيد.

ص: 22

1- المحاسن 559- 930.
2- تقدم ما یدلّ علیه فی أحادیث الباب السابق.
3- یأتی فی الباب التالی.
4- الباب 7 فیه 3 أحادیث.
5- المحاسن 558- 928.
6- المحاسن 558- 929.
[رقم الحدیث الکلی: 1368 - رقم الحدیث الباب: 3]

1368- 3- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِنَّ أَفْوَاهَکُمْ طُرُقُ الْقُرْآنِ فَطَهِّرُوهَا بِالسِّوَاکِ.

وَ رَوَاهُ فِی الْمُقْنِعِ أَیْضاً مُرْسَلًا (2) أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3).

*********

ترجمه:

گلچین صدوق ; ج 1 ص 117

امير المؤمنين عليه السلام فرمود:

همانا دهانهاى شما،راههاى قرآن است و با آن قرآن مى خوانيد؛پس آنها را با مسواك زدن پاكيزه كنيد .

8 بَابُ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ عَرْضاً وَ کَوْنِهِ بِقُضْبَانِ الشَّجَرِ

اشارة

(4) 8 بَابُ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ عَرْضاً وَ کَوْنِهِ بِقُضْبَانِ الشَّجَرِ

*********

ترجمه:

باب استحباب مسواک از بالا به پائین و شاخه درخت

[رقم الحدیث الکلی: 1369 - رقم الحدیث الباب: 1]

1369- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ ص اکْتَحِلُوا وَتْراً وَ اسْتَاکُوا عَرْضاً.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 103

پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّمفرمود :

سرمه را به تعداد فرد بكشيد و مسواك را در جهت عرض دندان ها حركت دهيد. مسواك را از بالا به پايين بماليد

[رقم الحدیث الکلی: 1370 - رقم الحدیث الباب: 2]

1370- 2- (6) قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ الْکَعْبَةَ شَکَتْ إِلَی اللَّهِ مَا تَلْقَی مِنْ أَنْفَاسِ الْمُشْرِکِینَ- فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهَا قِرِّی یَا کَعْبَةُ- فَإِنِّی مُبْدِلُکِ بِهِمْ قَوْماً یَتَنَظَّفُونَ بِقُضْبَانِ الشَّجَرِ فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیَّهُ مُحَمَّداً ص- نَزَلَ عَلَیْهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ جَبْرَئِیلُ ع بِالسِّوَاکِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 87

و روايت است كه خانه كعبه بخدا شكايت كرد از رنج گند نفس بت پرستان و خدا تبارك و تعالى باو وحى كرد اى كعبه چشمت روشن باد كه بجاى آنها مردمى آورم كه با شاخه درخت نظافت كنند و چون خدا عز و جل پيغمبرش محمد را مبعوث كرد جبرئيل روح الامين فرمان مسواك كردن را برايش فرو آورد.

[رقم الحدیث الکلی: 1371 - رقم الحدیث الباب: 3]

1371- 3- (7) وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ (عَنْ عُمَرَ بْنِ سَعِیدٍ الْمَدَائِنِیِّ عَنْ عَبْدِ الْوَهَّابِ بْنِ الصَّبَّاحِ) (8) عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع نَحْوَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً ص- أَوْحَی إِلَیْهِ مَعَ جَبْرَئِیلَ بِالسِّوَاکِ وَ الْخِلَالِ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُ کَمَا مَرَّ (9).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 83

امام باقر(عليه السّلام)كه چون خدا پيغمبر را(صلّى اللّه عليه و آله)برانگيخت باو وحى كرد همراه جبرئيل به مسواك كردن و بكار زدن خلال

ص: 23

1- الفقیه 1- 53- 112.
2- المقنع 8.
3- تقدم فی الأحادیث 4، 5، 7 من الباب 5 و فی الأحادیث 3، 6 من الباب 6 من هذه الأبواب.
4- الباب 8 فیه 3 أحادیث.
5- الفقیه 1- 33- 120، و أورده أیضا فی الحدیث 2 من الباب 56 من أبواب آداب الحمام.
6- الفقیه 1- 55- 125.
7- المحاسن 558- 924.
8- لیس فی المصدر: و قد علقنا علیه فی الحدیث 13 من الباب 1 من هذه الأبواب فراجع.
9- مر فی الحدیث 13 من الباب 1 من هذه الأبواب.

9 بَابُ إِجْزَاءِ السِّوَاکِ مَرَّةً وَ لَوْ بِالْأَصَابِعِ

اشارة

(1) 9 بَابُ إِجْزَاءِ السِّوَاکِ مَرَّةً وَ لَوْ بِالْأَصَابِعِ

*********

ترجمه:

باب کفایت کردن مسواک با انگشت به دندان کشیدن

[رقم الحدیث الکلی: 1372 - رقم الحدیث الباب: 1]

1372- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَخَاهُ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ ع عَنِ الرَّجُلِ یَسْتَاکُ مَرَّةً بِیَدِهِ إِذَا قَامَ إِلَی صَلَاةِ اللَّیْلِ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی السِّوَاکِ قَالَ إِذَا خَافَ الصُّبْحَ فَلَا بَأْسَ بِهِ.

وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ مِثْلَهُ (3).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 83

على بن جعفر از برادرش موسى بن جعفر عليهما السّلام سؤال كرد: در بارۀ شخصى كه وقتى براى نماز شب برميخيزد يك بار با انگشت دستش مسواك ميكند، در حالى كه بر مسواك زدن نيز قادر است چگونه است ؟ آن حضرت فرمود: اگر ترس از اين دارد كه صبح شود (و وقت نماز شب بگذرد) اشكالى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1373 - رقم الحدیث الباب: 2]

1373- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی السِّوَاکِ قَالَ لَا تَدَعْهُ فِی کُلِّ ثَلَاثٍ وَ لَوْ أَنْ تُمِرَّهُ مَرَّةً.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 1 ص 83

يكى از راويان گويد: ابو جعفر عليه السّلام در مورد مسواك زدن فرمود:

مسواك زدن را سه روز متوالى ترك نكن، گرچه يك بار مسواك را به دندان بمالى.

[رقم الحدیث الکلی: 1374 - رقم الحدیث الباب: 3]

1374- 3- (5) وَ عَنْ عَلِیٍّ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: أَدْنَی السِّوَاکِ أَنْ تَدْلُکَهُ بِإِصْبَعِکَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 1 ص 83

على با سندش نقل مى كند كه حضرتش فرمود:

كم ترين مقدار مسواك زدن آن است كه انگشت خود را بر دندان هايت بسايى.

[رقم الحدیث الکلی: 1375 - رقم الحدیث الباب: 4]

1375- 4- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ: التَّسَوُّکُ بِالْإِبْهَامِ وَ الْمُسَبِّحَةِ عِنْدَ الْوُضُوءِ سِوَاکٌ.

*********

ترجمه:

381-رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم فرمود:

سائيدن دندان هنگام وضو، و با پارچۀ تميز كردن،مسواك زدن حساب مى شود.

ص: 24

1- الباب 9 فیه 4 أحادیث.
2- الفقیه 1- 55- 122.
3- قرب الإسناد 95.
4- الکافی 3- 23- 4، و تقدم فی الحدیث 1 من الباب 2 من هذه الأبواب.
5- الکافی 3- 23- 5.
6- التهذیب 1- 357- 1070.

10 بَابُ سُقُوطِ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ عِنْدَ ضَعْفِ الْأَسْنَانِ مِنَ الْکِبَرِ

اشارة

(1) 10 بَابُ سُقُوطِ اسْتِحْبَابِ السِّوَاکِ عِنْدَ ضَعْفِ الْأَسْنَانِ مِنَ الْکِبَرِ

*********

ترجمه:

باب ساقط شدن استحباب مسواک زدن وقتی دندانها برای کهولت سن ضعیف شده باشد

[رقم الحدیث الکلی: 1376 - رقم الحدیث الباب: 1]

1376- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: تَرَکَ الصَّادِقُ ع السِّوَاکَ قَبْلَ أَنْ یُقْبَضَ بِسَنَتَیْنِ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَسْنَانَهُ ضَعُفَتْ.

وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ مُسْلِمٍ مَوْلًی لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: تَرَکَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع السِّوَاکَ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (3).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ; ج 1 ص 13

علل الشرائع ص 295-مسلم غلام حضرت صادق عليه السّلام گفت امام صادق عليه السّلام دو سال قبل از وفات مسواك را ترك كرد بجهت اينكه دندانهايش ضعيف شده بود.

11 بَابُ کَرَاهَةِ السِّوَاکِ فِی الْحَمَّامِ وَ فِی الْخَلَاءِ

اشارة

(4) 11 بَابُ کَرَاهَةِ السِّوَاکِ فِی الْحَمَّامِ وَ فِی الْخَلَاءِ

*********

ترجمه:

باب کراهت مسواک زدن در دستشوئی و حمام

[رقم الحدیث الکلی: 1377 - رقم الحدیث الباب: 1]

1377- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ وَاقِدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع فِی حَدِیثِ الْمَنَاهِی قَالَ: وَ نَهَی رَسُولُ اللَّهِ ص عَنِ السِّوَاکِ فِی الْحَمَّامِ.

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام فرمودند پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله از مسواک زدن در حمام نهی نمودند

[رقم الحدیث الکلی: 1378 - رقم الحدیث الباب: 2]

1378- 2- (6) قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ السِّوَاکَ فِی الْحَمَّامِ یُورِثُ وَبَاءَ الْأَسْنَانِ.

*********

ترجمه:

و روایت شده است که مسواك كردن در حمام موجب فساد دندانها مى شود.

[رقم الحدیث الکلی: 1379 - رقم الحدیث الباب: 3]

1379- 3- (7) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی

ص: 25

1- الباب 10 فیه حدیث واحد.
2- الفقیه 1- 54- 121.
3- علل الشرائع 295- 1.
4- الباب 11 فیه 3 أحادیث.
5- الفقیه 4- 4- 4968.
6- الفقیه 1- 116- 243 و 53- 117.
7- علل الشرائع 292- 1.

عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ إِیَّاکَ وَ السِّوَاکَ فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُورِثُ وَبَاءَ الْأَسْنَانِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی کَرَاهَةِ السِّوَاکِ فِی الْخَلَاءِ فِی أَحْکَامِ الْخَلْوَةِ وَ أَنَّهُ یُورِثُ الْبَخَرَ (1).

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام فرمودند :

از مسواك كردن در حمام بپرهیز که كه موجب فساد دندانها مى شود.

12 بَابُ جَوَازِ السِّوَاکِ لِلصَّائِمِ وَ لَوْ بِالرَّطْبِ عَلَی کَرَاهِیَةٍ فِی الرَّطْبِ خَاصَّةً

اشارة

(2) 12 بَابُ جَوَازِ السِّوَاکِ لِلصَّائِمِ وَ لَوْ بِالرَّطْبِ عَلَی کَرَاهِیَةٍ فِی الرَّطْبِ خَاصَّةً

*********

ترجمه:

باب جایز بودن مسواک برای روزه دار ولو تر باشد ولی تر آن کراهت دارد

[رقم الحدیث الکلی: 1380 - رقم الحدیث الباب: 1]

1380- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ السِّوَاکِ لِلصَّائِمِ فَقَالَ نَعَمْ یَسْتَاکُ أَیَّ النَّهَارِ شَاءَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 3 ص 253

حسين بن ابى العلاء گويد: از امام صادق عليه السّلام دربارۀ مسواك زدن روزه دار پرسيدم.

فرمود: آرى، هر موقع از روز خواست مى تواند مسواك زند.

[رقم الحدیث الکلی: 1381 - رقم الحدیث الباب: 2]

1381- 2- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ کَرِهَ لِلصَّائِمِ أَنْ یَسْتَاکَ بِسِوَاکٍ رَطْبٍ وَ قَالَ لَا یَضُرُّ أَنْ یَبُلَّ سِوَاکَهُ بِالْمَاءِ ثُمَّ یَنْفُضَهُ حَتَّی لَا یَبْقَی فِیهِ شَیْ ءٌ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی الْحُکْمَیْنِ فِی کِتَابِ الصَّوْمِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (5).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 3 ص 254

عبد اللّه بن سنان گويد: امام صادق عليه السّلام مكروه مى داشت كه روزه دار با مسواك تر مسواك كند و فرمود: ضرر ندارد كه مسواك خود را با آب تر نمايد، سپس آن را بفشاند تا چيزى در آن نماند.

13 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاسْتِیَاکِ بِمَسَاوِیکَ مُتَعَدِّدَةٍ

اشارة

(6) 13 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاسْتِیَاکِ بِمَسَاوِیکَ مُتَعَدِّدَةٍ

*********

ترجمه:

باب استحباب مسواک زدن با چند مسواک

[رقم الحدیث الکلی: 1382 - رقم الحدیث الباب: 1]

1382- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِی

ص: 26

1- تقدم ما یدلّ علیه فی الحدیث 1 من الباب 21 من أبواب أحکام الخلوة.
2- الباب 12 فیه حدیثان.
3- الکافی 4- 111- 1، و أورده فی الحدیث 9 من الباب 28 من أبواب ما یمسک عنه الصائم.
4- الکافی 4- 112- 3، و أورده فی الحدیث 11 من الباب 28 من أبواب ما یمسک عنه الصائم.
5- یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 28 من أبواب ما یمسک عنه الصائم.
6- الباب 13 فیه حدیث واحد.
7- الفقیه 1- 504 1451، و أورده فی الحدیث 5 من الباب 18 من أبواب التعقیب.

الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: کَانَ وَ هُوَ بِخُرَاسَانَ إِذَا صَلَّی الْفَجْرَ جَلَسَ فِی مُصَلَّاهُ إِلَی أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ ثُمَّ یُؤْتَی بِخَرِیطَةٍ فِیهَا مَسَاوِیکُ فَیَسْتَاکُ بِهَا وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ ثُمَّ یُؤْتَی بِکُنْدُرٍ فَیَمْضَغُهُ (ثُمَّ یُؤْتَی) (1) بِالْمُصْحَفِ فَیَقْرَأُ فِیهِ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 2 ص 210

معمّر بن خلاد از امام رضا عليه السّلام روايت كرده گويد: - هنگامى كه آن حضرت به خراسان تشريف آورده بود - رسم آن حضرت چنين بود كه وقتى نماز صبح را ميخواند همچنان تا طلوع خورشيد در مصلاى خويش نشسته بود و به اذكار و ادعيه مشغول بود آنگاه كيسه اى را مى آوردند كه مسواك هاى ايشان در آن قرار داشت و او از يك يك مسواكها استفاده ميفرمود، سپس كندر مى آوردند و حضرت مقدارى از آن را ميجويد و سپس اين كار را رها ميكرد، آنگاه مصحف قرآنى مى آوردند و ايشان از روى قرآن مشغول خواندن ميشد.

ص: 27

1- فی المصدر: ثم یدع ذلک فیؤتی.

ص: 28

أَبْوَابُ آدَابِ الْحَمَّامِ وَ التَّنْظِیفِ وَ الزِّینَةِ وَ هِیَ مُقَدِّمَةُ الْأَغْسَالِ

1 بَابُ اسْتِحْبَابِ دُخُولِ الْحَمَّامِ وَ تَذَکُّرِ النَّارِ وَ اسْتِحْبَابِ بِنَائِهِ وَ اتِّخَاذِهِ

اشارة

(1) 1 بَابُ اسْتِحْبَابِ دُخُولِ الْحَمَّامِ وَ تَذَکُّرِ النَّارِ وَ اسْتِحْبَابِ بِنَائِهِ وَ اتِّخَاذِهِ

********

ترجمه:

باب استحباب داخل شدن در حمام و یاد آتش نمودن در آن و ساختن آن و گرفتن آن

[رقم الحدیث الکلی: 1383 - رقم الحدیث الباب: 1]

1383- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ الْجَبَلِیِّ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع نِعْمَ الْبَیْتُ الْحَمَّامُ یُذَکِّرُ النَّارَ وَ یَذْهَبُ بِالدَّرَنِ.

وَ قَالَ عُمَرُ بِئْسَ الْبَیْتُ الْحَمَّامُ یُبْدِی الْعَوْرَةَ وَ یَهْتِکُ السِّتْرَ

قَالَ فَنَسَبَ النَّاسُ قَوْلَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع إِلَی عُمَرَ- وَ قَوْلَ عُمَرَ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 530

محمد بن اسلم جبلى در روايت مرفوعه اى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: امير مؤمنان على عليه السّلام فرمود:

حمام چه خانه خوبى است! آتش دوزخ را يادآور مى شود و چرك را از بين مى برد.

عمر گفت: حمام چه خانه زشتى است! عورت را آشكار مى كند و پوشش را مى درد.

آن گاه امام صادق عليه السّلام فرمود: اما مردم كلام امير مؤمنان على عليه السّلام را به عمر نسبت دادند و سخن عمر را به امير مؤمنان على عليه السّلام.

[رقم الحدیث الکلی: 1384 - رقم الحدیث الباب: 2]

1384- 2- (3) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ رِبْعِیٍّ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ الدَّابِقِیِ (4) قَالَ: دَخَلْتُ حَمَّاماً بِالْمَدِینَةِ فَإِذَا شَیْخٌ کَبِیرٌ وَ هُوَ قَیِّمُ الْحَمَّامِ فَقُلْتُ یَا شَیْخُ لِمَنْ هَذَا الْحَمَّامُ قَالَ لِأَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ- فَقُلْتُ کَانَ یَدْخُلُهُ فَقَالَ

ص: 29

1- أبواب آداب الحمام الباب 1 فیه 8 أحادیث.
2- الکافی 6- 496- 1.
3- الکافی 6- 497- 7.
4- فی نسخة" المرافقی"، منه قده.

نَعَمْ الْحَدِیثَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ (1) عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ الْمُرَافِقِیِ (2) مِثْلَهُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 532

7 - عبيد اللّه دابقى گويد: روزى در مدينه به حمامى وارد شدم كه پيرمردى كهنسال سرپرست آن بود.

گفتم: اى پيرمرد! اين حمام از آن كيست ؟

گفت: از آن امام باقر عليه السّلام است.

گفتم: ايشان داخل اين حمام مى شد؟

گفت: آرى.

.....

[رقم الحدیث الکلی: 1385 - رقم الحدیث الباب: 3]

1385- 3- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الدَّاءُ ثَلَاثَةٌ وَ الدَّوَاءُ ثَلَاثَةٌ فَأَمَّا الدَّاءُ فَالدَّمُ وَ الْمِرَّةُ وَ الْبَلْغَمُ فَدَوَاءُ الدَّمِ الْحِجَامَةُ وَ دَوَاءُ الْبَلْغَمِ الْحَمَّامُ وَ دَوَاءُ الْمِرَّةِ الْمَشِیُ (4).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 170

و رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود: دردها و بيماريهاى عمده سه درد است و داروهاى عمده نيز سه گونه است امّا درد ناشى از زيادى خون و مره (صفرا و يا سودا) و بلغم است، پس درمان زيادى خون حجامت است و درمان بلغم حمّام رفتن و درمان صفرا و سودا مسهل است.

[رقم الحدیث الکلی: 1386 - رقم الحدیث الباب: 4]

1386- 4- (5) قَالَ وَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع نِعْمَ الْبَیْتُ الْحَمَّامُ تُذْکَرُ فِیهِ النَّارُ وَ یَذْهَبُ بِالدَّرَنِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 51

و على(عليه السّلام)فرمود:چه خوب جايى است گرمابه بياد دوزخ آورد و چرك را برد

[رقم الحدیث الکلی: 1387 - رقم الحدیث الباب: 5]

1387- 5- (6) وَ قَالَ ع بِئْسَ الْبَیْتُ الْحَمَّامُ یَهْتِکُ السِّتْرَ وَ یَذْهَبُ بِالْحَیَاءِ.

*********

ترجمه:

بد جايگاه و خانه ايست حمّام كه پردۀ عفاف را ميدرد و شرم را از ميان ميبرد.

توضيح اينكه مراد حمّامهاى عمومى است كه عدّه اى رعايت نكرده بدون ستر عورت كامل وارد ميشوند

[رقم الحدیث الکلی: 1388 - رقم الحدیث الباب: 6]

1388- 6- (7) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع بِئْسَ الْبَیْتُ الْحَمَّامُ یَهْتِکُ السِّتْرَ وَ یُبْدِی الْعَوْرَةَ وَ نِعْمَ الْبَیْتُ الْحَمَّامُ یُذَکِّرُ حَرَّ النَّارِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 51

و امام صادق(عليه السّلام)فرمود:چه بدجائى است گرمابه پرده را بدرد و عورت را پديد كند و چه خوبست گرمابه كه سوزش دوزخ را بياد آورد،

[رقم الحدیث الکلی: 1389 - رقم الحدیث الباب: 7]

1389- 7- (8) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْهَاشِمِیِّ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: دَخَلَ عَلِیٌّ وَ عُمَرُ الْحَمَّامَ فَقَالَ عُمَرُ بِئْسَ الْبَیْتُ الْحَمَّامُ یَکْثُرُ فِیهِ الْعَنَاءُ وَ یَقِلُّ فِیهِ الْحَیَاءُ فَقَالَ عَلِیٌّ ع نِعْمَ الْبَیْتُ الْحَمَّامُ یُذْهِبُ وَ یُذَکِّرُ بِالنَّارِ.

*********

ترجمه:

حضرت امام علی علیه السلام و عمر داخل حمام شدند پس عمر گفت چه بد خانه ایست حمام خستگی در ان زیاد است و حیائ دران کم پس امام علی علیه السلام فرمودند حمام چه خانه خوبى است! درد ها را میبرد وآتش دوزخ را يادآور مى شود

ص: 30

1- الفقیه 1- 117 250.
2- فی نسخة" الرافقی" منه قده.
3- الفقیه 1- 126- 299.
4- فی هامش المخطوط: المشی- بالتشدید-: المسهل عن بعض، منه قده الصحاح 6- 2493.
5- الفقیه 1- 115- 237.
6- الفقیه 1- 115- 238.
7- الفقیه 1- 115- 239.
8- التهذیب 1- 377- 1166.
[رقم الحدیث الکلی: 1390 - رقم الحدیث الباب: 8]

1390- 8- (1) وَ عَنْهُ قَالَ: مَرَّ رَسُولُ اللَّهِ ص بِمَکَانٍ بِالْمَبَاضِعِ فَقَالَ نِعْمَ مَوْضِعٌ الْحَمَّامُ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَمِّ الْحَمَّامِ مَحْمُولٌ إِمَّا عَلَی التَّقِیَّةِ لِمَا مَرَّ (3) أَوْ عَلَی الْإِفْرَاطِ فِی دُخُولِهِ لِمَا یَأْتِی (4) أَوْ عَلَی عَدَمِ سَتْرِ الْعَوْرَةِ لِمَا یُفْهَمُ مِنَ التَّعْلِیلِ هُنَاکَ (5) وَ اللَّهُ أَعْلَمُ.

*********

ترجمه:

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم از مکانی گذر کرد سپس فرمود اینجا محل خوبی برای حمام است

2 بَابُ اسْتِحْبَابِ دُخُولِ الْحَمَّامِ یَوْماً وَ تَرْکِهِ یَوْماً وَ کَرَاهَةِ إِدْمَانِهِ کُلَّ یَوْمٍ إِلَّا لِمَنْ کَانَ کَثِیرَ اللَّحْمِ وَ أَرَادَ أَنْ یُخَفِّفَهُ

اشارة

(6) 2 بَابُ اسْتِحْبَابِ دُخُولِ الْحَمَّامِ یَوْماً وَ تَرْکِهِ یَوْماً وَ کَرَاهَةِ إِدْمَانِهِ کُلَّ یَوْمٍ إِلَّا لِمَنْ کَانَ کَثِیرَ اللَّحْمِ وَ أَرَادَ أَنْ یُخَفِّفَهُ

******

ترجمه :

باب استحباب داخل شدن در حمام یک روز در میان و کراهت همه روزه مگر برای انسانهای چاق که قصد لاغر شدن دارند

[رقم الحدیث الکلی: 1391 - رقم الحدیث الباب: 1]

1391- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ وَ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ سُلَیْمَانَ الْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: الْحَمَّامُ یَوْمٌ وَ یَوْمٌ لَا یُکْثِرُ اللَّحْمَ وَ إِدْمَانُهُ کُلَّ یَوْمٍ یُذِیبُ (8) شَحْمَ الْکُلْیَتَیْنِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (9).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 113

امام كاظم عليه السّلام:يك روز در ميان به حمام رفتن،گوشت بدن را زياد مى كند (چاق مى كند)و هرروز حمام رفتن،چربى كليه ها را ذوب مى كند.

[رقم الحدیث الکلی: 1392 - رقم الحدیث الباب: 2]

1392- 2- (10) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَجَّالِ عَنْ سُلَیْمَانَ الْجَعْفَرِیِّ قَالَ: مَرِضْتُ حَتَّی ذَهَبَ لَحْمِی فَدَخَلْتُ عَلَی الرِّضَا ع- فَقَالَ أَ یَسُرُّکَ أَنْ یَعُودَ إِلَیْکَ لَحْمُکَ فَقُلْتُ بَلَی (11)

ص: 31

1- التهذیب 1- 378- 1167.
2- یأتی ما یدلّ علی ذلک فی الباب الآتی.
3- مر فی الحدیث 1 من هذا الباب.
4- یأتی فی الحدیث 1، 2 من الباب 2 من هذه الأبواب.
5- أی فی الحدیث 5، 6 من هذا الباب.
6- الباب 2 فیه 4 أحادیث.
7- الکافی 6- 496- 2.
8- فی نسخة: یذهب، منه قده.
9- الفقیه 1- 117- 247.
10- الکافی 6- 497- 4.
11- فی نسخة التهذیب: نعم، منه قده.

قَالَ الْزَمِ الْحَمَّامَ غِبّاً فَإِنَّهُ یَعُودُ إِلَیْکَ لَحْمُکَ وَ إِیَّاکَ أَنْ تُدْمِنَهُ فَإِنَّ إِدْمَانَهُ یُورِثُ السِّلَّ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ حُکَیْمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ الْجَعْفَرِیِ مِثْلَهُ (1).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 531

سليمان جعفرى گويد: من بر اثر بيمارى بسيار لاغر شدم، روزى خدمت امام رضا عليه السّلام رسيدم، به من فرمود: دوست دارى كه مانند سابق فربه شوى ؟

گفتم: آرى.

فرمود: يك روز در ميان حمام كن تا گوشت بدنت را بازگردد؛ مبادا هر روزه حمام كنى كه مايۀ لاغرى است.

[رقم الحدیث الکلی: 1393 - رقم الحدیث الباب: 3]

1393- 3- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ أَشْیَمَ عَنْ سُلَیْمَانَ الْجَعْفَرِیِّ قَالَ: مَنْ أَرَادَ أَنْ یَحْمِلَ لَحْماً فَلْیَدْخُلِ الْحَمَّامَ یَوْماً وَ یَغُبُّ یَوْماً وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَضْمُرَ وَ کَانَ کَثِیرَ اللَّحْمِ فَلْیَدْخُلِ [الْحَمَّامَ] (3) کُلَّ یَوْمٍ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 537

سليمان جعفرى گويد: امام عليه السّلام فرمود:

هركس مى خواهد فربه شود، يك روز در ميان به حمام برود و هركس مى خواهد لاغر شود و چاق است، هرروز به حمام برود.

[رقم الحدیث الکلی: 1394 - رقم الحدیث الباب: 4]

1394- 4- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ثَلَاثَةٌ یُسْمِنَّ وَ ثَلَاثَةٌ یَهْزِلْنَ فَأَمَّا الَّتِی یُسْمِنَّ فَإِدْمَانُ الْحَمَّامِ وَ شَمُّ الرَّائِحَةِ الطَّیِّبَةِ وَ لُبْسُ الثِّیَابِ اللَّیِّنَةِ وَ أَمَّا الَّتِی یَهْزِلْنَ فَإِدْمَانُ أَکْلِ الْبَیْضِ وَ السَّمَکِ وَ الطَّلْعِ.

قَالَ الصَّدُوقُ إِدْمَانُ الْحَمَّامِ أَنْ یَدْخُلَهُ یَوْماً وَ یَوْماً لَا فَإِنَّهُ إِنْ دَخَلَهُ کُلَّ یَوْمٍ نَقَصَ مِنْ لَحْمِهِ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه فهری ; ج 1 ص 173

امام صادق(عليه السّلام)فرمود:

سه چيز فربهى آورد و سه چيز لاغرى اما آن سه كه فربهى آورد هميشه بحمام رفتن و بوى خوش بوئيدن و جامۀ نرم پوشيدن است و اما آن سه كه لاغر ميسازد مداومت خوردن تخم مرغ است و ماهى و گل درخت خرما. شیخ صدوق رضى اللّٰه عنه گويد:مقصود امام از هميشه بحمام رفتن يك روز در ميان است كه اگر كسى همه روزه به حمام برود لاغر مى شود.

3 بَابُ وُجُوبِ سَتْرِ الْعَوْرَةِ فِی الْحَمَّامِ وَ غَیْرِهِ عَنْ کُلِّ نَاظِرٍ مُحْتَرَمٍ وَ تَحْرِیمِ النَّظَرِ إِلَی عَوْرَةِ الْمُسْلِمِ غَیْرِ الْمُحَلَّلِ

اشارة

(5) 3 بَابُ وُجُوبِ سَتْرِ الْعَوْرَةِ فِی الْحَمَّامِ وَ غَیْرِهِ عَنْ کُلِّ نَاظِرٍ مُحْتَرَمٍ وَ تَحْرِیمِ النَّظَرِ إِلَی عَوْرَةِ الْمُسْلِمِ غَیْرِ الْمُحَلَّلِ

******

ترجمه :

باب وجوب پوشاندن عورت در حمام وغیر آن از نگاه کننده مورد احترام وحرام بودن نگاه به عورت مسلمان غیر همسر

[رقم الحدیث الکلی: 1395 - رقم الحدیث الباب: 1]

1395- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ

ص: 32

1- التهذیب 1- 377- 1162.
2- الکافی 6- 499- 11.
3- أثبتناه من المصدر.
4- الخصال 155- 194.
5- الباب 3 فیه 5 أحادیث.
6- التهذیب 1- 374- 1149، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 1 من أبواب أحکام الخلوة.

الْعَبَّاسِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یَنْظُرُ الرَّجُلُ إِلَی عَوْرَةِ أَخِیهِ.

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 137

ابو عبد اللّه امام صادق (علیه السلام ) فرمود :

هيچ كس نبايد به عورت ديگران بنگرد.

[رقم الحدیث الکلی: 1396 - رقم الحدیث الباب: 2]

1396- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ أَوْ سَأَلَهُ غَیْرِی عَنِ الْحَمَّامِ قَالَ ادْخُلْهُ بِمِئْزَرٍ وَ غُضَّ بَصَرَکَ الْحَدِیثَ.

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 136

از ابو الحسن امام كاظم (علیه السلام ) پرسيدند: آداب حمام رفتن چيست ؟ ابو الحسن علیه السلام فرمود :

بدون لنگ وارد حمام مشو. چشم خود را از اندام ديگران بپوش و از چاله فاضلاب حمام پرهيز كن كه غساله اشخاص جنب، زنازاده و از آن دو بدتر غساله دشمن اهل بيت در آن سرازير مى شود.

[رقم الحدیث الکلی: 1397 - رقم الحدیث الباب: 3]

1397- 3- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع أَ یَتَجَرَّدُ الرَّجُلُ عِنْدَ صَبِّ الْمَاءِ تُرَی عَوْرَتُهُ أَوْ یُصَبُّ عَلَیْهِ الْمَاءُ أَوْ یَرَی هُوَ عَوْرَةَ النَّاسِ قَالَ کَانَ أَبِی یَکْرَهُ ذَلِکَ مِنْ کُلِّ أَحَدٍ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 543

ابن ابى يعفور گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم: موقعى كه انسان خود را آب مى كشد، مى تواند لخت شود كه عورت او مكشوف بماند و اگر كسى لخت شده باشد، انسان مى تواند به او نگاه كند؟

فرمود: پدرم عليه السّلام همگان را از اين كار منع مى كرد.

[رقم الحدیث الکلی: 1398 - رقم الحدیث الباب: 4]

1398- 4- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ دَخَلَ الْحَمَّامَ فَغَضَّ طَرْفَهُ عَنِ النَّظَرِ إِلَی عَوْرَةِ أَخِیهِ آمَنَهُ اللَّهُ مِنَ الْحَمِیمِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.

*********

ترجمه:

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ; ج 1 ص 49

عبد اللّٰه بن سنان گويد امام صادق عليه السّلام فرمود:

هر كس وارد حمّام شود،و چشم خود را از نگاه كردن به عورت برادر دينى خود بپوشاند،خداوند از آتش سوزان قيامت ويرا ايمن گرداند.

[رقم الحدیث الکلی: 1399 - رقم الحدیث الباب: 5]

1399- 5- (4) الْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَةَ فِی تُحَفِ الْعُقُولِ عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ: یَا عَلِیُّ إِیَّاکَ وَ دُخُولَ الْحَمَّامِ بِغَیْرِ مِئْزَرٍ (5) مَلْعُونٌ (مَلْعُونٌ) (6) النَّاظِرُ وَ الْمَنْظُورُ إِلَیْهِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَحْکَامِ الْخَلْوَةِ (7) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ

ص: 33

1- التهذیب 1- 373 صدر الحدیث 1143، و أورده بتمامه فی الحدیث 1 من الباب 11 من أبواب الماء المضاف.
2- الکافی 6- 501- 28.
3- ثواب الأعمال 36، و أورده فی الحدیث 4 من الباب 1 من أبواب أحکام الخلوة.
4- تحف العقول 11.
5- فی المصدر زیادة: فان من دخل الحمام بغیر مئزر.
6- لیس فی المصدر.
7- تقدم فی الباب 1 من أبواب أحکام الخلوة.

فِی أَحَادِیثِ دُخُولِ الْحَمَّامِ بِمِئْزَرٍ وَ غَیْرِ ذَلِکَ (1) وَ فِی کِتَابِ النِّکَاحِ (2) وَ یَأْتِی مَا ظَاهِرُهُ الْمُنَافَاةُ وَ نُبَیِّنُ وَجْهَهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (3).

*********

ترجمه:

تحف العقول / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 15

سفارش ديگر آن حضرت بأمير مؤمنان(عليه السّلام): اى على مبادا بى لنگ بحمام بروى زيرا هر كه برهنه بحمام در آيد ملعونست هم آنكه بر او بنگرد و هم آنكه بر او بنگرند.

4 بَابُ حَدِّ الْعَوْرَةِ الَّتِی یَجِبُ سَتْرُهَا

اشارة

(4) 4 بَابُ حَدِّ الْعَوْرَةِ الَّتِی یَجِبُ سَتْرُهَا

******

ترجمه :

باب حد عورت که واجب است پوشاندن آن

[رقم الحدیث الکلی: 1400 - رقم الحدیث الباب: 1]

1400- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَبَّاسِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ الْمِیثَمِیُّ لَا أَعْلَمُهُ إِلَّا قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْ مَنْ رَآهُ مُتَجَرِّداً وَ عَلَی عَوْرَتِهِ ثَوْبٌ فَقَالَ إِنَّ الْفَخِذَ لَیْسَتْ مِنَ الْعَوْرَةِ.

*********

ترجمه:

میثمی گوید امام صادق علیه السلام را دیدم بر عورتش پارچه ای انداخته فرمود رانها از عورت نیست

[رقم الحدیث الکلی: 1401 - رقم الحدیث الباب: 2]

1401- 2- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی یَحْیَی الْوَاسِطِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی ع قَالَ: الْعَوْرَةُ عَوْرَتَانِ الْقُبُلُ وَ الدُّبُرُ وَ الدُّبُرُ مَسْتُورٌ بِالْأَلْیَتَیْنِ (7) فَإِذَا سَتَرْتَ الْقَضِیبَ وَ الْبَیْضَتَیْنِ فَقَدْ سَتَرْتَ الْعَوْرَةَ.

مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی یَحْیَی الْوَاسِطِیِ مِثْلَهُ (8).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 543

راوى گويد: امام كاظم عليه السّلام فرمود:

عورت، دو عورت است: جلو و پشت. عورت پشت با باسن ها پوشيده است. پس هنگامى كه آلت و بيضه ها را بپوشانى، به راستى كه عورت را پوشانده اى.

در روايتى ديگر فرمود: اما پشت كه توسط باسن ها پوشيده است و اما جلو؛ پس آن را با دست خود بپوشان.

[رقم الحدیث الکلی: 1402 - رقم الحدیث الباب: 3]

1402- 3- (9) قَالَ الْکُلَیْنِیُّ وَ قَالَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَی فَأَمَّا الدُّبُرُ فَقَدْ سَتَرَتْهُ

ص: 34

1- یأتی فی الباب 9 و الحدیث 4 من الباب 10، و الباب 11، و الحدیث 1، 2 من الباب 21، و الباب 31 من هذه الأبواب، و الباب 10 من أبواب أحکام الملابس و الحدیث 1 من الباب 2 من أبواب جهاد النفس.
2- یأتی فی الباب 104 من أبواب مقدمات النکاح.
3- یأتی فی الباب 7 من هذه الأبواب.
4- الباب 4 فیه 4 أحادیث.
5- التهذیب 1- 374- 1150.
6- التهذیب 1- 374- 1151.
7- و فی نسخة: بالالیین، منه قده.
8- الکافی 6- 501- 26.
9- الکافی 6- 501- 26.

الْأَلْیَتَانِ وَ أَمَّا الْقُبُلُ فَاسْتُرْهُ بِیَدِکَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 543

در روايتى ديگر فرمود: اما پشت كه توسط باسن ها پوشيده است و اما جلو؛ پس آن را با دست خود بپوشان.

[رقم الحدیث الکلی: 1403 - رقم الحدیث الباب: 4]

1403- 4- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع الْفَخِذُ لَیْسَ مِنَ الْعَوْرَةِ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).

*********

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند رانها از عوره نیستند

5 بَابُ اسْتِحْبَابِ سَتْرِ الرُّکْبَةِ وَ السُّرَّةِ وَ مَا بَیْنَهُمَا

اشارة

(3) 5 بَابُ اسْتِحْبَابِ سَتْرِ الرُّکْبَةِ وَ السُّرَّةِ وَ مَا بَیْنَهُمَا

******

ترجمه :

باب استحباب پوشاندن از ناف تا زانو

[رقم الحدیث الکلی: 1404 - رقم الحدیث الباب: 1]

1404- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَسَارٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ السَّدُوسِیِّ عَنْ بَشِیرٍ النَّبَّالِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْحَمَّامِ فَقَالَ تُرِیدُ الْحَمَّامَ قُلْتُ نَعَمْ فَأَمَرَ بِإِسْخَانِ الْمَاءِ ثُمَّ دَخَلَ فَاتَّزَرَ بِإِزَارٍ فَغَطَّی رُکْبَتَیْهِ وَ سُرَّتَهُ إِلَی أَنْ قَالَ ثُمَّ قَالَ هَکَذَا فَافْعَلْ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 541

بشير نبّال گويد: از امام باقر عليه السّلام درباره حمام پرسيدم.

فرمود: مى خواهى به حمام بروى ؟

عرض كردم: آرى.

حضرت عليه السّلام دستور داد كه حمام را گرم كنند، سپس داخل حمام شد و لنگ بست و زانوها و ناف خود را پوشاند، سپس به حمامى دستور داد كه بيرون از لنگ را نوره بكشد.

سپس فرمود: از نزدم بيرون رو.

آن گاه حضرت عليه السّلام با دست خود قسمت هاى زير لنگ را نوره كشيد. سپس فرمود: چنين كن.

6 بَابُ جَوَازِ النَّظَرِ إِلَی عَوْرَةِ الْبَهَائِمِ وَ مَنْ لَیْسَ بِمُسْلِمٍ بِغَیْرِ شَهْوَةٍ

اشارة

(6) 6 بَابُ جَوَازِ النَّظَرِ إِلَی عَوْرَةِ الْبَهَائِمِ وَ مَنْ لَیْسَ بِمُسْلِمٍ بِغَیْرِ شَهْوَةٍ

******

ترجمه :

باب جایز بودن نگاه بدون شهوت به عورت حیوانات و غیر مسلمان

[رقم الحدیث الکلی: 1405 - رقم الحدیث الباب: 1]

1405- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی

ص: 35

1- الفقیه 1- 119- 253.
2- یأتی ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 1، 2 من الباب 18 من هذه الأبواب و الحدیث 3 من الباب 31 من أبواب النکاح المحرم.
3- الباب 5 فیه حدیث واحد.
4- الکافی 6- 501- 22.
5- یأتی ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 7 من الباب 44 من أبواب نکاح العبید.
6- الباب 6 فیه حدیثان.
7- الکافی 6- 501- 27.

عُمَیْرٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: النَّظَرُ إِلَی عَوْرَةِ مَنْ لَیْسَ بِمُسْلِمٍ- مِثْلُ نَظَرِکَ إِلَی عَوْرَةِ الْحِمَارِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 543

راويان بسيارى گويند: امام صادق عليه السّلام فرمود:

نگاه كردن به عورت كسى كه مسلمان نيست، مانند نگاه كردن تو به عورت الاغ است.

[رقم الحدیث الکلی: 1406 - رقم الحدیث الباب: 2]

1406- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ: إِنَّمَا کُرِهَ (2) النَّظَرُ إِلَی عَوْرَةِ الْمُسْلِمِ فَأَمَّا النَّظَرُ إِلَی عَوْرَةِ مَنْ لَیْسَ بِمُسْلِمٍ مِثْلُ النَّظَرِ إِلَی عَوْرَةِ الْحِمَارِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ فِی مَحَلِّهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (4).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 54

و از امام صادق است(عليه السّلام)كه همانا بد است نگاه بعورت مسلمان ولى نظر بعورت نامسلمان چون نگاه بعورت خر است.

7 بَابُ حُکْمِ الْغُسْلِ عَارِیاً مَعَ حُضُورِ مَمْلُوکَةِ الْوَلَدِ أَوِ الْوَالِدِ أَوِ الزَّوْجَةِ أَوِ الْقَرَابَةِ

اشارة

(5) 7 بَابُ حُکْمِ الْغُسْلِ عَارِیاً مَعَ حُضُورِ مَمْلُوکَةِ الْوَلَدِ أَوِ الْوَالِدِ أَوِ الزَّوْجَةِ أَوِ الْقَرَابَةِ

******

ترجمه :

باب حکم غسل کردن بدون ساتر در حضور کنیز و فرزند و پدر و مادر و همسر و اقوام

[رقم الحدیث الکلی: 1407 - رقم الحدیث الباب: 1]

1407- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عَبْدِ الْمَلِکِ بْنِ عُتْبَةَ الْهَاشِمِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الْمَرْأَةِ هَلْ یَحِلُّ لِزَوْجِهَا التَّعَرِّی وَ الْغُسْلُ بَیْنَ یَدَیْ خَادِمِهَا قَالَ لَا بَأْسَ مَا أَحَلَّتْ لَهُ مِنْ ذَلِکَ مَا لَمْ یَتَعَدَّهُ.

*********

ترجمه:

سوال کردم از امام کاظم علیه السلام از زن وقتی شوهرش عریان باشد وغسل کند مقابل خادم زن

فرمود اشکال ندارد تا وقتی که از حد شرعی زیاده روی نکند

[رقم الحدیث الکلی: 1408 - رقم الحدیث الباب: 2]

1408- 2- (7) وَ عَنْهُ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَبِیهِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عِیسَی قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضَا ع عَنِ الْخَادِمِ تَکُونُ لِوَلَدِ الرَّجُلِ أَوْ لِوَالِدِهِ أَوْ لِأَهْلِهِ هَلْ یَحِلُّ لَهُ أَنْ یَتَجَرَّدَ بَیْنَ یَدَیْهَا أَمْ لَا قَالَ أَمَّا الْوَلَدُ فَلَا أَرَی بِهِ بَأْساً.

ص: 36

1- الفقیه 1- 114- 236.
2- کتب فی الأصل اکره عن نسخة.
3- تقدم فی الباب 1 من أبواب أحکام الخلوة، و الباب 3 من هذه الأبواب.
4- یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 9 من هذه الأبواب.
5- الباب 7 فیه حدیثان.
6- التهذیب 1- 372- 1139.
7- التهذیب 1- 372- 1140.

أَقُولُ: یَنْبَغِی أَنْ یُخَصَّ هَذَا بِالْوَلَدِ الصَّغِیرِ إِذَا قَوَّمَ أَبُوهُ جَارِیَتَهُ عَلَی نَفْسِهِ لِمَا یَأْتِی فِی النِّکَاحِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (1).

*********

ترجمه:

8 بَابُ تَحْرِیمِ تَتَبُّعِ زَلَّاتِ الْمُؤْمِنِ وَ مَعَایِبِهِ

اشارة

(2) 8 بَابُ تَحْرِیمِ تَتَبُّعِ زَلَّاتِ الْمُؤْمِنِ وَ مَعَایِبِهِ

******

ترجمه :

باب حرام است پیگیری لغزشها و عیبهای مومن

[رقم الحدیث الکلی: 1409 - رقم الحدیث الباب: 1]

1409- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ حُذَیْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع شَیْ ءٌ یَقُولُهُ النَّاسُ فَقَالَ لَیْسَ حَیْثُ یَذْهَبُونَ إِنَّمَا عُنِیَ عَوْرَةُ الْمُؤْمِنِ أَنْ یَزِلَّ زَلَّةً أَوْ یَتَکَلَّمَ بِشَیْ ءٍ یُعَابُ عَلَیْهِ فَیَحْفَظَ عَلَیْهِ لِیُعَیِّرَهُ بِهِ یَوْماً مَا.

*********

ترجمه:

از تهذيب الاحكام است كه حذيفه بن منصور گويد از امام صادق پرسيدم مردى چيزى را گويد و آن اينكه عورت مؤمن بر مؤمن حرام است،فرمود:بآن معنى نيست كه گمان برند مقصود از عورت مؤمن لغزش او است يا سخنى عيب آور كه بر او حفظ كند تا روزى ويرا بدان سركوفت كند.

[رقم الحدیث الکلی: 1410 - رقم الحدیث الباب: 2]

1410- 2- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ (5) عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ عَوْرَةُ الْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ حَرَامٌ فَقَالَ نَعَمْ قُلْتُ أَعْنِی سُفْلَیْهِ فَقَالَ لَیْسَ حَیْثُ تَذْهَبُ إِنَّمَا هُوَ إِذَاعَةُ سِرِّهِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ وَ الَّذِی قَبْلَهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ نَحْوَهُ.

*********

ترجمه:

ابن سنان گفت: به امام صادق علیه السلام گفتم: آیا عورت مؤمن بر مؤمن حرام است؟ فرمود: بله. گفتم: یعنی جلو و عقب او. فرمود: آن به این معنی نیست که تو می پنداری؛ همانا به این معنی است که سِر او را فاش کند.

[رقم الحدیث الکلی: 1411 - رقم الحدیث الباب: 3]

1411- 3- (6) وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ

ص: 37

1- یأتی فی الأحادیث 1 و 2 و 3 و 4 و 5 من الباب 40 من أبواب نکاح العبید و الإماء.
2- الباب 8 فیه 3 أحادیث.
3- التهذیب 1- 375- 1152، و رواه الصدوق فی معانی الأخبار 255- 3.
4- التهذیب 1- 375- 1153.
5- معانی الأخبار 255- 2.
6- التهذیب 1- 375- 1154.

الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی عَوْرَةُ الْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ حَرَامٌ- قَالَ لَیْسَ أَنْ یَنْکَشِفَ فَیَرَی مِنْهُ شَیْئاً إِنَّمَا هُوَ أَنْ یَزْرِیَ عَلَیْهِ أَوْ یَعِیبَهُ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ (1) أَقُولُ: لَا مُنَافَاةَ بَیْنَ هَذَا وَ مَا تَقَدَّمَ مِنْ تَحْرِیمِ النَّظَرِ إِلَی عَوْرَةِ الْمُسْلِمِ (2) لِأَنَّ لِلْعَوْرَةِ مَعْنَیَیْنِ تَضَمَّنَتْ هَذِهِ الْأَحَادِیثُ حُکْمَ أَحَدِهِمَا وَ مَا تَقَدَّمَ حُکْمَ الْآخَرِ عَلَی أَنَّ هَذِهِ تَضَمَّنَتْ تَفْسِیرَ حَدِیثٍ خَاصٍّ فَلَا یَدُلُّ عَلَی الْحُکْمِ السَّابِقِ لَکِنَّ أَدِلَّةَ غَیْرِهِ مَوْجُودَةٌ کَثِیرَةٌ وَ لَعَلَّ الْمَعْنَیَیْنِ مُرَادَانِ لِمَا یَأْتِی فِی حَدِیثِ حَنَانٍ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی مَضْمُونِ الْبَابِ فِی أَبْوَابِ الْعِشْرَةِ مِنْ کِتَابِ الْحَجِّ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (4).

*********

ترجمه:

زید شحام گوید امام صادق علیه السلام در مورد حرام بودن عورت مومن بر مومن این نیست که قسمتی از بدن او پیدا شود بلکه اورا لکه دار و معیوب معرفی کردن

9 بَابُ اسْتِحْبَابِ دُخُولِ الْحَمَّامِ بِمِئْزَرٍ وَ کَرَاهَةِ تَرْکِهِ

اشارة

(5) 9 بَابُ اسْتِحْبَابِ دُخُولِ الْحَمَّامِ بِمِئْزَرٍ وَ کَرَاهَةِ تَرْکِهِ

******

ترجمه :

باب استحباب داخل شدن در حمام با لنگ و کراهت ترک آن

[رقم الحدیث الکلی: 1412 - رقم الحدیث الباب: 1]

1412- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مَاءِ الْحَمَّامِ فَقَالَ ادْخُلْهُ بِإِزَارٍ الْحَدِیثَ.

*********

ترجمه:

محمد بن مسلم از امام باقر یا صادق علیهما السلام سوال کرد از آب حمام

فرمود با لنگ داخل شو

[رقم الحدیث الکلی: 1413 - رقم الحدیث الباب: 2]

1413- 2- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ

ص: 38

1- معانی الأخبار 255- 1.
2- تقدم فی الحدیث 2 من الباب 3 من هذه الأبواب.
3- یأتی فی الحدیث 4 من الباب 9 من هذه الأبواب.
4- یأتی فی الحدیث 1، 3 من الباب 157 من أبواب أحکام العشرة.
5- الباب 9 فیه 10 أحادیث.
6- التهذیب 1- 379- 1175، و أورده فی الحدیث 5 من الباب 7 من أبواب الماء المطلق.
7- التهذیب 1- 373- 1144، و أورده فی الحدیث 3 من الباب 10 من أبواب أحکام الملابس.

آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: إِذَا تَعَرَّی أَحَدُکُمْ نَظَرَ إِلَیْهِ الشَّیْطَانُ فَطَمِعَ فِیهِ فَاسْتَتِرُوا.

*********

ترجمه:

امیر المومنین علیه السلام فرمود وقتی یکی از شما عریان شود شیطان به او نگاه می کند و طمع می کند به او پس بپوشانید

[رقم الحدیث الکلی: 1414 - رقم الحدیث الباب: 3]

1414- 3- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ الْعَبَّاسِ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: کُنْتُ فِی الْحَمَّامِ فِی الْبَیْتِ الْأَوْسَطِ فَدَخَلَ عَلَیَّ أَبُو الْحَسَنِ ع- وَ عَلَیْهِ النُّورَةُ وَ عَلَیْهِ إِزَارٌ فَوْقَ النُّورَةِ الْحَدِیثَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مُسْلِمٍ الْمَعْرُوفِ بِسَعْدَانَ نَحْوَهُ (2).

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 136

من در سالن دوم حمام بودم. ابو الحسن موسى بن جعفر (علیه السلام) از پستوى حمام وارد سالن شد درحالى كه بر روى نوره لنگ بسته بود. ابو الحسن علیه السلام فرمود : سلام عليكم. من به سلام آن حضرت پاسخ دادم و به سالن سوم

رفتم و بعد از غسل كردن حمام را ترك گفتم.

[رقم الحدیث الکلی: 1415 - رقم الحدیث الباب: 4]

1415- 4- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ جَمِیعاً عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ أَبِی وَ جَدِّی وَ عَمِّی حَمَّاماً بِالْمَدِینَةِ- فَإِذَا رَجُلٌ فِی بَیْتِ الْمَسْلَخِ فَقَالَ لَنَا مِمَّنِ الْقَوْمُ إِلَی أَنْ قَالَ مَا یَمْنَعُکُمْ مِنَ الْأُزُرِ (4) فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ عَوْرَةُ الْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ حَرَامٌ قَالَ فَبَعَثَ أَبِی (5) إِلَی کِرْبَاسَةٍ فَشَقَّهَا بِأَرْبَعَةٍ ثُمَّ أَخَذَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا وَاحِداً ثُمَّ دَخَلْنَا فِیهَا إِلَی أَنْ قَالَ سَأَلْنَا عَنِ الرَّجُلِ فَإِذَا هُوَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ مِثْلَهُ (6).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 46) / ترجمه خسروی ; ج 1 ص 98

حنان بن سدير از پدرش نقل كرد كه گفت من و پدر و پدر بزرگ و عمويم در مدينه بحمام رفتيم در رخت كن حمام مردى را ديديم پرسيد شما اهل كجا هستيد عرض كرديم از عراق پرسيد كجاى عراق گفتيم كوفه گفت مرحبا شما كه خيلى بما نزديك و داراى موقعيت هستيد اما چه شده كه لنگ نبسته ايد پيغمبر فرمود عورت مؤمن بر مؤمن حرام است.بعد مقدارى كرباس آورد و چهار قسمت نمود و بهر كدام يك قسمت داد آن را بر خود بسته وارد حمام شديم.وقتى داخل حمام شديم رو بجانب جدم نموده فرمود پيرمرد چرا خضاب نميكنى ؟گفت من در خدمت كسى بودم كه از من و شما بهتر بود و خضاب نميكرد.خيلى خشمگين شد بطورى كه آثار خشم در چهره اش آشكارا ديده ميشد گفت چه كسى بود آنكه از من بهتر بود؟ گفت من خدمت على بن ابى طالب بوده ام كه خضاب نميكرد.آن آقا سر زير انداخت و عرق بر چهره اش نشست.فرمود صحيح است راست گفتى آنگاه گفت اگر خضاب كنى پيروى از پيامبر نموده اى كه از على بهتر بود و اگر خضاب نكنى از على پيروى نموده اى.وقتى از حمام خارج شديم پرسيديم اين مرد كيست معلوم شد على بن الحسين عليه السلام بوده و پسرش محمد بن على نيز با او بود.

[رقم الحدیث الکلی: 1416 - رقم الحدیث الباب: 5]

1416- 5- (7) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ

ص: 39

1- التهذیب 1- 374- 1147، و أورده بتمامه عنهما و عن قرب الإسناد فی الحدیث 1 من الباب 14 و الحدیث 1 من الباب 39 من هذه الأبواب.
2- فی الفقیه 1- 118- 251.
3- الکافی 6- 497- 8.
4- فی الفقیه: الازار، منه قده.
5- کذا فی الأصل، و کتب فی الهامش عمی و کأنّها بدل ابی و فی المصدر: فبعث الی ابی کرباسة.
6- الفقیه 1- 66- 252.
7- الکافی 6- 497- 3.

رِفَاعَةَ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یَدْخُلِ الْحَمَّامَ إِلَّا بِمِئْزَرٍ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (1).

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام مى فرمود:پیامبر اکرم ص فرمودند

هركس به خدا و روز قيامت ايمان دارد بدون لنگ به حمام وارد نشود.

[رقم الحدیث الکلی: 1417 - رقم الحدیث الباب: 6]

1417- 6- (2) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَمِّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ بَعْضِ مَنْ حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع کَانَ یَقُولُ مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یَدْخُلِ الْحَمَّامَ إِلَّا بِمِئْزَرٍ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 546

راوى گويد: امام باقر عليه السّلام مى فرمود:

هركس به خدا و روز قيامت ايمان دارد بدون لنگ به حمام وارد نشود.

[رقم الحدیث الکلی: 1418 - رقم الحدیث الباب: 7]

1418- 7- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: لَا تَدْخُلِ الْحَمَّامَ إِلَّا بِمِئْزَرٍ وَ غُضَّ بَصَرَکَ.

*********

ترجمه:

مردى از بنى هاشم گويد:از امام کاظم ع درباره حمام سوال کردم

حضرت فرمود: داخل حمام نشو جز با لنگ و چشمانت را ببند

[رقم الحدیث الکلی: 1419 - رقم الحدیث الباب: 8]

1419- 8- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ کَرِهَ لِأُمَّتِی وَ عَدَّ خِصَالًا إِلَی أَنْ قَالَ وَ کَرِهَ دُخُولَ الْحَمَّامِ إِلَّا بِمِئْزَرٍ.

*********

ترجمه:

رسول خدا(صلّى اللّه عليه و آله) در وصیت خود به حضرت علی علیه السلام فرمودند:خداوند متعال براى امت من اعمالی را را ناخوش ومکره دانسته است که از جمله انها داخل شدن در حمام بدون لنگ است

[رقم الحدیث الکلی: 1420 - رقم الحدیث الباب: 9]

1420- 9- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ وَاقِدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع فِی حَدِیثِ الْمَنَاهِی قَالَ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یَدْخُلَنَّ أَحَدُکُمُ الْحَمَّامَ إِلَّا بِمِئْزَرٍ.

*********

ترجمه:

امام صادق علیه السلام از ابائ خود نقل فرمودند که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند هیچکدام از شما وارد حمام نشود مگر با لنگ

[رقم الحدیث الکلی: 1421 - رقم الحدیث الباب: 10]

1421- 10- (6) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ

ص: 40

1- الفقیه 1- 110- 226.
2- الکافی 6- 502- 35، و یأتی بتمامه فی الحدیث 2 من الباب 18 من هذه الأبواب.
3- الکافی 6- 498- 10، و تقدم ذیله فی الحدیث 3 من الباب 11 من أبواب الماء المضاف.
4- الفقیه 4- 357- 5762.
5- الفقیه 4- 4- 1، و أورده فی الحدیث 2 من الباب 1 من أبواب أحکام الخلوة.
6- ثواب الأعمال 35- 1.

أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ جَمِیعاً عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: مَنْ دَخَلَ الْحَمَّامَ بِمِئْزَرٍ سَتَرَهُ اللَّهُ بِسِتْرِهِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1) وَ عَلَی عَدَمِ الْوُجُوبِ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی الْحُکْمَیْنِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (3).

*********

ترجمه:

امام صادقعلیه السلام فرمودند : کسی که بالنگ وارد حمام بشود خداوند گناهان او را می پوشاند

10 بَابُ کَرَاهَةِ دُخُولِ الْمَاءِ بِغَیْرِ مِئْزَرٍ

اشارة

(4) 10 بَابُ کَرَاهَةِ دُخُولِ الْمَاءِ بِغَیْرِ مِئْزَرٍ

******

ترجمه :

باب داخل شدن حمام بدون لنگ

[رقم الحدیث الکلی: 1422 - رقم الحدیث الباب: 1]

1422- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الرَّیَّانِ بْنِ الصَّلْتِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ مِسْمَعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ نَهَی أَنْ یَدْخُلَ الرَّجُلُ الْمَاءَ إِلَّا بِمِئْزَرٍ.

*********

ترجمه:

امام صادق ع فرمودند : امیرالمومنین علیه السلام نهی فرمودند: ازاینکه شخصی وارد اب شود مگر با لنگ

[رقم الحدیث الکلی: 1423 - رقم الحدیث الباب: 2]

1423- 2- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: نَهَی ص عَنِ الْغُسْلِ تَحْتَ السَّمَاءِ إِلَّا بِمِئْزَرٍ وَ نَهَی عَنْ دُخُولِ الْأَنْهَارِ إِلَّا بِمِئْزَرٍ وَ قَالَ إِنَّ لِلْمَاءِ أَهْلًا وَ سُکَّاناً.

*********

ترجمه:

رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نهى فرمودند از غسل كردن زير آسمان (بى سقف) بدون لنگ و نيز از رفتن به نهر بى لنگ نهى فرمود،و فرمود كه آبها نيز اهل و ساكنانى دارد

[رقم الحدیث الکلی: 1424 - رقم الحدیث الباب: 3]

غسل كردن زير آسمان (بى سقف) بدون لنگ و نيز از رفتن به نهر بى لنگ نهى فرمود،و فرمود كه آبها نيز اهل و ساكنانى دارد

1424- 3- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ

ص: 41

1- تقدم فی الحدیث 5 من الباب 3 من هذه الأبواب.
2- تقدم فی الباب 4 من هذه الأبواب.
3- یأتی ما یدلّ علیه فی الحدیث 1، 4 من الباب 10، و فی الحدیث 1، 2 من الباب 11، و فی الحدیث 8 من الباب 16، و فی الحدیث 1 من الباب 21، و فی الحدیث 1 من الباب 31 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 3 من الباب 10، و فی الحدیث 1 من الباب 12 من أبواب أحکام الملابس.
4- الباب 10 فیه 4 أحادیث.
5- التهذیب 1- 373- 1145.
6- الفقیه 1- 110- 226.
7- الفقیه 4- 357- 5762.

[جَمِیعاً] (1) عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: وَ کَرِهَ اللَّهُ لِأُمَّتِیَ الْغُسْلَ تَحْتَ السَّمَاءِ إِلَّا بِمِئْزَرٍ وَ کَرِهَ دُخُولَ الْأَنْهَارِ إِلَّا بِمِئْزَرٍ فَإِنَّ فِیهَا سُکَّاناً مِنَ الْمَلَائِکَةِ.

*********

ترجمه:

رسول خدا(صلّى اللّه عليه و آله) در وصیت خود به حضرت علی علیه السلام فرمودند:خداوند ناخوشایند دانسته است برای امت من غسل كردن زير آسمان (بى سقف) بدون لنگ و نيز از رفتن به نهرها بى لنگ ،و فرمود كه آبها نيز اهل و ساكنانى دارد

[رقم الحدیث الکلی: 1425 - رقم الحدیث الباب: 4]

1425- 4- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ الْبَصْرِیِّ وَ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ الْقُرَشِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ ع عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ: إِنَّ اللَّهَ کَرِهَ لَکُمْ أَیَّتُهَا الْأُمَّةُ أَرْبَعاً وَ عِشْرِینَ خَصْلَةً وَ نَهَاکُمْ عَنْهَا إِلَی أَنْ قَالَ وَ کَرِهَ الْغُسْلَ تَحْتَ السَّمَاءِ بِغَیْرِ مِئْزَرٍ وَ کَرِهَ دُخُولَ الْأَنْهَارِ إِلَّا بِمِئْزَرٍ وَ قَالَ فِی الْأَنْهَارِ عُمَّارٌ وَ سُکَّانٌ مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ کَرِهَ دُخُولَ الْحَمَّامَاتِ بِغَیْرِ مِئْزَرٍ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (4).

*********

ترجمه:

رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

خداوند بيست و چهار خصلت را براى شما - اى امت - ناخوش داشته و شما را از آن بازداشته است تا اینکه فرمودند :خداوند ناخوشایند دانسته است برای امت من غسل كردن زير آسمان (بى سقف) بدون لنگ و نيز از رفتن به نهرها بى لنگ ،و فرمود كه آبها نيز اهل و ساكنانی از ملائکه دارد و نيز از رفتن به حمام ها بدون لنگ نیز نهی فرمود

11 بَابُ جَوَازِ الِاغْتِسَالِ بِغَیْرِ مِئْزَرٍ مَعَ عَدَمِ نَاظِرٍ عَلَی کَرَاهِیَةٍ وَ خُصُوصاً تَحْتَ السَّمَاءِ

اشارة

(5) 11 بَابُ جَوَازِ الِاغْتِسَالِ بِغَیْرِ مِئْزَرٍ مَعَ عَدَمِ نَاظِرٍ عَلَی کَرَاهِیَةٍ وَ خُصُوصاً تَحْتَ السَّمَاءِ

******

ترجمه :

باب جایز است غسل کردن بدون لنگ وقتی نگاه کننده نباشد کراهت دارد مخصوصا زیر آسمان

[رقم الحدیث الکلی: 1426 - رقم الحدیث الباب: 1]

1426- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِ

ص: 42

1- أثبتناه من المصدر.
2- الفقیه 3- 557- 4914، و أمالی الصدوق 248- 3.
3- تقدم فی الحدیث 5 من الباب 7 من أبواب الماء المطلق، و فی الحدیث 11 من الباب 15 من أبواب أحکام الخلوة، و فی الحدیث 1، 10 من الباب 9 من هذه الأبواب.
4- یأتی فی الحدیث 8 من الباب 16 من هذه الأبواب.
5- الباب 11 فیه حدیثان.
6- الفقیه 1- 84- 183، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 47 من أبواب الجنابة.

قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَغْتَسِلُ بِغَیْرِ إِزَارٍ حَیْثُ لَا یَرَاهُ أَحَدٌ قَالَ لَا بَأْسَ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 114

و نيز عبيد اللّٰه گويد: از آن حضرت (امام صادق عليه السّلام) سؤال كردم در مورد شخصى كه بدون بستن لنگ يا ميان بند غسل كند در جايى كه هيچ كس او را نميبيند، آن حضرت پاسخ فرمود: اشكالى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1427 - رقم الحدیث الباب: 2]

1427- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع یَغْتَسِلُ الرَّجُلُ بَارِزاً فَقَالَ إِذَا لَمْ یَرَهُ أَحَدٌ فَلَا بَأْسَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ عَلَی ثُبُوتِ الْکَرَاهَةِ (3).

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 137

به ابو عبد اللّه امام صادق (علیه السلام ) گفتم: انسان مى تواند براى غسل كردن، لخت و عريان شود؟ ابو عبد اللّه علیه السلام فرمود : اگر نامحرم شاهد و ناظر نباشد، مانعى ندارد.

12 بَابُ جَوَازِ دُخُولِ الرَّجُلِ مَعَ جَوَارِیهِ الْحَمَّامَ بِإِزَارٍ وَ کَرَاهَةِ کَوْنِهِمْ عُرَاةً وَ جَوَازِ دُخُولِ النِّسَاءِ الْحَمَّامَ

اشارة

(4) 12 بَابُ جَوَازِ دُخُولِ الرَّجُلِ مَعَ جَوَارِیهِ الْحَمَّامَ بِإِزَارٍ وَ کَرَاهَةِ کَوْنِهِمْ عُرَاةً وَ جَوَازِ دُخُولِ النِّسَاءِ الْحَمَّامَ

******

ترجمه :

باب جایز بودن داخل شدن مرد به حمام با کنیزانش که لنگ ببندند و کراهت عریان بودن آنها و جایز بودن داخل شدن زنها به حمام

[رقم الحدیث الکلی: 1428 - رقم الحدیث الباب: 1]

1428- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ الضَّرِیرِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: قِیلَ لَهُ إِنَّ سَعِیدَ بْنَ عَبْدِ الْمَلِکِ یَدْخُلُ مَعَ جَوَارِیهِ الْحَمَّامَ قَالَ وَ مَا بَأْسٌ إِذَا کَانَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِنَّ الْأُزُرُ لَا یَکُونُونَ عُرَاةً کَالْحُمُرِ (6) یَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلَی سَوْأَةِ (7) بَعْضٍ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی أَیْضاً مَا یَدُلُّ عَلَی جَوَازِ دُخُولِ النِّسَاءِ الْحَمَّامَ فِی أَحَادِیثِ النِّکَاحِ فِی الْحَمَّامِ (8) وَ غَیْرِ ذَلِکَ (9).

*********

ترجمه:

به حضرت علی علیه السلام گفته شد که :سَعِیدَ بْنَ عَبْدِ الْمَلِکِ با کنیزانش وارد حمام میشود . حضرت فرمود اشکالی ندارد اگ او وکنیزانش لنگ بسته باشند ومثل الاغ ها عریان نباشند

ص: 43

1- التهذیب 1- 374- 1148.
2- تقدم فی الباب 10 من هذه الأبواب.
3- تقدم فی الحدیث 2 من الباب 9 من هذه الأبواب.
4- الباب 12 فیه حدیث واحد.
5- التهذیب 1- 374- 1146.
6- فی المصدر: کالحمیر.
7- السوأة: الفرج النهایة 2- 416.
8- یأتی فی الباب 58 من أبواب مقدمات النکاح و آدابه.
9- یأتی فی الباب 15 من هذه الأبواب.

13 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ بِالْمَأْثُورِ فِی الْحَمَّامِ وَ جُمْلَةٍ مِنْ أَحْکَامِهِ وَ آدَابِهِ

اشارة

(1) 13 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ بِالْمَأْثُورِ فِی الْحَمَّامِ وَ جُمْلَةٍ مِنْ أَحْکَامِهِ وَ آدَابِهِ

******

ترجمه :

باب استحباب دعا های رسیده از اهللبیت علیهم السلام در حمام و مقداری از آداب و احکام آن

[رقم الحدیث الکلی: 1429 - رقم الحدیث الباب: 1]

1429- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یَحْیَی (3) بْنِ سَعِیدٍ الْأَهْوَازِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ع إِذَا دَخَلْتَ الْحَمَّامَ فَقُلْ فِی الْوَقْتِ الَّذِی تَنْزِعُ ثِیَابَکَ فِیهِ اللَّهُمَّ انْزِعْ عَنِّی رِبْقَةَ النِّفَاقِ وَ ثَبِّتْنِی عَلَی الْإِیمَانِ- وَ إِذَا دَخَلْتَ الْبَیْتَ الْأَوَّلَ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ نَفْسِی وَ أَسْتَعِیذُ بِکَ مِنْ أَذَاهُ- وَ إِذَا دَخَلْتَ الْبَیْتَ الثَّانِیَ فَقُلِ اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّی الرِّجْسَ النِّجْسَ وَ طَهِّرْ جَسَدِی وَ قَلْبِی- وَ خُذْ مِنَ الْمَاءِ الْحَارِّ وَ ضَعْهُ عَلَی هَامَتِکَ وَ صُبَّ مِنْهُ عَلَی رِجْلَیْکَ وَ إِنْ أَمْکَنَ أَنْ تَبْلَعَ مِنْهُ جُرْعَةً فَافْعَلْ فَإِنَّهُ یُنَقِّی الْمَثَانَةَ وَ الْبَثْ فِی الْبَیْتِ الثَّانِی سَاعَةً وَ إِذَا دَخَلْتَ الْبَیْتَ الثَّالِثَ فَقُلْ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ النَّارِ وَ نَسْأَلُهُ الْجَنَّةَ- تُرَدِّدُهَا إِلَی وَقْتِ خُرُوجِکَ مِنَ الْبَیْتِ الْحَارِّ وَ إِیَّاکَ وَ شُرْبَ الْمَاءِ الْبَارِدِ وَ الْفُقَّاعِ فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُفْسِدُ الْمَعِدَةَ وَ لَا تَصُبَّنَّ عَلَیْکَ الْمَاءَ الْبَارِدَ فَإِنَّهُ یُضْعِفُ الْبَدَنَ وَ صُبَّ الْمَاءَ الْبَارِدَ عَلَی قَدَمَیْکَ إِذَا خَرَجْتَ فَإِنَّهُ یَسُلُ (4) الدَّاءَ مِنْ جَسَدِکَ فَإِذَا لَبِسْتَ ثِیَابَکَ فَقُلِ اللَّهُمَّ أَلْبِسْنِی التَّقْوَی وَ جَنِّبْنِی الرَّدَی- فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ أَمِنْتَ مِنْ کُلِّ دَاءٍ.

وَ فِی الْمَجَالِسِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْوَزَّانِ عَنْ یَحْیَی بْنِ سَعِیدٍ الْأَهْوَازِیِ مِثْلَهُ (5).

*********

ترجمه:

روضة الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ; ج 2 ص 494

امام صادق(عليه السّلام)فرموده است:چون به گرمابه مى روى به هنگام بيرون آوردن لباسهايت بگو پروردگارا!حلقۀ نفاق را از من بيرون آر و مرا بر ايمان استوار بدار، و چون به گرمخانۀ نخست درآمدى بگو،پروردگارا!من از شر نفس خود به تو پناه مى برم و از آزار آن به تو پناه مى جويم و چون به گرمخانۀ دوم برآمدى بگو پروردگارا!از من پليدى ناپاك را بزداى و پيكر و دل مرا پاك گردان و اندكى آب گرم بردار و بر فرق سر خويش بريز و هم بر دو پاى خود از آن بريز و اگر مناسب بود جرعه يى از آن بياشام كه مثانه را پاك و زه كشى مى كند.در گرمخانۀ دوم اندكى درنگ كن و چون به گرمخانۀ سوم درآمدى بگو از آتش به خدا پناه مى بريم و از او بهشت را مسألت مى كنيم و اين سخن را تا هنگامى كه از آن گرمخانه بيرون مى- آيى تكرار كن و بر تو باد كه آب سرد و افشرۀ خنك نياشامى كه آشاميدن آن در گرمابه معده را تباه مى كند و بر خود آب سرد مريز كه بدن را ناتوان مى كند و چون بيرون آمدى،آب سرد بر هر دو پاى خود(پشت پا)بريز كه اين كار بيمارى را از تنت بيرون مى كشد و چون جامۀ خويش بر تن كردى بگو پروردگارا!جامۀ تقوى بر من بپوشان و مرا از پستى دور دار كه چون اين چنين كنى از هر درد در امان باشى .

ص: 44

1- الباب 13 فیه 4 أحادیث.
2- الفقیه 1- 113- 232.
3- فی نسخة: الحسین، منه قده.
4- فی نسخة: یسیل، منه قده.
5- أمالی الصدوق 297- 4.
[رقم الحدیث الکلی: 1430 - رقم الحدیث الباب: 2]

1430- 2- (1) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِیَّاکَ وَ الِاضْطِجَاعَ (2) فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُذِیبُ شَحْمَ الْکُلْیَتَیْنِ وَ إِیَّاکَ وَ الِاسْتِلْقَاءَ عَلَی الْقَفَا فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُورِثُ دَاءَ الدُّبَیْلَةِ (3) وَ إِیَّاکَ وَ التَّمَشُّطَ فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُورِثُ وَبَاءَ الشَّعْرِ وَ إِیَّاکَ وَ السِّوَاکَ فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُورِثُ وَبَاءَ الْأَسْنَانِ وَ إِیَّاکَ أَنْ تَغْسِلَ رَأْسَکَ بِالطِّینِ فَإِنَّهُ یُسَمِّجُ (4) الْوَجْهَ وَ إِیَّاکَ أَنْ تَدْلُکَ رَأْسَکَ وَ وَجْهَکَ بِمِئْزَرٍ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ إِیَّاکَ أَنْ تَدْلُکَ تَحْتَ قَدَمِکَ بِالْخَزَفِ فَإِنَّهُ یُورِثُ الْبَرَصَ وَ إِیَّاکَ أَنْ تَغْتَسِلَ بِغُسَالَةِ الْحَمَّامِ.

*********

ترجمه:

امام صادق علیه السلام به زراره و ابن ابی یعفور فرمودند:

.... از روى پهلو خوابيدن در حمام اجتناب نما زيرا اين كار پيه كليه ها را آب مى كند و نيز از طاق و از خوابيدن در حمام اجتناب بكن زيرا موجب زخم معده مى گردد و از شانه كردم در حمّام حذر كن زيرا باعث ريزش مو مى شود و از مسواك كردن در حمام پرهيز نما چون موجب فساد دندانها مى گردد و از شستن سر با گل دورى كن زيرا باعث قبح منظر و زشتى روى مى شود و از ماليدن لنگ به سر و صورت حذر كن چون آب صورت و نشاط آن را مى برد و از ماليدن سفال و اسفنج به كف پا دورى كن زيرا موجب برص مى باشد و از شستن با آب غساله حمام اجتناب كن چه آن كه در آن غساله يهودى و نصرانى و زرتشتى و ناصب ما اهل بيت كه از همه فرقه و گروهها بدتر است جمع مى باشد. ........

[رقم الحدیث الکلی: 1431 - رقم الحدیث الباب: 3]

1431- 3- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ یُوسُفَ بْنِ السُّخْتِ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تَتَّکِ فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُذِیبُ شَحْمَ الْکُلْیَتَیْنِ وَ لَا تُسَرِّحْ فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُرَقِّقُ الشَّعْرَ وَ لَا تَغْسِلْ رَأْسَکَ بِالطِّینِ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْغَیْرَةِ وَ لَا تَتَدَلَّکْ بِالْخَزَفِ فَإِنَّهُ یُورِثُ الْبَرَصَ وَ لَا تَمْسَحْ وَجْهَکَ بِالْإِزَارِ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ.

وَ

رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا إِلَّا أَنَّهُ قَالَ: وَ لَا تَغْسِلْ رَأْسَکَ بِالطِّینِ فَإِنَّهُ یُسَمِّجُ الْوَجْهَ (6)

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 542

يوسف بن سخت گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

در حمام تكيه نده؛ زيرا چربى كليه ها را آب مى كند. در حمام شانه نكن؛ زيرا موى را نازك مى كند. سر خود را با گل نشوى؛ زيرا غيرت را مى برد. با سفال پاهايت را نمال؛ زيرا پيسى مى آورد و با لنگ صورت را خشك نكن؛ زيرا آبرو را مى برد.

وشیخ صدوق روایت کرده :و از شستن سر با گل دورى كن زيرا باعث قبح منظر و زشتى روى مى شود

[رقم الحدیث الکلی: 1432 - رقم الحدیث الباب: 4]

1432- 4- (7) قَالَ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ یَذْهَبُ بِالْغَیْرَةِ وَ ذَکَرَ بَقِیَّةَ الْحَدِیثِ.

*********

ترجمه:

ودر حدیث دیگر امده که غیرت را از بین میبرد

ص: 45

1- علل الشرائع 292.
2- اضطجع: نام، و قیل استلقی و وضع جنبه علی الأرض. لسان العرب 8- 219.
3- الدبیلة: داء یجتمع فی الجوف، و الدبل: الطاعون. لسان العرب 11- 235.
4- سمج: بالضم: قبح، یسمج سماجة: إذا لم یکن فیه ملاحة لسان العرب 2- 300.
5- الکافی 6- 501- 24.
6- الفقیه 1- 116- 243.
7- الفقیه 1- 116- 243.

14 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّسْلِیمِ فِی الْحَمَّامِ لِمَنْ عَلَیْهِ إِزَارٌ وَ کَرَاهَةِ تَسْلِیمِ مَنْ لَا إِزَارَ عَلَیْهِ

اشارة

(1) 14 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّسْلِیمِ فِی الْحَمَّامِ لِمَنْ عَلَیْهِ إِزَارٌ وَ کَرَاهَةِ تَسْلِیمِ مَنْ لَا إِزَارَ عَلَیْهِ

******

ترجمه :

باب استحباب سلام کردن در حمام به آنها که لنگ بسته اند و کراهت سلام به آنها که لنگ ندارند

[رقم الحدیث الکلی: 1433 - رقم الحدیث الباب: 1]

1433- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ الْعَبَّاسِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: کُنْتُ فِی الْحَمَّامِ فِی الْبَیْتِ الْأَوْسَطِ فَدَخَلَ عَلَیَّ أَبُو الْحَسَنِ ع وَ عَلَیْهِ النُّورَةُ وَ عَلَیْهِ إِزَارٌ فَوْقَ النُّورَةِ فَقَالَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ فَرَدَدْتُ عَلَیْهِ السَّلَامَ وَ بَادَرْتُ فَدَخَلْتُ إِلَی الْبَیْتِ الَّذِی فِیهِ الْحَوْضُ فَاغْتَسَلْتُ وَ خَرَجْتُ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مُسْلِمٍ الْمَعْرُوفِ بِسَعْدَانَ نَحْوَهُ (3) ثُمَّ قَالَ الصَّدُوقُ فِی هَذَا إِطْلَاقٌ فِی التَّسْلِیمِ فِی الْحَمَّامِ لِمَنْ عَلَیْهِ مِئْزَرٌ وَ النَّهْیُ الْوَارِدُ عَنِ التَّسْلِیمِ فِیهِ لِمَنْ هُوَ لَا مِئْزَرَ عَلَیْهِ وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِگیسَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ جَمِیعاً عَنْ سَعْدَانَ مِثْلَهُ (4).

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 136

من در سالن دوم حمام بودم. ابو الحسن موسى بن جعفر (ع) از پستوى حمام وارد سالن شد درحالى كه بر روى نوره لنگ بسته بود. ابو الحسن گفت: سلام عليكم. من به سلام آن حضرت پاسخ دادم و به سالن سوم

رفتم و بعد از غسل كردن حمام را ترك گفتم.

[رقم الحدیث الکلی: 1434 - رقم الحدیث الباب: 2]

1434- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ بِإِسْنَادِهِ رَفَعَهُ إِلَی الصَّادِقِ ع قَالَ: ثَلَاثَةٌ لَا یُسَلَّمُونَ الْمَاشِی مَعَ الْجَنَازَةِ وَ الْمَاشِی إِلَی الْجُمُعَةِ وَ فِی بَیْتِ حَمَّامٍ (6).

ص: 46

1- الباب 14 فیه حدیثان.
2- التهذیب 1- 374- 1147، و أورد صدره فی الحدیث 3 من الباب 9 و الحدیث 1 من الباب 39 من هذه الأبواب.
3- الفقیه 1- 118- 251.
4- قرب الإسناد 131.
5- الخصال 91- 31، و أورده عن الکافی فی الحدیث 1 من الباب 42 من أبواب أحکام العشرة و یأتی فی الحدیث 1 من الباب 17 من أبواب قواطع الصلاة.
6- فی المصدر: الحمام.

أَقُولُ: وَ قَدْ عَرَفْتَ وَجْهَهُ.

*********

ترجمه:

اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ; ج 4 ص 813

امام صادق عليه السّلام مى فرمود:

سه كس را سلام نكنند:آنكس كه همراه جنازه باشد و آنكس كه به نماز جمعه رود و آنكس كه در حمّام است.

15 بَابُ جَوَازِ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ کُلِّهِ فِی الْحَمَّامِ لِمَنْ عَلَیْهِ إِزَارٌ وَ کَرَاهَةِ قِرَاءَةِ الْعَارِی وَ جَوَازِ النِّکَاحِ فِی الْحَمَّامِ وَ فِی الْمَاءِ

اشارة

(1) 15 بَابُ جَوَازِ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ کُلِّهِ فِی الْحَمَّامِ لِمَنْ عَلَیْهِ إِزَارٌ وَ کَرَاهَةِ قِرَاءَةِ الْعَارِی وَ جَوَازِ النِّکَاحِ فِی الْحَمَّامِ وَ فِی الْمَاءِ

******

ترجمه :

باب جواز تلاوت قرآن در حمام برای کسیکه لنگ بسته و کراهت شبرای شخص عریان و جواز جماع د حمام و آب

[رقم الحدیث الکلی: 1435 - رقم الحدیث الباب: 1]

1435- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع یَنْهَی عَنْ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ فِی الْحَمَّامِ فَقَالَ لَا إِنَّمَا نَهَی أَنْ یَقْرَأَ الرَّجُلُ وَ هُوَ عُرْیَانٌ فَأَمَّا إِذَا کَانَ عَلَیْهِ إِزَارٌ فَلَا بَأْسَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ مِثْلَهُ (3).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 545

محمّد بن مسلم گويد: از امام باقر عليه السّلام پرسيدم: آيا امير مؤمنان على عليه السّلام از قرائت قرآن در حمام نهى مى نمود؟

فرمود: نه، فقط نهى نمود كه شخصى در حال برهنه، قرآن بخواند. اما هنگامى كه لنگ بر تنش باشد، ايرادى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1436 - رقم الحدیث الباب: 2]

1436- 2- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا بَأْسَ لِلرَّجُلِ أَنْ یَقْرَأَ الْقُرْآنَ فِی الْحَمَّامِ إِذَا کَانَ یُرِیدُ بِهِ وَجْهَ اللَّهِ وَ لَا یُرِیدُ یَنْظُرُ کَیْفَ صَوْتُهُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 545

حلبى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

ايرادى بر شخص نيست كه در حمام قرآن بخواند؛ هنگامى كه از آن، اراده خدا را اراده كند و نخواهد كه ببيند صدايش چگونه است.

[رقم الحدیث الکلی: 1437 - رقم الحدیث الباب: 3]

1437- 3- (5) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع أَقْرَأُ الْقُرْآنَ فِی الْحَمَّامِ وَ أَنْکِحُ فِیهِ قَالَ لَا بَأْسَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 544

على بن يقطين گويد: به امام كاظم عليه السّلام عرض كردم: مى توانم در حمام قرآن بخوانم و عمل جنسى انجام دهم ؟

فرمود: ايرادى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1438 - رقم الحدیث الباب: 4]

1438- 4- (6) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ

ص: 47

1- الباب 15 فیه 8 أحادیث.
2- الکافی 6- 502- 32.
3- الفقیه 1- 114- 233.
4- الکافی 6- 502- 33.
5- الکافی 6- 502- 31.
6- التهذیب 1- 375- 1155.

عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَخِیهِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ فِی الْحَمَّامِ وَ یَنْکِحُ فِیهِ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ.

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ یَعْنِی أَحْمَدَ بْنَ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَخِیهِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ (1).

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 137

از ابو الحسن امام كاظم (علیه السلام ) پرسيدم: انسان مى تواند در حمام به تلاوت قرآن بپردازد و يا با همسر خود مقاربت كند؟ ابو الحسن گفت: مانعى ندارد

[رقم الحدیث الکلی: 1439 - رقم الحدیث الباب: 5]

1439- 5- (2) وَ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ فِی الْحَمَّامِ وَ یَنْکِحُ فِیهِ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ.

*********

ترجمه:

از ابو الحسن امام رضا (علیه السلام ) پرسيدم: انسان مى تواند در حمام به تلاوت قرآن بپردازد و يا با همسر خود مقاربت كند؟ ابو الحسن علیه السلام فرمود : مانعى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1440 - رقم الحدیث الباب: 6]

1440- 6- (3) وَ عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ بُنْدَارَ الصَّرْمِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ أَبِی یَزِیدَ الْعَطَّارِ وَ هُوَ دَاوُدُ بْنُ فَرْقَدٍ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ الْعِجْلِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الرَّجُلُ یَأْتِی جَارِیَتَهُ فِی الْمَاءِ قَالَ لَیْسَ بِهِ بَأْسٌ.

*********

ترجمه:

به امام صادق علیه السلام گفتم : مردی باکنیز خود در اب جماع میکند حضرت فرمودند اشکالی ندارد

[رقم الحدیث الکلی: 1441 - رقم الحدیث الباب: 7]

1441- 7- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ عُبَیْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ کَرَّامٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الْحَمَّامِ فَقَالَ إِذَا کَانَ عَلَیْکَ إِزَارٌ فَاقْرَأِ الْقُرْآنَ إِنْ شِئْتَ کُلَّهُ.

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 139

از ابو عبد اللّه صادق (علیه السلام ) پرسيدم: روا هست كه در حمام به تلاوت قرآن بپردازم ؟ ابو عبد اللّه گفت: اگر لنگ بسته باشى، تمام قرآن را نيز مى توانى تلاوت كنى.

[رقم الحدیث الکلی: 1442 - رقم الحدیث الباب: 8]

1442- 8- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ أَنَّهُ قَالَ لِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع أَقْرَأُ فِی الْحَمَّامِ وَ أَنْکِحُ فِیهِ قَالَ لَا بَأْسَ.

(6)

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 150

علىّ بن يقطين به موسى بن جعفر عليهما السّلام عرض كرد: آيا ميتوانم در حمّام قرآن بخوانم و در آنجا با زوجۀ خود نزديكى نمايم ؟ آن حضرت فرمود: اشكالى ندارد.

ص: 48

1- التهذیب 1- 371- 1136.
2- التهذیب 1- 371- 1135.
3- التهذیب 1- 371- 1133.
4- التهذیب 1- 377- 1165.
5- الفقیه 1- 114- 234،.
6- و یأتی ما یدلّ علیه فی الحدیث 1 من الباب 47 من أبواب قراءة القرآن.

16 بَابُ کَرَاهَةِ الْإِذْنِ لِلْحَلِیلَةِ فِی غَیْرِ الضَّرُورَةِ فِی الذَّهَابِ إِلَی الْحَمَّامِ وَ الْعُرْسِ وَ الْمَأْتَمِ وَ لُبْسِ الثِّیَابِ الرِّقَاقِ وَ تَحْرِیمِ ذَلِکَ مَعَ الرِّیبَةِ وَ التُّهَمَةِ وَ الْمَفْسَدَةِ

اشارة

(1) 16 بَابُ کَرَاهَةِ الْإِذْنِ لِلْحَلِیلَةِ فِی غَیْرِ الضَّرُورَةِ فِی الذَّهَابِ إِلَی الْحَمَّامِ وَ الْعُرْسِ وَ الْمَأْتَمِ وَ لُبْسِ الثِّیَابِ الرِّقَاقِ وَ تَحْرِیمِ ذَلِکَ مَعَ الرِّیبَةِ وَ التُّهَمَةِ وَ الْمَفْسَدَةِ

*******

ترجمه :

باب کراهت اجازه دادن به همسر که در غیر ضرورت حمام و عروسی و مجلس ترحیم رفتن و پوشیدن لباس نازک پوشیدن و این موارد در صورت شهوت حرام میباشد

[رقم الحدیث الکلی: 1443 - رقم الحدیث الباب: 1]

1443- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِفَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ- فَلَا یُدْخِلْ حَلِیلَتَهُ (3) الْحَمَّامَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 544

امام صادق عليه السّلام فرمود:

هركس به خداوند و روز قيامت ايمان دارد، نبايد همسرش را به حمام بفرستد.

[رقم الحدیث الکلی: 1444 - رقم الحدیث الباب: 2]

.1444- 2- (4) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یُرْسِلْ حَلِیلَتَهُ إِلَی الْحَمَّامِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 544

امام صادق عليه السّلام فرمود:

هركس به خداوند و روز قيامت ايمان دارد، نبايد همسرش را به حمام بفرستد.

[رقم الحدیث الکلی: 1445 - رقم الحدیث الباب: 3]

1445- 3- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یَبْعَثْ بِحَلِیلَتِهِ إِلَی الْحَمَّامِ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 152

240 - و رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود: هر كس بخداوند و روز قيامت ايمان دارد نبايد حلال خود يا همسرش را به حمّام روانه كند.(در آن روزگار بدون لنگ به حمّام ميرفتند و غالبا مكشوف العورة بودند لذا چنين حكمى صادر شده است).

[رقم الحدیث الکلی: 1446 - رقم الحدیث الباب: 4]

1446- 4- (6) قَالَ وَ قَالَ ع مَنْ أَطَاعَ امْرَأَتَهُ (7) أَکَبَّهُ اللَّهُ عَلَی مَنْخِرَیْهِ فِی النَّارِ قِیلَ وَ مَا تِلْکَ الطَّاعَةُ قَالَ تَدْعُوهُ إِلَی النِّیَاحَاتِ وَ الْعُرْسَاتِ وَ الْحَمَّامَاتِ وَ لُبْسِ الثِّیَابِ الرِّقَاقِ فَیُجِیبُهَا.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 152

و باز رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود: هر كس از زن خود فرمانبردارى كند خداوند او را سرنگون از بينى اش در آتش دوزخ افكند، از آن حضرت پرسيده شد: آن كدام فرمانبردارى و چه نوع اطاعتى است (كه چنين عقوبتى را دارد)؟ آن حضرت فرمود: آنكه زن از شوهرش بخواهد تا به مجالس نوحه و سوگ و عروسيها و حمّامها رود.(كه غالبا در چنين مجالس و اماكنى با اجتماع نسوان كمتر به حدود و مقرّرات شرع توجه مى شود بلكه با ملاحظه يك ديگر بر جسارت آنان در ارتكاب مناهى نيز افزوده شده و آنچه را كه به تنهايى قادر بانجام آن نيستند در جمع همگنان بعمل مى آورند) و لباسهاى نازك و بدن نما پوشد و شوهرش اين خواسته ها را برآورد.

[رقم الحدیث الکلی: 1447 - رقم الحدیث الباب: 5]

1447- 5- (8) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ وَاقِدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنِ

ص: 49

1- الباب 16 فیه 9 أحادیث.
2- الکافی 6- 502- 29.
3- الحلیة: الزوجة. لسان العرب 11- 164.
4- الکافی 6- 502- 30.
5- الفقیه 1- 115- 240.
6- الفقیه 1- 115- 241.
7- فی المصدر: امرأة.
8- الفقیه 4- 7- 4968.

الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ ع فِی حَدِیثِ الْمَنَاهِی قَالَ: نَهَی رَسُولُ اللَّهِ ص أَنْ یُدْخِلَ الرَّجُلُ حَلِیلَتَهُ الْحَمَّامَ.

*********

ترجمه:

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نهی فرمود که مرد همسر خود را به حمام بفرستد

[رقم الحدیث الکلی: 1448 - رقم الحدیث الباب: 6]

1448- 6- (1) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: یَا عَلِیُّ مَنْ أَطَاعَ امْرَأَتَهُ أَکَبَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی وَجْهِهِ فِی النَّارِ قَالَ عَلِیٌّ ع وَ مَا تِلْکَ الطَّاعَةُ قَالَ یَأْذَنُ لَهَا فِی الذَّهَابِ إِلَی الْحَمَّامَاتِ وَ الْعُرْسَاتِ وَ النَّائِحَاتِ وَ لُبْسِ الثِّیَابِ الرِّقَاقِ.

وَ رَوَاهُ فِی الْخِصَالِ (2) بِالسَّنَدِ الْآتِی (3) عَنْ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ.

*********

ترجمه:

یا على!هركس از زنش اطاعت كند،خداوند او را به صورت در آتش مى اندازد.على پرسيد:منظور از اين اطاعت چيست ؟فرمود:به او اجازۀ بدهد كه به حمام ها و عروسى ها و مجالس عزا برود و لباس نازك بپوشد.

[رقم الحدیث الکلی: 1449 - رقم الحدیث الباب: 7]

1449- 7- (4) وَ فِی عِقَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: قَالَ (رَسُولُ اللَّهِ ص) (5) مَنْ أَطَاعَ امْرَأَتَهُ أَکَبَّهُ اللَّهُ عَلَی وَجْهِهِ فِی النَّارِ قِیلَ وَ مَا تِلْکَ الطَّاعَةُ قَالَ تَطْلُبُ إِلَیْهِ (6) أَنْ تَذْهَبَ إِلَی الْحَمَّامَاتِ وَ الْعُرْسِ وَ النِّیَاحَاتِ وَ الثِّیَابِ الرِّقَاقِ فَیُجِیبُهَا.

*********

ترجمه:

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ; ج 1 ص 517

.. امام صادق از پدرانش عليهم السّلام روايت نموده كه امام على عليه السّلام فرمود: هر كه از زنش فرمان پذيرد خداوند او را بر صورت به دوزخ افكند. عرض شد: اين فرمان پذيرى در چه موردى است ؟ فرمود: زن خواهد كه به حمّام ها [ى عمومى] و عروسى ها و مجالس فاتحه خوانى برود و لباس هاى بدن نما بپوشد و مرد اجازه دهد.

[رقم الحدیث الکلی: 1450 - رقم الحدیث الباب: 8]

1450- 8- (7) وَ فِی الْخِصَالِ عَنِ الْخَلِیلِ بْنِ أَحْمَدَ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُعَاذٍ

ص: 50

1- الفقیه 4- 362- 5762.
2- الخصال 196- 2.
3- یأتی فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز خ.
4- عقاب الأعمال 267، و یأتی عن الکافی فی الحدیث 1 من الباب 95 من أبواب مقدمات النکاح.
5- فی المصدر: علی علیه السلام.
6- فی نسخة:" منه"، منه قده.
7- الخصال 163- 215.

عَنْ عَلِیِّ بْنِ خَشْرَمٍ عَنْ عِیسَی بْنِ یُونُسَ عَنْ أَبِی مَعْمَرٍ عَنْ سَعِیدٍ الْمَقْبُرِیِّ عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یَجْلِسْ عَلَی مَائِدَةٍ یُشْرَبُ عَلَیْهَا الْخَمْرُ وَ مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یَدْخُلِ الْحَمَّامَ إِلَّا بِمِئْزَرٍ [وَ] (1) مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یَدَعْ حَلِیلَتَهُ تَخْرُجُ إِلَی الْحَمَّامِ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 166

رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمود كسى كه بخدا و روز قيامت ايمان دارد سر سفره اى كه در آن شرب خمر مى شود ننشيند كسى كه ايمان بخدا و روز قيامت دارد بى لنگ بحمام نرود.كسى كه ايمان بخدا و روز قيامت دارد نگذارد زنش بحمام بيرون خانه رود.

[رقم الحدیث الکلی: 1451 - رقم الحدیث الباب: 9]

1451- 9- (2) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ أَبِی هَمَّامٍ إِسْمَاعِیلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدِ بْنِ غَزْوَانَ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: مَنْ أَطَاعَ امْرَأَتَهُ فِی أَرْبَعَةِ أَشْیَاءَ أَکَبَّهُ اللَّهُ عَلَی مَنْخِرَیْهِ فِی النَّارِ قِیلَ وَ مَا هِیَ قَالَ فِی الثِّیَابِ الرِّقَاقِ وَ الْحَمَّامَاتِ وَ الْعُرْسَاتِ وَ النِّیَاحَاتِ.

أَقُولُ: یَأْتِی فِی أَحَادِیثِ الْجَنَائِزِ (3) وَ النِّکَاحِ (4) وَ التِّجَارَةِ (5) إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی مَا یَدُلُّ عَلَی جَوَازِ خُرُوجِ النِّسَاءِ فِی الْمَأْتَمِ وَ قَضَاءِ حُقُوقِ النَّاسِ وَ النِّیَاحَةِ وَ تَشْیِیعِ الْجِنَازَةِ وَ عَلَی خُرُوجِ فَاطِمَةَ ع وَ غَیْرِهَا مِنْ نِسَاءِ الْأَئِمَّةِ لِذَلِکَ وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی جَوَازِ دُخُولِ الْجَوَارِی الْحَمَّامَ (6) وَ عَلَی جَوَازِ النِّکَاحِ فِی الْحَمَّامِ (7) وَ هُوَ قَرِینَةٌ عَلَی مَا قُلْنَاهُ فِی الْعُنْوَانِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه جعفری ; ج 1 ص 285

سكونى از امام صادق(عليه السّلام)و او از پدرانش از على(عليه السّلام)نقل مى كند كه فرمود:هر كس زنش را در چهار چيز اطاعت كند،خداوند او را بر روى دماغش وارد آتش مى كند،گفته شد:آنها كدامند؟فرمود:در پوشيدن لباس نازك و رفتن به حمام ها و عروسى ها و عزاها.

ص: 51

1- أثبتناه من المصدر.
2- الخصال 196- 3.
3- یأتی ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 1 و 2 و 5 من الباب 69 من أبواب الدفن.
4- یأتی فی الحدیث 1 من الباب 95 من أبواب مقدمات النکاح.
5- یأتی فی الباب 17 من أبواب ما یکتسب به.
6- تقدم فی الحدیث 1 من الباب 12 من هذه الأبواب.
7- تقدم فی الحدیث 3- 5، 8 من الباب 15 من هذه الأبواب.

17 بَابُ کَرَاهَةِ دُخُولِ الْحَمَّامِ عَلَی الرِّیقِ وَ مَعَ الْجُوعِ وَ عَلَی الْبِطْنَةِ

اشارة

(1) 17 بَابُ کَرَاهَةِ دُخُولِ الْحَمَّامِ عَلَی الرِّیقِ وَ مَعَ الْجُوعِ وَ عَلَی الْبِطْنَةِ

********

ترجمه :

باب کراهت داخل شدن در حمام وقتی از خوا ب بیدار شدن و در حال گرسنگی و با شکم پر

[رقم الحدیث الکلی: 1452 - رقم الحدیث الباب: 1]

1452- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنِ الْمُثَنَّی بْنِ الْوَلِیدِ الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَدْخُلِ الْحَمَّامَ إِلَّا وَ فِی جَوْفِکَ شَیْ ءٌ یُطْفِئُ عَنْکَ وَهَجَ (3) الْمَعِدَةِ وَ هُوَ أَقْوَی لِلْبَدَنِ وَ لَا تَدْخُلْهُ وَ أَنْتَ مُمْتَلِئٌ مِنَ الطَّعَامِ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 101

از كتاب محاسن از حضرت صادق(عليه السّلام):فرمود:به حمام نرويد،مگر آنكه چيزى خورده باشيد كه آتش معده را فرو نشاند،و اين كار براى حفظ نيروى بدن بهتر است و نيز با شكم پر وارد حمام مشويد

[رقم الحدیث الکلی: 1453 - رقم الحدیث الباب: 2]

1453- 2- (4) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ رِفَاعَةَ بْنِ مُوسَی عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ کَانَ إِذَا أَرَادَ دُخُولَ الْحَمَّامِ تَنَاوَلَ شَیْئاً فَأَکَلَهُ قَالَ قُلْتُ: لَهُ إِنَّ النَّاسَ عِنْدَنَا یَقُولُونَ إِنَّهُ عَلَی الرِّیقِ أَجْوَدُ مَا یَکُونُ قَالَ لَا بَلْ یُؤْکَلُ شَیْ ءٌ قَبْلَهُ یُطْفِئُ الْمِرَارَ وَ یُسَکِّنُ حَرَارَةَ الْجَوْفِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 532

- راوى گويد: هرگاه امام صادق عليه السّلام مى خواست به حمام برود غذايى ميل مى نمود.

به ايشان عرض كردم: اهل سنّتى كه در نزد ما هستند مى گويند: حمام رفتن با حالت ناشتا، بهترين حالت است.

فرمود: نه، بلكه بايد چيزى قبل از حمام رفتن ميل نمود كه زردآب را خاموش كند و حرارت شكم را آرام سازد.

[رقم الحدیث الکلی: 1454 - رقم الحدیث الباب: 3]

1454- 3- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ع لَا تَدْخُلُوا الْحَمَّامَ عَلَی الرِّیقِ وَ لَا تَدْخُلُوهُ حَتَّی تَطْعَمُوا شَیْئاً.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 154

موسى بن جعفر عليهما السّلام فرمود: با شكم خالى و ناشتا بحمّام نرويد و داخل آن نشويد مگر آنكه چيزى خورده باشيد.

[رقم الحدیث الکلی: 1455 - رقم الحدیث الباب: 4]

1455- 4- (6) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع ثَلَاثَةٌ یَهْدِمْنَ الْبَدَنَ وَ رُبَّمَا قَتَلْنَ أَکْلُ الْقَدِیدِ الْغَابِ (7) وَ دُخُولُ الْحَمَّامِ عَلَی الْبِطْنَةِ وَ نِکَاحُ الْعَجُوزِ (8).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 102

6 - در روايتى آمده است: امام صادق عليه السّلام فرمود:

سه چيزند كه بدن را نابود مى كنند و چه بسا باعث مرگ انسان مى شوند: گوشت قديد فاسد، داخل شدن به حمام در حالت پر بودن شكم و آميزش با پيرزنان.

ص: 52

1- الباب 17 فیه 5 أحادیث.
2- الکافی 6- 497- 5.
3- الوهج: شدة الحر لسان العرب 2- 401.
4- الکافی 6- 497- 6.
5- الفقیه 1- 116- 245.
6- الفقیه 1- 126- 300، و أورده عن الکافی و المحاسن فی الحدیث 4، 5 من الباب 23 من أبواب الأطعمة المباحة، و فی الحدیث 1، 2 من الباب 152 من أبواب مقدمات النکاح و آدابه.
7- غب اللحم: أنتن، الصحاح 1- 190.
8- فی نسخة: العجائز، منه قده.
[رقم الحدیث الکلی: 1456 - رقم الحدیث الباب: 5]

1456- 5- (1) الْحُسَیْنُ بْنُ بِسْطَامَ وَ أَخُوهُ فِی طِبِّ الْأَئِمَّةِ قَالا رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ: مَنْ دَخَلَ الْحَمَّامَ عَلَی الرِّیقِ أَنْقَی الْبَلْغَمَ وَ إِنْ دَخَلْتَهُ بَعْدَ الْأَکْلِ أَنْقَی الْمِرَّةَ وَ إِنْ أَرَدْتَ أَنْ تَزِیدَ فِی لَحْمِکَ فَادْخُلِ الْحَمَّامَ عَلَی شِبَعِکَ وَ إِنْ أَرَدْتَ أَنْ تُنَقِّصَ مِنْ لَحْمِکَ فَادْخُلِ الْحَمَّامَ عَلَی الرِّیقِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ; ج 6 ص 162

و از امام صادق عليه السّلام روايت است كه هر كه ناشتا در حمام رود بلغم را بهتر براندازد و حمام روى غذا صفراء برتر است،و اگر خواهى فربه شوى سير بحمام رو و اگر خواهى لاغر شوى ناشتا برو.

18 بَابُ إِجْزَاءِ سَتْرِ الْعَوْرَةِ بِالنُّورَةِ وَ اسْتِحْبَابِ الْجَمْعِ

اشارة

(2) 18 بَابُ إِجْزَاءِ سَتْرِ الْعَوْرَةِ بِالنُّورَةِ وَ اسْتِحْبَابِ الْجَمْعِ

********

ترجمه :

باب کافی بودن پوشاندن عورت به وسیله نوره و مستحب است نوره و لنگ ببندد

[رقم الحدیث الکلی: 1457 - رقم الحدیث الباب: 1]

1457- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ الْمُرَافِقِیِّ فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ دَخَلَ حَمَّاماً بِالْمَدِینَةِ- فَأَخْبَرَهُ صَاحِبُ الْحَمَّامِ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع کَانَ یَدْخُلُهُ فَیَبْدَأُ فَیَطْلِی عَانَتَهُ وَ مَا یَلِیهَا ثُمَّ یَلُفُّ إِزَارَهُ عَلَی أَطْرَافِ إِحْلِیلِهِ وَ یَدْعُونِی فَأَطْلِی سَائِرَ بَدَنِهِ (4) فَقُلْتُ لَهُ یَوْماً مِنَ الْأَیَّامِ إِنَّ الَّذِی تَکْرَهُ أَنْ أَرَاهُ قَدْ رَأَیْتُهُ قَالَ کَلَّا إِنَّ النُّورَةَ سُتْرَةٌ (5).

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ کَمَا مَرَّ (6).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 532

عبيد اللّه دابقى گويد: روزى در مدينه به حمامى وارد شدم كه پيرمردى كهنسال سرپرست آن بود.

گفتم: اى پيرمرد! اين حمام از آن كيست ؟

گفت: از آن امام باقر عليه السّلام است.

گفتم: ايشان داخل اين حمام مى شد؟

گفت: آرى.

گفتم: چه كار مى كرد؟

گفت: داخل حمام مى شد و شروع به نوره كشيدن به عانه و اطراف آن مى نمود. سپس اطراف عورت خود را مى پوشاند و مرا فرا مى خواند و من به ديگر قسمت هاى بدن ايشان نوره مى كشيدم.

روزى به ايشان عرض كردم: آن جايى را كه كراهت دارى من ببينم، ديدم.

پس فرمود: هرگز، به راستى كه نوره، پوشش است.

[رقم الحدیث الکلی: 1458 - رقم الحدیث الباب: 2]

1458- 2- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ بَعْضِ مَنْ حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع کَانَ یَقُولُ مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یَدْخُلِ الْحَمَّامَ إِلَّا بِمِئْزَرٍ قَالَ فَدَخَلَ ذَاتَ یَوْمٍ الْحَمَّامَ فَتَنَوَّرَ فَلَمَّا أَطْبَقَتِ النُّورَةُ عَلَی بَدَنِهِ أَلْقَی الْمِئْزَرَ فَقَالَ لَهُ مَوْلًی لَهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی إِنَّکَ لَتُوصِینَا بِالْمِئْزَرِ وَ لُزُومِهِ وَ قَدْ أَلْقَیْتَهُ عَنْ نَفْسِکَ فَقَالَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ النُّورَةَ قَدْ أَطْبَقَتِ الْعَوْرَةَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 546

راوى گويد: امام باقر عليه السّلام مى فرمود:

هركس به خدا و روز قيامت ايمان دارد بدون لنگ به حمام وارد نشود.

روزى آن حضرت عليه السّلام داخل حمام شد و نوره كشيد، هنگامى كه نوره بدن ايشان را پوشاند لنگ را كنار انداخت.

يكى از غلامان آن حضرت عرض كرد: پدر و مادرم به فداى شما! شما ما را به لنگ و لازم بودن آن سفارش مى كنيد در حالى كه خودتان آن را از خود برداشته ايد.

فرمود: مگر نمى دانى كه نوره، عورت را پوشانده است ؟!

ص: 53

1- طب الأئمة 66.
2- الباب 18 فیه 3 أحادیث.
3- الفقیه 1- 117- 250.
4- فی المصدر: جسده.
5- و فی النسخة: ستره، منه قده.
6- مر صدره فی الحدیث 2 من الباب 1 من هذه الأبواب.
7- الکافی 6- 502- 35 و أورد صدره فی الحدیث 6 من الباب 9 من هذه الأبواب.
[رقم الحدیث الکلی: 1459 - رقم الحدیث الباب: 3]

1459- 3- (1) وَ قَدْ تَقَدَّمَ فِی حَدِیثِ سَعْدَانَ أَنَّهُ رَأَی أَبَا الْحَسَنِ ع فِی الْحَمَّامِ وَ عَلَیْهِ إِزَارٌ فَوْقَ النُّورَةِ.

*********

ترجمه:

وگذشت در حدیث سعدان که او امام علیه السلام را در حمام دید درحالی که نوره زده بود لنگ نیز بسته بود

19 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّعَمُّمِ عِنْدَ الْخُرُوجِ مِنَ الْحَمَّامِ فِی الشِّتَاءِ وَ الصَّیْفِ

اشارة

(2) 19 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّعَمُّمِ عِنْدَ الْخُرُوجِ مِنَ الْحَمَّامِ فِی الشِّتَاءِ وَ الصَّیْفِ

********

ترجمه :

باب استحباب عمامه بستن وقت خارح شدن از حمام در تابستان و زمستان

[رقم الحدیث الکلی: 1460 - رقم الحدیث الباب: 1]

1460- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ قَالَ: خَرَجَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مِنَ الْحَمَّامِ فَتَلَبَّسَ وَ تَعَمَّمَ فَقَالَ لِی إِذَا خَرَجْتَ مِنَ الْحَمَّامِ فَتَعَمَّمْ قَالَ فَمَا تَرَکْتُ الْعِمَامَةَ عِنْدَ خُرُوجِی مِنَ الْحَمَّامِ فِی شِتَاءٍ وَ لَا صَیْفٍ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا نَحْوَهُ (4).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 539

سيف بن عميره گويد: امام صادق عليه السّلام از حمام خارج شد و لباس پوشيد و عمامه بر سر بست، سپس به من فرمود: هرگاه كه از حمام خارج شدى از بستن دستار و عمامه غافل مشو.

از آن روز به بعد، موقعى كه از حمام خارج مى شوم، چه در زمستان و چه در تابستان، عمامه مى بندم.

20 بَابُ کَرَاهَةِ الِاسْتِلْقَاءِ فِی الْحَمَّامِ وَ الِاضْطِجَاعِ وَ الِاتِّکَاءِ وَ التَّدَلُّکِ بِالْخَزَفِ وَ جَوَازِهِ بِالْخِرَقِ

اشارة

(5) 20 بَابُ کَرَاهَةِ الِاسْتِلْقَاءِ فِی الْحَمَّامِ وَ الِاضْطِجَاعِ وَ الِاتِّکَاءِ وَ التَّدَلُّکِ بِالْخَزَفِ وَ جَوَازِهِ بِالْخِرَقِ

********

ترجمه :

باب کراهت به پشت خوابیدن در حمام و به پهلو خوابیدن و تکیه دادن و با تکه ی سفال به بدن کشیدن و جایز بودن باپارچه به بدن بکشد

[رقم الحدیث الکلی: 1461 - رقم الحدیث الباب: 1]

1461- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ التَّیْمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع یَقُولُ أَلَا لَا یَسْتَلْقِیَنَّ أَحَدُکُمْ فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُذِیبُ (7) شَحْمَ الْکُلْیَتَیْنِ وَ لَا یَدْلُکَنَّ رِجْلَیْهِ بِالْخَزَفِ فَإِنَّهُ یُورِثُ الْجُذَامَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 539

امام صادق عليه السّلام فرمود: همواره امير مؤمنان على عليه السّلام مى فرمود:

آگاه باشيد! هيچ كدام از شما در حمام به پشت نخوابد؛ زيرا چربى كليه ها را آب مى كند، هم چنين پاهايش را با سفال نمالد؛ زيرا جذام مى آورد.

ص: 54

1- تقدم فی الحدیث 3 من الباب 9، و فی الحدیث 1 من الباب 14، و فی الحدیث 1 من الباب 39 من هذه الأبواب.
2- الباب 19 فیه حدیث واحد.
3- الکافی 6- 500- 17.
4- الفقیه 1- 117- 246.
5- الباب 20 فیه 5 أحادیث.
6- الکافی 6- 500- 19.
7- و فی نسخة: یذهب منه قده.
[رقم الحدیث الکلی: 1462 - رقم الحدیث الباب: 2]

1462- 2- (1) وَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ: لَا تَضْطَجِعْ فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُذِیبُ (2) شَحْمَ الْکُلْیَتَیْنِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 545

ابن ابى يعفور گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

در حمام بر پهلو نخواب؛ زيرا پيۀ كليه ها را آب مى كند.

[رقم الحدیث الکلی: 1463 - رقم الحدیث الباب: 3]

1463- 3- (3) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: مَنْ أَخَذَ مِنَ الْحَمَّامِ خَزَفَةً فَحَکَّ بِهَا جَسَدَهُ فَأَصَابَهُ الْبَرَصُ فَلَا یَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ الْحَدِیثَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 547

38 - محمّد بن على بن جعفر عليهما السّلام گويد: امام رضا عليه السّلام فرمود:

هركس از حمام سفالى بردارد، با آن بدنش را بخراشد و دچار پيسى گردد، جز خودش را سرزنش نكند و......

[رقم الحدیث الکلی: 1464 - رقم الحدیث الباب: 4]

1464- 4- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ع فِی حَدِیثٍ وَ التَّدَلُّکُ بِالْخَزَفِ یُبْلِی الْجَسَدَ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 80

موسى بن جعفر عليهما السلام فرمود: ... و چرك گرفتن با سفال بدن را فرسوده و كهنه ميكند (طراوت پوست را از بين ميبرد)، و ....

[رقم الحدیث الکلی: 1465 - رقم الحدیث الباب: 5]

1465- 5- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ رَبِیعِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُسْلِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ ذَکَرَ الْحَمَّامَ فَقَالَ: إِیَّاکُمْ وَ الْخَزَفَ فَإِنَّهَا (6) تَنْکَأُ الْجَسَدَ عَلَیْکُمْ بِالْخِرَقِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی تَخْصِیصِ الْخَزَفِ وَ یُمْکِنُ بَقَاؤُهُ عَلَی عُمُومِهِ (8).

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 138

شنيدم ابو عبد اللّه صادق (علیه السلام ) مى گفت: مبادا در حمام با آجر و سفال بدن خود را بساييد. هماره از ليف پارچه استفاده كنيد.

ص: 55

1- الکافی 6- 502- 34.
2- و فی نسخة: یذهب، منه قده.
3- الکافی 6- 503- 38، و تقدم ذیله فی الحدیث 2 من الباب 11 من أبواب الماء المضاف. و یأتی فی الحدیث 1 من الباب 101 من هذه الأبواب.
4- الفقیه 1- 55- 110.
5- التهذیب 1- 377- 1163.
6- فی نسخة: قد، منه قده.
7- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 2 من الباب 13 من هذه الأبواب.
8- یأتی ما یدلّ علی التخصیص فی الحدیث 4 من الباب 23 من هذه الأبواب.

21 بَابُ کَرَاهَةِ دُخُولِ الْوَلَدِ الْحَمَّامَ مَعَ أَبِیهِ وَ بِالْعَکْسِ وَ تَحْرِیمِ النَّظَرِ إِلَی عَوْرَةِ الْوَالِدَیْنِ وَ الْوَلَدِ

اشارة

(1) 21 بَابُ کَرَاهَةِ دُخُولِ الْوَلَدِ الْحَمَّامَ مَعَ أَبِیهِ وَ بِالْعَکْسِ وَ تَحْرِیمِ النَّظَرِ إِلَی عَوْرَةِ الْوَالِدَیْنِ وَ الْوَلَدِ

********

ترجمه :

باب کراهت رفتن پسر با پدر به حمام وعکس آن و حرام بودن نگا به عورت فرزند و پدر

[رقم الحدیث الکلی: 1466 - رقم الحدیث الباب: 1]

1466- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یَدْخُلِ الرَّجُلُ مَعَ ابْنِهِ الْحَمَّامَ فَیَنْظُرَ إِلَی عَوْرَتِهِ وَ قَالَ لَیْسَ لِلْوَالِدَیْنِ أَنْ یَنْظُرَا إِلَی عَوْرَةِ الْوَلَدِ وَ لَیْسَ لِلْوَلَدِ أَنْ یَنْظُرَ إِلَی عَوْرَةِ الْوَالِدِ وَ قَالَ لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ص النَّاظِرَ وَ الْمَنْظُورَ إِلَیْهِ فِی الْحَمَّامِ بِلَا مِئْزَرٍ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 546

راوى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

مرد نبايد با پسرش به حمام برود و پسرش به عورت او نگاه كند.

امام عليه السّلام فرمود: پدر و مادر حق ندارند به عورت فرزندشان نگاه كنند و فرزند نيز حق ندارد به عورت پدرش نگاه كند.

آن حضرت فرمود: پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله نگاه كننده و نگاه شونده بدون لنگ در حمام را لعن نمود.

[رقم الحدیث الکلی: 1467 - رقم الحدیث الباب: 2]

1467- 2- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا یَدْخُلِ الرَّجُلُ مَعَ ابْنِهِ الْحَمَّامَ فَیَنْظُرَ إِلَی عَوْرَتِهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 542

سهل در روايت مرفوعه اى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

مرد نبايد با پسرش به حمام برود و پسرش به عورت او نگاه كند.

[رقم الحدیث الکلی: 1468 - رقم الحدیث الباب: 3]

1468- 3- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ جَمِیعاً عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ دَخَلَ الْحَمَّامَ فَإِذَا فِیهِ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ- وَ مَعَهُ ابْنُهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ع.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ ثُمَّ قَالَ فِی هَذَا الْخَبَرِ إِطْلَاقٌ لِلْإِمَامِ أَنْ یُدْخِلَ وَلَدَهُ مَعَهُ الْحَمَّامَ دُونَ مَنْ لَیْسَ بِإِمَامٍ لِأَنَّ الْإِمَامَ مَعْصُومٌ فِی صِغَرِهِ وَ کِبَرِهِ لَا یَقَعُ مِنْهُ النَّظَرُ إِلَی عَوْرَةٍ فِی حَمَّامٍ وَ لَا غَیْرِهِ (5).

ص: 56

1- الباب 21 فیه 4 أحادیث.
2- الکافی 6- 503- 36.
3- الکافی 6- 501- 23.
4- الکافی 6- 497- 8، و تقدم صدره فی الحدیث 4 من الباب 9، و یأتی ذیله فی الحدیث 4 من الباب 41 من هذه الأبواب.
5- الفقیه 1- 118- 252.

*********

ترجمه:

حنان بن سدیر از پدرش نقل میکند که وارد حمام شدم در حالی که امام علی بن الحسین وفرزندشان امام باقر علیهما السلام در حمام بودند

[رقم الحدیث الکلی: 1469 - رقم الحدیث الباب: 4]

1469- 4- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ ع عَنِ النَّبِیِّ ص فِی وَصِیَّتِهِ لِعَلِیٍّ ع قَالَ: حَقُّ الْوَالِدِ عَلَی وَلَدِهِ أَنْ لَا یُسَمِّیَهُ بِاسْمِهِ وَ لَا یَمْشِیَ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ لَا یَجْلِسَ أَمَامَهُ وَ لَا یَدْخُلَ مَعَهُ الْحَمَّامَ.

*********

ترجمه:

اى على!حق پدر بر فرزندش اين است كه او را با اسم صدا نكند و جلوتر از او راه نرود و جلوى او ننشيند و با او به حمام نرود.

22 بَابُ جَوَازِ إِخْلَاءِ الْحَمَّامِ لِوَاحِدٍ عَلَی کَرَاهِیَةٍ

اشارة

(2) 22 بَابُ جَوَازِ إِخْلَاءِ الْحَمَّامِ لِوَاحِدٍ عَلَی کَرَاهِیَةٍ

********

ترجمه :

باب جایز بودن خلوت کردن حمام برای یک نفر و کراهت آن

[رقم الحدیث الکلی: 1470 - رقم الحدیث الباب: 1]

1470- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ شَیْخٍ مِنْ أَصْحَابِنَا یُقَالُ لَهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ رَزِینٍ فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ سَأَلَ عَنِ الْحَمَّامِ الَّذِی یَدْخُلُهُ أَبُو جَعْفَرٍ الثَّانِی ع- فَصَارَ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ صَاحِبُ الْحَمَّامِ إِنْ أَرَدْتَ دُخُولَ الْحَمَّامِ فَقُمْ فَادْخُلْ فَإِنَّهُ لَا یَتَهَیَّأُ لَکَ ذَلِکَ بَعْدَ سَاعَةٍ قُلْتُ وَ لِمَ قَالَ لِأَنَّ ابْنَ الرِّضَا ع یُرِیدُ دُخُولَ الْحَمَّامِ (4) قُلْتُ لَهُ وَ لَا یَجُوزُ أَنْ یَدْخُلَ مَعَهُ الْحَمَّامَ غَیْرُهُ قَالَ نُخْلِی لَهُ الْحَمَّامَ إِذَا جَاءَ الْحَدِیثَ.

*********

ترجمه:

اصول کافی / ترجمه مصطفوی ; ج 2 ص 416

عبد اللّٰه بن رزين گويد: پرسيدم حضرت امام جواد بكدام حمام ميرود؟من روزى را كه آن حضرت بحمام ميرفت پرسيدم و دانستم، بدر حمام رفتم و نزد طلحى (صاحب حمام) نشستم طلحى بمن گفت:

اگر ميخواهى بحمام بروى، برخيز و برو كه يك ساعت ديگر براى تو ممكن نيست گفتم: چرا؟ گفت: زيرا ابن الرضا ميخواهد بحمام آيد، گفتم: ابن الرضا كيست ؟ گفت: مردى است شايسته و پرهيزگار از آل محمد. گفتم: مگر نميشود ديگرى با او بحمام رود؟ گفت: هر وقت او مى آيد حمام را برايش خلوت ميكنيم، ........

[رقم الحدیث الکلی: 1471 - رقم الحدیث الباب: 2]

1471- 2- (5) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: دَخَلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْحَمَّامَ فَقَالَ لَهُ صَاحِبُ الْحَمَّامِ أُخْلِیهِ لَکَ فَقَالَ لَا حَاجَةَ لِی فِی ذَلِکَ الْمُؤْمِنُ أَخَفُّ مِنْ ذَلِکَ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ; ج 1 ص 36

حضرت صادق علیه السلام وارد حمام شد.حمامى گفت آقا براى شما خلوت كنم فرمود نه احتياجى نيست بخلوت شدن مؤمن ساده تر و سبك تر از مقيد بودن باين تشريفات است.

[رقم الحدیث الکلی: 1472 - رقم الحدیث الباب: 3]

1472- 3- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: دَخَلَ الصَّادِقُ ع

ص: 57

1- الفقیه 4- 372- 5762.
2- الباب 22 فیه 3 أحادیث.
3- الکافی 1- 493- 2.
4- فی المصدر زیادة: قال: قلت: و من ابن الرضا؟ قال: رجل من آل محمد له صلاح و ورع.
5- الکافی 6- 503- 37.
6- الفقیه 1- 117- 249.

الْحَمَّامَ فَقَالَ لَهُ صَاحِبُ الْحَمَّامِ نُخْلِیهِ لَکَ فَقَالَ لَا إِنَّ الْمُؤْمِنَ خَفِیفُ الْمَئُونَةِ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 155

امام صادق عليه السّلام وارد حمّام شد صاحب حمّام به آن حضرت عرض كرد: اجازه ميدهيد حمّام را براى شما خلوت كنم ؟ آن حضرت فرمود: نه، همانا مؤمن براى ديگران بارش سبك و كم زحمت است

23 بَابُ کَرَاهَةِ غَسْلِ الرَّأْسِ بِطِینِ مِصْرَ وَ التَّدَلُّکِ بِخَزَفِ الشَّامِ

اشارة

(1) 23 بَابُ کَرَاهَةِ غَسْلِ الرَّأْسِ بِطِینِ مِصْرَ وَ التَّدَلُّکِ بِخَزَفِ الشَّامِ

********

ترجمه :

باب کراهت شستن سر با گل مصری و سفال شام به بدن کشیدن

[رقم الحدیث الکلی: 1473 - رقم الحدیث الباب: 1]

1473- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تَغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِطِینِ مِصْرَ- فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْغَیْرَةِ (3) وَ یُورِثُ الدِّیَاثَةَ (4).

وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ مِثْلَهُ (5).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 542

امام رضا عليه السّلام فرمود: پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

سر خود را با گل مصر نشوييد؛ زيرا غيرت را مى برد و باعث بى غيرتى مى شود

[رقم الحدیث الکلی: 1474 - رقم الحدیث الباب: 2]

1474- 2- (6) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَمِعْتُ الرِّضَا ع یَقُولُ وَ ذَکَرَ حَدِیثاً فِی ذَمِّ مِصْرَ- فَقَالَ وَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تَغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِطِینِهَا وَ لَا تَأْکُلُوا فِی فَخَّارِهَا فَإِنَّهُ یُورِثُ الذِّلَّةَ وَ یَذْهَبُ بِالْغَیْرَةِ قُلْنَا لَهُ قَدْ قَالَ ذَلِکَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ نَعَمْ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ; ج 10 ص 186

در قرب الاسناد بسندش تا رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله كه سرهاتان را با گل مصر نشوئيد و در گل پخته آن مخوريد كه مايه خوارى و غيرت برانداز است گويد: بامام رضا عليه السّلام گفتيم اين را رسول خدا فرموده ؟فرمود:آرى.

ص: 58

1- الباب 23 فیه 4 أحادیث.
2- الکافی 6- 501- 25.
3- الغیرة- الحمیة و الأنفة لسان العرب 5- 42.
4- الدیوث- الذی تزنی امرأته و هو یعلم بها، و یقال- هو الذی یدخل الرجال علی زوجته مجمع البحرین 2- 253.
5- الکافی 6- 386- 9.
6- قرب الإسناد- 165.
[رقم الحدیث الکلی: 1475 - رقم الحدیث الباب: 3]

1475- 3- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع لَا تَغْسِلْ رَأْسَکَ بِالطِّینِ فَإِنَّهُ یُسَمِّجُ (2) الْوَجْهَ.

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام فرمود: در حمّام سر خود را با گل مشوى كه چهره را نازيبا ميسازد

[رقم الحدیث الکلی: 1476 - رقم الحدیث الباب: 4]

1476- 4- (3) وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ یَذْهَبُ بِالْغَیْرَةِ وَ لَا تَدْلُکْ بِالْخَزَفِ فَإِنَّهُ یُورِثُ الْبَرَصَ قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ ذَلِکَ طِینُ مِصْرَ وَ خَزَفُ الشَّامِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی الْکَرَاهَةِ مِنْ غَیْرِ قَیْدٍ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ (4).

*********

ترجمه:

و در حديثى ديگر آمده كه: غيرت را از بين ميبرد وبا سفال چرك از بدنت مگير كه موجب بيمارى پيسى مى شودوروایت شده که این گل مصر یا شام است

24 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّحِیَّةِ عِنْدَ الْخُرُوجِ مِنَ الْحَمَّامِ وَ إِجَابَتِهَا وَ کَیْفِیَّتِهَا

اشارة

(5) 24 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّحِیَّةِ عِنْدَ الْخُرُوجِ مِنَ الْحَمَّامِ وَ إِجَابَتِهَا وَ کَیْفِیَّتِهَا

********

ترجمه :

باب استحباب تحیت وقت خارج شدن از حمام و جواب دادن آن وکیفیت آن

[رقم الحدیث الکلی: 1477 - رقم الحدیث الباب: 1]

1477- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی رَفَعَهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ قَالَ: کُنَّا جَمَاعَةً مِنْ أَصْحَابِنَا دَخَلْنَا الْحَمَّامَ فَلَمَّا خَرَجْنَا لَقِیَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- فَقَالَ لَنَا مِنْ أَیْنَ أَقْبَلْتُمْ فَقُلْنَا لَهُ مِنَ الْحَمَّامِ فَقَالَ أَنْقَی اللَّهُ غَسْلَکُمْ فَقُلْنَا لَهُ جُعِلْنَا فِدَاکَ وَ إِنَّا جِئْنَا مَعَهُ حَتَّی دَخَلَ الْحَمَّامَ فَجَلَسْنَا لَهُ حَتَّی خَرَجَ فَقُلْنَا لَهُ أَنْقَی اللَّهُ غَسْلَکَ فَقَالَ طَهَّرَکُمُ اللَّهُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 540

عبد اللّه بن مسكان گويد: با گروهى از دوستان از حمام خارج مى شديم كه امام صادق عليه السّلام به ما برخورد نمود.

حضرت به ما فرمود: از كجا مى آييد؟

عرض كرديم: از حمام.

فرمود: خداوند شست وشوى شما را پاكيزه گرداند!

عرض كرديم: فدايت شويم!

با ايشان آمديم تا اين كه حضرت عليه السّلام داخل حمام شد و ما منتظر ايشان نشستيم، تا اين كه حضرت عليه السّلام خارج شد.

پس ما به ايشان عرض كرديم. خداوند شست وشوى شما را پاكيزه گرداند!

فرمود: خداوند شما را پاك و طاهر گرداند!

[رقم الحدیث الکلی: 1478 - رقم الحدیث الباب: 2]

1478- 2- (7) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ (8) بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ الْأَنْصَارِیِّ رَفَعَهُ قَالَ: إِنَّ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ ع خَرَجَ مِنَ الْحَمَّامِ فَلَقِیَهُ إِنْسَانٌ فَقَالَ لَهُ طَابَ

ص: 59

1- الفقیه 1- 116- 243.
2- یسمج الوجه- یقبحه مجمع البحرین 2- 310.
3- الفقیه 1- 116- 243.
4- تقدم فی الأحادیث 2- 4 من الباب 13، و فی الحدیث 1، 3- 5 من الباب 20 من هذه الأبواب، و الحدیث 1 من الباب 21 من أبواب أحکام الخلوة.
5- الباب 24 فیه 3 أحادیث.
6- الکافی 6- 500- 20.
7- الکافی 6- 500- 21.
8- فی المصدر- عبد الرحمن.

اسْتِحْمَامُکَ فَقَالَ یَا لُکَعُ (1) وَ مَا تَصْنَعُ بِالْاسْتِ هَاهُنَا فَقَالَ طَابَ حَمِیمُکَ فَقَالَ أَ مَا تَعْلَمُ أَنَّ الْحَمِیمَ الْعَرَقُ قَالَ طَابَ حَمَّامُکَ قَالَ وَ إِذَا طَابَ حَمَّامِی فَأَیُّ شَیْ ءٍ لِی وَ لَکِنْ قُلْ طَهُرَ مَا طَابَ مِنْکَ وَ طَابَ مَا طَهُرَ مِنْکَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا نَحْوَهُ (2).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 540

راوى گويد: امام حسن عليه السّلام از حمام بيرون آمد و شخصى به ايشان برخورد و گفت: حمام كردن شما پاكيزه گردد!

فرمود: اى احمق! در اين جا با «است» چه مى كنى ؟!

گفت:«حميم» شما پاكيزه گردد!

فرمود: مگر نمى دانى كه حميم، عرق است ؟

گفت: پس حمام شما پاكيزه گردد!

فرمود: هنگامى كه حمام من پاكيزه گردد، پس چه چيزى براى خودم باشد؟! بلكه براى كسى كه از حمام خارج مى شود بگو:«پاكيزه گردد آن چه كه از شما سالم است و خوش گردد آن چه كه از شما پاكيزه است».

[رقم الحدیث الکلی: 1479 - رقم الحدیث الباب: 3]

1479- 3- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع إِذَا قَالَ لَکَ أَخُوکَ وَ قَدْ خَرَجْتَ مِنَ الْحَمَّامِ طَابَ حَمَّامُکَ فَقُلْ لَهُ أَنْعَمَ اللَّهُ بَالَکَ.

وَ رَوَاهُ فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ (4).

*********

ترجمه:

امام ششم(عليه السّلام)فرمود:

بهنگام خروج از حمام چون كسى بتو گويد،عافيت باد (حمامت پاكيزه باد)بگو:انعم اللّٰه بك(خدا بتو احسان كند).

25 بَابُ اسْتِحْبَابِ غَسْلِ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِ

اشارة

(5) 25 بَابُ اسْتِحْبَابِ غَسْلِ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِ

*******

ترجمه:

باب استحباب شستن سر با خطمی

[رقم الحدیث الکلی: 1480 - رقم الحدیث الباب: 1]

1480- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ السِّمْطِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ وَ الْأَخْذُ مِنَ الشَّارِبِ وَ غَسْلُ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِّ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 548

امام صادق عليه السّلام فرمود:

چيدن ناخن ها، كوتاه كردن سبيل و شستن سر با گياه ختمى فقر و نادارى را مى راند و رزق و روزى را افزايش مى دهد.

[رقم الحدیث الکلی: 1481 - رقم الحدیث الباب: 2]

1481- 2- (7) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع

ص: 60

1- اللکع- العبد، ثمّ استعمل فی الحمق و الذم النهایة 4- 268.
2- الفقیه 1- 125- 297.
3- الفقیه 1- 125- 298.
4- الخصال- 635 و یأتی إسناده فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز ر.
5- الباب 25 فیه 7 أحادیث.
6- الکافی 6- 504- 1، و الفقیه 1- 124- 291.
7- الکافی 6- 504- 3 و الفقیه 1- 124- 293.

قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع غَسْلُ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِّ یَذْهَبُ بِالدَّرَنِ وَ یَنْفِی الْأَقْذَاءَ (1).

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ (2).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 549

امام صادق عليه السّلام فرمود: امير مؤمنان على عليه السّلام فرمود:

شستن سر با گياه ختمى چرك و آلودگى هاى بدن را از بين مى برد.

[رقم الحدیث الکلی: 1482 - رقم الحدیث الباب: 3]

1482- 3- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّیْرَفِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ الْخَالِقِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: غَسْلُ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِّ نُشْرَةٌ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (4) وَ کَذَا کُلُّ مَا قَبْلَهُ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 168

و در خبر ديگرى آمده كه امام صادق عليه السّلام فرمود: شستن سر با خطمى بيمه و تعويذ جان است.

[رقم الحدیث الکلی: 1483 - رقم الحدیث الباب: 4]

1483- 4- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ (6) عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: غَسْلُ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِّ أَمَانٌ مِنَ الصُّدَاعِ وَ بَرَاءَةٌ مِنَ الْفَقْرِ وَ طَهُورٌ لِلرَّأْسِ مِنَ الْحَزَازِ (7).

*********

ترجمه:

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ; ج 1 ص 50

امام صادق عليه السّلام نقل ميكند كه فرمود:شستن سر با خطمى سبب و موجب ايمنى از سر درد،و دورى از تنگدستى،و تميز شدن سر از شوره و كثافت است.

[رقم الحدیث الکلی: 1484 - رقم الحدیث الباب: 5]

1484- 5- (8) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْمَدِینِیِ (9)عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ السِّمْطِ عَنْ أَبِی

ص: 61

1- الأقذاء- جمع قذی، و القذی جمع قذاة و هو ما یقع فی العین و الماء و الشراب من تراب أو تبن أو وسخ أو غیر ذلک. النهایة 4- 30.
2- التهذیب 3- 236- 424 و نصه-" غسل الرأس بالخطمی فی کل جمعة أمان من البرص و الجنون" فتامل.
3- الکافی 6- 504- 5.
4- الفقیه 1- 124- 292.
5- ثواب الأعمال- 36- 1.
6- فی نسخة" زید" منه قده.
7- فی المصدر- الحزازة، و الحزاز- هبریة فی الرأس کانه نخالة، واحدته حزازة، لسان العرب 5- 335.
8- ثواب الأعمال- 36- 2.
9- فی المصدر- المدنی.

عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: غَسْلُ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِّ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ قَالَ هُوَ نُشْرَةٌ (1).

*********

ترجمه:

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ; ج 1 ص 50

امام صادق عليه السّلام فرمود:شستن سر با خطمى تنگدستى را بر طرف سازد،و روزى را زياد كند،و آن تعويذ است يعنى باعث محفوظ بودن از بلاها است.

[رقم الحدیث الکلی: 1485 - رقم الحدیث الباب: 6]

1485- 6- (2) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ بُزُرْجَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَقُولُ غَسْلُ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِّ یَجْلِبُ الرِّزْقَ جَلْباً.

*********

ترجمه:

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ; ج 1 ص 50

منصور بن يونس(بزرج)گويد شنيدم از ابو الحسن(موسى بن جعفر)- عليهما السّلام ميفرمود:شستن سر با خطمى،روزى را سخت جلب مينمايد.

[رقم الحدیث الکلی: 1486 - رقم الحدیث الباب: 7]

1486- 7- (3) أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: النُّشْرَةُ فِی عَشَرَةِ أَشْیَاءَ وَ عَدَّ مِنْهَا غَسْلَ الرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِّ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْخِصَالِ کَمَا مَرَّ فِی السِّوَاکِ (4) أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَحَادِیثِ الْجُمُعَةِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (5).

*********

ترجمه:

امام ششم فرمود نشاط در ده چيز است، و از جمله انها سر شستن با گل خطمى است

26 بَابُ اسْتِحْبَابِ غَسْلِ الرَّأْسِ بِوَرَقِ السِّدْرِ

اشارة

(6) 26 بَابُ اسْتِحْبَابِ غَسْلِ الرَّأْسِ بِوَرَقِ السِّدْرِ

*******

ترجمه:

باب استحباب شستن سر با برگ سدر

[رقم الحدیث الکلی: 1487 - رقم الحدیث الباب: 1]

1487- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مَنْصُورٍ بُزُرْجَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَقُولُ غَسْلُ الرَّأْسِ بِالسِّدْرِ یَجْلِبُ الرِّزْقَ جَلْباً.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 58

و امام هفتم(عليه السّلام)فرمود:شستن سر با سدر بخوبى روزى آورد.

[رقم الحدیث الکلی: 1488 - رقم الحدیث الباب: 2]

1488- 2- (8) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ [أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ] (9) مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍ

ص: 62

1- نشرة- التعویذ و الرقیة الصحاح 2- 828.
2- ثواب الأعمال- 36- 3.
3- المحاسن- 14- 40.
4- رواه الصدوق فی الخصال کما مرّ فی الحدیث 24 من الباب 1 من أبواب السواک.
5- یأتی فی الباب 32 من أبواب صلاة الجمعة.
6- الباب 26 فیه 7 أحادیث.
7- الکافی 6- 504- 6.
8- الکافی 6- 505- 7.
9- أثبتناه من المصدر.

عَنْ عُبَیْدِ بْنِ یَحْیَی الثَّوْرِیِّ الْعَطَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ الْعَلَوِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ لَمَّا أَمَرَ اللَّهُ رَسُولَهُ بِإِظْهَارِ الْإِسْلَامِ وَ ظَهَرَ الْوَحْیُ رَأَی قِلَّةً مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ کَثْرَةً مِنَ الْمُشْرِکِینَ- فَاهْتَمَّ رَسُولُ اللَّهِ ص هَمّاً شَدِیداً فَبَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ جَبْرَئِیلَ بِسِدْرٍ مِنْ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَی فَغَسَلَ بِهِ رَأْسَهُ فَجَلَا بِهِ هَمَّهُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 550

پدربزرگ محمّد بن حسين علوى گويد: امير مؤمنان على عليه السّلام فرمود:

هنگامى كه خداوند به پيامبرش فرمان داد كه اسلام را آشكار كند و وحى آشكار گرديد. پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله اندك بودن مسلمانان و زياد بودن مشركان را مشاهده نمود. و بسيار اندوهگين شد. خداوند جبرئيل عليه السّلام را همراه با سدرى از «سدرة المنتهى» به سوى پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرستاد. جبرئيل عليه السّلام با آن سدر سر پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را شست و غم و اندوه آن حضرت را برطرف نمود.

[رقم الحدیث الکلی: 1489 - رقم الحدیث الباب: 3]

1489- 3- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ع غَسْلُ الرَّأْسِ بِالسِّدْرِ یَجْلِبُ الرِّزْقَ جَلْباً.

*********

ترجمه:

و حضرت موسى بن جعفر(عليه السّلام)فرمود:شستن سر با سدر روزى را جلب مى نمايد.

[رقم الحدیث الکلی: 1490 - رقم الحدیث الباب: 4]

1490- 4- (2) قَالَ: وَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص اغْتَمَّ فَأَمَرَهُ جَبْرَئِیلُ ع فَغَسَلَ رَأْسَهُ بِالسِّدْرِ وَ کَانَ ذَلِکَ سِدْراً مِنْ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَی.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 168

و همانا رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله غمناك و دلتنگ شدند پس جبرئيل عليه السّلام به حضرت توصيه كرد كه سر خود را با سدر بشويد و آن سدرى بود كه از سدرة المنتهى رسيده بود.

[رقم الحدیث الکلی: 1491 - رقم الحدیث الباب: 5]

1491- 5- (3) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع اغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِوَرَقِ السِّدْرِ فَإِنَّهُ قَدَّسَهُ کُلُّ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ وَ کُلُّ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ وَ مَنْ غَسَلَ رَأْسَهُ بِوَرَقِ السِّدْرِ صَرَفَ اللَّهُ عَنْهُ وَسْوَسَةَ الشَّیْطَانِ سَبْعِینَ یَوْماً وَ مَنْ صَرَفَ اللَّهُ عَنْهُ وَسْوَسَةَ الشَّیْطَانِ سَبْعِینَ یَوْماً لَمْ یَعْصِ اللَّهَ وَ مَنْ لَمْ یَعْصِ اللَّهَ (سَبْعِینَ یَوْماً) (4) دَخَلَ الْجَنَّةَ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 117

حضرت صادق(عليه السّلام)فرمود:

سر خود را با برگ سدر بشوييد كه سدر را هر پيغمبر و فرشته اى نيكو و مقدس دانسته،و هر كس كه سر خود را با برگ سدر بشويد، خداوند تا 70 روز وسوسه شيطان را از او بگرداند و هر كس 70 روز وسوسۀ شيطان از او بگردد،هرگز گناه نكند،و هر كه گناه نكند به بهشت رود.

[رقم الحدیث الکلی: 1492 - رقم الحدیث الباب: 6]

1492- 6- (5) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ زَیْدٍ النَّرْسِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَغْسِلُ رَأْسَهُ بِالسِّدْرِ وَ یَقُولُ اغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِوَرَقِ السِّدْرِ ثُمَّ ذَکَرَ مِثْلَهُ.

*********

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمود رسول خدا صلی الله علیه و آله سر خود را باسدر می شست سپس فرمود سرهای خود را با سدر بشویید

ص: 63

1- الفقیه 1- 125- 295.
2- الفقیه 1- 125- 294.
3- الفقیه 1- 125- 296.
4- لیس فی المصدر.
5- ثواب الأعمال- 36- 1.
[رقم الحدیث الکلی: 1493 - رقم الحدیث الباب: 7]

1493- 7- (1) وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَلَوِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص اغْتَمَّ فَأَمَرَهُ جَبْرَئِیلُ أَنْ یَغْسِلَ رَأْسَهُ بِالسِّدْرِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 58

راوی گويد:رسول خدا(صلّى اللّه عليه و آله)غمگين شد و جبرئيل او را واداشت تا سرش را با سدر بشويد.

27 بَابُ جَوَازِ دُخُولِ الْحَمَّامِ الْحَارِّ الْمُفْرِطِ الْحَرَارَةِ وَ طَرْحِ اللِّبْدِ فِیهِ

اشارة

(2) 27 بَابُ جَوَازِ دُخُولِ الْحَمَّامِ الْحَارِّ الْمُفْرِطِ الْحَرَارَةِ وَ طَرْحِ اللِّبْدِ فِیهِ

*******

ترجمه:

باب جایز است وارد به حمام زیاد گرم و قرار دادن نمد در آن

[رقم الحدیث الکلی: 1494 - رقم الحدیث الباب: 1]

1494- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ جَمِیعاً عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی قَالَ: کَانَ أَبِی مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ع إِذَا أَرَادَ دُخُولَ الْحَمَّامِ أَمَرَ أَنْ یُوقَدَ لَهُ عَلَیْهِ ثَلَاثاً فَکَانَ لَا یُمْکِنُهُ دُخُولُهُ حَتَّی یَدْخُلَهُ السُّودَانُ فَیُلْقُونَ لَهُ اللُّبُودَ (4) فَإِذَا دَخَلَهُ فَمَرَّةً قَاعِدٌ وَ مَرَّةً قَائِمٌ الْحَدِیثَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 561

1 - حسين بن موسى گويد:

هرگاه پدرم، امام كاظم عليه السّلام مى خواست به حمام برود، دستور مى فرمود كه از سه روز پيش حمام را روشن كنند. آن حضرت از شدت گرماى حمام نمى توانست داخل آن شود تا اين كه غلامان سياه پوست وارد حمام مى شدند و براى ايشان گليم نمدى مى انداختند هنگامى كه آن حضرت وارد حمام مى شد از شدت گرما گاهى مى نشست و گاهى مى ايستاد.......

[رقم الحدیث الکلی: 1495 - رقم الحدیث الباب: 2]

1495- 2- (5) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَسَارٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ السَّدُوسِیِّ عَنْ بَشِیرٍ النَّبَّالِ أَنَّهُ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْحَمَّامِ فَقَالَ تُرِیدُ الْحَمَّامَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَأَمَرَ بِإِسْخَانِ الْحَمَّامِ ثُمَّ دَخَلَ الْحَدِیثَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 541

از امام باقر عليه السّلام درباره حمام پرسيدم.

فرمود: مى خواهى به حمام بروى ؟

عرض كردم: آرى.

حضرت عليه السّلام دستور داد كه حمام را گرم كنند، سپس داخل حمام شد و لنگ بست و زانوها و ناف خود را پوشاند، .......

28 بَابُ اسْتِحْبَابِ النُّورَةِ

اشارة

(6) 28 بَابُ اسْتِحْبَابِ النُّورَةِ

*******

ترجمه:

باب استحباب نوره کشیدن

[رقم الحدیث الکلی: 1496 - رقم الحدیث الباب: 1]

1496- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی

ص: 64

1- ثواب الأعمال- 37- 2.
2- الباب 27 فیه حدیثان.
3- الکافی 6- 509- 1، بقیة الحدیث یأتی فی الحدیث 5 من الباب 36، و کذلک یأتی ذیله فی الحدیث 1 من الباب 35 من هذه الأبواب.
4- اللبود- جمع لبد و هو نوع من البسط لسان العرب 3- 386.
5- الکافی 6- 501- 22، و تقدم فی الحدیث 1 من الباب 5، و یأتی ذیله فی الحدیث 1 من الباب 31 من هذه الأبواب.
6- الباب 28 فیه 4 أحادیث.
7- الکافی 6- 505- 1.

عُمَیْرٍ عَنْ سُلَیْمٍ الْفَرَّاءِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع النُّورَةُ طَهُورٌ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (1).

*********

ترجمه:

أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام فرمود نوره باعث پاکیزگیست .

[رقم الحدیث الکلی: 1497 - رقم الحدیث الباب: 2]

1497- 2- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَمَّنْ رَوَاهُ قَالَ: بَعَثَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ابْنَ أَخِیهِ فِی حَاجَةٍ فَجَاءَ وَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ قَدِ اطَّلَی بِالنُّورَةِ إِلَی أَنْ قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ النُّورَةَ طَهُورٌ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 552

راوى گويد: امام صادق عليه السّلام برادرزاده خود را در پى كارى فرستاد. پس برادرزاده حضرت عليه السّلام برگشت در حالى كه حضرت عليه السّلام نوره كشيده بود.

امام عليه السّلام به او فرمود: نوره بكش!

عرض كرد: من سه روز پيش نوره كشيدم.

فرمود: به راستى كه نوره موجب پاكيزگى است.

[رقم الحدیث الکلی: 1498 - رقم الحدیث الباب: 3]

1498- 3- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع النُّورَةُ نُشْرَةٌ وَ طَهُورٌ لِلْجَسَدِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی (4) وَ رَوَاهُ فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ مِثْلَهُ (5).

*********

ترجمه:

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ; ج 1 ص 55

ابو بصير از امام صادق عليه السّلام نقل كرده كه امير المؤمنين عليه السّلام فرموده: نوره كشيدن«نشره»يعنى بيمه نمودن جسم است از بلاها و امراض،و سبب پاكيست از براى جسد. شرح:نشره-بضم نون-بمعنى تعويذ و دعاى بازوبند است يا دعائى كه براى حفظ و دفع شرور بخود آويزن

[رقم الحدیث الکلی: 1499 - رقم الحدیث الباب: 4]

1499- 4- (6) مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ الْجَامِعِ لِأَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ الْبَزَنْطِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ شَعْرُ الْجَسَدِ

ص: 65

1- الفقیه 1- 119- 254، و جاء فی هامش المخطوط ما نصه-" أورده فی المقنع من الأحادیث الحسان و لا یخفی أنّه مرسل و هی غفلة منه"، منه قده.
2- الکافی 6- 505- 4، و أورده بتمامه فی الحدیث 6 من الباب 32 من هذه الأبواب.
3- الکافی 6- 506- 7.
4- ثواب الأعمال- 39.
5- الخصال- 611.
6- مستطرفات السرائر 57- 18، و أورد صدره فی الحدیث 9 من الباب 60 من هذه الأبواب.

إِذَا طَالَ قَطَعَ مَاءَ الصُّلْبِ وَ أَرْخَی الْمَفَاصِلَ وَ وَرَّثَ الضَّعْفَ وَ السِّلَ (1) وَ إِنَّ النُّورَةَ تَزِیدُ فِی مَاءِ الصُّلْبِ وَ تُقَوِّی الْبَدَنَ وَ تَزِیدُ فِی شَحْمِ الْکُلْیَتَیْنِ وَ تُسْمِنُ الْبَدَنَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی السِّوَاکِ وَ غَیْرِهِ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 60

سرائر:تا امام كاظم كه ميفرمود چون موى تن دراز بماند منى را ببرد،و مفاصل را سست كند و ناتوانى و تنبلى آورد،و نوره منى را فزايد و تن را نيرو دهد و پيه قلوه ها را فزون كند و تن را فربه سازد.

29 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْأَخْذِ مِنَ النُّورَةِ عِنْدَ الِاطِّلَاءِ وَ شَمِّهِ وَ جَعْلِهِ عَلَی طَرَفِ الْأَنْفِ وَ الصَّلَاةِ عَلَی سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ ع

اشارة

(4) 29 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْأَخْذِ مِنَ النُّورَةِ عِنْدَ الِاطِّلَاءِ وَ شَمِّهِ وَ جَعْلِهِ عَلَی طَرَفِ الْأَنْفِ وَ الصَّلَاةِ عَلَی سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ ع

*******

ترجمه:

باب استحباب گرفتن مقداری از نوره و بوئیدن آن و گذاشتن اطراف دماغو درود فرستادن به سلیمان بن داود

[رقم الحدیث الکلی: 1500 - رقم الحدیث الباب: 1]

1500- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنِ السَّیَّارِیِّ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ أَرَادَ الِاطِّلَاءَ بِالنُّورَةِ فَأَخَذَ مِنَ النُّورَةِ بِإِصْبَعِهِ فَشَمَّهُ وَ جَعَلَ عَلَی طَرَفِ أَنْفِهِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ کَمَا أَمَرَنَا بِالنُّورَةِ- لَمْ تُحْرِقْهُ النُّورَةُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 555

سيارى در روايت مرفوعه اى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

هركس مى خواهد نوره بكشد، مقدارى از نوره را با انگشت خود بردارد و آن را ببويد و آن را نزديك بينى خود نمايد و بگويد:«صلّى اللّه على سليمان بن داود كما أمرنا بالنّورة» نوره او را نمى سوزاند.

[رقم الحدیث الکلی: 1501 - رقم الحدیث الباب: 2]

1501- 2- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع وَ ذَکَرَ نَحْوَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ: اللَّهُمَّ ارْحَمْ سُلَیْمَانَ بْنَ دَاوُدَ کَمَا أَمَرَنَا بِالنُّورَةِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 61

از كتاب فقيه است كه امام صادق(عليه السّلام)فرمود:هر كه خواهد نوره كشد از آن برگيرد و بكنار بينى نهد و گويد:بار خدا رحم كن به سليمان بن داود كه ما را بنوره فرمان داد تا نوره او را نسوزاند ان شاء الله

ص: 66

1- فی المصدر- النسل.
2- تقدم فی الحدیث 23 من الباب 1 من أبواب السواک، و فی الحدیث 1 من الباب 14، و فی الأبواب 18، 32، 33، 34 من هذه الأبواب.
3- یأتی فی الحدیث 8 من الباب، 60، و فی الحدیث 1 من الباب 84 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 3 من الباب 23 من أبواب الجنابة.
4- الباب 29 فیه حدیثان.
5- الکافی 6- 506- 13.
6- الفقیه 1- 119- 256.

30 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ بِالْمَأْثُورِ عِنْدَ الِاطِّلَاءِ بِالنُّورَةِ

اشارة

(1) 30 بَابُ اسْتِحْبَابِ الدُّعَاءِ بِالْمَأْثُورِ عِنْدَ الِاطِّلَاءِ بِالنُّورَةِ

*******

ترجمه:

باب استحباب خواندن دعاهای رسیده از اهللبیت وقت نوره کشیدن

[رقم الحدیث الکلی: 1502 - رقم الحدیث الباب: 1]

1502- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ رُزَیْقِ بْنِ الزُّبَیْرِ عَنْ سَدِیرٍ أَنَّهُ سَمِعَ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ ع یَقُولُ مَنْ قَالَ إِذَا اطَّلَی بِالنُّورَةِ اللَّهُمَّ طَیِّبْ مَا طَهُرَ مِنِّی وَ طَهِّرْ مَا طَابَ مِنِّی وَ أَبْدِلْنِی شَعْراً طَاهِراً لَا یَعْصِیکَ اللَّهُمَّ إِنِّی تَطَهَّرْتُ ابْتِغَاءَ سُنَّةِ الْمُرْسَلِینَ وَ ابْتِغَاءَ رِضْوَانِکَ وَ مَغْفِرَتِکَ فَحَرِّمْ شَعْرِی وَ بَشَرِی عَلَی النَّارِ وَ طَهِّرْ خَلْقِی وَ طَیِّبْ خُلُقِی وَ زَکِّ عَمَلِی وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یَلْقَاکَ عَلَی الْحَنِیفِیَّةِ السَّمْحَةِ مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِکَ وَ دِینِ مُحَمَّدٍ ص حَبِیبِکَ وَ رَسُولِکَ عَامِلًا بِشَرَائِعِکَ تَابِعاً لِسُنَّةِ نَبِیِّکَ آخِذاً بِهِ مُتَأَدِّباً بِحُسْنِ تَأْدِیبِکَ وَ تَأْدِیبِ رَسُولِکَ ص وَ تَأْدِیبِ أَوْلِیَائِکَ الَّذِینَ غَذَوْتَهُمْ بِأَدَبِکَ وَ زَرَعْتَ الْحِکْمَةَ فِی صُدُورِهِمْ وَ جَعَلْتَهُمْ مَعَادِنَ لِعِلْمِکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمْ- مَنْ قَالَ ذَلِکَ طَهَّرَهُ اللَّهُ مِنَ الْأَدْنَاسِ فِی الدُّنْیَا وَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ بَدَّلَهُ شَعْراً لَا یَعْصِی وَ خَلَقَ اللَّهُ بِکُلِّ شَعْرَةٍ مِنْ جَسَدِهِ مَلَکاً یُسَبِّحُ لَهُ إِلَی أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ وَ إِنَّ تَسْبِیحَةً مِنْ تَسْبِیحِهِمْ تَعْدِلُ بِأَلْفِ تَسْبِیحَةٍ مِنْ تَسْبِیحِ أَهْلِ الْأَرْضِ. (3)

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 556

سدير از امام سجّاد عليه السّلام شنيد كه حضرتش مى فرمود: هركس هنگامى كه نوره مى كشد بگويد:

«اللّهمّ طيّب ما طهر منّي و طهّر ما طاب منّي و أبدلني شعرا طاهرا لا يعصيك. اللّهمّ إنّي تطهّرت ابتغاء سنّة المرسلين و ابتغاء رضوانك و مغفرتك فحرّم شعري و بشري على النّار و طهّر خلقي و طيّب خلقي و زك عملي و اجعلني ممّن يلقاك على الحنيفيّة السّمحة ملّة إبراهيم خليلك و دين محمّد صلّى اللّه عليه و اله حبيبك و رسولك عاملا بشرائعك تابعا لسنّة نبيّك صلّى اللّه عليه و اله آخذا به متأدّبا بحسن تأديبك و تأديب رسولك و تأديب أوليائك الّذين غذوتهم بأدبك و زرعت الحكمة في صدورهم و جعلتهم معادن لعلمك صلواتك عليهم»؛

خداوند او را از آلودگى هاى دنيا و گناهان پاك مى كند و به جاى آن، مويى به او مى دهد كه خداوند را معصيت نمى كند و خداوند در مقابل هر موى بدن او فرشته اى مى آفريند كه تا برپايى قيامت براى او تسبيح مى گويد. و به راستى كه هر تسبيح از تسبيح هاى آن فرشته ها با هزار تسبيح از تسبيح هاى اهل زمين برابرى مى كند.

31 بَابُ اسْتِحْبَابِ طَلْیِ الْعَوْرَةِ وَ تَوْلِیَةِ الْغَیْرِ طَلْیَ الْبَدَنِ وَ التَّخْیِیرِ فِی التَّقْدِیمِ وَ التَّأْخِیرِ

اشارة

(4) 31 بَابُ اسْتِحْبَابِ طَلْیِ الْعَوْرَةِ وَ تَوْلِیَةِ الْغَیْرِ طَلْیَ الْبَدَنِ وَ التَّخْیِیرِ فِی التَّقْدِیمِ وَ التَّأْخِیرِ

*******

ترجمه:

باب استحباب نوره کشیدن به عورت و برای جاهای دیگر بدن از دیگران کمک بگیرد

[رقم الحدیث الکلی: 1503 - رقم الحدیث الباب: 1]

1503- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَسَارٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ السَّدُوسِیِ

ص: 67

1- الباب 30 فیه حدیث واحد.
2- الکافی 6- 507- 15،.
3- و تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الباب 29 من هذه الأبواب.
4- الباب 31 فیه 3 أحادیث.
5- الکافی 6- 501- 22 و تقدم صدره فی الحدیث 1 من الباب 5، و فی الحدیث 2 من الباب 27 من هذه الأبواب.

عَنْ بَشِیرٍ النَّبَّالِ فِی حَدِیثٍ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع دَخَلَ الْحَمَّامَ فَاتَّزَرَ بِإِزَارٍ وَ غَطَّی رُکْبَتَیْهِ وَ سُرَّتَهُ ثُمَّ أَمَرَ صَاحِبَ الْحَمَّامِ فَطَلَی مَا کَانَ خَارِجاً مِنَ الْإِزَارِ ثُمَّ قَالَ اخْرُجْ عَنِّی ثُمَّ طَلَی هُوَ مَا تَحْتَهُ بِیَدِهِ ثُمَّ قَالَ هَکَذَا فَافْعَلْ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 541

22 - بشير نبّال گويد: از امام باقر عليه السّلام درباره حمام پرسيدم.

فرمود: مى خواهى به حمام بروى ؟

عرض كردم: آرى.

حضرت عليه السّلام دستور داد كه حمام را گرم كنند، سپس داخل حمام شد و لنگ بست و زانوها و ناف خود را پوشاند، سپس به حمامى دستور داد كه بيرون از لنگ را نوره بكشد.

سپس فرمود: از نزدم بيرون رو.

آن گاه حضرت عليه السّلام با دست خود قسمت هاى زير لنگ را نوره كشيد. سپس فرمود: چنين كن.

[رقم الحدیث الکلی: 1504 - رقم الحدیث الباب: 2]

1504- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ الْمُرَافِقِیِ أَنَّهُ دَخَلَ حَمَّاماً بِالْمَدِینَةِ فَأَخْبَرَهُ صَاحِبُ الْحَمَّامِ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع کَانَ یَدْخُلُ فَیَبْدَأُ فَیَطْلِی عَانَتَهُ وَ مَا یَلِیهَا ثُمَّ یَلُفُّ إِزَارَهُ عَلَی أَطْرَافِ إِحْلِیلِهِ وَ یَدْعُونِی فَأَطْلِی سَائِرَ بَدَنِهِ (2) الْحَدِیثَ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُ کَمَا مَرَّ (3).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 155

و از عبيد اللّٰه مرافقى روايت شده كه گفت: در مدينه وارد حمّامى شدم پيرمردى را ديدم كه سرپرست حمّام بود [باو] گفتم: اى پيرمرد اين حمّام از آن كيست ؟ گفت: از أبى جعفر محمّد بن عليّ عليهما السّلام (امام باقر عليه السّلام) گفتم. آيا ايشان خود نيز بحمّام مى آيند؟ پاسخ داد: آرى، گفتم: هنگامى كه بحمّام مى آيند چكار ميكنند؟ گفت: آن حضرت داخل حمّام مى شود و شروع ميكند ابتدا پشت زهارش و آنچه اطراف آن است نوره ميكشد بعد عورتش را لنگ ميپوشاند و مرا صدا ميزند و من بقيه بدنش را برايش نوره ميكشم

[رقم الحدیث الکلی: 1505 - رقم الحدیث الباب: 3]

1505- 3- (4) قَالَ: وَ کَانَ الصَّادِقُ ع یَطَّلِی فِی الْحَمَّامِ فَإِذَا بَلَغَ مَوْضِعَ الْعَوْرَةِ قَالَ لِلَّذِی یَطْلِی تَنَحَّ ثُمَّ یَطْلِی هُوَ ذَلِکَ الْمَوْضِعَ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 155

و امام صادق عليه السّلام در حمّام نوره ميكشيد (داروى نظافت استعمال ميكرد) و هنگامى كه به محلّ عورتين ميرسيد به آن كس كه بر بدن آن حضرت نوره ميكشيد ميفرمود: دور شو، و بعد آن موضع را خودشان شخصا نوره ميكشيدند.

32 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاطِّلَاءِ وَ إِنْ قَرُبَ الْعَهْدُ بِهِ وَ لَوْ بَعْدَ یَوْمَیْنِ

اشارة

(5) 32 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاطِّلَاءِ وَ إِنْ قَرُبَ الْعَهْدُ بِهِ وَ لَوْ بَعْدَ یَوْمَیْنِ

*******

ترجمه:

باب استحباب نوره گذاشت با فاصله زمانی کم و لو دو روز یکبار

[رقم الحدیث الکلی: 1506 - رقم الحدیث الباب: 1]

1506- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: دَخَلْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْحَمَّامَ فَقَالَ لِی یَا عَبْدَ الرَّحْمَنِ اطَّلِ فَقُلْتُ إِنَّمَا اطَّلَیْتُ مُنْذُ أَیَّامٍ فَقَالَ اطَّلِ فَإِنَّهَا طَهُورٌ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 551

عبد الرحمان بن ابى عبد اللّه گويد:

در خدمت امام صادق عليه السّلام به حمام رفتم. امام صادق عليه السّلام فرمود: بيا نوره بكش. گفتم: چند روز پيش نوره كشيده ام.

امام صادق عليه السّلام فرمود: نوره بكش كه بدن را پاك مى كند.

[رقم الحدیث الکلی: 1507 - رقم الحدیث الباب: 2]

1507- 2- (7) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ

ص: 68

1- الفقیه 1- 117- 250.
2- فی المصدر- جسده.
3- تقدم فی الحدیث 2 من الباب 1 و فی الحدیث 1 من الباب 18 من هذه الأبواب.
4- الفقیه 1- 117- 248.
5- الباب 32 فیه 7 أحادیث.
6- الکافی 6- 505- 2.
7- الکافی 6- 505- 3.

عَنْ أَبِی کَهْمَسٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: دَخَلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْحَمَّامَ وَ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أَخْرُجَ مِنْهُ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ أَ لَا تَطَّلِی فَقُلْتُ عَهْدِی بِهِ مُنْذُ أَیَّامٍ فَقَالَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّهَا طَهُورٌ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 552

محمّد بن عبد اللّه بن على بن حسين گويد:

امام صادق عليه السّلام هنگامى داخل حمام شد كه من مى خواستم خارج شوم.

فرمود: اى ابو محمّد! آيا نوره نمى كشى ؟

گفتم: من چند روز پيش نوره كشيدم.

فرمود: مگر نمى دانى كه نوره طهارت و پاكيزگى است ؟!

[رقم الحدیث الکلی: 1508 - رقم الحدیث الباب: 3]

1508- 3- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: دَخَلْتُ مَعَ أَبِی بَصِیرٍ الْحَمَّامَ فَنَظَرْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَدِ اطَّلَی إِلَی أَنْ قَالَ فَقَالَ لِأَبِی بَصِیرٍ اطَّلِ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ- فَقَالَ قَدِ اطَّلَیْتُ مُنْذُ أَیَّامٍ فَقَالَ اطَّلِ فَإِنَّهُ طَهُورٌ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 535

على بن ابى حمزه گويد: من با ابو بصير داخل حمام شدم. امام صادق عليه السّلام را ديدم كه بدن و زير بغل هاى خود را نوره كشيده است.

من اين جريان را به ابو بصير گفتم.

ابو بصير گفت: مرا به سوى حضرت عليه السّلام راهنمايى كن تا از ايشان در اين خصوص سؤال كنم.

گفتم: خودم ايشان را ديدم.

گفت: تو ايشان را ديدى، اما من كه نديدم! مرا به سوى ايشان راهنمايى كن.

من ابو بصير را به سوى حضرت عليه السّلام راهنمايى كردم.

ابو بصير به حضرت عليه السّلام عرض كرد: فدايت شوم! راهنماى من به من خبر داد كه شما بدن و زير بغل هاى خود را نوره كشيديد.

فرمود: آرى، اى ابو محمّد! به راستى كه كندى موى زير بغل، چشم را ضعيف مى كند پس نوره بكش اى ابو محمّد!

ابو بصير گفت: من مدتى پيش نوره كشيده ام.

فرمود: نوره بكش! زيرا باعث پاكيزگى است.

[رقم الحدیث الکلی: 1509 - رقم الحدیث الباب: 4]

1509- 4- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: کُنْتُ مَعَهُ أَقُودُهُ فَأَدْخَلْتُهُ الْحَمَّامَ فَرَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَتَنَوَّرُ فَدَنَا مِنْهُ أَبُو بَصِیرٍ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ فَقَالَ یَا أَبَا بَصِیرٍ تَنَوَّرْ فَقَالَ إِنَّمَا تَنَوَّرْتُ أَوَّلَ مِنْ أَمْسِ وَ الْیَوْمَ الثَّالِثَ فَقَالَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّهَا طَهُورٌ فَتَنَوَّرْ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 553

على بن ابى حمزه گويد: با ابو بصير بودم و او را راهنمايى مى كردم. پس او را به حمام بردم و امام صادق عليه السّلام را ديدم كه نوره مى كشد.

ابو بصير نزديك ايشان رفت و به ايشان سلام نمود.

امام عليه السّلام فرمود: اى ابو بصير! نوره بكش!

ابو بصير عرض كرد: من دو، سه روز پيش نوره كشيدم.

فرمود: مگر نمى دانى كه نوره موجب طهارت و پاكيزگى است ؟! پس نوره بكش!

[رقم الحدیث الکلی: 1510 - رقم الحدیث الباب: 5]

1510- 5- (3) وَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ یُوسُفَ بْنِ السُّخْتِ الْبَصْرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ یَحْیَی بْنِ أَبِی الْبِلَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مِهْرَانَ جَمِیعاً عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ قَالَ لَهُ وَ لِأَبِی بَصِیرٍ اطَّلِیَا فَقَالا فَعَلْنَا ذَلِکَ مُنْذُ ثَلَاثٍ فَقَالَ أَعِدَا [أَعِیدَا] (4) فَإِنَّ الِاطِّلَاءَ طَهُورٌ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ

ص: 69

1- الکافی 6- 498- 9، و أورد صدره فی الحدیث 1 من الباب 85 من هذه الأبواب.
2- الکافی 6- 505- 6.
3- الکافی 6- 508- 5، و أورد قطعة منه فی الحدیث 3 من الباب 11 من هذه الأبواب.
4- فی المصدر- أعیدا.

ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ (1) وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ بِالْإِسْنَادِ الْأَوَّلِ مِثْلَهُ (2).

*********

ترجمه:

امام صادق علیه السلام به ابی یعفور و ابی بصیر فرمود

نوره بکشید

گفتند سه روز پیش گذاشتیم

حضرت فرمود دوباره بکشید بدرستیکه نوره پاکی است

[رقم الحدیث الکلی: 1511 - رقم الحدیث الباب: 6]

1511- 6- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَمَّنْ رَوَاهُ قَالَ: بَعَثَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ابْنَ أَخِیهِ فِی حَاجَةٍ فَجَاءَ وَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَدِ اطَّلَی بِالنُّورَةِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اطَّلِ فَقَالَ إِنَّمَا عَهْدِی بِالنُّورَةِ مُنْذُ ثَلَاثٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ النُّورَةَ طَهُورٌ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 552

4 - راوى گويد: امام صادق عليه السّلام برادرزاده خود را در پى كارى فرستاد. پس برادرزاده حضرت عليه السّلام برگشت در حالى كه حضرت عليه السّلام نوره كشيده بود.

امام عليه السّلام به او فرمود: نوره بكش!

عرض كرد: من سه روز پيش نوره كشيدم.

فرمود: به راستى كه نوره موجب پاكيزگى است.

[رقم الحدیث الکلی: 1512 - رقم الحدیث الباب: 7]

1512- 7- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ عَمْرِو بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ حُکَیْمٍ الْأَرْقَطِ خَالِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَتَیْتُهُ فِی حَاجَةٍ فَأَصَبْتُهُ فِی الْحَمَّامِ یَطَّلِی فَذَکَرْتُ لَهُ حَاجَتِی فَقَالَ أَ لَا تَطَّلِی فَقُلْتُ إِنَّمَا عَهْدِی بِهِ أَوَّلَ مِنْ أَمْسِ فَقَالَ اطَّلِ فَإِنَّ النُّورَةَ طَهُورٌ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 61

ارقط از آن حضرت آورده كه نزدش رفتم براى كارى و او در حمام نوره ميكشيد و نيازم را گفتم و فرمود نوره نمى كشى ؟گفتم:ديروز كشيدم فرمود:بكش كه پاكيزگى است

ص: 70

1- علل الشرائع- 292.
2- التهذیب 5- 26- 199.
3- الکافی 6- 505- 4، و تقدمت قطعة منه فی الحدیث 2 من الباب 28 من هذه الأبواب.
4- التهذیب 1- 375- 1156.
5- تقدم فی الباب 28 من هذه الأبواب.

33 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاطِّلَاءِ فِی کُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ یَوْماً وَ تَأَکُّدِهِ وَ لَوْ بِالْقَرْضِ بَعْدَ عِشْرِینَ یَوْماً وَ آکَدُ مِنْهُ بَعْدَ أَرْبَعِینَ وَ کَذَا حَلْقُ الْعَانَةِ

اشارة

(1) 33 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاطِّلَاءِ فِی کُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ یَوْماً وَ تَأَکُّدِهِ وَ لَوْ بِالْقَرْضِ بَعْدَ عِشْرِینَ یَوْماً وَ آکَدُ مِنْهُ بَعْدَ أَرْبَعِینَ وَ کَذَا حَلْقُ الْعَانَةِ

*******

ترجمه:

باب استحباب نوره کشیدن هر پانزده روز یکبارو تاکید آن بعد از ده روز و لو قرض کند بعد از بیست روز و تاکید بعد از چهل روز

همچن

[رقم الحدیث الکلی: 1513 - رقم الحدیث الباب: 1]

.1513- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: السُّنَّةُ فِی النُّورَةِ فِی خَمْسَةَ عَشَرَ فَإِنْ أَتَتْ عَلَیْکَ عِشْرُونَ یَوْماً وَ لَیْسَ عِنْدَکَ (3) فَاسْتَقْرِضْ عَلَی اللَّهِ.

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام فرمود:

سنت در نوره كشيدن، در هر پانزده روز يك بار است. پس اگر بيست روز بر تو بگذرد و پولى ندارى، بر عهده خدا (با توكل به خدا و ضمانت او) قرض كن (و نوره بكش).

[رقم الحدیث الکلی: 1514 - رقم الحدیث الباب: 2]

1514- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْمُبَارَکِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ (5) الْمِنْقَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: السُّنَّةُ فِی النُّورَةِ فِی کُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ یَوْماً فَإِنْ أَتَتْ عَلَیْکَ عِشْرُونَ یَوْماً وَ لَیْسَ عِنْدَکَ فَاسْتَقْرِضْ عَلَی اللَّهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 554

حسين بن احمد بن منقرى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

سنت در نوره كشيدن، در هر پانزده روز يك بار است. پس اگر بيست روز بر تو بگذرد و پولى ندارى، بر عهده خدا (با توكل به خدا و ضمانت او) قرض كن (و نوره بكش).

[رقم الحدیث الکلی: 1515 - رقم الحدیث الباب: 3]

1515- 3- (6) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع أُحِبُّ لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَطَّلِیَ فِی کُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ یَوْماً.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (7) وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 554

محمّد بن مسلم گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: امير مؤمنان على عليه السّلام فرمود:

دوست دارم مؤمن در هر پانزده روز يك بار نوره بكشد.

ص: 71

1- الباب 33 فیه 6 أحادیث.
2- التهذیب 1- 375- 1157.
3- فی المصدر زیادة- شی ء.
4- الکافی 6- 506- 9، و رواه الصدوق فی الفقیه 1- 119- 259.
5- فی المصدر زیادة" بن".
6- الکافی 6- 506- 8.
7- الفقیه 1- 119- 258.v
[رقم الحدیث الکلی: 1516 - رقم الحدیث الباب: 4]

1516- 4- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: السُّنَّةُ فِی النُّورَةِ فِی کُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ یَوْماً فَمَنْ أَتَتْ عَلَیْهِ أَحَدٌ وَ عِشْرُونَ یَوْماً (وَ لَمْ یَتَنَوَّرْ) (2) فَلْیَسْتَدِنْ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لْیَتَنَوَّرْ وَ مَنْ أَتَتْ عَلَیْهِ أَرْبَعُونَ یَوْماً وَ لَمْ یَتَنَوَّرْ فَلَیْسَ بِمُؤْمِنٍ وَ لَا مُسْلِمٍ وَ لَا کَرَامَةَ.

*********

ترجمه:

روضة الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ; ج 2 ص 496

امام صادق(عليه السّلام)فرموده است:سنت در نوره كشيدن،آن است كه در هر پانزده روز يك بار انجام شود و اگر بيست روز بگذرد حتما نوره بكشد و هر كس چهل روز بگذرد و نوره نكشد مؤمن و مسلمان نيست و كرامتى ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 1517 - رقم الحدیث الباب: 5]

1517- 5- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یَتْرُکْ حَلْقَ عَانَتِهِ فَوْقَ الْأَرْبَعِینَ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَسْتَقْرِضْ بَعْدَ الْأَرْبَعِینَ وَ لَا یُؤَخِّرْ.

*********

ترجمه:

روضة الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ; ج 2 ص 496

رسول خدا فرموده اند:هر كس به خدا و روز رستاخيز مؤمن است،زدودن موى زهار خويش را هر چهل روز يك بار ترك نكند و اگر چهل روز گذشت،هيچ تأخير در آن روا ندارد .

[رقم الحدیث الکلی: 1518 - رقم الحدیث الباب: 6]

1518- 6- (4) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: أُحِبُّ لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَطَّلِیَ فِی کُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ یَوْماً مِنَ النُّورَةِ.

(5)

*********

ترجمه:

حضرت علی ع فرمودند: دوست دارم برای مومن که هر پانزده روز یک بار نوره بکشد

34 بَابُ اسْتِحْبَابِ إِکْثَارِ الِاطِّلَاءِ بِالنُّورَةِ فِی الصَّیْفِ

اشارة

(6) 34 بَابُ اسْتِحْبَابِ إِکْثَارِ الِاطِّلَاءِ بِالنُّورَةِ فِی الصَّیْفِ

*******

ترجمه:

باب استحباب زیاد نوره کشیدن در تابستان

[رقم الحدیث الکلی: 1519 - رقم الحدیث الباب: 1]

1519- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ ثَعْلَبَةَ عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع طَلْیَةٌ فِی الصَّیْفِ خَیْرٌ مِنْ عَشْرٍ فِی الشِّتَاءِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 555

عمّار ساباطى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

يك بار نوره كشيدن در تابستان بهتر از ده بار نوره كشيدن در زمستان است.

ص: 72

1- الخصال- 503- 7.
2- لیس فی المصدر.
3- الخصال- 538- 5، و أورده أیضا فی الحدیث 3 من الباب 86 من هذه الأبواب.
4- الخصال- 636،.
5- و یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 86 من هذه الأبواب.و یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 86 من هذه الأبواب.
6- الباب 34 فیه حدیث واحد.
7- الکافی 6- 506- 12.

35 بَابُ اسْتِحْبَابِ خِضَابِ جَمِیعِ الْبَدَنِ بِالْحِنَّاءِ بَعْدَ النُّورَةِ

اشارة

(1) 35 بَابُ اسْتِحْبَابِ خِضَابِ جَمِیعِ الْبَدَنِ بِالْحِنَّاءِ بَعْدَ النُّورَةِ

*******

ترجمه:

باب استحباب حنا گذاشتن همه ی بدن بعد از نوره گذاشتن

[رقم الحدیث الکلی: 1520 - رقم الحدیث الباب: 1]

1520- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ جَمِیعاً عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع فِی حَدِیثٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ: مَنْ دَخَلَ الْحَمَّامَ فَاطَّلَی ثُمَّ أَتْبَعَهُ بِالْحِنَّاءِ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ کَانَ أَمَاناً لَهُ مِنَ الْجُنُونِ وَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ وَ الْأَکِلَةِ (3) إِلَی مِثْلِهِ مِنَ النُّورَةِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 561

حسين بن موسى گويد:

هرگاه پدرم، امام كاظم عليه السّلام مى خواست به حمام برود، دستور مى فرمود كه از سه روز پيش حمام را روشن كنند. آن حضرت از شدت گرماى حمام نمى توانست داخل آن شود تا اين كه غلامان سياه پوست وارد حمام مى شدند و براى ايشان گليم نمدى مى انداختند هنگامى كه آن حضرت وارد حمام مى شد از شدت گرما گاهى مى نشست و گاهى مى ايستاد.

روزى آن حضرت از حمام بيرون آمد، مردى از آل زبير به نام كنيد با آن حضرت روبه رو شد در حالى كه بر روى دست حضرتش اثر حنا بود. آن مرد گفت: اين چه اثرى است كه روى دست شماست ؟!

فرمود: اثر حنا است.

سپس فرمود: واى بر تو اى كنيد! پدرم - كه داناترين فرد دوران خود بود - از پدر خود، از جد خود به من خبر داد كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

هركس به حمام رود و نوره بكشد آن گاه از فرق سر تا پاى خود را حنا بمالد، تا نوره كشيدن بعدى، از ديوانگى، جذام، پيسى و خوره در امان خواهد بود.

[رقم الحدیث الکلی: 1521 - رقم الحدیث الباب: 2]

1521- 2- (4) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ: مَنِ اطَّلَی فَتَدَلَّکَ بِالْحِنَّاءِ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ نُفِیَ عَنْهُ الْفَقْرُ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 59

7-ثواب الاعمال:تا امام صادق(عليه السّلام)فرمود:هر كه نوره كشد و با حنا خود را از سر تا قدم بمالد فقر از او برود.

[رقم الحدیث الکلی: 1522 - رقم الحدیث الباب: 3]

1522- 3- (5) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُبْدُوسِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع وَ قَدْ خَرَجَ مِنَ الْحَمَّامِ وَ هُوَ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ مِثْلُ الْوَرْدَةِ مِنْ أَثَرِ الْحِنَّاءِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 563

احمد بن عبدوس بن ابراهيم گويد:

امام باقر عليه السّلام را ديدم كه از حمام خارج شده بود در حالى كه در اثر حنا، از فرق سر تا پاى ايشان مانند گل سرخ بود.

[رقم الحدیث الکلی: 1523 - رقم الحدیث الباب: 4]

1523- 4- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنِ اطَّلَی وَ اخْتَضَبَ بِالْحِنَّاءِ آمَنَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ وَ الْأَکِلَةِ إِلَی طَلْیَةٍ مِثْلِهَا.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 130

رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم:هركس نوره بكشد و حنا بگذارد،تا دفعه ديگر كه اين كار را بكند،خداوند او را از سه چيز در امان مى دارد:جذام و برص(پيسى)و خوره.

ص: 73

1- الباب 35 فیه 9 أحادیث.
2- الکافی 6- 509- 1، و أورد صدره فی الحدیث 1 من الباب 27، و کذلک فی الحدیث 5 من الباب 36 من هذه الأبواب.
3- الأکلة- و الأکال- الحکة و الجرب لسان العرب 11- 23.
4- الکافی 6- 509- 3.
5- الکافی 6- 509- 4.
6- الفقیه 1- 121- 269.
[رقم الحدیث الکلی: 1524 - رقم الحدیث الباب: 5]

1524- 5- (1) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع الْحِنَّاءُ عَلَی أَثَرِ النُّورَةِ أَمَانٌ مِنَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 162

امام صادق عليه السّلام فرمود: حنا ماليدن بر بدن از پى نوره كشيدن و بدنبال آن، موجب ايمن شدن از جذام و پيسى است.

[رقم الحدیث الکلی: 1525 - رقم الحدیث الباب: 6]

1525- 6- (2) قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ مَنِ اطَّلَی وَ تَدَلَّکَ بِالْحِنَّاءِ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ نَفَی اللَّهُ عَنْهُ الْفَقْرَ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 162

و روايت شده كه: هر كس نوره بكشد و بعد با حنا از سر تا پايش را بيالايد، خداوند فقر و تنگدستى را از او دور ميكند.

[رقم الحدیث الکلی: 1526 - رقم الحدیث الباب: 7]

1526- 7- (3) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَی قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنِ اطَّلَی وَ اخْتَضَبَ بِالْحِنَّاءِ آمَنَهُ اللَّهُ مِنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ وَ الْأَکِلَةِ إِلَی طَلْیَةٍ مِثْلِهَا.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 119

پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله)فرمود:هر كس نوره كشد و حنا بندد خداوند او را از سه چيز در امان دارد:جذام،برص،خوره(ظاهرا آكله كه ما به خوره ترجمه كرديم نوعى از جذام است).

[رقم الحدیث الکلی: 1527 - رقم الحدیث الباب: 8]

1527- 8- (4) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِالسَّنَدِ السَّابِقِ فِی بَابِ إِسْبَاغِ الْوُضُوءِ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع الْحِنَّاءُ بَعْدَ النُّورَةِ أَمَانٌ مِنَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ.

*********

ترجمه:

صحيفة الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ; ج 1 ص 87

با اسناد نقل شده امام رضا(عليه السلام)فرمود كه على بن ابى طالب(عليه السلام) فرموده: استفاده از حنا بعد از داروى نظافت بدن،باعث ايمنى از بيمارى پيسى و جذام است.

[رقم الحدیث الکلی: 1528 - رقم الحدیث الباب: 9]

1528- 9- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی أَحْمَدَ إِسْحَاقَ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ أَبِی الْعَبَّاسِ عَنْ عُبْدُوسِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْحِنَّاءُ یَذْهَبُ بِالسَّهَکِ (6) وَ یَزِیدُ فِی مَاءِ الْوَجْهِ وَ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ (7) وَ یُحَسِّنُ الْوَلَدَ.

ص: 74

1- الفقیه 1- 119- 270.
2- الفقیه 1- 119- 271.
3- ثواب الأعمال- 39- 6.
4- عیون أخبار الرضا علیه السلام 2- 48- 186.
5- التهذیب 1- 376- 1161، و أورده عن الکافی و الفقیه فی الحدیث 6 من الباب 50 من هذه الأبواب.
6- السهک- الریح الشدیدة، و بالتحریک- ریح السمک و صدأ الحدید. منه قده نقلا عن الصحاح للجوهری 4- 1592. السهک، محرکة- ریح کریهة من عرق. منه قده نقلا عن القاموس المحیط 3- 317.
7- النکهة- ریح الفم، منه قده نقلا عن الصحاح للجوهری 6- 2253.

وَ

قَالَ: مَنِ اطَّلَی فِی الْحَمَّامِ فَتَدَلَّکَ بِالْحِنَّاءِ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ نُفِیَ عَنْهُ الْفَقْرُ.

وَ

قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ الثَّانِیَ ع قَدْ خَرَجَ مِنَ الْحَمَّامِ وَ هُوَ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ مِثْلُ الْوَرْدِ مِنْ أَثَرِ الْحِنَّاءِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ أَبِی الْعَبَّاسِ عَنْ عُبْدُوسِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ رَفَعَ الْحَدِیثَ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ نُفِیَ عَنْهُ الْفَقْرُ (1)یأتی فی الباب الآتی.(2).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 65

امام صادق(عليه السّلام)فرمود:حنا بوى عرق را ببرد و او را خرم كند و بو را خوش كند و فرزند را زيبا سازد

- و روايت شده كه: هر كس نوره بكشد و بعد با حنا از سر تا پايش را بيالايد، خداوند فقر و تنگدستى را از او دور ميكند

احمد بن عبدوس بن ابراهيم گويد:

امام باقر عليه السّلام را ديدم كه از حمام خارج شده بود در حالى كه در اثر حنا، از فرق سر تا پاى ايشان مانند گل سرخ بود.

36 بَابُ اسْتِحْبَابِ خِضَابِ الْیَدِ بِالْحِنَّاءِ وَ جَعْلِ الْحِنَّاءِ عَلَی الْأَظْفَارِ بَعْدَ النُّورَةِ وَ صَلَاةِ رَکْعَتَیْنِ شُکْراً عِنْدَ الْخُرُوجِ مِنَ الْحَمَّامِ

اشارة

(3) 36 بَابُ اسْتِحْبَابِ خِضَابِ الْیَدِ بِالْحِنَّاءِ وَ جَعْلِ الْحِنَّاءِ عَلَی الْأَظْفَارِ بَعْدَ النُّورَةِ وَ صَلَاةِ رَکْعَتَیْنِ شُکْراً عِنْدَ الْخُرُوجِ مِنَ الْحَمَّامِ

*******

ترجمه:

باب استحباب حنا به دست گذاشتن و به ناخن بعد از نوره کشیدن و دو رکعت نماز شکر بعد از خارج شدن از حمام

[رقم الحدیث الکلی: 1529 - رقم الحدیث الباب: 1]

1529- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُقْبَةَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی قَالَ: کَانَ أَبُو الْحَسَنِ ع مَعَ رَجُلٍ عِنْدَ قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ ص- فَنَظَرَ إِلَیْهِ وَ قَدْ أَخَذَ الْحِنَّاءَ مِنْ یَدَیْهِ قَالَ فَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْمَدِینَةِ- أَ مَا تَرَوْنَ إِلَی هَذَا کَیْفَ أَخَذَ الْحِنَّاءَ مِنْ یَدَیْهِ فَالْتَفَتَ إِلَیْهِ فَقَالَ فِیهِ مَا تُخْبَرُهُ وَ مَا لَا تُخْبَرُهُ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیَّ فَقَالَ إِنَّهُ مَنْ أَخَذَ الْحِنَّاءَ بَعْدَ فَرَاغِهِ مِنِ اطِّلَاءِ النُّورَةِ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ أَمِنَ مِنَ الْأَدْوَاءِ الثَّلَاثَةِ الْجُنُونِ وَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 563

حسين بن موسى گويد: امام كاظم عليه السّلام همراه مردى نزد قبر پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله بود، آن مرد ديد كه دستان حضرت رنگ حنا داشت.

يكى از اهل مدينه گفت: آيا اين شخص را نمى بينيد كه چگونه دستش رنگ حنا گرفته است ؟!

حضرت عليه السّلام به آن مرد رو نمود و فرمود: درباره اين خضاب چيزهايى وجود دارد كه تو مى دانى و چيزهايى است كه نمى دانى.

آن گاه رو به من نمود و فرمود: به راستى كه هركس پس از فارغ شدن از نوره كشيدن، از فرق سر تا پايش را حنا ببندد از سه بيمارى در امان خواهد بود: ديوانگى، جذام و پيسى.

[رقم الحدیث الکلی: 1530 - رقم الحدیث الباب: 2]

1530- 2- (5) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ

ص: 75

1- ثواب الأعمال- 38- 4.
2- أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ
3- الباب 36 فیه 7 أحادیث.
4- الکافی 6- 509- 5.
5- الکافی 6- 509- 2.

الْحَکَمِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ مَیْسَرَةَ عَنِ الْحَکَمِ بْنِ عُتَیْبَةَ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع وَ قَدْ أَخَذَ الْحِنَّاءَ وَ جَعَلَهُ عَلَی أَظَافِیرِهِ فَقَالَ یَا حَکَمُ مَا تَقُولُ فِی هَذَا فَقُلْتُ مَا عَسَیْتُ أَنْ أَقُولَ فِیهِ وَ أَنْتَ تَفْعَلُهُ وَ إِنَّ عِنْدَنَا یَفْعَلُهُ الشُّبَّانُ فَقَالَ یَا حَکَمُ إِنَّ الْأَظَافِیرَ إِذَا أَصَابَتْهَا النُّورَةُ غَیَّرَتْهَا حَتَّی تُشْبِهُ أَظَافِیرَ الْمَوْتَی فَغَیِّرْهَا بِالْحِنَّاءِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 562

2 - حكم بن عتيبه گويد: امام باقر عليه السّلام را ديدم كه روى ناخن هاى خود حنا بسته بود. به من فرمود: اى حكم! در اين خصوص چه مى گويى ؟

گفتم: من درباره آن چه بگويم در حالى كه شما انجام مى دهيد! امّا در نزد ما، جوانان چنين مى كنند.

فرمود: اى حكم! هنگامى كه نوره به ناخن ها برخورد كند آن را دگرگون مى سازد به گونه اى كه شبيه ناخن هاى مردگان مى شود. پس آن را با حنا دگرگون كن تا به حال اولش باز گردد.

[رقم الحدیث الکلی: 1531 - رقم الحدیث الباب: 3]

1531- 3- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ الْبَاقِرُ ع إِنَّ الْأَظَافِیرَ إِذَا أَصَابَتْهَا النُّورَةُ غَیَّرَتْهَا حَتَّی إِنَّهَا تُشْبِهُ أَظَافِیرَ الْمَوْتَی فَلَا بَأْسَ بِتَغْیِیرِهَا.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 165

امام باقر عليه السّلام فرمود: همانا وقتى نوره به ناخنها ميرسد رنگ آن را ديگرگون ميكند تا جايى كه شبيه به ناخن مردگان ميگردد، پس اشكالى ندارد كه با حنا و مانند آن رنگ آن را تغيير دهند.

[رقم الحدیث الکلی: 1532 - رقم الحدیث الباب: 4]

1532- 4- (2) وَ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ: نَظَرَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِلَی رَجُلٍ وَ قَدْ خَرَجَ مِنَ الْحَمَّامِ مَخْضُوبَ الْیَدَیْنِ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- أَ یَسُرُّکَ أَنْ یَکُونَ اللَّهُ خَلَقَ یَدَیْکَ هَکَذَا قَالَ لَا وَ اللَّهِ وَ إِنَّمَا فَعَلْتُ ذَلِکَ لِأَنَّهُ بَلَغَنِی عَنْکُمْ أَنَّهُ مَنْ دَخَلَ الْحَمَّامَ فَلْیُرَ عَلَیْهِ أَثَرُهُ یَعْنِی الْحِنَّاءَ فَقَالَ لَیْسَ ذَلِکَ حَیْثُ ذَهَبْتَ إِنَّمَا مَعْنَی ذَلِکَ إِذَا خَرَجَ أَحَدُکُمْ مِنَ الْحَمَّامِ وَ قَدْ سَلِمَ فَلْیُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ شُکْراً.

اقول:هَذَا غَیْرُ صَرِیحٍ فِی الْإِنْکَارِ وَ لَعَلَّهُ اسْتِفْهَامٌ مِنْهُ لِیُظْهِرَ غَلَطَ الرَّاوِی فِی فَهْمِ الْحَدِیثِ وَ کَوْنُ مَعْنَاهُ مَا ذُکِرَ لَا یُنَافِی الِاسْتِحْبَابَ وَ الْإِنْکَارُ السَّابِقُ إِنَّمَا هُوَ مِنَ الْعَامَّةِ مِثْلُ الْحَکَمِ (3) وَ أَهْلِ الْمَدِینَةِ ثُمَّ إِنَّ الْأَخِیرَ یَحْتَمِلُ التَّقِیَّةَ وَ یُمْکِنُ حَمْلُهُ عَلَی الْإِفْرَاطِ وَ الْمُدَاوَمَةِ لِلرَّجُلِ بَلْ ظَاهِرُهُ ذَلِکَ بِقَرِینَةِ قَوْلِهِ خَلَقَ یَدَیْکَ إِذْ لَوْ کَانَ اللَّوْنُ خَلْقِیّاً لَدَامَ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ.

*********

ترجمه:

معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ; ج 2 ص 120

احمد بن أبى عبد اللّٰه از پدرش مرفوعا روايت نموده كه گفت:امام صادق عليه السّلام مردى را ديد كه از گرمابه بيرون آمده،و دو دست خود را به خضاب رنگين ساخته بود.حضرت به او فرمود:چنانچه خداوند دستانت را به اين رنگ مى آفريد،خوشحال بودى ؟گفت:به خدا قسم،نه!و اين كار را فقطّ بدان جهت كردم كه حديثى از شما به من رسيد كه مضمونش اين است:(شخصى كه به گرمابه رود بايد اثرش بر او هويدا باشد،يعنى حنّا بسته باشد). حضرت فرمود:چنان نيست كه تو پنداشته اى،بلكه معنى آن اين است كه هر گاه يكى از شما با تندرستى از حمّام بيرون آيد،بايد به شكرانۀ آن نعمت دو ركعت نماز(شكر)بخواند.

[رقم الحدیث الکلی: 1533 - رقم الحدیث الباب: 5]

1533- 5- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ

ص: 76

1- الفقیه 1- 123- 284.
2- معانی الأخبار- 254- 1.
3- قال الشیخ- الحکم بن عتیبة مذموم و هو من فقهاء العامّة، منه قده.
4- الکافی 6- 509- 1، و تقدمت قطعة منه فی الحدیث 1 من الباب 35 من هذه الأبواب.

الْحَسَنِ جَمِیعاً عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ خَرَجَ یَوْماً مِنَ الْحَمَّامِ فَاسْتَقْبَلَهُ رَجُلٌ مِنْ آلِ الزُّبَیْرِ- یُقَالُ لَهُ کُنَیْدٌ وَ بِیَدِهِ أَثَرُ حِنَّاءٍ فَقَالَ مَا هَذَا الْأَثَرُ بِیَدِکَ فَقَالَ أَثَرُ حِنَّاءٍ فَقَالَ وَیْلَکَ یَا کُنَیْدُ حَدَّثَنِی أَبِی وَ کَانَ أَعْلَمَ أَهْلِ زَمَانِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص- مَنْ دَخَلَ الْحَمَّامَ فَاطَّلَی ثُمَّ أَتْبَعَهُ بِالْحِنَّاءِ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ کَانَ أَمَاناً لَهُ مِنَ الْجُنُونِ وَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ وَ الْأَکِلَةِ إِلَی مِثْلِهِ مِنَ النُّورَةِ.

أَقُولُ: یُمْکِنُ أَنْ یَکُونَ اسْتِدْلَالًا بِالْعُمُومِ حَیْثُ إِنَّ اسْتِحْبَابَ الْمَجْمُوعِ یَسْتَلْزِمُ اسْتِحْبَابَ الْبَعْضِ وَ الْإِنْکَارُ هُنَا أَیْضاً مِنَ الْعَامَّةِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 561

1 - حسين بن موسى گويد:

هرگاه پدرم، امام كاظم عليه السّلام مى خواست به حمام برود، دستور مى فرمود كه از سه روز پيش حمام را روشن كنند. آن حضرت از شدت گرماى حمام نمى توانست داخل آن شود تا اين كه غلامان سياه پوست وارد حمام مى شدند و براى ايشان گليم نمدى مى انداختند هنگامى كه آن حضرت وارد حمام مى شد از شدت گرما گاهى مى نشست و گاهى مى ايستاد.

روزى آن حضرت از حمام بيرون آمد، مردى از آل زبير به نام كنيد با آن حضرت روبه رو شد در حالى كه بر روى دست حضرتش اثر حنا بود. آن مرد گفت: اين چه اثرى است كه روى دست شماست ؟!

فرمود: اثر حنا است.

سپس فرمود: واى بر تو اى كنيد! پدرم - كه داناترين فرد دوران خود بود - از پدر خود، از جد خود به من خبر داد كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

هركس به حمام رود و نوره بكشد آن گاه از فرق سر تا پاى خود را حنا بمالد، تا نوره كشيدن بعدى، از ديوانگى، جذام، پيسى و خوره در امان خواهد بود.

[رقم الحدیث الکلی: 1534 - رقم الحدیث الباب: 6]

1534- 6- (1) الْحَسَنُ بْنُ الْفَضْلِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ قَالَ: رَأَیْتُ أَثَرَ الْحِنَّاءِ فِی یَدِ أَبِی جَعْفَرٍ ع.

*********

ترجمه:

أَبِی الصَّبَّاحِ میگوید من اثر حنائ را بر دستهای امام باقر علیه السلام دیدم

[رقم الحدیث الکلی: 1535 - رقم الحدیث الباب: 7]

1535- 7- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع لَا بَأْسَ بِالْخِضَابِ کُلِّهِ.

أَقُولُ: وَ یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ عُمُومُ أَحَادِیثِ الْخِضَابِ وَ الْحِنَّاءِ وَ إِطْلَاقُهَا کَمَا یَأْتِی (3).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 163

275 - امام صادق عليه السّلام فرمود: خضاب بهر رنگى يا مادّه رنگ زائى كه باشد اشكال ندارد.

37 بَابُ جَوَازِ بَوْلِ الْمُطَّلِی قَائِماً وَ کَرَاهَةِ جُلُوسِهِ

اشارة

(4) 37 بَابُ جَوَازِ بَوْلِ الْمُطَّلِی قَائِماً وَ کَرَاهَةِ جُلُوسِهِ

*******

ترجمه:

باب جایز است کسیکه نوره کشیده ایستاده ادرار کند و مکروه است بنشیند

[رقم الحدیث الکلی: 1536 - رقم الحدیث الباب: 1]

1536- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَطَّلِی فَیَبُولُ وَ هُوَ قَائِمٌ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 539

18 - راوى گويد: از امام صادق عليه السّلام پرسيدم: شخصى نوره مى كشد و در حالى كه ايستاده است، ادرار مى كند.

فرمود: ايرادى ندارد.

ص: 77

1- مکارم الأخلاق- 80.
2- الفقیه 1- 122- 275، و أورده فی الحدیث 6 من الباب 41 من هذه الأبواب.
3- تقدم ما یدلّ علیه فی الباب 35 من هذه الأبواب، و فی الأبواب 41- 53 من هذه الأبواب.
4- الباب 37 فیه حدیثان.
5- الکافی 6- 500- 18، و أورده و ما بعده أیضا فی الحدیث 2، 5 من الباب 33 من أبواب أحکام الخلوة.
[رقم الحدیث الکلی: 1537 - رقم الحدیث الباب: 2]

1537- 2- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ رُوِیَ أَنَّ مَنْ جَلَسَ وَ هُوَ مُتَنَوِّرٌ خِیفَ عَلَیْهِ الْفَتْقُ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 159

و روايت شده كه: هر كس در حالى كه نوره بر خود ماليده بنشيند ترس اينست كه مبادا دچار فتق شود.

38 بَابُ جَوَازِ التَّدَلُّکِ بِالنُّخَالَةِ وَ الدَّقِیقِ وَ الزَّیْتِ بَعْدَ النُّورَةِ مِنْ غَیْرِ کَرَاهَةٍ وَ عَدَمِ کَوْنِهِ إِسْرَافاً

اشارة

(2) 38 بَابُ جَوَازِ التَّدَلُّکِ بِالنُّخَالَةِ وَ الدَّقِیقِ وَ الزَّیْتِ بَعْدَ النُّورَةِ مِنْ غَیْرِ کَرَاهَةٍ وَ عَدَمِ کَوْنِهِ إِسْرَافاً

*******

ترجمه:

باب جایز بودن کشیدن آرد و روغن بعد از نوره کشیدن و کراهت ندارد و اسراف نیست

[رقم الحدیث الکلی: 1538 - رقم الحدیث الباب: 1]

1538- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَطَّلِی بِالنُّورَةِ فَیَجْعَلُ الدَّقِیقَ بِالزَّیْتِ یَلُتُ (4) بِهِ فَیَمْسَحُ بِهِ بَعْدَ النُّورَةِ لِیَقْطَعَ رِیحَهَا عَنْهُ قَالَ لَا بَأْسَ.

*********

ترجمه:

عبد الرحمان بن حجّاج گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم: شخصى نوره مى كشد و براى اين كه بوى آن را بزدايد مى تواند آرد گندم را با روغن زيتون مخلوط كند و بعد از كشيدن نوره به بدن بمالد؟

فرمود: مانعى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1539 - رقم الحدیث الباب: 2]

1539- 2- (5) قَالَ الْکُلَیْنِیُّ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ لِعَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع وَ قَدْ تَدَلَّکَ بِدَقِیقٍ مَلْتُوتٍ بِالزَّیْتِ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ النَّاسَ یَکْرَهُونَ ذَلِکَ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 537

عبد الرحمان گويد: امام كاظم عليه السّلام را ديدم كه مخلوطى از آرد و زيتون به بدن ماليده بود، من گفتم: مردم استفاده از ليتۀ زيتون را مكروه مى دانند.

فرمود: مانعى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1540 - رقم الحدیث الباب: 3]

1540- 3- (6) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع فِی الرَّجُلِ یَطَّلِی وَ یَتَدَلَّکُ بِالزَّیْتِ وَ الدَّقِیقِ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 538

- هشام بن حكم گويد: از امام كاظم عليه السّلام پرسيدم: اگر بعد از نوره، ليتۀ آرد و زيتون به بدنم بمالم، چه حكمى دارد؟

فرمود: مانعى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1541 - رقم الحدیث الباب: 4]

1541- 4- (7) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع

ص: 78

1- الفقیه 1- 119- 257.
2- الباب 38 فیه أحادیث.
3- الکافی 6- 499- 12.
4- اللت- هو إلزاق الشی ء بالشی ء و خلط بعضه فی بعض ... و دقیق ملتوت بالزیت، أی مخلوط به. مجمع البحرین 2- 218.
5- الکافی 6- 499- 13.
6- الکافی 6- 499- 15.
7- الکافی 6- 499- 14.

عَنِ التَّدَلُّکِ بِالدَّقِیقِ بَعْدَ النُّورَةِ فَقَالَ لَا بَأْسَ قُلْتُ یَزْعُمُونَ أَنَّهُ إِسْرَافٌ فَقَالَ لَیْسَ فِیمَا أَصْلَحَ الْبَدَنَ إِسْرَافٌ وَ إِنِّی رُبَّمَا أَمَرْتُ بِالنَّقِیِ (1) فَیُلَتُّ لِی بِالزَّیْتِ فَأَتَدَلَّکُ بِهِ إِنَّمَا (2) الْإِسْرَافُ فِیمَا أَتْلَفَ الْمَالَ وَ أَضَرَّ بِالْبَدَنِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 3 ص 137

عدّه اى از اصحاب اسحاق بن عبد العزيز گويند: به امام صادق عليه السّلام گفتيم: ما در راه مكّه آن گاه كه مى خواستيم محرم شويم بر خود نوره كشيديم، سبوسى نداشتيم كه بعد از نوره بر بدن خود بماليم. ازاين رو آرد بر تن خود ماليديم، آن گاه خداى داند چقدر ناراحت شديم.

حضرت فرمود: از ترس اسراف ؟

گفتيم: آرى.

فرمود: چيزى كه موجب تندرستى بدن است، اسراف نيست. من گاهى مى گويم كه آرد پوست كنده را با روغن زيتون مخلوط نموده و آن را به تن خود مى مالم، همانا اسراف در چيزى است كه مال را از بين برده و بر بدن ضرر برساند

[رقم الحدیث الکلی: 1542 - رقم الحدیث الباب: 5]

1542- 5- (3) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ الْجَبَلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّا لَنُسَافِرُ وَ لَا یَکُونُ مَعَنَا نُخَالَةٌ فَنَتَدَلَّکُ بِالدَّقِیقِ فَقَالَ لَا بَأْسَ إِنَّمَا الْفَسَادُ فِیمَا أَضَرَّ بِالْبَدَنِ وَ أَتْلَفَ الْمَالَ فَأَمَّا مَا أَصْلَحَ الْبَدَنَ فَإِنَّهُ لَیْسَ بِفَسَادٍ إِنِّی رُبَّمَا أَمَرْتُ غُلَامِی فَلَتَّ لِیَ النِّقْیَ بِالزَّیْتِ فَأَتَدَلَّکُ بِهِ.

وَ رَوَاهُ الْبَرْقِیُّ فِی الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی سُمَیْنَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ مِثْلَهُ (4).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 538

16 - ابان بن تغلب گويد: به امام صادق عليه السّلام گفتم: ما به مسافرت مى رويم و سبوس همراه مان نيست، بنابراين آرد به بدنمان مى ماليم.

فرمود: ايرادى ندارد. همانا كه فساد در جايى است كه به بدن آسيب برساند و مال را ضايع كند. اما آن چه كه به بدن نفع دارد، فساد نيست. من گاهى به غلام خود دستور مى دهم و او آرد سفيد را با روغن زيتون خمير مى سازد و من آن را به بدنم مى مالم.

[رقم الحدیث الکلی: 1543 - رقم الحدیث الباب: 6]

1543- 6- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَطَّلِی بِالنُّورَةِ فَیَجْعَلُ الدَّقِیقَ بِالزَّیْتِ یَلُتُّهُ بِهِ یَتَمَسَّحُ بِهِ بَعْدَ النُّورَةِ لِیَقْطَعَ رِیحَهَا قَالَ لَا بَأْسَ.

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 141

از ابو عبد اللّه صادق (علیه السلام) پرسيدم: آيا با آرد گندم و آرد جو مى توانم نظافت كنم ؟ ابو عبد اللّه گفت: مانعى ندارد به وسيله آرد، چرك و آلودگى را بزدايند و براى بهداشت و نظافت بكار ببرند.

[رقم الحدیث الکلی: 1544 - رقم الحدیث الباب: 7]

1544- 7- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ النَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ رَجُلٍ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنَّا نَکُونُ فِی طَرِیقِ مَکَّةَ نُرِیدُ الْإِحْرَامَ وَ لَا یَکُونُ مَعَنَا نُخَالَةٌ نَتَدَلَّکُ بِهَا مِنَ النُّورَةِ فَنَتَدَلَّکُ بِالدَّقِیقِ فَیَدْخُلُنِی مِنْ ذَلِکَ مَا اللَّهُ بِهِ عَلِیمٌ قَالَ مَخَافَةَ الْإِسْرَافِ

ص: 79

1- النقی- دقیق الحنطة المنخول مجمع البحرین 1- 420.
2- لعله حصر لکمال الإسراف، فتدبر، منه قده.
3- الکافی 6- 499- 16.
4- المحاسن- 312- 28.
5- التهذیب 1- 188- 542 و الاستبصار 1- 155- 536.
6- التهذیب 1- 376- 1160.

فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ لَیْسَ فِیمَا أَصْلَحَ الْبَدَنَ إِسْرَافٌ أَنَا رُبَّمَا أَمَرْتُ بِالنَّقِیِّ یُلَتُّ بِالزَّیْتِ فَأَتَدَلَّکُ بِهِ وَ إِنَّمَا الْإِسْرَافُ فِیمَا أَتْلَفَ الْمَالَ وَ أَضَرَّ بِالْبَدَنِ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُ کَمَا یَأْتِی فِی النَّفَقَاتِ (1).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 3 ص 137

عدّه اى از اصحاب اسحاق بن عبد العزيز گويند: به امام صادق عليه السّلام گفتيم: ما در راه مكّه آن گاه كه مى خواستيم محرم شويم بر خود نوره كشيديم، سبوسى نداشتيم كه بعد از نوره بر بدن خود بماليم. ازاين رو آرد بر تن خود ماليديم، آن گاه خداى داند چقدر ناراحت شديم.

حضرت فرمود: از ترس اسراف ؟

گفتيم: آرى.

فرمود: چيزى كه موجب تندرستى بدن است، اسراف نيست. من گاهى مى گويم كه آرد پوست كنده را با روغن زيتون مخلوط نموده و آن را به تن خود مى مالم، همانا اسراف در چيزى است كه مال را از بين برده و بر بدن ضرر برساند

39 بَابُ عَدَمِ کَرَاهَةِ الْإِزَارِ فَوْقَ النُّورَةِ

اشارة

(2) 39 بَابُ عَدَمِ کَرَاهَةِ الْإِزَارِ فَوْقَ النُّورَةِ

*******

ترجمه:

باب کراهت نداشتن لنگ روی نوره بستن

[رقم الحدیث الکلی: 1545 - رقم الحدیث الباب: 1]

1545- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ الْعَبَّاسِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدَانَ قَالَ: کُنْتُ فِی الْحَمَّامِ فِی الْبَیْتِ الْأَوْسَطِ فَدَخَلَ عَلَیَّ أَبُو الْحَسَنِ ع- وَ عَلَیْهِ النُّورَةُ وَ عَلَیْهِ إِزَارٌ فَوْقَ النُّورَةِ الْحَدِیثَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مُسْلِمٍ الْمَعْرُوفِ بِسَعْدَانَ مِثْلَهُ (4).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 156

و عبد الرحمن بن مسلم معروف به سعدان گويد: من در حمّام در خانۀ ميانى بودم و موسى بن جعفر عليهما السّلام در حالى كه لنگى بر روى نوره بسته بود وارد شد و گفت: السّلام عليكم، من جواب ايشان را دادم و وارد خانه اى كه حوض در آنجا است شدم و غسل كرده بيرون آمدم.

40 بَابُ کَرَاهَةِ النُّورَةِ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ لَا دُخُولِ الْحَمَّامِ وَ عَدَمِ کَرَاهَةِ النُّورَةِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ وَ سَائِرَ الْأَیَّامِ

اشارة

(5) 40 بَابُ کَرَاهَةِ النُّورَةِ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ لَا دُخُولِ الْحَمَّامِ وَ عَدَمِ کَرَاهَةِ النُّورَةِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ وَ سَائِرَ الْأَیَّامِ

*******

ترجمه:

باب کراهت داشتن نوره کشیدن روز چهارشنبه نه حمام نرفتن و کراهت نداشتن نوره کشیدن در جمعه و روزهای دیگر

[رقم الحدیث الکلی: 1546 - رقم الحدیث الباب: 1]

1546- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ أَنْ یَتَوَقَّی النُّورَةَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ- فَإِنَّهُ یَوْمُ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ وَ تَجُوزُ النُّورَةُ فِی سَائِرِ الْأَیَّامِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 61

و على(عليه السّلام)فرمود:سزاوار است از نوره كشيدن در روز چهارشنبه پرهيز شود كه نحس مستمر است و در روزهاى ديگر روا باشد

ص: 80

1- یأتی فی الحدیث 1 من الباب 26 من أبواب النفقات من کتاب النکاح.
2- الباب 39 فیه حدیث واحد.
3- التهذیب 1- 374- 1147، و أورده فی الحدیث 3 من الباب 9، و تمامه فی الحدیث 1 من الباب 14 من هذه الأبواب.
4- الفقیه 1- 118- 251.
5- الباب 40 فیه 4 أحادیث.
6- الفقیه 1- 120- 266، و أورده فی الحدیث 3 من الباب 38 من أبواب صلاة الجمعة.
[رقم الحدیث الکلی: 1547 - رقم الحدیث الباب: 2]

1547- 2- (1) وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ الْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: قَلِّمُوا أَظْفَارَکُمْ یَوْمَ الثَّلَاثَاءِ- وَ اسْتَحِمُّوا یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ الْحَدِیثَ.

وَ رَوَاهُ فِی الْفَقِیهِ مُرْسَلًا (2).

*********

ترجمه:

امام رضا علیه السلام فرمودند :

روز سه شنبه ناخنهای خود را بچینید وروز چهار شنبه به حمام بروید

[رقم الحدیث الکلی: 1548 - رقم الحدیث الباب: 3]

1548- 3- (3) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ أَنْ یَتَوَقَّی النُّورَةَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ- فَإِنَّهُ یَوْمُ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ.

*********

ترجمه:

و على(عليه السّلام)فرمود:

سزاوار است از نوره كشيدن در روز چهارشنبه پرهيز شود كه نحس مستمر است و در روزهاى ديگر روا باشد

[رقم الحدیث الکلی: 1549 - رقم الحدیث الباب: 4]

1549- 4- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ الْفَارِسِیُّ الْفَتَّالُ فِی رَوْضَةِ الْوَاعِظِینَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَمْسُ خِصَالٍ تُورِثُ الْبَرَصَ النُّورَةُ یَوْمَ الْجُمُعَةِ وَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ- وَ التَّوَضِّی وَ الِاغْتِسَالُ بِالْمَاءِ الَّذِی تُسْخِنُهُ الشَّمْسُ وَ الْأَکْلُ عَلَی الْجَنَابَةِ وَ غِشْیَانُ الْمَرْأَةِ فِی حَیْضِهَا وَ الْأَکْلُ عَلَی الشِّبَعِ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ وَ عَلَی عَدَمِ کَرَاهَةِ النُّورَةِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ فِی أَحَادِیثِ الْجُمُعَةِ وَ أَنَّ مَا تَضَمَّنَ الْکَرَاهَةَ مَحْمُولٌ إِمَّا عَلَی النَّسْخِ أَوِ التَّقِیَّةِ (5).

*********

ترجمه:

روضة الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ; ج 2 ص 496

پيامبر(صلّى الله عليه و آله)فرموده اند:

پنج چيز موجب پيسى است.نوره كشيدن در چهار شنبه و جمعه و وضو ساختن و غسل كردن با آبى كه در آفتاب گرم شده است و غذا خوردن در حال جنابت و نزديكى با زن در عادت ماهانه و خوردن در حال سير بودن .

ص: 81

1- عیون أخبار الرضا علیه السلام 1- 279- 20.
2- الفقیه 1- 131- 342 و یأتی تمام الحدیث عنهما و عن الخصال فی الحدیث 7 من الباب 37 من أبواب صلاة الجمعة.
3- الخصال- 388- 77، و أورده فی الحدیث 3 من الباب 5 من أبواب آداب السفر.
4- روضة الواعظین- 308، و أورده عن الخصال فی الحدیث 6 من الباب 38 من أبواب صلاة الجمعة.
5- یأتی ما یدلّ علی ذلک فی الباب 38 من أبواب صلاة الجمعة، و فی الحدیث 4 من الباب 5 من أبواب آداب السفر، و فی الحدیث 5 من الباب 11 و الحدیث 19 من الباب 13 من أبواب ما یکتسب به.

41 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ لِلرَّجُلِ وَ الْمَرْأَةِ وَ عَدَمِ وُجُوبِهِ وَ جَوَازِ أَقْسَامِ الْخِضَابِ وَ اسْتِحْبَابِ خِضَابِ الْمَرْأَةِ عِنْدَ ارْتِفَاعِ الْحَیْضِ

اشارة

(1)41 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ لِلرَّجُلِ وَ الْمَرْأَةِ وَ عَدَمِ وُجُوبِهِ وَ جَوَازِ أَقْسَامِ الْخِضَابِ وَ اسْتِحْبَابِ خِضَابِ الْمَرْأَةِ عِنْدَ ارْتِفَاعِ الْحَیْضِ

********

ترجمه:

باب استحباب حنا گذاشتن برای مرد و زن و واجب نبودن آن ووجایز بودن اقسام رنگ کردن آن و استحباب رنگ کردن زن بعد از پاک شدن از حیض

[رقم الحدیث الکلی: 1550 - رقم الحدیث الباب: 1]

1550- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: خَضَبَ النَّبِیُّ ص وَ لَمْ یَمْنَعْ عَلِیّاً إِلَّا قَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ ص- تُخْضَبُ هَذِهِ مِنْ هَذِهِ وَ قَدْ خَضَبَ الْحُسَیْنُ وَ أَبُو جَعْفَرٍ ع.

*********

ترجمه:

امام صادق عليه السّلام فرمود:

پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله موهاى خود را رنگ مى كرد. امير مؤمنان على عليه السّلام بدين جهت از رنگ مو خوددارى كرد كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله بشارت داده بود كه موى محاسنت از خون سرت خضاب خواهد شد. امام حسین عليه السّلام و پدرم امام باقر عليه السّلام نيز موى خود را رنگ مى كردند.

[رقم الحدیث الکلی: 1551 - رقم الحدیث الباب: 2]

1551- 2- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مُوسَی الْوَرَّاقِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: دَخَلَ قَوْمٌ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ ع فَرَأَوْهُ مُخْتَضِباً بِالسَّوَادِ فَسَأَلُوهُ فَقَالَ إِنِّی رَجُلٌ أُحِبُّ النِّسَاءَ فَأَنَا أَتَصَنَّعُ لَهُنَّ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 493

3 - عبّاس بن موسى ورّاق گويد: امام كاظم عليه السّلام فرمود:

عدّه اى نزد امام باقر عليه السّلام آمدند و ديدند ايشان با رنگ سياه خضاب بسته است. پس در اين باره از آن حضرت عليه السّلام سؤال كردند.

فرمود: من مردى هستم كه زنان را دوست مى دارم و اين كار را براى آنان انجام مى دهم.

[رقم الحدیث الکلی: 1552 - رقم الحدیث الباب: 3]

1552- 3- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: فِی الْخِضَابِ ثَلَاثُ خِصَالٍ مَهِیبَةٌ فِی الْحَرْبِ وَ مَحَبَّةٌ إِلَی النِّسَاءِ وَ یَزِیدُ فِی الْبَاهِ (5).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 494

ابراهيم بن عبد الحميد گويد: امام كاظم عليه السّلام فرمود:

در خضاب سه ويژگى است: در جنگ هيبت آور است، موجب محبت به زنان است و نيروى جنسى را افزايش مى دهد.

[رقم الحدیث الکلی: 1553 - رقم الحدیث الباب: 4]

1553- 4- (6) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ جَمِیعاً عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ أَبِی وَ جَدِّی وَ عَمِّی حَمَّاماً بِالْمَدِینَةِ- فَإِذَا رَجُلٌ فِی بَیْتِ الْمَسْلَخِ فَقَالَ لَنَا

ص: 82

1- الباب 41 فیه 10 أحادیث.
2- الکافی 6- 481- 8.
3- الکافی 6- 480- 3.
4- الکافی 6- 481- 6.
5- الباه و الباهة- النکاح و قیل- الحظ من النکاح لسان العرب 13- 479.
6- الکافی 6- 497- 8.الکافی 6- 497- 8.

مِمَّنِ الْقَوْمُ إِلَی أَنْ قَالَ فَلَمَّا کَانَ (1) فِی الْبَیْتِ الْحَارِّ صَمَدَ (2) لِجَدِّی فَقَالَ یَا کَهْلُ مَا یَمْنَعُکَ مِنَ الْخِضَابِ فَقَالَ لَهُ جَدِّی أَدْرَکْتُ مَنْ هُوَ خَیْرٌ مِنِّی وَ مِنْکَ لَا یَخْتَضِبُ قَالَ فَغَضِبَ لِذَلِکَ حَتَّی عَرَفْنَا غَضَبَهُ فِی الْحَمَّامِ قَالَ وَ مَنْ ذَاکَ الَّذِی هُوَ خَیْرٌ مِنِّی فَقَالَ أَدْرَکْتُ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ ع وَ هُوَ لَا یَخْتَضِبُ قَالَ فَنَکَسَ رَأْسَهُ وَ تَصَابَّ عَرَقاً- فَقَالَ صَدَقْتَ وَ بَرِرْتَ ثُمَّ قَالَ یَا کَهْلُ إِنْ تَخْتَضِبْ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَدْ خَضَبَ هُوَ خَیْرٌ مِنْ عَلِیٍّ- وَ إِنْ تَتْرُکْ فَلَکَ بِعَلِیٍّ سُنَّةٌ قَالَ فَلَمَّا خَرَجْنَا مِنَ الْحَمَّامِ سَأَلْنَا عَنِ الرَّجُلِ فَإِذَا هُوَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ مَعَهُ ابْنُهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ع.

وَ

رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ: وَ إِنْ تَتْرُکْ فَلَکَ بِعَلِیٍّ أُسْوَةٌ (3).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 46) / ترجمه خسروی ; ج 1 ص 98

حنان بن سدير از پدرش نقل كرد كه گفت من و پدر و پدر بزرگ و عمويم در مدينه بحمام رفتيم در رخت كن حمام مردى را ديديم پرسيد شما اهل كجا هستيد عرض كرديم از عراق پرسيد كجاى عراق گفتيم كوفه گفت مرحبا شما كه خيلى بما نزديك و داراى موقعيت هستيد اما چه شده كه لنگ نبسته ايد پيغمبر فرمود عورت مؤمن بر مؤمن حرام است.بعد مقدارى كرباس آورد و چهار قسمت نمود و بهر كدام يك قسمت داد آن را بر خود بسته وارد حمام شديم.وقتى داخل حمام شديم رو بجانب جدم نموده فرمود پيرمرد چرا خضاب نميكنى ؟گفت من در خدمت كسى بودم كه از من و شما بهتر بود و خضاب نميكرد.خيلى خشمگين شد بطورى كه آثار خشم در چهره اش آشكارا ديده ميشد گفت چه كسى بود آنكه از من بهتر بود؟ گفت من خدمت على بن ابى طالب بوده ام كه خضاب نميكرد.آن آقا سر زير انداخت و عرق بر چهره اش نشست.فرمود صحيح است راست گفتى آنگاه گفت اگر خضاب كنى پيروى از پيامبر نموده اى كه از على بهتر بود و اگر خضاب نكنى از على پيروى نموده اى.وقتى از حمام خارج شديم پرسيديم اين مرد كيست معلوم شد على بن الحسين عليه السلام بوده و پسرش محمد بن على نيز با او بود.

[رقم الحدیث الکلی: 1554 - رقم الحدیث الباب: 5]

1554- 5- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع الْخِضَابُ هُدِیَ إِلَی (5) مُحَمَّدٍ ص وَ هُوَ مِنَ السُّنَّةِ.

*********

ترجمه:

امام باقرعلیه السلام از قول امیرالمومنین علیه السلام فرمودند :خضاب سنتی از پیامبرصلی الله علیه و آله است

[رقم الحدیث الکلی: 1555 - رقم الحدیث الباب: 6]

1555- 6- (6) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع لَا بَأْسَ بِالْخِضَابِ کُلِّهِ.

*********

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند : انواع خضاب اشکالی ندارد

[رقم الحدیث الکلی: 1556 - رقم الحدیث الباب: 7]

1556- 7- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْخِضَابِ فَقَالَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَخْتَضِبُ وَ هَذَا شَعْرُهُ عِنْدَنَا.

*********

ترجمه:

مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ میگوید از امام باقر علیه السلام از خضاب سوال کردم حضرت فرمود : رسول الله صلی الله علیه وآله همیشه خضاب میکرد واین موی اوست که در نزد ماست

ص: 83

1- فی المصدر- کنا.
2- صمده و صمد إلیه- قصده لسان العرب 3- 258.
3- الفقیه 1- 118- 252، و أورد صدره فی الحدیث 4 من الباب 9، و ذیله فی الحدیث 3 من الباب 21 من هذه الأبواب.
4- الفقیه 1- 122- 274.
5- إلی- لیس فی المصدر.
6- الفقیه 1- 122- 275.
7- الفقیه 1- 122- 277.
[رقم الحدیث الکلی: 1557 - رقم الحدیث الباب: 8]

1557- 8- (1) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْبُنْدَارِ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ أَسْمَعَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ حَازِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ کُنَاسَةَ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الزُّبَیْرِ بْنِ الْعَوَّامِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص غَیِّرُوا الشَّیْبَ وَ لَا تَشَبَّهُوا (2) بِالْیَهُودِ وَ النَّصَارَی.

*********

ترجمه:

الزُّبَیْرِ بْنِ الْعَوَّامِ میگوید پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود : پیری خود را تغییردهید ولی خود را شبیه یهود ونصاری نکنید

[رقم الحدیث الکلی: 1558 - رقم الحدیث الباب: 9]

1558- 9- (3) وَ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ عَبْدِ اللَّهِ الشَّافِعِیِ (4) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْأَشْعَثِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ عَلْقَمَةَ عَنْ أَبِی سَلَمَةَ عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص غَیِّرُوا الشَّیْبَ وَ لَا تَشَبَّهُوا (5) بِالْیَهُودِ وَ النَّصَارَی.

قَالَ الصَّدُوقُ إِنَّمَا أَوْرَدْتُ هَذَیْنِ الْخَبَرَیْنِ أَحَدَهُمَا عَنِ الزُّبَیْرِ وَ الْآخَرَ عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ لِأَنَّ أَهْلَ النَّصْبِ یُنْکِرُونَ عَلَی الشِّیعَةِ اسْتِعْمَالَ الْخِضَابِ وَ لَا یَقْدِرُونَ عَلَی دَفْعِ مَا یَصِحُّ عَنْهُمَا وَ فِیهِمَا حُجَّةٌ لَنَا عَلَیْهِمْ (6).

*********

ترجمه:

أَبِی هُرَیْرَةَ میگوید پیامبر ص فرمود :پیری خود را تغییردهید ولی خود را شبیه یهود ونصاری نکنید

شیخ صدوق میفرماید :این روایت را از دو راوی زُّبَیْرِ و أَبِی هُرَیْرَةَ اورده ام چون نا صبیها برخضاب کردن شیعیان ایراد میگیرند وحال انکه نمیتوانند روایت این دو راوی را رد کنند پس این دو روایت حجت ودلیل ما بر علیه انها ست

[رقم الحدیث الکلی: 1559 - رقم الحدیث الباب: 10]

1559- 10- (7) وَ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ السِّنَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی بِشْرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْهَیْثَمِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ غُرَابٍ عَنْ ثَابِتِ بْنِ أَبِی صَفِیَّةَ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع مَا مَنَعَکَ مِنَ الْخِضَابِ وَ قَدِ اخْتَضَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص- قَالَ أَنْتَظِرُ أَشْقَاهَا أَنْ یَخْضِبَ لِحْیَتِی مِنْ دَمِ رَأْسِی بِعَهْدٍ مَعْهُودٍ أَخْبَرَنِی بِهِ حَبِیبِی رَسُولُ اللَّهِ ص.

ص: 84

1- الخصال- 497- 3.
2- فی المصدر- تتشبهوا.
3- الخصال- 498- 4.
4- کذا و فی المصدر- أبو محمّد بن عبد اللّه الشافعی.
5- فی المصدر- تتشبهوا.
6- الخصال- 498.
7- علل الشرائع- 173- 1.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی السِّوَاکِ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ هُنَا (2) وَ عَلَی الْحُکْمِ الْأَخِیرِ فِی الْحَیْضِ (3).

*********

ترجمه:

اصبغ بن نباته، مى گويد:محضر مبارك امير المؤمنين عليه السّلام عرض كردم: چه چيز مانع از خضاب كردن شما است در حالى كه رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله خضاب مى فرمودند؟ حضرت فرمودند:منتظر هستم شقى ترين امّت محاسن مرا به خون سرم خضاب كند چه آن كه حبيبم رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله به من اين خبر را داده است.

42 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْإِنْفَاقِ فِی الْخِضَابِ

اشارة

(4) 42 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْإِنْفَاقِ فِی الْخِضَابِ

********

ترجمه:

باب استحباب خرج کردن برای رنگ کردن

[رقم الحدیث الکلی: 1560 - رقم الحدیث الباب: 1]

1560- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ ص نَفَقَةُ دِرْهَمٍ فِی الْخِضَابِ أَفْضَلُ مِنْ نَفَقَةِ دِرْهَمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ إِنَّ فِیهِ أَرْبَعَ عَشْرَةَ خَصْلَةً یَطْرُدُ الرِّیحَ مِنَ الْأُذُنَیْنِ وَ یَجْلُو الْغِشَاءَ عَنِ (6) الْبَصَرِ وَ یُلَیِّنُ الْخَیَاشِیمَ وَ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ وَ یَشُدُّ اللِّثَةَ وَ یَذْهَبُ بِالْغَشَیَانِ (7) وَ یُقِلُّ وَسْوَسَةَ الشَّیْطَانَ وَ تَفْرَحُ بِهِ الْمَلَائِکَةُ وَ یَسْتَبْشِرُ بِهِ الْمُؤْمِنُ وَ یَغِیظُ بِهِ الْکَافِرَ وَ هُوَ زِینَةٌ وَ هُوَ طِیبٌ وَ بَرَاءَةٌ فِی قَبْرِهِ وَ یَسْتَحْیِی مِنْهُ مُنْکَرٌ وَ نَکِیرٌ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 496

راوى گويد: پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

هزينه يك درهم براى خضاب، برتر از هزينه يك درهم در راه خدا است؛ به راستى كه در خضاب چهارده ويژگى است: باد گوش ها را دور مى كند، پرده را از چشم دور مى نمايد، خيشوم هاى بينى را نرم و روان مى كند، دهان را خوشبو مى كند، لثه را محكم مى نمايد. غشيان (بيهوشى به خاطر غلبۀ زردآب) را از بين مى برد، وسوسه شيطان را اندك مى كند. فرشتگان به آن شادمان مى شوند، مؤمن به آن بشارت مى گيرد و كافر را به خشم مى آورد. خضاب زينت و پاكى و موجب برائت در قبر است و دو فرشتۀ نكير و منكر از آن شرم و حيا مى كنند.

[رقم الحدیث الکلی: 1561 - رقم الحدیث الباب: 2]

1561- 2- (8) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: یَا عَلِیُّ دِرْهَمٌ فِی

ص: 85

1- تقدم ما یدلّ علیه فی الحدیث 23 من الباب 1 من أبواب السواک، و فی الباب 35، 36 من هذه الأبواب.
2- یأتی فی الأبواب 42- 52 من هذه الأبواب، و فی الباب 22 من أبواب الجنابة، و فی الباب 43 من أبواب الحیض.
3- یأتی فی الباب 42 من أبواب الحیض.
4- الباب 42 فیه حدیثان.
5- الکافی 6- 482- 12، و رواه الصدوق فی الخصال- 497- 1، و ثواب الأعمال- 38- 3.
6- فی نسخة- من، منه قده.
7- الظاهر- بالغثیان، منه قده.
8- الفقیه 1- 123- 285.

الْخِضَابِ أَفْضَلُ (1) مِنْ أَلْفِ دِرْهَمٍ یُنْفَقُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ فِیهِ أَرْبَعَ عَشْرَةَ خَصْلَةً ثُمَّ ذَکَرَ نَحْوَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ وَ یَجْلُو الْبَصَرَ وَ قَالَ وَ یَذْهَبُ بِالضَّنَی بَدَلَ قَوْلِهِ وَ یَذْهَبُ بِالْغَشَیَانِ.

وَ رَوَاهُ أَیْضاً مُرْسَلًا (2) وَ رَوَاهُ فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی (3) عَنْ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ (4) وَ رَوَی الَّذِی قَبْلَهُ فِی الْخِصَالِ (5) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ (6) عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْبَغْدَادِیِ (7) الْهَمَذَانِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَیْدٍ رَفَعَ الْحَدِیثَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه جعفری ; ج 2 ص 257

2-انس بن محمّد ابو مالك از پدرش و او از امام صادق(عليه السّلام)و او از پدر و جدّش از على بن ابى طالب(عليه السّلام)نقل مى كند كه پيامبر خدا(صلّى الله عليه و آله)در وصيّتى به او فرمود:يا على يك درهم كه در خضاب صرف شود،بهتر از هزار درهم است كه در راه خدا صدقه داده شود و در آن چهارده خصلت است:باد را از گوش ها برطرف مى كند،و چشم را نورانى مى سازد،و بينى را نرم مى كند و دهان را خوشبو مى كند و لثه را محكم مى سازد،و ضعف را از بين مى برد،و وسوسه شيطان را كم مى كند و فرشتگان با آن خوشحال مى شوند،و مؤمن با آن شاد مى گردد،و كافر با آن خشمگين مى شود،و آن هم زينت و هم عطر است و نكير و منكر از آن شرم مى كنند و آن باعث دورى از عذاب قبر است.

43 بَابُ کَرَاهَةِ نُصُولِ الْخِضَابِ وَ اسْتِحْبَابِ إِعَادَتِهِ

اشارة

(8) 43 بَابُ کَرَاهَةِ نُصُولِ الْخِضَابِ وَ اسْتِحْبَابِ إِعَادَتِهِ

********

ترجمه:

باب کراهت پیدا شدن بن مو که رنگی نباشد و استحباب رنگ کردن آن

[رقم الحدیث الکلی: 1562 - رقم الحدیث الباب: 1]

1562- 1- (9) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ إِیَّاکَ وَ نُصُولَ الْخِضَابِ فَإِنَّ ذَلِکَ بُؤْسٌ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 496

عمر بن يزيد گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

مراقب باشيد كه آبرنگ حنا و وسمه بر صورت و گردن و گوش شما جارى نشود كه مايۀ خوارى و تحقير است.

[رقم الحدیث الکلی: 1563 - رقم الحدیث الباب: 2]

1563- 2- (10) مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ الْمُفِیدُ فِی الْإِرْشَادِ قَالَ: إِنَّ الْحُسَیْنَ ع کَانَ یَخْتَضِبُ بِالْحِنَّاءِ وَ الْکَتَمِ (11) وَ قُتِلَ ع وَ قَدْ نَصَلَ

ص: 86

1- فی نسخة- خیر، منه قده.
2- الفقیه 1- 123- 285.
3- یأتی فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز خ.
4- الخصال- 497- 1.
5- تقدم فی الحدیث 1.
6- تقدم فی الحدیث 1.
7- نسخة الخصال فقط، منه قده.
8- الباب 43 فیه حدیثان.
9- الکافی 6- 482- 11.
10- إرشاد المفید- 252.
11- الکتم- نبت یخلط مع الحناء و یصبغ به الشعر، فیکون لونه أسود، و هو نبت ورقه کورق الآس أو أصغر، و ینبت فی أعالی الجبال انظر لسان العرب 12- 508.

الْخِضَابُ مِنْ عَارِضَیْهِ (1).

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی الْجَوَازِ أَوْ عَلَی الضَّرُورَةِ وَ عَدَمِ تَمَکُّنِهِ مِنْ إِعَادَتِهِ.

*********

ترجمه:

شیخ مفید در ارشاد مینویسد : امام حسین علیه السلام با حنا و رنگ محاسن خود را خضاب ميكرد،و روزى كه بشهادت رسيد خضاب از دو گونه اش جدا شده بود(يعنى در اثر طولانى شدن زمان خضاب مقدارى از بن موهاى حضرت سفيد بود).

44 بَابُ اسْتِحْبَابِ خِضَابِ الشَّیْبِ وَ عَدَمِ وُجُوبِهِ وَ عَدَمِ اسْتِحْبَابِهِ لِأَهْلِ الْمُصِیبَةِ

اشارة

(2) 44 بَابُ اسْتِحْبَابِ خِضَابِ الشَّیْبِ وَ عَدَمِ وُجُوبِهِ وَ عَدَمِ اسْتِحْبَابِهِ لِأَهْلِ الْمُصِیبَةِ

********

ترجمه:

باب استحباب رنگ نمودن موی سفید سالخورده و واجب نبودن آن ومستحب نبودن برای مصیبت زده ها

[رقم الحدیث الکلی: 1564 - رقم الحدیث الباب: 1]

1564- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ مِسْکِینِ [بْنِ] (4) أَبِی الْحَکَمِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی النَّبِیِّ ص فَنَظَرَ إِلَی الشَّیْبِ فِی لِحْیَتِهِ فَقَالَ النَّبِیُّ ص نُورٌ ثُمَّ قَالَ مَنْ شَابَ شَیْبَةً فِی الْإِسْلَامِ کَانَتْ لَهُ نُوراً یَوْمَ الْقِیَامَةِ- قَالَ فَخَضَبَ الرَّجُلُ بِالْحِنَّاءِ ثُمَّ جَاءَ إِلَی النَّبِیِّ ص- فَلَمَّا رَأَی الْخِضَابَ قَالَ نُورٌ وَ إِسْلَامٌ- فَخَضَبَ الرَّجُلُ بِالسَّوَادِ فَقَالَ النَّبِیُّ ص نُورٌ وَ إِسْلَامٌ وَ إِیمَانٌ وَ مَحَبَّةٌ إِلَی نِسَائِکُمْ وَ رَهْبَةٌ فِی قُلُوبِ عَدُوِّکُمْ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 492

راوى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

روزى شخصى خدمت پيامبر صلّى اللّه عليه و اله شرف ياب شد. پيامبر صلّى اللّه عليه و اله به موهاى سفيد محاسن او نگاه كرده و فرمود: نور است.

سپس فرمود: هركس در اسلام يك تار موى خود را سفيد كند، در روز رستاخيز برايش نور خواهد بود.

روز ديگر آن مرد با موهاى خضاب شده نزد پيامبر صلّى اللّه عليه و اله آمد. وقتى پيامبر صلّى اللّه عليه و اله او را ديد فرمود: نور و اسلام است.

روز ديگر آن مرد با رنگ سياه موى خود را رنگين نمود و خدمت آن حضرت شرف ياب شد، پيامبر صلّى اللّه عليه و اله فرمود: نور اسلام ايمان، محبت به همسران و ترس در دل هاى دشمنانتان است.

[رقم الحدیث الکلی: 1565 - رقم الحدیث الباب: 2]

1565- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الرَّضِیُّ الْمُوسَوِیُّ فِی نَهْجِ الْبَلَاغَةِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ ص- غَیِّرُوا الشَّیْبَ وَ لَا تَشَبَّهُوا بِالْیَهُودِ- فَقَالَ إِنَّمَا قَالَ النَّبِیُّ ص ذَلِکَ وَ الدِّینُ قُلٌّ وَ أَمَّا الْآنَ وَ قَدِ اتَّسَعَ نِطَاقُهُ وَ ضَرَبَ بِجِرَانِهِ فَامْرُؤٌ وَ مَا اخْتَارَ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 68

نهج البلاغه:از آن حضرت پرسيدند از قول پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله)كه موى سپيد را دگرگون كنيد و مانند يهود نباشيد فرمود:همانا گفته آن حضرت در زمانى بود كه اهل دين شمار كمى بودند و اما اكنون گسترده شمارند و دين پا بر جا شده و هر كس اختيار خود دارد.

ص: 87

1- العارض- الخد یقال- أخذ الشعر من عارضیه و هما جانبا اللحیة لسان العرب 7- 180.
2- الباب 44 فیه 3 أحادیث.
3- الکافی 6- 480- 2.
4- أثبتناه من المصدر.
5- نهج البلاغة 3- 154- 16.
[رقم الحدیث الکلی: 1566 - رقم الحدیث الباب: 3]

1566- 3- (1) قَالَ: وَ قِیلَ لَهُ لَوْ غَیَّرْتَ شَیْبَکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ- فَقَالَ الْخِضَابُ زِینَةٌ وَ نَحْنُ قَوْمٌ فِی مُصِیبَةٍ یُرِیدُ بِرَسُولِ اللَّهِ ص.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 68

14-نهج البلاغه:بآن حضرت گفته شد:كاش موى سپيد ت را تغییر میدادی يا امير المؤمنين،فرمود(عليه السّلام)خضاب زيور است و ما مردمى مصيبت زده ايم،مقصودش در باره رسول خدا(صلّى اللّه عليه و آله)بود.

45 بَابُ اسْتِحْبَابِ خِضَابِ الرَّأْسِ وَ اللِّحْیَةِ

اشارة

(4) 45 بَابُ اسْتِحْبَابِ خِضَابِ الرَّأْسِ وَ اللِّحْیَةِ

********

ترجمه:

باب استحباب رنگ کردن مو سر و ریش

[رقم الحدیث الکلی: 1567 - رقم الحدیث الباب: 1]

1567- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ حَفْصٍ الْأَعْوَرِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ خِضَابِ الرَّأْسِ وَ اللِّحْیَةِ أَ مِنَ السُّنَّةِ فَقَالَ نَعَمْ قُلْتُ إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع لَمْ یَخْتَضِبْ قَالَ إِنَّمَا مَنَعَهُ قَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ ص إِنَّ هَذِهِ سَتُخْضَبُ مِنْ هَذِهِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (7).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 494

5 - حفص اعور گويد: به امام صادق عليه السّلام گفتم: آيا رنگ بستن بر محاسن از سنت هاى رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله است ؟

فرمود: آرى.

گفتم: همانا امير مؤمنان على عليه السّلام موهاى خود را رنگ نمى كرد.

فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله به امير مؤمنان على عليه السّلام گفته بود كه موى محاسنت با خون سرت خضاب خواهد شد و آن حضرت به انتظار اين خضاب، از رنگ بستن محاسن خوددارى مى كرد.

46 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالسَّوَادِ

اشارة

(8) 46 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالسَّوَادِ

********

ترجمه:

باب استحباب رنگ سیاه به سر وریش

[رقم الحدیث الکلی: 1568 - رقم الحدیث الباب: 1]

1568- 1- (9) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی الْحَسَنِ ع وَ قَدِ اخْتَضَبَ بِالسَّوَادِ فَقُلْتُ أَرَاکَ اخْتَضَبْتَ بِالسَّوَادِ فَقَالَ إِنَّ فِی الْخِضَابِ أَجْراً وَ الْخِضَابُ وَ التَّهْیِئَةُ مِمَّا یَزِیدُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی عِفَّةِ النِّسَاءِ وَ لَقَدْ

ص: 88

1- نهج البلاغة 3- 265- 473.
2- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الباب 41 من هذه الأبواب.
3- یأتی ما یدلّ علیه فی الأبواب الآتیة من الخضاب.
4- الباب 45 فیه حدیث واحد.
5- الکافی 6- 480- 5.
6- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الباب 41 من هذه الأبواب.
7- یأتی ما یدلّ علیه فی الأبواب التالیة.
8- الباب 46 فیه 6 أحادیث.
9- الکافی 6- 480- 1.

تَرَکَ النِّسَاءُ الْعِفَّةَ بِتَرْکِ أَزْوَاجِهِنَّ لَهُنَّ التَّهْیِئَةَ قَالَ قُلْتُ: بَلَغَنَا أَنَّ الْحِنَّاءَ یَزِیدُ فِی الشَّیْبِ قَالَ أَیُّ شَیْ ءٍ یَزِیدُ فِی الشَّیْبِ الشَّیْبُ یَزِیدُ فِی کُلِّ یَوْمٍ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ دَخَلْتُ عَلَی أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ (1).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 492

حسن بن جهم گويد: روزى خدمت امام كاظم عليه السّلام شرف ياب شدم در حالى كه حضرت عليه السّلام موى خود را به رنگ سياه خضاب نموده بود.

عرض كردم: مى بينم كه شما با رنگ سياه خضاب كرده ايد!

فرمود: به راستى كه در خضاب كردن، اجر و پاداشى است و خضاب كردن و خودآرايى، عفّت زنان را افزايش مى دهد. همانا زنان عفّت و پاكدامنى به جهت عدم خودآرايى شوهرانشان را ترك كردند.

عرض كردم: به ما روايت شده است كه حنا بستن، موى هاى سفيد را افزون مى كند.

فرمود: چه چيزى سفيدى مو را افزايش مى دهد؟! سفيد شدن مو هر روز افزايش مى يابد.

[رقم الحدیث الکلی: 1569 - رقم الحدیث الباب: 2]

1569- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ أَبِی خَالِدٍ الزَّیْدِیِّ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: دَخَلَ قَوْمٌ عَلَی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع- فَرَأَوْهُ مُخْتَضِباً بِالسَّوَادِ فَسَأَلُوهُ عَنْ ذَلِکَ فَمَدَّ یَدَهُ إِلَی لِحْیَتِهِ ثُمَّ قَالَ أَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی غَزَاةٍ غَزَاهَا أَنْ یَخْتَضِبُوا بِالسَّوَادِ لِیَقْوَوْا بِهِ عَلَی الْمُشْرِکِینَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 493

جابر گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود:

عده اى نزد امام سجّاد عليه السّلام آمدند و ديدند كه حضرتش با رنگ سياه خضاب نموده است. پس در اين خصوص از ايشان سؤال كردند.

حضرت عليه السّلام دستى به سوى محاسن خود زد و فرمود: پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله در يكى از جنگ ها دستور فرمود كه سپاهيان با رنگ سياه خضاب كنند تا به وسيلۀ آن بر شرك ورزان نيرو يابند.

[رقم الحدیث الکلی: 1570 - رقم الحدیث الباب: 3]

1570- 3- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوْهَرِیِّ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ الْخِضَابُ بِالسَّوَادِ أُنْسٌ لِلنِّسَاءِ وَ مَهَابَةٌ لِلْعَدُوِّ.

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (4).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 499

- عمر بن يزيد گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود:

خضاب كردن با رنگ سياه مايۀ انس زنان و انگيزۀ شكوه و عظمت در برابر دشمنان است.

[رقم الحدیث الکلی: 1571 - رقم الحدیث الباب: 4]

1571- 4- (5) قَالَ وَ قَالَ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ (6)- قَالَ مِنْهُ الْخِضَابُ بِالسَّوَادِ.

*********

ترجمه:

حضرت فرمودند یکی از مصداقهای ایه : أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ خضاب کردن است

ص: 89

1- الفقیه 1- 122- 276. و جاء فی هامش المخطوط ما نصه-" سیأتی فی أحادیث الحناء أنّه یزید فی الشیب و کانه علی وجه المدح، فهذا محمول علی إنکار الزیادة المعتد بها و إرادة أن الزیادة بسبب مرور الأیّام أکثر و أعظم من زیادة الحناء" منه قده.
2- الکافی 6- 481- 4.
3- الکافی 6- 483- 7.
4- الفقیه 1- 70- 281.
5- الفقیه 1- 122- 282.
6- الأنفال 8- 60.
[رقم الحدیث الکلی: 1572 - رقم الحدیث الباب: 5]

1572- 5- (1) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ ظَرِیفِ بْنِ نَاصِحٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَلِیفَةَ الْعَبْدِیِّ عَنِ الْمُثَنَّی الْیَمَانِیِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَحَبُّ خِضَابِکُمْ إِلَی اللَّهِ الْحَالِکُ (2).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 65

از رسول خدا(صلّى اللّه عليه و آله)كه محبوبترین خضاب شما نزد من سياه تند است.

[رقم الحدیث الکلی: 1573 - رقم الحدیث الباب: 6]

1573- 6- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ الْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: الْخِضَابُ بِالسَّوَادِ زِینَةٌ لِلنِّسَاءِ وَ مَکْبَتَةٌ (4) لِلْعَدُوِّ.

أَقُولُ: تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (6).

*********

ترجمه:

امام رضا علیه السلام فرمودند: خضاب بارنگ سیاه باعث زینت برای زنان و غلبه بر دشمنان است

47 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالصُّفْرَةِ وَ الْحُمْرَةِ وَ اخْتِیَارِ الْحُمْرَةِ عَلَی الصُّفْرَةِ وَ اخْتِیَارِ السَّوَادِ عَلَیْهِمَا

اشارة

(7) 47 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالصُّفْرَةِ وَ الْحُمْرَةِ وَ اخْتِیَارِ الْحُمْرَةِ عَلَی الصُّفْرَةِ وَ اخْتِیَارِ السَّوَادِ عَلَیْهِمَا

********

ترجمه:

باب استحباب با رنگ زرد و قرمز و ترجیح قرمز به زردی و ترجیح رنگ سیاه بر زرد و قرمز

[رقم الحدیث الکلی: 1574 - رقم الحدیث الباب: 1]

1574- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: إِنَّ رَجُلًا دَخَلَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ ص وَ قَدْ صَفَّرَ لِحْیَتَهُ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا أَحْسَنَ هَذَا ثُمَّ دَخَلَ عَلَیْهِ بَعْدَ هَذَا وَ قَدْ أَقْنَی بِالْحِنَّاءِ فَتَبَسَّمَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ قَالَ هَذَا أَحْسَنُ مِنْ ذَاکَ ثُمَّ دَخَلَ عَلَیْهِ بَعْدَ ذَلِکَ وَ قَدْ خَضَبَ بِالسَّوَادِ فَضَحِکَ إِلَیْهِ وَ قَالَ هَذَا أَحْسَنُ مِنْ ذَاکَ وَ ذَاکَ.

*********

ترجمه:

مردى بر رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله وارد شد و ريش خود را رنگ زرد كرده بود رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله باو فرمود: چه خوب است اين رنگ، بعد از آن باز بر رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله وارد شد در حالى كه ريش خود را با حنا سرخ كرده بود، رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله لبخندى زده فرمودند: اين رنگ بهتر است از رنگ قبلى، باز بعد از آن مرتبه نزد رسول خدا (صلّى الله عليه و آله) آمد در حالى كه ريش خود را با خضاب سياهرنگ كرده بود، اين بار حضرت خندان شدند و فرمودند: اين رنگ از آن دو رنگ كه قبلا كرده بودى نيكوتر است.

ص: 90

1- ثواب الأعمال- 37- 2.
2- الحالک یقال للأسود الشدید السواد- حالک و قد حلک الشی ء- اشتد سواده. لسان العرب 10- 415.
3- ثواب الأعمال- 39- 5.
4- مکبتة، من الکبت- و هو الخیبة، و الذل، و الغلبة. لسان العرب 2- 76.
5- تقدم فی الحدیث 2 من الباب 41 من هذه الأبواب.
6- یأتی فی الحدیث 2 من الباب التالی، و فی الحدیث 2 من الباب 52 من هذه الأبواب.
7- الباب 47 فیه 3 أحادیث.
8- الفقیه 1- 123- 282.
[رقم الحدیث الکلی: 1575 - رقم الحدیث الباب: 2]

1575- 2- (1) وَ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحُسَیْنِ (2) بْنِ أَحْمَدَ الْمَالِکِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْمُؤَمِّلِ قَالَ: لَقِیتُ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ ع وَ کَانَ یَخْضِبُ بِالْحُمْرَةِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَیْسَ هَذَا مِنْ خِضَابِ أَهْلِکَ فَقَالَ أَجَلْ کُنْتُ أَخْتَضِبُ بِالْوَسِمَةِ فَتَحَرَّکَتْ عَلَیَّ أَسْنَانِی إِنَّ الرَّجُلَ کَانَ إِذَا أَسْلَمَ عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ ص فَعَلَ ذَلِکَ وَ لَقَدْ خَضَبَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع بِالصُّفْرَةِ فَبَلَغَ النَّبِیَّ ص ذَلِکَ فَقَالَ (فِی الْخِضَابِ) (3) إِسْلَامٌ- فَخَضَبَهُ بِالْحُمْرَةِ فَبَلَغَ النَّبِیَّ ص ذَلِکَ فَقَالَ إِسْلَامٌ وَ إِیمَانٌ فَخَضَبَهُ بِالسَّوَادِ فَبَلَغَ النَّبِیَّ ص ذَلِکَ فَقَالَ إِسْلَامٌ وَ إِیمَانٌ وَ نُورٌ.

*********

ترجمه:

روضة الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ; ج 2 ص 747

على بن مؤمل مى گويد:امام كاظم(عليه السّلام)را ديدم كه با رنگ سرخ خضاب كرده بود.گفتم:قربانت گردم،اين خضاب خاندان شما نيست.فرمود:آرى،من هم قبلا با وسمه(رنگ سياه)خضاب مى كردم،دندانهايم سست شد.به روزگار رسول خدا(صلّى الله عليه و آله) مردى مسلمان شد،امير المؤمنين على(عليه السّلام)او را با رنگ زرد خضاب فرمود. چون اين خبر به اطلاع پيامبر(صلّى الله عليه و آله)رسيد،فرمودند:نشان مسلمانى است.سپس با سرخ خضاب كرد و چون به اطلاع پيامبر(صلّى الله عليه و آله)رسيد،فرمودند:نشان اسلام و ايمان است و پس از آن با رنگ سياه خضاب كرد و پيامبر فرمودند:نشان اسلام و ايمان و نور است .

[رقم الحدیث الکلی: 1576 - رقم الحدیث الباب: 3]

1576- 3- (4) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: بَلَغَ رَسُولَ اللَّهِ ص أَنَّ قَوْماً مِنْ أَصْحَابِهِ صَفَّرُوا لِحَاهُمْ فَقَالَ هَذَا خِضَابُ الْإِسْلَامِ إِنِّی لَأُحِبُّ أَنْ أَرَاهُمْ قَالَ عَلِیٌّ ع فَمَرَرْتُ (عَلَیْهِمْ فَأَخْبَرْتُهُمْ) (5) فَأَتَوْهُ فَلَمَّا رَآهُمْ قَالَ هَذَا خِضَابُ الْإِسْلَامِ- قَالَ فَلَمَّا سَمِعُوا ذَلِکَ مِنْهُ رَغِبُوا فَأَقْنَوْا (6) فَلَمَّا بَلَغَ ذَلِکَ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ هَذَا خِضَابُ الْإِیمَانِ إِنِّی لَأُحِبُّ أَنْ أَرَاهُمْ قَالَ عَلِیٌّ ع فَمَرَرْتُ عَلَیْهِمْ فَأَخْبَرْتُهُمْ فَأَتَوْهُ فَلَمَّا رَآهُمْ قَالَ هَذَا خِضَابُ الْإِیمَانِ فَلَمَّا سَمِعُوا ذَلِکَ مِنْهُ بَقُوا عَلَیْهِ حَتَّی مَاتُوا.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی الْخِضَابِ بِالْحُمْرَةِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی (7) وَ تَقَدَّمَ

ص: 91

1- أمالی الصدوق- 250- 9.
2- فی المصدر- الحسن.
3- ما بین القوسین لیس فی المصدر.
4- ثواب الأعمال- 37- 1.
5- فی المصدر- بهم و أخبرتهم.
6- و فیه- فاقنئوا.
7- یأتی فی الباب 50 من هذه الأبواب.

مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2).

*********

ترجمه:

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ; ج 1 ص 75

عيسى بن عبد اللّٰه بن محمد بن عمر بن علىّ بن ابى طالب عليه السّلام،از جدّش روايت كرده است كه به رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم خبر رسيد كه گروهى از يارانش محاسن خود را با حنا به رنگ زرد درآوردند،آن حضرت فرمود:اين خضاب اسلام است و من دوست دارم كه آنان را(ياران خود را)ببينم.حضرت امير المؤمنين على عليه السّلام مى فرمايد كه:من با آن گروه ملاقات كردم و پيام رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم را به آنان ابلاغ نمودم،و آنان به خدمت رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم شرفياب شدند،آن حضرت به آنان فرمود:اين خضاب اسلام است.هنگامى كه فرمايش رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم را شنيدند، اين بار محاسن خود را به رنگ سياه درآوردند،و چون به رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم اين خبر رسيد فرمود:اين خضاب ايمان است و من دوست دارم آنان را ببينم،حضرت على عليه السّلام فرمود:به ديدار آنان رفتم و كلام رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم را به آنان ابلاغ كردم،آن گروه به محضر رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم شرفياب شدند،هنگامى كه رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم آنان را ديد فرمود:اين خضاب ايمان است،و آنان هنگامى كه اين مژده را از زبان رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم شنيدند اين عمل را ترك نكردند و تا آخر عمر محاسن خود را به رنگ سياه خضاب كردند تا بدرود حيات گفتند.

48 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالْکَتَمِ

اشارة

(3) 48 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالْکَتَمِ (4)

********

ترجمه:

باب استحباب رنگ نمودن با گیاه کتم

[رقم الحدیث الکلی: 1577 - رقم الحدیث الباب: 1]

1577- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ خِضَابِ الشَّعْرِ فَقَالَ قَدْ خَضَبَ النَّبِیُّ ص وَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ- وَ أَبُو جَعْفَرٍ ع بِالْکَتَمِ.

*********

ترجمه:

حلبی میگوید ازامام صادق علیه السلام سوال کردم از خضاب مو حضرت فرمود : پیامبر وامام حسین وامام باقر علیهم السلام با کتم خضاب میکردند

الكَتَمُ گياهى است كه با آن رنگ مو و مداد نوشتن مى سازند. (فرهنگ ابجدی )

[رقم الحدیث الکلی: 1578 - رقم الحدیث الباب: 2]

1578- 2- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: کَانَ النَّبِیُّ ص وَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ع- یَخْتَضِبُونَ بِالْکَتَمِ وَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع یَخْتَضِبُ بِالْحِنَّاءِ وَ الْکَتَمِ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 164

امام باقر علیه السلام فرمود :

پیامبر وامام حسین ومن با کتم خضاب میکردیم امام سجاد عليه السّلام با كتم و حنا هر دو خضاب ميفرمود (يعنى آن دو را با هم درآميخته بكار ميبرد يا گاه حنا و گاه كتم استفاده مينموده است.

الكَتَمُ گياهى است كه با آن رنگ مو و مداد نوشتن مى سازند. (فرهنگ ابجدی )

49 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالْوَسِمَةِ

اشارة

(8) 49 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالْوَسِمَةِ (9)

********

ترجمه:

باب استحباب رنگ کردن با وسمه

[رقم الحدیث الکلی: 1579 - رقم الحدیث الباب: 1]

1579- 1- (10) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ

ص: 92

1- تقدم فی الباب 41 من هذه الأبواب.
2- یأتی فی الحدیث 1 من الباب 50 و الحدیث 2 من الباب 52 من هذه الأبواب.
3- الباب 48 فیه حدیثان.
4- ورد فی هامش المخطوط ما نصه- قال ابن الأثیر الکتم هو نبت یخلط مع الوسمة و یصبغ به الشعر أسود و قیل هو الوسمة، و قال الجوهریّ الکتم بالتحریک نبت یخلط بالوسمة یختضب به، منه قده.
5- الکافی 6- 481- 7.
6- الفقیه 1- 122- 279 و 122- 280.
7- یأتی فی الباب 51 من هذه الأبواب.
8- الباب 49 فیه 7 أحادیث.
9- الوسمة بکسر السین- نبات یختضب به. لسان العرب 12- 637.
10- الکافی 6- 482- 1.

عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ قَالَ: کُنْتُ مَعَ أَبِی عَلْقَمَةَ وَ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ وَ أَبِی حَسَّانَ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع- وَ عَلْقَمَةُ مُخْتَضِبٌ بِالْحِنَّاءِ وَ الْحَارِثُ مُخْتَضِبٌ بِالْوَسِمَةِ وَ أَبُو حَسَّانَ لَا یَخْتَضِبُ فَقَالَ کُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ مَا تَرَی فِی هَذَا رَحِمَکَ اللَّهُ وَ أَشَارَ إِلَی لِحْیَتِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا أَحْسَنَهُ قَالُوا أَ کَانَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مُخْتَضِباً بِالْوَسِمَةِ قَالَ نَعَمْ ذَلِکَ حِینَ تَزَوَّجَ الثَّقَفِیَّةَ أَخَذَتْهُ جَوَارِیهَا فَخَضَّبْنَهُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 497

ابو بكر حضرمى گويد: من با برادرم علقمه، حارث و ابو حسّان به خدمت امام صادق عليه السّلام شرف ياب شديم. برادرم علقمه با حنا و حارث با وسمه خضاب كرده بودند و ابو حسّان خضاب نكرده بود. از آن حضرت پرسيدند: نظر شما دربارۀ محاسن ما چيست ؟

فرمود: خيلى خوب است.

پرسيدند: آيا امام باقر عليه السّلام با وسمه خضاب مى كرد؟

فرمود: آرى، موقعى كه پدرم امام باقر عليه السّلام با آن بانوى ثقفى ازدواج كرد، كنيزهاى او آن حضرت را با وسمه خضاب كردند.

الوسمة وسمه(گياهى كه از برگ آن خضاب سازند). (فرهنگ ابجدی )

[رقم الحدیث الکلی: 1580 - رقم الحدیث الباب: 2]

1580- 2- (1) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْوَسِمَةِ فَقَالَ لَا بَأْسَ بِهَا لِلشَّیْخِ الْکَبِیرِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 498

عبد اللّه بن سنان گويد: به امام صادق عليه السّلام گفتم: خضاب وسمه چه صورت دارد؟

فرمود: براى پيران سالمند مانعى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1581 - رقم الحدیث الباب: 3]

1581- 3- (2) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَمْضَغُ عِلْکاً فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ نَقَضَتِ الْوَسِمَةُ أَضْرَاسِی فَمَضَغْتُ هَذَا الْعِلْکَ لِأَشُدَّهَا قَالَ وَ کَانَتِ اسْتَرْخَتْ فَشَدَّهَا بِالذَّهَبِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 498

محمّد بن مسلم گويد: روزى امام باقر عليه السّلام سقّز مى خواست، آن حضرت فرمود: رنگ وسمه دندان هايم را سست كرده است؛ سقّز را از آن جهت مى خواهم كه دندان هايم محكم شود. دندان هاى امام باقر عليه السّلام چنان سست شد كه ناگزير آنها را با مفتول طلا استوار كرد.

[رقم الحدیث الکلی: 1582 - رقم الحدیث الباب: 4]

1582- 4- (3) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع نَقَضَتْ أَضْرَاسِیَ الْوَسِمَةُ.

أَقُولُ: هَذَا یَدُلُّ عَلَی مُلَازَمَتِهِ لَهَا فَیُفِیدُ الِاسْتِحْبَابَ وَ لَیْسَ بِصَرِیحٍ فِی الذَّمِّ وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 498

محمّد بن مسلم گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: رنگ وسمه دندان هاى مرا سست كرده است.

أَقُولُ: این روایت دلیل برملازمت این خضاب و استحباب است وصرحت برمذ مت وسمه ندارد

[رقم الحدیث الکلی: 1583 - رقم الحدیث الباب: 5]

1583- 5- (4) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ

ص: 93

1- الکافی 6- 482- 2.
2- الکافی 6- 482- 3، و أورد ذیله فی الحدیث 1 من الباب 31 من أبواب لباس المصلی.
3- الکافی 6- 483- 4.
4- الکافی 6- 483- 5.

ع قُتِلَ الْحُسَیْنُ ع وَ هُوَ مُخْتَضِبٌ بِالْوَسِمَةِ.

*********

ترجمه:

امام صادق علیه السلام فرمودند:

امام حسین علیه السلام کشته شد درحالی که با گیاه وسمه خضاب کرده بود

[رقم الحدیث الکلی: 1584 - رقم الحدیث الباب: 6]

1584- 6- (1) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْخِضَابِ بِالْوَسِمَةِ فَقَالَ لَا بَأْسَ قَدْ قُتِلَ الْحُسَیْنُ ع وَ هُوَ مُخْتَضِبٌ بِالْوَسِمَةِ.

*********

ترجمه:

راوی میگوید از امام صادق علیه السلام سوال کردم از خضاب باگیاه وسمه حضرت فرمود امام حسین کشته شد در حالی که با گیاه وسمه خضاب کرده بود

[رقم الحدیث الکلی: 1585 - رقم الحدیث الباب: 7]

1585- 7- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: وَ قَدْ خَضَبَ الْأَئِمَّةُ ع بِالْوَسِمَةِ.

*********

ترجمه:

امام باقر علیه السلام فرمود :

ائمه با گیاه وسمه خضاب میکردند

50 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالْحِنَّاءِ

اشارة

(3) 50 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالْحِنَّاءِ

********

ترجمه:

باب استحباب رنگ کردن با حنا

[رقم الحدیث الکلی: 1586 - رقم الحدیث الباب: 1]

1586- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَخْتَضِبُ بِالْحِنَّاءِ خِضَاباً قَانِیاً.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 496

معاوية بن عمّار گويد: امام باقر عليه السّلام را ديدم كه موهاى خود را با حناى خالص رنگ كرده بود.

[رقم الحدیث الکلی: 1587 - رقم الحدیث الباب: 2]

1587- 2- (5) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْحِنَّاءُ یَزِیدُ فِی مَاءِ الْوَجْهِ وَ یُکْثِرُ الشَّیْبَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 499

هشام بن حكم گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

رنگ حنا چهرۀ انسان را شاداب مى كند، اما بر سپيدى مو مى افزايد.

[رقم الحدیث الکلی: 1588 - رقم الحدیث الباب: 3]

1588- 3- (6) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع مَخْضُوباً بِالْحِنَّاءِ.

*********

ترجمه:

مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّار میگوید امام باقر علیه السلام را دیدم درحالی که با حنا خضاب کرده بود

[رقم الحدیث الکلی: 1589 - رقم الحدیث الباب: 4]

1589- 4- (7) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ

ص: 94

1- الکافی 6- 483- 6.
2- الفقیه 1- 123- 284.
3- الباب 50 فیه 7 أحادیث.
4- الکافی 6- 481- 10.
5- الکافی 6- 483- 1.
6- الکافی 6- 483- 3.
7- الکافی 6- 483- 2.

صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع الْحِنَّاءُ یُشْعِلُ الشَّیْبَ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مَا یَدُلُّ عَلَی مَدْحِ الشَّیْبِ فَلَا بَأْسَ بِزِیَادَتِهِ (1).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 500

2 - محمّد بن مسلم گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود:

رنگ حنا شعلۀ سپيدى را بر سر و صورت فروزان مى كند.

[رقم الحدیث الکلی: 1590 - رقم الحدیث الباب: 5]

1590- 5- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مَوْلًی لِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ ع یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص اخْضِبُوا بِالْحِنَّاءِ فَإِنَّهُ یَجْلُو الْبَصَرَ وَ یُنْبِتُ الشَّعْرَ وَ یُطَیِّبُ الرِّیحَ وَ یُسَکِّنُ الزَّوْجَةَ.

*********

ترجمه:

مکارم الاخلاق: از کتاب من لا یحضره الفقیه: - .[2] من لا یحضره الفقیه 1 باب غسل جمعه - رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: به حنا خضاب کنید که چشم را روشن کند، مو برآورد، بو را خوش کند و همسر را آرام کند

[رقم الحدیث الکلی: 1591 - رقم الحدیث الباب: 6]

1591- 6- (3) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عُبْدُوسِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْحِنَّاءُ یَذْهَبُ بِالسَّهَکِ وَ یَزِیدُ فِی مَاءِ الْوَجْهِ وَ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ (4) وَ یُحَسِّنُ الْوَلَدَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (5) وَ کَذَا الَّذِی قَبْلَهُ.

*********

ترجمه:

امام صادق علیه السّلام فرمود: حنا بوی عرق را ببرد و آن را خرم کند و بو را خوش کند و فرزند را زیبا سازد.

[رقم الحدیث الکلی: 1592 - رقم الحدیث الباب: 7]

1592- 7- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ إِکْمَالِ الدِّینِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَذَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَدَقَةَ الْعَنْبَرِیِّ قَالَ: لَمَّا تُوُفِّیَ أَبُو إِبْرَاهِیمَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ع إِلَی أَنْ قَالَ- فَدَخَلَ عَلَیْهِ سَبْعُونَ رَجُلًا مِنْ شِیعَتِهِ فَنَظَرُوا إِلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع- وَ لَیْسَ بِهِ أَثَرُ جِرَاحَةٍ وَ لَا سَمٍّ وَ لَا خَنْقٍ وَ کَانَ فِی رِجْلِهِ أَثَرُ الْحِنَّاءِ الْحَدِیثَ.

ص: 95

1- یأتی فی الباب 79 من هذه الأبواب.
2- الکافی 6- 483- 4، و رواه الصدوق فی الفقیه 1- 121- 272.
3- الکافی 6- 484- 5، و أورد نحوه فی الحدیث 9 من الباب 35 من هذه الأبواب.
4- النکهة- ریح الفم، منه قده نقلا عن الصحاح 6- 2253.
5- الفقیه 1- 121- 273.
6- إکمال الدین- 39.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (1) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (2).

*********

ترجمه:

هفتاد نفر از شیعیان ایشان آمدند و به موسی بن جعفر نگاه کردند و هیچ اثر جراحت یا خفگی در ایشان نیافتند و فقط اثر حنا در پای ایشان دیدند

متن کامل حدیث :اکمال الدین، عیون أخبار الرضا: محمد بن صدقه عنبری نقل کرده، وقتی أباابراهیم موسی بن جعفر علیه السلام فوت کردند، هارون الرشید پیران خاندان أبی­طالب و بنی­عباس و سایر سران مملکت و حکام را جمع کرد و بدن أباابراهیم موسی بن جعفر را نیز حاضر کرد و گفت: این موسی بن جعفر است که به مرگ طبیعی از دنیا رفته است و بین من و او اتفاقی نیفتاده که از آن پیش خدا استغفار کنم، منظورش قتل بود. خودتان بیایید ببینید. هفتاد نفر از شیعیان ایشان آمدند و به موسی بن جعفر نگاه کردند و هیچ اثر جراحت یا خفگی در ایشان نیافتند و فقط اثر حنا در پای ایشان دیدند. سلیمان بن أبی­جعفر ایشان را برد و خودش ایشان را غسل و کفن کرد و با پای برهنه و عزادارانه جنازه ایشان را تشییع کرد. - . إکمال الدین و إتمام النعمه 1 : 119 ، عیون أخبار الرضا 1 : 105 -

51 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالْحِنَّاءِ وَ الْکَتَمِ

اشارة

(3) 51 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ بِالْحِنَّاءِ وَ الْکَتَمِ

********

ترجمه:

باب استحباب رنگ نمودن با حنا و کتم

[رقم الحدیث الکلی: 1593 - رقم الحدیث الباب: 1]

1593- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی الْعَبَّاسِ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی شَیْبَةَ الْأَسَدِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ خِضَابِ الشَّعْرِ فَقَالَ خَضَبَ الْحُسَیْنُ وَ أَبُو جَعْفَرٍ ع بِالْحِنَّاءِ وَ الْکَتَمِ.

*********

ترجمه:

شيبه اسدى گفت از حضرت صادق علیه السلام پرسيدم راجع به خضاب مو فرمود حضرت حسين عليه السلام و حضرت باقر صلوات اللّٰه عليه با حناء و كتم خضاب ميكردند.

[رقم الحدیث الکلی: 1594 - رقم الحدیث الباب: 2]

1594- 2- (5) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ: اخْتَضَبَ الْحُسَیْنُ وَ أَبِی بِالْحِنَّاءِ وَ الْکَتَمِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 64

قرب الاسناد: امام صادق(عليه السّلام)فرمود:

حسين و پدرم با حنا و كتم(گياهى رنگ دار)خضاب كردند.

[رقم الحدیث الکلی: 1595 - رقم الحدیث الباب: 3]

1595- 3- (6) مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ الْمُفِیدُ فِی الْإِرْشَادِ قَالَ: کَانَ الْحُسَیْنُ ع یَخْتَضِبُ بِالْحِنَّاءِ وَ الْکَتَمِ وَ قُتِلَ ع وَ قَدْ نَصَلَ الْخِضَابُ مِنْ عَارِضَیْهِ.

*********

ترجمه:

شيخ مفيد رحمه الله آورده در ارشاد كه: حسين بن على (عليه السّلام) شهادت يافت

و در آن وقت محاسن مبارك را بحنا و كتم رنگ فرموده بود، و زائل شده بود رنگ از هر دو عارض مباركش

[رقم الحدیث الکلی: 1596 - رقم الحدیث الباب: 4]

1596- 4- (7) أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْعَبَّاسِ النَّجَاشِیُّ فِی کِتَابِ الرِّجَالِ عَنْ أَبِی الْعَبَّاسِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ نُوحٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ شَرِیکٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ حُرَیْثٍ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ الْحُرِّ أَنَّهُ سَأَلَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍ

ص: 96

1- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الباب 47 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 1 من الباب 49 من هذه الأبواب.
2- یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 51 و 52 من هذه الأبواب.
3- الباب 51 فیه 4 أحادیث.
4- الکافی 6- 481- 9.
5- قرب الإسناد- 39.
6- الإرشاد- 252، و أورده أیضا فی الحدیث 2 من الباب 43 من هذه الأبواب.
7- رجال النجاشیّ- 9- 6.

ع عَنْ خِضَابِهِ فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ کَمَا تَرَوْنَ إِنَّمَا هُوَ حِنَّاءٌ وَ کَتَمٌ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (1).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 68

رجال نجاشى:عبيد الله بن حر كه پرسيد از حسين بن على(عليه السّلام)از خضابش فرمود:چنان نيست كه بينيد همانا آن حنا و كتم است.

52 بَابُ کَرَاهَةِ تَرْکِ الْمَرْأَةِ لِلْحُلِیِّ وَ خِضَابِ الْیَدِ وَ إِنْ کَانَتْ مُسِنَّةً وَ إِنْ کَانَتْ غَیْرَ ذَاتِ الْبَعْلِ

اشارة

(2) 52 بَابُ کَرَاهَةِ تَرْکِ الْمَرْأَةِ لِلْحُلِیِّ وَ خِضَابِ الْیَدِ وَ إِنْ کَانَتْ مُسِنَّةً وَ إِنْ کَانَتْ غَیْرَ ذَاتِ الْبَعْلِ

********

ترجمه:

باب کراهت ترک نمودن زن زینت و رنگ کردن دست اگر مسن است و اگر چه شوهر نداشته باشد

[رقم الحدیث الکلی: 1597 - رقم الحدیث الباب: 1]

1597- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع لَا یَنْبَغِی لِلْمَرْأَةِ أَنْ تُعَطِّلَ نَفْسَهَا وَ لَوْ أَنْ تُعَلِّقَ فِی عُنُقِهَا قِلَادَةً وَ لَا یَنْبَغِی لَهَا أَنْ تَدَعَ یَدَهَا مِنَ الْخِضَابِ وَ لَوْ أَنْ تَمْسَحَهَا بِالْحِنَّاءِ مَسْحاً وَ إِنْ کَانَتْ مُسِنَّةً.

وَ رَوَاهُ فِی الْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (4).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 165

امام صادق عليه السّلام فرمود:

سزاوار نيست براى زن كه خود را بدون زينت رها كند اگر چه آويختن يك گردنبند عادى باشد، و شايسته و مطلوب نيست كه خضاب را از دست خود ترك كند اگر چه با حنا يك مرتبه بر دست خود بكشد هر چند سالمند باشد.

[رقم الحدیث الکلی: 1598 - رقم الحدیث الباب: 2]

1598- 2- (5) الْحَسَنُ بْنُ الْفَضْلِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ: رَخَّصَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِلْمَرْأَةِ أَنْ تَخْضِبَ رَأْسَهَا بِالسَّوَادِ قَالَ وَ أَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ص النِّسَاءَ بِالْخِضَابِ ذَاتَ الْبَعْلِ وَ غَیْرَ ذَاتِ الْبَعْلِ أَمَّا ذَاتُ الْبَعْلِ فَتَزَیَّنُ (6) لِزَوْجِهَا وَ أَمَّا غَیْرُ ذَاتِ الْبَعْلِ فَلَا تُشْبِهُ یَدُهَا یَدَ الرِّجَالِ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی لِبَاسِ الْمُصَلِّی وَ فِی أَحْکَامِ الْمَلَابِسِ

ص: 97

1- تقدم فی الحدیث 2 من الباب 48 من هذه الأبواب.
2- الباب 52 فیه حدیثان.
3- الفقیه 1- 123- 283.
4- أمالی الصدوق- 324- 6.
5- مکارم الأخلاق- 82.
6- فی المصدر- فتتزین.

وَ فِی النِّکَاحِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ (1).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 67

از امام صادق(عليه السّلام)كه رسول خدا(صلّى اللّه عليه و آله) فرمود:زن ميتواند سرش را خضاب سياه بندد و رسول خدا زنان را فرمان داد كه خضاب كنند شوهردار باشند يا نباشند،شوهردار براى او آرايش كند و بى شوهر دستش مانند مردها نباشد

53 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ عِنْدَ لِقَاءِ الْأَعْدَاءِ وَ عِنْدَ لِقَاءِ النِّسَاءِ

اشارة

(2) 53 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ عِنْدَ لِقَاءِ الْأَعْدَاءِ وَ عِنْدَ لِقَاءِ النِّسَاءِ

أَقُولُ: قَدْ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی عِدَّةِ أَحَادِیثَ مُتَفَرِّقَةٍ فِی الْأَبْوَابِ السَّابِقَةِ وَ فِی بَعْضِهَا مَا یَدُلُّ عَلَی أَنَّ مَهَابَةَ الْأَعْدَاءِ هُوَ الْعِلَّةُ فِی اسْتِحْبَابِ الْخِضَابِ أَوِ الْأَمْرِ بِهِ فِی أَوَّلِ الْإِسْلَامِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ (3).

*********

ترجمه:

باب استحباب رنگ کردن وقت ملاقات با دشمنان و ملاقات زن

54 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْکُحْلِ لِلرَّجُلِ وَ الْمَرْأَةِ

اشارة

(4) 54 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْکُحْلِ لِلرَّجُلِ وَ الْمَرْأَةِ

********

ترجمه:

باب استحباب سرمه کشیدن برای مرد و زن

[رقم الحدیث الکلی: 1599 - رقم الحدیث الباب: 1]

1599- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْکُحْلُ یُعْذِبُ الْفَمَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 525

حمّاد بن عيسى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

سرمه، آب دهان را شيرين مى كند

[رقم الحدیث الکلی: 1600 - رقم الحدیث الباب: 2]

1600- 2- (6) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْکُحْلُ یُنْبِتُ الشَّعْرَ وَ یُحِدُّ الْبَصَرَ وَ یُعِینُ عَلَی طُولِ السُّجُودِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 525

راوى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

سرمه، موى مى روياند، چشم را تيزبين مى كند و بر طولانى شدن سجده كمك مى نمايد.

[رقم الحدیث الکلی: 1601 - رقم الحدیث الباب: 3]

1601- 3- (7) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ

ص: 98

1- یأتی فی- أ- الباب 58 من أبواب لباس المصلی. ب- فی الباب 63 من أبواب أحکام الملابس. ج- الباب 85 من أبواب مقدمات النکاح.
2- الباب 53.
3- تقدم فی الأبواب 41، 42، 44، 46، 47 من هذه الأبواب.
4- الباب 54 فیه 5 أحادیث.
5- الکافی 6- 494- 5.
6- الکافی 6- 494- 6.
7- الکافی 6- 494- 8.

فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْکُحْلُ یَزِیدُ فِی الْمُبَاضَعَةِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 526

يكى از اصحاب ما گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

سرمه، نيروى جنسى را افزايش مى دهد.

[رقم الحدیث الکلی: 1602 - رقم الحدیث الباب: 4]

1602- 4- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْکُحْلُ یُنْبِتُ الشَّعْرَ وَ یُجَفِّفُ الدَّمْعَةَ وَ یُعْذِبُ الرِّیقَ وَ یَجْلُو الْبَصَرَ.

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ (2) عَنْ (مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ) (3) عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ مِثْلَهُ وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ مِثْلَهُ (4).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 526

- حمّاد بن عثمان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

سرمه، موى مى روياند، آبريزش چشم را از بين مى برد، آب دهان را شيرين مى كند و چشم را جلا مى دهد.

[رقم الحدیث الکلی: 1603 - رقم الحدیث الباب: 5]

1603- 5- (5) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُقَاتِلٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلْیَکْتَحِلْ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6).

*********

ترجمه:

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ; ج 1 ص 80

عبد اللّٰه بن مقاتل از امام رضا عليه السّلام نقل كرده است كه:هر كس كه به خدا و روز قيامت ايمان دارد،بايستى سرمه بكشد.

55 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاکْتِحَالِ بِالْإِثْمِدِ وَ خُصُوصاً بِغَیْرِ مِسْکٍ

اشارة

(7) 55 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاکْتِحَالِ بِالْإِثْمِدِ وَ خُصُوصاً بِغَیْرِ مِسْکٍ

******

ترجمه:

باب استحباب سرمه نمودن با اثمد مخصوصا مشک نباشد

[رقم الحدیث الکلی: 1604 - رقم الحدیث الباب: 1]

1604- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ

ص: 99

1- الکافی 6- 494- 10.
2- ثواب الأعمال- 41- 4.
3- کذا فی الأصل و فی المصدر- الحسین بن أحمد.
4- الخصال- 18- 63.
5- ثواب الأعمال- 40- 2.
6- یأتی فی الأبواب 55- 57 من هذه الأبواب.
7- الباب 55 فیه 5 أحادیث.
8- الکافی 6- 493- 1.

مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سُلَیْمٍ الْفَرَارِیِ (1) عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَکْتَحِلُ بِالْإِثْمِدِ (2) إِذَا أَوَی إِلَی فِرَاشِهِ وَتْراً وَتْراً.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 524

راوى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

هنگامى كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله به بستر مى رفت، با سنگ سرمۀ اثمد به صورت عدد فرد سرمه مى كشيد.

[رقم الحدیث الکلی: 1605 - رقم الحدیث الباب: 2]

1605- 2- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِیهِ وَ عَمِّهِ قَالا قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع الِاکْتِحَالُ بِالْإِثْمِدِ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ وَ یَشُدُّ أَشْفَارَ الْعَیْنِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 525

امام باقر عليه السّلام فرمود:

سرمه كشيدن با سنگ سرمۀ اثمد، بوى دهان را خوش بو مى كند و كناره هاى پلك چشم را كه مژه مى رويد قوى مى كند.

[رقم الحدیث الکلی: 1606 - رقم الحدیث الباب: 3]

1606- 3- (4) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْإِثْمِدُ یَجْلُو الْبَصَرَ وَ یُنْبِتُ الشَّعْرَ (فِی الْجَفْنِ) (5) وَ یَذْهَبُ بِالدَّمْعَةِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 525

راوى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

سنگ سرمۀ اثمد، چشم را جلا مى دهد، موى مى روياند و آبريزش چشم را از بين مى برد.

[رقم الحدیث الکلی: 1607 - رقم الحدیث الباب: 4]

1607- 4- (6) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَاصِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ نَامَ عَلَی إِثْمِدٍ غَیْرَ مُمَسَّکٍ أَمِنَ مِنَ الْمَاءِ الْأَسْوَدِ أَبَداً مَا دَامَ یَنَامُ عَلَیْهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 526

حسن بن عاصم گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

هركس با سنگ سرمۀ اثمد بى آن كه با مشك مخلوط كند به چشمانش سرمه بكشد و بخوابد، مادامى كه در آن حال بخوابد، براى هميشه از بيمارى آب مرواريد در امان خواهد بود.

[رقم الحدیث الکلی: 1608 - رقم الحدیث الباب: 5]

1608- 5- (7) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ

ص: 100

1- فی المصدر-" الفراء".
2- الاثمد- حجر یتخذ منه الکحل و قیل ضرب من الکحل و قیل هو نفس الکحل. لسان العرب 3- 105.
3- الکافی 6- 494- 4.
4- الکافی 6- 494- 7.
5- لیس فی المصدر.
6- الکافی 6- 494- 9.
7- ثواب الأعمال- 40- 1،.

عُقْبَةَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْإِثْمِدُ یَجْلُو الْبَصَرَ وَ یَقْطَعُ الدَّمْعَةَ وَ یُنْبِتُ الشَّعْرَ.

(1)

*********

ترجمه:

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ; ج 1 ص 56

يونس بن يعقوب از بعض از شيعيان از امام صادق عليه السّلام روايت كند كه فرمود سرمه كشيدن،چشم را جلا ميدهد،و اشك ريزى چشم را قطع ميكند، و مو را ميروياند.

56 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاکْتِحَالِ وَتْراً وَ عَدَمِ وُجُوبِهِ

اشارة

(2) 56 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاکْتِحَالِ وَتْراً وَ عَدَمِ وُجُوبِهِ

********

ترجمه:

باب استحباب میل سرمه بتعداد فرد بکشد

[رقم الحدیث الکلی: 1609 - رقم الحدیث الباب: 1]

1609- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع مَنِ اکْتَحَلَ فَلْیُوتِرْ وَ مَنْ فَعَلَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَ مَنْ لَمْ یَفْعَلْ فَلَا بَأْسَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 526

ابن قدّاح گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: امير مؤمنان على عليه السّلام فرمود:

هركس سرمه مى كشد، بايد تعداد دفعات به صورت فرد باشد و هركس چنين كند، اين كار را به خوبى انجام داده است و هركس چنين نكند، ايرادى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1610 - رقم الحدیث الباب: 2]

1610- 2- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ ص اکْتَحِلُوا وَتْراً وَ اسْتَاکُوا عَرْضاً.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (5) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (6).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 103

پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم:سرمه را به تعداد فرد بكشيد و مسواك را در جهت عرض دندان ها حركت دهيد.

57 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاکْتِحَالِ بِاللَّیْلِ وَ عِنْدَ النَّوْمِ أَرْبَعاً فِی الْیُمْنَی وَ ثَلَاثاً فِی الْیُسْرَی

اشارة

(7) 57 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاکْتِحَالِ بِاللَّیْلِ وَ عِنْدَ النَّوْمِ أَرْبَعاً فِی الْیُمْنَی وَ ثَلَاثاً فِی الْیُسْرَی

*********

ترجمه :

باب استحباب سرمه کشیدن در شب وقت خواب چهار میل در چشم راست سه میل در چشم چپ

[رقم الحدیث الکلی: 1611 - رقم الحدیث الباب: 1]

1611- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ یَکْتَحِلُ قَبْلَ أَنْ یَنَامَ أَرْبَعاً فِی الْیُمْنَی وَ ثَلَاثاً فِی الْیُسْرَی.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 527

زراره گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

به راستى كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله پيش از آن كه بخوابد چهار بار در چشم راست و سه بار در چشم چپ سرمه مى كشيد.

ص: 101

1- و یأتی ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 4 و 7 من الباب 57 من هذه الأبواب.
2- الباب 56 فیه حدیثان.
3- الکافی 6- 495- 11.
4- الفقیه 1- 54- 120، و أورده أیضا فی الحدیث 1 من الباب 8 من أبواب السواک.
5- تقدم فی الحدیث 1 من الباب 55 من هذه الأبواب.
6- یأتی فی الأحادیث 1، 4، 6، 7 من الباب 57 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 11 من الباب 7 من أبواب صلاة الاستخارة.
7- الباب 57 فیه 7 أحادیث.
8- الکافی 6- 495- 12.
[رقم الحدیث الکلی: 1612 - رقم الحدیث الباب: 2]

1612- 2- (1) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْکُحْلُ بِاللَّیْلِ یَنْفَعُ الْبَدَنَ (2) وَ هُوَ بِالنَّهَارِ زِینَةٌ.

*********

ترجمه:

امام صادق ع فرمودند:سرمه در شب برای بدن نفع دارد ودر روز زینت است

[رقم الحدیث الکلی: 1613 - رقم الحدیث الباب: 3]

1613- 3- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْکُحْلُ عِنْدَ النَّوْمِ أَمَانٌ مِنَ الْمَاءِ.

*********

ترجمه:

امام ششم(عليه السّلام)فرمود:سرمه نزد خوابيدن(عليه السّلام)امانست از آب آوردن چشم.

[رقم الحدیث الکلی: 1614 - رقم الحدیث الباب: 4]

1614- 4- (4) الْحُسَیْنُ بْنُ بِسْطَامَ فِی طِبِّ الْأَئِمَّةِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی صَالِحٍ الْأَحْوَلِ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ مَنْ أَصَابَهُ ضَعْفٌ فِی بَصَرِهِ فَلْیَکْتَحِلْ سَبْعَةَ مَرَاوِدَ عِنْدَ مَنَامِهِ (مِنَ الْإِثْمِدِ) (5).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 62

همان:تا امام رضا(عليه السّلام)فرمود هر كه بضعف ديد دچار است در وقت خواب هفت ميل اثمد بچشم كشد

[رقم الحدیث الکلی: 1615 - رقم الحدیث الباب: 5]

1615- 5- (6) وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: الْکُحْلُ بِاللَّیْلِ یُطَیِّبُ الْفَمَ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 62

و از امام ششم است كه سرمه در شب دهان را خوشبو كند.

[رقم الحدیث الکلی: 1616 - رقم الحدیث الباب: 6]

1616- 6- (7) وَ عَنْ جَابِرٍ عَنْ خِدَاشٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: کَانَ لِلنَّبِیِّ ص مُکْحُلَةٌ یَکْتَحِلُ مِنْهَا فِی کُلِّ لَیْلَةٍ ثَلَاثَ مَرَاوِدَ فِی کُلِّ عَیْنٍ عِنْدَ مَنَامِهِ.

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی النَّسْخِ أَوْ بَیَانِ الْجَوَازِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 62

همان:تا امام ششم كه فرمود:پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله)را سرمه دانى بود كه هر شب سه ميل در هر چشم از آن سرمه ميكشيد.

[رقم الحدیث الکلی: 1617 - رقم الحدیث الباب: 7]

1617- 7- (8) الْحَسَنُ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ قَالَ: کَانَ النَّبِیُّ ص یَکْتَحِلُ فِی عَیْنِهِ الْیُمْنَی ثَلَاثاً وَ فِی الْیُسْرَی ثِنْتَیْنِ وَ قَالَ مَنْ شَاءَ

ص: 102

1- الکافی 6- 494- 3.
2- فی نسخة- العین، منه قده.
3- ثواب الأعمال- 40- 3.
4- طب الأئمة علیهم السلام- 83.
5- فی المصدر- بالإثمد.
6- طب الأئمة علیهم السلام- 83.
7- طب الأئمة علیهم السلام- 83.
8- مکارم الأخلاق- 34.

اکْتَحَلَ ثَلَاثاً (فِی کُلِّ عَیْنٍ) (1) وَ مَنْ فَعَلَ دُونَ ذَلِکَ أَوْ فَوْقَهُ فَلَا حَرَجَ وَ رُبَّمَا اکْتَحَلَ وَ هُوَ صَائِمٌ وَ کَانَ لَهُ مُکْحُلَةٌ یَکْتَحِلُ بِهَا (فِی اللَّیْلِ) (2) وَ کَانَ کُحْلُهُ الْإِثْمِدَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (3) وَ لَا یَخْفَی وَجْهُ الْجَمْعِ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 67

حضرت در چشم راست سه ميل و در چشم چپ دو ميل سرمه مى كشيد،مى فرمود: هر كس بخواهد ميتواند سه ميل هميشه سرمه بكشد،و هر كس كمتر يا بيشتر از اين انجام دهد مانعى ندارد،و چه بسا كه در حال روزه سرمه مى كشيد،پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله)سرمه دانى داشت كه در شب از آن سرمه مى كشيد و سرمۀ او سنگ سرمه بود.

58 بَابُ اسْتِحْبَابِ اتِّخَاذِ الْمِیلِ مِنْ حَدِیدٍ وَ الْمُکْحُلَةِ مِنْ عِظَامٍ

اشارة

(4) 58 بَابُ اسْتِحْبَابِ اتِّخَاذِ الْمِیلِ مِنْ حَدِیدٍ وَ الْمُکْحُلَةِ مِنْ عِظَامٍ

*********

ترجمه :

باب استحباب میل سرمه از آهن باشد وسرمه دان از استخوان باشد

[رقم الحدیث الکلی: 1618 - رقم الحدیث الباب: 1]

1618- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ أَرَانِی أَبُو الْحَسَنِ ع مِیلًا مِنْ حَدِیدٍ (6) وَ مُکْحُلَةً مِنْ عِظَامٍ فَقَالَ هَذَا کَانَ لِأَبِی الْحَسَنِ ع فَاکْتَحِلْ بِهِ فَاکْتَحَلْتُ.

(7)

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 524

حسن بن جهم گويد: امام رضا عليه السّلام به من ميل و سرمه دانى از استخوان نشان داد و فرمود: اين از آن امام كاظم عليه السّلام بود. با آن سرمه بكش.

حسن گويد: من نيز با آن سرمه كشيدم.

59 بَابُ اسْتِحْبَابِ جَزِّ الشَّعْرِ وَ اسْتِئْصَالِهِ

اشارة

(8) 59 بَابُ اسْتِحْبَابِ جَزِّ الشَّعْرِ وَ اسْتِئْصَالِهِ

*********

ترجمه :

باب استحباب چیدن موی سر و تراشیدن آن

[رقم الحدیث الکلی: 1619 - رقم الحدیث الباب: 1]

1619- 1- (9) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی الرِّضَا ع یَقُولُ ثَلَاثٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِینَ الْعِطْرُ وَ أَخْذُ الشَّعْرِ وَ کَثْرَةُ الطَّرُوقَةِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 6 ص 87

معمّر بن خلاّد گويد: از امام رضا عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود:

سه چيز از سنّت هاى پيامبران مرسل است: عطر زدن، كوتاه كردن مو و بسيارى همبستر شدن با زنان.

ص: 103

1- فی المصدر- و کل حین.
2- و فیه- باللیل.
3- تقدم فی الحدیث 1، 4 من الباب 55 من هذه الأبواب.
4- الباب 58 فیه حدیث واحد.
5- الکافی 6- 494- 2،.
6- فیه طهارة الحدید و یأتی فی النجاسات مثله، منه قده.
7- و یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 37 من أبواب ما یکتسب به.
8- الباب 59 فیه 4 أحادیث.
9- الکافی 5- 320- 3، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 89 من هذه الأبواب و فی الحدیث 7 من الباب 1، و الحدیث 1 من الباب 140 من أبواب مقدمات النکاح.
[رقم الحدیث الکلی: 1620 - رقم الحدیث الباب: 2]

1620- 2- (1) وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: ثَلَاثٌ مَنْ عَرَفَهُنَّ لَمْ یَدَعْهُنَّ جَزُّ الشَّعْرِ وَ تَشْمِیرُ (2) الثِّیَابِ وَ نِکَاحُ الْإِمَاءِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (3).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 501

معمّر بن خلاّد گويد: امام كاظم عليه السّلام فرمود:

سه چيزند كه هركسى آنان را بشناسد، رها نمى كند: چيدن موى، كوتاه نمودن لباس و آميزش با كنيزان.

[رقم الحدیث الکلی: 1621 - رقم الحدیث الباب: 3]

1621- 3- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ لِی اسْتَأْصِلْ شَعْرَکَ یَقِلُّ دَرَنُهُ وَ دَوَابُّهُ وَ وَسَخُهُ وَ تَغْلُظُ رَقَبَتُکَ وَ یَجْلُو بَصَرَکَ.

وَ

فِی رِوَایَةٍ أُخْرَی وَ یَسْتَرِیحُ بَدَنُکَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (5) وَ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَهُ (6).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 175

امام صادق عليه السّلام به يكى از اصحاب خود فرمود: موى خود را از ته بتراش تا چركين نشود و شپش و غيره در آن نيفتد و چركهائى كه لازمۀ مو گذاشتن است زائل شود و گردنت سطبر و فربه گردد و چشمت روشن شود و بدنت راحت يابد.

[رقم الحدیث الکلی: 1622 - رقم الحدیث الباب: 4]

1622- 4- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ أَبَانٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَلْقُوا عَنْکُمُ الشَّعْرَ فَإِنَّهُ یُحَسِّنُ (8).

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع (9)

ص: 104

1- الکافی 6- 484- 1، و أورده فی الحدیث 1 من الباب 22 من أبواب الملابس و فی الحدیث 1 من الباب 153 من أبواب مقدمات النکاح.
2- فی نسخة الفقیه- تشهیر، منه قده.
3- الفقیه 1- 129- 324.
4- الکافی 6- 484- 2.
5- الفقیه 1- 129- 325.
6- ثواب الأعمال- 41.
7- التهذیب 1- 376- 1158.
8- فی نسخة- نجس، هذا مجاز أو بالمعنی اللغوی أی ضد النظافة لما مضی و یأتی، منه قده.
9- الفقیه 1- 119- 255.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ النَّهِیکِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (1) أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 553

ابراهيم بن عبد الحميد گويد: از امام كاظم عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود:

موهاى زايد را بزداييد؛ چرا كه باعث زيبايى مى شود.

60 بَابُ اسْتِحْبَابِ حَلْقِ الرَّأْسِ لِلرَّجُلِ وَ کَرَاهَةِ إِطَالَةِ شَعْرِهِ

اشارة

(3) 60 بَابُ اسْتِحْبَابِ حَلْقِ الرَّأْسِ لِلرَّجُلِ وَ کَرَاهَةِ إِطَالَةِ شَعْرِهِ

*********

ترجمه :

باب استحباب چیدن موی سر برای مرد وکراهت مورا بلند نمود

[رقم الحدیث الکلی: 1623 - رقم الحدیث الباب: 1]

1623- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع الرَّجُلُ یُقَلِّمُ أَظْفَارَهُ وَ یَجُزُّ شَارِبَهُ وَ یَأْخُذُ مِنْ شَعْرِ لِحْیَتِهِ وَ رَأْسِهِ هَلْ یَنْقُضُ ذَلِکَ وُضُوءَهُ فَقَالَ یَا زُرَارَةَ کُلُّ هَذَا سُنَّةٌ وَ الْوُضُوءُ فَرِیضَةٌ وَ لَیْسَ شَیْ ءٌ مِنَ السُّنَّةِ یَنْقُضُ الْفَرِیضَةَ وَ إِنَّ ذَلِکَ لَیَزِیدُهُ تَطْهِیراً.

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ (5).

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 70

-زراره میگوید به ابو جعفر باقر (علیه السلام ) گفتم: اگر كسى ناخنهاى خود را بگيرد و شارب خود را بچيند و موى سر و صورت خود را اصلاح كند، آيا وضوى او باطل مى شود. ابو جعفر گفت: گرفتن ناخن و چيدن شارب و كوتاه كردن موى سر و صورت از سنت رسول است ولى وضو از فرائض و واجبات نماز است. سنت فريضه را نمى شكند بلكه فريضه را تحكيم مى كند و طهارت بيشترى حاصل مى شود.

[رقم الحدیث الکلی: 1624 - رقم الحدیث الباب: 2]

1624- 2- (6) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنَّ أَصْحَابَنَا یَرْوُونَ أَنَّ حَلْقَ الرَّأْسِ فِی غَیْرِ حَجٍّ وَ لَا عُمْرَةٍ مُثْلَةٌ فَقَالَ کَانَ أَبُو الْحَسَنِ ع إِذَا قَضَی نُسُکَهُ (7) عَدَلَ إِلَی قَرْیَةٍ یُقَالُ لَهَا سَایَةُ فَحَلَقَ.

ص: 105

1- الکافی 6- 505- 5.
2- یأتی فی الباب 60، 61 و الحدیث 3، 5 من الباب 62، و الحدیث 7 من الباب 66، و الحدیث 5 من الباب 67، و الباب 79، 85 من هذه الأبواب.
3- الباب 60 فیه 10 أحادیث.
4- التهذیب 1- 346- 1013 و الاستبصار 1- 95- 308، و أورده فی الحدیث 2 من الباب 14 من النواقض، و الحدیث 1 من الباب 83 من النجاسات، و الحدیث 2 من الباب 1 من الوضوء.
5- الفقیه 1- 63- 140.
6- الفقیه 2- 522- 3124.
7- فی نسخة- مناسکه، منه قده.

مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ مِثْلَهُ (1).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 502

- احمد بن محمّد بن ابى نصر گويد: به امام رضا عليه السّلام عرض كردم: ياران ما روايت مى كنند كه تراشيدن موى سر در غير ايام حجّ و عمره، در حكم مثله كردن است.

فرمود: هنگامى كه امام كاظم عليه السّلام مناسك حج خود را به جاى مى آورد به قريه اى به نام «سايه» كوچ مى نمود و موى سر خود را مى تراشيد.

[رقم الحدیث الکلی: 1625 - رقم الحدیث الباب: 3]

1625- 3- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ النَّاسَ یَقُولُونَ حَلْقُ الرَّأْسِ مُثْلَةٌ (3) فَقَالَ ع عُمْرَةٌ لَنَا وَ مُثْلَةٌ لِأَعْدَائِنَا.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 502

على بن محمّد در روايت مرفوعه اى گويد: به امام صادق عليه السّلام گفتم: اهل تسنن مى گويند:«تراشيدن موى سر، مثله كردن است».

فرمود: براى ما عمره و براى دشمنان ما مثله است.

[رقم الحدیث الکلی: 1626 - رقم الحدیث الباب: 4]

1626- 4- (4) وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مَا تَقُولُ فِی إِطَالَةِ الشَّعْرِ فَقَالَ کَانَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ ص مُشْعِرِینَ یَعْنِی الطَّمَّ.

وَ رَوَاهُ ابْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ (5) نَقْلًا مِنْ نَوَادِرِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ صَاحِبُ الْمُنْتَقَی الظَّاهِرُ أَنَّ الْمُرَادَ مِنَ الطَّمِّ الْجَزُّ فَیَدُلُّ عَلَی عَدَمِ مَرْجُوحِیَّةِ الْإِطَالَةِ مَعَ الْجَزِّ (6).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 503

- ابن سنان گويد: به امام صادق عليه السّلام گفتم: نظر شما دربارۀ بلند كردن موى سر چيست ؟

فرمود: ياران رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله موى سر داشتند، موهاى سرشان تا بناگوش مى رسيد.

[رقم الحدیث الکلی: 1627 - رقم الحدیث الباب: 5]

1627- 5- (7) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِرَجُلٍ احْلِقْ فَإِنَّهُ یَزِیدُ فِی جَمَالِکَ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 122

رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به مردى فرمود:سر خود را بتراش كه بر جمال تو مى افزايد.

[رقم الحدیث الکلی: 1628 - رقم الحدیث الباب: 6]

1628- 6- (8) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع حَلْقُ الرَّأْسِ فِی غَیْرِ حَجٍّ وَ لَا عُمْرَةٍ مُثْلَةٌ لِأَعْدَائِکُمْ وَ جَمَالٌ لَکُمْ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 167

288 - امام صادق عليه السّلام فرمود: تراشيدن (موسى) سر در غير حجّ و عمره مانند مثله (بريدن اعضاى صورت يا جاى ديگر) است براى دشمنانتان و موجب جمال و زيبايى است براى شما.

ص: 106

1- الکافی 6- 484- 3.
2- الکافی 6- 484- 4.
3- مثل بفلان مثلا و مثلة بالضم نکل کمثل تمثیلا و هی مثله بضم الثاء و سکونها" القاموس المحیط 4- 50" هامش المخطوط.
4- الکافی 6- 485- 6.
5- مستطرفات السرائر- 29- 15.
6- منتقی الجمان 1- 118.
7- الفقیه 1- 124- 287.
8- الفقیه 1- 124- 288 و 2- 523- 3125.
[رقم الحدیث الکلی: 1629 - رقم الحدیث الباب: 7]

1629- 7- (1) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع إِنِّی لَأَحْلِقُ فِی کُلِّ جُمُعَةٍ فِیمَا بَیْنَ الطَّلْیَةِ إِلَی الطَّلْیَةِ.

وَ رَوَاهُ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ (2).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 166

286 - امام صادق عليه السّلام فرمود: من در هر جمعه در فاصلۀ دو نوره كشيدن سر ميتراشم (هفته اى يك بار سر ميتراشم و دو هفته يك بار تنوير ميكنم).

[رقم الحدیث الکلی: 1630 - رقم الحدیث الباب: 8]

1630- 8- (3) قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ ع أَرْبَعٌ مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِیَاءِ التَّطَیُّبُ وَ التَّنْظِیفُ بِالْمُوسَی وَ حَلْقُ الْجَسَدِ بِالنُّورَةِ وَ کَثْرَةُ الطَّرُوقَةِ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 132

امام رضا عليه السّلام:چهار چيز از اخلاق پيامبران است:خوشبويى و نظافت كردن با تيغ و زدودن موهاى بدن بوسيله نوره و آميزش فراوان.

[رقم الحدیث الکلی: 1631 - رقم الحدیث الباب: 9]

1631- 9- (4) مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ الْجَامِعِ لِأَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ الْبَزَنْطِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ (إِنَّ الشَّعْرَ عَلَی الرَّأْسِ) (5) إِذَا طَالَ ضَعُفَ الْبَصَرُ وَ ذَهَبَ (بِضَوْءِ نُورِهِ) (6) وَ طَمُ (7) الشَّعْرِ یَجْلُو الْبَصَرَ وَ یَزِیدُ فِی ضَوْءِ نُورِهِ الْحَدِیثَ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 57

-سرائر:تا امام كاظم(عليه السّلام)كه ميفرمود:چون موى سر دراز شود چشم ضعيف گردد و ديدش برود،و نابود كردن مو چشم را روشن كند و ديدش را بيفزايد.

[رقم الحدیث الکلی: 1632 - رقم الحدیث الباب: 10]

1632- 10- (8) وَ مِنْ کِتَابِ أُنْسِ الْعَالِمِ لِلصَّفْوَانِیِّ قَالَ رُوِیَ أَنَّ حَلْقَ الرَّأْسِ مُثْلَةٌ بِالشَّابِّ وَ وَقَارٌ بِالشَّیْخِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (9) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (10).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 57

-همان:تا جابر كه تراشيدن سر براى جوان مثله كردنست و براى پير وقار است.

ص: 107

1- الفقیه 1- 124- 286.
2- الکافی 6- 485- 7.
3- الفقیه 1- 131- 341.
4- مستطرفات السرائر- 57- 17.
5- فی المصدر- إن شعر الرأس.
6- و فیه- بضوئه و نوره.
7- طم الشعر- جزه أو قصه مجمع البحرین 6- 107.
8- مستطرفات السرائر- 150- 7.
9- تقدم فی الباب 59 من هذه الأبواب.
10- یأتی فی الباب 61 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 3، 5 من الباب 62، و الحدیث 5 من الباب 67 من هذه الأبواب.

61 بَابُ کَرَاهَةِ حَلْقِ الرَّجُلِ النُّقْرَةَ وَحْدَهَا وَ تَرْکِ بَقِیَّةِ الرَّأْسِ وَ اسْتِحْبَابِ حَلْقِ الْقَفَا

اشارة

(1) 61 بَابُ کَرَاهَةِ حَلْقِ الرَّجُلِ النُّقْرَةَ وَحْدَهَا وَ تَرْکِ بَقِیَّةِ الرَّأْسِ وَ اسْتِحْبَابِ حَلْقِ الْقَفَا

*********

ترجمه :

باب کراهت تراشیدن موی گردن فقط و باقی گذاشتن موی سر و استحباب تراشیدن موی پشت سر

[رقم الحدیث الکلی: 1633 - رقم الحدیث الباب: 1]

1633- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عُمَرَ بْنِ أَسْلَمَ قَالَ: حَجَمَنِی الْحَجَّامُ فَحَلَقَ مِنْ مَوْضِعِ النُّقْرَةِ فَرَآنِی أَبُو الْحَسَنِ ع فَقَالَ أَیُّ شَیْ ءٍ هَذَا اذْهَبْ فَاحْلِقْ رَأْسَکَ قَالَ فَذَهَبْتُ وَ حَلَقْتُ رَأْسِی.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 503

عبد الرحمان بن عمر بن اسلم گويد: من حجامت كردم، دلاك به خاطر حجامت، پس گردنم را تراشيد. امام كاظم عليه السّلام مرا ديد و فرمود: اين چه تركيبى است ؟ برو تمام سرت را بتراش.

من رفتم و تمام سرم را تراشيدم.

[رقم الحدیث الکلی: 1634 - رقم الحدیث الباب: 2]

1634- 2- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ رُبَّمَا کَثُرَ الشَّعْرُ فِی قَفَایَ فَیَغُمُّنِی غَمّاً شَدِیداً قَالَ فَقَالَ لِی یَا إِسْحَاقُ- أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ حَلْقَ الْقَفَا یَذْهَبُ بِالْغَمِّ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 504

8 - اسحاق بن عمّار گويد: به امام صادق عليه السّلام گفتم: قربانتان گردم! گاهى موهاى پشت گردنم زياد مى شود و غم و اندوه شديدى مرا دربر مى گيرد.

حضرتش به من فرمود: اى اسحاق! مگر نمى دانى كه تراشيدن موى پشت گردن غم و اندوه را مى برد؟!

62 بَابُ اسْتِحْبَابِ فَرْقِ شَعْرِ الرَّأْسِ إِذَا طَالَ

اشارة

(4) 62 بَابُ اسْتِحْبَابِ فَرْقِ شَعْرِ الرَّأْسِ إِذَا طَالَ

*********

ترجمه :

باب استحباب باز کردن موهای وسط سر وقتی موها بلند شود

[رقم الحدیث الکلی: 1635 - رقم الحدیث الباب: 1]

1635- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع مَنِ اتَّخَذَ شَعْراً وَ لَمْ یَفْرُقْهُ فَرَقَهُ اللَّهُ بِمِنْشَارٍ مِنْ نَارٍ قَالَ وَ کَانَ شَعْرُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَفْرَةً لَمْ یَبْلُغِ الْفَرْقَ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 134

امام صادق علیه السلام فرمود:

هر كس مو بگذارد و شانه نزند خداوند با شانه آتشين آن را شانه كند،و موى پيامبر تا نرمۀ گوش ميرسيد و بحد شانه زدن نبود.

[رقم الحدیث الکلی: 1636 - رقم الحدیث الباب: 2]

1636- 2- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ

ص: 108

1- الباب 61 فیه حدیثان.
2- الکافی 6- 484- 5.
3- الکافی 6- 485- 8.
4- الباب 62 فیه 5 أحادیث.
5- الفقیه 1- 129- 328.
6- الکافی 6- 485- 1.

عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْحُصَیْنِ عَنْ أَبِی الْعَبَّاسِ الْبَقْبَاقِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَکُونُ لَهُ وَفْرَةٌ (1) أَ یَفْرُقُهَا أَوْ یَدَعُهَا قَالَ یَفْرُقُهَا.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 504

- ابو عبّاس بقباق گويد: از امام صادق عليه السّلام پرسيدم: آيا كسى كه موى سرش تا نرمۀ گوش مى رسد، مى تواند فرق باز كند و يا آن را رها كند؟

فرمود: فرق باز كند.

[رقم الحدیث الکلی: 1637 - رقم الحدیث الباب: 3]

1637- 3- (2) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَمْرِو بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ إِنَّهُمْ یَرْوُونَ أَنَّ الْفَرْقَ مِنَ السُّنَّةِ وَ قُلْتُ یَزْعُمُونَ أَنَّ النَّبِیَّ ص فَرَقَ قَالَ مَا فَرَقَ النَّبِیُّ ص وَ لَا کَانَتِ الْأَنْبِیَاءُ تُمْسِکُ الشَّعْرَ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 56

و از عمرو بن ثابت كه بامام صادق(عليه السّلام)گفتم آنها روايت آرند كه جدا كردن مو سنت است فرمود:آن سنت نيست،گفتم پندارند پيغمبر جدا ميكرده فرمود،نه و پيغمبران موى بر نمى گرفتند.

[رقم الحدیث الکلی: 1638 - رقم الحدیث الباب: 4]

1638- 4- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ هَارُونَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَفْرُقُ شَعْرَهُ قَالَ لَا إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ إِذَا طَالَ شَعْرُهُ کَانَ إِلَی شَحْمَةِ أُذُنِهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 505

3 - ايّوب بن هارون گويد: به امام صادق عليه السّلام گفتم: آيا رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرق سرش را باز مى كرد؟

فرمود: نه، موقعى كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله موى سرش تا نرمۀ گوش مى رسيد، موهاى خود را كوتاه مى كرد.

[رقم الحدیث الکلی: 1639 - رقم الحدیث الباب: 5]

1639- 5- (4) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْفَرْقُ مِنَ السُّنَّةِ قَالَ لَا قُلْتُ فَهَلْ فَرَقَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ نَعَمْ قُلْتُ کَیْفَ فَرَقَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ لَیْسَ مِنَ السُّنَّةِ قَالَ مَنْ أَصَابَهُ مَا أَصَابَ رَسُولَ اللَّهِ ص- یَفْرُقُ کَمَا فَرَقَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ إِلَّا فَلَا قُلْتُ لَهُ کَیْفَ ذَلِکَ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص لَمَّا (5) صُدَّ عَنِ الْبَیْتِ

ص: 109

1- الوفرة- الشعر المجتمع علی الرأس، أو ما مال علی الأذنین منه، أو ما جاوز شحمة الأذن، منه قده الصحاح 2- 847.
2- الکافی 6- 486- 4.
3- الکافی 6- 485- 3.
4- الکافی 6- 486- 5.
5- فی المصدر حین.

وَ قَدْ کَانَ سَاقَ الْهَدْیَ وَ أَحْرَمَ أَرَاهُ اللَّهُ الرُّؤْیَا الَّتِی أَخْبَرَکَ (1) اللَّهُ بِهَا فِی کِتَابِهِ إِذْ یَقُولُ لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْیا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِینَ مُحَلِّقِینَ رُؤُسَکُمْ وَ مُقَصِّرِینَ لا تَخافُونَ (2)- فَعَلِمَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَّ اللَّهَ سَیَفِی لَهُ بِمَا أَرَاهُ فَمِنْ ثَمَّ وَفَّرَ ذَلِکَ الشَّعْرَ الَّذِی کَانَ عَلَی رَأْسِهِ حِینَ أَحْرَمَ انْتِظَاراً لِحَلْقِهِ فِی الْحَرَمِ حَیْثُ وَعَدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَمَّا حَلَقَهُ لَمْ یَعُدْ فِی تَوْفِیرِ الشَّعْرِ وَ لَا کَانَ ذَلِکَ مِنْ قَبْلِهِ ص.

أَقُولُ: وَجْهُ الْجَمْعِ هُنَا حَمْلُ مَا تَضَمَّنَ نَفْیَ الْفَرْقِ عَلَی حَالَةِ عَدَمِ طُولِ الشَّعْرِ بِحَیْثُ یُحْتَاجُ إِلَیْهِ وَ مَا تَضَمَّنَ اسْتِحْبَابَ الْفَرْقِ عَلَی طُولِهِ إِلَی ذَلِکَ الْحَدِّ کَمَا یُفْهَمُ مِنَ الْأَحَادِیثِ السَّابِقَةِ وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی السِّوَاکِ وَ مَا تَضَمَّنَ أَنَّهُ ص مَا کَانَ یَفْرُقُ مَعْنَاهُ أَنَّهُ مَا کَانَ یَفْعَلُ ذَلِکَ دَائِماً وَ لَا غَالِباً وَ إِنَّمَا فَعَلَهُ مَرَّةً وَاحِدَةً فَلَا یَکُونُ سُنَّةً مُسْتَمِرَّةً لَهُ (3).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 506

- ابو بصير گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم: فرق باز كردن از سنّت است ؟

فرمود: نه.

عرض كردم: آيا پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرق باز نمود؟

فرمود: آرى.

عرض كردم: چگونه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرق باز كرد اما فرق باز كردن از سنت نيست ؟

فرمود: هركس به سان پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله رفتار كند و فرق باز نمايد به راستى كه سنت پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را انجام داده است.

عرض كردم: آن چه بود؟

فرمود: هنگامى كه پيامبر صلّى اللّه عليه و اله از زيارت خانه خدا منصرف شد در حالى كه قربانى را برده بود و احرام بسته بود، خداوند به پيامبرش نشان داد آن خوابى را كه در كتاب خود به ايشان خبر داده بود؛ كه مى فرمايد:

«به حقيقت خداوند آن چه را كه در عالم خواب به پيامبرش نشان داد، راست گفت؛ به طور حتم همۀ شما به خواست خدا در نهايت امنيّت كه سرهاى خود را تراشيده يا كوتاه كرده ايد بى آن كه هراسى داشته باشيد به مسجد الحرام وارد خواهيد شد».

63 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَخْفِیفِ اللِّحْیَةِ وَ تَدْوِیرِهَا وَ الْأَخْذِ مِنَ الْعَارِضَیْنِ وَ تَبْطِینِ اللِّحْیَةِ

اشارة

(4) 63 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَخْفِیفِ اللِّحْیَةِ وَ تَدْوِیرِهَا وَ الْأَخْذِ مِنَ الْعَارِضَیْنِ وَ تَبْطِینِ اللِّحْیَةِ (5)

*********

ترجمه :

باب استحباب کوتاه کردن ریش و دایره نمودن آن و گرفتن از دو طرف صورت و زیر چانه را نگه دار

[رقم الحدیث الکلی: 1640 - رقم الحدیث الباب: 1]

1640- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ

ص: 110

1- فی المصدر- أخبره.
2- الفتح 48- 27.
3- تقدم فی الحدیث 23 من الباب 1 من أبواب السواک، و یأتی ما یدلّ علیه فی الحدیث 4 من الباب 32 من أبواب أحکام الملابس.
4- الباب 63 فیه 5 أحادیث.
5- العارض- صفحة الخد و صفحة العنق و جانب الوجه القاموس المحیط 2- 346 و تبطین اللحیة- أن یؤخذ زائد ما تحت الحنک القاموس المحیط 4- 204.
6- الکافی 6- 487- 5.

الْخَرَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع وَ الْحَجَّامُ یَأْخُذُ مِنْ لِحْیَتِهِ فَقَالَ دَوِّرْهَا.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ مِثْلَهُ (1).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 508

- محمّد بن مسلم گويد: امام باقر عليه السّلام را ديدم كه دلاّك محاسن آن حضرت را اصلاح مى كرد.

حضرت عليه السّلام فرمود: آن را گرد كن.

[رقم الحدیث الکلی: 1641 - رقم الحدیث الباب: 2]

1641- 2- (2) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنِ الْحَسَنِ الزَّیَّاتِ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع قَدْ خَفَّفَ لِحْیَتَهُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 508

حسن زيّات گويد: امام باقر عليه السّلام را ديدم كه محاسن خود را اندكى كوتاه كرده بود.

[رقم الحدیث الکلی: 1642 - رقم الحدیث الباب: 3]

1642- 3- (3) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ الدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَرَّ بِالنَّبِیِّ ص رَجُلٌ طَوِیلُ اللِّحْیَةِ فَقَالَ مَا کَانَ عَلَی هَذَا لَوْ هَیَّأَ مِنْ لِحْیَتِهِ فَبَلَغَ ذَلِکَ الرَّجُلَ فَهَیَّأَ بِلِحْیَتِهِ (4) بَیْنَ اللِّحْیَتَیْنِ ثُمَّ دَخَلَ عَلَی النَّبِیِّ ص فَلَمَّا رَآهُ قَالَ هَکَذَا فَافْعَلُوا.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (5).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 128

پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله):چشمش افتاد بمردى كه ريش بلند و درهمى داشت،و فرمود: چه ضرر داشت اگر اين مرد ريش خود را اصلاح مى كرد،آن مرد شنيد و ريش خود را بطور معتدل اصلاح كرد و به نزد حضرت آمد،پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله)چون او را ديد،فرمود اين طور اصلاح كنيد.

[رقم الحدیث الکلی: 1643 - رقم الحدیث الباب: 4]

1643- 4- (6) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْمُثَنَّی عَنْ سَدِیرٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَأْخُذُ عَارِضَیْهِ (7) وَ یُبَطِّنُ لِحْیَتَهُ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 142

سدير مى گويد:امام باقر عليه السّلام را ديدم كه موى گونه هايش را كوتاه مى كرد ولى موى جلوى چانه را نگاه مى داشت.

[رقم الحدیث الکلی: 1644 - رقم الحدیث الباب: 5]

1644- 5- (8) مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ نَقْلًا مِنْ کِتَابِ الْجَامِعِ لِأَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ الْبَزَنْطِیِّ صَاحِبِ الرِّضَا ع قَالَ:

ص: 111

1- الفقیه 1- 130- 333.
2- الکافی 6- 487- 4.
3- الکافی 6- 488- 12.
4- فی المصدر- لحیته.
5- الفقیه 1- 130- 330.
6- الکافی 6- 486- 1.
7- العارضان- العذاران، منه قده.
8- مستطرفات السرائر- 56- 14.

وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ هَلْ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یَأْخُذَ مِنْ لِحْیَتِهِ قَالَ أَمَّا مِنْ عَارِضَیْهِ فَلَا بَأْسَ وَ أَمَّا مِنْ مُقَدَّمِهَا فَلَا.

وَ رَوَاهُ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مِثْلَهُ (1) وَ

رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فِی آخِرِهِ فَلَا یَأْخُذْ (2).

أَقُولُ: هَذَا مَحْمُولٌ عَلَی عَدَمِ الزِّیَادَةِ عَلَی قَبْضَةٍ لِمَا یَأْتِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ (3) وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی أَحَادِیثِ حَلْقِ الشَّعْرِ (4).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 129

على بن جعفر گويد:از برادرم در بارۀ چگونگى ريش پرسيدم،فرمود:دو طرف صورت را مى تواند بچيند ولى جلوى چانه را نمى تواند بزند.

64 بَابُ کَرَاهَةِ کَثْرَةِ وَضْعِ الْیَدِ فِی اللِّحْیَةِ

اشارة

(5) 64 بَابُ کَرَاهَةِ کَثْرَةِ وَضْعِ الْیَدِ فِی اللِّحْیَةِ

*********

ترجمه :

باب کراهت زیاد دست به ریش کشیدن

[رقم الحدیث الکلی: 1645 - رقم الحدیث الباب: 1]

1645- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ عِلَلِ الشَّرَائِعِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ یَحْیَی بْنِ عُمَرَ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تُکْثِرْ وَضْعَ یَدِکَ فِی لِحْیَتِکَ فَإِنَّ ذَلِکَ یَشِینُ الْوَجْهَ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 70

-علل:تا امام ششم(عليه السّلام)كه فرمود:بسيار دست بريش منه كه رخسار را زشت كند.

65 بَابُ اسْتِحْبَابِ قَصِّ مَا زَادَ عَنْ قَبْضَةٍ مِنَ اللِّحْیَةِ

اشارة

(7) 65 بَابُ اسْتِحْبَابِ قَصِّ مَا زَادَ عَنْ قَبْضَةٍ مِنَ اللِّحْیَةِ

*********

ترجمه :

باب استحباب چیدن زیادی ریش از یک قبضه

[رقم الحدیث الکلی: 1646 - رقم الحدیث الباب: 1]

1646- 1- (8) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی

ص: 112

1- قرب الإسناد- 122.
2- مسائل علی بن جعفر- 139- 153.
3- یأتی فی الباب 65 من هذه الأبواب.
4- تقدم فی الحدیث 1 من الباب 60 من هذه الأبواب.
5- الباب 64 فیه حدیث واحد.
6- علل الشرائع 559- 1.
7- الباب 65 فیه 4 أحادیث.
8- الکافی 6- 487- 10.

عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا زَادَ عَلَی الْقَبْضَةِ فَفِی النَّارِ یَعْنِی اللِّحْیَةَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 507

امام صادق عليه السّلام فرمود:

مقدار فزونى بيش از قبضۀ محاسن، در آتش دوزخ است.

[رقم الحدیث الکلی: 1647 - رقم الحدیث الباب: 2]

1647- 2- (1) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ جَمِیعاً عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ مُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا زَادَ مِنَ اللِّحْیَةِ عَنِ الْقَبْضَةِ فَهُوَ فِی النَّارِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 507

معلّى بن خنيس گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

مقدار فزونى بيش از قبضۀ محاسن، در آتش دوزخ است.

[رقم الحدیث الکلی: 1648 - رقم الحدیث الباب: 3]

1648- 3- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ سَعْدٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَدْرِ اللِّحْیَةِ قَالَ تَقْبِضُ بِیَدِکَ عَلَی اللِّحْیَةِ وَ تَجُزُّ مَا فَضَلَ.

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ (3) وَ الَّذِی قَبْلَهُ أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی عَدَمِ جَوَازِ الْأَخْذِ مِنْ مُقَدَّمِ اللِّحْیَةِ وَ هُوَ مَحْمُولٌ عَلَی الْقَبْضَةِ وَ مَا دُونَهَا (4).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 73

و امام صادق(عليه السّلام)فرمود:با دستت قبضه اى از ريش بگير و زيادى را ببر.

[رقم الحدیث الکلی: 1649 - رقم الحدیث الباب: 4]

1649- 4- (5) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بَشَّارٍ عَنِ الدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَی مَوْلَی آلِ سَامٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یُعْتَبَرُ عَقْلُ الرَّجُلِ فِی ثَلَاثٍ فِی طُولِ لِحْیَتِهِ وَ فِی نَقْشِ خَاتَمِهِ وَ فِی کُنْیَتِهِ.

أَقُولُ: الظَّاهِرُ أَنَّ الْمُرَادَ یُسْتَدَلُّ عَلَی الْعَقْلِ بِکَوْنِ اللِّحْیَةِ مُعْتَدِلَةً فِی الطُّولِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 73

و از امام صادق(عليه السّلام)فرمود:خرد مرد در سه چيز سنجيده شود:درازى ريش و نقش خاتم او و كنيه او.

ص: 113

1- الکافی 6- 486- 2، و رواه الصدوق فی الفقیه 1- 130- 332.
2- الکافی 6- 487- 3.
3- الفقیه 1- 130- 334.
4- تقدم فی الحدیث 5 من الباب 63 من هذه الأبواب.
5- الخصال- 103- 60.

66 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْأَخْذِ مِنَ الشَّارِبِ وَ حَدِّ ذَلِکَ وَ کَرَاهَةِ إِطَالَتِهِ وَ کَذَا شَعْرُ الْعَانَةِ وَ الْإِبْطِ

اشارة

(1) 66 بَابُ اسْتِحْبَابِ الْأَخْذِ مِنَ الشَّارِبِ وَ حَدِّ ذَلِکَ وَ کَرَاهَةِ إِطَالَتِهِ وَ کَذَا شَعْرُ الْعَانَةِ وَ الْإِبْطِ

*********

ترجمه :

باب استحباب کوتاه کردن سبیل و حد آن و کراهت طولانی ننمودن آن و همچنین موی شرمگاه و زیر بغل

[رقم الحدیث الکلی: 1650 - رقم الحدیث الباب: 1]

1650- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعَمْرَکِیِّ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَصِّ الشَّارِبِ أَ مِنَ السُّنَّةِ قَالَ نَعَمْ.

وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ مِثْلَهُ (3).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 509

7 - على بن جعفر عليه السّلام برادر امام كاظم عليه السّلام گويد: از آن حضرت پرسيدم: آيا چيدن سبيل از سنت است ؟

فرمود: آرى.

[رقم الحدیث الکلی: 1651 - رقم الحدیث الباب: 2]

1651- 2- (4) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنَ السُّنَّةِ أَنْ تَأْخُذَ مِنَ الشَّارِبِ حَتَّی یَبْلُغَ الْإِطَارَ (5).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 508

- سكونى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

از سنت است كه سبيل تا سرخى لب و محل رويش پايين سبيل كوتاه شود.

[رقم الحدیث الکلی: 1652 - رقم الحدیث الباب: 3]

1652- 3- (6) وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یُطَوِّلَنَّ أَحَدُکُمْ شَارِبَهُ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ یَتَّخِذُهُ مَخْبَأً (7) یَسْتَتِرُ بِهِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا مِثْلَهُ (8).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 73

و پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله)فرمود:كسى سبيل خود را دراز نكند كه لانه شيطان شود

[رقم الحدیث الکلی: 1653 - رقم الحدیث الباب: 4]

1653- 4- (9) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ذَکَرْنَا الْأَخْذَ مِنَ الشَّارِبِ

ص: 114

1- الباب 66 فیه 8 أحادیث.
2- الکافی 6- 487- 7.
3- مسائل علی بن جعفر- 139- 154.
4- الکافی 6- 487- 6.
5- الاطار- هو ککتاب- حرف الشفة الأعلی الذی یحول بین منابت الشعر و الشفة ... مجمع البحرین 3- 208.
6- الکافی 6- 487- 11.
7- فی نسخة- مجنا، منه قده.
8- الفقیه 1- 127- 307، و فیه- مجنا بدل مخبئا.
9- الکافی 6- 487- 8.

فَقَالَ نُشْرَةٌ (1) وَ هُوَ مِنَ السُّنَّةِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 509

- راوى گويد: نزد امام صادق عليه السّلام از كوتاه كردن سبيل سخن به ميان آورديم.

فرمود: كوتاه كردن سبيل رحمت است و آن از سنّت است.

[رقم الحدیث الکلی: 1654 - رقم الحدیث الباب: 5]

1654- 5- (2) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُثْمَانَ أَنَّهُ رَأَی أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع أَحْفَی شَارِبَهُ حَتَّی أَلْصَقَهُ بِالْعَسِیبِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 509

عبد اللّه بن عثمان امام صادق عليه السّلام را مشاهده نمود كه سبيل خود را كوتاه نموده بود به گونه اى كه آن به بن رسيده بود.

[رقم الحدیث الکلی: 1655 - رقم الحدیث الباب: 6]

1655- 6- (3) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: لَا یُطَوِّلَنَّ أَحَدُکُمْ شَارِبَهُ وَ لَا شَعْرَ إِبْطَیْهِ وَ لَا عَانَتِهِ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ یَتَّخِذُهَا مَخْبَأً (4) یَسْتَتِرُ بِهَا.

*********

ترجمه:

رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم فرمودند: هيچ يك از شما موى شارب و زهار و زير بغلش را بلند نكند زيرا شيطان اين مواضع را مخفيگاه قرار داده و به وسيله موى آنها خود را مستور مى نمايد.

[رقم الحدیث الکلی: 1656 - رقم الحدیث الباب: 7]

1656- 7- (5) الْحَسَنُ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: کَانَ شَرِیعَةُ إِبْرَاهِیمَ ع التَّوْحِیدَ وَ الْإِخْلَاصَ إِلَی أَنْ قَالَ وَ زَادَهُ فِی الْحَنِیفِیَّةِ (6) الْخِتَانَ وَ قَصَّ الشَّارِبِ وَ نَتْفَ الْإِبْطِ وَ تَقْلِیمَ الْأَظْفَارِ وَ حَلْقَ الْعَانَةِ وَ أَمَرَهُ بِبِنَاءِ الْبَیْتِ وَ الْحَجِّ وَ الْمَنَاسِکِ فَهَذِهِ کُلُّهَا شَرِیعَتُهُ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 126

امام صادق عليه السّلام:ميان حضرت نوح و ابراهيم عليهما السّلام هزار سال فاصله بود و پيام دين ابراهيم عليه السّلام يكتاپرستى و اخلاص و نفى شريك از خداوند بود كه اين همان فطرتى است كه خداوند مردم را بر آن سرشته و حنيفيت نيز همان است و خداوند بر اين دين از ابراهيم عليه السّلام پيمان گرفت كه جز خدا را نپرستد و چيزى را شريك او قرار ندهد و او را به نماز و امر(به معروف)و نهى (از منكر)امر نمود.ولى احكام ارث را بر او واجب نكرد،و در قسمت حنيفيت،ختنه و كوتاه كردن شارب و كندن موى زير بغل و كوتاه كردن ناخن ها و تراشيدن موى بالاى عورت را به آن اضافه كرد و به او دستور داد كه خانه كعبه را بنا كند و حج و مناسك را به جا بياورد و تمام اينها شريعت ابراهيم عليه السّلام مى باشد.

[رقم الحدیث الکلی: 1657 - رقم الحدیث الباب: 8]

1657- 8- (7) وَ عَنْهُ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِإِبْرَاهِیمَ تَطَهَّرْ فَأَخَذَ شَارِبَهُ ثُمَّ قَالَ تَطَهَّرْ فَنَتَفَ مِنْ إِبْطَیْهِ ثُمَّ قَالَ تَطَهَّرْ فَقَلَّمَ أَظْفَارَهُ ثُمَّ قَالَ تَطَهَّرْ فَحَلَقَ عَانَتَهُ ثُمَّ قَالَ تَطَهَّرْ فَاخْتَتَنَ.

ص: 115

1- النشرة- عوذة یعالج بها المجنون و المریض. مجمع البحرین 3- 494.
2- الکافی 6- 487- 9.
3- علل الشرائع- 519، و أورده أیضا فی الحدیث 1 من الباب 87 من هذه الأبواب.
4- فی المصدر- مخابئا.
5- مکارم الأخلاق- 60.
6- الحنیف- کامیر، الصحیح المیل إلی الإسلام، و کل من حج أو کان علی دین إبراهیم علیه السلام" القاموس المحیط 3- 130".
7- مکارم الأخلاق- 60.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی حَلْقِ الرَّأْسِ (1) وَ فِی السِّوَاکِ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 127

امام صادق عليه السّلام:خداوند به ابراهيم عليه السّلام فرمود:پاكيزه باش!ابراهيم،شارب خود را كوتاه كرد.سپس فرمود:پاكيزه باش!حضرت،موهاى زير بغل خود را كند،دوباره فرمود:پاكيزه باش!حضرت،ناخن هايش را كوتاه كرد.بار ديگر فرمود:پاكيزه باش!حضرت،موهاى بالاى عورت خود را تراشيد.بار ديگر فرمود:پاكيزه باش!حضرت،ختنه نمود.

67 بَابُ عَدَمِ جَوَازِ حَلْقِ اللِّحْیَةِ وَ اسْتِحْبَابِ تَوْفِیرِهَا قَدْرَ قَبْضَةٍ أَوْ نَحْوِهَا

اشارة

(4) 67 بَابُ عَدَمِ جَوَازِ حَلْقِ اللِّحْیَةِ وَ اسْتِحْبَابِ تَوْفِیرِهَا قَدْرَ قَبْضَةٍ أَوْ نَحْوِهَا

*********

ترجمه :

باب جایز نبود تراشیدن ریش و جایز بودن گذاشتن آن قدر یک قبضه و مثل آن

[رقم الحدیث الکلی: 1658 - رقم الحدیث الباب: 1]

1658- 1- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حُفُّوا الشَّوَارِبَ وَ أَعْفُوا اللِّحَی وَ لَا تَشَبَّهُوا بِالْیَهُودِ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 176

- رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود: پشت لب يا سبيل خود را از بن بچينيد و ريش را بگذاريد بلند شود ولى شبيه يهودان مباشيد.

[رقم الحدیث الکلی: 1659 - رقم الحدیث الباب: 2]

1659- 2- (6) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ الْمَجُوسَ جَزُّوا لِحَاهُمْ وَ وَفَّرُوا شَوَارِبَهُمْ وَ إِنَّا نَحْنُ نَجُزُّ الشَّوَارِبَ وَ نُعْفِی اللِّحَی وَ هِیَ الْفِطْرَةُ (7).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 177

- رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود:

همانا مجوس ريشهاى خود را مقراض كرده و سبيلها را بزرگ و كلفت ميساختند و ما بر خلاف ايشان پشت لبها را كوتاه ساخته و ريشهايمان را بلند ميگذاريم و اين فطرت اسلام است (يا از سنتهاى حضرت ابراهيم «عليه السّلام» است).

[رقم الحدیث الکلی: 1660 - رقم الحدیث الباب: 3]

1660- 3- (8) وَ فِی مَعَانِی الْأَخْبَارِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْمُکَتِّبِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْأَسَدِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ النَّخَعِیِّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ غُرَابٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حُفُّوا الشَّوَارِبَ وَ أَعْفُوا اللِّحَی وَ لَا تَشَبَّهُوا بِالْمَجُوسِ.

*********

ترجمه:

رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود:

پشت لب يا سبيل خود را از بن بچينيد و ريش را بگذاريد بلند شود ولى شبيه يهودان مباشيد.

[رقم الحدیث الکلی: 1661 - رقم الحدیث الباب: 4]

1661- 4- (9) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ

ص: 116

1- تقدم فی الحدیث 1 من الباب 25 و الحدیث 1 من الباب 60 من هذه الأبواب.
2- تقدم فی الحدیث 23 من الباب 1 من أبواب السواک.
3- یأتی فی الباب 67 و الحدیث 2 من الباب 68، و الحدیث 6، 8 من الباب 80 من هذه الأبواب.
4- الباب 67 فیه 5 أحادیث.
5- الفقیه 1- 130- 329.
6- الفقیه 1- 130- 331.
7- الفطرة- الدین، منه قده.
8- معانی الأخبار- 291- 1.
9- الکافی 1- 346- 3.

مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْقَاسِمِ الْعِجْلِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خُدَاهِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ هَاشِمٍ (1) عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو الْخَثْعَمِیِّ عَنْ حَبَابَةَ الْوَالِبِیَّةِ قَالَتْ رَأَیْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی شُرْطَةِ الْخَمِیسِ- وَ مَعَهُ دِرَّةٌ (2) لَهَا سَبَابَتَانِ یَضْرِبُ بِهَا بَیَّاعِی الْجِرِّیِّ وَ الْمَارْمَاهِی وَ الزِّمَّارِ وَ یَقُولُ لَهُمْ یَا بَیَّاعِی مُسُوخِ بَنِی إِسْرَائِیلَ- وَ جُنْدِ بَنِی مَرْوَانَ- فَقَامَ إِلَیْهِ فُرَاتُ بْنُ أَحْنَفَ- فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ مَا جُنْدُ بَنِی مَرْوَانَ- قَالَ فَقَالَ لَهُ أَقْوَامٌ حَلَقُوا اللِّحَی وَ فَتَلُوا الشَّوَارِبَ فَمُسِخُوا الْحَدِیثَ.

وَ

رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی کِتَابِ إِکْمَالِ الدِّینِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ الدَّقَّاقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ: وَ الزِّمِّیرِ وَ الطَّافِی (3)

*********

ترجمه:

اصول کافی / ترجمه مصطفوی ; ج 2 ص 153

حبابه والبيه (نام زنى است از والبه يمن) گويد: امير المؤمنين عليه السلام را در محل پيش قراولان لشكر ديدم كه با تازيانه دوسرى كه همراه داشت فروشندگان ماهى جرى (بى فلس) و مار ماهى و ماهى زمار را (كه فروش آنها حرامست) ميزد و ميفرمود: اى فروشندگان مسخ شده هاى بنى اسرائيل و لشكر بنى مروان! فرات بن احنف نزد حضرت ايستاد و گفت: يا امير المؤمنين لشكر بنى مروان كيانند فرمود: مردمى كه ريشها را ميتراشيدند و سبيلها را تاب ميدادند سپس مسخ شدند.

..ادامه حدیث ..حبابه گويد:من خوش سخن ترى از آن حضرت نديدم و به دنبال او رفتم و رفتم تا در پيشخان مسجد نشست،من به آن حضرت گفتم:يا امير المؤمنين دليل امامت چيست ؟يرحمك الله، گويد:به من فرمود:آن سنگريزه را بياور براى من(و با دست خود به يك سنگريزه اشاره كرد)من آن را براى او آوردم و با خاتم خود مهر بر آن نهاد كه نقش بست و به من فرمود:اى حبابه،هر كه مُدّعى امامت شد و توانست مثل من اين سنگ را مهر كند،بدان كه او امام مفترض الطاعه است،امام هر چيز را بخواهد مى داند،گويد: من پى كار خود رفتم تا امير المؤمنين(عليه السّلام)فوت كرد،آمدم خدمت امام حسن(عليه السّلام)كه به جاى امير المؤمنين(عليه السّلام)نشسته بود و مردم از او سؤال مى كردند،چون مرا ديد،فرمود:اى حبابه والبيه،عرض كردم:نعم يا مولاى،فرمود:آنچه همراه دارى بياور،من آن سنگ را به آن حضرت دادم و مانند امير المؤمنين با خاتم خود نقش بر آن نهاد.گويد:سپس نزد حسين(عليه السّلام)آمدم و او در مسجد رسول خدا(صلّى الله عليه و آله)بود،مرا نزد خود خواند و خوش آمد گفت و سپس به من فرمود:دليل آنچه تو مى خواهى موجود است،نشانۀ امامت را مى خواهى ؟گفتم:آرى اى آقاى من،فرمود:آنچه با خود دارى بياور، من آن سنگ را به او دادم و برايم مهرى بر آن نهاد،گويد:پس از آن خدمت على بن الحسين(عليهما السّلام)آمدم و تا آن جا پير شده بودم كه رعشه گرفته بودم و 113 سال براى خود مى شمردم،ديدم آن حضرت در ركوع و سجود است و مشغول عباد است و به من توجهى ندارد و من از دريافت نشانۀ امامت نااميد شدم و آن حضرت با انگشت سَبّابَۀ خود به من اشارتى كرد و جوانيم برگشت. گويد:گفتم اى آقاى من از دنيا چه اندازه گذشته و چه ماندهاست ؟فرمود:نسبت به آنچه گذشته،آرى و آنچه مانده است،نه. گويد:سپس به من فرمود:آنچه با خود دارى بياور،من آن سنگ را به آن حضرت دادم و برايم بر آن مهرى نهاد و سپس نزد امام باقر(عليه السّلام)آمدم و برايم مهرى بر آن نهاد و سپس نزد امام صادق(عليه السّلام)آمدم و بر آن برايم مهرى نهاد و پس از آن نزد امام كاظم(عليه السّلام)آمدم و آن را برايم مهر كرد و سپس نزد امام رضا(عليه السّلام) آمدم و آن را برايم مهر كرد و حبابه والبيه پس از آن نه ماه زنده بود-چنان چه محمد بن هشام(هشام خ ل)گفته است.

[رقم الحدیث الکلی: 1662 - رقم الحدیث الباب: 5]

1662- 5- (4) الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ نَقْلًا مِنْ تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ الصَّادِقِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَ (5) قَالَ إِنَّهُ مَا ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِهِ فِی نَوْمِهِ مِنْ ذَبْحِ وَلَدِهِ إِسْمَاعِیلَ- فَأَتَمَّهَا إِبْرَاهِیمُ وَ عَزَمَ عَلَیْهَا وَ سَلَّمَ لِأَمْرِ اللَّهِ فَلَمَّا عَزَمَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی لَهُ ثَوَاباً لَهُ إِلَی أَنْ قَالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً (6)- ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَیْهِ الْحَنِیفِیَّةَ وَ هِیَ عَشَرَةُ أَشْیَاءَ خَمْسَةٌ مِنْهَا فِی الرَّأْسِ وَ خَمْسَةٌ مِنْهَا فِی الْبَدَنِ فَأَمَّا الَّتِی فِی الرَّأْسِ فَأَخْذُ الشَّارِبِ وَ إِعْفَاءُ اللِّحَی وَ طَمُّ الشَّعْرِ وَ السِّوَاکُ وَ الْخِلَالُ وَ أَمَّا الَّتِی فِی الْبَدَنِ فَحَلْقُ الشَّعْرِ مِنَ الْبَدَنِ وَ الْخِتَانُ وَ تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ وَ الْغُسْلُ مِنَ الْجَنَابَةِ وَ الطَّهُورُ بِالْمَاءِ فَهَذِهِ الْحَنِیفِیَّةُ الظَّاهِرَةُ الَّتِی جَاءَ بِهَا إِبْرَاهِیمُ ع- فَلَمْ تُنْسَخْ وَ لَا تُنْسَخُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ- وَ هُوَ قَوْلُهُ

ص: 117

1- فی نسخة" هشام"، منه قده.
2- الدرة بالکسر- التی یضرب بها منه قده الصحاح 2- 656.
3- إکمال الدین- 536- 1.
4- مجمع البیان 1- 200.
5- البقرة 2- 124.
6- البقرة 2- 124.

وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً (1).

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (2) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (3) وَ عَلَی تَحْرِیمِ مُشَاکَلَةِ أَعْدَاءِ الدِّینِ وَ سُلُوکِ طَرِیقَتِهِمْ (4) وَ تَشَبُّهِ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ (5) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی وُجُوبِ الدِّیَةِ فِی حَلْقِ اللِّحْیَةِ (6) وَ مَا یَدُلُّ عَلَی عَدَمِ جَوَازِ نَتْفِ الشَّیْبِ وَ تَهْدِیدِ فَاعِلِهِ بِالْعَذَابِ وَ غَیْرِهِ (7).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 46

3-تفسير قمى:خدا بابراهيم حنيفيه را فرو فرستاد كه پاكيزگى است و آن ده چيز است:پنج در سر و پنج در تن و آنچه در سر است گرفتن سبيل و آراستن ريش و فرو خواباندن مو و مسواك كردن و خلال است،و آنچه در تن ستردن مو از تن و ختنه و چيدن ناخنها و غسل جنابت و شستشو با آب است كه اين پنج در تن همان شيوه پاكيزگى كه ابراهيم آورد و نسخ نشده و نشود تا روز قيامت و آنست تفسير گفته خدا:(و پيروى كن از كيش ابراهيم كه حنيف است).

68 بَابُ اسْتِحْبَابِ أَخْذِ الشَّعْرِ مِنَ الْأَنْفِ

اشارة

(8) 68 بَابُ اسْتِحْبَابِ أَخْذِ الشَّعْرِ مِنَ الْأَنْفِ

*********

ترجمه :

باب استحباب کوتاه کردن موی بینی

[رقم الحدیث الکلی: 1663 - رقم الحدیث الباب: 1]

1663- 1- (9) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ الْأَشْعَرِیِّ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَخْذُ الشَّعْرِ مِنَ الْأَنْفِ یُحَسِّنُ الْوَجْهَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا عَنِ الصَّادِقِ ع مِثْلَهُ (10).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 167

- امام صادق عليه السّلام فرمود: گرفتن موى داخل بينى رخسار را نيكو ميسازد.

[رقم الحدیث الکلی: 1664 - رقم الحدیث الباب: 2]

1664- 2- (11) عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ أَنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ: لِیَأْخُذْ أَحَدُکُمْ مِنْ شَارِبِهِ وَ الشَّعْرِ الَّذِی فِی أَنْفِهِ وَ لْیَتَعَاهَدْ نَفْسَهُ فَإِنَّ ذَلِکَ

ص: 118

1- النساء 4- 125.
2- تقدم فی الحدیث 8 و 9 من الباب 41 و الحدیث 5 من الباب 63 من هذه الأبواب.
3- یأتی ما یدلّ علیه فی الحدیث 1 من الباب 69 و الحدیث 4 من الباب 71، و أحادیث الباب 73 من هذه الأبواب.
4- یأتی فی الحدیث 8 من الباب 19 من أبواب لباس المصلی.
5- یأتی فی الحدیث 1 و 2 من الباب 13 من أبواب أحکام الملابس.
6- یأتی فی الحدیث 1 من الباب 37 من أبواب دیات الأعضاء.
7- یأتی فی الحدیث 5 من الباب 79 من هذه الأبواب.
8- الباب 68 فیه حدیثان.
9- الکافی 6- 488- 1.
10- الفقیه 1- 124- 289.
11- قرب الإسناد- 32.

یَزِیدُ فِی جَمَالِهِ وَ قَالَ کَفَی بِالْمَاءِ طِیباً.

*********

ترجمه:

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سبيل و موهاى بينى خود را كوتاه كنيد و به خودتان برسيد؛ زيرا اين كارها بر زيبايى شما مى افزايد.و آن حضرت فرمود فرمود: آب به عنوان عطر نيز كافي است.

69 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَسْرِیحِ شَعْرِ الرَّأْسِ إِذَا طَالَ

اشارة

(1) 69 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَسْرِیحِ شَعْرِ الرَّأْسِ إِذَا طَالَ

********

ترجمه :

باب استحباب شانه زدن موی سروقتی بلند باشد

[رقم الحدیث الکلی: 1665 - رقم الحدیث الباب: 1]

1665- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ السِّمْطِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ الْمَشْطُ لِلرَّأْسِ یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ قَالَ قُلْتُ: وَ مَا الْوَبَاءُ قَالَ الْحُمَّی وَ الْمَشْطُ لِلِّحْیَةِ یَشُدُّ الْأَضْرَاسَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 511

سفيان بن سمط گويد: امام صادق عليه السّلام به من فرمود:

لباس پاكيزه، دشمن را خوار و ذليل مى كند، روغن ماليدن فقر و تنگدستى را مى برد و شانه كردن سر، بيمارى وبا را مى برد.

گفتم: وباء چيست ؟

فرمود: تب و شانه كردن محاسن، دندان ها را محكم مى سازد.

[رقم الحدیث الکلی: 1666 - رقم الحدیث الباب: 2]

1666- 2- (3) وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ نَصْرِ (4) بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَنْبَسَةَ بْنِ سَعِیدٍ رَفَعَ الْحَدِیثَ إِلَی النَّبِیِّ ص قَالَ: کَثْرَةُ تَسْرِیحِ الرَّأْسِ (یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ وَ یَجْلِبُ الرِّزْقَ وَ یَزِیدُ) (5) فِی الْجِمَاعِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ (6).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 513

پيامبر صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

شانه كردن فراوان موى سر، بيمارى وباء را مى برد، رزق و روزى مى آورد و به نيروى جنسى مى افزايد.

[رقم الحدیث الکلی: 1667 - رقم الحدیث الباب: 3]

1667- 3- (7) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع مَشْطُ الرَّأْسِ یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ عُمُوماً (8).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 174

- امام صادق عليه السّلام فرمود: شانه زدن موى سر مرض وبا را از بين ميبرد

ص: 119

1- الباب 69 فیه 3 أحادیث.
2- الکافی 6- 488- 1، و أورد نحوه فی الحدیث 1، و قطعة منه فی الحدیث 2 من الباب 73، و قطعة فی الحدیث 3 من هذا الباب و الحدیث 1، 3 من الباب الآتی.
3- الکافی 6- 489- 6.
4- فی المصدر- نضر.
5- فی المصدر- الأفعال الثلاثة علی صیغة التانیث.
6- ثواب الأعمال- 39- 1.
7- الفقیه 1- 128- 319 قطعة من الحدیث 320، و أورد تمامه فی الحدیث 1 من الباب 73 من هذه الأبواب.
8- یأتی فی أحادیث الباب 70 و 71 و 72 و الحدیث 1 و 3 من الباب 73 و الباب 75 من هذه الأبواب.

70 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّمَشُّطِ

اشارة

(1) 70 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّمَشُّطِ

********

ترجمه :

باب استحباب شانه زدن

[رقم الحدیث الکلی: 1668 - رقم الحدیث الباب: 1]

1668- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَمَّارٍ النَّوْفَلِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَقُولُ الْمَشْطُ یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ الْحَدِیثَ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 512

2 - پدر عمّار نوفلى گويد: از امام كاظم عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود:

شانه كردن، وباء را از بين مى برد.

امام صادق عليه السّلام شانه اى در سجّاده خود داشت كه هنگامى كه از نماز فارغ مى شد با آن شانه مى كرد.

[رقم الحدیث الکلی: 1669 - رقم الحدیث الباب: 2]

1669- 2- (3) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کَثْرَةُ الْمَشْطِ یُقَلِّلُ الْبَلْغَمَ (4).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 514

9 - امام كاظم عليه السّلام فرمود: امام صادق عليه السّلام فرمود:

بسيار شانه كردن، بلغم را كاهش مى دهد.

[رقم الحدیث الکلی: 1670 - رقم الحدیث الباب: 3]

1670- 3- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع الْمَشْطُ یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ وَ هُوَ الْحُمَّی.

قَالَ وَ

فِی رِوَایَةِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِ یَذْهَبُ بِالْوَنَی.

وَ هُوَ الضَّعْفُ أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 134

حضرت صادق(عليه السّلام)فرمود:شانه زدن وبا را از بين مى برد يعنى تب را

ص: 120

1- الباب 70 فیه 3 أحادیث.
2- الکافی 6- 488- 2، و أورده بتمامه فی الحدیث 2 من الباب 71 من هذه الأبواب.
3- الکافی 6- 489- 9.
4- فی المصدر- کثرة التمشط تقلل البلغم.
5- الفقیه 1- 129- 323.
6- تقدم فی الحدیث 1 من الباب 69 من هذه الأبواب.
7- یأتی فی الباب 71 و 72 و 73 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 3 من الباب 74 و الباب 76 من هذه الأبواب.

71 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّمَشُّطِ عِنْدَ الصَّلَاةِ فَرْضاً وَ نَفْلًا

اشارة

(1) 71 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّمَشُّطِ عِنْدَ الصَّلَاةِ فَرْضاً وَ نَفْلًا

********

ترجمه :

باب استحباب شانه زدن قبل از نمازهای واجب و مستحب

[رقم الحدیث الکلی: 1671 - رقم الحدیث الباب: 1]

1671- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ (3)- قَالَ مِنْ ذَلِکَ التَّمَشُّطُ عِنْدَ کُلِّ صَلَاةٍ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 132

از حضرت رضا(عليه السّلام)پرسيدند كه مراد از زينت در آيۀ شريفه(« خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ »)چيست ؟فرمود:يكى از زينت ها شانه زدن بهنگام هر نماز.

[رقم الحدیث الکلی: 1672 - رقم الحدیث الباب: 2]

1672- 2- (4) وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَمَّارٍ النَّوْفَلِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَقُولُ الْمَشْطُ یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ وَ کَانَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مُشْطٌ فِی الْمَسْجِدِ یَتَمَشَّطُ بِهِ إِذَا فَرَغَ مِنْ صَلَاتِهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 512

- پدر عمّار نوفلى گويد: از امام كاظم عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود:

شانه كردن، وباء را از بين مى برد. امام صادق عليه السّلام شانه اى در سجّاده خود داشت كه هنگامى كه از نماز فارغ مى شد با آن شانه مى كرد.

[رقم الحدیث الکلی: 1673 - رقم الحدیث الباب: 3]

1673- 3- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: سُئِلَ أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ- قَالَ مِنْ ذَلِکَ التَّمَشُّطُ عِنْدَ کُلِّ صَلَاةٍ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 132

از حضرت رضا(عليه السّلام)پرسيدند كه مراد از زينت در آيۀ شريفه(« خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ »)چيست ؟فرمود:يكى از زينت ها شانه زدن بهنگام هر نماز.

[رقم الحدیث الکلی: 1674 - رقم الحدیث الباب: 4]

1674- 4- (6) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ الْعَلَوِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ (7)- قَالَ الْمَشْطُ فَإِنَّ الْمَشْطَ یَجْلِبُ الرِّزْقَ وَ یُحَسِّنُ

ص: 121

1- الباب 71 فیه 7 أحادیث.
2- الکافی 6- 489- 7.
3- الأعراف 7- 31.
4- الکافی 6- 488- 2، و رواه العیّاشیّ فی تفسیره 2- 13- 26، و تقدم صدره فی الحدیث 1 من الباب 70 من هذه الأبواب.
5- الفقیه 1- 128- 318.
6- الخصال- 268- 3.
7- الأعراف 7- 31.

الشَّعْرَ وَ یُنْجِزُ الْحَاجَةَ وَ یَزِیدُ فِی مَاءِ الصُّلْبِ وَ یَقْطَعُ الْبَلْغَمَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُسَرِّحُ تَحْتَ لِحْیَتِهِ أَرْبَعِینَ مَرَّةً وَ مِنْ فَوْقِهَا سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ یَقُولُ إِنَّهُ یَزِیدُ فِی الذِّهْنِ وَ یَقْطَعُ الْبَلْغَمَ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 244

امام ششم در تفسير گفته خداى عز و جل خود را براى مسجد زينت كنيد فرمود مقصود شانه است،شانه زدن جلب روزى كند،موى را نيكو كند حاجت را روا كند منى را بيفزايد،بلغم را ببرد.رسول خدا را شيوه آن بود كه ريش خود را از طرف پائين چهل بار شانه ميزد و از بالا هفت بار و ميفرمود كه هوش را ميفزايد و بلغم را ميبرد.

[رقم الحدیث الکلی: 1675 - رقم الحدیث الباب: 5]

1675- 5- (1) مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ الْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ (2) قَالَ هُوَ التَّمَشُّطُ عِنْدَ کُلِّ صَلَاةٍ فَرِیضَةٍ وَ نَافِلَةٍ.

*********

ترجمه:

از حضرت امام صادق(عليه السّلام)پرسيدند كه مراد از زينت در آيۀ شريفه(« خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ »)چيست ؟فرمود:يكى از زينت ها شانه زدن بهنگام هر نمازواجب ومستحب

[رقم الحدیث الکلی: 1676 - رقم الحدیث الباب: 6]

1676- 6- (3) الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ عَنِ الصَّادِقِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَی خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ- قَالَ إِنَّ أَخْذَ الزِّینَةِ هُوَ التَّمَشُّطُ عِنْدَ کُلِّ صَلَاةٍ.

*********

ترجمه:

حضرت امام صادق(عليه السّلام)فرمودند كه مراد از زينت در آيۀ شريفه(« خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ »):يكى از زينت ها شانه زدن بهنگام هر نماز

[رقم الحدیث الکلی: 1677 - رقم الحدیث الباب: 7]

1677- 7- (4) الْحَسَنُ بْنُ الْفَضْلِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَی خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ قَالَ الْمَشْطُ فَإِنَّ الْمَشْطَ یَجْلِبُ الرِّزْقَ وَ یُحَسِّنُ الشَّعْرَ الْحَدِیثَ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 244

امام ششم در تفسير گفته خداى عز و جل خود را براى مسجد زينت كنيد فرمود مقصود شانه است،شانه زدن جلب روزى كند،موى را نيكو كند

72 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّمَشُّطِ بِالْعَاجِ

اشارة

(5) 2 بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّمَشُّطِ بِالْعَاجِ

********

ترجمه :

باب استحباب شانه زدن با شانه ای که از عاج ساخته شده

[رقم الحدیث الکلی: 1678 - رقم الحدیث الباب: 1]

1678- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیَّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَاصِمٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی

ص: 122

1- تفسیر العیّاشیّ 2- 13- 25.
2- الأعراف 7- 31.
3- مجمع البیان 2- 413.
4- مکارم الأخلاق- 70.
5- الباب 72 فیه 6 أحادیث.
6- الکافی 6- 488- 3.

إِبْرَاهِیمَ ع وَ فِی یَدِهِ مُشْطُ عَاجٍ (1) یَتَمَشَّطُ بِهِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ عِنْدَنَا بِالْعِرَاقِ- مَنْ یَزْعُمُ أَنَّهُ لَا یَحِلُّ التَّمَشُّطُ بِالْعَاجِ فَقَالَ وَ لِمَ فَقَدْ کَانَ لِأَبِی مِنْهَا مُشْطٌ أَوْ مُشْطَانِ ثُمَّ قَالَ تَمَشَّطُوا بِالْعَاجِ فَإِنَّ الْعَاجَ یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 512

- حسن بن عاصم گويد:

خدمت امام كاظم عليه السّلام شرف ياب شدم، آن حضرت با شانه اى از عاج فيل شانه مى كرد به حضرتش عرض كردم: قربانت گردم! در عراق كسى است كه شانه كردن با شانه عاج را حلال نمى داند.

فرمود: چرا؟ به راستى كه پدرم يك و يا دو شانه از جنس عاج داشت.

سپس فرمود: با شانۀ عاج شانه كنيد؛ زيرا عاج وباء را از بين مى برد.

[رقم الحدیث الکلی: 1679 - رقم الحدیث الباب: 2]

1679- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَتَمَشَّطُ بِمُشْطِ عَاجٍ وَ اشْتَرَیْتُهُ لَهُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 513

- موسى بن بكر گويد: امام كاظم عليه السّلام را ديدم كه موهايش را با شانه اى از جنس عاج - كه من خريده بودم - شانه مى كرد.

[رقم الحدیث الکلی: 1680 - رقم الحدیث الباب: 3]

1680- 3- (3) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ الْوَلِیدِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ عِظَامِ الْفِیلِ مَدَاهِنِهَا وَ أَمْشَاطِهَا قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 515

11 - قاسم بن وليد گويد: به امام صادق عليه السّلام گفتم: اگر از عاج فيل روغن دان و شانه تهيه كنند، چه صورت دارد؟

فرمود: مانعى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1681 - رقم الحدیث الباب: 4]

1681- 4- (4) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْعَاجِ فَقَالَ لَا بَأْسَ بِهِ وَ إِنَّ لِی مِنْهُ لَمُشْطاً.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 513

- عبد اللّه بن سليمان گويد: از امام باقر عليه السّلام درباره عاج فيل پرسيدم.

فرمود: ايرادى ندارد به راستى كه من يك شانه از جنس عاج دارم.

[رقم الحدیث الکلی: 1682 - رقم الحدیث الباب: 5]

1682- 5- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ع تَمَشَّطُوا بِالْعَاجِ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 175

- موسى بن جعفر عليهما السّلام فرمود: با شانۀ عاج شانه بزنيد كه آن وبا را دفع ميكند.

[رقم الحدیث الکلی: 1683 - رقم الحدیث الباب: 6]

1683- 6- (6) الْحَسَنُ بْنُ الْفَضْلِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْعَسْکَرِیِّ ع قَالَ: التَّسْرِیحُ بِمُشْطِ الْعَاجِ یُنْبِتُ الشَّعْرَ فِی الرَّأْسِ

ص: 123

1- العاج- ظهر السلحفاة البحریة، و العاج- عظم أنیاب الفیل، و عن اللیث لا یسمی غیر الناب عاجا. مجمع البحرین 2- 320.
2- الکافی 6- 489- 4، و أخرجه عن الکافی و التهذیب فی الحدیث 3 من الباب 37 من أبواب ما یکتسب به.
3- الکافی 6- 489- 11.
4- الکافی 6- 489- 5.
5- الفقیه 1- 129- 322.
6- مکارم الأخلاق- 72.

وَ یَطْرُدُ الدُّودَ مِنَ الدِّمَاغِ وَ یُطْفِئُ الْمِرَارَ وَ یُنَقِّی اللِّثَةَ وَ الْعُمُورَ (1).

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ فِی کِتَابِ التِّجَارَةِ (2).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 152

امام حسن عسكرى عليه السّلام:شانه كردن با شانه عاج،موى را در سر مى روياند و كرم هاى مغز را از ميان مى برد و صفرا و سودا را آرام مى كند و لثه و ميان دندان ها را پاكيزه مى كند.

73 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَسْرِیحِ اللِّحْیَةِ وَ الْعَارِضَیْنِ وَ الذُّؤَابَتَیْنِ وَ الْحَاجِبَیْنِ وَ الرَّأْسِ

اشارة

(3) 73 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَسْرِیحِ اللِّحْیَةِ وَ الْعَارِضَیْنِ وَ الذُّؤَابَتَیْنِ وَ الْحَاجِبَیْنِ وَ الرَّأْسِ

********

ترجمه :

باب استحباب شانه زدن ریش و دو طرف سر و گیسوان و ابروها و سر

[رقم الحدیث الکلی: 1684 - رقم الحدیث الباب: 1]

1684- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع مَشْطُ الرَّأْسِ یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ وَ مَشْطُ اللِّحْیَةِ یَشُدُّ الْأَضْرَاسَ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 174

319 - امام صادق عليه السّلام فرمود: شانه زدن موى سر مرض وبا را از بين ميبرد و شانه زدن بريش دندانها را محكم ميكند.

[رقم الحدیث الکلی: 1685 - رقم الحدیث الباب: 2]

1685- 2- (5) وَ قَدْ تَقَدَّمَ فِی حَدِیثِ سُفْیَانَ بْنِ السِّمْطِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْمَشْطُ لِلِّحْیَةِ یَشُدُّ الْأَضْرَاسَ.

*********

ترجمه:

شانه كردن محاسن، دندان ها را محكم مى سازد.

[رقم الحدیث الکلی: 1686 - رقم الحدیث الباب: 3]

1686- 3- (6) الْحُسَیْنُ بْنُ بِسْطَامَ وَ أَخُوهُ فِی کِتَابِ طِبِّ الْأَئِمَّةِ عَنْ تَمِیمِ بْنِ أَحْمَدَ السِّیرَافِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ وَ الْمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ جَمِیعاً قَالا قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع تَسْرِیحُ الْعَارِضَیْنِ یَشُدُّ الْأَضْرَاسَ وَ تَسْرِیحُ اللِّحْیَةِ یَذْهَبُ بِالْوَبَاءِ وَ تَسْرِیحُ الذُّؤَابَتَیْنِ یَذْهَبُ بِبَلَابِلِ الصَّدْرِ وَ تَسْرِیحُ الْحَاجِبَیْنِ أَمَانٌ مِنَ الْجُذَامِ وَ تَسْرِیحُ الرَّأْسِ یَقْطَعُ الْبَلْغَمَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (7) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (8).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 76

طب الائمه:تا امام ششم(عليه السّلام)فرمود:شانه زدن گونه ها دندانها را سخت كند و شانه زدن ريش وبا را ببرد و شانه زدن گيسوها وسوسه هاى دل را برد، و شانه زدن سر بلغم را ببرد.

ص: 124

1- عمور الأسنان- ما بینها من اللحم، منه قده، راجع الصحاح للجوهری 2- 757.
2- یأتی ما یدلّ علیه فی الحدیث 2، 3 من الباب 37 من أبواب ما یکتسب به.
3- الباب 73 فیه 3 أحادیث.
4- الفقیه 1- 128- 319، و تقدم صدره فی الحدیث 3 من الباب 69 من هذه الأبواب.
5- تقدم فی الحدیث 1 من الباب 69 من هذه الأبواب.
6- طب الأئمة- 19.
7- تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث 1 من الباب 69 و الحدیث 4 من الباب 71 من هذه الأبواب.
8- یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 75، 76 من هذه الأبواب.

74 بَابُ کَرَاهَةِ التَّمَشُّطِ مِنْ قِیَامٍ

اشارة

(1) 74 بَابُ کَرَاهَةِ التَّمَشُّطِ مِنْ قِیَامٍ

********

ترجمه :

باب کراهت داشتن ایستاده شانه زدن

[رقم الحدیث الکلی: 1687 - رقم الحدیث الباب: 1]

1687- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْقُرَشِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ ثَابِتِ بْنِ أَبِی صَفِیَّةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ ثَوْرِ بْنِ سَعِیدِ بْنِ عِلَاقَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ فِی حَدِیثٍ وَ التَّمَشُّطُ مِنْ قِیَامٍ یُورِثُ الْفَقْرَ.

*********

ترجمه:

-سعيد بن علاقه مى گويد:از امير المؤمنين على بن ابى طالب(عليه السّلام)شنيدم كه مى فرمود ،ايستاده شانه زدن سبب فقر است،

[رقم الحدیث الکلی: 1688 - رقم الحدیث الباب: 2]

1688- 2- (3) الْحَسَنُ بْنُ الْفَضْلِ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: مَنِ امْتَشَطَ قَائِماً رَکِبَهُ الدَّیْنُ.

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 134

و فرمود:هر كس ايستاده شانه بزند گرفتار قرض شود.

[رقم الحدیث الکلی: 1689 - رقم الحدیث الباب: 3]

1689- 3- (4) وَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع قَالَ: لَا تَمْتَشِطْ مِنْ قِیَامٍ فَإِنَّهُ یُورِثُ الضَّعْفَ فِی الْقَلْبِ وَ امْتَشِطْ وَ أَنْتَ جَالِسٌ فَإِنَّهُ یُقَوِّی الْقَلْبَ وَ یُمَخِّخُ الْجِلْدَ (5).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 152

امام كاظم عليه السّلام فرمود:در حالت ايستاده شانه مزن كه موجب ضعف قلب مى شود و در حالت نشسته شانه بزن كه قلب را تقويت كرده و پوست را شاداب مى سازد.

75 بَابُ اسْتِحْبَابِ إِمْرَارِ الْمُشْطِ عَلَی الصَّدْرِ بَعْدَ تَسْرِیحِ الرَّأْسِ وَ اللِّحْیَةِ

اشارة

(6) 75 بَابُ اسْتِحْبَابِ إِمْرَارِ الْمُشْطِ عَلَی الصَّدْرِ بَعْدَ تَسْرِیحِ الرَّأْسِ وَ اللِّحْیَةِ

********

ترجمه :

باب استحباب کشیدن شانه به سینه بعد از شانه زدن سر و ریش

[رقم الحدیث الکلی: 1690 - رقم الحدیث الباب: 1]

1690- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ نُوحِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنِ ابْنِ مَیَّاحٍ عَنْ یُونُسَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ

ص: 125

1- الباب 74 فیه 3 أحادیث.
2- الخصال- 504- 2، و یأتی بتمامه فی الحدیث 21 من الباب 49 من أبواب جهاد النفس.
3- مکارم الأخلاق- 70.
4- مکارم الأخلاق- 72.
5- فی المصدر- یمخج الجلدة. یمخخ الجلد- قال الجوهریّ أمخت الإبل- سمنت. الصحاح 1- 431.
6- الباب 75 فیه حدیث واحد.
7- الکافی 6- 489- 8.

أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: إِذَا سَرَّحْتَ رَأْسَکَ وَ لِحْیَتَکَ فَأَمِرَّ الْمُشْطَ عَلَی صَدْرِکَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ الْوَبَاءِ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع (1).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 514

8 - راوى گويد: امام كاظم عليه السّلام فرمود:

هرگاه موى سر و محاسنت را شانه زدى، شانه را روى سينه ات بكش؛ زيرا اين كار اندوه و بيمارى وباء را از بين مى برد.

76 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَسْرِیحِ اللِّحْیَةِ سَبْعِینَ مَرَّةً یَعُدُّهَا مَرَّةً مَرَّةً أَوْ سَبْعاً وَ أَرْبَعِینَ مَرَّةً وَ کَیْفِیَّتِهِ

اشارة

(2) 76 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَسْرِیحِ اللِّحْیَةِ سَبْعِینَ مَرَّةً یَعُدُّهَا مَرَّةً مَرَّةً أَوْ سَبْعاً وَ أَرْبَعِینَ مَرَّةً وَ کَیْفِیَّتِهِ

********

ترجمه :

باب استحباب شانه زدن ریش هفتاد مرتبه و بشمارد یکی یکی ی هفتا هفتا یا چهل مرتبه و کیفیت آن

[رقم الحدیث الکلی: 1691 - رقم الحدیث الباب: 1]

1691- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ سَرَّحَ لِحْیَتَهُ سَبْعِینَ مَرَّةً وَ عَدَّهَا مَرَّةً مَرَّةً لَمْ یَقْرَبْهُ الشَّیْطَانُ أَرْبَعِینَ یَوْماً.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا عَنِ الصَّادِقِ ع (4) وَ رَوَاهُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الْهَمْدَانِیِّ عَنِ ابْنِ عَطِیَّةَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ مِثْلَهُ (5).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 514

- اسماعيل بن جابر گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

هركس هفتاد بار محاسن خود را شانه بزند و هر مرتبه را شمارش كند، شيطان تا چهل روز به او نزديك نخواهد شد.

[رقم الحدیث الکلی: 1692 - رقم الحدیث الباب: 2]

1692- 2- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ الْفَتَّالُ الْفَارِسِیُّ فِی رَوْضَةِ الْوَاعِظِینَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَی خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ (7)- قَالَ الْمَشْطُ فَإِنَّ الْمَشْطَ یَجْلِبُ الرِّزْقَ وَ یُحَسِّنُ الشَّعْرَ

ص: 126

1- الفقیه 1- 128- 320.
2- الباب 76 فیه 6 أحادیث.
3- الکافی 6- 489- 10.
4- الفقیه 1- 129- 321.
5- ثواب الأعمال- 40.
6- روضة الواعظین- 308.
7- الأعراف 7- 31.

وَ یُنْجِزُ الْحَاجَةَ وَ یَزِیدُ فِی الصُّلْبِ وَ یَقْطَعُ الْبَلْغَمَ.

*********

ترجمه:

روضة الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ; ج 2 ص 495

امام صادق(عليه السّلام)در تفسير آيۀ«زينت خود را به هنگام عبادت(در هر مسجد) به خود بگيريد.»فرموده است،يعنى موهاى خود را شانه كند كه شانه كردن روزى را جلب مى كند و موى را نيكو مى كند و حاجت را برمى آورد و موجب افزونى نيروى جنسى مى گردد و بلغم را قطع مى كند .

[رقم الحدیث الکلی: 1693 - رقم الحدیث الباب: 3]

1693- 3- (1) قَالَ: وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُسَرِّحُ تَحْتَ لِحْیَتِهِ أَرْبَعِینَ مَرَّةً وَ مِنْ فَوْقِهَا سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ یَقُولُ إِنَّهُ یَزِیدُ فِی الذِّهْنِ وَ یَقْطَعُ الْبَلْغَمَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی الْخِصَالِ کَمَا مَرَّ (2).

*********

ترجمه:

روضة الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ; ج 2 ص 495

پيامبر(صلّى الله عليه و آله)معمولا چهل بار ريش خود را از زير و هفت بار از بالا شانه مى- زدند و مى فرمودند اين كار موجب افزايش ذهن و قطع بلغم مى شود

[رقم الحدیث الکلی: 1694 - رقم الحدیث الباب: 4]

1694- 4- (3) عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ طَاوُسٍ فِی أَمَانِ الْأَخْطَارِ قَالَ رُوِیَ أَنَّهُ یَبْدَأُ مِنْ تَحْتُ وَ یَقْرَأُ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ.

*********

ترجمه:

روایت شده که پیامبر اکرم ص شانه کردن ريش خود را از زيرشروع میکرد وإِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِمیخواند

[رقم الحدیث الکلی: 1695 - رقم الحدیث الباب: 5]

1695- 5- (4) قَالَ وَ فِی رِوَایَةٍ أَنَّهُ یُسَرِّحُ لِحْیَتَهُ مِنْ تَحْتُ إِلَی فَوْقُ أَرْبَعِینَ مَرَّةً وَ یَقْرَأُ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ- وَ مِنْ فَوْقُ إِلَی تَحْتُ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ یَقْرَأُ وَ الْعَادِیَاتِ- وَ یَقُولُ اللَّهُمَّ سَرِّحْ عَنِّی الْهُمُومَ وَ الْغُمُومَ وَ وَحْشَةَ الصُّدُورِ.

*********

ترجمه:

آداب سفر در فرهنگ نيايش ; ج 1 ص 93

در حديث ديگرى آمده است كه اين كار را چهل مرتبه تكرار مى كنى و« إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ »را مى خوانى و هفت بار نيز شانه را از بالا به پايين مى كشى و سوره ى«و العاديات»را مى خوانى و سپس مى گويى: «اللّهمّ سرّح عنّي الهموم و الغموم و وحشة الصّدور.». «پروردگارا،مرا از هر همّ و غمّ و اندوه و هراس نهانى در سينه ام برهان.»

[رقم الحدیث الکلی: 1696 - رقم الحدیث الباب: 6]

1696- 6- (5) الْحَسَنُ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ قَالَ: کَانَ ع یُسَرِّحُ تَحْتَ لِحْیَتِهِ أَرْبَعِینَ مَرَّةً وَ مِنْ فَوْقِهَا سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ یَقُولُ إِنَّهُ یَزِیدُ فِی الذِّهْنِ وَ یَقْطَعُ الْبَلْغَمَ.

*********

ترجمه:

عبد الرحمن بن حجاج از امام صادق(عليه السّلام)نقل مى كند كه و پيامبر خدا(صلّى الله عليه و آله)زير ريش خود را چهل مرتبه و بالاى آن را هفت مرتبه شانه مى كرد و مى فرمود:شانه ذهن را مى افزايد و بلغم را قطع مى كند.

77 بَابُ اسْتِحْبَابِ دَفْنِ الشَّعْرِ وَ الظُّفُرِ وَ السِّنِّ وَ الدَّمِ وَ الْمَشِیمَةِ وَ الْعَلَقَةِ

اشارة

(6) 77 بَابُ اسْتِحْبَابِ دَفْنِ الشَّعْرِ وَ الظُّفُرِ وَ السِّنِّ وَ الدَّمِ وَ الْمَشِیمَةِ وَ الْعَلَقَةِ

********

ترجمه :

باب استحباب دفن کردن مو و ناخن و دندان وخون و بچه دان و جنین سقط شده

[رقم الحدیث الکلی: 1697 - رقم الحدیث الباب: 1]

1697- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی کَهْمَسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع

ص: 127

1- روضة الواعظین- 308.
2- رواه عن الخصال فی الحدیث 4 من الباب 71 من هذه الأبواب.
3- أمان الأخطار- 37.
4- أمان الأخطار- 37.
5- مکارم الأخلاق- 33.
6- الباب 77 فیه 6 أحادیث.
7- الکافی 6- 493- 1.

فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ کِفاتاً. أَحْیاءً وَ أَمْواتاً (1)- قَالَ دَفْنُ الشَّعْرِ وَ الظُّفُرِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 523

ابو كهمس گويد: امام صادق عليه السّلام درباره گفتار خدا كه مى فرمايد:«آيا زمين را مركز اجتماع انسان ها قرار نداديم ؟! هم در حال زندگى و هم پس از مرگشان ؟!» فرمود:

منظور دفن كردن موى و ناخن است.

[رقم الحدیث الکلی: 1698 - رقم الحدیث الباب: 2]

1698- 2- (2) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ الْحَمِیدِ بْنِ أَبِی جَعْفَرٍ الْفَرَّاءِ قَالَ: إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع انْقَلَعَ ضِرْسٌ مِنْ أَضْرَاسِهِ فَوَضَعَهُ فِی کَفِّهِ ثُمَّ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ ثُمَّ قَالَ یَا جَعْفَرُ (إِذَا أَنْتَ دَفَنْتَنِی) (3) فَادْفِنْهُ مَعِی ثُمَّ مَکَثَ بَعْدَ حِینٍ ثُمَّ انْقَلَعَ أَیْضاً آخَرُ فَوَضَعَهُ عَلَی کَفِّهِ ثُمَّ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ یَا جَعْفَرُ إِذَا مِتُّ فَادْفِنْهُ مَعِی.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 1 ص 590

43 - عبد الحميد فرّاء گويد: يكى از دندان هاى امام باقر عليه السّلام كنده شد، حضرتش آن را در دست خود گرفت و فرمود: الحمد للّه.

سپس (به امام صادق عليه السّلام) فرمود: اى جعفر! هنگامى كه وفات يافتم و مرا دفن نمودى، آن را نيز با من دفن كن.

پس زمانى گذشت، باز دندان ديگرى از حضرت افتاد، آن را نيز بر دست خود گرفت.

سپس فرمود: الحمد للّه، اى جعفر! چون وفات يافتم، آن را با من دفن كن.

[رقم الحدیث الکلی: 1699 - رقم الحدیث الباب: 3]

1699- 3- (4) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ ع یَدْفِنُ الرَّجُلُ أَظْفَارَهُ (5) وَ شَعْرَهُ إِذَا أَخَذَ مِنْهَا وَ هِیَ سُنَّةٌ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 174

316 - امام صادق عليه السّلام فرمود:

هر گاه شخص ناخنها و شاربش را گرفت يا كوتاه كرد، آن را دفن كند كه اين عمل سنّت است.

[رقم الحدیث الکلی: 1700 - رقم الحدیث الباب: 4]

1700- 4- (6) قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ مِنَ السُّنَّةِ دَفْنَ الشَّعْرِ وَ الظُّفُرِ وَ الدَّمِ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 174

- و روايت شده است كه: دفن مو و ناخن و خون جزء سنّت است.

[رقم الحدیث الکلی: 1701 - رقم الحدیث الباب: 5]

1701- 5- (7) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: أُمِرْنَا بِدَفْنِ أَرْبَعَةٍ الشَّعْرِ وَ السِّنِّ وَ الظُّفُرِ وَ الدَّمِ.

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 81

-خصال:تا اينكه فرمود:رسول خدا(صلّى اللّه عليه و آله)بما فرمان داد بخاك كردن چهار چيز:مو دندان،و ناخن و خون.

[رقم الحدیث الکلی: 1702 - رقم الحدیث الباب: 6]

1702- 6- (8) وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْبُنْدَارِ عَنْ سَعْدِ (9) بْنِ أَسْمَعَ عَنْ

ص: 128

1- المرسلات 77- 25 و 26.
2- الکافی 3- 262- 43.
3- فی المصدر- إذا أنا مت و دفنتنی.
4- الفقیه 1- 128- 316.
5- فی المصدر- أظافیره.
6- الفقیه 1- 128- 317.
7- الخصال- 251- 120.
8- الخصال- 340- 1.
9- فی المصدر- مسعدة، و فی بعض نسخه- سعد.

أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ الْهَرَوِیِّ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْهَرَوِیِّ عَنْ مَالِکِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ یَأْمُرُ بِدَفْنِ سَبْعَةِ أَشْیَاءَ مِنَ الْإِنْسَانِ الشَّعْرِ وَ الظُّفُرِ وَ الدَّمِ وَ الْحَیْضِ وَ الْمَشِیمَةِ وَ السِّنِّ وَ الْعَلَقَةِ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ فِی أَحَادِیثِ الْخِضَابِ مَا یَدُلُّ عَلَی عَدَمِ وُجُوبِ دَفْنِ الشَّعْرِ وَ أَنَّ بَعْضَ شَعْرِ الرَّسُولِ ص بَقِیَ مَحْفُوظاً عِنْدَ الْأَئِمَّةِ ع (1).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 81

-همان:تا عايشه كه رسول خدا(صلّى اللّه عليه و آله)فرمان ميداد بخاك كردن هفت چيزى از آدمى مو،و خون،و ناخن،و اثر حيض،و جفت نوزاد،و دندان،و علقه(دلمه بچه كه سقط شود)

78 بَابُ اسْتِحْبَابِ إِکْرَامِ الشَّعْرِ

اشارة

(2) 78 بَابُ اسْتِحْبَابِ إِکْرَامِ الشَّعْرِ

********

ترجمه :

باب استحباب گرامی داشتن مو

[رقم الحدیث الکلی: 1703 - رقم الحدیث الباب: 1]

1703- 1- (3) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنِ اتَّخَذَ شَعْراً فَلْیُحْسِنْ وِلَایَتَهُ أَوْ لِیَجُزَّهُ.

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (4).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 505

امام صادق عليه السّلام فرمود:

پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

هركس موى بگذارد، پس بايد به خوبى به آن رسيدگى كند و يا اين كه بايد آن را بچيند.

[رقم الحدیث الکلی: 1704 - رقم الحدیث الباب: 2]

1704- 2- (5) قَالَ وَ قَالَ ع الشَّعْرُ الْحَسَنُ مِنْ کِسْوَةِ اللَّهِ فَأَکْرِمُوهُ.

(6)

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 148

امام صادق عليه السّلام:پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود:موى زيبا يك پوشش الهى است،پس آن را گرامى بداريد.

ص: 129

1- تقدم فی الحدیث 7 من الباب 41 من هذه الأبواب.
2- الباب 78 فیه حدیثان.
3- الکافی 6- 485- 2.
4- الفقیه 1- 129- 326.
5- الفقیه 1- 129- 326.
6- و یأتی ما یدلّ علیه فی الحدیث 4 من الباب 32 من أبواب الملابس.

79 بَابُ جَوَازِ جَزِّ الشَّیْبِ وَ کَرَاهَةِ نَتْفِهِ وَ عَدَمِ تَحْرِیمِهِ

اشارة

(1) 79 بَابُ جَوَازِ جَزِّ الشَّیْبِ وَ کَرَاهَةِ نَتْفِهِ وَ عَدَمِ تَحْرِیمِهِ

******

ترجمه :

باب جایز بودن چیدن موی سفید و کراهت کندن آن ولی حرام نیست

[رقم الحدیث الکلی: 1705 - رقم الحدیث الباب: 1]

1705- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا بَأْسَ بِجَزِّ الشَّمَطِ (3) وَ نَتْفِهِ وَ جَزُّهُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ نَتْفِهِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 521

عبد اللّه بن سنان گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

چيدن و يا كندن موهاى سفيد مانعى ندارد؛ ولى به نظر من چيدن آن محبوب تر است

[رقم الحدیث الکلی: 1706 - رقم الحدیث الباب: 2]

1706- 2- (4) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا بَأْسَ بِجَزِّ الشَّمَطِ وَ نَتْفِهِ مِنَ اللِّحْیَةِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 522

امام صادق عليه السّلام فرمود:

چيدن موى سفيد كه با موى سياه مخلوط است و كندن آن از محاسن، ايرادى ندارد.

[رقم الحدیث الکلی: 1707 - رقم الحدیث الباب: 3]

1707- 3- (5) وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع کَانَ لَا یَرَی بِجَزِّ الشَّیْبِ بَأْساً وَ یَکْرَهُ نَتْفَهُ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا (6) وَ کَذَا الْأَوَّلُ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 178

- امير المؤمنين عليه السّلام در چيدن موى سپيد اشكالى نميدانستند ولى كندن آن را مكروه ميداشتند.

[رقم الحدیث الکلی: 1708 - رقم الحدیث الباب: 4]

1708- 4- (7) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الشَّیْبُ نُورٌ فَلَا تَنْتِفُوهُ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 178

- رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود: موى سفيد چون نور است (يا چهره شخص را نورانى ميكند) پس آن را از جاى خود نكنيد.

[رقم الحدیث الکلی: 1709 - رقم الحدیث الباب: 5]

1709- 5- (8) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الطَّیَالِسِیِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْنٍ عَنْ أَبِی نَجْرَانَ (9) التَّمِیمِیِّ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع

ص: 130

1- الباب 79 فیه 6 أحادیث.
2- الکافی 6- 492- 1، و رواه الصدوق فی الفقیه 1- 131- 340.
3- الشمط بالتحریک- بیاض شعر الرأس یخالط سواده و الرجل أشمط و المرأة شمطاء مجمع البحرین 4- 258.
4- الکافی 6- 492- 2.
5- الکافی 6- 492- 3.
6- الفقیه 1- 131- 339.
7- الفقیه 1- 130- 338.
8- الخصال- 106- 68، و أورده فی الحدیث 7 من الباب 28 من أبواب النکاح المحرم.
9- فی المصدر- عن ابن أبی نجران.

یَقُولُ ثَلَاثَةٌ لَا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ- وَ لَا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ (1) وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ النَّاتِفُ شَیْبَهُ وَ النَّاکِحُ نَفْسَهُ وَ الْمَنْکُوحُ فِی دُبُرِهِ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه جعفری ; ج 1 ص 165

ابو بصير مى گويد:از امام صادق(عليه السّلام)شنيدم كه فرمود:سه طايفه اند كه خداوند روز قيامت با آنان سخن نمى گويد و به آنان نگاه نمى كند و آنان را پاك نمى سازد و براى آنان عذابى دردناك است:كسى كه ريش خود را مى كند و كسى كه با خودش آميزش مى كند و كسى كه مفعول واقع مى شود.(منظور از كسى كه با خودش آميزش مى كند،شخصى است كه دست به استمنا مى زند.)

[رقم الحدیث الکلی: 1710 - رقم الحدیث الباب: 6]

1710- 6- (2) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: لَا یُنْتَفُ (3) الشَّیْبُ فَإِنَّهُ نُورٌ لِلْمُسْلِمِ (4) وَ مَنْ شَابَ شَیْبَةً فِی الْإِسْلَامِ کَانَتْ لَهُ نُوراً یَوْمَ الْقِیَامَةِ.

أَقُولُ:

وَ رُوِیَ عِدَّةُ أَحَادِیثَ فِی أَنَّ الشَّیْبَ نُورٌ وَ وَقَارٌ.

وَ لَمْ أُورِدْهَا لِعَدَمِ صَرَاحَتِهَا فِی الْحُکْمِ الْمَذْکُورِ ثُمَّ إِنَّ مَا دَلَّ عَلَی جَوَازِ النَّتْفِ مَحْمُولٌ عَلَی نَفْیِ التَّحْرِیمِ فَلَا یُنَافِی ثُبُوتَ الْکَرَاهَةِ وَ مَا دَلَّ عَلَی التَّهْدِیدِ وَ الْوَعِیدِ مَحْمُولٌ عَلَی نَتْفِ جَمِیعِ الشَّیْبِ وَ اسْتِیعَابِ ذَلِکَ اللِّحْیَةَ أَوْ أَکْثَرَهَا.

*********

ترجمه:

امیرالمومنین فرمودند: موهای سفید را نکن چون ان نور است برای مسلمان وکسی که موی در اسلام سفید کرده باشدبرای او نور است در قیامت

80 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَقْلِیمِ الْأَظْفَارِ وَ کَرَاهَةِ تَرْکِهِ

اشارة

(5) 80 بَابُ اسْتِحْبَابِ تَقْلِیمِ الْأَظْفَارِ وَ کَرَاهَةِ تَرْکِهِ

******

ترجمه :

باب استحباب چیدن ناخن و کراهت ترک آن

[رقم الحدیث الکلی: 1711 - رقم الحدیث الباب: 1]

1711- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ یَمْنَعُ الدَّاءَ الْأَعْظَمَ وَ یُدِرُّ (7) الرِّزْقَ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی مِثْلَهُ (8).

*********

ترجمه:

رَسُولُ اللَّهِ ص فرمودند :

چیدن ناخنها مانع دردها میشود و رزق را افزایش میدهد

ص: 131

1- فی المصدر زیادة- و لا یزکیهم.
2- الخصال- 612.
3- فی المصدر- لا تنتفوا.
4- فی المصدر- المسلم.
5- الباب 80 فیه 9 أحادیث.
6- الکافی 6- 490- 1.
7- فی نسخة- یزید منه قده.
8- ثواب الأعمال 42- 4.
[رقم الحدیث الکلی: 1712 - رقم الحدیث الباب: 2]

1712- 2- (1) وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ الْحُرِّ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّمَا قَصُّوا الْأَظْفَارَ لِأَنَّهَا مَقِیلُ الشَّیْطَانِ وَ مِنْهُ یَکُونُ النِّسْیَانُ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 517

- ابو حمزه گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود:

ناخن ها به اين دليل چيده مى شوند كه محل خواب ميان روز (قيلوله) شيطان است و فراموشى از آن به وجود مى آيد

[رقم الحدیث الکلی: 1713 - رقم الحدیث الباب: 3]

1713- 3- (2) وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ حُذَیْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ أَسْتَرَ وَ أَخْفَی مَا یُسَلِّطُ الشَّیْطَانَ مِنِ ابْنِ آدَمَ- أَنْ صَارَ یَسْکُنُ تَحْتَ الْأَظَافِیرِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 517

- حذيفة بن منصور گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

به راستى كه مخفى ترين و پوشيده ترين جا براى تسلّط شيطان بر آدميزاد زير ناخن ها است

[رقم الحدیث الکلی: 1714 - رقم الحدیث الباب: 4]

1714- 4- (3) وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنَ السُّنَّةِ تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 516

- عقبه گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

چيدن ناخن ها از سنّت است.

[رقم الحدیث الکلی: 1715 - رقم الحدیث الباب: 5]

1715- 5- (4) وَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: احْتَبَسَ الْوَحْیُ عَلَی (5) النَّبِیِّ ص- فَقِیلَ لَهُ احْتَبَسَ الْوَحْیُ عَنْکَ فَقَالَ وَ کَیْفَ لَا یَحْتَبِسُ وَ أَنْتُمْ لَا تُقَلِّمُونَ أَظْفَارَکُمْ وَ لَا تُنَقُّونَ رَوَاجِبَکُمْ (6).

وَ رَوَاهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ الْقَدَّاحِ مِثْلَهُ (7).

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 521

- ابن قدّاح گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:

روزى وحى از پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله قطع شد. به ايشان گفتند: وحى از شما قطع شده است ؟

فرمود: چگونه وحى قطع نشود در حالى كه شما ناخن هايتان را نمى چينيد و لاى انگشتان خود را تميز نمى كنيد؟!

ص: 132

1- الکافی 6- 490- 6.
2- الکافی 6- 490- 7.
3- الکافی 6- 490- 5.
4- الکافی 6- 492- 17.
5- فی نسخة- عن، منه قده.
6- الرواجب- مفاضل أصول الأصابع أو مواطن مفاصلها أو هی قصب الأصابع أو مفاصلها أو ظهور السلامیات أو ما بین البراجم من السلامیات أو المفاصل التی تلی الأنامل واحد منها راجبة. منه قده نقلا عن القاموس المحیط 1- 74.
7- قرب الإسناد- 13.
[رقم الحدیث الکلی: 1716 - رقم الحدیث الباب: 6]

1716- 6- (1) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ أَنَّهُ قَالَ لِلصَّادِقِ ع إِنَّ أَصْحَابَنَا یَقُولُونَ إِنَّمَا أَخْذُ الشَّارِبِ وَ الْأَظْفَارِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ- فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ خُذْهَا إِنْ شِئْتَ فِی یَوْمِ الْجُمُعَةِ- وَ إِنْ شِئْتَ فِی سَائِرِ الْأَیَّامِ.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع مِثْلَهُ (2).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 173

313 - موسى بن بكر به امام صادق عليه السّلام عرض كرد: اصحاب و طرفداران ما ميگويند: گرفتن ناخنها و كوتاه كردن شارب فقط در روز جمعه بايد انجام شود، آن حضرت فرمود: سبحان اللّٰه (از روى تعجّب يعنى پناه بر خدا از اين سخنان، چنين لزومى در كار نيست) اگر مايل بودى آن را در روز جمعه بگير و گر نه در بقيّه روزهاى هفته.

[رقم الحدیث الکلی: 1717 - رقم الحدیث الباب: 7]

1717- 7- (3) قَالَ الصَّدُوقُ وَ قَالَ ع قُصَّهَا إِذَا طَالَتْ.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 173

- امام صادق عليه السّلام فرمود:

شارب و ناخن را هر گاه بلند شود كوتاهشان كن (وقت خاصّى براى آن تعيين نكرده اند)

[رقم الحدیث الکلی: 1718 - رقم الحدیث الباب: 8]

1718- 8- (4) وَ فِی الْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْبُنْدَارِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ نُوحٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْحُلْوَانِیِّ عَنْ بِشْرِ بْنِ عُمَرَ عَنْ مَالِکِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: خَمْسٌ مِنَ الْفِطْرَةِ تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ وَ قَصُّ الشَّارِبِ وَ نَتْفُ الْإِبْطِ وَ حَلْقُ الْعَانَةِ وَ الِاخْتِتَانُ.

*********

ترجمه:

الخصال / ترجمه فهری ; ج 1 ص 345

-رسول خدا(صلّى الله عليه و آله)فرمود:

پنج كار مطابق فطرت است ناخن گرفتن و شارب چيدن و موى زير بغل ستردن و موهاى زهار تراشيدن و ختنه كردن.

[رقم الحدیث الکلی: 1719 - رقم الحدیث الباب: 9]

1719- 9- (5) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: وَ تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ یَمْنَعُ الدَّاءَ الْأَعْظَمَ وَ یُدِرُّ الرِّزْقَ.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فِی حَلْقِ الرَّأْسِ (6) وَ غَیْرِهِ (7) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ هُنَا (8) وَ فِی الْجُمُعَةِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی (9).

*********

ترجمه:

چیدن ناخنها مانع دردها بزرگ میشود و رزق را افزایش میدهد

ص: 133

1- الفقیه 1- 128- 313.
2- التهذیب 3- 237- 626.
3- الفقیه 1- 128- 314.
4- الخصال- 310- 86.
5- الخصال 611- 10.
6- تقدم فی الحدیث 1 من الباب 60 من هذه الأبواب.
7- تقدم فی الحدیث 1 من الباب 25 و الحدیث 2 من الباب 40 و الحدیث 7 و 8 من الباب 66 و الحدیث 5 من الباب 67 من هذه الأبواب، و الحدیث 23 من الباب 1 من أبواب السواک.
8- یأتی فی الحدیث 1 من الباب 81 من هذه الأبواب.
9- یأتی فی الباب 33 من أبواب صلاة الجمعة.

81 بَابُ اسْتِحْبَابِ قَصِّ الرِّجَالِ الْأَظْفَارَ وَ تَرْکِ النِّسَاءِ مِنْهَا شَیْئاً

اشارة

(1) 81 بَابُ اسْتِحْبَابِ قَصِّ الرِّجَالِ الْأَظْفَارَ وَ تَرْکِ النِّسَاءِ مِنْهَا شَیْئاً

********

ترجمه :

باب استحباب کوتاه نمودن مردها ناخن هایشان و زنه مقداری را باقی بگذارند

[رقم الحدیث الکلی: 1720 - رقم الحدیث الباب: 1]

1720- 1- (2) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِلرِّجَالِ قُصُّوا أَظَافِیرَکُمْ وَ لِلنِّسَاءِ اتْرُکْنَ مِنْ أَظْفَارِکُنَّ فَإِنَّهُ أَزْیَنُ لَکُنَّ.

وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ مُرْسَلًا مِثْلَهُ (3) أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصُودِ (4).

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 173

315 - و رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله بمردان فرمود: ناخنهاى خود را كوتاه كنيد، و بزنان فرمود: قدرى از ناخن خود را بگذاريد كه همانا براى زينت شما بهتر است.

82 بَابُ کَرَاهَةِ تَقْلِیمِ الْأَظْفَارِ بِالْأَسْنَانِ وَ الْأَخْذِ بِهَا مِنَ اللِّحْیَةِ وَ الْحِجَامَةِ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَ الْجُمُعَةِ

اشارة

(5) 82 بَابُ کَرَاهَةِ تَقْلِیمِ الْأَظْفَارِ بِالْأَسْنَانِ وَ الْأَخْذِ بِهَا مِنَ اللِّحْیَةِ وَ الْحِجَامَةِ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَ الْجُمُعَةِ********

ترجمه :

باب کراهت چیدن ناخن با دندان و گرفتن ریش به دندان و حجامت روز چهارشنبه

[رقم الحدیث الکلی: 1721 - رقم الحدیث الباب: 1]

1721- 1- (6) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ وَاقِدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ ع فِی حَدِیثِ الْمَنَاهِی قَالَ: نَهَی رَسُولُ اللَّهِ ص عَنْ تَقْلِیمِ الْأَظْفَارِ بِالْأَسْنَانِ وَ نَهَی عَنِ الْحِجَامَةِ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَ الْجُمُعَةِ.

*********

ترجمه:

رَسُولُ اللَّهِ ص نهی فرمود از گرفتن ناخن با دندان و حجامت در روز چهار شنبه وجمعه

[رقم الحدیث الکلی: 1722 - رقم الحدیث الباب: 2]

1722- 2- (7) وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: یَا عَلِیُّ ثَلَاثَةٌ مِنَ الْوَسْوَاسِ أَکْلُ الطِّینِ وَ تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ بِالْأَسْنَانِ وَ أَکْلُ اللِّحْیَةِ.

ص: 134

1- الباب 81 فیه حدیث واحد.
2- الکافی 6- 491- 15.
3- الفقیه 1- 128- 315.
4- تقدم فی الباب 80 من هذه الأبواب.
5- الباب 82 فیه حدیثان.
6- الفقیه 4- 3- 4968.
7- الفقیه 4- 372- 5762، و أورده أیضا فی الحدیث 10 من الباب 58 من أبواب الأطعمة المحرمة.

أَقُولُ: وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَی حُکْمِ الْحِجَامَةِ فِی أَحَادِیثِ السَّفَرِ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ مِنْ کِتَابِ الْحَجِ (1) وَ فِی أَحَادِیثِ الْحِجَامَةِ مِنْ کِتَابِ التِّجَارَةِ (2).

*********

ترجمه:

بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ; ج 1 ص 70

-خصال:در سفارش پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله)بعلى(عليه السّلام)است كه اى على سه تا از وسواسند، خوردن گل و چيدن ناخنها با دندان و جويدن ريش.

83 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِابْتِدَاءِ بِتَقْلِیمِ الْخِنْصِرِ الْیُسْرَی وَ الْخَتْمِ بِخِنْصِرِ الْیُمْنَی

اشارة

(3) 83 بَابُ اسْتِحْبَابِ الِابْتِدَاءِ بِتَقْلِیمِ الْخِنْصِرِ الْیُسْرَی وَ الْخَتْمِ بِخِنْصِرِ الْیُمْنَی

********

ترجمه :

باب استحباب شروع کردن به چیدن ناخنها از انگشت کوچک دست چپ و ختم نمودن به ناخن انگشت کوچک دست راست

[رقم الحدیث الکلی: 1723 - رقم الحدیث الباب: 1]

1723- 1- (4) مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ رَفَعَهُ فِی قَصِّ الْأَظَافِیرِ تَبْدَأُ بِخِنْصِرِکَ الْأَیْسَرِ ثُمَّ تَخْتِمُ بِالْیَمِینِ.

*********

ترجمه:

ترجمه فروع کافی ; ج 8 ص 521

- راوى گويد: امام عليه السّلام دربارۀ چيدن ناخن ها فرمود:

از انگشت كوچك دست چپ شروع مى كنى، سپس با دست راست تمام مى نمايى.

[رقم الحدیث الکلی: 1724 - رقم الحدیث الباب: 2]

1724- 2- (5) مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّهُ مَنْ یُقَلِّمُ أَظْفَارَهُ یَوْمَ الْجُمُعَةِ- یَبْدَأُ بِخِنْصِرِهِ مِنَ الْیَدِ الْیُسْرَی وَ یَخْتِمُ بِخِنْصِرِهِ مِنَ الْیَدِ الْیُمْنَی.

*********

ترجمه:

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری ; ج 1 ص 171

304 - و در خبر ديگرى روايت شده كه: هر كس خواهد كه در روز جمعه ناخنهاى خود را كوتاه كند از ناخن انگشت كه كوچك دست چپ خود شروع كند و به ناخن انگشت كوچك دست راست خود تمام كند و خاتمه دهد.

84 بَابُ اسْتِحْبَابِ إِزَالَةِ شَعْرِ الْإِبْطِ لِلرَّجُلِ وَ الْمَرْأَةِ وَ لَوْ بِالنَّتْفِ وَ کَرَاهَةِ إِطَالَتِهِ

اشارة

(6) 84 بَابُ اسْتِحْبَابِ إِزَالَةِ شَعْرِ الْإِبْطِ لِلرَّجُلِ وَ الْمَرْأَةِ وَ لَوْ بِالنَّتْفِ وَ کَرَاهَةِ إِطَالَتِهِ

********

ترجمه :

باب استحباب کوتاه کردن برطرف نمودن موی زیر بغل برای مرد و زن ولو به کندن باشد وکراهت طولانی گذاشتن آن

[رقم الحدیث الکلی: 1725 - رقم الحدیث الباب: 1]

1725- 1- (7) مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ وَ حَفْصٍ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع کَانَ یَطْلِی إِبْطَیْهِ بِالنُّورَةِ فِی الْحَمَّامِ.

مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ

ص: 135

1- یأتی ما یدلّ علی حکم الحجامة فی الحدیث 4 من الباب 5 من أبواب آداب السفر من کتاب الحجّ.
2- یأتی أیضا فی الباب 13 من أبواب ما یکتسب به من التجارة.
3- الباب 83 فیه حدیثان.
4- الکافی 6- 492- 16.
5- الفقیه 1- 127- 304.
6- الباب 84 فیه 4 أحادیث.
7- التهذیب 1- 376- 1159.

الْحَکَمِ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِیِ مِثْلَهُ (1).

*********

ترجمه:

گزیده تهذیب ; ج 1 ص 138

- ابو عبد اللّه صادق (علیه السلام ) زير بغل خود را نيز نوره مى كشيد.

[رقم الحدیث الکلی: 1726 - رقم الحدیث الباب: 2]

1726- 2- (2) وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یُطَوِّلَنَّ أَحَدُکُمْ شَعْرَ إِبْطَیْهِ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ یَتَّخِذُهُ مَخْبَأً یَسْتَتِرُ بِهِ.

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (3).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ; ج 1 ص 115

پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله)فرمود:

هيچ كس موى زير بغل خود را بلند نگذارد كه شيطان آن را پناهگاه خود قرار مى دهد.و مانعى ندارد كه جنب نوره بكشد كه نوره به پاكيزگى مى افزايد

[رقم الحدیث الکلی: 1727 - رقم الحدیث الباب: 3]

1727- 3- (4) قَالَ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص احْلِقُوا شَعْرَ الْإِبْطِ لِلذَّکَرِ وَ الْأُنْثَی.

وَفِی نُسْخَةٍ شَعْرَ الْبَطْنِ

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 125

پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود :

موهاى زیر بغل را بزداييد،چه مرد و چه زن.

[رقم الحدیث الکلی: 1728 - رقم الحدیث الباب: 4]

1728- 4- (5) قَالَ وَ قَالَ عَلِیٌّ ع نَتْفُ الْإِبْطِ یَنْفِی الرَّائِحَةَ الْمَکْرُوهَةَ وَ هُوَ طَهُورٌ وَ سُنَّةٌ مِمَّا أَمَرَ بِهِ الطَّیِّبُ ع.

أَقُولُ: وَ تَقَدَّمَ مَا یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ (6) وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْهِ (7).

*********

ترجمه:

مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ; ج 1 ص 126

امير المؤمنين عليه السّلام:كندن موى زير بغل،بوى بد را از ميان مى برد و موجب پاكيزگى است و از جمله سنت هايى است كه جناب ابو القاسم(پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) -كه درود بر او و خاندانش باد-به آن سفارش نمود

85 بَابُ اسْتِحْبَابِ اخْتِیَارِ طَلْیِ الْإِبْطِ عَلَی حَلْقِهِ وَ حَلْقِهِ عَلَی نَتْفِهِ وَ کَرَاهَةِ نَتْفِهِ

اشارة

(8) 85 بَابُ اسْتِحْبَابِ اخْتِیَارِ طَلْیِ الْإِبْطِ عَلَی حَلْقِهِ وَ حَلْقِهِ عَلَی نَتْفِهِ وَ کَرَاهَةِ نَتْفِهِ

********

ترجمه :

باب استحباب نوره بر تراشیدن وتراشیدن بر کندن و کراهت کندن موی زیر بغل

[رقم الحدیث الکلی: 1729 - رقم الحدیث الباب: 1]

1729- 1- (9) مُحَمَّدُ بْن