سرشناسه:حرعاملی، محمدبن حسن، 1033 - 1104ق.
عنوان و نام پدیدآور: ترجمه وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه
تالیف: محمد بن الحسن الحر العاملی؛ تحقیق: محمدرضا الحسینی الجلالی / ترجمه: گروهی از محققین مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان
مشخصات نشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان 1400 ه ش
مشخصات ظاهری:30 ج.
موضوع:احادیث شیعه -- قرن 11ق.
موضوع:احادیث احکام
شناسه افزوده: متن عربی موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث(قم)
رده بندی کنگره:BP135/ح4ت7 ی1300
رده بندی دیویی:297/212
شماره کتابشناسی ملی:1321690
ص: 1
ص: 2
بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
الحمد للّه الذی فطر العقول علی معرفته، و وهبها العلم بوجوب وجوده، و وحدانیّته، و تنزیهة عن النقص، و کماله، و حکمته.
الذی عامل عباده بالفضل العمیم، فلم یرض لهم المقام علی الجهل الذمیم، بل أرسل الیهم رسلا یعلّمونهم دینه القویم، و یهدونهم الی الحق و الی صراط مستقیم، فأوضح بذلک القصد، لئلّا یکون للناس علی اللّه حجّة.
و أشهد أن لا اله إلّا اللّه وحده لا شریک له، الدالّ علی طریق الهدایة، بما أبان من براهین النبوّة و الولایة، و سهّل من مسالک الروایة و الدرایة.
و أشهد أنّ محمدا عبده و رسوله، أرسله رأفة و رحمة، و أتمّ علینا به النعمة، و کشف عنّا به کلّ غمة، و أکمل له الدین، و أیّده علی المعاندین، صلّی اللّه علیه و آله الهادین المهتدین صلاة دائمة إلی یوم الدین.
أمّا بعد:
فیقول الفقیر إلی اللّه الغنیّ، محمّد بن الحسن، الحرّ العاملیّ، عامله اللّه بلطفه الخفیّ: لا شکّ أنّ العلم أشرف الصفات و أفضلها، و أعظمها مزیة
ص: 3
و أکملها، إذ هو الهادی من ظلمات الجهالة، المنقذ من لجج الضلالة، الذی توضع لطالبه أجنحة الملائکة الأبرار، و یستغفر له الطیر فی الهواء و الحیتان فی البحار، و یفضل نوم حامله علی عبادة العبّاد، و مداده علی دماء الشهداء یوم المعاد.
و لا ریب أنّ علم الحدیث أشرف العلوم و أوثقها، عند التحقیق، بل منه یستفید اکثرها بل کلّها صاحب النظر الدقیق، فهی ببذل العمر النفیس فیه حقیق.
و کیف لا؟ و هو مأخوذ عن المخصوصین بوجوب الاتّباع، الجامعین لفنون العلم بالنصّ و الإجماع، المعصومین عن الخطأ و الخطل، المنزّهین عن الخلل و الزلل.
فطوبی لمن صرف فیه نفیس الأوقات، و أنفق فی تحصیله بواقی الأیّام و الساعات، و طوی لأجله و ثیر مهاده، و وجّه الیه وجه سعیه و جهاده، و نأی عمّا سواه بجانبه، و کان علیه اعتماده فی جمیع مطالبه، و جعله عماد قصده، و نظام أمره، و بذل فی طلبه و تحقیقه جمیع عمره، فتنزّه (1) قلبه فی بدیع ریاضه، و ارتوی صداه من نمیر حیاضه، و استمسک فی دینه بأوثق الأسباب، و اعتصم بأقوال المعصومین عن الخطأ و الارتیاب.
و قد کنت کثیرا ما اطالب فکری و قلمی، و أستنهض عزماتی و هممی، الی تألیف کتاب کافل ببلوغ الأمل، کاف فی العلم و العمل، یشتمل علی أحادیث المسائل الشرعیة، و نصوص الأحکام الفرعیة المرویّة فی الکتب المعتمدة الصحیحة التی نصّ علی صحّتها علماؤنا نصوصا صریحة، یکون مفزعا لی فی مسائل الشریعة، و مرجعا یهتدی به من شاء من الشیعة،
ص: 4
و أکون شریکا فی ثواب کل من اقتبس من أنواره (1)، و اهتدی بأعلامه و مناره، و استضاء بشموسه و أقماره.
و أیّ کنز أعظم من ذلک الثواب المستمرّ سببه و موجبه إن شاء اللّه الی یوم الحساب؟!
فإنّ من طالع کتب الحدیث، و اطّلع علی ما فیها من الأحادیث، و کلام مؤلّفیها وجدها لا تخلو من التطویل، و بعد التأویل، و صعوبة التحصیل، و تشتّت الأخبار، و اختلاف الاختیار، و کثرة التکرار، و اشتمال الموسوم منها بالفقه علی ما لا یتضمن شیئا من الأحکام الفقهیّة، و خلّوه من کثیر من أحادیث المسائل الشرعیّة.
و إن کانت بجملتها کافیة لاولی الألباب، نافیة للشک و الارتیاب، وافیة بمهمّات مقاصد ذوی الأفهام، شافیة فی تحقیق امّهات الأحکام.
و کنت کلّما برح بی الشغف و الغرام، و هممت بالشروع فی ذلک المرام، تأمّلت ما فیه من الخطب الجسیم، و الخطر العظیم، فلم أزل متوقّف الأنظار، لما فی ذلک الخاطر من الأخطار.
و دواعی الرغبة فی تهذیب العلم و تسهیل العمل لکامن العزم مثیرة، حتی استخرت اللّه، فظهر الأمر به مرارا کثیرة.
و تذکرت قول أمیر المؤمنین علیه السلام: إذا هبت أمرا فقع فیه، فإنّ شدّة توّقیة أعظم (2) من الوقوع فیه.
و قوله علیه السلام: قرنت الهیبة بالخیبة، و الحیاء بالحرمان (3)
ص: 5
و خفت أن یکون الخاطر الذی عاقنی عن هذا المهمّ من خطوات (1) الشیطان، لما فیه من عظیم النفع لی و للإخوان من أهل الإیمان.
فشرعت فی جمعه، لنفسی، و لولدی، و لمن أراد الاهتداء به من بعدی، و بذلت فی هذا المرام جهدی، و أعملت فکری فی تصحیحه و تهذیبه، و تسهیل الأخذ منه و إتقان ترتیبه.
ملتقطا لجواهر تلک الأخبار من معادنها، جامعا لتلک النصوص الشریفة من مظانّها، ناظما لغوالی تلک اللآلئ فی سلک واحد، مؤلّفا بین شوارد هاتیک الفوائد الفرائد، مفردا لکل مسألة بابا بقدر الإمکان، متتبّعا لما ورد فی هذا الشأن.
سواء کان الحکم من المسائل الضروریة، أم الأحکام النظریة، إلّا أنّی لا أستقصی کلّ ما ورد فی المسائل الضروریة و الآداب الشرعیة، و إنّما أذکر فی ذلک جملة من الأحادیث المرویّة، لأنّ الضروریّ و النظریّ یختلف باختلاف الناظرین، فما یکون ضروریا عند قوم یکون نظریا عند آخرین، و لیکون الرجوع الی أهل العصمة فی کلّ ما تخاف فیه زلة أو وصمة، و العمل بکلام الأئمة فی جمیع المطالب المهمّة تارکا للاحادیث التی لا تتضمّن شیئا من الأحکام، و للأخبار المشتملة علی الأدعیة الطویلة، و الزیارات، و الخطب المنقولة عنهم علیهم السلام.
مستقصیا للفروع الفقهیّة، و الأحکام المرویّة، و السنن الشرعیّة، و الآداب الدینیّة و الدنیویّة، و إن خرجت عمّا اشتملت علیه کتب فقه الإمامیّة لما فیه من الحفظ لأحادیث المعصومین، و جمع الأوامر و النواهی المتعلقة بأفعال المکلّفین، و لیکون الرجوع إلیهم لا إلی غیرهم فی امور الدنیا
ص: 6
و الدین.
و لم أنقل فیه الأحادیث إلّا من الکتب المشهورة المعوّل علیها، التی لا تعمل الشیعة إلّا بها، و لا ترجع إلّا إلیها.
مبتدئا باسم من نقلت الأحادیث عن کتابه.
ذاکرا للطرق، و الکتب، و ما یتعلّق بها فی آخر الکتاب، إبقاءا للإشعار بأخذ الأخبار من تلک الکتب، و حذرا من الإطناب، مقتدیا فی ذلک بالشیخ الطوسی، و الصدوق ابن بابویه القمیّ.
و أخّرت أسانیدهما إلی آخر الکتاب، لما ذکرناه فی هذا الباب.
و لم أقتصر فیه علی کتب الحدیث الأربعة، و إن کانت أشهر ممّا سواها بین العلماء، لوجود کتب کثیرة معتمدة، من مؤلّفات الثقات الأجلاء، و کلّها متواترة النسبة الی مؤلّفیها، لا یختلف العلماء و لا یشکّ الفضلاء فیها.
و ما أنقله من غیر الکتب الأربعة اصرّح باسم الکتاب الذی أنقله منه، و إن کان الحق عدم الفرق، و أنّ التصریح بذلک مستغنی عنه.
فعلیک بهذا الکتاب (الکافی) فی (تهذیب) (من لا یحضره الفقیه) ب (محاسن) (الاستبصار) الشافی من (علل الشرائع) أهل (التوحید) بدواء (الاحتجاج) مع (قرب الإسناد) الی (طبّ الأئمة) الأطهار، السالک ب (الإخوان) فی (نهج البلاغة) الی ریاض (ثواب الأعمال) و (مجالس) (مدینة العلم) و مناهل (عیون الأخبار)، الهادی الی أشرف (الخصال) ب (مصباح) (کمال الدین) و (کشف الغمة) عن أهل (البصائر) و الأبصار.
و من طالعه اطّلع علی ما اتفق لجماعة من الأصحاب فی هذا الباب، مثل:
حکمهم علی کثیر من الروایات بأنها ضعیفة.
مع وجودها بطرق اخری، هی عندهم أیضا صحیحة.
ص: 7
و دعواهم فی کثیر من المسائل أنّها غیر منصوصة.
مع ورودها فی نصوص صریحة.
و حصرهم لأدلة بعض المسائل فی حدیث واحد، أو أحادیث یسیرة.
مع کون النصوص علیها کثیرة.
و لم أذکر فی الجمع بین الأخبار و تأویلها إلّا الوجوه القریبة، و التفسیرات الصادرة عن الأفکار المصیبة، مع مراعاة التلخیص و الاختصار، حذرا من الإطالة و الإکثار و سمّیته «کتاب تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة».
و أرجو من اللّه جزیل الثواب، و أن یجعله من أکبر الذخائر لیوم الحساب.
و ها أنا أشرع فی المقصود، مستعینا بالملک المعبود، مستمدّا للتوفیق من واجب الوجود، و مفیض الکرم و الجود
ص: 8
أبواب مقدّمة العبادات.
کتاب الطهارة.
کتاب الصلاة.
کتاب الزکاة.
کتاب الخمس.
کتاب الصیام.
کتاب الاعتکاف.
کتاب الحجّ.
کتاب الجهاد.
کتاب الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر.
کتاب التجارة.
کتاب الرهن.
کتاب الحجر.
کتاب الضمان.
کتاب الصلح.
کتاب الشرکة.
کتاب المضاربة.
کتاب المزارعة و المساقاة.
کتاب الودیعة.
کتاب العاریة.
کتاب الإجارة.
ص: 9
کتاب الوکالة.
کتاب الوقوف و الصدقات.
کتاب السکنی و الحبیس.
کتاب الهبات.
کتاب السبق و الرمایة.
کتاب الوصایا.
کتاب النکاح.
کتاب الطلاق.
کتاب الخلع و المباراة.
کتاب الظهار.
کتاب الإیلاء و الکفّارات.
کتاب اللعان.
کتاب العتق.
کتاب التدبیر و المکاتبة و الاستیلاد.
کتاب الإقرار.
کتاب الجعالة.
کتاب الأیمان.
کتاب النذر و العهد.
کتاب الصید و الذبائح.
کتاب الأطعمة و الأشربة.
کتاب الغصب.
کتاب الشفعة.
کتاب إحیاء الموات.
ص: 10
کتاب اللقطة.
کتاب الفرائض و المواریث.
کتاب القضاء.
کتاب الشهادات.
کتاب الحدود.
کتاب القصاص.
کتاب الدیات.
خاتمة الکتاب.
و اللّه الموفّق للصواب، و لنشرع فی التفصیل، سائلین من اللّه الهدایة و التسهیل.
ص: 11
ص: 12
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسٍ عَلَی اَلصَّلاَةِ وَ اَلزَّکَاةِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْوَلاَیَةِ ...اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 13 )
ترجمه:
امام باقر «علیه السلام»فرمودند: دین اسلام بر پنج چیز بنا شده است(یعنی چه؟ یعنی اسلام سقف که روی پنج ستون بنا شده) نماز و زکات و حج و روزه و ولایت، بنا شده است.
ص : 13
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّلْتِ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسَةِ أَشْیَاءَ: عَلَی اَلصَّلاَةِ وَ اَلزَّکَاةِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْوَلاَیَةِ. قَالَ زُرَارَةُ فَقُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ مِنْ ذَلِکَ أَفْضَلُ ؟ فَقَالَ : اَلْوَلاَیَةُ أَفْضَلُ لِأَنَّهَا مِفْتَاحُهُنَّ وَ اَلْوَالِی هُوَ اَلدَّلِیلُ عَلَیْهِنَّ . قُلْتُ ثُمَّ اَلَّذِی یَلِی ذَلِکَ فِی اَلْفَضْلِ ؟ فَقَالَ : اَلصَّلاَةُ . قُلْتُ : ثُمَّ اَلَّذِی یَلِیهَا فِی اَلْفَضْلِ؟ قَالَ : اَلزَّکَاةُ لِأَنَّهُ قَرَنَهَا بِهَا وَ بَدَأَ بِالصَّلاَةِ قَبْلَهَا . قُلْتُ فَالَّذِی یَلِیهَا فِی اَلْفَضْلِ ؟قَالَ : اَلْحَجُّ. قُلْتُ : مَا ذَا یَتْبَعُهُ؟ قَالَ اَلصَّوْمُ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّلْتِ بِالْإِسْنَادِ اَلْمَذْکُورِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 13 )
ترجمه:
زراره از امام باقر « علیه السلام »نقل می کند که: دین اسلام بر پنج چیز، یعنی نماز و زکات و حج و روزه و ولایت، بنا شده است، زراره می گوید: پرسیدم: کدامیک از اینها بالاتر و افضل است؟ فرمود: ولایت، زیرا ولایت کلید آنهاست، زیرا ولی و سرپرست دلیل و راهنمای آن چهارتای دیگراست، زراره گفت بعد از ولایت کدام افضل است (یلی یعنی پشت سرش میاد در فضیلت) حضرت فرمودند نماز و بعد دوباره پرسید بعد از نماز کدام افضل است ، فرمودند: زکات چون خدا قرین داده این نماز را با زکات و خداوند شروع کرده به نماز اول قبل از زکات (آیات قرآنی ) سپس پرسید بعد کدام؟ فرمودند حج وگفت کدام پشت سرش ، گفته شد روزه .
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَ لاَ أُخْبِرُکَ بِالْإِسْلاَمِ أَصْلِهِ وَ فَرْعِهِ وَ ذِرْوَةِ سَنَامِهِ ؟ قُلْتُ : بَلَی جُعِلْتُ فِدَاکَ! قَالَ : أَمَّا أَصْلُهُ فَالصَّلاَةُ وَ فَرْعُهُ اَلزَّکَاةُ وَ ذِرْوَةُ سَنَامِهِ اَلْجِهَادُ .ثُمَّ قَالَ إِنْ شِئْتَ أَخْبَرْتُکَ بِأَبْوَابِ اَلْخَیْرِ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ اَلصَّوْمُ جُنَّةٌ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنِ اِبْنِ رِبَاطٍ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ : مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ: اَلْجِهَادُ . وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ ؛ وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 14 )
ترجمه:
امام باقر « علیه السلام » - سلیمان بن خالد گوید: امام باقر به من گفت: آیا می خواهی از اصل و فرع اسلام و قلّه آن تو را با خبر سازم؟ گفتم آری، من فدای تو شوم. گفت: اما اصل آن نماز است، و فرع آن زکات، و قلّه آن جهاد سپس فرمودند اگر بخواهی از دربهای خیر به تو خبر بدهم گفتم بفرمائید ، امام فرمودندم : روزه سپری است در برابر آتش.(باسندهای دیگر این روایت درکتب دیگرنیز آمده)
ص : 14
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ حُرَیْثٍ : أَنَّهُ قَالَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَ لاَ أَقُصُّ عَلَیْکَ دِینِی فَقَالَ بَلَی قُلْتُ أَدِینُ اَللَّهَ بِشَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً (رَسُولُ اَللَّهِ) صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِقَامِ اَلصَّلاَةِ وَ إِیتَاءِ اَلزَّکَاةِ وَ صَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجِّ اَلْبَیْتِ وَ اَلْوَلاَیَةِ وَ ذَکَرَ اَلْأَئِمَّةَ عَلَیهِمُ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا عَمْرُو هَذَا دِینُ اَللَّهِ وَ دِینُ آبَائِیَ اَلَّذِی أَدِینُ اَللَّهَ بِهِ فِی اَلسِّرِّ وَ اَلْعَلاَنِیَةِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 15 )
ترجمه:
عمرو بن حریث به حضرت صادق علیه السلام می گوید : آیا دینم را برای شما قصه ( تعریف ) نکنم .فرمودند :بله بگو ، گفت: من دینداری می کنم به شهادت به یگانگی خداوند و اینکه حضرت محمد صلوات الله علیه وآله رسول خداست و به اقامه نماز و پرداخت زکات و گرفتن روزه ماه رمضان و انجام مراسم حج خانه خدا و ولایت و ذکر کرد نام ائمه برحق را ،پس حضرت تصدیق کردند و فرمودند: ای عمرو این دین خدا و دین پدران من است که خدا را در نهان و آشکار به آن دینداری می کنم.
ص : 15
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسَةِ أَشْیَاءَ ، عَلَی اَلصَّلاَةِ وَ اَلزَّکَاةِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْوَلاَیَةِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 15 )
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمودند: دین اسلام بر پنج ستون بنا شده است نماز و زکات و حج و روزه و ولایت.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی جُمْلَةِ حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ اِفْتَرَضَ عَلَی أُمَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَمْسَ فَرَائِضَ اَلصَّلاَةَ وَ اَلزَّکَاةَ وَ اَلصِّیَامَ وَ اَلْحَجَّ وَ وَلاَیَتَنَا.
أَقُولُ: الْجِهَادُ مِنْ تَوَابِعِ الْوَلَایَةِ وَ لَوَازِمِهَا لِمَا یَأْتِی وَ یَدْخُلُ فِیهِ الْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیُ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یَأْتِی مَا یَدُلُّ عَلَیْه
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 16 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السلام فرمودند : خداوند فریضه و واجب قرار داد بر امت محمد صل الله علیه و آله پنج چیز را که عبارتند از نماز ، زکات ، روزه ، و حج و ولایت .
و جهاد پیرو و از توابع ولایت و همچنین از دیگر لوازم که داخل میشود و زیر مجموعه ولایت میشود امر به معروف و نهی از منکر ( که به امر و راهنمائی امام که همان ولایت است که کجا سکوت و کجا امر به معروف ودیگر فرایض )
ص : 16
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ اَلْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَثَافِیُّ اَلْإِسْلاَمِ ثَلاَثَةٌ : اَلصَّلاَةُ وَ اَلزَّکَاةُ وَ اَلْوَلاَیَةُ ، لاَ تَصِحُّ وَاحِدَةٌ (مِنْهَا إِلاَّ بِصَاحِبَتِهَا) .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 16 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام فرمودند : پایه های اسلام سه تا می باشد نماز و زکات و ولایت که صحیح نمی باشد مگر به همراهی دوتای دیگرش. ( اثافی سنگها و پایه هایی میباشد که دیگ روی آن قرار گرفته و زیر آن آتش روشن می کنند که اگر در هر کدام سستی پیش آید دیگ واژگون می شود )
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ جَمِیعاً عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ أَعْطَی مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ شَرَائِعَ نُوحٍ وَ إِبْرَاهِیمَ وَ مُوسَی وَ عِیسَی إِلَی أَنْ قَالَ: ثُمَّ اِفْتَرَضَ عَلَیْهِ فِیهَا اَلصَّلاَةَ وَ اَلزَّکَاةَ وَ اَلصِّیَامَ وَ اَلْحَجَّ وَ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ اَلْجِهَادَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ زَادَهُ اَلْوُضُوءَ وَ أَحَلَّ لَهُ اَلْمَغْنَمَ وَ اَلْفَیْءَ وَ جَعَلَ لَهُ اَلْأَرْضَ مَسْجِداً وَ طَهُوراً وَ أَعْطَاهُ اَلْجِزْیَةَ وَ أَسْرَ اَلْمُشْرِکِینَ وَ فِدَاهُمْ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلثَّقَفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 16 )
ترجمه:
...امام صادق «علیه السلام» فرمودند : خدای متعال به حضرت محمد «صلوات الله علیه وآله»،عطا کرد ( بخشید ) شریعتهای نوح و ابراهیم و موسی و عیسی- علیهم السّلام را (شریعت:وظایفی که بر پیغمبر و امت است از سوی خدا )…تا فرمودند : سپس قرار داده نماز و زکات و روزه و حج و امر به معروف و نهی از منکر و جهاد در راه خدا را واجب و فریضه کرد. و بر آن وضو را افزود، و غنایم جنگی و منافع غیرجنگی (تجارت و برگشت اموال ) را براو حلال کرد، وهمه زمین را برای او مسجد و محل سجده و پاک قرار داده که اگر آب نبود تیمم می شود و عطا کرد به او جزیه را وگرفتن اسیر و فدیه برای آزادی آنها.
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ عَجْلاَنَ أَبِی صَالِحٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَوْقِفْنِی عَلَی حُدُودِ اَلْإِیمَانِ فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْإِقْرَارُ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ وَ صَلاَةُ اَلْخَمْسِ وَ أَدَاءُ اَلزَّکَاةِ وَ صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجُّ اَلْبَیْتِ وَ وَلاَیَةُ وَلِیِّنَا وَ عَدَاوَةُ عَدُوِّنَا وَ اَلدُّخُولُ مَعَ اَلصَّادِقِینَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 17 )
ترجمه:
...از عجلان ابی صالح گوید: به امام صادق عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ گفتم:مرا به حدود ایمان آگاه کنید .در پاسخ حضرت فرمودند : شهادت به یگانگی خدا و شهادت به اینکه حضرت محمد صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رسول (فرستاده شده واز جانب) خدا است و اقرار بدان چه از نزد خدا آورده است و نماز پنجگانه و پراخت زکاة و روزه ماه رمضان و حج خانه خدا (کعبه) و دوستی با دوست ما و دشمنی با دشمن ما و با راستگویان همراه باشید.
ص : 17
وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ اَلزِّیَادِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ عَنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسٍ عَلَی اَلصَّلاَةِ وَ اَلزَّکَاةِ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلْوَلاَیَةِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْءٍ مَا نُودِیَ بِالْوَلاَیَةِ.
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 17 )
ترجمه:
...امام باقر « علیه السلام » فرمودند : دین اسلام بر پنج چیز(ستون) بنا شده است ، نماز و زکات و حج و روزه و ولایت، و ندا داده نشده ( سفارش نشده ) به چیزی مانند خواندن به ولایت.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُثَنًّی اَلْحَنَّاطِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَجْلاَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسٍ اَلْوَلاَیَةِ وَ اَلصَّلاَةِ وَ اَلزَّکَاةِ وَ صَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اَلْحَجِّ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 18 )
ترجمه:
امام باقر علیه الاسلام فرمودند : اسلام بر پنج پایه بنا شده است ، ولایت و نماز و زکات و روزه ماه رمضان و حج.
ص : 18
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَمِعْتُهُ یَسْأَلُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلدِّینِ اَلَّذِی اِفْتَرَضَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی اَلْعِبَادِ مَا لاَ یَسَعُهُمْ جَهْلُهُ وَ لاَ یَقْبَلُ مِنْهُمْ غَیْرَهُ مَا هُوَ فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ إِقَامُ اَلصَّلاَةِ وَ إِیتَاءُ اَلزَّکَاةِ وَ حِجُّ اَلْبَیْتِ مَنِ اِسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَ صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اَلْوَلاَیَةُ...اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 18 )
ترجمه:
...ابی بصیر می گوید شنیدم سوال شد از امام صادق علیه السلام از دینی که خداوند واجب کرده بر بندگانش چیست؟ که بنده وسعت ندارند در آن جاهل باشد ( یعنی دانستنش واجب است ) وقبول نمی شود غیر از آن را انتخاب کنند ، فرمودند : شهادت به یگانگی خداوند و شهادت به رسالت حضرت محمد صلی الله علیه وآله و اقامه نماز و پرداخت زکات و حج خانه خدا برای کس که استطاعت داشته باشد (استطاعت مالی و جانی و راهی... ) و روزه ماه رمضان و ولایت.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ اَلسِّمْطِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: اَلْإِسْلاَمُ هُوَ اَلظَّاهِرُ اَلَّذِی عَلَیْهِ اَلنَّاسُ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِقَامُ اَلصَّلاَةِ وَ إِیتَاءُ اَلزَّکَاةِ وَ حِجُّ اَلْبَیْتِ وَ صِیَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَهَذَا اَلْإِسْلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 18 )
ترجمه:
...روایت شده از امام صادق علیه السلام : که اسلام ظاهر ، همان وضعی است که مردم مسلمان بر آنند : یعنی شهادت بر اینکه نیست شایسته پرستشی جز خدا یگانه است و شریک ندارد و اینکه محمد بنده و رسول او است و بر پا داشتن نماز و دادن زکات و حج خانه خدا و روزه ماه رمضان، پس این اسلام است .
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی حَدِیثِ اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلْإِیمَانِ - قَالَ : وَ اِجْتَمَعُوا عَلَی اَلصَّلاَةِ وَ اَلزَّکَاةِ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْحَجِّ ، فَخَرَجُوا بِذَلِکَ مِنَ اَلْکُفْرِ وَ أُضِیفُوا إِلَی اَلْإِیمَانِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 19 )
ترجمه:
...از امام باقر علیه السلام پرسیدم از حدیث اسلام و ایمان ، فرمودند : آن دو مشترکند در نماز و زکات و روزه وحج ، پس با قبول اینها از کفر خارج میشوند و میهمان می شوند به سوی ایمان.
ص : 19
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ آدَمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّزَّاقِ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسٍ : شَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ إِقَامِ اَلصَّلاَةِ وَ إِیتَاءِ اَلزَّکَاةِ وَ حِجِّ اَلْبَیْتِ وَ صِیَامِ شَهْرِ رَمَضَانَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 19 )
ترجمه:
... امام باقر علیه السلام فرمودند : اسلام بر پنچ چیز بنا شده است ، شهادت به یگانگی خداوند و نبوت حضرت ختم مرتب و به اینکه محمد رسول خدا است و برپایی نماز و پرداخت زکات و انجام مراسم حج خانه خدا و روزه گرفتن ماه مبارک رمضان.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ اَلشِّیعَةَ لَوْ أَجْمَعُوا عَلَی تَرْکِ اَلصَّلاَةِ لَهَلَکُوا وَ لَوْ أَجْمَعُوا عَلَی تَرْکِ اَلزَّکَاةِ لَهَلَکُوا وَ لَوْ أَجْمَعُوا عَلَی تَرْکِ اَلْحَجِّ لَهَلَکُوا.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 19 )
ترجمه:
...از امام صادق علیه السلام در حدیثی آمده : بدرستی که اگر شیعیان همگی تصمیم بگیرند نماز نخوانند و ترک نماز کنند برهمه آنها خداوند عذاب نازل می کند و همه را هلاک می کند و اگر همه اجتماع کنند بر ترک زکات خداوند همه آنها را هلاک می کند و همچنین اگر همگی تصمیم بگیرند به حج نروند همه آنها را به هلاکت میرساند.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَخْبِرْنِی عَنِ اَلْفَرَائِضِ اَلَّتِی فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلْعِبَادِ ،مَا هِیَ؟ فقَالَ : شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ إِقَامُ اَلصَّلَوَاتِ اَلْخَمْسِ وَ إِیتَاءُ اَلزَّکَاةِ وَ حِجُّ اَلْبَیْتِ وَ صِیَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اَلْوَلاَیَةُ فَمَنْ أَقَامَهُنَّ وَ سَدَّدَ وَ قَارَبَ وَ اِجْتَنَبَ کُلَّ مُسْکِرٍ دَخَلَ اَلْجَنَّةَ .
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 19 )
ترجمه:
… سلیمان خالد می گوید عرض کردم به امام صادق علیه السلام خبر بده از واجباتی که خداوند فریضه قرارداده بر بندگانش ؟ ( ماهی : چیه اونا ) ، حضرتش فرمودند : شهادت به یگانگی الله و اینکه حضرت محمد صل الله علیه واله فرستاده و رسول خداست و اقامه نماز پنج گانه و پرداخت زکات و انجام حج خانه خدا و گرفتن روزه ماه رمضان و ولایت ، پس کسی که اینها را به محکمی اقامه کند و نظدیکشان باشد و از هر گونه مست کننده ای دوری کند وارد بهشت می شود.
قَالَ اِبْنُ بَابَوَیْهِ وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسَةِ أَشْیَاءَ عَلَی اَلصَّلاَةِ وَ اَلزَّکَاةِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْوَلاَیَةِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 20 )
ترجمه:
امام باقر علیه سلام فرمودند : دین اسلام بر پنج چیز بنا شده است که آنها عبارتنداز : نماز و زکات و حج و روزه و ولایت.
ص : 20
قَالَ وَ خَطَبَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَوْمَ اَلْفِطْرِ فَقَالَ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ أَطِیعُوا اَللَّهَ فِیمَا فَرَضَ عَلَیْکُمْ وَ أَمَرَکُمْ بِهِ مِنْ إِقَامِ اَلصَّلاَةِ وَ إِیتَاءِ اَلزَّکَاةِ وَ حِجِّ اَلْبَیْتِ وَ صَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیِ عَنِ اَلْمُنْکَرِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 20 )
ترجمه:
... روز عید فطر حضرت علی علیه السلام خطبه خواندند و فرمودند : شکر خدائی را که خلق کرد آسمانها و زمین ها را و ادامه دادند تا اینکه گفتند : اطاعت کنید خدا را در آنچه واجب گردانید بر شما و دستور داد از برپایی نماز و دادن زکات و رفتن حج خانه خدا و گرفتن روزه ماه رمضان و گفتن معروف و نهی کردن از منکر.
وَ فِی کِتَابِ اَلْمَجَالِسِ وَ کِتَابِ صِفَاتِ اَلشِّیعَةِ وَ کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ وَ کِتَابِ إِکْمَالِ اَلدِّینِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی اَلدَّقَّاقِ وَ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْوَرَّاقِ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ عَنْ أَبِی تُرَابٍ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی اَلرُّوبَانِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُلْتُ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَعْرِضَ عَلَیْکَ دِینِی، فَقَالَ هَاتِ یَا أَبَا اَلْقَاسِمِ ، فَقُلْتُ : إِنِّی أَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ وَاحِدٌ ...إِلَی أَنْ قَالَ: وَ أَقُولُ: إِنَّ اَلْفَرَائِضَ اَلْوَاجِبَةَ بَعْدَ اَلْوَلاَیَةِ : اَلصَّلاَةُ وَ اَلزَّکَاةُ وَ اَلصَّوْمُ وَ اَلْحَجُّ وَ اَلْجِهَادُ وَ اَلْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیُ عَنِ اَلْمُنْکَرِ. فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا أَبَا اَلْقَاسِمِ هَذَا وَ اَللَّهِ دِینُ اَللَّهِ اَلَّذِی اِرْتَضَاهُ لِعِبَادِهِ فَاثْبُتْ عَلَیْهِ ثَبَّتَکَ اَللَّهُ بِالْقَوْلِ اَلثَّابِتِ فِی اَلْحَیَاةِ اَلدُّنْیَا وَ فِی اَلْآخِرَةِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 20 )
ترجمه:
... عبد العظیم حسنی گفت: بر آقا و سیّدم، علیّ بن محمّد ، امام هادی علیه السّلام وارد شدم. عرض کردم: ای پسر رسول خدا، می خواهم دینم را بر شما عرضه کنم ، امام علیه السّلام فرمود: ای ابا القاسم، [عقایدت را] عرضه بدار. گفتم: عقیده دارم که خدا یکی است ... ( ادامه حدیث )تا گفت : نیز معتقدم که واجبات بعد از ولایت، نماز، زکات، روزه، حجّ، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، سپس حضرت علیّ بن محمّد علیه السّلام فرمود : ای ابا القاسم ، به خدا سوگند ، این [عقاید] دین خداست که آن را برای بندگانش پسندیده است، پس بر آن ثابت قدم باش . خداوند تو را در دنیا و آخرت به سخن حقّ [عقیده بر ولایت اهل بیت علیهم السّلام] ثابت بدارد.
وَ فِی کِتَابِ اَلْعِلَلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلنَّیْسَابُورِیِّ : أَنَّ اَلْعَالِمَ کَتَبَ إِلَیْهِ یَعْنِی اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ اَللَّهَ لَمَّا فَرَضَ عَلَیْکُمُ اَلْفَرَائِضَ لَمْ یَفْرِضْ [ذَلِکَ] عَلَیْکُمْ بِحَاجَةٍ مِنْهُ إِلَیْهِ بَلْ رَحْمَةً مِنْهُ إِلَیْکُمْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ لِیَمِیزَ اَلْخَبِیثَ مِنَ اَلطَّیِّبِ إِلَی أَنْ قَالَ: فَفَرَضَ عَلَیْکُمُ اَلْحَجَّ وَ اَلْعُمْرَةَ وَ إِقَامَ اَلصَّلاَةِ وَ إِیتَاءَ اَلزَّکَاةِ وَ اَلصَّوْمَ وَ اَلْوَلاَیَةَ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ فِی کِتَابِ اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْأَخْبَارِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْجَوْهَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ ؛ وَ رَوَاهُ اَلْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ اَلرِّجَالِ عَنْ بَعْضِ اَلثِّقَاتِ بِنَیْسَابُورَ قَالَ: خَرَجَ تَوْقِیعٌ مِنْ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ ذَکَرَهُ بِطُولِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 21 )
ترجمه:
علی بن احمد رحمة اللَّه علیه از محمّد بن یعقوب، از علی بن محمّد، از اسحاق بن اسماعیل نیشابوری نقل کرده که گفت: عالم یعنی حضرت امام حسن بن علی علیهما السّلام (امام حسن عسکری علیه السّلام) به اسحاق بن اسماعیل نوشتند: خداوند تبارک و تعالی (منّت نهاد و) رحمتش اقتضاء نمود که بر شما واجبات را لازم کند، البتّه واجب نمودن آنها نه به خاطر این است که به شما محتاج باشد بلکه رحمت واسعه اش شما را شامل شد (وبه درجاتی برسید)، باری این الزام و ایجاب به خاطر آن صورت گرفت که خبیث ( آنکه دستورات خدا را انجام نمی دهد ) از طیّب (مطیع اوامر الهی ) ممتاز گشته ( و آنچه در سینه های شما است مورد ابتلاء و آزمایش قرار گرفته و نیّت های قلبی شما را خالص نموده و هر کدام نسبت به رحمتش از دیگری پیشی گزیده و بالاخره منازل و جایگاهتان در بهشت متفاصل گشته و مراتب هر کدام معلوم گردد ) پس به منظور این مقاصد حج و عمره و اقامه نماز و دادن زکات و گرفتن روزه و اتّخاذ ولایت را به شما تفویض نمود.
ص : 21
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جَابِرٍ عَنْ زَیْنَبَ بِنْتِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَتْ قَالَتْ فَاطِمَةُ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ فِی خُطْبَتِهَا: فَرَضَ اَللَّهُ اَلْإِیمَانَ تَطْهِیراً مِنَ اَلشِّرْکِ وَ اَلصَّلاَةَ تَنْزِیهاً عَنِ اَلْکِبْرِ وَ اَلزَّکَاةَ زِیَادَةً فِی اَلرِّزْقِ وَ اَلصِّیَامَ تَثْبِیتاً لِلْإِخْلاَصِ وَ اَلْحَجَّ تَسْنِیَةً لِلدِّینِ وَ اَلْجِهَادَ عِزّاً لِلْإِسْلاَمِ وَ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً لِلْعَامَّةِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ أَیْضاً بِعِدَّةِ أَسَانِیدَ طَوِیلَةٍ ؛ وَ رَوَاهُ فِی اَلْفَقِیهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 22 )
ترجمه:
برقی از...گفته حضرت زینب سلام الله علیه از قول مادرشان حضرت فاطمه سلام الله علیه در خطبه ای فرمودند : خداوند ایمان را واجب قرار داده تا بنده گان را از مشرک شدن بندگان طاهر بشوند ( ایمان بیاوند تا نجس نباشند ) و نماز را برای منزه کردن از تکبر( سر در خاک برای خدا ) ، زکات دادن برای زیاد شدن رزق روزی ، و روزه گرفتن برای ثابت قدم شدن و خالص بودن و حج باعث رفعت و درجات دین ( یا اینکه مسلمانها را با هم محکم می کند ) است و جهاد عزتی برای اسلام است و امر به معروف و نهی از منکر مردم را صالح می کند ( از معصیتها و به کارهای خوب وادارشان می کند ) .
ص : 22
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْعَبْدِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّزَّاقِ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ مَعْمَرٍ بن [عَنْ] قَتَادَةَ عَنْ أَنَسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : جَاءَنِی جَبْرَئِیلُ فَقَالَ لِی یَا أَحْمَدُ اَلْإِسْلاَمُ عَشَرَةُ أَسْهُمٍ وَ قَدْ خَابَ مَنْ لاَ سَهْمَ لَهُ فِیهَا أَوَّلُهَا شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ هِیَ اَلْکَلِمَةُ وَ اَلثَّانِیَةُ اَلصَّلاَةُ وَ هِیَ اَلطُّهْرُ وَ اَلثَّالِثَةُ اَلزَّکَاةُ وَ هِیَ اَلْفِطْرَةُ وَ اَلرَّابِعَةُ اَلصَّوْمُ وَ هُوَ اَلْجُنَّةُ وَ اَلْخَامِسَةُ اَلْحَجُّ وَ هُوَ اَلشَّرِیعَةُ وَ اَلسَّادِسَةُ اَلْجِهَادُ وَ هُوَ اَلْعِزُّ وَ اَلسَّابِعَةُ اَلْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ هُوَ اَلْوَفَاءُ وَ اَلثَّامِنَةُ اَلنَّهْیُ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ هُوَ اَلْحُجَّةُ وَ اَلتَّاسِعَةُ اَلْجَمَاعَةُ وَ هِیَ اَلْأُلْفَةُ وَ اَلْعَاشِرَةُ اَلطَّاعَةُ وَ هِیَ اَلْعِصْمَةُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 22 )
ترجمه:
- علی بن حاتم از احمد بن علی عبدی از حسن بن ابراهیم هاشمی از اسحاق بن ابراهیم دیری از عبد الرّزاق بن همّام از معمر، از قتاده از انس بن مالک، وی می گوید:
رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله فرمودند: جبرئیل نزد من آمد و گفت: ای احمد اسلام ده جزء(راس) دارد و کسی که سهمی و جزئی از آن را ندارد بی چیز و بی نوا (زیانکار و ناامید ) می باشد، اوّل آن ده جزء عبارت است از: شهادت دادن به لا اله الّا اللَّه و آن کلمه توحید است.دوّم نماز است که پاک کننده از گناهان می باشد، سوّم زکات بوده که آن دین(سنت ) می باشد، چهارم روزه است که سپر از آتش جهنّم می باشد، پنجم حج است که آن از اعظم شرایع می باشد، ششم جهاد است که موجب عزّت و بزرگی دین می باشد هفتم امر به معروف است که وفاء به عهد خدا می باشد(کامل کننده دین است ) هشتم نهی از منکر است که اتمام کننده حجّت حقّ تعالی است بر خلائق، نهم جماعت(با هم بودن) است و آن موجب الفت بین مردم می باشد، دهم طاعت است که آن مردم را از گناهان باز می دارد.
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ جَعْفَرِ بْنِ سُلَیْمَانَ جَمِیعاً عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسٍ إِقَامِ اَلصَّلاَةِ وَ إِیتَاءِ اَلزَّکَاةِ وَ حِجِّ اَلْبَیْتِ وَ صَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اَلْوَلاَیَةِ لَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ ، فَجُعِلَ فِی أَرْبَعٍ مِنْهَا رُخْصَةٌ وَ لَمْ یُجْعَلْ فِی اَلْوَلاَیَةِ رُخْصَةٌ مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ مَالٌ لَمْ تَکُنْ عَلَیْهِ اَلزَّکَاةُ وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ مَالٌ فَلَیْسَ عَلَیْهِ حَجٌّ وَ مَنْ کَانَ مَرِیضاً صَلَّی قَاعِداً وَ أَفْطَرَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ اَلْوَلاَیَةُ صَحِیحاً کَانَ أَوْ مَرِیضاً أَوْ ذَا مَالٍ أَوْ لاَ مَالَ لَهُ فَهِیَ لاَزِمَةٌ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 23 )
ترجمه:
... ابو حمزه ثمالی از امام باقر علیه السلام نقل می کند که فرمودند : اسلام بر پنج پایه استوار است، بر پا داشتن نماز و دادن زکات و حجّ خانه خدا و روزه گرفتن در ماه رمضان و ولایت ما اهل بیت. خدا در چهار تا از آنها رخصت داده ولی در ولایت رخصت نداده است، هر کس مالی ندارد زکات بر وی واجب نیست و هر کس که نزد او مالی نباشد حج بر وی واجب نیست و هر کس مریض باشد نماز را نشسته می خواند، روزه رمضان را می خورد، ولی انسان چه سالم باشد چه مریض و چه مالدار باشد و چه بی مال، ولایت بر او لازم و واجب است.
ص : 23
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْبُنْدَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ اَلْحَمَّادِیِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَغْدَادِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ اَلْحِمْصِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَیَّاشٍ عَنْ شُرَحْبِیلَ بْنِ مُسْلِمٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَبِی أُمَامَةَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی وَ لاَ أُمَّةَ بَعْدَکُمْ، أَلاَ فَاعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ صَلُّوا خَمْسَکُمْ وَ صُومُوا شَهْرَکُمْ وَ حُجُّوا بَیْتَ رَبِّکُمْ وَ أَدُّوا زَکَاةَ أَمْوَالِکُمْ طِیبَةً بِهَا نُفُوسُکُمْ وَ أَطِیعُوا وُلاَةَ أَمْرِکُمْ تَدْخُلُوا جَنَّةَ رَبِّکُمْ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 23 )
ترجمه:
...ابی امامة گوید : شنیدم از رسول خدا صلی الله علیه وآله که میفرمودند : ای مردم نه پس از من پیغمبری هست و نه بعد از شما امتی ، هان که پروردگار خود را بپرستید و نمازهای پنجگانه را بجا آرید و ماه روزه را روزه بگیرید و حج خانه پروردگار خود را کنید زکات مال خود را با میل و رغبت بپردازید از زمامداران امور دینی فرمان برداری کنید تا به بهشت پروردگار خود وارد شوید.
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: اَلْمُحَمَّدِیَّةُ اَلسَّمْحَةُ إِقَامُ اَلصَّلاَةِ وَ إِیتَاءُ اَلزَّکَاةِ وَ صِیَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجُّ اَلْبَیْتِ اَلْحَرَامِ وَ اَلطَّاعَةُ لِلْإِمَامِ وَ أَدَاءُ حُقُوقِ اَلْمُؤْمِنِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 24 )
ترجمه:
...یونس بن ظبیان گوید: امام صادق علیه السلام مرا فرمودند : آئین آسان محمدی صلی الله علیه و آله که سختی و تنگی در آن نیست شش چیز است بپا داشتن نماز پرداختن زکات و روزه ماه رمضان و حج خانه کعبه و فرمان برداری از امام و پرداختن حقوقی که از مؤمن بر ذمه دارد .
ص : 24
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ بَکْرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَبِیبٍ عَنْ تَمِیمِ بْنِ بُهْلُولٍ عَنْ أَبِی مُعَاوِیَةَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَ اَللَّهِ مَا کَلَّفَ اَللَّهُ اَلْعِبَادَ إِلاَّ دُونَ مَا یُطِیقُونَ ، إِنَّمَا کَلَّفَهُمْ فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَةِ خَمْسَ صَلَوَاتٍ وَ کَلَّفَهُمْ فِی کُلِّ أَلْفِ دِرْهَمٍ خَمْسَةً وَ عِشْرِینَ دِرْهَماً وَ کَلَّفَهُمْ فِی اَلسَّنَةِ صِیَامَ ثَلاَثِینَ یَوْماً وَ کَلَّفَهُمْ حَجَّةً وَاحِدَةً وَ هُمْ یُطِیقُونَ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 24 )
ترجمه:
...اسماعیل بن مهران گوید شنیدم امام صادق علیه السلام میفرمودند : بخدا قسم که خداوند به بندگان تکلیف نفرموده مگر کمتر از آنچه را که توانائی آن دارند : در شبانه روزی فقط پنج نماز تکلیف کرده و در هر هزار درهم بیست و پنج درهم تکلیفشان نموده و در یک سال روزه سی روز را به آنان تکلیف نموده و یک بار حج (در تمام عمر) تکلیفشان نموده با اینکه آنان توانائی بیش از این را دارند.
وَ فِی کِتَابِ صِفَاتِ اَلشِّیعَةِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ : مَنْ عَادَی شِیعَتَنَا فَقَدْ عَادَانَا إِلَی أَنْ قَالَ : شِیعَتُنَا اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاٰةَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکٰاةَ وَ یَحُجُّونَ اَلْبَیْتَ اَلْحَرَامَ وَ یَصُومُونَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ یُوَالُونَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یَبْرَءُونَ مِنْ أَعْدَائِنَا أُولَئِکَ أَهْلُ اَلْإِیمَانِ وَ اَلتُّقَی وَ (اَلْأَمَانَةِ) مَنْ رَدَّ عَلَیْهِمْ فَقَدْ رَدَّ عَلَی اَللَّهِ وَ مَنْ طَعَنَ عَلَیْهِمْ فَقَدْ طَعَنَ عَلَی اَللَّهِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 24 )
ترجمه:
پسر ابی نجران گفت: از امام رضا علیه السّلام شنیدم که فرمود:هر کس با شیعیان ما دشمنی ورزد، با ما دشمنی ورزیده،تا اینجاکه فرمودند : ... شیعیان ما کسانی هستند که نماز بر پا می دارند، زکات می دهند، حجّ خانه خدا را بجا می آورند، ماه رمضان روزه می گیرند، اهل بیت پیامبر را دوست می دارند و از دشمنانشان بیزاری می جویند. آنها اهل ایمان و تقوی و اهل ورع و پرهیزکاریند(امانتدارند). هر کس آنها را نپذیرد، خدا را نپذیرفته و هر کس به آنها طعنه زند و سرزنششان نماید ، خدا را سرزنش کرده،تا آخر حدیث
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسِ دَعَائِمَ عَلَی اَلصَّلاَةِ وَ اَلزَّکَاةِ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْحَجِّ وَ وَلاَیَةِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 25 )
ترجمه:
امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: اسلام بر پنج ستون سازمان داده شده بر نماز بر زکات بر روزه و حج و ولایت امیر مؤمنان حضرت علی علیه السلام و امامان از فرزندانش.
ص : 25
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ اَلْیَمَانِیِّ رَفَعَ اَلْحَدِیثَ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ : إِنَّ أَفْضَلَ مَا یَتَوَسَّلُ بِهِ اَلْمُتَوَسِّلُونَ إِلَی اَللَّهِ اَلْإِیمَانُ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اَلْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ کَلِمَةُ اَلْإِخْلاَصِ فَإِنَّهَا اَلْفِطْرَةُ وَ إِقَامُ اَلصَّلاَةِ فَإِنَّهَا اَلْمِلَّةُ وَ إِیتَاءُ اَلزَّکَاةِ فَإِنَّهَا مِنْ فَرَائِضِ اَللَّهِ وَ صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّهُ جُنَّةٌ مِنْ عَذَابِهِ وَ حِجُّ اَلْبَیْتِ فَإِنَّهُ مَنْفَاةٌ لِلْفَقْرِ وَ مَدْحَضَةٌ لِلذَّنْبِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً ؛ وَ رَوَاهُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 25 )
ترجمه:
... امام علیّ بن ابی طالب عَلَیْهِ السَّلَامُ می فرمود : همانا با فضلیت ترین آنچه که توسّل جویندگان نزد خدا، به آن توسّل می نمایند: اعتقاد (ایمان ) به خدا و رسولش، جهاد فی سبیل اللّه، گفتن ( اعتقاد قلبی ) کلمه اخلاص را (لا اله الّا اللّه) که همانا آفرینش موجودات بر آن پایه می باشد، به پا داشتن نماز که قوام سعادت جامعه به آن خواهد بود، پرداخت زکات که یکی دیگر از واجبات الهی است ، روزه ماه رمضان که سپری از آتش خواهد بود، حجّ خانه خدا که نابود کننده فقر و پاک کننده ودور کننده گناهان است ...الی آخر حدیث .
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسِ دَعَائِمَ إِقَامِ اَلصَّلاَةِ وَ إِیتَاءِ اَلزَّکَاةِ وَ صَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجِّ بَیْتِ اَللَّهِ اَلْحَرَامِ وَ اَلْوَلاَیَةِ لَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ .
وَ رَوَاهُ اَلطَّبَرِیُّ فِی بِشَارَةِ اَلْمُصْطَفَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 25 )
ترجمه:
...ابو حمزه ثمالی گوید : امام باقر علیه السلام فرمود : اسلام بر پنج پایه نهاده شده : بر پا داشتن نماز، و پرداخت زکات ، و روزه ماه رمضان ، و حجّ خانه خدا ، و ولایت (اعتقاد به امامت و حکومت) ما اهل بیت.
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی عَشَرَةِ أَسْهُمٍ عَلَی شَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ هِیَ اَلْمِلَّةُ وَ اَلصَّلاَةِ وَ هِیَ اَلْفَرِیضَةُ وَ اَلصَّوْمِ وَ هُوَ اَلْجُنَّةُ وَ اَلزَّکَاةِ وَ هِیَ اَلْمُطَهِّرَةُ وَ اَلْحَجِّ وَ هُوَ اَلشَّرِیعَةُ وَ اَلْجِهَادِ وَ هُوَ اَلْعِزُّ وَ اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ هُوَ اَلْوَفَاءُ وَ اَلنَّهْیِ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ هُوَ اَلْحُجَّةُ وَ اَلْجَمَاعَةِ وَ هِیَ اَلْأُلْفَةُ وَ اَلْعِصْمَةِ وَ هِیَ اَلطَّاعَةُ.
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ فِی اَلْعِلَلِ : کَمَا مَرَّ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 26 )
ترجمه:
...رسول خدا که درود خدا بر او و اهلش باد فرمودند : اسلام بر ده بخش بنا شده است ، بر گواهی دادن به یگانگی خداوند که اصل ملیت مسلمانان است و نماز که فریضه است و روزه که سپر است و زکات که پاکیزگی جان است و حج که قانون و راه واضح بندگی است و جهاد که پیکار با دشمن و سرافرازی است و امر بمعروف که شرط وفا در دوستی است و نهی از منکر که اتمام حجت بر دیگران است و جماعت که موجب دوستی است و خویشتن داری از گناه که پایه فرمانبرداری است.
ص : 26
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُسَیَّبِ عَنْ هَارُونَ بْنِ عَمْرٍو أَبِی مُوسَی اَلْمُجَاشِعِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ عَنِ اَلْمُجَاشِعِیِّ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسِ خِصَالٍ : عَلَی اَلشَّهَادَتَیْنِ وَ اَلْقَرِینَتَیْنِ- قِیلَ لَهُ : أَمَّا اَلشَّهَادَتَانِ فَقَدْ عَرَفْنَاهُمَا فَمَا اَلْقَرِینَتَانِ ؟ قَالَ اَلصَّلاَةُ وَ اَلزَّکَاةُ فَإِنَّهُ لاَ تُقْبَلُ إِحْدَاهُمَا إِلاَّ بِالْأُخْرَی وَ اَلصِّیَامِ وَ حِجِّ اَلْبَیْتِ مَنِ اِسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَ خَتَمَ ذَلِکَ بِالْوَلاَیَةِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 26 )
ترجمه:
...امام رضا علیه السلام از پدران گرامیشان از رسول الله صلی الله علیه و آله فرمودند : بنای اسلام بر پنج صفت است : بر شهادتین و قرینتین . گفتند شهادتین را می دانیم ، ولی قرینتین چیست؟ فرمودند : نماز و زکات است که هیچ یک بدون دیگری پذیرفته نمی شود و روزه و حج بیت الله الحرام برای هرکس توان آن را داشته باشد و پنج صفت را با ولایت تکمیل نمود.
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ فِی اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِی کَهْمَسٍ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ رُزَیْقٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : قُلْتُ لَهُ أَیُّ اَلْأَعْمَالِ أَفْضَلُ بَعْدَ اَلْمَعْرِفَةِ ؟ فَقَالَ مَا مِنْ شَیْءٍ بَعْدَ اَلْمَعْرِفَةِ یَعْدِلُ هَذِهِ اَلصَّلاَةَ وَ لاَ بَعْدَ اَلْمَعْرِفَةِ وَ اَلصَّلاَةِ شَیْءٌ یَعْدِلُ اَلزَّکَاةَ وَ لاَ بَعْدَ ذَلِکَ شَیْءٌ یَعْدِلُ اَلصَّوْمَ وَ لاَ بَعْدَ ذَلِکَ شَیْءٌ یَعْدِلُ اَلْحَجَّ وَ فَاتِحَةُ ذَلِکَ کُلِّهِ مَعْرِفَتُنَا وَ خَاتِمَتُهُ مَعْرِفَتُنَا وَ لاَ شَیْءَ بَعْدَ ذَلِکَ کَبِرِّ اَلْإِخْوَانِ وَ اَلْمُوَاسَاةِ بِبَذْلِ اَلدِّینَارِ وَ اَلدِّرْهَمِ إِلَی أَنْ قَالَ : وَ مَا رَأَیْتُ شَیْئاً أَسْرَعَ غِنًی وَ لاَ أَنْفَی لِلْفَقْرِ مِنْ إِدْمَانِ حِجِّ هَذَا اَلْبَیْتِ وَ صَلاَةٌ فَرِیضَةٌ تَعْدِلُ عِنْدَ اَللَّهِ أَلْفَ حَجَّةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلاَتٍ وَ لَحَجَّةٌ عِنْدَهُ خَیْرٌ مِنْ بَیْتٍ مَمْلُوٍّ ذَهَباً لاَ بَلْ خَیْرٌ مِنْ مِلْءِ اَلدُّنْیَا ذَهَباً وَ فِضَّةً یُنْفِقُهُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ اَلَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْحَقِّ بَشِیراً وَ نَذِیراً لَقَضَاءُ حَاجَةِ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ وَ تَنْفِیسُ کُرْبَتِهِ أَفْضَلُ مِنْ حَجَّةٍ وَ طَوَافٍ وَ حَجَّةٍ وَ طَوَافٍ حَتَّی عَقَدَ عَشَرَةً ...اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 27 )
ترجمه:
... گوید به امام صادق علیه السلام عرض کردم : پس از شناخت ، بهترین کردار چیست ؟ فرمودند : پس از شناخت چیزی برابر این نماز نیست ، و پس از معرفت و نماز چیزی معادل زکات نیست و پس از اینها هم طرازی روزه نیست و پس از اینها چیزی برابر با حج نیست و سرآغاز همه اینها شناخت ما می باشد و فرجامشان شناخت ماست . و پس از اینها چیزی بزرگترو همانند نیکی و مساوات و احسان به برادران دینی با بذل وبخشش دینار و درهم، نیست (. زیرا درهم و دینار دوسنگ مسخ شده ای هستند که خداوند پس از آنچه که برایت شمردم ، آفریدگانش را با این دو آزمود،)تا اینجا که فرمودند ندیدم(نیافتم) چیزی را زود بی نیاز کننده تر و فقرزداینده تر از شیفتگی به حج خانه خدا و یک نماز واجب در پیشگاه خداوند با هزارحج و هزار عمره فرمانبرداری شده وپذیرفته شده برابری می کند و یک حج کردن در درگاه او ازخانه ای پر از طلا بهتر است ، نه بلکه به پری دنیا از طلا و نقره که در راه خداوندعزیزو بزرگ بخشش کنی ، نیکوتر است . به آن کسی که محمد را به شایستگی به عنوان مژده آور وبیم دهنده برانگیخت ، سوگند برآوردن نیاز مرد مسلمان و زدودن اندوه او بهتر است از یک حج و طواف و یک حج و طواف تا به ده رساند ،و ادامه حدیث... (آن گاه شمارش را رها کرد وفرمود : از خدا پروا کنید و از نیکی خسته نشوید وسستی نورزید ، زیرا خداوند و فرستاده اش از شما و کارهایتان بی نیازند ولی شما به خداوند نیازمند و همانا خداوند به مهربانی خود بهانه ای خواست تا به واسطه آن شما را وارد بهشت نماید).
ص : 27
عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْمُرْتَضَی فِی رسَالَةِ اَلْمُحْکَمِ وَ اَلْمُتَشَابِهِ نَقْلاً مِنْ تَفْسِیرِ اَلنُّعْمَانِیِّ بِإِسْنَادِهِ اَلْآتِی عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ أَمَّا مَا فَرَضَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلْفَرَائِضِ فِی کِتَابِهِ فَدَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ وَ هِیَ خَمْسُ دَعَائِمَ وَ عَلَی هَذِهِ اَلْفَرَائِضِ بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ . فَجَعَلَ سُبْحَانَهُ لِکُلِّ فَرِیضَةٍ مِنْ هَذِهِ اَلْفَرَائِضِ أَرْبَعَةَ حُدُودٍ لاَ یَسَعُ أَحَداً جَهْلُهَا أَوَّلُهَا اَلصَّلاَةُ ثُمَّ اَلزَّکَاةُ ، ثُمَّ اَلصِّیَامُ ، ثُمَّ اَلْحَجُّ ، ثُمَّ اَلْوَلاَیَةُ وَ هِیَ خَاتِمَتُهَا وَ اَلْحَافِظَةُ لِجَمِیعِ اَلْفَرَائِضِ وَ اَلسُّنَنِ...اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 27 )
ترجمه:
...از امیرالمومنین حضرت علی علیه اسلام : آنچه خدای عز و جل از فرایض در کتاب خود واجب کرده، ارکان اسلام است ، و آن پنج رکن است . و بر این فرایض اسلام بنا شده پس خدای سبحان قرارداد برای هر کدام از اینها چهار حدود قرار داد که وسعتی (اجازه ای) در جهلش نیست (فراخ نشد کسی را نادانیش از دانستن این واجبات) که اولش نماز بعد زکات بعد روزه بعد حج سپس ولایت و سپس ولایت است که پایان دهنده آنها و پاسدار همه فرایض و سنتها است... تا آخر حدیث.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ یَدْفَعُ بِمَنْ یُصَلِّی مِنْ شِیعَتِنَا عَمَّنْ لاَ یُصَلِّی مِنْ شِیعَتِنَا وَ لَوْ أَجْمَعُوا عَلَی تَرْکِ اَلصَّلاَةِ لَهَلَکُوا وَ إِنَّ اَللَّهَ یَدْفَعُ بِمَنْ یُزَکِّی مِنْ شِیعَتِنَا عَمَّنْ لاَ یُزَکِّی مِنْ شِیعَتِنَا وَ لَوْ أَجْمَعُوا عَلَی تَرْکِ اَلزَّکَاةِ لَهَلَکُوا وَ إِنَّ اَللَّهَ لَیَدْفَعُ بِمَنْ یَحُجُّ مِنْ شِیعَتِنَا عَمَّنْ لاَ یَحُجُّ مِنْ شِیعَتِنَا وَ لَوْ أَجْمَعُوا عَلَی تَرْکِ اَلْحَجِّ لَهَلَکُوا وَ هُوَ قَوْلُهُ وَ لَوْ لاٰ دَفْعُ اَللّٰهِ اَلنّٰاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ اَلْأَرْضُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 28 )
ترجمه:
... از امام صادق علیه السلام فرمودند : به راستی خدا به وسیله آنها که نماز می خوانند از شیعه های ما دفاع ( رفع عذاب ) می کند از آنها که نماز نمی خوانند از شیعه های ما ، و اگر همه ترک نماز کنند هلاک شوند ، و خدا دفاع می کند به آنها که زکاة پردازند از شیعیان ما از آنها که زکات ندهند و اگر به ترک زکات اتفاق کنند هلاک شوند و به راستی خدا به هر کس از شیعه های ما که حج کنند دفاع کنند از آنها که حج نکنند و اگر به ترک حج اتفاق کنند هر آینه هلاک شوند و این است قول خدا عز و جل (252 سوره بقره): «و اگر خدا دفاع نکند در باره برخی مردم به برخی دیگر هر آینه زمین تباه گردد و خدا تفضل دارد به همه جهانیان» به خدا این آیه نازل شد جز در باره شما و دیگری از آن مقصود نیست.
ص : 28
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : مَا کَلَّفَ اَللَّهُ اَلْعِبَادَ إِلاَّ مَا یُطِیقُونَ إِنَّمَا کَلَّفَهُمْ فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَةِ خَمْسَ صَلَوَاتٍ وَ کَلَّفَهُمْ مِنْ کُلِّ مِائَتَیْ دِرْهَمٍ خَمْسَةَ دَرَاهِمَ وَ کَلَّفَهُمْ صِیَامَ شَهْرٍ فِی اَلسَّنَةِ وَ کَلَّفَهُمْ حَجَّةً وَاحِدَةً وَ هُمْ یُطِیقُونَ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 28 )
ترجمه:
....امام صادق علیه السلام فرمودند : خداوند بندگان را تکلیف بیش از طاقتشان (وسعشان) نکرده ، همانا (بدرستیکه، قطعا ) تکلیف ایشان در روز وشب پنج نماز است و برای آنها از هر دویست درهم به پرداخت پنج درهم دستور داده ، و وظیفه کرده روزه یک ماه در سال را و نیز یک حج در عمر را واجب کرده در حالی که ایشان به بیش از اینها طاقت دارند .ادامه حدیث
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ مُعَاذِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلدِّینِ اَلَّذِی لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ مِنَ اَلْعِبَادِ غَیْرَهُ وَ لاَ یَعْذِرُهُمْ عَلَی جَهْلِهِ ؟ فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلصَّلَوَاتُ اَلْخَمْسُ وَ صِیَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اَلْغُسْلُ مِنَ اَلْجَنَابَةِ وَ حِجُّ اَلْبَیْتِ وَ اَلْإِقْرَارُ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ جُمْلَةً وَ اَلاِئْتِمَامُ بِأَئِمَّةِ اَلْحَقِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ... اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 28 )
ترجمه:
...از امام صادق علیه السلام سوال شد از دینی که خداوند قبول نمی کند از بندگانش غیر از آن را و عذری در جاهل بودن آنها قرار نداده است (یعنی فراگیری آن واجب است ) پس ایشان فرمودند : شهادت به یگانگی خداوند و اینکه حضرت محمد صلی الله علیه وآله فرستاده خداست و نمازهای پنجگانه و روزه ماه رمضان و غسل از جنابت و گزاردن حج خانه خدا و اقرار به آنچه از جانب خدا کلا آمده و پیروی از امامان برحق از آل محمد ... تا آخر حدیث
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: عَشْرٌ مَنْ لَقِیَ اَللَّهَ بِهِنَّ دَخَلَ اَلْجَنَّةَ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ اَلْإِقْرَارُ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ وَ إِقَامُ اَلصَّلاَةِ وَ إِیتَاءُ اَلزَّکَاةِ وَ صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجُّ اَلْبَیْتِ وَ اَلْوَلاَیَةُ لِأَوْلِیَاءِ اَللَّهِ وَ اَلْبَرَاءَةُ مِنْ أَعْدَاءِ اَللَّهِ وَ اِجْتِنَابُ کُلِّ مُسْکِرٍ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ وَ اِسْمُهُ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنِ مُسْلِمٍ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 29 )
ترجمه:
...امام محمد باقرعلیه السلام فرمودند : ده منش و خصلتند است که هر که با آنها خدای را دیدار و ملاقات کند بهشت می رود، گواهی و شهادت به یگانگی خدا دادن، و آنکه حضرت محمدصلی الله علیه وآله فرستاده ورسول اوست، و گرایش و اقرار بدآنچه از نزد خدای آورده ، و نماز گزاردن ، زکات دادن و روزه گرفتن در ماه رمضان ، حج خانه کعبه گزاردن ، دوستی با دوستان خدا ، و بیزاری از دشمنان خدا ، و کناره گیری از هر نوشابه مستی آوری.
ص : 29
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ : کُلُّ شَیْءٍ یَجُرُّهُ اَلْإِقْرَارُ وَ اَلتَّسْلِیمُ فَهُوَ اَلْإِیمَانُ وَ کُلُّ شَیْءٍ یَجُرُّهُ اَلْإِنْکَارُ وَ اَلْجُحُودُ فَهُوَ اَلْکُفْرُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 30 )
ترجمه:
... از محمد بن مسلم ، گوید: از امام باقر علیه السلام شنیدم که فرمودند : هر چه را اقرار و تسلیم به بار آورد ایمان است ، و هر چه را انکار و جحود به بار آورد پس آن کفر است . ( به خاطر هر چه تسلیم و اقرار کنیم به آن ایمان به آن است و بلعکس )
ص : 30
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ اَلرَّقِّیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سُنَنُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَفَرَائِضِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ؟ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ فَرَائِضَ مُوجَبَاتٍ عَلَی اَلْعِبَادِ ، فَمَنْ تَرَکَ فَرِیضَةً مِنَ اَلْمُوجَبَاتِ فَلَمْ یَعْمَلْ بِهَا ، وَ جَحَدَهَا کَانَ کَافِراً ؛ وَ أَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِأُمُورٍ کُلُّهَا حَسَنَةٌ ، فَلَیْسَ مَنْ تَرَکَ بَعْضَ مَا أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ عِبَادَهُ مِنَ اَلطَّاعَةِ بِکَافِرٍ ، وَ لَکِنَّهُ تَارِکٌ لِلْفَضْلِ مَنْقُوصٌ مِنَ اَلْخَیْرِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 30 )
ترجمه:
...چند نفر از اصحاب ما روایت کرده اند، از احمد بن محمد، از حسن بن محبوب، از داود بن کثیر رقّی که گفت: به خدمت امام جعفر صادق علیه السلام عرض کردم که : سنّت های رسول خدا صلی الله علیه و آله (یعنی آنچه از طریقه آن حضرت ظاهر می شود) ، مانند واجبات خدای- تعالی- است؟ فرمود: به درستی که خدای عز و جل فریضه ای چند را قرارداد فرموده ، که آنها را بر بندگان خویش واجب نموده ؛ پس هر که فریضه ای از آنها که بر ایشان واجب شده ، ترک کند و به آن عمل نکند و انکار آن نیز بکند ، کافر باشد . و خدای عز و جل به اموری چند امر فرموده که همه آنها نیکو است ؛ پس هر که ترک کند بعضی از آنچه را که خدای عز و جل بندگان خود را به آن امر فرمود از طاعت ، کافر نیست ( البته بدون انکار اصلش مثلا عملی راترک کند از روی تنبلی) ، ولیکن چنین کسی تارک فضل و افزونی است، و بهره اش از خیر و خوبی، کم و ناتمام شده است».
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ : اَلْکُفْرُ أَعْظَمُ مِنَ اَلشِّرْکِ فَمَنِ اِخْتَارَ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَبَی اَلطَّاعَةَ وَ أَقَامَ عَلَی اَلْکَبَائِرِ ، فَهُوَ کَافِرٌ وَ مَنْ نَصَبَ دِیناً غَیْرَ دِینِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَهُوَ مُشْرِکٌ . وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ کَمَا یَأْتِی .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 30 )
ترجمه:
...زراره ، از امام باقر عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ گوید : ... فرمودند : براستی کفر بزرگتر از شرک است پس هر که بر خدا دلیری کند(دستوردیگری را برگزیند) و از طاعت او سرباز زند و بر ارتکاب گناهان کبیره ایستادگی کند او کافر است (یعنی اهانت ورزی آن شخص کفر است) و هرکس دینی ، غیر دین مومنان قرار دهد او مشرک است(بدعت گزاری).
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ : اَلْکُفْرُ أَقْدَمُ مِنَ اَلشِّرْکِ . ثُمَّ ذَکَرَ کُفْرَ إِبْلِیسَ ، ثُمَّ قَالَ : فَمَنِ اِجْتَرَی عَلَی اَللَّهِ فَأَبَی اَلطَّاعَةَ وَ أَقَامَ عَلَی اَلْکَبَائِرِ ، فَهُوَ کَافِرٌ ؛ یَعْنِی مُسْتَخِفٌّ کَافِرٌ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 31 )
ترجمه:
...زراره گوید : حضرت باقر علیه السّلام فرمودند : کفر جلوترو مقدمتر از شرک است، پس متذکر کفر ابلیس شدند ( در آنجا که خداوند باو فرمود : سجده کن و او سر باز زد)، و (مجددا) فرمودند : ... پس هر که بر خدا دلیری (تکبر و پرروئی) کند و از اطاعتش سر باز زند و بر ارتکاب گناهان کبیره ایستادگی کند پس او کافر است ، یعنی استخفاف کرده (و سبک شمرده) و کافر است.
ص : 31
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ ، قَالَ : سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنّٰا هَدَیْنٰاهُ اَلسَّبِیلَ إِمّٰا شٰاکِراً وَ إِمّٰا کَفُوراً ؛ قَالَ : إِمَّا آخِذٌ فَهُوَ شَاکِرٌ ،وَ إِمَّا تَارِکٌ فَهُوَ کَافِرٌ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 31 )
ترجمه:
...پرسیدم از امام صادق علیه السلام از جمله خداوند عزوجل درسوره انسان ،آیه سوم ،که ما هدایت کردیم راه را ؛حالا می خواهید شاکر باشید ،می خواهید کافر باشید ؛ حضرت فرمودند : هر کس راهی که خداوند گفته را انتخاب کند سپاس گزار است و هرکس ترک کند راه هدایت را کفر ورزیده و کافر است .
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ یَکْفُرْ بِالْإِیمٰانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ فَقَالَ تَرْکُ اَلْعَمَلِ اَلَّذِی أَقَرَّ بِهِ مِنْهُ اَلَّذِی یَدَعُ اَلصَّلاَةَ مُتَعَمِّداً لاَ مِنْ سُکْرٍ وَ لاَ مِنْ عِلَّةٍ .
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ : نَحْوَهُ .
ترجمه:
محمد بن یحیی، از احمد بن محمد، از ابن فضّال، از ابن بکیر، از عبید بن زراره روایت کرده است که گفت: امام جعفر صادق علیه السلام را سؤال کردم از قول خدای عز و جل: « وَ مَنْ یَکْفُرْ بِالْإِیمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ » مائده،آیه 5 و هرکس در ایمان کفر ورزد قطعا عملش تباه می شود،پس فرمودند که : «یعنی کسی که ترک کند عملی را که به آن اقرار کرده است». عرض کردم که: پس چیست موضع ترک عمل، تا آنکه همه آن را وا گذارد؟ فرمود که: «از جمله آنها، کسی است که نماز را ترک می کند متعمّدانه، نه از روی مستی، و نه از علّتی که داشته باشد».
حدیث 7
وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: مِنْ ذَلِکَ أَنْ یَتْرُکَ اَلصَّلاَةَ مِنْ غَیْرِ سُقْمٍ وَ لاَ شُغْلٍ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 31 )
ترجمه:
...زراره مثل حدیث قبل را نقل می کند جز اینکه حضرت فرمودند : نماز را ترک می کند به غیر مریضی (روحی) و گرفتاری شغلی.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَوْ أَنَّ اَلْعِبَادَ إِذَا جَهِلُوا وَقَفُوا وَ لَمْ یَجْحَدُوا لَمْ یَکْفُرُوا.
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ بِالْإِسْنَادِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 32 )
ترجمه:
... از زراره از امام صادق علیه السلام است که فرمودند : اگر آنکه بندگان ، در وقتی که جهالت داشته باشند و چیزی را ندانند ، بایستند (صبر وسکوت و توقف کنند) و انکار نکنند، کافر نشوند .
ص : 32
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ عَنْ أَبِی عَمْرٍو اَلزُّبَیْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْکُفْرُ فِی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی خَمْسَةِ أَوْجُهٍ : فَمِنْهَا کُفْرُ اَلْجُحُودِ عَلَی وَجْهَیْنِ ، وَ اَلْکُفْرُ بِتَرْکِ مَا أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ وَ کُفْرُ اَلْبَرَاءَةِ وَ کُفْرُ اَلنِّعَمِ فَأَمَّا کُفْرُ اَلْجُحُودِ فَهُوَ اَلْجُحُودُ بِالرُّبُوبِیَّةِ ؛ وَ اَلْجُحُودُ عَلَی مَعْرِفَةٍ ، وَ هُوَ أَنْ یَجْحَدَ اَلْجَاحِدُ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ حَقٌّ قَدِ اِسْتَقَرَّ عِنْدَهُ ، وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی : « وَ جَحَدُوا بِهٰا وَ اِسْتَیْقَنَتْهٰا أَنْفُسُهُمْ »(1) إِلَی أَنْ قَالَ : وَ اَلْوَجْهُ اَلرَّابِعُ مِنَ اَلْکُفْرِ تَرْکُ مَا أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ : « أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ اَلْکِتٰابِ وَ تَکْفُرُونَ بِبَعْضٍ »(2) فَکَفَّرَهُمْ بِتَرْکِ مَا أَمَرَهُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ وَ نَسَبَهُمْ إِلَی اَلْإِیمَانِ وَ لَمْ یَقْبَلْهُ مِنْهُمْ ، وَ لَمْ یَنْفَعْهُمْ عِنْدَهُ ؛ فَقَالَ :« فَمٰا جَزٰاءُ مَنْ یَفْعَلُ ذٰلِکَ مِنْکُمْ إِلاّٰ خِزْیٌ فِی اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ یُرَدُّونَ إِلیٰ أَشَدِّ اَلْعَذٰابِ»(3) اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 32 )
ترجمه:
از ابی عمرو زبیری ( به امام گفتم: به من خبر بدهید از اینکه کفر در قرآن خدا عز و جل چند وجه دارد؟ ) ، ... امام صادق علیه السلام فرمودند : کفر در کتاب خدا بر پنج وجه است : کفر جحود (انکار کردن)، و جحود بر دو وجه است، و دیگر کفر به وسیله ترک آنچه خدا بدان فرمان داده، کفر برائت و کفر نعمت، اما کفر جحود همان انکار ربوبیّت خدا است و انکار بر معرفت خداست و اون انکار کردن منکریه که میداند حق مستقره (حق با کیست و کجاست) ولی باز انکار میکند همانطوری که خداوند فرموده : (نمل 14) انکار کردند در حالی که به حقیقت معجزات یقین داشتند، ...تا اینکه فرمودند به وجه چهارمی از کفر که ترک آنچه خداوند فرموده (در سوره بقره آیه85 )که آیا به بعضی از قسمت های قرآن ایمان می آورید و به بعضی کافر می شوید، پس آنها کافر می شوند بخاطر ترک آنچه که خدا امر به آن کرده و قرارداده است بر ایمان، و قبول نمی کند غیر آن را که نفعی ندارد پس یاد آور قول خداوند شدند ( در سوره بقره آیه 85) «پس پاداشی نیست برای هر کسی که عمل کند از شما مگر خاری در دنیا و در روز قیامت به اشد عذاب».
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَرْتَکِبُ اَلْکَبِیرَةَ فَیَمُوتُ ، هَلْ یُخْرِجُهُ ذَلِکَ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ ؟ وَ إِنْ عُذِّبَ کَانَ عَذَابُهُ کَعَذَابِ اَلْمُشْرِکِینَ ؟ أَمْ لَهُ مُدَّةٌ وَ اِنْقِطَاعٌ ؟ فَقَالَ : مَنِ اِرْتَکَبَ کَبِیرَةً مِنَ اَلْکَبَائِرِ فَزَعَمَ أَنَّهَا حَلاَلٌ أَخْرَجَهُ ذَلِکَ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ وَ عُذِّبَ أَشَدَّ اَلْعَذَابِ ؛ وَ إِنْ کَانَ مُعْتَرِفاً أَنَّهُ ذَنْبٌ وَ مَاتَ عَلَیْهَا أَخْرَجَهُ مِنَ اَلْإِیمَانِ وَ لَمْ یُخْرِجْهُ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ ، وَ کَانَ عَذَابُهُ أَهْوَنَ مِنْ عَذَابِ اَلْأَوَّلِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 33 )
ترجمه:
عبد اللَّه بن سنان گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم : مردی که گناه کبیره ئی کند و (توبه نکرده) بمیرد ، از اسلام خارج شده است ؟ و اگر عذاب شود ، عذابش مانند عذاب مشرکین (مخلد و جاودان) است یا مدت و پایانی دارد؟ فرمودند : کسی که مرتب یکی از گناهان کبیره شود، و عقیده داشته باشد که آن حلالست ، از اسلام خارج گردد و سخت عذاب شود ، ولی اگر اقرار کند که گناه کار است و بمیرد ، از ایمان بیرون رود ، ولی از اسلام بیرون نرود و عذابش از عذاب اولی سبکتر باشد .
ص : 33
وَ عَنْهُ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی حَدِیثٍ : فَقِیلَ لَهُ : أَرأَیْتَ اَلْمُرْتَکِبَ لِلْکَبِیرَةِ یَمُوتُ عَلَیْهَا أَ تُخْرِجُهُ مِنَ اَلْإِیمَانِ وَ إِنْ عُذِّبَ بِهَا فَیَکُونُ عَذَابُهُ کَعَذَابِ اَلْمُشْرِکِینَ أَوْ لَهُ اِنْقِطَاعٌ ؟ قَالَ : یَخْرُجُ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ إِذَا زَعَمَ أَنَّهَا حَلاَلٌ ، وَ لِذَلِکَ یُعَذَّبُ بِأَشَدِّ اَلْعَذَابِ ؛ وَ إِنْ کَانَ مُعْتَرِفاً بِأَنَّهَا کَبِیرَةٌ وَ أَنَّهَا عَلَیْهِ حَرَامٌ وَ أَنَّهُ یُعَذَّبُ عَلَیْهَا وَ أَنَّهَا غَیْرُ حَلاَلٍ ، فَإِنَّهُ مُعَذَّبٌ عَلَیْهَا ، وَ هُوَ أَهْوَنُ عَذَاباً مِنَ اَلْأَوَّلِ ، وَ یُخْرِجُهُ مِنَ اَلْإِیمَانِ وَ لاَ یُخْرِجُهُ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 33 )
ترجمه:
...بامام صادق علیه السّلام عرض شد : بفرمائید کسی که مرتکب گناه کبیره شده و بی توجه بمیرد از ایمان خارجست ؟ و عذاب او مانند عذاب مشرکین باشد (که مخلد و جاودانست) یا پایان میپذیرد؟ فرمودند : اگر معتقد شود که آن گناه حلالست از اسلام بیرون رود ، و بعذاب سخت معذب شود، ولی اگر اعتراف کند که گناه کبیره کرده و بر او حرامست و در ارتکابش عذاب می شود و حلال نیست، عذاب می شود، ولی عذابش از اولی سبکتر است و آن گناه از ایمان بیرونش میبرد، ولی از اسلام خارجش نمیکند.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ دَاوُدَ بْنِ اَلْحُصَیْنِ عَنْ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ: فِی رَجُلَیْنِ مِنْ أَصْحَابِنَا بَیْنَهُمَا مُنَازَعَةٌ فِی دَیْنٍ أَوْ مِیرَاثٍ قَالَ : یَنْظُرَانِ إِلَی مَنْ کَانَ مِنْکُمْ قَدْ رَوَی حَدِیثَنَا وَ نَظَرَ فِی حَلاَلِنَا وَ حَرَامِنَا وَ عَرَفَ أَحْکَامَنَا ،فَلْیَرْضَوْا بِهِ حَکَماً ؛ فَإِنِّی قَدْ جَعَلْتُهُ عَلَیْکُمْ حَاکِماً؛ فَإِذَا حَکَمَ بِحُکْمِنَا فَلَمْ یَقْبَلْهُ مِنْهُ فَإِنَّمَا اِسْتَخَفَّ بِحُکْمِ اَللَّهِ وَ عَلَیْنَا رَدَّ ، وَ اَلرَّادُّ عَلَیْنَا اَلرَّادُّ عَلَی اَللَّهِ وَ هُوَ عَلَی حَدِّ اَلشِّرْکِ بِاللَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 34 )
ترجمه:
از امام صادق علیه السلام عمر بن حنظله نقل می کنددر حدیث طولانی؛ که درباره دو مرد از خودمان پرسش کردم که چون در دین یا میراث با یک دیگر اختلاف داشته باشند،(... برای قضاوت به سلطان یا قاضیهای او رجوع کنند، آیا این کار جایز است یا نه؟ فرمودند : هر کس دعوی حق یا باطلی را نزد ایشان اقامه کند، چنان است که نزد جبت و طاغوت- که از مراجعه به آنها نهی شده- مراجعه کرده باشد .. گفتم: پس اختلاف میان خودشان را چگونه حل کنند؟ )حضرت فرمودند : در میان افراد خود نگاه کنند و کسی را بیابند که حدیث ما را روایت می کند و در حلال و حرام ما نظر دارد و از احکام ما با خبر است، او را به داوری برگزینند، که من چنین کسی را بر شما حاکم و داور قرار می دهم. و چون (چنین کسی) حکم کنند و از او نپذیرد، چنان است که حکم خدا را سبک شمرده و ما را رد کرده باشد. و آنکه ما را رد کند همچون کسی است که خدا را رد کرده باشد، و در مرز شرک به خدا قرار دارد ...
ص : 34
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قِیلَ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ شَهِدَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ مُؤْمِناً ؟ قَالَ فَأَیْنَ فَرَائِضُ اَللَّهِ؟ إِلَی أَنْ قَالَ : ثُمَّ قَالَ: فَمَا بَالُ مَنْ جَحَدَ اَلْفَرَائِضَ کَانَ کَافِراً .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 34 )
ترجمه:
...از امام باقر عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ که فرمودند به امیر المؤمنین عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ گفته شد: هر که گواهی دهد به یگانگی خدا و رسالت محمد صلی الله علیه وآله مؤمن است؟ فرمود: پس واجبات خدا کجا است؟...تا اینجا که سپس فرمودند : پس چرا کسی که منکر واجبات الهیه است کافر است!
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ آدَمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّزَّاقِ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ لَمَّا أَذِنَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْخُرُوجِ مِنْ مَکَّةَ إِلَی اَلْمَدِینَةِ أَنْزَلَ عَلَیْهِ اَلْحُدُودَ وَ قِسْمَةَ اَلْفَرَائِضِ وَ أَخْبَرَهُ بِالْمَعَاصِی اَلَّتِی أَوْجَبَ اَللَّهُ عَلَیْهَا وَ بِهَا اَلنَّارَ لِمَنْ عَمِلَ بِهَا وَأَنْزَلَ فِی بَیَانِ اَلْقَاتِلِ « وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزٰاؤُهُ جَهَنَّمُ خٰالِداً فِیهٰا وَ غَضِبَ اَللّٰهُ عَلَیْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذٰاباً عَظِیماً »(1) وَ لاَ یَلْعَنُ اَللَّهُ مُؤْمِناً ،وَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ :« إِنَّ اَللّٰهَ لَعَنَ اَلْکٰافِرِینَ وَ أَعَدَّ لَهُمْ سَعِیراً. *`خٰالِدِینَ فِیهٰا أَبَداً لاٰ یَجِدُونَ وَلِیًّا وَ لاٰ نَصِیراً »(2) وَ أَنْزَلَ فِی مَالِ اَلْیَتَامَی « إِنَّ اَلَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوٰالَ اَلْیَتٰامیٰ ظُلْماً إِنَّمٰا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نٰاراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً »(3) وَ أَنْزَلَ فِی اَلْکَیْلِ «وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ»(4) وَ لَمْ یَجْعَلِ اَلْوَیْلَ لِأَحَدٍ حَتَّی یُسَمِّیَهُ کَافِراً ؛ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی :« فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیمٍ »(5) وَ أَنْزَلَ فِی اَلْعَهْدِ « إِنَّ اَلَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اَللّٰهِ وَ أَیْمٰانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلاً أُولٰئِکَ لاٰ خَلاٰقَ لَهُمْ فِی اَلْآخِرَةِ »(6) اَلْآیَةَ وَ اَلْخَلاَقُ: اَلنَّصِیبُ ،فَمَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ نَصِیبٌ فِی اَلْآخِرَةِ فَبِأَیِّ شَیْءٍ یَدْخُلُ اَلْجَنَّةَ ؟ وَ أَنْزَلَ بِالْمَدِینَةِ « اَلزّٰانِی لاٰ یَنْکِحُ إِلاّٰ زٰانِیَةً أَوْ مُشْرِکَةً وَ اَلزّٰانِیَةُ لاٰ یَنْکِحُهٰا إِلاّٰ زٰانٍ أَوْ مُشْرِکٌ وَ حُرِّمَ ذٰلِکَ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ »(7) فَلَمْ یُسَمِّ اَللَّهُ اَلزَّانِیَ مُؤْمِناً وَ لاَ اَلزَّانِیَةَ مُؤْمِنَةً وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَیْسَ یَمْتَرِی فِیهِ أَهْلُ اَلْعِلْمِ أَنَّهُ قَالَ لاَ یَزْنِی اَلزَّانِی حِینَ یَزْنِی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَإِنَّهُ إِذَا فَعَلَ ذَلِکَ خُلِعَ عَنْهُ اَلْإِیمَانُ کَخَلْعِ اَلْقَمِیصِ وَ نَزَلَ بِالْمَدِینَةِ :« وَ اَلَّذِینَ یَرْمُونَ اَلْمُحْصَنٰاتِ إِلَی قَوْلِهِ: وَ أُولٰئِکَ هُمُ اَلْفٰاسِقُونَ `إِلاَّ اَلَّذِینَ تٰابُوا »(8) فَبَرَّأَهُ اَللَّهُ مَا کَانَ مُقِیماً عَلَی اَلْفِرْیَةِ مِنْ أَنْ یُسَمَّی بِالْإِیمَانِ، قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ :« أَ فَمَنْ کٰانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کٰانَ فٰاسِقاً لاٰ یَسْتَوُونَ »(9) وَ جَعَلَهُ اَللَّهُ مُنَافِقاً قَالَ اَللَّهُ :« إِنَّ اَلْمُنٰافِقِینَ هُمُ اَلْفٰاسِقُونَ »(10) وَ جَعَلَهُ مَلْعُوناً فَقَالَ :« إِنَّ اَلَّذِینَ یَرْمُونَ اَلْمُحْصَنٰاتِ اَلْغٰافِلاٰتِ اَلْمُؤْمِنٰاتِ لُعِنُوا فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ »النور23 .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 34 )
ترجمه:
علی بن محمد، از بعضی از اصحاب خویش، از آدم بن اسحاق، از عبدالرّزّاق بن مهران، از حسین بن میمون، از محمد بن سالم، از امام محمد باقر علیه السلام روایت کرده است که فرمود : (قسمتی از حدیث است از کافی) پس چون خدای- تعالی- حضرت محمد صلی الله علیه و آله را رخصت داد در باب بیرون آمدن از مکّه به سوی مدینه، ...و خبر داد آن حضرت را به همه گناهانی که خدا بر آنها و به سبب آنها آتش جهنّم را واجب گردانیده، از برای کسی که به آنها عمل کند و یکی از آنها را مرتکب گردد.
و در بیان کشنده مؤمن فرو فرستاد : «و هر که بکشد مؤمنی را به عمد و قصد، پس جزای او دوزخ است، در حالتی که جاوید است در آن، و خدا بر او خشم گرفته و او را لعنت کرده؛ یعنی رانده و از رحمت خود دور گردانیده، و آماده ساخته از برای او عذاب بزرگی را»(11). و حضرت فرمود: خدا مؤمن را لعنت نمی کند. خدای عز و جل فرموده: «به درستی که خدا کافران را لعنت کرده، و آماده گردانید از برای ایشان آتش افروخته را، در حالتی که در آن همیشه جاوید باشند . نیابند دوستی و نه یاوری را که ایشان را بیرون آورد، یا عذاب را از ایشان باز دارد»(12). .... و فرو فرستاده در باب مال یتیم و هر که آن را از روی ستم بخورد که:«به درستی که آنان که می خورند مال های یتیمان را از روی ستمکاری و ناحق، جز این نیست که می خورند در شکم های خویش آتشی را؛ یعنی آنها را پر می سازند از آتش. زود باشد که درآیند یا درانداخته شوند در آتشی افروخته»(13). ...و در باب کیل فرو فرستاده که: «وای بر کاهندگان در کیل و وزن»(14).و حضرت می فرماید: خداوند ویل را از برای کسی قرار نداد، تا آنکه او را کافر نامید. خدای عز و جل فرموده است: «پس وای بر آنها که کافر شدند از وقت حاضر شدن در روز بزرگ که روز قیامت است، و یا از مشاهده احوال آن روز، یا شهادت در آن روز»(15). و در باب عهد و پیمان فرو فرستاد که: « قطعاً کسانی که پیمان خدا و سوگندهایشان را [برای رسیدن به مقاصد دنیایی] به بهای اندکی می فروشند، برای آنان در آخرت بهره ای نیست؛ و خدا با آنان سخن نمی گوید، و در قیامت به آنان نظر [لطف و رحمت] نمی نماید، و [از گناه و آلودگی] پاکشان نمی کند؛ و برای آنان عذاب دردناکی خواهد بود»(16) و حضرت می فرماید: «خلاق به معنی نصیب و بهره است؛ پس آنکه او را در آخرت هیچ بهره ای نباشد، به چه چیز داخل بهشت می شود. و در مدینه فرو فرستاد که: «مرد زناکار نکاح نمی کند، مگر زن زناکار یا شرک آورنده ای را، و زن زناکار به نکاح درنیاورد او را، مگر مرد زناکار یا شرک آورنده ای، و حرام گردانیده شده است این نکاح بر مؤمنان »(17). و حضرت می فرماید: «پس خدا مرد زناکار را مؤمن، و زن زناکار را مؤمنه ننامید. و رسول خد صلی الله علیه و آله فرمود: و اهل علم در آن شک ندارند که آن حضرت فرموده است: زناکننده زنا نمی کند در هنگامی که او مؤمن باشد . و دزد، دزدی نمی کند و حال آنکه او مؤمن باشد ؛ زیرا که چون این عمل را به فعل آورد، خدا ایمان را از او دور می کند، چنانچه پیراهن را از تن می کند....و در مدینه فرود آمد: « و کسانی که زنان عفیفه پاکدامن را به زنا متهم می کنند، سپس چهار شاهد نمی آورند، پس به آنان هشتاد تازیانه بزنید، و هرگز شهادتی را از آنان نپذیرید، و اینانند که در حقیقت فاسق اند*مگر کسانی که بعد از آن توبه کنند و جبران نمایند که خداوند غفور و رحیم است»(18). و حضرت می فرماید: «خدا او را دور گردانیده است- در مدّتی که بر سر افترا و دروغ خویش مانده باشد-، از آنکه به ایمان نامیده شود، و کسی او را مؤمن بنامد. خدای عز و جل فرموده است: «آیا کسی که مؤمن باشد، چون کسی است که فاسق باشد؟ مؤمنان و فاسقان برابر نیستند »(19). و حضرت می فرماید: «و خدا او را منافق قرار داده. خدای عز و جل فرموده است: «به درستی که منافقان، ایشان فاسقان اند»(20).... حضرت می فرماید: «و نیز خدا او را ملعون قرار داده؛ پس فرموده است:«بی تردید کسانی که زنان عفیفه پاکدامن باایمان را [که از شدت ایمان از بی عفتی و گناه بی خبرند] متهم به زنا کنند، در دنیا و آخرت لعنت می شوند، و برای آنان عذابی برزگ است»(21)...
ص : 35
اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَةَ فِی تُحَفِ اَلْعُقُولِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ یَخْرُجُ مِنَ اَلْإِیمَانِ بِخَمْسِ جِهَاتٍ مِنَ اَلْفِعْلِ کُلُّهَا مُتَشَابِهَاتٌ مَعْرُوفَاتٌ : اَلْکُفْرِ وَ اَلشِّرْکِ وَ اَلضَّلاَلِ وَ اَلْفِسْقِ وَ رُکُوبِ اَلْکَبَائِرِ ؛ فَمَعْنَی اَلْکُفْرِ : کُلُّ مَعْصِیَةٍ عُصِیَ اَللَّهُ بِهَا بِجِهَةِ اَلْجَحْدِ وَ اَلْإِنْکَارِ وَ اَلاِسْتِخْفَافِ وَ اَلتَّهَاوُنِ فِی کُلِّ مَا دَقَّ وَ جَلَّ وَ فَاعِلُهُ کَافِرٌ ؛ وَ مَعْنَاهُ مَعْنَی کُفْرٍ مِنْ أَیِّ مِلَّةٍ کَانَ وَ مِنْ أَیِّ فِرْقَةٍ کَانَ بَعْدَ أَنْ یَکُونَ بِهَذِهِ اَلصِّفَاتِ فَهُوَ کَافِرٌ... إِلَی أَنْ قَالَ : فَإِنْ کَانَ هُوَ اَلَّذِی مَالَ بِهَوَاهُ إِلَی وَجْهٍ مِنْ وُجُوهِ اَلْمَعْصِیَةِ بِجِهَةِ اَلْجُحُودِ وَ اَلاِسْتِخْفَافِ وَ اَلتَّهَاوُنِ فَقَدْ کَفَرَ ، وَ إِنْ هُوَ مَالَ بِهَوَاهُ إِلَی اَلتَّدَیُّنِ بِجِهَةِ اَلتَّأْوِیلِ وَ اَلتَّقْلِیدِ وَ اَلتَّسْلِیمِ وَ اَلرِّضَا بِقَوْلِ اَلْآبَاءِ وَ اَلْأَسْلاَفِ فَقَدْ أَشْرَکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 36 )
ترجمه:
...درکتاب تحف العقول ازامام صادق علیه السلام روایت شده که در اثر پنج کار که به هم شبیه و معروف اند مومن از ایمان خارج می شود : کفر، شرک، گمراهی، فسق و انجام گناهان کبیره.معنی کفر، همان نافرمانی از دستورات خدا است ( لجبازی ) که از راه سرپیچی و انکار و سبک شمردن و بی اعتنایی نسبت به هر چیز کوچک و بزرگ که در دینه ، صورت می گیرد و مرتکب آن کافر به شمار آید و این معنای کفر می باشد. هر کس، از هر آیین و گروهی باشد، اگر راه و روش او مطابق این توضیحات باشد به طور قطع کافر است....تا اینجا که فرمودند: پس اگر این نافرمانی و گمراهی، بر اساس سرپیچی و سبک شمردن و سهل انگاری بر هوای نفس باشد در آن صورت کفر ورزیده است و اگر بر اساس تدین تأویل و تقلید و تسلیم و اظهار رضایت به گفته پدران و گذشتگانش چنین روشی را در پیش گیرد، شرک ورزیده است .
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ :« إِنّٰا هَدَیْنٰاهُ اَلسَّبِیلَ إِمّٰا شٰاکِراً وَ إِمّٰا کَفُوراً»(1) قَالَ إِمَّا آخِذٌ فَشَاکِرٌ وَ إِمَّا تَارِکٌ فَکَافِرٌ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 36 )
ترجمه:
...به امام صادق علیه السلام گفتم : از قول خدای بزرگمرتبه « بدرستیکه ما هدایت کردیم راه را نشان دادیم خواه شاکر باشد و خواه کفربورزد و ناسپاس باشد»، حضرت فرمودند: اگر بگیرد وپیروی کند آنچه به وی نمایانده شده از راه را شکرگزاری کرده و اگر نگیرد و ترک راه کند کافر شده است.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ فِی کِتَابِ عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ اَلنَّخَعِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ اَلْقُمِّیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ : لاَ یَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَی عَبْدِهِ وَ لاَ یُزَکِّیهِ إِذَا تَرَکَ فَرِیضَةً مِنْ فَرَائِضِ اَللَّهِ أَوِ اِرْتَکَبَ کَبِیرَةً مِنَ اَلْکَبَائِرِ قَالَ قُلْتُ: لاَ یَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَیْهِ قَالَ : نَعَمْ قَدْ أَشْرَکَ بِاللَّهِ قُلْتُ أَشْرَکَ بِاللَّهِ قَالَ نَعَمْ إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَهُ بِأَمْرٍ وَ أَمَرَهُ إِبْلِیسُ بِأَمْرٍ فَتَرَکَ مَا أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ وَ صَارَ إِلَی مَا أَمَرَ بِهِ إِبْلِیسُ ، فَهَذَا مَعَ إِبْلِیسَ فِی اَلدَّرْکِ اَلسَّابِعِ مِنَ اَلنَّارِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 36 )
ترجمه:
مفضّل بن عمر می گوید: به امام صادق عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ گفتم: از مغیره نقل کرده اند
(که گفته است: هر گاه بنده ای پروردگار خود را شناخت دیگر هیچ چیز بر عهده او نیست. حضرت فرمود: او را چه شده است؟ خدا لعنتش کند، مگر نه این است که هر چه شناخت او به خدا بیشتر شود اطاعتش افزون می گردد؟ آیا کسی که خدا را نمی شناسد او را اطاعت می کند؟ خداوند بزرگ حضرت محمّد صلوات الله علیه وآله را به کاری فرمان داده و ایشان نیز مؤمنان را به کاری مأمور ساخته است، و همه به فرمان خدا عمل می کنند تا اینکه نهیی از جانب او برسد، و امر و نهی از نظر مؤمن یکسان است. راوی می گوید: سپس امام عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فرمود)
خداوند به بنده ای که یکی از واجبات الهی را ترک کند یا گناه کبیره ای مرتکب شود نظر نمی کند و او را پاک نمی سازد. راوی می گوید: گفتم: آیا خدا به او نظر نمی کند؟ فرمود: بلی، زیرا به خدا شرک ورزیده است. گفتم: راستی شرک ورزیده است؟
فرمود: آری، چون خداوند به کاری فرمان داده و ابلیس نیز او را به کاری واداشته است، و او آنچه را خدا فرمان داده ترک کرده و فرمان ابلیس را انجام داده است، از این رو در هفتمین طبقه زیرین دوزخ همدم ابلیس خواهد بود.
وَ فِی کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ قَالَ : وَ أَوْرَدَهُ فِی جَامِعِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ اَلْقَصِیرِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: اَلْإِسْلاَمُ قَبْلَ اَلْإِیمَانِ وَ هُوَ یُشَارِکُ اَلْإِیمَانَ ؛ فَإِذَا أَتَی اَلْعَبْدُ بِکَبِیرَةٍ مِنْ کَبَائِرِ اَلْمَعَاصِی أَوْ صَغِیرَةٍ مِنْ صَغَائِرِ اَلْمَعَاصِی اَلَّتِی نَهَی اَللَّهُ عَنْهَا کَانَ خَارِجاً مِنَ اَلْإِیمَانِ وَ ثَابِتاً عَلَیْهِ اِسْمُ اَلْإِسْلاَمِ ، فَإِنْ تَابَ وَ اِسْتَغْفَرَ عَادَ إِلَی اَلْإِیمَانِ وَ لَمْ یُخْرِجْهُ إِلَی اَلْکُفْرِ وَ اَلْجُحُودِ وَ اَلاِسْتِحْلاَلِ ؛ وَ إِذَا قَالَ لِلْحَلاَلِ:« هَذَا حَرَامٌ » وَ لِلْحَرَامِ «هَذَا حَلاَلٌ» وَ دَانَ بِذَلِکَ فَعِنْدَهَا یَکُونُ خَارِجاً مِنَ اَلْإِیمَانِ وَ اَلْإِسْلاَمِ إِلَی اَلْکُفْرِ.
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 37 )
ترجمه:
درکتاب توحید شیخ صدوق در حدیثی مفصل آمده که قسمتی از آن این است از امام صادق علیه السلام روایت شده : ... اسلام پیش از ایمان است و آن با ایمان شرکت دارد ،پس هر گاه بنده کبیره را از گناهان کبیره بعمل آورد ویا گناه کوچکی را از گناهان کوچک که خدای عز و جل از آنها نهی فرموده انجام دهد خارج از ایمان باشد و نام ایمان از او ساقط و نام اسلام بر او ثابت باشد پس اگر توبه نمود و آمرزش طلبید بسوی ایمان برگردد و او را بیرون نبرد بسوی کفر؛ و انکار و حلال شمردن ، هر گاه از برای حلال بگوید که اینک حرام است و از برای حرام که اینک حلال است و باین دینداری و اعتقاد کند پس در نزد آن بیرون باشد از ایمان و اسلام بسوی کفر.
ص : 37
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ فِی کِتَابِ بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ یَعْنِی اِبْنَ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ یُونُسَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَ رَأَیْتَ مَنْ لَمْ یُقِرَّ (بِأَنَّکُمْ فِی لَیْلَةِ اَلْقَدْرِ کَمَا ذُکِرَتْ) ، وَ لَمْ یَجْحَدْهُ؟ قَالَ أَمَّا إِذَا قَامَتْ عَلَیْهِ اَلْحُجَّةُ مِمَّنْ یَثِقُ بِهِ فِی عِلْمِنَا فَلَمْ یَثِقْ بِهِ فَهُوَ کَافِرٌ وَ أَمَّا مَنْ لَمْ یَسْمَعْ ذَلِکَ فَهُوَ فِی عُذْرٍ حَتَّی یَسْمَعَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 37 )
ترجمه:
عمربن یزیدنقل می کندبه امام صادق علیه السلام میگفتم اگر کسی که اقرار نکند به آنچه به شما در شب قدر می آید چنان که شما فرمودید ولی انکار هم نکند چه حکمی دارد؟ حضرت فرمودند اگر مرد موثقی این مراتب را به وی گفت و حجت برایش تمام گشت ولی اقرار نکرد ، کافر است ، ولی اگر به گوشش نرسید تا هنگامی که نشنیده معذور است سپس حضرت فرمودند : به خدا ایمان می آورد و مومنان را نیز تصدیق می کند.
أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ یَعْنِی لَیْثَ بْنَ اَلْبَخْتَرِیِّ اَلْمُرَادِیَّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَ رَأَیْتَ اَلرَّادَّ عَلَیَّ هَذَا اَلْأَمْرِ کَالرَّادِّ عَلَیْکُمْ ؟ فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ مَنْ رَدَّ عَلَیْکَ هَذَا اَلْأَمْرَ فَهُوَ کَالرَّادِّ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ وَ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ جَمِیعاً عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 38 )
ترجمه:
... ابو بصیر گوید: بحضرت صادق علیه السلام عرضکردم: قربانت گردم بنظر شما هر کس امر امامت را ردّ کند شما را ردّ کرده؟ فرمود: ای ابا محمد (کنیه دیگر ابو بصیر است) هر کس این امر امامت را بر تو ردّ کرد او همانند کسی است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و خدای تبارک و تعالی را ردّ کرده...( ای ابا محمد براستی هر که از شما بر این امر بمیرد شهید است؛ عرضکردم : اگر چه در بستر خود (بمرگ طبیعی) بمیرد؟ فرمودند: آری بخدا سوگند ، اگر هم در بستر خود بمیرد، در پیشگاه پروردگار خود زنده است و روزی میخورد).
ص : 38
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنِ اِجْتَرَی عَلَی اَللَّهِ فِی اَلْمَعْصِیَةِ وَ اِرْتِکَابِ اَلْکَبَائِرِ فَهُوَ کَافِرٌ وَ مَنْ نَصَبَ دِیناً غَیْرَ دِینِ اَللَّهِ فَهُوَ مُشْرِکٌ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 38 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السلام فرمودند : هرکس در معصیت خدا گستاخ و بی پروا شود و گناهان کبیره به جای آورد ، کافر است. و هر کس دینی جز دین خداوند علم کند ، مشرک است.
مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ اَلرِّجَالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَةَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْمَرَاغِیِّ قَالَ وَرَدَ تَوْقِیعٌ عَلَی اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلْعَلاَءِ : وَ ذَکَرَ تَوْقِیعاً شَرِیفاً یَقُولُ فِیهِ :فَإِنَّهُ لاَ عُذْرَ لِأَحَدٍ مِنْ مَوَالِینَا فِی اَلتَّشْکِیکِ فِیمَا یُؤَدِّیهِ عَنَّا ثِقَاتُنَا ، قَدْ عَرَفُوا بِأَنَّا نُفَاوِضُهُمْ سِرَّنَا وَ نُحَمِّلُهُمْ إِیَّاهُ إِلَیْهِمْ....اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 38 )
ترجمه:
....وارد شده در توقیع بر قاسم بن علاء و ذکر شده در این نامه شریف که حضرت فرمودند : پس همانا هیچ عذری برای هیچ کس از موالیان ما ( کسانی که ولایت ما را قبول کردند) در شک ورزیدن در آنچه که رسیده ازعلما ما (اهل بیت ) ،آنان که اطمینان به آنها دارید ،که قطعا شناختند به اینها اسرار ما آل الله را ، از آنچه به ایشان از اسرار واگذار کرده ایم و حمل کردیم برای آنها ...حدیث ادامه دارد.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ قَالَ حَدَّثَنِی عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا مِنْهُمْ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا خَلَقَ اَللَّهُ اَلْعَقْلَ اِسْتَنْطَقَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ ثُمَّ قَالَ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی مَا خَلَقْتُ خَلْقاً هُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْکَ وَ لاَ أَکْمَلْتُکَ إِلاَّ فِیمَنْ أُحِبُّ ؛ أَمَا إِنِّی إِیَّاکَ آمُرُ وَ إِیَّاکَ أَنْهَی وَ إِیَّاکَ أُعَاقِبُ وَ إِیَّاکَ أُثِیبُ.
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 39 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السّلام میفرمایند : چون خدا عقل را آفرید از او بازپرسی کرده(آن را به نطق در آورد) باو گفت : پیش آی ؛ پیش آمد، سپس امرکرد بازگرد: بازگشت، فرمود بعزت و جلالم سوگند مخلوقی که به نزدم از تومحبوبتر باشد نیافریدم و ترا تنها بکسانی که دوستشان دارم بطور کامل عطا می کنم . همانا امر و نهی ، کیفر و پاداشم متوجه تو است (بستگی به اندازه بکاری گیری عقل است).
ص : 39
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا خَلَقَ اَللَّهُ اَلْعَقْلَ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ فَقَالَ وَ عِزَّتِی مَا خَلَقْتُ خَلْقاً أَحْسَنَ مِنْکَ إِیَّاکَ آمُرُ وَ إِیَّاکَ أَنْهَی وَ إِیَّاکَ أُثِیبُ وَ إِیَّاکَ أُعَاقِبُ.
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 39 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السلام فرمودند : چون خداوند عقل را آفرید به او فرمود: پیش آی، پیش آمد و سپس به او فرمود: پس رو، پس رفت. خدا فرمود: به عزت و جلال خودم قسم، خلقی بهتر از تو نیافریدم بس تو را فرمان دهم و بس ترا نهی کنم و بس به تو ثواب دهم و بس تو را کیفر نمایم.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّمَا یُدَاقُّ اَللَّهُ اَلْعِبَادَ فِی اَلْحِسَابِ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ ، عَلَی قَدْرِ مَا آتَاهُمْ مِنَ اَلْعُقُولِ فِی اَلدُّنْیَا.
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 40 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السلام فرمودند : بدرستیکه تحقیق ، موشکافی و دقت خداوند از بندگان در موقف حساب ، روز قیامت ، به اندازه عقلی است که ایشان را در دنیا بهره مند کرده است.
ص : 40
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْأَحْمَرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلدَّیْلَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلثَّوَابَ عَلَی قَدْرِ اَلْعَقْلِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 40 )
ترجمه:
...حضرت امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: بدرستیکه پاداش به اندازه عقل است ....حدیث ادامه دارد.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا بَلَغَکُمْ عَنْ رَجُلٍ حُسْنُ حَالٍ فَانْظُرُوا فِی حُسْنِ عَقْلِهِ فَإِنَّمَا یُجَازَی بِعَقْلِهِ.
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 40 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام از قول رسول الله صلوات الله علیه وآله می فرمایند : (هنگامی که خواستی از حال یک مرد آگاه شوی ) اگر از رفتار نیکوی شخصی به شما خبر رسید در نیکویی عقلش بنگرید ، که آدمی فقط به اندازه عقلش پاداش جزا می بیند.
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَمَّا خَلَقَ اَللَّهُ اَلْعَقْلَ قَالَ لَهُ: أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ،ثُمَّ قَالَ لَهُ: أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ ،ثُمَّ قَالَ : وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی مَا خَلَقْتُ خَلْقاً هُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْکَ ،بِکَ آخُذُ وَ بِکَ أُعْطِی، وَ عَلَیْکَ أُثِیبُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 41 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام فرمودند : زمانیکه خداوند عقل را آفرید به او فرمود: پیش آی، پیش آمد و سپس به او فرمود: پس رو، پس رفت. خدا فرمود: به عزت و جلال خودم سوگند ، خلقی محبوبتر از تو نیافریدم ،به واسطه تو میگیرم (بازپرسی میکنم) وبه خاطر تو عطا می کنم (ثواب و عقاب میکنم) تو را کیفر نمایم.
ص : 41
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْوَلِیدِ اَلْوَصَّافِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: أَوْحَی اَللَّهُ إِلَی مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، أَنَا أُؤَاخِذُ عِبَادِی عَلَی قَدْرِ مَا أَعْطَیْتُهُمْ مِنَ اَلْعَقْلِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 41 )
ترجمه:
....امام باقر علیه السلام فرمودند : (موسی بن عمران علیه السلام مردی از بنی اسرائیل را می دید که سجده های طولانی می کرد و خاموشی اش دراز بود و هیچ جایی حضرت موسی علیه السلام نمی رفت مگر این که آن مرد همراهش بود . روزی از روزها که حضرت موسی علیه السلام به دنبال کاری بود ، از زمین سرسبزی گذشت ، آن مرد آهی کشید . حضرت موسی علیه السلام به او گفت : چرا آه می کشی ؟ او گفت: آرزو کردم که ای کاش پروردگارم الاغی داشت و من آن را در این سرزمین می چراندم . حضرت موسی علیه السلام مدتی طولانی چشمانش را به زمین دوخت ، در حالی که از سخن آن مرد غمگین شده بود) . بر حضرتش موسی علیه السلام وحی آمد : (که چرا سخن بنده ام برتو گران آمد.) من از بندگانم به میزان عقلشان که داده ام حسابرسی می کنم.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ وَهْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَ اَلْعَقْلَ فَقَالَ لَهُ أَقْبِلْ [فَأَقْبَلَ] ، ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْبِرْ [فَأَدْبَرَ] ، (ثُمَّ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ) ، ثُمَّ قَالَ لاَ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی مَا خَلَقْتُ شَیْئاً أَحَبَّ إِلَیَّ مِنْکَ لَکَ اَلثَّوَابُ وَ عَلَیْکَ اَلْعِقَابُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 41 )
ترجمه:
ابی بصیرگوید...امام صادق علیه السلام فرمودند : چون خداوند عقل را آفرید به او فرمود: پیش آی، پیش آمد و سپس به او فرمود: پس رو، پس رفت. خدا فرمود: به عزت و جلال خودم قسم، خلقی محبوتر از تو نیافریدم بر تو ثواب دهم و بر تو کیفر نمایم.
وَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: أَنَّ اَللَّهَ خَلَقَ اَلْعَقْلَ فَقَالَ لَهُ : أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ،ثُمَّ قَالَ لَهُ : أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ: فَقَالَ : وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی مَا خَلَقْتُ شَیْئاً أَحْسَنَ مِنْکَ وَ أَحَبَّ إِلَیَّ مِنْکَ ، بِکَ آخُذُ وَ بِکَ أُعْطِی.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 41 )
ترجمه:
...از معصوم علیه السّلام است که :خداوند عقل را آفرید،سپس به او فرمود: پیش برو،او هم پیش رفت،سپس فرمود برگرد ،پس برگشت ،سپس فرمود: به عزّتم سوگند، چیزی بهتر و محبوبتر از تو نیافریدم، به وسیلۀ تو مؤاخذه می کنم و می بخشم.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ أَوْلاَدَ اَلْمُسْلِمِینَ مَوْسُومُونَ عِنْدَ اَللَّهِ شَافِعٌ وَ مُشَفَّعٌ فَإِذَا بَلَغُوا اِثْنَتَیْ عَشْرَةَ سَنَةً کُتِبَتْ لَهُمُ اَلْحَسَنَاتُ فَإِذَا بَلَغُوا اَلْحُلُمَ کُتِبَتْ عَلَیْهِمُ اَلسَّیِّئَاتُ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 42 )
ترجمه:
...طلحة بن زید گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
همانا فرزندان مسلمانان در پیشگاه خداوند به «شافع»(برای کسانی که آنان را تربیت می کنند و دوست دارند شفاعت می کنند) و «مشفّع» (شفاعت آنان را پذیرفته می شود) نامگذاری شده اند. پس هنگامی که به دوازده سالگی برسند، کارهای نیکشان برای آنان خواهد بود و هنگامی که به سن بلوغ برسند، گناهانشان نیز برایشان نوشته خواهد شد.
ص : 42
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ حُمْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قُلْتُ لَهُ مَتَی یَجِبُ عَلَی اَلْغُلاَمِ أَنْ یُؤْخَذَ بِالْحُدُودِ اَلتَّامَّةِ وَ تُقَامَ عَلَیْهِ وَ یُؤْخَذَ بِهَا؟ قَالَ: إِذَا خَرَجَ عَنْهُ اَلْیُتْمُ وَ أَدْرَکَ؛ قُلْتُ: فَلِذَلِکَ حَدٌّ یُعْرَفُ بِهِ؟ فَقَالَ: إِذَا اِحْتَلَمَ أَوْ بَلَغَ خَمْسَ عَشْرَةَ سَنَةً أَوْ أَشْعَرَ أَوْ أَنْبَتَ قَبْلَ ذَلِکَ أُقِیمَتْ عَلَیْهِ اَلْحُدُودُ اَلتَّامَّةُ وَ أُخِذَ بِهَا وَ أُخِذَتْ لَهُ :قُلْتُ: فَالْجَارِیَةُ مَتَی تَجِبُ عَلَیْهَا اَلْحُدُودُ اَلتَّامَّةُ وَ تُؤْخَذُ بِهَا وَ یُؤْخَذُ لَهَا ؟، قَالَ :إِنَّ اَلْجَارِیَةَ لَیْسَتْ مِثْلَ اَلْغُلاَمِ ،إِنَّ اَلْجَارِیَةَ إِذَا تَزَوَّجَتْ وَ دُخِلَ بِهَا وَ لَهَا تِسْعُ سِنِینَ ذَهَبَ عَنْهَا اَلْیُتْمُ وَ دُفِعَ إِلَیْهَا مَالُهَا وَ جَازَ أَمْرُهَا فِی اَلشِّرَاءِ وَ اَلْبَیْعِ وَ أُقِیمَتْ عَلَیْهَا اَلْحُدُودُ اَلتَّامَّةُ وَ أُخِذَ لَهَا بِهَا قَالَ وَ اَلْغُلاَمُ لاَ یَجُوزُ أَمْرُهُ فِی اَلشِّرَاءِ وَ اَلْبَیْعِ وَ لاَ یَخْرُجُ مِنَ اَلْیُتْمِ حَتَّی یَبْلُغَ خَمْسَ عَشْرَةَ سَنَةً أَوْ یَحْتَلِمَ أَوْ یُشْعِرَ أَوْ یُنْبِتَ قَبْلَ ذَلِکَ .
وَ رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلْمَشِیخَةِ لِلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ أَسْقَطَ قَوْلَهُ: عَنْ حُمْرَانَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 43 )
ترجمه:
حمران گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: چه هنگامی پسر را برای اجرای حد کامل دستگیر نموده، بر او حد جاری می کنند؟(کی واجب می شود بر پسرجوان که به اجرای حدود مواخذه شود ) فرمود: هرگاه که دوران کودکی را پشت سر بگذارد و درک کند( از یتیمی و تنهایی در آیدو بفهمد خوب و بد را). عرض کردم: (گفتم:اینکه شما گفتید چگونه شناخته میشه) آیا محدوده و مرزی دارد که به وسیله آن شناسایی گردد؟ فرمود: هرگاه محتلم شود، یا به پانزده سالگی برسد و یا پیش از پانزده سالگی موی (موهای زائد ...) ویا ریش (محاسن) در آورد، (در صورت ارتکاب گناه) بر او حدود کامل جاری می گردد و به خاطر آن و برای آن دستگیر می شود. عرض کردم: برای دختر بچه چه هنگامی حدود کامل واجب می گردد و به خاطر آن و برای آن دستگیر می شود؟ فرمود: دختر بچه مانند پسر بچه نیست؛ زمانی که ازدواج کند و شوهرش با او نزدیکی کند، و در حالی که دختر نه ساله باشد، اموالش را به او می پردازند و اختیار خرید و فروش دارد و بر او حدود کامل اجرا میشود و مسئول اعمالش برای مواخذه میباشد. فرموند حضرت : اما پسر بچه حق خرید و فروش ندارد و از دوران کودکی خارج نمی گردد تا این که به پانزده سالگی برسد یا محتلم شود و یا پیش از آن موهای زائد و یا ریش درآورد مانند قبل که گفته شد.
ص : 43
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَرَّازِ عَنْ یَزِیدَ اَلْکُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْجَارِیَةُ إِذَا بَلَغَتْ تِسْعَ سِنِینَ ذَهَبَ عَنْهَا اَلْیُتْمُ وَ زُوِّجَتْ وَ أُقِیمَتْ عَلَیْهَا اَلْحُدُودُ اَلتَّامَّةُ لَهَا وَ عَلَیْهَا ...اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 43 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام فرمودند: دختر هنگامی که به سن نه سالگی رسید از یتیمی در می آید و حدود کامل بر او اجرا می شود و بر او است.... ادامه حدیث.
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: فِی غُلاَمٍ صَغِیرٍ لَمْ یُدْرِکْ اِبْنِ عَشْرِ سِنِینَ زَنَی بِامْرَأَةٍ مُحْصَنَةٍ قَالَ لاَ تُرْجَمُ لِأَنَّ اَلَّذِی نَکَحَهَا لَیْسَ بِمُدْرِکٍ وَ لَوْ کَانَ مُدْرِکاً رُجِمَتْ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 44 )
ترجمه:
...ابی بصیر از قول گفت: امام صادق علیه السّلام درباره پسر بچه نابالغ ده ساله ای که با زنی زنا کرده بود فرمودند: سنگسار نمی شود زیراکه کسی که نکاح می کند و او درک نمی کند و اگر درک و فهم داشت سنگسار می شود.
ص : 44
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَرَّازِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَعْفَرٍ فِی حَدِیثٍ: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دَخَلَ بِعَائِشَةَ ، وَ هِیَ بِنْتُ عَشْرِ سِنِینَ وَ لَیْسَ یُدْخَلُ بِالْجَارِیَةِ حَتَّی تَکُونَ اِمْرَأَةً .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 44 )
ترجمه:
....اسماعیل بن جعفر روایت می کند: همانا پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله بر عایشه وارد شد( با عایشه ازدواج نمود،) در حالی که او دختری ده ساله بود و ایشان ازدواج با دختر نابالغ نکرد و در حالیکه بر او داخل شد که زن بود.
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْیَتِیمِ مَتَی یَنْقَطِعُ یُتْمُهُ قَالَ إِذَا اِحْتَلَمَ وَ عَرَفَ اَلْأَخْذَ وَ اَلْعَطَاءَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 44 )
ترجمه:
... برادر موسی بن جعفر علیه السلام گفت : از ایشان در مورد یتیم پرسیدم چه هنگام این یتیمی منقطع و تمام می شود؟ حضرت فرمودند هنگامی که به بلوغ برسد ( محتلم شود) و دانا بشود، به کارهایش مواخذه و عطا می شود.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْفَضْلِ : أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا حَدُّ اَلْبُلُوغِ ؟ قَالَ : مَا أَوْجَبَ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْحُدُودَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 44 )
ترجمه:
...نامه نوشته شد به ابی الحسن (امام رضا علیه السلام) و سوال شد از حد بالغ شدن که چه زمانی می باشد؟ حضرت فرمودند: آن زمانی است که بر مومنان حدود واجب می شود( یعنی بلوغ شرط لازم شدن احکام شرعی می باشد).
وَ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: عَرَضَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَئِذٍ -یَعْنِی بَنِی قُرَیْظَةَ -عَلَی اَلْعَانَاتِ ،فَمَنْ وَجَدَهُ أَنْبَتَ قَتَلَهُ، وَ مَنْ لَمْ یَجِدْهُ أَنْبَتَ أَلْحَقَهُ بِالذَّرَارِیِّ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 44 )
ترجمه:
...امام صادق از پدرش علیهما السلام روایت کرده که فرمود: رسول خدا صلّی الله علیه و آله در آن هنگام (بعد از جنگ با بنی قریظه) یهودیان بنی قریظه را بر اساس موی پشت زهار پیش آورد، پس هر یک از آنان را که بر پشت زهارش موی روییده بود (به سنّ بلوغ رسیده بود) به قتل رساند و هر یک که به سنّ بلوغ نرسیده بود را به اسیران ملحق کرد. - (. قرب الإسناد: 63 (1))
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : فِی وَصِیَّةِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : یَا عَلِیُّ لاَ یُتْمَ بَعْدَ اِحْتِلاَمٍ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 45 )
ترجمه:
... دروصیت پیغمبر صلی الله علیه وآله به امیرالمومنین علیه السلام است که فرمودند یا علی : بعد از بالغ شدن یتیم بودن نیست.(یعنی عاقل و مسئول اعمال خویش است)
ص : 45
قَالَ وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ: عَلَی اَلصَّبِیِّ إِذَا اِحْتَلَمَ اَلصِّیَامُ وَ عَلَی اَلْمَرْأَةِ إِذَا حَاضَتِ اَلصِّیَامُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 45 )
ترجمه:
.. در خبر دیگر است که (معصوم) فرمودند : بر یک نوجوان هنگامی که محتلم می شود روزه واجب می شود و بر دختر هنگامی که حیض شد روزه واجب می گردد.
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلسَّکُونِیِّ عَنِ اَلْحَضْرَمِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی مُعَاوِیَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنِ اِبْنِ ظَبْیَانَ قَالَ: أُتِیَ عُمَرُ بِامْرَأَةٍ مَجْنُونَةٍ قَدْ زَنَتْ فَأَمَرَ بِرَجْمِهَا فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اَلْقَلَمَ یُرْفَعُ عَنْ ثَلاَثَةٍ؟ عَنِ اَلصَّبِیِّ حَتَّی یَحْتَلِمَ ،وَ عَنِ اَلْمَجْنُونِ حَتَّی یُفِیقَ ، وَ عَنِ اَلنَّائِمِ حَتَّی یَسْتَیْقِظَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 45 )
ترجمه:
.... ابو ظبیان می گوید: زن دیوانه ای را نزد عمر آوردند که زنا کرده بود، عمر دستور داد که او را سنگسار کنند، آن زن را از کنار حضرت علی (علیه السلام) عبور دادند، حضرتش پرسید: او کیست؟ گفتند: زن دیوانه ای است که زنا کرده و عمر دستور داده که سنگسار شود، حضرت فرمود: عجله نکنید و نزد عمر آمد و گفت: آیا نمی دانی که از سه کس قلم برداشته شده: کودک (نوجوان) تا وقتی که به بلوغ برسد، و دیوانه تا وقتی که به هوش آید، و خوابیده تا وقتی که بیدار شود.(1)
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْغُلاَمِ مَتَی تَجِبُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَةُ ؟ فَقَالَ إِذَا أَتَی عَلَیْهِ ثَلاَثَ عَشْرَةَ سَنَةً، فَإِنِ اِحْتَلَمَ قَبْلَ ذَلِکَ فَقَدْ وَجَبَتْ عَلَیْهِ اَلصَّلاَةُ وَ جَرَی عَلَیْهِ اَلْقَلَمُ؛ وَ اَلْجَارِیَةُ مِثْلُ ذَلِکَ، إِنْ أَتَی لَهَا ثَلاَثَ عَشْرَةَ سَنَةً أَوْ حَاضَتْ قَبْلَ ذَلِکَ فَقَدْ وَجَبَتْ عَلَیْهَا اَلصَّلاَةُ وَ جَرَی عَلَیْهَا اَلْقَلَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 45 )
ترجمه:
...از امام صادق علیه السلام سوال کردم از پسر که به اون کی نماز واجب می شود؟ پس حضرتش فرمودند: هنگامی که به سیزده سال برسد، پس اگر محتلم شد قبل از این زمان واقع شد، نماز بر او واجب می شود و قلم (حکم ) بر او جاری می شود و دختر مثل آن است یعنی سیزده ساله و یا اینکه قبل این زمان حایض شود پس واجب میشود بعد از این بر او نماز و حدود.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ عَمَلَ إِلاَّ بِنِیَّةٍ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 46 )
ترجمه:
اباحمزه از امام زین العابدین علیه السلام فرمودند: هیچ عملی بی نیت قبول نیست (و در حکم عدم است).
ص : 46
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی إِسْمَاعِیلَ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِی عُثْمَانَ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ قَوْلَ إِلاَّ بِعَمَلٍ ، وَ لاَ قَوْلَ وَ عَمَلَ إِلاَّ بِنِیَّةٍ ، وَ لاَ قَوْلَ وَ عَمَلَ وَ نِیَّةَ إِلاَّ بِإِصَابَةِ اَلسُّنَّةِ.
وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ مُرْسَلاً عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَةِ مُرْسَلاً ؛ وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ بِالْإِسْنَادِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 47 )
ترجمه:
... رسول خدا صلوات الله علیه وآله فرمودند: گفتاری (صحبتی صحیح) نیست بجز با کردار ، و گفتار و عملی نیست مگر با نیت صحیح ، وگفتار و عمل و نیت درست نیست جز با مطابقت بودن با سنت .
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ حَسَبَ لِقُرَشِیٍّ وَ لاَ عَرَبِیٍّ إِلاَّ بِتَوَاضُعٍ، وَ لاَ کَرَمَ إِلاَّ بِتَقْوًی، وَ لاَ عَمَلَ إِلاَّ بِنِیَّةٍ (وَ لاَ عِبَادَةَ إِلاَّ بِتَفَقُّهٍ) ...اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 47 )
ترجمه:
... ابو حمزه ثمالی از امام زین العابدین علیه السلام نقل می کند که فرمود: حسب (و شرفی) بر قریش و عرب نیست مگر با تواضع، و کرامتی نیست جز با تقوا، و عملی نیست الی با نیّت، و عبادتی مقبول نیست جز، با جستجو و دانستن احکام... تا آخر حدیث.
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ فِی بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِی عُثْمَانَ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ قَوْلَ إِلاَّ بِعَمَلٍ (وَ نِیَّةٍ) وَ لاَ قَوْلَ وَ لاَ عَمَلَ إِلاَّ بِنِیَّةٍ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 47 )
ترجمه:
...رسول الله صلوات الله علیه وآله فرمودند : گفتاری قبول نیست مگر همراه عمل (و نیت) و گفتار و عملی نیست مگر به نیت.
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی عُرْوَةَ اَلسُّلَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ یَحْشُرُ اَلنَّاسَ عَلَی نِیَّاتِهِمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 48 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام فرمودند : همانا خداوند مردم را در روز قیامت بر اساس نیاتشان محشور می کند .
ص : 48
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیُّ قَالَ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 48 )
ترجمه:
...حضرت پیامبر صلوات الله علیه وآله می فرمایند : قبولی اعمال به نیات است.
قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّهُ قَالَ : إِنَّمَا اَلْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ وَ إِنَّمَا لاِمْرِئٍ مَا نَوَی.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 48 )
ترجمه:
...بدرستیکه ایشان فرمودند: بدرستیکه اعمال به نیات است وفقط برای هر انسانی آن چیزی است که نیت می کند.
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ اَلْآتِی عَنْ أَبِی ذَرٍّ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی وَصِیَّتِهِ لَهُ قَالَ: یَا أَبَا ذَرٍّ، لِیَکُنْ لَکَ فِی کُلِّ شَیْءٍ نِیَّةٌ، حَتَّی فِی اَلنَّوْمِ وَ اَلْأَکْلِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 48 )
ترجمه:
در وصیت رسول الله صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ به ابوذر است که فرمودند : ای اباذر قطعا باید برای تو در هر کاری نیتی باشد، حتی در خواب و خوراک.
وَ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ حَنْظَلَةَ بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ حَمْزَةَ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ حَسَبَ إِلاَّ بِالتَّوَاضُعِ وَ لاَ کَرَمَ إِلاَّ بِالتَّقْوَی وَ لاَ عَمَلَ إِلاَّ بِنِیَّةٍ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 48 )
ترجمه:
...امام رضاعلیه السلام از پدران گرامیشان ازپیامبرخدا نقل میکنند که فرمودند : حسب (و شرفی) نیست جز با تواضع، و کرامتی نیست جز با تقوا، و عملی نیست جز با نیّت.
وَ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ اَلْعَبَّاسِ اَلْمُوسَوِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ هَذَا عَنْ أَخِیهِ وَ هَذَا عَنْ أَبِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّمَا اَلْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ، وَ لِکُلِّ اِمْرِئٍ مَا نَوَی ،فَمَنْ غَزَا اِبْتِغَاءَ مَا عِنْدَ اَللَّهِ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ مَنْ غَزَا یُرِیدُ عَرَضَ اَلدُّنْیَا أَوْ نَوَی عِقَالاً لَمْ یَکُنْ لَهُ إِلاَّ مَا نَوَی.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 48 )
ترجمه:
...از رسول الله صلوات الله علیه و آله آمده که : قطعا اعمال فقط با نیات درست پذیرفته است و برای هر انسانی آن چیزیست که نیت کند پس هر کس درخواست کرد آنچه نزد خدا است پس به تحقیق اجرش بر خدای بزرگ است و هرکس طلبید و اراده کرد آنچه که از خواسته های دنیوی ، پس چیزی جز آنچه که نیت کرده برایش نباشد .
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْعَبْدَ اَلْمُؤْمِنَ اَلْفَقِیرَ لَیَقُولُ: یَا رَبِّ اُرْزُقْنِی حَتَّی أَفْعَلَ کَذَا وَ کَذَا مِنَ اَلْبِرِّ وَ وُجُوهِ اَلْخَیْرِ ، فَإِذَا عَلِمَ اَللَّهُ ذَلِکَ مِنْهُ بِصِدْقِ نِیَّةٍ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ مِنَ اَلْأَجْرِ مِثْلَ مَا یَکْتُبُ لَهُ لَوْ عَمِلَهُ ؛ إِنَّ اَللَّهَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ.
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 49 )
ترجمه:
امام صادق علیه السّلام فرمود: بنده مؤمن فقیر میگوید: پروردگارا بمن (مال و ثروت) روزی کن تا از احسان و راههای خیر چنین و چنان کنم. (مسجد بسازم و اطعام دهم و به بینوایان کمک کنم و...) و چون خدای عز و جل بداند نیتش صادق است و راست میگوید، برای او همان أجر و پاداش را نویسد که اگر انجام میداد مینوشت، همانا خدا وسعت بخش و کریم است.
ص : 49
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ حَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ حَدِّ اَلْعِبَادَةِ اَلَّتِی إِذَا فَعَلَهَا فَاعِلُهَا کَانَ مُؤَدِّیاً ؟فَقَالَ :حُسْنُ اَلنِّیَّةِ بِالطَّاعَةِ .
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 49 )
ترجمه:
...ابو بصیر گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم درباره اندازه عبادتی که چون کسی انجام دهد، وظیفه خود را انجام داده باشد؟ فرمود: حسن نیت بطاعت است.( داشتن نیت نیک و پاک از آن راهی که دستور اطاعت داده شده. و در حدیث دیگر است که فرمود حسن نیت در عبادت داشتن طبق برنامه ای که امر بآن شده است.)
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : نِیَّةُ اَلْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ ،وَ نِیَّةُ اَلْکَافِرِ شَرٌّ مِنْ عَمَلِهِ، وَ کُلُّ عَامِلٍ یَعْمَلُ عَلَی نِیَّتِهِ.
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 50 )
ترجمه:
...رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله فرمودند: نیت مؤمن بهتر از عمل اوست ، و نیت کافر بدتر از عملش باشد و هر کس طبق نیتش کار میکند.
ص : 50
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یُونُسَ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّمَا خُلِّدَ أَهْلُ اَلنَّارِ فِی اَلنَّارِ لِأَنَّ نِیَّاتِهِمْ کَانَتْ فِی اَلدُّنْیَا أَنْ لَوْ خُلِّدُوا فِیهَا أَنْ یَعْصُوا اَللَّهَ أَبَداً وَ إِنَّمَا خُلِّدَ أَهْلُ اَلْجَنَّةِ فِی اَلْجَنَّةِ ، لِأَنَّ نِیَّاتِهِمْ کَانَتْ فِی اَلدُّنْیَا أَنْ لَوْ بَقُوا فِیهَا أَنْ یُطِیعُوا اَللَّهَ أَبَداً ؛ فَبِالنِّیَّاتِ خُلِّدَ هَؤُلاَءِ وَ هَؤُلاَءِ ؛ ثُمَّ تَلاَ قَوْلَهُ تَعَالَی:« قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلیٰ شٰاکِلَتِهِ »(1) ، قَالَ عَلَی نِیَّتِهِ.
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْقَاسَانِیِّ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 50 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السلام فرمودند : همانا دوزخیان در دوزخ جاویدند زیرا در دنیا نیت دارند که اگر جاوید بمانند در آن همیشه نافرمانی خدا کنند و همانا اهل بهشت در آن جاویدند برای آنکه نیت آن ها در دنیا این است که اگر همیشه در آن بمانند از خدا اطاعت کنند پس آنان و اینان به وسیله نیت، جاوید بمانند، سپس قول خدا تعالی را خواند (84 سوره اسراء): «بگو هر کس عمل می کند بر طبع و منش خود» فرمود: یعنی بر نیت خود.
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ عُیَیْنَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: وَ اَلنِّیَّةُ أَفْضَلُ مِنَ اَلْعَمَلِ ،أَلاَ وَ إِنَّ اَلنِّیَّةَ هِیَ اَلْعَمَلُ؛ ثُمَّ تَلاَ قَوْلَهُ تَعَالَی :« قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلیٰ شٰاکِلَتِهِ »(2) یَعْنِی عَلَی نِیَّتِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 51 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام(( در باره این آیه: لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا تا شما را بیازماید که کدام یک کاری بهتر می کنید»، گفت: مقصود عمل «بیشتر» نیست بلکه عمل «بهتر» و درست تر است. و درستی کار بستگی به ترس از خدا دارد و داشتن قصد و نیّت صحیح ... سپس گفت: عمل را تا به پایان خالص نگاهداشتن سختتر از خود عمل است. و عمل خالص آن است که نخواهی کسی جز خدای بزرگ تو را برای آن ستایش کند. و )) نیّت برتر از عمل است. بدانید که نیّت همان عمل است. سپس این آیه را خواند: «کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی شاکِلَتِهِ »(3)بگوی: هر کسی برنیت خود عمل می کند. الحیاة / ترجمه احمد آرام، ج 1، ص: 492
ص : 51
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی جَعَلَ لآِدَمَ فِی ذُرِّیَّتِهِ أَنَّ مَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ ، فَلَمْ یَعْمَلْهَا کُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ ، وَ مَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ وَ عَمِلَهَا کُتِبَتْ لَهُ عَشْراً ، وَ مَنْ هَمَّ بِسَیِّئَةٍ لَمْ تُکْتَبْ عَلَیْهِ ، وَ مَنْ هَمَّ بِهَا وَ عَمِلَهَا کُتِبَتْ عَلَیْهِ سَیِّئَةٌ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 51 )
ترجمه:
...از زراره، از امام باقر و یا امام صادق (علیهماالسلام) که فرمودند : راستی خدا تبارک و تعالی برای آدم درباره فرزندانش قرار داده که هر که قصد حسنه کند و آن را نکند، برای او یک حسنه نوشته شود، و هر که قصد حسنه ای کند و آن را انجام دهد، برای او ده حسنه نوشته شود، و هر که قصد سیّئه کند و نکند، بر او نوشته نشود، و هر که قصد آن کند و انجام دهد، بر او یک گناه نوشته شود.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَیَهُمُّ بِالْحَسَنَةِ وَ لاَ یَعْمَلُ بِهَا فَتُکْتَبُ لَهُ حَسَنَةٌ ، وَ إِنْ هُوَ عَمِلَهَا کُتِبَتْ لَهُ عَشْرُ حَسَنَاتٍ ؛ وَ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَیَهُمُّ بِالسَّیِّئَةِ أَنْ یَعْمَلَهَا فَلاَ یَعْمَلُهَا فَلاَ تُکْتَبُ عَلَیْهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 51 )
ترجمه:
...از امام صادق علیه السلام فرمودند : بدرستیکه وقتی مؤمن قصد حسنه کند و بدان عمل نکند، برای او یک حسنه نوشته شود، و اگر او را عمل کند، برایش ده حسنه نوشته شود و راستی مؤمن قصد بد کرداری کند و آن را نکند و بر او نوشته نشود.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَوْ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی قَالَ لآِدَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا آدَمُ ، جَعَلْتُ لَکَ أَنَّ مَنْ هَمَّ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ بِسَیِّئَةٍ لَمْ تُکْتَبْ عَلَیْهِ فَإِنْ عَمِلَهَا کُتِبَتْ عَلَیْهِ سَیِّئَةٌ ، وَ مَنْ هَمَّ مِنْهُمْ بِحَسَنَةٍ فَإِنْ لَمْ یَعْمَلْهَا کُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ، وَ إِنْ هُوَ عَمِلَهَا کُتِبَتْ لَهُ عَشْراً اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 51 )
ترجمه:
امام صادق علیه السلام خداوند فرمود : ای آدم! برایت مقرّر کردم که هر یک از ذرّیه ات بر خلافی همّت گمارد، در نامه عملش ثبت نگردد، ولی اگر انجام داد برایش نوشته شود؛ و کسی که بر حسنه ای همّت گمارد، اگر چه انجام نداده باشد برایش ثبت می شود، و اگر آن حسنه را انجام دهد دَه برابر برایش ثبت گردد.
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ فِی بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَنَّاطِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ قَالَ: رَحِمَ اَللَّهُ فُلاَناً یَا عَلِیُّ لَمْ تَشْهَدْ جَنَازَتَهُ قُلْتُ لاَ قَدْ کُنْتُ أُحِبُّ أَنْ أَشْهَدَ جَنَازَةَ مِثْلِهِ فَقَالَ قَدْ کُتِبَ لَکَ ثَوَابُ ذَلِکَ بِمَا نَوَیْتَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 52 )
ترجمه:
... امام کاظم علیه السلام در حدیثی به علی بن ابی حمزه فرمودند : خدا فلانی را رحمت کند، ای علی تشییع جنازه او نرفتی ؟ عرض کردم نه ، ولی به راستی من دوست داشتم تشیع جنازه چنین کسی باشم . آنگاه حضرت فرمودند : ثواب تشییع جنازه برای تو نوشته می شود به خاطر آن نیتی که داشتی.
ص : 52
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَةِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا هَمَّ اَلْعَبْدُ بِالسَّیِّئَةِ لَمْ تُکْتَبْ عَلَیْهِ وَ إِذَا هَمَّ بِحَسَنَةٍ کُتِبَتْ لَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 52 )
ترجمه:
امام صادق عَلَیْهِ السَّلَامُ فرمود: اگر بنده خدا قصد گناه کند چیزی بر او نوشته نمی شود، ولی اگر قصد کار نیک و حسنه ای کند، برایش ثبت می گردد.
أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْمُثَنَّی اَلْحَنَّاطِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ حَسُنَتْ نِیَّتُهُ زَادَ اَللَّهُ تَعَالَی فِی رِزْقِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 52 )
ترجمه:
درمحاسن...امام صادق علیه السّلام فرمودند : هر کس دارای حسن نیت باشد خداوند در رزق و روزیش توسعه میدهد.
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ وَ یُونُسَ قَالاَ: سَأَلْنَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ : «خُذُوا مٰا آتَیْنٰاکُمْ بِقُوَّةٍ»(1) ، أَ قُوَّةٌ فِی اَلْأَبْدَانِ أَوْ قُوَّةٌ فِی اَلْقَلْبِ ؟ قَالَ فِیهِمَا جَمِیعاً .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 52 )
ترجمه:
اسحاق بن عمار و یونس گویند: از امام صادق علیه السلام درباره آیه :« آنچه را به شما ( از آیات و دستورات خداوندی ) داده ایم ، با قدرت بگیرد »(2) پرسیدیم که آیا مقصود نیروی بدنی است یا توان روحی؟ حضرت فرمودند: هر دو با هم.
وَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا بَلَغَ بِهِ خَیْثَمَةَ بْنَ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْجُعْفِیَّ قَالَ: سَأَلَ عِیسَی بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُمِّیُّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا حَاضِرٌ فَقَالَ : مَا اَلْعِبَادَةُ ؟ فَقَالَ : حُسْنُ اَلنِّیَّةِ بِالطَّاعَةِ مِنَ اَلْوَجْهِ اَلَّذِی یُطَاعُ اَللَّهُ مِنْهُ .
وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ :قَالَ : حُسْنُ اَلنِّیَّةِ بِالطَّاعَةِ مِنَ اَلْوَجْهِ اَلَّذِی أُمِرَ بِهِ .
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ شَاذَانَ بْنِ اَلْخَلِیلِ قَالَ وَ کَتَبْتُ مِنْ کِتَابِهِ بِإِسْنَادِهِ یَرْفَعُهُ إِلَی عِیسَی بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُمِّیِّ : نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ خَیْثَمَةَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 52 )
ترجمه:
...خیثمه بن عبدالرحمان جعفی گوید : عیسی بن عبدالله قمی از امام صادق علیه السلام در حالی که من نیز آنجا حاضر بودم سوال کرد : عبادت چیست؟ حضرت فرمودند : حسن نیت در اطاعت از وجهی ( چهره ای اهل بیت علیهماالسلام) که خداوند از طریق آنها عبادت می شود.
و در حدیث دیگر فرمودند : حسن نیت در عبادت داشتن برنامه ای که طبق آن امر شده است.
و مثل این حدیث در کتب دیگر ذکر شده.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ بَابَوَیْهِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قَالَ اَلصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا ضَعُفَ بَدَنٌ عَمَّا قَوِیَتْ عَلَیْهِ اَلنِّیَّةُ.
وَ رَوَاهُ أَیْضاً مُرْسَلاً ؛ وَ رَوَاهُ فِی اَلْأَمَالِی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 53 )
ترجمه:
امام صادق جعفر بن محمد علیه السّلام فرمودند : هیچ بدنی از تحمّل آنچه نیّت توان آن را داشته باشد ناتوان نشده است. ( بدن ضعیف نیست از آنچه که بر آن نیت قوی است)
ص : 53
وَ فِی کِتَابِ اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَبِیبِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ صَبِیحٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنِّی سَمِعْتُکَ : تَقُولُ نِیَّةُ اَلْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ ، فَکَیْفَ تَکُونُ اَلنِّیَّةُ خَیْراً مِنَ اَلْعَمَلِ ؟ قَالَ لِأَنَّ اَلْعَمَلَ رُبَّمَا کَانَ رِیَاءً لِلْمَخْلُوقِینَ وَ اَلنِّیَّةُ خَالِصَةٌ لِرَبِّ اَلْعَالَمِینَ ، فَیُعْطِی عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی اَلنِّیَّةِ مَا لاَ یُعْطِی عَلَی اَلْعَمَلِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 53 )
ترجمه:
پدرم رحمة اللَّه علیه، از حبیب بن الحسین الکوفی از محمّد بن الحسین بن ابی الخطاب، از احمد بن صبیح الاسدی، از زید شحّام نقل کرده که وی گفت: محضر مبارک حضرت ابی عبد اللَّه علیه السّلام عرض کردم: شنیده ام که فرموده اید : نیّت مؤمن از عملش بهتر است . سؤالم این است که چگونه نیّت بهتر از عمل می باشد؟ حضرت فرمودند: زیرا عمل بسا از روی ریاء صورت گرفته، در حالی که نیت خالص برای پروردگار می باشد (چون بین خود و خداوند است ) از این رو حق تعالی در مقابل نیّت چیزی عطاء می فرماید که در قبال عمل منظور نمی کند.
قَالَ: وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ اَلْعَبْدَ لَیَنْوِی مِنْ نَهَارِهِ أَنْ یُصَلِّیَ بِاللَّیْلِ فَتَغْلِبُهُ عَیْنُهُ فَیَنَامُ، فَیُثْبِتُ اَللَّهُ لَهُ صَلاَتَهُ، وَ یَکْتُبُ نَفَسَهُ تَسْبِیحاً ،وَ یَجْعَلُ نَوْمَهُ عَلَیْهِ صَدَقَةً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 54 )
ترجمه:
...حضرت امام صادق علیه السّلام فرمودند : بنده در روز نیّت می کند که در شب نماز نافله بخواند ولی به واسطه غلبه خواب این عبادت از او فوت می شود، حق تبارک و تعالی برایش نماز ثبت و ضبط فرموده و نفسش را تسبیح و خوابش را صدقه محسوب می فرماید.
ص : 54
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مُوسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ: نِیَّةُ اَلْمُؤْمِنِ أَفْضَلُ مِنْ عَمَلِهِ وَ ذَلِکَ لِأَنَّهُ یَنْوِی مِنَ اَلْخَیْرِ مَا لاَ یُدْرِکُهُ وَ نِیَّةُ اَلْکَافِرِ شَرٌّ مِنْ عَمَلِهِ وَ ذَلِکَ لِأَنَّ اَلْکَافِرَ یَنْوِی اَلشَّرَّ وَ یَأْمُلُ مِنَ اَلشَّرِّ مَا لاَ یُدْرِکُهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 54 )
ترجمه:
پدرم رحمة اللَّه علیه، از محمّد بن یحیی عطّار، از محمّد بن احمد، از عمران بن موسی، از حسن بن علی بن نعمان، از حسن بن حسین انصاری، از برخی رجالش، از حضرت ابی جعفر علیه السّلام، آن جناب فرمودند : نیّت مؤمن از عملش برتر است زیرا وی نیت کار خیری را می کند ولی درکش نمی نماید(توفیق عمل نیافته) و نیّت کافر از عملش بدتر است چه آنکه کافر نیّت کار شرّی را می کند و آرزوی انجامش را داشته ولی به آن نمی رسد(نتوانسته که انجام دهد).
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ تَمَنَّی شَیْئاً وَ هُوَ لِلَّهِ رِضًا لَمْ یَخْرُجْ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یُعْطَاهُ.
وَ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی : مِثْلَهُ .
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِسْحَاقَ اَلتَّاجِرِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 54 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السّلام می فرمایند: پیامبر اکرم صلّی اللّٰه علیه و آله و سلّم روایت می کنند: اگر کسی از خداوند متعال چیزی بخواهد که مورد رضای حق هم باشد ، تا از دنیا نرفته، آن را دریافت می کند .
این حدیث به طرق دیگر نیز روایت شده است.
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلرَّازِیِّ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ صَدَقَ لِسَانُهُ زَکَا عَمَلُهُ، وَ مَنْ حَسُنَتْ نِیَّتُهُ زَادَ اَللَّهُ فِی رِزْقِهِ وَ مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِأَهْلِهِ زَادَ اَللَّهُ فِی عُمُرِهِ.
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُثَنًّی اَلْحَنَّاطِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 55 )
ترجمه:
…امام صادق علیه السّلام فرموده اند : هر که زبانش راست گوید کردارش پاک گردد ، و هر که نیّتش به نیکی گراید خداوند بر روزیش بیفزاید و هر که با خانواده خویش ، رفتار خوش گرداند خداوند بر عمرش بیفزاید.
ص : 55
وَ فِی اَلتَّوْحِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ فَلَمْ یَعْمَلْهَا کُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ ،فَإِنْ عَمِلَهَا کُتِبَتْ لَهُ عَشْراً وَ یُضَاعِفُ اَللَّهُ لِمَنْ یَشَاءُ إِلَی سَبْعِمِائَةٍ؛ وَ مَنْ هَمَّ بِسَیِّئَةٍ فَلَمْ یَعْمَلْهَا لَمْ تُکْتَبْ عَلَیْهِ ، حَتَّی یَعْمَلَهَا فَإِنْ لَمْ یَعْمَلْهَا ،کُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ وَ إِنْ عَمِلَهَا أُجِّلَ تِسْعَ سَاعَاتٍ، فَإِنْ تَابَ وَ نَدِمَ عَلَیْهَا لَمْ تُکْتَبْ عَلَیْهِ ، وَ إِنْ لَمْ یَتُبْ وَ لَمْ یَنْدَمْ عَلَیْهَا کُتِبَتْ عَلَیْهِ سَیِّئَةٌ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 55 )
ترجمه:
...حمزة بن حمران روایت کرده از حضرت صادق علیه السلام که فرمودند: هر که قصد حسنه کند و آن را بعمل نیاورد یک حسنه از برایش نوشته شود پس اگر آن را بعمل آورد ده حسنه از برایش نوشته شود و خدا این را مضاعف میگرداند از برای هر که خواهد تا هفتصد حسنه ؛ و هر که قصد بدی کند و آن را بعمل نیاورد بر او نوشته نشود تا آنکه آن را بعمل آورد پس اگر آن را بعمل نیاورد یکحسنه از برایش نوشته شود و اگر آن را بعمل آورد نه ساعت مهلت داده شود پس اگر توبه کرد و از آن پشیمان شد بر او نوشته نشود و اگر توبه نکرد بر آن پشیمان نشد یک گناه بر او نوشته شود.
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَوْ کَانَتِ اَلنِّیَّاتُ مِنْ أَهْلِ اَلْفِسْقِ یُؤْخَذُ بِهَا أَهْلُهَا إِذاً لَأُخِذَ کُلُّ مَنْ نَوَی اَلزِّنَا بِالزِّنَا وَ کُلُّ مَنْ نَوَی اَلسَّرِقَةَ بِالسَّرِقَةِ وَ کُلُّ مَنْ نَوَی اَلْقَتْلَ بِالْقَتْلِ ، وَ لَکِنَّ اَللَّهَ عَدْلٌ کَرِیمٌ لَیْسَ اَلْجَوْرُ مِنْ شَأْنِهِ ، وَ لَکِنَّهُ یُثِیبُ عَلَی نِیَّاتِ اَلْخَیْرِ أَهْلَهَا وَ إِضْمَارِهِمْ عَلَیْهَا ،وَ لاَ یُؤَاخِذُ أَهْلَ اَلْفِسْقِ حَتَّی یَفْعَلُوا... اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 55 )
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمودند : ....اگر نیّات گنهکاران موجب می شد که صاحبان آن بدان مواخذه شوند هرکس که نیّت زنا می کرد باید به زنا مواخذه شود و هرکس که نیت دزدی می کرد به دلیل دزدی گرفته شود و هرکس که نیت قتل می کرد به دلیل قتل گرفته شود ولی خداوند عادل وکریم است و ستم در شأن او نیست و او براساس نیت های خیر و در دل گرفتن خیر به اهل آن پاداش می دهد و فاسقان را تا انجام ندهند مواخذه نمی کند...تا آخر حدیث که در منبع می باشد.
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ سَیَابَةَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: نِیَّةُ اَلْمُؤْمِنِ أَبْلَغُ مِنْ عَمَلِهِ وَ کَذَلِکَ (نِیَّةُ) اَلْفَاجِرِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 56 )
ترجمه:
فضیل بن یسار از حضرت صادق علیه السلام از پدرانشان از رسول الله صلوات الله علیه و آله روایت می کنه که : نیّت مؤمن را بثواب میرساند تا کردار و عملش ؛ و همچنین نیت گنه کار . (نیت مؤمن از عملش رساتر است و همچنین نیت کافر و نابکار.)
ص : 56
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ زِیَادٍ اَلصَّیْقَلِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ صَدَقَ لِسَانُهُ زَکَا عَمَلُهُ ، وَ مَنْ حَسُنَتْ نِیَّتُهُ زِیدَ فِی رِزْقِهِ ، وَ مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِأَهْلِ بَیْتِهِ زِیدَ فِی عُمُرِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 56 )
ترجمه:
… امام صادق علیه السّلام فرموده است: هر که زبانش راست گوید کردارش پاک گردد، و هر که نیّتش به نیکی گراید خداوند بر روزیش بیفزاید و هر که با خانواده خویش، رفتار خوش گرداند خداوند بر عمرش بیفزاید.
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ فِی اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی ذَرٍّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی وَصِیَّتِهِ لَهُ قَالَ: یَا أَبَا ذَرٍّ، هُمَّ بِالْحَسَنَةِ وَ إِنْ لَمْ تَعْمَلْهَا لِکَیْ لاَ تُکْتَبَ مِنَ اَلْغَافِلِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 56 )
ترجمه:
... از توصیه های حضرت نبی اکرم صلی الله علیه و آله به جناب ابوذر این بود که : ای ابوذر ، قصد کار نیک کن هر چند موفق به انجام آن نشوی ؛ تا اینکه در شمار اهل غفلت قرار نگیری .
وَ عَنْ جَمَاعَةٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ بِکَرَمِهِ وَ فَضْلِهِ یُدْخِلُ اَلْعَبْدَ بِصِدْقِ اَلنِّیَّةِ وَ اَلسَّرِیرَةِ اَلصَّالِحَةِ اَلْجَنَّةَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 56 )
ترجمه:
عبد العظیم حسنی روایت کرده از... امیرالمومنین که فرمودند: ... خداوند به بزرگواری و احسانش بنده را به سبب نیت راستین و درون درست به بهشت می برد.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَقُولُ: مَنْ أَسَرَّ سَرِیرَةً رَدَّاهُ اَللَّهُ رِدَاهَا إِنْ خَیْراً فَخَیْرٌ وَ إِنْ شَرّاً فَشَرٌّ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 57 )
ترجمه:
...رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله میفرمود : هر که نیتی در دل داشته باشد، خدا لباسی مناسب آن بر او پوشد، اگر خوب باشد خوب و اگر بد باشد بد.
ص : 57
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا مِنْ عَبْدٍ یُسِرُّ خَیْراً إِلاَّ لَمْ تَذْهَبِ اَلْأَیَّامُ حَتَّی یُظْهِرَ اَللَّهُ لَهُ خَیْراً وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُسِرُّ شَرّاً إِلاَّ لَمْ تَذْهَبِ اَلْأَیَّامُ حَتَّی یُظْهِرَ اَللَّهُ لَهُ شَرّاً.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 57 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمود : بنده ئی نیست که در نهان کار خیری کند، جز آنکه روزگاری نگذشته، خدا برای او خیری ظاهر کند، و بنده ئی نیست که در نهان کار شری کند، جز اینکه روزگاری نگذشته، خدا برایش شری ظاهر کند.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَفْصٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلسَّائِحِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَلَکَیْنِ هَلْ یَعْلَمَانِ بِالذَّنْبِ إِذَا أَرَادَ اَلْعَبْدُ أَنْ یَفْعَلَهُ أَوِ اَلْحَسَنَةِ ؟ فَقَالَ :رِیحُ اَلْکَنِیفِ وَ اَلطَّیِّبِ سَوَاءٌ؟ قُلْتُ : لاَ، قَالَ: إِنَّ اَلْعَبْدَ إِذَا هَمَّ بِالْحَسَنَةِ خَرَجَ نَفَسُهُ طَیِّبَ اَلرِّیحِ، فَقَالَ صَاحِبُ اَلْیَمِینِ لِصَاحِبِ اَلشِّمَالِ : قُمْ فَإِنَّهُ قَدْ هَمَّ بِالْحَسَنَةِ ، فَإِذَا فَعَلَهَا کَانَ لِسَانُهُ قَلَمَهُ وَ رِیقُهُ مِدَادَهُ فَأَثْبَتَهَا لَهُ، وَ إِذَا هَمَّ بِالسَّیِّئَةِ خَرَجَ نَفَسُهُ مُنْتِنَ اَلرِّیحِ ، فَیَقُولُ صَاحِبُ اَلشِّمَالِ لِصَاحِبِ اَلْیَمِینِ: قِفْ فَإِنَّهُ قَدْ هَمَّ بِالسَّیِّئَةِ، فَإِذَا هُوَ فَعَلَهَا کَانَ لِسَانُهُ قَلَمَهُ وَ رِیقُهُ مِدَادَهُ فَأَثْبَتَهَا عَلَیْهِ .
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی کِتَابِ صِفَاتِ اَلشِّیعَةِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 57 )
ترجمه:
عبد اللَّه بن موسی بن جعفر گوید: از پدرم (موسی بن جعفر علیه السّلام) پرسیدم از دو فرشته (موکل) بر انسان که آیا هر گاه بنده قصد گناه کند یا قصد کار نیک کند میدانند؟ فرمود: بوی مستراح و بوی عطر یکی است؟ گفتم: نه، فرمود: همانا بنده چون آهنگ کار نیک کند نفسش خوشبو بیرون آید، پس فرشته دست راست بفرشته دست چپ گوید: برخیز (و دنبال کار خود رو) زیرا این بنده آهنگ کار خوب کرده، و هنگامی که آن کار خوب را انجام داد زبانش قلم او باشد و آب دهانش مرکب او و آن را برای او ثبت کند، و هر گاه آهنگ گناه کند نفسش بد بو بیرون آید، پس فرشته دست چپ بدست راستی گوید: توقف کن (و دست نگهدار و چیزی ننویس) زیرا او آهنگ گناه کرده، و چون آن گناه را بجا آورد زبانش قلم او است و مرکبش آب دهان او، و آن گناه را بر او ثبت کند.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ فِی کِتَابِ عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَیَنْوِی اَلذَّنْبَ فَیُحْرَمُ رِزْقَهُ.
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 58 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمود: همانا چون مؤمنی قصد گناه کند از روزی اش محروم ماند.
ص : 58
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ اَلْأَشْعَثِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِی: یَا جَابِرُ یُکْتَبُ لِلْمُؤْمِنِ فِی سُقْمِهِ مِنَ اَلْعَمَلِ اَلصَّالِحِ مَا کَانَ یُکْتَبُ فِی صِحَّتِهِ، وَ یُکْتَبُ لِلْکَافِرِ فِی سُقْمِهِ مِنَ اَلْعَمَلِ اَلسَّیِّئِ مَا کَانَ یُکْتَبُ فِی صِحَّتِهِ ؛ثُمَّ قَالَ: قَالَ یَا جَابِرُ مَا أَشَدَّ هَذَا مِنْ حَدِیثٍ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 58 )
ترجمه:
...امام باقر عَلَیْهِ السَّلَامُ فرمودند : ای جابر برای مومن در حالت مریضی برایش از اعمال خوب نوشته می شود، همانند دوران صحّت و سلامتی او که انجام می داده است؛ و برای کافر از کارهای زشت نوشته می شود، همانند آنچه را که در حال سلامتیش نوشته می شد.سپس فرمود: ای جابر! (قبول این سخن چقدر سخت است)چه چیز سختر و سنگینتر از این حدیث است
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «حَنِیفاً مُسْلِماً»(1) ، قَالَ : خَالِصاً مُخْلِصاً لَیْسَ فِیهِ شَیْءٌ مِنْ عِبَادَةِ اَلْأَوْثَانِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 59 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السلام راجع بقول خدای عز و جل: «حَنِیفاً مُسْلِماً»(2) فرمود: یعنی «خالصا مخلصا» که چیزی از پرستش بتها در آن نباشد.
ص : 59
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: وَ بِالْإِخْلاَصِ یَکُونُ اَلْخَلاَصُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 59 )
ترجمه:
...حضرت امیرالمومنین می فرمایند : اخلاص، موجب خلاصی است.
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَقُولُ: طُوبَی لِمَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ اَلْعِبَادَةَ، وَ اَلدُّعَاءَ ،وَ لَمْ یَشْغَلْ قَلْبَهُ بِمَا تَرَی عَیْنَاهُ ،وَ لَمْ یَنْسَ ذِکْرَ اَللَّهِ بِمَا تَسْمَعُ أُذُنَاهُ، وَ لَمْ یَحْزُنْ صَدْرَهُ بِمَا أُعْطِیَ غَیْرُهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 59 )
ترجمه:
حضرت رضا علیه السّلام ازگفته امیر المؤمنین علیه السّلام میفرمودند : خوشا به حال کسی که عبادت و دعایش را برای خدا خالص کند(بهشت گوارایش باد) و دلش را بآنچه چشمش میبیند مشغول ندارد و بدان چه گوشش میشنود، یاد خدا را فراموش نکند، و برای آنچه بدیگری داده شده اندوهگین نشود.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ عُیَیْنَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: اَلْإِبْقَاءُ عَلَی اَلْعَمَلِ حَتَّی یَخْلُصَ أَشَدُّ مِنَ اَلْعَمَلِ، وَ اَلْعَمَلُ اَلْخَالِصُ اَلَّذِی لاَ تُرِیدُ أَنْ یَحْمَدَکَ عَلَیْهِ أَحَدٌ إِلاَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 60 )
ترجمه:
سفیان بن عیینه گوید: امام صادق علیه السّلام فرمودند : پایداری بر عمل برای خالص ماندن ، سخت تر از خود عمل است و عمل خالص آنست که : نخواهی هیچ کس جز خدای عز و جل ترا بر آن بستاید. (کرداری را تا به آخر پاک و بااخلاص نگهداشتن از خود آن کردار سخت تر است، کردار پاک آن است که مقصودت از آن ستایش احدی جز خدا عز و جل نباشد)
ص : 60
وَ بِالْإِسْنَادِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «إِلاّٰ مَنْ أَتَی اَللّٰهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ»(1)؟ قَالَ : اَلسَّلِیمُ اَلَّذِی یَلْقَی رَبَّهُ وَ لَیْسَ فِیهِ أَحَدٌ سِوَاهُ ؛ قَالَ وَ کُلُّ قَلْبٍ فِیهِ شَکٌّ أَوْ شِرْکٌ فَهُوَ سَاقِطٌ ، وَ إِنَّمَا أَرَادُوا بِالزُّهْدِ فِی اَلدُّنْیَا لِتَفْرُغَ قُلُوبُهُمْ لِلْآخِرَةِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 60 )
ترجمه:
و به همین اسناد روایت است که گفت: سؤال کردم از قول خدای عز و جل: «إِلَّا مَنْ أَتَی اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ»؛ یعنی: «روزی که مال و پسران سود ندهند، مگر کسی را که بیاید خدا را با دلی سالم»(2)؟ پس حضرت فرمودند: دل سلیم آن است که پروردگار خویش را ملاقات می کند، و در آن دوستی کسی غیر از خدا نیست. و هر دلی که در آن شرک یا شکی باشد، فرومایه و افتاده است. و جز این نیست که مراد خدا این است که بیاید در نزد خدا با زهد و بی رغبتی در دنیا، که در دنیا از حبّ آن سالم باشد، تا دل های ایشان از برای آخرت و تحصیل آن فارغ باشد.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: کُنَّا جُلُوساً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذْ قَالَ لَهُ رَجُلٌ: أَ تَخَافُ أَنْ أَکُونَ مُنَافِقاً ! فَقَالَ لَهُ : إِذَا خَلَوْتَ فِی بَیْتِکَ نَهَاراً أَوْ لَیْلاً أَ لَیْسَ تُصَلِّی ؟ فَقَالَ : بَلَی، فَقَالَ: فَلِمَنْ تُصَلِّی؟ قَالَ: لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، قَالَ: فَکَیْفَ تَکُونُ مُنَافِقاً وَ أَنْتَ تُصَلِّی لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ لِغَیْرِهِ ؟.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 60 )
ترجمه:
...عبدالله بن سنان گوید : در خدمت امام صادق علیه السلام نشسته بودیم ، یکی از حضار مجلس از آن حضرت پرسید : قربانت شوم، ای فرزند رسول خدا ، آیا تو برمن واهمه ای داری که منافق باشم؟ حضرت به او فرمودند : وقتی روز یا شب در خانه ات تنها می شوی آیا نماز می خوانی؟ گفت : بله ، حضرت فرمودند : برای چه کسی می خوانی ؟ پاسخ داد : فقط برای خداوند عزوجل ، پس حضرت فرمودند : بنابر این چگونه می شود منافق باشی و حال آنکه نماز را فقط برای خدا خوانده ای ، نه غیر خدا؟.
أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یُونُسَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ :« حَنِیفاً مُسْلِماً »(3) ، قَالَ : خَالِصاً مُخْلِصاً لاَ یَشُوبُهُ شَیْءٌ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 60 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام در تفسیر آیة : «حق گرایی مسلمان بود»(4) فرمودند : با اخلاص که با چیزی آمیخته نیست.( یعنی خالص و پاک و با اخلاص بطوری که بهیچ شائبه غیر الهی آمیخته نباشد.)
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَسَارٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ رَبَّکُمْ لَرَحِیمٌ یَشْکُرُ اَلْقَلِیلَ، إِنَّ اَلْعَبْدَ لَیُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ یُرِیدُ بِهِمَا وَجْهَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیُدْخِلُهُ اَللَّهُ بِهِمَا اَلْجَنَّةَ... اَلْحَدِیثَ .
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ وَ اَلصَّدُوقُ وَ اَلشَّیْخُ کَمَا یَأْتِی إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 61 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام فرمودند : به راستی که پروردگار شما مهربان است و از اندک نیز قدردانی می کند . همانا بنده ای دو رکعت نماز برای رضای خدا می گزارد (خالص برای خشنودی خدا)و خداوند به واسطه آن دو رکعت او را به بهشت می برد...
ص : 61
وَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَنَا خَیْرُ شَرِیکٍ، مَنْ أَشْرَکَ مَعِی غَیْرِی فِی عَمَلِهِ لَمْ أَقْبَلْهُ إِلاَّ مَا کَانَ لِی خَالِصاً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 61 )
ترجمه:
... علی بن سالم گوید : شنیدم امام صادق علیه السلام می فرمود : خداوند عزوجل فرموده است : من بهترین شریک هستم ، هرکس در کاری برای من شریک بیاورد آن را هرگز نپذیرم مگر آنچه که خالص برای من باشد.
وَ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِذَا أَحْسَنَ اَلْمُؤْمِنُ ضَاعَفَ اَللَّهُ عَمَلَهُ لِکُلِّ حَسَنَةٍ سَبْعَمِائَةٍ ، فَأَحْسِنُوا أَعْمَالَکُمُ اَلَّتِی تَعْمَلُونَهَا لِثَوَابِ اَللَّهِ ...إِلَی أَنْ قَالَ: وَ کُلُّ عَمَلٍ تَعْمَلُهُ لِلَّهِ فَلْیَکُنْ نَقِیّاً مِنَ اَلدَّنَسِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 61 )
ترجمه:
...عمربن یزید گوید : شنیدم امام صادق علیه السلام می فرمودند : هرگاه مومن کارش را نیکوگرداند، خداوند پاداش عمل او را می افزاید. تا اینکه برای هر کار نیک ، هفتصد حسنه است، (و این سخن خدای تبارک و تعالی است که : و خداوند برای هر که بخواهد ، چند برابر می کند بقره 261 ) پس کارهایی را که انجام می دهید، به خاطر پاداش الهی ، نیکو انجام دهید.( به حضرت عرض کردم : مقصود از کار نیک چیست؟ گوید حضرت فرمودند: هنگامی که نمازگزاردی ، رکوع و سجده هایت را نیکو کن ، و چون روزه گرفتی از هرچه روزه ات را تباه و باطل می کند دوری کنی ، و هرگاه حج بجای آوردی هرچه برای حج و عمرات زیان دارد انجام ندهی .) و بعد فرمودند: هرکاری که برای خدا می کنی باید از آلودگی پاک باشد .
وَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا بَیْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ إِلاَّ قِلَّةُ اَلْعَقْلِ؛ قِیلَ : وَ کَیْفَ ذَلِکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ؟ ، قَالَ: إِنَّ اَلْعَبْدَ لَیَعْمَلُ اَلْعَمَلَ اَلَّذِی هُوَ لِلَّهِ رِضًا فَیُرِیدُ بِهِ غَیْرَ اَللَّهِ، فَلَوْ أَنَّهُ أَخْلَصَ لِلَّهِ لَجَاءَهُ اَلَّذِی یُرِیدُ فِی أَسْرَعَ مِنْ ذَلِکَ .
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ کَذَا اَلْحَدِیثَانِ اَللَّذَانِ قَبْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 61 )
ترجمه:
.... امام باقر علیه السلام فرمودند: میان حق و باطل چیزی جز کم عقلی نیست ؛ کسی پرسید چگونه ای فرزند رسول خدا؟ حضرت فرمودند: آدمی کاری را که باید رضای خدا در آن باشد برای غیر خدا انجام می دهد ، در صورتی که اگر آن را فقط برای خدا انجام می داد ، خداوند او را به هدفی که از آن کار داشت زودتر می رساند.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْعِبَادَةُ ثَلاَثَةٌ ،قَوْمٌ عَبَدُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَوْفاً فَتِلْکَ عِبَادَةُ اَلْعَبِیدِ، وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی طَلَبَ اَلثَّوَابِ فَتِلْکَ عِبَادَةُ اَلْأُجَرَاءِ، وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حُبّاً لَهُ فَتِلْکَ عِبَادَةُ اَلْأَحْرَارِ؛ وَ هِیَ أَفْضَلُ اَلْعِبَادَةِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 62 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: عبادت کنندگان سه دسته اند: 1- گروهی که خدای عز و جل را از ترس عبادت کنند و این عبادت بردگانست، 2- مردمی که خدای تبارک و تعالی را بطمع ثواب عبادت کنند و این عبادت (تجار) مزدورانست، 3- دسته ای که خدای عز و جل را برای دوستیش عبادت کنند و این عبادت آزادگان و بهترین عبادتست.
ص : 62
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْعِلَلِ وَ اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلسِّنَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی اَلْحَبَّالِ اَلطَّبَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْخَشَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مِحْصَنٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ، قَالَ: قَالَ اَلصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ اَلنَّاسَ یَعْبُدُونَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی ثَلاَثَةِ أَوْجُهٍ؛ فَطَبَقَةٌ یَعْبُدُونَهُ رَغْبَةً فِی ثَوَابِهِ فَتِلْکَ عِبَادَةُ اَلْحُرَصَاءِ وَ هُوَ اَلطَّمَعُ وَ آخَرُونَ یَعْبُدُونَهُ خَوْفاً مِنَ اَلنَّارِ فَتِلْکَ عِبَادَةُ اَلْعَبِیدِ وَ هِیَ رَهْبَةٌ، وَ لَکِنِّی أَعْبُدُهُ حُبّاً لَهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَتِلْکَ عِبَادَةُ اَلْکِرَامِ ،وَ هُوَ اَلْأَمْنُ لِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ "« وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ »(1) وَ لِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ :« قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اَللّٰهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اَللّٰهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ » ، فَمَنْ أَحَبَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّهُ اَللَّهُ ،وَ مَنْ أَحَبَّهُ اَللَّهُ تَعَالَی کَانَ مِنَ اَلْآمِنِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 62 )
ترجمه:
حدیث کردند ما را ... از یونس بن ظبیان که گفت حضرت صادق علیه السّلام میفرمودند: مردمی که عبادت خدا را مینمایند بر سه قسمند، بعضی خدا را عبادت میکنند برای امید بثوابش و این گونه عبادت مانند خدمت کردن حریصان و طمع دارها است و جمعی عبادت میکنند خدا را از خوف و ترس آتش جهنم او و این چنین عبادت مانند کار کردن غلامان ترسناک است و قسمی عبادتشان بواسطه محبت با خدا است (نه از جهت ترس جهنم رفتن و یا طمع در ثواب و بهشت) و من هم مانند ایشان خدا را عبادت میکنم بدوستی و محبتی که باو دارم، و این گونه عبادت و بندگی عبادت آزادمردان (و بندگان خاص) است و شیوه بندگی بزرگ منشانست، و چنین افرادند که از فزع و هول و هراس روز قیامت ایمنند. و شاهد بر این مطلب قول خداوند است که میفرماید: وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ، ایشانند که از هول و فزع روز قیامت ایمن باشند.و میفرماید: قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ، بگو «ای پیغمبر (بتمام مردم) اگر شما خدا را دوست میدارید متابعت من کنید (که پیغمبر خدا هستم در گفتار و کردار و اطاعت خدا نمودن) تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد» پس هر که خدا را دوست بدارد خدای تعالی او را دوست میدارد، و هر کسی را خدا دوست بدارد ایمن است از فزع روز قیامت.
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلرَّضِیُّ اَلْمُوسَوِیُّ فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَةِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اَللَّهَ رَغْبَةً فَتِلْکَ عِبَادَةُ اَلتُّجَّارِ، وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اَللَّهَ رَهْبَةً فَتِلْکَ عِبَادَةُ اَلْعَبِیدِ، وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اَللَّهَ شُکْراً فَتِلْکَ عِبَادَةُ اَلْأَحْرَارِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 63 )
ترجمه:
- و از امیر المومنین روایت شده که حضرت فرمودند : گروهی خدا را از روی میل به ثواب عبادت کردند و این عبادت تاجران است. و گروهی از ترس کیفر عبادت کردند و این عبادت بردگان است. و گروهی به خاطر سپاسگزاری عبادت کردند و این عبادت آزادگان است.
ص : 63
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: ذَکَرْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ رَجُلاً مُبْتَلًی بِالْوُضُوءِ وَ اَلصَّلاَةِ ،وَ قُلْتُ هُوَ رَجُلٌ عَاقِلٌ؛ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ :وَ أَیُّ عَقْلٍ لَهُ وَ هُوَ یُطِیعُ اَلشَّیْطَانَ؟ فَقُلْتُ لَهُ: وَ کَیْفَ یُطِیعُ اَلشَّیْطَانَ ؟فَقَالَ : سَلْهُ هَذَا اَلَّذِی یَأْتِیهِ مِنْ أَیِّ شَیْءٍ هُوَ ؟ فَإِنَّهُ یَقُولُ لَکَ : مِنْ عَمَلِ اَلشَّیْطَانِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 63 )
ترجمه:
عبد اللّٰه به سنان گوید: در پیش امام صادق علیله السلام مردی را یاد آور شدم که نسبت به وضوء و نماز خود گرفتار وسواس بود، و گفتم: او مرد عاقلی است؛ امام فرمودند : کدام عقل را دارد ،که فرمانبر شیطان است،به آن حضرت گفتم: چطور فرمانبر شیطان است؟ حضرت فرمودند : از او بپرس، این وسوسه ای که به او دست می دهد از چیست؟ مسلماً به تو می گوید که از عمل شیطان است.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ فَضْلٍ أَبِی اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا یَصْنَعُ أَحَدُکُمْ أَنْ یُظْهِرَ حَسَناً وَ یُسِرَّ سَیِّئاً ، أَلَیْسَ یَرْجِعُ إِلَی نَفْسِهِ فَیَعْلَمَ أَنَّ ذَلِکَ لَیْسَ کَذَلِکَ؟ وَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ :« بَلِ اَلْإِنْسٰانُ عَلیٰ نَفْسِهِ بَصِیرَةٌ »(1) ، إِنَّ اَلسَّرِیرَةَ إِذَا صَلَحَتْ قَوِیَتِ اَلْعَلاَنِیَةُ. وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ عَنِ اَلْفَضْلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 64 )
ترجمه:
...حضرت صادق علیه السّلام فرمودند : چه فایده ای دارد که شخص در ظاهر اعمال نیک داشته باشد و در نهان اعمال زشت؟ آیا هنگامی که بوجدان خویش رجوع کند نمی فهمد که واقعا آن طوری که خود را نشان میدهد چنان نیست؟ خداوند متعال میفرماید:« بَلِ اَلْإِنْسٰانُ عَلیٰ نَفْسِهِ بَصِیرَةٌ»(2) انسان بوضع درونی خود بصیرت و آگاهی دارد. وقتی که باطن خوب باشد ،برون و ظاهر انسان نیکو و استوار است.
ص : 64
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ عَنْ سَعْدٍ اَلْإِسْکَافِ قَالَ: لاَ أَعْلَمُهُ إِلاَّ قَالَ: عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ عَابِدٌ ،فَأُعْجِبَ بِهِ دَاوُدُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ لاَ یُعْجِبْکَ شَیْءٌ مِنْ أَمْرِهِ فَإِنَّهُ مُرَاءٍ... اَلْحَدِیثَ .
وَ رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 64 )
ترجمه:
...امام باقر عَلَیْهِ السَّلاَمُ فرمود: در بنی اسرائیل عابدی بود که حضرت داود عَلَیْهِ السَّلاَمُ به جهت دیدن او شگفت زده شده بود، خداوند متعال برایش وحی فرستاد: عمل او تو را به شگفتی نیندازد، چون که او ریاکار است...تاآخرحدیث.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَظْهَرَ لِلنَّاسِ مَا یُحِبُّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بَارَزَ اَللَّهَ بِمَا کَرِهَهُ لَقِیَ اَللَّهَ وَ هُوَ مَاقِتٌ لَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 64 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمود: هر که بمردم نشان دهد آنچه خدا دوست دارد و بخدا نشان دهد [با خدا مبارزه کند] بآنچه ناپسند دارد، خدا را ملاقات کند در حالی که او را دشمن داشته باشد.
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : سَیَأْتِی عَلَی اَلنَّاسِ زَمَانٌ تَخْبُثُ فِیهِ سَرَائِرُهُمْ وَ تَحْسُنُ فِیهِ عَلاَنِیَتُهُمْ طَمَعاً فِی اَلدُّنْیَا ، لاَ یُرِیدُونَ بِهِ مَا عِنْدَ رَبِّهِمْ، یَکُونُ دِینُهُمْ رِیَاءً لاَ یُخَالِطُهُمْ خَوْفٌ ؛ یَعُمُّهُمُ اَللَّهُ بِعِقَابٍ، فَیَدْعُونَهُ دُعَاءَ اَلْغَرِیقِ فَلاَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ.
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 65 )
ترجمه:
... رسول خدا صلّی الله علیه و آله که فرمودند : به زودی زمانی بر امتم گذرد که نهادشان بد باشد و ظاهرشان خوب برای طمع در دنیا و از مسلمانی خود قصد ثواب خدا را ندارند که پروردگار آن ها است دین داری آن ها صرف خودنمائی است ترسی در دل آن ها نیست و خدا همه آن ها را بکیفری دچار کند که بمانند غریق در دریا بدرگاه او دعا و زاری کنند و از آن ها اجابت نکند.
ص : 65
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: إِنِّی لَأَتَعَشَّی مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذْ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَةَ « بَلِ اَلْإِنْسٰانُ عَلیٰ نَفْسِهِ بَصِیرَةٌ `وَ لَوْ أَلْقیٰ مَعٰاذِیرَهُ »(1) ، ثُمَّ قَالَ: مَا یَصْنَعُ اَلْإِنْسَانُ أَنْ یَتَقَرَّبَ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِخِلاَفِ مَا یَعْلَمُ اَللَّهُ؟ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَقُولُ: مَنْ أَسَرَّ سَرِیرَةً رَدَّاهُ اَللَّهُ رِدَاهَا إِنْ خَیْراً فَخَیْراً وَ إِنْ شَرّاً فَشَرّاً .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 65 )
ترجمه:
...عمربن یزید گوید: با امام صادق علیه السلام شام می خوردم که این آیه را تلاوت کردند: بلکه انسان بر درون ونفس خود بینا است* و اگر چه عذری هم برای کار خود بتراشد»(2) سپس فرمودند: انسان چه می کند که به خدای عزوجل تقرب می جوید به خلاف آنچه خداوند تعالی از دل او می داند،به راستی رسول خدا صلّی اللّٰه علیه و آله فرمودند: هر که در دل نیّتی داشته باشد،خداوند لباس مناسب نیّتش به او می پوشاند،اگر خوب باشد خوب و اگر بد باشد بد است.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِعَبَّادِ بْنِ کَثِیرٍ اَلْبَصْرِیِّ فِی اَلْمَسْجِدِ: وَیْلَکَ یَا عَبَّادُ! إِیَّاکَ وَ اَلرِّیَاءَ ، فَإِنَّهُ مَنْ عَمِلَ لِغَیْرِ اَللَّهِ وَکَلَهُ اَللَّهُ إِلَی مَنْ عَمِلَ لَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 65 )
ترجمه:
امام صادق علیه السّلام بعباد بن کثیر بصری در مسجد فرمود: وای بر تو ای عباد از ریا، بپرهیز که هر که برای غیر خدا کار کند، خدا او را بکسی که برایش کار کرده واگذارد.
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنِ اِبْنِ شَمُّونٍ عَنِ اَلْأَصَمِّ عَنْ مِسْمَعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا زَادَ خُشُوعُ اَلْجَسَدِ عَلَی مَا فِی اَلْقَلْبِ فَهُوَ عِنْدَنَا نِفَاقٌ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 66 )
ترجمه:
...رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرموده اند: هر آن اندازه که خشوع تن و اندام بدن از آنچه در دل است بیشتر باشد نزد ما نفاق(به حساب می آید) محسوب گردد.
( این حدیث دلالت دارد که هرگاه خشوع تن بیش از خشوع قلب باشد نشانگر ریا و نفاق است.)
ص : 66
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَرَفَةَ ،قَالَ: قَالَ لِیَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَیْحَکَ یَا اِبْنَ عَرَفَةَ ! اِعْمَلُوا لِغَیْرِ رِیَاءٍ وَ لاَ سُمْعَةٍ ، فَإِنَّهُ مَنْ عَمِلَ لِغَیْرِ اَللَّهِ وَکَلَهُ اَللَّهُ إِلَی مَا عَمِلَ : وَیْحَکَ ! مَا عَمِلَ أَحَدٌ عَمَلاً إِلاَّ رَدَّاهُ اَللَّهُ بِهِ إِنْ خَیْراً فَخَیْراً وَ إِنْ شَرّاً فَشَرّاً .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 66 )
ترجمه:
...محمد بن عرفه گوید : امام رضا علیه السّلام فرمودند : وای بر تو ای پسر عرفه، کار کنید، نه بمنظور ریا و بگوش مردم رسیدن، زیرا هر که برای غیر خدا کار کند، خدا او را بکارش واگذارد؛ وای بر تو، کسی عملی نکند جز آنکه خدا عبائی بر او پوشاند (از جنس همان عملش) اگر عملش خوب باشد عبای خوب و اگر بد باشد عبای بد.
(: وای بر تو أی پسر عرفه! کار کنید نه برای خودنمائی و شهرت، زیرا هر که برای جز خدا کاری کند،خدایش بدان کسی واگذارد که برای او کار کرده است،وای بر تو!هیچ کس کاری نکند جز آنکه خدا عوضِ کارش را به او برگرداند،اگر خوب باشد خوب،و اگر بد باشد بد.)
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ بَشِیرٍ اَلنَّبَّالِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَرَادَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْقَلِیلِ مِنْ عَمَلِهِ أَظْهَرَ اَللَّهُ لَهُ أَکْثَرَ مِمَّا أَرَادَهُ بِهِ، وَ مَنْ أَرَادَ اَلنَّاسَ بِالْکَثِیرِ مِنْ عَمَلِهِ فِی تَعَبٍ مِنْ بَدَنِهِ وَ سَهَرٍ مِنْ لَیْلِهِ أَبَی اَللَّهُ إِلاَّ أَنْ یُقَلِّلَهُ فِی عَیْنِ مَنْ سَمِعَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 66 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: هرکس رضای خدای عزّ و جلّ را بخواهد در کار ناچیز خودش ، خداوند هم بیش از آنچه که قصد کرده برایش آشکار سازد و هرکس بخاطر رضای مردم کار بسیار کند و خود را به رنج اندازد و بی خوابی کشد، خدای عزّ و جلّ عملش را در نظر شنوندگان کم جلوه می دهد.
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اِخْشَوُا اَللَّهَ خَشْیَةً لَیْسَتْ بِتَعْذِیرٍ ، وَ اِعْمَلُوا لِلَّهِ فِی غَیْرِ رِیَاءٍ وَ لاَ سُمْعَةٍ ، فَإِنَّهُ مَنْ عَمِلَ لِغَیْرِ اَللَّهِ وَکَلَهُ اَللَّهُ إِلَی عَمَلِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ .
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ؛ وَ رَوَی اَلَّذِی قَبْلَهُ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 66 )
ترجمه:
...امیر المؤمنین صلوات اللّٰه علیه فرمودند: از خدا چنان بترسید(حیاکنید) که محتاج عذر خواهی نباشید [که مقصر نباشید] و بدون ریا و قصد شهرت برای خدا کار کنید، زیرا هر که برای غیر خدا کار کند، خدا در روز قیامت او را بعملش واگذارد(تا از او مزد بگیرد، که هرگز نتواند).
وَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ زُرَارَةَ وَ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَوْ أَنَّ عَبْداً عَمِلَ عَمَلاً یَطْلُبُ بِهِ وَجْهَ اَللَّهِ وَ اَلدَّارَ اَلْآخِرَةَ وَ أَدْخَلَ فِیهِ رِضَی أَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ کَانَ مُشْرِکاً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 67 )
ترجمه:
زرارة بن اعین و برادرش حمران از امام محمد باقر علیه السّلام روایت کرده اند که فرمودند : چنانچه بنده ای عملی را خالصا و مخلصا برای خدا و آخرت خود انجام دهد ولی رضایت (حتی) یک نفر را در آن وارد کند ،او مشرک است ( برای خداوند شریک قائل شده).
ص : 67
وَ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ ! إِنَّمَا هُوَ اَللَّهُ وَ اَلشَّیْطَانُ ، وَ اَلْحَقُّ وَ اَلْبَاطِلُ ، وَ اَلْهُدَی وَ اَلضَّلاَلَةُ، وَ اَلرُّشْدُ وَ اَلْغَیُّ ، وَ اَلْعَاجِلَةُ وَ اَلْعَاقِبَةُ ،وَ اَلْحَسَنَاتُ وَ اَلسَّیِّئَاتُ؛ فَمَا کَانَ مِنْ حَسَنَاتٍ فَلِلَّهِ، وَ مَا کَانَ مِنْ سَیِّئَاتٍ فَلِلشَّیْطَانِ .
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 67 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السلام فرمودند: که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرموده اند : ای مردم! (آگاه باشید) همانا خدایی وجود دارد و نیز شیطانی است ، و حق است و باطلی نیز هم ، و هدایت است و گمراهی ، و رشد(پیشرفت) است و بطلان (زیان) ، و دنیا و آخرتی هست ، و حسناتی است و سیئاتی ، پس آنچه از حسنه و خوبی است از آن پروردگار است ، و آنچه زشتی و پلیدی است (نشات گرفته ) از شیطان است.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ قَالَ : فِی رِوَایَةِ أَبِی اَلْجَارُودِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ تَفْسِیرِ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ « فَمَنْ کٰانَ یَرْجُوا لِقٰاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صٰالِحاً وَ لاٰ یُشْرِکْ بِعِبٰادَةِ رَبِّهِ أَحَداً »(1) فَقَالَ : مَنْ صَلَّی مُرَاءَاةَ اَلنَّاسِ فَهُوَ مُشْرِکٌ ... إِلَی أَنْ قَالَ: وَ مَنْ عَمِلَ عَمَلاً مِمَّا أَمَرَ اَللَّهُ بِهِ مُرَاءَاةَ اَلنَّاسِ فَهُوَ مُشْرِکٌ، وَ لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ عَمَلَ مُرَاءٍ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 68 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السّلام فرمود: از رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله سؤال شد: تفسیر آیه شریفه « ... پس هر کس به لقای پروردگار خود امید دارد باید به کار شایسته بپردازد، و هیچ کس را در پرستش پروردگارش شریک نسازد.» (2) چیست؟ فرمودند: هر کس از روی ریا نماز بگذارد مشرک بحساب می آید (و هر کس زکاه مالش را برای ریا بدهد مشرک است. کسی که برای مردم روزه می گیرد و تظاهر می کند مشرک می باشد، هر کس برای اینکه نامش را مشهور کند و خوشنام گردد به حج برود مشرک محسوب می گردد ) و بطور کلی هر کس اوامر خداوند را از روی ریا و تظاهر انجام دهد مشرک است و خداوند اعمال او را (ریا کار) قبول نمی کند.
ص : 68
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ ظَرِیفٍ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ، عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ تَزَیَّنَ لِلنَّاسِ بِمَا یُحِبُّ اَللَّهُ وَ بَارَزَ اَللَّهَ فِی اَلسِّرِّ بِمَا یَکْرَهُ اَللَّهُ لَقِیَ اَللَّهَ، وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ، لَهُ مَاقِتٌ.
وَ رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 68 )
ترجمه:
قرب الاسناد.ابن طریف...از علی علیه السّلام از رسول خدا صلّی اللّٰه علیه و آله فرمود: کسی که خود را در نظر مردم آراسته بزیور اطاعت و کارهای خدا پسندانه نشان دهد ولی در پنهان با اعمال زشت و ناپسند خود در مقام مبارزه با خدا باشد خدای خود را غضبناک ملاقات نموده و بر او خشمناک خواهد بود.(هر کس خود را برای مردم به آنچه خدا دوست دارد زینت کند، ولی نزد خدا به آنچه دوست ندارد ظاهر شود،خداوند را در حالت خشم ملاقات کند.)
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ عِیسَی اَلْفَرَّاءِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ، قَالَ: سَمِعْتُ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ کَانَ ظَاهِرُهُ أَرْجَحَ مِنْ بَاطِنِهِ خَفَّ مِیزَانُهُ.
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 68 )
ترجمه:
ابی یعفور از قول امام صادق علیه السلام روایت می کند که امام باقر علیه السلام فرمودند : کسی که ظاهرش از باطنش آراسته تر باشد،کفّۀ اعمال میزان او سبک می گردد.
وَ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ : عَنْ أَبِیهِ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ، عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ زِیَادٍ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُئِلَ : فِیمَا اَلنَّجَاةُ غَداً ؟ فَقَالَ: إِنَّمَا اَلنَّجَاةُ فِی أَنْ لاَ تُخَادِعُوا اَللَّهَ فَیَخْدَعَکُمْ ، فَإِنَّهُ مَنْ یُخَادِعِ اَللَّهَ یَخْدَعْهُ وَ یَخْلَعْ مِنْهُ اَلْإِیمَانَ؛ وَ نَفْسَهُ یَخْدَعُ لَوْ یَشْعُرُ، قِیلَ لَهُ: فَکَیْفَ یُخَادِعُ اَللَّهَ؟ قَالَ : یَعْمَلُ بِمَا أَمَرَهُ اَللَّهُ ثُمَّ یُرِیدُ بِهِ غَیْرَهُ؛ فَاتَّقُوا اَللَّهَ فِی اَلرِّیَاءِ! فَإِنَّهُ اَلشِّرْکُ بِاللَّهِ؛ إِنَّ اَلْمُرَائِیَ یُدْعَی یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ بِأَرْبَعَةِ أَسْمَاءٍ : یَا کَافِرُ، یَا فَاجِرُ، یَا غَادِرُ، یَا خَاسِرُ، حَبِطَ عَمَلُکَ وَ بَطَلَ أَجْرُکَ، فَلاَ خَلاَصَ لَکَ اَلْیَوْمَ، فَالْتَمِسْ أَجْرَکَ مِمَّنْ کُنْتَ تَعْمَلُ لَهُ .
وَ رَوَاهُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ ؛ وَ رَوَاهُ فِی اَلْمَجَالِسِ وَ مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ أَیْضاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هَارُونَ اَلْفَامِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 69 )
ترجمه:
مسعدة بن زیاد گوید: جعفر بن محمّد از پدرش علیهما السّلام نقل کرد که فرمود: از رسول خدا صلّی اللّٰه علیه و اله و سلّم پرسیدند: فردای قیامت نجات و رستگاری بچیست؟ فرمودند: نجات در آنست که با خدا خدعه و نیرنگ نکنید که او نیز با شما خدعه خواهد کرد، زیرا هر کس با خداوند خدعه کند، خداوند بخاطرنیرنگش( پاداش دهد،و) ایمان را از دل او بیرون برد، و اگر بفهمد در واقع با خویشتن خدعه کرده است نه با خدا، پرسیدند چگونه میتوان با خدا خدعه کرد؟ حضرت فرمودند: بامر خدای عزّ و جلّ عمل کند و منظورش رضایت غیر خدا باشد، پس در موضوع ریا از خدا بترسید زیرا آن شرک بخداست؛ همانا ریاکار را در روز قیامت بچهار اسم بخوانند،او را گویند: ای کافر، ای فاجر، ای حیله گر، ای زیانکار، عملت بیهوده گشت و اجرت پایمال شد،و بهره ای در این روز برای تو نخواهد بود(نجاتی در این روز برایت نیست)، پاداش عمل خود را از کسی طلب کن، که برای او آن عمل را انجام داده ای.
ص : 69
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ ،فِی کِتَابِ عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی، عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ اَلْخُرَاسَانِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ، عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یُؤْمَرُ بِرِجَالٍ إِلَی اَلنَّارِ... إِلَی أَنْ قَالَ: فَیَقُولُ لَهُمْ خَازِنُ اَلنَّارِ: یَا أَشْقِیَاءُ! مَا (کَانَ) حَالُکُمْ؟ قَالُوا: کُنَّا نَعْمَلُ لِغَیْرِ اَللَّهِ، فَقِیلَ لَنَا: خُذُوا ثَوَابَکُمْ مِمَّنْ عَمِلْتُمْ لَهُ.
وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 70 )
ترجمه:
...علیّ بن جعفر علیه السّلام از برادرش موسی بن جعفر علیهما السّلام از پدرانش علیهم السّلام از رسول خدا صلّی اللّٰه علیه و اله و سلّم روایت کرده که فرمود: در روز قیامت مردمی را امر شود بسوی آتش برند،...پس خازن جهنّم بدیشان گوید: ای بیچارگان چه کرده اید که مستوجب جهنّم شدید؟ گویند: ما عباداتی را برای غیر خدا انجام دادیم، پس بایشان گفته می شود اجر و پاداش خود را از همانها که بخاطر ایشان آن عبادات را بجا آورده اید باز گیرید.
ص : 70
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ، عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ أَبِیهِ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ، عَنْ یَزِیدَ بْنِ خَلِیفَةَ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا عَلَی أَحَدِکُمْ لَوْ کَانَ عَلَی قُلَّةِ جَبَلٍ حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَیْهِ أَجَلُهُ؟! أَ تُرِیدُونَ تُرَاءُونَ اَلنَّاسَ؟! إِنَّ مَنْ عَمِلَ لِلنَّاسِ کَانَ ثَوَابُهُ عَلَی اَلنَّاسِ، وَ مَنْ عَمِلَ لِلَّهِ کَانَ ثَوَابُهُ عَلَی اَللَّهِ؛ إِنَّ کُلَّ رِیَاءٍ شِرْکٌ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 70 )
ترجمه:
...محمّد بن موسی بن متوکّل رحمة اللّٰه علیه از علی بن الحسین سعدآبادی،از احمد بن ابی عبد اللّٰه برقی،از پدرش و حسن بن علی بن فضّال،از علی بن نعمان،از یزید بن خلیفه نقل کرده که وی گفت: حضرت صادق علیه السّلام فرمودند: اگر یکی از شما روی قلّه کوهی باشد خطر و گزندی به او متوجه نمی شود تا این که زمان مرگ او فرا برسد بعد فرمودند:می خواهید مردم شما را ببینند؟ کسی که برای مردم عملی انجام دهد اجرش بر مردم است که به او دهند و کسی که برای خدا کاری را انجام داد البته ثوابش را خدا به او خواهد داد . محقّقا هر ریایی شرک محسوب می شود.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَلْمَلَکَ لَیَصْعَدُ بِعَمَلِ اَلْعَبْدِ مُبْتَهِجاً بِهِ، فَإِذَا صَعِدَ بِحَسَنَاتِهِ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ : اِجْعَلُوهَا فِی سِجِّینٍ! إِنَّهُ لَیْسَ إِیَّایَ أَرَادَ بِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 71 )
ترجمه:
...پیغمبر صلی اللّٰه علیه و آله فرمودند: فرشته عمل بنده ئی را بالا میبرد و از آن مسرور است، ولی چون آن عمل را که بصورت حسناتست بالا برد، خدای عز و جل فرماید: آن اعمال را در سجین (دیوان اعمال گنهکاران) گذارید، زیرا آن بنده این اعمال را برای من بجا نیاورده(اراده قرب من نداشته).
ص : 71
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ، عَنْ یَزِیدَ بْنِ خَلِیفَةَ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : کُلُّ رِیَاءٍ شِرْکٌ إِنَّهُ مَنْ عَمِلَ لِلنَّاسِ کَانَ ثَوَابُهُ عَلَی اَلنَّاسِ، وَ مَنْ عَمِلَ لِلَّهِ ، کَانَ ثَوَابُهُ عَلَی اَللَّهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 71 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمود: هر ریایی شرک است، هر که برای مردم کار کند باید ثوابش را از مردم بخواهد،و هر که برای خدا کار کند پاداشش به عهده خداست.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اِجْعَلُوا أَمْرَکُمْ هَذَا لِلَّهِ وَ لاَ تَجْعَلُوهُ لِلنَّاسِ، فَإِنَّهُ مَا کَانَ لِلَّهِ فَهُوَ لِلَّهِ، وَ مَا کَانَ لِلنَّاسِ فَلاَ یَصْعَدُ إِلَی اَللَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 71 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمود: کار دین داری و مذهبتان را برای خدا قرار دهید نه برای مردم، زیرا حقیقتش این است که هرچه برای خدا انجام شود خدا می پزیرد، و هرچه برای مردم است به درگاه خدا بالا نرود.
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ، عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ، عَنْ جَرَّاحٍ اَلْمَدَائِنِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ:« فَمَنْ کٰانَ یَرْجُوا لِقٰاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صٰالِحاً وَ لاٰ یُشْرِکْ بِعِبٰادَةِ رَبِّهِ أَحَداً »(1) قَالَ: اَلرَّجُلُ یَعْمَلُ شَیْئاً مِنَ اَلثَّوَابِ لاَ یَطْلُبُ بِهِ وَجْهَ اَللَّهِ إِنَّمَا یَطْلُبُ تَزْکِیَةَ اَلنَّاسِ یَشْتَهِی أَنْ یُسْمِعَ بِهِ اَلنَّاسَ، فَهَذَا اَلَّذِی أَشْرَکَ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ؛ ثُمَّ قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ أَسَرَّ خَیْراً فَذَهَبَتِ اَلْأَیَّامُ أَبَداً حَتَّی یُظْهِرَ اَللَّهُ لَهُ خَیْراً، وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُسِرُّ شَرّاً فَذَهَبَتِ اَلْأَیَّامُ حَتَّی یُظْهِرَ اَللَّهُ لَهُ شَرّاً.
وَ رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُمَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ یَزِیدَ بْنِ خَلِیفَةَ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 71 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام در تفسیر قول خدای عزّ و جلّ: «هرکس امیدوار دیدار پروردگارش را داشته باشد باید کار خوب کند و هیچکس را در عبادت پروردگار خود شریک قرار ندهد»(2) فرمودند : مردی کار خوبی(ثوابی) می کند ولی مقصود او رضای خدا نیست، تمایل دارد مردم بشنوند و او را بشناسند و تعریفش کنند این است همان کس که در عبادت پروردگار خود شریک قرار داده، سپس فرمودند: هرگز هیچ بنده ای نیست که در پنهانی کار خیری کند و روزگاری را بگذاراند تا اینکه خدا کار خیر او را آشکار سازد ، و هیچ بنده ای نیست که کار بدی در پنهانی انجام دهد تا اینکه روزگاری بگذرد و خداوند کار بد او را آشکار سازد.
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَنَا خَیْرُ شَرِیکٍ، فَمَنْ عَمِلَ لِی وَ لِغَیْرِی فَهُوَ لِمَنْ عَمِلَهُ غَیْرِی.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 72 )
ترجمه:
... برقی از پدرش از ابن ابو عمیر از هشام بن سالم از ابو عبد الله علیه السلام از خداوند سبحان، نقل کرده که حضرت حق فرموده اند : من بهترین شریک هستم. پس اگر کسی عملی را برای من و دیگری انجام بدهد، آن عمل مورد قبول من نیست بلکه برای دیگری(غیرخدا) است.
ص : 72
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلرَّضِیُّ فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَةِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَمْ مِنْ صَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ صَوْمِهِ إِلاَّ اَلظَّمَأُ وَ اَلْجُوعُ، وَ کَمْ مِنْ قَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ قِیَامِهِ إِلاَّ [اَلسَّهَرُ وَ] اَلْعَنَاءُ، حَبَّذَا صَوْمُ اَلْأَکْیَاسِ وَ إِفْطَارُهُمْ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 72 )
ترجمه:
...سید رضی در نهج ا لبلاغه روایت می کند که امیر المومنین حضرت علی علیه السلام فرمودند: چه بسا روزه داری که از روزه اش جز تشنگی و گرسنگی نتیجه ای نمی گیرد، وچه بسا شب زنده داری که جز زحمت بی خوابی و رنج بیداری چیزی آیده اش نیست ، و چه با ارزش است خواب وخوردن و روزه نبودن زیرکان .
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلتَّمَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ یَحْیَی بْنِ دَاوُدَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبِی عَمْرٍو عَنِ اَلْمَقْبُرِیِّ عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : رُبَّ صَائِمٍ حَظُّهُ مِنْ صِیَامِهِ اَلْجُوعُ وَ اَلْعَطَشُ، وَ رُبَّ قَائِمٍ حَظُّهُ مِنْ قِیَامِهِ اَلسَّهَرُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 72 )
ترجمه:
...رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود: چه بسیار روزه داری که بهره اش از روزه جز گرسنگی و تشنگی نباشد و چه بسیار شب زنده داری که بهره اش از نمازهای شبانه جز بی خوابی نباشد.
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: یُجَاءُ بِالْعَبْدِ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ قَدْ صَلَّی، فَیَقُولُ: یَا رَبِّ قَدْ صَلَّیْتُ اِبْتِغَاءَ وَجْهِکَ؛ فَیُقَالُ لَهُ: بَلْ صَلَّیْتَ لِیُقَالَ: مَا أَحْسَنَ صَلاَةَ فُلاَنٍ! اِذْهَبُوا بِهِ إِلَی اَلنَّارِ ثُمَّ ذَکَرَ مِثْلَ ذَلِکَ فِی اَلْقِتَالِ وَ قِرَاءَةِ اَلْقُرْآنِ وَ اَلصَّدَقَةِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 72 )
ترجمه:
... در کتاب زهد ... ابی بصیر گوید: شنیدم از امام صادق علیه السلام که فرمودند: روز قیامت بنده ای را می آورند که اهل نماز بوده، پس خواهد گفت: ای پروردگار من برای خشنودی تو نماز خواندم ؛ اما به او گفته می شود : بلکه نماز خواندی تا بگویند: نماز فلانی چه نماز خوبی است و دستور بردن او به آتش جهنم داده می شود ، سپس در ادامه حدیث جهاد کننده و قاری قرآن و صدقه دهنده و صله رحم کننده هستند که به این منوال هستند.
وَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: أَنَا أَغْنَی اَلْأَغْنِیَاءِ عَنِ اَلشَّرِیکِ فَمَنْ أَشْرَکَ مَعِی غَیْرِی فِی عَمَلٍ لَمْ أَقْبَلْهُ إِلاَّ مَا کَانَ لِی خَالِصاً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 73 )
ترجمه:
...علیّ بن سالم گوید: شنیدم که امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ می فرمود: خداوند متعال فرموده است: من بی نیازترین ثروتمندان نسبت به شریک هستم، پس هر که دیگری را در عملی شریک من گرداند، آن عمل را نمی پذیرم مگر آنکه خالص برای من انجام گرفته باشد.
ص : 73
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ، عَنِ اَلسَّکُونِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : ثَلاَثُ عَلاَمَاتٍ لِلْمُرَائِی: یَنْشَطُ إِذَا رَأَی اَلنَّاسَ، وَ یَکْسَلُ إِذَا کَانَ وَحْدَهُ، وَ یُحِبُّ أَنْ یُحْمَدَ فِی جَمِیعِ أُمُورِهِ.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی وَصِیَّةِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: یَا عَلِیُّ لِلْمُرَائِی ثَلاَثُ عَلاَمَاتٍ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 73 )
ترجمه:
...امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: ریا کار سه نشانه دارد چون مردم را بیند (در عبادت) بنشاط آید، و هر گاه تنها باشد کسل شود، و دوست دارد که در هر کاری او را بستایند.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ، عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ :« فَلاٰ تُزَکُّوا أَنْفُسَکُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اِتَّقیٰ»(1) قَالَ :قَوْلُ اَلْإِنْسَانِ: صَلَّیْتُ اَلْبَارِحَةَ وَ صُمْتُ أَمْسِ، وَ نَحْوَ هَذَا؛ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِنَّ قَوْماً کَانُوا یُصْبِحُونَ فَیَقُولُونَ: صَلَّیْنَا اَلْبَارِحَةَ وَ صُمْنَا أَمْسِ، فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لَکِنِّی أَنَامُ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهَارَ، وَ لَوْ أَجِدُ بَیْنَهُمَا شَیْئاً لَنِمْتُهُ .
وَ رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 74 )
ترجمه:
...جمیل بن درّاج گوید:از امام صادق علیه السّلام پرسیدم که: تفسیر فرمودۀ خداوند عزّ و جلّ «شخصیّت خود را پاک و مبرّی نکنید، خدا به کسانی که پرهیزگارند آگاه تر است»(2) چیست؟ حضرت فرمودند: آن است که انسان بگوید: دیشب نماز شب خواندم،و دیروز روزه دار بودم، و مانند اینها، بعد امام علیه السّلام فرمودند: گروهی هستند که چون صبح بیرون آیند،می گویند: دیشب نماز خواندیم و دیروز روزه گرفتیم.پس حضرت علیّ علیه السّلام فرمودند: لکن من شب و روز می خوابم و اگر میان روز و شب زمانی می یافتم،در آن هم می خوابیدم.
ص : 74
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلْإِبْقَاءُ عَلَی اَلْعَمَلِ أَشَدُّ مِنَ اَلْعَمَلِ؛ قَالَ: وَ مَا اَلْإِبْقَاءُ عَلَی اَلْعَمَلِ؟ قَالَ یَصِلُ اَلرَّجُلُ بِصِلَةٍ وَ یُنْفِقُ نَفَقَةً لِلَّهِ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ فَکُتِبَتْ لَهُ سِرّاً، ثُمَّ یَذْکُرُهَا فَتُمْحَی فَتُکْتَبُ لَهُ عَلاَنِیَةً، ثُمَّ یَذْکُرُهَا فَتُمْحَی وَ تُکْتَبُ لَهُ رِیَاءً .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 75 )
ترجمه:
... از حضرت باقر علیه السّلام نقل شده که فرمودند: ابقاء (پایداری) بر عمل از انجام دادن اصل عمل دشوارتر است، سؤال شد ابقاء بر عمل یعنی چه؟ فرمودند: مثلا کسی صله رحم میکند و یا مالش را برای خداوند بی شریک و در راه خدا انفاق مینماید، در این صورت صله رحم و انفاق سری و پنهانی برای او ضبط می شود ، ولی بعدا این که شخص عمل خود را بازگو میکند، صدقه و صله پنهانی از نامه عملش محو و نابود شده و بجای آن صدقه آشکار(که ارزشش کمتر است)ثبت میگردد ، سپس باز این شخص عملش را برای دیگران میگوید در این صورت آن صدقه آشکار هم محو گردیده و بجای آن عمل ریائی نوشته می شود.
ص : 75
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ، عَنْ زُرَارَةَ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَعْمَلُ اَلشَّیْءَ مِنَ اَلْخَیْرِ فَیَرَاهُ إِنْسَانٌ فَیَسُرُّهُ ذَلِکَ؟ قَالَ: لاَ بَأْسَ، مَا مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ وَ هُوَ یُحِبُّ أَنْ یَظْهَرَ لَهُ فِی اَلنَّاسِ اَلْخَیْرُ، إِذَا لَمْ یَکُنْ صَنَعَ ذَلِکَ لِذَلِکَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 75 )
ترجمه:
...زراره گوید: از امام باقر علیه السّلام پرسیدم راجع بمردی که کار خیری میکند و شخصی او را می بیند و او خوشش می آید، فرمود: عیب ندارد،،کسی نیست مگر اینکه دوست می دارد که میان مردم برای او کار خوبی ظاهر شود،به شرط اینکه عمل را بآن قصد انجام ندهد(سبب اقدام به این کارِ خیر صرف خودنمائی و جلب توجّهِ مردم نباشد).
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْأَسَدِیِّ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمَرْزُبَانِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْجَعْدِ عَنْ شُعْبَةَ، عَنْ أَبِی عِمْرَانَ اَلْجُونِیِّ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّامِتِ، قَالَ: قَالَ أَبُو ذَرٍّ رَحِمَهُ اَللَّهُ: قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، اَلرَّجُلُ یَعْمَلُ لِنَفْسِهِ وَ یُحِبُّهُ اَلنَّاسُ قَالَ تِلْکَ عَاجِلُ بُشْرَی اَلْمُؤْمِنِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 75 )
ترجمه:
در کتب معانی و امالی. محمد اسدی..از عبد اللّٰه صامت، از ابوذر که گفت :از پیامبر اکرم صلّی اللّٰه علیه و آله سؤال کردم چطور می شود که انسان کار نیک و عبادت را برای خودش انجام میدهد و مردم او را دوست میدارند؟ حضرت فرمودند: این بشارت و مژده زودرسی است برای مؤمن که خداوند این پاداش دنیوی را باو میدهد (تا بعدا نیز پاداش اخروی را در آن جهان عنایت میفرماید).
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ، عَنْ أَبِی أُسَامَةَ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: کُونُوا دُعَاةً إِلَی أَنْفُسِکُمْ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُمْ ، وَ کُونُوا زَیْناً وَ لاَ تَکُونُوا شَیْناً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 76 )
ترجمه:
...ابو اسامه گوید: شنیدم امام صادق علیه السّلام میفرمودند :... مردم را با غیر گفتار و زبان بمذهب خود دعوت کنید و (در عمل) زینت ما باشید و ننگ ما نباشید....
ص : 76
وَ عَنْهُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَجَّالِ، عَنِ اَلْعَلاَءِ، عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : کُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُمْ، لِیَرَوْا مِنْکُمُ اَلْوَرَعَ وَ اَلاِجْتِهَادَ وَ اَلصَّلاَةَ وَ اَلْخَیْرَ، فَإِنَّ ذَلِکَ دَاعِیَةٌ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 76 )
ترجمه:
ابن ابی یعفور از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمودند: مردم را با غیر زبان خود (با اعمال و رفتار خوب خود) براه حق دعوت نمائید باید مردم از شما ورع و کوشش و نماز و اعمال خیر ببینندکه این (حالت از رفتار و کردار شما)خود دعوت کننده(بسوی حق)است.
مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ (فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ ) نَقْلاً مِنْ کِتَابِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ ، عَنْ عُبَیْدٍ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَلرَّجُلُ یَدْخُلُ فِی اَلصَّلاَةِ فَیُجَوِّدُ صَلاَتَهُ وَ یُحَسِّنُهَا رَجَاءَ أَنْ یَسْتَجِرَّ بَعْضَ مَنْ یَرَاهُ إِلَی هَوَاهُ؟ قَالَ: لَیْسَ هَذَا مِنَ اَلرِّیَاءِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 76 )
ترجمه:
عبید گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: مردی نماز می گزارد و نمازش را نیکو ادا می کند و دوست میدارد مردم را به طرف خود متوجه سازد، آیا این ریا محسوب می شود؟ حضرت فرمودند: این کار ریا به حساب نمی آید.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ، عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَزْدِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ مِنْ أَغْبَطِ أَوْلِیَائِی عِنْدِی عَبْداً مُؤْمِناً ذَا حَظٍّ مِنْ صَلاَحٍ، أَحْسَنَ عِبَادَةَ رَبِّهِ، وَ عَبَدَ اَللَّهَ فِی اَلسَّرِیرَةِ، وَ کَانَ غَامِضاً فِی اَلنَّاسِ، فَلَمْ یُشَرْ إِلَیْهِ بِالْأَصَابِعِ، وَ کَانَ رِزْقُهُ کَفَافاً فَصَبَرَ عَلَیْهِ، فَعُجِّلَتْ بِهِ اَلْمَنِیَّةُ، فَقَلَّ تُرَاثُهُ وَ قَلَّتْ بَوَاکِیهِ.
وَ رَوَاهُ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 77 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: خدای عز و جل فرماید: بهترین دوستان من نزد من که همه آرزوی مقام او را دارند بنده مؤمنی است که بهره کاملی از شایستگی و لیاقت داشته، عبادت و بندگی پروردگارش را بنحو احسن انجام دهد و عبادتش در خلوت و نهان باشد در میان مردم فرو رفته و گم شده(میان مردم گمنام زندگی کند) و مورد توجه و انگشت نشان نباشد و رزق و روزیش به اندازه کفایت باشد و بهمان مقدار صبر کرده(و حرص و ولع زیادی نداشته)و مرگش زود برسد و میراثش اندک و گریه کنش کم باشد.
ص : 77
وَ عَنْهُ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مِرْدَاسٍ، عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی، وَ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ جَمِیعاً، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ، عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ، قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا عَمَّارُ اَلصَّدَقَةُ وَ اَللَّهِ فِی اَلسِّرِّ أَفْضَلُ مِنَ اَلصَّدَقَةِ فِی اَلْعَلاَنِیَةِ، وَ کَذَلِکَ وَ اَللَّهِ اَلْعِبَادَةُ فِی اَلسِّرِّ أَفْضَلُ مِنْهَا فِی اَلْعَلاَنِیَةِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 77 )
ترجمه:
...عمّار ساباطی از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که: آن امام به من فرمودند: ای عمّار صدقه دادن نهان به خدا قسم از صدقۀ آشکار بهتر است، و همچنین به خدا قسم عبادت در نهان از عبادت آشکار بهتر است.
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَ کَذَلِکَ وَ اَللَّهِ عِبَادَتُکُمْ فِی اَلسِّرِّ مَعَ إِمَامِکُمُ اَلْمُسْتَتِرِ فِی دَوْلَةِ اَلْبَاطِلِ وَ تَخَوُّفُکُمْ مِنْ عَدُوِّکُمْ فِی دَوْلَةِ اَلْبَاطِلِ وَ حَالِ اَلْهُدْنَةِ ، أَفْضَلُ مِمَّنْ یَعْبُدُ اَللَّهَ فِی ظُهُورِ اَلْحَقِّ مَعَ إِمَامِ اَلْحَقِّ اَلظَّاهِرِ فِی دَوْلَةِ اَلْحَقِّ اَلْحَدِیثَ .
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی کِتَابِ إِکْمَالِ اَلدِّینِ عَنِ اَلْمُظَفَّرِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ حَیْدَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ جَمِیعاً عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ هِشَامٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 77 )
ترجمه:
....عمار ساباطی گوید:به امام صادق علیه السّلام گفتم:(کدام بهتر است،عبادت پنهانی با امام بر حق از شماها در دولت باطل یا عبادت عیانی آشکار در ظهور حق و دولت حق،با امام آشکارا از شماها؟ در جواب فرمود:ای عمار! صدقۀ نهانی به خدا بهتر است از صدقۀ آشکار )و همچنین-به خدا-عبادت نهانی شما با امام پنهان در دولت باطل و ترس شما از دشمن خود،در زمان تسلط باطل و در حال صلح با دشمن، بهتر است از کسی که خدای عز و جل را در ظهور حق با امام بر حق آشکار و در دولت حق عبادت می کند، عبادت با ترس در دولت باطل، مانند عبادت در حال آسایش و در دولت حق نیست.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ، عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ، عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ اَلْحَذَّاءِ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ مِنْ أَغْبَطِ أَوْلِیَائِی عِنْدِی رَجُلاً خَفِیفَ اَلْحَالِ، ذَا حَظٍّ مِنْ صَلاَةٍ، أَحْسَنَ عِبَادَةَ رَبِّهِ بِالْغَیْبِ، وَ کَانَ غَامِضاً فِی اَلنَّاسِ، جُعِلَ رِزْقُهُ کَفَافاً فَصَبَرَ عَلَیْهِ، عُجِّلَتْ مَنِیَّتُهُ، فَقَلَّ تُرَاثُهُ وَ قَلَّتْ بَوَاکِیهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 78 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السّلام فرمودند: رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمودند: خدای عز و جل فرماید: براستی خوشبخت ترین دوستانم نزد من مردی است سبک حال، دارای بهره ای از نماز ، که در نهانی خدای خود را عبادت می کند و گمنام در بین مردم به سر می برد و روزی او به اندازه نیاز و رفع ضرورت باشد و بر آن شکیبا بوده و مرگش زودرس باشد و بعد از خود ارث کمی بر جای گذارد و گریه کنندگان بر مرگ او کم می باشند.
ص : 78
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنْ یُونُسَ، عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ، عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا أَحْسَنَ مِنَ اَلرَّجُلِ! یَغْتَسِلُ أَوْ یَتَوَضَّأُ فَیُسْبِغُ اَلْوُضُوءَ، ثُمَّ یَتَنَحَّی حَیْثُ لاَ یَرَاهُ أَنِیسٌ فَیُشْرِفُ عَلَیْهِ، وَ هُوَ رَاکِعٌ أَوْ سَاجِدٌ.... اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 78 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام فرمود: ... چقدر خوب و نیکوست که شخص غسل کند و یا وضو بگیرد و آنگاه به گوشه ای رود تا کسی او را نبیند،و به نماز ایستد.پس خداوند عزّ و جلّ بر او نظر افکند،در حالی که او در حال رکوع و سجده است....
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ فِی ( اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْأَخْبَارِ) عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ، عَنْ هَارُونَ بْنِ مُوسَی، عَنِ اِبْنِ عُقْدَةَ، عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یُوسُفَ، عَنِ اَلْحُصَیْنِ بْنِ مُخَارِقٍ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، عَنْ آبَائِهِ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلاً وَفَدَ إِلَیْهِ مِنْ أَشْرَافِ اَلْعَرَبِ ؛ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : هَلْ فِی بِلاَدِکَ قَوْمٌ قَدْ شَهَرُوا أَنْفُسَهُمْ بِالْخَیْرِ لاَ یُعْرَفُونَ إِلاَّ بِهِ؟ قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: فَهَلْ فِی بِلاَدِکَ قَوْمٌ قَدْ شَهَرُوا أَنْفُسَهُمْ بِالشَّرِّ لاَ یُعْرَفُونَ إِلاَّ بِهِ؟ قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: فَهَلْ فِی بِلاَدِکَ قَوْمٌ یَجْتَرِحُونَ اَلسَّیِّئَاتِ وَ یَکْتَسِبُونَ اَلْحَسَنَاتِ؟ قَالَ نَعَمْ، قَالَ: تِلْکَ خِیَارُ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلنُّمْرُقَةُ اَلْوُسْطَی، یَرْجِعُ إِلَیْهِمُ اَلْغَالِی وَ یَنْتَهِی إِلَیْهِمُ اَلْمُقَصِّرُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 78 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام از پدرش نقل کرد که فرمود:مردی از بزرگان عرب به نزد امیر مؤمنان علیه السّلام شرفیاب شد و آن حضرت علیه السّلام به او فرمودند: آیا در سرزمین های تو گروهی هستند که خودشان را به نیکی معروف کرده اند و جز به آن شناخته نمی شوند؟ عرض کرد: آری.حضرت پرسیدند: آیا در شهرهای تو گروهی هستند که خودشان را به زشتی معروف کرده اند و جز به آن شناخته نمی شوند؟ عرض کرد: آری.حضرت سؤال کرد: آیا در سرزمین های تو عدّه ای هستند که هم کارهای ناشایست مرتکب می شوند و هم کارهای نیک انجام می دهند؟
عرض کرد: آری. حضرت فرمودند : اینان برگزیدگان امّت محمّد صلّی اللّه علیه و اله و تکیه گاه میانۀ راه هستند و پیش تاخته به اینان برمی گردد و سهل انگار خود را به اینان می رساند.
وَ عَنْهُ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْمُکَتِّبِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْکُوفِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ شَهَرَ نَفْسَهُ بِالْعِبَادَةِ فَاتَّهِمُوهُ عَلَی دِینِهِ، فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَکْرَهُ شُهْرَةَ اَلْعِبَادَةِ وَ شُهْرَةَ اَللِّبَاسِ، ثُمَّ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّمَا فَرَضَ عَلَی اَلنَّاسِ فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَةِ سَبْعَ عَشْرَةَ رَکْعَةً، مَنْ أَتَی بِهَا لَمْ یَسْأَلْهُ اَللَّهُ عَمَّا سِوَاهَا وَ إِنَّمَا أَضَافَ إِلَیْهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مِثْلَیْهَا لِیَتِمَّ بِالنَّوَافِلِ مَا یَقَعُ فِیهَا مِنَ اَلنُّقْصَانِ، وَ إِنَّ اَللَّهَ لاَ یُعَذِّبُ عَلَی کَثْرَةِ اَلصَّلاَةِ وَ اَلصَّوْمِ، وَ لَکِنَّهُ یُعَذِّبُ عَلَی خِلاَفِ اَلسُّنَّةِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 79 )
ترجمه:
...امالی شیخ طوسی...حضرت رضا علیه السّلام فرمودند: کسی که مشهور بعبادت باشد او را در دین خودش پاک و بی غل و غش ندانید که خدا شهرت بعبادت و شهرت به لباس را مبغوض می دارد. سپس فرمودند: خداوند متعال بر مردم در شبانه روز فقط هفده رکعت نماز واجب کرده هر کس که آنها را انجام دهد از غیر آنها مورد سؤال واقع نمی شود و بدرستیکه پیغمبر اکرم صلّی اللّٰه علیه و آله نافله ها را که دو برابر آنها را (34 رکعت) بر آنها اضافه نمود که (اگر) نقصانی در فرائض و نمازهای واجب رخ دهد ( و کمبودی از حیث خشوع و خضوع و آداب نماز پیدا شود با این نوافل 34 رکعت) جبران گردد. البته بدیهی است که خداوند برای نماز و روزه زیادی و مستحبی کسی را عذاب نمیکند، ولی اگر در رفتار و کردار خود بر خلاف سنت و روش اسلامی و دینی عمل نماید مورد مواخذه و کیفر قرار میگیرد.
ص : 79
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی ( قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ ) عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ، عَنْ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَعْظَمُ اَلْعِبَادَةِ أَجْراً أَخْفَاهَا.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 79 )
ترجمه:
...پیامبر صلی الله علیه و آله : عبادتی اجر بیشتر دارد که نهان تر و مخفی تر باشد.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلاِشْتِهَارُ بِالْعِبَادَةِ رِیبَةٌ اَلْحَدِیثَ .
وَ رَوَاهُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ رَوَاهُ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلسِّنَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ اَلنَّخَعِیِّ عَنْ عَمِّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 79 )
ترجمه:
از حضرت صادق روایت شده که فرمودند: مشهور شدن بعبادت ریاء است.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ بَابَوَیْهِ فِی کِتَابِ ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ بَلَغَهُ شَیْءٌ مِنَ اَلثَّوَابِ عَلَی (شَیْءٍ مِنَ اَلْخَیْرِ) فَعَمِلَهُ کَانَ لَهُ أَجْرُ ذَلِکَ (وَ إِنْ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَقُلْهُ) .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 80 )
ترجمه:
...صفوان بن مهران گوید: امام صادق علیه السّلام فرمودند: هر کس راجع بعمل نیکی، ثوابی بشنود (که پیغمبر خدا صلی الله علیه وآله ثوابی برایش ذکر کرده اند) و بخاطر و رسیدن به ثواب آن ، عمل خیر را بجا آورد، آن ثواب را بدو خواهند داد (اگر چه پیغمبرخدا صلی الله علیه وآله نیز آن ثواب را برای آن عمل نگفته باشد).
ص : 80
وَ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ: عَنْ عَبْدِ اَلْوَاحِدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَةَ، عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: « فَمَنْ یُرِدِ اَللّٰهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلاٰمِ»(1) قَالَ : مَنْ یُرِدِ اَللَّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ بِإِیمَانِهِ فِی اَلدُّنْیَا إِلَی جَنَّتِهِ وَ دَارِ کَرَامَتِهِ فِی اَلْآخِرَةِ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلتَّسْلِیمِ لِلَّهِ وَ اَلثِّقَةِ بِهِ وَ اَلسُّکُونِ إِلَی مَا وَعَدَهُ مِنْ ثَوَابِهِ حَتَّی یَطْمَئِنَّ إِلَیْهِ... اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 80 )
ترجمه:
...حمدان بن سلیمان گوید: از حضرت رضا علیه السّلام سؤال کردم، معنی این آیه چیست؟ «هر کس را خدا بخواهد هدایت کند او را به اسلام راضی و خشنود نموده، آمادۀ قبول اسلام و هر کس را نخواهد از گمراهی نجات یابد سینۀ او را بسیار تنگ میکند »(2) ،ایشان فرمودند: هر که را خداوند بخواهد در دنیا به ایمان به خود و در آخرت به بهشت و دار کرامتش هدایت کند، سینه اش را برای تسلیم در برابرش و اعتماد به او و اطمینان یافتن از پاداشی که به او وعده داده شده است باز (آماده) می کند تا آرامش قلبی یابد.
أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ بَلَغَهُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ شَیْءٌ مِنَ اَلثَّوَابِ فَعَمِلَهُ کَانَ أَجْرُ ذَلِکَ لَهُ، وَ إِنْ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَقُلْهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 81 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: هر کس راجع بعملی از گفته حضرت نبی صلی الله علیه و آله از نیکی ثوابی بشنود و بخاطر و تمنّای آن ثواب آن عمل خیر را بجا آورد، آن ثواب را بدو خواهند داد اگر چه پیغمبر هم آن ثواب را برای آن عمل نگفته باشد،و از قول او دروغ نقل کرده باشند.
ص : 81
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ بَلَغَهُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ شَیْءٌ مِنَ اَلثَّوَابِ فَفَعَلَ ذَلِکَ طَلَبَ قَوْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ لَهُ ذَلِکَ اَلثَّوَابُ وَ إِنْ کَانَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَقُلْهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 81 )
ترجمه:
...محمدبن مروان از امام صادق علیه السلام نقل کرده که فرمودند: کسی که برایش در عملی، ثوابی از حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله رسیده باشد و آن کار را به خاطر حدیث پیامبرصلی الله علیه وآله انجام دهد، به آن ثواب می رسد گرچه پیامبرصلی الله علیه وآله آن را نگفته باشد.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْقَاسَانِیِّ، عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْجَعْفَرِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ وَعَدَهُ اَللَّهُ عَلَی عَمَلٍ ثَوَاباً فَهُوَ مُنْجِزُهُ لَهُ، وَ مَنْ أَوْعَدَهُ عَلَی عَمَلٍ عِقَاباً فَهُوَ فِیهِ بِالْخِیَارِ.
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلتَّوْحِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ وَ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 81 )
ترجمه:
حدیث کرد ما را محمد بن حسن صفار از محمد بن حسین بن ابی الخطاب و احمد بن ابی عبد اللَّه برقی از علی بن محمد قاسانی، از آنکه او را ذکر کرده از عبد اللَّه بن قاسم جعفری از حضرت صادق از پدرانش علیهم السلام که فرمودند: رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله و سلم فرموده اند : که هر که خدا او را بر کاری ثوابی وعده کند بآن از برایش بزودی وفاء خواهد کرد و هر که خدا او را بر کاری عقابی وعید کند در آن باختیار باشد که اگر خواهد بآن وفاء میکند و اگر نخواهد نمیکند. (کسی را که خدا وعده ی پاداش در کرداری دهد آن پاداش برایش ثابت است و کسی را که خدا وعده ی بر مجازات دهد او مختار است که اگر بخواهد عوض کند.)
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ سَمِعَ شَیْئاً مِنَ اَلثَّوَابِ عَلَی شَیْءٍ فَصَنَعَهُ کَانَ لَهُ، وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ عَلَی مَا بَلَغَهُ.
وَ رَوَاهُ اِبْنُ طَاوُسٍ فِی کِتَابِ اَلْإِقْبَالِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ اَلَّذِی هُوَ مِنْ جُمْلَةِ اَلْأُصُولِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 81 )
ترجمه:
شیخ کلینی (ره) از حضرت صادق علیه السّلام این چنین روایت کرده است: گر کسی ثوابی را بر چیزی بشنود و آن را انجام دهد، ثوابش را خواهد برد، اگر چه در واقع، خبر مطابق آنچه شنیده، نباشد.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ،عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ، عَنْ عِمْرَانَ اَلزَّعْفَرَانِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ بَلَغَهُ ثَوَابٌ مِنَ اَللَّهِ عَلَی عَمَلٍ فَعَمِلَ ذَلِکَ اَلْعَمَلَ اِلْتِمَاسَ ذَلِکَ اَلثَّوَابِ أُوتِیَهُ، وَ إِنْ لَمْ یَکُنِ اَلْحَدِیثُ کَمَا بَلَغَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 82 )
ترجمه:
...محمد بن مروان گوید: از امام باقر علیه السلام شنیدم می فرمود: کسی که ثوابی از طرف خدا برایش در کاری برسد، پس آن کار را به خاطر ثوابش انجام دهد، به آن ثواب می رسد گرچه حدیثی در آن مورد نداشته باشیم
ص : 82
أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ اَلدَّاعِی قَالَ: رَوَی اَلصَّدُوقُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ، بِطُرُقِهِ إِلَی اَلْأَئِمَّةِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ مَنْ بَلَغَهُ شَیْءٌ مِنَ اَلْخَیْرِ فَعَمِلَ بِهِ کَانَ لَهُ مِنَ اَلثَّوَابِ مَا بَلَغَهُ، وَ إِنْ لَمْ یَکُنِ اَلْأَمْرُ کَمَا نُقِلَ إِلَیْهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 82 )
ترجمه:
شیخ صدوق (ره) از ائمۀ اطهار علیه السّلام روایت کرده که فرمودند: وقتی به کسی خبر برسد که، مثلا فلان عمل، فلان مقدار ثواب دارد و او آن را انجام بدهد، خداوند متعال همان مقدار ثواب را خواهد داد، اگر چه در واقع این چنین نباشد.
عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ طَاوُسٍ فِی کِتَابِ اَلْإِقْبَالِ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ بَلَغَهُ شَیْءٌ مِنَ اَلْخَیْرِ فَعَمِلَ بِهِ کَانَ لَهُ [أَجْرُ] ذَلِکَ وَ إِنْ (لَمْ یَکُنِ اَلْأَمْرُ کَمَا بَلَغَهُ) .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 82 )
ترجمه:
...سیدبن طاووس روایت کرده که امام صادق علیه السلام فرمودند: وقتی به کسی بگویند که ، مثلا فلان عمل، فلان مقدار ثواب دارد و او آن را انجام بدهد، اجر آن ثواب را خواهد برد ، اگر چه در واقع امر این چنین نباشد.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی اَلتَّوْرَاةِ مَکْتُوبٌ: یَا اِبْنَ آدَمَ تَفَرَّغْ لِعِبَادَتِی أَمْلَأْ قَلْبَکَ غِنًی وَ لاَ أَکِلْکَ إِلَی طَلَبِکَ وَ عَلَیَّ أَنْ أَسُدَّ فَاقَتَکَ وَ أَمْلَأَ قَلْبَکَ خَوْفاً مِنِّی وَ إِنْ لاَ تَفَرَّغْ لِعِبَادَتِی أَمْلَأْ قَلْبَکَ شُغُلاً بِالدُّنْیَا ثُمَّ لاَ أَسُدَّ فَاقَتَکَ وَ أَکِلْکَ إِلَی طَلَبِکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 82 )
ترجمه:
...حضرت صادق علیه السّلام فرمودند: در تورات چنین نوشته شده است: ای فرزند آدم! برای عبادتم ،خود را از افکار دنیوی فارغ و تهی گردان تا در نتیجه، من هم بی نیازی درونی و قلبی به تو دهم و تو را به خودت و کوشش و فعالیت خودت واگذار نکنم، و بر من است که نیاز و احتیاجات تو را تأمین نمایم. و دل خود را از خوف و ترس از من آکنده نما و اگر فارغ از هر گونه فکر و خالی از اندیشه های گوناگون به عبادت من نپردازی، قلبت را از افکار دنیوی آکنده می کنم، نیاز و احتیاجاتت را تأمین ننموده و تو رابه خودت واگذار خواهم کرد.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنْ یُونُسَ، عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَفْضَلُ اَلنَّاسِ مَنْ عَشِقَ اَلْعِبَادَةَ فَعَانَقَهَا وَ أَحَبَّهَا بِقَلْبِهِ وَ بَاشَرَهَا بِجَسَدِهِ وَ تَفَرَّغَ لَهَا، فَهُوَ لاَ یُبَالِی عَلَی مَا أَصْبَحَ مِنَ اَلدُّنْیَا، عَلَی عُسْرٍ أَمْ عَلَی یُسْرٍ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 83 )
ترجمه:
...رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: بهترین مردم کسی است که عاشق عبادت است و آن را در آغوش کشد و در دل دوست دارد و با تن آن را انجام دهد و برای آن خود را فارغ سازد (دل به کار دیگری مشغول نسازد) چنین شخصی باک ندارد که در دنیا به سختی زندگی کند یا در رفاه باشد.
ص : 83
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: یَا عِبَادِیَ اَلصِّدِّیقِینَ! تَنَعَّمُوا بِعِبَادَتِی فِی اَلدُّنْیَا، فَإِنَّکُمْ تَتَنَعَّمُونَ بِهَا فِی اَلْآخِرَةِ.
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 83 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السّلام که فرمودند: خداوند تبارک و تعالی فرماید: ای بنده های راستگوی من، در دنیا با مشغول به عبادت شدن از نعمتهایم بهره مند شوید ، زیرا شما در آخرت نیز بخاطر عبادت متنعّم خواهید بود.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْأَحْوَلِ عَنْ سَلاَّمِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: کَفَی بِالْمَوْتِ مَوْعِظَةً وَ کَفَی بِالْیَقِینِ غِنًی وَ کَفَی بِالْعِبَادَةِ شُغُلاً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 83 )
ترجمه:
...حضرت باقر علیه السّلام نقل می کنند از جدشان رسول اکرم صلی اللَّه علیه و آله و سلم ،که فرمودند: ...برای پند و اندرز گرفتن مرگ کافی است. و ایمان و یقین به رازقیت خدا برای تامین غنا و بی نیازی کافی است. و برای اشتغال انسان بکار عبادت الهی کافی است.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (فِی کِتَابِ اَلْعِلَلِ) عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ اَلنَّهِیکِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلطَّاطَرِیِّ، عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ، عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! مَا مَعْنَی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ « وَ مٰا خَلَقْتُ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنْسَ إِلاّٰ لِیَعْبُدُونِ »(1) فَقَالَ: خَلَقَهُمْ لِلْعِبَادَةِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 83 )
ترجمه:
در کتاب علل الشرایع؛ جمیل نقل کرده، به امام صادق علیه السلام عرض کردم: فدایتان شوم! معنای این سخن خداوند عزّ و جلّ: « جن و انس را نیافریدم جز برای آن که مرا بپرستند»(2) چیست؟ ایشان فرمودند: آنها را برای عبادت خلق کرد.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ، عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ، عَنِ اَلْبَرْقِیِّ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ، عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَیْمُونٍ، عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: « وَ مٰا خَلَقْتُ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنْسَ إِلاّٰ لِیَعْبُدُونِ»(3) قَالَ: خَلَقَهُمْ لِلْعِبَادَةِ قُلْتُ خَاصَّةً أَمْ عَامَّةً قَالَ لاَ بَلْ عَامَّةً .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 84 )
ترجمه:
در کتاب علل الشرایع: جمیل نقل کرده، از امام صادق علیه السلام درباره این سخن خداوند عزّ و جلّ: « جن و انس را نیافریدم جز برای آن که مرا بپرستند»(4) پرسیدم؛ ایشان فرمودند: آنها را برای عبادت خلق کرد. عرض کردم: همه آنها را یا بعضی از آنها را؟ ایشان فرمودند: همه آنها را.
ص : 84
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلسِّنَانِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیِّ، عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ اَلنَّخَعِیِّ، عَنْ عَمِّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ اَلنَّوْفَلِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَالِمٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: « وَ مٰا خَلَقْتُ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنْسَ إِلاّٰ لِیَعْبُدُونِ »(1) قَالَ: خَلَقَهُمْ لِیَأْمُرَهُمْ بِالْعِبَادَةِ.
قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ:« وَ لاٰ یَزٰالُونَ مُخْتَلِفِینَ *`إِلاّٰ مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذٰلِکَ خَلَقَهُمْ»(2) قَالَ: خَلَقَهُمْ لِیَفْعَلُوا مَا یَسْتَوْجِبُونَ بِهِ رَحْمَتَهُ فَیَرْحَمَهُمْ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 84 )
ترجمه:
...أبی بصیر نقل کرده، از امام صادق علیه السلام درباره این سخن خداوند عزّ و جلّ: « جن و انس را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند»(3) پرسیدم؛ ایشان فرمودند: یعنی آن ها را خلق کرد تا به عبادت خود امرشان کند. و درباره این سخن خداوند عزّ و جلّ: « در حالی که پیوسته در اختلافند * مگر کسانی که پروردگار تو به آنان رحم کرده و برای همین آنان را آفریده است»(4) از ایشان پرسیدم؛ حضرت فرمودند: آنها را آفرید تا کاری که مستوجب رحمت اوست را انجام دهند تا خداوند به آنان رحم کند.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ، عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ، عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدِ بْنِ هِلاَلٍ اَلثَّقَفِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ قَالَ لَهُ: أُوصِیکَ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ اَلْوَرَعِ وَ اَلاِجْتِهَادِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 85 )
ترجمه:
عمرو بن سعید گفت: به امام صادق عَلَیْهِ السَّلَامُ عرضه داشتم: (همانا من نمی توانم که هر سال به زیارت و ملاقات شما حضور یابم، مرا به چیزی سفارش و موعظه فرما تا در زندگی خود به آن عمل نمایم؟)
حضرت فرمود: تو را به تقوای الهی، پاکدامنی و کوشش (در انجام وظایف شرعی) توصیه می نمایم.
ص : 85
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ عِشْ مَا شِئْتَ فَإِنَّکَ مَیِّتٌ، وَ أَحْبِبْ مَنْ شِئْتَ، فَإِنَّکَ مُفَارِقُهُ وَ اِعْمَلْ مَا شِئْتَ فَإِنَّکَ لاَقِیهِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 85 )
ترجمه:
... از رسول خدا صلّی اللّٰه علیه و آله نقل شده که آن حضرت فرمودند: «جبرئیل امین به من گفت: ای محمّد صلّی اللّٰه علیه و آله، هر طور که میل داری زندگی کن ، اما سرانجام باید بمیری، هر که را میل داری دوست داشته باش،ولی عاقبت باید از وی جدا شوی. هر عملی را که مایلی در دنیا انجام بده، اما آنچه می کنی در قیامت مشاهده خواهی کرد.»
وَ عَنْهُ، عَنْ، أَبِیهِ، وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ، عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ وَ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ وَ سَلَمَةَ بَیَّاعِ اَلسَّابِرِیِّ جَمِیعاً، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا أَخَذَ کِتَابَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَنَظَرَ فِیهِ قَالَ: مَنْ یُطِیقُ هَذَا! مَنْ یُطِیقُ ذَا! قَالَ: ثُمَّ یَعْمَلُ بِهِ، وَ کَانَ إِذَا قَامَ إِلَی اَلصَّلاَةِ تَغَیَّرَ لَوْنُهُ حَتَّی یُعْرَفَ ذَلِکَ فِی وَجْهِهِ؛ وَ مَا أَطَاقَ أَحَدٌ عَمَلَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ وُلْدِهِ مِنْ بَعْدِهِ إِلاَّ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 85 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: حضرت علی بن حسین را شیوه این بود که هر گاه کتاب روش علی علیه السّلام را بر میگرفت و در آن نگاه میکرد میفرمودند: چه کسی تاب این روش دارد؟ چه کسی تاب و توان این را دارد؟ سپس آن را بکار می بست و شیوه اش این بود که چون بنماز می ایستاد رنگش دیگرگون میشد تا از رخسارش شناخته میشد، و کسی از فرزندان حضرت علی علیه السّلام تاب و توان کردار او را نداشت جز همان علی بن الحسین علیه السّلام .
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ، عَنْ أَبِی أُسَامَةَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: عَلَیْکَ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ اَلْوَرَعِ وَ اَلاِجْتِهَادِ ... اَلْحَدِیثَ .
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ جَمِیعاً عَنْ أَبِی أُسَامَةَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 86 )
ترجمه:
...ابو اسامه گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که می فرمودند: بر شما باد به رعایت تقوای الهی و پارسایی، و تلاش و کوشش، (و راستگویی، و رساندن امانت به صاحبانش،و خوشخویی،و خوشرفتاری با همسایگان.زینت و آبروی ما باشید نه باعث بی آبرویی ما).
ص : 86
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ، عَنِ أَبِی کَهْمَسٍ، عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدِ بْنِ هِلاَلٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَوْصِنِی، قَالَ: أُوصِیکَ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ اَلْوَرَعِ وَ اَلاِجْتِهَادِ... اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 86 )
ترجمه:
...عمرو بن سعید بن هلال گوید: بامام صادق علیه السّلام عرضکردم: مرا سفارشی کنید. حضرت فرمودند: ترا سفارش میکنم بتقوای خدائی، و پارسائی و کوشش، (و بدان که کوشش بدون ورع سود نبخشد).
وَ عَنْهُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلاَّنٍ، عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلْخُرَاسَانِیِّ، عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: شِیعَتُنَا اَلشَّاحِبُونَ اَلذَّابِلُونَ اَلنَّاحِلُونَ اَلَّذِینَ إِذَا جَنَّهُمُ اَللَّیْلُ اِسْتَقْبَلُوهُ بِحُزْنٍ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 86 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام فرمودند: شیعیان ما همان رنگ پریدگان ، خشک لبان ، لاغرانند، کسانی که چون شب همه جا را فرا گرفت از آن استقبال می کنند (برای عبادت ) ومحزونند .
وَ عَنْهُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ، مَنْصُورٍ بُزُرْجَ، عَنْ مُفَضَّلٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِیَّاکَ وَ اَلسَّفِلَةَ! فَإِنَّمَا شِیعَةُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَنْ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ، وَ اِشْتَدَّ جِهَادُهُ وَ عَمِلَ لِخَالِقِهِ، وَ رَجَا ثَوَابَهُ، وَ خَافَ عِقَابَهُ فَإِذَا رَأَیْتَ أُولَئِکَ فَأُولَئِکَ شِیعَةُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 86 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: شیعه حضرت علی علیه السلام کسی است که شکم و دامن خود را حفظ نماید، و سخت کوش باشد، و کارش برای خالقش باشد، و امید ثواب از او داشته باشد، و از کیفر او بترسد، هر گاه چنین کسانی را دیدی آنها شیعه حضرت صادق علیه السلام هستند.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ، عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ شِیعَةَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانُوا خُمْصَ اَلْبُطُونِ ذُبُلَ اَلشِّفَاهِ أَهْلَ رَأْفَةٍ وَ عِلْمٍ وَ حِلْمٍ یُعْرَفُونَ بِالرَّهْبَانِیَّةِ فَأَعِینُوا عَلَی مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ بِالْوَرَعِ وَ اَلاِجْتِهَادِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 87 )
ترجمه:
... امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ فرمودند: بدرستیکه که پیروان حضرت علیّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ شکم شان به کمر چسبیده، لبهایشان خشک و پوست انداخته است، اهل محبّت، دانش و بردبار هستند، راهب و تارک دنیا شناخته شده اند. پس بر آن حالات و اوصافی که هستید، به ورع و تلاش و شکیبایی خود را یاری کنید.
ص : 87
وَ عَنْهُمْ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ، عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَمَا وَ اَللَّهِ لَقَدْ عَهِدْتُ أَقْوَاماً عَلَی عَهْدِ خَلِیلِی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ إِنَّهُمْ لَیُصْبِحُونَ وَ یُمْسُونَ شُعْثاً غُبْراً خُمْصاً، بَیْنَ أَعْیُنِهِمْ کَرُکَبِ اَلْمِعْزَی، یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِیَاماً، یُرَاوِحُونَ بَیْنَ أَقْدَامِهِمْ وَ جِبَاهِهِمْ یُنَاجُونَ رَبَّهُمْ وَ یَسْأَلُونَهُ فَکَاکَ رِقَابِهِمْ مِنَ اَلنَّارِ، وَ اَللَّهِ لَقَدْ رَأَیْتُهُمْ مَعَ هَذَا وَ هُمْ خَائِفُونَ مُشْفِقُونَ.
وَ عَنْهُمْ عَنِ اِبْنِ خَالِدٍ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلصَّلْتِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 87 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السّلام فرمودند: امیر المؤمنین علیه السّلام ( نماز صبح را در عراق بجماعت گزارد چون رو برگردانید مردم را موعظه فرمود و از خوف خدا گریست و آنها را نیز گریانید، سپس ) فرمودند: آگاه باشید که بخدا در زمان دوست و حبیبم پیغمبر صلی اللّٰه علیه و آله، مردمی را میشناختم که ،در بامداد و شام ژولیده و گرد آلود و گرسنه بودند، پیشانی آنها (در اثر سجده) مانند زانوی گوسفند داغ سجده داشت، برای پروردگار خود با سجود و قیام شب را میگذرانیدند، گاهی روی پا ایستاده و گاهی پیشانی بزمین میگذاشتند، با پروردگار خود مناجات نموده و آزادی خویش را از آتش دوزخ طلب میکردند، بخدا که آنها را با این اوصاف دیدم که باز هم ترسان و نگران بودند.
وَ عَنْهُمْ عَنِ اِبْنِ خَالِدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ، عَنْ عِیسَی اَلنَّهْرَسِیرِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ عَرَفَ اَللَّهَ وَ عَظَّمَهُ مَنَعَ فَاهُ مِنَ اَلْکَلاَمِ ،وَ بَطْنَهُ مِنَ اَلطَّعَامِ، وَ عَنَّی نَفْسَهُ بِالصِّیَامِ وَ اَلْقِیَامِ؛ قَالُوا : بِآبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ ! هَؤُلاَءِ أَوْلِیَاءُ اَللَّهِ قَالَ إِنَّ أَوْلِیَاءَ اَللَّهِ سَکَتُوا فَکَانَ سُکُوتُهُمْ ذِکْراً، وَ نَظَرُوا فَکَانَ نَظَرُهُمْ عِبْرَةً ، وَ نَطَقُوا فَکَانَ نُطْقُهُمْ حِکْمَةً، وَ مَشَوْا فَکَانَ مَشْیُهُمْ بَیْنَ اَلنَّاسِ بَرَکَةً، لَوْ لاَ اَلْآجَالُ اَلَّتِی قَدْ کُتِبَتْ عَلَیْهِمْ لَمْ تَقِرَّ أَرْوَاحُهُمْ فِی أَجْسَادِهِمْ خَوْفاً مِنَ اَلْعِقَابِ وَ شَوْقاً إِلَی اَلثَّوَابِ .
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 87 )
ترجمه:
....امام صادق علیه السلام از قول پیامبر صلّی الله علیه و آله فرموده اند: هر کس خدا را بشناسد و او را تعظیم کند، دهانش را از سخن گفتن و شکمش را از طعام خوردن باز می دارد و خویشتن را با نماز و روزه به رنج و زحمت می اندازد. راوی روایت می گوید،گفتم: ای رسول خدا ! پدر و مادرمان فدایت باد ! آیا ایشان اولیای خدایند؟ فرمودند: همانا اولیای خدا چون سکوت کنند، خاموشی ایشان اندیشه است و چون به چیزی بنگرند، نگریستن ایشان عبرت است و چون سخن گویند گفتارشان حکمت است و چون میان مردم راه بروند، راه رفتن ایشان برکت است و اگر مدت زندگانی که برای آنان رقم زده شده است وجود نداشت ، هر آیینه ،از بیم عذاب و شوق به بهشت جانهایشان در بدنهایشان پایدار نمی ماند .
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ، عَنْ أَبِی بَصِیر،ٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ أَبَاهُ قَالَ لِجَمَاعَةٍ مِنَ اَلشِّیعَةِ : وَ اَللَّهِ إِنِّی لَأُحِبُّ رِیحَکُمْ وَ أَرْوَاحَکُمْ فَأَعِینُوا عَلَی ذَلِکَ بِوَرَعٍ وَ اِجْتِهَادٍ ،وَ اِعْلَمُوا أَنَّ وَلاَیَتَنَا لاَ تُنَالُ إِلاَّ بِالْعَمَلِ وَ اَلاِجْتِهَادِ، مَنِ اِئْتَمَّ مِنْکُمْ بِعَبْدٍ فَلْیَعْمَلْ بِعَمَلِهِ... اَلْحَدِیثَ .
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 88 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: به درستیکه پدرم امام باقرعلیه السلام برای جمعی از شیعیان فرمودند:به خدا سوگند، من بوی شما و ارواح شما را دوست دارم. پس با ورع و پرهیز از گناه و کوشش در کار خیر،ما(آل محمّد صلّی اللّٰه علیه و آله و سلّم)را در این دوستی یاری کنید و بدانید که ولایت ما جز با پارسایی و کوشش در فهم دقیق دینی به دست نمی آید. هر کدام از شما که از جماعتی پیروی می کند،باید مانند آنها رفتار کند...تا آخر حدیث.
ص : 88
وَ عَنْ أَبِیهِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ، عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: وَ اَللَّهِ! إِنْ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَیَأْکُلُ أَکْلَ اَلْعَبْدِ، وَ یَجْلِسُ جِلْسَةَ اَلْعَبْدِ؛ وَ إِنْ کَانَ لَیَشْتَرِی اَلْقَمِیصَیْنِ اَلسُّنْبُلاَنِیَّیْنِ فَیُخَیِّرُ غُلاَمَهُ خَیْرَهُمَا، ثُمَّ یَلْبَسُ اَلْآخَرَ، فَإِذَا جَازَ أَصَابِعَهُ قَطَعَهُ، وَ إِذَا جَازَ کَعْبَهُ حَذَفَهُ؛ وَ لَقَدْ وَلِیَ خَمْسَ سِنِینَ مَا وَضَعَ آجُرَّةً عَلَی آجُرَّةٍ وَ لاَ لَبِنَةً عَلَی لَبِنَةٍ، وَ لاَ أَقْطَعَ قَطِیعاً، وَ لاَ أَوْرَثَ بَیْضَاءَ وَ لاَ حَمْرَاءَ؛ وَ إِنْ کَانَ لَیُطْعِمُ اَلنَّاسَ خُبْزَ اَلْبُرِّ وَ اَللَّحْمَ وَ یَنْصَرِفُ إِلَی مَنْزِلِهِ وَ یَأْکُلُ خُبْزَ اَلشَّعِیرِ وَ اَلزَّیْتَ وَ اَلْخَلَّ، وَ مَا وَرَدَ عَلَیْهِ أَمْرَانِ کِلاَهُمَا لِلَّهِ رِضًا إِلاَّ أَخَذَ بِأَشَدِّهِمَا عَلَی بَدَنِهِ، وَ لَقَدْ أَعْتَقَ أَلْفَ مَمْلُوکٍ مِنْ کَدِّ یَدِهِ وَ تَرِبَتْ فِیهِ یَدَاهُ وَ عَرِقَ فِیهِ وَجْهُهُ، وَ مَا أَطَاقَ عَمَلَهُ أَحَدٌ مِنَ اَلنَّاسِ؛ وَ إِنْ کَانَ لَیُصَلِّی فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَةِ أَلْفَ رَکْعَةٍ؛ وَ إِنْ کَانَ أَقْرَبُ اَلنَّاسِ شَبَهاً بِهِ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ ، وَ مَا أَطَاقَ عَمَلَهُ أَحَدٌ مِنَ اَلنَّاسِ بَعْدَهُ... اَلْحَدِیثَ .
وَ رَوَاهُ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 88 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السّلام فرمودند: به خدا سوگند که سنت امام علی علیه السّلام این بود که مانند بندگان غذا می خورد و بر زمین می نشست و دو جامه سنبلانی خریداری می کرد و خدمت کارش را وا می داشت که نیکوترین آن را بردارد و خود جامه دیگر را بر تن می کرد. هرگاه آستین پیراهن از انگشتان او درازتر بود آن را می برید و اگر دامن پیراهن از قوزک پا بلندتر می شد، آن را قیچی می کرد.حضرت علی علیه السّلام پنج سال حکومت داشت، اما نه آجری نهاد و نه خشتی بر خشتی دیگر و نه صاحب زمینی شد و نه سکه طلا یا نقره ای از خود باقی گذاشت. حضرت علی علیه السّلام به مردمان نان گندم و گوشت می داد و خود به خانه می رفت و نان جوین و زیتون و سرکه می خورد. حضرت علی علیه السلام هرگاه با دو کار نیک و خداپسندانه مواجه می شد کاری را انجام می داد که دشوارتر بود. او از دستمزد خود هزار بنده آزاد کرد که در راه آزادکردن آنها دست او خاک آلود بود و رخسار او عرق ریزان .کسی توانایی کار و بار او نبود. او در هر شب و روز هزار رکعت نماز می گزارد و شبیه ترین کسان به او، امام علی بن حسین علیه السّلام بود و پس از او کسی طاقت عبادت او را نداشت.
وَ فِی اَلْعِلَلِ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلْبَرْمَکِیِّ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْهَیْثَمِ، عَنْ عَبَّادِ بْنِ یَعْقُوبَ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: سَأَلْتُ مَوْلاَةً لِعَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَعْدَ مَوْتِهِ، فَقُلْتُ: صِفِی لِی أُمُورَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، فَقَالَتْ أُطْنِبُ أَوْ أَخْتَصِرُ فَقُلْتُ بَلِ اِخْتَصِرِی قَالَتْ مَا أَتَیْتُهُ بِطَعَامٍ نَهَاراً قَطُّ وَ لاَ فَرَشْتُ لَهُ فِرَاشاً بِلَیْلٍ قَطُّ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 89 )
ترجمه:
در کتاب علل ، علی بن احمد بن محمّد رضی اللّٰه عنه ، از محمّد بن ابی عبد اللّٰه الکوفی؛ از محمّد بن اسماعیل برمکی، از حسین بن هیثم ، از عباد بن یعقوب ، از حسن بن علی بن ابی حمزه، از پدرش نقل کرده که وی گفت: از یکی از کنیزان علی بن الحسین علیهما السّلام بعد از رحلت حضرت سؤال کرده و گفتم: امور علی بن الحسین علیهما السّلام را برای من توصیف نما؟ کنیز گفت: مفصّل توصیف کنم یا مختصر نمایم؟گفتم:مختصر بگو. گفت: نه روز هرگز برایش طعام بردم و نه شب برای جنابش بستر پهن کردم.
ص : 89
وَ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ: عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعَسْکَرِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عِیسَی، عَنْ مُوسَی بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ :« وَ لاٰ تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ اَلدُّنْیٰا »(1) ، قَالَ: لاَ تَنْسَ صِحَّتَکَ وَ قُوَّتَکَ وَ فَرَاغَکَ وَ شَبَابَکَ وَ نَشَاطَکَ، أَنْ تَطْلُبَ بِهَا اَلْآخِرَةَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 89 )
ترجمه:
در کتاب معانی الاخبار .... امیر المؤمنین علی علیه السّلام در تفسیر این آیه که آیۀ 77 سورۀ بیست و هشتم(قصص) است«و فراموش مکن بهرۀ خود را از دنیا»،فرموده است،یعنی فراموش مکن که از تندرستی و نیرو و آسایش و جوانی و نشاط خود،جهان دیگر را طلب کنی .(بواسطه آنها آخرت را بدست آوری.)
وَ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ: عَنْ أَحْمَدَ بْنِ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْهَمَذَانِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ عَبْدِ اَلسَّلاَمِ بْنِ صَالِحٍ اَلْهَرَوِیِّ، فِی حَدِیثٍ: أَنَّ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ (کَانَ رُبَّمَا یُصَلِّی) فِی یَوْمِهِ وَ لَیْلَتِهِ أَلْفَ رَکْعَةٍ، وَ إِنَّمَا یَنْفَتِلُ مِنْ صَلاَتِهِ سَاعَةً فِی صَدْرِ اَلنَّهَارِ، وَ قَبْلَ اَلزَّوَالِ، وَ عِنْدَ اِصْفِرَارِ اَلشَّمْسِ؛ فَهُوَ فِی هَذِهِ اَلْأَوْقَاتِ قَاعِدٌ فِی مُصَلاَّهُ یُنَاجِی رَبَّهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 90 )
ترجمه:
...احمد بن زیاد همدانی بسند مذکور در متن از عبد السّلام بن صالح هروی روایت کرد... حضرت علی بن موسی الرضا علیه السّلام چه بسیاری از اوقات خود را برای نماز اختصاص میدادند؛ ...برای اینکه در شبانه روز هزار رکعت نماز می خواندند، و تنها ساعتی در اوّل روز نزدیک زوال و نزدیک غروب و زردی آفتاب نماز نمی گذارد،و از جای خود حرکت نمی کردند و مشغول ذکر بوده و با خدای خود مناجات می کردند...(در حدیثی درکتاب عیون الاخبار الرضا از شیخ صدوق نقل شده؛ زمانی که حضرت در سرخس در خانه خود زندانی بوده اند ...)
ص : 90
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ نُعَیْمِ بْنِ شَاذَانَ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ اَلْعَبَّاسِ، عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: أَنَّهُ کَانَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَلِیلَ اَلنَّوْمِ بِاللَّیْلِ، کَثِیرَ اَلسَّهَرِ، یُحْیِی أَکْثَرَ لَیَالِیهِ مِنْ أَوَّلِهَا إِلَی اَلصُّبْحِ، وَ کَانَ کَثِیرَ اَلصِّیَامِ، فَلاَ یَفُوتُهُ صِیَامُ ثَلاَثَةِ أَیَّامٍ فِی اَلشَّهْرِ، وَ یَقُولُ: ذَلِکَ صَوْمُ اَلدَّهْرِ، وَ کَانَ کَثِیرَ اَلْمَعْرُوفِ وَ اَلصَّدَقَةِ فِی اَلسِّرِّ، وَ أَکْثَرُ ذَلِکَ یَکُونُ مِنْهُ فِی اَللَّیَالِی اَلْمُظْلِمَةِ؛ فَمَنْ زَعَمَ أَنَّهُ رَأَی مِثْلَهُ فِی فَضْلِهِ فَلاَ تُصَدِّقْهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 90 )
ترجمه:
ابراهیم بن عباس مروی است که گفت : حضرت ابی الحسن الرضا علیه السّلام .... آن بزرگوار در شب کم خواب و بسیار بیدار بود و اکثر شبها را از اول شب تا صبح احیاء می گرفت و بسیار روزه می گرفت ، و روزه گرفتن در هر ماه سه روز از او فوت نمیشد، و نیز حضرت میفرمودند: روزه گرفتن در هر ماه سه روز مثل روزه گرفتن جمیع ایام عمر است؛ و در پنهانی بسیار احسان به مردم میکردند و صدقه میداد و اکثر آن در شبهای تار بود پس اگر کسی بپندارد که در فضل مثل او را دیده است او را تصدیق نکنید.
وَ فِی اَلْخِصَالِ: عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْأَنْصَارِیِّ، عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا أَبَا اَلْمِقْدَامِ! إِنَّمَا شِیعَةُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلشَّاحِبُونَ اَلنَّاحِلُونَ اَلذَّابِلُونَ، ذَابِلَةٌ شِفَاهُهُمْ، خَمِیصَةٌ بُطُونُهُمْ، مُتَغَیِّرَةٌ أَلْوَانُهُمْ، مُصْفَرَّةٌ وُجُوهُهُمْ؛ إِذَا جَنَّهُمُ اَللَّیْلُ اِتَّخَذُوا اَلْأَرْضَ فِرَاشاً، وَ اِسْتَقْبَلُوا اَلْأَرْضَ بِجِبَاهِهِمْ کَثِیرٌ سُجُودُهُمْ، کَثِیرَةٌ دُمُوعُهُمْ، کَثِیرٌ دُعَاؤُهُمْ، کَثِیرٌ بُکَاؤُهُمْ، یَفْرَحُ اَلنَّاسُ وَ هُمْ مَحْزُونُونَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 90 )
ترجمه:
...ابی مقدام گوید: امام باقر علیه السلام مرا فرمودند: ای ابا مقدام شیعه حضرت علی علیه السّلام فقط افرادی هستند که رنگ رخسارشان دگرگون شده و اندامشان لاغر گشته و خشکیده و لبهایشان خشک و شکمهایشان خالی است و رنگشان پریده و صورتشان زرد است ، چون تاریکی شب آنان را فرا گیرد ، زمین را بستر گیرند و پیشانی بر زمین نهند سجده ها کنند و اشگها بریزند بسیار دعا کنند و بسیار بگریند مردم شادی کنند و آنان غمگینند.
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِرْشَادِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ کُلْثُومٍ، عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَ اَللَّهِ مَا أَکَلَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنَ اَلدُّنْیَا حَرَاماً قَطُّ حَتَّی مَضَی لِسَبِیلِهِ، وَ مَا عُرِضَ لَهُ أَمْرَانِ (کِلاَهُمَا) لِلَّهِ رِضًا إِلاَّ أَخَذَ بِأَشَدِّهِمَا عَلَیْهِ فِی دِینِهِ وَ مَا نَزَلَتْ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَازِلَةٌ قَطُّ إِلاَّ دَعَاهُ ثِقَةً بِهِ (وَ مَا أَطَاقَ أَحَدٌ) عَمَلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ غَیْرُهُ وَ إِنْ کَانَ لَیَعْمَلُ عَمَلَ رَجُلٍ کَانَ وَجْهُهُ بَیْنَ اَلْجَنَّةِ وَ اَلنَّارِ یَرْجُو ثَوَابَ هَذِهِ وَ یَخَافُ عِقَابَ هَذِهِ وَ لَقَدْ أَعْتَقَ مِنْ مَالِهِ أَلْفَ مَمْلُوکٍ فِی طَلَبِ وَجْهِ اَللَّهِ وَ اَلنَّجَاةِ مِنَ اَلنَّارِ مِمَّا کَدَّ بِیَدَیْهِ وَ رَشَحَ مِنْهُ جَبِینُهُ وَ إِنْ کَانَ لَیَقُوتُ أَهْلَهُ بِالزَّیْتِ وَ اَلْخَلِّ وَ اَلْعَجْوَةِ وَ مَا کَانَ لِبَاسُهُ إِلاَّ اَلْکَرَابِیسَ ، إِذَا فَضَلَ شَیْءٌ عَنْ یَدِهِ (دَعَا بِالْجَلَمِ) فَقَطَعَهُ وَ مَا أَشْبَهَهُ مِنْ وُلْدِهِ وَ لاَ أَهْلِ بَیْتِهِ أَحَدٌ أَقْرَبُ شَبَهاً بِهِ فِی لِبَاسِهِ وَ فِقْهِهِ مِنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ ، وَ لَقَدْ دَخَلَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِبْنُهُ عَلَیْهِ فَإِذَا هُوَ قَدْ بَلَغَ مِنَ اَلْعِبَادَةِ مَا لَمْ یَبْلُغْهُ أَحَدٌ فَرَآهُ قَدِ اِصْفَرَّ لَوْنُهُ مِنَ اَلسَّهَرِ وَ رَمَصَتْ عَیْنَاهُ مِنَ اَلْبُکَاءِ وَ دَبِرَتْ جَبْهَتُهُ وَ اِنْخَزَمَ أَنْفُهُ مِنَ اَلسُّجُودِ وَ وَرِمَتْ سَاقَاهُ وَ قَدَمَاهُ مِنَ اَلْقِیَامِ فِی اَلصَّلاَةِ وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَلَمْ أَمْلِکْ حِینَ رَأَیْتُهُ بِتِلْکَ اَلْحَالِ اَلْبُکَاءَ فَبَکَیْتُ رَحْمَةً لَهُ فَإِذَا هُوَ یُفَکِّرُ فَالْتَفَتَ إِلَیَّ بَعْدَ هُنَیْهَةٍ مِنْ دُخُولِی فَقَالَ یَا بُنَیَّ أَعْطِنِی بَعْضَ تِلْکَ اَلصُّحُفِ اَلَّتِی فِیهَا عِبَادَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَأَعْطَیْتُهُ فَقَرَأَ فِیهَا شَیْئاً یَسِیراً ثُمَّ تَرَکَهَا مِنْ یَدِهِ تَضَجُّراً وَ قَالَ مَنْ یَقْوَی عَلَی عِبَادَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 91 )
ترجمه:
4-حسن بن محمد بن یحیی(بسند خود)از سعید بن کلثوم روایت کند که گفت: شرفیاب محضر امام صادق علیه السّلام بودم، پس نام امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السّلام بمیان آمد،امام صادق علیه السّلام بسیار او را ستود، و آنچه شایستۀ آن بزرگوار بود مدحش کرد آنگاه فرمودند: بخدا علی بن ابی طالب علیه السّلام (کسی بود که) هرگز چیز حرامی از دنیا نخورد تا از دنیا رفت، و هرگز باو پیشنهاد انجام دو کاری که مورد خوشنودی خدا بود نشد جز اینکه انجام هر کدام سخت تر و دشوارتر بود بر عهده گرفت، و هیچ پیش آمد ناگوار و اندوهناکی برای رسول خدا صلّی الله علیه و آله پیش نیامد جز اینکه برای برطرف کردن آن حضرت علی علیه السّلام را میطلبید، و این بخاطر آن اعتمادی بود که باو داشت، و کسی از این امت تاب انجام عمل رسول خدا صلّی الله علیه و آله را جز آن جناب نداشت، و عمل او عمل مردی بود که خود را گویا میان بهشت و دوزخ میدید، که امیدوار در ثواب این و ترسناک از عقاب آن بود، و همانا از دارائی خویش هزار بنده خرید و در راه خدا و برای رهائی از دوزخ آزاد کرد، که بهای آن را از دسترنج خود و عرق پیشانی داد و با این حال خوراک خانواده و زن و بچۀ خود را از زیتون و سرکه و خرما تهیه میکرد و مصرف می نمودند، و جامه اش جز کرباس نبود که هر گاه آستین آن بلندتر از دستش بود مقراض را میخواست و آن را قیچی میکرد، و کسی در میان فرزندان و خانوادۀ او از علی بن الحسین باو در جامه و دانش شبیه تر نبود، و همانا پسرش أبو جعفر حضرت باقرعلیه السلام بر او درآمد و پدر را دید، در عبادت بدان جا رسیده که أحدی بدان حال در نیامده، دید بواسطۀ بیداری شب رنگش زرد شده، و از بسیاری گریه چشمانش مجروح گشته، پیشانی و بینی او از بسیاری سجده پینه بسته، و از بس برای نماز روی پا ایستاده پاها و ساق پایشان ورم کرده، امام باقر علیه السلام می فرمودند: چون او را باین حال دیدم نتوانستم خودداری کنم و از روی دلسوزی برای او گریستم،و او در آن حال سر بجیب تفکر فرو برده بود، پس از لختی که از رفتن من بدان جا گذشت بمن رو کرده فرمود: ای پسرم: برخی از کتابهائی که عبادت حضرت علی بن ابی طالب علیه السّلام در آن نوشته شده بمن بده، من آن را بدستشان دادم، اندکی از آن را خواندند، آنگاه با اندوه آن را بزمین نهاده و فرمودند: آیا کسی وجود دارد؟ که تاب نیروی عبادت حضرت علی علیه السّلام را داشته باشد!
ص : 91
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ یُصَلِّی فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَةِ أَلْفَ رَکْعَةٍ وَ کَانَتِ اَلرِّیحُ تُمِیلُهُ مِثْلَ اَلسُّنْبُلَةِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 92 )
ترجمه:
...از امام باقر علیه السلام روایت شده است که: حضرت علی بن حسین علیه السّلام در شبانروز هزار رکعت نماز می گزارد و نسیم او را می جنباند همچنان که گیاه سنبله را می جنباند(مثل گندم و جو) .
ص : 92
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْمُوسَوِیُّ اَلرَّضِیُّ فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَةِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی خُطْبَةٍ لَهُ قَالَ: وَ عَلَیْکُمْ بِالْجِدِّ وَ اَلاِجْتِهَادِ وَ اَلتَّأَهُّبِ وَ اَلاِسْتِعْدَادِ وَ اَلتَّزَوُّدِ فِی مَنْزِلِ اَلزَّادِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 92 )
ترجمه:
...نهج البلاغه: ...امیر المؤمنین علیه السلام فرمود: ... بر شما باد به تلاش و کوشش، آمادگی و مهیا شدن، و جمع آوری زاد و توشه آخرت در محل جمع آوری توشه (که این دنیای زودگذر می باشد).
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْأَمَالِی قَالَ: رُوِیَ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خَرَجَ ذَاتَ لَیْلَةٍ مِنَ اَلْمَسْجِدِ وَ کَانَتْ لَیْلَةً قَمْرَاءَ فَأَمَّ اَلْجَبَّانَةَ وَ لَحِقَهُ جَمَاعَةٌ یَقْفُونَ أَثَرَهُ فَوَقَفَ عَلَیْهِمْ، ثُمَّ قَالَ: مَنْ أَنْتُمْ؟ قَالُوا : شِیعَتُکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ! فَتَفَرَّسَ فِی وُجُوهِهِمْ، ثُمَّ قَالَ: فَمَا لِی لاَ أَرَی عَلَیْکُمْ سِیمَاءَ اَلشِّیعَةِ ؟! قَالُوا: وَ مَا سِیمَاءُ اَلشِّیعَةِ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ؟ قَالَ: صُفْرُ اَلْوُجُوهِ مِنَ اَلسَّهَرِ عُمْشُ اَلْعُیُونِ مِنَ اَلْبُکَاءِ ، حُدْبُ اَلظُّهُورِ مِنَ اَلْقِیَامِ خُمْصُ اَلْبُطُونِ مِنَ اَلصِّیَامِ، ذُبُلُ اَلشِّفَاهِ مِنَ اَلدُّعَاءِ عَلَیْهِمْ غَبَرَةُ اَلْخَاشِعِینَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 92 )
ترجمه:
...روایت شده است که شبی امیر مؤمنان از مسجد خارج شد و آن شب مهتابی بود. پس به جانب بیابان رفتند . و گروهی نیز به دنبال حضرت حرکت کردند. پس حضرت ایستاد و فرمود: شما کیستید؟ گفتند: ای امیر مؤمنان! ما شیعیان تو هستیم. پس حضرت در چهره هایشان خیره شد، آنگاه فرمود: پس مرا چه شده است که سیمای شیعیان را بر شما نمی بینم؟! عرضه داشتند: ای امیر مؤمنان! سیمای شیعیان چگونه است؟ امام فرمودند: چهره هایشان از شب بیداری زرد،چشمانشان از شدت گریستن کم سو گشته است،پشتشان از فراوانی نماز خمیده شده، شکم هایشان از روزه لاغر، لبانشان از کثرت دعا پژمرده شده است و بر آنان گرد و غبار انسان های فروتن نشسته است.
وَ عَنْ أَبِیهِ، عَنْ هِلاَلِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَفَّارِ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَلِیٍّ اَلدِّعْبِلِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَلِیٍّ أَخِی دِعْبِلِ بْنِ عَلِیٍّ، عَنِ اَلرِّضَاعلیه السلام، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِخَیْثَمَةَ : أَبْلِغْ شِیعَتَنَا أَنَّا لاَ نُغْنِی مِنَ اَللَّهِ شَیْئاً ،وَ أَبْلِغْ شِیعَتَنَا أَنَّهُ لاَ یُنَالُ مَا عِنْدَ اَللَّهِ إِلاَّ بِالْعَمَلِ، وَ أَبْلِغْ شِیعَتَنَا أَنَّ أَعْظَمَ اَلنَّاسِ حَسْرَةً یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ مَنْ وَصَفَ عَدْلاً ثُمَّ خَالَفَهُ إِلَی غَیْرِهِ، وَ أَبْلِغْ شِیعَتَنَا أَنَّهُمْ إِذَا قَامُوا بِمَا أُمِرُوا أَنَّهُمْ هُمُ اَلْفَائِزُونَ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 93 )
ترجمه:
... با سند برادر دعبل خزاعی از حضرت رضاعلیه السلام از پدران خود از حضرت باقر علیهم السّلام، که به خیثمه فرمودند: ابلاغ کن(برسان و بگو) به شیعیان ما که : ما نمیتوانیم شما را در دادگاه الهی بی نیاز از عمل بنمائیم. و بآنان برسان که بثوابهای الهی و بالطاف خداوندی انسان نمیرسد مگر از راه عمل، بآنها بگو که پر حسرت ترین مردم در روز قیامت کسی است که در بارۀ عدل و داد سخنرانی کند و مردم را بآن ترغیب نماید ولی خودش عملا راه خلاف را برود و بآنها ابلاغ کن که اگر بوظائف خود قیام کنند و آنچه بآنان دستور داده شود انجام دهند روز قیامت رستگار و کامیابند.
ترجمه دیگر:
...حضرت باقر علیه السّلام به خیثمه فرمودند: به شیعیان ما بگو که هیچ کسی به آن چه نزد خداوند است دست نمی یابد مگر در سایۀ عمل. به شیعیان ما بگو که بزرگترین افسوس مردمان در روز قیامت را کسی دارد که از عدل سخن بگوید و سپس از آن به غیرش روی گرداند و به شیعیان ما بگو که اگر به آنچه فرمان داده شده اند،قیام کنند،در روز قیامت از رستگاران اند.
ص : 93
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ، عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ، عَنْ عِیسَی بْنِ أَیُّوبَ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ، عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ، عَنِ اَلْعَلاَءِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنِّی لَأُحِبُّ أَنْ أَقْدَمَ عَلَی رَبِّی وَ عَمَلِی مُسْتَوٍ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 93 )
ترجمه:
... محمد بن مسلم از حضرت باقر علیه السّلام روایت میکندکه: حضرت سجاد علیه السّلام میفرمودند: من دوست دارم در حالی که عملم ثابت ( مقبول و درست) باشد به محضر پروردگارم وارد شوم.
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنِّی لَأُحِبُّ أَنْ أُدَاوِمَ عَلَی اَلْعَمَلِ وَ إِنْ قَلَّ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 94 )
ترجمه:
...معاویه بن عمار روایت کرده که حضرت علی بن الحسین علیه السلام میفرمودند: من دوست دارم که عمل را ادامه دهم اگر چه کم باشد.
ص : 94
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ نَجِیَّةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا مِنْ شَیْءٍ أَحَبَّ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عَمَلٍ یُدَاوَمُ عَلَیْهِ وَ إِنْ قَلَّ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 94 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السّلام فرمودند: چیزی نزد خدای عز و جل دوست داشتنی تر از عملی که ادامه دار باشد نیست، اگر چه اندک باشد(البته طبق شریعت).
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ حَمَّادٍ، عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا کَانَ اَلرَّجُلُ عَلَی عَمَلٍ فَلْیَدُمْ عَلَیْهِ سَنَةً، ثُمَّ یَتَحَوَّلُ عَنْهُ إِنْ شَاءَ إِلَی غَیْرِهِ؛ وَ ذَلِکَ أَنَّ لَیْلَةَ اَلْقَدْرِ یَکُونُ فِیهَا فِی عَامِهِ ذَلِکَ مَا شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یَکُونَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 94 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: هر گاه مردی کاری پیش گرفت تا یک سال ادامه دهد ، زیرا شب قدری که آنچه خدا میخواهد (از خیرات و برکات) در آنست در یک سال میباشد.
وَ عَنْهُ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی، عَنْ حَرِیزٍ، عَنْ زُرَارَةَ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ: أَحَبُّ اَلْأَعْمَالِ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا دَاوَمَ اَلْعَبْدُ عَلَیْهِ وَ إِنْ قَلَّ.
وَ رَوَاهُ اِبْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 94 )
ترجمه:
... زراره از حضرت باقر علیه السّلام روایت کرده که فرمودند: محبوبترین اعمال بسوی خداوند متعال آن عملی است که بنده آن عمل را ادامه دهد گرچه کم و اندک باشد.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ، عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو، عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِیَّاکَ أَنْ تَفْرِضَ عَلَی نَفْسِکَ فَرِیضَةً فَتُفَارِقَهَا اِثْنَیْ عَشَرَ هِلاَلاً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 94 )
ترجمه:
... سلیمان بن خالد، گوید: امام صادق علیه السّلام فرمودند: مبادا بر خود کاری را لازم کنی و قبل از کامل شدن دوازده ماه، از آن دست برداری.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا أَقْبَحَ اَلْفَقْرَ بَعْدَ اَلْغِنَی وَ أَقْبَحَ اَلْخَطِیئَةَ بَعْدَ اَلْمَسْکَنَةِ وَ أَقْبَحُ مِنْ ذَلِکَ اَلْعَابِدُ لِلَّهِ ثُمَّ یَدَعُ عِبَادَتَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 95 )
ترجمه:
...حضرت صادق علیه السلام از قول رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرموده اند: چه زشت است فقر بعد از غنا و چه زشت است گناه بعد از خواری و درویشی و زشت تر از آن عابدی است که پس از عبادت برای خدا ، ترک عبادت کرده است.
ص : 95
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ ،عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ: لِبَعْضِ وُلْدِهِ: یَا بُنَیَّ! عَلَیْکَ بِالْجِدِّ لاَ تُخْرِجَنَّ نَفْسَکَ مِنْ حَدِّ اَلتَّقْصِیرِ فِی عِبَادَةِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ طَاعَتِهِ، فَإِنَّ اَللَّهَ لاَ یُعْبَدُ حَقَّ عِبَادَتِهِ.
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ؛ وَ رَوَاهُ اِبْنُ إِدْرِیسَ فِی اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلْمَشِیخَةِ لِلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : وَ رَوَاهُ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 95 )
ترجمه:
...حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام بیکی از فرزندانش فرمودند: ای فرزندم! همواره تلاش کوشش کن، و مبادا خودت را در عبادت و طاعت خدای عز و جل بی تقصیر دانی(تصور نکن سزاوار خدائیش عبادت کرده ای )، زیرا خدا چنان که شایسته است، پرستش نشود.
وَ بِالْإِسْنَادِ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ، عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ یُونُسَ وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ، عَنْ عِیسَی بْنِ أَیُّوبَ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ ، عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ یُونُسَ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَکْثِرْ مِنْ أَنْ تَقُولَ:« اَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْنِی مِنَ اَلْمُعَارِینَ وَ لاَ تُخْرِجْنِی مِنَ اَلتَّقْصِیرِ» قَالَ: قُلْتُ: أَمَّا اَلْمُعَارُونَ فَقَدْ عَرَفْتُ أَنَّ اَلرَّجُلَ یُعَارُ اَلدِّینَ ثُمَّ یَخْرُجُ مِنْهُ، فَمَا مَعْنَی« لاَ تُخْرِجْنِی مِنَ اَلتَّقْصِیرِ» فَقَالَ: کُلُّ عَمَلٍ تُرِیدُ بِهِ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَکُنْ فِیهِ مُقَصِّراً عِنْدَ نَفْسِکَ، فَإِنَّ اَلنَّاسَ کُلَّهُمْ فِی أَعْمَالِهِمْ فِیمَا بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اَللَّهِ مُقَصِّرُونَ، إِلاَّ مَنْ عَصَمَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 96 )
ترجمه:
... حضرت کاظم علیه السّلام فرمودند: این دعا را زیاد بخوانید:« اللهم لا تجعلنی من المعارین و لا تخرجنی من التقصیر». خدایا مرا از کسانی که ایمانشان عاریتی است قرار مده و مرا از حد و مرز تقصیر و کم دیدن عبادت خود بیرون مکن عرض کردم اما معنای کسی که دین عاریتی و و موقتی دارند را می دانم، که بالاخره از دین خارج خواهد شد ؛ ولی معنای جملۀ دوم را لا تخرجنی من التقصیر، نمیدانم؛حضرت فرمودند: هر عمل و عبادتی را که برای خدا و للّٰه انجام میدهی خود را مقصر و عبادت خویش را کم و اندک بدان چون تمامی مردم، در کارها و اعمالی که برای خدا انجام میدهند مقصرند جز حضرات معصومین.
ص : 96
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنَ عِیسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ تَسْتَکْثِرُوا کَثِیرَ اَلْخَیْرِ وَ لاَ تَسْتَقِلُّوا قَلِیلَ اَلذُّنُوبِ... اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 96 )
ترجمه:
از سماعه،گوید:از أبو الحسن(امام کاظم علیه السّلام)شنیدم که می فرمودند: هر چه کار خیر کنید،بسیار مشمارید،و کمتر گناه را هم کم به حساب نیارید...(،زیرا گناه اندک،گرد هم آید تا بزرگ و بسیار شود و از خدا در نهانی بترسید تا از طرف خود انصاف و عدالت کرده باشید و به طاعت خدا بشتابید و راست بگوئید و امانت را به صاحبش بپردازید که آن به سود شما است،و آنچه برای شما روا نیست وارد مشوید که همانا بر زیان شما است).
وَ عَنْهُمْ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ بَعْضِ اَلْعِرَاقِیِّینَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُثَنَّی اَلْحَضْرَمِیِّ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ زَیْدٍ، عَنْ جَابِرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا جَابِرُ لاَ أَخْرَجَکَ اَللَّهُ مِنَ اَلنَّقْصِ وَ اَلتَّقْصِیرِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 96 )
ترجمه:
جابر گوید: امام باقر علیه السّلام فرمودند: ای جابر! خداوند تو را از ناقص دانستن عملت و مقصر دانستن در عبادت بیرون نبرد.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ، عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ اَلْحَذَّاءِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: لاَ یَتَّکِلِ اَلْعَامِلُونَ لِی عَلَی أَعْمَالِهِمُ اَلَّتِی یَعْمَلُونَهَا لِثَوَابِی، فَإِنَّهُمْ لَوِ اِجْتَهَدُوا وَ أَتْعَبُوا أَنْفُسَهُمْ أَعْمَارَهُمْ فِی عِبَادَتِی کَانُوا مُقَصِّرِینَ غَیْرَ بَالِغِینَ فِی عِبَادَتِهِمْ کُنْهَ عِبَادَتِی فِیمَا یَطْلُبُونَ عِنْدِی مِنْ کَرَامَتِی وَ اَلنَّعِیمِ فِی جِنَانِی وَ رَفِیعِ اَلدَّرَجَاتِ اَلْعُلَی فِی جِوَارِی؛ وَ لَکِنْ بِرَحْمَتِی فَلْیَثِقُوا، وَ فَضْلِی فَلْیَرْجُوا، وَ إِلَی حُسْنِ اَلظَّنِّ بِی فَلْیَطْمَئِنُّوا ... اَلْحَدِیثَ .
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلتَّوْحِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ .
وَ رَوَاهُ أَیْضاً عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْرَوَیْهِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 96 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السّلام از قول رسول خدا صلّی اللّٰه علیه و آله فرمودند: خداوند متعال می فرماید:...عمل کنندگان نباید به اعمالی که به خاطر ثواب بردن از من انجام می دهند متّکی باشند، زیرا اگر آنان کوشش کنند نفس خود را به زحمت اندازند، و عمرهای خود را تلف نمایند، و در عبادتم صرف نمایند، باز هم مقصرند و در بندگیشان به کنه بندگیم نرسند، و آنچه را از کرامتم و نعمتهای بهشتیم و توجّهات والایم و درجات عالی را که در جوارم طلب کنند به آن نرسند، ولی باید فقط به رحمتم اعتماد کنند، (و به فضلم شادمان شوند، و با گمان نیکو نسبت به من اطمینان حاصل کنند، در این هنگام رحمتم دستگیرشان شود، و به بخششم آنان را به بهشت برم و بیامرزم، و بر آنان لباس گذشت و عفو بپوشانم، زیرا من خدای رحمان رحیم هستم که به این نام منسوب شده ام).
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّار،ِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ، عَنْ عَامِرِ بْنِ رَبَاحٍ، عَنْ عُمَرَ بْنِ اَلْوَلِید،ِ عَنْ سَعْدٍ اَلْإِسْکَافِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: ثَلاَثٌ قَاصِمَاتُ اَلظَّهْرِ: رَجُلٌ اِسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ، وَ نَسِیَ ذُنُوبَهُ، وَ أُعْجِبَ بِرَأْیِهِ.
وَ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 97 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السّلام فرمودند: سه خصلت کمر شکنند: مردی که عملش را، زیاد شمارد، و گناهانش را فراموش کند، و رأی خود را بپسندد.(سه چیز،شکنندۀ پشت آدمی است،بسیار پنداشتن کار نیک خود،فراموش کردن گناه خویش و شیفتگی به اندیشۀ های خود .)
ص : 97
وَ فِی اَلْخِصَالِ: عَنْ أَبِیهِ، عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ إِبْلِیسُ : إِذَا اِسْتَمْکَنْتُ مِنِ اِبْنِ آدَمَ فِی ثَلاَثٍ لَمْ أُبَالِ مَا عَمِلَ، فَإِنَّهُ غَیْرُ مَقْبُولٍ مِنْهُ: إِذَا اِسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ، وَ نَسِیَ ذَنْبَهُ، وَ دَخَلَهُ اَلْعُجْبُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 98 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام فرمودند: شیطان به لشگریان خود گفت: چون در سه چیز بفرزند آدم چیره شدم، باک ندارم از هر کاری که بخواهندانجام دهند، زیرا از آنه پذیرفته نمی شود؛ هر گاه کار خود را بسیار شمارد ،و گناه خود را فراموش کند، و خود بینی درآنها راه یابد.
ص : 98
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ، عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: إِنَّ مِنْ عِبَادِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ لَمَنْ یَجْتَهِدُ فِی عِبَادَتِی فَیَقُومُ مِنْ رُقَادِهِ وَ لَذِیذِ وِسَادِهِ فَیَجْتَهِدُ لِیَ اَللَّیَالِیَ، فَیُتْعِبُ نَفْسَهُ فِی عِبَادَتِی، فَأَضْرِبُهُ بِالنُّعَاسِ اَللَّیْلَةَ وَ اَللَّیْلَتَیْنِ نَظَراً مِنِّی لَهُ وَ إِبْقَاءً عَلَیْهِ، فَیَنَامُ حَتَّی یُصْبِحَ، فَیَقُومُ وَ هُوَ مَاقِتٌ لِنَفْسِهِ زَارِئٌ عَلَیْهَا وَ لَوْ أُخَلِّی بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مَا یُرِیدُ مِنْ عِبَادَتِی لَدَخَلَهُ اَلْعُجْبُ مِنْ ذَلِکَ، فَیُصَیِّرُهُ اَلْعُجْبُ إِلَی اَلْفِتْنَةِ بِأَعْمَالِهِ، فَیَأْتِیهِ مِنْ ذَلِکَ مَا فِیهِ هَلاَکُهُ لِعُجْبِهِ بِأَعْمَالِهِ وَ رِضَاهُ عَنْ نَفْسِهِ، حَتَّی یَظُنَّ أَنَّهُ قَدْ فَاقَ اَلْعَابِدِینَ وَ جَازَ فِی عِبَادَتِهِ حَدَّ اَلتَّقْصِیرِ فَیَتَبَاعَدُ مِنِّی عِنْدَ ذَلِکَ وَ هُوَ یَظُنُّ أَنَّهُ یَتَقَرَّبُ إِلَیَّ... اَلْحَدِیثَ .
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ وَ اَلطُّوسِیُّ : کَمَا تَقَدَّمَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 98 )
ترجمه:
امام باقر عَلَیْهِ السَّلاَمُ به نقل از پیامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فرمودند: خداوند عزّ و جلّ فرموده است: ... به راستی بعضی بندگان مؤمن در عبادت من جدّیت و تلاش می کنند، پس از رختخواب و خواب لذیذ خود بر می خیزند و برای من با تهجّد شبانه عبادت می کنند و خود را در عبادت من خسته می نمایند، پس ایشان را در یکی دو شب به بی حالی و خواب آلودگی مبتلا می نمایم با این که بر ایشان نظر رحمت دارم، سپس شب را به صبح می آورند و بر می خیزند در حالتی که خود را ملامت و سر زنش می کنند. و اگر او را با آنچه که می خواهد و علاقه دارد رهایش کنیم دچار خودخواهی و عُجب گشته و چنین حالتی او را در فتنه خودبینی می اندازد و اعمال و عبادات او سبب بدبختی و هلاکتش می گردد که حتّی در حال تقصیر و کوتاهی هم از وجود خود راضی می گردد تا جایی که گمان می کند که برترین عبادت کنندگان است، و در عبادت خدا از حدّ تقصیر تجاوز می کند و از من دور می گردد با این که گمان می کند به من نزدیک است ...
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّجُلُ یَعْمَلُ اَلْعَمَلَ وَ هُوَ خَائِفٌ مُشْفِقٌ ثُمَّ یَعْمَلُ شَیْئاً مِنَ اَلْبِرِّ فَیَدْخُلُهُ شِبْهُ اَلْعُجْبِ بِهِ فَقَالَ هُوَ فِی حَالِهِ اَلْأُولَی وَ هُوَ خَائِفٌ أَحْسَنُ حَالاً مِنْهُ فِی حَالِ عُجْبِهِ .
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 99 )
ترجمه:
...عبد الرحمن بن حجاج گوید: بامام صادق علیه السّلام عرضکردم: مردی عملی (گناهی) می کند و از آن ترسان و هراسان می شود، سپس کار نیکی میکند و او را شبه عجبی میگیرد (و بکار نیکش میبالد)، حضرت صادق علیه السلام فرمودند: حال نخست او که ترس است بهتر از حال عجب و خودبینی اش می باشد.
ص : 99
وَ بِالْإِسْنَادِ، عَنْ یُونُسَ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَدِیثٍ: قَالَ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِإِبْلِیسَ ، أَخْبِرْنِی بِالذَّنْبِ اَلَّذِی إِذَا أَذْنَبَهُ اِبْنُ آدَمَ اِسْتَحْوَذْتَ عَلَیْهِ؟ قَالَ: إِذَا أَعْجَبَتْهُ نَفْسُهُ وَ اِسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ وَ صَغُرَ فِی عَیْنِهِ ذَنْبُهُ؛ وَ قَالَ: قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِدَاوُدَ یَا دَاوُدُ ! بَشِّرِ اَلْمُذْنِبِینَ وَ أَنْذِرِ اَلصِّدِّیقِینَ! قَالَ: کَیْفَ أُبَشِّرُ اَلْمُذْنِبِینَ وَ أُنْذِرُ اَلصِّدِّیقِینَ؟ قَالَ: یَا دَاوُدُ! بَشِّرِ اَلْمُذْنِبِینَ أَنِّی أَقْبَلُ اَلتَّوْبَةَ وَ أَعْفُو عَنِ اَلذَّنْبِ، وَ أَنْذِرِ اَلصِّدِّیقِینَ أَنْ لاَ یُعْجَبُوا بِأَعْمَالِهِمْ، فَإِنَّهُ لَیْسَ عَبْدٌ أَنْصِبُهُ لِلْحِسَابِ إِلاَّ هَلَکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 99 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السّلام روایت میکنند از جدشان رسول خدا صلّی الله علیه و آله که فرمودند: ...حضرت موسی علیه السلام به شیطان گفت: به من خبر ده از گناهی که چون انسان کند، تو بر او مسلّط می شوی؟ پاسخ داد: هر گاه خود بین شود و کار خود را فزون شمارد (تکبر و عجب) و گناهش در چشم او کوچک جلوه کند و گفت: خداوند عز و جل به داود علیه السّلام فرمود: ای داود! گنهکاران را مژده بده،و صدّیقان را بیم بده،عرض کرد:چگونه به گنه کاران، مژده بدهم و به صدّیقان بیم بدهم؟ خدای عزوجل فرمود: ای داود! به گنهکاران مژده بده که من توبه پذیرم و از گناه درگذرم، و به صدّیقان بیم بده که مبادا به کردارِ خود عُجب کنند و خود بین شوند،زیرا هیچ بنده ای را من پای حساب نکشم، جز آنکه هلاک باشد.
وَ عَنْهُ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیُذْنِبُ اَلذَّنْبَ فَیَنْدَمُ عَلَیْهِ وَ یَعْمَلُ اَلْعَمَلَ فَیَسُرُّهُ ذَلِکَ فَیَتَرَاخَی عَنْ حَالِهِ تِلْکَ فَلَأَنْ یَکُونَ عَلَی حَالِهِ تِلْکَ خَیْرٌ لَهُ مِمَّا دَخَلَ فِیهِ.
وَ رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 99 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: بدرستیکه مردی گناه می کند و از آن کار پشیمان می شود و کار خیری می کند و از آن شاد می شود، و از پشیمانی دور می شود و اگر در حال پشیمانی باقی بماند برایش بهتر است (درپیش گاه خدا ) از آن شادی (عجب و تکبری ) که او را در برگرفته است.
وَ عَنْهُ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ اَلْحَلاَّلِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ سُوَیْدٍ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْعُجْبِ اَلَّذِی یُفْسِدُ اَلْعَمَلَ؟ فَقَالَ: اَلْعُجْبُ دَرَجَاتٌ: مِنْهَا أَنْ یُزَیَّنَ لِلْعَبْدِ سُوءُ عَمَلِهِ فَیَرَاهُ حَسَناً فَیُعْجِبَهُ وَ یَحْسَبَ أَنَّهُ یُحْسِنُ صُنْعاً، وَ مِنْهَا أَنْ یُؤْمِنَ اَلْعَبْدُ بِرَبِّهِ فَیَمُنَّ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ لِلَّهِ عَلَیْهِ فِیهِ اَلْمَنُّ .
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 100 )
ترجمه:
... علی بن سوید،گوید: از ابی الحسن علیه السّلام پرسیدم از عُجبی که عمل را تباه کند،در پاسخ حضرت فرمودند: عُجب چند درجه دارد: آنچه کردار بدِ بنده را به چشم او بیاراید تا آن را خوب بیند و او را خوش آید و پندارد که کارِ خوبی می کند،و دیگر اینکه بنده ای به پروردگارش ایمان دارد و به کردار خود بر خدا عز و جل منّت می گذارد با اینکه خدا در آن کار بر سر او منّت دارد(که او را توفیق آن کردار خوب داده است).
ص : 100
وَ عَنْهُ، عَنْ مُوسَی بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی، عَنْ مُوسَی بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ مَیْمُونِ بْنِ عَلِیٍّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِعْجَابُ اَلْمَرْءِ بِنَفْسِهِ دَلِیلٌ عَلَی ضَعْفِ عَقْلِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 100 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: حضرت علی علیه السّلام فرمودند: خودبینی مرد، دلیل سست خردی اوست(خود پسندی، دلیل کم عقلی است).
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ رَجُلٍ یَرْفَعُهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَلِمَ أَنَّ اَلذَّنْبَ خَیْرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنَ اَلْعُجْبِ وَ لَوْ لاَ ذَلِکَ مَا اُبْتُلِیَ مُؤْمِنٌ بِذَنْبٍ أَبَداً.
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 100 )
ترجمه:
...حضرت صادق علیه السلام فرمودند: براستی خدا می داند که گناه برای مؤمن بهتر از خودپسندی است، و اگر چنین نبود هرگز مؤمنی را گرفتار گناه نمی ساخت.
وَ عَنْهُ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ أَخِیهِ أَبِی عَامِرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ دَخَلَهُ اَلْعُجْبُ هَلَکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 101 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: هرکس عجب (خود پسندی ) داشته باشد، هلاک و نابود می شود.
ص : 101
وَ عَنْهُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّد،ٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ، عَنْ نَضْرِ بْنِ قِرْوَاشٍ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَتَی عَالِمٌ عَابِداً ! فَقَالَ لَهُ: کَیْفَ صَلاَتُکَ؟ فَقَالَ: مِثْلِی یُسْأَلُ عَنْ صَلاَتِهِ؟ وَ أَنَا أَعْبُدُ اَللَّهَ مُنْذُ کَذَا وَ کَذَا! قَالَ: فَکَیْفَ بُکَاؤُکَ؟ فَقَالَ: أَبْکِی حَتَّی تَجْرِیَ دُمُوعِی؛ فَقَالَ لَهُ اَلْعَالِمُ: فَإِنَّ ضَحِکَکَ وَ أَنْتَ خَائِفٌ، أَفْضَلُ مِنْ بُکَائِکَ وَ أَنْتَ مُدِلٌّ ، إِنَّ اَلْمُدِلَّ لاَ یَصْعَدُ مِنْ عَمَلِهِ شَیْءٌ.
وَ رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 101 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: مردِ عالمی نزد عابدی رفت و به او گفت: چطور نماز می خوانی؟در پاسخش گفت: از چون منی پرسند که چطور نماز می خوانی؟ من از آغاز چنین و چنان خدا را عبادت می کنم،گفت: چگونه است گریۀ تو؟ گفت: به اندازه ای گریم که اشکم روان شود. آن عالم گفت: به راستی اگر بخندی و از خدا ترسان باشی بهتر است که گریه کنی و به خود ببالی، راستی هر که بر خود ببالد، هیچ کرداری از او بالا نرود.
وَ عَنْهُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی دَاوُدَ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: دَخَلَ رَجُلاَنِ اَلْمَسْجِدَ: أَحَدُهُمَا عَابِدٌ وَ اَلْآخَرُ فَاسِقٌ، فَخَرَجَا مِنَ اَلْمَسْجِدِ وَ اَلْفَاسِقُ صِدِّیقٌ وَ اَلْعَابِدُ فَاسِقٌ! وَ ذَلِکَ أَنَّهُ یَدْخُلُ اَلْعَابِدُ اَلْمَسْجِدَ مُدِلاًّ بِعِبَادَتِهِ یُدِلُّ بِهَا فَتَکُونُ فِکْرَتُهُ فِی ذَلِکَ، وَ تَکُونُ فِکْرَةُ اَلْفَاسِقِ فِی اَلتَّنَدُّمِ عَلَی فِسْقِهِ وَ یَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّا صَنَعَ مِنَ اَلذُّنُوبِ.
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 101 )
ترجمه:
...امام باقر یا امام صادق علیهما السّلام فرمودند: دو مرد داخل مسجد شوند که یکی عابد و دیگری فاسق باشد، و از مسجد خارج شوند، در حالی که فرد فاسق صدیق شده باشد و انسان عابد فاسق و گنه کار شده، و این برای آنست که عابد داخل مسجد شود، در حالتی که بعبادتش ببالد و بآن بنازد و فکرش در آن باره باشد ولی فکر فاسق در باره ندامت و پشیمانی از فسقش باشد و از خدای عز و جل راجع بگناهانی که کرده آمرزش خواهد.
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ، عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ، عَنِ اَلْعَلاَءِ، عَنْ خَالِدٍ اَلصَّیْقَلِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ فَوَّضَ اَلْأَمْرَ إِلَی مَلَکٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَةِ، فَخَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَ سَبْعَ أَرَضِینَ، فَلَمَّا رَأَی أَنَّ اَلْأَشْیَاءَ قَدِ اِنْقَادَتْ لَهُ قَالَ: مَنْ مِثْلِی؟ فَأَرْسَلَ اَللَّهُ إِلَیْهِ نُوَیْرَةً مِنَ اَلنَّارِ، قُلْتُ: وَ مَا اَلنُّوَیْرَةُ؟ قَالَ: نَارٌ مِثْلُ اَلْأَنْمُلَةِ، فَاسْتَقْبَلَهَا بِجَمِیعِ مَا خَلَقَ، فَتَخَیَّلَ لِذَلِکَ حَتَّی وَصَلَتْ إِلَی نَفْسِهِ، لِمَا دَخَلَهُ اَلْعُجْبُ .
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلصَّیْقَلِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 102 )
ترجمه:
...محاسن...ابن سنان ،از علا، از خالد صیقل، از حضرت باقر علیه السّلام ، که فرمودند: خداوند اختیار و قدرتی به یکی از ملائکه داد، آن فرشته هم با آن قدرت و اختیار خدا دادی هفت آسمان و هفت زمین آفرید و چون مشاهده کرد که این همه موجودات منقاد و مطیع او هستند. بخود بالید و گفت کیست که مثل من باشد؟ خداوند قادر و توانا مختصر آتشی بمقدار یک بند انگشت بطرف او فرستاد آن فرشته با تمامی آنچه آفریده بود با آن آتش مواجه شد، همۀ آنها در مقابل این آتش مغلوب شده و این آتش از آنها گذشت و عبور کرد تا رسید بخود آن فرشته، فقط بجرم عجب و خودپسندی.
ص : 102
وَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ، عَنْ أَبِی حَمْزَةَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ أَوْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَدِیثٍ: ثَلاَثٌ مُهْلِکَاتٌ: شُحٌّ مُطَاعٌ، وَ هَوًی مُتَّبَعٌ، وَ إِعْجَابُ اَلْمَرْءِ بِنَفْسِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 102 )
ترجمه:
رسول خدا صلّی اللّٰه علیه و آله و سلّم فرمودند: سه چیز موجب هلاکت و نابودی انسان است: بخلی که از آن اطاعت شود، هوی و هوسی که پیروی گردد. و عجب و غرور انسان به خود( که موجب نابودی عمل و باعث خشم خداوند سبحان است ،«وَ هُوَ مُحْبِطٌ لِلْعَمَلِ وَ هُوَ دَاعِیَةُ اَلْمَقْتِ مِنَ اَللَّهِ سُبْحَانَهُ»).
وَ عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْجَهْمِ، عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ مُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ، عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی حَدِیثٍ: ثَلاَثٌ مُوبِقَاتٌ: شُحٌّ مُطَاعٌ وَ هَوًی مُتَّبَعٌ وَ إِعْجَابُ اَلْمَرْءِ بِنَفْسِهِ.
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 103 )
ترجمه:
...حضرت صادق علیه السلام فرمودند: سه چیز موجب هلاکت و نابودی (حبس)انسان است: بخلی که از آن اطاعت شود، هوی و هوسی که پیروی گردد. و عجب و غرور انسان به خود
ص : 103
وَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو اَلنَّصِیبِیِّ، عَنِ اَلسَّرِیِّ بْنِ خَالِدٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ آبَائِهِ، عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی وَصِیَّةِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ مَالَ أَعْوَدُ مِنَ اَلْعَقْلِ وَ لاَ وَحْدَةَ أَوْحَشُ مِنَ اَلْعُجْبِ ... اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 103 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام از پدرش از جدّش از علی بن ابی طالب علیهم السّلام به نقل از پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: ای پیشوای مومنان یا علی : ... هیچ مالی نافع تر از عقل و هیچ تنهایی وحشتناک تر از عجب (خودپسندی) نیست ...
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی وَصِیَّةِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَا عَلِیُّ! ثَلاَثٌ مُهْلِکَاتٌ: شُحٌّ مُطَاعٌ وَ هَوًی مُتَّبَعٌ وَ إِعْجَابُ اَلْمَرْءِ بِنَفْسِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 103 )
ترجمه:
...در وصیت رسول خدا صلّی اللّٰه علیه و آله و سلّم است که به حضرت علی علیه السلام فرمودند: سه چیز موجب هلاکت و نابودی انسان است: بخلی که از آن اطاعت شود، هوی و هوسی که پیروی گردد. و عجب و غرور انسان به نسبت خود.
وَ بِإِسْنَادِهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ، یَعْنِی اِبْنَ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ إِنْ کَانَ اَلْمَمَرُّ عَلَی اَلصِّرَاطِ حَقّاً فَالْعُجْبُ لِمَا ذَا !
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 103 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: ...و اگر گذشتن بر صراط حق است بخود بالیدن برای چه؟
وَ فِی اَلْعِلَلِ وَ فِی اَلتَّوْحِیدِ: عَنْ طَاهِرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یُونُسَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ اَلْهَرَوِیِّ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُهَاجِرٍ، عَنْ هِشَامِ بْنِ خَالِدٍ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ یَحْیَی، عَنْ صَدَقَةَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ صَدَقَةَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ أَنَسٍ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ جَبْرَئِیلَ فِی حَدِیثٍ قَالَ: قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: مَا یَتَقَرَّبُ إِلَیَّ عَبْدِی بِمِثْلِ أَدَاءِ مَا اِفْتَرَضْتُ عَلَیْهِ،... وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ لَمَنْ یُرِیدُ اَلْبَابَ مِنَ اَلْعِبَادَةِ فَأَکُفُّهُ عَنْهُ لِئَلاَّ یَدْخُلَهُ عُجْبٌ فَیُفْسِدَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 104 )
ترجمه:
ابو الحسن طاهر بن محمّد بن یونس بن حیات که مرد فقیهی است در اجازه ای که به من در بلخ داد گفت : محمّد بن عثمان هروی، از ابو محمّد حسن بن مهاجر، از هشام بن خالد،از حسن بن یحیی،از صدقة بن عبد اللّٰه از هشام،از انس، از نبیّ اکرم صلّی اللّٰه علیه و اله نقل کرده که آن حضرت نیز از جبرئیل علیه السّلام حکایت کردند که وی گفت: خداوند تبارک و تعالی فرمود: ... بنده من با هیچ عمل و کرداری به اندازه انجام آنچه را که بر او واجب کرده ام به من نزدیک نمی شود .... و بعضی از بندگان مؤمن میخواهد عبادت زیاد بنماید ولی من آنها را باز میدارم از آن که مبادا بمرض عجب و خود پسندی گرفتار شود..
ص : 104
وَ فِی اَلْأَمَالِی وَ یُقَالُ لَهُ: اَلْمَجَالِسُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ، عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی، عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْهَادِی، عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ دَخَلَهُ اَلْعُجْبُ هَلَکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 104 )
ترجمه:
... حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: هر کس وارد به خود پسندی و تکبر شد هلاک و نابوده شده.
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ (فِی اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْأَخْبَارِ) عَنْ جَمَاعَةٍ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ، عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْعَلَوِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ، عَنْ أَبِیهِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ، عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ، عَنِ اَلصَّادِقِ، عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَوْ لاَ أَنَّ اَلذَّنْبَ خَیْرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنَ اَلْعُجْبِ مَا خَلَّی اَللَّهُ بَیْنَ عَبْدِهِ اَلْمُؤْمِنِ وَ بَیْنَ ذَنْبٍ أَبَداً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 104 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السّلام از قول پدران بزرگوارش، از گفته رسول خدا صلّی اللّٰه علیه و آله فرمودند: اگر گناه برای مؤمن بهتر از عجب خودبزرگ بینی نبود،پروردگار هرگز نمی گذاشت که بندۀ مؤمنش گناه کند.
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ: إِنَّ مِنْ عِبَادِی لَمَنْ یَسْأَلُنِی اَلشَّیْءَ مِنْ طَاعَتِی لِأُحِبَّهُ، فَأَصْرِفُ ذَلِکَ عَنْهُ لِکَیْلاَ یُعْجِبَهُ عَمَلُهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 105 )
ترجمه:
.... خداوند متعال می فرماید: بعضی از بندگان مؤمنم از من طلب توفیق در طاعتم را می کنند، من هم چون او را دوست دارم این توفیق را از او سلب می کنم تا بر اثر آن عمل گرفتار خود پسندی نگردد.
ص : 105
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ثَلاَثٌ مُنْجِیَاتٌ خَوْفُ اَللَّهِ فِی اَلسِّرِّ وَ اَلْعَلاَنِیَةِ وَ اَلْعَدْلُ فِی اَلرِّضَا وَ اَلْغَضَبِ وَ اَلْقَصْدُ فِی اَلْغِنَی وَ اَلْفَقْرِ وَ ثَلاَثٌ مُهْلِکَاتٌ هَوًی مُتَّبَعٌ وَ شُحٌّ مُطَاعٌ وَ إِعْجَابُ اَلْمَرْءِ بِنَفْسِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 105 )
ترجمه:
...امام سجّاد عَلَیْهِ السَّلاَمُ به نقل از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فرموده اند:
سه چیز نجات دهنده هستند: ترس از خداوند در پنهان و آشکار، اجرای عدالت در خشنودی و عصبانیّت، استقامت در راه درست (اقتصاد و صرفه جویی ) در حالت بی نیازی و نیازمندی،و سه چیز هلاک کننده عبارتنداز: هوای نفسی که پیروی شود،و بُخل و تنگ نظری که فرمانبری گردد و خودبزرگ بینی و به خود بالیدن(تکبر).
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلرَّضِیُّ اَلْمُوسَوِیُّ فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَةِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَیِّئَةٌ تَسُوؤُکَ خَیْرٌ عِنْدَ اَللَّهِ مِنْ حَسَنَةٍ تُعْجِبُکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 105 )
ترجمه:
..سید رضی در نهج البلاغه آورده است که حضرت امیر مؤمنان علیه السّلام فرمودند: گناهی که تو را محزون کند، نزد خدا از عمل نیکی که خود پسندت نماید، بهتر است.
قَالَ وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَلْإِعْجَابُ یَمْنَعُ اَلاِزْدِیَادَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 105 )
ترجمه:
.... حضرت علی علیه السلام فرمودند: تکبر و خودبزرگ بینی از رشد و پیشرفت جلوگیری می کند.
قَالَ وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: عُجْبُ اَلْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 105 )
ترجمه:
... حضرت امیر مؤمنان علیه السّلام فرمودند: عجب و تکبر انسان یکی از چیزهایی است که بر عقل او حسد می برد(با آن مبارزه میکند و باعث زیان انسان است).
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْرَوَیْهِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُلُوکُ حُکَّامٌ عَلَی اَلنَّاسِ وَ اَلْعِلْمُ حَاکِمٌ عَلَیْهِمْ وَ حَسْبُکَ مِنَ اَلْعِلْمِ أَنْ تَخْشَی اَللَّهَ وَ حَسْبُکَ مِنَ اَلْجَهْلِ أَنْ تُعْجَبَ بِعِلْمِکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 105 )
ترجمه:
...امام رضاعلیه السلام از پدرانشان از امام علی علیه السّلام می گویند:پادشاهان، فرمانروایان بر مردم هستند و علم بر آنان حکمفرما است و ترس از خدا تو را از علم کفایت می کند و خودفریفتگی به علمت برای نادانی تو کافی است.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ سَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ وَ سَاءَتْهُ سَیِّئَتُهُ فَهُوَ مُؤْمِنٌ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 106 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السّلام علیه السّلام فرمودند: کسی که عمل نیک، خوشحالش کند و کار بد، ناراحتش سازد، او مؤمن است.
ص : 106
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عَمْرٍو اَلنَّخَعِیِّ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنْ سُلَیْمَانَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ خِیَارِ اَلْعِبَادِ؟ فَقَالَ: اَلَّذِینَ إِذَا أَحْسَنُوا اِسْتَبْشَرُوا وَ إِذَا أَسَاءُوا اِسْتَغْفَرُوا وَ إِذَا أُعْطُوا شَکَرُوا وَ إِذَا اُبْتُلُوا صَبَرُوا وَ إِذَا غَضِبُوا غَفَرُوا .
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلنَّخَعِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 106 )
ترجمه:
...از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله درباره بندگان برگزیده سؤال شد، حضرت فرمود: آنان کسانی هستند که چون نیکی کنند خوشحال شوند و چون بدی کنند استغفار نمایند، اگر گرفتار شوند صبر پیشه دارند، و اگر خشم کنند درگذرند.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قِیلَ لَهُ وَ أَنَا حَاضِرٌ: اَلرَّجُلُ یَکُونُ فِی صَلاَتِهِ خَالِیاً فَیَدْخُلُهُ اَلْعُجْبُ؟ فَقَالَ: إِذَا کَانَ أَوَّلَ صَلاَتِهِ بِنِیَّةٍ یُرِیدُ بِهَا رَبَّهُ فَلاَ یَضُرُّهُ مَا دَخَلَهُ بَعْدَ ذَلِکَ فَلْیَمْضِ فِی صَلاَتِهِ، وَ لْیَخْسَأِ اَلشَّیْطَانَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 107 )
ترجمه:
یونس بن عمّار گوید: من در خدمت امام صادق علیه السّلام بودم که به حضرتش گفته شد: شخصی در نماز است و ذهن او خالی از هرفکر است، ولی ناگاه عجب و خودپسندی او را فرامی گیرد.
حضرت فرمودند: اگر از ابتدای نماز قصد تقرّب به پروردگار در نیّت او بوده است، چنین حالی به او ضرری نمی رساند، نماز خود را ادامه دهد و شیطان را از خود براند.
ص : 107
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ صِفَاتِ اَلشِّیعَةِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ سَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ وَ سَاءَتْهُ سَیِّئَتُهُ فَهُوَ مُؤْمِنٌ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 107 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السلام از قول رسول خدا َصلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فرمودند: هر کس از حسنه خود شاد شود و از گناه خود متنفر(بدش آید) باشد او مؤمن است.
عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْمُرْتَضَی فِی رِسَالَةِ اَلْمُحْکَمِ وَ اَلْمُتَشَابِهِ نَقْلاً مِنْ تَفْسِیرِ اَلنُّعْمَانِیِّ بِإِسْنَادِهِ اَلْآتِی عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : وَ أَمَّا اَلرُّخْصَةُ اَلَّتِی صَاحِبُهَا فِیهَا بِالْخِیَارِ، فَإِنَّ اَللَّهَ نَهَی اَلْمُؤْمِنَ أَنْ یَتَّخِذَ اَلْکَافِرَ وَلِیّاً، ثُمَّ مَنَّ عَلَیْهِ بِإِطْلاَقِ اَلرُّخْصَةِ لَهُ عِنْدَ اَلتَّقِیَّةِ فِی اَلظَّاهِرِ أَنْ یَصُومَ بِصِیَامِهِ وَ یُفْطِرَ بِإِفْطَارِهِ وَ یُصَلِّیَ بِصَلاَتِهِ وَ یَعْمَلَ بِعَمَلِهِ وَ یُظْهِرَ لَهُ اِسْتِعْمَالَ ذَلِکَ مُوَسَّعاً عَلَیْهِ فِیهِ وَ عَلَیْهِ أَنْ یَدِینَ اَللَّهَ تَعَالَی فِی اَلْبَاطِنِ بِخِلاَفِ مَا یُظْهِرُ لِمَنْ یَخَافُهُ مِنَ اَلْمُخَالِفِینَ اَلْمُسْتَوْلِینَ عَلَی اَلْأُمَّةِ: قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی « لاٰ یَتَّخِذِ اَلْمُؤْمِنُونَ اَلْکٰافِرِینَ أَوْلِیٰاءَ مِنْ دُونِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذٰلِکَ فَلَیْسَ مِنَ اَللّٰهِ فِی شَیْءٍ إِلاّٰ أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقٰاةً وَ یُحَذِّرُکُمُ اَللّٰهُ نَفْسَهُ »(1) ، فَهَذِهِ رَحْمَةٌ تَفَضَّلَ اَللَّهُ بِهَا عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ رَحْمَةً لَهُمْ لِیَسْتَعْمِلُوهَا عِنْدَ اَلتَّقِیَّةِ فِی اَلظَّاهِرِ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ یُحِبُّ أَنْ یُؤْخَذَ بِرُخَصِهِ کَمَا یُحِبُّ أَنْ یُؤْخَذَ بِعَزَائِمِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 107 )
ترجمه:
بسندی در تفسیر نعمانی ... امیر مؤمنان علیه السّلام فرمودند: و اما رخصتی که اختیار آورباشد آنست که خدا نهی کرده مؤمن را از دوست گرفتن کافر(معتقدین به ولایت غیر حق)، سپس باو منت نهاده برخصت در مقام تقیه که در ظاهر بموافقت با او روزه دارد و افطار کند و مانند او نماز بخواند و کار دینی کند و باو بنماید که مانند او کار میکند ولی باید در باطن بدین حق خدا باشد بخلاف آنچه از ترس به مخالفان نشان میدهد که سرکار امتند خدا فرموده:« مؤمنان نباید کافران را- به جای مؤمنان- به دوستی بگیرند؛ و هر که چنین کند، در هیچ چیز [او را] از [دوستیِ] خدا [بهره ای] نیست، مگر اینکه از آنان به نوعی تقیّه کنید و خداوند، شما را از [عقوبت] خود می ترساند، و بازگشتِ [همه] به سوی خداست»(2) ( خدا شما را از خود بر حذر میدارد ) این رخصتی است که بدان بر مؤمنان تفضل کرده از مهربانی تا آن را بکار بندند برای تقیه در ظاهر و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: خداوند دوست دارد امور مباح او نیز انجام شود، همان طور که دوست دارد امور الزامی او انجام گیرد.
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ وَ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اِجْتَهَدْتُ فِی اَلْعِبَادَةِ وَ أَنَا شَابٌّ فَقَالَ لِی أَبِی یَا بُنَیَّ دُونَ مَا أَرَاکَ تَصْنَعُ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَحَبَّ عَبْداً رَضِیَ مِنْهُ بِالْیَسِیرِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 108 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: من در جوانی در عبادت کوشا (سخت کوش) بودم ، پدرم فرمودند: پسر جانم، کمتر از آنچه میبینم عبادت کن، که خدای عز و جل چون بنده ای را دوست دارد، به اندکی از او راضی شود.
ص : 108
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تُکَرِّهُوا إِلَی أَنْفُسِکُمُ اَلْعِبَادَةَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 108 )
ترجمه:
امام صادق علیه السّلام فرمودند: عبادت را برای خود اجبار و ناپسند نکنید.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ، عَنْ مَنْصُورٍ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَرَّ بِی أَبِی وَ أَنَا بِالطَّوَافِ وَ أَنَا حَدَثٌ وَ قَدِ اِجْتَهَدْتُ فِی اَلْعِبَادَةِ فَرَآنِی وَ أَنَا أَتَصَابُّ عَرَقاً فَقَالَ لِی یَا جَعْفَرُ یَا بُنَیَّ إِنَّ اَللَّهَ إِذَا أَحَبَّ عَبْداً أَدْخَلَهُ اَلْجَنَّةَ وَ رَضِیَ عَنْهُ بِالْیَسِیرِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 108 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السّلام فرمودند: پدرم از کنار من گذشت در حالی که من مشغول زیارت خانه خدا بودم ، من جوان بودم و در عبادت تلاش می کردم. پدرم مرا دید که عرق از من سرازیر است به من فرمود: ای جعفر، ای پسرم ، چون خدا بنده ای را دوست دارد، او را به بهشت می برد و با عمل کم از او راضی می شود.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ،عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ، عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ، قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ إِذَا أَحَبَّ عَبْداً فَعَمِلَ [عَمَلاً] قَلِیلاً جَزَاهُ بِالْقَلِیلِ اَلْکَثِیرَ، وَ لَمْ یَتَعَاظَمْهُ أَنْ یَجْزِیَ بِالْقَلِیلِ اَلْکَثِیرَ لَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 109 )
ترجمه:
حنان بن سدیر گوید: شنیدم امام صادق علیه السّلام فرمودند: چون خدای عز و جل بنده ئی را دوست دارد و او عمل کوچکی انجام دهد، خدا او را پاداش بزرگ دهد و بعمل کم پاداش زیاد دادن بر او بزرگ و سنگین نیاید.
ص : 109
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْأَحْوَلِ عَنْ سَلاَّمِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَلاَ إِنَّ لِکُلِّ عِبَادَةٍ شِرَّةً ثُمَّ تَصِیرُ إِلَی فَتْرَةٍ فَمَنْ صَارَتْ شِرَّةُ عِبَادَتِهِ إِلَی سُنَّتِی فَقَدِ اِهْتَدَی وَ مَنْ خَالَفَ سُنَّتِی فَقَدْ ضَلَّ وَ کَانَ عَمَلُهُ فِی تَبَارٍ أَمَا إِنِّی أُصَلِّی وَ أَنَامُ وَ أَصُومُ وَ أُفْطِرُ وَ أَضْحَکُ وَ أَبْکِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ مِنْهَاجِی وَ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی وَ قَالَ کَفَی بِالْمَوْتِ مَوْعِظَةً وَ کَفَی بِالْیَقِینِ غِنًی وَ کَفَی بِالْعِبَادَةِ شُغُلاً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 109 )
ترجمه:
... امام باقر علیه السلام از رسول خدا صلی اللّٰه علیه و آله، فرمودند: همانا برای هر عبادتی شور و جنبشی است و سپس بسستی و آرامش گراید، پس هر که شور و جنبش عبادتش بسوی سنت من باشد، هدایت شده ، و هر که مخالفت سنت می کند، گمراه گشته و عملش بهلاکت کشد، همانا من نماز میگزارم و میخوابم و روزه میگیرم و افطار میکنم و میخندم و میگریم و هر که از طریقه و روش من روبگرداند، از من نیست. و فرمود: برای موعظه و پند مرگ کافی است و برای بی نیازی یقین کافی است و برای مشغول بودن عبادت بس است.
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ، عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ هَذَا اَلدِّینَ مَتِینٌ فَأَوْغِلُوا فِیهِ بِرِفْقٍ وَ لاَ تُکَرِّهُوا عِبَادَةَ اَللَّهِ إِلَی عِبَادِ اَللَّهِ فَتَکُونُوا کَالرَّاکِبِ اَلْمُنْبَتِّ اَلَّذِی لاَ سَفَراً قَطَعَ وَ لاَ ظَهْراً أَبْقَی.
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُقَرِّنٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُوقَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 109 )
ترجمه:
....رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمودند: به درستی که این دین محکم و متین است پس با آرامش در آن وارد شوید و عبادت را به بنده های خدا تحمیل نکنید تا چون سوار درمانده ای باشید که نه مسافت را پیموده و نه مرکبی را بر جای گذاشته.(این دین مقدس استوار و دقیق و محکم است باید با ملایمت و حوصله وارد شد و خیلی بخود فشار نیاورد که عبادت را در نظر خویش مبغوض و منفور قرار دهی چون مرکب خسته شده باشی که نه مسافتی را در سفر پیموده و نه پشت سالم باقی مانده در نتیجه فشار پشتش مجروح و از سفر هم مانده است.)
وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ، عَنِ اَلْخَشَّابِ، عَنِ اِبْنِ بَقَّاحٍ، عَنْ مُعَاذِ بْنِ ثَابِتٍ، عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ إِنَّ هَذَا اَلدِّینَ مَتِینٌ فَأَوْغِلْ فِیهِ بِرِفْقٍ وَ لاَ تُبَغِّضْ إِلَی نَفْسِکَ عِبَادَةَ رَبِّکَ إِنَّ اَلْمُنْبَتَّ یَعْنِی اَلْمُفْرِطَ لاَ ظَهْراً أَبْقَی وَ لاَ أَرْضاً قَطَعَ فَاعْمَلْ عَمَلَ مَنْ یَرْجُو أَنْ یَمُوتَ هَرِماً وَ اِحْذَرْ حَذَرَ مَنْ یَتَخَوَّفُ أَنْ یَمُوتَ غَداً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 110 )
ترجمه:
...عمرو جمیع از حضرت صادق علیه السّلام روایت کرده که رسول خدا که درود خدا بر او و بر خاندانش ، فرمودند: ای علی: همانا این دین محکم است. در آن به نرمی داخل شو و عبادت پروردگارت را بر خودت دشوار نساز. که سوار درمانده،یعنی زیاده رو(تندرو) ، نه مرکب دارد و نه راهی را پیموده است. پس چنان عمل کن که گویا امیدواری در پیری بمیری و چنان بپرهیز که گویا می ترسی همین فردا بمیری.
ص : 110
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ کَانَ أَبِی یَقُولُ: مَا مِنْ أَحَدٍ أَبْغَضَ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ رَجُلٍ یُقَالُ لَهُ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَفْعَلُ کَذَا وَ کَذَا فَیَقُولُ لاَ یُعَذِّبُنِیَ اَللَّهُ عَلَی أَنْ أَجْتَهِدَ فِی اَلصَّلاَةِ وَ اَلصَّوْمِ کَأَنَّهُ یَرَی أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَرَکَ شَیْئاً مِنَ اَلْفَضْلِ عَجْزاً عَنْهُ .
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 110 )
ترجمه:
محمّد بن مروان گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که می فرمود: (رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله آنقدر روزه می گرفت که می گفتند: افطار نمی کند، سپس یک روز روزه می گرفت و یک روز افطار می کرد. آن گاه دوشنبه و پنجشنبه را روزه گرفت و پس از آن به روزه سه روز در ماه: پنجشنبه اوّل ماه، چهارشنبه وسط ماه و پنجشنبه آخر ماه بازگشت و می فرمود: این، روزۀ دهر است. و پدرم علیه السّلام همواره می فرمود: )هیچ کس نزد من مبغوض تر از آن نیست که به او بگویند: رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله چنین و چنان می کرد و او بگوید: خدا مرا به علّت کوشش در نماز عذاب نمی کند! گویی او چنین می پندارد که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله چیزی از فضیلت را به علّت ناتوانیش ترک نموده است!
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ ( فِی اَلْأَمَالِی وَ یُقَالُ لَهُ اَلْمَجَالِسُ ) عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی عُمَرَ بْنِ مَهْدِیٍّ، عَنْ أَحْمَدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ اَلْأَعْمَشِ، عَنْ تَمِیمِ بْنِ سَلَمَةَ، عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اِقْتِصَادٌ فِی سُنَّةٍ خَیْرٌ مِنِ اِجْتِهَادٍ فِی بِدْعَةٍ؛ ثُمَّ قَالَ: تَعَلَّمُوا مِمَّنْ عَلِمَ فَعَمِلَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 111 )
ترجمه:
...عبد اللّه می گوید: که حضرت علی علیه السّلام فرمودند: میانه روی در یک سنت و روش دیرین، نیکوتر از تلاش برای رسیدن به یک روش جدید است و هم چنین فرمودند: از کسی بیاموزید که آموخت و به آن عمل کرد.
ص : 111
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا هَمَّ أَحَدُکُمْ بِخَیْرٍ فَلاَ یُؤَخِّرْهُ، فَإِنَّ اَلْعَبْدَ رُبَّمَا صَلَّی اَلصَّلاَةَ أَوْ صَامَ اَلْیَوْمَ، فَیُقَالُ لَهُ: اِعْمَلْ مَا شِئْتَ بَعْدَهَا فَقَدْ غُفِرَ لَکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 111 )
ترجمه:
...جناب حمزه می گوید شنیدم که امام صادق علیه السّلام میفرمودند: هر گاه یکی از شما قصد و اراده کار خیری کند، نباید به تأخیرش اندازد، زیرا بنده گاهی نماز میخواند یا روزه میگیرد و باو گفته می شود، پس از این هر چه خواهی بکن، که خدا ترا آمرزید (یعنی گناهان گذشته ات آمرزیده شد، در آینده مواظب باش و ببین چه خواهی کرد).
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُرَازِمِ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ کَانَ أَبِی یَقُولُ: إِذَا هَمَمْتَ بِخَیْرٍ فَبَادِرْ، فَإِنَّکَ لاَ تَدْرِی مَا یَحْدُثُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 111 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: پدرم همیشه می فرمود:چون آهنگ کار نیکی کردی شتاب کن،زیرا تو نمی دانی چه پیش خواهد آمد.
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ ثَقَّلَ اَلْخَیْرَ عَلَی أَهْلِ اَلدُّنْیَا کَثِقْلِهِ فِی مَوَازِینِهِمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ ، وَ إِنَّ اَللَّهَ خَفَّفَ اَلشَّرَّ عَلَی أَهْلِ اَلدُّنْیَا کَخِفَّتِهِ فِی مَوَازِینِهِمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 111 )
ترجمه:
...محمدبن مسلم می گوید شنیدم امام باقر علیه السّلام فرمودند: براستی که خداوند کار خیر و خوب را بر مردم دنیا سنگین قرار داده همانند سنگینی آن در ترازوی عملشان در روز قیامت، و خدای عز و جل کار شر را بر مردم دنیا سبک و آسان کرده مانند سبکی آن در ترازوی عملشان در قیامت.
وَ عَنْهُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ، عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اِفْتَتِحُوا نَهَارَکُمْ بِخَیْرٍ، وَ أَمْلُوا عَلَی حَفَظَتِکُمْ فِی أَوَّلِهِ خَیْراً وَ فِی آخِرِهِ خَیْراً ، یُغْفَرْ لَکُمْ مَا بَیْنَ ذَلِکَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 112 )
ترجمه:
کافی از محمد بن یحیی...از ابی جمیله که حضرت صادق علیه السّلام فرمود: روز خود را با خیر و نیکی شروع کنید و بر فرشتگانی که اعمال شما را ضبط میکنند عمل خیر را در اول و آخر روز املاء کنید که ان شاء اللّٰه آنچه که ما بین اول و آخر روز از شما صادر می شود مشمول عفو و مغفرت الهی خواهد بود(تا ان شاء اللّه آنچه میان آن دو است برایتان آمرزیده شود).
ص : 112
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ یُحِبُّ مِنَ اَلْخَیْرِ مَا یُعَجَّلُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 112 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام از قول رسول خدا صلی اللّٰه علیه و آله فرمودند: همانا خداوند دوست دارد در خیر و خوبی عجله کرد.
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا هَمَمْتَ بِشَیْءٍ مِنَ اَلْخَیْرِ فَلاَ تُؤَخِّرْهُ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رُبَّمَا اِطَّلَعَ عَلَی اَلْعَبْدِ وَ هُوَ عَلَی شَیْءٍ مِنَ اَلطَّاعَةِ فَیَقُولُ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لاَ أُعَذِّبُکَ بَعْدَهَا أَبَداً وَ إِذَا هَمَمْتَ بِسَیِّئَةٍ فَلاَ تَعْمَلْهَا فَإِنَّهُ رُبَّمَا اِطَّلَعَ اَللَّهُ عَلَی اَلْعَبْدِ وَ هُوَ عَلَی شَیْءٍ مِنَ اَلْمَعْصِیَةِ فَیَقُولُ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لاَ أَغْفِرُ لَکَ بَعْدَهَا أَبَداً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 112 )
ترجمه:
...حضرت صادق علیه السّلام فرمودند: هنگامی که تصمیم به انجام عمل خیری گرفتی، پس تاخیرش را روا مدار که چه بسا خداوند متعال که اشراف و آگاهی بر بنده اش که در حال عبادت است پیدا می کند(نظری خواص کند) ، می فرماید: قسم به عزت و جلال خود که دیگر پس از این تو را طاعت عذاب نخواهم کرد. و هنگامی که تصمیم به انجام عمل زشت و گناهی را گرفتی، مبادا آن را انجام دهی که چه بسا خداوند متعال که بنده را در حال گناه می بیند، بفرماید: به عزت و جلالم سوگند که دیگر تو را پس از این گناه نخواهم آمرزید.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ بَشِیرِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ شَیْئاً مِنَ اَلْخَیْرِ فَلاَ تُؤَخِّرْهُ فَإِنَّ اَلْعَبْدَ یَصُومُ اَلْیَوْمَ اَلْحَارَّ یُرِیدُ مَا عِنْدَ اَللَّهِ فَیُعْتِقُهُ اَللَّهُ بِهِ مِنَ اَلنَّارِ اَلْحَدِیثَ .
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 112 )
ترجمه:
...بشیر یسار از حضرت صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمودند: وقتی قصد کار خیری کردی آن را به تاخیر نینداز. که بنده روز گرمی را روزه می گیرد تا به آنچه نزد خدا است برسد و خدا به سبب آن او را از آتش رها می کند...( و آنچه را باعث نزدیکی به خداوند عزّتمند می شود، اندک نشمار حتّی اگر به اندازۀ نصف خرما باشد).
وَ عَنْهُمْ عَنْهُ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ هَمَّ بِخَیْرٍ فَلْیُعَجِّلْهُ وَ لاَ یُؤَخِّرْهُ، فَإِنَّ اَلْعَبْدَ رُبَّمَا عَمِلَ اَلْعَمَلَ فَیَقُولُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدْ غَفَرْتُ لَکَ وَ لاَ أَکْتُبُ عَلَیْکَ شَیْئاً أَبَداً وَ مَنْ هَمَّ بِسَیِّئَةٍ، فَلاَ یَعْمَلْهَا فَإِنَّهُ رُبَّمَا عَمِلَ اَلْعَبْدُ اَلسَّیِّئَةَ فَیَرَاهُ اَلرَّبُّ سُبْحَانَهُ فَیَقُولُ لاَ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لاَ أَغْفِرُ لَکَ بَعْدَهَا أَبَداً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 113 )
ترجمه:
... از ابن فضال از ابن بکیر از بعضی از اصحاب از حضرت صادق علیه السّلام که فرمودند: کسی که تصمیم بعمل خیری گرفت پس باید تعجیل نماید و تاخیر ننماید، که بنده چه بسا عملی را انجام میدهد و خداوند متعال باو میگوید. من تو را بخشیدم و دیگر در نامۀ عملت چیزی را که بر ضرر تو باشد ثبت نخواهم کرد. و کسی که تصمیم بر گناهی گرفت مبادا آن را انجام دهد که ممکن است بنده ای عمل زشتی را انجام دهد و خداوند متعال او را به بیند و بگوید: قسم بعزت و جلالم دیگر تو را نمی آمرزم.
ص : 113
وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا هَمَّ أَحَدُکُمْ بِخَیْرٍ أَوْ صِلَةٍ فَإِنَّ عَنْ یَمِینِهِ وَ شِمَالِهِ شَیْطَانَیْنِ فَلْیُبَادِرْ لاَ یَکُفَّاهُ عَنْ ذَلِکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 113 )
ترجمه:
از امام صادق علیه السّلام فرمود:هنگامی که کسی از شما تصمیم عمل خیر یا صلۀ رحم را گرفت پس باید متوجه باشد که در سمت راستش شیطانی و در سمت چپش شیطان دیگری هست بنا بر این پیش از آنکه آن دو شیطان او را از این کار منصرف سازند فورا آن را انجام دهد. ( هر گاه یکی از شماها قصد خیر یا رساندن نفعی به غیر کرد از سمت راست و چپش دو شیطانند،پس بشتابد،مبادا او را از آن باز دارند)
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ هَمَّ بِشَیْءٍ مِنَ اَلْخَیْرِ فَلْیُعَجِّلْهُ فَإِنَّ کُلَّ شَیْءٍ فِیهِ تَأْخِیرٌ فَإِنَّ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ نَظْرَةً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 113 )
ترجمه:
...امام باقر علیه السّلام فرمود: کسی که قصد کار خیری کند، باید بشتابد، زیرا هر چه در آن تأخیر رود، شیطان را نسبت بآن مهلتی پیدا شود(و برای انصرافش را چاره می اندیشد).
مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اِعْلَمْ أَنَّ أَوَّلَ اَلْوَقْتِ أَبَداً أَفْضَلُ فَتَعَجَّلِ اَلْخَیْرَ مَا اِسْتَطَعْتَ... اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 113 )
ترجمه:
...حضرت باقر علیه السّلام فرمودند: بدان که اول وقت، همیشه افضل از وسط و آخر وقت است. پس تا می توانی اعمال خیر را زودتر انجام ده و تاخیر مینداز...( و محبوب ترین اعمال در نزد خداوند متعال، آن عملی است که انسان مداومت بر آن داشته باشد، گرچه کم و اندک باشد).
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اِبْنِ اَلزَّیَّاتِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سَلاَمَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْعَامِرِیِّ عَنْ أَبِی مَعْمَرٍ عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ عَیَّاشٍ عَنِ اَلْفُجَیْعِ اَلْعُقَیْلِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا عَرَضَ لَکَ شَیْءٌ مِنْ أَمْرِ اَلْآخِرَةِ فَابْدَأْ بِهِ وَ إِذَا عَرَضَ لَکَ شَیْءٌ مِنْ أَمْرِ اَلدُّنْیَا فَتَأَنَّهُ حَتَّی تُصِیبَ رُشْدَکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 113 )
ترجمه:
در ضمن وصیت ها و سفارش های امیر مؤمنان علیه السّلام به هنگام وفاتش، این مطلب آمده است که فرمودند: وقتی کار مربوط به آخرت پیش آمد، شروع کن و آن را انجام بده و هنگامی که کار مربوط به دنیا پیش آمد، عجله نکن و خوب دقت و تامل کن تا صلاح و مصلحت خود را در آن ام کاملا تشخیص دهی.
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ فِی اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی ذَرٍّ فِی وَصِیَّةِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: یَا أَبَا ذَرٍّ! اِغْتَنِمْ خَمْساً قَبْلَ خَمْسٍ: شَبَابَکَ قَبْلَ هَرَمِکَ، وَ صِحَّتَکَ قَبْلَ سُقْمِکَ، وَ غِنَاکَ قَبْلَ فَقْرِکَ وَ فَرَاغَکَ قَبْلَ شُغْلِکَ وَ حَیَاتَکَ قَبْلَ مَوْتِکَ یَا أَبَا ذَرٍّ! إِیَّاکَ وَ اَلتَّسْوِیفَ بِأَمَلِکَ، فَإِنَّکَ بِیَوْمِکَ وَ لَسْتَ بِمَا بَعْدَهُ یَا أَبَا ذَرٍّ! إِذَا أَصْبَحْتَ فَلاَ تُحَدِّثْ نَفْسَکَ بِالْمَسَاءِ وَ إِذَا أَمْسَیْتَ فَلاَ تُحَدِّثْ نَفْسَکَ بِالصَّبَاحِ وَ خُذْ مِنْ صِحَّتِکَ قَبْلَ سُقْمِکَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 114 )
ترجمه:
...پیامبر خدا صلّی اللّٰه علیه و آله و سلم در وصیتشان به جناب ابوذرفرمودند:...همانا تو را وصیتی میکنم ...ای ابوذر پنج چیز را پیش از پنج چیز دیگر غنیمت بشمار:جوانی پیش از پیری، تندرستی پیش از بیماری،توانگری پیش از نیازمندی،آسودگی پیش از مشغولیّت و زندگانی پیش از مرگ.ای ابو ذر از سپردن کارهایت به آرزوها پرهیز کن؛زیرا تو امروز هستی و در فردا نیستی ...ای ابو ذر چون به صبح رسیدی از شب سخن نگو و چون به شب رسیدی از صبح دیگر سخن نگو.از تندرستی پیش از بیماری (و از زندگانی پیش از مرگ )توشه برگیر...
ص : 114
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ بَشِیرِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ لاَ تَسْتَقِلَّ مَا یُتَقَرَّبُ بِهِ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَوْ شِقَّ تَمْرَةٍ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 114 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السّلام فرمودند: آنچه که باعث تقرب به خدای عزوجل می شود را کم نشمارید ، اگر چه (تصدق به )پاره خرمائی باشد.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَارِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : حَدِیثٌ رُوِیَ لَنَا أَنَّکَ قُلْتَ إِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ؟ فَقَالَ: قَدْ قُلْتُ ذَلِکَ؛ قَالَ: قُلْتَ وَ إِنْ زَنَوْا أَوْ سَرَقُوا أَوْ شَرِبُوا اَلْخَمْرَ؟ فَقَالَ لِی: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ! وَ اَللَّهِ مَا أَنْصَفُونَا أَنْ نَکُونَ أُخِذْنَا بِالْعَمَلِ وَ وُضِعَ عَنْهُمْ، إِنَّمَا قُلْتُ: إِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ مِنْ قَلِیلِ اَلْخَیْرِ وَ کَثِیرِهِ فَإِنَّهُ یُقْبَلُ مِنْکَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 114 )
ترجمه:
محمد بن مارد گوید: بحضرت صادق علیه السّلام عرضکردم: برای ما حدیثی روایت شده که شما فرموده اید: چون معرفت (بامامت ما) پیدا کردی پس هر چه خواهی بکن؟ فرمودند: آری، من این را گفته ام، گوید: عرضکردم: اگر چه زنا کنند، یا دزدی کنند یا شراب بنوشند؟ بمن فرمود:« إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ » بخدا سوگند با ما بانصاف رفتار نکردند که خود ما بکردارمان مؤاخذه شویم ولی تکلیف از آنها برداشته شده باشد؟ همانا من گفتم: چون معرفت (بامام خود) پیدا کردی هر چه خواهی کم یا بیش کار خیر انجام ده که از تو پذیرفته شود.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: تَصَدَّقْ بِالشَّیْءِ وَ إِنْ قَلَّ فَإِنَّ کُلَّ شَیْءٍ یُرَادُ بِهِ اَللَّهُ وَ إِنْ قَلَّ بَعْدَ أَنْ تَصْدُقَ اَلنِّیَّةُ فِیهِ عَظِیمٌ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ: «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقٰالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ `وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقٰالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ»(1) .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 115 )
ترجمه:
...عمر بن یزید گوید:... امام رضا علیه السّلام ... فرمودند: ... صدقه بده، اگرچه صدقه اندک باشد، زیرا که هرچه که هدفش از آن، خدا باشد، اگرچه کم باشد، بزرگ است، زیراکه خداوندمتعال می فرماید: «هرکه به اندازه ذره کار خیر انجام دهد خیر آن را می بیند. و هرکه به اندازه ذرۀ کار شر انجام دهد، آن را می بیند»(2).
ص : 115
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَةِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِیَّاکُمْ وَ اَلْکَسَلَ إِنَّ رَبَّکُمْ رَحِیمٌ یَشْکُرُ اَلْقَلِیلَ إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیُصَلِّی اَلرَّکْعَتَیْنِ تَطَوُّعاً یُرِیدُ بِهِمَا وَجْهَ اَللَّهِ فَیُدْخِلُهُ اَللَّهُ بِهِمَا اَلْجَنَّةَ ، وَ إِنَّهُ لَیَتَصَدَّقُ بِالدِّرْهَمِ تَطَوُّعاً یُرِیدُ بِهِ وَجْهَ اَللَّهِ فَیُدْخِلُهُ اَللَّهُ بِهِ اَلْجَنَّةَ ، وَ إِنَّهُ لَیَصُومُ اَلْیَوْمَ تَطَوُّعاً یُرِیدُ بِهِ وَجْهَ اَللَّهِ فَیُدْخِلُهُ اَللَّهُ بِهِ اَلْجَنَّةَ .
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً .
وَ رَوَاهُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ .
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَسَارٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 115 )
ترجمه:
... حضرت صادق علیه السّلام فرمودند: بر شما باد که از تنبلی و سستی بدور باشید، همانا پروردگار شما مهربان است، بپاس اندک عملی پاداش بزرگ می دهد (یا اندک کاری را بی پاداش نمیگذارد) براستی چنین است که گاه شخص برای رضا و خشنودی خداوند تعالی دو رکعت نماز میگزارد و خدا بخاطر همان دو رکعت او را داخل بهشت میفرماید، و بسا که شخص یکدرهم صدقه میدهد که بر او واجب هم نیست ولی این عمل را فقطّ بمنظور رضای خداوند عزّ و جلّ انجام میدهد و خدای تبارک و تعالی نیز بواسطۀ یکدرهم تصدّق او را ببهشت داخل میفرماید، و بسا بنده که یک روز روزه میگیرد و منظورش از آن تحصیل رضای خداوند عزّ و جلّ است پس خدای متعال نیز بواسطه همان عمل او را ببهشت میفرستد.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَمَّا رُوِیَ عَنْ أَبِیهِ : إِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ وَ أَنَّهُمْ یَسْتَحِلُّونَ بَعْدَ ذَلِکَ کُلَّ مُحَرَّمٍ ،فَقَالَ :مَا لَهُمْ لَعَنَهُمُ اَللَّهُ إِنَّمَا قَالَ أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا عَرَفْتَ اَلْحَقَّ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ مِنْ خَیْرٍ یُقْبَلُ مِنْکَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 116 )
ترجمه:
...فضیل بن عثمان روایت می کنند که به حضرت صادق علیه السّلام عرض کردم: برای ما حدیثی روایت شده که شما فرموده اید: چون معرفت (بامامت ما) پیدا کردی پس هر چه خواهی بکنید و ایشان(عدهای) بعد ازمعرفت، محرمات را حلال میدانند ؛ پس امام علیه السلام فرمودند: ایشان را چه شده ، لعنت خدا بر ایشان باد، بدرستی که پدرم فرمودند: چون معرفت (بامام خود) پیدا کردی هر چه خواهی کم یا زیاد از کارهای خیر انجام دهید که از شما پذیرفته شود.
ص : 116
وَ فِی اَلْخِصَالِ وَ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ وَ فِی کِتَابِ إِکْمَالِ اَلدِّینِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ أَخْفَی أَرْبَعَةً فِی أَرْبَعَةٍ أَخْفَی رِضَاهُ فِی طَاعَتِهِ فَلاَ تَسْتَصْغِرَنَّ شَیْئاً مِنْ طَاعَتِهِ فَرُبَّمَا وَافَقَ رِضَاهُ وَ أَنْتَ لاَ تَعْلَمُ وَ أَخْفَی سَخَطَهُ فِی مَعْصِیَتِهِ فَلاَ تَسْتَصْغِرَنَّ شَیْئاً مِنْ مَعْصِیَتِهِ فَرُبَّمَا وَافَقَ سَخَطُهُ (مَعْصِیَتَهُ) وَ أَنْتَ لاَ تَعْلَمُ وَ أَخْفَی إِجَابَتَهُ فِی دَعْوَتِهِ فَلاَ تَسْتَصْغِرَنَّ شَیْئاً مِنْ دُعَائِهِ فَرُبَّمَا وَافَقَ إِجَابَتَهُ وَ أَنْتَ لاَ تَعْلَمُ وَ أَخْفَی وَلِیَّهُ فِی عِبَادِهِ فَلاَ تَسْتَصْغِرَنَّ عَبْداً مِنْ عَبِیدِ اَللَّهِ ، فَرُبَّمَا یَکُونُ وَلِیَّهُ وَ أَنْتَ لاَ تَعْلَمُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 116 )
ترجمه:
...امیر المؤمنین علیه السّلام فرمودند: بدرستی که خدای تبارک و تعالی چهار چیز را در چهار چیز پنهان نموده ،خوشنودی خود را در فرمانبرداریش ، پس هیچ اطاعتی را کوچک مشمار که بسا خوشنودی خداوند در همان باشد و تو ندانی و خشم خود را در میان گناهان پنهان کرده پس هیچ گناهی را کوچک مپندارد که شاید خشم خدا در همان باشد و تو ندانی و اجابت خویش را در میان دعاهایش پنهان نموده پس هیچ دعائی را کوچک ندان(نشمار) که بسا همان دعای مستجاب باشد و تو ندانی و ولی(حجت) خود را در میان بندگان خود پنهان داشته پس بهیچ بنده ای از بندگان خدا با چشم حقارت منگر که شاید همان ولی خدا باشد و تو ندانی.
وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ خَالِهِ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ : یَا مُحَمَّدَ بْنَ مُسْلِمٍ! لاَ یَغُرَّنَّکَ اَلنَّاسُ مِنْ نَفْسِکَ فَإِنَّ اَلْأَمْرَ یَصِلُ إِلَیْکَ دُونَهُمْ وَ لاَ تَقْطَعَنَّ اَلنَّهَارَ عَنْکَ کَذَا وَ کَذَا فَإِنَّ مَعَکَ مَنْ یُحْصِی عَلَیْکَ وَ لاَ تَسْتَصْغِرَنَّ حَسَنَةً تَعْمَلُهَا فَإِنَّکَ تَرَاهَا حَیْثُ (تَسُرُّکَ وَ لاَ تَسْتَصْغِرَنَّ سَیِّئَةً تَعْمَلُ بِهَا فَإِنَّکَ تَرَاهَا حَیْثُ) تَسُوؤُکَ وَ أَحْسِنْ فَإِنِّی لَمْ أَرَ شَیْئاً قَطُّ أَشَدَّ طَلَباً وَ لاَ أَسْرَعَ دَرْکاً مِنْ حَسَنَةٍ مُحْدَثَةٍ لِذَنْبٍ قَدِیمٍ. اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 117 )
ترجمه:
...از عبد العظیم بن عبد اللّٰه حسنی،از ابن ابی عمیر،از عبد اللّٰه بن فضل،از دایی خود محمّد بن سلیمان از مردی از حضرت محمّد بن علی علیه السّلام نقل کرده که آن حضرت به محمّد بن مسلّم فرمودند: ای محمّد در مقام قیاس خود با مردم مغرور مفتون نفس خویش نشوی و نپنداری که از دیگران برتر هستی؛ زیرا حقیقت امر به تو رسیده ولی به آنها نرسیده است. و نیز روز و شواغل آن تو را از انجام واجبات و ترک محرّمات باز ندارد زیرا با تو کسی است که اعمال و کردارت را احصاء نموده و می شمارد و همچنین عمل نیک و پسندیده ای را که انجام می دهی کوچک نشمار زیرا آن را در جایی خواهی دید که مسرور و شادمانت می کند و کردار زشتی که از تو سر می زند را حقیر و ناچیز ندان چه آنکه آن را در جایی خواهی دید که بد حال و اندوهناکت خواهد نمود و کار نیک را انجام بده؛ زیرا هرگز ندیده ام چیزی مطلوب تر و سریع التأثیرتر از کار نیک و عمل پسندیده ای که در خارج واقع شده و گناه سابق را محو و پاک می نماید.
ص : 117
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اِعْلَمُوا أَنَّهُ لاَ یَصْغَرُ مَا ضَرَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ ، وَ لاَ یَصْغَرُ مَا یَنْفَعُ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ ، فَکُونُوا فِیمَا أَخْبَرَکُمُ اَللَّهُ کَمَنْ عَایَنَ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 117 )
ترجمه:
حضرت صادق علیه السّلام فرمودند: امیر المؤمنین علیه السّلام فرموده اند: آنچه که در روز قیامت سود دهد و بکار آید کم نیست (یا کوچک شمرده نشود) و آنچه در روز قیامت زیان رساند کوچک نباشد، پس در آنچه خدای عز و جل بشما آگاهی داده مانند کسی باشید که بچشم خود دیده باشد.
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلرَّضِیُّ اَلْمُوسَوِیُّ فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَةِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اِفْعَلُوا اَلْخَیْرَ وَ لاَ تُحَقِّرُوا مِنْهُ شَیْئاً فَإِنَّ صَغِیرَهُ کَبِیرٌ وَ قَلِیلَهُ کَثِیرٌ وَ لاَ یَقُولَنَّ أَحَدُکُمْ إِنَّ أَحَداً أَوْلَی بِفِعْلِ اَلْخَیْرِ مِنِّی فَیَکُونَ وَ اَللَّهِ کَذَلِکَ إِنَّ لِلْخَیْرِ وَ لِلشَّرِّ أَهْلاً فَمَهْمَا تَرَکْتُمُوهُ مِنْهُمَا کَفَاکُمُوهُ أَهْلُهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 118 )
ترجمه:
وامیرالمومنین حضرت علی علیه السلام فرمودند: عمل خیر را انجام دهید و هیچ کار خوبی را کوچک و بی ارزش نشمارید که همان کوچکش بزرگ و اندکش زیاد است و کسی نگوید که فلانی برای انجام کار خیر سزاوارتر است(من که چیزی ندارم و یا کسی نیستم پولدارها و قدرتمندها و دیگران باید این کارها را بکنند)چنین نگوئید که بخدا سوگند چنین هم می شود(دیگران موفق بعمل خیر میشوند و در نتیجه تو محروم میمانی)چون خیر و شر اهلی دارد پس آنچه که از اعمال نیک و خیر را ترک کنید اهلش او را انجام میدهد و همچنین اگر عمل بد و شری را ترک کردید اهلش او را انجام میدهد بنا بر این مبادا خود را از اهل شر قرار دهید و یا از اهل خیر خود را خارج کنید.
ص : 118
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: قَلِیلٌ مَدُومٌ عَلَیْهِ خَیْرٌ مِنْ کَثِیرٍ مَمْلُولٍ مِنْهُ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 118 )
ترجمه:
... امیر مؤمنان علیه السّلام فرمودند: عمل کم و اندک که دوام داشته باشد بهتر از عمل زیادی است که ملالت آور و خسته کننده باشد.
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْوَابِشِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَحْسَنَ اَلْعَبْدُ اَلْمُؤْمِنُ ضَاعَفَ اَللَّهُ عَمَلَهُ بِکُلِّ حَسَنَةٍ سَبْعَمِائَةِ ضِعْفٍ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ : «..وَ اَللّٰهُ یُضٰاعِفُ لِمَنْ یَشٰاءُ...»(1) .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 118 )
ترجمه:
حضرت صادق علیه السّلام فرمودند: هنگامی که بنده عملش را نیکو نمود خداوند عملش را نیز چندین برابرمی کند تا جائی که برای هر حسنه هفتصد برابر ثبت مینماید و این قول در گفتار خداوند در قرآن است که فرموده: «...و خداوند برای هر کس که بخواهد [آن را] چند برابر می کند...»(2)
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: کُلُّ مَنْ دَانَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِعِبَادَةٍ یُجْهِدُ فِیهَا نَفْسَهُ وَ لاَ إِمَامَ لَهُ مِنَ اَللَّهِ فَسَعْیُهُ غَیْرُ مَقْبُولٍ وَ هُوَ ضَالٌّ مُتَحَیِّرٌ وَ اَللَّهُ شَانِئٌ لِأَعْمَالِهِ ...إِلَی أَنْ قَالَ: وَ إِنْ مَاتَ عَلَی هَذِهِ اَلْحَالِ مَاتَ مِیتَةَ کُفْرٍ وَ نِفَاقٍ وَ اِعْلَمْ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ أَئِمَّةَ اَلْجَوْرِ وَ أَتْبَاعَهُمْ لَمَعْزُولُونَ عَنْ دِینِ اَللَّهِ قَدْ ضَلُّوا وَ أَضَلُّوا فَأَعْمَالُهُمُ اَلَّتِی یَعْمَلُونَهَا کَرَمٰادٍ اِشْتَدَّتْ بِهِ اَلرِّیحُ فِی یَوْمٍ عٰاصِفٍ لاٰ یَقْدِرُونَ مِمّٰا کَسَبُوا عَلیٰ شَیْءٍ ذٰلِکَ هُوَ اَلضَّلاٰلُ اَلْبَعِیدُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 118 )
ترجمه:
محمد بن مسلم گوید:شنیدم امام باقر علیه السّلام می فرمودند: هر که با پرستش برای خدای عز و جل دینداری کند و گر چه خود را در آن به سختی و کوشش وادارد ولی امامی (رهبری ) از طرف خدای برای او نباشد،کوشش او پذیرفته نیست،او گمراه و سرگردان است و خدا کردار او را بد شمارد،...(3) اگر بر این حالت بمیرد در حال کفر و نفاق مرده است. ای محمد،بدان که پیشوایان جور و پیروانشان از دین خدا بر کنارند،گمراهند و گمراه کننده،و هر کرداری کنند چون خاکستری است که باد سخت در روز طوفانی به آن تاخته و از آنچه کردند نیروی سود بردن ندارند،این است آن گمراهی هویدا.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّلْتِ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: ذِرْوَةُ اَلْأَمْرِ وَ سَنَامُهُ وَ مِفْتَاحُهُ وَ بَابُ اَلْأَشْیَاءِ وَ رِضَی اَلرَّحْمَنِ اَلطَّاعَةُ لِلْإِمَامِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ... أَمَا لَوْ أَنَّ رَجُلاً قَامَ لَیْلَهُ وَ صَامَ نَهَارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَمِیعِ مَالِهِ وَ حَجَّ جَمِیعَ دَهْرِهِ وَ لَمْ یَعْرِفْ وَلاَیَةَ وَلِیِّ اَللَّهِ فَیُوَالِیَهُ وَ یَکُونَ جَمِیعُ أَعْمَالِهِ بِدَلاَلَتِهِ إِلَیْهِ مَا کَانَ لَهُ عَلَی اَللَّهِ حَقٌّ فِی ثَوَابِهِ وَ لاَ کَانَ مِنْ أَهْلِ اَلْإِیمَانِ.
وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّلْتِ بِالْإِسْنَادِ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 119 )
ترجمه:
..زرارة بن اعین گوید: امام باقر علیه السّلام فرمودند: بالاترین امر دین و بلند ترین کار آن و کلید آن ، در هر چیزی : خشنودی خدای رحمان و اطاعت امام است،پس از شناختن ایشان...اما اگر مردی همه شب عبادت و هر روز روزه دارد و همه مالش را صدقه دهد و همه عمرش حج کند و ولایت(اطاعت) ولی (حجت) خدا را نداند تا پیرو او باشد و همه کارش به راهنمائی او باشد، او را بر خداوند عز و جل حق ثوابی نیست و از اهل ایمان نباشد...
ص : 119
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: مَنْ لَمْ یَأْتِ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ ، بِمَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ حَسَنَةٌ وَ لَمْ یُتَجَاوَزْ لَهُ عَنْ سَیِّئَةٍ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 119 )
ترجمه:
... امام صادق علیه السّلام فرمودند:...(حدیث درکافی و طولانی است) هر کس با آن عقیده که شماها دارید در قیامت حاضر نشود خداوند عز و جل از او هیچ حسنه ای را نپذیرد و از گناه او در نگذرد ...
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ فِی حَدِیثٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِعَبَّادِ بْنِ کَثِیرٍ : اِعْلَمْ أَنَّهُ لاَ یَتَقَبَّلُ اَللَّهُ مِنْکَ شَیْئاً حَتَّی تَقُولَ قَوْلاً عَدْلاً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 119 )
ترجمه:
...یونس می گوید: امام صادق علیه السّلام به عباد بن کثیر بصری صوفی فرمودند: ... بدان خداوند از تو چیزی نمی پذیرد مگر به دادگری سخن بگویی.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ اَللَّهِ لَوْ أَنَّ إِبْلِیسَ سَجَدَ لِلَّهِ بَعْدَ اَلْمَعْصِیَةِ وَ اَلتَّکَبُّرِ عُمُرَ اَلدُّنْیَا مَا نَفَعَهُ ذَلِکَ وَ لاَ قَبِلَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا لَمْ یَسْجُدْ لآِدَمَ کَمَا أَمَرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَسْجُدَ لَهُ وَ کَذَلِکَ هَذِهِ اَلْأُمَّةُ اَلْعَاصِیَةُ اَلْمَفْتُونَةُ بَعْدَ نَبِیِّهَا صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بَعْدَ تَرْکِهِمُ اَلْإِمَامَ اَلَّذِی نَصَبَهُ نَبِیُّهُمْ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَهُمْ فَلَنْ یَقْبَلَ اَللَّهُ لَهُمْ عَمَلاً وَ لَنْ یَرْفَعَ لَهُمْ حَسَنَةً حَتَّی یَأْتُوا اَللَّهَ مِنْ حَیْثُ أَمَرَهُمْ وَ یَتَوَلَّوُا اَلْإِمَامَ اَلَّذِی أُمِرُوا بِوَلاَیَتِهِ وَ یَدْخُلُوا مِنَ اَلْبَابِ اَلَّذِی فَتَحَهُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ لَهُمْ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 119 )
ترجمه:
...امام صادق علیه السلام فرمودند: ... بخدا قسم ! اگر ابلیس بعد از گناه و تکبر خود به حضرت آدم علیه السّلام تا دنیا عمر دارد برای خدا عز و جل سجده ( عبادت ) کند برای او سودی ندارد و خدای عزوجل از او نپذیرد تا آنکه طبق دستورش برای آدم سجده کند و چنین باشند این امت گنهکار و فریب خورده پس از پیغمبر خود و پس از اینکه واگذاشتند امامی را که پیغمبرشان برایشان معین کرد و منصوب نمود و هرگز خدا تبارک و تعالی از آن ها عملی را نپذیرد و حسنه ای را برای آنها بالا نبرد تا از آن راهی که خدا عز و جل برای آن ها مقرر ساخته بروند و پیروی کنند از آن امامی که خداوند بولایت او فرمان داده است و از آن دری درآیند که خدا و رسولش برای آن ها گشوده است.
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: مَنْ لاَ یَعْرِفِ اَللَّهَ وَ مَا یَعْرِفِ اَلْإِمَامَ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ ، فَإِنَّمَا یَعْرِفُ وَ یَعْبُدُ غَیْرَ اَللَّهِ هَکَذَا وَ اَللَّهِ ضَلاَلاً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 120 )
ترجمه:
... امام باقر علیه السّلام می فرمودند:... هرکس خدا را بحق بشناسد و امام از ما خاندان را نشناسد،همانا آنچه شناسد و بپرستد جز خداست این طورکه ملاحظه می کنید این خود گمراهی است.
ص : 120
وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ سَمَاعَةَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ نَجِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: اَلنَّاسُ سَوَادٌ وَ أَنْتُمُ اَلْحَاجُّ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 120 )
ترجمه:
...حضرت صادق علیه السّلام فرمودند: ...(در فروع کافی درجواب سوالی ) مردم (غیردوستاران اهل بیت) سیاهی لشکرند ، و حاجی (حقیقی) شما هستید.
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ ) عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ فُضَیْلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَمَا وَ اَللَّهِ مَا لِلَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ حَاجٌّ غَیْرُکُمْ وَ لاَ یَتَقَبَّلُ إِلاَّ مِنْکُمْ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 120 )
ترجمه:
امام باقر علیه السّلام فرمودند:...بخدا سوگند ... کسی از روی حقیقت برای خدا عز ذکره حج نکند جز شما، (و جز از شما گناهی آمرزیده نگردد، )و عملی پذیرفته نگردد جز از شما، و ...
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ أَبِی طَلْحَةَ عَنْ مُعَاذِ بْنِ کَثِیرٍ أَنَّهُ قَالَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: إِنَّ أَهْلَ اَلْمَوْقِفِ لَکَثِیرٌ فَقَالَ غُثَاءٌ یَأْتِی بِهِ اَلْمَوْجُ مِنْ کُلِّ مَکَانٍ لاَ وَ اَللَّهِ مَا اَلْحَجُّ إِلاَّ لَکُمْ لاَ وَ اَللَّهِ مَا یَتَقَبَّلُ اَللَّهُ إِلاَّ مِنْکُمْ .
وَ رَوَاهُ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 121 )
ترجمه:
معاذ بن کثیر می گوید(:در موقف عرفات نگریستم در حالی که مردم فراوانی در آن بودند،پس به امام صادق علیه السّلام نزدیک شدم و عرض کردم:اهل موقف فراوانند!) حضرت علیه السّلام (نگاهی انداخت و دیده اش را چرخاند و) فرمودند: (نزدیک بیا ای ابا عبد اللّٰه[کنیۀ معاذ])،اینها کف و زباله هایی است که موج از هر سو آورده،نه،بخدا سوگند حجّی پذیرفته نیست مگر از شما،نه،بخدا سوگند خداوند جز از شما حج دیگری را نخواهد پذیرفت.
ص : 121
أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: قَالَ مَا أَکْثَرَ اَلسَّوَادَ یَعْنِی اَلنَّاسَ قُلْتُ أَجَلْ فَقَالَ أَمَا وَ اَللَّهِ مَا یَحُجُّ (أَحَدٌ) لِلَّهِ غَیْرُکُمْ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 121 )
ترجمه:
محاسن برقی: [عمر الکلبی گفت : با ] حضرت صادق علیه السّلام [ طواف خانه کعبه میکردم او بر من تکیه کرده بود ] فرمودند:[ ای عمر!] چقدر جمعیت مردم زیاد است، عرضکردم آری فدایت شوم، حضرت فرمودند: بخدا قسم حج بجا نمی آورد غیر شما [و دو چندان پاداش نمی دهند بکسی جز شما، بخدا قسم شما مورد عنایت خورشید و ماه هستید و شما بخدا قسم اهل دین خدا هستید از شما قبول میکنند و شما را می آمرزند]
وَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ عَبَّادِ بْنِ زِیَادٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا عَبَّادُ مَا عَلَی مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ أَحَدٌ غَیْرُکُمْ وَ مَا یَقْبَلُ اَللَّهُ إِلاَّ مِنْکُمْ وَ لاَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ إِلاَّ لَکُمْ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 121 )
ترجمه:
محاسن برقی: عبّاد بن زیاد می گوید: حضرت صادق علیه السلام به من فرمودند: ای عبّاد! بر ملّت ابراهیم و آیین او کسی غیر از شما نیست و خداوند هیچ عملی را از غیر شما نمی پذیرد و گناهان افراد دیگر غیر از شما را نمی آمرزد.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: قَالَ لَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ ، أَیُّ اَلْبِقَاعِ أَفْضَلُ فَقُلْنَا اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اِبْنُ رَسُولِهِ أَعْلَمُ فَقَالَ لَنَا أَفْضَلُ اَلْبِقَاعِ مَا بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ ، وَ لَوْ أَنَّ رَجُلاً عُمِّرَ مَا عُمِّرَ نُوحٌ فِی قَوْمِهِ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسِینَ عَاماً یَصُومُ اَلنَّهَارَ وَ یَقُومُ اَللَّیْلَ فِی ذَلِکَ اَلْمَکَانِ ثُمَّ لَقِیَ اَللَّهَ بِغَیْرِ وَلاَیَتِنَا لَمْ یَنْفَعْهُ ذَلِکَ شَیْئاً .
وَ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ :
مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ اَلْجِعَابِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَاصِمٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 122 )
ترجمه:
... ابو حمزه ازحضرت علی بن الحسین علیه السّلام نقل کرد که ایشان از ما پرسیدند: کدامین از مکانها بهتر است؟ گفتیم: خدا و پیامبر و پسر پیامبر بهتر می دانند؛ حضرت خود جواب فرمودند: بهترین مکان ها ما بین رکن و مقام است ، اگر مردی باندازه نوح در میان مردم عمر کند نهصد و پنجاه سال روزها روزه بدارد و شبها شب زنده دار باشد در همین محل بعد خدا را ملاقات کند بدون ولایت ما این اعمال او را سودش نمی رساند.
در کتب دیگر به نقل از دیگران این روایت نیز آمده است.
ص : 122
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ کَرَّامٍ اَلْخَثْعَمِیِّ عَنْ أَبِی اَلصَّامِتِ عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا مُعَلَّی لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَ اَللَّهَ مِائَةَ عَامٍ مَا بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ ، یَصُومُ اَلنَّهَارَ وَ یَقُومُ اَللَّیْلَ حَتَّی یَسْقُطَ حَاجِبَاهُ عَلَی عَیْنَیْهِ وَ یَلْتَقِیَ تَرَاقِیهِ هَرَماً جَاهِلاً بِحَقِّنَا لَمْ یَکُنْ لَهُ ثَوَابٌ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 122 )
ترجمه:
...معلّی بن خنیس می گوید: امام صادق علیه السّلام به من فرمودند: ای معلّی! اگر بنده ای یکصد سال در میان (بهترین مکانها ) رکن و مقام ، با روزه گرفتن روزها و شب زنده داری شبها خدا را عبادت کند تا آنکه از شدّت پیری ابروهایش روی چشمانش را فرا گیرد و استخوانهای گردنش در سینه اش فرو رود، امّا حق ما را نشناسد هیچ ثوابی برای او نخواهد بود.
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِیهِ عُقْبَةَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُیَسِّرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ أَفْضَلَ اَلْبِقَاعِ مَا بَیْنَ اَلرُّکْنِ اَلْأَسْوَدِ وَ اَلْمَقَامِ ، وَ بَابِ اَلْکَعْبَةِ وَ ذَاکَ حَطِیمُ إِسْمَاعِیلَ ، وَ وَ اَللَّهِ لَوْ أَنَّ عَبْداً صَفَّ قَدَمَیْهِ فِی ذَلِکَ اَلْمَکَانِ وَ قَامَ اَللَّیْلَ مُصَلِّیاً حَتَّی یَجِیئَهُ اَلنَّهَارُ وَ صَامَ اَلنَّهَارَ حَتَّی یَجِیئَهُ اَللَّیْلُ وَ لَمْ یَعْرِفْ حَقَّنَا وَ حُرْمَتَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ ، لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ مِنْهُ شَیْئاً أَبَداً.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 122 )
ترجمه:
...میسر گفت: ... حضرت باقر علیه السّلام ...فرمودند: ...بهترین محل ها در نزد خداوند بین رکن و مقام و درب کعبه است و این محل همان مکان حضرت اسماعیل علیه السّلام است... و قسم بخدا اگر بنده ای بپا بایستد در این محل شب را تا بصبح نماز بخواند و روز را تا بشب روزه بدارد ولی عارف بحق و حرمت ما اهل بیت نباشد خداوند هرگز از او عملی را قبول نخواهد کرد.
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ اَلسُّلَمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: نَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ اَلسَّلاَمُ یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ خَلَقْتُ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعَ وَ مَا فِیهِنَّ وَ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعَ وَ مَا عَلَیْهِنَّ وَ مَا خَلَقْتُ مَوْضِعاً أَعْظَمَ مِنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ ، وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً دَعَانِی مُنْذُ خَلَقْتُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ ثُمَّ لَقِیَنِی جَاحِداً لِوَلاَیَةِ عَلِیٍّ لَأَکْبَبْتُهُ فِی سَقَرَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 123 )
ترجمه:
... محمّد بن جعفر بن محمّد از پدرش، از آباء گرامش علیهم السّلام نقل کرد که جبرئیل بر پیامبر اکرم نازل شد و گفت: یا محمّد! سلام (نامی دیگر ازخداونداست) سلامت میرساند و می فرماید: آسمان های هفتگانه و آنچه در آنها است و زمین های هفتگانه و هر چه در آنها است را آفریدم، مکانی را عظیم شان تر از رکن و مقام نیافریده ام، اگر بنده ای از اول خلقت آسمان ها و زمین ها مرا در آنجا بخواند، سپس با انکار ولایت علی به ملاقات من بیاید، او را به رو در آتش جهنم می اندازم.
ص : 123
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلدَّیْلَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُیَسِّرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: قَالَ أَیُّ اَلْبِقَاعِ أَعْظَمُ حُرْمَةً قَالَ: قُلْتُ: اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اِبْنُ رَسُولِهِ أَعْلَمُ، قَالَ: یَا مُیَسِّرُ مَا بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ اَلْجَنَّةِ ، وَ مَا بَیْنَ اَلْقَبْرِ وَ اَلْمِنْبَرِ رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ اَلْجَنَّةِ ، وَ وَ اَللَّهِ لَوْ أَنَّ عَبْداً عَمَّرَهُ اَللَّهُ مَا بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ ، وَ مَا بَیْنَ اَلْقَبْرِ وَ اَلْمِنْبَرِ یَعْبُدُهُ أَلْفَ عَامٍ ثُمَّ ذُبِحَ عَلَی فِرَاشِهِ مَظْلُوماً کَمَا یُذْبَحُ اَلْکَبْشُ اَلْأَمْلَحُ ثُمَّ لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِغَیْرِ وَلاَیَتِنَا لَکَانَ حَقِیقاً عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُکِبَّهُ عَلَی مَنْخِرَیْهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 123 )
ترجمه:
میسر ... گفت: خدمت حضرت صادق علیه السّلام رسیدم. ایشان فرمودند: میسر! کدام محل احترامش از همه جا در نزد خدا بیشتر است؟ عرض کردم: خدا و پیامبر و پسر پیامبرش میدانند. حضرت فرمودند: میسر! بین رکن و مقام است که باغی از باغ های بهشت است و مابین قبر و منبر پیامبر که باغی از باغ های بهشت است، اگر بنده ای را خداوند عمر طولانی بدهد و او هزار سال بین رکن و مقام و بین قبر و منبر عبادت کند و بعد او را در رختخوابش مظلوم بکشند، مثل کشتن گوسفند سفید، سپس بدون ولایت ما به ملاقات پروردگار رود، بر خدا لازم است که او را به صورت میان آتش جهنم اندازد.
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ کَثِیرٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنْ سَعِیدِ بْنِ أَبِی سَعِیدٍ اَلْبَلْخِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ لِلَّهِ فِی وَقْتِ کُلِّ صَلاَةٍ یُصَلِّیهَا هَذَا اَلْخَلْقُ لَعْنَةً قَالَ قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ لِمَ قَالَ بِجُحُودِهِمْ حَقَّنَا وَ تَکْذِیبِهِمْ إِیَّانَا .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 123 )
ترجمه:
محمّد بن احمد،از محمّد بن عیسی،از فضل بن کثیر مدائنی، از سعید بن ابی سعید بلخی،وی می گوید:از حضرت ابا الحسن علیه السّلام شنیدم که می فرمودند: خداوند متعال در هر یک از اوقات نماز که این خلق نماز می خوانند لعنتشان می کند. راوی می گوید:عرض کردم:فدایت شوم برای چه؟ حضرت فرمودند:چون حق ما را انکار کرده و خودمان را تکذیب نموده اند.
وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ صَبَّاحٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ : أَنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَتَبَ إِلَیْهِ کِتَاباً فِیهِ أَنَّ اَللَّهَ لَمْ یَبْعَثْ نَبِیّاً قَطُّ یَدْعُو إِلَی مَعْرِفَةِ اَللَّهِ لَیْسَ مَعَهَا طَاعَةٌ فِی أَمْرٍ وَ لاَ نَهْیٍ وَ إِنَّمَا یَقْبَلُ اَللَّهُ مِنَ اَلْعِبَادِ بِالْفَرَائِضِ اَلَّتِی اِفْتَرَضَهَا اَللَّهُ عَلَی حُدُودِهَا مَعَ مَعْرِفَةِ مَنْ دَعَا إِلَیْهِ وَ مَنْ أَطَاعَ وَ حَرَّمَ اَلْحَرَامَ ظَاهِرَهُ وَ بَاطِنَهُ وَ صَلَّی وَ صَامَ وَ حَجَّ وَ اِعْتَمَرَ وَ عَظَّمَ حُرُمَاتِ اَللَّهِ کُلَّهَا وَ لَمْ یَدَعْ مِنْهَا شَیْئاً وَ عَمِلَ بِالْبِرِّ کُلِّهِ وَ مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ کُلِّهَا وَ تَجَنَّبَ سَیِّئَهَا [وَ مَنْ] زَعَمَ أَنَّهُ یُحِلُّ اَلْحَلاَلَ وَ یُحَرِّمُ اَلْحَرَامَ بِغَیْرِ مَعْرِفَةِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، لَمْ یُحِلَّ لِلَّهِ حَلاَلاً وَ لَمْ یُحَرِّمْ لَهُ حَرَاماً وَ أَنَّ مَنْ صَلَّی وَ زَکَّی وَ حَجَّ وَ اِعْتَمَرَ وَ فَعَلَ ذَلِکَ کُلَّهُ بِغَیْرِ مَعْرِفَةِ مَنِ اِفْتَرَضَ اَللَّهُ عَلَیْهِ طَاعَتَهُ فَلَمْ یَفْعَلْ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ إِلَی أَنْ قَالَ: لَیْسَ لَهُ صَلاَةٌ وَ إِنْ رَکَعَ وَ إِنْ سَجَدَ وَ لاَ لَهُ زَکَاةٌ وَ لاَ حَجٌّ وَ إِنَّمَا ذَلِکَ کُلُّهُ یَکُونُ بِمَعْرِفَةِ رَجُلٍ مَنَّ اَللَّهُ عَلَی خَلْقِهِ بِطَاعَتِهِ وَ أَمَرَ بِالْأَخْذِ عَنْهُ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 124 )
ترجمه:
محمّد بن علی ماجیلویه رحمة اللّٰه علیه از عمویش محمّد بن ابی القاسم،از یحیی بن علی کوفی،از محمّد بن سنان از صباح مدائنی،از مفضل بن عمر نقل کرده که گفت:حضرت ابی عبد اللّٰه علیه السّلام نامه ای به سوی وی مرقوم فرموده و در آن آمده بود: خداوند متعال هرگز پیامبری را مبعوث نفرموده که مردم را به معرفت باری تعالی دعوت کند ولی نسبت به اوامر و نواهی او سفارشی ننماید. خداوند متعال از بندگان عمل به واجباتی را که با شرائط و اجزایی بر آنها واجب کرده می پذیرد مشروط به این که عامل به کسی که به سویش دعوت شده معرفت داشته باشد. کسی که اطاعت حقّ تعالی را نماید حرام را ظاهرا و باطنا حرام می داند،نماز خوانده و روزه می گیرد حجّ رفته و عمره را بجا می آورد،تمام محرّمات الهی را بزرگ می شمرد چیزی از آنها را رها نمی کند،به تمام اعمال نیک عمل می کند و آنچه مکارم اخلاق است را اتیان نموده و از آنچه زشت و منکر است اجتناب می نماید و کسی که می پندارد بدون معرفت نبیّ صلّی اللّٰه علیه و آله حلال را حلال و حرام را حرام می داند قطعا برای خدا حلالی را حلال و حرامی را حرام قرار نداده است...نمازی برایش نیست اگر چه رکوع و سجود کرده،زکات و حجّی برایش منظور نکرده اند. تنها زمانی این افعال انجام شده محسوب می گردند که فاعل، آنها را با معرفت داشتن به کسی که حقّ تعالی بر خلائق منّت گذارده و طاعتش را بر آنها واجب قرار داده ، پیروی کرده باشد،...
ص : 124
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ اَلْحَارِثِ عَنْ عَمْرٍو عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی «وَ إِنِّی لَغَفّٰارٌ لِمَنْ تٰابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صٰالِحاً ثُمَّ اِهْتَدیٰ»(1) ، قَالَ أَ لاَ تَرَی کَیْفَ اِشْتَرَطَ وَ لَمْ تَنْفَعْهُ اَلتَّوْبَةُ وَ اَلْإِیمَانُ وَ اَلْعَمَلُ اَلصَّالِحُ حَتَّی اِهْتَدَی وَ اَللَّهِ لَوْ جَهَدَ أَنْ یَعْمَلَ مَا قُبِلَ مِنْهُ حَتَّی یَهْتَدِیَ قَالَ قُلْتُ: إِلَی مَنْ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ قَالَ إِلَیْنَا .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 124 )
ترجمه:
تفسیر علی بن ابراهیم قمی: حارث بن یحیی از حضرت باقر علیه السّلام درباره آیه «و به یقین، من آمرزنده کسی هستم که توبه کند و ایمان بیاورد و کار شایسته نماید و به راه راست راهسپر شود.»(2) روایت می کند که فرمودند: دقت می کنید چگونه شرط شده؟ توبه و ایمان و عمل صالح برایش سودی ندارد، مگر وقتی که هدایت یابد. قسم به خدا اگر کوشش خود را به کار برد که عمل کند، از او پذیرفته نمی شود تا هدایت یابد. گفتم: هدایت به سوی چه کس، خدا مرا فدایت کند؟ فرمود: به سوی ما.
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ کَانَ مُؤْمِناً فَحَجَّ وَ عَمِلَ فِی إِیمَانِهِ ثُمَّ أَصَابَتْهُ فِی إِیمَانِهِ فِتْنَةٌ فَکَفَرَ ثُمَّ تَابَ وَ آمَنَ قَالَ یُحْسَبُ لَهُ کُلُّ عَمَلٍ صَالِحٍ عَمِلَهُ فِی إِیمَانِهِ وَ لاَ یَبْطُلُ مِنْهُ شَیْءٌ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 125 )
ترجمه:
شیخ در کتاب تهذیب با سند خود از حسین بن علی، از علی بن حکم، از موسی بن بکر، از زراره، از امام باقر علیه السلام فرمودند : هر انسان مؤمنی که به حج رود و از روی ایمان، عمل صالح انجام دهد و سپس دچار گمراهی شده و کافر شود، اما بعد از آن توبه کرده و ایمان آورد، همه اعمال صالحی که در زمان ایمان انجام داده، برای او حساب می شود و چیزی از آن از میان نمی رود.
ص : 125
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ وَ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ اَلْعِجْلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: کُلُّ عَمَلٍ عَمِلَهُ وَ هُوَ فِی حَالِ نَصْبِهِ وَ ضَلاَلَتِهِ ثُمَّ مَنَّ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَرَّفَهُ اَلْوَلاَیَةَ فَإِنَّهُ یُؤْجَرُ عَلَیْهِ إِلاَّ اَلزَّکَاةَ فَإِنَّهُ یُعِیدُهَا لِأَنَّهُ وَضَعَهَا فِی غَیْرِ مَوَاضِعِهَا لِأَنَّهَا لِأَهْلِ اَلْوَلاَیَةِ ، وَ أَمَّا اَلصَّلاَةُ وَ اَلْحَجُّ وَ اَلصِّیَامُ فَلَیْسَ عَلَیْهِ قَضَاءٌ. مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَةَ قَالَ: کَتَبَ إِلَیَّ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ ذَکَرَ مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ أَسْقَطَ لَفْظَ "اَلْحَجِّ" .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 125 )
ترجمه:
اذینه گوید: امام صادق علیه السّلام طی نامه ای به من نوشتند: هرعبادتی را که ناصبی در حال ضلالت و گمراهی یا در حال عناد با مکتب حق به جا آورده باشند، بعد از رسیدن به توفیق شناخت و معرفت ولایت ، به اجر و پاداش آن می رسد، جز زکات فریضه که باید مجددا بپردازد، زیرا زکات فریضه را به نااهلان پرداخته است. اهل زکات، فقط عارفان به مقام ولایت می باشند. ولی نماز و حج و روزه قضا ندارند.
وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: وَ کَذَلِکَ اَلنَّاصِبُ إِذَا عَرَفَ فَعَلَیْهِ اَلْحَجُّ وَ إِنْ کَانَ قَدْ حَجَّ.
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 126 )
ترجمه:
علیّ بن ابی حمزه، از ابو بصیر، از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است، که فرمودند:( اگر مردی که حجّ بر ذمّه دارد، مرد تنگدستی را بحجّ بفرستد، هر گاه بعدها آن تنگدست توانگر شود، باید حجّ بجا آورد، )و همچنین شخص ناصب ( یعنی دشمن اهل بیت ) زمانی که بمعرفت گراید، اگر چه حجّ بجا آورده باشد، حجّ بر ذمّه دارد و باید بجا آورد.
ص : 126
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ کَتَبَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلْهَمْدَانِیُّ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنِّی حَجَجْتُ وَ أَنَا مُخَالِفٌ وَ کُنْتُ صَرُورَةً فَدَخَلْتُ مُتَمَتِّعاً بِالْعُمْرَةِ إِلَی اَلْحَجِّ فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَعِدْ حَجَّکَ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 126 )
ترجمه:
علی بن مهزیار گوید: ابراهیم بن محمّد بن عمران همدانی طی نامه ای به خدمت امام جواد علیه السّلام نوشت: من در دوران تاریک مخالفت با شما به سر می بردم، پیش از آن حجّ انجام نداده بودم، درآن حال حجّ به جا آورده و به قصد حجّ تمتّع وارد مکّه شدم؟
گوید: امام علیه السّلام برای او نوشت: حجّ خود را اعاده کن.
مُحَمَّدُ بْنُ مَکِّیٍّ اَلشَّهِیدُ فِی اَلذِّکْرَی نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلرَّحْمَةِ لِسَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ مُسْنَداً عَنْ رِجَالِ اَلْأَصْحَابِ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ قَالَ: قَالَ سُلَیْمَانُ بْنُ خَالِدٍ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا جَالِسٌ إِنِّی مُنْذُ عَرَفْتُ هَذَا اَلْأَمْرَ أُصَلِّی فِی کُلِّ یَوْمٍ صَلاَتَیْنِ أَقْضِی مَا فَاتَنِی قَبْلَ مَعْرِفَتِی قَالَ لاَ تَفْعَلْ فَإِنَّ اَلْحَالَ اَلَّتِی کُنْتَ عَلَیْهَا أَعْظَمُ مِنْ تَرْکِ مَا تَرَکْتَ مِنَ اَلصَّلاَةِ .
وَ رَوَاهُ اَلْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ اَلرِّجَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْبَرَاثِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ فَارِسٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 127 )
ترجمه:
...رجال کشی: عمار ساباطی گوید: سلیمان بن خالد ، در حالی که من نیز نشسته بودم به امام صادق علیه السلام گفت : من از زمانی که این امر (ولایت) را شناختم، در هر روز دو نماز می خوانم و آنچه را که قبل از معرفتم از من فوت شده را قضا می کنم. حضرتش فرمودند: انجام نده، که حالی که تو بر آن بوده ای ، از ترک آنچه که از نماز ترک کردی بزرگ تر است.
ص : 127
وَ فِی اَلذِّکْرَی نَقْلاً مِنْ کِتَابِ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلْمِیثَمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ کُوفِیَّانِ کَانَا زَیْدِیَّیْنِ ، فَقَالاَ إِنَّا کُنَّا نَقُولُ بِقَوْلٍ وَ إِنَّ اَللَّهَ مَنَّ عَلَیْنَا بِوَلاَیَتِکَ فَهَلْ یُقْبَلُ شَیْءٌ مِنْ أَعْمَالِنَا فَقَالَ أَمَّا اَلصَّلاَةُ وَ اَلصَّوْمُ وَ اَلْحَجُّ وَ اَلصَّدَقَةُ فَإِنَّ اَللَّهَ یُتْبِعُکُمَا ذَلِکَ وَ یُلْحِقُ بِکُمَا وَ أَمَّا اَلزَّکَاةُ فَلاَ لِأَنَّکُمَا أَبْعَدْتُمَا حَقَّ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ وَ أَعْطَیْتُمَاهُ غَیْرَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 1 , صفحه 127 )
ترجمه:
محمد پسر حکیم گفت: در نزد امام صادق علیه السلام بودم که دو نفر از اهل کوفه که زیدی مذهب بودند وارد شدند، پس گفتند: ما عقیده ای داشتیم (یعنی زیدی بودیم ) و خدا منّت گذاشت و ولایت شما را پذیرفتیم ، پس حالا کدام اعمال ما درست است؟ حضرت فرمودند: اما نماز و روزه و حج و صدقه که انجام دادید برای شما عطا و ملحق خواهد شد ولی زکات خیر، چونکه غیر حق مصرف شده .
ص : 128
ادامه مطالب این جلد در حال ترجمه و درست شدن هست
ص : 129