بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین . الصلوة والسلام علی سیدنا محمد و آله الطیبین . و اللعنة علی اعدائهم اجمعین مطا لب، جلد اول و دوم این کتاب بیاری خداوند در سال گذشته جمع آوری گردید . و همان سال نیز جلد اول بچاپ رسید. درست همان موقعیکه مصیبت و بلا همۀ کشور را فرا گرفته بود . و از این جهت در تصحیح جلد اول کتاب چنان که لازم بود مراقبت کافی بعمل نیامد و امیدوارم که کار تصحیح در چاپ جلد دوم تا آنجا که امکان دارد مراقبت گردد .

و نام این کتاب را باعتبار اینکه داستانهای آن از احادیث اهل بیت عصمت علیهم السلام گرفته شده است « داستانهای راستین » نامیدم و از خدا و نزد مسئلت می نمایم

ص: 2

که ما را در انجام وظایف و دستورات دینی توفیق عنایت فرماید .

12 ج 2/ 1399 19/ 2/ 1358 سید ابوالحسن ۔ مولانا

ص: 3

محمد بن عبد الله بن مهران روایت کرد از احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی که او گفت من وصفوان بن یحیی و محمد بن سنان و گمان میکنم که او گفت و عبدالله بن المغیرة با عبدالله بن جندب همه محضر امام رضا (علیه السلام) وارد شدیم و ساعتی در خدمت آنحضرت نشستیم . چون برخاستیم آنحضرت مرا فرمود . ای احمد تو بنشین . پس نشستم و شروع کرد با من سخن گفتن . من نیز سؤالهائی مینمودم و پاسخ آنها را میشنیدم . تا اینکه بیشتر شب گذشت چون خواستم بخانه بر گردم . بمن فرمود : که میروی یا همینجا میمانی ؟ عرض کردم : قربانت : اگر بفرمائی بروم میروم . واگر بفرمائی بمانم میمانم. آنگاه فرمود : که همینجا بخواب که دیر شده است. مردم بخواب رفته اند . چون حضرت باندرون رفتند. من بسجده افتادم و در سجده گفتم حمد خدایراه حجت خدا و وارث علم انبیاء در میان برادران مؤمن با من انس گرفت . و هنوز در سجده بودم و شکر پر وردگار میکردم که ناگاه متوجه شدم که با پی مبارک خود مرا متنبه کرد .

پس بر خاستم و شضرت دستم را گرفت و مالید . آنگاه

ص: 5

فرمود: ای احمد براستی که امیر المؤمنین (علیه السلام) صعصه بن صوحان را در مرضش عیادت کرد . چون از بالین او بر خاست فرمود . ای صعصعه مبادا که بر برادران خود افتخار کنی که من ترا عیادت کردم ، و از خدا بترس و این را فرمود و باندرون خانه تشریف برد.

امام صادق (علیه السلام) فرمود رسول خدا (صلی الله علیه و آله) میفرمود ، که حواریون عیسی (علیه السلام) بأنحضرت گفتند که با روح الله با که مجالست کنیم ؟ فرمود با کسی که دیدنش شما را بیاد خدا آورد و گفتارش بر دانش شما بیفزاید و کردارش شما را بجهان آخرت تشویق کند

خانۀ ابن ابی عمیر آمد و در کوبید ابن ابی عمیر بیرون آمد و گفت این پولها از کجاست . آن مرد گفت . خانۀ که در آن سکونت داشتم فروختم تا دین خود را پرداخت کنم . ابن ابی عمیر گفت : حدیث کرد مرا ذریح محاربی از امام صادق (علیه السلام) که فرمود : ( لایخرج الرجل عن مسقط رأسه بالدین ) « مرد بجهت دین خانه اش را ترک نمیکند » این پولها را بردار که مرا حاجتی بچنین پولی نیست . در حالیکه بخدا قسم در همین وقت محتاج بیک درهم هستم ولی از این پولها درهمی هم بملک من داخل نمیشود .

علی از پدرش روایت میکند که او گفت عبد الله بن جندب را در موقف (عرفات) دیدم که وقوفی بهتر از وقوف او ندیدم . پیوسته دستهایش را باسمان بلند کرده بود و اشکش بر دو گونه اش جاری بود تا بزمین میرسید چون مردم برگشتند باو گفتم یا ابا محمد من وقوفی که بهتر از وقوف تو باشد هیچ نیافتم . گفت بخدا که من دعا نکردم مگر درباره برادران مؤمن خود ، زیرا حضرت ابوالحسن موسی (علیه السلام) بمن خبر داد که براستی هر کس در غیاب برادرش دعا کند از عرش ندایش کنند که برای تو نیز است صد هزار برابر آن ، پس دوست نداشتم که صد هزاری که در باره اش ضمانت شده است بخاطر دعائی ترک کنم که نمیدانم آن نیز اجابت می شود یا نه

لهم الصادق (علیه السلام) ما لکم . قالو امعنا اموال نخاف ان توخذ منا أفتأخذ ها منا فلعلهم یندفعون عنها اذار أوا انها لک . فقال وما یدریکم لعلهم لایقصدون غیری و لعلکم تعرضونی بها للتلف .

فقالوا فکیف نصنع ندفنها ؟ قال : ذلک اصنیع لها فلعل طاریاً یطرء علیها فیأخذها او لعلکم لاتهتدون الیها بعد . فقالواکیف نصنع دلنا . قال اودعوها من یحفظها . و یدفع عنها ویر بیها و یجعل الواحد منها أعظم من الدنیا بما فیها ثم یردها و یوفرها علیکم احوج ما تکونون الیها . قالوا من ذاک . قال ذاک رب العالمین قالوا وکیف نودعه . قال تنصدقوا به علی ضعفاء المسلمین ، قالوا و انی لنا الضعفاء بحضرتنا هذه . قال : فاعزموا علی ان تتصدقوا بثلثها لیدفع الله عن باقیها من تخافون . قالوا قد عزمنا . قال فانتم فی امان الله فامضوا فمضرا و ظهرت لهم البارقة فخافوا . فقال الصادق (علیه السلام) کیف تخافون وانتم فی امان الله عز وجل . فتقدم البارقة و ترجلوا و قبلوا یدالصادق (علیه السلام) و قالوا رأینا البارحة فی منا منا رسول الله (صلی الله علیه و آله) یأمرنا بعرض انفسنا علیک فنحن بین یدیک و نصحبک و هؤلاء لیندفع عنهم الاعداء و اللصوص فقال الصادق (علیه السلام) لاحاجة بنا الیکم فان الذی دفعکم عنا یدفعهم . فمضوا سالمین و تصدقوا بالثلث و بورک فی تجارتهم فربحو اللدرهم عشرة .

فقالوا ما اعظم برکة الصادق (علیه السلام) . فقال الصادق (علیه السلام) قد تعرفتم البرکة فی معاملة الله عزوجل فدوموا علیها امام رضا علیه السلام از پدرش امام کاظم (علیه السلام) روایت می کند

ص: 12

که وقتی امام صادق علیه السلام در سفری بود که با ایشان جماعتی که مال التجاره داشتند همراه بودند . بآنها گزارش دادند که در راه عدۀ راه زن وجود دارد . آنها از شنیدن این سخن لرزه بر بدنشان افتاد . حضرت فرمود چه شده است . ؟ عرض کردند ما اموالی همراه داریم میترسیم که آنها را از ما بگیرند. آیا ممکن است که شما این اموال را از ما تحویل بگیرید ؟ شاید که بخاطر شما راه زنان آنها را نبرند . امام فرمود شما چه میدانید شاید آنها بجز از من کس دیگر را قصد نکرده اند و شما با این پیشنهاد تان بمن اموالتان را در معرض تلف و نابودی قرار میدهید. عرض کردند پس چه بکنیم . آیا آنها را زیر خاک پنهان کنیم ؟ فرمود: این کار شما بیشتر آنها را در معرض تلف قرار میدهد . شاید که کسی آنهارا پیدا کند و بردارد و یا اینکه چون آنها را دفن کردید بعداً پیدا نکنید . عرض کردند پس ما چه بکنیم شما بما راهی نشان دهید . فرمود آنها را نزد کسی ودیعه بگذارید که آنها را حفظ کند و دیگران را از تعرض بآنها دفع نماید و بعلاوه آنها را زیادتر کند و یکی از آنها را

ص: 13

بزرگتر از دینا و آنچه در دنیاست قرار بدهد . آنگاه آنها را بخود شما پس گرداند در حالیکه زیادتر کرده است وقتی که احتیاج شما بآنها بیشتر است . عرض کردند آن شخص کیست ؟ فرمود او پرودگار جهانیان است . عرض کردند چگونه نزدش ودیعه گذاریم ؟ فرمود بضعیفان و درماندگان مسلمانان صدقه بدهید . عرض کردند ما آنها را در اینجا از کجا پیدا کنیم فرمود قصد کنید که یک سوم آنها را صدقه بدهید تا اینکه خداوند مابقی آنها را از آنهائیکه میترسید دفع کند عرض کردند که ما قصد کردیم . فرمود : شما در امان خداوند هستید و بروید، پس براه افتادند. وراه زنان نمایان شدند و ترس آنها را فرا گرفت. امام فرمود : چرا شما میترسید در حالیکه در امان خدا هستید . راه زنان جلو آمدند و از مرکب ها پیاده شدند و دست امام را بوسیدند و عرض کردند : دیشب ما رسول خدا را در خواب دیدیم که بما امر نمود که خودمان را بر شما نشان دهیم و ما در اختیار شما هستیم و همراه شما و این جماعت می آییم تا اینکه دشمنان و دزدان را دفع کنیم : امام صادق فرمود ما

ص: 14

را بشما احتیاجی نیست . زیرا خدائی که شما را از ما دفع کرد آنها را نیز از ما دفع میکنند . پس آن جماعت که با امام بودند با سلامتی به مقصد رفتند . و یک سوم اموال خودشانرا صدقه دادند و در تجارت آنها برکت و نفع پدید آمد و بهر یک درهم ده در هم سود بردند و گفتند چه بزرگتر است برکت صادق (علیه السلام) امام صادق (علیه السلام) فرمود: تحقیقاً دریافتید شما این را که برکت در معامله با خدا است پس پیوسته در معامله با خدا ثابت باشید

قال افعل . قال : اخرج من جمیع ماکسبت فی دواوینهم . فمن عرفت منهم رددت علیه ماله و من لم تعرف تصدقت به وأنا أضمن لک علی الله الجنة . قال : فأطرق الفتی طویلا . فقال . قد فعلت جعلت فداک . قال ابن ابی حمزة : فرجع الفتی معنا الی الکوفة .

فما ترک شیئاً علی وجه الأرض الأخرج منه . حتی ثیابه التی کانت علی بدنه . قال : فقسمنا له قسمة واشترینا له ثیابا و بعثناله بنفقة . قال : فما اتی علیه اشهر قلائل حتی مرض . فکنا نعوده . قال : فدخلت علیه یوماً وهو فی السباق ففتح عینه . ثم قال : یا علی وفی لی و الله صاحبک . قال : ثم مات فولینا امره . فخرجت حتی دخلت علی ابی عبدالله (علیه السلام) فلما نظر الی قال . یا علی وفینا والله لصاحبک . قال : فقلت : صدقت جعلت فداک هکذا قال لی والله عند موته علی بن ابی حمزه گفت : مرا دوستی بود از منشیان بنی امیه بمن گفت که برایم از امام صادق (علیه السلام) اجازۀ ملاقات بگیر من هم از آنحضرت اجازه گرفتم و چون خدمت حضرت وارد شد سلام کرد و نشست . پس گفت: قربانت شوم من در دستگاه آنها بودم و مال بسیاری از دنیای آنها بدست آوردم و در تحصیل آن از حرام پروائی نداشتم امام فرمود: اگر بنی امیه برای خودشان منشی و مأمورمالیات و کسانی را

ص: 16

که در دفاع از آنها جنگ کنند و کمد مانی را که در جماعت آنها حاضر شوند پیدا نمیکردند آنها هرگز حق ما را از ما نمیتوانستند سلب کنید. اگر مردم آنها و اموالشان را بخودشان را می گذاشتند تنها چیزی پیدا نمی کردند جز آنرا که در دستشان واقع میشد . ( و بر اموال مردم تسلط پیدا نمی کردند ) راوی گفت، آن مرد عرض کرد . قربانت شوم از برای من راه نجاتی هست ؟ حضرت فرمود اگر برایت بگویم عمل میکنی ؟ عرض کرد: بلی . فرمود آنچه را که از دستگاه آنها کسب کردۀ همه را جدا ساز و هر کدام که صاحبش را میشناسی آنرا باو پس بده . و هر کدام را که صاحبش را نمی شناسی مالش را صدی، بده و من در بارۀ تو بهشت را ضامن میشوم . راوی گفت : جوان مدت طولانی سر بزیر انداخت . سپس گفت عمل کردم قربانت شوم . ابن ابی حمزه گفت . جوان با ما بکوفه بر گشت .

و چیزی در روی زمین نگذاشت جز اینکه آنرا از ملکش خارج کرد . حتی لباسهائی که در بدنش بود بیرون کرد . و ما در بین خودمان از برایش چیزی تعیین کردیم و لباس

ص: 17

خریداری نموده و خرجی برای او فرستادیم . چند ماه بیش نگذشت که جوان بیمار شد . ما او را عیادت میکردیم . و روزی بالینش رفتم و او در حال جان دادن بود چشمانش گشود و گفت بخد! که صاحب و آقای تو دربارۀ من بوعده اش وفا کرد . پس از دنیا رفت و ما بکار دفنش مباشرت کردیم . چون از کوفه بیرون شدم و خدمت امام صادق (علیه السلام) رسیدم تا چشمش بمن افتاد فرمود : ای علی بخدا که ما دربارۀ دوست تو بوعدۀ خومان وفا کردیم . عرض کردم راست فرمودی ، قربانت شوم او بهنگام مرگ از برای من چنین گفت .

* شرح :

شیخ حر عاملی در کتاب « اثبات الهداة» فرموده است: دلالت حدیث بر اعجاز امام علیه السلام از دو جهت است.

1 - وفا کردن بتعهد بهشت .

2- خبر دادن از این و از مرگ آن مرد ابتداء و بدون سابقه .

ص: 18

جویی آیا آنرا میگیری؟ عرض کرد نه تا آنجا که فرمود: اگر هزاران دینار بدهند چطور ؟ آن مرد قسم میخورد که براستی بدینکار اقدام نمیکنم. حضرت فرمود : کسی که با او چنین متاعی باشد که اگر این مقدار مال باو بدهند آنرا نفروشد او چگونه فقیر است .

سفر بر می گشت خدا را عهدو ثنا میکرد و شکرش بجا میآورد و آنچه برایش امکان داشت صدقه میداد.

(ع ) هذا من تمام الصحبة أن یشیع الرجل صاحبة هنیئة أذا فارقه.

وکذلک امر نبینا (صلی الله علیه و آله) فقال الذمی هکذا قال ؟ قال نعم . قال الذمی لاجرم انما تبعه من تبعه لافعا له الکریمة فأنا اشهد انی علی دینک و رجع الذمی مع امیر المؤمنین (ع ) فلما عرفه اسلم .

امام صادق (علیه السلام) از پدرانش علیهم السلام روایت کرده است ، که امیر المؤمنین (علیه السلام) با یک مرد کافر ذمی رفیق راه شد . ذمی بحضرت گفت : کجا قصد داری ؟ حضرت فرمود : کوفه را قصد دارم . چون بجائی رسیدند که ذمی باید از حضرت جدا شود ذمی براه خودش تمایل کرد امیر المؤمنین نیز با او بدان راه تمایل کرد . تا آنجا که گوید : ذمی بحضرت عرض کرد . چرا از راه خود با من منحرف شدی . امیر المؤمنین (علیه السلام) فرمود : این کار برای خوبی رفاقت و مصاحبت است که چون مردمیخواهد از همراهش جدا شود لازم است که قدری او را بدرقه کند . و پیغمبر ما بما چنین دستور داده است . ذمی عرض کرد این دستور داده است ؟ حضرت فرمود بلی . ذمی عرض کرد لاجرم آنکه از او پیروی کرده است بخاطر

ص: 24

افعال کریمه و کارهای پسندیدۀ او بوده است . و من شهادت میدهم که بردین توأم . آنگاه ذمی با حضرت براه کوفه بر گشت . و چون حضرت را شناخت اسلام آورد

بیرون نروند. از هر فرقۀ از آنان گروهی تا دانش آموزند در دین و بیم دهند قوم خود را آنگاه که بسوی ایشان باز میگردند . باشد، که آنان بترسند 122 سورۀ توبه ) پس آنان را امر فرموده است باینکه، کوچ کنند. بسوی رسول خدا و تردد نمایند بنزد او تا بیاموزند احکام و دستورات دین را . پس بقوم و قبیله خود باز گردند تا آنانرا تعلیم نمایند بآنچه یاد گرفته اند ، و جز این نیست که اراده فرموده است آن حضرت از اختلاف تردد و آمد و رفت آنها را از شهرها . نه اختلاف آنها را در دین خدا . زیرا که دین خدا یکی است .

الحق لغیره من ولدی . ولکن محافظة علیه منه و من غیره لئلا یصنعوا به ما فعل بیوسف اخوته. وما انزل سورة یوسف الاامثالالکیلا یحسد بعضناً بعضاً کما حسد یوسف اخوته و بغوا علیه.

امام صادق (علیه السلام) فرمود که پدرم میفرمود بخدا قسم من با بعضی از فرزندانم از روی ظاهر و بی میلی رفتار میکنم و او را در روی زانویم مینشانم و محبت بسیار درباره اش میکنم و از او بسیار قدردانی و تشکر مینمایم با اینکه این همه محبت و شکر گذاری شایسته فرزند دیگر من است . لکن این بخاطر حفظ آن فرزند شایسته است که از شر او و سایر فرزندانم در امان باشد . تا درباره اش آنچه را که برادران یوسف در حقش کردند نکنند و سورۀ یوسف نازل نشد مگر از باب مثال و نمونه تا بعضی از ما مردم در بارۀ بعضی دیگر حسد نورزند. چنانکه برادران یوسف باو حسد کردند و در باره اش ستم روا داشتند .

الانبار فترجلو اله واشتدوا بین یدیه . ما هذا الذی صنعتهوه ؟ فقالوا خلق منا نعظم به امرائنا . فقال واللة ما ینتفع بهذا امر انکم و انکم لتشقون علی انفسکم فی دنیاکم وتشقون به فی آخر تکم و ما أخسر المثقة وراثها العقاب . و اربح الدعت معها الأمان من النار .

علی علیه السلام موقع حرکت بشام چون بشهر انبار رسید کن خدایان و بزرگان انبار در برابر آن حضرت، از مرکب ها پیاده شدند و بدویدن و پای کوبی پرداختند .

علی (علیه السلام) بآنها فرمود : این چه کاری بود کردند؟ گفتند که این رسمی است که ما بوسیله آن، امراء و فرمانروایان خورد را تنظیم میکنیم . نحضر د. فرمود: بخدا قسم فرمانروان شما با این کار سودی نبرند. و براستی شما خویشتن را در دنیا برنج و مشقت میاندازید و در جهان آخرت نیز بدبخت می شوید. چه زیان آور است مشقتی کۀ دنبالش عذاب و عقاب است و چه بسیار سودمند است آرامش و آسودگی که با آن امان از آتش است .

* شرح:

« نام شهر انبار - فیروز شاپور بود. اما چون برای

ص: 32

تأمین جنگهائی که در سرحدهای غربی کشور ساسانی با رومیان اغلب روی می داد . در این شهر وسائل عمدۀ لشکر کشی را از حیث خوراک و سلاح و غیره همیشه آماده داشتند و در آنجا انبار کرده بودند این شهر بیشتر بنام انبار معروف بود « تاریخ اجتماعی ایران ص 86 »

باید آنچه را که در امکانش دارد خانواده اش بیاورد گرچه یک عدد سنگی باشد . و براستی حضرت ابراهیم چون در فشار میافتاد بنزد خویشان خود آمدی . وقتی باز در ضیق و فشار افتاد بنزد آنان آمد. اتفاقاً آنها را در در ضیق و فشار یافت و همانگونه که رفته بود باز گشت چون بمنزلش نزدیک شد . از الاغ پیاده شد . و خورجینش را از ریگ بیابان پر کرد تا خاطر همسرش با دیدن آن آرام گیرد . چون وارد منزل گردید . خورجین را از پشت الاغ بزمین گذارد و شروع بنماز کرد . ساره آمد و خورجین را باز کرد دید که خورجین پر از آرد است پس خمیر کرد و نان پخت و حضرت ابراهیم را گفت که از نماز فارغ شو و غذا بخور . حضرت بساره گفت که طعام کجا بود ؟ ساره پاسخ داد از همان آردی که در خورجین بود .

پس ابراهیم سر بآسمان کرد و گفت که گواهی میدهم براستی تو خلیل و دوست منی .

ص: 34

ابو مریم گفت : نجاشی شاعر در ماه رمضان شراب خورد . او را بنزد امیر المؤمنین (علیه السلام) آوردند حضرت او را هشتاد تازیانه زد . سپس او را یک شب حبس کرد .

فردایش باز او را خواست بیست تازیانه دیگر باو زد .

عرض کرد یا امیر المؤمنین هشتاد تازیانه که حدشراب خمر بود زدی . این بیست تازیانه برای چیست . فرمود: این روی این بود که تو در ماه رمضان گستاخی کردی و شرب خمر نمودی .

سلمان : براستی که ترا در این بیماری سه خصلت است.

1 - اینکه خدا را یاد کنی .

2- دعای تو مستجاب گردد .

3- این مرض در تو هیچ گناهی نگذارد جز اینکه همه را میریزد . خدا را از عافیت و سلامتی برخوردار کند تا آنگاه که اجلت فرا رسد .

ده . فرمود کریمه دختر کلثوم حمیری را بتو تزویج کردم .

(صلی الله علیه و آله) فرمود : خدا را کارگزارانی هستند که این همسر تو نیز یکی از آنها است . و اجر نصف شهید از برای اوست .

در طواف بحجر الاسود میرسید با او چگونه رفتار میکرد.

گفتم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در هر طواف چه واجب و چه مستحب آنرا استلام میکرد . فرمود که او از من قدری عقب تر ماند . چون در طواف بحجر رسیدم . از آن در گذشتم و استلام نکردم . سفیان خود را بمن رساند . و گفت ای ابو عبد الله بمن خبر ندادی که رسول خدا در هر طواف واجب و مستحب حجر را استلام میکرد . گفتم آری . سفیان گفت شما از او در گذشتی و آنرا استلام نکردی . باو گفتم که مردم آنطوریکه برسول خدا مینگریستند بمن نمینگرند و هر وقت که بحجر میرسید او را راه میدادند تا آنرا استلام کند و من دوست ندارم که در فشار و ازدحام مردم واقع شوم .

عبد الاعلی گوید . که من ام فروه را دیدم که بکعبه طواف میکرد و عبائی بر دوش داشت در حالیکه میخواست ناشناخته شود. پس با دست چپش استلام حجر نمود مردی نیز که طواف میکرد گفت با امة الله تو با سنت رسول خدا مخالفت کردی . ام فروه فرمود : ماها از علم تو بی نیازیم :

* شرح:

« ام فروه » همسر امام جعفر صادق علیه السلام است «استلام» بمعنی لمس کردن و مالیدن بدن و دست و بوسیدن است. و در بعضی روایات دارد که نسبت بزنان استلام نیست . چنانچه در روایت ابو بصیر از امام جعفر صادق (علیه السلام) است که فرمود: لیس علی النساء جهر بالتلبیة ولا استلام الحجر . برای زنها بلند گفتن تلبیه و استلام حجر اسود نیست . و لکن این از جهت تزاحم و تماس آنها است با مردان . و لازم نیست که در همه حالات ازدحام و فشار جمعیت باشد . پس استحباب استلام حجر در این صورت

ص: 42

نسبت بزنان بلامانع است .

حضرت چون طوافش را تمام کرد بطرف جمعیت حرکت کرد تا بنزد محمد بن شهاب آمد . چون حضرت را دید شناخت . امام سجاد فرمود که برایت چه شده است ؟ عرض کرد در جائی بحکومت منصوب شدم و خون کسی ریختم . پس وارد آمد بر من آنچه را که مشاهده میفرمائی.

امام سجاد فرمود من از گناه نا امیدی تو از رحمت پروردگار بیشتر میترسم از آنچه را که مرتکب شده ای از گناه . آنگاه فرمود : دیۀ قتل را به وراث بده . عرض کرد که من اینکار را کرده ام اما آنها از قبول آن امتناع ورزیده اند فرمود . دیه را در کیسه هائی قرار بده . آنگاه مراقب باش تا اوقات نماز برسد ( چون برای اقامۀ نماز از خانه بیرون رفتند ) تو کیسه ها را بخانه بینداز .

الی مصر . فلما دنوا من مصر استقبلهم قافلة خارجة من مصر .

فسألوهم من المتاع الذی معهم ما حاله فی المدینة و کان متاع - العامة . فاخبروهم أنه لیس بمصر منه شئی . فتحالفو او تعاقدوا علی ان لاینقصوا متاعهم من ربح دینار دیناراً . فلما قبضوا اموالهم انصر فرا الی المدینة فدخل مصادف علی ابی عبدالله (علیه السلام) و معه کیسان فی کل واحدالف دینار، فقال : جعلت فداک : هذا رأس - المال . و هذا الاخر ربح فقال هذا الربح کثیر . و لکن ماصنعنم فی المتاع ؟ فحدثة کیف صنعوا و کیف تحالفوا . فقال : سبحان الله تحلفون علی قوم مسلمین الاتبیعوهم الا بربح الدینار دیناراً ؟ ثم اخذ احد الکیسین فقال هذا رأس مالی ولاحاجة لنا فی هذا الربح . ثم قال : یا مصادف مجالدة السیوف اهون من طلب الحلال امام صادق علیه السلام یکی از غلامان خود را بنام مصادف فرا خواند و هزار دینار باو عطا کرد و باو فرمود که بسفر مصر آماده شو . چون عیال من بسیار شده است ( یعنی با این پول تجارت کن تا سودی کنیم و بر عیال خودمان خرج نمائیم ) مصادف با آن پول کالائی خرید و آمادۀ حرکت شد . با بازرگانان بمصر خارج گردید. چون نزدیک مصر شدند. کاروانی از مصر می آمد کاروان بدیدار بازرگانان آمدند . و از کاروان از وضع کالای خودشان

ص: 45

در مصر پرسیدند . و کالای آنها هم در خور نوع مردم بود . کاروان خبر داد که از این کالا در مصر چیزی نیست. آنها با هم عهد بستند و قسم خوردند که دیناری جز بیکدینار سود نفروشند . و چون کالا را بفروختند و پول را قبض کردند بمدینه بازگشتند . مصادف با دو کیسه که در هریک هزار دینار بود محضر امام وارد شد و عرض کرد . فدایت شوم این سرمایه و این دیگری سود امام فرمود این سود بسیار است . کالائی که با شما بود با آن چه کردید . مصادف از آنچه کردند و اینکه چگونه سوگند خوردند . برای امام حدیث کرد امام فرمود سبحان الله خدای را سوگند میخورید که کالا بمسلمانان نفروشید مگر اینکه در هر دیناری، دیناری سود ببرید . آنگاه یکی از دو کیسه را برداشت و فرمود : این مال مال من . و ما را در این سود احتیاجی نیست . سپس فرمود : ای مصادف جنگ با شمشیر آسانتر است از طلب حلال :

ص: 46

قال الرجل : حسبی حسبی . لن یرانی الله بعد الیوم فیمایکره(1) مردی خدمت حضرت امام حسین (علیه السلام) آمد و عرض کرد که من مردی گناهکارم و نمیتوانم خود را از گناه بازدارم . یابن رسول الله مرا یک موعظه بفرمائید .

امام فرمود : پنج چیز است که هر گاه آنها را بجا بیاوری آنوقت هر گناهی که خواستی انجام بده آن مرد عرض کرد: یابن رسول الله (صلی الله علیه و آله) آنها را بفرمائید امام فرمود : از رزقی که خدا بتو داده است نخور آنوقت هر گناه که دلت خواست بجا بیاور مرد گناهکار - چطور ممکن است پس از کجا بخورم در حالیکه هر چیزی که در عالم هستی است رزق خداست پس دومی را بفرمائید .

امام - دومی این است که از زمین خدا بیرون روی آنوقت هر گناهی که میخواهی آنرا بکن .

مرد گناهگار - اینکه از اولی بزرگتر است . پس در

ص: 48

کجا سکونت کنم . پس سومی را بفرمائید .

امام - سومی اینکه هر گاه خواستی گناه کنی جائی پیدا کن که خدا ترا نبیند . آنوقت هر چه خواستی از گناه بجا آوری مانعی ندارد .

مرد گناهکار - این چگونه ممکن است و حال اینکه چیزی برخدا پوشیده نماند ؟ امام - چهارمی اینست که وقتی که فرشتۀ مرگ ( ملک الموت ) آمد که روح ترا بازستاند او را از خود دور کن .

آنوقت هر گناهی که خواستی بجا بیاور .

مرد گناهکار سراسیمه گشت و عرض کرد پنجمی که مانده است شاید آن از همه آسانتر باشد .

امام - پنجمی این است . چون مالک آتش جهنم بخواهد ترا بآتش کشد مقاومت کن و بآتش داخل مشو . و هر گناه که خواستی بجا بیاور .

مرد گناهکار گفت : کفایت کرد کفایت کرد ( از جهت موعظه ) و دیگر بعد از امروز خدا مرا در آنچه از آن بدش می آید نخواهد دید .

ص: 49

تا به کعب بن سوره رسید . و او قاضی بصره بود که عمر بن الخطاب او را بقضاوت بصره منصوب کرده بود . و در بین مردم بصره در زمان عمر وعثمان قضاوت میکرد . چون فتنه بصره برپا شد او قرآنی از گردن خویش در آویخت و با اهل و فرزند بجنگ امیر المؤمنین بیرون شد . و همگی آنها کشته شدند .

امیر المؤمنین (علیه السلام) بر بالای سر کعب بن سوره در حالیکه در بین کشتگان افتاده بود توقف کرد . و بعد فرمود کعب را بنشانید . پس او را بین دو نفر نشانیدند . آنگاه فرمود : ای کعب بن سوره آنچه را که پروردگارم بمن وعده کرده بود دریافتم آنرا راست و حق . آیا تو نیز دریافتی آنچه را که پروردگارت بتو وعده داده بود راست و حق ؟ پس فرمود که او را بخوابانید. و کمی راه رفت تا به طلحة بن عبدالله رسید که او هم در بین کشتگان افتاده بود . فرمود که طلحه را بنشانید پس او را بنشانیدند . آنگاه فرمود : ای طلحه من دریافتم آنچه را که پروردگارم بمن وعده کرده بود راست و حق آیا تو نیز دریافتی آنچه را که پروردگارت

ص: 51

بتو و عده کرده بود راست و حق ؟ سپس فرمود : طلحه را بخوابانید . مردی از اصحاب حضرت عرض کرد : یا امیرالمؤمنین چگونه است سخن شما با دو کشته که آنها آنرا نمی شنوند . فرمود ای مردبخدا که آنها شنیدند سخن مرا همچنانچه اهل چاه بدر سخن پیغمبر را شنیدند .

* شرح:

1- مجلسی میفرماید : این خبر از آن دسته اخباری است که دلالت دارد بر اینکه بعضی از آنهائیکه میمیرند دوباره روح آنها را بر بدنشان برمیگردانند تا اینکه بنعمت برسند و یا بعذاب گرفتار آیند . و این دربارۀ همه مردگان جاری نیست .

2 - گفته اند که رسول خداسه روز در بدر توقف فرمود : و هر جا که بر دشمن غلبه میکرد سه روز در آنجا توقف میفرمود .

در بامداد روز سوم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) میخواست از بدر کوچ کند سوار مرکب خویش گردید . و اصحاب

ص: 52

هم در رکاب حضرت بودند . نخستین بر سر چاه بدر آمد که انباشته از مردگان قریش بود . رسول خدا آنانرا مخاطب ساخته و فرمود : ( آیا شما آنچه را که پروردگارانتان وعده کرده بود دریافتید راست و حق ؟ و من در یافتم آنچه را که پروردگارم به من وعده داده بود راست و حق .) ونام یک یک آنها را بر زبان میراند. و فرمود : آیا شما را شاد و مسرور گردانید نافرمانی خدا ورسول. و چه بد خویشاوندان بودید که پیغمبر خدا را تکذیب کردید . ولی بیگانگان او را تصدیق نمودند .

عمر بن الخطاب عرض کرد: که ای رسول خدا با اجسادی بی روح سخن میگوئید ؟ فرمود سوگند بخدا که شما شنواتر نیستید از آنها و در خبر آمده است که خدا آنها را زنده و شنوا گردانید تا حسرت و ندامت بیشتر نصیبشان گردد .

و ترک التجارة . فقال ویحه . أما علم أن تارک الطلب لایستجاب له دعوات علی بن عبدالعزیز از امام جعفر صادق روایت کرد : که حضرت بمن فرمود که عمر بن مسلم چه میکند؟ عرض کردم قربانت او بعبادت روی آورده و کسب و تجارت را ترک نموده است فرموده ای بر او . آیا او نمیداند که کسی که کسب را ترک کند دعاهائی از او مستجاب نگردد .

است . اما این دسته خدا را میخوانند و دعا میکنند . و آن دستۀ دیگر پس علم می آموزند و به آن که نمیداند او را علم می آموزند و باحکام دین آشنا میسازند . این دسته افضل و برتر است و فرمود من برای تعلیم مردم مبعوث شده ام و سپس در مجلس آنها نشست .

فقلت : هبلتک الهبول أعن دین الله أتیتنی لتخدعنی أمختبط ام دوجنة أم تهجر والله لو اعطیت الاقالیم السبعة بما تحت افلاکها علی ان اعصی الله فی نملة اسلبها جلب شعیرة ما فعلته . وان دنیاکم عندی لاهون من ورقة فی فم جرادة تقضمها . مدالعلی ولنعیم یفنی و لذة لاتبقی . نعوذ بالله من سبات العقل و قبح الزلل وبه نستعین .

علی (علیه السلام) فرمود: بخدا قسم که مشاهده کردم برادرم عقیل را که از من خواهش کرد از گندم شما بعد از یکصاع در حالیکه کودکانش از غایت فقر مویها پریشان و رنگها غبار آلود بود و گویا که رخسار های آنها با رنگ نیل سیاه گردیده است . بنزد من آمد و رفت نمود در حالیکه در خواهش خود تأکید و اصرار داشت و سخنش را بر من تکرار و اعاده میکرد . بسخنش گوش فرا دادم . گمان برد که من دینم را باو میفروشم و از او پیروی کرده و از روش خویش ست بر میدارم . از برایش آهنی را سرخ کردم. و نزدیک تنش بردم . تابان عبرت گیرد . سپس ناله کرد چون نالۀ بیماری که از درد آن ناله کند . و نزدیک بود که از اثر او بسوزد پس باو گفتم ای عقیل مادران فرزند مرده در

ص: 56

عزایت بنشینند . آیا ناله میکنی از آهنی که آدمی آنرا سرخ کرده است از برای شوخی و بازیچه . و تو مرا میکشانی بسوی آتشی که برافروخته است آنرا خدای جبار و قهار از برای خشم و غضب خویش ؟ آیا ناله میکنی از رنج و اذیت این آهن و ناله نکنم من از آتش سوزان جهنم ؟ و عجیب تر از این قصه اینست که آیندۀ بوقت شب بنزد ما آمد با هدیه که در ظرف خود پوشیده و ملفوف بود . با معجونی که دشمن داشتم آنرا گویا که با آب دهن مار یا باقیئی آن سرشته گشته ، پس باو گفتم : آیا این هدیه است یا زکاة یا صدقه پس این حرام است ( یعنی زکاة و صدقه ) بر ما اهل بیت رسالت . پس گفت : این نه این است و نه آن، . و لکن هدیه ایست که آورده ام .

پس با گفتم که مادرت در عزایت بگرید. آیا از راه دین خدا آمدۀ بنزدم تا مرا فریب دهی ؟ آیا مرض خبط۔ داری، یا دارای جنونی یا هذیان میگوئی . بخدا که اگر بمن هفت اقلیم را با هر چه در زیر آسمان های آنها است

ص: 57

بدهند تا خدا را معصیت و نافرمانی کنم در بارۀ مورچۀ که بر بایم از او پوست جوی را آن کار را نمیکنم. و براستی که این دنیای شما در نزد من پست تر و خوارتر است از برگی که در دهن ملخی باشد که آنرا میخورد . علی را با نعمت فانی و لذت غیر باقی چکار است. پناه میبرم بخدا از غفلت عقل و زشتی لغزشها . و از او استعانت و یاری میجویم در کارها .

ولدک ؟ أتری الله أحل لک الطیبات وهویکره أن تأخذها ؟ أنت اهون علی الله من ذلک . قال : یا أمیر المؤمنین هذا انت فی خشونة ملبسک و جشوبة مأکلمک . قال : و یحک انی لست کانت ان الله تعالی فرض علی أئمة الحق أن یقدروا انفسهم بضعفة الناس کیلا یتبیغ بالفقیر فقره امیرالمؤمنین در بصره بعیادت علاء بن زیاد حارثی که از اصحاب آن بزرگوار بود رفت . و چون وسعت و فراخی خانه اش را مشاهده نمود فرمود : با وسعت و فراخی این خانه در دنیا چه کار داری ؟ در حالیکه بفراخی خانه در آن جهان نیازمندتری. بلی اگر خواستی که با فراخی این خانه بفراخی خانۀ آخرت نیز دست یابی در آن از میهمان پذیرائی کن وصلۀ اقرباء و ارحام خویشتن را در آن بجا بیاور . و حقوق را در آن آشکار ساز (یعنی حقوق مالی آلهی از خمس و زکات و صدقه ها و سایر انواع برو احسان را در آن بیرون نما ).

آنگاه علاء بحضرت عرض کرد یا امیرالمؤمنین من از برادرم عاصم بن زیاد بشما شکایت دارم . حضرت فرمود: او را چه شده است ؟ عرض کرد . او گلیمی پوشیده و از دنیا دوری جسته است. حضرت فرمو : او را بنزدم

ص: 59

بیاورید . چون آمد. فرمود : ای دشمن جان خویشتن . بتحقیق ترا شیطان پلید حیران و سرگردان کرده است. آیا برزن و فرزند خویش رحم نکردی ؟ آیا چنین گمان بردی که خداوند نعمت های پاکیزه را برایت حلال و مباح گردانیده است ولی خوش نداشته است که تو از آنها بهره مند شوی ؟ تو در نزد خدا پست تر و خوارتر از این هستی . عاصم عرض کرد : یا أمیر المؤمنین مگر خود شما اینجور نیستی که لباس زبر و خشن میپوشی وخوراک سخت و بی مزه میخودی ؟ فرمود: وای بر تو من مانند تو نیستم زیرا که خدای تعالی فرض و واجب گردانیده است بر پیشوایان حق که خودشان را با مردم ضعیف و تنگدست برابر قرار دهند تا بر مردم فقیر و بی چیز فقر و بی چیزی فشار نیاورد .

* شرح:

ابن ابی الحدید معتزلی شارح نهج البلاغه میگوید . آنچه را که من از شیوخ روایت میکنم و نیز بخط عبد الله بن

ص: 60

احمد بن الخشاب دیدم اینست که امیرالمؤمنین (علیه السلام) ربیع بن زیاد حارثی را عیادت نموده و او از برادرش عاصم بحضرت شکایت کرده است و میگوید همین ربیع بعضی از قسمتهای خراسان را فتح نموده است . ودرزمان معاویه زیاد بن ابیه بوی نامه نوشت که هرچه از درهم دینار نزد اوست برای معاو به حفظ کند. تا آنجا که گوید: او خمس غنایم را از مردم اخذ کرد و بافی را در بین مسلمانان تقسیم نمود . آنگاه دعا کرد که خدا اورا بمیراند و هفته بسر نیامد که در گذشت . و میگوید . اما علاء بن زیاد که سید رضی ذکر کرده است من نشناسم و شاید غیر من کسی باشد که او را بشناسد .

و اما در « فتوح البلدان، بلاذری متوفی 279 ه گوید چون خبر کشته شدن حجر بن عدی کندی باو رسید این خبر اوراغمگین ساخت و از خدا خواست که اورا بمیراندو او در همان روز افتاد و مرد و آن بسال 53 ه بود . و پسر خودش عبدالله را جانشین خود قرار داد . و او با مردم ( آمل ) که او ( آمویه و زم) است جنگید . سپس با آنها صلح کرد و بمرو بازگشت و دو ماه آنجا بود تا از دنیا

ص: 61

رفت .

و گفته شده است که ربیع بن زیاد حارثی از نیکان اصحاب امیرالمؤمنین (علیه السلام) است و از جانب آنحضرت برای جهاد بسوی خراسان حرکت کرد و بعضی شهرهای خراسان بدست وی گشوده شده است و پس از شهادت علی (علیه السلام) باز حاکم خراسان گردید .

و احتمال قوی میرود که مزاری که اکنون در شهر مشهد بنام خواجه ربیع است بر همین ربیع بن زیادحارثی باشد نه قبر ربیع بن خثیم زیرا آمدن او بخراسان بثبوت نپیوسته است . و در کتاب معجم رجال الحدیث آیت الله العظمی آقای خویی دام ظله میفرماید که جماعتی از سنیان و شیعیان گفته اند که او از جنگ با معاویه در رکاب علی علیه السلام سرباز زد و در جایز بودن آن جنگ شک نمود .

بلکه در کتاب حلیه نیز نقل شده است که او از اینکه یزید را ببدی یاد کند اجتناب میورزید . و چون خبر شهادت حسین (علیه السلام) باو رسید گفت «الی الله ایا بهم و علی الله حسابهم » بسوی خدا است بر گشت آنهاو بر خداست

ص: 62

حساب آنها .

میکند . و به پهلوهای خود را با دوشهای خود حرکت میدهد.

این شخص براستی دیوانه است. و این که دورش اجتماع کرده اید به مرض و بلیۀ گرفتار است .

انطلق یا جویبرالی زیاد بن لبید فانه من اشرف بنی بیاضة حسباً فیهم . فقل له انی رسول رسول الله (صلی الله علیه و آله) الیک وهو یقول زوج جویبراً بنتک الدلفا . قال فانطلق جویبر برسالة رسول الله (صلی الله علیه و آله) الی زیاد بن لبید و هو فی منزله و جماعة من قومه عنده فاستأذن فاعلم فاذن له و سلم علیه ثم قال یا زیاد بن لبید انی رسول رسول الله الیک فی حاجة لی فابوح بها أم أسرها الیک . فقال له زیاد بلی بح بها فان ذاک شرف لی وفخر . فقال له جویبر أن رسول الله (صلی الله علیه و آله) یقول لک زوج جویبر ابنتک الدلفا . فقال له زیادأ رسول الله (صلی الله علیه و آله) ارسلک الی بهذا. فقال له نعم ما کنت لأکذب علی رسول الله (صلی الله علیه و آله) فقال له زیاد آنالانزوج فتیاننا الأکفائنا من الأنصار فانصرف یا جویبر حتی ألقی رسول الله (صلی الله علیه و آله) فاخبره بعذری . فانصرف جویبر و هو یقول والله ما بهذا نزل القرآن ولا بهذاظهرت نبوة محمد (صلی الله علیه و آله) فسمعت مقالته الدلفاء بنت زیلدوهی فی خدرها فارسلت الی ابیها ادخل الی فدخل الیها . فقالت له : ماهذا الکلام الذی سمعته منک تحاور به جویبر فقال لها ذکر لی أن رسول الله (صلی الله علیه و آله) ارسله و قال یقول لک رسول الله (صلی الله علیه و آله) زوج جویبر ابنتک الدلفأ فقالت له و الله ما کان جویبر لیکذب علی رسول الله (صلی الله علیه و آله) بحضرته. فابعث الأن رسولا یرد علیک جویبر فبعث زیاد رسولا فلحق جویبر فقال له زیاد یا جویبر مرحباً بک اطمئن حتی اعود الیک . ثم انطلق زیاد الی رسول الله (صلی الله علیه و آله) فقال له بأبی أنت وامی ان جویبراً أتانی برسالتک . و قال : أن رسول الله (صلی الله علیه و آله) یقول لک زوج

ص: 66

جویبر ابنتک الدلفاء فلم الن له فی القول و رایت لقائک و نحن لا تزوج الا اکفائنا من الأنصار . فقال له رسول الله (صلی الله علیه و آله) یا زیاد جویبر مؤمن و المؤمن کفو للمؤمنة و المسلم کفو للمسلمة فزوجه یا زیاد ولا ترغب عنه قال فرجع زیاد الی منزله و دخل علی ابنته فقال لها ما سمعه من رسول الله ((صلی الله علیه و آله)) فقالت : انک ان عصیت رسول الله (صلی الله علیه و آله) کفرت . فزوج جویبراً فخرج زیاد و اخذ بید جویبر فاخرجه الی قومه فزوجه علی سنة الله و سنة رسول الله (صلی الله علیه و آله) و ضمن صداقه قال : فجهزها زیاد و هیئها ثم ارسلوا الی جویبر فقالوله لک منزل فنسو قها الیک . فقال والله مالی من منزل قال فهیئوها و هیئوالها منزلا و هیأ وافیه فراشاً و متاعاً و کسوا جویبراً ثوبین و ادخلت الدلفاء فی بیتها وادخل جویبر علیها مغتماً فلما راها تنظر الی بیت ومتاع وریح طیبة قام الزاویة البیت فلم یزل تالیاً للقران راکعاً و ساجداً حتی طلع الفجر فلما سمع النداء خرج و خرجت زوجته الی الصلوة فتوضات وصلت الصبح فسئلت هل مسک . فقالت مازال تالیة للقران و راکعاً و ساجداً حتی سمع النداء فخرج فلما کان اللیلة الثانیة فعل مثل ذلک و اخفوا ذلک عن زیاد . فلما کان الیوم الثالث فعل مثل ذلک فأخبر بذلک ابوها فانطلق إلی رسول الله (صلی الله علیه و آله) فقال له بابی انت و امی یا رسول الله امر تنی بتزویج جویبر ولاو الله ما کان من مناکحنا ولکن طاعتک اوجبت علی تزویجه فقال النبی فما الذی انکرتم منه قال انا هیئناله بیتا و متاعاً و ادخلت ابنتی البیت و ادخل

ص: 67

معها مغتماً فلاکلمها ولانظر الیها ولادنا منها . بل قام الی زاویة البیت . فلم یرل تالیا للقران راکعاً و ساجداً حتی سمع النداء فخرج ثم فعل مثل ذلک فی اللیلة الثانیة ومثل ذلک فی اللیلة التالیة و لم یدن منها ولم یکلمها الی ان جئتک و مانراه یرید النساء فانظر فی امرنا . فانصرف زیاد و بعث رسول الله (صلی الله علیه و آله) الی جویبر فقال له : أما تقرب النساء . فقال له جویبر أوما أنا بفحل ؟ بلی یا رسول الله انی لشبق نهم الی النساء . فقال له رسول الله ((صلی الله علیه و آله)) قد خبرت بخلاف ما وصفت به نفسک. قد ذکر لی انهم هیاؤالک بیتاً و فراشاً ومتاعاً و ادخلت علیک فتاة حسناء عطرت و انیت مغتما فلم تنظر الیها و لم تکلمها ولم تدن منها فما دهاک اذن . فقال له جویبر : یا رسول الله دخلت بیتا واسعاً ورأیت فراشاً و متاعاً و فتاة حسناً عطرت وذکرت حالی التی کنت علیها و غربتی و حاجتی وضیعتی و کسوتی مع الغرباء و المساکین فاحببت اذأ ولانی الله ذلک ان اشکره علی ما اعطانی . و أتقرب الیه بحقیقة الشکر. فنهضت الی جانب البیت فلم ازل فی صلوتی تالیاً للقرآن راکعا ساجداً شکر الله حتی سمعت النداء فخرجت فلما اصبحت رأیت أن اصوم ذلک الیوم ففعلت ذلک ثلاثة ایام ولیالیها. و رأیت ذلک فی جنب ما اعطانی الله یسیراً . ولکنی سأرضیها و ارضیهم اللیلة ان شاء الله . فارسل رسول الله (صلی الله علیه و آله) الی زیاد فاتاه فاعلمه ماقال جویبر فطابت انفسهم و وفی لها جوییر بما قال . ثم أن رسول الله (صلی الله علیه و آله) خرج فی غزوةله و معه جویبر . فاستشهد رحمه الله تعالی .

ص: 68

کان فی الانصار ایم انفق منها بعد جویبر امام باقر علیه السلام فرمود که مردی بود از اهل یمامه که با وجویبر میگفتند ( جویبر مصغر جابر یعنی جابر کوچک ) برای اینکه اسلام را بدست آورد بنزد رسول خدا آمد و مسلمان شد . و اسلامش نیز نیکو و پسندیده گردید . او مردی بود کوتاه قد و بد منظر و فقیر و عریان از سیاهان زشت اندام ( تا آنجا که فرماید ) رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روزی به جویبر از روی مهر و محبت و دلسوزی نگاه کرد و فرمود ای جویبر کاش زنی راتزویج میکردی تا موجب عفت و پاکدامنی گردیده و نیز ترا در کارهای دنیا و آخرت یاری مینمود . جوبیر عرض کرد یا رسول الله پدر و مادرم فدایت . کیست که در من رغبت کند ، فرمود : ای جویبر خداوند با دین اسلام آنرا که در جاهلیت شریف بود پستش نموده و آنرا که در جاهلیت پست بود شریف گردانید . و کسی را که در جاهلیت ذلیل و خوار بود عزیز و گرامی قرار داد . و بادین اسلام نخوت و تکبر زمان جاهلیت و فخر و مباهات با عشیره و

ص: 69

قبیله و برتری نسب همه را از بین برد و در این روز همه از سفید و سیاه و قرشی و عرب و عجم برابرند و جملگی از آدم خلق شده اند و آدم را نیز خداوند از گل آفریده است . و محبوبترین مردم نزد خداوند کسی است که طاعت و تقوی در او بیشتر باشد . ای جویبر من امروز کسی از مسلمانان را نمیدانم که برتر فضیلت و برتری داشته باشد مگر اینکه تقوی و طاعتش بخداوند از تو بیشتر باشد . سپس فرمود ای جویبر اکنون بنزد زیاد بن لبید برو که او از جهت نسب شریفتر بن قبیله بنی بیاضه است . و باو بگو که من فرستادۀ رسول خدایم بسوی تو. و میگوید که دخترت دلفا را بمن تزویج بکن . جویبر با پیام رسول خدا بزیادبن لبید براه افتاد و او در منزلش بود و جماعتی از قوم او نزدش بودند. اجازۀ ملاقات خواست . بزیاد خبر دادند و او اجازه داد . جویبر وارد شد و سلام داد سیس گفت : ای زیاد بن لبید من فرستادۀ رسول خدایم برتو دربارۀ حاجتی که مرا هست . اگر میخواهی آشکار بگویم و اگر خواهی در پنهانی بگویمت . زیاد گفت

ص: 70

بلکه آشکار بگو زیرا که آن مایۀ شرف و فخر من است جویبر گفت : که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) میفرماید دخترت دلفا را برای من تزویج کنی ( زیاد گفت : آیا رسول خدا ترا با این پیام بنزد من فرستاده است . گفت آری و من هیچگاه برسول خدا (صلی الله علیه و آله) دروغ نبندم . زیاد گفت ما دختران خود را بجز از همشأنهای خود از قبیلۀ انصار کسی دیگر تزویج نمی کنیم ، ای جویبر تو اکنون برگرد.

تا خودم بخدمت رسول خدا برسم و ایشانرا بعذری که دارم با خبرش کنم . جویبر برگشت در حالیکه میگفت : ( بخدا قسم هرگز قرآن باینکه زیاد میگوید نازل نشده است و نبوت پیغمبر هم آنرا نمیگوید ).

سخن زیاد را دلفا که در پشت پرده بود شنید و کسی بنزد پدرش فرستاد که بنزدم بیا . پدرش نزد او آمد . دلفا بپدر گفت این چه سخنی بود که با جویبر گفتگو میکردی ؟ پدر گفت که او میگفت که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) او را نزد من فرستاده و میفرماید که دخترت دلفا را به جو ابر تزویج بکن . دلفا گفت بخدا هرگز جویبر برسول

ص: 71

خدا در حالیکه خود او حاضر است دروغ نمی بندد .

پس ای پدر اکنون کسی را بدنبالش بفرست تا او را بر گرداند زیاد کسی بدنبال وی فرستاد تا به جویبر رسید و او را بر گرداند . زیاد گفت مرحبا بر تو ای جویبر تو همینجا باش تا من بر گردم . سپس خودش بنزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رفت و عرض کرد پدر و مادرم فدایت . جویبر با پیامی از شما بنزد من آمد و گفت که رسول خدا میفرماید: دخترت دلفا را به جویبر تزویج بکن و من با او بنرمی سخن نگفتم و خواستم که خدمت شما برسم و عرض کنم که ما دختران خود را بجز از همشأنهای خود از قبیلۀ انصار بکسی دیگر تزویج نمیکنیم . رسول خدا فرمود ای زیاد جویبر مردی است مؤمن و مرد مؤمن کفو و همشأن زن مؤمنه است و مرد مسلمان کفو و هم شأن زن مسلمان است.

پس ای زیاد دخترت را باو عقد کن و از او اعراض منما زیاد بمنزل خود برگشت و نزد دخترش آمد و آنچه را که از رسول خدا شنیده بود برای دخترش باز گو کرد.

دلفا گفت : در صورت اگر برسول خدا نافرمانی کنی

ص: 72

کافر میشوی . زیاد بیرون آمد و دست جویبر را گرفته و نزد قوم خویش بیرون آورد و بر طریقۀ سنت خدا ورسول (صلی الله علیه و آله) او را بدخترش تزویج کرد . و برای عروس جهاز فراهم ساخت . و سپس به جویبر کس فرستادند که آیا ترا خانۀ هست . تا عروس را بخانه ات بیاوریم ؟ جویبر گفت : بخدا مرا خانۀ نیست . آنگاه برای دامادوعروس خانۀ فراهم کردند و فرش واثاث خانه در آن آماده کردند و جویبر را با دو تا لباس پوشانیدند . و دلفا را بخانه اش فرستادند و جویبر را نیز وارد کردند او غمنده نگاه کرد خانه دید با وسایل و اثاث و عطر و بوی خوش و پاکیزه پس در گوشۀ از خانه ایستاد و پیوسته بخواندن قرآن بحال رکوع و سجود مشغول شد تا صبح طلوع کرد .

چون صدای اذان نماز شنید بنماز بیرون شد و همسرش نیز بنماز بیرون شد و وضو ساخت و نماز صبح بخواند از همسرش پرسیدند که جویبر با تو نزدیکی کرد. جواب داد او پیوسته قرآن میخواند و در رکوع و سجود بود تا صدای اذان شنید برخاست و بنماز بیرون شد . شب

ص: 73

دوم نیز همینجور رفتار کرد و موضوع را از زیاد پنهان داشتند . و روز سوم نیز باز همین جور رفتار نمود . موضوع را بپدر عروس خبر دادند او بنزد رسول خدا رفت و عرض نمود که پدر و مادرم قربان شما مرا امر فرموده، که دخترم را باو تزویج کنم بخدا قسم و گرنه ترویجهای ما چنین نبود ( که به غیر فامیل خودمان دخترها را زوج کنیم ) الا اینکه فرمانبرداری از شما بر من واجب گردانید که دخترم را باو تزویج کنم .

پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: چه کار او را خوش نداشتید عرض کرد ما برایش خانه و اثاث تهیه کردیم ، دخترم رابخانه راهنمائی کردم و او نیز بخانه وارد شد غمگین و با همسرش کلمۀ حرف نزد و نگاهش نکرد و ونزدیکش نشد بلکه در گوشۀ از خانه ایستاد پیوسته قرآن میخواند و نماز میخواند تا چون صدای اذان را شنیده بنماز بیرون شد . شب دوم نیز رفتارش چنین بود و در شب سوم نیز باز چنین رفتار کرد . و بدخترم نزدیک نشد و با او سخنی نگفت تا اینکه خدمت شما آمدم که او بزنان بی میل است

ص: 74

پس در کار ما رسیدگی فرمائید . زیاد برگشت و رسول خدا کسی دنبال جویبر فرستاد. و باو فرمود : آیا ترا توانائی نزدیکی با زنان نیست . عرض کرد . یا رسول الله (صلی الله علیه و آله) مگر من مرد نیستم . بلکه میل بزن در من بیشتر است پیغمبر فرمود بر خلاف آنچه تو میگوئی بمن گزارش داده اند بمن گفته اند که آنها برایت خانه و اسباب و وسایل خانه فراهم آورده اند و برایت دختری زیبا که معطر و خوش بویش کرده اند آورده اند اما تو با او غمنده و افسرده رو برو شده ای و باو نگاه نکردۀ و با او حرف نزده ای و نزدیکش نشده ای . پس نظرت و فکرت چیست ؟ عرض کرد یارسول الله وقتی که بخانۀ وسیع و آماده که فرش و وسایل زندگی همه در آن فراهم آمده است وارد شدم و دختری زیبا و خوشبو و معطر در آن مشاهده کردم زندگی و احوال سابق خود را بیاد آوردم که غریب و فقیر بودم و چگونه لباسی داشتم و میان فقرا و مساکین بودم و خواستم در برابر این همه نعمت ها که خدا بمن عطا فرموده است شکری بجا آورده و بحضرتش تقرب بجویم بهمین جهت

ص: 75

بگوشۀ از خانه رفتم و پیوسته از راه شکر گزاری در نماز بودم و در حالیکه در رکوع و سجده بودم قر آن میخواندم تا بانگ اذان صبح را شنیدم بیرون آمدم و فکر کردم که آنروز را روزه بگیرم تا سه روز و شب این کار را کردم و در برابر نعمت هائی که خدا بمن عطا فرموده است آنرا کم شمردم و لکن بهمین زودی و همین امشب بخواست خدا او را و خانواده اش را خشنود میکنم . رسول خدا ((صلی الله علیه و آله)) دنبال زیاد کسی فرستاد . زیاد آمد و او را بآنچه جویبر گفته بود با خبرش ساخت . پس دل آنها آرام گردید و جویبر در باره همسرش بسخن خود وفا کرد . تا اینکه رسول خدا را غزوۂ پیش آمد و جویبر بهمراهی پیغمبر (صلی الله علیه و آله) بغزوه بیرون شد و بدرجۀ شهادت نائل گردید.

بعد از شهادت او هیچ زنی در انصار باندازۀ دلفا مورد رغبت قرار نگرفت و هیچ زنی را باندازۀ او حاضر نشدند که پول در مهرش خرج کنند .

ص: 76

* شرح :

دلفا - در تمام نسخه های کافی چنانکه گفته شده است با دال مهمله ضبط شده است و اما آنچه از کتب لغت بر میآید با ذال معجمه است . و ذلفا از نامهای زنان عرب است . ذلف با فتح اول و ثانی خردی بینی و راستی تیغ آن.

وقال تعالی : یاد اود انا جعلناک خلیفة فی الارض فاحکم بین الناس بالحق فهوالثانی . و قال تعالی حکایة عن موسی حین قال لهرون اخلفنی فی قومی و أصلح فهو هرون اذاستخلفه موسی (علیه السلام) فی قومه و هوالثالث . وقال تعالی و اذان من الله و رسوله الی الناس یوم الحج الأکبر. فکنت أنت المبلغ عن الله و عن رسوله . و أنت وصیی و وزیری وقاضی دینی و المؤدی عنی وانت منی بمنزلة هارون من موسی الا انه لانبی بعدی . فانت رابع الخلفاء کما سلم علیک الشیخ او لا تدری من هوقلت لا. قال هواخوک الخضر (علیه السلام) امام رضا علیه السلام روایت میکند از حضرت علی بن ابی طالب (علیه السلام) که فرمود. که در آن بین که من در حضور پیغمبر گرامی در بعضی از کوچه های مدینه راه میرفتیم ناگاه پیر مردی بلند قامت و انبوه ریش چهارشانۀ را ملاقات کردیم که بر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) سلام داد . و مرحبا گفت آنگاه بمن رو کرد و گفت (السلام علیک...) « سلام بر تو ای چهارمین خلفاء و رحمت و برکات خدا بر تو باد » آیا این چنین نیست ای رسول خدا ؟ رسول خدا فرمود آری این چنین است . پس براه افتاد

ص: 78

و رفت . عرض کردم : یا رسول الله این سخنی که این مرد برای من گفت و شما هم او را تصدیق کردید چیست ؟ پیغمبر فرمود : حمد بر خدا که تو چنین هستی که او گفت .

براستی که خدا در کتاب خود می فرما ید «انی جاعل.... » ! من پدیده آورنده ام در روی زمین خلیفه و جانشینی را.. » و خلیفۀ که خداوند در روی زمین قرار داد آدم علیه السلام است .

و باز نمود : « یا داود انا ... » ( ای داود ما قرار دادیم ترا خلیفه در روی زمین پس حکم کن در بین مردم بحق ) و داود دومین خلیفه است . و فرمود در مقام حکایت از مو سی وقت که برادرش هارون گفت ! «اخلفنی فی قومی...» ( در میان، قوم من خلیفه و جانشین باش و اصلاح کر. ) و مراد از آن هارون است . که موسی او را در بین قوم خویش خلیفه قرار داد و آن سو مین خلیفه است. و فرمود خدای تعالی «و اذان من الله ... » ( اعلامیست از خدا و رسول او بسوی مردم روز حج اکبر بدرستی که خدا بیزار است از مشرکین ... ) و تو بودی مبلغ و رساننده از جانب

ص: 79

خدا و رسولش و توئی وصی و وزیر من و حکم کننده در دین من و اداء کننده از جانب من و توئی از من بمنزلۀ هارون از موسی جز اینکه پیغمبری نیست بعد از من پس توئی چهارمین کس از خانها همچنانکه سلام داد بر تو آن پیر مرد . آیا میدانی که او که بود؟ عرض کردم : نه ، فرمود آن برادر تو خضر است .

حاشیه و اطرافیان منافقان است .

قلت : هومرضی فی جمیع حالاته و عنده خیر الا انه لایقول بکم.

قال : و مایمنعه ؟ قال : قلت : جعلت فداک یتورع من ذلک قال :

فقال لی : اذا رجعت الیه فقل له : این کان ورعک لیلة نهر بلخ أن تنورع من أن نقول بامامة جعفر (علیه السلام) ولا تتورع من لیلة نهر بلخ ؟ قال : ومن أخبرک ؟ قلت ان اباعبدالله (علیه السلام) سألنی فاخبرت انک لاتقول به تورعا فقال لی قل له : این کان ورعک لیلة نهر بلخ ؟ الی ان قال : فقال : ما علمه ؟ والله ما علم به أحد من خلق الله الا انا و الجاریة ورب العالمین . قال : قلت : وما کانت قصتک ؟ قال خرجت من وراء النهر و قد فرغت من تجارتی ، و انا ارید بلخ فصحبنی رجل معه جاریة له حسناء حتی عبرنا نهر بلخ فاتیناه لیلا.

فقال : الرجل مولی الجاریة : اما احفظ علیک و تقدم و تطلب لنا شیئاً و تقتبس ناراً. او تحفظ علی و اذهب أنا قال : فقلت انا احفظ علیک . واذهب انا . قال : فذهب الرجل و کنا الی جانب غیضة فاخذت الجاریة فادخلتها الغیضة و واقعتها وانصرفت الی موضعی ثم أتی مولاها فاضطجعنا حتی قدمنا العراق . فما علم به أحد ولم أزل : حتی سکن . ثم قال به . وحججت من قابل فادخلته الیه فاخبره بالقصة . فقال : تستغفر الله ولا تعود و استقامت طریقته .

مردی بمحضر امام صادق علیه السلام مشرف شد و او را برادری بود جارودیی مذهبی ، امام (علیه السلام) باو فرمود:

ص: 82

برادرت چگونه است ؟ عرض کرد . فدایت شوم جدا شدم از او در حالیکه صالح و نیکوکار بود. امام فرمود : چگونه است ؟ عرض کرد : همه کارهایش خوب و پسندیده و خیر و نیکی در وی است . جز اینکه بامامت شما ها قائل نیست . امام فرمود چه چیز او را از این باز میدارد؟ عرض کرد: فدایت شوم ورع و پرهیز کاری که اظهار میکند . امام بمن فرمود : چون بنزد وی رفتی برایش بگو:

آن ورع و پرهیزکاری نو در شب نهر بلخ کجا بوده است که ورع و پرهیز کاری کنی ؟ گفت : که ترا باین خبر داد .

گفتم : امام صادق (علیه السلام) ترا از من پرسید ، و من بامام خبر دادم که او از روی ورع و پرهیز کاری که اظهار میکند بامامت شما قائل نیست . پس بمن فرمود : بار بگو که این ورع و پرهیزکاری تو در شب نهر بلخ کجا بوده است ؟ تا آنجا که گوید :

او گفت از کجا دانست ؟ بخدا قسم کسی از بندگان خدا به قصۀ من جز خود من و کنیز و پروردگار جهانیان آگاه نشد . گفتم : قصۀ تو چه بود . گفت : من از تجارت

ص: 83

خود فارغ شده بودم و از وراء النهر بیرون آمدم و قاصد بلخ بودم . و با من مردی نیز که کنیز زیبائی همراه داشت همسفر گردید. تا از نهر بلخ گذشتیم و شبانه بود که آنجا رسیدیم .. آن مرد یعنی مولا و آقای کنیز بمن پیشنهاد کرد که یا من از برایت نگهبانی کنم تا تو بروی و برای ما چیزی تهیه کنی و آتشی روشن سازی . و یا اینکه من از برایت نگهبانی کرده و تو از برای اینکار بروی . من گفتم : من از برایت نگهبانی میکنم و تو برو . آن مرد رفت و ما در کار بیشۀ بودیم . من کنیز را برداشته داخل بیشه کردم و با او نزدیکی کردم و دوباره بجایم برگشتم آقای کنیز وقتی آمد که ما همخوابه شده بودیم. تا بعراق آمدیم و کسی از کار ما خبردار نشد . پیوسته این چنین بودم که کسی از کار من آگاه نبود و قضیه هم کهنه شد و این سرگذشت خودرا برایم حکایت کرد تا اینکه سال دیگر من بحج رفتم و برادرم را بخدمت امام (علیه السلام) بردم . و او قصۀ خود را برای امام باز گو کرد . امام فرمود : که

ص: 84

از خدا طلب مغفرت بکن و دیگر بچنین کاری باز نگرد .

و برادرم نیز براه حق وارد گردید .

* شرح :

جارودی - جارودیه فرقه از شیعه هستند که منسوبند بزیدیه ولکن از آنها نیستند و منسوبند برئیسشان ابو جارود زیاد بن ابی زیاد از مردم خراسان . و از بعضی افاضل منقول است که آنها دو فرقه اند فرقه زیدیه و فرقه تبریه و آنها امامت را برای علی (علیه السلام) بنص نمیدانند . بلکه در نزد آنها امامت با شوری است و تقدیم مفضول بر فاضل را جایز می دانند بنابراین داخل شیعه نیستند (مجمع البحرین)

قلت فی نفسی لعله معاملة . ثم مر بعدم بنادی رأت فمازال به حتی تغفله وأخذ من عنده رمانتین مسارقة فتعجبت منه . ثم قلت فی نفسی لعله معاملة . ثم اقول : وما حاجة انا الی المسارقة ؟ ثم لم ازل اتبعه حتی مر بمریض فوضع الرغیفین والرمانیتن بین یدیه . ذکر انه سأله عن فعله . فقال له : لعلک جعفر بن محمد ؟ قلت : بلی . فقال لی : فما ینفعک شرف اصلک مع جهلک . فقلت : و ما الذی جعلت منه ؟ قال : قول الله عز وجل ( من جاء بالحسنة فله عشر امثالها و من جاء بالسیئة فلایجزی، الا مثلها ) و انی لما سرقت الرغیفین کانت سیئتین فهذه اربع سیئات . فلما تصدقت بکل واحدة منها کان لی اربعین حسنة . فانتقص من اربعین . حسنة اربع سیئات و بقی لی ست و ثلاثون حسنه . فقلت له . تکلتک امک انت الجاهل بکتاب الله . أما سمعت الله عز وجل یقول « انما یتقبل الله من المتقین » انک لما سرقت رغیفین کانت سیئتین و لماد فعتهما الی غیر صاحبهما کنت انما اضفت اربع سیئات الی اربع سیئات . و لم تضف اربعین حسنة الی اربع سیئات . فجعل یلاحظنی فانصرفت و ترکته . قال الصادق (ع ) بمثل هذا التأویل القبیح المنکره یضلون ویضلون امام صادق (علیه السلام) فرمود : مردی را که جهال و اراذل مردم او را بزرگ میشمردند و بخوبی و نیکی یاد میکردند من دوست داشتم که شخصاً او را ملاقات کنم بطوریکه او مرا نشناسد. تا وقتی او را دیدم که مردم زیادی از

ص: 86

اشخاص پست و نه قدر دورش را گرفت اند و او نیز پیوسته خود را که میکشید تا وقتی خود را از آنها دور کرد و در جایش قرار نگرفت. ورسید بیک نانوائی و او را غافلگیر کرد و از دکانش در عدد نان دزدید و من در شگفت ماندم را با خود گفتم شاید این از آن معامله است سپس بیک انار فروشی رسید و پیوسته، آنجا بود تا او را نیز غافلگیر کرد و از او هم دو عدد انار دزدید . باز تعجب کردم و با خود گفتم شاید که « معاملۀ در کار بود ، و با خودم میگفتم که این مرد چه احتیاجی بدزدی دارد . و او را دنبال میکردم تا بیک بیماری گذر کرد و آن دو تا نان و دو تا انار را در جلو بیمار گذارد . امام میفرماید: من از کارش پرسش کردم . به من گفت : شاید تو جعفر بن محمد هستی ؟ گفتم : آری . بمن گفت: ولی این شرف و بر تری اصل تو با این جهل که در توهست برایت چه سودی دارد .

باو گفتم کدام جهلی از من دیدی گفت : سخن خدای را که میفرماید (هر کس کارنیکی

ص: 87

بیاورد ده برابر آن پاداش خواهد داشت و هر کس کار بدی بیاورد بهمان مقدار کیفر خواهد دید ) و من چون دو تا نان دزدیدم دو سیئه و گناه کردم . و چون دوتا انار دزدیدم باز دو تا سیئه و گناه نمودم و چون آنها را صدقه کردم از برای من بهر کدام از آنها ده حسنه حاصل آمد که مجموعاً چهل حسنه از برایم حاصل گردید. پس چهار سیئه از آن چهل حسنه کم گردد باز سی و چهار باقی میماند .

امام میفرماید : باو گفتم که مادرت در عزایت بنشیند توئی جاهل بکتاب خدا. خدای عز و جل میفرماید (جز این نیست که قبول کند خدا از پرهیزکاران ) و تو چون دو تا نان را دزدیدی از برایت دو گناه حاصل آمد و باز چون دو تا انار دزدیدی در گناه دیگر از برایت حاصل گردید. و چون آنها را بدون اذن و أمر صاحبان آنها بدیگری دادی چهار گناه دیگر هم بر چهار گناه اولی اضافه کردی . و دیگر چهل حسنه در کار نیست که با چهار گناه ملاحظه گردد . پس آنگاه خیره خیره در من نگریست. پس برگشتم و او را رها نمودم

ص: 88

آنگاه امام صادق علیه السلام فرمود : بمثل اینگونه تأویل و تفسیر زشت و ناپسند گمراه می شوند و مردم را نیز گمراه سازند .

." تقربن قلیله . فإن رسول الله (صلی الله علیه و آله) قال کل مسکر حرام و قال ما اسکر کثیره فان قلیله حرام . قال : فجئت السی الکوفة و اقرأت ألغلام السلام بن جعفر بن محمد علیهما السلام . قال : فبکی ثم قال لی : أهتم بی جعفر بن محمد (علیه السلام) حتی یقرئنی السلام . قال : قلت : نعم . وقد قال لی قل له أنظر شرابک هذا الذی تشربه فان کان یسکر کثیره فلا تقربن قلیله . فان رسول الله (صلی الله علیه و آله) قال : کل یسکر حرام . و ما أسکر کثیره فقلیله حرام و قد اوصانی بک . فاذهب فانت حر لوجه الله . قال : فقال الغلام و الله انه لشراب ما یدخل فی جوفی ما بقیت فی الدنیا . .

حنان بن سفر میگوید : که از یزید بن خلیفه که او مردی است از بنی الحارث شنیدم که میگفت : من و زیدبن عبید الله حارثی بهینه وارد شده و من اذن خواستم که بخدمت امام صادق (علیه السلام) برسم . پس بخدمتش رسیدم و سلام کرده و در جایم نشستم . آنگاه عرض کردم که من مردی هستم از بنی الحارث که خداوند مرا به محبت و دوستی شما اهل بیت راهنمایی کرده است. حضرت فرمود. چگونه به محبت و دوستی ما اهل بیت راه یافتی . بخدا قسم که محبت ما در بین بنی الحارث بسیار کم است .

میگوید : عرض کردم فدایت شوم مرا غلامی است

ص: 90

خراسانی و کارش گازری است و او چهار نفرهمشهری دارد که هر هفته در بین آنها دعوتی انجام میگیرد (تا نزدیکی از آنها اجتماع کرده و انس بگیرند) و در پنج جمعه و یک جمعه نیز این دعوت بغلام من حمایت میکند و او برای آنها شراب نبیذ و گوشت فراهم می آورد و چون از خوردن طعام و گوشت فارغ گشتند با پیالۀ که آنرا از نبیذ پر کرده و آبدستانی نیز با خود همراه آورده به مجلس می آیند و به هر که از آن شراب میدهد برایش می گوید از آن نخوری مگر اینکه عداوات بر محمد و آل محمد بفرستی .

ومن به سبب او به مرودت و دوستی شما راه یافته ام .

امام فرمود : من در بارۀ آن غلام بتو توصیه میکنم که با و نیکی کنی . و از من نیز باو سلام برسان و برایش بگو که جعفر بن محمد میگوید نگاه کن باین شرابی که آنرا میخوری . پس اگر دیدی، زیاد آن مست آورد به کمش نیز نزدیک مباش . زیرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود : هر مسکری حرام است. و هر آنچه زیادش مستی آرد کم آن نیز حرام است . میگوید : من بکوفه آمدم و بغلام سلام حضرت را رسانیدم او بگریست آنگاه گفت : آیا

ص: 91

جعفر بن محمد (علیه السلام) مرا مشمول لطف و عنایت خود قرار داده است تا اینکه مرا سلام میرساند ؟ گفتم : آری . و فرمود : نگاه کن باین شرابی که آنرا میخوری پس اگر زیاد آن مست کند به کم آن نیز نزدیک مباش . زیرا رسول خدا فرمود در مسکری حرام است . و آنچه زیادش مست کند کمش نیز حرام است . و در بارۀ تو به من سفارش کرده است . پس برو که تو آزادی در راه خدا غلام گفت : بخدا هر چه در دنیا زنده ام آن شراب در شکم من راه نیابد .

* شرح :

1- « همشهریجون » معرب و جمع همشهری که لفظ فارسی است.

2- « نبیذ » - و آن شرابی است که از خرما و یا از عسل و یا از گندم و یا از جو و یا غیر اینها درست میکنند و میگو پند ( نبذت التمر والعنب ) آنگاه که بر خرما و انگور آب بریزند تا نبیذ گردد . و اما آنچه در روایات

ص: 92

آمده است که پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) با نبیذ وضو ساخت مراد از آن آب شور و بی مزه بوده است که در آن چند تا خرما انداخته بودند تا طعمش خوب گردد .

3- « مطهرة » – بکسر وفتح میم آبدستان و ابریق و آفتابه و مانند آن.

* شرح:

سریه - یک قطعه از لشگر را گویند . گفته اند «خیر۔ السرایا اربعماة رجل « بهترین سریا چهارصد مرد است ، یکی از بزرگان از اساتید مادام ظله و روحی له الفداء در شرح حدیث شریف در کتاب اربعین خود بیاناتی دارند که قسمتی از آنرا باختصار در اینجا می آورم .

1- بدانکه اول شرط مجاهده با نفس و حرکت بجانب حق تعالی تفکر است . و آن عبارت از این است که در هر شب و روزی گرچه کم هم باشد فکر کند در اینکه مولائی که او را باین جهان آورده است و اسباب آسایش و راحتی را از برای او فراهم آورده است و بدنی سالم و قوای صحیحه که هر کدام دارای منافعی است که عقل هر کسی در مقام تفکر در آنها حیران میگردد عطا و عنایت فرموده است و این همه بسط بساط نعمت و رحمت کرده که مردم را براہ راست راهنمائی نماید آیا تمام این تشکیلات فقط برای همین زندگی حیوانی است یا منظور دیگری

ص: 94

در کار است . آیا انبیای گرامی و اولیای معظم و حکماً و علم که مردم را بقانون عقل و شرع دعوت میکنند با آنها دشمنی دارند و یا راه اصلاح ما بیچاره ای فرورفته در شهوات را مثل ما نمی دانند. اگر انسان عاقلی فکر کند میفهمد که مقصود ( از این تشکیلات امری است اهم و بالاتر از اینها که ما تصور میکنیم و این زندگی حیوانی مقصود با لذات نیست . آن وقت با خود خطاب کند که قدرتی بحال خود رحم کن و از خدا شرم و حیا کن و در راه مقصود اصلی قدم بر دار تا بسعادت همیشگی برسی و از خدای خود با عجز و زاری بخواه که ترا بوظایف خود آشنا سازد . و امید است این تفکر که بقصد مجاهده با شیطان و نفس اماره است راه دیگری را برایت باز کند و توفیق یابی که در منزل دیگر از مجاهده قدم برداری .

2 - منزل دیگر بعد از تفکر از برای انسان منزل عزم است و این غیر از اراده است که شیخ الرئیس آنرا اول درجات عارفین دانسته ، و بعضی از مشایخ ما اطال الله بقائهم می فرمودند که عزم جوهرۀ انسانیت و میزان امتیاز

ص: 95

انسان است و تفاوت درجات انسان بتفاوت عزم اوست و عزم مناسب در این مقام عبارت از بنا گذازی و تصمیم بر ترک گناهان و آوردن واجبات و جبران آنچه را که از او فوت شده از موجبات سعادت . و بالاخره عزم بر اینکه ظاهر و صورت خود را با انسانی عقلی و شرعی تطبیق دهند که عقل و شرع حکم کنند که این شخص انسان است و انسان شرعی انسانی است که بر وفق مطلوبات شرع رفتار کند و در حرکات و سکنات و افعال و تروک تأسی و پیروی از رسول گرامی بنماید . و تا انسان متأدب بآداب شرع نگردد هیچیک از اخلاق حسنه از برای او بحقیقت پیدا نشود و ممکن نیست که نور معرفت الهی در دل او جلوه کند و علم باطن و اسرار شریعت از برای او منکشف شود . و پس از انکشاف حقیقت و ظهر انوار معارف در دل باز بآداب ظاهره خواهد بود، و سخن آنکه گوید که با ترک ظاهر باز علم باطن پیدا شود و یا پس از پیدایش آن بآداب ظاهری نیازی نباشد پوچ و باطل است که از مهمل گوئی گوینده حکایت دارد که بمقامات عبادت و

ص: 96

مدارج انسانیت پی نبرده است .

3- ای عزیز بگوش تا صاحب عزم و دارای اراده شوی که خدای نخواسته اگر بی عزم از این جهان هجرت کنی انسان صوری بی مغزی هستی که در آن عالم بصورت انسان محشور نشوی زیرا که آن عالم محل کشف باطن و ظهور سریره است و جرأت کم کم انسان را بی عزم میکند و این جوهر شریف را از انسان می رباید .

استاد معظم مادام ظله میفرمودند بیشتر از هر چه گوش کردن به تغنیات سلب اراده از انسان می کنند. پس ای برادر از معاصی احتراز کن و از خداوند تبارک و تعالی در خلوت بخواه که ترا در این مقصد همراهی فرماید .

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت آن را (علیه السلام) شفیع قرارده که خداوند بتو توفیق عنایت فرماید . و از تو دستگیری نماید ، زیرا که انسان در زندگی لغزشگاههای عمیقی دارد که ممکن است در آن واحد به پرتگاه هلاکت چنان افتد که دیگر نتواند از برای خود چاره کند بلکه در صدد چاره جوئی هم بر نیاید . و شفاعت شافعین هم شامل حال او نشود . نعوذ بالله منها .

ص: 97

ولی یوسف چون برادرانش برای او گفتند (..سوگند خدای را که بیقین خداترا بر ما برتری داده است و براستی ما هر آینه خطاکاران بودیم ( 91/ 12 یوسف برای آنها جواب داد و گفت : امروز بر شما سرزنشی نیست .

خدا شما را می آمرزد و او از هر مهربانی مهربانتر است 92/ 12) امام فرمود : چون قلب جوان رقیق تر و نازکتر است از قلب پیر. ودیگر اینکه جنایت وستم فرزندان یعقوب برای یوسف بود و جنایت و ستم آنها به یعقوب روی جنایت آنها بود به یوسف از این جهت که یوسف صاحب حق بود در عفو حق خویش پیش دستی کرد . ولی یعقوب عفو را بتأخیر انداخت زیرا عفو یعقوب عفو از حق دیگری بود . پس عفو آنها را بتعویق انداخت که در سحر شب جمعه برای آنها طلب آمرزش کند .

البیت غیره فقلت : یا أمیر المؤمنین بیدک بیت المال ولست أری فی بیتک شیئاً مما یحتاج الیه البیت فقال : یا ابن غفلة أن اللبیب لایتأثث فی دار النقلة ولنادار امن قد نقلنا الیها خیر متاعنا . وانا عن قلیل الیها صائرون .

سوید بن غفله گفت : بعد از بیعت مردم به امیرالمؤمنین (علیه السلام) بخلافت شرفیاب خدمتش شدم در حالیکه روی حصیر کوچکی نشسته بود . و در خانه جز خودش چیزی نبود . عرض کردم : یا امیرالمؤمنین در دست شما است بیت المال و من در خانه آنچه را که خانه بآن نیاز دارد چیزی مشاهده نمی کنم . فرمود : ای پسر غفله عاقل کسی است که در خانه که از آن کوچ میکند اثاث و لوازم بآنجا فراهم نیاورد . و برای ما خانه است با امن که بهترین متاع و اثاث را بآنجا انتقال داده ایم و ما نیز در همین نزدیکیها بآنجا خواهیم رفت .

هجاء و جعلوا ینجون به صبیانهم حتی اجتمع من ذلک جبل عظیم . قال : فمر بهم رجل صالح و اذا امرأة وهی تفعل ذلک بصبی لها . قال لهم ویحکم اتقوا الله عز وجل ولاغیر واما بکم من نعمة الله . فقالت له : کأنک تخوفنا با وجوع . اما مادام ثرثارنا تجری فانا لانخوف الجوع قال فأسف الله عز وجل فأضعف لهم الثرثار وحبس عنهم قطر السماء و نبات الارض . قال فاحتاجوا الی ذلک الجبل و انه کان یقسم بینهم بالمیزان امام صادق (علیه السلام) فرمود که گروهی که آنها مردم « ثرثار » بودند خداوند بآنها نعمت فراوان عطا فرمود و آنها به مغز گندم روی آوردند و از آن نان درست میکردند و نجاست بچه های خود را با آن ها پاک میکردند . تا از آن نانها کوهی بزرگ پدید آمد وقتی مردی صالح و نیکو کار بر آنها گذر کرد . ناگاه زنی را مشاهده کرد که نجاست بچه اش را پاک میکند . باو گفت وای بر شما از خداوند عز و جل بترسید و نعمتی که خداوند بشما داده است تغییر ندهید . آن زن گفت گویا تو ما را از گرسنگی میترسانی . آگاه باش مادامیکه ثرثار ما جاری است ما هیچگاه از گرسنگی پروا نداریم . حضرت فرمود: خداوند

ص: 101

بر آنها غضب کرد . و آب رودخانه ثرثار را ضعیف و کم گردانید. و آب باران و گیاه زمین را از آنها بازداشت تا محتاج آن کوهیکه از آن نانهای ناپاک جمع شده بود گردیدند . و در بین خودشان با ترازو قسمت میکردند .

* شرح :

در تاج العروس از انساب بلاذری نقل میکنند که آن نهری است که از هرماس نصیبین سرچشمه گرفته و در ما بین کحیل و رأس الایل در دجله فرو میریزد . و در ناسخ التواریخ نیز از ابن اثیر نقل کرده که آن نام رودخانه ای است که اصل منبع آن در شرقی مدینۀ «سنجار» و نزدیک بقربه ای است که « سرق » نام دارد و این رودخانه بدجله که ما بین کحیل و رأس الایل از اعمال فرج است فرو میریزد . و در اوایل کامل مبرد گوید : بجهت کثرت آب آن آنرا ثرثار گفتند. اما یاقوت حموی در « مراصد الاطلاع » گفته است که ثرثار اسم یک وادی بزرگی است که در به «جزیره» واقع است و چون باران زیاد

ص: 102

بارد آن امتداد یابد . و اما در تابستان جز کمی از آب گرم و چشمه سارهای شور در آن رودخانۀ نمیباشد . و و این رودخانه در بیابانی که نزدیک به سنجار است سرازیر میگردد .

صارت الغیبة عندهم بمنزلة المشاهدة . و جعلهم فی ذلک الزمان بمنزلة المجاهدین بین یدی رسول الله (صلی الله علیه و آله) بالسیف اولئک المخلصون حقا و شیعتنا صدقا و الدعاة الی دین الله سراً وجهراً. و قال علی بن الحسین (علیه السلام) انتظار الفرج من اعظم الفرج .

ابوخالد کابلی گفت : بر آقای خودم امام زین العابدین وارد شدم و برای حضرت عرض کردم : یابن رسول الله (صلی الله علیه و آله) مرا خبرده از آنهائیکه خداوند اطاعت و دوستی آنها را بر من واجب گردانیده است و پیروی کردن از آنها را بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) لازم نموده است ؟ فرمود : ای کابلی : اولوالامر و زمامدارانیکه خدای عز وجل آنها را پیشوایان و امامان مردم قرار داده است عبارت است از امیر المومنین علی بن ابیطالب و بعد حسن و حسین دو فرزند علی بن ابیطالب . سپس امر بما منتهی شد. پس حضرت ساکت گردید . عرض کردم : ای آقای من روایت شده است از امیرالمؤمنین (علیه السلام) که روی زمین از وجود حجتی از جانب خداوند بر بندگان خالی نمیشود . پس امام و حجت پس از شما کیست ؟ فرمود : پسرم محمد و اسم او در تورات باقر است که علم و دانش را بخوبی میشکافد

ص: 104

و او بعد از من حجت و امام است و بعد از او پسرش جعفر صادق تا آنجا که میفرماید : پس از آن بواسطۀ ولی دوازدهمین از اوصیای رسول خدا کار غیبت سخت گردد .

ای ابو خالد : مردمی که در زمان غیبت باشند و بامامت او قائل شوند و ظهور او را انتظار بکشند افضل و برترند از مردم هرزمان . زیرا خداوند بآنها خردها و فهم هائی عطا فرموده است که بواسطۀ آن غیبت در نزد آنها بمنزله مشاهده و دیدار است و آنها در آن زمان بمنزلۀ مجاهدینی هستند که در مقابل رسول خدا با شمشیر جهاد میکنند .

آنهایند خالص شدگان و شیعیان راستین و دعوت کنندگان بسوی دین خدا در نهان و آشکار . و فرمود: علی بن الحسین (علیه السلام) انتظار فرج از بزرگترین گشایشها است .

و طف عن ابیطالب طوافاً وصل عنه رکعتین وطف عن عبدالله طوافاً وصل عنه رکعتین وطف . عن آمنة طوافاً وصل عنها رکعتین وطن عن فاطمة بنت اسد طوافاً وصل عنها رکعتین ثم ادع الله عز و جل أن یرد علیک مالک . قال : ففعلت ذلک ثم خرجت من باب الصفا فاذاً غریمی وأقف یقول : یا داود جئنی هناک فاقض حقک .

داود رقی گفت : بمحضر امام صادق (علیه السلام) وارد شدم و مردی بمن بدهکار بود و من از فقدان او میترسیدم که باو دسترسی نداشته باشم شکایت بامام آوردم . حضرت فرمود چون بمکه رسیدی به نیابت از جانب عبدالمطلب طواف کن و دو رکعت نماز طواف بجا بیاور و نیز از جانب ابوطالب طواف کن و دو رکعت نماز طواف بجا بیاور و نیز از طرف عبدالله طواف نموده و دو رکعت نماز آنرا بجا بیاور . و باز از طرف آمنه طواف بنما و دو رکعت نماز آنرا بخوان . و نیز از جانب فاطمه بنت اسدطواف کن و دو رکعت نماز آنرا بجا آور . آنگاه خدا را بخوان تا مالت را بتو باز گرداند .

داود رقی میگوید : من نیز چنین کردم و چون ( بعد از طوافها و نمازها ) از باب صفا از مسجد خارج شدم

ص: 106

وامدار خویش را دیدم که ایستاده بود و میگفت اینجا بیا تا حق تو را اداء کنم .

را از راه حلال طلب کرد اما نتوانست آنرا بدست آورد پس آنرا از راه حرام طلب کرد بازتوانست آنرا بدست بیاورد . آنگاه شیطان بنزد او آمد و گفت : ای فلانی تو دنیا را از راه حلال طلب کردی اما نتوانستی آنرا بدست آوری . و از راه حرام طلب کردی باز نتوانستی آنرا بدست آوری . آیا ترا بچیزی راهنمائی کنم که دنیایت زیاد گردد ؟ و پیروانت بسیار گفت : آری . شیطان گفت:

دینی را از خود اختراع نما و مردم را بآن فرا بخوان .

آن مرد چنین کرد. مردم سخنش را اجابت کردند و از او پیروی نمودند و به پارۀ از دنیا نیز رسید. آنگاه با خود فکر کرد و گفت : آن چه کاری بود که من کردم ودینی را از خود اختراع نموده و مردم را بآن فراخواندم .

من توبۀ از خود نمی بینم جز اینکه بروم نزد آنکه او را بر این دین خواندم تا او را از آن باز گردانم . پس بنزد پیروان خود میرفت و میگفت دینی را که من شما را بآن دعوت کردم دینی است باطل و آنرا من از خود اختراع کرده ام . اما آنها می گفتند تو دروغ میگوئی و آن

ص: 108

حق است و راست و تو در دینت بشک افتادی و از آن بر گشتی . چون چنین دید زنجیری را قصد کرد و آنرا محکم و استوار میخکوب کرد و در گردن خویش افکند و گفت من این زنجیر را از گردن خود باز نکنم تا خدای عزوجل توبه ام را قبول کند. خداوند بیکی از پیغمبران وحی فرستاد که برایش بگو که هر گاه مرا آنقدر بخوانی تا بند از بندت جدا گردد دعای ترا قبول نکنم تا کسانی که در این دنیا بر دین تو مرده اند بدین حق باز گردانی .

بود که هرگز از حضرت جدا نمیشد . ( تا آنجا که گوید) روزی بغلامش گفت ای پسر زن بدکاره کجا بودی ؟ پس امام (علیه السلام) دست بلند کرد و به پیشانی زد و فرمود . سبحان الله مادرش را قذف میکنی ( بزنا نسبت میدهی) من گمان میکردم که در تو ورع و پرهیزکاری است . و اکنون مشاهده میشود که در تو ورع و پرهیزکاری نیست . عرض کرد : فدایت شوم مادرش از سند و اهل شرک بود. فرمود: مگر نمیدانی که از برای هر امتی نکاحی است . دور شو از من . و من هرگز ندیدم او را که با حضرت راه برود تا اینکه مرگ میان آنها جدائی انداخت .

صاحب الأربعة علی ما علیه صاحب الخمسة ولاصاحب الخمسة علی ما علیه صاحب الستة ولاصاحب الستة علی ما علیه صاحب السبعة و سأضرب لک مثلا . ان رجلا کان له جار و کان نصرانیاً فدعاه الی الاسلام و زینه له فاجابه . فاتاه سحیراً فقرع علیه الباب . فقال : من هذا ؟ قال : أنا فلان . قال : وما حاجتک ؟ قال : توضا و البس ثوبیک و مر بنا الی الصلاة . قال : فتوضاء و لبس ثوبیه و خرج معه .: فصلیا ماشاء الله . ثم صلیا الفجر . ثم مکثا حتی اصبحا . فقام الذی کان نصرأنیأ یرید منزله . فقال الرجل : این تذهب ؟ النهار قصیر . و الذی بینک وبین الظهر قلیل قال : فجلس معه الی أن صلی الظهر . ثم قال : و ما بین الظهر والعصر قلیل . فاحتبسه حتی صلی العصر . قال : ثم : قام و اراد ان ینصرف الی الی منزله . فقال له : أن هذا آخر النهار و اقل من اوله . فاحتبسه حتی صلی المغرب . ثم اراد ان ینصرف الی منزله . فقال له : انما بقیت صلاة واحدة . قال : فمکث حتی صلی العشاء الأخرة ثم تفرقا . فلما کان سحیراً غدا علیه فضرب علیه الباب . فقال : من هذا ؟ قال : أنا فلان . قال : و ما حاجتک ؟ قال : توضاء والبس ثوبیک و اخرج فصل . قال : اطلب لهذا الدین من هوا فرغ منی . و أنا انسان مسکین و علی عیال . فقال ابوعبدالله (علیه السلام) : أدخله فی شئی اخرجه منه . او قال : ادخله من مثل ذه و اخرجه من مثل هذا .

در حدیثی از کافی روایت شده است که امام صادق

ص: 111

(علیه السلام) فرمود: بعضی از مسلمانان ( از ایمان ) بک سهم دارند و بعضی دیگر از آنها دو سهم و برخی از آنها چهار سهم و بعضی از آنها پنج سهم و بعضی از آنها شش سهم و بعضی از آنها هفت سهم . و شایسته نیست آنکه یک سهم دارد وادار شود بر عقیده و ایمان آنکه او دو سهم دارد . و آنکه دو سهم دارد وادار شود بر آنچه صاحب سه سهم آنرا دارد و نه آنکه سه سهم دارد وادار شود بر آنچه را که صاحب چهار سهم آنرا دارد . و نه آنکه چهار سهم دارد بر آنچه صاحب پنج سهم آنرا دارا می باشد و نه آنکه پنج سهم دارد بر آنچه صاحب شش سهم آنرا دارا است . و نه آنکه شش سهم دارد وادار شود بر آنچه صاحب هفت سهم دارد . و من ترا مثلی میزنم .

مردی همسایه داشت نصرانی او را باسلام فراخواند و آنرایرایش بیاراست . و او نیز آنرا پذبرفت نزدیک سحر بنزدش رفت و در خانه اش را کوبید : گفت : کیست ؟ پاسخ داد که من فلانی هستم . گفت چه کار داری ؟

ص: 112

گفت : وضوء بساز و لباسهایت را بپوش تا با هم بنماز برویم • حضرت فرمود: که او وضوء ساخت و لباسهایش را پوشید و نماز بیرون شد . فرمود . که نماز بسیار بخواندند تا نماز صبح را نیز بخواندند و ماندند تا صبح روشن شد . مرد نصرانی بپا خاست تا بخانه اش برود . آن مرد گفت بکجا میروی ؟ روز کوتاه است و به ظهرهم کمی مانده است . فرمود : که با او نشست تا اینکه نماز ظهر را هم خواند. سپس گفت که بین ظهر و عصر هم زمان کمی است . پس او را نگهداشت تا اینکه نماز عصر را نیز بخواند . پس بر خاست که بمنزل خود برود . آن مرد برایش گفت که اکنون آخر روز است و از آغازش کمتر است (که پس از نماز صبح بانتظار ظهر صبر کردی ) و او را نگاه داشت تا نماز مغرب را نیز بخواند. آنگاه مرد خواست که بمنزل خودش برود . پس باز باو گفت که فقط یک نماز عشاء آخرین را هم بخواند. سپس از هم جدا شدند : فردایش نزدیک سحر باز بسراغش رفت

ص: 113

و در را کوبید گفت : کیست ؟ پاسخ داد که فلانی هستم گفت : چه کار داری ؟ گفت : وضوء بساز و لباسهایت را بپوش و بیرون بیا تا بمسجد برویم و نماز بخوانی. گفت: برای این دین کسی را پیدا کن که او بیکارتر از من است.

و من انسانی هستم مستمند و فقیر و دارای عیال . امام صادق (علیه السلام) فرمود : او را در چیزی وارد ساخت اما با این روش ) او را بکلی از آن یعنی اسلام بیرون کرد .

و یا اینکه فرمود : او را در مثل این کار سخت و دشوار وارد ساخت و باین سبب او را از دین محکم و استوار بیرون نمود .

* شرح:

1- قوله : سحیراً. سحیراً بضم یک ششم و آخرشب است و با ساعت آخر شب را گویند . و گفته شده است که نزدیک صبح را گویند .

2- خرج معه . یعنی خارج شد با او بمسجد .

3- ماشاء الله . یعنی بسیار .

ص: 114

4- حتی اصبحا . صبح و صباح آغاز روز را گویند و آن هنگامی است که سرخی در افق پدید آید .

پیغمبران و رسولان و اوصیاء آنها و بندگان صالح و و شایسته است .

را ملاقات نمودم و خواستم که او را موعظه کنم ولی او مرا موعظه نمود . اصحابش گفتند بچه چیز او ترا موعظه کرد . گفت در ساعتی بس گرم بیکی از نواحی مدینه بیرون شدم . محمد بن علی را که فربه و تناور بود ملاقات کردم و او بردو غلام سیاه یا دو مولی تکیه کرده بود . با خود گفتم که شیجی از شیوخ قریش در این ساعتی و چنین حالتی در طلب دنیا بیرون شده است . آگاه باش که من او را موعظه خواهم کرد. پس آنحضرت را سلام کردم . آنحضرت نفس زنان و عرق ریزان سلام مراپاسخ فرمود ، گفتم : ( اصلحک الله ) آیا خوب است که شیخی از اشیاخ قریش با چنین حالتی در طلب دنیا باشد. اگر مرگ فرا رسد و تو در این حال باشی پس چه خواهی کرد . آنحضرت فرمود . اگر مرگ فرا رسد و من در این حال باشم مرگ مرا دریافته است در حالیکه من در اطاعت خدا بوده ام که باز داشته ام خود و عیال خود را از حاجت بتو و مردم و آنوقت من از آمدن مر گ ترسانم که مرگ فرا رسد در حالیکه من در معصیتی از معاصی

ص: 119

الهی بوده باشم . محمد بن منکدر گوید. گفتم (یرحمک الله ) خواستم ترا موعظه کنم تو مرا موعظه کردی .

* شرح :

محمد بن المنکدر - از مقدسین رجال عامه است وابن قتیبه در معارف گفته است که او از تیم قریش قبیله ابو بکر است . و بسال 130 یا 131 وفات کرده است .

ومنکدر بضم میم و سکون نون و فتح کاف و کسر دال است .

منه و سلما علیه . فقال : انطلقا بنا الی المنزل و ابتاع بما کان معه طعاماً ثم وضعه بین حجرین قداعد هما لذلک و طحنه ثم عجنه فی نقیر له ثم اجج ناراً واوقدها بالحطب ثم وضع العجین علیها ثم جلس یتحدث معهم هنیئة ثم نهض و قد نضجت خبزته فوضعها فی النقیر و فلقها و وضع علیها ملحا و وضع الی جانبه مطهرة فیها ماء و جلس علی رکبتیه و اخذ لقمة وکسرها و وضع فی فیه و قال : بسم الله الرحمن الرحیم فلما از دردها قال : الحمد الله رب العالمین ثم فعل ذلک اخری ثم اخذ الماء فشرب منه وحمدالله تعالی و قال لک الحمد یارب من ذا الذی انعمت علیه و اولیته مثل ما اولیتنی اذصححت بدنی و سمعی و بصری و جوارحی و قویتنی حتی ذهبت الی شجر لم اغرسه بیدی ولازرعته بقوتی ولم اهتم بحفظه فجعلته لی رزقا و اعنتنی علی قطعه و حمله و سقت الی من اشتراه منی و اشتریت بثمنه طعاما لم ازرعه و لم اتعب فیه و سخرت لی حجرأ اطحنه و نارأ نضجته و جعلت لی شهوة قابلة لذلک فصرت آکله بشهوة واقوی بذاک علی طاعتک فلک الحمد حتی ترضی و بعد الرضا . ثم بکی بکاء عالیاً . فقال داود لابنه سلیمان یا بنی یحق لمثل هذا العبد الشاکر ان یکون صاحب المنزلة الکبری فی الجنة امام صادق (علیه السلام) روایت کرد که حضرت داود(علیه السلام) عرض کرد . خدایا خبر ده مرا که رفیق من در بهشت در قصر من کیست خدا باو وحی کرد که متی پدر یونس

ص: 121

است . پس از خدا اذن خواست تا بدیدنش برود. خدا اذن داد . او دست پسرش سلیمان را گرفته تا جائیکه جای سکنایش بود آمدند آنجا خانۀ بود از شاخه های درخت خرما درست شده بود . سراغش گرفتند گفتند او در میان هیزم فروشان است که به بریدن و فروختن هیزم مشغول است . بانتظار می نشستند ناگاه دوزند آمد بسته هیزمی بالای سرش گذارده هیزم را بزمین گذارد و شکر خدا را بجای آورد و گفت کیست آنکه بخرد از من هیزم پاک و و حلال را بمال حلال پس شخصی با او وارد گفتگو شد و کس دیگر آنرا خرید . داود و سلیمان نزدش آمدند و سلام کردند. او گفت : بیایید برویم منزل . و با بهای هیزم گندم خرید و آنرا در میان دو سنگ آسیاب دستی که آماده کرده بود گذاشته و آرد کرد . و در تغاری آنرا خمیر نمود . آنگاه آتشی روشن کرد و همزم را افروخته و خمیر را روی آتش نهاد . و بعد نشسته با آنها کمی سخن گفت پس برخاست دید که نانش پخته است. آنرا در طبق گذارد . و بر دو زانو نشست و لقمه ای

ص: 122

برداشت و پاره کرد و در دهان گذارد و گفت « بسم الله الرحمن الرحیم » و همینکه آنرا فرو برد گفت « الحمدلله رب العالمین » پس ظرف آب را برداشت و بیاشامید و خدا را حمد کرد و گفت : شکر مر ترا است پروردگارا: کیست آنکه نعمت داده و بخشش کرده بر او مانند من • چشم و گوش و بدنم را صحیح و سالم گردانیدی و نیروئی بمن دادی تا بروم بسوی درختی که من آن را با دست خویش ننشانده ام و با قوت و نیروی خودم نگاشته ام و در حفظ و نگهداری آن اهتمامی بکار نبرده ام . پس آنرا روزی من قرار دادی و در بریدن و برداشتن آن بمن یاری کردی و مشتری بمن فرستادی که آنرا از من بخرید و از بهای آن گندمی خریدم که من آنرا زراعت نکرده بودم و در تحصیل آن زحمت نکشیده بودم و سنگ را بر من مسخر کردی تا آرد کند و آتش را بر من مسخر کردی تا آنرا بپزم و برایم قوت و میل خوردن عطا کردی تا آنرا بخورم تا قوت و توانائی پیدا کنم بر طاعت تو.

پس مرتر است حمد و سپاسی تا خشنود باشی . پس با

ص: 123

صدای بلند گریه کرد . و داود به پسرش سلیمان گفت : پسر جان سزاوار است بر این این بندۂ شکر گزار را که دارای این چنین مقام بزرگان در بهشت باشد و من هرگز ندیدم بنده ای را که شکرش بیش از این شخص باشد .

جوف الغمامة قد اختطف الثلاثة النفر و بقی الرجل مرعو با یعجب بما نزل بالقوم ولایدری ما السبب فرجع الی المدینة فلقی یوشع بن نون ناخبره الخبر و مارأی و ماسمع فقال یوشع بن نون أما علمت أن الله سخظ علیهم بعد ان کان عنهم راضیاً وذلک بفعلهم بک.

قال : و ما فعلهم بی ؟ فحدثه یوشع . فقال الرجل فانا اجعلهم فی حلوا عفو عنهم . قال : لو کان هذا قبل لنفعهم واما الساعة فلا . عسی ان ینفعهم من بعد . .

محمد بن سنان گوید : نزد امام رضا (علیه السلام) بودم بمن فرمود: ای محمد در زمان بنی اسرائیل چهار نفر مؤمن بودند یکی از آنها نزد سه نفر دیگر رفت که در خانۀ یکی از آنها برای مناظره میان خودشان گرد آمده بودند در خانه را کوبید . پس غلام خارج شد و از او پرسید آقایت کجا است؟ گفت در خانه نیست.

آن مرد برگشت و غلام نیز نزد آقای خودش بدرون خانه رفت .

آقایش از او پرسید که بود که دررا کوبید؟ گفت فلانی و من در پاسخش گفتم که شما در خانه نیستید. آقایش خاموش شد .

و غلام خود را در برابر این کار ملامت و سرزنش نکرد و هیچکدام از آن سه نفر هم از برگشتن آن مؤمن از در خانه غمگین نشدند و بگفتگوئی که داشتند باز روی آوردند . چون فردا شد بامداد آن مؤمن آنها را

ص: 125

قصد کرد و آنها رسید در حالیکه با هم بیرون شده بودند تا بکشتزاری که یکی از آنها داشت بروند. پس بآنها سلام کرد و بآنها گفت : من هم با شما بیایم گفتند آری و از آن مرد راجع بکار دیروز عذر خواهی کردند . و آن مرد محتاج و ضعف الحال بود و در بین راه ابری بر آنها سایه افکند گمان کردند که دنبالش باران است و شتافتد که زودتر بمقصد برسند . چون آن ابر بالای سر شان استوار گردید ناگاه از میان ابر یک منادی ندا کرد ای آنش اینان را بگیر و منم جبرئیل فرستادۀ خدا پس آتشتی از میان ابر برخاست و آن سه نفر را در ربود و آن مؤمن وحشت زده بجا ماند و در شگفت بود از آنچه بر سر همراهانش فرود آمد . و سبب آنرا نمیدانست تا اینکه بشهر برگشت . و یوشع بن نون وصی موسی (علیه السلام) را ملاقات کرد و آنچه را که دیده و شنیده بود باو خبر داد یوشع فرمود : آیا نمیدانیکه خداوند بر آنها خشم کرد بعد از آنکه از آنها خشنود بود و این خشم برای کاری بود که در بارۀ تو انجام دادند . پرسید با من چه کار کردند

ص: 126

یوشع کار آنها را باو باز گفت . او گفت من آنها را حلال کردم و از آنها در گذشتم . فرمود اگر این پیش از نزول عذاب بود فایده میداد . اما اکنون سودی ندارد و شاید بعد از این برای آنها سودمند افتد .

نوشیدن از او شیر خواست شتر چران گفت : آنچه در پستان شتران است صبحانه قبیله است و آنچه در ظرفها است از برای شام آنها است .

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود بار خدایا مال و اولادش را فراوان کن . پس بگوسفند چرانی گذر کرد و از او شیری برای نوشیدن خواست . او آنچه در پستان گوسفندان بود دوشید و آنچه را هم که در کاسه او بود در کاسۀ رسول خدا ربخت . و گوسفندی نیز نزد آنحضرت فرستاد و گفت : این نزد ما بود و اگر دوست داری زیادتر کنیم زیادتر بدهیم . رسول خدا فرمود . بار خدایا باندازۀ کفایت باو روزی بده . یکی از یاران آنحضرت عرض کرد : یا رسول الله برای آنکه حاجت ترا رد کرد دعائی کردی که همه ما آنرا دوست داریم و برای آنکه حاجت ترا بر آورد دعائی کردی که همه ما آنرا دوست نداریم.

رسول خدا فرمود : براستی آنچه کم باشد، و کفایت کند بهتر است از آنچه زیاد باشد و از حق باز دارد . بار خدایا به محمد و آل محمد بانداره کفایت روزی عطا فرما .

ص: 128

کرد نه . فرمود : آیا ترسیدی جامہ تورا کثیف و چرکین کند . عرض کرد : نه. فرمود : پس چه چیز ترا وادار به باین کار کرد ؟ عرض کرد: یا رسول الله مرا همنشینی است که برایم هر زشتی را آرایش می دهد و هر خوبی را برایم زشت می نماید و من نیمی از دارائی ام را باو دادم .

رسول خدا بان مرد فقیر فرمود : آیا قبول می کنی ؟ عرض کرد نه . آن مرد گفت : برای چه. پاسخ داد که میترسم آنچه در دلت در آمده است در دل من نیز وارد آید .

رجل فقال : یابن رسول الله (صلی الله علیه و آله) ما بالنا نکره الموت ولانحبه .

قال : فقال الحسن (علیه السلام) انکم اخربتم آخرتکم و عمرتم دنیاکم فانتم تکرهون النقلة من العمران الی الخراب و امام باقر (علیه السلام) فرمود . که امام حسن (علیه السلام) را دوستی بود بذله گو چند روز از رسیدن بخدمت حضرت درنگ کرد. تا روزی خدمتش رسید . آنحضرت فرمود چگونه صبح کردی ؟ عرض کرد ای فرزند رسول خدا صبح کردم بر خلاف آنچه خودم دوست دارم و بر خلاف آنچه خدا دوست میدارد و بر خلاف آنچه شیطان دوست میدارد حضرت خندید و فرمود : چگونه ؟ عرض کرد : چون خدا دوست دارد از او اطاعت کرده و نافرمانی برایش نکنم . اما من اینجور نیستم . و شیطان دوست دارد من بخدا نافرمانی کنم و اطاعتش ننمایم و من اینطور نیستم . و من خودم دوست دارم که زنده بمانم و نمیرم ولی این چنین نیستم . پس مردی بپا خاست و از حضرت پرسید که چرا ما مرگ را دوست نداریم. حضرت فرمود: زیرا شما آخرت خودتان را خراب کردید و دنیای خود

ص: 131

را آباد نمودید. پس دوست ندارید که از آبادی بویرانی منتقل شوید .

* شرح از جمله ادله بر امامت همانطوریکه شیعه می گوید نص رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است بامامت و خلافت امامان دوازده گانه و اینکه امامت منحصراً در آن دوازده نفر باقی است . و روایاتی که از طریق اهل سنت و شیعه در این زمینه وارد شده است فوق حد تواتر است . بنابراین دلالت آنها بر مطلوب جای هیچگونه شبهه و تردید نیست.

و علامه سید هاشم بحرانی در این باب کتابی نوشته است بنام « الانصاف فی النص علی الأئمة الاثنی عشر من آل محمد (صلی الله علیه و آله) الاشراف » که در مقدمۀ آن می فرماید . «چنین گوید : بندۀ نیازمند بدرگاه خدای بی نیاز هاشم بن سلیمان بن اسماعیل بن عبدالجواد حسینی بحرانی که من در این کتاب بیش از سیصد حدیث آوردم که مشتمل است بر نص بامامت امامان اطهار دوازده گانه که از رجال شیعه و سنی با سند احادیث بجز کمی از آنها که مرسل است از مشایخ معتبر نقل شده است و بزرگان

ص: 133

علما آنها را در کتابهای خودشان آورده اند . و من زیاده از آنچه را که از احادیث در اینجا آوردم باحادیث دیگری نیز دست یافتم. اما روی اینکه سخن بدرازا نکشد از ذکر آنها خودداری کردم . و در همین مقدار که اینجا آوردم برای هر عاقل سعید ورشید کفایت است .... » و در این کتاب (326) حدیث از کتب شیعه و چهل حدیث نیز از طریق اهل تسنن از کتابهایشان نقل می نماید.

و در کتاب دیگرش «غایة المرام » (58) حدیث از طریق اهل تسنن نقل میکند .

و در کتاب « الانصاف» چون از ذکر احادیث اهل سنت فارغ میشود چنین می فرماید .

شیخ طبرسی پس از نقل این احادیث فرموده است : این بود پارۀ از اخبار از طریق مخالفین و روایات آنها دربارۀ نص بر عدد امامان دوازده گانه (علیه السلام) و همینکه گروه مخالف ما آنها را مانند شیعه امامیه نقل کرده اند و منکر مضمون آن نشده اند این خود بهترین دلیل است که خدای تعالی ایشانرا مسخر در نقل آنها کرده تا حجت

ص: 134

خود را برای آنها اقامه کرده و اعلاء کلمه اش را فرموده باشد . و این نیست مگر کاری خارق العاده « معجزه » و بیرون از کارهای شادی و قادر نشود بر وی جز خدای تعالی که سختی را آسان کند و قلب را دگرگون سازد و هر مشکلی را آسان نماید و او بر هر چیز قادر و تواناست.

پایان کلام طبرسی .

تمام شد جلد دوم کتاب ( داستانهای راستین ) روز 18 شوال 1398 ه.ق و الحمد لله و الصلوة و السلام علی سیدنا محمد و آله مؤلف : سید ابوالحسن مولانا

ص: 135

جلیل میرزا حسین بن میرزا محمدتقی بن میرزاعلی محمد بن تقی نوری طبرسی متولد 18 شوال 1254 در قریه (بالو) از مضافات نورطبرستان ووفاتش در سال 1320 اتفاق افتاد و در جوار امیرالمؤمنین علیه السلام مدفون گردید .

«5» ب - اشاره به قرب الاسناد - تألیف ابو العباس عبدالله بن جعفر بن حسین (حسن) بن مالک بن جامع حمیری قمی و او از مشایخ کوفه حدیث اخذ کرد . و از ثقات اصحاب امام حسن عسکری است .

(6) مکا - اشاره به مکارم الاخلاق - تألیف رضی الدین حسین بن فضل طبرسی است که از فرزندان امین - الاسلام طبرسی صاحب مجمح البیان است . تاریخ تولد و و وفات او بدست نیامد .

«7» مشکاة الأنوار - تألیف أبو الفضل علی بن رضی الدین حسن بن فضل طبرسی از نویر ه های صاحب مجمع البیان و این کتاب چون تکمله ایست بکتاب پدرش ( مکارم الاخلاق ).

«8» مع - اشاره بمعانی الاخبار تألیف شیخ صدوق

ص: 137

ابو جعفر محمد بن علی بن موسی بن بابویه قمی. و در حدود سال 305 در اوایل سفارت حسین بن نوح نوبختی با دعای امام زمان عجل الله فرجه بدنیا آمد و در سال 381 در ری وفات یافت .

«9» ید - اشاره بکتاب توحید شیخ صدوق .

«10 » ارشاد القلوب. تألیف محدت جلیل حسن بن محمد دیلمی . تولد و وفاتش بدست نیامد و در سالهای 656 و 771 میزیسته است .

11» قب - اشاره به مناقب . تألیف شیخ بزرگوار محمد بن علی بن شهر آشوب سروی مازندرانی ووفانش شب جمعه 22 رمضان سال 588 و در بیرون شهر حلب در جبل جوشن نزدیکی محسن سقط امام حسین (علیه السلام) مدفون است. و نزدیک صد سال عمر کرد .

« 12 »ج - اشاره بکتاب احتجاج . تألیف احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی . تولد و وفانش معلوم نیست و او از مشایخ ابن شهر آشوب است .

« 13 » شا - اشاره به ارشاد- تألیف شیخ المشایخ

ص: 138

ابو عبد الله محمد بن محمد بن النعمان البغدادی ملقب به مفید و تولدش 21 ذی القعده سال 336 و وفاتش 3 رمضان در بغداد سال 413 . و علی بن الحسین موسوی معروف بسید مرتضی در میدان اشنان بروی نماز خواند . روز وفاتش چندان جمعیت زیادی بر نماز او حاضر شده و از مخالف و و موافق بروی گریه کردند که سابقه نداشت .

«14 » کشف - اشاره به کشف الغمة تألیف بهاء الدین ابو الحسن علی بن عیسی الاربلی ساکن بغداد . که مردی بود فاضل ثقة . محدث و ادیب و شاعر و جامع فضایل و کمالات و در سال 687 از تألیف کتاب مزبور فارغ گردید .

» 15 » ئل - اشاره به کتاب وسائل الشیعة تالیف محدث متبحر ورع ثقه محمد بن الحسن بن علی المشغری .

ولادت او در قریۀ مشغره شب جمعه 8 رجب 1033 و وفات او در 21 رمضان 1104 در مشهد رضوی که ساکن آنجا بود اتفاق افتاد و در صحن عتیق جنب مدرسه میرزا جعفر مدفون گردید .

ص: 139

«16«، کش۔ اشاره برجال کشی . تألیف ابوعمر و محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی . ثقة عالم برجال و اخبار و او از شاگردان عیاشی صاحب تفسیر بوده است رجال کشی را شیخ الطایفه تهذیب نموده و مرتبش ساخته است ، و آنچه اکنون برجال کشی شهرت دارد کتاب اختیار الرجال شیخ طوسی است و اما خود رجال کشی معلوم نیست که در زمان ما موجود باشد .

«17 » م - اشاره است به تفسیر منسوب بامام حسن عسکری (علیه السلام) .

«18 » اعیان الشیعة - تألیف علامه فقیه ادیب سید محسن امین عاملی است که در 4 رجب سال 1371 ه ق وفات کرد .

«19» ف - اشاره به « تحف العقول » تألیف محدث جلیل حسن بن علی بن حسین بن شعبه حرانی . و او معاصر صدوق بوده است و تاریخ ولادت و وفاتش معلوم نیست .

«20» » الانصاف - تألیف سید هاشم حرانی توبلی صاحب تفسیر برهان و کتاب معالم الزلفی و مدینة المعجزات

ص: 140

و غیرها است وفاتش سنة 1107 میباشد .

«21 » سن ۔ اشاره است به کتاب « المحاسن » تألیف احمد بن خالد بن عبدالرحمن بن محمد بن علی برقی . که منسوب است به ( برق رود ) که آنجا سکنی داشت .

واصل وی از کوفه است . ولادت او بین سالهای (194 و 200 ) و وفاتش بین سالهای ( 274 و 280 ) می باشد .

و او از اصحاب حضرت موسی بن جعفر و حضرت رضا و امام جواد علیهم السلام است .

«22 » قیه - اشاره به ( من لایحضره الفقیه ) تألیف شیخ صدوق که یکی از کتب اربعه است .

« 23 »ن - اشاره است به کتاب « عیون اخبار الرضا (علیه السلام) » تألیف شیخ صدوق.

« 24 » نهج - اشاره به کتاب « نهج البلاغه » که محمد بن الحسین الموسوی معروف به سید رضی آنراجمع آوری کرده است ولادت او سال ( 359 ) و وفانش سال (406 ) است .

«25» ع- اشاره است به کتاب علل الشرایع تألیف صدوق

ص: 141

«26 » فضائل الامام - تألیف معاصر جلیل شیخ محمد جواد مغنیه لبنانی متولد 1322 ه. ق « 27 » نبیه - اشاره است به کتاب «تنبیه الخواطر» تألیف امیرزاهد ابوالحسن ورام . و او از اولاد مالک اشتر است . وفاتش بسال (605 ) در شهر حله انفاق افتاد .

« 28 » مجموعه ورام - همان کتاب تنبیه الخواطر است .

« 29 » مجمع البحرین - تألیف شیخ جلیل فخرالدین طریحی نجفی است و نسب شریفش بشهید کربلا حبیب ابن مظاهر میرسد . ولادتش سال 979 و وفاتش سال 1087 و با 1089 و 1085 میباشد ، «30 » یر - اشاره است به ( بصائر الدرجات) تألیف محمد بن الحسن بن فروخ الصفار از بزرگان محدثین قم . و شیخ طوسی در رجال خود او را از اصحاب امام عسکری بشمار آورده است . وفاتش در سال (290) در قم واقع شده است .

ص: 142

« 31 » سفینه ( سفینة البحار ) تألیف محدث ورع شیخ عباس بن رضا القمی که در سال 1294 در قم متولد شده و در سال 1359 در نجف اشرف در گذشته است و در صحن مطهر علوی مدفون شد .

« 32 » اثبات الهداة - تألیف صاحب وسائل الشیعة محمد بن الحسن بن المشغری . و نسبش به شهید کربلا حر بن یزید ریاحی میرسد .

« 33 » ما اشاره است به «أمالی ابن الشیخ» حسن بن محمد بن الحسن طوسی .

پایان

ص: 143

12 - نماز خواندن حماد بن عیسی در حضورصادق (علیه السلام)

13 - زنی که قصد داشت ازدواج نکند

14 - گذر کردن پیغمبر (صلی الله علیه و آله) از کنار مردی که اختلال حواس داشت

15 - این گوشت پروار است

16- شکایت دارد زربی از پسرش بامام کاظم (علیه السلام)

17 - تأدیب اسحق بن عمار فرزندش را

18 - منتقل شدن امام کاظم (علیه السلام) از خانه اولی بخانۀ دیگر

19 - آشتی دادن مفضل بن عمر

20- گذر کردن امام کاظم (علیه السلام) از کار مردی روستائی بد منظر

21 - پیر مرد الهی که در سفر بیمار شد و ولایت را نمیشناخت

22 - پسرم را دشمن اسیر کرده

23 - نهی صادق (علیه السلام) کنیزان را که به پشت بام بالا نروند

ص: 145

24 - امام صادق (علیه السلام) غلامش بکاری میفرستد ولی او میخوابد

25 - مرد گمرکچی که از عبور امام صادق (علیه السلام) مانع میشود

26 - شفاعت امام رضا (علیه السلام) در بارۀ جلردی

27 - مردی از حاجیان که در مدینه همیانش را گم کرد

28 - حوالۀ داود رقی به عمویش هنگام حج

29 - مرد خراسانی که از رضا (علیه السلام) کمک خواست

30 - حارث همدانی از علی (علیه السلام) کمک خواست

31 - در سفر حج در هر منزلی گوسفندی ذبح میکرد

32 - ای اسحق زکوة مالت را چگونه میدهی؟

33 - حسین (علیه السلام) عمامۀ ولید را بگردنش پیچید

34 - کنیزی که گریه میکرد

35 - کنیزی که رشته از جامۀ پیغمبر (صلی الله علیه و آله) بر گرفت

36 - احسان موسی کاظم (علیه السلام) بمردی که او را اذیت

میکرد

ص: 146

37 - گذر کردن سلمان از کنار جوانی که بیهوش افتاده بود

38 - امام کاظم باستری سوار بود و از مروه حرکت میکرد

39 - شکایت زنی از شوهرش به علی (علیه السلام)

40 - همکاری رسول خدا در سفر با همراهان خود

41 - لباس علی (علیه السلام)

42 - ببازاررو و دکانی بگیر و از در دکان کنار مرو

43 - گم شدن استر امام باقر (علیه السلام) و حمد آنحضرت از پیدا شدنش

44 - اسودبن کثیر از احتیاج و جفای برادران به امام شکایت برد

45 - پیر مرد نصرانی نابینا که گدائی میکرد

46 - امام صادق (علیه السلام) کسی را اجیر کرد که از طرف اسمعیل فرزندش حج کند

47 - خردمند کسی است که خدا را یگانه شمرد

48 - گرامی داشتن نان

ص: 147

49 - شکایت همسر عثمان بن مظعون برسول خدا (صلی الله علیه و آله)

از شوهرش

50 - زیبائی صدای امام

51 - مرد اعرابی که برسول خدا (صلی الله علیه و آله) هدیه میآورد

52 - چرا مرگ را دوست ندارم

53 - پیغمبر نخواست که جنازه مرد یهودی وقت عبور بالای سرش قرار گیرد

54 - صادق (علیه السلام) در بستانش کار میکرد

55 - امام رضا (علیه السلام) مهمان را از اصلاح چراغ منع کرد

56 - امام رضا (علیه السلام) با غلامانش در یک سفره غذا میخورد

57 - پندی از امام

58 - امتناع عیسی بن اعین از دادن زکوة بمردی از شیعه

59 - سلمان رزق یکساله خودرا از عطایش فراهم میکرد

60 - مرد یهودی از عمر مسائلی پرسید و عمر او را به علی (علیه السلام) راهنمائی کرد .

ص: 148

12 - مردیکه از فقر بامام کاظم (علیه السلام) شکایت برد

13 - امام زین العابدین (علیه السلام) و خریدن سلامتی خود را در سفر

14 - مشورت مردی با اسحق بن عمار دربارۀ حج

15 - بدرقه کردن علی (علیه السلام) مرددمی را

16 - بر تو باد توجه بجوانان

17 - مهمانی سلمان ابوذر را

18 - وصله کردن علی (علیه السلام) کفش خود را

19 - اختلاف امت من رحمت است

20 - بوسیدن مردی از دو فرزند خود یکی را

21 - سخن امام حسین (علیه السلام) بعمر که از منبر پدرم پائین بیا

22 - اظهار محبت امام صادق (علیه السلام) با بعضی از فرزندانش از روی بی میلی

23 - دویدن و پای کوبی کدخدایان شهر انبار در مقابل علی(علیه السلام)

24 - آرد شدن ریگ بیابان از برای حضرت خلیل (علیه السلام)

ص: 150

25 - اراده کردن مردی که با کسانی نزاع داشت از نزاع دست بردارد

26 - نجاشی شاعر که در ماه رمضان شراب خورد

27 - عیادت پیغمبر (صلی الله علیه و آله) سلمان را در مرضش

28 - منزلت بر تو تنگ است

29 - ای « عکاف » زن بگیر زن بگیر

30 - مردی از همسر صالحه اش بامام تعریف میکند

31 - استلام نکردن امام حجر اسود را در ازدحام

32 - استلام ( ام فروه ) حجر اسود را

33 - محمد بن شهاب که دچار تشویش شده بود

34 - امر امام صادق (علیه السلام) بغلامش که برای تجارت بمصر برود

35 - مردی گناهکارم و نمی توانم خود را از گناه بازدارم

36 - گردش علی (علیه السلام) بین صفهای مردگان جنگ بصره

37 - کسی که کسب را ترک کند دعاهائی از او

ص: 151

مستجاب نشود

28 - ترجیح دادن پیغمبر ((صلی الله علیه و آله)) مجلس علم را در مجلس دعا

39 - خواستن عقیل یکصاع گندم از علی (علیه السلام)

40 - علاء بن زیاد و عیادت علی (علیه السلام) او را

41 - چاک کردن امام عسکری پیراهن خودرادر مرگ پدر

42 - گذر کردن رسول خدا از کنار مصروعی

43 - تزویج جویبر با دختر زیاد بن لبید

44 - سلام کردن خضر (علیه السلام) حضرت علی (علیه السلام)

45 - پرواز دادن مرغ کار شیطانی است

46 - صبر خواستن در طواف از خدا

47 - خبردادن امام صادق از کار ناشایست مردجاروری

48 - دزدیدن مردی که به نیکی شهرت یافته بود دو عدد نان و دو عدد انار

49 - غلام خراسانی که باعث هدایت آقایش شد

50 - جهاد اکبر و جهاد اصغر

51 - علت تأخیر انداختن یعقوب (علیه السلام) استغفاررادر

ص: 152

بارۀ فرزندانش

52 - سوید بن غفله از زهد علی (علیه السلام) سخن میگوید

53 - کفران نعمت مردم ثرثار

54 - پرسش کابلی از امام زین العابدین (علیه السلام) از اوصیای رسول خدا

55 - داود رقی که از پیدا نکردن بدهکار خود میترسید

56 - قبول نشدن توبۀ مردی که از خود دینی ساخت

58 - مردی که بغلامش گفت ای پسر زن بدکاره

58 - نصرانی تازه مسلمان

59 - امام کاظم (علیه السلام) در زمین کشاورزی خود کار کن و با سرت بار بری نما و از مردم بی نیاز باش

60 - داود (علیه السلام) هرروززرهی میساخت

61 - محمد بن منکدر و امام باقر (علیه السلام)

62 - متی پدر حضرت یونس (علیه السلام)

64 - داستان چهار مؤمن بنی اسرائیل

63 - شیر خواستن رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از مرد شتر چران و از مرد گوسفند چران

ص: 153

65 - در محضر پیغمبر (صلی الله علیه و آله) مرد فقیریکه پهلوی مرد توانگری نششت

66 - صبح کردم بخلاف آنچه من دوست دارم و آنچه خدا دوست دارد و آنچه شیطان دوست دارد

67 - پدرم فدای شما در امام پاکیزۀ نیکو کار

پایان

ص: 154

ص: 155

صفحه سطر غلط صحیح

47 13 تحفی تخفی

47 16 انحامتسة الخامسة

47 17 امام الامام

53 3 پروردگارانتان پروردگارتان

15 عبدالعزیز بن عبدالعزیز

54 6 ه ای وای

55 12 ضجبج ضجیج

56 15 ست دست

58 15 المومغین المومنین

59 19 فرمو فرمود

61 5 دردهم درهم و

67 9 فقالو فقالوا

68 قاحیبت قاحببت

70 15 سیس سپس

74 5 وا را

82 5 فلت قلت

86 11 نکلتک ثکلتک

86 16 المنکرة المنکر

89 17 فاهتدیت فاهتدیت

97 2 بگوش بکوش

ص: 157

صفحه سطر غلط صحیح

99 11 بتاخیو بتاخیر

110 15 خمسة اسهم خمسة اسهم ومنهم من له ستهءاسهم

111 13 ینضرف ینصرف

116 4 انی انی لا احسن ان اعمل بیدی و

117 1 عبید عبد

118 8-11 الحلال الحال

119 6 شیجی شیخی

119 19 اگر زاید است

124 3 بزرگن بزرگ

130 17 فقال فقام

138 6 محدت محدث

143 6 الحسن بن الحسن ابن علی

ص: 158