سرشناسه:ایرجی محمد علی
عنوان قراردادی:تصریف الأفعال العربیه لطلاب العلوم الإسلامیة
عنوان و نام پدیدآور:تصریف الأفعال العربیه لطلاب العلوم الإسلامیة / محمد علی ایرجی
ناشر: دیجیتالی / مرکز تحقیقات یارانه ای قائمیه اصفهان - 1399
تعداد جلد:3ج
موضوع: صرف - دستور زبان عربی
موضوع:زبان عربی -- صرف
ص: 1
تصویر
تصویر
تصویر
تاریخچة علم صرف.............. 2
راهنما............................. 9
نمودارهای آموزشی....................... 14
تصریف افعال ثلاثی مجرد
افعال سالم......................... 1
مضاعف.......................... 115
مثال........................ 130
اجوف............................... 162
ناقص........................................ 178
لفیف.............................................. 202
مهموز.................................. 223
انواع فعل از جهت حروف اصلی........ 279
ص: 1
علم صرف در قرون اول هجری قمری داخل در علم نحو بوده است و از همان جهت که علمای آن زمان علم نحو را بر حرکات پایان کلمه می دیدند، اهمیت چندان زیادی به هیئت و ساختار کلمات نمی دادند. از علمای علم نحو در این زمان می توان عیسی بن عمرو ثقفی، ابوعمروبن العلاء، خلیل بن احمد بصری، ابوجعفر محمد بن الحسن رؤاسی و یونس را نام برد.
خلیل پس از آن که بیابان های حجاز و نجد و تهامه را به قصد نشست و برخاست با بادیه-نشینان و شنیدن سخنان آنها پیمود به بصره برگشت و هرآنچه را شنیده بود گرد آورد. خلیل اصول نحو را گرد آورد و شاخه هایش را جدا و هر یک را به تنة اصلی خود پیوند داد. او در پی دلیل آوردن برای احکام نحوی نیز برآمد و در این موضوع بر همة پیشینیان خود پیشی گرفت؛ جز این که او به جای تدوین کتابی در این زمینه، به املای مباحث خود به شاگردانش بسنده کرد.
از جمله کسانی که بیرق نحو بصره را در کنار خلیل به دوش می کشیدند یونس بود. یونس تنها به فراگیری نحو از استادش خلیل بسنده کرد و خود را وقف آموزش آن به دیگران نمود. رؤاسی کوفی، پیر نخستین طبقه نحویان کوفه، با خلیل و یونس هم عصر بود. وی پس از آن که به سان آن دو، نزد اساتید سومین طبقة بصره آموزش دید، آهنگ کوفه کرد و در آنجا اقامت گزید. رؤاسی چون دید عمویش، معاذ بن مسلم هراء (واضع علم صرف)(1) که از او مسن تر است به نحو سرگرم است خود به پژوهش و کاوش ژرف دربارة ساختار واژگان پرداخت. تا جایی که
ص: 2
جنبة صرف بر او غلبه پیدا کرد. توجه داشته باشیم که کوفی ها بیش تر از نحو، به صرف اهتمام داشته و پیش از بصری ها بسیاری از قواعد آن را استنباط کرده بودند به گونه ای که تاریخ نگاران، کوفی ها را بنیان گذار دانش صرف دانسته اند، در حالی که صرف نزد بصری ها در درجة دوم مورد اهمیت قرار داشت.
نخستین کتابی که کوفی ها به آن توجه نشان دادند، کتاب الفصیل رؤاسی بود. در این میان کتاب سیبویه (الکتاب) شگفتی دانشمندان را برمی انگیزد و برای مدتی دراز دو فن صرف و نحو را در کنار هم قرار می دادند. کوفیان اگر چه کتابهایی در برخی باب های صرف نگاشتند، اما این ابواب هرگز به اندازه ای نرسید که صرف را شاخه ای جدا از نحو قرار دهد. رؤاسی کتاب التصغیر، کسائی کتاب المصادر، و فرّاء کتاب فعل و أفعل را تنها به موضوع صرف اختصاص دادند. پس از این نحات، اولین فردی که علم صرف را از علم نحو جدا کرد ابوعثمان مازنی بود. در این زمان علوم زبان عربی شاخه شاخه شد؛ برخی در علم صرف، برخی در علم نحو و یا برخی در هر دو فعالیت می کردند. اما در همین زمان نیز افرادی چون مبرّد همان شیوة قبل را پیشه کردند.(1)
سیرافی از علمای نحوی که به مکتب بصری هم گرایش دارد در مورد الکتاب می نویسد: ((کتاب سیبویه به خاطر شهرت و فضل او نزد نحویان عَلَم بود و وقتی در بصره گفته می شد: قَرَأَ فُلَانٌ الکِتَابَ، در می یافتند که کتاب سیبویه را خوانده است و وقتی گفته می شد: قَرَأَ نِصْفَ الکِتابِ بی هیچ شکی می فهمیدند که الکتاب سیبویه را خوانده است.))(2)
ص: 3
مبرّد مجموعه بزرگی از کتاب های لغت و کتب مربوط به علوم زبانی به معنای جامع را تألیف کرد که اما مهم ترین آن کتاب ((المقتضب)) است. المقتضب کتابی است جامع که تمام جنبه های نحوی، صرفی و آوایی الکتاب سیبویه را در بردارد. این کتاب، دومین اثر بعد از الکتاب سیبویه در بررسی همة این جنبه ها است؛ البته مبرّد مسائل نحوی و زبانی فراوانی را در دیگر کتاب هایش به ویژه در کتاب الکامل مورد بررسی قرار داده است.(1)
به عقیدة سیوطی نیز علم صرف توسط ابومسلم بن معاذ بن هراء که یکی از شاگردان امام صادق (علیه السلام) بود ابداع شده که سیوطی در کتاب (المزهر) دربارة او می گوید: ((معاذ بن مسلم الهراء، و هو نحویّ مشهور و هو أوّل من وضع علم التصریف.))(2)
همان طور که در بالا بیان شد این علم تا قبل از نوشته شدن کتاب التصریف توسط ابوعثمان مازنی جزو علم نحو به شمار می رفت. همان طور که شیخ رضی استرآبادی در شرح شافیه می-نویسد: ((و اعلم التصریف جزء من أجزاء النحو بلا خلاف من أهل الصنعة. نقول: هذا علی طریقة المتقدمین من النحاة؛ فانهم یطلقون النحو علی ما یشمل التصریف، و یعرف علی هذه الطریقة بأنه علم یعرف به أحکام الکلم العربیة إفرادا و ترکیبا، أو بأنه العلم بالمقاییس المستنبطة من استقراء کلام العرب الموصلة إلی معرفة أحکام أجزائه التی ائتلف منه... ))(3)
ص: 4
بعد از کتاب التصریف علم صرف به صورت مستقل در میان علمای نحوی در بصره و کوفه مورد توجة قرار گرفت و کتاب ها در اطراف آن نگاشته شد، مانند: شرح ابوفتح عثمان بن جنّی (م392ه_ . ق)(1) به نام ((المصنف))(2) و ((التصریف الملوکی)) اثر ابن جنّی که سخت مختصر است(3) می نویسد وکتاب هایی دیگر که برخی گسترده و برخی موجز است.
((بکر بن محمد)) معروف به «ابوعثمان مازنی» یکی از بزرگترین ادیبان اسلام و از شاگردان اسماعیل بن میثم است. او از علمای شیعه می باشد و مبرّد، نحوی معروف، شاگرد وی بوده است.(4)
دربارة فوت ابوعثمان مازنی اختلاف است: برخی فوت ایشان را به سال 247 هجری قمری(5) می-دانند و برخی سال 249 قمری در بصرة. (6)
نقطة آغازین شهرت تألیف علم صرف با کتاب شافیه ابن حاجب بود. شرحی که مرحوم رضی الدین استرآبادی (رحمة الله علیه) در کنار حرم امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) بر آن نوشت بزرگترین تألیف صرفی تا آن زمان بود. پس از آن، همة کتاب های صرفی مطالب خویش را مستقیم یا غیر مستقیم از شرح رضی می گرفتند. به قولی مشهورترین حاشیه بر شرح رضی کتاب
ص: 5
خزانة الأدب عبدالقاهر بغدادی (م1093 ه_ . ق) می باشد.(1) شرح نظّام از دیگر شروح شرح رضی اثر ابی محمد نظام الدین حسن بن محمد بن حسین، معروف به ادیب نیشابوری (728 ه_ . ق) می باشد و همین طور کتاب تصریف تألیف عبدالوهاب ابن ابراهیم زنجانی، از علمای قرن هفتم و شرح آن از سعدالدین مسعود بن عمر قاضی تفتازانی از علمای قرن هشتم و سایر کتاب هایی که در این حوزه نوشته شد همه به نوعی از سرچشمه های این علم به شمار می روند. در صدة اخیر نیز کتاب های بسیار زیادی از متخصصین این فن به چاپ رسیده است که هر کدام ویژگی های منحصر به خود را دارند. کتاب های شرح، کمک آموزشی و مکمل نیز در این باب نگاشته شده است که هر کدام بخشی از اهداف آموزشی این علم را محقق کرده است.
ص: 6
در این بین فقدان یک جزوة کاربردی که به صورت منظم تمام انواع افعال را صرف کرده باشد به عنوان یک تکمیل کنندة صرفی احساس می شد. از این رو بر آن شدیم تا ماده های مختلف ثلاثی و غیر ثلاثی را به صورت منظم در جدول هایی صرف کنیم تا در اختیار آموزندگان این علم قرار گیرد.
البته این نوع جدول های صرفی در کتاب های مختلفی از جمله: مبادی العربیة رشید الشرتونی، المعین فی التصریف حسن حمد، نزهة الطّرف فی علم الصرف آیت اللّه شهید سیّد محمدتقی حسینی جلالی، صرف متوسطه استاد حمید محمدی و در برخی کتب دیگر موجود است، ولی هیچ کدام به صورت کامل انواع ماده ها را صرف نکرده اند.
درکل، هدف ما از جمع آوری این جزوة دسترسی دانش آموختگان به یک جزوة راهنما و کمکی برای صرف انواع ماده ها در تمامی باب ها با اجرای انواع قواعد صرفی در آن بوده است.
ص: 7
در تعریف علم صرف گفته اند:
((التصریف: علمٌ بأُصول تعرف بها أحوال أبنیة الکلم التی لیست بإعراب))(1)
((و هو: تغییر فی بنیة الکلمة لغرض معنویّ أو لفظیّ؛ فالأول کتغییر المفرد إلی التّثنیة و الجمع، و تغییر المصدر إلی الفعل و الوصف. و الثانی: کتغییر قول و غزو إلی قال و غزا، و لهذین التّغییرین أحکام کالصّحة و الإعلال، و تسمی تلک الأحکام علم التّصریف، و لا یدخل التّصریف فی الحروف، و لا فیما أشبهها و هی الأسماء المتوغّلة فی البناء و الأفعال الجامدة...))(2)
((التّصریف علم یتعلّق ببنیة الکلمة، و ما لحروفها من زیادة، و أصالة، و صحّة، و اعتلال، و شبه ذلک)) (3)
((المراد هاهنا صناعة التصریف أی التصریف فی الإصطلاح (تحویل الاصل الواحد) أی تغییره و الاصل ما یبنی علیه شی ء، و المراد هاهنا المصدر [الی أمثلة] أی أبنیة و صیغ، و هی الکلم باعتبار هیئات تعرض لها من الحرکات و السّکنات، و تقدیم بعض الحروف علی بعض و تأخیره عنه [مختلفة] باختلاف الهیئة نحو ضرب و یضرب ...))(4)
((الصرف علم یبحث عن تحویل الکلمة إلی صور مختلفة بحسب معنی المقصود.))(5)
از جمع بندی تعاریف علمای این علم می توان گفت:
صرف در لغت: به معنای تغییر دادن چیزی است از حالتی به حالت دیگر و در اصطلاح به معنای تغییر یک کلمه به منظور رسیدن به معنا مورد نظر است.
صرف در اصطلاح: علمی است که بتوان با آن، بناء و ساختمان یا همان هیئت یک کلمه را تشخیص داد، اعم از اسم یا فعل بودن آن کلمه، مفرد، مثنی و جمع بودن آن و اصلی بودن حروف یا نبودنش و بتوان همین کلمه را پس از شناخت، به معنای صحیح خود رساند.
ص: 8
نظم تألیفی این جزوه بر مبنای تقسیم بندی های کلی زیر است:
1- تقسیم فعل به ثلاثی مجرد، مزید، رباعی مجرد و مزید.
2- تقسیم ثلاثی به ترتیب صحیح، مضاعف، معتل و مهموز.
3- تقسیم معتل به مثال (واوی و یایی)، اجوف (واوی و یایی)، ناقص (واوی و یایی)،
لفیف (مفروق و مقرون)
4- تقسیم مهموز به مهموز الفاء، مهموز العین و مهموز اللام.
5- در جزوة شمارة1 پس از آمدن افعال سالم معناهای آن افعال نیز آمده است تا طلاب و دانشجویان بتوانند با معناهای افعال آشنا شده و در متون عربی به کار گیرند. بعد از افعال سالم نیز به ترتیب: افعال مضاعف، معتل و مهموز آمده است.
6- در جزوة شمارة1 پس از افعال صحیح و مضاعف، اولین صفحة از هر فعل شامل: (ماضی، مضارع و امر)، صفحة دوم: (ماضی و مضارع منفی)، صفحة سوم: (مضارع منصوب و مجزوم) و صفحة چهارم: شامل (نون تأکید) می باشد.
7- ادات نفی (ما، لا، إن) اثر لفظی بر افعال نمی گذراند، اما از آن جهت که در متون به وفور آمده، آورده شده اند تا خوانندگان بتوانند طبق مثال های افعال صحیح آن ها را معنا کرده و از جهت معنا مشکلی نداشته باشند.
8- در باب های ثلاثی مجرد لفیف مقرون مادة ((حیی))، در مهموز الفاء دو مادة ((أکل)) و ((أخذ))، و در مهموز العین مادة ((سأل)) که بصورت استثناء صرف می شوند، آورده شده است.
9- در انتهای جزوة شمارة1 فهرستی از انواع فعل ها از جهت حروف اصلی اعم از معتل و مضاعف، معتل و مهموز و ... آورده شده است.
ص: 9
10- در بحث انواع فعل از جهت حروف اصلی، ماده ألرُّؤْیَة به جز آوردن وزن ثلاثی مجرد، باب إفعال آن نیز که موردی استثنایی در این باب به حساب می آید، آورده شده است.
11- در جزوة شمارة2 اولین صفحة از هر فعل به غیر از مضاعف شامل: (ماضی، مضارع و امر)، صفحة دوم: (ماضی منفی، مضارع منفی، منصوب و مجزوم) و صفحة سوم: شامل (نون تأکید) می باشد.
12- در جزوة شمارة2 ترتیب افعال همانند کتاب صرف ساده، و نیز ترتیب افعال از جهت حروف اصلی (سالم، مضاعف، معتل و مهموز) همانند جزوة شمارة1 می باشد. (طبق کتاب صرف ساده)
13- در افعال مضاعف:
در جزوة شمارة1: اولین صفحة شامل: (ماضی و مضارع، ماضی و مضارع منفی)، دومین صفحة: (مضارع منصوب، حال، مستقبل و استفهامی)، صفحة سوم: (امر معلوم و مجهول)، صفحة چهارم: (مضارع مجزوم)، و صفحة پنجم: شامل (نون تأکید) می باشد.
در جزوة شمارة2: اولین صفحة شامل: (ماضی، مضارع و مضارع منصوب)، دومین صفحة: (امر معلوم و مجهول)، سومین صفحة (مضارع مجزوم)، و چهارمین صفحة: شامل (نون تأکید) می-باشد.
14- باب های ((إفعلال)) و ((إفعیلال)) در ثلاثی مزید، و باب ((إفعلّال)) در رباعی مزید همانند افعال مضاعف بوده (ازآن جهت که قواعد ادغام در آنها پیاده می شود) و در جزوة شمارة2 صرف شده-اند.
15- در باب های ((إفعلال)) و ((إفعیلال)) در ثلاثی مزید، و تمام باب های رباعی قواعد اعلالی معتل و تخفیفی همزة وجود ندارد، به همین جهت به یک نمونه از مثال بسنده کردیم.
16- در بحث حروفی که بر سر فعل های ماضی و مضارع آورده می شود سعی شده از حروف مشهور استفاده شود.
ص: 10
17- در انتخاب ماده های افعال اولاً: سعی شده افعال رایج انتخاب گردد، ثانیاً: ماده هایی که در جزوة شمارة2 آمده تا حد امکان از مواد استفاده شده در جزوة شمارة1 بوده تا خوانندگان تفاوت معنا را در ابواب مختلف دریابند.
18- در جزوة ((تصریف الأسماء العربیة لطلاب العلوم الإسلامیة)) اسم فاعل و اسم مفعول مادة های جزوة شمارة 1 و 2 صرف شده اند.
تذکرات:
أ: در ابتدای جزوة شمارة 1 و 2 نحوة اجرای قواعد به صورت نموداری جهت آموزش آورده شده است.
ب: قواعدی که در این جزوة نام برده شده و شمارة آن ذکر گردیده همه بر مبنای متن کتاب صرف ساده، تألیف استاد سیّد محمّدرضا طباطبایی می باشد.
ج: از ذکر همة قواعد جوازی خودداری شده است و به بیان قواعد ادغامی، اعلالی و تخفیفی واجب و برخی قواعد جوازی بسنده شده است؛ مثلاً قواعد جوازی تخفیفی همزه را به طورکامل نیاورده ایم چرا که برخی از این قواعد در کلام فصیح عرب استعمال چندانی ندارند.
ه: در کتابت همزة چند قول وجود دارد که برخی از علما یک مورد را قبول کرده و برخی چند مورد کتابت را درست می دانند. دقت کنید:
مهموز الفاء: ءانَسَ یا أَانَسَ یا آنَسَ
مهموز العین: سَاأَلَ یا سَاءلَ
مهموز اللام: قَرَءا یا قَرَأَا یا قَرَآ
در حالت رفعی: مُسْتَهْزِءُونَ یا مُسْتَهْزِؤُوْنَ
در حالت نصبی و جری: مُسْتَهْزِئِیْنَ یا مُسْتَهْزِءِینَ
در حالت برخورد همزه با ضمیر: (برخی از علما این مورد را قبول ندارند.)
اَنْ یَقْرَؤُوْا یا اَنْ یَقْرَءوا یا اَنْ یَقْرَؤا
ص: 11
تا آنجا که تحقیق کردیم قرآن های عثمان طه و نی ریزی و ... هر کدام به یک طریق از کتابت همزة استفاده کرده اند و حتی در برخی موارد از نوع دیگر کتابت نیز بهره برده اند.
برای تحقیق بیشتر می توانید به شرح رضی، شرح نظام، قرّة الطّرف، صرف روان، صرف ساده، تصاریف و ... رجوع کنید.
نکتة: نام بردن این کتاب ها فقط برای آشنایی طلّاب و دانشجویان می باشد:
شرح شافیه ابن حاجب: محمد بن حسن رضی الدین استرآبادی
شرح نظّام: ابی محمد نظام الدین حسن بن محمد بن حسین
إیجاز التّعریف فی علم التّصریف: محمد بن عبدالله ابن مالک
شذ العرف فی فن الصرف: احمد حملای
مراح الأرواح: احمد بن علی ابن مسعود
نزهة الطّرف فی علم الصّرف: آیت اللّه شهید سیّد محمدتقی حسینی جلالی
الممتع فی التّصریف: علی بن مومن ابن عصفور
شرح ملوکی فی التصریف: یعیش بن علی ابن صائغ
تصریف: عبدالوهاب ابن ابراهیم زنجانی
شرح تصریف: سعدالدین مسعود بن عمر قاضی تفتازانی
مبادی العربیة: رشید الشرتونی
الصّرف التّعلیمی: استاد علی خدری
تیسیر الإبدال و الإعلال: عبدالعلیم ابراهیم
تیسیر الصّرف: عبدالقادر فیضی، عبدالله الدارمی
دراسات فی الصّرف: الدکتر امین علی سید
الصّرف میسّر: الدکتور سیّدرضا نجفی
المعین فی التّصریف: حسن حمد
ص: 12
قرّة الطّرف بتبیین قواعد و ابواب الصرف: ادیب سیّدمحمد زکی جعفری درّه صوفی
منهاج الکرام: ادیب سیّدمحمد زکی جعفری درّه صوفی
صرف روان با حدیث و قرآن در سه جلد: استاد احمد امین شیرازی
صرف ساده: استاد سیّدمحمّدرضا طباطبایی
تصاریف، شرح صرف ساده در دو جلد: استاد محمدحسین محمدی
مغنی الفقیة، صرف جامع کاربردی: استاد مصطفی جمالی
مغنی الفقیة، علم صرف در مسیر اجتهاد: استاد مصطفی جمالی
علوم العربیة: استاد سیّدهاشم حسینی تهرانی
آشنائی با زبان قرآن: صرف مقدماتی، متوسطة و پیشرفتة: استاد حمید محمدی
درسنامة صرف: استاد علی عرب خراسانی
سرآغاز صرف در دو جلد: استاد مهدی نقشه چی
صرف میر: میرسیّد شریف
شرح صرف میر: علامه مصطفوی
امثله و شرح امثله: میرسیّد شریف جرجانی
نصاب الصّبیان: ابونصر فراهی
انشاءالله که این اثر ناچیز مورد رضایت امام زمان عجّل اللّه تعالی فرجة الشّریف و برای طلّاب و دانشجویان مفید باشد. در پایان از انتقادات و پیشنهادات همة اساتید بزرگوار صمیمانه استقبال کرده و معترف به خطا و لغزش خود هستم.
محمد علی ایرجی
سه شنبه 1395/7/6
ص: 13
تصویر
ص: 14
تصویر
ص: 15
تصویر
ص: 16
تصویر
ص: 17
تصویر
ص: 18
تصویر
ص: 19
تصویر
ص: 20
تصویر
ص: 21
تصویر
ص: 22
تصویر
ص: 23
تصویر
ص: 24
تصویر
ص: 25
تصویر
ص: 26
تصویر
ص: 27
تصویر
ص: 28
تصویر
ص: 29
تصویر
ص: 30
تصویر
ص: 31
تصویر
ص: 32
تصویر
ص: 1
تصویر
ص: 2
تصویر
ص: 3
تصویر
ص: 4
تصویر
ص: 5
تصویر
ص: 6
تصویر
ص: 7
تصویر
ص: 8
تصویر
ص: 9
تصویر
ص: 10
تصویر
ص: 11
تصویر
ص: 12
تصویر
ص: 13
تصویر
ص: 14
تصویر
ص: 15
تصویر
ص: 16
تصویر
ص: 17
تصویر
ص: 18
تصویر
ص: 19
تصویر
ص: 20
تصویر
ص: 21
تصویر
ص: 22
تصویر
ص: 23
تصویر
ص: 24
تصویر
ص: 25
تصویر
ص: 26
تصویر
ص: 27
تصویر
ص: 28
تصویر
ص: 29
تصویر
ص: 30
تصویر
ص: 31
تصویر
ص: 32
تصویر
ص: 33
تصویر
ص: 34
تصویر
ص: 35
تصویر
ص: 36
تصویر
ص: 37
تصویر
ص: 38
تصویر
ص: 39
تصویر
ص: 40
تصویر
ص: 41
تصویر
ص: 42
تصویر
ص: 43
تصویر
ص: 44
تصویر
ص: 45
تصویر
ص: 46
تصویر
ص: 47
تصویر
ص: 48
تصویر
ص: 49
تصویر
ص: 50
تصویر
ص: 51
تصویر
ص: 52
تصویر
ص: 53
تصویر
ص: 54
تصویر
ص: 55
تصویر
ص: 56
تصویر
ص: 57
تصویر
ص: 58
تصویر
ص: 59
تصویر
ص: 60
تصویر
ص: 61
تصویر
ص: 62
تصویر
ص: 63
تصویر
ص: 64
تصویر
ص: 65
تصویر
ص: 66
تصویر
ص: 67
تصویر
ص: 68
تصویر
ص: 69
تصویر
ص: 70
تصویر
ص: 71
تصویر
ص: 72
تصویر
ص: 73
تصویر
ص: 74
تصویر
ص: 75
تصویر
ص: 76
تصویر
ص: 77
تصویر
ص: 78
تصویر
ص: 79
تصویر
ص: 80
تصویر
ص: 81
تصویر
ص: 82
تصویر
ص: 83
تصویر
ص: 84
تصویر
ص: 85
تصویر
ص: 86
تصویر
ص: 87
تصویر
ص: 88
تصویر
ص: 89
تصویر
ص: 90
تصویر
ص: 91
تصویر
ص: 92
تصویر
ص: 93
تصویر
ص: 94
تصویر
ص: 95
تصویر
ص: 96
تصویر
ص: 97
تصویر
ص: 98
تصویر
ص: 99
تصویر
ص: 100
تصویر
ص: 101
تصویر
ص: 102
تصویر
ص: 103
تصویر
ص: 104
تصویر
ص: 105
تصویر
ص: 106
تصویر
ص: 107
تصویر
ص: 108
تصویر
ص: 109
تصویر
ص: 110
تصویر
ص: 111
تصویر
ص: 112
تصویر
ص: 113
تصویر
ص: 114
تصویر
ص: 115
تصویر
ص: 116
تصویر
ص: 117
تصویر
ص: 118
تصویر
ص: 119
تصویر
ص: 120
تصویر
ص: 121
تصویر
ص: 122
تصویر
ص: 123
تصویر
ص: 124
تصویر
ص: 125
تصویر
ص: 126
تصویر
ص: 127
تصویر
ص: 128
تصویر
ص: 129
تصویر
ص: 130
تصویر
ص: 131
تصویر
ص: 132
تصویر
ص: 133
تصویر
ص: 134
تصویر
ص: 135
تصویر
ص: 136
تصویر
ص: 137
تصویر
ص: 138
تصویر
ص: 139
تصویر
ص: 140
تصویر
ص: 141
تصویر
ص: 142
تصویر
ص: 143
تصویر
ص: 144
تصویر
ص: 145
تصویر
ص: 146
تصویر
ص: 147
تصویر
ص: 148
تصویر
ص: 149
تصویر
ص: 150
تصویر
ص: 151
تصویر
ص: 152
تصویر
ص: 153
تصویر
ص: 154
تصویر
ص: 155
تصویر
ص: 156
تصویر
ص: 157
تصویر
ص: 158
تصویر
ص: 159
تصویر
ص: 160
تصویر
ص: 161
تصویر
ص: 162
تصویر
ص: 163
تصویر
ص: 164
تصویر
ص: 165
تصویر
ص: 166
تصویر
ص: 167
تصویر
ص: 168
تصویر
ص: 169
تصویر
ص: 170
تصویر
ص: 171
تصویر
ص: 172
تصویر
ص: 173
تصویر
ص: 174
تصویر
ص: 175
تصویر
ص: 176
تصویر
ص: 177
تصویر
ص: 178
تصویر
ص: 179
تصویر
ص: 180
تصویر
ص: 181
تصویر
ص: 182
تصویر
ص: 183
تصویر
ص: 184
تصویر
ص: 185
تصویر
ص: 186
تصویر
ص: 187
تصویر
ص: 188
تصویر
ص: 189
تصویر
ص: 190
تصویر
ص: 191
تصویر
ص: 192
تصویر
ص: 193
تصویر
ص: 194
تصویر
ص: 195
تصویر
ص: 196
تصویر
ص: 197
تصویر
ص: 198
تصویر
ص: 199
تصویر
ص: 200
تصویر
ص: 201
تصویر
ص: 202
تصویر
ص: 203
تصویر
ص: 204
تصویر
ص: 205
تصویر
ص: 206
تصویر
ص: 207
تصویر
ص: 208
تصویر
ص: 209
تصویر
ص: 210
تصویر
ص: 211
تصویر
ص: 212
تصویر
ص: 213
تصویر
ص: 214
تصویر
ص: 215
تصویر
ص: 216
تصویر
ص: 217
تصویر
ص: 218
تصویر
ص: 219
تصویر
ص: 220
تصویر
ص: 221
تصویر
ص: 222
تصویر
ص: 223
تصویر
ص: 224
تصویر
ص: 225
تصویر
ص: 226
تصویر
ص: 227
تصویر
ص: 228
تصویر
ص: 229
تصویر
ص: 230
تصویر
ص: 231
تصویر
ص: 232
تصویر
ص: 233
تصویر
ص: 234
تصویر
ص: 235
تصویر
ص: 236
تصویر
ص: 237
تصویر
ص: 238
تصویر
ص: 239
تصویر
ص: 240
تصویر
ص: 241
تصویر
ص: 242
تصویر
ص: 243
تصویر
ص: 244
تصویر
ص: 245
تصویر
ص: 246
تصویر
ص: 247
تصویر
ص: 248
تصویر
ص: 249
تصویر
ص: 250
تصویر
ص: 251
تصویر
ص: 252
تصویر
ص: 253
تصویر
ص: 254
تصویر
ص: 255
تصویر
ص: 256
تصویر
ص: 257
تصویر
ص: 258
تصویر
ص: 259
تصویر
ص: 260
تصویر
ص: 261
تصویر
ص: 262
تصویر
ص: 263
تصویر
ص: 264
تصویر
ص: 265
تصویر
ص: 266
تصویر
ص: 267
تصویر
ص: 268
تصویر
ص: 269
تصویر
ص: 270
تصویر
ص: 271
تصویر
ص: 272
تصویر
ص: 273
تصویر
ص: 274
تصویر
ص: 275
تصویر
ص: 276
تصویر
ص: 277
تصویر
ص: 278
تصویر
ص: 279
تصویر
ص: 280
تصویر
ص: 281
تصویر
ص: 282
تصویر
ص: 283
تصویر
ص: 284
تصویر
ص: 285
تصویر
ص: 286
تصویر
ص: 287
تصویر
ص: 288
تصویر
ص: 289
تصویر
ص: 290
تصویر
ص: 291
تصویر
ص: 292
تصویر
ص: 293
تصویر
ص: 294
تصویر
ص: 295